Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

IN SACROSANCTA Ct V A T V O R CHRISTI Euangclia ex Chryfoftomi alionimfp vctcrum fcripds magna ex parte colleda, Autorc quidem

Euchymio Zigabono, inters pretevero lohannc Hence* nio Nechlfnienß Hieronymi* ano,

Inhocoperc graphice admodum tedad-umeft fh compendium, qm'ccjuid ad Euangeliorum explanationem difFufe r rad ant Origenes, ßafilius, NazianzenuSjChryfoftomus, cxteri(^ Theologi Graeci,

Addidimus QC in cake confutationc ludaicç cuiufdam impofturç» fiuelibelli defidolcgali lESV Chrifti facerdotio, ex Suida defumpti.

Quod fi kdori grata hæc efle aeceperimus ,aîtcnim quoœ tomum iimiliumcommentariorum in caetera noui ceftamêti omnia Latinum propediemin lucemdabimus,quêiam dudum habcmus inmanibua«

41 Ctefaris prinilegio auetur nr mtrg tritmhtm b«c lilmm in ipßta regiott.bKS excudat, out alibi exci^um itiKthtre Mt rm» ter, niji deconfenfii difli interffraifffnbfcena centum caroüumn tx. cenffiationis omnium libronm, ueluti latiut in literi/ Qefireo ßgiUo munitif contiNrtNr»

ExoJ^îci«4Rw^Xlt;/i| nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ . ƒ

Vien» Januu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

a WM hos ccmmentariof ante alitjuot menfes in Incem eJeremus ftaJioß Le^or, «ec cerri quic^ habegt;emtlt;s tjuod de auiore dininaremus alicrum mugis ncfrntn fecuti iudiduj^afäti fumas, quihufdi uideri autorem ejfe Oecumenium^^uem in caiera noui teflamenti breui a nobis latinum aaigies. ^^(ut uerumfatear') huiusfhrajis ab illonon fiaru mihi di/ßdere uidebatur^ Nuncxtro eundtm naRiautcre in Pfalmos ^auidi(os,C m Ci üca ^uee una cum Pfalmis canit eccleftafiam ßcundo typis excufum, certijjlmo artius auf fu^ mus ferre iudicium, herum commêtariorum autorem ejje Euthymium Ztgabonum. Ke^icnim ouum ouo fuit un^ adeo fimile, g h^ec phrafis illi, Videas in utro^ gratam cum ßmili pietate • Ireuitatem, fuccin^am Helraifmorum explanationemt Et ijuemadmcdum ibi Pfalterium,it4 amp;nbsp;hicßnguloru Euangelißarum enarrationesßmili ac peruenußa concluait folo^oyia iun» ffa 'Jra^tuviirfi. Adà ^uod inter eatera enarrat ar Marite ac Zacharia contica^ute habt ‘ Lucas primo capita Motum amp;nbsp;in hoc in illo lilro, uerbis dumtaxat pro uarietate interpret tum immutatis, eandem uidebis interpretaticnem. Et utrcbi^ fuper eo «erfco, Praibis antefa~ cem domini parare uias eius. Qua ßnt in^it uia eius diximus tertio capite euangelij ßeutt-dum Matthau, ubihabetur,Vox clamantis in dißrto,Parate uia domini.Quu hacalia^ pluri tna^ certilfima 4e hoc autorei ndicia haberemus, maluimus in his qua nendum dißraPia aat^ eJUMplarilusßudioß ledert id indicate, qeum diutius fufpenfum lenere» Q^are ficta ilJoa

. rum commentariorum in Pfalmos, autorem nemo ^bitat uere eße Euthymium Zigttbonum, ßc ne^ deinceps herum in euangelia commentarif 9rum fufpicettaquifquam alium e]ß auttnrem»

:r'i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■.

AC REVERENDISSIMO DOMINO Francifcoa ßouadilla Epifcopo Caurienfi, Archidiacono Toktano ô^c.Iohannes

TBONVM EO PRAESTANTIVS eflè quanto communius,ncmo eft vel mediocriteF moraliphilofophiainftrudus quidubitet Prgfuf ampliflimc, virtutum ac literarum antiftes; non erit etiam qui ambigat,commune bonum priua* to efle pracponcndum « Idque adeo verum eft, vt etiam CHRIST VS facratiftimam illamvitam ftiamjviletn habuerit,quo vniuerfo generi huma« no falus adempta poflït rcftitui. Verum ne dicat quifpiam CHRf* STI Opera, vtpotediuina,nequaquam in numerumeflc red/genda; age fie ab Efhnicis quoqj paucos de innumeris referamus , qui fuam fuorumcp vitamcommuni bonopofthabucrunt. In primis autem oc currit lunius ille Brutus , primus Romanæ libertatis afferror, qui proprios filios , quod fuiflent confilij de reducendis regibus partici* peSjfecuri iuffitpercuti : tametfi ex eorum cæde grauiipfe fauciare-tur vuIncre:Quis enim amor çquari poflït patrum erga filios amôriî' Nee id fane Vergilium Iatuit,qui de co loquitur in hunc modum;

Vis fie Tarquinios reges,animamq;fuperbam Viton's Bruti,fafceslt;$ videre receptos ƒ Confulis imperium hie primus fçuasqj fecurcs Accipict:natos(^ pater noua bella mouentes Ad pcenam pulehra pro libertate Vticabit Infcelix^vtcuncp fcrent eafama nepotes: Vincet amor patriæJaudSqucimmenfacupido* P*Decius Mus cum confule T. Manlio Torquato contra Latinos pugnans,quum refponfum eflet oraculo ,Vtrius exercitus impcra« tor legiones hoftium, feep fuper cas deuouiflèt, eiùs populi partis cp fore vidoriam: feipfum pro cojnmuni èxercitus falute deuouit.

Idemcpfccit filius eius ,eodem appellatus nomine,quum iam ter* tium Conful fuiflct, femelque Cenfor: quorum etiam his verbis Poé* ta meminit:

QiiinDecios Drufosep ft'mul,fguumf^ fecurf Afpice Torquatum fie referentem fignaCamillum.

Marcus Curtius præterea ob populi falutem fefe equo inuceftum iri terræ hiatum iniecit. Sp.Pofthumius Conful, qui ignominiofam pacem cum Claudio Pontio Samnitium duce ad furcas Caudinas pept gerat ac fpoponderat, autor fuit Senatui, vt fe cutn collega ac tribunis

qiif autores fponfionis fuerant, per fœctalcs nudos vindoscp Samni* tibus dederet, quo populus Romanus ab ilia pace folueretur.

Q..Ccditius Tribunus militum,qucm videtur Titus Liuius Cal-phurnium Flammamvocare,primo bdlo Punicocum quadringentis milifibus ,vel,vt habetLiuius, cum trecentis,nifi fortaffis hie alius fuerit,morti fe tradidit.’vt dum ineos, tumulum quendam capientes, auerterentur holies jegiones cum Confulibusciraimucntç,incolumes ex obfidione liberate pertranfirent. Simile quoqueegit Decius Tribunus militum cum Confule P. Valerio Coruino,iun£flus haftatis vnius legionis (quanquam hos Fortuna liberaueric) nc holies Sânires in eos pugnarent « Inter Laccdçmonios ingens ell huiufmodi copia excmplorum : verum praecipui fefe mihiolFcrunt Buris ÔC Spartis,g ad Xerxen Perfarum regem fponte profedli funt; daturi poenas quas Lacedæmonq iuxta oraculum penderc debebant, eo quod Oratorcs a Perfa miflbs occidilTent, Hi ergo quum ad Xerxen venilient, iulïèrût vt fe quocunque modo videretur, pro Lacedatmonqs intcrficerct* Quumque rex pietatem in patriam admiratus, animorumque ford* tudinem, liberaflècillos a. poena,peteretque vt apud fe mancrent,Qui pollumus, inquiunt hie v/uerejrelic?la parria,patrqsqj legibus aevi* ris , quorum gratia tantum iter fufeepimus morituri Quid Co dri Athenienfium régis mortem referam.'’qui quum videret regionem fuam ferro ignique vallari, ncc alio modo iuxta Apollinis oraculum tarn graue bellum difeuti pollet,nifi ipfe hollium manu occidiflèt, idtç non fûlum in tods Athenienfiumcallris,fedetiamincontrarijs per* crebuilletjideoqueedidum clïèt,ncquis Codri corpus vulneraret.’de* pofitis imperijinfignibus , familiärem induitcultum,acpalantium globo fele obiecit, vnumque ex his falcc perculKim in fui caedem com pulit, vt patriam feruaret: huius fiquidem intcritu,ne Athen» occi* detent effedum ell. Huie iam rei finem imponam,fi prius hominis Ethnici, nempe Ciceronis de Somnio Scipionisdidum vere Chrillia* num de communis boni magnitudinerctulero, qui fie ait. Quo fis Africane alacrior ad tutandam rempublicam fichabeto; omnibus qui patriam conferuauerint, adiuuerint, auxerint, certum elle in coelo ac definitum locum , vbi bcatiatuo lempitcrno frtiantur»Nihilellenim illi Deo, quiomnem hunc mundum regif, quod quidem in terris fiaC acceptius,^ concilia cœtusque hominum iure fociati, quae focietates appellantur; harum redores amp;nbsp;conferuatores hinc profedi, hue reuer tentur. His igitur qui vcl feipfos for titer pro republica rnorti tra didcrunt,aut in eius vtilitatem artem aliquam quantumuis etiam il* liberalem ac fedenrariam, ft'ue quippiam in ea præcipuum gratumqp poflcris adinuenerunt,vices rependcre cupiens antiquitas: amp;l,qua liceret, perpetuameorum mcmoriam abinteritu vindicate, ftatuas »teas feumarmorea fepulchra erexit. Præterea ethnicorum libros ingenti redemptos precio magna fide vel religionc potius defcriptos, cedrinis inclufos capfulis , turn cedri fucco oblitos, pollen' in templis cautillime reponcbant:pai tim vt rei tarn facrç, tamcß diuinj cullodia non altjs

non aïfjs fpfis numfntbus concrcderctirr: partfm ne quid fiftus àiit caries ilia monumenta vitiaret. Alq ne hac quidem contend diligert cia,codices ecuthefaurum incomparabilem in aldflîmisterrçlatebris rccondcbant tanta cura, vtnec mcendtjs nee bellorum procellis , quigt; bus omnia facra prophan ac^ folent mifceri,interirent, SC pofte ris ccrte fupcreffènt ♦ Porro fi hic honos cft habitus fuperftitiofis etiam voluminibus, veluti Numæ ac Sibyllx, autrerum ab hominibus ge* ftarum memoriacópledendbus,qualcs erat Aegyptiorö Iibri;aut ali* quam humana: fapientiae portionem tradentibus , veluti Platonis âC Ariftotelis i quanto iuftius eft idem facere Chriftianos in feruandis illorum monumcntis? qui facroafflati fpiritu,non t5 libros, q oracu* Ia nobis rcliqucrunt ƒ quibus leditandis, pelt;ftus non dodrina folum aut dicendi facultate fed virtutibus ac pietate erga Dcum impleatyr: quum certe Ethnicorum librorum iadura id tantum efFiciat vt mi« nus eruditi fimus, aut minus eloquentes, non vt minus pq « nbsp;nbsp;nbsp;.

Inhis itaque qui veterum autorum ac patrum feripta nobis tradilt;* derunt, maxime autem Chryfoftomi (quo nemo in enarrandis facris voluminibus dexterius verfatus eft,SC quo neminem inuenias magis accommodum bis qui ad munus concionandi fefe parant) non pofte* riores tulit Græcu s quidam autor:qui cernens veteres facros autores ÖC præcipueeos qui plurimum laborauerantinenarrandis euangeli* cac dodrinac libris (ad quam docendam filius Dei ad terram defeen* derat)nequaquam pro merito leditari : ftuc id librorum multnudine, fiueledorum faftidio^ftuetemporis acciderit penuria: invnum colle* git volume, quicquid illi magna codicum turba fcledum, circa euan* geliareliquerant ♦ Et tarnen quum pofteris adeo vtile ac ampleden* dum reliquiflèt opus,tanta fuit animi modeftiaCquod etiam paflîm ex ci’ feriptis luce clarius eft perfpicere) vt fibi id adeo nô vindicauerit, quod nec proprium nomen adqciendum cenfuerit, fed Chryfoftomi potius cum cætcris,quorumingenuefatebatur eflè potifnma,qüaî in vnum ipfecollegiflct : quanquara ÔC ipfe fuo marte plurima quæ QC præftantiflîmaerant, adiSxeratjVt hinc conijcias quantum animO diflîderet abîjs, qui in modum corniculac alienis fefe ornant ac ven* ditant plumis, Plurimis faneautor hic fuifte videtur Oecu* ■nenius is, qui (îmilia commentaria ex eifdem col legit autoribus , in Ada Apoftolorum, incpiftolas quç catlîolicç nuncupantur,ac in Pau ïinas omnes , vteertis quibufdam argumentis colligitur, etiam fi nec ibi volueiit fuum nomen exprimere : qua de re pluribus agemus , qu3 tomum ilium alterum propediem in lucem dabimus lt;nbsp;Huncitaque Gracca manu deferiptum ante multas xtates (quod præter ipfas Euangeliftarum nouo mododepidas, iamquepropemodum vetufta* tedeletas imagines ,multis nobis argumentis innotuit) quQcafurep* periflèm in bibliotheca Cœnobtj Dciparac virginis a Guadalupe, or* dinis diui Hieronymi in regno Caftellac, in qua etiânum delitefeit: (vt funt cius fodalitq , praefertim autem ccleberrimi tUius monafterq cœnobitae, non modo Chriftianx noftræ religionis , verum etiam

prçftantiflîmofum fem per autorum,pof iflimum tarnen veterum,di'Ii-gentiflimi obferuatores ac cultores ) vifum eft inuidi efle, ne dicam imprj,re adeofrugiferapaddiutiuspriuariLatinos.Nec tarnen infei’ cram g du.ram, gep arduam adirem prouinci'am.’partim quidem, quod proprig confci us imbeciHitatis, inculticp ingenijjiabueram femper in. animo, nihil in publicum edere : partim veto quod mihi res eflet cum eiufmodi Iibro,quê vel legere no mediocris foret negocij,vtpoteignogt; tis vtplurimum exaratocharaderibus ac compendijs,maxima licet cii ra acdiligêtia : literarum etiam figuris plerumcp vel carie aefitu ob* literatis ,vel tincarumac blattaruminiuria femirofts ,vel nouo adeo more depidis, vt in formis etiam nofeitandis mihi foret repueraften dum. Omitto quod frequenter in orationis contextu no funt a fc inui cem feparate didiones :0^ cdiuerfociufdem didionis litere aut fyllabg plus 3 iufto a fe inuicem feparantur interuallo,adeo vt nec verfus fylia bam facpius finiatrcommata acincifa vix adduntur,aut vbi nihil opus eft apponuntur:quæ res plerumcp difficultatem gignit non paruam. Sciebam prgeterea qto (vt in vniuerfumdicam;)fefeexponant pericu* Io, qui libros a peregrina lingua rradudos in lucem edunt; quot dC varios fufeipiantindices, quorumplerique, Græcis literis nc a limi* nequidem falutatis, ob id ftatim omnia damnant, quod mundum il* lum rhetoricum prae fe non fcrant, ignorantes quibus ardetur mo* dis, is qui alieng lingug depofitum fideliter reddere cogitur.Summo* pere enim curadum eft ci, qui ab vna lingua quippia tranlfert in alia; ne dum fermoni quaerit ornatum,repente pro interprète paraphraften agat ; rurfumcp ne ita verbis hacreat, vt prioris linguae idiomata auc dialedos retineat; fed quæc^ lingua quodfuum eft habeat: alioqui nec Grgce loqui videbitur.nec Latine: idque quod in indodû iadatum eft Comicum ,ipfi adaptabitur, qgt; ex Grgeis bonis, Latina fecerit non bona,Id quod de multis exulccrato hoc feculo aptequis dixerit. Quls enim facras iam literas paffim non fibi vindicat, antequam difcat:tor quet,lacerat; fuoquc intelledui, imo fuis affedibus feruire cogit fcri-pturam etiam repugnantem ƒ Et quemadmodum fcribimus indodi dodique poëmata paflîm, ita SC plerique, quanquam in fua arena foe* liciter verfarentur,proprios egrcfli Iimites(dum futorcs,relidis crepi dis, ignota qugquediiudicareconantur)non raromifere hallucinan* tur. Qufd enim medico aut iurifperito cum verfione aut interpreta-tionc facrorum myfteriorum i Quodque longe magis deflendum eft, dum animo prauis imbuti funt dogmatis, quae ex Graeco vertunt in Latinum,non fatis fideliter tradant; nunequidem , quod frequenter accidit, cogente harum rerum imperitia; quod ramen , pifi illoris ac* cederent ad contredanda facramanibus ,facilius pofle/ignofei ;nunc veto, ne fuis répugnent dogmatis , aut truncatim , aut praue fenfura nobis reddunt. Quod luceclarius oftendemu.s, vbialterum tomum Deo propitioin lucem cdidcrimus,quod , vt fpero,breui faciemus. Ob haec igitur aliaqj plurima quae verfionem varijs exaggerant diffi* cultatibus,non is fumqui non intelligam,quâtum huic autori digni*

tail's,quantumquefpicndons tenebricofus intcrprcs abftuîetim . Seä vtcuntp fitjfenfum tamême aflèquutû opinor,licet ipfum nulloculid adornauerïm ; verum tdnemo fane mentis in commcnrarijs tequiréc' maxime ab eo qui,vt prgfatus fum,percgrihæ aftridus eftiinguç.

Quod fl vniuerfis fatifFacere non potui,facile fcram,quum nemihi q* dem ipfi in omnibus faciam fan's, Attamen onus hoc, quaiiquam me* is longe impar humeris, fubire aggreflus fum, qgt; alto fefènon offeren te, grande ducerem piaculum,fi fideles diutius tanto fraudarêtur the-fauro,Quid enim,quod ad euangelicç hiftoriç enarrationcm attinet,in Chryfoftomo potifïimum,deinde fiC in Origene,BafiIio, aut Nazian* zeno inuenies, quodhic facillime SC fuccinâiflime non proférât f Et Chryfoftomo quidem fan's patctnoneum fuiflèfcopum,vtcuangeho* rum aut adionum apoftolicarum , feu Paulinarum epiftolarumnu^ dum nobis traderet intenedum,Alioquienim tamvaftain paucos fa crac fcripturac libros non reliquiflèt volumina, fed plæbis formandos mores fufcepiflê magis videtunôC iddrco locos ad plæbcm fradat cô» muneSjôC enarrationcm homilijs diftinguit. QuinôC Theophylad’, quanquamis ad hiftoriac feriem magis accedat,nonnihiltarnen fub* oletdidionis ilium affedafle uenuftatë: quodcç rhetorice dixiftè fatis cupiat videri,SC non foli literæ enarrationi hærcre. At nofter hic au* tor vnicum huiK habuit fcopum,vt euangelicam fucdnde cundis apc tiret hiftoriam.Quodft'ad mores quoquecorrigcndosnonnihil exhof tationis cxoptes, id etiam,breuiter quidem acrarius , fedfœlicifTime Cradit hic autor, nbsp;nbsp;Quam apte,bone Deus,quum euangcliftæ pluri*

mum diflidere videntur,ita diflidentiaconnedit Ioca,vt abeodem pla ne ilia videantur elfe dida ♦ Et huic quidem rei nullus, meo iudicio, adeo vtilitcr ac ferio hadenus inuigîlauit, fn quo tarnen , ficut neep incacteris,nolim quifquam meis fidem habcat verbis,nifi longe plu-rain hoc leditâdo, laudedigna repercrit,g ego poffîm alïèqui enume* fando. Hoc itaep opus, vt tibi nuncuparem ampliflime Prçful, fccit inter innumeras tuas dotes, maximahumanitas tua.'quam,prç* ter auditam famam longe latequc difperfam , non femel in te fum ex* pertusrqua, quum omnes etiam extremac fortunæ homincs, turn ftu* dqs potiflîmum dcditos,benigniffime femper amplcderis: ipfaque ftu dia,vbfcunque vel minima datur occafio, tons prouehis viribus, Præterea id magis aggredifum aufus , quod quum tibi forte fortuna nos inuifenti, primum hunemeum partum omnino adhuc informem demonftraflcm,vnacum Græco exemplari, nequaquam vt monftrum abhorruiftijfed veluti pulchellum pufionem auide dcofculabaris : mi* rabare nonnullas quoep occultas in eodotes, non cuiufuis oculis expo (îtas,Quod nifi ita contigiiret,qua temeritate tentallêm,tam locuple* ti,hac etiam in partc,viro,tantillum offer rc munufculumf Munufeu* lum inquam; nam licet in fe munus fit, fortafïis non afpernandum, fi tarnen ad immenfas ac prcciofiflimas tuas opes conferatur , indi* gnum cenfebitur, quod in tuo thefauro, vel exiguum inueniat locum, Siquidem vt haccinterim fileam,quac didt Apoftolus in epifeopo non

•portere dendcrarirnempc vt irréprchefibilis ût,tanq Dei difpêfator» vigilan«fupcr grcgem,fobriuâ,nôn præfradus,non iracundus,fed mô dcftusJiofpitalis,aptus addocendum,pius,temperani,tenaxcius qui feciindum dodrinâ eft fidclis fermoms , vc potens fit etïam cxhortari perdodrinam fanam, amp;nbsp;contradiccntes conuincerc, non vinolentus, non perciiflôr,non turpiter lucri auidus,fed çquus ac iuftus^a pugnis 6^ ab auaritia alienus,qui domui fuæ bene prefit (Nam fi' quis inquic propriç domuf praeeflè non nouit, quo modoecclcfiam Dci curabitO non in fide nouitius,ne in flatus in iudicium incidatdiaboli: qui ôd bo numhabcatteftimonium abextraneis , Vt hæcinquitomniafilcara, quæ nullus qui tcpropius nouerit, in te defiderarc poterit.’quin pie«» raque etiam abundantiusinuenieqg cxegerit Apoftolus,cum pulclierü rimoquoc^ Sé fulgcntiflimo illocaftitaris cingulo. Vcrum quis non admirabitur in viro tam præclaro generc orto,cui adco femper arrifc«» rit ex Omni partefortuna,quç nihil quod fuarumeft partium ipfi vng negaflè videtur,tam variamjamqi reconditam eruditionem,iudicium certiflîmum.tngcnium tam acre,pencc^diuinum,memoriarn adeo te« naccm.'’in quo prgtcr exadam vtriufcp iuris prudentiam,perfedä quo* qj trium linguarum peritiam quis non fufpiciat ƒ Nam in Græcis ac Latinis adhuc puer cxercitatiflimus erat; in Hcbræis vcroDcus bo* ne fœliciter verfatus eft,q etiam erga luum praeceptorcm liberalis. Qui his igitur comitibus ita adfacras iamdudum acceflit literas , vt necg naturalis philofophiæ,necp Theolo^j, quam fcholafticam vocSt, deftitueretur peritia,quis ambigatipfummira præftaturum ƒ Itaquc nullum in eis quantumuis abftrufum inuenias locum,cuius exadifli« mam non poflit ex tempore reddere rationem. Sed quid ego hare non credituris fruftra dcnuncio ƒ de hominepotiflimum qui nondO quin« turn S)C trigefiraum attigit annum,in prçclariflîmo dignitatum opGqj fplendore fern per conftituto,qu£ non paru impedimenti ftudijs adfer« re folent. Spero equidem quod concredita fi bi talenta nequaquam in terram defodiet* C^ianquam enim etiam nunc lucerna fit non fubter modium,fedfuper candelabrum pofita,omnibus qui in ecclcfiae domo funt, vitç ac morum integritate,librorum(5 çditorum dodrina prariu cens,ac vt probum prgftet Chrifti ouium fibi concreditarum paftorc, plurimis ijsep maxime arduis diftringaturnegotijs.’dabit tarnen pro« pediem,fi diuinarelicet,maius adhuc lui fpecimen in lucem, quo per« fpicuGomnibus fiet,me hæcaffentandi gratia minimepromulgaflc, fed longe adhucintra veritatis limites calamumcontinuiflè. Quod fi his e Grçco vertendisvacarc voluiflct,fuperuacue nobis maximus hie labor fumerctur ♦ Scio enim nonnulla eum quafi per ludum fibiipfi vertilTe facillime,in quibus ego nodes atrg dies defudans,nccduomne id quod quarrebam meopinor aflequutum.O vtinam tales forent oë« cpiKopi aedifpenfatores ,quos dominus confiituitfuper familiâfuâ, VC dent illi cibum in tempore: profedo fœlicius ageretur cum Chrifti ouibuSjimocumtota Repub.Chriftiana.PrçfuIum nâc^ amp;C paftorum vitam ac mores grex vniuerfus imitatur ♦ Quapropter omnibus in rebus

rebns ornadflîme Prçful,hoc ânrium ornàmentum ne faftidfas,tepèf tuam orbi cognitam humanitatcm ètiam atcp ctiam obicftor ♦ Nofti cnim ipft' præceptutn fuiflè Moflt;,vt ad Tabernacülum acSânduariâ conilruendum non modo auruiii argêtum, purpurâ ÔC byffum, la* pides Onychinos ac gemmas accipcret : vcrumctiam viîes inter cæ# tcracaprarum pilos , Sets ÔC viduædiio çra minuta non modo fuifle Chrifto gratiflîma,fed omnibus quoc^ fplendidts diuitum muneribus ab CO præpofita.’âC pocutum aquç frigidç Ghrifti nomine offerentemj nequaq premio fraüdandum.Si igitur munus hoc ad tuas domi repo# fttas dtuitias conféras,profedo vilitis erit abiediffîmis caprarû pilis: tui nihilominuSjfîcut amp;nbsp;illis, locus erit ad exteriora tabernaciili do* mini aflèruanda.Si veto animum quo muniifculum hoc tuac ilîuftrif-fime offerturceîfitudiniconrpexcris,audeo alTerere, auro Sf argento, purpura ÔC byflo,Iapidibus onychinis ac gemmis longe prçftantiusfo re. Etenim fi qua tn rc detuf,7t propenfi erga te met animi facias pe* Ttciilum,nullam fubtre reeufauero lententiam,fi me vllo modo te in-uencris fefelIiffe.NecrgomLinus hoc in fecôfideres,nec ad vniucrfam tui mufei fupellediîcm conlcras :fed ad offererttis artimô, qüo id verc* cunde porrigtt parumper oculos dcfled-e^ac munufcufum hilari fronté fufcipc:vt dum hçcnon ingrata tibi fuilîèdeprehendero,matoresad hit iufmodi ftudia vires alTumam. Vale Prçfulum decus eximium,Ld uanij anno a partuvirgtnco5 4 5* fexto Idus Augufti *

euoluetjtio hafiies cantlide Le^or,pitlt;ci{ de relus te duxi * s MC® I pramonenJum. Id igaur prmumin eo exemplari ejuod nd nofiras r»4 I ««1 peruenit, ijUiedam annotafioties inferdunt ponelitnlUr in marginibust^uas, ^uum ne^uscjuittn [^ittndxs cerjerem^non fuit animus penitus abijcere, ne ud ïîoe commodo fraudarerts. Verum ne huiufmodi annota:!on:.bus margines replerentur,nee efjet ß'atium ponendis facrit ferip-urie la:is,'jUtf paffim al aurore citantur, eas in relicfua fi:ripturlt;^ ordinem rede^imus^ at(j‘ pofl dus pjrticu[,e textus enjrrationem,aii ^uam ponebantur, locduif musteertis tarnen quibufdam no!ulL,hirt: ^idem annorationem ipfam^illinc uero locum cui re^ Jbondeant de^T^antibus. Alias autem, ^Uit duobus uerbis capitum fententias demon^lrabant^ plis lodsreliquimus.Q^m pauds in locis,ubioper^epretium uifume/i,noßras tjuo^; annota ( ttunculas margmi addidimus ; priercrtim ^uum litera di^io alitjua Heordica»« aut Chaldaicam habet ortginew,^« loca autornojier^ ut ^i Griecus tantum e/Jèt, aut omnino preetermiferatf out infaliciter trabîauerat, J» pnmofiatimcuiufuisfaciei initio nomen euangehfia, una eum capitis numero iuxta Latinorum enumeratione pofuimudfupra ipfos autem pagine uerfuSi maiufcubs literis,numerum capitis iuxta Cr ecorum f apputationem, nbsp;nbsp;earn [olam autor «oüeT

toto opéré profeijuatur: Loca uero e Biblijs citata^aut ea concernentiajin margine annotauif mus^numeris iuxta Latinoru difitn^ione capita dejignantibus^^ hlt;tc opinemur ef/e tibi notio’ ra. Vbi autem locus qu'I^iam citatus,nonfuerit in margine expre/]us,ad eiufdem uoluminislà eum antea citatum recurritodd enim de induftria omifimus, ne idem caput eiupiem uoluminis to ties Ueratis uicilus annotaremus» Ignofces etiam pro tua humanitate candide Leffer, iH)cf5 cptafda non uitauerimuSta ^ibus nofiro hoe feeluiorifeculo ablxnrët nonnulliiuelutifunt rf Saluotef

Saluitor,Saluire^Comptiti,Compiiffio,Incompaf/îbilitaf,DiJjgt;cf itio,DiJjgt;eiiptorie ac potifßmum qu»tn uiderem doBißtmos ac eloquentiffimoi Cbrifiiante religionis procera db his neqaaquam abhorruiJJejTertullianum dico^LaFlantium^Cyprianum^ Hieronytnntn A «g«« fiinum,^({i eliam,ij,tc{e tri.capt tot ita lo^uitur; Nißinßrmtas eßct,medicum neceßarium ko habercnt,qtii eâ Hebrdice lißSyGrctce Soter,ncfira autem lo^uurione Saluator: ^»od ucrbum Latina lingua non habebatßd haberepoteratjßcut habuit ^ando uoluit. Er merito htec dicit Auguftinust. Quii enim dubitat,c!uin Cicero,ß nofiris ftußet temporibus,noßrit(};fidei ret^ cepißet dogmata^plurimis ußsfuißet uocibus ^uibus non eß ufuitquan^uam ipß uerbo 3al^ Kare ußisefi in L.Pißnem,^ eiuiuocepaßuta.z^de natura Deorum,Qu!ntilianui quo^ lib, tz.ca.totufus Cii eodc uerbotquod etiam annotauerunt ante nos uiri dociifsimi.,Q^anq reeë-tiares typo^aphoru cafligatotes hiec immutare außßnt: ßue id fuofecerint arbitrio,jiue alio» rumßuaf u,lt;jui hitc deprauatafuiße aßerebant,^ rara effent inuëtut Ego tarnen uul^o me noa nihil accommodare debuü Quia uero locu quemuis occurrentem idem autor,nulle prtetermiff fo ita explanat, ut óuiecunlt;]i circa earn materiam, aut idem euangchfia alio in loco, aut ceeteri recenfent,pariter edifferat^ad minima ußue ßngulorum tnterdum uerba, ubi uero feße poßmo-dum eadem res obtulerit^ad diPiam interpretationem citato iuxta Gteecorumßpputationem ca pite tranßnittat : idcirco praflat antequam autoris uerba aggredi'amur preemittere ordinem ac numerumßngulorum capitum modo ^uo apud Gracos dißin^a f iint,^uem amp;nbsp;nos una cum au tore in noßra uerßoneßeruabimus* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deinde quia in Greeco,in quod incidimus, exem^

plarifCÖtextus euagelij non raro difrepat a nóuorum teßamentorum editione^qu.lt;e paffm Gret cis excufa typis circü/erunturtquod ubi accidit,pleruq; conforme eß exemplar Graci huius au toris editioni ßibliorum, quae dominus Francifeus Ximene^ archiepißopus olim Toletanus,ac S»RtE.cardinalis,immenßsßmptibus,laboribus ac uigilijs, maxima cum diligetiaCompluti cu rauit noi^ris temporibus uarijs linguis excudendataccitis undiq^ terrarum tum uiris in linguaru cognitione doFiijßmis,tugt;» exemp'aribus caßigatiffimis ac uetußiffmis^uel ab ipfa Leonis de^ cimi bibliotheca,uel a Venetorum fenatu tranfmißist’aut aliunde,nulla expefarum feu laborutn habita ratione conquißtis»Ne quis ergo euangeliorum contextum nos temere immutaff exifii-Met,loca dißrepantia annotauimustqq frequenter resßt exigui momenti,qu(e diffidium faciau ubi autem Complutenß hoc citauerimus exemplar, Greecu intelligimus contextu non Latinut nam in hoc nihilauulgata editione immutatum eü.Porro in quibus diffideat uulgata editio ah uniuerßs Cracorum exemplaribus,ex aliorum tum uerfionibus tu annotationibus, facile cu'iuts perfficuum erit,Prteterea ne quis protinus uulgatam, hac in parte damnet editionem, quod ea qua Grace per tempus praßns aut prateritum efferuntur,habeat in futurum uerß, ßcut n5-nulli frequenter feciße uidenturtanimaduertendum eß Euangelißas amp;nbsp;Apoilolos,quügene^ re Hebrai eßent,hac in reßcut nbsp;nbsp;nbsp;in alijs multis,Flebraicum fequutos idicma,qHO iflifrequë^*

tiffme pro prafenti, quod proprium non habent, aut profuturo,efferunt prateritumt in uniuerf tm dicam,tempus unum pro alio Hebrai (apenumero collckanttquod etiam Euangebßa non raro fecerunt,nec ßlus Matthieus,qui patria Jcripßt lingua,hoc e^l Hebraa, fed^ c«e* teri,qui Grlt;ec€ ßripfcrunt. Qi^edam ergo ex innumeris locis ft orßm recen/uimus, in quibus mamfeäe prüfens, interdum eiiam pr^eteritum profuturo locatum eß: quorum nos quetda exigente ßntentia,per futurum uertimus!alibi quoq^ id ex literie contextu aut ex ipßs commen tarijs planum erittinterdum uero ob autoris noßri enarrationem immutare non licuit.

Efl cy alia peculiar is Hebreorum pkraßs,quam non raro lemulantur Euangeliflie,qua pro epi iheto fiue nomine adiebiiuo, adduntgenitiuum fubßantiuum,dtcetes:Deus pacis,mifericordice, iuflittce,ultionis:hoc eß,pacißcus,mifer{cors,iu/ius,ulcifcens:lex mortis,ideß mortifera t ßl^ inobedientiie,inobedientes'ludextn:quitatis,iniquus:mamona iniquitatis,iniquuirHUoxdaman tis ,cla^

tifplantam*fortafps nbsp;nbsp;nbsp;mercei ini^itatiSyiniqnti, SiclHlt;üî tliàturfiliustieriîitionis ^höc eß

perditus,idilt;tij; innumeriiJjplerutjf immuwe no lictut propter autoris noflri fcholia,gute lite»^ ram per genttiuum interpretanturünterdum ^uo^ non libuit,^ apud omnes iam olim alia rece^f pta e/Jet fententia» nbsp;nbsp;A dhæc folent Hebrtei hanc diFlione Verbum aut Sermo pro re uel fa *

iîo ponerei^fuod in ueteri ^uidem teflamento freijuentiJJimum efl,ut c[uum diatur^ Non f uit uerbum,guod non oiienderit eisE^echias in domo fua,ubi tarne pauloinferius fubfet]uitur,ïlt;lo le/ai^eJ^* fuit res(fua «o oflêderimeis in thefauris meiStEt alibi ^uu ait Dauidpuero,qui ex ctßris Ifrael Reg. »»

Q/^od efl uerbii quodfa^ü efifindica mihi,amp;‘ innumeris alijs in locistldê in nouo ijuo^ te/lamèto pa/pm ufit uenittut qUu leprofus curatus dif/eminaflê dicitur fermonêi frequenttfsime apud Luca^Non erit impojjibile Deo omne uerbum.ytdeamus hoe uerbïilt;juod £Kf(f344»4» fa^u efl^Q^od e/l hoe uerbu^q, cÜ autoritaie ac pote^ate imperat/firitibus^ alibi fre^ué

Qnam tarnen Hebrteorum phrafim autor nofterplerumij^ non uideturanimaduerti/Je^ fl-cutnec prcecedentëtq, Hebraice non calleretjed tantu Crtece.At^ ob id ^uo^; citas tjuippia ex ueteri teRamento,flmper iuxta /èptuaginta profert interprètes^ Cceterum etficun-^iis manifefluflt me Interpretern tantu agerCfnihil^; quod meumßt edere,ßue illud approban dum fltßue reprobandumtne tjuis tarnen hunc autorem minoris faeiat^quod uno aut altero in lo co acomuni Latinorum Theologorum opinione dißentireuideatur, quemadmodu alij Grlt;f citnempe de die menßs quo Chriflus my^icam celebrauerit ccena,amp; de bonorum ac malorum retributione operumtutrumflatim a cuit^fà- morte fiat^ an ad diem ufq^ po/lremi iudiaj différa tur^ quemadmodu olim fenßrunt Grlt;fci.De SpiritußnEio quoq^ q, a folo patre procedat, etß id nufqua dicat autor notier,idë tarnen cum cceteris Grlt;eci5 ßnßße uidctur,quumßmel atque iterü dicat illum a patre procedere,nulla flltj fa^a mentione^Et preediElis in locis,margina ïi annotatiuncuia te pramunierimus candide le^or*ob duo tarnen illa pofleriora tibi perpent* dendu efl, autor nefler multis proculdubio annis tempora concilij Elorentini prceeefferit : in quo Eugenius Pontifex quartusconfentientelmperatore Connantinopolitano,amp; loea tenen* tibus Patriarcharum,Cieterisqi eccleßain Oriental? reprefintatibus,anno dominiez incarnation ftif *^4^9^ pridie Nonas Iulij,ß(i pontißcatus anno nonofliterasßanfiie dedit unionis,q» bus pTiediiîi o?s fua nomina fubfcripferunt,hiec inter catera continentes ♦ Conuenientes LitfJMi Gricci in hoc facrofanHa Oecumenica Synodo, magno iludio inuicem uß funt, ut inter alia etiam articulus ille de diuina Spiritus fanEii procefsione,fumma cum diligëtia amp;nbsp;aß ßdua inquißtione difcuteretur.Prolatis uero teflimonijs ex diuinisßripturis,plurimisq; autorita tibus fanEioru doEiorum Orientalium Occidentalium: aliqutbus quidem ex patre O' ßho, quibufdam uero ex patre perfilium procedere dicenttbus Spiritum fan?ium,Gr ad eandem in^^ telligentiam aff icientibus omnibus fub diuerßs uocabulis t Grieci quidem aßseruerunt q, id q^ dicunt Spiritum fanEium ex patre procedere, non hac mente prof errent ut excludantfilium, ßdquia eisuidebatur (utaiunt) Latinas afferere Spiritum fanlîum ex patreßlio^ procedere, WmI ex duobus princip'ß duabus ffirationibus,ideo abßinuerunt d dicendo q, Spiritus fan^ Ifus ex patre procedat amp;ßliotLatini «ero affirmauerunt non fe hac mente dicere Spiritum fanElum ex fllio procedere,ut excludant patrem,quin ßtfons ac principium totius Deitatis, fl Iq fcilicet Spiritus fanEli,aut q, id quod Spiritus f tnHus procedit exfiliofflius a patre non habeat,ßuequod duo ponant principia ßu duas ffirationes,ßd ut unum tantu afserant eßeprin cipium unicamq^ ffirationem Spiritus fanHi,prout haPlenus afseruerunt:amp;‘ quu ex his omni^ bus unus amp;nbsp;idem eliciatur ueritatis fenfis, tandem in infra feriptam ßmEiam Deo amabilem eodem fenfu eademq; mente unionem, unanimiter concordarunt (y confenßerunt» In nomine igiturfanELe TrinitatiSjpatris amp;nbsp;filq amp;nbsp;ffiritus fan^i,hoc facro uniuer/ali approbante Flof rentino concilio deßnimus,ut hacßdei ueritas ab omnibus Chrtßianis credatur fußipiatur,

/Tc^e omtetfirofiteâftturt^uoJ Spiritus fanlfus ex pâtre ü'/iJio atemaliter efljt(^ ejjent'utm fHiigt;rt,fHÜcjue eße fubßflens habet ex pâtre jimnl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex utroqne atemaliter tantjuarn

ab uno prittcipio unica ßiratione procetlit» Déclarantes id ^uod jan(îi doHorest^f patres dicunt,ex pâtre per filiu procedere Spiritum /~anSium,ad hanc intelligentiam tendit, ut per hoc ßgnißcetur ßlium quolt;^ eße faundu Gracos ^uidem caufim ,fecundu Latinos uero principia fubßfientiiC Spiritus fan^lificut nbsp;nbsp;patrem»Et ^uoniam omnia ^Ute patris funt,ipfepater uni»

Senito film fuogignendo dédit, prieter eße patrem,hoc ipfum Spiritus fanlfus procedit ex filio,ipfe filius a pâtre aternaliter habet,a quo teternaliter etiam genitus efi^Definimus infupi explicationem illorum uerboru,Lilioq;, ueritatis declarandce gratia t::r imminëte tue necßjitagt;» te,licite ac rationabiliter f ymbolo fuiß appoßtum Et infra de operum retributione fubiun^ gittlllorumqf animas qui poß baptifma fuf :eptum nullam omnino peccati maculam incurrerut, lilas etiam quœ pofl contra^am peccati maculant,uel in fuis corporibus, uel eifdem exuta cor-poribus,inpcenispurgatorij, prout fuperius diHum eß,funt purgat(e,in calum mox recipi,amp;‘ intueri clore ip/ùm Deum trinum nbsp;nbsp;nbsp;unum ficuti eß, meritorum tarnen diuerßtate alium alia

perfeHius , Illorum autem animas, qui in aHuali mortali plt;'cf4fo uclfolo originali decedunt, mox in infernum,pcenis tarnen dißaribuspuniendas^ Porro «/e prima ilia diuerßtate diei quo Chrißus agnum pafchalem ederit,amp;' de eo quo pro nobis mortuus fit, longa femper fuit inter Gracos Latinos cotetio,dicentibus Greeds ipfum decimatertia luna agnum edtße pafchalem,paßum uero dccimaquarta,ut ueritasrejfionderetßgur(e:amp;propter illud Iohannis, ?, 'Pß introieriint in preetorium,ne contaminarentur,fed ut ederent pafcha: ac illud. Erat autem parafieue pafchtelamp;,lbi ergo propter parafieuen ludeeorum, quia prope erat monumen tum,pofi(erunt le/um. Siquidem ilia parafeeue nihil aliud erat,q dies preeparationis,quoß pra-parabant ludeei ad edendum agnum pafchalem . Latini uero afferunt eum decimaquarta lumi

qdc ediß paf :halem,ficut nbsp;nbsp;cceteros ludteostquia ut habet etia Griecus Chryfoflomus,

ad mortemu/qjemper feruauit legemtpaßim uero aiunt decimaquintaluna,propter alios tres EuangeliHas,qui adßruuntfuiß primum diem A^ymorum, quo Chri^ius poflremam ccenatn cum difeipulis celebrauit.Et hi autem amp;nbsp;illi repugnantem fcriptura obtorto collo trahere quo^ dammodo uidentur ad ftium fenfum.Q^apropter operapretiumfaHurus uideor,ß in tui gra-tiam beneuole LeHor hoc loco dilucide annotauero, quit uaria leHione magni/^fudoribus hoc de re in compendium redegi ♦ Primum itaq^ notandum eß,^ naturalis dies apud Hebraos incipit ab occafu folis,amp; deßnit in eiufdemoccafum cUei fequentis,iuxta illud,EaHum eß uejfie re cf mane dies unus^ Menßs uero a coiunHione media Luminariumiamp;' durât triginta diebus, duodecim horis,amp;’ duabus tat'ijs unius hora cum tribus minutis, qua Juppuiatio inuariabiliter coformis eß cum Ptolemao aïijs^ ailronomis fecundum medium curßm Luna* Annus autem exordiumJumit a Neomeniaßue foils ac luna coitione proximo aquinoHio uernali,fecundum medium curf urn f olis amp;nbsp;luna^ nbsp;nbsp;nbsp;Prlt;efere4 omnia feßa Hebraorum,qua a Mofaica lege hl

bentur, prater fabbathum, ßam numerationem ac uariationem per diuerßs heldomada dies, ÿ* fumuntaprimo die pradiHa Neomenia, a quo iuxto lege omnia fuo feßa numeral Hebrai: puta decimoquinto die eiufdeprimi menfisfeßu erat A^ymoru,amp;' pridie eius diei,id eß dei^ cimaquarta luna ad ueßeram,edebatur agnuspafchalistAfeßoautem A^ymorum tranfaHis feptem hebdomadis,fequenti die,nempequinquageßmo,feßum eratPrimitiuorum ftue Penteco flestPoß fex uero mefes lunares ab eadê prima Lleomenia,Lpoß centiï ßptuagintaßpte dies, jequenti die eratfeHum Tubarum, nempe in Neomeniaproximo aquinoHio autumnali.Dea: cimo indedie feflumexpiationisceleberrimum.Decimoquintoeiufdem menßs die,feßumSee nopegiaßue Tabernaculorum. Et ab hocfeßo,die oHauo,iipoflßptem eiußlemfeüi dies,oci* currebat ultimum eorumfefium, nempe ccetus uel colleHaßue retëtiçnis^quodfolum deßgno

Htfidelium in fanSla eccleßa congregittionem,ic retentionemß'ne perfiuerantiam,^uod fa^S fH poft ueieris legis finitas ftguras nc ceremoniäS* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deinde animadueriendHm eft quod

quindo luxti uernale lt;equino^ium,coniunliio luminariumfecundum medium eurfnm occurred bat poft decimamoFlatiam diet horam,quia iam peraH^e erant plusq tres quartie paries Diei,amp; declinabat magis ad diemftequentem^ideo feruabatur quoque die fequenti nbsp;nbsp;nbsp;ab hoc numeraba -

tnr omnia priediSiafefta, Pratereaji dffa prima Neomenia occurrebat/'ecundo,quarlo.^uel fexto hebdomadie die feruanda^reijciebatur in diem fequentem . Ndin jï fecundo hebdomad^e diefui/Jèt/èruata,tuncfeftKm Expiationis,quoderat celeberrimum,occurrijjet d/e fexto cele^ brandumtquod ft fexto die feruaretur di^a prima lieomenia flue primus anni eoru dies, tunc diRum Expiationis fe^lum die primo,quem nos uocamus dominicumjOccurriJfet ab eis celebran dumtquorum utruq^ admodum graue cenfebatur ualde onerofum toti populo, eo lt;}, duobuS continuis diebus naturahbuSy nempe fefto Expiationis amp;nbsp;Sabbatho,nullo modo liceret parare {ibos,aut fepelire mortuos:corpora autem mortua^aut coRa olera non po/fent in tertium ftrua^^ ri diem,prteftrtim in calidis regionibus. Q^od ft fexto die ftruaretur preediRa neomenia fine primu nouilunium,tunc feptimus diesfefti ScenopegiaßueTabernaculorumoccum/Jet die Sab hathiJn hoc autem f tptimo die multa hetiticeftgna oflendebant, ^ce die Sabbaihi facere no li cuißetjepties cicueundo altare cum palmaru frondtbus,in memoriam captalericho primlt;e ciuii’ tatis, (juam in terra promi/fonis filij Ifrael huiufmodi f tptenaria circuitione ceperant. fzi hoc praterea die leRio quoq- ilia Pfalmifta publice decatabaturtObfero domme falua ejuœfo: obß P faim, i » 7^ cro domine proftgt;ere agelbenediRus qui uenit in nomine Domini, Na amp;nbsp;hanc conftitunonë fci mus quoqi in ufufuiffè ifraelitis,quit a^uc in captiuitate eßent Eabylonica,3iquidcm ex Tbr gum E^her colltgimus nbsp;ea die fecabant frondes palmarumyatq^ decerpebant Citreapomajab^

fcindebat fiofmarinum,ü' faciebarßbi 1 J? H Hojànatlegebantq; in libris fuis (7 oraa bantflietabantur amp;nbsp;hilare} erant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hofana,faltabant exihebant ftcut hcedi.

Hoßa na uulgi more apud Hebraos eriam ante Chri/ium natum fuße corruptu^aut illos ufuregt; Chaldaico, deinde abufos fuße pro folemnitate palmarum , in qua cum ramis ceremonite ftebant.Et ita nato po^modum Chrifto^quum uellet populus eum honorare, cum triumpho lerofolyma deducere,ignorantes compleuerunt prophetiam Dauidicam, occd ßonefumpta ex furcults ab oliuisdecerptis nbsp;nbsp;tn uiam /lratis,clamates Hofanajd quod clama^

re conf teuerant tn folennitate Ramorum ♦ H« ifd^j pramßs animaduenendum e/},^ anno quo paßus eR Chri/ius,occurrit prima Neomenia, Jiue coniunRio luminanum proxiina aquinoRio uernali fecundum medium curfum foils O' lunoquot; luxra ueram exaRam jupputa^ tionem peritißmorum Hebrteorum,die quinto hebdomade poft decimamnonam diei horam , cilt; aliquot minutis: amp;nbsp;ita iuxta prifdiRaeratftquenti die feruanda, Sedquia fexto die, ut dlRH tft,nunquim ftruaba!ur,idcirco ludif i eo anno ftruabant primum illud nouilunium die fabba^ thitamp;ita decimusquintus dies eiufdem menfts, quo occurrebat feftum Af^ymorum,iuxta ^u^ dttorum obferuantiam etiam erat dies fabbathitideoq^propter duorum feftorum concurfum, de illo dicit Iohannes,q, erat magnus dies ille fabbatht,ut etiam ad eauerba habet autornoRer, j Chriftus ueroßruauit quidem Neomeniam fexto hebdomadce dietquum enim poR decimam^ ° nonam horam occurrißt quinti diei,rationabiliter ut diRum eft,magts pertinere uidebatur ad d em fiquentem,Verum a fexto die ad fabbathum cu ludaeis tramferre noluit,Nam hoc pro t pter feftafeptimo menfefuturafaciebant lud(ei,ut pr^ediRu etChriftusautem nouerat,^ per ßam paßionem qult;e inRabat, ceßaret obligatio fequentium illorum feftorum, ftcut amp;nbsp;clt;eiera legis ceremonialia.Propter hoc itaquejOquot; etiam quia fequenti die moriturus erat ChriRus,ty^ picum quidem agnum uera amp;nbsp;légitima decmaquarta luna,qua fuit die quinto,comedit,quartan décima

ifenwd uero lunn ittxtd ueterem Hehrxorum nugt;nerattonem etiaui légitima,in cuius ucJJ’er^ lu àifi typicum âgnum erunt immolaturi,ipfi uerus agnusfuit immolatus: ita ueritas rejjiondit figurte. Horuin Mcem Ciail4m,ut uerifimle e/i,folum iniiicauerar p/ttrifamilias in cuius adibus Lucti, ii.* nbsp;nbsp;nbsp;paf :hit edebat^ ipfis dupdccim difcipulis, ijuorum Petrus amp;nbsp;Iohannes ex luffu CHRISTI

nece/Jaria parauerant, nempe labiucas agreRes baculos î nam agnus ip/i dedmo die men^ Exodt II» parabaturt panes quog^ a^ymi^ut uerijimile efl, aliijuot ante diebus^iuxta familiaru mdgni‘f tudtiiem paratI erant. Ita^ue nullus ex hoc paßus eil offendtculum, negue od id coram indice potuit accufari Quin ^Tertidlianus Latinus autor,proximus apoflolorum temporihus:de die pajjionis Chrdli ita loquiiur tn Apologetico aduerfus ludceos» paßio intra tempora feptuaginta hebdomariim perfe^aefl/ub Tiberio Ctt/àre,COSS,R.ubelIio Gemino itÿ“ R«* fo Gemino^menfe Martio, temporibus Pajchic, die oblauo ebendarum Apr/lium , die primo A^ymorum,lt;juo agnum ut occiderent ad uej}gt;eram,a Mofe fuerat preceptum^ Tle^ entm ob id did potefi primo die A^ymorummortuus, iuxtapriedifîa Teriulliani uerba, ^od eano üe captus fuerit.Si^uidë omniu te^imonio in cruce CT non in coprehenfione fuit nofira redë^ ptio Et procul dubio diuina id a^um e/i prouidentia, eo anno duplex dedma^uarta luna occurrebatjUt diuer/is reJ^eFlibus, hinc ueri agni immolatio typico rejfonderet, amp;nbsp;illinc Chrifiusadfnem ufque uitlt;e legem feruaret,ut habet etiam Creecus Chryfo/iomus,actypicu agnum uera amp;■ légitima decimaquarta luna ederet,ßcut eum ediffè didt Hieronymus Et de hac decima^u.trta luna,iuxta Chrifti numerationem loi^uuntur indubie ^^atthceus,MarcuSj lt;13Î Lucas, ^uum aiunt fuijjè parimum diem A^ymorum LIam ^uum hi tres euangelifiie magnant facerent haiuscane mentionem, amp;nbsp;confecrationis Eucharifue , oßenderunt Chrißum etiant lohan nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obfiruajje,nempe iuxtaueram ipfusfupputaitonem,ut ^icdiximustlohannes ue

ro ^ui de ccena, tanquam ab alijs latius traElata,unico uerbo ab/oluit dicendo,Ccena fabia,tlii iuxra ueterem ludaorum objeruantiam decimamtjuartam lunam confiderauit: ad excludendum errorem,qui nonnullis odd potu ffet exalijs Euangelißis,nempe ueritas non reßonderetf“ Iohan,*^^t3- gurie in ueri agni immolatione: amp;nbsp;idea dicit,^ die ^uo mortuus eß Chri^ius erat parafeeue

Pafchtejtaquot; epuod non introierunt in praetorium ne contaminarentur,ßd ut ederent pafcha: ubi dtb'ito Pafcha ne^ua^uam pro a^vmis capi poteß, ut quidam uolunt, tum nußuam alibi iu cjpiatur in fcripturis,tum quad ad edenda a^yma nuj^uam dicatur requiri, ne^; uerißmileßt eß'e neccße,ut mundißnt,iiuum pccna mortis intentata,fepte integris diebus naturalibus pra» Exod. 1 â. nbsp;nbsp;nbsp;ciperetur eis ut a^yma ederent,amp;' nonfermentatum panemjO“ tarnen illam immunditiam leu

uißimas ob caufas contrahebant.Q^odoutem aiunt nonnullifludteos pracedenti die occupatos circa capiendum Chrißum, neglexiffe agnum ederepafchalt m , iddreono^efe^uenti ilium eßent comefiuri,non ßt uedßimile.istquidem ettam lUi qui légitima tenebantur impedi^ mento decimoquarto die primi menßs,non poterantßquenti die pro libito agnu edere pßcha* lern,fed fequentis menßs die ßmiliter decimoquarto ad ueßeram,ut habetur l^umer, lo.

Itaq; die paßionis Chrißiquü nondu inchoara eßetfolenitas Pafchalisaut A^ymorum, iuxu Ueterem ludlt;eorum obferuantiamßcebat eis ujque ad Jolis occa/itm iudidalia exercera, accu-fare,tefies adbibere examinare,fenteMiam ferre, Simonem cogéré ut crucem tollerer, feu pelire,aromata prlt;eparare,altaq; plurima agere,qute ludai nequaquam fecifßnt, ß dedmam-qttiniam lunam irafeßum Pajehœ amp;quot;nbsp;A^ymorum eo diecelelraßcnt,quum faëla fua per legem Mofaicam iufiißcare niterentur^dicetestNos legem habemus ty caet.amp;' maxime loßph ab Arimathtea uir bonus ac lußus amp;nbsp;lgt;ticodemus qui Dominum fepelicrunt,qui propter paraa feeuen ludteorum, quiaprope eratmonumentum,ibi poßerunt lelum,ait Iohan-gt;cap-19. Cir caqu^ uerba habet Augußinust Acceleratam uult intelligifipulturam, neadueßeraßeret^ quum iam ahquidtale non liceretpropter parafeeuen,quam canam puram lu^i Latine ußiaigt; tius apud

h«: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uccAM ♦ Ne^ueenim aut hi, antpia illa mulieres aJh‘c cogf owAnt cejjartdi

Chrii^i tnorte kgaliA, Demum, ut epilo^o concluJAmui, Chriflus fuum pafcha iuxta le^ gif MoJjtca tdfiQTe celebrauit, lud^ciatuë Jie fetjuetiiuxtJ patrïi traJitióest^ppe ^legalepTte-cept «m de Pafcha oliprHdfjcnc hac /ha tritditicne corruperunt, refeït iïifioriographus foruti Sedxr Olam: cniusirAditionis, reliFfis contpendi/ grAtia Hehraids^hacßint uerha.^ Stcjlatuerunt mAgijtri nofiri iudices Sanhedrin nugtti ncminis in feculo IntJomo fanSuar^ /icundijij^um exmFli ef/et confiinnjtjytHnc appArnit folium igneum peffeEii/Jimum,/U‘ per ^uod fedebii rex ninndi rublimis tidde.ftans inter porticumt iy aacperunt eoronam, ap-peijdrrnnti]^ ß’gdlu’n recoitduum ,(7 fanxerHnt,ordtnAHerHntlt;j;ftatutum perpetHumtamp;' tra diturn eß in nunu S^abbi Llic^cr, lt;^ui rchcfnis ornnibuf rudicr erdi: amp;“ is ordinaun diemfiirti^ um non objeruarißcundo, quarto,ß’ptimo hehdoixada dietneq^ Pafchaßcundot(}narto,fexto: neq; diem Retentionis tertio,quinto jèptimot neq- principium jnni feiundo,quarto.,fexto:

Expialionis primo, tertio,fèxto in irterniimt nbsp;nbsp;Hac,ß cut pJaceat, latius uiderepotent

in Paulo Burgenß fuper Matthäum cap. in lilro quem edidit Paulus Mtddelburgenßs cpifcopus Sempronianus de celebratione Pafcha. Nihil ergo eorutif qute naßer haM tat» tor tibi nocumento e/Jepotmt pie Lec!or,fi his te prarruniri curaueris antidotis.

Lege itaqueßcure, qutt^nonßiie maxima fntbtu leges lt;nbsp;Antequam ta-' men accédas, quteß errata ^tedam, quis operarum ac ctßiga torum prteterfugerunt oculos, anobisin unü redabia [unt locum, ad rt^am

Ç LOCA QVAEDAM IN Q.VIBVS noßrum exemplar alio modo habet 5 e4 quit nulgo circüferuntur Grlt;fm exemplaria^

MATT HAE1 primo iuxta Grtcorumpipputationem.Et intrantes domumiuide^ 2. runt) puerumMet enimtiJ^ofi non i^op inuenerut.Eaâtnobifcü exemplar Coplutenfe, Tertiodpfe autem bapti^abit uosin/}gt;iritufan^o„l^on addit wuf? ioni. Con « cordM etiam Complutcßs editio.

Quinto. Ne uidearis hominibus leiunare amp;c.Poß uerba ilia Reddet tibi, non additur i

SAZ V in propatulo.Habet conformiter exemplar Complutenfe^t^ uulgata edi^ tio.Q^anq in noflro amp;nbsp;in Compluteß exemplari anteaßt additum.quum de eleemofyna ßer et ferma.

Eodem.(Ita)enim efilex nbsp;nbsp;propbett. Siquidem habet ovTutT ita,uel Sic, nono vroif

Eodem.ÇQuàm)anguftaeßporta ^^ßriEfa uia qutt ducit aduitam.Habet enim rfnon oTl , uel quoniam.Pari modo legunt amp;nbsp;Complutenfe exemplar editio uulgata.

Septimo.Multi ab oriente accidente uenient amp;nbsp;accumbentCinfiniïus) A braham. g Habet enm ro^tf MÂmoia- mßnibus^non ^irdi cum. Nobifcum legiße Chryfoüomum manifeßum efi ex homilia ipßus.j Ttßper Matthäum.

O^auo.Surrexit mini/lrabat (ei)Nam habet fingulariter, non txvrültr eis^ Nobißum facit Complutenfe exemplar,amp; uulgtaeditio in quibufda ueteribus exemplaribus.

Decimonono. Accerßtis duodecim difcipulisfuis,dedtt eis potefiatem (.aduerfus)Jpiritus immundos.Nec in nofiro nec in Copluteß exemplari exprimitur prcepoßtio i(n aduerfus. Et ** «4 quoq; legifie uidetur qui uulgarem dedit editionem: ait enimt Dedit eis potefiatem ßirituu immundorum.Addidimus tarnen,exigente id fententia.

Eodem.lacobus Alphti ßlius amp;(Leb(eus(Nam habet ubiq^ ÄtZcaoirßmplici nbsp;nbsp;nbsp;Et

Vigeßmo. Similis efi puensßdentibus in (fo}'o)Habet enim ßngulariter , non * * äyofMa-foris.Nobifcum facitmt amp;nbsp;exemßar Comßutenfe uulgata editio.Simdiier infra in di^ione Bethfaida,non Bethfaidan.

EoJew.Dominw efi„fabbathißlius hominis.Non enim additur ciT.Sic amp;nbsp;Com plutenß exemplar.

Vigeßmoquarto.Malus efi(omnibus)holeribus,ßue maximum inter omnia holera.Ad- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i)

ditur enim ■^rixvTcap omnium.Etita habet amp;nbsp;uulgata editio amp;nbsp;exemplar Coplutenß.

Vigeßmofeptimo. (Genneftretßmper habet inßne r tenue,duplex vv. Cha- 14 W4Mlt;e4uero capite ßquenti,amp; aliasßepiusßemper habet in initio x al^iratum.Eacit in utroq^ j nobif:um exemplar Complutenß.

'Trigeßmotert/o-Tunc prcecepit dißipulisfuis, ut nemini diceret ipß eßet Chrifius,, . nbsp;nbsp;nbsp;10

Trigeßmoßptimo.Abfcinde(ea)Habet enim «ut« pluraliter gt;nbsp;non «ii-rbpßngulariter* Concordat etiam exemplar Complutenß.

Trigeßmooliauo.Rurfum(amen)dico uobis,q, ß duo ex uobis (Ifc. Nd additur ktU-np etiam in Complutenß exemplari.

Trigeßmonono.Procidens ergo (feruus) ad pedes eius.Habetenim2sovA.oa‘, non erJ'i 2ouXoa‘«ÙT3? confiruus eius,qq uere coferuus erat .Et infra: Et^ßoluam tjl)i,«o additur rdr TV omnia.Et in hoc pofieripre concordat nobißumexemplar Complutenfe.

Q/lt;Ji^rdge/iinotjUdrto,Etßmi!!terlucaßxd2eßmoü^4U{),Beihf[!hge,fcri!gt;itwint(r» Lucte, »9. nbsp;nbsp;nbsp;foßto tf.Concorjjt ubic[; exemplar Comfiutenß.

Eo4ew. (Etfeditß'perea)uidelicetKeftimenta.Haliet enimfingulariter pluraliter. Eodem modo exemplar Complutetjfi^uo ad /enfumdiatuerbum ha-beat compoßtum trnKi’^nrip^tion OKtern ut aliaexemplaria (TrincieKrap »Travw col-locatunt ßper i{lam,pii(a aßnam^

Quadragißmofexto.Et acceßemntad eum daudi amp;nbsp;caci.Klam hoc ordine legit exent plar eiiä Complutenßinon ut alia exemplaria dinerfo erdine^cceci amp;“ claudi,

** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q«;«5K'ig^imopnwo.Eccc prandium meü{paratum efl) Si^uidem habet Itro'fiLtxsc»

Quin^uageßmo^arto,lt interrogauit eu uttusexeislegiidoblor^tentans eu,blSenitn additur Ti'tr ^uijptam,ante TentanStEaciut r.obifcu €2r exemplar Complut^ uulgata editio»

Qujn^uageßmofexto.Et uocari ab hominibu{(Rabbi Rabbi)gcminatadibiione,Nec eß fScamp;èti per iiphthonwmßd px^ëii,facit ^r omnianobifcum editio Complutenßh

Eodem^ yjee uobts Scriba C Pharißei hypocrita, ijuia deuoratis domoi uiduarum * Et pD^l hanc deplorationem fequitur illa gua diciti Va uobis Scriba amp;nbsp;Pharifai hypocrita, quia clauditii regnum ccelorum.Hoc etiam ordine legit exemplar Complutenß»

QuinquageßmooPlauo, Quji namedßdelis feruus amp;nbsp;prudenf, quemprafecitdo^ minu! (ßiu{) Additur enim «1172!), Similiter infra; Etcaperit percuttre conßruos Cfuos) Sia quidem hoc etiam in loco addebatur «yiw, Faciunt nobifcumin priori quidem exemplar CS plutenß, in pofieriori uero,editio uulgata*

»I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q^nquageßmonono. Quinqueautem ex eif erant prudentes,quinque fatua,Hoc

ordine qui naturalior edjamp;' iuxta pracepta rhetorices,habet etiam editio Complutenßs, Erß-tniltter infra; Prudentes uero acceperunt oleum in uaßs fuis cum lampadibus (.ßtis) Addit etii nobißum pradiFia editio «Ot^)h;;.

3,6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sexageßmotertio, Ite in ciuitatem ad quendam,amp;‘ dicite ei „ Tempus meum prope c.

Non habet b TnTcâa-MÂoaquot; Aiy» Magißer dicit: neque ullam facit eius mentionemin com mentaiiß.Habei tarnen illud in Marco ü“ Lucaßcut ü'catera exemplaria*Et quia hoc etiam loco id habet editio Complutenßs,uereor «e id librarij uitioßt omi/ßum,

Sexageßmoquarto. Er ait Petro: Siel' Non potuißis una hora uigilare mecumf Er dißinPliümagis quadrat talioquienim nihil eß quad fob Petro loquutusßt, Exemplar etiam Complutenfe addit hypoßigma poß diFiionem ovTuaßc*

SexageßmoPeptimo., Defcendat nunc decruce,if credemus (in eum) Neque enimßm piiciter habet «u’M'’ ei, fed est aù'^- Pari modo legit nbsp;nbsp;exemplarComplutenß*

Eodeni* Centurio autemamp;qui cum eoerant feruantesleßm, quumuidißent ,f quet ßebant amp;nbsp;ctet*liihil Ejc dieiturde terramotuineq; enim addebatur Tvp avta'iULo'p ifs^,terrtg tnotum,(f. Nec rdwf« ij hbrartj uitio omißum uideturtnam Iohannis cap. 9*ßper eo uerbo, Qi^lt;m exaltaueritisßlium hominis ^cttt^hacuerba in eundem citât modum*

HI. SexageßmooFlauo. Euntes,, docete omnes Gentes^Non additur e»w ergo,poß diPlioa rum Eûmestpari quoque modo legit exemplar Complutcnß*

IN Procemio Marei, Vidit Simonem amp;nbsp;Andream fratrem ipßus (Simonis) Additur namq; 'ir lt;ritu.uvolt;r,etiam in exemplari Complutenß,

Teruo cap, Abqt in deßrium locum.In no^lro exemplarinon exprimebatur nomen /Kcrûûcr, Facit auum nobifeum hoc in loco uulgata editio*

O^äuo. circumjjgt;exi/jèt„in circuitu cïrcumfedentn. Non aJdit /juk^mtcc^ Hî. jàpt(los,amp; it4 gener alius lo^tur,74ciut nobifcu amp;nbsp;exemplar CÓplutèfe (J uulgataeilitio^

Nono. Nu lucertia:^uenit)ut fubter modiu ponaiurf Nam habet fpxiTC!a,n9 Kecftrost accenditHr,Et hie ^uo^- nobif :umfaciunt nbsp;nbsp;exemplar Complutenfe amp;nbsp;uulgara editio.

'’ojffjROzi pluraliter tk op« motes^ Simditer (s' hic pan mo leguntdu^e prcediTia editiones* Decimoijuinto.No licettibi habere uxorc(philippigt;fratristuû additur enim lodemÆtÇe^elJi funt^nauigio in defertum locum * Si^uidem habet pluraliter

eop,non œTTKÀflî^ abijt.Hic etiam concordant exemplar Complutenfe (S uulgata.editio,^uod etiam magis quadrat cum prlt;tcedentibus (s f ^quentibus.

In eiufdem capitis.Lgreffi Cememus'.ducentis denarijs panes. Siquidemayof dtro-ia.ip habet indicandi modo,^ non ccyoplt;xlt;ra^tp emamus,per fubiunTliuum.

Decimofexto.lrant autem qui manducauerant (ipfospanes^Additur enim toûV aj-Tovlt;f.Tacit nobijeum exemplar Complutenfe.

Decimonono.Erat autem mulier Grlt;eca CSyra Phoeniciffaygenere.no Craca Syrephee per compofïtionem.Pari modo legit isf Complutenfe exemplar*

Vigejimoquinto. No eniwfeiebat (quid diaurus effetfhabet enim AaÄua'ei p indicati- ‘ uu,amp; no ÀoA iltrii pf tbiunbituum. Facit nobifcu Complutenjis edi'tiotnee eadê efi utrobique fententia,ut patet ex huius diHi interpretatione.i^-.iuxta Matth.capite.

Trigefimo.Sed quicuq;„uoluertt fierimagnus inter uos* No enim additur v^wp poft Q^icuqi* Faciunt nobifcu exëplar Complutenfe amp;nbsp;uulgata editio. Id aut nonreFiumeR, we^ in fine dibîorum uerborum habet uulgata editio Inter uos,aut In uobis*

TrigeJimoquinto.At(.dicamus)Abhominibus'.utfubaudiatur., non. Neq^ enim additur tap ftyUtpofftt legi,At ft dixerimus.Ne^ adeo commode poreft aptari fequentibus. Facit no iiftum exemplar Complutenfe.

Trigeftmonono. Audi Ifraeldominus deus(uefter'dominus unus eft.Siquidem non haa let HAtSp nofterfed o^Sip ue/ier.Et infra non habet oAhi» lt;^31 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^o'gt; amp;nbsp;ex to

ta uirtute tua,qMd tame librarij uitiofa^u arbitror,ut in illo loco annotauimus.ltem infra.Et ßcundu l7mileeft(illi)Nam habet «vth non aun hoctutlcgi poffit, Et fecundum ftmilehac eft.Nobifcum legiffe uidetur,qui uulgatam dedit editionem.

Q^^i^og^imo.Ipfe enim Dauid dixit per ffiritum ftn^umtCDiciCdomiiius domino meo^no i imp dixit.Et in ftholijs facit etia huius mctionemtamp;‘ ita habet exemplar Complut.

Quadrageftmofexto.Sedete hic dum^yOrabo.No enim habet ccTriAQùp digrefjùs,ante Orabo.Concordant nobtftum (y Complutef ? exemplar amp;nbsp;uulgata editio.

Quadragefimofeptimo. Loco eius quod altj legunt, Et impleta eftfcriptura qua’ dicit! Et cum iniquis deputatus eR,nihil habet.Nec librarij incuria omiffum arbitror: alioqui citafftt tftique in fcholijs ubi id fcriptura dicat,quemadmodu in fimilibusfacerefolet.Nefcio an a ftu^ diofo quopiam prophetam citante id primum margini fit adtütum^ deinde tempore procedente, Iitertt fti admixtum.

Eodem. (Vahyjui deftruistemplum dei. Habet namq^ oùa^non ou«t uce* Faciunt noa lifeum Complutenfe exemplar uulgataq; editio.

Qiadragejimoo^auo. Loco eius quod in alijs Latinis editionibus ex Grads diciturt Et illi audito q, uiueret (sf uifus effet ab ea,non crediderunt : nihil habet noftrum exemplar. Nec miruft hoc quiffia addideritt quum totum hoc de refurreFîione caput adieFlitiu effe pla fiqi Gracoru afférant,ut habet nofter autor: idernq^ inter Latinos diuus Hieronymus in epi^ ftmis refert plerofque dicere.Et praterea fecundo aduerfus Pelagianos hoc ait de exprohraa ta iticredulitate cordisq^ duritie.

j Tfrtto.Ef er3t lofeph lt;1^ mater eius admirantes amp;quot;nbsp;flt;ft.Non habet enim o TTacrilp^fèd ô i« o‘Mg).F4cit nobifcnm complutenjèexemplar, imo amp;nbsp;Hxlgataeditio,faltem in uetenbut ^uibufdam exemplaribus,Similiter infra cap,quarto:£t non cognouit lo/èph, amp;nbsp;mater etustajjèntiente etiam hic Complutenß exemplan^ quum al^ habeant oÏik s'-rvuimii o) yovetf «ïiTWjCir non cognonernnt parentes eiust

fexto» Ef ipp leßts erat ferme annorum triginta incedens, Non indptens.Habet na^ £f xó ctpxóiULiva()‘,qiiod etiam manife/ium e^ ex autorisßholijs,

£odem, Q/d fuit Eli,Notandum in nofiro exemplari häh lenem habereßgt;iritum. Prteterea HÄiccif^dHotiefcuniy apud Euangelifias legiturdd^conformius efi linguae Hebraic c^e in ^ua'Etias ab Aleph literaßimit exordiumt hoc autem elementum «t communiter dicitur,nullam fecum trahit aJfirationem.Qj^an^ut uerÜfatear^neOi Elias, ßd Elijahu ßribendum efßt,ßre^e Hebraos uelimus imitaritßcut lefahit^u aut lefaHiahu no Efäias aut Hefaiasßue iCaias,

Eodem.Qja fuit (Matthan) non Mathat,ut ex communibus habetur Greeds exemplaribus» In plterißi etiam huius genealogice nominibus,amp;‘ ßmiliter dus tjua deßnbit Matthaeus, uaria^^ turapud autorem noilrum orthographia a lebÜone communiS Grtecorum exemplarium ,fre* quenter ^olt;j; a Germana iiebrceorum leRione . Q^apropter primum erat animus horum orthographiam nominum ad uerum Hebrceorum fontem reducere : poflmodum uero rê propius inffebîanti,(ir g, htec non ab Hebrceis,fed a Gracis traducerem perpendenti,ßtius‘uifum eA non adeo multa in litera Euangelij immutare, ne quid intcrdum hareret ledorjncertus de quo ßeret ferma» Mec tarnen Hebraicam horum nominum orthographiam penitus relinquere uolui^ ne ^id a me ßudtofus leblor deßderaret,fed in hunc locum redegi» Breuiter itaque utriufque Euangelßcegenerationisferiërebiaorthographiaretexd» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liber,inquit Matrbrfw,

generationis ieCuChrißißlij Dauid,flij Abrahamt Abraham genuit lifhac,lifhac autem ge* nuit laacob , laacob autem genuit lehudam amp;nbsp;fratres eius, lehudas autem genuit Phare^amp;' ■■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Zarah de 7hamar,Phare^ autem genuit Hef ron,Hefron autem genuit Haram, Haram jutent

genuit Amminadab,Ammtnadab autem genuit Mahafon,Mahalon autem genuit Salmon,Sal mon autem genuit de Rahab, Boj^ 4«fem genuit Obed ex Ruth, Obed autem genuit lifai,ïifai autem genuit Dautd regem,Dauid autc rex genuit Solomone ex ea queefuit Vriif, Salomonautem genuit Rechabeam,Rechabeam autem genuit Abiam,Abiam autemgenuit lo-faphat,lofaphat autem genuit Jehoram,Iehoram autem genuit O^iam,O^ias autem genuit Io tham,lotham autem genuit Acha^, Acha^ autem genuit Hi^kiahu, Hi^kiahu autem genuit ManaffeHi Mana/ßs autemgenuit Amon, Amon autem genuit loßahu, lojiahuautem genuit lekoniam fratres eius in tranfmigratione Babylonica.Et poß tranfmigrationë BabylonicS lechonias genuit SealtiefSealtiel autem genuit Zorobbabel. Zorobbabel autem genuit Abihud, Abihud autem genuit Eliakim, Eltakim autem genuit A^or, A^or autem genuit Zadoc, Zadoc autem genuit Achim, Achim autem genuit Eliud,Lliudautem genuit Eleazar, Eleazar autemgenuit Mathan, Mathan autem genuit laacob, laacob autem genuit lofeph uiruut Mariam de qua natuse^l lefuah qui uocaturChriftus» l|i Lucas utro,lpß,inquit lefut ercf ferme dwMorwm triginta incedens,ut putabatur filius Ioßph,quifu!t Eli,qui fuit Mathan, qui fuit Leui,quifuit Melchi,qui fuit Ianna,qfuit lofeph,qutfuttMatatheia,quifuit Amos, qui fuit Maum,qutfuit E^efquifuit Magga,qui fuit Mahat,quifuitMaratheilt;e,quifuit Se* mei,q Puit lofeph,qfua Jehuda,qui fuit lohannan,cjui fuit Reß, qui fuit Zorobbabel, qui fuit Sealtiefq fuit Meri,q fwif Melchfq fuit Addt,qfuit Coßm, q fuit Elmoda,qui fuit Er, qui fuit lofe,q fuit Ehefjer, qfuit lora,quifuitMatatha,quifuit Leui,qiii fuit Simeon,q fuit le^ huda,quifuit loßph.quifuit lond, gHifuif Eliadm, qui fuit Milcha, qui fuit Maittan, qui fuit Macatha,qui fuit Maskan,qui fuit Dauid,qui fuit lijafqui fuit Obed, qui fuit Boa^', qui fuit

S^nfon,qni fuit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuit Ammin4Jal,^i fuit Haram,(fui fuit Heiron, ç[uifuit Pf)4«

fuit IehuJlt;e,t]ui fuit Iaacob,^ui fuit li/haCj^uifuit Abraham,ciui fuit Nachor ,^fuit

S(ru^,qui fuit Ragu,^ui fuit Phaleg,^ui fuit Heber,iiui fuit Sala,gui fuit Cainan,gui fuit Ar ^axid,gHi fuit Sem,gui fuit Noah,gui fuit Lamech,g fuit Mathufale,gui fuit Enoeh,gui fuit lareti,gui fuit Mahalaleel,g fuit Cainan,guifuit Enos,g fuit Setb,gui fuit Adam,g fuit Dei,

Decimotertio capite,Q^umg^ non inueniffent, ,gua ilium inferrent Non exprimitur pr^poßtio cf'ii per.Eadtnobißum Complutenßs editio,

Decimoguarto»Vidit publicanum nomine (Leuin) Habet enim Àamp;JipÆt ßutim infra: Etfecit eiconuiuium magnum (Leuif) iirtnonper diphthongum in pofleriorifßlnbaÄffj ti/i '(J AGiilg-, Pacit nobifcum etiam exemplar Complutenfe. Poffunt autem hi cafus in La* tinam guog^ linguam tranfformari,guemadmodum a nominibus Emphaß{^Protaßs,Epitaßs, ac fiimilibus»

Eo^^ew.Ef murmurabont fcribieCgui inter eoi erant) Additur namg^ KV'-^,Sie Ct tx^ tmplar Complutenfe t

Decimofixto,Et gui uexabantur aJfgt;iritibusimmundi{,,curabantur. Non enimrepetit coniunflionem amp;,ante uerbum Curabantur Facit nobifium uulgata editio.

. EoHé.Et ipfeeleuatis oculis fuis in difcipulosißios'lNa repetituracît'rs} fuos.Faciunt no bifcum rjr Complutenßs uulguta editiotgg h^ec ad di^ionem Oculis,non adiungitrecipro* cum Suis,idg; male»

Decimofeptimo»Ecce enim merces ueßra multa eR in Cccelo)Non nbsp;nbsp;nbsp;to (a- où javoïa-

Eod(m»V(e„guum laudaucrint uos„homines»Non enim additur v/jc’p uobis,poft in* terieffionem Vce.Et in hoc facitnobifiumprceter exemplar Complutefe etiam uulgata editio» In ro autem non addit autornofler Tcô.nTilt;f omnes,ante Howinei, facitnobtßiim Complu tenßs editio,melius correjj^ondet contrarice^beatitudini»

Eodem.CEt'inolite iudicare»Siguide pneponitur ngö) in exemplari guog; Complu» Eodë.Perfefîus aut„eritßcut magifter fuus»No enim habet m-a.somnis,ante Erir» Decimoofîauo ♦ Loco forum guie apud alios habenturC Propt er guod nbsp;nbsp;meipfum non

ßm dignum arbitratus ut uenirem ad te) nihil habet autor no/ier»Sed neg; in Matthieo,Euan gfliftarum dtbia conciltans,horum factr mètionem» Non uidetur ergo librarij negligetia pree a termiffum. In hoc enim capite ad htec cotextus uerba,N Ó enim fum idoneus amp;c. loco fcholioru punit uerba gucefeguutur:Hcec etia dixit Matth.t^ declarata funt preediFîo cap. QuodJi lu-dicaßet lx)c loco interponendum, Propter guod meipfum (jc-neguag dixiß*et omnia a M4t thao eße difba,^ in eo declarata, guu ibi nulla fiat horum mentio»

Vigeßmo» Dico enim uobis: In his gui e mulieribus natißnt, maior„îohanne Baptifla nemo ejl.Non addit Tt^ogsHTUir,nec tarnen uidetur per negligentiam omißum,ob eandem can fam guam fuperiori annotatiuncula retulimus»

Vigeßmofecüdo, Et uolucres cali(etia}comederut illud» Additur enim rurfum kûc1amp;» $

Tngefimoprimo. Omnibus uero admiraniibus fuper hisguee faciebat Ilcfus) Additur 9 enim nomen'«ko'ovo',etiam in exemplari Complutenß.

Trigeßmofecundo.Conuerfusaut„increpauit illos.Non enim additur nome'incroif^, ueg; in exemplari Complu.neg; in uulgata editione. Deinde guod feguitur in omnibus uerfio-nibus,^ in Greeca etia editioe Complu.puta’.Et ait illist Nefcitis cuiusßus eflis uos» Filius enim hominis no uenit ad pdedu animas hominu,fid ad faluSdutgg nos addidtmusiuereor ne no fit librarij incuria omißumimaxime guu in fcholijs nullam facial horum mentionem»

Trigeßmotertio.Seguar te guocug; ieris (.^mine') Additur enim nVpti, etia in Coplu.

Trigejimoguarto» (Er conuerßs ad difcipulos dixit) Omnia mihi traditaßnt a patre

meo^Sttjuiclem d^duntur etiam in exemplar! Com plut, hire uerhajV2Îj\ 'rtjot} roùrf Moc^^xTâcr 11 lt;3-4,Ef cottuirfui ad difdpulos dixit»

Eodë.Beati oculi ^ui uidet quie„uidetis.Ne^; enim i» autore no/îro,tte^; in exeplari co plutet^t exprimitur vft0lt;ruoh\ ideo amp;' hoc,^^^ alia ^uoeda huiufmodi mittutula e/Je,amp; ^ute fortajj alicui annotatiotte indigna uidebutiturtnolui tarnen prcetermittere tie qui/^uam ne* gligentia aut temeritate reh^ia putet Jèu immutatat

TrigeJimofeptimo»Q^ie etiam affidewaJ pede{Iefuaudiebat(fèrmone5')illius. Habet tnim etiam exem^ar Complut.'^7 Äoyu/j pluraliier,

* * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qj^adragiJïmotert to. Cceperunt (fcriba) amp;nbsp;phariÇiei grauiter inßflere 4 N on enim ha^

bet vo^iKoilegij^eriti,fed ysa^^iaTecTfcribte.Etßatim infrat non habet atcosoiu.i'^eit captioje interrogaret ne^} cum alijs t7rjsoA']«/J o{üb^iruere,ßd atss^oso^ccyl^e/}^ hoce/l ab ore interrogare.Qttid hoc autemßbi uelit,uide in huius loci enarratione*

t} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qt^adragefimoo^lauo4(,Hypocrite)unuJquifq; uefirufabbatho non foluitO'c* Habet

enimpluraliter vmon^iToii.Concordant nbsp;nbsp;exemplar Coplutenß amp;nbsp;uulgata edilio.

C^inquagefimoprimo.Eccerelinquitur uooisdomus ueflra„Nonexprimitur sjnmoç deferta,quod ex enarratione patetlibrarij uitiofalîum non efßt

Eodem.Etreuerßs fcruus{ille)renunciauit amp;c.l^a additur iKamp;voa ille,etiam in exem plari Complutenfd

i J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q^mquageßmoßptimot Ef accerfitouno de feruis,, Non additur ocItwßis, nee itf

Sexagefimo. Ilt;!eque dicent Ecce hic,,ecce illic. Non habet m auttßcut etiaminfra ubi ead: repetutur uerba,in nullo habetur exemplari,Coformiter legit Compluteßs editio.

Eode.Memores„eflote uxoris Lot.JNon habetur St aute^nec in exemplari Compluteß', nec inueteri tranßatione4Etßmiliter inßne capitistlbi congregabuntur,,aquilai non addi--, tur lt;ij^,nec in editione Complutenß.

bet Com plut.editio. neqi Chryfiß.in priori de orando deu homilia,ubi prafens citatur locus., »9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sexagefimoquintb.A/cendit in {caprißcum) In noftro Gf in Complutenß exeplari haa

betur tertiajyllabaper utne nobis Stunicaobi)ciat ob idpraue uerßm eße Caprificum,lt;^ g o micron feribaturtAttamen Complutenßs habet penultimam per H/Aop, quum eandem ha^ beat nofirum exemplar per m diphthongum truKU/U.opcaccp.

Sexageßmofeptimo.Iu/ßt uocari adß feruosillos„ Non additur oTtft J'«Kt to S:py^/ f'op dederat pecuniam,quod tarnen addidimusjicut qiubufdam alijs in locis idem feci^ tnus,qusd in alijs exemplaribus SltT etiam in Complutenß e^tione habeatur : «y tarnen uereor ne id librarij incuria fatium nonßt,maxime q, in commentarrs nulla herum facial mentione, 3« Sexagefimonono.Si dixertmus,E calojdicettQ^are^no credidi^lis illif no additur ou» ,nec id habet exemplar Complutcfe.

Septuagefimo.Homo,,plantauit uineam.Non additur rlrrquidam.Etßmiliter infrai Ef timuerunt.Non additur ivp Xa.öp populum.Concordat utrobiq^ Compiutenßs editio.

Eodem.Vt caperent eiusßermonem)Habetnaqi A^you patrio cajuinon ÄÖyo) ^ut di^' catur^in uel exfermcne.Concordat etia exemplar Complutenß.

Septuj^efîwtpi'nfOt TräJewini äutem a p(iretttilgt;u{ cogndtîfy dmkis ac frätriiui* Höc etiifmonitne legit Compluteßs etiitio,ut Fratres ultimo ponantur loco»

Septuagefimofeptioio» Nt edatis ac bibatis fuper menfam meam,, Non aJtlitur t» Cao'; Atz'« x*ou in regno meoi ne^ue in enarratione fit ulla huius mentio. '

SeptuagefimooFiauo.Quiindomtfiuosftne loculisamp; pera,, NonaJJitur vuroa calceamentistnec ulla fit huius mentio in commentarijs. Arguit autem adieFiitiH infra quum dicitur : Sed nunc ^ui habet loi'ulos tollatßmiliter amp;nbsp;peram, älud innullo additur exemplari»

Eodein, Stappropin^uauitlefuut ofcularctur eum Additur fiatim confiequenter, etiam in Complatenji exemplari twto gt;«/p (TH/jieo/j J^i2i.iaKe auToTcr, ofi amp;p lt;}gt;iÄgt;ia‘u «» Tosrssf^Hoc enimßgnumdederatillis: Q^emcun^ue oßulatusfuero,ipfeefl»

Eodem» Hunc inuenimus peruertentemgentem {.noßram) Nam in nofiro exemplari addebatur iiita.Muß'cul uulgata habet editio.

' In fine euagel^ no additur «/jcloo^ßcut nec in fine aliorum euangeli/larum in ullo ha» betur exemplarif

IN Proœwzo Iohannis. H.ec in CBethania)faFla funt»Non amp;H^acS«^lt;x»Conformis eß amp;nbsp;Complutenßs editio ÜT uulgatat^^autor dicat in fcholijs uerius legi Bethabara»

Eodem» No« rêpfr«Mf«r hac aut ßmilia uerba oorotrisi -mß ov syw ilTvop, iirla fl*u p.o\! ävHfjOcr s/j.-7t^oc^ip ^i^ytyovip^ori -T^tSreo'^ou ip, Hiceß de quo ego dicebam:Po/i me uenturus eß uir,qui ante me fuit^quia prior me erat» Eadem tarnen pro» pemodum uerba pauJo fuperius poßta erant»

Secundo cap»Ciedideruntßrmoni^eius)Nam habet «ûtw eius,no S £*7rtp b wSSf quem dixerat lefius.

Eodé.Eo q, ipje noßet(omnia)Uabet enIm vravrac «o wvris ocs.Cófonat exëp»CÓp.

Tertio. Et ibi morabatur cum difcipulis,ac (.bapti^abant)Siquidem pluraliterhabet sC» ^ieroptquodexficholijs manißßtus apparet»

(^into. Interearogabanteumdißipuli (eius)dicentes:Rabbi comede ♦ Additur enim

•tÛTWjCtw»« in exemplari Complutenfit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Nü«o*Q«o poteß hic nobis dare carnë„ad comcdedu.^Nullil Grlt;fcum exemplar^ quod uiderim^additum habet «Invi f'samtqq uerierit Erafmus,Carnem illam fuam.

Eode.Reßoditeis„NSego uos duodecim elegiCNo additur’/xcooSyneqi in exëp.CSph Eodem» Nonenim(poterat)in ludtea uerfiari ♦ Non ïz^tAtp uolebat,fied l')(pva-i«p habebat poteflatemfiiue potent»

Eodem. Al’j uero dicebanttNonßedßducit (mundum) Non habet 'ó^Aop turbamßd nóir^op mundum,quod etiam in fiholijs declaratur.

Eodem» (Abijt') unufiquifqßn domum fuam»Nonenim habet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;profeSlus efl,

fed STTHA^ip»lnfraßatim(Summo)uero diluculo herum(uenit) (lefus) in templumt Additur enim C«8é'o!? fummo uel profHndo,amp;' nomenquot;‘gt;«ro\fQ ; Nec habet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accejfit,fed

i A^fKp.Ef infra:(Adducunt),,mulierem»Non habet ^tfoucz'i adferunt,fed ayoutfz.Ncc additur ■Tt^da'av'wp ad eum»lnfratizs^i itaoï^iiix in adulterio,non c//^ozxîi?. Item habet t'iTTop dixeruntynonÄsyoya“! dicunt.Additur quoq;innoßroexemplari 7rfffa]o»n$ ten» tantes» Nec habet kutu « yuvil KareXHi^ÖK hcec mulier deprehenß eß, ßd TaVTnp tvço» /a.ip hanc innenimus»Infrat Tu autem quid ais(de illaf} Additur enim m-tfi «ùç^.Nec Ji* cit infrai’lvK eX“'’'' »caTKyopêz/j dlirts) ut poßent aceußire eumtßd7v« EXtitrz HaT»yopz'-ap KKT au'TO ut haberent accufationem aduerfus eum » Preeterea quum poß pauca uerba in^ terßquetia diciturtlnitiofaSîo aßnioribus}Additur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ufque ad pofiremost^

Deindeuli/uidituriC^um ätitetn erexi^et fè lefus.Ne^e hlc^ne^ in uuI^M editione td-ditur con/èlt;juenter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ôiao'aAtivoo'jTrÀHp qßl ■yuvoUKoo' ét neminem uidi/Jèt

fra-ter mnlieremttjuod tarnen amp;nbsp;in Compluteß editione amp;nbsp;in alijs Grads habetur exempla^ ribustfedlo:o eius habet 11 (Atp coi'rid} uidit earn,In exemplari ergo Complutenß plurima no-bißcum faciunt contra alia exemplaria Gracat^uadam uero cum alijs dJ non nobif cum.Qujn

illud exemplar ^uadam habet,^ua neq; nos babemus,ne^ aha exemplaria Gracatut cjuunt diciturtScribebat in ttrram, addit editio Complutenßs 7[^oas^oio'J/xivolt;r dijßmulans» Et infra ubi dicitur,At illi guum uidijfent,addit illa^n^ utto trwamp;d^Ho'iua'

amp;“ a conßientia redarguerentur^Multa^uoque alia hinc indeuartatur,^uaguiaminutula funt, noluimusrecenßretTanta ita^ exemplariorum uarietas, prater alia Jatis arguit hanc hißoriant af :ititiam effe, ^uemadmodum cum pluribus alijs aßerit autor nofler.»

Eodem.Q/d ueritatem loquutusfum uobis^^uam audiui a (patre) Habet namij; Trarpolt;/ ttff non ^iov deoÆt infratSed honora patrem„Non additur mou nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et uos c«

tumelia me(aßFicitis)i^ am habet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per prafens,non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contumelia aßie^

Eodem.lefusäutem occultatus efljamp;' exiuit de templOf,Additurßatim,etiam inexent ^ari Complutenßld^iiÄedp 2.1«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ovr^irpertranßensper mc4i3

Decimo^Vicini itatj^^fir qui uideranteumprius q,(cacus^JJeu Habet enim tu^iAoV, tiow Ttfu'^i^cQ mendicuSrConßnat etiam exemplar Complutenß,

Eodem,Omnes quotquotuenerunt,,fures funt €2r MtroweijNS additurtt^d an~ ' te me,ne^ in exemplari Complutenß,nei^ in editione uulgata,

Eodem,Quarebant(ergo)rur/um apprehendere eum * Additur entm oSu ergo, in exemplari Complutenß,amp; in uulgata editione.

EoJem.QwHm ergo ille recumberet(ita)fuperpc^us leßu,Additur enim outuo' , qj etiam in fchalijs autor déclarai,

Eodfm.Erct autem^nox quando, ,exiuit, deinde fubditurlAit lef lt;f.No« t«iw additur ouv ergo,ante uerbum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exiuit, utalium pojßtredderefenfum. Tacit nobißum exema

Eodem, „Nf turbetur cor uefirum, Ante hac uerba non pramittitur,ne^ in noßro^ neq; inß^omplutenß exemplari id quod habetur in uulgaribus Grads exemplaribus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tl *

Eodem. Venit enim princeps mundi„llonadditur toxZtou huius, nequein exemplari Complutenß,

Decimoßptimo,Et hacfacient „ quia non nouerunt, l^on additur vm“f ff^bis, nee i« editione Camplntenß,

eodem, Et nemo „ interrogat mei Quo abisf Non praponitur ante uerbum Interrogatif utueSp exuobis,

Eodem,De iu^itia aut,qaadpatre (meujabeo.Additur enim ^^,etia in editi,Copl, EoJcm.PufCffr prouerbiaCdico) uobis.Non enim habet AtXlt;iAKKa loquutusfumßd dico,

Eodem, In mundo preßuram (habebitis') Nlt;t«i kBet i^trt futurum, non betis,Pari modolegifßmanifeflum efleum,qui uulgatam dedit editionem,

Eodem, Pater fanPleßruaeos per nomen tuum (quo) donafii me ♦ No« enim habet b'va qtios,ßd S quo. Eodem etiam modo habet exemplar Complutenß « Exßholijs tarnen le-giße uidetur autor nofler 0 quod,puta Ni)men,accufandi caf n,

ioJern.Ne^MÎtÇer^o'jilleamp;MtJ^onfurn^Repetitftrenj/noiMergOtlnhuHcetîttrft . tl • Viodum legimu! in editione ComplHtenß*

Eodem. Exiuit itaque Pilatus ad eos^ Non additur £ f « foras, A.d hunc ipto^uâ modum inuenimus in exemplari Complutenfi,

Eodegt;n,Hebraice autem Gabatr.a fimplici amp;,pari mo legit exemplar Complutenf, 19 EoJ?w. Acceperunt autem leßm amp;quot;nbsp;(.duxerunt) (in pratorium) Prlmum ita^ non ha^ iet iizi^Hyccyop abduxerMntßedHyocyop duxerunt,Et in hoc concordat exemplar Compluteit fi,Addebaturpræterea in no^iro exemplari t/o- to m^eUTtipiop in pratorium,

Eodë.Et ille fit uer^ dicatifed^ut^uos credatis,Na habet ci^lt;x /ed,Nec habet «h et^ ante Vos, Exemplar guident Complutenfe non habetconiunBione ^,fednec habet b.2Hgt;.ix, DecimooSlauo,Etpmifit Pilatus,,Satimij; additur 6A?ip otWjÊ' Hpt to lt;rw^x -no lt;» ^iv,Venit ergo,amp; tulit corpus iefu,Concordat amp;nbsp;exemplar Complut,uulgataeditio.

Eodem,Qfaa uidt/ii me,.,credidiili.Non additur ^a/xx^nec in editione CoplutenjT. *a Eodew.Po/k4 manife/lauit fe iteru lefusÇdifcipulis^ad mare Tiberiadis, Additur enim • x* fa.x'^KTMir difcipulis.Concordant in hoc nbsp;nbsp;exemplar Complutenfe editio uulgata.

Eodem,Simon(lona}diligis me plus hist'Habet naij; ’/wvôé non ’’laixvva. : ita rurftm binauicc fubfe^uitur,Similiter etiam habet exemplar Compluten/è,

alijs in locis EuangeliRa phrafim imitati Heh-aicam,pofuerut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuxta^ti»*

prafenSjinterdum etiam amp;nbsp;prateritum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuppua

profuturo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tationem,

If MATTH AEI capite,ioMXta GracorUm fupputatioHem,amp;t lucaetiam .20 oc* Matth.it, currit in primisillud maxime uulgatumtTu es ille(^ui uenit)an alium expePlamusCVbiponitur Lh.z* ^XofjLiVOcr ueniens,pro eo quod efl,quiuenturuse^l,aut potius,qui uenturus erat. Et eodë mo do Iohan,3.Efic efl uere propheta(uenieus')in mundum,id e/l,qui uenturus erat,Rurfum Mat lohaHnis,^» thaitrigeflmoquarto,Eliasquidem(.uenit')primum:i'pxiToii pro Venturas e^lponitur.Et fa- Matth.t^. he id in hoc uerbo i’^xo^M frequentiflimum efl.

Capite, £9.No enim uos(eflis') {.illi qui loquutur'ifed flgt;irituSpatris ue/lri(quiIcquitur) J^fanhai, i« Hobistubi prafenstsi pro Eritisfumiturtir^ AocAovimtr pro eo quod efl, Qm loquentur: C ÄxÄoifp, pro Qj^i loquetur.Eadem etiam habentur Marei quadragefimofleundo, Mard, 1^.

empire«5?«I«re/«rrefî/o«e neq^ (contrahunt matrimonium) neq;(nuptui traduntur)fld Matthcei .zzt ^afl angeli dei in coelo(funt),Verbu ya/a.ova'ip^quod exfequentibus uerbis, qua manfefle prafentiafunt,etiam iudicatur e/feprafens,pro futuro Contrahët accipitur: O'

Icoi pro Muptui tradenturtflmiliter iKTi pro Er«wt.P4ri quoq^ modo habentur uerba hac Lu(= LUc.io, ca f;ptuageflmofecundo,amp; Mdrci trigeflmoo^auo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mdrci. t z,

Cap,35,Si(habeatisgt;ifidemftcut granum flnapis.txnit pro futuro Habueritis fumitur. Matthai.t^, Cap.taz.Pauperes enim flmper habetis uobiflum,me uero non femper(habetis) Hoc in Matlhai,

locoprafens i'pgt;‘0 futuro Habebitiscapitur,Et eodë modo loan.tj, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iohannis, 12,

Capite,63.Ecce(pracedi0uosinGalilaam,m^ooiy(i profuturo Pracedet accipitur,Si~ Matthai, militer etiam habet Marcus quadrageflmooFiauo capite. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Marei, 16 »

Iff M A R GI clt;tp. 3. Ô^'cunq; blafphemauerit aduerfus/biritufangum, (non habetquot;} re- Marci,^, mijjîonëin (eternum,fedreus(efl)aterni iudicq.t'xa pro idabebit accipitur,i^p^Erit.

Capite, 2f, Elias quum priusuenerit (reflituit) amnia. Hoc in loco amp;zT0K«?/sa uer- Marei, hum prafens fumitur profuturo Reflituet,

Capite, z6, Eilius hominis (traditur) in manushominum. Similiter hoc in loco tt«-^xßlJ^oTäU. uerbum prafens accipiturprofuturo Tradeiur,

M4rc3tlt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Clt;tpJJorSteJ petitis,creJlte ^(itcdp!tts)ct erut uolis.Tioc/mSamitccipieM*

LucteiJ» LVGaEJi. Ecce(.rel!n^uitur)uohiidommue/lraAlt;fgt;'tTcuprofiituro relin^etnr^ lohan.ôt lt;Jf I OH A NNIS»9.Q»iJ(flt;Jngt;«K5}Mtopfrfff)»lt;ropcr4lt;ieiÏ7ro»ov^Lt/)proFrffieww. , Johan^T» Eodem, Chri/lm ^num ueneritjnemo co^nof :it uttde (fityiÿp profuturo Erit,

Eodem» Vado ad eum ^ui mißt met^uaretis mc amp;nbsp;non innenietis: amp;nbsp;nbi ego (ßim) e® uof non'(poteßis)ueniretti^i pro Erotüquot; d^cuxxi^i pro futuro Poteritis accipiutur.f lofcw.S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eodein4Si ms majeritis in fermoe nteOftseri difcipnli mei(e/lis)(Si pro Eritis fumitHr».

Eodem.Quts ex uobis(arguit')rne de peccatoClÄtyx^ pro arguetaccipitur* lohan^tJ^ Capite.i6.3t non lauero te,non(,habes)ptirtem mecum.txamp;o'habet pro Habebis* lohan.»4« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eodem.Voj autem(cognofdtis')euin,lt;juia apud ms(.inanet) yi»mö'kitc« procogno/ce^

tistamp; pSjje pro Manebit »Et hoc ßcut nbsp;nbsp;alia propemodnm omniajitera feries ipfadedarat»

Eodem.Adhuc modicumjGr mundus iam me non (Midebit)uos autem (uidebitis)me4Hic fane autor quidam non parui nominis dicat «y prceßntis effe temporist lohan.» J♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;canones Graca grammatices futura fecunda^ Similiter cap^xr* iuunt

diciturtllle te/iimonium perhibebit de me,amp; ms (tefles eritis) Etiam ait idem lt;jKtor AafTupe? Tt prüfens eße indicantis aut imperantis,ut fignifcet Te/ies e/lis,aut eftote, ^uemadmodutn . etiam hoc loco uertit ♦ A ttamen multo commodius dicetur e/fe futurum f tcundum!priif trtim ^uïi

A^4cap,i. eadem ferme uerba referons Lucasßicat: Accipietis uirtutem fuperuetdente ffi ritu ftn^o in uos,Z:r eritis mihi teiles.Vbi aperte per futurum habet Gneca litera lohanws »»ó, Eiaetiamprimum ftperuenientisJfiritusfanEiimentione^ßcutetiam hocloco» Prietereaguunt eodem capitedicitur,Ad patrem uadofO“ poHhac non^uidebitis) me .Et poß paucatPufillo te^ pore,non [uidebitis^metafferit idem utroij; horum tocorum Euangelißam abufum tempore prxfenti profuturo.Mos autem opinamur proprie futurum ßcundum pofuerit. Qupd inde facileeß colligere,^ ßatimfetpuatur futurum 'ó scamp;t uidebitis.Scimus tarnen ijuofdam Grlt;iw , maticos futura fecunda auerbis circumßexis in totum auferret^ui tarnen fattri coguntur pra^ Md t .9* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;indicatiuipaßim pro futurolocan,lt;iHoduix fieriJblet.ldem autor uerbumatpiufToafre

Mdru. X» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Remittuntur, quum fit non folum Atticum pr^eteritumfed lonicum (ir Do

ricum,per ablationem t uocalis f tbtunEiiute,amp; pleonaf num « . Ndm quod dicat interprètent fortaffis legiffe xpisvrai ut fit prafens ab ïu amp;nbsp;ïofjiM,nonfit uerifimile^ ^uum hoc bari-tonum uerbum apud folos poetas reperiatur.

Iohannis. 15, Capite,i6,Mifi^uisinmemanfiritCeieEÏusefi'iforasficut pdmes,amp;Çexarult)(^(col ligunt^eos^ÿr in ignem{conijciunt)er(ardent).Hoc loco duo praterita tria prafintiapro fuiuris pofita funt : nempe proEijcietur,E^nfacv6H proexarefcet jO'urdyovirip pro Colligent,ßiK^oua-i pro Coniicient,amp; KOiiTM pro Ardebit.

Eodem.ln hoc (glorificatus e/l) pater meus (ut fruElum coptofum adferatis) ■ . /fgt;lt;fgt;lt;roGloriflcabitur,amp;‘7v!xp£[gt;un/eo^odeß,Siattuleritis.Hocita^ue loco^rpra^ teritum amp;nbsp;prafens pro futuroponuntur,

Iohannis. 16, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Capite. 17. Et non (dico) uobis ego rogabo patrem pro nobis: ipf1 enim pater (amaf)

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uos. Asyoi pro Dicam,(ir (pi^S pro Amabit, quod tarnen ft folum effet, futurum fecundun

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ffi poffèt.Vide huius loci enarrationem.

Iohannis. 17, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eolt;if m. Et iam non (fum) in mundo, hi in mundo (fimt) *’i^‘ pro Ero fumitur,

diUgenter a quodam colkda, qui maxime qm'dem ex interpréta« tione fandi patris noftri Iohannis Chryfoftomi,præterea S)C e diuerfis alqs patribus quacdam in medium

attulit, ÔC hanc explanationem in vnum collegit* j R IM V M quidetn res faiiTet maxïmt cömmoda,’ fi literarum nobis non cflèt opus auxilio, fed ta lern vi« ueremus vitam , vt corda noftra vice librorum nobis

fflênt: Ô6 quemadmodutn hi attamento, itaillafpiritu infcriberentur. Vcrum quia iam hanc repulimusgra« tiam,vtinam vcl fccundumamplexi fuiflemus remedium,amp; literis ad id,qucd opus crat,vfi fuiflemus .His namqj,qui fub veteri fuere tefta« mento,puta Noe,Abraham,eiufcp pofteris,ipfi prçterea lob acMofi, non per liter as,fed per feipfum loquutus eft Deus, nempc qui mentes eorum puras rcpperit.Poftquam autem in ipfum vitioru barathrum ceddtt vniuerfus Hebrçorum populus,tum eis tabuig acliteracjcli^ quae fuerunt,vt per has prçteritorum occurreret memoria. Similiter autem QC his,qui fubnouo fuere teftamento, quifc^ videre poteritidê accidiflè. Neep enim Apoftolis tradiditDeusquiequam fcriptum,fed literarum loco,fpiritus fandigratiamfeeis darurumrepromifir,IIIe, lohantus .14* inquit,vobis fuggeret omnia. Vt autem difcas longe id melius fuifle, audi quid per Proplietam dicat:Statuam eis tedimetum nouum,däs Iwewiie.?*« leges meas in mente eorum , SC in corde feribam cas, eruntqj omnes g cdodiaDeo. Ipfcquocç Paulushancindicans excellentiam,dicit ac-. , ceptam eflè legem no in tabulis lapideis.fed in tabuliscordis carneis ♦ p • *, j Vbi uero temporis progreflu naufragium fecerunttquidam fane do« gmatum caufa,alq vero vitaac moribus : rurfum memoria opus fuit, quæ a literis fubminiftrari folet ♦ Cogita ergo quantum fuerit malû, qui adeopure viuerc debuerimus , vt literis non indigeremus, fed prolibris prçberemus cordafpiritui.poftquâ honorem ilium perdi* dimus,acnofipfos in hancconftituimusneceflîtatë,vt ne altero quidc vtamur pharmaco,fcd quafi fruftra ac inuanum iacentesdefpidamus literas. Id ergo ne fiat, age fane, his quç feripta funtanimum aduer« tamus,ac diligentius cuiuf^ uires fcrutemur,vt amp;nbsp;redorum dogmat tumdiuitiaSjtanquamthcfaurum cfFcderc liceat, amp;nbsp;fandaeconuerfa« tionis exempla colligerc. Qiiam ob caufam obfecro, quum duode* dm fuerint Apoftoli,folicx cis duo,Matthaeus videlicet amp;nbsp;lohâncs^ Euangelia conferipferef Siquidem rcliqui duo, difeipuli potius ac fe* datores erant:Marcus quidem Petri,Lueas Vero Pauli.Idca caufaa* dû eft,quia nihil glorig caufa faeiebantjfed omniaexigenteneceflîtate,

Matthæiim cniin,qui exludscis crcdiderant,obfccraiicrunt,vtfcripta reh'nquercttpftsEiiangcItj hiftortam,quam prius cosvcrbo docuerat* Similiter amp;nbsp;Alarcum , qui in Acgypto cdcdi fuerant ♦ Lucas autern L»,t, caufam addir,cur Euangeliumconfcripfcn'tjdicens ad Tcophilum, fc hcc propter ipfius certitudinem faccre, Aitcnim, Vt agnofcas coru, dequibusimbutus fueras certitudinem. Iohannes verohorum natQus Euangclia 5 vidcnfqj tres verfatos in eomaxime fermonc, quo Saluai' tcris incarnaticnem dcmonftrarcntjSCpropterea dogmata,que diui* nitatem cius tàngebaht, filentio prçterierant ; ideo Chriftoiplum ad feribendum Euangclium iiiftigante^acccllit. Vnde etiam protinusab initio de his diflèrif:nam ob hæc librum omnem confecit. Admirarc autem,quod qutim netp vno tempore,iieq? loco codem fcripferint, ne* tj) res inter fefecommunicauerint, ramen quafi ex vno orc quatuor loquuntnr, in his præcipuc dogmatibus,quæ fidci firmitatem ac ftalt; turn fpedant ; veluti, quod Deus fae^us fit homo , quod fit c virginc natus , quod admirandaopcratus fit, quod falutis præccptadederir, quodcrucifixus fit ac fepultus,quod rcfiirrexerit,0d in ccelum afliim* ptus fit, quodqjomnes fitiudicaturus , quod vnigenitiis fitfilius SC eiufdem fubftantiæ,fimili{lt;p potentiæ ac honoris cum patre, caeteraqj huiufinodi.Quod fi aliquâtum, in his qup neccITaria non funt,diflont videntur,hîec ipfa qug apparet diilonantia,maxima fit veritatis demo ftratioj Sc eos omni libérât fufpiticne. Sienim in omnibus ad temp’ vic^, locum ac verba conformes fuiflent, nullus animum inducere po tui det,quin inter fecor.ueniflcnt, vt ex communi padofcri berent qug fcripferunt. Diflbnantiam autem nuncdicimns ,noncontrarietatêr ' nec^ cnim contrarîj fuerun^t, etiam in his quç contingentia erant, fed ea diuerfimode loquuti funt. In quibufdâenim,Tunc(inquitine?mfs» raculum operatus eftthic autem ,alio tempore* Item,hiequidem, tali locOjille vcro,tali4Rurfum hic,talemhabuit oratlonem, ille autem,ta* Jem*Dequibus,fuis dicemus Iccis,manifeftedemenftrantes, quod o* mninonon fuerint contrary» Aliud fiquidem eft contrario modo Io* qui,aliuddiuerfomodo loqui'» Primus autem fcripfit Matthatus, quod nunc præmanibus eft Euangelium, poft odo annos Chriftt in cœlum alTumpti.Scripfit autem illud ad eos,qui ex lua

datis crediderant,vt prædiximus, Hebraica vfus lingua ac contextura, poftea vero in noftram linguam tradu« dum eft.

IN Eli an geil o rum infcnptionibus,Euangeliftç narratioftcm pofue« , runt,quod etiam teftatur Lucas, dicens Quoniam complûtes ag* * grcffî Amt contexere narrationem earum certiffimæ fiidci rerum, quæ jn nobis complcfç fuut.Hane autem narrationem, Euangelium voca« uerunt,quod bona hominibus nunciet,putaDeHm horai'nem fadum, hominem verodiuinum,dgmonum diffblutionem, pcccatorum remi'G fionem,regenerationem,adoptionem,0!: rcgni coelorum hçteditatem, Euangeliftg vero dicuntur,non folum hl quatuor, verum eti'am omnes fimul Apoftolijde qulbus pari ter antea loquut^eft fefaiastQ^ pulchrf, ~ inquiens,p«dcs euangelizantium paccm,euangelizantiumbona. Ve* rum hl quatuor,propric Euangchftç vocati funt, quafi qui per ferfptu ram omni'a narraueruntac prodiderunt,cafteri vero omnes ,tanquam qui hoc ipfum fine feriptura fccerunt.

CHRISTL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primuf»

Per generationem intclligit hic lotönes Chryfoftomus,natiuitate, Didio fiquidem y/vttfj^jquum fit generalis,etiam hocfi'gnificat.Qui^ dam autem dicunt quod ex quo Chriftus fupernaturalitcr natus ex virglne,naturalcm renouauit natiuitatem,reliquij eft,vt etiam Euan* gelifta naturale natiuitatis vocabulum renouauerit,generationc ipfam vocans lefus autem nomen Hebraicum eft,Ggnificat autem falua* torem, Ipfe enim,ait,faluum faciet populum fuum a peccatis eorum» MtfttLi, IMc autem fallaris in nomine varia fignificatc cum lefus audistfiqui* dem fiC alius fuit lefus tiddreo non fimpliciter ipfum dixit lefum, fed Icfum Chriftum,hunc ab iHo diftinguens. Verum dubitare quifpiam poteritjco quod hic liber non folam contineat Chrifti natiuitatem,fed amp;nbsp;omnem eins conuerfationcm,ac viuendiratioem^Hanedubitatio* nem diflbluimus,dicentes omnis eins conuerfationis,modi(^ viuei^di caput,6C prçcipuum ac radicem noftrg falutis,fuiflênatiuitatcmTdè* nim ftupore QC admirationereplet,eftep fupra omnem fpem ac expe* dationem,vt Deus fiat homo:quo fado,omnia qu£ poft hoc fada funt, ex confequenti,fuo(^ ordineconftquuntur. Reliquum eftergo, vt ab hacmagis prgeipua parte,totum Iibrum,gencrationis librum vocauc rit* Ita nempe Mofes quoep primum fuum librum vocauit Genefeos, hoccftcreationis cœli ÔC terrætquum no folum decœloô^ terra,verö etiam de omnibus loquaturcreaturis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Vel. Q«Km Chriflus amp;nbsp;fupernaturaliter ttatusßneJèmine^amp;' ex uirffttet O' naiuraltter,puta ex miiliere, nbsp;nbsp;ubenbus la^atustideo dixit, generittioms,mß}iMns iaguod

ratfupematurale»Infra autem dicit:Iefu Cbrißinatinitasßcfuit,manifeflans id, ^cdfuit n» turaîe. Quidam uero dix€runt,generationem Ieß,ifgt;ßus in mundum deßenßonem, ^uo modo itidelicet fabius ßi uel natus.

4 PROOEMiy^M EVAKGELII SECV ND. MAT. fiîfum veto Abraham ipfum Dauid: auditorum nientes erigens ad miffîonum memoriam.OIim enim promiferatDeus Abraham ac Da uidefemineipforum nafeiturum efle Chriftum lt;nbsp;Qiium autem audi* tores effent Iudæi,vt prçdiximus,nouer an t illas promiffî'ones. Prima autê Dauid pofuit,quod in ore omniumferretur,vtpotc propheta ma* gnuSjôi^ tanquam rex glqriofiffîmus.'quicp nôtâto ante temporéobiif fet. Abraham autem,quanquam infignis fucrit,nempe patriarcha, at* tarnen quumante multa fcculae viuis exceffiffct, tanta memoria non colebatur.Etfietiam vtricp pfomiferit,de illo tamê quafi vetuftiori fi* lebaturffioc autem tanquam rccentius, in omnium orecircumferebat: propter quodetiam dicebant: Nonne c femine Dauid, deBethIc* hem caftello vbierat Dauid,venturus eft Chriftus f itaeç nullus eum filium Abraham,fed omnes Dauidfilium vocabant. Sicetsgo abeo qd? notius eratincipiens,adid quoderat vetuffius afeendit. Verum Mat* thæus quid'em,quum ad ccs,quiccircuncifioncétant fcribereqnon al tins q vfque ad Abraham gençalogiâ rcduxit,fcd ab hoc fumpto prin* cipio,vfque ad ipfum Chriftum defccndit,oftcndcnsfolum,quodefemf ne Abraham Dauid natus effet,fecundum promifTa ad illos fatfta. Nihil enim æquedeledabateos,qui ex ludæis crediderant; atc^ audi* te, quodefemine Abraham ac Dauid natus effet Chriftus, vtpote qui inde fem per ipfum expcdtaffênt.Lucas veto quafi per medium Theo* philum fimul omnibus loquens fidehbus,perfe£ftam trahit generatio* nemtinferne magis ab ipfo inchoans Chrifto, Sé ad ipfum vftç Adam afeendens, vt demcnftraret, quot generationibus fcparatus fit nouus Adam a veteri:6lt; fuper quot generationcs regnauerit peccatum.Dif* ferentia igitur rcrum dcmonftratarum, differentiamfecit demonftra* tionum.Siquidcm Matthæus Abraham neceffariofaciens mentionê, ab hoc mérite defeendit ad Chriftum,cuius genealogia deferibitur. Lucas veto qui adhuiufmodincceflfitatem mentiorits Abrahæ facien* dæ non inducebatur,neceffario a Chrifto inchoans, quid apudHebrg-os confuetum effet, diligenter inquifiuit, SC iuxta id quod inquifiue* ratjgencalogiam contexuit.

Abr4kam genuit ] j dac yifim: Mem gewit jaacoby ladcol Mem gewit ludjm amp;fr4^ fjwMJ gewdlo- tres eius) nbsp;nbsp;Moris erat per mares texcregencalogias : V ir en un feme in*

gi^e orthogra- fiindit, Qc itapn'ndpium eft QC radix proliSjCaputq; mulieris,vtingt pbtS,amp; tllius Âpofi:olus:mulier aurem fernen fouens^enutriens ac coagulans,in ad* ^ua habet Lu^ iutorium virodatacft.Indam vero præ fîlijs alij's laacoh pofuic Jicec cas adHebreo primogenitus non effet,eo quod ex tribu eius Chriftus defeenderet. rÜ foKtëy in no Quum autem i n generationum ferie vnus fern per ab vnoquocg fuccef /irisannotatie- for ponatur: ftudiofe obferuandum eft, quando plûtes ponuntur fuc* nibus de uaria ce{rores;noncnimfru{lra.plariamfita.dditio,Ccdii:3.utn c^uf3.agnord^ exemplariü legt;^ tur.Fratrum fiquidem ludp hic fecit mcntionem:quia vnuserat Ifrae flioe ante litri liticus populus , adduodecim radices relatus., qui funt duodccim filq exordiü inue^ îaacob: ÔC videntur etiam hi quafi progenitores Chrifti nuncupa* nies.6-Lu ri/anquam qui tribuum Ifraelitici generis pritjcipia funt, a quo genc clt;ecaput iuxta ratus eft Cliriftus,

PROOEMIVM EVANGELII SECVND. HAL ç Mâ/Uj, ImJ« autemgenuit Phares e Thamar,) nbsp;nbsp;ludas quartiis fiu't filiorû faacob«

Accepït autem primogentto filio fuo vxoremrquo abftp Iiberis cïekins Gcn.^s» dOjiunxiteam fèaindo:hoc autem fïmxliter mortuo, nuptias diftulit» Mulicr veto cupiens vehementer ex genere Abraham ,vtpote celebri ac præclarojlemen fufcipere;vbi focerö ludam promiflum difFerre vi.t dit,hoc pado ilium dccepit.Habitum enim fcorti induta, ante portas ciuitatis conteda fcdit:quam videns ludas,nee agnofcens, ingreflus c adeam,quafi ad fcortum.'qup cogm'ta,geminam cöcepit prolem, Acces: dentibus autem partus doloribus,quum Phares ÔC Zara pariendi eß» fent.‘vbi vidiflet obftetrix Zaraprimumeft'erentem manum,volens primogenitum figno notare,eoccinomanum,quam extulcrat, Iigauit; alligatam autem retraxit infans cqua retrada, Phares proceflit, deinde Zara.Ethçcquidem rei geftae hiftoria eft «Solum autem Phares acce* pturus erat Euangclifta in genealogiam,vtpote per quem ad Dauidge nus procedebat.Nunc verocum ipfo etiam Zara pofuit, quafi typum populi Chriftiani.’fiquidem Phares Ifraëlitici typus erat. Sicutenim Zara,primum quidem manum cfFerens, retraxit earn: deinde Phares egreflo, tunc ÔC ipfeintegre exiuit.Ita quoqj vitæ euâgelicæpars quis» dem temporibus Abraham apparuit : qua rctrada, prcctflit legalis: QC poft haneperfede apparuit cuagelica.Vides igiturnôfruftrafuifte Cene,33i Zara aflumptum.Reliquum eft oftenderc,quod ipfiusquoc^ Thamar Io/Ke.2* non abs re meminerit, ficut QC triu poftea aliarum. Sed quia Thamar R**^**’ quidem illidte nuptaerat,vtpote focero nupta:Raab autem meretrix »»K^S**** cratjÔC Ruth alienigeM3,vxor veto Vriac adultéra,quemadmodiiipfas! rum docent hiftoriæ ; adduxiteas in medium , vtmanifeftum faceret, Chriftum non erubuifle abhuiufmodidefcêdere progenitoribusrquo* rum vnus quidem ex illidte nupta natus erat: alius autem exfornicasf ria.’SC rurfum hie ab alienigena dcfcenderat,ille veto ab adultéra. Nes:

enim virtutidedito,nocet progeniroruminiquitas. Quifi^ enim a proprijs operibus, non ab alienis probus iudicatur aut improbus. Nâ ob id etiam venit Chriftus: non vt noftra fugeret opprobri a, fed vt ea fufcipcret, fuifq? virtutibus perimeret.Vt medicus nâqj aducnic Chri ftus,non vt iudex.Hæcigirur prima eftcaufa . Altera veto, quiaeo quod ludæi virtutis,quac circa animam verfatur,nulla habita cura, de progenitoribus plurimum gloriabantur, generofitatem illorum furss fum acdeorfum circumferentes: reprimit tumore ipferum: oftendens etiam illos ex illegitimis natos nuptijs, Statimenim patriarcha eorS, eiufdemcp nominis fudas,ex ea,quac fibifceleftomodocopulata eft, genitorem ipforum Phares amp;nbsp;Zara genuit. Dauid quoqj ille adeocele bris,ex adultéra Solomonem generauit. Reftat itacp vanameiïède genitoribus iadantiam. Opinor autemob hâc etiam potiffîmum eau fam, fratrum quocj ludæ meminiflè.Qiiatuor enim ipforum ab ancil Gcw4» lis laacob nati flint,fie tarnen nulli eorum generis obfuit differentia:quot;' omnes namcpfimiliter QC patriarchs fuerunt,fie capita tribuum.

Tertia verocaufa eft,quod mulieres ills fuerunt figura ccclefis, qus ex gentibus congregata eft. Quemadmodum enim illas diuerfis fubic

das peccatfs viri prafdididuxenintîitaquoque CHRISTVS manam natiiram,varqs oppreflam peccatis, fîbiipfî vnim't ♦ Et ficut geniis calium mulierum nequaqiiam indignum reputâin'f î ita. ncc ec* clefiæ fccuni dcfponfadonem » Simul qtioque per taùa docemur, non de progenitorum peccatis, fed de propres erubefeere : nequede maio* ribus gloriari, fed propriæ curam habere virtutis. Neqne vires egre* gios talibus copulatos nu pt ijs , propter hujufmodi matrimoniavilû pendere. Neque eos repellere, qui a diuerfis iniquitatibus adfidem accedunt.

Phares autemgenuitP/rom: Ppomautem genuit Aram: Aram autem genuitAmin»* dal: Aminadab autemgenuit^^aajjon: Naaßon autem genuit Salmon: Salmon autemge^ nuit Boo^e Rahal : Boo^ autem genuit Oled ex Ruth: Obed autem genuit le/J^: leflèe autem genuit Dauid regem: Dauid autem rex genuit Solomonem ex ea quee fwt Vrice, Solomon autem genuit Roboam: Roboam autem genuit Abia: A lia autem genuit Afa: Afa au^ tern genuit lofaphat: lofafhat autem genuit loram: loram autem genuit t O^iam: autem genuit loatham: loatham autem genuit Acha^: Acha^ autem genuit E^eciam: B^ea das autemgenuit Manaf/en: Manajfes autemgenuit Amon:Amon autemgenuit lof am: lofas autem genuit leihoniam ü'fratres eius in tranfmigratione Balylonica.)

Quartus certe Regum liber ac fecundus Paralipomcnon tres fox' fix filtos ponunt loacliarnjoacim qui ÔC Eliacimuocabatur,acSede*

4.ReP.x?* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IT 1 nbsp;nbsp;nbsp;• I. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T

2 Par^ip.iè ctamjqui SC Matthanias dicebatur; ab vno autemherum, puta loa* ’ cham defeendifle lechoniam dicunt ♦ Liber autem Efdræ lechoniam

’ filium lofiæ fuifle dicit, ficut amp;nbsp;præfens Euangclifta. Quid ergo cemusf Qiiod quern illi loacham dixcrinit hie lechoniam appellate binominis enim erat, ficut 6C fratres fui. Etenim quaecunque illi cir ca loacham dixerunt, hæc omnia Efdræ liber inuariabiliter de lecho* nia dixit : 6C quod matrem habuit Hamital ftliam leremiæ: SC quod viginti trium annorumerat, quum regnare cœpiflèt; SC tribus tan* turn menfibus regnauit. Eicdus eftenirri a Pharaone rege Aegypti:, Sc captiuus migrauittn Aegyptum« Reliquumeft igitur,vt alius 4iorte,loa fiient lechonias filiust [oacim,aiius fratres nullus liber pofuit. Ve* chain,lege* nfimilecft autem poftquam Aegyptij a Nabugodonoforr^c Babylo* dum eft, fugati funt, tranflatum eflè SC lechoniam in Babylonem, SC in ea genuifteSalathiel. lofias (inquit) genuit lechoniam SC fratres eius in . tranfmigratione Babylonica. Etquidem hos ante ludaeorû in Baby* loniam tranfinigrationem lofias genuerat. Reliquumeft ergo, vt, in tranfmigratione, capiatur pro eo quod eft, circa tempus tranfmi*

' grationis ♦ Meminit quoque fratrum eius : eo quod omnes ipfi fimi* liter regnaucruntjSC pariter a Nabugodonofor captiui in Babylonem tranflati funt,

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quomodo autem circa mediam hanc partem tres praterijt reges, nempe Ochojtamßliu

loram amp;nbsp;Ochoßce filium loas, t(j ipfius loasfilium Amaßamf Amaßas enimgenuit A^a-riam, quernfecundus Paralipomenon O^iam nominauit:binominis enim erat. (^modo ergo Matthceus ait loram genuit O^iamS'Nam quod loram genuerit O^iam tanquam alnepotem aut pojlerum fuum.non tanquam filium,manifefium efi^ C^ua igitur caufa 1res reges, ut diHu ffigt;prfftermi/fi fint,nullus hi^enus dixih Valde enim perplexa eß ratio his, qui tußris nati

PROOEMIVH EVANGELII SECVNö* MAL 7 /tintjemporibus. R.eKereMiaautem,quamergamaioreS)jQflrof hoLuerunt, incanJafuitfUtab hoc abjiinmiit ^uafiiotiet

Et f ojî tranfmigrationetn Babylonica lechonM permit SalatlieltSiditthiel oKtetn ^enuit Zorolabel: Zorohlel autem genuit AbiuJ: Aliud Mtem genuit Bliacim: Eliacim autem ge^ nuit A^ort A^or autem genuit Sadoc; Sadoc autem genuit Achimt Achim autem genuit E-liud: Ehud autem genuit Elea^ari Eleazar autem genuit Natthani Matthan autem genuit laacob : laacob autem genuit lo/eph uirum Morice , ex ^uogenituf efl lESVS, ^ut uocatur Chriflus.) Ad lofeph deueniens , non in hoc verbo fcriem termina-lut, fedaddidit, virum Marlæ,docens nos,quodobhancipfam ,geno rationis ordinemcontcxui'r.Quiaenimmorts nonerat muHerumge* healogtas ponere, ftuduit, vt QC morem feruaret, SC alio modo Chri;« ftum dcmonftraret ex gcnere Abraham SC Daui'd defccndere« Ideofpö fr matris Dei genealogiam contexuit: dC per hunc, quod intendebat, demonftrauit. Ex quo em'm lofeph de generc illorum cfle demonftra* tus eft,manifeftum quocp cft,Dci matrem inde dcfcendcre. Nam aliS* de fponfam duccre non Iicebat,nifi quæ ex cadcm effet tribu, eademcß familia, öC itaconfanguinea.Ipfum autem lofeph,virum quoqueeius dicit,hoceftfponfum.Nam ÖC poftmodumin fequentibus, earn vocat vxorcm,hoceft fponfam, Itaenimconfuetum erat vocarietiam ante-* quam coniungerentur»

Omnes igitur generationes ab Abraham ufque adDauid,generatioiiesquauiordecim t O* 4 Dauid ufjue ad tranfmigrationem Babylenica,generotionei ^uatuordecimt ^3quot; lt;t ttwifmigrac^ tione Babylonica ufque ad Chriflum^generationes ^uatuordecim.) Omnes genera* «ones trifariam diuifit,6C merito» Tres enimfuefuntgubernationis modi«Siquidem ab Abrahä poft Mofen ÔC lefum Naue vft^ ad Dauid^ fub iudicibus gubernabantur, A Dauid vftp ad tranfmigratioem Ba bylonica fub regibus:a tranfraigratione vcro BabyIonica,vf(Çad Chri ftum,fub pontificibus ♦ Veniete autem Chrifto vero iudice,rege ac po* tifice,ceffauerut didæ politise «Aequum eft autê quçrere,quo modo in tertia parte,vbi duodecim tantß ponit perfonas,quatuordccim dicat ef fe gnationes î’Ideo videlicet,qa ipfum trâfmigrationis têpus in ordine ghatiôis pofuittôC fimiliter ipfu Chriftû,ficutmagn’doaiit Chryfoft, leße Chrifli autem natiuitas ita fuit: Qj^umejJètdel}gt;onfatamatereiusMariaipfi lo^ fefgt;h,fgt;riußuam conuenirent,reperta fregnons ejjè eßiriiu fan^o»') Priufquam conuenirent adeoitum. Non dixit autem, Priufquam ipfa veniretad domum illius Jam enim in ea erat.MuItis fiquidem moris erat, vt a;: pud iè liaberent fponfas,propter fecuritatem.Reperta eft autem,hoc ê, apparuit: ait autreperta eft,propter inopinatû effedum«Ne quifpiam vero turbetut,eo quod dixerit,Rcperta eft eftcprçgnâs,fi idfolum au* diattideo orationem côtexuit, addens,efpiritu fando» Et qua ob eau* fam no eft impregnata anteq defpondereturf Ne occideref, vtpötefu* fpitione deea habita,quod corrupta efleti Cui enim pfuaderc potuiflet, CÛ viro fe no eflècôgreffamfPropter hoc ergo poft defpôfationê,6Cquu iâin domo viri eflèt,impregnat,vt veriftmile fit ex ipibcoccpiflè.amp;ita periculü euadat«Praeterea, vt (n neceflarijs habeat fubminiftratorê ÔC procuratorem; eo maxime tempore, quo in Äegyptum fugiendû erat*

Tu vero ne quæras,quo modoconcepcrit:nequccuriofe fern ten's, quo pado formatus fitembrio ♦ Hocenïm ncqueEuangeirfta docuit, ne«» que anteipfum angelus, qui virgini conceptuminnunciauitiHocfi.^ quidem ignorabant, eo quodincompreheniïbile fit,folicp bcatçTnni-taticognitum ♦ Verum ïdtantum fcito,quod filius incarnatus eft fes* cundumpatris vokintatcm,cooperante etiamfpiritu fando.

lofeph autem uir eius,^nm ejjèt iufiui, nollet eam rraducere: uoluit occulte dimittae am.) fuftus quidem dicïtur,qui auan'tiam odittdicitur etiam gene* raliter,qui virtutem colit:ficut ÔC hic lofeph iuft’ eflè perhibetur, quiï propter alias eius virtutes,turn propter maniùetudinemac probitatc eiiîs. Traducere autem dicebatur, quando vir ad concilium ducebat vxorem,dequa fufpitionem habcbat,ipfamcp accufabat:ôf itamanife« fte eam a domo propria dimittcbat.Qiiod nolens facere lofeph,vol uit clam dimittereeam,vt QC ipfenulli obnoxius crimini, fecundum Icgc maneref,eas iubentem dimittere,quæ aÜundein vtero habcrentj-Sn: ib lam amalorum perpelTione feruaret,qux id quodfadum erat,non ma nifeftabat» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

H^ecautemeocogitante,eccean^elufdominiapparuiteiinfomnis.) 'Videm^nfue tudinis excellentiam ♦ Non folum hac de re nihil alteri manifeftabat, fed nec ipfi de qua fufpitionem habebat: tantum apud fe cogitauit cl» dimittere eam. Etquate non antequam venter intumeicerec virginis dixit angelus ipfi lofeph , quæfada fuerant ci rca conceptionem fine feminey Quia propter magnam rei nouitatem incredulus fuiflèt.Quu ergores iam appareret,indicat,faciliufçppcrfuadec. Praetereacurno» ipia virgo manifeftauit lofeph,quum prius a Gabriele effet edexSa? Qiiia feiebat fidem fibi non habendamtmagis itatp laborabat ftudens, quod impictum erat obtegere.Adhaectquarenon poft ventris tumo« rem fignificauitangelus virgini conceptionem,quæ perfpiritum fan* dum fadacffét'’Qiiia nifi prius rem didiciflct,timore ac perturbatióc adeoexagitari potuit,vt morte ipfa fibi confcifcerct,plane feiens quod nulli vnquam perfuadcre potuiffèt,fe nulli commixtam effe viro.Pro* pterea virgini quidem ante conceptionem angelus nunciauit, lolcph autem parturitionis tempore. Er Matthgus quidem de angelo lofeph apparenteconlcripficLucas veroquomodo virgini diuinus cóccptus fit annunciatus : vtrumc^ enim fadum eft ♦ Rurfum quam ob eau* fam infomnis ipfi lofeph apparuit angelus,ÓCnonmanitefteficut vir ginii Quia virgini quidem manifeftaopus erat vifione, propter ref quæ fignificabatur nouitatem: lofeph autem videns quidem vteri tu* morem,cognitam tarnen habens vitæ virginis puritatem ac innocen* tiam , alioquofß modo facilius erat crediturus ,tanquam qui fomnia probe noucratdiiudicarc:idcoin fomnis angclum videt.

Dieewî lofeph ßli Dauid ne timuerts accipere Mariam coniugem tuam.- ) Da* uid filium , ipfum nominat, mentem eius ad Dauid reducens , aquo Chriftum effe venturum expedabant ludæi^DiccnsautemjNc timuc ris, eidem manifeftat proprij cordis arcanum. Timebat fiquidem re* tinefe Dei matrem;ne Deum offenderct,retenta contra lege adultéra*

Quid eft autcm accipere/Intus retinere,vel ad fcipfum rurfus capere» lam cnim mente ab co diuifa erat. Accipere vero non ad nuptias , ftd adcuftodiam^Vxorem queeptuam dixit, vtindecertioremeumface^ ret,quod a nullo cognita eflet viro,

(^odemtn in en genitum efl, • 4 fliritu fln^o efl,) Formatum in ea,genicü dixit,vt difcamus non paulatim modofemi'ni's formatum cfle:fed repé te quantum ad tormationem perfedefadus eft« Videautem quomo^j do ipfum admonuit eius, quod a Dauidexpetftabatur; deindemanife« ftauit ipfi occultum cordis timorem, 8)C quidfaccredecreuiflet;poftea docuit puram eile eins fponfamjöC ita tandê,quQd rci caput erat intu«: lit,videlicet, quod a fpiritu fando efTetjVt hoc mo facili^ recipi poflèt»

Q^cid ab aliqtto efle d!C!lnr,uel efl modo generationis,inxttt illud i Ego a -Deo cxini: uel modo creationis,inxta illndtVnus DfW Û* pater a gno cmnia^uel modo naturali,flcut ef^ebius efl ab operame^Qj^cd igitur in uirgine genitu efl,non generationis modo a Jflintuflaniflo efl: quia quod natum efl, caro efl ; neq- naturali modotfl^iritusenim incorporc us efl4 Reliquum ifi tgiiur,ut abeo J;t,tanquS creatura,uelplaflnat!O eius^

Pariet autemflbumtCiJ' uocabis nomen eius lefltm: ipfle enimflaluum faciet populum fluum a peccatis eorum,) Tu hunc vocabis Iefum,quafi lege pater. Etfiu'ngt) quæ patris funt circa ipfum non excrcueris , quauis cuum non eft,qd* natum eft,idcocp nomen ipfe defupernis attuli : tu tame ipfiimpones. « Vcrum quia nomen Iefus,faluatorcm fignificat, ofteditmerito ita vo nbsp;nbsp;nbsp;'

candum elferlpfe enim(inquit)faluum faciet populum fuum,nô a beU lis fenfibilibus ,fcd quod longe maius eft,a peccatis eorum ; quod null’ vnqiiam fecit hominum: vt hinc quoep manifeftum faciat JDeum eflè, g gignitur.Populum auteni fuum, iuxta proximum quidem intelledu vocatludacos,ex quibusnatus erat.'iuxta arcanum vero omncs,qux in ipfum credeient,0(( fibiipfis regem hunc afcriberent.

Hoc autem totumfabfum efl,ut confpleretur,quod dibfum efl adomino per prophetam) ,, Etiam hoc fubdit angelus. Hoc autem totum: tale inquam,virginein • fcilicet a fpiritu fando impregnari.Deinde adducit teftimonium, per prophetam quidem Icfaiam prolatum,nô tarne quafi eius fit,fcdEei: -didum enim eft (inquit)a domino per prophetam.

DicentemtEcce uirgo erit^auida ) Hoc ludæi deprauant,quofdam pro^s ferentes interprétés,quifcripferunt.’EcceadolefcentuIa.Quibus refpo demus,cundis illisinterpretibus,multo fide dignius eflè id, quodha^s bent feptuaginta,non folum propter eorum multitudinem dC conforms mitatem,verum etiam temporis ratione.Hi fiquidem antecentum QC eoplurcs annos ante Chrifti aduentum interprétât! funt:ideolt;^ omni tarent fufpitione. Qui autem fcripferunt,EcceadoIefcetuIa,poft Chri fti incarnationem interpretati funt,odiomagis, vtpotc Hebræi,veri^ tatem obfeurantes: Alioqui nomen etiam adolefcentulæ, pro virginc penitferiptura. Loquens fiquidem de virgine, quæ infidias perpefla Dewfer.ti» cft:Si clamauerit,inquit,adolefccntula fiue puella,hoceft virgo. Quod fi iuxta eorum intelledlum adolefccntula nupta eft,'quid nouitatis hass bebit eâ quaè nupta fit,côccpiflè ac parère. Prius enim dixit propheta;

El pariet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocabunt nomen eins ïmmanuel, mo^ interpretatnr, nolifenm Dfirt“)

Vocabunt;qui nam ƒ Quicóc^ fcilicet in iplum crediderint4Ätqui nul lus ipfum Immani/el nominauic*Nomine quidemnullus,re autem o«» mnes,Quia enitnf credentes, quum hie comprobaretur eflè Deus ita eflè credebant;coijifitebantur,quod eflèt nobifcu Dcus«Etenim nobif* cum quafi hcmoconuerfabaturjioc autem cft Immanuel ♦ Nam alias quoqj,hiceft prophetis mos,vocationes appcllarefuturas adiones^Si-quidcm puerum hunc inter alia nomina prophetæ præccpit Deus, vt vccet.Cito prædabitur,dtofpoliabit:nci quod nomine ita vocatus fit, fed quod lia tim diabolum fugauerit,ô(S quos ïlle captiuoshabebat,prç*! datus fit,ac fpoliauerit« Rapuit itaqj vafa,quæ prauitatem eius imbi* berant.'dico fane PublicanosôC latrones ,qui(5 ex gentibus crediderut. Et pleracp ftmiÜa inueniemus,

Experre^us autem lofeph a fomno,fecitßeut preecepit ei angelus Domini t amp;nbsp;accepit eoniugctnfuam) Quare fomnio in re tanti momenti adeo facilecredidit? Qulaapparens angelus detexit ei proprij cordis cogitationem.Intel* lexic ergo vere a Deo veniflètfolus enim Deus nouit coidium arcana« Poftquam vero ipfum admonuit prophetig lefaig, magis in adimpic« tioncconfirmatus eft.

Et non cognouit eamßonec peperißet filium fuutn primogenitum) Pofuit bic. Do» nec,nó vt lufpitio tibi fuboriatur, quod poftea cognouerit ca»Sedquiai ludaei Chriftum e fornicatione natum nugabantur, blafphçmæ eor® fufpitioni obftans aiangelifta de folo tempore natiuitatem precedente plenam fecitfidemtdcinfequenti verotibi reliquitconiedâdum* Qiio modo enim tentaflèt,velctiam cogitaflet earn cognofcere,quaî de fpiri* tu fando concepiUètjtantumqp fada eflèt rcceptacuIumrCognitioncni autem hic honefte pro carnis commixtione pofuit. Eft præterea feri* pturx idioma,didionem, Donee, ponerejnon vt tempus determinet» Veluti de area Noë;Etnôêreuerfuscoru’,donecficcataeft terratnetp cnim poflea rcuerfuseft.Et rutfum;Sedeadextris meis,donee ponant inimicos tuos fcabellum pedum tuorum. Arqui etiam poftinimicorci fubiedionem,a dextris eius fedet;[plurimacp fimilia frequenter ponfi» tur, Primogenitum quor^ nuncdicit,nô eum,qui inter fratresprl mus fuer.it,fed primumfiè folum,Inter varia nâçpprimogeniti figni* , ficata,taleetiam quippiam continetur. Etcnim primum quoqp cm eS, qui folus eftjteftatur fcriptura,quum dicit;Ego Deus primus, menoneft alter.'

•t- Apud fier am ßripturam ^atuorponuniur ßgnifeata huius nominis,Primogenitus^ De« notat namq; primum inter fratres genitum. Sic R«ww dicitur primogenhus infilijs laacob* Significat quo^ primum amp;ßlum genitum,ßcut in praßnti loco. Ad haec etiam dénotât c» gregium amp;nbsp;honoratum.Sic dicitur eccleßa primogenitorum in calis deßriptorum. Praeter hcec autem omnia,ßgnißcat eum,qui jimpliciter prace/fit, iuxta illud: Primogenitusomnif creaturce,hoc efi,ante omnem creaturam habens efße^

£ 2 Vumautemgenituse/Jèt Icfus in Bethlehem ludtea/ndielusHerotli! Regis ,ecct Magi ah Oriente adierunt lerofolyma) Quare amp;nbsp;locum dïcit,amp; té pus ,ac Herodxsdïgnitatcmc’ Locum quidcm,vt cftcndatcomplctam eflè Michçe prophen'amjqui d/xit;Et tu Bethlehem terra luda,nequa quam minima es inter principes luda, extcenim cxibit dux , qui re* gat populum meum Ifrael. nbsp;nbsp;Tempus uero, vt fimiliter doccret,

pJetatn efle prophetiam faacobdicentis:Nondcficiet principatum te* nens de fuda,nec dux defœmoribus eius,donee vcniant,quæ ei repo* Gc«.49* fita flint.Inftante nempe natiuitatis Chrifti tempore, deiecitprinci* patum tenens de Iuda,acdeinccps domin'ari cccpit Hcrodes fdumæ’ alienigena. Dignitatem quoep pofuit Hcrodis. Fuit enim ÔC alter Hcrodestctrarcha,qui praccurforcm interemit. Hi autem Magi erât Perfæ ♦ Siquidem Perfæ maxime inter cmnes nationes magica ercebant. Confidera etiam quo modo ftatim a principio gentibus in confufionem ludeorumjidci ianua aperitur. Quum enim hl prophe* tas habcntes,qui Chrifti prgdixerant aduentum, patum aduerterent animûjideodifpofitû eftvt venirent barbari.hiqi Magi,amp; e. longin* qua regione,vt eos doccrent,qucd a proprijs prophetis difcere non cii rabanqvt fi poftea contendere volucrint, no habeât quod refpondeat. Quid enim dicerc poterunt,qu3do Magi,vifo vnico aftro, crediderût, ipfi autem,neep tot proplietiscrcdcre volucrunt.

Dicentes,'Vbi efi ille ^ui natus efl Rex I«lt;ilt;forKmC’ Vidimus enim flellam eius in Orient teet uenimusad adorandumeum') Et vndecognouerût ftellamillam,Regis ludaîorum natiuitatem manifcftarefQiiia ex genere Balaam Aftrolo gi defeendebant, QC fcripta illius adeuntes inuenerunt ab eo didum:, Orictur ftella ex laacob, Ô6 confurget homo ex Ifraek Tali itac^ pro* phetia pcrmoti,agnouerunt ex ludacis Regem nafeiturum in modum ftellae,excelfum feiücet SC clarum. Ex eo igitur temporeftellas obfer* iiabant; tunc autem hancinfuetam,ôlt;S recenter apparentem videntes, nihil cundadovenerunt, vt eum qui natus erat,adorarcnt, volontés a prima ftatim ætate ipfi pedere tributa,vt cognito quis eflet,SC in qua ortus ciuitate.’vbi creuiflct,amicum fibihaberent. Et quidem vfqj ad Paleftinæ regionem ftellæ ducatum habuerunt.Vbiâutem lerofoly* mis appropinquaflent,amplius cam non viderunt. Quod fadum eft, vtduceperdito, interrogatecogerentur : fieretep ludaeis manifeftum, natum efte Chriftum,ncin poftcrGdicere poftent, Non nouimus vtrâ natus fit ♦ Significauit etiam ftella Chriftum, vt Balaam prophetia complcretur.Quiaenim prophete Chriftum prçmonftrantcs , ludæis perfualùri non erant:rcliquum erat,vt gentibus ftella indicaret iufti* liç folem e terra oriêtcm.Ncq? enim propheta autnunciQ viderant,vt ab eis cognofcerêt.Soli aßt Perfçftellâ hâcobferuaucrât:foli nâej; dili* gêtius circa Aftrologiâ ab infantiaoccupabanf.NeCf tamê ocs Perfç, quia non ocs acris erât ingenij, neep requaliter cmnes crant credituri* Nunc vetodicendum eft contraGcnethliacos,qui ftcllam hanc profe* runt in patrocinium artis Genctliliacj,ftellam hanc non nauiramftet latum

Matihai. a. tl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P VT P R I M V M,

Iarum,fed figuram duntaxat habm'flè. Et vcre dïuina qiiædam inerac potentiain hancfiguram tran(îormata«Et hocquidcmex multis ma nxfcftum eft, Piimum a via. Nam quælibet ftella ab ortii progredif in occafum, fola hæc a fcptentrionein meridiem ferebatnr: talem nê-pefortttur Paleftina fitum,fi ad Perfidem conféras. Secundo a fplê* dore* Siquidem nulla indie apparet,propterexceflùm lucis folaris .* banc folam in die apparentem fol occultare non poterat. Tertio ex hoc,quod prout opus crat,apparebat, rurfufcp occultabatur* Vfcp ad Paleftinç enim regionemducatum illis prgftâs,apparuit* Ex quo au tem lerofolyma acceflêrunt, feipfam occultauit i rurfumcp a ferofoly* , mis exeuntibuSjdemonftratur.EtilIis quidem cuntibus,præcedebat, ftantibus vero circummanebat, iuxta illorum neccffîtatem fuu præ* bens motum* Quarto ex co,quod terræ proxima incedebat,necp enî fpeluncam autdiuerforiumdcmonftraflèt,fi altjs proxima ftellis,fub* limis lata fuiflèt î nunc autem veniens, ftetit fupra locum^ in quo erat , puer.

Qwtn audifjet autem hac HeroJw ReXjtitrhatus totalerofolyma cttm illo) Herodes quidem iurc turbatus eft, ncmpe timens de regno ftio, filio» rumcpfuorum:tota autem ciuitas,quac férofolyma appellantur,quarc turbataeft.''Atqui gaudereipfammagis oportuit,quod ipfîs Rex na tus eflèt,quem olim prophetç faluatorem ac redemptorem Ifrael prac# nundauerantjô^ gloriari tanquam propinquos , quod ftatim a cuna* bulls Perfas ad fui adorationem attraheret. Verum excaccauit illos inuidia,ftatimcp audientes ,turbati funttquafi timeiites, ne forte falu* tem confequerentur. Perfg veto quô eflcntcxtranei,n5 folum nato no ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuiderunt, imo a finibus fuæ regionis vf(Ç Bethlehem propter eum

venerunt.Iudæi autem quumeflèntcognati,etiam gloriac dus inuidc* runt,ne forte magnus futurus effet: ÔC quum Bethlehem prope habe« rentjita inuidi fuerunt ac pigri,vt ad earn non accédèrent.

Et congregatisomnibui princifibusfacerdotum amp;nbsp;feribif populiffafdtabatural eis^uli Chrifius nafereiur.) Atqui Magi non dixerunt fe Chriftum quacrere, cur igitur Herodes de Chrifto interrogatquia iamdudum audiebat in proximo nafeiturum eflè Chriftum Regem Ifrael,ftatimc^ audiens in ludæa natum effè Regem,fiC quod hune ftella Perfis indicaflèt, in« tellexit eum effe,qui dicebatur Chriftus, Et conuocat principes facer* dotum ac feribas ,vtpote dida propheticajibroftç in ore habentes, ÔC ' interrogatjvbi Chriftus naiceretur,hoc eft,in quoterrç loco nafeitur’ inueniretur. IlIiverofiC locum dicunt,amp; teftem dtant prophetam. Scire autem oportet, quod nominatim Chriftum eflèDeum, cacteris manifeftius fcripfit JDaniel.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;At lilt dtxerunt:in Bethlehem ludaa.Sic etiim f ripum eß per prophetamiit tu Bethke

{.gff, terra Iuda,ne^uaquam minima es inter principes luda^ex te enim extbd dux,^ui regat po pulum meumlfiael) Micbxx propnetia eft,vt prçdiximus. Red tant au tem ipfam pontifices QC feribç fub compendium . Vide ergo quae in laudem BcthlehéDns per propbeta annunciauerit.Et fi,inquit,vilis appares ad afpedum , quantum tarnen ad id quod animo concipitur*

non cs mtnima inter omnes principes tribus luda.Qirjh'bet namqiie tribus diuerfos habebat in proprijs ciuitatibus principes.Et vere non minatiffîma fuit poft faluatorisnatiuitatem.Qiiotidie enim ab vniuer Co orbe accédât,ipfam vifuri, locumcp vbi Chriftus natus eft adoratu* ri.Deindemagnæ famç acnominis caufam ponit. Ex teenim exibit, . hoc eft,nafcetur dùx. Ducem autem ac paftorem fine redforê, dixit re* gem.Nam Chriftus dC fecundum diuinitatem rex erat. Regnum (ait) meum non eft ex hoc mundo;ôcfecundum hurnanitatem.'fiquidem re^ gis excxccbat opera;Iegcs videlicet fudditis condens rcorrigens il los ac îouens :âC pro eis moriens ;quæ maxime cû,qui vere rex eft,infigniôt. Diadema enim purpura,reliquacp fimilia, faftus magis funt amp;nbsp;atî« rogantiæ.Qiiomodo autem cum dlxit paftorem fine redo rem Ifraël: (vtruc^ enim fignificat verbum ejo/^ouvm, QC regere pafcere) quum vniuerfum pauerit orbem Ne offendantur ludæi, quafi cæteris hil ampliushabentes;fed occafionem magis habeant familiaritatis ei^î quodab ipfis genitus,SC apudeos natus fit.Si quis autem dicat:Quo# modo ergo illos non pauit, quum fint ipfi Ifraêl f Audiat quod etiam hoc fecit;pauit enim illos,qui ex ipfis crediderunt. Alioqui etiam Ifra cleft omnis,qui videt Deum.Ifraël nam(p,fi quis interpretetur,idem fonat,quod videns Deum.Dicitautem Paulus.’Nô omnes qui ab Ifra* el defcenduntjhi funt Ifraëlitac.Quod fi non omnes pauit Hebraeosjl lorum culpa eft,qui ab co pafci nolucrunt. Dixit enim;Non fum mif* K.trha’i» fus nifi adoues perditas domus Ifraël.Euangeltfta autem lohânesjn fua,inquit,venir,Së fui cum no receperunt. Hoc quotp deprauant lu* daeijdicentes de Zorobabcl loquutam efleprophetiam.Quibiis ncs e-diuerfo dici mus, Zorobabcl non in Bethlehem, fcdin Babylonia natu cflè.Tü veto Dei admiraregubernationcm;quomodoordinauit,a Ma gis quidem doceri Iudæos,quodipfum ftella prgdicauerit.’aludseis au tern MagQs,quodÔë prophetæ ipfum prænunciauerint.

T«mc Herolt;le5 clam uocatis Magif,(liligenter dulicit ah eis tempufßtilif^ ^ua apparuerat eiit) Qiiare hos clam vccauit,^ Qin'a fufpcëlos haoeDat ludæos ,nem* pc Chrifti cognatos;nec volebatjVt ipfi auditent, quae interrogaturus aut pracccpturus erat:ne forte intelligetes quod ei infidiaretur, fcrua* rent ipfum tanquam proprium regem.Exâde autem pe r qui fini t,fiuc didicit tempus ftellae,quando feilicet eis apparuit.’vt inde tempus na* tiuitatis Chrifti numcraret.Cogitauitenim tunc proculdubio natum elle Chriftum,quand© ftella apparucrat.

El mißis tilts in Bethlefxmdixitiite interrogate diligenter de putro t inue* neritis^reuHnciate mihi,ut «fwiœ adorem eum.} nbsp;nbsp;\ ide dolum Herodis,0^

confidera eius infipientiam ♦ Si enim vere adoraturus erat, quare hoc clanailo præcipicbat.^ fi veto ipfum occidere parabat,quomodonô in* telligebat,ex fecreto prgeepto hos in doli fufpitionem adducendos.^ Primtim autem de ftella diligenter perquifiuit, amp;nbsp;tuncpraccepit: vtß ci non manifeftarent cum,de quo fibi rcnunciari prsccipiebat,cognito tempore ftellç,paratas infidias exercere pollet. Sed o Herodes,qui con tra Dcum pugnam fufcipis,redi qu^foad teipfum.Quomodo occiderc

* , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bi paras

parasiminortalcmf’ Quô non intcnigjs,quod que prophetç olim an* nunciaueruntjftellacp fignificauit,ôd Magf ad adorandû indudi\funt: huic tefuperftitcm eÜc omni'no fit impoffîbilc ?

Qi^cum audi/Jènt regem abieruftt^Et ecce/iella ^amuiJerant in Oriente,antecejelat , eos,uflt;jue dum progref/a,ftaret fupra locum in ^uo ent puer.} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftqu am iam locS

didicerant,quare rurfum ipfis fiella apparuitf vt puerum demonftra* retlt; Quomodoenini aliter eum agnouiflènt tn tugurio natum,ncccuc bile fplendidum habentemf Ob hoc igitur veniens,fteîit fupra locum, in quoerat puer,diinnum oftendens eflè partum,

Vip autemlieila,gauif{ßtnt gaudio magno ualde.) Gauifi' funt,vtpotc repef to duce nequaquam fallaci. Ex hocenim certam habuerunt fidutiam, quod quæfitum inuenirent.

Et ingreffi domum uiderunt puerum cum Maria matre eiui. ) Domum hic tu* gurium vocat,quod Lucas diuerforium di'xit. Domus ncmpcerat, cp vtcunque inhabitaretur.'diuerforium autem tanquam fedes ac manfio ingrediennum.Diuerforium cni'm dicimus ,etiamipfum tentorium. Qiium enim côciirriflènt in ciuitatcm ßethfeliem omnes, qui a Dauid defcendebanr,cauf4cenfus,qucm Cçfar ticri iulïerat,prout fcripfitLii cas:non inuenerunt,qui cum virgincçrant,domum liberam ad hofpi* lt;andum,ideo ad diuerforium quoddam declinauerunt, in quo prefepc erat iumentorum.Statim autem pepcrit virgo Chriftum; SC quia ali*' locus non erat in diucrforio, inuolutum fafcijs infantem, reclinauit in prefepe,iuxta Lucam, Deinde,ficut ait Chryfoftomus,ipfum tulit: SC quandoingrelTi funt Magi,ipfum fuper genua habebat.Nec enim mo re aliarum matrû part’ dolores fuftinuit.’quianctß ex viropepererat.

Et profirati adorauerunt eum.t-t apertis thefauris fuis,ohtulerunt ei munerataurum, thut, amp;nbsp;myrrham.) Et quomodo ipfum effecrediderunt.quum nihil viderêc circaeumquot;praeter tugurium,ô(: matrem pauperculam , vilemcp pueru* lum fafcqs inuoIutumrQuo moJoi Primum quidem aftella,quç fupra ipfum permanebatrdeindeautem fplendor quidam diuinus animas i-pforum illaftrabat,ôlt; hune manifeftabat.Proptcrea obtulerunt ci hæc munera. Aurum fiquidem regiac dignitatis erat fymbolum:fubditi e* nim auro tributa regibus pcnduntzthus autem diuinitatis:thure nâcÿ Deoadoletur: myrrha vero mortalitatis : hac enim Veteres vngebanC mortuosne putrcfcerent,aut grauem redderent odorem.Ab lits igiiur queprotulerunt muneribus demonftraruntcum,quiapparuit, puerS

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;Regem cflTe SC Dcum,ac tanq Iwminê propter hommes moritura.

4* Poteft quoep SC alio modo dici, quod quia reges Babylonis lerufalem quondam expugnauerant,ac diuinos thefauros depredatifucrant,SC lioftias ceffare fecerant,populumcp iugulauerant: regnum autem Baby lonis vna cû fuis thefauris ad Perfas daiolutScrat: ideoafferunt Per* fie Babyloniorum hæredes domino rempli,quod tune contumelia affe (frum fuerattaurum quidem pro fublatis auri thefauris: thus autem hoftijs :myrrham vero pro iugulatis ♦ Tu i tidem obferua, quod quem* admodum Magi,nifi longe a propria terra rccelïîflèn t, Chriftû nequa* quamvidinènt,itanecp tuipfumviderepoteris , nifi longe a terrenis

afFed’ibiis rccencn's.Dxmitte ÔC tuquotß regem fnfîdias parantemac turbatam ciuttatem:dico fane inû'dïantem mundi reôorem, tumultû«î duitatis.amp; adChn'ftum feftina ♦ Siueenim Magus fuen's cun'ofa fedatus ,fiue paftor fimplex,nihil id tibi obfuerit,modo tali vifione te^ ipfum dignum reddas ,ad eum venias adorandum,ô6 nÔ ad inhonoran dum«Chriftum û'quidem inhonorat,qui ipfum indigne recipit.Sicque offer ipfi pro auro quidem purorum opcrum fplêdoremrpro thure ault;s tem orationem : Dirigatur enim oratio mea, inquit, ficut incenfum in confpedu tuo:pro myrrhavero afFedionummortificationem,quæ maxime conferuat animæ fubftantiam,6c fuaui implet odore ♦ Confî«» deraetiamquod Magis IerofoIymaingrediennbus,amp;S de ftella loquen tibuSjftatim totaciuitas turbata eft : prophetac^ in medium addudus cft, ac locus partus manifeftatus: SC alia gugdam fada funt; turn circa paftores in agrodegentes,turn circa angelosDeum laudantes,tumcir caSimeonem SC Annam,quç Lucas fcripfit.Hæc autem omnia com* pleta funt,vt quemadmodum diximus,non poflèntin pofterum dicere Iudæi;Nos,quâdonatus eft,noncognouim’.Etenim ficut didt Chry foftomus jvfcß ad impletiôem dierum purificationis,hoc eft,ad quadra* ginta dies, manfit puer in BethleHemrvt nifi volûtarie obfurduiffcnt, oculoft^ claufiftènt ad ea,quæ dida vel vifa funt:veniflènt vticp Bethle hem,ipfumc^ vidiflènt»Nunc autem Perfte afinibus terræ vfqj Bethle hem venerunt:Hebrxi vcro Bethlehem circûadiacentes ,ipfam ingredi noluerunt:ncqj ea videre,quç abhis,qui viderant, fuerant diuulgata«. Nam ôC paftores omnibus übi ocairrentibus nunciauerunt, quac vi* dcrant,ficut dixit Lucas ♦ Pcrfg quoq?, qui ante populum Hebrgorum Chriftum viderunt,quafi fado fignificarut Gentes ante populum He bræorum ipfum agniturastquodetiam Paulus dixit ludæis : Vobis quidem oportuitprimum loqui verbum Dei: ex quo autem indignos vos iudicaftis,ecce conuertimur ad genres.

Et oraculo accepta in [ômnis ne redirent ad Heradem: per aliam uiam reuerßßnt in re-gionemfuam,) Antequam puerurn vidiflènt,ftella ducatum eis prçfti' tit.’poftquam autem vidcrunt, angelus deinceps quafi iam fandifica* tos alloquitur, Oraculo,inquit,accepto,hoc eft, admonitionefufcepta, Raierfi vero funt,citius credentes tanquam fideles, in rcgionem fuä: futuri dodores eorum,quç fada funt.Necß ad Herodem redierunt:vt fruftra fe infi'diari intelligerct,SC abincœpto defifteret.

Qià cum receßlßenttecce angelus domini apparet inßmnislofeph, dicens : Surge accipepuerurn,amp; matrem eiuSjamp;fuge in Aegyptum,) nbsp;nbsp;nbsp;Completis quadraginta

diebus purificatiÖis,ficut didt Lucas,adduxerunt lefum lerofolyma, vtfifterent ilium domino,ficut fcriptum eft in lege domini. Etvtgfe ^**^*** cerunt omnia,qug fecundum legem domini erant: reuerfi' funt in Ga# lilçam,in duitatem fuam Nazaret. Et exinde ftatim angelus apparet lofeph in fomnis,iubês eos in Aegyptum fugere. Qug ergo Matthæ* breuitatis amatorpretermifit,h£C Lucas tangdiligens confcripfit. Quare autem nö mafit Chriftus Nazaret,fic vt occidi no poftet/ Qina fi hoefadum eftet,aliqui affirmaftent humanitatem iuxta phantafiam

tantum afltrmptamfin'flèjnimanis videlicet non fubieâam afFedibus» Atqui cos tantum pueros occidic Herodes, qui in Bethlehem, amp;nbsp;in fia nibus eins erant,nonquiin Nazaret.Sed praîuiderat Eeus,fi in Na^ zaret manfiflet.indicandum Herodi.’ideoetiam abipfafugereiuirit. In Aegyptumautem mittiturtfimulquidem proptercaufam,quam di xit Euangelifta,vt compleretur videlicet quoddidurn eftadoirino per prophetam dicentem’Ex Aegypto voeaui filium meum.Simulctiam, quia Babylonia amp;nbsp;Aegyptus maximæ erantofficinæ ad flammam os' mnis uitii ,quodper orbcmfperfumerat, Abillaergo Magos attra-xit.'in hanc autem intrauit.vtramcp voicns ad redam viam-reduci, Hinc quocß docet nos , quod fidelem ftatim a primordqs tentatiôes expedareoporteat.Vide cnim quo modo ipfe ftatim a cunis appetitur i'nfidijs,abitq; in exilium; fugit quoep mater ac lofeph. Sed amp;nbsp;Magi in modum fugientium clam difcellerunt; omnefqj lufti innumeras fus ftinuerunt tentaticncs;vc fi quando rei fpirituali operam dederis, ats» quein tentationes incideris,habeas exemplum;ôônemolefteferas;fcd agnofeas,quod tentationes in fortem bonis operibus datç funt;diabo« lo quidemin obftaculum adducente, Deoveroad probationem eorum, qui illum diligunt ordinäre. Vide autem rei nouitatem.Siquidcm Pa læftina infidiatur; Aegyptus veto icruat fugientem; vt difeas Deum triftibus laeta coniunxiuè;nain ab vtrifqtfandorum vita probaiur,qd* fane amp;nbsp;hic fadum cft ♦ Primum fufpitio habita eftde virgine; deinde ex parti! gaudium . Rurlum fuga in Aegyptum; poftea autem illinc reuocatio. Itcrummetus propter Archclaum;deinde requies in Naza ret.Necdumenim çdendi miracula tempus erat. Nam ü a prima ftalt;s tim ætate ftupenda demonftraflèt, nequaquam homo creditus eflêt, vt prçdiximus. fnhuncenim finem nouem menfibus vtero geftatus,nalt;â tus ac lade nutritus eft, cæteraqj fuo fada funt ordine; vt per hæc os' mnia,facile eins incarnatio fufeipiatur. Angelus autem deinceps vir^ ginem non nominal vxorem Iofeph,fed pueri marrcm.'iam cnim folu« ta erat fufpitio,SC lofeph certior eftedus diuinum eftêpartum. Dices autem,Fugein Aegyptum, non promifit comitem feforeitincris; im» finuans,quod magnum haberêt viç comitem,puta pucrum.Hçc pr^lt;« terea eins in Aegyptum rclcgatio,magnam dédit Aegyptijs occafionS familiaritatis.Poftea enim omnes hi,fufeepta cuangehj prædican'ôe, plurimum gloriabantur, animoque geftiebant, eo quod fugientem do* minum fufcepiflènt.

Et f/îo ibi uf^ue dut» dicâtn tibi. Futurum efl enim,ut Herodes ^uaratpuerum ad perden-dumeunu} Eftojicc eft,habita conuerfare.H^c autem audiens lofeph, non paflîis eftoffcndiculum.Nam intellexit,quodquumangeli minis: ftri eifent ad ea, que circa puerum ageban tur, omnia adminiftratorie fichant: nec in his curiofum eflè oportebat;fcd facile ad omnia,qug do minus iuftiflèt,obedire.

Jlh uero excitatus accepit puerum amp;nbsp;matrem eiusnoFfe: amp;nbsp;jeeeßit in Aeg^um, O' erat ibi uf^ue ad obitum Herodis, ut compleretur quod diFium efi a domino per prophetam di^ centem: Ex Aegy to uocaui filium meum^) nbsp;nbsp;Didum illud, Ex Aegypto vo*

caui Mîum meum,Iudçi de fuaipforum reuocatione didnm àflèrunt, Quibus nos dicimus , hancquoqiie prophétie normam ciTe, vt muira frequenter de alijs dicantur,fiC in alijj complcantur. Qiiemadmodum Ge«f»49^ de Simeone amp;nbsp;Leui:Diuidam eos in Idacob,ôé difpergam eos in Ifra« Gen.z7^ eL’fiquidem id pofteriscorum accidit.Similiter illuddidiim ad laa Gewe.^4. cob:Èfto dominus fratrum tuorum,ô6 adorent te HItj patris tui;nô cft in eocomplctum; maximequum ipfe timeret ac trcmcrer,totiefq? ante fratremfuumEfau genua fledferet:fedin pofteris eins coinpletum efr. „r, Sic ergo SC hic dicimus . Vter enimverius dici potcft Dei films,is ne qui vitulum adorauit, ÔC initiatus eft Beelphegor, filiofque fuos ac fi« lias dçmonijs facnficauit: an qui natura filius eft ,£qualis in honore cum eo qui genuit i

• Hoc cie ipfà c/uidem I/rael clicitur,ut affèrit bJyffènustuerum in multii exem^brikui non f I;4fcet«r,poftp«Wi«f«m uidelica euangelium,a ludceisreie^um.

Tune Herod« uhi uidit,flt;odillufus e/Jèt a Magn^iratui e/l ualdc.) Tunc:quâ-dof Poftquam videlicet,qui [efu curamhabebant,i/i Aegyptum fuge* runt. Vfquead id cnim temporis circa curas alias occupatus fuit Hé* „ j rodes:vxorepropriaacfiltjs molientibus contraeum infidias:fic(^’Ma gorumoblitus erat« ld autemdiuina prouidentiafaóüeft,vtin Aegy pro puer feruaretur«Magi itacp angelo obedientes reuerfi funt: fed hic illufillè fibi credidit,quia non indicauerant,ficut premiferant« Oper* tuit autem non irafci,fed timere,ÔC cogitate,quod fruftra diligentiarn adhiberet.Etenim prius quoeç audierat: a Magis quidem, quod ftella natum eum fignificaflet,a pontifieibus autem SC.fcribis^quod prophe tæ de iIio prgdixerant. Ipfe tarnen maxime infaniebat, vt tandem a* oftenderetur malitia ac dementia.

ET mi([is fatel[i[ibu{,ocddit omnei pueros.^i erant in Bethlebem, in omnibus fniluS eius a bimatu,amp;‘ infra./ecundum tempus quod exquißerat a Md^in) nbsp;nbsp;nbsp;Hine aufi

funt quidam dicere Chriftum fuilîèduorum annorum, quando a Ma* gis adoratus eft: ÔC ftellam tempore natiuitatis eins apparuifte.'duof# annos in itinere Magorum confumptos eftc, Chryfoftomus verofi* -• lentium imponit hacc aftruentibus,Qiiomodo enim verifimileeflet,ad duorum tempus annorum illos iter feciffe, etiam fi per Gentes ,locacp extranea veniflèntiQua etiam caufa,qui Chrifticuram habebanr,duobus annis inlkthlehem permanfiflent poft cenfum , cuius gratia co vénérant f Sed dicittanto tempore ftellam antea apparuiflè, quanto poflent illi gfadientes peruenire.’ftatimcp nato Chrifto adfuifle, Pro* pter hocenimftella tempus anticipauit, vt pcruenientes, infafcijs eû inuenirent: Nam hæc res crat plena myfterij. Incertum igitur vene* rintne hi ante paftores,an paftoresanteipfos:vtrumuis enim dixeris, fecure dftere poteris «Qiiod fi a bimatu SC infra iuflit Herodes pueros interimi, ne mireris: fufpicabaturenim non ftatim apparuiflè Magis

ftellanijfed! fortaflïs puerum anteeius appan'tïonem natum fuiflè.Ideo fcciin'taris caufa tempus anncïpauit,amp; vfcp ad fines Bethlehem dem extendit, vt vndicj quod venabaturjconcludetet, amp;nbsp;vna cum in^ terfedorum multitudtne,enam Chriftum intcrficeret,Eos ergo qui bi mull erant occidit, vt tempus ampliationem haberet, ficut prædixigt;: mus alios vero qui minoris erant actatis , fecundum tempus quod cxj« quifierata Magis« ItaqueSC tempus quod a Magis didicit,obferuas uit.'SClatitudinem alteram ipfeadiecit.Reftat igitur vt verba iIla,Se^ cundum tempus quod exquifierat a Magis: non in eo quoddicitur, A bimatv,mtelligas: fed in eo quod additur,6C infra. Oportet enim poir id quod dicicur, a bimatu, diftindionem ponere:’'deinde totum quod fequitur fimul legere. Si enim , ficut dicunt, duorum annorum tern# pus expIetumcfTe didici(Tet, nequaquam cos perdidiflet, qui minoris erant ætatis. Dubitant autem quidam, quam ob caufam, quum Chriftus fugam arripuiflet, curam non habuir puerorum, qui pro ipfo iugulati funt. Qiiibus nos dicimus multos iniuflc agere: nul^î Ium autem iniuftepati, Omnis enim qui iniufte pati videtur, aut pa^^ tifur,vt propria diluatdelióa: amp;nbsp;ita malum quidemfuftinet, verum non iniufte,quin potius beneficio afficitur , aut vtcoronæ occafionem habeat:£C ita quoc^ beneficium,propter tern pcfhiuam mali tolerantiâ, ob quam pcrpecuam referct requiem. Itaque qui alteri irrogat iniuri^ am,facit quidem iniuriam.’qui veto malum fulfinct,nequaquam iniu-ria afFicitur.Qiiia ergo hi pucri non propter ablutionem propriorum delidorum interempti funt ,manifeftum eft palTcs efle, vt occafionem, qua coronarentur,haberent,nec paflbs efleiniuriam, Fortaflïs autem amp;C hi pueri,probi futuri non erant.Si enim eos qui peccant Deus in vita fuftinet,ipforum expedans conuerfioncm, multomagis credendus eft,cos qui virtute magni futuri fungnequaquam vita priuare. Nelt;ç mul to poft,puerorum interfedor Herodes pœnas dédit violen tg egdis, acerb'a morte vitam foluens ,prout fcribit lofephus.

Tune completum e/},quod di^ïum efi ‘ab leremiapropheta dtcente:Voxin Rhdma aiidi-Î4 efi lamcntatio^ploratui, ßetui muhus^ Rachel ploram ßliosfuos, noluit confolari,eo ^uod non pM.) Qirandodicit,Tunc completum eftquod didumeft,figni* ficat hoc prouidente Deo fadum eflè, ac per prophetam prædicente, Sé ita fieri permitrente,fecundum fuam gubernationem . Rhamanomen erat loei in Bethlehem* Nominauit autem Bethlehem Rachel, propter Rachel vxorem laacob, quæ inBcthlehcm fepultaeft, Poftquam autê dixit, Vox in Rhama audita eft,fubdens déclarât,quæ vox fuericquia lamcniatio, ploratus,amp; fletus multus,prcptcrcrudeliflimampueroru cxtindionem.Et noluit l^thlchem coniblationem admittere,quia pue ri fui non funt, hoc eft, non viuunt , Hine autem calamitatis aperuic magnttudincm,

WorfHo autem Herode,ecce angelus domini in[omnis apparet lofeph in Aegypto,di cens:Surge amp;nbsp;accipe puerum amp;nbsp;matrem eius, amp;nbsp;uade in terram ifrael. DefunHi [unt enim qui queercbant animam pueri.) Terram Ifraelfimpliciter dixit Paleftinâ, Qiiarentes autem animam pueri,vt earn auferrent, Sé a corpore fepa

c A P V T T E R T I V M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»? ,iii^

Morrew acerbam habuit Ueroda, Febre eaim,dyjèftteria, f :abie, f)oda^a, lt;k ueren darum putredine, peneratione uermium fbirandi difficultate, ac ttemorc membrorum maUm 4. foluit animam*

Qi^ exdtaïus, aaepit puerum matrem eiudamp; uenit in terram Ifiack Cietaum (juü audijjèt, quad Arcbelaui regnaret in ludaa pro Herode pâtre fuo, timuit illc ired nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qf

Icbat quidem habitare in parnbus Iudææ;fiquidem, ludça Galilça Paleftjnæ regiones erant. Verum propter Archclaum timuic 1 ÎIo ire, neforte ÔC ipfe patrem imitaretur Necp enim determinatefignificagt; uerat angelus habitationis locum, vt fidutiam habere poflèr. Seire au# tem oportet, quod mortuo puerorum interfcctore Herode: quatuor fi# Iqs eius clediSjdiuifitCælar Auguftus regnum ipfius:ArcheIao qui# dem ludçe regionem diftribuit: alijs veto partes alias , ficut dicit Lucas. Eos autem reges tetrarchas nominauit: quoniam quifque corum quartg partis principatumtcncbat. Q_uod fi Lucas Pentium Pilatum ludææ prçfidem fcripfit,nihil mirum . PoUmodum enim Archelao e lofephus hbi regno propter accufattones eiedo,in pofterum nemo rex, fed procura# . ^7^am,cap, tordicebatur. Itaque Pilatus inpraefidemludæa: fub Tiberio Cefa# re a RomamilTus eft.

Orjenlo autem accepto in fimnii,feccfsit in partes Galiltete, amp;nbsp;profcFius habitauit in ci^ uitate, guce uocatur IWi^iiret») Atqui fi in ludseam ire metuebat propter Archclaum,oportebat Ôl Gab'læam timere,propter frarreni eius Hex rodem, qui in ea tetrarcha erat, ficut dicit Lucas, Verum Bethlehem fita in Iudça,fufpc(5fa erat.

Vt compleretur,lt;iucd diFium efl per propbetas,^uod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocabitur^} Ét vbi#

nam hoc prophetg dixeruntr Ne quærastnecp enim inuenies. Plurima enim propheticorum voluminum perierunt : partim quidem per fre# quentes captiuitatcs.’partim autem propter Hebrgorum negligentiä; nonnulla quot^’ propter malitiam,

T N Jietnt dHtem iîlitjdcceJif I0MW1« Baptifla pradicans tn deferto ludcea.) In JL quibus diebusf Neque enim quando Icfus puer adhuc, ex Aegy# , provenir Nazaret, fed quum iam triginta effet annorum , ficut nar# “ * rat Lucas. Verum feripturæ mos eft,In diebus illis,dicerc,hoceft,fe# quentibus,de quolibet tempore.’manifcftando folum tempusillud,quo fada funt, quæ narrare vult : quemadmodum nunc fecit Euangclifta, quæ in medio funt prætcrmittens ♦ Et quarc poft tricefimum an* num venir CHRIbT VS adbaptifma.*’ Qiiia tetas hæcfolidæatquc perfedæ prudentiæ eft.Quia enim futurum crat,vt veterem tranfmit taret legem, nouamque conderet : ad tranfmutandum autem amp;nbsp;ftatu* endum, tali opus erat fapienria: ideo tantam expedauit actatem.

Primum fiquidem lubricas pertranfiens ætates ,nempe pueritiam, quæ multam habet infipientiam: adolefcentiam,cuius eft vehementia volw

voluptatum: iuuentutcm,in qiwnimta cft auantia:poftcain setatevt rih',tam quo ad corpus ,g quo ad prudenn'ani, venir ad baptifmarvc ab hocdcmonftratuSjdcinceps docere J'nciperef,fignaque facere. Propter hoc enini etiam tunc Iohannes a Deo mittitur ad lordancm prçdicâs baptifmum, vt baptifmi caufamuiticoncurrcrent.’ôu in medio mnko^ rum adftâs ClirilluSjteftimonium acciperetrinferne quidem afohan* ne, fuparne vero a patre QC fpiritu fando: amp;nbsp;hinc eos attrahcns, inct':» pcret Cacrts initiare^ acmiraailaædere . Vnde autcm vcnit lohan:* Ltic.j* nes.' Ähincerioriercmo.Aicenim Lucas: padum eft verbum domi« ni fuper lohannem Zachariæ fih'umindcfcrto: Sgt;C veniz in regioncm, quæ circa lordanemerat.Hancigitur rêgionem,quæ circa fordanein erat, Matthçus defertumnominauit ludææ* Duas fiquidem innuit eremos:vnam interiorem,a qua venir Iohâncs:altcram,quç circa. lor^» danem erat,ad quam venir.

Ef Jicem'ReJipifdte: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enimregnumcalornm.) Pœnitcat,inquit,vos

errorum veftrorum: inftat enlm Chriftus qui poft me vcnturus cft: nam hune nominat hic,regnû cœlorum,vtpote cœlcftem regem,fecun« dum diuinitatem: qui fi vos tnuenerit refipifeentes, donabit peccato* rum rcmiilione . Vel regnum cœlorum , dicit politiam angelicam, quam Chriftus paulo poft conditurus cratper Euangelica præcepta. Dicitur quoque regnum cœlorum ,fruitiocœlcftium bonorum ♦ Si* gnificat 8lt; aliaplura nomen varie fignificatiuurn Regnum cœlorum, prout in fequentibus eritinwenire.

Hic eji enim Je ^ho Ji^um efi ab Jef Ja propbeta Jicente : Vox clamantis in Je/ertot Parate uiam Jomitti, re^asfadtelemitaz eius.} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vox clamantis : defediua eft

Jefaiff44ot oratio. Intelligitur enim: vox,fubaudi, eft mihi viri, clamantis in de* ferto,illafcilicet,qugeft apud lordanem.Clamantis autem,que fequû* tur:Parate viam domini, QC caetera. Viam autem domini ôôYemitas eiuSjVOcat animas, ad quas venturum erat verbum cuangclij: qiias c* tiam parareexliortatur,fiue mundareinftrumento pœnitêtif,affedio* num fpinas extrahendo:peccati lapides cijciendo;ô6 itafuaues acmol Ies ad ipfius fufeeptionem efficiendo.

Ipfe autem lohannu habebat uefiimentum fuum e pilis camelorumj'if h ^onam peb liceam circa lumbos fuostefca autem eius locufta erat]t,amp;‘ mel/yiueßre,) nbsp;nbsp;nbsp;Meminit

veftis,filt; cibi eius,oftendens amp;nbsp;pannum, QC fimplicitatemeorum; 06 per haecdocens corporis minimam habendam eflè curam,defpicienda* fumptuofitatem.Nequaeras autem,quisilli veftem texebat,aut vn* de zona habebat.Multocnim magis admirâdum eft,quo modo in ere* mo a pueroaeris in^qualiti per talem ætatem affticfadus cft.Idautem vnum feito, quod etiam ilia, diuina ei prouifione fubminiftraban* tur:amp; ita afflidioncs fufFerendo perftuerabat. Locuftas vero quidam , herbarum efle virgulta dixcrunt:quidam autem herbam didam locu* ftam.'alij verO ipfum infedi genus .DicQt enim vfqj ad hodiernum diê, in illis partibus plerofcp illud edere fumo ficcatum.’flC’ipfum inter ani malia munda Icgiflatorem annumcrafleihabere autem grauem odorc, malumqpguftum.Pn'mum ramen potius tenendum eft. Melquo^ fyl ueftre

ueftrein petrarum feiduris abagreftibus apibus conficitur: fed ama« rutn eft ac infuaue.

Habitu etiam pr^dicabat^ueflem gerens lugubrem^Dicunt autem camelum,medium eße tnter munda animalia immundatlicei enim ruminet tan^uam mufid!(m,inferne tarnen ungu larnmn habet fîjJam,Q^a igitur Iohannes populum ludaicum, ^ui mifere mundus apparebat, ac Cjentilem,ciui immundus erar,ad dt um adducebattidcirco pilos ferebat cameïorum*

Qmnes fanEîi cin^i a feriptura inducunturtuel taneptam fèmper in opéré poßti,négligentes enim GPdeltcati noncingunturt uel quia concupifcentite affeElione mortiftcarunt. Pellis ttamq- mcrtui animalis pars e)î.

Tuneexibant ad eum leroßlyma GP omnis ludiea, omnifj; regio undiq; lordanißniti^f nta,GP bapti'^abantur ab eo in lordane^coußtentes peccatafùa,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primum quideni

baptizantis opinio fpem omnibus erigcbac. Erat enim pontificis fi^ Itus: nunc primum aberemodefeenderat, multis ornatus virtuti* tibus,fùlolt;^ vifu nô parum auertebat metum,Deinde autem nouaprçjâ dicationis apparentia,regnum cœlorum annunciabat:dequo tuncpri mum audiebant.Tertio veto,quod etiam magis vrgebat,propheta faias didum illud, Voxclamâris in defcrto,de illo prædixerat. Et quo Iep,4oî modo nullus euangelifta fcribit,quod Iohannes turbis clamauerit,Paj= rate viam domini:ficur deiIlo propheta ait/ Manifefte quidem nullus fcribit.Vcrifimileeft tarnen ÔC hocclamauiflè,qq fcriptiim nÔ fit, vt^» pote per fcintellcdum. Verûtamen etiam illud, ilt;efipifcite:2lt;,Faci* te trudus dignos poepitentia, tantundem valet, qtû, Parate viam do-nini.Eft enim præpatatio ac repurgatio prædidæ viæ ipfa refipifeen lia,ac virtutum irudific^tio. Exibant autem adipfum lerofolyma ci inras,f)ue Ierofolymitæ:ita enimdixit Marcus.Quamautem habite# litvirtutem Iohannis baprifma,quamc^ differentiamabaptifmaie,qd‘ Chriftus ftatuit,diligenter aperium inuenies in explanationeeuange# 11] ftcundum Marcum.Nam in ea conuenientius vifum eft rem hanc declarare,vbi fcriptumeft,Prædicansbaptifmum pœnitentiæ in remif fioncm peccatorum.

Porro cum u'dißet multos Pharißeorum Sadducaorum uenîentes ad baptif mum ßum, dixit eist Progenies ui per arum,quis demonßrauit uobis fugere a uentura iraS^ ludæorû genus vari.s appellatur nominibus.Siquidem Hebrp’dicutur ab He# bcr,vtpotelinguaciusvtentes.Solius enim eiuslinguam feruauit De’ inconfufam.'quiacommunicarenoluerar cum illis,qui turrim cdifica# bant.Ab hoc autem defeenderat Abraham. Ifraëlitæverodidi funt a laacob, qui Deum in fcala vidic, amp;nbsp;Ifracl appellatus eft. Ifraël enini tanrundem valet,quantum,vidensDeG. ludAEi autem aDauid: quem pcftqiiam de tribu fuda ad regnum elegie Deus: eiufcp pofteris dédit, Vf hæreditario iurc rcgnarent;tribum illam claram reddidit,vtpote ab CO tépore rcgiam;ita vt etiam qui ab alîjs tribubus defcêdcrentjpoftca ludæiquoq: ab hac,cÔmuni vccabulodicerêtur.His ita diftindis^dice rc etiâ oportet de duabus ludçorû feâ^is,qua: hic ponuntur. Sadducaci incçteris quidê ludçierâcverum fpiritû,amp; angelos,acrefurrcdliôeni mortuoBz negabât,necç oîno cflècredebant.Pharifçi veroamp;S ipft quoc^ fncgteris Iudgi,habebant quafdam obfcruationes ceteris non commua . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nés.

nes,vti*diinium bino in hebdomadedieiüibflantix décimas,quas pan peribus erogabantdotiones acpurißcationes vrceorum, paropfidum, ac fcyphorum, aliofc^ huiufmodi mores .Sicut autem fcribæ fine legiß« pen'tt ac dodorcs aiqs praeftantiores erant.u'ta fane Phan'fgi ac Sad ducaet tanqiiam alijs fuperiores fefe iadabant ♦ Hos igitur Iohannes accedere videns: ipfof(ÿ agnofcens: tum per inhabitantem in fc gra« tiam , tum vero a. veftehabituque infigni: liberius eos arguit: fiqui* dem fidutiam in eo habebat, qui fe miterat « Miicet autem reprehen;« fionis afperitati Iaudem:vt indequidem humilientur,hinc autem con* folationem accipiant» Nam ipfos alloquens,progenies viperarum ap pellauit, Sicut enim viperarum proles, qimm pariuntur, fuas occidüt matres,exefoearum ventre:ita fane amp;nbsp;ludæifuos patres fpirituales, puta prophetas occiderant ♦ Laudauit autem ipfos dicens : Quis de« monftrauitvobis fugere aventura ira ƒ Äpparebatenim,qj folaipfo* rum prudentia. Futuram veroiram dicit, vel quae a Romanis in ob-fidione futura erat:vel quæ a Deo in die mdicq: qua, ad peenitentiam properandOjfugiebant, Erumpendo igitur ad Pharifæos ac Sadducg^i OS dirigit fermonem;eos autem fpiritudiicernens,hgcinis dicebat,g in Chriftum ciedituri erant, SC ita prçdidamiram omnino euafuri» Qtiod fi Lucas hæc turbis ilium dixille ait, ad fe vt baptizarentur ve* nientibus :nihil inde turberis, Verifimile eft enim bis hgc lohannem dixiflernunc quidem bis, nuncveroillis.Admirabatur autem lohan« nes magnam ipforum mutationem:quomodo hi qui prophetas occide* rantjipfumquocpnonoccideret, fedmagis adpoenitentiam veniret.

Tacite ergo dignum fanitentia^') Quia ergo refipifeitis, feitote, • quod non fufFicit prauitatem dumtaxat fugere : fed oportet virtutem PJalm^^h quo(p operari.DecIina,inquit,a malo,amp; fac bonum*

Ef ne uideamini dicere intra nostPatrem hal^mus Airahatn, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ne videaminf,

hoceft,neveiltis» Admonet autemneincordibus fuis dicant: Patrem habemus Abrahamramp;T fufFicit nobis ad virtutem, quod ab illo defeen« damus. Neq; enim vllos oportet de progeniforum virtutibusgloriari; quumipfi négligentes fint depropriarupoperibus virtutum*

Dico enim uobu: Potens efi Dewj de lapidibns i^isfujcitarefilios ipß Abrahtgt) Ne putetis,inquit, quodfi vos abflt;^ frudu virtutum perieritis , null!

Cenct2t t reliqui erunt Abrahac filfj. Poteftenlm Deus deinanimatis his lapi«» dibus fufeitare filios ipfi Abrahae« Etenim ipfum quoque Ifaac fufei-tauit ei, de inanimate ac lapideo Sarac vtero. Poteft ÔC alio modo di« ci. Negloriemini quod originem habeatis ipfum Abraham.Nequee« nim hoc veftrum bonum opus eft,fed Dei donumtqui poteft, nempe o« mnipotens,de apparentibus his lapidibus,fufeitare filios ipfi Abrahg. Quidam autem dicunteos,quieGentibus crediderQt, his verbis infi« nuari:qui primum adveritatem obdurati Qc infenfati,poftea per fidê, in filios adoptati funt. Alq vero illos defignaridicunt ,qui tempore paflionis Chrifti ob petrarö feiffionem per fidê in filios adoptati funt« Et hi autem 0^ illi in Abrahae filios cooptati funt, vtpotcen ipfo çter« ng hæreditatisparticipes »Proprie enim Abrahg ftiq funt,qui virtutes cius

dus imitantur, ac forte ipfius in regno cœlorum digni haîîcntur: fine exiudaeis fintjfiueexgenhbus» Nam tanto maioreft virtutis cogna«: tiOj^ fanguiniSj^to anima corpore praîftantior eft.

lam enim feturu ad radictm arloris pofita e/l» Omnis ergo itrhor lt;]Hce non facit fru^ü lcnumexciditur,amp;inignem mittitur,) Quum iam eos terriiiflèt dices,quod nifi cauerenf,agencre Abraham excidcrent,auget adhuc mefum.Non folum,inquit, a tali genere excidetis, verum etiam irremediabili mo* do,citius a prçfvnti vita exetfi, etiam ibi in future pœnam luetis .Se* curim enim figuratiue mortem appellauit; arbores autem homines, radices veto vitam ipforum.’ignem etiam dixit ipfius gehennæ. Qui* dam veto radiceminterpretanturipfum Abraham,’arbores autem lu* dæos, qui ab ipfo pulluîarunt; fecurim quoc^’ Chriftum,qui ipfos qui» dem excifurus erat, frudum ad euangclij fidem non fercntes;infertu* rus autem illos,quicgentibus crederent. Poftquam ergo faftum ipfo;» rum terruif,accordis corum duriciem timoré cadendi a genere Abra* bâ, exci fi one ac ignecmolliuit;dcincepsfermonem de Chrifto cum mul ta dignitate inducit,vt i pfi apparent! occurrerent,

i,go(^uidem hapti^o uos a^ua ad pccnitentiam.Q^i autem poß me uenturus eß, fortior me efitemus non Jùm idonem calceamentaportare.lpfe uos hapti^abitßiritu fanSio.) In pœn iten ti am,hoc eft,propter pceni ten tiam, I pfos en im confi tentes fiue refipifeentes baptizabat,quia eos poenitcbat;eratqj talcbaptifma pœ* nitentix demonftrario. Poft fe autem venturum didt lefum, ante que ipfe viam illi prçparabat,cIamans:Parate viam domini, vt fupra nar* rauimus.Dixit quoc^ Chriftum fe fortiorem,vtpotediuinitati vnitû* Illud veto, Non fum idoneus calceamenta portare^excellenten eius g prgdicabatur exprimit dignitatem.Tantundem enim eft ac fi dicerct; Neqj inter extremes ipfius feruos numerari poftùm, propter magni* tudinem diuinitatis ipfi vnitactpoftremis fiquidem feruis huiufmodi commiflùmeftobfequium . Reliqui vero Euangeliftac^corrigiamcal* Mar.it ceamentorum eiusfolueredixerunt:vt manifeftumfit vtrumi^ dixinè: Luc nunequidem hoc,nunc veroillud. Dicens autem, Ipfe vos baptizabit lobanti» infpiritu fando,palam fecitdominici baptifmatis dignitatem. Meû, inquit,baptifma abftinentiam a peccatis opcratur:illiusvcro,fpiritus fandi participem facit.Matthæus fane,Marcus ÔC Iohannes dixerût, in fpiricu fando.Lucas vero,in fpiritu fando nbsp;iOTi.'vnde rurfum ma

nifeftumfitjSC hoc,S(C illud Baptiftam varijs dixifle temponbus. No* ftris quidem maioribus hiefermo demôftrat,fpiritus fandi fuper A* poftolos in igneis linguis defeenfum. Tune enim in Ipiritu fando 2d Aff«x» igni baptizati funt. Poftea vero idem operatur conftitutum a Chri* ftobaptifma.Etenim cuiquebaptizato aduolatfpiritus fandus , non folum ipfum fandificans,vefumetiam inuifibiliter animac eiusfordes confumens. Non fum autem idoneus, hoc eft, non fum dignus : ita e* nim fcripfit Iohannes.

■** Per metaphoram di^ionis, ^atia ahundantiam refert Bapti/la» Et ignû repet'itîow, ÿ'atia uehementia acincomprehenjibditas demonfiraturt

C«ïw uentiJalmm in ntanu eius: emnndabir areamfuamteonmgaiit triticumßtum in horreum^palear» auïcm comluret igni inextinguibili») Ex his aemonftrat,quo(l fudex etiam fit futun feculi. Et aream qiiidem vocat,vniucrfalem or* bis ecclefiam,ad quam omnes operatores a domini prouidenttacondut cuntur* Veiit/Iabrum autem luftum eius iudfdum,quod cos fane, q«f Omni iniquitatis vento agirantiir,quafi' paleaceos,tradit igni gebenng inextinginbilia'llos veroqm' virtiitiim habentgrauitatem,in apothecï cœleftium rabcrnaciiloriim colligit. NGcfi'quidcm in iteéi mixta funt tn'tiaim palea.’timcautem omnino difcernentur,quando frumcntff in apothecam defercndumeft.fn manu autem fuadixit, co quodpro* ptus ac paratus cftad dqudicandutn. Vide autem quod poftquam ba* ptfóauerit in fpiritu fandlo , expurgat adhuc aream fuam, ne fufcepto baptifmo torpeas.

T«nc dcceJit lefus a Galilita ad lordanem ad lohannem,irt bapü^aretur ab eo») Cumferuis venir dominusrfed illi quidem,vt pcenitentij adus demo ftrarent acceflèrunt,ipfe vero vt populo ma^iifeftaretur, Itaenim dixit Iohannes,quod vt manifeftaretur Ifraëli.

j » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lofcdnneiauteprehibebat eum dicenstMihi opus efi ut abs te baptiser,^tuuenis ad tnc)

Cognouit quis efièt per inhabitantem in fe fpiritum (andum . Ait e* nim Iohannes euangcIifta:Videt Iohannes lefum venientem adfe, ait:Eccc agnus dei,qui tolkt peccatum mundi, amp;nbsp;caetera ♦ N«nc vero prohibebat ipfum dicens;mihi opus eft vt abs te baptizer:ego peccatis obnoxius ,ab có qui peccare non poteft.u'n nuda aqua baptizans , ab eo qui baptizat in Jpiritu fando amp;nbsp;igni.’feruus a dominothomo a Deo,et tu tarnen ediuerfo venis admciAIq enim per interrogationem Ii^unt verba ilia,Tu venis ad meiTheoIogus autem Gregorius per affirma* tionem quafi ptophetantis ac dicentis: Sequeris me qui occidar,hcc ê, occidêris ôô tu.

Rejjgt;ondens autem kfus,dixit illitSine modo) Define modo impeccabili ta* lis aediuinitatis meæ velamentaobtendere.’necp cnimfunt hgc piçfen tis temporis:fed difpenfatorio modo a te baptizor.Qiïemadmodum ' nim propter homines homo fadus fum, vt tanquam homo fallam dia* bolum ipfosdecipicntem:ita propter ipfos,ficutipfibaptizor:vt in alt; quis eorum fordes fepeliam,qui regencrandi funt per aquam amp;nbsp;fpiri* tum.SimuI autem ÔC hoc difpenfatorie ago, vfvidelicet per baptifmS populo demonftrer.

Sic fwim decet nos compîere omnem iuflitiam.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sic congruit v t compicam

omnedei præccptum:hicenim iufiitiam prçccptum dei appcllat*Oia, inquit,quae iuffit lex compleui praecepta: folum nempe id reliquû eft, vt baptizcr,Sic itaiÇ decet, vt ccmpleam omnem iuftitiam, videlicet g baptifmumrvt quia vêtus Adam vnicum non compleuit prçceptum: ego nouus Adam proipfo omnia adimpleam,illiuicppofteritarem per* ficiam,amp;S a condemnatione qüam ille a fedefeendentibus diftribuit, il i. los Iiberem,qui me imitabuntur.Præceptum autem erat Dei, fed ba* lobanat ptifmus Iohannis . Ait enim; Quimifitme ad baptizandum in a* qua, ÔC caetera.

Tutte omittiteum* Bapti^atus autem lefus fiatimaßenditaba^M.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diciint

âlfqui, quod vnumquemc^ baptfzatorum, in aquam adcollum vfque fmmiflînn detinebat, quoufq? peccata fua confeflixs eflèt, QC poft conief-fionem afeendebat de aqua. Chnftus autemquum peccatutn nonha« beret, non eft detentus in aqua: ÔC ob banc eau fam aiunt Euangcliftâ dicere,quod ftatim afeendit de aqua.

Ex ecct aperti fwtt ei cab; uiJit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dei defeendentem t4n^uam colunibatn, «î;quot;

tfenienient fuper fe. Lt ecce uox de ctxlo dicem: Hie efl pbus meus dikEtus, in quo mihi be^ tte complaatumefl.) Veten's Adam inobcdfcntia paradifum nobis daii ftt:noui autemobediênacœlum nobis aperuit»Maioremenimbonoijî fruittoncm nobis acquifiuit,g fucrit perditio. Et videquopaiftoChri« ftus populo demonftratus cft;ciare videlicet acmanifefte . Poftquam enim Iohannes de ipfo turbis prçdixerat,ac fenfim ad huius dida ani* mum aduertebant:vt viderunt etiam ipfiim quafi vnum de populo ba ptizari, offcndiculum pafli funt. Et idcircocoeli quidem aperiuntur, oftendentes , quod ab ipfis defeenderit columba , vt fuper eum vocem deriuarct,ne ipfam de lohannc teftificari putarent. Et ita pater tefti* monium dcditfilio.’fpiritus fandus veto fuper eum deftendit,quafi di giro demonftrans hunc eflè, de quo ferrerur tefti monium. Infpedeau tern columbæ. Hoc enim animal in multis fpiritum fandum imitât. Siquidem homini amiçumeft.mecfacile iritatur ad iram: pullis quoq? priuatum patienter fuftinct,nelt;^ minus ad cos,qui fe priuauerunt,aci# cedit:mundillimumetiam eft,ôi bono gaudetodore. Huius quoqico* Gewf.i^ lumbæ figuraerat illa,quç Noe?finem diluuq nimciauit. Quemadmo dum enim tunc erat diluuium ab aqua,ita ÔC. nunc a pcccato:amp; fiait il iadcnundauitceiïàtionem illius diluurj.ita ôf ifla huius prafentis.

♦ Apcrti funt autcm cœli; amp;nbsp;fuper baptizatum dcfccndit fpiritus fan* dus: vt difcamus fuper omnem hominem baptizatum cœlos apcrirf, vocantes ipfum ad fupernam hab/tationem.Ad cum quo(^accedit ^i ritus fandus. Qiiodfi hæc fenfibilibus oculis non videmus , ne diffï* das .Signa namcp fidelibus non danturjed infidclibus :nobis autem fi» gnorum loco fuffidtfidcs.Simul ctiam attendc:quod ficut in Pafeha» • te,fine coena myftica,in vna menfa ludaicum paicha adimpleuit ac fi» * *'*’•1 niuit.'ô^ fuo dédit initium: ita quoçp in baptimtate, in eodem flumne lecit vtrumcp.Ccelorum enim apcrtio,ô^ fpiritus fandi defcêfio,Chri ftiani baptifmatis dona crant. Quideft autem,In quo mihi compla citum efty hoc eft, in quo obledor, Vel. Qiiia nato ipfo laudes cedne* runt angclijdiccntes,Gloria in altiflîmis Deo,ÔC in terra pax,in homi nibus bcneplacitum,id eft, bonavoluntas: bona autem voluntas erat, vthomines faluarenturjdeonuncdicitrHic eft, in quohominibus bo na volui,hoc ê,per quem eft hominum falus♦

Tune Ifpi fubduHus eft in deflertum a flgt;irttu ut tentafetur 4 diabolo.} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PoftquJ * *

tanquam homo omnia ad hominum dodrinam ÖC fecit,amp; tulit:fcmet* ipfum poft baptifmumfpiritui fandotradit: vt abeoducatur,quo* cunt^ illeiufterit.Dudtur autem in defertum,vt a diabolo oppugnet, yt tu poft baptifmum nequaquam tuiipfius dudor fis, ftdducaris

pottus a fpfrini« Et poftbaptifmum in tcntationcs incidens non tut bchs ♦ Ad hcc enim armatus es, vt prelieris Et hinc eft,qucd atcedê» tes tentationes JDeus nonptohibct. Primum quidem, vt virrutcm af maturac,qua indutus cs,a^ofcas » Deinde vt bellare diTcas .Ad bæc vt probatus fias* Præterea vt hcc modo ndn extollaris Demum vt fcias magnum tibi concreditum effe thefaurum . Nifi enim ita fuiflct, neigt; quaquam fruftra tecum confligeret inimicus.’Nam vbi diuitias vider, ibi aciem ex aduer foin ft ruit, Dudus eft autem in defertum inaccef* fum;quod manifeftans Marcus,dicitctiam fuiflc ibi cum befttjs: vndc maius quoquc bcHum dcmonftratur,Tunc enirn magis irnut diabo* lus,quumhominem magis vidcrit folitarium,omniiiue priuatum co« folatione «

Et 5«KW ttiunajjet ^uaJraginta ^ies amp;nbsp;^Utuiraginta noH«,pcJîf4 ffirri^t. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pri*

mum iciunauitjinnuensquod magnun^ropugnaculum fitfeiunium, his qui damoni repugnant. Non exceffit autem menfuram,quam an* tc ipfum attigerat Elias ,SC ante ilium Mofes:ne virtutcm huiTianç na turæ fupergrcdicnsjincrebibile faccret fe hominem eflè: amp;: hinceft, qi poftea efurtjt, hominem feeftcconfirmans, Siquidem homini propnd eft ex ieiunio efurirc. Superflue autem addi videtur de nedibus, Pu* to tarnen propter Hebræorum ieiunia additum efle : qui diebus rein* nantes, ncdibus edebant. Marais tarnen Sé Lucas, nodes tanquam fubintelledas prf tericrunt.

Et ac^ejjïfjet ad fKw tenta(or,dixicSißl:ui Dei es, die ut kpides ißi par.es fau} Marcus autem amp;nbsp;Lucas dixcrunt, quodetiam in quaöragintadiebux tcntabatur.’vt mantfeftum fit,qucd in illisquidrm ipfum e longinquo jteniabatinempe per fomnum,per triftitiam.per ignauiam, amp;nbsp;fïrnilia. quot;nbsp;Poftg autem ipfum efurirc cc^ouit iï propc ac manifefte appetiuu; idque per vitium fami conueniens puta gulam . Confidera ver o quid faciat.Audierât ÔC a Johanne,per vocem ccelitus dclapfam bunccf-fe Del filium ; ignorans ergo quod Dei filius carnem afliimpfiflct; ft* quidem latuiteum arcanum incarnationis myfterium: fufpicaius oft: hominem quidem cfle:a Deo tarnen ob virtutes ipfius adoptatum. Itatp ei iam tantum inuidit honorem,finit Sé veteri Adam.nifufqieft hunc,vclut ilium ab ipfo deijcere.Et iddreo propius accedcns.primam producit tentationem,nempe gulofttatem,per quam cepit Sé pnr.ium Adam.Quia ergo nullus aderat dbus,eo quod defertus nimis eflèt lö eus : feiebat autem fami conuenientem efte panem: ipfc quidem nó ad* ferqeoquod abadiierfarioChriftus fumpturus non erat: ftd iubet vt dclapidibus panes cfficiat* EtneChrilhis infidias agnofeerer, ebftr* ua technas eins,ac malitiæ magnitudinem. Nen dixit ftrnpliciter;!’?. citOjVt ifti lapides panes fiant; fed præmifittSi filius Dei es; vt ap??« rear,quodvtdemonftretur,an filius Dei fit,petit lapidum in panes fsc ri tranftormaticncm.Putat enim huiufmedi verbis pungcnUum,i£ti* quamrubore fuffundatur , ft filius Dei non eflccredatur; vtignorato dolo, lapides in panes tranftormet, accepta certc a Deo pettftate; ac poftnlodum vident iam ipfos, magna attradus ef«rie,dei)datur. Sed

Qm/ re^nJetif tlixâ! tScriptum e/l: N 5Jolo pane uiuet homo, Jèd omni ucrLo, e^eiitur per of Dfi.) nbsp;nbsp;nbsp;Intelleda illius allutia,fî^um non acdidic requi Ew.®*

fit um. N am (îgna ad commodum intuenttum ueri confucucrunt;dia«= bolus autem nullam inde relaturus erat vtilitatem. Etenim negue vi*. Cs poCmodumomnib’* qua: fecit Chriftus,in aliquo mutatus elr t Sed ad occultam ipCus refpondetcogitationem: ÓC ex. libri Deuteronomij fcripturaeiClentium imponitrac fi dicerct:Ad quidmihi opus eft pa« nes ex lapidibus fxere, propter famem qua: me vrget, vt illis vifis al« liciarefca.^ Atqui non folo pane hominum viti feruari poteft,fed SC lio prçtereacibi genere. Omne fiquidem verbum ab ore Dei egrediês ad eum,qui fame prcmitur,loco cibi vitam eius fuftinet, SC fufficit ei. Ita fane gaCrimargia: dolum longanimitate ac tolerantia repulit. Obferuandum vero Matthæum pluraliter lapides dicere: Lucam vero lapidem fingulariter. Frequenter enim apud Euâgeliftas,huiufmodi qug nihil onidantjdiuerfitates reperies*

A ueteri teftamento depromptum e/i'Eji enim uerbum Mofif. Ndw O' flelrcei mannd comederuntt^uodoHum non ejjètpanis, omnem tarnen eorum fupplebat indigentiam: mutatuin in omnia tjult;e optabat ^uij^ue eclerejiue pifcem,ßue ouum,ßu€ (afeumconcupifeeret ludaus, illiusgußum mannaei pr«ebebat,

T««c affhmit eum diabolus in fantam ciuitatem.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aflumit,hoc eft,aflu*

mendo dudt.Permifit enim inimico duccre fe quo luberet, Qi. pugnare fiait vellet:vtvndiquaquevidusjfolus aufugeret,Sandam autem d« uitatem vocat Ierufalem,vtpote a Deo deledam, Qi ideo in reucrentia babitam:aut eo quod fandum haberet tem plum«

Et Hatuit eum fuper pinnaculum templi.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pinnaculum domunoila erat

Et dicit ei:Si ßJius Det es,priecipita te deorfurn,Scriptum efi enim: Angelis fuis manda- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

turus efi de te, ac manibus tollent te, ne ^uando ojfendos ad lapidem pedem tuum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ejolm, 90«

Prima vidus tentationc,adfeaindum procedit certamen: Qi per vanä gloriam ipfum nititur attrahere: ideoque iubet, vticipfum præcipitet ac feruet. Vtque ipRim rurfus pungat,pracmittit iterum,Si filiusDei CS :quaC denuo vidcatur hoe fignum ad hoe procedere, vt fe filium Dei eflè demonCret,quaquam idprius nonfecerit: putabatnempefadlius tlli ponèpcrfuaderi:ó^ fi non ob aliud,at faltem propter illos , qui eum snirabilia operantem vifuri erant: tune enim multi inferius aderant: Qi ita in expaffam vanç gloriæ naffam incideret; vtpote feipfum idcir* co praedpitandOjVt ab eis laudaretur • Ipfum quot^ Dauitiea attrahic fcriptura : vt vidercturetiï a. fcriptura diuina verilïmiliter perfuade* rc,Vcrum hi dus doli Chriftum nequaquam latuerunt.

Dixit ei lefustRurfum fcriptum ^,Non tentabis dominum Deum tuum.) Ten £)ewtr.6 tat autem Deum,qui nulla inftante neceflîtate feipfum in manifeftum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ *

Iteram ajjimit eum diabolus tn montem excelfrm ualdcjüquot; efiendit ei omnia régna mun di ac gloriam eorum,dixit^ illitELec omnia tibi dobo,fi prefiratus adoraueris me.) Su* pcruacuum fuiiïèt nomen adferibi mentis :qu£ enim fuiflet inde eonfc*

Matthieiiiih 48 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T T E R T I V H.

quuta vtilitas ï Interim fniftratus feaindôqucqueïmpetu fnimfcüsi ad tertium infuper praeparatur : QC per auaritiam quam nouiflîmam feruabat, vtpote penculofiorcm,deifcereconatiir: amp;: in montem ducit cxcelfum valde; ac digito ei demonftrat, in tmomento temporis,quod etiam addidi'tLucas,hoc eft,in paruo tcmpor€,'partesorbis,in quibus mundi régna fita erant, dicens. In hac quidem partepoütum eft tz» gnum Romanorum: in ifta veto Perfarum: in ilia Aflyriorum ac pari modo de cæteris . Et item: Hoc præcipuam habet glo« riam , fi formas fpedes ac fpedes; aliud vero in alqs ; QC vt femel dicâ^ omnia recenfet, JDeinde ait.‘Hgc omnia tibi dabo:puta quç in regriis mundi continentur, fi proftratus adoraueris me* Quemcdo o dolofc tot ac talia commutas vnica adorationef \tique:vt vbi praeccpti facii« litate deceperis auaritiæ hamo eum tranlFigas, videlicet quum araorfc poITidendi regnorum diuitias te adorauerit. Manifeftius autem ait Lucas, dixiflèeidiabolum: Tibi dabo poteftatem hanc vniuerfam,6ô gloriam eorum:quia mihi traditaeft,ô(Scuicuncp volo do eam:tu igitur fi prouolutus coram me adoraueris ,erunt tua omnia. Matthaeus qui* dem haec præterijttanquamnon ncceflària: Lucas vero addidit, quia hoc loco dida ♦ Plerafque autem huiufmodi omiflîones âc additiones apudEuangeliftas reperies,ÔC in omnibus profolutione prgdidas ad* hibe caufas.

Desrerc«» 6, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ffitana^Seriptum cR enimtDominum Deum tuum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illS

vero quod in prioribus quidem tentationibus patienter refponderitt vbi autem vidit ipfum impudèhter Deï ad fe adorationem attrahere,di uinumqp expetere honorem.’tunc ipfum increpauit,dicen$, Abi fata* i-HC.4* na, hoc eft, recede aduerfarie* Lucas vero fcripfit, Abi poft me fata* na,hoc eft, e confpedu mco te aufer, quod enim poft aliquem ponitur, ipfi non apparet. Nequefuftinuit,vtmendacij arguer et dicentem, Ômniafibi traditaeflè.’fcd denuo ipfum afcriptutareppulit:amp;verfu* to flagellum fada eft increpatio,neque enim amplius tolerauit.Et ideo Matthæus quidem poftrcmam fcripfit auaritiæ tentationem: Lucas autem potins vanggloriæ: quia Matthæus faneetiam ordinis tenta* tionum curam habuit: Lucas vcrofolius narrationis earum . In quo ergo a tentationibus faluatoris inftituemur r Vt certe inimico nunq fidem habeamusene fi vtilia quidem ac neceflària lubeat. Siquidem ea,quç commoda funt adulatur: finit vero in malum. Vtquenec pro* pter famem,aliamue vrgentem neceffitatem/aciamus dæmcnis volun tatem, fed ad deum confugiamus : ne Deum tentemus, ncque diabolo fignapetenti intendamus. Hæcenim,occultatofubeis dolo,poftulat. Qiiidam autem dicunt diabolum Chrifto demonftrafle cmnia régna mundi,ÔC gloriam eorurri: non ad fenfum Iocaliter,fed ad intelledû de* fignando. Hoc autem dixerunt propter id, quod fcriptum eft, hæc in momento temporis demonftraffe.

Tune i’omatiteumdiaholiis.) Lucas autem fcripfit, quod compléta Omni tentatione, diabolus abfccffît ab eo vfque ad tempus * Apparet lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem *

aiitcm tres enumeratas tentationcs,capita omnium efle tentationum. Ab his namcpcæterçomnes oriuntur, vt qui hos dcuicerir afFcdus, contra omnes vióoriam obtineat, Q_uod autem additur,Vfque ad tc* pus,fignificat,vfque ad fudæorum infidias. Tune enim rurfum op^ pugnabit, non per feipfum,fed per ludacos/anquam per organa quïé* ' dam.

Tres tentationcs fuflinuitdominui^nempe i^ttla, nana gloria,ürauariria^ Snntetrniln f ha otnninm malorum affeSiutim capitat ^ni hos deuieerit, in multis ouo^ne alijs magis ui^or ci^ uadet.Dicas itaque dicit,^U0(i onnem compleuerit renrationem,eo quodtentationnm capta con fumma'.lt;it,Q^cl autem etiam angeli et mini!frat,ßgnificat nobis quo^ue angelos poû niSioria nttni^lraturos.Omnia fiquidtm proper nos facit,O' oüendit dotninus, cm ue’uti Deo/em-perangeli mini/lrant^

Ef ffceangeli acce/JèruntOmMrabant ei.) Tempofe quidem tenta* tionum non permifiteos apparerc,ne prçdam perderettpoftquam ault; tem aduerfarium propria deuicit autoritäre,acfugereeoegit,tune iam apparenrtvt noueris,quod poftquam in modumeius viceris,8(. tefufi» cipient ae ftipabunt angeli »

Q^hot audi/fet autem Iejus,lt;juod Iohannes traditus effet.fecef tit in Calilaarn,) Poft^ audiflet quod in carcerem traditus eflèt ab Herode utrareha, fieut in fcquentibus didurus cft. Seceffit autem,inftruens nos,vttcntatiöcs fugiamus. Neque enim vitium eft, feipfum periculo non obtjeere: fed vbi inciderit,non ftare viriliter* In Galilçam veto abit, fimul quidê vt compleretur, quæ de eafcribitur prophetia, ficut inferius dicetur: vtque inde pifcatores pifcaretur, apoftolos dico, qui ibi morabantur. Vnde óf angeli fubleuato in cœlum Chrifto, Galilgos appellauerunt eesjdieentes;Viri Galileiquidftatis afpieientes in ccelumf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A£ï«i*

EtreliRa Nazaret,ueniens habitauit in Capernaum,lt;]ua efl ciuitas maritima,'in fnibus Zabulon O Kephthalim,) Reli(5ia,hoc eft, preterita; tune enim non eft kf«-ingreffus Nazaret ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ ’9«

Vt compleretur quod diBum efi per lefaiam prophetam dicentem: Terra Zabulon, amp;nbsp;terra I'Iephthaltm iuxta uiam maris,trans Iordanem,Galilaa Gentium, Populus ^uißdebat in tenebris uidit lucem magnamtO ^uifedebant in regione O umbra mortis,lux orta eft eis. ) Galilæa quidem regio erat Paleftinç ♦ Olim autem data eft in fortem duabus tribubus Zabulon Nephthalim: partem tarnen eiusinha-bitabant Gentes alienigenp. Et videtur horum propheticorum ver* borum ordo difficilis,tum propter dcfeâum quorundam, tum proptet ignoratum eorum intelledum, Ego tarne a propheticolibro ilium re* quirenSjintellexi quo modo ea ordinäre oporteattnempe ita conucnit, O terra Zabulon, ÔC o terra Nephthalim ; intclligit autem Galilçam, ficut didum efttSC o vos quicirca viam maris ,id eft, circa marc Galia Igçhabitatis: amp;nbsp;o vos qui trans lordanemtôC oGaliIça Gentium. Vocat autem Galiiçam Gentium, earn Galilçç partem, quam Gentes incolebant,Deinde comprehendens omnes, qui in prçdidis locis habi tabant, res illis falutares denunciauit, dicens: Populus qui fedebat in tenebris vidit lucem magnam,amp; cgtera.Et tenebras vocauit errorem« Errabant enim; ludgi quidem circa fcripiuras,Gentes vero circa cultO

diuinutn* Luccm autem magnatn Chriftum ncminauit, quifrcquov ter lux vera appcllatur; ipfe etcnim hes ab errore eduxlt, illuftrans Qs in medum lucis * Deinde iterum huïufmcdi tenebras interpréta:? tur reg/oncm mortis,amp;vmbrâ mortis.’hisvocans nominibusjquiafi?= eut mortisregio ac vmbra,eft,fepulchrô:regio quidê,quafi Ioeus,vmbra vcro,quafî tcnebræ.Nam tenebrç vmbraeft;Ita QC mortis fpintualis rcgi'o ac vmbra,crat file error:regïo fane,veîuti more fepulchri ces tinens, qui l'n i pfum incidiflent,mortui,quo ad fenfum veritatis : vm^« bra verOjVtpote tcnebn's eos ofFundens. Ne mirais autem, fi prophe ticaeloquia intégré non pofucrit.V^iuerfalitcr cnim feircoportetje? uangcliftas interdum quidem intégré didorum mentionem facere : quandoque autem iliaabbreuiare: -SC aliquando verborum quidem fen fum integrum feruare; quafdam veto didiones mutare: quando id in nullo fermonem potefteorrumpere.

Ex eo tempore cerf it lef us prcedicare tij dicerei Refipi/citet Mat euim re^rtum calo^ rHw.) Hoc ante faluatorem Iohannes prædicauit, Incipit autem etiam indeChriftus, vt oftendat principium fuum fuilîèIohannem,amp; ncquaquam illi contrarium efle. Opcr^precium cnim erat,vtprimum alius deeo ferret te.Qimonium: ÔC tune veniret ipfe* Quidam autem dicunr,viJcri quidem cadem prardicare Chriftum, qutc Iohannestpu?» ta, Rcfipifcite;ôô,lnftat regnum cccJorum;non tarnen ïta effè* lohan nés fiquidem dixit;Refipifeite,propter peccata,in quibus ofFcndiftis* Chriflus verotRcIipifcûe, vttranfferri mereamini a veteriteftamen« to in nouum. Et Marcum pro telle adducunt, qui addit: Et crédité e* uangeliô. Et Iohannes,inquiût,Chriftum vocauitregnum cœlorum; Chriftus autem cœleftem angelicamquepolitiam, quamipfcconditu* xus erat, vt prædiximus, Marcus fane pro regno cœlorum dixit, re* gnum Dei» Intclîigitur præterca rêgnum Del inftare , vt fupercre?5 dentes regnet, Siquidem incredulorum, natura rex eft filius Dei ÔC vcrbum;credentiumvero,vtroq,’ modo, natura videlicet amp;nbsp;voluntatc, quum fpontegubernationcm eius fufeipiant*

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambulans autem circa mare Calii^eie, uidit duos t fratres^Simoitem-^gui uocabaiur Pe

tr«i, Andream fratrem eius mit lentes reiein marei erant enim pifcatcres. Ef dit illit; Venite peflme, Ctrfaciam tiospifeatores lominum, Atilli continue, relifiisretibus,/e^uuti funteumA Matthxvs qitidcm in hoc Icco dicit, pofiquam traditus , eft Iohannes, hos efle Chriftum fequutos; EuangeÜfta vero Iohannes, lohatiti^^ q^iod potius antequam traderetur* PrætereaMattha;us aftèritfimul vtrumque vocafle Iefum;Iohannes autem,quod Andream quidem Ie* fus. Petrum vero Andreas vccauerit * Vndemanifeflum efthanefe* cundam fuifte vocationem . Etenimquum cumfequuti fuiftenranre Iohannis traditioncm,rurfUm ad patriam reuerfi funt,artemqucpriolt;! rem cxercuerunt;vtpotc videntes lohanncm quidem traditum efle,Ie* fum vero fcceflfiire. Poftmedum igitur Cliriftus , primum cis fadum ignofcens,vcnit vt rurfum eos recuperet; iubetquevt fe fequantur, QC pro retibus quæ poflîdcbant, fumant ab eo rationalem fagenam : amp;nbsp;in mare ftculi mittentcs,pro pifcibiis homines capiant*Et vide quo mo*

do ftatim,his quæ poflïdebant relidis, obcdierunt, nihil tcrgiuerfan' tes* Itancmpe vult Chriftus vtcuiuis necefïïtati fuus præponatur difcipulatus .Dixit autem: V enite poft me,hoc eft,fequimlni me*

Fratresfuerunt, ^ui primum a Chri/lo docente uocati funt: turn quia luie conuenitfra-tertJO modo guhernaret turn quia frater rto modo fapere oporteat eoj, qui ab ipfo docentur*

Et progre/]us inde, uidit alios duos fratres, lacobum 'Zjebedlt;ei Ichannem fratrem eius, cum Zebedteo patre ipforum^reßeientes retia fua:amp; uocauit coj. Iffi autem flatim,rei^ HEla ttaui riy patreJiio^fequuti funt cum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Horum quoque fidem iniuere,,

qua patrem etiam defpexerunt * Neceflè enim eft, parentibus quoque præponere Chriftum. Neque parua virtutis ipforum demoftratio eftï quod paupertatem adeo facile tulerint, ac proprijs manibus vidïum quæiïerint; amp;nbsp;mutuo inter fe amore cölligati fuerint: patrem quoque vna fecum habuerint, illiqueinferuicrint. Verifimileeft autem,au* djfle eos a Petro amp;nbsp;Andrea, premififle Ghriftum, quod fequentes fe^ redderct hominum pifcatores.

Et circumibat lejus totam Galilaamdocens infyrtagogiseorum^) In fyna«: gis eorum docebat ; partim quidem vt plures attraheret : partim veronequis dicere poflèt;quod rudes clanculodoc£nsdedperet,palam non aufus docerc.

Et pTcedicans euangelium regni.) Marcus veto fcripfit: Regni Dei. Marcit^ Eft autem euangelium regni Dei, nouum teftamentum: vtpote de re* gno Dei difputans.’aut ad regnum Dei,ipficbcdienres inducens.

Et ßnans omnem morbum,amp; omnem langucrem in populo.) rd(rolt;r quidem (pro quo nosmorbum vertimus )eft diutiha perueffio habitudiniscor* poris: ^«àock/« vero tquamdiximus languorem) principium eftlaxa* tionis corporis, jnorbi prænuntia. Et in corpore fane ita eft. In ani* ma autem morbus quidem eft pcccati adusftanguor vero indudio co* gitationis ad adus confenfum.

n DnudgataeflautemfamaeiusperuntuerfarnSyriamt) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Marais veto dixif,

Éxiuit autem rumor de eo in totam vndique regionem Galilææ fini* timam. Lucas vero: Et egrebiebatur fonus de coin omnem locum ftnitimæ regionis. Rumor autem 06 fonus fignificant famam eius. Prætcrea quam dixit Matthaeus Syriam , hanccaeteri Galilaeac finin'* mam regionem appellauerunt ♦ Dimanauit aütem de eo fama, quod taiia^doceret, qualia nunquam audiuiflent : ÔC quodfermones mira-culis confirmaret: quedque cum autoritäre doceret ac operaretur, fi* cut in Marco manifeftius inuenies.

- , Et obtuleruttt ei omnes male babentes uarijs motbis, torminibia contraHos, damonio oppte.ßbsßunaticos, ac parndyticos^ds' fanauit eos») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poft verba » iIa,Varfjs mor

3* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c A P V T Q.V I N T V M.

Ijfjnaticf vcro tcnentur afFedfone corruptorum hiimorum,Qiiia cnfm luna quum ad plenum lumcn deueneric, natura habet per fplendorent fuum attradiuatn humorum,quiin corponbus funcfit vthitiinc tur bentur.Frequens etenim acprauus vapor ab ipfis elcuatus,cerebrum dilaniatjhominemque contorquet.’quumque hæc a luna panantur,Iujf natici appellantur» quot;Verum cur a nullo herum prntfquam curaret, de ftdc requifiuit, quemadmodum poftea fecit a plun'bus Quia nondö manifeftam fuæ potenttae demonftrationem dedcrat;alio(^ modo idem producere adhiberc poterat,fide etiani non accedente.

Et f ’quutnefunt eufn turba mtdta a Galilaa, nbsp;nbsp;nbsp;Decafvli,amp;' lercfolymis, amp;nbsp;ludaa,

alocis trans lordanetn fitis.,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'ts) ’io^2.^vov^etiam videlicet a regiöc,

QMfmuidi/fetautemturbas,afcetnlit inf/nontem.) In montem proximiS afcendittfimul quidem tumultus qui in imo erantdeclinanstfimul es« tiam abfque vlladiftradiiöedocerecupiens. Tranfit cnim aaira cor« porum adcuram animarum ♦ Nam itafemperabillatranü'tadiftam; ÔC rurfus ab hac ad illam,vtvariam prüftet vtilitatem»

In monte beaiitudines ex[:ofuit dominus, dccens ex hoc of'ortere cupentem attin^ere beatiti(dinem,a deprefsis humi rebus ab/ïrahi,amp;' ad fublimia ekuarit

Q^umque fedifjet accejjerunt ad eum difcipuli ipfius^) Simul quidem tur bæ afeenderunt, difeipuli autem acceflerunt, tanquam familiarius er* gaeum afFcdi,^ quippiam ab eodifcerecupientes.

Et aperto ore fw,docebat eos*} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quam obcaufam dicit,quod os fuu

aperueritî Qjiifa etiam non aperto ore docebat eos operibus« Ad di-icipulos quidem dirigit fermonem,ne turbis'moleftus efle videatur;c5 muniter tarnen ilium proponit ad vniuerfos ac fingulos homines.

DIcfw:Ef4ti pauperes /biritu: ^oniam ip/orum efiregnumceelorum,') Non dixit,pauperes pofleffi'onibus,fedpauperes fpirnighoccfl^humf les animo ac voluntatc; animum.namque nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft, fpiritum no*

minautt ♦ Nequeenim qui infortunio quouis humiliatur, hic beatus eft: quia nihil quod inuoluntarium eft, beatificat*Omnis enim virtus per id, quod voluntarium eft, imprimitur* Pauperem autem hic vo* cauit animo humilem,vt 7rTux«o‘,idef^auper,dicatur a7rogt;wnaTi-^iia XtvM quodeft timuifle fiueterritumefle.Siquidcm humilis aut mode* ftus animo, Deum ftmpcr timet,tanquam qui nihil vnquam iuxta ils lius bencpladtum peregerit» Confideravero,quäle fundamentum do« drinæ fuç fubftemat.Quia enim fuperbia diabolum deiccit: ac proto« plaftum,putantem quod poftquam de ligno comediiTetjdeus fieret, cö« tinuo proftrauit; radixe^ et fons omniu fadaeft malorûxontrariû ipft préparât pharmacum,animi videlicet modcftiâ.’K hâc radice ac funda mcntiî fubftruit virtutâ:quodeicdo,reliquaomnia etiam fi adcœlum vfque pertingant, detrahuntur ac decidunt : quemadmodum in Pha« rifxo

rifxo oßcnfutn eft* Aptumquoqucpraemi'umluucrcpenditurzpro extrema videlicet abiedione fummiisnonor: amp;nbsp;quo nullus maiorrc^ periri poteft. Per modum autem beatitudinum præcepta hæc indu* xit inuidiofum deuitans fermonem . Oportebat enim vt in princi* pio manfuete cum eis loquerctur ; QC ita paulatim ad præcipiendum deueniret*

pupeWy amp;nbsp;non lumilest' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f ouperem eße fgt;lus e^, | nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

tnilem effc^Smt enitn uari) humihtatis modi:hic quidem mediocriter animo modefiuf efi:il[e ue ro cum excellentiatqaam humilitatem etiam Dauid co/nmendat^dicenSjCorcontritnm hnmi/^ liatum Deus non deßgt;icies.

Beatiqui quot;^iugem: quoniam ipß con/clationem aaipienb) nbsp;nbsp;nbsp;Qüiaomncs puta* 4

bant eos effe beatos ,qui in gaudio eflént; miferos vero^qui in nfUtdio^ neîhuiufmodi opinionem radiatus euellit,contrariâfubftitucns» Lugentes autem dicit, non qui fimpliciter lugent, fed qui propeccatis lugent, Miferum enim ac prohibitum eft lugere ob ea, que quis pati* tur»Triftitia enim mundi,air Paulus ^mortem operatur : ea vero, quæ fecundum Deum eft, poenitentiam in falutem ftabilem. Quo modo et •Corin.^i go alio loco dicit Paulus, Gaudete in domino fempcriQuia QC ille gau ♦4* dium dicit, quod e ludu oritur. Habet namc^ Indus repenfum fibi gaudium.Quemadmodum enim poftquam vehemenspluuiaimpetuo-fe defcendcrit, ferenxtas ftabilior efte folet : Ita quoep dedudis lachry* misjtranquillitas SC giudium animi fuccedit. Vult autem Wefermo, non modo de proprijs nos lugere delidis,verum etiam de aiienis tSC ta lis eratMofis animus,Dauidis,Danielis, Pauli,caeterorutticp huiuf* modi» Confolationem vero accipient,fiue Igtabûtur* Vbiy Et in prg* fentijôdin futuro* In prgfenti quidem ea fpe,quod peccata fua ludu re* dimant;in futuro vero non fola horum remiluône, verumetiam beatx* tudine»

■ Nrfw quifilios aut uxores mertuas lugent, non pejjefsioiies aut propria atnant corpora^ 1KC eo turbinis tempore,ullo modo £on£upifcunt,non iniurijs exa/}gt;erantur, nec alia obßdentur aff eSiionetquanto magis quißas lugent lt;egritudines,eo modo quo eas lugere dignum efi*

Beaii tmites: quoniam ipß htereditatem accipient terra,) Quoniamolim ab hominibus magno ftudio afFedabatur terræ ponèflîo,hanc etiam n virtutis præmio ponit» Quidam fane terra intelledualem , cœlum efle dicunt, Chryfoftomus vero ait,quod ÔC fenfibilem pro præmio pofuc ritjpropter craffi'ores, qui fenfibilia potius gintelligibilia'quærunt. Toto namqueeuangelio ad virtutem folet adhortari : quandoque per futura, interdum quoque SC per præfentia. Quanquam nelt;ç vbi intel* kgibilia ponit præmia,priuat fenfibilibus :nec^ ediuerfo, quum fenfi* bilia pollicetur,intclligibilia aufert* Quærite enim, inquit, primum Mattb,^i regnum Dei SC iuftitiam eius,SC hæc omniaadijeientur vobis.Et rut fus : Nemo eft qui reliquerit domum aut pattern, SC cætera, qui non i«c,i g, fruatur multo pluribus in hoctêporc,8C in futuro fcculo,vita æterna*

■t Mit« dituturfUo qui penitus no iraßSturthuiußnodi enim inßnßti funt,fed qui ira qdê ßntiunt,fefe tame cotinent:quando autem oportet iraßuntur,ßcut dicit Dauid, Iraßimini nbsp;nbsp;nbsp;Pfalm^^s

. nbsp;?4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T CtV I N T V M.

Bftffî eJ^iuM i^ßtiwt itifiitufn:^voniam ifßfatHralumur^) Quia de cleemofynadïâurus cft;aufcrt pn'mum auaritiam,vtpurafiatmifcritf cordiaJuftina enim auaritiæ contraria eft. Dixit autem,Efuricntes Si. firientes,hoceft,plurim5 côciipifcctes; vt vehcmcns auaritiæ amor in iuftitiam tranflata,illam périmât. Saiurabuntur autcm,omni videlicet bono •

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mari abunJiwtei tffe nideniMr amp;' faturathideo ait inficf ptiusfaturan^s efjè^

Beati mifericordti: ^niam i{gt;fi mißricordiam confequentur, ) A Deo certe; lèd no tantamdumtaxat, gtâ ipfi preftiterunt.Qiiantum enim inter;» inter malum Qi bonum, aut potius quantum inter hominê ÔC Dcû: tantum humana mifericordia diftat a diuina.

f No» po/ßßiottibu{ tantum {rtefiattà- mifericordiaßd lt;(st ßrmonibus. Quod ft nihl ha buais,etiam lachrymis firteflaturtHarius (fl enim eleemofyna modus,latum^ue praceptum, Mi-fericordiam uero confl^nenturjjic ab h«minibus,amp;' in futunm a Deo,

Beati * mundi cordetquoniam ipfi Deum uidebunt.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Puros corde intel*

5 9^’ nullius peccati fibi confcij funt : aut qui cor feruant a volu* ptatibus imponutum,quam fandimoniam vocat Paulus,dicens: Pace fedamini ad omncs Si fänüimoniim,ünc qua nemo videbit Deum. Vidcbit autem Deum dixit,tanquam hiimana natura potentem. Hac verobeatitudinem poft eleemofynampofuit:nam multiiuftitiam ace* kemofynam aflequuti,circa voluptates deuidi funt. Oftendit itatp (b las alias non fufticerevirtutes.

W «ni cordefunt,^i continenter de^unti flne continentia autem nemo uidebit Deum* Q^admodum enim Ifeculumß purum fit, fleuras recipit ; ita anima pura Dei fufei^ fit uißonem *

Beati tpacifleit^oniam fllij Dei uocabuntur, ) Qui non folum i pft fedi dones nonmouent,fcdfiC alios mouentes adpacemrcduaint/ilijDei vocabuntur:vtpote filium eius vnigenitum imitantesxuius opus fuit dilTidentia in vnum reducerc,ac inimicos reconcilisre.Erit profedo c* dam beatus pacificus,hoceft,in pace feruans voluntatem propriæcar nis cum voluntate animat fuæ.’fiC quod prauum eft,meliori fubtjcicns.

t Non folum pacem cum omnibus habentes,u(ru etiam feditiofos mutuo inter fe paciflean tes,Dicuntur autem pacifici, amp;nbsp;^ui per doHrinam inimicos ad Deum conuertunv^uiflli^ Dei appellantur,Kam amp;nbsp;umigenitus Deo nos reconciliauit^

Beati qui perfiquutionem patiuntur propter iuflitiamt quoniam ipforum efl repmum calorum .) Hoc dixit ne putes vbitp pulchram elTe pacem. Iuftitiam autem hie vniuerfalitcr omnem virtutem nominauit. Quod fi huius quoep cgregq facinoris premium pofuit regnum ccelorum:ne hij indi* gncns,quafi pracroium alienum fumentibus.Q^q enim variac viden* tur accept« retributiones,propter nominum varietatcm:omnes tamê regnum coélorum defignant. Siquidem omnes qui his digni habetur retributionibus , regno quoque coelorum fruuntur; ideoetiam cmne» bead didi funt.

Non foli martyres perflquutione fuflinetßd plurimi quo^ alij, quia illis funt auxiUo, j afl^tciuntur iniuriatif uniuerjaliter propter quacunqi uirtute. luflitiaJiquide omnis uirtus efl • tures uero etia homicisbe perßquutiene patiuntur,non tarnen beati dicuntur*

* RfgjJKW cceloruOT, alij quiJem dicunt^nitamifuam in ccelit degunt: Alij nero, eet^ualfut

tn^elif üatum in calis: Tert^ Mtem J^fciem diuinte uißonii, qua cuiq^ repenJitur iuxta quuliMem ac qujntitatem/ua iuflitia, Ömü nero regnum cceïorum dicunt remunerationem, qua/ècunJumhabitamgratidm,lt;larur his,quiexfe adDeum bonumaccedunt,

Beof j e/ïii quum uos probris affecerint^ amp;nbsp;perfiquuti fuerint, ic dixerint omne m^uin uerlum aduerfum uos^mentientes,profiter me.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad Apcftolos qui aderant,

ffrmonemdirigit: oftendens dcdoribus proprium eflè prcbris afFicû Ne autcm fufpiceris,quod fimplkiter verbis malis impetifit beatum; idcirco addidit, quæ plane diftindionem faciunt: videlicet, vt quæ di* cuntur,mendada fine, amp;C propter Chriftum ca dicantur. Quod fi hçc hon ita fe habent : mifer potius eft, qui male audit : vtpote plurimox fuis malis operibus offendens. C^uid ergo his admonitionibus mi* Tabilius elle poteft i Vtinam vero quae ab omnibus euitantur, præ* miorum magnitudine fiant omnibus defidcrabilia. Nam qui grauia, acmolcfia, èc hominum confuctudini ad id vfque temporis contraria præfcripfit, perfuafit tarnen. amp;nbsp;perfuadet vniuerfo fereorbi»

Gaudete (y exultate, quoniam merces Uffira t multd eß in calis.) Gaude-te 6lt; exultate fpiritu, quiainque probra ac perfequutiones fufh'netis: amp;nbsp;modo quodidum eft male auditis , Dicens autem, Merces ucftra multa eft in cozlis,*aliam quoep côfolationem induxit.

Kdffi opprobria fußinere magnum e/î, (ÿ groiie admodum. Vnde Ûquot; lob quam alids lentationes patienter tolerauerat : tune madame turbutui ejî^ quando id) «mieii fTobrijt afficiebitUTytanquam propter peccatafun pateretur.

Ita enim perfiquuti/unt profitai, qui uos pracfjjtrunt.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hinc manifc*

(fum eft quod illud, Beati eftis amp;nbsp;caetera, preprie sddifcipulos dixe* rit: ipus mediantibus ,etiam adomnes , quidifcipulos fuos eflcnC imiraturi. Ita enim ,inquit, perfequuti funt prophetas,qui vos prç» ceflèrunt, Quo modo ita r opprobrio videlicet aftïdentes , SC perfea quentes ,amp; dicentes omnemalum verbum mcniiendo, propter JDe* iim.Sicutcnim vos amcmitteminiprædicaturi quxcunquc pr;ecepc* To; ita SC illi » Deomiffi étant ♦ Dicens autem, Prophetas qui vos pra; ceflèrunt: manifeftat,quod etiam hi prophetabunt.bi crgo,inquic, non crat illis indecorum patipropter Deum: neque omnino vobis, Ita proplietis eos adj'quando, mentes erexitipforum^Obfcrua autcm poft quot præcepta pofuerit beatitudinem tolerandæ pcrfequutionis, quæ fit propter iuftitiam : êC exprobrationis , dctraóionis , ac male* didorum: quod omnibus prardidis virtutibus oporteat adiutum eflc cum, qui hacc certamina aggreditur. Nam ideo quoquecerto vfus or« dine, auream nobis catenam centexuit. Qui enim animo humilis eft, propria lugebit errata: qui vero luget, etiam mitis crit : SC qui man* iuetus eft,iuftus quoqueerit omninotiuftus vero,etiam miferebitur. His autem omnibus opereperfedis , etiam mundus eritcorde: tab's uero, pacificus quocp erit: qui autcm hue vfque profecit,ad pericula c* tiam extendetur.’ac cetera quç Icquuntur magno animo tolerabit, Poftquarn ergo qug opportuns erant admonuit, ruxfus laudibus cos rccrcatdiccns*

VoKÄ/fpf t terræ^y Tcrtamhic homines appcllaufc, quafi c terra formates* Eft autem tantum ac ß dkeret: Homines in pccatit putrefadi funt: corrupti ab humore afFedionum« Vos igitur a me e* (edi ad curandam hatte totius mundi putredinem, eüis fal terræ: aex «pta virtute ad conftringêdum ipfos coartandum: prçterea ad oc* cidendum vermes inuifibiles,hoceft,vt per bonamfamam, rationales afFcdus a graui peccatorum odoreliberetis.

t Prophettf uMm gentem mi/Jîfunt, uqs Mtem fÂ tftis uniuerß orbis, frr doffrinum urguendo ac firingendo di/folutos, ne ^etemoi [roducant uermei. Non ergo niordacitatem rr-prehenßonum abijciatis,ßdamp; opprobria ac perje/pfutionejfußtnete. Ideo/îtbda: Si autem fal infatuaiui fuerit,in ^uofalieturf Ad nihil ampliusualet,nif ut forai pro^'ciatur ,amp;■ ab homi^ »tbuf concuIcetur.Sicnim is qui docet infatuatusfuerit,hoc eü,non arguit ac/hingit^ßd emol^ litus efi,in quo falietur,id efl,corrigerur.£x eo tepore igitur foras protjcitur a magifiri dignita^ te,tr con^ulcatur,hoc eü^deßidtur^^

Q/fpdßfd infatuatusflt;erit,quofalietur!y Salis fatuitas ,eft débilitas mof dacitatis ipfius, Dicitergo; Videfequalcminiftcriûvobis cômitten dQ contêdite ne laxcmini perfequutionibus,opprobrijs,acmale* didis ,vtprædidumcft : necÿ vtilcm mordacitatem refpuatis. Si c* nim fal intatuatus fuerit,quo falictur/hoc cft,n vos molles cfFedi fucri tis,aut vtilê mordadtatê negicxeritis, quo aUo falefalicmini,fiuc con dicmini, ficuthabet Marcus ƒ Vos cnim fal dedus eftis,ncc aliusrdia quus cft. Qiianto igitur prçcæteris adhuiufmodiminiftcrium ckdf eftis, tanto ampli’ caueredebetis, ne ob propriam mollitiem acinuti Iitatem,3C putrefadorum perditionem,vt didum eft, aceufari poflîtis.

Ad nihil ualetultra,nißut )^roifciaturforas amp;nbsp;coadceiur ah hominibus. ) Ad nihiî amplius V ti las eft infatuatus ,nifi vt extra dcminicam aulam proij* fiatur, SC conculccnir,hoc eft,dcfpiciarur abhominibus.

Vosefiis lux mundic) Mundum rurfus dixit homines in mundo habitantes; quibus erroris caligincobfcuratis,vos, inquit, clcdi cftis, vt lux corum fitis ;vtcp oculos an/marum ipforum lucedcdrinae ac fef entiae illuminctis:amp; adfemitas redas diuini cultus deducatis . ideo nempe miniftcriumfaliendi acilluminandieis commiftum erat, Pri* mum enim oportet a putredine Iiberari,deinde erudiri«

No» potefi ciuitas abfcondi fuper tnontem peßra.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Per hanc,fequen temque

parabolam ad vitæ pcrfcdionem ac munitionem ipfos inducit, amp;nbsp;cer^ raminum prçfcdos eflè iubetaanquam fub omnium oculis inpofterfl ponendos, öf in mediohuius mundi theatrocertantcs«Non potcft,in^ quit,ciuitas abfcondi fuper montem pofita.Nciÿ vosoccultari peteftis in dodrinae altitudine collocati. Reliquum eft igitur, vt foliei ti fitis, quomodo gubernctis ; alijs oculos in vos figentibus, optimum fitis exemplar vitç acdodrinç.

J^eque accendunt Iucemam,amp;’ ponunt earn f ^b modio,ßd fuper candelabrum, ut luceat omnibus qui in domo funt,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ne^ accendit quifquam luccrnam , S( esett

Rcftat igitur, vt ncq? ego vos co fine diuina feientia accendcrim,vt ab* fconderem:fed ccce pono vos fuper canddabrum,hoc eft,fuper excelfum dodrinæ loaim,vt omnes qui in domo funt,illuminetis«

Sic luccit ■t' I«x Ke/}r4 coram homitjibus,ut uiJeant ueflra opera botta,amp; olorißcent pa * trem uefirum qui in ccelis efi.) nbsp;nbsp;Luccat fane didf:non iubet vt in l^daculû

vfrtus ponatur,fed vt ipfa opéré complcatur,quç per fe lu cere foIet:aG feipfam vnguenti more propalare: îdeo luceat puritas vitæ ac fermôis veftri coram homtm'biis: non ob ftudium homim'bus placendi, fed vt videant veftra opera bona,quæ operibus ac fermonibus imitentur;6^ præterea vt glorincent patrem veftrum,qui in cœlis eft,hoc cft Dcum, a quo per ftdem adoptati elh's:fili) quidem eius, fratres autem mei effe dijaudantentm ipfum,vt qui huiufmodi politiam ordinauerït. Ipfe tarnen Chriftus bancconftitmt.’fed propria opera folet patri frequêter attn'buere,vt in fequentibus erit muenire.'patrem videlicet honorans, ôi. fimiliter demonftrans quod vnû fint ficut natura^ita SC voluntate.

Vobis,inquit,bona opera facientibui,luceat ab eii lux ueßra^quie nulio eiiam publicante^ perfeipfam triumphare folet,a bonif operibusprcjiliens,

Pseputetis quod uenerim ad f foluendum legemtnon ueni ad foluendum leoem,ßd ad nbsp;nbsp;nbsp;t-

veten' teftamento,dicens,Audiftis quidditStum eft antiquisrfson occi dcs.quiausem ccciderit,rcus erit iudicio,Egoautem dico vobis:Ois q r 7 temereirafeitur fratri fuo,reus erit iudicio,fiC cçtera,amp;: diuing cuiufdâ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

cœleftifc^ politiæ viam incidere volebat:ne qui propter nouitarem Çun fpicarentur,qucd noua condens, veter à auferebat, eumq; centrarium il Iis efle putarent:primum huic medetur fufpitioni. Sed videamus quo^ modo legem com pl eueritacprophetas^Proplictas quidem côpleuit.’o« mnibus quç deipfo feripferunt prophetç,opéré completis. Nam ob id quocß frequenter addiderunt euangeliftæ:VVcompIeretur quod ditftû eft per prophetam.Legem aSt vno quidê modo compleuit,nihil tranf* grediendo eorum quæ lex iuffèrat» Dixerat cnim prius ad fobannem* Sicdecet nos coplereomnê iuftitiam.AIio aute modo.’addensipfi qug prçtermiffaerancquodetiam hincmagis congruu eft intelligere.Quit enim lex peccatorum fines prohibeat,Chriftusprincipia quclt;^ vetuit. Siquidem cacdes frudus eft peccati, radix autem eius eft ira: nifi vero quis radicem abftulerit,quando(^ tandem frudum predueet. Fatet igiExoJ.n. turmancum fuiflèpræceptum,quodfolum occidere vetabat. Hoc aute Le»(Ù2 » Chriftus complétât, prçcipiens nonirafei, quod amp;nbsp;in alijs pracceptis procedendo licebit inuenirc’ Et quare vêtus lex erat imperfeda f Quia Hebrgi durg ceruicis erant,nec ferebant graue iugumritlositarß velut infantes lade potauit,nobis autem tanquam viris, folidum apj? poIuitcibum«Quomodoveroalibidixit Chriftus,lugum meum fuaue cftjóó onus meum leue/Quia leuefacithcclaborQremuneratio,acpr^«» D€Hrero»,28» miorum magnitude.Lexenim feferuantibus bona terrg pronyttebat: Chriftus autem bona cœleftia»

N on foluit fed compkuit potius legem ueteremi neque enim euangelio contraria er at, fed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i-

potius uia ad ipfum,ac praco prauiust^f umbra,typufquetueniente autem euangelio,compléta c ac ceffäuit,ßcut nox appetente dte,ficut umbra additis coloribus. Oportebat enim padagogum praceptori concederct Alto quoq- modo Chrißus legem compleuit,feruatis ipßus preeceptts,ßf nemq- impoßiitiquia ab/îra^a imperfe^îione perfecitt'Vndecontraria nonfunt euagelicapree»

cepta hii nbsp;nbsp;nbsp;kx iu/JitJèJ coii/ona:kx enlm initium eritt,euangel!um nero perfeHiot

Amen ^uippe dico uob!S,Jonec tranfeat ccelum lt;{3ï terra, iota unum, aut unusaffex non frteteribit a le^e donee omnia fabia /int.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didio AineTï^ aduerbium c ft con

ftrmatiuum,idcm ffgnjïicans quod,vere.lntellcdusautetn eormn,que ordinc dicuntur,hiceft;Quamdiu mundus permanfent, hoccnim in* dicat,dicendo,Doncc tranfeat cozium amp;nbsp;terra,nequaquam prætermit* tetur imperfediffimum aut leuilumum Icgis præccptum,doneecinnia legaliafada , fiueoperecompleraftnt ame« Per iota fiquidetn , aut apicê,quodabiediflimumeft fignificauit: hæcenim in literis leuiffima funt,tanquam quæ ceteris facilius deftribi pofliint. Eft autem iota li* nea reda,apex vero linea obliqua. Modus quoqueconfirmationis eft dt eerCjDonec tranfeat cœlum amp;nbsp;terra,hcc non permittam. Dixit autë hocChriftuSjConfirmans qued legem non corrigeret,tanquam non po tens,quæ illa iuflèrat opere côplere:Nàm vfque ad mortem ipfam com pleuit.

nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qÿcuniiue ergo foluerit unilt;m de mandatis ißis minimis,amp; docueritßc hcmines,miigt;^

Depræcc^ nimus trocabitur in regno calorum,) Poftquam feipfum praua ftifpiticnc pris Det. liberauitjdcinceps exterret,mtnafq5 ponit maximaspro futura legifla* tione fua . Quicunque, inquit, vnum horum praeceptorum fpreuerit, quæ ego ftabilirurusfum.'necfolum ipfelpreuent,fed ÓC altjs exemplo taie quid faciendi fuerit. Minima vero hæc præcepta vocauit: partim quidem niodeftix caufa:partim vero neextollertntur, qui ea feruarêt: umul quoqj docens nos propria attenuate,quâuismagna fint ôd excel* fa.Talis ergo minimus vocabitur,hoc eft,omnium poftremus, vilifti* mus,abicdiftimus.Quod tantundem valet ac fi diceretjn fupplidum proijeietur. Regnum autem cœlorum hoc in Ioco,fecundum fuum di cit aduentum,in quo rex omnium apparebit,

De factcdo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doaierit,hic magnus uoeabitur in regno ecelorum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vide

èC docêdo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixerit eportere primum faccre,amp;: poftea docere: Nec

* folum facere,fedetiaindoeere. Quemadmodum entm reprehenfibile c docere non facere:ita rurfum imperfedum eft facere Sd non dcccreî perfeda autem virtus eft,vt nô folifibi quifpiam vtilis fit,fed ôd alijs. Tu vero nequaquam rtdedccebis.qux opere non ccmplefti:nccfacile altjs perfuadebis, vt faciant,quod ipfenon fecifti,Audies eniin,Mcdi-‘ cecurateipfum.

De iufti tin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iußitia ueßra ßußiuam Scribarum PbariCacrum,

non mtrabitis in regnum ecelorum-) nbsp;nbsp;nbsp;Illi fiquidem docent 8(. non faciunttvi*

tarn viuentes dodrinæ contrariam: vos autem amp;nbsp;docere fiC faceredc*-bctisjvt verbis fadaconcordent.Autetiam aliter hocintclliges.Illi q* dem peccatorum fines obferuant;vos autem principia quoq? obferuarc debetis.Scribas namcß Qd Pliarifæos hic rede opérantes, fiC no trâfgrc dientes accipito . luftitiam verofimpliciter dixit omnem virtufem » Confidera autê quo modo Qd per præfentia verba, Sd per ca qup fupe* rius dida funt,nö calumnictur legem veterê,fed ipfam potius augeat. Veru fi illa irreprehêfibiliseft,curfaluos nö facit illos,q ipfam feruatc*

Vfque ad Chrifti quidem aduentum faluos eos faciebat, qui gnauiter ipfam cuftodiebant.’poftea vero quum infantia in virilem lam profece* rit aftatem,6C copiola gratia hominibus data fit; maximaq? propofita Tint præmia pro bonerum retributione operum (Neqi enim amplius pofleflio terræ prommittitur,aut bonorum terrcnorum,ncq; prolisfœ cunditas,aut longa vita,fcu vidoria de inimicis,fed cceli hgreditas,ho norumque coeIcftium,öC Dei adoptatio, ac fraternitas cum vnigenito eins,vidoria quoquecontra dæmones,6C perpetui regnicommunica« tio) merito fane magna exiguntur certamina, ab omnibus qui huiuD modiprsemia fortelunt accepturi; SC his certaminibus fuppofita funt Chrifti præcepta,qui praedida promifit prgmia;magnitudincm enim laborum ad magnitudinemoppofuit prgmiorum.

Audi/iti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efi anti^uii, No« ocades:qnicun^ue autem ocdderit,reus crit

iudido. Ego uero dico uobis, quod omnii qui fernere iraf:itur fratri fuo^ reus erit ludiaod Poftquam corda ipforumbeatitudinibus premolliuit ,amp; ad virtutem exacuit.’maiora deinceps addit prçcepta. [ncipit autem ab affedibus, £)e libro quinaturaliores funt,puta ira concupifcentia.Et primum de ira dif jßxodi. ierit,deinde etiam de concupiftentia tradat. Dignum eft autem vt in* quiramus, quare non ab co inceperit, quod in lege primum erat pofi^ tum preceptum.Quia quum illud de diuinitäte loqueretur,oportebat qui dem illudetiarh com pierc,Sc aliquiddefuiipfius dignitate manife^s Exod.io» fteaddere.Nondiim autem tempus crat.Etenim fi etiam poftdotSn's nam atque figna,dacmonium dicebant eum habere, quum tarnen nihil de ipfa mamfefte diceret : quid obfecro non dïxinènt atque fedflent, fi ante haec omnia,tale quippiam loqui tentaflet ƒ Cur autem manifefte no dixit feDeum efle Quia cx hoc turbandi erant auditores .Si enim difeipuli ipfum cognofeentes ,6C ab co quotidie edodi,videntes quoque mirabilia operantem,ac rebus ineffabilibus communicantes, tanta e*gt; tiam ab eo accepta virtute,vt 6C mortuosfufcitarent,nequaquam tarne priufquam fpiritus fandus adueniret,omnia ferre poterant ; quomo* do populus infipiens ,tantæcp expers virtutis,poterat non turbari, aut non putare ipfum 'm agis eflè Deo contrarium, eiufque honorem fibi impudenter vindicate/ Ideo fapienteraedifpenfatorio modo, quandoque Deo proprias SCadmirabiles ad io n es operator,hafque rcgt; linquit, vt fc Deum effe prædiccnt:quandoque verododrine fug ver* ba admifcct, qug fuam indicent diuinitatem. Manifefte autem ÔC vt pkirimum humilia de feipfo loquitur,propter auditorum imbecillita tem : feiebatenim , quod poftmodum fua ipfum manifeftarent opera, qualia nullus alius fecerat. Arrogantis enim eft, nec fufpitionccaret, magna quædam de feipfo dicerc ♦ Sed ad propofitum redeuntes, vi# » deamus quomodo legem non foluat,fed com pleat potius tanquam im* perfedam. Ait enim, Didum eft a legiflatore veteribus Hebræis:N5 oca des ohomoalterum tui generis. Quiainque autem occiderit,obno xius crit condemn a tioni, vt poenam cædi conucnientem luat. Ego au , tem dico vobis,quodomnis quiirafeitur fratri fuoincaflum,neccon* gnio temporc:h3ccenimindicatdidio 4(K«i,quam nos temcrevertim’)

Mtitthi .v» 40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T V I N T V M.

obnoxius crftcondcmnatiÔi«Addcs autem Temerc,nonomnimcdam abftulit iram,fed internpeftiuam tantum abiecit: quæ cnim opporru# tuna cftjVtilis eft.Dicitur autem ira opportuna,quç fumitur aduerfus eos,qui contra Dci præcepta viuunt; quando nô ad vindicandû nos, fed ael vtilitatcm corum, qui male vniunt, ex diledïcne ÖC amore fra:# tcrnûirafcirnur,cumcôgrua hcnlt;ftate»Irafeimini enim,inquit,ôf nolt; b'te peccarc,lioceft,ncin irafcendoerretiSjira male vtentes. Nos quetp hatres inter nos inuicem vccauit, vtpotecundem liabcntcs Den,cun* demep pn'mum parenfê,eandem naturam,6lt; eandem fidem,eadê præ* ccpta,ôd cadern promifla praemiorum» Vide autem quid addident.Ra dicenï fanecædis ïnciditrquiemm ira non irafeiturjUunquam adca?dê perucnict: ficut nequeis quiradicem amputat, ramum vnquam ger* minare finer.

I« libro ExoJi diciturtMon oecidestamp;'po/l muItatSi quisaliquempercuJJeritjmorte trio ^•1 w f - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tiitur,s^ c-cetera,

I e^ mtieru t m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QMcunqueautemdixeritfratrifuoRaea,reuseriteonfHo.) nbsp;nbsp;nbsp;Superiusqdê eiï,

lt;j lenajterjmnn^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irafecbatur condemnauitjiicautemeiim, qui ad verba vftp

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vox eft Hebraica idem fignificans qued Tu.

acnim irafeitur quifpiam in alterunqex nomine ipfum nolens ap q uacuujignijtcat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jiominc indi^niim,lQco neminis ponit, Tu,in fignum

ue tepeta i usre- abominationis,Hunc autem côdemnauit,veluti communcm na w «f jMfc e «. aboiTiinantcmrSé feniorum populieonfilio reumipfum confti-lt;UK,vt ab cù obiurgmir.

km h h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qj^icunq-nero dixenti Tatue,reus eritgehennif ignis Hunemagis conde*

m a emustr^^ mnauit, vtpoteauferenrcm afratrementemjqua ab irfationalibus di* «jcwrd, i,d « ftamus:vel potius tanquam iniuriofum centra fidem, Si enim fidclis tuHtfaw^^^ frater fatuustft,vtilleclitit,fatuaeftfidcs dus.Hicautem primumma nifeftatur nomen gehennæ ignis »Hane vero gehennam vccari dicunt Cehinnomad uer- quidam,quafi femper ■)'îv»wcra(«,id eft,gcnerantcm ignem. Ali] veroHc büfonat Vallis hin braicum nomen dicunt,huiufmedi fupplidû fignificâs • Si igitur has, ftom.Ma erat locus quæ a nebis laïcs iudicantur,inturias ita puniuit, quaccndcmnatiôe ptrope lerufalemin digni fumus,qui graues contra fratres inceflanter effundimus S' Eas preediocuiuJpiSqui itaq; quæ leucs videnfur,propter grauespuniuit,vrillas timendasiudi Hinnomdicebatur, cantes,ducamus has formidabiliorcs.Tum etiam quia iratis non ma* in quo prmS Ifrae gnæ folum iniun'æ,fed ÔC pif uæ Frequenter ad cædes prouocant, iram Iiflt;f ^lioryMoiHiKof ad fcinhlle modum accendentes .

(remabSt Idolo Moloch, DequoIere,7r.fy,4.Reg.z3,ubi dicitur loßaslocum hune centatninafjè lgt;rci^'cienJo in in eu cadMera fcstida, aliai quoique immunditùs^ huicufiii deinceps depnfatus

De offerê* Si ergo obtuleris munus tuum ad attare,amp; ibi reccrda[usfueris,quod frater tuns habet tibus mu# aliquidaduerfum te: rebnque ibi munus tuum ante altare-, uade prius reconciliare frain tuo^ liera» çÿquot; tune uen:ens oßir munus tuum, Cmnti quæ fuperius dixit,amp; qu^ nûç dicit,quæq5 pollea diôuriis cft,dedikdicne funt,quam frequenter po* nit,ac diuerfimode laudat.fjcutin progrelTu fæpius inueniem’^ Quä enim eflctDeus,noftn amorehomofadus eft,omniaq?pafrus,vtSdnos Deuni,acnos inuïcem amaremus,amp;S pcrdiledtonem nohis mutuocol Iigarcmiir,vnuracß corpus efFiccremur,caput habêtes Chrtftû. Idcoc^

pugneflcrnos praEddcs,quæ diledionctn corrumpfît aufert,Conßde* ra ergo amorfs erga homines magnitudinem. Defpicit honorem, qui fibi cxhibetur præ amore erga fratrem,tantum non dieensïAuferatur feruitus mea,vt tu fratri reconciIieris:Nâ faerificiiï etiam eft,erga trem reconciliatio : neep illam abfep hac fufeipit. Reftat igitur, vt fiue ïaudes Deo reddas,fiueorationcm (fiquidem etiam hec facriftcia funt) fine aliud quodcuncp;ne proferas ilia, fratri tuo irreconciliatus, feiens quod nihil herum fit fnfcepturus,nifi prius reconcilieris»Fertur autë indifferenter fermo, amp;nbsp;ad cum qui affedus eft iniuria, ÔC ad eum qui iniuriam irrogauit.Et fi quidem male pafliis es,iniuriam illi remitte, QC patiens efto:quod fi iniuriam irrogafti,medereini«riæ,nihilcp relin quas eoruiTi,quæ ad reconciliationem faciunt»Docuit igitur,quod eu* fus facrificium propter inimicitiam nô fufeipitur, huius quoque vita omnis Dco çft abominabilis,

Eflo bentuolui erga t aJuerßtriHm tnum cito^^diu es in nia cum eoîne forte tradat te uerfarius iudicits^ iudex tradat te minißro, in carcerem conticiaris» Ameh dico tihi, non exibis inde,donee reddas nouifjimum quädrantem^') Quemadmedum ad virtutem exhortari folet,non folum per ea quæ futura funt,fedetiam per prgfcn tia.ficutin beatitudinibus diximus:ita rurfum amalo folet âuertere, non per futura folum,fedetiam per præfenria ♦ Poffquam enim ab odio reuocauitper futuram gehennam:nunc idem diffuadet fiC territat per præfentem iudiccm,6C ea quç quotidie aceidunt. Dicit ergo,Si e# tiam ad tribunal traharisjcftobeneuolus ergaaduerfarium tuum,.hoc cft,fias ipfi amicus, quandocuncp cum ipfo fueris in via, quæ teducit ad iudicem:priufquam videlicet ad iudicem venias, tune enim tibi li* cet reconciliari exoluendo pecunias, quas Lucas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft, opera

dixit,quia operantur qug volumus,ac perficiunt quod optamus» amp;nbsp;£fyaa‘/a ab nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicitur,fieut opera ab opérande) Melius eft enî

debitum fiue muldâ exoluere q iudicio contendere : muldatus enim tria maxima référés commoda, ^uta,in carcerem non proiieieris,iiec ad vltimum pœnæ autmulc^æ exadiioate fiet,SC inimico réconcilia* berïs. Iudicio autemcontendens, triaediucrfo peflîmafuftinebis in* commoda: videlicet, incarcerem proiieieris ,ac nouifflmumreddes quadrantem, que Lucas poftremum minutumdixif,hcc eft,minutif* fimum genus eorum, ad quæ foluenda fueris condemnatus : Qc ter* Ibidenn. tium,quodnec ita reconciliaberis ♦ V^erifïmileeftenim aduerfarium permanerc,-,quantumaimquc te vicerit. Sunt autem midam, quiea quæ dida funt,anagogicc interpretantur,quod Chryfoftomus ad prj» fens non recipit.

t Aduerfarium quidam confientiam dreunt,quaft mala uoluntati femfer ofTpoftam eufantem eum,qui male operaturtuiam autem,prafentem uitam,in qua beneuolum ejfe oportet ßue obedientem,konefla concedenti,^ a malis deterrents nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

Audi^îis quod dtblumßt:Non mcechaberis»£go autem dico uolis, quodomnis qui uidet muïierem ad concupifeendum eam,iam mcechatus eft cum ea in corde fuo,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 n lege

quoep poftquam didum eft,Non occidcs,ponitur etiam, Non commit ^’®“**®* tes adulterium,Reftat igitur vt poftquam prius expleuit prgeeptum,

tranfcat ad fcqucns; ÔC poflquam iram correxit, ctiam concupifcen* nam moderetiir, Siciit autcm in priori præcepto addcns,Temere, di ftinxit iram opportunam abintempcftiua: ita èC in præfcnti addens, Adconcupifcendum ,diftinxitafpcdum fine affedu, abeo qui vitio afFicinir. JSeque enim fimplidter dixit, Qui videt, fed qui vider ad conaipifcendum, hcceft, qui curiofe videt, ÔC cum animi ægritudine, quafieoitum concupiiccndo:talis enim iam corfuum animi afFeôio* ne impleuit: idecque voluntate adultcrium ccmmifit. Vel qui ad hoc videt vt conçupifcat. Ifte nempeaffedicnum perrurbationernquacfi^» uitjôf ad concupifcentiâ trâ(Fugit,ac feipfiim ai perturbatiôi tradidit, Qiiod fi corpore alterius vxorem non tetigit, at fakcm voluntate ♦ Qui autem in trafitu videt, aut alia quapiam neceffîtate, crimine va« cat. Mulierem veto dixit, fine vire coniundamp fine abeo folutam, fine virgincm« Scire autcm oportet, huiufmodi præccpta,amp; fi ad vis» ros dirigi videntur, mulieres quoque refpicere. Siquidem vit caput it.Cw.»*» efttnulieriSjCaput autem membravnitafunt. Prohibuit ergoafpc* dû curiofumia tali enim, afFedio ad cor defluit: quod vbi aegrotat, ins» rendit amp;nbsp;corpus adeoitum , Itai^ radicem abfcidit, ne produdo ra*' tno frudum quoep proférât.

Uc ocuio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiereat umm tnemlrorum tuorum, rion totum corpus tuum ^oijciatur in ^hen

ftim,. Etß dextra matins tua ojfendiculo tihi e^, amputaeam, nbsp;nbsp;pros^ce abs te. Vtile eÂ e»

tiim tibi^Mt prreat ut)ummembrcrumtitorum,amp;' non totum corpus tuum pro^àaïur in gehens tjam:) Non decorporis membris loquitur.'illa enimculpa vacant; Nam corporis membra ab anima ducuntur,amp; quocunque ilia iuHêric mouentur. Sed dextrum quidem oculum vocat idoneum amkum ,qui inftar oculi amatur:manum autcm dextram , miniftrum commodum, qui inmodum manus vtilis eft,iiucviri fint,fiuemulieres. Dicitigi« tur,quod fi hi tibi fuerint ofFendiailo, aliquam afFerentes mentis per* turbationempneceis parcas ,fed amputa ipfos omni quæ aduerfus te cft afFedione: proijceabs te. Neque dixit,Percute,fed,Amputa,ma nifeftans emnimodam feparationem. Dicens quoque, Amputa, non ibi permanfit:fedvlterius fermenem extendit, addens : Etprorjce abs te:ne in proximo remancns,fiat rurfus familiaris. Quiaautem rem duram præceperat, lucrum in pofterum demonftrauit ab eo quodl vtile eft.

De dim i (Ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Di^um tR autem : Q^icun^ repudiauerit uxorem/uam, det ipß Hbellum repudij «

muliere» autemdico uobistQMcun^ue repudiauerit uxorem fuam,nifi ^iupri caufa, facit earn adul» teram effet amp;nbsp;^uitutnjue repudiatam duxerit, adulterium committit.) Écee ÔC aliud De«t.24. adultcrq genus demonftrat. lubebat enim lex vêtus, vt quomodocun* que odiflèt quifpiam vxorem propriam,neeam retineret, fed datoipfl libello repudij,dimitterct. lubebat autem abijcerefiue repudiate,ne oc ciderent earn: ægre enim reconciliabantur Iudaei,non modo erga vxo* . res, fed ctiam erga filios * Vnde ÔC Chriftus quadragefimo capite dilt; bî/r4.t9. xitadeos: Mofes,propterduritiamcordis veftrijpermifit vobis res» pudiare vxores vcltras, luflît autem dare iibellum repudij,ne poftea, alterj

amp; liinc on'rcntur turbationes acfeditioncs» Chriftus vero pracdi* dis verbis manfiietius eos inftituens, iubet ne vxorem répudient, fi ftupri caufa. Stuprum autem vocat hic adultcrium: fed neque dimif«» fam permittit alteri viro nubere. Qiiienim extra ftupri caufam,fttam répudiât, facit earn adulteram eflè, quum alteri viro commifeeatur. Qiii vero fie ab altero repudiatam duxerit, adulterium cum aliéna committit. His autem datis præceptis, vxorem etiam cordatiorcm ac medeftiorem reddidit ♦ Audi to namque quod ie repudiatam nullus in vxorem dudurus eft, proprium amabit virum, cique inferuiet : 8C ita criminis adultcrij admonens ,tam eum qui finecaufa propriam re* pudiat vxorem, q eum, qui ab alio repudiatam ducit, pacem coniun* dorum conftrinxit: magifquenecommitteretur adulterium curaiiit. Qui enim fuam non abijcit, fed amat potius,alienam nequaquam con cupifectrfimiliter ÔC qui ab alio repudiatam prohibetur duccre,fuam non faci le repudi abit* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De piurio,

Rurfum audtjiis ^uod 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß't antiquisi No« ^ierabiit [vrfoluef iiytem domino iu^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i*

ramenta r«4«Ego autem dico uobis: Ne iuretis omntno.) Vetus quidem lex ExoH.i4, dicit,Nonpcierabis:olFcres autem dominoiuramenta tua:quod addit De«tfr.5. vt iuranti timorem incuteret, ne peierarct,feiens Deum ipfum, qui o# Le«it»t9» mnia nouit, iuramentum fufeipere« Ego autem dico vobis , Ne iure* tis omnino.Qui enim facileiurat, aliquâdo fortaflè peierabitob iurâj* di confuetudinem; qui autem nullo modo iurat,non peierabit vnqua, Præterea quoque iurans jta ne peieres,cultumdiuinum obferuas: at ’ nullo modo iurans,ipfum maximeprouehis: QC illud mediocris ôC ira perfedç pliilofophig eftjioc autem fummae ac perfedg»

Illud tjuidemj Nonpeierabif, in libro ExoJi fcribitur: boc autem,Reddes domino nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1*

ramenta tua, in libro Deuteronomij, fed ^r alia uerba. Pr/f cepit autem hoc, «e nbsp;nbsp;falß noif

Non iurare, amp;nbsp;iuramentum non petere, ad idem inducunt. Q^omodo enim ad id quod tufugis, franem tuum induces:ß tarnen fratris amator es, Ü“ non magis pecunia f

hleque per ccelum, quia thronus Dei cH: neque per terram, quiafiabellum pedum eius e^: neque per lerofolyma, quia ciuitas magni régis eü») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ne putarent quod ads

um : addit 6^ alias iuramentorumfpecies, quibus tunc ludçiiurabât* qui enim per haec iurat,rurfus p DeS iurat,qui hgc im plet.eifi^ domi* natur»Nâ hæc propter eû in honore habent, ÔC non p ieipfa, Dicit auc per prophetam^Cœlû mihi fedes eft,Cerra aût fcabellû pedû mcoru:ma nifeftans per hoc propheta,quod oîa Deus impleat,Aitenî,N5necœlG bef4^66^ èC terra ego impleo/Dauid quoep dicit,Ciuitas régis magni. Irre.a^,

Ne^ per caput tuu iures,quia no potes unu capillu albu facere uel nigru,) NciÇ vi/i liffîmS ideocß paratiflîmQiuramenta iuraueris, dico fane per propriS caput,ne ctiâ ad maiora procédas. Alio quoep mo.Creatura namcp etia Dei poffeftio eft;amp; rurfum per Deû fit iuramentu,qui ipfam in fua ha* bet poteftate,Licetenim tuu quotÿ fit,nc» eft tamê tuum opus:qd'exeo maiufcftu eft,quia no potes vnû capillu albS facere velnigrum.

Sit autem fertno ueßer,Ifl efi,Non non.QmJ autem ultra htec aiJitur,a mah eß.} SitinquKferme vefterquâdo afFirmatis,Eft:quâdo veronegaris, Nô; hifqî foil's pro luramentis adconfirmati'onem vtamini,SC nuIIoalioS Eft ÔC Non. Quod prærcr hæc adiungitur,dicit niramentum « Si ante iuramentiim a diabolo eft, quomodo ipfum lex vêtus permittebat? Quia animalium facriücia a malo quidem erant ÔC deceptionc îdo lorum,ea tame permifit lex propter Hebrçprum infirmitatem. QuS cnim glutones effent ac lurcones , Idolothyta amabant. Et item quS

effent increduli,iuramentum quoc^ diIigebât«Vt autem deinceps ne# cp Idolis facrificarenf,ncc^ per Idola iurarent,permifit quidem lex fa* crificare ac iurare, Si fi quid aliud eft fimile : omnia vero ad Deum tranftuIit.Futurum autem crat,vt fucceffu temporis, ctiam hgc fubli* miOri legiflatioiieamputaret.Quiaamp; Ialt;9^ere infantibusquide vtilec, Eoititelle^u mo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem admodum incptumridecqj infantium more viuetibushoc

Chrillus iurare°jgt;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:virilesvero ab eo abducimusac prohibemus.Qiiid igit a*

fcilwr tjcLronafii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuramentu expetat,imo iurare cogatf Sit tibi Dei timor

ro rubet^ëte (S* Violentior,ghçcneceflîtas:omniar^patie1igas potius ,q pfatceptum ttiä hie uitlt tali ca- tranfgredijn omni fiquidem praccepto vis ac violen turn periculum ti funuHo hoiftinuim^^ fæpius ocairret;amp;^ nifi vbique violetius ducasdiuinum præceptiï, pulFuaut metuefTe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te vacua ôd infeda di feedent. In fequentibus autem didtdcM

iurandun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minus,Regnum cœlorum vim patitur,0C vioienti rapiunt illud»

De ocuio âCdê nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Audiflis ^uod diSlurn efljCkulum pro ofulojdtntem pro «lewte.Epo autem dico uoitf^

te Exo.ii tifreßftatifmalo,) Quidam veteri legi indignantur, iubenti oculumji Df«feroM 19 * * oculo,acdcntetn pro dente cruerc,amp; fine compaflionc contra cum qui oculum aut dentem quempiameruit, eandem denunciSticalamitatê» Eft autem hçc lex homini maxime arnica. Id enimiuffit, vttimorcfi* milis afflidionis cauerent , ne illius temporis homines, qui ad plagas ihutuoinferendas anhclabant,oailos aut dentes fibi inuicem erucrent.

Chriftus autem homini beneuoletior q legiflator, huiufmodi mala no fimilis metu afflidionis,fedfuturædamnatiôis timoré diffuafit, Qu3 enim in praccedentibus dixerit, quod quicGc^ dixerit fratri fuoFatue, reus eritgehennæ ignis:manifefte innuit eum qui verberaret,plufquâ defipere; qui autem membro mutilaret, adhucamplius ♦ Vnde iuflit non refiftere malo.Malum vero quidam hic ilium dixerunt,qui verbe-raflct.Chryfoftomus verodiabolum intelligit. Hoc autemdixitChri* ftus,docens quod co inftigante hæc attentata funt:fiC inhunctranfmi firiramcius,qui iniuria affedus cft,cxafpcratam aduerfus eum, qui hacc aufus fuerat.Quid ergo,ncqj diabolo rcfifterelicebitiVtique,felt;J non in vlcifcendo fratre:hancenim refiftetiam prohibuit:fcd in patie* do ac fuftincndo.Nctp enim per iram extinguitur ira ; ficut nec ignis ignijfcd contraria fiunt contrarijs medicamentis.

Sed ^uif^is alapam impegerit in dexteram tuam maxillamf oluerte illi alteram*) lubet vt non folum non vindicemus , fed potius,vtnofipfos cædenti pracbcamus.’ôf perpatientiam acmagnanimitatemipfum refrenem®» Hæccnimillevidcns,nôfolum no infliger plagam alteram,fed de pri ma quotp refipifeet ac rcconciliabitur;quod ft reftitcris,accédetur ma* g»s ÔC

CAPVT Q_ V IN T V M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«v.

gîs,8^ cxafpcrabitur.QuarcautcmqiiummuItafintcorporis mêbra, defoIoocuIoacdcntediftinxitlex/Quia bis præcipue partibus foknc pugnantes plagas infcrre^vtpote minus feruatis,quçcpmagis in prom ptii funt,ac facilïus vulnerantur* Per haccautem ad cç ter a quoqj mê bra lex extenditur. Dextraquoque maxilla maxime idonea eft ad fu* ftinendam iniuriam, quæ Qc commodius pulfatur manu dextra iniu* riam irrogantis:amp; de hac eft præccptum, quad etiam adreliqitamcm bra fl mi il ter pertingit*

Et à nbsp;nbsp;nbsp;nuit te in ius traherejamp;' tunicam tuam tellere/elingue ei palliurn»)

Vultvt tolcrantiam aernagnanimitatem hanc,non adplagas folum, iniürias , fed ad poflcffîones quoq? dC opes præbeas: adiftanempe pertingit etiam fermo,qui fit de tunica,vtpotecommodiori vt auferaf, Dicit çnim,Voient! te in ius trahere,tuamque auterre tunicam, relin* quas etiam palliumtac vincasillius auaritiamtnon tantum fubftantiç quam petit ceflîone,verum etiam addendo id quod no petit» Quum nim hæcfeceris , velrelinquet quod petebat, tantam veritus Chriftia* nam tuam philofophiamtvel eo quod {xtit ablato, nÔ attinget quod nô petebattfrequenter autem auaritiam iuam redarguet.Si auttm cum eo ad iudiciumquidem non acccflcris, verum id tantum quod petit dede* ristquodtibi ipfî folum vtileeft fecifti.Si veto addidcris amp;nbsp;aliud,ani* mam quoc^ illius lucrifeci{ti,duplexqj bonum perfecifti»lSam amp;nbsp;tribu nal deuitalh', QC auaritiam conuertifîi.

Pallium quidem eft,quod fuper alias vefies geftamus , tunica vero quam interius»Et licet dicat Lucas, Ab eo qui aufert a te pallium ,6d Lmc.6, tunicam ne prohibeas ,nulla tarnen cftcontradidio.Hçcenim vtraque dixit ChriftusJwequidem in monteîqucdvero apud Lucam eft,in lo* CO campeftri.Quid ergo, nudum oportet incedere ƒ An nbi magnum videtur,vt ob fratris vtilitatem nudus incedas; Ncque tarnen ad tan* tarn im pellet inhumanitatem:tuam enim,vt didlum eft, verebitur ma gnanimitatem *

■b Stepius aut x'TwfJ ^/raTiop ^icitur ecótrario.i.tunica palhu^ac palliur» tunica. Interdu quo^ omnis uefiis nunc ’i/Jtccriop nüc xirup^tnoiio pallium,modo tunica appellatur.

El nbsp;nbsp;le fOfgeril ad milliarium unum,abi cum tHo duo.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Yetus quidem

teftamentum iuxta folam grauitatem , vittjfpccies diftinguens,leui3 præteribat.Chriftus veröde bis quocß legem tulit,incipiens fane a gra uiori,amp; definens in id,quod leuius cft.Grauius fiquidem cftoculi aut dentis excuflioncm pati,g viæ ducem fe prgbere, aut cibum fubmini* ftrare: deinde in maxillam iniuria, quæ maximodudtur opprebrio: poftea veftis ablatio: bis autem leuius eit violenta coadio, Quemad* modum autem in alijs vexationis fpeciebus.’cum additamento virtu* ti vacarciuffit : ita amp;nbsp;in coadtione iubet vincere defiderium cius , qui prauefadt iniuriam,patiquc amplius, q ille facerevolcbat. Agncui* fti in corpore patibili infertam ad affediones immobilitatem cobfi* derafti angelicam in hominibus diiïèminatam politiam i Non ccncu* fjifeereenim iuxta affcdus,nequefecundumperturbationes irafci,cos ' eftis funt politiç ,de quibus per didapræcepta Chriftus legêdedit.

Matthäi ,v. nbsp;nbsp;46 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T Q_V I N T V M*

Ineocnlm quodi'uflitfratri temercnon irafci,nequc ipfi'dt'ce« Raca, ncfp fatiium hunc appellate, neep Deo munus ofFerre ante rccöciliatio^ nem erga fratrem,ac beneuolum eflè aduerfario;affcdui animi commo ti neruos amputaui’t» In eo vero quod præcepit mulierem lafciuts os’ lt;nbsp;cull s non refpicere,fiC abqcere cos ,eaü:p qm' funt ofFendiailoî neep pro-prïam fine caufa repudiate vxorem, nclt;ç ab alrero repudiatam ducere: argrotantis concupifeentig radices auulfit. Rurfum in eo quod iuf* fit omnino non iurare, cupiditatem circa afFcdiones ac pecunias expu lit, Prçcipiendo veto nô refifteremalo, amp;nbsp;aliam queep maxillam ob« ucrterc,ac pallium etiam dimittere,duoquc millia abire;animum ab vl eifeendo continuit.

De eo qd* Peienti abi te dato.') duando cette in loco campeftri docens ftetit, dfcirut’ Pe ^^anifeftius dixii,Omni abste petenti dato,veluti fcripfitLucas«lubet têti abs te nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dîjudicare dignum ab indigno. Eo enim quod petit, indi#^

dato* ' eft,qualifcunquefit* Nam amp;nbsp;Deus omnia ad vitæ fuftentationem Tur 6 æqualitcr omnibus contulithcminibus, bonis QC malis ,lidelibus ac infidelibus.

De mutu* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et uolentem i te mutiio aceipere,tte auerferis.') Nunc quidem abfçp fœnos«

ando. te mutuarc iuflit:quando autem ficut diximus in lococampeftri docc* ibidem^ bat.iuflit neepid quod mutuatneft repcterc.Si enim,inquit,mutuô dc:* deritis his,aquibus vos recepturos iperans,quæ vobis cft gratia,^Sed hoc quidem adimpcrfedtiorcsdirigitur.'illud veroLucç ad pfediores.

LfKÎt*'« 9• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Audiflis quod dt^iumJït,Dihges proximum tuum, O' odio htJtebis inimicuni tuumÆgo

De diligcn ^‘‘^0 uobist Dihgite inimicos uejiros: 3ene precetnini deuouentibus uosî Benefacite his^qui do pfoxio» oderunttO orate pro offendentibus O' perfequentibus uos.) Poftq, vt diefium ê, itam ac côcupifcêtiam extirpauit, omniep fimili affedu fibi obediëtes ïiberauitjdeinceps etiâ bcnefacere iubet,dâdo videlicet petétib’,ac mu fuandoindigentibus.Deinde procedendo,adextremam perduxit virlt;* tutem.Omnis enim virtutis coronis ac vertex eft,inimicos amarc, S)C caetera quae fequuntur , Amare inquam ipfos,non quatenus inimici funt,fed quatenus homines* Nec folum amare,fcd pro eis obfecra«s re. Ad amorcm autem inimicorum confequuntur àC alia:dicofane, be , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne precari dcuouenf ibus ,ac bcnefacere his qui oderunt; fiC or arc pro Ig

dentibus: Nam hæcperfedf funt diledionis; Confidera veroamp; prç* X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mium huiùfmodi virtutis.Qiiia enim tâ pr^clarum facinusemni alio

Vf eßiciamniißltj patris ue/iri qui in icchi efl :quia Jolem ßtum oriri facit fuptr malos ac bonostOquot; pluit fuper lu/los aciniußos,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pater quidê hominû Deus ê

plafmator corû lt;Nâ patres quotp dicimus operû aliquorû poêtas hoc e eftcdorcs')tan§ etiam prouifctac procurator ipforû: partis fiquidë prium eft filio fuo prouidcrc ac procurare. Filij aSi Dci fiunt, qui pet virtutem fimiles ipfi efficiuntur, qtum cft hemini pofllbile: nâ filij prium eft,fuo aftimilari patri.Vtfitis,inquit,filij Deûnen natura,fed rimilitudine,am5do videlicet inimicos vcftrcsrqa amp;nbsp;illc amalis acini quis,blafphemijs tanquam iaculis petitus côtumciia affedus , proa ptioq; honore priuatus .‘tarnen ob amorcm,quo cos profequitur, folem fuum

C A P V T Q. V I N T V M; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47 Matthai .v.

fiiû oriri’fadt fuper malos ac bonos , ÔC pluû fuper fuftos ac iniuftos. At tu quidcm a eonferujs paten's:111e veto a ferais .Et tu fane pauca ac modica ds prxüabis bona : illeautem plun'maac maxima: Ôd tarnen tribuit ribijVt ob talem imitât ion em ipfi fimilis efficiaris,eiuf£^ filius nomineris. Per folem fanc ac pluuiam,cmnia ad vitam conueniêtia fi^r gnificauit:his enim omnia eterrageneranfar,nutriuntur,augcntur,ac pcrficiuntur.Poteft quoqj Sgt;C alio modo dici. V t fitis filij Degaiftmilati videlicet filioeins,q innumeras abinimicis fuis palTus iniurias, ipfos amabat,amp; beneficia eos docendoconfercbat:linguarumfagittispetit’, eodeni, amp;' tädem ab cis crucifixas,pro ipfis orabatdicens,Pater dimitte illis, nonenim fciunr quidfaciunt,Vult iraq; Chriftus amicis terecocilia« ri, Abiinquit prias,rcccciiiarefratri tuo:inimicos vero iabctdilige^ rc,ac pro eis orare,vt pra didum eft« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diledo

Si enm dilexeritiseosqui ms diligunty quoJpremium hietisC nonne amp;nbsp;Publicani idë nbsp;nbsp;nbsp;_ dilisit

faciunt':’ Et ß complexi fueritisfratres ue/îros tiimum^quid fupra cceteros facitis^nu amp;nbsp;Publi cani itjfdeiunt:) Non cft virtus amantem fe rcdamare,fed nature con fentaneum«Nam ÔC Publicanihocfaciunqapudquos neveftigiüquigt; dem eft virtutis .Sunt autem Publicani,qui vcdigalia colligunt.ac cö* merciarqCvt fic loquamur'qui fcilicct mercibusviuunt commutandis. Erant autem maxime infames, qui artes hiriufmcdi exercebant, tanq iniufti,aaari,ac fcelcrati* Vnde ÖC in dodrina, qua in lococampcftri £^£,6. data cft,pro publicanis,dixit peccatores. Qiium autem neqtdiligêtcs nos diligamus,fedinaideamus potius his,qai nobis benecupiunt,qua tandem obfecro dignierimiis condemnationerquum fuper Scribas èC Pharifæos in iuftitia abundare iufli, etiamillis inferiores fumus ,qui apudcos infames erant?

Prnis tgttur ms perfeP^hßcut pater uefier caleßis perfeRus eßt) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui diligë

tes fc diligunt,hi cçrrein dilcdione imperfedi funt: qui vero etiam ini micos amant,hi fanc pcrfcdi funt.

Attendite ne eleentofynäm ucßrampne/letis coram hominibusut conj^ieiätnini ab eist alioqiiin pra'tntum non hbeus äpud patrem mfirutn qui in caüs tfi,) i Plantatis pk iam virtatibus,tollitdcmceps affedum,qaieis adnafciturfiC molcftus p eft,paf a inanem gloriam, quam etiam auellit, poftq egregia plantauit virtutum opera:nonenim prius pullulât,fed poft ipfa,Eft namcp ina^s nis gloria bene quippiam opcrari ad hotum oftentationem. Et vide'vn dc cam incipiatexpellerc: ab elccmofyna videlicet orationeSiS idunio: qiiia hismaximebonisoperibus libenter infidiatur.Sicut Pharifçuscû inani gloria orabat,dcmôftrato Publicano:ÔC feetiam ladabat,dicesî leiunobis in fabbato:decimas do omnium quç peflideo.Dicit autem, Attcndite:infinuans feram hanc latenter in modum furis irreperc. D* eens verOjAttenditcnecIeemofynam vefträ præftetis corä hominib’, non ibi permanfit,quafi vellet vt indigentem pr^tereas ,ne qui hoc vi* dcant:fed addidit:vt confpiciamini alî eis. Acfi diceret, Attenditene propter hoc earn coram hominibus tribaatis,vt confpiciamini ab eis: fi enim non propter hoc earn dederitis , nihil vetat etiam coram ipfis earn tradere. Finis namque dus quKritur,non modus ♦

CôtingiC cnim Qi. corâ hominibus tribiientê, no ad oftentationê præ# bere,quando qujs fola motus compaffione præbet,SC nô tnbuentê eo-ramhominibus,adoftcntationem tribuere,quando non mdudus corn paflîone præbct,fed vt pro compaflîuo prædicetur.Præmnim, inquit, non habetis apud Deumjquia apud hommes talisçleemofynæ prçmiu quçftuiftis,puta laudem propter /pfam, Ponit autem femper inter alia Verba pattern qui in cœlis eft:admonens ipfos,vt pattern in coelis halt;« benteSjtertenumdefpiciant.SimuIetiam incitans,vt huiufmodi patte digne conuerfenrur,

Q^tm er^ofrceßascleemofynam, ne tuba canas ante te, ^uemaJmoJum hypocrit^cfa ciunt in conuenticulif, in uicis, ut glorißcentur ab hominibus. Kmen dico uobis referunt merceJemßiam.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Äuget dehoriationcm eleemofynæ ad oftentationê

præftitç«Ne tuba canas,idcft,ne publiées, vt ab hominibus agnolca* tut.Qui enim tuba canunt, vt a multitudine audiantur, buccinant. Quidam autem dicunt,quodillo tempore hypoeritæ tuba conuoeabac . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;indigentes. Eft autem hypccrita qui alius eft,fiC alius apparet propter

humanam comitatenuVultus ftquidem,autpotius Iaruaillorum,mirf fericordiç eft,natura veto perfcng,infanam gloriæ appetentiam india cat. Referunt autem,hoc cft,aulerunt,habent mcrcedtm fuam.

Te Hero fra/iante eleemofynam,nefciatßnifira tua^ifuedfadt dextera tua^utJjf elcentg fyna tua in occuIto^Ct Pater tuus gui uidet in occulta reddet tibi in'fropatulo.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Foftquî

dixit,quomodo oporteat non pr£bere,nunc dicit quomedo præftare o* porteat. Per finiftram autem manum,eos qui in proximo funt aefa* miliares intelligit;nihilcnim manu tua vicinius aefamiliarius eft* Nequehi,inquit,dextcre tuç cicemofynam agnofeant.Aut per hyper* bolen eft fermo, quod ôi iplam finiftram lateat dexteta: per quod ma nifeftatur plurimum oportere latere.Confequêter veto addidit^qjDcS habeas confpedorem acteftem, qui more partis gaudet videns bona filiorum opcra.'quodt^ non perdes quç dederis ,fed ab ipfo recipies o* mninoeleemofynæ premium,Non dixit autem vnde facefe oporteat, puta quod e iuftis facculis hoc,nempe omnibus notum erat, Præterea fupetius quoque beatos ptædicauit efurientes Qi fitientesiuftitiam»

Et quum oraueris-, non eru quemadmodutn hypocrite,nam illi filent in conuenticulis in angulis platearum Hantes crarey^uo uideantur ab hominibuStAmen dico uobis,referunt mer cedemfuam.) Angiportus quidem funt vici angufti,per quos pauci poflunt incedere. Plateç vero viæ publicæ, per quas muiti fimul ince* dere pofliint,

T« autem ^uum oraueris,intra in cubîculum tuum, clauf o cßio, ora patrem tuum, De occulte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuns^i uidet in occulto,perfiluet tibiin propatulo^) Similiter

orando nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ft^um dixiflèt,qucmcdo oporteat non facete, didt ctiam quo pa

do facete oporteat,ôô hcc docendi modo frequenter vfus eft. Patti ve* ro qui eft in occulto,hcc ê,in inuifibililoco.Rurfum ctiam didt, quod qui videt in ccailto,perfoluet tibi in propatulo: manifeftans, quod fi fpedatores quçTis,habes pro omnibus Deum ipfum. Si vero Qi hem» nés habere cupis con tem p la tores ,habebis ctiam hos tempore prçconq acrctributionispt£mîj:nec multos folum,fedomncs:nec homines ta*

tum, fed ctiam angelos amp;nbsp;archangclcs,cmnefquccœïeftcs viftutcs. Quod fi nunc manifeftas bona opera tua,0(: præmiumqüod expeda# bas a Eco,perdis: amp;nbsp;homines ipfi tecondcmnabunr, tanquam inanis gloriae appetitorem. Quum ergo hccat QC mercedem bonorum operä acciperc,Ôd publice coram tot tannfcp prçdicarijfi paululum fuft/ncas, quomcdo non cinnino ftultum ac irratlonabile ent vtrifc^ his excide* Te,amp; praefenti tlxatroillud permutarc ƒ Hicautem fermoper anago* gen accipiendus cft. Cubiailü fiquidem menseft,pulcherrimumcogi* tationiim domiciIium.Oftium vero fedes fenfuum,oculus,auris,amp; cg tera, pcrquæ malæ ingrediuntur cogïrationes , quar virtutum prrer dantur diuitias .Quid ergo,nö oportet in ccclefia orare.'' Maxime qui* dem,fednon vrappareas hominibus:hocenim, tanquam hypocritarS opus condcmnauitjfêd vt tibiipfi Deum reddaspropitium.Contingic cnim aliquem inter plurimos orare,nec tarnen peccare,quando non ad oftentationem orat. Ercontingir in cubiculo claufo oranrem pcccare, quum ediueifo tecerir.Deus enim qui vbiquecft,fadi difaititfinem» Hypocriras aufem amp;nbsp;hos vocauit.formam lt;nbsp;uidem orantium haben* tes,menrcm verOjanlielantium ad inanem gloriam»

Orjwr«, Mem ne jitu mubtloiiui Jicut Erhnia } nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iMultiloquq vitium ß«T

ToAoy/'« diciturrquö plurib’ verbis petitio fit dchis qua? noncoueniSt: multi* puta de diuittis, gloria, perenraru, alr,fquefimilibus,quæ nec animx loquio î o* profunt nec ad corporis conliftentiam funt neceflaria. Ethnicos vero dicit infidèles. Quia autem hi nonfolumca petunt quæ nÔconueniût, fcdôi^ longas faciunt de huiufmodi rebus peritioncs,putantes verboril tnultitudiue perfuadere: hancipforum opinionê hocmodoeödemnat«

Puranr enim queJ in multiloquio fw exaudiendi jint, ) Putant quidem, ac non rede.

Nf ergo ajjimlemini ipßsTnouit enim pater ue/ler^^iluf uolifOpKsßt, priußuam ab il lo petüW.) Nouit quç vobis expediant,priufquam ab illo quiequam omnino petatis. Non oportet iraque petere,qu{ necvtilia funt,nec ne« ceflària,fîcur diximus,quod eß battologiæ vitium . Quiaenim pater cß, indignatur filqs petentibus quæ non conucniunt. Verum finouic quibus ncbis opus fir,cur hæc omnino ab co poßuIamusyPIanenon vc ipfum dccc'mus ,fed vt demonßremus, quod eum habemus educatoré ac d(5minum,vtq? ab ipfo ibio pendentes,facilius eu fl«ßatrus,qui fpes eß falutis ac p.'-ouidentiç noftrç. Tanquam pater enim amp;nbsp;nouit qui* bi's nobis opus fit, Si tribucre paratus efi.quç neceflaria funt aut vri' lia.’exigit ramen,vt ob dießas caufas nos ilia petamus ♦ Hæc poßquS docuJt,præbetetiam modum orationis,non vt hac tantû orationc pre« cemur, fed vt habitohtnc orationis fonte, ab ipfo precationum intel* ligentiam hauriamus»

• PATER NOSTER Qyi ES IN COELIS.) Singulçdidiones ^orafiôc ponderandçfunt.Iubet cnim vt dicamus,Patcr,vtcccleßcm cognatio* no* nem ad mcmoriam rcuocemus,ÔC quo muncre aflfedi fi'mus,puta di* uina adoptionciôC vt digne tali pâtre conuerfemurtqui enim prauevi«

Mathâ .vh ?o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T Q_ V I K T V M.

liens,Ücnm voeat patrem fuum,amp; in Dcum,ôf in fcipfirm mcnfitiit« r^oftriim autem dïcimtis patrê,vtagnofcamiis qiicd fratres inter nos mutiiû fi mus fideles omnes: communiter ab vnofolcque Deo adopta* ti,amp; vt de hoc continue colloquentes,cb humilia nonextollamur: neqt cmninoaduerfus fratres noHros velcogitcmus quippiâ,vel loquamur, vel facianius,fed pro nebis inuicem prccemur. Additur autem,Qui es in ccelistvt cœlum fern per profpiciamus,audito quod ibi fit pater no* fter: magis autemvt idipfum dicamus ncs,ac terrena defpiciamuSjet eo afeendere pervirtutum fcalas feftinemus, vbi eftpater noficr, Di* centes autem Deum efîcincœlo,nequaquam ipiuminccelo conclu* fum circumfcribimus: non enim Iccocapi autcircumfcribi poteft-Nâ vbiqueeflè diciturDeus , maxime tarnen in locis dignioribus , quod ipfius magis fufceptibiliat-videantur, Prepter l.ccigirur Deus in tœ* lo eflêdicltur, quia illudpuriflîmum eft, in quo funt aitra,virtutfs aç turmæ fandcrum,quibus datur requies.

t Chryfoilomysfane toiam banc oraüonem tra(ittam,sd fl,um refert. Si^t^em lie f4ffr «o/ler dicnur,tat!^uam creater ac proturator^frcuifcr (J fragilier . 1kx/4 luncaHrem femenem Jici ^uo^tte poterit O' Jpiritus fanltuspaitr nefter Ita^ne preprie ad Jingulat pTrfonas,amp; ccmnniniter ad trinam unam^ne deiiaiem refem l are po/funi:

SanRifiietur nemen tuiim^) Sandfificetur,hcc eft,glorificetur,‘ fi enî iuxta virtutis normam conuerfamur,glorificatur Deusab his,qui nos Supnt,f, confpiciunt.Luceat,inquit,lux vcftracoram hominibus,vt videant o* pera veftra bona,ô^ glorificent patrenivcftrum,quiincœlis eft. Qu5 îgitur in fe gloriofum fit nomen tuum, glorificetur etiam per noftram conuerfationcm^

turn ipfiuSjin quociim multa gloria apparebit. Hcc autem petendum addidit,vtquod petimus agnûfccntes,præparati adeius ccourfum per omnia fimus.Præpararienim eftoptare vt veniat iudex.Poteftquo* que ÔC alio modo did. Veniat ad nos regnum tuum,id efl-,impcra tu nobis, flenon diabolus; tu nobis fuadeas, ac pertua mandataiubeas, amp;nbsp;non file.

Fiat Hüluntoi tuaßcut !n in terra.) Fiat velûtas tua in terra ab bominibus,quemadmodum in cœlo fit ab angelisrde quibus dixit Da uid,Miniftri cius ,qui faciunt voluntatem ipfius, Adueniat autem QC Fiat, licet per verba dicâtur imperatiua Si nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fumufttut

tarnen pro optatiuis;cptamusenim acprccamur hacc,eoqucdetiam ad ta diuino nebis opus eil auxilio. Sic Si reliqua quse fequuntui vciba, optaiiua funt,qq videantur imperatiua.

Panent no^irum fipvrfulflantialem da nebis bcdie ) nbsp;nbsp;nbsp;Sciensquidem natUc

ram angclicam ncquaquam ciboindigere, humanâ verohuins ciïèin* digcntem,iufl'it quod naturç neccifariumeftpeti.Panfm auttm neftifi . dixit,hoceft,propter nos formatum.Supcrfubftantialem vero appella* uit,quia adcorporisfubfiantiam,vitam,acconftitutionem conueniens cft. Vel iuxta Chryfofiomum, ia,ot/lt;nofgt; dixtt,id eft,quotidianum. A d* ditetiam, Hodie; acuranos abducens infcquciuù tempotis * Vulc

C A P V T CLV I N T V M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5» Matihai

entm fidèles panem tantum petere, amp;nbsp;hune tantum hodiernum : ncc angi de infequenti die : quum neque fciamus , an ctiam m ïpfo viuemus, Superfluum cftitaquefohcitum cflède die; adcuius fpa« tium vtrum pcrtingcmus ignoramus. Hocquoque in fcquentibus iubet pluribus verbis ,dicens intercætera : Ne folidti fins in era^s j ftinum. Ita nempeexpediti erimus, paucanaturç neceflîiati conce ■' dendo.’reliqua vero adoperationcm fpiritualcm tribuendo.

Acquumetiam eft, animæ quoquepanem petere. Indiget enim ipfafuperfubftantiali cibo;dico fane illuminatione cœlcfti; vtc^’ di* uina ei cognitio præbeatur ♦

Sciens q lubrica eflèt natura noftra ad pcccatum ; a^nofeens quoep èC poftregenerationis lauacrum,rurfum nos cflêoftenfuros,iubet pro peccatis deprecari; quæ etiam débitanoininauit; debitum enim amp;nbsp;peccatum quafi cadem res , obnoxium reddunt hominem ; fient amp;nbsp;æs alienum. Deprccantes autem proipforum remifiïcne, rcmi* nifeimur eorum, amp;nbsp;humiliaticonterimur. Doccc quoque Ô6 mo* dum , quoDeum fleëîere poflîmus : dicofanc vt amp;nbsp;nos illis igno* feamus , qui in nos pcecaucrunt : nam hes dixitdebitores, Et hoc iubet pro omni forma fupplicandi proferri; tanquam id folum pô# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

tens fit nos liberate. ideoque compléta deoratione dcArina, itc* rato repetit dehac refermentm. Nuncautem addidit oraticni :vt nobis hocquotidie Deo dicentibus , nccefle fit illis qui in nos deli* quenintjignofcerc*

El ne nos inducas in tentationetn,) Tentatio eft omne certamen, quod dæmonis fraude quomodoaiftquc nobis induAum eft, quo a* nimæ noftræ fortitude comprobatur. Hoc itaque fermene nos in* ftruit,nedenobifipfis confidamus, neque temerarietentationibus nos ingeramus ,fed preccmur,ne in tenrationem indueamur . Hæcautem docens, nos quoque inducit ad imbecillitatis noftræ a* gnitionem, ÔC modeftiam apponit. Atqui Deus neminem tentât, i4co,i. ficutinquit lacobus Apoftolus; quomodo ergo dicit. Ne nos indu^ cas in tentationcm : Ilkid fane, Ne inducas nos, tantundem valet, ac fi dicerct,Nc permittas nos induci Hoc autem feripturç idioma eft;In eo enim quod permittit, ipfc inducere videtur.Cmnis fiqui# dem tentatio a diabolo produdtur . Verum nullum atfingit homi* nem, nifiDcus permilerit: quum neque poreis nocerepotucrit,ni* Manfc.s. fi ipfo permittente, velutimanifeftius in progreflii inueniemus. Sæpius autem permittit tentationes in nos induci,aut propter pec* cata noftra, autvt manifeftafiatanimænoftræ fortitudo, quem* admodum dccuit ipfius lob hiftoria. Iubet ergo nos quidem pre* , cari, ne in tentationem indueamur: ipfe veto quum fit animarum «a« noftrarum moderator, interdum quidtm permittit, quandoque vero prohiber, iuxtaquodvtrumqueexpediens eft. Quare non in» duAis quidem tentationibus , ab îjscaucre dtblt;mus;vbi auttm in* V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E ii duAg

' dtiAæ flint, virilitcT contraftandum cft,vt 8C modcftiæ, fortfciir dim's fpecimçnpræbcamus.

Sed liber a nos a malo.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Malum qui'dcm hcc in locodiaboltim

neminauït : non qiiod natura malus fit, fed voluntäte. Per anto* nomafîam autem malum eum appellauit, tanqnam m extreme po* fitum malinae ♦ In eo vero qued nos precan nibet vt ab eo libéré* mur, ofrendit quod atrcdflimum ac irrecondliabilc contra nos ge*gt; rat bellum; nobifque diuino fit opus auxilio . Solum autem expli* cauit, vt abeoliberari precemur; dccens cmnis mali hunceflè eau* fam; ßC l'ta folum centra eum inimicin'as conuenit exerccrc, SC non centra eos , qui ex inconfiderantia abeoindudi funt, nebif* que nocucrunt ; quorum mifereri potius oportet,vtpote ab co fupe» ratorum»

Extrema oraticnis pars eft, coi um qui crant animi gratitude, vt* que Eeum bcnedicant. Sic ergo intelligitur, Cempleantur hlt;^c quç poftularrus; tucnim rex nofter es, potens adeacenferenda,fcmper* que gloriofus .Et hoc indicatquod additur, Jn fecula. Eedidicnc Âmen,fupcrius didum eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A lie quoque modo potfumus

anagcgice interpretari quardam in dcminica oraticne,vt nomen patris fitfilius . Ncmenenfm ,cius Cuius eft nomen deelarariuum eft; Sc ita films pattern manifeßat e -Regnum autem Ipiritus fan* dus dicatur,obdiuinorum donorum diuitias.Quiaigicur CHRf-8TVS eft caput noftrum, nobis qui membra eins fumus ,pcr viiæ puritatem fandificatis, ctialm ipfefandificatur ; vbi veto fandiii-cati fumus jaccedit ad nos fpirims ïar.dus . Voluntas autem pa* tris quae fit in cœlis, eft raticnalis cœleftium virtutum cultus » pr, X)ixiccnim amp;nbsp;adCauid; Quid milii eftin rcGlo,abangeIis videli* neqiie enim aliud pricter rationalem cultum : SC a tc hominc quidvoluifupcr terram ; nihil aliud, pra-ier cundem ctiltum , qui eft id quod neceflariumeft, ca-tcris præeminens. Rationalis au* , tem cultus eft , mentem ad Lci.m icndere inttnfam , ac fuperno* rum defiderio fucctnfam',•cum animi impctu aduerfus metis per* turbationcs acdarmcncs.. Panis vero refter duplex eft; vnus qui* dem congruus fubftantiae animæ , puta fcientia ^SC hicpra'betur iuxta recipientium virtutem * Alius vero naturie corporis , fen* fibilis videlicet. Et illequidtm fuperneminfftratur ,hK autem in* , ferne. Tentatio queque duplex eft, voluptatis videlicet acdo*

Ioris , Sc illaquidem naturalis eft, aeperturbationum innatarum^ bate vero inuoluntaria eft, amp;nbsp;perturbatienum naturae aduerfan* tium . Voluntariam igitur fugerc oportet; inuoluntariam vero deuitare quidem propter noftram imbccillitatcm ; at vbi venerir, tanquam purgatiuam viriliter fuftincre. Eft quoque SC aliud tentationum genns , fumendae videlicet experientiac. A malo au* tem,dçmon€fcilicct,velopcre. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ■

Si enim remi/èritii hominilus mataeorum, remittet amp;nbsp;noils pater tie/îer calefiis: ^uodfl non remiferitis hominiins errata eornm, nec pater nefler cale/îis remittet uobis er rata ueßra^)

Iterauitvt diximus de Nacre fermonem ,ipRiinque dïlatat, often;: dens huiuftnodi opus eflè Deo maxime acceptabile* Confidera etiam mihi obfecrohumanitatis magnitudinem.In noftraeóftituit poteftate peccatorum noftrorum remiflionem. At dices fortaftïs, quodin multis delinqudns, iniuria te affecerit. Verum tu in plu« ribus amp;nbsp;maioribus : QC ille quidem in conferuum ,tu vero in dos minum; tu indigens remiflioneremittes,Deus vero nullius indi;; gens eft» Si itaque remiferis , teipfum liberafti; iram fiquidem tinxifti, malorum memoriamexpulifti, benignitatem induifii, De;» urn tibi propitium reddidifti, propriamque remilfionem prccus rafti ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ s

Qjfßtn ante ieiunaueritis^neßtis nelut hypocrite triples: oifciirant enim facies fnas^ De ieiunio

«t uiJeaniur hominiius ieinnare, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

AwcH dico noiis referttnt tnercedem fnam,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Superius de hoc nobis

Quemadmodum quando dixit Si autem oculus tuus dexter tibi fueritoffendiculo,erueeum; ÔC fidextra manus tuatibifuerit of;; Puprit^^ fendiculo amputa earn ; non de corporis mutilatione loquutus eft, veluti eoin loco declarauimus: Ita neque nunc fimpliciter vngi ac lauari iubet. Neque enim ipfe hoc fecit, quum quadragintadiebus iciunaret; fed per hæc aliud quippiam admonet: occultare videlicet earn quæ ieiunium cenfequitur triftitiam, quum alaccr ac feftiuus appareas. Nam quia apud vetercs fignum erat laetitiæ, caput vn;; dum eflêoleo, faciem vero aqualotam: ad hoc gaudij/ignum adhor tatur, quo homines lateat quod ieiunes, amp;nbsp;ieiunij laborcm, au^; ferente dolorem lætitia alloues. Alio quoquemodo ♦ Impingua capitis tui mentem eleemofynæ öleo : faciem vero tuam, lachryis marum aqua abluito. Vnde 6C alibi ftepius per ea quæ ponit, ad^ , hortatur ad alia : inftruens nos, ne femper in præceptis id tantum attendamus, quodprimafacieapparet ,fcd amp;nbsp;fenfus quoque ipfo* rum perferutemur.

Ne uidearis hominiius ieiunare, fed patri tuo ^ui eß in aißondito, Ü“'pater tuus gui uidet in aifcondito,reddettiii.)

Ad fpedaculum heminibus cxponcre earn , quæ ex ieiunio prcue^ ni t molcftiam, cupiditatis gloriæ opus eft, De his auttm quç fe^ quuntur,iam didum eft,

Ne recondatis uobis thef auros in terra, ubi tinea corruptie perdit, amp;“ ubi fures thcfau# perfodiunt ac furantur^ Sf4 recondite uobis thefauros in coelo,ubi neque tinea,neque cor^

MattUi 54 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T Q_ V I N T V M.

Eiecfla lam lïianw gloriæ aegrïtudine, opportunedcinccps fegem de inopia ftatin't.NibiI cm'm adeodiuitiarum indudt amorem,quem* admodum van a gloria. Obhanc fiquidem ÔC mancipi'oruin grclt;i ges, de eiinuchorum examina, ÓC equos auro adorn2tos,ac menfas argenteas j omncmqiie faftum ahum cxcogitant hommes : non ad neceflîtatem, fed adoßentationem* Qiiia veronon faeile recipeï= retur, fi innd-imdedefpiciendis faoultanbus admoneret : ideo hune in partes fccuit fermonem. Et primum quidem dixit, Beati mife* / ricordes. Deinde;Efto, inquit,beneuolus aduerfario tiio. Pofts» modum ait ; Siquis tccum iudicio voluçrit contendere, ÔC auferre tunicam tuam, dato ipfi ÔC pallium. Tandem vero quod his o* mnibus mains cft,intulit. In illis etenim ôC mifcricordiæ paupe* rum, aduerfarij, Qc litis in iudicio imminentis fccit mentionem: hic autem nullo fimili pofito, ipfum per fe ftabiliuit facultatum con temptum; oftendens, quodncqueiliaprepter fe tantum iuflêrat, imo quanquam nullus illorum tibf moleftus fit,tu tarnenea quæ mundi funt defpicies: ipfaque pauperibus diftribues . Quodvt facilius perfuadeat, damnum oftendit, quod a thefaurornm recon« dirione prouenit, Ô6 commoda quæ ex eorum in coelis coacerua« tioncfequuntur. o’hö'autem (qiiod nos tineamvertimus)vermem fignificat, qui plerifque pofTeftionibus innafeitur ♦ èpSa'ia' vero, (quod nos corruptionem diximus)fignificat putrefadionem,ad ru« biginem mutationem,omnemque huiufmodi a fcipfo corruption nemindicat. Quid ergo, etiam aurum perdunt vermes? Etß non vermes, attamen fures. Omnes igitur fpoliantur? Plurlmi fane. Incertum eft autem,quia violentiattiti permaneant. Quæ vero pauperibus diftribuuntur, quo nam pado in cœlo recondfîn turf Quo pado.^ Jneoquod horum retri but iones ac remuneration nes ibi reponuntur: quæ autem ibi repofi ta funt SC colleda, fecura permanent, Allegorice autem tinea QC corruptio fignificat in* dudam in animoopinionem,quæ latenter corrodit bona,circaqug ipfaverfatur;fures autem perfodientes ,laudes funt, quæ extrin* fecus fubingrediuntur, perfodientes leuia propofita, ÔC compilan* tes reconditas virtutum diuitias. Deinde ôô aliaminducit confiderationem, quae ab hoc maxime abftrahat,dicens.

Cor in hoc loco mentem appellat. Dicit autem, quod fi nihil ho rumfuerit, omninotarnen vbi eft thefaurus ucfter,ibi erit mens veftra. Neque paruum id animæ nocumentum eft, mentem vide« licct fuam ibi captam eflè,£lt; circa thefaurieuftodiam multimoda eu ra difttihgijtalifj fubiedam eflè tyrannidi ; neque andere ad aliam tranlîre cogitationem,

de îucema nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lueerna corporis eil oculus^ Si igitur oculus tuusßmplex fuerit-,^totum corpus tuum

lucuîuot erit,Si autem ctulus tuus malusf^uerit,totum corpus tuum tenebroßtm erit^)

Luccrna cft luminare ♦ Poftquam ergo di'xit de xndigna feruitute mentis, quæ cculiis eft;animæ:vultdcmonftrarcmanifeftius , quod huiufmodi métis feruitus, pefiis fit animæ.Siimit autcm cxemplû ab oailocorporeo,a quo,fî^ quæ illius funt,nobisdat intelligere. Obferuandum autcm hic, quod Simplex appellat id quod fanû eft : Malû veroquodagrotum, Dicit ergo. Si oailus tuusfanus fuerit, totum corpus tuum illuminatum crit, a proprio videlicet lumilt; nari lucem Habens: fi autem oculus tuus tegrotus fucrit,totiim cor# pus tuum tenebrofum erit,non Habens abipfo lucem. Itaigitur QC mens,quçoculus eftanimaCjdefoffithefaurifolidtudini feruiens, :c# grotaeft:ipfa enîfolicitudo infirmitas eft,filt;; ideo obfcurata ê et aia.

Si ergo lumen quod in tc eft,hoc eft,mens,quç ad hocdataeft,vtani mam illuminaret ac reger et,tenebre funt,hoc eft,obtencbrata cft:te# ncbrç quç ab affcdionibus procedunr,quantæ funt ad animam ob# fcurandam,ipfo luminequod illi oriebatur obtenebrato.^’

Newio f oteü dwbus dommis fcruire^Aut enim unum odio hahebit, dltcrum dili getraut uni adharebit^O' alterum conternntt.)

Äliam prçterea confiderationem adducit formidabiliorcm, vt fortius ab amore tetnpotalinm rerum auertamur : oftendens hunc Dei expellereferuitutcm, amp;nbsp;in diuitiarum rcducere feruitutem,SimpIi eiter autem,amp; abfque nomine primum duos dicitdominos, vt au# ditores didi veritatemcogatconfiteri. Deinde nominatim illos po« nit,de quibus erat fermo.Duos vero dominos, dicit contraria iube# tes,AdHçrebitautem,hoceft,parebit, _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'n IVT

Mammona autcm ab Hebra?is diuitiæ dicuntur,quas ctiam demi# Mammcntt num appellauit,propter imbecillitatcm illorum, quiearum fufti# jeûnent dominium. Q-Uid igitur, nonne Abraham diues erat:’ none dus efl, di--lob, alijque fimilcs i Vtique diuites quidem erant : at non fer# uitiasfi'gnificat in'ebant,fed dominabantur diuitijs: ipfas in egenos infumebat» Non poteftis Deoferuire fiC Mammona: quia Deus non modoiu bet abalienis abftinere , fed öd propria elargiri : Mammona vero contrarium, non modo videlicet propria non elargiri, fed ncc ab a# lienis abftinere: öd ille dominus ventrem iubetaftringere, ifte vero ventri indulgere :ille continentem efle, hic autem fcortari, aliaque fimilia.

ProptereA dico uobls, ne foliciti fltis Anima Ueiïra, ^uid edAtis,Aut quid bibAtis,ne-Me corpori ueflro quid induAmini*)

Poftquam locum abfoluit de non recondendofuper terram thefauro, öd ea quæ contigerGt, pauperibus diftribuerc fuafit:docet deinceps de neceflario vfu non eue folicitum. Ait cnim, Ne fit is foliciti ani# mæ vcftræ, id eft, propter animam veftram, quidedatis , aut quid bibatis. Quanquam cnim anima neque edat, ncque bibat,propter animam

animam tarnen ediint ac bibunt homines , quæ corpus inhabitarc non poteft, quod non comedit bibit, doneeipfum quoquccori» pus incorruptibile reddatur. AIio quoque modo id aptari po^ teft; quod quum homines interdum in anima anxij fi'nt,quandoque autem fola mente foliciti: quandoque vero in corpore : aliquando et adpofl[èffîones,quas in animo habét,hoc extendunttSC abhac,Sô ab ilia cura, dominus illos abftrahens , dixit, Ne anxij fitis, neque in anima veftra, neque in cor pore, de cibo QC potu,ac veftimento.

Hoc dixit manifeftans , quod is qui quod ampli us cft præftat no# bis, vtique QC quod minus cft, præftabit. Plus,autcm dixit, hoc cftprgtiofius ♦

De voliicri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ajjgt;icite uolatilia cceli, ^uod non féminent,ne^ue metant^neque congregent in hor-gt;

Nequis dicat; Quomodoautc viuemus,de rebus neceflarîjs non eu rantes nbsp;nbsp;Soluit huiufmodi obiedionem ab exemplo auium:quas,

44«Reg* *7» qnum nihil folicite fint, pafeit Deus » Poflet autem ôô abbomi# Supra*^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exemplum fumere, ÔC dicere,quodEIia5 ÔC Iohannes,alitjque

fimiles,nihil taie curabant. Verum id non fecit, fed ab auibus po#^ tins ditfîam repreflit obielt;ftioncm,omnem prætextum maiori confu ï,cck*tt. ftone arguens ac tollens,Nam ÔC vêtus feriptura, volcns homines deqeere, adapem ac formicam , cæteraque animanria mittit, Aues ergoeodem ftatu, quo a principio fuerunt, permane«= tes , cibo qui eis iuxta naturam eonuenit etiam abundant : homo vero a Deo auerfus, eo priuatur * Veruntamen quæ abftulitalie«= natio a Deo, hæcrurfum reddit reuerfio. lubet itaquene horum cu-tam habcamus,fedad Deum peculiari modoreuertamur.

Nonne uos longe pracellitis illa:^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;None vos longe meliores eftis

auibus ƒ Quod fi viliora alit Deus , multo magis eos qui meliores funt. Qui enim corpus ciboindigens vobis aptauit, ipfius quocÿ alimentum omnino præbebit. Quid ergo, nequefeminare licitum erit/ Non dixit, Ne feminetis :fed. Ne foliciti fitis * Perfedorum fiquidem cft non feminare, fed operari cibum qui non périt: dico fa ne virtutes, ficut Apoftoli, horumque vitam imitantes j ac petere a Deo alimentum* Pançm inquit noftrum fuperfubftantialem dano:» Supra bis hodic. Medioenum vero eft feminare quidem,at non anxios efle, amp;nbsp;fcipfos totos in huiufmodi curas deijccre , vt ob has ani* mæ curam negligant, Ideoque feminare neque prohibait, ne* qucconceftit, fed in vniufcuiufque voluntateillud reliquit» Neque enim id de auibus dixit, vt feminare prohiberet, fed id tantum demonftrare voluit, quod illas Deus alat* Nam quid tibi proderit,fî te itacuris corificias ƒquanquamenim tu millies ftudium adhibeas , non dabis tarnen pluuiam aut folem , flatufque ventorum, quibus fernen frudum proférât* Nam hæcfolus Deus tribuit, Ita ergo dC de potu, amp;nbsp;de indumento, aitjfque fimilibus.

C A P V T Q. V I N T V M. ' ç* . .vi, Quomodo autcm potcft quifpiam viuere, quf talia non curât ƒ Quomcdo.’’ Sicut prædiâi viucbant fandi. Ncquc cnim prcpri* am imbecillitatem faciamus præccpti impcflibilitatcm . Nibil quidem impcffîbile præccpit Deus:nouir cnim pcITibilitatis lui* tnanx menfuram : non folum vt creator ïpfius , fed tanquam is quoque, qui earn in fe fufcepit. Verum illis quidem facile erat præceptum,quafi feparatis a mundo,cmnique habitucorporco: nobis autem impoflibilevidetur, coquodabipfonon fumus auulfi* Aues vero nutrit Deus,immittens illis naturalem’inftindum vndc cibum colligant,

Qias Mem ueßrum foüdte co^ititido , pofe^ addere ed fuam tum UKur»:) Nullus ♦ Sicut ergo hcc,Audio vcAro aAèo.ui non po teAis : ita nec cibum congregate, nifi Dco annuentc. Quanquam cnim millics Audium adhibeamus, nihil tarnen abfque eins proui-, dentia proficiemus. Etcerrc ncque palmum ,neque digitum ad-s dercpotcA« Dixit tarnen cubitum,quia prcprlemenfura Aature cA cubitus *

Et de uefiimento quidfiliciti eßii f Ccnfidemie hlia agri, ^uotricdo crefcant, vcAi I^onlaborant, w^ue tient,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mciito,

Lilia hoc loco Aores omnes nominauit, qued ex eo manifeAum cA, quia dixit, Sicut vnum herum. Quura autem eAct fermo dc in« dumcnto,quo medofacitmentionem de crementor' Quia didio* nem illam, Crcfcant, propter folia dixit eorum ,quæ horum vni* cuique Amt indumentum ♦ Confiderate inquit lilia agri quo* modo crefcant in ioltjs quac quantum crefeunt, tantum dccorem oAendunt.

' Dico tarnen uobis, (fucâ ne^e SoJomon in omni gloria ßia omiHnf eA,J?f«t unum Ixirum ♦ Qi^od ß herba agrt, qua bodie efi aas in clibannm mittititr, Dew Jie ueftit,quanto magis uos!')

Qiiare non rurfum a voluerfbus duxit exemplum , aut ab alrs a* rimalibus.'’ Potcrat enim multa ponere adornata ac pulchcrrima/ Quia vult hic ÔC vilitatem herbæ oAendete , quæ fie a Dco ad* ornatur, amp;nbsp;decorem pulchritudinis adeovili herbç datç.

Et nota quod Iiliorum adaugens vilitatem, herbam iit progref* Ai eavocauit: magifque qirum addit, Quç liodiecA, 6d eras iucli banum mittitur : qup ambo ad augerdam vilitatem didafunt» Decorem quoque pulchritudinis ipforum fimiliter amplificans, non dixit fimpliciter, quod ea Deus vcAiat, fed quod fie veAiat, Nam didio,Sic, hoc loco crementum dénotât pulchritudinis ♦ Solomonem autcm poAiit, tanquam pulchritudinis amatorcm, 5^ ad illam cognofeendam fapientem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Clibanus vero locus

Pronomen, Vos ,vt honoris demonAratiuum fit ,accipAo.Nam amantis amore loquitur, aefi dicat : Nonne longe magis vos,qui cAis prçtiofa eiui poflèffîo , quibus corpus , animam , ac men* tem'gra«

iïatUKvH. 58 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT CtV I N T V M,

tem gratis contulit,propter quos mundum formauit,propter quo» prophetas mifit, propter quos vnigcnitum quoquc fih'um fuum tradidft*

cnim oftêdit,quod volebat, deinceps ipfos obnirgat, Parum tide tes appellans: vtpote qui non abfqueambiguitatecrcdereni, quodDe-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;US ipforum curam haberet, QC idcirco loliciticflent « Ita obiurgäs,

cos confundft, acfidentiores reddit ♦ Docui't quoque dicJlo exems plonon infolefcere de predofis vefti'bus, qmbus longe preciofiores funt, magi'fque dccori herbarum flores , Quemadmodum autera quum fupenus de auibus diceret, quod non fcminent, non prolii* buit feminare, ficut ibidem diximus : ira neque.hic laborarc, aut nerc: fed ita loquutus eft, volcns tantum oftendere, quod Deus illa veftiat. Quare autem tanto decore flores amiciuit s Quia vult, vt ex hocdifcas fapientiæ ac potentiæ fuac magnitudinem. Si ergo li* lia, quae propter te fada funt, praciofe induit.’ quo modo non mul* tomagis te veftier, propter quem illa to rm a uitEt licet filius ipfe omnium fit creator ac prouifor ; ad patrem tarnen ,creationcm ac preuidentiam refert: oftendens hinc candem cum illo fibi eflè feien* tiamaeprouidentiam . Nondum enim tempus er at fuammanife* fte detegcrediuinitatem ,quemadmodum declarauimus, exponent tes partem illam : Audiftis quod didum fit antiquis , Nonoc* cides .

I?e ïbiïc/tu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;dicentes, Q^d edtmus, atit ^id bilrmus, wt cferiee

dine lt;nbsp;uid' Rurfum iterauitde folicitudinc fcimcnem,prcptercu* mâducem* nbsp;nbsp;nbsp;violent! am,quae vix abijci poteft. Tu vero cenfidera, quod fi no

bis iulTum eft,ne de rebus eiiam nectflariis fimus foliciti : quam fperabimus veniam, quum de his etiam quae necelTaria non func anxij fimus f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Omnia enim htec Centes inijuirunt,) Inquirunt, hoc eft, foliciti funt de his. Cenfidera: Gentes irrationalium more, folomciicnturvo* luptatum amore . Quandoergonequegentibus pra flantierts fu* mus ,quibus iuflitm eft, vt ôf Scribis ôi PhariQis virtutefimus c* minentiores,quofuppliciodigni non erimus,

Poftquam fatis ipfos corripuit, rurfus aliunde eos adhortarur. Eft enim prieceptoris officium, amp;nbsp;cbiurgarc dum expedit, amp;nbsp;confola* ri, ac vtrinque exci tare. Nori dixit aufem,Scit Deus: fed. Seit pa ter vefter:quo maximam habeant fidutiam. Ex quo cnim pater eft, ÔC tails pater,filios defpicere non poterit, ÔC pati vt rerum neceffa* riarum indigentiadeficiant, quum neque terreni patres idfuftine-ant. Et quia omnibus his feit vos indigere,dabit vtique. Non funt enim fuperfluaedere, bibere,aut veftiri ,vt peflet ncgligere, fed corpori vtilia,arq?naturæ ipfius neceffaria. Iraq; quatibi cxifti masefle caufam folicitudinis,magiscâ eftfecuritatis,Quiaenim hçc neceftaria

necenàrta funt,ideo magis conffdere oportet.Qiiis eniin pater, ctiam ncceflTaria filijs denegabit?

Qjt^rite autem primum regnum Dei üquot; iuHitiam eiust 0“ heec omnia adi^dentur uoi^ De quçrert bis.) Primû, hoceft, ante ea quae corpori funt neceffaria: vel Præ# do regno dpue, fiue maxime. Regnum veto Dei vocat lue bonorum æterno* ”* rum fruitionem. luftitiam autem cius , hoc eft iuftificationcm quae a Deo eft, vt vos ipfc iuftificet. 4 Si cnim hate petieritis, qua: funt ani* mæ neceflTaria, etiam ea dabit ÔC adijeiet, quæ corpori neceflaria funt.

Nam fuperius quoque, vbi docuit quomodo orare oporteat: primum S«pr4.6* quidem dicerc præcepit: Pater nofter qui es incoclis, fandificetur no men ruum : adueniat regnum tuum : fiat voluntas tuaficut incoelo, ficamp; in terra. Deinde veto: Panem noftrum fuperfubftantialem da nobis hodie. Neque enim ad hoc fadi fumus , vt edamus amp;nbsp;bibamus ac veftiamur; fed vt illiccmplacentes, aeternis fruamur boms: ÔC ad hoc maximcconuenitviuere,idque magis poftulare . Nificnimhoc petierimus , ncquaquam dabit: ea vero quæ corpori neceflaria funt, fiC pctentes, ÔC non potentes accipiemus , propter corporis fuftenta* tioncm,quemadmadum amp;nbsp;Gentes increduiæ. Namidcircodixit,Ad*' heientur . Non ergo de hoc folicïtiim eflè oportet, quod etiam abfquc lolicitudine fumus accepturt, fed de altero priori ac potion'. Verum fl ea quæcorpori funt ntccflaria,nobis ctiam non petentibus praebet, quarc ergoiuiïît, vt panem petamus fupcrfubftantialem ƒ Non ali* am ob caufam , vt tali petitioni fateamur ipfum efle, qui nos alatî vtque hoc confitentes, talianimi gratitudine familiäres efficiamur»

• Vel opcranonm Mtia,ßue uiriutis iiniuerpilis,fer quam iuitificamur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Ne/iii$ ergo joibciti in cra/iinum. CraRinui enim dies luram habebitfuiifißus^)

Qiium fupcrius fimplidtcr dixiflet, Nefolicitifiris,vidcbatur vnt ucrfalitcr omnem eorum quæ corpori ncccflaria funt amputaflc cu* “ nbsp;nbsp;*-

ram . Itaque manifcftius hic docct, qucd earn fane, quae de hedierno dieeftjCuram permittat, tanquam propter corporis imbecillitatem neceflàriam .‘earn veroquæ de craftinoeft, tanquam fuperfluam de* n^at. Craftinus cnim dies , èi. ipfe rurfus fuiipfius curam habebit, fiue corum , quibus in ipfoopus erit homini. Qjiidam autem di* cunt, fuperius quidem omnem vniuerfaliter amputaffe curam, idque ad perfediores dirigi: hic autem earn concedere, quç prgfentis eft dief, propter imbed lies.

Sitjfictt diei malum Juum^) Malum hic vocat curam, miferiam calamitates, qua: vndiqueproucniunt, ipfique fuffidunt.’nccoportet dief craftino ctiam addcre folidtudinem, ipfumqueaggrauare,quum ld nobis vtile eflè non poffi't adoperam fpiritualem.Didturenim ma^ lum ÔC quod hic u«u.'kx dicitur, non folum vitium, fed amp;nbsp;ca,quæ mo* dodjda funt. Siquidem in alqs quoque locis dicitur K«K'«,ira, fiue flagellum a Deo indtatum.Non eft inquit malum,quod dominus . non feccrit. Et rurfus : Ego ait faciens pacem QC creans malum, hoe eft,famcs,peftcs, ac fimilia. Triftiaenim amp;nbsp;afflidiónem adferentia, confueuimus diccre mala.

* vH. 6o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T Q.V I N T V M*

Ca p.vii. Uolifg iuJieitre, ne iudtceminigt;) Indicium hoc loco proCondemnatioe De eo quod di accipito,Sicenim interpretatur Lucas,dicens:Nolitc condemnare, cii; Neiudice^' ^on condemnabimini. Verum nificondemnet quis eum quipeccauit; tiSjVt non iu* yciuti fs quipræcft fubditum,pater filinm,aut dominus leruum ; au* gebuntur omnino vitia,erit(^ rcrum confufio. Sed hic non loquitur de hninfmodi cÔdemnatione,quæ bonum amat, amp;nbsp;qd*pranüeft corrigit. In ftquentibus enim iubetetiam argncrc hoc modo ac ligare.Abi, in* qnit,amp; arguecum.Etrurfum.Quæcûcp ligaueritis fuper tcrram,er5t ligata 66 in coelo . Hicantemfermo non adeos quipraefuntdirigitur, ftd ad fnbditos :moncns ne qui propria debet infpiccrc,ac feipfos dqu-»i.Cor.t«. dicare,infpiciantaliena,acdijudiccnt alios.Nam amp;nbsp;Paulus Apoftolus dicitjSinofipfos dijudicaremus ,nequaqnam dijudicaremur. Ditigif qnoep fermo ad ccs,qui qnö in maioribus offendant, condênant eos qui in paruis labuntur. Dicit enim ftatim in fequêtibus. Qiiid infpi* cis feftucam inoculo fratris tui,trabem autem qnæ in oculo tuoeft,n5 eófideras.'xaf^ofrantem (.quod vertit interpres feftucam aut ftipulam) proprie h'gni particula brcniftimaeft,öd pulchre trabi opponitur.

■ Didt Chryfofiomm in expoßiicne epi/iola ad Hebrteos iL'ud, Nohfc iudicarene iitJi^ ceinini,de uita dia,non Jefide.Similitfr illnd,Qihecun^e dixerint nobis ntftruetis,fir^ Ka:e fjciteiiitrbnm,VtJeruetis,de opfribus efj'e,non de fide»

Qao enim ludido iudicatis,iHd!(abimini.) Eadem condemnatione,qua condemnabis fratrem,condemnaberis 6^ tu;hcceft,fi leuecius lapfum turiofeinquifieriSjCtiam amp;nbsp;tucondemnaberis,amp; kuia errata tuaan« xie difquirentur,ac tempore tremendi iudicij condemnabuntur.

Et qua menßtra metimini/emetientur ^ij Kciis.) Et menfura qua curio* faexadione mctlris, puta quod tuae vtilitatis debuiflet habere refpe* dum,autcaucrene te offenderet : eadem menfura remetientur SC tibi

tuam conucrfationcm. Vult autem fermo,quod quantam cxpctis ab eoexadiÔem.tantam amp;nbsp;Deus expeteta te, Aduertere autem oportet, quod quemadmodö fi remifenmus dcbitorïbus nofhis ,remittet nolt; bjEÓ^ Dcusïltaff fratrem non condcninaucrimus, neeg Deus nos con demnabit« O admi'randa prarceptorumvirtus,quçfaciliaquidêfunt ad exequcndum,magnam tamen nobis conefliant falutem. Quidigi-tur,fi frater fornicatus fuerit,aut aliud talc quippiS deliquerit, an hSc non corrigam,fedtaceborCoirigc fanefalubriter, amp;C quafi medicus. Neq; enttn dixit,Ne cohibeas deIinqucntcm:fed,Ne indices, Dixit aût Rcm4K.t4. nbsp;nbsp;nbsp;Paulus,Tu cur iudicas fratrem tuum,aut tu cur fpernisfratrêtuû.*

Et certe non fubditum condemnare, animas eft pharifaicat,ÔC feipfum iuftificantis.

De fcftuca j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feßucätn in oculofufrif tui, tralem avtetn qute in oeuJo no ejî nS

iratris. conJiJerast) Per feftucam pcccatum minimum indicauitjper trabe ve« ro maximum, Eft enim trabs lignum oblongum. Vult autem dicere; Quomodo lapfumminimum in anima fratris tui acuteeonfpicis,gralt; uiftimum vero in tuanon intueris ƒ quifqueenim quat fuafunt nvu gis nouit,^ ea qux alterius: amp;nbsp;maioramagis videt, § ea qux tnino« ra funt.

Aut ^uomoJo dices fratri tuotSine eijciam feiiuctm exoculo TuOjC ecce traiseft in culotuo(^ Siue, Qiiomodo tentabis eum curare, quum ipfcmaxime indigeas falute? ecceenim trabs inoculo tuo eft.

Hy^ocrita eijce prins trabem ex ocnio tuo, tune perJj’icieSjUt educas fe^lticam ex ciiJo fratris tui. nbsp;nbsp;nbsp;Hypocritam nomïnauit talem, vtpote medici munus

vindicantem,egroti vero locum retinentem4VcI,tanquâ pretextu cors: redionts alienumlapfum curiofeindagantcm,fcd id propoüto coude:» ninandi agentem. Si enim curandi fratris defiderio hoc agis,cura pri” teipfum, qui plus illodeliquifti.* quod fi temctipfum dcfpiciSjmanife* ftum eft,quod nequeillum amasjMagis enim fcipfum quife^’ amat, fratrcm.Itaque non ad emendandum, fed adcôdcmnandum conuicia# ris * V ides ergo quod alios curare non prohibuit,fi id omnino ti bi cor di eft.’fcd admonuitjVt te prius cures,deindeillos: Medicum namçp fà num elle oportet. Hæc atque fimilia ftatuit; non auertens ,vt didum eft, a mutuacorredione, fed propriorum delidorum negligentiam res: primons. Duplex enim condemnatio ilium expedat, qui quû magnis reus teneatur malis, leuia aliorum errata curiofeferutatur»

Ne défis faniium canibiis,ncque pro^ciatii margaritas ue/îras ante percos,) Sans» dum ÔC Margaritasvocauit fidei noftrgmyftcrium.Sandum quidem, vtpotediuinum.'Margaritas vero,propter prætiofaquæin eo recons: dita funt dogmata. Et rurfum,Canes amp;nbsp;Porcos nominauit eos, qui immedicabili tenentur impietate.Canes quidem tanquâ Chrifto obla tsantes:Porcos vero,quafi perturbationû lutoobuolutos. lubet igitur netalibus tradamusdogmatum fidei myfteria. Ne protjciatis autem, hoceft,ne apponatis.Indigni funt enim qui talia audiant. Deinde ad* ditô^caufam.

Ne ^uando hi conculcent caspedibus fuis,amp; illi conuerjîlacèrent uos,) Melius enim eft eos hæc ignorarc, q cognofeere, ne quâdo poftquamfimulata probitate a vobis ea didicerintjudibrio habeant ac detrahant ipfis. Id enim indicat quod additur,Conailccnt. Pedes vero ipforum dicit infi delitatem eorum, qua ad perditionê gradiuntur. Deinde conuerfi a fi da probitate ad manifeftam repugnantiam,lacèrent vos,hcceft, impe turn faciant ac refiftant vobis. Non potentes n^cç diuina dogmata,fa* era quadam,vt dccct, maieftateintelligcre, affedus humanos illis at* tribuunt,6lt; inde armati,ilia quidem fuggillant, vos autem affligunt.

Petite,lt;amp; dabiiur uobistijifeerite inuenietistfulfate aferietur uebis.) Poftquam magna quædam ÔC admiranda iufTetat, puta vt difeipuli aindis animi affedibus fuperiores effedi,Dcoin dqudicandis dignis afltmilentur, ne grauia videantur mâdata, aptas addidit confideratios: nes,quæ hæceffe facilia perfuadeant. Maxime autem facilitatis adpo* fuit coronidem fine apiccm.’dico fanc,quodab orationibus eft auxiliû. Certantes enim non tantum fatagere oportet,verum etiâfupcrne au* xilium pofcere;quod omnino veniet,ô^ aderit,ac adiuuabit, emniaque redder facilia; idcoqj etiam petcreiuflît,^ quod dabitur promifittNô ramen vtcunc^ pctere,fcdcumpcrfeuerantia,5lt; aftiduitate. Nam hoc manifeftat quod dditurjQuærite, Necfolumcum perfeuerâtia S)C af*

fiduitate,fed etiam cûferuoreacvchemêtia.Idenim indicat quodfuîw iungit,dicens jPulfate,

De eo cj) O* Omnis enim tjui petit^accipit: quiqu(erit,inucnit: amp;nbsp;pulfanti aperiètur, ) -mnis q pe- Hæc in confirmationê promiffîonis addidiCvt fi nÔ ftatim aaeperis,’ rit accipit, ne defiftas,fcd perfeueresacincalefcas«Ideoenim non ftatim dat quod petis,vt qua;ras:amp;: idcirco non ftatim apçrit ianuam,vt pulfes. Apud homines enim,''- vrgens petitionibus infiftas, eos ad iram prouocasî apud Deum vero, potius eum iritas, nifi Hoc facias. Nam exquirit a te afliduiratem amp;nbsp;vehementiam: terp vult perfeueranter fimul ac fer=* uenter petere,Quienim petit,nec accipit;aut indigne petit,autnô pfe* uerar,aut tepide petit.Nam tria Hacoportetconcurrcrc.

animi agritudine quippiam ad bene operandiim petite gratiam accipit uirlutis ad operationem prteceptorum.Et qui abfque animi perturbatione,quitritaliquidin naiUTlt;eJfe* culationejinuenit rerum ueritatem,Prteierea qui animo non commoto^feientite lanuam pul/at m theologicadijciplina,aperietur ei cognitio reccnditorum myfieriorum, Q/^i utro anime,aliqua aff ebiione perturbato petit, quarit aut pulfit,non confequetur ♦ Petitis enim,inquit, non . 4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accipitis^eo quod male petatit.

De petête nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anqutfquame/iex uobis bomo:qui,ß flius eius petierit pattern,lapidem dabit illi.^ aut

filio a pre. Jïpetierit pifcem,ttum ferpentem porriget illtC) Ponit rurfum confiderationé fadi Humani.’ôC ab exemplo auditorem inducit, vt His qua dida funt aflcntiat.Oportet autem ÔC petentem filium eflè,ÔC petere quç patrem quidcin dare,filium autem acciperedeceat»

Sj frgo MS quïi jitis mab,no/lis lona dona darefilijs ue/lriiltjuato magb foter u^er cce leflis dabitlonaifiabeo feücririsC) Malos ipfosdïxit,nó hiimanâcalumni« ando naturam,fed ad difFerentiam bonitatis diuinae: Humana namque bonitas ad dfiiinam, malitïa eflè videtur: rantaqj cft harum diftinc^io, quantum hom’o differt a Deo» Confidera vero,quomodo nunc quidem cxhorratur ad ftudiofeopcrandum,nQc autemorare admonet.’rurfum nuncab hoe ad illud tranfire,nunc vero abillo ad iftud.Hocautemfai» citdcccns,qucdncquedefolo benoopere fccurcs efTèoportet, neeprur fum de fola oraticnc.fcd Qc quæ noftra funt conferamus,amp; cœlnus au xilium imploremus , Haecennn mutuoauxilio pugnantia, profpeiü habebunt fuccefliim,

On;niaergo ^p/ecun^ueuolueritisntfaciant uobi$ J:oniines,bac nosfadteipfis*) Omnia quee prnis de diledione ftatuerat,breui nïïc verbo fummatim collcgit,ac fucdndc dcan't:ponens rem facilem acnifbffi'mam.Omnia inquit quæcûcp volueritJs vtfadant vobis liominesamp; vos facKeipfis» lia autem hæc ïpfis facile, ficutvultis vt ipfi vobis faciant» Et Hoc idem cft, quod amareproximum ficut feipfum;ideoetiam fubdidit,

Itrf enim efi lex O' proflfiif.) Ita lex vetus Q(. prophetæ determi* nant.Lex fiquldem dicit,Dibgcs proximum tuum fïcut teipfumiProc pHerp quoque niulta de fraterno amore ludæos exhortati funt t fed Chnftus in fequentibus interroganti legifpcn'to, quod eilet mandata magnum in Icge.'vbide Dei ac proximi amorerefpôdifTetjfubdidit.’In bis duobus mandatis vniucrfa lex pendet prophcte,hoceft,hisduoc bus ma gis appenfa funt; circa hacc duo magis cgregietradantac nar

rancid pro fcopo haben tes, vt homines dcceant Deum colcndo atnare ac fe inuicem,in nullo älteri nocendo. Poteft quoq? ÔC alio modo dici, quod omnis lex ac prophetac hæc duo præcepta habenqtanquam radi* cem,caufam,06 argumentum,

Intraie per anÿtüamponam,) Anguftam portam vccat,virtutum De angu# operationem. Portam quidem, tanquam ad vitam aeternam introdue fta porta, centem:anguftam vero, vt quç ingredientes preparet ad labores acaf* Hi diones,donee ad finem perueniant.Quia emm arda eft cb fu5 per# fedionem, dicuntur illam non pofte ingredi, qui craft funt peccatis;

Qjiu lata e^l porta Üquot; J^atiofa uia,^ute abducit in perditionemt amp;nbsp;nulti fint ^ui in^ greJiuntur per eamt) Similiter viam ac portamneminauit voluptatS amorem tanquâmin ftipplicium abducêtem: idenim vocat hic perdi* tionem. Latam autem amp;nbsp;fpanofam,quia nullum pra?bct laborem in* gredientibus peream.'quum indulgens fit, nulloclaufa termine, nulle obferuata cuftode.

Q^àman^Haefi forta,amp; firibia uia qute dttcit aduitam.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r', qj, pro valde po#

nitur. Exaggerat cnim anguftiâ ac conftridionêiplius, vt his cogni# lis adeertamenexcitemur, ÔC preparcmurad laborum tolcrantiam ac conftantiam . Nam quod ex fe trifte eft, ft præcogni turn fuerit ac prae« cogitatumjvbi contigerit,faalius acleuius tolerari folet.Volens itat^ difcipuloSjCcrtaminum prçualidos fieri prçfedos , manifeftauit viam prçdidam efle anguftam,ac dolore plenam.Cupiens autem eos confe* lari,ob earn que inde fequitur afflidionem: amp;nbsp;alleuians quod in ea la* boriofum eft,manifeftat quo ducat,puta ad vi tam,videlicct £ternam:vt dum vifis laboribus anxiaris , in fincm ipforum refpiciens exciteris j viribus a fpe retriburionis additis. Neq? minima cofolatioeft, vocare ipfam portam ac viam:neutradiquidem permanet,fcdtranfit.

Et paucifint inueniunt earn.) I bi quidem multi, quia iucunda eft fine labore:hie autem pauci,quia difficilis eft ac laboriofa. Scire au# tem conuenit, quod nunc anguftam ac ftridam viam cœleftis vitae di# xit, propter tempor ar iam ipfius afflidionem : Alibi vero fuauedicit . iugummandatorum fuorum, 6^ onus prgeeptorum fuorum leue,ob fpem seternorum bonorum. Virtus enim grauis quidem eft propter laborum moleftiam, leuis autem propter rctributionem;fenfum(^ do# Ioris mitigat ac extenuat futuri expedatio gaudtj,

Clt;«teff a fal fis prophetis, ueninnt ad nos in ueftmentis oninm, intfinficus autem fim lupi rapaces.) Poftquam de via dixit, addit amp;nbsp;de his, quae per viâ ininfidfjs ponuntur, vt attentiores acvigilantiores fimus.Et in prç-, cedentibus quidem, de canibus ac porcis docuit: hie vero aliud quoep genus periculofius inducit,luporum videlicet ouina pellecontedorû: quia il li eer te manifefti, hi autem abfeonditi funt Ô6 occulti. Dicunt ergo quidam hos cflè prodigiofa Qi. falfa loqucntes , ac homines quof# dam fine Deo,qui fallendo plurimos,obambulant: nuncupari vero fal fos ptophetas,vtpote futurafubindicantes acprçdiccntcs:venireaut? in veftimentis ouium, tanquam in figura rationalium ouium,quç fub

Chnfto pïilórc prccedunt : cflc vero lupos rapac^es hoceft, tacite SC. clanculo fimpliciïim animas tallcntes , in pcrditionem furripicn* tes, Cbryfoüomtis aiitem hes diciteflc Chriftiancs,viram quidcm ha bentcs noduam ac pcrniciofam,fimulantcs aiircm bonitarcm ac piëta i^Cormt, »$ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cellcquia corrumpunt mores bonos. Exprimcns itacp

’ Chriftus differcntiam a prçdidis canibus ac porcis,iiifTit iHis quidem myftica dogmata non concrederc : ab his autan caucrc ne pcrnicicin ipfcrum participcir us, ranqiiam a ft ris vcncnaris. ISc lurbcntiir au tem auditores,eo quod non iacilecegnofcanturhuiufmodi homines,do cet etiam quepaóo ipfcs cegrofcanr,ditens.

A f ruiiibus (crumcogKcfiais t w,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quanquam in quit latere vidcan®

fur,attamen facile arguentur. Hacnim viaquameos difcipulos ince«« dereiufli, laboriofa eft ac difficiîis, ncc pefTunt hypocrite per earn in=3 cederç. Qiicmadmcdum enim bona ac gencrofa arbor,non afloribus, fed a fruóu cegnofcitur.'ita fane amp;nbsp;hes non a fermonibus, fed ab cpelt;« Row4M.i6. ribus eorum cogncfccmus . Be quibus amp;nbsp;Paulus Apcftolus dixit, quod per dulces fermones dccipiunt corda fimplicium. Eeinde ponic etiam confidcrationem abexemplo,vt hi facilius dignofcantur.

Nun^utdcolligunt de faints ant de trdnUs ficmC'i /jlh t», nunquid, id.eftjVtrum,modo interrogatiuo. Dicit ergo: Vtrum colligunt hemi« - ncs de fpinis vuam;Slt; cetera,Eft autcmSC tribulus fpinarum genus» . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sic otr.nisarborbonafru^nibonos facit* niticfaautem arlor frn^usmalosfaatA

bonaenma nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prætcr naturam ,fadîuqueimpolîîbilcm interrogaflet : fub*

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dit, quod ficut illud fieri non poteft, co quod fpinæ ac tnbuli inuti’ia

iruciu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cft,inepta ad ferendum frudum, qui fit aptus efui ; vua autc

, ac ficus ad cibum ccnucniunt. Ita quoep omnis arbor bora friuftus bo nos facit,00 ctetera, (pro quo vulgata teditiohabet malum,Sd potius marcidum fignificat aut putridum) nonfolum dicitur putri« dum,verum etiam quicquid vitiofum eft SC inutile. Nunc ergo vccac arbores marcidas autvitiofas praedidos hypocritas,quorum frudus, hcccft, adiones aquales funt marcedinfaut inutilitati ipforum.

Ko« j)ou/i arbor bona ftnSlns males facere: r.cque arbor uiticßi fruEins bonesfaf cere,} Ne quis fufpicaretur.quod poftet bona arbor malos quotp frudus aut inutiles producerc,ôlt; arbor vitiofa bonos: manifeftat,qp 2.Rfg. 11» hoc fieri nenpeftit. Verum Dauidquum bena eflet arbor,quomotf Aft,9. do frudus malos produxit, adulteriumvidelicet ac homicidium r Paulus autem quum vitiofa eflet arbor, frudus bonos prctulit, effc^i dus Chrifto vas clcdum.^Quomedoi Quiamutati funt,hie quidc aprauitaread virtutem, illevero a virtutead prauitatem, Bence an* tern manferunt Dauid quidem in virtute, Paulus vero in prauitare, non potuerut huiufmodi frudus producere Bixitergo hccefteimpof» fibilcin his,qui immutati permanerent,

Omnis arbor ejna non facit frubf urn bonum exciditur.^^ in igntm mittiturd) IIlos quidem punire non iuflit, fed tantum ab eis cauere , Ipfts tamê metum incuftit atrccilïïma’ ex hac vitaexcift'onis impendentis,ac fup plicq ignis inextiuguibilis ffimul ^uiden iHos qui male ab eis aedpiun

Ita^ue tx fruFiibui eorum cognofcetis ecSt') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;afxyi itaquc,vtic^iic,fanc,

conftimatiuum eft, acfidiccrctur,cmniho* Pofitis emincxtmplcrS ccnfiderationibiis, acdcmcnürato quo mcdo taks ccgnofcendicflcnt, fubdit:Omnino ficut pri'us dcmcnftratum eft,ccgnofcctis ipfcs a pra uis adionibus corum.

Non ownii dicit mihi Domine Domine, intralit in regnum calcrum, fed qui facit uoluntarem f-atris mei, qui in calis efl.,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vidc quid nunc dicat. Nen cmnis

quicredit in me,ingredictur ad bonorum coelcftium fruitionem ,nifi cttamfecerit quædico:itaquippeaddidirLucas. Ncque cnimfolafi^ des ad falutem fufFicit, nifi ßc vita fide digna adiungarur: nccp vira fo Ium virtuticonformiSjfi nonctiam fideditefcamus ;fcd vtrunquefi-mul adiunxit, vt non feparetur alterum ab altero. Nam ipfum appck lare Dominum, fidei tantum eft, Qiicmcdo autem non dixit,Sed qui facit voluntatcm meam Vt patrem henoraret : amp;nbsp;quia non alia eft patris voluntas ab ea quae filq eft : voluntas autem patris , filq præ« cepra funt,

y.Uiti dicent mihi in illo Jie t Domine Jemine, nonne per nomen tuum prephetauimusi ■ per nomen tuum doemenia eiecimuf, tiZ per nomen tuumuirtutes multas adidimus^ Er lunc cenftebor illh: h'unquam noui uos^ Difeedite a me omnes,qui cperamint iniquita;em-) In præccdcntibus quidcmdccendo innuit, quod peccatorcs cxceptu^ rum fit fupplicium: nunc vero apertius id dicit ♦ Quis eft autem qui punit im pics,nifi ipfei fed quum antea dixiflet : Non cmnis qui ere* dit in me ingredietur regnum ccelorum, nifi dC vitam condignamha* bcrecurauerit: nunc amp;: aliud quod mirabilius eftaddit: quednee^ fi* gna amp;nbsp;miracula ardentes,co regnodigni habebuntur; nifietiâ66 vita corrcfpondcat fidci, Ecce cnim 66 hi multa talia operati fuerant, ab* qcientur tarnen , co quod vitam fuam ncglexcrint. Multi inquit ab co quod redumeft cxcidcntes, hæcô6 ilia mihi dicent. Ilium quidem diem,dixit diem iudicij t nempe cognitum Ô6 expeëtatum . Vir.'utes autem nominauit figna 06 miraaila* Confitebor fane eis,hoc eft,con* demaabo eos . Quum autem ctiam per nomen cius multa feciftènt, quemedoeos ignorati Qiiia vitam habebantcontrariam.

bcirecnim cportct,quod apudDcum duplex eft fcicntia:Vnaqtiidem naturalis, qua omnia nouit; vtpote omnium confpedor,cmniumque priufquam fierentcognitor. Altera veromagis pccjuliaris, qua folos iuftos cognofeit.Nouit,inquit,dominus viam luftorum. Et; Cogno* P/àlw.t* feit dominus vias innoccntum.Et: Nouit dominus qui funt cius, i.Tiwot.i« Eos autem quivitam habentcontaminatam ,ignorare fcfimulai : vt* Inftd.zÇ. potecognitionc fuaindigneconuerfantes. Alibi quoquenegat illos, irfraa9 vt qui eum opcribus ncgaueiunt. Dixit cnim per propheiam: Popu lefa.i^* lus hie labqs me honorât: cor autem eorum longe eft a me. Qui eium praccepta ipfius fpernit,ipfum fpernit.u'deo quoq? mcrito ipernitur.

Verum fi indigni erant, quomodo in eis operabatur fpiritus fandl’i Ornnino propter duo fiebant ifta.’puta vt gratiae Dei liberalitasetiam in indignes diffundi demonftraretur:66 vtper ipfum alijs beneficium

coferretur, qui videlicet ab cis curabantur, vel qui cpcra illa adir irqda intuentes credcbant in Chriftü.Noncrgoeosadmirari cportet,qui mi racula operabantur:ne(Ç cnim quicquam a fcipfis confercbant,fcd Ecj: um,qui quum illi tales effent,gratiam tarnen illis pr^ftiterat» Talis e* Luc.^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidæmonia eijcicbat, nee tarnen ipfum fequebatur : talis crat 26

ludas prcditor,Nam licet indigni eflènt, gratiam tarnen accepcrant* In veteri quoque teftamento in multis indignis gratia operabatur.’vt per ecs alijs beneficium pr^ftaret. Sed hi quidem fidem interim habe bant, quanquam vita reprehenfibiles cflênt, Balaam autem quum a ^timer.21* qc cenuerfationebona eflet alifnus,prophetabat,Quin amp;nbsp;Pharas Gene«41, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nabugedonofor ÔC filio dus Baltafar, quum clientimprjffimi

ac fceleratilïimijDeus lutura demôftrauit, propter aliorum gubernas! tionem. Scdquid deheminibns dice, quum amp;nbsp;in afina Balaam fuam demonftrauerit virtutem.'voce primum humanaccllata,vt earn ipfius afeenfor intelligereti Quia ergo red a vita déficiente, neque fides, neqj miracula faluosfacere polïunt.’nobis de vita magis ciirandû ê.Quod fi facere queque ligna detur, fufeipiendum eft; fi autem non detur, con«s triflari non oportet. Nam qui virtutc prpditus eft,ô6 fi miracula non adat, nihil inde patitur detrimeti; bona liquidtm vita fidelem omni:« no faluum facit: miracula veronon femper. Praterca bona vita re« munerationem nobisdcbetDcus:miraculorum autem,ncs potius ipf» debemus. Caufas vero propter quas,neque fandis omnibus prçbet Dfus gratiam miraculorum , neqt ediuerfo emnibus indignis , folus ipfe nouit,qui cmnia iufta ratione facit»

Omnis ergo ^ui audit hoi fermettes meos,^' facit eos^a/fimilaio eum diro frudetiti») Explctadodrina adhortatur deinceps difcipulos,vt per viam angufta Ô6 ftridam gradiantur : promittcns illis fufficientem affore fccurita« tem,nempc ipfam prçceptorumobferuationem . Omnis,inquit, qui audit hos fermenes mecs, fine hac qua iuflî prçccpta : quçdam fiqui« dem cxemplaria c^uozQfiHtfîTou , id ell, affimilabitur habent: rtdiim ta« men eft ôi e/xojamp;o-ûj aflîmilabo: fine auxilio enimeius nullus quice^uâ boni poteftoperari.Deindectiam prudentis operapenit»

Qw cedifcauit domumfuu/n fu^er fenam^) Demum quidem appellat, intelligentis anima operaticnem, qua varias adificaturvirtutibus. Petram autem,praceptorum eiusfirmita/cm,qua fundant ac firmant ea,qua ftiperadihlcatafunt,26 ademnes tentaiicnurninfultus,neeuer tantur euftodiunt : fuadendû emnes centumelias , multiplicesepille-cebras, etiam mortem ipfam defpicere,nec ob vllum difpendium mol lefcere,aut terga dare»

Et defiendit imbet^if ueiieruttt ßumiM,ßauerunt^t-:e uenti^ ac Irruerurtt in demum lam,^^ non cecidir.fundata enim erat fu^er petram.') Ad intellcdum quidem communcm,per imbrem,fluuios ac ventes,varias innuit tcntatiôes; Anagogice vero per imbrem intelJigimus cemmoti animicogitatio« nés , quas immittunt damones animis : fluuios autem affedionts ad perditionem detrahentes : ventos vero dæmcncs , qui ncqui tiæ fpû ritus dicuntur. Siueigitur fenfibiles/iueintelligibiles dixerimus tê* tationes

tationcs i omnes iiæ in prædidatn domum l'rrucntes, fiircinfilicntcs, aut lUi rui'nam nlinitantcs, non potucruntderi'cere ant dilïbluereeam, quia fundata erat firmiter fuper petram, Gucfiipcr folîditatetn, vt digt; dum eft, Statim itaque apoftolos mihi ihtuere, in quos plunmç de^ fluxerunt infidiç, ac mnumeræ calamitatum hyemcs deciderunt; ncc Valiicrunt animais corum turrim cuertcre, fed perditi's cerrecorporis bus, animo permanferunt incxpugnabiles acinfuperabilcs»

Et omnii ^ui audit htec uerla nonfadt elt;j, à/similahitur uirofaïuo.j Qin'anotinulli auditorumlaudaturi crant quædi'xerat,nec tarnen ca faduri: per parabolam hos anticipando deterret. Pofitis autcm pru«» dcntis atquefatui openbus:inius quidcm rationi confonisô^honcftis, huius autem vanis t vtn'nque difeipulorum confirmauit falutem,amp; per zelum prüdentiæ, èi. per odium vani labon's. Hccautem frcquentcf • facit: ad virtutcm adhortans , ÔC ab imitatione bonorum, SC abodio malorum,

Qm teJificauit domumfuam fuper arenatn i Et défendit imbef, G^uenerufttflumi^ Hiyfaueruntque uentij ac irruerunt in dcmum illam, ceddit.quot;) Mérite ftultum ilium neminauit. Qin'd enim infipientius eo,quidcmum fuam fuper àrenam ædificat, SCquum laborem fuftineat, priuatur tarnen frudlu, quem inde coIligereoportuitfEft ergo tâtundem, aefi diceret: Omnis qui poftquam præcepta mea didicit, fuper ea,quafi fuper folidum fun* damentû, fuas adioncs non ædificat, hoc eft nonconuerfatur iuxta id quod ilia admonent, fed alia incedit via, ftultus eft vane laborat,hoc eft, varijs tentaticnibus , affliâionis tempore facile fuperabitur , Quum autem talis ob aliud nihil prætermittat falutis præcepta,q ,p* pier viam ardam amp;nbsp;anguftam, erit fane arena voluptatum amor, fu* per quam,fuam çdificat conuerfaticnem: idccq? ingruente tcntaüone, innegationcm cadit,non ferons accrbitatem,eo quodlaboribus,durif(p afperitatibus non fît afluetus,

Et fuit ruina ipfius nut^na.) Magna vüque» Neqiie enim ab henoa rc cxcidit aut diuitqs , feu alia huiufmcdi Humana proi^ritate; fed a fide in Chriftum . Nam qui infidelis eft, non cadit, fed lacet peni* tus in fouea erroris : qui vero ab hac cxtraâus, ÔC ad fidei altitudi^ nem fubletiatus , poftcareuocatur : hic cadit, £lt; a vita cxcidit æ tern a»

Etfafïum eft quum fini/fet le fus hos fermenes, obftupuerunt turhte fuper dcfîrina ipfus») Habent Hebræi pro confuctudine in prindpio alicuius narrationis fimpliciter pcnere,Et fadumeft* Tu autem admirare mihi turbarum attentionem ac tolerantiam in audiendorquæ dorée complercntur omnia dedrinæ verba, libenter perfeuerabanr. Cbfîu* pucrunt vero,tanquam ab inuidia ac malitia alieni ♦ JDeindecaufam quoq; ponitftuporis.

Er4f autem docens ipfs tanquam autoritatem habens^Üquot; uon fcM Scritæ♦) Docebat cum increpâdifidutia,filt; nô cum mcîu,quemadmodum Fcri* bæ«Vcl,quia Scribçalcge ôi. prepHetis proferebantea quæ docebantî vtpote dicêtes ;Hçc iubet lex: Ifta dicût prophetp.Chr iftus vero accepta a feipfo autoritäre, docebat, ac legcmfaebat, ÔC continue addebat^

■Matthi via és nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT SEXTV M»

Ego aufcm dico vobts:5C taquam futuri ludex feculi,bonisquidê pro-mittebatfalutem, mail's vcrocomminabatur fuppljcium*

f'aP* viiif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q^utn autem deßettdißct de monte, fe^unta funteum turba mubtet) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J\ do

* dlnna tranfit ad miracula* Qiiia enim tanq auton'tatcm Habens doce bat, ne ladabundus efleputetur 8C arrogans ,openbus qucqucfiiam oftendit poteftatcm,amp;S lermones re ipfa confirmât« Confidera eti'â turbarum bcneuolentiam: ipfi fiquidcm dcdrinam fubhmem auribus pereïpiebant amp;nbsp;admirabantur, crcdebant ac fequebantur. Principes autem ipforum amp;nbsp;fcnbæ promulgantibusqiioiç virtutemeiin fignis, ofFendebantur ac iritabantiir«

Et eae leprofns cluum acce/jï/Jèt ajorjbut eum,dKëit Domine ß nis,potes me mundttre.') Non dixiuSi Deum inuccaiieris; fcd,Si vis; quod argumente eft indubitatæ fidci,Quum cnim audifîetdedodrina ac potentia eius,crc didit Deum eflê, qui omnia peflet, Ideo etiam cum feruore acccflit. Nâ quodfimpliciter dixit Mattha;us,Adorabat, manifeftius ait Mar filttr- ** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Genibus prouolutus. Lucas veto fimiliter, quod procidit in fa«

Et extents manu, tetioit eum iefus, dieeniiVoIo:Jigt;iundare, Et confe/iim mundata efl lepra eins.) nbsp;nbsp;nbsp;Volens lane Icproficonfirmare iudicium , quod rede cm

pinatus eflet ipfum efleDeum omnipotentcm;turbif(^ oftendcre potec tiam fuam,ficutdiximus,air:VoIo.Mundare. Hieautem,Volo, be« nignitatis indidû eft;Mundarc veto,potentiç.Qtium autem hunc ver bo fanaret,quam obcaulam manu quoep extenta tetigit eum ƒ Qiiia lex erat,quæ Icprofum tangere probibebat. Volens autem Chriftus on ftendere,quod tanquam Deus fupra legem eflet,Nam hçc aduerfus nu dos homines ftatuta crat.’andader tetigit, nee vllus c turba contradiic xit « Ex praemiflis cnim certi crant, quod omnia legitime facerct» Simul etiam doccbat, non abeminandam eflTc corporalem lepram corn, quiciufdem funtgeneris.Solam namquelepram animçconutnitcxe* crari,qua eft pcccaium.Non folumenim mantis ipfius,impuritafcm non contraxit adcontadum corporis leprofi, quin potius illud emun?

. dauit.Quia igitur pulchritudine animae noftræ lepra deletur peccati, accedamus adfermonem præceptorum Chrifti; vtpoftquam nos teti* gerigipfam emundet.

Etais Hit lefus:Videncmini dixeris») Prçcepit vt taceret,6lt;^ ipfclaudc fugicnsapudhömines,6lt; eos inftruêsqui beneficia in aliquê conférât, vt ambitioncexecrentur. Atqui manifeflefcicbat Chriftus, quod taci-turus non eflet,fed benefadorem palam prædicaturus; attamen quod fuum eft facit prçcipit.Oportet enim eos qui bcnificia conférât, mo deftiç caufa precipcre filêtium;cos vero qui bénéficie funt aftedi,prglt; dicarc propter gra tiiudinem,

Sedabi,oflende teipfltm fai€rdoti,amp; offer mnnns quod prteçepif Ulis Kiofls.)

C A P V T S ï P T I M V K lufRt Icx’, ne is qui a lepra mundatiis cfict, fuiipfius ccuUs crederét, fed oculis facerdou's iudidum cmcndationis ccmmitteret. Neq,' pnus his qui mundi cflènt ccn,iuifceretur , g fcilli manifeftafièt: ££ abeo fuiflèt wur.dus ii'dicanis . I?enidc munus propurificaticne adducc-retjficut in libreLcuitici fcnptum eft* Quemedo ergo dici'r, Munus IcKîf.M* t]uod præccpit Mofes, quum id iuflèrit fDcusr Quia Mefes Icgiilaror dicitur, vrpotc qui fcripfit,quæ Deus ftatuerat, Sanitatctn i taq; ipfc operarus efl; apprcbaticncm vero ipfius,facerdoti ccinmifit;nc facer?; dotum munus libi latenter rapere viderctur.

In teflimoni^m illis.) Ad redarguticnem illorumrdîco fane faccr» dotum , Nam ,uaj:T\/çio)j, id eft. teftimcnium., vceat nunc redargutio?! nem. Quia enim illi tranfgreflcrem Jegis cum dicebant : emunaarum leprofum admonet vt feruaret legem , amp;nbsp;faceret quæcunque lex præ?; ceperat. Hcc autem ad rcdai guticnem illdium admcncr. F* am quo* modo Icgcm feruarc aùmcneret, fi Icgis eflet tianfgreflbr. Obferuan* dum vero quo padto inrerdum quidem legem foluitjviam aperies phi# lofophiæ atq; ccnucrfaticni Chriftianæ, quam poft mortem fuam vi* gereoportebatrac præparans ceflationcm legi veterfiamquefenefeenf ti, Quandoep veroillam féru at, demi ttens fe ad imbecillitatcm lu* dæorum,ne cos offenderet.

aVum autem in^reffîis effet Capernaum , aecefsit aJ eum Centurio Jeprecans cum^

amp; dicensi Domine puer meui lacet in domo paralyticus^grauiter dißruaatur.) Iacet,hcceft,proic(ftus eft.

Et ait illi le/ùs,Ego ueniam ix curabo cum. ) Quare nen vccatus in do mum,fua fpentevenrurum fedicit î Quia prvcognouit ilium iamere* dere qued Deus efîet: amp;nbsp;ita volvii magnam nus fidem , bis etiam qui fcquebanrur detegcrc.Intendc ergo qs qua: fequuntur.

Et reff endens Ccnturio,dixii: Domine non fum digrus.ut /ub letlum metim intres.ßd tantum dic uerbo , fanabitur puer meus ) Ncn fum inquit dignus, qvia tu Deus e,’!;fed tanquâ omnipotens dienudoverbo qued vis,S^ ipfum quoq; verbum opus fier. Vides fidei magnitudinemf Propter hoccr go dixit Cbnftus, Egoveniam amp;nbsp;eurabo cum, vrdicat Centurio, b o fum dignus èc caeteratS^ ita maniteftetur omnibus magna fides eins* JSÜfi enim Cbnftus illud dixiflet, ncquaquam hcc Centurio refponcif fet, 6Ó CCS qui fequebantur cmnino latuiflèt quanta erat viii tides-Vide quoq? Centurionis verba que fequuntur ad id diredta, quod nu* do etiam verbo fanare peflet»

Njw amp;nbsp;ego homo fum fub alterius potefiate confiitutus, babensfui meiffe milites: çy dico huic uade.^ç^ uadit: nbsp;nbsp;nbsp;elij ueni,(!ir uenit:amp; feruo meo.fac bcc,amp; facit.')

Abexemplocius qued circa fe contingebat,confirmabat, qued fcice* tiam verbo fanare poftet.Poftq enim dixeratæicverbo,fubiunxit Nâ 66 ego licmo fum, fub ducis excrcitus poteftatc cenftitutus , bal ens

Matthäi.via nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVTSEPTIMVM»

fubmemHites æ fcruos, QC quodanqucdico, is inairidanterhccfit; cit. Hacc autcm dtcebat, oftendcns,qiiod fi ego homo alten' fubicdus, ob modïcam pnneipatus dïgnïtaKm , folo verbo potens fiim, mul to magis tu qui Dais es, iiifiniræ poteftan's ac dignitaris. Iraq? fi dixe* n's morti vt abeat, abibit. fi veto vt vcniat, veniet« Nequecnïm f)mlt;« plidrcr fubdita eft vcrum etiam ancilla quac maiorem habet fubic*' dionem ♦

Hoc dKtIito leßls admiratui eß, amp;nbsp;ait hit^ife fetjutlantur î Amen dico uolts, neque in Ißael tantamßdem intieni,) nbsp;nbsp;nbsp;Admiratus eft.Qiiûcnim nec^ Ifraelitaef*

' fet, ncq; fcnpruras qiiæ de ipfo étant legiflèt, adco facile credebat « Necfoium admiratus eft, verum etiam fidem eins praeconio promul* gauit, vt ali] huncimitarentur . Neqj inter Ifraclitas. inquit,tantam inueni fidcmtqui quotidiefetipturarum legunt teffjmonia,quar de me loquuntur. In prpcedentibus autem diximus, quod Amen dico,tanff tundcni eft, ac fi dicatur: Vere ac firmiter dico;nclt;ç opus eft hcc dein« ceps interprerari.

p. P , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dico autem uobif, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multi ah Oriente amp;nbsp;Oeddente uenient, CZ accumhent inßni^

-, . bus Abraham,) Quidam dicunt qued ficut quædam profundiora zi ranam, Ioca,aut curua Iitora taies vel taies finusappellati funt: ira fane ôd abditi fruitienum recenus,in quibus eft Abraham,finusAbrabam didi funt. Nam quia infignicr crat Abraham apud Hebrpos,idco eos proprieipfius Abraham ncminauit. Multi taies,hoceft,e Gentibus, Per Oricns veto amp;nbsp;Cccidens,omnia Icca totius vniuerfi fignificauit, Venient autem ,ad me videlicet per fidem , Præterea Accumbent, id eft,requiefeent. Abraham vero in medium adduxit,quo maxime lu dæos mordcret,adoptando ici licet ipfi Abraham eos, qui a Gentibus procédèrent, Sinus item Abraham,dixit requiem ac fruitionemiur fterum , mutuamque focictatem ÔC couueriationem , quæ regnum eft cœloruin , Quia autem iam credebant Abraham inineffabilibus de* gerebonis, pro regnoccelorum finus Abraham pofuit, tanquam rem notioTcm. Simul etiam nehis contrarius elle videretur, qui in veteri teftamento virtutem fedarifunt. Nam qui Abraham ita honcrabat, vt etiam finus illius requiem gternam nominaret,cmni huiufmcdi fu fpitione carere debebat.

Ttlij autem regni eijaentur in tenebras extremast ibi erit fetus amp;nbsp;^idor dentiumA t , Regnum nunCjDeum intelligimus: filics autem tins, Ifraeliras. Fi-lius inquit primogenitus meus Ifrael. Vel,Regnum quidem, çrernâ requiem; Filios vero eiusvccari nunc lud^os,tanquam heeexiftimS-tes, eoquod fernen eflent Abraham. Qui inquitfefeputanrellefilios, eqeientur propter fuam incredulitatem. Efjcicntur autem.id eft, ex* ficlIentur. Tenebræ vero exteriores,Icais eft fupplicq miferrimus. læc autem dixit,faftum comprimens ludçorum,qui feie iadabant,(^ e generceffent Abrahamrôd confolans eos,qui eGentibus eranr.’attra hensep ad fuam fidem.Nam multi quoep Gentiles propter figna feque* bâtur eiî.Et his aûtamp;: illis vtilitatê proct’rabat,ncilli cÔfiderêt.quaft liantes ,neq; hi defperarent quafi lacêtes. Confideta vero quod Centu*

C A P V T SEPTI H VM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7» nbsp;Matthäi.viti

tio verbum cxpofcit: Icprofus autemfolam voluntatem ,qiiod maio-* rfs eft fidei» Qiiarecrgo magis admiration! habitus eft Ccnturioi Qiiia leprofus quum eiïèt ludæus , noucrat libres, qui de Chrifto tegt; ftificabantur: ÔC inde milita habebat,quibus facile ad fidem inducere»’ tur.Centurio vero quum Ethnicus eflèt, a hullo aliunde ad fidem du#' cebatur, q a fola redfa mentcu'dcoetiam præpofitus eft ciedcntfbus ex Ifraêl, Q_uum autem de introdudione Gentium,reiecftionc fudç# orum faÂa fit mentio confirmât banc per lignum . Vide ergo quid fequatur «

Et ait leßti C(nttlt;rioni4 A bi ßcut creJidißi ßat nbi.') Hine oftendit Chriftus, quod plurimumconterat ad miraculi operationem fides de# precantis» Sicut credidifti,inquit, fiat tibi: hoc eft, quiacredidifti me pofte ægrotum curare,licet domum tuam non ingrediar,itafiat»

Etßinatus eft purr eius in illa hora. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicut de leprofo dixit euangeli'

fta,quodconfeftim mundatus eft, ita amp;nbsp;nunc quod fanatus eft in illa hora. Hæc autem ad augmentum addidit miraculorum.Nequecnim folum admirandaoperatus eft, fed ctiam inbreuiftimo temporis mo# mento fuam demonftrauit potentiam. Qiiidam autem dicunt alium efte huneCenturionem, èC alium cum de quo apud Lticam. Huius fi# quidem filius erat paralytiais, illius autem feruus.Et hic venit ad le* fum.'iHé vero primum quidem mifit feniores ludçorum : deinde ami* cos fuos. Præterea ifte non folum in domum fuam non vocauit Chri* ftum, fed èC venire volentcm prohibuit : Ille autem primum quidem per feniores vocauit, poftmodum veroper amicos prohibuit. Quum autem huiufmodi infint diuerfitates : accedunt quoqueà: multae fi* «nilitiidines. Ambo enim Centuriones , ÔC Capernaum commoran* tes , Qc proparalyticomœrentes animo: eandemque fidem fuis ver* bis demonftrantes: èC æquali bénéficie affcâi. Dicit autem Chryfo# ftomus eundem eflè amp;nbsp;apud Mattheum ÔC apud Lucam.Siquidem Lu cas diligentiæ caufa omnia minutula cxequutus eft,præter Centurio* nis praefentiam: Matthæus vero breuitatis gratia, feniorum atque a* micorum miflaones prætermifit, quafinon nçceflàrias. Solam autem Centurionis fidem, èC laudem quam propter earn promeruit, QC raculum in paralyticofadum apertedefcripfit. Oportet tamêeas quæ videntur,vt didum eft, foluere diuerfitates. (pro quo hic pue* rum habemus) dicitur non folum filius, fed QC feruus: Habebat enim Cenef. jo. inquit s5-«Z2ia(; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoceft, férues amp;nbsp;ancillas. Quod autem .ji.

Matthaeus dixit accefllflè Centurioncm adChriftum:Lucas vero mi* fiflè adipfum feniores , amp;nbsp;poftmodum amicos ; oportet intelligcre amp;nbsp;hoCjêC illudfadum fuifle . Primum quidem mifit feniores dcprccan* tes ipfum vt veniret. Deinde feiens cum venire, ÔC fefe indignum iu* dicans cius fufeeptione, rurfum amicos mifit, probibçns ne veniret, acfignificans quæ dixit Lucas . Poftmodum quum paralyticus ve* hementius diftblueretur doloribus : Etenim ficut Lucas dixit , erat iam iamque moriturus, non fcrens Centurio, cucurrit ÔC ipfe poft a* micos', fperans per feipfum obnixius fedeprecaturum.

Matthid.vni 7» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA P VT O CT A WM.

Poftqiiam autcm amici nunciauerant quae cis præcepcrat,dum rcfpô derer Chnftus qug feripfit Lucas,ftatim fuperuenitCêturio,amp;prmfx qua amicis occurriflet,vifo Chrifto,feruore accenfus eft,amp;^rurfusquafi ab exordioobfecrabat eum,dicens: Domine, puer meus iacetin domo paralyticuSjóó cætera.Deinde Chriftus volens ainplius manifeftarifi dem eius,rcrpondit: Ego veniam 6C curaboeum. Rurfum fubintulic Centurio; Domine non fum dignus,vtfub tedium meum infrcs,amp; a« ïia quæ fequütur,veluti Matthæus côfcripfit^Manifeftû eft ergo,quod ea quæ contigerunt priufquâ veniret Centurio,fcripferit Lucas,Sd inde Matthæus quæ fcquutafuntdocuerit.Nam ÔC in his,amp;: in illis fides monftratur Centurionis, acmiraculi operatio a Icfufadia. Quod autemLucas dixir.quod reuerfi,qui miflïfuerant,inuvnerunt ægrora* tem feruum fanitati reftitutum;perpêdereoportet,quod Centurio cerlt;i ^tus iam de falute inius,tardior ac fecurior reuertebaturftlli autem diL^ ficulter credentes,prçcucurrerunt,fciiecupientcs an fanus eflèt»

ueni/Jètlefus in domu Petri,uidit focrum eiutin leSio decuml€tüem,4cfe^ bricitantem'Ü' tetigit manutn eius,ac reliquit eamfebtis,/urrexit^- miniiHrabat ei.} Marcus autem amp;nbsp;Lucas dixerunt etiam vnde iilucveneratjvi-I-Kc«4* delicct a fynagoga rudçorum,in qua fabbato docuerar, Addidit quoc^

Marcus,quodcum lacobo amp;nbsp;lohanne venerit, Verifimileeftenim Pe trum,quum hoc didiciflèt,præcucurrifle. Præterea Marcus amp;nbsp;Lucas / dicunt,quod difeipuli rogaucrunt ilium pro ea,quç in ledto decûbebat. Matthæus vero etiam hoc tacuit. Non eft autem hocdiflbnâtiæ fignû, fed quod illi feccrunt,diligentiæ fuit,quod autem hic,breuitatis. In# grcfliis eft autem cibi fumedi caufa,vocanteiam hora. Illa vero quæ in Icdio decumbcbat,furrexit,6d miniftrabat ci.Tu quoque mihi admira« re, quantum fefe dominus deicccrit. Non dedignatus eft vilem pifea«^ toris domum ingredi: hinc quidem Sd difcipulum honorans, amp;nbsp;fimul doccns nos,ne vane glorig ftudeamus.Quum autem manu illam teti# giflet, non foliim febrlm extinxit, verum etiam integram ci tradidit fanitatem.Surrcxit cnim,0d cotinuo mimftrabat.Atqui ablata etiam febrijaboranribus longo opus eft rem pore, vtpriorem recipiant fani# tatem. In mari quoq; non folum tempt'ftarem fedauit, fed etiam flu«^ diuum commotioncm cohibuit,qin(m tarnen poft tcmpeftatem diuti’ maneat aquarum commotio. Ita enim nouit Chrifius, fimul amp;nbsp;quod çgritudine affètfium eft foluere,amp; in priorem ftatum leponere,

VEjfera autem fabia,oitilt;[crunt ei nrnltos Jamcniacos,^ ei^ciebat (}gt;irituf uerbö.')

Vefperam fincm dici nominauit, ideo Marcus fid Lucas men« tioncm quoq? fecerut de occafu fob's , manifeftius demôftfantes tepus ♦

Pôpuîatfs cnim turba cxpcdato fob's occaR: propter fabbathï cbfcr»r uationem,morbis time laboranres ad du xi t : difcipuli veroctiam ahoe foil's occafum dcprecati funt aim pro falutc fcbricirafttiSsVt c ui ptifc mum viderantcum fine dckâu fabbatho curantcm,avd!'dKXrant hm ab illOja quibus openbus abfiinereiubcrct lex/quie defabbatH quio te ftatuta erat,filt; qualïa aggrcdi permitteret. Cbferna quoquequo paâo intctdvm quidcm ex tenta manu airat,vt ïn fccru Petruinterdu autem verbo lcquens,vt in pucro Ccnturicnis,amp;: in bis dimcniads: quandoque vtrunquc faciens,vt in kprolb* Cftcndit tnim iv emnipo#: tentem elfe,

Et omiîfJ mule halenta curaKit,ut comflerethr^ncd diFtum (fl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lefuiütn

dicentfmtHic lan^^ncres ticfros ujfumf)fïttamp; mcrtci fcrtaiit.) Pet languoics lefa.ih ÔC morbos hic mihi intcliige langucrum acmerboruitn rcatùis.QtiCcs nimlanguores ac multos patientes morbos curauit, in feipfum eorCf Tcatum tranftulitidico fane labcres amp;nbsp;mortem: idcoetiam multos per* pelTus labores tempore acerbæ paflîcnis mortu” ê. SedMatthæus de corporalibus langucribus ac moi bis metaphorico verbo loquitur: le» faias verolanguOres fiC morbos peccata appellauit:quæ Ghriftus fugt; mere ac portarcdicitur in modum vidtimç. Nam animal quOd pro pet catisad,vidtim5prcduccbarur,quodâmodopeccata omnium infeipfnm LenhfC^ fufeipiebat ac portabat,amp;populû quidc bis liberabatjpfiftn veropro»» pter liçciugulabatur. Pulchre autem propheticum didum tranfum* pfitcuangclifl'a.PIurimi fiquidem languoresacmorbi corpcralesa pec catis oriuntur, ficut in progreflu dcctbimurmihilquc vetatbsccqutfc quevocari pcccata,

Q«m« «wffw uidiffèt lefus circumJè turbos muItoSiiu/fit ut ollretit in ulitritrrtr rifS.) luflît hcc difeipulis .Simul quidem ne gloriç Cupidus vidcrctur,fimul etiam vt inuidiat rudjorum mederctur» Prjterea inßrucns rxS ,vt ad* miraticni haben’ fugiamus.

Et 5«ttm acceffi/fet ^uiJom friba,dixit eitPneceftor fetfror te ^tvcurtjve ieris.)

Hic feriba quum peeunip auidiis eflct,fufpicabatur Itfiimex mi# taculis diuitias multas colligere,amp; fperabat, quod fi in morcm difei# pub ilium fcqueretur,copicf3s cclledîurus cflèt diuitias • Chriftus er* go cognito quid vellet, ad intentum eins tefpôdet. Et vide quid dicat*

Et oit illi lefuitVuIps foueas babent, amp;nbsp;uolucres ctrli nidosijilius actemlominif rc« klirtKt/ ca^utredineti) Et vulpibus irquit SC vclucribus ca?li fum pauperiormetp enim rcceptaculumhabco,nccquantum fcifficiat adea put tantum reclinandum.Taies autem cflè volo eos,qui me fequun tur.Ita«^ fruftra fufpicatus es,filt; inuanum fperafti. Ethcc paôodu* pliciter ilium iuuit.’ÔC manifeftâdo quod animat illius arcana noflêttcc ilium nÔ manifeRe arguendo, fed ipfi foli reprchcnfionem aperiendo: vtamp; pudorem eRugeret}amp; fi vellet corrigeretur.Hoc autem dicendo,

Matlaiviii 74 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP V T D E C I M V M.

non 5gt;ctuit fé (èqiu', fed doan't, qücd fequens non iniicntiiriw effet Iiir cnim qued quaerebatf, Cætenim illeintelligens,qucd cegnitus ef* fet,acintento frußratus/üuit«^ Quidam vcrodicunt,quod præcogno» fcenseumChriffus,non fokim pecuniarum amori feruientcm,fedalijs quoep afFedibus anagogicerefponderit :vulpcs acvolucres appel lans daemones propter dokim iIIcrum,6C quod feminibus ac frudibus vir«» lutum infidicntur: ac fi diccret; Daemoncs quidem foueas ac nides in te habent : ego autem nccg breuiffîmam requiem apud animam tuam inuenio. Fouep vero acnidi demonQ,affc(ffiones funt,in quibusoccul* tantur ac requiefeunt. Fiîium autem hominis feipfum vccat, confir« inans quod vere fiC non phantaftice fit incarna tus, vt quidam fufpica* bantur.’hcmincm dicens nuncmatrem fuam, Fsam a»ej«®ondeff ho* mOjVOcatur non tantum vir,fed amp;nbsp;mulier,

■ 4 Volcbât autem ut po/ipofita buiujmodi J^e,fequeretui , At ilkJimul ut audiuit, tan^atn pecunite amator^abfceffit.

De eo cui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alius uero ex d'ßifulis ip/ius dixit eitVcmine permittf m hifriusut abeam adfepelii*

non pmifit endumpatrem meum,) Qtiis certe fuerit hic dtfeipuJus, non fignifica* vt patrem bit Ëuangclifta;verum quifquis fuerit,prcbiHimus erat.Videenim tp fcpelirec, in rc ctiam quæ iuffa ac nccclFaria vidcbatur,poffulat vt fibi liceai: no ■ lens fua ipfius autcritateabfcederc. JDicit autem, Prius : manifeßans quod poßmodum quoin's iequeretur.

J t fus autem dixit eitSe^uere me^ü'dtmitte morruos^utfepeliant mortuos fuot^) Prohibuit eum:ncn vetans honorare parentes, fed docens oportcrlt;c3 quicœleflia appétit,non conuerti ad terrenarneque viuidis rcIid-iSjad mornfcrarecurrcre, aut fupraDcum honorareparêtes. Sciebatenim ejuod alq illum effènt fepulturi.'nec aîquum erat, vt ab his quac magis neceffaria crant,rcccderet « Opiner autem eum qui mortuus erat infi« dclem fuifle.’ideoqt dixiffc Chnffum,Dimittc mortuos, hoccß,recede ab his,q in fide mortui funt, vt fepeliät mortuos qui ipfos contingûtî x.Ccr, 6. fsjam hic mortuus,non cß tuns mortuus; Neq? enim fideli pars eßc3 infideluTu vero fi admiraris quo modo non fua fponte abierit,fed pe« tiuitjVt fibi liccretjadmirare ctiam quo modo prohibitus manferit. Qued fi illum netp ad modicum dimifit Chrißus vt a fua dedrina dilt; fcederct, qua peena digni erimus, qui omni tempore a prjeeptis eius difeedimus.*'

Q^umtpic afcendifjet in nauim.feijuuti funt eum dißitulißii,) nbsp;nbsp;nbsp;Turbas quidS

propter caufas prædidas dimint:difcipulcs autem fucs afliimpfit, ,p« ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pter miraculum quod in mari fadurus erat. Quum enim turbisFene*

ficia contuliflet,fanando languorcs ac morbos eorum.’videbantur difd puli nullo affedi beneficie . Ét in hos itaep fuam exercer munificentiâ* acpoßquam cos permifit indemerfionis periculum incidere, demum mirabtlitcr eripit.

dixcnmt. Maris cnim tempeftas, ÖC motus,amp; procella di'da eft, co quod aquas commoueat ac conturbet. Rurfum Matthäus Qi. Mar#= eus in mari nauem periclitatam eflè diaint.’Lucas vero in frag no. Ncqueeftcontradidio.'nam ÔC hie,SC illi Tiberiadcm fignifïcant,quç natura quidem ftagnum eft:fitu vero,mare propter magnitudinem. Vnde amp;nbsp;earn quandoqueftagnum, interdum autem mare nominanr. Facfia eft inquit tempeftas,vt videlicet faftus comprimeretur difeipu« lorum; imaginabantur enim magna de feipfis, vrpote qui cæteris di miffîs, foli ipficum præceptore ingrefli eflentrSC vt quafi orbis atble« tæ , periculo exercitarentur ad timorés, 6C tanquam mundi gubernas tores acprocellas tentationum.

Ipfe uero dormiehat.) Marcus etiam locUm defi'gnat in quo dor* miebat.Dixit enim quod erat in puppi fuper ceruical dormiens ♦ Erat autem ceruical illud ligneum,in puppi fabricatum. Dermiebat verö difpenfatorie, vt vehementer timerent. Nam fi vigilaftet;aut nüllo mö dotimuiflent,aut parum territi fuiflent.Oportebat autem eos magnö timoris fenfum concipere, vt etiam' ad magnum potêtig illius fenfum peruenircnt,6C maioremdeeofidem conciperent.

Et accedentes difcipuliexcitauerunt eum,dicentes:Domineiferutt nos, perimüs ) MarcusA’cro di ci t: Preceptor non eft tibi curç quod perimus Lucas autem,Praeceptor præceptor perimus.Quidam ncmpehoc, quidam il lud dicebant.'SC alq vnum,alij aliud;aut etiam omnes omnia.

Et ait illistQuid timidi eflis modicte fidei homines^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Timorem primum

anime eorum foluit.'oftendens quodanimæ imbccilliras timorcmcaiw fareconfueuctit.Modicam autê eorum fidem improperauit,nempe inl perfedam fidutiam in eum habitam. Sperabant enim quod eos ferua* re poftet,fed vigilans.’non autem dormiens. ideo quoep excitât ilium.

Thkc excitatus increpauit uentos ac mare ; Ü' fa^a efi tranquillitas ma^rta^) im r increpauit,hcc'eft,impera«it. Dicit enim Marcus ,qüod etiM * dixerit mari;Tace,obmutefcc.

Homi«« autem admirati funtjdicentestQualis eR hic, lt;juod lt;(g uenti amp;nbsp;mare olediant cif) Lucas autem difcipulos hoc dixifte ait;Matthæus vero homines turbas vocat,ficut ait Chryfoftomus, Siquidem verifimile eft, 6C ipfasaudito adifcipulishocmiraculojfimiliter admiratasefle,SCpariter hæc dixiftè. Quod fi difcipuli propter imperfedam fidem fuam,quas fi hominem adhuc ilium admirabantur,multo magis turbac*Nam vti nauigio ad tranffretationem, ac dormire, hominem hunc prædicabât; obedientia autem ventorum ac mari s, nouam quandam eius natura teftabatur. Ideo etiamconturbati dicebant.Qualis efthic.lt;‘Magis au^ tem in admirationem duxit hocmiraculum,q præcedentia : quia nul* lus vnquam tale quippiâ operatus eft. Neque enim virgam extend«^ vt Mofes ;necp fe aquis admouit vt alrj : fed cû autoritäre pr£cepit,vt do* min’ feruiSjSC vt creator creaturis.

Vttm(j,- ueni/Jèt ad ulteriorem rifgt;am in regionemCerg^efènorHm,occurrerKnt ei dtta

iamenidci.') Enangelia fcciindum Marcum amp;fccundiim Lircam Ga M4n5. darenorum fcribunt t. Verum ftagno Tiberiadr adiaccr ciuitas Ger* Lkc.8, gefajfiC non Gadara. Quidam autcm dicunt bincminem elle illam cif uitarcm,ô^ hcc,ôc illo vccari nomine. Præterca Mattlîxus ducs habet dçmoniacoSjMarcus autem fîc Lucas vnius tantum meminerunr,vr!î pote nofïoris,qui legio dicebatur,de quoformidanda multa dicunt,cui etiam alter fubferuire dicebatur.’propter qued etiam illi eum præterie re.Matthæus vero etiam hune fcripfit tanquam pariter d^rooniaeû.

Imo emendaticrd cxcniflaria kahent Gergefencrum, non Gcrüjenorkn, netjke renorutn etiam af ud J^arcum.Cadaria enim cinitas e/i apudIndacs, mi fricceps adiaeet Potefl hoc gnum,amp; nttllo modo maredtem Geraf a auitai cß Araiia^ non habens mare aut fia^nnmf nocabuItM pin^t'urninentte autem adeo maniïejiiim mendacii.m dmßent etiam oßiianta Luan^eißa,ui^ ri adeo ßudioji in co^ncfcendis lcas,^i'ie circa htdieam erant^Ger^efai^nurundc âiài Gen^

Tiberias appellatur^ in decliui loco /iagnum ha gnino credia^ lcr adiacens'in ^icd demenßratur porcos a damenibus eße deieEioSt Poteris autem interpre:* muSjßgnifica- tari habitaculum egredientium , ut prophetice fortaße ab euentu nomen acceperit « re peregrina*

tionem,habitaticnem,ticl cogregatienem, ruminatione^ac prouccationemjUt uidelicet deriueiur «el d gor, idrßperegrinari,ccngregare,ßiilabttare, 'Vela'W gar^ideß^ruminauit^ Autetiama gard, td eßj litem mißuit ♦

E wotJKWfHf» exeuntes.' In fepulchris libenter morantur darmo* neSjprauam opinienem heminibus immittere volêtes,quodmortuo* rum animç damcncs fiant, fed circa propriorum cerporum menu* mentaremaneant,imo quibufdam adhaereant. Sednequaquam idor* thodoxo perfuadebunt. Si emm hoe verum cflet, nulle modocruciatus diues oraflèt Abraham vt Lazarum mitteret in mundum, quo fratri* bus fuis fîgnificaret, quæ circa fe gerebantur,fed ipfe per feipfum hcc eis indicaflef,

Steui admedum, ßc ut nemo poßet tranßre per uiam illam. Et ecce clamaverunt^dicen^ testQuid nobis tibi lefußli Ceif'i Quia amp;nbsp;difcipuli Sgt;C turbælromi* nem ipfum dicebant: veniunt nunc dæmoncs diuinitaxem illius prç* dicantcstOccuirente cnim illis diuino radio, ftatim cum cogneuerut; amp;nbsp;non ferentes virtutem impetus , inuifibiliter eos inflammantem, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clamauerunt diccntes:Q_uid nobis ÔC tibi, hoc eft,Quç eftnoftrapo*

tcntia,fi ad tuam conferaturftu enimignis es intolerabilis,noi autem fœnum quod facile accenditur,

Vemfii huc,ut ante tempus ^fligas nosf) Qiiia deprehenderat eos ere aturam fuamcmninotyranniee vexantes aeperdentcs,pcceatum qui* dem negate non pofliint: quandam autem caufac fug defcnfioncm prg* texunt, quod non nunc poenas dare dcbcant, fed tempore vniuerfalis iudicq; Se grauirer diferutiati diaint: Venifti hue, id eft, in terram, vt affligas nos ante delinitum tempus r Audierant fiquidem a pro* phetis , quod CHRISTY S poft mundi confummationem de* feenfurus effet in terram, ac iudicaturus mundum , ÔC affliduruj dæmones*

De porcis • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p,rai autem procul ab illis grex porcorum multorum paßenft Datncnef nero rogabam

C A P V T TERTIVMDECIM’VM. 77 Wrfi X eum dicentest Si eijds nos^fiermittenobis M detnigrrrrtus in girgem forcorvm^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qu5*

do^idem iam homtnibus noccrc non pofllint, ad irrationalia quæ illi pouïdenr conuertuntur:vt cftendatur furor,qutni aduerfusnos gcrût» IScc folum hoc,verum etiam aliudadmodum malummachinannir, Student enim pcrcos ocddere,vt herum damno contriftati dcmint grc gis, lefum non fufdpiant,amp; ita Euangelq prçdicaticne non fufeepta, maximo aiFidantur damno.Etenim neque cïedi ceffant nccerc. Qiiid ergo Chriftus f

Et ait illw: Atife.IIIi uero egre/Ji demigrauerunt in gre^e/n per co ru nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eaefereia^

iur per pr^ceps totus grex in m4re,amp;' mortui funt in a^is^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^7 ides maliti am

illorumy Quum non ignoraret quid tentarent, permittit tarnen, non vtillis ccmplaceatjfcddifpcnfatoriealiaintendcns. Primumvt diss feant hi qui liberantur quot amp;nbsp;quales habuerint inhabitatoresæcins» de vt feiant omnes,quod neque in porcos immigrate poflcnt,nifi illis ipfe permitteret. Tertium quod atrociora in illis exercèrent q in per*; cis , nifi etiam in eo quod tyrannice agunt, a Deo impedirentur, non pcrmifli faccre quçvolunt, Cuilibet enim manifeftum eft quod licmi nés magis,q irrationalia oderunt: quum etiam irrationaliapropter homines perdcreftudeant: Si per illorum perditicnem,his inferre tris» ftitiam Quarto vt mors porccrum omnibus confirmaret exiflè dæ# mones ♦ Et vide fapientiffîmam Saluatoris cegitationem oppefitâ. Nam nocerevolentes,magis ipfi nccumentumacceperunt ♦ Siquidé Chrifti potentia apparuit,amp; illorûimbecillitasacmalitia deprebêfa ê, Perpræceps aût ferebatur grex in marc,hcceft,pracipitanter amp;nbsp;fado -, . impetu. Marcus veto numerum etiam porcorumfcriplit,quod étant fere bis mille. Tu qucque mihi per anagogen intelligc, qued demones eijeiuntur abhominibus, quibus fermcnc fuccurritur. Ingrediuntur aute porcos ,eos videlicet qui irtationabiliter conuetfantur, Si in coe» no voluptatum volutantur,ac illos in perditionem ptacipitant,

Q«i iutem pafeeiantfugfruni; Cr digrefsi tn ciuitatem renunciautruni cmnia.) Fugcrunttimcntes,ne fe pariter occidetent damones,qui fucs pere* merant porcos,Renunciauctunt autem cmniaqua adamonibusamp; a Chrifto dida fuerant.’acdc perditione porcorum»

Et lt;iuaaailt;lerani Jamoniaeis.) De immutatione amp;nbsp;honefta mode-s ftia ipforum.

Et eae uniuerfa duitas tmffa efi in oaurfum Itfu,) V eniebat enim ipfe adduitatem«

Et uifoeo rogalgt;ant,ut difeeJeret tiflniiu) ipjerum^) Eolentes,vt didS eft de perditione porcorum , acetiam territi, vt dixit Lucas:timcbant jjictSf enim nemali quippiä eiedi damenesetiS in ipfosperpetratent.Chri* ftus autem ftatim paruit:neque enim digni erant dedrina ipfius « Qjianquam prpeeptores quoqueeis reliquit,illos videlicet qui a da* monibus liberati fuerant,6C qui porcos pauerant.

^t ingre/pusn4uemlefüstrairdt,amp;'uenitinauittttemfuäm,) Ciuitate * fuSdicit Capernaum.Siquidc Bethlehem ipfum ^Jtulit: Nazaret ipfum enuiriuit.'Capernaum dcinceps incolam habuit.

ET tccetfferelM à paralyticion in decumlenttm,') DicQionenijEccc, fcriptura Hebraica frequenter ponir, ranquam hnguæ idicma, fiait amp;nbsp;alia muIta.Dicendum eft autem aliiim eflehunc paralyticuni ab co cuius merninit ïohânes:nam ille a Bethefda deaimbebat,lucau#= tem Capcrnauni:amp; illequidem triginta Ô6 cdoannos morboteneba* tUTjdc hoc veto nihil tale fcriptum eft;prætcrca ille non habebat homi nemjiic autem baiuloshabebat:huic quoque aitjRemifTa funt tibi pec cata tuaftlli veto,Vis fanus fieri/Ad hæc,ilium fabbatho airauit,vns! dectiam murmurabant ludæi.’hunc autem alio die, ideocp tacuerunt.

Intuitus (intern l€jusßlt;iem Hlorum,dixitpitra[yticot Confide ßlitRemifpfunt lihi pec cätatM,) Sicut enimgt;diaint Marcus amp;nbsp;Lucas, quum ingredi non E«c.5, poftent propter eorum multitudinem qui congregati erant, afeendes runt in tedum domus in quadocebat Iefus;eoqueperfoflo, per ipfum demiferût grabbatumin quo iaccbat paralyticus: quæ omnia magnæ fidei crant: hæcnamqueillis nedefperarent,perfuafit,vtquccmniact facerent, ôd'paterentur, quoipfumconfp dui Saluaroris prgftntaret, credentes continuo ilium aflequuturum efle fanitatem^ Fidcm,inquir, corum:nonfolum demittentium,ftd eins quoepqui demiftiis crat, L.equecnim fe demitti fuftinuillct,nifilalutem confequi fperaflet* t Intuitus autem Icfus tantam illorum fidem, primum quidem languid do peccata remittit, deinde vero corpus fanat: fimul docensplurimos morbos e peccatis oriri, amp;nbsp;prius oporterecaufam curare: Vndeetiam paralytico, de quo fcribit Iohannes, dixit, Ecce fanus fadus es , non pecces deinceps,nequiddetcrius tibicontingat.’ft'mul quoqueDcum feefleeftendens. Corporeas fiquidê curare infirmitates,etiam fando-rû eft.’peccata veroremittere folius Dei. Ideoctiam feribæ turbabanf*

Etecce quidam de fertbis dicehant intra Je/cZ Hie blafphemat») Marcus ma^ nifeftius dixit : Erant quidam Scribarum ibi fedentes QC cogitantes in cordibus fuis: Quid hie ita loquitur blafphemias.^ Quis poteft rea mittere peccata præter vnum, nempe Deum f OfFendebantur autem prae inuidia QC malitia. Nam freqüêter eum viderantctiacS autorita te morbos fuganté,dæmones eijcienfem,vento marique imperantê.’ôi^ hçc omnia modohumanas vires fuperate faditantem.Sed hi proprias vlcifcentcs affediones,Dei videbantur iniuriam vlcilci*

Qitumq- uidi/fit lefw cogitationes illorum dixiti Qture uos cogitatis mala in cordibus uefiris^y Hie aliud quoque fuac diuinitatis ôf ad patrem æqualita« tis fignum oftendit, cui contradici non poflit, cognofeendo videlicet i^ ParaliptO, cogitationes cordium ipforum,quod fimiliter folius erat Dei.Scripts Pjawh:r^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etrurfum: Scrutans corda

i.Rep.ió renes Deus, Et alibi: Homo videbit in facicm.Deus autem intue* ’ bitur in corda. Nam quia illud, quum fibi videretur impoftibile, nô recipiebant, inducit hoc tànquam indubitatum, per hoc probans ctiâ ïllud

iHudjac quodammodo dicens:Vere nullus potcft remitterc pcccatajUixi fi vnus ,qui intuetur cogitationes hoiru'num,

Vtrum enim eftfaci’iui dicere* Retnißa funt tibi peccata tua, an diceret Surged“am» Qnquidêj'nquitjblafphemus vobis videor,vtpote rcmfttcns peccata, æqualem faciès meipfum Deo: rcfpcndetcniihi,Vtrum cft faciliiis vt opere perficiatur, an dicere hcc,veldjcere illud ƒ Erant au^: tem ambo de quibus interrogabat, Deo quidem poflibilia.hominibus vero impoflibilia. Nam amp;nbsp;remittere peccata fclius Dci erat: amp;nbsp;fimi* liter fua autoritateerigere acconfirmare paralyticum » Quum au« tem illi tacerent,eo quod neutrö altero faciliusdicere poterant,ait ipfe.

Vf feiatis ijuod poteflatem habeatßlim hominis in terra remittendi peccata^ ) Defediuus eft hic loquendi modus. Deficit enim, Refpicite ♦ Vt,in«« quit cognofcatis,quod qui vobis apparet homo, poteftatem habeai tä« quam Deus, refpicite.Qiiod autem additur,In terra,fimplici fenlu po nitur.’aut valet tantundem ac fi dicatur: Inconuerfatione quam habet in terra.Dictbat itaque heede feipfo.

Tune ait paralytica : Swrge , tolle lehîu/n tuum^t^y'abi in domum tuam-, Surr^xittj;

abi^t indomum fuam.') Qiiia remittere pcccata latentem habebac demonftrationem : ad erigendum autem fua autoritäre paralyticum, manifeftaopus erat demonftr-atione.'facit quodmaniieftumeft infignS eins quod erat cccultum : QC per hoc, Qc per illud plenam facit fidem, quod 06 hoc poffit ÖC illud ♦ Adconfirmationem autem quod corpus robuftum relinqueretur, iuffit vt tollerer grabbatum fuum: ne phäta« ftico quodam modo fieri videretur. Dimittit etiam illum in domum fuam: tum neprafens aevifus, laudem fibiconciliaret: tumetiam, vt fanitatis teftes haberct,quibus contradicinon pefletjipfos nempe,qui morbi teftes erant,vt£p ipfts fidei fieret occafio.

Qmm uidif/ent autem turbte,admirat(e funt: amp;nbsp;giertficaueruntUeum, wi deditpc~ teftatem talem hominibus,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Admirabantur quidem,quod quafi'Deus mi

raculum operatus erat: hominem tarnen eum efle opinabantur, haben tem poteftatem fuper hominem»

Et prateriensinde Ießfs,uidit hominem fedentemadtelcnium, JAatthaum nomine : efyf ait tilt: Setjuere me.)

Prpteriens,hoc eft, pergens. Confidera autem Euangeliftam quomosf do non erubucritob priorem vitam fua. Sed Marcus quidê amp;nbsp;Lucas, Mdrct.t»* obcôdilcipulireucrentiâ,prçtermittentes manifeftum ciusnomen,Le ui hunc vocauerunt : fic enim etiam appenabatur:ipfe vero aperte fe* ipfumpublicanö fatetur. Siquidemneque Chriftü eins puduit Stmul autem hinc illius oftendit virtutem ,qui fe ad difcipulatum vccauit: quam facile e medio teloniolucri maxime auidos ac impudentiflime cauponantes abftraxerit. Telonium vero dicit huius comerciarij (.vt ita loquamur) praetorium aut domum* Quura autem prius oftendif.»

MatthaiJx» 80 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT DEC IM VM Q.V A RT V M*'

fct Chnfhis,quodpcccata rcmittercpoflèt,tuncetiam ad Publicanum venit, ne turbenturaliqui,vjdcntes cum difdpulis annumeratum,fed cogitent potius, quod qui foluit aliorum peccata multo magis fuoru peccata abfoluit»

At illt 'i'fnrgensfe^mtuf efl earn,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Admirareperfedam eiu5 qui vo

catus eftobedientiam: quomodo neque confukauic apud fe : quomodo nullum fuper ca re confuluit amicum: quomodo non difpofuit quç do mus atcp fubftantiæ fuæ erant;fedconfeftimfurgens,fequutus eft, re^s lido vniuerfo mundo: folam autem adduxic mentem ad omnia para-tam,quç iuffîflèt is qui eum vocauerat, ficut 8C qui antea vocati fuc-rant. Verum quamobcaufam de Petro QC Andrea,lacobojohani neac Matrhæo^nonfolum ipfcMatthçus,fcd amp;nbsp;Marcus ac Lucasferi pferunt,vnde 8gt;C quomodo vocati fint:de reliquis vero difcipulis nihil tale docucrunt.'’ Quia hi inter alios abiediflîma habçbant vitç inftii» tutaz ncqueenim quippiam peius Publicano,necp vilius pifeatore. Propter quodetiam Euangeliftæ in omnibus fide digni habentur qa fteep eaquæ probrum adferre videbantur prætermiferunt, necidfo* lum de difcipulis, verum etiam deprçceptorefaciunt.Statim nam que plurima reliqueruntmiracula: nihil autem dehis quæ paffùs eftpræ*: lermiferunt:quum de difcipulis oftenderint quod adeo abiedi,tâtagra tia digni habiti funt:de pracceptore vero, quod quum tantus effet,talia propter nos pafïiis fit»

t Tan^am de altéra narrat,^U(e circa Jè contigerunt,iaSîantiam alhorrenst magna dem laude dignus erat,quad continuo fe^uutus eR eum^

Et faiFfum' e^l ^uum ip/è in domo accumheret, ecce etiam puJflicani multi amp;nbsp;peccatores qui uenerant,ßmul accumbebant cum lefu amp;nbsp;dijcipulit eiu{.) Üntuitus Chrift’ fyncerifïïmam ac promptiflïmam huius obedientiam accedit, vt êd il=» (urn honoret, ÔC fe illifamiliärem prçbens,libereque tribuens, hisqui co vénérant aliquam corredionê tradat. Illeaut tantu aflèquutusbonü, liberalior efficitur.’fiC ficut ait Lucas, fecit eiconuiuium magnum in domo fua,ideft,ofFiciofum cpulum . Publicanos vero appellat etiam peccatores,propter obtredationem qua male audiebant: ipfi enim ca-Ïumniam fiiftinebant, tanquam iniufti 6C auari acraptores, omnique compaflîonecarenteSjôC impudentes. Autfortaflis fiC alijquidam e* rant,nobiliora quidem vitg inftituta habentes, eifdem tarnen obnoxrj affedibus : nam fimile fuo congaudet fimili. Et hos ergo Matthæus conuiuio acccpit,vtpote qui fibiingaudiocommunicabant,amp; eius ar tis,eorundemq? erant morum»Chriftus autem tolerabat, vt etiam pa# ritercum eo tales accûberent, propter ventura fimul accumbentibus vtihtatcm : amp;nbsp;particeps cum cis erat ferculorum iniufte paratorum, ob grande lucrum,quod inde erat prouenturum:nec airabat multorS indignationem, feiens quod nifimedicus putredinem toleret,ab ca nonliberabit ægrotantes.Atqui plane nouerat prauam inde fufpitio^ nein de feexoriturâ, quod ad cpulum vcniflêt, amp;nbsp;quod ad pubhcani e« pulum , qucdque fimul cum multis publicanis accumberet ♦

C A P V T ’DECI M V MQVINTVM. £gt; mo vorax, amp;nbsp;potor vint, amicus Publicanorum ÔC pcccatcrum: fed u , r menhæc omniadefpicit,vt quod cenatureffidat, Vt autem fdas cp ''' *’ * fimul accumbendo,rem maxtmam operetur, audi quid dicatZacchæj? us Publicanus . Poft quam enjm Chriftum audiuitdicentem, Hodie ' in domo tua oportet me maneretanimo geftiens, amp;'prc gaudio infub* lime eleuatusairtEcce dimidium fubftantiae mcæ domine dopauperi* bus; 56 fi quid aliquem dctraudauijcddo quadruplum , Dixit autem adaimlefus; Hodie falus huic domui fada eft. Quomcdoergodicic Paulus. Si quis didus frater eft fornicator aut auarus,cum huiufmo#» i.Cor. 5. di ncc cibum fumatisf Paulus in hoc non pra;ceptorcs,fcdfimpliatcr fratres adhortatiir.Prçtcreadc iratrehocdicitille; hi autem Pub'tea ni nondum fadi erant fratres. Ad hec ,dum permanferint in peccatis hoc faciendum eft:ifti vero potius ex hoc conuertendi erant.

It uidentei Pharißei dixerunt difdfuHs eim : Qftare cum Pultlicanu (J prcatcri{!US cibnm capit maçifler uefierf) , Marcus St Lucas dixerunt ctiam Scribas fimul cum Pharifæis hoc dixilPe. Vide autem,quod quando difeipu h'peccare videntur, praeceptori aduerfus illos dicunt; Ecce difctpuli tui faciunt, quod non licet facere fabbathis, Qiiando vero preceptor, vt nunc, apud difeipulos ilium calumniantur:dolofe agentes,vt cho rum difcipulorum a prxeeptore feparent, Quid ergo ait profun»? dafapientia f

Quo äudito lepJifdixit'Pion opui fft ualidis medicoPed male babentiluf.') A communi exempio OS illts eppreffit ; 66 accufationem hanc potius ad virtutis opus conuertit; efundens non folum irreprehenfibileefle, fed magis laude dignum. Deinde a fcriptura quoque prophetica per* fuadetjdicens.

Enntei autem difeite ^idpbi uelit: Rifericordlam uoIoiTton facrrfcium.') fm* De miftrf-propcrat quoc^ illis fcripturarum ignorantiam,rcuccans ad medeftia cordiaamp;fa faftum ipforum,66 id quod agit fupra facriticia extollens . Eft autem crifiao. tantundem ac fi dicat.’Non eft centra fcripturam (acram^quod facio.

Deus enim per prophetam diccns,Mifericoidiam voIo non faciificiû, oftenditmeliorcm cficmifeiiccrdicm q facriftcium. Idco Ô6 egomife^^ ricordiampræftans his,qui pcccatis funtmorbidi,infcromeillis;66ca cis conuer(ans,omnem curandi modurn adhibeo.

Negue enim ueni ut uccem luilos, fedf-eccatem ad f ccnitentiam,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non ve*

tii vtcum iuftis conuerfcr;nam ipfi fibi ad falutem fufficiunt;fedfate* or propter folos peccatorcs me venifle, qui pœnitentia indigent: quo* modo ergo hos abominabor propter quos venifDicit autem Chryfefto mus hoc ironice Chriftum dixiue, No veni vt vocem iuftos ,qualcs ves eftis iuftificantes vofipfos.

Tunc accedunt ad eum difctpuli idannis, dicentesi Q^are nos amp;nbsp;Pharifei frequenter De iefunio ieiunamus,tui autem difcipuli non leiunantf Et hoc quoque Marais 66 Lucas Scribas 66 Pharifæos dixiflèaiunt. Itat^ manifeftumeft hos primö il* lud dixiflè : deinde Ô6 Iohannis difcipulos concitaflè, acfi etiam illi ad* * * ucrfus CHRIST VM quafi çmuli affedi eflcnt. Et quia a Saluato* re os ill/s obturatum erat, tranft'erunt indignationcm ad eius difcigt;

Matthai ix. sx • CAP VT DEC IM VM Q.V A RT V pulos,ö^ atccdentes accufabant eos ♦ Eft autem tantundem äcfi diccn renttSi tu hgc quafi medicus i'ta agi's,quare diTcipulos non nibes iciu«: narCjö^ non gem'o indulgere? Primum autem feipfos Iaudant,glorian tes quod frequenter leiunarent,Nam idunabant:hi quidem afohanne id a CCI pi en tes ,1'111' vcro a lege* Ddnde autem di fei pub’s eius detrahes: bant. Et vide Chrifti manfuetudinem. Neqpenim arguit eos qiiafi ar roganteSjfed per parabolam illis hilariter refpondet.

Et ait illis leßistMonfoffuntfilijJponfilugere^diucum eisefl /['onfus.) Su* perius feipfum medicumnominauit, hic autem fponfum. Etmerito: .medicum quidem,vtpoteægrotas animas curantem:fponfum vero ta* quam has quæ in virginitatc degunt, fibi defponfantem . Filios au* tem fponfi dicitdomefticos eius quæ defponfata eft. Dixit autem hcc reducens illis ad memoriam Iohannis verbum , qui dixit, Qiii habet lohatJ.j. fponfam fponfus efttamicus autem fponfi,qui ftat amp;nbsp;audit eum , gau* dio gaudet propter vocem fponfi. Eft ergo verborum intellecftus ifte. Ego veni vt ecclefiam fidelium per fidem mihidefpondeam Qc coniun gam.’fic hoc tempus eftnuptiarum : Non ergo tempus eft Indus ,fed gaudij.Itacp non polTuntieiunare familiäres ac propinqui fponfærnâ ieiunäre tribulationis eft,fiC his congruit,qui imperfedo modo adhuc affedi funt.Hos vero gaudere oportet, quamdiu cum eis fum, quadiu mecum verfantur,amp; vocem meam audiunt.

Venietit autem dies ^uando auferetur ah eis J^onfus,amp;' tunc ieiunaiunt.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hic

fignificauit fe occidendumtillos aiitem poftmodum frequenter ieiuna* turos,acmultamala paffiiros.

Nfffjo immittit a/fumentum panni rudis in ueRimento ueteri. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Volens often

derCj^uod tanquam adhuc imbecilles difcipulos non oneret pondéré ieiunij, per parabolam hoc fignificat dicens; Nullus refarciens detrita veftem veterem, afliiit fragmentum panni rudis,hoc eft noui,in parte veteri. Deinde addit ÔC caufam.

Aufert enim fupplementum eius a ueilejtir peior tupturaßt.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Suppiemen*

turn fiue plenitudo eius, id eft, integritas panni rudis,quum fit fortis amp;nbsp;dura,tollit, acdefrahitavcftequædetritaerat,quantumcun(^ acce pcrit,ôô maior ruptura fit, Itacp neque ego nunc vetuftatf ac débilita* ti difcipulorum immitto duritiem acrobur ieiunij: neamplius dete* rantur,non potentes ferre quod immiftum eft; fed condefeendo imbe-cillitatieorum,donee perfpiritum fandum renouentur.

De Vtre Vc Me^ue mittunt uinum nouum in utres ueteres^) Aliam quoque accipit fi* militudinem.'vinurn nouum vocans aufteritate ac vehementiam præ^ ceptorum.'vinum quidem, quod Igtificet perfedorum animas: nouum autem, quod alftieta non fit inexercitatis. Præterea vtres veteres di* cit difcipulos.’Vtres quidem, tanquam difeiplinæ capaces: veteres ve* ro, qUafi imbecilles.

A liotjui rumpuntur utrestamp;'uinum effunditur^ac utres pereunt.) Rfîpunt vtres fiue diflbiuûtur, quG ferre no poflint vini noui fortitudine: vinûlt;^ no retentu efFunditlir, ac vtres perçût, fadi in pofterum inutiles.

Sed mittunt uinum nouum in utres nouos, amp;nbsp;utraque conferuantur) nbsp;nbsp;nbsp;Optimum

'CAPVT deci M VMQ_VI NTV M. 8j MA/. lx*' cnim ccconcmium dijudicare oportet vini naturam 8C vttium ioTti^ tudincm,ac vctuftatem. Nunofi quid cm veter es adhuc funt difcipuli, quod ad fortitudinem vtrium ac vetuftatë fpeëïat^nódum videlicet re* nouati.Propter quod etiam alio loco dixfteis:Multa habeo quç vobis dicam,fed nunc portare non potefiis.Vtfaq?,inquit,cor.feruantur,vi* lohau.tó, num videlicet dC vtres,illud quidem retctum,hi autem retinentes.

L.Î Aec illo eif lo^iiente,ecce pimasin^eßtn adorauit eu dnêi: Fdia wc4 modo de* fun^a efl,Jèd ueni amp;nbsp;impone manum tuam fuper eamO' uiuet.) Hic prin* „ . ceps erat fynagogæ ludæorum, lafrus appellatus, vt diaint Marcus ÔC Lucas.Reliquerat autem filiam fiiamiamiam morituram . Nam Marcqs eum dixifle cemmemorat: Filiola mea in extremis cft ♦ Lu* cas vero , quodetiam moriebatur. Iraep ,Modo defunëlacft, dixit con ïcdïando. Sufpicabatur cnim,qucd tune iam omninomortuaeffet.

Verifimile eft autem primum dixifleeum,In extremis eft:deindè,Mo dodefunda eft, fine iam expirauit. Duo autem petcbat;vt veniret, QC manumimponerct,vtpotecrafftiis aflrcdus.

Ef fùrgens lefus fe^elatur eum difcif uli eus,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M arcus amp;nbsp;Lucas di*

cunt,quodctiamturbamultafcquckatur. Plurcs fiquidem eorum car naliterviuentcs, non tantum animg vtilitatem concupifcebant,qtum carnis fiuecorpoiis fanitatem.

NIS PROFLVVIO LA* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Et eaemutierfan^uinisproßuuio laborans duodecim annos, aaefsit i. ter^o, tST tetigtt fimbriam uefiimetiti eius.) De prçfcnti capite latius ÔC planius feri pfit Lucas :quçre ergo apud ilium enarrationem vicefimifexti capitis, Hpalt;nfft2.o/j fimbria, eft veftis extrema pars quæ pedes contcgit,6C am bulando terram attingît.

Dicebatetiim intra fetSi folum tetigero uefiimentum eius,ßiiua ero,) Magnam babebat fidem.’credebat enim quod vbi folam veftimenti fimbriam teti giflètffalua fieret,id eft,fanaretur. Hanc tarnen imperfedam habebatt: putabat namque latere illû,qui occultes quoque animi motus intuet.

îefusautemcouuerfus ac intuitus eam dixit; Eono animo e^io ßlia, fdes tua tefaluam fe cit, Matthæus tanquam breuitatis amator ,qMae in medio conti* gerunt pr^termifit, miraculum folum manifeftans,Lucas vero omnia accurate propofuit.Indido ergo capite inuenies.

Et faluafabia eß: mutier ex ilia b.ora^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Salua fada eft,hoc cft,curata.Lu

cas fiquidem dixit fanata.Ex hora inquam,non qua dixitei lefuSjBo* rio aîo efto filia,fed qua fimbriâ tetigit,ficut M arc’amp; Lucas fcripferût

Qt^umque uenif/èt lefus in domum pimatis, amp;nbsp;uidi/Jèt tibKines,turbamque tumultu* antem,ait illis: Secediie, non eil enim mortua fuella^fed dermit, Et deridebant eum, Moris enim erat in huiufmodi calamitatibus tibicines induccrc, qui lamentatiôes excitaient.Hoc aût caput latiusfcripfit Marcus,Qugrc ergo expofitionem tertq dccimi capitis apud eum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wrfr. 5.

Et ^uum eleffä tljit turba,ittgre/Jufttnuitmanum illius,amp;‘ fufdtiita tfl fttdlatexïult^t fama bac itt uniuerfam re^ionem illam*) De bis cmnibus in prjdido tcrtiod« dmo capite nùllo pr^termiflô inuenies*

Vum^e inde proceJeret kßts^eauuti funt ilium duo cted clamantes CdicentestMi V. ferere noßripii Dauid, Quum audiflènt miracula lt;^uac ædi'dc rat,6C credidiflènteumcflèChnftû quiexpedabatur,de quo fçpiui au* dictant,vennintacfequunturclamantes.Mifcterc,fiuefana. Filium autcm Dauid hune dicunt,vtpotc qui etiam audicrant egencrc Dauid ilium oriundum.Ad honorem veto cius hcc dicunt.Honoratiffîmaûgt; quidem apud fudæos erat huiufmodt appcllatio.Credebantitaq? quod omnia poflèt’quod aût Deus effet,nondum plena fide tenebant : ideoep tanquam hominem decenter honorabant/icut ÔC alij multi.

domum,itcceduntadeum c«f«.) Protraxit eos vlq? ad do mum ne rcpreliendcndioccafionem quæTentibus,videretur ad miracu lorum operationcm fc ingerere,quafi gloriæ amator.Omniacnim fai* pienter difponit,omncm auferens aceufationis occafionê. Verifimilc eft autcm domum fuiflè cuiufdam fidelis ,in qua retentus fit.

£t ail illis lefustCrediiis ijuod fKifsim l?oc facereC') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod videlicet peti*

tisf Sciebat certc illos credcrc quod poflètrnccp enim aliter fequuti [uit fent cum.Obfecrantcs interrogat tarnen,vt manifeilaretur illorum fi* des:alqcpper hos attraherentur.Miraculanamt^non propter cos tan* turn qui curabantur,fed propter eos potilïîmum atdebantut,qui vide* bAiït QC audiebant.

Dicunt eitVti^ue Domine.) lam non filium Dauid,fed Dominum eum appcilabant : ab eins intcrrcgatiôe in fidei cclfitudmê fublcuati* Tune tetiÿî cculos iIlcrum,Jicens: Secundum fdem uefiram jîat uobis. It averti funt oculi illorum4) ;Fideiecrum fanitatem attribuit, quod frequenter facere confucuit,alics qucqt excitans adfidem.Tangit autcm QC manu, often dens fandiffimam eflèfuam carnem,quaî viram conférât. Magna veto ludacorum hinc oritur accufatio:quod cçcis folo auditu credêtibus^'pft miracula videntes increduli permanebant.

It interminatus eR illis Iefus,dicens:Videie ne quisßiat. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trièfiuHO-aro^

interminatus cfttauftcre videlicet intuens,contradis fupercilijsjcom* moto capite:vcluti facere folcnt,qui aliquos decontinendo fecreto ad* mènent.

UH uero egrejfi diuulgauerunt famam eius in uniuerf tm reÿcnem illamt) In fêxto quoc^^apitemundato leprofo,prçcepitvt tacerct. Quaere in illius ex* pofitiÔCjCur taccrc prçccperit,quod(j omninoprçcipiat,fciens illoa nô eflè taciturcs, illamqj folutionem pro omnibus habeto fimilibus,

LLIS autem exeuntibuSjecce obtulerunt et hmincm mutum deemoniacum^) nbsp;nbsp;Quanq

C A P V T decim'vmseptimvm; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4%

dfcatur fçpius furdus,nunc tarnen capitur pro muto,quf fan’ ne» quitjß'cut etiam alibi qiiandoq?.

Et eieffo dtemonio,loquutus efl mutui,) Non erat natura mutus, fed daemon Itnguamdus Iigauerat,amp; antehâçanimam:ideo(^ ab alfjs ad^ dudtur.Nccfidem exigittfiquidem necfari,ncc intelligere poterat:qd* agnofcens Saluator,protinus daemonem ciedt,ipfoetiam ignorante, (^ium^ vincutis abfolutus eflet,inteIIexit,6C loquutus eft homo.

Et admiratte funt turbit dicentecNutjqnnm appartàtßc in IfraeL) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nunquä

apparuit fic,id eft nunquam vifa funt huiufmodi mirabilia. Omnibus autem qui ab exordio mirabilia operati funt fublimiorem prçdicabât: quia omnem morbum curabaqfiC velocifljme propriaqj autoritatc: in* tcrdum quidem verbo,nonnunq tadu,quandc(^ vero taiftu ÖC verbotet vt femel dicam, ficut volebat: in omnibus fuâ pandens omnipotcntiä, Pharißei autem dicebanttPer principem damoniorum eijcit dtemonia,) Tur* bx quidem admirabantur: Pharifaciuero calumniabantur,dicentes quod quum amicum haberet prindpem daemoniorum,per hunc d^mo nia expelkbat.Nec verebantur nugariin bis, quîc fadlc redargui potc rant. Nam qui dæmoniorum prindpem habet amicum, quae illi lunc grata perficittdaemoni autem gratum eft,vt quis femper noceat homi* nibuSjdoceat omne peccatum,abftrahat omnes a Deo. Chriftus vero contraria his operatus eft, beneficia femper conferens in homines,o* mnem docens virtutem,ad Deum omnes adducens. Et tarnen hos no folum non puniuit,fcd necp arguit eos: docens nos magno animoca* lumnias fuftinere,amp; potius benefacerenccentibus^aciniuriaminféré* tibus ♦ Vide enim quid fecerit.

Et circumibat lefut auitates omnef amp;nbsp;uicos,docens infynagogts illonnn^ O' prtrdicans euangehum regni, ac curons omnem morbum,omnem^ longuorem in populo.)

Hçc etiâ quarto dixit capite,ÔC ibi declarata funt.Qpacrc afît amp;nbsp;apud Supri.4^ Marcum finem tertij capitis ipfius , amp;nbsp;in duscapitis enarrationcin* Murcu» ucnics differentiam ciuitatis a vico. Circumibat autem ciuitates o* mnes Qc vicos Iudçorum,nc quis eorû dicerc poflct,Ad nos nô venit.

Intuitw autem turbos mifertus efi earumteo ^od dcRituta ejßnt^ac dißerf(e,lt;luaß o* M« non bboifcjixiftorfm.) Ecftitutac,quod nullus cas refpicerettDi* fperfæjhoccft omnino neglcdaf,in modum ouium paftorccarentium: quarum hacquidemvexatf funt,acfedudac hue amp;nbsp;illuctaliç autem di* fperfae fiue abiedx,eo quod non fit qui earum curam habeat. ludaeo* rum enim principes non folum non conucrtcbant,aut refpidebant eos qui peccauerant,nclt;^ abiedorum curam habebanttfed QC peiusipfi af* fedi erant q populus.

Tnnc dit difdpulis fuistlpfa ^Idem mef cis copiofa,uerum operarij pauct.) Mef* fern hic vocat eos ,qui credituri erant,tanq paratos vt ad fidem colliga« turtquia iameis difleminataeratfamamiraculorum eius. Exiuiteni famaei’,inqt,in vniuerfam Syriä.Operatorcs vero autmefloresdicit difcipulos fuos,quos mittete volebat ad talium colledionem. Nc enim afeitamultitudine vidcrctur propter hcccircûireciuitates vicos,dl fcipulos pro fe cmittit.Poteft autem QC alio modo cxponi,quod meffem

dixcritjfacilitatcm oftendens huiufmodi minifterijivtpotc maiori labo* re prafoccupatoiam ac perfedoa prophetis,qui tanq lemina quædâRai deijudaeis C3 quç de Chrifto erant aufpicati fuerant; quod etiam in e* uangelio Iohannis dicebat. Alij laborauerunt, amp;nbsp;vos in laborem illorü introiftis.Meftem præterea ÔC operarios nominans^Baptiftç verba ad memoriam reducit.Siquidem ille de Chrifto Icquens,agricolam ilium induxit,fada videlicet mentionede areaeius dC ttitico ac palea.’veluti tertio capitc praedidum eft,

Ro,ç;dfe ergo dominum meßts,ut emittat operarios in mejjêm fuam. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Domi*

num mcflrs feipfum vccat,cui videlicet feruantur huiufmodi fegetes, ÔC ad quem colligendæ funt,qui(^ poteftatem habet i Ilas metere.Roga* teergo,inquit,non quafi opus ei fit,vt ilÜ obfccrent. Quis enim homi ncs magis amat g ipfei fed vt difcipulcj inftruat, vt Deum pro erran* tibus dcprccentur.

T accerftis dnoJedm JiJcipuIiifnif,dfJite!spote/lätemaduerßis/j^iritKsifnmuntiof,ut eijcercnt tllos^ü' Kt fanarcnt omnem rnorhiu)i omnem languortm.)

Quomodo ergo quiim pau« eflent difdpuli\non addidit etiam dignita tetn! Addidit vtiqj inis:at non in numero,fed in virtute.Dedit,inquic eis poteftatê, it a vt paucos etiädixerit illcs,nonfecundum defedü vir* tutis, fednumeri, Primum ergocenftituiteos medicos corporgt;0; poft* modumquodmaius eft etiam committit.curam videlicet animarum. Eijciebant autem dçmonia Qi. morix's curabant,pcr neme Chrifti.

Duodfdm aut apoflo’orü nomina f unt fccec; Pnm«! Simon qut dicitur Petrus,O’ A ndreas frater eius,) Qiüi de Petro Ô6 Andrea, lacobo fiC Iohannc,ac feipfo in prçccdentibus docuit, quod fcquutifuerint Chriftum; de alfjs vero nihil manifeftc fcripfit.'nunc illorum quoep nomina rccenfet,vt ea co* gnoftamus, a falfis apoftolis dijudicemus .’multi enim fuerunt pfeu dapoftoli.Hocautem ÖC MarcusßC Lucasfecerunt«Primum verodixit Petrum.’non folum tanq Andreafratre fuo natu maiorem,verum etiÄ tanquam ceteris omnibus firmitateexcellentiorcm. Ideo etiam neme Petrus ei Chriftus imponens,dixit:Supcr banc petram edificaboeccle fiam meam.Qiiareautem addidit,Qui dicitur Petrus.’’Ömninovtdi fcamusquod Simon primum nominabatur;06 vteum ab altero Simo* nediftinguamus,qui cognominatur Cananeus.

Idco/T«5 Zebedai^O Iohannes frater eius.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacobum pracpofuit, vtpo*

Philippus O’ Bartholomaus.) Hi poft prgdidos Chriftum fequuti funt.’ideo etiam hoc ordine numerantur.

Thomas O' Matthaus Publicanus.) Marcus QC. Lucas MatthçSTho* mç prçpofuerunC} tanquam ante eum effedum difcipulum: Matthäus vero hic feipfum modeftiç caufadeiecit : Nametiam Publicanum fefe xurfum in proprium contemptum appcllauit.

lacobus Alphai filiuSj O' Lebaus cognomento Thaddaus.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacobus hic

frater erat Matthæf: Siquidcm Matthaeus çucque Alphacj'fiiiiis crat, non folum didus Matthaus ,fed amp;nbsp;Lcui « Vidit^inqui’t, Lcut filium Alpha i fedentem in telonio. Lucas veto loco cius qut htc Thaddaeus dicïtur , Simoncm Zeloten û'ue Cananaeum ordinauit, Poftca autem Thaddæumconiungit ludp Ifcarioti,ÔC hune ludam nomïnauit: lu» dam,inquit, Iacobj,amp; ludam I^rioten. Coniungit autem hos pro» pter nomïnum hniilitudinem« iJuo itac^ Simondfeebantur, Simon g vocabatur Petrus,amp; Simon Zclotes,qui Qc Cananeus.Duo fimiliter nomen habebant, lacobus, puta lacobus films Zcbedæi, amp;nbsp;lacobus AIphæiftlius.Duoquoq? ludas dicebantur,ludaslacobiqui etLebæ* us amp;nbsp;Thaddçus,filt;^ ludas Ifcariotcs. Verum propter nominum fimi litudines addunt Euangeliftç ÔC aliacognitionis indicia addiftindio» nem, Ca terum fi Lucas propter nominum fimilitudincm Thaddç» um fudæ Ifcarioii ceniungit, quarc non pari modo Simoncm Petrû aim Simone Cananço ordinat, èC cum lacobo filio Zebcdpi lacobd Alphfi filiumf Q_uia Petrus cum Andrea fratrefuo, ôô lacobus cum Johanne fratre fuo Chriftum fequuti funt: amp;nbsp;oportebat cos fimul or» dinari, non folum quia fratres,fed criam quia fimul fequuti fuerant. Sedquarcnon fimiliter lacobus Alphæi filius cum Matthaco fratre fuo coniundus eft.'’ Qtiia il le poftmodum fequutus eft.

S/znoM Candtieus,lt;(j Jfcariotes qui O' truidit illum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tradidit illû

H(W duoJecim emißt lefus^quibus frifcepit.) Qilaîes hos ƒ pilcatorcs publicanos: Siquidem Pettus SC Andreas, lacobus ÔC Iohannes pifea tores erant;Mattbçus Sgt;L lacobus Alphçi filtj, publicani. Lucas vero locum quoq? dixit,in quo ipfos ad apoftolatum fegregauic. Ait enim cp cgrelTuseft in montem ad orandum:crat(^ pernodansinorationeDei, Qinimqj fadus elïèt dies , aduocauitdifcipulos luos , 6c elegit duede* cim ex eis,quos SC Apoftolos ndminauit,ÔC cçtera. Verum non dixit quandoeos emifit,Marcus autemmodum quocpdicit,quod cœpic cos Mur, miitere binosremnino propter mutuamconfolationcm*

Dice«i:ln wam gentium ne abieritistamp;' in ciuitatem Satnariidnorum ne ihgr^diamiiii, Ite ÄHfem potiHj ad oua perditasdomus iß'isel.) Ad ludçorumciuiratesSCvi» cos primum mittit difc’pulos , vt fint illis inmagiftros acmcdicos, oftcndcs vim amoris quern ad illosprpomnibus habebaqquodqp fupra modum airam illorum gcreret quoniam iniurqs ab cis appetitus,il» larumnon mcminit:fed omni modocorrigetccos ac fanare nititur» ideoquoep il los quos emifit,viam quç ad genres ducat tangetc prohi» bet.lubct etiamnead ciuitatcm Samaritanorumaccedant,quç fitae* rat inter ludæorum ciuitates .Siquidem Samaritani pro dimidia parte ludaifmum feruantes,inimico animo ad ludpos affcdierant.Et vn diœ ingratorumoppilat ora: quanquam fupra emnes ab co henorati, , ipfum fupraomnes honore priuauerunt. Cues autem perditas dom* Jfraelmeritoipfos ncminauitrcucs quidem,vtpotequos olim Detispa fcebat:Qui pafcis,inqut,rfrael intcnde: perditas vcro,eoquod diftitu* t£ client ac difpeifaCjVt prçdidum ellæcmus etiam lfracl,puta Ifrac» Supra,O4

t t

I.i'C.'IO?

Mtircitó,

Iitas Jta autem Tudæos appcllans,difcipulorum xram mïn'gabat.’âfpo tius piacuræ vifcera i'pfis immittebat,

Euntes autem praditate,lt;licentes:InRat re^num calorum») ïnftat fniftio quç habetur in cœli's :hoc eft, apud vos eft, fï earn acefpere volueritis: aedpereinquam iHain,credentes,amp; prçceptafeniantcs.Terdo autem capite de regno coelorum pulchre didum eft,Oportet ergo amp;nbsp;lila nof* fe,amp; indc adaptarequod aptius videbitur.

lufrmos curate,leprofos munda(e,dlt;fmonia ei^citetgratis accepi^is,gratis Jäte.) Deditilk's gratiam famtatumtvt qui prædicationi non credercnt,fal* tcmmiraailis adducerentur.SimuI à eos per ipfam promptiores ad prædicationem fadt.Ne autê extollantur quafi magna prgftanteSjaut terrenas quærant retributiones,prçmunit ipfos, diccns: Gratis accegt; piftis a me gratiam hanc fanitatum,nullo veftro præcedête laboretgra tis date eas hominibus,nihil temporale abipfis requirentes.Intcndês autem vt hacc incorrupte feruent, iubet ne practextu ctiam viac quieg accipiant.Ait enim«

J^olitepeffidere aurHm,tie^e argentum,tif^ue as ad^enas ueßras»'^') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mo*

ris enim erat bis qui per viam gradiebantur,crumcnas ferre zonis ap pcnfas,in quibus xrcQS nummoshabcbant.Dat autem primum difd* puIis legem pcrfcdæinopiæ f , volens vtnonfolum fine fufpitione, federiam in admiratione fint«NihiIenim ita admirandos reddit, ficut vita frugalis ac quibullibet obuijs contenta.Deinde omni eos cura libe rat,quæ frequenter impedimento efle folettfuamqt vult oftendere potê* tiam, quac eis ad omnia fufficianldeoque poftmodum dicebat:Quan* domifi VOS fineloculis ÖC pera,numaliquid defuitvobisƒ

c dicit Saluator Apoflolis, nolens ut fub hoc pratextu facultates congregent. Ne^ac ergo aurum,uel argentum,aut as,neqi panem^ne^i peram nos habere uult, ne^ calceamêta,ne^ ueße^neq^ baculu ufus cauf a^aut opu cupiditate uiS accipereinon ad ^onam as,ne^ ut duabuf indu^mur tunicisßed per uiam omnia facillime frugalißlme accciptamus^

t Attjui locuios ipfeferebatinon tarnen lt;]uaft pecunia cupidus,fed maß dißenßitor ro-rum ^ua oßerebanturtpoßidens poiius hac, ad neeeßitatem/uam amp;nbsp;dif tipulorS ac pauperu, ^lt;!ei^peram ad uiam,neqi duas tunicas,ne^ calceamenta,neqi baculum^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duia

rcgnirm ccelorum annunciabant, oportebatcos quafi angelos de coelo defeendentes , leues ac expeditos incedere ,omni terrena cura liberos, Ô6 ad folum minifterium fibicommifftim refpicientes» Peram autem dicit tnarfupium,quo aditer immittendopanivtebantur, Dignum eft autem vtquæramus, quomodo Matthæus Ô^Lucas dicunt iulTiflè, vt iIII ncque calceamenta,neque baculum habercnt.’Marcus vero aitfo la liæc cis permifilTe. Quid ergo dicendum eft.Quod primum qui* drm ita lufterit, ficut Mattheus ÔC Lucas dixerSt : poftmodum autem penniferit eis, vt calcearentur tantum fandalijs , SiC retinerent baculü ad pedum cuftodiam Sgt;C fuftentamentum corporis,demittens feadim becillitatem eorum: propter laborem qui ab innere prouenit. Lucas vero pro co quod eft, Nolitepoftidere.'habct, Nolitc portarc: ficut etiä reierr Mdrc^»Neaûtdicâr,Vnde alemur ft nihil tulcrimus.ldcodicit« Dignus eft enim operariusctbo fue, ) Nullo inquit vobis opus eft via* tico»

C A P V T DECIMVMNON VM. S9 tico : dignienim cftis qui alamini ab bis , qui a vobis iuuantur,apud quos operamini,apud quos laboratis: Nam hoc non donum, fed mer-» ces eft operis veftri,ac ncceflarium tahquam debitum.

I« ^uamcutt^- duitatem aut uicnm intraueritis, imjnirite ^uis in ea di^nusßt,amp;' ihi ntuf nete donee exeatis,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ne putent quod omnium qui ab eis luuaren*

tur ianuas ingredi debeant, iubet vt in quacunqueciuirate Sii. vico, quærant vnum dignum,qui eos fufeipiat,videlicet honeftum Bei cuU torem:6C apudeum maneant,doneeeciuitareexeant: nedomumindö mum permutanteseûqui fe fufceperatcontriftent,SC gaftrimargig fufpitionemincurrant»

Inffedientei autem in domtlt;m,faJutitteillatn,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Salutate,hoc eft, pacem il

liprecamini, Hxc enimpoftmodum feptuaginta difeipulis praccipi# ens, dixit: fn quameunquedomum intraucritis,primum dicite: Pax iot huic domui.

Ef Ji quidem fuerit domus di^n^fUeniat pax ueflra fuper illamî Jïauten indigna fuerifi pax uefira ad uos conuertaiur.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quia is qui fufcipit,fppius digninomen

habet,vitam autem indignam, ideodicit: Si quidem fuerit domus digt; gna, veniat fuper illam pax quç a vobis datur,id eft operetur in.illam, fruaturqi pace amp;nbsp;tranquillitate : fi vero fuerit indigna, pax vcftra ad vos conuertatur,fiue nihil operetur:fcd hàc vobifeum fumpta'Cxite. Vide quod non dederit eis præcognitionem digni ÔC indigni.'vt re ma • xime necelTaria deftituti,fefe déprimant tanquam imperfedli. Admi* randum eft autem,quomedo poftquam omnibus eos nudauit,rurfum illis omnia fubmiferit.Qiiis enim leta fronte non fufeipiat hofpitio buflibetobuijs contentes,acfolicitudinccarentcs,fulgentes non verbo tantum amp;nbsp;miraculis,verum étiam quod magis eft,boira vita.*’

Et ^uieunque non fußeperit uos,ne^ue audit rit fermonés ueßros,exeuntes de deino out ciuitate illa^excutitepuluerem pedum ueflrorum.) Marcüs dixlt:Excutite pul- Wdi.®«. uercm qui eft fub pedious veflris ,in teftimonium illis, fine ad redarss gutionem xllorum. Manifeftabantenim per talem excuflîonem,quod non folum nihil indeaccepcrant,fedetiam puluerem qui inde adhjfifs fet,a pedibus fuis excuterent,tanquam propter illos impium.

Ame« dico uobistTolerahilius erit terra Sodomorum Comorrhorum in die iudieijî ^àm ciuitati illi,) Per ciuitafcm etiam vicurn fighificauit. Sodom a autem amp;nbsp;Gomorrha ciuitates olim magnae ac populofæ erant.’quç^s pter nimiam libidine inhabitâtium maximacalamitateredadæ lunt in puIueteSjigneccelitus conflagranterôC horumfupplicium a Bcoili« lis immiftlim,quouis alio formidabilius videbatur,acfi terra ilia ad hoc vfque tempus inflammata videatur,fuamq? praedicetcalamitatem.Hic vero dielt Chrlftus grauius cos punicndos,qui non cxceperint,neque audierint verba Apoftolorum.Sodoma enim ÔC Gomorrhaneque racula viderant,ficut tfti innumera: neque ad terram illorum difdpuli a Saluatoremiflî fucrant. Quum autem dixit: Tolerabilius erit ter* rœ Sodomorum Qc Gomorrhorum in die iudicq , fignificauitetiam in future feculo Sodomitas Si Gomorrhitas cfliê puniendos : 2^ hinc ma^ nifeftum eft quædam pcccata ôC hic ÔC ibi eflè punienda. Timeamus

ergo SC nos huiufmodiminas,fdentcsquodomnis qui non fcruat,ne« que facit quar dccuerunt Apoftoli, manifeftum eft, quod ncque fufci* piteos,nequctllorum audit fermones. Quareautem vno non fufci# piente, vniuerfa ciuitas puniendaeft ƒ Qiiiacæteri quoque videntes non prohibueruntilIû.Qui autem nonfufeipiebant Apollolos,publii cccos cxpcllebant.

Eac fgo mitto uoi tanguatn eues in medio luporum, t ) Poftquam lllis audaciam iniecit per ea quç denunciauerat, SC dures ac adamantines reddidit: prædicitetiam nunc quæ illis ventura funt ,nonfolum quæ paijlo poft, verum ctiam quæ longe poft tempore Primum quidem vC vim præfcientiæ ipfi’ cegnofeat. Deinde veto ne patientes, fufpicen;® tur fefehæc pati,ob eins qui illos mifitimbecillitatcm. Tertio vt aiu? dito primum'qucd mala paflurifint, facilius poftmodum ferant, Ecee inquit,ego mitto ves, tanquam eues in medio luporum . Ego qui o»î mnia polTum,mitto vos vtmordcamini ac dilanicmini.'neque vlcifca« mini,aut manusrepugnarites obijciatis» Qiiamebrem.'’ Quiamagis itavincetis, SC lupes in eues tranfmutabitis. Quomodo,’’ Mea vir* tutequæ omnia vineit, vcftraque manfuetudinc, quç vtplurimum fe» rocitatera ac truculêtiam infidelium fubmittit. Neque cnim ferocitas per ferocitatê, fed per manfuetudinem fubmitti folet.Nam oportet eu, qui medetur infanis, patienter illorum terre iniurias , folam præ ocu#« lis habende liberationem ab infania. Et nos ergo nifi ouium manfue tudinem aducrfusferecitatem illorum qui nos ledunt propofuerimus, nequaquam paftoris noftri auxilium habituri fumus ,Siquidcm ouiû, non luporum paftor eft,

t* Tanquam oues itt medio luporum, ut uiJelicet ouium manfuetudinem o/iendatiSf coron lupispro/irotit nec ouium tantum manfuetudinem habeatis,fed ér fedulamfynceritatem^ idefl fimplicitatem ac innocentiam : ut uerberati ac perfe^uuticnibus appetiti, non cr/Jêtis benefice-re uerberantibui.Vl autem utrungtie fat fecundum uirtutem, adfit prudentia ferpentum in fer uandocapite, boceâ fdetOquot; fmplicitas columba,in non fumenda ultione, debts ^uiiniurian irrogant. Mec hoc ad tjuin^ue feu decem annos fruandum,fed u^ue ad extremum J^iritumi boc entm fignifat ^od dicitur.Q^i fufinuerit uj^ue in fnemfic filuus erit,

EftûU ergo prudentes ficut frpenteSft iü fmpltcesficut columba,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vult

ipfes SC prudentes efle, ne lætaliter vulnerentur: SC fine uitio, ne in* iuriarum meminerint. Nam quia prudens eftferpens, ideoquum ver beratur, alias quidem corporis partes obijcit, folum autem caput fer* uat: feiens in folo eo letale inferri vulnus , lulTit ergo prudentiam imitari ferpentum , vt alia quidem SC corpora SC animas cæteraque obijciant,folam autemfidem feruent illæfam,in qua fola fit vulnusiæ* taie. Et rurfum quiacolumbæ quum eis pulli auferuntur, malorunt non meminerunt, aduerfus eos qui abftulerunt: fed denuo adeos ac* cedunr,licet fæpius auferant: lubet herum quoque fimplicitatem imi tan , hoceft innocentiam, in non vindicandis iniurijs : fed accedendo ad eos qui læferunt, illofquc amande. Et vide fapientiam ♦ Siquidê non folam ferpentum prudentiam iuflît imitari, neque folam colum* bar um fimplicitatem, fed vtranque mifeuit ♦ Nam ambæ vnam fîmu!

cfFidunt virtutem.NuIIaenirnipfius prudentig eft vnh'tas, fi' defuent innocentia.Nos veto Sé aliam fcrpentis imitemur prudentiam.Nam ficunlle vbi feniierit, per Iccumangufhiin tranftcns , lèipfum Icbcn'* dc, Iwceft, fuo exuuio ac pelle fpoliac QC ira validus cfticitura'ta quo* que nos qui vetuftate afFeduum fenuimus ,inijciamus nosipfos in anguftum ftridumque viuendt modumrSC per hune exutaveteriani* tnæ vefte, robufti efficiamur. Nunc itaque in bonum, ferpentes ateß columbas exemplo accepit: alibi vero in malum potius fumpta funt. JNam reprobantur ludæi tanquam ferpentes QC viperarum progenia cs : S)C male audit Effraim quafi columba demens , quæ non habeat ' ’ * cor, Solet cnim frequenter ftriptura, ab eodem animali differentes olt; ftenderecomparationes , quandoillud bonas fimul Qé malas habet c5 ditiones* Nam ôd Chriftus dicitur ko propter regiam dignitatem, QC incxpugnabilitatcm. Rccumbens,inquit,dormiuitvtleo, quis fus Cerjef»4^» feitabit euhi ƒ luffus etiam leo vocabatur, propter fortitudincm, lu# ProuerLig, ftus ait, quafi leoconfidit, Prçtcrea amp;nbsp;diabolus leo dicitin , eo qued i.Petri.j. immitis fitac fanguinem voret. Vt Ieo,inquit,obambulat quærens quem dcuorct.

t Et hk in fsrpentibui,(if alibi in ceconomo inifto,Prudentiam inteîlige ol^antiam eo* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;t*

Attendue antcm abheminibuSt Tradentenim yos ad conlilia : amp;nbsp;in fyna^ogii fi:i$ uerberabuntuos.) Prçdiciteisfuturas tentationes,cxacuens ad certa* mina» Attendite,inquit, ab hominibus, hcceftobferuate homines; fi* ue pericula ab illis expedate»

Et ad regei prafides dncemini f rester me.} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poßquam dixit quç a lu

Im te/îj»io«i«w ipjii Centibus.) Ad redarguticnem ïudæoriim amp;nbsp;Gentium ,nepoftmodum diccrepoflînt, quod praedicaticnem nen audierint: intantum enim audient,vt etiam prad ica tores innumeris malis afficiant,

QjjHm autem tradentuos^ne folicitißtis ijuomodo aut quidkgujmini.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ne di«

cant;Et quo pado idiotç ac i Ui ter a ti perfuadere pgt;otenmus rhetoribus ac philofophis ƒ primum hanc corum foluitdubitationem dicens:Ne fo liciti fitis quomodo,aut quid loquamini.

Datifw e??im Hohii in illa hora quid lo^uamini»} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dabitur,ameviddiceti

Haec autem itcrum dixit eis inftante crucis paflione, quado de mundt confummationc ilium intçrrogauerunt. A it cnim Lucas,quod tunc etiam fubiunxcrit;Ego dabo vobis os dC fapientiam, cui non poterût côtradiccre aut refiftere oês ,qui aduerfantur vobis ♦

SeJ f^iTÎtus {latris ueilri loquet in uobis,} Sed fpirit’ fand’q loqt î vobîs. Prodet autem frater fratrem ad mortem, s päter f ilium*) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;llli non creden-

Et infurgent flij in parentes,(!f morte eos afficient,} Et fîmilitcr de bis dicendum cft. Per hos autem amiciffimos etiam alios cognatos amp;nbsp;fa* miliares intdligit»

£t eritii odio habiti al omniluspropter nomoj meum^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ab cmnibiis, id

eft a pliiribiis;nam multi ipfos dilexerunr. Eft autem SC hoc fenbendi idioma,vt Omncs,dicatpro pluribus,Quum autemfuperius addide^i rit,Propterm«gt;nunc addens etiam, Propter nomen meum, magnam eis cofolationcm acanimi alacritatem iniecit,quum perfuafum habe^ ' ant quod illis adfit ÖC auxilictur,qui propter ipfum patiuntur,

Qiu autem fufiinuerit uf^ue adßnem,hic faluus erit.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tria innuit præ*

fens verbum. Primum quod non folum eis opus ft'tipfius aiixilio /fed â: propria fortitudinc: vt non illius folum, fed fi«: ipforum bona fiqc opera. Et quod defatigari non oporteat.Nam quae vtilitas eft prkipij quod finem non habetfPrgterea quod ad fine vfque vite addenda funt pericula. Dignum eft ante vt hos admircmur;quomodo ad tanta ac ta liacmifli' pericula, audientes quod vniuerfum orbem inimicum habcss rentjtotat^ vita fua tentarenturtnon detredarunt pcriculum,nequc li bcraticnem a malis popofeerunt. Parebant enim tanquam morigeri magiftro.'ÔC confidebant,vtpote fideles,de poten tia emittentis ♦ Quuin autem didicifleht,quodtantam haberetfideipredicatio fortitudinem, vtadamantinum quoque nature amorem diflolueret, varijs affedibus fe mutuOA^incentiDus,magis incitati funf,additislt;^ viribus , indubi* rata fpe deinceps egregia opera exhibedi : foil duodccim aggrefli func orfaem vniucrfumxum quoaduerfus illcs fe diabolusoppofuit,iundis fecum innumeris dacmonijs. Illi vero obtinueruntvidoriam,noninlt;s terficientes aduerfarios, fed fibiconnumerantes: amp;nbsp;quos dæmonibus jqualcs accepcrunt,angelis fimiles reddiderunt.

Quum autem perfi^uuti «01 fuerint in kac eiuitate/ugiie in aliam,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PoftquS

dixit quæ poft afceniïonemfuam erant euentüra, fermonem ad ea re-duxir,quç antccrucem futuraerant. lubet autem fugerc, non tanquä timidos,fcd tanquameos qui expelluntur . Verum ficut Gregorius Theologus interpretatur, iubet vt mifereantur perfequentium amp;nbsp;im* beeillionim; nec longe fugiant, fed ab hacciuitate inillam,ne vlla pre* tereant,ad quam non perueniant.

Amen dico uobist non peramlulaueritisciuitates ifraeliticas priuf^uam uenlat fi!ius lo minis.) Priufquam veniatad vos.Hoc autem ad folatium refri* gcrium eorum dixit, confirm ans ,quodcitius cos eftèt fibiadiundu:* rus, q ipfi omnes lud^orum ciuitates circumirerA, fine aniequam ad vniuerfam Palaeftinam accéderont. Sufticiebat enim pro omni confo-larione,vt illis adeoexagitatis appareret: quod fane tunc etiam fecit, ficut prcmifit.Quia autem futurum erat;vt ab his qui fe perfequerê-tur,calumniam ftiftinerent, ÔC ideamolefteferrent.’fuper hcc etiam co folationem adfert, partim a proprio exemplo, fiC ab his que fibiipfi

f^d tquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difdpulus fupramagißrum fuum,ne^eftruusßtpra dominumfuum.)

Iiro I Cl Cemmunem profert fententiam,quæe5p omnibus nota eft: amp;nbsp;huic ad* puio. aptatquæ circa fe accidunt, vt nullus poflît contradicere. Vere e# nimitaeft,quod neq; difcipulus fuomagiftro prafftâticreft,ncc}î féru* fuo dno.’dû illc difcipul’fuerit,ôi: ifte feru’.nâ fubiedio qu^dâ c dcccri ac feruire

acfefuîrc.S^ fecundum hoc ipfum cmfij'no fubicAi funfltaquencque VOS fupra me eftis,quum fim magifter acdominus veftcr.

Su/ficit difcipulo, nt fiat ficut magifler fwf.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Satis eft vobis difnpulis

adconfolationcm,vt contumcha afficiamini,ficut èC egQ qui fum ma» gifter vefterftdque magnum eft, vtctiam in talibus mihi ftmiles fitis.

Et /èrxtttJicut domitiusJuui. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rurfum etiam hue trahendum eft qd*

St fatrenfamiboi Eeel^fÎgt;hI «octiweruKt, ^anto ma2i$ dcmefiicos einii'} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Beclf

Zebul nominabant principem da monioriim.Et licet manifefte fcriptu non fit vocatum efleChriftum Beelzebul a ludais , verifimile tarnen eft amp;nbsp;hocconuitium aduerfus ilium latftatiim efle. Vel etiam alio mo» do» vocatum efle dicit Bcelsebul quia amicumillius vccabant cum, dicenfes: Hie non eijeit dçmonia nifi per Beelsebul principem dxmo riorum,vt in procefTu inueniemus. Atquimulta quoc.uealia conui« tia iadabani ineum : verum hoc folum appefuit, tanquam omnium peflimum.

Nifil etii’î! teHnm e/t^ {juin fit ieiegendun: nihl oaultum efi, lt;juin futunrn fit ut feiatur,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Yniuerfalis quidem fermo videtur.'cft tarnen amp;nbsp;proprius:

de virtutc cnim apoftolorum loquitur: quod hanc impcffibile fit ab^« fcondi.'quanquam enim nûc abfconditafit,amp;: ideo vos ebiurgant; fuo tarnen tempore detegetur , Etfi ergo nunc ab omnibus arguamini, ne timueritis tarnen cos qui redarguuntrfedillos potius expctftate,qui in pofterum funt laudaturi. neque pracfentia contriftent, ftd futura po* tius adconfidendum adducant»

Qua duo uobis in tenebris,dtcite in luce: ^ cd in aurê audiiis, frtfdicate tn teRis,') Poftquam hos triflitialibeTauit,quç propter conuitia caufaturrnCe cc prapdicationediflerit, Atqui nequelencbraperant quando hçcdicc* bat: neque in aurem cis loquebaiur. Sed quia priuatim hscamp;f ncn publice dicebat: amp;C fobs eis, non omnibus ,ideoait t Quod dice vobis priuatim, dteite publice: ÔC quod foil audiftis, pracdicatcomnibus. In cenebris ergo nominauit, quod priuatim dicebatur: 1 n aurem vero, cp foils. Et rurfus In luce,quod publice: in tedis autem,quod cmnib’.

Et ne ab his tmueritn, (jui oicilt;ii.nt coTfUs: enimam aurem non foffiint occidere. Sed ftotius timete fHm, ijui potefl animam corpus ptrdere in gehenna ) Quum prius de alijs periculis diflcrerct, fubineidit amp;nbsp;fermode inter» feôione ipforum: hanc ergo ciiam pr^dicit, iubctquc earn paruipen» di: Nc timueritis, inquicns, ab his qui occidunt corpus, hcc eft nc ti mueritisoccidentes corpus:ncquc propterea pr^dicationcm relinqiia« tis ; fed cum timete qui vos ad huiufmodi minifterium emifitî amp;nbsp;faci« tequodiulKim eft . Siquidem illi, amp;nbsp;ft corpus cccidant, nequaquam tarnen animam fuperabunt :hic autem fit animam ÔC corpus pcteft pcrdcre in gehenna ,hoc eft,punire,Timorem igitur hominum , Pei timorcrepellite,minorcm videlicet maiorc Aliundequoejj hos de in» terfedionis metuconfolatur:amp;: vide quid dicat.

Nonne Hmo pafferculi paruulo afjc ueneunt: amp;nbsp;unus ex iHif non cadet fuper terram ƒ- Pc pafler» ne pure culis»

ne pitre ue/îro,) a^traptop genus óboh', dimïnutiuum eft ab aflè, lt;u(* tarnen vilitas prouerbfo Celebris eft« Dicit ergo nunc Chrifhis inter* rogandoîNonne tantæ vilitatis funtpaflèrculi, vt duo vcndantur af* fariOjhoc eftminihioobolo QC tarnen nelt;^ vnus ex his capitur laqueo abfi^Deo,non ranquamcoopérante,fed tanquam pcrmittente.

Ve/iri autem (!r capilli cdpitis omnei numerati funt.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vos autcm tanti

eftiSjVt omnes quoquecapilli ueftri numerati fint a Deo.Significat au tem capillorum numerus exadam notitiam, quod valde cogniti fitis ab co, amp;nbsp;adminutum quoquenouit ea quae circa vos funt,propter ma gnam vobifaim familiaritatem.Quod fi ne vnus quidem viliffimorS paflèreulorum laqueo capitur, abfquc eius confenfu, ficut didum eft, multo magis vos qui præciofi cftis,noninterficicmini, nifi ipfecofen ferit,Non oportet ergo formidare.

ïlt;lei2ittirtimueritis,plurise/iisMos^.itn multi pa/JèrcHÜ,) Ad timoris abie-ôionemlæpius adhortatur,propter magnitudinem tentationum,

De confefs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Otnnis ergo ^ui conjitcbtiur in me conm hominibus , conßtehor amp;nbsp;ego in illo coram

(tone Chri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in ccelis e/i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem negauerit me coram hominibut, negabo amp;nbsp;ego

fti, ilium coram patre meo, lt;jui in calis e/i.) Confeflionem vocat teftimonium: prouocans eos ad fui teftimoniS.Dicitcrgo.’Omnis qui teftimonium tulerit de mea diuiniratecoram hcminibus,£lt; ego teftimonium feram iHi coram patte meo.’hoc cft,qui prædicauerit me efle Dcum, prædica* bo Sc ego eum elle fidelem« Qiiifquis autem me reppulerit, repellam amp;nbsp;ego ilium. Quod ergo dicitur, In me, idem eft ac fi dicat,mihi. Et quoddicitur,In illo,ac fi dicat, illi. Chryfoftomus veto ait, quod no dixit,Quifquis confitebitur fiue teftimonium dederit mihi, fed in me fiucpermCjhoc eft ameadiutus« Vndeconfequenter etiam intclligi* «nus quum dicitur, Confitebor 6ó ego in illo, perindeeftè ac fi dicar, A gratitudincipfius motus. Quia autem futurum erat, vt turbatio* neac cæde implereturprædicatio,dehocquocp tradatjdicens:

Nf putetii quod uenerim pacem milßurut in terram: non ueai pacem mi/JuruifiJ glaa Atqui nato eo dicebant angeli ; Gloria in altiffimis Deo, amp;nbsp;in terra pax. Et prophetæ pacem eius annundauerant, Ipfe quo* que difeipulis iuffît, vt quamlibet domum ingredientes , pacem ei o* ptarent, Quomodo ergo nunc dicit, Non veni miflurus pacem,fcd gla dium Qiiia gladius hie, pacem illam fadurus eft de qua dixerunc angeli, amp;nbsp;ante iIios prophetç. Gladium autem vocat diledioncm er* ga fe, vtpote fideles ab infidclibus diuidentem : aiius inexpugnabili virtute ipfi quoque genere amiciflimi, citius a mutua coniundionc funtdiuifi,facilequeabftradi. Alibi præterca vehementem cius adi* uitatem demonftrans,dixit: Ignem veni milTurus in terram, Siquidê primum abfcindcre eportebat quod crat immcdicabilc: deinde padfi« care cætera,amp; erga feipfum 6C ergaDeum« Propter hoc ergo durius ita loquutus eft, vt his cognitis, poftca non turbeniur, Adhuc autem fermonem qui de hoc fadus eft explanat,breui verbo auditum eorum exerçons,ne ob rerum difficultatcm reclament«

'*■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fignifcatur^nift feHio uerbijdiuidens feiw 4 nttliori, nbsp;nbsp;feparamfi^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;delem äb

Jeîent al tnßdelitexcitanißliitn nbsp;nbsp;nbsp;fiHam ac nt(ritm,a(lutrf is fatrem nbsp;nbsp;matrem acJccrumtet

Veni enm ut di/Jidere fadam hominem aduerfus patremßlt;um,amp;ß!iam aduerfusmatrë fuam^üquot;nurumaduer/uifccrumfuam,) Riirfus pcthos cliariffîincs,ccgnâ tinoem omncm fignificain't « Prcprijfllme autem dixit, 'Vt hominem fine filium diffidere fadam aduerfus patrcm fuum , Ûliam autem ad# nerfus matrem fuam'* Siquidtm chariorcs funt; filius quidem patii, filiavcromatri,proprer naturæ fimilitudinem. Ad hçcnurum aptedi Xit aduerfus iccrum fuam diuidendam eflè.'magnum enimaimobfcr»« uantfa pudorcm,Tcucrentiam, ac cbfequium exhibebant nurus fccrï# bus.In nuru autem ûgnificauit ÔC generum aduerfus focerum fuum fcparandum.Superius ita(^fimphcem feccrat enumerationem dkens; Supra eoJew» Prodet frater fratrtm in mortem,amp; pater filium: hic vero c.lio medo numerauit naturaliori,magifq? j)prio. Quodfi diflîderefacit heminê aduerfus eum,qui ipfo fuperior cft, multo magis aduerfus coniugem, quæ ipfi fubieda eft : ilkid enim naturale , hcc autem afeititium eft. Proinde hoc quafi manifeftum reliquit intclligendum . In fequentib’ vero criam cxprefTc de coniugibus commemorabit dicensiOmnis qui reliqueritdomum, auf fratres,aut foTores„aut patrem,autmatrc, aut vxorcm,aut filios,aut agros propter nomen meum, centupla accipict, SC vitx çternæfortietur hæreditatcm.

Et mimici hominis domeßid eius • t ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc propheticum eft verbum,

didum olim aduerfus Iudços,quandocontra le inuicem diftenfionesha Micht7* bebât.Chriftus autem opportune aptauit his quçdida funt,fignifKâs quod omnes domefticieius qui creoiturus eft,mimici eius efticienf.

■ Michteit.r.TiliuscontHmeliamfactet pairi,^ßlia cenfurget aduerfus matremßiam^nu rw aduerfus focrum fuam,Gr inimia homtnis cmnes domefitci uw.

Q«i amat patrem,aut matrem fupra me,t on (ft me diçnus : (!^ qui amat ßlium aut fi^ Jiam fupra mcinon eft me dignus»') Hie queep de folis afeendentibus Qi. de# feendentibus invnoquoque difleruit,tanquam magis proprijs SC iami Uaribus.Qui amat,inqiiit,inos fupra me:nam quandoilli pi] funt, ho neftumeft illos amarc.Semper ante malQ eftamareillos fupra Deü.

Er qui non aaipittTHcem fuam amp;nbsp;fequitur me,non f)î me dignus,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ctucem

vocat mortem adea quæ mundi funt: quia mortis inftrumentum erat crux. Oportet enim cum quiChriftum fequuturus eft, mortuum efle ad mundan’as voluptates,ficut ille.Sequitur autem ilium,quifquis per veftigia conuerfationis eius incedit.

Q«i innencrit 4nimtfm/Md»),perJft caw:) Qui inuencrit,hcccft literatus fuerit tempore martyrij,SC non perdiderit per mortem, hie petdet eâ in future feculo,hoc eft in fupplicium inijcict,nempe perdita fide.

Et qui perdiderit animam fuam propter me,inuenieteam^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cui ablata fue

rit mea caufa ab infidelibus ,hic potius inueniet illam,fiuc lucrabitur, id eft feruabit.Hçc autem dicebat abduccns illos ab ignauo vitç amo# re,Sc ad martyrium prouocâs:quod etiam tricefimoteriio capite facit, infra, Rurfum alibi vario modo Çhriftus mentem impelJit ; facpiuslt;^ id in muhis facerefolet.

Q^iredpit vef,merecipittc^ui me redfit,recipiteutnme mijtt,) Hacc dixit apericns difcipulis demos fidclictn. Quis cnim Içta fronteillcs non excipiet hofpitio, per ipfos fufeepturus filium, Si per filiS, patre?

Q^i redpit prophettm nomine proplette, mercedem prophtte aedpiet: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;redpit

iuflurn nomine infii,mercedem ikfii occiput ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etiam hxc propter eandem di

xitcaufam.Gcneralitcrautcm primo fi'mplidter de prepheta fentit,ac fimplicitcr denißointenigit: amp;nbsp;deinde de difcipulis infer t.Dicit cnim; Qui prophetam aut iuftum hofpitio excipit,- no ad demonftrationem, aut alio quopiam fimulatomodo, fed ob nomen prophetæ vel iufti ,id eft propter hoc ipfum, quod nominanturamp; funt, ille propheta, Si hie iuftus .’merccdê prophetæ et iufti accipiet Jd autem duplicem habet in* terpretationem.Velquodxqualibus cumhis honotibus dignus habe bitur.’Nam magna res eft iTofpitalitasrä: prfdpue ft Dei fintcultores quiexcipiuntur. Autquoddicendo, Mercedem prophetæ amp;nbsp;iufti,o* ftenderitdifcipuIoSjSC prophetas Si iuftos futuros.Ncquis veropau-pertatis vélamentum obtendat,videquoufcpfermonêdcmittat,

Et^iticunque ad hihendum dederit uni exhs pußlhs poculum a^uu frigidu tontum^o^ mine difcipuli,Amen dice uobis, nenperdet mercedem fuam.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pufillos dixit di*

fcipulos jdcccns cos medefttam feruare. 4«^ç^’/)cemmuniter diainta* quam frigidam,quanquam fimplidter aquam fignificarc poteft.Vn* defiC Marcus woTHpop uiPaToj,id eft,poculum aquæ abfolutedixit.

lifaSlum eji ^lum finemfecijjet leßis pruciprendi ducdtcim ^cipubsficis, pregrefi fus eft illinc^ut doceret pradicaret in nuitatiius illorum^) PregrefTus eft in* deaddecendum Si prædicandum inciuitatibus difcipulotu, a quitus a Ui orti erant:fiue in duitatibus ludæorum»

aVum autem Iohannes audiftet in carcere opera Chrifti,mifsis duobus e difcipulis fuis, dixit illitTu es ille^iuenturus erat,an alterum expeftamus») Lucas vero d’cit,quod ipfi renunciauerut fîgnaIohanni,ÔC tunc duos quofdam ex illismifit,qucd æmulationem ftuc inuidiam manifeftat,quam habebât ifti aduerfus Chriftum , Mifit autem illos Iohannes interrogans, an ipfe eflèt, quem venturum efledicebant libri prophetarum , non tanq ignorans; quo cnim pado dubitaret, qui anteaeum prædicaucrat, ÔC proprijs manibus bapti2auerat,ac defuper teßimenium deeoaudiuc* ratjdiuinumqr fpiritum fupereum defeendentem quafi columbam co fpexcrat;Sed feies diftipulcs fuos inuidiamoucri aduerfus Chriftu.’fi* quidem prius quoep acceflcrantjdiccntes. Rabbi,qui erat tecum trans lordanem, cui tu teftimonfum peihibuifti,ccce is baptizat, Si omnes veniunt ad eum; vehementer enim præceptorcm fuum amantes,amp;pa riter gloria illius fruicupientes,indignabantur,videntes Chriftum cc Icbrem fieri. Verum quiafæpius cos admonendo,pcrfuaderenequû uerat, nunc autem breui moriturus erat; dcledis duobus qui prüden* tiores cftènt,hos mittit ad Chriftum, practextu quidem interrogandi,

ah ipfe cflct file qui venturus erat: vcra tarnen caufa erat,vt confpeóis miraculis quç faciebat, crederent:fciebatnanilt;^ teftimoniumab opc* ribus credibilius cflê,tnagisq? fufpiticnecarcre. Ideoctiain Chrißus, cognito quod ob id potius loh ânes cos mifîfletjftatim in ilia hora multa operatus eft miracula,ficutdicit Lucas .Nam fi fohânes manifeftemi fiftèteos quofpedatores ficrent,nequaq perfuaderi potuiflènt, vt illuc abirent, Üb hancergocaufam prgtextum finxit interrogationis.

Et rejjgt;ondeni lefus dixit illis' Ite amp;nbsp;renunciate lohanni yuee uidetii auditif, Ca-cf ui^um recipiurtt,daiidtambulant,Ie[iroJimHndanrur,fiirdiaudiHnt,gt;t!ortui refufcitantur,pan-peres Icetum euangdij nuntium accipiunt ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V idc qucinodo nd ad effiÓam eo»

rum interrogationem refpóderit,fed ad ver am caufam, propter quam miffi erant. Pauperes autem qui lætum euangclij nuntium accipiQt, dixit Apoftoilos. Quid enim co pauperi’,qui arte cxercei pifcatoria^

Et heatus efl t^uicun^ue offendiculum non acceperit in tue.') Hoc præfertiin propteripfes dixit Iohannis difeipulos, detegens illis cordis cord ar« canum: oftenditep quod fc non lateret ipfos quoque effendi quia cum publicanis ÔC peceatoribus manducabat : ÔC manifeftc prius gaftri« margiam ipfi obiecerant aduerfus difcipulos eius vt diâum eft deci« SKpr4«9* moquarto capite,

Hii antem aheuntibus'eapit leflus dicere turbis de lobatine,') Illi quidem me* liores redditi abfcefferunt.Quare autem non ipfispraefentibus loquu« tus eft de lohannci Nc ei videretur adulari»

Quid exiflis ut uideretis in defertumfarundinem uento agbatam/ Audita a turbis Iohannis interrogationc,quumintentum ignorarentilllus,tur batç funttquomcdois qui de hoc tot ac tanta leftatus fuiflet,nunc düs' birabat, 6Ó immutatumeum efle fufpicabantur:quocognito Chriftus, huiufmedi medetur fufpitionitdocens fimuI,Ô£; quodcordium efletco« gnitor,amp;: confundendo cos redarguens. Ait ergo: Quid exiftis in de« fertum,vt videreiis arundinem quae a vento agitaturfhoc eft, leuem 0^ inftabilcm hominem , ad medum arundinis facile mente mutabi# lem, vt nunc fufpicaminii aut ediuerfoftabilem,faxcq5 folidicrem, vt tunc veftrum ftudium ac concurfus teftabantur,'’

Sed gwid exiflis ad uidendumC' hominem mollibus uefiibus amibÏumf') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Delittjs

fcilicet gaudentem, vt etiam ex hoc mollis videatur facileqj mutabilis ƒ aut potius econtrario, duris cxcrcitatum,vt etiam veftis eius ac cibus confirmaruntf

icce qui molliageflant in domilus return funt,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hie veto primum qui«

demindefcrtoverfabatur,nûc autem incarcéré retinetur. Quia veto quidam a domo leues effe monftrStur, amp;nbsp;quidam a delittjs hoc patin« tur:pofuit Chriftus hoc SC illud: ac probauit neutrum poffe diet de lohanne.Deinde quod verum efttnfert,ÔC veritatt atteftatur,ac Bapti ftæ elegantem contextt encomij coronam,

Sfd quid extiiis ad uidendumf prophetam^ utitpie dico uobis, excelIenfioretM pro« ffîdd* ) Excellcntiorem,ltoc eft maiorem.Deinde dicit in quo maio« rcm:videlicet in co,quod venerit circa Chrifti aducntû.Nâ maiorcs a« Itjs inter prgcones funthi,qui prope regem prgeedunt.

t Excellentiorem propheta^ utpote lt;jni fuis uidit oculis a feprophetatum, quem propleta tpfum praeedenies in tenigmate eonj^exerant.

Hic f/} enim de quo pripium ejit Ecce ego mitto angelum meum ante fadem tuam,qui apparabit uiam tuawanie te.) Poft fuum teftimonium adfert SC propheti » cum:cft enim Malachiæ verbum. Didum eft autem quaft a patre Deo,adfilium edam Dcum.Iohannem vero angclum fuum Deus no« minauic: ftuequia ayyiXolt;rdicitur nunaus,amp; Iohannes quç fibi dida erant de Chrifto, annunciauJt populo: Fadum eft,inquit,verbum Dei fuper lohahnem Zacharie fihum in deferto: fiuequafi angelicam de« gentem vitam, eo quod fuper terrena eleuabatur,accceleftia fapiebat. Antcfaciem tuam, hoc eft in cofpedu tuo praecedentem, tanquam do« mcfticum tuum,qui etiam coram te parabit viam tuam ♦ Via autem Chn'fti animæ erant hominum, per quas oporrebac verbum procédé« rc^ prout tertio capite latnis diximus ♦ Poteft cnam dici excel'entior propheta, quia eum quern vidit prophetabat: quod nuHi contigit pro* phetarum.Ncc vidit tantum,verum etiam baptizauit.

Amen dico uobisi Non excirtui eJi inter cos qut e mulieribus na/cuniur., maior lohanne Baptl/ia,) Non natus eft,inquit, inter homines, qui e mulieribus na ti funt,maior illo. Quis enim alius in vtcri tenebris abfconditus,Iti« cem venifTe agnouit, ÔC illam exultaticne adorauit.'' Nullus alius prêter hunc ioluin,qui merito fane cundis maior cft. Et rurfus,qins ab infantia ita folitariam ac eremiticam duxitvitam, talecp elegir excr* dtiumi Certe nullus omnium. Poftquam ergo Baptiftam laudauic a côcurfu ludaorum ad ipfum: deinde a virtute illius: ÔC teriio a fuo fuffragioiquartoquoep aprophetæ teftimonio : ÔC maiorcm prophetis cum praEdicauit,ac vniuerfaliter omnibus maiorcm hominibus .curat hare laudum magnitudinem, ne propter hæc, ipfo etiam Chiifto ho« noratiorem ducerent.Et vide quid dicat.

Q«i autem minor eft,in re^no calorum maior eJi illo.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Minorem feipfa

dicif,co quod ita videretur apud fudacos.’Nam lohannem comaiorcm habebant, vtpote qui ab infantia inercmum feceflerat, amp;nbsp;admirabili vitæ inftituto vfus fucrat.Chriftum verotâquam communi modo co« uerfantem detjciebant.Qiii inquitminoreft,ideft,qui videturminor illo,maior eo eft in regno ccElorum,hoccft,imperando ccelis:vtpoteno homo folum,fcd etiam Deus.

A dicbus autem lohanms ufque nunc, regnum cetlorum uim patitur^ amp;nbsp;uiolenti rapiut illud,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chry foftomus dicit,quod hie regnum uocat fidem in ipfum,

vtpote arrhabonem ad regnum ccelorum, ad fruitionem inquam bo« norum quæ habentur in ccelis. Vim autem patitur,hcceft violente ab homimbus arripitur, dum illifibiipfis vim inferunt, ac certe necefli-ta tem propriorum vincunt affeduum, autetiam infidelitatis tyranni« dem Jdcoq; hoc manifcftans,fubiunxit quod violenti rapiant illud. Hane vero laudabilem violêriam , incepiftcdicit a diebus prxdicatio« nis Iohânis,quipopuloclamauit:Refipifcite:inftatenim regnum coe* lorum.Hcc autem nunc dixit Chriftus,fimul quidem in laudem lohâ-nis,quafihominumfalutemfit aufpicatus:fimul quotpexcitans audi*

Omntf enim pnphetee 4c ipft lex,uf jue äd lohannem propletatierunt. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L cgë

vocat veterem Icgiflationem. Siquidem etiam ih hac multa deChrjfrö pracdida funt: amp;nbsp;maxime ih legibus de facrifictjsjiguram aut prxfa« gium habentibuseius ,qui pro mödo erat offerendus . Didt ergo.’OêS prophetac,qui videlicet de venturo Chrifto prophetaucrant,fiC ïex quç inôuiumà agni immolatiohe, prophetabat de Chrifto immolando, huiufmodi prophettas adlohannem vfque protenderunt. Hæfiquidê prophetiat erant vfqj ad lohanncm.'deinceps vero cû illo iam non pro* phetiç manferStjfed operum exhibitiones fadç funt.Nâ horû ipfe vi* oiteuentum:ideocp agnito Chrifto,agnum turn appelIauitjdiCensÆcce agnus Deiqui tollit peccattim mundi.Chriftus autem huncloquütus eft fermoncm,fimullohannem hinc laudans,tanquam primum qui ha rum prophetiarum cognouiteuentum,quafi Si ipfum prophçtam j fi* mul quoque docens,quod aducncrit iam qui prophetabatur -, nec dein* ceps alterum oporteat expedarc.Eft autem alia quædam expofitio, quodomnes fimpliciter prophetæ , ÔC lex prophetandi,vflt;^ ad Ichan^ nem ludæis prophctauerant,ô£hic vltimüs eft prophetarum:deinceps veto nullus alius eis prophetabit. Huie ergo quafi poftrcmo‘,cmnino credere oportet, qui multa de me teftatus eft: Si venit vt omnium ani* mas tan^am fponfas ad me adducat : Nam Si hunc Malachias pro* Sur ra ccàiBo pheta miftum dixif,vt appararet viam mcam ante me.

ï.tft uultiireclp(re,ipfe (fiiliasuenturnf Expetftaht ludçi Chfl ftumtuncventurumquumvenerit Elias ,vtprçcur rat aduentum ei®, «j t Malachisc namt^ prophetia eftquç didt.’Mittamvobis Eliam Thefbi ^**^^** ten, qui reftituet cor patris ad fih'um ♦ Etcerte venturus eft Elias, vc praïCurratChriftiaduentumjied fecundum: Iohannes namqj primum praecueurrit, Didt ergo Chriftus : Si vültis rccipere qued futurum effe didum eft de hoe tcmpore:fiue fufcipere,id eft rebus animurn aducr tere: ipfe eft Elias qui venturus erat, vtpotc ipfum illius minifterium pcrficiens.Siait enim ille fecundum mcum aduentum pra:currcns,có uertet corda ludacorum illius temporis adapoftolos: patres fiquidem apoftolorum funt Iudp:ita Si hicconuertit, pr^currens mcum aduen turn,corda corum qui credituri funt ludæorum, ad me qui fum filius eorum.Nam fecundum humanitatem Chriftus a ludçis defcendit, Et (ïcut primus Elias ,fccundus praccurfor dicitur : ita fane Si primus prafcurfor,fecundus Elias appellaiur propter fimile minifterium, vt didum eft.

Qfci höbet txres ai audienium iudiat»') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aufes nuncdidt ifttclligibi*

lesj omncs fiquidem auditores habebantfenfibiles. Dicit autem:Qui habet aures intclligibiles adintclligcndum,intelligat qued didum eft, putaquod Iohannes fit Elias:vidcbatur enim ænigmati fimile. Nam demonftrando quod Iohannes effet Elias,fimul quoque demonftraue* rat adueniflê Chriftum.Dicens autem,Qui habet aures ad audiendum audiat,excitât eos adinterrogandumdceoquodçnigmavidebatur.

ico nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA PVT VICESIMVM; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

bo homtnes gcncrationis huius ï Aflimilabo vero, id eii comparabo^ Vult aiKcm eße difficile coninncerc fudæos ♦

Simil.'S (ß puerulis ittfcro fedentiius lt;3^ acclttmafjtihus confidalibus fuiQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pae^

rulis ludços'ccmparauir,proptereorum infipicntiam. Forumautem keus cftpublieus in quem multitudo vndique eonfluitncgoiiationts gratia. Ccnfodalibus verojiceeft amicis fuisrSC fcipfum acßaptiftäi intelhgit,quibus aeclamabant fiuc colloqucbantur ludæi.

El (licentibnstTibii ceânimus uobi{,amp;' nonfaliafiis: Iugnbria cednimus uobis, (3 notv phnxißis.) Diciintprçdidiconfbdalibüs fuis,Tibiaeecinimus vOi^ bis,èd cetera.Habcnt autem hune fenfumiCffcndimus vobis facilent viuendinormam,amp; non placuit:acdifficilem,amp; rurfus difplicuir.Ti;a bia namque læta cancre,facile eft.'lugubria verocanere,difficiIc.Et rur fum faltarc,alterolæta canenre tibia,de!clt;ffat t fimiliter plangcre fine Iugere,aliquo Jugubria canente com placet. Dein de fubdens interpréta tur prædicîa dicens ;

Venit entm lohunnes fteque manducitns neijue bib^ns, dicnntt Damonium habet. Er nenit ßlius hominis mjntincans amp;nbsp;bibens,^ dicunr.En hominem comrJonem ac umi potorem^ fublicanorum amicnm peccatornm.) Iohannisviuendi modus difficiliserat ÔC afper.’neqtie enim pane edebat,nccp vinû bibebat:Chriïli vcro,faci-lis ac leuis.'pancm liquidéedebat vinöq? bibebat;Slt; erant inuicem cos trariæ hoe viuêdi rationes , neutrius tarnen côuerfatio placuit: fed Iolt;^ bannem quidem propter effarum, vinique abftinentiam, dæmoniunu habere dicebant; Chriftum vero, quod ederet ac biberet, comedoncm, , vinic^ potorem nominabant ; quanquam manifcftehorumcalumnias quot;nbsp;non fcripferit Euangelifta, pracfentem fermonem arbitratus fuflicere*.' Quemadinodura enim duo venatores,animal captu difficile venari cognantes, qued fob’s duobus modis capi poteftfibi mutuocontrarrjs, d£ w’dentesbos inter fe,vt altcriim quifquc cligat,oppofito quide inter fc inuicem modovenantur; idem tarnen faciunt» Ita queque hicdifpofittD eft,vt Iohannes quidem duriorem viuendi rcgulam haberct, Chriftusi veromoîltoremrvt fiuehunc,fiue ilIûeIigentcs,obedirêtcis:SC vel per huncvcl per ilium caperentur.Eterâtfanchæ viç inter feinutccmcô* tratiæ: fimile tarnen erat opus. Verum hi, tanquam fera captudiffi^ cilis,vtrunquefugientcs, vtricpdetrahebant, Intcrrogemus ergoiU los ♦ Eft ne proba vita afpcriorf quomodo ergo non obediftis [ohann£ Chriftum vobis demonftrantii At fortaflîs vitamollior ac fuauiorma gis placet. Et quare non obediftis Chrifto viamfalutis vos docenti.^ Verum quam ob caufam Iohannes potius afperam viuendi normatn habuit.'’ Qiiia oportebacpœnitcntiac prçdicatorê triftêquandâgrauiss täte prefeferre: ÔC remiflîonis pcccatorûlargitorcm,humanumatq; benignû eflè.Et quia lohânes nihil ampliusj^folam vitçnormam lu dæis dcmonftrauir:Siquidem Iohannes,inquit, nullum fccit fignum: Chriftus vcToetiam adiuinfs miracullsteftimonium adeptus cft.Prç« terea quoque feiens imbecilles eflèhomines demittit fefe, vtillos ma* gis Incrifaccrct, SC propter hoc ad menfas ctiam publicanorum difpen fatorieaccedebat.'SC indignantibus caufam reddebat,dicens,Non veni

a4 vocandum iuftoSjfedpeccàtores ad pœnitcnfiam,Neqtictarnen dii ram viuendi normam neglextt, in defertocum kris verfatiis acdie^î bus quadraginta leninans ,vt fupra didum cft. Præterea quoque ad menfas accedens vcrecunde,temperate,amp; prout fandos decet,religio«! fe edebat ac bibebat.

Et iuflificata eflfapientia afilijs fit!,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luftificata eft, id eft; tufta habf

ta cftjfiue admirationi habita eft Dei fapientia, qirç difpofuit vt Chrij» ftu s ac Iohannes oppofitis viis in ceder en t, propter ipfam hominum vfilitatem. Admirationi autem habita cft a filijs fuis,fiue ab inteUig? tibus illam :fllijnan(^fapientiæ funt fapientes aut intelIigsntes^Vel iuftificataeft, hoceftiufta acirreprchenfibilis habita eft;vtpoteque fc citquicquiddebuit;6lt; omnimodovfaeft ad illorû falutem.

Tune capit exprobrare ciuitatibus in putbus teditie fuerant plurima uiritites e!us -, ^uod non reßpuißent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exprobrare,hcc eft miferas dicere ac deplorare, Isâ

Na tibi Chora^in,ua tibi Bethfaid4tlt;^uiaß in Tyro amp;nbsp;Sidone faRa fui/ßnt uirtu^ tei,^ua flt;iRa ßnt in uobis^olim in ßcco amp;nbsp;cinere reßpuiffent,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In fequen tibus

Sodomaamp; Gomorrha ponit,vtpote in libidine nominatiffîma: Tyrû autem QC Sidona tanquam maxime in idololatriainfignes»

Attimen dico uobii,Tyro lt;!3 Sidoni tolerabihus erit in die ludiâj uobif-') Attamen,id eft propter hoc ♦ Significat autem miferiamacminas , vt vel erubeftant vel paueant,

BttuCapernium ußuead calum exaltata, uflt;}ue ad inferos detraketisî ^uia ßin Sodo mis fd^afuiffènt uirtutes, ^uafaRaßnt in te^permanfißent ußue inhediernum diem4} Capernaum Celebris fuit, eo quod habitauerit in ea Chriftus, multaqt miracula in ca ediderit.Dicit ergo:Et tu per gloriam vfque ad ccelum exaltata,vfque ad inferos detraheris per ignominiam. Sunt aute quae dicuntur alterius refßgnificatiua» Siquidem vfque ad coelum , glcriæ demonftrat magnitudinem:vfque ad inferos autem, igncminiae.Augt; gmentum vero criminis èC demonftratioextrcmç prauitatis eft ,non folum peiores eflè peccatoribus qui tunc erant,fed Ô6 illis quivnquam fuerant.

Attamen dico uobis lt;juod Sodemis tolerabilius erit in die iudicij, quam tibi4) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V ó

I« ido tempore refpondens Icf ns, dixit : Confiteor tibi pater domine call nbsp;nbsp;nbsp;terra,

^uod alfconderis hac a fapientibus amp;nbsp;prudentibus, '(Sf reuelaris ea paruuUst) «OTOKp/o'îoo'vocabulum (quod nos communiter refponfione vertimus) varia fignificat: Mitto nunc feparationem ac digeftionem fecun« dum medicos , QC quæ ad hoc fit, terminationcm . Interdum quidem principtj locum habet,vt quum dicitur,Refpondens lefus dixit,Con* titeor tibi pater domine coeli Qc terræ,de quo nunc eft fermoi nulla e* nim pr3eceflitinterrogatio,Quandoque vero ad interrogationem red* ditur:vt eft jllud, Refpondens Simon Petrus dixit. Tu es Chriftus fi* lius Deiviui;prçceflîteniminterrogatio. Interdum quoque fermonis continuationem fignificat, vt capite vicefimonono huius , quum Ca* ^T“**^* nanea dixilTet, Vtique domine, nam catelli edunt demids,qu3e ca

dunt a mcnfa dotnmorum fuorum: confequenter ftatim fubiungiturj Tunc refpondens lefus dixit illi: O mulier magna eft fides tua: Fiat tibi ficut vis ♦ Adhæc quoque fignificat exhortationemfiuc dcprcca*» tionem: vt cjuum dicitur Refpondens ant cm Petrus dixit ei: Edifie? re no.bis parabolam banc, Qiiandoqueautem abundat.'vt quum dici*; tur, Refpondens autem Petrus dixttiUi,Et fi omnes offendantur per te, ego tarnen nunquam offendar. Siquidem Marcuspretermifit Refpondens, 00 dixit: Petrus autem ait illi,amp; cætera - Interdumvero fignificat etiam interre^ationem:vt quum dicitur, Refpenditeis Ie* fus, Num ego vos duodectm elegi 1 Confi teor autem did t nunc gra* tiarum adionem. Sapientes vcroÔL prudentes ,eos qui tales populo videbantur,putaScribas ôi. Pliarifæos, Paruules vero,Äpoftolos,^* pter ßmplicitatem ôi. innocennam, ac fynceritarcm. Gratias tibi a* gOjinquit, quod abfconderis fidei myfteria,afapientibus ôC prudenti» ■'buSjillaCognofcerenolenEibus : ÔC reuelaris ea paruulis ■, læto animo ipfa fufdpientibus .Gratias autem agens patri,dcmonftrauit fe filium eius efîèab illo milTum.Egit ergo gratias ciedentium nomine,fignifi cans quem erga homines haberet amorem . Hanc autem gratiarum adionem Deo obtulit etiam pro feptuaginta quosemiferatiquando ad eum rcucrfi f«nt,ficut dixit Lucas.

Vriijue ße fuit IfOtia uoluntas apitl te.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vtique gratias tibi

ago pater,quia ita fuit bona voluntas jfiue benepladtum coram te, hoc eftjCju/a itabeneplacuit tibi, vt hxc repelleres ab rjs qui ca repcllunt tanquam indignis,reuelarcs autem eabis,-qui adilla accedunt tanquâ dignis: idqueiuftum eft. Ne tarnen patrigratias agens, videaturho* minibus minus illo potens, amp;'a natura paterna alienus,dixit.

Omnta mihi iradita funt a pâtre meo^ -Cmnia videlicet qua? patris funt. Siquidem etiam alibi didt,Omnia quæ pater habet,mca funt. Qiicd fi omnia ei tradita funt, omnium vtiquedominus eft: fi vero o-rnnitîm dominus eft, æcjualis certe eft patri. Id autem, Tradita funt, prout Deum decctintellige.’non quod primum ea non Habens , poft* modum acceperit: nihil enim ilium præccflîf,ne ipfequidem pater,fed fimul pater,amp; ftmul filius, fimulque omnium dominus. Verum con* fueuit difpenfatoriehaec fæpius dicere, pattern honorans. Hanc ergo infimilibus habeto folutionem.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;El Me«o co^^noßit filium, niß pate/*ne^ue patrem ^uiß^uam cognoßif^nißfilius.)

Cognitionem didt non vulgarem, fediuxta naturam ipforum. Quod enim fint pater dC filius, cognofeimus omnes credentes. Quis autem fit pater iuxtanaturam,amp; quis filius,nemocognofeit, Dicitenim Lu cas: Nemocûguofcit quis fit filius,nifi pater: amp;nbsp;quis fit pater,nifi fi* lius. Hoc ergo dixit Chriftus jmanifeftiusdocês æqualitatê ad pattern. Nâ fi fûli oîm æqualë habêt de fe inuicê cognitionê,aîquales vtiqj funt»

Et Éuictttii^ueuoluerit filius reuelare.) Etiam hoc æqualitatem indicat» Sienim rcuelat pater,vt fupradidum eft,reu6latSC filius.‘æquales cer tefunt.Reuclabit autem naturam patris ïjs,qui dignifuerit infutu* ro feculo. Qtiod fi patris naturam reuelabit, vtique QC fuam fpiri-tus

tus fanâî. Vna cnim Si eadê eft triû. Diccndo veto* NemoÇognofcif, • crcaturas fignificauic: fptritum fancftum autem, vtpote »ncreatiimno comprehcndit. Etquam ob caufam de hoc en'am manifefttïis noneft loquutus.*' Quia nondum tempus erat vt décodoceret Primum fiqui» dem oportebat filij cognitionem mctibus difcipulorum infinuari.'de-lt; indeetiam illis ea rcuelari,quæ funtfpiritus fandi*

Venite ad me omnti qui laboratis oweran fego refociUabo uos, ) Qj-lï laboratis in Opere peccati, eius pondéréoneratieftis.Vides quomo de oftenderit peccatum,ÔC laborem pondus habere / Nam laborcm habet priufquam perh'ciatur.’habct pondus poftquam perfedum cft. PoteftautêôC aliomodo dlci:Qui laboratis advana,8C horucurisonc* ratieftis.Et egorefocillabo uosjftue liberabo tali labore^taliq; pôdcrc.

Tollite lu^um meum fuper uos.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lugum nominauit euangelica pre*^ De iugô*

cepta fua,qüodin iugi modum fuperponantur accedentibusad ea ; èc ipfos colligent ad fe inuicem,amp; adaurigam Chriftum.

Et difcite a me quod miiis fîm^C humilis corde.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mititatem hic dicit

modeftiam.'pars fiquidem modeftii cft mititas. fdeo poftquam dixit, Quodmitis fim,interpretatur qued dixit; amp;nbsp;vide quid addat; Neque cnim dixit,humilis tantum, fed humilis corde, hoceft humilis animo £lt;: elcdionc. Humilitas namque abinfortunio procedens, infruduo^f fa cft, vtpote leuis amp;nbsp;inuoluntaria; Præterea humilitatcm cis attulit, tanquamomnis radicem virtutis. Stipfum item in exemplum confrf tuitjVt facilius fermo fufeiperetur.

Et inuenietisrequiem ammaius ue/iris.) Humilitasenim cerdis quat» cunqt patitur;vcrbo folum pati videtur,nclt;^ turbatur» Qiiidam vero Requiem,cam quç çtcrnacft interpretantur.

iHgHm enim meum (uaue efl,ü^ onus meum leue.) lugum quclt;^ vocauiC onustfed lugum quidem propter didam caufam: onus autcm.eo qued graue fitincxcrcitatis. Vidc ergo quemodo lugum dixerit.ôd fuaue vocauerit: onus quoep dixerit,St lcueappcllauerit;vt neque defpicias, quafi facilialnequc fugias, tanquam laboriofa. Quf re autem in quin? tocapiteinterpretationem eius quoddidturde anguftaporta amp;nbsp;ftri? da viaquæ ducit advitam.

In illo tempore that leßis fahbathis per fi-getes.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sabbathis ,hcc eft,dic Csp.xil«

Dtfcipuli Hero eius ef nriebStyamp; caperunt uellerejfgt;icas comederct) M arcus 2 ♦ aöt dixit:Cceperuntdifeipulieius inter ambulandum vollerefpicas. Lmc.7» Quia enim per medias fegetes träfibant,vna fpicas aucllcbant,vt pro* gredi poflent, amp;nbsp;auulfagrana cdebant,confricantes manibus, fitut di xit Lucas,hoc eft,tcrcntes:näefuriebant,ranquam famecôpulfi l:oc fä dentes ;ftquidc mir imä corporis curä gerebât ,fed cmni tempere au* ditu öf afliduitate faluatcris dttinebantur, èC idcofamc premebant»

Pharifai autem quum uidi/Jent, dixerunt ei: E«e difeipuli tui faciutit, qi cd nc ti licit facere fabbatlo. Lucas vero alt, qued ita dixerint difdpulis;C tiid fa citis qued non licetfacere fabbathis: Siquidem Qi. Chrifto Qi difeipu« lis hæc dixerunt, anxie circaminutula occupati, ac carpendi quarren* tes oc*

• tes occafîon'lt;îfti‘amp; de hoc quidem dixit Matthçus de illfs autemLu* , cas, taliaquefrequenter inuenies. Indignabantur autem quod vclle«

De Dauid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quid fecerit Dauidquando efurijt, lt;1^ qui cum eo e*

rant^quomedo in^rejjùi ßt domum Deiiamp;' panes propoßtionis edfrit,quos non licebat Mi ttRegiiit dere,neque his qui cum eo erant,ßd fobs facerdotibus,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primo Regum volumilt;=

ne fcn'ptum eft,quod Dauid infidtjs appctttus Saul foceri fui, ac fugi=« ens,efurqt: ÔC ingrelTus Nobeciuicatem facerdotum Dei, finxit quod quadam ncccflitate miffus effet a rege Saul, panefque petiuit, quumt^ Ko uideturautor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inueniflèt, accepit a facerdote tame compulfus propolt;«

h h r ■'(-•J ^’f^onis panes . Propofitioautem ilia,eratmenfa, fuper quam panes y b oWätionis in tempio pofiti erant: ÔC acceptos comedit ipfe, Qi. pyeri rajje nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum eoerant. Hecitaqueefthiftoria. Illud autem,Non licebat,

te‘^wtosfu'^ecuS‘gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conceffum. Hanevero hiftoriam Chriftus phari#

fsiis obiccit in patrodnium difdpulorum fuorum: oftendensqued vc* ci lolibridix^mus’* digni efient propter famem, propterquam ipfequoqj Dauidfama« p^’ujamp;hKdKun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legem panum propofitionis :neque folum correptus

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 faccrdote,qui tunc forte fua miniftrabarimo potius ipfos ab

’“7'‘«W;^«ilIo accepit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’HF

fes^uo ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facerdotesin tempio fabbathurn prophanant,amp;ßnf

“ crimine funtC) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipfis frequenter recenfebat,Num legiftisf exprebrSs

nebantur C Is ’ vanum labonm.vt qui non intclligerenrquæ legebant. Nam lex habb tb tl^ïés nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præcipicbat nullumopus fieri in fabbatho; Si rurlus altera

Lf«ij 5 permittens lacerdotibus vt facrificarent fabbatho,Si propter fae crificium ligna feinderent, ignem accenderent, animalia pafcereni.öi aliaquscdam fimiliafacerent.Etcerteomninooperabantur.’SC itafab bathum prophanabant fiuecontaminabant, fed tanquam res facras 0« peranteSjfinecrimineerant. HiftoriâitaqueDauid pofuit,dilcipu# los venia dfgnos iudicas,vtprafdiximus.Præfens autem fumpfitexc plum, abun de often dens quodomninofinecrimine erant ♦ Et vide a quot partibus hocconfirmauerit. Primum a perfona: Sacerdotes in« quit. Deinde a loco,quia in tempio. Tertio a re ipfa.quia prophanât; N’Óenim dixit,(rritû reddStfabbath«,fed quod grauius ê,prophanât» Deinde induxit quod rei caput craq Quodetiam fine crimine funr. Præpofuit itaqt leuiorem refponfionem,ac poftmedum adduxitamp;for tiorem. D^uid fiquidem propter cafum inopinatum femel legem fol* uit de panibus propofitionis, amp;nbsp;per venia dimiffum ê ei crimen. Sa* cerdotes vero quotidie fine huiufmodi cafu legem de fabbatho foluetcs, per legem fuac tranfgreflionis frueftumreferunt,

Dico autem uobts quodjempio maior efl hic») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipfe enim templi dqmi*

nus,hic prüfens eft. Qjuod fi facerdotes tepli,fabbathum foluentes fine criminefunqmulto magis difdpuli domini tempIirNa ficut illi ^Jpter caufam raticnabilem crimine vacant,eoquod facrificêqfió facra faciat opa,ita etiam ifti.Hebrçis fiquidêppter fuâimbecillitaté vnû hebdo* madæ diem attribuit, quo aboperibus ceftàrent, puta fabbathum: vt in eo Qi ipfi ab alqs vacarent operibus:Ô^ ferui fuiaciumenta requie« feerent

fcerentj darcnt autcm operam kgis Icdicni Qc facn'ficïjs Chritiianis vero tanquam forn'oribus, tota hebdcmadaiuffit operamdare leeftïo* ni ac fpirituahbus facrifieqs : illis quidem alia prohibuit, vt ope#= ram datent leóicni ac facrificijs: hos autem fpiritualibiis vacantcs,nc abalqs quidem abftraxit. Non cnim illorum manus alligari eporte* bar, qui cas ad nihil prauum extendebancnequc de paruis Icgem fer# re his , qui de magnis philefophabantur, aut imperfcdïos æquaîitcr fefe in modo viuendi habere cum periedis, Nos vero dominicum die præcipuehonoramus, tanquam proprie requiem, in quo a mortalitasf te requieuic is, quinoftræ mallç primin'as acccpit,£lt; innouauit nobis refurredioncm,vitamcp immortalem.

QjioJ ƒ Jciretis^^uidJit,MifericordMm uolo non facrifcitm,)iequa^a condemnajjèi: tis innocentes, Qiiia odiofius videbatur q^uod dixerat, Templo ma-jor eft hic, fermonem ad veniam mutauit, fed cum increpatione : nam, rurfum illis ignorantiam improperat feripturarum , dicens: Si fcire;^ ris quid figniticet prephetæ didum , quo mifericordiam præponic* Deus facrificio, miferti vtiquefuiflètis adeoefurientium, vtimmatu* rum ederent triticumtnec ds indignati fuiflêtis, quum culpa vaca^; rent: àf fi non ob aliud, at fairem propter famem.Si enim propter fa-crificium foluitur fabbathum, vt prædidtum eft, multomagis pro# pter mifericordiam: maior eft enim mifericordia facrificio, iuxta di^ dam fententiam.

Dominus enim eflfabbaihi,flius}:cminis,) ='• Rurfum diuinitatem fuamoftendit. Interdum fiquidemhancobumbrat propter obtufum, afpedum quærentium carpendi anfam : quandoque vero manifeftat ob acutum vifum modeftiorum« Dominus eft,inquit,fabbathi qui in# carnatuseft,vtpoteeffedor ac legiflator eius:iraque me Domino præ# fente ac tolerante, vos fruftra meos condemnaftis. In euangeliö au# ‘tem iuxta Marcum aliam quoque inuenireeft refponfionem,vbi ait Chriftus : Sabbathum propter hominem fadum eft, non homo pro# pter fabbathum , hoc eft, fabbathi ocium ad hominis vtilitatem ftatu# turn eft, 06 non ediuerfo: Aut etiam fabbathum ipfum, cundiq? dies illudpraecedentes,adhominis vtilitatem fadi funt. Non autem ad# mirandum eft, fi quædam vnus Euangclifta proponit, alius vero prç# termittit, Nequeenim fimul vt Chriftus loquebatur ,euangcliafcri# pferunt,vt omnium etiam verborum illius polfcntmeminiffc.’fed mul tis poftmodum annis.’amp;f ita verifimi’e eft,quum homines eflcnt,quo# rundam oblitos fuiflethancergo ad fimilia additamenta aut pretermif fiones habeto folutioncm.Sçpius quoqt breuitatis caufaqua;dam ali* qui rcliqucrunt.'inteidum etiam tanquam non necclfaria.

Et progreßusinde,iienit in fynagogam illorum.) Marcus autem dixit, Luc,^^ qued rurfum ingreflus eft fynagogam, Lucas vero marifeftius loquu

tus eft, dicens: Fadum eftautem, vt altero quo# fabbatho ingrederetur fyna# gogam Ô6 do#

Et fccr lotno erat manum hakens ariJam.'f Lucas autê dixit etiam vtra inanus fücritjqulimfcnbefet.’Ettnanus eins dextra erat arida. Et wtfrrogtfMerKnf eum^dicentestAn licetfabbathisatrareC’ut accuforent eum.)

Sufpicantes quod rurfus fabbathis quofdam cinaturus enèt, interro gatiohceum anticipantrvt quum refpódiflêt licitum cflè.fumercnt ccgt;f cafioncm ilium iam accufandi tanquam tranfgreflbrcm:amp; ita prohi* bcrentjóC illü necuraret,ó^ aliosq propter fanirates fuiflèntcredituri, Malebant enikn fuat gentis hoes morbis corrüpi,g ChriftQ glorificari.

llle autem dixit eis:Quis rA ex uobis homo,^Ht habebit euern unam ^fltTßea inciderit fibbathis iti foueamjUonne apprehendet eam ü' erigetf') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ide quomcdo illos

hoccxcinplo concliiferit:oftehdens pofleffionum potius amatores eflc ,5 hominum.’amp;f quod iumentisparccntes,hominum non mifererentur, Obferua ctiam quo padodiuerfas varijs in locis dederit de fabbathi folutionc rationes ,prout res expetebat; vt rationabiliter kgem folue# ret,necfamen ludæos perturbarct.

Quanto ergo efi homo prafiantior oue.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quum fIIi fuo filentio« af*

fentircnt:id enim quod ipfc interrogauerat lex permittebat,ncccótralt;s dicere potcrant.’enuntiatiue dixit,quod homo longe dignior cft oue.

Licet ifatjue fabbathis benefacere, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quum excmplo aboue fumpto

illorü oraobturaßet^deinceps ad id quod ab eis interrogaucratrefpon* Nar.f, det. Siquidem Marcus amp;nbsp;Lucas dicunt,quod etiam hominem Oatue» Ijtf, 8« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rit in mediü,6c interrogauerit cos: Vtrum licet fabbathis benefacere,

an malcfacere.'Poftquam enim eis.refponderat,ftatuit ilium in mediü, vt a miferabili afpedu diffèluerct cordis illorum duritiem , cist^ per»» fuaderct vt fnuidiam abrjccrenr,tcnfpicientes quod femper bonum fit cos qui dira patiuntur curare. Deinde contra,ctiam illos inexplicabi* Icm interrogat quçftioncm.At illi veritate redarguti,tacebant quidê, fedobprauam voluntatem non plcneci acquiefcebant : ideoque cum ira circumfpicicbat cos,iïcutdicit Marcus, quo illos confunderet, con triflatusfuper duritiacordisipforum.Nam ab inuidiainduratum,ncc afpedu miferabili placabatur,nec fermonem cui contradiccrcnon po* terant, recipiebat,

Tnic at hominitExtende manum tuam.Ü' extédiVrefUtutaij- eftfanitotißeut altera,) Suo hCciußu airauit:amp;: illoscxrerrês,et DcSfecflêoftêdês.Geftat aût dextrâ manu aridâ,Qfqsdextr5 opationê nÔ exercct.'dicofane virtutc. De Hcro’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;phar fei uero egre/fi^caperunt conßlium aduerfus eum,iit'e modo ilium ferderent,)

dianis. Ccnfillum cœpcrût inter feinuiccm. Marcus autem dicitquod cûHe Mdrci.j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confulrarunt,qui èc ipfi genere quidccrant Iudçi,vchcmêtcr

aût Herodê cokbât,et ipfumcflcdiccbät Chriftû a prophetisj?miflîim. rCâ qa ,pphetatû crat tûc ventutu eflè Chriftû qndcficcret q ex fudgis impcraret.’defecerat autem diebusHerodis qui infantes nccaucrat:pri mus fiquidrm hic alicnigena ludæis imperauit;ideohunccftcfufpicalt; bantur qui venturus expedabaturjâ: coniundi inuiccm,propriam fe

ccrunt fcdam. Et quia Herodcm plurxmum amabant,Hcrodjani cq^ gnominati funt.Hçc itaip de Herodianfs dida fint.’De Iiida:is aiitem dixit Lucas,quod dementiareplcti funt,fiCmutuocoIIoquebantuf,gd4 namipfi lefu face rent. Ncc^ cnim folum pcrterriti non erant, fed Sc j'nuidia obtenebrati,36 dementia replcti erant; 6C primum quidem col loquebantur quidnam ipfi faccrent mail .’deinde confultaucrunt ,vt eum interficcrent.

Qäo cognito ießtifectffit inJe.) Oportet enim a pram's rccederc; neCjfe periculis obtjcicndo.eoriim infaniæ pcrmittere.Simul ctiam.ga nondum aduenerat tempus mortisipfius,multofque adhuc oportebat curari ac frui dodrina eius.

Et feguut(e ßint eum turbte muhte,curauiti/ue eos Dmnes,amp; interminatus efi eis ne leftt cerent manifefium.} Hoc in loco verbum tmT/Ai.Ho't interminatus elr, tantundem valet,acft dicas,præccpit QC varfjs verbis fuafit. Vide auC quomodo ÔC ægrotorum curam habet, SC ludæorum dcuitat inuidiâ, præcipicns ne fe manifeftum facerent quod curarct; plerumquc cnim futurum cratjVt hoc audientes cxafperarentur.Quia autem huiufmo^ di præccptum pre magna manfuctudinc aclcnitate faciebat, malens fuamgloriam penitus occultari, g hos ad maiorem infaniam accendi, inducit prophetam Euangclifta,qui de tanta eiuslenitate ac to'erantia olim fuerat loquutus,ó^ dicit;

Vt compleretur ^uod diRum efi per lefaiam prophetam,dicen(cm:^eee flius mens tji'em elegi.) Heefub perfona patris dicit,EceeliIius meus vnigenitus, lefa»4K, quem elegijioceft omnibus practuli. Qtiia autem duocontinct in fc Chriftus.’in co quod dicit,Filius,diuinitatê fignificat In co vero quod additjQuem eIegi,humanitatcm,Et fimilia funi quæ fequuntur.

Dilei^us meus in guo bene complacuitftbi animti mea.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pari modo,Dilcd’

meus,de diuinitatc didum eft;In quo benccôplacuit ftbi anima mea, de humanitate . Eft enim diledus vntgenitus . In ipfovero benefibl complacuit,vtpote in quo obledatus eft; vel tanquam inco, per quem bona voluit,dico fane heminum falutem. Ipfoqucqt baptizato,huiuf« modivocem paterdefupercmiftt,dicens ; Hiceftfilius meus dileclus in quo mihi bene com plan'tum eft; ftmilemcp ibi dedimus cnan atio* •- fr .j ♦ nem.'legecrgo 0^ illam,vt planius intclligas. Qued autem dicitur, In quo bene cöplaniit ftbi anima mea,idem eft qued, In quo bene mihi complacitum eft,’ Multa item huiufmodi quæ heminum funt, veteris teftamenti fcripturadtcit de Deo,propter cralTam Hebreorum mente: quae omnia intelligerc oportet quatenus Deoconucniunt.

Po«4w J}gt;iritum meum fuper eum.) De filio incarnato hoc dixit, tan^» quam de homine proficiente per accefltim fpiritus fandi :'ïe quo ctiâ dicitLucas: Puer autem crefeebat amp;nbsp;corroborabatur fpiritu,plenusfa pientia,ö(S gratia Dei erat fuper illum.

Et iudidum Centibus annuntiabit, ) Judicium vocat legem euangclica, quam per Apoftolos pratdicauit Gentibus. Veliuftum indicium ftm, quorepellentibus eum ludçiSjalTumpfit Gentes.Hocenimvere iuftu eft iudicium jne omnino pereat opus manuum ciu s.

Non fouffnJff, tienne clamalitf rt^ue at.Jiet ^uij^tiant in plateis uoceift eiUSt y Propter h.TC verba totam pofuit prophetiam/Nam quum manfuetiis , cfict acmitiSjnoncontendit aduerfus contradi(5ïores:nec^clamauic,dû ei ticret inturia: neep forts docuit, vt factût ht qui ^lon'am ab homini« bus vcnantiir: (ed in templo.ôC in f/nagbgis Iudxorum,acin defertis 'montibuîôi littoribus.Dctnde propheratetiam deimbedllicateeorû, qui huic omnipotenti Dcoinfidiabantur.

Arundh em comminuram non confrinyt.) Arundinem vocauit Tude^ os,tanquam valdeimbccil’es ad diuinam QC inexpugnabilem ci us pj tcntianirnectarnen fimplicirer arundtnemjed etiam conirninutain.ad aug^mentum imbcctllicatis corum Diciter^o quod potens ficeos tan^ quam arundinem comrnmucam facillime contringere: nec tarnen ajc faciet propter fuam tolerantiam ac mddefliarn

Et linum fumtgans nonextin^uet.) Hic ludeorum accenfum aduer« fus Cliriftum animum fi^nificat; quem etiam linum fumigjans appel^ latjVtquod facilecxtingui pofTit a Chrifti virtute.’iicut facile quisexa ttnguit linumfumiganspd eft accenfum.Linum autem in hoc loco ins tclligimus pannum lineum.’hunc tarnen non extinguet vt patiatunôC patiendo demonftret eximium, quem erga nos gerit amorem fuum.

Donee eijaat ad uiFforiam ludicihifi fhum.'i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Donee ad finem ac perfc«

óienem deducat luffitiam fuam.Siquidcm vicfloriam nominauit per* fedioncm: iudicium autemjuftitiam Quoufqj adimpleat iuititiâ fuâ, quoufque fuas offendat iuftificariones quibus ludæos condemner, Pfaî I. eorum impudentem amputet caufationem. Poft hæc autem tar.quam lofepl-usJehel vafa figuli, confnnvet illos in virga terrea , principatu Romanorum Io Iwtla lib^po Vefpafiani Qc Titi,qui cos obftdcruni acexterminaucrunt.

ti/Jimum fexto Er in nomine ems Genres jberabnni») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sperabunt quod folus ipfe in

TVmc addnHtiS eft ei dlt;emoniäcusßtrdus amp;nbsp;mutustü' ctirauit ilium, fie ut efui caevs munis fuerar, loejiiereiur.amp;' uiderer,} Dióio tÓt4 tunc,interdum confequentiam,rerumcp ordincm fignificat; ficur etiam particula «ivÈs Kti'vuo Ttó Koupw InillQ tempore;quandoqjvetovtraqj harum tempus fo lum dénotât.quo fat^a funt ca quæ diccnda funt, aöt hoe in loco muium accipimus non furdum,vt alibi.

El obf^puerunt omnes turbie,ac dicebant Nurn bic eft fîllus ille Dauid') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A u^

Qho auditû Pharifai, dieebant: Hic non eiieit dæmonia nijî per Peel'^ebul principem diemoniorum,) Inuidia namque ad gloriam illius mordebantur; idco etiam fua praua a-mularione.nô verebâtur dtuinæ naturç opera Beellt; zebul aftribcre.dicentcs ; Hic non etjcit dæmonia propria virtute, fed Mar.;. Fæ*quot; Beelzebul; ilium fibi familiärem Habens ÔC amicum Nam alibi

lefKi iutem feiem cog tjtiones eoritm dirh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;püd fefe cnÙTi haeC dl*

Cebant cimentes tnrbam' ipfevero fecretiim cordfs eorum pubhcaunr hmcctiam Deiim fe elîèdemonftrans ♦ Vide aiitcm quod phmum ob id accufatiis non obiurgauit illos.’cognofcendam tradens fitam poten tiam,tii a pluribusfignts,t(î 3 dodlrina quç indefequutaeft. Qiiia veto rurfum idê dic;nsjperfeuerabant dicJtesin niillo mcliores effcdi,dt'in* ceps eos obiurgar,ac redargiiit illoriim infaniam, Id tarnen cum man fuetudine facit,inftruens nos,vt peccantes manfucte arguamus. Et ab his qnæ cominuniter acciduntformat rationem: fumitq; tria exempla notilTimaSC indubitata«Primum quidem fupremæ potentiæ,alrerum mediae, teftium vero infimæ' confirmans qirod fiue magnum quippi* am,fiue medium,flue infimum fic,quod aduerfus ieipfum excrceac fe^: ditionem, peri bit ♦

O.niie regnu f] Jiuifii’v jJ serGöpp,defô!iitur,') Sedftionem inter fe in* uicem agentibus his qui diuifi funt.

Ef ogt;nnif ctu^JS itel domus diuifj iduerfm non Habit,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N on ftabi C

Ef ƒ Satanas SatanM eijeit, adwr/its fefe diuif /s efl t ^uomodo ergo Halit regnursi eiuif) Si Satanas qui princeps eft daemoniorum, aperte acviolcter Satanam perfequitur, ncqueenim fuum domicilium vitro vnq reline querct; fed omnino inimicus eft is q patitur, pcrfequutioncinferenri, Iraq?contra feipfumdiuifus cft,feparatis abeo dæmonibus,qui fubie# di crant.’Sd quomodo ftabit regnum eins quod in il (os .habet ! f i ergo princepsillorum eft,ncquaquam cos expellcndo,fcditicncm aget aduer fus illos: nequaq homini contra dæmoncm auxiliabitur: nec hominê vn^ amare potcrit,qui ab initio homicida eft.

Etfie^o pefSeeif^ebul eijcio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«eftn p-r eijeiuntf) Póft prima

accufationis dilutionem,ad fecudam procedit manifeftiorem. Nâ quia difeipuli quoqi eins iam dçmones ei}cicbant,fumpta ab ipfo poteftaie, ab his magis Pharifæos arguit, qui folamotiinuidia cum accufabant. Siquidem nihil huiufmodi il lis obrjcicntcs,flt;lum ipfuniita accufabat« Filios autem Pharifçorum Apofiolos nominauit,eo quod Phatifp' pa trumordinem retinerent inter [udeos,a quibusdefcendebant Apofto li: vel quia illis iuniores erant. Interrogat ergo; Per quern etjeiuntf an etiam per Btelzebult SC quarc illos quoq? non accufatis ƒ Si autem per diuinâ gratiâ,vtique Deus ego fum.'Nâ p nomê meû dæmonia eijciût*

Ideo ipjîiHdi esucflrierunt ) Qiiia ergo ipfi quoqjda monia cqciût, ncc aceufantur a vobis : proptcreaipfi iudiccs veftri erunt : SC condc* mnabunt vos non de omnibus quae in vita perpetraftis. Nâ id folius Dei eft: fed de hac blafphemia quoniâ illis rclidis ,moti inuidia me (ca lum accufatis« Vel propter hoc, quia quum fint lilq veftri, S^ agneue* rinc veritatê,condênabût vos patres fuos,qui hâc cognofeere noluiftis *

SiaMttm per J^tritum Dei ego e^cio dtemonia,profeEio peruenit ad uosregnu Dei.) Poftquam dcmonftrauit,quod non per Beelzcbul eijceret dat monia.fi« mul etiam ex confequenti oftendit, quodea per fpiritum Dei esceret.

S pin'tu m au tem D^i nuncpotcntiam vocac Nam 8C Lucas,Pcr digitu Dei dixit.hcc eft per manum.f Manum vero Dei,potentiam Dei dist eimus .Sï vero ego per potentia,inquit,diuina e)tjciodxmonia,nö qua# fi nudus homo,fed quafï Dei fili’,profe(fto peruenit ad vosregnü Def» Suum autem dicit regnum.quod videlicet per Chriftum elTe venturû, prophetæ prænunt/aucrunt. Nam fclius Deleft per potentiam diui« nam dæmones eqeere. Apofieli nanq^ non propria potentia,fed per dt iiinam gratiani illos eqciebanuNcque enim potuerunt tanquam De# us,fed grariam aDeo liabebant. Ciiriftus fiquidem folo iuffû dæmo^ nés fugabat; illi vero per nomen eins ipfos expelIebant.Si vero perue^ nit ad vos regnum Dei,quare illud repellitisf quare contra veftra bo^ na pugnatisr hoc nanc^ tempus eft veftræ fa[utis,quod olim prædixe runt prophetæ .

Dig/tMi Dei hic d:ci potefißiirirtis fanSlus.Quttm enim CiCteri euangeh^la Jixerintj Si {gt;erjjgt;irifum Dei rijcio cliemoma,Lu.ai âixtt,Si ego per d:gitum Dei eijcio JæmonM.

Àliolt;jui ^omodo poteß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domum fcrta ingredi^uafà^fe eius diripere, niß print

uinxerir fonem, tuticdomnm ems -d.ripiet/') Ab exemplo fermonem pro* ducit. Per fortem autem,principem dæmoniorum fubindicat: non qgt; natura fortis fit,fed quod vfque tunc tyrannice regnaueritteosque qui prç fegnitieimbecillcs erant,opprefferit* Vafa veroeius fubietftadac monia erant,quæ amp;nbsp;arma eius dici pofli’.nt; Nam ràa’Ki'Jn etiam ar* ma dici folent. Ideo quoque Lucas arma eius,ipfa vccauit: per quæ mi leros homines inferuitutem redigebat. Hoc ergo exemplo confide* rationem inducit,quæ oftendat non folum quod principem dgmonio* rum amicum non habeatjfed potius quod fortitudinem eius tanquam fnimiciflimi alligaucrit. Eft autem confiderationis fcopus, quod fi* cut non poteft quifquam domum fortis ingredi, vafai^ eius diripere, ab illo conferuata, nifi primum fortem vinxerit: ita ncquehic rapuif fet dpmonia,hoceftdifperfiftet, nifi primum vinxiflet principemillos rum, qui eis fortitudinem præftabat. Scire autem oportet, quod non vndiquaqueexempla adomne propofitum aptantur rebus ad quas af fumuntur: fedvtplurimumin magis proprijs ac principalioribuspar tibus ♦ Qiiidam vero dicunt vafa dæmonum elTedæmonijs agitatos, quos Chriftus ab illis rapuit, vintftis eorum virtutibus. Poffuntquo* quedici vafa diaboli, omnes qui operadiaboli exercent, eiusqp volun# tatibus fubferuiunt.

Qai non eß mecngt;n, adnerßtnt me eßt lt;}ui no» congregat mecum^Jjfjrgit .'J Altera quoque confiderationeconfirmât, quodpotius fitei inimiciflî* mus princeps dæmoniorum. Quodenim non fit cum Chrifto, nec c5 eo congreget, man ifeftum eft ab vtriufcß operibus. Chriftus fiquidem omnem docet virtutem: quumqj omnes amer,ægrotos fanat : Illevero ediuerfoomnem docet prauitatemrSC quum homines odio habeat, fa* nos corrumpit. Quod fi neep cum eo eft,nulla videlicet in re ei confer* mis,fient demonftratum eft,ncque cum eo congregat ad fidem.’omnino aduerfns eum eft, amp;nbsp;fpargit quos Chriftus congregat, quantum in (c eft.Quum autem dixiflct,Qui non eft mecum,aduerfum me eft,acob* faire

feure loqui vi'ftis cflèt:fèrmonein fnterpretatus cft,addcns:Et qui non congregatmecuin,fpargit.diabolo veroconiunxit luda os , qui aducr* fumfeerant:amp; quç ipfe congregabat,qtum in eis erat fpargebaht»

Dico uobistOmne peccatum nbsp;nbsp;bia/phemia remittetur hominibustatin J}gt;iriiu blajj^he^ De fpif t

mianon remittetur eis.) Non fimplicircr omne peccatum , ÔC omnem tu blafphe* blafphemiam dicit.’per ea enim quæ fequuntur, manifcftauit quam o- mi£» mnem dicat blafphemiam,amp; quod omnepeccatum.Ait enim:

Et ^uicun^ue dixerit uerbum aduerfus filium hominis, remittetur ei* ijuicun^ite autem dixerit aduerfus Ipiritum fan£îum^non remittetur ei,neq^ in praf mti fectilo.,ne^ue in futia-o,) Quicunqpinquit peccauerit aduerfus humanitatc meani,hoceft quif* quis dixerit blafphemum verbum aduerfus earn, offènfus quod ran^ homo edam,bibam ac dormiam, aliaep quæ humanæ funt propria na turæ,vthomini conueniunt,ô^ faciam amp;nbsp;patiar,confirm ans quodve* re humanam fufeeperim naturamrhuicomnino ignofeerur ,qüafi non ex induftria male egerit, fed per veritaris ignorantiam blafphema» uent ♦ Qui vero Deo dtgnas vidons operariones , quas folus faccré poteft DeuSjipfi quoqj Beelzcbulillas afcripferit,vtvos etiam nunc fa ciîis, 2^ ira aduerfus fpiritum fandum blafphemiam dixerit,fiue adgt; uerfus diuinitatem(nam banc vocat nunc fpiritum fandum)hic quaß ex induftria manifefte ac feienter peccans, ô(^ Deum iniuria afficiens, acinexcufabiliterdelinquenSjVoniam non confequetur. Quodautcni fequitur,Neque in praefenti feculo,ncquein fururo:addidit,doccns ma ximam ac tremendam eflé aduerfus Deum blafphemiam : QC qued ho# minum quidam hic SC in future fæculo fupphcia fufiinent,vt Sodomi ç tæ SC fudæi, Et de Sodomitis quidem prædiximus decimonono cas pite: ludæi vero amp;nbsp;hic pœnas dederunt, a Romanis miferabiliter af* ° flidi:amp; ibi.miferabilius crudati dabunt. Quidam vero hic folum P’-’* , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

niuntur,vt iornicarius ille apud Corinthios batanæ traditus . Aliqui ’ autem ibi tantum,vt dûtes ille in flamma crudatus. Præterea nônul ! / Ji neqj hic neq? ibi,vt Apoftoli ÔC prophetæ ac lob. Nam quç ipfi pa* tiebantur,non vltioniserant a Deoimmiffæ,fed certaminum ac luda* rum.Quod ergo minatuf,aduerfus illos eft, qui immutabiliter in pec* cato remanent.Manifeftum eft autem,quodeis quirefipifeunt, nbsp;nbsp;hic

SC ibi remittetur,Multi enim qui tuncitadeliquerant, quum poftmo dum credidiflènt,veniam omninofunt adepti.

Aut facile arborem bonam,amp; fru^um eius bonumtaut facile arborem uitiofam^ü' fht Ifum illiusuitiofum . Ex frui^uenim arbor cognofcitur.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Facite,hoc eft dicite.

Rurfum autcconfundit illos,tanq ea deducentesin accufationem,quç fibi mutuo nonconftabant, fed præter naturam erant*Nam quia op’ abigendi dæmones non improbabant, qg admodum impudentes ef* fent, eum vero calumniabantur qui illos abigebat : abexemplo illos redarguit,vt qui opus quidem iudicarent bonum,eum autem qui ope* rarctuT,maIum:quod impudentiç eft ac repugnantiç. Et arborem fa* ne appellat feipfumtfrudum vero,opus fuum. Ait ergo: Aut dicite o* pcratorembonum,ôi opus eiusbonum;autoperatorem malum,amp;op^

eins maîirm.Nam fi opus bonum eft,operator qiiocç eins bonus crr'C» Ex opère (îquidem cognofdrur operator;fi bont open's,bonus : fi pra« S dr# nbsp;nbsp;nbsp;ubprauus .Quinto enim capite doGtiit,quod non poteft arbor bona fru

bnpr ^7* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facerc,neq? arbor VItiofafrudus bonos facere*

Propeniei uiperarutn,lt;^i'omodo potejin bona lo^ui^^uumjùis malif') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non mt

rum eft fi huiufmodi conuit ta iadatis. Nam quum malt fitis,non po^ teftis bona loqui.Ecindenaturali quot^ ratione demonftrat,quod hoc non poflint.

Ex abundantia enim corJisos loguitur,) Sïquidem quum in corde vin tium fcaturiatjiteceftaiio ab coquod abundat,effunditur prauitasquç eft fermo malus. Et quemadmodum medici circa principia quidem, exilientes humorcs intus remancre cogunrrquum autem illi fubfcatti riuntjiam vincuntur,ôt fie iHi abundantes profiliunt; (ta fane ÔC qui praua nurrtuntconfilia. (pfos vero progenies viperarum appellauit, fteutetiam (ohannes Baptifta tertio captte . fbi ergo-SC huius quærc cxpdfitionem.

Bvhhj homo de bonoibefauro profrrt bomt t (7 malui bemo-de tnlo rhfauro profert mala.} Docet nunc id quod duftiim eft,puta os ex abundantia cor*= dis loqut.nâ in malts tantum fieri hem imbus, verum etiam in bonis. Et thefaurum quidem vocat featuriginem fontcmcÿ bonitatis ac pralt;s uitatis.’bona autem amp;nbsp;mala,bonos malescp fermones.

Srd diOi uobii quodde omtti nerbo otio/o quad loquuti fuerint hommes, reddent ration nem in die mdicij^} Otiofum diet t calumniatorium amp;nbsp;vanum,vcl fu« perfluum ac nociuum :rationem vero,examen amp;nbsp;refponfioncm. Non eft aurcm modicacorredionis pars,non folû ref{K3ndere amp;nbsp;redargue# reefed amp;nbsp;amp;Snminari,x^ufci fane plcrunt^ facit«

Ex uerbis enim tuts mfit(icaberii,amp; ex uerbis luis condetnnaberis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex bonis

TVncreJponderunt quidam Scribarum ac Phanfaonm, dicentest J^agifter uoJumusatc plénum uidere.) Qtium admtrari acfuccumbcre oporteret,tunc Turfuni impudenter loquutur.'ÔC quem pauloantc d^moniacum terne# rarto aufu vocabant.nûc adulatoriemagtftrum vocant.'ôf poft tot mi# racu'1 a,fignum vidcrcquærunt;nonvt credant, fedvteum opprtmât. Quum enim non poflènt et contradfcerc, dum facile illos conuinccret: Lwc.tt» ad opéra tranfeunt.Lucas autemdicit quod altj tentantes fignûdecœ iohan-9* quærebant ab eo.Sufpicabantur fiquidem quod ft'gnain terra,prç# ftigrjs fallendo,æderet.'ftgnum vero de cœlo nequa^facere poflèt,quô a DeononelTet.Etenim alibi quoqtdicebant: Hic homo non eft a Éeo»

Af illerej^ondens dixiteistGeneratto praua amp;nbsp;adultéra Ji'^num qucerit.} nbsp;nbsp;nbsp;QuS

illi contumeliofi effent^patienter eos ferebat.'dum autem adularentur, afpere rcfpondit, vtpote quineqj antmi vehementia vincerctur, neque adulatione mollefceret; hos vero a progenitorum carpitprauttatejâg di gnam

C A P V T VICÊSIMVW SECVNÜVM. »o’ di^atn illis fûbolem. Praiiam quoq? dixi't hanc progenietn qliaü fam ohm incredulam actcntantcm.AiteniïnDauid; Etnô crediderunt in mirabihbiis cius.AcnirfumrEt tentauerunt èC exaccrbaueriint Deû cxcelfum, Adulteramvero propter progcnitorum a Deodefoflicnc; qui ohm fl de a Deodifiuntf}ï,fidei dçmonum adhçfcnint. Adulterium î^V*^^**^* quippeetiam nominauit idololatriam veteris tcftamcnti icrjprura,ith (J trcquenter in propheticis hbns ïnuenies,

Etji^num non dabitnr ei,nij'iJignum Ionlt;f cropheta.,) Non dabitur el, lorta» quia non ex fide,fed ex dolû,tentando lignum quærit Quidergo, non fccitdeinceps fignum vllum; fccit vtiqucratnon proptet ihos, nâ ïpfi obduratierant.’fed ad ahorumvtïh'tatcm.Signum vcro [cnæ prophe* tæ, vocat refurredionem fuam e fepulchro poft tres dies amp;nbsp;tres ncóres. lamenim hanc ludæis pr^dkic: vt quum refurrexerit, ad meinoriam rcducantqtiodhancillis prædixcrit, dicbus etiam ac nctftibusprcpriç fepulturæ ad minutum defïgnatis. Propter hocfiquideip *pfo fepulto, congregati lunt fummi facerdotes amp;nbsp;phariftei ad Pilatum ,diccnfcs: Dominerccordati fumus quod impoftor illedixit adhiic viucns^Poft tres dies refurgam,Hanc vero,fignum lonç prophetæ nominauit, pter fimilitudinem,quam ctiam manifeftar dicens,

Skut enM fuit lonai t» uenire cetitribusdiebus nbsp;nbsp;nbsp;tribus nobïibut,itiffrit et fhushomi^

ttis in (ortia t terra tribus d'ebus ac tribus ncbiibus.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoe vcre fignum erat, -i»

amp; fignorum omnium maxine admirandum.’nuUiusenim fada eftvn= quam tails a mortuisrefurrecftio. Datum eft autem huiufmodi fignum ludæis infidelibus, hoceftopere implctumcft apudeós Jx?c miraeulü: quo certiores fint hune Deum cflè omnipotentem : amp;nbsp;deinceps quafi Deo répugnantes , confdcntiam babeant acerbeillos torquentim ,SC fiitura quæ eos cemprehenfura fint mala prafagientem. Corvero ter* tac inteliigit illius profunditatcm.Nam in protunditate illius, laptdi-bus incifum crat fepulchium,Tres autem dies cumncólbus fub ter* ra permanfit,vt crederetur futflê mortuus,

t Cor terra fepukhrum uocit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Viri Niniuita furgent in iuJidio cum genenttione boe, amp;“ conJemnabunt eamï quia pee nitfwtijm egerunt ad pradicattcnem lonatif eccep'uiquam Iorlt;« t ft boe loco.'} Simultanquam omnia præoognofcens amp;nbsp;herum prçdicit impoeniten tiam.quæ etiam poft fuam futura erat refurretftiontm: amp;nbsp;fimul ipfos exterret. Dicere folemus hune aut ilium in futureiudicio nos cendc* tnnaturum; non quafî ille futurus fit ludex : fiquidom omnium iudex vnus crit Chriftus: ftd quod ilhus operatic noftris collata confundet nos. Hancquoqueconfuetudinem fequutus eftChriftus. Plus autê, ait,g lonas eft hoc loco. îonas enim feruus erat, Chriftus veto demi* nus: nice ectoegrcfltis eft,ifte ab inferno: ille inuitus predicauit, ifte fponte: ille peregrinus erat, ifteeognatus fecundum earncm: ille fub* iierfionem.prapdicauit, ifte regnum coelorum : ille nullum fecit fignû, ifteinnumera: deillo nullus prædixit,deiftoomnes prophetæ, Præ* terca Niniuitæ barbari erant, ludæi diuinis enutriti feripturis. Et ib li quidem nihil a lona audierunt prseter id tantum, Adhuc tres dies et Ne Msdccujèi

hicpo/itermus, Nlni'ue fubucrtetur,ó^ ftatimei crcdiderüt: ifti vero vari'am a Chrifto imffffc 4«tGrc acprofundilTitnam audierant dcóttinam , necci credidcrunt. Multï rioftrum: ui- quoipóó aliainiicnirc pctcninus,qiiac Chn'ftus matorahabytt« deiran/latione^ro. inrerprctMloK.j.^T^tfo'^/xff^u legut.ln Hebiao ianieïegituT'^''y'^'y^ arbMmii hoe e/i quadrit^inta, Vfrü autor ncßtrfroeuldubio iinguS igncrabat Hebraa^fefiUtmfem^.ro.interpretes» De rcgina Regina Außri Jifrgct in iudicio eum generat:one hae,^ conetemnabit eam: ^iua uefnt Auftri, a finibus terrte ad audiendam fapientiam Solomcnni nbsp;nbsp;nbsp;eeee pliis^ujni Solcnton l oc loeo»)

Auftriim dtcitrcgionê aqua flat Aufter,djcofane Acth»opi'am,qiiani Saba vccauït terti'us Regum Iiber.Sita efl autcm hæc regio ad fine or

a Remm 10» habitabilis.Plus inquiteflhoc loeo^ Solomon. Nam Solomon fo * ’ ’ Iius ludacar rex erat,Cbnftus vero rex coe’i 6lt; terrp . IHe de fapientia humanaipfi difleruit,hic de fapicntia diui'na fermones habuit. Peftq ita prauJtatis illorumexccflum acomparationc demonffrauit, pradi* dt deinceps per parabolam quf ees comprehenfuraeflent mala.

De fpiritn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ampm imtnMieiusJ^ir.iUifxierir ab hcmine, per ambi^Iat'oca arentia, parens *

■immunoo. reijuiem^amp;' non tnuenib) Arenria locadicit deferta . Significat auteni fandorfi animasHuIIum atïccîionis humorcm habentes, quae ctiâ de* fertac funt,nee villus vittj fœcundæ.

TuncebatyReuertarindonum meamundeextui-) Dornumfuam vocat hominem a quo egrefliis eft non volens,fed iufludnuno.

Et qitum ueneritjittuenit earn uoeantemjeopispurgatam O' ornatam^ ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De li*

beratis a daemonc hoc dixrt qui ob fegnniem ac negligtntiam facile rurfus a darmonc inuaduntur amp;nbsp;capiuntur. Inucnii,inquit, prioreni domum fuam vacantem ac vacuam fpiritu fardlo feu virrute. Praetc* rea feepis purgatam amp;nbsp;m«datam,hoc eft inftrudîâ adipfius fufeeptio« nemrmfuper amp;nbsp;ornatam fiuedelcdlabilemfibi.

nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Twif uadit aß'umit fecum altos feptem ßiritus ƒ ekratiores ff '1', tZ ingrrfji habi^

' tant ibi^) SccleTanores,hoceft fortiorcs ad malefadcndum. Timuiî cnim ingredi, ne forte ranquam folus ac imbecillis rurfus eijccretur. Septem vero,Hebraei fimplidter promultis accipiunt.

• lt;• f Spiritus malus 3 a/ßmit fepiè J^iritu^ße feeleratiores, eß eogitatio gaßrimargiaßnegti le-,qtiam ß^uütur cog'tatiüforniea!ioniSfatiartiitejinuidi(e,irlt;e,trißitiie Jiue pigritite^uante g » rilt;e fupcrbiO'.

Et fiunt noui/ßma hominis illius peiora primis.) Prius enim ab vno dac monetorqucbatur,poftmodum vero a multis«

Steent generationihuitpernerpeA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicut qui adçmoneinquitagi«

tabantur,fi poftg abeoliberati fuen'nt,négligentes fint, facile rurfus vexationem fuftinent.‘Itaerft amp;nbsp;generation! huicincredulj ficimper* fuadibili.Et vere ita illi contigit. Priusfiquidem lud^ i djmonibus a* gitabantur,colcntes idola,eisqt filios fuos acfilias immolantes:ab lus autem per prophetasliberati funt.Sedquia falutisdemum negicxcrût, fuumcp Sakiatorem occiderunt,facile rurfus a demonibus capti funt: ideoq;infanientcs,moucrunt aduerfus feinuicê feditioncs.cçdibusque Lib de bel lu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;heminum,rerofolyma impleuerunt,prout fcripfit lofcph’.

44ic. LO r quot;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nouiflimç eorum calamitates grauiores prioribus.

runt his, quç ab Acgypcqs ÔC Babylonqs ac Änticchofuftinuerant. ^xod i et \ Idco etiam Chnftus di'cebat: EritafFlidio magna qnalis nunquam p 2 Î fuftneqj erit.Didatgftur parabola nos qiioq? docemnr, qiiod quiCqs amalo h'beratus eft,nec melior efficitLir,diiram fiiftinebit vlrionemrö^ t ei qui poftg a pcccato tyrannice prtmum imperanre liberatns cft, rur fus illi fefe acceflu fadlem prçbet, mifen'or erit poften'or condemnano '' priore.Hac enirn caufa dixic Chriftiis paralytico: Eccefanus fad’es. non pecces deinceps, ne quid deternis cibi conn'ngat.

Adhuc 4Ktem co loquente ad turbas, ecce mater ijquot; fratreieius fiabantforii qUierenres De matre ci loqui, Dixit autem illi quidatEcce mater tnj nbsp;nbsp;nbsp;fratrei tut forts fiant, qUicrètesttbt loqut^') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trstrih’^

ForiSjideft extra domum in qua docebat, ftabant :eo quod propter domini, turbam ad eum accederenon poterant, ficut dixit Lucas »Miferunt au Lwc. s. tem ad ilium qui euocarentillum.vt ait Marcus,fiue extra vocarent. Mar.3, Fratres autem eins dicitfilios Iofeph,eo quod horu pater edet^öC ma^ trem illius fibi dcfponfauerat.

At ille refigt;ondens,att dtcenti fibitQ^ce c/I mater mea,^ qainamßintfratres meif) Hoc dixit non abnegans matrem fuam. Qui enim hoc facere potuit, iqui mordfuç vicinus magnam illius curam habuit : neque dedigna^ low«.«?» tus eft ipfam habere matrem? Quo modoiryquam hcc feci flèt, qui,p* pter reuerentiam quam erga illam gerebat, aquam in Cana conuertit in vinum.'SCfubdituscrat non ipfi folum,verum ctiam ci qui pt.tcr fu’ dicebatur:Etcrat inquitfubditus illis. Sienim negaturus illam fuif? LucatZt fer, aut ob earn pudore afficiendus ,nequaquam ab ca natus fuiflet* Sed quia tunc multitudinem docebat, ncc çquum erat vt hos rclinque* ret, 0^ ad matrem aefratres procurrcrct,ait: Qug huiufmodi mater meaeft,aut qui huiufmodi fratres mei funt, vt propter illorum obfe* quium, tantç multitudinis vtilitatem paruipendam ' INon ergo vili* pendens illos huncloquutus eft fcrmoncm.’fcddocens quod præponc? dam iudicet perditorum falutcm parentum ac confanguineorum ebfe qm'o Ncc mirum,quum propter hos , parentes ac confanguineos ha* bcrefuftinuerit*

Et extentamanu ad difiiftulos fitos dixittEae mater mea c5r fratres mei^) Matrem eos nominauit, quafi dodrinæ verbum in intelligibili ant--: mat vtcrofufdpientes, amp;nbsp;congruotemporeipfum patientes, Fratres veto tanquam a patre cœlefti adoptâtes per tidem, quam in Chriftum babebant, fados que regni illius cohçredes . Deinde fermonem hue interpretatur.

Qj^icunque enimfeeerit uoluntatem patris mei qui in cceliseßjpfe meus frater,foror amp;nbsp;Dc-eo g fa* materefi») nbsp;nbsp;nbsp;Ipfe meus frater,foror SiC mater cft:noc eft propinquus ac cit Dei vofgt;

domefticus mcus,vtpote cadem facicns quç egotfïquidem dC ego facio luntatem« voluntatem patris mci.Sororis autmentionem fecit, quia filias etiam habebat Iofeph:aut propter vxorcs hoc dixit, Dei autem vol un ta té facit,quieuangelica prçcepta feruat amp;nbsp;euftodit. itaep neep mater eius aut fratres eius fuiflent mater eius,nifi Dei voluntatem fetiffent, Non eft ergo hiefermo abnegantis confanguinitatem illorumiuxta carnem.’neque enim dixtt, Non funt,fed praeponentis eam qug fccun*

dum Wftutê eft, ac docentisnullam tlliuscflè vtilKatê,njfi ôC hgc adfif.' 9 Qd' fï nee Dei matn' genuiflè illû ^fuiflèt ,nifi virtutê fequuta fuiflèt, cui alrert prodent, viri fancfti elfe cognatum,fj virtu tem nonhabeat* Côtingit enim ÔC cognates non haben ,pcognatis,ô6 non cognates pro cognatis haberijllud quidem propter vitam dilftmilem , hoc autem ,plt;î pter conuerfationis fjmihfudinem4 Quia ÔC alibiquum mu lier quae^« Jj/tif • » * ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixiflet, Beatus venter qui te portauit,amp; vbera quæ fuxifti non

negauit, fed pari modo dixit,Bead qui audiunt verbum Dei ÔC aifto«* diuntillud. O admirandam virtutem , qua: adfeaccedentes ad tan«» tum extollit honortm , vt ipfos Chrifti fadat eflecognates . Chryfo ftomus autem dixit qued mater eius humanum quiddam èC ipfa tunc patiebatur, vclens turbis demonftrare quern erga fe Chriftus habercc honorem: ideoetiam quum illedoceret, imporruneacceflit mittes accerfiuit eum extra domum , tanquam videlicet fua autoritatead terpellandum eum accedcret:Nam fperabat ilium continuo relidis o» mnibus ad fe egrelTurum , quafi ad matrem . At ille hoc cognito con* trarium potius fecit : amp;nbsp;non folum ad illam non eft egrelfus, fed ma* gis verbis fuis intentionem illius qua gloriolam venabatur confudir, amp;nbsp;tyrannicum vane glojiæ affedum abegit.

Cap» xiii. in die auiem rllo e^e/Jîn lefïti de domo fedehat luxta maret amp;• congregata /unr ad eit turha muiree, ha ut ipfe namm ingreßitf federett ) Dotnus erat alicuius qui indium crediderat» Sedebatergoiuxta mare propter loci amplitude nem: magna vero muhitudine inibi aggregata, ingrelTus nauim quaf inportü addutfta erat, fedens pifcabatur eos qui erant in terra*

OMnif/ue turha in litore flahatt amp;nbsp;lo^untus eß illis multa in paraholis ) Per pa* rabolas omnem hunc texit fermonem: eo qtiodmaximae turbç, immixti eflent plures Scribg amp;nbsp;Pharifp', quibus nolebatdodrine nu* da proponerc fecreta,propter infanabile illorum vitium.

Dc femi« Dicen5: Ecce ex^t lt;jui feminahat ad feminandum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lucas autem addi*

nato femïe ^’L^cmen fuum. Qui feminabatcrat Chriftus doccns:fcmen vero fu urn,fermOjdcdrinæ illius. Exiuit ergo induitares Qc vicos ludff ad ipfum feminâdum in terram intelledualem animarum humanarum, fiuc in men rem illorum.

Et dum ipfe feminaret, alia ^uidem ceciderunt iuxta uiam : O' uenernnt uolucres cteli comederuntlila/} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Interpretatus eftChriftusipfe hâc parabola,figeas

■ ' quæ in'fequenribus ponStur.'dicemustarne ÔC nosdeipfis iuxta vires* V ia didtur qui fegnis eft: qui verbum dcdrinac auditu quidem per« cipit, verum illud in corde fuo prae fegnitienon abfeondit: fed qua« fi viaconculcata , ideoquedura, ipfum fert îaiiter impofitum. Vo lucres aurem cœli dæmonia funt in acre habitantia (nam amp;nbsp;aërem cœ Pjd’w.S* Ium appellauit fcriptura'i quç fuper ipfum dcuolätes, qefin cordeeius feminatu erat toIIötjVtpotc no occultatum.quod enî dicit,Comederût, idem eft

CAPVT VICESIMVMQ.VÀRTVW. nr MAixiîi idem eftac fi dicatur,abftulefunt 5)C corruperirnt,

A1/4 uero ceaJerunt in loc4 petro/4,ubi non h4behant terr dm mulrdmtamp;jldtim exor^ h funt, (^uid non habebdni terril profunditatem^quum autem exortiis effet fol, exufla funt: O' guta non habebwt r4tlicem,exarueruntt) Petrofa loca pufillantiTiis eft auE parin' homo ani'mi, qui feinen qui'dcm in corde fuo abfeondit, verum non habet terram multam fiue prolunditatem; in quo prot/nus exorta eft fidcs,non tarnen firmiter folidata,eo quod ftabilitatem, vtdidum eft non habeat.Nam quæ modicaterraoccultantur,velociterexoi iun« tur:fole autem exorto,dico fane propofita têtationis probatione,exuï’ funturac infiammantur: amp;nbsp;quiaradicem non habet, qua refrigerent fiueftabiliantur,cxareftunf,fidem(^ produnt.

Alid dutem ceciderunt in ffindS,O' dfeenderunt ffn/ce ac fuff'OeaueTunt ilia.) Spinæ funt vitæ folicitudo,pungens animam acdeijciensrprætcrea Si. deceptio diuitiarum, ficut amp;nbsp;delitiae ac vana gloria, vinolentia aliacß huiufmodi, quæ omnia funt mera deceptio: bona fiquidem videiitur, verum punguntô^ hæcin niodum fpinæ,ac moIeftafunt.Afcenûerût autem,hoc eft creuerunt,potentiores cffctftæfunt.

Al«ruero ceciderunt in terram bonam,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I'erra bona eft anim a bona,

Si prxdidfis affedibus libera,ac ccnuenicns adfrudum virtuiis le.^ Tcndum. Vide autem g rara fint bona,gqj pauci fint qui faluentur.Ec ce enim fola quarra feminis pars frudifcat.tres autem pereut.Et quû dem is quifeminabat,fuper omnes feminabat, hunc ab iilo nondifeer^ nens:attamen fernen in quibufdam pertjt apud alios vero plurimuin multiplicatum eft.'ôf hoc fadum eft non ob feminis naturam: nSipfiJ aequaliter ac fuper omnes iadatum eft:fed obdillimiles hominum me* tes,fuper quos fernen proiedum eft. Et quare indifferenter feminabaC fuper Vlam,fuper petrofa Si fuper fpinas: Omnino propter bonitatis aciuftitiæ fuçihagnitudinem,nedicerepoffent indieiudicij quOdfi e* tiarn fuper eos feminaflet,trudum vtiqueattu'iflent. Sciebat nempc illos intrugiferos fore;attamen quod fuum erat efiecit, tanquam ho* minum amator, vt dicerc pollet. Quid me faccreoporcuit Si non feci i Hane autem parabolam loquutus eft, difcipulos exliorrans ne defatio gentur fi plures inueniant qui pcreantjg qui falucnrur,nelt;ç ob id fern! naredefinant: prçceptorem fuum in exemplum habentes , qui etfi inü fruduofos praecognofeeret,femin abat tarnen etiam fuper ipfos .

El dederunt fruHum, aliud ^uidem trigecuplum, aliud autem fexagecufum., aliudue^ ro centuplum.) Quemadmodutn inter fediffcrunthi qui percunf,ita rurfus differut illiqui faluâtur.Tres fiquidêcorû qui pereunt enume rauit ordines : puta fegnes , pufillanimesôC fcculi curis occupâtes, fi# mulamp; diuitiarum fallaciæ feruientes . Et rurfum tres conftituit ordines corum qui faluantur : dico fane ferentium frudum centu# plum , fexagccuplum Si trigecuplum. Per centuplum enim fignifi'* cauit perfedam virtutis frudificationcm, per fexagccuplum mediâ.eC per trigecuplum minorem Nam ad trigintaduplum funt fexaginta: cêtum vero triplum, imo Ô6 fupra triplum propter perledionis eX# cellentiam: vt illud quidem/erat centum,hoc eft quando^ in hoc homlt;

neccntum;interduni vcroquae fcquiintur,in alijs ôT aliis. Sulc/pftta« menSC primos ô(. fecundcs 8i tertios. Ne ergo ob fegnin'etn feme damus ; aut ob pufillammitatem ipfum prodamus: vel proprer feculi curas,feu diuinarum fallacias,illud fufFocemus.Oportet cnim prima vigilem eflè ad aus fufceptionê.’ deinde tentationes longanimi'ter fer* re: atep deinceps aboi folidtudinefeculari,acdiuitiarü vanitatefepa* raii: ÔC ita terram bonam fieri, frudumqueiuxta virtutem ferre fiue perftdum fiuemedium fiueminorem, amp;nbsp;nequaquam perire. Nam f» ha cqurdem negligimus, illorum autem curam habemus,omnino pe* rimus : vnde enim oriretur difTimilirudo lt;nbsp;Gerte fi non per fegnitiem, attanien per pufillanimitatem.’ö^ ß non per pufiHanimitatem, tarnen per anxiam curam QC vanitatem perire potcrimus.

habet aures ad audiendum audiar^) Hoc quo(^ victfimo dixit Cas' pitCjibi ergo quære amp;nbsp;huius expofitionem.

acceljifjent difapult^dixerunr ei: Qaare in paraiolis loqueris illisf) Intuict turbas çgreferentes, acceilèrunt tanquam magis familiäres,« de illis hoc dixerunt,

Ar nierej]gt;onden{ dixit eis: Q^ia uobis datum eflnofje myfleria regni calorum.} Vobis rede videntibus 8C audieniibus,ideoq; credennbus. Myfteria verOjhoceft arcana amp;nbsp;ineftabilia qug funt regni ccelorum , fiue te^is ccelorum Datum eft autem a Leo.

Illis uera non e/l darum») Dolofe videntibus audientibus, QC ita non credentibus: eos autem dicit,qui erant immutabiles. Quid e« nim prodeflet nofleamp; non credere ƒ Haciratpeonformia funt bisqug prius dixit:Confiteor tibi pater domine cceli ôâ terrç.quod abfeonde# ris hæca fapientibus amp;nbsp;prudentibus,amp; reuelaris ca paruulis.

Qia emm habet,dahiiur ei abundabit), mu uero non habet, etiam id quod habet auf fererur db eo.) Qui fidem habet,dabitur ei fecrerorumcognirio,id(p abunde.'quivero fidcm non habet,auieretur ab eo ctiam id quod habet a Deo donum. Vniuerfi enim donum a Deo habent: hie quidem hoc, ifte veroillud: qui autem fefe digne præparât, non folum accipiGthu* iufmodi notitiam, verum etiam abonde accipiunt: cæ ten' vero qui ita fe non h3bent,non folum hanc non accipiunt,fed ab illisquot^ auferû* tur gratig quas prius accceperant.

Propterea tn parabolislcquor illis,quia uldentes non cemunt,amp; audientesnon audiut, nequeînteiiigKnt») Quia videntes corporeis oculis quæ a me fiunt mi racola,claudunt animat oculos: ôf corporalibus aunbus meos auûien tes fermones, claudunt cas quac funt animç, ideoep omninc increduH remanent. Vt autem feias quod animas cæc’tatem ac furditatem di-cat,addidit: Nequeintelligunt. Intelligere fiquidem eft fecundum ac nimam videreôf audire.Talibus ergomerito,acdifpenfatione quadâ an parabolis loquebatur,ita vt ipfi quidem audirent, verum non intel Iinerêt.’merito quidem, quia propter voluntariâ prauitatê fuâindignï erant,qui nuda audirtnt myftcria:quadamvcrodifpenfationc,ne feere te rum cognitionem, redderentcontradidioms materiatn itagra* uiorem fibi inducerent condemnationem.

Ef completuritt illis propj-etia lefa’ce.) Huiufmodi propBetia lam ex , r ■ parte compléta erat in prïoribus ludæis^qui duri cordisfuerant;nunc autem perFedecompIebatur in iftis,

Q^lt;edtcit:At(ditu audietii,amp; non intelligetii: uidentes uidebitis^amp;non cervetis.} Audiiu corporali audietis fermones,ó^ non intelligetis verïtatê, qua* fi fponteobfurdefceres,quod ad animam fpedï’at;6C corporaliter vide* tesvidebitis miracula,ncc tainê veritatem cernetis,pari medo tanqira voluntarie quoad animamcæcutientes,Deinde additquocft propheta caufam,ob quam hæc paflï fint.

Incraffàtum eûettim cor populi huiHs.) IncrafTatum cft, boe eft indult; ntüc[l,exc3ec3tG eft inuidia, alqsqj inqtatib’: amp;C idcointellcâu caret.

Et auribus ^auiter 4udierunttlt;^ ocHlot fuos con(lnßrunt.') Aurcs ac ocu* los didtânima^.Crauitcr autem audierunt,hcceft obfurduerunt.

^e^uando Uideant oculis, amp;nbsp;ailt;ribui audianr,amp; corde intelhgant, ac conuertjntur fanemeos. ) Inuidiæ magnitudine,alijscp vt didum eft prauitati* bus, excæcati funt ad inrelle(ftum,amp; obfurduerunt ad fupcrnaturales fermones;oculos vero clauferunt ad ftupenda opera ,quafi præ igna* uia timentes, ne quo modo audiât, videant, 5C tntelligant a me quod opus eft, vndeconuertantur ÔC ianem eos.Nam ex Chriftiperfona di-ciintur verbahæc. Addidit autem ifta ad carpendum eos,quod ad ex« tremam deuenerint dementiam.

■f- Dibbio icHTToJi ne^i{ando,intelligi potefi,ut (anrundem ualeat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;çko modo:

^ale i//«J Apoftolcln manfuetudaie in/îruite co5 qui objiflunt,nequando det illn De-Ui intelle^um ad fjlutem. Adduxit autem Deus hoc prophette dictum taüquam exißtmautis fruftra ad huiu) modi populum preedicari.

Ve/lri autem beatt funt oculi,^uia uidenK^ aures quia audiunt,) nbsp;nbsp;nbsp;Felices quia

Amr« quippe dico uobis, ijuod muhi prophetif iu/ii deftderauerunt uidere ^te uos uidetis,^^ non uideruntt amp;nbsp;audirequieaudiiis,(X non eudierunt,) Multi,6C non omnes: quidam enim hæcôd viderunt SC audierunt, quanquam id lu* pernaturaliter, vt Abraham SC qui infigniores fuerunt. Aut Multi, hoc eft omnes; veluti quum dicitur. Et curauit multos, omnes nanque tunc curauit, vt habet alius cuangelifta. Et rtirfum ibidem. Et demo Mdr.t* nia multa eiecit. Tunc enim omniaeiecit, Deftderauerunt autem De- Supra^ 8* urn vidcrc incarnatum, Chriftique miracuIa,0C eins audirededri* nam. Prophetas vero appellauitetiam iuftos. Aut iuftos intelligir SC alios fandos, qui ea quæ de Chrifto erant a prophetis audientes,dcfi* derauerunt videre Sc audirequæ didafunt,

Vos ergo audite parabolam etus- lt;put f tminabatA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vos qui creditis.

Qjrcm quiuis audit uerbum regni^nec inte!ligit,uenit ille malus nbsp;nbsp;nbsp;rapit cfuod feminatu

eß in corde ipßus^) Verbum regni dicit verbs Dei,vel verbs fidci. Re* gnSenim eft et fides .Nâ g credit,afïedibus imperat,Chriftocp conre* gnat.Nô intelligitjhoc eft in cordis protundSnô recipit verbSrfediU luddütaxat auribus percipit.MalÛvero,dixit diabolS, quemadmodS Supra,^^ quintocapiteprgcationem interprétâtes tradidimus . Rapit aûtquod feminatum eft,tanquâ in fuperfide pofitum ncc occultatum.

Hic eß lt;jui iuxta uiam feminatus fuit,) Scminatur fernen, hoc eftfn terjî ram protjdtunfeminatut QC terrac’d eft fernen fufcipit. Ideo quod hic dicitur,Qui feminatus fuit, non de femine intelligimus, fed de terra; ac fidicat:Hiceft iuxtavia feminata terra, amp;nbsp;idê in reliquisdicendu.

Kero fuperpetrofi feminatur.,hic e/l,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QiiÇ vero iuxta pctrofa fe=s

Qw uerhum mdit, lt;(3quot; protiHUS cum gaudio recipit illud ; non habet autem radicem in ßipfa,fed temporariuseß,} Antea radicem di'ximus elle firmitatem. Tê porarium vero dixit,facile mutabile.Qui enim dum docetur facile ver bumfufcipit,etiam quum tentatur facile rerjeit.

Lkc.b* Verbum nuncdicit illud, quod eft de fide. Lucas autem, afflicftionem ac perfequutioncm,vno verbo tentationê appellauit.'amp; loco verbi Of?= fenduntur,dixit,Recedunt.

Q^i autem in ßinas feminatus eßjhic eß,) Terra qux circa fpinas feminata eft, hic eft quern didurus eft.

Qki uerbum audit,folicitudo ficuli huius,ac deceprio diuitiarum [uffocant uerlum, ^‘ït.4. infrugiferum ejficitur,) Marcus vero deception!' addidit, Et cæterass rum rerum cupiditateSjCompledens omnenociuum defiderium. Lu;» cas quüçpfimiïiter folicitudinivoluptatem coniunxit.Seculi autem hu iusjhoc eft vitç hums . Eft enim ÔC alia vita, futura vita, qug propric vitadicitur,vtpotequæ fem per durât,nec finem habet.

Qui autem in terram honam feminatus eft,he eß.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Terra vero quae iuxta

Qtn uerbum audit intelhgit,) Qiii intelligit,fiue in profundo cor« dis abfconditjvbi nullas patipofTitinfidias.Ideoquoq; Marcus dixit;

• Qui verbum audiunt amp;nbsp;recipiunt. Rurfym Lucas,Qui in corde ho nefto ac bono auditum fermonem retinent.Cor vero animam vtpluri mum facra appellat ftriptura.

Qtn fanefru^um reddtt,facitlt;}ue: hic ^uidem centuplum, iJleuerofexagecupIum, ille autem trigecuplum,) Hçcinpr^cedentibusperfedc fumus interpretati. Alia para:» Aliam parabolam propofiit eis,dicens:Aßimilatum eRregnumctxlorumhomini,^uiß-bola de quot;i # minauit bonum fernen in agrofuo,) Regnum coelorum nunc feipfum no* zaniisagri minat,qui affumptacarne homini ammilat’ ê.In ft’militudine,inqui£ Philip, t, nbsp;nbsp;nbsp;hominum fadus .Semen autem bonum alio modo filios regni vocauit.

Infra eodem, prout ipfeinterrogatus adifeipulis interpretatus eft,quemadmodum dicemus,quum eo peruenerimus.Agerveroeius,mundus eft, tanqua creatura ac poftèffio eius .

Dormientibus autem hominibus uenit illius inimicus ac ßminauit ^i^ania inter triticU amp;nbsp;ab'^t-) Hac parabola altéras diaboli infidias denuntiat ♦ Quum enim terram bonam viderit frudum producere aut centuplum aut fexagecuplum,aut trigecuplum.mec pofte ft aut feme rapere, aut quod germinatum eft vrere vel fuffocare ; ftcundas aggreditur infidias ; SC tanquam eius qui feminauit inimicus,nititur illius laborem perdere; dormientibushominibus,fine curam circa agri cuftodiam remitten tibus (.indicat autem præceptores QC magiftros,quiorihodoxornfunt

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuftodes)

cuflodcs) interfeminat zizania,hoc cft hacreticos inter orthodoxos;nS hos criticum nominauïc,tang ei qui (eminauit vtilcs.

Q^(gt;nlt;iUtem^erminiJptberba,fruHugt;n^fecilJèt^Tuncappirneruntamp;'^i^an!a.) Quemadmodum zizania crttico fïmiha func in ariindine,dillimilia ve roinfrudUj Cicp nociua funt ; ira ÔC haereticiorthodexis fiint fimiks habitu,fcd virtute dilïimiles,quac elt frudiis: Virtus aiitem 5lt; prim* omnium frud’us eft,doginatum veritas ♦ Et quemadmodum zizania vfi^ adtrudificdtioncm occultata crcfcunt gt;nbsp;tune autem dignofcuntur: ita fane Si. haeretici quoufep doceant,latentespermanent.’vbi vero ma* gnam aiïjmpferint fidutiam, tune venenum dFundut ac dignofeunt, Ideoquocpin præeedêtibus dixit,Äfrudibus eorum eognofectis eos, Præcerea Si alittr;quando feminauit Chriftus,tune nô apparuerûchg retici;quum autem ereuitTent orthodoxi,tune demonftratx funt.

Accedentei uero ferm patrtffamtltas dixerunt ei : Domine nonne bonum jemen femin M^i in agro vioimde ergo habet ^i^aniat) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paterfamilias ipfe eft Chriftus

tanqmundi dominus :feruos veto fuos qui hgc dicant effingit ortho* doxos,q'.ii ferucntioremergacultum fuum geruntzelum, quifrequen ter admirâturcu indignatione,quod Deus zizania nafei permittai.

llleautem dixit eistlnimicus homo hoc feat.) Hemini^m dixit diabolum tanq nihil ab hominibusdiffcrentê.in eo quod eft aftediicnibus acvo# luptatibus c(Ièfubicdum,ôlt; tanquam aquevt hemo res amâtem cor* . poreasjterrenisqj admixtum eftè»

At [eru, dixerunt illi:Viier^o Kt eff'efsicolligamuseai) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Colligamus, vio*

lileautem dixaeo:No» ne tjuando co'ligentei ^i^ania eradicetis cum eis fimul trit: ticum^) Prohibuit auferri hçrctlcos ,ne etiS pariter orthedoxi aufer-tetur.Futurum cnim erat vt Bella inuicem accardes orirentur.

Smite er^outraijijimul creßereuf(]ue ad mtßem.) Vtrumqj genus» MdTcm autem dicirmundiconfurnmationcm.rubet ergo vtvtriufque generis homines finant viuerecrcfccntcs , auóosqi numero in mundo vf(^ ad confummationem Verifimilefiquidcmeft,antcid ttmpusmul tes conuertendos hæreiicos.'nec tarne ob hcc illis ccmmifceri cporiet:, fpatiofus cnim cft hic mundus; Si il les per fe viucre eperret, nen ab* latos quidem, fedfeparatos,nedocendocorrumpantquod feminatum eft triticum.

CoKigite inmum^î^mia.) Metite faice mortis inuenta tune ziza* nia.Quare autem primö’’Neetiam tune viuentes orthodoxi fimul câ haereticis mixtim demcffî,prauam ccncipiant fpem.

Et ligate ea in tafcicuks.) Colligare eos inuicem. Oftendit autem fermoquod hi qui in eodê peccato communicant, eriSin fupplicioeem municaturi funt eodem,fimul^ vliionê fuftinebunt.

Ad comburendum ea:triticum uero congregate in horreum meiM.) Similia quo* qi BaptiftaSadducæis ac Pharifacis comminatus eft tertio capite, di* censde Chrifto,quod etiam triticum fuum congregabit in horreû fuû; S^P** ?* paleam autem comburet igni incxtinguibili.(^»re ergo ibi, inue

nies quid appellet combuftionem, quid horrcum.Superfluumcnimeö: f nbsp;nbsp;nbsp;femel dcclàrata,rurfumcodem modointerpretari«

Alia para* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aliitm parabolam adiedt eis dicenst Simde e/l regnnm ccelorum granoßuapis t

bola de fb ^ceptum homo feminauit in agrofuo,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Regnum coelorum nunc dicitfer*

napi. monem fidci,tanquam regnicoelorum arrhabonem. Comparâtautein illiim granofinapis:q!Jiabreuis äC-paucis inclufus feminabatur,eo nonpoflentdifcipuli in principiomaioraferre» Hinceftquod QC

9* pl’Cta fcrmonetn abbreuiatum olim ilium ap^llauit« Verum poftquJ ab agricola cultusjdiuini rpirirusirrigationiDus creucrit,omncm aliŒ excedit fernionem,ac omnibus cxceliior apparet» Per liancvcro para* bolam prfdicationis augmentum prænuntiat, Dehomine autem qui feminauit de sigyo,in præccdcnti parabola dilïeruimus.Dicitur au tem mundus ager, ob banc etiam caufam, quia feminatur accolitur in eo rationale frumentum,

Grano ßnapisprtedi:ationemcomparaMit,amp;oipantamjpparentiam,amp;ob nilitatem di Cionis feu^raßs: quit in tantum creuit, ut attica ac mirabdts ad ratiocinandum Gr^ecoru phi lof }phia,occultatafit magnitudine Suangelij^tpuod ruRiatatem prlt;t fe ferebat,

Qj^d minimum e/i omnium fiminumtubi autem creuerit^maximum eü inter omda ho kra.) Minima qdc eft quantitate,ied maximum qualitatc iiuc virtu tea'deo quoqj in magnitudinem excrefcit. Ad huius feminis fimilitu* dinem amp;nbsp;difcipuli cum paruus grcx eflent,in magnum excrcuerunt.

Ei fit arbor ita ut ueniant uoluaes cali,amp;‘ nidificent in ramis eius.) Hæc di , xit ad demonftrationem magnitudinis acfirmitatis cius»Quidam vc* ro ramos fermonis fidei,dixerunt homines credcntesjnquibus aues coeli fiueangeli nidificant/eruantes eos,AIq autem dicunt ramos ef* fe virtutes quas gcrminarefoletfidei (ermotaues veroeos qui terrene fupcrgrediuntur,at£palamentis cleuantur ad cognitionis alü'tudinê.

A1/a nara- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parabolam lo^tus eistSimile efi regnum ccdorum fermento,) Per

hl d f fïnapis parabolam, lideicrcmentum prius demonftrauit, quod fit ad* boja ue ter djnonceorum quiquotidiecreduntrper parabolam vcro,Eermentivim eius prodit. Regnum enim ccelorum rurfum pro fidei fermonc fu* mendum eft ♦

Q^od acceptum muiier abfeondit in fariniffaris tribus.} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Saturn (quod etiS

Greci «xrop dicunt)gcnus cratmenfurç apud Hebrços.Tria veto nûc dixitmu(ta:nam fatpius pernumerum trium,multafignificarefolcnt. Et muiier intelligitur fapientia, fiue ipie Chriftus, co quod fertilis fit ac nutriat. Fideles fiquidem per baptifmû générât, eostp cibo dogma* turn fidei enutrit» Fermente autemcomparatur fermo fidei. Sicut cnî fermentumquum fit modicum,in multa tarnen farina abfconditû, per confperfionem totam farinam in vnum fimul corpus vnit, Si in alte* ram fpeciem,abeaquam prius habebat, trafmutat: quumcp farina re« fit mortua,ea quodâmodo viuificat,ac vim habensadiu3,furfum afee* derc facit.Ita quocjp fidei fermo,quum vt didum eft, quantitate fit mo dicus,in multorum hominum animabus cccultatus per dedrinam, o* mnes in vnum vni t ccclefiae corpus, ac in alteram conucr fation is fpe* eiem tranfmutat; quumq; mortui fint ad opera virtutis, viuificat ad dus

eins opcrationem:8^ furfum afcenderc facit adcoeIum,omnialt;^cfFicit fua ineffabili potentia.

Donec fermentetur toium.) Nc(Ç enim in hominum animabus cc cultatum quiefeet, doneeomnes in vniim vnierit, quos fapientiailla præfiniuit, quæ omnium mentes præcognouit. Nam tria fata quang fignificatione multitudinem demonftrent, attamen numéro tandem deiïnitafunt. Magna ergo eft prçdicationis virtus ; quode^ femel fer^ mentatum eft,rurfum reliquç parti fermentum fiet. Quidam autem farinamdicunthomincs;fatavero triafiuc tres menfuras,[udgos,Sa«î maritanos SC Græcos,

Hlt;fc omnia locjuutus eji lefui turbis in parabolif necßne parabolis Jo^ebaïur eif;

«t compleretur quoddi^um efi per prophetam ait: Aperiam in paraboJii os meum^eru^ai^^ De ipfispa bo abfiondita a conflirutione feculi.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sine parabola non loqucbatur eis,' rabcJis.

tempore illo videlicet:multaenim fæpius illisloquutus eit fine parabo lis: tune autem per parabolas loqucbatur eis, vt compleretur quod di? dum fuerat per Dauid ♦ At tranflatio feptuaginta interpretum has: bet (p'^iyfy/xcu. TT^oamp;AH^ociocà-jT’ «px^a-^^oqiinr problcmata fine ^pofitioA ncs obfcuras ab initio. Qui vero praefens Euangelium in Græcam tranftulit îinguam,dixit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KtKçuAjuÂvœ KctraêioÂÎicr KÔo'(«.ôu,cru

dabo abfcondita aconftitutionc feculi, Hebraicis hçrens didionibus, quæ SC hæcSC ilia fignifiçant.Sicut Erudo fignificat etiam loquor: SC tlli -njoBAKAt-aT« dixerunt «iriy^KT«, fiait SC Aquila teftatus eft, Acnig mata veto funt etiam euangelicæ parabolæ , Quemadmodum cnim ænigmata abfconditam habent veritatem,itafane SC illæ,Quod au* tem dicitur, Aconftitutioneicaili,idem fignificatquod, Ab inirio mfî di, Marcus verodixit,Ethuiufmodiparabolismultis Icquebatur eis fermonem,prout poterant audire,hoc eft quatenus digni crant ad au* quot;nbsp;diendum Senbæ SC Pharifçi.Nam quia non ad fumendam vtilitatem audiebant, fed ad ftruendam fermonibus eiuscalumniam:in parabolis ioquutu? efteis.’vt SC ipfefuumopus adimpleret,amp; illi non intelligê* tes quæ diceret,per illa nihil proficerent,

■ Hxc dLCho parabolaßgnificat ^uandoque narraüonemjUt epium dicitur : Pofuit nos in pp i pifabolam inGentibus. Interdum autrm amgmaticum/èrmonem^ut eA illudtintelligere pa-tabolam obfcurUm ßrmonetn. Significat pnelerea Jimilitudinem^ueluti ßint bce-, hic ' * proponuntur» Ad h(ecdeJignattropologiam^ute/lillud:Ftli hominis die illis parabolamhSc: . . A^uila magna magnarum alarum, uocans aquilam return AßyrioTum. Jnfuper Jignißeat ptus erjt^Vnde in parabolam,induit^recepit eum* Tunc dimißis tnrbis uenitlefusin Jomum.) tabatur.

• Et acceßerunt ad eum difcipuli eius dicentes i Edi/Jere nohif parabolam agri.) Seorfim hbcre interrogabant, vt qui prius audierant datS illis eflè vt noflent myften'a* De fola vero hac parabola intcrrogant^ vtpoteieh'quas duas intelligentes,putade finapi SiC de fermente, tanq manifcftiores.’hæc autem formidabiliores circa finem minas habebat, quæ ipfos exterrebant,

Ref^on^cns autem Jixiteif: Qui-feminat bonum fernen,efißiui hominis^ Fil/um hominisfeipfumnominat,propter humanïtatem fuam quç ap parebat.’ôô hoc frequenter dici t, confirm ans qifod vere hiimanitatem airumpferit. Erit ergo tibi hoc dcinceps manifeftum.

Pü«K7! uero feMen,h. fnntfilijregnl,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Filtj regnl dicuntnr,qui ro

'lt;f}am feruant fidem: vtpotca rege Chrifto feminati ad colendam vir* cutem, ÖC ad poffidendum eius regniim. Für) vero mail illius,funt hç retieijtanquam adiabolo feminati adcolendam prauitatem, Sgt;C {tmüif ter ad poflfidendum ignemipfi prépara tum,

Zi^mia uero funtfilij illiui niali.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Modo de ilÜs dióum eft,

Inimieus mutent ^ui femiMUit ea ef diabolus» Mefis uero conßmmajio f ft feculitmef* forestneem funt angeh.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etiam dehis prædiximus. Te autem memif*

niflèopartet,quoddecimoodauo capitemeflèm vocauerit eos qui ere:« dituri er ant, velu ti parates vt colh'gerentur.’ meffores autê qui il los col ligebant, Apoftolos: in præfenti vero locomeftèm dicit feailiccnfum mationem, propter excifionem a vita mortali; meffores autem ange* los, qui ab ea funt illos cxdfuri, Similiter ÔC fernen fuperius fermo* nem fidei nunctipauit: in hac veroparabola eos qui crediderunt,iuxta alium videlicet amp;nbsp;alium intelledum. Quienim crediditamp; triticum dicicur, tanquam frudus primi ftminis,verbi fcilicet fidei.'potcrit ni* hilominus dici fernen, vtpotc rurfus alterum ad fidem frudificans . Non eft aurciT» interpretatus qui nam fintdormienteshomincs,ôô qui ferui patrifFamilias , ftdillos practermifit,aut tanquam manifeftosj aut etiam docens quod non oporteat parabolas ad verbû interpretari, vt aitChryfoftomuSjfcd tantu inlocismaximcneceflàrijs,propter qug «tiam aflîimuntur.'Nam reliquaeo tantum finepariter adduntur ,vt apte effingantur. Nec iam vacatpericulo, etiam haec curiofe ferutari,

SicM ergo colliguntur ^î^ania, at^ue igni comburutiiur, ÎM erit in fne feculi huius^ i^ittet fÜus hominis angelos fuos^ amp;nbsp;colligent de regwo i^fus omnia offendicula, amp;nbsp;eos qui ^operantur iniquitatem,) Regnum fuum vocatmundum,vt qui natu* ra illi imperet iuxta diuinitatem : aut tanquam data fibi cmnipotefta te in cœlo amp;nbsp;in terra. Offendicula vcro,cofdem dicit quos amp;nbsp;opérai» tes iniquitatem.Colligent autemeos,quum illi ex mortuis refurgêt« Scire enim oportet, quodfimulcum his refurgentôC iufti. Verum an* « ThefTal 4 tequam illi colligantur,rapientur hiin nubibus in occurfum domini ' ” * * in aëra,ficutdixit Paulus: illi vero deorfum relidiquafi indigni,cot ligentur poftquam ipfe defeenderit. Et primum quidem boni ac iufti corn prebabuntu r: deinde m ali condemnabuntur. Poft has vero datas fententias, primo fane peccatores rerjcientur in fupplicium aeternum:

Et mittenteos in caminum-ignisRi Per fe quidem feminat, oftendens quod fibi proprium eft beneficia præftare.’per alios vero fupplidûin* fert,dcmonftrans quod fit a fe alienum punire,

Jbt erit fietus cr ûridor dentiuin.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibi in camino ignis fempiterni:

T«»ic M fulgeiunt ßcut fol in regno p/itris fiù) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Venim qltbm tune

futurum fit vt Dei fplertdor illos drcundcc : Vticme ipfi conformes runt acdim'ni reddentiir : ÔC confequens eft, vt fde fplendidiores efFi* ciantur : quomodo eigodicit, Sicut fol ƒ Quta noto apud illos exem#= plo vtendum erat.’ nee qm'equam tllis notum erat,quod cRctfole fplen didius «

Qui habet aures ad audiendum audiat. ) Hoe frequenter didfs addi t, excitans iIlos quo reddantur perfpicaciores«

Rurfuntjïmileeflregnum ccelorum thefauroabfondito in agro,quem ^i inUenit homo AU2 pàfâ^ ab/condittif pree gaudio ilhus abiiffif omnia cptee habet uendtt,emit^ue agrum illum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bol a. de t he

Quare turbis nonpræfentibus, in paraboh's âdhuc loquebatur difci^ fanro ab/ puIïsc'Quiafctebatïam illos per ea quçdidafuntfapiêtiorcs effccRos, fcondftOA

' itavt poflènt mtelligere. Ideoetiam poftfinem parabolarum ait cis: Intellexiftis hæc omnia .’’diciint ci; Etiam domine.Sicut ante in dua* bus fuprapofitis parabolis de finapi ôd de fermento, regnum cœlorS dicebat h'dei fermonem; ita quoque in ifta. Comparât auterh ipfum. thefauro propter fpiritus fandidiuitias, quæ in illo funt. Ager autê eft mundus vt pr^ditftum eft ♦ Seito ergo in mundo abfeonditam eiïè h'demrinfide vero diuitias fpiritus.Et cçtcraquidem parabolæ,prout dida funt relinque. Confidera autem quo modo is qui huneditantë thefaurum repperit,fiue cognouitillum,ftudioièconaturKnam hoc in* dieat quod dicitur, Abit) amp;nbsp;cum gaudio cunda quæ habet diftrahit,vt hune folum lucrifaciat. Etintelligcquod omnes doceat hiiiufmodi pa/ rabola, non folum ne contriftentur abiedis fine erogatis omnibus quaepoflîdcnt pro fide, fed etiam vt aim gaudio hocfaciant; amp;nbsp;hanc abiedionem fineamiflîonem, lucrum ducant maximum ; quodquc is qui aut il la non refpuit, aut non cum gaudio refpuit,non poteft fidei lucrifacere thefaurum. In omnibus autê quç habet,intclliguntur quæ inopereaefermone, ÔC in mente funt pcccata;qug omnia fimiliter ven derc oportet, hoc cft relinqucrc.

Iterum fmtle efl regnum caloruinhomini negetiateri ijuterenti pukhras margaritas, Pc hetnî^ gui uiiinuenit unam preea^am margaritam b, abiens uendidit omnia gua- habebal amp;nbsp;emir île negotiator MW.) Regnum cœlorum proprie intelligimus defiderium regni re« cœlorum; ôc hominem quidem illud appcllauir, eo quod in hominc os peratur«Ncgûtiatorem vero, quia propriam negetiatur falurem. V1/ deenim quod vbiinuenir vnam praciofam margaritam,fermôem vi# dclicet fidei; qui vnus eft propter vnam fidei veritatem, quia nul/ lus alius eft huiufmodi; ’noXyJ-et/koef autem,id eft præciofus,quia multi præctj, ÔC quia multis honorabilis , qui videlicet ilium cognoucrunt; Abit,quod diljgentiam ac feftinationemmanifeftat ; amp;nbsp;relinquito/ mniaquibus antea fruebatur; eumrp folum adipifcitur.Hæ autê duaé parabolæ in multis inuieem funt fimilcs; breuiter in hoc folo dif/ lerunt,quod ilia fidei iermonem thefaurum vocabat, hæc autem mar/ garitam.’ficut ÔCduarum prçcedentium parabolarum,vna quidem grai num finapis ilium appcllabat,altera veto fermentum. Et ficur per dus

as nias {tgnificâuit increments vimqj fidei, ita riirfum per has diias,il lias fignificauit diuicias SiC excelIcntiam.Crelcit fiquidem quafi graj: num finapis: vim habet vt fermentùm: di tat veluti thefaurus: eximia eft tanquam margarita præciofilïîma. Reliqua veto quæ in parabola habentur, non funt nobis magnopere cutanda. Ne autem de fola fide praefumamusaut fufficere earn ad falurem credamus , addit fiC aliam parabolam,qua difcimus quod non omnes qui creduntfalui fiunt,fcd multi eorum pereunt;Aitenim;

De vcrricu Rurfumjirwlceil regnii cceloru uerriculo ia^o in màre,amp; ex omtti genere congregate} io^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Regnum cœlorum iterum vocat fidei fermonem : mare veromundS

propter amaritudinem vndasep tentationum lt;nbsp;Omnimoda autem pi* ftium genera funt,variæ multitudines inhabitantium ineo hominS, virorum,mulierum,puerorum, fenum,coelibum, coniugatorum,alioi* Tumcp fimilium:autetiam differently variy gentium.

Q^od^uum impletnm ffti/JêtÿfubJuxerunt in liltuc fedentef colkgerunt bona in uafa,praua ucro foras abiecerunt,) Quum impletum fuiflet,hoc eft qn oes Cl ediderantrquîdâ voluntary, quida autem no voluntary. Littus veto intelligitlocûin quo iudicatutus eft dominusrcolligêtes autem ange* los.Porro bona quy capta funt iuftosfignificant,praua aSt malos:vafa veto ea quæ folis iuftis in hæreditatcm funt repofita. Reliqua autem huius parabolae fimiliter non fyntmagnopere curanda,

Exibunt angeli, ^feparabunt maloi de medio iufiorttm, Û* mittenteos in caminurn Tnfratts» nbsp;nbsp;nbsp;igttisîibi erit fetus itr ffridor dentium,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atqui in fexagefimo primo capite

Diät ilïis lefustîntellexiÛis heee omniai) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiæ videlicet in parabolis

ncceffaria funtrAtqui feiebat tang Deus quod caintellexerant,Reli* quum eft ergo,vt hcc more humano interrogauerit,

Difunt ccEtiam domine, llle autem dixit eistPropterea omnisßriba edo^usad re^S calorum,ftmilis eff komini patrifamilias,lt;jui depromit de thefaurofiio noua amp;nbsp;uetera*) Quum illi faffî effent fe intelligcre, parabolam fubinfert quæ doeeat, omnes legitime ab ipfo cdodos,intclligentia ditefcerc.Omnis inquit feriba fiue fapiens edetff us a Rege cœlorum qui eft Chriftus, intelli* gentia diucs cftrcdeôus inquaiti ab eo priufquam fcilicct fallatur: SC fimilis fatftus eft hemini patrifamilias,id eft diuiti,qui depremit qu5* do vult de thefauro fuo nouas veterest^ res aureas . Jntelhgitur au* tem per noua, intellcdus noui teftamentû per vetera autem, veteris« Quod vero dicit; Propterca, non eft nunc caufæ iedditiuum,fedcon« firma-

Et fitFlum efl quum finiui/Jèt lefus parabolas has^ ^i^fffus efl illinc, amp;nbsp;uenit in pa^ triam fuamtdocebat^uetos in fynagoga illorum.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Patn'am cius vocat Naza^

ret tanquam patri am matris c»us,ÔC illiiis qui putabatur pater eius; ÔC tanq locum vbi nutritus erat, Dicit enim Lucas quod venerit Na? zaret vbi fuerat nutritus .Docebat autem eos. Quos i Eos videlicet g c patria fuacrât.Caufam vero propter qu5 in fynagoga docebat,prgdi ximus in principio quarti capitis.

Ir4 «t üuperent ipfi ac dicerent: Vnde huic fapientia bac amp;nbsp;uirtutesf ) Sa* pientia fermonum, ÔC virtutes verborum.Aut virtùtes vocat miracu la.Videntes enimeum docentemquç excelfiora erant, magisep appo fitaad perfuadendum quæ docuerantviri quôdaminfignes.’facien# tem etiam maiora miracularfiC ignorantes eum Deieflè fapienuam ac virtutem, mirabantur amp;nbsp;fermones eius ÔC miracula, Offendebantur autem per eum, qui talia doceret ac miraculahuiufmcdi æderet, ob a* liud nihil, nifiquod'humilibus crtus cflet par end bits , Sedvere cæca amp;infenfata res eft inuidia . Vnde enim magis admirari eumep ado* rare oportuiqquod ab eiufmodi parentibus talis progenitus efièt fili’, inde per eum offendebantur ♦

Nhw bic fabri ßliusfnonne mater eius uocaütr Maria, amp;nbsp;fratres eius lacobus amp;nbsp;lo fes,amp; Simon amp;nbsp;Iudas,firoreslt;ji eius nonne omnes apud nos funtf) nbsp;nbsp;nbsp;Hçc oîa per i

Vnde ergobuic omnia ißaf} Videextremam defnentiam. Dicunc enim.’Pafendbus ortus eft tenuib’,vndeergo hutcoiaifta prouenerût.^ Atqui O vani,nô ob parentû generofitatê,nelt;ç obdiuitiarû affluentiâ, aut aliud quippiam huiufmodi,fed obegregiam vitam intclligcntiaac Jniraculadiuinitus his quidigni funt donantur.

If/Mt tfi/tc dixit illis: I^on efi propbeta fine honore niß in patria ßia amp;nbsp;in domo ßta,) Mitcus autem dixit, nift in patria fua, inter cognatos, fiC in domo Märci^^lt;^. fua. Ab exemplo autem feipfum fignificauit Chriftus, QC In patria, dixit propter totâ Nazaret:Inter cognatos vero, propter eos qui quo« modocunque coghati dus crant: In domo autem,propter folos fratres dus : Omnes enim defpiciebant cufn : illi quidem tanquam patrio-tam,ifti verouelut cognatum,hi autem quafi fratremjdeo ctiam quü fupcrnaturaliter magnjficaretur,offendebantur fuper eo, hoceft^pter inuidiamei crederenon potcrant: öifiquidam magis,quidam autem minusinuiderct.Non eft ergo inquit propheta fine honore apud quos vider propheta,niû in patria fua, inter cognatos et in domo fua.Hi enim qq prophetam eum eflenouerunt,tarnen defpiciunt eum proptef caufam didam: 66 quta affueta faciledefpiciuntur.Lucas autem dixit. Nullus propheta acceptus eft in patria füa,vocäs ctiam ipfe Acceptö, id quod in honore eft.

Et non fecit ibi uiriutes multas propter inaedulitatem illorum^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V if tutei

dicit miracula,tanquam diuinæ virtutis opera. Et vide fapientiam, Fecit fi quidem aliquas,nc dicere poflent, Quia odio nos habet,non cd rat eo«

rat cos qui funt apud nos:cp fi etiâ apud nos hæc egiflêt,credfdiflèmu« vtiqae nos:Nómultas aucem,propter increduUcaccm eoruin, qui4 nechis qux fadg funt credebant. Propterea Marcus quocp dixit; ßt mirabatur propter incrcdulitatcm eorum, tantam viddtcet impuden tiam. Sed Matthgusquidemdixit,Nonfecitibi virtu tes mu!tas;Mar eus veto: Nee potuit ibi ne vnam quidcm virtutem operari, nifi quoi paucos infirmos impofitis manibus curauit. Quomodo ergo dixit, qgt; non potuit f Quiaimpotentiam vocare folemus non folum defe^ «Sumpotentiæ, verum etiam impedimentshuius aut illius caufae.’fi« cut etiam nunc.Impediebat enim incredulitas illorum quibus benefi cium praeftabatur. Non potcrat ergo; hoc eft impediebatur; QC non o* portebat eos inuitos benefido afficcre.

Cap. xiiii, T N illo tempore audiuit Herode ft' “Tetrarcha fumamleßt ,amp; dixit famtdiffiiii: tiic eft t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JI Iohannes Baptifta: ipfeÇurrexit a mortuiSyi^ idea uirtutes agnnt in illo-^)

Wlt;r.6, Similia didt à Marcus; Lucas vero ait; Audiuit Herodes Tetrarcha quot;nbsp;vniuerfa quae ficbant ab eo; Qc hçrcbat eo quod diceretur a quifaufdam quod Iohannes furrexiflèt a mortuis : a quibufJam vero quod Elias apparuiflet; ab alijs autem.quodpropheta quifpiamex antiquis furre xiUet : Sc dixit Herodes , lohannem egodecollaui.’ quis eft autem iftc de quoegotalia audiofSC cupiebat videreeiim. Quomodo ergo Mat thaeus S)C Marcus fcripferunt quod affimiabat Herodes ipfum efle Io hannem; Lucas vero, quoddicentibus hocquibufdam , Herodes po* tius aflerebat non die ilium; lohannem inquit ego decollaui,itaque c5 fequens eft non die ipfum lohannem,’’ Quid ergo dicemus ƒ Quod fu* fpicatus hunc a mortuis furrexifle,ac miraculorum gratiamob iniu» ftam fui cædem a Deo accepille : cis tarnen qui hoc dicebant, aflerebat non die lohannem, ne ad cum concurrcrcnt, SC contra fefeditionem concitarcnt;fuis autem famulis confidenterdetegebat fecrctum.Nam hoc in loco pro miniftris pofuit Euangelilta. Id autem eis con* fidit,«5gt; huncmaximC timeret tanquam fortiorem iam effedû,ÔC quaH futurum eflctjVtddnccps vehementius cum argueret.Et vide rem ad* mirandarn. Is qui interemerat timet interêptum. Talis eftenim qui iniquuseft, vt ÔC mortuos timeat:6C talis eft qui virtiitan colit, vC pauorem etiam poftmortem immittat viuentibus ♦ Incidente autem occafionedc lohannc,narrat confequenter Euangeliftaquo modo mor tuus fit.

Q^um enim apprehendiljet Herodes lohannem uinxerat eum, ac pofuerat in careere, ^pter Herodiadem uxorem Philippi fratris fiti, Dicebat enim tilt lohannes:Nonl!cettibi hn lereea. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uellet eum occidcre,metuebat multitudinê: quia tanquSprophetS eu habebat»}

k cratjvolebatc^ cum ccddere,ncc pofcrat. Deinde caufam quoque ad* diditair illa non potcrat eum cceiderc. Alt enïm quod Herodes me» tuebat fohannem,feiens eum virum iuftum Sgt;L fandum,atcbferuabat il’umjóC audicns eum muira facicbat,Iibentercp eum audiebat.'Hçcfa nclcnpGt Marcus.Quodfi feiens eum virum luflum ßdfandum ob« feruabat illum.quomodo di'xit Mattliæus,quodvolebat cum occidere, timebat autem mukitudinemc' Prærercafi mulra faciebat eorum quç Iohannes admonebat, ÔC fi libentereum admonenttm audiebat,quare vinxit eum acreclufitc' Qui'a quæ dieu Marcus primum fadla fuerSt: • quæ autem dici't Matthäus,polimcdum fada funt. Primum eni'm Hae rodias neo;otium faceflebat rohannfvolebatqueillum occidere: Hero* des vero non permitrebat,feiens cum vitum luftum Sgt;C fandum ,ideo quoque audito eo mulra faciebat libenter cum audiebat» Quum au tem vehementer üluni vrgeret,arguons acincrepans eum,tandem He» rodes hinc quidem dcuidusmoleftiajhincaùtem vim quedammodo ab Herodiade perpefTuSjiam pudoremin iram commutauit : necomnino quicfccns voicbateum occidere,times vero multitudinem vinxit cum quafi punicns:amp; ligauit eum,ne varia loca circumicns obiurgaret e5, Ärguebat autem illum Iohannes, vt qui contra legem haberet vxorem fratris fui.Duabus vero dccaufis eum increpabat : primum quidem, qued viuente fratre fuo abllulcrar violenter amp;nbsp;illius vxorem amp;nbsp;tetrar chiam.Deinde quod etiam,quum ipfa filiam exiUo pepcriflct, duxerac cam: quorum vtrumquecontra legem erat. lubebatenim lex fratris vxorem ducere,non taùicnadhuc viuentis, nequecam quç ab illo pro* Dew» 25* (cm fufeepiflet.

Q«Hm (Jüfem agerentwr Rerodis natalitia.fakiiuit ßlii Herodiüdisin mediot amp;nbsp;fdacuit HeroJi: unde cum iurjmentopolbatus eji Je diirurum illi ^uu^uid peteret.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Marcus

autem dicit quod iurauit ei : Quiequid a mc perieris dabo tibi vfque ad dimidium regni mci.Quum autem ageren tut natalitia,hoc eft celc brarentur. Moris näque principibus erat propria fcftiuecclcbrare na* talitia.Hanc autem promiflÏcncmappcIIathicèAoAoync'ip.quod tamerr vocabulum fçpius aflcnfum,pa(fiuni,aut ccnfcfFicnem fignificat.VerS omagnani dementiam; amp;nbsp;daturum fe iurauit 5C petitionem in manu puellæ pofuitjôtdimidium regni fui breui faltatiunculacommutauit.

Illa uero a matre fua prlt;iemonita,Da mht^mciuitjhic in lame caput îohnnis P.aptijia) Præmcnita,idcftcdoôa. Dicit ergo:Da mihi hic,id ellnur.c in cen* uiuio, Marcus autem cam dixiflè ait: Volo vt des mihi cenfeftim, hoc eft ftatim,repente.Nadta fiquidem Heredias tempus oppcrtunum,fi* cutitcrüfcripfit Marais,qui dixit,Quum dies opportunus accidiflet, quum ad feingreifa efletblia interrogans quid petitura effet, precepit illi vt ftatim inconuiuio peterctdari fibi caput Iohannis: metucnsne fi tempus illud prçterlabcretur, Hcrodem omnino peeniteret , vbi decodovino ad fobrictatem redqflèt: veletiamne amicorum quidä dcprecati,fohannem liberarent.

Et coHtrh^ius eil Rex.) Contriftatus eft, tum quia magnS virS occifurui cratjt« quia multitudinc in fui odiu concitaturus»

Attttfne» propter iußurisndu, amp;nbsp;propter eoi ßmul difcitinbebanty iußit dari.)

O mulicbremandpium: pen'urq tcftes habere timuïfti,iniuftæ autem cædis tarn multos habere fpedatores non formidafti« Te cnim iemelt; ran'c luraflenon oportuitrquiatamen indrcüfpedeiiirafti, melius erat ' peicrare:eduobusnamqjmalis,leuius eft eligendum»

Quitmfte mißfjet,ttngt;putauil caput lokanrtis in (arcere,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiummififîct,

videlicetfpeculatorem auccarnificem,ficut dixic Marcus.Clam illum occidit ne intcrfetflus q^uoque publicaret obfccenum concubitiim: Sgt;£. nc multitudinehaberetjfadum hoc prohibctem. Deus aut cm idfufii* nuittfimul quidem vt iuftum amplius coronaret, fimuletiam vthis q iniuftc patiuntur,confolationis exemplum relinqueret.

Et (iHdfwm eflcaput eius in lance.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O fœdum ac fcerale conuiuium:

quomodo non vociferati funt qui fimul accumbebant,confpicieniesho minis adhuc calidicaput,quodetiamnS fanguinem ftillabat,fuper mê fam addudum quafi ferculum.-'quomodo non exliorruerunt.^

Ditumoueefl puella.} Execranda merces impudentis operis. Veretalis matris digna filiatquæ vbi iemel abiecit pudorem,SC in co-fpedu tot virorum feipfam in theatrum expofuit, ac varie indecoros excrcuit motus, crudelem G bi parauit animum: lancemque aufa eft co ttngerecgde plenam;nec fokim contingere, verum etiam quafi donum aliquod gratiflimum pcr‘crfcns,lctifljmc obtuIitmatri.Aitenim:

Et lila cbtulit matri ßia.quot;) Neqtie enfm fatis erat cxccrandæ ma« tri,quod interfedus eflet : fed optabat quotß in manus fumere caput, quod in fuam inuchebatur lafciuiam ac libidinCm, vt illud contumelia afficcrct.ac infedarctur conuitqs♦ Huiufmodi funt mulieres adultcrç, omnium improbiflîmç,crudcliffîmx ac fceleftiflîma:. Et videquotppe traucrit mala. Scipfam dedccorc affecit,fuum^ virum Phihppum QC adulterum Hercdcm acfiliam. Deindeoccidit quidem adulterij infe^ datorem, vt adulterium ccmmittens,eos qui tuncerant latcret: fcdqa ipfum cccidif,non folum illos non latuit,verum etiam pefteris pubii* ’ catum eft.'femperque in vniuerfo mundo publicatur.

Et (]Hum acceßißent dißtipuli eius^tulerunt cerpui eius amp;nbsp;fepelierunt illud.) M ar eus autem dicit,quod tulerunt rfwAiaeius. vocauitautem corpus eius -Trfwzeot «TTo 'noTrto-g/j.ideftacadendoinpauimentumpoftcapiiis amgt; putationem ♦

Ac uenientesrenuntiauerunt lep.) lam erga ilium beneuoicntiam demonftrantes: magis enim eos flexie calamitas.

Quum audiflet occifum efle lohanncm.Siquidcm etiam quum audiuit traditum cflcincarcerem,fecefl!it;cuius caufam tertiocapite diximus: quodetiam fadumeft,vtfeipfumin tempus paffioni conucnicns refer uaret,Quidam autem interpretantur: Quum audiflet quod Herodes arbirraretur illum efle lohannemfliuius namque interfedienê dicût g interpofitionem nunc ad memoriam efle redudam , illiuscß narratio« nem ad prælèns vfque verbum terminari. Deinde nirfum fermonë ad priorem fui confequentiam reftitui.Veriflmile efl autem vtrunque

eo tempore audiflc,8C propter vtramcpcaufam feceflïflc, Præccrca terss riam quocj»Iiui'usleceflïonis caufam ferfpfit Marais,puta quod requi« Mdr.é, j efèerevellet difdpulos a prxdicationercuerfos.rtaenim dixicÆccon

• g^'cganrur Apoftoli id Icfum,acrenunnantini omnia,quç(^fcdnènt, quçcpdoculllènt.Ecdixft eis:Venire vosfoli fèorfim in deiertum loaî, Sé requiefcitepauIifper.Erantenim qui veniebancô^ abibantmuk/, fie vt neccomedere vacaret: ÔC egrefli funt nauigio in defertum Iccum (corfïm.Hæcfane Marcus,Proxima his funt quæ dicit Lucas addês etiam fignum quo defertum nofccretur. Ait enim quod fecelfu fcor* fim in defertum locum ciuitatis quac vocatur Bethfaida. Scire etiam oportet Chriftum humano more audirc ÔC fecedere, ÔC ea quæ circa feerantdifpenfare. Omnia enim tanquamDeus feiebat, nec ilU fuga opus erat.

Et itudierunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fe^tafint (um ni urlibus pede^lri itinere,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M.irf

eus vero ait quod etiam viderunt eos abeuntes. Quidam enim vide* funt illos,quidam autem audierunthccab his qui viderant: cmncsc^ pedeftri fequuti funt itincre:huiurmodi enim defiderium, omne tepel* lit impedimentum.

El e^e/fis lefif nidit nirhmmultnm, mifertus eû iîlctim,atraâtque m qui inter Ülos inßrmi erant-») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vidiftidefiderium,vide ÔC cius prarmium . Nec

ab liis fidem expetebat : illam enim demonftrauerant pedeftri itinere abfquealimentis lequentes in defertum locum. Mar eus veto SC Lucas dixerunt quod etiam ccepit elocere illos multa,quodç^ loquebatur illis de regno Dei.Vndc autemegrcfîus fanabatSf doccbatiCertedubium non eft quin a monte. Ait emm Iohannes: Abîjt lefus trans mare Ga lilæa: quod eft Tiberiadis : QC fequebatur eum turba multa ,quia vi* debant cius figna quac aedebat in his qui infirmabantur.AÎcendit au* tem in montem leius, SC ibi fedebat aim dücipulis fuis. Eiflèruit enî innauicumdiicipulis.’quumcp afcendiflènt in montem,requieuerût: Deinde egrefius eftamp; fanabatfic docebat,

Vefiaa Mtem npperente accejfirunt ad eum difèfpuli ifgt;fius dicenteitDefirtus efi lo^ CKS^amp; hora iam paterift^dimitte tnrh45,Mf egreffi in uicoi emantfili fibaria.)

Dies dcclinarecœperat ficutdixit Lucas: ipfitarnenieiuni permanc* bant,audtcndi amorc famis necefiitatem vincentc.Chriftus veto quum iddrcoeosdbâre vellet,expcöauit tarnen vt ab alijs cccaficncmfume» ret, ne vidcretur ad miraaili operationcm afiilire: nec^ hic fokim, vc* rum etiam alibi idem frequenter obferuat ,Pr£tcrea,vt etiam qui efu* ricrant,maiori miraculi fenfu mcucrentur,

ie fis tonet» dixit eistKon efi Ulis necejfi eff-edi,date MS Ulis quod edant») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^5

dixit: Ego pafcam illos; hoc cnim arrogantiç videbatur, fed difeipu* los adlx5rtatur,vtdent illis quod cdanqvtipfisinopiam obtendentib’, iam turn ipfc neceflitatecoadus facerct quod fuum erat. Sed Matthac* us quidem Marais amp;nbsp;Lucas diciint difcipulos fuggiEflîflre Chrifto de turbarum dimiffione, quo dbaria emcrent. Iohannes veto ait:Quum Lie.?. fuftulilTet oculos lefus 8C vidiflet quod turba multa veniret ad fc, ait ad Philippum ♦ Vnde cmemus panes , vt comedant hi (

Hoe au tem diecbat tentans eum^pfe enint fetebat quid cflèt fatSunis, Refpondit ei Philippus: Ducentorum denariorum panes nonfufFici;« unt eiSjVt vnufquifcp corum pufillumquippiam accipiat ♦ Hac fane fêripfit Iohannes» Verifimlleeft autemprimum difdpulos fuggcHif*, fe.’dcinde eum.dixiflèiIIis;Non neceflèeltillis egredi;date vos ilÏis q(f edant» Poftmodum fuftuliflè oculos ac vidiflè turbam aliam multâ vc* nientem.’Ó^ tunc humano more tentaflè PhiIippS,fiue probaflè an cre^ derer ipfum poflèomnespafcere» Tentabat aât ilium tanquam cçteris ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;co tem pore imperfediorem taut etiam per hunc,(ermonemô^ ad alios

dirigcbat~tcntansquo(^ et illos »Manifeftu eft ergo quod ea qua: alxj di xerunt cuangelift-a:,practermifit Iohannes :quae veto illi practermife# tuntjhæc ifte narrauit,

At illi dicunt ei:Non habemus hie niß^in^e panef amp;nbsp;duof pißfs,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lohan#

nes vero ait Andream dix die.‘ Eftpuerulus hicvnus,qui habet quinque panes ordeaceos ÔC duos piIces ,fed hgc quid funt inter ta inûl tos.^ Procul dubio autem puerulus illedilcipulis hacc vêdebat,ideoqu€ tanquam ilia iam habentes , refponderunt fe aliud non habere pra ter hare tantum , Ita ncgleduiillis erant corporalia dum mordicus fpiri* tualibus inhaercrent: duodecim cniin , foils quin«;^ panibus qsqueor* deaceis cibandi crant,

I f/è dHtem dixit, Ajferte mihi illos hue,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luflît quidem panes ac pi fees

afferri,doc^ns quod etiam ilia pauca oportcat prçbere indigcntibus,c* psc^ fibqpus prçponcre.IIIi vero gq fimiliter famecruciati,nihil aliud haberentjfine vlla tamencontradidioneobediunt.

quod iuffit vt difcGbere lacèrent omîtes diftributis conuiuijs in viridi fiMiufmoiCditephra gramine.’Só dilcubueröt diftributi in areolas centeni â^quinquageni. fes fint Hebraica^ Qd*aût dicitur,diftributis conuiuqs,in liter a habetur

In neteri ßeiuidem o*'«,hoc eft per diftributa conuiuia.’ftue vt hie fit vna congregatio^ibi a* tfftdwffo q Hebrai ba congregatio,0C alibi alia ÔC alia. Idem quoq; fignificat quod addir ce norut, tdlia fre» Diftributi in areolas ,quod litera habet Tijao-iai Tr^acnai'^hcceft per diftri ^uéti/fme reperiüt butas areolas. Poteft quocp ôi. alio modo dici quod o-uAtTrócria fuerint cq» fro4wmero uideli- gregationes in circuli fpeciera ordinatae, vero in quadranguK cet diflributiuo,ge fpeciem.Huiufmodi cnim funt hortorum areoIç.Lucas vero talia vo* Wdri di^iones» *^^uit difeubitus a difcumbendOjKÂio-/«; videlicet a kA/^Bcu, id eft reclilt;s narifuo quo^certoordihe. . .

Acceptis quinque panibns duobus^ pißibtlt;s,qnum fifiexißet in ccelnm,benedixit,) Sufpexit in coelum pattern honorans,acoftcndcns Deo fe non eflè con trarium.Prartereadocens nonprius menfani elTeattingendam, donee Deo gratias agamus,qui nobis alimentum fuppcditauit ,ciuslt;^ bene* didioncm ccelitus trahamus.Interdum ergoquafi Deus propria auto ritatemiriiailumoperatur.’quâdofp vcrodeprecatur ob praedióas eau ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;fas,ne

freg‘(,lt;ie(liti}; Jifiifulis paneitdifàpuli uero turbis^) Dédit diCapiilis turn quafi magls famih'aribus,turn etîam ne eos latCrct mxraculû ad quodfuis manibus fubmmiftrauerant.

Et comederunt omna fatunii futih) Qui prins cos fpiritualï ali me to faturauerar,doccndo vr didum eft 5C loquendo de regno Deimune quo£^ fatiatillos ÔC corporalitncc idfolum, verum criam multa docet eos.Ab accubituquidem fuper gramê,animi modeftiain. Ab eo quod nihil præter panes ÔC pifcespræberef,tempcrantiam.Ab co vèro quod omnibus pari mododiftribueret,æquitatcm»

Et fuilulertint^wdfuperfueratdefragnteniiiduodecimcophinos.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C^iiicp pas

nés quos fregerât deditthorum autem fragmenta irt manibus difeipü lorum nouo miraculo muItiplicabat.Neque cnim folum fuerunt fan's donee fatiaretur populus,fed QC difFundebantur donee fupercnct : fu* pereflèt inquam ,ad duodecim plcnos cophinos : vt etiam duodecim A * poftoÜ fuos perferrent cophinos;ÔC ficut manus ita ôt: humeros habé rent miniftros ac telles huiufmodi miraculi.Marcus veto dixit, quod duos quoque pifees diuifit eis 8C quod étiam ab illis fuftulcrunt quæ fuperfuerant,

Qui autem ccmederant fuerunt uirorum dreiter ^uin^ue millia preeter mulieres ac puè^^ fos.) Hoc2lt;; augmentum eft miraculi,amp; laus turbarum,quodetiS cum vxoribus Si pucris aflidebant.Et quia cum tota familia fequebâs tur,cum tota etiam familia beneficij frudum perceperunt.

Statim^uecompulit lefus difiipulos «t confeenderent in nauioium, pracederent fe iti nïteriorem ripam^donec dimißjjet turbas.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quum ab iplo diftrahi nollcnt, c5

pulitillos innauigiumconlccnderc,6C pratcedercin viteriorem parte: hoc quidem prgtextu, vt ipfe relidus dimitterct turbas :in veritate ad tem.vt fecum habentes fragmentorum cophinos,per otium abfenteil* locuriofe fragmenta fcifcitarentur,acconfirmarentuf,quod non phah* taftice fadum eflèt miracu lum, N am Si propter hoc fuperfuerant, amp;nbsp;6/ portebat difeipulos de ea re certiores fieri fupra Cçteros,vtpote qui tS* quamcommunes omnium magiftriinorbem erani ingrefliiri.Et haec quidem vna caufa eft cur difcipulos præmiferit.Altéra vero, quia vo lebat folus in montem afeendere,prout llatim fubiungitur,docêshinC quod neqj oporteat continue multitudini immifceri,nequc femper fiK géré niultitudincm: fed vtrûque vtilitcreflricere.Iafn itaqj Si nos re» lidis vrbibus carum«^ dißradionibus . pedites ac leues Chriftum fe» quamur, ad folitudinem fine quietem ôi filentium ac otium abeuntê, ciqueaflQftamus faîutaria docenti,vt affedionum abftinéntia ieiunâ» tesjdiuina gratia repleamur.

Q^mque dimißßet turbas afeendit in meutern feorßtn adorandum. Fabba autem uee fj’eraßluseratillic.) Aptus eft cnim mons ad orationcm ; nox præ» tereaôi fo!itudo,ftlcritium ac indiftradionem praebent, ÔC immobili» tateminoratione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

No«« d«tet« iam in medio maris erat,i^ affliSîabatur ab undisterat enim uentus coniraf rius,) Nunc rurfum difcipuli fluduant ac pcriclitanturficut Supra^s^

pnus*V««m tunequtdem,qtnrm eflènt imperfecïfores,adefat fpfe ad confölationem,quanquam dormiebat: mine vero quum lam profe* cifïcnt aberatjVt nufquam habentes confolationê efFiciantur Mordorés,

aVartd autem uigilii noFfif ahijt ad illos lefus amiulam fupérmare.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mar*

eus autem dixitqiiod etiam vïdlt eoslaborantes in remigando, M4rcr,6. Iohannes vero quod remigauerant ferme ftadia vigintiquinque aut tri iohan.ó^ 8*^^^ • Stadium autem locus eft Que menfura centum vinarum , quae vlna Grçcc of-yn« dicitur, amp;nbsp;eftmanuum cum pelt;ftoris latitudinecxtc fio,contincns fex pedes. Quartam vero nodis vigiliam nominabant antiqui, qui in exercitibus node vigilabant,quartam nodis partem, poftremas videlicet tres horas:Pcrmifit ergo Chriflus difcipulosad id vfque tempus fluduare, docens vt fortes e ff ici amur ad pericula, quae difpenfatorie inducuntur ; nee facilem aut velocemquæ ramus libera* tionem, Prçterea vt mortem prçoculis habentes,amp; abeamirabiliter hherati, agnofcercnt Deum effeeum, qui fe fern affet; Nondum enim perfedam habebâtcertitudinemrideoquOkÇ poft liberationem adora* uerunt eum dicentes,VereDei filius cs.

Et intiiiti eutti dißipub f mare ambulantem turbatifunt dicentes! SpeHrum eR^ öquot; preetimore clamaucruntt) Timorem qui ab vndis eratexcipit alter tilt; mer: nec hunc foluit donee clamauerunt, vt exercerentur ad ferendas tentationum fucccfliones.

Kc protinus lo^uutus eft eit lefutdictns: Bono animoeftotetego fum^noliteterreri,') Quia node impediente, a perfona eG cognoftere nequiucrüt, fui nun« ïndiciG puta voce eis inducit,quac illos vtroq; timoré liberaret.

Rejpondent autem Petrus dixtt ei: Domme Ji tu es jiube ut ueniam ad teßiper a^uat, AtilleatitVenii} Perucniread ilium (uper aquas quærit,vt hincceras tior efficeretur, an ipfeeffetGhriftus. Potius tarnen dicendym, quod quum vocem eins percepiflèt j fupra modum gauiftjs eft, Si eptabat ante alios ad eum accedere.

Q^mque dejeetidißet e naui Petrus,ambulabat [itper a'juas ut ueniret ad lefum Vi/^ dens autem uentum udlidum,terriius e^: amp;’guumcapißetdemergi, clamauit dicens! Domine ferua me,) Mare quidem non timuit^quanquam furefct; fed de iubc tis potentia confifus,audader ambulabat fuper aquas, QC reifie gradic batur; vente autem magis territus eft, nc forte circumagendo eum e# uerterct.Huiufmodienim eft humana natura, vtplerüque in magnis rede fe gerat,magis autem conuincatur rcprehefionc digna effe in mi noribus.Confequens iracp eft, vtdebilitata fide, per quam contra flu* dus audentior eraqilliusdeftituereturgratia^quç leuemipfum efficie« bat, Sc demergeretur.

Et continuo lefus extenta manu apprebenditeum: amp;nbsp;ait illi,0 bomo modicefidei, cur hifßta/li!^ Hje improperans oftendit, quodnequaquam venti vio* kntia ilium detjeiebat, fed exigua fidutia,hoe eft infirmitasdidac fidei.

C A P V T VrCESIMVM SEPTIMVM* »55 Exfguæ crgo ftdei hominem iliumappcllauit, vt qui venttim fimcns, magnam eins partem abicciflèt. Dicititaque iIlK Cur haefitafti i fme, quare prfmum ftdunamHabens, poftmodum timuifti C id enim appel lauit haffitationemrnam qui contra fludus te fortem reddebat,vtiq; ÔC contra ventum te fortem reddidiflet,

tiiutim e/Jènt in^efsif conciuieuit uentuh} Non ftatim nauim afeenderunt, fed vento vehementer vrgente^ longo adhuc fpatio ambu laueriint, vt Petrus certior redderetur, amp;nbsp;de fua exigua fidutia con* uinceretur. Dicitenim Iohannes quod voluerunt cum fumere inna* uim ilico nauis appulit terræ ad quam ibant.Et inde manifeftum z quodquum nauis terræ proximaeflet,tum demöineam intraucrunt.

Ctererumqui innttui mnt^uenerunt adorduerunt eum dicentest Vere Deißiius es^) Miraculi magnitudo pertedtornn eis induxitfidem» Marefiquidem increpareminuseft,q fuper illud ambularc: necfolö eü fuperillud am bulare,fed etiam alten' id præftare:neque h^c tantum,verum etiam fa cere illud quum venti violentiaimpetuofc flaret, acmarea fuoftatu fubmoueret. Sed præfens quidem Euagelifta dicit, quodeemmuniter omnes confefli funtefle ipfum Del filium. Marcusautem dixit,quod admirati fünf,veru non intellexerunt. Ait cnimrEt vchemeter fupra modum intra iefe ftupebant QC admirabantur : necp cnim intellexerut de panibus: nam cor corum obcæcatum erat. Eft ante fenfus dufto* rum huiufmodi, quod fupra modum admirabantur cum velu ci Homi» nemqui talia poflet, quum maxime ilium adorareoportuiffetjtanquâ Deum omnia potentem. Volcns autem oftendere quod neep inprac»« dido panum miraculo feconuertiflent ad id quod oportuit, addidit non intellexerunt nequede panibus.Adduxit aurem caufam cur non intellexerunt, diccns : Erat cor eorum obcæcatum . Nos tarnen dicia mus quod{imul.vt ingrefliis eftnauim lefus, ccntigcruntca qiiædi» xit Marcus ; deinde diflolu ta cæcitatc, fatfta funt ca quæ fcripfit Mat* thæus. Scire enim oportet, quod interdum quidem tenebatur cor die fcipulorum,nccpoterantintelligcre; quandeque vero foluebatur ÔC intelligebant: vtrunque autem diuinadifpcnfationeccntingcbat. Ec nos ergo quum demergi cccperimus tempeftate perturbationum a* ntmijiefum inuocemus:SC continuoporrigetetiam nobis auxiliarem manum, SC extrahet nos .

Et traieeißefuenerunt in terram Gênefareb} Marcus autem dixit, quodcompulit difcipulos fuos confeendere nauim ÔC pra’cederc in vl tcriorem ripam ad Bethfaidam. Iohannes vero quodvenerunt traie^: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

do mari ad Capernaum. Sunt autem 6C Bethfaida Ql Capernaum in terra Genefaret;ftagnum vero Génefarct vnitum crat T iberiadi.

Quumque agnoni/Jènt e«w uiri loci illius,emi/eruM nuntiof in totam undi^ue finit imam regionem illamt obiulerunt ei cmnes male halentes, ac Jefrecabantnr eUm, tituelfimbriam Ue/bmemi eius tangerent: amp;nbsp;^ot^uot tetigeruntfialuifa^i fiunt,) V idifti quo* modo difcipuli paulatim profcccrint i vide ÄS multitudincm . Non ia^ ipfos indemum trahunt, neque vt manus imponat quærunt ,nequc verbi iulfum expetunt, fedexcelfius ac longe diuinius falutem accer*

funt; illa cnim quae fanguinis proflmnolaboraiierat maiorem 1II4$ fi* dem induxerac«

Cap4 XV* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tit«c accedunt ad leßim ab Icrcfulymis Scrib^e amp;nbsp;Pkarijki dianies'. Qjare dtfcipuli

tui tranf^rediuntar tradtiicnem fettiorum C I'Jon enim louant manus ßias qtiando feinem dunt.) In vniuerfis quidem duodecim tribnbus erant Scribæ QC Phan'fa/.'caeteris ramen tniquiores erant qui ab ferofolymts erant, vtpote mctropolim inhabitanres , idecque faftum maiorem præ fe te* tentes. Viderant magnam populi fidem , amp;nbsp;illam minuereconaban^ tur: verum in Chrifto nihil erat quod carpere pofïcnt: fed dfcipulo* rum accufabant non iniquitatem fed humani præcepti tranfgreifios« nem, Ncque enim iubebat lex diuina ne ederent priufquam lauarent, Hi3tci.7* fedfeniores populilt; Ait enim Marcus: Pharifai omnesqj ludæini« ft crebro laucrint inanus, non capiuntcibum ,obferuantes mordicus tradinonem feniorum : Si a. foto reuertentes ,nifi afpergantur, non comedunt:multaqt funt alia quæferiianda acceperunt.nempeloriones poculorirm Si vreeorumySi a’ramentorum,filt; Icdiorum. H^cquidem ait Marcus.TTuyA? autem lauari ^;quod habet Marcus) eft vfque adcu* biiumlauari. ( Aduertequodvbi in Marco cum ceteris omnibus in* * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terpretibus vertentes dicimus,Crebro laucrint,loco ditfticnis Crebro^

habet Græca ajuvAlt;M,ideodiciit autor noftcr quodtcuv/ah lauari,eft vft^ adcubitu lauariridqj ab etymoIogiadedLici videtur.Eft enim 7rugt;/x.H,Ho', pugnus,amp; TvuywUjWtioj-cubiius,) Lauabant autem pocula,vrcecs,ess ramenta amp;nbsp;ledos,exiftiinantcs ea hoc modo fandificari: aliaque mul ta huiufmodi tradebant obftruanda,legcm quide tranfgrcdienrcs,haec aut ridicuIaobfcruâtcs.Difcipuli vero frequenter illotis manibus edc bant,non fedantes ifta. Q_ucmodocnimfacerepoterant,quum nunq tale quippiam obfciuaflent; fedfolius virtutis airam haberent, corpo* rales confuctudines defpicientes ,eo quod earum tranfgreffio nullum animx poftet adferrenocumentumt'

At ilîe reß^ondens dixit eis Qware uos iranCgredimni preeceptum Dei propter traditionem ue^ramt^ ' Non dixit, Bencfaciunt tranfgrediendo, ne luda is contentionis occafionem preberet, Nec dixit, Malcfacißr, ne huiufmodi traditionem confirmarct. Nequeeos calumniatur quf illam tradidcrant, ne tanquam contumeliofum cum auerfarentur. bed ftatim ediucrib de maiori pcccato accufat: oftendens non oportere ecs qui Dei præccptum tranfgrediuntur,accufareillos, qui hominum tra ditionem prætereunt. Deinde etiamdicit, quod Dei præccptum tranfgrediuntur, Si propter quam traditionem fuam: ac illam prjcii» De patre pue in medium adducit iniquitatem,qug tunc inde emergebat.

amp; matte. Nowi Dew prxeepit dicens,Honora pattern O' niatrem.Ei,Q^i maledixerit patri aut Exod,àc.2»* matrif morte moriatur. In Iibro Exodi ambohaec prgeepta habentur»

Vofautem didtis î Q^ifyuis dixerit patri uel matrix Plums, ^uodcun^ue ex nie iü tuum uertitur commodum,) DifFictlis eft horiim ordo verborum hifi primumremenarremus» Seniores ludæorum docuerantiutienes, vt prætextu diuini cultus parentes contemnerent. Si guis enim parent • tum peteret a ftlio ouem aut vitulum, aut aliud quippiam, pt-æcipies bantilIiSjVt dicerent:Munus eft Deo,quodeunque ex me in tuum vet titur commodum hoc eft Deo confecratum eft qiiodcunque a nie lu;' crifacis: amp;nbsp;itadocebanteos defpicereparentes aciegem tranfgredï. Ignominia fiquidem eft, legist^ tranfgreflîo, filios refïftere parentis bus » Nam ÔC ipfos parentes Dei prætextu fraudabant re débita, Si necDeo illam offerebant ♦ Hæc itaque rei narratio eft. Nunc verb oportet dida interpretari. Vos autem dicitis : hoc eft vos interpre taminijvos docetis deceptionem illam humanam:Qiiifquis dixerit pa tri vel matri,Munus eft Deo confecratum quicquid ex me in tuuth ver titur commodum,fiue quicquid ex me lucrifacere cupis t,

t nbsp;nbsp;nbsp;Qjàiam autem per defeElum interpretantur hoc diSium dicentes i t)eus gnidem î?a't nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

uel ilia prttcepit i uos autem hlt;ec reijcientes dicitis, Qjafquis dixerit patri uel matri, Corban fiue munus eft Deo ^ucefttum,^uûdcun^iie ex me in tuum uertitur commodum,liberates cjh H oc enim dicunt defteere utpote ludais notum ad quos dirigehat fermonem^

Et nonhonorabitpatrem Juumuel matremfuam^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et talishotno iamiin«;

Et irritumfeciftisprlt;eceptum Dei propter traditionem ue/lram,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiium mi

nifeftedemonftrauerit illos iniquitatis elfe ptæceptores,ex confequêîï ti quoçp difcipulos fuos aceufatione liberauit quod illoruln non ferua;# rent traditionem,qui Dei prçceptum non feruabant.

Hypocritabene propbetauit de uobis lefaias,) Hypocritas illos dixit, le/a^i^x quia legem feruare videbantur, ipfam tarnen tranfgrediebantur* Pro* phetam autem in medium adducit,qui iam olim illosaceufabat de his, dequibus ipfe nunc eos aceufat : Si feeutn eflè oftendit, qui etiam ilia per prophetam loquebatur-

Dteens: Appropinquat mihi populus Bic ore fuo, amp;nbsp;labijs ßtis me honorât, cor awtetlî eorum procul abeR a met fedfruftra colunt me docentes doHrinas,praceptahominum,) Poftquam dixit appropinquat mihi ore, interpretatusefthoc,addens: Etlabijs mehonoratjDeummeeflè confitensôC creatorem ac domina vniuerlï: Cor autem corû longe abeft a me ,non apprepinquans meis voluntatibus* Fruftra autem colunt me,quum mea non feruerît pre* cepta, feddoceantdodrinas quae funt praecepta hominum Si nô Dei* Timeamus ergo Si nos qui fumus Chtifti populus , ne etiain aduer* fum nos hæc dicantur*

Et aduocata turba dixit eisA Illos tanquam incurabiles reliquiq vbifilentium eis impofuiflèt,eos(Ç confudilTettconuertit autem fermo* nem ad turbam tanquam digniorem quæ audiat.

Audite «ÿ* intelligite ) Audite quod dico SC intelligite illud« Hoc lt;nbsp;autem ait honorans illos, vt facilius fufeipiatur quoddidurus eft.

Non intrat in os impurum reddit hominem,) Hoc eft, Non fordcS manuum illotarum quae vna cum efeis in os ingrediuntur,contami* , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M iii näht

nant aut confpurcant hominem quia nec tangunt animam folum namque peccatum fœdum eft, quod ani'mæ nocet» Tail's autemdidi huius interpretati'o in promptueft» Aiunt autem QC alteram profuns= dius eflè reclufam, puta quod nilu'I fadum a Deo, natura impurum

Gelte I* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim MoCcs; Et vidit Deus quxcunquefecerat, ÔC ecce bos:

na valde* Dicunt ergo hac proiundiori intcrpretatione ciborum req-gt; ci obferuationem , quam ludæi feruabant. biam quum lex,quæ dcci^ bis erat, allegoricura haberet intelledum, ludæi qui nihil exccU Itim cogitate poterant, corporaliter 66 prout in confpicuo erant, mnia excipiebant»

Egreditur de ore omnß fermo: fed nunc de malo Ioquitur,qui cor pro fonte habet. infequenübus autem manifeftiora reddit, quæ hic ob* feure dida funt,

Tue accedentei dif :ipuli dixerut ei: No/îi phitrijios dudito fermone offenfos fuijje,) -Qiio fermone,'’ Eo videlicet quo dicebat. Non quod intrat in os impii rum reddithominem:fubuertebatenim traditionemfeniorum.

At ille rej^ondens dixit : Omnis plmtatio ^mm non plantamt pater meu$ ccele^ diii eradieabiiur, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Plantationem nunc dicit traditioncm leniorum

Smite illoi.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T anquam incurabiles ♦ Ideo enim neq? ipfe cura*

De nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Duces/untccecicacorurn,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cæcos vocateos tanquâanimçoculoa

bilibus eg* fluxu affedionum excatcatos, ÔC quafi non potentes oculos intendere cis* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lucem veritatis . Necfolum hoc, fed £C duces eorum, qui ab igno:*

rantia fcripturarum excaccati funt ♦ Grande fiquidem malum eft ali* quern eflecæcum: eum veto qui cæcus eft, ducatum alteri caeco prae » ftare,duplex certe malum eft»

Porro Ji c^ecus cceco dux fuerit,ambo infoueam cadunt.) nbsp;nbsp;nbsp;Hoc manifeftS ê«

Rejjgt;ondens autem Petrus dixit ei: Rdi^ere nobis parabolam hanc,) Marc’ MarcuT't. autem dixit: Et quum ingreflus eilet domum femotus a turba, inter# rogauerunt eum difeipuli eius de parabola ♦ Q_uum enim Petrus in# choaflet, alq quoque pariter interrogauerunt. Parabolam autem vo* cant Hebræi ænigma amp;nbsp;fermonemobfeurum.Nam quiafuperius di* Xerat Chriftus,Quod egreditur de ore hoc impurum reddit homine* Deinde ficut refert Marcus ,fubiuaxerat. Si quis habet aurcs ad au* dicndtim audiat, vifus eft cis fermo obfeurus , QC ideo parabolam il* lum vccantcs de ipfointerrogant*

Ifjus autem dixit: Adhucamp;uoi intelli^entia caretis f Non intelligiris quod quicquid t intrat m os,in feeej'Jiim emittitun:') Omnia hæc per interrogationem le gendafunt»Marcus autempoftquam dixit, amp;nbsp;infeceflum egreditur, addit,Quod purgatomnes cfcas,hoceft puras rellnqu/t, Didg enim fordes in fecellum egre(Ig,pura relinquunt qug intus rem an ent alimê-ta,quæ videlicet natura retinuit»

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem inter alia figntßcat eiiam corporis partem qua f tdetur* Eius autem eompo

T • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jitum

C APVT V ICESIM VHOCTAVVH, ^39 ßium ^lt;pilt;P‘^ùf},lt;üV!)a‘ßmus^efl ueï Kerens guodßcernitur,

uero de ore egredinntitr^ d corJp exeunt,amp; ilia impurum reddant homiwnt.) Dixie enim etiam vicefimofecnndo capite, quod ex abundantia cordi s os loquitur, Pn'mum eni'm in corde concuptfcimusrdei'nde quod de^ fideratûeft, peros educi'mus,06 ita quodforis I'ngreditur, rurfum icigt; ras procedit : quod autem ab inten'oribus egreditur, adhuc I'ntus rna^ net Ô6 contaminât*

A corde enim egrediuntur cogitdtiones malts , Ctsdes, adulteria, fornicatlones, furta^ falfa teilimonid, bla/jihemite.} Marcus vero latius enumerat Ô6 alia:a« uaritiam, mak'tiam dolum, impudi'citiam ,oculum prauum , fupers biam, £gt;C ftultitiam. Vt autem breuiter S)C aperte dicam, cogitation* nes malæ funtnociuæ concupifcentiæ: cædes vero, furtum,falfum tcn* ffimonium, auaritiadolus Ô6 fuperbia nota funt:adulterium autem cft, ad aliénant vxorem accedere: fornicatio vero ad earn quæ virû non habet : blafphemia autem eflè Deo contumeliofum vel ingratum , aut ilium aceufare: Malitia eftcogitare mala aduerfus aliquem, autfufpi;* c'dri de iHo que non oportet* impudicitia eft concubitus cum mafculo, aut fl qug eft huiufmodi lafciuia : oculum autem malum vocat inui* diam: Stuiti tia vero proprie eft non noflèDeum;DixitftuItus,in quit, in corde fuo, non eft Deus . Sunt autem Ô6 alia mala innumera quæ nunc prætermifît CHRISTVS,eo quod fufficiantea quç dida funt, ad habendam etiam illorum notitiam ♦ Hæc ergo a corde dixit egren* di, quoniam ab illo principium habent. Horum autem principia con cupifeentie funt,qu^ a corde folêt emanate.Quia vero a corde, omni« no etiam aquot;b orc egrediuntur;quando in corde ebulliendo in modû ma* iihumoris,quodfuperfluum eft euomi cogitur.

Hgt;fc funt qua impurum reddunt hominem î illotis autem manibus comedere , non imi' purum reddit hominem.') Scientes Ô6 nos deinceps quæ fint ea quæ ho minem contaminant,hanc faneimmunditiam abijciamus, qug fordida reddit animam.Si enim ipfa fit imputa,etiam fi totis fluminibus cor* pus laueris,nihil tibi proderit: ilia vero,aqua lachrymarum Ô6 purifi* cationevirtutum abluitur*

Hæ ciuitates Cananæorumerant.(^omodo ergo qui difcipulis prg* cepifne in viam Gentium abirent, ipfe abitt' Non abit prædicatu* rus, fed vt paululum requiefeeret, Ideo etiam poftquam abijffet, in* Supra.ro* grefliis domum, prout Marcus ait, neminem feite voluit, nee potuit latere «

hoceftGraeca quidcm religionc, Syra vcro lingua, Phcenicifla vero genere fiuegente» Phoeniccs cnim Cananæi dicebantur , eo quod metropolim Phœniten haberent ♦ Hæc ergoquum famam qui;» dem eins iam olim audiflet, nunc veto quod eo accefliflet, fequuta eft eius veftigia.

■t* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; • SyraphceHiciJJâeRcuiuf^Heanimtt^meMemqua/îlîlidmhabenSf qua materia tene^

Dicens t Miferere met domine fill Dauid ; Filia mea male a damonio torque^ tur,} Filiaquæ adæmonio torquebatur reli(fta,eo quod omni^ no fenfu carerct, fcipfam profert quafi maxime îndxgeat vt fui mife»» reatur, quia morbum fenriebat, amp;nbsp;ideo innumcra iuftinebat incom# moda. Filium autem Dauid cum vocat, quod didicerat a genere Dauid CH R IS TV M oriundum . Omnibus fiquidem nomi^ hatiflimus erat Dauid.' Male inquit a daemonio torquetur,hoc eft mi fere ♦

Ipfe autem non rejjgt;onditeiuerbum,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Illa quidem alte vociftratur,

dolorem qui latebatin corde fignificans .’iple veto penitus filet, fufti* nens doneeomnis illius fides,animi modeftiaac prüdentia manifefta«? retur: quod vario modo facere folet in multis. Simul etiam vt ediuer fo ludæis oftenderet, qualem erga illos gereret affedum, quum infir«» mos eorura femel tantum rogatus, imo nec femel quidem,ftatim cu^ rabat: Gentilium vero non ita.

Et accedentet difeipuli eius rogabant ilium dicentes t Dimitte illam quia clamat poR nos,) Quod hie dicitur, Rogabant, litera habet «jtorap, quod vcTa bum licet vtplurimum interrogate fignificet, interdum tarnen iîgnitf ficat deprecari. Nam ÔC hoc loco Marcus eo vtitur, quum de muliere loquens ait: «fwroc, hoc eft, dcprecabatur cum vt daemonium etjeeret a ft lia fua. Et Lucas quinquageftmoquarto capite Ijutw , hoc eft depre« cor tehabe me excufatum. Eft amp;nbsp;vbi iubcreftgnificat, vt quum cir* ca finem decimi capitis apudLucamdicitur.’fngrelTus autem in vnam Lwx 5 nauim quae erat Simonis , id eft iuftit eum vt a terra abduce»» ret pufillum.Tâquam preceptor enim iuflit.Nam Qc paulo poft quafi auroritatem halsens dixit,Ducinaltum.

At tile refpondens dixit'. Non fum mi/Jus niji ad oues perditas domus Ifiael,) Sufficiebat quidem filentium, vt earn in defperationem conijeeret : at tefponfio multo etiam amplius defperationem intendit ♦ Refpondit cnim: Non fum miflus nifi ad rudæos,hos enim appellauit oucs per* Swm.to» domus Ifrael. Nam decimonono quoquecapite rurfum itadi* ‘ * xit Apoftolis : Ite autem potius ad oues perditas domus Ifrael.

Quid ergo mulicr ƒ Qiium fefe vidcret elTe defpedam, repudiates c-tiam illos qui pro ea deprecarentur, non defperauit : nam magnam habebat fidem ac prudentiam : fed impudens eft honefta impudentia; amp;nbsp;iam relidroclamorequi cminus ficbat,propius acceffit. Nos autem non ita,fed vbi ftatim non airequimur,dcfiftimus : quu propius opor* tcrct accedcre,6i feruentius orationi incumbere.

Porro illii gKKw iiccejpi]et, aHormif (ult;» diccust Domine adiuuit we») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V

tune enim neqae in illins confpcAum aufa fucrac accedere indignam fefe reputans »

iKc 4«few ref^jndens dixit : Non eß decent fumere pänem ßiiorum ohijeere camp;if tellîj») Quantum ilia augebat petitionem, tantum ipfe rcpulfio« nem ♦ Marcus ait quod dixerit ei:Sine primum faturari filios .Vndi« que enim oftendebat lamiliaritatem ac dilecftionem erga ludæos,eo* rumqueprocurabat honorem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Filios qiiidcmecs vocauic

tanquamfuos acdiledos.’Ethnicos verocatellos tanquamimpurosac fceleftos ♦ Panem autem dicit fanitatem non corporum tantü, verum etiam animarum.Ec vide mulieris prudentiam : Chriftienim verbis perculfa,fuum ab Illis texit patrocinium.

At lila dixiti Vtique domine. Njtn catelii edunt de micb nbsp;nbsp;nbsp;ca^nnf 4 menCj dot

minorum fuorKm^') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gerte domine vere dixifti: illi quidem funt fihj.ego

vero vnae catclWs: idcoque mei potius mifereri opoftet. Nam Slt; ca telli edunt de micis qux cadunt a nyenfa dominorum fuorum. Quia ergo catcUa fum , non aliéna fum, neque de micis participare ptohi^ beor, ficut neque catelli: de micis inquam intelledualibus, id eft fani* tatibus ccllatis ab eo, qui nunc cafu fefeobtuli t. Quod ergo adeo re » pulfanondifceffit,fidd eratrquod vero fecatellam eftconfefla, inimi« litatis : quod autem a CH KIbT 1 fermonibus patrocinium fibi apta* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*“

uerit, prudentiæ ♦ Propterea enim CHKISTVS fanitatem diliu^* h't, vt hæc manitefta ficrentratep p illa huius phifofophiain demonftra# ret, vtque confunderentur ludçi, adeo fide, humilitate ac prudentia a ' Gentili muliere fuperati: praeterea vt hacc videntes Apoftoli, fume* V rent audaciam,quum poftmodum ad Gentes cmitterentur. lam itacp CH RIST VS illius fidem promulgat.

Twne reßgt;ondens lefus dixit dit: O wwlier ma^a eR ßdes tua, Tint tiîii jfeut «iî. Et frfnjtaeftjîIiaciHjal» ilk bom* Marcus autem ait CHRIST VM ad illamdixifle : Propter hune fermonem, abi: exiuit dæmonium a lilia tua, hoc cft propter hune fermonem quo fapienter admodum vfa es ad patrocinium. Etcnim Saluator amp;nbsp;fidem cius laudauit amp;nbsp;prudcntiâ. Êt ideo Matthæus quidem laudem fidei eius fcripfit: Marcus vero prudentix. Tu autem confidera quomodo quum Apoftoli pro ilîa deprccati fui{rent,nihilqueeffccillènt,ipfa potius pertccit. Hinc enim docemur,quodDeus mauult nos pro nobifipfis obfecrare : difeipuli cnimmaiori libertatc vtebantur, fed mulier magnam demonftrauit conftantiam ac perfcuerantiam.Et vere magna poteft precationis af« fiduitas. Præfigurabat autem iuxta allegoriam Canança hæc muli^ cr Ecclefiam e Gentibus congregandam, quæ dumin finibus fuarum obferuantiarum permanfit, filiam habebat adæmonio agltatam,videlicet operationem daemonibus fubieeftam. Vbi autem egreflà eft a fi« nibus fuis , oblita fcilicet populi fui ac domus patris fui, C H RI« STI fermone dignaeffeda eft,ô6 a dçmonum violentia liberata.

Et progreffus inde lefm uenit iuxta mare Gdilaa, confcenfcqiie mente feâebat dlic.) Interdum quidem ipfe circumit, fanans cos qui malehabent; quan* doquê

deque autem fedet expedans cos qtiibus cura opus eft ; iîlnd quidein fua bom'tate, hoe vero,vt de infïrmorum fide fumât expen'mentum. Frequenter autem in moneem afcendic,propter fuç alntudinmi dna«« nitans :âc docens a folo cleuan' eos, qui Deo appropinquate cupiunt,

ET acce/Jtrunt ad eum turbif multit hlgt;ente{ feewn claud3!/tecos,tfi'ftos,muiiloi,alioii^ multoi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(pro quo Murilos vertimus) proprie dicun«

Infra^ ti^ tur, qui manibus carent ficut tricefimofeptimo capitemanifefhus patebit .

Ef proTcfrKMf eo{ ad pedes lefui fanauit illos») Vide proficientenrila» lorutn ftdcm.Nequc enim amplius tangunt fimbriam veftimenti eins, fed proqciunr folum ad pedes eins : QC repente curat 11 los : non quod maioris fint fidei q Cananxa,fcd quod ludxi fint: vtingratorum cb-turet ora ludæorum , demonftrans illos maiori dignos fuppheio. Ingratus enim quantomaioribus pluribuscp afficitur bcneficip/anto ad maiorem poenam luendam eft obnoxius.

Im nr mirartntur tuThlt;g^ ajjgt;identes mutos lo^ni, mntilos e/Je fanos, claudos anthnhref clt;fcoj nidere,quot;) Mirabantur propter eorum multitudinem qui cu* rabantur,0(( propter curationis velocitatem.

Ef glorißeabant Dckw ifiaeL) Deum ipfius Ifrael,hoc eft qui ab Ifraelitis colebatur.

lejus autem aduocatis difeipulis fu!s dixit iIlis:Mi/eret me turbte, ^ia iam triduum petv !• fiuerantmecumrnechabentquodedamt'i') Admiranda erat tanta turbæ per* fcuerantia. Quare autem tacent dtfeipuli, nec dicunt vt prius,Dimi£ te turbas, idque tribus iam elapft's diebuslQiiia videbant illos perfe* iierantes,aegaudentes fuper fanitatibus infirmorum,nccfamempenû tus fentientes . Fortalfis autem 6^ ad tertium vfque diem efcas detu lerant:ideo runedemumad miraculum accedit, quando in ciborum indigentia conftituti funt ♦ Qiiare autem rurfum illos indeferto pa* feit ƒ Vtique ne in via deficerent, ficut ipfe confequenter dicit : amp;nbsp;vc confirmarct fignum prçcedentiumquiniç panum:vndiq^cnim diuul* gatum eratjVtquod publice fadum fuerat.

Dejèrtum itttelltgi poteR humana natura, out mudus iflet in ^uo afsidui funt ad fermoa ne uirtutis lt;1^ cognitionis, nbsp;nbsp;nbsp;propterfidem ac jßem futurorum bonorum,mala patiuntur ♦

Tres autem dies, tres anima potentia per ^uas afsidui ßtnt t per rationalem ^uidem iniju iren tes : per concupifabilem uero, ([uod ^uaßtum eft deßderantes : per irafcibilem autem, pro eo ^od concupitum eft decertanres^ Auttres dies funt tres leges generaliores: naturalis, fcripta amp;nbsp;euangelica, ad modum diei illuminantes, Cy ad eius quod expedit operation: excitantes, Q«i ergo ftcundum hos etiam tres dies, ad Dei fermonem perfeuerant, 0“ pro unoquoque la^ bores prompto fu/linent ammo, neauaquam ieiuni relinquuntur, ftd fufeipiunt ft lendidum ac diuinum cibum: pro naturali qutdem lege,prompttfiimam efficaciam eorum qua naturali inhin

effici poffunit pro fcripta uero, ne afteEhones qua prater naturam infurgunt fequaniur: pro euangelica autem,unionem ad Deum acdeiftcationemt

Ifdiwttereeosieiunosnolo^tiedeficiantinuiit,) Marcus autem addidiï; Qufdam eaim eorutn e longinquo veneriint* Vidc ergo domfni huma nitatcm.Nam feiens haturam humanam.ciboindigcrc, prouidet ei e# tiam non rcquifitus,cibumcp præbet, Communicat auteni cum diici* palis,vt recordatimiraculiquincp panum, offer an r ei panes quos ha* oent,ó^ dicant;MuItiplica eciamhos; fed noniritellexerunc illi caufâ interrogationisrideorurfus indigentiam obqciant.

Et aiunt illi difcipuli eiustVnde nobn in deferto tan multi panes ad faturandam turba tantamC) Et prias QC pofteain deferto loco longe a ciuitatibusac vi* fis hoe facit miraculum,ne turbis videatura propinquaciuitateac vi^! cocibos deferre.

Et dir it illis lefus: Qo panes habetis.^ At illi dixeruntt Septen amp;nbsp;paucos pi/ciculos,'} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

In quinquepanibas hocetiam inrerrogauic,ficut dixit Marcus, Sc ne fic quidem intellexerunt.Qiiod fi râtæ corum cæcitati indigna«» ris ,qucd quam adeo recens pr ar te rillet illud miraculum,adeo vclociter ob'iti flint: admirare tarnen quod veritatem ita colant, vt feribentes, fuos ctiam defciflus non abfcondant. Aduerteetiam quantum ventri dominabantur.Quumenim client in delêrto,SC très dies demoraren* tur/eptem tantum panes attulerant.

Êt lu/sit turbis ut aaumberentfuptr terram t fumptos^ue panes amp;nbsp;piftes benedirât ic frémit, deditgued fcipulis fuis,difcipu'i uero turbue.Et comederunt omntsac l'aturan funt,) Siinilia priciribus SC dicit ÔC facit,vt prias miraculuin ex omni parte cis ad memoriam redacat.

Et/ufiuleruntfragmentorum ijult;e fuperfuerant JeptemJ^ottasplenas. Qu! auten maf ducauerant étant quatermtlle prcetermulieres pueros.) Quemode ibiduode* cim cophini fuperfuerant, hic autem fportæ fcptem , quum oportereC hicmagis fuperellèfplures cnim crant hic panes,SC pauciorcsoui mâ» ducauerant. Dicit Chryfoftomus fportas cophinis fuiflè fortalTeniaio rcs. Vel alto quoque modo. Ita difpofitum erat,vt huiufmcdi fragme* torum di lier fr tas ac marqua litas ,indelebilem vtfiufqué miraculi me* xnoriam conferuaret. Prçterca ÔC aiitert f bi quidem cophincs arqua* 11 numéro cum Apoftclis fecit:hic autem fportas æquali numero eurrt panibus.'vtnnqidcccs facile ei cflè quod velit faecre . lamverofecre* tins etiam confideiareoportet dcillisquinquc milIibas,Slt; dehisqua-luor millibus. Qiùnquies mille funt imperfedi in virtute : quater ait tem mille funt perfetfiorcs . Multi fiquidem funt amp;nbsp;iHi SC ilti : fern-per tarnen impertediores numero vincunt perfetfliores . Eduntau* temiuxta C H R IS T V M, hoccftfpiritualiter intelligunt:impet fediores quidem pauciora documenta propter imbeçillitatcm, perfe* ôiores vero pkira propter eorum fortitudincm * Superfunt tamert plura ab iinperlcdionbus , co quod pauciora edant ; a perfedioribus autem pauciora, eo quod pluribus alantur .

Hæc fancdixfmus nos fimpli'diis acmam'feftiusralij vero fefpfos in rubtiles difputationës demittentcs,multam QC anxtam contraxerunt de minimis rebus difceptationerrt ac moleftiam;nccidin præfcnti tan turn loco,vefum etiamin alijs muhis confiderationibus,quas promox kfti's haben tes pr^ tercurrimus

Ef dtmfsisrurbis confcenJit in naniint) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non abij t pedeftri itinere, nc

Et ucnit infinef [»iagJala,) nbsp;nbsp;nbsp;Marcusautem dicit quod ftatim nauim

ingreflÏis cum difcipulis fuis,venit in partes Dalmanuiha.'vtrunc^ ftim cognomen regio ilia habebat.

acceßi/Jent Phifrifîei amp;nbsp;Salt;llt;lnclt;eij tentantes rogabant enin nt p^nHm aliijuod Je caJo oilenjeretipjïs-) Hic rurfum verbum non interrogare, feddcprecari fignificat,vt prgdiximus. Signum autem dccœlo videre quaîrcbant, quod prodigiofe circa folem fieret, aut circa lunam , aut in ftellis. Hoc vcro tentantes quçrebant :necßcnim vt cred eren t, fed vt quafî Magum apprehenderenr.Et alrj quoep tentatores ante hos fignö de coelo qujfiuerunt ab eo,ficutvicefimo tertio capitepraedidura eft, Si ibi aliametiam quæras.caufam.

At ille reJj’onJens dixit eis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Marcas vcro dixit quod etiam inge*

muit fpiritu fuo,hcc eft ingemuit a fpiritu,ab aîo, quod nos poftumus dicere abintimo cordis.Nam quum tentantes ipfos cognouiflèt,inge muit propter incurabilem illorum malitiam,amp; dixit eis.

Q^um ccepent ej]e tiejjgt;era JicitistSerenitas erit^nam rubet calum,amp; mane: UoJie té feflas,ruhet enimccclumtriüet Hypocritte fadem cab noüis JiiuJicare jjï^mtuerotemfcru non poffftiîO Hypocritas hos nominauit,non folum tanquam aliadî tentes ,amp; alia fentientes,verum etiam tanquam habentes fe profapic iibus,quum cflènt infipientes .Dicit ergo.’Apparentiam a coelo noftis dijudicare, quandoferenitatem indicat,6C quandotempeftatem: figna Veto temporum non poteftis dijudicare/Quod fi fapientes cfletis , co* gnofeeretis vtiqt quod hçc figna quæ in terra fiunt,præfentis funt tê* poris;figna veroquæ decoelofiunt, temporis funt confummationis fccuIi.Tunc enim fol obfturabitur, ÔC luna non dabit fplendorem fu* um,ftellxq? cadent de coelo.

Et reJfonJens dixit eistCeneratio praua adultéraßgnum requirit,amp; ßgnum non Ja liturei,nißßgnum Iona prophttf.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H{C ecdem medo dixit vicefimotcr*

tio capite,ÖC in eo dcclaraia funt. Tu Vero corum excçcationemccn* fiderarquod quum lonam noflent,acprpfcntia verba amp;nbsp;prius amp;nbsp;nunc quoqueaudiflcnt,nolucrunt interrogate,ac difccre qd’cflcthcc fignuni quod diceret : tentatores cnim erant ficut ditftum eft : idco ctiam ipCe relidis illis abfcefli't.

Et reliHisillis abijt^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Marcus autem ait,quod confeenfa naui rur

Et quum ueni/fent Jifapuli eius in uberioremrifam^ohlitifunt panei t fumere'i) Marcus autem dicit, quodvnum tantum pa*=

IESVS autem dix'a eis:Videte cauete a frrmento PhiXij'ttorui» amp;quot;nbsp;Sadduœorum.) Marcus vero dixit,quod etj'am præcepic ds di’cens: Videte Slt; ca-uete a fermento Phan'fxorum di. fermento Herodfs . Verbum autem Marei (/'fts£2Slt;4To(proquovertimus,præcepic) im pro prie capit, Geue alia plurima apud Marcum.Signilicat cnim vtplurimum diftinguelt; re,difputare velexp’icare.IIIa autem rcduplicatio, Videte,cauete, præs cepti fiue admonitionis exaggerationem demonftrat. Fermentum vse! ro Pharifæorum,Sadducaeorum ac Herodis, vocat dotfïrinâ Pharifgo-rum,Sadducæorum ac Heredianorum »De Pharifæis quidem ÔC Sad* ducæis tertiocapite prfdiximusjde Herodianis autê vicefimoprimp capire.Hanc vero dodlrina vocauit fermctiJ,vtpote acetofä ac mavcida^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« ««

At illi co^itabant intrafefe dicentes; Panes non fitmfijimus.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftus qui

dem fermentum appellabat prædi(fi-orum dot^rinam, ÖC abhacablti-j nere praecipiebat.'difcipuli verofermentum,fudaicos panes intelligen .r, tes,amp;de illorum abftinentia prçcepiflè putantes,cogitabant apud icfe, hoc eft turbabantur,prohibit! quidem ludaicos ederc panes, vt opina-bantur,quum tarnen alios non adferrent.’dicentcs tanquam pccniten-tiadudi: Panes non fumpfimus a fidelibus qui nos excipiût hofpitio, vtcis paicamur fi moram facerecontingat.Quid ergo Chriftus,qui co gitationes illorum noueratfMerito propter vtrumcp reprchêdit illos, amp;nbsp;quia exiftimabät eum prçcepiflè de ciborum obleruatione, quam vtpote lüdaicam ipfe antea reiecerat,quando dccuit,qucd nen id qued inos ingreditur impurum reddit hominem: fit quia de cibofoliciti e- g . rant,quum fecum haberent eum quicibumomnem fubminiftraret« 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Qho cognito leßts dixit eisi Q»id cogitatis apud uosifßs exigua fidet homines, ^wd panes non fumpjiRis^') Primum cibi folicitudinem illis impropcrat di cens:Quid turbamini quod panes alicûdenon fumpfiftis, Rui fus aû |em vocat eos exiguæ fidei homines, quia noncredebant quod ab ipfo poflènt ali,fed ipfi ftù curam habebant.

NontlHw imelligith neo^ recordamini ^in^e panum quum homines eßent ^uin^ies mille, amp;nbsp;(fuot cophinosfiiflulentisj ne^ue feptem panum ^uum homines e/Jent ^Uater mil^ kyamp;' ^otjjgt;ortas fumpferitis^') ’ Marcus vero grauius eos increpafle ait, addons :Adhucexcçcatum habetis cor veftrum; oculos habentes no vi detis,amp;^ aures habentes non auditis.^ Et quare non tuncimproperauit potius eis quando dixerunt,Vnde nobis in deferto panes tarn multi/ Quianoncrat æquum vt hos coram multis confunderet.Simul ctiam expedans donee çdito duplici miraculé,gtauior ac efficacior redderca tur accufatio.

QwpmoJo wo« intelligitis ^uod non de panillts dixerim uolis,Cauete a fermento Pk-rifeorum «sr Sadducaorumf) Ecce iam obferuationem quocB ciborum iI-lis improperat.

Tunc intellexerunt ^uod non dixerit ut cauerent a fermento pants,fed ado^ rina phaa ; - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ni rißeorum

rifaorum Slt;nit{uclt;forum.) Vidifti pfçmïflam mcrepationem:vtdcetiS hudum eins:exci(3uic cnfm mentent illonim quç dormicbat, Si intel lexerunt.Siquidem oportet hon vbiep imitem efle prcceptorcm,fed qu2-doque afperum Fieri : ÔC interdum quidem libère fe tradere diicipulis ad rcfocillationem: interdum vero incrépare ad correptionem ; hac varietateillorumprocurare falutem .

a^Htn Ottern ttenifjet Icfitsin partesC^^rete Philippi, interro^abat difcipulos fuoi JicenstQjtemmeeJJe djcunthominespliu/n illHmhominiif Cæfareani hanc Philippus in honorem Cacfaris conftruxit. Erat autem SC alia CacfareaStratonis.Et procula fudçis abdudos dilcipulos interroga* uitjVt fine timoré libéré refponderent ad id quod interrogabantur, NccdeScribis 8i PhariQis rogabatrilli enim ipfum maniFeftecontu* melia afficiebant: fed de populari turba,quac ab inuidta 8i malitia libc raerat.^;amöC Lucas dicir,Etfadum eft quumelTctipfefoIus orans, erant cum co SC difcipuli: SC interrogauit illos dicens; Qiiem me di* cunt eiïè turbæfMarcus veroait,quodinviainterrogaueritcos. Eft enim vcrifimilcquod quum veniflet in partes Catfareat fimul orabaC ÔC ambuIabat.Filium verohominis ait,hoccft cum^quihominibus ap paret nudus homo, interrogauit autem non quafiignorans,fed difpen latoriomodo, vt Petrus diceret quod fibi reuelatum erat: ÔC cætcrorff omnium opiniones quæ de ipfoerant, reprobarentur tanquam erro« ncac, Sciebat namcß quod Deus ac pater reuclaucrat Petro de fe, aperi* ens mentem eius. Vide autem quod non circa prgdicationis initia in* lerrogaucritjfed poftquam multa magnaqj figna ediderat, poftquant multa magnaqj docuerat:poftquam fufficientes de fua diuinitate acg* qualitate ad pattern, probationes euidentes tradiderat.

At illi tlixerunr: Al^ quiJem lohannem Baptiflamtalij autem Eliamtabj uero leremiHf Mt unum prophetarum» Ait iÛiitVos autem tjuem me ejjè tlicitiii') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vos inquit, q

mecum femper conuerfamini, 8C multam habetis experientiam mesc potcm.iæ,quæ Si opere Si fermone eluceftit. Quum ergo diceret illis. Vos autem quem me elle dicitis,fignificauit turbas no rede dicerc.

ReftofiHewï Mtem 3imon Petrui dixitt Tu es Chrißnsßlius ille Dei uiuetttis,} Rurfus Petrus vbiqt feruens profilit SC praecedit, Viuentis autê di* xit,quia fcriptü cft,Dcus viuens egofum.Et:Viuocgo dicit dhs:mul tai^ fimilia,ad oppofitam diftindionem mortuorum idolorum*

Et rejf’ontlens lejus tlixit eitEeatus es Simon Bar Jotta^^uia caro amp;nbsp;ßmguis non reuea lauit iibi,/eä pater meus ^i eü in colis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A tqui prius etiam dilcipuli feda

ta tempeftatc filium Dei elfe confeftî funt,dicentes, Vere Cci fill us es, nec tarnen beati prædicati funt.Et ahj quidam Deum efle crcdiderunc vt pra diximuSjfed nullum illorum beatificauit. Quid ergo dicendum cftrQuod omnes qui ipfum elfe Dei filium confeftî funt, aut Deum cft fe crediderunt,non natura Si proprie hacc ilium eftèopinabantur, ftd adoptionc

CAPVT TRICESIMVMTERTIVM* adoptionCjó^ (ècundumexcelknn'am virtiitts,veludetfamomnes fan doSjDcifilios eflè dicunt. Solus autem Petrus vereChiiftum,3£l natu raóC proprie fih'utn Dei hunc eflè ïntellexit.ldeoquoq; volens Chrigt; ftus difcipulis demonftrare,quodfolus hic redecognouerit, Qc (ïnccT roreconfeflïis fit, ipfum beatiticat, tanquam afïèquutum diuinam de fereuelationem.Caroenim inquit,ólt;2 fanguis,hoc eft homo,nó initia^ uit te adfacramhancde me confeflïonem,fed pater meus,tanquam hu* iufmodiconfeflibnedignum. Quod autem didtur Bar,Hebraica di* dio eft,fignificans fihum: cratfiquidcm filius cuiufdam lona. Poftq “’’T -ergo Petn opinionem confirmauit,ó^ hunca Deo edodum eflèdemó* ”, ftrauitjVidc quibus cum dignetur ^nis»

Et ego dico tibi ^uod tu es Petrust fuper harte petram adifcabo eccleßam meam..) ', ”* Tu es Petrus,vt qui poft abnegationem,fidei petra futurus es: vel lÄf quam iam prudentia firmus «Itaque fuper hanc firmitatem ædifiçabo cccleft'am meam,fiueteponam fundamentum eredentium: Ecclefiae«: nim fideles funt » Hoc autem dixit,excitans eius prudentiam ad ar«: tem pafeendarum ouium.

Etporta iriferinon praualebuntaduerfus earn.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non dominabuntur eC

clefiæ, Portas autem inferorum dielt blafphemias,quac a Gentibus ac hæreticis proferuntur, vtpotead æternû ineroducentes cruciatumtvel fupplicia ab iIlis inflida,quafi ad mortem carnis inducentia* Deinde ahum quo(ç ponit honorem.

Et dabo tibi claues rej^ni ecelorum^) Quum confeflus eflet ipfum Dei fïliumeflëlegitimum, iam ei demonftrat fuæ diuinitatis dignitatem, diccns: Acdificabo fuper te ecclefiammeam: ÔC dabo tibi claues regui coelorum,videlicet vt ad illudintroducastfiquide clauigeri eft introdu cere. Atquidonum hoc, cacterorum étiam fuit Apoftolorum: fed pri;« lt;num huicdatum eft, quia primus hicfilium Dei legitimum eflè Chrf ftum fafliis eft:ideo quoep poft Saluatoris inccelu aflumptionêjprg oÎj» bus longo docuit tempore,multoscp introduxit ad fidem.

Et ^HoJcKW^Kf ligaueris fuper terram,erit ligatum in calis: Cr qucdcunque folueris Cu * terram^erit folutum in calis») Etiam amp;nbsp;hoc clauigeri proprium eft*

Ligare autem,dicit non ignofcere.’foluere vero,ignofcere. Promittit et go: Quodcunquepeccatum non condonaueris fuper terram, neque in cœlo condonabitur a Deo:ÖC quodcunque condonaueris hic.erit^ ibi condonatum.Sed Marcus öd Lucas breuitatis caufa Petri refponfio^ tiem per compendium dixerunttideo öd beatitudinem eius 6d aliö ho* norem tacuerunt; fimul etiam feientes eum abunde honora tum,Mat* thæus vero diligentfç gratia hçc omnia confcripfit,paritcr etiam Apo ftolorum principem honorans.

Marcus autem dixit, Et interminatus eft illis ne cui de fe dicerent, Lucas vero,Interminatus pr^cepit eis ne cui hoc diceret,Vnde liquet quod hic in Matthaeofumitur verbum /nsvÄaro pro Pratcepittôd a* , pud Marcum È7rtT',u.Kfl't,hoc eft interminatus eft,pro,Côfirmando prç* apitîôd flmilitereius participium IwTl/xKr«? apudLucam, Vt nemi

MAtthehxvi, 148 CAPVT »TRICE^IMVWTERTIVM» ni diccrcnt quod ipreeflèt Chriftus,naturalis videlkecDei filnis,fjc«c Petrus conteffus eft. Necetrarium fiqiudcni erat, vt hoe ab ipfo patre rcuelaretur, ab ipfo au rem filio ante mortem fuam confirmaretur,'amp;ï afolis drTcipulis cognofceretur,vtpote qui popularibus perfccfïi'ores e-rant, ÔC quafi communes orbis magiftri ; populäres vero id nunc (ci* renoluit vfque ad refurreóionera fuam a mor tuis; ne fi nunedifee* rent ilium natura eflè Dei filium, di. natura Deum : poftea videntes cum ignominiofeconcumelijs afFclt;fium,5C indigna patientêj acaccr* be interemptum, ofFcnderencur : Qi rurfum ad priorem incredulita* tem recurrerent, argrequeabea reuocarentur. Nam fi difeipulos qui popularibus perfediores erant, ofFenderunt non folum hæceon* fpeda, verum etiam dehis rebus habiti fermones ; quid non paffg fuif fent im per fed X turbæ dum hæc confpexiflènt maxime ignorantes pain ont s myfterium, quodipfis quoque difcipulis crat receptudiffi* cilec' Nam hi,quandopoft SaIuatoris in cœlam afcenfîonem, venic fuper eos fpiritus fandus , tune dem um diuina gratia repleti, huma* ’nû cogitationibus abiedis , omnia cognoucruntmyfteria , Verum fem per ad id vfque tempus omnia ad humanitatem pertinentia offen* debant illos 4 Propter hoc ergo vt did um efï, nokiit a popularibus fei* ri,quodnafura Dci filius eilet, ôi natura Deus ; idque multis modis præcepit difcipul is , nbsp;nbsp;nbsp;3ndo vero com plet is ac finitis omnibus quæ

ofFenderepoterant, prædicaturus ilium erat natura Deum eflè fol ob* fcuratus, vélum rempli difleifTum , terra coneufla, petræ diruptæ dC corpora fandorum qui dormierant exdtata ipfeep gloriofe a mottuis refurgens , tune fane efFuIfit virtus diuinitatis eius , dC indubitat» erat demonftratio. Simulquoquc immifliirus erat fpiritus fandus. intelledum non fob's dtfcipulis, iedomnibus ctiamcredentibus:2d tune iam demum omnibus publicari volebat dC diuinitatis dC paf* * fionis fuæ myft:crium,vt abfq; vllooffcndiculo prçdicatio procederet.

Ex eo tempore capit lefus indicaretlifcipulii fuis, quoi oporteret eum dire lerofoly^ Wix; m«ltaqne pati 4 fenionbus nbsp;nbsp;nbsp;priticipibusfacerdotum ac f ribis, amp;nbsp;occidi tertia^ae

refurgere.) Ex eo tempore, ex quo firmitercognoucrunt difeipu-■ ïi,quod naturalis eflètDeifilius ;tuncenim dcmumcœpitdemonftra* re fiue prædicere illisquacpafliirus erat : vt hæc pr æ feien tes, tem porc pafllonis non ofFenderentur, netp fufpicarentur quod propter naturæ imbccillitatem pateretur. Quo enim pado id fieret de eo, qui pratno* uit de prædicit,acfeftinat potius vt patiatur*

Et a/fumens eum Petrus ccepit reprehendere ilium,) Aflùm ens, hoc eft ic* orfim accipiens,Auditoenim quod moriturus cflèt,grauiter tulit:NS id fua diuinitateindignum putauit;idcoquequafi iam fumptaliberta-te, eo quod beatificatuseflèt,feorfim increpauit ilium fiuereprchendit» - ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sdre enim oportet quod hoc verbum EWiT/AKtfs (pro quo vtpiurimunt

vertimus Increpauit aut interminatus eft) apud Euangeb'ftas inter* dum quidem fignificat filentium imponere fiue os obftrucre:vt de dx monequidicebat fenofleChriftum,quodfandus illeDeieffet.Ait cnï l7rsTZ(«.K9‘t,ho€ eft increpauit ilium, fine filentium impofuit ♦ Interdum

C A P V T TRICESIMVMTERTIVM* lt;4? autem fignificat Refrenauit fiueimperauft.* vt eft illud tTrtT'jUxo-i^d impcrauit ventis Qc mari, fine refrenauit» Quandoque veto dénotât; ’♦ Confirmam't: vt quumdicitur £7r4T;^t»o-ieis,hoccftconfirmauitiI.Ió,s, ne cui de fe dicerent.Quandoque autem Reprehendtt:vt eft id de quo Mio-, 8 gt;nbsp;erat fermo* Interdum quoep Increpauit vel corripuit:vt eft illud wt*

id eft increpauit Petrum, vt ftatim confequenter dicemusEft SiC vbi fignificatjProhibuitjVtin fine’quadragefimi capitis inueniem’, Dicens: Propitiustibißslt;iomine,nonerittibihoc.)-' Tanquam confulçs hocait,vt ingenuus amicus ♦ Qued autem dicitur, Propitlus tibifis, confuetomore loquutus eft.Moris enimerat hocdicere eum ,quiin« dignaretur abfurdum quippiam dicenti:vt,Propitius tibi fit Deus ob talem fermonem ♦ Id vero quod addi t, Non erit tibi hoc, tantündcm eft ac fidiceret;Necontingat tibi hoc quod diets, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-v '

At ille conuerfus dixit Petro: A ht paft me fitioja») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Marcus autem dixit

quod conuerfus Ô6 intuitus difcipulos fuos , increpauit fiuecorripuit Petrum«Etenim voluit tllos quoqueincrepationem audire accaftiga* ri, qui idem quod Petrus patiebantur, Satanam autem eum vocat, quafi in hoefatanam imitantem,quodChriftum oeddi noIebat.Siqui-dem neque fa tan as Chriftum occidi volebat, vt mendaces vider en tur prophetiæ quæ de morte cius loquebantur : amp;nbsp;ne mors carnis huius, fieret mors fuçpoteftatts: quanquam ipfc propria vidus malitia lu* dæos adeius cædem incitauit. Poteft autem amp;nbsp;aliter dici: quod quia Satanas aduerfarius dicitur, Petrus autem prohibons Chriftum mori^ non fequebatur eius voluntatem fed aduerfabatur, ait ei Saluator:Abi poft me Satana,hoc eft fequere me aduerfarie,

Q^dnonfapiseaqtiieDeifunt,ßtieaqU(efuttthominum^) . t Hoc inquit pateris,quia non diuinofed humano modo fa pis .Etenim fi diuina gii ftares, vtiquedignum mciudicares qui moriar prQmundo:quia vero humanafapis,potius indignum meiudicas quimoriar. Tuveromihi confidera aim qui paulo ante maxime beatus prçdicatus eft, nunc ma ximeincrepatum,2lt; ad correptionem fuæ audaciç : amp;nbsp;vtintelligas q» Saluator non fit perfonarum acceptor: quum enim rede loquutus eft^ fceatum praedicauit ilium: quando autem non rede,increpauit. Rede quidem loquutus eft in his quæ per raiclationem diuinitus accepit: non rede vero loquutus eft, in his quae a feipfo dixit*

’ '^Tmhc leptf dixit Jifapuliffuis: Si uult poft me uegt;tire,abnegetfemeiipj'um,amp;' IqI litaucemfuam, amp;nbsp;fèquttur me.) Marcus ôi Lucas aiuht etiam ad tur bas amp;nbsp;fimplicitcr ad omnes hæc ilium dixifle.Dixit autem ha’C ,con* firmans non folum non efle indecens vt ipfe moriatur, fed neque pof» fe quempiam fuum effe difcipulum, nifi amp;nbsp;ille moriatur pro honefto. Si quis Inquit vult poft me venire, fiue (equi me tanquam difcipulus ÔC imitator, abneget femetipfum, dicofancfuiipfius voluntatem, vo* luptatum ac vitæ amorem, aut fuum proprium corpus , non paxcens liltlaborantiamp;afflido,fedexponat illudpericulis: amp;nbsp;tollatcrucem

Wlt;;,xvi. Ma CAPVT TRICîSIM VM TERTIVM, fuam, fineferat in memoriafuam mortem» Per crucê enim mortem (ignificauiriquia tune mortis i'nftrumentumeratcrux:femper fuïjpfi* cædcni expedetjfemper ad mortem paratus fit, quotidic voluntate SdpTa.tQf mon'atur» Alio ctiam modo prüfens didum intcrpfctati fumus deeigt; T/tfojiwjGrlt;e mononocapite.Vide autem quomododixcrit.Si' quis vult,fiueyir fi-as tSfcemininii we muller, fiuepracfi'dens , fine cuf alius prxfîdet: Si vein: ncinincm niajculinu: enim inuitumcogit.Ncputes autem quod mala pati folum fufficiat; utetfaQuisa- nam ÔC latrones QC. depredatorcs acmagi,alrjcpprauihomines innu fHtiUtino*» mera mala patiuntur,addidit:Et iequatur tne;docês no folS oportere talia pati,fed etiâ fe fequi,hoc ê p vcftigia cöuerfationis ipfi’ inccdere»

O^if^nis enim ueluertt animion fuamßluare,perdet earn: quifquis autern frrdiderit tihnam fuam fropterme^ttueniet em.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dixit etiam hxc dccimonono capi

teiquær« ergoibi horum interpretaticnem.Marcus autem dixit,Pro* pter me^ euangclium,hoc eft propter meamp; meam dodrinani»

Qmlt;1 enim proJeß hominißtotum mundum lucrifeceritjOnima nero fia laRuram fe^ eer«?) Impolïibile quidem eft quempiam totum mundum lucrifacc re:fi tarnen poffibilc foret,nulla eflet vtilitas .Siquidem omnia quç mû di funt,mortalia funt,anima vero immortalis:amp; horum fane dèkda* tio temporalis,illius vero fupplicium fempiternum» Deinde äuget ÔC terrorem.Inde enim plerfîq?meliores redderc iblet audttores.

AMt ^id dabit homo commutaionis pro anima fiaf) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si enim neque mun#

dus totus correfpondens eft animæ rationali,quiddabit quifpiam cô* mutationis vt hanc ab xterno fupplieio eripiatfCcrte nihil« Omni ib’ itaque relidis ,huius curam habere folius oportet,cuiusiadura eft ma* xiniemor(alis,ôd ob quam perditam nulla poteftdari eommutatio. quot;V t autem diicantquoa fegnibu^ non fine vltionc erit fua Icgnities,ne-que feaulis prxmio carcbitfua fedulitas:vtq;illi amplius terreantur, hi vero maiorem acdpiant confolationcm,dicit»

Filius enim bominit uenturuteii in gloria patrit fii cum angeJis fiif î nbsp;nbsp;nbsp;tune Teddet

iuxta id ^od o^atnf efi^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Simul dcmonftrauit quod eandem ha*

Ixat cum pâtre gloriam. In gloria inquit patris fui « Quod fi eandem habet gloriam,ciüfdem vtique fubftantiæ eft SC potentix aediuinita* tis ;quorum enim gloria eft eadem,horum SC extera quot^ funt eadem.

Amen diconobiflSunt quidam de hie /iantibnj,^i non gißabimt mortem, donee uide^ tintfilium hominif uenientem in reono fio-) Poftquam de feipfo dixit,quod futurum eft vt veniat in gloria cum fatellitio ac comitatu nbsp;nbsp;præmif*

fioncangelorumjcognitoquoddiicipulidc hoc fermonediftiderenC, confirmât illum:prxmittens quod non multo poft,quidam fe vifurief fent in gloria:hane enim regnum nunc vocauit«Significabat autê fux tranlFormationis fplendorcm, quern poft breue tempus demonftratu*^ rus erat Pctrojacobo Si lohanni.’Nam de his dixit, Sunt quidam hic ftantes.Regnum autem fuum fiue gloriam fuam,fplêdorcmilium no-minauit,cum quo poftmodum defeenfurus cft,quâdo reddet vnicuique Rormft. t* nbsp;nbsp;iuxta id quod opatus eft. Venientê vero dixit,hoc eft apparentem* ,

Cap. xvq« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et poü fex dies affimttlefis Petrum Ü'Iaeolumaelohannemfratremeiiü.)

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lucas autem dixit,Poft c^;nec tarnen contrarius eft « Siquidem an*

numcrauit iHe Si duos dfes alios,hunc videlicet quo praedidla loquut’ eft lefus difcipulisjôi eum quo illos aflumpfic: Matthäus vcro vtrocÿ praetermiffó,medios tantum enumerauit. Quare autem folos hos tres affumpilt,non modo tantum,fedfilt; alias frcquentius, Geut in progref fu inueniemus ƒ Quiacaeteris difeipulis præftantiores erant : Petrus quidem eo quod valde diligerct eum,propter fidci feruorem,Iohannes vero quia plurimum diligebatur ab illo^propter virtutum exccllentia, lacobus autem quia grauis admodum erat iud^is, intan turn vt Hero AHaa* des occifo illo maximam praeftiteritgratiam ludaeis. Vide aute quo modo Matthscus non occultauerit illos qui fibi praepoGti funt, Hoc autem 0^ Iohannes plerifquein locis facit, prçcipua Petri encomia li* benterdefcribens:Apo(Iolorum namque chorus expers eratinuidiæ» Ideo autem quum dixiilet Chriftus^Sunt quidam de hie ftantibiis,ho* rum occultauit nomina, ne c^teros contrtftaret:nam indignos fefc ar« bitrat],doluiflent fe defpici.

£t fubduxit dlof tn mantem excelfnm feorßm») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lucas autem dicit,q^

Et tr4«5form4f«i efi coram illistreßknduit^e facies eius ßcutfol, uefUmenta Mere eiut faHafunt candidaßcut lumen.) Subducit illos in montem excelfû, vt anulloalioconfpici poffittidco ctiam addit,Seorfim* Nihil cnim fa ciebat ad gloriam, fed omnia ad vtilitatem. Prteterea vt difeamus o« portere a terrena fubleuari humilitatceum, qui diuinacontemplatio« nedignus habendus eft.Ettranfformatus eft, corpore quidem in pro* pria figura manente, diuino vcro fplendore modicum quiddam in co detegentc,ac facie eius illuftrante , ipeciemqueillius admaiorem Dei fimilitudinem immutante* Coram cis autem,ne tr anftormatum ipfS intuiti altcrum efle fufpicarent :vtquc feirenteum facillime quod ve* lit facerc pofle. Splcnduit vero facies eius ftcùt fol,quia ita illis appa« tuit:illeenim fuprafolemeratjdiuinus quidam amp;nbsp;ineffabilis* Ve« ftimenta autem eius fada funt candida fiait lumen,diffufoetiam in il la fplendore: itaquefinoftrumquoquealiquis lefumvt Petrus ama* uerit, amp;nbsp;amatus ab co fuerit vt Iohannes ,ac inimicis illius grauis fuerit vt lacobus :inimici vcro illius precipui funt dacmones : fubducc tur ab co in mote cxcelfum,fiuein altitudinê cognitionis nbsp;nbsp;gloriâ ini’*

intuebitur,quantû homini permifTum eft:dico iane myftcria qu» mul cis occultata funt ac inuifa. Non erit autem ptaetcrintentum autin* tcmpeftiuum,vt dicamus faciem lefu intelledum fermonum iUiusive« ftimenta vcro eius didiones fermonum,quibus occultatus in cis intel ledus tanquamveftimetis induiturttalisc^ eius facies apparebit, fplë dens acilluminas eos qui in illam defigûtoculos : ÔC rurfum taliaei’ veftimenta cîdida funt,nihilque tenebrofum autobfeurum habentia*

Et ecct Miji funt Mo|è$ 0 Eli4j cu eo lequel«,) Propter multas cas fccû aftalt; te fecit Mole et Eliâ.Qjiia eni turbç diccbât:hi qdé lohânê cflè Baptl S«fgt;r4«ié♦ ftam.

Math.xvii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT TRICESIMVMQ_VARTVM»

ftam,alq autcm Eh'am,alïj vero Icrcmfam,aut vnum vctenim prophc» tarum.'conftïtuttcoramfe tanquam feriios,eos qui in vererf teftamen toinffgniores refulferant,vt dffcrfmen quodeftinter fe SC ilfos appa^? reatjSuS qtum ipfe ab il lis differat*Hçc itacp vnafuit caufa. Altera rur fumiquia accufabant ilium de legis tranfgrelïïone dicentes, Non ê hic lofian.tQt a Deo, quia fabbathum non cuftoditrRurfufcp blafphemiç eum accufa« bant,ÓC quod Dei glorfam fibi vendicarct dicentes,De bonoopere no lapidamus te,fed de blafphcmia,amp; quia homo quS fis lacis teipfü Deir: aftare fecit corsm fe Mofen,vt oftêderet quod fi legis tranlgrelïor elTet, nequag in modum ferui legillator fibi aftitilfet: Eliâ vero,vt appareac quod fi blafphemus eflet,nequaquamis qui femperDei gloriamvehe menter amauerat ac tuitus luerat, tanquam feruus illi aftaret qui Deo contrarius eflêt. Tertia quocp caufa,vt mortis vitaeqj dominus cogno fceretur.Mofes enim mortuus erat,Elias autem viuus:amp; vt videntes poftmodum difcipulifllummorientem,intclligerent quod hæc volun tarie pateretur,5lt; cogitarent quod nequaquam moreretur inuitus,qui mortis vitæq; clTet dominus. Poteft nbsp;nbsp;alia addi caufa quod hos

pter difcipulos adduxit,vt ad eorum imitationem excirarentur.Siquf* dem Mofes lingug tardioris erat, Elias verodurior ac afperior: ambo etiam inopcs erant, QC aduerfus tyrannos magna loquendi libertatc £xo(i.6,7,g. vfifunt,Mofes quidem aduerfus Pharaonem,Elias vero aduerfus A* chab; amp;nbsp;a pcrucrfifs hominibus qui a fe magnis aflFedîi erant benefi* cljs,plurima palfi funt pericula, amp;nbsp;necfic deftiterunt cos adbonum femper dirigerc. Vt'cp vehementiusimitarentur Mofisquidemclemê tiam,EIiæ vero zelum quern pro Deo gerebat:vtriuflt;p autem adminigt; ftrationem, laborumc^ tolerantiam.’millies namcp quod in fe erat pro Deibeneplacitismoriebantur,SC pro populo fibi concreditOjfuascp pc dendo animas inucnerunteas.Colloquebantur autem cum co,oftcndc tes quod lex quae per Mofen data erat, ac fermo qui per prophetas de morte elus fuerat, conformitercum illo præfignauerant: file quidem l«f.p» in figuris vidimarum, hicautem in diuerfis vaticintjs♦ Lucas vero di cit quod etiam hi in gloria fiue fplendore apparuerunt : vt difeamus quod omnes qui fecundum Deum vixerunt,diufnum induunt fplendo rem. Quid autem colloquebantur cum eo : Rurfus hocdocuit Lucas, dicens quod dicebant excefliim eius quern completurus erat ferofolyc mfs , excefliim vocans ab hac vita exitû fiue tranfitu Qugdâaût cxê* plaria nô È'^oÂop.i.Excclîum fed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gloria habetrnä gloria quoep

appellatur crux ipfa.Alqs fiqtiidem,omnibus probrum erat vtpote ma gnorum poena criminum: foli vero Chrifto gloria fada eft, magni vi# delicet erga nos amorfs praemfum . Quis enim gratum habens anilt; mum, audfens quod qui Omni dignus erat honore j huiufmodi pro noftra falute pcrpelTus eft ignonîfniam , non glorificabit ilium ƒ Eft Si altera ratio iuxta quam dicitur,Crux gloria eius, quam fuo référé* mus tempore. Interim veroMofts amp;nbsp;Elias dicebant cxcelTum eius, amp;nbsp;gloriam eius, hoc eft ^quebantur de exitu, vel degloria eius, fiue de cruceeius , quonjodo crucifigendus erat • Dignum eft autemri

CAPVT ÏRICESIMVMQVARTVK, tïj vt inqiuramus vnde difcfpuH poft tam miiltos annos Mofcn Qi. Eliam agnouerunt.Neque enim apud Hebræos erant imaginum tabula?. Di cimus ergo quod in libris quidam vetuftiorum Hebrxorum fpecics infignium virorum pofteris rehqucrant,quas Iegcntes,indeeos agno* fccbant.Verifimile quoqueeft, ex traditionibusviua voce tradins,in memoria habitas fuiUeillorum fpeciesaut tï guras. For tafle autê SC ex. diuinareudationc illos xgnouerunt.

t AutetiiimlitertluxtaChri/iiiin appjrent Mo/èï 0* Eliis ^fignificantesijuad my/ierii legdii 4c propheulii in unum intendunt CnriRtimjamp; ea nbsp;nbsp;nbsp;Chrt^ilft^nt prcefi^njnt^

Rejjgt;ondens autem Petrus dixit Itfu: Domine bonum eü nos bic e^etji uis fadittfjus bic trii tdoernacifla, t* tik'Hns«m,(ÿ‘Mojï HnKrnjC?* El(lt;e Kn«m.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qtium Pctr’ *

vehementer pracceptorem amaret, nee vellet cum abirc Ierofolyma,nc eodigreffus pateretur,ficut prçdixerat : palam quidem non audet eu prohibere, ne rurfumincreparctur : vifo autem quod mens magnaui naberet fccuritatcm, vtpote infidiatoribus incognitus : firnul autem Mofen 6d Eliam.idoneos qui vlcifcerentur. Nam il le plurimasGentes deuiccrat, hievero ignem fuper quinquagenarios de cœlo detraxe^^ rat:confulit illi dicens : Bonum eft nos hicefle. Cognito autem quod male loquutus fuiiret,ex propria mente ftatuens,add)dit, Si vis facia« mus hic tria tabernaculajibivnum, SC M.ofi vnum, SC Eliae vnum. Quid ais o Petrey Paulo ante naturalem hune Dei filium confetKises, nunc autem cum feruis dominum connumerans’, etiam ab ipGs fer« uandumeum (peras ƒ Videquomodoantc^pafltonem imperfedi ad* modum crant difcipuli. Simul autem Petrus duplam tunc mentis co« motionem fuftinebat: hinc quidem trepidans pro magiftro,illinc vero a fupernaturali illo afpedu turbatus eft SC confufus, taiiaque loqueba tur nefeiens quid diceret,ficut dixit Lucas, hoc eft quod inconfiderate Luc '»9^ loqueretur. Marcus autem ait: Nequeenim feiebat quid Icqumurus eflèt, ideft, non nouerat quid aliud melius loquuturus effet vel loqui poffet.Deinde addidit SC caufam dices, quod erant externti. Lucas vero fcripfit, quoderant fomnograuati: exterriti qutdem vifa fpedc plufquam humana: Grauabantur autem fomno præ fopore qui a fplc« dore proccdebat : ncque cni m nox er at fed dies, fplendoris tarnen ex« ceffus obfeurabat illorum oculos, ac men tern aggrauabat, donee per* fede experredi.ficut dixit Lucas ,fiue ad fe a tali fopore SC obtenebra* tione reuerfi,viderunt,quantum poffibtlecrat,gloria cius. Petrus ita« confufam adhuc mente habens,incôfiderata SC incongrua loquebat ♦ Tris tahernoU intelligi po/jent tres ad falutem iijfojuiones, Hidelicet opcrdticnii, contcwpUfioniî, O' theologie. Operation« ita^ue typus fuit Elias fouis ac temperatus, Co# tempUtionis Mofts legißator ac iur'is Hator. Tfccoîogilt;f «ero Cbrift«; utpote omnimode perfebius ♦ Hlt;fc autem tabemacula funt, comparatitne futurarum quieium intomp^îrablb* ter meliorum ♦

Adhwe eo Ioq»enfe,e«e ««kJ lacida okrnkittiit illos,amp; ecce mox de nule.quot;) Nubes ÔC voXjVt certiores redderentur Dei effc voccmtdidicerant enim quod Deus in nube vcheretur:Pones inquit nubes afcêfum fuSimul« P/àlm.io?» laij huiufmodi frequenter habet fcriptura.Côfidera vero^ pado dum Exoö.19.

minatur obfcuram ponit circa feftubem, vt fupcr Sina : nunc autem ftliuin oftcndere volensjucidam illam habet»

SMfgt;r4i3* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DicemtHic efiflinsmeus dile^us^in ^uo mihi compladtum efit) Hæc ter#=

tio etiam capite quum Saluator baptizaretur di'xit cceh’tus pater : fed ibi propter circumftantium multitiidinem,hicautem maximeproptiï Petnmi.'ac fi diccret vox patrïs.’Qiiid times o Petre de lefuHiic cft fi* Iiïis meus.'nec fimph'dter ftli'us, vt hi qui per virtutem a me fünf ado* ptatijfêddilcdus fiueeledus tanquam vnigenitusrnec id tantum,vc‘ rum etiam in quo mihi complacitiim eft, hoc eft in quo requiefco, in § oblelt;ftor,vt in vnanimi Qc gquali mihi.'ne ergoillitimeas.Quantum* cunque enim ilium diligas, non adeo cum diligis vt ego ♦ Triplex eft namcp apud me vis amoriserga inum«Siquidem tanquam filium illu ' diligOjöó tanquam dilclt;ftum,2lt; tanquam me recreantem,mihicp plac? tem»R.eIiquum eft igitur,vt fi huius non fidis potentiæ,at megfidas* Nemo enim adeo diledum irrationabili caufa deftituit.

Ippm audite.) nbsp;nbsp;nbsp;Huie obedtte.'huiccrédité, fiquid aut dixerit auC

fecerit » Quod fietiamcrucirigi voluerit, hemo illi obfiftat: vos enim ignoratis difpenfationis fuæmyfterium.Nam quicquidipfe SCdicitet facit,mea voluntate amp;nbsp;dicit QC facit,fpfum itaque audite lege Mofai* ca, propheticifque facrorum initiationibus relidris : complementum fiquidem legis ac prophetarum eft Chriftus;SC iam omniaiila comple ta funtjVtpote quæ vfquead hunc folum protendebantur.

El audita uoce,difcipuli prociderunt in fadem/uam,amp; territifunt uehemetjter») Atqui prius etiam in lordane vox fadaeft huiufmodiific pofthacruf fum quando tonitru dicebant fadum efle:amp; nullus quicquam tale paf fus eft: quomodo ergo nunc hi prociderunt in faciem fuam.’’ Quia alti* tudomagna erat, profundaque folitudo acmultum filentium. Præte-rea tranftormatio fadaeft horroris plena, 0lt; luximmortalis eluxit,ac fubitodefuper circumpofita nube,vocequc fupereos delapfa,inentp perculfi funt Sd exterriti.Poteft quoi^â: aliter dici quod prociderunt in faciem fuam,hoc eft adorauerunt*

El accedens lefts tetigit eos dicensiSurgite amp;nbsp;nolite timere,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Miferatus eft

Eleuatis autem oculis Juis neminem uiderunt mjï lefum ßtlum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V t certiores

El defeendentibus illis de monte fsracepit eislefits dicens t î'iemini dixeritis uißonem, doneeßlius hominis a mortuis refurgat.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quanto enim maiora de co

dixiuent, tanfo difficilius credibiliavidcrentur. lubet ergo vifionçm banc ab illis occultari,quia futurum erat,vt neque ipfi perfuadere pof ftnt: amp;nbsp;ludæimagis exafperarentur»

El interrogauerunt eum dtfcipuli eiusdicentesi Q^d ergo Scriba dieunt ^od Elittift oporteat uenire pnmum:') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De diuinitate eius iam ad plenum cdcdi,fid

a Petri confeflione,SC a tranfformationc,0^ a coelefti voce,interrogantî Quum tu fis Chriftus , quare Scribg diaint quod Eliam oporteat ve* nire ante Chriftum C quo modo non venit hie ante te : Hoc itaque in*r terrogauerunt difcipuli* Scire autem oportet, quod fcriptura? duos

e A P V T T RI CE SI M V M Q_V A R T V M; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« Jî Matth.xviii

Chrifti aduentus dicunt, eum videlicet qui fadus eft ÔC futurum » De vtroque docuic Paulus:de priori quidem,Apparuitinquit gratia Dei Tiîum^it falutaris.Depofteriori vcro: Expedantes beatamfpem 8C apparition Ibidem, nem magni Dei.ôC Saluatoris noftri lefu Chrifti» Et prioris qyidem fadus eft Iohannes præcurfor: poftcrioris vero fiet præcurfor Elias, de quo dicit propheta Malachias : Mittam vobis Eliam Thefbiten, q reftituet cor patris ad fi lium, hoc eft qui conuertet corda Iudçorum,q tune fuperfucrint,ad Apoftolos,vt obediant dodrinis eorum,credant«

Chrifto. Patres enim Apoftolorum erant ludæi » Sed Scriba: duos Chrifti aduentus in vnum confundentes , 06 pofteriorem in priorem contrahenteSjdc folo pofteriori docebant populum:ôlt; propterea Chrî ftum non fufeipiebant dicentes ,quod Eliam oportet venire primS, mox Chriftû, Sed nue Chriftus deduobus aperte docet Aduerte ergo, lepi mtem rej^ondens dtxit eis: Elias quidem ucniet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reftituet emnia. Di‘^

CO autem uobis quod Elias iam nenit,amp;‘ nô cognouerunt eum,} Eli as quidem prior fine Thefbites nondum venit : veniet autem circa fecundum meunr aduentum: ÔC reftituet omnem qui ci crediderit: hoc eft conuertet cor patris ad filium , vt ait propheta Malachias . Dico autem vobis quod Elias fecundus fiue Baptifta iam venit circa primum meum aduen^: turn, vt dicunt feripturæ : ÔC non cognouerunt fenbæ quod etiam hic cflêt Elias tanquam prgeurfor. Non cognouerunt autem eum vtpotc male intelligentes feripturas.

Sed fecerunt in eo ^uiecun^ue uolueruM,) Herodes videlicetîmultae* nim in eum fecit, in carcerem ilIum inijciens : deinde amputatû caput delerriiubens in lance.

Ita tjuoijuefutuTum eR utßlius hominis al eis patiatur,) Ita quoqueînon cognitus fcilicet quod fit Chriftus : Non cognftus autem propter pra* uammentem ipforum.Sed quo nam modo fiet,vt quum prçfcntesHç brçi Chrifto non crediderint, qui tune erunteredant Eliç/ Quia agno feunt eum,fciuntcpde illo prædixiflè Malachiam. Simul etiam tam lô gumtempus quod in mediointercidet, tâtaçpvirtus pr^dicationis,«« mollient duritiem cordiseorum.

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T««c imrllexerunt difapuli ^uod de lohanne Baptifa dixerat eis, )

Nam vicefimoquoquecapiteprçdixerateiSjquodilkfit Elias qui ve« turns elfe dicitur.

Vum^e uenijjènt ad turbam accefsit ad eum homo, proâdens ad geiwa eins nbsp;nbsp;di

V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cfMftDowine miferere ßlij mei,^uia lunaticus eR,amp; mifere affligitur,)

Delunatico prgdidum quidem eft modo naturaliori infiftedo, quarto S«pr4«4» eapite.'dicetur autem QC nuncperfedius, quod d^monum quidam fece dentes,aduerfus quofdam homines tempus certum lunç obfcruabantî amp;nbsp;tuneinfultuminillos faciebant,vc dumlima mali caufa videretur, dus creator calumnigexponeretur.

Trcijuenter enim cadit in ï^nem,amp;‘ frequenter in (tquam.,) Itic^ fi non etiS tune Dei virtus dæmonemcohibuiflct,iamdudum euiri perdidiflèt « Marcus autem dicit,quod dæmonium quod in eo erat,mutum erat ac furdum:non quod natura eflèt huiufmodi, fed quia dxmoniaci vocem ligauerat auditum.

Et obtuH eum difapulittuir,necf!otuerunt curare illum^) Non potuerunt propter ofFerentis incredulitatem.Licet enim eum adduxerat, non ta«= men indubitanter crcdebat,qucd dæmoncm fugare pofTent. Hoc autê amp;nbsp;ex eomanifeftum eftquod dixit Chriftus,Ogeneratio incredularct nirfus ab eo quod dixit adducens, Si quid potes adiuua nos; ÔC ex eo quod interrOgauit Chriftus,Si potes credere;amp; iterum ab eo quodipfc refpondit,Gredo domine auxiliare incredulitati meat.Nam hgc latius fçripfit Marcus.

Refpondens autem leßis dixittOgeneratio incredida di^lcrta^) Genera* lius increpat propter ludæos quofdam fimiliter incrédules,licet innu mera huiufmodi confpexiflènt,non per ipfum tantum,fed èC per difei* pulos faefia miracula ♦ Diftorta autem, id eft toriuofa, non rede in* lelligens«

Quoufque ero uobifcumC quoujque patiar uosc) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Indignatur, ÔC moxtem

Afferte ilium mihi huc^} Ne ipfe quoqj impotens videatur, etjeit djmonium Jubet autem adduci dxmoniacum,vt manifefta fiatfua po tentia his,qui etiam ipfum impotentem effe puiabant,

Etimperauiteileßis,) Hocê pra^cepit. Marcus aßt QC Lucasdicunt, quod imperauit fpiritui immundo.Siquidcm vtrique imperauit;dæ* Wlt;irci«9» moniaco quidem vt refipifcerct,dgmoni vero vt fugeret; Hic enim ver L«flt;e«9jk bum IwiTf/JtHcrt idem fignificat quod praccepit, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Exiuitque ab eo damoniumtamp;' f tnatus e^i puer ab illa hora,) Hçc certe ma* nifefta funt. Verum a daemonequoc^muto Qc. furdo poflidetur,quifqs non loquitur neqt audit diuinos fermones.Hunc autem proijeit d^mo nium;interdum quidem in ignem ire ÖC concupifcentig,intcrdum ve* roin aquamcommotionis aliarum afFedionum.

T«nc accedenies difcipuli ad lefum f ‘orßm dixerunt ; Qwre nos non potuimus eücere illudflefis autem dixit eist Propter incredulitatemueßram,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Marcus vero dixit^

quod quum ipfe domum ingrefEis eftet interrogauerunt« Interrogant autem, timentes ne forte perdiderint, quam acceperant virtutem, ad* uerfus fpiritus immundos. Verum Chriftus coram multitudineincrc duliratcm efferentis pro caufa reddit; fcorfim vero difcipulorum cau* fatur increduIitatem.Etcnim hi etiam priufquam aggrcdercntur,diffi debant fepoflelaborantcmcurare,quumtarnen aliosmultos curafient; ÔC ita quum conarentur, no potuerunt. Optime ergo ccrä multis mill torum incrcdulitatem reprehendit.’fcmotis,autem arbitris fuorum dif fidentiam.Neque enim çquum erat,vt coram multis confunderet co-munes orb/s praîceptores.

- - Amen quippe dico uobistSi habeatis ßdemßcut granumßnapisjdicetis menti huietTraß hincilluci^ tranßbit.) Fide nßc dicit,nö de hoc quod ipfe fit De’/ed ad facienda

C A P VT TRICESIMVMQViNTVMi ijz facienda (igna.Dïcitenim: Si habeatis fidem adeo acrem velicmen* tem ac feruentem ftcutgranum finapis: illud cnim taiis eft qualitatis: credences fine vlIa trepidationeqgt; faduri eftis figna.’tancam habebitis virtutem,vtipfos ctiam montes tranfFeratis,fivoIuerins,Tantam au-tem fidem aliquem habere,videtur quidem facile,eft tarnen eriam excel fum vaIde»Nafdtur fiquidem ex libertate ad Deum : rurfum talis bertas eft exmènteplacide compofita.Eft autem magni cettaminisex placabilitate acquirere talent erga Deum libertatem , vt credat ilium daturum quicquid poftulabltur. Petite inquit ÔC dabitur vobis»Quod fi palam non fecerunt tranfmigrarc montes Apoftoli,ne mireris; non cnim hoc ideo fuit q, non poflènt,fed quia noluefunt,vtpote huiufmo* di neceflitate aut vtilitatefefe illis non olFerente:poft hos namqp fandi ahj apoftolis longe inferiores,vrgente neceflitate montes demigrarefe ceruntjiuxta dominicam fentcntiam* Poteft quoque mons dici diabo«* lus propter opinionis fuç clationem,quem facile fandi a fua fedccorn* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

El MibiZ impojjtbtle erit uolis,) Non folum iiiquit montes tfanf« feretiSjimo nihil etiam aliudimpoflîbileeritvobis«

Hoc lt;j«tfw lt;^enus non egreditur nißper crationem ieiunÎHm.) Gehus d«é* monum omnium non alio modo egreditur,nifi per otationem amp;nbsp;iciult;® nium:non folum eius qui fanat,fed eius etiam qui patitur,Oratio fli» quidem dæmoni admodum terribilis eft. Hanc autem fortiorem redss dit,amp; vaidc potentem eflricit ieiunium, non finens corporis fatietatë remitterefirmitatem,aut fumos qui abea afcendunt turbare cerebrû, menvemque confundcreiitac^ corpore firmojnenteque fine diftradio* ne opérante,vehementius igne,omnique re terribilius afcendit oratio; -ideo has fem per coniundas efiè oportet»

Q«hm 4utem uerfarétur in Galilaa dixit illis le/ust Tuturum eft utßlius hominis traf dätur in manus hominu,i^ occident eum,amp;' tertio die reßrgettEt contnftatißntuehemeter. quot;) Difeipulis de fui occifionefrequenter prædicit; vt prçexerdtati moni tionis frequentia,facile férantquum acdderit.'fiC vtvno verbodicam, propter caufam,quam tricefimotertio capite tradidimüs» Vide ergo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

quomodo licet ibi Petrus fuerit increpatus, amp;nbsp;poftraodum iuflerit pa * ter vteum audirent,ipfe quoque refurredionem poft tres dies promi i ferit:nccfic tarnen ferre potuerunt,fcdcontriftati funt.’SC non vteuntj fed vehementer. Hoc autem fadum eft, eo ijuod ignorarent virtutem corum quæ diccbantur,ficut Marcus amp;nbsp;Lucas dixerunt.Namilledi* xitquodignofabant verbum,fiC timebanteum interrogare.’Hic aute, Et erat ablconditum ab eis vt non intelligerent illud . Diuina autem difpenfationc occultabatur ab illis verbi cognitio tanquam ab imper* fedis,ô6 qui needum poterant adfupcrnaturale eius penetrare myfte rium. Verum fi illud ignorabant,quomodo contriftati funt vehemen* ter? Non penitus ignorabant,fed de morte eius intelligebant, quö de ea fæpius audiflènt,ô6 de hac contriftati funt vehementer; de refurre* dionc vero ignorabant,de qua etiâfæpius audierant,ncc tarnen pote* rant intelligcre quid ca eflent.Dicit enini Marcus inter alia, quod co«

WrftfLxvîn. 153 CAPVT TRICESIMVM S EXT VM* quirebant inter fe quid eflèt,A mortin's refurgere.Sufpicabantur nass (Ç hancetiam quandam eflè parabolam.Stqindem poft refurrcdionem aperm't mentem illonim,vtinfelh'gcrent fcrïpturas de omnibus« *

T Drachma nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uenißent Capernaum acce/Jèrunt ad Petrum qui didrachma accipiebant,

dixerunttPraceptor uefier numfoluit didrachma^ Aitt Etiam^) Primogeni«’ parseitcenteji jj- Hebræorum ft'ngulis annis didrachma pendebant Deo in adionem:eo quod olim Aegyptiorum primogenita perdide neroD:iWgt;:dj* rat. Quia ergo Chriftus etiam primogenitus erat, qui hæccongregaî* ^acbmu^duo^ j^ant, adipfum quidem accedere verebantur, honorantes eum propter «eum. miracula: ad Petrum autem tanquam principe iâ difcipulorum accc* dunt: nec exigunt, fed cum manfuetudine interrogant. Eft autem di«

Jomum ingre/fùs ejjet, prceuenit eum le fui Jicenst Q^d tibi uidetur Simon: reges terre a quibus accipiitnt tribuium ael cenf»m,a filijs fuis an ab alienist) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Priufg

loqueretur Petrus de didrachmo prçueniceum lefus: demonftrans nö opus elle fibt vt ab alio difceret,quum ftiret non tantum quæ idiceban cur,verum etiam qug cogitabantur Per exemplum autem oftendit quum naturalis fit Dei filius, non debet pendcre patri didrachmum» Nam regesnon a proprijs filijs,fed ab alienis tributum vel cenfum ac* a'piunt.Idem autem ftgnificâtTtÀoo- (quod tributum vertimus)ôi k»»« troicenfus.’fcd illud apud Græcos,hoc apud Romanos,

Dicit ei Petrust Abalienis. Ait illi leßistBrgo liberißtnt ßlij.,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kiberi ne

Verum neßmus illis oßendiculo^profe^us ad mare mitte hamum,^ eum pißem qui pri mus prodierit,toilets aperto ore illius intienies /lateremtilium acceptum da eis pro me amp;nbsp;te») Dcmôftrato primû qj ipfe nô debeat pendere propter diuinitatê, tamê dare iubet propter humanitatcm,ne offcndicuIS p3terentur,quafi ipfe ' Dcû defpiceret. volens amp;nbsp;ipfe Deo pendere didrachmö. A mari autem dat tributû;hinc qiiocß oftendês 9 tang omniû dns prajcipit 5C mari, quod quaft prçccpto eins fubiclt;ftumjmittit pifeem qui tributu domiiî no deferat;nec pro ipfo folû,fed amp;nbsp;pro primo eius difeipulo: Nâ Petr’ quoqj primogenit’ crat. Prius ft'quidem etiâ hoc diuerfimode demÔ!« ftrauit.’SC quando ipfi furêti imperauit: Sgt;C quando per ipfum quafi jj aridam pedes ambulauit.Et nûc quocçidem rurfum aliter oftendit, va riomodo fubieeftionê illiusfignificans.EftfiC ftatermumifmatis gen’ duo didrachma,id eft quatuor drachmas continês ♦ Vide autem quomô nûc ludæis offendiculo efle noluit: alibi vero Pharifæorû defpexitof^ fendiculû,quâdo de cibis difputabat.Docetenim qgt; aliquâdooffendicu îû cauere oportet,interdû vero illud defpicere,SC cû iudicio hoc Qc illud facere,Vniucrfaliter enim in his quæiuxta Dci præceptûdicûturaut fiuntjoffendiculû oportet dcfpicere.’in his autem quæ iuxta voluntatc noftrâ,offendiculum curare côuenit,nut prgeepit Magnus Bafilius.

IN ilh hora accefjèrnnt di/cipuli ad leßtm diceitteslQuîs nam maximtis in regno calo-rwrnO Humanum qiitddam difcipuJi tune patiebantur . Intuiti ßquidetn præpofitum fuiflè Petrum : nam Ô6 lacobus primogenitus erat öt alij:fed nihil tale prp eis dixit,doluerunt: Ôé tarnen afledrü fuü confiterierubuerunt, fed indiftinële prçceptorcm intetrogant, quifna maximus eilet eorum, Nee id folum aftedum Hüne exeitaucrat,fed 5C alia multa.Nâ ÔC prius quoep beatifieauitcum, multacp ill» promifit* alibietiam vifa illius libertate fubtriftes efFed^i funt. Marens veroait, quod primum inter fedifputauerant,qvus maximus effet.ôô huieeon;= £«£^.9, fonat etiam Lueas;5lt; id quidem priufquam ad Petrum aceefliflcnt q didrachma aceipiebant, fed tune videntes rurfus Petru præhonoran, magis iritati funt,ÖC itademum interrogaucrunt, Videntur ^tê de co interrogate quod iam nouera nt, non tarnen dl ita. Siquidem ex bis qua: videbant,feiebant quod in terra Petrus fibi prçponeretur: vole bat autem feirevtrum etiam in eœlo præhonorandus effet. Sed tune qui* dem de his dolebant : verum poftmodum quum efFedi eflent perfeói, primos honores inuieem eoneedebant.

itKccerfitopuero ftawr eum kfns in medio iHorum.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MareUs autem ait:

Et amplexatus ilium dixit eis .Lueas veto quod ftatuit eum iuxta fc» Omnia autem fada funt. Primum fiquidem ftatuit eum in medio il* iorum;deinde iuxta ferpoftmodum amplexatus eft ilium.Vult autem per exemplum de puero fedarc hune illorum affedum*

‘ nbsp;nbsp;nbsp;Et dixit: Amen dico Mobis,nifi conuerß fueritis yamp;' efficiamitnßcut pueri^ non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjg pucf

tij ihregnwm cœlontm.) nbsp;nbsp;nbsp;V os quidem de primatu in regno cœlorum in*

terrogatis :ego autem dieo vobiscp nifi eonucrfi fueritis a prauitate ad fynceritatcm,06 efficiamini innocentes vt pucri, in illudomnino non ingrediemini. Puer fiquidem eft fimplcx,non curiofus neq? vanac. glo riac cupidus,finefaftu, liber eft 8)C ab inuidia, acmulatione, fui amore, contentionc,ÓC vt femel dicam,folutus eft ab omni vol un tar io affedu, non per exercitium.fedper fimplicitatem.Si quis ergo difeeflerit avo* luntarijsaffedionibus,efficieturficut pùeri,habês perexercitium qe? habentpueriper fimplidtatem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

* Qiifytij ergo fefe demijerit ficut pwer ifte,bic eft maximw in regno ccclorum.)

Quifquis voluntaric feipfum vehementer deiceerit, ficut puer ifte no voluntaricvehementer deiedus cft:oportet enim,vt didumeft,irttita* ri puerum,qui multas habens virtutes, ob nUllamillarumextollitur.

Et ^«icKn^ ßfeeperit nnwrn falem pnerHm in nomine meo,me ßfapit,) Et q* cunqt hofpitioexcepcrlt vnum talem pucru qualê dixit, videlicet vnû aliquê fadum ficut talis puer, dico fane humilem,vilê éc abiedum. Quodautem dicit,In nomine mco:hoc eft propter me,ÔC quia talis eft meus .Vide ergo qtû talé amet:hûc inquit fufcipiés,me fufeipit Mar eus vero addidit,Quifquis aût mefufeipit,nô tnc fufeipit, fed cû q mi fitinc.Eft aûtfenfus omniS didorû talis. Quicunc^ füfeeperit eum q

Mxtf^xvnC i6o GAPVT TRICESIMVM S EXT VM. fadus eft velutf puer,per ilium quidem me fufet pit,per me aute patre meum quimifit me.Paterfiquidem appropriâtfibieum,qui mihi de* Iertur,honorem:ego vero delatum illi qui fadus eft veluti puer. igitur tali fufceptionebeaiius,per quam fufdpit quis beatam trinita* têf'Nam ft filium ÔC patrem,vticp fpiritû fandö;infeparabilis fig «s dem eftbeata trinitas.Nondû aût tempus tunc erat docendi de fpiritu fando.Quod vero addit.Non me fufcipic,per vfum loqucndi didû é. Frequêter enim dicere folem’.'Q^ miW facis,nô mihi lacis,fed Deo. Ideo ctiâ Luca.s religs pofitis illud reliquit tâg loqucndi ^prietatem.

De offeridi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;SHfew offendiculo fuerit uni depußllis i^iis ^ui credunt in me , expedit ei ut

culo quod fujjiendjtur molit aßnaria in cdlum eius,t^ demerg^tur in profundum mxrts» ) Offen Grçci o-K«» dicuIumvocathiccontumeliam.Dicit cnim: Sicut quihos honorâtes ZaXo/j vo* fufcipiunt illos propter mc,excelfa digni funt beatitudine: ita fane SC cant, qui ipfos contumciia afficientes defpiciunt illos,extremum luent fup plicium . Vni autem de puftilis iftis, videlicet qui pufilli apparent viles.Dicit autem de illis qui fadi funt veluti pueri.Dicens veroquod expedit ci vtmiferam fuftincac vltioncm,oftcndit quod miferiorê paf* furus eft in futuro feculo,

Vx mundo ab offendiculif.) Praedicit damnum quod ab offendicu* lis prouenictjVt expedites ca, femper vigilent nô foli Apoftoli,fèd SC omnes.Mundum fiquidem cos dicit, qui in mundo funt, Offendicula vero impedimenta redac conuerfationis .Déplorât aût mundû propter offcndicula,vt qui ab illis multa paflurus fit,

Nftdjè eü enm ut ueniant offendicula,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Propter hoc diamc quidam :

Si necefleeft vt veniant offcndicula,nccefleeft vt fiant peccata.Si auté neceflè eft vt fiant peccata, iniufte pœnas luût peccatores : Nam quod ex ncceffirate fir,culpacaret.Qujbus dicimus,quod necefleeft vc veniant offendicula,propter nccefTuatcm dæmonum: non eft autem nccef* fe,vt virtutideditioffcndiculfi patianturridenim infuavoluntate fitd eft quum liberum habeant arbitrium.Vt ergo veniantoffendiculanô In nobisfitum eft;vt autem offcndiculum patiamur, cmnino in nobi* fitum cft.Scicns ergo Chriftus quod cmnino futura fint offendicula, prædicit de illis, vt fient didum eft caueamus:non tamêideo ventura funt,quod prædixeritrfed propterea prxdixit,quia ventura erant,

'Verutamen ua komini illi per quem offendiculum uenit.) Offend/culuffl quidema dçmone feminatur;ab hemine vero alitur 8C augetur ac rclt;î cipif, qui prauâ SC corruptâ habet voluntatê,quêctiam nûc déplorât, lîêdcmonls mini ftrû. Deinde etiâdocet quô offendicula deuitcmus.

Si autem manus tua uel pes tuus eß tibi offenduulojalßide ea, 0“ proijetabi te, Ke^ ruis tibi eß in^redi ad uitam claudum out mutilum, q duas manus uel duos pedes kabentem proijf ci in ignem atcriiu- ) Non de mêbris corporis hcc dicit,fed de cogna» tis 06 amicis ac miniftris ,quos horum mrmbrorum loco habemus ; Sftpra.% nbsp;nbsp;nbsp;quemadmodum quintocapiteparticulariuscnarrauimus.Nam SC hçc

in ilîodida funt:quaerc ergo ibiexpofitioncm , Sed ibi de affedu craC fermo, hic autem dequalicunque nocumento. Vide autem nunc quod Ku23lt;o/j,hoceft rautilum,vccat eirm qui manibus caret.

c A P V T TR r CES IM 7 M SEPT IM V M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HöiLei.xvui

Er fiocvlm tuns offeniiculo râ tibi, crue enmamp;' proijce abs te, Meliuf ttbi efi hhocu* ÎKfl» «J Ult im in^eeli du jf oruloi hibf-ntem protiä in gehenmm ignis, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dicfïum

eftctiam de ins in lUo capite, QC fuperfluum foret repeterc Vereer* go niiiil eft adconoxium fient prauorutn confortiiim .Qiiodfi etiam in membris noftris amputamns frequenter qiiaedam ex illis quando ÖC tpfa immedicabilia manfen'nt, öf caetera corrumpunt : multo ma« gis incognatts ainïcû acmlnfftris facere hoc oporret,vbi nobis ob* ftaciilo fuerint autimpedimentoad redam conuerfationem* Prarftat’ enitn fine illis faluum fieri,qcum illis perire.Poftq ergo prauos fuge» re admoniiit bonos honorare iubet. Ait enim:

Videtenecontemmtisunum expu/illisifi,s. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui hominibus quidcm

p’ifillt videntur propter abiodionem ÔC fimplicitatem,veretarne ma gni funt propter virtucem.Ne vnym quidcm herum defpicereop r* tct.’manifeftum eft ergo quod netp duos omnino, netj plurcs. Deinde etiam aliunde venerandos illos tacit.

D;co entm uab» ijuodangelt eorum femper uidentficifm pitris mei ejui in cetlis Inde manifeftum eft iuftos habere angelos cuftodes. Dicitenim Da« uid: Caltrametabitur angelus domini in circuitu timentium eum, cripicteos. Qtios autem feruantangeli quitantam apud Dcum ha* bent libettarem.vt fern per videanc Deum qui in coelis eft,verchos de* prr -, fpicerenon oportet; amp;nbsp;fi non propter illorum virtutem , ar faltem jj« pter cuftodes corum. Facicm veropatris, hoceft patrem mcum.Dc« inde aliam quoque ponit rationabiliorem caufam , curcos defpicere non cporteat.

t ident Mtem tHum non perfeRe ßcut eft in ejjentiti, fed prour eis pemtittitur. De«'» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi

tnimi'iit)nemo utditun^-,non miieriiltsfolum(reitura,ftdeMmimmatertidis • lóJnan^t'

Ven tenimfilatj hominis id faluindum quod perierat, ) Venit inquft in inundum,fiiieincarnatus eft, vc faluarcteos qui antea perditierant« Quod ftegoiantam illorum habuicuram, quomodovos defpicietis illosf Deinde veto ponit àC parabolam ,quademonftrat amoris lut magnitudinem«

QVid uolis uidetur,Si fuerint homini cuiplun renttwi ones, amp;nbsp;abemateritum iHarS,

«ozine reli3« nomginti nouein,profeFlus in montes quierit eam quif iberrokait!') Hoirincm feipfum G'gnificat; centum verooucs,omncm rationalem ercaturam,hominem videlicet; cues quidem propter ipforû fiibiedio* nen',flc quod abeo pafeantur; centum vero propter perfcdionem or# dinum raticnalis huius creaturæ;totcnim (unt quot oportet.Niime* rum autem centenarium in perfedione fokt poncre,vt in terra fru* gifera quod vnum dédit centuplum, ficut vicefîmoquartocapite praf* didum eft.Ouisautem errans ordoefthcminiîqui aDeiouili abictft’ S**F’^*’J.* eft,amp; fequutus fallaces djmonrs.Montes verofeaindum aliquos coe-lôeft propter aititudinem,in quo alios ordihes dereliquit.Iuxtà alioâ

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O üi autcni

^kxviii, i6t CAPVT . TRJCESIMVMOCTAVVM, autem terra,propter agreftcs dæmones ,qni tn ca commoran' gâùdent, tanquam ferçin monribirs quia frudum nondefert lenem amp;nbsp;fua-ucm,qiri fuauemdnm nrm dcleder/cd agrcftcm nbsp;acerbum,qui acer-

bo fatan^fuaiiis fit. Ad hos profcdus eft,vtquæratouemerrancem» Quod ft hemoerrantem irrationalem ouem non defpicit quum tamé . multas habeat non errantes, multomagis Deus rationalem non defpl cit, cuius miferkordia ad liumanam eit, ftcut mare totum ad vnam a* quaeguttam.

Etjt contingat Kt itweniit amt tmen dico uohu gauJer ßtper ilia mttgis,quam fuper tio ■ naglnta nouem,(jute non aherrauerunt.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nequeenim tantum gaudemus de

his quarfecurc pofltdemus, quantum de eoqvrod poftqu am perdi turn cratinuentum eft. Etenim quum ilia ftmper habeamus, non adco fen timus gaudium quod de ipfis habemus:quum autem illud perdideri* stius, ac vehementer contriftati fimus,tanq damno affcdi:vbiinuenc* rimusjvehèmcntcr gaudemus,tanq illud lucrati.

Im non eft wlnntas coram fotre Kefiro fti in calis efi,ut fvreat unus pßllorum iflo^ riçm») Ita,ficut docutt parabola. Pattern verodiftipuloru ftipfum li'ominat: non folum tanquam ipforum pracceptorem , fedetiam tan^ ereatorem. Scire enim oportet quod interdum pattern fuum dicit pa* treEndifcipurorum,interdum veto feipfum. Coram patre veftro au*

Î tem, hoc eft in patre veftro. Nam hicfermolinguç proptietas eft. Verum quomodoftgnam non dedit quo pufiUos cognituri fimusfVc cum qui-dignus eft ignorantes,nullum defpiciamus , fed omnium cti ram habeamus.

De corre« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fecauerit in te frater tuns, ali ^^e eum inter te amp;nbsp;ip/ùm ßlum. )

iftionc fris Qiiia vehemcnMfêrmorie diftêruir aduerfus cos qui funt cffendiculo ' velobftaculo, 6c vndiquceos terruit t tandem adeos quoque tranfir, qui patiuntuT ôffendiailum, 6C àibet non afpernari eos ,quifunt of* f^diculo. Fratrem autem dicif,eiufdem gentis ac fidei hominem . Êtquia is qui fuit offendiculonon facile venirct ad confeftionem aut purgationem, rubore acconfufione detentus.ducit ilium qui offendi* culum paflîis eft ad eum.’Abi inqiiit 5C argue eum, hoc cft, fuggere tp fuerit offendiculo.'dcce quodim'ufte egerit,fraterne tamen 6C in modû corrigentis,non quafiinimicus aut increpans;amp; vtlacilius recipi pof fit correptio,exhortatur vt fia tin ter duos rantum,nc forte publicatu*^ improbior fiat ac incorrigibilis.

Si te âudterit, lucratus'éf fratrem tiium-) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si tibiobedierit corrigent/,

, rcfipuerifque,ac feipfum condemnaueMt,magnum fecifti lucrum,ipf5 videlicet fratrem tuum,merabrum tuum : hune cnim perdideras pro* pter offendiculum,diuulfum a fraterna coniundione tua,quod grande êlamnum eft his qui verefratres funt.

^i-aurtm non andierit, aßume te^um adluc unttm aut duos: ut in ore duorum teßiiim uet trium flet omneurrbum. ) Quia fölus non valuifticurare.afllime tecum adhuc non multos, ne ille publicari fe reputans, durior cft ieiatur: fed vnum aut duos auxiliatores;vt fi perdurauftit non mollelcens, finr e* ttam teftes tu£ manfttetudinis 6C duritiei ailxus • V tqp iuxta veteris le gis foi

gis fcntênam,in ore fine pos dtiorS feftiiï vel tri5,ftet,hoecft confirme nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

tiiromne verb3,puta te fecilïè quod in te eft^nihilq? præfermiûlTerpti* mum enim folus abijfii ad eum,deinde alijs quoc^ aßum peis.

ƒ nee illos audierà^ die eecleii^. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclefiam nuncvocat prxfï*

des fidelium ecclefix. Renuntia il lis quæ circa hunc aguniur; Fortaf-fe illi immutabunt eum veritum dignitatem ipforum»

Porro fi nee ecelejiam audierit, ßt tibi tan^ ethnieus fiublicanuf,') Sit tibi deinceps incommunicabilis cum quo nullam ineas vitae focietarem, tanquamimmedicabilLEthnicisautem infidelibus coniunxit publica« nos,propter pecuniae amorem amp;nbsp;auaritiam,incompaflibilifatê amp;nbsp;in« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

fuftitiam. Audiamus ergo qui huiufmodi affedionibus fumus obno« xtj.Vide autem quantum adhiberi iuflerit vt corrigantur hi, qui fue« tint ofFendicuIo:quum nequeillos curare fuftincamus, quibus prefti» timusoffendiculum.Quidergo,hgc fola erit vltio illorum qui funt in* Curabilcs ƒ Nequaq,fed audi etiam quæ fcquuntur«

Ame» dieo nobisi Q^eeun^ lig4ueritis in ierra eruni ligäti in eceîo ! tju^eeun^ foluerim in terra, eruntßi'uta in eœlo^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V bi tandem ecclefi ae dicerc iullii«

fet, praifidibus videlicet ecclefiae: nunc ad eos fermonem intendit, di« censrQuaccunque ligaueritis in terra, amp;nbsp;c. Hoc afit äC ad Petrü dixit tricefimotcrtiocapiteiibi ergo qugre enarrationê. Eft aüt nüc oratio«^^F’'***^* nis fenfus iftc.Qiiicquid vos in terra cenfuentis, autfententiadecre« ueritis,hoc Deus incoeloratum habebit.-fiuecos qui fünf incurabilcs abecc’efta amputaueritis,fiuepoftmodum rcfipifcentcs rcccperitis.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Hæc autem comminatus cft,non vt hæc fiant,fed vtquifq; ter ritus et fecclefioe amputationem ÔC Dei fententiam mutet ac liberetur, QC eamt cuadat. Nam SC propter hoc,primum, fecundum, ac tertium tribunal conftituit, SC tandem iudicauit eum abqcicndum; vt fi primum non audirct, obediret fecundo: fi autem SC hoc defpiceret » timerct vel ter« tium: quodfi etiam hoccontemneret, iam tune abiceftionem formtda« rct amaram,fupernamqp fententiam,quac hac abiedione magis formi« dandacft.’SC itaomnino corrigeretur.

R A men diet) HobiSf ijuod ß duo ex uob’S eonß’nCerint in terra, Je omni re eumj; petierint, fiet Ulis a fgt;atre meo ^ui in ecelts eft.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gtum ponit de dile

dioneftudium,varqs euangelq locis de haciterans fermonem. Nunc fiquidem poftq magna minitatus eft his^ii ponunt offendicuIutSChis qui non cofriguntur,corumftudio qui offendiculû pafli lunt : rurfum magna promittithis quidiligunt: vt tum minis,tum promiffis ad a« morem congreget Chriftianos. Dicit ergo : Si duo ex vobis videlicet in amoreviuentes,concorditer peticrint a Deo de qualicunque re, ex« audientur:quod fi duo, multo magis plures.Quomodo ergo frequen« ter aliquiduo in diledioneexiftentes, SC Deum concorditer de aliquo poftulantes, nonexaudiuntur Qiiianonfunt fimiles Apoftolis. Neqiicenim fimpliciter dixit ,Si duo confenferint: fed. Si duo ex vo» bis,hoceft fimiles vobis , virtutem colentes : vel quia non ca prà« ftant quæ poflunt : vcl inutilia petunt : vcl aduerfus eum qui mole« ftia affeâus cft deprecantur:vcl pro indigno poftulantivel oino aliqua

alta ratfo adeft qua? caufet repulfam : qua fublata, qui vitam de^nc fecundum virtutem ÔC. in amore viuunt,ac concorditer petunt,ftatin»' con(èquuntur;mennri cniin non poteft qui promifit.Atqui etiam vn* vircutidedttu$ fi fic petat exaudietur.Sed non tantum gtum duo coo formes.Quia veto di tit, FietiHis a pâtremeo;Docetconfequenter,qgt; jQonfolus pater dat,fed etiam ipfea'deo confequcnter dieft.

Vbi emm fùnt duo uel tra congregati in nomine meojibifum i« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eorum.y

In nomine meo,hoccft propter me,propter mea prgccpta,amp; non pro* pter aliam caufam. Vbi ergo ita congregati fuerint ibi fum in medio eorum,conigans amp;nbsp;euftodiens eos,ac corn plens corum petitiones.No auté dixit Èro,fcd Sum protinus. Deus verointer hos qufdem eflè di dtur,inter illos veto non eflè.non tanq loco circumicriptus;neq; enim ïoeo circSferibi pofeft,fcd qgt; virtus eius inter dignos libêter cômoref, “Tune accedem ni eum Petrui dtxittDomine (juoties peccabtt in me frater meus GT j f* mittameif) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quum de dtlcdîione ac iniuriarnm obliuionc docuillèc

dominus a’nterrogat rurfus difcendicupidilïîmus Petrus,ignorans femper oporteat ignoicere peccantibus.

A it tUi lefut: Non dico tibi ufijue /èpties,fedupjue /èptnagies/èpties.} Septua* gies fepties inquit Chryfoftcmus,non fignificathicnumerumjèd im» menfum,continuum amp;nbsp;femper.Nam ficut Auç«â»i»lt;r,hoccft decics mil* lies,fignificat frequenter, apudGræcos,ita fane Septies apud He* kræos:ô^ multomagis Septuagies; acinfuper quodex vrro^ compo litum eft Septuagies fepties.Quia ergo infinities in Deum peccanius, infiniris vietbus iulîît ignofcerc hts qui in nos delinquûnt, fi femper refipifcant.eum namqt qui non rcfipifcit,poft tettiam mcniricnem re-pelli iuflît tanquam cthnicum amp;nbsp;publfcanum.’quo modoenim tcmit-tetquis ei,qui rcmiflîonem non quçrit.^

Propterea afsimilatum eßre^itnm calorum bominiregi fti uolutt cenferre rationemtji feruis fuis^ ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Propterca.quarc.*’ Quia oportet ei femper ignofcerc g

femper refipifeit. Regnum autem cœlorum feipfum nunc appellat ta* quam regem coeleftcm,prout fæpc diximus.Conferre vero rationcm, hoceftfumere ac fubducerecomputû inter feruos fuos qui funthomi» ncs.Fingit autem hanc parabol am,volens cftendcrc, is qui nô igno feit in fe peccanti,priuat feipfum Dei mifericordia,

QVhw^ capiffèt conferre rationem, oblatus eft et unus, debitor deeem tniUirtn lentorum,) \ nus videlicet feruus.Q uod auté eft apud Grae cos AfTf«,hoceftIibra auri, id apud Hebrços eft talentum. trat enim numifmatum pondus maximi precij,ceteraoïaexclt;^dens pondera.

Et ^um ttonMfJèt ille foluere, iujjït eum dominus eius uenunduri uxorem illiiti, amp;“ filioi lie omnia ^utMbebttt^fieritj; folutionem) Vtofflninofoluercturdebitïr. Non tarnen hoc ex cnidelitate fufTit,fedcxcompafnone,vt tali fen ten« tia tefritus deprecaretur,ac remiflionë Confequerctur. Nifi enim co fi netalem protuliflèt fenrentiam, nequagdeprecanti rëmifinêt debitû. N5 fi valdefacile remiffioncm percepinet, futurû erat vt s;ræ tiiaghi« tud in cm no cognofceret:propter hoc ergoin magnâ nccclîitatem tum redegit,vt ad memoria in pofterû reuocare poflet, quacondemhationë abfolutus eflet.’Ö!^ compafliuus etiam ipfe erga fuum fieret debitorem, proprijs edodus calamitatibus.

Pro/lratw rr^oferuus ille adorabat eum dicens! fJomine pätiens ac tenis eßo er^e tfquot; omnia tibi reddS.Mi/ertus auteiti dominusJerui illius abfolnit ciim-,amp;’ ces ahenît remißt dh') Videpœnitcntia: vires acdominihumanitatem. Pœnitentia fiquidê fecitferuum a malitiacaderetftans enim iifmus in prauitatCjrion po» teratrcmiflîonem accipcre.Dci verohumanitasfiue benighitas omni« noignouit,2C çs alien um remifît.Atquiferuus nonomnimedâ remif fionem,fed longanimitatem ac protelationê qu|rebat.Difce efgo Deû pluraconferreq nos poftulemusnanta cft Dei benigrtitas SC hitmani« tas,etiam quum dutior videtur, puta iiibendo venundari ciitrt, QC oîa qu'æ illius erant.Necp enim hoc ex alperitate dicebar,fed vt feruû ter« rerct ÔC perfuaderet ,cumcp ad'nimiliter deprecandum adduceret, QC ad refpiciendum quomodo inuitaretur.

Bgreßusiautem ferms dit i/iuenit unum de conferuis fuis qui debebat ipß centum denarû: 6S amp;nbsp;appTifbenfiim eu fttffocubat dicens:SoIue mihi quod dehes.) ISio poft longutrt tempus fed ftatirntoencficentiam faciens tramitem, ad id quod nequé Deo gratum cft,heep Iwminibus ♦

Profiratus ergo ferùus ad pedes eius rogalat eum dicetiS ' Patiens ac lenis efo etga me fSSquot;ßluS tibi. llle autem noluit' fed tJiijt conijecit eum in carcerè, doneeßlueret dcbitu, ) Neep Eormam fupplicationis veritus eft,qua dC ipfc mifericordiam p« cepittneep fermone placatus cft,per quem QC ipfe feruatus erat: neep a fimili,propriçmeminitcalamitatls,fed permâfit omni fera crudelior. Atqui non pio atqualibus crat fupplicatiotipfc enim pro ralentis, hic prodenarijs rogabattôi^ ipfe pro decern millibiis,hicautem pro ccntûî ipfc dominum,hic autem conferuumrfiC dominus tantûdébita ipfi vniuerfum remiferat,ipfe vero neep dilationem conferuo dédit,

Videntes autem fèrui qux fiebant^contri/lati funt uehementer,i(j uenientes manifefiaa uerunt domino fuocunÉia qua fiebant.} Incompaffibilitas enim non a Deo folum habetur odio,fed neq; manfuetis hominibus grata eft.

Tunc aecerfiuit eum dominus eius amp;nbsp;dixit eii Serue fceMe totum debituth illud remi Qj^atÜexcedittir ß tibi, quiaobfeaaili met Kanne oportebat amp;nbsp;re mifereri cot.ferUt tuit feut ego tut mi* aqua ^utta ab ineX fertus ßmf ) O immenfam manfuctudinefti -f- Ex aequo difeeprat efi hauHo'marispelago eo qui omni fcrmonc indignus efttö^ patienter ac leniter eum conuin« tanto amp;nbsp;multo amp;m fccondemnatus eft,oftöditcp q» ipfe fibiipfi priorem etiam phus exeeditur no^^ gratufubueTtit,amp; ex eo vltionem adduxit. Et qüü ho poftet foluerc, ftrahumanitaset be no eS fcdeftum noiauit,fed eius poti’ mifertus efttqn vero erga cöfer nignitasa deihumd uu ho eftmot’côpaftîonisaffeeîlUjtûc Qi, fcelcftu appellauit et puniuit. niwtc benignita

Audiamus nos g nôcôpan'mur ÔC horreamusifciam’ qgt; ipfi nofipfbs ömnino condemnamns, Dn' mifericordiam quam erga nos exhibuiC fubuertentes,a:ternumquc fuppb'cium attrahentes.

Et irMus dominus eius tradidit eum tortoribus quoaduf jue f jluefet ßbi totum debitü» ) Hoeeft continue fiC femperrpoftea enim nunquam foluec.Tu vero re-liqua parabolp nc curïole fcruten's , quç pcrfuafibib'tatis gratia funt coafTumptarfed hoc folum ex ea manifefte accipito;peccata quç in Dc3 committimus infmitis modis plura e(ïè,hts quæ delinquunt in nos fratres noftfi.Nam quifq? noftrum Deo debitor eft decern miHium ta lcCGrum,hcceft^iT»uIti acmagni reus debiti.’debcmus cnim iHi multas grauescfî pœnas,proptcr magnagrauïacp peccata* Quifcp autem corû qui in nos deliquerunt,nobis debi tor eft centum denariorum,videlicet parui viliscp debiti,fi (^onferatur ad decern millia talentoi^.Quû ergo Deo tanta debeamus,nifi erga noftros debitores mifericordia vfi fue# n'muSjfubuertCmus etiam quæiam nobis fupplicantibusremifèrat:et poftmodum omnium poene a nobis fine vlIa compaftîone expetêtur. Vide enim quæ fequuntur.

Sic ciT purer mfiis cœle/îis faciet uobis, nißremi/eritis unußuißjuefratrifuodecori* dibus ueßris deliFhi Hierum,) Propter hunc fernionem totam compofuit parabolam,exemplo illuconfirmans,quo facilius recipereturjn prin . cipio fiquidem parabolæ feipfum pofuit regem ac legiflatotem ; poft finemveroipfius,patri vltionis auton'tatcm attribuit,neiadabund* ipfe videretur.’fimulcp oftendens vnam vtriufip efle autoritärem* De cordibus veftris aute,hoc cft,ex corde,0^ non tantum abore.

EtfuHum fft ubi ßniuifßt leßii fermonrs bos, tranßuit a Galilteä uenit inßttef ludlt;ea trans lordanem,) nbsp;nbsp;nbsp;V eni t in extremas ludj-f partes ;quia inftabat

Et fe^HHtæ ßnt eum turbit multce, curauitsjue illos ibi,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rurfum vt fre*

quenter diximùs,a dodrina tranfit ad miracula: quandotj curans a* nimas,interdum verb corpora,fiC nihil vngnegligens.

Et aaeßerunt ad eum Pharißei tentantes eum, amp;nbsp;dicentes ei t Vtruni licet bomini di^ uortium fäcere cum uxore fua ^alibet ex caufaf) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rurfum vifis miracil

lis ac virtute illiuSjcfferati fucrarrt: öi quiafadaeius reprehedere no poterant,accedunttentantes, in fermonibus an eûpoflèntcôprehêdo re.’quûcç id fçpe feciftènt,ô(^ vbic^ mirabiliter impofitö ipfis fuiflèt filé tium,impudens tarnenac improba erat eorum inuidia.Interrogât cr» .* go fi liceat homini diuortium faccre cum vxore fua ex qualibet cäufa* Et confidera mihi aftutiamrquia enim de hoc quaefito in præcedenti* bus docuerat,quinto videlicet capite, dicens, (^uicunt^repiidiauerif vxorcm fuam excepta caufa fornicationis,facit cam adulteram eflè, SC

CAP VT QVADR A G ESI MV M, tamp;r Matth. cæt.putaixcrût eiim dodrinam illam oblnnoni tradidifle. fdeoenâno diciint, Quart hoc docm'fti ƒ fed quafi de hoc nondum docuiflet prauo more fuo interrogant:vc ft h'cerediceret,opponerent dicentesÆt quos modo in præcedentibus docuifti non liccre t Si vero dicerct non lices re,opponerentipfi Iegem»Quære autein prædido quinco capite didi lilt LIS enarrationem,C^icunc^ repudiauerit vxorem fuam excepta cau fa lornicationis,facit earn adukeram efle:ibique ÔC legem faciledifccs ÔC caufam ob quam ftatutum erat. Quid ergo Chriftus qui horum aftutias ac dolos perfedre noueratf

At illerejjgt;on(leni dixiteisfNurti legi/lis quod quifecit ab initio,»lafculuf» amp;nbsp;fœmina Qcneti. feciteott') Eos videlicet homines .Hoc autem verbum in libro Ge« nefisfcriptum eft.Tu vero admirare domini manfuetudinem;quomo do feiens q» eum tentarent,non dixit;Quidme tentatisfquod alibi di xit ad eos. Necç exafpera tus eft ficut alio locoæçcp omnino arguit eos, vt fuam oftendat lenitatem,0^ vt difeipulos doceariniurias leniter fer rc.Non tamem femper exhiber Ienitatem,ne purent fcelefti hate ilium latere,vtque refrenaret malitiam.Et vide fapientiam.Interrogatus an liceret,non ftatim dixit non Iicere,ncdareteis occafionem contention nis ac tumultus ,fed hoc alio modo apte admodum aftruit ab ipfa créa» tione quæ ab initio fada eft- Qiiidergo ait? Num legiftis quod qui fc dt ab initio, mafculum QC fœminam fecit eos ƒ hoc eft vnum mafculû vnamq; fœminam,vt vnus vnam haberet. Nam fi voluiflet mafculum hancrelinqucre,rurfumcp hancducerc, plures vtique formaflet abinin tio fœminas: quia ergo plures non formauit,reftac vt voluerit virum non repudiate vxorem fuam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gew.a»

Et dixittPropter hoc relinquet homo^atrem fuut» amp;quot;nbsp;matrem,adharebit uxorifùte, eruntq;duoincarnemunam.) Oftenfo acreationc qgt; noliceat repudiare, ' oftendit hoc QC a diuino/uftu.Scire autem oportet,quod in libro Gene fis apparet prüfens verbum ipfius Adam eue prophetantis de vxore; fed Chriftus nunc docet qgt; hoc Dei fuerit præceptum,£lt; non ipfius A« dam prophetia vt apparet « Nihil tarnen vetat idem didum ipfius 0^ Adam fuifle prophetiam a Deoindudam, rurfum Dei præceptum didum per Adam.’vt iddixerit amp;nbsp;Adam indiidus a Deo,amp;^ rurfus di xeritetiamDeus loquutus per Adam ♦ Ait ergo quod etiam dixerit creator: Propter hoc videlicet, quia formata eft vxor de latere viri fui^ (nam SC hoc anteprædidum prçceptum feriptum cft)relinquet homo pattern fuum ÔC matrem,0C c.Eruntque duo coiundi in Carnem vnâ fiue corpus vnG propter coniundionem vnitatis,fiue coniundiuâfom mâ.Quia ergo vnu corpus hos cflèiuftît,non licet repudiate.

iam non funt duo fed unacitro, ) Poftq tentatoribus diuinu recita-uitpræceptum, interpretatur nuncqgt; poft coniundionê vnScorpus fiant duoconiuges.Deindefuâ quoqj infert fententiam. Ait enim:

Qwd ergo Deus coniunxit homo ne feparet.) Ecce id fubintulit quod no licettblande quidem modoc^ perfuafibili vt diximustoftendens prêter naturam ac prgter lege efle diuortiu. Præter naturam quidê.’nâ vna ca ro diuidit,prater lege vero,quu eni De’ vnu eflç iuflèrit,diftrahunf.

Dicuttt eitQ^iJ ergo Mofes iuffitdare hbellum repud:j ac dimittere ejtnf) Quid,ldcft quare vd quomodo.LibelIum verorcpudtj dicunt fcriptu* tam repudiationis,quod ctiam quintocaptte diximus.

Alt illistMofes guident ad duritia cordisueßri permißt uobis repudiare nxores neHrait ab initio autem noh itafaiîum eR^) Caiifam in caput illorum conuertit, quod frequenter facereconfueuit ♦ Propter duritiam cordis veftriin*“ quit hoepermifît, iuxta diuerfas cauias eorum qui fibi nuptas ode«* rant,necp illis reconciliabanturiSiquidem illas repudiare ftatuit,neoc ciderentur.Cur autê libellus repudtj daretur,manifeftediximus prç^» . dido quintocapite. Ab initioautem non itafadum eft.Nam fiDc’ id ab initio voluiflêt,nequaquam vnum formaflèt mafculum vnamque foeminam;ne(Ç iuflilTct duos eflèin carnem vnam»

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Proinde dico uobistqnifqnis repndiauerit uxoremßtam niß ot il«pnlt;w, aliam du'’

xeril,adulterium commitiittiJ' qui repudiatam duxerit,adulterium commiitit.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Siuc

non repudiatam ab alio,fiue repudiatam duxerit,adultcrium commit tit.Haccautem Marcus ait ad difcipulos eflè dida. Primum namque ad Pharifæos dida funt,deinde etiam addifcipulos in domo feerfum« Didurn eft autem amp;nbsp;de his quinto ca pi te,ÔC ibi quatre enarrationem, Solam vero earn iuflîteijci, quç ftuprum fiue adultcrium commififlèt, propter fœtus confufionemjôC propter dubitationcm eius quod pari* endum eflet; quafialiaquæuis caufacurari poflit,haec autemfolanon recipiat curationem.

Intelligi quoq; poteß fermo de uirgineJecundo dulla,boc efi poR reli^am uxorem^ Vicunt ei dtfctpuli eiustSt ita fe habetcaufa hominis cum uxore, non expedit contrahe-^ gt;nbsp;, re matrimonium,) Nunc tandem inrcllcxerunt præceptigrauitatem, tanquam rei quç moleftia afFictat.Siquidem graue admedum videba» tur,diffjcilem prauame^ tolerare muliereni,neccâ pcflè répudia requac ferafçuior cft ac moleftior.ldeoqj dicuni.'Si ita fe habet caufahominis cum vxore.'id eft fi vna caufa eft vel medium feparans virum Qc vxo* rem,dico fane fornicafioncm,non expedit venire ad nuptias.

111e au'.em dixit etst Non omnes capaces /ùnt hutus diFfi.) Non omnes fufti piunt hune fermonem de non contrahendo matrimchio.’ non cmnes fe runt.Magnaenim res eft cœlibatus.’nec ab omnibus fenipoteft.

Sedquibusdatume^i^quot;) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Soliilli fermonem hune fufcipiût ferût,

qùibus datum eft hoc donum a Deo : datum eft autem his qui petiue* runt.Petiteenim,ait,amp; dabiturvobis.’petentibusCinquam'' nonfim* plicitcr,fedferucnter ÔC perfeueranter; QC vt femel dicam, ficutopor* tet.Significatum eft ergo virginitatcm,Dei donum effe,datum his qui petuntvt oportet.

S«nt enim eunuchi qui de matris utero fie nati funt , amp;-funt eunuchi qui caßrati ßwt ab hominibustamp;'funt eunuchi qui feipßs caßrauerunt propter regnum calcrum.) Quia decœlibatu incidit fermo, dccet nunede innuptis: 8é tria envi» merat genera eunuchorum.‘quorum primS nullam fuflinet calumnia, fecunoum autem vitupcratur,tcrtium vero laudabile eftreorum vide* licet quifeipfos caftrauerunt,vt regnum cœlorum confequercntur.'iio nouacula ferrea execätesgenitalia ,fcd continêtia infaniâ côcupifcêriae amputantes

amputantes:8C amorevirginitatis,coitiis amorem ernarcefccrefincn« tes«Qiiorumenimnaturam manus Humana tranfformauicjerrumq; deprauauit, non tantum obferuatam virginitatem laudantur ,quan^ tumhi qui veluti libidinis accufati,vltionem fufceperunt,quæ idetiJ vincat,quod a ferroeft auxilium.

Gregor.Theol, HiqHidem mtura inclijMntw ad Bon««. a«fem d co natK^ ram,non ab^jcio Mol«ntatfm,fc(i Ktrnmijj ponotîir inclinationem ad id ^«od boneftwm e/i quieidopuibonurnducit natura» Qfcjbufdam Hero a prceceptonbui amputantwr aßecbones, ^Mtdam antemper feipfos illaj amputant,Ht ^ui prlt;eceptores non afJetjHUii,feiplbs docent qult;f wnHeniHnttû' radicem uitiorum excidentej,C7 membra prauitatij exterminantes.

Qui potejl apere capiat.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T andern vbi cœlibes laude dignes demo

ftraffetjôC itatalem cœlibatum laudaffet, ac eomodo latêter auditores advirginitatemprouocalTettfciens id magnum e(re,ôô apaucis deligi: relinquit rem inhominum volûtate.Qui poteft inquit capere hoc, aut peruenire adhoc, capiat.

T une oblati /«nt ei pttruuli.^ut manus imponeret eiSjû* orarett difcipuli «ero increpabat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infan t{

. illos.) Infantes dixit Lucas,qui offerebantur in fide parentum.Di« ac puc-fcipuli veroeos increpabant qui offerebant,ficut fcripfit Marcus,hoc ris» cft prohibebant.Verifimileeltautemquodôi pucros increpabât. Nâ Luc.is» ' ÔC hos ôd illos,prçceptoremhonorando prohibebant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Har.io.'

lefuj autem dixittSmite paruuloSjO* ne probibueritis eos uenire ad mcttalium eß enim regnumcalorum.) Marcus dixit,quod etiâ indignabant prohibêtibus.

Red pit aut pueros ,fignificans ferecipere fimplices, ac dcccs oportere faftû q a fublimitate procedit côculcaretôC fe fufeipere defpicabiles Nô dixit aût:Horum eft regnura coelorG,fed taliû,imitantiô videlicet ho«: tâ fimplicitatemtde quibus latius didumeft tricefimofeptimocapite. S«pra.i8»

Et impoßtij manibuj juper illos progrejjûs eft inde.) Marcus dixit quod etiam complexatus eft illos ,acimpofitis manibusfuper eos bencdicc* bat illis. Hoc autem faciebat illorum adimplcns petnionê qui eos ad^ duxerant.Oblati (tint enim,inquit,ei paruuli, vt man’ imponeret eis ÔC oraret.Simul etiam oftendit iterum quod ampleditur ,übicç fami« liarem efficiteû,qui doloac malitiacarettôC ponitfupereû manus fi* uecxcubantem (uam virtutem,ac benedicit,eumcp fandificat.

Et ccce «nws «cedent dixit ei: Preceptor Bone ^uid Boni facia, ut BaBeam uitam ceteT#= nam?) Principem dixit hune Lucas ,videlicet ludæorum. N5 crat autem hic adolefcens dolofus aut fidus , vt aiunt quidam : ncque cnimintuitus ilium lefus dilexiflèteû,quod dixit Marcus,fed in cætc tis quidem bonus erat,vitæcpcupidus æternæ’.fed auaritiç fpina pin gueîuæ animç aruum perdiderat.

îpfe autem dixit eitQujd me dicis Bonum? Nemo Bonus nijî un«J,nempeDeHS.') Nullus necç corporcus ,neq} incorporeus preprie bonus eft, nifi folus peus’.quia Deo fecundum naturam côuenit boni tas ,ideocg mutari nô

quot; poteft.'cætcns an rem omnibus vifibihbiis Qc fnuifibilibus fecundum voluntatem,ó(^ ideo mutabilis cft, Qiiia ergo htc Chriftiim hominem tantum cflè fufpicabatur,boniimcp vocabat eum,non tanquam Deum, ’ fedtanquam hominem,fiê vnum quempiam præccptorum apudHe«! bræos :ad huiufmodi fufpitt'onem eins nuncetiam ipfe quafi homo cö co diflerit,dicens:Qtnd me dicis bonum,qui homo fum iuxta tuam fu fpitioncmc'Nam tanquam homo non fumbonus, tanquam Deus aüc, eciam maxtme bonus fum:foius namipDcus proprie bonus eft. Hoc autem dixit non homines priuans bonitate,fed deea quae proprie bolt;* nitas eft docuit: fimulque adulationem reppuht , amp;nbsp;inftruxit nos nc laudibus aftentiamur.

Qftod ad uitam nis ingredi,ferua mandata. Ait J/hQaeO Non tentan* do dixitjQug.'’ fed putabat præter IcgaliaelTe alia,quae ad talem indu cerent vitam.

lefus autem dixittNon fadei homlddiumtnon committesadulteriumtnon fornical)€rist non falßun K^i'imonium feres : honora patrem tuum {iZ matrem i Etdibges proximum tuurrt jicutteipfum.Diat ei adolefeens^Omnia heeccufiediui ab infantiamea.) Principa* liora prçcepta legalia difpenfatorie ipfi profertt, fimul cahonorans, t 8C vtipfo refpondente, Hæcomnia operecompleui: nam id fignificat x CuftodiuijSC ab infantia.Sciebatenim ÔC quod opere compleuiflèt,ôd quod ita refponfurus eiret.’auditoribus manifeftaretur conuerfatio il«« lius virtuti confentanea ♦ Deinde tandem prolato ei vno euangelico prçceptOjdico fane diuitiaru abiedione,facilius couinceret eum eftè a=* uariim.'ôô ita bona occafione demonftraret manifefte auaritiam corru pere omnem virtutem.'ôd ita demoftrato damnodeuitari poflet huiuf» modi affedus. Quareautemno protulitilli primum amp;nbsp;maxima prg# ceptum,puta,DiIiges dominum Deum tuum ƒ Quia alia huius bona opera occulta erant: pietas vero huius ad Deum omnibus notaerat. Dubitabit autem aliquis, vtrum propofita legalia praecepta conciliée vitam æternam/Cui dicerc poftiimus,quod conciliant quidcm,at non talem qualem euangelica. Nam vita aeterna accipienda eft fruit io tjuae eft in coelis, quae varia eft 2C multiplex:multæ enim apud folum Deu fruuiones funt.Rurfum dubitabit aliquis, vtrum verc dicebat adole* feens: Siquidem quum multas haberet pofleirioncs , quomodo dilige-faat proximum ficut feipfum ƒ Vtrum enimdiuidebat hasparum aut nihil habentibusiQiiidergo dicendum eft f Qiiod hoc quoqj praegt; ceptum com pleuerat,qua tenus ipfum compleri tunc permiulim erat* Diligebat namcp proximum ficut ftipfum:fed quafi nullum ei inféré* do nocumentum,nonquafi diuidendo fuas cum eo poftèflîones . Nâid excelfum eft amp;nbsp;fupra ludaicam in humum depreftionem«

eo tempore maxime erant neeeßaria . Caetera quidem in una Exodi parte dlatut4 f ♦ Exodi to. ßoii. Ulud autem: Diliges proximum tuum ficut te ipfum, in aha : amp;nbsp;manifedle ita habetur itt Onj^uiCJiti Leuitico. A/Jumpjitautem amp;nbsp;hoe tan^maximeneceffariumi

Quid adhue mihideefii) Q uid adhuc habere me oportet quo careo.^ Hoc autem dicens manifeftabat quod maiorem defiderabat virtutem. Ideo quoqj.vt ait Marcus intuitus ilium lefus dilexit eum,dixit ci,

CA PVT Q_V ADR A GESIMVM PRIM. 17t Mtókh x/jf« Vnirmtibideeft»Lucas aiitem dixit,VnûnbfdeficK,Intin'tus fïqui^t dem eft ilium nianfiietum:dilexïc autem eum quafi vehementer ialutë appetentemrquanquam auaritig tyrannide præpediebatur. Qind eft autem quod deficit/Vt fequatur eum. Audi ergo.

Alt illi lefis: Si uis perfeiius effè^ abi, uenJe ^itce habes, amp;nbsp;da pauperibt(s,habebij^i tbefauruminccelo:amp;'ueni/eijuere me-) Quiacaquæ habebat,idcft,diuitig impedimento erant ne fequeretur; iubet hæc vendi,dariq? pauperib’. Dicitergo.'Si vis perfedus eile; imperfedi enimfnnt, qui fola legalia complent prgeepta ; quia SC ipfa imperfeda erant propter ludæorum imbecillitatê. Habebis thefaurum au tem,dixit confo lans eins auarif tiam.’acpromittens quod iterum thefaurum reconderer;nec id tantû, fed ôd melius, quia in cœlo. Vocat autem thefaurum in cœlo bonorû retributioncm operum,quæ ibi liis qui digni fuerint,rcpofita funt. Quod autem addit,Veni,fequere me,tantundem cft ac fi dicatrGrade^ reiuxta veftigia me« conuerfationis,fequere mcapræcepta: hocenim tibi deficit,qui legalia adimplefti.

Audito autem hoc fermone adolefcens abijt contri^latus : habebat enim multos {gt;o/Jè/'f ßones.) Quo plura habebat, eo inagis feruus eorum effedus crat: additio fîquidem diuitiarum,additionem facit auaritig.OpuIêtia itacß caufafuii triftiri« SC incredulitatis.

At lepi dixit di/cipulis fuistAmen dico uobis,Diues d'fficulter intrabit ittregr^ cœü Ior«m.') Qiiod fi dines difFiculter,auarus nullo modo.Si enî conde^ mnat qui nô dat qug fua funt, multo amplius qui rapit aliéna.

Rurfus autem dico uobisiFactlitis eü camelum per foramen ocus tranjire ,^uàm diuîtetn introreinre^numDel.) Q^ium rem dixiftèt diffïcilem, banc fubiunxic impoflibilem: nec fimpliciter impoflibilem , fed SC impofllbili magis impolïîbilem.Impoflîbilefiquidem eft camelum viuum tranftre per fo ramen acus: hocautemimpoflîbilius cftillud. Fertur autemhic fer^s mo per exaggerationem ad auarorum terrorem.Qiiidam autem came* lum vocantlunem nauis crafli'orem. Verum hæc dicens Chriftus nô vitupérât diuitias,fed feruire diuitqs ♦ Eft autem optimum exemplû: nam ficut foramen acus non cft capax cameli proprer nimiam fui an* guftiam,ô^ propter grandem illius molem ac tumorem. Ita quoc^ via quæducit ad vitam nôcapit diuitem propter fui anguftiam, ÔC ^^pter huius tumorem. Oportet ergo omnem repellere tumorem iuxta Apo* ftoIum,ÔC attenuari per voluntariam paupertatem.

Q««w autem audi/fent hac difcipuli exterriti funt ualde dicentes : Quis eroo pote/l foluus feri.^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exterriti funt,id eft,turbati funt,nô tarnen pro feipfis,

quum pauperes effent, fed prodiuitibus. Cœperuntenim præcepto* rum affumere vifcera,ac dolere plurimum pro perditione hominum di ccntes,Quis ergo diuitum poteftfaluus fieri/

Intuitus autem lefts, dixit eis, Apud homines hoc impofsibile eß, apud Deum omnio funt pofsibilta, ) Primum miti afpedu exterritam eorum mentem cô folatus eft. Deindedixit: Apud homines diuites,hoc puta faluum lie rijimpoftîbile eft; fortiterçnim auaritia: vinculis alligati funt,fadicp impotentes, vt afeipfis folis huiufmodi tyrannidelibercntur. Deus

an tem non folum faluare hos poteft, fed ctfam omnç alïnd poteft . Sal=« wabir ergo hos, fi quod poifunt ftudium ad hi ben tes ,ac diuiti as in paii peres euacuantes ,ignemquc cuptditatis diuitiarum extinguentes , . hune inuocaucrint auxiliatorem ac libertatis alTertorcm . Docutc ergo omnis hic fermo quodauarum impoffîbile eft faiuumeff:, ni fi quod in fe eft adferat ftudium,v£ didum eft:amp; Deum habeat adiutorê adliberationem illius mtferrimæ affed-ionis, Aiunt autem quidam, quod fi Deo omnia funt poflïbilia,vti£p ÔC faceremalumDeo polfibüc cft’Quibus nos dicimus,quodtacere malum non eft potentiç,fed im* potenria:. fdeo etiam Dauid peccata appellauit imbecillitates fiuein^* îirmicates dicenstMiiItipIicacæ funtinfirmitates eorum . Ec Paulus

Koma,5^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nos eflèmus infirmi fiue peccatores , Prgterea alio mo

do iuxtaGregon'um Tlieologum,principium mali eft negligerebonû; quomodo autem bonum négligée,qui eft ipfabonttas»

JDc intero» TuncreJfonJens Petr«; dixtt ei t Ecce not reltt^uimHS omnia C /èi^uuti Jumui fe: gatione Pc ^’’5° fritnebiif) Q^iæ omnia beate Petre f An arundinem, rete, nauim,artemcp pifeatoriam/ Vtique inquit, quæ ÔC quanta habebâ: meafiquidem voluntas integra fuir, Qiiumergo dixillèt Saluator a* dolefcenti,Si vis perfedus eflè,abi, vende que habcs, Si da pauperib^, habebifep thefaurum in coelo;timuit Petrus fibi ac condifeipulis jquai» fi ipfimintis fedflènt,quia non vendiderant quæ Iiabcbant, nec.dcdegt;« rant pauperibusrideo etiam ait,Eccenos non vendidimus,ncc paupe ribus dedimuSjfed fimpliciter omniaquæ habebamus reliquimus, ôi fequuti fumus terquid ergo erit nobis retributionis ƒ

le/ùs autem dixit eis: Amen dico uobiSj tjued uos lt;^ui Jequuti eft« me,in regeneratiotie ^um federit ftlius hominis in fede ^orice Cftee, fèdebitis uos ptper duodecim fedes, iudicanf tes duodecim tribus Ifrael, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Regenerationem dicit nunc a mortuis re-

furredionem,quafi iteratam viuificationem.Quid ergo, fedebunt tûC Apoftoli Si iudicabuntr Nequaquam:folus enimChriftus fedebit,et folus ipfe iudicabit. Sed per duodecim fedes innuit fruitionem fiue re* quiem ac prçcellentiam duodecim diftipulorum, Si regni fui commii nicationem, ludicantes autem dicit,hoc eftcondemnantes . Alters go: Frueminituncfiue requiefeetis , Si præcelletis ac conregnabitis mihi,condemnantes Ifraelitas : non quod ipfi iudicaturi fint, fed ficut vicefimotcrtiocapitedicebat Niniuitasac reginam Auftricondemna«« turos generarionem illamtita hos nunc condemnaturos ait duode«» cim tribus Ifrael.Ideo enimnô didt Gentes aut Orbê,ftd folos Ifrac

S»pr4f»x» litas fuos cotribulcs,fuos cognatos. Condênabuntenimcos nôqualt;« fi iudicantes,ftd quia is qui iudicabit.afidehorû fitcondemnaturus if los« Siquidem quum eifdcm moribus ac legibus Si hi Si illi fint enugt;* triti: Iw tarnen crediderunt,illi vero credere nolucrunt,Quid ergo,lu* dasne etiam federn habebit Si condemnabitiNequaquam.’Communis cnim fada eft promiffîo ad duodecim difcipulos,ne per hanc ludas in vllo cçteris deterior habereturapfe vero animç prauitatc feipfum hac

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;priuauit.Eft enim Dei lex a lercmia promulgata ad ludæos,quæ di^«

erem.ig« dr,Siconuerfafiieritgens ilia abiniquitatibus fuis,pœnitebit Si me malo*

■ C A P V T Q.VADR A GESIM V M PR IM. trj Mathah xiü» irtalorumquçcogitaucram facerc ilHs.Deindeait,Et fifeccn't malum coram me,vt non audlatvocemmcam,pœnitcbit3^ mede bonis quae decreueram facer e illis . Quid ergo ait ifta lex ƒ Si corn mina tus fuero vtfaciam tibimalum, QC tucorrigaris: folues meam fenœnriam: QC fi promifcro libi bona, ÔC ignauiter cgeris, folues meam promilTionemî tua enimcaufa fadus es indignus. Pœnitentiam ergo in Deo intel ligimus propofiti mutationem,cuius nos omninocaufa fumus* bcire aurem oportet,quod difcipulis connumerateos,qui poftmodû in clio« rumduodecimdifcipulorumfubingrefluri funt,vtpotceandem tidem idemcp miniften'um fufcepturi.

Et omnif reltlt;iuerit domunt itittfritres,itut forores,ttut wdtrcM,4ttf uxo^ refilios,4iit agroi prop'er «ow« meuni,centupl4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uttam eeternam higreditit^

te âccipiet.) Vobis quidêduodecimcôtingcntquçdixi,cçteris vcrocre dentibus erunt hscc SC ifta.Matthæus itacp dixit,Propterncmême^ um,ideft propter me. Marcusautem addidit,Et propter euangelium, hoceft propter prçdicationem . Lucas vero ait, Propter regnum Dei, Mdr.to» vt fciltcetiîludconfequatur. Quemadmodum autem quandodicebat, Lutte.iâ» Qui perdiderit animam fuam mea caufa,inueniet earn : non hoc dice* bat,vt nofipfos interimamus, fed vt ipfi etiam animæ noltræ , fidem quginipfumeft prçponamus.Ita SC nuncdicens,Qtii reliquerit vxo rem:nonhoc dixit,vt nuptias penitus diuidat,fedvt ipfi quocçconiu# gi prçponamus SC ipfum ÔC euangelium,SC regnum Dei. Hoc autem 8C in Omni alia cognatione SC familiaritate dicendum eft . Marcus prætcrea SC Lucas manifeftius de his recitantes , centuplam retribu* tionem hoc tempore rependi dicunt.in hoc videlicet fcculo,vitam autê acternam venturo fiue futuro.Centupla vero,hoc eft,variemultiplica« ta,aut muko plura,ficut dixit Lucas.Sed quomodo varie multipliCa« tamaccipiet quis hancretriburioncmin præfenti feculoj’ Quomodoî’ Sicut acceperunt ApoftoliôC martyres cçteriqjomnes iufti.Videenî quodomnium lidelium domus fibi habebant apertas:fratres etiam SC lororcs parauerût omnes fandos SC fantftas:patres vero omnes ipfos colêtesjipforûcpcurâ habêtcs,ac erga ipfos côpaffionis affcClu taCrcs: namhæcfunt propria patris: matres quoep omnes pari modofehâbë tes tvxores vero omnes miniftrantcs,fubferuientes ac curâtes eos:hçc fiquidem vxoris funtopera.’filios,prgtercaomnes difcipulos.Ad hæc omnes fidelium agros infuapoteftatehabebant.’quodqtcmniûcftma* xime admirabile,omnia hæc habebant cum perfequutionibus, prout addidit Marcus,hoc eft afideiinimids perfequutionem fuftinentes. Poteftetiam eflemultiplicatio,gratia fanitatû,aut prophctia,aut aliud quippiam fimile. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-n'

MultiMtemprimierunt noHtßimijamp;noHtfsimiprimi.} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Multi qui hic vi*

dentur primi,erunt ibi poftrcmi. Hoc autem ÔC fimpliciter de omni* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.m

bus didum eft,vt nunq hi qui praeponuntur in vita,cxtollantur: nclt;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* *

qui hicdefpiciuntut,animum defpondeant:ÔC præcipuead Pharifços eifqtfimiles fermorefertur,qui primatus totis vendicabant viribus. Quia vero non omnes eo tempore credebât,fed alii quidem prius , alq

W.XX. 174 GAPVT CLVADR AGESrMVMSECVNDVM. vcropoftea,ponit paribolam qug pofteriofes confoletur animgc^ tntj* ciata[acritatem,qiiamcotam panter ncceiïè eft pritnum accipere ,»ta c.'tpofcenteeiiis enarratione, SC demunt ca quæ videbunturïnnilitcr de ca dicererquanqiiam emm longiufcula fit, apta tarneneft vc facile capi poffi t»

jTap.XX. Qltnileenimejlre^mimccelorum homini putrifimilias^ qui exijt'primopmHidi'iuciiIo,ut Vinea. ^fnercedeconduceretoperariosinuineimfuttm. Conuentione autem facia cum operarijs ex denario per diem, erntjit eos in uinea fuam . Et e^re/Jui cirdter tertia horam uidet alios ila tes in foroociofos,^ ait Hbs: Abite nbsp;nbsp;uos in uincam weam, quodcunq; fuerit iujium

bo uobis- Ilii autem abierunt, Rurfus egreßus circiter fixia nonam horam fecitjimtbter . Circiter undecima uero horam e^eßits, inuenit alios Hates ociofbsÿamp; ait iHis: Q^id hic Ha-tis toto die ocioßf dicunt eu'Qftw nemo nos conduxit. Ait ilbs: Abite ÜT uos in uineam tnea, amp;nbsp;quicquid iuHum fuerit acctpietis.Fa^aautem uejjiera dixit dominus uineteprocuratorifuo: Vocaoperarios, redde Hits mercedem,incipiens a poflremisufq; ad primos, Quumq^ aceeß ßßent qui circiter undecima horam uenerat,acceperut ßngult denariHm,Venientes autem pri‘ mij arbitrati(ùnt qusd plus eßent accepturitacceperunt autem ipßjin^uli denarium , Et accepißent, murmurabant aduerf us patremfamilias, dicentes: Ht poßremi unam horam fuerunt m opere^^“ pares nobis Hlos feciüi, qui portauimus pondus diei ttfium 1'. Ipß ault;f tem reßiondenSj uni eorum dixit: Amice non facta tibi iniunam : Nonne denario pa^us es mecum^ Toile quodtuum eilamp;abi ♦ Volo autem amp;nbsp;huic poHremo dareßeut amp;nbsp;tibi, A?» non licet mihi quod uolo facere in rebus meisf)

Intelligi pteRj^ndus ceHus diei, grauitas tentationum^ amp;nbsp;ignis indomitarum uolu^ tquot; ptatum,acferocium affieUionum quee portaueruntßue fiflinuerunt^ne ab eis uincerentur,

Huius omnts parabolæ fùlû exponenda finit quæ opportuna vidcn tur,veluti monct Chryfoftomiistceteravero non funt cun'ofe firutâda, cussrd»^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In hacenimregnunicœlo*

niminTelltgitun'pfe Chriftus,fient m pavabolis frequenterdiximus» Vineaaût eins,cuangclicaipfius præcepta funt.Operarij vero huiuf* modi vineç,homines operatores talium praeceptorum. Tempus ope^î rationisjpræfeos vita.DiIuculum vero,hora tettia,fexta,nona,ôô vni» decima,varia; hominum ætates quibus adfidcm vfniunt,^ÔC probi fa^* (fti Dco piaciînt.DilucuIum fiquidem fine prima hora,aetas eft eorum, qui ab iniantia vocati funt ad dida præcepta*Tertia autem hora,ætas epheborum.ScKta vero,virorum;Nona,fenuni.*fiC vndcci ma, décrépi* torum, quibus breuceft reliquumvitæ tempus» ExtjtergoChriftus in mUndum,tum per feipfum, turn per Apoftolos, eos(^ præceptores quiillos fequuti finit,vtmercedeconduceret operariosin vineam fiia, quçbùtTos frudificat virtutum ,Ietificantes patremfamilias, qui do* minus ê vuiuerfi.Merito autêdixit, V t mercede conduceret: merces finira repofita eft prpeeptorum operarijs,puta cuiufißfalus;hâcenim incelfigimus eflêdenarjum.Effingit autemparabola primos murniu* rantes,impofitunic^ ilUs .filentium ; non q» in regno cœlorufiitura fit inuidia

inùidfa,Nam fî hic Adhtrc viuentes iiifti fiias animas pfo hominibns ponunt, multo magi's ibi,videntes ccs faluos efïègaudertt.Sed taie figt; guratum eft murmur, impofitiimc^fîlentium,ad lolam demonftrano-nem dunnæ benignitatis ergaeos,qui poftremi veniunr, vt confidant quod nihilillis oberit poftremos venilîe, fideinceps operati fuerint. Ét nos fiquidem vbi aliquem multo dignati fuerimus honore,ÔC poft^i modum voluerimus huiufmodi magnitudinem demonftrarc, folemus dicere quod quidam ob tantum honorem murmurabant.Hoc aût dici» mus non ilium reprehcndentes , fed hune ad gratiarum adionem exs« citantes» Quare autem nonomnes fimul vocauit ad vineam.^ Quia nô fimul omnes inuenit : impoflîbileenim erateodê tempore, vt prç« diximuSjCademcjî ætateomnes accedere.Tunc autem vnumquemquc inuenit,quumille obediens efficitur. Ait enim Paulus:Vbi veto bc- p . neplacuit ci,vt me fepararet ab vtero matris meç. Tune autem bene^ä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

placu it. quan do hic obediuit.Docet itaqiie parabola, ne eos qui extre^« ma fcneduteacceduntreprobemustfed feiamus quod poffîbile fit bre.« ni ctiam ftudio ac diligentia fàluari » Hicfiquidem feopus eius eft.

Oportet autem nos folo ipfius feopo adepto, cçtera non magnipende^ reireliqua enim omnia propter finale intêtum compofita funt, vt fact lius excipiatur ; ncqi periculo vacat,ctiam ilia ferutari, veluti tradit Chryfoftomus capite de parabolis♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S8£r4»vt

ôô ilIû.Tuveroneexhocturberis quafi çqualiadcnt brauiahis qui a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a ,4'

prima çtatevfi^ ad finêeuangclicaferuauerunt præcepta,2C his qin poftrema aetate acquieuerunt.Solûenim docuit parabola qgt; æqualiter failli fiunt,non quod etiam çqualiterglorificantur : falus liquidemeft non perire: gloria vero,confequi brauia quæ varia funt iuxta proper* tioncm data his qui feruantur»

Sic erunt noui/simi primi,amp;' prïmt nouißimi.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non hoc ex parabola cô*

clufit : nam impertinens eft ♦ Ibi enim primis æquales funt poftre-mi,hic autem poftremidicuntur primi»Sed alius eft lue ferme, docens quod fient illud accidit,vt qui a prima gtate operatifunt,çqualem ac* cipiant mercedem his qui i poftrema acquieuerunt: itafane SC hoc co tingit,vt nouiflîmi appareât primi, amp;nbsp;priminouiftîmi. PolTunt au* twî hi elle Chriftiani amp;nbsp;ludaei: aut fïdelium quidam in principî}s ne* gligentes, poftmodum veto feriooperamdantes:quidam autc in prin cipijs diligentes,poftmodum veto négligentes: neep cnimin fide folü, fedin vitaquotpfiunthuiufmodi tranfitus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Multi enim funt uocati, pauci iiero ele^i.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Multi quidem ad fidem vo*

Et quu ajeederet leßts lero/olymlt;t,ij]umpßt duoJecim difeipulos fuos feorßm in uia,^ ait illistEcce afcëdimtis lero/olymaté' filius hominis tradetur principibus facerdotu ac fertbis, amp;nbsp;(ondenabüt eü morte,iradct^; e« Getibus ut illudatur,amp;flageIletur,C^rcruciftgatur.) Afce dêsiâ ad paflionê rurfuprgdicit difeipulisquç futurS eft vt ipficotin* gatjVt crebro illis pdicëdo,aufcrat vehemente corü triftitiam.Seorfim

176 CAPVT QVADR AGESIM VMQ_VR T» aut dc hfs di'nèrïc illis .Siquidê no multos hçc (cire oportebat ne offen« dercnt.lNâ fi hçc audiêtes difcipuli turbabantur,multo magis turbæ» Cur ergo non didum eft de lus QC, ad tur bas ƒ Didû eft quidê, fed non Sk/tx.ij» manifcfterSic ericinquit films hominis in corde terræ tribus dieb’ô^ tribus nod-ibus:5C alibi fimilia illis obfcure dicebat,fient in fequêtii* bus inueniemus. Verû quû hæc nô intelligcrêt,quare oîno ca dicebat iIlls f Vt quû poftmodum ea cognofeerent, fcirêt q, quæ palTurus erat præcognouerat.ôf voluntarie ad paffionem vencrat.Sed neq? difeipu« lis principio partiailariter de his loquutus eft, fcdprimum quidê oblt; feure,deinde maniteftius.Nunc veto quû tandê paflionis opinioneex« ercitatifunt,ctiam alia parricularius addit;quod tradent eum Genti« bus fiuemilitibus Romanis, præft'dë agente lerofolymis Pilato,q)C^ hiilludenteum ôC Hageliabunt accrucifigcnt.

Et tertio die refurger.) Vbi triftia dixilTèt,addit etiS quod confola tionêadferat:vt quû ilia viderint,enâ hoc expedent Lucas vero Chri« ftûquoqicis dixiflè ait.’Etconfummabunt oia quç dida funtper pro« phetas de tilio hominis,ôd quod ipfi nihil horum intellexerût. Prophe tæ fiquidem particulariter de omnibus quç paffurus erat prædixerûtî Si nift inlongum protraliendus eflet ferme,omnes dehis afFerrem in medium prophetias .’difcipuli vero tune nihil horû intellexerunt, quac videlicet per propheras feripta erant,fcd erat ficutidéfcripfit Lucas, verbum hoc abfconditum ab cis,fiue ignoratum; hoc inquam, Tertio die refurget.’necintelligebant quçdiccbâtur deillo,(îcud etiam dixi« mus in fine tricefimiquinti capitis . Addit quoque ôf aliam huius ignorantiçcaufam Chryfoftomus.’quia de alio quidtm qui ab alio ex« citatus effet,audierant amp;vidcrant.'de mertuo veroqui feipium ex« citaflèt,necp audierant,neqj viderant. Prætcrea ôf de co quod occiden dus effet Chriftus,vbi ad humanas re(piciebantoperationes,credebâC hoc Ôd contriftabantur; vbi vero diuinas in mentem aflumebant, in« creduli permanebant,necintelligebani quaedicebantdehcc i.nôfufci« piebant taies de hac re fertnôes, fufpicâtes ôc hos aliquâ effê patabolâ*

TVnc tccelfit aJeum mäterßliorum Zebed^i adorons amp;nbsp;petens ali^id ab eOtlUeaufent dixit eitQjnd uisf Alt illi,Dic ki fedeant hi duofihi meijUnus a dextris tms, aittr a ßni^lrts tvis tu regno tuo.) Quum quadragefimo primo capite dixiffëc S«pr4.ia» Saluator difcipulis, Quû federit filius heminis in fedegloriç fuar, fe« debitis amp;nbsp;vos fuper duodecim fedes, audiffenttp filij Zebedati (acob’ amp;nbsp;Iohannes arbitra« funt federn gloriç did thronum regni,quo Iero« lolymisregnaturuseffèt.Quumçp pauloanterutfum dixiffèt,Eccc afcê dimus lerofûlyma,filt; quæ fequûtur .’noneade affliôionibus intelle* xerunt,, vtfuperius fignificauimus, fed fperabant inflateiam r^num eius . Siquidem prophetas quoque audiebant appellantes Chnftutn regem Ifrael.Statimcrgo praecminentiae amorc capti funtî.nâ (e prac

CAPVT QVADR A GES! MV MTE R T, ^77 xx: cxtms honorari fdebant:fcd Petrum ttmebant ♦ fdeo primum quid?, vt ait Marcus,tpfi foli ad eumaccedunt dicenres : Magifter volumus vtqutcquid petierimus facias nobis , Ille an tem dixit cis : Qiiid me vuîtis facere vobisrAtilli dixerunt eiiDa nobis vt vniis adexttls tu* is, SC alter a finiftris tuis fedeamus in gloria tua. Verum non cogno-feentes ideofepalïos elle repuICim,quod indigna peterent: ad fuppli* cationem alTumunr matrem. Interrogat autem Ciiriflus primum quidem iHos,deinde ÔC matrem illorum tanquam homo : fimul etiam vt eorum rcfponfio ficretquodammodo affedus lui confeffio.

R,ejjgt;ondenf iiutem It/us dixit: Ne/ciiis lt;juid petitis^) Demeeps illis rc* fpondet, vt qui matrem fuam fubmiferant, vt pro ipfis poftularet : èC ait: Nefeitis quidpetitis. Sedereenim a dextris aut a finiftris in re* gno mco,magnum eft, ô(^ fupra dignitatem non hominum tantum, verum etiam fupernarum virtutum . Siquidem regnum meum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,g

eftex hoc mundo, prout vos putatis. Qtiia veroopinabantur tempus illud non regni folum eftè ,fed etiam requiei; hoc quoque, quod in fe cft, corrrigit : dcmonftrans hoc potius elle tempus af Hi et ion is Qi. dis. Aitcnim.

Poteilis btbere poculum tjuoJ ego bibitnrus l'uni, aut baptifmo lt;Wo ego hapti^or barti-Poculum dicit mortis ;ÔC baptifmum qui fit per fanguinlt;m, Nam poculum Ô6 baptifmum vocat cædem; poculum quidem,vtpo te Leto animo pro hominibus fufteptam; baptiimum veto, tanquam purificationem ipforum. Addens autem,Qiiodego bibiturus fum, óó Quo ego bapti2or,fubindicat,quod qui aftlidionibus eins no comma nicat,neq? regno fuo communicabit.

Dreunt ei:PojJumuh) Omnia promittCt,petitione cofeq cupictes. Chryfoft autc dicit,q, neep poculo baptifmo intelledis,a fola animi promptitudine gratiam quçrebant.Quid ergo Chriftus Z

Er aitillist Poculum ijuidem meum bihetn., hipti/mo ^uo ego baptiser bapti^dbi^ mini.) Prophetabatcis, quodipfiquoqueoccidendiclient, acmar* tyri-j morte honorandi. Et de lacobo quidem nouerunt omnes , quod ab Herodc Tetrarcha fit interemptus . De lohanne vero quæftioeft apudmultos. Aiuntenim quod quia infallibileeft CHRISTI vati* cinium, Qc die nondum martyrq mortem fuftinuit, nondum mortu* eft, fed adliuc viuit: Qi cum Enoch SC Elia circa feculiconfummatio* nem occidendus eft . Chryfoftomus autem manirefte docet, quod mortuus eft QC interemptus . Nam interpretando eins euangelium, aitdeillo fecunda homilia : Euangelio totum •comprehendit orbem , corpore veto mediam obtinuit Afiam, dico fane Ephefum: anima au* tern ad ilium fecellit locum qui fandis congruus eft. In prima vero di cit, quod etiam Chrifti bibit poculum , 5C baptifmo eius baptisatus eft: voluntatc enim QC hie interemptus eft, plagis martyrij fufeeptis, amp;nbsp;paflus innumera propter CHRIST V M pericuIa.Nam athleta ac martyr dicitur non folum qui violente mortuus eft propter CH RI* STVM, verum etiam qui flagellatuseft, aliaque multa palTus pro* pter cum, Inuenimus fiquidem Si pofthunc plerofque certafle qui* dem

dem, verum animam in pace Deo commendaflè : nee propter hot di* cetqiiifpiam eos a martyrij' excidiflè dignitate« Quod autem mor* tuus fit, ipfe idem ait: in euangelio quidê dicens ; Non dixit ei lefus, Apocalt »I, Non moritur . In Itbro autem Apocalypfis fub perfona Saluatoris:

Et dabo duobus teftibus meisSt prophetabunt tot diebus t amidi fac Scjo communia cis .Hi autem funt Enoch ÔC Elias.

here, Diebus mille Jiicentis Jèxagbitat non fuit tarnen animus ^uic^uam immutare ab eo quad in noßro Tepertum e^ exemplart ♦

Sedere autem a dextris meisaut aßni/lris, non eR meum dare, fed ijs continget, lt;plt;i' bus paratum eüapatre meo^') In præcedentibus diximiis, quod federe a dextris eins aut finiftris,exccdit dignitatem non hominum folum ve* rum etiam fupernarum virtutum; nullus itaquefedebit. Et quomo^ do hic dicit, Non eft meum dare,fed ijs continget quibus paratum eft a patre meo ƒ Oftendit enim quofdam fefltiros . Dicimus ergo quod quum præcminentiam inter difcipulos peterent, nuneCHRISTVS cathedram a dextris 06 finiflris,dicit primam inter ipfos federn, qua Petrus öó Paulus dighi habiti funt principes difcipulorum, vt qui plus caeteris laborauerunt, Etquomodo qui omnipotens eft,adhanc dandam redditur impotens ƒ Qiiod dixit,Non eft,non impotentiç eft, fediuftitiæ. Nam quia gratis fibi dari primatum petebant: Non eft inquitmeum dare gratis primatum fiue primam federn : id fiquidem fignificat Dare : iuftus enim fum, non perfonarum acceptor : fed hoc (ait) eft illorum, quibus paratum eft a patre meo, Paratum eft autem his, qui digni funt vt hocconfequantur,Non enim fola milii caede cos« municare, primam conciliât federn : fed primas omnium ferre etiam in caeteris virtutibus. Indeautem maximetraduxit illos', A patre mco autem dixit, turn vt patrem honoraret, turn vt feipfum demon* Iob4n.»o* ftraret tanquam idem cum patre potentem . Ego inquit SiC pater v* num fumus.

Et quum audif/ent decern indignatißtnt de duobus fratribus.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Duo quidem

fupra decê difei pulos elati fuerant : decern vero de duobus inuidebat, eo quod primas fedcs defiderauerant; QC ita omnes imperfedi erant. Nondum enim fpiritus fandus defeenderat. fed poftmedum ipfos p* fede cognofeito, Sé videbis omni affedu liberos ,acinuicem extollen* tes, Sé mutuo primatus concedentes. Tuncitaqueindignati funt,fi* uegrauiter tulerunt. Siquidem quando frequenter CH RIST VS il los præcæteris honorauerat, non acgretulerant, ipfum fcilicetveriti* Quando autem per feprimatum petierunt, indignati funt': SC maxi* mecognito quodexauditi non eflent: ex præceptoris enim refponfio* ne intellexerunt quid petijflcnt.

IE S V S autem aduocatisUlis dixit, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiia duo ab alljs diuifi' ad

cum acceflerant, Sé aftantes colloquebantur, aduocat Sé alios :ac pri-mum quidem turbatos plaçat, per coadunationem quae inter fe Sé iU , los crat.Deinde ait:

de dnanoe _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jprincipes Gentium dominentur eistOquot; ^ui magnißnt,poteßatem in easex^

CAPVT QVADR A GESIHV MTE R Tgt; 179 ercMf, No«ifit4«(emeTiti«;erKoi.) Cognitoquod hoe fine dnoi’Ii pene rant pntnatum.vt cacrcrorum haberent pnncipatumrhoc intenta car^ pit quafi a Gentibusfumptum.Principes inquit Genriuin,Slt;f qui ma gni funt inter illas,dominantur,ôô poteftatem exercent in alios « Non ita autem erii inter vos qui mei eftis ♦ Deinde docet etiam quo padîo oporteat parare primatum, Audi ergo quid dicat.

SeJ qmfjuisHo'iUerit inter uof magnm fieri, fn ue/ler miniüer: ^uicunij- uoluerit in^‘ ter ms e/fe primus, ßtuefterjeruus,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicut fuperius eofdemdixrt Princi*

pes Magnos.'itaâC nunc eundem vocat Magnum amp;nbsp;pnmum.Hçc autem omnia ad fubied’ionem dixic,vc quç fingulis vtilis eft. Dicit er go:Poteftatem in alios cxercere,Gentium eftrego vero legem vobis fta tuo parandi principatus, a ininiftrando altjs,eifcp feruiendo. Qiiienï hoc tacit, ilium ego magnum ac primum declaro, Slt; hic apud me pri:« matum habebit.JDeinde feipfum quor^ ponit inexemplum,qui non fo luin omnibus miniftrec,fed etiam pro omnibus moriatur.

SicMf filius homints non uenit ut.fihimim/iretur , fed u: mini/lret, nbsp;nbsp;nbsp;tradit animant

fuam redemptionsmpro multis-} bit ihquit hic aliorum minifter amp;nbsp;féru’, quemadmodum ego notvVeni in mundum vt aliquimihi miniftrarenc. Qiianquam enim focrus Petri fiC'Martha foror Lazari, aliçc^ mulie* Tes miniftrabant ei,nontamenquafi ipfe harum minifteriacuperer. Non ergo veni vt miniftretur mihi ab aliquibus, fed potius vt ipfe a-Irjs miniftrem,curans aefanans quorundam animas,quorundam cor« pora,quorundam SiC animas Ô6 corpora; quodep minifterio ac feruitio maius eft,vttradam animam meam redemptioncm pro multis, qui fer ui fadierantdiaboli. Multis autem, dicit nunc pro omnibus . Frc« quenter enim feriptura multos dicit pro omnibus . Itaque pro 0« mnibus tradidit animam fuam, omnesqj redemit : quanquam multi fuafponte in feruituteremanferunt. Quodam etiam modo animam fuam tradidit patri. Exclamauitenimmoriens, Parer in manus tuas cômendabo fpiritum meum. Atqui non a patre,fed a diaboloderineba mur.Aduertendum autem ad difficultatis folutionem,omncm redem« ptionem fiue precium liberationis in alqs ,fitam efle aut venire in po« teftatemeius quialiquos retinet, eosep qui detinentur perillius ma« num liberari Pretium vero quod a Chrifto datum eft,vtpore differen-« timodo amp;nbsp;omnialio pretio fupcrnaturalius,liberauit faneeosqui de-tinebantur: ipfum vero non venir in poteftatem eins qui illos reiine« bat,quum illud non poftet accipere.Patri autem hanc tradidit,tanquâ animam filij fuûideo etiam quafi dato iam pretio, quanquam non po« tuerit illud tyrannus accipere,liberati funt quidetinebâtur. Et quo-modo tradidit animam fuam redemptioncm pro multis t’Quiavolun tarie feipfum in mortem obtulit pro libertatehominum: moriens eni, apta occafionc tyrannum pcrdidit.tanq occidentem illum qui peccaio carcbat.Peccatifiquidem mulda,eft mors:folus autem Chriftus pec« catum nonfecit. Scire aût oportet, quod non folaChrifti anima vocat redemptio noftra,verum etiam fanguis ipfius. Iraq; quæ nunc de ani* ma eius ditfta fantjde fanguine quoq; eius dicuntur.

T egreJientihus Ulis ab lericho Jetjuuta eR eUm turba multat Et ecce dito caci feJentes Ä-^iuxta uiSyaudito ijuod kCus tranjiret,clamau€runt dicentestMilirere nofirifili Dauid.) ' Simih'a quoqj fcriptafunt decimofeptimocapKCjibi ergoqugre enar« rationem intégré confer»ptam.

Turba autem increpabat eos ut tacerent.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Imponebat illis fitentium in.

Illi uero awplius clamabant dicentestMiJerere no/lri fili Dauid.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vide perfcjs

uerandam« Hos imitemur ÖC nos, qui animçoculi's excæcati fumus: ÔC clamemus ad eum ex toto corde. Q_uod fi ab aliquibus impediti fue rimuSjintentiorem reddamus deprecationcm,necdefiftamus; ÔC eum omnino fledamus fi'cut ifti.

Et Rans Iefusua:auiteos,dixitif-: Qujd uultis uifaciam uobis^ Dicunt illitDomine ut aperiantur oculi »oßri.) Qiiare l'nterrogauit illos ƒ Ne putarct quifplam quod alla volentibus acciperc,ipfe daretalia.Etcur non requifiuit ab ds fidemf Qiiia fidei demonftratioerat clamor perfeuerantiain eo, quumalijfilentium ds imponereconarentar.

Mifertus autem lefus teligitoculos eorum, nbsp;nbsp;nbsp;protinus uifltm receperunt oculi illorutn,

fec^uutifunt eum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non foliim perfeiierantes erant, fed amp;nbsp;gra« fe^

quebantur aim,rependentes beneticium. Aiunt autem quidam vnum herum cæcorum infigniorem futfle, de quo a Marco fadaeftmentio tricefimoprimocuangclq fui capite.qui Bartimeu.$ dicebatur : aLuca vero fcxagefimo quarto fui cuangelij capitc:alterum autem, ab his ütf lentio præteritum tanquam illius miniftrum: quemadmodum faneet dc duobus dgmoniacis duodecimo capiteprçdidum eft:id^ coniedu-ra alîèquuntur, eo quod eadem 8C dixerint 8gt;C audiuerint, ac fimilitcf fequuti fuerint.Ego vero re attentius confiderata,alterum ab his duo* bus cfle dico eum,de quo habet Marcus; rurfumtp alterum abeo, dc§ Marcus ,illum de quo loquitur Lucas» Is fiquidemdequo Marcus jVO* ftem prae nimia feliinationcproiecit; SC fine contadu fanitatem acce* pit.Is autem qui apudLucam eft,Chriftopotius ingredientc Jericho, amp;C non egredientCjfanitatemeft confequutus . Huiufmodi etiam opi^ nionem mihi confirmât Chryfoftomus , qui de illis vtpotealijs nihil omnino fignificat.

Et g«Hm appropiti^uaßent Ierofoljmis,uetiißent^; Eethfpbage admontem oliuarumttuuc '2ejus mißt duos difctpulos dicens illistite in ca/lellum ^uod contra uos e/i,amp; confeßim inuenietis aßnam ^Itgatam amp;nbsp;pullum cum ea: foluite amp;nbsp;adducite mihi ♦ Et ƒ ^uis uobis guipas pidmdixerit,dicite:ï5ominohisopuse/î: nbsp;nbsp;nbsp;protinusemitiet eos.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jam morte fua

appropinquante, maiori autoritäre negotia attingit ; ÔC quia de afina Sc pullo prophetatum erat, nunc tanquam omnium dominus iubet bis

C A P V t CLVADRAGESIMVMQVINT» »6» Method hts quos emictebat vt dicant,Domirto hfs opus eft Qc poft habitû vfü reduct hos ad domina eorum*Scd Matthæus aftnam dicit SsC pullum: Marcus vero pullum folum.Inuenietts inquitpullum alligatumjfu* Mar.n, per quem nullus hominum fcdit.Sirtiliter autê fcrtbttet LucasJohâ^^ Luc.19, ncs vero pullum alînæ hune appellauit,tanquam tencllum afinum. Icha^.tzt Quid ergo dicemus c'Qiiod vtroqj opuserat Chrifto;fed pullo vt fupet cum veherctur:alîna autem vt pullum fequeretur;cxplebat cnim my=» fterium quod futura præfigurabat ♦ Et erat pullus in figuram nout e Gentibus populi,venturi adfidem quæ eft in Chriftum.’qui addiutnp legis iuguminexcrcitatus erat: fuper quem nullus hominum fédérât^ propheta videlicet vel apoftolus ♦ Afina vero in typum veteris c lu# dacis populi fubiugo legis dcgcntis.Et pullus quidem Chriftum vehit infidcntem:afina vero fequitur:doccnte rc ipfa, quod poftquam Chri#: ftus Gentibus infederit,8C in âs tanquam tn fe credentibus requieuc rit,fequcntur ÔC ludæi.Dicit enim Ô6 Paulus:Cæcitas ck partefadta eft in Ifrael,donee plenitudo Gentium intrauerit: ÔC tune omnis Ifra elfaluus erit.Propterea ergo Matthäus exada diligentia vtriufc^iu=« menti mcminitxçteri autem breuitatis caufa pullum quidem feripfe^ runt,co quod fuper ilium vedus fit Saluator:afinam vero ftlêtio prp:# terienint, vtquæ tantum fequebatur. Vedus eft itaeç fuper pullum Chriftus.’fimul prçfigurans,vtdidum eft,quod futurum eranfimul tiam,quiacpntingebat quofdam imbecilliores indigereiumentis, ettâ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

in hoc modum pofuit,oftendens non oporteredifcipulum fuumequo aut mulo vtijfed afino:ôf vbic^ folaid fieri neceffitate,

Hoewern totumfa^fum e/l^ut compleretur quod dicium eü per prophetam dicentem: Zachtir^^, Dicite filia Sion,Lae rex tuui uenit tibi manfuetus afcetidës fuper afinum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pullum fillu j^^te turbet quo^

fubiu^alis.) nbsp;nbsp;nbsp;Hoc,Quid.’’ Dtfcipulos miflbs elïè vt afinam ÔC pullum Lacpropfjctw ajï

adduccrent.Prophetam autem dicit nunc Zachariam . Compléta eft numafcuhnooenere itaiç huiufmodi prophetia.’eius vero completio rurfus fada eft alteri’ uerterimus^ Adid rei prophetia,puta fidei GenrûnTi vt dtximus. Filia autem Siont eft enim amp;■ autoris c* ipfaSion,ficutfilius hoîs ipfe homo. Nam ÔC hoc idiom a eft Hebrat#' narrationos coeoit cg phrafis.Et Sion quidem eft lerufalem.’rex autem Sion ipfe Chrift’, etQracü uocabulS vel tanquam Dcus,vel tanquam e regia Dauid radice progenitus: vel ’éfos,quod ta afinÜ etiam tanquam is qui in earn plurima contulit beneficia . Venir ergo fi^nifeat a afina id ad earn manfuetus : nccç fatcllites habens,necp qui lanceam, gladium, permittit, maxime aut faces ferant.fed multam prç fe ferons manfuetudinem ac humani» ^„5 hica^eat articu tatcm.Sedens vero fuper aftnum ÔC pullum, non diuifim,modo fuper /q. Pr^eterctf apud hune,modo fuper illum.’neq? tanquam fuper bigam abhis tradâm,fed Zi(charialitera.7en^ afinum 6Cpullum,intellige ipfum pullum,afinum quidem natura,pul interpréta «0 habet him veroætate.Tu ergo interroga ludæum quis rex venerit lerufalê 'óvo/j fed uTrolvyt afino^ pullo vcdusrnullum enim aliûdicere poterit prgter Chriftû. op.i.fubiugale. In Aliter quoq; filia Sion e/l lerufalem,eo quod fubiebla fit monti qui uocatur Sion» Diciquot; liebraica autem 0» tur qaoq; ipfa lerufalem Sion , propter montem Sion qui fupra ponitur,utfit metapborica ap^ rigine hac diflto hamor^afi

Euntes autem difcipuli feceruntficut pnecepit illû lejîa,0* Juxerutit afinam amp;nbsp;pul^f nu mafeulino genelt;» I«w.) Marcus autem particulatius récitât id quod fecerunt. Ait rc «Bii fionific4u

enim : Abierimt ÔC inueneriint pullum alh'gatum xiixta lanuam foris inbiiu'o; fokmntqueilkim, Et quidam eorum qui ibi ftabantdixcrûc CIS, Quid facitis folucntes pullum.'’ Atilli dixerunt ficut praccpcrat lefus, Ô6 dimiferunt eos ,Hxc fane Marcus,ianuam dicens domusdo minorum pulli. Confide?a autcm quod omnia ad prefigurationcm fa* cianc. Sieur enim afina SC pullus funiculis alligati erant tons in bi* uio, ita quoque antiquus ludæorum populus,nouusqj Gentium, pec catis alligantur extra ecclefiam in vita: Nam hanc per biuium intel* ligimus . Etquemadmodum Apoftoli foluta ilia animalia adducunt ad Cliriftum.ita fane dt iftos .Ad bæc ficuti tentaueruntquidam pro* hi here Iios,putadom ini ipforum,ficut dicit Lucas :audito autem quod domino his opus eflèc,conceîlèrunt:itafane SC in his.uentant quidem, qui dominantur cis dxmones prohibere : auditovero quod Deo his opus eft, permittunt.

Et {vCHerunifuper toi iieflimentaßia,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pofucrunt SC fupcr afinam SC

Er (edit fuper ea.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Super eai-puta veftimenta quç pullo erant fiX

Hac comojf adiM» perpofita. PolTunt autcm difcipulorum veftimenta recondition' intel* xitexpoßtione, qdquot; h'gentia dici virtutcs,quæ intelligibiliafunt animç veftimenta,illosa* ^rpud {jracoi «ù? dornantia qui Chrifto adducuntur.Lucas autem dixit, quod di.ftipulf fenfutn faciat ambi impofuerunt lefum fuper pullum ; difeipuli enim verbum Genttbus gnu.Hideaut in no fijperimponunt.

ßrii additiuncuUs^ PlurimuMtem inrba brunit in uiäueflintenta fu4.) Oftendcrunc quod ^lfƒarM exem plufquam prophetam eum habebant: ideo etiam excellent! modoipfd plarioruleSiione in honoraueriint.Nam SC modico ante tempore quum Lazarum refufei-frincipiolibri tditi taflet,magnam apud eos reuerentiam acquifiuit. Abtjeiamus ergo fid xitnw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nos corporis ornatum propter Chriftum,0^ ornemus viam cius, ab*

Al'ij autemc^edebant ramos de arbortbus (J /lernebant in uia.) Marcus veto çotlèdJ^ixa- dixit. Eftautem ramorum congeries .Oliuarum nem* pe rami erant.Nam tunc montem oliuarum prxteribant,

Turbie autem qute prteibar^CJ ^ute fequebantur damabant dicentesi Hofannafilio D4 uid,) Hofanna Hebraicum eft, SC fignificat interdum hymnum Hine plane lii^et fine Iaudem:quandoL^ veto ferua. Nunc ergo tantundem eft ac fi di* autorem nc^lTuut»^ cat,Hymnus filioDauid.

pote Hebraicoru literarum ignarum ad euttdem cum Hilario impegi/Je lapidem.Nam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoßana^

diSliones dute funt,lt;juaru prior hofia imperatiuus eft ter tire Hebr^eoru coniugationis fgnißcans idem ^uod faluunt faercuius firesJiue radix ^uam uocat efi^’^'' iafidd efl filuauitt altera pars interieSiio efl efflagitantis «el ob^ leftantUjdc fl dicas Saluum fac obfecro,ut habetur pfàlmo, n 7 • Potefl etiam diSium uerbum in prtediSia impe raüui perfinahabere hofa,utdicatur 1 hofi nd.* itanoflri uerterunt» Q^dautem citur,Hofla na fllio Dauid,ir Hofla na in excelfls,phraflm optnamur eße Hebraorum^^i hofia na ran^uam para ticulabene ominanns uel precantis if aedamantis, uanjs addere filent diSiionibus,ut rZ capiatur pro rdp rjop: ^emddrnodü apudHebraos articulusdatiui,nonnunguam etiam defignat accufatiuum C Ef tv roTa* « lt; SOIS capiaturpro b L rols U’^isoiscfui es in exelfistficut 0 tv Toîo'ouçavoîo' qui es inccelis» Efi ergofinfis» Saluum fac obfecro fllium Dauidtamp; f duum fac objecro tu qui es in excelfis»

C A P V T Q.V ADRAGESIMVM QyihîT. is; domfno.Bcnedi(fïus qm* vènft a Dfeo, bencdtôus qui mifluS eft a Deo. Marcus autem addidit : ßencdidum quod venir regnuim in nomme dotnini patris noftri Dauid. Exiftimabantcnitn,quod erigcietür ab* fcdus thronus regni Dauid : vnde gäudcntcs dicebailt, Behedi(fiunt quod redit regnum primi patris noftri Dauid. Quod venir in nomi#. ne dotnini autem, hoc eft a Deo. Johannes veto dicit,Beâedidus qui venir innoîedni rcxrfracI.Verifimileenim eft tune omnia fuiftèdicîa a turbis quæ præcedebant dC quae fequebantut : quacqj egteffæ eranc inoccurfum eius.Intelligitur etiamjn nomine domini in maieftaté domini,in ordine regio.

Hoj4ngt;t4Ïw excefßi,} Laus in excel fis .Laudent etiattt qui funt iri# tercxcelfas viriutes fiue angelos Dcum qui nobis raifit regem, ac in* ftaurauit regnum Dauid.Lucas veroloco Hofanna in excelfis,dixit' Gloria in excelfis. Hie autem QC de difei pulis fcribit, quod dicebant, Benedidus qui venir rex in nomine domini, pax in coelo amp;nbsp;gloria iii excelfis ♦ Confidera vero quomodo in tali plaufu tantocß clamorc,pul lus quanquam omnino indomitus , manfuetiffime tarnen incedebat, prxtigurans plane Gentium obedieniiam,amp; omnimodarn eorum ad difciplinam immutationcm.

Qwm^ueintraljet ipf?IeTofolymit,comtnota efl uniuerfa ciuitis dich, Qjçs eR hic^ Commota eft, id eft,turbata^ft, excitato tumuliu proptet plaufum ÔC fauores,

Twrlke Mero dicebjntfHic eR lefus prophetatt Galiltfeei) Êtfî pluf quam prophetam cum habebant,ptophetam tarnen cumdicebant.’quia ■nihil excel fius concipcre poter ant proptet Humana eius opera* Lucas * autem dicit,Et quidam phatif^orum de tutba dixerunt ad eutti, Ma* giftcrincrepadtfcipulos tuoS.Et refpondensait illis,Dico vobis,quod ft hi tacuerint,lapides clamabunt. Inuidia enim ttioti dicebant, Prohi* bcdifcipulos tuos,ne tehiiiufmodi plaufibus aefauoribus profequari tut. Dicens àutein, Si hi taaien nr, lapides clamabuht:oftcndit, quod Impoflibile fit fuam taccrigloriam. PcfTuntquoquelapides dici ,qui ex Gentibus credidcrunt,tanquam piius menteinduratiac infenfibi les addiuinam Dei cognltionem,qui,poftquam Apoftoli morte tacuc luntjiam clamant prædicantes.

Et in^eflits fft lefls tetnplum Dfi, eitcit otnnef nfnilentcs ac ententes, menfafl ttumularinrum meriit,« fedilia eorum ^ui columbas uendebant,) Similia quoque , dicit Iohannes: fed iHequldem circa principium euangclq: Matthxis us autem ceteridta finem.Manifeftum ergo quodbis hate fee er it CHRlSTVSjVarrjfqUe temporibüs. Et tunc quidem dicunt ei lu* daci.Qüod ftgnum oftendis nobis ƒ modo autem racen t. EtVideabic* dionemeofum.Intcmploflquidêcauponabâtur :óó hi quidem ven* 'dcbantindigentibus,quae adfacrificium aptaerant,cues dico, boucs accolumbas: ficut Iohannes m3nlfeftauit,filt; fi quid eft fimile . Altj veroemebant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem pro quibus vertimui Numularios,

fuhr tnenfarrj fiuetrapc2eiç,ÔCquos multi KaTaÄ^aKTaö-vocant,lTOceft dicitjCambiatorcs. Nam KcJ^ußoo- obulus, S)C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cotri

' * ■ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ó: ft muto^

muto dicitur . Ingrçflùs eft ergo CHRISTVS tcmplum cum magna libertate, tanquam paterfamilias domum fuam, SC eos qui iam didi funceiecit, acpotcntiamlt;juam vt Deus ad omnes habebat manifeftans, 6Cpropter immunitatem a peccaeo confidens, hinequi* dem ornatus tempH fui curamhabet,hincaurcm facriticjcrum qux perfanguinem â'unt reiedionem maoifeftat« Prxtercainftruit nos, vt pro cGcIefia li here agamus,

£t uit illis,S£riMum eftZDomw meit^domus omtioniS'ifocitlitur,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scriptum

Voi Autem feciüif illam ]jgt;elmcAm latromm. ) Latrones nominauit eos , qui'in illo cauponabantur, quod, admodum latronum lucris in* hiarent:Iatrones ftquidem lucri auiditatc tenentur^ Aut quia ea quæ vendebantur ex rapina vel auaritiaerant.ln leremiaautem fcriptum eftjNum fpelunca latronum domus mea eftj*

in’' T aae/Perunt’ad eum claudiamp;cieci i» templo, amp;quot;nbsp;atrauit eof^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Claudus eft

jL-zquifquis non reda ad virtutem incediu Dt cçcus eft omnis, qui quod bon um eft ac honeftum non-intwetur.

Vi entes autem principes facerdotum faibit mirabilia fecerat\ tc claf mantes in templa dicentes^Hofanna filio Dauid, indignati fuM,) Dilpenfato* tic ordinauit Deus, vt pueri quoque laudarent etim: quo ab omni con tradidione excluderentur ludæi, videntes iilios qui apud fefueranc enutriti ac tnftrudi,mirabiliter ac fupCTnaturalitcr motos adChrifti laudem. Verum ills fiuntxx hoc multo impudentiores , atque inui* dia dirupti infaniunt^

Ef dixerunt ci, Audis^idtHi dicuntf) Oimpudentiamrarquum po* tins erat vtdiceret eisChriftus;Auditis quiddicunthi filqveftri^qui me nunquam viderunt/

lefus autem ait illist Vtiijuc.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omnino inquit audio. Et quia plu*

rimum impudentes erant ficut diximus,tncrcpatoria vfus eft refpd fionCjdicens ♦

Nun^am legifiist Ex ore infantium tl3‘ daRenthimferfeci^ii laudemf ) Da* uid didum eft,quo eaquæ tunc fiebant ptophetauerat. Itaque ftupo replcniftirnum eft hocrniraculum. Tunc enim chorus puerorum la* dentium dare loquutus eft. Siquidem non fimplicitcr pueri erant, fed pueri infantes ac ladentes . Pcrfecifti vero, id eft perfedam ex tmperfedo orc fecifti. Bene autem dixit. Ex ore infantium. Nam os eratinfantium; id autemquoddiccbatur,potentix ipfius erat,qux diftttam reddebat immaturam ladentium linguam. Et hoc quoque miraculofe fadum eft ad difcipulonimconfolationem,vt de feipfis to* fiderent, quod qui difertam fccetat balbutientem linguam, fapientem etiam fadurus erat eorum ruditatem . Erat amp;nbsp;hoc figura Gentium, qux quum adTheologiamdiuinaverbabalbuiircnt,repcnteita

C A P V T Q.V ADRAGESIMVMSEPT, i«5 xxt perfedc rcfonarunt,vt ab omnibus cxaudiri poflènt.

Er relira illif exiuit e ciuitate in Bethaniam, lt;t2t Jemoratu! tft illic») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exiuit

vtafFcdus tumorcm inillis reniitterec, ÔC ncctafaminuidix eoruni ignem extingueret.

MAne uero renertês in âuitatem e/ùrijt : uifa fieu quiJam in uia,uenit ad eamî nihil^ue inuenit in ea nißfolia tantum, amp;nbsp;ait ilh: Nunftam ex te fru£lut naßattir inßmpitemumtamp;'protinusexaruitficus^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Quia frequenter demonftrauerat potentiam fuam, qua beneficia prarftabat; feucram autem ÔC vltionis inflidiuam, nefcmel quidem: iametiam demonftrare cam intendit, vt hie quoque difeipuli confide* rent, quod potens eflèt vicifd infidiantes ludaeos, quodque nori pate* retur non volens ♦ Hane autem in hominem non exereet, vtpote ho* minum amator, fed in plantam. Ideo fe finxit efurire, Si venit ad fi* cum,fi fortcineaquippiam inueniret,ficutdixit Marcus. Atqui fde* bat fe nihil in ea inuenturum.Nam Si hoc dixit Marcus,addensqiiod no erat tempus ficuum.Difpenfatorieautem hæc effinxit,vt apta oc* cafione ad miraculi operationcm defeendat, foloque verbo ficum are* fcerc fadat, SC fuam punitiuam oftendat potentiam, ficut dus inten* tum erat. Arefacit quoque plantam ,quæ prac cæten’s maiorem ha* bethumorem, vt maius fiatmiracultim. Ne ergo inquiras,cur puni* ta fit planta, quæ nihil ofFenderat, fed folum intuere miraaiIum,eUnl* que admirare qui operatuseft. Punira eftcnim, non quod peccaucrit^ fed vt diieerent qui icquebantur, quod etiam vitionem fumerepof* fet CHRISTVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,

F (cus ffdii omatafolijs,ïudtetgt;rum erat /ynagoga,frù^im non habens iißitiaßd r«i fietudinum effiSiarum oiïentationem,taniftam folia producent f Vel etiam aliter: cultutdiuü^ nuf fti in umbrif if figuriscorporalibus erat,ac ludaica obferuatiùnei, poßunt ici feus Ülai.

Videntes: nonfiatim,fêddie fequenti. Ait cnim Matcus : Et qüurii iam fada clfet vefpera, egrediebaturextra ciuitatem , Et njane prac* tercuntes,vidcrunt ficumcxaruiflèradicitus.Recordatusque Petrus ait ilïi; Rabbiecceficus quamexecratUs es, exaruit » Recordatus e* nim execrationis oftendit ei ficum.

Reßondens autem lefus dixit eis: Sihabùeritisfidem,nec hafitaHerii!s,non/oluin ^uod de fieu contigit facietis, uerum etiam fi monti huic dixeritis, 'Tollere nbsp;nbsp;nbsp;proijee te in ma^

re,fet,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Similia quoque his dixittricefimo quintoeapitc. Quéc* Supra.i^^

reitaque ibi enarrationcra, per quam feire Si hacc manifefte poteris. Marcus verum lE S VM dixiflèrefert. Qiiiaimquè dixèrit monti huic, Tollere Si protjee te in mare, Si non dubitauerit in corde fuo, fed créliderit quod quæ dicit fient: crit illi quicquid dixerit, Mons tarnen etiam diabolus intelligitur propter elationem:mare veto abyi* fus 2lt; chaos fiuc vor ago inferni.

Ef bmnia^ttcunfte pctieritif in onttionecreJentes^lt;tcd[gt;ietis) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Marcus au*

tem dïxit: Etquæcunqueorantcs pettns ,credttequodacvipietts , ÔC ctunt vobïs^Omnia aut non fùnph'citcr intelkgû,led quç digna funt.

ipfe KeniJJêt in templum, acce^ferunt ddeum docenten fgt;rincifgt;ei ßicerdo^ nm fèniores poptdi dicenteitln lt;pia pote/late htecfaciif nbsp;nbsp;nbsp;({uis tibi dédit po'te^

ftatem hoicf) Quia mïraculacarpere non potcrant,ded«Sionc con queruntur eoTutn, quiin templo cmebant ac vendebant, dicentes: In quapoteftatebatefac«, prohibens quacnos non prohibemusj’ amp;nbsp;quis nbi déditpoteftatem hanc,cLU nullus rempli principatus commtirus eft.«' Atqui bonum opus fuerat operatus repurgato templo; verum in«? uidia,ettambonacalumniari folec«

Kejpondetu anten Jefus, dixit eis: Interro^abo uos amp;nbsp;ego unum fermonem, ^em ft 'i^xeritismihi, egovobis dicam in ^apole/latekac fjcian, Baptifma Iohannis wde en^t e ccelo 4« ex honMusi') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E cœlo, hoc eft coelitus a Deo* Ex homini*

•bus, id eft ab hominum praccepto. Vide autem quo modo non ftatim refpôditcis : nefeipfum magniftcarc vidcretur,ßd ne ipfum carperêf, gt;lt;]uaG' Dei aduerfarium , Quia autem Baptifta multa de eius magni-tudineteftatus fucrat: indeeos cdiüerfo interrogat; QC in perplexita* temcos concludicita vtetiam ipfiagnoftentes turbatiftnt.

Ai illi cogitabant intra fe^ dicentes: Si «jixeriwai.'E (cdo:dicet nobis: Quare ergo ne» credidiflis à:) Hæc cft perplexitas ♦ Dixiflet enim eis ; Qiiare non lt;redidifh's ci, quum multa ÔC magna de me diceret t' Nam fi his qux dicebat credidifletis,cognouiflètis vtiquein qua poteftate haec facia« Nunc itaque conuinCTmini,quod ftuftra lolwnnem habueritis prophe tam,quum illi non credideritis «

Si autem dixerimus: Ex hominibus: tinemus turban, Onnes enim habent Ichanneni tantjuam prophaam,) O miferam hominibus placendi captiuitarem* Deum contemnunt, homines veto timent ; QC ad eorum gratiam o* xnnia operantur.

‘ nbsp;nbsp;nbsp;Et rej^ondenres dixerUntlefù: N^imus, AitiUis amp;nbsp;ip/è: Kec ego dico uobis in

poteßate hacfaciam.) Oportebat quidem eos dicere,quod baptifma lo bannis aDeoerat, ÔC quod Iohannes aDeo milTus erat. Quia vero argui timebant, vt qui non credidiftè illi vifi fuerant, veritatem ab^ icondebanc* Ait ergo; Neque ego dico vobis quod feire cupitis ; non fiait vos veritatem abfcondens, fed refponfione iudicans vos indi* gnos, quitta dolofe verfamini.

,. Q^id autem uobis uuieturO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De his quæ dicam,Quum enim di*

lt;crc noluiflent vnde erat baptifma Iohannis, ne arguer en tur quode/ non credidiflènt, per parabolam eos aggredi parat, vt feipfos ipfi con^ demnenc tanquam incrédules,ôc dicit*

J-^OMO hifMat JMsfiliost^y acceJens äJ prior? Jixlti FJi ali hod:e,operjre in uirte4 Parabola WM. At ille re/jgt;onieni dixit: No!o. Poflmodum nero pœnitentia d'^^us abijttEt aC' nbsp;nbsp;nbsp;Judeos.

cedens lt;td tlterum dixitjtmiiter.llle nero rejjgt;onde»sdixit: E^o domine: Et non ibtjt^)

Hominem fignificat Dcum, tanqiiam videlicet huma mini aut ho* minum amatorem ♦ Duos autem filios cius, populum Gentile m ÔC Iudaicum,qui funt faduræ ipfius. Et is qui non promifit, fed tarnen abije, popuius eft Gentilis : qui veto promifit ncc tarnen abrjt, lu daicus ♦ Gentes flquidemnon promiferunt fe D^um audituras ,0lt;f ta« men poftea audiuerunt, obedientes CHRISTO ac Deo, ÔC in eum credentes: ludæi veto promiferunt, dicentes in libro Deuteronomij: Omnia quat dixit Deus faciemus QC audiemus : poftmodum autem _ ^*^7 *, obaudieruntjipfi permanentes CHRISTO acDeoincrcduli .

Hæc tantum de parabola elige Si intellige reliqua veto practereas quemadmodum SC in reliquis parabolis admonuimus , tanquam hoc folo fine in ca pofita quo firmtor eilet, SC ludaei nihil de feipfis intel* ligcntes,redam proferrent fententiam.

bmrn fecit uolnntdtem patris.^ Dicnnt ei: Primus.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coegit illos vr

didum eft,fententiam qua condemnarentur proferre. Deinde ad pu^ blicanos tranfit SC meretrices,lxgt;s plus q illos arguens.

Ait Ulis lefm: Amendico uobis, Pnblicani meretrices pralt;-edunt uos in re^num Dei.) Publicanos dicit qui pcenitentiam cgerantjbaptizatiqueluc* rant prgdicante lohanne, à meretrices fimilitcr prçcedût priora fu* munt. DeindeÔC ration?docet,quomodopriorafumunt,dicens,

Venit enim ad uos lohdnnes per uiam iußitia : non credidi/iis ei ; Publicdni uero amp;nbsp;merefrice; crediderunt Hit.) Venit ad vos non per ignauam vitam, fed per viamvirtutiSjVtfidedignus habcrctur,6c non credidiftis ci, quu reftpifccre admoneret,parariqj ad fufeeptionem regni Dei,

Vol autem uidentes, nec reßpuißis poßmodum ad eredendum ei.) Vos au« tem videntes,quo modo puolicani SC meritrices ad prgdicationem lo* bannis Conuerßerant,non refipuiftis aderedendum.^

ALIAMparaboIam audite: Homo tjuidam erat paterfamiliastjuiplantauituineam:amp;‘ Parabola fepem arcundedit ei: fodit^; in ea toradar:amp; cedificauit turrim'.tradtdit^i earn a^i^ ad ludgos. colis: ac perelt;^e profeSfus eü.)

Hominem fimiliter çnigmaticc fignificat Deö SC pattern propter hominû amorê,fid proprer parabolç morë,Plâtata aut vinea ab illo,po pup eft ludaic’, quâ plâtauic in terra ,pmiflîonis. Dicit enî Dauid,Vi neÂdeAegyptocri[iulilii,eieciaiGë(çsSC pl^tifiieâ» Sepesverolex^ *’ ‘ non fi f

non fines cam commifceri Gentibus . Poteft quoque dki fepes , Dei euftodia, qiiae vineam hanc ab omniû circSiacentiû Gentium infïdijs . cuftodit, Dcftruxifti inquitfepem eius,QC vindemiant earn om nes g prçtergrediuntur viam. Lacusfi'ue torcular eft altare in quo fanguis effundebatur, Turris vero templum,propter ftruduræ fortitudinc ac fublimitatcm. Agricolç autem, funt prindpes facerdotum ÔC feri bç,feniorefquc populi. His enim tâquam præccptoribus concredidlt Deus banc vincam.Profedionem autem patriffamilias, dicit Chryfo ftomus longanimitatcm ac patientiam eius in his qui peccauerunt.

Qmmw autem appropinijua/Jêt tempus fru^uum, mißtßruos fuos, ut acdperent fru^ iltts illius» Et a^icola apprehenßs feruos eiuSy hune guidem caciderunt, ilium autem occide^ runt, alium utro lapidauerunt ♦ Rurf um mißt alios feruos plures prioribus, fecerunt iltis ßmilitert) Frudus didç vinee obferuatio erat I^alium praecepto* rum ac virtutes» Seruiautemprophetæ:quos diuerfos,diueffifque rê poribus miflos ad repetitionem huiufmodi obferuationis mandatorô ac virtutum,vt didum eft, varijs modis punierunt. Marcus autem Lucas tres miflîones deferipferunt dicentes miflos cflè: primo vnû feruum, deinde alterum, poftmcdum tertium. Nec id contradicit his, quxfcribit Matthæus . Nam Qc hieperduas miflîones comprehendit omnes: ÔC fimiliter illi per tres : hic tarnen generah'us, illi vero parti* cularius,quietiam per vnum feruum omnes figni£icant,quivnamif* fione mifli funt,eodemque tempore. Quid eft autem quod dicit Mar eus. Et hune lapidantes ÎHn^aAotiuo'ap Qiiidam dicunt tantundem fignificari, ac fi dicatur, quodiniuriam in hoc collegerunt flue impie* uerunt . Ego autem puto iu.icpoiAaiult;rap fignificarc, Capuc illi corn* minuerunt ♦

Poftquam iteromlßtad eàsfiliumfuum dicens: Reuerelunturßliummrum,) Hoc dixit non quaii futurum : feiebat namque quod huncreucrituri non cflènt, fed tanquam id quod fieri debcret,ac Îî dicerec, Oportet vt reuercantur filium meum . Lucas autem ait, quod dixerit dominus vineæ: Quid fadam i mittam filium meum diledum : fortaflîs hune intuitireuerebuntur.Dixit autem,Quid fadam : non ex ambiguita« te, fed ex humani generis amore, oftendens quantum fine illi curç in-grati,nondum eos punire volendo: fedmodum quærendo,quo hos ex* afperatos, redderet manfuetos * Didio autem’/o-Mo-apud Lucam (pro quavertimus Fortaflîs ) id quod decens eftamp; çquum innuit.

Agricole autem uifo ßlio dixerunt inira fei Bic eR hares, uenite on idamus eum, Dccupemus hareditatem eius, ) Confîdera diligenter prædicit ea qux ventura erant. Atqui non occiderunt hune tanquam Dei filium. Non occiderunt cum vt Dei filium,ied occiderunt tanq vineç hçredem fiue tanquam regem Ifrael. Afpicientes fiquidem alt;^ ea quç operabatur mi racula,ÔC audientes ea quç fapientiflîme diflèrcbat:cognouerût quidc • apud femetipfos hûc eflè que prophetç regê Ifrael annunciauer5t;vcr3 inuidia deuidi fiCab ea cxcçcati,id faneoccultauerunt:confiliû vero ce peruntvteûocdderentjô^ ita occuparent,deinceps eius hæreditatem, hoc efl

CAP VT CiyiNCtVACESrMVM; t89 fioccftpopulum ♦ OccidamuSjinquit Marcus ,cum,SC noftra erft hac* rediras .Nihil autem de co quod in poftcrum fuccederet fufpicabantur* Ecenim viuens adhuc argueb«ccos,SC exprobrabac illis , non ramen à fides habebatur.

Et apprehenfum eum eiecerunt extra uineoDi öctiäftnnt.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Extra ter*

minos vineac lax, extraciuicatem. Nam huncextra illam crucifixes' runt. Marcus autem dicit,quod hunc primum occiderunt, deinde fo^ ras extravincâciecerût.Quid ergo dicemusyOjuodille Foras etjeere, iuxta aliud dixit fignificatum, vt tantundem fit ficut Hçrcditate pris' uare,prout illis videbatur*

er^^uenerit djgt;niitni uinete^^'id faciet a^icolif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rurfum cos

lnterrogat:vt contra femetipfos ipficöcitarentur,ac fefe prolata fenten tia condemnarent«

Dünnt ei: Mdot male per^. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mali quum fint, acerbe illos

Et Kirttitn locaiit alijs a^icolis, nbsp;nbsp;nbsp;reddent eifiit^HS tentporitw f ««*)

Nolentes propbetant ^ipfiquod futurum cft. Veniens cnim do* minus huius vineac, puta CHRIST VS hçres amortuis refurgens, ac propria poteftatereuerfus, tradiditcos Romanis in perditionem amp;nbsp;intcritum. Locum autem vineçlocauitChriftianorum Epifcopis, qui temporibus fuis, quando videlicet Chriftianorum tempora flore* bant »varias virtutes fruftificabant. Verum Matthaeus quidem ipfos ait Contra fefeprotuliflè fententiam . Marcus autem SC Lucas dicunt ipfum contra illos fententiam tuliffe. 'Vcrifimile ergo eft pri* mum illos tuliflè fententiam: deinde CH RIST V M dixiflè quod illi dixerantjConfirmando didum ipforum.Proprijffime autem dixit Lu cas,quod quum audiflènt dixerunt: Abfit» Antea cnim ignorantes, deipfis effet parabola,condcmnaucrant feipfos : poftmodum veto fententiam,confirmante CHRISTO, intellexcrunt ÔC dixerunt, Abfit.

DicitillisIES V S: Nun^tam legiftit injeripturis: Ldpiî ^em reprobaUentnt esdi^ Pfalm.ttT« ßcanteSy fjic fa^us efi in caput itngwIiO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dauidica propheti a eft.

Oftendit autem per hanc C H RIS T V S,quod omnino futura func quæ dixit, quæ etiam a fpiritu fandoolim praenunciatafuerant. Et quidem abeis occidetur CHRISTVS, fiuc reprobabitur: verum a mortuis refurgens , fiet in caput anguli. Quid eft autem hoc f Dicimus quod prophetiaC H Rl S T V M appellauit lapi» dem:aedificantes veto, magiftros ludæorum, quos etiam agricolas nominauit præcedens parabola. Reprobauerunt autem fiue reppu* , lerunt hunc lapidem , primum quidem dicentes : Hic non cft a Deo. Et rurfum: Htcfeducit mundum, aliaquefimilia : vltimo veto cru* ciligentcs, Caputautemanguli,eftlapis angularis. ItaqueCHRl ST VS fadus eft in caput anguli, fiuc fadus cft lapis angularis, quû afl'imilatus cft huiufmodi lapidi. Nam ficut ille coniungit in fcipfo duos parictes :ita ÔC CHRIST VS in feipfo duos coadunat popu* los,Gentilcm videlicet ÔC ludaicum, ac per fidem facitvnum. Qui* dam autem angulum intellexerunt ccclcfiam,vtpote fideles colliganté, in cuius

in cuius caput fadus eft CHRIST VS,caput videlicet fine principi-urn dominator. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ' gt;

A domino fa^us eH hie, amp;quot;nbsp;e/l mii-ahilu m oculis noflris^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etiam hoc

pars eft didæprophetiæjdocens, quod Dei quoque voluntate fiet hu^ iufmodi angulus,ideftconiundio populorum; QC quod admirationi apud ottines,crit hie angulus, non folum quia varqs adornabitur vir tutibus,fedetiam quia omnibus infidijs eric fuperior,

I Jeo Jico uobis, ijuod tolletur a uobis regnum Dei, amp;nbsp;dabitur nationi facienti fru^ui ifJiusO Regnum Dei dicit cuftodiam cius qua feruabantur : Na? tioneni veto facientem dignos eius frudus,vocat genus Chriftianorû»

Et qui ceciderit fuper hunc lapidem,confringetur-^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Offendens in ilium,

fibiipfinocebit, amp;nbsp;non illi;quod paflTi funt principes facerdotû 2d. (cri bg ac feniores populi*

Super quern uero eeciderit, eonteret eum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Super quemeunque aggra^

uaueritfe,noceftcui iratus fuerit, comminuet ôd difperget, acexter^ minabiteum,quodfadumeftin totum genus ludgorumjtraditö n5(p eft Romanis milifibus in direptionem.

Et quum audijjent pontifices ac phari/iei parabolas eius, eognouerupt quod defe dicereti quatrntes eUm apprehendere, timuerunt turbos: quoniam tanquam prophetam eum habe^ bant^) Vbiquehomines timent,CHRISTVS autem SC parabo las fane dixit,ÔC prophetiam adduxit: vt timoré correpti malitiam re‘^ linquercnt: ipfi veto oeddere magis ilium quærebant. Atqui feicbat quod mutandi non eftent.'attamen vbiep quod fuum eft facit, nihllque prattermittit eorum qug conueniunt.

^jjp.xxii T7 ffji’otidens rurfum IE S V S, dixit eis in parabo!is,amp; ait : Simile foSlum eH re-quot; * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JL/ g««OT calorum homini regi, qui fecit nuptias filio fuo, lt;2^ emißt feruos fuos ut uoea^

Parabola prgeedens ea tradauit, quae ad paffi'onem vfque contige* runt, puta Dei prouidentiam qua erga ludæos vfus eft,prophetarum cædcm, SC tandem ipfius Saluatoris occifionem.HafC autem qug nSc proponitur , eaquæ poftcrucem contigerunt indicat : regnum çoçloo rum 'Vocans Deum amp;nbsp;pattern : nuptias veto myfticam filtj coniun* dionem ad ecclefiam credentium. Duplicem autem intelligimus hu iufmodi coniundionem: 8C quæ hic fit per fidem ac virtutes exteras; Sc quç illic'magis fupernaturaliter perficienda eft ♦ Id autem vocat Nuptias ,tum propter defiderium quod habet ad ecclefiam, tu propter ipfius ecclefig gaudium, Siquidem SC Baptifta fponfum ilium appella uit.Seruos quoep dicit apoftolos,qui primum lerofolymisdocuerimt* Inuitatos vero,Iudgos qui primum adhuiufmodi nimtias fuerant in« uitati;olim quidem a prophetis, poftmodum vero a Baptifta : liquidé ad huncpopulQ ipfos feruos tranfmific. Prgterea 6C ab ipfo fpôfo» Et videhinc quidem ludæorum prauitatem; illincaute faluatoris bo* nita-

CAP VT QyiNQ,V AGESIMVMPRIM; t6i M4ttLxxa ftftjtem.nil eni'm ocdderunta'pfe uero qiium eflent homiddjjarfiim uocatcos adgaudium fempiternum,illi aiitcm ab co refiliunt.

. Rurfuft emifit idios fernes (licens:Dici[e innit4[is,Eaeprandtu^n menw pxratwn e^'lt;tM rimei altilii fnntjO“ ottnia pxntxtnenitc ad nuptijs.} Pn'orcs qnideni fcruos intelligic Petrutn, Sgt;C qui cum co erant: Pofleriorcs vero Pau* lum 2C fuos. Prandium autem 0^ tauros ac altilia madata fine pa* rata dixit iuxta morein qui feruari fokt in nupti'js. Et hic quidem di* ci poflunt delitiac diuinorum dogmatum.in future autem coclcife gau dium aefruitio, Per tauros vero SC altilia,pretiofitas ac magnificent tiaconuiutj declaratur.

llh nero fie^lexerunt ahierunt, alius in udhtti fuam , alius uero adnegotiationem fna»/,) Defpexerunt inuitationem.'abierunt ad propria opera;hQC eftjdctenti funt his,quae priora ac potiora habebant*

O impudentiam.Non folum non venerunt, fed SC cos qui ad fe mi Hi erant,contumeliaaffecerunc SC occiderunt, Et in præccdenti quid? parabola illi iugulati funt, qui trudus repetebant, in hac autem qui ad nuptias vocabant. Quid huicinfanix æquari poterit/ quo magis rexpatiens eft SC humanus,eo dunorcs cfFiciuntur hi ac ferociores.

QM/nijue audijjet rex ille,iratus efl: mi-Jis exeratibus fùis, per didit homadas il^ los Ü“ ciuitatemeorumfuaendit. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vide gubernationem ac t-olerantiam

inefFabilcm. Plantauit vincam 2lt; ad perfedum perduxit; tradidn ca agricolis, SC peregre profedus eft. Emifit in tempore feruos repetens frudus : bis interfedis , emifit alios: etiam his lugulatts , fuum mi* fitfilium diledum: quo etiam iugulato, patienter fuftinuit : imo mif* fis feruis homicidas ad gaudium æ ter num inuitauit; rroluerunt veni* re: rurfus alios mifit: illi autem SC hos interfccerunt. Tunc demum qiiafi infanabiliter aegrotantesjoccidit fccleftos ac perditos illos♦ Ex* ihd,iiht 6, ercitus vero eius, intel lige exercitus Romanorum.Omnes enim Dei funtrationccreafionis)qui fub Vefpafiano5C Tito homicidas iugu* Iarunt,acciuitatemeorum Icrofolyma fuccenderunt.

T«ne an feruis fuis, NupM ^idem paratce funt,qui autem uoeati erant, non fuerunt

Iff ergo ad exitusuiarum, nbsp;nbsp;nbsp;quotcunque inu(neritis,uocate ad nuptias )

Exitus viarum dicitciuitates SC vices Gentium , quæ vocautt exit’ viarum ,ftgnificans abiedioncm Gentium : in exitibus enim abiedi „ commorantur, Primum fiquidem Apoftoli ludgis prçdicabant, quu adhucapudeos eflent: poftquam autem tIios eiecerunt.dicit eis Pau* lus,Vobis oportuit primum loqui verbum Deftquia autem indignos *’** VOS tudicaftis,ecceconuertimur ad Gentes.Atqui poftquam refurre* xitChriftus, ftattm hos adGétes emifitdicens:Euntes doeeteomnes Gentes.Quomodoergo primum [udæis pr^dicauerunt? Scribit Lu cas libro Adorura.quod quum afeenfurus eflet Chriftus in coelum, dixit Apoftolis.'Accipietis virtutemfuperueniente fpiritu fandofu* pervos,0i eritis mihi teftes in Ierufalem,SC in omni rudæa5C Sama riz,SC vfcp ad extremum terrç, Ecce quomodo fignificaueric, quod a lerofolymis inchoaturi eflent.

egreßijerui illi in uias congreganerunt omnes ^uos inuenerunt,malos amp;nbsp;Icnos») Malos nominat mall's afliietos , aut intempérantes in afFeAionibus : bonos vero fimplices ac tempérantes ad irrationales impetus, quibus fimul Omnibus prçdicauerunt Apoftoli,omnes ex çquo inuitantesad coniundionem cum Chrifto,ö(S eam quæ in præfcnti eft fecuIo,6C qug etit in futuro*

Et implette funt nuptite dißumbentibus» IngreJJus autem rex ut nideret dißitmbenteSf •t’ uidit ibi hominem non neflitum ueilenuptiali •, amp;nbsp;ait illit Amiceijuomodo hue intra/li, non habens ueüem nuptialem') Dicens quod impiété funt nuptiac fine dom’ nuptiarum,fignificauit quod multi ingrefliiri funt vfqt ad mundi con fummationem.Infcquenti vero paraboladocet de futuro iudicio* Tu autem nihil profundius ftruteris, puta quis fit fponfus: amp;nbsp;quo modo fimulcum decenter ornatis ingrefUis eftis, qui nuptiali ornatu care^ bat,SC fi quid eft fimife.PericuTofa enim eft talium indagatio, SC pro-ptef profunditatem fpeculationis illorum,8C propter libertatem para^ bolçjfuamt^ legem,Siquidem id folum trahendum efthinc,quod nemi nem fecurum eile oporteat,coquod adnuptiasintrauerit,fola videlicet in Chriftum fide : fed poftquam baptifmate ablutus eft, opus eft veftc etiam nuptiali indui.'hoc eft,ornatum efleac dignum futuris nuptijs, Eft autem haec veftis SC ornatus,vita pura ac fplendida,in modum ve-ftis virtutibus contexta. Hominem itacß non veftitum veftc nuptiaj« Ii,appellauitomnem hominem indigne ornatum. Veftis veto non nu^ StialiSjVita eft fordida SC impura. Amicum autem dixit vtpote Chri ianum,quanquam indigne tali appellationeconuerfantcm. Atqui ß gratiam omnes vocauit: quomodo ergo eos ferutaturf Quia conuenit etiam cum qui ad nuptias vocatus eft, regio ornatu omnino ingredi, ÔC dcccntiftola,gratiac vocationi5 refponderc.Incorruptibilibuscnim nuptijs refpondere quifpiam poflet,quod digna ftola difficilis inuens= tu Ibrct.’in lis autem incortuptibilibus nupttjs ablata eft omnis excii fatio.In proximo namçp eft ornatus acinuentu facilis: fi modo illum ' vere quæfierimus. lüfte itaq? illum erjeit qui ornatus non erat, tanquä fegnem acnegligeritem. Siquidem ficut iniufte erga illum cgerunt,q non veneruntjita SC qui fordidi ingrefli funt.

Sordida namq- gerit jiçflimenta,^Hi induius non eft uißera mifericordite, benignitatttttj fraternumamorem,^ßmiliat

At ille obmutuit,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V tpote nihil habens quod refpondetet, dum

is qui peccauit feipfumcondemnat.Tacere enim,necpofte aliquotno* do refpondere,condemnationis eft indicium.

Tkmc dixit rex minißris, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Angclis qui ad puniendu fubminiftrat*

Tang fada autê dicitea quæ futura funt in modum prophetiæ* ijgdtis illi manibus amp;nbsp;pedibus^tollite eum, amp;nbsp;remittite in tenebras exiremas.) Catenamvocatdetentionem fiucceftationem operationis qug manib’ aepedibus perficitur. Tue enim ceftäbit omnis peccatorum operatic, necamplius velvnaadioadiudicemplacandumdabitur. Operatic* nis fiquidem præfens tempus eft, futurum verorctributionis . Li* ‘ gantur autem manus , quæ iniqua perpetrabant ; pedes vero, qui ad pecca

ibieritfietuiamp;'Rridor Pentium,) Ne putct quffpiam quod folç te* nebracfint huiufmodi pumno,hoc eft folalutïs pnuano,addidit,Ibi ritfletus QC ftrfdor dentiû:acerbos demôftrans acdolonb’plenos,qui erunc ibi,cruciatus. Audiamus ÔC horreamus quotquot poftdiuini baptifmatis ablu«onem,animam perdita vita fordtdauimus, co quod non tantum anuptrjs eijciendifumus ,vcrum etiam in mifern'mum fupplicium detrudendû Habenda eft itaquccura de ftola interior! SC nondeexteriori: quamdiuenim de externa curauerimus. de interna curam häbere non poterimus* Quacret autemfortaflis atiquis, quo* lohnAc^ modo non patri potius coniungatur ecclefia quam filio.^ ÔC audiet om Io/54«.i4lt; nino quod ftlius qui carnem afliimpfit, cum ea conuerfatus eft: 8C quodfilioconiunda, etiam patri coniungitur. Dicitenim fiIius.’Ego amp;nbsp;pater vnum fumus . Et: Qtii viditmc, vidit ÔC patrem.

MhI» f«im funt uocatit pauâ uero ele^u) Hoc etiam dixit in fine pa» rabolæ deoperarqs mercede condudis.

Tmhc ibenntes Phirif^i conßlium cceperuntj ut ill^ijuearent eum in fermonei) O profundam caedtatem . Nibil eorum quae dida funt tetigit animS illotum:fedinuidia ebrq, ad infidias conuertuntur : Qc quia propter turbam apprehendere eû non potcrant,vt didum eft:fimul délibérant, vteum intcrrogationc illaqucarcnt»

Et mittunt ad eum dijcifmlos /uos cum Herodianis,') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didwni eft de Hero#

dianis vicefimo primo capite; hic autem dicitChfyfoftomus per Hc* Supfa.H» rodianos intclligi milites Herodis, qui tune co acceftèrant, ÔC fimul a Pharifatis emiflî funt tanq teftes, Ci quid fortaflis contra Caefarem re^ fponderet.Eratcnim Herodes amicus Catfaris. Lucas verodeemiflis eorum difeipulis manifeftius fcripfit: infidiatores illos appellans, SC quod iuftitiamfimulabant,propter quam videlicet eum interrogabât, ÔC quodmiferunt vt captarent fermonem eius:SC traderent eum prin* cipatui 5C poteftati praefidis. Sperabantenim quodeontta Caefarê re* fponfurus eflet.

Dicentfi: Mdgifier, fdmus tptod ueraxßs/) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vtde impudentem adula* '

tjoncmquavfi funt,inflateeum cupientes acemollire,vtomnino refpô lobafi4^, deret. Verum fi verax eft, quomodo alibi dicitis,quod feducir mundû? lohan.^^-

Et «Mm dei in ueriiate doceas,) Et quomodo rurfum dicitis, quod non eft a Deo.'’ Viam autem Dei dicunt virtutem per quant progredit quifpiam ad Deum,

Et non curas ^en^amt Non enim re/^icis ad perfonum hominis4) Ethocdi* cunt, incitantes eum ne Cçfarcm vercrctur:aut eius timoré omitterec adinterrogatarefponderc . Vcracerteétant quæcunt^deeo teftificati fuerant: ea tarnen inuiti faflî fuerant adinfidiarum apparationcm*

I I æ ergo «obi!, ^uid tibi uideturC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De hoc videlicet quod te interto*

KK»«'3a‘Iatjnadidiocft,idcm fiT-gniacas qiiod tributum aut vcd-fgaL Licet autem, hoc eft, fieri poteft auciuftameft, Olim fiquidem ludaci dum leges fuas obferuarent,04 tnnifruebantur Iibcrtatc‘poftmodum vero quum eas prgtergrederen-tur,{eruicrunt Romanis,quorumpn’nceps erat Cæfar, QC illis tribut ta pcndebanc ♦ Interrogant autem maligne ac dolofe: vt fii licere dixe^ rit,commoueant aduerfus eum ctiam turfaas: vtpote fuadente ferui^ reCacfari, QC fubijciêtcmhomini populum Dei. Si vero non licere re^ fponderit; tradant cum pratfidi, tang dcfedionem a Caefare, bellumi^ confulentem. Quid ergo is quifons eft fcientiæ:'

Mc.ia» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CognitaautemlESVS maliria eorum dixit^) Marcus fimu/ationcm

Q»id mc tentatis hypocritit.^ Simulantes quidem inrerrogare, vl * quodiuftum eftcognoftatis ;foueam autem fodientes per interrogatio«’ nem, in quam me pratcipitetis• Quum ergooftcndiflet quod fibi cog-niti cdcnt: refpondet tarnen ÖC ad interrogationem:amp; vide quomodo.

OHcndiie mihi numfmacenfus,) Apud Marcum ait.’Afferte mihi dcf^ narium vt vidcam: SC fimiliter apud Lucam. Numifmaenimdicebat ctiam denarius. Qiiçfiuit autem videremumifma vt reiponfionc mi* xihiliter ab eo fabricaret.

Ai Uliobtulerunt ei denarium. Ei 411 Ulis; Cuius eil imago hac Cf infcriptiof Dirißit ei; Capris,) Non ignoras interrogauit: fed vt ex illorum refponfl^ oneftiam fabricaret'fententiam.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tune ait illisi Reddite ergo oua funt Cafaris Capri-) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quia C^faris eft,

reddice itacp Cæfari qugiua funt Jdeo enim no dixit,Date,ftdRcddi* te, tang ca quç cius funt. Ne autem dicant, Homini nos fubqcis SC non Deo,addidit:

Ei ijuapnt Dei Deo.) Licitum eft enim SC hominibus dare qux-conucniuntjflC Deo qux debcntur.’illis quidem tributa, SC fi quid eft fi'mile.’huicautem pietatem SC obferuantiam mandatorum.Poteft aöt dici Cx far diabolus, qui mundi princeps eft, cui reddenda funt quse fua funt,puta omnis malitia.omnifc^ camalis afFcdus.

Ei audientes admirati funt^ ac relict eo abierunt,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Admirati quidê funt,

N illo die accefjê runt ad eum Sadducaifijui dicuttt non effe ref irreHiotiem.)

Didum eft de ièda Sadducæorum tertio capite: hi ergo refurredio* • nem ex mortuis negabant,co quod in Mofaicis fcripturis,huius m»* nifcfte nó fiat mentio:Nam has folas agnofccbant,alijs hbrisnonreco peis. Sed o dementiam.fmpofito pharifgis fikntio,qui inter ludços diligentiflîmi SC acutiftîmi erant,Sadducæi his inferiores quafifucce dentes occurrunt. Quumcp maxime oportcrctcos animo reprimiac enceftos elîc,audaciaimpudentes facit ac temerarios,amp; impombila té tantes «Et quia in propheiicis fcripturis manifeftius côtinebatur dc^

ma refurrediom's rfiifpfcabanturilluddocerequod taies reftirgelrent homines ,quales étant priufquam morercntur : cum eifdem habitibiis QC affedibus : ideoqije ad fubiierfionem huinfmodi dogmatiSj effiifii apud fe occafione accédant ♦

Et interroglt;iuernnt eutn dicentei, Magi/ler Mo/ès dixit, Si ^tis mortit'^s fnerit non b4 benf litcroî, (i^Mt frater eins uxoretn illius, O' fufcitet fenienfratri f w,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Ex lege

Mofaicaoccafionemcommcnti fumant, vt verifimile apparcat quod quæritur. In fcriptura fiquidcm Deuteronomij præcepit Mofes , vt vxorem mortui abfquc liberis,rurfum ducat frater eius , QC quicquid Dent,i^^ primum natum fuerit nominetur id filius fratris mortui, ad eius me« moriam.Hæc itaque funt legis ♦ Vide autem quid hi machinenturk

Eranter^o apud nosfeptemfratres t, •Of primus du^a uxore mOrtuuseR non, habens fernen reliait uxorem fuamfràtri fuot ßmiliter sä^fecundus O' tertins ußue ad fepti^ mumt noutfsime autem omnium mortua e/l O muiter^. In ref trre^iotie ergo cuius ex feptem erit uxor;' omnes enim habuerunt earn,} Septem eos fupponunt, vt magis intricatum videatur problema. Intentum autem Sadducgorum erat, vt fiue vnius ,fiue omnium refponderet, ftatim opponerent quod quü iterum fufuracclient nuptiac, certe eflènt ÔC puerperia SC nutritioin« fantum, quæftus pecuniarum, indicia, bena,ac çgritudines, rurfum« mortes, ÔC omnia quæ in præfentivita habentur, ÔC ita vita ilia no erit alia ab ifta: quod fi eadem erit, ad quid futura eft refurredioifta«

paribus a Deo ei traditte ad iniiru^ionem amp;nbsp;produ^ionem fruEluum iu/litilt;e (nam diHio vó

Refiondens autem lefts dixit eis, Erratis nefiientesfiripturas neque uirtutem Dei^) Fillitnittt,vt qui non intelUgitis propheticas fcriptaras,qaæ non tai« lem,qualem vos fufpicamini,docent refurredionem.’SC veluti ignora« tes virtutem Dei,qug mortuos refafcitarcpoteftjfine prioribus habi« tibas amp;nbsp;affedibus.

' I« refurrehiione enim neque contrtJxnt matrimonium, neque nuptui tradenturt ) T^eque virimatrimoniumcontrahent, neque mulieres nuptui trade« tur,hoccftnonconiungenturviris,vtpotenonexiftcnte ibiaffedunu ptiali« Apud Lucam autem addidit,Neque amplius mori potcrunt: Luctio/^

oftendcns quod nitpciæ propter mortem fad-æ funt, vt loco mortuorfl gciîcrctiirivbi autem non eft mors jiam nclt;^ nuptiæ funt.

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SeJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;an^di De» I- erHn» incala.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De folis iuftts dicic hic, quod

deinceps qtiaft angdi crunt, quantum ad afcJlionum ac voluptacum carentiam: præterea etiam quo ad immortalitatcm, lucemque perpe* tuam. Qiiod autem dia't,Qiiafi angelt Dei in coelo,hoceft,quafi an^^ gek'Dei,qui funtincoelo: (ta enimdixit Marcus «Lucas vero quod mains eft didt. Et ftltj erunt Del quum futurum fit, vt fint filq refur-rctftionis, hoc cft,regenerati per refurretftionem, qux eft iter ata gcnc* ratio ♦ De iuftis enim etiam abeo dilt;ftum eft, Qui vero digni habe* buntur,vt feculumilludconfcquantur,ô^ refurredionem ex mor* tuis,amp; cæcera.

t An^elorui» ttittura Jiuißonem in m^/culu’» iyf:xlt;nin4n nonfkjiipit, ^ia morttlit M turteeR huiHpalt;}dilt;iiuJio^utperfiliorugt;nprocrea[ionemf^Minnupti]seR,repleat iJ quoi morte eUitcuatur »

De ref nrre^ione autem mortuorum «on legiRit lt;pioi di^um eß a Deo dicente i Ego J J fum Deuf Ahrdjam, tOquot; De«f l/tf4c,Èr Dolt;t laacobf) Qiiia illi Mofen oh* icceruntjiam etiam Mofaicaferipturaeorum obturât ora. Inlibroe-nim Exodi feripta funt,qux hicdicuntur. Etconfidera rationem. Ego fum Deus Abrahâ,et Deus (faac, Deus laacob,non penttus mot tuorum:nam fi penitus mortui fuiflcnt.dixiflèt vtique.Egoeram De* us: nunc autem quia dixit,Ego fum Deus Abraham,âf cætera,often* Gen.JUO* 9 quod eorum qui refurrerturi crant, tanquam viuorum Deus eflèc. ’** Sicucenim Adamjicct viuebat poft k'gni illius efum, attamen in die quo comcdit,mortuus eft per mortis fententiam : fie QC ifti quanquî mortui erant,attamen viuebant per refurreeftionis promilfioncm .

Non Deui mortuorum fed uinentium,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deus fiquidem eft ôf vl

nît:moTtuus veroncceft nec viuit, Atquialibi feriptumeft,Vt ÔC. mortuorum 3C viuorum dominetur.Scd ibi quoque Mortuos intelli* Raw,i4. gecos,qui refufcitancfa' funt. Lucas aufcmaddidit,quod omnes illi viuuat fiue apud illuin.

Qwimcpfe audi/fent turbtt Rupnerunt de do^îrina eius. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T urbæ fimpli*

ces QC incciruptc . quot;Vt autem dixit Lucas , quidam etiam dixerunt; Magifter benedixiftirhi enim refurredionem quidemconfitebantur; attamen admira« funt ÔC ipfi arguraentimodum , amp;nbsp;interpretationc illius fermonis ,Egofum Deus Abraham,ÔC caetera: nec ainplius au* debant eum quicquaminterrogate,Nam etiam hocdicitLucas.

PHarifei autem ^uum audijjènt^odßletitium impoßäffet Sidduc^if,cÓueneruMt in Ktä interrogäuit unui ex eis legildoHor tentitns eum cr dicens: MagiRer ^od eR datum magnum in legeO Silentio illis impofito rurfum irruunt hi, aC legjfdcdorem proferunt: non difcere volentes,fed dolofe agentes. Quiaenim id erat primum pT�ptum,Diliges dominum Leum wfl egtera.

8C cætcra,opinati funt quod aliquid etiam de feipfo additurus eIK;t,co quodfequocç Deum diceret,ôi ita tanquam blafphemus,occafionem ipfis calumniandi prçberet,

lefus autem ait illi,Diliges dominü Deu tuÜ in toto corde tuo, amp;nbsp;in tota anima tuatO' in tota mente tua.Hoc eft primum amp;nbsp;magnum mandatum. Secundum aut ßmile eft huic, Di liges proximum tuumjicut teipfum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cognita eorûmalitia,refpondit qui*

dem irreprehenubiliter,quod interrogabatur,fed addidit Ô6 fecundum pracceptum,per hoc illosobiurgans,vtpote qui fe non amabant,fedin* uidia acinfidqs profequebanturteoqj fine etiam nunc rogabant: nani fi diligerent non tentarent«5imile autem primo dixit fecundum , quo ad magnitudinemrmagnum eftenim SChoc.Nâfibimutuo hærent,ac fe inuicê ferunt hgc duo praccepta. Siquidêqui DeS diligit,etiâ proxi mSdiligit,feruans illius præceptum : qui autem proximû nô diligif, necDeumdiligitjtranfgrediens eius præceptum.

SecH«lt;iKw,«o» ordine legiftationis,fed uirtute^In aliaenim parte ponitur hocpraceptu.

In his duobus praceptis uniuerfi lex propheta pendent.) Didû eft de hoc manifefte quinto capite.Quære ergo ibi didum illud, Ita enim eft lex Ô6 prophete. Sed apud Matthgû tentator dicitur hic Icgifdodor;apud Marcum veto potius laude dignus habetur.Qiiaref Qin’a primG cef* te tentauit, vt didum eft,a Pharifæis diredus : animaduerfa autê fe* fponfione fufcepiteam,filt; conuerfus,rem ita fè habereconfefluseft; deinde lefus intuitus eum.quodadhibitamentisrationerefponderet, . ait illijNon longe es a regno Dei,hoc eft approximas fidei, qui verita tem confeftus es :hoc autem dixit adhortans tllum ad perfedam fidem* £c hacc apud Marcum inuenies.

COngre^ätis autem Pharißeis interrogauit eoi lefus tiiceHStQi^id uobis uiJetKr ie Cliri ßo, CUIUS filius eß.^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Cftrifto inquit qui annunciatus eft a ,p*

phetiSjNondû autem aduenitvt vos dicitis,fedexpedatur a vobis.Et videfapiêtiam.Putabant till,vt didiim eft, Chriftum additurum quip piam 8C de feipfoin primo prgcepto,vtfe quoqj Deum cflè demonftra ret.Hoc autem ipfe non fecit,vt cuitaret illorum vafritiem,fed feorfim de fua difputat diuinitate,nec id ex manifefto fed oblique, vt omni ca=» rcret fufpitione:ÔC quantum ad id quod apparet,de Chrifto qui expe^* dabatur fîd interrogat ÔCenûciat.'in rei veri täte aût hgc de feipfodicit.

Dicunt ei Dauii, ) A prophcticis fermonibus hoc cognofeebant* Simpliciter autem lïlium Dauid, fiuc nudum hominem Chriftum fii=* fpicabantur: quum tarnen prophetac hune non fimpliciter filium Da^* uidjfed QC Deum prçdicarent.

Ait illis,Q/amûio ergo Dauii in Jjgt;iritu iominunt eum uocut iicens,Dixit dominus do nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g-

wino meo,/èclea dextris meis,Donecpofuero inimicos tuosftabellûpedum tuoru!) gt;■ In fpi ritu videlicet fando,ficut dixit Marcus,ÔC nonaicipfo.

Si ergo DawJ uocat eum dominumt^uomodofilius eius eßf) Hoc dixit non toHens Chriftum filium clïè Dauid,fed erroneam illorum arguens opi

r44ftLxxn. »93 G APVT QVlNQjVAGESIMVMQyiNT.-nionem ,quia non eft ei'tis ftlitis taKs ,qualem tpfi fufpicabantur: hoc ? nudus homo.’fed ÔC dominits eius .Dicitur enim ftlius eius, vtpote ex radiceetuSjiiixtahuinanitatcmgeneratus : dominus autemeius tanq Deus illius ,öb id itaqp vfus eft Dauidico verbo ad Pharifaorum con futationcm,oftcndens quod non folum filius effet Dauid,fedÔC donit* nus dus.Nos veroetiam hoc interpréta ri oportet. Ait enim Dauidî Dixit dominus pater, dominoraeofilio fuo Chrifto, poft alïîimptio* nem in cœlura: fedeadextris meis, fiuefruere meo regno,pari in thro no, pari in honore mecum permanens. Inimici autem Chrifti : inter -fenfibiles quidem primi funt ludæi, deinde Gentes acheretici.Intel* ligibiles verofuntdarmones. Marcus autem ait, quod hoedixerit do cens in tcmpIo,SC qutxl multa turba libenter cum audiebat. Verifimi le eft cnim de hoc primum interrogalîè Phariiæos;detnde etiam de hoc in templo docuiflè turbam.

Et nemo poterat ei rejjgt;ûnàere ^ictjnam: netjue außti fuif lt;ju:f^ujmah eo dieompUuf ilium Interrogiire,) Ad morte enim appropinquans de perfetftis diflèruic cû illis ,nec folum ofi ds obturauir,fed QC limorêin futurs ipfisincuflît» ’^^fX.xiii Tunclefuilo^uutuse/lturlisacdifapuliifuu.) Tune, quando.^ Poftq tentantes refrcnauit.'poftgetFecit,vt amph'us non auderentillû inter* rogare.’poftg demonftrauit cos immcdicabilitcr çgrotare.

Dicensfln cutkedru Moßßdentßnbtt Pharißei.Omnia ergo dixerint uobif utferueliSjßruate if fadtei iuxta opera uero eorum ne feceritis ) Mofai-cac inquit fedis qtiac dodorum eft,fadi funt fucceflörcs: ideo quarcunc^ dixerint vobis vt feruetis,feruate ÔC facite.Non enim quçfuafunt di-cunt quando docent,fed quae Dei, ôd quæ per Moftn ftatuta funt. Qjmm autem dicit omnia,non omne intelligit ftatutum,puta de facri* ficqs quoqueaccihis, alijlqucfimilibus . Quo enim padoid iuberct, quumin præcedentibus finem his impofuerit.' fed omnia fimpliciter qùç mores corrigunt,ac meliores reddunt.nec euangelicis dogmatib* contraria funt, luxta opera veto eorum ne feceritis. Suis namcç do* drinis aduerfantur, eafquc coarguunt. Docuit ergo non oportere in præceptorcs infurgerc,etiam ft prauam habeant conuerfationcm : fed dodrinæ quidem eorum obedire, vitam autem eorum indignam non imitari.Docentes namque fide digni funt,at non funt imitationc di* gni conuerfantes. Poteft autem ÔC aliter did,quod quia ad fcruan* dam turbam,tandemmanifeftereprehenfurus eratmalas illorum opc rationes: ne putarent quidam, quod amore principatus eorum calu* mniaretur illos , huiuknodi primum curat fufpitionem,dicens, Oi* quaecunque dixerint vobis vt feruetis, feruateôC ^cite: amp;nbsp;fi non pro* pter vitam illorum,at propter dignitatem ac dodrinat federn . Ne ta* men quidam adhérentes dodrinis eorum, imitarenturquoque ipforS vitam,addidit,luxta opera veroeorum ne feceritis « Et ita vbt fefe fult; fpitione liberauiqindpit reprehenfionem.

Dicunt entm if non faciunt.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vide vndeinciptat.Quicuntp certc

legem rranfgreditur,condemnatione dignus eft: preceptor tarnen tri* phd dignus eft.'tum quia tranfgreflbreft; turn quia alios debet corri* gerc

CAPVT Q.VIIîQ.VAGESIHVHQyiNT» -»99 M^tLxxül gere:tum‘qm*a nocet ettam difcfpulis.

’ Alligant enim onen ffrauii amp;nbsp;impartttbilii Üquot; imponunt in humeras hominum.) Oner3 grauia portatuque diffictlia,vocat altiflima amp;nbsp;exqiiffita prgee* pta circaconuerfationem.Humeros vero opefationem hominum. Ap parct aiitem quod praeter legetn qiiocp aliquaiubebant,

Di^itoautemjuonolunteitmouere,) Non folum humcrisfuis portam re nolunt, qux alioriim humeris ferenda imponunt,vt fuo exemplo promptiores illos reddant,fed nee digi to fuo ea mouere volunt;hoc eft in parte,SC fuinmis,vt aiunt,digitis attingere» Dicit enim dc Lucas: Vnodigitorum veftrorum onera non attingitis . Subditis fiquidem iubent cxadiffima,fibüpfis aut oém permittunt licentia, quu côtrariu fieri oporteret.’vt fcipfos potius artfiarent, altjs vero multa ignofcerêt.

Omnii antemopera funfaciunt ^uo uiJeiintur ab hominibus.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omnia,quæ*

namf Qiiæ fibi bona videntur.Et obferua quod pracdic^x accufatiôes de criidelitateSC fegnitie erant: hoc vero crimen eft infaniencium ob vanç glorie appetitum.Deindeoftendit quod neq?demagnis gloriena« tur,vtpote cgregqs operibus deftituti, fed de paruis quibufdam SC vi# • libus,quodipfum auget ctiam accufationem.

Dibfdnt pbyia^leria fua,^ magnificantfimbrias palliorum fuorum» ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc

crant de quibus tanquam de egregijs operibus vanegloriabantur. O* porter autem SC de his dicere.Qiiia continue Dei beneficiorum obliis uifeebantur, iuflît ea Deus libellis inferibi, SC Magiftrorqm appendi jnanibus.’vt femper viderentur,SC in memoriahaberentur.Huiufmo di vero libelluli phyladeria dicebanrur,eo quod ab obliuione feruarêt ac protegerent âwo Tî7^uXaTTlt;a,Rurfum ne præceptorum Dei obliui-fcerentur,iu(fit Deus fragmentum hyacinthinum alTuiiuxta pedes O' ræ palliorum eorum:vt femper apparens,hos pracceptorum Dei me« mores efficeret.’SC bate vocabantKfa(rtff£2ia,hoc eft fiinbrias»Scribg ita-Sc Pharifp' praecepta quidem negligebant, huiufmodi autem latis phyladerijs fefe ornabant,di(ftafc^ fimbrias palliorum fuorum pluri* mum diftendebant.’his gloriantes ac ftultefefeiadantes . Hgc autem Marcus ftolas appellauit dicens : Profpicitefiuecauctea Scribis qui Marei, ut amant in ftolis arnbuIare.Similiter autem dixit SC Lucas. Necin his tantu amore glorig infirmi erant.Audi ita^*

Amant^ue primas accubitus in canis, amp;nbsp;prima Jedilia in fynagogis.) Primos accubitusdixit in coenis»ac prima fedilia in.fynagogis.Nam incœnis accumbebantjin fynagogis vero fedebant.

Acfalutationesinforis uacari abhominibus Rabbi Rabbi,) Amant fallt tattones,fiuecorporefiant,fiue appellatione. Amant SC vocari ab hoä» mintbus magiftri,quod Hebraice dicitur Rabbi.

Vas autem ne uacemini Rabbi, Vnus efl enim magiHeruefier Chriflus: Omnes aute/n uosfratreseRis,) Cgteraqde,vfqj ad illoru dutaxat perduxit accufatio* né tâq villa,nee ad fui corre(ftionê,Iôgiorê requirêtia fermonë. Princi patus aSt amorem,vtpote multorum caufam malorum,in media addii cit,acdiligentius caftigat.Nc vocemini, id eft ne vocari cupiatis. Na fi vos ita vocènt alii,non efit id ad veftram condemnationem ♦

Et pitrem ne uocetis uobis in terr^iunut enim eft p4ter uefter qui eR in calif.) ' Hocdixit non prohibés vocan' patres cos qui iuxta carnem genucrSf, autetiam iiixrafpiritum,fcdvtfciamus quis fitpræcipue^ tanquà prima caufa pater nofter.Nam hic folus eft nobis qui in cœlis eft De«» us .’qui vero iuxta carnem ac iuxta fpiritum funt,cooperatores ni agis aut miniftrinatiuitatis nobis funt. Didt ergo: Patrem vobis præd* puUm SC tanquam primam caufam ne vocetis vobis in terra. Is enim eft vnus qui in cœlis eft ,q in trinitate perfonarum vnus eft Deus.

Nec «ocemiwi ma^illri,unus eft enim magi/ier Chrijluf.) pxamp;èi koc ^KyKTHrf (quod hicinterpretamur magifter)vnum funt. Repetit ergo priorem fermonem adaugmcntumdeteftationis huiufmodi mali ♦ Si* cutergogq vnus magifterdicatur Chriftus,non excluditur pater, qui etiam dicatur mâgifter.ita quoque licetvnus pater nofter dicatur ipfe pater,non excluditur films quin etiam dicatur paternofter.Nâ vnus ÔC vnus ad oppofitam diftindioncm dida funt hominu ÔC angelorû.

, QutMemm4ximuseJ}ue/lrum,erituefler minifler.) Ablcgata mifera fer uitutcamoris principatus,docet etiam deinceps quo pado id effugere poterimus,puta miniftrandofiuc depiimendo nofipfos.Deinde ponit etiam elation is præmium,fimiliter QC proprie dci€dionis,vt ilia ab* ieda hanc aflîimant.

^^■f^t‘fgt;f^gt;‘‘t}humilidîgt;'ttur:amp;‘quifquisß/e humiliauerit,exalfalitur.) te leipium Maxima poftèfllo eft animi modeftia.’ideo frequenter deea dilïèrit.cô tinua monitions hâc aedificans in animis difcipulorum . lu bec autem non folum prima non amare fedilia,fed magis poftrema profequ»,illud enim deprimit amantem,hoc aut exaltat profequentem.

Vue Mem uobis Scriba amp;nbsp;Pkarißei hypocrita.) Vniuerfa 1ms accepte voca* bulojhos appellat hypocritas,vtpote fimulâtespieratéacvirtuté.

Quia deuoratif domosuiduarum.) Quibus auxiliari oportebat. Ad eas enim fub praetextu defenfionis accedentes,magis atterebant,fubftan* tiam earum confumendo.

Et occaßone prolixe preçantes.) Occafione deuorandi domos vicîuara, fiuc que in domibus earum funt,prolixe exaggerata crantes , vt vide* tenturfandi ac reuercntiadigni.

ideoaccipietisgrauiusiudicium.) Quia tanq tutores carûingredimini, fed veluticorruptores egredimini,propter hoegrauius condënabimi* ni.Iudiciû enî vocatcôdemnationê.Siquidê quifquispeccat, fupplicio dignus eft.’qui autem virtutem facit peccati occafionem,graui* punie* tur.Deplorat aûteos acredarguit, populûinftrués ne fallatur ,acne ^pterillorûdignitaté velitetiam cos imitari.

Na uobis Scriba amp;nbsp;Pharifai hypocritatquia clauditis regnû calorum corî uos enim no intratis^nec in^redièiesßnnis iniroire.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Clauditis inquit ipfum

ante homines,puta ante vofipfos,ÔC cos qui vobis fubfunt ; vt neque ipft ingrediamini per fidem qug eftin inc:ne(j alios finatis ingredi.

CAPVT Q_VINQ_v AGESIMVMSEX TVM* ÎOI ^Utth,xxiii Ingrcdfcntcs autem dicic cos ,qui para'i func ac poffcnt ingredi.Gra f uis cfl autem hæc aceufatto. Nam fi null» prodetïè, fufficit ad conde2» mnauonem,qiHcnamnoccc,nequaquam vernam percipiet, quum fit homiaum pcitis. Apud Lucam veroait.TuIiftis dauern fcientiæ: ita vocans fidem quæ tn feeft,vtpotcintroduccncem ad feient/am redo* rum dogmatum ac inefFabills faptenttae quam dauern tulerunt fine abftulcrunt a populo»

Vif Kofc« Scrittf Phitripti hjfpocritlt;t,ijuii rircuitis mire nbsp;nbsp;nbsp;4rid4in,«t fjciatis «nit

profelytumi ubi fi^u{ efi, ficMiS e«m filium gehenntt duplo magis tjuim uos e/lis.} Cir:Qitis,percurritis.Nim id fignfftcat hoc loco wip/ayiTs» Profcly* turn autem appellabatlcx cum,qui ab idololatria ad rehgioncm acce* debat ludçorum.Dicitergo Chriftus: Infinitis vix tandem laborib’ vnum cfFicttis profdytum,0C ncc idcoilli parcitis,adeoeftis Qi. ad fa* lutem idololatrarum inutiles ,QC ad eius qui iam aduenit fegnes imo , potius proditores ,corrumpcntes eum vitç veftrç nequitia.’ Qi facie res eumiilium gchennæ,id eft,familiärem gchennae,6^ ea dignum. In du plo autem dixit.Quifquis cnim preceptorem habet prauum,non illi* liftitmalitiajfedeius vtens exemplo,folet vlterius procedere.

VtfwobßJHceKlt;fci.') Quæreviccfimo odauocapitcdidiillius gawa.i?. cnarrationem,Cafci funtduccs cæcorum,

Qjtjdicitis,Qjticun^HeiuraueritpertemplHm,nihlefi:ituiiutemiuriuerir perauru, templi reus efl,) Nihil eft,puta hoc, Reus eft,videlicetdebifi.Si quis gj cnim aliquid fedonaturum iurauerat: ft quidem per tempium id iu? rafletjdicebant hunc ad nihil obligari. Qiiod fi per vas aliquod aureu id iuf aller,dicebat ilium debito tencri.Hçc autem propter infipientiä docebant.’ideo etiam horum irridetfatuitatem.

Stulri citci: Vtrnm enim miius eft iuruitijOn lemplum lt;juoJßtnFiißcit iurumO Cxdticem illis exprobrat non corporis fed animae.

Ef,qMic«Hij«e luriuerit per altare,nihtl e^i: tjnicifn^ue autem iurauerit per Jonum (juod efl fliper illud/eus eft. Stulti ac cac’cVtrum enim mams eft donum an altare ijuod fandifif^ ca; dynum.) Altaredicit fuper quodiugulabant addudas vidimas.

Q«i ergo iHrawt per altare,lurat per ipfum,if per omnia qute fuper illud funnel qui iurjuit per lemplum^iurat per illud,amp; per eum qui habitat in illot amp;nbsp;qut lurauit per cceluttif ÎHrai perthronum Dei,ü* per eum qui (edet in illo,) Hæc dicit non quod iu* rare permtttatrquinto enim capite prohibuiC omne iu ramen turn, fed q lod (udgi per talia iurarent.

Vlt;f uobis Saibte Pharifei hypocrita,quia dedmatis mentham tQT anethum,ac cymi num,^ reliquiRis quie graiiiora funt legiSyiudidum ti^ mifericordiam,acfidem.t)

Quum lex populo iuberec,vtdarctdécimas omnium fruduum, ipfi etiam circamenthæ ,anethi,accyminiviliflimarum herbarum décimas,exadam fubducebant rationem, legem praetendentes , Hos ergo irridet tanquam circa minima legis praecepta exadiftime fcru* tames, magnavero négligentes . Indicium autem dicit, quod fieri debet pro his qui iniuftc afficiuntur iniuria : mifericordiam quam fie ri conuenit in egenos; Qi fidem, quj eft in iSeum. Lucas autem diles dionemetiam JDei ponit.

t Oportet unutn^uem^e JoEforum i populo fuo decimdre , hoe eR prff re tt iecem finjï hus puta quinze corpt»-alihm., ^uin^e tpii ßmt anima luJicium, mif ricordiam dc fidem »

Hlt;fc dutem oportuit fdcere^ illa nonomittere, ) Hæc primum quæ grauiora funt, excquioportuit: óó rurfum ïeuiora illa non relinqiie«’ re, ft exaëïe legem feruarc vukis*,

Duces caci excoldntes culicem, cdmelum uero glutientts,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qin' pariia qui-

De pociilo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scriba amp;nbsp;Phdrifai hypocrita, quid purgdtis exteriorem poculi pdtinaque

ÔC paropfi Pgt;'f^gt;ff*^lt;fffgt;'tlt;gt;^igt;^(^‘ogt;‘‘‘P^^t“‘ßlt;ntrdpindamp;iniußitid,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Trajo^/tA« lands

jjç, aut patinæ genus elîèdtcunt» Vnde Lucas huius loco 7r/»ocKa,hoc eft, LMcte.n, catinum, pofuû quadragefimoterno capiteEft autem hicfermo nigmaticus , idinnuens. Corpora quidem veftra purgatis: illaeninr vocat exteriorem poculi ac patinae partem : inferiores autem animæ, plenae funtrapinaâC tniuftitia affedionum,hoceft,corporalis quidc purificationis curam habetis,cam vero quæ animæeft negligitis.

Iniuftitiam autem nunc- dicimus etiam omne pcccatum, eo quod iu^ ftitia quoque dicatur omnis virtus. Lucas autem manifeftius dixit: Quod intus eft veftri,plenum cftrapina ßC mafitia.

Pharifae cace mundd primum inferiorem poculi amp;nbsp;pdtina partem, ut munda fiat tiam pars exterior, ) Quum enim purificatur anitna, fimul etiam 6^ ' corpus purificatur: quum au tern purificatur corpus , non ftmul puri# ficatur amp;nbsp;anima. Animamitaque purificare conuenit,vt pariter pU rificctur amp;nbsp;corpus,

Va uobis Senba amp;nbsp;Pharifai hypocrita, quiaßmiles eRis fepulchris dealbatif,quafo ris quidem apparentßeciofa, intus autem funt plena ojfibus mottucrurr amp;nbsp;cmni ßureitia Sic uosforis quidem apparetis hominibus iufli, intus autem pleni eftis fiRione iniqui* täte,) Lucas autem dixit: Quiaeftis vt monumenta quae non ap* parent, ÔC homines ambulates fupcrca nefciunt.SepuIchra enim qiig non apparent, intus plena funtfpurcitia, foris autem apparent terra munda ac via publica.

Va uobis Senba amp;nbsp;Pharifai hypocrita, quia adifieatisßpulchra prophetamm, ornatis monumenta iu/lorumidc dicitis, Stfuißemus in diebuspairum no/irorum nequaqudtit fuißemus focijeorum in fanguineprepherarum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Væ inquit vobis, no quod

hçc facitis amp;nbsp;hçc dicitis quum bona fint,fed quod hjcfacicntes QC hec diccntcs,ac vtrinque patrum veftrorum homicidium accufantes, ad il lud VOS quoq? curntisjeftinantes ÔC me ôf difcipulos meos occidcre; ÔC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in fidionehec facitis acdicitis.'nam ÔC vos eorum 4^

Itaque te/limonio eftis uobifiretipßs^quodßij fitis eorum qui prophetas oeciderunf) Itaque,ex co quod cenfitemini homicidium patrum veftrorum : 8^ ex eo praeterea quod iHud imitamini, demenfiratis vofipfes filios efle Ci« orum,qui ptophetas ccciderunt. Lucas vero addidit, Cemprobatis fa da patrum veftrorum,hçceft,ea quodammodo fuftipitis: vtpoteçdifi cando his qui occïfi funt fplcndida monumenta, pr^dicatis audaciam ' homiddarum.’id enim de ea gloriâtiG ê eâtjapprobantiû. Videreminl

C APVT Q_VINQ_V AGESIMV WSEXTVM* »o? M,xxii{ (ïqutdcm in honorem eorum qui occifi funt, ornare monumcnta ipfo* rum,ÓC ad accufationem patrum vcftrorum pr^didafacere, nifi hami cidium eorum imitarcmini.

Et H0Î impiété menfunm patrum ueRnrum. ) Menfuram malitiç. Ncn dixit autem hoc prædpicndo,fed quod futurum erat prædicendo.

Serpentes,pro^enief uiper^rum^^uomoiio effn^ietis iudicium ge'renneeC) Serpê tes ipfos nominauitjtanquam nociuos QC infidiatores ac peftiferos. Progenies autem vipcrarum, vtpote fimiles pa tribus fuis in veneno malttiæ QC in trucuiêtia, Progenies quoque vipcrarum appellauit eos Iohannes Baptifta tertio capite,fediuxta alium intelledum» ludiciiï S«pr4.?. verogehennae dicitcondemnationem ÔC fupplicium gehennæ, fine qd* mittit in gehennam*

PreWfT hK,ecce ego mitto nd ws prophètes amp;nbsp;fnpientes ic feribns, f X illis oedde^f tis oc crudpgetis,amp; ex eis flngelbbitis in fynngogis ueftris, ne perfequemini de duitme in dgt;* uititem.) Propter hoctpropter quid/ Quia impleturi cftis menfu^ ram malitiç patrum vcftrorum. Micro autem dixic,oftcndcns diuini# taris dignitatem.Prophetas autem Sd fapientes ac feribas dicit Apo# ftolos,ÔC quieos fequutifunc paftores aedexftores ecclefiarum,vtpotc dignos habites prophetica gratia, 6ó quafi ab co edodos amp;nbsp;tanquam fcripturamintelligentes,Qiiod autem dicicur,Ex illis:fignificat qued nonomnes oecifuri erant,necp omnes flagellaturi.

Nt ueniaifuper mw omnisfanguis i«ft«s qui effujise^i fuper terrim.'» Bangui ncm, intcllige fanguinis fiue^caedis condemnationem.Vt veniatingt, fuper VOS condemnatiocuiudibet iufti fanguinis qui effufus eft fuper terram,Lucas autem dixit, Vtexquiratur fanguis omnium propho tarum,qui effufus eft a conftitutionc mundi a generatione ifta, Eocet autem quiddam tremendum fermo ifte. Qui enim pec ca tor um nOhit j)oenas,6i nihilominus eos imitatur,Tcus eft vtabeocxigStur omniu fupplicia,hoc eft pro vnoquoep poenam luatteo quod cxcmplo cius fefe non refrenaueTit.Et ex illis occidetis inquit, vt expetatur a vobis vl# tiocuiuflibetcçdis,qu3cprius contra iuftos fuerat perpetrata,Audie» rat enim quod Cairn feptem Rippiicqs dignusfuerat.-Lamech vero fe* GeW‘4» ptuaginta feptem,eo quod fefe non refrenaflet excmplo. Didionem au tern ö7r(»j,vt aiunt quidam,non capi caufalitcr,fed vt fignifiett id quod futurum eft,

A pnguiwe Abel ÏHjh, ufqite ad f tnguinem ZatWk filij BaracEi«, quern occidiftis iBffr tfmplHw tr altare.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Opportune Abel meminit,oftcndens quod e*

tiam cædesilliusper inuidiam perpetrata eft, Zachariam autem qui# dam dicunt eum qui fuit vnus duodedm prophetarum : quidam vero cum, quifilius loiadæ dicebatur, qui ctiam Zacharias appellabatur. Plures autem pattern Baptiftae « Scribunt enim fc accepifk a patrum traditione, quæ citrafcriptum per mantis pcruenit ad pofteros ( quæ traditiónum genera avji«lt;pot nominantur) quod erat in templo locus virginibus deftinatus ja quo ftantem quondam in co Dei matrem poft partum, non eiecitjdicens virginem cfTcjÔC ideooccifus eft inter tê* plum ÔC altarccxteriufi.

AwfrtJfco Kobiit uenientomnlithifc /ùper generationem ifläfi») more gehenna: que «s impendebat co quod ventura cflèt,hos non cô* tnouebatjCXterret ac propulfat eos calamitatibus , quç non longe poft ie crant.'idco confirmât quod etiam ventura funt omnia hçc, vi« bel lud a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quç miferrimæ funtvltionis,fuper gencrationem iftam,fiue fit

ffùOT Iwfipfos. Sub Vefpafianocnim QC Tito apprehenderunt eos qux (edentibt^‘^' Romanis prouenere mala .

j * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lerufalem lerufalem occidif fgt;ropbetMyamp;‘ lapidas eos lt;jui ad te miffi funt.)

Adciiiitatem conuertens fermonem déplorât banc, Redupheatio au* tem appclIarionis,demonftratioeftmiferationis.Eius etenim miferc* tur, vt quæ olim dilöftaerat, nunc vero extrema paflîira eft, propter iniquitates inhabitantium in ea. Confequenter autem exprobrat ei, quod intcremerit prophetas quos ip ft ad earn miferat.

Q« oties uolui congregate filios tnos,^uamadmodum congregat gollina pullos fùos f alas,i:ÿ' nolnifiis.) Volui inquit congregarcfiltos tuos fub mea pro* tedionc,quo5 peccata difperferant adiuinacuftodia. Bxemplo autem gallinac fuumin ludæos amorem oftendit.Quidam autem (ermonem intclliguntde fudaeis per varias regiones difperfis fub prioribusca* priui tatibus,Et noluiftisrme non reci pi en tes, led perlequentes amp;nbsp;occf dcrefeftinantes,Adciuitatis habitatores rurfusfermonem conuertit.

EfCf relin^uitur uobis domus ueiira deferta.) Domus veftra fine tem* plum relinquitur vobis defertum ab inhabitanrein ea diuinagratia. Hoc autem,domus illorum crat,vtpotein ciuitate eorum aedificatum.

Dico enim uobis^ne^uaquam me poilhac uidebitis donee dicatistBenediHus nenitin nomine domini.) Et quando hoc diduri funtfVolentcs quidcm,nun* quamrnolentes autem,tempore fecundi aduentus cius,quando ventu^ rus eft cum poteftate amp;nbsp;gloria magna ; quandonulla eriteis vtilitas cognitionis.Amantis vero didum eft.Nequaquammepofthac videbi tis.’Vehemêterfiquidem amabat,verum defpiciebatur,â^ idcircoma* xime dolebaf. Pofthac autem dicens, non folum tern pus illud ftgnifi* cauit,fedtotum vfque adpaflionistempus;poft quod amplius non vi^ dcrunt eum ,quanquam enim vifus eft quibufaam poft refurredio* nem,at non infidelibus fudçis. Qiiod vero additur, Benedidus qui pplw.iiz, venit in nomine domini,Dauidicum eft, SC cius data eft interpretatie Supra.ii * quadragefimoquinto capire.

Cap.xxiiii Et Iexiuit de templo -, fequutiaue fint eum d.fcipuli eius ut indicarent d flruEluras templi.) Qiium audiflent,Ecce relinquitur vobisdomusvc* ftra deferta, abmirabantur fi tale templum defolandum eftet: Qc idco acceflerunt vt oftenderentei ftruduras templitanq admirandas.

lefks autem dixit eist I'lum hac omnia uidetisi Amen dico uobistl^on relin^uetur in hoc loco lapis Juper lapidem ^ui non diruatur.) Interrogat primum eos : NÖ hare omnia videtis tam admirandaf Deinde prçdicit eorum perditio* nem:amp; iam non amplius de defolatione, ftd de omnimoda demolitiôc Mmt.ij prophetat, Marcus autêdicit.Et egrediente eo detemplo didteivnus difcipulorû fuorurPræccptor vide quales lapides,amp;qualcs ftruduræ. lefusaût refpôdens ait illi; Vides magnas hasfubftrudiones'Non re* linquetur

C A P V T Q,VINCLV AGESIMVM SEPT. îo5 Matih.xxiiih linquetiir lapts Riper lapidem qui non diruatur. Lucas vcrofcripfit.

Et quibufdam dicentibus de templo , quod pulchris hpidibus dos ‘ nis ornatum cflèt,dixit, Ex his quæ videtis venient dies quando non relinquetur lapis Riper lapidem qui non diruatur. Siquidem acceflèj: runtdifcipuli omnes,vt oftenderent eiftruduras îquibuRlam autcm dicentibus apud fefe de templo, quod pulchris lapidibus ac donis or^ natum eliïèt,vnus difcipulorum ait Chrifto,Prgccptor vide quales la« pides ÔC quales ftruduræ.At illeetiâ ad cæteros omnes dixit ea quæ refpondit.Aiunt autem quidam, Atqui in his quos fignificauit dieb«* relidus eft lapis Riper lapidem qui non eft dirutus . Quibus refpon« demus, quod omnia quas demonftrata Rint, ÔC admirationedigna e* rant, vfquc ad fundamenta diruta Rint iuxta domini fententiam. Qæ fi quid adhuc refiduum a Romanis relidum eft, etiam hoc a pofteris diruitur,vt ad alias ftruduras tranfferatur,

SEdenfe dHtem fo in monte olinarMm aaefjèrunt aJ eum difeipuîifeorßm dicenM, Die «e his quando btec erwntr’O' quodßgnum aduentus t«i amp;nbsp;conJummationisJcculiO

Marcus autem nomina quolt;ç dixit eorum qui interrogauerunt : Pc* trus inquit ôé lacobus Johannes ÔC Andreas. Omnes fiquidem accef ferunt vt difeerentthi autem quatuor interrogauerunt, vtpote maiorê habentes fidutiam . Interrogant autem non tantum detempli vafta*. tione difeère cupientcs,quantû de tempore fecundi aduentus ei’;idco etiam feorfim acceflèrunt ne Induis hoc manilcftum fteret. Sed Mat* thæus duo hæc eos interrogaflè dicit,puta:Quando haec eruntf quæ vi delicet de rempli cuerfiônedixifti:Et, Quodfignum aduentus tui ÔC conRimmationis feculi f Marcus vero vnicam fuiflè dicit interroga* tionem,de templofolum. Ait enim,Dic nobis quando hçccrunt,amp; qd* fignum quando hæc omniaconRimmanda Rint i Similiter autem feri pfit amp;nbsp;Lucas,Quid ergo dicendum efte* Qiiodvna quidem fuit in* tcrrogatiOjficut feripCerunt Marcus amp;nbsp;Lucas : intentio autem difeipu lorum crat,vt dehis duobus ccriiores fierenttputadc euerfione templi ôi de fecundoChrifti aduentu: exiftimantes autê quodfimul hçc duO contingercnt.fccerunt vnam de vtroq; interrogationem . Verû Mat* thçus tntentionem eorum manifcftans,illam in duas diuifft.

Et rej^ondens ïefus dixit eij,Vidfte ne qwis Hosfed«c4t.M«Iti enim Menient in nomi* nemfodicfnrrs,Egoplt;mCl5nft«s,û’*muI:osfe(JHc€nt.) Nihil ad has interroga tiones Tefpondit,fedprimum ilia dicit eis,quæ primuni cos Rrireopor tebattquæ videlicet futurum erat,vt ante illa occurrerent. Lucas aût dicit,Videtene feducamini.Multi enim venient in nominemeo dice* tes,Ego firm.amp;tTempus inftat.Ne igitur fequamini illos. Venient, inquit nomine mcovtentes ad deceptioncm eorum ,qui illis credituri funt,8)C dicentes, quifque videlicet eorum, Ego Rim,ncmpe Chriftus ♦ Et,Tempus inftat,puta mei fecundi aduêtus.Ncergo fequamini eos,

EHptwffÆ û'ucaliqiiemilIorum.Marctis autem dixit:Et multos feducêt. Fucfût clejiajiica hi- aût huiufmodi fedudores,Simon ÔC Menander Samantani,SC alij. /iorite.ca ,11. Futurim efl autem ut auJiatis lella amp;nbsp;rumores bellorum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bel la dici t que

O* * mota funt contra lerofolyma.'rumores autem bel lorum, qui contra a^^ 3-cap.z6. lias ludçorumduïtates, quos fados fuiflè fcribit lofephus antequam

Omnibus de caperctur lerufalem.Siquidem erexit fe natio ludacorum, ncc tnbu^^ belAud.libris, turn exoluebat. Romani vcro non ferentcs iniuriam,expcditionemin illos parauerunt»

Videteneturbtmmi: oportetenim omnia fieri, fèd nonditm efl finis.) nbsp;nbsp;nbsp;Ne terlt;

reamini inquit.quafiprædicaciofubfeditionc S)C. turbationc dirimcn.»‘ da fit.Siquidem ventura funt haec omnia quæ de his bellis dixi, fie ta* men vt nihil illinoceant. Aut ne terreamini,quafï iaminftet finis fiue perditio rempli acciuitatis . Oportet enim hæcomnia fieri: fednondî ■eft finis fiueperditio eorum.Nam poftmodum capta funt lerofolyma. üicit autem Chryfoftomus , quod difeipuli quum in præcedcntibus de extrema ludacorum vltioneaudilTentjtanquam ad alienam calami* tatem,quæ nihil cos tangeret, negligenter fc ad earn habebant, SC folîr ea tune fomniabant bona,quç abfque tumultu in fccundo Chrifti adué tuventura eranr: propter qu± etiam interrogationcm produxerant» Chriftus veto rurfum illis laboriofa pronuntiat, conftituens eos cef* taminura præfedos: SC duplicemobcaufam vigilareiubet,cumnea fedudoribus fallantutjtum ne a bcllorum rumore turbentur. Duplex liquidem ait inftare beIIum,ÔC afedudoribus,SC a Romanis,multâtj! acvariamcommotioncm,SC interius,6C exterius,

ExKTgrt enim gens in gentem, regnum in regnum’^ ) Gentes fociae Ro* manorum in genres ludæis foederatas fSC régna auxiliaria Roma* nis , in régna auxiliaria ludæis: SC propterea fortia erunt horû belU«'

Et'erunt peflilcutite fames ae terramotus per loca. ) Hoc eft fingulis ludæorum locis, ApudLucam ponitur: TerrorefqueSC fignaacce* lomagnaerunt,vtcognbicant ludæiea quç fient diuing eScirxiSC intelligant quod propter Saluatoris interemptionem hæc patiantur»

Omnia antemhtec initium.erunt dolorum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Principium maloruffl

Tune tradent nos in affliHionem.) Tune: QiiandoyAntcdefcdio-nem:nam in il lud tempus fermonem traduxit,quod 8C Lucas fignifi’ cauû dicens. Ante hæc omnia iniidentmanus fuas in vos , ÔC perfe* quentur,tradcntes in fynagogas SC carcercs, trades ad reges ac pre» des propter nomen meum. Plurimas enim calamitates poft Saluato^ ris affumprionem ludçi induxerunt Apoftolis.’intcrdum quidcmfy* nagogæ principibus tradentes, vt punirentur, Interdum vero ad K* ges trahentes, veluti ad Hcrodem ÔC Agrippam,ac fimlles. Prattere^ adprçfides ac ciuitatûprçfedos,6C confulis autprincipis munerefun genres,quemadmodum liber Apoftolicarum adionum teftatur.

Et Décident tios.) Hoc folis eis dicit,qui per ludæorum improbi* tatem ac verfutiam cccidendi crant;puta Stephanus jlacobusfrater lo hannis.SC fi quis alius*

Et eritij od o h^Liti ab omn!bMï propter nomen meum.) A parentibus ,a co^natis,ab aTnicis,acontribuUbLts,a familiaribus, abhofpitibus , a principibus ,a fubditis vt femel die am, ab omnibus qui alieni funt a prædicatione. Vbi autem triftia prçdixit,confolationc deinceps fub« iunxit,dicens,Propter me;Nam idfignificat, Propter nomen meum. Et vere magna difeipulis er at confolatio pati propter ipfum.

Et twne oj^endiculMm patientwr multi.) nbsp;nbsp;nbsp;Erunt inuieem fufpcdii propter

Et alius alium inuieem tradent,felt;jue inuieem babebunt odio.) Marcus au* tem maniEeftius dixit,quod tradentfrater fratrem in mortem,ôlt; pa* ter filiumtôC infurgent filij in parentes ,ÔC morte eos afficient. Vert* fimile eft itaeg omnia fada efre,etfi liber Adorum particulariter de o* mnibus non différât. Lucas veroctiam dicit:Trademini autem a pa rentibus èC cognatis, amicis ac fratribus, ÔC morte afficient quofdam ex vobis .Prædixit enim 8£ hoc Chriftus difeipulis,quod omnium eft miferrimum,videlicet quodetiam afamiliariuimis impugnandi erât; vt prxfcientes parati effent ad tolerantiàm : ÔC ita pe|ficulum facilius furtinerêt.Hæc autem omnia prædixit eis decimonono capite.Qtiç- Supnt.iQ. re ergo ôc ibi horum expofitionem.

Et multi pfeudopropbetÆ fwrgent 4Cfeducent multos.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Superius de î^s di

xit,quifcChriftos cffefingent;nunc autem de bis dicit, qui fe prophe tarefimulabunt. Tune enim multi talcs fuerunt, quum adhuc initia effent predicationis.

Et^uoniam «bundabit ini^uitaSjrefrigefcet ddeflio multorum.) Et hoC mi* ferrimum eft,quod nerç ab amicorum diledione confolationem habt* turi funt.Quidam autem ayaTntp diledionem nominari dixeruntho-fpitalitatem;alq vero compaffionem.V ide quot pericula eis prædixe* rit,ad omnia exacuens ,ÔC ad magnanimitatem robor ans ,ac conforta* tionibus adamantinos reddens.

Qw (tutem per|èueriu€rit ufque in fnem,bicfaluus erit.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hcc etiam did«

Et prcfdicabiturboc euangelium regn: tnuniucrfo orbe.) Hinc demôftta* uit,quod nulla pericula prçdicationem fuperabunf.ôCitamagnS præ* dicatoribus iniccit confolationem,quod voti fui compotes erunt: quia nihil eis erit obftaculoffi modo toleraucrint.Marcusautem manifefti’ dixif.Ei inomnes gentes primum oportet predicate euangelium.

In teßimonium omnibus gentibus.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adredargutionem ,ad accufatio*

nem eorum,quinoncredidcrint: ne diccre poflint in die iudicq, Præ* dicationemnô audiuimus. Didû eft etiam de hoc decimonono capite*

Et tune ueniet confummatio. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confummatio rempli ÔC lerufalent,

vt prædiximus. Dicit ergo: Poftquam fada fucrit vniuerfa quæ di* da funt,84 poftquam prædicatum fucrit euangelium in vniucrfo or* bettune venict ludçisomnimoda per ditio. Quod autem priufquam ca perentur Icrofolyma prçdicatum fit euangelium per totum mundum, , dixit Paulus :Erudi[icauit,inquit,acCTeuit in omni creatura quæ fub Col.t. cœlocft.Sienim ipfealerofolymis vfque ad Hifpaniam prædicauir, Rom.i?

Mrfff.xxiïu, îcs C APVT QVINQJV AGESIMVM SEPT, concipcetiam decætens Apoftolis quoufquepercurrcrint. fdcircoe*’ nim poftqiiam praedicatum eft euangelium vbïque terrarum, perainc lerofolyma, ne vmbram quidcin refponüonis habeant lud^i: tantam videntcs prædicattonis virtutem, vtbreiuffimo tempore vniucrfum pcrcurrent orbem,ô(S vbiqj fplendorem deden't.’quum tarnen ipfi per^ manfen'ntin mi^idelttateóC ingratitudinefua.

utJeritis abomittationem dejàhitionis, di£li e(i a Djtiiele prophète, üantem in loco fM^o, ^ui legit intelligat.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Abominationem dicit Titi lia

tuam, quam captaciuitate ftatuitïn adytts templi. Siquidcm abomi# natiôes appcllabatlexhuiufmodiimagines. Defolationis verodixif, quia ilia deferto templo acciuitate eretia eft: aut quia eins erat imago qui hgcdefcrtafecit.Qiiodautem ait,Qiium videritis, videtur qiudé diëium elTe ad Apoftolos, fed tarnen ferrur ad ludæos , vt fciant qued non longe poft, fed eis adhuc viuentibus abominatio ftabi t, nbsp;Plurcs

fiquidem Apoftolorum ante id tempus mortui funt : cæteri vero qui remanferant, inalqs tune orbis partibus verfabantur. Mifitauteni ' cos ad Danielem,qui de huiufmodi abominatione ÔC ftrage propheta« uerat. Tune inquit, qui legit Danielis librum ,intelligat ac confide* ret erec'iam abominationem. Lucas vero aliuddicit fignum , Quum videritis circundari ab exercitibus Ierufalem,tunc fcitote quodimmi netdefolatioeius .Apparetergoquodvtruncp dixerit Chriftus.

Tutte qui in Iudlt;fajuttt fugiant ad montes^) Poftquam de m alis di xic, quæ comprghenfura erant lerofolyma : de muleis praeterea ac varijs Apoftolorum tentationibus : infuper ói de profpero praedicationis fucceflù,quod abfquevlloimpedimento vniuerfum percurret orbem; loquitur iterumde ludæorum calamitatibus,oftendens quod poftquï ipfe QC. difcipuli fui vbique in opinione cclebri habiti fuerint,tunc hi' vndique perdentur. Per ea vero quæ parua videntur, demonftrat pla* garum iliarum intolerabilitatem. Confidera enim.Tuncinquit, qui in ludaca funt,vbi lerofolyma fïta funt, fugiant ad montes,’nullam fa-lutis fpem in rcmanendohabentes:neque enim eritomnino reuocatio aut mali mutatio:ideoid amplcdiendum erit, vt uudo etiam corpore, nee ver fa retrorfum facie fugiailt.

Qy in te^o, non deCeendat ut tollat quiojuant de domo fua.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Propter ine-

Et qtii in agro, non reuertatur ut tollat ue/iim(nta[ua.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si enim qui in ci

uitate funt,fugiunt earn quæ intus eft ftragem, multomagis qui in a* gris. Apud Lucam verodicitetiam caufam vehementiæ plagarumi Qiiia dies vltionis hi funt, vtcompleantur omnia quæ fcripta funt, in libris videlicet Danielis amp;nbsp;aliorum proplietarû de huiufmodi ex* pugnatione. Dies autem vltionis cædis dominicæ erunt. Sed hæc quidem iuxtahiftoriam. luxta anago^n vero, qui in ludga funt,hcc eft, in diuino cultu: nam id fignificat ludææ nomen: fugiant ad mo* tes, id eft, ad excclfum Dei auxilium: aut ad excelfa virtutum . Qtii vero in teefto, fiue qui conuerfatione eleuatus, Ôë excelfior per vitam effedus fuerit,non defeendat, vt tollat mundi affeeftusquos relique*

C A P V T .Q,V IN Q_v A G E s IM V M s E P T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;109 Mitthixxüfii

’Vaattempre^untilHi amp;bElantAus in illis diebus.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Illis qufdem pro?

pteronus inttrius ,his vero propter cxterius : Ilieenim pondéré cm« brionumgrauantur, hæ aucem encre lacflentium. Siquidem facile eft pro falutc pecunias QC veftimenta contemnere : fieri aiitem leuem ôlt; fugam expeditamcam quç in vtero habet, aut abtjeere infantem earri qug ladat, prorfus impolfibile eft proprer nature vinculum. Vç cr* go illis, quia facile comprehendentur: Sé fimiliter embrionibus ac ladentibuSjVtqui fimul peribunt. luxta anagogen vero pregnan* tes dicimus animas , quç virtutem nondum pepererunt: ladantes autem quç pepererunt quidem, verum pueriliseft fœtus Si. admo* dum pufillanimis.

Orate Mtem ne fia fuga ueftra hyeme aut fibbatho.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M a h ifcftixtn QC

hinc, quodquanquam ad Apoftolos protendebant huiufmodi fermo-nes,attamenvel iftiad ludxos refpicicbant;ncqueenim amplius ob* feruabant Apoftoli fabbathum,quando capta funt Icrofolyma.

Quarc autem non hyeme ncque fabbatho.* Hyemc quidem propter te poris difficultatcm: fabbatho vero propter legem, quæ non permittee bat fabbatho iter facere vitra ftatutos lege palTus . Anagogiee au* tem fugamintelligimus exitum animæ a corporc.’hycmem vero com motionem acturbaiionem cogitationum: fabbathum autem ocium a virtute. lubet itaque ferme vt oremus , ne fiat exitus animæ noftræ ' in corn motion e aut turbatione cogitationum, ncque inocioa virtuti* bus/edin tranquillitatecogitationum QC operatione virtuium,

Erit enim tune affiAîio magna, qualis non fuit a principio mundi ad boc ufjue tempus* Hernie fîet.) Si quis in lofephi feripta incidat, certior omnino de his cfficictur.Siquidem quum etiam ludæus cflèt, affirmât de huiufmo* di Dci ira, quodomnem cxceflèrit calamitatem , omnemque fuper* Omnibhde greflaGttragœdiam. Nam præter tremendam illamobfidionem,tâ- beLludAibrut tacratfames,vttpfis quoquematribus pugna fuerit pro efufilioru. Obquamergo caufam,mifcrabilierem acîiorribiliorempafli funtaf*Io/è. de tek flidioncm omnibus quæ fuerunt a feculoy Quia magis execrandum lud lifc 7, c«« ac horribilius perpetrauerunt flagitium omnibus qui fuerunt a fe* 7*0*.3* culo, Deifilium occidentes♦ Lucas autem planius dicit: Eric enim afdidie magna fuper terram, QC in in populo hoc: cadentque acie gla dij , SC captiuiducenturin omnes Gentes : ôi letufalcm cakabitur a GentibuSjdoncc impleantur tempera Genrium . (ram quidem De» dteens: tempora vero Gentium ,Ca quæ durabunt vfque ad confumma tionem eôrum,totiufcp mundi.

Etw^ brewiatifuijfent dies dli, non fuiffetfalua omnis c4ro:propter eleHos autem tre u'wWtur dietillih.) Dies ait belli ÔC obfidionis,dicens,quod nifi di minuti fuiflènt dies iUi difpcnfationc diuina,nequaquam lalua fuifïèt, ncquaquam mortem euitauet omnis carô, ideft, nulla rcmanfiiretca* ro,(udaicavidelicet:Omnes enim mortui fuiflènt homines,ôc cjui in*

tus, 0^ qui extra erant: quidam fame, quidam vero perte auc gladio,o# mnibufque mortis generibus r Aduerfus omnes fiquidem ludæos ' Romani furore accenfi erant ,eüam aduerfus eos , qui vbique terra# rum difperfî ferebantur. Eledos autem vocat fidèles , qui ex ludæis erant, propter quos citius quierntbellum, ne périrent vna eu infidc i delibus , fed potius iacreduli aliqui per hosferuarêtur: ne poflèt quif# piam dicere, quod propter eos qui crediderant, bate a Dco immiflà vl tio fuperuenilîèt: fed qui jelidi erant videntes omnes qui inter ipfos crediderant permanfilïè,intelligercnt xraufam, ac certiores redderen tur, quod non fol um non perierant propter illos , qui mortui étant, 'fed potius SC ipfi propter eosferuati m-ant.Quod aût nô Omnis caro, pro Nunacarofumatur,tnanifertumertquoquea dido Dauidieoquo

13. dicicur. Non dominetur mei omnis iniurtitia, id ert, nulla. Nam ôi .J hoc, idioma ert veteris fcripturac. Tu vero confïdera mihi diuini fpiritus difperifationem, quomodo Iohannes qui in viuis adhuccrat dum haeefarrta rtint, 3^ multo adhuc tempore portexpugnationem xit, nihil horum feripfit, ne quart olim praedida fcrilxre videretur, quæ iam fada erant. Qui vero priufquam hacc rterent mortui funt, manifefte omnia feripferunt, vtfufpicionecarere videretur C H R I# S T f dehrt vaticinium. Portquam ergohadenus ad plenum prjcdi# xit, quæ de captiuitate ferofolyraorum futura erant, tranfît etiam ad t reüquam quçftionê puta de fecundo aduentu fuo,ÔC huius figna prj# dicit,quç Chriftianis futura funt vtilia.

■f* DeuirMKit-aMtem Deus affliEiiones omnina bellumißeitim belbim /ßt,emnes fti intus erant penitus fame perijijent-

’Didio TOTi tune, interdum non fignifteat confequentiam ptçdtdorii^ fed initium tantum corum quç dicenda funt; rtcut etiam, In diebus il Supra .3» nbsp;nbsp;nbsp;jj-j ,4^ quo diiTeruim’tertio capite. Et ita hocin loco didioTunc/jrdinc

temporis non fignificat, fed quando fient quæ dicenda funt. Simili# •ter hæcad Apoftolos dici videntur t ad eos tarnen dirigitur Chri# ftianos,qui tunefuturi erant.

De pfeudo Surgent enim pfeuJochri/ii pfèuJopropheta.) Sttrgct,hoc ert veniéf. chrirtis 8C. Sunt autem pfeudochrifti,qui feCliriftumeflèfingunt:pfewdoprophe# pfeudopro tæ vero,qui fe fingunt ertè prophetas ♦ piîcüs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et ledentßgna tnagna amp;nbsp;prwliffa.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etiam ante expugnationem Id

rofolymorum dixit futuros camp; pfeudochriftos pfeudopropbetas • Multi enim inquit venient in nomine meo dicentes , Ego fum Chri# ftus.Etrurfus,Etmukipfeudoprophetç furgent.Sedqui ante fecun# dum fuum aduentum venient,hi longe grauiores eruntinis,qui füe# runt ante captiuitatem ferofolymorum.Nam hi figna quoque magna ac prodigiafaeienttpfeudochrifti quidem,miracula sedentes; pfeudo# prophetg veto quçdam futura prædicentes.

Ita ut inerrorem mtlucanturji fieripote/l etiam eleSîû) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si fieri potcft,eis

dicitur. Inter pfeudochriftos autem vnus ert Antiebriftus ,portremu« fiorum venîurus,cuius prophetas qui dicuntur,hi funt pfeudoprophe# . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t«;de

CAP VT CtVINQ_V AGESIMVMSEPT. xi» MÂtLxxù'ü tatîdequo ctiam Paulus fcripfit, Poftquatnenfin vocauit cum homfi» non peccatf, filiumque perdftfonfs addfdft.Cufus eft aduentus fecun^ dum operatfonem Satanae ,inomnivfrtuteÓÓ fignfs acprodigijs fal* fis .Hi ergo fignum funt fecundi aduentus ♦

Ecce pr^Jixi koJ»«.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Teftatur quod manifefte prçdicendo munie

rit. Äpud Marcum veto ait: Vos autem videtc : Ecce prædixi vobis omnia, que videlicet contingent de fedudoribus. Per Apoftolos vero hæc etiam dicit ad pofteros, vt prius fignificatum eft . Obferua enim quod etiam ad Apoftolos prçdixerit ca quç de Icrofolymorum captii« uitate dida funt,quæcp de fecundo fuo aduentu,tanquam ad prçcepto* res noui populi.’fciens quod etiam hçcdoduri effent ac fcripturirôCad demonftrationem corum quac prophetauit de captiuitate,ô6 ad muni# tionem fidelium,qui futurf funt antefecundum cius aduentum.

Si ergo dixerint «obii: Ecce in dejerto eft: nolite exire: Ecce in penetralibuî : nolite creJere) Qtü tune hacc dicent, praenuncij erunt ac miniftri Anti-chrifti. Penetralia autem nunc intelligit loca in domibus magis rc# condita.

SicMt enim fulgio-exit apartibus Orient«: 4ppiiret upjue aJ piirtes Occident«: ita crit adwentHî flij bminiî.) Sicut inquit fulgur egreditur, ÔC omnibus -in confpicuo eft.nullo egens prascone au praenunciante: fed exceffiuo fuo fplendoreminimo temporis momento,vniucrfo apparet orbi : Ita quoqueerit aduentus ille, propter magnitudinem fui fplendoris ,o# mnibus fimul apparcns,amp; fadus hominibus ipfefui nuncius. Nccç enim quemadmodum primus aduentus inpaupertatc QC nominis ob-feuritate fadus eft, ita er it ÔC fecund’,fed cdiucrfohic cum poteftate et gloria magna fiet, ftipante omni cœlefti exerdtu : idco nullus hune ignorare tunc poterit.

Vbicuntjue enim fuerit cadaueri iii congregatuntttr 4^illt;e») Hoc di» cit propter fatellitium quo tunc circundabitur. Et ftipantes quidem affimilauit aquilis.tanquam alatos acregios:feipfumverocadauerf, tanquamcongregantem huiufmodi aquilas, ÔC quaficibum fpirituaa lern eorum,vitamquc fempiternam. Lucas autem pro cadauerc po* fuit corpus,hoc eft pro tttw^oc ,

Statim awem p(^ a^Iiflionem diernm illor«m, folobfcurabitur : lt;(!f Iwna non daBit fplendoremfi'umt ftellcecadent decalo.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dehis dixit amp;nbsp;Lucas: Et

erunt figna in folc,8c Iuna,2iC ftellis. Vide autem quomodo dixerit. Statim, demonftrans quod fimul fere omnia,ö^ quç dida funt,ÖC hçc 6ii qux dicentur,fient. Breuiabit fiquidem ÓC hanc tentationem De’ propter cledosfuos.Afflidionem autemdicitearn quç ab Antichrifto mouebitur,eiufque fedudoribus: SiC pios affliget. Sol vero obfeura# Qwtmomnîa,' bitur: non e medio fublatus, fed Chrifti venientis luce fuperatus : lu# ha^fnuf «ide na autem non dabit fplendorem fuum:6C ftellac cadent,tanquam nul# rim exemplaria h lo ampli US vfui future. Mulla enim tune erit nox.Lucas vero feripfit: bant Scwoj'd:, 4# Et fuper terram anxietas Gentium,per defluxum t refonate mari ac pud LMc4m,Boc c, fludu: arefeentibus hominibus præ timoré ÔC expedatione ,quæ defter4tioe4«tc5« filij inopift: amp;nbsp;£ic iwngi «ideatur jgt;rlt;fcedfntilt«î wtorEic kffjje i(ideturlt;fTt9jfoief,lweA deßuxftfamp; inn^ ^itfejuentibus.

Hatt.xxüii Kî CAPVT Q.VINQJA GESIMVMSEPT, fuperucftient orbi tcrr^^tum* Anxietatem Gentium, appdlauft fur* bationem: Defluxum autem, tranquinitatem ventorum * Nam abfcp vends refonabit prætcr naturam mare acfludus ei'us ♦ Arefcentiam veto dicit mortem.

Et nirturei calorunt commoueluntttr.) Et coeleftes exercirus horrebût vi dentes huiufmôi creaturgmutatibnê:DeS in terra defcendentê,homis nes autem vnfuerfos qui ab initiofuerunt,a mortuis fufcitari, vtra^ tionem reddant cundorum qug in vita operati funt*

Et titnc apparebit fignnnt fîlij hominis in ccelo,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Signum eius dicit cru*

cem,quæ tunc longe clarius foie fulgebit: nam ille obfcurabitur hæc autem apparebit ♦ Ob quam autem caufam apparebit ƒ Vt exterreat præcipue quidem ludgos,deinde etiam Gentiles,qui Chrifto imprope rabant crucem,ÖC vt feiant quod hic ipfe tanquam Deus defeendit.

Et tune plangent omnes tribus terrce.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tune lugebit omne gen us,

infidelium videlicet. Hi quidem , quod Deum crucifi'xerint j illi au* tem, quod Chriftianos punierinttrurfum ifti, quod non crediderint, Ncqueenim alia eft eis opus aceufatione prefer crucem ♦ Tunc autem plandus erit eis inutilis.

Et uidebunt fîlium hominis uenientem in nubibus eceli cum poteRate amp;nbsp;glorÎ4 tnul^ t4.) Præcedet quidem eum crux, tanquam iuftificatio aduerfus illos, qui eum crucifixerunt, Defccndet autem in nubibus ficut af* fumptus eft.

Et mittet angelos fuos cu uoce magna tuba^ amp;nbsp;con^egabnnt eleFios eius a ^atuor uentiSjaJummis calonM,uf jue ad terminos eorum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Priufquam appareat crux

mittet illostncqucenim vfus eft ordine narrationis ,fed finjplicitef dicit quod futurum eft » Per quatuor autem ventos , quatuor orbis extremitates fignificauit,Orientem, Oeddentem, Septentrionem, 0^ Meridiem. Abvnaquaqueenim extremitate proprius fpirat ventusî 6Ó hi quatuor dicuntur proprie venti. Per extrema vero, etiam media fignificauit. Qiiod autem dicit,A fummis ccelorum vfque ad termi* nos eorum,declaratiuum eft eius quod dixit,A quatuor vends:fignilt;’ cans idem importare tcrniinos,Ventos,amp; Extrema.Apud Marcum vero ait, Ab extremo terrg,vfque ad extremum coeli.’docens eadem eft ' fe extrema terre cœlï.Et nota quod tuba mortuosexcitabit;cxcita* tos autem cengregabunt angeli: congregatos vero rapientnubes , I .TheJJl4» cut dixit Paulus,in occurfum dominiin aéra. Quod autem etiam pCC catores congregabunt angeli, docuitChriftus interpretatus quartam Snpra, t* parabolam vicefimi quarti capitis .Dixit enim. Mittet filius hominis angelos fuos, amp;nbsp;colligent de regno eius omnia offendicuIa,5C eos qui operantur iniquitatem.Quaere ergoibi declarationem.

A ficu autem difeite parabolam.) Parabolam vocat exemplum qUod didtirus eft,ad demonftrandum,quod non fit magnum difcrime inter hoc fignum fignificatiuum fecundi aduentus Qc ipfum aduentum.

Q«mw iam ramus eius tenerfueritf amp;nbsp;folia enata , fdtis ^uod propintfua fit teGas i lt;ƒ ww ^um uideritis hac omnia,f :itote quod prope fit in foribus.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A pud Lucam

pfcndochnftis ÔC pfeiidoprophetis dixi *, fulpicite QC leuatc Capita vc# ftra, qiioniam appropinquat redemptio veftra Deinde ait : Et dixit illis fimilitudinem. Videte ficulneam ÖC omnes arbores, quiim pro? trudunt iam gemmas, ce men tes ex vobifipfis feitis qiiod iam prope fit çftas;fic ÔC vos quum videritishec fieri,feitote quodinftet regnum Dei. Quum videritis inquic, hæc fieri, qux videlicet dida funt de manifeftatis fedudoribus, feitote quod prope fitfecundus Chrifti ad^ uentus: Huneenim dicit nunc regnum Dei, ae redemptionem iufto=: rum; regnum quidem , quia tanquam rex appropinquat: redemption nem vero eorum, quia feruat eos. Sumpfit autem a fieu exemplum: oftendens quod ficut quando hæc protruferit iam gemmas : fine quû enatafuerintfolia,neceflècft,vtinftettempus æftatis: ita etiam quan do fîgnum fecundi aduentus fadum fuerit, necefle eft ipfum in proxi mo effe ♦ Solet fiquidem naturalia fumere exempla, ad ca quæ vere ventura funt.

Amen dico uobis^neijuiilt;iu^m prateribit generatio bac,donee omnia iüa fiant.) Omnia ifta, quæ videlicet prædixit decaptiuitate rerofolymorum,ec de his quæ circa fecundum fuum aduentumerunt vfque ad ipfum. Qiiomodo ergo dixit Gcncratio hæc.^ Generationem vocauit religion nem ipforum quicrediderant. Neenim fufpicarentur Apoftoli, quod prædida pericula penitus delerent prçdicationem ac fideles : certiores eos facit,quodnon fit delcnda religio fidelium vfque ad fecundum ad » uentum , fed vfque ad confummationem feculi permanfura , nec vllo periculointercidfflida. Dehocautemetiampriusdiuerfimodeeisprgn dixit SC confirmauit.'fed quia tune facile a cordeexcidebant, amplius adhuc faci t cer tiores.

Caïnm terra prieteribuntj uetba autem mea non prateribunt. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fide di n

gnaaftruens eflè ea quæ dixit,ait: Hæc adeo cornpada SiC immobilia potius demolientur, S excidant fermoncs mei, quos de his quç intern rogaftis refpondi. Alibi quoque hoc confirmationis modo vfus eft di , cens : Facilius eft coelum SC terram præterire, a lege vnum iota excidere ♦

De (iif dHfew illo lt;ir hora nemo f:it,ne angeli quidem calorum,) nbsp;nbsp;nbsp;Cçtcra quis

dem omniaprædixit eis,qug feire proderat: folum autem diem 8C horam confummationis feculi difpenfatorie occultauit,vt qui tune viuebant, hgc ignorantes vigilarent, SC animum adhiberent, fempem que expedarent. Et vide quemodo mirabilitcr reppulerit vehemen* tem eorum difeendi aipiditatem de die illo SC hora : ne enim fuper his amplius turbarentur, ait: Ne angeli quidem cœlorum de his norunt quando ventura funt,ac fi dicetet:Si angeli cœleftes hgc ignorant,mul £0 magis homines terrenos ca feire non expedit.

L'i/î pater meus folus,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didio Solus in ordine ad creaturas intel

M4rt xxùu t,4 CAPVT Q_VINCtyA GESIMVMOCTA» r k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habet pater, fill) funt, Geut

I ara. culdubioettam hoeen't^Apud Marcum verofcriptum eft,Neqïfilms, nifi pater.Et quidam intelligunt,quod neq; filiusnouit diem ilium et horam vt homo;nam vt Deus nouit æqualiter cum pâtre ♦ Äptius eft ' sutcmvt itadicatur:NeqjfiIius feit,nifi pater videlicet (ciat; quia ve* 0 .iiMfio» J.Q patcr,fcitvtique filius.‘Ego enim inquit S)C pater vnum fu* mus .Confidera vero quomodo apud Matthacum quidem ponitur So* lus fed nulla fit mentio filt], ne etiam ad eum referatur. Apud Mar* cum autem non habetur Solus,fed fit mentio fihj,vt intelligatur ficut diximus.

de diluuio, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Noe, ita erit aduentus ßlij hominii,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exempio ma«

Sicut enim erant in diebui qui prcece/Jernnt dilnuium edentes amp;nbsp;bibentes, contnhentei matrimoniumjamp; nuptum dantes^ujque adeum diCm quo intrauit Noe in aratminec cognoue^^ runt donee uenit diluuium,^ tulit uniuerfostita erit aduentusfilij hominis.) Declarando exemplum docuit, quodmultis verfantibus in delitijs ac fccuritate yeniet.Hoc autem SC Paulus feribens in hunc modum, ait; Quum dixerint pax amp;nbsp;fecuritas,tunc repentinus eis fupcruenict in* teritus. Verum fi tune in delitfjs erunt,quomodo dixit, Poft afflidio* nem illorum dierumf Aiflidio quidem erit colentium Deum ac in* ftorum.’delitiæ veromalorum amp;: infenfatorum.Aptum autem ppfuic exemplum ♦ Sicut enim tempore Noe videntes arcam fabticari, qux venturam ac propinquam eorum fubuerfionem praenunciabat,nö fen tiebant.'ita quoep hi videntes Antichriftum fcdulo Iaborantem,6^ con fummationis figna,fine folicitudinc pernianebunt « Oblerua ctiam quomodo particulariter cmnia prædicit, quæ vfque ad aduentum fu5 ventura funt : oftendens qued diem quoqueillum Si horam nouerit, fed difpenfatoric, vtdidum eft,il Ium conticucrit. Qiiçre autem fecun do libello Gregorij Thcologi de filio, caput decimum, Si gratiflîmam

Q, Tkmc duo erunt in agro , unus ajjimetur,if alter relinqueturi dua molentes in mola, in agro lx unaa//umetur,üraheratelinqueiur.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pcreos qui in agrofunt, diui*

. tes intelligit; per. cas autem quæ molunt in mola, paupercs; ac docct quod Si dediuitibus, Si de pauperibus quidam faluantur, quidam vc ro pcreunt. Ideoetiam dediuitibus fermonem mafculineinduxit,ex* celfum ac forte demonftrans quod ineis eft; de pauperibus autem foe* minine, fubindicans debile ac dcprclfum quod in illis eft . Siquidem quotquot vel diuitias bn fedanf,vel paupertatê bnferfit, alTumunf in occurfum dni,tanqilli familiäres.‘quotquot afit contrariomô fe habet, deorfum tanqua indigni relinquuntur,vtibi iudicê expcâêt « Lucas vero de his alio modo dicit capite fexagefimo. Erunt (inquit) duo in Ictflovno; vnus affumetur,amp; alter relinquetur.’duç erunt molentes ft* mul.’vna airumetur,00 alterarelinquetur. Per eos qui inletftofuntfi* gnificans illos qui in requie d^unt.'per cas autem qupin mola,eos q aduerfa toIerant.Manileftum eft ergo,quod diuerfimodc alio ateg alio

C APVT Q_VINQ_V A GESIM V M OC T A. nj Mitsh,x:x.üii temporedidafint.’pn'us qm'demea qug apud Lucamjpoflmodum ro quæ apud xMatthgum«

♦ A^ruuocmit mundti» Pi /Jïmitur ergo ({ui feruMr^relin^uiturijui i:onJemnatur,Dißilt;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; ’

mus i^itur ex hoc loco^ ^uod amp;pMperes dinites, lerui if domini a'jjkmuniur ac re’in« ^uuntur. Ofiendit autem ^uod nec omnes diuites pereunt, nee puuperes fuluaurur omnes. Vn^ dt amp;nbsp;pofimodum ait: Vigilate ergo ^uia nefeitis lt;}«4 hora dominus ue/îer ueniet, N o« dixit diem,nolens eos continue ad certamen e/Je paratos.

Vtgilateergo^uiane/citislt;juabora dominusueiier usnturusTit.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Marcus

autemicripfit,v igiIate,S^ orate,nelcins enim quando tempus fit:fe^ cundi videlicet aduentus eius. Per vigiliam autem fiue vigilantiam, intelligenon folam fomni tcmpcrantiam : verum etiam omnimodam attentioncm èc cuftodiam,Dicitenim QC Lucas,Attendice vobifipfis Lucce^iu ne quando grauen tur corda veftra crapula dC ebrietate,ac cur is huius vitæ, amp;nbsp;repentinus fuperueniat vobis dies ille» Tanquam laqueus e-nim fuperueniet in omnes qui fedent fuper faciem vniuerfae terrae.

Tanquam laqueus fane propter non apparentiam QC impremedita* tionem. Facies autem terrae eft fuperficies Qi apparitio illius. Seden tes vero.funt viuentes ,aut in mundo degentes. Deinde dicit etiam de oratione.Vigilare omni tempore precantcs,vt digni habeamini effu«f gere omnia hxc quæ vêtura funt,a fedudoribus videlicet,SC quaccunep aliaerunt pericula.

lllud autem feitote ^uodßfei/pi paterfamilias gua uigiliafur uenturus erat, uigilaffèt uti^ueftf nonfiuijjetperfodidomumfuam.)^ Vigilia fiuecuftodiadicitur quarta pars nodis , prout etiam alibi diximus . Parabolicc autem S«pr4.i4. nuncdicit,quod ft fciflet homo quo tempore finis vitae fuac futurus ef fet, vfiqtie circa illud tempus vigilafTet, SC ncquaquam perijlTet. Sed propterca SC communem omnium finem , SC cum qui cuiqj proprius eft,fecit Deus vt ignorarent, nc ad illud folum tempus vigilarcnt,o-mni rcliquomalc viuentes:fed vt, qUum incertus fit finis, femper illu expedentjfempcr fint ad certamen parati.

Ideo ttf uos efiote paratit ^uia qua hora non putatis, eafilius hominis uenturus rft. ) Ideo.Quarej’Qiiiatempus ignoratis.In vniuerfalifiquidem fine mu di manifeftum eft,quod dominus venict. De proprio autem fine dicût quidam,quodvnoquoep Chriftiano moriente adeft dominus cum fan;: dis angelisîquando etiam rationcm reddit anima. Quidam veroadu uentum proprium illius,dicunt imperium eiusquo iubet vt anima fe-paretur.Quia autem in futuriiudicij memoriam inddit,ad prgeepto* res conuertitfermonem,ÔC dicit.

Quifnam eft ftdelis ßruus prudens,quern pr^efecit dominus fuusfamulitio ß(o,ut det Slis cihum in tempore.) Famulitium dicit ipfos famulos ac Dei feruos; Cibum autem,rationalem dodrinam.

feruns ille que qui uenerit dominus eius,inueniet ßc faciête) Sic, fie Ut iuflît.

Amen 4ico uobis quodfuper omnia hona fua conüituet eum. 4) In magnum honorem conftifuct eum,vt bonis fuis dignum ducat ilium. Tu veto huiufmodi nc vlterius curiofe fcruteris . Parabolica namque ita tra« danda funt,quafi fîgnificantia folum ea quat neceftaria funt.

Vxdc autctn quod duo haec habcre oporteat eum qui præpofitus efii puta fidem,ne retineat ea quç funt conferuorS,aut inutiliter côfumat: prudcntiam,vtdccenter eadiuidat,quæ fibi tradita funt,6C cum iu dicio tam in qualitate^q in quantitate» Conuenit autcm hic fermo nÓ bis tantum qui diuites funt in fermone,fed Si. lus qui pecuntjs ac pof 4- feflïonibus diuites funt. Omncs -h enim conftituit Deus difpenfato# res eofum quæ poflïdcnt,volens vtomnes fideliter ac prudenter cun* tfïa diuidant. Præterea illis quocp aptatiir hic fermo,qui principatum quemcum(^ acceperuntroportet enim ÓC ipfosnoniuxta propriam be neuolentiam autinimicitiam adminiftrareCquodfraudis eft ÔC infidc* Iitatis)neqï ftulte ÔC imprudenter.

t Iu^il/Jîme|ànetanlt;]uampru(lentelnac^luJiofumAcl(tut^mnon Jefolispecunijiacfof^» fefsionibus dillum f/l, fed amp;nbsp;de jèrntone erga mentem, omnique dijfenfaiione ^am ^ufqne namp;i efi.

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 'Dominum conüituens utwmquemque erga eos,^ui ip/orum indigent liieralitatet StU“

deamuf ita^ue cum omni gaudio ac preirptiiudine ea ^ute ac^mfiuimus Jfctrgere in pauperes»

Q^odfi dixerit/èruus tlie malus in cotde fuotCunaatur dominus meus uenire, capelt;gt; rit^i percutere conferuos fuos i edat autem nbsp;nbsp;nbsp;hibatcum ebri^s t ucniet dominus ferui ilhusdie

^uononexpelïat,^bora^ua ignorât.) Seruus ille malus, qui videlicet diuerfo infidelis ÔC. imprudens euafit; fi putans cunâari dcminS fuS eo quod diem ignorât èc horam,vt didum eft,coeperit verberare ccn* feruos fuos,hoc eft qucuis modo illis ncCere, fiuecorporaliter fiuefpi ritualiter.Edat autem ÔC bibat cum ebrijs,hcc eft, conuerfetur cum ç* uerfis ÔC corruptis hominibüs , improuife deprehendet eum demi* nus fuus .

Diuifonem eius dicit omnimodam tCT perpetuam graMJfiritus fanBi ablattonem» QupdJi ne^ nunc commifeetur animabus earn contaminantibus: atfaltem ade/l bis, ^ui fen.el ta funt inßgniti,expellans conuerßcnem ipßrum: tunc autè omnino perpétua alienabiiur» Partemejue eius cü bypocritis ponettibi erit fietus /Iridor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Parte

eius dicit cum ipfum, vtpote iam diuifum adifpenfatoria dignitàtc; aut diuideteum a fuis cu!toribus,eiufquefortem pcnetcum hypocri# tiSjtanquam fingentem fc difpenfare aeprepofitum elle,quum potius nociuus fit. Bifariam itaep excitauit ad fern per vigilandum;amp; ex ho* nore quiferuofideli ac prudentirepcnitur,amp; ex fupplicio qucdmaliî !«♦»*• X expedatferuum. Hancautcm parabolam Lucas quofp fcripfitqua* dtagefimo fexto capite,in quo de malo feruo ait.’partemq; eiuscum in* fidchbus ponet. Infidèles autcm vticp etiam hypocritæ funt: promit* tunt enim fc nolle Deum,fed mentiuntur.Et ita confonant quæ dida funt.’quod fietiâdiflôna funt,nihil mirû: varijs enim didafunt tpib’,

(^ap, xxv, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Vhcßmileßetregnutn.ccelortmdecemuirginibus») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Regnum cœîorum

Scire ergo oportet,quod in praccedente parabola generalius de omniu vttIitate docuit quam conferuis debent; in hac autem de ea fola parti«, larius dinèrit,qu£ eft in pecunqs ÔC poflèflîonibus . Virgines autem huic parabolçfupponitnon vtcuncp;fed quia magnum quippiam effc virginitatem docuit,quum dixie,Sunteunuchi qui feipfoscaftrauerfft propter regnum coelorum, Vere etcnim magnum eft,ideo nec^ fub Ie« gis neceflitate eonftitutum eft t-, fed in propria hominum voluntate permiflum efttQtii poteft inquit caperc capiat. Nunc vult oftendere, quod neque præclarum hoc facinus fine eleemofyna poffeflum j)deri t»

acceptitlampidibusfuif exierunt in occMrf{gt;nJ^onß,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Virginea lam«

pas eftmuditia qug avirginitate procedit.Sponfus veroChriftus vt« pote amansô^quiamatur.Exierunt autem in occurfum eius:expclt;fta« tione occurfus eius.

Q^n^ue autem ex eis erant prudentes,amp; ^ingue fatUcet » FatM nero acceptis lampa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

dibus fuis,non fumpferant oleum fecumt prudentes ueroacceperant oleum in uafts una cum lam padtbusfuis,) Oleum vocat eleemofy nx virtutem. Has ergo merito ftultas vocauit,quia quumacrem ac vehementem corporis amorem deuiciirentjmaioremt^fuftinuilTent Iaborem:tcnacitate deuidæ funt» Illud enim bellum multo violentius eft, magifq; tyrannicum . Rur* fum vero fapientes nuncupauit cxteras, vtpote non paftas, quodftul tepaflgfunt.

4 Dicitergo lt;juod uirgo etiamß in cttterls beneß habeatjßt tarnen ekemofyna^ bonit iefiituta,una£um fcartis eiiciiur,amp;' merito,Vnde uirginitatem dicit uitte puritatem;oleum au* temHOc4thumanitatem,eleemoßnamfauxilium egenis prteRitum,

A liter Theologus auifdam prtedi^lorum uerborum fumit in adhortatione ad baptif nui uerum amp;nbsp;htec,t!f ilia pulare did poßunt,

Tardante uero J^nfo dormitauerunt omnes amp;nbsp;dormierunt,quot;) T ardantc pro* pter cundationem fecundi aduentus. Dormitatio autem in hoc loco pro refrigeftentia accipienda eft;fomnus vero pro morte.

Medium nodis dixit,vel rurfum improuifum QC inexpedatum demo ftrans; vcl fignificans quod in node fieijjrcfurredio mortuorum. ECE vero g hic clamor dicitur,Paulus iuITum ac voce archangeli dixit,Exi- , tc autem, videlicet e monumentis,

T«»c ßrrexerunt omnes uirgines illa,(f omauerunt lampades ßas,) Omnes quidem furrexerSt; quae vero omauerunt lampades fuas crant prude tes.Omaueruntautem olei ornamento,

Fatute autem prudentibus dixeruttDate nobis de oleo uefiro, guia lampades noßrte ex-tingmtw.) nbsp;nbsp;nbsp;Et hoc ftultitig fuit,fperafle fe ibi oleum ad ornatum ac*

cepturas, quod tunc ab altjs pofliderctur. Extinguuntur autem, ob* feuratae tenebris inclementix* Solent enim multi tenebrofosquoque vocarc inclementes ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De v i

Reßonderunt uero prudentesdicentes,NeMa^uam ne non fuffidat nobis amp;nbsp;uobis,') nibus pru Et hoc prudentix fuit.Docet autem (ermo,quod nullus a propria vir* dentibus »

HwLxxVâ 213 c APVT Q_VINQ_V AGESIMVMNO NVM» tute alterum tunciuuarepotent. Vix cnim û'bnpfiad falutem fufFic/* €t,eo quod inmultïs deh'nquat ctiam ts,qui plurimum virtuti dédit* eft.Videautem quomodo prudentes etiam ibi eleemofynam demon«« ftrentrvolentes qui dem fatuis tradere,fed non potentes. Hoc enim rc-fponfio illarum ßgnificat.

Ite potins ad uendentes ’iff emite uobifipfis^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quum ob ratibnabilem

eaufam traderenon poflèntrtamen pre humanitate confiilunt. Vende tes quidem funt pauper es .'verum tunc non vendunt.

Euntibus antem-illis nt emerent^uenit /}gt;on/us.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tentauerunt quidem a#

bire,fed non potuerunt.Oftendit autem SC hic fermo,quod tune van* erit ad virtutemconatus:

Etqua.paratceerantintraueruntcumeoadnuptiastclau/àtjueeRiatiua') N«* , ptiæ funtcommunicatioregni cœiorura,ô^ conuerfatioeûChrifto.

PoÆfit uero ueniunt (J reliante nirginesdicentes,Domine domtne aperinobis.) Putant enim quod tanquam virgines intrabunt.

At lUereJ^ottdens ait^Amen dico nobis,mnnoMi nos,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non cognoico

quit vosjèxtindisvidelicet lampadibus veftris. Cogniiionem autem nunceam intellige,quæ afamiliaritateprocedit. Nullus enim immi« fericors familiaris eftmifcricordi Chrifto. Heu poft tant os laborcs, poft tantacertaniina,poft tanta trophça,qugill« aduerfus infanientc naturam erexerant.repudiata: funt propter eleemofynam. Vbi ergo qius immi fericors virginitatem etiam non habuerit, qua tunc tonde* ninarionedignus non eritc' Noneft autem curiofe ferutandum qualt; re decem fint virgincs,Sd quçfîntvafaearum,qu£ue fit ianuanuptia* xum, cacterat^ ipfius parabolae fimilia, vt alias quoeg frequenter prae* Jwfnteoilcw» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erum fexagefimoprimocapite feriptum eft,quod pnm5

f * abeunt peccatores in fupplicium æternum.’deinde iufti in vitam eter nam.'in præfenti vero capite contrarium apparet,quum ingreflis pri* mum prudentibus virginibus,poftmodum reprobatae fintfatuæ. Ne fufpiceris contrarietacem inefle capitibus.’illud fiquidê cxadfe tradat de ordinethoc autem aliud habet intentum , quod videlicet net^ virgi* nitas faluabit ,non habens fibi etiam coniundam eleemofynam ^SC quod vnfus virtus àlij tune non proderit;quod«$ tune motus ad virtu tem vanus erit. Item quod licet plurimum deprecentur quicondéna ti funt,nequaquam fleduntiudicem. Caetera vero omnia nullo delc* ducompofita funt,vt probabilisfiat parabola.Nam neque dixit quod ablegatç funt infupplicium,eoquodnunchuiufmodi nonexadedif-quirat.

Vigtlate itaq;,quia neßitis diem ne^; hr am,in gua filius hominis ueniet,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fre*

t^uenter id fubinfert,oftendens quod maxima fit vtilitas,vt in hocari tendatur,propter finalis dieiSC horat incertitudinem.

SIC VT enim homo^uipere^e proßafiitnruocauit ferwsßtos,amp; tradiditUlisboM /ual^ huic quidem dedit quinque talenta,^^ autem dnot/tlij KCto iwnmi nnicnt^e

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^mpro^

C A P V T SEXAGESIMVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ji9Mif/LxkVi

Jumpropnam fictthatentt} Edam hacc parabola fi'mi'Iis eft ci qüg fupe^ rins de fideli ac prudêtc feruo pofita efi: verutn alto modo figurata eft: 5)C debts diflèrttjqnt aDeograttas acceperimt docendt(nam has'nunc taiêtavocat propter honorem illarum') ÔC vel per eariim vfiim liicrunl attuleruntjvel defodiendo nihil lucri fecerunt ♦ Dicit ergo quod voca^: uitfentos fuos,filtiis videlicet hominis ,vtpote homoqut peregrcpro^î feduruserat: 8^ vniquidê dédit qninqiietalenta,fiiie multa.'Nam va^« ria fnnt dodrinæ dona,quæ Paulus enumerauit : ab] autem duo, hoc , eft pauca: alq vero vnum folum* Hi auté efle polTunt epifcopi Ôôpræ* ’* orin.nti ceptores ecclefiarum.Deinde addit QC caufam inçqualiratisin diuiiio* ne,quod fei licet fuerit fecundum cuiufque facultatem QC idoneitatem,

Sicut enim dc vinea dixit,quod locauit earn agricolis peregre pro « fedus eft.’ita didt ÔC nunc , vteius difcas longanimitatcm , quomodo non continuo repetat. Quidam autem dicunt peregrinationem efle fat uatoris incœlum aflumptionem.

Abijt autem ^ui ejuin^ talenta acceperat,amp; negotiatui per ea confecit altera ^uin^ue takntat Similiter amp;nbsp;lt;]ui duojucratus efi nbsp;nbsp;ipfe altera duo ',) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Duplicant ea quç 4

fibi concredita funt omnes qui proficifeuntur ad falutcm difcipulorö, fadentes eos rurfus prçceptores aliorum.

Q«i uero unum acceperat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fodit in terram^amp; aljeondit pecunia domihi fui»}

Terram ipfummet intellige:in feipfo enim retinutt,quod ad operatio nem datum eratjfic vt necfibi,necalijs vtilis fieret.

PoR multum Hero tempus uenit dominus feruorum illorum,amp; ponit rationem cu ds)

Venit iuxta fecundum aduentum:ideo etiam dixit,poft muItQ tepus * Etaccedens ^i quinque talenta acceperat^oltulit altera ^uin^ue talenta,dicensi Domi

ne ^uin^ue tdlezita tradidi/li mihitecce altera^uin^ue talenta lucratus fumper ea.}

Ait illi dominuseiustEugeJèrue lone amp;nbsp;fidelis,jùper pauca fuifiifidelis t fuper muha te conftitKsm.) Multis grattjs dignfifaciam;multa bona tibi trada.

Accedens autem amp;nbsp;gui duo talenta acteperat,dixitiDomine duo talenta tradidifli ini^ hiîecce alteraduo talenta lucratus fum per ea-‘Ait illi dominus eiustEuge ferue Ione amp;nbsp;fide^ lis,fuper pauca fuillifidelis,/Hpermulta te conftituam»Intra in gaudium domini tui»)

diuerfg fuerunt gratig,equalis tarnen eft honor : quia 8C aequalein illis ftudium.Siquidem vterep accepta duplicauit. Vel etiä abterdid poteft,quod gqualiter quidemlaudantur,amp; gqualiter intro* ducuntur,fed diuerfimode remunerantur iuxta proportionem lucro* rum,quæ ab eis fada funt»

Accfàw autem amp;nbsp;unum talentum acceperat,dixit*Domine noui te quod homo du^ rus es,mettnsuli non/eminafli^z^ colligensuli non J^^üitac territus abq,alfiondique ta^ lentum t««m in terra: ecce hales quod tuum efl») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Durus ,hoc eft aufterus. Pu*

xilio,omnc hierum efFxccret* Hanc autem refpólïoncm eflrïnxit para» bola,volens oftenderc qpodtalcs nihilrationabilerefponderepoterut: amp;nbsp;quod quæcunquc refpondebunt contra feipfos omntaconuertenc, Audi ergo'quæ feqiiuntur. i

ReJ^onJens wtem dominus eius, dixit ei i Serue ne^uM amp;nbsp;piger ^fcieiits ijuod meta nhi non feminauijamp; colligo uhi'non J}gt;arß:oportuit ergo tecommittere pecunitm meam men' f‘)rijs,amp; ueniensego retepißem utique quodmeum eAcum ußn.) Non quafi le vera dixerit hacc ai t dominus inihil enim rede fit fine ipfo, fed fup* pofito fermone proccdit.ac fi diceret: Si ettam talis cflem,quod verum non eft,tarnen quiatalem me noueras ,ideomagis oportebat te expo* fuifle donum meum, his qui noflent bonum a prauo dijudicare: hos elt;= nim appellat menfarios: oportuit te docuifle, admonuifle,confuIuilTe, quicquid in te erat fecifle, reliquum autem milii permififlè, dico fane repetitionem: oportuit te quod facilius eft interea pcrfeciflè: quod au tem difficilius'eft mihi reliquiflè.Aes itaep alienum,dodrina eft:vfu* ra vero tahsa£ris,additio virtutum.V furam vocauit fimpliciter omne lucrum,more communi vtens.

ToUite ifa^Kc ab eo talentum, date ei ^i habet decern tdlenta. Omni enim habetiti dabitur abundabittab fo a«iew nbsp;nbsp;non habet,etiam id ^uodhabet auferetur abeo.')

luffit cum nudari dodrina dono: hocenim dixit taicntum ; ÔC hono* rem hunc in additionem dari ei qui babebat decern talenta* Omni ea nim qui diligentiam ÔC curam habet,dabitur honor,etiamfirpra cum qui ipG adiedus erat« Abeo vero qui diligentiam non habet, vtdi* dum eft,ne£p curam:auferetur etiam id quod habet dodrinæ donum* tanquam abeocui nullieftvfui*

SerMHm qKoque inutilem eijeite in tenebras exteriores Î illic eritfletus ttf ßridor deit* tiutn.) Non in ablatione finem poenæ pofuit, fed in fupplidum quoqueintolerabilc ablegauit. Inutilem autem dixit pigrum,ÔC nul* lius bonæ frugis. Vide ergo rem tremendam « Punitur fiquidem no Pfalm,3)^ nbsp;nbsp;quod mala feccrit, fed quod bona non feccrit « Déclina enim inquit a

*9* nbsp;nbsp;nbsp;malo Sc fac bonum« Illa vero parabola, quae apud Lucam ponitur

fexagefimofeptimo capite de decern minis,alia eftabifta,et{i in pluri* bus fit fimilis« In ilia enim data quidem æqualia fuerunt : lucra vero SC honores Ingquales.Nâhæcdediuerfis dodrinae gratijs non^qua* liter datis dt(writ: ilia vero de diuerfts ^qualiter datis«

aVKw 4Kfem uenerhfilius hominis in gloria /ua,amp; omnesfinHi angeJi cum fortune fedebitfuper federn gloria fute.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Narrat etiam dcincepsde ftcun

do aduentu fuo,ad terrorem SC corredionem auditorum . Suam autS gIoriSdicit,qux Deo propria eft. Primus enim aduentus eius ingiori’ fadus eft, Sedebit vero,tan§ iudex.Scdes autem fiuethronus di-citurglori^jhoceftgloriofus 8C regius.

It congregabuMur ante earn emnesgentes^) Poftquam videli«t a . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mortui*

C A P V T SEX AGESIMVM PRIMVM. n» Matihxxv.^ inortiiis refiirrcxennt : praedixtc enitn varijs in lods de refixrreâ-io* ne earum.

Et fepjrahit eof^alteriff itb alteris, fîcut pctßorfcgregätoues ab haJis,“) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nunc

etcni'm commixd funtomnes : tune vero diligenter feparabuntur. De Colis autem Chriftianis loquiturhicfcrmo, velutiinferius mant# feftabitur.

Et ftlt;tt«et oues ^kî Jem d dextris fuis, hcedos uero a ßniflris ♦) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O u ibus co ni

parantur iufti, propter manfuetudinem , modeftiam, ac frudificatio# neminvirtutibusjficut illæ in lade ÖC lana: Hœdis vero peccatores, propter inclementiâ, QC immodeftiâ,acinfruduoCitatem.Poterisquo# que addere, quod etiam propter grauem peccati odorem:Só quod non redagradiantur, Céda redodifeedant itincre: quodque per præcipt-tiaincedant. Verum ilia fane animalia,ea qug habent, a natura pof# fident:iufti vero amp;nbsp;peccatores a voluntate.Ideo quoque illi honoran# tur,iftiautempuniuntur.Diuidit etiameos. non quod teftibus egeat, lerem ipfe entm teftis eft ôd iudex*

T«nc Hiœt rex his qui a dextris eius eruntiVenite benedi^ii patris niei, poffidete foratum «obij repnnw ab exordia mundi.) O vocem optabtlem:o honorem ineffabilem.Benedidi inquit patris mei:laudati,eledi. Non dixit au# tem, Accipite, fed Poflidete,tanquam paternum, tanquam debitum, tanquam præparatum vobis a conftitutione mundi. nbsp;Priufquam e«

nimhomines herent, paratum erat iuftis,cognofeenteDço,quodfutü rumerat.Deindc dielt Sgt;C caufam tanti honoris*

Ifuriui enim amp;nbsp;dedifiis mihi ederetfitiuijüquot; dedißis mibi biberethoßgt;es eritm,amp; col-meinudus, amp;nbsp;operuiüis mc: infirmus eram,amp; uißtailis me: in carcere erdw, amp;nbsp;ue^ mjiis dJ we.) Hine manifeftum eft, quod ad folos Chriftianos ver# ba facit, ad quos euangelij fui praccepta fada funt : nam ad infidèles nullus tuncerit eifermo: omnesenim fimul per fecondemnatierunt* Ideoenim dicit:Non refurgent imptj in iudicio, hoc eft, non refurget Vtiudicentur, fed vt puniantur.Siquidem manifeftatö eft etiam fupe# rius,quodquandoapparebit fignum filij hominis incoelo,tunc plan# , gent omnes tribus terræ , folam habentes condemnantem confeien# tiam.Nunc ergo ad Chriftianos vt diximus fermo eft* V ide auteijt quomododefolahumanitatefiue amore erga proximos difl'erat,ÖC ab hac Cola iuftos honore dignos iudicat, peccatores verofupplidO* Non quod cetera veliuftorum bona opera,vel peccatorum delida fine exa# minatione vel difeuffione tclinquenda fint: omnium fiquidem Cunda inquirer Ôi opera,ôi verba,6lt; cogitationes ,vt ipfçmet frequenter fua dodrinamaniteftauit, 2C a multis diuinç feripturç locis difeimus j ÔC bonis quidem operibus premiarependet,delidis autem pœnas. Sed nunc de folahac,vt didum eft,virtute diflèrit,confirmate volens quod banc maxime requiritjôC hanepræ omnibus expetit,vtpote Chriftia# nis maxime neceflari am* Cuiufcp enim Chriftiani infigne quo digno# fcî poteft eftdiledio. In hoc inquit cognofcêt omncs quod met difei# lokîjiij» pulifitis,fi diledionem habueritis inter vos mutuam* Huius autem optima pars cft pauperum amor , ÔC erga proximum mifericordia aç

compaflîo, ïuxta Grcgortum TheoIogum^NiiHa enim alia, re tnquit^ inter omnes itacolitur Deus, vt mifen'cordia: neque alrj ciiiquam ma gis rependetur humanitas Humanität». Præcipue ergo diflcrit de praecipuoCHriftianorumopere,hocmodonos ÔC exterrens ÔC attra-hens, vt qui homincs fumus, Humani efFiciamur, vtentes ca, qua ipfe tûcvtetur humanitate. lufttffîma eft autem merces, vtinhumanisiniî humanitas, mifericordibus mifericordiarependatur, Etenimipfe qui mlfericors eft,paruis operibus magnum retribuitpremium:quid cnim regno illi æqualc eflè poteritC'Manifeftum eft autem quodex his quæ poflumus,humanitatem rcquirit:his enim qui non pofliint,fufFi cit quod velint. Varias enim humanitatis partes recenfet : vt fiquidé pofliimus,omnes impleamus :fin autem, at faltemeas quas poflum’»

Tu»c reJ^onJeèunt a iufli dicentes, Domine quando te nidimus efurientem, uimtts: Mtßtientem,0‘ dedimuftibi potum^ Q^ndo autem te uidimushoßitemj amp;nbsp;collegia mus tet out nudum,amp; cooperuimus tef Quando uero te uidimus infirmurntuel in earceret uenimus ad tefEt reßgt;ondens rex. dieet eis, Amen dieo uobis,^uatenusfeciflis uni de his fratrie

4 lus meisminimis -t-, mthi fecifiis^) Regem vocauic fèipfura,tanquam mnibus tam fubicdis, Quatenus autem,id eft in quantum, Fratres autem vocauit paupercs , vtqui fimilcm cum eis fufeeperit naturam ôi. abiedionem: veî etiam tanquam eos , qui communicaucrunt pault;* pertati ipfius.

4 Franc» minimos uocatpiiuperes,lt;}uiithum'des,me»dici,(y‘ alieFH funti^ eos^i uilei ac dejjgt;icabileshabenturtNon dieo monaehos files,amp;toslt;jui montes irthabitant,fed unum^^ ^ue fidelium efurientem,Jïue fame p-e/fim,nudum aut pere^inumi hos injuam fratres uoeat, primum eos laudat, qut his fubuenerunt,ut fententice fute iuftitiam demonfiret» Venite auit benedtüi patris mei,(!ff‘ ctetera, Qi^anto bono poterit nomen hoepenfiri, ut lenediSuS jts,idque a pâtre)

Tune dicet rex etiam his lt;îui afinfiris eruntf Diftedite a me maledi^i in ignem tetem num,lt;jui paratuseft diabolo angehs eius,) Vides f Regnum quidem holt;î minibus paratum eft, ignis vero dæmonibus ♦ Infipientiffîmi au* tem homines , rdidis his quæ regno digna funt, præferunt ea qux ïgnem promerentur,ideoetiam abilloexcidenteSjad hunccondcmnâ* ïur,D^*'lt;^c rurfus caufa etiam vltionis ponitur,

Efiriui enim amp;nbsp;non dedi/lis mihi ederetfiiiufôquot; nondedi/lis mAi liberethofies erS, amp;nbsp;non colle^iüis me: nudus, amp;nbsp;non operutfiis me : infrmus in eareere, amp;nbsp;non uifitafif wc,) Non dixit,Non liberaftis me paupcrtate,fnfirmitate,accarcc rc,fed,Qiiæ Jteceftaria iunt non prçbuiftis,quç faciliafunt nôfeciftis. Primum autem mifericordes prædicat, oftendens boni operis facilita tem,vt ab illo hos condemnet.

Tune refiondebunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illi dicentes,Domine quando te uidimus efurientem aut fiié^

tem,out hoßgt;item,aut nudum,aut infirmum uel in eareere: amp;nbsp;non minifirauimus tibifTunc re* Jfondebii tflis dieens,Amen dieo uobis,lt;juatenus nonfeeiftis uni de his minimis,nee mihi feei^ Itis.) Merito qui miièricois fuit,rcgnum poflidet,quia charitaten» quae v/rtutum caput eft opéré compleuit;eius enim pars eft eîeemofy* na.Qui vero fuit immifericors,in ignem ablegatur.'quia loco diledio* nis odiûpoflèdit,quodcaputcftvitiorum,amp;: eius prgeipua parsed in^ humani*

hirmantcasJIIe qtiocp mifencordem hutnanumcpDe umimftatiis eft* hicaiitcm imtni'fen'cordem inhumanumcß diabokim.

Et abibunt hi in fupplidum aternumt inRi nero in uiiam cetern4m,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vx olif

Etfiiiumefl pofitjuMßni/Jetlefits otnneshosfermoneiî Dixit J/Jcipulbfuis: Scitis pofl biJuurn pjfbafic^ filius hominis traditur ut cruc^gatur,') Qtium le« gale pafcha decimoquarto meafi's incideret, fient lex quæ de illo fia« tuit difpanebat.’ manifeftum eft quod haec duodecimo die menfis dixe ïitdifcipulis. Hoefiquidem duodecimo die in domo Simonis Lepro-fi cœnauit; decimotertio veto apud eum in cuius domo inftratum eft cœnaciilum,veluti paulo poft demonftrabitur : decimoquarto autem incidit pafcha. Dixit autem hoc fignificans propinquam efle mortem Mf’wwjfo autorcm fuam: nam ipfo legalis pafchg tempore pafturus erat nbsp;nbsp;ipfe. Non au# bis omni-

temümplicicerdixit:,Tràditur,Cedi(ldidit,Ytcrudfig3rur» ludæis bus /e'^ui ao^mit cnim aperte quidemtraditus eft poft vnum diem,videlicet decimoter# Grxcoium tio. Nam hoc adhuc durante, poftquam cum diftipulis myftica coena communicauerat,traditus eft infidiatoribus:vt autem crucifigeretur, traditus eft poft duos dies ,duodecimurn fcilicet ac decimum tertium.

De decimoquarto enimdiciteuangelifta,Tunc abfoluitillis Barabbâ; infra, lefum autem fliagellis cçfum tradidit vt crucifigeretur.

T«„c congregati funt principesfacerdotum üquot; fcriba ac feniores populi in atrium prin cipis (Àcerdotum ^ui dicebatur Caiaphas : cofilium inierunt ut lefum dolo apprtehenderent tiff occiderent,). Qiium lex iuberet,vt vnus princeps facerdotumco ftitucretur quoad viueret : hoc autem mortuo, alter loco eius crcare« tur.Iudæi legem euerterunt, ÔC annuam fecerunt fummi facerdotq di gnitatem. Vnde verifimile eft quod multi tue erant,qui fummo fun* di fuerant facer dotio,fed iam compleuerant minifterium quod fuerant fortiti,quos nunc principes facerdotum euangelifta nominauit. Seri* bas autê dicit legifdotftorcs :Seniores vero populi,antiques ac fapien* tiorcs, qui omnes fi'mul tunc congregati'funt ad Caiapham,qui tunc fortepontificatum gubernabat„ab hoc volentes catdis anfam capere, a quo potius eos prohiberi oportuit. Dolofam autem apprehenfione dixit occultamcaptionem: earn enim qug in propatulo fieret timebât, propter eius difcipuIos,6C eos qui alias ilium fcquebantur,

Dicebant autem: Noh in diefejlo: ne tumultusfiat in populo, ) Dicebant a5t,Nôin diefefto,videlicet fiat. Omnibus eni in fefto pafthç vndic^ congregatis contingerct multos adelTe qui lefum fequerenf. Prçterea quo£^ nifi fadum eflet occultum,ccrtQ eiserat turbandum populQ,qui illos abominaretur, non folum quod infontem occidi(ïènt,fed etiam in fefto feciflent,quo confuetum erat etiam condemnat5,in eius hono« rem abfoluere.Itarg non Deum led homines vbi(^ timent, Verum qq itaftatuerunt, non tarnen expedauerunt, fed inuento proditore occa* fionemrapuerunt,0^ inuidiac rabicad infaniam redigcnte,quidexlt;# pediret,non viderunt : fed hunc in fefto immolantes ,furoris magni* tudinem, quern aduerfus eum gercbant, demonftrarunt.

tionis legalis agnf immolan; vtcntein hoc malin'a illorum Saluatore ad fuam gubernationemjvt figura,modo hoc, modo illud difponendo, fumeret omnino eucntum*PrgtereainteIIigerc oportet, quod frequen ter eum appreliendere voluerunt,nec potuerunt, quia ipfe noluit : vbi autem ipfe voluit,tiincetiam nolentes (fiquidemipfi diem feftum ca# M4r»i4 uebant^vtdidiimeft) comprehenderunt eum , Eadem ÖC Marcus de Lucce,ii. hocdicit.Lucas verobreuiterloqucns,ad ludam tranfiuit. Iohannes lohan.i^t autem hoc caput tanquam ab alijs di'dum prgterqt,quodctiam in mul tis altjs fecit.’nam quum longguus admodum fuerit, fibrös i il or um af* fequutus eft,veluti in proœmio præfentis libri fi'gnificauimus : quum vero fermonem profequitur, Si de pelui quoque narrat,vtpotc ab his praetermilTum.

aVum autem eßet lefus Eethmi^e in domo Simonis Lepoß, accejjit ad eum muJier hab ms alabaßrum unguenti predoß,(!f effudit fuper caput ipjius recumbentts,) Scire autem oportet tres fuiflè muheresquç dominum vnguento vnxe . runt,Prima quidem apud Lucam,quacetiam peccatrix erat, amp;nbsp;medio prædicationis tempore hoc fecit in domo Simonis Pharifæi,quando e* tiam folus ex hocofFendicuIum fumit Pharifæus,cuimercedem repen lohan» »1. Saluator,peccatorum videlicet remiflîonem , Secunda vero apiid lohannem eft,quç erat Maria foror Lazari vitam habens probatain; QC ante fex dies pafehç legalis in propria domo hoc fecit,QC in gratittf • rum adionem refurredionis fratris,protulit vnguentum, propter qæ fill mercedem promifit,quandoetiam folus murmurât ludas. Ter* tia autem eft haec,de qua Matthäus amp;nbsp;Marcus fimiliter tradant.’qux ante duos dies pafchac acceffit in domo Simonis Leprofitad diftindio* nem cnim Pharifei,a lepra infigne illi appofuerunt.’fimul etiam often dentes,quod corporis eius immunditiam non abominabatur Chrift’, propter puritatem animg illius : amp;nbsp;fuper caput Chrifti vnguentum effudit,non fuper pedes vt illæ, quando difeipuli quoqueindignaban# tur,Cuius etiam memoriam in mundum promifit prædicandam', Manifeftaî funt itaque trium difFerentiæ,Hçc autem quç animam Ico prainfedam habebat,vbi Simonem Leprofum curatum vidit, fidutia fumpfit,quod dC ipfa falutemconfequeretur. Alabaftrum vero, gelt; nus eft vafis vnguentum continentis , Marais autem vnguenti quo* que genus addidit: Nardi inquit pifticac preciofæ.’pifticum vocans pU rum,vel non temperatum feu mixtum,vt apparet,ö(l ad puritatem fer vatum:autfortehæc appcllatio quædam erat vnguenti « Dicit etiam quod vascomminucrit,pre feftinatione videlicet,quia anguftum erat, QC in caput dominicum infudit.

Intuiti autem dißipuli eius indignati ßnt dicentesi ad ^id perditlo hteef Potuit enlui hocun^uentumuii'nundarima^noamp; daripauperibus.) Indignati funt, verum t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apud

CAPVT SEX AGESIM V MSEC V ND V M’ ii5 Mäj/j.xxvL apud fefc,fient dl xi’t Marcus, qui addidiceos dixiflèrPûtuit hoc diftra hi pluris quam treceutis denarijs î 8C quod infremebanc aduerfus iU lam ,hoceftobiurgabant cam ÔC indignabantur illi propter abufum vnguenti* Ad hoc autem addudi funt humanitat»: quum frequenter præceptorem audiflènt multa de eicemofyna dilTcrentem, ÔC iam maj= gnam pauperum curam haberent : fcienies etiam quod Deus miferi' cordiamvult ÔC non facrificium ♦ Eft autem admiratione digna h^cc mulier,qua: tanto fumptui non pepercerit ob animç falutem: neq; eni propter,corporalem hoc fecit fanitatem.

Q«p cogHÎto dit illij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;molefiiam præletis mulierif) Quum ilia

effundere vnguentumf^eftinaiîèt,deinceps tuetur earn CH RIST VS, non quod vnguento fibi opus fuerit': fed ne illius fidem retunderent, Etquiadifcipulimulieremincrepabantimpellentes earn ad pœniten tiameius quodfcccrat,audientem ab eis quod vane confumpferit prg# ciofam fubftantiam:ediuerfo illos obiurgat:Moleftiam dicens dolores qui a pœnitentia fequuntur, docens quod non oporteat obtundere ho minum fidem qux gcrminareincipit, fed pariter earn potius enutri« re,neque circa principia exade difquircre,aut excelfiora ab infirmio«' ribus exigere. Deinde confolatur etiam mulierem,dicens :

Opwj enim Un«« operafd e/l in me,') Vbi fimpliciter opus illius Iaudauit,primum quidem foluit difcipulorû de pauperibus prgtcxtû: poftea vero défendit etiam opus eius,

PdHffrej enim femper habetis uobifeum , me nero «on femfer habetif ♦ Q«otl enim bac mij7t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ijoc fnper corpus meum,adJèpeliendum me fecit.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De pau;*

peribus lcripfit Marcus: Quum inquit volucritis poteftis illis bene* facerc, Dicendo autem,Me vero non femperhabetis jCaedis fuac quæ paulo poft futura crat mentionem cis iniecit. Ad fcpeliendum me fe cit.hoceft adfepulturam meam,tanquam quae prophetizauit mortem, meambreui futuram. Et hoc etiam manifeftius dixit Marcus,Quod habuit hæc,fecittpracuenitvtvngeretcorpus meurnadfepulturam. Morts enim eratcum vnguentis fepelirccorpora,vtdiutius incorru* pta perdurarent. Quod habuit,id eft quod potuit. Et tu ergo fi ali* quos conftrucntes ecclefias aut monafteria,fiue facras imagines vide-tis, ne fadum dirui iubeas : ne animi illorum promptitudinem rerun das: fi veropriufquam ædificet,te quifpiam interrogauerit,iubetp da te pauperibus.

A men dico «otijîVticHm^He praiicatum fuerit boc c«Sgeli«m in toto mundojboc lt;juo* ^ue nbsp;nbsp;nbsp;bac fecitnarrahitur in memoriam ipfius.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc ôc laus eft ac confola#

tiomuh'eris,amp;: difcipuîorum folatium:illius quidem, quia per vniuer fum orbem decantabiturihorS autê,quia prçdicatio totum côprehen«î det mundû.Hoceuangclium,id eft, opus meû ÔC narratio fadademc, Etverc quotquot cognofeunt ca quç circa Chriftum contigerunt, etia id norunt hçc fecit:Ô6 fimul cum euangelio pr^dicatum eft huius o« pus in vntuerfum percurrit orbem huius memoria. Sed quomodo nihil fpirituale mulieri promifit,fed perpetuam dumtaxat memoriâ?

CAPVT SEXAGESIMVMSECVNDVMlt; fainè opusteftatus eft,manifeftam eft quod etiâ rependct pro ipfomer cedem, Præfigurauit autem hæcmiih'er ecclcft'am, quç prins eratpee* ca.trix:V ngiiétum vero,fidem quam in Chriftum effudit*Cómemora* tionem autem difctpulis vtdiximus fuggerendo propinqug cçdisfuç, ctiam ludam dam percuflït,vtpote quod Chriftum non lateret,ipfum iniqua tradare:tanquam pœnircntig ianuara illi aperiendo, Illeautê etiam prius deforore Laziri murmurauerat, dicens, Qiiare hoe vn;» guentumnonvçnrjttrecenris denarijs ÔC datum eft egenis ƒ Dixit au* tem hocinquit Iohannes,non quod decgenis follicitus cflèt, fed quia fur erat K loculos habebat, ac ea quæ mittebantur portabat. Loculi autem erantmarfupium in quo recondebat ea quæ pauperum gratia afeitaerant» Quum autem loculos feruaret, volebat etiam vnguenti precium inloculis recondi,quo furari inde poflèt , Siquidem auatitia captus in furtum intendebat. Et tune qui dem illi refponfum eft, fed quia nunc idem fadum vidit,ac furandi occafione rurfus fraudatus e, iam iniram exarfit:quumqueingreflus efletincum Satanas,ficut di* xit Lucäsjinfidias appétit.

Tunc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;UHUS de dtiodecim ^ui dicebatur ludas ifeariotesaJ principes facerdotu/rif

ait-iQuid uultis mihi dure amp;nbsp;ego uobis eum tradtmT:} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quum aliéna eft effe*

da domeftica,tûcdomefticus alienatus eft,8Cad illos abqt,non abillis vocatus eft. Ädditum eft etiam patriç cognomen,quia alius etiam In das erat qui lacobi dicebatur. Non dixit autem lefum Chriftum, fed Eum.'iam enim ÖC nomen eins oderat.Lucas vero dixit quod etiam Io quutus eft cummagiftratibus quemadmodum ilium tradateis.Prin* Cipes enim facerdotum perfuaferat quoep magiftratibus, vt fibi eflènt auxilio aduerfus Iefum,tanq cotra eG q vulgus ad feditione folicitabat.

At dli conüituerunt ei triginta argenteos.Et ex eo tempore quarebat opportunité» Mt eum traderet.) Principes autem facerdotum appenderunt ei trigin ta argenteos : nam argenteus certum libræ pondus erat ,ficut etiam denarius,ftater,taIentum.Marcus vero dicitquod promiferunt ei ar* gentum fe daturos .Lucas autem quod padi funt. Verifimile eft autê quod primum padi ÖCpromiferuntrpoftmodum vero appenderuntfi* ueconftituerunt.Quidam tarnen intellexerunt Conftituerunt, hocc, padi funt amp;nbsp;decreuerunt, Argentum vero fingulariter dicitur etiam multitudoargenteorum.Lucas autem de luda quoque addidit,quod fpopondit, fiue firmiter padym fecit, e corde promittendo fe fadur«, quod ftatutum erat: ita enim capitur apud eum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oppor*

tunitatem vero intefîïgc tempus conueniens quo propter eum com* prehenfum,noneflèt futurum,vt exoriretur tumultus. Neceflè eft au* tem ab hoc loco ad finem vfep euangeliorum, omnimodam atep exada adferrediligcntiam, quodida euangeliftarum inter fe concordemus, in his quæ confona non apparent, fed potius non aduertentibus mul tam præbent difficultatem. Ob hoc ergo ea quæ Matthæi funt tra* dantes, etiam quæ aliorum funt,vbi res expofceritin medium adfe# remusjtanquam ad enarrationem neceflaria, quo fermo conformis ac manifeftus reddatur.

PRIMO autem a^ymorum acce/Jèrunt iif :ipidi ad lefutn dicentes eit V bi uis pare^ mas tibi ad edendum pafchaf) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Azyma. qui dem ipfum pafcha vocant

bus etiam azymaedebant : ôi ab his azymis ipfum quoc^ pafcha co# gnominabatur azyma.Confirmât hoc amp;Lucasdicens:Appropinqua# uit feftus dies azymorum,qui dicebatur pafcha, Primum autem azy-morum dicunt diem qui pafchapra:cedit«,decimumtertium videlicet menfis Sgt;C quintum fcptimanac, vocantes hunc primum azymorum, quafi præcedentemtpfa pafchæ azyma.Et huius fermonis manifeft’ teftis eft Iohannes qui ait,Ante diem feftum pafchæ feiens lefus quod veniret hora eius ÔC cçtera.Hunc ergo diem quern MatthæusSC Mar eus primum azymorum vocauerunt, hie Diem ante feftum pafchc no minauit.Sed hæc quidem hacrenus, Quod autem de hoc die, videlicet decimotertio menfis,quintoautem hebdomadæ Marcus dixitzEt pris mo die azymorum quando pafcha immolabant: Lucas vero; Venit c# tiam dies azymorum,in quo neceffe erat immolari pafcha:inud,Quan do'pafcha immolabant: 0^ hoc,rn quo necefle era immolari pafcha, ne ad primum azymorum coniungas,Nonenim decimotertio, fed deci-moquarto immolabatur.Dicit enim lex,In primo menfe, in decimo# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ *

quarto die menfis aduefpera per medium vefperarum pafthaerit do# mino. Verum fi ad vefperam per medium vefperarum pafcha immo# la bant,quomodo diem appellant pafcha fiC azyma? Quia vefpcrS,die» præcedenti coniungere folent ludæi, Itacp a vefpera pafcheamp;S azymo# rum,diem quoque ipfius vefperæ vocant azyma., Quomodo autem de dedmotertio die menfis dixit Lucas, Venitdies azymorum.'Qiiia didio ÄXfls venit,fignificat etiam inftabat,imminebat: SC hoc nuc vfus eft fignificato. Scire auté oportet, quodetfi azyma decimoquarto die menfis incipiebant, feftum tarnen azymorum decimoquinto perficie# bant.Dicitenim kx:Decimoquinto die menfisfeftum azymorum erit domino.Et huncetiam primum azymorum vocabant, vtpote prgnu^ meratum feptem determinatis diebus ,quibus nihil fermentatum ede batur. Sed non de hoc fefto azymorum, neqtie de hoc primo azymorû dixcrunteuangcliftç,vt demonftratum eft.Illud fiquidem decimoquin to diemenfis accidebat, illi veröde decimotertio^diefcripferunt. Di# centes vero difcipulijVbi vis paremus tibi ad edendum pafcha,demo# ftrauerunt quod proprium habitaculum non habebat. Puto aute quod • ncque ipfi,quum prius omnia reliquiflent : alioqui eum illuc inuitaf# fentvt veniret. Perficit vero pafcha, oftendens quod vfquead morte legem obferuabat. Ait autem Lucas primum dixifleChriftum difeipu lis,Huntes paratenobis pafcha vtedamus; deindedifcipulos interrow galle,Vbi vis paremus?

At nie Jixitt Iff in ciuitittem nbsp;nbsp;^endam dicite eitTemfus meum frope e/lt

ptfd te facio pafcha cum dtfcipulis meis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Marcus numerum quoque di'xi't

eorum qui miflî fuouputa quod duo.Lucas vero etiam horum addigt; dit nomina dicens,quod mifit Petrum ÔClohannem* Ciuitatem auté pro lerofolymis accipito* Et vide quomodo dicens,Quendam in ob^« liquo, viri nomen conticuerit: ne ludas cognita domo ad infidiatorcs excurrat,SÓ illos ad fe introducat, priufquam ccenam myfticam difci* puIis tradiderit ♦ Pro domo vero dedit aliud indicium, quod fcripfic Marcus dicens, Occur ret vobis homo hydriam aquæ baiulans, fequi^ minieum.’fiC quocunque ingreflus fuerit,dicitepatrifamilias', Magii* fter dicit^Vbi eft diuerforium in quo pafchacum difdpulis mcis edâ Et ille vobisoftendetcoenaculum grande inftratumdllic parate nobis» Proxima his etiam fcripfit Lucas * Tempus autem eius propinquß, intelligimus tempus mortis ipfius.CumdifcipuIis mets addidit,vt^ his quoque fufficiens prçpararctur conuiuiu: k«t«Au/ao: vero quod Marcus dixit (ÔC nos vertimus diuerforium) eft ccenaculum.Appa!» ret autem quod fidelis hie paterfamilias, fiue diuina rcuelationc, fiu€ corporali Saluatoris colloquutionCjnouerat quod apud fe fadurus ef* fetille pafcha: 5)C ideo ad fufeeptionem prçparatum habebat coenaou’ Ium» Practerca in hocetiam loco cum autoritatefïgnificat,tanquam omnium dominus » Myftice vero ft'gnificatur, quod ad quemeunque diuinum baptifma ingreflum fuerit, Nam id hydrig aqua ftguratur: apud hunc Chriftus requieftit, maxime fi inftratum habeatcuenacu* lum,ftuepurificatam mentcm,SC adornatam fplendore contemplation num fupernaturalium. Illic inquit parate nobis : ea videlicet quae pafchg feftum conucniunt,agnum,azyma,Iaducas agreftesac baculos»

Ciuitas quidem iuxu anagogen,finfihilis efi mundui^^ Homo wero, generaliter tura e humana. D«o autem ^ui ad hunc mittuntur difcipulijex ueteris ac noui te/lamentit tun^ frtecurforef quidam Chri/lo my/licum conuiuium praparantes^ Illa quidem per philofophiaitf fra^icam eos ab omni in^uinatione expurgansthtec autem per theoricam facrorum difciplina it corporalibus adcognatas intelligibiles utßones,anima meiem attoUenSt PraRica^iikmßgni fuit Petrusßieorica uero Iohannes^ Praterea ilia, Lagenam aqua baiulam e/Je potç/i, quit per operationem in humeris uirtutum,tanquam in lagena,id eflymortificatione metwrorum cof porii quaßntfuper terram,excubiasferuat,putagratiam Jfiritiis fan^itqua per ^dem puri* fcaitkac uero paterfamilias inielligi potefi,qua per contemplationis altitudinem,ßipßim ex^ celfa intelligentia injirauit,ut Deo dig«« cogitationibus ac dogmatibus, diuinum fufcipiat fef' tnonem \ Aliter ad idem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ciuitas cuiufque anima efi,ad quam a Deo mittunturt

hie quidem,fermo de uirtutetille autem de cognitione^Qui uero lagenam aqua baiulat,efi fora tiscogitatio,^a temperantia humeris defert datam fibi tn baptifinate gratiam.Domus autenit qua ex multis ac uariis,firmis ac uirilibus moribus amp;' cogitationibus,tanquam lapidibus adißa * c4tMr,eft flatus habituj^ue uirtutum.Ccenaculum eftßublimis intelligentia nbsp;nbsp;nbsp;aptitudo adfiien

tiam,qua Hemitur diuinis amp;nbsp;ineJfabilibusferMonibus ac reuelationibus. Paterfamilias mens eR, qua ipßus domus per uirtutem confiruna, claracelfiiudine, nbsp;nbsp;nbsp;cognitionis mafftitudine

dilataturtapud quern facit dominus pafiha,hoc eft tranfitum : accedens ad eum una cum difiia pulis fuis,id eft, fublimibus fermonibus ac inilruHionibus, qua de Deo,amp; a Deo ftmt.

Et fecerunt difcipulißeut conftituit Ulis I tßs,ac praparauenmt ptf :ha.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicut

C A P V T SEXAGESIMVMTERTI VM; «9 MrfnLxxvf cohftituitjhoc eftpraccepir.Paraucrunr pafcha.i. ca quç ad pafchç ftum opus cran t,ficut didû eft. Mam'feftû crgo eft Chriftû tûc legale pa fcha mâducaflè.’nccp cnim fruftra qug neceflaria étant pracpararunt.

VejferdMemfitifaiiifcumbebiifcHmduodcâm,} Lucas autetndixic: Qinimquc hora adueniflèc,videlicet ferotina fine vcfpertina. Hinc aE» firmantquidâ non comediflè tScChriftû legale pafcha,amp; caiifas addu» cunt,quoddecimuftertius tune dies meiifis eflèt : oportebat autemde« cimoquarto pafchacomedere.Quod® lex liantes edcreiuberecripfe ve ro dilcubuit.Præterea omnis panis fermentatus ante immolationem abijciebatur,ignecpcomburebatur: nuncautem SC panis adeft,5lt; diui« ditunAdhæcaflàtum tantum ederefas erat: hic veto etiamius quo intingitur panis,apponitunRefpondendum ergo eft ad vnamquamcp hæfitationem.Tempus quidem difpêfatiueanticipauit vno die.Qiiia enim nouerat fe dedmoquarto die moriturumrfiquidem æquum erat vtdiequoinimolabaturliguratiuus agnus,ô^ verus quoepagnus im molaretur,vt inuicem rcfponderent figura veritas .Edit igitur deci motertio diepafeha,rebus aliter nonfinentibus:nam ita ÔC legale im=* pleuit pafeha,fpirituale tradidit,ftatimcp ï ea node a lud^'is côpre« henfus eft . Ideo etiam dixiflè eum difeipulis feribit Lucas,Defiderio defiderauihoc pafehacomedere vobifeum antequam patiar,hoceft, fcî» • ftinationc feftinaui hoc anno pafeha edere vobifeum antequam patiar, id eft,non expedaui tempus a legeftatutum, ne paftîocrucis prohibe^ rct legalem coenam acmyfticam.Et hçc quidem de tempore.De modo autem manducandi, venfimile eft quod ftantes primum manducaue-« runt pafeha fecundum legemideindedifcubuerunt ÔC cœnauerunt. Panis autem Si ius appofita funtpoftquam illi pafeha manducauerât, fiCincoena difeubuerant; nondum enim venerat decimufquartusdies, quoomne fermentatum abiedum erat. Ncc quicquain vetabatiurulc taquoqueedere.Etquâ obeaufam tacuerunt euangehftæ pafehæ mu tationê.^Quia neceflariû non erat de hac rc diceretquid enim Chriftia^ nis conferebat huius rei narratio.^hanc ergo prætermiferuntTermôes tarnen cœiie myfticæ diligentius pertradarunt,vtpote maxime necef farios acplurimum conducentesadfidem noftram.Etvbiqueregulam banc obferuant,vt quç neceflaria non funt prætercurrant vel in trâfta tufolum mentiûnem eorum faciant, omnem diligentiam ac ftudium dreavtiliadirigentes.Verumquum antelegitimum tempus Chrift’ pafeha perfecerit,quomodo fudçi manifefta hac accufatiôe relida,quçi= rebant falfum teftimonium aduerfus lefum Qiiia fichât nullam eile legem,quæ condemnaret eum qui pafeha ante tempus celcbrafletipref üidente olim Deo quod futurum crat,nihilfç de hoc ftatucntc. Et vide rem admirationedignam, quod contra eum,qui poft legitimum tem* pus celebraflèt ftatutum erat,nifi tail's ocçafionem maximenecefta« riam prætexiffèt.’contra eum veto qui tempus pra:ueniflèt,nulla erat definita poena. Iohannes autem didt,quod quum a cœna furrexiftèt, pedefp difcipulorum Iauiflèt,rurfusdifcubuit:Nam hoc caput ab alrjs euangeliftis eftpracterroiftùm ; ÔC ideo fcripfit ille quemadmodum in

Md«b,.xxvi i;o C APVT S EX AGESIMVMTERTIVM» enarrationc cuangelq eius Deo donante referemus ♦

Et edentihus illis dixit: Amen dico uobis ^uod unu! ue/irum me traditurits e/lt) Marcus ver o addidit, Qiu' manducat mecum: ne fufpicarentur qiïod vnum diceret eorum qui crediderant, qui non eflèt vnus de duodecim difcipulls ♦Simul quoc^ ludæ clanculum teftabatur fe nofle cor eius ♦ Etenim pedes ctiameius lauit,ad pœnitentiam eum reuocans, qgiUc in duritia permanfit.Traditionem autem intenige'proditiôem.Tra-didic enim eum in mortem,6ó infidiatoribus hunc prodidit.

Et contr/fiati admodum caperuntßnguli dicere ei: Nun^uid ego fum domine^} Hæcetiam Marcus dixit,Elegit autem Chriftus , vt cæteriomnes tif merent ac contriilarentur,quo perditus difcipulus conuerteretur* Qtiare autem cæteri anxij erant, quum nihil talefibi confeq effent? Quia præceptori maxime credebant tanquam veraciflimo, QC time^ bat quifr^ ne forte tab's euaderet mente excæcatus ♦

At die rej}gt;ondensdixitt'Qui intinxit mecum manum in catino, hie me tradett) Ponit quoque infigne quo poflet illedignofci ♦ Marcus veto dixit, Vnus ex duodecim qui intingit mecum in catinum. Hocautem Sab uatorjad ludæ confuïïonem adduxit» Adeo enim præceptorcm defpelt; xeratjVt iam eum non vereretur, fedcumeointingeret,. Catinus au^ • temeltlancis genus.

J p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fdiuf quidem homin'S ahitßcut fcriptum eR de ipfo t Va autem homini illi percfuem

50‘ 5^* jniKjbominuprocfiwr.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Abit,hoceft,vadit,trafit abhac vita,ficutferi#

erew.ii4i2, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft a prophetis delpfo,quomodo videlicet moriturus eft.

Bon«w efßt ei ß natus non fuifjèt hom» Hie,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V tile fuiflèt ei quum in

vtcro matris crefeeret omnino non na(ci,qui tale flagitium perpétra^ turns erat,vt tali dignus eflèt futurus fupplicio ♦ Dicunt autem qui# dam culpacarcre eum,qui quod predefinitum erat peregit. Quibiis nos dicimus ,quod non quia prædefinitum erat tradidit,fed quia tra# didit, ideo prædefinitum erat, Deo præuidente quicquid euenturutn erat.Talis enim euafurus erat non a natura,fed ex voluntate . nbsp;nbsp;nbsp;Et

quare omnino fufeepit Chriftus in difcipulum eum,qui taliseuafurus erate'Vt manifefta fieret magnitudo bonitatis CHRISTIÔC malltiæ proditoris : quomodo ille fuum proditorem falutaria docuit ac di# lexit: grattjfc^ dignum duxittnec ababjs fegregauit, fed omnia qux ad conuerfionem ac corredEonem eius erant, induxit;ne dicere poflet, quod præceptorcm nadus non fuerat,qui volentes poflet feruare. At ille quum omnia hæcconfequutus fuiflèt,nihilominus malus perman fit.Ex quo enim animamfuam domicilium diabolofecerat,auaritiaei apcriente,illumqueintroducente,non effugit fcelus ♦ Vndc tanquam non coade,fed voluntarie fadumlproditorem, déplorât hunc domin’, commiferatus potius eum,qui multos fuos deinopiafermonesfruftra audiuerit,amp; fefe auaritiæ acdiabolofadlecapiendum tradiderit: non faneobinefficaciam verborum præceptoris, quæ publicanos attra xerunt 06 meretrices,fed propter illius fegnitiem fiC malitiam ♦ Verum dieetrurfus aliquis,Si bonum erat ludg finatus non fuiflet, cur eum nafei permifit? Quia non malus natus eftgt; fed mentis nequi# tiaac

C:A P V T SEXAGESIMVM TERTI VM. jp tia ac voluntatis prauttatc malus efFedus cft:nullum autem cogit fic^ ri bonutn,n€inuoluntan'e fit bonus,fed falutaria fuggent,6C ea eligc^« tem coadiuuat: permittit autem vnumquemlt;]^ ferri quo voluen't, vt^ pote liberum habentem arbitfium. Et Judas ergo non quia natus ê, malus effedus eft,fed quia ignauia torpuit.Qui autem mall efficiun# tur,duplicem merentur vltionem.'amp;S quiamali fadi funt,5lt; quia a bo nis nullam ceperunt vtilitatem.Similiter ÔC qui boni efficiuntur,dult; pliçi digni funt honore, quia boni fadï funt, ôC quia a malis nullü reportauerunt damnum,

Reßgt;onJens autem ludai tradiditeum, dixitt Nunquid egoßtm RabbiO Oimpudentiam:interrogat tentas interim latere difcipulos,Ä prins cipio liquidem noninterrogauit quando dixit Chriftus,Vnus ex vo* bis:putabatenim latere præceptorem:vbi vero indicium addidit,no uitiam quod cognitus effet: fedcaeteris interrogantibus , interrcgat amp;nbsp;ipfe,confidens de præceptoris benignitate, quod palam eum omni«' no non argueret.’ideo quocp Rabbi ilium vocat, hoceft magifter,

bis acrégulas longanimitatis defcribens.Ait enim, Tuteftatus es té effe.Äuferendo enim, Nunquid,rclinquitur,Ego fum Rabbi, quod pofitionem acconfeflionem fignificat.Chriftus itaque nihil prætermi fit eorum qug ad corredionem fpedant.’ob hoc enim diuerfimode fug«» geffit ac retinuit,amp;per opera,amp; per fermones,per timorem QC per ob# fequium,Quoniä vero nihil ilium ab pgritudtne reuocauitjfedpenii” incurabilis permanfit:eo iam relido pergit ad caetera*

EDewtibus (tHtew Ulis fumptolefùs patte quum grattas egiffètfregit, deditque difiiigt;U‘^

Iis dixit: Accipite,comedite:hoceR corpus meum4i-) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftquani legale

pafchacomediffentjdifcumbentes cœnabant,vt prgdidumeft: deinde quumfurrexiflet lauitpedcs eorum,vt ait Iohannes:ô6 rurfus difcuni bentes edebant.Poftmodumcocnam myfticam tradidic interim difci-pulis.Edentibus inquit ilhs,fumpto pane, qui videlicet appofitus e«« rat,aut altero qui fi'militer ei tanquam magiftroerat appofitus :fregic fiue comminuit,amp;: tradidit illis ♦ Lucas vero poftquam fcripfit. Hoc cft corpus meum,addidit:Quod pro vobis datur,fiue traditur in mot tem, Egit autem gratiasSC nunc ante panem,00 poftmodum ante po culum:doccns quod gratias agere oportet ante huiufmodi myfteriUj quod pcrfedum eft ad præftandum naturae noftræ beneficium. Si e«» nim agni figuratiui immolatio ab interfedione libcrationem, 8C a fef uituteTibertatem ludaeis præftitit,quanto maiora prgftabit Chriftia* nis yetiagni immolatio, Simul etiam oftendens , quodvltroncus ad paffioné veniret,óó præterea docés nos gratias agere in omnibus quae patimur. Sicut autem pidores in vna tabula QC lineas fupponunt,et piduras adumbrant,ÔC colores fuperinducunt ac formant : ita quocp

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V ii Chti^

Chriftus in eadem menfa 5d figuratiïxum ac vmbracilc pafcha fubfcri pfit,ói vcrum ac perfedum appofuit» Ec qui a cacdes agnilcgalfs cede rationalis agni præfigurabat.’oportebat omnino vmbram cuanefcerc, apparente fignram cedcre,aduen»ente vcricate.

■f' Dicitur hoc myfierium etiitrn Pii(rt!ci[gt;4tio,lt;jHiittgt;articipimu{hac facriimentA^ DicitHf amp;nbsp;Communia, guia communicamuf Chr^lo lt;i!j noaisinuicem per ea:^ incorporamur ChriRo,amp;' membra inter nos inuicem efficimur, Neu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corrumpuntur ifia, neque in fe»’

cejjum ahfeeJuntJed infubßantiam coaffùmunturJ}gt;iritualemeius ^ui participate Etficut non aiiud corpus if fan^uis funt a corpore if fanguine eius ijui participat: ita rurfum ne^ue aliud corpus if ßin^inem dicimus a corpore iffanguine domtnitHoc enim e/i corpus meii inqutte -Et rur/ùs:Hic e/î enimJangUiS meuSeEfi autem fupernaturale uerbum^Et ^aquam Magnus F* /ÎL'mî exemplaria htec ejjè dixitthoc tarnen eß priußjuamfandtßcenturamp;'gratiam accipiante Vide autem tjuomodo e naturalibus fupernaturalia fianteNaturahs Ji^fuidem abus e/i ac potus panis ac uini M proponuntur: fupernaturalis uero,ejftcax horum operatio « Pnmum autem lauitpedes difcipulorumy deinde eos my/îer^ huiusfecit eße participestut d{ßamus,quod prr mum purificari oos oporteat^deinde partietpare» Carbonem uidit lejaios : Carbo autem no ejißmpltciter lignum, fed lignum ignitum. Illuminai ^uidem carbo huius myflerij eos qui di gni funt: indignas uero inßammat,iuxta duplieem ignis operationem* Inßammat outernypunia endo if abfumendo.

Et fumpto poculo tjuum ff-atias egißet^dedit eis dicens: Bibite ex eo^oës» Hie enim fangittS meus qui efi noui te/lamenti.) nbsp;nbsp;nbsp;Noui teftamenti,fiue nouç Icgiuatioi«

nis.Siquidem fanguisfiguratxni agni,veteris erat teftamenti:fanguis autem ve« agni,eft noui ♦

■h Vei hoc dixit, propter finguinem^e^uo in ueteri te/lamentop ferma, la Exodoe^ nim dicitur ^od pofl^uam Mofes uitulos immolaffet, dimidlum fanguinem effudit in craterêi fumptumth te/lamenti librum le^t audiente popidot if dixerunt: Omnta ^cun^ lo^utuseß dominus faciemus,if obedientes erimus, Sumpto autem Mof ts fanguine aßgt;erßt poptdum, amp;nbsp;ait: Ecce fanminern teßamenti quod pepegit uobifeum dominus de omnibus his fermonibus, Eratitaque J^guis lUe ßgildum ßue ßgnacidu tehamenti, acteßimoniumif confirntatio fct^ deris populi.

Qui pro multiseffiindiiur.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ilie quidem fanguis pro folis effun*

debaturHebrgis:hicautemproomnibus hominibus» Multos fiqui-demhicdicitomnes:nam otnncs multifunt.VelMultis,dixitcompa rationc genus horS Hebrçorum.’illis enim plures funt hi, quicx oib*, liberantur ÔC faluantur,propter quos Chriftus mortuus eft.

I« remißionem peccatorum.) Hie fiquidem in falutem tantum primo* genitorum effundebatur.’htc autem in remiflîonê peecatorû omniû bo* minum. Vide ergo gto vctcribus maiora fint noua myfteria. Aptifli^ me vero neSminauit nie Teftamentum propter appropinquantêmor* tcm.’teftantur enim qui moriuntur. Itac^ ficut vetus teftamentum ho ftias fanguine habebatfita fane ÔC nouS,corpus videlicet amp;nbsp;fangui* ïiê dni.Non dixit aût,HçcTunt figna corporis meiSC fanguinis mei: fedjHæc funt corpus meu amp;nbsp;fanguis meus.Oportet ergo no adnatU'* ram torum quç proponuntur afpicere,fedad virtutem eorum.Qjuem* admodum enim fupernaturaliter alTumptam carnem deificauit lt;fi ita loqui liceat) ita QC hæcineffabiUter tranfmutat in ipfum viuificum cor*

CAP VT SEX AGESIMVMQV ART VM. jj? MatiL.xxvi corpus fuum ÖC in ipfutn preciofutn fanguinetn fuum, K in gratiam ipforum.Habent autem fimilitudinem quandam,panis ad corpus,et vinurnadfanguinem . Nam ÔC panis,öC corpus terreafunt: vinu aüt ÖC fanguis aéi'ca calida. Et quemadmodiim panis confortât, ita QC Chrifti corpus hoc facit,ac magis etiam corpus 6C animam fandificat. Etficut vinumhetificat ,ita ÔC fanguis Chrifti hoc facit, 5C infupcr præftdium efficitur.Quod fi de vnocorpore 86 fanguine omnesfidejs les participamus,omnes vnum fumus per ipfam horum myfteriorvun participationem: Slt; in Chriftoomnes,ÖC Chriftus in omnibus ♦ Qtn IoRj». é'» editinquit meam carnem 06 bibit meum fanguinem in me manet ÔC ego in illo * Verbum fiquidem, per affumptionem carni vnitum eft; hæc rurfus caro vnitur nobis per participationem* Fada autem fans guinis ÔC teftamcnti mentione, rurfum mortem fuam reprefentauit, vi hçc facile ab eis fufcipercturjfrequentiffîma mentione efficiens. Nâ fi hac,licet fçpius annuntiata,ad paffionis tarnen nomen tutbabâtur; quid non pafft fuiflent,fi hanc primum non didiciffent* Ait autem Lu cas hoc quoc^ dixifle Chriftum,Hocfacitein mei recordationem : hoc inquit nouum mYftcrium,8lt; non illud vêtus . Siquidem vêtus illud myfterium in recordationem indudumeft falutis Hebræorû primos genitorum in AcgYpto,ac libertatis Hcbrçorum:hoc autem In recot dationem domini f Per taie enim facrificium reminifcimur , quodcors pus fuum pro nobis in mortem ttadiderit,8gt;C fanguinem fuum effudc rit,acitacontinuitate memoria renouamus ♦ V idifti quo pado difei« pulos a veteri facrificio in nouum tranftulerit f nam quae eft deinceps imaginis vtilitas,verum iam exemplar habentibus f .Dicit aut Chryfo ftomus,quodChriftus tunc primus participauit myfterium, ne mole* ftumcis effet,quodcarnem ÔC fanguinem participate eos hortaretur: cuius etiam fignum erat quia dixit*

Dico 4Htem «obis,quod non bibatn poßbdc ex hoc fruflu witis ufq«e in diem ilium, quu ilium bibam uobifeum nouum in regno patris mei,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qviod fi poculum participa

uit,vticg ÔC panem.Pofthac veto,ideft,ab hachora.Dicm autem ilium vocat tempus poft refurredionem, quandoedit ÔC bibit cum difeipu* Us : quod etiam ipfi fumentes pro certo refurredionis indicio , dice-bant,Qul manducauimus ÔC bibimus cum eo.Nouum veto,id eft no uo ÔC admirando modo * Quum enim corpus haberet immortale, nec ‘ °* amplitts cibo egeret aut potu,comcdit tarnen ÔC bibitmon ob necefft* tatem,fedob ccrtitudinem,ne phantafma videretur. Regnum autem vocat poteftatem datam fibi taquam bomint poft refurredionem.Da#

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;laeft mihi inquit omnis poteftas in coelo ÔC in terra ♦ Pattis tarnen Infra,iS*

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad ilium tefett Omnia quæ funt. Similiter SC Marcus fcripfit, Quan

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;do bibam ilium nouum in regno Dei* PraeteteaLucas ,Donec tegnu

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deiveniattvocantes hi fimiliier Regnum ,pt3c did am potcftatem*Lu

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cas etiam de legali pafcha Chtiftum ait dixiffe ,Non edam ex eo donee

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;compleatur in regno Dei,quod videlicet etit in feculo venturoitunc e*

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nim pafcha petficict ÔC petfedius SC putius immolans ineffabile vet*

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V iii butn

Mdfikxxvi 134 C APVT'S EX AGESI MVMQ_VARTVM. biimcli'iitnitatis SC humanitatis fiiaï,gladiododfnngdiflècans illudac dmidcns hi's qui facrorum fuorum docfîrina digni eriint.Qiiod autcm vel quantum gaudium eft,vt nos quidem di(lt;:amus,ine vero doceat,’fi^ vna cum éiTipfis eius difcipulis verbum particïpemus,Gcut ait Grelt;«

■Ltic.zi, gorj'ns Tiicologus .Pulcherrima eft de ta li pafcha philofophfa» Sed de his hadenus . Nunc autem Lucæ verba tratiïanda funt ac cócilianda, quatenus poflÏbile fiieric. Alt em'm ïllc Chriftu primo qiiidê firmpfiP fc poculum SC gratins egilTe acdixïlTe : Accipite hoeâ: diuidicc inter vos.Deindefumpfiflepané fiCgratias egiflèaCdiuififlè.’Similiter ante ÔC poculum ipfum. V ndc vidctur de duobus loqui poculis .Non eft afit ita,fed primum quidem fumpfït poculum SC benedfxit ac dixit: Acci pire hoc SsC diuidite inter vos. Deinde quum addidiflèc,Nequaquam bi bam de hoc frueftu vitis donee regnum Dei veniat: timoré mortis fuac -turbauit eos ♦ V t autem verifimile eft/ada concertatione ac confufioi« nc,repofitum eft poculum. Deinde aliquanto poft tempore fada funt quae fequûtur,fiue panis fine poculi traditio. Quû cnim dixeritcua* gelifta de pane,quod vbi gratias egidet fregit ac dedit cis:deindcfubx iunxerit,Similiter SC poculum ipfum ; oftendit quod illud ipfum fuit poculum quod prius acceperat. Non cnim fimpliciter dixit,Similiter SC poculum:fed,Similiter amp;poculum ipfum,addito videlicet articulo, SC rem de quafadaeft mentioÜgnificando.Præterca quod fubiungi* tur,Hoc ipfum poculum nouum teftamentum eft in meo fanguine: SC fl fcabrofa loquutio videatur,nihil tarnen differt a dido fermone, que Matthaeus SC Marcus fcripfcrunt.Illi fiquidemdixerunt,Hiccftfan guis meus qui eft noui teftamcnti,hoc eft,qui nouum tradit teftamê* tum.Hicautem ait,Hocipfum poculum nouum teftamentumeft, qtf ego nunc teftor prædpiens vobis , vt itafaciatis . Hoc autem nouum teftamentum eft in meo fanguine.vetus enim teftamentum irrationa* lis animalis fanguinem habebat.Similiter SC quod fequitur^ Verun* tarnen eccemantis tradentis memccumeft inmenfa, fimileeftilliqæ

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicitur, Qiii manducat mccum.’auf, Qui inn'nxitmecum manum in

catino.Hoc autem pofuit Lucas poftpanis SC poculi diuifi'onem: Mat thçus Sc Marcus ante illam.Vnde apparet,quodhocbis dixeritChr* ftus. Sc ante myfteriorum traditionem quandoincatinum intingen# tes edebantröó poft traditionem quando rurfus appofitus eft catinus. Ethoc ctiam magnam habet dubitationcm:quomodo quum Matthac usdixerit Chriftum ante traditionem myfteriorum manifeftanepro* ditorem,refpondens illi,Tudixifti. Rurfus Iohannes poft myftcrio* lohann). rum traditionem ignorantes feribit difcipulos ac hæfitantesjquando Sc feipfum a Petro incitatum,interrogaffèdicitpræcep£orem, SC fibi datum efte fignum intindam ofFulam. Manifeftu enim eft,quod hoc poftea fadum eft. Nam accepta,inquit,ille offula,exiuit continuo : Cx teris quidem enarratoribus nulla cura digna apparuit præfens quac* ftio : nos autem quod poft multos labores intelleximuSjin medium af* feremus.Percepimus fanequod antepanem SC poculumdifcipulis p» titer interrogantibusjChriftus fignum dedit commune,Qui intinxic inquic

inqirit mecumrSC, qui intingitur«Siquidem omnes QC intinxcfant,£^ adhucintingebantur.Deinde proditore fingulariter interrogante,ad^ didk particulan'us dicens,Tu dixiftt.Sed prias quidem indicium ma gis obumbrauit;fecundum autem,minus quidem,attamen ctiam hoc benignitateobumbrauit;vc ludas cognito ram a communiori figno,q a particulariori quod non Iateret,pœnitentia ducerctur antcquam ceteris difcipulismanifeftaret. Verum hi neep a priori indicio,nefp a po fterioriintelligere potucrûc quis cflèt proditoru'lkid enim. Tu dixifti, ænigmati fimileerat.Necenimmanifefteconfeflus crat,Égo fum,fed per interrogationem Nûquid ego fum.Ttaqj tacucrût,ne quo modo tâ-qinfenfatis exprobraret Chriftus:Nâ ÔC hoc alibi pafli funt.Iiidasve Sa^rj.i jl* ro afecundo quidê indiciointellexit, quod a Chriftocognit’ elTetrpuo tâs tnfedifcipulis nôdum manifeftatûeflè,quuilli nonintellcxiircnt^ ignorantem fe finxit,fumpta aciemêtia prçceptorisfiducia» Poft diuie fioné aSt myfteriorS rurfus faluator de proditione teftatur fiue proie* ftatus eftjVekitifcripfit Iohannes, vtvel fie ludas tanta exper tus Ion* ganimitatem , nee manifefte tradudus, neep myfterijs fruftratus, fed aeque cum difcipuk's horum particepscffcdus,melior ac mente fanior efficeretur . Statim ergodifeipuli, iam vkerius tolerare ncqueuntes: plurimum enim anxq erant,ÔC ad feinuicem refpiciebant,hæfitantes de quodiceret ; ipfi quidem interrogationem facereaufinon funt, ob earn quam pauloantediximus caufamifed hanc Petrus lohannicom* mifit, tanquam maxime a prgceptore diledo, fiC tuncineius finu rcf cumbcntiiat ille conuerfus,ô^ cum reuerentia fuper pedus eius recii* dens.'in aurem interrogauit,Et tune faluator cognito quod ludas iii;* eurabilis pcrmancret:nec fie quidem publicauiteum: fed refpondit et ipfe in aurem,IlIe cft,cui ego intindum pancm porrexero:âd intindû panemdat ludae Simonis Ifcariotæ« Sciens ergo ludas quod hoc fi* gnum eratjtum a lêcreta Chrifti ad lohannê coIloquutiGe, turn quia fo U ipfi talis offula data erat : hæc enim alia erat a pane, qui omnibus diuifus eft ♦ Præterea quum audiflèt, Qiiod facis,fac citius: hoc eft, qu®dcogitationefacis,perficitoSC opéré: fiquidem tempus iam ap* propinquabat ♦ Quanquam adhuc difcipuk's ignora erant amp;nbsp;quæ de offula erant, vtpotcfoli lohanni fecretodida. Alius itidem fermo fncertus erat ad quid didus effet:quidam enim,inquit,putabant quia loculos^habebat ludas,quod diceret ei lefus.Emeea quç ad feftum no bis neceflariafunt, autpauperibuSjVt aliquiddarct, Tune Itaque nonferens infamiam,fufpicatus eft enim , quod omnibus manifefta*! tus eflètjôd difcipulos quoep timens,ne feforfitandifcerperent,exiuic continuo.'ôi^ ad infîdiatores abtjt. Hæc autem omnia folus Iohannes retulit,vtpoteab alqs prætermiflà. Illud vero, Qiip ad feftum nobis neceffaria funt, multis enrarratoibus difficultatê ingeflît. Diê enim pafehæ iâ celebrauerâtjVt prædidu eftÆrgo manifeftû ê quofdâ difei* pulorûcognouiflèquâobcaufam magifter prguenerat têpus celebrâdi pafchatqdâ vero intentu eius ignorâtes putabât qgt; ipfum adhuc célébra tur’ effet in ipfaparafceuc. Aut feftû,intelligcndû c de fefto azymorû.

Qtiarc vero dtcatur dominus lohanncm d(Iigerc,S^ quare in finueP recubuerit^dicetur annuente domino in enarratione euangelq fecun* diim lohanncm» Qiiod fi Lucas ait in ludamingreflum eile fatanam priufquam loquerctur cü principibus facerdotS amp;nbsp;magiftratibus de ,pditione:Iohannes vero poft acceptam offulamjuulla eft contradidio, Primum enim fatanas experimentumfumebat, miferumc^explora^ batrpoftmodum verocognito quç dcfignata erant, iam velut incorrilt;« gibilem magna fidutia ingreffus eft» Nee tarnendefpiciendodiuina myfteria ingrcfluseft.’idenim nequaquam fieri potuit,fed qgt; hücfciret indignS qui in his verfaret,2lt; q» inde nullam fumptur’eftet vtilitaté»

Et ditiii Idudibus exiertiiit in montem oliuarum.') Gratias quidem cgit ante diftributionem, laudes autem dixcriint poft diftributionem.’vt et nos itafaciamus,grarias Dcoagentes,ipfumcß glorificantes qui nos huiufmodi bonis dignos duxit» Exiuit autem in montem oliuarum» ne occultari videretur, QC ne propter eum in ciuitate fieret feditio. ïVlons verooliuarum vitra torrentem Cedrïn erat, iuxta Iohannis fcripturam.’vbi erat hortus in quem ingreflus eft Ipfe dC difcipuli ei’» Sciebat autem inquit SZ Iudas,qui tradebat eum, locum.quod frequê ter conueniret illuc lefus cum difcipulis fuis » Manifeftum eft ergo quod fæpius foris pernodabat in montibus,tum vtabfque vlladiftra dione oraret,tum etiam vt difcipulis fccrctiores fermones communi* caret* Siquidem priufquam exiret in montem plurima dixit, quorS quaeda fcripfit Lucas,quçdam vero Iohannes.

T««c ait lilts lefuitOmnes uosoffendiculum patiemini niea caufa in hac Hoffe» Scr/fti* eft enimiPercutiampa/iorem dijpergentur oues gregis.) Offendiculum pa^ tiemini,hoc eft excutietur a vobis fides quam in mehabetis,fiue fugic tis. Eft autem prophetæ Zacharig didum quod fequitur» Dicitur au tem pater percutïîftefilium,vtpotepermittcnsvt ipfe vulneraretur fi* lieoccideretur. Hineitaquemanifeftum eft, quodvoluntatepatris ac diuina difpenfatione occifus eft»

Pofiauam autem refurrexero pr(ecedam uos in Galilaam.^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vbi triftia

prædixitjpraedicit etiam confolatoria» Praecedam, hoc eft, præucniam VOS in Galilæam,ibl vos excepturus»

Re(pondens autem Petrus dixit ei,Et fiomnes offendantur tui caufa,ego tarnen nun^ua offendar,) Quum maxime deprecari opus fuiiïèt,ac dicere. Domine auxiliare nobis»Illein tribus errauit. Primöquod prophete ac Qhrif fto contradixit,Secundo quod fe aiqs præpofuit»Tertio quod in fdpfo folojôô nonin diuino auxiliofiduciam habuit»* ideoetiam cadcreper* mittitur,vt corripiatur ac difeat non nimis in feipfo confidere:Só fg«* teri quoqjcorripiantur.Quod aût ait Lucas , Simon Simon ecce fata;» expetiuit vos,amp; cæt»alio dixit têpore, priufquâ videlicet cgrcdci« ret in monte oliuarû:ideo etiam alterius funt illa^pcfiti ac fermonis»

Ait illi lefuSiAmen dico tibi,^uod in hac nobte priufquamgallus canat, ter me abnega^ his.'^ Priufquâ galluscanatjid eft,anteq vlliustêporis explcat Ibnos* Solet nalt;^ gallus varijs tpibus fgpius cancre,deinde ce(rare,amp; poft ali quantû tpis nirfus ab alteroprincipiocanere. Hoc autem Marc’ pla

nitis fignifjcauit dicens , Tu hodic in hac nocfle priufquam bis gallus Cecineritjter abnegabis me.Negationem vero dicic^afTertion em, quod fc nonnoucrit Petrus .Dicic enim Lucas,Noncanet hodicgallus pri* ufquam ter abneges ,te nofle m e.

Diät ei PetrustEüttm ß opusßt me mori tecttHijttequaifuim te abne^dbo) Quantofirmius affirmât Chriftus,tanto Petrus edtuerfo maiorëoftê ditfortitudinem: vehemens enim erat in ipfo affedus propriæ confia« dentigjideo miferum patitur naufragium : adtuinoauxilio folus rcs lidus, vt eius arguatur infirmitas. Vide autem quomodo poft hæc fit ad modeftiam reuocatus » Siquidem quum poft refurredionê de lo^: banne dixiflet. Domine hic autem quid f QC impofitum effet ei filen^' iohn. i* tium,iIicoobticuit.Etanteaffumptionem quum audiffet,Noneft vc= ftrutnnolletemporavel occafiones temporum,fimiliterconticuit. Et Afr. «o. poft hacc de linteo quum audiflèt.Quç Deuspurificauit,tu communia nedixeris,quanq non intelligeret manifefte quod dicebatur,non tarne aufus eft rcfpondere.Hæc autem omnia cafus ille negationis corre^s xit» Et ante hoc quidem, quiequid erat fidei in fe reponebat, dicens : Ego tarnen nunq offendar:amp;:,Nequaquam tc abnegabo;quum adden* dum fuifletjSi tehabuero adiutorem,Poftmodum autem de claudi fa^« nationcpalam dicebat,Quid nos intuemini quafi noftravirtute niit , pietate effecerimus vt hic ambularetc* Hinc ergo magnum difeimus documentum, quodneq; humana promptitudoquicquâ efficiat abfcp diuino auxilio,nccç diuinum auxilium profit abfque promptitudine humana,Vtriufque rei exempla funt.Petrus Qi. ludas« Oportet ergo nequeobdormire, omni negotio in Deum reiedomeque rurfum puta^^ refeipfos omneopus efficere. Siquidem nec totum operatur Deus,ne ociofi permancamus : nec totum nobis permittit, negloriemur, fed ab vnoquoque quod nociuum eft auferes ,quod vtile eft,nobis reliquit, Permifit itaquccæterorum principemcadere, non propter didas tan turn caufas,verum etiam vt amplius amaret; cui enim dimiflum fue* ritampliusjhicamplius diliget.Etnos itaque credamus vbiqueDeo, neccontradicamus,etiam fi quod ab eo dicitur centrarium elle videa# turnoftris cogitationibus fiC afpedibus:fit tarnen firmior fermo eius Hoftriscogitationibus ôf afpedibus.Ita quoquein adorandis myfte^ rijs faciamus, non ea folum quæ proponuntur intuentes,fed fermoni^ bus eius credentcs.Quumcp Ilie dicat,Hoc eft corpus meum:6^,Hic . eft fanguis meusjSC pareamus Qc credamus.Siquidem etiam in bapti fmOjftnfibilis quidem eft aqua, fed intelligibile donum eft regcncra« tio.Qiiia enim corpoii conferta eft in nobis anima,in fenfibilib’ in:# tclligibilia tradidit nobis Deus.

Similiter amp;nbsp;omnesdiß:ipuiilt;iixeTunt.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Imitantes ÔC ipfi Petrum.

Tknc uenit cum iHis lefus in uillamtju^ dicitur Cethfemane ait dißipulis: SeJe# Q«pJHeWzJ/cgt; tebic donee uadam (3quot; orem illic») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Solus abit ad orationem,docens opori= n^t uallem pingue

tere eum qui feruenter oraturus eft,folitariura orarc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ Siquidem

^'‘^GeHalleßgnificat,amp; y'aw Semen pinguedinemueloleum: Vnde nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gefemanim ual^

bîatt.xxvi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT SEX AGESIMVMQV'ART VMlt; *

Et a/Juifipto PeirOyduobus^; fil^s ZebeJai ccepit cotiirifiari amp;nbsp;mafias efiê, ) '■ No ad orationem eos âiTumpfit^fed antequamoraret; vt feorfim feparatis ab abjs difcipulis fuam oftenderet triftitiam«Marcus autë dicit, quod cœpit expauefccre,id ett timere* Permifi t enim natiiræ pati quod fuß erat, «ÄK/xovep autem (proquo Mœftumefle vertimus) fignib'catnûc acerbo eflc animo. Mœftitiam itaque ÔC ^nimi acerbitatem demon# ftratroftendens quod ficut omnino Deus eft, ita omnino homo eft : prium eft autem humanæ naturæ mœftitiam pati propter mortem maxime violentam,hancque timere.SoIis autem his demonftratur,vt qui folifpedatores fuerantdiuinçgîohæ ipfius in tranft'iguratione,ct qui magis inter omnes poterant non turbari aut deeidere.

Tmmc dit illis lefius : Trifiis fft anima mea ufque ad morttm IManete hic,amp; uigilate mecum,) Manifeftius naturæ pandit infirmitatem tanquam ho# mo.Qiiod autem ait, Vfque ad mortem,tantundê ê ac fi dicat, Sieut in morte. Vigilare verofecum iubet eos confolationis gratia, ficut moris eft in afflidionibus ♦ Deinde etiam hos ibi relinquit, fîC folus abit ad orandum.

Et [gt;rogre/]us pufillum proàdit in fadem fuam, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lucas vero etiam fpa#

Orans amp;nbsp;dicens'Pater mi Jipoffibile t/l,tranjèat a mepoculum ifiud, Veruntamen no ficut e^o uolo, fed ficut tUt) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dicens^ Si poflîbile eft tranfeat a me poculu

iftudjhumanum demonftrauit timorem^poculum vocans mortem, Dicens autem,Veruntamen non ficut ego volo,fed ficut tu, docuit natura licet retrahente,fequi oporteat Dei voluntatem, illamque pro# prig voluntati prçponere,tanquam maxime vtilem ♦ Quod vero ait, Veruntamen non ficut ego volo,fed ficut tutpianius retulit Lucas di' cens, Veruntamen non mea voluntas fed tua fiat. Marcus autem di# cit quod orabat,vt fi poffibile eflët,tranfiret a fe hora,videlicet mortis. Et quod diccbat,Abba parer omnia tibi poflîbilia funt,tranfFer pocu# lum hoc a me,fed non quod ego volo,fed quod tu.Didio Abba Hebrai ca eft , fignificans idem quod patern'deo quoque fua interpretatie ap pofitaeft.Quod autem additur,Sed nô quod ego volo,fcdquod tu,defe dliuaoratio eft: deficit enim,Fiat: nâm compléta oratio eft : Fiat non quod ego volo,fedquod tu. Apud Lucam vero fcriptûeft,Paterfivis tranfterre poculum hoc a me:ô6 fimiliter eft oratio defelt;ftiua:deficit c# nim,TranlFer. V t homo autem dicebat,Si poffibile eft,hoc eft quaten* fieri potcft.’humanO eft enim timere. Verifimile eft aut oîa p partes di cîa eflè.SoIemus enim in precationibus vnû ÔC idê vario mô dicere»

Et uenit ad difcipulos,amp;‘ reperit eos dormientes,amp;' ait Petrot Sic.') Sic per modum interrogationis legendum cft.Pudorenamcp affeciteum. Atq etiam ait] dormiebant. Sed hune vehementius obiurgauit tanq magis temerarium,dicens :Sic te promififti ladturum.'’

No« potuiRis una bora uigilare mecumt) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mecum mori promifîftis ,ct

non potuiftis vna hora vigilare mecumiMarcus autem ait dixiflè Pe# tro.’Simon dormis/Non potuiftivna hora vigilate.’’Prgcipiie enim ad ilium direxit fermonem,deinde etiam ad alios,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vigildc

OA PVTSEXAGESIMVM C1.V IN T V M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MMth,xxvh

'Viÿlitte orate ut non intretis in tentationem,') Non vobiCt pfis confi .aitis,necßmagna promi'ttatiSjfed attendue ôi orate ne intretis in ten t^tionêtC^aidS. vero,Tentationêinterpretantur hic denegatione,

Spiritus ^uide progt;nptus eji, caro autern infirma) Anima qiiidem prom ptaeftjôC audenter accedit periculS;caro vero quum infirma fit, formi dat,nec adeocôftans efta'deo côuenit ne promptitudinê aîç attendêtes «nfolefcantjfedcarni's infirmitatem adiiertentes modeftifint»

Rurfis ficundû abijt amp;nbsp;orauit dicenst Pater mi fi non potefi hoc poculum tranfire nifi oïlam illud, fiat uoluntas tua.) Marcus autem fcripfit quod eundem dilt; xeritfermonem»VerifimiIeeftergo SC huncSC illumdixiflè*

Et Kenif ey^eper/t eos iterum dormienteSt Erant enim oculi eorum grauatu) Grauabanturnon tantum fomno,fed SC maeroreficnt dixi't Lucas* lam enim certiores fadi erant de morte ipfius ♦ Marcus vero dixît. Et nefciebant quid ei refpondcrent.

Et reliais illis abijt iterum, orauit tertio eundê firmonem dicens^) Secundo SC tertio orauit,docens quod fçpius orare oporteat, SC non defatigass ri . Venir autem fecundo addifcipulos,conuincens infirmitatem il lorum,qui poft correptionem meliores redditinonfuiflent,fedadeo fo inno demerfi eflènt,vt necß refpondere ei poflènt.’ideo tune non obiur#' gauit eos .Lucas autem latius dixit,quodapparuitini angelus de cœ* lo confortans eum;dicens videlicet ei tanquam homini vt confortare^ tur ac roboraretur.Qiiodc^ faeftus in agom'a,hoc eft angorecorreptus protendebat orationem : docens nos , vt in neceftîtatibus orationem protendamus. Etquodfarftus eft fudor eius ficut grumi fanguinis decurrentes in terram.Grumi fanguinis ,lx)C eft,craflîflîmg fartguinis guttæ : fignificans non quod fanguinem fudauerit,fed quodcraflôs deduxerit fudores * Ne fidio videatur quod fadum eft, non in facie tantum mœftitiam demonftrat,fed SC manifeftius hune prodittamp;T o^ ratfrequentius:angeluslt;ç ei apparet,ad fortitudinem exercens;amp;an^î gore corripi tur,aeprotendit orationemtcraflîque defluunt fudores.

i Hec autem omnia SC facit SC patiturconfirmans', quod non phanta^s fticehumanitatê aflumpferitjfed iuxta veritatê. Etenim fi etiâhis ita fadis quç ad humanitärem pertinebant, quidam adhuc eius incarna« tionem noncredunt,quatomagis incredulieflènt,fihgc fada non fuif« fentfüfgrium eft autem,vt inquiramus, vnde didicerint euangeliftæ, quid tune orans dixcrit,ÔC quoties oraucrit;acvt femel dicam de ange ïo SC ceteris quçab hoc loco fequunturf Siquidem difeipuli omnestûc dormiebant, poftmodum vero eo relido fugerunt. Mihi fane appa-ret quod poft refurredionem preceptor ipfe etiam hgc difcipulis dixe A3,i« rit, quandoper dies quadraginta eis apparuit', ficuti refert Ados: rum liber*

Thmc uçnit ad dificipulos fuos ait illisî Dormite iamWrf^uiefiite^) Pudo re fuffundens eos acobiurgans hoc dicit,quod inartieulo periculi dor mitarcnt.quum tarnen multis eosvigilare prçcepilfet ÔC orareftlli aQt cbliuioni cunda tradidiflcnt,ac fi diceretî Ex quo hadenus nô vigilas ftis,iâ deinceps dormite SC requiefcite,fi poteftis*

p , Ecce appropin^iHMit hra.) Hora proditfonis, Marcus autem ait eS Fropf^ctf nos in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;femionem dixiffe ctmxii aufert, hoe eft, acccpit aduerfum

diabolus poteftatem. Vel abfcedunr qux de me funt,fiue fmem ha * * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bent. Nam etïam apud Lucam dixit, Ea qug funt de me finem habet.

Et ßlius hominis traJitur in manus peccatorum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc manifeftum cft.

Surgiteeamustecce appropinlt;juanit lt;jui me traJit.) Eiiam hinc oftendit, quod voiuntariepate’'etur.Prærciens enimeos quicü proditorevcni rent,non fugit,fed potius inoccurfum corumexire feftinat,diccns,Ea« mus ad illos.Lucas autem aiteumdixifle difcipuIis,Vt quid dormi* tis: Curgite Sf orate,vt nonintretis in tcntationem. Vetifimile eft ergo hgc primum dixiCfe,deinde addidiflè,Surgi te eamus ♦

Et aJhuc eo {o^uente^ecce laJii »«w Je JuoJecim Kenit,«if cnm eo turlti mullJ cum'gh ' Jijs lir fnRibus,mifJa a principibus facerJotum fenioribus popuH.) Vnus deduodecim additur pro indicio ad fignificâdum quod c primodifei* pulorum caoroerat.Et pofitum eft hoc in ludæ accufationcm.Tangit , autem hoc QC alios difcipuloSjUon tarnen pudefiunt feribêtes ea euan lonw.is« geliftac; Vbiqi enim veritati ftudent. lohânes vero de luda dicit.quod fumpta cohorte ÔC a pontificibus ÔC phatifæis miniftris,venitilluccâ laternis Si facibus ac armis.

Q«i autem traJebat eum Jedit illisfgnum Jicens,Qupmcun^; ofulatus fuero,ipfe eff apprehenditeeum.) Poft tanta argumenta occultare ftudebat quod ipfc cum proderetjideo palam quidem non prodit,fed ofculum cfFingit,fidu ciamhabens demanfuetudineSaluatorls,quodeö non rcpclleret,qu3 id magis fufficeret,vt cum confundcret, omnic^ venia priuaret, qui a* deo humanum prodebat. Times autem nc forte infidiatores cfFugcret, quod frequenter fecerat,admonet dicenSjAppreliendite eum amp;nbsp;abdu-citccaute:hocenim addidit Marcus.Sed Chriftushunceuincens,qucd fruftra fe filt;fto ft'gno munierit.ac oftendens quod feinuitum nequaqua poflent comprehendere,egreftiis dixit eis,ficutfcripfit Iohannes,Que quæritisî’Refponderunteijlcfum Nazarenum, Dicitcis lefuSjEgo fum Stabat autem Scludasqui tradebat eum,cumipfis,Vt ergo dixit ciSjEgo fum,abieruntretrorfum,0£:'ceciderunt interram. Overbi petentiam.Non potuerunt fuftinere tantum. Egofum: ideo quum SC ' faces haberentamp; lampades,cxcæcatifunt vnacumproditore. Prxrea rea quum gladijs Si fuftibusarmati eflent,diftoluti lunt amp;nbsp;ceciderunt. Poftquam autem fuam oftendit virtutem,deinceps permittit,ac'iterS inrerrogauit eos,Qiicm quæritisyAtilli dixerunt,Iefum Nazarenu. Befpondit lefus:Dixivobis,quodego fum Si ergomequæritis,fini* te lies abire.fudas vero his quoep ita fa(ftis,non eft mutatus: necmini mo quidem punâo ab his quæ difpofuerat,difcelïït.

Et confejiim accedens ad Icfum dixit,Aue Rabbcir ofculatusefl eum^} Ait autem Lucas dixiftè Chriftum lud^ quum accederet,vt ofcularetur tû, luda

CAP VT SEXAGESIMVM Q_V IN T VM. «4» Mâ//,.xxvî luda ofculo filium hominis tradis:' Patienter cnim expreflît ei quo fi ne fueritiIIeofcuIatus:ô(S exprobrauit quod amoris fignum, feciflèc fignumproditionis:amp; tarnen non repulit,fed dC ofculum fufcepit,SC fevtabducereturprgbuit.IIIeautemquum tantum accepiflet experi« mentumvirtutis illius amp;nbsp;humanitatis acnianfuerudinis, omnitamê permanfit fera crudelior.

ïefus Autem dixit ei, Amice ad quod t uenißi») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V ide mifericordiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Crifce

inenarrabilê ♦ Siquidem donee traditus eft,fuit illi cura de prodi tore» g' ïdeo etiam nunc amicum nominauit eum,qui erat mimicus . Quod porei} pro adauid 3utem addit, Ad quod venifti, non eft per modum interrogationis Ies proadauod ut gendum:fciebat enim ad quid venerat:feden3tiatiue;fignificat enim: ^pt^guod inters Ad id propter quod aduenifti,id eft iuxta intentum tuum operate re* r^L^tiue uidelicer liffto velamento ♦ Finis fiquidemerat proditio, velamentum autem, rdadue capto ä ofculumamp;^ fermo» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Tkhc acccedentes iniecerunt manus tti Iefum,amp;‘ apprehenderunt eum^,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secun*

Er tcce umtt ex his qui erant cum Iefu,extenta manu exemit gladium ßtum j perçue tiens feruum pontificis,amputauit illius auriculam.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lucas autem fcripfit, Vi*

dentes hi qui circa ipfum erant quod futurum erat,dixerunt ei, Domi ne percutiemus negladioÆtpercuflît vnus quifpiam exeis feruum principis facerdotum,0(S amputauitauriculameius dextram. lohan« nes veto eum quoque manifeftauit qui pereuflît dicens , Simon ergo Petrusquuin haberet gladium,excruit eum,0^ pereuflît pontificis fer uum,amputauitcp auriculam eius dextram ♦ Erat autem nomen fer# uo Aîalchus« Nam cum adhuc cæteri interrogarent, ipfe no expeda* tarefponfione,vtpoteferuentiflîmus:percuflîtquidê in caput,fed au# riculâ amputauit«Habebât enï duosgladios,ficut dixit Lucas,quos vt verifimileeftacoenafumpferît;quibi.ïs vtpote magnis vti po^nt in auxilium aduerfus eos qui inuafuri étant. Videns autem lefus quod fadum erat,dixit,Sinite hue vfque,tadacç illius auricula fanauit eum. Nam ôô hoc addidit Lucas « Dicens itaçp Chriftus, Sinite hue vfque, oftendit quod iuxta difpenfationem ablata fit feruo principfs facerdo turn auricula, in fignum quod principes facerdotum præ inuidiaau# dituptiuati eflènt,ne audirent amp;nbsp;intelligerent eas quæ de ipfo étant prophetias.Sanans autem ilium,oftendit mifericordiam quam erga il los habetet,quodcp de illis fi Iibuifl'et,poenas fumpfiflèt : verum often# dit oporterepotius beneficio afFicere malefacientes. Sed quomodo is, qui de non vicifeendo mandatum acccperat,gladio pcrcutit i Primum quidem non pro fcipfo hoc fceit, fed pro praeccptore.deinde,nondum perfedus erat.’poftmodum autem videas hune fexcentas pati iniurias, atcçomnia manfuete tolerantem. Admirati etiam quifpiam poterit, quomodo non comprehenderint difeipulos ac trucidauerinr proptet id quod fadum eft in feruum principis facerdotum.Sed vere ipfa vir# tus quæ hos excgcaucrat ac proftrauerat, ilia etiam tune iram,quade auticulæ amputationeconcepcrant,difperfi t.

Tune ait ilU le/ùs^Conuerte gladium tuum in locum fuu^Omnes enim qui accipiunt glan

iium,glaJio morlentur,) Vbieum incrcpafletdocuic, neep ctfam pro Lolt;iuitMrae £)eo defendendo vtendum effè gladio f. Per gladium vero omnia ar# friuitii ^[bna, ma.prohibuic .Quod autem dicte, Omnes qui accipiut gladt um, pro-phetiaeft perdinoms Iudeorum,qut aduerfus ipfum vénérant.fohan nesveroait eum dtxifle:An non bibam poailum quod dédit niihi pa terj’oftendenshæcnon a pordtatc illorum fieri,fed patris pernnlTtone, quûdcp patri fit obediens vfcp ad mortem.

A n putaf ^uod nan pajpin modo ra^ire pttrem meumfamp;fxhtliebit mihi p'uJ^S duo-dedmiegionesangelornmf) Legio agmen eft mtlitaremaximi numeri. Non dixit autem, Poftiim eos perdere,ne abfurda loqui vidsarur,pro* pter fufteptas affcdioncs:moerorê videlicet,pauorem,agoniam,fudo reside qugcunq; paulo ante tanq homo paftus eft.Nondûcnim ea qua dccebat,conceperantdeeoopinionem,filt; idcirco humilia de feloquit. In tanto autem numero legi on es di xi tangelo rum, vt abunde confor* 4.Reg.i9» teteos,qui timorc erant penecmortui.Vnus fiquidem angelus quo* a,Fdr4jf.J1» centum odogintaquinque millia hoim breui tepore interfecit.

Q^medo ergo complehuntnr feriptur^y^uodJic oportet fierif) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;NiCi ita in*

teremptus fucroinqiiir,qiiomodocomplebuntur feripturæ propheti* cæ,quorquot de morte mea loquuntur .•’quae fcribantquod ita opor* teat fieri,quod ita oportcat me mori.

IniltJ hora dixit lefii turbii,Tatt(iuam ad latronem exlßit cum glad^'i fuflilut, ut comprekendereiis metQjntidie apud uof fedebtm in tempio docenSyÜ' non apprehëdiflif tre^ Oftendit his quoqj,quod non fua virtute apprehenderinteum . Si* Cut enim tuncnon potueruntcum apprehcndcre,ita neq; nunc,nifio* mnino voluifl'et.Lucas vero ait hacc eum dixifle his , qui vénérant ad ipfutn,princmibusfaccrdotum acmagiftratibusrempli Qc fenioribus. Verifimileeft autem,SC his ÔC illis cumdixifle. Apparet ergoqgt; lu* das quidcm iiimptacohorte,SC a pontificibits ôi. phariQis miniftris, prxceflTerit.fcquuti func autem eum quidam etiam fummi facerdotes acmagiftratus rempli ÔC feniorcs, quos nunc Lucas fignrficauit : .fi* mul quidem vtcos qui miftî étant incitarent : fimul eriam nemunc* ribus allicerentur.Magiftratus veto rempli dicit eos,qui illudeû mb litibus feruabâtjCûquibus etiâƒuperius loquufus cfledicitur ludas.

Iefa,5^ti Î * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc lt;Wff m tot urn fa^um eR Kt complerentur fcripturee prophetarum ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc to*

turn,puta quod me voluerim apprehendi ,fadumeftvt complerentur ac perficerent feripturç prophetarû,quotquot narrant de morte mca.

Th«c diCapult eiusomnes relilîo eofugerunt.) Audito quod voluntatic feipfum traderet feciindum feripturas: ÔC vifo quoddeinceps futuru non crat vt efFugeret,’tunc fugerunt iuxta infallioile ipfius vattdniû. Marcus veto addidit,quod vnus quifpiâ adolefcentulus fequebatur il* lum circumamidus findonefuper nudum,6C apprehendunt cum ado lefcentuli.At illc relida findone,nudus fugitabeis . Quidam itaque aiunr a domo ilia fuiflè adolefcentulumiin quaChriftus pafeha man* ducaucrat.Altj autem hunefuiflèdicuntlacobum fratrem domini,qui etiam rota vita fua vnicavefte vtebatur. Circumamidus autêeratfin done fuper nudum,videlicet corpus.

At illi dpprebewfuw Ic/kw adJuxoTtnt «1 Caiapfcam pontijîcem, «Li fcriba nbsp;nbsp;pbari#

{«icongregatierant.) Similia quocç fcripfcrunt Marcus ÔC Lucas :at Iohannes latins ac diligentius fcribens ea quæ ab hoc loco fcquuntur, ‘ vtpotc qui rebus iUis adfuit,dicit.Cohors igitur ÔC tribunus ac mini ftri ludæorum comprehenderunt Icfum,0C ligauerunt eum,ac duxe* runt cum ad Annam primumierat cnim focer Gaiaphç,qui crat pon« tifex anni illius «Deinde vbi particulariter recitauit quç in domo An # nçfaâa funt,quç altj prætermiferunt euangeliftç,tandem dicit,Et nii fit cum Annasligatum ad Caiapham pontiiicem*

Rcuerfiftatim,ipfc ÔC Iohannes fequcbantur: Iohannes veto pèrmif^ fus quocç eft appropinquate,vtpote notus ponti[ici,ficut ipfefcribit* Cacteri autcmtres euangeliftx concorditer Petri tantum meminerSti nccetUtatedudi, vtoftcnderent Saluatoris vaticinium deillius nega* tionc fuiffe complctum: vtqj oftcnderent quantum fit malum in feipfo quempiam,non in Deo confidere« Iohannes veto fuiipfius ctiam fecit mentioncdiligentiç caufa: nc tarnen (eipfum laudarc. videatur,utpoté quod in eiufmodi periculis fequutus fit ,nonlcn proprium conticuit et dixittSequebatur autem lefum Simon Petrus ÔC alius difcipulus, '

Et ingreßus intro,fedebat cum miniftris ut wideret fnem.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tres iquidcm

euangeliftac tres Petri negationes in Caiaphac domo fadas effe dicut, Iohannes autem in domo Annæ foccriiplius, nee tarnen ob hoc intet eoseftdiffonantia.Siquidem amborumvna domus crat,idcmqj atriü, Habens in fc duo habitacula a feinuicem feparata« Seite autem opot» tct,quod Matthxus dicit ancillam primum tertuifle Petrum Î exindd alteramîpoftmodumveto aftantes.Marcus veroprimü ancillam, ex* indeturfus eandem ipfam,poftmodum aftantes« At Lucas primö ancillam ,dcindc allcrum ,ÖC poftmodum alium quendam. Iohannes aute * primum ancillam oftiariam:exinde quofdam: tertio vnum ex feruis pö KotÄ tificis,cius cognatumcui Petrus auriculam abfeiderat. Si tarnen ad# uertamus ,ncc fic diffonantia vlla reper itur «In prima fiquidem nega« tionccademancilla apud quatuor euangcliftas luiffe memoraturfinie# cundavero quofdam oftendit Iohannes interrogafle Petrum t at hi q# dam,étant ancilla de qua dixit Matthxus, ÔC prior ancilla de qua ait Marcus altct de quo feri pfit Lucas. In tertia autem negationc co# dem modo Marcus ÔC Lucas dixerunt,aftantesfcilicetintcrtogafIcPe trum,inquibus erat QC alius de quo apudLucam,Slt; hiceft qui aloha ne dici tut feruus pontificis. Poftquam ergo ca qux neceflaria er ant fignificauimus ,declaranda funt quae vlterius lequuntut. Quæ in do# tno Caiap^ faâ a lunt, non funt recitata a lohanne, co quod a cætc# tls diftaeflent«

Principes «utern ftcerdotum 0* fewiores,totMmlt;}Ue concilium ,qMlt;ertl(mt flt;dfum teftimO nlum «Auerfus lefum,ut eum morti traderent,©* non inueniebant.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V t illis qui#

dem videbatur,verum teftimonium *» vt autem tei veritas etat,falfum teftimonium.V eletiam quumfcircnt,quod aductfus innocentem vc# turn teftimonium non inuenircnt.iamfalfum quo« exquirdsant te#

ftimonfum.Volebant fane tanqiiam ream condemnare /Hum, idco «’am forum itididale efFingunt,ac falfum teftimonium quærunt: ipfi Qi. indices QC accufatores cffedi, Sé ftudebant eum apud fe condemna re; nam apud indicés diffidebant.quodhuius negotn eflènt reportatu^ rividoriam.

Q^um^uemultifalß trflesiccefjtßent,non inuenieiant.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam contraria

fibi mut LIO teftabantur. Ai t enim Marcus : Et idonca reftimonia non erant.Compléta eft autem Dauidica prophetia quae dicit. Quaere* Pfalrrii ♦ tur peccatum illius 0^ non inuenietur.

PoRmoJum uero aceeßerunt äuofaiß teßet amp;nbsp;dixerunttUic dixit,Po/ßm ilijfoine^ re temfîum Dei,^ in triduo adificare illud,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dixit, at non dixit Soluam,

Jflfca»,«* « fed,Soluite;necp de têplomanufado,led de proprio corpore. Propter hoc enim etiam hos euangeliftafalfos teftes appellauit. Marcus veto ait.’Et quidam afturgebantjdC falfumteftimonium aduerfus ilium fe* rebant,dicentes,Nos audiuimus ipfura diccntem,Ego diftbluam tem plum hoc manufalt;ftum,0£^ in triduo aliud non manutaeftû ædilicabo. Et nee ficidoneum erat teftimonium illorura . Multi fiquidem de tali materia teftabantur,duo vero concorditer ferebant,quos dixit Matthg us :altj vero duo dtuerfa loqucbantur,propter quod dixit Marcus, $ non erat idoneum teftimonium il/orum.

Er furzens prinetps ßtcerdotum ait illitNihil rej^ondef/CuriRi adutrßtm te teßimo^ ninm feruntflefus autem tacebat) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Videns Sé iudicq forum iniquum;nam

latronum iudicio fimilc vidcbatur,5C tyrannicum tribunal. Sciens e-'tiam quod apud hyiufmodi fruftra refponftirus eflct,tacehac.

Et rejjgt;ondenf ßtmmui facer dos,dixit ei^hdiuro te per Deum uiuum,utdicas nobis,nf iues Chri^usfiliusDei.) AdiurauitjVoIens eum ad refponfionem at* tralicre;vt nacfa(fta,huccx cacodemnaret.Addidit autem Filius Dei* quia etiam reges amp;nbsp;prophetac Chriftidicebantur a x?ftlt;amp;o£t,hoceft vn gi. Marcus veto ait, Fili’ benedilt;fti,fiue,Dei q benedid’ ê SC laudat’»

Dicit'fi Ießs,Tu dixiRi,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etiam lue ablata didione, An,relinqift-'

tur,Tu cs Chriftus filius Dei ♦ Ait autem Marcus eum dixilft. Ego fum.’vtrum«^ enim dixit,Tu dixifti quod ego fum. Sdens ergo quolt;i J non crediturus eflet, tarnen veritatem d^onit, ne poftmodum dicetc poflent.'Si pofteaquâ adiuratus eft confefltis fuiflet,vtiqj credidiflèm’»

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Veruntamen dico uobis: A modo uidebitis ßlium hominisßdentem a dextrisuirtudsi't

uenientem in nubibus cceli-) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Amodo, hoc eft,non longo poft tempos

rc.Significat autem tempus poftrefurredionem. Videbitis me qui vobis interimorfedentem a dextris virtutis quae eft Dei,hoc eft, bre* ue erit tempus infidiarum quae in meincitatç funtjParuoenim explc ro tempore fuperior omnibus inimicis meis cfFiciar.

Eodem uidclicet throno :um Deo amp;nbsp;patre. Inßper Venientem ^uo^eßcutidoßo aduentu in nubibus calt tan^uam Deum.Videbitis autem dixir^ non lt;]uod hi eum eßint it^ furr.ßd proteßatus eft quod ita uenturus effètt aut ad eos dirigitur ferma qui ex eis crediturt eranh Prueterea uerbum, Videbitis, ßgnißcat etiam Co^nof cetis- Dicit autem apud Lucatni £x hoe tempore erit films hominisßdens a dexteris uirtutis Dei.

Twe fummusfacerdos difadit uefiimenta fua dicenSfElafiphemauicquld amplii(seS‘‘ mus teßtbuf^y

C A P V T SEXAGESIMVMQVINT VM. tAi Mdiih.mi w«( teRibus^) Mon'scrat ludp's ,quum aliqiiid trifte vidiflent,vel au diiîent difcindere veftimcnta fua,* quodctxam nunc fummus facerdos fect£,tanquam audita blafphemiaintolerabili4 Et hoc fado, licet inui« tuSjfimul prophetauit quod difcindendus eflèt pontificatus ludæorû.

Ecff nuncauJiRis blafphemiim eius’.Quid uobis uideturC) Auxit etiâ fuO dido accufationê,SC blafphemiâ vocans refponfum,amp;^ prpiudicio das« mnans cum,ô^ exindecaneris viamfacicns ad eum condemnandum, qiiafi fcilicet manifeftato as delido,cogcns eosad pronuntiandam fen lentiam, vtita roboretur condemnatio, ex hoc, taiiquam reum Pigt; lato tradant vt interimatur*

At illi rej}gt;ondetites dixerutjReuf eR mortis*) Qiiod vo’ebant ftatuèA runt.Nam corrupta mens,corruptam fert èC fententiaqi- Lucas ve^ rofcripfit, quod duxeriint ilium in concilium fuum dicentes, Si tu es Chriftus,die nobis. Ait autem iIIis,Si dixero vobisnon ctedetis.’quod fi ctiam interrogauero, non refpondebitis milii, nelt;^ abfoluetis . Ex hoc tempore erit filius hominis fedens a dextris virtutis Dei, Dixegt; runt autem omnestTucrgocs fiIius Dei.*’ Ipfevero ait ad illos, Vos dicitis quodego fum. Atilli dlxerunt, Qiiidamplius nobis opuS eft teftibus’’ipfienim audiuimus exoreeius. Verifimileeft enî fum« mumfaccrdotem QC confeftores interrogaflè ÔC examinaflccum: rur* fumqueipfum amp;nbsp;illi ÔC iftis refpondiflê. Qtiare autem occulte ipfum non occiderunt.’’ Ne inuidia moti occidifleeum viderentur. Studebât ergo publice ilium tanquam maleficumoccidere.'perderenirentes opi nionem quam de eo turbæ conceperant. Ideo ctiam petierunt, vt cruis cifigerent eum.'fic fimul cum eo latrones crucifixerunt. Ediuerfo autë fadum eft ô illioptauerant.Nam quia publice interemptus eft,magis refplcnduit gloria eius.Rurfumt^ in fepulchro figilla,militumç eufto diavcritatem magis effulgerefecerunt.

luncexpuerunt infaciem eins*) Horrefo cœlum 5C terra,vniucrfacp crcatura,inquam faciem,quam intuleruntiniuriam.

Et cokphis eum œcideruntiAl^ autem alapas infaciem eius dederunt, dicentes, Pro* 4fti^4nobis Cbrifte,ijuis eft te percujjît^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quia amulris propheta dice

natur,verberabant cum tanquam falfum prophetam,facie eins vefte cô tcda,ne viderctjficuti Marcus ôC Lucas dixcrût.Nunc autem cæde* banc,nunc vero alapas dabant dicentes,Prophetiza nobis Chrifte,qs eft qui te pereuflîte'Eft autem colaphus vcrbctatio quac in collo fit va« cua manu Vtfonum ædat;alapa veroin facicm datur. Poft iniuftam cnim condemnationcm tanquam abiedum quempiam Sd triobolarcm in mçdio fumentes, hi quidem quicquid in buccam veniebat dcbaccha bantur in eum, non liberi folum,fed amp;nbsp;ferui : alrj vero omnimodâ ad* uerfus eum mouebantinfaniam.gaudenticp animo rabicm euomebât. Vniuerfa autem magno animo fuftinebat,doccns nos iniurias toléra* rc.Eteratapud illos vehemens prauitatis abundantia, apud huncve* ro tolerantia. Eft autem admirationedignum,quomodocuangeliftae tanquam veritatis amatores , quç etiam maxime probrofavidentur, refcruntjôC neq; ludam aut ludgos tanq inimicos conuitijs laceflîint:

ncqj magt'Qrum canqirain praeccptorcm,fubhmem effcnint, fedquafl nullo moti afFedii omnïa narrant,ac foh'us curam habcnt veritatis,et vbifp ad id quod res pofhilat fe conferunc*

PEirKJdHtem fedébit foris in atrio. Eticcefjît 4J eum um anallula «ficórj.’Er merdj rt«J le/ù Ni^areno.Ille autemtiegauit conm omnibus duenSiNefdo Mid diat,) Vi de quomodoeum,qui panic anteadeofefeiadabat, infirma ancillula ’ praeceptorem negate fecit,vtpote d/uina deftitutum gratia.

Qu^tm sutem exißft in uejiibulum^ uidit eum dheni andllu, amp;nbsp;ait his ^ui erant ibi, it hie erat cum lefu Na^areno.Rur/um^ negauiteum iuramento dieens^Non noui hominem ) Heu qualem Tcddit eum timor.Non folum cum negauit, fedetiameS iuramento.Exjuit autem non extra veftibulum,(ed in veftibulum,hcc eft,priorê atrtj partem. Nam Marcus wjûsvA/o/j dixit.

Et pofi pujillum aeeefprunt aRajites amp;nbsp;dixerunt Petro,Vere Ü'tuex Ulis esift^i^ lofiela tua manifefium te facit,Tunc caepit exccrari tij iurare,^uod non noffèt hominem.) Marcus autem dixit: Nam nbsp;nbsp;Galilçus es , Óc loquela tua conuenit.

Habebantenim quippiam infigne Galilæi in vcile,0^ qualdam præ* terca idiomatis proprietatcs.Execrari aut eftdeuouere. Vndc Marc’ fcripfit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambo veto hge, maledidiocs inferrefignificat.

Statimijue gallus ceeinit,Etreeordatus e/l Pefrt« uerbi lefu, tjui dixerat ei, Priu/^usnt C4n4f,tfr menegabis,) Marcus autem dixit,quod cum Petrus felt;* «nelnegauit,tunc gallus primum cccinitrquandovero tertio negauit, tunc feaindocecinit.Notauit autem hoc,manifeifans quod pnmûgaî ticinium no admonuit eum.Rurfum autem Lucas fcribit,quod poftó gallus cccinit^ conuerfus dominus refpexit Petrum, per aipedum ad memoriä eü reducens.Adeoenim illum deuicerat timor,vt paulomi’^ «US fuerit emortuus:quumqï gallus non femel tantum, fed amp;nbsp;bis ceci ni(ret,nccß ica ad fenfum redierat,fed opus etiâ fuerat faluatoris afpe* du.V ideergo infïrmitatë in g breui tempore tertio negauerit, amp;nbsp;fixe ceflîuetreS'Cmifcrit negationes,non qugftionibus examinatus,fedfor te fortuna in traniîtu requifitus..

Et egreffùs foras fieuit amare.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Egreflus cft foras,ne forte iîens,â^

ipfe apprehenderetur.Fieuit autem,non vtcunlt;ß,fedacerbe. Marcus autemdicit,quod adijciens fleuit:adqcicns,hoc eftincipiens.Iohannes veto hoc,tanqnam ab alijs didum prætermifit. nbsp;nbsp;Vidifti peccatuniî'

vide amp;nbsp;pœuitentiam.Ob hoc cnim pcccata QC pœnitentiçlandorum feriptæ funt. Permiflus cft autem cadere Petrus, non propter didas tantum caufas,fed etiam vt igooiceredifeat hisquoep qui labuntur,’io rum imbecillitatem ex fuacognoicens:nam paftorconftituenduserat. Etvt magnorum fadus operatormiraculorum,modcftus iit, acfuica Q fus recordatus,Dco rem-omnem afcribat.Siquidem Paulus cû ten tationibus permiflîiseftpugnare,nccxtolleretur,vt ipie ait.Potiflimû autem,vt pcccaioribus clarum eflèt pœnitêtiaî exemplû. Si enim cçtc*

ronimpn'nceps Apon:oloriiin,qui taks virtittcsamp; viderat ÓC fecerac, tandem in negationetn lapfiis eft.’deinde agnico delido illâ pœni tuit, ôi nonfolum breui temporernactilam omnêabllerfit,fed èC cxtcro^i rfitpaftordifcipulorScreatiis eft,amp; miiltoritm ac magiiorumoperator miraculorum appellat us eft: nullum qui cecideritdefperare conuenit, fcdilico pœnitentiam agere, quum diuttias cognofcac manfuctudinis domini.Ethic quoqj obferuandum,quodMatthxus quidem £)C Ivlar« eus fcripferunt,primum fadam efle a principe facerdotu interrogation ncm,deindeludçorum iniurias,ôf poftmodö Petrinegationes,Lucas vero primum Petri negationes,deinde iniurias,poftmodum fado iam dieinterrogationes. Illi fiquidem non fokim ea qitæ fada funt retule runtjfed-ó^ ordinis rerum geftarum cura habueruntthic aüt fada tan tum relatione rei urn perpetrataru,ordinis curamnon habult,

Mdneawew fa£Ïo concilium ïnierunt omna prindpes J^eriioium ac Jèniores populi Cap.Xxvii aduerfus lefum,ut eum morti tratierencligatum^ue eum abduxerunt^^ traJiderunt eum Pon tioPilatopriepdi,) Similiter 06 Marcus 2C Lucas dixerunt:Iohannes Mord, vero aitjDucunt leftim a Caiapha ad prætorium.Erat autem mane,ct Lucx.zj. ipfi non introicrunt in prçtorium,vt non contaminarentur, fed vt en lohan.t^)» derent pafcha.Pcr totamenimnodemcxaminaucranteum, SC nunc tranfferebant.Sed o infaniam.Cacdemperpétrantes Sc ad mortem tra dentes, non putabant feinquinariringredi aüt ad tribunal, contamin nationem ducebant,ciilican Iiquantcs,ód camelum glutientes,

' I VtKuiJcns ludas ^ui tradiJerat eum,^uoi{ damnatu! e]Jèt,pcen!tetia duFfuf, retulit tr'fi , X ginta argenteos prindpibusfacerdotum (CT fenioribus dicens: Prccaui tradens fan^uinë innocewem,) Vidensquodad mortê condemnatuscflèt a ludæisChri ftiis.Oportebat autem ante proditionem pcenitentia dud.Scd talis c diabolus.'ante pcccatum non permittit videre malum,ne fequatur re* fipifccntia: poftq aüt peccatumomnibus numeris eft expfetum,videgt; re permittit,vt mcerore affïeiat,ÓC in defperationem pra-cipitet.Pecn cauiinquit tradens fanguinem innocentcm,vt cft'underetur.

^Atillidixerunt,QuidadnosC' tu uideris,) Eti^m ludas dicens,Peccaui tradêsfanguinë innocentê,iniufte eu mori teftatus eft ludçi quoep re# fpondêtes,Quid ad nos ,tu videris :,teftimonio eius alTenferunrjóC ve# ritatê licet inimici,confeflï funt inftigante autem furore,oê crime in ludâdecIinanteSjipfiaffedioneiâebrq, adcædê Chrifti impclluntur.

Et proieSlisar^teis in teplo re:efjît,et abiem luqueo fe fujfedit.') Peccatû quidê corâ oibus côfiteri,ac,pijcere argêtcos,tefipifcentiç fuerut:Iaqueoven ro fe fufpëdere,defperationis.Agnouitfiquidè ÔCpœnituiteû,ac côfef fus etveniâ aûc abeo q hâc dare poterat,nô requifiuit:necp enim pmi# fit eu diabolus fie pœnitêtia dud,quo ad Chriftû iret in quem pccca* uerattfedhûc an perfedâ pœnitentiâabduxit,vtpotcci5fciêtiç remor* fû nôJerëtê.Quûergo ad hûcclemêtiflimû cÔfugere oporteret, ille ad œortë potius confugit, vt adefperata trifticj vita citius liberaretur»

Et nequcid continuo anèqinitus eft, prout cupiebat: agnitus enim a quibufdam depofitus eft ne præfocarctiir:deinde poftq in fecreto quo^ dam loco,modicovixiflêt tempore, præceps faëtus fïuepræcipitaïus, inflatus,diruptus acdiffifliis eft médius : ÔC efFufa funt omnia vifcera eius,fiCut ait liber Adorum* Qiiod fietiam in eo fcriptum eft ,quod prædiumcomparauitde mercedeiniquitatis, non tarnen hoe fuit poft ftrangulationem,vt quidam putant* ld enim declarans Chryfoftom’, agrum figuli fuifle dicit prædium illud » Triginta fiquidem argeniei quibus hieparatus eft ager,ipfi ludæmerces cratiniquitatis ,quam aduerfus præceptorem perpetrauit.Qiiidenim huius proditione ini# quiusj' Intelligamus ergo qui argenti fumus amatores,quomodo das' peccatum perpetrauiqó^ pecuniae frudum non accepit,6C pro# priam animam perdidiu

Principe autemfacerdotnm acceptis argenteiSjdixermtjNon Heet ipfos mitiere in for# honiim,quia predum fttn^inis efl,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Impudenter fatentur precium cflè fan

guinis fiuecgdis emptioncm.Corbonas autemerat thefaurirepofito* rium in templo, hoeeft, donorum receptacuIum.Puto autem id fuiflè quoddicebat Gazophylaciü. Gaza enim Romanis diuitiæ appellant.

Conji Ito autem inito emerunt ex ilbs i*grum figuli inßpulturam peregrinorum. Pro« pter hoe uocatus eft dger illejagerfanguinis ufgue in hodiernumdiem^) Multo mclt;* lius eis fuiflèt hos in corbonam mififlè.’nequaquam enim quod perpe# tratum eft adeo diuulgatum fuiflèt. Ipfi vero ad redargutionem foedi homicidq ftii agrum emerunt,cuius nomen tuba clarius,illud public caret.Neque hoe vtainque faciunt, fed fumpto inter feconfilio: vbi^ enim confilium ineunt,vt nemoimmunis relinquatur. Liber quo# a • • iQ M 9*^^ Adorum ait, prædium illud vocatum eflè Acheldemat, hoe eft» haeala*’‘quot;r ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fanguinis. Hicitaqueeft agerde quo ille liber loquitur.

T«»c impletum eß ^uod di^um efi per leremiam prophetam dieentem, Et aeeepenoit vuinë nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d^^ triginta argenteos predum appreeMi,^uem appreeiauerunt a filiji Ifiael,amp; dederunt eos m

ft lep IT M“ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confiituit mihi dominus.) In libre quidem leremiç qui cô

w elaeis muniter legitur,hoc fcriptum non eft , reftat ergo vt in apocryphe et feteeSS y.’* ‘‘quot;'Çïquot;’ F'- Acœçrunt ergo fummi fteerdotespreewm Cbri-'■ iti preciofiiiimi, quem æftimauerunt qui funt a filqs Ifrael, videlicet Ifraelitç.Dicit autem eofdem fummos facerdotes ,quando ad eos dixit ludaSjQiiid vultis mihidare,ô(S egovobis eum tradamiAtilliconfh'/ tuerunt ei triginta argenteos . Conftituit mihi, hoc eft, dixit mihi dominus.

i* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Verißmile etiam e/l pofimodutn aliéna htte e/Jè ab eo Itbro ^ui legitur^dolo ac maiêtfa

Ab hoc apocrypha dicit Origenes locum hune pojjê peii, Q^in lt;1^ Hieronymus htinç enarrans locum^ait ludaum quedamfa^ionis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exhibuiße ßbi leremiam apocrypku^

leßts autem lietit coram pra-ßde. ) V bi eû adduxiflènt ad prætoriG, dicit Iohannes,quodexiuit ad eos Pilatus,amp; ait,Qiiam accufationein affèrtis aduerfus hoem hûc.^Refpôderût ÔC dixerûtei,Nifieflèthicma Icfador,nô tibi tradidifTem’eû.Dixitergo eis Pilatus, Sumitc eûvos,

6d fecundum legem veftratniudicatcciim,6lt;C cætcraJIIj ïtac^ tradide^ rant eum Pi lato adinterffdcndum,non adinquirendum^At file non tulit,vtpn'ufquatn perqiiireret occideretur : ideo difcere vult quae fit accufatio.Ipfi autem fiduc/am de feipfis non habentes , accufan'onem qindem non dicirnt,fed refpondent ; Nifi eflet hie malefador non dbi tradidiflèmus eum,vtpote qui nihil iniufte agimus. Pilatus vero gra^» niter ferens,quod ipfum occidere vellent abfque fuainquifitione,in^ terfedionem cis permittit. ftacp fpefuafruftrati,iam inuitictiam ac* cufanteum,dehis quçfcripfit Lucas, qui ait,Cceperunt autem ilium accufaredlcentcs.’Huncinuenimus peruertentem gentem noftram,0^ prohibentem tributa dan' Cpfari,diccntcm fe Chriftum regem eflè.

Et videdolum ac malitiam « Volentes enim Pilatiiram exacucrc ad# uerfus Chriftum, ÔC abducerequo eum citius occideret, defedionis ac tyrannidis crimen huic affingut.Simul etiam vt timens Cæfarem Pi# latus ,etiam fi vellet,hunc a morte eripere non poflèt.

£t interrogauit eumpr^ejes dicenstTn e{ rex Indteorur»:’ lefùr autem ait ilIi:Tu dicii) IftudjTudicis,2C,Tu dixifti,aliaquehuiufmodi,fimilis cuiufda funt rationis irreprehenfibilis plenaequemodeftiæ. Iohannes de hoc quoep capite latius fcribens ait, quod ingreftiis eft rurfum in praetorium lt;nbsp;Pilatus.’ôô vocauit Iefum,dixitqueei,Tii es rex ludæorumj’ Refpon# dit ei Iefus:Ä remetipfo tu hoc dicis :an alrj tibi dixerunt de mef Relt; fpondit Pilatus, Nunquid ego ludtcus fum ƒ Gens tua amp;nbsp;pontifices tradiderunt te mi hi, Qind fecifti ƒ Refpondit lefus : Regnum meuin no eft ex hoc mSdo,fi ex hoc mundo eflet regnum meum, miniftri vti# que mci decertarent, ne tradercr ludæis: nunc autem regnum meum non efthinc.Dixit ergo ci Pilatus;Num itaquerex es tuf Refponj^ dit lefus,Tu dicis quod rex fum ego. Pilatus ergo audita dedefedioe amp;nbsp;tyrannide accufationc,ac timens,priuatimeum interrogauit, fecre tius aliquidab eodifcerecupiens.Chriftus verorurfus eum interrogauit, A temetipfo tu hoc dicis, an alq tibi dixerunt de me f non quod ignoraret, fedobiurgans eum ,quod accufatores fimul prgfentes efle non faceret.meque cogeret eosvt figna defedionis exhiberent,quo ma gisconfundcrentur. Pilatus autem dicit,quod hoc a femetipfonon di# ceret: Num ego ludaeus fum vt res tuas cognofcam c* Qiii gentis tuae funt tradiderunt tc mihi,6C horum primi magifque honorati, dC ipfi hocdicunt. Deinde interrogat. Quid fecifti,quod de talibus teaccu# fentf Et deinde foluitChriftus tyrannidis fufpitionem, dicens regnS fuum nonefteexmundo hoc:ôd Pilatum timorefoluit. Ponit autem amp;nbsp;confidcrationem,que hocdcmonftret.Nam regnum quod ex hoc mundo eft, inminiftris habet fortitudinemjiuius autem regnö ,quS coeleftefit,afcipfo roburobtinet. Dicens vero, Regnum meum non ê ex hoc mödo,non detrahit regno mundano fua fortitudinem,fed ofte# dit quod fuû no fît vt régna mundi huius , miniftris indigês ,timoricp fubiedû,ac fine capiés .Deinde cgreflîis Pilat’tëtauit liberarecS. Ait enim Lucas quoddixcrit ad principes facerdotu ÔC turbas : Nihil in# uenio noxiac inhoc homine.At illi inualefcebant dicentes , Commouet

popuhrm doccns per vniuerfam ludæàm, cxorfus a. Galilga vfquead h«nc locum. Pilatus autem audita Galilça,intérrogauit vtrum homo Galilæus cflèt. Et vtcognouit quod ad Hcrodis ditionem pertineret, remifit ilium ad Herodcm, qui ÔC ipfe Icrofolymis crat in illis die# bus,86 cçtera. Pilatus itaquequum audifïèt a Chrifto de regnoipfi’ quod ex mundo hoc non eflet : SC cognito quod non haberet appara«: turn aliquem tyrannicum fiae inlîgne terreni regni:dC cognofcens no cfïè probabilem accufationemn’nculpatum eum declarauit. Ipfi vero quum didarum accufationum figna non^poflent oftenderc,ad alteram digrediûtur accufationem dicêtes, Commouet fîue perturbât populS, docens.Etquidem quod doceat aftruunt: non dicunt autem quid do^ ceat, ne rideantur. Vbi autem fecilTet Herodes quç refert Lucas,rur* fus eum remifit ad Pilatum, infequentibus etiam prindpibus facer-dotum ac fcribis,ÔC aduerfus eum vociferantibus . Pilatus vero con* uocatis principibus facerdotum SC magiftratibus,acplgbe,dixitadil losrNam idquoque refert Lucas:Obtuliftis mihi hune hominem,w* quam auertentem popuIumjSC ecce ego coram vobis , quum inquifif* fern , nihil inueni criminis in homineiftoex his de quibus aceufatis eum:fed ne Herodes quidem;Nam remifivos adipfum: SC ecce niWl dignum morte adumeft ei.Correptum ergo ipfum abfoluam î Corregt; ptionem hic vocans mediocremflagellationcm,adfolatium ÔC reprefi lionem iræ illorum,vt vifi ilium deuicifle cohiberentur ab vltcrlori infania.At illinecficinaliquominus efFerati,immobiIitcr adidfpc^ danteSjVt velocitcr intcrficcretur,rurfus oblatrant.

Et nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aaufiretur a principibus ficerdotum fenioriius,KihilreJ}gt;ondit4)

Qinim enim vehementer ad eins cædem infanirent,ncc oîno reuocati poflèntjfciebatfruftradandam irideinceps omnê rcfponfîonem,

Tk«c ait illi PilatustNon aitdis quanta aduerßtm te dicunt teftimonia.^) Hoc ait concitans eum vt refponderet,ac fie liberaretur;fdebat enim quod faci le poflet illonim diluere calumnias.

Etnonrejjgt;onditeiddullumuerbum,} Deinceps enim fuperfluam fo re ducebat refponfionem quæ ipfidaretur,quum non poflètillos com* primcre.Siquidem malum oderat Pilatus: SC lefummaximc optaflêt libcrarc:verum quum mollis eflet,illorum cedebat afFedionibus.

Adeo itt miraretnr pTtffiißip-amcdu/fi Admiraretur quomododcmó ftraret tantam manfuetudinem.’quomodo quum refponderepoflêt, il* losi^ confundere,volun tarie fileret ac fuftinerct.

Infeilo autem confueuerat frajes abßluereturha unum uinHum ^uem uoluiJJènbUd lelant autem tunc uinbium inßgnem ^ui dicebatur Barabbas,Qj£um ifßergo cogregati ejjitit dixit eit PilatuSjQ^em uultis abfoluam uobis,Barabbam,an Jefumoui dicitur Chrt/ïusC) In fefto pafehç videlicet. Ait enim Iohannes dixifle Pilatum ; Eft autc confuetudo vobis,vt vnum abfoluam vobis in pafcha.Dc Barafaba ve« ro manifeftius dicit Lucas quod propter feditionê quandâ faCiâ îdui rate et cçdë côied’erat in career cm .Pila tus ergo quum non poflèt tan quam innocentem libcrare Chriftum, tentauitcum faltem vt iudicio damn atum donarc ipfum fefto.

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sciebdf

Sciebitenim ^odpropterinuiJiamtradideranteum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Soebat hoc,0!^ fpc*

rabat quodnequaquam prçponerent ei homiddamBarabbam ♦ Pro;« ptcr hoe ergo fumpta fiducia interrogate Quem viiltis abfoliiamvo* bis/Vtautem dicit MarcuSjanteinterrogationem quum acclainaflèc turba cœpit pctere,ficut femper faciebatcis ♦ Petere videlicet vt fierce ficutfemper Faciebat efs»Erat autem petitio, vt vniis ex vinflis abfol ucretur turbae.Vndenadus occafionemPilatus, tentauit, vt didura cftjóó interrogauit,

SfHente autem eo pro tribunali,miß‘t ad eum Kxor eius dicem^ Nihil tibi cuin iu)% illof tnultaenim pafjafumhod-e in fornuis propter ipfum^) Ipfe quidem huiiifmodi fomniumnon viderat,vcl tang indignus,vel quia taciturus tuiflèt,vt* pote iudex,vel quia fides ei adhibita non fuiflèt, quafi id ad eum I i be* randumeffingenti.Vxor autem potiusvidet,vel tang melior,vel tanlt; g apud ludæos fide dignior.’vt huic quafi non fufpedæ fidem haben-tcs,refrenarêtur»Nec vider folum,fed Ô6 patitur,hoc eft,tormcnto affï citur,vt vxoris compallîone,illis etiam non acquiefeentibus, vir eins prohiberet cædc.Nihil tibi cG iufto illo,hoc cft,nihil cententiofum fit inter te ôi. ilium,abftine ab ilIo.Notandum eft autem,quodô-x^i£fû/j ho die,de node dicitur»

Principes autem facerdotum feniores perCuaferunt turbis^ut peterent Barabbam, le-fumuero perderent.) Homicidac homicidam ei qui vitam tribuit præx! pofuerunt:necfimplicitcr homicidam,fed infîgncm fine diuulgatum înmalitia:adcoinflammauiteos inuidia, Corrupti autem ipfi,corruM perunt turbas,vt illæ quoqp fraudis fuç pœnas luerent ♦ Marcus vero dicit,quod concitauerunt fiuc agitauerunt turbam,

Refpondens aut prafes dixit eis,Q^ uultis ut de duobus uobis abfoluamC'j Prim G interrogauerat,fedanteg rcfpondiflèt ocaipatus eft ad fuggeftioncm vxoris iuç:itacp nunc rurfusinterrogationem repetit»

Ait illisPilatuijQujdigiturfaciam de left qui didturChri^us:') , Spefruftra* tus Turfumde eointerrogat,ponens rem in illorum poteftatc.'ita obfe quio illos captans ac mitigans:ipfi tamé çque truces permanent.

Dicum fl omnes,Crucfgatur^ Omnes ,non turbæ folQ,fed fic prin dpes facerdotumSC feniores.Nec dicunt, Occidatur,fed, Crucifigat, vt mortis quoep gencre maleficum eum effè conuincant.

PraC;s autem dixit,Qfi!‘i enim mali fecitf) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiium placare eos non

At illi uehementer clamabant,dicentestCrucifisatur,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vchemcnter,hoc ê

VchementiuSjitaenim fcripfit Marcus .Lucas autem dixit,quodinfta bantvocibus magnis poftulantes.vtcrucifigeretur . Et inualefcebant voces eorum ac fummorumfaccrdotum.

Vident autem Pilatus quod nihil prof eeret,fed magls tumultusferet, fumpta aqua ab^ luitmanus coram turba dicens,Innocens ego fum aJanguine iu/li huiuSfUOSuideritis,') Manus aquapurgauit,oftendcns quod purus eftèt, SC non particeps cædis.Nam id ludaici moris erat,hoc mó ,pteftari eos g nollêt alicui’ C|d/ coicare«Aitenï Qc Dauid^Lauabo inter innocêtes man’ meas♦ pfalmaf^

Et reJ}gt;o)itJens uniuerfus populus Jixit,S4HgHis einsfnper tios, ßiper flios nofiros.) Sangui'nem vocant fangm'nfs condemnationem.O fceleftam vocem, o cxtremam audaciam.Atqui non folum adiierfusfeipfos,fed etiam adlt;ï irerfus fth'os fuos trahunt imprecationem* Chrfftus vero£lt; deeis, èC de ftlijs corum refipifcentes fiifcepit : nee folum huiufmodi Iiberat im prccationCjfed QC mille bonis dignos ducit. Nâ amp;nbsp;Paulus ex eis erât, fie innumeri eorum qui poftmodum lerofolymis crediderunt.

Tnnc abfoluit illis Barabbam, lefrmaute/ttflagellis ccefum tradidit nt crndfgeretnr.,) Marcus dixit,quod volens populo fatilFacere,Lucas vero,quod adiu'»« dicauit fieri petitionem eorum.?)f«y£ÀA/o/j autê (quod nos flagellumdi cimus) verber erat e funiculis aut loris contextum , quo dorfacon«» demnatorum verberabant. Flagellationem vero manifeftauit dicens, Accepit Pilatus Icfum fie flagelîauit. Hçc autem fecit,vt rigorem in' faniae ludæorum arte retraheret, vt vifainiuria quç in eum fada ef« fet, auditaep fententia qua eum tradiderat voluntati eorum , vt dixit Lucas,fiuevtcrucifigeretur « Nam hæc eorum voluntas erat,mitiga* rent iram,ac vel fero tandem venenum euomerent. Propter hoc enim ctiam quæ fequuntur fieri permifit,videlicet vt circundarent ei clamy dem,amp; imponerentcoronam,darcntquearundinem, acreliquamex*’ plerent illurioncm*

Tune milites prteßdis accipientes lejum in fgt;ratorium,eongregauenint ad eum uniuer' fam cobortemti^ exuerunt eum,ac cireundtderunt ei clamydem coccinam,amp; coronam deßi nis contextam impofuerunt fuper caput eius,arundinemque in dexteram eius,) Clamy dem hanc Marcus dixit purpuram: Iohannes vero veftem purpureâ. Erat autem veftis purpurei coloris.Matthgus autem abfquedifferen tia, coccinam vocauit huiufmodi tinduram, vtpote purpurç fimilem» nelt;^ enim veraerat purpura. Quia autem rex ludæorum didus erat, ideo tanquam régi illudebant, purpura ilia circundantes pro vefte purpurea.’fie coronam de fpinis contextâ fuperponentes pro diadema* te.’ac arundinem pro feeptroin manum porrigentes: fie ita quanqua nolentes ,veritatem figurauerunt.

Et genu ßexo ante eum illudebant ei dicentes^ Aue rex ludaorum ; ^uum^ue expuip Jènt in eum,acceperunt arundinem amp;percutiebant caput eius.) O incomparabilis patientia,o innocentia quæ omnem fuperatfermonem.Iohannes aute dicit,quod etiam dabant ei alapas.Omnem enim inferebant ei fcelefti iniuriam,remgratam ludgis Deioforibus exhibere cupientes . Ipfe vero Iohannes quç ab hinc fequuntur fcripfit, tanquâ ab alfjs pratter^ mifla,dicens,Exiuitergoiterum foras Pilatus,fie aitillis, Ecceaddu^ CO vobis eum foras,fie cætera que fequuntur vfqueadeum locum,Tûc ergo tradidit eis ilium vt crucifigeretur. Apparet itaqj quod bis eum tradiderit vt crucifigeretur;fed primum quidem in fimulatione pro-* pter fupradidam caufam.Qiiia vero poftquam omnia excogitaflct,vi dit eos omnino immobiles,tandemaudiuit ab illis,Si hune abfoluc^ ris,non es amicus Cæfaris.Quicunq; fe regem facit,contradicitCæfa rÉtunc iam in veritatc tradidit eu illis vt crucifigeretur. Ideo quotç primum fimpliciter tradidit eumlfecundo vero tradidit eum illis ♦

Mille 1 ta que modis cxcogitauit Pilatus ,vtChriftum omni pœna 11=« bcraretjô^ omnino ne occidcretur laborauit*Vcrum oportuiteum for tius more iudicis refiftere,neciniuftis aflèntiretaut eum prodere, qui abipfomet Pilato teftimonium acccperat, quod mortis noxiacarcbat. Qiïodcnim potueriteum non traderemanifeftum cftex eo,quodipfe dixit J Nefcis quod poteftatem habeam crucifigendi te^ôC poteftâtem habeam abfoluendi te C* Ideo etiam Chriftus a condemnatione eum nô abfoIuitjdiccnSjQui tradidit metibi mai us peccatum habet:maiusvi dclicct q fit tuum» Nequeenim fermo detyrannide libérât eum; opor tcbatenim quum id audiiTetjVt accufatores aduocaret, ac dcmonftra* tiones inquirere,2C quaecunque tyrannidis figna eflèntjVtpotc fi exer citum confcriberet,fi pecunias colligcret,fi arma fabricaret,2lt; fi quid eft huiufmodi.Ille autê ftatimvt audiuitignauiter timuit,ÔÔ indifcuf# fam relinquens talem accufationem perfuafus eft S)C perculfus ♦ Qiian to enim duriores crant ludaci QC ^vidxiotcs ,tanto ille mollior erat ac timidior,ôô ideo leuis facileque mobilis « Quçre quoque enarratio=« nem eorum,qug vt didum eft a lohanne proponuntur*PIurimû enim conferunt ad ea quæ propofita funt.

Et poAqunmilluferunt ei ,exuerunt eut» clamyde induerunt eum ueRimentis fuisi alduxerunttjue eum ut crucifigereturt) Ex quo clamydc eum cxuerunt, vti« que etiam coron am depofuerunt* Iohannes autem dicit,quod accepe* runt Icfum 8C duxerunt in praetorium; ludaeis ÔC hoc optantibus,vt inde eduâus condemnatus viderctur.

ExeHMtej dutem iwHe«er«nt bominem Cyrenitum womîncSimo)ifm»HH«c coegeruMt «t foîîeret critcem eiuj.) Marcus quidem addidit Patrem Alexandri QC RufitLucas autem,Venicntem ab agro Johannes vero dixit, Baiulâs cruccm fuam cxiuit» Primum fi qui dem impofueruut i pfi crucem ta* quam condemnato,Ôi baiulans earn, exiuit. Deinde Simoni obuiant; hunceoegerunt vt earn tollcret. Lucas vero infuper addidit,quod felt; quebatur eum magna multitudomulierum,quæ etiam plangebant ÊC lamentabantur eum.Conuerfus autem ad illas lefus dixit,Filiæîeru* falemnefleucïitis fuper me,fed fuper vobifipfis flete,SC fuper filqsve ftristquoniamcccc venient dies,ÔC caetera»Dicens ne fleueritis fuper me,hoc eft propter me, fed propter vofipfas ,8lt; propter filios veftros ; quiaecce venientDies; fignificauitdies captiuitatis lerofolymorum.

Qwtm^ uentfTeni in locum ^ui Hicitur Golgoth nbsp;nbsp;) Hie locus ciuitati s/quot;? ?gt;

propinquuscratjficutfcripfit Iohannes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, goleibjbocëc4

jiHt4«tcr4«wm,Ji«ec4ludrM;q«4»iqM4m MunfterwaJJèntfJJeCÎoaîdjicKnKJc dici “i?» golgolibd, it4 dicit fe inuenijje in uetKAis exempUribus latinis.Nam Cbrißuj ufus ejl intuit lingua uulgari inter He-brieo$,^»ee tunc CbaU^ea era tfeu Sjridca mdgij g Hebrlt;ed.

Q^od eft Coludritf locus.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod,videlicct nomen Golgotha dieftS

fiueverfumabHebraicalinguainlatinam, eft àC dicitur ,Caluarix locus. Aiunt autem quidam ibi Adam mortuum effeac iacere.’ÔCdifpo fitumeft,vtvbi vêtus Adam cecidit in mortem, ibi etiam noui Adami trophseum crigeretur contra mor tern ,dico fane crucem.

Dederunt ei lt;td bibendum dcetum cum felle mixtum; jium^; guft«j]èt,noluit Libéré.)

Marcus autem dieft, quod etfam dederunt ei id bibendum vinu myr rha mfxtum: atille non accepitï vtrumep autem obtuleruntei luden* tes,S^ tanquam animo deffciêtemrefocillantes« Aceto itac^ felmifaic runtjVt acrius fieret Sé amarius ; bate autem manifeftant ludatorum acerbitatem,ÓC amarftudinem:nam fpfaetfam myrrha amarfflimaê, Sed prgdióta qufdê prfufqfncrucêafcenderet,obtuler3t ei,ficut Mat* thgus Sé Marcus dixerunt:Poftq vero afcendft,folumacetû vt hifpff rurfus ffmulcp Lucas ac Iohannes dfcunt.Obferuandum eft autê, qgt; quum vfnum myrrha mfxtum, tang fntempeftfuum nö accepfflèt, nuc mfxturam acetf amp;nbsp;fellfs guftauft propter folum fel : vt cópleretur qd* Pfaim, 63 didum eft,Et dederunt in efcam meam fehcrucfffxus vero folum ace* tü potandS acccpft,propter id quod fequftur,Et m fiti mea potandum dederunt mfhf acetum,Atqui in vno Sé eodem,fel SC acetum guftauit, SC in vno SC eodem videtur termfnum accepfHè vtrunep didum*Vc-rum qufa fcriptum cft,In fïtf mea;non lïtfebat autem prfufg in crucc afcenderetjfed poftgalccndfflèt^Aitenim Iohannes, fntuftus lefus (ÿ omnia fam confummata cirent,vt compleretur fcrfptura,dfcit:Sitfo* Prfmum fiqufdem a fefplis fpfi didaspotfoneslufus gratfa obtulerât, vt df xfmus, Poftmodum autem audfto quod fftfret,produxerût acetS, Sed qua (erfptum fft,DederSt in efcam meam fel,fiuc vt ederem; quo* modo idem fel ipfi dederunt vt bfberetf Arbftror fragmenta aridi feU Ifs fn aceto emollfta fuffleZvt acetum qufdem loco vini eflet, ilia vero fragmenta pro buccella panfs^Et praccfpue fanepotS dederunt,confe* quucfue vero etfam cfbS.Hfsenfm quf animo deftituuntur,vinû prç* ^rc folem’ ,i nfedo pane: vt primu bibêtes ,poftmodum etiam pouint cdere.Quod finon ita intellexerimus, nö inueniemus alibi data ei fel in cibum.Nifi qtiis fel,anagogiceinterpretetur,amaritudinê quam ei in cibum dederat,hoc eft,loco cibi ei^’^quotidie eöirftantes SC ad iram prouocantes «

crucißxerunt eumftjiuijêrunt ueflimenta eM^fórtem tnittentes.) Proxf* mahis aft SC Lucas :Marcus autem dixit. Mit ten tes fortem fuperfl* la quisquid tolleret.Sedhi quidê euangeliftae fimplicitcr SC indiftin* de fcri pfe runt,quod diuifa fint,quodcp forte miferint; Iohannes vero manifeftius de hac re fcribens ait:Milites ergo aim crudfixiflent Ie* fum,accepcrunt veftimêta eius,ÔC fecerSt quatuor partes, vnfcui^pu'l Iiti partê:ô^ tunicam»ErataSt tunica inconfutilis,a fummo contexts per totum.Dixcrûtitarp inter fe/c,Ncfcindamus eam,fed fortiamut de ilia aiius fit, Vt ftriptura compleretur,qua: ait. Partin' funt vefti* menta mea fibi,6Cin veftê mrâ miferunt fortem.SoIa ergo Chrifti vc* ftimenta diuifa funt, cum tarnen latronum veftimentis eflènt vfliota; vt Dauidica prophetia quæ de his erat compleretur* Siquidem in his quoep fubfannâtcs,quaff régis veftfmeta eflènt,ea dfuiierunt.’ô^ ita ot dfnatum eft vt prophetia quf de his fuerat,vt dfdum cft,compteret. Er veftimenta quidê diuifa funt: de tunica vero inconfutili, qua pro*

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;phetia ‘/AaT/o-Ato/j appellauit,fortem miferOt.Sed quot fuerint veftinié*

ta nulluseuangeliftarû fignificauit*Ideo qufdâ fuiflè dixerunt quinip, quatuor

C A P V T SEXAGESIMVMSEPTIMVM. j5î 'M^r.xxvfl quatuor qiiidem,quatuor mtlinbus dtuffarquintumvero tunica l'ncô funicm. Vl'detur aut incredibile didum.eo quod indccens faluatori fu ^t:nemoenim,ne ah'orum quidem hominum totveftibus induitur* Çoniedantes ergo dicimus,nec procul fortafleab eo quod congruû ê, ttiafuifliè vntuerfa; vnum quidem fuifle tunicam corpori appîicatâ in tnodum fubuculæ:dico fane tunicam hanc inconfutilemralterum auté quo fuper prlmum veftiebatur: ôd tertium exterius indumenta.Hâc vero tunicam etraditioncpatrum acccpimus opus fuiffè Del matris a fuperioribus partib’ contexts, vcluti funt apud noscapitisaut pedd hyemaliaoperimêta, Vndecômode deçà allegorice loquuntur,qui dû cunt folum id quod a Dcimatrcfumptum cft corpus,defupcr fuiflèc5 textum:hoc eft^acœlocoaptatam fibi habuiffédiuinitatem; vel a Deo fuiflèin rerum natura produd-um,ô^ non a femine humano.E duob’ autem tcliquis veftimentis quatuor partes fccerunt diflècantes ea* Siquidem quum dcinconfutili tunica dixiflènt,Nefcindamus eam.’fû gnittcauerunt,quod reliqua fciderant.Neq; enim tang preciofa diuife runt ea,vt a faciendis partibus abftinerent,fedilludentes,vt pracdidû cft.Et hi quidem ignominiofe quç preciofa erant diuiferût.’per quç ta lia fada funt miracula, fed tune virtus eorum detinebatur « Quidam verodubitant,quomodo Chriftus qui legem dédit Apoftolis,neduas poffiderent tunicas ,ipfe plures inuentus cft poffîderef Quibus refpô dendum eft, quod ipfe quocß vnicam habebat tunica, quæ corpori ad* hærebat: cæteraenim tunicç non erant,fed pallia. Proprie enim x”' Tup (quod nos tunicam vertimus;^ dicitur quac intima cft veftis.Et de bis quidem ita. nbsp;nbsp;Confidera vero totum faluatoris corpus iniurijs af*

fcdum.Caput quidem per fpincam coronam, ÔC arundinis pcrcqffîo* nem,faciem per fputa,maxillas autem per alapas,os vero per fel amp;nbsp;a* cetum,aures per blafphemiaSjCoIIum per colaphos, dorfum S)C pedus flagellis ÔC verberibus,manus autem ÔC pedes clauis, latus vero lan cea,vclutiferibit Iohannes,cgteras quot^ partes chlamyde ac nudita* tc,amp; vtfemeldicam,totumcorpus,quod in crucefpedaculoeft expo-« fi turn. Quando ergo blafphcmiac nobis ingeruntur,aut contumelia af fietmur, fiuefpedaculoexponimur: hæc confiderantes , omnem abij* ciamus ab animatumoris flammamxogitantes fimul,quod ipfe qui* dem Deus erat,nos autem homines:ipfedomin’,nos autem feruin'pfe fine peccato,nos autem peccatores: ipfe a feruis patiebatur, nos autê a conferuisn'pfe propter nos, nos autem propter nofipfos : ipfe quidc fpedantibusfudæis,Romanis,Grgds,nos verocoram paucis,ctfi coram pluribus ,at non tam multis.

EtffJentesferuabant (um ibh) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cuftodiebant eum ne a quoquam

Et impofuerunt fuper aput dus caufam ipjius feriptamt Hic eß lefts rex ludaorum,) Caufam,ob quam effet crucifixus.’illam cnimin tabula inferiptam fu* perpofuit Pilatus,vt ab omnibus legi poftet,amp; qui præftntes erât, qui præteribant. Marcus fane dicit,Eterat inferiptio caufç cius feri* pta,Rex ludæorum.Lucas vero,Er at autem ÔC inferiptio feriptafu*

pereum Utens Grçctsôô Latinis acH€braicis:Hiceftrex Iiidaeoru» Hoc autem tribus infcriptiim eft IingLiis,eo quo4 tune multi adciui-tatem vénérant ludgorum Grçci acLatinirlohannes verodiett: Scriiî pfit autem Si titulum Pilatus,pofuitfp fuper cruccm.Erat autem ferf ptum.'Iefus Nazarenus rex ludgorum.Hunc ergo titulum multi legc-Tunt Iudçorum,quia propeciuitatem erat locus vbi crucifixus eft le^» fus:ói erat fcriptum Hebraice,Græce6^ Latine.Dicebant ergo Pila^ to pontifices rudeor3,NoIi fcribere.Rex Iuda:orö,fed, quod ille dixelt;« ritjRex fum ludæoru.Refpondit PMatus,Qiiodfcripfi,fcripfi. Ti^ Hi»c apparet tulus itac^apud Romanos caufadicitur t. Scripfit ergo Pilatus di^ autore mjirum (^am caufam: inftituitc^ vt fcripta, cundis nota fieret, ne poflènt fua necldtine cal^^ malitia ludæi Chriftoaltam caufam afFigere,aut diuulgare : fimulque Dicitur hos notauit SCilIt patrocinatus eft,quod propter inuidiam eflèt cru titulus a cifixus, Qimm autem literae in altum pofitæ regnum eius clare pro^ tiieor,Çcripîura mulgarent^conantur pontifices ludgorum inferiptionem inuerfere,df uidelicet libroj centes Pilato,Noli fcribere,Rex ludgoru, ne vera videatur inferiptio: aut cut Sed quod ille dixcrit,Rex fum rudeorum,vt ille mêdax appareat: fed ^naaltj appoß nequaquam perfuaferunt ei. Refpondit enim.Q/uod fcripfi, fcripfi: Ja: ^uce auioré hoe eft,quod fcriptum eft non immuto. luxta diuinam autem omnino Mteucui appo prouidentiam titulus fuper folam Chrifti crucem pofitus eft.Quö enï niturapJagta^! trescruces fimul terra tune obruerentur muftis tcmporibus,requifiia riji^uel al^5 poftmodum domini crux,a titulo potiflïmum fuit cognita.

bufuti tuetUTf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tune erueißguntur cum eo Jmo latrottes, unus a dextris,et alter aßniRris,) Et

hoc ludæorum opera fatftum eft,vt in medio duoriim maleficorS pendens ,6C ipfe maleficus putaretur: vtquc participatio fupplicij partici pern quoque turn prçdicaret malcficrj.Ob hoc fiquidem eum cundisvt dentibus publice crncifixerunt.Dicit autem Lucas quod ftabat popU lus fpedansjvrque militum manibus crueifigeretur laborans , QC moa dis omnibus faciens,vt praua de eo opinioapud omnes diffunderen lep.îj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Compléta quoep eft hic lefaie prophetia qug dicit,Et cum iniquis dc^

putatus eft.Duo verolatrones duos populos ænigmatice figurarunt, veterem fcilicet acnouum : horumfiquidem illeblafphemijs eum ap^ petens mortuus eft;hieautem Deum in fine tandem hucagnouit; ipfe veto médius inter hospependit;vtpote médius effedus inter vetusno uumc^ teftamentum*

Q«i autem preeterihant conuitia iaciebant in eum, mouentei capita fuayamp;' dicentes. Tu qui de/iruis templum^^“ in tribus diebus (edißcas,ßrua temetipfumt ßßlius Dei ft, àfcë de de cruce. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui præteribant,puta ilia via fudçi.Marcus vero ait

quod dicebant,Vah qui dcftruis,ÔC cgtera.Eft autem où« irridentis ac fubfannantis aduerbium (quod in vah, ver timus) Hate autem ei qua ƒ fi mendaei dicebant fuggillantes.

Similiter autem fummi facer dotes illudentes cu jeribis amp;“ fenioribus,dicebant, Alios faluosfecitjfetpfum non pote/l faluumfacereS) Similiter,propter blafphemia dicit.Nam*amp; hi quoep blafplicmijs eum appetebant, etfi aiqs verbis. Dixerunt autem,Alios faluos fecit;miracula eius calumniantes,tan^ quam prgftigtjs fadafuerint.

C A P V T SEXAGESIMVMSEPTIM VM. tjz Maft.xxv« Si rex Ifnel ejl,de/cenJat nunc de cntcef credemus in eut»,) Hoc diccban t propter ti'tuli tnfcriptionem.Quum enim non potuen'nt earn fubuer tere,falfam nitiintur illam argiiere,eo quod fibi impoflîbih'a quçfien't.

Confidit in Deu^ lilgt;eretnunceum,ßuulteu^Dixit enim, Tilius Deifumt quot;) Qiiod prædixit Datndin perfona eorum,hoc ipfinûcdiciint, hiiiubnodi,p^ phctiam ad finem perdiiccntes♦Scriptum eft enim,Spcrauir indomis num,eripiateum,faluümfaciateum,quoniam vuItcum.Dicebanter^ ‘ goconuitiaiacftantes» ConfiditinDeum, tanquamtilius cius ƒ feruet ab'co.Hcc autem dicebant,non quodDeus eiim feruare non po(îct,fcd quod non eflet ipfe Dei filius,vtipfi putabât,Sed o fcelefti ac pelTimi; ergo nec prophetæ erât^pphetg, aut iufti,ex quo Deus illos a periculis non eripuit. Verum amp;nbsp;prophetæ ÔC iufti erant,nec minus tarnen pc^ riculis fubiacLierunt fecundum variam difpenfationem.

Idipfumaut htronesquicrucißxierant cumeQ,€Xprohrabantei.) Idipfum.i. eodemmodo.Nonenim ludæos tantum inflammauitdiabolus, fed ÔC Romanos milites furore agitauit, amp;nbsp;ipfos etiam latrones,quanquam cum eocrucifixes, aduerfus eumexacerbauit. Matthçus itaquc £lt; Marcus vtrunque aiunt exprobrafle ei.Lucas vero vnum quidcm co uitq s ilium agitafledicit, alterum autem blafphemantem magis incre pafle. Primum fiquidem ambo propnorum obliti laborum, ex crude^^ Iitate exprobrabant ci,vtpote ôi;ipfi ludgi.Forte autê etiam id in gra tiam ludæorum faciebant,vt propter hoc ipfos deponerent ♦ Poftmo# dum vero alter poenitentiadudus eft : turn quidem Chrifti figna ad mcmoriam reuocans,eiufq; conuerfationem inculpatam:tum vero au dito quodetiâ pro his qui ipfum crucifigebant intercciriflètjVeluti fcri pfitLucas: videns præterca QC aërem præter naturam obfeuratum.

A fexti iutem hora tenebrlt;£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fint fiperuniuerfam terrainufiue ad horam nona,)

Poft petulantiæ aefeommatum fatietatem id fadum eft,vt qulefcentc iâ furore,aliquid amiraculo lucrifieri poflet.Admirabilius enim erat hæc facere eum qui in cruce pendebat, q a crucc defeendcre. Qiiod ft hgc eum facere non fufpicabantur,fed quod Deo hæc opérante proue;» nircnt,timcrefaneoportebat,SC intelligere quod propter hunc ad iiS commotus elTet.Netpenim dicere potuerunt, quod folis eclipfis fecun dum naturam effet: Nam ipfa QC in vno temporis accidit mom€nto,et in vna parteterræ^glt; non in decimoquarto die Iunæ:hç vero tenebrç ÔC adtreshoras perfeuerarunt,0^ fuper vniuerfam terram.’S^ decimo quarto die Iunæ,quando impoflîbile eft fecundum naturam continge* re folis eclipftm*

Circiter horam uero nona clamauit lefii uoce magna^dicenstLli Eli lama fabachthani,l:oc eft,Dewi meus Deus meus ut quid dereliquiüi mei) Dauidicum eft verbum. He? J * braice autem ipfum clamauit,vt folis Hebræis notum fieret,qui foil Dauidicanouerant. Marcus vero Eloi Eloi fcripftt ♦ Significat au? tern Eli De’ mi.Eloi vero,Deus meus ♦ Clauoru ergodolorib’de? ^^ide obficTO prciTus,ait:Dcus me’,Deusme’,vt quid dereliquifti mefhoc é propter quid me dimififti vt fuftinerem dolores .Hec autem dixit,confirmans nbsp;nbsp;dignus qut

f itur lingKa^ quod fient tn vcritatc humanâ aflurapfi't naturam,ita quoc^ verc cru* Q«4M^«dwc* cifixus eft, 6c non phantafttccproutmultihçretfct delirarunt«Ncque nimapud lAar enim nift dolens tta clamaflet ♦ Poteft autem ÔC aliter diet', quod cum fcriptorii iam pro homtnibus moriens tn perfona generis humanf di'(fta clama* jnc«rw legiitur uit voce. Aitenim Gregorius Thcologus , quod in feipfo figurât qd* iloiEloitapud noftrum cft;nos fiquidem primum dcrelidicramus acdefpedi:dein* ^uem eiijm de nunc aflTumpti ac fcruati fumus i/Iius afflidionibus ♦ adem caufi^^

nomen Meusjemel tantum ponitur, hand duiium tarnen eft qu!n uterijue out VLelnticis aut Grads liieris fed ptumreli^erit,quodpfalmouieefimoprimodixitDauidiputa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’'?tlt; EliEli

ma a^abtand Deus meus, Deus meus, ^uare derelujudli me,Mun^erus tarnen dicit in ueiu^lis exemplaribus Grlt;ecii ac Latinis fe incorruptam inuenijle di^ionem Chalddcam *' 3 ?\ nbsp;nbsp;nbsp;W Seba^and Nam a reditu lua

daorum e captiuitate Babyloniea ad Cnri/lum natum uix anni intercelferunt, amp;nbsp;jf4 uul^oadhuc Chaldaice magisquàm Hebraice lo^uebaniur ♦ ltalt;p(e CHRISTVS fermoni uulgi fuum accommoda^’ bat fermonem,

Q^dam autem ibi at^antium ^uum audijfentydixerunttEliam uocat ijle.) Mi* lires hi erant Romani,vocem Hebraicam ignorantes.

Statimque current unus ex eis ^uum acceptamJ}gt;ongiam implejjet aceto, impofuitii^ rundini, dabatijue ei ut biberet,) Hoc etiam ludens fecit ad modum con folantis , ficut ÔC praecedentes: aut etiam vt aceti acerbitas ,additio fic ret illi doloris.

Marcus vcroait,quodhic dixerif, Sinitevideamus an veniat Eliaa ad deponendum eum » Vcrifimile eft autem ÔC hunc 6C illos hoc ' dixiße«

Quæ autem fuerit vox , fignificauit Lucas , videlicet, Pater in ma* nus tuxs commendabo fpiritum meum ♦ Clamauit autem voce ma* gna:vtomnes audirent, omnesque feirent, quod ad extremum vf* que fpiritum pattern Deum appellaret, 6C vniuerfa in eo reponcrct: nec euet ci contrarius ; vtque di (ccrent quod fua poteftate quando voluit mortuus eft « Quum enim dixit, Pater in manus tuas com* mendabo fpiritum meum: tunc demum morti permifit, vt ad fe acce deret lt;nbsp;Non autem dixit, Commendo, fed, Commendabo : fignifi* cans quod paulo poft expiraturus fit ♦ Vnde 6C Iohannes quæ poft didam vocem fada funt, refert, tanquam etiam ab alîjs practermif-fa dicens, Stabatautem iuxtacrucem IE S V mater eius , 6C cetera« Vbi autem dixit , quomodo diledam matrem ac virginem diledo commendauerit difcipulo ac virgin!, ÔC quomodo fitienti datum fit acetum adpotandum: tandem ait.*Quum ergo acccpifTct I ES V S acetum, dixit, Confummatum eft:öC inclinatocapite tradidic fpi* ri turn , de quibus omnibus quaere in Euangelio fecundum Io* hannem «

G APVT SEX AGESIMVM SEPTIMVM.« ij? Mutth.xxvH Et tcce udum templif'jflum in duat pdrtri afu/nmo ufque nd intum; terraijne mçria

Solqindem tenebns indutus eft,tcmplum vero fddit velum fuum, fignificando quod propter abfurdum ac irrationabile fpedaculum lugeret:Lugentium entm eft veftem fdnderc, nfgraqueindui ftola»

' Per terram autem motam, petras que fdHas oftendit quod potens cß« fetin aggerem eos cumulate Ôlt;S obruere : fed non veiler propter fuam manfuetudinem , QC propter illos qui ex eis erant credituri, kicem* quedaturi ♦ Proprie autem velum rempli feiflum eft ad corum re* dargutionem, cui contradicere non poffent: vt fi niterentur caufari,Slt;^ adea quæ naturaliter accidunt, paluones obfeurati fob's, terræ mo* tæ,petrarumqucfciffarum reducere.’os illis obturaret per veli fcilTio* nem: quum tale quid elfe vnquam fadum demonftrare non poflent. ScilTo autem velo, oftendit Deus , quod a tern plo diuina auolaflet gra« tia; quodque interiora , puta fanda fandorum omnibus peruia ac lo/epwaelrt confpicua conftituenda eflenttquod etiam poftmodum ingredientibus Romanis fadum eft* Qiiod autem mlhi magis placet accipe. Quia interiora veil figura erantcœli, exteriora vero terram figurabant, ScilTum iam velum, fignificauit diuifum iam eflè medium pariere inter cœlum terram (putainimicitiam) qui inter Deum erat Slt; Ho* mines : fadum elTe coelum hominibus peruium , foluto iam per C HRI8T V M obftaculo medio , talique nobis afeenfu inno# uato. Vniuerfaliter autem quae fada funt, diuinæ irx figna erant, ludæorum infenfibilitatem reprehendentia, horumqueperditionem prædicantia.

Et monumenti apertd funt muha^ue corpora fandorum dormierant flarexe^ runt.) Ad demonftrationem potentiæ fuæ, ÔC hoc fadumeft, ter* toremque ludæorum : vt perpenderent, quod is qui adeo facile mor* tuos viuificaretsfacilius poffet viuos moriidare, Prgterea etiam adfu turg refurredionis confirmationem.

fepulchrii plt;^ refurre^ionem eius, uenerunt in ftn^iatn duitatemi amp;nbsp;apparuerunt ntuhis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

EgretTifuntfic apparuerunt; ne phantaftica videatur fepulchrorum apertio,acdormientium refurredio. Poft refurredioncm autem eius cgre(rifuntdcfepulchris,acveneruntinfandam ciuitatem appa* tueruntmultis ,vtexeorum refurredionecertiores reddantur amp;nbsp;de TcfurredioncilliuSjCOgitantes quod qui hos refufeitauit,multoma* gis feipfum refufeitauit.Sandi vero furrexerunt, vt fide digni videan tur, qui de CHRISTO loquuntur. Poftquam autem apparuerunt, iterum dormierunt,

Centuria autem ^ui cum eo erant, feruantes Iefum,qHum uidi/jent gute flebant, utj» bementerterritifuntjdicenteSjVere Deifilius erat ifle.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hunc Mar*

eus voce latina Centurionem vocattMatthçus vero Graeca îKarovraç* Xopjidêfignificante.quodenim Grgci ïk«to/j hoc latini cétum vocanc.

Vxdens inqitit Centun'o,qui ex aduerfb eins adftabat,quod fic cmiffo clamore expiraflet,dixit, Verehomo hfc filiusDei erat,intiutus fiqiii* demquodciim h'bertateDeum pattern vocaflet, ÖC inmanus ei'us fpp n'tiim fuum commendare Ce teftatus effet, ac paulo poft expiraffetn'n# tin'tus quoque adeo horrenda qiiæ ftebant, credidit fihïim eflè Dei* Lucas veto de eo dici't, Vidons Centuho quod fadum état, glon'fica# uit Deum dicens , Vere homo hic luftus erat.’Iuftum vt cpinor diui* num nominans* Vel etiam prïmum quidemdixit, quod luftus état: deinde tandem quod fih'us Dei état* Âddi't autem Lucas , Et omnes turbae quæ fimul acceffèrant ad fped-aculum illud, percutientes peôo ta fua reuettebantur: dolorem videlicet interiorem fignificantes* Ins» telligebant cnim a præcedentibus fignis,amp;^ ab his quæ accidcbant, q» amp;nbsp;creatura paffîonemillius non ferons compatiebatur ci.

Emnt autem ihi mulieres longe JpeCtantes, ^UtefeMuta fuerant I efwt a Galiltea nii^ niCtrantesei^) Suppeditantes quæ ei neceffaria étant« Chorus enini eratdifcipularum apud Dei matrem coniundaru,SC expenfas de fuis facultaribus fuppeditantium.Et vide conuerfum ordinem:difcipuli fis' quidem fugerant,difcipulæ veto affîftentes permancbant.

Inter quas erat Maria Magdalene, lt;^1“ Maria lacohi lt;1!^ lojè mater, ac materßliorum Zcbedcei») Qjuum multæ effènt, infigniores enumetat* Quidam itaquedicunt, quod Dei mater eft, quæapud euangcliftas nunc qui^ dem Jacobi SC lofe mater nominatur, quandoque autem Maria Ja^ cobijinterdum veto Maria JoferNam hi fïlij étant Jofeph: ÔC quemad modum pater illorum vit eius dicebatur propter difpenfationem ,ita rurfus ipfi fihj Virginis . Yerum fermo hic abfutdus videtur ♦ Prïmum fiquidem, quid ptohibebat cam appcllare matrem Jefuf prp^ fertim quum in præcedentibus narrationibus vtpiurimum itaeam appellauerint* Deinde abfurdum quoque foret in locis lequentibus vbique Magdalenen ei præponi,6C oftendere illam fuiflè matrcDe» feruentiorcm. Vnde fufpicamur alteram quandam fuiffè hanc Ma# riam, quæ mater erat lacobi Parui SC lofe, non filiotum Jofeph,fed aliorum,qui étant e feptuagintadifcipulis . Nam multæ taies fimi# Iis erant nominis apud Judæos♦ Verifimileeft autem tune Dei ma trcm propinquius cruci adftitiflequam cæteras mulieres : idque vilt; fccrum inflammatione Judæorum vincente timoremt fortaffis vcroe# tiam circumifle, quum propter naturæ aculeos in eodem loco ma# nere non poffct : poftmodum autem apud monumentum manfilTc SC fingula confpexiflè« Qiiod Ci hoc recipimus , quprendum eft, quo# modo ipfius non meminerunt euangeliftæf Quia deea notum erat, , quod adfucrit, SC quæ mattum funt demonftrauerit* Jdeoque neque plandum eius fcripferunt; abunde enim fatilFecerunt pronundan« tes,quodfilium docentem fequebatur. Oportet autem Si hoc amp;nbsp;iHud fcire, quodquenatutç conformius eft fufcipere. Marais vero ait, Erant autem SC mulieres eminus afpicientcs , inter quas erat Ma« ria Magdalene, SC Maria Jacobi Parui SC Jofe mater, SC Salome» Hanc autê Salomen quidâ cam effè dixcrunt,quç apud Matthçû dici#

Qutimfero AUtem fa^lum pjjet,uenit Ixmo Jiuesai Arimathtea nomineIofeph,^ui et ipfèdifcipuluserat lefu^) Iohannes vero etiam ah'a quçdam priufquam adhorum acccderetnarrationem fcripfit dicensjgitur lud^i nerema ncrcnt i'ncrucecorpora fabbatho,quja parafceuecrat,amp; cætcradécru rumlatronum confradione,amp; de apertione laten's domini.Hunc augt; tem lofeph Marcus hon eft um fenatorem fcripfit, ac ex pedante regnû Dei.Honeftum quidem,vtpote grauem QC modeftum.’fenatorem vero, nempevnum fenatorurn ciuitads:erant autem fenatores decuriones, confiliarij,ac officiales curig.Expcdans item regnum Dei,quod videlicet circa fecundum domini aduentum futurum erat.Lucas autem visf rumiuftum ÔC bonum eum nominauit,ôô quod non confenferat confi iioac fado ludacorumtoriundus ab Arimathæaciuitate ludçorum. Iohannes vero difcipulum quidem eum fuifle dicit lefujOccuItum auc propter metu ludgorum,0^ erat ex feptuaginta difcipulis.

Marcus vero dicit quod fumpta audacia ingreflus eft ad Pilatu, tC petfjtcorpus lefu.Priorera enim timorcm fequenti audacia mirabi liter abluitjfiC feipfum in mortem tradidit,ob bcneuolentiam qua ge#! rebat erga prçceptorem/ufcipicns in fe cundoru inimidtia ludçorû.

Tunc Pilatus iufsit reddi corpus.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Marcus autem dicit,quod Pilaf

admirabatur ft iam mortuus eflet:5C accerfito Centurionc,interroga« uiteum,an iamdudum mortuus eflet:5C re a Centurione cognita,doü nauit corpus ipfi lofeph. Spera bat enim tarde ilium moriturum,tani’ q diuinum quendam hominem qui cætcros excederct, fpfe vero lege naturae mortuus eft tanquam vents homo.

Sumptum^ue corpuslofeph inuoluit illudßndone munJa.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iohannes ante

latius fcripfit diccns, Venit ergo amp;nbsp;tulit corpus lefu. Vcnit autem ôiS Nicodemus is qui venerat ad lefum node primum,ferens mixturam myrrhg ÔC aloe's ad libras ferme centum. Acceperunt itaque corpus Ie fUjôi obuinxerunt illud linteis cum aromatibus, ficut mos eft ludçis fepelireJnfignis ergo erat ÔC antea lofeph,fed infignior fad’eft eo cp Chrifti corpus aufus fucrit acdpere,illudcp honorare.Nequc enim fo lum tulit, fed Sc preciofc ac honorifice cum Nicodemo fepeltuit. In mixtura autem myrrhae amp;nbsp;aloe’s illud fepclierunt, vt fine corruptioe Sc in bono odore permancret: adhuc enim vt nudum hominem ipfum honorabant.Et nos ergo domini corpus per participationem in altari accipientes,odoramentis illud vngamus,fuauibus videlicet virtutum operibus,acopere 8C contemplation^.

Et pofuit illud in monumento fuo noHo,^uod excider at in petra,^ aduoluto faxo ma^ ^noadofiium monumenti^ aiijt, ) Hie quidem euangclifta ipfius lofeph dicit

Mat.xxvii, 26z CAPVT SEX AGESIMVMOCTA V VM. dicit fuifTe moniimentiim :ceteri verononfignificaueritnc cuius föc* ric. Johannes enim ait, Erat atitem in loco vbi erucifixiis eft liortiis, 6^ in horto monumentum nouum, in quo nondum quifquam pofitus fuerat, 00cetera. Verifimilccrgo eftipfius lofcphfuifle hortumin quo erat monumentum» Ordinatum eft autem vt illud fuerit nouum, ne poftquam refurrexiflet faluatot, fufpitio haben' poftet alium refur/ rcxiftë» Aduoluit quoquefaxum magnum, auxilium ipfi praeftante QC Ni'codemo. xMonumentum autem in fpelunca: modum erat ex* cifum.

Erlt;it iutem ibi Maria Magdalene,altera MariaJedentes ex adnerfofepidchri») Marcus vero ait: Maria autem Magdalene, 8C Maria lole afpicie-bant vb* poneretur. Lucas autem, Subfequutae inquit mulieres, quae cum eo vénérant de Galilæa,vidcrunt monumentum,amp; quomodo po# fi tum erat corpus eins: rcuerfçveroparaueruntaromataô^ vnguen* ta. Qiium enim eos qui fepeliebant fubfequi ÔC cum eis reuerti decre uilîènr fedebant ex aduerfo fepulchri, afpicientes vbi poneretur cor* pus, amp;nbsp;qoomodo poneretur: vt reuerfæ, paratis aromatibus 8C vn* guentisjvenirent diedominico, amp;nbsp;aromatibus acvnguentis illud vn gerent. Siquidem quando fepultus eftiam vefpcra appetebat,in qua non h'cebat ad monumentum accederc. ludgi enim vefperam illius parafceues maxime honorabant .‘non folum tanquam fabbathi feftß pr.eccdens, fed etiain tanquam feftum propter pafcha: in hac enim 0# portebat pafcha immolari. Sabbatho vero quieuerunt propter legem» Adliucenim côfuetudinê 8C lege feruabât.Cacterû diedominico ad ft*® pulchrum venire difponebant, quod fane etiam fecerunt, veluti paulo poft dicetur Quum enim nondum quicq excelfum de refurredioneco gnouiftent,fcpultum corpus feinuenturas fperabant»

Poftero autem die ^ui fe^uitur parafeeuen, conuenerunt principes facerdolitm rißei ad Pilatum dicentes:Domine recordatißtmHS,^uod impoftorille dixit adhuc uiuensiPcH tres dies refturgam- lube ergo muniri fepulchrum uf^ue in diem tertium , ne quando uenien^ tesdifcipuli eius furentur ipjum, dicantque plabi, Surrexit amortuisi erit poftremus enor peior illo priore.) Muniri repulchrumf puta (ïgillum apponi öf cu* ftodiam. Quia autem credi oportebat, quodmortuus eilet SC fepul* tus,quodque rcfurrexiftèt.' vide tria hæcinimicorûtcftimonijs appro batarconfideranda funt enim verba eorum. Quod enim aiunt, Rccor dati fumus,quodimpoftor illedixit adhucviuens,atteftaturquodmor tuus fit. Qiiod autem fequitur , lube muniri fepulchrum , attefta* tur quod fepultus fit. Porro quod fubiungunt, Ne quando veni* entes difcipulieius , ftirentur ipfum ,p}enam fadtfidem, quodmu* nito fepulchro,non fit furto fublatum corpus,QC iti refurredioni con tradici non poteft.Digniim eft autem vt inquiramus vbi dixerit,Poft Supra.iz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;refurgam, Siquidem varijs in locis dixitdifcipulis, Tertia

die refurgam.ld autem,Poft tres dies refurgam,nufquam dixit. HoC itaq; lud^i ab exemplo lonæ quod ad eos dixerat colligebant. Poftre* mum vero errorem dicebant,quod amortuis refurrexcrit.’priorê vero quod fit filius Dei ♦ Sed o infenfati quo tandê fine eflçnt ipfum furto fublatu*

ft^litari, Nifi enim tertio die refiirrexerit fient promifit,manifcfttnii eftqiiod dccepti, SC propter eum.ab omnibus gentibus odio habiti,fii nedomibus SC cxtorrcs fadi, potius auerfabuntur eiim,0lt;: odio habe;« bunttanquam impoftorem, SC ita noient eum furari. Sed neque po* pulo perfuadere poterunt,quod a mortuis furrexerit, Cui emm innis tentur.lt;’an vehmêtiae fermonum.'’ atqui illiterati funt. An forte abundä tiacrerum? Atqui funtomnium pauperrimi* Generis forcaflSs clarita ti. ycrum ignobiles funt,Slt; ab ignobilibus progeniti. Vtrum fui« ipforum multitudim? Ät non plures funt duodecim* 'Vtrum pa* triæfplendon? Verum a regionibus funtobfeuris SC ignobilibus» Änputatis quod pracceptoris promiflionibus,^ Quibusf Si enim non refurrexerit,nequeillis credituri funt» Demonftratum eft igitur quod vane fufpicamini hunc furto auferendum eflerob didas enim cau fas eft incredibile.

Ait illis Pilatus,Hahetis cuftodiamtitejmunite ficutßitis, ) Sicut o'Trf f« id eft* cohors jita SC M\islt;aj^'Kx ordo erat militaris » Non permifit autem,vt fo li milites munirent fepulchrum, fed principibus facerdotum acphari« faeis praecipuecommifit ea quac muniminis erant,fcquente eos cufto;« dia, Ita enim Deus ordinauit:ne poft refurredionem dicerc pof» fent,quod quum foli milites fepulchrum muniuiflent,tradiderantcor« pus difeipulis.

Illi dMtem iieuntes munierunt fepulchrum^ oifigftatoläpide, adhihita^ue cuflodia.') Non folum oftij lapidem »obfignarunt, fed SC eledis quos volueninc militibus,liuicin cuftodes adhibuerunt,ficutpaulopoft manifefta« bitur« Et hxcfabbatho operati funt ob infaniæ fuæ furorem, foluen;» tes illud» Quia vero nunc diduri fumus quomodo muUeres ad mo* numentum perucnerint : non intempeftiuum fuerit dicere , quod quumdiuerfimodede apparitionibas feripferint euangeliftae,maxigt; mampræbent non animaduertentibusdifficuItatcm.Etquidem Chry foftomus de huiufmodi differentia nihil curiofe ferutatus eft ♦ Cæteri vero quum dida euangcliftarü circa hgc conciliare non poflent,mul tos bis de rebus inuanum effuderunt fermones :hi quidem quatuor ad mo numentum acceffus diuerfis temporibus fados effe dicentes, none* afdem fuiffe mulieres aiunt, quarum meminerunt qiwtuor euangeli* ÛÇjfed alias SC alias firailium inter feinuicem nominum. Alq vero de quatuor acceflionibus conformiter diamt:fedhos ab cifdem muhe* fibus fados effe affeuerant.Et hi aut, SC illi facileconuincuntur,quod Ieuia,facilequeconfutabilia dixerint: fi quis diligentius ad euange-liftas aduertat. Sednos abeo quiiepultus eft, quique refurrexerit, poftulata gratia,dida concordarenitemur, ac manifefteoftendere e-andem apudomnes euangeliftas cflèconfonantiam.

Vef^i autem fMa horum, nbsp;nbsp;nbsp;lucefeit in unum fabbathorum, uenit Maria Mag* xxviii

ddeneamp;itlteraMariautuiderentfepulchrum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hebraei fabbathuhonorâtes,

feptimum videlicet hebdomadg diem,etiam fex dies ipfum prçceden* tes in honoré eius fabbatha appcllabant,nominates die dominicû,vnû due prima fabbathorûjfecundû aût fabbathorû,8C tertiûfabbathoru,

Mä.xxviü 264 CAPVT SEXAGESIMVMOCTA VVMx fecundiim ac tertium feptimanæ diemô^ fimihter ah'os fcquentcs. JDicens ergo Matthaeus vefperam fabbathorum,fincm fi'gnificautt 0# mnium fabbathonim,fiuefeptem hebdomadæ di'erum ♦ Nam QC nos vefperam autferQdiei dicentes fiueferü nodis,vltima ipforum fi'gni ftcamus^Fim's autem feptem dierum hebdomadg non folöipfum pro? prie dicitur fabbathum,fed amp;nbsp;i'pfius fabbathi finis» Ne autem putes, quod in fine ipfius fabbathi venerint praedidae mulieres ad monumé tum,fed in principio diIucuIi,addit:Qiiç Iuce(cit,hoc eft, appetente ii die,profpedante Só oriente.Et fermonem magis adhucexplicans,ad? iecitjin vnum fabbathorum.Vnus autem fabbathorum, fiue primus feptem dierum,dominicus eft,ficut prediximus »Qjjum autem itafcri pfit Matthaeus,principium dominici diei manifeftauit.Omneverodi luculum poft fextam nodis horam incipitur,quando primum galli ca nunt.Idem quoqj tempus fcripfitSC Marcus dicens,Et valde mane vno fabbathorum veniunt ad monumentum orto folc. Vaide mane c-nim principium eft diluculi» Verum fi valdemane erat,quomododi? xit orto fole.*’ Quia tune proprie fol oritur,etfi nobisnondum appare* atjdemoratus adhuc circa profundiffimas extremafque Orientis par? tes,ô^ pauIatimexurgenSjCui’teflimoniûeftgalIiciniû.Nam galli p«’ mi inter omnia animantia fentientes illius calorem, repente clamant, eiufque præfentiam hominibus praenuntiant. Idem quoque tempus fignificauit amp;nbsp;Lucas dicens.’Sabbatho quidê quieuerunt fecundu prg? ceptum. Vno autem fabbathorum profundo diluculo venerunt ad mo ferentes quæ parauerantaromata. De Maria aut Magda? lene,cuius meminit Iohannes in fequentibus fuolocodicemus»

Et ecce terramotuf fallus efi magnui : angelus enim domini qui defeenderat Je calo, lt;nbsp;quum accejji/fet,reuoluit lapident ab oflio,amp; fedebat fuper eum,Erat autem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eiusßcut

fulgur,amp; indumentum eius candidum tanquam nix,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftus quidem

furrexerat priufquam angelus defeenderet » Qiiemadmodum enim natus eft feruatis integris clauftrisvirginis,ita quoep refurrexit ferua tis integris monumenti fignaculis» Tetrçmotus autem fadus eft pter aftidentes fcpulchrocuftodes ,vt timoréterræmotus ercdi,6^ horrorc afpedus eius quilapidem reuoluerat confternati,fugerent hac ludeis nuntiarent,ac teftes ipfi'fierent veritatisjiçcenim maxi# me fulgerc folet,quando ab inimicis fuis prædicata fuerit, Lapidem vero reuoluit angelus propter mulieres , vt fepulchru viderent vacua, ac furrexifle crederent. Marais autem de his mulieribus ait,quod di cebant inter fefe.Quis reuoluet nobis lapidem ab oftio monumenti/ quumcp refpexiftent,vident quod reuolutus eflet lapis :erat enim gra? dis valde.Dum itacp venirent,ita dicebant inter fefe ; interim vero dij hac colloquerentur,fadus eft terrçmotus: quumqj acceffiflet angelus reuoluit Iapidem:06 iam ad monumentum refpicientes , vident quod reuolutus efletlapis. Marcus fane braiitatiftudens , neqj terræmotS fcripfit,necp quis lapidem reuoluerit docuit. Similiter QC Lucasnar? rationem de his abbreuiauit,dicens, Inuenerunt lapidem amonumen to reuolutum» Itac^ quando ad monumentû venerint mulieres fignifi

C A P V T SEX AGESIMVMOCTA WM. jôJ caueruiit eirangelïftæ, quando vero refurrexeritChn'ftus, nullus eortï indicauit.’folus enim hoc nouft,qui folus furrexit vt nouic. Omnes au tem vnanimiter fandi patres ÔC dolores tempus refurredionis eins faiffedicuntdrca primum gaUidnfû, quiiâdominici diei lucem prx«= ferebat Ideo quoque poftfextam nodis horam virtutis fedatorcs, foluto leiunio lætitiam aufpicantur. Surr exit autcm tertio die proîî ut dixerat .Ex quo enim hora nona parafceues mor tuns eft, nume^ ratur primus dies parafceue: fecundus fabbathum.'tertius dies domic nicus, in quo incipiente diliiculo, furrexit, paulo antequam mulieres accédèrent; connumerantur ipfius finis parafceues, ÔC dominici principium. Qiiod autem in cxemplo de Iona dixit, Ita erit fili’ hominis in corde terræ tribus diebus tribus nodîibus : de diebus quidem non eft quodhaefïtemus; iamenim enumeratifunt; de nortic bus vero dicemus,quod ludæi ad tertiû vfque diem fepulchrû muniec rant, videlicet abipfa parafceue vfque ad diem domi nicum occidentc fo le; itaenim decreuerant.Tertiam vero nocftcmabfquc munitione rec linquebant; nam fi etiam hanc expedaflèt, fufpetfta habita fuiflèt re«* furredio; refpondiflèntenim,quodex quo intra tempus munitionis no refurrexerat;hac foluta,fide carebat refurredio.’furto enim fublat’ eratjuullo cuftodiente ♦ Itaque quum adhuc cuftodirent refurrexit, o# mnem tollens contradidionem : ÔC neque totum tertium expedauic diem, fed ftatim quum inciperet furrexit. Quod enim intra tempus munitionis r efur ger ct,argui non poterat; quod ft id poftmodum face ret, fufpecrum erat,Nam quod citius $ fit conftitutum efficitur, poc tentiæ eil * quod autem tardius, imbecillitatis i Etenim rex quoque qui ad certum diem beneficium quibufdam conferre promifit, ft ante ftatutum diem beneficium eisconferat;non folum promiflum complex nit,fed èc aliam gratiam velocitatis addidit. Nihil autem aliud ludçi appofitis fignaculis ac cuftodibus apparabant, q vt refurrediopubli caretur,fumeretcp ab ipfis cuftodibus teftimonium . Sed rurfum ad didorum enarrationis ordinem reuertendum eft.

Pr«timore autem eius coku//i funt cuflodei,amp;‘fa^i/ûnt uelut mortui.) Præ timoré terrçmotus,fuit enim magn’;aut angeli,fuit enim afpedu terc ribilis.Concuffî func autem,hoceft tremuerGt;deinde adfe reuerfifuc gerunt,amp; itamulieribus data eft fecuritas.

Reßgt;onJens autem angelus dixit mulieribus: Jgt;Je timueritis uos.} Ne inquit timueritis vos, fed hi putaeuftodes,omnescßinimici domini, PrimS ùicf timoré illasliberauit amp;fermone ÔC habitu,deinde de refurredio^ nediherit.

Scio enim ijuod lESVM crucißxum ^uaritis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non confunditur dicere

dominum fuum crucifixum.’quiahis quidem qui ante ipfum crucifixi fuivt,cruxignominiaerat,quum argumentum eflèt maleficq corum; huieveropotius gloria, quum fuerit demonftratio benéficij in homic nés collati,propter quod ad crucem condemnatus eft.

No« eâ hic, furrexit enim ßcut dixittaccedite,uidete locü ubi poßtus erat dominus Dicens,Äccedite,videte locum vbipofitus erat dominus , fignificauit 2; j quod

166 C APVT S EX AGESIMVMOCTA VVM’ quod propter cas vt vidèrent,laptdem reuolnerat.

Et cito eûmes Jicite dißif/ulis eius, quod furrexit a moriu!s,amp; ecce prtecedet uo! in Galdaut»: ibi eum uidebitis,) Praccedet; hoccft,pracucniet vos, lubct an tem abire cos inGaIiIa:am,in qua fine ludseorum timoré ad eum ac# ceffiiri erant,06 cum eo colloquuiuri*

Efce dixi uobis^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De omnibus videIicct»Vel alitcr.’Ecce admo*

nui vos de difcipuIis*NoIite itaque admonitionem negligere. Hic et go angelus extra fepulchrum fuper lapidcm fedens ,pra£did-a dixit mu lieribus. Quia vero non aufis appropinquateprçccpit, vt fepuIchrS ingrederentur(Nam hoc fignificat, Accedite, videte locum vbi pefit’ erat dominus)ingreiræ funt.Sed Matthæus quidem vfque adingreß» fumfepulchri narrauit, reliqua prætericns : cacteri vero rdidis his, quae vfque ad fepulchri ingrelliim acciderant, quae in eo fada funt co fcripferunt. Et hoc eft quod maximam praebet non aduertentibus hg fitationcm. Aitenim Marcus,Et ingrelTæ in monumentum viderût adolefcentulum fedentem in dextris amidum ftola candida, SC obftult;« puerunt. Illeautemdidtcis,Neobftupefcatis,I E S V M quacritis Nazarenum entcifixum: furrexit, noneft hie. Eccelocus vbi pofuci* runteum. Sedabite.’dicitedifdpulis eius QC Petro,quodpraccedetvos in Galilæamabi cum videbitis,ficut dixit vobis, Quiaenim is qui foris fedebat angelus prçceperat eis ingredi, ingrclîç in monument tum vidcrunt alterum angelum fedentem a dextraipfius parte; QC vt verifimile eft,vifo repente eo obftupuerunt. Atilledixiteis , Neob-ftupefcatis,0d cgtera.Et ficutexterior angelus,ita SC interior, primÛ quidem ftupore eas Hbcrat; deinde ea quae de refurredione erant diflè^ n't. Et cettc exterior timendus er at, propter cuftodes î interior veto tab's noncrat,proptermulieres.ldeoillo quidem vifo,iftae timuenintt Hoc autem vifo, obftupuerunt. Nominaiim autem Petrum addi* dit; vt feiret remiflum fibi efle trinæ negationis lapfum , propter{eti* uentem pœnitcntiam,ôu refpirarct;abforptus fiquidem eratimmcn* fo moerore. Addens autem, Sicutdixit vobis,rcduxitcis admemo* riam id quod in monte oliuarum dixcrat.Poftquam autem refurrexc ro, prçcedam vos in Galilæam,ficut dixit Matthäusfexagefimoquat to capite. Lucas vero fcripfit; Et ingreflç non inuenerunt corpus do mini lefu. Et fadum eft dum mcnteconfternatac eflent fuper hoc ; Et ecce duo viri fteterunt iuxtaillas in veftibus fulgurantibus. Qu«mlt;^ expauincnt,6C declinarent vultum in terram, dixerunt ad illas, Quid quæritis viuentem cum mortuis ƒ Non eft hic,fed furrexit ♦ Memen^ tote quomodo loquutus fit vobis ,quum adhuc effet in Gab'Iara diecns ; Oportetfilium hominis tradiin manushominum peccatorum,0C cru ciiigi,ac tertio die rcfurgcre. Et rccordatae funt verborum illius . Angelus itaquequifedebatadextris ,quiquead eas dixerat eaquae retulit Marcus jdifparuit.Qiiod etiam, quia a Marco filentio prçtc» ri tum eft, cum his quç a Luca narratafunt, fimiliter obfeuritatem pc pctit.Qvium autem ipfæ corpus domini lefu non inueniflent, expa* iierunt cogitantes,quid de co fadum effet.Nondwmenim crederepote rant

C A P V T SEX AGESIMVMOCTAV VM. 167 M^tbXxviU rant quod refurrexiflèt : ita conftcrnatis ipfïs apparuerunt duoprae^ di'di angell, ÔC is videlicetquem cxtrafepulchrum viderant,5C quem in ipfoconfpexerant, tranrfïgurati in veftibus fulgurant!bus,vt etia obfplendorem tranfFormationis apertius angeli Del viderentur * Quum autem nouo afpedir conterritae eflènt, nec poflênt ob veftium corufcationem ineos refpicere: dixeruntadeas non ïam manfuete vt priuSjfed obiurgandi modo propter ipfarum increduliratem.’Vt quid qaæritis viuentemcum mortuïs? tanquam videlicet mortuum : nam ideftellècummortuis ♦ Vtquid eum quirefurrexit,quæritis acfi non refurrexiflètc' Non eft hic,fed furrexit. Deinde vbi eas ad maioif rem refurredionis fidem induxiirent,admonuerunt verborumdomis ni.dicentes : Mementotequomodo loquutus fit vobis , quum adhuc cflctin Galilæa,dicens : Oportet filium hominis tradiin manus ho* minum peccatorum, ÔC crucifigi,ac tertio die refurgere. Poftmoduin ait euangelifta,quod recordatæ funt verborum eius,fignificans,qucd deinde crediderunt. Scripfit enim Matthaeus trigefimoquinto ca* pite, quod quum verfarentur in Galilæa , dixit illis lefus : Futurum eftvtfilius hominis tradaturin manus hominum amp;nbsp;occident eum, ac tertio die refurget. Nihil autem prgcipiunt hic angeli de Apoftolis.'vt quiiamquæ dida funt de illis praeceperant*

Et egre/Ji dto cum timoré amp;nbsp;gawtlio magno cucurrerunt ut nütiarent Jifdpuîis eius.') Etfi nullam feceritmentionem Matthaeusquod in monumentum in* trauerunt, nunc tarnen dicens quod egreffg funt,oftendit primum fuif feingreffas, Cum timoréitaque egrelTae funt ob admiranda quae vi* dcranttcumgaudio vero,oblætum nuncium quod audierant»Marcus autem dixit : Quumqueexilïènt fugerunt a monumento: habebat eni eas tremor acftupor, SC nemini quicquam dixerunntimebantenim. Confideracrgo quomodo non répugnent que dicuntur « Egreflç enî cito a monumento,fecundum Matthäum ; fugerunt fecundum Mar* cum,propter ludaeos,neconfpedç viderentur ipfç furari lefum. Quod fi dixit ille, quod timebant 6C gaudebant; hic autem quod tre* ' mebant aeftupebanenon efteontradidio:tremor nempe illis c timo* rc proccflit: gaudium vero tactiit Marcus,vcl etiam per ftuporem fï* gnificauitupfumfiquidemquandoquevertitin ftuporem. Nemini autem quicquam dixerunt, nulli videlicet hominum, qui fibi per viS occurrerunt. Nam Apoftolis vniuerfa retulerunt,vbi adeos reuerfae funt,ficut lcribit Lucas, Caufa autem quod nemini quicquam dixe* tint,erat timor Iudçorum,ne ipfas occiderêt,audito quod Chrifti prç* dicarent refurredionem.

Quumautemirent ut difeipulisnuntiarettt: tÿ*ecce lefwoccurrit eihquot;) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qug

antcomnes diluculo furrexerant,anteomnes vident dominum,SC hoc in racrcedemfuiftudtjfug(^feftinationis referunt.

Diceitf,Gaudete.) Gaudere eis tribuit, quæ ob veterem in* q „ , obedientiam condemnatecrant ad habendum meerorem. Loquutus * * cft autem, vt a voce magis cognofcerenc eum î SC prima eius vox Igtu gaudij nuntium fuit.

Ilïcf «ero acce/jerunty te tetii^uut peJes elus, nbsp;nbsp;nbsp;adoraueruat eum,)

IIIç quidemexdefiden'oóó reiierentia hos tenuerunt : ipfevero non prohibuit, praeftans vtper tadum cernores efFicerentiir, quod phan# tafmanoncflèt.

Tune aitillis Iefus,Nolite timere,) Rurfum ipfe quoque rcpelh'fi pn'mo timorem cariim.'deinde dedifcipulis precipit.’confirmâs faos, luiflè angelos eos qui prias apparuerant,amp; eadem præcepcrant.

Itejrenuntiate fratribus mei!,ttt eant in Gatillt;eain,amp;‘ ibi me uiJebunh) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mu*

lieribus pro Apoftolisvfas eft ad Apoftolos,honorans genus quod ex ferpentis fedudione infame fadum fuerat.Et quia olim muller viro fa da eftminiftra moeroris:nuncmulieres fiuntviris miniftrac gaudq» Fratres vero appellauit Apoftolos:fimul quidem propter incarnation nem.'fratrcs fiquidemfunt inter femutuoomnes homines ,fimuletia ad honorem i pfbrum ♦

lllis antem abeuntibus, ecce quidam Je cu/ioJibus uenerunt in eiuitatem^ amp;nbsp;renuntü^ uerunt principibuspcerJotum nniuerfa gui'acciJerjnt,) Qiiidam.'ij videlicet, qui ab eis euftodes rclidi erant:vel,qui ex eis infigniores erant*

Ef cott7reg4ficum fenioribus accepta conjilio pecunias multas JeJerunt militibus Jiceti^ tes-JicitetDi/cipuli eius no^e uenerunt, ^furatifunt eum nabis Jormienttbus^) Prius quidem emeruntcædemeins:nunc veroetiam veritatem cmnt refurredtonis illius : SC propriam conculcant conlcientiam : nec pun detjipfos deprauarecuftodes , fedefFido mcndaciofimul cum eis vef ritatem occultant : vtentes ijs, qui veritatis teftes eranc, vc mendacij fièrent miniftri.

Ef ft Fjoc auJitum fuerit apra'ßJe,nos illi perfuaJebimus, amp;nbsp;f tcuros uos faciemus^) Perfuadebitis ei, vt qui facile poteft talli.Nam fi ftabilis eflec,nequa* quam eiperfuaderetistValdeenim abfurdus ellfermo vefter. Quoe-tenim lucro crant ipfum furto fublaturi f* Qiiomodo in tanto pericu* Io aufi fuiflent viri adeo timidi ƒ quorum is qui praecipuus erat, mun licrculae metu præceptorê negauit.’cæteri aGt,cS vidiflent quodligat’ eßet, aufugerunt? Quomodo etiam quum prima node abfque pericU* lofurari eurn potuißent, quando nullus feruabat fepulchrum; elegcn fUnt potius fecunda node magno cum periculo ipfum furari,pracfcngt; tibus iam cuftodibus ƒ Sed vide quomodo aduerfus feipfos diligent tiam adhibueruntvanefapientes ludaei,velutietiam fuperius figniff cauimus. Nifi enim cuftodes appofuiflent, aliquidde furto dicerepo* tuilTentfnunc autem apud aequos indices niliil mutire poflunt.'vndicß impofitoeis filentio.

Itli autem fumptis pecunijs, feceruntßcut eJobli erantt Jiuulgatus eR hießrmo af puJ iMJtfos uf^e in hoJiernum Jiem.) Si difcipulum vicerunt pecuniæ, multomagis militcs.Vereitaquemagnum eftmalum pecuniaeatnor. Sc magnoriim caufa malorum. Sermonem autem diuulgatum dicir, quod furto fublatus fit lefus, Lucas vero demulieribus ait.’Etreuem fæ a monumentonuntiauerunt hæcomniaipfis vndecim,cæterifque omnibus,videlicet feptuaginta. Deinde enumcrat eas dicens: Erant autem Maria Magdalene^amp;Iohanna,SC Maria Iacobi,accacieræ que

C A P V T SEX AGESIMVMOCTA V VM. 569 Mahxxvifi cum cis erant, qüæ dicebant ad Apoftolos hæc . Verum Matthæus quidcm Man'am Magdalenen,fiC Mariàm lacobi SC lofe cohfcnpftt; non quafi folas,fcd tanquam catteris quac cum eis erarit infigniores ; Marcus autemetiam Salomen ffgnifïcauit.Lutaâ véro Salomen qulis demabfqueexpreflo nomine reliquit,mailifcftauit autcm lohannam: Addens vero,Etcæterac quæ cum eis erant, fignificat ÔC ipifam Salo^ men,ô^ alias quafdam* Poftdidam itaque muheruni enumeratioj» nem,rurfum fubiunxit Lucas:Et vifa funtcoram fllis tanquam deli# ramentum verba earum,nee crediderunt ipfis. nbsp;Hinc ergo fumunt

initium, quac de Maria Magdalene fôlus feripfit fohanneS véluti ea j J .. quorum aptid reliquos nulla eftfada mentio ♦ Quia tnim vifa funt ° coram Apoftolis tanquam deliramentum verba muIierumHpfa cogie tans intra fe quod vere deceptat eflènt, quodt^ per phantafiam vidifs fentquæ viderant, ÔC audiflent qug audierant: netjue enim aliter tari quam deliramentum apparuiffent cordatioribus ac fapientiotibuS ;n3 quieuitjfcd fola protinus ad monumentum cucutrit, quum adliuc te^ nebræ eflent, opinata quod ipfum claufum eflêt repertura« Vident autem quod fublatus effet lapis a monumento, nihil mcminitèofum^-quç prius fada fuerant, vtpote reriuntiatiorie quam de his fecerai.a di fcipulis reprobataffufpicataeft autem tranfpofitu éflè corpus a loieph in tutiorcm locum.Currit ergo amp;nbsp;venir ad Sinionê Petrum,6C ad aliu difcipulum quem diligebat lefus, SC ait illis , Tuleruntdnm meude monumento,fic nefcimus vbï pofuerunt eum,SC caetera quæ deinCep^. fada funt, ficut feripfit Iohannes, Demonftratum eft igitur vnam cf feapudomnes cuangeliftas concordiam, SC Corpus hiftorig vnum,fe:« bus fcilicetconucnientiordineenarratis : quod enim hie euangeliftal præterijtjhocilleita diuinadifponente gratiadixit, vtetiam hinc ma nifeftum effe poflît,quod non ex compofito aut pado fcripfefint» . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ero dijcipuli profe^ifuttt in GahlaArn,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nori ftatim abïef Ct

in Galilæam Î fiquidem in ipfodicquo refurrexitamofiuis vifus eft eis,quum eflent adhuc lerofolymis« Et hoc fane Marcus 6C Lucas o* ftendunt,manifcftius tarnen his feripfit lohannes.Poftquam enirri adf difcipulos reuerfaefiet Maria Magdalene,ait: Qimm eüèt fero die il^ Io quicratvnus fabbathorum,SC fores efferitclaufæ, vbi erarit difeipfi li congregati, propter metum fudgorum: venir lefus ,ft£tftc^ in medio, 'ÔCaitinis,Paxvobis.Quumquchocdixiflet,oftendit eis manus ac la tus fuum.Gauifi funt ergo difeipuli vifo domino,8C caetera. Marii feftum eftitaque,quod poftmodum abierunt in Galiiçam♦ Nori' atitCm mentftus eft Chriftus,quod ftultc dixit apoftata luliantis , quafi pro* miferit fe in Galilja videndum effe,amp; lerofolymis fe cis videndu pre-buerit « Sed amp;nbsp;hoccompleuit promiflum: vifus ab cis pöfttriodum iff Galilaeaîdonauit autem ÔC alteram gratiam , prius eis apparens lero' lolymiszvtSC moerorem eorumfoIuefet,SC tnulierum verba confirma ret,aliorumque qui cum viderant poftquamrefufrexcrat. Matrhæos ergo prçtcrijtea quæ acciderunt donee abirent difeipuli in Galilæani; exteri vero euangcliftæ etiam ilia conferipferunt. Marcus qiriderii

M^t,xxviii 170 C APVTSEX AGESIMVMOCTA VVM» brcuius:Lucas autem latiusilohannes vero adhucfufius»

I» montem in tfuo con/iitHit eis leßis,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In quo conftituitcfs,hoccft,'

vbi per mub'eres prpcepft ds vt profidfcerentur, ficiit prædidum cft: vel vbt promiGt eis quando dixit,Poftquâ autem refurrexero,praecegt; dam vos in Galilaram* Atqui in Galilacamqutdem conftituit illis vt abircnt.'dc monte veto nihil fcriptum eft. V erifimile eft tarnen 6ó de hix vel dixi lie illis,vel nunc per mnliercsfignificaflè,qq fcriptum non fit. Prçterea familiaris etiâ illis erat mons iftc; ibienim propter quiclt; tem maxime verfabâtiir.

Qjtumtjue utdi/Jcnt illum^iiiiorauerunt f«m.) Quum vidiftènt illâ ibi: id cnim fubintelligcndum eft.

Quidam uero dubitauerunh) Quidam vero eorum dubitauenint deipfo,cimentes errorem.Non autem qugrereoportet qui nam hi fuc rint.Nam filentio prgteriti funt,fedfcire tantum oportet, quod QC hi, quum acceffîflèt ad ipfos lefus ,confirmati funt.

Et accedens lefus, lo^uutus efi eis dicens, 'Data efi mihi omnis poteRas in calo tÿ* Ml terra.) Data eft mihi,inquit, tanquam homini, poteftas quam ha« bebamtanquam Deus.

Ejinto docete omnes Gentes») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Indata mihipoteftatefiduciamha«

bentes , Dicens autem omnes Gentes ,etiam Hebraeorum genus fi« gnificauit.Siquidcm apud Marcum dixit eis manifeftius ; Buntes in mundum vniuerfum pracdicate cuangelium omni creaturac. Apud Lucamvero adhucexpreflius ait: Prædicari nomine eius poeniten« tiam acremiffionem peccatorumin omnes Gentes , fado ab lerofoly« mis iniiio.Non enimmeminit dominus malorum, eorum quirefipi* fcunt.Siquidcm poftquam a mottuis refurrexit,amp; difcipulos alloquil tus eft,nonfolum mentionemnon fecit de malis,quæ a ludaris paf* fus eft, fed ne Petro quidem exprobrauit negationcm, aut fugam cat* teris difcipulis.

nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eos in nomine t pttris'amp;ßl^ cÿ Jjgt;tritus f tn^li. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc prjcc*

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; Vnum nomen mum, dénotât unam fanHa irinitittis naturam» Nomen autem, pma,

Q^i efi uel Deus,uelaliud inejfabile^ideoetiam in nomine tantum dicunt qui bapii^anr,nuû lo in J^ecie addtto.

Docenteseos feruareornniäMacunquepracepiuobis.) Hocrurfum prç-ceptum de conuerfatione eft: Net^ cnim fufficiûtad falutcm baptifm* amp;C dogmata,niG etiam Deo dignaconuerfatio aocedat.

Ef ecce ego uobifcum fumomnibus diebus.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maiorcm cis adtjeiens fi?

diTciam,dixit,Et ecce ego vobifeum fum,coopcrans, impedimenweos« planans,acfcruans VOS.

■f- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vßjue ad confiimmationem feculi. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc oftendit, quod nonfolnm

cum difdpuks qui tunc erant,fed cum his etiam qui al los erantfequu turi,futurus eflet.Necp enim Apoftoli vfque ad feculiconfummatio« nem erant permanfuri.’fcdmediantibus qs qua tuncerant,etiam illis qui poftmodum futuri eflènt,hancpromifitgratiam,tâquamvni cor* pori cum omnibus loquens fidclibus. JNoneft autem ftatim afluni* plus

cœlum, fed poft aliquantum temporis,ficut et ïïltfs cwangc* liftis IiCct cognofcere. Etenim arcfurrelt;ftionccius,vfque adaffiim* ptionem, per quadraginta dies permanfït apparens djfcipuh's , QC cumcis conuerfans: deinde ab vno monte qui in ludæacrat, S)C dice natur mons ÖIiuarum,aiïumptus eft, veluti narrat liber Apoftolica^ Aff,i» rum adionum« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Hoc 4ixif,»on lt;fuod pofi hoc non fit atm ci$ futurus,fd quod non eodem mod^ futut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-h

Detur quaefo nobis digne euangelio docentibus conuerfantib’, tandemque morientibus, vt regnum illud quod per euangelium per« fedis promittitur,aflequamur,per gratia perfediac vniuerfalis régis

no ac perpetuo patre, 6C coçterno fimulquc perpetuo fpiritu, nunc ÔC fem» per amp;nbsp;in fecula fe« culorum.

ftolos cxcipiebat,Vocabatur autem fiC Iohannes , quemadmo* . „ -dumin Adis Apoftolorum inuenimus.Petrus,inquit,recognitave* nbsp;nbsp;'***

nit ad domum matris Iohannis ,qui cognominabatur Marcus : vbi e^ Mnt multicongregati 0^ orantes. Et circa principia quidem coniun« dus eft Barnabac auflculo fuo ÔC Paulo,ficuti liber Adorum teftatur, Afï. «?♦ mentionem eius faciens :vt inepiftolaad Col* Co!o)y.4« iolienfts,amp; infeaindaad Timotheum.Deinde cum Petro Romæcon i.Timo»4* nerfatus eft,quemadmodumprior eius epiftolademonftrat,quaetiam i,Pftrj*$» hiefilium fuum iuxta fpiritum Marcum appellauit.’a quo infuper tot turn euangelii fermonem Marcus didicit,6C poftmodum euangelium conicripfit, fecundum Clemcntem Stromaticum, hoc eft qui varia in vnum contcxuit,in ipfa Romau'uxta Chryfoftomum autem in Aegy pto,rogatus afratrlbus qui ibidem morabantur,poft decimum a Sal* uatoris aflîimptioneannum.Plurimum autem cum Matthaeoconfen* tit,nifi quod latius ille cunda defcribit. V bique autem ftirc oportet qu(^ euangcliftç interdum quidem Chrifti dodrina ac miracula ordi* ne defcribunt in modum hiftoriæ, quandoque veto ordinem non fer* uant:idfolum ftudentcs,vt quod didum aut fadum eft annuntient.

CAPVT PRIMVM.

NITIVM EVANGELII lESV CHRISTI riLII

DEI, fientfcrifgt;tumeflinpro/iketis») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Euangelium nunc

Marcus appellauit nouum teftamentum, nouam Cbn'fti legi'flatiohem, Curautem xtanominauerit, didumeftin

mumiuxta latinoru c-narratione pj-oegmio gnarrationis euangelij iuxta Mâtthæum,vbidc euangelio^« Tum inferiptione tradatum eft. Ait ergo præfens euangelifta, quod c principium nouç Chrifti Icgiflationis ita fuit ficut in prophetis ferij* ptum eft:didt autem lefaiam amp;nbsp;Malachiam ♦ Deinde ea quoque po* nit, quæ a prophetis dida funt, vt videas taie fmfle eua^elij princi* piS,qualedicuntprophetf. Aiunt autem hi lohannêfuifte principiff, veluti dida eorum explicatademonftrabunhQuia enim oês prophe* tç ÔC lex vfque ad lohannem prophetauerunt, iuxta domini verbum: oportebat hune qui finis erat veteris teftamenti, noui quoq; eflèprin* cipium ♦ Verum diftinguenda funt propria duorum prophetarum racula »

Ecfc fgo mifto 4«gfIkw WfKm Mtefaciem tuam^^Hipraparal/ituiam tuant ceramtt) Malachig vacidnium cft.Dc hoe autem manneftcdidum eft viccfïmo capiteeuangelq iuxta Matthacum,vndc fupcrfluuraeflcteadcm rurfö ïn medium adducere.

Vox clantanttf in Jeferto,Parate uiam domini,reRas facite fèmitas eius^ f ) lefaiæ tcftimonium eft,quod etiam cxplanatum eft in enarrationcter# tij capitis cuangelij iuxta Matthæum,ibi ergo quçrito. I^c itaque prophéties didaconcorditer clamant, quod fohannes prçceffurus erat Chriftum,viamque ei præparaturus euangelq, ÔC quod inde nouf giflationis futurum erat initiuih, quæ omnia ita fada funt, Quum cnim Iohannes ante Saluatorem ad lordanem venifiet, ac pcenitentiS prædicaflètjin animabus hominum fundamentorum loca fodit; veni* ens autem Chriftus,fidci pofuit fundamenta,nouamque çdifieauii giflationem. Quum autem dixiflet Initium euangelij ita faâum cfamp;, quemadmodum feriptum eft in prophetis.Deinde prophetica quoque dida adduxiflèt.’Confequenter nititur quod propofuit demonftrarc, ÔC incipit ea dicere,quç circalohannem fucrunt .'quomodo veneri t ad lor danem:quomodo prçdicauerit, ôi. vt femel dicam quomodo initium euangelij fuerit. Et quia Marcus admodum Matthçoeonformis eft, ficut in prindpio indicauimus ,quf apud ilium dcclarara funt prf «f** mittemus,tanquam iam manifefta:hoc tantum in vnoquoquc loco fi* gnifieantes, quod de eo in certo quodam capite didum fit ♦ Tu crgo caput ftatim quçrito,ac donee quod quçris inuenias perlegito. Ad ea igitur in quibus varius cft,expofitionemdeinceps dcducamus»^ lt;

Prteparat guident domino uiam,^ui uirtutem ofgt;eratur» Verum non reRas facif tas eiuSf^i non ad Dei heneplacitunti/èdadfiudium hominthus placendi, aut ah^uem alium ßnem non bonum,hanc operatur^Hic enim laborem ^idemprteparationisfuflinet, tem non habet huiufmodifèmitas ferambulantem.

fuit Iohannes Baptisant in dejèrto^amp;pradicans baptifmum peenitenti^,!^ remifjio^ nempeccatorum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fuit,hoc eft,erat.Quod autem hicbaptifmum pŒ*

G AP VT PRIMVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X73 Mara,

nitentiT prædicauen't, manifeftum cft tum ab bis quae dixic, tum ab his qugoperatus eft.Præcipiens entmvtipfos paenitcret, baprizauic cos quirefipifcebant.Qiiod tarnen baptifmus quobapti2abat,nonclt;5 ferebat peccatorum rcmifljonem, fimiliter manifeftum eft ; fiquidem baptifmus Iohannis pœnitentig folum erat: Chriftivero baptifmus remiiftonis erat « Qiiam eorum differentiam ipfe prgcurfor docuit dicens, Ego quidem baptizo vos in aqua,videlicet nuda : ipfe autem baptizabit vos in fpiritu fando, Ante faluatorem enim nufquam ap# paretdata remiftio peccatorum, fed primus Chriftus hoc donum largi tus eft per feipfum, Só per fuum baptifma, Manifeftum eft ergo baj= ptifma Iohannis prpparationem fuilfe ad peccatorum remiftionem. Oportet enim vt peccatorem primum pœniteat, deinde remiftionem adipifcatur. Sed iam videamus quid euangelifta dicat: Fuit, inquit, Iohannes baptizans indeferto, amp;nbsp;prgdicans baptifmum poenitentiae in remiftionem peccatorum. Non dixit, Poenitentiæ ÔC remiftîonis peccatorum: ne putes illud baptifma remiftionem quoep rribuiftè, fed addidit, In remiftionem peccatorum.’hoc eft,propter remiftionem . Na prædicabat pœnitentiam caufa remiftîonis ,vt per poenitentiam de peccatis redarguti ac cornpundi ,eum feruenter quçrerent, qui tollit peccatum muHdi,quo apparente procurrerent, ac peccatorum remif=ï fionem ab eo acci perent.

Et exilant ad enm,tot a regio ludlt;ei ac lerojolymitte, amp;nbsp;bapti'^abaniur omnes ab it^ loin lordline flumine, conftetttei peccata fuit) Hgc declarata funt inexpofi^ tione prçdidi ter tq capi tis.

Erat autem Iohannes ue/Ittus pills cameli,amp; ^ona pellicea circa lumbosßios, ac ue/ceif batin’Iocuflis,melle^uefylueflri.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et haecinenarratione didicapitis ma*

nifeftafunt.Induebatur autem pilis cameli, non fimpliciter incompo* fitis,fedcontextis,Dixit enim Matthäus quod habebat veftimentum fuumde pilis camelorum. Didto autem Veftitus erat,fubintelligitur ctiam in co quod additur,Et zona pellicea.

Et pradicabat dicenstVenit is ^ui me foriior eft poß me,cuius non fum idoneus, ut cumbensfoluam corrigiam calceamentcrum ipfiuSt) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc quidem propter excel*

Icntiameius qui prgdicabatur didum eft^quemadmodum prjdidoca pitc tradidimus. Qiiidam autem dicunt per calceamenta carnem jntelllgi, qua calceatus fine veftitus eft Dei filius . Corrigiam vero inelFabilem coniundionis fuæ rationem : quomodo videlicet naturis inconfufis, vnitafithumanitas diuinitati. luxtaplanam verointer* pretationem, corrigiam vocat e corio fadum vinculum.Eft autem hie didorumordo.Cuius ipfius corrigiam calceamentorum non fum ido* neus foIuereprocumbens.Procumbit enim qui vult illud foIucre.Cab ccamentaverodicit fandalia. Et quod didtur,Cuius ipfius, frequens eftapud Hebrços:vtinud,Cuiustollens os elus impler. Similiter Cui ipfi,vt quod dicif,Beatus vir cui eft auxilium ipft abs te. Pfalm, S3 Ego quidem bapti^aui uos in aijuatille uero bapti^abit uos in ffliritujan^lo.)

• Et faPlü efl in Ulis diebusiVenit lefts a Na'^^aret Galiliete,^!^ bapti^aius eß a lohanne

in lorJanetquot;) Di'dio quoque. Et fadum eft,partjcula eft apud Hebt^ OS in frequent! vfu«Et fadiim eftinquitinillis diebus.Deindeincipi^ dicere quid fadum fit. Dicit autem nunc dies quibus prjdicabat Io hannes baptifmum pœnitentiç. Dchis vero qiiç fequuntur prgdido capite didum eft.Sed Matthgus quidem fimpliciter dixit, A Galiläa» Marcus verociuitatem etiam addidit in qua habitabat.

Etflatim afcendensab aqu^^uidit diffindi ccelos:amp;' Jjgt;iritiim tanijujim columbam pcrfedeflendfntem.) De his quoque eodem capite inuenies. Matthgus quidem amp;Lucas,AperiricüeIosdicunt:hic autem diffindi, hgc tarnen pro eodem accipiuntur.

Ef uox faRa efi de ccelisj Tii ei filius meui dile^us,in te mihi bene compläcilttm t/l») In euangelioiuxta Matthgum fcriptum eft, Hiceft filius meus. Mar L«.5. cus autem amp;nbsp;Lucas habent, Tues filius meus. Quid ergo dicemusf Nihil aliud q quod apud Matthgum diximus;quod euangeliftg inter# dum quidem intégréhuiufmodiverborum mentionem faciunttquan# deque vero fententiam quidem feruant intcgram.’quafdam autem di-diones non curantes immutant,dum hoc fermoni nihil poteft obefle, quod pro vna didione alia idem fignificansadducitur.Nam idem de# monftrant Hic QC Tu.Rurfum fimile eft quod Matthgus ÖC Marcus feripferuntjn quomihibenecomplacitüeft,00 quodLucas,In temi# hi benecöplacitum eft.Et hic tibi canon generalis efto ad oia fimilia.

Statimque J^iritnf expellit eum in defertum! CT erat tllic in de/erto diebus ^uadraÿH ta, ac tentabaturafatana.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didum eft de his tertio iuxta Matthgum C3

pitc. Ille tarnen fimul amp;nbsp;Lucas dixerunt,A diabolo: hicautemafa# tana. Quum enim dgmon multa habeat nomina, amp;nbsp;abvnaquaquc malitia fua recipiat appellatiöem.’illi quidem vnum pofucrunt,hic vc# , TO aliud.Didus eft autem fatanas,hoceft contrarius ♦ Nam Deocon# trarius eftdgmon,amp; contraria ftatuens.

EteratcumbeRijs.) Marthæus Slt; Lucas genera quoque tenta# Ij(clt;e,4. tionum feripferunt. Marcus vero quum fupra egteros breuitatis clTet amator, fatis putauit dicere,Et tentabatur. In hoc enim genera quo* que com plexus eft . Quod autem erat cumigt;efti]s , propter magnam loci folitudinem accidit.'vt etiam ab hoc difeas,quod is qui tueturani* mg dignitatem,befttjs potius formidabilis eft. Anteinobedientia cm , iufllim erat vt omnibus homo dominaretur.

Et angeli miniflrabant et.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poft tentationes videlicet. Si poft ma#

Po/}^H4m autem traditusefl Iohannes, uenitlefusin Galilteam prtedicans euan^eliu^ regni Dei.) Didum eft SC de his codem capite.Euangelium autem regni Dei dicit nuncnouum teftamenrum,vrpotcannuntiâs de regno Dei,Sc inducens ad regnum Dei.

Et dicens,Completum eft tempus ) Tempus a Deo conftitutum con Galat^4^ nbsp;nbsp;nbsp;uerfationi nouiteftamenti,dequodicit ApoftoIus.’Vbi venitcomplc*

Et appropinquauit regnum Dei.) Appropinquauit vt regnet fugcre dêtes,fîcut manifeftius interpretati fumus prgdido capite.

Refipifcite creiUteeuangdiOi) Rurfum cirangch'um nominain't hfctcftamcntum noiiiim,adliortans vtnouo tcftamento crcdant. Vcl, ficut ilkid credere fuadet.

Ambuhns auttm iuxta m4re Galillt;fce,HiJit Simomm amp;nbsp;Anirean fntrem ipßus inonis mittentesrete in miireierant enim pifiatorei,) nbsp;nbsp;nbsp;De his codé capi te di’crù

Etdixn eisIefuSjVenitepofi me nbsp;nbsp;faciam uoiferipifcatoreshomimmhEt fiatim re

Et pro^rejjiis inde p/julnlum uidit Ijcobum Zebediti^^ lohannemfratrem eins, ^ni ipjiinniui refaraebjnt retid : /iatim utscaniteos, Et reliRo patre fuo Zebedceo in nnni cwn mercen4rijSil'elt;iunti fnnt eum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didum eft ÓC de his ibidem.

Et ingrediuntuT Capernaum: /iatimque fabbiithis ingre/JîiS in fynagogjm docebut,) Hæcetiam Lucas fcripfït. Venerunt autem Capernaum a Nazaret, ficut ille fignificauit. Sabbathis vero, hoc cft, diebus fabbathorum, quando videlicetfabbathum erat. Inhis enim diebus, dum illis ociû erat, permittebat lex vt congregarentur ac leges recitarent.Tunc er go ingrefTus eft,vt per ocium omnes audirent ipfum.

Et fnpcb^ntfuper doElrina einst erat enim docens ipfos Maß antoritatem habens : amp;“ twnficutCcribce^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc Matthæus quoque pofuit in fine

pitis.Verum ilfe Chriftum in montem afeendiffedicit, ibic:^ dlfcipulos fuos docuiflè,adftantibusamp;^ turbis:deinde poft longum fer monem inducit,quod etiam turbp ftupuerunt fuper dodrina ipfius ,et caetera. Manifeftum ergo eft vtrumcp fadum efte,

O T erat in fynagoga eorum homo in f}gt;iritu immundo,(X cldmanit dicens t Sine^ Qjâd tiîgt;i nobifinm efl lefu Na^arenef VeniRi ut perdas nos» Noui te ^uis fis, fan^us nem peilleDfi.) Hçcetiam dixitLucas.Vocantautcmdæmonium im munduin,quafiimmunditijs acfceleribus gaudentem. Clamauit fane homo,non ferentc quod in co erat dæmonio vim diuinitatis .Sine,hoc eft dimitte nos.Quid tibi nobifeum commune cft f Chriftum quoque vocauit Nazarenum, eo quodin ciuitate Nazaret nutritus eflèc,quê-admodum fcripfït Matthæus. Perditionem autem,vocat hic damon cohibitionem ftiæ potcftatis,virtutemquccontrariam,acfui perfequu tioncm ♦ Id etiam quod additur, Nouitequis fis ,adulandoei dixit, vtipfî parceret.Non folum autem dixit Sandus,fed,Ille fandus cum articuliadditione.Siquidem ÔC prophetae fandi funt, fed per partici^ patione.’iblus autem Deus proprie SC natura fandus eft. Ob id ergo dixit,SandLis ille,hoc eft natura dC proprie fandus.

Et increpauit ipfum Jefus dicens:Obmutefee amp;nbsp;exi ab eo.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Increpauit, hoc

cft,os obturauit. Vide auc quod non fnfeeperit Chriftus a daemone te*' ftimonium,gg vera diceret. Primum quidem quia non vult veritas vt fibi afalfitate perhibsatur teftimonium. Deinde docuit nos ne dacnio# nibus vnq credamus,etiam vera dicentibusjquum enim ament men« dacium,fint(^ nobis inimicilTimijnunq vera Ioquuntur,nifi vt ad faU lendum,veritate quafi efea quadam vtantur.

M4rJ 4. X7Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT PRIM VH»

Et quutn di/cerpifjet eum ßgt;iritus irnmun^us,amp;‘ clama/Jêt uoce magna,exiuif ab eo«) Pro difcerpfiflet dicit Lucas,Protecifletin mediumjaddcns quod niliil illi nocuit*Ei fiquidem permifit domin’,vt hominem proqcerct, quo dcmonftratur proijcientis malitia: nocerc autem non permifit, vt ap# pareret expellentis potentia. Clamauit etiam voce magna flagellatus imperio dominico« Non dixit tarnen quid clamauerit eo quod voces nihil fignificantes ædiderit.

Et admiratifunt omne{,àa ut conquirerent inter ßfeJicentestQuid eû hoc.^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;do^

^rina noua bac,quod cum autoritate etiant jjgt;iritibus immundis imperatjü“ obediunt eiC) Qiiideft hoc quod videmus ƒ Dicebant autem etiam nunc Chrifti do;« drinam,vtpote differentem a dodrinafcribarum, aut etiam a doâri* na Iohannis Baptiftæ» Illi fiquidem docebant tantum : Chriftus vero etiam dæmones cum poteftate expellebat. Autoritatis namque eft, Phrapiëpotius Obmutcfceamp; exi. Lucas vero locoeius quoddicitur. Quae dodrina Hebraica ut hçc,dixit,Quod eft hoc verbum ƒ nominans verbum, dodrinam utrbuPre uel 9*^? verbum fit: autdicens Verbum, illud qucd ad dæmonemfa# fa^io ponatur ‘^’•im eft,puta,Obmutefce Ôô exi.Vnde etiam addidit^Quia cumauto quëadmodu d» ritate ac poteftate imperatfpiritibus immundis ôf exeunt*Cum auto telibri exordi quidem, eo quod iuberet : cum poteftate vero,eo quodefficeret, um prtefatifu^^^°^^^^^^.^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. rt c ■ •

Exiuit autem rumor de eo tn totam unai^e regionem Galillt;ete pnitimamt) Didum eft de hoc quarto iuxta Matthäum capite,

T fîatim ^uum exiffet a Synagoga uenit in domum Simonis Andrea cutn lacobo amp;nbsp;jLgt; lobdtînf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qua de caufa eo venerit fuperius didum eft odauo

Socrus autem Simonis decumbebat febricitans,^ ftatim dicüt ei de illatamp;' aaedensere xit earn apprehenfa manu illius,amp;' continuo reUcjuit earn febris,ac mini/irabat i^it.) De his quocp didum eft eodem capite. Vide autem quod Chriftus fg pius ob aliorum fidem confert ahjs fanitatem,quando futurum cft,vt 15 quoquecredat quicuraturjôC non poteft ad îe venire aut propter g* gritudinem,aut propter intempeftiuam aetatê,aut etiam propter igno rantiam. NâôC hic ahj eû deprecati funt ♦ Sufcipiamus igitur ÔC nos Chriftum fiue fermoncm eius, vt febrim affedionum in nobis cxtin* guat,Sufcepto autem beneficio miniftremus ei,airando pauperes.

MdftL25* Quicquid enim,inquit,feciftis vniex hisfratribus meis minimiSjUii«' hi feciftis:miniftremus Ô6hisqui eumimitantur quafi difcipulistpû’» vt Sgt;C illi pro nobis deprecentur,

FA^a autem uejbera ^uum fol occid^ffet,afferebant ad eum omnes mtdehabeniefjw* lt;1 damonijs u€xabantur:amp; uniuerfa ciuitas ad ianuam congregataerat.)

C A P V T TERTIVM, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^.77 Mrd

Ef cMMUif muhoi male habentesuarijs inprmitatibHsiamp; ibemoftia multa eiecitt) Marcus quidem dixit,quod multos curauerit,MattIiæusvero quodo# mnes.Similiter autem ÔC. de dæmonqs dixit Marcus,quod dgmonïa milita eiecitriVIattliæus veto quod fpiritus ciccit, puta omnes, Quid ergo dicimusf Quod Multos ëC Multa,addidft hiccuangelïfta,non cp aliquos prætermiferit dominus quin curauerit ,aut dæmonia aliqua leliqueritjed tantum vt oftendat Marcus, quodmulti fuerint qui fass nati funt,multaque eieda dæmonia* Confidera autem quomodo dg^ moniacum elïè, non coniungat alijs infirmitatibus ,fed hoc per fe po* nat tanquam id quod miferrimum eft.

Et nonßnebat lo^ui démonta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfum no/Jèntt) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prohibebat ipfa de

fe loquijCiamantu ficut dixit Lucas ,ÔC dicentia, Tu es Chriftus fili’ Dei.Loquebantur vero de eo quoniam nouerant ipfum eflè Chriftum, ficut rurfum dixit Lucas« Cognofcebant autem per radiumdiuinita^ £«.4. tis,qui in eos ad modum ignis iaciebatur« Non finebat etiam ea loqut Supra ioJemt propter caufam quam fuperius reddidimus , vbi obmutefcere fccit fpi ritum immundum hominis in fynagqga vexati«

Et fummo mane guum in crepußulo furrexißet,egreUus abijt in defirtum locum, ibique onbät,) In crepufculo,hoceft quum adhuc nox eflettfummum ma;« ne enim crepufculum eft fiue diluculum» Sic enim alibi quocp dixit Io loLntiö. hannes,quod Maria Magdalene vcnit fummo mane, quum adhuc te« nebræ eflènt. Verum Marcusquidem hoc loco dixit, In crepufcuIo:Lu cas vero,Fado die . Non eft autem contradidio; Nam valde mane amp;nbsp;crepufculum eft,5lt; diei principium « Abijt autem in defertum locu, vtnos doceret: quodfi quando admiratfonedignafecerimus , laudem ab hominibus fugiamus: 6ó ab alijs fegregati, Deo qui nobis benefit» num contulit grattas agamus,acdeprecemur vt illud in poftcrum co firmer.Vnde locus defertus orationi conueniês €ft,eo quod diftradios; nem non adterat*

Et profe^uutifunt eum Simon amp;nbsp;qui cum illo erant: amp;nbsp;quum'inuenijjent eum, dicunt ei,Omnes quarunt te.) Marcus quidem ait, Simon, amp;nbsp;qui cum illo e-Tant,prcfequuti inuenerunt eum.Lucas autem,quod turbp.Verifimf le ergo eft, vtrumcp fadum eflè, ÔC primum quidem difcipulos hoc fes» cifle,dcindcveroturbas.EtenimdifcipuIi,vtqui feruentius cum ama bantanticipauerunt,diccntcs de turbis,Omnes quaerunt te, Vide aûc quomodo fcceflio defiderabiliorem eum reddiderat.

Ef ait illiSjEamus in proxima municipia,ut amp;nbsp;ibi pr^edicem^ quia in hoc egrejjùsfûm^) Oppidum vel ciuitas eft,quæ muros habet:pagus autem fiue villa auC vicus,quac mûris carct.'nw^oTroXio' vero quod hie ponitur,vicos figni' ficat maiores,aut oppidula rufticana,que ÔC vici Qc oppida videri poft funttpartim quidem muriscida,partim aût mûris carentia.Abeam’ inqutt in hos etiam vicos ,ftuc ad hate oppidula,vt in illis quoep prædi cem.Lucas verogenus quoep prædicationis addiditdicens, Oportet me annuntiare regnum Dei,quod videlicet appropinquauerit, vtfug «4 credentes regnet,quemadmodum circa principia prçdicationis Chrijs fti in euangelio iuxta Matthæum didumeft« Sed Marcus quidem ha

betEgrcfTirs fum:Lucas vero,MifKis fum« Sedvehftmnecftvtriïm^ diduni futflè,nunc hüc,n5c aiitcm illud* Etqm'a duo quædam erStin Chrifto,quoddicitur,Mtflus fum,intelligitur tâquam homo:quodau* cemjEgreflïis fum,quafi Deus.

Et firaJicabat iti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eorum per tctam GaÏiltfamjamp; ^LtKcnia eijciebat^)

A dodrina tranfibat ad miracula,vt quos non attrahebat fernio,attra heret miraculorum pctcntia,ÓC vtfcrmonem confirmaret. Simuletia figura nobis fuit, vt non folum de vir tute loquamur, verum etiam olt;« peremur.

Et ueuit ad eumleprofusobfecranseut», quigenibus prouolutus, aitilli. SiuispoKf tue nnwdnre.,') De hoc leprofo didum eft Cexto iuxta Matthäum ca pite. Videntur-autem euangeliftæ aliquâtulum circa tempus fanatic# nis huius difcrepare. Alattbcus fiquidcm antequam Petrifocrum cu raretjponitea quædeleprofo funt,Marcus veroÔC Lucas poftea.Ve# rifimile eft autem hos miracuRnn tantum perfcrutatos cflc ÔC deteW pore non magnoperecuraflè/e videlicet non neceifaria; quod ÔC alias ftequenter fecerunt.

lefus autem mifericordia motus, extenta manu teti^iteum,amp;‘ alt illi, Volot Mundare* QjwdiHodtfceffiiconfeftim abeolepra,(^tnundatusefif) SimiKtcrôi de hoc ibibem ditftum eft.

Ef comm/Kitt«! eiJiatim ilium ^mißt, amp;nbsp;ait; Vide nemini quic^ant dixeris , jèd aU, eßende teipfum facerdoti, amp;nbsp;offer pro emundatione tui,guaiu/ßt Mofes in teßimoniumi lis, gt;nbsp;Commtnatus eii'ÔC duobus cxcis , Quærc autem enatratio#

nem dccimi feptimi capitis iuxta Matthçum,in quo de comtninatio# ne didum eft. Emifit veto cum a confpedu fuo,hoc eft amandauit.Dc his autem qug fequuntur data eft interpretatio prçdtdo fexto eapite» llle autem e^ref/us capit pradicare multa, dijßminare uerbum t ita ut ampltusnoit pofßt lefus palam ingredi ciuitatë,fidforis in d(ßrtislociserat:amp; ueniebant undii^ adeu.) Qiium geatus eflê vellet leprofus ,non tulit vt beneficium fîlentio te^ . gerctur,fed prgdicabat multa de Chrifti potcftate,amp; difleminabat ver L r bum -,quod ad eum dixerat Cbriftus,puta,VoIo,Mundare; tanquant fgt;nr4p eß He autoritärem fadum,ftatimcp in opus dedudum . Veniebant auté «ttters vndiqueadChriftum,vtpote famaadomnes percurrente. Dicitenira ou pro fa^o Lucas,quod peruagabaturmagis de illo rumor,hoceft fama:ô^ laboie. ^o«4t«r♦ nbsp;nbsp;nbsp;vincebat cupiditas videndi eum, qui adeo diuulgatus eflèt.

Cap.»*. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£( ingreßus eft iterum Capernaum po/l dies aliquot, J Poft dies,hoceft,

Et flat im congregati funt multi,adeo ut iam non caperent eos,nec ilia loca ftue ta nuam erant.) nbsp;nbsp;nbsp;V bi audiflent quod in domo crat,concurrcrunt putans

tes quod ita facih'us ad eum accederent.Tot autem congregati funt,vc iamneq? loca quæ circa ianuam erant (hoc eft veftibulum domus)ca-perent rcliquos,impletaiamipfa domo.

Et loquutus eß eis uerbum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Videlicet âoûrin^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;'t

p T «fnÎMnt ai eum ferentespara!yticum,qui a ^atuorportabatur^ ö* non pojjent appropinquare illi propter turbam, nudauerunt teRum domus in qua erat, nbsp;nbsp;perfofjo

feSo demiffKnt ^r^bbatum in quo paralyticus iacebat,) nbsp;nbsp;nbsp;Si'mih'a quoque his pofuit

Intuitus autem lefus fidem ip/()rum,ait paralytico,rili irmijja funt tibi peccata tua, ) Didum eft de his decimotertio iuxta Matthacum capite* Eft autem paralyticus fïmiliter qukunep animæ potentias advirtutis opus ha* bet immobiles .Qiiod ft per quatuor euangeliftas a terrenis eleuctur^ demittatur,fiue humilietur coram Chrifto, audiet QC ipfe, Reinifla funt tibi peccata tua.

Erowt autem quidam /cribarum ibi fedentes^ tfsquot; cogitantes in cordibus fuis,Qiùd hic ita wuitur blalphemias.'' Quis poteR remittere peccata pTitter unum.nempe Dexm/) Di* «^iimeft de his ibidem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Et üatim ubi cognouijjèt lefus J^iritu fuo, quod ita cogitarent intra /emetipßs, dixit fis») Spiritum vocat hic diuinitatem; tanquam Deus enim co^noi^ uitcogitationes eorum,

Vt quid hæc cogitatis in cordibus uefirisf Q^d eft facilius dicere paralytica, Remi/Jà funt tibi peccata tuatan dicere,Surge ac toile grabbatum ambula.^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Simili ter SC

Vt 4Mtem feiatis quad flius hominis habeat poteftatem remittendi in terra peccata : di»’ citparal^ticoîTiti dico. Surge ac tellegrabbatum tuum,(!^ abi in domum tuami) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et

Et conf ftim furrexit,ac fublato grabbato exiuit coram omnibus, adeo ut Ruperent o * «„«,0* gloriftcarent Deum,dicentes, Nunquam ftc uidimus. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et hæc ibidem

explanata funt, Nunquam autem fie vidimus , videlicet ab alio, qui admiranda operarctur.

Et egreftlis eft iterum ad mare,omnisq} turba ueniebat adeum,acdocebat eos»quot;) Egrefluseftfugiensplaufumde miraculo,0^ cupiens a turba fepararft

T prateriens wHit Le«j filium Alph^ti fedentem ad tclonium, lt;1^ ait ei, Sequere me^.

quumf^exiftet/equutus eft cKw.) Leui hie eft Matthæus: erat e-nim binominis, de quo particularius didum eft decimoquarto capite euangelq fecundum Matthæum,Videautem quomodo eos quidigni funteh'g3t,quafi[ Margaritas in lutoiacentes.

EtfaRum eft dum accumberet in domo tUius, multi quoque publicani amp;nbsp;peccatores gt;”uldifcumbebant cum left amp;nbsp;diftipuliseiust erant enim multi, fequuti fuerant eum^) Etiam de his omnibus in eocapite require.

Et fcribce ac pharifai uidentes eum cum publicanis amp;nbsp;peccatoribus edentem , dicebant diftifuft eiust Q^id nam eft quod cum publicanis amp;nbsp;peccatoribus edit ac bibitf Q«o audito ill»,Non opus habent qui ualent medico,fed qui male habent, Nott ueni ad uocandu uflosjedpeccatores adpcenitentiam^) Etiam hæc in eo capite declarata funt, a a Reprehen

Reprehendebant autcm Chriftum , quafi nihil difcriminis facientcm inter fandiim S)C eum quiiiixta legem prophanus habebatur,nô agno fcentes quod fupra legis confuetudinem pracftaret humanitatis grass tiam.Lex fiquidem prauum eijciebat:Chriftus veroimmutabat.Ofte dit ergo quod non quafi iudex, fed quafi medicus adueneritjdeo etiâ cuminfirmis verfabamr.

Et erant difdpuli Iohannis dj“ pharißeorum ieiunantes:amp;iteninnt,dKuntijue eitQ^af re difcipuli Iohannis pharißeorum ieiunant^tui autem difcipuli non ieiunant^ Et ait ilhsle fust î^um pojfuntßlij Jpcnfiquam diucumeiseß ß’onfusietunare: Quanto tempore fecum habent Jfonfum, non pojjùnt leiunare: uenient autem dies dum auferetur ab eisJjgt;onfus, tunc ieiuntdsunt in Ulis diebus,} Etiam de his inuenies fupradido capite.

Et nemo commißuram ueflimenti rudis affuit ue^imento ueteritalioijuin äußert ßtpple^ mentum eius nouum a ueteri,amp; peiorJci/Jura fit.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et hæc quoque parabola

eodem capite declarata eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

I^ullus pr^eterea mittituinum nouum in utres ueteres,alio^ui rumpit uinum nouu utrcSj uinum ^unditur,^ utres pereunttfid uinum nouum in utresnouos mittendum efi,)

Etfa^lum eflguum tranfiret fabbathis per fe^etes,cceperunt difcipuli eins inter amlu landitm uellere figt;icas-i',(^ dixerunt ei phariftfitEccecurfaciunt fabbathis ftod nonliced) Qitgre de his circa fine vicefimi capitis ineuangcliofecundS Alatth«

■*' Qdf ppft operationem in immobilitate ammi conliituti lunt,firmones decerput ab his ^ult;e faSiaf mtßis^i pie alunturtSabbathum enim ad otium fa^um^ immobilitatis animifignit efi^quemadmodum dies pracedentes^^operationis,propt er laborem»

Et tfit illis, 'Nu^uam legiflis quidfecerit I)auid quum in nece/fitate fuit, amp;nbsp;efiirijt ipfi qui cum eo erant,quomodo ingrejfus eR domum Dei fub Abiathar f /ummo facerdote,^ panes propofitionis comed!t,quos non licebat edere nifi/acerdotibustamp;‘ dedit etiam his qui fe* cum erantf) Hane quoep hiftoriara eo loco quçre. Iftum autem Ab* iQthar Regum hiftoriaAchimelechvocatJiber autem Pfalmonim A* bimelech. Manifeftum ergo eft quod binominis fucrit,vtrocp modp ap pellatus AchimeIechveIAbimcIcch,quemadmodum fiC alq Hebrp. Cognomen vero Abiathar habuit a progenitoribus dedudum.Ideofi lius quoqt eius fimiliter Abiathar vocatus eft,

■t A biathar fie princeps facerdotum dicitur: Regum autem hfioria A chimelech facet' dotemfuijfe tradit, Verifimile ergo e/l A biathar requieui/fie quum Dauid in domum Dei ingt;gt; gre/fus eß,uel propter jummi facerdoti) precfiantiam,uel ob im^cilHtatem pra ßneSute* A^ chimelech uero tunc ea qua diuini cultus erant exercuijfetaut quod alijs facerdotibuspteefian“ tior e/fit,aut quod fua jorte Ulis diebus curam haberet.

Dixitq; eis, Sabbathum propter hominem fa^um eR, non homo propter febbatbum» gt;nbsp;Itaque dominus e^filius hominisetiam fabbathi,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etiam hacc in diefiocspitc

ET rurfitm ingrefius efl fynagogamjd^ erat ibi homo manum habens arldam, obfff uabant eum,an fabbathis fanaturus effet ip/um,ut accifarent eum ♦ ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diduffl^

Ef 4!( bowirti arefa^itit mannn habend: Sur^e in mediuifitdicit^ illis, Lieet f tbbathis lenefacere aM malefaceretanimamferujre an oedderei lilt nero tacebant.) Horuni interpretatie data eft praedido capite. Animam aiitem dieft mine ho=« minetn,a parte totiim intelligensjnterrogatenfm an hominem lice* at a morte feruarc,an occidere,

circumj^xi/jet eos cum ira,contriilatus fuper duridacordif ip[brum,didt ho nint,£xtende manum luam.Ex extendiCac reiiituta eft manus eiusfina ut altera^ hmhxcfimiliter didJo loco explanata uint«

pharifteijjhdm una cum Herodianu confultarunt aduerfùs eum , ut ipfim ferdereti^ lefui (eceftlt cum dijctpulif fuis ad mare,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prxteres. etiam haec.

Et multitudo ma^na felt;jU‘4ta e/i eii a Galilxajamp;' ab luJxa, nbsp;nbsp;nbsp;ab lerofolymis, amp;nbsp;ab

trans lordjnemj^ ijui circa Tyrum ac Sidonem habitabant kominum mulntudo fMw audt/fent faciebat,uenerunt ad eum.) Trans lordanem ,id eft qui habitabant vitra lordanem.Sequiifi funt autem; hi quidcm Ian guides deferentes.’illi verovt ipfi falutem confequerentur, aut miracu laviderent.Necfoli Hebrçi, verum etiam alienigenac [dumai,Tyrq, 0^ Sidontj. Alienigenç ergo veniebant adeum,cognati vero ludaei ad fe venientem magis perfequebantur*

' Ef dixit difcipulis fuiSjUt nouicula fibi de/eruiret propta turbam ne ipfum pramerent: WKÎfos enim fanauerat,tta ut irruerent ad ipCum^ijuo eum längerem ^uottjuot inftrmabamur,) Vt fibi dcreruiret,ad afeendendum in illam,necum turbarent.

Spiritus quotj; immundi uifo ipfo procidebat illi,clamabant^ dicemes,Tu es filius Dei, £t multnm comminabaiur eis,ne je manifeiium facerent,) Quum diuinam ci* potentiamcognouifl'ent dçmoncs,procidebant acprædicabant cum ef-fe Dei filium; illud quidcm,imperium ilhus manifeftando.’hoc autem, ne fe torqueret dcprccando.Silentium ergo illis imponebat.ne fe mani feftum facerent,ludæorum inuidiam acccndentes.Quçreaiuê in prin cipioprimicapiris,quarcimmundofpiritui fit inrcrminatus,0C ali* S«£r4«i^ as inucnies caufas: fed Qi. vicefimocapite iuxta xVlatthæum intermi« natiis eft iufbis,ncfe manifeftum faccrent;quacre ibi quoque cnarra* tioncin,

T4 T aftendit i« wonfem, aduocat ^uos ipfe uoluit uenerumgue ad eum, amp;nbsp;fedt duo^ «Lgt; dffiw Kt ejfnt Jecum^t^f ut mitteret eos ad pradicandumjUtque haberent pcteiiate cu randtagritudines,amp; ei^iciendi d^monia.) Lucas autem dicit, quodexiuit I^^'**^* in montem adorandumtôC cratpernoeftans inoratione Dei Quumcç faeftus effet dies aduocauit difcipulos fuos, Qi clegit duodecim ex cis, quos Qi Apoftolos nominauit, Qi exters ♦ Pernodabat enim in ora« hone ad Deum*inftruensnos,vt fi quando aliquem elcduri fumus jn orationcpernodemus,quo is qui dignus eft innotefcatjnecommuni* cemus peccatisalienis.Elegit autem ex omnibus credentibusin ipfum quos voluit, puta digniores.Elegit item Qi ludam ifearioten , vt qui tunc bonus eratfoftendens febonum rccipcrc, donee malus cft iciatur.

Ee quanqiiam pr.tcognofcat quod futurum eft, non tarnen ob futura prauitatem eum abtjeit,qui nunc bonuseft,fed propter virtutem prg*

fentem,fiW famiKafcmfadtfllum ctiam qui malus futurus eft*Pote* ftatê vero intelligit virtutem curandarû çgritudinQ,eqciendorô^ dx* monô. Deinde propter falfos apoftolos,noîaquocpponit Apoftolorû^ Et impofuit Simotti nome Petrus^') nbsp;nbsp;nbsp;Atqui in euangelio iuxca lohannc

difeimus,^ qn prima frater cius Andreas duxitillöad fefum, intuit’ eu Ie fus dixit. Tu es Simon filius Iona,tu vocaberis Cephas, quode, ti quis interpretetur,Petrus.Verifimile eftergo tune dixlfle, vocan* dum eile Petrum,nücautem vocareeum Petrum. QirxreaQtdecimo^

nono capiteiuxta Matthçû expofitionê enumerationis nomjnû duo* dccim ApoftoIorum,ÔC omniafuoinuenics ordine.

Et lacobnm ZebeeLâ aclohitnnemfratrem lacobi.) A communi cognotnê afcifciturJSC propter cos quifequuntur hoc affumitur.

Nï *' 3 'S tc- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et impo/ùit illis nomina Boanerges,quoJ e/l ßli} tonitruü',) nbsp;nbsp;nbsp;Sicut filius ini^*

neßlios fonat ta.tis didt qiniqinis filius perditionis,perdit’.‘6C filius pads,pa Hebrifis, amp;nbsp;cificus .Ita quotç fiIff tonitrui qui tenant: tanq tonitruS enim de cœlo 'ö’^^regeito auditû,hi diuina tonarût dogmata.Tacob’ qdê finelcriptura, fohanes nttrnü aut fre- vcro fcribêdo.BoanergesaStHebraicfi nomê ê,quêadmoda ódCephas» mùu Potins ta Et Antirea 'ist Philipps amp;nbsp;Bartholomau ay Matthieu ü' Thoma lacobS Alphai me legëdu eR, ß’HH r!^ ThadtLeu nbsp;nbsp;Simone CanameS amp;nbsp;luda Jfcarioten qui amp;nbsp;prodiJit illS,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D®

ienaia reges, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et ueniunt in Jomum, ac rurf ns conuenit turba^ ita ut ip/i ne^ panem manducare pof'.

ac fonat flios nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et quum au(li/Jent,qui ad illum atttnebani,exierunt ut tenerent eumA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quunl

tKffjHltxf- audiflentdomeftici cius multam conuenircturb3[,cxierat vt^ cobiblt; Potf/I ergo di rent,ac prohibèrent ne ampli’ fanarext.JFortalGs aut erant hi fratres ffio «ÎTöp,eM ex. Iofeph,aut alias cognati.

referri ad lef1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dkebant e„im,I« excejjum uerfus efi.) Dicebant quidam inuidi,qtïod

O' adturbam: defiperet,quiafetotû ad dandas fanitates tradiderat: humanitate du* nome enim centes furore,Ô6 mifericordiâfacientes crimen. Et vere hi infanietaf* tur^ amp;1C ergo intelligitur hic fermo,qgt; exierunt fui,vc ^jhiberêt eû.AIjq vero ßSnifcat, qug funt aliter interprétant,qgt; exicrût fui vt tenerêt eû ne d/fec* etiam mafculia derct.’dicebât eni quid2,qgt; excefliiret fiuedilceflific-r a fè ^pter rurbâ , cl,Exicrût vt tenerêt eû fiue adiuuarêt.'dicebât enim qgt; exceffîffet fi* Verbs (juidè uediflôlutus eflèt a vigorc corporis præ nimio labore.

* I' ^’*5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scriba etiam qui a lerofoîymisdefcenderant^dicebantiBeel^ebul habet^^quot; per prrncifê

catfinaxcejfs deemoniorum eijcit deemonia.) Hoc ôt pharifari dicebantvicefimofccêdo uerjusesîjuelj iuxta Matthäum capitetfi^ibi quaere expolîtioncm.

Quibus ad je uocatis dictbat illis in parabolisA Incxêplisamp;fimilitudinib’» jus e:uel,excef nbsp;nbsp;nbsp;■Quomodo poteß foianasfatanaei^cere!’) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didn c de his codé capitc.

Kf ƒ regnum contra feipfumfuerit diuifum,Kon potefl flare regnu iHud: Cji àomus t# irafeipfam fueritdiurfa,non petefl domus iila.flareA Etiâ de hisibidê difputatu

Et fl fatanas in fiipfum injùrrexit (^diutßts eÄ,no» pote/l ftare/edflnem habet’) Qgxre etiam de his prçdidorapite»

Nemo pote/i uafa fortiSjingrejJùs domum illius diripere,n!ß prius fortem Ilgauerit, De his qui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diripiet.) Hçc quotp ibidé intègre dcclarata funt.

A me dico uobis,CunSbfpeccataßlijs hetninu remittëfur, CZ Uafphemûe ^uilus blafße mauerottf

^nw; ^Mcun^iMtemlgt;lafphemiiuritco»traJ}gt;iritHtnfan£{iMtfiutt1)aMit remi/pottem tnitternuntifidreus(ritaterniiudicif.) tïacc practcrca optfmam ibi nacfla V' funt fntcrprætatfonem.In acternum,hoceft Nunquam.Iudicium ve« ro dixit nunc condênationê«Ddndeaddit etiâ quare prçdida dixerit.

Qmiii dicebant,Spiritutn immundum habet^) Dicebant hoc,affirinan« tes ,quod Bcelzebul haberet.

Et «enÎKWt mâter etus amp;nbsp;fratreSf amp;nbsp;forif fi4ntes mi/èritnt id ilium ^i euocarent eum, fedebit turbi circa eum î dixerunt autem ipß, Ecee mater tua ((ffraires tui ^fororesque tuafons^Hierum te.} Quatre de his circa finemvicefimitertij capitis fecundum Matthäum.

Et reßodit eis dicenst eH mater mea^ sÿquot; ^i fûnt fratres meif Q^utn^ circumgt;f /^^‘IJèt in circuitu circumfedentes,ait,£cce mater meaO“ fratres mei.Q^icu^ue enimfeceii rit MluntatemDei,hic frater meus ü’/'orormea if mater efi.f) Rurfumfanc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Hlt;ec autem dixit non abifciens omnino matrem if fratres, ßd ofiendens quod omni tognationi corporali pr^poni debet animlt;e familiaritas*

Et iterum capit docere circa maretif con^egata eft adeum tttrba multa, ita ut confee Cap«iii fa naui federet in naui») Ibi etiam de nis quatre.Sedit autemîvolens ita omnes in confpcdu habere,nullumcp poft tergum: QC i mari pifeabat eos qui in terra erant«

Omnißue lurba circa mare in terra erat«) Hoc eft, ftabant in littore, ficut dixit Matthæus.

Et docelat eos in parabolis'midta.y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didum eft de bis parabolis vicea

(ïmoquarto capitc iuxta Matthacum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;WU»«

Et dicfBat fit in doHrina fua, Audite.) Siuc, Animaduertitc» CAPVT NONVM DE SEMINE

Ip* CCEexi«it ^i feminat adfeminandutif fabîu efi du ßminaret,aliud quid? ceetdit fe^

«5 Mia,«eneruti uolucres cctli ©“comederMt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aliwd a«t cccidit ftper^trofamter^

r5, «l)i wo baktat tnuuä terratif ftatim exort« è,eo terrlt;t altitudiw no habebatt orio awte fole,ießu affeSlu efltif eo now baberet radice,exarKit.Et aliud cecidit in]binas,amp; fuca creuerutfj^int ac fuffocauerut illudtet fruH« nodedit.Et aliud cecidit in terra bona,fruÉlui}; Hatat emerwnte at^ crefcentëtif affetebat «num triginta,alter«w fexaginta,tertium «ero ci iKm.) De his oibus dido cipite ad verba fingula diximus.

Et dicfbatjQ^i babet awet ad audiendum audiat.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiii habet aures in*

Quum autem folus effet, interrogauerMnt e«m ^«i circa ipjkm erant cxmduodeciw parabolam.) Qtii circa ipfum erantgt;hoc eft feptuagtnta difeipuli .In* terrogabaftt autem de parabola,qux videlicet effet hgc parabola, ficut fcripfit Lucas.

Et dicebat eit,Vobii datum ejl nojjc m^jlerium re^ni Dei.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didum eft de

Ill« autem quiforit funtdnoarabol« omnia fiunt.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Foris eflè dicit eos

quifunt extra (idem in ipVum.In parabolis vero Hunt omnia,quae vi* delicetaddodrinam pertinent.

quot;Vt vtdcntés vidcStjfcduphcatto eo quod ê,Vt vfdeat.SimiKter il lud,Audiences audiant,hoc e,Audi'ant.Diat ergo:Vt videat quidem dodrinä,tanq atteti ad eâ:Nôcernât aßt eâ,vtpote parabolç obfcurûa te conteûâ^eo q» cognitive et’ indigni eflènt,quafi immedicabiles .HjC itê manifeftat etiâ id quod fequitur*In dido aßt fecundß Matth^ß ca« pite,alia ponitur refpôfio.ôC verifimile ê vtrßcp didß fuifle a Chrifto.

Ne quaäo conuertatur,et remittatur eii peccata ) Didß ê de hoc,loco fupradido, Ef lt;Hf eiSjliefcitis hanc forabolamCtljf ijuomoJo oes parabolas cognojcetis^) nbsp;nbsp;Oês pa^

rabolas,quasfcilicetin proceflii didurus erat,Si hanc nefc it is, quo mo do il las cognofcetis/Hoc aßt dixit,quo attentiores cos redderet,ipfos* excitaret«Deinde interpretatur didam parabolam*

Vbi Jeminatur uerbumi^' ^uum audierint^confefiim uenit fatanas, aufert uerbiM ^uoJ feminatum efi in cordibus eorum^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vbi femtnatur verbum, hoc eft in

Et hi Juntßmliter^i fuper petrofam terram feminantur^qui ^m audierint uerbumßa tim cum gaudiojùfcipiunt illud,amp; non habent radicem in feipßsßd temporar ij ßnt^ Deiwe fiHd ofßiFlione aut perfequutione propter uerbum^repente offenduntur*) JDi dun» eftde his dido capite.

Et hi funt qui in /pinas feminantur^qui audierut uerbu:amp; follicitudines feculi hulus, /ut ' deceptio diuitiarum, caterarumq; rerum cupiditates, iniroeuntes fu/focant uerbum tij infrua üuofum ejficitur,} Similiter quoqß de his didum cft.

Hj preeterea funt qui in terram bonam feminati funt^ qui uerbum audiunt ac recipiuntt fruRumq; afferunt/octrigintap/iud fexaginra,illud uerocentu,) nbsp;nbsp;nbsp;Didß eft de his»

Et diiebat Ulis t lucernauenit ut fubrer modium ponatur^aut fubter le^utquot; f^onne ut fuper candelabrum ponaturf) nbsp;nbsp;nbsp;Vcnit,hoc c adducit,affert. Didß c aSt de

■ No« eft enim quiequam occultum,quod non manifefieturtneq^fuitfecretum, fedutin propatulum ueniat.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Neep fuit inquit fecretura, vt omnino fe#

cretum eflet,fcd vC quandoc^ in propatulum veniat. de hoc autera di^ dum eft dccimonono capite fccundum Matthacum.

Si qs habet auresad audiendu audiat.) Superius de hoc tradatumeft» Et dicebat eistVidete quid audiatis. Videte,hoc eft Attendite. Q^a menfura metimini,mettetur uobis.) Qjiia menfura metimini atten tionem,in eademmetietur vobis in cognitione,hoc eft, qtum intulcri# tis attentionis,tantumconferetur vobis cognitionis.

Et addeturuobisqui auditis,) Neefoiß p hanc mefurä,vcrß etiâ ampli’* C^cunqi enim habuerit dabitur eitamp;qui non habet,etiam quod habet auferetur ab eoj Qiiicuncp habuerit attentionem dabitur ei cognitio:06 qui nô habet, fernen cognitionis auferetur ab eo.Quemadmodumenim ftudiumair get tale fernen,ita fegnitics corrumpit.In euangelio aßt feaindß Mat thæum haec alio modo dida funt,amp; iuxta aliumintelledum.

Et dicebat. Sic efl regnum Dej, quemadmodum /i iaciat homo fernen in terram ac dera miattamp; ille excitetur noHe ac die: ftges autem germinet frgatq^ in altum dum nefit die.) Regnum nunc Dei feipfum appellat,tanquäm regem Qi. Deum.Sinif liter

liter ó(f hominem fc vocat,vtpotc incarnatum,Semcn autem euangeli capræcepta.Terram verohomines terrenos,attamenbonos; nam de foils his lit hicfermo.Somnum quoque requiem. Excitatur ergo; no de quidem,dum permittit induci têtationcs,quæ nos ad gratum Deo obfequium prouocant.Nox enim tentationes funt propterobfcurita« tem triftitiae. Die vcro,dum per vtiliora confolatur,quç nos ad virtu« tem exacuunt;Nam hec diem fignificant,propter jlluminationem lac* titig. Germinare vero fegetem,ÓC in al turn Rirgere dixit, dum igno«» rat is qui feminauit;fpontaneum opus manifeftansgerminationis at« (5 crementi ; quodcp iuxta voluntatem amp;nbsp;non iuxta neeeffitatem ger« minat ac crefcit;amp; hoc manifeftum eft ex his qug fequuntur.

Vitro enim tern fru^ißcat primum htrbam,deinde jßieam, exinde plenum injßicafru mentum.) Herbam quidem germinâc, qui virtutis principium ae« monftrantes,ad certamina funt adhucdelicati.Spicam vero, qui in bo no progreflijôô ad fufFerendas contumciias duriores effedi funt : fpi« cafiquideminternodqs diftinguitur,SC reda in altumerigitur.PIenû autem frumentum,qui perfedam virtutem frudificant,

Quumauiem produi^usfueritfru^us,ftatim mittitfulcemj^uoniam adefl meffîs.) Qiium produdus fuerit,fiue quum maturuerit.’iioc eft,vbi omnesqui frudum funtalIaturifrudificauerint.Falcem vero dicit verbum,quo mundiimperabit confummationem.Meftîs autem colledio iuftorum eft;hi enim frudusfunt euangelicac fegetis.

Et dice but,Cui a/Jimilubimus regnum Deif aut ^ua comparatione conferemw illudf) Confcremusjhoc eft exemple manifeftabimus ♦

Eftßeutgrunumßnupis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quaere autem totiushuius parabolg ex« Matthä

Qupd dum ftminutumfuerit in terra,minus eft omnibus feminibus quiCßint in tetra;

O' feminatumfuerit, exurgit,ßt^ maius omnibus oleribus, facit ramos ma^nos, ita ut poßmtfub umbra illius aues cceli nidifware.) Tertio loco parabola hanc inuenies inter parabolas didi vicefimiquarti,capitis.

Prout digni erant 6^ apti ad audiendum.Didumeft autem dehoepre-didocapitecirca finem parabolarum.

Sine paratoh uero non lo^uebatur eistfeorßm autem dßipulis explanabat omnia.) Ibidem omnia hæc declarata funt.

Et ait eis in die Ulo ^uum fa^a ejjèt ueßgt;era, Tranfeamus in ulteriorem ripam . Et di.» ' mißa turba aßumunt eum ut erat in nauigio. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V t erat,hoc eft ft'cut fedebat in

naingio.ineoenim,ficut didumeft,fedensdocebat.Quod autem dici« tur,In die illo,perinde eft ac fi dixilTetjIn vno dierum, ficut habet Lu« castnecß enim illum innuit in quo dixit parabolas , fed alium quo fa-da funt ea quæ dicentur, ficut etiam in principio tertijeapitis iuxta Matthgum fignificauimus.

Sed O' alice nauicula erant cu illo.) Cû illo puta nauigio (nâ ss-Ào'op qd* nauimfiue nauigium fignificat, Grgeis neutrum eft) Addidit autem de alijs,non abfq? caufa, fed vt oftendat quod fua difpofitione folu hoc nauigium periculumfufh'nucric. •

Et ortfw procella uenti magnatßuElufque in nauim irruebant, ita ut iam impleretur^) Didum eft de hoc capitc,aecimo iuxta Matthæum.

ET erat ipfe in puppt fuper ceruicaldormiens,amp;‘ excitant eum,dicutqi ilUtPr^ceptor tiS e/Ififci curtt quodperimusf Etexcitatus increpauit uentum, dixitque marit Tace,obmu tefce.Et faBa eft tranquillitas magna.) Didum eft ibidem de his omnibus.

Ef dixit eistQ^id ita timidi eftist^ Yt quid ita timetis .'’quum me volt; bifeum habeatis ,qui poftîim de morte feruare,amp; omnia poflum.

Ef timuerunt timoré magno,dicebantq; adft inuicem,Q^s nam eft kid'quia lt;1^ uentus Ûquot; mare obediunt ei. ) nbsp;nbsp;Etiam de his ibi didlum eft,

Ef Ketierwwt traieEfo mari in regionem Gadarenorum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didlum eft de his

occurrit de monumentis homo in J}gt;iritn immnndof ^i do mieifittm habehatin monumentis.) Ibi etïam hçcqiiære.

Et ne^ue catenis [loterat eum ^ui/^uam Ugare, eo ^uod frequenter carenis amp;nbsp;compedilui li gatuSydifcerpferat catenas, compedes comminuerat, nullusque eum poteratdomare,^ flt;n per die ac no^e in mcntibus in monumentistrat damans, concidens feipßm laptdibus. Quum uidiffet autem lefum eminus, occurrit adorauit eum. ) CUra funt hacC óC manikRa.

Ef damans uoce magna dixit,Q^id tibi rei mecum e/l left f li Deiexcelfi^ Qugre in dido loco.

Alt;{i«ro te per Deum ne me torqueas.) Sane hoc quolt;ç Iicebit vt inde cognoicas»

Dicebat enim ipfitExi ffiritm immunde ab homine. ) Multis dgmonib’ imperat qtiafi vnus eflèt,propter imbecilhtatem ipforum.

Ef interrogabat eumt Quod tibi nomen e/i ƒ Rejfonditq- dicenstLegio mihi nemen eü^quia multi Jumus.) Hominem quidem interrogabatjied penienit quafftioad multitudinemdæmonum, qui in ipfo étant .‘ideoqucque refpondit multitudoillorum. Legio autem propter multitudinei» di lt;Si funt. Proprie enim legio militum agmen cft. Interrogabat vcro,vC cognofcerent qui præfentes erant,quod multorum djmonum habita«* culum erat vnus homo.

Et deprecabatur eum multum,ne fè emitteret extra regionem.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lircas ''^tro

dixit,quodetiam deprecabatur eu neiuberetipfis, vt in abyfîùm irêt. Verifimile eft autem quod fiC hoc dC illud deprecabatur.

Erdflt;f«few iuxta montemgrex magnus porcorumpaJcenSfiit“ deprecabantureum oa tnnes dxmoneSjdicentestMitte «0$ in porcos, ut in eos inffrediamur,amp;‘ cofefiim permijit eis le/us. QMtmq; exijfent J}gt;iritus immundi, ingreffi funt in porcos, amp;nbsp;impetum fecit grex per praceps in mare.Erant autem circiter bis mille,amp; fujfocati funt in mari. ) De his par ticulartus didiim eft pracdidlo capite duodecimo.

Qui uero piCcebunt porcos fu^ernnt,amp;‘annuntioHcrunt in ciuitatem ac itt li^ostexie^ runt^îieutuiderettt (jutd effet ^uod acciJerat,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Similiter gc de his dirtum eft.

Et uen-utJt id lefum, uidentijMe illu/n ^ui i dtt/nonio uexibitur f edente»» ac uefiiturn^ fimlt;i- mente,eun in^u{m,iiui hibuent IegioHent:amp; timuerunt,) Lucas autem di-» xitetiam vbi inuenerunt cum fedentem,puta ad pcdes lefu.

N-t?T4!)4„f iutem eis qui uiderint,qu!)modo icddent (Umoniico,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiomodo

Caperuntq;eumdepreciri,utdifcederetafinibuseorumt) Similiter gCdc his docet capitulum illud»

Qw/mque afcendiffètmuim, depreabitur eum is, qui idcemonio uexitus fuentut * effet cum eo,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gratus,fimul SC dacmoncs timens ,ne fine illo inuen«

leffus mttem non dimifît eum, fèd ait illi, A bi in domû tuam id tuos, amp;nbsp;annan tia illis quanta tibi dominus fectrit,ac mifertusfît tui,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dimifit eum,abielt;flo fane ab

cohuiufmodi timoré, quod non aiiderent ad cum dæmones accede re. Si vt illos qui erant in domo Si patria fua doccret miraculum . Non dixit autem, Quanta tibi fecerim,fed. Quanta tibi dominus fecerit: patri miraculum adfcribens.’acdocens nos , vtegregia virtutum ope* raDeo attribua mus ♦

Et âbiit,cespitque pradicare in decapoli, quanta feciffêt illi lefùs, omnefque miraban' tur,) Chriltus modeftiç caufa patri miraculum attribuebat; qui au tcmcuratus fuerat,quum gratus eflèt,Chrifto adfcribebat.

Vumque lefùs naui trdieclffet rurfîts in ulteriorem ripam, congregata efi ad eum lur

ac uifo eo procidit ad pedes eius, nbsp;nbsp;nbsp;deprecabatur eum multum dicens ; Ftliola mea in extrem

mis efî) De hocdifputauimus decimoquinto capitc euangelrj fecun* Matth, f dum Matthçum.In extremis eft,hocçft nouiiïîmum exhalat fpiritû.

Vt «enienj imponeretilli manus,quoferuaretur ac uiueret,) Per hyperba* ton cftordo verborum; quod videlicet deprecabatur eum multum, vc vcniens , imponeretilli manus. Si caetera : Deinde addatur quod in medio cR.

Etabijtcumeo:fîquebaturq;eummultitudomagna,amp;'comprimebant eum,) Colt; ardabant cum,Ait Lucas ,fiue impellebant,

T muller quadam quceßuxum patiebaturfanguinis ab annis duodecim, multaque paffa

er« a compluribus medias,amp; omnia ßia confumpfîrat/iec quicquam adiuta fuerat,fîd wag« iti Hetenw ueneratt quam audiffet de lef t,uenit in turba a tergo, tetigitq; uefiimentum eius.) Caput hoc manif^ius propofuit Lucas;quaereergo apudeu I^*^*®* enarrationem vicefimofexto capite.

fMWjSi uelueflimentaeius tetigero,faluaero.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JDjcflum eft de hoe

Ef continuo [iccatus e/l fons fanguini$ eius : /enßt^ue corpore quotî ftnata t/Jêt al eo fJa^ello.) Cognouinn corpore, quod ex quo lam non fluerent gut^ tæ fanguinis,fanata eflèt. Flagellum vero infirmitatem nominauit,v£ quæ ipfam tum Iabore,tum pudore flagellauerac.

Statifnque Jefuiciuum inßmetipßcognouißetuirtutem ^uce a feß egre/Ja erat, cona uerßus in turlj dixit : Qias meatetigit ueflimentaf Lt itcebant ei dißipuli eiusi Vides turbam te comprimente//t,amp;' diets,Q^is me tetigitf Circumßiciebatque ut earn uideret ,qute hoefe^ cerat.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiam deins in expoUtione vicefimifexti capitis e#

MulitT auiem timens ac tremens,^uum uidijjet ^uod in ß contigerat Î uenit tidof rauiteumtdixitqueet omnfm ueritarem.lpßuero ait,Tiliaßdes tua teferuauittVadein pace) Hiccquocp omnia declarata funt in prçdiëîo vicefimofexto capite«

Er efloßinaaßagello tuo.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Neep Matthçus,nccp Lucas hoc addi««

derunt;necmirum.Siquidem didum eft, quodea quæ neceflaria non étant,quidam euangeliftæ praetermittebant breuiiatis gratiaîquidam vero etiam h^c adferibebantdiligentiae caufa. Vcrifimile quoqueeft eos miraculorum quidem meminifle,non autem omnium verboró.

Adhuc eo loijuente ueniunt ab archifynagogo dicentes : ïilia tua defunbia eft t ^uid adbuc uexas magiftrum^ nbsp;nbsp;nbsp;Veniunt a principe fynagogç, hoc eft a domo

ipfius. Vexas autem,hoccftmoIeftas,turbas.Domefticicnim prind pis fynagog£,quum imperfedam in Chriftum fidem haberent, fufpic» bâfur quodomnem certe çgritudinem fanare poftet, motruum autem fufcitare non poftet. Nondum enim fadum ab co huiufmodi miracu* lum videra nt ;ideoque dicebant,FiIia tua mortua eft,quid adhuc vexas inagiftrum,quumeam non poflit fufcitare/

lefus autem protinus auditofermone qui dicebatur,ait orchifynagogotMe timedsjolunt crede.) Cognito quod archifynagogus circa fidem dubitaret,vtpo^ te fermonibus illorum fedudus; confortât eum, ac refouet fideiiUius imbecillitatem.

Er non permißt quenquamßßqui^niß Petrum üquot; lacobum ac lobannemfratrem cobiA Solos nos inter alios difcipulos coaftumpfit, quafi cateris prçftantiores . Nam amp;nbsp;in faa tranffiguratione folos hos fpedatores lecum alTumpfit.Qugreetiam trigefimoquarto capite eu angel

Matthttr* Matthgum caufas ob quas iftos prgponeret:ô^ præter illas eiiâpïæ* ferebat eos ,vt amp;nbsp;cgteri tales cfFici conarentur.

Er uenit in domu archifynagogi,uidetque tumultum ac fientes,multumque eiulantes. ) Tibicincs luduofum cantum pulfabant, (quihicdicitureiularus proprie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft perpetuo fonitu ftrepere ac tinnire : fono fonum

excipicnte,qucmadmodû fit in lebetibus) de his diximus dcciinoftxto Matih.9. iuxta Matthæum capite’.

Et ingrefius ait illis,Qtàd tumultuamini ac plangitis fquot; Puella non efl mortua ßd dora . mitt'} Primum quidem hoc dixit triftitiam eorum confoIando.Le* indeetiam quod illis quidem mortua erat, fibi autem dormiebat: iHi nam(^ fufcitare cam non poterant,ipfe vero perfacile.Tribuens ptæ* tereacon

tereaconfidentjam,quod mortem quafî fomnum abigcrct,vtpotemor tû acvitæ dominus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

Et irriJebant eum,) Quafî dormirediccntem illam quæ mortua erat,fcientes quodmortuaeffet,ficutdicit Lucas, Voluit autê ôd ipfe irrideri, vt ÔC tibicines ÔC qui irrififlent, alia«^ fimilia, dcmonftratio fierët manifefta, quod mortua fuifïèt pucIIa.Nec poflèt dicere quifquâ poftmodum,quod mortua non fuerit. Nam propter hoc quoc^ immo-ratus cftcirca miraculum fadum in muliere quç fanguinis fluxum pa tiebatur;vt manifefte puellamoreretur,ô^ tibicines infcrrentur.’cacte^ rai^ fuo fièrent ordine ♦

Et eieffii omnibm aj]îtgt;»it patrem ffUellteM mitrem, tjui lecum erint,) Eos qui fecum ingreflîerant.Dicit autem Petrum,lacobum ôt^Iohan«» nem. PatremfiquidemmatremcppucIIç,miraculifpedatores affum* pfitjtanquam puellac magis domefticos.’difcipulosvero tanquam fibi« ipfi magis familiäres :cæteros autem omnes eiecit,fugiens eorum lau dem.Quum enim nunquam taie quippiam vidiflènt, applaufuri erât, iC fupra modum laudaturi.

Et ingreditur ubi fuelht iacebat,iic mnnu puelltt apprehenfa Jicit eifTalitha cumi-i-, qiJ’ Po*:^ le^èdu effet fftjî interpeteris:Pi(ella,tibi dicoffurge. Statim^ue fnrrexit puella lt;^31quot; imbulAbaQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)îlt; r\ 1 b 15 taliatha

Apprehendit manum eius ÔC vocauit.’vt vox animam quç difeedebat „jcoronans,amp; reiiocaret,manus autemcorpus difponeret. Vel etiam aliter, Tenuit èChaldaicadtdio manum cius,vtoftenderet quod fandiflîmaquoque caroeiusmortuos atq.hoc mo faiptâ viuidcarei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iftuemturtn jion.':ul

EritenimMnorumJHotlecim.) Qtiia earn fuperius modo pucllam Jjj «fjqîu exèpL^ appcllauitjmodo puellulam:nuncetiam çtatê eius manifeftat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tum Craciî^

Et ob/iupnerunt /lupore magnodpfe uero preecepit eis uehementer,ut nullus hocffiret' quàm Latinis* Praeccpit.hoc cft admonuittfic enim habet Lucas, Ob hocenim etiam alios omnes eiecit.Et quanquam feiret futurs elle, vtmiraculi fermo ybiqucdiuulgarctur.’lSJam èc Matthaeus dixit, quod cxiuit fama hæc in vniuerfam regionem illam,tarnen quod fuu eft vbicp facit,

Dixit^e ut dorent illi ad manducandum») Hoc iuflît ne eis phantaHi cefufeitata videretur.Vndepropter hanc caufam neque ipfedat illi ad inanducandum,fed parentibus vt hoc faciant permittit.

Et exiuit inde^uenit^ue in patriam ßiom,amp;‘ fiijuuntur eum difeipuli eiust fo^o^ue fob CaP’''** ktl» capit in /ynogoga docere^amp; multi audientes obfiupefcebantjdicentes,Vnde huic i/laÇ' et euet eß fapientia quee data efi uirtutes taies qua per manus eius funtf ilt;^ugt;n hic efi fa» ber filius Maria,frater autem lacobi Û“ luda Üquot; Simonis f f irorcsq; eius nonne hic apudnesfint! Etoffendebanturperillum.) Afcenditin patriam fuam, non ignorans futurum vtfc defpfcercnt, fed ne poftmodum dicere pollcnt, quod non docuiffet cos .Simul etiam inuidiam eorum conuincens :quû enim de eo potius ipfis cflèt gaudcndum,qui patriam fuamdodrina ÔC miraculis otnarettmagis offendebantur per eum ob generis ipfius ignobilitatcm.Qyod autem additur. Et vir tûtes taies quæ per manus eius fiuntjdefediua oratioeft.Defidt enim, Vnde,vt dicatur; Et vnsf de virtutes taies quç per manus eius fiunt. Diâum eft autem de his vicefîmoquarto capite cuangelij fecundum Matthaeum circa fine poft

Dicebat autem eis Ießtt,Mon eA profhta fine honore niß in patriafua, amp;nbsp;inter co^ grutof, lt;t3t in domoßa,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eciam de his eodcm eapite difputatum eil.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec potnit ibi ne nnam quidem Kirtntem operari : niß qnod paucos infirmos impoßtit

manibns ctfrauitt (^^ mirabatiir propter inirediditatem illorwn.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etfam de his ma

nifefte tradatum cft. Intdligitur autem; Non poterat, hoc eft, tan* quam impoflibilc ducebat. Ait cnim Gregorius Thcologus,quodü» tnul vtruncp ueceflarium eft ad perficicndas fanitates , SC fides eorum qui curandi funt, SC potentia eius qui curare debet : nec prodeft vn5 fi deficiat alterum.quod illiconiundum efledebet. Imo nec fciofit nc «riam hoc addcndü,vt iufta SC rationabilis fit fanitas.Nequeenimiu fta fanitas eft qu% his confertur, quibus per incredulitatemnocutnen cum eft allatura.

T circHmibat uicos, nndiijue circnmiacentes docens i (fconnocat ditodecim, ccepittt» JJy coi emittere binos,) Ad mutuam confolationexn, vt didn eft ded monono iuxta Mattharum capite.

Et dabat eis poteRatemßirimum immundorHm,) Matthäus autem addi* dit,Et vtipfos efjcerent,fid curarcnt omnem çgritudinem,omnemque languorem.Lucas autem lcripfit,quod dedit eis virtutem SC potcftat^ ^♦9* fuper omnia dacmonia,ÔC vt morbos curarent.

Et preecepit eis ut nihil poirtarent per Mom ruß baodnm rantnrn, non peram^no» pen^f non tes ad ^onamßd cdciarentnr fandalijs.) De his fingulatim didum eft pratdido decimonono capite«

Et dicebat eif^ Vbicftn^e introteritis in domum,ibi manetefdonee illinc theorist) Ibietiitti hgc dedarata funt.

Et quicHN^ue non Cufeeperint Kos,neque audierint uos, exeuntes illinc excutite puliKtff ^ui eü fub pedibus ueßris, in te/iimonium ißis, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didum eft de his prædido

Amen dico uobis^ Tolerabilius erit Sodomis amp;nbsp;Gomorris in die indicij, Main £»fitati illi») Similiter ÔC de hoc«

Et tjHum exißent, prtedieabant nt reßpißerentfamp;damonia multa eijciebant,ttn^fbÜt' jHcoIeo t multos inßrmoSyamp; curabant.) De vndioneolei folus Marcus lo ƒ* quitur « Admonet aSt SC de hoc lacobus in epiftola fua catholica, di Iacob» f» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eens,Aegrotat quis inter vos.^afcifcatfcniores ecc{efiar,amp; orent fuper

eum,vngentcs eum oleo in nomine domini, SC oratio fidd feruabit la borantem, SC criget eum dominus ♦ Verifimilc eft autem dominum ctiam docuiffe Apoftolos«Erat autem oleum fignum hilaritatis corpo tis,ÖC alacritatis animæ.

f VnEium oleum amp;nbsp;laborem mitigat,amp; luminis eaufi eft,« hdaritute excitât amp;nbsp;dints falmem ac cordis illuminationem,

T audiuit rtx. Herodec manife^um enim faHum efi nomen eins, amp;“ dicebatt Iohannes J-y^ni bapti^abat excitatus efi a mortuist ideo uirtutes agunt in eo, Alij dicebant,E[ias tfiAlij autem dicebant,Prophet4 eA uel tS^ unnspro^hetarü^Quum^ue audifiet Merodes diu xittC^em ego décollant Iohannes ifie eR,ipfi excitatus efi a mortuis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De hac ma;;

tena diligenter tradtatiim eft vicefimoquinto ca pi te luxta Matthgiï» Matth,t4^ In qiiodam autemexemplart didio Propheta,habet articulum , vt fit: Propheta ille eft, aut tang vnus prophetarum. Intelligebant aiïtilium prophetâ, de quoipfis Mofes vatidnatus fuerat: SC is erat Chriftus, Deut^iSt

Ipfe enim Merodes mifiisfatellitibns ce fit lohannem,(S^ ligauit eum tn carcere,propter Herodiadem uxorem Philippi fratris fui,^Hia duxerat earn in uxorem , Dicebat enim lohan^^ nes Herodi,Non licet tibi habere uxorem Philippi fratris tui.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In eo capite etiam

Herodias antem infidiabatur eit uolebatij; eum 0ccidere,nec poterat, Merodes en im me/= tuebat Iohannem,fiiens eum uirum iufium Ctr ranE{um,ac obfiruabat ilium, audiens eu mul tifaciebatjlibenterij; eum audiebat» ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Praeterea SC de his.

Et ^uum dies opportunus accidifiet, ^uando Heroclex in natalitijs fuis ccenam prcebebat primatibus fuis amp;nbsp;centurionibuSjOcprimis Galibeiet^uum ingreffa flia ipfius Merodiadis fal« placuifiet Merodi fimul^ difiumbentibust dixit rexpuellat Pete a me ^uodcumj; uoo liim5,amp; dabo tibit ittratfit^- illi dicenstQ^ic^uid a me petieris dabo tibi u/^ue ad dimidiu f^-^nt mei,') Similiter SC de his.

Ilh autem ^uum exifiet,dixit matri fiitet Q^id petams (^uie ait. Caput Iohannis Baa ptißit. Et tngrefia protinus cum feRinatione ad re^em petiuit dicenst Volo M des mihi confea fUm in dfco caput Iohannis Baptifice* Et dolore t^eHus rex, propter iufiurandum fimulque difcwmtetitej noluit earn repelleret fid fiattm mijjo ljgt;tculatore,iufiit rex inferri caput eins» decollauit eu in carcere, amp;quot;nbsp;tulit caput ipfius in difio,^ dedit illud puellat puel laijuededitmatrifiue») Etiamdehis omnibus capitis illius enarratio commemorat.

Et quu audi/fint dif :ipuli eius uenerunt,amp; tulerunt corpus eius, pofueruni; illud in mo-ttKWfHto.) Didum etiam eft de his in i I Io loco.

.ff. ^®quot;?fglt;intHr Apofioli ad Iefum,ac renuntiant illi omnia ijute^; feciJJent,qHlt;t^- do (uifient»Etdmt eistVenite uosJoli fiorjim in deftrtum locum,amp; requiejcite piiuliJfer.Erant enim^ui uenielwt ay abibant,multi,fie ut nec comedere uacaret»') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibi etiam de his

quaere.' Hine autem docemur oportcre ecclefiæ magiftros non Temper cx^nerefeipfos multitudini, fed quS datur opportunitas, retrahi ac folitarios eflè,mcntêcp abexteriori diftradionereuocare, quod eos qui miniftrant conueniat requiefeere, SC poft minifterium etiam cor* poraliter confolari.

Ete^effi font nauifio in defirtu locu feorfim,amp; uiderut eosabeuntes,multitii eos cogno ab omnibus ciuitatibus cocurrerunt illuc») Aeque etiâ de his, Aboibus aut ciuitatibus ,quac videlicet circumcirca adiacebant.

Et e^effus Ifftt uidit turbam multa, ac mijericordia motus efifuper eost erat enim ta^ DKfJHo habentes paflorem») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etiam de his prædido capite dilïèruimus.

Et ccepit eos docere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iam multam diei pnetrnj/JetfOccedentef ad cHm dia

fcipuïi eins dicunt,Defertt(S eR locus,iamque longum praterijt tempus: dimitte illos,ut abeun' tes in proximos uicos ac uillas,emant fibi panestne^ enim habent ^uod (dat, Ille autem reßgt;S dens,ait illis,Date eis uos adedendum, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ët hæc quoque inde cognitu tin

Etdicunt ei,E^e/Jî ememus ducentis denarijs panes,amp; dabimus eis ad comedendamt) Hoc per interrogationem legendumeft, Eft autem huiufmodi fermo corum,qui fc grauari queruntur.

ILLE 4«tew dicit eis, Quot panes habetisf Ite, uidete. Q^um^ue cognouiffènt, dicunt, Q^nque,amp; duospifies. Et prlt;ecepit eis ut difeumbere facerent omnes per conuiuia fu£i uiridem herbam,Et dijeubuerunt diflnbuti in areolas centeni Ctr quin^agenü) De his didum eft vicefimofexto capite euangelijfecundum Matth«

Et acceptis^uinipte panibus duobu/^ue pifcibustfujficiens in ccelum benedixit, aefrea git panestdabat^- difcipulispiis ut apponerent dits: O' duos pif es diuifît omnibus,Et cotnede^ runt omnes,ac j'aturati funtî tulerut^ue fragmentorum duodecim cophinos plenos,O' depifci^ bus,Erant autem qui comederant ipfis panes circiter quinque millia uirorumD Ibide de his quoq? omnibus didumeft«

Statimq; compulit dißipulosfuos confeendere nauim, O' pracedere in ulteriorem ripam ad Bethfaidam,dum ipfe dmitteret turbamtO' quum dimiß/fet eos,abi]t in montent ut oraret.) Similiter Si de his.

VEjfera autem fa^a,erat nauis in medio maris, O' ipß folus in terra, O' uidit eos la^ borantes in remigandot erat enim uentus contrarius, O' circa quartan uiçiliam noKis uenit ad eosambulantfuper mare,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qu^re de his vicefimofeptirao capita

Uli autem quum uidi/fenteum ambulantem fuper mare, putauerunt Jfeblrumefê) ilamauerunttomnes enim eum uiderunt ac conterriti funt i ilattmque loquutus eR cum eis, ait illis,Conßdite,ego fim,nolite timere, ) Etiam de his ibidem didum eft*

Et ajcendit ad eos in nauimjCeffauitq^ uentus,) Omifit Marcus qux de Petro accideruht: fimiliter dC Iohannes * Matthaeus vero diligenter ilia conferipfit«

Et uehementer fupra modum intra fefe ftupebant O' admirabantur.Neque enim intelf dexerunt de panibustnam cor eorum obcacatum erat,) Etiam hæc eodcni capi^ tefuntexplanata«. .

Quttme^ iraieci/Jèntueneruntin terram Gennefaret,O' applicueruntin porttt,amp;' naui,ftatim agnouerunt eum,ac percurrentrs iotam regionen illam cceperunt in ^abbatis male habentes circumferre, audito Mod ibi eßet, Et quocunque introiffet in uicoS aut in ciuitates uebuillas, in pdateis ponebant infirmas,ac deprecabantur eum, ut uel ue/limenti eius tanger(nt,O' quotquot tangebant,falui fiebant,) • Ibi etiam de his omnibus inuenies.Saluos autem intelligithiefanos.

Cap. vit« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conueniunt adeumpharifiei,O' quidam feribaru,qui uenerant ablêrofolymiStqidi^

C A P V T DEC IMVMOCTA VVMlt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Marâ.viL

uidißent ^uoßlitm difdpulorum eins commmiiiif maniius hoc efl illotii, comedentes panent, reprehendebanttPharipei ß^uidem omnestjne Iudei,nifi crebro lauerintmanus, non capiuntd bum,ol)feriiantes mordicus traditions feniorumttif a foro reuertëtes,nifi ajjiergatur no come^^ dunt,) De hi's quocp diflèrït capitis illius cnarratio.

Multa^ue funt alia qute feruanda occeperunt^nempe lotiones poculorum amp;nbsp;urceorum et xramentorum leêiorum,) Ibi quoque de his didum efl.

Diindeinterroganteumphartpei tij fcribte.Qi^are difdpuli tuinon incedunt iuxta tra ditionem f tniorum , ßd illotis manibus panem edunt llle autem reßfondens dixit eisßene prophetauit lefaias de uobis hypocritis,Jicut fcriptum efi,Populus hic lab^s me hono=gt; lefa.i^. rat,cor autem eoru longe abe^i a metfrußra uero colunt me,docentes doHrinas pracepta ho-nnnum.ReliSloenim Dei praceptOftendtis conßitutiones kominum,lotiones urceorum amp;nbsp;po* tuloruin,alia^;multaßmiliafacitis,) Horum intelledus viccfîraoo(flauo ca t , piteeuangelq fecundum Matthæum pofitus eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matth.i 5*

Etdicebateis,Bene irritumfacitis prteceptum Dei,uttraditionem ue/lram ßruetis.)

Piofes enim dixit, Honora patrem tuum matrem tuamt amp;, Q^i mdedixerit patri maledi aut ntatri,morte moriatur,Vos autem dicitis, Si daent homo patri aut man i Corban, ijuod eil cêiibus pa lt;fonH«,q«oà«n5;exweiMf«H»M«ertit«rcomMO(ilt;m.) Etiamdehis inilloca# tn aut ma pite fingillatim didum eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trt.

Ef prlt;erfrf4nonßnitis eum quicijuamfacere patriuelmatri.) Quicquam, quodillis gratumfit.

Irritum fadentes uerbum Dei propter traditionem ue/lram ^uämßatuifiis,alia^ueßmi-liamtdtafacitis,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Verbum Dei dicit legem quç parentes Honorare iu

Et 4H«oc4(4 omni turba dixit eis. Audite me omnes amp;nbsp;intelligite,Nihil eß extra homi introiens in eum,^uod po/ßt eum in^uinare,ßd ^ua ab homme egrediuntur,illa funt quce mjHi»«« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibi etiam de his didum eft.

Siqwis habet oures ad audiendum audiat.) Hoc frequenter declaratu ë, ingrejßts effet domumfemotus a turba, interrogauerunt eum difcipuli eius pg ednlns j^abolat^ ait Ulis,Sic amp;nbsp;uos rudes ^isf Non intelligitis ^Uod ^uicguid in hominem fo- ' * ris inffeditur,non pote^l eum in^uinarel' ^uia non ingreditur tn cor eius, fed in uentreml amp;nbsp;i»fece/fumegreditur,^odpurgat omneseßas,) Ibi etiam de his exadetra« ditum eft.

Dicebatautem,Qupdabhomineexit,illud inquinat hominem, Abinterioribusenima corde hominum cogitationes malte exeunt,adulteriaßupra,homicidia,furta, auaritite, malitilt;e, dolus,impudicitiie,oculus prauus,blafphemia,fuperbia,ßultitia, Omma hac mala ab internis e-ff^ediuntur,amp; coimjuinant hominem.) Similiter amp;nbsp;de his.

Et inde furgens abijt in confinia Tyri tiyy Sidonis, ) In partes, dtxi t Matthaeus, ^æreautemexplanationemfinis vicefimiodaui capitis illius ♦

Et in^e/fus domum neminem fdre uoluit, nec potuit latere.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibi caufam

aVum enim audiffètde co mulieffcuws fliaJ}gt;iritumhalelntt immnndum,ingre/Jâ/* ciJit ad pedes eius^ETOt autem mulier Creeca Syra Phcenißa genere. )

Et rogjtat eum ut dccmonium eijceret aßlia fita^Ief KS autem ait illi; Sine primS rari fibos, t^ef/ue enim decens e/l fumere panem filicrum,amp; proijcere catellisJlla uero re^S dit,^'ait illijVti^ue domine.Si^nidem catelli comeduntfub menfa de micis fliorum. Et dixit ei,Propter hunc fermonem abi: exiuit diemonium afilia tua,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In illo capite ca

Et regre/fa in domum fuam inuenit diemonium exijjè^amp;' ßbam iacentem fuper Iacentcm,in pace ac faliite*

Q^um^ue rur/üm exi^fet efinibus Tyri amp;nbsp;Sidonis,uenit dd mare Galibelt;e inter me~ diosfines Decapoleos. ) Non immoratur in finibiis Gentiliun!i,nc a ludæis accufaret«r,quod Gcntibus commifceretur,

Etadferuntei furdumac Impeditte linguie, deprecabantureum utitijpondtilliruf’ numt Quum^ue apprehendi/fetiHum de turba feorfim ,mifit digitos in aureseius i xï’' Ji’uiiJètjteiigit bnguam eius.) Apprehendit eum a turba feorfim, hoe eft,afrumpfit,feparauit;ne miraculavideretur fpedaculo exponere,ô£ inaximccognofcens multitudini quofdam immixtos eflè quijreprehé dcrent. Prætereaquandoquc miracula corammultis operabatur, ptcr fpedantium vtilitatem: interdum vero feparatim, vt laudemfu-geret, tanquam generatiuam fuperbiac. Mitic autem digitos fuos in aures cius : vnum quidem dextrae manus in dextram aurem, vnu# que finiftrae in finiftram, propter anguftiam ac profunditatem audi«’ , tus vt hunc acuat ♦ Poterat quoque amp;nbsp;alio modo hunc curare : fed ita curauit, vt fciremus omnem partem fandi corporis ipfius diuina ple nam eflè virtute. Ecce enim fputum etiam immaculati oris fui,quo linguam tetigit impeditam, diuinam quoque participabat virtuteiu, ac omnino excremêta diuini corporis omnia fanda crant, vtpote ta*

IwyM.s * lis corporis:folum autemoperabanturdum vellet. Praetercavicefi* motertio prçfcntis euangiliftç capite, fputo etiam vfus eft ad cçcicu# lchdn.9. rationem Ad hæc Iohannis capitedecimo,quandocçaimanatiuita*

te curauit. Hoc autem agebat vt fidera faceret vnitæ fibi diuinitatis; quoenim padohaec operarctur nifiDeus eflèt?

thdb dptus ejw, m fufi’iciens in ccelum ingemuit, dit eifEppheta ’t', ^uodefi,Adaperire» Stdtim^ peratiuus palfiuus e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt dures eius, ac Jolutum eü uinculum lingu/t eius, lo^uebatur rePie.)

Sufpexit incœlum,dcccns cos,qui altoserantfanaturi adDcumafpin côiugationis» cere:ÔC virtutem ab eo petere.Ingemuit autem, motus homints affli# dionibus ^ac humanæ mifertus natura,quç turn a dçmonibus,tum ab infirmitatibus adeo impetitur propter præcepti tranfgieflîonem.

Et pracepit eis ut nemini dictrent. Q^dnto dutem ipfe magis eis prKcipiebat,tdnio pea

riw mpliu! ^lt;tiic4bgt;int, lt;1^ fupn modum aimvrabintur diantes, Bcw omnufecit fur dos fecit iiKliTe,amp;' mutos lojiu.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caufam ob quam tacere praccipiebat va

IN illij diebus ^uu turba plurimie/Jet^ ncc h4beiv[ ^od cotnedenijcouoatis lefusdifclpn lis fuis, ait illis^ Mi/èret me turba, ijuia ecce triduo fuflinent me^ nee habent ^uod edatt tUßdimifero eoi ieiunos in domum fuam, deficient in uiat guidam enim eorum de lonoin^ ^uouenerunt,) Didum eft de his in fine tricefimi iuxta Mattn^c • urn capitis.

Et rejfijnderuntei difiipuli eius. Vnde has poterit lt;juis fatttrare panibus hie in fblitudi^ nt?Etinterroouuit east Q^ot panes habetis ? At illi dixeruntf Septem » Et pr^ecepit tur^ b^, utdifcult;nberentfiiptr terram ! acceptif^uefeptem panibus t ^uum ienedixijjet ,fregit deJittpie difiipujis fuis ut apponerertt^t^y appofterunt turbit* ) De his fada eft men-tiotricefimoprimo capite euangelij fecundum Matthæiim,

Et hibebant pifciculos paucos., tif quum benedixijfet, dedit ut hos ^o^ue apponerent. Comeierunt autem fitturati fitnt ac fuÂulerunt ^utefuperfuerant fragmentorum feptem ffortas,Erant autem ^ui comederMit ferme ^ter millej^dimißt eos.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etiam hçc

Et ftitim nauim in^effus cum difeipulis fuis uenit in partes Dalmanutha» El egreffi fnnt phivifei^caperuntijue cum illo d^utare,^uarentes ab eo fignum de ccelo tentando eu.) Ibi quoque de his didum cft.

Qjiß'’’lt;ine ingemuifßtßiritufiuo^aittOMdgeneratio hlt;ecßgnum reijuirit!') Similiter Qc de his . ri veto figniïîcare poteft Quid : id eft ad quid, quare? aut potius Quod : höc cft, quäle fignum ? fdebat namque ob quam caufam huiufmodi fignum requirerent.

Amen dico uobisßdabitur generation! huic ßgnum.) nbsp;nbsp;nbsp;Si dabitur,id eft nö

l^t dimißseisconfienß naui rurfum abijt in ulterioremripam.) Praetcrea oC de his in illo capite difputatum cft.

T7 T oblltifuntpanesacciperet nbsp;nbsp;unumtantumpanemhabebant fecuminnaui.Etprae^i^

cepit eis dicens,Videte cauete a fermento pharißeorum a fermenta Herodis.) his picne inucnies tricefimofecundo capite euangeln fecundum

_ .. ^ogt;nferebant interfeßdicentest Panes non habemus ♦ Q^cognito leßs, ait illis: confertis dicentes ^uod panes non habetis ? Nondum intelligitis, neque animadutrtitis^ Alt;^ex(fcatum habetis cor ueßrum? Oculoshabentes non uidetis gt;nbsp;ij'aures habentes non ^WitiSfUecrecordamini?) Praeterea 6C de his.

Qdl,ando^uin^ panes fregi in ^in^milliaf ^uotcophinos plenos fragmentorum ßfluli^

fufiulifiis^ Dicum ei, DuoJedm^Q^ando uero/èptem in quatuor millia, ^uotJ}gt;oria{ex re^ Itquijs fragmentorum tulifiisfllli autem tïixerunt,SeptetH4 Ef ait ebyQi^omoJo non confide^ ratisf) Præfens caput manifeftius fcripfit Matthgus : quæreergo ibi de omnibus.

ET uenit in Beth/diJa,adferunt^ue ei ctecum,ac deprecantur ut tangat eum. Et «tfpM manu C{eci,eduxiteum extra uitum» ) Non enim digni erant vid illP incolae ut fieri viderent huiufmodi miracuIum.Nam quum aliamulia vidiflent,manferant increduli*

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et ^UM expuif/èt in oculos eiHS,impofitii manibus ßtis interrogabat eum,ß^uid

ret.) Sputo ac manibus hunc fanattoftendens quod fermo coniun dus operibus miraculum operari poteft.Sermonis quidem fignum c fputum.'vtrumcp enim abore egrediturtoperis ucro manus.Sermone autem dico laudedignumtfimiliter QC operationem . Didum eft autê Supra ,7. nbsp;nbsp;de fimili altero quocp modo, vicefimo capite prçfentis euangclij. Pri*

I ideo etiam interrogauit eum fi quid vidcret, vt qui parum adhuc rclt; fpiciebat,pcr modicum afpedum crederet pçrfcdius acfanareturper* fcdius :fapiens enim erat medicus.

Q«pMi4t7J uelut arbores cerno ambulantes.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Propter vifus obfcuritatê.

Deinde rurfus impofuit manus ßtper oculos eius, ac fecit eum rej}gt;icere, ü“ reRitutus e, uidebatque omnes dilucide.) Augmcntum ftdei augmentum promeruit fanitatis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Et dimifit ilium in domum fua,priecepitq- ei dicens,Ne^; in uicum itigrediaris,ne£cui^ dicas in uico.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Propter eorum incredulitatem qui in illo erant,0i Be

T exiuit lefts ac difeipuli eius in uicos Cafarcee Philippic tijr in uia itterrogalat difdf X-z pulos f »0Î dicens illis,Q^em me eße dicunt homines^ Uli autem rejbcnderunt, Johan'’ Matt. » 6 nem BaptiRam: alij Eliam: quidam uero unum prophetarum.) Didum eft de his tricefimotcrtio capite iuxta Matthäum«

Et ipf e (tit illis,Vos autem quern me e/fe dicitisf Reßgt;ondens autem Petrus dicit eifTu es Chrifus.Bt interminatus e Ulis ne cui de fe dicerent. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etiam hgc ad vnguem

Capitque docere illos,quod oporteretfilium hominis multapati,amp;‘ reprobarit^ß^'^^' bus amp;nbsp;principibus ficerdotum ac fcnbis,amp;' occidiiacpoR tres dies refurgere. ) quoque de his didum eft.

Er aperte fermonem loquebaiur.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Manifefte ac fine vUo fcgnmcnto

Et apprehendit ilium Petrus,capitq; increpare eum. llle uero conuerßts ac intuitus di' fcipulos fuos iticrepauit Petrum dicens, Abi poß me fatana : quia non fapis qua De» fum,ftd qutehominum.) Similiter 6Ó dehis*

Et aduocatis turbis cum dif -.ipHlis fuis^dixit eis t Q^i/quls uult poft me uenire abneget ftmetipfum,(y tolbtt crucem ft(4m,ac feijuitta- me^Q^icunque enim uoluerit animam fiiam jal^ Muficereyperdet eam^quicunque autem perdiderit animam fuam propter me amp;nbsp;euangeltum, bicferuabit eam») Præterea QC de his didum cft»

Q^d enim proderit hominifimundum uninerfum lucrifaciat,amp; animce fult;e ia^itram faciatiAutquid dabit homo commntationis pro anima ftaf) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etiam de his,

Quemcunq; enimpnduerit mei meorumq^Jèrmonnm in generatione hac adultéra ac pee citrice^huM quoque pudebitfilium hominis quum ttenerit in gloria patris ftti cum angelis f in‘‘ ^is^) Qinfquis pudore tadus non aufus fuerit confiteri me eflê Deumjmeofqiie fermones eflè Dei,propter incarnationis hiimilitatê, ' affliâiones ac crucem : mequoque pudebitconfiteri illum eflè meum, quiim venero,non lam abieAusvtnunc,fedgIon'ofus fjcut pater me’. Oportet enim non modo credere,verum etiam libcre praedicare. AduI teram vero imptorum gcneratiôem appellauit; vtpote a Deo qui pie^s tan's ac virtutis fator eft deficientcm:ac daemoni adhærcntem qui im« pietatem ac malitiam feminat.

Et dicebat eist Amen d 'eo uobis,Sunt qttidam de hic ^lantibus^qui non gu/iabunt morte, doneeuideantregnum Deiueniftè inuirtnte^) Dehis quoque prgdicîo capi* tcdifputatum eft.

T po/î afthmit lefus Petrum amp;nbsp;lacobum ac lohanntm, Û* fubducit illos in 'LÙ monter« excelfum feorftm jolos, amp;nbsp;tranfftguratus e/l coram eis, ueflimenta eius fa^a * [tintftlendentia ,alba admodum quaji nix,qualia non poteft alba reddere fullo in terra. Et ap^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f, r ♦

printit ilhs Elias cum MofejOquot; colloquebantur cum lejù,) Didum eft de his tri* * cefimoquarto iuxta Matthacum capite.

Et reßjontieni Petrus ait Iefut Magifter bonum eft nos hic efte^ faciamus tria taber f «4CK14,tiijiMBHm ü* Moftunum ac Elice unum Neg^ enim feiebat quid di^îurus eftet erant enim exterriti.) De his prgterea fubtiliter ibi tradatum eft.

Eadîaq- eft nubes obumbranseos,amp; uenit uox de nubedicenSfliic eftfilius meus dde“ llusdpfum lt;HHite.Et repente circumftgt;icientes,no amplius quenquam uiderunt, fed lef um ta- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

De£cendentiî)w autem ipfis de monte pracepit eis,ut nemini narrarrent qute uiderantj ßiius hominis a mortuis furrexiftêt») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prçterea quoep de his.

Et confinHerH«t uerbum apud fefe. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VerbS quod er at de refur redio«

ne eius a mortuis ttenuerunc apud fefe,nulli alq narrantes «Vel,V bum quod erat de tranfformatione illius.

Diffutantesquid nam effet, A mortuisrefurgere.) Quum enim nemi« ncmvidiflèntfeipfum a mortuis fiifcitafle,net^ etiam audiflèntgt;opina bantur 6ô hoc parabolam cflè,amp; difputabant quid fignificaret. Di* dum eft autem de hoc etiam in fine enarrationis tricelîmiquinti cap» tis euangelq fecundum Matth.

El interrogabat eu dicêtes^Quid eft quod feribte dicunt,quod Eliam oportet prias ueni-re/At illereftondens dixit eù,Efiaî quidem quum prias uenerit,reftituet omnia.) Didum eft autem ÔC dehis praedido tricefimoquartoiuxta Matthäum capite.

Et ijuomodoßriptum eßde filio hominis, ùt mult4[)4ti4iur contemnatKr,) Hocdixitcomjdens in dubftationem rcfponfiom's ipfos fcribas ♦ Si enim feciindum ipfos quum nondtim venerit Elias , nondiim venit ChriftusrEIias autemqimm prins venerit reftittiet omnia.'hoc eft,ve niet QC conuertet omnem ludgum ad Chriftum; quomodo fcriptum ë de filio hominis, fine de Chrifto, vt a ludacis multa patiatur : fi enim ad ipfum conuertendi funt, quomodo abipfis multa patietur ƒ ftaque Elias Thefbites ante fecGdum Chrifti aduentum venturus eft,quando hi qui tuncerunt ludæi conuertentur ad ipfum. Nunc autem primus Chrifti aduentus eft, quum a ludeis multa patitur, cuius praecurfor non Thefbites,fed Iohannes.

SeJ Jico uobis,quolt;l etiam Elias Henit,amp; fecerunt ei uoluerunt^ ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De hoc

manifeftius loquutus eft Matthæus : quære ergo praedido triedimo» quarto capite.

Q^lt;}; uenifpt ad difdpulosßios,uidit tnrba circa eos fcrihus diJjgt;Htantes eu ilUs-) Difcipulos dicit nunc nouem reliquos qui cum eo in montem nô afcë derant: quuenim hos folosinueniflcntfcribæ,circumueniebâtinterro gationibusjfuturû fperantes,vt illos compedirent feu fallerent.

Statimijue omnis turba uifo eo obfiupuit,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Obftupuit aut propter ac*

ceflus opportuniiatem quafi præcognouerit feribarum inuafionem, ideoque ad difcipulorum auxilium aduenerit. Vel propter fplendorc afpedus eins.Etenimverifimileeft a tranfFormationegratiamquan? damcontradam eflè.

Et accurrentes falutauerunt eum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiïi videlicet e turba erant defîde

Et interrogauitfcribas,Qi^d dißutantis aduerßis eos^} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiium ille inUt*

T reßondens unus de turba dixit, Magifier attuli flium meum ad te habentem j^irit**^ mutum:O' ubicuneme apprehendit ipfum lacerat eum,at^; illeß’umat,acflridet dentibffi fHis,amp; arefett,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mutum dixit fpiri turn, vtpote impedientem fi It)

Ioquelam:nec id tantum,(èd 8â audi turn eins,ficuti poftea declarabit. Lacerat autem,hoc eft,deijcit in terram. Arefcit,id eft,fine fcnfucft^, Matthaîus vero tricefimoquinto capite ait ipfum dixiffc,Doiïjinein*’ fercre filij mei,quia lunaticus eft ÔC mifere affligitur. Vcrifimilc ct§P cft,amp; hoc ÔC illud ipfum dixiflê.

Et dixi difeipulis tuis ut ilium eiicerent,nec ualuerunhAt ipjèrej}gt;andens aitUHt^ neratioincredula,quoußue apud uosero,lt;]uoufquepatiar«osf afferillumadmet) illo capite de his difputatum eft.

Et attulerunt ipfum ad eumt uiß^ illoflatim jfiritus difeerpebat eum , prol^pfi^^ terram uoluebatur jjgt;umanst ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Permifit haec ipfum pati, vt vidèrent qitf

praefentes erant,a quibus calamitatibus liberandus eflèt;vtqj poftqu^ vidiflet pater eins daemonium vifo Chrifto turbari,ad fidutiamdcd* virtute induccretur.

Et intem^Mtt putrem eiustQ^tmum temporii eflex^olsoc ei acciditf lik atte xit,A piifritiiitßepiusai enm in ignem Jeiedt,amp;‘ in a^uam,iit perlt;ïeret eitm^) Inter* rogain'tvt illo rcipondente cognofcercnt audientes, quod fam ohm g* didiflèt eum,nifi' diuinitus fufflèt cohtbitus«

SfJyï ^Ki(f potetotiiuua noi mijèrtus noflri4) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vfdes quod fidcm non ha

lefus Mtem Jixit ei,Si Mei creJere, omnia pojjibilia funt creJenti, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poten «

tlam in fide xlh'us repoluitthinc quidem dirtgens cum ad fidcm; ilfinc veto de feipfo modefte faptens ac loquens ♦

Statim^ exclamans pater pueri cum lachrymif JixittCreiio domine,amaliare incrednti litati mete.j Quç hadenus fint*

Q««fn uidi/fet autem le/iu acatrrentem ßmul tKrlim,impertnit J}gt;iritni immando*) Startm expulit d^monem,ne dtutïus ille vexarctur*

Djffftf ei, Mute (3!' ßirde j^iritus ego tibi prtscipio, exi ab eot) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ego quem

Et impliui in eum ne in^ediarif») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoe dixit pr^uidens quod futurd

erat vt dignus eflèt propter fua /ncreduh'tatem, vt rurfum ad eS reuer teref. Prolu'bet ergo cu,necuiquä videat lt;ÿ prius non fucrit eicdus,

Et^uum clitma/Jètj]firtiiu,mulrum^ eum difcerpjiffèt,exiuit:amp;' fa^us eü quap mor^ tuui,itit ut multi dicerent,Mortuus eR, le/uf autem apprrlknfa manu eins erexit eum, ilk /urrexih) Clamaiut,fignificans quod violenter expelleretur«

Qtÿim^ue ingre/jlu e/Jet domum,interrogabant eum di/cipuli eius feorßm^Q^are not tionpotuimus eijeere illumf) on, nuncfigntbeat Qj-iare ; ita enim dix/c Matthaeus «Aut irxpùjTcap «vTo/»,eapi poteft ac fi dicas,Dicebantef» Multgfiqiiidem huiufmodi improprietates apud Marcum reperiun lut. ÇÔC «Tl fîgniftcat qgt;,vcl abundac quodfrequens cft apud Grgeos) Diâum eft autêm dehac interrogatione pr^dido capite«

Et dixit eû,Hoc genut tkemoniorwn wr nihil poteÂ exaVinifi per orationem amp;nbsp;ieiu-tiium,) Per nullû aliû modum.Ibi autem amp;nbsp;de hoc difputatum eft. indeexi/JèntJ-ecerunt iterperGalil,eam,noluitlt;jue utquißuam ßiret.') Quarc noluit? Quod fequitur manifefiat;ne videlicet quifquam inteî iigereteadequibus loquebatur,

Docfbat enim dißipulos fuos,t'f dicebi^ eistTiliuf hominif tradetur in manus hominS, Éf occident eum,te mortuus tertio die refurget.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didum cft etiam de hoc in fi

T7 T uenit Caoer^mtquumque ueni/]èt in domum interrogabot eos:Q»dper uiam inter J-/ «oj dißutabatisf At illi tacebant:interßenim dij}gt;utauerant per uiS,^uif maior e/Jèt.). Tacebantprç pudorc quafi iam condemnati. Significatum eft autê hoc tricefttnofeptimo capite euangehj fecundum Matthîcum.

Qâ“1i kdi/Jèt uocauit duodecimtamp;’ ait ilÜ,Si ^'s cupit primus ejjè, ßt omniS noiùft ßmus,amp;omniS feruus^) Dixit quoej hoc quadragefimotertio capite euâ gelqiuxta Matthaeum.Qu^reergoibi de hoc capite*

Et /ùtnpfo puérulo flatuit eum in meJio eorumt amplexatuf ilium ixit eist Qttt(lt;}uis unum ex huiufmodi puerulisfufeeperit nomine meo^ meJufcipit: ^utf^uisautem me /ufeeperit, non me fufeipit, fid eum ^ui mißt me.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ante hoc alia quoque dixit qux

Matthäus confenpfit: de quibiis fîmulomnibus tricefiraofeptimoca« pite aiangeltj illius diflcruimus.

ReJfondit autem ei Iohannes dtcens,Magifier uidimus ^uendam per nomen tuum eijcifi entern dtemonia,^ui non /è^uitur noSjamp;' prohibuimus eum^eo ^uod nonfe^uatur nos.) Addidit àC caufam prohibitionis , Eo quod non fequatur nos . Oup dam enim eorum qui crcdiderant gloriat amore capti imitabantur Apoftolos : fiC per inuocationcm nominis Chrifti expellebant dæmo* nes* Non fequebantur tarnen propter continentiam èc afperum viuc” dimodum ipforum,

lefus autem dixit,Ne prohihueritis eum.Nemo e/l enim ^i adat uirtutem per nomen meum,icr poljit faeile male lotjui de me.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui enim per nomen meum glolt;

rificatur, non cito maledicet mihi; hoc eft, dum gloriam amat, fid virtu tern çdit per nomen meum,nequaquam mecalumniabitur. Permittit autem fid his vt mirabiliaoperentur: ftmul quidem ad prçdicationis fuçconfirmationem;ôdprf terea ad emendationem eorum qui miracula operabantur. Quære etiamdc his quinto iuxta Matthäum capite vfal circa finem habetur; Multi dieet mihi in illo die,Dominc domine,no* ne per nomen tuum prophetauimus ,0d per nomen tuum dgmonia eije cimus? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t ..

Q«i enim non eß contra uos,pro uohis eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Idipfum cn im,illu no reft*

ftere vobis,veftrum eft auxilium.Aliud eft aßt quod alibi dk itur,Qui non eftmecum,contra meeft.Nam illud de daemone dicitur,fid aliunt habet intclledlum; prout vicefimpfecundo iuxta Matthäum capite de* clarauimus«

QwicKn^Mf enim dederit uohis adhihendum poculum aefua in nomine meo,lt;tuia Chia ßi e/}is,Amen dico uohsnonperdetmercedemfuam.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc etiam dixicin Ûnc

Et ijuicunijue offender it unum ex pufilhs qut in me aedunt, melius illi foret ß circutta daretur lapis molaris circa collum eius,amp;' detjeeretur tn mare.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DitftO ê de hec tri-

Et fioßenderit te manus tua,amputa ram Eonum eß ttbt ut mut dus ad uitam in^edia ris, potius, ^uàm duos manus habens abeas in gehennam, ubt uermis eorum non morituf, ignis eorum non extinguitur.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etiam de his illo capite ditftumeft. Ver*

mis autem eorum,qui videlicet abeunt in gehennam . Quidam uero Verrnem fid ignem,confcicntiain intcllcxerunrp€ccatorum,tag inmo dum vermis ôd ignis rodentem ipros,ac infiammantem»

Etß ^es tuus offenderit te, amputa eum.Bonum e/i tibi ut claudus ad uitam ingpediat ris,potius,^uam duos pedes habens mittaris in gehennam,in ignem inextingutbilem^ubi uermis eurum non moritur,(f ignis non extinguitur.) Similiter fid de his,

Etßoculus tuus offenderit te,erue eum.Eonum efi nbi, ut uncculus ingrediaris in rea gnum Del,potiuSi^uam duos oculos habens preije/ar/s in gehennam ignis,ubi uermis eorum tiS mwitur,^ ignis non extinguitur.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prxterea dehis,

Omnis enim igné falietur.) nbsp;nbsp;Omni« fideli« ; Igné, fidet quap ad Deu«n

eft:vcl di’Icdionis quae eft ad proximum, Salictur,vt videlicet putre* di'nem abijeiat. VeI,Condietur,v£ fuauis Deo reddatur»

Etomnisho/liafalefabetur.) Omnis hoftia fpiritualis fiuefiat per orationem,fiue per eleemofynam,fiue per aliiid quippiam» Sale, ftdei veIdiIe(ftionis,SaIietur,fiuefaIiri debet. Hocautem alibro Leuitict tnndätum eft. Ibicnim fcriptum eft,Omne munus hoftiae vrg fallet.

Boni rei efl fal.) Per qualitatem quam babet,vt cibos reddat fuaues,5C ne corpora putréfiant efficit.

Si auttm flil ipfe infulfus fiat, in ^uo ilium conJietisf) Si perdat id quod in ipfo eft laudabile. Sal autem hie iuxta fublimiorem intelledum fi# deseftaut diledio. Lucas vero dicit. Quod fi fal ipfeinfulfus fuerit, ^**4-per quid condieturi’ Salem ibi vocans dodrinac verbum: qui infulfus fit quandocorrumpitur. Differenter autem iuxta diuerfas occafiones Chriftus falis fignificatum tranftulit.Etenim apud Matthaeumipfos quoque Apoftolos falemnominauit,velutiquinto apud ilium capite poft beatitudines inuenies:vbi etiam manifeftius declarauimus,qux defaledicuntur.

Hdtefc in uobiflpfls/'alem,amp;'pacetn habete inter kw.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Salem diledionis

quiinvnumcontinet,amp; ad vnitatem amp;nbsp;concordiam conftringit. eitur quoque fal,prudentia QC gratiarquemadmodu dicit Paulus,Seri« Coll.4-mo vefter fem per per gratiam fale condiatur.

Et qunm inde fùrrexiJJètjUenit in fines ludaa per regionetn eft trans lordanem^ Cap.»^* ti’' conueniunt rurf ss ad eum turbte, flent confueuerat, iterum docebat eos» Et aaedentes Pbarifiti interrogabant eum,utrnm liceat uiro dimittere uxorem,tentantes eum,) Qiigrcquadragefimum caputcuangelq fecundum Mattheum. MrffM?

LIE rfittffn re^ndens dixit eis,Qind pracepit nobis Nojèst^ At illi dixerunt,Mofls perf ^ ^/itferibere libellnm repudij ^dimitterct) In illo capite de his quoque

. lefw 4Ktem reflgt;ondens ait Ulis, Ad duritiam cordis ueRri faipßt uobis boc praceptum, apnncipio uero ertationis mafculU amp;nbsp;famina fecit eos Deus.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oimiliterQC de his.

Propter hoc rehnquet homo patrem fuum amp;nbsp;matrem,amp; adheerebit uxori filt;a,erunt^ duo m camemuniintltalt;ii iam non f tnt duo,fed una carOfC^uodergo Deus coniunxit,homo nonjeparet.) Aeque QC de his adum eft.

Et dit illis,Quicun^ue dimißrit uxorê fiua amp;nbsp;aliam duxerit,machatur aduerfus eam^) Mœchatur aduerfusearn,videlicet inducendo alteram.

Et fi mulier dimiferit uirum fitum alteri nupferit,machaturt) Matthæ^ veto ad pharifæos hacc eftè dida ait, addens etiam quando poffit fier» di^^uortium.Verifimilc autem eft primum ad illos.poftmodum vero ad difcipuloseadixiffe.

'r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;puerulos,ut tangeret eostdifeipuli uero increpabant afferentes » Qm

tofo lejus wdignatus efl,^ dixit eistSinite puerulos uenire ad me,i^ w prohibueritis

liwOT ë enim regnum Deû) nbsp;nbsp;nbsp;De his fubtiliter didu cft in fine prçdidi cap.'

Ame« dico uol}ii,Qiâcuti(iue ko« dcceper« regttum Deitan^uam puerulus,ne^ti^M intrabit in illud,) Hocdicit Si Lucas. Regnum au tem Dei vocat hic prçdicationem regni Dei quamipfeprædicauit.Quifquisergoinain non fufceperit vt puer,videlicet niWl de ea hgü'tans aut dubitans,nc-quaquam intrabicadeam.

Et antpiexâtus illoi, ae minibus f sper eos impoßtis^benedicebat illis, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De his

X? T e^efjb ipfo per uiim ^uum iccvrriffèt quidam^genutpte «jtc ip}«« fiexijjèt, infemo* gibat eum^Migifl'er bone quid faciitm,ut uitam atemam poßideam^') Didum cft de hoc quadragefimoprimo capite euangelij fecundum Mattheum.

Jept 4Weffj JixK eiyQ^d me dicis bonumf Nemo bonus niß unus,nempe De«i.) In eodem loco hæcmanifefte ac diligenter examinata funt.

PreecepM «oßr,Ne occidis^Ne adulterium committ4S,Ne fureris^Ne falfum tefiiinof nium feras,fraudes,Honora patretn tmm amp;' matrem.llle autem rej^ondens ait, Magdler htec omnia feruauî ab infantia mea.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Simili ter Si haec.

Et ait illi,Vnum tibi deefi.,Abi,qua habes uende nbsp;nbsp;datai'pauperibus, habebisfte ibea

SuMdtiX crKcf.) Hoc cft interitu carnalis voluntatis^depofttio-ne afficientis nos voluptatis ;fenfu fortis doloris,öi faftu qui caufatur aterrenis.

At nie ingemißens idiijt trißisthabebat enimmultas pofjeßiones,) Eriam dc bis ibidem quarre.

Q^mlt;jHe drcumßexißit lefus ait dißiptdis fuis, i^àm diffsculter qui petunias ba^ bent in regnum Dei intrabunt,) Hoc dicit Si Lucas .Eu autem wSo* (quod in vertimus) confirmatiuumthoc cft vere.Habcntes vero,fiuc leti-nentes.Nam qui rccondunt nequaquam vtuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem (,p

quo habemus pecunias) dicûtur ccTroTTp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, hoc eft ab expendédo

vel confumcndo,propter x^îiifip,id eft vfum,(p his omnino vti oportea at ad ea quæ opus funt amp;nbsp;non recluderc.

Difcipuli uero admirabanturpropteruerba ipßus,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cur admirarent paiP

lefus autem rurfus reßondens didt eis, Tilij quam dißidle eft ut qui ßdutiam babèt in pecuKijs,regnu Dei ingrediStur,) Eode mo hie intclligit didioTa-Stf,^.

FdciIiHs eft camelum per foramen acus ingredi,q diuitem introire in regent Dei») JDe hisquoc^ caput illud dilTerit.

Uh uerofupra modum olßupeßebant,di£entes intra feß£t quis poiiß faluusßerii) Ecce caufam etiam addidit admirationis ac ftuporis.

Intuitus autem eos lefus ait,Apud homines impoßibtle eût at non apud Deuin,Otttiiis ßquidem poßibi'.ia funt apud Deum.) Didum eft Qi de his ibi.

Ccepit autem Petrus dicere illi,Ecce nos reliquimus omniaiü' fequuti ßimus te,)

ReJ^ondetJi lef ffs dixit, A we« dico mlis^Nemo efl ^ui reïilt;jHÏt domum out friures,iMt jorore{,aut pitrem aut matrem,aut agrof mei cauß euangelij,^ui non aecipiat centupla plu^ w nunc in hoc temporel domos amp;nbsp;fratres amp;nbsp;forores,i!!f matres nbsp;nbsp;liberos 4groi cum per-

Muutionhr, m futuro/eculo uitam aternam.) Horum fimihter omniu 31arnu(iim data eft interpretatio. Quæ autem nunc in fecunda cnu« weratione reh'da funt,ea breuitan's caufa,amp; quafx iam nota funt pre« ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(do.

Multi autem primi erunt poflremi,^ poRremi primi,’) Et de hls pari mo lerofolym4ii,amp; pr^ecedebat eos Irfus.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Præce*

debat eos : oftendens quod voluntan'c abiret ut occideretur propter hominum falutem.

Rrant^ue ^lupefaFli.) Propter ilia quç dicebat.Vel quia fua fpô te ad paiïioncm progrediebatur.

ttfequentes timebant4) De dus occifîone, de qua in praecedenti»^ busdixeratillis.

js T ajfumptis rurfum duodecim,capit eis dicere ^Ute fibi euêtura e/JèntiRcce in^it afeen dimus lerofolyma,^' filius hominis tradeturprtnctpibus facerdotum ac fcribis,amp; con^ demnabunt eum morti,tradentijue eum gentibus, (J illudent illi ac fiagellabunt eum, dr con^ jpuent illum,(f oc tident eum,^ die tertio refurget. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didiu m eft de hi s olbus

tnftncquadragefimifecundicapitis euangeltj fecundum Matth. Mathio^ Et accedunt ad eum lacobus nbsp;nbsp;Iohannes ßltj TLebedcei dicentes t Magifter uolumus Ht

^K^idpetierimus fadas nobis.Ille autem dixiteis,Qind me uultis facere uobisf At illi dixe-^ni eitDa nobis «t unus a dextns tuis,amp; alter a finiHris tuis fedeamus in gloria tua,) Dchis claridîmehabetur quadragefimotertio iuxta Matthçfl capite.

^ffus autem ait iUts,Nefcitis tjuid petitis.Potefiis bibere poculttm ^uod ego bibo,amp; ba-ffipnottguoegobapti^or baoti^arii AtÜli dixerunt ei,PoJfumus,lpfe autem ait ilbst Pocu lum^uidem ^uod ego bibo bibetis,amp;‘ baptifmate ^uo ego bapti^or bapti^abimini, Porro federe mihi d dextrâ autßntfiris non efi meum dare,fidd;is continget ^uibus paratum eß,). Similiter de his omnibus.

Et ^HHm audi/fent decem,coeperunt indignari de lacobo amp;nbsp;lohanne.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prae *

lefus autem ^uum eos adß uocaßet,ait illis,Scitis ^od ^uigentibus imperare uidentur, dominiu exercêt aduerßsillastif primates funt inter eas,poteflatë exercent in illas.t^on aut ita erit in uobis,fd tiuicuntjue uolueritfieri magnus inter uos, erit ue/ier miniflertü“ ^utcun^ uoluerit primus e/fe ueflrum, erit omnium feruus.Nam amp;nbsp;filius hominis non uenit ut jibi mii* nißrareturßd «t ipf t miniflraret,ac daret animam fuam redemptionem pro multis,) Diâumeft amp;nbsp;de his in finedidi capitis.

P Tueniunt lericho,amp;' egrediente eo lericho der difctpulis ac turba copiofa, filius Timlt;ei -jLvBetimrfMi cacusfedebat iuxta uiam mendicant.) Nomen addidit,eo multis notus crat.

Qhmw^; audijfet Mod lefus Na^orenus e/fet,ccepit clamare ac dicereiTili Dauid lefu w'ßrere mei. Et increpabant eum multi ut taceretîille uero multo magis clamabattFili DämiJ c ii miferere

Kara\x{^' ^34 C APVT TRICESIMVMSECVN. ET TERT, rnijèrere mehEtflans JefusJixit ut uocarent eum. Et wcant Ccecum dicentes iHi, Bone wna eflo,furge,uocat te. At i/le reie^o ptlbo fuo^^uum furrexiflet uenit aJ Iefum.EtreJ}gt;onJenSf tit lilt Iefiis:QuiJ uis fjdam tibi : Cittus tiutem dixit ei,Rabboni,i(t uiJeam » At leflü Jixtt illi, Abi, fiJes tuatefalmm fecit. £t confeAim uiJir^ t(^ fetfuutus eR leflim in uia^) Lege totamcnarrationcm integri quadragefïmiquartï capitïs luxta MatrheuiTi.Etfi enim ilkde duobus cxcis loquatur,cetera tarnen xifnarunthis,qug lncdicuntur.'ó^ illorumintcrpretatioetu ifta ma-nifeftat,ac ad finem eiiis appofita eft dubxj folutio gratilîîma»

T? äpftropinejUitnt lerofolymis ai Bedflhage Babanbim iuxta montem Oï/»* rtfntmitttt duos e diflcipidis fuisyiff dt dlisi A bite in uicum ^ui contra uos efl^ amp;nbsp;ingredientes tn illum^inuenieiis pullum alligatum^fuper ^uem nullus kominum flditt/b'utumei aaducite.Q^od flsjuis uobis dixerit^Cur hc facitisf dicite ^uoddomme opus efl eo., conti nuo ipf am emiitei hue.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DW«m eft de hl’s Dmnibiisquadragefîmoquin

Abterunt auiem^Üquot; inuenerunt pullum alligatum iuxu ianuainferitm HuIefCeluuntf dlum.Et tjuidam eorum tjui ibtflabant^dixerunt eis,Quidfaeitis foluentes pullumf At dh dûi xerunt eisjîeut prteeeperat le/us^tÿ' dimtf runt ees.duxeruntO} pullum aid lef am») Similiter QL de his*

Et inieeerunt illi ueflimenta/ùa,/èdiiiiHe fupereum.Plurimi mtem Ufftimenntfluflt’^ nebant in uiS» Atij uero ramorum multitudinem cadebant ex arboribus., jiemebant tnuiS* Et (fut pr^eibant^fÿ' W flepaebantur elamabani diienteSfHofanna, EenediRus faiuenit lU ne mine dominitBenedinum lt;juod uenit return an nomine demini patris no/ira DMÎd,Hoflnnt in exeelfis.) Etiam hæc ibi dedarata funt*

Ef in^efjùs eâ lefus lerofolyma ac in templum: amp;“ circum/Jfeffis omnibus^ fa^fs neflera exiuit Be haniam eumduodecim.) Ciraimfpexit omnia quæ in té* plocrant, tanquamdominus illius habitaculi: ÔC tuncquidcmfiluit. dans tempus corredionis his qui ipfum defpiciebâtrpoftmodum veto quumredijllèt,aufterius cos puniuit tanqincorrigibiles*

POflero Mtem die faum exifflnt a Bethania e/ùri}t,amp;' uifaflcu proesd habentefoUOy^* nil /i forfltan in eaijuippiam inueniret: ^uumi]; ueni/Jètadeam,nihil inuenit pro'tquot; tia,meaj. enim trat tempus fleuu.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didum eft de hac, qnadrageu’”°*^*

Et re/bodës lefus ait illi,Poflhac ex te in itternu nullus fruFlu edat.) quot;EtiS de hoc« Et awdifîwMtijcipMlie.w.}Propter CCS enim Si famem ßmulaiiit,amp; hf3 exccratus eft,vt (cirentquod potens etiam ciïèt ad puniendum » veluti dido capite diligenter manifeftatum cft.

Lt ueniut ierofolymat^y ingreffus le/us in templum ccept eijftre ttendêresamp;' eirrtfs in fëploymenjàstj; numulartoru^amp; fellas uendètiS colübas eiiertit.) De his diflciit tint« quadragefimiquinü capiiis cuangelii faundum Matth.

Nfc permittebat ut guis JeferretuiS pertemplumO Nam id in conte ptum erat. Per hoc etiam docebat, quod nihil per negledü admitti de* beat,quod indecens fit in templis*

Ef lt;foceigt;4t dicens eis,Nonnefariptum ej^,Domus me/t,(lomus orationis uocabitur cun^ lefaite, 56, ^is^entibusf uos autemfeci/lis illimJ^eluncam latronum») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibi qiiolt;^ horum da

taeftinterpretatio* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Et audicrutßribte ae principes r^cerdotütOquot; queerebat (juomo iliu gerent.) nbsp;nbsp;nbsp;Au »

TimebSt enim eu,quia omnis turba fiupebat juper do^rina eius.} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vereba^s

t* ^uum itim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ejjet uej}gt;era egrediebatur extr4 ciuitatem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Egredi eba *

Et mine pntereuntes uideruntficum exaruijjè rtidicituSt Recordatusg; Petrus ait illi, Robbt ecce ficus i}ua execratus es exaruit. ) In prçdiÂo quadragefimofeptimo capiteeuägelfj fecundS Matth.etiam dehis difputatum cft.

Et refpondens leßtsait illis,Uabeteßdutiam in Deum^) Poffidetc inqui c ‘»dtitiamergaDeumtfidutiamautem puramö^ i'ndubitatam.

Amen enim dico uobis,Q^icuni^ dixerit monti huic,Tollere proijcere in mare, »onbitfinueritin cordefuo,fedcrediderit ^uod^ua dicitßent,erit ei quic^uiddixerit.) Eodemcapite dehis quoi^ adum eft.

Ideodico uobis,Qu.^cun^ orantespetitis,credite ^uod accipietis,amp;‘ erunt uobis.) Similiter amp;nbsp;de his.

17 T (km ßeteritis or antes,remittite ßi ^uid babetis aducrßts ali^uem, itt etiam pater uefier

-^-^^ui in ccelis efl/emittat uobis errata ueßra» ) Hacc in præcedentibus ' ’ quoquc dixit dominus Matthæi quinto capite poftquam docuit ora# tioncm,Pater nofter qui cs incoeIis,Qi^re ergoibi hofum interpre^

T «emM(itrHr/HiIeroyc)/yw4;^K«w^; ambularet in templo,ueniunt ad eum principes fa^ JL^ cerdotum fcriblt;e acßniores,dicunt^ illi,In ^ua potefiate h^cfacisfamp;‘ ^uis tibi dei’ Hit baue poteßatem ut iHaßaciasf) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hacc: quae namf Etjcere videlicet ven*

dentes ementes intcmploteuerterepracfatas menfas ac fellas : non permitteredeferre vas per templum,ac fîmilia. Quaere autem quadra gefimumodauum caput fecundum Matthäum,QC omnia inucnics.

Reßondensautem leßis aitillistlnterro^abo uos amp;nbsp;ego unum uerbum, amp;nbsp;rejßondete nihi^ac dicam uobis in qua poteßate h^ecfaciot Baptifmus Iohannis erat e ccelo an ab hominis t’w:’ reßondete mihü) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In illo etiam dc his inuenics,

. R^^o^itobant intra fefe dicentes,Si dixerimus E ccelo,dieet,Q^are ergo non credidi-ßiseuhtdicamustAbhominiius.) Deficit Non*

tr u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PopulumtOmnes enim habebant Iohannem,i}uod uere propheta effèh)

Habcbant Iohannem,hoc cftjCcrti erant de lohannc. Didum eft au* tem ÖC de his ibidem*

Etrejjiondenies dixerunt lefu^Nefcimns.Iefm ^uo^; rej}gt;oiideutaitilbsî Ne^ f£0 di CO uolii in quapoteüate hec faao^) Simihter amp;nbsp;de Ws exadiflîme.

Et capit iîlis in parabolis dicerei Vineam plantauit homo amp;nbsp;circundedit fèpem,ic fodit » lacum,adißcauitqi turrim,amp; locauit eam a^icolis,ac perfore profelfus eß*')

Aliaqiiidê huius parabolaedeclaratafunt quinquagcfïmo capitecuS gelij fecundum Matthçum . Lacum veto dïcit,qualis crac fub aU tan'jvbi reciptebaturfanguis animaliumquæ immolabantur»

Et emißt ad a^ricolas tempore opportuno Jèruum, ut ab a^ricolis ßmeret fruHus id^ ttea.) in illo etiam de his inuenies. Vide autem quomodo ab agri* colis frudus repetiintur, tanquam a prociiratoribus ac euftodibus vineæ ♦

At illi arreptum eum clt;tciderunt ac uacuum remi(èrunt:rurf tmq; emßt ad illas alium fef uumiü“ conieHn in eu lapidibui,uulnerauerunt in capite,ac contumebjt affe3um remiferuntt rurfumq; aîium emißt^^“ ilium occiderunt.Ptceterea multos altos,quoru hos quidem ctedderutt illos uero occiderunt,) Hacc quoep oîa fimiliter ibi declarata funt«

Adbuc auiem-unicum habès ßltum fuum dtle^lum, emtßt amp;nbsp;ipfum poßremum ad Sloft dicens:Reuerebuntur ßlium meum. llli uero agricoltedixerunt intraßfe: Htc ejî heres, a^ite occidamus eum,^ nolira erir htereditastarreptumque tllum occiderunt ac eieceruW extra ui“ neam,) Et haecfimiliter proxime accedunt ad eamquæ ibidata enarrationem»

Quid trgo faciet dominus uineas'Venîet ac perdet agrîcolas^^ uineam tradet algs.) Prxterea. amp;nbsp;hçc«

An nec fcnpturam illam legiiliSjLapidem quem reprobauerunl fct qui adißcobaUt t faSus efl caput anguli: a dominofaPlum crt hoc,^ efi admirabile ui oculis ntßris.) Similiter SC hæc.

Et quxrebant eum apprehendereßmebaniq- turbam:ßieiant enim quod ad eos dixerat parabolam.) Ad eos,hoccft,de ipfis.’ita enim dixit Mattheus,ap«^* quem prçdida omnia manifeilatafunt»

Et eo relin:o egreßi ßtnt.') Nc ô^ aliaaduerfiis eos diceret; vtque infidias adueffus eum praepararent.

Et rwifti/wt ad eum queßlam pharißeos Herodianof,ut ip/um ciptarettt fermotie.') Didum eft de his quinquagefimoprimo iuxta Matthäum capi.Kö«® finem gt;

a VI nbsp;nbsp;nbsp;uenißent dicunt ei,Ma^i/ier ßimusquod uerax eSfamp;noncuraf^Oi^Ht

Licet cenfum dare Qefari an nonfDemuSjan non demuifAt illeuifa eorumfimulatiSet ait illistQuid me tentatisf Afferte mihi denarium ui uideamUlli autem attulerSt.Lt cbcit illis! Cuiusefi imago hac amp;nbsp;wjcriptiof At illi dixerunt ei,Cafaris* LtreJ}gt;ondens lefus dixitilu iis^Reddite queefunt Cxfaris Cxfari,^ quee funt Dei Deo*i.t admiratißint de eo*)

Et Kfziiunt adeum Slt;idduciei-gt;lt;iui dicunt refurreSîionem «0« e/Je.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Didum

cft de his quinquagefimotcrtio capite euangeltj fecundû Matth» Et irttoTogOMerKnt cuw dicentes, Mdgifter Mqfes fcripfit nobii ^«od ƒ( cuius frater mortms fuerit, reIiij«ent^Me uxorem, «ec filios dimiferit, «t dccipictt /rater eins Mxorem iHi«}, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

CTpfcitet feuten fratri fuo.} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In illo didum cft de his.

Septem fratrej erant,©quot; primus liccepit Kxoremjô* mortititî nendimißt fernen: û* fe» c««iô oceepit ippm,« morttt«$ eft,iür nelt;y ipfe dimifitfementac tertius fimiliter t O* acce^ pentnt ipfam feptem,«ec dim^èrHJtt fementpoflremo omni«m mortMa eft nbsp;nbsp;mulier.Iw refun»

reîlione quando refurrexerint cuîmj erit uxor.^ßijuidemfeptemhabuerunt ipfam uxorem^) Similiter 8C dehis omnibus ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Et re/jjondens lefus dixit eû:Nonne propter hoc erratis,non pientej fcriptnras neipte potcntiamDei?) Propter hoctQuid nam f Propter hoc quod carnali* ter de refurrediôe fentiatis ♦ V cl propter hoc, quod nefciatis fcriptu* tas,nequepotentiamDei.Dc quibus fimiliteribi ditftum eft.

Qjihw enim a mortuis refurrexerintt neq«e dwcent «xores, neque nuptum dabuntur, federuni Mn^am ongeliijui funt incalis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qytum refurrexerint,omnes vi*

De monwij 4«tem qwod refufcitentur non legifth in Iibro Mojïs: quomodo in r«to los* qHWHj eß ei Deus dicewj,Ego fum Deus Abraham,s:f Deus Ifaac, t;^r Deus laacob^ Non eß ?♦ Deus mortuorumjfed uiuâtium.) Et haec ibi per fingula funt explanata.

Vos ergo multum errotis») Non vtcunquc,fed multum. Hoc autc addidittanquameorum infipientiammanifefte arguens,

Et occedens unus exfcrihis, «[««*« oudi/Jet eos diJJ^utdntes,^ fciret lt;|uod tene illis re-

Jl’ondi/Jèt,interTogauit eum,Qwd ejl primum omnium mdndatorum.'') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PrimS

omnium quç funt in lege » Didum eft autem de hoc quinquagefimo quarto capiteeuangelq fecundum Matthaeum.

lefus dutem rej^ondit illi î Primum omnium mandatorum ejl: Audilfroel, Dominus Deus uefter dominus unus e/l.Et diliges dominu Deu tuü ex toto corde tuo, Ö* ex totd dnima SUd,®* ex totd mente tud V. Hoceß primu manddtu.Etfecundumjimile e/I illiiDiliges pro* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mtroexe

ximum tuumficut teipfum.quot;) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etiam de his in illo difputatum cft. Illud won ndoedtw

autem, Audi Ifrael. Dominus Deus vefter dominus vnus cft, Mat# thxus non fcripfit,vtpotc prooemium primi prxcepti ♦ Hoc vcro tres 'o'X'^oo' 5o“ dcmonftrat hypoftafes ,vnamcç diuinitatis naturam.Quum cnim di* trortlt;«mc Wlibr^ dtur,Dominus,deinde,Deus ,8lt; rurfum,Dominus ,tres perfonx ma* HÎtioomi/Jum e/Je, nileftanturtquod autem additur ,V nus ,naturç déclarât vnitatem. mdxime ^u in/e# Alio quocß mo dici poteft,quod videlicet Hebrçis frequês fit hçc redu ^«entious uerois i-plicatiodominas dominus,ÔC,deus deus, propter cius fublimitatem» pjïwsjeriix ,iniar diu repetdtur Ex totd uinutetcr id etidmhdbedt editio CoplutenjiSjCJ' trSjldtio uulgdtd»

Kaiuthis aliuJpraceptum non eR.) Hocconfirmatiutltn eft eins quod dixit,praccepta ilia primum acfecundum eflè-

Et Mt illi [criba, Be«e prlt;fceptor cum uaitate dixifti, quod unuf e/l Deus, ü“ non eA alius preetcr ipfum: amp;“ quod diligere ipjum ex toto corde amp;nbsp;ex toto intelleBu,amp;‘ ex toW 4^ lt;nbsp;nima,lt;!^ ex totauirtuteiif diligere proximum ficut fiipfum, plus eft quam omnia holocauto!: mata ui^imgt;£^) Vide quomodo tunc ludgi vidimas fiue façrifiçia pro præclaris facinoribus ducebant;cacteras virtutes non curantes» rntelledum autem,fcriba appellauit mentemipfam.

At Iffaute intuitus ilium quod prudenter rejponderitfait eitKon longe es a regno Dei) De hoc docet finis enarrationis prgdidi capitis,

Ef nemo deinceps audebat ilium interrogare.) De hoc didum eft quin« quagefimoquinto capiteeuangelij fecundum Matthaeum ,poftquam ipfe interrogauerat pharifgos,

T re/}gt;ondens Ie fus dicebat docens in tem^o: Quomodo dicunt fcriba, quod Chrißus ßlius eß Dauidf Ipfe enim Dauid dixit per Jfiritum fan^ium, Dicit dominus domino meo,fede a dextris meistDonec poßiero inrmicos tuosfcabellum pedum tuorum, Ipfe ergo Daf uid dicit eum dominum,^ unde filius eius eRf) De his manifefte didum eft prædido quinquagefimoquinto capite» Ne autem tibi infolens vi« Haculdelicet He« deatur quod habeat,Dicit. Siquide Hebraica didio amp;nbsp;Dicit figni« braicadi^iopfalmi ficat ÔÔ Dixit. Ideo hie quidem illanijille autem hanc fîgnificationem .110. iMxfd Hebree indifferenter accipit:amp;: plærac^ fimilia frequenter inueniemus. orum diuißonem, Et multa M ba libenter eum audiebat,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tanquam fuauiter fermoci«

DlSl neum, nantem: vel tanquam facile illos deuincentem,, dC quod abinuida fefe ipfe liberauerit.

Et lt;i/xit eis in dofirinafiia: Projfgt;icite a fcribis, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Profpicite, hoc eft,

Q_ui amant inßolisobambulare,) Dicit de ipfis Matthäus circa medium quinquagefimiquinti capitis:DiIatant phyladeria fua, amp;nbsp;ma« gnificant fimbrias palliorum fuoru,quæ Marcu^^unc ftolas nomina« uit.Qiigre ergo ibi horum enarrationem.

Et falutationes inforis,primasq; fellas in fynagogis,ac primes accubitus in cesnis*) A praccedentibus fupplendum eft,Qiii amant, hoc videlicet aut illud. De quibus ibidem qugre.

dituorant domos uiduarumjiy f nb pratextu longo tempore crantt bi accipient gn uius indicium,) De hfs exade difputatum eft in principio quinquage fimifexticapitis euangelij fecundum Matthgum»

ET nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßderet lefuscx aduerß ga^opbylaci), afficiebat quomodo mitteret turba as

gd^opbylacium,) Gazophylacium erat area vbi thefaurus in templo feruabatur,in qua omnes quihabebat QC voicbant, provirib’ inijeiebant ad pauperum alimentum»

Et mu^ti dwtes ii^abiott multa, Q^um^e ueni/Jètqult;eJam uidua paupercub mißt mi tluu duofjuodeH: (fUidräm,) Qgod puta minutiun,eft apud Hcbrgos fi« uc dici'c quadras.Dicit quoc^ aho möoboIus fiue

I Et aduocitis difapultißis Mt illis, Amen dico uobiSf^uod uidua htec paupercuh plm mi omnes (jui mi/erunt iw ga^ophyhicium . Omnes enim ex eo quod fupererat fibi ferunt: nbsp;nbsp;nbsp;intern ex pennriifui, ) nbsp;nbsp;nbsp;u fftpHo'/ö'jdefed'us dicitur vel indigentia,

nunc autem proeo quod neceflarium eft dC vtilc vt opfnor accepte, (nos Penuriam vertimiw.)

Omnii tptic bibuit mßt,totim fubRintiim fium,) Etfx pauper erat pof feffionibus,diues tarnen animo oftenditur ; tdeo Saluator qut non do^» num pondérât,fed voluntatemeius,plufquam omnes mififlèdicit.

tinata eft atlt;çfubiedarqugmittit in Dei thefaurum duo minutai-,cor* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cominuta r

pusvidelicetacmentem.'comminuta.illudquidem per temperantiam, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.„quot;J

hancautem per animi modeftiam, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cr^coipnichn eji

L T e^redtettte eo de templo,dicit ei huus dtfcipulorum fwrumtPraceptor uide quiles la

-tS pides,amp;‘ ijuiles HruHuTiet lepts autem reßodens ait illi,Vides marnas bas fub^uliio-

Hfs!' No« relin^uetur l^isßper [apidem,qui non diruatur,) Dc his didü ê in li ne quinquagefimifexti capitis euangelq fecund, Matth.

Q« 'Wij; ipfè federet in monte Oliuarum e regione templi,'nterrogiibant eum feorfum ■

Petrus rÿ i^coIms amp;nbsp;lobannes rfj Andréas dicentes^ Die nobis Ruanda btec eruntl if lt;]uod fîgnum ^uando bac omniaconßmmandafunt. ) nbsp;nbsp;nbsp;Quærc de his quinquagefïmo

lefus autem reßandens eis capit diceretVidete ne ^is nos ßducat Multi enim uenict bt nomine meo dicentes,Ego ßm Chri/ius^ac multos ßducent ♦ Qijitm autem audieritis bella, amp;nbsp;rHmor« Riorum,ne turbemini: oportet enim fterißd nondum finis, Infurget enim gens aduerfusgetitem^ iS regnum aduerfus regnumtif erunt terramotus per loca, iS erut fames ac tnrbationes.Principia dolorum hac,) Eode capite de his oîb’ didum eft,

Trident enim uos in concilia Üquot; i« fynagogas : cademini, iS fub praftdibus ac regibus

In teitimonium ipßs^ ) Ad accufationem ÔC increpationem ipforS^ ftc poffint diccre tempore vniuerfalis iudicijtNonaudiuimus prædi# cationem.Intantum enim ipfam audituri funt, vt dus etiamprgeo# Oes extremis fuppltcijs fubijeianc.

Et in omnesgentesprimum oportet pradicarieuangelium.) Matthaeus ve* «■oferipftt prædidocapitc,quod pratdicabitur hoc euangelium in vni* uerfo mundo,Quæreibihuius intelledum,

Qwmw dMtew duxerint uos tradentes,ne foliciti ßtis quid loquamini^eque cogitetisßd ^ic^KÏd datum uobisfuerit in illa hora^boc loquamini^ Non enim uos eritis qui loquentUTf fed fimitusfunlîus.') Difpenfatoriefpiritus fandus tunc loquetur ,v tens ore ipforum,ne rufticitas illorum videatur incredulis abiedio SC mi)* noratiopraedicationis.Dixit quoep 6C hgcdecimonono iuxta Matth, Mdtin.to» capite area mediumjqugre ergo ibi enariationem,

Trajet autem frater fratrem in mortem,amp; tgt;aterfil!um:amp;' infurgentßij ac morte eos afficientïamp; eritis odio hahiti ab omnibus hominibus propter nomen meum^ Qy autem perfeuerauerit ußue in ßnem^hic filuus erit,) nbsp;nbsp;Etiam hæcomnia in prxdi

Q^um autem uideritis abominatione defilationis ^u^t, dilîa efi a Daniele prophetaß^ tem ubi non oportet,qui legit intelligat,) nbsp;nbsp;nbsp;Didum eft de hoc, dido qiiinqu^n

Tune qui in ludaa funt fugiant in montes,amp; qui in te^o fuerit non defendf itt mumineq; ingrediatur, ut tollat gt;nbsp;quippiam de domo fuat amp;“ gui in agro,non conuertaiur adeit qu^e■ pof tergum funt,ut tollat pallium fuumA^te autc pragnantibus nbsp;nbsp;ladantibus in HHi

Orate autem ne fiat fuga ue/lra hyeme.,Erunt enim dies illi afflibîio, qualis non eilfa ^a a principio creationis qua creauit Deus,ufque nunc, nequefiat,Et nifi deminus abbreuutf“ fet dies,nequa(fuam faluafieret omniscaro: fed propter elecîos quos elegit,abbreutauit dies*) Similiter amp;nbsp;de his.IIIud aQt,Erunt dies iniafflidio,hoceft,indiebus illis crit afflidio.

Et tune fi quis uobis dixerit, Ecee hic eR Chrifius,aut ecce ibi,ne credideritis ♦ luntur enim pfiudochrfii pfeudoprophet^,amp; dabuntfigna prodigia ut decipiantfif^ ri pofefi,etiam ele^os. Vos autem uidetet ecce preedixi uubis omnia.) Etiam amp;nbsp;hisibi difputatum eft.

Porro in illis diebus pofi affii^ionem illam fol obfcuTabitUT,ü‘ luna non dabit filetido rem fi(um,acfiella cceli décident,uirtutes calorum concutientur.Et tune uidebuntph«'” minis uenientem in nubibus cum uirtute magna Cf gloria. Et tune mittet angelos fues ^egabit eleblos fuos a quatuor uentis, ab extreme terree ufque ad extremum eali.) Et de his fimiliter.

A feu autem difiteparabolam.Qwm iam ramus eius tenerfuerit, preduSafi^^^f feitis quod prope fit lt;eflas:Sic amp;nbsp;uos quu hœcfalïa uideritisfirote qued propefit in finbus* A men dico uobis,non prateribit generatio hae,donee fiant hlt;ec omnia: Ctxlum cr terra pt‘fj ieribunt,uerba autem mea non prateribunt.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Praeterea SC de his omnibus

JL-z Didüeft dehocquinquagefimocdauo capitc euangdfj fccun^ dum Matthäum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

A ttettdite, uigilatej^^quot; or4fe: neßitis enim Ruanda tempusßh) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem erfao*

Si(ut homo ^ui pcregre agens reli^uit domum fuam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deit feruis fuis

amp; ßum cui^ opus,ac ianitori pracepit ut uigilet, quot;) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Chn'fto ac

fumptum eft hoe exemplum. EftautcmdefedtuS:defieitenint,Eft* Dicitergo quod ë ftcut homo qui peregrc agit; hominê quidêftip’^^”’ innuens^quemadmoduminmultis didûeft paraboiis. Peregrination nem vcro,in cœlos afliimptionem.Domum aöt fuâ, prçfentê mur-dS. Scruos qucq? fuos,dicitChriftianos.Cuiufc^ autemopus,cftcuftcdia mandatorû,ô(f operatio virtutu.Ianitor vcro,mcns vniu(rajus£p,quS lanuis aïe proeft,lioc eft fenfibus,p^s intelkdualis fur ingtedi fole^*

C APVT QJTADR AGSIMVMQ_VART. M^cixiüi yig’late ergo:neßitii enii» ijumJo dominus domus uenturus eR:ßro, an mediu no^e^

M^a'liciniOjän manetne guum uenerit repente-,inueniat uos dormientes.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ser5 qui^

dem dicitur aetas fenum:medmm nodis,eorum qui in media func ç£a=â tc conftitutirgallicinium vero,eorum qui iam fapere incipiuntrquum prudentia in modum galli gallinacei exdtat eos ab infenfibilitatc. Ma ne autem,æ£as eft puerorum.Qugre aufemprædido quinquagefimo oflauo iuxfa Marrli.capite declararione ïikus di(fti,rdeo ÖC vos efto£e para£i,quiaquahoranonpu£a£is,eafilius hominis venrurus eft*

Oj^^Mtemuoliisdico^omnibusdico,') Omnibus Chriftianis qui fu* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

turi fun£ vfque ad mundi confummafionem. Hine mo£i quidam di^s cun£ proedidas ac£a£es ijs aptari Chriftianis’ qui £unc reperien£ur; fub illis enim fie£ fecundus aduenrus ♦

Eratdutempdfehdamp; d^ymdpoli biduum^) Pafcha öfazyma vocat nSc Cap» cuangelifta ipfum pafchac feftum ; quia in ipfo carnes agni azyma comedeban£,ficu£i fexagefimoferfio capite euangelij fecundum Mat» thaeum fignificatum eft.Quacre aut propefine etiam fexagefimiprimi capitis didûilIud.Etfadû eft poftg finiflef fefusoes hos fermonesdi:# xitdifcfpulis fuiSjScitis quod poft biduum pafcha fit«

EtqMlt;eret4nt principesJàcerdotum fcriba quomodo eum dolo apprebenfum occide~ rent.'Dicebdntdu[em,Neindie fegt;^o,ne ^uSdo tumultusßtpopulu) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibi quocß de

T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fjjèt BetLdMj'rf in domo Simonis Leproli amp;nbsp;difiüberet,uenit mulier habes db

Iw/frS un^euti ndrdi fifticlt;f precioße:^ cominwo aldbdflro effudttfuper cdput eius.) De hacdiâûcftfexagefimofecundocapire euangelij fecundu Maffh.

Ertfnt dutem ijuiddm indigne feretes dpud fef dicentes, Ad quid perditio htec un* S^niti fdUd eßf Potuit enim hoc di/lridji pluris quùm trecentis dendrqSf^ ddri pauperibus^ Et mfremebdntd^erfus illdm^ ) Similiter 6C de his.

lefxsaKtem dixit,Sinke illdm^ Quid ipßmolefti eflisf Bonum opus operdtd eß in me, Semper enim pduperes hdbetis uobißum,amp; quum uolueritispoteßis Ulis benefdcere: me dutem non fimper hdbebitis.Qupd hdbuit hac feciC prteuenit ut ungeret corpus meuad Cepulturdm, Amen dico uobis, ubicunque pr^dicatumfuerit hoc eudngelium in uniuerß mundo, etiam id quodißafecit,ndrrabitur in memoriam ipßus,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prac terea Qi. de his fubtiliter

Et luJds ifcdriotes unus de duodecim abijt ad principes facerdotum, ut proderet eum tpJw.At illi quum audißent gauißßtnt,amp;‘promiferuntei argentum fe daturas. Et quarebat quomodi opportune ilium traderet,) Etia dehis ibi quaere.Gauifi funt aßt, nonfolum quiaipfum finetumuitu comprehenfuri erant,opportune a luda tradi£û,verû etiam qgt; a fuis difcipulis odio haberi inciperet.

T primo Jie d^^mor« quando paßcha immolabanti JjcSt ei dißipuli eius, Vbi uis ut d^ beuntes paremus tibi ut edas paßha / Et einittü duos e dßipulis fuis, dicit eis:

Vide annota“ Abite in ciuitatem F, ö* occitrret uobis homo hydriam alt;iult;g baiulas,fe~juimini ([UO tionë bab^ cunque ingrejjiis fuerit^dicite patri familias,Magißer dicit^Vbi efi diuerfirium in ^o pafcb4 tnr fuper illud cum dißipulis meis edam^ Et ille uobis qftendet coenaculum^ande infiratum illic parate no' Matth.éjdte bis,Et exierunt dißipuli eius,acuenerunt in ciuitatem,amp;' inueneruntßicut dixit eis, acpitntue in ciuitatem ad pitßha,) A. fexagefimorertio capite euangdtj fecundum Matth, c«ff. hæc factie mteniguntur,qiniin tbi Iintexadedifputata,

T faffrf uej}gt;era uenit cum duodecim' amp;nbsp;dißumbentibus ipßs ac edentibus dixit lefist A men dico uobis : Vnus ex uobis tradet me , ^ui edit mecum . A t till ccrperunt con^ tri^arijamp;' dicere eifingulatim,Num ego:Et alius,lNumegof lUe autem reßiondens lt;til eis, Vnus ex duodecim ^ui intingitur mecum in c4tiniim,Eilius quidem hominis obit, ßcutßripium efl de illo,Va autem homini illiper ijuefihus hominis traditurtbonu effet ei, flnatus tto fmfl ßthomo ille.) Ibidem îiçc etiamcxplanata funt.

Edentibus illis, ^uum accepiflflt lef •ispanem, ac gratias egiffet, fregit ac dedit eis, ait,Sumite,comedite,hoc eft corpus meum.Etfumpto poculo ^uum gratias egiflet,dedit eist biberunt ex eo omnes. Et air illis, Hie eA fanguis meus ^ui eft noui teflamenti, pro midtii eflunditur.Amen dico uobis,Mon bibam amplius de fru^u uitis ufijue ad diem ilium, ^uando bibtm ilium nouum in regno Dei,) JDe his diximus fexageßmoquarto iu* xta Matthæum capite.

Et diFlo hymno exierunt in montem Oliuarum,^ ait illis lefus, Omnes officttdiculS patiemini propter me in hacnoStet^uia fcriptum e/l,Percutiam paflorem amp;nbsp;diflpergttur ones, Sed poflquam reflurrexero pracedam uos in Gidilteam,Petrus autem mt illi,EtJi omnesofleX' diculum patiantur,at non ego,Et didt ei lefls,Amëdico tibhquod tu hodie in hac no^epriuf-quam bis gallus cecinerit,ter abnegabis me, At ille uehementius multo dicebat,Si oporiuerit me (ommori tibi,non abnegabo te,Similiter omnes dicebant.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ett am de his in co

Et MeK/««f inpradium cui nomen Getßmane ; dixitque dißipulis fuis,Sedetebic dam orabo,Et afliimit Petrum lacobum ac lohannemtccepitqi expaueßae angi,ac dictreeis, Triflis eft anima mea ufque ad mortem t manete hie rür uigilate. Et progreflus puflllum,prof ftratus eft in terram,amp;' orauit,ut fipofllbile eflet traßret a ft hora, ac dicebat, A bba pater o» mnia tibi poflibilia funt,transfer poculum hoc a metattamen non quod ego uolo, led quod tu.) Similiter ÔC de his*

Et uenit ac inuenit eosdormientes,^ dich Petro,Simon dormis f Mon potuiftiuna bo ra uigilare Vigilate amp;nbsp;orate ne intretis in tentationem. Spiritus quidem promptus eH, crcto autem tnßrma. Et rurfusdigreffus orauit,diHo eodem fermone,Reuerfufque iteru inuenit eos dormientes,Erant enim oculi eorum grauati,amp;' nefeiebant quid rejf onzent illi,Venit^ tft* tio,amp;‘ aitillis,Dormite iam requießite,Completumefl.Venithraieccetraditurflius bo,' minis in manus peccatorum,Surgite,eamus*,ecce qui me tradit appropinquat,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prate

Ef /lattffl adhuceo loquente,acceditludasunus de duodecim,(ST cum eo turbamnltacum gladijs O' fuftibus,a principibus facerdotum if ßribis ac fenioribus,') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didû eft de

Dederat autem prodhtoreis commune fignu dicens,Qj^cuqi oßulatusfuero,ipß fft, appreben

CAPVT Q_VADRAGES IMVMSEX. ET SEPgt; tpprehenJite eum amp;nbsp;dhiucite cdittCtAc protinus ^uum ttenijjèt,lt;^ aJ eum acceffi^ètydich illi^ Ribbirdbbi,amp;' deo/culdtusefi eum.Illi Kero iniecerunt in ilium manusßtas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;appréhende-^

nut ilium, Vnui autem ^ui]jgt;iam eorum qui ad/labat, exerto gladio, percu/ïït feruum fummi ficerdoti{ylt;ÿ‘ amputauit eius auriculam,) Similiter de his : lege ergo tota enarrationem qiiæ ibi accurate pofita eft.

Et reßgt;onden{ lefus dixit illis^ Qua/i ad latronem exi^is cum gladijs amp;nbsp;fu/libus ut cÓ prebenderetis meC Qj^otidie er am apud uos in templo docens,amp; non comprehendihis me, fed utimpleantiirfcripturie,Et reliEioeo omnesfugerunt,Et unusquijfiam adole/centulusfeque batur eum amiFlusßndone fuper nudum,apprehendunt ipfum adolefcentuli. f ille relira ßndone,nuduifugit ah eis,) Similiter Qi. de his ibidem adum eft.

Et abduxerunt lefum ad fummum ficerdotem,Et conueniut ad eum omnes principes f i cerdotum üquot; fniores acfcriba. Petrus etiam eminus fèquebatur ilium intro ufque in atriü fummifacerdotistacfedebat una cum miniflris calefiebatadlumen,) Âd lumen, quod ab igné producebaturn'ta vt in propatulo eflèt his qui vnaeû eo fedebant,ac omnibus qui in atrioerant« Dieftum eft aût ÔC de his ibi.

Summi uero f teerdotes (ir totum concilium quicrebant aduerfus Ießlt;m tefiimonium, ut interfeerent eum,nec inueniebant,Multi enim falfum tefiimonium ferebant aduerfus eum, idonea tefiimonia non erant,Et quidam a]furgebant,amp;‘ falfum tefiimonium aduerfus ilium fe rebant,dicentes,]S!os audiuimus ipfum dicentem,Ego diffoluam templum hoc manufa£ium, îf in triduo aliK^l ho» manufablum iedificabo,Et necjic idoneum erat tefiimonium illorum,) ibiquoeç hæcdeclaratafunr,

QMmque [urrexifiêt JummusJacerdos in medium,interrogauit lejum dicens, Nom re« fiondes quicquam^Q^dhi aduerfum te ferunt teRimoniaf At ille tacebat,nihilquerefigt;ode-bat.Rurfus fummusfacerdos interrogabat eum,amp; ait dli, T« es ille Chrifius filius benedi^if îefùs autem dixit,Ego fumtEt uidebitis filium hominisJè^ntem a dextris uirtutis, uenien^ temcumnubibuscceli.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Similiter dC hæc. Quod autem dicitur,Cura

S«mmKsHerofacerdos difcifia ueRe fua dicit,Quid adhuc nobis opus efi tefiibus^ Au^ diftis blafphemiam, (^id uobis apparet!'Omnes autem condemnauerunt eum efie reum mor^^ tis,Et cceperunt quidam conjßuere in eum,^ obuelare faciem illius, cisr colaphis eum aedere, acdicere illi:Diuina, Et minifiri alapas illi impingebant.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Similiter amp;nbsp;hgc.

T ^wtiM efiet Petrus in atrio inferius, uenit una puella fummi facerdotls,quumqi uidif • fet Petr«)« calefdcicMteMj/è, intuita tllum dicit,Et tu cum lefu Nazareno eras, Ule ue ro abnegauit dicens,Igon noui,neq;fcio quid dicas.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De his didum eft fexage«

Exiuitque in ueRibuIumjiif galluscecinit,) TLeg^ fexagefimoquarto ca piteeuangellj fecundum Matthæum enarrationem didi illius gt;nbsp;Priuf« quam gallus cecinerit,ter me abnegabis*

Et rnrpm puella ui/o eo ccepit dicere adfiatibus,Hic ex dlis efi, At ille herum abnega uit.Et p4«Io {io(l,rurfus adfiates dicebant Petro,Vere ex Ulis es, Nam Galilauses, amp;la quela tua conuenit.llle uero ccepit deuouere deierare dicens,Non noui hominem ifium quem dicitis,Et herum gallus cecinit.) De puella ÔC adftatibus accurate didum eftfexagefimoquintocapite euangclij fecundum Matthæumtô^ ibi le

3«4 C APVT Q.V ADR AGESIMVM SEPT» gedidi illins intcrpretationem,Et ingreniis intro fedebat cum ftn'SjVt vïderctftncm.Dercliqiu's aiitem pan' mododidiim eft fexage fimofexto illûis euangelijcapite«

Et recorJtdus eft Petrui uerhi quod dixerat ei Iefuf,Priuftjuam gallus his cedtterit, ter , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;me abnegabis: nbsp;nbsp;adijciens feuih) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem quoque de hls didum eft*

Non fokim aiitem hoe didirm verbum præ timoré ac im beeil li täte ex* ciderat,verum etiamillud quod dixerat,Quicuncp abnegaueritmeco* ram hcminibus,amp; egoabnegabo eum,amp; eætera»

eonßliOyfummi facerdotescum fcribis acßmoribus,totoi^ cottd' lio^uinHum lefim abduxerunt ac tradiderunt Pdato^) Præ terea QC de his.

Et interrogauit eum Pilatus, Tu es res ludteorumf At ille reßondens dixit ei: Tudixißi Et aceußabant eum fummi f tcerdotes in multis, Pilatus uero rurfum interrogauit eum dicettS, 'i^on reßondes quiequam f Ecce quanta aduerfum te teßantur . le fus autem deinceps nibilre-’ J}gt;ondit,Jic ut mtraretur Pilatus4 ) Quære fexagefimumfeptimum caput euangelij feaindû Matthäum; inde enim faeile eft amp;nbsp;hçe intelligerc»

In feßo autem abfoluebac Hits unum uin^um quem petebant. Erat autem qui dicebatar Barabbas,qui cum ßdiiioßs erat uinlius, qui per fedttionem homicidium perpetrauerant « Et quum acclamaßet turba capit petere (utferet) Jicut [emper faciebai ipßs, ReJ}gt;odit autem eif Pilatus dicens: Vultis abfoluam uobis regem ludttorumf Sciebat enim quod per inuidiam tradi dijßnt eum fummifacerdotes,Principesautem facerdotum concitauerunt tuTbam,uipotiusBar

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rabbam abfolueret ipßs Pilatus uero iterum reßondens ait illis, Qwd igitur uultisfaciamei

quem dicitis regem ludteorumf Atillirurfus clamabant.Crucifige eum^Pilatus autem dixitil Its.C^denim mali fecitf Ipßuero uehementiusclamauerttnt,Crucißge eum.) hee omnia didoeapiteeonuenienter deelarata funt»

Pilatus autem uolens cum.populo benigne agere,abßluit illis ßarrabbamyamp;‘ traditbt le fumflagellis Citfum nt crueißgeretur^ Milites uero abduxerunt eum intro in atrium quod ejl preetoriumtiif conuocant totam cohortem,ac induunt earn purpura,amp; ârcumponunt Hb tontet tarn ßinis coronam , cœperuntq; eum falutarefAue rex ludeeorum: O' percutiebat caput eius arundine,ac ßuebant in eum,iy' ponentes genua admrabant eum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Manifeftius kti

pfit de his Matthäus prçdido eapitc, in quo etiam de omnibus did® eft» Salutarevero fignificat hoc in Ioeo,CöpeIIare.

Q^umqueillußßentei, exuerunt ipfum purpura ac induerunt ue/limentis fuis, cuntque eum ut crueißgerent. Et coegerunt preetereuntem quendam Simonem Cyrenaumue^ nientem ex agro patrem Alexandri amp;nbsp;Ruß,ut portaret crucemeius, amp;nbsp;ducunt eum in gßtha locum,quod eftJT interpreleris,Caluarilt;e locus.Et dahant HU ad bibendum uinum mf' rha mixtumtat die non accepit: ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De his quoq ue ibidem declar atum eft»

Patrem vero dixit Alexandri ÖC Run,vrpotequi adhuc viuebant,no* tique erant dum haec feriberet.Aiuntenim hos fequutos elft Apofto* los,quum in Chriftumcredidiflent.

Et pafiquam crucißxerunt eum,partttt funt ueflimenta ipfius.mittentes fortemfuper il^ la,quisquid tolleret.) Præterea 0^ de his,

Erat autem hora tertia,amp; crucißxerunt eum. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;At qui hora fexta cradn

XUS eft fi'cut dicit Iohannes.Qiiidergo dicendum eft/ Quod idquod dicitur,Erat autem hora tertia, nö trahitur ad id quod additur,Etcni »cifixerunt eum.’fedrefertur ad principium eorum quae paflus eft Sak uator» Erat autem inquit hora tertia,quando videlicet pati coepit

Iittbus Pilati. Deinde quod fequitur,per fe legendum eft,Et crucifixe* irunteum, fexta videlicet hora. Mêtioergo tertiç horæ quæ fit a Mat co,principium manifeftat eorum quæ pafluseft dominus.'fextg veto, a lohannCjfinem oftendit,qui fuit crucifixio.

Et entt infcripiio ciuße eius feripta^Rex ludaorumÆt cum eo crucifîguntdüos latrà^f nes,ummadextris,^ alterum a ßniftriseius Et ^ni igt;rateribdnt conuitiabantur illi,mouenif tes cipitddKegt;jtes,Vah,gui diruis templui»,amp; in triduo illud extruist ferud teipfum, dc iefeende de crucet Sitniliter (ÿ'fummifdcerdotesilludentes inter fejecum ßribis dicebdnti Aliasfdluos fedt,/eipßi/n non potefl filuumfdceref Chriftus rex Ifrdel defienddt nunc de irn ce,M uidedmus sÿquot; creddmus. Et qui cum eo crucifixi fuerdnt^conuitid id^dbdnt in eum Etiam de his prædido capite didum eft.

fdSfd dutem hordfextd tenebree ortte funt ßuper totdm terrdm ufque in bordm nohdttti itbori nondcldmduit lefus uoce mdgnd dicens,Eli Eli larfia d^dbtdnif quod eilyfi quis inttr-^ ^etetur,Deus Dew meus ut quid dereliquiRi me^ Et quiddm eorum mi ddfldbdnt quum dudif fent^dicebdntjEcce Elidm uocdttCucurrit dUtem quiddm, impletd Jpongia dceto, impoßtdqf dtundini^otum offerebdt illi dicësiSinitetUidedmus dn uenidtElids dd deponendueuÀefufdu tem emi/jd uoce mdgnd expirduit.Et uelum templi feißum eft in duds partes d fttmmo ufque de^ orftnt. Vides dutem CentUrio qui exdduerjo eius ddfldbdt,quod ftc emijjbcldmore expifdftèt, dixit,Vere homo hic ftlius Dei erdt,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Similiter à de his dmnibus data eft

Eritm dutem t'f mulieres eminus djßicientes, inter qudS erdt Nurid Mdgddlene,amp; Mlt;j n'iftcofci Pttrui lofe mater,amp; 3tdometqult;t etiam dum eftet in Galillt;ed, fequebantur euni miniHr4l)4«t illi;ac alia complures qua ftmul cum eo ajeenderont leroftilymut)

|H ^f^a Mm ueftgt;era quum eftêt pdrafceue,qua pracedit /abbathum,iienit I^ph ab Ari •A^mathadhonelius fenator,qui ipft expe^abat regnum Dei.) In fine illius capitis etiam de his fubti liter aç^um eft.

Etfumptaaudaciaingreftùseft ad Pilatum,acpetqt corpuskfu.Pildtus autem admin wt«r,ji MO, moriHHs eftet:(f accerftto Centurione interrogauit eum an iamdudum mortuus ef a Centurionecognitdjdonauit corpus ipft lofephdfqi mercatus ftndonem depofttü inuoluitftndone,amp; depofuit in monumento quod erat exciftim e petrataduoluitque lapidem ad monumenti, ) Sexagefimoodauo capite cuangelîj fecundum Matthçum hçc oîa prout eonuenit patefada (tint.

Magdalene,amp;• Maria loft afticiebant ubi poneretur, fl” Et quum pera Cap' «Xvi ^^^fp/fttJabbathumyMaria Magdalene tlj Mtfrid lacobi Salome ernennt aromata, ut ue^ *gt;‘ftitcsungerentlefunr^) Similiter Si^ hæc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mattht^o

Et Kalde mane uno fabbathorum Ueniunt ad monumentMm exorto fôle.Et dicebant inter ri^gt;P^treuoluet nobis lapidem ab oftio monumenti f Q^umque reftexi/ftnt-, uident quod remlutus eftèt lapis: erat enim magnus ualde.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sim ilitcr QC hçc.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*” '^ogt;^flt;'»fntum uiderunt adoleftentulum 'edentem a dextris, amillumfto

a can obftupuerunt,llle autem diciteiSi Ne obftupeftatis,lefum quaritis Ma^arenû cfKciftxumtSurrexitfWn eft hic,Ecce locus ubi pofuerunt eum* Sed abite dicite diftipuhs eius

O' Petro,^Hod pr^eceJet uo$ in Galiltfomtibi eum uidebitisßM dixit nobis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etiam

QMmquc exißent fugernnt 4 monumento ; babeiat enim iHas tremor acfiupor, if nemini ^niclt;ju4m dixeruntttimebant enim*) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prxterea. ÔC de his ♦

Not«. Qtndam autem fnterpretumalïèrunthocin loco completiim eflc Mareieuangeliumrqug vero fequuntur recentiorem eflè additionem* Oportet tarnen £lt; hanc explanare,quum veritati nihil repugnet.

Q«hw autem furrexißet,manefrimo fabbathornmapparnit primum Maritt Magdde« na,de qua eieceratßptem damonia.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftquam aidum eft,Qimm autera

furrexiflèt, ftatim pone diftindionem.’deinde lege, Mane primo fabba thoriim apparuit primum Mariae Magdalenç . Incertum eft fîqiiidê quando furrexerit: quando autem apparuerit,certurn eft; ficut etiam didocapitepraedidum eft. Stmiliterquodprimus fabbathorum,dies dominicus dicatur,quodqucmane huius, Chriftus apparuerit,paritcr ibi declaratum eft. Quærendum autem quomodo hoc loco fcriptil eft,quod appanicrit primum Maria: Magdalene/Siquidem appaniit primum non foil Magdalenae,fed etiam alteri Mariæ lacobi ÔC lofc, veluti narrauit Matthgus .D^cendum ergo eft, quod per Magdalene, alteram quoque fignificauit. Frequenti eft enim in vfu apud etiange liftas,per perfonamquæ infignior eft earn etiam intelligcre, quae mi* nus nota eft ♦ Inft'gnior autem erat Magdalene,in hoc quod feftinauit ÔC pracceffit ad monumentum.’multoenim fidci in Chriftum calorcfeC uebatjVtpote magno ab co affedabeneficio:quum ipfam afeptemdae enonrjs liberauerit.

IlU profeHd renttnÜMit iis,qni cum eofuerant,Jugent thus aeßentibus,) Hoc ê, difcipulis q«i cum eo verlati fuetanc, qui ipfum fcquuti fuerant ;non folumvndecim, verum etiam feptuaginta duobus . Hoc itaqueiHi® renuntiauit ifta fane amp;nbsp;altera Maria. Atteftabantur autem QC alix mulieres,ficut fcripfit Lucas :dc quibus quaere prædido euangeltjiux ta Matthaeum capite enarrationem illius didijlli autem fumptispe cunijs fecerunt proutedodi erant.

Poft bac autem,duobus exipßs ambulantibus apparuit tn alia forma, euntibus rus,^ Hit abierunt ac renuntiatterunt catertstuerum non crediderunt Ulis* ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hi duo eX

feptuagintadifcipulis erant* Et quidam dicunteos eflèCleopamôC eum qui cum ipfo pergebat in caftellum nomine Emmaus , de quibus narrauit Lucas .Sed hoc videtur didu abfurdum.Hisfiquidem quum renuntiaflent, non eft habita fides:illi vero magis inuencrunt Apofto los dicentes .’Surrexi t dominus vere Si viÇus eft a Simone. ManifeftS ergo eft alios eflè iIIos,6C alios iftos; fuiflè tarnen Si. hos Si illos ex felt; ptuaginta. Primum apparuit Chriftus Magdalenç SC alteri Ma riae : deinde his duobus ; poftmodum Petro : demum veroillis duogt; bus . Sane his non eft habita fides : Petro vero tanquam fummoac principi cæterorum creditum cft.6C ita duo qui apud Lucam ab Ema maus reuerfifuntjinuenerunt Apoftolos dicentes , Surrexit dominus ' vere,SC vifus eft a Simone * Et ha: omnes apparitiones in die refur* redionis fadac funt.

Po/l:e4 difcumbentiiusipßiundecim applt;(ruit,amp;- exprobrmit iHis incfeJulitatem eorü, {orJis^ jKriti{m,^ia his gut uiderant eum poflg re/ifrrexerat,non crediderant.) Poftca; Poftcaquam videlicet certiores fadi fueranca Petto,veneraritep Cleo pas QC comzs eius,ac narrauerant quac fibi in via accidcrant: ÔC quo;» modo ab cis cognitus fuerat in fr^t^iom panis/icut dixit Lucas » Ait enim ipfc: Hçc illis loquentibus ipfe lefus ftetit in medio eorum , QC ait ilIiSjPax vobis ^SiC cxten^Hoe autem etiam in eiufdem diei vefpe raaccidit. Scripfit enim Iohannes, Quum feta edet die illo , qui Ioh4n,Ê9/ cratvnus fabbathorum,6C fores eflentclaufæ vbi erant difcipwiicon#^ gregati propter metum ludæorum,venit lefus, ftetitc^ in medio, SC ait ilIiSjPax vobis,amp; cgtera.Tunc enim exprobraüitincredulitatem eorum,cordisqp duritiem,fiueimperfuafibilitatem:quiahis qui vide« rant cum poftquam refurrexerat, non crediderant, puta Magdalena: amp;nbsp;altcri Mariç, ac his duobus dequibusferipfit Marcus. Itaque Mar eusdiââ exprobrationê fcripfit. Lucas vero SC Iohannes hac prêter# miflà,altars rerum quç tune fadg funt meminetunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Et dixit eis,iuntes in mnndum nniuerß(gt;n,fgt;rtf diente euangelium omni crentura,) Hoc eft in vniuerfum orbem. Dixit aurem illis nunc fermonem,non tunc fane,fed poftmodS quo profedi funt in Galilaea in monté in quo conftituit illis lefus ,veluti circa finem euangelij fecundum M atth^um fcriptum eft. Qiiæ veto fequuntur Matthaeus quidem feliquit, hor3 narratione abbreuiata« Marcus veto retulit dilatato de his fermone»

Qfcj crediderit bapti^ntus fueritßaluus erittgui uero non crediderit, condemnabi» tuTt) Qni crediderit ÔC baptizatus fuerit faluus erit: modo fidem ac baptifmum impolluta conferuauerit ; aut poft contradas forde« emundauerit ac purificauerit. Intelligitur autem verbum hoc amp;nbsp;a* Iio modo,Qui crediderit SC baptizatus fuerit,faluus eritrfi ea quæ fis* deifunt per baptifmum fufcpptç , demonftrauerit: ilia vero funt ope* ratio mandatorum Dei,ac fuiipfi'us cuftodia. Non dixit autem, Q_ui folumcrediderit:neque,Qui baptizatus fuerit tantum: fed vtrumque coniunxit:alterum enim fine alteronort faluum facit hominem.

Sig«4uero eotgui crediderint hac profiguentur,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eos qui crediderint*

Per «0WOI Mf«OT MOHM eijeient,Unguis loguentur hokw.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Linguis pere

Supfwtettollent.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Delebunt,occident,aut etia in manibus abftÿ

Ètftntortiferumguippidmbiberint^nonèisnoceblt.) Mui ta taliapluri# miscontigerunt fandis,femperquecontingunt fidelibus,qui videlicet exercenturin cuangelicis prçccptisjnamfides fineoperifaus mortuae iuxta magnum ilium lacobum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacQ.n«

Su^a^osmanusimponent,amp;'benehabebunt*J Per dida figna,etiam ea innuit quæ prætermifla funt, Dixit enim in precedentibus , quod omnia polfibilia funt credenti.

Dowinw itague poilgudm loguutus e)} eiSjäfJumptus eß in ccelumO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftquâ

loquiitus cft.’non hçcfolum,fed Si. omnia verba quotquot cis löqini* I♦ tus eft a die refurredionis fuç,donee completi funt quadraginta diés, in quibiis apparebat difcipulis ,óó conuerfabatur cum eis .Didum eft autem de aflLimptionc fuaetiam in fineeuangelrj iiixra Matthçuin»

Ef/ètiif 4 ïiextris Âei t.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atqui Deus ÔC pater eius quum fit in*

corporeiïs ,nequaquam dextra habet aut finiftra : hi namque habitus funt corporum.Reliquum eft ergo,vt federe ipfius requiem manife* ftet aefruitionem diuini regni.Qiiod autem additur,A dextris Dei, famdiaritatem dénotât aeæqualem cum patre honorem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; ■ No« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i» dextris flt;ttris federe diciturflius,uerum etiam fare t tjuemidtnohnf

in libro Acioru dixit Stephanus^ ut illud ^uidem regiem deß^net intranfmutabilemßoc tem ßrmttnTac diuinam in hotio conßrmtttionem * Vrtde nulla huiufmodi uerborum immutatit réddit alt^uam ßntentice diuerßtatem. Prlt;fterea quü dixit flare filium,non dtxit federe pairëï^ ne ex hoc intelligamus differentiam dtgnitatis^Reflat igitur, ut amp;nbsp;confedere patri dicatur, amp;nbsp;ßmulcumeoflare^

Illi uero egreflipradicauerunt ubbjue domino coopérante, ciX fermenem confrmimte, fubfeituentibus f/gnis») Sermoncm,prgdicationis ♦ Vtinam autem 0^ fêrmododrinæ noftrç confirmetur per fubfequentia débitât virtutis figna,vcin fine vite noftrç perfedi iniicniamur,per gratiam ÔC bcOM gnitatem domini noftri lefti Cfariftf. AMEN* -

BEATVS LVCAS ANTTOCHENSTS FViT généré.Omnem autem fermônis difciplinam adeptus, medionî etiam corporum didicit, ac poftmodum animorum quoep medicinan» aflèquutus eft.Primum quidem Chrifto adhæfît, amp;nbsp;ab eopietatis ft* mina fufeepit. Poftea vero Pauloduciconiundus,maximccp famth'a* ris effedus eft,acdiicipulis eius cornes cg itineris: quemadmodum Sf JiAttrctis Petri cçterorum principis-Dicunt autem quidam,amp; maxi* me Origenes,quod Marcus amp;nbsp;Lucas ante dominicam paftîonem inter feptuagintadilcipulos connumerati funt. Poft quindecim vero annos a Saluatoris aflumptione, permifllr Pauli confcripfit euang^^*^

Theophilum fideliffîmum Deiq? amantiflimum.Multa autê quac ab alqs euangeliftis filentiofuerâiprgtc* rita,ifte commémorât*

PROOEMIVM EVANGELII SECVN*LVCAM. ^9 Lw J., ŒVANDOClyiDEM MVLTI TENTAVE-rK»t rtttxere narrationem earu rerum,lt;]Uie nobis cei-aßimaßde compro btt!lt;e fint,) nbsp;nbsp;Demon ft rat qiicfdâ tcncafte euangcliûcô Latinoi û

fenbere, fed a veritate longe aberrafle. Nonentm de enumera Matthço ÔC Marco hoc dicit.’hi cnim non tentauerût, none* fedfcripferût. Cernflîma fidecopfobata,hoc eft,confir mata,Nobis .’g Chrifti fum’ difcipuli. Rer û;lig aût funt opa ac fermo^ nés ci®,miracula3cdogmata,2lt; vc femeldicâ,côuerfatioei® incarne.

SicKt traJiâerut nobis,lt;jui a prinapio ipfinitierut,itc nerbi mini/iri fuerut,) A pria npiomiraciilorû Sgt;C dogmatû. Hoc aût fenbes oftendit g? ipfe illis po fterior adipfû accefliftet;ideocß hgc ab illis didicerat,qui femp cû Chri fto fuerant,acfingula viderant QC. audierant:dicit ante eos difcipulos^ qui e duodenario fucrnnt numero. Verbû vero intelligit hic Chriftû, quiabhis perincarnationem achumanitaiêvtfus eft.Miniftros quo;» hos nominauit,vtpoteauditores,ÔC adfidci prgdicationêemilîbs.

V ƒm e/i nbsp;nbsp;mihi ^ui cun^i diligenter ab exordio fim affiquusus, ordine tibi fcribere

flffnnKc Théophilet-,) nbsp;nbsp;Aflèquutio hoc loco pró cognitione fumenda eft.

Cunda,videlicet opera Saluatoris ac fermones .Dicit ergo, Vifmn eft inihi,hoceft,æquum apparuit mihi,quiciincfta a principio accurate c^gnoui,ordinetibi fcribete.Deindeetiam feribendicaufam addic,

■** Hic fenatorij eratordinis-,amp; fortajfis prtefeElus.Strennui enim nenten ad pra^fides de 4 ptmates dicebjtur:ßcut ö* Paulus ait ad prafidem Peßum^Strennue Pefie,Omnis etiam ho» Aiï.’è* q»« DeHm amatfimpta aduerfis a/fePiioneifortitudine, did poteß ßrennuus Theophilus^ de ^Hi doUrinam audiat euangelicam, yta^nofias de ^bus imbutus fieras certitudine) t agnofcês,vehemêti®fetnionu ftdeiccrtitudie rapiaris. Degb’ ibut® fueras,fiue degb® edolt;ft’es,ne te fallat narratio qua multi têtauerSt retcxere,ficuti fupi® declaratû ê.

Tuit in difîiHi Kerodis regis ludaee ficerdos nomine Zacharias, ) Patrê dicit ßa pti De Z acha »i£«PrimûaStadmirâdacxponit,qugcirca prgcurforis conccptûacna ria. tiuitatê accidcrût.’demôftrâs q, ftatim ab exordio vitæ dign® erat,qui Chriftûannvltiarct,populoqî demôftraret.Quia veroca narraturus ê, qug apud ludços côtigerût:merito quoq; ponic prg oculis têpns lîero dù regis,vt amp;nbsp;têpus illarû rerû fiat manifeftû. Herode aût intelligit eû,quiinfantes occidit,patrê illius Herodis g præcurforê intercmit.

Exniee Abia,) \^icc appellabât hebdomadariû minifteriu , Tûc fi« quidê duo erât têpii facerdotesfibi mutuo fuccedëtes. Abia videlicet et Barachias.Ex vice igit Abia,fiue poft vice Abia i.fuccedês ipfi Abia.

Etuxoreiusdefiliabus Aaro.) E pofteris Aarô.Demôftrauit ergo cp pre^= curfor afacerdotali defcëdit tribu, non fecundum patrem tantum, fed etiam fecundum matrem.’ôë vtrinc^ facerdotalis erat.

Erït aut iußi ambo eorä Deo,) luftos dicit nSc virtuti deditos. Ërant autem iufti noncoram hominibus ,fed coram Deo,hunc habentes fup iuftitiæ infpedorem;hæc cnim eft vera iuftitia.

InceUétes iji omnibus praceptis amp;nbsp;iußißcationibus domini abfi; reprelxfione,) Le galiapræcepta vocauit etiam iuftificationes,vtpote iuftitia^ plcilas.’amp;^ quæ incedentes in ipfis iuftificarent»

nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et no eritt eisßlius,eo effet Hi^abet flerilisamio proceffèrSt in diebus fiîs.)

q. Stefvnumero iu^oru uxores etiar» itfiteßiberis citrueruntiM hinc Jifias legem non exif gere citrmlem [gt;ropitgationem,Jed ffgt;iritualem.

FaHu eß Mt qitÜ facerdotiofungeretur in ordine nids fua corâ Deo fecundu funHionis f icerdotalis ßrtemiaeddit ut incèfum poneret ingreßus in templu domini:amp; multitudo orabitt foris^tëpore ^uo incedebatur thymiama. A pparuit aut angelus domini flans a dextris aborts thy miamatis,') Intus erat al tare thymiamans : extra vero altare fuper quodofferebantur animah'a amp;nbsp;oblattones» A dextris autem ftetit,vt qui profpera amp;nbsp;bona nuntiaturus vcncrat.

Et Zacharias uiß eoturbatusefl,ac timorceddit fuper eum4) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Turbatus eft,

Dixit autem ad eum angelus,Ne timeas Zacharia. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pn'm uni abiccit ini'

mi illi'us timorenijVtfine turbatione audiret, Qc animum aduerterct ipfi'us fermonibus«Dicens autem,Ne timeas,innuit vt gaudeat,’deinde caufam quoque poni t gaudtj.

QS/o exaudita efi oratio tua,) ÎP falutc populi fudifti. Pro bac cnî facerdotes ^tfdieprccabant.Exaudita êaût,eo qgt; iâ faluator fit huma nitatê fufceptur’,amp;popuIS fuS i peccatis eorSialuû fadurus.Ad de«« monftrationê vero ÔC confirmationê qgt; eius ofo exaudita eflèt,ait.

Et KXor tua Elisabet pariet tibifiliu.) Et hûc vtilê ad populi falutê.Oftc furus enîerat populo faluatorê.Nâ quia pœnitentiâ prçcedere opor*« tet ad falutê.’opus etiâ erat,vt pœnitëtiç prgdicator eu prçcederet,lt;j ft lutê erat collaturus .Ideo quolt;^ primum na^itur præcurfor.

Et Hocabis nomen eius lohanne,) V tpote a ventre matris gratia donatû, fine a Deo amatS, Vel tang caufam gratiæ fuis parentibus muWsÇ alt)sjveluti poftea manifcftum crit.lohanfies enim HebraicS nome é, quod fi quis ad Latinam vocem interpretetur,fonat gratia vel gaudiû.

Et erit tibi gaudium exultatio,) Qui talis pueri fadas fis pater,cui* SZ conceptus quæ fequentur, fupernaturalia erunt acadmiranda, fient in fequentibus patebit,

Multi^e in natiuitate eius gaudebüt,) Nô cognati folum amp;nbsp;vicini,ve’’® etiâ quibufcûc^ diuinitus innotuerit, qd* minifteriû ipfe fît expletur’»

Et uinu ac ficeram ne^iia^ bibet.) Sicera vocabat quiegd in modû vint A uerbo inebriate poterat :maximc vero potio a palmarû frudu confeda.

fachar, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jbiritu fanFfo replebitur iam inde ab utero matrisfua,) Pofîg per vini ac

^uodinebriare ficerç abftincntiam,defuauium rerum abftinentiafecitcertiorem.’vbi Jonat, etiam ab hoc innuit durum cOnuerfationis eius exercitium, dccuittp quod magnus futurus erat côram domino :ad firmam deinceps per* fuafionem,dicit id quod mai’eft,videlicet quod a pueroindueturvir* tute ex alto,prguidcntc Deo conuerfationem cius,amp;in quod diuinum vas erat euafurus.

MuboSijsfiliorum ißael conuertet ad dominum Deum ipforum.) Qui abeo g* fuafi confugient adChriftum.’huncenim vocat hic dominum Deum*

Et ipfê prlt;gccJet corant eot} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pfçcurret coram eo prgdtcans pcenitë

In ßgt;iritu amp;nbsp;Kirtute Elilt;e,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spiritum appellauit gratia fpintualê^

virtutê aut,cfficaciam.Didt ergo lt;ÿ granâ quoq^ Sgt;C efficaciâ habebit EIig,quas videh'cethabebit Elias prçcurrês fecundtim Chrifti adiien tum:à hic nunc fadet qug poftmodS fadurus eft Elias. Apponit aût amp;nbsp;quçfutura fît eius virtus fiiiepotcnti'a.

VtconuertatcorJipatrumin/jlios.) Prophetauithoc 6^Malachias,et Malachit accuratedcclaratû cil viccfimo capite euangelq iuxtaMatth.vbididt, ^4^,^ Etfivultis redpere,ipfecft Elias qui Venturas erat.

£tinobedientes aJpruJentiain iuliorum,) Hos eofdem dicit inobediétes, quiaadidvfcptêpus fuerât inobedientes.Conuertetergohos ad pru« dentiam bonorum,ad intelligcntiam pcrfedorum.

Vtparet tiomino plebem praparatamt) Prgparatairt per poénitentiâ’vcl t)tfparatam ad fa lut is fufeeptionem.

Dixita; Zachariits ad attgelu,Per ^uid hoc cognofcafEgo enimJum feneXfüquot; uxormca fS^f/ptindiebuf/îiih) Ad fenedutê ac naturç imbecillitatê.Verû nô attêtaDd virtute,tardus erat ad fufdpiendä fœtus promifllonem»

Et rejjfondfns angelus dixit eijEgofum Gabriel qui adflitt cora Deo,^ emijjîis fiint ui lojKitr te^tibiq^ hxc annuntie. Et ecce eris mutus^nec loqui poteris ufque 4lt;i diem quo hlt;fc ƒ ent,) Qug nâ.'’ natiuitas videlicet,ac nominis impofitio.

Eo qwod non credidi^ii uerbis meis.) Qug de his erant rebus ♦ complebuntur in tempore fuo,) nbsp;nbsp;nbsp;Tempore videlicet natiuitatis ac

nominis impofitionis.Vide autemquod propter vocem incredulita^ tü,retenta accohibita eililli vox.

Et expeSiabatpopulus Zachariam, acmirabatnr quad moram faceret in templo,Egref/ûs «Mtfmnon Merat loqui illis î amp;nbsp;co^ouerunt quod uißonem uidißet in templo . Ip/e autem intiuebtt ilfij, permanßtque mutus^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(pro quo hic habemus tnutum)

fignifkatetiam furdum.Ncque enim fola vox iHi ablata eft, fed ÔC ad ditus,eoquod cum incredluitateaudiflet acloquutusfuiflet.Significa* bat autem lilentium facerdotis fenis , veteris faeerdotq cukus que ta^ citurnitatemlt;

£tfa^um eRpoflqttam completi funt dies minißerij fui i abijt in domUm ftam , Poß hos autemdiesconcepit Eli^atet«xoreius,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Óportebat namep facerdoteme

omnino abftfnerc a propria vxore ia dtebus myniftertj fui : hoc enim 6^ diuinalexpræcepit. His autem com pl etis congreffûs eft Zacha* rias cum vxore ftia propter promiflum foetum,filentii flagello edod’^ vt angelicis verbis crederet.

Et ocadtabit fefe menfes quini^^) Erubefeens eo qp eftet fenior ac in:» tempeftiua quç prçgnans fieret,donee virgoetiam concepit*

Dicens,Sic feeit mihi dominus^in diebus quibus ajfexit^ut ««ferret opprobrium meum interijominft.) Quando beneplacuit vt auferret obprobrium meum, auod apud homines eratteoquod prole carerem.Apud Hebrçosfiqui»^ dem probro dabatur corpora ftcrilitas,vtpotequi magis carnalcs er5C accorporales: apud Chriftianos vero probrodatur antmarum fterili-tas/anquam magis fpirituales*

Sfxto autem menfe mi/fus eji angelus Gabriel a Deo in ciuitaiem Galilaa cw tiowdi Na^lt;lt;ret ad uirginem dejjgt;on/atam uiro^ctfi nomen lofeph,de domo Dauid^Üquot; nomen uirgi-his Maria, ) Sexto menfe,poftquam pregnans efFed-a fuerat Eliza bct,quum eins vterus intumefceret.Defponfata aßt erat virgo, vtdia* Iefàia,7, bolum lateret Chrifti natiuitas.Audierat enim prophetas annunciaP * fe quod efTet e virgine nafcituriis u’deocp virgines obferuabat:vt fi qua in vtero gcftare vidcret,circa banc fraudulentiæ fug laqueos apponc* ret, Placutt itaque Deo,vt virgo quae in habitaculum fuum fegrcgan da erat,viro defponfataeflet:vt hacrelida,indefponfatas improbus 1I leobferuaret.Didum eft autemdefponfo matrisDei in prooemfoeuâ Matth, I« gelq iuxta Matthæum.Quod vero additur,De domo DauidjintcIIigit amp;nbsp;de virgine ÔC de lofeph.Nä Qc haec ÔC ille e gne Dauid defcêdcrât» angelus ad earn dixittGaude gratiofatdominus tecum. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gaudiß

hoCjEue foluit maledidione. Illa fiquidem iufla eft habere moerorem, (Nä id propriefignificat à'/tth vocabulum,quod Genefeos tcrtiocapi-teingrumnas SC dolorem vertitur) hæc autem gaudium,quod moero* ricontrarium eft. Gaudeinquit,vtpote inter oës virgines inDeima* trem eleda.Gratiofam vero nominauit inam,tanq videlicet gratia fu^ pernaturali dignam.Dominus tecum,hoc eft,Deus intecft.

Illaueroquum uidi/TetJurbataeflin fermone eius.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Timuit nc forte do*

Et cogitabat cfualis eßet illafalutatio.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vtrum diufna an a dacmone,'

Et ait angelus ci. Ne timeas Maria,na^a es enim g^atii apui Deum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bene»

Et ecce concipies in utero amp;‘pariesfiliu,amp;- uocabis nome eius lef ww.Hic erit Magnus,propter magnitudinem opcrum ac fermonum fucrrum.

Et films alti/fimi uocabitur,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Erat quidem filius altifli'mi.’ita aut?

Et dabit nil dominus Deus thronum Dauid patris ipfius.) Thronum fiuc tc* gnum ÔC poteftatem fuper Hebrgos,

Et regnatitfitper domum laacobin aternum,amp;‘ regni eius non erit finis,') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Po*

pulus Dei quandoqj Ifrael vocatur,interdü vero laacob. Vnus enim idemlt;^ homo dC Ifrael QC laacob erat ♦ Et natura quidê laacob vctui erat populus,vtpote a laacob per fanguiniscognationêdefcêdenstad* optione vero,lfrael nouus crat populus.‘NS pro veteri indudus eft no uus populus.Super huncitat^ nouupopulumregnabit inatternum.i, fem per,qui videlicet ex opibusacfermonibus ipfum agnouit,ftf^^ ib li voluntarie fubdidit. Chriftus fiquidem 0^ inquantu Deus rex erat, , Regnu inquit meum non eft ex hoc mundo:6C inquantu homo? habe* loben.»?♦ jjgj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opera;puta fubditis leges conderc,dirigcre,cxcolerc,ac

proeis morti fefecxponere;Nam hxcpotiffimum eum qui rex eftinfi gniunt.Ifta autem dida funt etiam capite primo euangeltj fccundum Matth,z . Matthgum,vbi habetur:Quiregattfiuepafcat)popuIû meß Ifrael.

Qiiomodot.it hoc,vt videlicet concipiam in vtero panamfüium.'’ Ec hïcitaque non credidit Geut Zacnarias,non tarnen increduïitatis admonitaeftperpcenam ulle fiquidem mul ta habiüt exempla fufee* ptionis Iiberorum:Sarram,R.ebeccam,Rachel,Annam; virgo autcirt nullum. Nulla enim virgo ad id vfque tempus fine viro conceperat ÔC pepererat.

Etrej]gt;ondêsitngeln{ dixit illi,Spiritus fan^us/uperueniet in te^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui inefFa

Etuirrusiiltijjiniiobnmbrabitttbi») Idê quoc^ indicat hic fermo,Vir* tus Dei proteget te.'potentê faciet teadhuius rei operationem.

Ideo qiijd nafeitur fan^Hr»,uocjbitnr filins Dei^J) Idto fandl’ in * fans inquit,qiii ex te nafcif, vocabit a fidelibiWilius Deij propter di* uina opera vnitç fibi diuinitatis, Quidâ aût vbi legerît, Quod nafci* tur,faciûtibi fubdiftindîionem,dicentes qgt; quiafpiritus fandïus fugue niet, ÔC virtute altiflimi obumbrabit, ideo quod nafeitur, eritfandû fiuc diuinum:deinde quod fequitur abfolute legunt.

Et ecce ilif^nbet cognati tU4,(^ tpfn concepit ßliuminfeneiîutehic menßsei^ fèxtus iUi,lt;ju^ Hocatnr /ienlisti^Hn non erit impoßibile Deo omne uerbnnt,} Vtcertioremcam reddat,exemplum Elisabet illi proponit,doccnsqgt; qui ventri fterilis frueffu carenti dedit fru(^um,ipfe quoque in te faci* et, quod per me tibi loquutus eft. Omne enim verbum, id eft, quic* quiddicit.quicquid annuntiat,velquicquid aliquis didt, Sedquomo Potius i.omne do crat Eli2abet cognata Mariæ.^ Illa quidem ex Leuitica fiue facer* ß^ibile, uel o dotait tribu defcenderat, hafc autem de ludaica fiue regia.Varise fue* *tinis res per runt harum duarum tribuum cognatioes; quum enim Aaron primS, phraßm He* amp;nbsp;poftmodum [oiada,qui ambo fummi facerdotes erant, vxores e rcf braicam. gia tribu duxerint, QC poft hos alqiconfequutum eft,vt ex tali permix 6^ tionc hæduæ eflent inter fe cognatæ . Qiiia enim in diuinis rebus »■!* primas ferebat facerdotale genus, in humants vero regale.'meritoco-mixta funt,vt ôi facerdos regalis eilet,amp; rex eilet facerdotalis.

Dixif 4Hftm M4ri4,Ecce analla domnißat mihi fècundum uerbum tnnm^) lam non folum credidit,fed etiam optabat,vt fibi contingeret Gcut di xerat angelus.

Et difcefjît ab ea angelus,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Simulac iam per verbu fuu conceperat.

Exurgens autem Marta in bis diebus abijt in montanam cum fefhnatione in ciuitatem luda,} Montana crat ludçç ciuitas ,in qua habitabat Elizabet. Abijt autem illuc diuino prçgnans fptrttu.vt infante in vtero Eliza* betexultante,Slt;l illa proplietante,maiorem acdperetcelGtudtnem.

Et intrauit in domum Zachari4e,amp; faluiauit Eit^atet.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Copell auit ut mo*

Et fa^itm e^ ut audiuit Elisabet ßdutat’onem exultauit infans in utero eins.) Chriftus quidê loquutus eft per os fuçmatris:Iohannes autem audi* uit per aures fuæ matris agnito fupernaturaliter domino fuo, ex« ultationetllum prædicauit: infans enim qui in vtero ferebatur virgi-nis,prophcticaftatim gratia donauit infancem, qui in vtero geftaba-tur fterilis.

Et impïettt eflßgt;iritu fanFto Eli^dhetjexdamauÎM; uoce mdgna tic dixit^Benediffit tu in muîierihui lenedi^usfru^ui uentris iui.} Ab infante qui erat in fterili, prædicat infans q erat in virgine;a fterili vero virgo. Chrifto fiquidê reuelato ei qui in vteroEIizabet impletus erat fpiritu fandojimplctur S)C ipfa;SC quæ prophetam in vtero gcftabat etiam vaticinatur, ac be# De El nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÔC virginem^ôC frudum ventris virginis ♦

quot; Et unde hoc mihi ut uenidt miter domini mei ad mei) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vndc mihi res Iiæc

inopinatafSicut enim poftinodû filius Elizabet vcniête ad ipfum Chri fto,indignum fe tali domini acceffu dicebatn'ta quoqj nunc mater ipfi’ indignam fefefateturtalidominæ accefTu.Matrem autem etiam ante partum earn nominauit,amp; dominum eum qui ex illa nafciturus erat: atteftans angeli verbis,id(Ç effieiens,utfermonibus eius firmius virgo crcderet.

Eccc enim ut perutnit uox falutationii tuce adaures tneas, exultauit gaudio infans in utero meo,) Prg gaudio,vtpote fentfens iam hominum (alutem,ac deeagaudens.

Et beata eH tjua credidir,^uoniam perßcientur ea quee illi di^a funt a domino.) Beatam prædicat Mariam quae his fidem habuerit quç fibi a domino per angelum dida funt«Praecognouit enim Elizabet etiam ea quæ di# da erant,66 quod virgo credideratJtalt;ß alig quocp fteriles genuerant, atnunquam earum infans prophetica gratia dignus habitus fuerat, quum adhuc in vtero matris geftaretur» Fada funt ergo circa hanc fte rilem admiranda,vt etiam crederentur quç circa hanc fada funt virgi# ncm maxime fupernaturalia.

De maria« Et Maria,Magnificat anima mea dominum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Magnificat,hoc eft, be#

Et exultauit J^iritus meus in Deofduatore meo.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spiritum rurfus ani*

mam intelIige.Gauifa eft inquit anima mea in Deoqui me faluamfc# cit.’iam enim falua fada fum, quæ digna habita f«m,vt fierem mater Dei. Deinde eti am caufam dici t cur gratias agat.

Q^a rejfexit ad humilitatem ancilltefua.) Ad uilitatem: feipfatn enim deijcit quafi tanta re indignam : vel etiam propter abiedionem humanæ naturç comparât^ adfublimitatem diuing«

E«e enim poßhac beatam me dicent oês generationeSt) Credentiû videlicet, Qjàa feiit mihi magna gui potens efl.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quia fecit in me magna,ôi fu#

Et mijericordia eius in progeniem amp;nbsp;progeniem timentibus eum.) Qirod di citur, In progeniem amp;nbsp;progeniem : SC, In generationes generations, ahaquefimilia,idem fignificât quod Semper,apud Hebrgos.Dicitcr# go,quodetiam mifcricordia eius fempereftin his quitimêt ipfum:fi# milia loquens cum Dauid,qui ait, Mifcricordia domini ab æternoSC P/i»i«iox vfque in æternum fuper timentes eum. Deinde recenfet SC alias Dei virtutes,vt moris eft his qui gratias agunt,

Fecit robur per brachium fuum.) Fecit magnificentiam,fecit vido# riam per fortitudinem fuam.Nam brachium hoc in loco fîgnificat for# titudi-

PROOEMIVM EVANG.SECVN. LVCIvoe dtudfnem. Qvu enim in ccrtaminibus pugnant,in bracliio fortitudi^ ncmhabcnt, gt;iij: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Di/^/itfiiptriis cogitationecortlifßii,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Superbos incogitati'one cor*

• nbsp;nbsp;nbsp;DrtrMxit fofeittif 4fiJibuSjamp;’ ex^kouit humiletÆfurietttes impleuit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuites

ümßtinanes.) Similia funt his quç dixit Anna mater Satnuelis,Do minus paupcrem fadt amp;nbsp;ditatrhumiliat ôi fubleuat* Deinceps ergo * vaticinatur ÔC de mifericordia ergaChriftianos’dicit enim.

-ÀnxifuiKj eß Iß-ael puero fue^) gt;nbsp;' nbsp;nbsp;Vifitauit Ifraeliticum populu fuu,

Vi memor eßßt mifèricorelitet Sient lo^ntta eß ad patres no/iroSf fshraham,amp; fetnini eiusinfeculum.) Auxiliatus eft ÔC. vifitauit vt memor eflëtmifericor diaî in feculum:fiue mifericordiac fempiternac,eontinu£c. Sicut loquu tus.eftjficut annunctauit ad patres noftros .Deinde dicit ctïam,quibus loquutuseftdehuiufmodi mifericordia,quod videlicet Abrahâôifemi ni dus fcilicet Ifaac SC Iaacob;profelt;lo ÔC Dauid. His enim vtpote ma ximeinfignibus aenigmatice dehoc annuntiauit. Miiêricordia vero dicitur inçarnatio diuina: vtpote per mifoicordiam qua mifertus eft Deuk,liominibus fada ex femine Abraham didorumep filiorum, ac ah eo progcnitorum,iuxta promiftîonem adeos fadam. ? Dubitabit ali* quisjquomcdû sûxiliatus fit Deus Ifraelitico populo, vt memor effet didæ inifericordiæ,'’Chriftianis nâcp potius auxiliatus eft,gJudæislt; Cui rcfpondemüs,lt;j«od vetuis Ifraebantiquus eft populus;nouusa5t Iftael,nouus populus pro illoindudus,hocê Cbriftian’,qui ex oi gen tecôfiftit:hucergolfrael hicintellige Quod fietiâ veterê intellexeris, itaqxïoc^ fermo conftabit.’proptaninum enim potiflîmum incarnaïus * eft:ddnde Qc ab eis matrem clegit,accognatus illorum nûcupatuseft, miracula operatus eftndeocp dicebat,Non fum minus nifi ad perditas oues domus Ifracl'. Qiiia vero in fua venit QC 5» fuieumnon rcceperSt, ideo Gentes mifericordia dignæ habitæ funt. iohan.t* ’ Manßt anetm Maria cum illa ^aßimenßbus tribus*). nbsp;nbsp;nbsp;Per voluntatem vi*

delicetfponfi.’Iofeph enim Zachariam ÔC Elizabet fandos eflefeie bat,amp; animo Içtiflîmo virginem cis tradiditjnon folum quia cognati eius crant,verum etiam quiaitrcprehcnfibiles. Manfit autem vfque ad partum Elizabet apud illam,vtpote cognofeentem quod in fe age* batur myfterium;Slt; obid amantem hanc,ÔC abhac amatâ. *

itreuerßaeR in domum fuam.) » ' Deuitans eos qui ob natum infan* tem addomum Zachariæ conairrcre debebant. Erat autem ßC moris vt abfeederent virgines quum parituræ erant prägnantes. •

Ipß autem Elisabet imfietum eA tempus pariendi,amp; peperitßlium.Et audierut uicitti De precur O* cog«4li eius,^uod magnißcajjet dominus mifericordia fuam cum illa,ü’ congratulab^tur ei. fore, eß in die o^auo uenerunt ut circuncideretpueru,) Secundum legem.

i Et uocabant eumnominepatris fui Zachariam*) Plurimi enim filtj,patr3 nominibus vocati funt.

i-Et rejJjodfMj mater eius dixittNeijua^,/èd uocabitur lohanes*) A fpiritu fando pueri didiccratfideo etiâ conabat vt ipfc vocaret lohänes.

Er dixertmt aJ illam,Negt;tio in cognutione tun ^i uocetter hoc nomine * InnuehiKt \ autem patri eius,^unl uellet uocari eum.') Nutu illutn intcrrogabant, vt qwl etiam audïre non poflèt.veluti fupcn'us manifeftatumeft.Aiuntem'm vnoquodam neruocolligatas eflè audiendt loquendiqj vireszidcone^ audire poffe cos ,qui a natiui täte muti funt. Zacharig ergo ita fuft abla . nbsp;nbsp;- , ta Ioqiiela,fïlt;?ut ijs qui a natiuitate illa priuari funt.

Ef po/iulatis taheliis fcripfit duens,lchannes eA nomen eins» ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftuhtü ,no

Et mirati funt nniuerfi.) ! * Mirati funt quomodo qui nee audire ab EIizabct,ncc ei dicere hoe potuerat,cuin ca conuenicbat.V erifimile 2 enim Elizabetcertiores illos fcciflè,quodnonpericripturamhoevd dixilTct vel audiflèu - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Apertum efi attem repente os eins ac linffta eiuSfamp;’ lo^batur benetUcensDeum») Apertum cft,hoc cft in vocem folutum eft, Manifeftum eft autem qgt; rt audttus pariter folutus eft,Sicut cnim paritcr ablatu« fucrat,ita quOi» que pariter folutus cft.

lt; nbsp;nbsp;nbsp;Et faults eR timorßipomnesuicinoseorum») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Timor prç admiratiôc.

Et in tota montana luda^e Jiunlgabantnr omnin nerba hec» ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiç erant cir

ca miracula fada in impofitione nominispueri,quomodo inopinatein co parentes conuencrant: èC quopadoa Zachariamirabiliter ablata crat loquclæ carentia:fimiliter Qc qu^ a principio adfinem vfque coQ tigerant.

Et pofuentnt omnes ^i audierant in corde fno,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pofucrunt hacc tanqua

DicenteSfQuifham puer bic rrit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dicentcs dubitantium morc, aut

cogitantes . Opereprçciumcftairtemquçrerc, quarc ablata non«fta Zacharia loquelx carentia quando puer natus eft, (cd potius quando nome accepitf Dicimus quod propter angeli vaticinium» Dixerate* nim,Et ecee eris mutus nec loqui poteris vfque ad diem quo hacc fiêt* ' ' Siquidem dicens Hæc,duo vtique maniftftauit,natiuitatcm videlicet ac nominis impofitionem,non autemfolam natiuicatem;vt conueni* entia in nomine fit etiam miraculum.

Zacha Et Zacharias pater eins imfJetusefl^iritufanffoiamp;ttrophetaiùt dicens t ßetiediRni ria. dominw Dew lfiael,lt;piiatiijùanitf!f fecitredemptionemplebißue.') HxcdeChri fti incarnationc prophetattper hanc enim vifitauit ac redemit popu# ïum fuum,non folum a tyrannidc hoftium inuifibilium, fed etiam vi^ (îbiIium,vtvideIicetHdemeius fuperare non poffînr. Populumfuum autem.‘primo quidem veterem :illo vero non credente,poftinodum no uum. Dicit autem ea que futuia func,tanquam ca quç fada funt mo re prophetiç, Verum quomodo dicitur Deus folius Ifrael,quum nô tantum Ifraclitarum Deus fit, fed Qc omnium hominum, vtpote oîm creator ƒ Quia caterorum quidem omnium hominum Deus erat,ipfis etiam nolentibus .folorum autem Ifraclitarum , vltroneorum, amp;nbsp;per rognitioncm . Neturberis autem propter difficultatem eorumquae a Zacliaria dicuntur;nam buiufmodi funtprophetica:tentabûnus ta»

Et erexit comu falutis nobis in domo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pneri ßii,Sicnt loi^uutus efi per osfan^oi

ntl» prop}xt4rum fuorum,^ui a feculofuerunt.) Per cornu regnum hic in tel# Iigttrquta per cornu reges inungebantur ac defignabantur . Aut fi* gnificat potentiaal ♦ In cornu enim fortitudinemhabent omnes ani# mantes cornua gereutes .Cornu veronon fimpliciter,fed falutis fiue fa lutare. Regnum autem 0^ potentiam falutarem dicit Chriftttm, vt# pote regem regnantium,SC potentiam patris ,ac faluatorem in fe cre# dentium. Dornum etiam intelligit domum Dauid . Dicit ergo quod inftituit nobis populo fuo regnum SC potentiam falutarem e genere Dauid ferui fui. A genere enim Dauid defeendebat virgo ex qua Chri ftus'natus eft. Fecit autem hocficut promiieratper os fandorum,vi# dclicet prophetarum,qui olim fuerunt. Per ipfos enim promiferat re^^ gern exoriturum potentem in domo Dauid faluatorem ffrael. Et hoc Pp/w. 33«^ docent multi pfalmi Dauid.

Sdutem ex mimicis noiïrisj amp;nbsp;de imm omnium qui oderunt nos, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Erexi t

autem hoc cornu, falutem ôd redemptionem ab inimicis noftris vifi# bilibus ÔC inuifibilibus.

yjt faceret mifericordiam cum putribus noflris,amp; memor e^Jèt tefl.imentißd fanHi, ) Faciendo mifericordiam cum patribus noftris , fiue miferendo patrS noftrorum,ad quos fada eft promiflîo falutis noftrae, per illos ha-bendohuius memoriam.Teftamentum enim vocat promiflîonem: hu ius autemmèmoriam,terminationemaccomplementum.

lurifiurjndi quod iurauit ad Abréiam patrem nofirum. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vt etiam me#

moreflèt iurifiurandiquod iurauit, hoceft, confirmationis quam con# firmauit adAbraham patrem noftrumtiufiurandum enim Dei,confir matio eft. Indifferenter autem verbum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a genitiuo trâfit ad

accufatiuum: id enim frequenter in ftripturis accidit propheticis , fi# eut Si in ænigmaticis ÔC figuris (idemquefit apud Latinos in vulga# ta transflatione,quum primo diciturteftaménti,Si poftmodum iufiu randum) Deinde dicit ad quid fucrithoc teftamêtum SC confit

V t daret nobis quo fine timore,de manu inimicorum nofirorum iiberati, Ceruiamus illif in fanblitite amp;“ iuflitia coram ipfà omnibus diebusuita nofirte,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Per hyperbaton

efthorum ordinatio verborum. Primum autem dicendumeft, Vt da ret nobis quo ßne timoré feruiamus illi, in fanditate SC iuftit/h corâ ipfo omnibus diebus vitac noftræ. Deinde quod in medio rem anfit, De manu inimicorum noftrorum liberati. Sanditatem itaquevjo# catcultum diuinum:iuftitiamvero ,reliquarum perfedionem virtu# tum.Deinde in vah'cinio ad filium quoque fuum lohannem digredi tut,Si ait:

. Et tu puer propheta altijfimi uocaberis,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et verc omnes prophetam eu

Profit« e«iw ante faciem domini ad parandum uias eius. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Domi num hic

Chriftum appellat, quem praccedens Iohannes , vtpote praecurfor ac ptæcoeius, quandoaddefertum venit ludææ parauit vias eius.Qug autem fint viae eius diximus tertio capite euangelij fecundum Mat« e ii th^um,

329 PROOEMIVM EVANGELII SECVNlt;LVCAM; tha:ijni,vbi habetur, Vox clamantïs in deferto,Parate viam dommf*

Ad Jaiïiiiifn fcientiam falutisplehieiui,^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prçibis inquit ante facient

dominijó^ cetera,vt des populoipfius cognitioncm falutis , hoc eft, ad indicandû ac demonftrandû ludæis Chnftû:hic em'm falus ipforûeft*

Per remi/Jionem peccarorum eorum.) Salutis inquam quç eü per rc# miflionem peccatorum corum, fiuequæ fît quum remittuntur ac fol* uuntur illts peccata fua* Sic enim ÔC angelus ad lofeph loquutus eft, ïnterpretans nomen Chrifti;Ipfe enim inquit faluum faciet populum fuum a peccatis corum.

Per uif:eri tnifericordia Dei noßru) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Per remiflîonem peccatorum,

quac eft per vifcera mifericordiç Dei noftri fine quæ datur per corn* ’ paftîonem mifericordiæ ipft'us,dd non per opera corum,

Q/abuf ui/îtauit not orient ex alto.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Per quac vifcera mifericordi«,

vel propter viftera mifericordig vifitauit nos,fïue apparuit oriens fo* lis intelletftualis ex alto diuinitaris«Dicit autcmChriftiapparitioné, quæ nondum erat,

Vt appareret hit ^i in teneirit amp;nbsp;in umbra mortitfedent.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vifîtauit in

quit nos, vt appareret, hoc eft, vt illucefccret lux veritatis his qui in tenebris erroris fedent. Vmbra veto mortis pcccatum eft : nam 86 hoc mortem ft'gnificat.Sicut enim hacc animx feparatioeftjita quoque peccatym eft fpiritus fandi expulfio.

Ad dirigendot pedet naftrot in uiam pacit.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vt dirigeret iter conuer^

P«er autemerefeebat O' corrobori^atur Jjgt;iritu.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spiritu diuino.

Et erat in def rtit ufgue ad dieift lt;jwdemonilrandut effet Ifraeli,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VfjF

diêquoipfum Ifraelitisdemonftrari oporteret:quandovenitinomnë quac circa lordancm erat regioncm, prædicans baptifmum poeniten* tiç. Oportebat enim eum a teneris ,quod aiût, vnguibus ad virtutem cxcrceri: vt 06 libéré argueret,amp; Chrifti qui a fe annuntiaretur teftft â'dedignus eftet.

1_|’ ARum eîî autem in diebut illit,Exijt ediRum a Cafare Augnfio^ut de/àiberetur uni* JL uerfùt orbit,) V t cenfum penderent,vt tributum exolucrent,qui iam Romanorum fubiedi erant poteftati,quorum princeps erat Cæ-far,Præfigurabat autem vniuerfi orbis erga Cçfarem fubiedbo ac de-(criptiOjtotius mundi ad Chriftum fubiedioncm,acrecenfionem cora qui in cœlos deferibuntur. Fada eft autem huiufmodi deferiptio, quû nafeiturus erat Chriftus: vt dum omnes in fua metropolideferibi porteret,abiret^ôô virgo in Bethlehem,acipfum in ca pareret: 06 pro* Micb ,5, phetia impleret quac ait, Et tu Bethlehem terra luda nequag minima Manh ,1. es inter principat’luda.’ex te enim exibitduxquiregatpopulâmea

Ifraeljde qua manifefte didû eft capite primo cuangelij iuxta Matth» Hlt;ec deferiptio prima facia eft^) Quç vflt;^ illud têpus fada non erat,

Pr^fide Syrice Cyrenio») Prindpatu defcripfit CyrenTf,ad fîgnfff candumquod ipfe fccen't Syrie defcriptionemin qua fita c Palçftina»

Et ibant omnes ut di/criberentur ^if^ue in fuam ciuitate/n^') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In tribus fuae

Afiendit autew io/èph a Cdlilaa de ciuitate Na^tfret in ludeeam ad ciuitatem D4 «y tju^ uocatur Bethlehem,eo quad eßet ipß de domo amp;nbsp;familia Dauid, ut defcriberetur c« Mirii deßionfataßbi uxore.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qixum Dauid in Bethlehem imperaflet,

ftiam appellauit duitatem»SimuI autem defcriptus eft Chrift’, vteos qui defcripti eflènt inferuitutem prindpis Cafaris/iberarct aferui*’ tute diaboli,qui princeps eft mundi.

erat pratgnanf^ ) De fpiritu fando videlicet, ftcut didu eft, Pabium eß autem ^um ejjent ibi,completi fitnt dies ut ipfa pureret, nbsp;nbsp;peperit ßlium

fmtmprimogenitum^) De fignificatione nominis Primogenitus,trada uimus infincproœmtjeuangclq iuxta Matthaeum,vbi dicitur, Et no WrftÆ.«*. cognouitcam donee peperitfilium fuum primogenitum*

Btfaßijs eum inuoluit ac reclinauit eum in prefepe i”, ^ia non erat eis locus in diuer» forio.) Diucrforium dicitur hofpitium,in quo quum non cflèt loc’ propter domus anguftiam,reclinauit ipfum in prefepe irrationalium quod ibi erat» Futurum enim erat vt verbum pafceret nos verbo euan jqg gelijk fiC ab irration alita te ac brutalttate affedionum liberaret.Quç* «o-fo eJ reddert reautem primo iuxta Matthacumcapiteenarrationemeius quoddix (SiónantiS uel allit citur.Etintrantes domum videruntpuerum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ t ‘‘ßonegute pulchre

Prefepe eft tnunduSfnos uero irrationalia^Vt ergo nos ab irrationalitate liberaret^ ideo (Jracos appa «oluitibiredinarit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JicuntÀo-

U T püjtores erant in ea regione in agro degentes amp;“ excubates excubtas noais fuper gre

«h'Kep ia agro tibia cancre fiue fiftula vti, Altj vero lp aypv inagrodcgere,fiuepernodarc.

Natiis eli vobis in ciuitate Dauid faluator qui eft Chriftus, vtpotc vndam habens humanitatcm fuam diuinitate.Dominus autem,vtpo te Deus » Scribis vero SC pharifaeis non annStiauit hoe gaudium: quu enimperuerfi effent Qc inuidi,non erant credituri : fedpaftoribus,qui verfutia ac inuidia carebant, quique veterem patriarcharum viuendi modum apprehenderant. Quiaetiam paftoracdux fadus eftpopuli, paftoribus primum ca quae de fe erant myftcria nranifcftauit.Signifi* catur quoque ÔC aliud; quod videlicet paftoribus rationalium ouium

Et hocuobi$ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc vobis argumentum quod vera dicamJ

I înMenietifittfantemfafcijsinuolutitmiacenteminprefipe, Fafcîjs alligatû vtfafeias noftrorum foluat peccatorum, lacebat autem,vteos qui in peccata cecideranterigeret.

Et fubitofa^a eil cum angeïo multituJo cale^if nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fatfla eft c5

I* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Uudantium Dettw») Laudes canentium vni fandg trinitatis dilt;

Et dicentium,Gloria in alti/pmifDeo4) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Laus in cœlis Deo.

in terra pax fadaeft,quac incoelis verfabatur, hominibus pace iâ ad Deum habentibus. Vel quiaetiam in terra Dei filius apparuit,q quot;eft pax mundi,mediator Dei amp;nbsp;hominum fadus : qui pacificauit terif reftria cceleftibus, diflidcntia coniungens ,eosque qui inuicem ho* ftes erant reconcilians. Vel,Et in terra pax: quia omnipotente Chri fto nato,belhim omne diflolutum eft:omnibus fimul gentibus Roma* norum ditioni fubiedis ♦

In hominibus bcnef^acitum.) '/In hominibusnunccft quod olim pa* , tris cratbeneplacitum.’hocautcmeft vtincarnaretur Dei filius,acfal \ nbsp;,'k uaretur homo perditus.Nuncenim com pletum eft quod olim illi be*

' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neplacuit,fiue quod definiuit aut voluit.

.. nbsp;nbsp;.... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ » Et faRum^po/i^amdifccjJerunt ab dits angeli in calitm,amp;homines padorfS

V ' ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• xerunt inter fe inuicemtTranfeamus iam ufipte Bethlerxm^amp; uideamus hone rem accidit,

guam domitws notam fecit nobis. Videamus rê,hoc eft inquiramus fadS, de nato nobis hodiefaluatorc.Inquiramus aiit hoc,per data nobisfignfî»

EfKfMentMt feflinanteSjamp;’ inuenerunt Mariam lo/eph ac infantem iactntem if cognouentnt de uerbo ^uod diiium erat eis de pnero boC‘

Cognouerunt fiueccrtiores fadi funt deverboquod didumerat eiidc puero hoc, quod natus erat populo faluatorf.

Pottw tomen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et omnes qui audierunt, mirati funt de his qua dtSa erant ipjis o pi^oribus.

■yvu^iiTap hoc eft, Statim enim annuntiauerunt lofephô^ matri pueriquçcunqucdtda »wt« fecerunt, Vel efantipfis abangelo,ÔC demultitudinecoeleftis militiac.Nechisfolo, diuulvaueruntjobid verum etiam omnibus quibus occcurrebant,qui etiam mirabantur de potiftimum quod^i his quae audiebant.

tinusfiquitur,Et o*' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem conferuabat omnia uerba hac» nbsp;nbsp;Quj a paftoribus dida eraf*

ratifut-or cate» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Conferens in corde fuo» ' Examinans haecapudleipfam, fif

parans ad Gabrielis ab exordio falutationem,ac fine femine conceptg, amp;nbsp;abfqj dcsloribus puer peri urn, par turn tp fine corruptione: amp;nbsp;paula* -tim certitudinem fufeipicbat perfediorem*

’ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ef reuerft ftiht^afiores gloriftcantes ac laudantes I)eum ftiper omnibus qua audierant

^o'^P^'^'^^ntdies dRo ut ipfe puer circuncideretur, amp;nbsp;uocatum eft nomeit eius lefusi quod uotattm eft ab angelo, pnufquam in utero conciperetur». Quemadmo* dSapud nos racerdotes',qn baptizant,tuc etiä nomen imponuncita et ••I ist 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apud

ap'Jd Hebrgos qn circuûcidunt,tûc etiâ nomê imponunf♦ Dubitabit aöt aliquis,quare Chriftus circücifus eft,q circucifioni fine erat impo fiturus.'’Cui refpondendü eft q,hoc fecundu difpenfationé adû eft.Nifi eni circücifus fuiflètjnequag eius dodrina fufeepta fuiflet,fed oinorC)» pudiata,tang alienigenae.'net^ credidiflet quifpiäipfum efle Chriftum, de femine Abraham expedatû»Oês enim qui ab Abrahä defeendebat, figil 1Û ac lignum habebant circucifionis qug diftinguebat illos ab alijs getibus .Ob hoc itacp circücifus é.Legéetiâ in hoc adimplcs , ficut in alijs quoep prçccptis legalibus:ne legis träfgreflor vidcretur.Häcaut cclTare facit,ÖC valderationabilitcr:HebreorS enim circudfio Chriftia norS baptifma figurabat,ac prefignabat, Qiiemadmodü enî illa figna* bat eos ab oi géte diftinguebat:ita 5C hoc Chriftianos .Oportebat autceflare figura,veniéte exéplaritSC quiefeere fignû,adhibito ft'gnifi cato.Nâhocpfcipfum adimplet;SC fuperfluû é, quicqdreliquum eft»

Etficut illa fuperflua amfutat corporis particulaßa nbsp;nbsp;hpc amputat peccaiu fuperßuü»

Et ^ando completi funt dies purgationiseorum iuxta legem Mofi. Lex quidê Del erat,vtpote ab eodata.DicebataûtSC Mou tang abeofcripta»Iu bebat a5t,vt quç fernen fuftepiflet ac peperilîèt mafculû, imputa habe ret vfip ad quadraginta dies .Hoc aût ordinabat ad requié matris, ne ftatitn virifuis, quç peperiflènt,vxoribus cômifeerent :nondû curato labore,qin parientcsconfequit.VerûDei genetrix huiccerte Iegifubgt; ieda nôerat,eo fernen non fufccperattobedtuit tamé,ne legé tranf* gredi videretur.Purgationis aût eorû.puta matrispueri ac fponft d’: appropn’abant eniin ÔC viris purgationes vxorum fuarum*

AJiuxerunt ilium leroßlyma -, ut ßfterent eum dcmino: ßcut fcriptum eß in le^e do mini: Omne maf:ulinum adaperiens uuluamßnFium domino uocabitur,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si fterent

fine adferrent dno in têplum qd* erat Icrofoly mis. Scripta erat enî in ExoJ.i^.* kge:Omnemafculinö adaperiês vuluatprimö videlicet,hoc ê primogc NHmer.8» nitû.’fanâû dno vocabit:fiue,feparatä dno vocabitur ♦ Confccrabant aut HebraeorS primogenita Deojquia olim primogenita AegyptiorS mortitradidit prolibertate HcbrçorS*Scd hæc guidé primogenita iâ aßtam adaperiût vuluam:apcrit enim in viri cogreflu, qn ferne infun dit.SoP autChriftus nondu aperta fupernaturaliter aperuit,äC claufä naturaliter feraauit:qa etiä folus hic ,pprie fand’ eft dno, SC fecundS diuinitatem,quia filius eius :S)i. fecundum humanitaté, vtpote vnitus filio eiusjtacç licet propter didamcaufam de omnibus primogenitis prüfens verbum ftatutum eft,folum tarnen Chriftum direde refpicit»

, Et ttt durent ho/liam fecundum quad diHum eü in lege domini, far turturum, aut duof pullofcolumbarum.) Adduxerunt eum inquit, vt fifterent domi# noficut didumeftjSC vt darent hoßiam pro eo, illa fciticet quae dida funt. luflit enim lex vt darent par turturum,propter puer j tempera^ , • tiâ:cft enim turtur animal caftifljmû î aut duos pullos columbarum, propter eius fœcunditatem.’columba namep foecundiflîma eft. Erant autem Só hgc amp;nbsp;illa dupIicia^Vnum enim ofFcrebatur in placatione, alterum in oblationem* V erum ficut Chriili mater pratdidg legi fub« ieda non erat,fic ncc ipfe prgfenti»

EtceceerathomoinIerufalem,cuinomenSimeontü“ homohic ittfiusamp;pMttxpe^Üi confolationem IfraeL') ld cft,reiiocationem,redcmptionem Ifrae-ïfnd populi a feruitute. Expedabat autem hanc ex h'bris propheticis Chn'ftum annundantibus , qiit nou» Ifraelind popul»' reuocado cft, reuocans eum ab errons feruicute«

Et Jpiritus fanons erat fupereum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spiritus fandus prophctiç, Nó

erat aüt facerdos , vt mthiinterfmvidetur; alias cnïni amp;nbsp;hocomni'no mantfeftaflèt cuangelifta tanquam magnam viri dignitatem.

Et rejj’on/'nm acceperat a J}gt;iritn {imH:o non Kißtrum fè mortem priußjutm uiJfTtt ChriRum dominie) Legens enim quodâ têpor^rophetias quac de Chii fto erât,quS inueniflèt qp Deus incarnâdus effet, ad fupernaturalemy fterium tanquam homo anhelabat:ideo etiam oraculû fiuc rcfponfum accepitjfe non moriturum, donee ipfe Chriftum oculis videretcorpo* reis.Chriftum autem domini d»xit,propter eius ad patrem fimiWtud** r nem.Dominum enim intelligit nunc patrem.

Et qitum inducerent parentes ptterum lefumy ut ipß facerent iuxta confuetudinem 2fS proeotamp;' ipß accepit eum in ulnas fuas,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Statim enim cognouit eû ptta

Et ait: Nunc dimittis feruum tuum domine /kundum uerbitm tuum^ ) omnino me abfoluis a vita, quemadmodum olim dixeras mihi rcqui* rend de tua incarnatione.

Inpace.} In pace cogitationum.Nuncenim quç me turbabat de diuina incarnadonecogttationes pacificatæ funt. Vel, In patfi*** trepiditatis: qiu'a dcinceps morte non metuam, propter profundatn fenedutem. V el,ln pace gaudij,quia deinccpsnô contriftabor propter libertatem Ifraelis.’iam enim vidi liberatorem.

Qyd uideruntoculi mei falutare tuum») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nunc dimittis me, inqut^

quiavidi incarnationem tuam; hancenimvocat Salutare, vtpotcpro hominum falutc fadam.

Q^dparafti ante fade omni^puloru.) Quod falutare difpofuifti cotâ oîbus,vtoîbus manifeftûeffet,nô ludgis tantû,verûetiâalijs gêtibus»

Lumen t dd reuelationem gentium,amp; gloriam plebis tua Ifiael») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lumen.*

qd* gentibus errore c^cis vifum reftituat. Reuelationê enim vocat vi* fus reftitutionem.Ad gloriaidquidê amp;nbsp;nominis celebritatcm populi tui Ifraelitici.Nam gloria illorum cft quod fecundum humanitatc üs abeis progenitus.Et vere falutarisincarnatio,genres quidem illuftra uit illuftratione diuinç cognitionis ac virtutis.Tudços vero glorifica* uit,quia cognatus corum fieri dignatus eft.

■h O qui uere lumen ^ess^f diceris.,ad reueïationem oentium^d manife^ationem affe Ruum^ad increpationem damonumtcr gloriam populi tui lßaelis,noui uidelicetdn quo per te eâ de/iru£lio malorum quaßint prater naturam,amp; pojjèjfo bonorum qua ftnt fecun^m turSj^ acquißlio bonorum,qua funt fupra naturam»'Vel,uirtuf cognitio diuinitatif.

C APVT TERTIVM» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;355 to Jf.

Ef erM lofeph mAet eiw admirantes fuper his dicebantur de iUo.} Mi rabafinir,non quod tune prïamm de illo audiflent, fed quod prêter ea, qugprius didicerant adhuc mirabiliora percipiebant.

Et benedixit eis Simeon,amp; dixtt ad Mariam mitre eins,EcceJitus e hic in cafimiquot; amp;“ f in frfSionew mnltorum in Ifrael.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In cafum his qui ad cà ofFendunt quæ

hominis funt,qui caduntin incredulitatê diuinitatis eius.'eredionem veto his qui adhgrent rebus quç Dei funt^Situs ê autem vtpote lapis angularis coniungens ad feipfum duos populos, veterem ac nouum. Nâô^pfefaiam prçdixitDeus,Ecceponoin Sion lapidé ofFenfionis lefaix^^^ ÔC petram feandali«.

■t' In Citp/n ^uidem carnisßue carnalis prudentice affe^ionum ac copitationum malaru 4. Ü dtemonum ac legis literalis.Ere^ionem ueroß^iritusßueJjiiritualis pru^tüht ac naiwaliü fotentiaruin,uirtutis^; amp;nbsp;cognitionis ac legis J^ritualis.

Et inßgnumcui contradiciturt) nbsp;nbsp;nbsp;Et in miraciilam cui ab infidelibus

contradicitur,fiuecontradidionem fuftinens;miracuIS enim erat,vt«= potenecß homo tantum,nec^ Deus tant«,fed Deus fimulöi homoi.qd* Grgcevnicodicitur vocabuIo^iavSjMTrof) ideoc^ quafi rci qup fupra na turam eft contradicunt ij, qiri omnia fecundum naturam inquirunt, necquicq fupernaturale intelligere poffiint ♦ Qiiidam vero,Signü cui cÔtradiciturjdicût crucifixioné.’fignum quidé,quafi fymbolum amo* ris erga homines; nam hanc propter homines fuftinuit ; huic vero afa infidelibus contradicitur,vtpote rei probrofp»

Et tK4m ipßus animam penetrabitgladius.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gladium nominauit dolorë

acutiflimu maximeep diuidétem,qui penetrauit cor matris Dei,dö fi-h’us eius cruciaflFixus eft.Dcboe enim cruciatununc vaticinatus cft»

Vt retegantur ex multis cordibus cogitationesO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eorum qui fiifpicabanf.

hanc non efeillius matrem» Sicut enim multi ad ea refpicientes quæ hominis funtjdicebant hominem tatum eflèfilium Marisea'tarurfum alq attendentes ad ea quç diuinitatis eius erant, fufpicabantur quod eflèt tantum Deus ,necefrèt haec mater eius ttunc autem intuentes earn amaredolentem,acplurimum Iugentem,naturçtp cedere, crediderunt quodmater effet eius ;6C retegebant fine prodebant cogtrationes cor dium fuorum,quç afufpitione procefferant»

TY f A»H4 prophetifßi filia Phanuel de tribu Aßrihec proeejprat in diebus multis.) JLzProucdæ admodum actatis fine anus»

Et uixerat cum uiro annis ßptem a uirginitate fua. Et hgt;iec uidua erat ferme annorum o^oginta quatuort quienon dßedebat de templo,ieiun^s ac orationibusferuiens noFfe ac die) Ob hoeenim prophetica etiam gratia dotata fuit,quia non difcedebat de téplo,ieiunijs obfecrationibus Deo feruiens node ac die.

Êthtecipfa hora fuperueniensuiciffimconftebatur dominât) Gratias age* bat Deo incarnate»

luca Si, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT Q_VARTVM*

erat veteris tcftamcnti,Anna autem noui: inter quos médius pofitus Chriftusjillud abfoluebat,hoc vero retinebatzoftendens quodvetusq* dem cefTatjnouum autem viuit.

Et Kt perfecerunt omnia nbsp;nbsp;nbsp;fecunJnm legem dominier ant reuerß'ßmt in Galilteam,

in duitatem fiam Na^areb) Omnia quç erant circa pueri pracfentatio-nem,ac circa hoftias de quibus iubebat lex.Qugre autem primo capi# Matthit te euangebj fecundum Alatthaeum didi illius expofitionem:Ecce an# gclus domini apparet in fomnis lofephxiicens , Surge SC accipe pue# rum SC matrem eius,ÔC fugein Aegyptum*

Puer autem crefcebat corroborabatur jbiritu,ptenui fapientia,amp;^atia Dei erdt fù perillùmt) Quo ad humanitatemnaec omnia intellige, Tanquam puer em'mcrefcebat çtate: corroborabatur autem aduerfus malitiam, fpiritUjfiue vnita fibi diuinitate.Nam fpiritus vocat SC diuinitastim# plebatur vero fapientia,tSquam diuinitati vni'tus : gratia quocp vnitf fibi Dei erat fuper illum,quac ipfum moderabatur,regcbat SC compo# nebat. Vel etiam alio modo,Corroborabatur fpiritu,videlicet fanâo, gratia autem Dei fiue patris erat fuper ilium. Sicut enim incarnatus eft ex patris beneplacito, ac fuperueniente fpiritu fancfto: ita etiamco iierfabatur ac operabatur per beneplacitum patris SC cooperatione fpi ritus fanCli.

Et ibant parentes eius ^uotannis lerofolyma in die fefiopafchtet Et guum faSius eßet oJt' norum duodeam, aßendentibus illis lerofilymaJècundu confuetudinem dieife/ii,con/u)nms^ tisg; diebus,lt;juum ipfi redirent, remanfit puer leßis in lerufalem,) Finitis dieb’» videlicet die fefto pafchæ,diebuscp azymorum. Remanfit autem fiuc relidus eft in ferufalem volens commifceri dotftoribus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

Et non cognouit lojèph amp;nbsp;mater etuSt) luxta diuinam prouidcntß Ex bis uerbis, hoc fadum eft,ne prohibercnteum quafi puerum SC fine Iiteris » fimul^ue nbsp;nbsp;ab ijs qute paulopofi habenturfuper eo uerbo,£t uifo eo obüupuerunljapparet autor fentire,

uirgo hoc tempore non cognouerit lef tmfuiffè Deumtnon tarnen itafentit, ^uod patet ex illius diRienarrii^ tionetEt mater eius confiruabat omnia uerba heec in corde fuo,^od paulo pofl priediHa fequitur,

Exiilimantes autem ilium ejjêincomitatu,ueneruntitinerediei, amp;nbsp;re^uirebantUlttn inter cognatos amp;nbsp;notos,Q^umque non inuenijjent eum, reuerßfunt in lerufalem parentel ilium tEt fa^um efl poü tres dies,inuenerunt ilium in templo fedehtem in medio dcbiorumt) Vnum quidem diemconfumpferunt, quando venetunt itinerediei, requirebant ilium inter cognatos ÔC notos: alterum quando non inuento eo reuerfi funt in lerufalem quærentes ilium : circiter tcrtiS vero tandem inuenerunt ilium. In templo inuenitur Chriftus, fiuein facro Ioco,ÔC in facronegotio,acinfacrohomine.

Audientem illos,lt;amp; interfegantem eoSt) Audientem Qc irtterrogan» tem de Icgalibus ,vt a puero intelligentia eius cognita foret.Timeam’ qtii præceptores fumus,quoniam in medio noftrum eft Chrift’, attendens quo paCro doceamus *

Stupebant autem omnes ^ui ai'diebant eum fuper intelligentia amp;nbsp;reß^onßs eiust) Oportebat enim hoc fieri vt quum poftca doccret, facile abillis re# ciperetur.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etuifoeo

capvtq,vintvm; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.m.

Et w)ó fo oWupKen/rtf») lofqjh vfdeltcet QC mater ci us , Obftu pucrunt autcm,non propter intelligentiam tantum ÔC refponfa ilixus, vcrum ctiam propter audadam»

It dixit mater eins ad illnm^Fili cur feciili nobis jîc i Eccc pater tuns amp;nbsp;e^o dolentes ^ebamuste^) Patréjofeph nominam't,vtpote fpôfum fuû, Sgt;C xllx’ nutritium.JDoIentes autem qugrebant tllumjpropter longam morâ et defiderxS.Si quis ergo prç defïderio dolens quçrat eû, inueniet xllum.

Et dixit ad ilhsîÇ^d efl ^od me ^csrehatis(') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quafi errantem vide#

llejciebatis quad in bis patrls mei [unt oportet me eßef) Id ê,in domo patn's mei. Dicebat autem de templo,q(f Deo patritÿ fuo a Solomone ^dificatumerat.Vcrummatereius de adoptiuo patre loquutafuerat; ipfe autem eum qui natura fibi pater erat manifeftabat

Et defcendit cum eis,uejfita; Na^irctjiö* eratfubditus Ulis,) Doces vt fub# diti fimus,nôfolunaturalibus parentibus,verumetiamadoptiuis»

Et mater eins conferuabat omnia uerba bite in cordeßio, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q^uae de tem-

plodixerat ac fimilia,fanquam verba non fimpliciter pueri,fed etiam filtj Dei.Conferuabat autem examinans apud fefe,vtpotc qug non vul ganter dida erant*

Et lefus proficiebat fapientia nbsp;nbsp;atate ac gratia apud Deum at^ae bonrines.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

Tanquâ puer lege humanç naturæ paulatim ad bçc proficiebat, Nam vt De’ omnino perfedus erat.

t Gregor,Theolo. Projïciebat induit ut atatejitaûquot; fapientia gratia.Nonbacacf t apere oprtet per augmentum: Q^id enimfNum ^i ab initio perfedus erat perfeRior fieri poteratt fed ipiod hige paidatim denudaret ac demonfbaret,

^nnouerodecimo^uintoprincipatusTiberijCafaris,) Poft prçdidum Cap. iÜ* Auguftum Tiberius fuit Cæfar Romanorum,hoccft,Imperator.Tûc eiitm C^far rege maior cratî poftea vero Caefaris dignitas depreflà ê* Significatautemeuangeliftaà tempus Cæfaris qui tune imperabat, ÔCprgfidum,morehiftoriçJd enim hxftorxcis mos erat»

Pontio Pilato prafide ludteigf Tetrarcha GaliLga Herode, Philippo autem fratre eius 7etrari^a Iturtete amp;nbsp;Tracbxgt;nitidis regionis, nbsp;nbsp;Lifania Abilenes TfVdrcfcd.) De

bis accurate didum eftcapitefecundo cuangeltj fecundum Matthæg, Mattb,stf vbide lofeph didtur,Audiens autem quod Archelaus regnaretin lu* dpapro Herode patre fuo timuit illo ire,

Sub pontificibus Anna lt;ür Clt;àapba.) Atqui eo tempore folus Annas pontifex erattCaiaphas enim pôtifex fadus eft dreiter annû quo cru# dfixus eft faluator ♦ Verum euangelifta coniunxitôô Caiapnam ta# quam adiutorem, Erat cnim gener dus , amp;nbsp;communem inter fefc gubernationê habebant,veluti diximus fexagefimoquinto iuxta Mac thçum capite,vbi de Petro dicitur.Et ingreffus intro fedebat cum ’ miniftris. Siquidem etiam Annas poftmodum opi-

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT

FARum efl uerhnm Dei füper lohannem Zacharia fllium in dejèrto,(^ uenit in oiftiietn r€gionem,lt;}ult;e 'circa lorJanem eran ) Quære tertio capi te euangeli) ^ciindum Matthäum didutn illudjln dicbus i Ill's venit Iohannes Ba ptifta prædicàns in deferto ludææ : QC lege totam illius verbi enaiî» rationem* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Pradicansbaptißnttmpcenitentiainremi/Jionempeccatorum»') De his ma nifeftedidum eft in proœmio cuangelij fecundum Marcum,vbidicia» tur,Fuit Iohannes baptizans in defertOjô(S prçdicansbaptifmutn pœ nitentiae inremilïîonem peccatorum» ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iu)? rr si

lefäia^^o*

Matth

«*

DfXh«^*

4 nbsp;nbsp;nbsp;”'*■

Sicutfcriptum efl in librojêrmonum leßiite propbetif dicentistVox clamantis in defff to4j Parateuiam domini, reliasfacite femitas eins,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Haec prophetæ verbade#

chrata funt tertio capite euangelij iuxta Matthgum.Qiiæ verofequS tur;prop!ietia eft docens,quod acquabit Chriftus inçqualitatem miin^ dijtortuofttatem ac afperitatem hominumcorrigens, acdelens aratro cuangelicorum præceptorum.Ait enim.

De/erium efl hic mundns aut humana natura,fiue cuiuf jue anima propter infruHuoßta tem bonorum,a ueteri tranfgreßßone prouenit.Vox autem clamantisdicitur morbi fenfitif guaß per confcientiam damans contra ea qua quif^e deliquit,arguendo cordis occulta, Ü ad‘ hortando ad reßpt/cendum,amp;‘ etiam ad parandum uiam domini,Praparatio autem eA tnoruiti coÿtationum ad melius mutatio,Via uero domini, e/l uita qua uirtuti fecundum Deunt in^ nititur.Semita quoq^ uaria funt fludia fecundum Deum.Has relias faciunt, quireRe atq; irtf prehenjibiliter uirtutem /e^antur.Bonum enim,inquit,no efl bonum, nifire^e amp;nbsp;bene flat»

Omnis uallis 't'implebitur,amp;‘ omnis mons tlfcollis deprimetUTi). i» Valhs et mons ac collis loca funt inçqualia fiC acceflii diffiçiliâ » Signiftcantuf autem per vallem praefradiSC adprauitate alIiciêtesjVaHis enimpr^* tupta eft. Per mötem ÖC collem elati,duri, acinfruduofi ad virtuto”« ■Impletur autem omnis vallis ,iniedo eoquoddecrat,videlicet pietm ac virtute.’deprimitur veroomnis mons ÔC collis,ablato fuperniio,pil ta impietate ac prauitate. Quod autem dicitur Omnis,etfi vniucrfalç ft/æpius tarnen apud Hebrços non vniuerfum fignificat,fedfimph dter multitudinem. PoteftSC alioquoque modo vallis quidem ihos innuere,qui in profundum perditionis deiedi funt: qui implebßturp euangelicam prçdicationem.Mons QC collis,elatos demones,quidcptt mentut ÖC euertentur a Chrifto.

. ƒ Vallis eR cuiufque coro,qua multo ac uehementi fluxu affe^ionum, in modum lirrentis demifla,fliiritHtdem anima continuitatem ac coniunElionem ad Deicolligantis legtet diunbh Potefl autem amp;nbsp;anima uallts intelligi, quafrequenti ac ueloci malarum cogitationum deßuxu cauatur,amp;ffiritualis planitiei pulckritudinem per prattitatem abijcit. Omnis ergo huiufmodi uallis per eos impleb!tur,qHi uiam domini parant,hoc efl,ad debitum flatum perueniet, per pta* uitatis amp;nbsp;ignorantia abie^iionem,amp;‘uirtutis ac Jcientiaadie^ionem,recipietqf deiententtta turalium uirtutum ornatumt

t Mons eflfcientia omnis falß nominis,elata contra ueram Deifcientiamt Collis utto f

CAPVT CtVINTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;337 Ihc^ ,{ii,

»mnisini^ltaf^contrit uirtutem ereHi, Aut momß^itßcat Jpiritus,lt;ji(i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prodncüt fcif

fK(‘in:Qollis uero eos ^ui operanturmalitiam,^tà omnes (leprtmentur,lt;leijaentur, JiruentuTf ^^ferentur per contrariam fcientiam,lt;i3‘ oppoßtam HÏrtutem^ Item alio quouj modo, qui llt;dj^ fcientite habitum in ueramßientiamtüf prauitatisefficaciam in aEium uirtittis immuta^ 'fntfhic per montium coIlium /ubuerßonem,ualliumconcauitatesrepleueritt

Et obliquaient dire^at(^ aßgt;erlt;e fîentuiie planier,) Obliqua, funt vfg ^riierfæ homfnum,ô^ afperg vfæ,opïniones ipforum : hæcfient reda plana,ita vt per ea aequabi liter pergant ad Chrift3,Àut etiam obli « quitas 8C afpen'tas prauitatfs, in reditiidinem QC planitiem virtutis Jmmutabitur. Vel alio quoqiie modo obliquitas Qc afperitas veteris *cg}s,in rcditudinemac perfedionem euangelrj conuertetur, Veteris qutdcmlegis obliquitas,eratobfcuritas ac varietas:afperitas vero,aa-fterûas ôi incompaffibilitas » Rurfus euangelq rcAitiido cft claritas acfimplicitas.’lenitas auteni,manfuetudo SiC compalîîbilitas»

Obliqua funt ßnfuum motiones qu£ prater naturam ßunttdireFla ueroßecundnm na Rurfum aßgt;erce uia fint tentationum impetus,qua nobis inuitis accidunt : plana auté funt attra^iones,qua per has fiunt in patientia (j gratiarum a^ionetexplanat etâm amp;nbsp;muf (« liborioßtatem illarum^grattarum atiio cum patientia,Obliqua uero manifejiius diâ poßunt tentatioHes uoluntaria,qua per uoluptate accidunttefl enim uaria (If mutabilis uoluptas, Ajfgt;e tiemtetn uia dicuntur^qua per dolorem inuitis nobis accidunt.

Et uidebit omnis caro ftdutare Dei. 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Salutare lumen euangelq, vel fa

lutarem incarnationem,qua£ ambo prçparauit Deus ante faciem o* mninni populorum.

Dicetdt autem populis qui egrediebantur ut bapti^arentur ab eotProgenles uiperaruj ^uisfubniouflrauit uobis ut fugeretis a uentura ira/) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hxc etiam fcripfit Mat*

Tacite ergo fru^us pcenitentia diffi0Sjamp; ne caperitis dicere apud uoßpfos,Patrem ha kmi« AWiojîdico enim uobis,quad potefi Deus ex lapidibus his fußitareßhos ipfi Abra^

law autem amp;ßcuris ad radicem arborum poßta e/i,Omnis ergo arbor qua non fa^ at fruSium bonum^xciditur,amp; in ignem mittitur,) Pari modo ÔC hæc;quære ergo ibi omnium cnarrationem»

ET interrogatawt e«w turia dicentes^Q^d igiturfaciemus/) fuffi facere fru dus pœnitentia dignos interrogant»

Reßondens autem didt eistQ^i habet duos tunicas tradat non habenti, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tf a *

Et qui habet efcas,ßmiliterfaciat.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Per traditionem veftis ac dbi in*

ducuntur hi ad pauperum fubfidium,communicationem ÔC mutuum amorem.Nihilergonunc quod grauius eflèt,ilh*sprçcipit:fciensquod non rtiulto poft Chriftus euangelica ftabiliturus eflèt præcepta»

Venerunt autem publicani ut bapti^arentUTi^l^ dixerunt ad eum^ Praceptor quid faciemu^f Ille autem dixit eistNihil amplius g quod conAitutum eß uobis exigite,)

Habebatcftï coftitiit5deexadióibus,de gtftate SC quab'tatc exadofiï.’ Interrogihiint aute/n amp;nbsp;milites dicentest Et nos guidfaciemus: Dixit^ue illisî ISsJeminë concutituiSf ne^uecalumniemini. Concutiebant enim ÔC calumniabantur multos quafi a Cæfaredéficientes autinfi'diatores: eoquod vitam tur piter quaeftuofain durèrent.

Et content! efiote/lipendijs ue/lriSf Teflèrfs frumentarqs. Omnes er^ CO admonebat d/ucrfimode vt expediebat,perfcdiorem dotîrinâ Chri-■orelinquens,

Et cogit4ntihus omnibus in cordibus fins de Ioh4nne,num ipfe effet Chriftus,Rej}vnf ditlohinnesomnibus,) Cogituntibus omnibus,nuin ipfèeflet ChrilP, quem prophetse annuntiabant.Obftupefacïebatenim eos conuerfatio aefermo ipfius . Scicns autem Iohanneshanc eorum opinioncm acu* mine fui fpiritus/efponditillamcorrigens ♦

DiccWjEgo ^uidem aqui bdpti^o uostuenit autem is qui mefortior efi^ cuiusnon futt f idoneus,ut foluam corrigiam calceamentorum eius'f',) Ditflum eft SC de his capitc tertio euangelq iuxta Mattheum.Lege quoque in procemio fecundii Maraim enarrationê illius verbi, yenit is qui me fortior ê poft me»

■I' Q^od Iohannes ait^Non [uip dtgnus utfoluam comgiam calceamentorum eitist^uantu ad manifefiiorem intelligentiamftgnfcatfe non effèdignum^qui uel numerari dignus fit foo' firemus eius feruus.Quantum autem ad reconditum fenfum duo calceamenta dommi furttfdM eius peregrinationes,puta a ccelo in terramfi/ a terra ad infernumt Harum enim peregrina-tionum modos nemo poteffoluere,ne ft lohanni quidem ftfmilis. Q_^s enim poterit dicea revaut quo modo fit incamatus,aut lt;juo modo adinfernum defienderit,

Ipfe Hos bapti^abit in fpiritu fanElo amp;nbsp;igni4 * ) Prçditfto tertio capi* tceuangeli) fecundum M.atthæum.etiam deeo inuenies»

nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; Bapti^at Chriflus in Jjgt;iritu fan^io fidelt$ in igné uero infidèles: amp;nbsp;illud quidif» in

Cuius uentilabrum in manuipfiui,amp; purgdbit aretmfuamf amp;nbsp;con^egabitfnmfntS in horreum fuum,paleas autem comburet igni inextinguibili,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc etiam fcrtpfif

Multa quidem amp;nbsp;aÜa exhortant nuntiahat populo.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Multa prçterea ÔC

IiadeChriftoannuntiabatpopuIo,adhortans vt ad eum accurrerent, SC in eum crederent qui iamvenieljat.Vel,Multa de falute ilIorSad* hortans eos,vt pœnitcrctipfos ac refîpifcerent.

Herodes autem Telrm-cha quum argueretur ab eo de Herpdiade uxorefratris ßtiyamp; de omnibus malisqueefecerat Herodesiaddidit amp;nbsp;hoc fuper omnia , Csi reclufit lohannemincua flodia.) Poft$ videlicet baptizatus fuerat Chriftus.DidSéaôtde Mdff 14. nbsp;nbsp;nbsp;Iohannis incarcerationc vicefimoquintocapite euâgelij fecundiï Mat.

EaHum eft autem quum baptizatus effet abeopopulus, ut baptiZato ifu ac orante, aperiretur ccclum,defienderetq; Jfiritusfan^us corporalt jfecie quafi columbafuper eum, uox de ccslo feret dicens,Tu esfilius meus meus dilebius,in te mihi complacitum eR.) Baptizatus orabat docens eos qui baptizati funt orare. Spiritus fan^ dus autê corporali fpccicdefcendit,vtoculis corporalibus hominûvi* deri poflèt.’ÔC etiâ in honoré corporis Chrifti. Sed de eius baptifmaw planius fcripfit Matth.tertio cap.âS ibi funtolaad verbûexplanata.

CAPVT SEXTVM; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;339 Luc^e ,Ü7.

Et ip/è kf ts erit ferme 4nnorum trigint4,t ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De his pulchrc didum ê

in pnncipio didi tertij capitis vbi habetur» Venit Iohannes Baptifta praedicans in deferto ludææ.

t Tricenttrius hic numerus amp;nbsp;temporis amp;nbsp;naturte fenJïbHis,n4turaiii mtelligibilis^creA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

tore 4t gubernatorem inducit dominum ^Temporis quidem per (èptem^tempus enim per fèptem

lt;ùf5 procedit. N^twrif autem fenfibilis per quin^ue : funt enim ^uinijue fen fus NiJtwr^ uero inteuigibilis per o^otpaululum enimfupn tempusj^uod per fèptem proceditje/ï intelligibilium generatio.Gubemutorem uero per decem,propter denarium prœceptorum numerum,^ui homi^ nes id beititudinem inducit: Aut ideOj^uia litera iota ^Ute decemJïgnificat, principium efi hu^ mitttt appellationis domini,fcilicet nominis^iuirovir.Qoniungens itaqffeptem ^uin^ue oHo amp;nbsp;decent,tricefimum efficies numerum,ijui preedi^asres myflice ac cenigmatice dejignat,

Incedenst) Veniens, fefe demonftrando ad populum manife* ftaconuerfatione,per figna videlicet OC dodrinam.

Vt putabatur,filius lofeph,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vt putabatiir a ludçis ,vt enim veri^

tas habebat,non erat filius eias ^Vbi autem de fofeph fecit mention?, afcendit ói adpatrem lofeph,deindectiam ad auum eius,SCad proauü ac abauum.’fiC ita conièquenter rCgrediens afcendit vfcß Adam. Di-eft autê de huiufmodi gencalogiain primordtjs genealogiæ quæ . apud Matthäum eft,vbi dicitur,FiIij Dauid,filtj Alsrahatamp;r ibi qugre Matthi» caufamdiuerfitatis ear urn,

Qwfuit Eli,) lofeph filij Eli.Vcrum quomodo Matthæus Io;j feph filium dixit laacob,Lucas autem nuncfilium Eli,*’ Quia mortuo Eli fine prole,laacob qui frater eius ex eadê matre erat, fumpta illius vxore iuxta legis praeceptû,gcnuit lofeph. ÔC fad’ eft lofeph lege quis= donfilius Eli,natura vero filius laacob » Itacp Matthæus naturalem ctus patrem fcripfit,Lucas vero legalem,vtrincß enim lofeph inucnit generis telationem habere a Dauid.

QwfuuMattbazj.) Ipfius Eli filq Matthanf. Sed quomodo rur^' Vera nominu bue fum Matthçus Matthan dicit patrem laacob.Lucas autem nunc pæ« ius genealogilt;e or tremdicit Eli.*’ Quia alius fuit Matthan ifte àC alius ille. Matrem fi- thographia ad He-quidem ipfius Eli SiC laacob primum duxit in vxorem hic Matthan, breeorufonteredu de quo Lucas ,8^ genuitEli:deindeiam viduam duxit hanc Matthan biainnofiris anno illcqui apud Matthæum ponitur,quum eflet de eadem tribu,quanquâ tationibus de uaria ^^^liicogaattone,0C genuit Ia.acob,Eli itâcp ÔC laacob ab eadem nati exeplariorule^ioe funt matre,diuerfis tarnen patribus.RedueSt autem genus,Matthan in huius hbri exor quidem pater Eli ad Refa filium Zorobabel, Martha vero pater laa« dio inuenies circa cob ad Abiudfimiliter filiS Zorobabel,amp; vter«^ ad Zorobabel,a quo bunc locum » duo hçc genera diuifa funt» Alia quoqj fimilia in euangeliftaru genea* »ogiis habentur»

f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Leui, qui fuit Melchi,qui fuit Janna,qui fuit lofeph , qui fuit Mattathite, qui

fuit Amos,qui fuit Naum,qui fuit Efli,lt;pui fuit Jlt;llt;igg,e, qui fuit Naath, qui fuit Mattathite, ?«i fuit Semei,qui fuit Iofeph,quifuit luda,qui fuit lohaanan,qui fuit Refa,qui fuit Zoroba^

fuit Salatbiel,qui fuit fieri.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Salathiel Matthgus filiu lechoniæ no-

Lucas vero nunc filiu Neri tanq le galë.Reducût aût ÔC hi genus ,Neri qdê ad Nathan filiû Dauid,Iecho ôiasvero ad Solomon? filiû fimiliterDauid,et rurfusvtercp ad Dauid.

Capjn't ♦

M4U44*

DeMr«^»

P/d/.9o»-

Qfy fuit Mekhi,(pti fuit Addi,^i fuit Cofitn,^uifuit Elmo Jam,^ui fuit Er, ^i fuit loff«it Elieser,qui fuit lorlt;im,qui fuit Mattbat,qui fuit Leui,qui fuit Simeon ,qui fuir, luJa,qui Iofeph,qui fuit Ioiian,quifuit Eliacim,qui fuit Metea,oui fuit Mainan, qui fuit Mat tatha,qui fuit Mathan,qui fuit Dauid,quifuit lejfe, qui fuit Ooed,qui fuit Eoo^,qui fuit Sal mon,qui fuit MaaJJôn,qui fuit Aminaaab,qui fuit Aram,quifuit Efiom, qui fuit Phares, qui fuit luJa,qui fuit laacob,qui fuit Ifadc,qui fuit Airaham,qui fuit Ma^hor,qui fuit Seruch,qui fuit Ragau,qui fuit PhiJeg,qui fuit Eb^,qui fuit Sala,qui fuit Caindn,qui fuit A rphaxiul,qui fuit Sem,qui fuit Mae,qui fuit Lamech^quifuit Matlwfalem,qui fuit Enoch,qui fuit lared, q fuit Moleleel,qui fuit Cainan,qui fuit Enos,^i fuit Seth,qui fuit A dam. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ä. nouo

Adam incipfens aTccndft gencfationem texendo vfcç ad veterem.Cau fam autem di'dïdfti ïn primordijs genealogiac quam retexit Mattiig’ vbi d{dtur,FiIt Dauid,fili Abraham.

Q^fuit Deit) Tpfi’ Adam qui fuit a Deo, Necp enim ipfi Ad5 fuit pater homo,fed Deus formauiteS, Videaût cp a Chrifti inchoans humanitatc,fef monem rcduxit ad eins diuinitatem:demonftrâs Chrf ftum vt hominem quidemincepiflè,vtDeiimverocarere principio, CAPVT .VII. DE TENTATIONI-

T ESVS autem [denus ßiiritu fanRo reuerfus eß a îordane,amp;- duRus eR aJfiritu in defertui • J- ac diebus quaamp;a^inta tentiwaïur a diabolo.) Plenus fpiritu fando, vt mus quod fpiritum fandum accipimus î diuino baptifmate.Lege ait tem tertio capitceuangelq fècundû Matthgiî expofitionê illiusdidi, Tunedudus cft fefus indefertum afpiritu vt tentaretur a diabolo. Scire autemoportct,quod humanitas Saluatoris tanquam magiftrun» habuit fpiritum fandum, non quod vnita fibi diuinitas nonfufficc* ret, fed quemadmodum patris beneplacito incarnatus eft,tta coopeta* , tione fpiritus fandi totius vitçipfius curricuIiT peradueft,vt demon ftraretur quod eiufdem fint inter fenaturæ.

Nihilque comedit in diebus illis : (Sr completis eis poflea efurijt^ Dixitque ad euaf diabolus: Si flius Dei es,dic lafidi huic ut panisfiar-Et rejfondens lefus ait HH: Scriptum tUt Moninpane folouiuethomo,fedinomntuerboE)ei») Ibï ôf hçcomniaadvcï bum oeclarata funt.

Et fubduxit eum diabolus in montem excelfum: fi^ odlendit ei omnia régna mundi itt momenta temporis, dixitepte ei diabolus: tibi dabo/oteftatem hanc uniuerfam, amp;nbsp;gloriameoa rumtquia mihi traditdeR,amp;'cuicuiique uolo do eam^fu igitur fi prouofutus coram meadora-ueris, erHttt tua omniaÆt refiondens dixit HH Icfiis, Abi pefi me fatana,.. Scriptum efieninif 'Dominu Deu tuu adorabis,fb‘ HH foHferuies^ ) nbsp;nbsp;nbsp;Etiam de his oibus illo capitc

manifeftiflîme didu cft,vbihabetur, Iterum afliimpfit eu diabolus in montem excelfum valde.

DHx/f^ e« lerofolyma,ac ftatuit tu ^uper pinnaculu temfJi,amp; ait HH, Si filius Dei eS, mitte teip/ùmhinc deorfim,Scriptu eflenim,Angelis fuismandabit dete,ut/èruêt te,etinma nibusportabunt te,ne quando offendas ad lapidépedem tuum.Et rejfôdens dixit HH lefus, Di Elu fjQjNo tétabii domina Deü tuu.) Similiter ôü hçc illo capite côueniêtcr explanata funt,vbidicit,Tnc affiimit eûdiabolus in fandâ ciuitatem.

expleuifièt oem tentaticnem diabolus,difeefiit ab eoufquead tempus*) Didum cft de hocibidcm,vbi habetur Tunedimifit cû Diabolus.

£treuerßfSeAlefu3 !nuirtutejjgt;iritus inGaliliea,) In virtiitevnitçûbi Qiuinitatis,vel cti^ fandi fpintus :vt difcamus quod qui di abolu vice# titjdeinceps confirmatur diuino fpiritu ad facienda figna.

Et fdiMd exiuit per uniuerfam regione uidna de illodp/e aui docebat in Cymgogis eorïi,amp; ^lorißcibiiturab omnibust) Laudabat a turbisqug malitia ac iuidia carebat.

Et uenit Nazaret ubi erat nutritus^) nbsp;nbsp;nbsp;Didumeftdehoc vicefimoquar ,

tocapiteeuangelij fecundû Matthäum poft finem parabolarum, confuetudinem pta in fynagoga,fitrrexita; ut legtret,') Ad# hortantibus eu preceptoribus populi, qgt; QC ipfe præcèptor eflet: vel vc cognofcerêt vtru legere noiret,quum literas non didiciflet,

£t traditus efl eihber Iefai^e prophetic apertoijflibro innenit locu in ^uo flriptu erati Spiritusdomini flper me,') Per prouidentiâ fua inuenit ftatim, quæ de di ieflaiat^t» uinitate fuadidaerant:prius enim ipfe hæcp propheta fuerac loquu-tus.Dicitautemtanquam homo: Diuinitas aomini fiuefiltj fuperme lefum,hoc eft,Deus vnitus eft mihi.Hoc namtj loco per Spiritum in-tellige diuinitarem.Spiritus aût dni fuper me, vt hoés faluos faciatn: idenim deficit Sgt;C fubauditur,ficut manifeftu eft ab eo qft fequitur ,

Propter ^Mod unxit me,) Cuius caufa,cuius gratia,vnxit me hoem Deus:vnxitaûtmcnôolco,ficut reges ipfos vngebât,fed diuinitate.

Ad euangeli^andum pauperibns mißt me,) Pater videlicet, Paupcres aût vocat GentileSjVtpotediuini cultus diuitias non habentes,omniqj bo nocarentes.Aut etiam ludæos, qui virtute pauperes erât,quibus fi# mul omnibus euangelizauitcultum diuinum acconuerfationem quæ fecundum virtutem eft,idcp per euangelium,

Adfanandnm contritos corde,) Eofdem,quibus grauitate peccatorû cor contritum erat.

Ad prrfdiand» captittii remiflîone œcis uifum.) Captiuis quoru aïa a dia bob duda ê in captiuitatë,Cgcis vero,hoc ê,exc£catismête ab affedi-onibus.PrgdicabataStjhis quidê libertatêdUis vero intelligentiâ, qn tradebat cuâgclica prgcepta.Siquidêilla funt prædicatio Saluatoris,

Addimittendum confrabios perremiffionem.) Ad abfoluendum per li# bcrtatem confrados tyrannidedæmonum.

AdpTiedictoidum annum domini acceptum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Annû vocauit tempus quo

docebat ac miracula operabatur.Accepts vero dixit,vtpote fuper oêm annû patri acceptabilê, Eoenim tëpore falus oîm hoim germinauir. Autfakitareeuangelium.Prædicabat autem hûc annû poftq tentatus fuerat actentatorem fuperauerat 5d rcuerfus erat.Ab eoenim tempo# recœpit,inqt,Iefus prçdicareS^ d{cere,Refipifcite,inftatenim regnS cœlorum.Nam Inftatjtemjporis û'gnificatiuumeft,

Et omnium tjui erant in fynagoga oculi^defixi erant in eum, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. V t audiren t

Cœpit (iHtem dicere ad ilios,Hodie compléta efl flriptura httc in auribus ueflris,) Scripturahæc.’vt fubaudiatur,Quç fonuit,in auribus veftris. Hodie vero,hoc eft his diebus, Hoc autem dicens ,fignificabat fefe eum eflè de quoloquebantur qug leda erant»

£f ommes te/iimonium illi lt;iabitntjamp; aJtnirabantur fu^tr fèrmonibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pj'oct

debjfitde ore eins.) JJix.it enim Si. alia admiranda,de quiBus miraba# tiir^ó^ teftimonnim ei dabant dc granadiuina,

Ef lt;f/cet(twf,Nonne bic efißHus Icjcphf ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quære de «hoe dido ca pu

El ait illis,Omiino Jicetis mihi parabolam hanctMeJice aira teipfunKQ^ttW^if^ /tu JinimnsfaEia in Capernaum,foc hic in patria tua.} Parabolam, dicit hic uerbium,prouerbium inquâ,quod dicifoict demedicis çgrotantibus* Medice ciirateipfum^Dixit autemhoc/ognito quod cupidi client vti dendi figna.Ait ergOjOmninodicetis mihi, Medice cura tcipfum,fi^ uepatriam tuam qug ægrotac,non foîum prauis corporis liabitibiis, verum eu am infidelitate animæ,neccredere valet fignis,quç a te fada elle audiuit,nifi etiam oculis fimiliavideat.

Dixit autem, Amen dico uobis,Nullus propheta acceptus eü in patria ßia J Prædido vicefi'moquartocapite euangelq iuxta Matthaeum accurate etiam de hoc didum eft.

In ueritate autem dico uobis,Multa uidua erant in diebus Eli£e in Ißael ^ando claiißnt eß caelum annis tribus amp;nbsp;menßbus fex,ßc utfa^aßt fames magna ßsper uniuerfam temm,et adnullam tllarum mißuseßElias,nißinSarephtha Sidonisadmulierem uiduam.) nbsp;nbsp;nbsp;Ofte

dit hoc figno qgt; indigni fint fignorö propter infenfatam illorS incredus amp;Elias qu2 muite clTent apud Ifraeli^ tas vidup,ad nullam lllanî mifliis,cft a Deo,quodindignæ client vt ad cas acccderet: ad fola aut illä venir,quæ in Sarephtha ciuitate Sidonis regionis habitabat,propter illi’ honeftate ÄT promptitudinê ad virt« te^icet alienigena efletlfiC miraculu apudeä operatus eft,ficut oftendit tertius liber Rega Jta quoep ipfe ad nullu horS qui indigni erant vcj» niebat figna fadurus :q,nö fois inutile eilet,verû étiâ blafphemipotxa fiOjfed ad folos eos, g p ea iuuâdierât, ÔC ^s futurs erat vt pœniteret.

Et multi leproß erant tempore Elißei prophette,amp;' nullus eorum curatus eft, mß man Syrus.) Idem quoc^ pracfenti manifeftauit exempio.

Et repletifunt omnes /jui in fynagoga erant ira audientes bxctamp;' [urgentes eiecerunt eum extra ciuitatem,duxcruntqi ilium uf^ ad uerticem montis,fuper cpiem ciuitas fuaaJißctia ta eratjUt pracipitarent eum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hine oftenderunt feipfos eilefignis indii*

gnos;amp;S Saluatoris fermonemqui dehoefadus erat,ab eo quod face# re conabantur,confirmarunt«

Ipfe autem tranßens,per medium illorum ibat.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scruatus ab vnita. fibi

Et deßendit Capernaum ciuitatem Galilgt;fce, docebat^; eosfabbathis, (f ßupebat fut per doEirina eius^quta per autoritate erat ferma illiusj Scripfit öi. hoc Matthe® in fine quinti capitis .’quaere ergo ibi enarrationem.

Et hl fynagagaerat homo habens Jfiritum damonis immundi,amp;‘ exclamauit uoce mag^ dicens:Eia ejuid tibi nobißum eß lefu Na^arenef ueniili utperdas nosf noui tehuis ßs,nempefanEius il'e Dei.) nbsp;nbsp;nbsp;Hæc QC Marcus primo feripHt capite, QC in,

CAPVTNONVM ET DECIMVM, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lue^ .V,

EtfrfffKî efl pauorfuper eos, ac coUo^uebantur inuicem dicentes t Q^od eR hoc uer^ cum autoritate ac poteflate imperat J^iritibus immundis,^ exeunti) nbsp;nbsp;nbsp;. Sim û

Ete^red’.ebaturfonusde eoin omnemlocum finitim^e reoionis») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didum eft frt ,

de hoc,quarto iuxta Matthäum capitc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mattb.4^

VutHiyfurrexiflèt defyna^oga ingre/Jus efl domum Simonisifocrui autem Simonit tenebatur magnif febribu{:amp; rogauerunteum pro illa^iiy a/lam pracepit ftbriiet dintißt illam,ac continuo furgens miniflrabat Ulis,') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hpaTHo'ix/j^non fignificat in«:

tcrrogauerunt,fed,rogauerunt,ftcut alibi didiim eft.Similitcr SmT/AlH «non eft hie proprie increpauit,fed prçcepit, quod etiam alio loco di# {“Is cft.Qug vero funt de focru Simonis Petri, manifefte déclara ta in# uenics odauocapiteeuangelij fecundum Matth. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

Vum fol out effet in occaflt,omnes ^ui habebant inflrmos narijs ^egritHdinibus,duce^ bant illos ad eum,At illefin^liseorumtnanibus impofitis curabat eos.) Di# (?lûê de his in principiononi capitis euangelij fecundu Matth.

.. Exibant autem damonia a multii clamantia amp;nbsp;dicentia,Tu cs Chrifius fllius DeL Et obwato Ulis ore, non finebat ea lo^uft^uod no/fent ipfum efle Chnfium,) Ittit/# A“/) non eft hie proprie increpanSjftdjfilentiumillis imponens. Lege autem tertio capite cuangeltj fecundum Marcum didi illiusexpofitio# nem,Et non finebat loqui daemonia;

TaSo oHtew die egreflus iuit in defertum locum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didum eft de hoc eo#

dem loco * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

^^fxtbitre^irebant eumtuenerunt^ u/^ ad ipfum , ac detinebant ilium ne difcede^ ret ab eis, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{Ho ca pite de his didum eft.

Ipfeautemdixit eis,Alijsetiam ciuitatibus oportet ne annuntiareregnum Deitcfuia ad hoc mifusfum, Etpradicabat infynagogis GahliCiC.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Similiter de his -o#

EaBumeH autem qiium turba immineret ei,ut audiret fermonem eius t «ir ipfe flabat .V* ötWiikMm Gennefaret,amp; uiditduos nauesPlantes iuxta lacum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vna quidem

erat Simonis amp;nbsp;Andreg, altera vero lacobi S)C Iohannis: hi fiquidem focijin pifeatione erant,prout in fequentibus inueniemus ♦

Pifeatores autem defeenderant ex iUis,amp;‘ abluebant retia,) Nepe Simon SC Andreas, lacobus QC Iohannes.Atqui Matthæus ait hos inprincipio prædicationis reliquiffè pifeatoria omnia, SC fequutos efle Chriftum.

Verum die quidem fequebantur Chriftum,nodc vero pifeatoria exer ccbant.’nondum ingenue in Chrifti familiamafeititeo quod propria detinerentur verecundfa. Verifimile eft autem id vna node fadû auC duabus ,amp; non amplius.

Ingrefliis aut in unam ttauiu efua erat Simonis,iufft ei ut a terra abduceret pußllum.) Verbum HfwTKo'iv,nee hic fignificat interrogauit,fed iuffit.

itßJent Jocebat de ttaui turlis^) Docebat de nam' ne in eum docen-tem irnicrent;videret(ÿ omnes coram facie liantes Hoc autem alias etiam fccit,vcluti dixit Matthæus vicefimotertio capite*

VT aKfew ce/Jâuit loijui,dixit ad Simonem,Duc in a[tu,amp; laxate relia uefira in capiu^ rartjt) Sciens quod tota node nihil ceperant, adhortabatur vt nunclaxarent retia;qiiocognita firmius eius potentia, maiorem deeo fidemconciperent; reliëlacç deinceps capturæ magnitiidine,continue ciim fequerentur.

Ef rejjgt;9ndens Simon dixit eil Praceptor tota noRe laborantes nihl cepimusl ad uaa lum tarnen tuum laxabo Tete,(^mqi hocfeci/Jèt,conclHfernnt multitudinem pifeium copiai' faml rumpebatnr autem reteeorum, lt;3^ annuerunt focijs ^ui erant in altera naui, ut uetiientef adiuuarent coxiC/ uenerunt ac impleuerunt ambas naues,ita ut ipße mergerentur» Nutu eos vocauerunt,qii5 prç ftnpore SiC timoré loqui non poflent.

Videns autem Simon Petrus^accidit ad genua lc fu,dicens,ixi a me domine,quia uir pec caior ßm.) Intellexit q» prçccptum eius admirando modo operatû crat,q)qï diuinus ac fupernaturalis homo elîènSC magna illius reuei* rentia,fiiic^correptionerepreflus,indigniim fefe diicebat. Eins itaqiic deuitabat prçfentiam,timens neqn periclitarctur,eo quod tails talem aufus fuiflèt fufeipere.

Stupor enim circundederat eum ctj omner qui cum eo erant,ßper captura pifiium quM comprehenderant.} Verifimile’enim eft non folum fratrem Andreî fecum habuinè,vcrum etiam mercenarios :ficut etiam de lacobo ÔC lo* ’• hanne docuit Marcus circa finem fui procemij.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Similiter autem amp;nbsp;lacobum ac lohannem filios Zehednet qui erant/oeij Siwo»i^ di

xit ad Simonem leßsl Noli timerc: pofthac homines captabistquot;) Abundans captura pifeium,typus erat copiofç hominum capturæ,ac prgfignatio xnagnç illorum multitudinis,qui ab Apoftolisirretiendi erant,quorum fenfi«’ bilem capturam ad intelledualem tranftulit Chriftus. Pofthac inquit mutata tibi pifeatione,homines captabis. Conftderandum autem èC iuxta anagogen,quæ ad præfens faciunt propofitum. Ante Chriftifa nepcregrinationem,nox eraterroris ÔC ignorantiæ redç fidein'nqua prophetæ laborantes nullùm obedientem acccperant.'co quodeflêntfa cinorofi rationales illipifees SZ fugerent. Quando autem ortuscftfol iuftitiae,hominum illuminans animas : tune ab Apoftolis laxata funt letia dodrinæ prçdicationis euangelicç:fiC concluferunt multitudinê copiofam rationalium pifeium, greges videlicet gentium. Participes vero ac foctj capturæ apoftolicæ funt epifeopi ac magiftri fingularum ccclefiarum,qui fuo labore coopitulantur Apoftolis.

Et deducentes nauigia in terram reli^iis omnibusßquuti funt eum^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nunc

Et fa^um efl dum e/Jèt ipß in una ciuitatumt ecce uir plenuslepra uifo lefu precidit in faciemi deprecabatur eum dicensl Domine fi uis potes me mundarct)

CAPVT DVODECIMVM ET DECIMVMTERÆT QVAR.' 545 Luc« .v. Dc hoe didum eft (èxto capite euangeltj fecundum Mattlieumi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matth, g »

Et extenta manu teti^it cum dicem, Volo^Mundare.Et cortfeftim difccfjît ah co lepra, ^(!pjeprttcepitei,ut nemini diceret,) Ibi etiam hgc declarata funt*

Sed abi O' oflende te facerdoti,ac offer pro emundatione tui ficut conflituit Mofes,) Sed abi inquit;Dcficic enim Inqin't,extrinfecus fumendum Jniienies autem horuyii quoip enarrationem praedido capite.

Peruagabatur autem magis rumor de illoiOquot; conueniebant turba multtc ut audirent ac ftnarentur ab Ufo de infirmitanbus fun, Ipfl uero in feceflu agebat in defertii O' omW.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Oportet ergo SC nos quû præclari a li quid agimus fugere, ne ab homi Albus celebrcmur:orare vero vt nobis donû gratia conferuetux»

Pablum^ efl uno-dierum O i^efldebat docens,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In hac oratione, Ec

ipfecratdocens:abundat,SC,Hebraiceaucein linguae hoc peojliarcê, èC fæpius apud Lucain.Marcus vero etiani addidic vbi tune erat do# Marei,»', cens,nempein domo.

Et fedebant phartf ei ac legif doSores, qui uenerant ab omni uico Galikelt;e O' Iudlt;elt;e ac lerufalein.) Qiii vndi^ aduenerât propter fam am cius «

Et HirtHS domini erat ad fanandum eos,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v irtus Dei erat cum co ad

fanandiim turbas, Virtutem autem domini dixit obcontinuam dC au toritatis plcnam fanationem.

Ü T ecce uiri portantes in Ic3o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^i erat pardyticustO“ eptarebant eum in ferre

■L* « ponere coram illo,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc manifefte didum eft dccimotcrtio

capite luxta Matthäum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mdtth.ÿ*

Qmmtjue wo« inueni/Jènt ^ua ilium inf errent prlt;e turba,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qua vi a, per

Confeenfo teblo per te^as demount eS cS IcSkIo in medui ante lef tm, Et intuituf fdë illorSflixiteijHomo remi^ flint tibi peccata tua,) In illo ctia de his didû eft,

Cw^untc^ difleptarejcriblt;e O phariflei dicetes,QH}Seft hie lo^uitur blafphemiasf potejt remittere peeeata niflfolus D«of ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Simili ter ÔC de his.

Cognita autem leflisdifceptationeeorum/effondensdixit ad eos. Q/ijddifleptatis in ardibus ueflrisi Vtrum efl facilius dicere,S.emiffa flint tibi peccata tua an dicere, Swrge «mWdD Pari modo SC de his,

Vt autem feiatis cpiod poteftatem habeatfilius hominis in terra remittendi peccata, dixit paralytica,Tibi 4ifo,SKrgc Ofublato lebîulo tuo,uade in domum tuam, Et repente furgens cerameisfliblatoeo in ^uo iacebat,abiit in domum fuamglori/iicans Dewm^Et flupor appre^ hendit uniuerfos, acglortfleabant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibi etiam hgc omnia diligenter '

Admirandaquippe timoremfolentimmitterc peccatoribus: ne quo modo patiantur aliquid mali propter peccata fua.

T pojî Rrc egreffus eft,uidit^ publicanu nomine Leuin fedentem in teloniotO aitHHt

Se^Hcre me.Et reliSlis omnibus flä-gens filt;iuutus eft e«M,) Didum eft de hoc dccimoquartocapitceuangcUj fecundum Matth|uxa*

ei conuiuium magnum Leui$ in domo fuaÆt erat turba magna publicanorum ac aliorum lt;iui accumbebant cum eo^ ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eodem capite eti a.m haec mam’feftata

funt,2.oxK au tem quod hic ponltur idê figmh'catquod vel o'/(3',conm'uium,epulum,vel prandium.

Et wHrmurdtdMt jcriba qui inter eos erant amp;nbsp;pharißei ad difdpulos eius dicetes^Quji^^ re cum publicanis peccatoribus editis amp;nbsp;bibitis f ) Ibt Ô6 de, his difpu«’ tatum eft.

Et refpondetis Ie fus dixit ad eos,1^o opus eft fanis medicO', f:d male habentibus» No« ueni ut uocem iu/ioSf/ed peccatores ad panitentiam. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Præ terea 5C de his oîbus ♦

At illi dixerunt ad eum, Quare difeipuli Iohannis crebro ieiunant, precationesfa'^ ciunt^fimiliter amp;nbsp;pharißeorumjtui uero edunt ac bibuntf ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eode m capite bgc enar

llle uero dixit ad eos,Numfacere poteflis utfilij Jlionß, quamdiu cum eis e/lßonfni» ieiunentf) Per interrogationem hoc legendum eft. Didum eft autê QC de hoc in eodem loco.

Venient autem dies quum auferatur ab eis Jjgt;onfus,tuni ieiunabunt in Ulis diebus»!

Dicebat autem amp;nbsp;ßmilitudinem ad eos : Nwo immißüram ueflimenii mow imiritiit in ueRimentum uetustßn autemnouum ßindit^^ ueteri non conuenit immißura a «o«o.) Etiam hæcindefadlecognofcuntur.lslouum autem non fcinditur,ftd ipfum potius feindit vetus.

Et nullus mittit uinum nouum in utres ueterestßn autem^nimpit uinum nouum utres,amp;' ipßm eff^uttditur,utres^ pertunttfed uinum nouum in utres nouos mittendum eß^ utraqi t« feruantur,) , Similiter ÔC hçc omnia.

Et Memo qui biberit uetuSifiatim uult nouumtDicit enim^Vetus meliuse/i,) Oftendit quod nullus vetuftati legis afluetus , ftatim poteft euange* Iq 'ferre nouitatem. Putat enimillud melius eflè ac vtilius , proptw confuetudincm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

^gp .vi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;laHum eii autem in fabbathoßeundo primo,Ut ipfetranßret per fatat^ Sabba#

thum fimpliciter omne feftu vocant Hebrçi propter requiem.Nuncau tern dicit feftu azymorû.Hocitac^ fabbathum vocabatur fecundopri# mum,tanquam fecundum quidem a pafcha,primum vero ab azymis. Poft feftu enim pafehæ feftu azymoru peragebant quod primus crat feptem dierum quibus vefeebantur azymis.

Et uellebant dif :ipuli eiusßieaSyedebantq^ confricantes manibus^ ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quae re

vicefimo capite euangelij fecundum Matthäum enarrationemillius didijfnillo tempore ibat lefus fabbathis per fegetes ♦ Non oportet autem propter tempus hçfitare.Quum enim calidiflima fît Paleftinæ regio,frudus producit praccoces,

autem pharifeorum dixerunt eis, Qiad facitis quod non licet facere fabbaa thisi'Et rej^ndens dmt ad tiles Iefus,Neq; hoc legi/iis quodfecit Dauid quando efurijt ipfe , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Üquot; qui cum eo erantfquomodo ingreßus efl domum Dei,panes^ propofitionis iu:cepit,amp; come

dit,deditqi his qui cum eo erant,quos non licet edere nißJolis f acerdotibusf) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eodé

Et dicebat Ulis,Dominus efl flhus hominis etiam fabbathi.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibi ÔC hoc poft

FA^um tß Mtem Ht tfftero nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/abbatho inmderetur fymgogtiin lt;i!T doceret. Et era

Ai homOymanns^; eius Aextera era aida^Ohferuabant autem fcriba phai/tei an fah litho (uraetyHt tnuenirent unde accufarent eum,) De hoc did'uni eft vïcefimo primo capiteeuangelij luxta Matth«

Ipfe uero fcieba cogitationes eorum, amp;nbsp;ait homini manum ariJam habenti i Surge ft« i« medium.Ille uero ere^ui fietit, Dixit ergo jeßts ad eos, Interrogabo uosi Q^uidf Licet fibhathif benefacere an malefaceref animatn f^uam facere an occidere Et circumjfe^is o-ttinibus ipßs,dixit illitExtende manum tuamdlle autem fecityamp;' re/lituta e/l manus eius fana ßcut altera.') In eodem etiä de his oîbus diligenter dixfmus. Anima vero intellige hominem,a parte videlicet totum.

At illi dementia repleti funt,amp; mutuo collo^uebantur,^uid nam ipji left facerent.) Ibi qiiocpde his didum eft in enarratiôedidi iIlius,Phariftct verocœ peruntconfilium aduerftis eum.

Ta^um eft autem in his dtebus,exiuit in montem'ad orandumt eranjf pernoSans in o-rationeDei.Qunm^; fabius eftet dies,aduocauit difcipulos fuosgt;) (^çre in euan gelioiuxta Marcum enarrationem principij odaiii capitis,vbi amp;hgc Karei.}» pulchre ac fiiccinde habentur«

ü T elegit duodecim ex eis,ipi»s Apojîqlos nominauitt Simonem ^cm Petrum no minauitytlf Andreamfratremeiust lacobum amp;nbsp;lohannem : Philippum Bartholo »ueumtMatthitum amp;nbsp;Thomami lacobum Alphteiftliumyamp;'Simonem ^idicebaturZelotesl IhH«»« locobijO' IkH«» IJcariotêyijHietiam proditor euajït.) Dedmonono Capi*« teeuangelijfecundum Matth« inueniesde ordinehorû nomina Apo^ ftoIorS,vbidicit,Duodecin) aut Apoftolorô noîa funt hgc.

Quamque deftedijfet cum eis,ftetit in loco campeftriyamp;' turba dtfctpulorum eiuSyCOpio Sâ^ue populi multitudo,ab omni ludaa leruf dem, ac maritima Tyro Sidone,gui uenea Tant Ht audirent eum, ac f anarentur ab inftrmitatibus fuis: ^ui uexabantur a J^iritibus im mundis CHrabantMr,omnislt;ji turba ^uarebat eum tangeret^uia uirtus de illo exibat, amp;nbsp;fanabat omnes.} Virtus ab ilIo egrediebatur diuina,fanans iKos,qui vel te-' tigiffent ipfum« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

T7 T ifft fletf^ttis oculis fuis in difcipulos fuos dicebat : Be4fi pauperes, ^uoniam ueftrum e(îrcg«Hffl Dei.) Alise funt hg beatitudines ab his quç fuprafcxi „ » ptç funt in euangelio iuxta Matthçum.fllas fiquidem dixit,vbi in mô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*’

tem confeendiffèt ac refediflètthas vero quum defeendiflèt, ftetiffètque in loco campeftri.Et ibi quidem pauperes fpiritu , fiue animo humi« Ies béates aixitt hic autem fîmpliciter pauperes , eos videlicet qui di;* uitiarirm amore non tencntur,cos qui voluntarie pauperes funt.

Beati qui nunc e[uritii,quiafdturabimini*) Similiter quoqiic efurientcs acfitientesiuftitiam beadficauit,fiuei*uftitlam vehementer appetêtes: hic autem firnpliciter efurientes, eos videlicet qui voluntariaefuriunt paupertate,gratocp fuftinêt animo, qui çternis faturabuntur delitijs. , ' Beati qut nutte fletis,quia ridebitis.') Qui fient non vfcunque,fed vel pro fuis peccatis, vel pro aliorum affiidionibus ; S)C vt vno abfoluam verbo,qui fecundum Deû fient, Hi aût in futuro ridebunt feculo,hoc eftjfpiritualiter gaudebunt.'gaudijenim fignum eft rifus.

Bc4tj eritis quum uos bderint homines, nbsp;nbsp;quum ftparauerint nbsp;nbsp;exprobnuerint

eiecerint nomen ue^rum tanquam malum propter filium Ixminis^) Quum prædi* da vobis fecerint,non propter aliquod malum quod in vobis fit,fed pter me,0lt;r quia vos mei eliiis ♦

Gaudete in illo die amp;nbsp;rxultatetecce enim mercesueflra multa e/i in ccslo,) Gaudete fpiritualiter.

Secundum hac enim faciebant prophais patres eorum^') Secundum ea quae dida funtjputa odio haben tes, (eparantes fiuefegregantes fcfeab il Iis, ÔC cetera quæ fequuntur*Patres autem eorum, puta Iudacorum,q vobis hçcfadurifunt»

'Veruntanen Uit uobis diuittbus,quia habetis confolationem ue/îram4) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftquâ

beatificauit paupercs SiC efurientcs ac fientes,odiohabitos ac fegre gatos,opprobrescp accôuitijs ^pter fe affedos: déplorât deinceps eos qui contrario modo fe habent, vt per beatificationem ad ilia adhortet, per dcplorationem vero abhis aucrtat.Diuites autem dicit nuncaua ros,diuittjs intabefcentcs,male«^ tabefeentes ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem ,habef

Va uobis qui impleti efiis,quia efurietis»') Qui faturati eftis in pfæ* fcntivita,quiaefurietis in futura,nevnaquidem côfolatione fruétes.

Va uobis qui nuncridetis^quialugebitis flebitis*) Qui ridetis nunc im moderate,quia fiebitis.fntenfioautem fpfius ludus eft fietus:autlu dus eft tacitalamentatio:fietus vero,eaquf auditur.

Va quum laudauerint uos hominest) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QUum mali fîtis,Væ vobis ,inlt;

quit,quum laudauerint vos tanquam illis placentes Qc non Deo » Si* cutenim beatus eft,quiiniuftecontumeliis afficitur,ita rurfum mifer eft,qui iniufte laudatur.

Secundum hac enim faciebant p/êudoprophetis patres eorum ) Secundum hacc, videlicet eodem modo laudantes , tanquam ad bcneplacitum fuS prophet antes.

Sed uobis dico qui auditis») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui mihi afièntitis Qc obedientes eiiist

Diligite inimicos ueßros,) Dixit hoc quoep capite quinto euange-Iq fecundum Matthaeum vbi habetur,Audiftis quoddidumfitjDilii ges proxifnum tuum,ÖC odio habebis inimicum tuum»

Benefacite his qui «o; oderunttbenedicite maledicentibus uobis^t^ orate pro calumnia antibus uos») Hçc etiam ibi dixit.

Percutienti te in maxillam pabe «y alteramtüquot; ab eo qui aufert pallium tuum^ etiam tunicam ne pohibueris.) In illo capite etiam herum quçre enarrationé, vbi ante prgdida habetur,Audiftis quod didum fit,Oculum pro ccu*

Omniantem exigent!abs te tribne^ ) Similiter ÔC huius data eft tn-terpretâtio.

Et eo ijui aufert lt;jua tui funt,ne repoÇciS.') nbsp;nbsp;nbsp;Hoc manifefte expofitui e*

Et ^uemaJmoJum nultit utficiwt uobis homines,ita amp;nbsp;nos facile illisO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- R-U’’ M4ttfc,r ’

fus fn cocapite quære didi illiiis interpretationem , Oia ergo quae* * * cuncp vultis vtfaciant vobis homines,hçc ÔC vos faciteipfi's.

Et ß Jiltgiiis eos jni uós diUgunt,qu(e uobis eftgralias' etenim etiam peccaioresdiligut;

iligentesß,) Ibi quoçp hocinuenies»? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' .i ‘a'-oJ

Et Jt benefecerilis hts lt;]ui uobis benefaciunt, ^Ute uobis efi gratiafßijuidem péccatores

Etß mutuum dederitis his a tjuibusJferatis uos recepturos, qult;g uobis e(i gratia;'-iquot; Si^ Rident amp;nbsp;peccatorespeccaioribus dant mutuum, ut paria référant^} . jjcJEt mant-} feftumeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iP=3;i;’ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u;«

t Et ^uale mutuum efl a quo non expeEiaturßßes rcceptionis^Ergneum quidem quimit tuum accipit donum efl,eo quod non fit jfes receptionis i ergu Deum uera mutuum efl 'propter

• flem retributioniStQ^i mif treiur inquitpauperis,fceneratur,fine mutuum dot Deo^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prouerot 19.

Veruntamen diligite inimicos ue/lrostbenefacite- a/.mutuum date,nihil inde Jferantvs^

O' erit merces ueftra midta, 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N ibil ab il lis fperâtes vós iccepturos, Rß;«

Et eritisfilij altiflimi^quia ipfl benignus eil ergadn^âtos ac malos.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bonus

cft fimul erga cmnes. Dido autem capite ait,Vt efficiamini. fiIq par tris veftri qui in cœlis eft, quia folem fuum oriri facit fupér. malos agy « i bonos,ôt pluitfuper iuftos aciniuftos.' • nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ .

Efloteergo mifiericordeS,ficutü'paterueflermifiricorseflt) Ethocmani«^ feftumeft» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' - lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..

Et nolite^ iudicare,ut non iudiceminitnolite condemnare,ut non condemneminitremittite^ t ^.,4

lt;1^ remittetur uobis,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didum eft etiam,NoIite indicate, prædido caplt;*4

^^ttamp;dabitur uobis.) Date ac prçftate omne genus beneficq. Menfuram bonam,confertam,amp;' concuflram,acfliperexundantem dabuntinflnum ue^

flrum,) Rîetaphorica loquutio eft. Soient enim qui triticum bene inetiuntur,fuperpofitis modio manibus,deorfum illud premere, con* cuterc vt defcendat,ÔC adijcere donee fupereffundatur, Reddent autem huiufmodi menfuram benefici),q fane qui bcncficio affedi funt. Dca enimproipfisrepcndente,ipfi rependere videntur.Hanc veto illisrcd dent,quiliberalitcrçis mutuum dederunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.j 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

E4defTj e«iw menfura qua metimlni',metientur ali) uobis,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eadem bencficij

Dixitautem lUisfimilitudinemi'Nunquidpotfi cacus cacum duceréi nonne ambo in foueamcadentS) JDixitetiam hocvicefimoodauo capite.cuangelq fea cundum Matthæum,fed de pharifgis,hic autem de omnibus dixit fim * 5* plicitcr,qui obfcuratoshabent animx oculos, QC cos docere conantûr, qui fimiliter affedi funttprimum enim videreopus eft,deinde ducatû alijs præftare. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,u. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*'

iuxta Matthgum capite de feipfo dixit;hicautem dedifcipulis-hocair, Mdftb#*©* g i quos

quos prçccptorcs conftituit, vt nullus fupereos efferatur, putans üi)f peigredi vtrtutem illorum»

Perfe^m autem erit/icut magi^er Qm.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dixi t enim prçdi'do quo^

Q^idauiem uides ftjincam ut oculo fnttrii tui, trabtm uero ijuce in proprio oculo eß non conficmasf aut quomodo potes duere fratri tuo^Trater permitte eipam feftucam de oculo tuo,quum ipje trabem m oculo tuo non uideasf Hypocrita eijce primum trabem de oculo tuo,et - b,,; tuneper/jtiaes ut etjcias fefiucam de oculo frowns tui.) Didii Cunt omnû quin f toiuxta Matthæum capite.ibiergoquæreexplanationem.

No» eft enim arbor bona,qult;e fru^um facit uitiofumtneque arbor e/î uitiofa.ouie fru Plum facit bonum.Vnaqiuea; enim arbor a proprio fruPlu cognoftitur») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Similiter

hxC * Attamenibi de(èduderibus t hic autem de hi's qui purgati funtjd^ aUos purganrd^ de bis qui quum immundi fint, alios tarnen mundare tentant. Hos autem per fimilitudinem appellauit arbores: frudus vcroopcrationcs illorß. Et admoner,vt ad borö operationes attendanius,quat funt frudus^di^ non ad verba quæ funt folia.

N«j enim e j^itns colligunt ficus,neque e rubo uindc miant uuam, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fs’on col*

Ugunt neque vindetniant talia e talibus homines. Rurfum aurem ex* empioconfirmât fermonem.Sicut enim hoc prêter naturam elf ä^int poflibilea'ta fane dd illud«

Bo»w homo de bono thefauro cordisfitiprofert lonumtü' malus bomo de malo thfau ro cwdisfiti prefert malumÆx obundattia namque cordis loqunur os eius, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De bis

* qut benedicunt aut maledicunt fratribus nunc loquitur. Dixit aiiteni bare etiam vigeiimofeeßdocapite euangelq iuxta Mattharum: Öd ibi quarre de bis.

Q»ilt;J autem uocatis me domine domine^. amp;nbsp;non faeitis qult;e ^co? ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quærc

iuxta Matthäum capitedidi illius enarrarionem.Non omnis çjojn ing domine intrabit in regnum cœlorum,fed qui cit voluntatem patris mei qui in ccelis eil.

Omnis qui uenit ad me^amp; audit f .rmcnesmeos,faeitque eos, oftendam uobis cuifigt;»‘* Iis fihSimibs eft homini adificanti domum, qui fodit in ^tum, pofuitquefundamentutr petraAnudatione autfaHa tllifum efi fiumen domui tlli,nec ualuit earn mouere: futtdata rniM erat fuper petram^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hacc etiam dixit circa finem quinti capitis cuangc

Irj feeundum Mattliçum : amp;. ineo lege interpretationem îod illius» Omnis ergo qui audit hos fermôes meos,ôd facit eos, aflîmilabocum viro prudenti bed ibi quidemcompendiofe didum eil. Qui çdificauit domum fuam fuper petram,hic autem latius Qui fodit in altum,quûd ad iaciendum fundamentum, praecedens eil: ÔC adfolam acceptumeft emphafim diligenter fundamentum ponentis.Inundatio vero flumu nis eilmultitudoac vehementia tentationum*

Qin audiuit non feat.fi'milis efi homini qui adificauit domum fua fuper ter* ram abslt;^ fundamento,cui lüifum eft fiumen,liatimq- cecidtt:amp; faPlaê ruina domus illius ma ^na») Etiî hçcibi manifeilata funt.Ruina veto cafuseilacdiiîblutio.

(Jsp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quum aurem con/ùmmaftet omnia uerba fua audiente populo,intrauit Capernaum.)

Omnia verba fua,quj’ videlicetdida funt.Ait enimMattharus^Etfa^ diun eft quum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lefus hos fermones.

CEnturionii aut cuiufdiim feruus male habens^eritt iamiamij- moriturus -, qui er^ illiehä^ ruitL^i^m uero audiljet (ielefu,mißt ad eum feniore^ ludceorum,deprecans eü ut ue^ niret acfànaraferuum ipftus ) nbsp;nbsp;nbsp;Et hic ÈfMTwp idem fignifcat quod dcprecas *

pc hoc aût didûf efl fepti'mo luxta Matth« capite. Lege ergo totiusca 9* phis illius cnarrationem,ô(f potiflîmum in fine,vt fcias quod non répugnent euangefiftarum dicîa etfi videantur«

Qui quum ucmljent ad lefum ftudioje deprecabantureum dicentes, Di^nui e/l ut hoc illipra/lest) Hoc,quid namf puta venire ac fanare feruum eins«

Dili^it enim gentë noflra,amp;‘fyna^ogd ipß adificauit nobis,) Synagoga hgc habitaculSeratjin quo congregabant ftatutis a. lege di'ebus,

lefus aüt ibat eu illis, iam no loge a domo abejjet,mißt ad eum Centurio amicos

Non enim fùm idoneus ut fub te^u meu intresßd die uerbojiür fanabitur puer meus. )

Siquidem ego homo fum f ib pote/iate con/îitutus, habens fub me militest nbsp;nbsp;dico huic,

^aJe,acHaiiit:amp; al'tjjVenijac uenittii/feruo meo fac hoc,lt;^ facit,) Similiter ô^hçc.

Hij dût audiris lefus admiratus ë eu, O' conuerfus fequenli ß turba aittDico uobis,Ne‘

Dreuerfi qui mi/Jifuerant in domu, inuenerunt feruü, qui languerai,fanû,) De hocrurfum inuenjes in calceenarrationis,quæ pofita eft ad fine diâi capitis«

Et faElum efî deinceps, ibat in ciuitatem qua uocatur Nain, ibant cum eo difeipuli eiw multi ac turba copiofa.Vt autem appropinquauit porta ciuitatis,ecce defunbius eflt;‘ ßrebatur,quifuerat fliusunigenitus mstri fùatO hac uidua eratt turbai^ ciuitatis muha cum ilia,) Condolebant enim illi,vt quæ non modo virum perdiderat, fednuncquoi^filium, 6C hunevnigenitum.

it intuitus earn dominus miCeratione motus ejifuperillam.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Intuitus cam

inconfolabiliter flentem.Si enim turba miferebatur,quanto magisqui fons cratmifericordiac/

Dixitque tlli,NoIi ßcre,it accedens tetigit loculum,) Arculam in qua ia çebat mortuus «

Q^iueroportabant,fubfiiterunt.it ait,Adolefcenstibi dicô,fùrge,it refiditqui fue rat mortuus,capitque loqui, O dédit ilium matri fua, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiemadmodum fer*

rumquûd in ignéaliquanto tempore permanfit,habet ignisoperatio* nestitaquocpfanda ipfius carodiuinitati vnita,quædiuinitatis funC operabatur.fdeomanus quidem mortuum ac defertum corpus coiun* xit;vox autem recedentem animam reuocauit«

Accepif autem timor uniuerfos,O'glonficabant □;’«gt;« dicentes, Propheta magnus fur -rexitin «obijjîiZ uifitauit Deus plebem fuam.) Olim fiquidem propheta Elias filium Sarephthanç vidue fufcitauit,feddeplorando erga Dcû,ipfum* * Cßdeprecando. Et propheta Elifgus filium Somanitidis, fed extenfus

fuper eum,totus fuper totum. Hfc vcro tangens folumacnibens,fta* tim exdtauit Propter hoc itâcp tücebant,Propheta magnas Jed ingr^-ti poftmodum f'pfum occiderunt*

Et nuntiduerunt lohatni difcipuli eius de omnihushis:iidnocans^ Iohannes ebtobus e ä feipuhs fuis, mißt ad lefum dicens, Tu es die t^ui uenturus erat,an ahum expebiamusf) De lus exadedïdum eft vlcefimofuxtaMatthæumcapite,

aVw nenißent autem uiri ad eum, dixerunt, Iohannes Bapti^la mißt nos ad te dû» cenSjTu et die ^ui uenturus erat, an ahum expebiamus nbsp;nbsp;In ipfa uero hora curauit

multos a morbis ac plagis,amp; J^ ’iritibus mdis, nbsp;nbsp;cads mulhs donauit uifum » Bt reßMdM

kpt ait dlis, Euntes renuntiate lohanni,^uauidiHisaudiHis t quodaeciuident,daudi ambulant, leproß mundantur,ß(rdi audiunt, mortui ref irgunt^pauperibus annuntiotur eutaif ^eliumi amp;nbsp;beatus efi (juicumpte non acceperit offenduulum mei cauja-) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De hfs

qiToque omnibus in illocapitedidum eft manifcfte ♦ Plagas autem fiue flagcnajintelhgcdolores* Sunt em'm morbi quidam dolorccafen tesîveluti funtcar citas ,furditas,mutumcflê,ac multi huiuftnodi*

Quum^uedtßfßijßntlokannisnuti),c{rpitadturbasdiceredelohanne.) Dldlo iiyyiÄtap fignificat liicinternuntiantes,finenunn'a perferentesa lohan nc ad Chriftum ♦

Quidexißis ut uideretis in deßrtnmf arundinem uento agiratam^ Sed t^uidexißisit^ uideretisf hominem mellibus uefltbus amtbium S' Eue ^ui ueHitu ßlendido uefiiuntur, gt;«

Kàla^ùe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed^uidexßisutuideretisi'prophetamSuti^uedicouo^

* * bis nbsp;nbsp;pufijuam prophetam,Hic eR de ^uo fcriptum eß,Ecceego mitto angelum neum ante

fadem tuam,^ui pneparabituiamtuamantetey,') ^imüitex SC dchis omnib* ad verbum didum eft*

Dico enim uobistin his ^i e mulieribus natiîuni,maior lohanneBaptifia nemo eHl Qui autem minor eH in regno Dei,maior eH illo, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et hæc quoc^ pulchrajîl

Owt«'j^w populusqui audiuit piblicani, iuflificaueruntDeum,bapi^ati bapißn te Iohannis, luftificauserunt Uue gratias et egerunt, qui baptiftam fibi miferat, prouidens ipforum faluti* Chrifti autem amp;nbsp;hicfermo ê, ftcut etiamdiduni quod ftquitur,

Pharißei uero amp;nbsp;legijferiti conßlium Dei ßreuerunt infemetipßs, no bapi^mi baa ptifmate Ioannis,) Confilium Dei vocatipfum baptifma tanguara

Supra ,3» praccepto fadirni, Fadum eft,inquit,verbum domini fuper lohan nem Zachariæ filium in deftrtotSf venit in omnem regionçm, qu^ circa lordanem erat,prædicans baptifinum poenitenti^in remiflîoné pcccatorum . In femetipfis autem ♦ Nam óa- UwToutf capitur pro Satufùïa',

Cui autem ^^imihdio hominesgenerat!on!shuius,t!feuifmiles funt i Similesßnt pterisfedentibus inforo^tlS' icclatnantibus inuicem, ac dicentibus ; Tibia ceanimus uoks,(f twn faltablit

HonßltaRistlii^ubriit cantaumus uobis^amp;' nó {gt;lanxiflis,Venit enim lok a nes nelt;j; pane eJenf, uinum bibenSjamp;' Jicitis damonium habet, Venit fiHus hominis edens ac bibens^Üquot; dicitis,

I:)! hominem comedon(m,ac uini potorem,amicum publicanorum ac peccaiorumÆt iu/lifieata efl fapientia 4f w omnibus,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prgdido vïgeft mo capite de hts o#

Intutabat autem ilium quidam e pharifaiSiUt ederet cum ipfi,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Stmtiiter et

hïcïifuT«non figntftcatinterrogabat,fed uocabat:nani tanquam pro* phetain,cum adconumïum vocabat vel inuï tabac.

Et ingre/Tus domum pharifüei accubuit. ) Non deui'cauit hunc,ne dareC occafionem atcendi, quodcutn publtcani’s QC peccatoribus vnadbura caperet.'pharifgos autem faftidiret.

Etecce muUer lt;]Uee erat peccatrix in ciuitate,ut cognouit quod leßis accubuiffet in domo pkarißei,allato alabaftro unguenti,^ ßtns ad pedes eius a tergo flens^lachrymis ccepit j^^h, ri^arepedes eius,) Quære tn euangeliofecundum Matthæum enar* * * rationemfexagefimifecundicapitis.Haec autem mulier quum Chrifti tniracula partim ipfa vidt(ïèt,partim ab his qui viderant audiflèt:De3 cflè credidi t eum,qui haïc operabaturtideoetiam vcnit,fperans remif* fionem peccatorum fuorum feaccepturam ♦ Confidera vero magnS hiiius rcuerentiam.Stetitenim adextremas corporis illius partes ,tâ-quam extrem a;8Ca tergo,tanquam audacia Carens:flebat quidem pro* pter pcccata fua: rigabat autem pedes illius lachrymis , vtpote ad pedes eius inclinata.

Et cdpillis capitis (ui extergebat,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Extergebat eos ,quos lachrymis

madidos rcddiderat. Chriftus quum rei caufam noffet, fuftinebat .* vC ctiam fides eius feruorq; peenitentiae apparerent,SC vt merito pro his. reous,quod quaerebat,acciperec.

Et deofculabatur pedes eius,ac unguentoungebat,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ofculabatur quidem

ipfos, tanquam eius qui petitionem kiam adimplere poterat,ftue tan quam Deirvngcbat vero vnguento,plufquam humano modo hunc ho* ßorans,qui plufquam homo erat.

IntuitMi autem pharifaus qui uocauerateum,ait intrafe dicensiHicfiefèti^ophetafci^ ret Hfi^; (fuce qualisßt mulier tjuce tangit eum,lt;]uia peccatrix efl,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Offendiculu

palTus harcdicebat,ignorans quodquum Deus eflet, propter peccato-res homo fad’ erat. Nec^ autem ludas hicmurmurabat,nefpcaft€ri di fcipuli.’fiquidcm ille morbo auaritig nodum captuserat; ifti vero nec* dumfermones depauperibus infixos habebant.

Et reßondens lefts iixit ad eum,Simon habeo ^uiddam ^od tibi dicam. At illeatt,Ma giUerdic,) nbsp;nbsp;nbsp;Pharifae’intra femetipfum de eo ofFenfus erat, quodme» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

retricem admitteret ,nec Cciret efrepcccatricemtipfe vero hoccognito, maius quiddam facit,q fit prophctac,detegens ei arcanum cogitationis fug.ltacpexempio demonftrat quod ctiam hoc noflet,ac iuftc ea admit teret propter magnâ ipfi’diledionê,qug a fide ÔC pœnitêtia ^edebat,

Dko debitores erantcuiJam creditoriitwui debehit denmos ^ingentoi,amp;^ alter ^tón^ ijuagintlt;t‘C^um autem illi non e/Jênt foluädOyCondoiiauit utri^.Dic ergo, Vter horum flus eS iibget^Et rej^onJens Simó JixitiExifiimo ^uodis cui plus codonMihAt ille dixit ei:Reife iudicifflhHincinteUigendum dédit,quod veluti narrat cxempluin/itafa ne Ô? tu tanq is qui paucis obnoxius eft fupplicijs , parum medilci« xifti:hæc vero vt quae multis erat obnoxia,vehementer me dilexit,vc multum fibi remitteretura'deo quolt;ç congruum mihi eft,vt ei tanqux vehementer diligent», multum remittam, Multum autem ,iiitcIUgc hie vniuerfum defaitum.

Et cottuerfus ad mulieren ait SimoniiVideshanc mulieremflntraui in domunt iuam,ita ^am pedibus mets non dedißnkac autem lachrymis rigauit pedes meos, amp;nbsp;capillis capitis f«i ■exterfinOfiulum mihi «3 dedifiiihac autem ex ^uo intraui,no ce/puit deofculari fedesmeoSt Oleo caput meum non unxiRi'.hac autemunguento unxit pedes meos.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tu quidêca

«tiâquæ facilia erant no fecifti.’haec vero quaeetiâ difFicilia fuijtopc-rata eft. Vide aût qp ab his vnde prius fuS ipfa venabatur perditione, abeifdem nunc venata eft falutemjachrymis cnim amatorqs,0d captl lis curiofius concinnatis ac vnguêto,Iaiciuos iuuenes demetabat:qiig vero primufucrötinftrumêta peccati,ea nue fecit inftrumeta virtutis.

Propter ^oddico tibi: Remi/Ja funt peccataeius multa,quoniam dilexit multum») Multa equidem,quû ilia multa haberet,dC omnia remifta funt.

G ui autë minus remittitur,is minus diligit,) Hoc di xi t rcprehêdês Simone» Dixit autem ad illam: Remißa funt peccata tua» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Di xit hoc illi,vt ceido^

Ei cceperunt ^uifimul accumbebantdicere intraßpt Quis eft hie ^ui etiam peccata remittit:') Hoc ÔC alq dixerunt quando paralyticum curauit«

Dixit autem ad mulieremt Eides tua tefaluamfecittVade in pace.) Eode mo* do loquutus eft adcâquæ fanguinis profluuio labor abat, quemadfflo* dû vigefimofextopraefentis euangelqcapiteinuentes« Vtina aStcon* .tingeret,vt 5^ aîa mea fornicaria, fiue voluptatS amatrix, poenitentia pungeretur,6c lachrymis ablueret fœtorem ipfius peccati, ac fuauein ad Deum deferret odorem vnguenti ipfius virtutis ♦

p ^vii». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EaBumtjue efl deinceps, amp;nbsp;iple iterfaciebat per ciuitates ac uicos, annuncians re^m

Dei.) Denuntians quoafruitiod»u»na,requiescpfcmpiternado« narentur in tpfum credentibus, Et duodecim cum eo.) Simul erant cum co.

Ac mulieres ^uadam nbsp;nbsp;nbsp;curatte erant a Jjfiritibus malis amp;nbsp;inflrmitatibus: Maria nbsp;nbsp;nbsp;uocatur

Magdalene de i]ua flptem demonia exierant,amp; lohannauxor Chu^te procuratoris Uerodis, ac Sufanna, aHa^ue multat^ua minifirabant ei defacultatibusfids») Qpum enim benefietjs abeoaffetftx client, non diftcfleruntabco. Septem dæmonia quidam pro multis interpretantur. Confuetum eft namqj apud Hebraeos Septem vocarequç multa funt,Procuratorêve# roHerodis intelligeoeconomum ÔC difpenfatorem return ipfius» CAPVT.XXir. DE SEMINANTE

auum autem turba multa conueniret,tir defingulis ciuitatibus properarent eum, dit xit per fimilitudinem: Exrjt ^ui feminabatadfeminandum fernen fuum, Et dumfot minaret

wmirrt, ^tuJ cecidit iuxt/i tiiam cocukatum eß,amp; uoïucres cceli etiam comedermt illud, itdiud ceciditßifier petram: amp;nbsp;enatum aruit^ijuia non habebat humoremt Et^ind cecidit inter ßinat: ßmul eMteeßinafiffocauerunt illud. Et aliud cecidit in terram bottom: amp;nbsp;elt; Mtutnjecitfru^um centuplum,) Dc hac fcmentis parabola latius fcrit pfit Matthäus vigcfimoquarto capite: QC i'bidehis omnibus quaere*

Eec dicenc clamabat:Qui habet auret ad audiendum audiot») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De bis etiam

Interrogabant autem eum difcipuli eius,lt;jU(e effet hcec ptrabola» At ille dixit: Vobii datum eH nofß myHeria regni DeiA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Similiter ÔC ae bis.

His autem qui forts funt,in parabolis omnia fiunt, Et horum quaere etpofitioncm nonoeius capite«

Vt uidentes non cernant, audientei non intelligent, ) Ibi amp;nbsp;bate de« clarata funt«

Eft «wtem hac parabola,') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Haec, id eft tab’s iuxta interpretationê»

Qui autem iuxta uiam: hißmt, quiaudiunt:deinde uenit diaboluc, 4c toHit fermonem de corde eorum,ne credentes falui fiant, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PraediAo vigefimoquarto capi«

te ait Matthaeus : Quum quiuis audiuit verbum regni,ncc intelligit: venitillcmalus , ÔC rapit quod feminatumeft in corde ipfius : hie eft quiiuxta viam femtnat’ fuit*Et lege vnluerfam illorum expoû'tionê, vnde fiC prgfentia facile erit cognofeere.

Qui uero fitper petram,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui ad petram,hi funt videlicet de qui*

Qi^ quum audierint, cum gaudio excipiuntßrmonem, hi radicem non habent, ^i ad temputeredunt, in tempore tentationisrecedunt,) Eodem capiteetiâ naecinuenies«

autem in Jfinoi cecidit hißent.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc eft,In his eft. Qualibus

bis/ Audi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Q«i audierunt uerium,amp;‘ fub folicitudinibus tydiuitijc ac uoluptatibui euntes fuff oca« titr,necreferuntfru^um.) Sub folicitudinibus amp;nbsp;diuitijs acvoluptatibus; hoc eft cum folicitudinibus ac voluptatibus euntes ft'ue conuerfantes * €0 ctiam de his didum eft«

Q^od uero in terram bonam,hi funt qui in corde honefio ac bono auditum Jermone re-linentjü' fruifum afferunt per patientiam,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Simili ter ÔC de his,

Nemo^num accenderit lucernam,operit earn uafe,aut fub leHo ponit,fed litper eande labrum pottit,ut intrantes uideantlumen,) Hæc debito modo declarata funt quito cap,euagelij fecund.Matt.vbi poft beatitudinesponit, Vos eftis Matth lux mudi: ad Apoftolos enidida funt,gg ad oes comunia videantur«

Non eft enim occulium,quod manifeHu no ft futurum,neqi abfconditUjq/non fit co« ^ofiei^um,^ in propatulum Kenfw«.) Decimonono capite dicit Matthç’, „ • nbsp;nbsp;nbsp;•

Nihil tedum eft,quin fît detegendûzô^ nihil occultû ê, quin futurum * nbsp;nbsp;* *

fit ytfciatur.Et lege eorum enarrationcm.Verifimile eft autem quod varqs temporibus Chriftus fîmilia dixerit ; ideoetiam diuerfîs euan-gcliorum locis pofita funt * Quidam autem dicunt (ermonem hScde occulta dîci virtutc, quac omnino manifeftanda eft tempore retribu« •

^56 CAPVT VICESIMVMSECVN.ET TERT« tionis :quanquam in praefenti quoc^ vita frequentius hoc fiat«

Videte er^o ^uomodo auduàs»^ ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Attendite quomodo his quat a me

dicuntur animum aduertatis : oportet enim diligenter SC cum ftudio hæc audire quum allegon'ca fint ac fubh'mia, QC. non temetc aut calt; fit di'da.

Qujf^uif enim habuerit, dabitur illû) Qnicitncp habuen't ftudium ac diligentiSjdabitur illi horum cognftio,

Nono ca pite dici'c QC M arcus, Quicunque habuerit,dabitur d,8iC qui non habet, etiam quod habet, auferetur ab eo ; illorum ergo lege in# terpretationem.

Venerunt autem ad ilium mater fratres eius, üquot; non poterant accedere ad eum pro-Matthau ftertwbam.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didumeftdehis in fine vigefimitertijcapitis euange

Et nuntiatum efl illi dtbium^ue,Mater tua fratres tui fiant foris uolentes te uidere » At ille refigt;ondens dixit ad eoSf Mater mea amp;nbsp;fratres mei hi funt^ui fermonem Deiaudiunt, aafaciunt,) Ibi etiam de his omnibus exadediiïeruimus«

ET accidit uno dierum,amp; ip/e afiendit in nauim ac difeipuli eius,amp; M ad illot,Tranfia mus in ulteriorem ripam fiagni. Et folueruntt Mauigantibus autem iUif,obdormiuit: ingruit procéda uenti in fiagnum,amp;' implebantur ac perulitabanturt ) Horn in* terpretationem quçre in enarratione vndecimi capitis cuangelij fee«’ dum Matthäum. Implebantur autem,puta aqua.

Porro accedentes excitauerunt eum dicentes, Preceptor praceptor perimus. Ipfe «en» excitatus increpauit uentum, ac timpefiatem a^uatü“ ceffauerunt,faüa^ efi tran^illitaSt) Omniaineocapiteconuenienter manifefratafunt.

Dixit autem eis, Vbi efl fides uefiratquot;) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quae dè hoc eft, quod fernem

Territi uero admirabantur dicentes inter fi , Q^ifnam eft hic f ^uia uentis impe^ a^ucCjamp;'obediuntei.) Etiamdehis fimiliteribidifputatumeft«

Et nauigaueruntadregionem Cadarenorum, tjua efieregioneCaliltfte. Qtatmaita tern extfiet ipfe in terram, occurrit ei uir quidam e ciuitate, ^ui habebot demonia a temporibus multist ci^ uefiimento non induebatur, nec in domo manebat, fed in monunentisi Intuitus autem lefum ^uum exclamaffit procidit ante eum, clamauit uoce maonadteens, Quid mihi rei tecum eft lefu fili Dei excelfif obfecro te ne me tor^eas.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In enar*

ratione duodecimi iuxta Mattbçum capitis de hocmanifeftc didum eft. M ultitudo vero inhabitantium in eo datmonum, tanquam vnum propter communicationem, obfecrabat vtens ore hominis«

Prlt;gdpiel)ttt enint bnpuroJjfirituiyUt exiret ah homine, ) Tanqiiam vni imperabat multxs dacmonibus, propter illorum imbecillitarem » vcl ctiam quia omnes fimul,kgxo vocabatur.’fiueqiiod vn’ elièt princeps cæterorum.'qui etfam obfecrabat,filt; ciii Chriftus iniperabat,tanquam alijs eiim fcquenti'bus *

Tre^uenier enin corripuerat illu/n : uinciebatur cdtenli,ac compedibus cu/loJiebii^ t«r:amp;uimulii rumpeni^ageiatur i dlt;tmone in iefe«4.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dgmone qui cgtcro*

Interzog^Kit aittent eum lefus diceni,Q^od tibi nomen c/ At ille dixit, Legio^. Qeitt iamoniit multi ingre/Ja erant in eum.Et deprecabantur eïi ne iuberet ipfii ut in abyijùm iret.) Hgcomnia fcripfit Marcus,Só horutn enarrationem qugre vndecimo capitc cuangeli) quodillcconfcripfit.

Er« autem ibi grex porcorutn multorum paf :entium in monte, nbsp;nbsp;nbsp;rogabant eum, ut

permitteret ipßi in illoi introireÆt permifit ipßs, Egre/Jà uero dtemoma ab homme,intraue^f rwnt in porcos, nbsp;nbsp;impetu abijt grex per prceceps in]iagnu'n,amp; fuffocatui eji.')

Qwm autem uidifjcnt pi^oref ^uod acdderat,fugerunt,uc renuntiauerunt in auitatem icuillas.) Similiter ÔC dehis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Exier«ntautem ut uiderentquodcontigerat:ueneruntlt;jut adl ES V Mtty inueneigt; runt fedentem hominem a ^uo dlt;emonia exierant, ueßitum ac fante mentts^ad pedes I E S V, (ytimuerunu) Matthæus dixit quodexierunt in occurfum lefu.’li* quidemipfe veniebatin ciuitatem. Lucas vero nuncoftendit, quod ipfe non ambulabat; nam fi progredicbatur,nequaquam is,qui a dæ^ monijs liberatus fuerat, ad pedes I ES V fedebat. Manifebum ergo eft,quoddû irct inciuitatcm ftetit quodam in loco docês;is autem qui curatus fuerat,tanquam tyrannide daemonum mifere aftlidus ac defa tigatus,federe i ufTus eft»

NnmiaKerxnt autem eis amp;“ ^i uiderant, ^uomodo fanusfa^us e/fet is, epii a damonio Mgitabatur,Etrogauerunteumomnismultitudoadiacentium GiddrenorMoi, ut difèederetab i«4g«o timoré tenebantur.,') Duodecimo iuxtaM atthæum capi« te,haec pulchre declarata funt.Et hic nparutrap, idem eft quod rogabSt.

Ipß uero confeenß nauigio,reuerfus eft, Orabat autem eum uir,a ^uo dtemonia exie« rant, utejjètcum eo. At lefus remiftt eum dtcens,Reuertere in domum tuam, (ƒ narra ([uan-N tibi fecerit Dew« Et abijt per totam duitatem prcedicans,tjuantaJi bt feeiftèt lefus.) De bis fcripiît Marcus vndeçimo capite,amp; ibi inuenies quare orabat cum vir vt cum ipfo eiîèt,6lt; quam ob caufam remifit cum lefus ,acde alijs diligenter tradata»

FaHum eß autem dum reuerteretur lefus, exeepit eum turbat erant enim omnes expea H««« eum) nbsp;nbsp;nbsp;Tanq bene de eis meritum ac faluatorem»

Etfcff «mit uir cuinomenlairus, amp;nbsp;ipftprincepserat fynagogae, fitproddens adpt des left ,deprecabatur eum,ut intraret m domu fuam,^ia ftlia unigenita illi erat ftrme

annorttm lt;ï(iolt;Jee!w^amp; f^cec moriebaturO De hfs pulchre didum cft dedmoa Matih, quinto luxta Matthäum capite.

Inter eundum aüt turhce coar^ahant enmt) Conftnngebant, compn'* mebant impellcntes circa eum»

Et mf/L'er nbsp;nbsp;nbsp;erat in proßauio fânguinis'ah annis duodecimo nbsp;nbsp;nbsp;in medicos impended

rat omnem fuhfiantiam, nec ab «llopotneratcnrari : accejjit retro, ac tetigit fimbriant nefiimenti eius:'amp;’ protinusJiflebaturßuxusJànguinis eius») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ab annis diiodc««

cim,id eft annos duodecim: hocenim fignificaucrunt priores euange ïiftæ• Marcus vero addidit, quod non folum a medicis in nullo adiu-ta fuerat, verumetiam magis in deterius venerat, Qiiid fit autem fimbria,di(5lum eftdecimo fexto capiteeuangelq fecundum Matthäum . Præterea dicit Matthæus veniflèipfam in turba a tergo,hoc eftimmifcuifle feturbar, qued latere niteretur, nbsp;nbsp;Sedcur manifefte

non tetigjtƒ Quia feipfam immundam eile feiebat, ÖC eum qui münd’ erat palam tangere formidabat, quum a lege prohiberetur. Quare autem a longinquo ftans nonpetebat fanitatemf Quia verebaturhuö iufmodi morbum publicare, Simul etiä timebat, ne quo modo agnii’ ta a turbarepcllerctur propter fuam impuritatem,

. Ef ait Iefus,Qjgs me tetigitf) Interrogauit, non quod ignoraret, fed vt illa, cognito quod non lateret prout fperauerat, fanitatem fur* tim non fubriperet, fed hanc ab ipfo vltroneo auferret,confitendoqug circafefadfaeflent;SC ita notafierent bis qui CHRISTVMfc* quebantur,amp; mulieris fides,SC CHRITI virtus,quem nihil latere potefttac multi Ô6 fidem illius imitarentur ÔC timerent huius omni-potentiam,omniumq? feientiam, Præterea vt archifynagogus a prç* fenti miraculo maiorem conciperet fidutiam.

Itlegantibus autem omnibus^ dixit Petrus ^ui cum eo trant : Prteceptor turbifcom-primunt ac coarRant te,amp; tu dicis,Quis me tetigits} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Petrus de fi mplici con*

tadlu CH RIST VM loquiexiftimabat, quoomnes qui fcqueban* tur tangebateum, impulfi accoardaticircaipfum, öd ita conflringe# banteum.’ipfc veröde tali nôlcquebatur,fcddeeo qui fidefadus erat. Quum enim tune multi cafu eum cömprimendo rangèrent, folumhu ius fenfit contadum,quia fide procedebat.

lefw uero ait, Tetigit me guijj^iam,) Quianondum confeffaerat millier timoré perterrita,expedabat ipfe dicens, Tetigit me quifpiâ: vt videns ipfa Huius qliafi ftuporcm,fua fponte quod fadum erat con« fi£eretur,Öd ipfa miraculum prçdicaret,

Ego enim fenß uirtutem qult;e a me exiß,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V irtutem,vide licet fan an*

di, quam attraxit fides mulieris . Dixit autem hoc vt magis confir* maretur, quod cum non lateret, quae eflet ea quæ ipfum tctigerat. 'Marcus veto dixit, quod etiamcircumfpidebat, vt videret earn qus Hoc fecerat.

(^umergouijeret mulierwtt btuijjètytremenf acce/Jitt) Tremens, vfrtutem,tum propter legcm, quod quum immüda eilet,cum quimundus erat tetigiUet,

Ac produit ad peJes eins i ^oi ijuam caufam illnm tetigi(]èt indicauit ei coramomni fopuiotiy ^uemadmodum fanata protinusfuiffèt^ ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Per hyperbaton eft ordo

verborum. Procidit ad pedes eins,SC i'ndicain'tei coram omni populo ob quam caufam ilium tetigiflèt, puta dam fiue occulte : hanc autem caufam fuperius prædiximus *

Ie/«s antem dixit eiiConfide ßlia,fides tua te fèruauit*) Ne auf me aut legê îimcasÆx fide enim ÔCnô ex contêptu tetigifti;8Ccerte fides tua a me quidë conciliauit tibi fanitatêta lege vero remiflionê» Fidei aSc illius totuattribuit negotium,vt SC alrj ad fidë attraherentur,ficut prçdixi-muS'Oftendititacp per hoc Chriftus,cp nullus obmorbu vel afFedios» nêquâinuitus patitur,immundus eftapud Deû.Filiâ veroipfamvo* cauit,vtpotepfidê fibi adoptatâ: fimul etiâ huiufmodi appellatioe ti* morcmpenitus abea repellens,ipfamq? ftbifamtliaremreddens.

in pace^) Qua deinceps a morbo non impugneris ♦ luxta anagogcnvero intelligi poteft fanguine fluens, natura humana : quæ priufquâ veniret Chriftus,manabat peccati impuritate fanguinariat Allufio efi: apud fiuemortifera: nec quicquam adiumenti fenferat a fpiritualibus ani^ Gracos^uUo dt^ morummedicis,quieius curam habuerant, puta philofophis :fedderf c«t lt;?o/v/kogt; htdi tnmentûpotiusfufceperat,pcxtraneas ac abfurdas eorumdodrinas. ggt;Qvin(gt;a‘,{,fangui Vt autem Chrifti tetigit veûimentum, hoc eft, incarnationetn eius p tiari^fiue mortifier fi dem,repente fanacaeft» Eius fiqui dem tangit veftimentum quifquis credit ipfius incarnationem.

Adhuc eo lo^uentetuenit quidam a domo principis fiynagogce dieens illit Mortua efi fi lia tua^noliuexaremagfirum^Quod quum aud^et lefius/efigt;ondit illi dieens,Ne fiwe45,cre defolum^amp;ßduaerit.) HçcetiamlcripfitMarcusdecimotertiocapiâ« te,QC in eo quaere interpretationem,

C^um autem uenifièt lefius in domum^neminem intrare permifit nifi Petrum ac lohan nem Iacol)um,ac patrem matremq^puelLt.Plebantuero omnestamp; plangebat illam^At ip/è («t, J^olite flere,non tfi mortua,fid dormit*Lt irridebant ilium,ficientes quod mortua effet.) Similiter SC hatc omnia illo capite cxplanaia funt*

Et apprehenfia manu eius clamauh dieens,Puellafiurge4Reuerfusq; efiffgt;iritus eius, repente furrexit,ac iuffît illi lt;14ri cibum.Et fiupueruni parentes eiustip/e «ero admonuit eos ut nemini dicerent quodfia^u efi» nbsp;nbsp;Dchis quoc^ nullo prgtermiflo ibi îuenies »

Onuûcatisautemduodecim,dedit eispoteRatem nbsp;nbsp;Mtoritatemfiuper omnia damoniat rap »ix*

/O' ut morbos curarent.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didum eft de his dedmo nono iuxta nbsp;nbsp;nbsp;,

Et mißt illos ut pradicarent regnum Deï,acfinarent infirmes.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eodem ca^

plte de his quoqj diftinde didû eft,vbi ponitur,Euntes autem praedi catCjdiccntes tinftat regnum coelorum.

Et dit dd illosihn ferdtis in uidm,net]; uirgdm,ne^ perdm, ne^ panem, ne^ pecu^ nidm,nei]i binas tunicas habeatis,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Similiter de bis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a

Et in ijuamcunij; ^mum intraueritis,ibi manete,at^ ilUnc exite.') De bis quoqjlatius fcripfitibi Mattbgus,

Et ^uicun^; non fufceperint uos Î exeuntes de ciuitate etiam puluerem a pedibus ue/lris excutite in teflimonium aduerj'us illos^) Piri modo ÔC de bis, circumibant per uicos euangeli^antes,^ curantes ubi^,) luxti præceptum eins qui miferat illos,

Audiuit autem Herodes tetrarchauniuerfa^uafiebant ab eo:amp; harebat eo ^uod dite retur a quibufdam,ciuod Iohannesfurrexißet a mortuista quibußlam uero ^uod Elias apparttifgt;^ fettab aliis autem ^uod propheta ^uißiam ex antiquisJurrexißet. Et dixit Herodestlohanne , ego decollauit^uis eil autem iße de ouo ego tidia audioi Et cupiebat uidere eum.) Dc bis exadedifputatûê vieeiimoquinto capite euangelij fecundu Matt»

Et reuerß Apo/ioli narrabantei ^uacumj^ fecerant, Etaßumptisillis feceßit ßeorßm in deßrtum locum ciuitdtis ^ua uocaturBeihfaidd,^uod ubicognouerunt turba, fe^uuta funt eum) Decimoquinto capite euangelij fecundum Marcum didutn cft de bis latius vbi ponitur,Et congregantur Apoftoli ad lefum.

Et fufcipiens illos loquebatureis de regno Deiteoßue lt;]uibus'cura opus erat,fanabat,)^ De bis vicefimoquinto iuxta Matthæum capite diligenter difputaui* mus, vbi dicitur, Et egrcflus lefus vidit turbam multam : 8C mifct* tus eftillorum.

Dies uero cceperatdeclinarei accedentes duodecim dixerunt ei t Dimitte turbas, ut euntes,in cafiella uillasO; uicinas diuertant,amp;‘ inueniant efcas^ Mia hic in loco deßrtofumuSt) Prædido capite norum data eft explanatio. Diuerforium vero dicit nunc receptaculum.

Ait 4Ktem dd illoSjVos tiatf illaquod eddnt.At illi dixerunt, Monfunt ttobit 3 ^uintjue panes amp;nbsp;duo pi/cestniß nos eumus amp;nbsp;emdmus in omnem JjJc populunt efcitt*

Dixit dute dd dißipulosfuos, Edcite il los dif:umbere, in ßngulo quo^e dißubitfi ^dgenoStEt fecerunt omnes dißumbere,) Pari modo amp;nbsp;de bis,

Acceptis dutem auin^uepdnibus amp;nbsp;duobus pißibusßußiexa in ccelum,dc betteditdteos, fregit^ue dc di^lribuit difdpuliSfUt dpponerent turbte. Et comederunt amp;nbsp;faturati funt ois-Et fubldtü efl ^uod fupe/fuit illis fragmentorü cophini duodecim. ) Prg tereaöC de bis ♦

Et faSfumeR^uumeßet ipßefolusordns,erdnt cum eolt;ls dißipuli,Et interrogauit il^ los dicens,Q^em me dicunt turblt;ef At illi reßonderunttlohannem Bdpd^'ftt'dlij^ autem EliamtaHj uero quod prophetd ^uißidm de dnti^utsfirrexit, Dixit autem eis,Vos iuti ^em me eße dicitisfReß’ondens uero Petrus dit,C hrifium Dei,) Horum omniS interpretationem inuenies tricefimotertio capite euangelij fecundum Matthaeum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y

Ef intermindtus priecepit eis,ne cui hoc dicerent,) nbsp;nbsp;nbsp;Lege totam enarratioi«

CAP VT VIGESIMVMNONVM ET TRIGESIMVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lkc« ♦'

Exeo tet^orecœpit lefus indicaredifdpulis:ô6 indeßmul omnium diligentiflimam fumi'to cxplanationem.

Dicens’Oporiet filium hominis multa pati,amp;quot; reprobiri ä fenioribns ac principibusfa^ cerdotum [cribistamp;' occîJi,tertio^; Jie refurgeret') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibi de his quoi^ fuo or

Dicebit autem aj omnestSi ^uis uultpofi me Henire,iibnegetfèmetipjumji!^ tollat cein fuiim,lt;ij’fètpiiturme,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scd 8C dehis quoquc ibidem poft pauca o;«

Quil'luisenim animam fuam/èruire uoluerit^perJet earn,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quicuncp VO4

luerit animam fuam a. morte feruarc tempore martyrif, fadus animæ amator,at non Chrifti amator: perdet earn in future ieculo, hoc eft in fupplicium protjeietur. Hgc autem ibidem etiam,fuo£^ dida funtor- *®‘ dine,videlicet decimonono capite euangeltj fecundum Matthæum,

Q^C^uisueroperJiJerit animamJiiampropter me,hic feruabit earn,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QuicS^

lt;5 ilia priuatus fuerit per martyrium,hic feruabit eâ in future feculo* Q^d enim proderit homini^ft munJum uniuerf urn lucreturt/eipf tm autem perJat^ out

fiipßusia^uram facial^) Hoc amp;nbsp;Matthæusfcripfît in fine trigefimiter djcapitis:06 ibiquære enarrationem. Quod autem addit,Aut fuipfi® iaduram faciat, declaratiuum eft praecedentis,puta,Seiprum perdat. Perditionem veto Sgt;C iaduram nominat aeternam condemnationem f«pplicium.

Qi^emcum^ue enim mei puduerit,meorumlt;[- fermonum, huius amp;nbsp;jïlinm hominis puJe lit,lt;juumuenerit in gloria fua O’ patris,fan^orum^ue angelorum. ) Horum amp;nbsp;Marcus mcminitvigeftmoquartocapite,Ô6 ibiexplanatafunt. Verû Mar ,s» quomodo patris amp;nbsp;fandorum angelorumr Qiiia gloria patris,glo ria eft ipfius, quum vnum fint.Ego dC pater,inquit,vnum fumus ;glo ria veto angelorum,ctiam ipfius eft:dominus enim illorum eft.

Dice iwtem uobis ueret f unt quidam de hie fiantibus, qui non guftabunt mortem,donee uiderint re^mm Dei.) Didum eft de his in fine trigeii'miterti) capitis cuangelij fecundum Matthäum,

I4 Ablunt efl: iwtem poft htte uerba eireiter dies oHo,quot;) Videlicet pertranfierut, Aftumpflt Petrum O lacobum ac Iohannem,afeenditque in montem ut oraret,Et fabîa m,dumoraretjftecies uultus eius altera^O“ ueRitus eius candidus ac corufeanStEt eece duo uiri loquebaniur cum eo, Mofts uidelicet O Elias, qui apparentes in gloria diceban t excejjum eius, compleiurus erat lerojolymis,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De hac tranfformatione manifeftius

ftripfit Matthaeus trigefimoquarto fui euangelq capite, in quo etiam Mdttb.i?’* bate ad verbum declarata funt.Orans autem tranfformatus eft,vtdi^: fcanrus, quod oratio tranftormat ac illuftrat hominem,fi fiat querns admodum oportet,

Petrus «era O ij qui cum eo erant, fomno grauati erant * Perfeble autem experrebii, eiuSjÔ duos uiros qui ftabant cum illo, ) Ibi etiam de his didS cft.GIoriam vero,ihtellige fplendorem,

Ea^umeR autem,quum illi ab eo difeederent,dixit Petrus ad Iefum,Praceptor bonum bi eft noj

eft nos hic elJejamp; faciamus tria tabernaculattibi unum, Maß unum, nbsp;nbsp;nbsp;Bliif unum, neßirtu

quid diceret^Hcec autem eo dicente,faEla e/ï nubes,^^ obumbrauit eos^ timueruntque intrant tibus illis in nubem.) Mofes quidem éc Elias intrauerant in fpilRtu* dinem nubis ,ad loca omnino inter fe feparata;difcipuli vero quum eo tiam propter domini tranfformationcm eflent exterriti, veluti dixit . Marcus ividentes etiam quod hoe modo ipfi fupernaturaliter in nubê M4rcU9« recipcrentur, maxime timuerunt*

Et uoxfa^a efl de nube dicensï Hic eRfilius mens dile^us: ipßm audite, Quumque ßeret uox, inuentu^ eß lefus folus,) Prgdidocapite cuangclij fecundum Matthæum fubtiliter de Ws difputatum cft.Qiiæ ergo præterîjt Mat-thac’,eaLucas expreffit;quç veroprgtermifit Lucas,ea fcripfit Math»

Et ipfi tacuerunty nemini dixerunt inillis diebus ^iequam eorumqu^e uiderantt) Dixitenim Matthäus , quod dum defeenderent de monte præccpitds lefus dicens: Neminidixeritis vifionem, donee filius hominis amor tuis refurgat. Ec ibi lege horum interpretationem»

F A C T V M eß autemfequenti die, dumipß de monte defeenderent, occurritei turis multa: ü“ ff ce uir de turba exclamauit dicenst Magiß er obfecro te rejfice adfliu »teUf Moniam unicus eß mihit cr ecce ßgt;tritHS apprehendit eumt fubitoque damat ac difeerpit ea ca J^uma: uixque ab eo dißedit dilanians eum. Et oraui difcipulos tuos ut ilium eijeerentynec po-tuerunt.) Filium hunc lunaticum fuifle fcripfit Matthaeus trigeß* mo quinto capite: ÖC omnino de his ibi ditflum eft,

Rejßmdens autem lefus dixitt O generat/o ineredula efj peruerfa, ufquequo fto apni uös amp;nbsp;patiar uosi' adduc filium tuum hue, ) In illo horü omnium declaration nes inuenies .

Q« «m /1/e uero adhuc accederetjaniauit eum damonium ac dißipauit. ) nbsp;nbsp;nbsp;Hgc la

Increpauit autem lefuf ßiritum immundum, fanauitque puerum, reddidit illu»i p^^ tri fuo,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prædido trigefimoquinto capite euangelij iuxta Matthae«

Stupebant autem omnesßpermagniflcentia Dei.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Putabant cnim non

Omnibus uero admirantibus ßper his qua faciebat lefus, dixit ad difcipulos fuost Po‘ nite uos in auribusuefiris fermones ißos,') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quos dixit vigefimonono capite

Supra eodem, præfentis euangelij de fua paflîone amp;nbsp;occifione ac refurredione: ideo etiam quum hos quafi fignificare incepiflet, caetera reliquit tanquam iam intelleda*

F«t«rH(n eft enim ut filius homins tradatur in manus hominum. Ipfi uero ignorabatit uerbum ißud, erat abfeonditum ab eis,fic ut non intelligerent illudttimebatque interrogiire eum de uerbo hoc,) Verbum non quod erat de paffione occifione, fed de refurredione. Didum eft autem de hoc in fine enarrationis trigefimiquinti capitis euangelij fecundum Matthgum;Iegc ergo qug ibi dida funt*

I Ntrró autem cogitatio inter eos,f(is eorum maior eßetAt lefus uidens cogitationè cor^ •^^itipforum,ißumpß't puerumjamp;fiatuit iliumiuxtajèt) Matthæus veto tri gefirno feptimo capite ait,quod accedentes difcipuli,de hoc interroga* uerunt cum, Verifimile ergo eft quod vbi cogitationem illorum cogno uilTet, SC interrogaflèt, Quid in via tradabatis fficut dixit Marcus, poftmodum etiam ipfi, quum iam cognita effet cogitatio fua,interro* gauerunt de hoc: deinde lefus apprehendit puerum quiibi præfens crat,ÔC ftatuit ilium iuxta fe,dixit(5 cætera quæ fequunturjtacp Mat thæus fcripfit,quodinterrogauerunt diicipuli:Marcusvcro ÔC Lucas hoc relido fcripferunt,quod cognouit cogitatiôem corum: ÔC illc qui* dem pofteriora dixit,hie autem priora» Lege ergo dido capite euan-gelij luxta Matthjcum explanationem totam quae admodu vttlis eft.

Et iit illiSyQ^cuntj; lufcepeTit puerum hunc in nomine meo me fußipitt quicun^ue i»e ßßeperitßjcipit eum qui me mißt^) Alia quoque ante haec dixit, quae Matthæus confcripiit, per quae etiam hæc fadle cognofeuntur: qugre trgo ilia.Per puerum veto humilitatem QC abiedionem fignificauit.

Ntfm qui minimus efl inter omnes uos,hic erit magnus») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hie finis eft inté

fionis propter quam puerum iuxta fe ftatuit. Minimum autem dixit humillimum.Similiaquoc^ dixit quadragefimotertiocuangclijfecun WatiLze. dimiRlatthæumcapite:SC qugre iuxta medium eius capitis.

Reflondens autem Iohannes dixitt Prttceptor uidimus quendam per nomen titum eij* ^tem dórnoniaif^ prohibuimus eum:quia nonfequitur nobif:um»Et ait ad ilium lefus^î^o prohibaetqui enim non eft aduerfum nos,pro nobis eft,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Haec etiâ fcripfit

TaffKm eft autem Mm complerentur dies aflumptionisfuneyamp;' ipftr faciemfuam obfir^ nauit,ut iret lero/blyma,) Dies affumptionis ipfius dicit prae fini tu m tempus dum a terra afliimerctur in coclumtiam enim inftabat fui in* terêptio ac refurreeftio SC affumptio. Obfirmauit fadem fuam,hoc é diraitvtiretIcrofolyma,progrediens ad paflionem,ne refpidendo quidemin tcrgum.Scriptum eftenimin libroquoep pfalmorum.’Ob* Pfldt^t* firmabo fuper tc oculos mcos : fiue infigam, dirigam, indeelinabiliter afpiciam.

^ifltq^ nuntios ante confteElum flium, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hie etiam didio «»s Aoucf

Et fw« intraaer«« in oppidulum Samaritanorum.) Quod in tranfitu eius uturn erat.

Vt pararent HU,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hofpitium videlicet, ad fufeepttonem ipfius,

illorum qui cum co crant* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Et „On rece^runt ilium f quia facies eius erat pergens lerofolyma.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fades

eius,hoc eft ipfe,a parte totum.Non receperunt inquit eum,quia per* 3d inimicos ipforum.Nam Samaritani inimico ani moafredierant ad Icrofolymitas.

(^')d quum uidiflentdiftipuli eius lacobus amp;nbsp;lohannesftixerutiDomine uis dicamus, h ii ut ignis

M ignifdecceJo JefcenJat amp;nbsp;perdat illoSjß'cut etiam fedtEliaif Contterfus Mtem increp^ uit illoSjamp;' ait,'Nef dtâ cuiusJ^iritus efiis nos Filius enim hominis non uenit ad [xrdendunt animas hominum,fed ad feruandutn.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sufpicor hos fuiflè prgmïflos» Itacp

imti flint quod prçceptorcm fpreuiflènt.’interrogaueruntergo ancon tcmptores vlei fei oporteret,vtpot£ Zelotê Eliam imitantes. Increpa uit autem illos Chriftus tanquam clcmcns.’inftruens eos ,vt incredu* lorum iniurias patienter ferrent.Siquidem feiebat quod fc fufeepturi nö eflènt Samaritani: mifittarnen difcipuIoSjVtillis non parentibus, ÖC his iralcentibuSjObiurgaret ac doceret eos nö infurgere in illosqui contemnerent. Futurum enim erat, vt quum cuangelium annuntia* Tcnt,amultis rcpudiarentur.Non fibiipfis autem,fed de illius poten tia confidentes dixermjt,Vi8 dicamus,vt ignis de ccelo defeendau

Et alierunt in aliud oppidulum.TaSum tft oute dum irent per uiam dixit tjuidam ad i^i Sequar te ouocuntjue ieris domine. Et lefus ait ad ilium: Vulpes latibula habenr,amp;‘ utdn eres cceli nidos: fiius autem hominis non habet uiicaput fuum rechnet,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De hoc SC

Matth *9« nbsp;nbsp;Matth feripfit duodecimocapitc,öd ibi poûta eft interpretatio.

Ait autem ad idterumt Steuere me, Atille lt;hxit: Domine permitte mihiutprius^e^t acfepeliam patrem meum, lefis autem ait illi: Sine ut mortui fepeliant mortuosßtos: tuuero ^biens annuncia repnum Dei, Ibi etiam plane de hoc difputatum eft» Hunc vero Chriftus vocabat feiens eum dignum.

Dixit autem oltertDomine feijuar te,fed permits tmhi prmsttt ualedicam ^S ßint Joffii l^ßis ait illi: Memo tpti manu lua admota aratro^ refpexerit a tergo, aptus e^l regno Dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qai ttnre conatur, ÔC a tergo refpeit, corrumpit conai#

tus pTomprnudinem,(^nitie qua a tergo refpidt« Paraboliceergo fal uator dixit Aratrû,ÔC Sequi fe;ôd tantundê eft aefi dicat: Nemo 9 fequi conatur, ft a tergo refpidat, hoccft,mentê adhuc ad tempo«^^’ habeat.aptus eftadregnöDei.Oportetenimeuqui digit iequiChri ftum,côfeftim omnia defpccre,0d fequi, neoculos quidem ab co diuer tendo,ne forte habitu ac fpecie eorum quae a texgo funt, rctincatur. Quid enim Deo optabilius ac praeftantius*

PO ST hie c autem deßgnaiat dominus aliosfiptuaginta, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A poftolos vide*

licet. Multi enim credituri crant,0d pluribus prgdicatoribus op’ erat. Duodccim fiquidem Apoftüli primus crat chorus : feptuaginta vero, fecundus. Hos autem duodccim QC feptuaginta praefi'gurabant ti* duockeim fontes aquarum, QC feptuaginta trfici palmarum in Aelim, ad quam vencrunt Ifraelitæ,vbi mare rubrum pertranftftent.

Et emißt eos binos ante conjjgt;e£ium fuum^ in omnem c'luitatem ûquot; locum,^0 erat îpfê uentums,')

eus decimoquartocapitetfed diiodecim in oës ciuitates acpagos IfracI Marez.6 cmifit tanquam perfediores : feptiiaginta veroinfolas eas ,qnæ in tranfitu erant,per qutas iterfadurus erat,vt prçdicarentremiffîoneni pcccatoriim,eiufcp aduentnm qui remtiïîonem illorum tribueret.

Dicebit er^o ad eoi,MeJJis guident multa, operarij uero panel. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Meflèm

dicitilloSjqiii ab infidelitatate demetendi,00 ad fidem fuam erant co# portandi:operariosvero Apoftoïos,amp; qaiciinque ad hoefubminiftra-rent.HicaStmanifeftata eftcaufa promotionis ipforû feptuaginta,ÔÔ tarnen paucos adhuc efïèdicit omhes Apoftolos ad multitudinem illo# rumqiùcredituri erant.

Rodite ergo dominum me/ps,ut producat operarios in me/Jemßiam.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc

amp; id quod ante iftud præceflit, etiam dixit in fine decimiodaui iuxta Matthxum capitis ;fed ibi meflèm multam appellat eos, qui de lu# M4zzß.9* dæis eranteredituri: hicautem eos, qui ex Gentibus: 6ë ibi admonct duodecim, vt orent pro emifllone horum feptuagin ta : hic vero ipfos feptuaginta admonet, vt orent pro promotione epifeoporum ac præ# ceptorum per fingulas ciuitates ac regiones . Lege autem enarrario# nem præfentis didi in memorato capite euangelij fecundum Matth.

Ite, ecceego mitto uosficutagnot inter lupos.) Hoc etianj adduode# » dmdlxitjô^ quæredecimonono iuxta Matthæum capite didi illius interpretationem, Ecce ego mitto vos tanquam oues in medio lupo# rum. Poterit quiuis hoc etiam loco dicere, quod duodecim appella# ucrit oues tanquam perfediores , feptuaginta vero agnos tanquam teneriores.

Nolite portare facculum neque peram, tienne calciamentat) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc interdidd

iubet,vtdeneceflarqs corporis fpem in ilium habeant qui ipfos emi# fit.Quum autemiubetne facculum ferant,ab auaritia auocatt dices, Necß peram,dehortatur a recondendo cibo; quum vero addit, Neque caldamcnta,adcxercitium ipfos érudit.

Et neminem per uiam falutaueritis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hociuflit,non inhumanos eos

fieri volens, aut moribus afperos,quos nemo poflîtcompellarejfed im pedimento carentes. Solet enim falutatio per via, vehementiæ ftu:* dij viplurimum obftare. Præçipit itac^ illis,vt foli operi cis commif# fo intendant: ôC oblatam prædicationis occafionem non infumant in ea,quæ neceflaria non funt, fed præter intentum fefeofFerunt?. Elif# fæus quoqueolim emiflô Giezifamulo ad opus quod feftinationem ■ requirebat,praecepitdicens, Si tnueneris virum, non benedicas fitibi benedixerit vir, ne refpondcas illi : indicans opus eflè vt indi-ftradus ac omnino fine impedimento procedcret.

In (juamcun^ domum intraueritis^ primum dicite, Pax huic domui.) Hanc alloquutionem Matthäus falutationem nominauit prgdido capitè . Eft autem huiufmodi falutatio fignum diledionis , fignificans quod padfici amp;nbsp;amici aduenerint.

EtJi ibt fueritfiliuspacis,requiefcet fuper ilium paxueilra.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc eft gra#

tia datg a vobis pacis,vel efficacia huiufmodi fermonis,Filius quoquc h iii pacis

366 CAPVT TRIGESIMVWQyARTVM» pads dicitur pacifïcus ,ficut varïjs tn lods diximus ♦

Si» minus,uosreuertetur.') Lege quoquc dccimononocapitc eua gelii iuxta Matthæum didi ilh'us cnarrranonem. Etfi quidem fucn't domus digna, vem'at pax veftra fuper illam ; fi autem indigna fucn’t, pax veftra ad vos conuertatur.

In eadem autem domo manete,edentes bibentes ^uæ ah illis offerunturt Dignus eR cnim^perarius mercede fua.) Similiter ÔC de his inillocapite manifefte didum eft paulo fuperius«Edere autem ac bibere permifit quæ ab il«» lis porrigerentur; no fimplidter,fedficut difdpulos fuos dccebatjioc «nim ipfis notum erat.

Ef in quameuntfueeiuitatem ingreffi fueritis j lt;amp;nbsp;receperint uos, comediie appo^ iiuntur Hûhis, curate infrmos ^ut in ea fant,ac dicite illis, Appropint^auiî in uos regnum Dfi.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Regnum Dei nunc feipfum appellat,tanquam regê ac Defl:

Appropinquauit inquit,2C iam diuerfaturvobifcum.'digni habemini qui præparemini adeius fufceptionem.

J« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem ciuitatem ingrejfi fueritis,amp; non receperintuos,exeuntesinpllt;t

tc4r eius,diatet Etiam puluerem ^ui adhajit nohis de ciuitate ueftra extergimus in uos») Ibi de his etiam quxre,vbi decfaratura eftilIud,Et quicunque non fir* fccperit vos ♦

T4JW« Ixscfcitote ^od appropintjuauit in uos regnum Dei») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoe protêt

ftari præccpitincredulis, nc diccre poftent; Non cognouimus aduen turn tuum domine «

Dico uohis quod Sodomis in die Ulo tolerJsiliuserit,(iuam ciuitati dli») Pr^db âoeapite etiam hæc conuenienter declarata funt.

V* ttht Chora^in, ult;e tihi Bethfaida, quia fi i» Tyro nbsp;nbsp;Sidone faElte fuiffènt uir^

tutes,qua fa^a funt in uohis,olim incilieio anere fedentes fcekrum foi pammlfet.) Quçre vigefirao capite iuxta Matthçum vbi dicitur, Tunccœpif ex* probrareenn'tatibus,in quibus çditç fuerant plurimp virtutes eius,tp non refipuiflcnt;ibienim ôé deins didumeft.

Meruntamen Tyro ij Stdoni tolerahilius erit in iudido,quàm uohis») V puta incredulis. Hocquoquedixitdedmonono capiteeuangelrj iuxta Mafthacum,amp; ibi Icgedidi illius declarationem,Amendico vobis,to lerabilius erit terrç Sodomorum ÔC Gomorrhoruin,q duitati illi.

Vigefimo capite euangelij fecundum Matthgum etiam de hac didum cft, ibi ergo quçre*

Qi» «01 iatdit,me auditt qui reücit uos-,me reijdtt qui autem meret;dt,rei;dt eum qui mifit me» ) Rdedîonem nanc vocat incredulitarem Si aiierfjo* nem. Necnim mœroreaffidanturquumfpernuntur,dicit:Veft’'ain4 luria per vos in me recurtit, qui mifi vos ; per me autem, in patron meum qui mifit me.

Reuerji fmt ergo fepiuaginta cuvtgaudio dicentes,Domine etiam ditmonia fuhijduMur nohis per nomen tuum» ) Gaudebant quod digni haberentur QC miracu la cderCjôd daemonia fibi fubijcere* r

Dixit Ment illis,Videb4iH f4t4ttät}i,tan^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;calo^idente, ) Caufam fi-

gnfftcauit fubiedionts demoniorö, qufa cecidït princeps cor3,qui for* tcsillos reddebat ac confortabat.ôd iâfacile deuincuntur. Öiqin'dêan* téfaluatoris incarnationem infublime ferebatur,ô6tyrannû agebat,ac potens erat.’quu aüt Deus in terra per carné diiierfarctur,cecidit,non a cœlo:olim enim inde cecxderat,nee amplnrs eo afcéditjfedadïéîacel-fKudine,tyrannide ac potétia.Dicit ergo, Videbam fatanâ, poftquam videlicet humanitatê afliimpfi,cadenté vt fulgur quod decoelo cadit. Qyidâ auté Cœlum intelligunt hoe loco aerem in. quo verfari gaudet fatanas.Nam QC a.et caelum diciturî Volucresinquit cceIi»Vfus eft au Pfoint,3 tetnfulguris exemplo,oftcndcns veliemétiam ac velocitaté cafus

Eccedouobis potejiatem calcandi fuper ferpentes fcorpioneSt) Serpétes aefcorpiones intelligibfles,qui animas mordet ac deuorant ♦ Ita auté dfmones appellauit,nôfolum propter infidias,veneni iaculatiocm ac infedionem,fed SC propter debilitatem ac ignauiam. Verfl quod de dgmonibus loquatur,manifeftat id quod fubditur.

Et fuper omnem uirtuten/ imtnici,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V idelicet intelligibilis draconis,

Qiru ergo vidifleteos gaudétes de fubiedione dgmoniorfl,dat quidem continua aduerfus ilia poteftaté,quâ prius ad tépus acceperant quum inittcrentrfed adhortatur nedehacgaudeant,quianÔ€x certamineeis prouenitjfed ex dono,propterieos qui adiuuandi erant. Poteft aflt vir* tus inimici dici,non folum ipfi dgmones , fed SC multiformes eorum tentationes.Quidam vero Só feras quç homines perdant,yirtutem il lins dicunt,q) etiam his aduerfus nos vtatur.

Et mWHotii Hocctif.) Necd£mon,nectétatio,nec fera venenata* ^itunttmen in hoc nolite guudere^ifuod jpiritus fubijciuntur uoba, ) nbsp;nbsp;nbsp;No enim

veftrâ eft opus,fed mea gratia.In hoc ergo ne gaudeatis , ne tanqua de egtegio facinore gaudentes,in elationem eleuemini*

Giuxlffe Mem guia nomina ueßra Ccripta fuut in cali$,') Qjuia propter fi'dem veftram in cities confclt;ipti eftis in eternaciuitatetnon atramen to,fed memoria : neque vt hytnines fcribunt,fed ficut Deus fcribere nouit.Dicit enim de iuftis Dauid, Et indibro tuo omnes fcribentur. Siquidem fubijcerc dgmonia,propter aliorjum vtilitatem vobis datum cft:quod aSt nomina veftra fcripta funt in cœlis, propter falutem ve-ftramadeofurtiuum quidem illudgaudium tumorem caufare nouit, hoc vero gratiarum adionem potius :0t^ iilud quidé cauendfl tanq fu» perfluum,hoc aflt proponendum eft tang ncceffarium.

Inillaboraexultauit inß’iritulefus.) Animo exultauit tang homo propter eorum falutem,qui a difcipulis iuuandi erant.

Ef dixittConfiteor tibi pater domine cceli Cf terraf quod abßonderis hac a fapietibus amp;pruJentibui,amp;‘reuelariseaparuuliStVtiMepater,quia fic beneplacitum fuit coram te.) Hxcqnocp dixit de duodecim diicipulis vigefimo capite euangelq ic« cundum Matthçum.’ÔiS ibiquçreexpofitionem*

r a- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difcipulos dixit,Omnia mihi tradita funt a patre meotamp;' nemo feit quii

fit filiut nifi pater, tir quisfit pater,nifi filiui,lt;iir cui uolueritßlius reKeUrc.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In eo

Et conuer/us ad difcipulos feorßm dixit t Beati oculi qui uident quee uidetis * Dito ettim uobis, quôd multi prophétie reges uoluerunt uiderequa uos uidetis, amp;nbsp;nonuiderutt amp;nbsp;audire qua auditis,amp;' non audierunh') Hæc quoque dixit vigefîmoquar to iuxta Matthæum capite, ÔC in eo lege ipforum interpretationem, vbi dicitur,Veftriautem beati oculi. Hacautem auiditate captus eft Dauid propheta fimul QC rex: ideo etiam dixit, Oftende nobis domi* ne mifericordiam tuam: faluatoris videlicet incarnationem appellans mifericordiâm,vtpote propter hominum mifericordiam fadam. Verä obferua quod ad difcipulos faluator côuertitur, amp;nbsp;ipfis feorfim loqui* tur,ab ijs qui difeipuli nonfunt auerfus.Ideo âf nos quoqj fi difcipuli eius fuerimus,per obedientiam mandatorum ipfius,amp;: animæ fimul fie corporis habuerimus oculos rede intuentes , auresc^ redeaudicn* tes, ad nos etiam omnino conuertetur, fie myfterjjs a vulgo abfcondi* tis dignabitur.

T ecce legif^eritns quidam furrexit tentons eum,amp; diernstKagifier quid fadendoyUif y tam aternam po/Jidebof nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Illaqueare putabat Chriftiim, ft quippiam

legi contrarium vllo pado docéret. Dicit ergo: Quid faciendovitam æternam ponîdebo,quam populo annuntias rCognita autc illius vera futia faluator, ad legem ipfum remittit: fimul quidem conatum illius repellensjfi'mul etiam arguens inum,quod fefe pro virtutis cultoreg«

E fioc . reret quum non eflèt,veluti finis indicabit parabolç.

rL j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipfe uero dixit ad eum:in lege quod fcriptum eRs') Maius prçceptum t»

° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qj^modo legist) Matora legis prgceptat de nxaioribus namque

ipfum interrogauit* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

tt in iterai^od^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rej}gt;ondens ait, Diligès dominum Deum tuum ex toto corde tuo,amp; eX toto ätii

J O-- nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fnrtitudine tua.^‘f ex toto rnpnt/^ Arnvimum nitiKn teinlùm. Dl'

f Y ■' fft‘1 tult;t,amp;' ex totdfortitudine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex totd mente tuatac proximnm luum fient leipßm, Di

f^ife^^baud ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rede illüm refpondifle dixit: vtqui

NÎ Gr^cTeîtT* recitaucrit præcepta quae ad feintfltv conneduntur ficutqutn-di^ion^Ti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quagefimoquarto iuxta Matthæum capite manifeftatum eft.

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alius autem crathiclegifperitus ab eo.dequoa Matthaeo Sgt;C Marco

Hoc fac amp;nbsp;uiues.) Hoc quod nunc recitafti, hoc inqua fac 8C ues vita aeterna, qua viuunt iufti, qui hæc præcepta feruauerunt. Docuitfiquidem prædidocapite euangelq fecundum Matthæum,ç in his duobus prçceptis vniuerfa lex amp;nbsp;prophetç pendent.’quorö enat rationem perfedeinuenies quinto iuxta Matthäum capite,vbididt, Itaenim elllcx amp;nbsp;prophetæ.

At tile uolensiuflificare feipfùm,dixit ad Ießim:Et quis efl meusproximusf) Conatufuofruftratus, effudit quem apud feoccultabat tumorem,Pu# tabat enim fe cundis efle praeftantiorem;Nam lex proximum* nemi nauiteum,qui alterius egefet auxilio:ipfe vero ilium dici opinabatur, qui virtute aequalis efletn'deo etiam volens feipfum iuftificarefiuc a# prçponere,intcrrogat:Quis mihi eft'gqualis/Deinde Chriftus pet parabolam

t Proximnf Jicitur omnu homo, quad omnes inter nos propin^ui ßvfus fccundum natura (tmimnicationem^

Sufcipiens autem le/hs dixit.) nbsp;nbsp;nbsp;Sufdpicns : hoc eft excipies (èrmon^*

OMO tjuidam defcendebat ah lerufalenr in lericho,) Parabola bçc etfi ef fidafitjVtoftendat quis fit proximus :paucis tarnen verbis oftê dit humanam QC benignamfaluatoris noftri giibernationem.Homi* ncmfiquidem intelligimus Adam,6C qui ab Adam defeenderunt vni* uerfos.’defcenfum autem ab lerufalem in Iericho,viam a virtute ad vi-tium,amp; ab obedientia adinobedientiä, amp;nbsp;a fublimi vitç inftituto ad terrenam conuerfationem; eft enim lerufalem fublimis, Jericho veto humilis.

Q^t etiam exnerunt eum») Vcüimetis virtutis^ timoteDeif quo ’ ‘ •* inmodum veftis circundatus erat.

Relinijuentesfemimortuum^) Ex dimidio fatftum mortalem: iuxta animam enim manfitimmortalis,corporeveromortuus eft. Quod autem dicitur,Abierunt,0^ Relinquentes,non dl de hoc curiofe feru tandum propter norm am parabolæ*

Cttfu autem facerdos (ptidam uia illa defcendebat, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sacerdos ,hoc eft lex da

Vifoijue illo praterijt.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pertranfijt illu, quö ita male affedlus eflet,'

Similiter Leuites quum iret iuxta locum^ uemßettjue ac uidifet, praterijt-) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Per

Leuitcn hoc loco accipiendus eft fermo prophetarum, vtpote Dei iuf» fionibus fubminiftrans «

Samarititnusuero quidam iterfaciens uenit ad eumtamp; ufo eo,mifericordia motus eft,) Samaritanus intelligitur nuneChriftus , vtpote ab incredulis ludgis • Samaritanus appel latus* V el etiam non ludatorum tantö, fed SC cun* darum gentium naturamper carnisalTumptionem ampIedcns.Sama ntanientrn funt quædam natio gentium«

Et accedens obligauit uidnera eius,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vi nculo dodrinæ.

I^undens oleum uinum,) Lcnitatem ac mordacitatem * Dodrina enim eius alibi quidem manfucte procedit ÔC exhilarat: in* terdum vero perftringit ac mordet.'SCita pulchrc temperata eft,ac vn* 4 Nam KtïSoir^ diqueiuuat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro quo hic habe^

Et imponens ilium in iumentum fttum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In propriu corpus qd* occiden

Duxitindiuerforium.) Diuerforium eft ccclcfia,qujomncgcnusho •^lt;^eUfid ê'ocddi minum rai pit« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quia pecusßue iu^

Et curat« illius egit,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rationem eius habuit,SC de eo prouidit« f»êtum mahfationi

Ac posera die egreftus,) PoftaliqcFtps mortu’ÔC demudoegreflus, gt;^fdturi uel maffa Deproptos duos denarios dédit hoJ^itijamp; ait illiiCura illi^ habe,) Donee viue* Ö* immolariji baqipfe^^^*

batjpfe curam habebat infirmorS:vbi veromortuus cft ac refurrexit, S)C ad percghnandum in caelum diuertit, hanc curam A poft ob's comi* fit;hofpcs enim eft,qmfquis ccclefi'ae pr£eft,puta omnis epifcopus,vel quifquis Apoftolorum fucceflor cft.Duo verodenarij funt nouS ac ve-Manh t teftamentum, quac infirmfs medicinam fuppeditant. Dixit enim vigefimoquartocap^euangelqfecundu Matth 4 Omnis fcribaedodus ad regnumcoelorumfimill's efthomini patrifamilias qui depromitdc thefauro fuonoua QC vetera,Vel,duo denarij duç funtinterpretatiôes fcripturç euangelicac, autetiam omnis dtuing;illa videlicet qug iuxta hiftoriam cft,amp; quae iuxta anagogen.

Et ^uoJcun^ pTtfierea inßtmpferis,ego ^uum rediero ferfiluam tibi») Si etiam detuo quippiam infumpferis,quod in dus cedat vtilitatem- Nam de fuo quo^ pracccptores apponunt,dilatantes diuinorum fermonum in-terpretationes. A duobus fiquidem teftamentis fumunt quidem ar* gumentum;proprijs autem fermonibus abundantiorem curam exhi# bent laborantibus.Reuerfio veroChriftijfecundus eft aduentus eins, in quo perfoluet omnibus retributiones.

(^is ergo horum trium fuvximits tibi fui^fe uiJetur illi ^i incidit in latronef^ At ille ^ixityQuj fedt mifiricorJiam cum illo») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cum illo,hoc eft in ilium.

Dixit ergo ei lefus^Vade tufacßmiliter, ) ' Curam eius habe qui auxilioindiget^Qui enim hoc non facit,non diligit proximum fuum, ficut feipfum: qui vero proximum non diligit tanquä feipfum, ncquc Dcum diligit ex toto corde fuo,ôô ex rota anima fua,ô^ ex tota fortitu dinefua,ô^ ex tota mente fua, quac diledionis vehementiam ac inten* fionem manifeftant.

FAHum eft autem Jum irentfUt ipft intraret in ^odda caftellum: mulier autem nomine Martha excepit ilium in domum ßiam : nbsp;nbsp;nbsp;huic erat foror nomine Maria, tptaf

etiam affiJens ad pedes lefu audiebat fermones illius.) Caftellü hoc Bethania erat; hanc enim Iohannes caftellum dixit Mariae QC Marthac.

Martha uero diftrahebatur circa freguens minifterium») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Préparas quf ne*

Q«(e adRititjü“ MiDomine ho eft tibi curte quod foror mea relujuit me ut fola inilti^ flrem Die ergo illi ut me adiuuet,) Tang prçceptor curam illi commit* tCjVt vna mecum minifterio manum admoueat,

Reßondens autem dixit illi le fus, Martha Martha folicita es amp;nbsp;tumultuaris circa m«l ta») Tumultus hoc loco diftradio eft QC turbatio. Circa multa ve* rOjputa quç ad conuiuium ÔC obfequium neceftaria funt,vt didum eft,

At^i mm eft neceffarium.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V idelicet meorum aufcultatio fer*

Maria uero bonam partem elegit ^ua non auferetur ab ea») Duç partes con uerfationis laudabiles funt,nempepradicafiueoperatiua,öi theorica (i'ue contemplatiua:has duç fororcs ifta: elegerät: Martha quidê ope* ratiu^,miniftrâdo circa corporale domini obfequiûtMaria uero conté platiuam

CAPVT TR IGESIM VMOCT A WM. 37t Luclt;e .xi. plarfuam audien do ferm ones illius. Et quiabipartitus erat Chnftus; jllaqin'demrcfodllab’at partem eins vïfibilem,hæc autcm colebat par temeius inuifibilemu'pfe veroillius qindem promptitudincm non vi-tuperain'tjhuius autem eledionem laudauit ♦ Siqm'de ilh'us opus vtile certe admodum erat,huius tarne fublimius »Tu ergo qua voluen's imi tarCjautcuram habe corporis domini,dico fane paupcrum.Nam qiiate nus,inquit,vni de hi's minimis feciftis,0(2 mihi feciftis. Autoccupare circa aufcultationcm fcrmonum ipfius,circa contcmplatiöem dogmæ» tumillius. Aut etiamvtrumqueexercecongruis tcmporibus ♦ Boj« nam vero partem dixit,non quod altera mala fit: fed bonam hic appel lauiteam quae melior eft. Poteft enim fieri,vt duorum bonorum vnum akero melius fit. Bonum fiquidem eft hofpitalem eflè,verum melius ê Deo aflidere:inud enim corporale eft,hoc autem fpirituale.

ACCIDIT dutem e^et in tjuoddm loco ordns^ut eeßduit^dixu ^uitJdm ex Jif :ipn Cap nbsp;nbsp;.xi.

lis eins dd eumt Domine doce nos ordre,ßcut lohdnnes docuit dißipnlosfuos^) m 6 Difcipulus hic erat ex feptuaginta . Nam duodecim docuerat quinto ‘ capiteeuangeirjiuxta Matthacum.Quum videret enim præceptorem noiium vitæ inftitutum ÖC exercere ÖC admonere.'nouam quoqueora:’ tionem quæfiuit,vitç ftudioconuenientemlt; At ille quam ipfos duodecim docuerat,hanc etiamnunc exponit.

Alt dutem illistQ^um ordneritis,dicite: Pater noßer ^ui es in calis, [dnlUficetnr nolt;* tnen tmm,dduenidt regnum tuum,ßdt noinntds tud,ßcnt in calo,ßc amp;nbsp;in terrd, pdnem no^lrS ^notididnü di nobis quotidie^ remiite noiispeccdtd noßrd,ßquide ipß remiitimus omni de^^ benti nohis,amp; ne nos inducds in tentdtionemßed liben nos a mdlo^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Horum

omnium ad verbum data eft interpretatio prædido quinto capite . Qiiod fididiones qupdam hic permutantur,eandem tarnen*ôlt;2 iftg fer uantftgnificationem , ÔC in fimilem conueniuntinterpretationem. Poftquamautemoraredocuit,vult oftendere, quodorationis perfe=* ueranria tribuit id , quod quis expetit: QC parabola vfus eft, quæ hoc demonftret, quæ etiam accuratius formata eft, vt perfuadibilior red^* datur.

Et dixit eis, Q^s ueßrum habebit dmicttmf nbsp;nbsp;ibit dd ilium medid noFle, dicetr^ue illit De am ICO.

Amice di mihi mntuo très pdnes,lt;juonidm dmicus meus uenit de uid dd me,nec hdbeo lt;j^uod dp» poMm illiÆt ille intus rejpondens dicdt,tgt;ioli mihi moleßuselßj idm o/lium cldufum eß, fueri mei mecum funt in cubili,non poßumßtrgere rij dire tibt.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dicunt quidam

per amiciï anagogice Deum intelligi hominum amatorem. Vadit aût adipfum media node 0(2 petit tres panes ,qui conuenienti tempore petit triplicem diuinum fermonem, patris videlicet amp;2 filij ac fpiritus ïandijVt apponat amico qui ad fe venir de inftabili ac conailcata via, ô(2 huiufmodiindigetcibo.Cçterum Deus intus,fiueinuifibiliter re^* fpondct,NoIi mihi moleftus eflè, iam oftium diuini fermonïs claufum cft,nondum tempus efthuiufmodigratiætS^ cæteraetiam qug in palt; rabola fequuntur conati funt quidam hucreducere, nec potuerunc

fuo aptare propfiton'dcirco horô anagogen tang min’côueniente præ-terîjjVidens quodademphafi'm compofita fi'nt, vt ranonabilis vtdeat repulfio. Pater namc^qm' cum filqs fuis dormit,radonabilïter recufat fntempcftniefurgere,ne illos expergefaciat. Apparet autem mihi to# ta hæc propofita parabola nihil aliud demonftrare, nifi petitionem eflè maxime ncceflariam,ôd repulfionem eflè iuftiffîmam;vt videaiur pro# pter perfeuerantiam exauditus eflè is qui petit, ÔC perfuadibilis fiat admonitio.

Dico uobis'etß non datumsßt Hit furgens^eo ^uod amicus eins ßt, propter improbitate * tame eiusßrgeti^dabit ei quantum illi opus fuerit,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoceft,cuius gratia

parabola fada eft.fmprobitatem tarnen fiueimpudentiam vocat afli# duicatem ac perfeuerantiam petitionis ♦

EtegouobisdicOjPetiteamp;' dabitur uobistiptarite,^ inuenietist pulfate, (faperietur uobis.Omnis enim qui petir,accipit:ür qui quaritjnuenit:amp;‘ pulfanti aperietur, ) nbsp;nbsp;nbsp;HaC

Matth.^t fimiliter ipfis quoc^duodecim prgcepit,quemadmodum fcripfit Mat tbgus quinto capite.’ÔC ibi qugreenarrationem optime traditam.

Qmsautem ueRrum pater,a quoß petierit ßlius panem,numlapidem dabit Uli gt;nbsp;‘‘X^ß pß.em,num pro piße ferpentem dabit eiC aut fi petierit ouumjnum porriget illi f :orpiu)nl) Ibi etiam de his confequenter inuenies.

Si ergo uos quum ßtis mali,no/iis bona dona dareßlijs uefiris quanto magispättt qxi de ccelo eß,dabit j~piritum bonum poßentibus fet) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Similiter ÔC de his . Malos

veto eos dixit,non folum propter caitfam ibi didam, fed etiaproptet humanam naturam,quæ malitig capax creata efl,

ET erat eijciens damonium,amp;‘ illud erat mutum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec ipfum loquehatut

lt; vel audiebat,nec hominem finebat loqui vel audire:non ex natu# M4kL9, nbsp;nbsp;ra,fed ex malitia.Huius autem apud Matthæum fada eft mentio deci

Ea^um efl autem^ut e^efßo dlt;£monio loqueretur mutuSjamp; admiratK ßnt turbif*) Ibi etiam de his didum efl.

Qjiidam uero ex ipßs dixerut;Per Beel^ebul principem damoniorü eijcit dtemouiii») Similiter amp;nbsp;de his. Pharifæi aut hoe dixerunt, veluti fcripfit Matth»

Al«j dnfem tentantesßgnum ab eo petebant decalo^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non nunc tantu,

fed frequenter hoc fecerunt,ficutalîjs Matthpi capitibus fignificatum efl. Quaere autem potiflîmum tri^fimoprimocapite euagelij eius vbi MdftJj.ió, dicitur iuxtafinemrQuumqj accelïîflènt pharifgi QC fad'ducgi tentan# tes rogabant eum,vt fignum aliquod decoelodemonflraret fibi^SC le# ge eius enarrationem,acdifces caufas fraudulenti eorumconatus.

ipfl fliff^^ cogitationes eorum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cogitationes ,tum fufpitionis, q,

in ßeelzebul eqeeret dçmonia,nam hoc apudfedicebant,timentes tut bam,tum conatus quo fignum petebant.Et nunc quidem de uno refpo detjpofl pauca vero de reliquo, Qugre autem vigefimofecundocapite J-latthtzi euangelq fecundum Matthäum interpretationem quoc^ illius quod diciturjiefus autem feiens cocitationeseorum»Frequenter autemano bis didum

bfa «Udum cft,qiiod euangeliftx interdum quidem temporis auf ordi^ lüs eoriim quac dida aut wda funt curam habcnt quandoque vero id tantum ftudentjVt rem qtiç gcfta cft enarrent*

Dixit iHif^ Omne regnui» aduerfus fefe diuifum defolatur amp;nbsp;domus aduerfus domui»

Domus aduerfus domum,videlicetdiuifa.Prgdido vi# geftmofecSdocapite ctiâ de his cófequéti ordine data z interpretatio»

Q«,o4JifjtMjs quo^i aduerßisfe diuif ^s eji^^uomodofiitbit regnum aus() nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;St«

roilttcr àc de hoc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

dieitis per Beel^ebul eijcere medcemonia.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Manifeftat etiam eis

Si autem ego per Beel^ebul eijeio iUmoni^ofeüo peruenit in uos re^num Dei,) De hoe quoep apertiffime ac diUgentiflhme tbidê inuenies.

Q«Hm fonts irmatus cu/lodit atrium ftum^in pace fint ea gu^ poffidet tat ubifortior «luperueniens uicerit eum^uniuerfa eius arma aufert in tjuibus conpdebat, J}gt;olia eius digt;f tribuit,'! Pari modo SC de his caput illud difTerit.’SC ex his quæ ibi 4ida funt,etiam haecfacilius cognofei poterunt.

Q«/ non efl mecumaduerjum me eji:amp; non colligit mecum dij^ergit. ) Pratterea SC de his.

Q«Mm immundus ßiiritus exierit ab homine ambuiat per loca arentia t^u^rens reejuiem, non inueniens dicitt Reuertar in domum meam unde exiui. Et w uenerit, inuenit earn fcopismundatamattj;ornatam.') i Hæc Matthäus quoqj feripfit vigefimo« lertiocapite,SC in eodcclaratafunt,

Tkuc uadit amp;nbsp;af/umit feptem ahoi J}gt;iritus noéentiores ipf o : nbsp;nbsp;nbsp;ingreffi habitant ibi^

pnnt^txirema hominis ilbuspeiora primis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’-Similiter ÔC hæc.

A33 eft dut nbsp;nbsp;nbsp;hitc diceret,extollens uocem tju^edam mulier de turba dixit illi,Beatus

X uenter^iteponauittS!^ u^a^ua/iixifli,)' Elata fiueeleuata voce. Quuraenimveliementemineam imprefltonem fermones tlliusfecif* fent,magna 8C exaltata voce earn beatificauit quæ illû pcpererat,vtpo le quae talis filij mater fieri digna fuerat,

ht illedixit,Qwnimo,beati ^ui f^monem Dei audiunt,illumij; cu^lodiunt,) QuinimOjhoc cft veredicogt;vobis,Quaere autem vigefimotertio iuxta MatthäumCapitevbi dicitur,Quicun(^ enim fecerit volunratem palt; tris mei qui in cœlis cft,ipfe SC mcus’fratcr SC foror SC mater eftrac le ge totamdidi tllius enarrationem.Cuftodia verofermonis Dei, eius eft adimpletio.

^1“ ^tiis iutem condenfxntibus Jê, coepit diceret Generatio hcec praua efl,,Jhnum ^^rh ) X Nuncetiam de reliquaeorum cogitationc refpondet. Prauam a«c nominauit generationê pharifçorQ,ac Sadducgorö tâq tentante ipfum. De hac autem didu cft vigefimotertiocap euangcltj fecundum Matth.

Etji^nnm non dabitur ei,ntjißonum Ionlt;f prophétie,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibi etiam hæc ma*

Sicut enimfuit lonas figtium T^iniuitis, ita erit ^ßlius hominif generatimi ifii.) Quemadmodum illcfint figniim apud Ninmitas,hoceft res nung au, dita, quodfupernatiiraUter e ventre cetf tertio die liberarcturM'taln'c en't fignum apudgcnerationem infidelium ludçoriim,fiue res inaudi ta, quodfupernaturalitere ventre terræ tertio die furrexen't. Sed Ni-niuitx fane crediderunt auditac nouitati, ac obedierunt his quac lonas prædicauit.'hi vero nec crediderunt necobedierunt,ideo quoqueilli cô* demnabunt iftos,ficuti paulo poft manifeftabitur.

Regina Aufiri furget in indicio cum uiris generaiwnh huius,amp;' cçndemnabit il!os:^‘ni uenit afinibus terra ad audiendum ƒipientiam Solomonis î isr ecce p'uf juam Solomon hoc in. loco^) Hæc ÔC Matthaeus prædido loco pTopofuit;amp; ibi quçrc bd rum enarratfonem.

Viri Niniuitafurgent in iudicio cum generatione i/la, amp;quot;nbsp;condemnabunt earn,^ia ad pcenitentiam addu^iißtnt pradicatione lonatiiT ecce plus^Ionas hoc in loco.) IniHocapitectiam haccfcripfit xMatthscus antequâde regi'na Auftn'î lege ergo ibi horum quoep interpretations rônabiliter enarratam*

Nemo pôR^am lucemam accendit, in abfcondito ponit Jlam,lt;iut fubter modium, ßiper candelabrum,ut gui ingrediuntur lumen uideant. Didum eft de hi's qiuto capite euangelq iuxta Matthçum,vbï dicitur.Nô poteftcimtas abfcÔ-di fupra montem pofita.Ex ijs cnim quæ ibi didafunt,etiam hæc pk niftime tibi nota fient. Abfconditum autem dicte occultû domicilium.

Lucerna corporis efl oculustguum igituroculustuusfuerit Jimplex, totumguotji corpus tuum lucidum erittguedßmalus fuerit,S!J corpus tuum tenebrofum erit, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hanc etia

confiderationem fcripfit Matthaeus quinto capitc, QC ibi quære inier*^ pretationein diligenter expofitam.

Vide ergo ne lumen guod in te efi tenebraßnt.) nbsp;nbsp;nbsp;- Obfcrira ne mens, ani

Si ergo corpus tuum totum lucidum fuerit,non kabens ullam partem tenebrofatn,erit ht cidum totumßcut guando lucerna fuJgore illuminât te,) t Abcxemploeius qu^d circa corpus, accidit, fade vt de aîa inteltigamus, cuius iIIt maior cura cft.Sicut cnim in cotporc.ita 6lt; in animarfi haec tota lucida fuerit no habeasquicquam affedione tenebrofum, necp.rationale, nerpiraftib(=«. k,necp Conçu pi feibi le,erit lucida tota,ficut quando lucerna fulgore fuo illuminattCjhoccftfplendidiflima ac lucidiffima. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri.

-1-^ Quum loquutus enct quæ iam dida funt. «fwr«, hoceftdepre* cabatur,ficut frequenter diximus,aut inuitabat. Hoc autem facicbat oftendens fepracftantioremeflècæteris pharifæis,6C abilloruminui-dia libcrum. Chriftus vero paret,cupiens menfa vti ad conuiuatoris admonitionem. - ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ç

f‘tlt;^tubuit.Phari/'tus uero admirabatur guum uidißet guod ante prait^ dium nonlauilfet,) Quemadmodum moris erat, non tantum phati* faeisjfedô^ ludgis omnibus .Ait enim Marcus in fine dedmiftp””’* '

CAPVT Q_V ADR AGESI M VMSECVNDVM. 37S «pitts,quod pharifaei ÔC omnes ludgi nifi crebro Iauerint,non capinc ciDum,obferuantes mordicus tradkionem feniorum;2C a foro rciicr^ tentes nifiIauennt,noncomedunt.Etenim Deus nufquam huiufmôi lotionem Ct's pr£ceptt,fcd feniores ilh's tradiderötcum cætcns natio* nibus communemn'dquefaciunt putantes fe abluereomnem macula, quïipfîs mforoadhæfit,

Êf dit doininus ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ntic nos pharißei exteriora ftocnli catinitj; mntidatisjtjnod an £)g noeuîi

tem intns (ft neüri,plenugt;n eA rapina malitia4) OfFerente fe racionabilï oc mûdatïone cafione argiutomnes pharifgos intercapiendumctbum,tang eos qui fefuperiorcs arbitrarentur cacteris ludgis , qgetiam ipfi infipientes eflènt.Hicautêindudis poculis ÔC catinis,aptefumpfit abipfis exem plnm.'vnumquemcp pharifeorum per hæcinfinuans. Et exteriorem qtiidemeius partem diet t corpus tanquam apparens : interiorem ve* ro,animam tanquam abfconditam.Obiurgat autem eos,vtqui corpo ra qiiidem mundabant,animam vero immûdam relinquebant. Prç* diflumenim baptifma fiuelotio,corporales tantum fordes mundare po teft.Hæcquoqtaduerfus pharifæos dixit quinquagefimofexto capite MdftLz^» wangelq fecundum Matthäum.

StHÎfi notitie ^ni fecit (jnod forts eft,etiam id ^nod ititns eft fedtf) Eiufdem artifids aut figuli opus font corpus ÔC anima; quare ergo hanenô mundatis/Prgdicîocapitemaniîeftius dixit;Pharifæecæcc muda pri* «num interiorem pociili ÔC patinæ partë,vtraunda quocpfiatôf pars corumexteriortSC ibi quære enarrationem.

Veruntamen de his ^u^e adfntit date eleemof ytiam,amp; ecce omtiia mnnda fnttt nobis-} JJz cicemo Vbi fuperfluam aevanam eflè oftendit didam ablurionem, deinceps fÿna* procedit aduerfus auaritiam,quç his maxime dominabatur;amp; per ele emofynam adhortatur corpus purgare fiC animam,dicens;Dehis quæ adfunt,videlicet de repofitis diuitijs,datc pauperibusclecmofynam,ôô fimul omnia mundabuntur,6C corpus SC anima. Hoc autem maxima dixit prouidcntia,volens ipfos emergente afFedione liberare. Soient nami^ ingeniofi prçceptores virtutem extollere ad quam exhortant;

amp; præfertim quod per earn,quipenitus intenebris verfantur,omnia pcrfpicaciflime videant.

Sfd K« uobis pharij^is qnia decimatis metitham amp;nbsp;rntam ^nodnis oJugt;:amp;' preeteri^ tisiudiâum acdile^iotiem Dei.H-fc oportnit facere,(^ ilia non omittere.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prçdido

quinquagefimofexto capite euangeltj fecundum Matthäum de his exfs adedifputatumeft,

Va Hobis pharifaiSy^a diligitis primas catbedras in fynagogis,amp; falntationes inforis} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primis

Quinquagefimoquinto capiteeuangeltj fecundum Matthæum de his cathedris . quoqj dixit;Amât primos accubit’ in coenis,ÔC primafedilia in fyn^ agogis,ac falutationes in foristSC horum lege interpretationem.

Va uobis feriba O' pharifai hypocrita,^uia eftis nt monument a tjua non apparent bominesfuperambulantes neftiuntt ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didum eft de his quinquagefimo

fextocapite euangeltj fecundum Matthacum,vbi illud declaratum eft^ Væ vobis feribç Qc pharifasi, quia fîmilcs eftis fepulchris dealbatis fiCcætcra»

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i a

ReJponJeni autem ^nitiam ex legdjgt;eritii Mt illi:Magißer, hæc dicetis etidm ws a^iai contHmelia,') Quiim dmilibus ipfe affedifaus elRt obnoxjïw, cognoin't quod hæc aduerfus omncs diccretqui aequalitererrarenf»

At iffe dixitt Et uobis legifjperttis uaï quid oner at is hommes oneribus qua fortare non poffunti ipJÏuno digitorum ueArorum onera non attingitis»-') Quinquagc-Emo quinto luxta Matthäum capiteeuamdehis diVlum €ft,vbi habe« tur: Allïgant onera grauia ÔC importabilia ÔC imponuntin humeros bominum; quere ergo ibi emrrMonem, Vtih's eft autem opportuns redargutio ,qup arrogant! um detrahit vanum faftuin.

Va uobis quid itdißcatis monumenta prophetarum!patres autem ueftri oeddcrutit illoSy profeElo teftamini quod comprobatisfaäa patrum ueßrorum, quoniam illi quidem eosoccidef runtyUos autem adificatis monumenta eorum» ) Manifeftius de hi's fcri'pftt Matthæus quinquagefimofextocapite; amp;nbsp;m eo lege explanations ,a qua etiam h^c tibi captu facilia erunt*

Pro|jiered etiam Dei fipientia dixit, Mitto ad eos prophetas amp;nbsp;apoßolos, fX dlis occident'acperfequentur.,) Sapientiam di'cit fuamtaut etiam feipfum vo catDci lapientiam.Prçdido enim capite ait Matthçuseum dixilîc,Ec ce ego mitto ad vos prophetas àS fapientes acfcribas Qé cçtera.'.vbiei' narrationem aptiffi'mam ad fingula uerba inuenies. Nunc autê more prophetiæ vtens,praedicit quod futurum eft*

Vt ex^iratur fanguis omnium pTOphetdrum,qui effußs eft a conßitutione mundi a ge neratione i/ldja[anguine Abel,u[que adßnguinem Zach^a,quiperijt inter altareamp;‘ adegt;) Ibi etiam hæc rationabiliter declarata funt*

Va uobis legiJ^eritis,Mia tulißis dauern ßientia,ipßnon introi/lis,amp; eoi qui introi^ bantprohibuiâist ) Pr^aicfto* jô.capite quatre vbi dicitur,Vac vobis ftri bæ Sgt;C phanfgihypocritÇjquiaclauditisregnum cœlorum coram bomi nibus,vbi manifefta ponitur enarratio.

Qiÿim dutem hac ad illos diceret,caperunt[criba amp;tgt;hdrifài grauiter inß^lere, amp;nbsp;ab ore interrogare eumA Infiftere,hoc eft molelri eflè fiue irafci. Quf-dâ veroexemplaria lÂiyxap ftribunt.i,argucrefiuedifputare. Quod autem fequitur awosoMar/^e/jjfignificatextemporales ÔC non confide* ratas refponfiones dolofarum interrogationum expetere(ideoqr verti* mus Ab ore interrogare)

De roulfù inßdiantef ei,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In multis problematis infidiantes ei,

(parentes uenari quippiam ex orc eius,ut dccufarent eum,) nbsp;nbsp;nbsp;Putabant cnim

repente ôd de improuilo in crrorem oîno ilium inducere* Vsru® fapi entiflîme diflbluebat omnia,facilecp refpondebat*

INterqua quum conuenif/èt innumera turba multitudo, adeo ut ß inuicem concukarentf ccepit dicere ad dißipulos ßtosprimum^ Cauete uobis ipßs a fermente pharijaerum, quod

CAPVT Q_VADRAGESIMVMCtVARTVMgt; 377 Ific^ *xu« tflhypocrißf.') Quia ettam nunc per hypocrifim interrogabant, appa* renter quidem difcere quærentes ,occulte vero infidiantes, di'fci pulos fuos oino mun/r, vt caueant fibi ab hypocrifi illorum, ne imprudent ter in eam inctdanc.Dehoc autem fermen to etiam illis precepictrige* fimo fecundo capiteeuangelij fecundum iVIatthgum.

Isilil enim oper^u n efi,lt;jHod non reuelabiturtnec occultum,quoc[non cognofietur,} Etiam hçcde hy pocrifi dixit eorG,doccns quod arguetur in die vniucr falis iudicij.Et qina tune omnia cognofeentur, Si opera 5«^ fermones accogitatus,fuperfl.ianunc eft 0^ inutilis hypocrifis.

Qjtoniitm (jiœ in tenebrts dixißis,in lumine audientur: lt;0quot; guod in Mrem [oquati eflit inconclaitibns,priedtc4bitttr fuperfeSia.) Fadfus quidem eft ad difcipulos fermo,verum Si hie potius de illis didus eft,quod qu^cuncß api^ fefe cogitarent,vel etiam inter fe mutuo dam communicarent, omnia tue aDeopubIicabuntur,quicun(ftacognouit. Lumen enim Si tcda.pii* blicationem nomtnauit.Qiioniam,ideft proptcrea,quia nthiloccultu eht.Hgcetiamdecimo nonoiuxta Matthäum capite tradauit,quanq MdtiLio» fecundum alium intclledum»

Dico dufem uobis amicis meis,ne terre^mini ab bis occidunt corpus^ amp;nbsp;poR hlt;ec no habent quid amplius faciant^Oflendam autem uohii quem timeatis^imete eum qui pofiquam occident gilbet pote/iatem conijciendi in pelvnnamtutiqs dico Hobis,kunc timete. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O im

tnenfitatem humilitatis acdilc(ftionis*Amicos vocatferuos, feiens cjgt; fe ament ex toto corde,amp; ex tota anima,Si ex tota mente.Qiiod aute dicit.Neterreaminiabhis qui occidunt corpus Si cætera,dixit etiam prædidocapitcdecimononoeuangeltj fecûdum MattliæumîôC ibi ho rumqugritoenarrationem.Varqs enim opportunitatibus ac tempo« ribuSjApoftolos de eifdem frequenter admonebat: voicns hçcanima« bus eoruminfigi tenacius *

Nonne quinq^ paßeref u^neunt paruù aßibui duobusf unui ex dits non efl in obli Utone com Deo.Sed capilli capitis ueflri omnes numerati ƒwt. Nolite ergo timere,multis pÿeribus pluris eRis,) ‘ Similiter à: hæc dixit eodem capite. Attamen ibi duos paruulo aflê fiuè aflario vçnire dixit: Wc autem quincp pafferes paruis afîîbus duobus «Et verifi mile eft tune aliter vgnrjflê, nunc Vero aliter,Lege ergo Si earn quæ ibi pofita eft enarrationem.

Dico autem uobis, Omnis quicunq^ in me confeßus fuerit coram hominibus ßlius homn'is confitebttur in eo coram angelis Deitqui aero negauerit me coram hominibus, negabi tur coram angelis Dei,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pari modo Si hacc confequenter dixit eodê ca«

pite.’fcd ibi dixit Coram pâtre meo qui eft in cœlis : hic autem Coram angelis Dei.Eft autem indifferens. Nâ patri eius Si ipfi fandoœ fpi# rttuijtcmporciudicij afliftentfimul ôC angeli.

Et quicunq^ dteit uerbum contraßlium hominis,remittetur eiieonuitium uero contra ßpi ritum fanRum ingerenti,non remittetur,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quxre vigefîmofecundo capite Matth,»**

*^°™’'** ’^^‘quot;“teturci,omnia beneac nullo prgtermifTocontinentem.

autem adduxerint uos adfynagogas nbsp;nbsp;magißratus ac poteßates, nolite roliciti

fj/e quomodo out quid reßgt;ondeatis,uel quid dicatistjjtiritus enimfinaus docebit MS in ilia ho

ra qult;e oporteat Jicere,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HaeC etiam dixit decimonono capite eiiangelij

Matthto^ iiixta MatthaeiimJSf in eo lege didi illius cnarrationem, Quum autë tradiderint vos,nolite folidti «flè quomodo aut quid loquamini»

Ait antem el tjuiJtii» Je tKrhjtMlt;tgißer,dic fr^ri nteo ut JiulJat rKecum hiereJiitHem.

Ipß uero dixit ei,Ho«o quis me cottfiituit iudieemaut diutforem ßiper uos^) Manfueteilknnjtanq de minimis verba faciente,reiccic, Quiim enim auarus effet,ac pecunie defiderio flagraret.'quod animp neceffariuerat, eiiifcp faluti vtilc,petere omifitrcorporale aut requifiuit, ma io rem lia=’ bens curam corporis q animp^Reprehendic ergo petitions illius Clm ftusjefpondens quod non pccuniarum aut poflèflîonum diuifor ,fcd regni coeleftis tang haereditatis dator adueniflet.

De auari- ait ad illos,Videte cauete uohit ah auaritia^) Opportune fumpù tia, occaflone apud difcipulos proteftatur.’Auaritiam vocans plus habere g quod fufficiat aut fit neceffariura.

Q^ia non in abundantia cuiu/quam uita elfis e/l ex his lt;{U(e poßidet.} Non quia homo quifpiadiuitijs abundat,vita eius abundat ex tali abSdan tia eius. Admonet ita^p ab auaritia fugiendn,quia no fecundû hanc ac* cedit vitæ menfura.Dieinde etiam parabolam profert,oflendentem^ auaritia folicitudinem guide adfertac mœrorem.'vitâ veroaddereno poteft.Itacp auarum efle non folum inutile eft,verum etiam nociuutn»

DixitMtemad illosfimilitudinem dicenstHominiscuiufdamdiuitisuberes dium attulit,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dium vocat,tcrram fine agrum.

Et cogitabat intra /e dicens,Qu,id faciam^ftia non habeo quo congrege fru^us meosi) Quu omnes trudus præ auaritia habere vellet, fed prp multitudine non poflet,hpret ÔC angitur tang admodum pauper, qui nimium erat locupIes4Cognofcit enim quod nonnimia tantum pœnuria,fednimip quoqj diuitiæ angcrefolent: ibi quidem ob return neceflariarum pee* nuriam: hicautem obfacultates fuperfluas,vbi rationemnon habite* tint quae gubernet. Confidera etiam mihi profundam infipienttam. Qiium enim veteres frudus euacuare oporterct in ventres pauperS: aut etiam de his quinuper eultierant partem erogare pauperibus,00 ita locum facere etiam abunde patentem, ac Deo gratias agere obfer* tilitatemthoc ille noncogitauit,auaritia obtenebratus , led alium locij extruere meditatur conuenientem ♦

Ef JixittHoc faciamt Dtruam horrea mea, amp;nbsp;maiora extruamtamp;' illuccon^egalo mnia^ueenatafuni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Imprudenti vfus confilio,ccnfiderauit quo

pado folus omnia reciperct,vt omnes vtilitatc,quac poflet a frudib’ prouenire,fraudaret:non perfpiciens quod non ipfi foli, verum etiam rndigentibus ager/uus vbcres frudus attulerat: neque vt frudus lu-crifaceret,

CAPV T Q.V ADRAGESIM VMSEXTVM* 379 crifaccrct, fed vt ipfos difpenfarec, ac paupcn'bus diuiderct. Si enim ipfi foli fertilis fm'flèt,certe ea tantiï prodiixifTet, quæ illi fatisfiüflènt»

Et JiC4w animte meic, Anima habes mulra bona repofita in annos multos, reqitiefce^ (omeis,bibe gaude, ) O diues habes quidem muica bona : vndeauis temnoftiquod repofita fint in annos multos ƒ fpfï enimfrudus tuc^ cum i'pfis , corruptibiles eftis ac temporales ; i'deoque merito ftultus vocatus es.

Ait autem illi DeusiStulte hac no^ie animam tuam repetunt a te.) Hæc ei df xitperconfcientiam:tunceniin confcicntia mortem fentiens talladif ferit.Et vide quo modo nonin abundantiacuiufquam vita eins eft ex his quç poflidet,ÔC quomodo fuperflua folicitudinem quidem ipfi con* ciliaueruntjvitam vero adderc non potuerunt.

Q»* Hero paraRif cui cedent.^ ) Non folum quae recondidiftl tibi non cedent, tua non erunt, fed nec tibi manifeftum eft cuius hgcerut, vtrum hæredis,an peregrini;amici,an inimici: quod ipfum etiam moe * rorem adauget.

Siceßgui Jibi recondit, nee apud Deum ditefeit.) Qui thefauro fidit, SiC inDeum non habet fidutiam, qui fibi in futurum temporalia repo nit, ÖC fccundum Deum non ditefeit; diuitiae vero fecundum Deum, funtacquifitio virtutum»

Dixit autem ad dijcipulos fuostPropterea dico uobis,Ne filicitißtis anima ueflra guid tiatis, ne^uecorpori ueßro quid induamini. Anima plus eR lt;juàm eßa , corpus plus tjuàm indHiweniKtn.) Hgc quoœ dixit quinto iuxta Matthçum capite;amp; in eoquçre didi illius expoutionem : Proptercadico vobis ne foliciti fi-tis anime veftre quid edatis aut quid bibatis ,neœcorpori veftro quid induaminiôCcætera. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .

Conßderate (oruos,qtia non feminant neq metunt,ciuibus panu non efi^aut fxtrreum^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coruiSt

DeHs fifat illostmanto magis uos pluris efiis quam uolueres C) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In illo etiam de

hisinuenies. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Qjtisautem uejhumfilicitudinefua poteR adijeere ad fiaturamfuam cubitum unumf Si ergo negue qiod minimum efi poteRis, quid de cateris foliciti eflisf) De hoc quo-queibi didum eft. Minimum autem vocat adiedionem quantitatis cubitalisad ftaturam.

Confiderate lilia qtomodo crefeunttnon laborant neque nent.Dico autem uobis^neqtie j Solomon in omni gloria fua ueßitus efi ficut unum ex ifiis. Q^od fiherbam qua hodte in a^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

eft,^:^ eras in dibanum mittitur Deus fic ueRit^qto magis uos 0 parum fidentes!)

Et uos nolite quarere quid edatis aut quid bibatis^ amp;nbsp;ne extollaminit kac enim omnia Gentes mudi requirunt:pater aut uefier nouit quod his indigeatis Verutamen quarite regnum Dfi,ö‘ bac omnia adijeietur uobis.) Prçterea,ôi5 de his ; ibi ergo lege oium horn enarrationê diligêter expofîtâ ♦ AcîTî(up/]t(amp;ûtt aût (,p quo Extolli vertimus) hicmihiintelligeacœleftibus diftrahi adterrena.

^e timueris pufille grex.) Poftq acorporali folidtudine abduxit, p. iubetnon timere indigentiam corporalis necefli'tatü ;pufillum gre* puiUtô gern vocans congregationem fidelium, collatam ad magnitudinê ange lieg miiltitudinis.inparabola fîquidem,angelos ,nonaginwnouê eues

iKce.xii, 553 CAPVT Q.VADRAGESIMVMSEXTVM, appellauitjfideles vero,vnam.VcIetiam ad magnitudinem miiltitu* dim's inftdeIi5*Aut propter voluntariâ deiedionê hunifmodi gregis. Deinde caufam edam addit,cur dmerenon oporteat,

coplacitK/n efi patri ueflro dare nobis regnu») Qiiod fi adeo magna ac prgcellêtê fruttionê crikuit,dabit vticjSC neceflaria,vitf(^ fufFiciêiia,

Vendite poffè/pones uejïras,(^date eleemojynam,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc praeceptiim ad

Fadte ttobii ipfis facculos lt;jui non ueteraßunt^theßiurutn non deßdentem in ccelis, ^uo fur non accedit,neqi nneacorrodit») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^aAdvTiop eft ipfe thefaurus,Non vete

rafcens ,tdé eft quod Non defkiês.’fecunda itacp parncula interpréta* tiua eft primæ.Legepræterea quinto iuxta Matthgöcapi te interpre* tationem eins qiiod dicit,Nerecodatis vobis thefauros in

Vbi enim egt;^ thefaurus uefler,tbi cor ueftrum eriQ Genfequenter ibi etiam de his didum eft.

Si«f /«wfcj iieflriprlt;ednFd lucern^e accenfe* ) Qii3 pr^cindos eflè iu* bet,pradicâ fiue opatiuam ^ponit virtutem.’quu vero lucernas accen di prçcipitjContemplatiuam.Solëtcnim g aliqiiid operant,himbos ha bere præcindos; Ô6 qui cafti, modefti acfobrijdegQc,Iucernas incéde# re.'illi quidem,ut expediteoperent.’hi vero,vt in lucc permanrât. Aliter quoqj:per lumborû prgeindionem ad concupifcibilis alligationé ad* hortatur.'nam in lumbis concupifcibilefitumeft;per lucernarS vero acccnfionem,fplendorê interioris ac eloquétis fermonis ftatuiuOpot tet enim vt hic femper illuminet,tu nos ,tû eos qui a nobis docentur»

Et uos ßmiles bominibus expeFîantibus dominum Çuum,truanda reuertatur a nuptijs*) Per fimilitudinem fignificauit,vt ad occurfumfuum præparentur,in omnibus benedifpofiti,ö(^ expedanteseum qui rurfum e ccelo ven turns eft,Propter hoc enim defeenfum fuüm,quo, longo expedatus tpe, veniet,reuerfionê noîauitjnuptias vero fupernâ Içtitiâ Qc exultationé.

Vf ijuum uenerit amp;nbsp;puifàuerit,confe/iim aperiant ed) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc eft ,vl cogno*

feentes eius aduentum,própte ÔC cû gaudio occurrant, nullius fi bi ma li confetj. Pratter hæc autem nihil eft curiofe ftrutandum de parabola.

Beati ferui illi^^uos,ijuu uenerit dominus inuenerit uigilantes,) 'Vigilâtes ite, eo qgt; invigilantiamoriantur: quûenim animæ virtus fit vigilantia, fimul cû ea permanet.Quidâ vero ex hoc reditu amp;nbsp;aduêtu ac pulfatio* ne intellexerunt,quod Chriftus aduenit ad mortem iuftorum: nec ho* rum tantum,verum etiam peccatorum:ô6 hoc exeoconfirmant quod dixerir Deus diuiti,StuIte hac node anima tua repetunt a te.Ahjyero hune accipiut intelledum, vt dicât Chrifti aduentû efïè ferm one eius, q tunciuftos accerfit ad gaudium,peccatores autem ad mœrorem.

Amen dico uobis quod prtednget fe, i^faciet illos dißumbere, ac tranßens minißrd^ bit illis,) Prateinget fe,iuftitia retributionis tOC faciet illos difeum* bere, ad requiem fempiternam,tanquam eos qui propter ipfum la* borauerunt.’ac miniftrabit illis, diftributionem dignarû rctributicnû.

Et jt uenerit infecunda uigtlia,amp;‘ji in tertia uigilia uenerit,amp; ita inuenerifbeauftit ferui illd) a nodi prüfens vita aflîmilat wter infufam ei caligme ic erro*

CAPVT Q,V ADRAGESIM VMSEXTVMf ^3t acerrorema demonibus Qc afFedibiisimentoin diuerfas vigilies feu ciiftodias jpfamdi'uidit. Veteres enim;qiU node vi'gilabat,in tres ex« cubias ipfam diuidebantïquidam veto tn quacuor.Èt prtmam qutdê dtcitftatum eorum,qut ad vtrtutem funtperfedtores,fecundS medio« criuni,tcrtiam poftremorum.’qui omnes fitta inuenti fuerint ficut an« te dixttjVtdeltcet parati mortis tempore,beati eriint,vtpote vitæ bea« tæ panter participes, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■' i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Hoc 4«tem fettote, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi fciuifjèt paterfamïlitU ^na horafttr uenturni erat, uigilafiet

capiteciiangeu] iuxta Matthaeum dixitJIIud aGt fcitote quod fi fciffèt Mdtth ♦i4«. paterfamilias qua vigilia fur vcnturus erat, vigilaffèt vtiqp ÔC cxtcrz* lege ergo ibi enarrationem.

Et Hoi ergo eftote nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hora non puttttis^filins hominis nentnrns efi.)

Ait autem ei Petrus,Domine ad nos dicis iilam paraboiam, an etiam ad omnesC Dixit «tew dominus, Q^snam e/i fidelis dijjgt;enjdtor ac frudens, ^(m {»raficiet dominus famu^ litio ßio,ut det in tempore demenfum cibumf) Sciens Petrus quafdampara« bolas eledis proprie aptari difcipulis, quafdam vero communiter ot-bus,merito de parabola interrogat,qua videlicet dixit, Sint kun bi ve-ftripræcindi ÔCcærera. Quid ergo Chriftus.^Requifito fideltac pru denti difpenfatore,deinde ipfo beatdpr^dicato,oftendit qijod de ipfis dixerit parabolam.’futurö enim erat v.t ipfifidebum difpenfatores rentjdantes ipfis in tempore demenfumdodrinç cibumXege aüt,53. iuxta Matth.cap.didiillius enarrattonem, Quisnam eft fidelis feru’ prudens:amp; ibi horura omnium inuenies explanationem.

Bf4t«$ die firuus,iptem ^uum ueneritdominuseius,inuenerit itafacientem^Vere dico uobis,^ omnibus^ute poßidet praficiet ilium. ( nbsp;nbsp;; dbi etiä haec patefada funt»

Qjpd ƒ dixerit feruus ille in corde fito t CunPlatur dominus meus uenire, amp;nbsp;ccppe^ nt percHlerefieruos ancillas,edere ac bibere tCf inebriarituenia dominus ferui Uhus die quo nonfigt;erat,if hora qua neficittac difiecabit €Um,partemqf eius cum infidehbusponet,) Confequenter etiam predidocapite hçc dida ac declarataiunt,

Ilie uero ftruus qui nouit ualuntatem domini fui,amp; non fie prceparauit,nec fecit ficun^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

dum uoluntatem eius,uapulabit multis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De futuris paftoribus eft hie fermo,

extcrrës cos g oêm Dei voluntatê nouerût,nec fe préparât,hoc ê no fa ciuntluxta beneplacitum eius .Et proteftat quod vapulabunt multis, puta plagis.i.miferetorquebuntur,quia feientes defpexerunt,

Q^itiero non nouit,frcitautem di^ap!agis,uapulabitpaucis.) Atq ignorabat voluntatem dnitfed tn ita quoc^ vapuIabitrquSeni fare potuiflet, no fciuitmecÿ tn tantS vt prior:ille fiquidë defpexit,hic vero fegnis fuit; grauior autê ê fegnitie contemptus. Significat autem fidelem ,ignora-temex ignauia ac ruditatc Dei voluntatem.lnfideles ent no ex fegni* tie Dei voluntatê ignorât,fed volûtario errore ac îmutabili prauitate.

Pon-o cui'multum datum efi,multum quaretur ab eo.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et hoc de paftorib’

didumeftthis enim magna gratia intelledus diuinac voluntatis data eft,ad eorum qui pafeuntur vtilitatem; ideo etiam tanquam ab his, q multaacccperunt talent a,mul turn lucri ab eis qugretur.Quod autem paftori«

Luca.xii, j3* CAPVT Q.VADRAGESIMVMSEXTVM? •*' t.Tiwo*4» paftoribus data fit gratia,etiam Paulus didt fcribcns ad Timothcum:

Noli ncgligcrc gratiam qu^ tnic cft,que tibi data eft cum impofitio^ 'nemanuumprefbytertj» ' ni Cquot;: nbsp;nbsp;...i bijjprini ' ' iz it . o '

' ' Et cuiümmtnJiiueruM multum,plu^[gt;etetitii.jExcmpIarrs quidem fermo;èft alitem amp;' hicdeeifdem;cui enim multam furamam ad nego tiationem commendaueriint,plus lucri ex negntiatione-petent ab co* Ita fiC Chriftfts cui multum gratiæ commendauir,pl«3' potet abeo.Ei cnim concredita eft non folumpropriàfalùs,verum ctiami populi*

Ignem uenitni/jMrusinterram,) Ignem nöcdicit fidem acfuidile# • lt;ftionem,demonftrans vehementiam acipfius effïcaciâ;quamjdecimo#gt; nono oapiteeuangeli) fecundum Matthäum appellauipgladiumiibi er Mafffc. 10» go quære didi illius enarrationem,Ne putetis quodvcnerim pacêmif iurus in terram.’non vcni pacem mifturus,fedgladium.

Et Koloßia/ft accenfusëQ uEt quid amplius volo; Si ctiam accê fus eft quid amplius in mundoquot;cxpecio/Hçc autem dices fignificabat quod indifcipulis ii accenfus erat,ó^ accenfus deinceps nó extinguc# TCCjó^ orbe percurreret vniuerfum,qgt;cp ia ipfe a præfcnti vita trâfiret,

Sed boüti/rfiate habea bapti^arby Manifteftius prædicit de morte fua.Baptilmate baptizandus ftim.quod eft per'fanguincm: baptifma, dixit fui occifionem,tangrtoftri purificationem.

Et guoÄ-immotla coar^or,(ionèc fetßciatur,) .. Et vcluti anxius fum prox pter taraïcatCin’.OfteAdit autem quodfeftinaret mori pro nobis,èc vo luntarie fcipfum tradercno^1*

Putatif ^uod {facet» uenéfjih.iniljafuf in terramC llt;!on,dico Hobis,it»o fèparationeiHt) Quaere veluti fiiperius dixinius,decimononocapitecuangelijfecund3 Matthäum ditfti illius enarrationem,Ne putetis quod venerim pacem miffurus in terram.’non Vfhi pacem milUirtis fed gladium*»^^ -■ “ nbsp;nbsp;nbsp;Erunt ettitn ex hót indomo (niadiuißttrefaduerfus duos,(^ duo aduerfus treh)

Hacciuxta litftoriam narratione non egent, fed tantufecundum ana# gogen interprctâda funr. Vna cnim domus,anima eft viri fidelis.'quî# verOjfuniquinqueeius potentiae:putamens,intelligenda^opinip, phantafia,filt; fenfusrquac ante fidci fermonem vnitçerantthoceftinvo lupf atum amorc concordes nbsp;Poftquam autem ad eas fermo »He per#

uenlt,diuifae lunç tres rationales,mens,intclligentia,ÔC opinio: aducr fits duas irrationales,puta phantaftam; Sc fenfum, non concordes c3 ipfis in affertione.’hçveroirrationales cotratres prçdidasrationales:, ' non confon^ cum eisin immobilitatc area affedfiones,donee ratiovi'n cat irrationalitatem. Prpterea ÔC alio modo.Qua homo habeat quî(Ç pfedtdas animae potentias, ÔC quinepfenfus corporis,vifum,auditfîi olfadum,guftum;5C tadumrdomus efle poteft ipfe homo.Erunt aute inca quinep diuifi,videlicct tres rationales animç potentiç,mens,intel Iigêtia,ÔC opinio,aduerfus reliquas duas,phantafiam,SC fcnftim : duo veroprgcipui corporis fenfus vifusSC auditus,contra reliquos tres,ol falt;ftu,guftum,SC taërö.’repugnantes illis,acfubtiterccontendentcs.

'Diuideiur pater aduerf m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßlius aduer/ui patremtmater aduerfus filiam, ß

ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lia aduerfus matremßcrus aduerfus mrum/ïtamy^^tnùrKS aduerfus focrumfuam^t)

CAP VT Q,V A DR A GE SIM VMS EX TV M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luclt;e.xiii.

Hate prçdfâ-is non funccoaptanda, fed ab aho pnncipfo legenda , ac fccundum hifton'am interpretanda: fignificantenimdiin'fionc fidclia abinfidelibus.amp; quod propinqutflîmç generis habitudines feparabu tur.Lcgeautemdecimononocapiteeuageltj fecundum MatthçS didi illiiis interprctationem,Veni enim vt diffîdere faciam hominê aduer* fus patrem cgt.qiiç prefentibus verbis plurimum conformis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•lt;.

eft.Iuxtaanagogen veropater eflepoteftmens :filius autêciuSjpra- ~ i ua cogitatio,aduerfus quammouebit fcditionem,negans ipfam tanq nociuam.Mater verocor:filiaeius,praua cupiditas aduerfus quSetiâ-'*^'’*. . ipfa infurget amp;nbsp;abea auelletur«Socrui autem fit fynagoga ludgorum: nurus eius,ecdefiaChriftianorum,vtpotenupta Chrifto,quididgfy* iuxtahumanitatêtilius erat,nempc ab ipfageneratus. .

t QupmoJo ^umm quinque prius c{ixerit,nuncJex adfert^ tres enim binarios adducit^ r , No« diuidit quinariu in fenttrium,qui a quinario oriatunfid myßieumquiddS denotJt illequi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;concupijce

njrius’.fenirium uero ajjumit exempli gratia.Q^id efi ergo quod per quinariumß^ißcaturf * * àreconciliibilitlt;ts,fadertsq; carentia poß ß'de,inter eos qui ante ßißcepta ßdem uniti erant » SicMt in quibußlam quinque^puta duobus hominibus lt;(y tribus rebus,aut duabus rebus O' tribus bominibuijdiffiahs quiedam efi ac impo/ßbilis conciliatio t quum duo homines de tribus rebus dißentiuntyaut econtrario tres de duabus: omnino enim necejße eß, ut una trium duobus diuida tur bomnibui^uel dult;f its in tres fecëiur,quu nullus eorudiuifamfortiriuelit)ltaamp;' in his qui ' ’ eo?niiione aut (oiunbîione uniti erant,dijßntictibus circa /îdë acdiuißs, implacidsiliter ß;

fcmtiijHj.Eruf inquit duoßper tribus J. tanq duo hominesßper tribus rebus dtßdentes,Cr rurfum tanq tres hoés fup duabus rebus. Deinde ponit etia exëpla cognationum ac habitudinS totüfqpropmqußimifunt^Üquot; ßbi mutuo maxime familiäres,ßeddtuißacutißimofideigladto; que per predicatione induciturtquoru duo binarq funt fanguine coniun^oruitertia uero co«-, Mio ë alfiniu. Praterea circa idem alio modo. Dult;e habitudines aduerßis tres per-, fonarum combinationes:amp;‘ rurfum tres perßnarum combinationes aduerfus duas habitudtnesi dußafiquiJcni habitudo eß duorum extremorum proeeßus iteratus,utpote a patre ad filium,et afilio ad patrem,ita in cateris.Triplex uero perfonarum combinatio e/l,pater ßlius,mä ter O flia,focrus nurus.Q^ i»ttem Griece dicitur tTeißgnifcat contra uel aduerßis, ut contra uel aduerfus tres aut duos,adßgnißcandam feparationem uel alienationem.

Dicebat aut ad turbas'.Quß uideritisnube orientem aboccafit fiatim dicitis, Imber «enifjO itaft:(:r ^3 aufirum flante,dicitis q, teßus erit,amp; ßt.Hypocritce facie call O'ter^ r« Ho^ij profc4re:boc aut tempus quomo no probatis:’) Facies cceli 8C terrç fupfi* des ê huiiis 0^ illius. Dicit ergo,Dtjudicätes apud vos prefagia, fupfi ricmcœli SiC terrçnoftis difcernere,amp; ex eins obferuationequodfutu rum eft praedicerethoc autem tempus, mei videlicet aduentus, quomo no difeernitis ex obferuatiôc legaliö librorS ac prophetali3,in quibus figna et prçfagia pofita funt,quib’ipfum facile dignofeifab hisq aduer tût.Eft aut hie fermo ad fcribas, qq fimplicitcr ad turbas didus fit.

C«r autem a uobis ipßs non iudicatis quod lußum efi:} Ad alium tranfiuic fermonem,0^ exempio notiflimo admonet a fatana liberari fiue ab o* pcribus ctus:,dicens jQuarc âC avobifipfis non dijudicatis quod ho^ neftum eft,quum facile fit ad diiudicandum.^

Qufi enim uadis cKm aduerfario tuo ad magi^atu,in uia da opera Mt libereris ab illo.') Daoperâ:fiue adferas laborc,diligentiam,certamen,vc ab illo libere*

LucxmU, J3 CAPVT dVADßAGESIMVHSEPTIMVM, ris.Pcf'àdnerfanum autem fatanam indicat cómunem inimtcum«Pcf magiftratum vero,Deuin tanquam omnium dominum,ad quemabdu cimurcum inimjco,de malis operibus noftris caufam diduri. Viam autem, prçfentem vitam inftabilcm intelligit, in quacum huiufmodi Matth 5» atluetfario noftro proficifcimur ♦ Hæc quocp fententia alio propofito tradata eftcapitequinto euangelq fecundum Matth*

Ne fortepertrahar te ad mdiccm. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diabolus enim etfi Deiinimic^

prah9. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft,tarnen eius vitor eft,prout Dauiddocuit dicens, Vtdeftruas inimi

Er i«lt;/ex tradat te exaFiori.) ’ Angelo qui carccribus prgpofitus ê♦ Er exaffor conijciat te in carcerem») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In fupplicium,

Dico ttbi non exihis inde,donee extremum etiam minutum exoluas,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Donec

omne idfuftineas adquod condemnatus eras ,hoc eft, nunquam inde exibis:ad hocenim condemnantur huiufmodi vt femper puniantur. Nihil autem prohiber, vt que dida funt intelligantur iuxta fenfum g datus eft pratdido quinto iuxta Matthgum capite.

PifdtiM mißuerat cum facrificijSt) Hi Galilaei quum partes tueren* tur ludç Galilari,accufati funt ranquâ qui a Carfare defeciflènt, ÔC G’ iilæam feditione aduerfus ipfum rcpIeuiflent.Quum ergo quodatn té« , pore congregati eflènt ac facrificarent, audiuit hoc Pilatus,6C ira fer* uens,mittitin eos milites;ipfiscp iugulatis,fanguinem illorûmifcuft facrifietjs ipforum.Quæ itacp ad rem geftam fpcdant,ita fehabent. Aderant ergo quidam ludçi nuntiantes Chrifto deillis , feirecupides Vtrum tanquam pcccatores vitra omnes fuae regionis Galilatos hxC paffi eflènt.itaenim ipfiexiftimabant*

Er rejj’ondens lefus dixit eistPutatis quod hi Galilaei pra cunFfii Calilais peccatoref fuerint^quia talia pafp/untf No«,lt;lieo uobistimo niß rejipueritisyomnesßmiliter peribitiSt) QuSomnes limpliciter eflènt pcccatores, ioli illi paffi funt, vtôi ipß datent pœnas,ô6 carteri deprelienficorriperentur.Nifi ergo conuer^ tamini a mouenda feditione aduerfus regem veftrum,Chriftum vidc-licet,fubiiciendovos ipfi,06 amalitiaad virruiemromnes fimiliterpe* tibitis.’hoceft etiam vos in facrificqs interficicmini, in quibus extol* limini ac gloriamini.Et ita fadum eft» In fefto enim pafchj,obfidionc capti,a Romanis cpft' funt.

Aut (Hi decern amp;nbsp;oFio fupra quo$ cecidit turrit in Siloe d occidit illot,putatitquodhi debitoresfuerinty/uper omnes homines habitantes lerofölymist' Kon^dico uobistimonijireß^ pueritisyomnesßmiliterKribitis.) Etiä de his erat quçftioran ^pterea cafû àdeoacerbum panî fuiflènt,qgt; eflènt peccatores vitra cûdos, g lerofo* lymis habitabant.'hicenim debitorcs appellauit pcccatores .Ôftendit itaq; QC deipfis,ac ptoteftatur,quod nifi conuertâtur,omnes fimiliter peribunt.'hoceft amp;nbsp;ipfi acerbum accipient finem, ficut etiam accept« runt,a Romanis miferecapti. Hinc ergo di(camus,quod temporalis fratrum noftrorum exterminatio,diuinarinomnes ireexemplum fada

CAPVT Q_V ADR AGESIM V M SEPTI MVM. 33$ facïa adcorredionem noftram,propter fummam Dei bonitatem , non propter fola illorum peccata.Deinde SC parabolam adfert, qua often-dat,quod nifi refipuennt,pcribunt»

Dixit antem piraboUni hincF/cum habebat in uinea fui phntatam, amp;nbsp;uenii ^Uirensfh^um in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non inuenit.Dixit autetn aJ uineee cuitoremtEcce tres anni funt ex

jxo uenio trens fruFlum in haeßeu '(3t non inttenio, ßtcciJe ilUm t ut nuiJ elum terrdni oaupitf) Per ficum infrugiferam indicat fynagogam ludgorum, fo Itjs qin'dem lafciuientem a.c viren tem, ver bis videlicet legalibus ac pro-phencis,fedfrucïumnonferentem,puta virtutem.Vinea autem muri dus eftjVtpote plantatus vt frudum Deo proferret iucüdilTimuiri: cuï tor vero vineg Chriftus,curam fcilicetgerens buiufmodi vineae, ac pla tator fidelium:habere autem ficum dicitur pater:huncnamfp folum fa tetur ludæorumfynagoga dominum fuum.Tres vero anni, tres funt ludatorum gubernationes,ea videlicet qua fub iudicibus regebantilf^ eaquafubregibus.SC eaquafub pontificibus ♦ Ait ergo; Succideilla, vt quid etiam terram reddit ociofam?

At (He reJlgt;onJens ait ei: Domineßne earn amp;nbsp;hoc anno^Jonec fodiatn circa illam, ei fnittamfiercora-^quot;) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Precaturpro Iudacis,vt quiex ludæis Humanität^

affumpfittSC pro cognatis iuxta carnem obfecrat, vt vel hoc anno re« linquantur, videlicet tempore quodocebat: donee efFoderetduritiem, qiiÇ in anima eorumerat inftrumento admonitionis, QC mitteretftcr Cora impinguantia, hoc eft dodrinam quae ad frudificatioijem pin;* guem reddit.

^tfifecrritfru^um,) Defediua oratio eft; defidt cnim, Bene fe habet res, vel bene quidem.

Sin minw, in futurum fuccides illam.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In futufUin tempus, fignificat

autem tempus quo ludgam obfederunt Romani; tuncenim generali« ler fynagogam ludeorum cxcidit a terra illa.’ac loco eius Chriftianotû ecclefiamplantauit, quæfrudum femperaffert, Quodfiquis dicat; Nonfemperinfrugiferaerat fynagoga ludçorum in prçdidis tribus gubernationibus; quidam enim inter cos frudum attuleruntetiam tê porequodocebatChriftus.Dicemus quod multorum malitia, pauco# rum occultât virtutê;ôi ex eoquodinipfoabundat quiduis iudicatur.

I I OCEBAT 4«teM in una fynagogarumßibiathis. Et ecce mulier erat habens fpiritum -L-yinßrmitatis annis decern (t oFlo.) Dxmoniam imbecillitatis non fi* nens illam viucre cum falute»

Erat^ue contraSia^ nec omnimo poterat caput eri^ere. Intuitus autem illam lefus M-(Mit earn dfe.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mifericoraii motus vocauit illam.

Et ait illitMuher liberata es ab inftrmitate tuai impof tit^ue iHi manus! et continuo ere Raglorificabat deum.) Credituraerat muller SCgrata futura. Siquidcmctiamproptcripfumvcnerat, Sc fanata gfatias agit. Ideo' vclocitercamcurauit;verboquidem vt Deus, manuum vero impofi« tionetanquam homo» Figurabat hfcmulicr communem humani*

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kt tatem,'

Luca «xiü 386 CAPVT XLVIII. ET »X LIX» ET ♦ L* tat€m,fataneinfulrifaus debilitata,fióab affedibiis in terram inclinata, ac hmni ad terrcna contradlam.’ncc omnino potentem ad cœleftia,diiii na acintelligibih'acaput furfum crigerexiutis ita miferehabentis,mf fertus eft qui earn formauerat:0C per euangelium ad fe vocauit acerc/ xit; vt viam qtiç in cœlum ducitreda tranfircc.

RtfponJens iutem princeps fynagogteyadtnotium lt;egrc ferens quod /abh^ttho curauerut lejus, dixit turbclSexdiet fuitt qutbuf licet operaritinhifergo ueniteut curemini:et non die fabbn thi,) Chriflo nihil dixit, veritus eximiam eius virtutem.

Rejjfondit ergo illi dofninusiHypocrit^e unuftjuifque uefirum fabbaiho no foluit boi« fuum aut ajinum a prejepe amp;nbsp;duett aquatum.^Hunc ergo filiam abrahte quitoi alligauit fiti' nai ecce decern ay oRo anniSf non oportuit folui a uinculo ißo die/abbathiC) Hypo* entas nominauiteos qui eum principe fynagogæ erant: ytpotefingê res fe lege fabbathi honorarc, fed hoc pretextu fuam inuidiam defends tes, acfanitatem quae fabbathis daretur prohibentes: quia fabbatho potiflimumcurabat,ideo quod tunc concurfus eflet turbarum:amp;^ tunc vehementer admiration! habebatur. Aut hypocritas dixit quiatingc* bant fc feire legem,eius autem intelledum ignorabant: fi enim curam irraionalis iumeti permittebat,multo magis rationalis, quum longe pretiofior fit homo iumento*

Q^urntjue hcec diceret^erubefcebant omnes aduerfarij euis,. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Propter repre

Ef omnis turba gaudebat fuper ttniuerjis rebus gloria plenis ^ue fiebant ab eo,) Tanquam abinuidia libera, SC tanquam ab ipfo affeda benefleio.

De grano Tngt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem: Cui fimile eft regnum ccelorum: nbsp;nbsp;cui ajjimilabo iHudf Simile eßgrimt

fi napis ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jïnapis ^od acceptum homo mißt in hortum fuum: amp;nbsp;creuit ac euaßt in arbore ma^

gna CT uolucres cceli nidificabat in ramis ei^3quot;) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hac fimilitudine vocauit

KattkV. Mattheus parabolam, quam tertiam ordinauit vigefimoquarto cuan gelij fui capite: SC in ipfo legeeius enarrationem*

' De fermen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rurßs dixit: Cui fimile dicam regnum deif Simile efl fermento ^uodacceptum mulier

to« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abfeondit in farince fata tria,donee fermentatum eR totum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc eft tota farina»

Hâc quoque fimilitudinem ille dido capite nominans parabolä,quar* to loco collocauit, ÔC quaere etiam ibi eins interpretationem»

'r^tranfibatciuitatesacuieosdocensamp; proficifeens lerosolyma, Dixit autemilS ^uidamtDomine an paueifunt qui falutem confequunturf) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixit, po*

nitur hoc loco pro interrogauit. Quidam autem interpretantur i7wt/i Sane : vt fit fane pauci funt qui faluantur»

Ipfe uero dixit ad eostContendite intrare per angußam portam,} Adin* terrogationem quidemnon refpondit, eo quod fuperflua eßet ÔC in* fipicns * Quid enimprodeftdifcerc pauci nc fint an multi qui uentur: folum autem dixit modum quo poftet quifpiam iaiuus fie*

Ti,flddociiitquodad faïutem ingredi oportcat per angiilïafn portam: hoccnim potius necefTarium erat difcere. De angufta autem portadi.» dumeft quintoluxta Matthç»mcapite:5C ibi queredi5nlltus inters Matth» pretationem: fntrate per anguftä portam.

Q« 4 multi dico uobii,guierent intrare, nec poteruMt»^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiii non per angix

Q«^im autem furrexerit paterfamilias, clauferii^ueo/iiumj et caperitis foris fttre ac fitlfar(,dtcentestDomine domine aperi nobist Et rejfondes dieet uobistNefeio uos undejitis-T«/icittcipietis diceretComedimus coram te ac bibimus, in plateis nofiris doem^ii^'} Ponit per parabolam timorem his imminentem qui fuam negligunt falucem. EfFingit enim patremfamilias fedentem, fuoscp anlicos red* pietitem,deinde furgentem ac domus fup oftium claudentem, nec al qs ingredi permittentem. Ipfeergo Chriftus paterfamilias irttclligitur; domus autem regnum cgiorum. Per hoc ergo quod fedct,5C amicos re* cipit, fignificatur vfcp ad mundi confummationem expedare, Sd cos qui digni funt recipere: per hoc vero quod furgit ÔC oftium claudit: fi« nis mundi denotatur . Qiii autem foris ftanc, dici poflunt infideks lud^i qiiaerentes intrare, ac dicentes ad Deum; Ccfmedimus aebibi* mus coram te ; facrificantes enim edebant ac bibebant in tempio: amp;nbsp;in plateis noftris docuifti, platcas appellantes fynagogas inquibus Deus eos docebat, per legales ac propheticos libros loquens, quuni hi in fynagogis legebantur. Poffunt quoq? qui foris ftant did fideles négligentes : qui comederunt ac biberunt coram eo,pretiofum eins corpus, fandumcß ipfius ranguinem.'06 in quorum ccclcftis ac congre gationibus docuit per euangeliu,aliascp ftripturas a Deo infpiratas»

Et dxetz Dico uobistMon noui uos unde fuis,) Quemadmodum cognofeit cognofeentes fc, ita rurfü voluntarie ignorât illos, qui voluntarie ipffl ignorant.'ac reprobat illos, qui fe reproban t. Voluntarie autem repro bantipfum non folum infidèles Iiidari, fed fideles etiam négligentes: illiquidcm voluntarieexcoecati,ac voluntarieobfurdefcentes ad mira* cula ÖC dodn'nas ipfius. hi veroex ignaui3,eius prgeepta fpernentes: qtianquam nouerunt quod qui ea fpcrnii, ipfum fpernit.

c nbsp;nbsp;nbsp;Difeedite a me omnes uuioperamini iniujiitiam,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hcc eft peccatum* qui

cuncpcnimpeccat, iniuria afficit, aut feipfü tantü, autetia altcrum* ïbieritfietuslt;!Sgt;'firtdordentium,') Ibi.’hoceft tuncin illo tempore erit flctus,quiconfolationem non recipiet;: ÔC ftridor dentium,exin* tolerabili dolore proueniens.

uideritts Abraham 1/aac amp;nbsp;Iaacob,omnesgue prophetas in regwo ccelorum, nosmtemexpelli foras.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc præfertim ad ktdços didum eft qui info*

Et uenient ab oriente occidente O' aijuilone O' aufrotOquot; accumbent in regno Dei.) Venient adfidem, amp;nbsp;vt Deo fefegratos exhibeant, qui ex gentibus conuertentur a quatuor mundi partibus,ortu ÔC occafu, feptentrione acmcridic. Peraquilonem nanque feptentrionalis pars fignificatur, per auftrumvero meridies: accubitum autem dicit requiem acfrui-tionem .

ecce funt pofiremi gui erut primi. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ffdeles ex gentibus t quf nSc

quldem poftremi vidcntur.'vtpote qui fïlium agnouerunt.’ erunt autê tune primt, propter fy neer am eorum fîdem.

Et funt primigui erut po/iremi^) Infidèles ludaei nunc quidem pn‘* ExeJit 4- mi videntur,vtpotequi primi Deum agnouerunt: nam tilius meus (inquit) pn’mogenitus Ifrael: tune autem poftremi erunt propter co# rum infidelitatcm.fntelligiturautem fermoôC defidelib’gt;qui in prç^ fenti vita effevidentur poftremi, crunt autem primi in fiiturofacculof QC rurfum econtrario. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

EODEM ^ie ätcejjhut guida pharifei dicentes eit Exi O' uade hnc,guia Herodef unit, teoccidere,) Audito quod eqeiendi eflet foras, quodtp futuri eflet poftremi,accenfi funt ira; fimulata beneuolentiafuadcntillivtex# eat ac fecedat: hoc quidem prætextu ne ab Herode occidatur: in veri* täte autem ne prüfens ac mitacula edens, glorificet ÔC attrahat turba.

£f Jii iHij: Iff lt;7 dicife uulpi lUitEcce eijeio damoniit ac fanit«« perficio hodie O' cräS, tertiogue die toCummor^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cognita corum verfutia, dementer acfcitc

refpondet dicens: ite QC dicite vulpi illi; hoc eft dolo morumqucdiffi* cultari quf in vobis eft, Quanquam cnim hicfermo Herodi videtur attribui,adipfos tarnen refpicit.Hodie vero amp;nbsp;Gras, etfienumerate# rum dierum fignificatiuaapparent,attametemporis fignificant bre# uitatem. Solemus enim quando modicum tempus indicate volum’, hodie S)C eras dicere. Similiter etiam quoddidt. Tertio die confuin* motjindicat fc non multo poft moriturum. Hæç autem dixit vtiran* acinuidiam eorum mitigaret,

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Tarnen oportet me bodie Ot arasi'amp;'perendie ambtdare,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oportet me bo

die àC cras^fnie modico temporeoperari quæ dixi: ói. perendie ambu lare: id eft infequenti die tranfire a vita prefenti, fiue poftmodum oc# cidi a vobis, qui lerofolymis principatum tenetis.

Q^ida di«nt Hodie Ö* Crrfj eu ddcere de diebus guibuf miracula ibi erat edituruhf^'^ uero e« guipoft hos eratfuturuSfin guo cofumadus erat,aciter lerofolyma uerfus inchoatnrnSt utineamoreretur»

Q^ia feri non poteft ut pereat propheta alibi guam lerofolymis. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ironicc

hoe dixit obiurgans lerufalem tanquam prophetarum homicidatn» Eft autem huiufmodi fententia fermonis: Qiium me dicat propheta, vtiqucoccidetrimpoflibile enim eft fiueinfuctum, vt propheta alibi occidatur quam inea.

lerufalë leruf alê guce occidis prophetaStO' lapidas eos gui ad te miffi finttQÿ,oties uoa lui cogregare filios tuos,guëadmodu auis nidüfuu fubpennas,amp; noluifiis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HæC etil

Matth zj, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matthaeus quinquagefimofexto capite: fiC in eo legeipforuffl

Eccf relinguitur uobis domus uefira») Dcferta videlicet, ficut addidit Matthgus : vbi etiam hoe didum confequenter dedaratum eft.

Dico out uobistNo me uidebitis donee dicatistBenediHus g uenit in nomine domitti')

CAPVT Q_VINQ,VAGESIMVMSECVN.ET TER* ?s9 Luca .xiUL Quoufqiic veniat tempus quumhoc dtxerin's. Horum autem omni'S in eo loco confequen ter interpretationem inuenies,

faFtnm eß gunt» introijjètin domum cuiufdttm principis pharifeeorum Jabbatho ad Csip capienJut« abum,amp; ipß obßruabant eum.) Et hic phan'fæus tâquam prolt;« phetam ^ocam'teum ad conuiutum,opim'onem venari cupicns,quod ipfi non inuideret* Erant enim quidam inter pharifgos femimali QC qui cætcris erant præftantiores . Scquutus eft autem SC hic Chriftus occafionem vtilitatis pharifaci,faciens in domo eins prandium.Cæte riveroobfcruabâteû,anfaceretqppiâ infabbatho qcFprgter legê eflet»

p Tecce homo (fuiditn bydropicus erat dnteillum») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Erat ftans ncc audens

quot;^petere curationem propter fabbathum ÔC pharifæos; folum aut2 apparetjVt quum iHe vidillèqmiferationemoueretur erga ipfum,ac hy dropifï liberaret.

Etreßondens lefusait adleaijïieritos ac pharifàoS‘) Qui etiam ibi mul erant inuitati»

D;cfw: A« licet fabbatbo curareC At ilU tacuerunt») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etiam alibi fi mile

quid interrogati obmutucrunt: nequc enim dicere poterant,quod pro;« hibuiiTetlex benefacerein fabbatho,

Ipfc«eroapprehenfitmfanauit eu ac dimißt.) Apprehendit,hoc cft tetigit eû, Ltreßondens illis dixit : Cuius ueßrum aßnus aut bos in puteum cadet t^fnon continuo extrabetillum in die fabbathi!) Hoc enim lex permittcbat. Quod fi irruf tionalc animal a periculo cxtrahi no prohibebat in fabbatho,multo ma gis ranonalc,cuius commodo viucbat irrationale.O profundam fapi# cntiamquomodovarijs têporibus fabbatho tribuens fanitates ,diuer* fis ad id vfus eft refponfîonibus,omnibusçpinrolubilibus,docês quod a corporalibiis ogibus iubebat lex quiefcere,nô afpiritualibus«

4Hf 0* ad inuitatos parabolanij intendens^uomodo primos accubituseligerenh) J—' Intendens,ideftobiurgans aut indignans,quia primos accubi* tus eligcbantîtuncenim eos hoc facere videbat*

Q^-tm itb aliijuo inuitatus fueris ad nuptias^ne accumbàs in primo loco,ne ^uando bo^ noratior teßt inuitatus ab illo,(f ueniens is ijui te amp;nbsp;ilium inuitauit dicat tibi: Da buic locu, Üquot; WKc incipias cum ruborepoflremum locum tenere,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Admonet ne fe hono^

ratioribus praîponant,neque ante alios fcfecolIocent.Per parabolam autem admonitionemcontexens,abrcß inuidiaeos redarguit:nam hua« iufmodi funt parabolicæ admonitiones« Per nuptias vcro omne pran dium omncmque cœnam fignificauit.u'nuitari enim ad nuptias hono-rificentius videbatur,q ad prandium aut cœnam vocari»

Sed ^uando inuitatus fueris,uade accumbe in poßremo locOjUt cjuum uenerit ^i te inuita

Uit, dic4t tiii Î Amice ifcende'fuperiHS. T«nc erit tibi glorid rorampmul tecum JifcumleHf tibw. ) Dilatât fermonem oftendens ÔC confuftonem ab impudent ■ tia nafd,SC gloriam a vcrecundiaÔC vtrinque ad modeftiatn adhorta tur. Deinde infert eciam vninerfalem fententiarumcolledionemadcô firmationem adhortationis,dicens;

Omnii ettim lt;jui fefe extoll it, dei^cieturtamp;' (jui fefe de'ijcit,extolleturt ) , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ilk

quidem derjcictur. Hie autem extolktur, n5 tantu apud homines rede iudicantes,verum etiam mulco magis apudDeum,

Dicebitt autem ei ^ui je inuitauerat: Quumprancbumfecertsaut ccenam,noli uoci* 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re amicof tuos,)ie^ue frairei tuos, negue cognatoi tuos, neque uicinoi diuttes, t ne^uanJo 13

ipfi te uicißim inuitent, az rependatur tibi beneficium. Sed mum fecais conuiuium , uoai 'pauperei, debiles, claudos, ctecos:(3 beatus eris,^uia non pojjunt rependere tibi: rependetitr entmtibiinreCurreiiione lufiorum,) Videtotius vtilitatis argument turn, Ccnuiuiiim fecit : poftquam cnim admonuit quae ad inuitatos iraxime per tinerent, admonetetiam quod expedit conuiuatori. Non dixit autem, Quum nuptias fceeris,fed, Quum prandium feceris aut cœnam.In nuptijs enim ncceflarium eftamicos,0^ fratres, amp;nbsp;cognalt; ton,Si vicinos diuites inuitaread honorem nuptiarum * Qiiidam ta« men per prandium Qi coenam nuptias intelligi dieunt* Eft autem do cendi mos non tantum mala prohibere ,fed vtilia quoqiie confulcre; ilia ne fiant, hæc vero vt fiant. Non autem incontumeliam amicitiat, fraternitatis, cognationis , aliorumque (imilium hæc admonuit : fed vt quod melius eftcognofcentes,id præponamus: amp;nbsp;ne benignitatem his qui non indigcnt,repenfionis intuitu vendamus: Deum enim po« tius g hominem curare oportet, amp;nbsp;a Deo potius retributionem quae* tere, ab hominibus , Congruum etiameft vt fpiritualis conui* uator pauperes conuocet, qui videlicet feientia indigent, debiles pre* cordiorum difl'olutione,0C qui in aeftiua vitaclaudi funt, QC qui in con templatiua cçeirNamqui tales non funt, hoc conuiuio non indigent.

!• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si^uidem ^ui pujillanimes (unt uocant arnicas amp;nbsp;fratres, cognatos ac uicinos doutes,

ut cito ab eis fibi rependatur : qui uero magno fitnt animo, longe honeüius ac honortfieentuis operantur , quod demon/lrauit dominus per eos, qut hoc faciunt erga infirmas O’ indigentes ac mutilas, a quibus non efi retributio, qutbus Deus infutura uita fe daturum ejjè mercedem pollicitus ejlt

aV«m(jMe htec audiffet quidam de fimul accumbentibus, ait illi: Beatus qui prandluin (omit m regno Dei: At ip/è dixit ei: How quidam fecit canam mamam t, ij uocauit multos,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Parabolam fubinfert vt oftendat, quod nullus qui ei

non obedieritfruetur regno Dei.Hominem itacp vocauitDeum amp;pa trem,tanquan} humanum ac hominum amatorem, Cocnam veto ma» gnam ineffabilem regni Dei fruitionem,quam ideoeoenam vocauit, cp Matth, 22. finem nefciaçNam quinquagefimoprimo iuxta Matthçû capite prâ* diumappelIauit.Et vocauit multos,putaduod€Ciin tribus IfraeHpfe • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim

CAP VT Q.VlMCLAGESrMVMCtVARTVM; j?? Lwi.xiU, enfm ante omnes gen tes vocatæ erant,vtpote populus a dco eledus.

t'- Vniuerfbrum aeator (jputer Deuf magnitmfecit canant, hoc efi dil}gt;enfationeitt tuan^elicam ad ijuam omnes conuenirent» Canam autem Hocat non {frandium^guia in poftre tnis tetnporibus amp;nbsp;ad Hejjgt;eram reculi.Parauit ergo peccatorunt depojitionent, ifiritHf/an^i forticipationem^adoptionis Jjgt;lendoreni,regnunt calorum ac naticiniaenangeliorum.,

Etmißtjerunm ilium ßum horacante ut diceret inuitatts t Venite^mia iam parata fnnt omma.) • Seruum patrts dicit feipfum,eo quod ferui formam ac« cepertt;non tame ftmphcitcr feruum,fedcum articulo, feruum ilium, qui fecundum humanttatem adludgos mifTus eft,vteos adprgdidam fruitionem vocaret per euangelium*

Etcaperunt omne{ fimul excufare.) änro' ab vna, puta paóïionc velfœdere.’hoc eft in vnum SC communiterCnos Simul vertimus.)

PrtwHj dixiteiiVillam emi^t^f necefje mihi eft exire ut uidea illam : rogo te habe nte ext:ufttu,Et alter dixirjuga bourn emi ^uinijue,lt;amp; eo adprobandu itlatrogo te habe me excu fttiiin,Etaliuf dixittVxorë duxijOquot; ideononpojjumuenire.) Diuerfç excufatiôcs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

nihil aliud indtcât,q varios animi morbos ÔC affediôes,propter quas didafruittone priuati funt; Nâ hic quidé ifta detêtus , alter autem il« Ia,tcrtius vero alia,euangeliu repulerût,per quod hanc oportebat aflèlt;* qui fruittonem,tanquam propofitis amp;nbsp;eledionibus fuis contrarium.

Et reuerfus ftruus ille renuntiautt hlt;ec domino fuo.) Haec dixit, non quod pater recufationemillorum ignoraret, fed propter parabolç confequë • tiam : moris enim qs eft qui ad vocandum aliquos emiffî funt, reuert» acrenuntiare de illis»

Tm«c iratui paterfamilias dixit feruoßiotExl cito in plateas itjcor ciuitatiSy pau» peres acd!biles,claudas c-ecos introduc huc») Qui rccufauerunt,erant pon tifices QC fcribac ac pharifaci, ÔC quique honoratiores populi : hi vero qui locoillorum introduit' funt,communes SC abiedi ac plgbei t qui iudicantur aprioribus pauperes ac debiles ,claudi ÔC cçci, vtpote in* compofiti Qc indodi, qui potius CHRISTO docenti obedierSc. Veletiamdeijs ,quiienftbilibus huiufmodt afFedionibus eranc ob* noxijintellige: qui abets liberatiperfidem,introdudi funtaddidam friiitionem.

Et ait feruustDomine faFium eft ut imperafti,s^ adhuc locus eft,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Humanus

Ehxit^ue dominus ad feruum:Exi in uias ç^/fepes nbsp;nbsp;nbsp;compelle intrare.)

ViÇjfunt habitationes gentium,vtpote no munitç lege ac diuina ai* ' ftodia feu vifitatione,ficut habitatio ludçorumtvel tanquam a dtemo nibus conculcatg.Similiter ÔC fepes,tanquam pcccatorum fptnis fti* pafætvel tanquamcircuitum ignedignum habentes« Cogi veroiuftiC eos qui ex Gentibus crant,nö quod violentiam inferri pra:ceperit,fcd fubindicans quodvehementiorem acconftantiore adhiberi prædica* tionê cis oporteat,vtpote fortiter a daemonibus detcntis,ÖC in profun dis errorts tenebris dormientibus.

Vt impleatur domus mea.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V ult cnim omnes introduci propter

Dtco enitn Kobts, (fuoJ nullus uirorum illorutn ^ui uocati trant, gufiabit cccnam V t qui inobedientes fuerunt,ac vocanonem fi'ue pracatcationcm fpre# ucrirnt. Ob hunc ergo fermonem tora parabola compofita eft, quemad inodum in pnndpio eius diximus,

El ({(Xif lilts: Si quis uenit ad me nbsp;nbsp;nbsp;non odit patrem fuum matrem, (y“ uxorem (J

ßlioSjCf fratres /ôrores,adiiuc autem nbsp;nbsp;animamf sam,non pott/l meus ejje difcipulus.)

Sci'ens ipfos quïdem fe feqiii veile,quum tarnen vi'nculis amicitiæad huiïifmodi perfonas retinerentur,manifefte proteftaturquod quifquis ad fe per fidem venit, nec prgdidas odit perfonas, quum addiledio* nem erga Deiini fibi fuerint impedimento,ô^ ad iter ad Chriftum.’vel quod infidèles fint, vel quod mundana fapiant,non poteftipfius elTedi fcipulus.Siquidem qui ilIiJ obedit, Chriftoinobediens eft;illinamç^ •carnaliter eum viuere volunt, ipfe verofpiritualiter eum conuerfari docet. Honorandi liquidem funt pater amp;nbsp;mater, verum Deus prior illis in honore habendus eft . Per propinquiores autem perfonas 0-tnnem diledam perfonam fignificauit. Addidit QC quod maius eft: Adhuc autem ÔC animam fuam,hoceft fuam quoqueipfius voluntas tern.vbi diuinac fuerit contraria voluntati. Oportet enim vereChri^ ftidifcipulum in fpiritualibus certaminibus, a carnis SC animae fine voluntatis amore pcnltus auelli.

' Et (fuifcjuis non baiulat crucem fuam uenit poR me,non potefl meus eße difcipulus, Quifquis non baiulat in memoria mortem fuam : per crucem enim mortem figniticauit, quia tunc mortis inftrumentum erat crux,ficut etiam trigefimotertioiuxta Matthäum capitedidum eft. Quifquis Matth, 16. non baiulat fui mortificationem earn videlicet quæ eft carnis fuac ad# uerfus voluptates Quia veroauerfio vitg a voluptatibus,quodafflmo# do conuerfio qugdam eft ad laboriofam conuerfationem,confolatur SC docet per exemplum , quod oporteat eum qui vult eius eflè difcipulus Ecdefi, pfæp^i'are fcipfumad tolerantiam omnis tentationis ♦ Scriptum eft * enim: Si accefleris vt feruias domino, praepara animam tuam ad ten* tationem.

avis enim eß ex uobis ^ui uelit turrim adifeare^^uin prius fedens computet fumpltts, an habeat ijutbus opusefl ad perfleiendum: ne po/iquam pofuertt fundamentum nec potuerit perflcfTe,omnes qui uiderint incipiant illudere ei dicentes:Hic homo ccepit adificare, nec potuit confummare!) ' Sicut is qui turrim fenfibilemcupitçdificare, debet primum fumptus pecuniarum numerare.’itaquoquevolcns tur rim intclledualem ædificare , puta virtutum compadionem, debet metiri primum fufficientiam quam habet ad tentationes ,vt praepara# tus ferat facilitis quum ipciderint.Deinde 0^ alio exemple ad toleran tiam excitât»

A«t quis rex proßeiflens, ut committat pralium aduerfus alterum regem, nonne fldens prius cofldtat an poßit cum decern millibus occurrere ei,qui tu uiginti millibus uenit cotra fl» )

CAPYT Q.VINCtAGESIMYM CtVINÆTSEXT* lKflt;e.xy» Pari qiioque modo quemadmodum rcx ad prgh'um profidfcens debet primiim confultarc^ ita £lt; hic primum confultare debet, an poiïitcum paucis euangeltj præceptis reftftere fatanç, qui cum mukis daemonic Sc machinis ac akedionibus venit contra fe.

Alioqui adhuc illo loge agete^ legatione mi/Ja rogut e4 (jUte pacis fuut. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rur if

fum ïfwTa fignificat precatur aut petit, Hecautem addidit, non ad^ hortans vt qui non poflïnt occurrere, pacem ineant cum fa tan a: quo« namenim modo id fieri poteft, quum ille homines cnecet, acperdat animas ƒSed exempli confequcntia vfus eft,ficut etiâ fecit fuperius ; fii* tnul etiam ad confufionem eorum qui poftquam fadi funt difcipuli cmolliuntur. Nam SC hiceft modus loquendi adgenerofitatê excitas quodicerefolemus: Melius eft hoc velillud facinus non inchoare, nonperficere, pofteaquam inchoaueris: prgfertim quum hic fit fermo deeoqui vcredifcipulus eft aut eflecupit. Qui enim non renuntiat, vclutidocuit Chriftus non eft vere difcipulus: qui autem non eft vere di fcipulus, fed nomen ferens difcipuli, opera vero hahens qup non tefpondeant illius operibus, pacem facit cum fatana, perpetrando quae illi grata funt,

ltd ergo omnis ex nobis ejui non renuutiauerit omnibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poffiJet, wö potefl meus

difcipulus.') Ita: ficut fuperius proteftatus eftdicens: Si quis no tacithgc ÔC ilia, non poteft meus elfedifcipulus.

ßönaresefifal.) Salem nunc vocat aptum addocendum fermo# De falc. ncm,Scripflt autem ÔC Marcus circa fincm 27 capitis fui euangelq Bona res eft fal: ÔC ibi quærehuius cnarrationem,

Qwpd fif«lipfeinfulfusfuerit,perquid(oiiietur^) Eodem capitc etiam de hoc didum eft.

in terra neij; in Rer^uilinium utilis efl,) Terram nuncdicitdifci« pulosvtpoteimpinguatos accommodo affedos.Dicit ergo: Sifermo aptus addocendumprauis dogmatibus corrumpatur: neque ijs qui difcuntconueniens aut vtilis eft; neque ijs qui docent,

Appropititiuabat 4«t ad eu ois publicani peccatores «t audirent illut Et Caput XV. Sît fcribit pharipei dicërwtHic peccatores recipit 0quot; cibu capit cu illis^ ) Etiam decimoquartoiuxta Matthäum capitcdixerûtdifcipulis eiusî Quarc cûpublicanis SsC. peccatoribus cibum capit magifter vefter:'

Dixit autem eis parabola hac,dicest(^is ex uobishomo eft ^i habet ectuoues, ß perdiderit una ex illis^nonerelinijuit nonagintanoue in de/ertOtü“ uadit ad illa gua‘ per'ijt,donee inueniat eSQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Parabolicc os illis occludit, doces q, non pro#

pteriuftos humanitatem aflumpfetit, fed prepter peccatores, Hâcaût parabolam feripfit Sc Matthç9 trigefimo odauofuieuangelijcapite, Mtfttfc.iS» SC ibi legeeius enarrationem quæ pulchrc pofitaeft,

Qm«^; m«fKer/f,twponit in humeros Jitos gaudes ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Euidens fignum

Et uenitns in domum conuocat amicos ac uicinos dicensiCongaudete mihi quia inuetii ouem mea qua perdideram.j Domum eius intellige cœlum, Qui habitas Pfilmot inquitjin cœlis. Amicos autem ac vicinos dicit angelos: amicos, t3^ ea diligentes quçillediligit; vicinos, tanquam illipropinquos. Hac autem per parabolam nuncfignificat,oftêdens quod in tali inuentio* ne etiam angeli Dei congaudent,vtpote SC ipfi benigni erga homines.

Dico «otii qued ita gaudtU erit in calo f uper uno peaaiore refipifcente, fuper nonagintanouem iuflis lt;jui non indigent panitêtia,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fta:Qjtomodo; Sicut

docui't parabola. Perditur itaqj ranonalis ouïs, quuin a diuinis prg* ceptis longe feparatur: inuenitur autem, quum per poenïtentiam rcf fipifcit, S)C in ilb's reponitur. Deiijde alteram quoep addiicit parabola, de gaudio quod deeius qui perierat inuentione exoritur.

Aut qua tnulier habes drachmas dccë:amp;'fiperdiderit drachma una,none accedit lucer na,0‘ uerrit domu,quaritque diligëtcr donee inueniat^ Et quÜ inuenerit,ccuocat arnicas oc ui» cinas dicens'CÔgaudetemhi quia inueni drachma qua perdidera.) Sicut prgdida facit millier, ita fccit SC. filîjDeihumanitas, fiuebenignitas.Perdiditenim drachma vnam puta humanam naturam, quum afFedfionibus obruta eflèt. Accendit lucernamrhoc eft oftendit in mundo fuam carneni,iux ta Gregorium Theologum fplendentem non folû fulgure diuinitatis, verumetiam lumine puritatis,S^ illuminantem eos qui erroreobtenc brati étant. Verritdomum, fiuepurgauit hominum habitaculum, puta mundum,quum difFufas ineo pcccati tenebras abegit, iaeentestp alFcdionum fordes extulit. Et quçrcndo diligenter, circumcundociui tates acvicos,3^ mittendo difcipulos inmundum vniuerfum,inuenit quod quaerebat: 06 conuocauit arnicas acvicinas, puta adminiftrato rios exercitus, ad communionem huiufmodi gaudij.

Ira dico uobis gaudiu erit coram angelis Dei fuper uno peccarore refipifienti J Gaudium erit non folumfuper multis,fedetiam fuper vno.Idautem oftêdit Deuin vehementer fitirecuiufuis peccatoris poenitentiam. Drachmas autem nominauitordines, vtpote Dei regis charadercm habentes, ac imaginem. Quidam itaque centum eflè omnes ordines fenferunt, ad parabolamcentum ouium attendentes: quidam veroal* teram decem drachmarum parabolam in patrocinium aflumentes,de* cemhos eflè dicunt:nouem quidem coeleltes iuxta Dionyfium Arco-pagitam: Thronos Clicrubim,Seraphim, Dominationes, Poteftates, Virtutes,Principatus , Archangelos SC Angelos; dccimumveto tergt;

renum puta homines. Ego veto opinorô6 Centû SC Decem in his pa rabolis non fignificarenumerorum diuerfitates,fed tantum muliitu* dinemordinum perfedlam: eftenim perfedta multitudo SC centum èC decem; Multitudinem autem ordinum perfedam eflè dicimus; quia tot funt quot eflè opor tuit. Sed quomodo dixit, Jnueni drachm am quam perdideram, quum non cmne genus rifipuerit.^ Dicimus qued quantumeumque fuit quod inuenit , id drachma erat peidita: hoc enim merito drachmam perditam appellauit.

I jIXIT antemtHomo iptidam habebat dnos alt adolejcètior iltorumpatrii Pa» ter damihi portionem[ubßantia qnce mihi obuenit.) Alhm quoque inlt;i ducit plurimae vtilicatis parabolam: quç vim pœnitentiç eorum qui pcccauerunt fubmonftrat QC diuinsc benignitatis magnitudinem; per hanc peccatores ad poenitentiam adSsrtatur; hominem quidem ’ppellans pattern ac Deum qui humanus eft; duos autem filios eius oinnem iuftum, omnemq? peccatorem; eftenim Qc iuftorum pater Si peccatorü, vtpote per lauaéri regencrationem ab ip.Qi adoptatorü, dendelibus enim fermo eft. luniorem vero nominauit peccatorem, f Ï.Î P^^’’*bter fapit facilcqj falliturcqui etiam fubftantiç partem quç fiWobueniebat petiuit; hoc eft liberum arbitrium quod ei ex natura debebatur. Qiiifquis enim pueriliter fapit,liberum pofeit arbitriu, 4 Autobtingentem fubftantiæ partem dicitdebitam ex baptifmograti

Cuiuis enim baptizato diuina datur gratia . Subftantia aute hiicdiuitiat Dei, funt charifmata,ideftdona qup diuidit fidelibus,

dicerett Nolo urgeat me ßeruiendi necejjitas: liberum eft enim mihi arbitriu t ß ^lo^modelius fumtß uolo cogi nequeo. Pater ergo candide impertijt’.Hult enim dominus ut ßbi

[^‘^‘‘ttur. Deinde peregre profe^us efi. Q^o; hion 4 loco ad locum^ fed mente ‘1‘ffßit 4 DwjÜ* Dew ai illotpropter ^uod etiamfaHa efl illi fames ualidatnon fames panif ^‘^i'^^ßdfamesaudiendi uerbi deitftia fames bonorîi uehemës eß,

it diuißtillis fubßantiam») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liberum videlicet arbitrium illis diui

“tjSubftantiam nanque aut facilitates filijs diuidere nihil aliud eft quam libero arbitrio illos rclinmjerc; neminem enimcogit Deus qui lt;pfi nolit öbedire ♦ Aut etis. diuifit eis cÔgruëtia dona pro ut didû eft

Et pofî dies paucos adolefcêtior cotraHis onibus peregre profeRus e/i in region? longin î**“*») Seniorquidë apud pattern remanfit, tanquam prudens ; iunior '^crocongregatisomnibus, puta libero arbitrio, acDeidono; vélo* annibus fuis veluntatibus; ideftdominus illorumconftitutus, pere# gre profedus e'ft ad peccatum, quod a Deo longe feparatur; longe enî fiunt a Deo qui peccant; non loci fegregationc fed virtutis.

Acibi dcßipauitfubßantiamfuam,) Corrupit donum quod a baptigt;-fmo fufeeperat, puta animp nobilitaté, ad virtutes aptitudincm,K£C ôiimamp; fimiliaétant eius fubftantia acdiuitiæ.

Qmmijue omnia confumpßfj'et-') Quum abieciflct aut refpuiflèc quçcunque habebat a Deo bona.

F4H4eR fames iMa in re^ione illa,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VW enî dim*nf tinion's fru”

mêtû no fen'tur,ibi fames valida, no panis fed vircutis; vbi fertilitas omnis mail, ibi ftcrilitas omnis boni.

Etip/èeapitegere.) Fame prcmi,dilapfo ab eo 5i bono, folaœ îcontinctia dercliâ-a.

Et abiit amp;nbsp;adheßt Mi ciuium regionis illiuh) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cities regionis illiiis pu

ta pcccati fiint dæmônes ♦ Diftradus ergo a patrCj O magnam demeu tiam, adligfit iriitniéo: ÔC qui non fuftinuerat patere Deo humaniffi^ mo, feruiuit inhumaniflïmo dæmoni.

At^ue is mißt eum in uillam fuam ut pafceret porcos, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ita dçm ones remu

nerant cos qui fibi adhærcnt. Significat auté fermo extremam miferi feruitiitem, cui indigniflïmapraccipiuntur. Propterca enim dilatat Chriftus paraboÏam, èc minutatim amplificat quæ calamitatis erant; vt difcamus qualia patiantur ij qui a Dei prçceptfs reccdunt, fuis volüntatibus gradiuntur, Poteft quocp villa dgmonis dici indigna c5 ucrfatio; porei vero voluptates aciutulentac cogitanones; quas mifer pafeere ac foiicrc iuflùs eft.

Et cupiebat implere uentfeM ßum Jeßlitjuis ^uilus porei uefcebantur.) Siliquf iuxta anàgogcn voiuptates Hint, quibus prædidç cogitationes nutri* untur, Quemadmodum enim filiquac ad breue fpatium guftui dulce* fount, deinde vtplurimum conftringunt: ita amp;nbsp;in iiis quod fuaue eft, nrimuni ÔC ad tempus habent: quod autem amarum Qi. acerbum, po* nerius eftacçternum»

Nfc ^uißHam illi Jahitt.) Nullus illi dabat ad fatietatem:huiufmcdi cnim dacmones neminem finunt fatiari voluptatibus, ne citius apec* cato quicfcat; femper enim excitât appetitS ac defatigationê fiifcität. In ß autem reuerfus.) Sui compos cfFecftus: Iwc eft tanquam ex» De poenitê pergifeens ab ebrietatc grauiep fomno, Qi reßpifeens» tia. •f' Dixit: Qtam multi mereenarij patris mei abundant panibus: epo uero fame pereo4 Mercenarios intelligimus cos qui adhuc fuut catechumeni: Qi nondfi per baptifmum adoptati quibus merces fidei datur, puta adoptio: pa* nes verOjdodrinas animarum nutritiuas«Dicitergo ab intimocordis; O quot merceiiarij patris mei non mödo cibum habent animarum,fed Qi delitias:id enim fignificat Abundare: egoautem quifilius fuiri,fame pcreo,HxcfiC eaquæ fequuntur parabolicc narrans faluator,verg f pœnitentiç figuram nobis tradit«

Dieamtjue illitPater peccaui in calum Pratponcns videlicet illi tet* ram, fiuebonis coeleftibus terrena*

Et ccram te t») Hoc eft in tc,vt qui tu5 volûtatê pofthabui meç» ■ Vereor tua diuinitatis lucem intuerit fordidos enim habeo corporit anima oeuloSt Net pûjtlîdcdign^ fît «öcer fli^ tu^» Quia tali pâtre îdigne côuerfat’ fö»

Fdc meJicut unum demereenarijs tuis* 1quot; Ex quo primo ordine dignare me vel fecundo; tantum ne penitus abîjcias me. Placabilis cft fermo, Qi cor attingens paternum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Et furgens uenit adpatrem fuum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vcnit; hoc eft veniebat fump^

CAPVT OJTIN Q,V AGESIM V M S EPTIM V M. J9r Luca ,xv, U quç animo conccpta funt operari.

Qj^vm autem longe aJhuc abeljetjuidit ilium päter dus,) O vifiim com« patiêtis acutiflîmû. Simul vt qin's rcfipifcerem ani'mocogitauit,h5c ettam fîmul ipfe vidit.’paratus fern per ad eorum qui conuertuntur fu« fceptionem,amp;^ ab exordioftatim pœnitentiæ l'IIos recipiens. Hinccr* go parabola incredibilem nianifeftac mifericordtam,ac incomparabilë cœlçftis patn's amorem, ÔC quantam qualemque demonftret erga eos qui conuertuntur compaflîonem.

Ac mifericordii motus ejî.) Pater enim erat:nec id tantum,fed ôô Deus mifericordiæ.

Etaccurrens ruit in collum eius,amp; o/cuhttus eü eum.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ptx nimio gaudio,

non cxpeâauit vt ille veniret,fed prias occurrit:neqj id vtcûcp, fed àC accurrit,vt appareat amorfs vehementiarô^ ruit in collum eius, certio remeiimreddens,quodomnepeccatumilli remifi(ïèt:ô^ ofculatus eft euni,tanquam defideratum filium.qui vfque ad pœnitenriam fcelera « tus fueratôi^ abominabilis. O admirandam rcconciIiacionem.Qi.iid Nota, dicam,aut quid loquar de ineffabili Dei benignitate,^ Nam vbi ad imlt; mcnfumillius pelagus refpicio,fermomihi prgciditur,necp qd loquar tnihi reliquum eft: folum autem hoc clara ac libera voceclamo, auod tes magnas çffïcit pœnitentia,facile eum fledens qui facilis eft vt flc« lt;lïatur,benignum videlicet Deum noftrum.Homini vero maximecon gçua funt prædida,quç'cum feciflè dieft ad manffeftforem compaftio« nis acreconcflfationis fpffus dodrinam,quumetiam in princfpfopa rabolæ hominem eum fuppofuerit.

Aittottem illißliust Pater peccaui in calum coram te, nec pofthac digniisfum gui vocerßliustuus.^ Qiiæ dicerecogitauerat,ea nunc toto corde dfcit,vt hinedifeamus, quodoporteat etiam poft reconciliationem toto corde wteri qitodpeccauerimus,noscp ipfos condemnare.

Dixit 4utfw pater ad{eruos fuos.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad eeelefiæ facerdotes ;nam hi

Profertefiolam primam amp;nbsp;induiteillum,)Prim3m,prxciori{rimam,qiix z puriffeatioaut gratia quacuftodiatur,quam perdidita paire feparat’, iidcm,veritatis cognitionem:amp; induite ilium,'qui feipfum exuit.

Etditfe4«nnlMw inmanueius.) Arabonem familiaritatis erga Deû, aiitfignaculum ad operationem eius ,ne ipfa infidijs appetatur.

Vt bis calciatus in praparatione euangelij pacis^conculcet ferpentes ac Jcorpiones ,hocé . r t lt;nbsp;contrarias poteftates* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tpbtà»

Et adda^îum uitulum ilium faginatum maSfate.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vitulus faginatus fan

âum Chrifticorpus eft.’vitulus quidem, tanquam non domatus iugo ac pondéré peccati: faginatus vero, tanquam virtutibus impinguat*’, ac feriiatuSjVt pro peccatoribus immoletur,

9^'“mortuus erat,lt;^f reuixit:perieratfamp; inuenM eß.) Mor tiricationem quidem ac perditionem dieft earn, quae a peccato proce* ditjviuificationem veto ac inucntionem,eam quae a pœnitentia.

Cceperunt^ latari.') Hoe manifeftum eft, De leniorc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßfUQjr if, aaro.) In agro virtutum, exercens ic

Q«Km^; uenietti appropin^uafjet domui,audiuit concentum chorof,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T all's

quidem,venit felicitate prouedionis;perfedione aiitem appropinquat domui Dei,SC audit mufices concentum propter filq erga patrom có* cordiam, qua per poenitentiam concors fadus eft : choros vero pro# pter gaudiiim quod inibi erat ; Nam in domo Dei fonus eft purefefta celebrantium.

Et aaerjito uno de fèruis, interrompit ^id htec e/Jènt,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vno angcloriim

accerfito. Per angelum enim reuelantur diuina myfteria. nrüct^fxirvocat nunc fetuos .'nam angeli funt ferui Dei,

Et pater tuus uitulum illumfaginatum,^uia faluum ilium recepib) iedo morbo per poenitentiam.

Indignatus efl autem,nec uolebat introirei ) Aflïmulat bunc parabola f ndignantem,nec intrare volentem : non quod inuiderit, nullus enim moeror iuftis defalutefratrum,fed vtoboculos ponat immenfamD«^ bonitatem.Oftendit fiquidan huiufmodi indignatio,quod tantam de-Aliußoeüapud rnonftratergaeos mii refipifcuntgratiam gaudium^vt exteris in* Grlt;fcügt; infer X®* uidiam mouerepoflèt.Hocautem fecitfiC parabola operariorum ftp K«! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;condudorum,quadragefimo fecundo iuxta Alatthæum capitc: na

fcocejïjgratium inilla quoq; primi murmurabant, gaudiuntt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ergo eius egreßus rogabat ilium,yVtpote filiorö amator acpriidésJ

At ille rejjgt;ondens dixif patritEcce tot annisßruio tibi, nee unquam pracepint» imixf trttnfgrefjusfum,i:r nun^uam dedi/li mihi hadum,Ht cum amieis meis hetarer,) dicunthæc aut fimiliafandi Deo,fed confèquenter adindignationem afltmulata eft ÓC hçccaufæ redditio,ob caufam quam prçdiximus.So ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lent enim inuidi de fimilibus conqueri, Quidam ergo per hoedum,

minima voluptatê intelligentes,per amicos vero volütatesaiuntill« dixiftè.'Mihi ne minimam quidem voluptatem vnquam permififtb^t cum voluntatibus mcis letarer. Nobis autemnoneftcuriofeftrutatt dum quis fit hoedus, aut qui fint amici.’ nam periculoff funt in talib’ fubtiles qugftiones aedifputationes , ficutinmultis parabolis protc# ftati fumus .

Sed lt;j«Mm ßlius tuus hic,i^ui deuorduit fubfiantiam tudm cum mereiricibus uenit, pi ei uitulum illumfdginaium.) Etiam hgc eiufdem funtconfequenti^,ÓC fimiliter effida funt.Dei vero fubftantiam dicit dona vel gratiam,velt; luti fuperius fignificatS eft:meretrices aüt,voluptatum amores.

At tlle dixit eitTili tu femper mecum «,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nunq a me difccdendo,fed

rio iure poflidcbis .'huiufmodi namep filij in hçreditatê accipiöt regno patris de Dei.Ne ergo trifteris,nä in nullo afredus es iniuria. Et iti manfucte ilium confolatus,deinceps etiam de his refpôdet,quaE in fta* trem

Llt;ef4h Mtem giudere oMrtuit,quoniim fnter tuus hic gt;»ortuus eria,amp;reuixicpe^ rient,iauentas efl^') Oftendi t neceflariam fuiffè Içtitiam amp;nbsp;gaudiS, Quis cnim quum mortuum viderit reuixiflè,non lçtatur.'Slt;^ quisvbt id quod perierat inuenerit, non gaudety Vidifti quemadmodö QC qn peregrc procédas eft patienter fu(hnuit,amp; coniierftim immenfo exce pitgaudio.'nec folum fubftantiac rattonem non repetqc,fed amp;nbsp;donis ilium dignatus cft,nec folum non exprobrauit,fed mfuper pro eo re# fpondit.Vere magna ê domine benignitas tua,nec vllus explicate fuf fsjota, ficietfermo ad gratiaruadionëillius. Vtina aöt nos qui çqualiter cûprodigofumus peregre profedi,acdiuitias confumpfimus, æqualê c3eoconucrfionêdemôftrem’,6C çquali benignitate digni habeamur.

J^kebitautemaddtfcipuIosfHor.Homotjuida'nfratdiueSfijMi halehataeonomum i-gt;'f}icdeIatHieflapudilliim,ntquidi/Jiparet bonaillius.) Parabola hæcChri Parabola ftianis attributaeft, qui non volût omnino pofleflîones ac pecunias adChnftia defpicereradmonens illos,vt in pauperes fintbenefici. Dida cft autê nos, addifdpulos,quia amp;nbsp;hi funtdifpcnfatores. Reprefentat etiam homix ntmdiuitem,puta Deum humanum,nullocp indigcntcmrœconomum vcrofiuedifpenfatorem, omnem qui poflîdetdiuitias : taies enim non fwntdomini feddifpcnfatores, Dicit namqj Deus t Meum eft aurum, wcum eft argentum. nbsp;nbsp;Delatus eft au tem a pud Deum malus difpen*

fatorde mala difpenfatione,vt qui dilTiparet quæ Dei étant Jn ea quæ nonoportuit, neefuperfluapauperibus diftribueret,

Éf uonuit eum,dixitque nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auJio de te: redde rationem di^ef uionii tuce. )

H|c illi per diuinas dixit icripturas,quac de fuiuro docent iudicio,amp; de redditione ration is.

■Nfjjeniw pofihacpoteri{di/}gt;enfôre,) Mortepropemodû tetrSlFerëte, Ait Mtemdijjgt;enfator intra /e: Qj^id facidmjquiddominuf meus dufenta me difpen^i fdtionemf Todere non ualeo,mendicare erube/co.} Poft mortem enim nemo po tent operari.’nam præfens tempus operationis eft,futurum verore# tributionis ,SC deprecari eric inutile.

Vf quum amotus fuero a dijjgt;en/àt'one,recipiant me in domosßtaSt) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hi quos

Ef aduocato unoquoque debitorum domini fui^dicebat primo'.Qjiantum debes domir-o De debito meof At ille dixit,CentHm batos olei. Dixitq; illi,Accipecauttonem tuam,^ fedens citoferi ribus bequmqua^inta» Deinde alreri dixit. Tu uero quantum debesf Quiait,Cëtum eboros tricich Dixitijj ei,Accipe cautionem tuam, fcribeoHoginta.) Q ui fnam debitor fit olei,K qiiis tritici,quisve vnufquifq; debitor,fîc quæ cautio debiti, amp;nbsp;quare prior fcripfit quinquaginta , pofterior veto odoginta , aefimi* lia qu^ inpraîfcnti reperiuntur parabola , fuperfluum eft inquirere: fiquidem ad nihil aliud effida funt, q vi oftendatur,quod didus difpë fator, dum difpenfationis tempus habuit, prudenter domini rebus ad

fuum commcdn abtifus cft,2C percasfn futurum fuam falutem pfocu rauit,vt hincdifcatquï habent dïutnas, quod oporteat cos , quüilIarS difpenfaccres ccnftituti fint,diim vitç tempus habent,prudenter Dei rebus ad fuum abuncommodum:2C per illas,pauperibus benefaden* do,in futurum falutem fibiacquirere» Batus itaq; mcnfura eratolei, corus vero trincimcnfura«

Et IjtttJjuit doMnK dif^efjfatcrem initjuumy/juoJ pruJenter fed/Jér,) manifefte confequatur,aud«toribus reliquitcogitandum.Namfidns iniuftitta aflfedus iaudauit iniquum dHpenfatorem, qui videlicet fuä spfius falutem ex tniuftitia procurauerat : multo magis Deus qui in nullo iniuflitia aß'icirur, laudabitiiiftum ß'ueiuilitia; difpenfatorein, qui videlicet fuam ipfius falutem exiuifittadifpenfauericddeniin ha* bet iuftitia.vt fuperfluapauperibus diuidantur.

flij luius ßculi pttdeniioreifunt fil^t luds in generatione fua, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FiHo*

huiusfeculi dicit mundo adhérentes.’leculum enim nunc mundumap Èelfauitailios autem lucis vocat eos,qui icipfos a mundo feparauerSt» c dicit illos prudentiores eile iftis in hoc folo,quod de futuro illis cu n eft, ficut didi difpenfatorisexemplum demonftrauit.Exhortaturaui tcm fermo«os,quidefuturo négligentes funr.

Er ego zlicoHobis:'Facite uolis amtcos ini^uo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a mfflona

apud Hebrafos diuitijdicuntur. Iniquuni autem dixit fiueiniquita* tis ,quod CK f niquitate recondatur.’quæ in hoc eft, quia fuperflua periöus nö diuidu nf. Quü ergo inquit hadenusmale difpefaueritis ,et cocreditasvcbis iniqtatisdiuitias maleexpederitisivel tâdê ferofadtC vobisab ipfisamicospauperes^ad imitatione modo didar paraboix»

Vt dffecerjtis,redpiant nos sn etternit taberniKuIa,) V t quutn pCf mortem hincdemigraucritis,praeparcnt vobisloaimadgtcrnataber^ iiacula,ipfi prius hofpites ibi fadi.

Qhj fidelis ffiin minima,amp; m multo fîdelis tfliamp;^iin miitimo ini^uut , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multo ini^uusrli^ Ql’* fidelis eft in minimo,cfi3 multo dignus eft*

itfi in alieno fideles non fui/lis,^uod ueßrum eßf^^is dalit uobisf) Simili* ter alienum nominal terrenas diuitias,quippequæ apud ilium no petmaneant,qui ipfas eft aflèquutus;noftrum autemcœleftes;vtquae apud ilium permaneant,quiipfas accipit»

Nullus minifler poteü duobus domin'is feruireiaut enim unum oJio hlelit,amp;‘ ^terunt dliligiitaut uni adbarebit,g:r alterumiontemnet.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Harc etiam dixit quinto ca

Mttfß.tf» pitecuangelq fccundum Matthäum : in co legedidi illius enarra* tionem,Ncmo poteft duobus dominis fcruire»

Audiebant Mtem iyacomnia lt;ü7 fbarifaitjuieritnt auari^e^ deriJelitttt illutn.)

Vilipendcbantcum,ipfi viles ac deteftandi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, '■£

£,t ait lihSfVos eilis ^ut iufi’ficaiis uos itfos coram lomittiltfS-) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vosipios

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ialtos

enim bonfinibus excelßim e^l,abomin‘tndum eß corant Deo, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S i q u i dê

inquitjCtiam ft in alio nullo deliqueritis ,g quod coram hominibusfub* limiter faperevideminijid abominatiocftcoram Deo ac deteftandos facit fu per bos .

Lex propheta uf^ue ad lohannem,) Lcx prophetandi prophet^, qui videlicet de me prophetauerunt, vfque ad lohannem prophetaue-runt: Nam hoc addidit Matthaeus , Pofthac autem neque lex neqiie prophetæ, fed quid

fed palam annuntiaturripfe enim Iohannes illud primum annuntia-uitdicens:Refi'pifcite,inftatenim regniim coelorum. Regnum vero , Dei nuncdicitft'dcm qup in ipfum eft,vtpote arabonem regni cœlorû fiue fruitionis coeleftium bonorum.

Et quillbet in illud uim facit,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omnis fapiens ad illud ftbiipfi vim

infert a mundi amore ac infidelitate abftradus.vos autem quum infii= pientes fitis ôC fegnes ,merito incrcduli permanetis.

F4ciI(Mj eft autem ccelum terram praterire^quàm legis uel unum apicem cadere*) Legem hoc in loco appellauitomne vetus teftamentum,in quo freque ter praedidum eft,quod i Hi a Dci familiaritate exci derent. Dicit ergo, Facilius cœlum ac terra corrumpetur,q vel minima pars corum qug per fcripturam prænuntiata funt de cafu illorum ob infidelitatem^cô;« cidat aut irritum permaneat.

Q^fquis répudiât uxoremfùam amp;nbsp;alteram ducit,adulterium committit t amp;nbsp;qui repu^ iituwit uiro ducit^adulterium committit,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nunc quidem non interro

gatus hæcdixitjin quofdam inuchens , qui in huiufmodi rebus delin* quebanttquadragcfimo verocapite euangeltj fecûdum Mattbgum , in* MazzFi. «p* terrogatus apharifaeis vtrum licet homini diuortium facerecumvxo rc fua qualibet ex caufa,latiorem dedit refponfionem; lege ergo ibi to tarn eius enarrationem.

Owo quidam erat diuest) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiium multa frequenter de paupertatis

amore docuerit, nunc per parabolam etiam timorem duris cor^ dcac tenacibus diuitibus incutit : de his quæ adhuc futura funt,tan=« quam de præteritis narrans : nondumenim eoriim quç in vita funt Crtecus Serada,datur retributio,quum nondum adftt iudicium^apertemanife fequitur dog^» ans,qug nam vltiones excipiant diuites,qui nullo compaftionis affe ^14 Grtecorut tîlumouentur.'ô^ quæ refrigeria fufdpiant pauperes,qui labores tolc* rauerunt.Alia etiam vtilia per hancdifcimus ^rabolam.

Q«! mduebatur purpura by/Jô») . Preciofiuîmis ac fpeciofifftmis veftibus corpus ornabat.

£r4t autem quidam menMcus nomine tarantst) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diuitis quidem nomê

Lwæ.xvL 40X CAPVT QVINCiVAGESIMVMNONVM» non çdidîtjVtpote odio digni. Scriptum cfi: eniin, Nsc raernor fi'm noiî

PJitlmo ♦ » 5. minum corum per labia mea : mendici vero nomen addidit tanquam amoredigni,Aiuntautein quidam ex tradi tioneHebracorum , quod l'uxta ea tempora dates illefucrat Nmeufis appellatus mendicus ifteLazarustpoftquamautcm vterque mortuus eft, formauit Chn'ft’ parabolamde rebus ab illis gefti's , QC futuras ïpforum retributiones quafi ïam fa«asnarrauit,timorcm tjsquidiiiiti illi adhæferant,iinmit tens vt diximus , ei's vero qui ad pauperem hune attinebant, confo^= lationem:amp; his autem ilIis vtilitatem.

iaceiit ad ianuam eins hnlcerofns,cupiens fatnrari de micis cadebant a men^ fa diuitis: fed amp;nbsp;canes ueniebant ac lin^ebant hulcera eins) Adeo debili erat corpore,vt neçp canes poflèt abigcre. O crudclitatem ac prç ftupore in« dolentiam,perquam in tantis conftitutus bonis'in tot mail's accala* mitatibuspofîtum defpiceret,idqueadianuam fuam iaccntem.Et rur fum O egregiam fortitudinem ac tolerantiam,quodquum illeitafe ha ' beret,hic ita afFetSus non malediceret neq; murmuraret«

Accidit autem ut morereturmendicus,amp; deportaretur ab an^elis in ßnü Abrabit») Vt hofpitem Lazarum apud hofpitalem Abraham intuit’ diues, ofof Iiofpitum, haberet hoc ad confutationem fuæ inhofpitalitatis, Obfer-ua etiam quod peccatorum animç violente ac dure repetuntur : Stul* g nbsp;nbsp;, J, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquitjhacnode repetunt animam tuam a te : iuftorum vero pie ac

Mortuus eft autem diues ac fepultus f/î»). nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De mendico non dixft

fepultus fit,eo quod vile eflèt pauperis fepulchrum,de diuite veto ma xime^propter preciofitatem fepulchri diuitis ♦

Atme in inferno fublatis oculis quum eßet iw tormcnfil,«iJet A braham eminus ^arum in ftnu eius.y Xnfernum dicit locum fuppIicij.Ex hac auteiri pa rabola difcimus,quod infuturofeculononfolum peccatores videntiû# ftos iufti pcccatoreSjfcd 8C agnofeuntt SC peccatores quidem iufto* rum vident fruitiones , quomagis doleant videntes quibus fint pH* uati bonis: iufti veropeccatorum vident fupplicia, quoamplius gau* deant intuentes quanta effugerunt tormenta . Agnofeunt autem fe inuicem, vt feiant inter quos funt hi de qui bus ante mortem ignora* bant.Tune autem Deum non obfecrant iufti pro peccatoribus, feiern tes quod cum diabolo SC angelis eius condemnati funt ♦ Etquemad* modum pro dæmonibus fupplicare vanum effet 5C inutile, ita quoep Gre^crium primû SC pro his ,ficutdixit Gregorius Dialogus-t- « Non dolent autem gq pontifteem Graci cou corn patientes fint.’tunc enim fugit ab eis dolor, mœror, ac s^nominarunt Dialogu,ut manife=^ gemitus ,vt pure lætentur. Hæc quidem dicit Gregorius Hue ex contione ^uoda de orado Dialogus.Aiij vero patres dicunt, ne™ a peccatoribus vi* défuntis,(iuee Damafteni opef dcri iuftos,nec(j a iuiîis peccatores:illifiquidcm in luce de* ribus infemur.Opiijor aut id co* gunt,hi autem in tenebris ffoge autem diftant a fe inuicem gnominisipjbs illi tribuiftê,^uo lux SC tcnebræ.Prçcereaquum illi fint omninolux,negua hïîca Theologol^Myftènodiftin quâ cupiunt ad tenebras profpiccre: hi veroquûoînoiint guereißabctesfortajßshuius libel tcnebre,nô pofl'unt lucem afpicere. NâSC peccatoribus do* lu Dialogorüin CrtfCd linguam loris eiïèc confolcitio lux ipfa, SC iuftis imminutione volu-uerfum^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptatis

CAPV T Q_VI NQV A GESIM VMNON VM» 405 ptatis adferrent tenebrç.Dtcunt itac^ in hac parabola proponi hoc ïe^ ge parabolica,et vt tcrribilior ac magispfuadibihs fierct fcrmo.Opor# tetaüt ÔC hæc QC illa fcire:fandorûcnî'm nihil pietatï Icdûr.

Et ip/eddiTMtwtJixifjPater Abrakj'Tt mîferere mei,amp;'mitte Ld^dr« ut intin^jt ex^ tremum digiti ßii in a^u4m,ac refrigeret linguam meiiift,^ui4 crucior in fiammii hacA Vide quantum eum fapcre fccitcruciatiis:quem em'm propc iaccntê dcfpexcrat,hunc eminus acute videt.Ncc tarnen Lazarum dcprccaba^ tur; fufpicabatur namque quod malorum ipfi inflidonim,aduerfusfe memor eflèt: fed Abraham obfecrat opinatus quod hune lateret quæ circafecontigerant. Quemadmodum autem Lazaro quum in tot ma Iis pofitus efièt, calamitatumerataugmentum intueri diuitemintoc bonistitanuncdiiuti in tantis degenti miferqs, additio fuppliciorum cft videre Lazarum in tantis bonis.

Dixit autem Abrahain,Fili recordare guod receperis bona tua in uita tua,amp;‘ Ld^drw ßmiliter malatnunc autem hic /àlatiofruitur^tu uero cruciarii, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inhumanitatê huic

non improperatjfed manfueterefpondet. Scriptum eft enim. Anima EcaeL4» humiliatam ne turbaueris.Et hunenominat ftlium,vtpote patriarcha feu progenitor ipfius,óó tanq fcnex«Non dixit autem tAccepifti bona tua,fed Recepifti*Nam recipere ob ea ponitur que debentur : ÓC hinc omnino fignificatur,quod £lt; diues quanquam pcccator erat, aliquam tarnen habebat virtutem, pro qua bona débita adhuc viuês receperat:

Lazarus qqiuftus erat,aliquod tarnen vitium habebat, propter quod adhuc viuens débita mala receperat. Siquidem nullus hominiï «xpers eft virtutis aut omnino malustnulluscgcxpers eftvitij aut o* •nnino bonus :ideolt;^ iam morientes difccflèrunt.illc quidem mera lia* bens malitiam,hic autem puram Rabens virtutem.

Et ƒquot;nper hac omnia inter nos amp;nbsp;uos hiatus ingens firmatus eft ut hi t^ui uolunt hinc tranßredJ uoj, nonpoßintine^i inde ad nos tran/cendere.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hiatum ni agnum

dicit firmiffîmum Dci præceptum,tanquam ad modum hiatus prohi* bens horum SC illorum commixtionem.

Ait d«tfm:Rogo ergo te fater,quot;) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etiam hic ponitur If arZ obfccro*

Vt mittas ip/ùm in domum patris meit habeo enim quinque fratres, ut teflificetur illiSy Kf amp;nbsp;i^i ueniant in locum hune eruciatus»') Repulfam paflus in eo quod feorabat, pro fratribus fupplicat infinuans,quod ficut ipfe ante mor tem, ita £C illi pro fabulis ducunt minas , quæ in feripturis haben* tur de futuri feculi fupplicijs : propterea folam voluptuofam vi* tam infequuntur*

Dicitilli Abraham,Habent Mofènprophetas.) Mofuicos libros ac prophetias:nc(Ç enim ita tibi curç funt fratres vt DeOjqui fecit illos ,cC lexccntos eis adhibuit præceptores.

SfJß ^uisex mortuis ierit ad eos,reßpifcentA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Libris quidem non ha*

bent fidem, vtpotc feriptis ab his qui viuebant, QC needum ea viderat quæ in futuro funt feculo:fi quis autem ex mortuis ierit ad ilIoSjCre-dentjtanq ei qui viderit vniuerfa.

Ait autem illi, Si Mofen t'f proprhrtas non audiunt, n«iue fiefuii ex mortuii refurre-xerit, credent, ) Siqiiidem ludæi quia Mofen prophetas non au# diebant, neque ijs qui a mortuis refurrexerant credebant.’quin ôf La# loh#« zariim Marthæ ÔC Murix fratrem qui a mortuis furrexerat, ÔC de Caô xvii ’’cbus quae in inferno erant loquebatur,potius occid’.re volebant. De ofFendi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difcipulos fuos, 'Eieri non pote/i ^uin ueniant off'endicu^tt, «lt;e tarnen illi

aüis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per ^uem ufmunt.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoceft,neceflèeftvtveniant« Dixitenim trigefi ,

Matth. 13 æoFepn'mo etiam iuxta Matthæum capite, æ mundo ab ofFendicu# ' Iis : necelTe eft en im vt veniant offendicula , vcruniamen vae homini illi per quem venu offendiculum: QC ineo lege interpretationem qux pulchre pofita eft ,

Expedit illi, ut mola afinaria alligetur ad collum eiufjamp;' proijciatur in mare, potins j ut offendiculo fit uni depufillis ifiis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibi etiam hjc paulo ante dioîa funt,

Cauete uobis ipjis.) Csuete ne quo modo cuiquam fitis offendicu Io,auta quoquam ofFendicuIum patiamini.

Quüd fi peccauerit in te frater tuus,campe illunt.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fratcrne ilium inlt;

Et fi refipuertr,remitt€ illi.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poenitentia enim promeretur, vt

Etji fepties in die peccauerltin te, O' (épties in die conuerfus fuerit dicens, Pcenbet met remitiesilli.) Oportetenim nos qui infirmi fumus,Slt;: affedioni# bus vincimur,condo!erehis quifimiliter affetfti funt. Hicautem fe* pries,idt.mfigniticat quod frequenter: hoc eft quoties in die poft pec# catum pœnitueriteum,tories remitteilIi:Sditaidem indicat quodbe« ptuagies fepties. AliterctiamtSeptics qiiidem de vncquotp diedtdS eftjSepruagies fepties autem,deomnibus fimul.

Et dixerunt Apoiloli domino, Appone nobisfidem.') A pponcei quam habemus deficientem:ftue perfice in nobis ftdcm quç in teeft. Fides Mittth fiquidem partim a nobis inducitur iuxta id quod dicitur, Fides tua tefaluam.fecit: partim veto aDeodatur. Ait enim ApcftoIusPail ♦ ’♦Cort»,i2. nbsp;nbsp;nbsp;, Alrjquidcm per fpiritum datur fermo fapientiæ : alq fermefei#

entif fecundum cundem fpiritum: alq vero fides per eundem fpiritû. Hoc ergo feientes petunt earn fidem.quç a Deo datur,quam etiam ac# ceperunt poft fuperucntionem fpirilus fantftiin fpecieignitarum lin* guarum. Idco priufquam hanc accepiflent exprobrabatur illis,quod Mtfttb lt;8. pufilli elTcnr fide.’im perfedi enim ad fidem eranttaddita vero a Léo fi

Alt autew domini/itSi haberetis fidem lùut granum Jittjpii, diceretb fane buicfycatni no,eradicare tranjj:lantare in tnarCy ohediret utiijue ucha^ ) hl haberctis fidem adeoacutam , vehementem ac feruentem , finit eft granum fi« napistnam illudralis eftqualitafis ,moucrctis faneamp; arboresjllas« quein mareplantarctis. Hoc auicmdixit, laudans perffôani fidim, amp;nbsp;magnameius figniftcans potcntiam. £ ixir auttm de tide 6C gia« no fiijapiscriam trigefimoquinto iuxta Matthäum capuc, a ho ta- * men intellcdiu

Qjri ftttew ex uobis hthens Jeruum arantem aut pafcentem, ijui re^/Jv ab agro /latim iicit,TranJt aicitmbe,ac non potius dicit illi^Para quad ccenem,amp;' prlt;ecinge te ac miniflra wif»,Jonec amedero ac bibero,t^ poftea tu comedito ac bibitof nut» gratiani habet [emo illi, ^ia [eat qu£ ei imperata fueranti Non opinor. Sic uoi ^um feceritis omnia gute priece ptaßottuobiSfJiciietSerui mutiles famustquod debuimusfacere^feamus,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftqiiam

praecedennbiis fermonibus ad bont operattonem difctpuTos exacuft; nocnuncexetnplo, iacf^ationis affed-um qm'hanc confequitur auellit, docens quod ficut nullus feruum fuum aranrem aut pafcentem, amp;nbsp;cjc agrodomum reuertentem^honorcdignum ducit ob huiufmodi labore, fed rurfum iubct, ac débitant adhucextgit feruitutcm, amp;nbsp;nec fic illi gratiam habet : ad cundcnt fane modunt äC Deus , Itaquc fecundum (uftitix fcrmonciti bis qui prçccpta non adimplent, periculum imnti nct.ipfavcro implenttbus,gratta nulla,ncc propterea extolli oportet, Quod bene feiens Paulus Apoftolus dicebat.'Si cuangelium prçdico, non eft quod inde glorier:neceffi tas liquident mihi incumbitjvç enim mihieft fieuangelium non prçdicauero, Artamen quû bonus fit De’, feruis tanq nicrcenarijs vtitur,amp; feruitutem illorum mercede repen* dit.’acdebitum obfcquium tanq faeinus egregium fufdpit, amp;nbsp;premi5 tribuit quod labores ctiam excedac, Vincit namque boniias eius id, quod iuftunt eft dC æquum.

T7 ’f efl dutn tret lerof jlyma, nbsp;nbsp;nbsp;ipÇ’ tranßbat per mediam Samai’tam nbsp;nbsp;Câlin

'^leamtijuumi]; ingrederetur tjuendam uicum,occurrerunt ei decem leproß,) Nouera quidem erant fudgt,vnus autem Samarttanus:morbi veroco municatio tuneeos adunaucrat,auditoqgt; pertranftrec Chriftus,

Et eleuata «o;e dixerwMCl E S preceptor miferere noflri,) Sr» scér« hoc ê domine,preceptor aut magifter.

Qftoj Ht uidit,dixit illiitlteoHendite uos facerJotibus. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nondum mun*

dauiteos/cdmittit faeerdotibus manifeftandos,vtinter cundum mu* darentur.Hoc autem fecit probans fidem illofum. Illi vero crededo cp eundo poflèt illos mundare,ibant non dqudicantes decius præeepro. Manifeftabantur autem faeerdotibus quimûdati eranr,vt ab illis mû^ didiccrentur.'ÔC tune iuxta legem hoftiam offerebant.

Et accidit «t inter eundum mundatißnt»Vnus autem ex illis ut uidir lt;fuod mundarus ef fet,regre/fùseü chw magnauoceglorificans Dchw.) xMagnum quendam ac ma gngpotentiaecredcns efle Chriftiim,nondum tarnen natura Deum.

Etwocidit in fadem ad pedeseius,gratias illi agens») Quum enira mun datus eflètjiam appropinquabat.

Et hic era Samaritanus. Rel fondens autem lefus dixit^Nonne decem mundati fùntf Et nouemilliiibif No»)««t repertitjui redierint^ut darent gloriam Deo,niß hic alieni^ena.y Hîc oftêdit qgt; magisgrati funt Gêtilcs q ludçithi eni bnficiû cotinuo obliuiôi trade tes,ingrat! nbsp;nbsp;erga patrë ÔC erga filium apparebant.

Et ait illi,Surge,uade,fides tua te faluufeett») Atq etiâ illosfideseorû faluos cfreecrat:fed filles qdê decê fuerât,folus aût hic gratus fuit.

Interrogittuf 4Utemaphariftii^^uanJouenturume/Jet regnum Deh) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qugt;a

frequcnrer docuerat inftare regnum Dei,de feipfo hocdicens;nuncin* terrogant eum quando rcgnaturus eflèt, irndentes eum, vtqui vilis appareret,amp; in proximo ab cis interficiendus efler.

Rebondit illis^Oquot; nt,Non ueniet regnum Dei cum ohferuatiom.) Cum .p* fpcduhumano.

Eccc enim regnum Det intra uos efi^} Regnum Dei d icit feipfum,vt« potc regem ac Dcum, Intra ipfos autem eratjanquam in medio eo^ ïohan.it îum conuerfans; de quo amp;nbsp;praecurfor dixit ilIis,Medius veftrumfte* tit quern v^os non noftis,

Altautem addifapuîoitVenient diesijuando defiderabitis uidereunum diemfilijbotni^ tils, amp;nbsp;non uidebitis,) Pharifaeis licet irriforie intcrrogantibus,nian« fuete tarnen confuetaque refpondit dementiardifcipulisvcro iam prç«« nuntiat, quodbreui occidendus , non eflet amplius cum cis conuerfa«» turus: nam hoc indicat quod ait futurum efle, vt concupifeant vnuffl ex diebus vitae ipfius*

Ef Jirenf uobis,Ecce hic^ aut ecce illictnolite exire,nelt;j-fe?îarit1 De his ma Matth 14. nifeftius fcripfit Matthäus quinquagefimofeptimocapitedicens,Tûc fi quis vobis dixerit,Eccc hic eft Chriftus aut illic,no]itecredcre. Sur gent enim pfeudochrifti ôi. pfeudoprophetç ÔC extern. Lege ergo ibi etiam horum interpretationem.

SicMt enimfulgur corufeans e regione gult;e fub ca!o eft , in alteram ijux fub cceJoeß fulgeb) Ab Orientis parte quæ fub coelo eft, in Occidentem qux fubcceloeft fidget. Ait enim Matthäus in illo capitc, Sicut enim tub giir exit a partibus Orientis,6^ apparet vfc^ ad partes occidentis SC extern: lege ergo ibi interpretationem, SiC difee quid fignificet huiuft modi exemplum.

Itaeritç^filiusbominisindiefuo,) Itacritamp;f ipfeorbi vniuerfema nifeftus.Diemvero fuum,dicitdicm fecundiaduentus fui. Illudaucî caput etiam de his manifeftedifterit.

PnwKm autem oportet ipfum multa pati,amp; reprobari a natione bact ) Prauo-rum ludacorum.

Cenef- 7* £t ficut accidit in diebus Noe,ita erit nbsp;nbsp;nbsp;in diebusßlij hominis:edebant,bibebani,uxO“

res ducebantfÇiy' dabantur nuptum,ad eu ufq. diem ^uo intrauit Noe 1» arca:amp; uenu dduuiS, ac perdidit uniuerjos.') Manifeftius fcripfit exemplum hcc Matth.quiiw quagefimocdtauocapite.'ÔC ibiquçre huius intdledum.

CeneL i o. Similiter lt;]uolt;jueficut acetdit in diebus Lot: edebant btbebant, emebant, uendebM, fiantabant, adifiabant^Cteterum ^uo die ixiuit Lote Sodomis, pluit igni û* fulphure deett lo,ac perdidit uniuerßs.Secundum htec ent dies tjuo ßlius homniu reuelabttur,) Quemadmoduin cos qui fiicrunt temporibus Noeôf Lot ,indeh'tffs agentes acfecuros perdidit,iilos quidcm diluuium, bos vero ignis SC fulphur, ccclitus repente demilfa; ita £lt; eos qui tempore fcaindiad* uentus erunt, indelitns agentes acfecuros , perditio lepentinadeprc* hêdet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ante,fuie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;top (quod nos fulphur dicimus} egregium S

ignis nutrimcncum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i-

■ I» tUo die qui fuerit in fefïo lt;(!f uafa eius in domo,ne defcendat ad tollendifm e4* ) Qui a ter rena conuerfatione fubleua tus, Ó(. fiibh'mis vira fuerit effegt; iSus,cuius affedus in mödo relidi funt,quibus ad peccati operation nem vtebatur,ne defcendat vt tollat eos,fed maneat fn celfitudine, QC, cxpedetdefcendentem dominum*

Et ^Ki in a^o,ßmiliter non conuertatur adea ^uce a ter^o funt») Qui in vita funt anachoretica fiue fegregata autfeparata. Hgc aSt præcipit jjpter fedudiones pfeudoprophetaru Antichrifti, qug tune frequentes crût, ÔC vehementem I pu us Antichrifti deceptionem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Memoreseßoteuxoris Lot,) Quid videlicet illi acciderit. Quum cnim Deus ipfi Lot fignificaftèt vt a Sodomis omninofugeret, pro# pterincendium diuinitus immittendum,quodilla opprefïîirum erat: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

ac præcepitTet, vt necin tergum rcfpiciendo progrederetur , refpexit -vxor eius in tergum , ÔC fadaeft ftatua falis.’ftatua quidê in exemplû eorumqui a falutari via ad priores mores reuertuntur ; falis autexn propter peccati acerbitatera*

QKic«5«e lt;]U(efiertt animamfuam feruare,fgt;erdet earn.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qüicuncp quac* amofe

fierit animam fuam liberare ab indudis ilIi propter rcligionem ab Antichrifto periculis,perdition!futuri fupplicij trader illam, vt quae fidemprodidit.

Et perdiderit eam,Mitamilliparabit.) Qin'fquis per martyrrj mortem ipfa fuerit priuatus, hic vitam illi parabit,fîue feruabit eâ in futuro feculoi

Difo Hobmin ilia noSle efunt duo in le^o uno, unus affumetur, alter relinipteturi • duiterunt molentespmul,una a^Jumetur amp;nbsp;idtera relimjuetur. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In ill a nodCjquaf

Incaquçerit tempore fecundi aduentus ipfius. Dehis autemqui e* tunt in agro,ôi quç erunt molentes ,manifeftc didum eft quinquagefi moodauoiuxta Matthatum capitetôd ibiqugrc didiiUius enarratio* nem,Tiinc duo erunt in agro.

J) t lîle dixit eiit Vbi fuerit corpuf, illuc congregabuntur atjuHa', ) Hoc eft in De aqlis • occurfum mei,ad fatellitium ac prgmiftionem. Aquilas fiquidem nolt; minauitiuftos tanquam virtutibus fublimes ÔC regios : corpus vero feipfum,tan^ huiufmodi aquilas coijgrcgantem, Quod aût hic habe«« turtfwAacorpuSjMatthçus fcripfit lifw/xocjhoceftcadauer»

DIcebat dutem nbsp;nbsp;parabolam ad illos hueJfecfantem,tjuod oporteret/èmper orare*)

Dicfnj;lKlt;lfx ^uida erat in quada ciuitate,qui Deum no« timeiat,nec hominem reuereba^ tur^Vidua autem erat in ciuitate üla amp;nbsp;ueniebat ad ipßim dicens i Vindica me de aduerfario meo,^ nolebat ali^uandiu,) Necp Deum timebat iubentem eos vindica« ,rc,quiiniuria afFedi funttneçp hominê reuerebatur, qui iudicibus in« dignaturoppreflos defpicientibus «

Po/? hlt;fc aiftem dixlt intra fetEtfi Denm ncn timeo,nec hominem reuerecrt^uia tami mi hi molefia eft hac uidua^uinJicabo illam,ne in fnem uenienf exturiet me»quot;) In fine, hoc eft prorfus auttandem. Exturbet aiitcmu'.graiiiter afpiciat aiitco gat.'nam hæc fignificat verbum uwoTr/â^H.

Ait autem dominus: Audite guid iudex iniufiitia dieat,) Puta q? quanquano propter Dei timorem,nec hominis reuerentiam,ar faltem propter mo k'ftiam ac interpellationis continiiitatem,vindicaturus eft illam.

Deus autem nonfaciet uindibfam eletlorum fuorum clamantium ad fe die ac noBe,) Interrogat hoc tanq neceflarium vt quiuis fateatur.

Etiam ^uum tolerans fuerit fuperillis.) Q.uanquam Deus fuperilJis primum tolerans fit, fiue quafi defpicercaliquanto temporevideatur, vtipfi probentur.

Dico uobis ^uod faeiet uindiRam illorum cito,) Omnino poft toIerantiS faciet. Qiiidam vero iuxta anagogen intelligunt iudicem iniuftitiae lefaiee,^^., Deumjqui Deum non timet,quum non fit alius Deus præter ipfum; nec hominem reueretur,vtpotecarens refpedu perfonarum ♦ Ciuita* tern vero,ecclefiam dicu^it fidelium: Viduam autem, quamlibet ani* mam feparatam adæmonis coniundione.’Contrarium vero illius,dia bolum, Oftendit ergo parabola, quod res fit maxime expediens ora-tionis perfeuerantia« Chryfoftomusveroimpium ac inhumanum di cens hunc iudicem,reijcit huiufmodi anagogen.

Veruntamen ftlius hominis ^uum uenerit, an reperturus eft fidem in terraiquot;) ' Qiium venerit in ftcundo aduentu Interrogat autem amp;nbsp;de hoc, non

Dixit autem ade/uofdam ^uiin feconftdebant ^uede/fent iufti^ amp;nbsp;ajfternabaniurce^ teros parabolam iftam : Duo homines afeenderunt tn templum ut preearentur pharifeus alter publicanus,) Apte vnum propofuit pharifatum SiC al-terum publicanum; pharifæi fiquidem iufti videbantur, SC. publica* ni peccatores ♦

Pharifteus ^lans hac apud ft or abat: Deus gratias tibi a^o ^od nonftm fteut cetteri he* mines,raptoresjniufti, adulten,uelut etiam hie publicanus, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tali a orans niWl

aliud agebat g quodfeipftim laudabat,cpteros vero homines acpubli* Prouer,2^. canumfpernebat.Atquifcriptumeft,Laudet tevicin^,0C nonostuî, alienus QC non labia tua,

Et publicanus procul ftans,nec oculos ad calum uolebat attollere,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non IÔI5

Sed percutiebat pe^us ftum tdieenstDeus propitius efto mihi peccatori,} ■ Sprc tus a pharifæo fefe magis hinccôdemnabat,amp; percutiebat ped us fuS, oftendens quod plagis dignus efleu

V erber ans emm peHus criminaconfiteiurf amp;nbsp;tan^am morbum medico manift^a/itr preeatur ftbi miftricordiam exhiberi.

Dico uobiflDefcenilit hic iuflißditus in dotnumfuam potius ^uam iHe.) Hoc cfî, Si noniIle*Siquidë qui fefeadeoiuftificaucrat, aDeocôdemnatus ê: Si qui fefe adeocondemnauerat, a Deo niftificatus eft; ôc ilh'us qui-dememinentias omnes feu bona opera euacuauir ladî-antia: hums au^ tcmomnes defet^us repleuit humilitas fiucpropn'a deieclio. Vide ers» go quomodo brem' tempore cordis affed-us ài oris fermo, ilfius qu/dê miiltorumannorum iiiftit»as,huius veromultorum annorum inmfti;: lias corruperunt.Hincitacp difcamus ôi nos,quomodo prccari oporlt;» amiTerabiIiftatione,ô^ abhabitu miferationedigno,6C avcrlt;f bis placantibus potius fledamus,neciritcmusDeiï horum contrarqs.

0^'4 omwil ^ui f ’fe extollit^deijaeturl amp;nbsp;qui fefe deifit,extolletur. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H æ C

omninotnanifefta funt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D 1 f f

Afferebant Mem adeum amp;nbsp;infantes^ut eo! tangeret.'Videntes autem difcipuïi incre^^ piitawilloi» At lefus conuocatis illis dixit, Sinite puerulos uenire ad me ne prohibueritis lt;nbsp;* tositiliumef enimre^num DeiA De his icripfit Si Matthçus in fine qua* dragefimicapitis,Si ibi hæcomnia explanata inuentes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MatiKt^^

Amen dico uobis:quicunq; non acceperitregnumccelorum fuut puerulus, non intrabit wilW.) Hocôd Marcus fcripfit adfinem vigefimiodauicapitis: Mtfrct.ia» Si ibi quçre enarrationem*

L T mtOTogiJttit eum quidam princeps dicenst Magtfler bone quidfaciam, ut uitam cetera

■Ä—**nam po/fdeam : Ait autem illi lefust Qujd me dicis bonum çquot; Nemo bonus nifi unus^ Hempe Deus.Mandata nofliiNecommtttas adulteriumtne occidas, ne furtum facias : ne fala f‘lt;'^teßimoniumferas: honorapatrem tuum amp;nbsp;matrem tuant,) De his didum ê quadragefimo primocapiteeuangeîtj fecundum Matrhæum,ô6 in illo otnniutti declarationem inucnies ad fmgulav^erba pofitam.

Atilledixit:Hlt;ecomniacuflodiui abinfantia mea.His autemauditis lefus,ait illit.Adlt;i hucunumtibiJee/i: Omnia qu^ecunq^ babes uende^amp;dfribue pauperibus,hjbebisque thefau WdttB.» p* uenifequere me.) Similiter de his ibi ad fingula quæque ver ba differtum eft,

Qjtum autem die hlt;ec audiffet,mcerore a^feSlus eft,quia dines erat ualde, Intuitus ante nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ftfts^quodmcerorea/feSîuse/JêtjdixittQi^àmdiff^icilequt pecunias babent in regnum Dei intraount,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vel quomodo.’vel confirmatiuû eft,ac fi dicat, Ve^*

Etqucddicitur o'l £xo’''r^'’‘,qwi habent,fumicur pro Rctinent, aut Rcconduntnec vtuntur: quum pecuniæ xp»'«-«'''“ dicantur propter Xj««;), hoc eft vfum; Si omnino ipfis xç«lt;ôlt;xi.id eft vti oporteat ad id quod opus eft,non includere,ficut etiam in dido iuxta Marcum capi* teprædiximus. Lege autem de his fupradidoquoque capite euange* Iijfecundum Matthæum,

îdciliw enm eft camelum per foramen acus tranfire, quam diuitem in regnum Dei falunsfierif At die airt impoftii^ homines,poftlbdia funt apudDeum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Præterea Si h^c omnia

Dixitautem PetrustEccenosreltqutmusomnia amp;nbsp;fequutifumuste. Jpfeueroait illist De Petri Amen dico uobis, quod nemo eil qui reliquit domum uel parentes, uel fratres aut uxorem, aut verbis, m i fthos

41a CAPVT SEX AGBSIMV M Q^V A RTV M» ßliof propter re^num Dei^tpii non reciput muho plura in tempire hocjamp;' in futurs feculo ui^ tam ceternam.') Confeqiicnter eodcmcapjte deins omnibus diligêter tradatum eftjamp;f pulchreexpof/tum.

A/fumptis autem duotlecim dixit illist Ecce afcendimus lerofol^ma ï compkbuntur tgt;mni/t ijute fcripta funt per prophetas defilio hominifttradetur enim gennhus,^ illudetur, rj contumeltjs a^ficietur^t^ conjfuetur: OuumqueßagellauerintiOcddent eum : amp;nbsp;tertio dieren furgei») Lïixit hæc ÔC Matthäus »'n fine quadragcrimifecundi l/iÂithtot pitis: lege ergo did’i illius enarrationem,Ec quum afcenderet lefus fe» rofolymaafTumpfit duodecim diicipulosfuos fcorfim tnvi^ QC cftera.

Et ipji nihd horum intellexerunt,amp; erat uerhum i/iud abfconditum ab ei},amp;non in^ teUigebant ^ut diceiantur.) In fine enarrationis dic'forum uerborum etiamde bis fada eftmentio,fi^ ibi qugreexplanationem.

FAîTkw eß äutem dum appropinftaret lerichojcacus lt;juidam fedebat iuxta uiam mendicant, Audita uero turba prlt;etereunte,interrogabat ^uid hoc e/Jet, Rejfoderunt 4«tc dli, modlefus î^a^arenuspertranßretjEtclamauitdicens: I ES V ßuDauid mifereremei.) Fi/ium Dauid dixit ipfum,in honorem eius: honoratiflima fiquidem erat apud Hebroos huiufmodi appellatio.

Et qui praibant increpabant eum ut tuceret.) Si len tium imponebant ncmoleftus eilet magiftro«

Ipfeuero muiro magis cbtmabattEiliDnuid miferere mei,) Alulto ampli* clamabatjVt vel perftuerantia flederet»

Stans autem lef us iußit illum adduci fetquum^ ille appropinquajJetßnterrogduiteH dicens,C^ÿid tibi uisfaciamf Ipfe uero ait^ Domine ut uifum recipiam,) Interro* gauit eiim,nequts putaret,q, aliud acc/pcrc volenti,aliuddarct» Noß expetiuit autem abeo fidem;nam fideirrat perfeuerans clamor»

Et lefusditilli,Recipito uifum,Eides tuate fduum reddidinEt continuouifumrecepit, aefeeptebatur eum glorificans Deum,Cun^^ populus ut uidit,dedit laudem Deo^J Fidem habebat non quod Deus eilet,fed quod fe fanare poffèt.'fcqueba tur veto ipfum tanquam gratus, ÔC ita beneficium rependens.

«ix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fframbulabat lerichoî Et ecce uir nomine Zacch^eus^ atq^ is princeps era

Q^a iliac erat tranßturus,Et quum uenißet ad locum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vbi (tta. erat ca*

Sußlciens lefrs uidit illum,) Oculis hum^nitâtisiTïâm prlus vide-rat eum oculis diuinitatis *

Et ait illi,Zacchteefeßinäns deßendeßodie enim in domo tua oMrtet me manere.) Cognouit enim eum ad obedientiam elTe paratum,amp;S feruentem ad filt; dem,facilequc a vitio mutabilem elfe ad virtutem;ideo etiam vofat,amp;: accedu

EtfeRinitnsde/cenditacfufcepit eumgiudens^'i'') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gaiidens non fo Inm

quod eiimvïdïllet vt optaiierat,fed qtiodetiam abïllo vocatus elTetjCj»« ^ipfum fufcepifletjquod nunq fore fperauerat,

i’ VwJe ijfljtim mifericon fdFius e/i,ij pMperutn ac pietatis amjtor» uiderent omnegt;jmurmural)antdicentes^nodintrd(Jèt,dpud hominempeccato^ rem dinerfaturui,) Manfurus ac recubiturus. Piiblïcani enim apud omnes habebantur peccatores propter fuam auan'tiam aciniuftitiâ* Indignabantur ergo Chrifto,quemadmodtim etiam propter Matthçû Publicanum,acaltos huûifmodi varijstn locis.fgnorabant autém mo dumamp; caufamobquam Chriftus cum libs conucrfareturn'deo etiam hos ipfe defpictebat,qLifl propter huiufmodi res offcnderentur.Opor* tec cnim modicum offendiculum parui ducere, vbi cuiptam magna fa ills accedit,nec propter rem modicam magnuperdercemolumentum.

Stans oHtem Zacchteus dixit ad le/um,Eice dimidtum bonorum meorum domine do pans peribns:amp;ßijuidalijuem defraudaui,reddo(}uadruplum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O velocem mutatio»*

nem,auartis facfius eftliberalis.*iniuft»flîmus,iuftiflîmus* Ofalutem quatn fefe ipfe docuerattneq^ enim adhuc a Chrifto didicerat: dimidiS bonorum dédit pauperibus in beneficium : dimidium vero retinuit, nonvt poffideretjfed quo peridexoluerctin quadruplum, lucra frau# dequgfita.Quod enim hoc in loco habetur to-u)to(?)a\THa‘a-,non fignificat vaneautftukecalumniatus fum,fcd,Ex iniuftitiaet calumnia acquit fiui. Quadruplumautem reddit fecundum legem quæ quatuor ones obvnam fublatam exolui iubebat. Audiamus qui iniuriam facimus, 8^ vclea qug iniufte parta funt,affedis iniuria reftituamus : vel fimio kni medelam illis qui iniuriam irrogaucrunt offeramus»

Dixit OHtem leßis ad dlum^Hodie falus domui huic contigit^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dom um di^

citeos qui in donaoerant^Hodie inquit falus contigit,eietfla iam per# ditionc,quæineamorabatur propter auaritiam amp;nbsp;iniuftitiam.

Eo ^uod ij ipfe films fit Abraha.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc propter eos dixit qui mur#

murabantquodintraflèt,apud peccatorem virum diuerfaturus ♦ Ait €tgo,Hodie falus domuihuiccontigit.'oportebat fiquidem faluumfie* ri Zacchgum,quia QC ipfe ex gencre eft-Abrahæ . Significat atrem indudus hie fermoquod propter eospotiflimum humanitatem afllim pferit,qui ab Abraham defeendebant.

Vtnitenimfliushominisutejutereretacjaluumfaceretquodpcrijt.') Qliod perljtcxgencre Abrahæ.Ait enim,Non fum miflus nifi ad ones per- i dttas domus Ifrael.Ego vero Zacchg’ fum ftatura fpirituali pufil« **’’ lus:adhucenim humi circa terrena trahor.’cupio aut Chriftum intueri manifefteSC ftcut expedit:verumita ipfum intueri non polTum , nifi ca quçmihi ad hoc impedimento funt fugiam,6^ afcëdam in arbor cm, ideftfupra terrena cleuer,attollarfp adcceleftiartuncenim SZ ipfe me ingenue afpieiet,vocabitfp ad fe,2C manfioncm apud me faciet:talis fit quidemefftcitur domus dei.

Httcilliioudientibusadilciensdixitparabolam/o^ade/fitpropelerufalem, (J exm ^‘ftarent confefiim regnum del manifefiandum,') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Audientes quidam ex (u#

dæfs cum frcquenrer dicentem,quodinftaret regnum Dei,fufpkaban tur quod propterea nunc afcenderec Icrufalem vt regnaret in ea,quod ipfe feiens, per par a bo lam corrigit erroncam illorum opinionem: ofte dens regnum fuum non efl£ ex hoc mundo,fed ccclefte ac pternum.

Dixit er^o,UotJioquidam pradaro genere natui,profeiïus eß inregiotte longintjui'^l

Seiplum fïgnüicat hominem quidem , vt qui humanitärem af# fumpfit.'præclarum vero gencrc,vtpote filium Dei. Profedus eftaii# tem in regionem Ionginquam,poft refurredionem ex mortuis,afccn-dens ab eis in cœlum fiquidem tanquam iam fada dicit ca qux fu# tura funt*

uid,Dominus regnauit.Et rurfus,Dixit dominus dominomeo,fede a dextris meis,donee pofuero inimicos tuos fcabelJum pedum tuorum, Ac reiterteretur,) In fecundo aduentu fuo*

VOcatis autem decem feruitßtis dedit eis decent minas,') nbsp;nbsp;nbsp;Numerus in hoelc#

co denarius, multitudinis dötaxat manifeftariuus eftjtamtdefcr uis dc minis. Mina autem genus erat argentei numi. Seruos ergo dicit omnes fidclium prgceptores.’minas vero fpiritualia dona.

Et ait ad iiïoî,Negotiewini donee ueniam,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Negotiemini per dona fa#

Et mijerunt legationem goR ilium dicentes^Jsjolumus hunc regnarefuger nos.) Nam prius dixerunt ad PiIatum:Non habemus regem nifiCacfa* rcm:ÖC poftmodum orabant ad Deum SC patrem, vt extingueretitr c* tiam eius memoria.

Et contigit ut igf ; rediret accegto regno,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De feaindo aduentu eft hie

fermo,quando reuertetur cum poteftatc magna SC glorii/edcbitc^ fu' per federn gloriç fug.

ß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quibus dederat gecuniam, ut feiret quantum quißnt

Venit autem primus dicens^ Domine mina tua decern minas acquißuit.) nbsp;nbsp;Per dena

Et dit tllt,Euge honeßrue,quia in minimafuifli fidelis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bene precantis

eft,vel Iaudantis,contrarium Vg.Bene tibi fit, quia in vnamina dili# gens fuifti.

Haheto goteflatemßuger decern ciuitates,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Per potellatcm fuper decern

Et fecundus iienit dicens,Domine mina tua cotßecit quinque minas,Dixit aut amp;nbsp;huit. Tu qiioque eßo fuper quinque ciuitates, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Con formi ter ad menfuram ftudij

Et aliusuenit dicens^Domine ccce mina tua ^uam habui repoßtam in fuJario.) Sudarium anagogice ociumac fegnitiem QC inutilitatem hoc in loco demonftrat*

Timebam enim te homo auflerus fis, tollis lt;juod non pofuifti, amp;nbsp;metis quod non femiitt^it) Putabat enim quod fola negociantium diligentia abfcp Dd auxilio totum efficeret;^ quum efïèt auftcrus/epeteret ab alijsld era in quç ipfc nihil contuIerat.Hanc autem refponfionem figurauit parabola, volens oftendere quod tales nihil rationabile poflint refpon dere, fed quaecunquerefpondcrint contra feipfos eonuertentur: Nani a«di quae fequuntur*

Ait autem illi,Ex ore tuo iudico te ferne male,quot;) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex verbis tuis.

Seift«, ego homo auilerns firn, tollens quod non pofui, nbsp;nbsp;metens quod non

fi: quart non dedißi peeuniam meamad menfim:^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Äd menfarios. Hi dici

pofliint,qui norunt dtjudicare bonum a malo. Ait efgo,Qiium talem mccognofccres , quanquam talis non elTem, quare non potius expo^ fuifti datum tibi donum meum ad menfarios : oportebat enim quod inteeratfacere, reliquum veto mihi relinquere : efFicere interim id quod erat facilius ,quod autem diflficilius mihi permittere, dico fane repetitioncm*

itegoueniensiumufurautiqueexegißemillam.) Rcpetqflèm* Mutuß «goeftdodrina j vfura verohuiufmodi mutui, virtutes funt quæex dodrinaoriuntur. Lucrum autem qualecunque nominauit vfuram commuai vfus confuetudine.

Tollite ab eo minam, date illi qui decern minas habet♦) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tollite ab eO

Dico uobis,quod omni habenti dabitur,amp;' abundabit.) Qui adftaban t dilt; xerunt,Habet fufFicientem honorem,Ipfe uero ait,Omni ftudiO ac di ligentiam habenti,dabitur honor ctiam abundantior q illi conuenit.

Abeo autem qui non habet^etiam idquod habet auferetur ab eo.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ab eo qui

ftudium non habet ac diligentiam,vt didum cft,ctiam id quod habet, gratia videlicet docendi auferetur,tanquam abillo qui ea non vtitur* Sed quarede folis tribus feruis dixit,relidis cæteris ƒ Quia ex his fa eile eft etiam de alqs coniedare: quotquot enim négociât! funt,conform mes ad lucrum fufeeperunt honores; quotquot vero ociofa ac inutilia feruauerunt dona,fimilia cum prçdido paflî funt. Sexagefimo autem * iuxta Matthçumcapite,quum fimilem dixiflet parabolam,in fine ads Mdttr*^?^ didit,Et inutilem feruum et)cite in tenebras exteriores,ibi erit flet’ amp;nbsp;ftridor dentiumtôC ibihorum didorum interpretationem legito,

Verutawe« inimicos meos illos qui noluerut me regnare fùper f e,adducite hue ititerß cite coram me.) H{C c^dcs aut defignat fuppliciû ludçorfi in futuro feculo.aut oimodam eorS fubuerfionem fub Vefpafianoôd Tito*

Ef his diUis pergebatafendes lerofilyma.) nbsp;nbsp;Feftinas ad paHiorie dC crucê^

ETfaFfum eft ^uKm app-opin^uajjet ad Bethfphage nbsp;nbsp;Bethaniam ad montem OlinarS,

emifit ditos ex difapulisfuis dicens:lte in caiiellumquod f rcgiore efi,in quodintro^f euntes inuenietis pullui» allpgatnm^fnper i^uem nullus un^uam kcminum fedit, foluite ilium O' adducite^. Ef ƒ quis uos interrogauerit^^uare foluitisf ita dicetis ei, Quia hic domino necejjao riusefl,) Et hociniienies ,4ï. juxta Matthäum capite,in quo tota Matth «ii» hums enarratio ad verbum expofita eft.

Abierunt autem ^ui emif/ï erant, inueneruntßcut dixerat eis, Q^um autem ipß foluerent pullum.dixerunt domini eiusad ipßstQ^arefoluitis pullumfAt illi dixerunttQjua hic domino necefprius e/l» Et duxerunt illum ad lefum. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibi en'am de his

Et fuperieFHis uefiimentis ptis,f tper pullum impofuerunt lefum Æunte autem illofuba fiernehant ueßimentafuain uia^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc fubfternebat plurima turba,ßcut

Quum^ue iam appropinquaßet ad deßenfum mantis Oüuarum, cceperunt omnis mul^^ titudo difcipulorum gaudentes laudare Deum uoce magnafoper omnibus,quas uiderant, udtii^ tibus.) De mi racuh's quæ ipfo tempore viderant. Érat enim mira-culum,de pulloilkusc^ domim's prædïceretÔC quum ipfe eftet indomi tus,adeocompofitc acmodcfte incedere,turbam adtantuillius honoré attrahi,ac huiufmodi fauftade eoefferri acclamationem ÔC fimih'a.

DicentestBenedi^us qui uenit rex in nomine dominie) Matthäus autem dixit,quod turbæ quæ prgcedebant amp;nbsp;quç fequebantur clamabant di centes hoc; fic ibi lege totam enarrationem illorum verborû vfcp adeS locStQiiûcp intraflèt ipfe Ierofolyma,cômota cft vniuerfa ciuitas.

Fax in calo,amp;‘ gloria in excelßs^) In ea interpretatione etiam hæc cnarrata funr.Vidcntes enim difcipuli turbas hpcfacientes,amp;: ita cia manteSjftmuI acfimiliter vodferabantur,vna cûeis numine afflati.

Et quidam pharifeoriim de turba dixerunt ad eum ; Magifler increpa dißipulos tuoSt Et rejjgt;ondens ait illist Dico uobis quod ß hi tacuerintßapides clamabunt, ) Lege CÔ* fequenter præditfto capite illius didi interpre tationem,Turbæ autem dicebant : Hic eft lefus propheta ; ibi enim hæc declarata ac manifci« ftata funt.

Et paflquam appropinquauit,intuiîus ciuitatem ßeuit fuper ilia, ) Sciens lam propter immenfavitia deftruendam,humanomodoipfam præim menfa fua bonitate deflet, etiam hincoftendës jqualia habereterga in;» gratos ludços vifcera.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Defediuus fermo eit.'defici t enim : Nequaquam per ires .Confueuerunt

enim fientes verba præ afFedus vchementiaabrumpere.Quod autem ait, tantundem eft ac fi diceret ; Si cognofcercs amp;nbsp;tu in die hoc, id cft in hoc tempore quo ego hic conuerfor; tuum enim eft, quia propter te potiiTimum humanitärem aiftimpfi, Sgt;C peregrinus effcdus fum Sico-gnofceresinq qupad pace tuâpertinent,quç reergaDcum pacificant, quæ funt aut fides in me filiumeius,aut mep prædicationisfufceptio, ncqua#

neqnaquam perires.Quod autem intcrponitiir,Et qm'deni, futpcrfluu eft tanquam prcprietas hebraicç compofitionis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

N««c ««few akconcfifiißtnt ab oculis tuis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ähfeondita funt hæc ab

ueniftit dies in re,amp; arcundabunt te inimici tifi uallo.) Hçc tanquâ ab exordio proprie legenda funt ♦ Nam ipfum Quod propheticiim. efthicK narratiiium«Dies itacpdicitobfcffionis.'inimicosvero illius, Romanos,qui poftmodum in earn fguierunt.

Et andern te,ac coangußabunt te undique, folo pro/iernent te aeßlios tuos in te.) Etfilios tuos in te,videlicet folo profternent.

Net relin^uent in te lapidem frper lapidem.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc eft, Iapidum com po

EogHoH non cognoueris tempus uißtationis fWÆ'.) Quia non agnouifti tempus curæ tuæ,tempus namque peregrinationis meac erat tempus curg faliitis tuæ.

Et ingreßus in templum capit eijeere uendentes in eoamp;' ementes,dicens Ulis t Scriptu leß. tß,Domus mei domus orationis e/lt uos autem fecifiis illamßeluncamlatronum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lalt; lej-e. /♦

tius de bis feripfit Matthaeus in fine quadragefimiquinti capitis ; QC ibi quære enarrationem.

Et docebat quotidie in templo. Principes autem facerdotum ac fcriblt;e ^uaerebant eum ^derCj^ primäres pJebistnec inueniebant ^uid illi facerent î uniuerfus enit» populus pendes Mt ab ere eiiis,^uum audiret illum.] Quum ab eo doceretur.

CAPVT XXIX, DE SACERDOTIBVS ET SCRIBIS AC SENIORIBVS QVI DO^ MINVM INTERROGABANT.

L T äccidit ^uodam dierum illorum lt;juum ipß populum doceret in templo euangeli^a- ♦ •^ret^nftiteruntfacerdotes(!f feribtecumfenioribuspopuli,amp; dixerunt ad illum: Dieno nbsp;nbsp;nbsp;P*

biSijUd autoritate ißafacisf aut quisefl^qui dedit tibiiflam autoritatem.’’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didlum ê de

Reßondens autem dixit ad eostinterrogabo uos ego unamgult;eßionem,s2r rejjgt;on dete mibr.Baptifmus Iohannis erat e ccelo^an ex homintbusf ht illi cogitabant apud/eßdice-les: Sidixcrimus,Eccelo,dicet:QMare non credidiflis mu'Si dixerimus. Ex hominibustuni^ i^fus fJopHÎ« lapidabit nostperßafum enim habet lohannem fuißeprophetam.) Con« fcquenter in illo capite etiam hgc manifeftata funt,

Ef reßonderunt fe nefcireunde.Iefus «ero ait iliistNe^egodico uobis,lt;]ua autoritalt;» temafaciarn.) Similiter etiam hgc;ö^ ibi lege enarrationem.

r^apitautem ad populum dicere parabolamhanctHomo plantauit utneam, ac locauiteam ^^colonis, peregre egit ad multa tempora.) Hgc parabola quinquage fimum eft caput euangelij fecundum Matthgum : QC ibi quaere huius enarrationem,ad minutula vfque appofitam,

opportunum eßet mifitßruum fuum ad colon os, ut de fruclu uinelt;t da^ rent ipß coloni uero caßm ipß/m ^miferunt inanem. Et rur/us adhuc alterum fa'uum mißt* illi uero hune quo^ue ctefum contumelijs aßeHum emißrunt inanem, Rjsrfum mißt

tertium At illihuncetiaminfliFlisuulneribuseieceruntf) In ïHocapitehgcquof que declarata funt»

Dixit amem dominus uine^tC^uidfacittrnfmiltim filium meum dik^umfortajjïs hue iniuitireuerebuntur,) Similiter 6C hæc»

C^MW autem uidi(]ènt eum coloni,cogitiatentnt intra fefe dicentes, Bic e/l hares,ue^ tiite-ocddamns eum^ut nojira fiat hareditasÆt deHum eum extra uineam oeäderunt.) Pan modo 06 hæc.

Quid er^ofaciet illis dominus uineae/ Veniet ac perdet colonos illos, dahit^euineani alijs» Quod ^uum audijfint dixerunt, Abfit.) Etiam de his ddigentcr ibi didum eft»

Pfalm»i 17. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intuitus eos dixit,Q^id ergo efi illud quodjeriptum efi,Lapidem quem reiiroa

Omnis qui ceciderit fuper lapidem ilium,conqua/Jabitur: fitper quemcunque autem cea ciderit,comminueteum, ) Praedido capite poftquam ctiam dlud addi« dit,quod de hac Dauidica prophetia hie relidum eft, poftquam eti'am dixit.'Ideo dico vobis,quod tolletur a vobis regnum Dei',6^ dabiturna noni facienti frudus eius; tune intuIit,Et qui ceciderit fuperhunc la* pidem confringetur.’fuper quemcunc^ vero ceciderit, conteret eum «

M4rci »i Sunt itaque ca que Matthaeus habet exade recitata ,quæ autem apud ** Marcum fiC Lucam habentur compendtofe tradita , quemadmodum frequenter diximus.Apud omnes itaque euangeliftashancinuenim’ difpenfationem,vt quifqueeorum interdum quidem diligcnter,inter-dum autem com pendiofe retulcrint.Propofitum autë verbs dido ca* pxteiuxta MatthçSdeclaratû eft:ô^ ibi quaere enarrationem«

Et qnrfrelidHf principes Jacerdotum 0quot; firiba inqcere in ilium manus eadem hora gt;nbsp;amp;nbsp;timuerunt ; cognouerunt enim quod in ipfos dixerit parabolam hanc.) HçC item ma nifeftius fcripfit Matthæus prçdido capite.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et obferuantes emifierunt tnfidiatores qui ß iußos fimularent, ut caperent eiusfirmo-

nem,quo traderent eumprincipatui amp;nbsp;poteßati prafidis») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ait Matthaeus in fi*

Matth tiit ne quinquagefimi capitis ,Tune abeuntes pharifaci confilium ceperut» vt illaqucarêt eum in fermone,amp; cçt.Lege ergo illorum enarrationé, ÔC ibi etiam præfentium verborum declarationem inuenies.

Et i«ferrog4«er««feumdicentes,MagiRerfiimusquodreHedicisamp;doces,neerefiicis perfonam,ßd uiam Dei in ueritate doces^Licet nobis cenfiim dareCtefari an nonf)

Quinquagefimo feaindo capite de his manifeftius fcripfit Matthac’, , ÔC ibi fimiliter quçre interpretationem.

CognitdHfTo illorum uerfiitia dixit ad eoSjQ^id me tentatis!' Ofiendite mihi denariut cuius habet imaginem 0 infiriptionemf Re/^ondentet autem dixerunt,Ceefiiris. Et ait illist Reddite ergo qua funt Cajaris Cafari, 0 qua funt Dei Deo . Et non potuerunt uerbutlt eius reprehendere toram populo^miratiq; fuper rejjtonfo eius tacueruntD In *fto ctiam horum fada eft mcntio,data(ç interpretatio» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPV T

A CccJentes auteln (juidatn Sadducaorum ^ui negant eße reßirre^ionem inierro^awrut xXfKTi (fjcewfeî M.j^iRer Mofei firipfit nobis, Si cuius frater mortuus fuerit habens uxürem^ is^neßne hl^eris moriuus fuerit, ut accipiat frater eius uxorem,lt;ir fufatet fernen fra tnfm, Septem ergo fratres erant,'!^ primus f tmpta uxore mortuus efi abfque liberis: nbsp;nbsp;fef

«hHkï ticcepit uxorem, isque mortuus efi fine liberisl teriius quoque accepit illamtfimiliter Aïii eateri fèptem, liberos no reliquerunt amp;nbsp;mortuifuntt llt;!oui/fime uero omnium mortua efi et millier, 1« ref«rr/.‘3ioKe ergo cuius eorum eri( uxorif tptem enim hibueriint earn uxorem, ) Caput hoc quinquagefimumtertium eft apud Matth^um.’öó ibi qiig lt;nbsp;ÎC totam enar rationem ♦

Et refiondens ait Ulis lefustTilq buius fecuU ducunt uxores amp;nbsp;nuptum danh) Hoceft,Pilijhm'iis mundi,hufus vitae.

Qui uero digni habebuntur ut fecu'um tllud confequantur ac reftirre^ionem ex mor^ tuis, neque ducent uxores^neque nuptum dsbuntur, neipte enim amplius mon poterunt, fiqui-ttijUAles Angelis erunt, ^fihi Dei erunt,quum futurum fit ut j7nt refurre^ionis fi lij,)

Apud Matthæiimetiam norum fada eft mentio, dataque interpréta-ïiOjVbidicitur,rn refurrecftione enim ne^ contrahent matrimonium^ necß nuptui tradentur.

^odautemfurgant mortui0“ Mofisinnuitiuxtarubum,') Idcftfignifi-cauit in fcriptura de rubo.'hgc aût fcripta funt in libro Exodi. l,xQdi)t

Q««m dicit dominum Deum Abruham amp;nbsp;Deum Iftac if Deum laucob: De«; autem fioit eil mortuorum,fid uiuentiumtomnes enim illi uiuunt,) Etiam de his prœ^ diâoiuxta Matthacum capitedidum eft:0^ ibi quære enarrationem.

Refiondctes autem quidam fcribarum dixerunt: Magfier bene dixifii, EtarttpHus non (ütàLont eum quicquam interrogare,) Ibi horum quocp fada eft mêtio,vbj dicitur,Qumcp audiflent turba: ftupuerunt de dodrina eius.

AI T ad illostQi^modo dicunt Chrifium flium effe Dauid, quum ipfe Gauid ^uat in hbro Pfalmorum,Dixit dominus domino meo,fede a dextris meis, donee po# fuero inimicos wo) fiabellum pedum tuorumsDauid ergo dominum eum uocat,^ quomodo fi lius eius eft:} Matthçus autem quinquagefimoquinto fui euangelrj capiteaif, quodcongregatis pharifæis interrogauiteos lefus dicens, Quidvobis videtur de Chrifto cuius filius eft ÔC caetera.’ibique omnia rationabiliter enarrata funt.

Audiente autem omni populo ait difiipulis fuistCauete afinbis qui uolunt ambulare in ^olis, il!f amantfalutationes in foris, primaque fedtlia in fyttagogis, ac primos difcubitus in co uiuijs^) Lege prædido Matthäi capite didi illius enarrationê.’Di« latant phyladeria fua ÔC magnificant fimbrias palliorum fuorum, ac de omnibus inuenies.

413 CAPVT SEPTVAGESIMVMQVAR.ET QyiNT iuJiduM.) Quinqiiagefimo fextocuangeltj fecunditm Matthæum capJte dixft etiam adfcribas QC pharifaeos , Vç vobis fcribç Qc phanlt; fæihypocritç,qufadeuoratis domos vtduarumôC cetera: lege ergo il* lorum interpretationem»

Ejjgt;icieni autem uidit eos ^ui mittebant munera ßfi in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jiuitei. Vidit m

tem O' nidnam pauperculam mittentein lUuc duo minutâtes a!t,Vere dico yo biSi^toduidua hiecpaupercula plus omnibus mifit:omnes cnim illi ex eo ^uod fibi exuberat mi ferunt in munera Deith^ec autem expenuria fua uniuerfamfubflantiam quarn habebat mi/it.) . DehaeôC Marcus quadragefimoprimo fui euangelij capite difleruit:

Mara.ti» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;totam enarrationem.

Et quibufdam dicentibus de templo quod pulcbris lapidibus ac donis ornatum effet, dia xit,Ex bis qU(e uidetis,uenient dies in ^uibus non relinauetur lapis fuper lapident, (}ui non di^ ruatur^) De his diligenter didum eli in fine quinquagefimifexti Mattb 24. iuxta Matthäum capitis ,vbi habetur,Et egreflîis lefus exiuit de tem* plozfequutiq; funt cum dtlcipuli eius ,vt indicarêt ei ftruduras têpii.

T E^terro^auernnt autem eum dicentes,Prtecepior guando ergo blt;ec eruntf ^uodßgnym 1 guandû bac futura fund} Dicit Matthæiis. 57, capite quod fedente coin monteoliuarum acceflèrunt adeum difcipuli feorfim dicentes, Die nobis quando hçc eruncfô^ quod fignum aduentustui QC conftin» mationis feculirôC ibi ifta quære.

At die dixit,Vtdete ne feducaminu ^ultienim uenient in nomine meo dicentes ,1^0 [um,Tempus Mat. Ne igiturfequamini illos.) Ibi etiam horum fada eft mentiOjôC datadeclaratio.

Q^um autem audieritis bella amp;nbsp;feditiones,nolite terreri t oportet enim primum bac feri, fed non fatim fnis.Tunc dicebaieis,Surget genscontra gentem,amp; regnum aduerfus regnum,et terramotus magnierunt in ßngulis locis,^ fames ac peflilentia, terroresij^ ßgna a ccdo magna erunt.) • Ibi etiam de his didum eft.

Verum ante bac omnia inijcient manus fuas in uos amp;nbsp;perfe^uentur, tradentesin fyM gogas carceres,traHûS ad reges ac praßdes,propter nomen meum. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Similittf

Cotttinget autem uobis in teßimonium.) In protcftatloncm,in redar gU tionern eorum qui non crediderunt, ne dteere poffînt in die Jiidicq predicationem non audierint.Aut contingent vobis quæ abillis infe rentur in martyrij gIoriam.(Nam Græci dicunt, Continget vobis iia AA.afT\/f lop.i.in martyrium,aut in teftimonium)

Habete igiturßxum in cordibus ue/lris non effe prameditandam defenßonem,ego enim dabo uobis os eÿ fapienria,cui non poterut cotradicere aut reji/lere ocs qui aduerfabutur uobis) Os appellat verba.-fapientiamverointelligentiam verborum.

Trademiniautem aparentibus cognatis,amicis ac fratribusti:/ morte aff^iciëtqutft dam ex uobis.Et eritisinuij7 omnibus propter nomen meum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prjdido capite c*

Et capillm Je caplte ueHro non pereat,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ec vete multi fideliiim in

i^ncminiedf, necapillos qm'dempcfd/dcrunt. Manifeftum ergo eft, Danieb^t' guod ft CUIUS pars aliquacorporis amputatafit,hocdiuina permif# noncfuftinuit: fiquidem incerdum proprfam oftendebat potenn'am, quandoque autem carni pcrmittebat,vc iuxta naturam pateretur. Qiiutnergodixerit, Et capillus décapité veftro non pereat, fignifi* • cauit,quod omnipotens elTet, quodquc I'llis auxiliaretur ,acalacritalt; temimmitteret.

Per pitientum ueftram po/JlJete animas uefiras.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poflidete fiue feruate^

quodfi animaSjOmnino QC corpora.Scn'ptum eft eni'm prædido capi* tCjQui autem perfeuerauen't vfqj in fine hic faluus erit»

autem uideritis circundari ab exerdtihus lerufalem, tune Ccitote quod imminet defolitioeiHs.) Matthæus veto pracdidocapite aliud fcriput fignum dicenSjQuum vidcritis abominationem Si cat ter a:Icge ergo totam di dorum illorum enarraticnem,

£t mi in medio eius^difcedant.) Rurfiim idem dictt ad confirma^ tioncmlermonis.

Et qui in regionibus,non intrent in earn.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc prxtcrmiferunt Mat*

thæus Ct Marcus jficut Si hic aliud quod illi dixerfit, puta: Qui in Marc^sh do,non defcendat vt tollat quicquam de domo fua.’Si qui in agro, no taicrtatur vt tollat vcftimenta fua,.

Vt comj^eantur omnia quce fcripta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V t compleantur omnia quae

Inlibris Daniells aliorumc^ prophetarum de hiKufmodi IerofoIymo^^ Danieh^t fiunexpugnatione fcripta funt.

Vte autem prxgnantibus amp;nbsp;laPlantibus in Ulis diebus.) Apud MatthæS hocetiam didocapite manifeftatum eft.

Ent enim afßi^io magna f aper terram\ nbsp;nbsp;ira in populo hoc, cadentque acie gladi^

captiai ducenturjn omnes gentes^ iff lerufalem calcabitur a gentibus, donee compleantur tempura gentium,) Dicit Matthaeus quoderit tunc afflidio magna/ quail's non fuita principiomundi ad hoc vfcp tern pus,necp fiet ; ex in« tcrprctationeergo qug ibi pofitaeft,etiam hæc cognofcentur,

Eterunt figna in file if bina if Jiellistif ßiper terram anxietas gentium, per deßu^f xumb refoHonte mari ac ßuFiu: aref tentibus hominibus prte timoré if expe^atione qua fu^ peruenient orbi terrarum,Nam uirtutesccelorum mouebuntur,) Hæp de fecundo f qua po aduentu luo dicit,Quaereautem fimiliter apud Matthçum didi illius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;annnoai

cnarrationem,Statim autem poft afflidionem dierum illorum fol ob# V'** fcurabitur,Si lunanon dabit fplendorem fuum,Si ftclle cadent dccoe ‘^u,i4,Jecun u loiacdidifequcntKiSedehtecoaminucnia.

Et tunc uidehunt ßlium hominis uenientem in nube cum poteßate if gloria magna.) nbsp;nbsp;’ J* À rn

Rurfus ibi fuoordinelege enarrationes que neceffariae funt vlœ ibi, fi fieu autem difeite parabolam* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ctcfct^

Hij rt«iem ßeri incipientibus fu[}gt;icite if leHate capita uefira quoniam appropinquat redemptioueflra. Et dixit Hits ßmilitudinem't Videteßcul/team if omnes arbores, quum protrudunt ïam gemmas, cernentes ex uobis ipfis^fitis quod iamprope fit aiiaStSic if uos quum

U-.e.'SXÜ, 4io CAPVT SEPTVAGESIMVMQ_VIN* ET SEXT quum uiJeritiihac fieri,(citote lt;jKod infiet regnum Dei^) Rurfus /bi reliqua cnarrado legenda eft vfque ibi': Amen dico vobis ,ncqnaquam.prçten-bit generatio hæc,donee omnia ifta fianta’n ea enim Sgt;C horum'fada eft mentiOjfiC data interpretatioveparerat*

hmen dico tlt;ohis,Non preeteribit generatio hac,donee omnia fiant « Ccclum tern pTceteribunt, uerba antem mea non pTtetenbunt.} Ibi etiain de his didum eft*

Attendite autem nobis ipßs ne^nando granentur eorda ne/iraerapula amp;nbsp;ebrietate,ac cu ris huins uitie:(f repentinus fuperueniat uoiis dies tile. Tan^uam laqueus enim fuperueniet in omnes,t}ui/(dent juper faeiem uniuerfie terrie.Vigilate itaijue omni tempore precantes,ut di^ gni habeamini effugere omnia hae ^ua- uentura funt.) Q.uinquagefimoodaiio euangelij iuxta Matthäum capite quære enarrationem eius quod dici^ tur,VigiIateergo quia nefeitis quahora dominus vefter ven turns fit: nam in eoetiam de his faefta eft mentio, datacp enarratio.Signandum eft autem,quodnon fola ebrietas,fedô6curæ ftculares animam abfor^ bent,mentem£^ dcmergunc.

Eraf autem interdiu docew in templo^ ) Propter eorum vtilitatem qui illuc concurrebant.

Nobîibus uero exiens diuerfabatur in monte ^ui uocatur Oliuarum.') Ne mête diftraheretur,ô^ quiaaptus erat ad precadum,nec minus quoi^obfc-cretiorem difcipulorum inftrucftionem:nam manifeftum eft quod illuc cum eis exibat SC conuerfabaiur.

popului diluculo ueniebat ad eum,ut in templo audiret ilium. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si po*

pulus ille hoc faciebat, multo magis nos qui populus magis illi famfi liaris fumus oportet diluculo veniread eum, vt in templo audiamus il lum perfcripturas fandas docentem.'necfolum vt audiamus,fedctiî vtobediamus.

(3ap«XXU, 4 ppropinquauit autem dies fe/liis a^ymorum, ^ui dicebatur Pafeba,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pettam

' azymorum ctiam dicebatur tpfum pafehç feftum,quia in pafcha carnibus agni ÔC azymis vefcebantur.'quum ita«^ tunc primum ma guftarent, ipfum pafcha nominabant etiam azyma . Abudtamen proprie feftum eratazymorum diefequenti poft pafehç feftum,deqiio didum eft fexagefimotertio capiteeuangelij iuxta Marthæum vbi dicitur,Primo autem azymorum acceilerunt difeipuli ad lefumdi centes ci, Vbi vis paremus tibiad cdendum pafcha?

Er gucerebant fitmmi faeerdotes amp;nbsp;fertba' (^uomodo eum oeciderentttimebant enim poe pulum.) Qugrebant quemodo occiderent eum occulte,aut nada bo na occafionc fcilicet; timebant enim populum,fi palam aut nulla data occafionc ilium occiderent.

Intrauit autem fatanas in ludam eui eognemen erat ifeariotes, (fui e numero erat duo^ johnri'^^* decim.) Iohannes vero dicif,quod poft ofFuIam tunc introiuit inil lum fatanas.Non eft autem in hoccontradidio.Primum fiquidêexpe rientia probabatfatanas,ac miferum cxplorabat: poftmodum veto a# gnito quod répudiatuseilet SC incorrigibilis,aufus eft in eum ingredi, ficut

CAPVT SEPTVA'GESIMVMSEXTVM. 4X« Lw^.xxfL ficutetiam in cuangelio luxta Matthæum diximus, non tarnen in« faniré eum faceret aut agitaret,fcd cp tlli dominaretiir,SC tanqua fer-uovtcretur. Ifcarioten hunc dixit ad difcrimen altcrius fudæ. Ad« didit ctiam quod e numero duodecnn erat,vt oftenderet, quod de pri mo erat difcipulorum choro.

Et itbijt ac io^untns efl cum principibus ficerJotum amp;nbsp;mttgiflrtttibus, ^uemadmodum il lnintriitlereteih) Magiftratibus qui templum cuftodiebant« Plt;am 8C hipecunijs perfuaficum homi'cidis coniürauerant« Traderet autêjiotf eft tradJturus effet.

Etgiuiß funt,ac pa^ifunt fl argerMm ei dMroil'j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sictit petebat»

Et ille flopondit, ) Hoc in loco È^M^tx.oÀÔyKo'tp, idem eft quod Paefts* eftjfirmiter QC ex animo promifit, ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

VenitMtemdiesa^ymorum ^inquooportebatoccidi paflhjt) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vers»

bum Vcnitjfignificat hicinftabat. Dixit aurem,Venit,propter ma* gnam propinquitatem . Aliud enim eft quod fuperius dixit appropinquauitjóó aliudETfAHür/Äo-t imminebat,quod hic fignifi catiir per verbum kABs Venit. Siquidem propinquius eft ÈTrAKir/aih «VVf^.Ideo vbi pofuit Kyyi^t,erat ante duos dies pafchae ante duos dies loquutus eft ludas cum principibus facerdotum amp;nbsp;magiftratib’: vbi autem fignificatur imXna-îcca-i^efl: ante vnum diem . Nam ante vn3 diem mißt PetrumSC lohannem ad parandum pafcha,ft'cut apud Mat thjumô^ Marcumdididmus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

EtemifltPetrun/ ac lobannem dicens;luntes pisrae nobispàflhaut edamus.') Se-cundum legem.

At illidixerunteiiVbiuis päremusi’) Nc(^ enim ipfe proprium habe« bat diuerforium,netç illi.'vtpote omnibus iam derclidis.

IpfeMfro ait illist Ëcce introeuntibus uobis in ciuitatem , occurret uobis homo hydriam bùulinSjfl^uimini eum in domum in t}uam intrat, C dicetis patrifamilias domus: Dicit tibi iriit^ifleT : Vbi efl diuerfirium ubi paflha cum diflipulis mets edam i £t ipfi uobis oRen» det ccenuculuin magnum firatum^ibi parate^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sexagefimotertio euangelij feo

cundiim Matthæumcapitequære didiilHus interpretationem,Âtit-le dixit: Ite in ciuitatem ad quendam dC cætera; in illa enim de his mnibus diâum eft.

Aiwntej autem inuenerunt fleut dixir eis,ac parauerunt paflha.Q^umque hora adue^ niflt,accubuit,ii^ duodecim Apo^lolicum eo , ) Confequenter ibi etiam de his inuenies.

Et ait illistDepderio deßderaui hoc paßha comedere uobißum antetjuam patiar. ) Feftinationefeftinaui hoc anno pafcha comedere vobifeum antequam crucifigar,fiue ante tempus pafchç.’nam in eocruciiigendus erat,Cicüt apud Matthæum legiftiin didiillius enarratione, Vefpera autem fa dadifeumbebat cum duodecim.

Dico enim uobistPoßhac non edam ex eo,donee compleatur in regno Det.) Sexagefimoquarto euangelij iuxta Matthæum capite qupre didi illi’ enarrationem ,Dico autem vobis qgt; non bibam pofthac ex hoc frudu vitis vfque in die illu , quum illu bibam vobifcü nouS in regno patris n i mci;

4zi CAPVT SEPTVAGESIMV MSEPTIM VM. mdjlcgc totum,óf dc omnibus particulatim inuenics.

Et tfccfpto poculo quum grattas eÿffèt dixit:Accipite hoc nbsp;nbsp;nbsp;dinidite inter ws,)

Dico entin nobis,lt;}, ne^M^nam bibam defrnblu nit is,donee regnutn Dei Keniat») In prgdidainterprétatiôcetiâ horûfada é mctiocûhis quçfequunu

Et dcccpfo pane quant gratias egißet,f regit ac dédit eis dicens: Hoc eH corpus tneum, quod pro uobis datur: hoefaette in met recordationetn « Similiter amp;nbsp;poculum ipfumpo/lquatn canauit diccnstHoc ip/ùni poculum nouum teflamentumeji in tneo finguine,quûd pro uobis ef funditur4Veruntanien ecce tnanus tradentis me,ntecum eji in ntenfa,)Legs prxdi^ dû capitedidi illius enarrationem,Edentibus autem illis fumptofe^ fus panequum gratias egiflèc/regit, deditqp dtfeipulis; fimilitcr auté StC fequentes interpretationes vflt;^ ad eum locum quo dicitur,Et didis laudibus exicruntinmontem OIiuarum:6C dehisomnibus exadein«* uenies:nihiî enim indifcufftim relidum eft,Quod vero dicitur, Qiiod provobis efFundit,adpocuIû referenda eft;porro poculû ê fanguis ei’. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etflius quidem hominis fecundum quod deßnitum eß uadit, tarnen uce homini HÜ

quem tradttur^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matthaeus fexageftmotertiocapitefichabet,Filiusq#

dem hominis abit ficut feriptum eft de ipfo Qi. extetra : ibi ergoctiam hgc manifeftata funt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Et ipß coeperunt conquirere inter fe quishoefallurus e/Jet,) Matthäus gdc Qi Marcus ante panis ac poculi diuift'onem aiuntipfos de hoedubitaf loUhi;»_ fe:Lucas vero Qi Iohannes poftdiuifiöem. Manifeftum eft ergo quo^ Qi ante Qi poftea fadum fit.

t-i* A^a eA dutem amp;nbsp;coMtewtio inter eos,quis eorum uideretur e]Je nuuor.) Etiai*' J. alibi dehuiufmodire curiofe inquifîerâc,ficut manifeftius fcripßt Matth «zo» Matthäus trigefimofeptimo fui euangelij capite;fed tune quide de hoc erat, quisnam maior elTet in regno coelorum : hic autem äa decaufa contentio fiue inquifitio inter eos incidit : iam enim certiorcs fad» de morte magiftri,inquirebant quis eorum videretur efle maior,vt exte* rorum fieret magifter.

At nie dixit eis, Reges Gentium dominantur eis» ) Docct fané quod is qui prçponendus eflèt,non deberet dominari tanquam dominus: nam id reges terrae faciunt inflati prindpatu, Qi clati propter eos quibus dominantur.

Et qui poteßatem habent fu^r eas, beneßci uocantur») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tanq iudicati ma-

Vos autem non ita,ßd qui maior efi inter uos,ßat ßeut iuniorttif qui princeps efi,ßcut is qui miniArat.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fiant haec quantum ad animi modeftiam ♦ luniore

Vfer enim maior efl,qui dccUmbit,an qui miniAratf none qui accumbitf At fgo i« wf* dio ueArumßm ßcut qui miniflrat) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Seipfum in excmplfl fermeis prebef.

quum enim ipfi acaimbercnt,tanquam maiores ab co habiti: illemi» niftrabat,quafipoftremü feipfum ducês,quû Qi pedes corum lauarct.

Vos autem eAts qui pertnanßfiis mecum in tentattonibus meis,Et ego dißono ucbis,ß^ cutdilfoü

CAPVT SEPT VAG ESI M V M OCT A WM» 42^ to.xxIL (UtdiJ^ßiit mihi pater meus, regnum»quot;) nbsp;nbsp;nbsp;Difpono vobis regnumjioc eft pro^

tnitto, Regnum vcrocœicfte intclligtt,cuius fpc roborabat ecs ctiam admagnitudinem ac tolerantiam»

Vt eiitis ac libatis fitper menfam meam.) M-cnfam uidelicct illam re^ giam accœleftem. PofTunt autem dici menfa,bona gterna ÔC inefFabi-Ha,quæ diligentibus Dcum præparata funt.cibus vero acpotus, eft illorum fruxtio ♦

Et Jedeatis C(per throws iuJicantes Juodecim trihus Ifiaeh ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc ctiam iU

lis promifit quadragefi'moprimo euangelif iuxta Matthäum capite, MAttKt^^ vbi fcriptum eftjefus autem dixit eis: Amen dico vobis, quod vos q fequuti eftis me ôô cætera:ibi ergo lege horum interpretationem»

Tj Ixit autem dominus,Simon Simon,eccefatanas expetiuit uos,ut crilraret ßcut triticu.)

Illicnim moris eft præftantiorcs expeteread palgftram ,ficuc lob. Cribrare vero,id eft turbare,mouere,concitare.Cribrum fiquidc quodfrequentius koo'kivop ft'ue criviacrilfiio/jvocatar, a quibufdam etiam tfivio/idiciturja quo verbum o-/v/a^w cribro vel concutfo * Nam in cri* bro triticumtranlFertur SC concutttur acconfunditur, Praedicit autê «s defutura tentatione,quando omnes relido eo fugerunt.

Ego uero pro te rogaui ne deßclat ßdes tua^ ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rogaui inquit patrem

weum tanquam homo,ne perdas tandem fidem tuam quam in me ha* bes,in tempore negationis »

Et tu ali^uando conuerfus conßrma fratres tuos.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Con uerfus, poft nega*

tionem videlicet per fletum amarum.’hoc eft in priftinum locum denuo feftitutus. Fratres autem eius dicit reliquos Apoftolos, aut illos qui per eoamp; erant credituri, s’

At il!e dixit ei,Domme tecum paratusfum in carcerem in mortem ire^) Oportebat quum hgc ab ipfa veritate audiflet, fortitudinem atque au« ?iliumabeopetere:at illepræferuorecontradicit potius, aflerens fc« nihil talepafliirum,

Ifß Hero ait,Dico tibi Petre,non canet hodie gallus priuf^ua ter abneges te naße me}

Hodie inquitj eo quod inftabat nox diei illius ♦ Scribit aöt Matthaeus ^6» fexagefimoquarto capite quod dixerit illi lefus : Dico tibi Petre quod in hac node priufquam gallus canat, ter me abnegabis; SC ibi lege enarrationem.

itdixitillis'.Q^ando mißuosfine loculisamp;' pera,num ali^uid defuit uobis f Aiunt il^ lüi^ihiL Atqui tune de loculis nulla eft fada mentio. Verum per aurumSC argentum etiam hoc fimul innuit,Quum enim illa poftide« quot;nbsp;* * K veta(ret,manifeftum quod SC hoc prohibuerit: vbi nam^ non eft the faurus,vtique fuperfluu eft thefauri repofitorium.In peram fiquidem pané immittebantrin marfupiu vero coriaceü^qixod ipoiifKCüÄtop vocant, æs fine obolos reponcbant.’in loculos autem, aurum SC argentum*

Diätautem eistSednunc ^i habet loculos'f',tollat:ßmiliterü‘peram,) Tunc f quidem necelTario egeftatem eis impofuit, vt ad illam accingerentur:

poftquam vero hocacQiim eft,aufert nunc neceflîtatem,6C permittiteis vt loculos habeantôd peram,quovjrtus corum appareat,qm* nullaco* gcnte neceflîcate fedantur inopiam: ôc primum qiudem ipfe tenebac l'ilos.non finens vt aliquoegerêt,propter eorum imbecillftarcm.’poft»« modum vero dimifit ipfos,vt fibnpfis eflent auxilïo, quafi ïam robu« ftiores effedos:nam hoc per loculos aeperatn fignificatur.Quuin ergo prohibtuc eos habere loculos amp;nbsp;peramacfimiha ,tuncnulloindiguo« runtjVt eins potentiam ac gratiam agnofcerenc : quando vero pcrmb fit vt ilIa haberent,tunc dC efarierunt ÔC fitierunt ÔC nuditatem pallï funtjVt ipforum fortitudo ac tolerantia cognofeatur. Verum quomo# do dixit,Q_ui habetloculos,quum nullus iUorum haberetfCapicitatj Habet,pro habere poteft.

t- t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habet loculos,hoc e^l fcienliiigt;n,tollat amp;nbsp;peram,thefai(rum uidelicet uirtutifm'.ni

halfenti [cientilt;t/ti,nece/Jaria fitnt (if uirtutum diuitkei^iti ergo non habet utrttmc^,utMit tuni camfuam,id efi exponat corpus labonbus uirtutum, emat glad'umjioc e/l dimicet adaer^ fus ajfeRiones dtemones»

El (j«/ non habet,uendat tunicam Jïiatji,(!f emat gladium. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui non habet,

nunc videlicet.Quod autem fequitur,Vcndat tunicam fuam, Si cmat gladium,peremphafimdixit,folum oftendensefle tempus vltionis;velt;’ nientibus,quantum nunquam alias,periequutionifaus: non quodgla* dijs vim propelli vellet: nam Petrumitavicifei volentem poftmodum {jrohibuit. fntelligi autem 8i alio modo poteft, vt didum primum, itdeluda, fiquidem folus illeloculos habebat, tanquam abauaritia in feruitutem redadus ; iubet itaque vt ipfe qui loculos habet,tollat militer QC peram,hoc eft de feipfo curet, quum iam a diuina prouiden tiafit abiedus : fccundum vero didum, fit deegteris Apoftolis : nam ipfi's qui non habebant,iubet vt vendant tunicam ÔC emant gladium, id eft tradant corpus SC mortem redpiaat,

Q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D/co enimuobis,^uod adhuc hoc^^uodfcriptum eft oportet perftet in me,Et cum iiii^s

‘ repHtatuseft.f (^od fcriptum eft in propheta. Tanquam iniquum enim ÖC facinorofum in medio iniquorum QC facinoroforum latronS crucifixertint ilium*

itenim ea i}ult;t funt de me,finem habettb ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quae de me fcripta funt in

At dll dixeruntiDomine ecce duo gladij biet') Quum no intellexiflènt quid fibi volebat hoc ver bo. Qui non habet, vendat tunicam fuam 0^ emat gladium,oftendSt duos gladiosquibusvfi fuerant ad immolatio* ncm ac diuifionem agni,cupientes eiusdifeere intentionem*

Ipfe uero an illis,Satis eà*) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hine adhuc magis patet, quod non

gladqs vfeifeile volens,iuflerat emeregladiostnara fiid voluiilèt.mio* modo nunc dixiflèt,Satis dir fiquidem neep centum gladij fuffeciflènt ad irruentium multitudinem.ltaque quod dixit,Satis cft,oftenditqgt; nulla erat gladiorum neceflitas.

Et egreffus that ^uemadmodum folittts erut in montent Oliuarumlfequebantur autem îum^f difcipuii eius.OMftujs effet tn loco dixit ilJisiOrate ne intretis in tentationemÆtipfe auulfus ef ab eis,quantum iacîus eR îapiiüs,pofitis^ genibus orabat dicensl Pater ft uis tranf ferre

CAPVT SEPTVAGESIMVMOCTAVVM* 4*5 Lucit, xxn fem foculum hoe 4 me^uernntamen non mea noliint4S,fetItuafiat. ) Cætera quidê manifefta funt;dcoran'onc vero quærc ,64. euangelq i'uxta Marthçû Matth 20-captte didi iUtus cnarrationem,Et progreflus pufillum proddjtinfa dem fuam,ac cætera quac feqiiuntur.

Apparaît autem illi angelus de calo confortant eumt faUusque in agonia protendebai oritionemtamp; faSius eR fador einsßcut grnmi fanguinis decurrentis in terram^) Bodem capite horiim omnium fada eft mentio, datac^ interpretatio. Si ibi lege verbi illius dcclarationem, Et relidis illis abijc iterum, QC oram't tertio eundem fermonem dicens.

^t ^uum ahorationeJitrrexi/JetjUenißetque ad difcipulos/itos repperit eos dormientes ptit gt;narore,amp;ait illis,Vt ^uid dormitisf furgite amp;quot;nbsp;orate,ut non intretis in tentationentt) Confeqiienter dido capite lege ea quae fequuntur,8d ab illis etiam hgc tnanifeftiflimecognofces, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« i

Adbnc iiKtfweo loijuente,ecce turha,si^ qui diceiatur ludas unus de duodecim pree^ cedebit illos,amp; appropinquauit le/u ut oßularetur eum:hoc enimßgnum dederat illis,Qiem -doiqueofculatusfuerojipfeeß,) Scxagefimoquintoeuangeltj fecundum i Mattnæum capite de bis exade tradatum eft.Praecedebat autem eos, fine antecedebat tanquam dudor.

lefus autem ait illHIuda oßulo filium hominis tradisfVidenteS autem hi qui circa ipfum tränt quad futurum erat, dixeruntei: Domine percutiemus negladiof Ef percuffit unus quiß piam ex eis ßruum principis f tcerdotum, amputauit auriculam eius dextram . Reßgt;ondens ^tem lefus dixit,Sinite hue ufque^Ta^aq^ illius auriculafanauit eum^J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Similiter

ôi inillo legeea quæ fequnniur^ôi herum omnium pulchras inueni« d ambiguitatum folutiones «

Dixit dKfem lefus his qui uenerant adfi principihns f tcerdotum ac magiflratibus ternit fli amp;fenioribus»Tanquam ad latronem exiiliscum glad^ acfu/iibusf quum quotidie uobifcÜ fnerm in templo,non extendißis manus in me») _ Etiam de his ibi didum eft, ac diligenter tradatum»

Etpoteßistenebrarum.) Tenebras vocathicdiabolum;accepit cni SC ipfe tfic poteftatê aduerfus eum.Similiter aut SC Pilatus cui dixit. Non habercs vllam poteftatem aduerfum me, nifi eilet tibi datum e fupernis, vcluti feripfit Iohannes , Tune autem fimul omnes vim ac poteftatem acceperut ipfum afflidionibus ac mortifubîjciêdi, vt im* pleretur difpenfatio falutaris incarnationis,

Coniprehenfum autem eum duxerunty^ induxerunt in domum principis facerdotum.) Pari modo ibi de his etiam quære.

PetrwMcro ßquebatureminus»Q^um autem accendiffent ignem in medio aulte, una^ i:tgt;nfedi(ßnt,fedit Petrus inter illos») Practerea 6C de his;quum enim latins feripferit Matthæus,particulatim in illo omnia manifeftata funt»

I»t«it4 autem ilium ancilla qutedam fedentem ad lumen ») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod ab igne

Ceßxis in eum oeuhs dixit, Et hic eum illo erat» Ipf ? uero abnegauit dicens : Mulier non noui illum» Etpo/î ptdïllum alius uidens eum dixit, Et t« ex illis es» Petrusuero aitt'Ho-wo, nonfum» Et interuaUofabîo quaßhorte unius, alius quidam afftrmadsat dicens ,Nereamp; fcic eum silo erat, nom Galilaus eß» Ait autem Petrus,Homo nefiio quid dicas»)

Lege ctiam quae de Ws fcrfplit Matthaeus fexagcfîmofexto capita, eo« rumque (blutiones : deinde paululum retrocede, SC quaere didi illi'us cnarrationena , Et ingreflus intro fedebat cum mimftris, vt videret finem ♦

Et fgt;rotinus adhuc eo latente,cecinit goHust comerftiMe tJominm rej^exit Pffr«w» Ei rfcorlt;f4ft« efi Petrus fermonis Jomirti tptomodo Jixerut ifli^ PriufquS gallus cedtierit, ter abnegabisme.ét egrejjus foras Petrus fieuitamare,) Confequenter didocapitc etiam hacc manifeftata funt»

Btuiri qui tenebant illuntj illuJebM ei ceedentes i circumte^o eo percutiebantfs^ dem eiuSf amp;nbsp;interrogabanteum (licetJtesi'Vatidnare,quise^l ille qui tepercujfii!' £i aliamul^ ta comitiantesdiceboftt itteum^) In finefexagefimiquintï capitis de his feripfit Matthaeus* Lege quoque fexagefimofexro capite ipfius, didi illius enarrationem quodicitur,Et egreflîis foras fleuit amarejin fine.

Atqueut illuxit eoKuerteruntfeniores populi, prindpesque facerdotum, «2rlt;ÎHXfr((nl ilium in concilium fuum dicentesi SituesCliRl^TV S, die nobis. Ait autem iSistSi uobls dixero, no» credetis: quodfi etiam interrogauero, non rejfondebitis mihi,neque abfol^ uetis, Ex hoc tempere erit ßlius hominis fedens a dextris uirtutis Dei* Dixerunt autem mnes:Tu ergo es ßlius Dei, Ipfe ueroaitad illost Vos didtis quod ego fum^At illidixerutl Q_ÿid amplius nobis opus efi teßibusf ipfi enim audiuimus ex orc ipjius,) Legt prçdido fexageiimoquintoiuxta Matthäum capiteabeoloco, Etre* fpondens fummus facerdos dixit ei, Adiurote 8C cætcra,quoufqiicdi catur, Tune expuerunt in fadem eius : nä in illis declarationibus etiä haec manifedata funt«

Cap«*xU*« Etfurgens uniuerfa multitudo eorum^duxit ilium adPilatum * Cceperunt autem tccua fare ilium dicentes: H««c inuenimus peruertentemgentem nofiram, prohibentem iributa tJ[attb*!i74 dari Cafari, dicentem fi Chriflum regem ejfi.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lege fexageflmofeptiflio

capite cuangelij iuxta Matthäum didi illius interpretationem, Icfus autem ftetitcoram præfide*

Pilatus uero interrogauit eum dicens, Tu es rex lud'torum f At die rejfondens äxit eii Tu dids, Pilatus autem ait ad principes facerdotum amp;nbsp;turbastnihil inuenio noxite in hoc homine. At illi inualefiebant dicentes : Commouet populum docensper uniuerfam ludteatn, exorCus a Galilaa u/que ad hunc locum, Pilatus uero audita Galilaa interrogauit utrum bo^ mo Galiheus efiet. Et ut cognouit quod ad Herodis ditionem pertineret, remqit ilium ad He rodem, qui ipfi lerofolymis erat in illis diebus, Confequenter ibi etiant de his inuenies.

Herodei 4MifM «ijo lefugauifus eR ualde t cupiebat enim a multo iam tempore uidete illum,eo quod oudiretmulta deipfb, ü“ Jferabat fi^um aliquod fi uifurumab eofieri,Interf rogrtbi« ergo eum multisfirmonibus,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Y idelicet cauillatorijs ÔC in mo*

Ipfi uero nihil illi refigt;ondit,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vtpote tentant! SC refponfione ingt;

digno. Sciens etiam eum veile fi'gnum videre,non vtilitatis caufa,fed oblcdationis :nec täquam diuinas virtutes, fed velut aperta prodigiaî non lecit apudeum fignum.

• Stabant autem fummifacerdotesamp;fcribneacriteraccufantes eum,) Simul enim SC ipfi ad Herodem remiiß erant, ficut in progreflu in* ueniemus.

V Preuit äutem ilium Herotîes cum exercitibus fuiüamp;' illufifjetjnàutum eu ueflè fj’Ie didi,rtmißtadPiliitu,) Hçcomniaforfaninifecit tâgregi ludeorû, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EtfiSlifunt amici PilatUf nbsp;nbsp;nbsp;Herolt;ieJ inter fe mutuo eodcm die^ lt;juum antea Jimultas

‘^ffrosinterce/pßet.Pilatuf ergo conuocatis principibus facer datum nbsp;nbsp;nbsp;magi/îratibuf acplei’

ot dixit ad illost Obtuli^is mihi hune hominem tanfiam auertentem populumt (J ecce ego co tam uobis ^um inlt;juißßemf nihil inueni criminif in homine iRo ex hts de ^uibuf aceufatis eu^ ifdne Herodes^Mewï nam remifiuosad ipfum, eccenihil dignum morte aîîumeflei. Gorreptum ergo ipfum ab/bluamt) Correptionem hic voeat mediccreitn flagellationem ad mttigandütm acdqjrimendumfurorem illorum ï vt arbitrât! cû fuperaflè,ccnàrêt ab vlteriori i'nfania : at ill! ita nihilomi^ nusefferabantur , lioc vnu folS prac oculis immobil!terhabentcs,vt ritiflinieocdderetiir,quemadmodum etiam preditHo capite diflèrtû ê.

Neceffè autem habebat abfoluere eis in fefto unum. Exclamauerunt autem ßmul cum ttniuerfi tnultitudine,dicentes. Tolle hunc amp;nbsp;abfolue nobis Barabbam qui erat propter fedi^ tmnemauandam fa^am in ciuitate homicidiumf conieSfus in carcerem^)

Matthæiis vero ait dido capit«, In fefto autem confueuerat Pracfes abfoluere turbç vnum vindum quem voluiftent 6C caetera » lege ergo Interpréta ttonem illorum,

Rurfusergo Pilatus loquutus efl ad illos uolens abfoluere Ie/ùm,At illi clamauerunt di^ ttmes,Crucifige,crucifige eumApfi autem tertio dixit ad illoslQwd enim malt fecit hicfnul lam crimen morte dignü inueni in eo,correptum ergo ipfum abfoluam^. At illi infiabat uocibus ^*amp;if,pelentes utcrucifigeret eumjamp;' inualefebat «ocei eorum ac fummotumf Kerdetum^) Matthäus ÔC aliaqugdamfcripfitdidocapitc,

PiUrw ergo adiudicauit fieri petitionem eorum, Abßluhautem eum qui propter fedi^ tiontm (y bwtciâjHw conie^us fuerat in carcerem,quem petebantjlefum uero tradidit uolutt tatieorum,) nbsp;nbsp;nbsp;Ibi quoque de his didum cft. Voluntas autem eorum

Er ^um abducerent eum apprehenderunt Simoncm quendam Cyren^eum uenientem ab «grOjûr impofùeruntiîltcrucem,ut ferret poft leßm,) Etia de hoedidö ê ibidê, CAPVT LXXX. DE RiVLIERIBVS DOxVL^

V iquebatur tfxtc eu magna multitudo populi ac muliau,quit etiam plangebant lamentaa kJiantur eum,Conuerfus autem ad illas lefus dixittPilia leru/alem ne fieueritis fuper me^ fedjùperuobis ipfisfiete (^ffitperfilijs ueftris.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ne fleueritis propter me, fed

Q«pni4m ecce uenient dies in quibus dicentj Beatte fteriles^^ uentres qui non genue^ runt,acuberaqult;enonlaflaHerunt,} Dies dicitobfidionis óó cxpugnatfo«* r f J, gt;nbsp;nis lerofolymorumtin quibus beatificabuntur ab ds que genuerunt l illç quæ non pcpererunttvtporc qug non audirent aut vidèrent vari» g* quot;nbsp;-as filiorum fuorum ftrages. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Tk«c incipiêt dicere motibus^Cadite fuper «oitö* collibuSiOperite nos,) Inch piêtbgc dicerc ludji, no ferêtespericula innumera ac vehemêtiffima.

SÎ fnim !» lumiJû l!^»o htec faâunt,!» arido quid fetf) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si in me qui vita

habeo diuinam,hgc/aci5t Romani a ludçis inftigati.’in vöbisqui mor tem vobis ex peccato paraftis,quid ab illis fietr’

Ducebantur autem amp;nbsp;alij duofcelenti^ut cum f0 i«fer)rcere»tKr.Q««*n3; igt;erneni/lènt in locum qui dicitur Caluaria, ibi crucifixerunt eum ^facinorofos unum qutdem lt;t dfxtns, dlterum «ero nßniflris-) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matthæus alia quoque fcripfit.'illa lege Ôô a-

pertedehis etiam inuenies. Nam ineuangelioiuxta Matthaeumdc domini afflidionibus nullo prætermiflôfuaque ferie omnium cxadc data eft interpretatio.

lefus dutemdicebat,P4terremitte illis.) * ‘ Procrucifixoribus ludaeis orans tanquam homo, compaflîonis formam hominibus demonftra# iiit, quam erga illos habere oportet,qui ipfos iniuria alFicerent»Dubi# tauerunt autem quidam fumpta hinc occafione. Si enim remifliim lofephus locis peccatum quomodo poftmodum Romanis ob illud ad interî» fradi^ii. nicionem traditi funtf Qiiibus nos dicimus, quodnon pro omnibus precatio fada eft , fed pro his dumtaxat, qui nihil mail deinccps per# petraturi erant. Qiii vero quum fol oblcuraretur,6C velum fcindere# tur, tcrraque commoucretur ac petræ finderentur, aliaque ligna in refurredioneeius fierentj malitiam addiderunt, Ô6 fortuitahæceflèco gitantes, diuing refurredioni calumniam maligne ftruxerunt ,* non^ his orauit,ideo etiam hi omnino traditi funt inimicis.

No« enim fciunt quidfaciunt) Inuidia videlicet temulenti. Qui* dam vero dicût quodnoripro ludæis , -fed pro Romanis militibus, q incrucifixionefubminiftrabant, orationem fecerit :hi enim ignora« M4ttLax» bantquæ de ipfo lex ac^prophetæ prædixerant. Confidcra autem quod dicendo in præcedentibus , Pater mi fi non poteft hoc pocuîum tranfire a me, fiat voluntas tua, videturcædes filq fecundutn patris fieri voluntatem: nunc vero quum dicat, Pater remitteillis, videtur contra illius fieri voluntatem : neque enim alias iram ipfi’ mitiga# ret, quam contra homicidas habebat. Qiiid ergo dicendum eft? Qiiodin fequidcm inuoluntaria crat,propter noftram tarnen falutem crat voIuntaria.Quemadmodum ftrcnnui militis plagas,in fe ton fideratas acerbas ducimus,propter ftrennuitatem tamen,quam aducr fus inimicos oftendit,dicimus eflèfuaues.

Diuidentes uero ucflimenta eius, miferuntßrtem.Et flabatpopulusß’eHans.) Prædido euangelij iuxta Matthacum capite quaere didi illius inter# pretationem, (^umquecrucifixiflènt eum, diuiferunt veftimentaci’ fortem mittentes:vbi pulchrae datç funt foluriones,ad quçftioncs quç refponfionem merentur.

Et deridebant eum principes cum eis djeentes t Alios fduosfecit ißipf fduuntfaf ciat^fihic efi Chrißus Deielebîus. llludebant autem ei amp;nbsp;milites accedentes, C?* lt;tcet«w of# ferentes ei ac dicentestSi tu es rex ludaorum^ferua teip/um.) Matthçus vero dicit,Qiïi autem prçteribant,conuitiaiaciebant in eum cetera,vbi latins didum eft.Similiter autem amp;nbsp;de aceto ac felle vinotj myrrhato, in illo capite ad verbum elucidatum eft.

Hicf/rrexluditonim.,) In co capitc efiam de his exacte diflèrtiim eft, dfcitiir:Ec impofiierunt fuper caput eius caufam ipfius fcn'ptam;

Nw awew tndeficorum ^iii pendebant connitia ia^ïabat in eum dicencSi tu et Chri V ßuSfferUi teipfum O' nos,Rejjgt;ondes aut alter increpabat eu dicem : Ne^ue tu timei bnitijijuod in eadem damnatione ej.^Ef nos quid? iuße,digna eaitnfan:is redpimus, hic uero nihil malt i^ejjit.y nbsp;nbsp;Rurfus/nilloatt Mattheusjdipfum aSt óólatrones

flcrudfixt erat cu eo exprobrabantei ♦ vbi pulchras propofuimus am Diguitatum foluttoncs.Damnationem autem nuncvocat iudicium ÖC ctucis condemnationem.

^tdicebatlefu:Memento mei domine dum ueneris in regnumtuum.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod

fiipra mffdanum cft.Nam vcn'fimilc eft eum quocp audiuiffe defermof ne quem ad Pilatum dtxerat,Regnum meum non eft ex hoc mundo«

Et ait illi lef iStAmen dico tibit Hodie mecum eris in paradifo^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quomo-

dü petentclatrone fui memoriam in regno faluatoris aflèqui,ipfe aliud qiüddam,quod fupra iderat,promiftt,cöuerfationem videlicet in pa^« radifb? C^iia latro ignorans quod effet eins regnum , non ad determi« ' natiim aliquid SC cognitum fecerat petitionem,fed folum per huiufmo dipctitionem precab^at,vt bonum aliquod confequeretur.Chriftus ve ro feiens eius intentionem promifit quod iHi omniu optatiflimum vi-debatur. Nouerat enim latro paradifum e dodrina Mofaica t ÔC tune Îjuidemdedit ei conuerfationem in paradifo tanquam arabonem regni ui,quod eft fruitioineflFabilium acaeternorum bonorum,quæ oculus . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;... 1

n(mvidit,necauris audiuit,nec in cor hominisafcenderunt«Nondum ^libi^ quifquam iuftorum accepit promiffionem,veluti magnusdocuit GmorKw dogma Paulus. Poftmodum vero SC hoc trader regnum tempore vnitterfuUs’ nempe retrifautionis «Sed quomodo dixit,Hodie mecu eris in paradifo.^ Quta tanquam Deus qui replet vniuerfa,vbicp fimul erat, QC in. fepulchro, ÔC in inferno SC in paradifo SC in coelo«

Ewt autem ferme hora fexta,amp; tenebrafaFlof funt fuper unihtrfam terram uffuead horamnonantjOquot; obfeuratuseftfol« ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De hoc quære predido iuxta Mat

Et uelum templifei/fum eft medium,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibi quoeg de hoc inucnies.

Et damans uoce magna lefus ait : Pjter in manustuas commendabo Jfiritum meut amp;quot;nbsp;his ditiisexpirauit,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Similiter etiam ibide hisdiCtum eft,vbi habetur,

lefus autem quum iterum clamaffet voce magna emifit fpiritum. Et bocnobls cffecit dominus,ne deinceps iuftorum animæ deftenderent in infernum, fed magis ad Deum afeenderent * Nam per manus Dci intelligimus Deum ipfum.Ait autem SC Apoftolus: Qui patiunt fe^ ,i,Prtrj,4» cundum Dci voluntatem fidclicreatori comendent animas fuas« Pri« * ’ nbsp;nbsp;*

mum vero ad Deum afeendit anima Iefu:deinde ad inferos defeendit, vt animas qug ibi detinebantur Iiberaret« Verum quo pado dixit Ma , ria; poft refurredionem,Nondum afcêdi ad patre mcü.'’Qiffa tue cor# ^o”^**®*

ViJens autem Centuria ^nod fa^um crit, glorifîcàuit Deum dicerti t Vere homo hic iu/ius ernt,Et omnes turb^e lt;jUieJimul nccefferant ndJj^e^nculum ifiud,amp;' uidernnt eiuacenii^^ ''gebnnt^percutientes [-etiorn fun reuertehnntur,') Qpgre prædido euangeli) iiixta Matthæuincapitevbi dici£ur,Centurioautem S)C qui cûeoerat feruantes lefum Sgt;C cæt.nam ibi hæcquocp declarata funt.

Stnbnnt nutem omnes noti einsproculjamp;' mulieres ^Uie eum fetjuutie fuernnt n hiec uidentcs, ) Confequenter en'am ibi de h is didum efc.

ET ecce uir nomine lofiph Senntor, uir bonus iufius t hie non confenfernt conßlionc fnbiis eorum, oriundus nb Arimnthan duitnte Iudlt;eorum,qui expe^nbnt iS ip/ere^nu Dfi. H/c ncce/ft nd Pilntum , petijtque corpus lefu : depojitum inuoluit illudfitidcne^ nt pofuit ipfum in monumento.quod ernt in Inpide excifuMjin quo nondum quifnunm pofitusfut^ rat,) Edam de his omnibus ad verbum difputatum eft fexagefuno odauo I’uxta Matthgum capite.

Et dies ernt parnf xuejü“ fabbnthu illucefcebat^} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Splende(ccbat,oriebat,

Subfequutte nut mulieres qtieetu eo uenernnt de Gnlilcen,uidernnt monumentu modo pof tu ernt corpus eius.Reuerfe uero pnrnuerunt nromntn amp;nbsp;iinguëta,) nbsp;nbsp;nbsp;Ibi quoç

horû fada eftmcntio in illius loci enarratione quo dlcif, Erat autêibi Maria Magdalene,06 altera maria fedentes ex aduetfo fepulchri.

Et fnbbntho quidem quieueruntßcundum prteceptum, Vno nutem fnbbnthontm profundo diluculo uenerunt nd monumentum, ferentes qua pnrnuernnt nromntn, nonntilbt i WntthtiSf cum ipfts.) QuæreapudMatthæumdidumilkid: Vefpera autem fabbathonim quæ lucefcitin vnum fabbathorum c£ctcra,26 lege ib Uus interpretationem, ac præterea ilia quæ fequuntur,66 omniaeuä^ geliftarum dida ab hoc loco inuenies confonantix caufa propofitaac dcclarata -

Inuenerunt nutem lapidem a monumento reuolutum: amp;nbsp;in^e/fa non inueneruntcorn pus domini IE S V, Et fn^um efl dum mente confernntie ejjent ßtper hoc, O' ecce duo uiri fleterunt iuxta illns in uefibus ful^urnntibus : quumque expnuijjent lt;i!j decltnnrent uultum iW terram, dixerunt nd illnst C^uid qiiaritisuiuentemcum mortuisf Nontfi hiCffed furrexit, Mementote quomodo loquutus ft uobis, quum ndhuc effet in Gnlilan, d'cens: Oportet fliit»t hominis trndi in mnnus hominum pcccntcrum,amp; crucfgi^nc tertio die refurgereÆt retordntit funt uerborum illius.) Ibi etiam haeevt diximus propofita funt,06 d*lt; ta eft interpretatiOjVbi habetur,Ecce dixivobis,

Et reuerfan monumento iiuntinuerunt hac omnin ipfis undecim,Cieterisq; omnibus» Ernt nutem Mnrin Magdnlene Ichnnnn nbsp;nbsp;Mnrin Incobt nc cat era qua cum eis ernt,qua

dicebnt nd Apofolos hac Et uifn fint cornm illis tnnq delirnmentum uerbn enrum, nec credide runt ipfis») Similiter öd hgc propofita funt ac dcclarata,ubi habetur; Illi autem fumptis pecunijs feceruntficut edodierant,

Petrus uero Jurgens cucurrit nd monumentum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quum cæ teris prüden«»

Quumque proffexi/fet^uidit lintenminnfolnpofitn.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Linteamina didtfu ।

Admiräns quod fa^um eratt) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IntcIIexit cnim non e(ïè tranfpofiä:

tutn,fi'quidem alioqiit fm'flèt cum Itnteamfnibus tranfpofitum. Ap* paree ergo, quod tertio venen't Petrus ad monumentum : pn'mum qm'demfolus.’poftmodum vero cum Iohäne,prout ipfc Iohannes fcri pfit.Quum autem reuerfi effent,rurfus coadus eft folus currere: neep enimhunc fuftinere permifit amon's vehemendaintcnfumqj defide* rium,quo prgccptori primus inter alios difcipulosoptabatoccurrere, Sc negationis perfedam accipere veni^m: quando eciam apparuit illi dominusjvelutiinfequentibus inueniemus.Trina ergo vice ad fepul chrutn accedens,trinam curauit ncgationem.

Et ecce dw ex illit ibant eodem dbe in c^ellum ^uod aberat J^atioßadiorumßxtt^n!‘ n ib lerofolymisjcui nomen Emaus^) \ Itimo capite euangelij fecundum Marcum quaere vbi ponitur,Poft haec autem duobus ex ipfis ambu;* M4rc»i6» Iantibus,apparuit in aWa forma euntibus rus ÔC cætera;ôd lege illoru enarrationem.’conducit enim ad propofita Lueg verba,Dixit autê,Ëx illisjhoceftfimpliciter ex omnibus iïUst

Et ipjî lo^nebintur inter fe de omnibut contigeranb ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cruce fignis lt;p

horrendis quæ tune fada erant, de fepulchro ÔC his quac a mulieribus renuntiata fuerant,acde refurredione domini.

Et âcadà dum confabularentur acconquirerent,amp;' ipfe lefui appropln^unns ibatcum illistf Conquifitionem vocat indagineffl,puta;Qiiomodo quum ta« Iis effet,huiufmodi paffus eft/ô^ quomodo quum mortuus acfepultus £flèr,refurrexit ƒ

Oaili uero illorum tenebantur ne eum agnofeerent^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In hoc folum tene^

Dixit äitterf} ad eos,Q^i /ùnt hi fermones ^uos confertif inter uoi ambulante f, amp;nbsp;e/iit ' tri^lesf) Gonfertis fiueobîjcitis QC inqutritis*

RE]}gt;ondens autem unus eut nomen Cleopas dixit illi, Tu /ôi«i diuerß^is in lerufalem, h »10« cognouißi tÿix ineafa^lafunt his diebusl) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cognito ex voce ÔC

habituquod QC ipfe ludæ’ effet,improperantnô qgt; folus ipfe diuerfa^ tenir Ierofolymis,fed quod folus ignoraret,qug omnibus ibi diuerfan tibus notaerant.’ÔC increpando dicunt,Tu folus ex omnibus qui le* rofolymis habitant, diuerfaris in lerufalem ignorans quæ in ea fada funt his diebiis.'’

Et ait illis^Qjüe!’) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ignorantiâ fingit,vt etiâ ex ore illorû audiat,

At illi dixeruntei,De lefu Nazareno ^uifuit uirpropheta,potensot^e ac fermone^ coram Deo çy omni populo^) V irum prophetam ilium fuiffè opinaban* tur imperfeda adhuc fide* Per opus itaque figna intelligetper fermo-nem verojdodrinas ♦

Qâowo tradiderut eu ßimmi facerdotes amp;nbsp;principes noRri in danatione mortis^ amp;nbsp;cru cißxerüt eu) Hoc in loco kj(%« iudici5,capi tur pro condemnatione»

. Noi tiutem Jj^erabamus ip/um eße ^ui redempturm erdt ifrdeh) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sperabam’

A tijui cum h is omnibus tertius dies efi bodie ex quo hac faFiafuni:) C û his omnibuSjhoceftfadis hls omnibus,

' -. Sed CiZ multeres qutedam ex nobis attonüos nos reddiderunt^ quie diluculo peruenerunt monumentum,amp;' non iwiento corpore eius uenerunt,dicentes fe etidm uijionem an^elornm uidtße^quidicunteumuiuere.) Mulieres quædam ex nobis fine noftrae, ant fideles fientnos.Dicit antem inas,qnæ ciim Maria Magdalene erant,amp; ipfam Magdalenen,Attonïtos,inquit,nos reddiderunt vtpo te incredibilia afleuerantes.

Et abierunt quidum ex bis qui nobifeum erant ad monumentum») Petrus via ddicet ÔC Iohannes vt prçdiximus.

Etita inueneruntquemadmodumdixerant mulieresjpßum uero non uideruntt') Ita inueneruntjhoceft non inuenerunt corpus dus ,

Et ipfe dixit ad eostO infenfati tardi corde ad credendum in omnibus qua loquuti funt propbeta^) Infenfatos illos dixit,tacite ad fui cognitionemexci, tans.’Tardos verocorde.vtpotetardos adcredendumeaquçprophetg loquuti fuerant de morte refurredioneipfius,

NoMKe hcec opor'uit paü Cbrißum^ amp;nbsp;intrare in gioriam fuam^ HæC quæ videlicet loquuti fuerant prophetæ, Gloriam fuam, quæ videlicet fux eratdiuinitatis.Eft auteminterrogatorius fermo,

incepijjet a Mofe amp;nbsp;omnibus prophc(is,interprerabatur Ulis in omnibuffri^ pturis qua de ipfo erant,) A Mofe,fiuc a mofaicis libris.

Et appropinqujuerunt caßello quo ibantjii/ ipp pra fè ferebat fe kngius ire, ) Si-mulabatie longius ire,tang vulgari« comes fuilTetitineris.

Et cocgcrHut illum diceniest Mane nobifeum, quoniam aduejlgt;era/cit O' inclinatUS eß dies,) InclinatUS eft ad occafum.

Et intrauit ut maneret wm iüis, EaRumq; eß du accumberet cum eis,fumpto pane benea dixit^Üquot; quum fregißet,pürrigebat illis, nbsp;nbsp;nbsp;aperti funt ocult eorum,agnouerHntqi eum,)

Qiium vidiflent afluetam accognitam panis benedidlionemjnam tSc permilTi funt vt eum agnofeerent.

Et ipfe euanuit a conßgt;e^u illorum) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ne amplius tardarent, fed citius

ad difcipulos reuerterentur : volebat namque eodem die omnibus fia mul apparere.

Et dixerunt inter fetf^onne cor nofirum ardebat in nobis,dum loqueretur nobis in uia, amp;nbsp;aperiret nobis feripturass) Incendebat,faliebat,mouebat ac vibrabat.

Qt^umq^ furrexißent eadem bora,reuerji funt in lerufalem,) Surrexerunt eadê hora, non tn reuerfi funt eadem hora.'nam erat via fexaginta fta diorum.Verifimile eft autem,quod déclinante foie cucurrerint pre ni mio gaudio totum interuallum ad node vfque, feptem videlicet millia SC dimidium,quæ in prædidis erant ftadqs,

Et inuenerunt congregatos undecim,eosqi qui cum illis erant,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q tai cum illis

erant,puta feptuaginta,aut fimpliciter cmnes, Sed quemodo dixit inuenerunt congregatos vndecimt'Siquidem ludas ifeariotes iâ ab« lûkan, 20, iedus erat: Thomas tunc pracfens non erat, Aitenim Iohannes: Thomas autem vnus ex duedteim qui cognominabaiur JLidymus no

Mathias aderatq loco ifeariotis forte eledus eft,etiam ipfum iam con numerauitjtanqcum vndccim Apoftolis cooptatum.

bicentes:Surrextt dominus uere,amp;ui/ifs e/i a Simone,) Qiiære rurfus vltimocapite euangelrj fecundum Marcum vbi dicitur,Poft hæc ante globus exipfis ambulantibus ,apparuitin alia effigie eunribus rus SÇ extera: ac lege illorum enarrationem, quæ ad prüfens didum plu rimum conducit ♦

Et jpjî narjabant gute gefta erat in uia,amp;‘ guomodofuifjet ab ip(is cögnitu^ in fra^io^ ^pró.Hxc autem illis loguentibus^ipfe iefusßetit in medio eorum^^y ait dlis,Pax uobis,) Confequenter ibictiam de his inuenies.Confidera autem quod 2^ dia ftedens pacem illisreliqucrit,ft'cut fcripfit lohannestrurfumcp rediês lóbdHftjii pacem tribuittpacem inquam,quæ amp;nbsp;rem Sc nomen dulce habet.

Expauefafli uero conterrtti exifiimabant Jj’iritum f : uidere,!^ ait lilis: Qjnd tur bati e/iisf guare cogitationesafeendunt in corda ueßraf) Expauefalt;fti,id eft tiirbari.Cogitationes autem de hoc aftendebanc, vtrum videlicet fpi* Ttitus effet id quod videbatur fiue fpec^rum.Oftcndit ergo quod cordiil euetcognitor.Deindealiud quoqj dat fignum.

Videte WijMHsmeas nbsp;nbsp;pedes meos,quia ego ipfe fum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et quomodo ab his

Contre^iaie me amp;nbsp;uidete^guia Ipiritus carnem oßa non habetjicut me uidetis ha^ btre,) Contreó-ate per tadum.

it bocdi^îodemonflrauiteis manusüquot;pedes,) Iohannes vero ait.’Often . diteis manus ÔC latus fuum.Prinium fiquidem oftenditeis mariuset latus,deinde etiam pedes .Nam vterep euangeliftarum ex his qug dix xit,oftendit ctiam id quod tacuiqveluti iam cognitum.

AdßKc autem illts non credentibus pra gaudio admirantibus,) Id eni m ixpenumero fierifolct.

Dtxiteis,Habens hic aliguid edulij^ /\t illi obtulerufit ei partem pifeis ajß, aliguld de fauo apiario.Et accepit,ac in conjjgt;e^iu eorum comedit.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Noh quod deineeps

indigeretjfed ad maiorem fidem, rnaioremcpconfirmationem , nefpe« drum videretur.Sicut autem fupernaturaliter comedit,ita fupernatut raliter qug comederat digeflit.Scire vero oportet,quod quçdam a Sal^f uatoredifpenfatorie fada,non funt régula ac præfcriptio naturçtnuf-lus fiquidem aliiis poft corporis immortalitaterh cicatrices habebiL aut cibutn fumet.

Dmi autem eistHi Cunt fermones guos loguutusfum aduos, guu adhuc eßem uobißu.) Suggerit quoq; illis eaquae prædixerat defeipfo, vt ctiam hinc agno^ Swrd.t fcant quod ipfe fi t.Hi funt inquit fermones quosloquutusfum ad vos, quum adhuc effem vobifeum. Hi,qualcs.^

Q»oJ oporteret impleri cun^a guce feripta funt in le^e Moßs amp;nbsp;propbetis amp;nbsp;pfalmis deme. Tune aperuit mentem illorum,utintelligerentfcripturaSyii^ ait tllis:Sic oportebatpa-ti CbrilÎKm,4c refurgere a mortuis tertio die^^ pradicari nomine eius panitentiam ac remip fionem^ccatorum in omnes gentes,faHo ab leroßlymis initio, ( In prçdfcando

it ecce tgo mitto protniflum pitris mâßtper uoi.) Patris fui ptomif* fum vocat fpiritus fandi ïnfpecieignitarum linguarum defcenfione; nam banc promifit per prophetam loel, qui dixit : Et erit in diebtis illis nouiffîmis, ait dominus omnipotens,Effundo defpiritu meo fu^ per omnem carnem.’prçcipue videlicet Apoftolicam,

VosMtem fedettin ciuitatelerujalem, quoaduf^eindmtinittiuirtuteex altOt') Conuerfamïjni fîmul lerofolymis ,non feparati propter imbedlli/ tatem quaadhuc tenemini Si timorem vcftrum, quoadufqueindualt;= mini in modum armaturae,virtutc ex altocœlo,vel alta’diuinitatcpcr prçdidam fpiritus fandi defeenfionem.

EJkxk Mtem illos foras ufqne in Bethaniam.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non tune,fed quadrage^

fimodie poftrefurrcdionem.'nâm qug intérim fada funtpraeterinit* tic euangelifta»

Et eleuaiis manibus fuiSj benedixit eis tfaîîum^ne efi dum benediceret illis, dfcejft ab eis,ac ferebatur in calunt.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sufeipiente ilium nube,veluti fciipfit

Ef ipfi adorato eo regrejfi funt îercfôlyina cutn gaudio magno,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Propter d

Kus refurredionem, amp;nbsp;propter fpem didæ promilîîonis . In dido autem libro feriptum efl, quod regreffi funt Icrofolyma a monte qui vocatur Oliuarum. Manifeftum ergo cft, quod Betbaniæ vnitus fit mons Oliuarum *

Temporibus videlicet qui bus congregari folent: erant fern per intern* plo, quando in co efk licebat. Vtinam autem SC nos DEVM

femper laudemus ac benedicamus; Si. ita finem prüfen tis vitpiocunduin aebeatuminueniamus per

VIS ccrte fucrtt Iohannes enangelifta a prfonbus euange-dididmuSjpixfaquod frater Iacobi,fthus Zebcdæi avico Bettüaida rcgionis Galilææ,artc pifcator«Ne«^ autem pn'us,ne(^ po ftealiterasdidïciCjfedpenitus idiota eratrattamê jalemeum noiu'm’, qualemeflèdecebatinum,quiaChriftoedod’eflet*Sfquidem qiium in lofctfZMi, cœnafuper pedus domini recubinffèt,talem haufit (cientiam, qualem alius nemo fortitus eft. Et vere decoelo toniiit, ÔC de pcnefalibus ex^ clamauit:non tanqiiâ alte vociferans fed quafi de rebus alxis clamas : amp;nbsp;linguam cum fpiritu moues. Hic igitur quum in tria aliorum euâ« gelia,quæ fibi a quibufdam fidelibus allata erant, incidiflèt : vidiffètep hos tres ineo maxime fermone verfatos^quidefaluatoris erat Humas’ nitate.cætcrumdogmataquæ dcdiuinitareeius erant prætermififle, ipfaquidem euangelia admiratus eft ac laudauit, amp;nbsp;vera eos dixift ftaefidedignateftatuseft. Ipfe autem motus aCHrifto ad præfens opus acceffîc^fîC quçdam narrat.quç etiam ab alrjs feripta erant, ne vi-deatureuangelium fuum ab aliorum cuangelijs feparaflè: prgeipua ta ’nen illi cura fuit,qug ab alijsrelida erant addere,ac de diuina faluatos» gratia plura ponere,ficut neceftariû eflè ob infurgentes hçrefcs iu;* ^jcauit.Alq liquidem ob auditorum imbecillitatem ilia prætermife* *aiit,nondum confirmata prædicatione: hic autem crefeente iam fide, ac fidelibus intelleducapadoribus,dehacd€hniuit,additisetiam qui-bufdamcapitibus,quæ antea filentio fuerantpræterita.Prefens autë wangelium muftis annis poft capta lerofolyma confcripfir.

N Pn’ncipio er4tKer!)«m.) Nomen plura ffgnificatihic autem proprie fignificat idem quod Semper. Huic veto àç X« coniunda diÀio h/j Erat, ipfum omnino reddidit inco« gnitum.Qiioenim reduces mente tûaillud Erat,quod ans te omnia ÔC vbiq? prçcurrcns non finit cogitationcm tuâ itiucnireterminum.Et increaturis quidcm,Erat, præteritum temp’ manifeftat Jn triade vero incrcafa,hoc etiam fignificat didio Semper. Et in intellcduali fane ac fenfibili creatura, de nuHo fufeipi poteft, vc diâum fit,Semper erat: fiquidem omnia poftmodum fatîta funtrfcd id foil beatæ trinitati aptatur.'nam fola ipfa infedaeft fiue increata. Su militer quoque nomen xóyoq Verbum,multa fignificat. Nunc autem proprie fignificat Dei filium.Dicitur namqi verbum prout dicit Gre gorius Theologus, quod ad pattern ita fehabeat,ficut verbum ad mê teminon tantum ob generationem quæ Omni afFeeftu caret Humano: verumetiam propter connexionem SC manifeftationem. Omnia ingt, quæ audiui a pâtre meo,nota feci vobis, Poterit quoque diccre quif«

4^6 PROOEMIVM IN EVANGELIVM SECVND. IOHAN* piatn,qiiodetfam fit quafi dcfim'tioadfuum definitum-’nani QC hocfl« gnificat didio XovocriQiii enim viditfilium,inquit,vidit SC patrëjioc eftintenexitjVtfitipfefilius tanquam brem's acfacilü finitio nattiræ patris» Omne enim quod genitum eft, dus qm' genuit tacens verbâ eft. Quum autem dixen't euangelifta, In principio erat vcrbunijde* monftrauit quod femper eratjnecerat tempus akquod aut feculum,^ ipfum nôerat: ipfeenim effedor cft temporum ac feculorum. Qiiare autem non dixit,In principiocrat filiusfNe quæ irrepat fufpitiócar* nalis aut temporalis generationis. Obid fiquidem quum ipfum no# minaflèt verbum,atque hinc omni tempore, omnique affeâugenera# tionem i pfiüs fupcrnaturâlem carerc docuiflet, abiedis quoque cæte# ris indecentibus circa earn fufpitionibus , poftmodum in fequentibiis ipfum etiam libéré filium dicit. Volcns quoque oftendere non mo« do ipfumTemper futile fiüe aeternum,fedetiam infcparabilcm accog* ternum patri,ait;

in loco continetur, quicircQfcribinon poteft ; neque quod in Dco, ne ftatim in primôrdqs, perfonarum confuftonem quis imaginctur,fed quodapud Deum fine apudpatrcm,vtôC quod proprium eft perfonarum appareat, quodque infeparabilcs fint pater SC ÎTlius ; SC omnino maniieftum eft,quodetiam fpiritus fandus; fiquidem in principioc* rat trinitas,fimulc^erat trinitas.

Et De«i erut «erh««.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quum verbi nomine vfus fuiflèt addocé#

dum in fuperna gcnerationc internporalitatem,affeduum(^ carentia, curat dcinceps actoîlit damnum quod ad hoc nomen fubrepit ; puw ne quis blafphemeî, putans taie verbum eflè quale noftrum eft, fine internum,fine id quod proferimusrnet^ cnim taie eft,fed fubftantialc, ci^dem cum pâtre naturae ac dignitatis ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Hoc uerbum era in frincipio atgt;nlt;i Deum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quum dixiftet quod fern*

per erat,quodque a pâtre inleparabils,5C quod Deus erat;breui mirâj do(^ modo, theologiam quam dehoeexpoluit, in fummamrcdigit;co pendium diuinae deeo cognitionis nobis præbens ♦ Dicentibus au* tem,quod omnis filins pâtre pofterior eft,refpondebimus.Quum di* citiSjOmnis filius, iam id quod quçriturdiflbluiftis . SiquidcmDci filius non eft talis,qualis cft Omnis filius,fed verefupernaturalis. Praetereacotentiofe aflerentibus eum qui ab aliquo eft,neceflè omni* no elle vt fit pofterior eo a quo cft, refpondendum eft,quod etfi hoedi# cant, folis tarnen radius quum ab ipfofit, non eft eo pofterior; nun# quam enim fol fine radio apparuit.Qiiod fi in fenfibilibus ita eft, qd# namdicerequifpiam poterit dchis quæ maiorafunt,^ vtdicipof-fint f Ex quo autem Deum ipfum eflè praedicauit, dat etiam eidi* umitatis infigne; dico fane creandi potentiam;dq enim,inquit, qui cœlum SC terram non feceriint, pereant. Id autem, ne putetut pâtre minor elfe.

Omniaper ipf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßne ipfb fatium eft nihil quod fa^îum eß,1

proóèmiVm ïr^ eVängelivm seûvnd. îohan; 457 lof’-»». .h Untam dixiflè, fubdidtt: Et fine fpfo fadiim eft nihil quod fadum ê, hoc eft nihil eorum quæ facfta funt fiuc fenfibile fi t, fine intell/gibilc;

Excluditur autê fpiritus fandus :necj enim fadus eft vt inter alia com prehendatur, fed infedus autincreatus ,ficutôC filius ÔC pater. Sola namque diuina trinitas infeda fine increata eft. Qimm an tern de* monftrauerit filium creatorem omnis vifibilis atque inaifibilis creu^ turx, non exclafit pattern a creandi dignitate , fed docuit tantum fir hum effe creatorem ficut QC pattern :id enim tribus commune eft, quumfit diuinitatis infigne, vt prædidum eft. Idco quoque in di* uinafcripturacreandi potentia quandoque de patredicitur, quando* qaedcfilio,intcrdum verodefpiritufando ,tanquam videlicet pa* tre volente, filio autem opérante,fpiritu fando veto coopérante, Di* j citfiquidem capitc etiam feptimo,Patet meus ad hoc vfqtië teniporis operatur, QC ego operor. Quidam veto deliri pattern illam, Per ipfij^ filtj minorationem intellexerunt,dicentes id non creationis ,fedfubs miniftrationis efle fignificatiuum , Nec viderunt quod id de patre quoqiie vfurpatur. Ait enim Apoftolus , Fidelis Deus pet quern vo catieftis in focietatem filijeius.Ne quis autem incredulus fit, ambi* gens quomodohæcÔC fimiliaper ipfumfadafinr.dicit:

Inip/oiiita er4f.) Qua non folum hæc produxit, vefuin etiam conferuatjVt ineflepermaneant, Nam quod de patre didS eft,de ipfo quoquedici poteft: In ipib viuimus,mouemur amp;nbsp;fumus . Qiium au-tem audicris quod in ipfo vita etat ,necompofitum cum fufpicens, fed vitae fontern :nam protinus etiam totum ipfum vitam nominal, diccnSjEt vita erat lux hominum , Alibi quoque dicit ipfe Chriftus, Ego fumvita. Qui ant Spiritui fando tefiftunt, eiufque naturam diminuunt, poft id quod di ci tut,Sine i pfo fadum eft nihil, diftindio* Hem ftatuunt.’deinde quod fequitur fimul Iegunt,Quod fadum eft, in ipfo vita erat :vtfpiri turn fandum fadum eflè demonftreht; namde ipfoloquidicunt huiufmodi verbum. Facileautem refelluntur, Pri mum quia pars ilia,Quod fadum eft, indifiunde pofira , ompe quod fadum eft indicat. Deinde quia etiam vita dicitur efle lux : fubdit cni quodvitaerat lux hominum : poftpaululum autem de lohanriclo* quens ait.’Hicvenit in teftimonium,vtteftimoniû perhiberet deluce. Manifeftum eft autem, quod Iohannes non de fpiritu fando, fed de fi Iio tulittcftimonium,ficut infequentibus inueniemus.

potementemipforum illuminans ,SC aberrore deducens adveritate. Quod autem ipfum filium lucem nominauit, ipfe quoque filius alibi , r g-dicit, Ego fum lux mundi,Dicitur itaque ÔC lux QC vita: vita quidem tanquam viuificans accontinês vniuerfa: lux vero, quafi illiiminans, amp;nbsp;cxhilarans mentem hominum,qui ipfum recipiunt, Quidam au* tem vitam ac lucem dicut euangelicam priedicationem,quam homini* bus adduxitjVtpotccaufam vitx fpiritualis accognitionis lucis.

Et lux in tenebris lucet, ZT tenebrx earn non comprehenderunt.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lucem

ritarcm.’tenebras vcro crrorem,propter falfitatem.Didtergo, Praedfo catio in errore lucet, QC error earn non comprehendit ♦ Gregorius autem Theologus didum verbum aliter intelligit fermone quem facit in fanda lumina. Verum poteft hanefiC illam recipere interpréta* tionem. Qiium ergo hadenus euangeliftadefiîî] diuinitatediflèriie«« ritjConfequenter hinc euangelium aggreditur.

Fuit h'jmo mi^tn n Deo cui nomenerat Iohannes.^ Lucas aut fcripfit,Fad3 eft verbum Dei fuper lohanncm Zachariac filium in deferto,

Hic uenit in teflimoniuitt,utte^iimonium perbiberet de luce.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lux in*

telligitur hoc in loco CHRIST VS, propter caufam prins redditam, Perhibuit autem Iohannes teftimonium de diuinitateipfius , ficutin fequentibus patebit* Qirum autem CHRIST VS hums teftimonio non egcreCjfubiungituretiamcaufa teftimonij.’addit enim.

Vt otnnes crederent fvrillumt) Qitemadmodum enim carne vefti« tus eft, nenuda diuinitate appofita omnes perderet : ita quoque te* ftimonio vfus eft, vt ludaei cognati Iohannis vocem aiidicntes, per, cam crederent facilius in eum de quo teftificabatur; Omnia fiquidenr ad hominum falutem difpofuit* Iohannes itaque teftimonium per* hibuit vtomnes crederent,non omnes tarnen crediderunt:Fides enim non eft coada fed voluntaria.

No» erat ille lUX, f;d ut tefiimonium perbiberet de Ittee.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adhuc mifRo-

nts caufam declarat.Ncqueenim venit vt lucerct: non erat fiquidenr ipfe lux, fed vt teftimonium perhiberet de luce, Simul quoque ne pu* tarer quifpiam cum qui teftimonium ferebat,maiorem aefidedignio* rem code quo ferebatur teftimonium,vt plcrumquefoletaccidcre, rum quia rccens erat Iohannis teftimonium ,nefimih's quatdam ori* rctur fufpicio amp;: de code quo ferebatur teftimonium ,ait, t t Eritf luxuera^, nbsp;nbsp;nbsp;illuminât omnem hominem uenientem in munduml'^)

Semper erat,iuxtafuprapofitum reconditiorem intelledum : fiqm’d? tanquam Deus femper erat:tanquam homo vero,cfle incepit. Verum fi omnem hominem venientem in mundum illuminât, quomodo tot rclidi funt non illuminatif'Sane quod ad ipfum attinet, omnes illu* minat; qui autem non illuminati manent, a propria hoepatiunturvo luncate;Nam lucis bcneficium,quod ad folem attinet,fuper omnes fim plicitcr diffunditur. Quodfi qui luce frui nolunt, ipfi fibi caufafunt quod no iUuminentur. Veram quoq; lucem dixit,tâquamincomparâ‘‘ bilcm ac fuper omnes qug proprie lux eft,

Dicitur ^uo^ue uera imago, amp;nbsp;uera fapientia,amp; uera uitat non ad calumniam ilia)’' rumßtuFlarun imaginum: netjue fapientite ma a feripturü diuiniseß , ne^ue uita prajentis, ut ne dicS futuratfed talis figurafirmois,ia quod incoparabile efi,per amplitudinetfianifeßätt t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Siue uenientem in uerum mundum uirtutum.

In mundo erat,') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non tanquam loco circunftriptus, fed tangua

omnia replens . Quum autem dixiffet, In mundo erat ,ne quis lu* fpicaret mudo côtêporalêeflè,quod aeddit Paulo Samofatcfi,addidif«

Et munduf^r ipfum faeius efi,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Manifeftum eft autem quod fador

Etmundmeum tionco^Mouii.) Mundiun huncdicic eos , qui mun dans fapiunt, qui mundo affixf funt, qui a fenfibilibus rebus abduci nequeunt, nee quicquam fupra haec intelligere polTunt, Qui enim ta Ies non funt, ipfum priufquam ctiam in carne adueniffèc, cognouci: runt. Ethinceftquod ad Apoftolos vigefimoquarto iuxta Matthæu i capite d^cit CH KIST VS, Multi prophetac ÔC inftidefiderauerunc * viderequæ videtis , ÔC non vlderunt; QC audire quae auditis , QC non audierunt. Quod ft ipfum non cognouiflent, non defideraflènt vide-» rCjVtdidum eft vel audire, Itaque cognouerunt quidem eum, eitisc^ in carne myfterium, verum id fupernaturaliter : defiderauerunt au«î tem Af fenfibiliter videreipfum mirabilia opcraiem, Af audire ipfum docentem; Af fimpliciter in humanafpecie. Intelligitur quoque quod indignatus euangelifta fuper eorum egeitatequi ipfum ignorauerunr, didt,Etmundus per ipfum fadus eft,0^ mundus eum noncognouitt hoc eft,qui faefti funt,facftorem non cognouerunt.

Injnauenït, ^f^uieum non receperunttquot;) Adhueverbu ampli’ manife ftat. NâSua,mudus eft^nepefaduraipfius. Sui quoep funt homines, vtpotectiam operaipfius, ÔC tan^ ad ipfius imaginem format!, Ve* nit igitur in eos, fine ad eos tanquam homo: fiquidem tanquam De-« us,in mundo erat. Declaratur autem amp;nbsp;alio modofquodex quo Chri ftus a ludeis fecundum carnem natus eft, Sua, funt horum conuerfa* tiones:Sui vero ipfi funt, tanquam ipfius cognati, eiufdemt^ gentis, , Nam amp;nbsp;ipfedixitjNonfummiflus nifi adoues perditas domus ffra* el. In fua igitur venit,non ob propriam neceffîtatem.’Deus enim nul h'us eget,fed propter fuorum falutem. Sui autem eumnon receperût, quum veniftet vt eis beneficia prgftarct,fed more infanientium falua-torem tanquam inimicum abiecerunt,

Qaot^uof Mtem receperunt eum , deda eis potefiitem ßlios Deißeri ^credentibus in no^neiHs, ) Qjiiotquot receperunt cum fufeipiendo doeftrinam ipfius; dedit eis poteftatem filios Dei fieri; non ftatim fecit eos Dei ft hos, ne per ignauiam perdant gratiam; fed dedit ipfis poteftatem ri quodiligcntiores reddantur. Qiiidergo, nonncomnes poteftatem habent, vt filij Dei fiant ƒ Non omnes , fed hi tantum quibus datum eft: folum autem datum eft credentibus in ipfum . Ideo quoque ma* nifeftans quibus dederit, fubdit, Credentibus in nomen eius , hoc eft, in ipfum. Itaqj ipfiusquidê eft dare potcftatem.'illorum veto, vti ea. Aliud eft autem per baptifmum aliquem a Deo adoptari, Af aliud per euangelicorum praeceptorum obferuantiam filium Dei fieri ; nam illud principium eft, hoc autem finis; SC illud fane Dei donum eft,hoc vero ftudij tacinus egregium.

Q«j non exßnguinibus, nelt;jue ex uoluntite c^rnif, neijue ex uoîunt4te uiri, fed ex Deo natifunt.) Atténuât quidem humanam generationem tanquam naturalem,earn vero quæ ex Deo eftextollit tanquam fupernaturalê, vt cognita dciedione primac, QC exaltationefecundac ; intelleda quo* quebenefici] magnitudinc ; digne gratias agamus , âf laboremus ne ipfum noftra ignauia perdamus ♦ aût dixiflèt, Non ex fanguini-bus

John. J. 440 PROOEMIVM IN EVANGELIVM SECVND. lOHAN. bus , fubfecit mam'feftius , Nequeex voluntatecarnis ♦ Deinde hoc ctiam amplius interpretatiir addens, Ncqueex voluntate viri, San# gm'senim Sgt;C c^lto eO:Voluntatem vero, intclligit nunc coitus concupifcentiam ♦

A parte to eflè, ait filium etiam Dei falt;4umeflchomincm^Nam hoc indicat quod ait. Verbscaro fatflum eft:vt qui illud admirabatur,magis etiam hoc miretur, vtpoteexcellentiori modo magis admirandum, quia 06 hoc illius caufa eft. Ad hocfiquidem Dei filius homo fadus eft, vt homl^ nes filij Dei 0erent. Quum veroaudieris , Verbum caro fadum eft, netranfmutationemdiuinæeflèntiæ intelligas. Ipfa etenim immuta# bill's eft ac impatibilis , fed quod verbum permanens quod erat, fa# dum eft quod non erat: fiue manens Deus ,fa(ftus eft homo per carnis Nota, aftumptionem, animatus videlicet. Tribus au tern modis id quod iam eft, fieri dicitur: Vno quidem modo natura eins quod eft,in id qd* fit tranfmutatur : iuxta quern modum lac efficitur cafcus : 2C lutum cfficit tefta. Altero vero quando manente eius quod erat fubftantia immutata, aliud per accidens efficitur: iuxta quern modum xs effici# tur ftatua: ÔC homo efficitur iuftus vel iniuftus , aliaque fimilia. Tertio vero modo, quando falua ac immutata vnius fubftantia, alia quoque additur fubftantia: SiC hoc modo miles efficitur armatus . Primo ergo modo non eft verbum facfturti caro : non enim natura mu tata eft. ncque fecundo: non enim per accidens caro fada eft, fedipfa quoque fubftantia. Reftat igitur vt quod dicftum eft, tertio modo in* telligatur. Nam more militis,came vcftitus bellum noftrumdeuicit, Dixit autem Facftum eft, vt blafphemiam tolleret nugantium ac di# centium, quod caro imagina tum eft verbum . Vfus enim hocverbo, Fadum eft, confirmauit quod vere amp;nbsp;non phantaftice incarnatum eft. Verum nediuinæ fubftantiæ mutationem intelligas, dicit.

Non poterat aliter Dei ergj nos dile^ia ita manifeflari ^ficut faàa carnis mentlotid amp;nbsp;^ro^ter nos uf^ue ad id quod peius eß fefe deiecerit : caro fiijuidem longe uilior efl anima «

Et halitauit in nobis4 ) Habitauit in noftra carne, in ea quçnobis propinqua eft, in ea quæ a nobis affum pta eft. Quod fi aliud eft is qui habitat, amp;nbsp;aliud habitatio : verbum fecundum fubftantiam amp;nbsp;na turam aliud manfît a carne . Nam fecundum coniundionem Sd vnionem, vnum eft verbum fufeipiens ,caroque fufeepta , feniatis etia poft vnionem, immutatis atque inconfufis duabus ineffabiliter na* turis ,

Et uidimus gloriam eius. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Glori am verbi, virtutem

diuinitatis , quæ per carnem tanquam per velum illuxit : qug autem crat ilia ƒ Certe nunquam antea vifa variaque miracula : perlucida ac fupernaturalis tranfformatio : amp;nbsp;tempore paflionis foils præter naturam obfeuratio, formidabilis veli feiftio, horribilis terræmo* tus , pctrarum fciffiones, monumentorum apertiones , mortuorum fufeitationes: quodque omnium caput eft, mirabilior quam dici aut cogita*

PROOEMIVM ÎM m'NGBUVM SECVND; IOHAN? .Î4»' lohaii» J. cogitari poteft domtni rcfurredio, QC poft hanc qu^cunque glorfofa Apoftoli demceps confpcxcrunti

Gloriim tançHa unigeniti a pÄfre. ) GIoriam,non qualiseft fan(ftorum beacorum vel angelorum, fedgloriam vere vnigeniti» f^am hicdidio Ba*Tang, idem fignificat quod Vere» Vnigeniti autcm a patre, fine, natura filij Del. Vnigenitiim cni'm a matre nominari,dcclarat hue na* turafilium virginis ; dici vero vnfgenitum a patre, hunc natura Dcf fili'um prædicat»

Plenum gratia ueritate,) Confirmans ampHus quod verbü ca# rofadum,nihil ob hocdiminutum fit,air: Plenum erat gratia diuina et veritate:gratia quidem in admirandis operibus.*vcritace autem in do^ drtna.Et præterea gratia,quia cuntfta poterat:veritate vero,quia nt« bil in eo phantafticum erat ♦

lobanney teflimonium perbibet Je ipfo,amp; clamat, ) Etfi ego ingt quibuf-damnonfatis fidedignus vidcor, Iohannes ante me teftimoniumdc ipfius diuinitate perhibetTohannes inquam iHe,cuius nomen magnö ac célébré erat apud omnes ludgos.Necfolum teftificatur,verum eriä damaqfiuecum libertate vociferatur,ac metu omni fepofitoprgdicat. Audi vero quid teftificetur S!C clamet«

Hicerrft de (juo dicebam^Poü meuenturus efl,lt;jui ante me fuit.) Dixit cnim bcc,aliaq? limilia ludacis de Chrifto antequam ipfe appareret aut ma# nifeftaretur tanquam propheta,vt famaeius præoccuparentur.’ôiS quû pûftmodum appareret,fadlius teftimonium de illo reciperetur»Siqui-demMatthæus fcribiteumdixilîè.’Quipoftmevenit,fortior meeft, cuius nofum dignus calccamentaportare. Qiiidcft autem,Poft me venturus eft qui ante ine fuit.*’hoc eft,poft paululum ad vos venturus eft, qui licet vthomo nondum apparuit, gloria tarnen ac maieftate tneprgceditmam maxime glorificandus QC cxaltandus eft.Quod aßt futurum eft,more prophetip.quafi iam fatftum fir,dixit» Deinde ponit ctiam caufam huiufmodi fublimitatis *

Et de plenitudine eius nos omnes accepimus.) Quum ipfum dixiflèt plenS gratia ôi veritäte, ac fontem omnis boni perennem ÔC inexhauftum cHè demonftra(Ièt,ait: Nos etiam omnes difeipulide tali ipfius pleni# tudine per participationem accepimus »

Et grafurn pro gratia.) Nouum teftamentum pro veteri.Quod au temde his loquatur,ex fcquentibus manifeftum eft.’interim autem fei to quod amp;nbsp;hoc SC illud Gratiam nominauit,quia vtrumcj gratis acci* pientibus datum eft, Deo ipfis propria fua mifericordia gratifican* te, non ob præcedentes illorum virtutes rependente . Quemadmo* dum autem dicunturlex ÔC lex,teftamentum ac teftamentum,multacp alia nomina habent communia : ita quocß gratia SC gratia nominan* tur.Hçc autem çquiuoca funt non fynonyma.’illa fiquidem quæ vete* ris funt,rude expreflîonê dumtaxat fignificât ÔC imitationê,qup aSc noui,perïcdionem:SC ilia fane omnibus côueniunt,hçc aficfolisvirisj vFpori^illa viris vero angelis.Differetiâ côfequêter ipforû ab his

loU. 44* PRQOEMIVM IN EVANGELIVM SECVND^ lOHAN* qui ea admi'niftraiicrunt oftendi't.

Lex quidem,flue vêtus teftamentum per Mofen mediatorem data eft, gratia vero fiuc nouum teftamentum per lefum Chriftum nullo alte^ ro mediante» Et Mofes quidem feruus erat : quodquea Deo accepic, hoc dedit : Chn'ftus autem dominus erat, amp;nbsp;ipfe tanquam Deus no^« uum condidit teftamentum. Quantum cfttgitur Mofis a Chriftodi fcrimen, tantum fane 0(^ horum.Superius ccrte Gratiam SC gratiatn di'xt't ob caufam ibidem didam; hieautem nouum dumtaxat teftamci« turn Gratiam nominauit,v^otevcrius gratiam. JSam folum ipfum peccatorum condonat remiflionem,regenerationem, adoptionem, re^ gnum cœlorum tribuit,ac bona quae oculus non vidit,nec auris audt* uit,nec in Cor hominis afcenderunt.Vbi vero dixiflet Gratia,addidit, Et veritas ,infallibilem ipfam efle atteftans ac perfedlam.'illafiquidem Hetr.z» gratia erat impcrfeda.Lex enim,vt ait Apoftolus,nihil ad pertedum adduxit.’hpc autem perfe(fta,.vtpote perfede operans. Qiianto ergo ma iori gratia digni habiti fumus, tanto ad maiorem obligamur virttitê, ne tanto beneticio indigne conuerfantes, dignum tanta ignauia fup;* plicium fuftineamus.

DfKiM nemo uida unijuitmtuni^enitui filins ell in finu patrisjpfi ettarrauit^y Qua coniequentia venerit ad hoceuangelifta, aduerte. Poftquani differentiamdemonftrauitlegis SC gratiae, rationabilem etiamdiffe«' rentiac caufam addit: quod legem quidem attulit Mofes ,homo qui Deum non vidit; ctenim Deum nemo vidit vnquam, ideoque lex infe Tior eftjVtpoteabhominedelata. Gratiam vero fiue euangcliumvni-genitus filius qui verfatur infinu patris,femperq; Deum videt,nepe Deus ipfe,inud cnarrauit,ordinauit,ac docuit;ideolt;p potior eft gratia, quippe a. Deo Fada, qui Deum intuetur,amp;.' ca quae Dei funtcognofeit. Iep.6. Sed quomodo dixit,Deum nemo vidit vnquam/ Nam Sc Jefaias Dc2 le^ec.io. vidit iedentem fuper folium excclfum amp;nbsp;eleuatum : lezecicl autem vi* D^niehT'* ipfum fedentem fuper Cherubim. Daniel prgterea ipfum viditfe# dcntem antiquum dierum: SC alij queque ipfum viderunt. SedidnÓ veluti fecundum naturam erat, fed ficut iuxta fimilitudincm appâte* bat.Nam fi ipfum iuxta fuam naturam vidiflent, nequaquâ varijs mo dis vidiflènt:fimplex enim ÔC fine figura eft,SC neep fedet,nccp ftat,ne-cp ambulat;nam hec corporum funt. Vnde SC dicit:Ego vifioncs mul O/ee.ii. tiplicauijôd in manu prophetarum aflî'mulatus fum.’vifiones diuetfas acfimilitudincm fignificans.Nominatur autem vnigenitus filius,q? folus patri natus fit,foloque patre genitus. Pater quoep folum eft pa# ter, non etiam filius alicuius,vt alq fint patres .’filius etiam folum na« tus eft,non pater etiam alicuius,vt plures eflentfilij Adhfcquia vni# co ac proprio modo natuseft,qui nec dici,nec cogitari poteft,non cor# porum more.Dicitur autem filius,quod eiufdem fit cum patre fubßä tiæ: nec folum hoc,fed quia etiam ab eo eft. Sinum vero dixit patris, non quod Deus finum habeat.'nam finus corporum eft.'fedper hocqiT dicitjQui eft in finu patris ; propriu SC cofubftantiale filij fignificauit.

PROOEMfVM IM EVANGELIVM SECVND, lOHAN. 44^ d, Poteft quocp ÓC ah'o modó dici,quod priorts didi videlicet, Dcum fte# moyidit vnq,confirmatio eft idquodfequitut, Vnigenitus filius qvn eft in finiï patn’s ipfe enerratn't, hoe eft ipfe dociiit quod Deiim nemo viditvnqiiam*Namdehoc varijs locis Chriftus loqtnitus eft,ücttcm fequentibus manifeftnm ent. Nulla itaqiie ereatura Deum videt, non materiali's tantum,fed Sgt;C immatenah's; fiquidem ipfis quoqueimraa terïalibus virtutibus inuifibilis eft Deus in fua natura, licet prout fi^ biconceditur Deum videant*

Et hoc efi teRimouium Iohannis.) Hocinquam de quo nunc in proi» grelTu didurus eft.

Quando mi/erunt laJxi ab lercfolymis facerdotes nbsp;nbsp;leuitas^ut interrov^arent euw^Tn

^uisei^) Teftimonium videlicet datum quando miferunt ludæi SC cetera. Siquidem pontificcs 8^ facerdotes populi, quum circa Cbrifti partum admiranda audiflent.’fumpto prçterea de fapientia ac prüden« tiaillius experimento,quando duodecim annorum fadus immixtus eft dodoribus ,audiens illos 8)C interrogans,veluti fcripfitLucas lobx ftupcfcebantjinuidiacp agitari coeperunt. Quum aût amp;nbsp;fohannempo Matthä ftcamulta ac mirabiliadeipfo adfuum baptifmaaccedentibus dixill'e L«.j. audilTent, intellexerunt enim quod talia de illo diceret, magis turbati funtaniffisq} ab lerofolymis facerdotibus acleuitis fiueminiftris in« terrogauerunt eum, Tu quis es.^ non tanquam id ignorantes:nâ cun« dis nota erât quæ circa natiuitatem eius contigeranttqugcß in cius cir cuncifioneac nominis impofitione, ita vtomnes dicerent, Quisnam puer hic erit f fed præ malitia ignorantiam fimulant ♦ Nec dicunt, Quis es,fed Tu quis es.^ aefi dicerent.’Si maiorxe eft quem tu prædi« tas, tu ergo quis est' erga quem magnopere affedi fumus ,£C de quo wagnificam habemus opinioncm,quemque vehementer colimus Putabantenim infipienter, quod licet in caeteris vigilanrius excuba« ïevideretur,attamen humanum quiddam tanquam homo fentiret, ac gloriæ amoreiIIedus,Chriftum feeflèrefponderet,âC deinceps ipfius lefu fama extingueretur,ob quam omnes oriebanturanxietates . Nâ amp;nbsp;hac de caufa no vulgares quofuis miferQt,fedfacerdores Qc leuitas, idque ex lerofolymis vtpotepræftantiores atqueaftutiores cundis, q EX alqs erant ciuitatibus ♦

^onfefjus efijamp;'non ne^auit,) Confeflùs eft,veritatem fcilicet.'nS • veraxeratacfolidus.

Et confeßus eft dicens:t^onfum ego Chriflus.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Virtutem eius confir«

mans,rurfum idem repetit. Neep enim folum ambitionis omnino nihil palfus eft,aut dominicain non arripuit gloriain,fed nec earn quæ a multis dabatur refpexit.Et vide prudentiam. Non dixit quis eflèt qd* poftmodum fecir,fed ad mentem eorum accedens,ô6 quid velint agno« fcens,rede id a principio abftulit, quodipfum fperabant refponfuru. Dixit enim, Non fum ego Chriftus ♦

Et intemg.iuernnt eu:Q^d ergo,Elias es tufEt didt:Non Cum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;la conatix

fruftrati,ad aliud conuertunf,întentScp fuum adumbrare voiêtes dis ciint; Quid ergo, Elias es !«ƒ vt videantur flmpliciter ac fine malitia interro«

fntcrrogarc.'Siquidcm cxpedabant etiam venturumEliam. Scriptum M4UL4« eftenim apud Malachiam propheram; Mittam vobis Eltam Thêfbi:« tcn,qui conuertetcor patris ad fth'um, Rurfum ergo rogant, nefufpe* dlhabeantur.

Ei tH ille prophetafEt reff’cnJit^Non^ ) Non dfcunt,Es tu propheta.'nâ fciebant eum efïè prophetam;fed es tu ïlJepropheta,de quo fcripfit Mo DcWuS. for Scripfitenïm eis d!cens,Prophetâ fufcitabit vobis dominus,ipfô vt me audïctis.Ille autem erat Chrifl-us.

Dixerunt rrgo eit Qws ei, ut rej}gt;on[um demus his^ui miferunt nos'^Quid diets de te^ IeJà,4Q, ipfôf AittEgûUox ciamantis in de/èrto,Dirigite ui^tn (iomini,Jicut dixit lejaiaî prophète,) Quum ad omnia patienter refpondinèt,nunc etiam dicit quisîït.Ego inquit fum ilia vox de qua feriptum eft, Vox clamâtis in deferto: Di rigite viam domini amp;nbsp;cçtera» Hocautem verbum pulchreexponitur Mattht^t tertio iuxta Matthçum capite.’quçre itaqj ibi expofitioUem ipfius»

Et ^ui mi/Jifuerant^erant ex pharifttis,') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Signilicauit etiam ipforum

Et interro^juerunt eu)n,(2r dixerunt eitC^uid ergo baptisas,ß tu no esChrifius,tiflt;^ Eliits,nelt;iue prophetai) Quum perfieere nô potuiflènt quod intendebâi, acciifatione nitûtur hûc attrahere,vt vel timoré cogeretur dicere, quod non erat.Rurfum autem magnam demonftratçquitatem*

Reßondit ets Iohannes dicenstEgo bapri^o in atpta,médius auteifi ueflrumftetit,gueiii uosnonnofïist') Eo enim tempore Chriftusimmixtus erat populo.’na quafi vnus e vulgo veniebat ad baptifmum , quod diuina reuclatione lohanni innotuerat. ld autem quod addit, Qiiem vos non noftis,dc illius diuinitate didum eft*

po^ meuenturitsefi^ejui ante me fuit,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De quo videlicet VCT

Cuius ego non fum dignus,ut foluam eius cerrigiam calçeamenti,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sublimi*

ter id quod eft in Chrifto incomparabile bine demonftrat,dicens,Nc^ inter poftremos eius feruos numerari mereor, propter magnitudiné confiderate in eodiuinitatis^Poftremis namc^ miniftris aptari foicnt huiufmodi minifteria. Qu a: re autem ad principium euangeltj iuxta Mornn Marcum didi illius expofitionem quo dicitur, Et prædicabat dicens;

Venir is qui me fortior eft poft me, cuius non fum idoncus vtprocö« bens foluam corrigiam calceamentorum ipfius»

in Bethania fa^îa funt trans Iordanem,ubi erat Iohannes bapti^anst) ËmCndatioraexemplaria In Bethabara feribunt: nam Bethanianôc fita trans lordanem autin dcferto,fed prope lerofolyraa* Demôftrat autem locum,eftendens quod multis prçfentibus Iohannes eaquf de Chriftoerant predicabat.Omnia veroquç intérim accideruntpreter-mittensj Puta quomodo baptizatus eft,quomodo cœlitus accepit tefti monium.’ieiunium prçtcrea quadraginta dicrum in deferto ac tenta«« tionesjtanquam abalijs iameuangeliftis narrata,refertdcincepsqtiç poftdcfcenfum cius adcfertocontigerunt,ô^ ab illis relidafunt.

Poferodie uidit Iohannes lefum ueniertem ad fe.) nbsp;nbsp;nbsp;Incraftino poftdefcen

PROOEMIVM IN EVANGELIVM SECVND, lOHAN. 445 loU. ‘ hannes» Quareautem venicadipfutn? Qiita fufpicabantur quidam veniffctanquam pcccatorem ad baptifmumin pcenitentiam morea« liorum, Venit ergo nunc ad Iohannem,vt occafionem ilh' daret cor^» ngendi perfediori teftimonio huiufmodt fufpitïonem.

EtijicEcce dgzjMs Dei.) Agnum ipfum appellaint,ad memon'am tis adducens vmbras veteris tellamenti, ac lefaïx propliertam : tang diceret,Ecccagnus in Iegefiguratus,ÓC ab Icfaia annundatus , De-^ ^*°“‘‘** inde additedam idquod præcipuum eft eius,puta quod a Deo mifliis ^V^'**^* fit ad immolandum pro falutc hominum . Vel Dei, hoe eft diuinus, propter fiiam diuinitatem*

Qhi tollit peccatu munJi.) Agnus ft'quidem qui in lege facrificaba Wr,vnius [fraelidci populi auferebat peccatum tanquam figura ,fi* gnumamp; vmbra veritatis . Agnus autê Dei immolatus , todus mun diaufert peccatum, amp;nbsp;tanquam veritas,eos qui in mundo funt purir ficat.Illefiquidem irrationalis erat,hicverorationalis: nee folü hoe, verum etiam diuinus. Peccata autem non tantum animx dieit macu las, a quibus liberi funt, qui eius feruant prxcepta.’verum etia cor^» poreas infirmitates,a quibus ægrotantes libérât. Dicens autem,Qui tollit peccatum mundi,foluit prædidam fufpitionem. Nam qui alio^ rum aiifert peccata manifeftum cft,quodipfenon habeat peccata; qui autem pcccatis nö eft obnoxius,alia omnino caufa venit ad baptifmü, quâipfe Baptifta paulo poft referet.Rurfum alibi dicit, Ante me fuit; « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

^,Pdor me crat; fcipfum intrépide tanquam ièruum deijciens,illum autem quafi dominum ineomparabiliter extollens.

Et ego nefciebam eum ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nc putarent quod illum lam olim cogno

feens taliadceo ferret teftimonia ,gradam illi praeftans tanquam co* gnato,ait;Egoignorabam eum priufquam ad lordanem veniret, vt* pote femper in deferto verfatus . Atqui quum adbuc in matris eflèc vtero,cognouit eum,ÓC prae gaudioexultauit, quemadmodum fcripfit Lucas. Verum id non fuit naturaliter,fed fupernaturaliter.’tunc eum Ltt.t* cognouitjó^ quo modo nullus omnino bominû cognouit. Nunc autê triplicicognitionecognouit; puta per vifum, per auditum, pcrc^ pro» pheticam nodtiam ,quarum nulla Chriftum cognofcebat,priufquam ad lordanem veniret,deinde autem tri plici hoe modo cognouit eum. Siqiiidem propheticc ei reuelata funt quæ de ipfo erant; ideo Só dixit; Qui poft me venturus eft,ante me fuit. Vidit quoep eQ.'illu nacp ^hi» bebat dicens ; Ego a te debeo baptizari, 8C tu venis ad me f Audiuit Manb prçterea vocem de illo dicentem; Hiceftfilius meus dil'etftus in quo mihicomplacitum eft,ficut alijeuangeliftx docuerunt.

Sed Ht itiitnifeßaretur Ifraeli,propter hoc uem ego in aqua hapti^ans.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecce

dixitetiam cau{am,obquam venit amp;. ipfe vt baptizaret, SC Chriftus vt baptizaretur : Vnafiquidem eademqtfuit amp;nbsp;huius caufa ÔC illius; videlicet vt manifeftaretur Chriftus Ifraelitis.Nam a Deomiflus fue* rat Iohannes ad fordanem, vt baptifma poenitentiæ praedicaret ^quo' propter baptifma multi concurrerent, SC adftans Chriftus in medio multorum, vtpote baptizandus,teftimonium acciperet,inferne quide

446 PROOEMIVM IN EVANGELIVM SECVND. IOHAN* a Iohanne,fupcrne veto a pâtre amp;nbsp;fptnru fando: atlt;]p bine ipfos attra^ hens,myftena doccre,ac mirabiliaoperari inciperet: ncque enimita concurriflèntomnes, ncque ita tcftimoniumaudiuiflènt, nifi hoefa^ dum fmflèt ♦

Er teflimottinm perhiiuit Iohannes dicens,ViJi Jjgt;iritum defcenJcntein tan^nam column lam Je ccelo,^' man/it fnper enm Et ego nef :iebam eum ,fej ^ni mißt me ad hapti^anJunt inaqua,illemihi dixit : Superbem uiderisjjgt;iritum deßendentem,amp;‘ manentemfnpereum, hic efl qnL baptisai in Jlgt;iritn fanbio.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rurfum ait,Nefciebam cum,vt

pn'utn tertimoniura ab omni fufpitione remoueret. Verum quandodi xitei DeuSjSuper que videris fpiritu defcendëtem ÔC cæterat' Quan# do quæ de Chrifto erant ipfi reuelauit,illo nondum manifeftato: tunc fiquidem §0 hxc,0^ alia dixit. Poftea veroipfum quoque demonftta* uit ad baptifmum accedentem.Prüfens itaqueeuangeliftaea,vtdid3 eft prætcrmifif,qua: circa domini baptifma ab alijs euangeliftis con* fcriptafunt.Matthatus veto haccegteris îatius enarrauit;Iegeergo il* la ad perfediorem habendam cognitioncm.

Et telîimonium perhibui,^uod hicßtßliiis Der. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ét vbi hoc perhtbuit

teftimom'um ■’ neq; enim vfquam feriptum eft.Omnino fane hoc tefti-ficatus cft.’relidüeft aStabaiangeliftis, quemadmodu ÔC aliamulta.

PoßeroJie iterumßabat Iohannes amp;nbsp;ex difcipulis eins duo:C^ intuitus lefum ambulaa tem aiti £cce agnus Dei.) Non vulgari modo neque cafu hgc de ipfo Io* quitur.’fed quia nondum ludacorum infenfibilitatem attigerat: nemo cnim quiequam de ipfo interrogauerat, rurfum haec deipfo dicereco* gitur,mentcm(ÿ eorum iteratis vocibus cxpergefaccre quafi dormté* tem.Ét quemadraodum fponfus nihil interim fponfx loquitur, nccei per feipium accipit,feddux fponfæ omnia diflerit, camque illi tradin' vbi vero hancipfe acceperit, ita earn immutat, vt illa priorum omniS obliuifcatur, Ita ÖC nunc Chriftus adhuc tacet, Iohannes vcrocunda operatur , ideo etiam amicus fponfi vocatus eft ,tanquä qui nuptijs præeftjOm niaque adminiftrat quae ad fponfum pertinent ♦ Vbi verO accepit defponfatam fibi ecclefiam,ita earn fibicopulauit,vt illa continuo omnium obliuifceretur, Et ficut fponfa nequaquam ad fponfuin accedit, fed hic adillam,etiam fifucrit ipfe regis HIius,iIIa vetoomniS abiediflîma.Itâ dC hic acccidit.’iftcquum tantus eflèt,adeam quæ de* fpediflima erat acceflît, ÔC coniundus non permifit vt hic deinceps rcmaneret, fed fufceptâ in paterna deduxit domQ,hoc êin cœlum.

Et audterunt eum iro lt;^ipuli lo^uentem^oc ß^uutißnt le/ùm») Inter multos auditorcs hi foli audilfe dicuntur,auribus videlicet animæ, quum alij vtiqueaudilîcnt auribus corporis.Exdifcipulis namque lohannisfo U hi duo tunc animo prçfentes erant^quum tarnen ait) multi adftarér. Sequuti funt autem eum ,cupientes eius habere notitiam t

Conuerfuslefusi]uumuidißetipßsle^uentes,ait illiSjQtdd^uaritisf) Non tan^’ ignôrans,qut hominum pénétrâtcogitationcs,iêdvtintcrrogan do familiäres fibi redderet.ac fidutiam daret.Verifimilc eft enim quod crubcfcebant,amp;^ quaft ignoti formidabant.

Atilli£xernntei:RMi, guod didtnr,ß ^»is imerpretetur,Magiker,ubi habitas^) Quumnondum ab co quicquam audiflentjmagiftrum fiuc prgcepto« rem cum appellant: at(^ Wnccaufam ciirfequerenturmanifeftant,videlicet vt qiig forent vtilia audirent, vtque fefe in difcipulos ingéré«» rent «Dicunt autem, habitas volentes diutius amp;nbsp;îa quietecum coconuerfari «

Dicit âSi Venite ZSquot; uiJete») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non dat habitaîionis figna, volens

Venerimt amp;nbsp;uiderunt ubi maneret, apud eugt;n manferunt die illo . Hor4 aute erat ftrme Jecimit,) Hor am fignificat, in hi s in nnens di fci pula tus défi derium,ÔC in illo humanitatem, quod net^ propter tempus aucrfi fur, quum iam fol ad occafum declinaret : necp tempus, aut aliud quippiâ caufati funt. Quod fi alibi dicit fenon habere vbi caput fuum reclinae ret,non hoc ft'mpltciter de domo dicit, fed de propria domo: neep enim propriam habebat,fed alienis vtebatur,Dicit itaque euangelifta pian-liflc ipfos apud eum die illo:quod autem inftrudi fint,tanquam ma# nifeftum reliquitintelligendum» Tantum enim vna node profecerût, vt adaliorum venationem fequenri die procédèrent. Oportet igit Si nos ob nullû tergiuerfari tempus ab audiendis his quç diuina funt, fed omnia his pofteriora ducere.Alia fiquidem mundana vniuerfa tê* pus habent:ad hæcveroomne tempus eftoconueniens •

Andreas frater Simonis Petri erat unus e duobus gui audierant a lohanne, O' fe^uti fieront eum^) Alterius filuit vocabulum, fiue quia infignis non erat velcogmtus:fiueipfe qui hæc feribit erat,vt quidam dicunt.

Reperif k'c prior fratrem f turn Simonem,amp;‘ an illi, Inneniww Me/ßamt, lt;jnod eflß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f-

iitterpreteris, Chrtflus. ) Sermo eft admodum lætantis : fnuenimus quernquacrebamus,quern veturumfperabamus,quern fcripturac an# nuntiaucrunt:nam ab his huncefle cognouit, a quibus ad facra intro-dudus eft.Confidera vero, quod hi etiam quum pifea tores eflènt fcri# pturis animum aduertebant:nos autê qui de eiscolloquimur, in eisep verfamur,nequaquara tarnen adeo animum attendimus.,

t Mediatorem uidelicet,genus a Deo achominibus ducentem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

Et duxit eum ad lef imD nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftquam videlicet dixerat quæ ab co au

dierat.Siquidem hoc germanae fraternitatis eft, hoc fyncere amicitiæ, vtboni participé äflumatSC fratrem . Fortaftis autem no rctulit qug abeo myfteria audierat, fed tantum vbi dixiflet,Inuenimus Mefllam, duxiteumad Iefum,idiblum ftudens,vt ipfumduceret, Chriftoep tra deretjfeiens quod ille doceret cum vniuerfa.

Intuitus aut illu lefus dixit,Tu es Simon filius lona.Tu uocaberis Cephas^,guod eflß' Munflerus dicif le ^uisinterpretetur,Petrus.) Quae diuinitatis funt deinceps a vaticinio gcaKcJJc aperire incipit* Siquidem non minus alliciSt homines prophetiæ aut Chepha , qd'fonar futurorum annuntiatio,Q ftgna. Præterea minus etiam patent inui# petrS, tbàionê diæmamfignacalumniabantur infipientes ♦ In Beelzebul,inquiunt, ejjè Chaldaicam , eijcitdæmonia. De^phetijs vero nihil tale dixiffcIcgunt.Et circa Si« monemquidem QC Nathanael hoc vfus eft modo. De Andrea autem QC Philippo nihil vaticinatusefttSiquidem Andreas Iohannis teftimo#

lohan. M 443 PROOEWra IN EVANGELIVM SEGVND. JOHAN, , nioattradus eft;Philippus verovidens illos qui ipfum fequebantur, adfidem QC ipfcaddudus eft.De Petto quidem prophetaiiit ciii’ eflèt fihus,ÔC quovocandus eflet nomine.Quætepraeterea ad perfediorem inielligcndam tertio iuxta Matthgumcapite didiillius enarrationê, Matth Ambulans fefus circa mareGalilæa: vidit duos fratres Simone g vo MarctS^ * catur Petrus,ô^ Andream fratrêeius,mittentes retein mare.Adh^c ocftauo iuxta Marcum capite verbi illius interpretationem , Et impo* fuit Simoni nomen Petrus.Sed Qc loei illius explanationê decimo ca» pite euangelij fccundum Lucam,Pifcatores autem defcenderant ex lis^QC abluebant retia.Omnia enim conferunt ad ea quæ hic ponunt. Hunc itac^ nominauit Petrqm;ficut lacobum ÔC lohannemlilios to# nitrui:oftendens fe eum efte qui in veteri quoque teftamento nomina lnxia.ro^tranp adaptauerat,Abram vocans Abraham,Saram t vero SarramA ^^ai» Jatiortem qwe pnweob Ifrael.Nam quibufdam abortu nomina imponcbat,quibufdam au Sara dicebitur,po» tem poftmodum ♦ Quorum enim virtus a primo, quod aiunt,capillo fica diEïa eft Surra fulgebit,his ab initio nome imponit.’quorûaut poftca,his etiâ poftca» litera uidelicet adiebîiotje^ftcut etum fa^um efl in nomine mariti.In Hehraica atitcm nbsp;nbsp;nbsp;Chaldjicalitera,Algt;ra^

ham ^uidem di^m eft literie additione^Sara nero quie prins Saraiftiiene *' iod ademptione ,

Poftero die aoluit lefus exire,lt;i^reperit Pbilippum^ac dicit illitSe^uere me. irit ante Philippus a Bethf tida cinitate Andrea «ir Pétri.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftero fane die voluit ex

ire,at nô poftero die reperit Philippum,fed poftmodum poftquam Pe^ trum ôô Andream , lacobum aclohannem attraxerat,quemadmod3

, ab aïqs euangeliftis licet colligcre.Sed quam ob rem nô meminit qno* modo cos attraxerit ambulans cireg mare Galilacæf Quia Matthaeus Marn.i, Marcus hoc tradiderunt,fed quia illi prgtermiferant quç circa Pb» lippum acciderant,hæc nunc ifte manifeftat,Ait aute illi iefus,Sequel re me.Sciens quidem SChunc iam animo fequutum,quum de eoaudif# fet ab his qui fequebantur,fed reuerentia detineri,foluit eum metu. Dicit aût ei^^mgelifta qua fit Philippusciuitate oriundus ,puta a ßeth«

4»,Ccrin a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ignobili.'vt feias quodignobilia mundi elegerit Deus,

Reperit Philippus Nathanael,) Poftg videlicet Chriftß fcquut’erat. Et ait illi,Q^em ftripftt Mofesinlege amp;prophetie,inuenimus.) Sumptode ipfo experimentOjftatim prçdicator efficiturtfeiensep Nathanaelinle gis ac prophetarum fcripturis diligentiflimum.'fiquidê erat in eis ma xime verfâtus,quemadmodum ÔC ipfeChriftus atteftatur, SC res ipft demonftrauit: ad Mofen aeprophetas eum remittit,confirmans inde fuura de Chrifto teftimonium eflè fide dignum.

lefumftlium lofeph,) Adhuc enim filius eius eflè putabatur. A Na^oret.) À Nazaret ideo dicebat,qgt; ibi nutritus eflèt.

Et dixit ei Nathanael: A Nazaret poteft aliqutd boni efte^) Qiium pro* Mid?, ,5« phctâaudirct dicentê,Et tu Bethlehem terra luda nequa^ minima es inter principatus fuda: ex te enim exibit dux, qui regat populû meû Ifrael,e Bethlehem Chriftum expedabatmunc aût audiens eum Naza renum cfle,turbatus eftôC admirabatur,non inueniens Philippi ver* bûconuenire prophetiæ,ideoc^ opinatushunccirca locûefle lapfum,^ nignâfingic obiedionë,innuens nonita ipfum inuentû efle,fed eûcflc a Naza#

PROOEMIVM IN EVANGELIVM SECVND. lOHAN.. 449 a Nazaret, plane quodammodo per modum Jnterrogationts rcpcllit, fuamoftendens circa fcripturaa diligentiam,fiC infallibikcarem figir-rarumiEft autem fimilc ac fi diierec,Vtram fieri poteft,vt a Nazarer adeocxigiia ÔC abieëia fit quippiam boni f Nam Galilæa a ludçis ma Ie audiebat j porro Nazaret Galilææ ciiiitaserat. Diccbat autem boe certiffiinus qgt; non a Nazaret, fed a Bethlehem éxpedfaretur Chrifhis.

Dicitei.Philippus, 'VenitiTuiiie,') Modum quo hoc dixerat ignoras, putansç ilium fimpliciterciuitati Nazaret detrahere,ducit ipfum ad Chriftum tanquam Ratim crediturum,fi modo dodrinam ac cornier«» fationem eius guftaflet,

Vidit lef Nathanael uenientetn ad fe,amp; Jicit de eo^Ecce uere Ifraelita,) Laudauitjpfum quafi intclligêtem quç legeratîid enim eft vere Ifrae ^^«♦Nam pontifices ÔC fcribacquicpinoscontingebant,nôattendêtes Wquae legebantjfalfonomine Ifraelitac dicebantur. n

In ^Ho dolw non ejK) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dolum vocat,veritatis contedionem vel

Dicit ei NathanaeljVnde me nofiii) Non eft laudibus inflatus,fed fogat vnde eum talem eflè cognofeeret qualem dicebat,

Re]jgt;ondit lefus^Ü“ dixit ei: Pnuf juam te Philippus uocaret,lt;juum efjes fubficu uide'» Ille quidem tanquam hominem adhuc rogabat, ipfe zero quafi Deus illi refpondet;nam fe vidiflè dicit quod nullus vidit, Pri* ufquam autem occurriflet ei Philippus,fuerat fubficiijUuIIo præfente iutipfum vidëte.Dedit itaq^ fignum quod cognofeeret ac videret qug hominibus vifa no forent; ideo(^ amp;nbsp;tempus dixit 0^ locum ac arboré, Simul etiam indicauit fe omnino audiflèquç dixiflèt,Vtrum a Naza fet poflet quippia efle boni; SC ex hoc magis intellexit ipfum eflè Chri p!i”'’C°§*^b3tenim quod aliter non eum laudaflet,fed potjus reppii« »iflct.Cxterum SC 3. prophetia,0^ alaudeipfum eflecredidit. Prophe#: tiavero nondefuturis tantum eft, verum etiam depræieritis ; ficut Mofes demundi conftitutioneîSd de prefentibus,vt quum dixit Chri Gew/.t, ftus qug fint in corde hominum.

Rejjgt;ondit Nathanael,Cf ait illi:Rabbi tu esfilius Dei,tu es rex IfraeL ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V i»

des animam præ nimia lætitia exultantem,hisqj verbis ipfum ample-dcntem;Tu inquit,illeipfees qui expeeftabatur. Sed quare Petrus q poft tanta miracula tantamq; dodrinam confeflus eftipfum eflè Dei nlium,beatus did’ eft ; Nathanael vero qui SC ante miracula, SC ante dodrlnam hoc ipfum fccit,non eft did’ beatus ƒ Qitia licet hoc ipfum loquutus eft,non tarnen eadem mente, Nam Petrus eum natyra Dei fi Humeflèconfeflus eft;Nathanael vero,Dei filium adoptione; SC illc q# dem proprie Deum,hic autem per gratiam, quod manifeftum eft ex eo quodfubditur, Tu es rex IfraehC^i enim natura Dei filius eft, non Ifraclitarum folum,fed SC omnium rex eft,Neque hinc folû manifeftû

æ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcfpondit Chriftus , ad perfediorem con-

leiuonê höc inducens acdocens,ne fibi quafi purohomini aufcultaret, j ,, ^^j^ottdit lefus dixit ei:Qtâa dixi tibi,Videbam te fub ficutcredisi wdiord his uis Mts,) Yt perfedius credas »Nam quum parua adhuc audiflèt, pa*

Et dixit eit Amen amen dico ttoiist pofîhac uideiitis calum apertum, amp;quot;nbsp;sn^elos Dtt f MpfnJentei de/cendentest ßiperßliu hominis,) Siquidem tan^ fug kgiti* num Dd filium afcendebant QC dcfcendebant angeli Dd ad eum, ini niftrantçs iIIi: hoc quidem circa, tempus paffionis,illudautem tempore refurredionts QL afliimptionis .Cui autem in modum feruorum mi niftrant angeli, hic non ß'mpliciter homoeft,fed QC. Deus acdominus. Amen amen dico vobis fidelibus , Pofthac videbitis poftingcnuam veramque fidem. Hçc autem funt raaiora illa de quibus dixerat,Ma-fora his videbis * Vifionem vcro intellige etiam cognitiotiem. Hçc enim omnes difcipulicognouerunt: hi quidem videntes, illiautem ab his qui viderant audientes. Quod ergo in alqs, hoc etiam nunc facit. Siquidem duo vaticinia protulit: vnum certum dicens, Priufquam te Philippus vocaret, quum cflcs fub ficu,videbam te: aliud vcroambi* guum,puta quod viluri cflentccclos aper tos QC cæt. ÔC a ccrto confirm mat ambiguum.Ideo etiam Nathanael tacuit, Chriftus vero fubftitif, acfiluitjCxpedans verbumetus, (inens vt didaapudfereuolueret. Vbi enim fernen in terrain bonam feminaHet, reliquit; vtpcrocium poftmodum nafccretur.

f ( Prim« dixit A/cendetes,ßgnificas tue cu eo prafentes fuerat,ei(k minißriiatrSb CAPYT PRIMVxM DE NVPTIIS

T die tertio nuptite fa^aßint in Cana Galilaa,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertio poft Chrifti a

Et erat mater lefu ibi,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Yocata tanquam familiaris ab his qui nu

Vociüts efl autem amp;nbsp;lefus ac. dißipuJi eins ad nuptias.) Et ipfi qua(i fami liares.Acccffit autem Saluatornonhabitorcfpetftuadfuam dignitate, fed ad hominum vtilitatem. Siquidem quinuptias condiderat, venit vt cas honoraret.fuaque præfentia fandificaret; QL quu feruiformain aftumpfifleqnon dedignatur (eruorum interefle nuptijs,licet qui c5 vo cauerant non haberentcongruentem deeoopinionem.SimpIicitcrc* nim tanquam notum,vnumcp e pluribus illum vocauerant.

Et deßdente uino dicit mater lefit ad eum,Vinum non habent,) Quum ca* rercntvinojhoceftquumopus eflet vino,fiue quum iam vinumdefe# ciftet. (Nam habet Graccali tcra ustjHo'a»TOö‘ o7vou)Nccß enim ad id vftp temporii vllumfecerat miraculum. Quu ergo cognouiflet mater quae circa ipfum erant, quodque Iohannes propter cum vcncrat,acde illius diuinitate tefti monium tulerat,fic quod coclitus de eo teftimonium ac« ceperat, Simuletiam vidés quoddifcipulos acceperattintcllcxit quod rcuelaricxco tgc inciperet. Söpta igitur fïdutiadeprecaracfteum^ dcficientis vini miraculo:ölt; his qui vocauerant gratiam voicns repen dcre,ô^ fuam gloriam volens per filq potentiam demonftrare.Ideoque cam corripit,non qua(i vilipendens , fed corrigens tanquam intempe» ftiuc precantem.Nam quod earn plurimum honorarct,6^ ex alijs mul tis manifeftum cftjöC ex eo quod ipfi’ compleuiicxhortaiioncm.

Cornpui’t ftaque cam doccns,nondijm taliacflequacrenda, ggmiracu laverbo poflet operari.Obediuit autem,eam tan^ matrem honoras,

Dicit a Iffui:Q_itiel mihi amp;nbsp;tibi e^l mulierf) Q«id ad nos attinet id quodeprccaris i quid ita nos vrget ( Poteft prætcrea QC alio modo in* telligi« Quid mihi tecum commune eft/ ego fiquidem vtpote Deus no« ui qux tempora edendis miraculis fint congru a : tu vero ilia ignoras quafi homo.Non dixit autem mater,fed mulier tang Deus.

Non^fuw uenit hora ma,) Nondum adeft tempus mcum ad eden dum quod qugris miraculum;tunc autem aderit,quumhi quibus op’ cftmiraculo,cognouerint quod talia poffim operari, Sd ipû fuerint infra ,7,5.ct deprecati.Nunc autem matre adhortante non folum intempefla'uura ,17, effet,verum etiam fufpe(ftum,fiC quaerulofis facillimepateret calûniæ, Htcc autem,Nondum vcnit hora meaiNon potuerunteum apprehen dere, quia nondum venerat hora eins : Nullus iniecit in eum manus, quia nondum venerat hora eius : Pater venit hora, aliaque fimilia, non oftcndutquodneceflartjs temporum horarumCß obferuationibus fub* iaceat;nam quo id pado fieret, quum horS effedor fit f fed haec de con* tingcntibus opportunitatibus dida funt: demonftrantia,quod omnia rationc ac ordine fieri oportcat,Quum ergo dixiflet,Nondfl venit ho* ra mea,miraculum tarnen operatus eft.’ÔC matrem vt didum eft hono* fans ,06 oftcndens,quod temporibus non feruiat aut fubiaceat,fed eis dominetur.

Dicit mater eius miniâris, Quictjuid dixerituobisfocite,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quum verbt

fcopuac roem intelligeret: quodqj non impotentiæ excufatio erat, fed ncvideretur fefe miraculis ingerere, Ô6 fpedaculoexponere, matris autem exhortationem non defpiceret;menfæ miniftros admonet vtft* bi adfînt,ô6 ipfi quoty alio modo cum ea deprecentur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

Hrant autem ibi lapidea hydria fexpofita fecundum purificationem ludaornm^capiêf metretas binas net temas,) Hydrig vafa funt aquac;Metretac ve romenfuræ.Erant autem pofitg fecundum purificationem fudæorS: ideftparatæ adeorum purificationem,vtft qui forte immundi redde* fcntur,non longe eundum eflet ad fontes.

Dicit eis lefus,Impiété hydrias a^ua.Et impleuerunt easufgue adßimmum,) Mcnfat miniftros ,iadt etiam miniftros miraculi, vtipfi teftes ret ef* ftnt. Non iuffit autem vt vafa vinaria implefcntur , fed aqualcs fiue bydri3e,nequifufpicarcnturquod relidis fecibus mixtioaquaefada eflet. Quare autem non ipfcmet folo verbo etiam hydrias impleuit, fedminiftris hoc imperauiti Nephantafmaefle vidcretur : fed fl gs miraculum calumniaretur, vt qui aquam hauferant, filentium illis itnponerent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Et ait lilts: Haurite nunc amp;nbsp;ferte architriclino. Et tulerwtt, Nt autem guftauit ardti^ tridinus a^am fa^am uinu^ednon fciebat unde e/Jet,minißri autem fciebant lt;jui hauf rant a^ ^^uocatjf onfum architriclinus amp;nbsp;dicit ei, Omnis homo primum ponit bonii uinum, ijuu^, tnewiatiJ^«eri«t,fKwc id lt;juod deterius efi^tufirut^i bonu uinu ufj^modo,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Archi«

vocabantür aulæ conuiuiorum.Nonergo fimpliciter-aquam conuer* tit7nvinum,fedin bonumvinum, ficui architriclinus ipfeteftatus ê. Nam huiufmodi admiranda Chrifti opera longé erant naturalibus præftantiora.Quod igitur aqua verfa fit in vinum,miniftri teftes fue runt.’quod autem in bonum etiam vinum, architriclinus ac fponfiis.' vtdefneeps miraculum latere non poftet,quod teftimonhs adeomanif* feftis probareturiVerifimile eft autem SC fponfumdixifle,Quid nam efthoci verunramen id prçtermifit euangelifta vtpote nonneceflariu. Vtinam autem SC ego qui frigidus fum,Iaxus SC‘effufus,nihil inhcc ab aqua differens , in calorem conuerterer fpiritualem, virtutis con* ftrid-fonem,ac morum firmitatem,vt SC alios Içtificarepoffèm.

‘ Hoefecif initium Jtgnornm le/ùi in Cana Galilteai') - Non folum fcripto prodidic miraculum,fed etiam docuit principium hoefuifte fignorum. Nam'quia id fdtu dignum erat, SC ab alfjs preteritum, fcripfit iHud, vtpote ad hocvfile,ne fides adhibeatur his qup dicuntur pueri Chrifti miracula:hoc enim fuitinitium fignorum:illa vero funt opusviri qui a veritate aberraiiit.Nam ft puer mirabilia operarus fuiffet, idftatiin offinibus innotuiftet, neep Ifraelitis fuiffetopus Johanne vt eumma* nifeftaret. Siquidem lohannes ipfc dixit, Vt manifeftarctur Ifraeli, propter hoc veni ego in aqua baptizans . Merito ergo expedauit de* cêtem virosçtatê, ne phantafmata eftè putarenc ea quç fièrent. Nam fi plurimi id fufpicabantur quum in légitima ac perfeda ætate mirabi* lia operaretur,multomagis in imperfeda, ÔC priufquam tempus con ueniens adueniiret,GUum inuidia tabefeerentjin Saluatorem infurrc* xiftent.’SC itanon folum increduli fuiftent difpenfationi incarnatiöisi fed etiam euangelium impediffent ♦ Qutcrc etiam tertio iuxta Mat* thaeum capite,quam ob caufam poft trigefimum annum venerit Chri ftus adbaptifma, vbi dicitur ,lndiebus illis venit Iohannes Baptifta prgdicans in deferto Iudææ,6C caufas inuenies aptiftimas,acrationi maximeconfonas .

Etmanifeßauit ^loritmfuam.) Potentiam virtutem fuam,ina* gnitudincm diuinitatis fuç.Vcrum quomodoaut quo pado hoe fuit, quum pauci ad id quod fadum erat aduertiflènt, foli videlicet minigt; ftri QC architriclinus acfponfus cum difcipulis cius.’’ Quodinfe erat, mdhifeftauiteam per huiufmodi miraculum : quanquamenim pauci tiinc aducrtebanr: poftea tarnen diuulgatum eft miraculum, multostp attraxit.Quod autem die illo nullus aliorum credidcrit,ex fcquentib’ manifeftumeftjNam fubiunxit;

Et creiideriintiti eumdifcipuli eius.} ’ Qui eciam anteaipfum admilt; rabantur ♦ Vides quod tunc oportcat fieri figna,quum futurum eft, vc fpedatores beneuoli fint Sd animum aduertant.

Pofi htec JefcenJit Cafxrnaum ipfe amp;nbsp;materfua amp;nbsp;fratres fw, manferunt^ue inea non multis diebus.) - Defcendit Capernaum, vt quiefcere faceret ibi matrem. Fratres fui autemjcge,non natura,filij videlicet lofeph, qui legt QC nQtï natura pater illius er at*

Et prope crttt pafcha luJteorum^afcenJit^ue ÏefiS Ièrojolyma,amp;' repperit j'n templo uê .

dentes boues omcj ac coltimbaSjlt;^ numuhtriosßdenteStQwmgue feci/Jèi flagellum tfmcitlis,eieci( omnes de templo, ouesßmul ac boues,numulariorum ejfudit as,mëfdsti^ fubuertit,) Sitnfh'a quocp fcn'pfit Matthaeus in fine quadragefimi qutnn'capitis: ÔC illorumlegeenarrationem,plurimuin ad hacc confe rentem* Ksj^uansociautemproprie dicuntur permutatores, quos Mat thaeus KoÄAue/s(«ir nominauit jhoceftnumularios , Et ficut KÓAAu^.aa'. obolus eft,qui pro pmutatione tnonctæ dat.i.(vt vulgo dicif) cambiSj ficSi Ktp^uc: congeries eft oboloru, aut minutorûnumorû quibus fit g* mutatio , Præterea (p^ysÄÄiop genus eft flagelli : erat aßt tocextum; nam 0^ coriim qui eiedi funt,conuerfatiocontextaerac abfurdis vettr bls acoperibus; di. rurfum etjeientis conuerfatiocontexta erat exfu-pernaturalibus verbis acoperibus, fine rebus diuinis ÔC humanis . Opus itaque operatus eft multa plenum autoritate.Namquia fabba* thocuraturus erat,multaqj fimilia fadurus, quaeludgis legis tranf* greflio videbantume hacc tanquam Deo contrarius facere videretur, bineprimum huiufmodiaufert fufpicionem* Qui enim tâtum zelum ergadomum Dei demonftrauit, rantaqj vehementia ac indignatione propter hanevfus eft, vt nulli omnino parceret,fed feipfum in pericu lumconijceretjSó tum caupones illoSjtum fudacos idipfis permittee tes in feexacuit,omnia fuftincreparatus pro honore rempli, nequa^ poftet rempli domino eftè contrarius.

El bis ^ui uendebSt columbas dixitt Aißerte iüa binc,amp;‘ ne faciittis domum patris mei domumnegotiationis,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non fadis iolum, fed 5C verbis oftendit Deo fe

nôeftecontrariû.Sedipfe quidem Deum natura pattern fuß vocauit; ludçiaût adoptione patrê jpfum nominaflèputantes,nôfunc hoever böturbati.Sed ncq; his quac fecitexafperatifunt tfiquidem arguebat illos confeientia ac confundebat,oftendens qgt; tufte hgc SC fcciflet ÔC di xiffet.Domum aßt negotiationis,hoceft cauponS aut tabcrnam.Præ* diâovero Matthæi capitc dixit,Speluncam latronû.Ex quo adnotare poftumus,quod zelum aclibertatem arguendi bis demonftrauerit ad* uerfus eos qui in templo cauponabantur, ÔC inprincipio euangeltjet circafinem.Qitæ ergo in principio euangelq côtigerunt,Iohânes hoc loco conferipfit: quac veto circa fincm,Matthaeus,

Recoriati flunt aut difdpuli quod fcrip turn efl,Zelus domus tutecomedit me.) nbsp;nbsp;nbsp;Na P/aiw óg,

, idferiptu eft in libro Pfalmorfi.Zelum ant dicit nuc iufta indignation nem.Comedit,hoc eft valde ampleditur ÔC inflammat me. Scire aßt Oportet,quod homines fado flagello non verberauit, fed ipfos quidem exterruitacexpulit.’oues veto ac boues verberauit ÔC eiecit.

Rejjgt;onderut ergo lud^tt nbsp;nbsp;dixerunr ei,Q^odflgnu ofledis nobis quod hacfaciasf)

Scientes fefecondemnatos,ipfum quidem rcprehenderc aufii non funt, fed dixerunt ei.'Quum hacc facias,fiue quum dominium tibi vindices, quod fignum oftendis nobis tug autoritatis ƒ O ingentem dementiß:

quum beneuolos cflè oportcret,ipfumq«e Iaudare,qut do'mum Dei ta purgaret ignominia,aiitoritatis fignum quçrunt,inuidia tabefccn# teSjôC fignumcarpere voiêtes.Nam alibi quoquedixeruntjn quapo tcftate hæc facis ƒ

Refpofidi! Ie fus dixit eis^Soluiie templum hoc, amp;nbsp;in tribus diebus erIgam ipfum.) Potentiae fug autoritatis fignum dateis,puta tcrtij diei refurredioné» Nam templum dicit corpus fuum; ipfum enim domus eft ÔC templum non animgfolum,verum etiam diuinitatis. Soluite autemdixit,non adhortans eos ad fui interfedionê,fed quia cognouit quod faduri erar, figuratiuo fermone prgdixit«Soluiteergo,fiuein terram fubuertitc,ab anima feparate,0(S coniundionem quæ cum illaeft difloluite,

Dixerunt ergo ludeei, Q^adraginta amp;nbsp;fex annis ttdificatum efi templum i/iud, amp;nbsp;m in tribus diebus illud eriges^Ip/e autem dicebat de templo corporis fui.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prior quide

ftrudura viginti annis a Solomone abfoluta eft, altera veto per qua« draginta 0^ fex a Zorobabel.Priori nacp a Babylonijs deftruda, cœ«

*4* ptaeft pofterior circa annum primum régisCyri;deindc inuidla 8C ca lumia circummorantium Samaritanorum impedita quadragin« },£fdrt7t nbsp;nbsp;annis per man fit. Circa fecundum veto annu Darij Hyftafpis miflti»

Zorobabel in fex annis ipfam pcrfccit;0C ita annis quadraginta Si ft* acdificatum eft templum,qui numerantur ab initio acdificationis ad confummationem ♦

Qjtando ergo f urrexit a mortuis,recordati funt difipuli eius Mod hoc dixerit,(f dideruntJermoni eius,') nbsp;nbsp;nbsp;Quum autem hoc diceret hgfitabant quidnaiO

diceret,nec credebant.Multa quoc^ talia loquitur, primum guide au« dientibus incerta,poftmodum veto manifefta,vt oftendatur prguidift . fe qug dicebat* Et quarc gnigma non diffoluit dicens quod templum intelligeret corpus fuum.^ Quia tunc ei fides habenda non erat »Sig« dem duo tunc obftabant: vnum quidem refurredionis opus, alteru« veto quod Deus efletjqui tale templum inhabit ar et.

Q^hw dKffm fj/ft lerojolymis in paf:ha in diefe/io, multi crediderunt in nom! eint, uidentesßgna eius qult;ffaciebatt) Crediderunt in eum non tn firmiter.’ ni illi firmius crcdebant, qui non propter figna tantum , verum ctiafli propter dodrinam eius credebant tnam figna crafliores attrahebant, dodrinaveroac prophetic mente fubtiliorcs . Ideoquoc^ cÔftantiore» funt hi,quibus etiam aptatur id quod dicitur:Beati qui non viderunl

Ipfe autem lefus non credebatfeipfum eis,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ncc^ credebat, necj tanquS

Eo ^uod ipfenoßet omnia,) Omnem hominem üueconüSs effet fin. Hlt;ec JiKfrjdflirifHr we *biconftans.Vel,Omnia qug in omnibus fun tt , interpretatio, lt;]uod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro quo in uulgari tranßatione legitur Omnesßrtecis accufttiuus e mafculinusßngun

laris,aut neutrius generispluralis,amp; iw aerfi poteil in Omnem out omnia.Plurima tarnen exemplnria Cracabn bent TTcii/Tcca'jhoc efi OmneSjamp;' ita legijje uidetur qui uulgarem adidit tranfittionem.

Ipfe enim fdebat qd efiet in homine.) nbsp;nbsp;nbsp;In ^cuncj hole, vtpoie cordiuffl

Er AT auiem homo ex pharifaii Nicodemus nomi/te, princeps luiltorutn» Hicuenit C^P' ad lefum no^e^) nbsp;nbsp;nbsp;Timebat enim palam acccdere propter ludgo*

Et dixit ei,Rabbi fcimu^uod a Deo ueneris in magiflrum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Putabat enim

Nfwo otim potefi hcec figna facere qua lufacis^nifi Deusfuerit cum eo, J Q.uum prophetam eum putaret,meritoarbitrabaturhgc eum non^* priafacere poteftate,fed effè a. Deo precibus obtenta,

Re/^ndit lefus dixit ei, A men amen dico tibi^ Niß quis ßwerne natusfuerit, no fotefi uidere regnum Deu) Exiftimabat Nicodemus fe node Deum,ac de co rede fentire, Oftendens autem CHRISTVS quod longe a ve ritateaberraret, ait. Nifiquis regeneratus fueritper regenerationem diutni baptifmatis , no poteft feire fiue cognofeere eius dignitatem ac fiiagnitudinem. Nunc enim feipfum didt Deum id tarnen obfeure, quoinfolentiam deuitet. Diuina fiquidem gratia quæ per facrum datur baptifma,0^ mentem roborat, êc viäcre tribuit, diffipata imbecillitate,quac obtenebrabat«

Difit ad eum Nicodemust Ç^uomodo poteß homo naf :i ^uumßt fenex f num potefi wuentrem matrisfua iterumintroire nbsp;nbsp;nafei.^) Quid hoc Nicodeme : Rab^

bi ipfum vocas , ÔC a Deo venifle dicis , ncc tarnen credis quae dicit f 0 ludaiâ craffitudinc, Audiuit regnationê, fed fpirituale: no potuit bâcc5cipcrc,fedcarnalë intelligit, Qc merito dubitat,modncp (cifeitat.

Reijfondit leßs^Amen amen dico tibi, Nißquis natusfuerit ex aqua ü“ ßiiritu ^non fotefiintrareinregnum Dei.) Modu manifeffat dicens, qgt; ex aqua QC fpiri’ ni,videlicet fando.'no tn dare hoc dicit,quo attentius interrogaret.Sg pius enim occulte mente excitât,vt diligentiorem accuriofiorê reddac auditoretn ♦ Nicodemus fiquidê impoffibilem dicebat regenerationê, Chriftus vero oïno poffibilem.’ncc id fol5,fed 8gt;C neceffariâtadeo vt fine earcgnSDci nullus poflït intrare,hoc eft,eius dignitatêac magnitiiJ» dinê cognofcere,aut diuina attingere fruitióem.lntelligitur autê ver« bum de his qui poft Chriftum baptizatufuerunt.Reliquu eft igif,vt et Apoftoli regenerati fint per aqua fane a lohanne, per fpiritum vero, quia ad cos infpecieignitarum aduenit linguaru. Scribuntautê qui* dam,ApoftoIorû temporibus proximi,quod Chriftus Petru ac virginê matrem baptizauerit:Petrus veroreliquos omnes Apoftolos.

Q^dnatum eß ex carne^caro efttcy quod natum ? exßgt;iritu,ßgt;iritus eß.) No carnalis inquit generatio eft, fed ipiritualis : nam quod ex came natS eft.carnalis eft progenies:quod autem natum eft ex fpiritu, fpirituai lis gnatio eft.Carnalis itac^ natiuitas é fenfibilis,fpiritualis vero, in^ telledualis :nec oportet qd'intelleduale eft fenfibiliterindagare : neep humano modo, opus quod diuinu eft, Siquidê ex quo prior generatio fada eft inutilis,data eft feeSda regeneratio excelfior QC honorabilior. Dei opus eft prior, Dei opus eft ÔC pofterior: Deus enim fpiritui eft. Quum igitur audieris quod fpiritus regenerat,ne modum quæras.

lohn. Jiï; 456 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT TERTIVM,

Nam Çi incomprchcftfibihs eft m vtero formatiojonge incomprchcn« fibilïor eft qiiæ in aqua Ficquod ft de illa nô ambigimus,omnïpotêti Del fapfcntiæ credentesjdehacmulto magis credere oportet.Sicutaût in prima hominis formationefLibferinuit terrae eIementum,quQ vni# uerfa in manu eflèntcreatoris.ita ÔC nuncfubferuitaquçelementum, quum vniuerfa fint in voluntate fpiritus ♦ Quod fi me interroges, quare nûc aqua.’ediuerfo te interrogabo,quare tûc terra. Poterat fig* dem fine terra fieri homo.Nam ÔC quod fine verbo nihil faciatDeus confiteor:quodfolus omnium verbaexatfte nouit,ô^ dico Si. creden dum fuadeo.Quodautem incarnali generationeeft vterus,hocin fpi« rituali eft aqua.’fcd ibi quidem ad generationem opus eft tempore, hic autcm non itarquia carnalia in tempore perfecftionem aftumuntjfpiri« tualia vero ftatim perfecfta crcantur, Perfecftum itâc^ verbum per a^ quæ minifterium foli Deo manifeftum eft.’hoc autem a fandis patri« bus vtcunquecomprehenfum eft.’quia diuina in eo figna adimplêtur, fepultura videlicet acrefurrcdio,In eo namq? tanquam inquodamfc# pulcl)ro,capite mergimur,vêtus cp homo fepeliturac demergitur.’dein« dequum exilimus, nouus refurgit 5C oftenditur. Quemadmodum enim nobis facile eft demergi Sgt;C exilire: ita D^o facile eft veterem hominem fepelire, nouumcp excitare. Hoc autem tertium fit,vtfcias po« tentiam patris ôf fili] acfpiritus fandi omniaefficers. Dubitantaut quidam. Nam fi quod natumeftex fpiritu,fpiritus eft, Chrifticerte MÄtfcu« carofpiritus erit.Devirgineenim dicit angelus,Qiiodineanatumé, a fpiritu fando eft. Qiiibus nos dicimus ,quod hoc dixerit doccns $ a viro non effèt,non quineflèt a muliere.Dicit enim Apoftolus, Fa« G41«.4» nbsp;nbsp;*lt;ftum ex mullere,caro videlicet de carne. Natus eft ergo a carne virgin

nea,ncabhumana naturaefletalienus.Nam fiamp;hocfadoquidamno credunt incarnatum,quomodo in impietatem non cecidilTent,!! ita fa* dumnoneflètyln virgineergo natus eft a fpiritu fando,fiue fuperna« furalirer, quia non a viro ♦ Nam hoc fignificat quoddicitur, A fpiri« tu fando.

No« mlrerls (fuod dixerim tibi^Oportet uos naf:ifîiperne.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Videns ciifli

nondum acraffitudine diuelli fed turbari,primum rcprimit.’deindefa cili conatu hune ad exemplumducit fenfibile,propter illius imbecilli-tatem,ô^ medium inter corpoream cralîîtudinem incorporeä fub* tilitarcm:vt hinc mentem eius reducat.Dicit ergo.

Spiritus ubi uull nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocem eius audts,fed ttefeis unde ueniat^aut ^uouada. Sic (

omnis tjui natus eiî ex Jjgt;iritu.) Spiritum dicit nunt ventum. Eft autem intentioeius : Siait ventus vbi vult fpirat, hoceftvbi motusfuttit’vo luntas enim venti,motio eft,SC vocem eius audis fiue fonum aut ftri-dorem.'nô cognofeis autem vndc venit aut quo abit» Sic eftomnis qui natus eft ex fpiritu.’incomprehen/ibilis eft videlicet quo adhuiufmodi gcncrationem.Quodfi fenfibilisfpiritus impetum ac viam nonpotes comprehendere,cuius fenfum recipis,tum quia fonum eius audis ,t3 quod te calefaciat aut frigefaciat: multo magis intelligibilis. Si ergo vim illiuscorporei fpiritus licet non comprehendas,crcdis tnjquomó hunc

CAPVT TERTIVM» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;457 lohan. 3»^»

ReJ^ondit NicoJemus^amp;' dixit ci; Q^omodo poßunt htec ßeri^) Adhiic Nicodemus in fudaîca manet imperfedione, nihil valens fupra fenfü intclligerCjCtiam manifefto huiufmodi cxemplo propoftto^Dicit ergo; Quomodo pofllinthçcfieri,que de praedidaregeneratione dixifti;* Vnde ÔC Chriftus iam obiurgantis morecumeo dilTerit»

Rebondit le fus amp;nbsp;dixit eit Tu es prceceptor Ifrtieiis hxc ignoras f ) nbsp;nbsp;nbsp;Ne q ua

qiiam malitiæ condemnatcum Chriftus ,fedignauiæ ac ruditatis. Oportebat enim eum qui præceptor erat,hacc a fcripturis cognofcere. Signa fiquidem regeneration fs fpiritualis continent libri ludæorum, putaquæde rubromarifcribuntur,in quibus aqug typus eratmare, Exod»t4* nubes veto fpiritus.Etquæ deleprofo Naaman, quandoin lordanc ♦4»Rcg*5* lotuseftjô^rcuerfa z caro fua ad ipfum ft'cut caropueri paruuIi.AÜaqj plurimafimilia.Habebantinfuper nbsp;nbsp;prophetias.Dixit enim Dauid,

Et annuntiabunt iuftitiam eins populo qui nafcetur,quem fccit domi-nus.glt;; Beatiquorum remiffàc funt iniquitatesquorum teda funt peccata,SC: Renouabitur ficut aquilae iuuentus tua» Ah'orum fiqui* dem prophetiæ prg multitudinc in pr^Centia. relinquantur*

Amen amen dico tibi^^uia cjuod fcimus loguimur.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V el de feipib ÔC pa#

tre hoc dicit,vel de feipfo folo, Quanquam tu non credas nos tarnen quod probe nouimus,hoc loquimur.

El «idiwHj tefiamur,) Idem confirmationis caufa repetit,qd* fcimus teftamur;necp enim fenfibilem afpedum intelligas,quum nô-dum fadum eflèt «

EtteftimowiMm noflrum non acdpitis.) Hoc nonindigne ferensdixitj fedleniter quod fiebat enarrans,ô^ modeftequod futurum erat prædi cens,amp; quaft proteftans ac docens nos, ne quum erga aliquos difpu^ tamus,indigne fcramus,Glamemus,aut exafperemur,fi non perfuadea mus:namirac materia ac principium clamor eft;patienter vero refpô* dere,eft conari vf credibiîe facias quod dixen's.

Si lemna dixi uobis non creditis.,^uomodq fi dixero uobis calefiia credetiss'} Frequenter quum verba fadurus eft, quæ fuæ congruant maieftati, his propter auditors craflîtudinem acimbedllitatem relidis, humilio ra difpenfatorio modo condcfccndendo praefert; quod fane eriam nunc fecit. Nam ex quo de fpirituali generatione loquutus eft,de fua ipfius ctiam generatione quæ fuit ante fecula, quæc^ omneni Qé mentem ÔC fcrmonemexcedit,dicere volebat» Vidensautem Nicodemum necpfpi ritualem poflc intenigcrc,nihil de ilia dicit,fed caufam talis filentij do cet,quod fit videlicet propter auditorum incredulitatem.Horum ergo incredulitatiaut imbecillitati tribuendum eft,quod fçpius mediocria aut humilia loquatur* Tcrrena autem intelligunt hic c idam de .'en to didum cire,ac fi dicerct ; Si terrenum propofui exempuim, ÔC non creditis,quomodo fi cœleftealiquid aut fublimius dixero, credetis / Alij vero,Terrena,de regeneratione didum aftruunt; interprétantes quod terrenam hancdixcrit,ctfi cœleftis fit ac diuina, tanquam fuper terram impleta,amp; comparandoadfuam ineffabilem generationcm»

lohoit^ 4$8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT TERTIVM.

El Memo afcendit in calum, nifiguidefcendit de ccelot) Quia fiiperius dixit Nicodemus ,Sdmus quod a deo veneris in magiftrum : hoc ipfû nunccorrigit,ac fi dicat.’Ncc me talem exiHimcs præceptorem , quafi vnum aliquem ex prophetis«Nullus fiquidem illorum afcendit in cœ lum,fiue ingrcflus eft in cœlum,nifi ego qui e ccelo delcêdi,ideolt;^ fubli mioradefero dogmata.Alio pr^terea modo dixit,Qui defcendit decœ io:quia in veteri teftamento diuerfimode,variaquedifpenfatione dici^ Qenert s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;afcendere ac defcendere,velut eft illud,Dcfcendensvidebo ß

* iuxta clamorem illorum operati funt* ÔC, Aftendit Deus ab Abraham vt ceftauit loqui ad eum;multai^ fimilia,

filiui hotninis^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui fecundum bumanitatem filius eft homi=»

nis«Scire autem oportet,quod adiuinitatefeipfum frequenternomilt;« natyô^ etiam faepius ab humanitate«

Qui^ in cceloquot;) Qui iuxta diuinitatem incœlo eft fine cœlc;« ftis « Vide autem quomodo,etft fublimia videantur verba,non tame maieftati fuae conformia funt*Nam ÔC quum in coelo eft, terrain non relinquit:0d de coelo defcendcns,non abeft acoelo, fed vbiep eft, quum diuinitas dreunferibi no poffit. Talia tarnen loquitur ,parcens au^ ditoris imbecilIitati,0C paulatim ipfius men tern cleuarevolens, Nxwe i»« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mofeiexaltttuitjèrpenteinin defertOjita exaltari oportet filiumhominif,ut

WMi'f tjui credit in eum non pereatj/ed habeat uitam (etemantt) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quum maximS

»1« Corin’^^^^liflet beneficium,quod hominibus per baptifmum confertur,nai^ ’ ‘ rat 0^ aliud non minus,quod per baptifmum datur.’Quç duo Paulus quoque fimul pofuit fcribens ad Corinthios: Num pro vobis crucifi* XUS eft Paulus,aut in nomine Pauli baptizatieftis.^Nam hgcduoin* effabilem eius oftendunt diledionem, quod QC regenerationcm cotri* buit,vt mundaret nos a peccatis noftris, ÔC crucifixus eft,vt in acter-num viuamus ♦ Innuititaquecrucifixionemfuam , oftendens quod earn praicognoucrit, ÔC ex confequenti voluntarie ad earn propter ho minum falurem accedat.Non tarnen de ea direde loquutus eft,fed ex* altati a Mofe ferpentis fumpfit exemplum,docens quod vetera nouis cognata fint,eorumcp figuræ. Eft autem de ferpente hiftoria talisjfn eremoolim ferpentes morfu necabant Ifraelitas,Iuftic ergo Deus Mo it,vt fadum ferpentem pneum exaltaret in ligno, ad quern intendcrêt qui morficrant acfanarétur.Eratcpfcrperts pneus durus,figura corporis Chriftijduri ac feucri contra peccatum : il Ie abfque vencno, SC hie fine veneno peccatitillein ligno eleuatus , QC hie in ligno crucis exaltatus : ille morfis a ferpente 8C in fc intendentibus vitam præ# bens,hie morfis a ferpentibus fpiritualibus vitam tribucns fempio cernam,fi fide ini pfum intendant« Propter hoc ergo per flmilitudinê dixit,Sicut Mofes exaltauit ferpentem QC caetera. Deinde caufamad* dit talis exaltationis .Sicut enim eleuauit ille ferpentem, vt in eum in* tendentes vitam haberent.’ita SC hieexaltatus eft, vtin eumintenden tes fiuccredentes,vitamhabeantfempiternam. Sedibifaneferpens ^* pter ferpentes mordentes, hie autem homo propter homines morfos«

CAPVTTERTIVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;459 loUi. Siû

Ibi quû propter fcrpentcs prouenerat nocumcntum, per ferpentem cratetcura;hicvero,quoniam per hominê intrauic mors tn mundtrm, datur vita per hominem; eumqtie mortmim,vt is qui morte indu« xerat morerctur. Dicens autem, Vt omnis qui crédit in eum non pc reat, fed habeat vitam aeternam, omnino fe Deum effè often dit, cuius mors prxftat alijs vitam çternam: moritur fiquidem tanquam homo, prgftat autem vitam aeternam tanquam Deus; ÔC qui aliorum prohi-bet perditionem,ipfc nequaquam perire poteft.Crux ergo vitç çternç fons eft.Vnde quod cogitatio non facile recipit,fides rccipit,qu^cogi« tationisimbecillitatineruos addit.Patetergo fidei vtilitas»

Nam Dew fie dilexit mundum^ut filium finHtn uni^eMum ditrecut omnîi nbsp;nbsp;crédit in

iiliigt;nnonpereat,fed habeat uitam aternam.) Deus ficdilexit mundum.'fiuc adeo homines amat,vt pro hominibus filium fuum diletftum in mora tem tradiderit.’vt omnis quicrédit in eum,viuatperenniter vitabcaa; ta,qiiac Tandis congruic. Oftendir ergo quod de men te fua ficut pa tris tuerit crucifixio: Vna fiquidem eademque voluntas eft patrisS£ filq acfpiritus fandi * Rurfum quod additur, Vt omnis qui credit in eum non pereat,fed habeat vitam çternam,confirmatio verbi eft, Sed quam ob caufam dilexit Deus mundum ƒ Plane ob aliud nihil, jjqota» q propter immenfam bonitatê fuâ. Erubefcamus igit intuentes eins dilediöem; Nam ipfc ncque filio fuo vnigenlto pepercit propter nos, at nos etiam pecunqs parcimus , neeas propter ipfum expendamus; quodeerteomnem excedit ingratitudinem, vt opus cius immenfp fit bonitatis, noftrum vero immenfg ingratitudinis. Erga filium quoqj fimilivtimur perfidia* Homini namque qui fc pro nobis expofuit pe riculOjprompteomnem tradimusfubftantiam; Chriftovero qui pro nobis mortuus eft, neque hanc beneuolentiæ menfuram exhibcmus ; fedfratres eius minimos defpicimus efurientes , aliaque plurima fu^» ftinentes ; magis autem ipfum, qui mala illorum per compaflionem pro fuis ducit.

Non enim mfit DeusfiUunt fiinm in mundum, ut condemnet mundum ,fed ut Idluetiur wudw per (Um.) Aliam quoep Deioftendit humanitäre ac ineffabile quam erga nos gerit curam. Nequeenim folum deditfilium fuu vni« genitum,fed amp;nbsp;indicium reiccit,ac in fecundum cius diftulit aduentû. Duofiquidem Chrifti funt aduentus; qui iam fadus eft,SC qui futur* eft.Non funt autem hi duo ad eofdë fines; Eft enim primus non vt in=« quirat, fed vt rcmittat qux ab hominibus perpetrata funt ; Secundus veronon vt remittat,fed vt inquirat.Hic ergo de primo loquitur. Atqui etiam primus condemnationis erat, fi quod verum eft fateri vo lumus; nam ante hunc lex naturalis erat, SC lex fcripta ac prophetæ: dodrinæ ÔC fignorumexhibitiones,aliaque multaquæ vitæ inftituta corrigèrent:confequens erat vt omnium trâfgreflîonespunirentur, Sed quum admodum humanus eflèt, non ftatim de malis inquirebat, fcdignofcebat.'nam fi inquifilîèt,omnes ft'mul abrepti eflcnt;omnesfi« quidempeccaueranuNûc ergo venir vt de prçtenris veniam tribuat, amp;nbsp;defuturis fecuros reddat, Poftmodum autem veniet vtcôdemnet,

deins qui non credtderuntvktonemfumât. Si nonvcnilTem/n* quit, ÔC loquutus eisfuincm,peccatum non haberent;nuncautem exf cufationem non habent de peccato fuo,

Q^i credit in eum non condetnnatur,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui legitime credit. Vel qui

feruat etiam eius prçcepta.Nam de his qui taies non funt ait Apofto^ luSjConfitentur fe fcire Deumjadis autem negant.

Qm Mt non credit,inm condemnutu^ e/itquia non credit in nomen unigeniti flij DeiO Nam ficut ilium fides exemit condemnationi, ita hune incredulitas ante tudicium condemnauit. homicida enim , amp;nbsp;quicuncß delinquif, ex natura peccati ftatim condemnattis eft, fed poftmodum fententia principisAlioquoque modo. Quia iudicium non erat præfcns,fed futur um,condemnationis timorem prope adduxit. In nomen autem, hoc eft inipfum : nam hocidiomaeft fcriptura: Hebraicæ, vbi de Deo loquuntur, capere nomen eius pro ipfojeligionis gratia.

e^ Mem condeinnittio,^uia uenit lux in mundum, O' dilexerunt hominei magif tenebrds ^uàm lucem^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hacc eft infidelium condemnatio; propter hoc

condemnantur,quia veniente ad eos luce feien tip ac veritatis lt;dicit au tem hoc de feipfo) dilexerunt magis tenebras ignorantip ac mendacij, q luccm. Nam qui abfente lucemanetin tencbris,excufationem forj» taflîs aliquam habebiqquanquam QC huneoportuit non ita fe habere, fed luccm qugrere: qui veto veniente ad fe luce adhuc in tenebris reft det, omni priuatur excufatione.’auerfum enim animum ad lucem clau dit, QC voluntarie tenebris offunditurtnec folum ad lucem non venit, fed ediuerfo quum magis lux ad fe veniat,fugit, amp;nbsp;a fua auertitur fa* lute. Deinde etiâ caufam ponic propter quam dilexerunt tenebras.

ï.rant enim muht eorum opéra,} Ideo ergo lucem fugcrunt,ne ea ma* nifeftarct.Atqui non venit vt inquirat,fed potius vt icrnofcat.’S^ ideo accurrere magis oportebat.

Namomnis (jui maleagit^oditlucem,) Qiiamdiu raala operatiis fut* tit,^diuin his permanferit.

Qm autem operatur ueritatem,uenit adlucem.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui operatur quod re*

Qupd per Deumßnt fa^a.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiod fecundum Deum fint, quod

Deo placcntia.Quod autem didum eft, Vt manifeftentur, non eftin* telligendum quafi hoc in fado fuo quprat,ied tanq rei confequêtia hoc faciente.'folet namcg lux manifeftare quac proxima funt.

Pofi h^ec uenit lefas difcipuli eius in terram ludaam^ ibt morabatur cum eis, ac iapti^abant.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipfi baptizabant non i Ile. Dicit enim in fequentibus

cuangelifta,quod ipfelefus nonbaptizabat,fed diicipuIieius.Siquidê vt eos qui credituri erant nec concurrebant, hoc modo congregarent, (quod in Simone feett Andreas,ÔC in Nathanael Philippus) baptiza* re iuftî funtjVt multos fimul coadunare poflènt: quos etiam ea qup de Chrifto erant edocentes,SaIuatori qui prope aderat offerebant. Qug* dam

CAPVT TERTIVM» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;46t lohan, .fit

Erat Mtetn ;ƒ lohannef baptisant in AEnon iuxta Saliin^^uitt alt;jnlt;e multee erant ibi: amp;nenieb4nt ac bapn^abantur^Nondifm enint conie^uf erat lohunnesin carcerem.) AEnon âi Salimjoca quidam erant tta nommata. Practerea lohan* nesbaptizabat donee in carcerem conijceretur,vt continue poflèc docet rcdeCbriftojfiC bapnzatos ad eum tranfmittere.Etnezclo autiracef faflè videretur, fed potius de eo credcretur quod Chrifti difcipuhs colt; Operaretur,baptizatoscp adeö adduceret. Et terno,nedifcipulos fuos admaiorem çmulaMonem accenderet. Nam fi milh'es damans , fem# perep primas Chriftoconcedens,óf tantum fefedetfciens, non perfua# fit fis quod illius prçcurfor eflèt, fi deinceps baptizare cefTaflèt, pro# ciildubio Omni poftpofito pudorc fubpraetexiu honorandi magillri, Cumlt;^ præponendi .contraCbriftum à Apoftolos multa deblateraf* fent. Quodetiam feiens Chriftus tunc precipuecoepit prçdicare,qu3 Iohannes e medio fublatus eft. Vnde 81C Cbryfoftomus ,Propterea in* lt;]uit,opinor prçpropcrâillicôceflam effémorte,vt omnis afFedusmuI titudinis in Cbriftum tfanffunderetur: nee deinceps diuidcrentur va rijs de vtroqj fententtjs. Quod ft quis requirat quid amplius habebat baptifmus difcipulorum fupra bapnfmum Iohannis ; Refpondemus quodnihil.’vtercp enim firn i li ter gratig fpiritus expers erat,ói vtrifty vna eratcaufa,vt videlicet baptizatos Chrifto adducerenc,

ïq Affd efl Mem ijMlt;eRio ex difcipulis Iohannis cum ludtis de f urificätione.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fa«

da eftdifputatio ex difeipulis Iohannis aduerfus quendam lu# datum a Chrifti difeipulis baptizatum. Quæftio autem erat de purifi cationefillebaptifmate,tanquam baptifma eorum amplius quiddam haberetfuper baptifma difcipulorum Chrifti ,æmulatione fiquidem accêfî.id perfuadere conabantur.

Et uenerunt ad lohannem ac dixerunt ei',Rabbl,lt;ju} erat tecum trans Tordanem, cui tu teflimonium perhibuifii : ecce is bapti^at.) (Xuum ludæum vincere non poffent.venerunt ad magiftrum fuum ac dixerunt.Tlle de quo tanta ac talia teftificatus es,quem tuo teftimonto glorificaftit hie tuum munus contrateexercer, tuamqj rapitgloriam. Etinfuper exafperareilium cupientes,addiderunt:

Rejjfondit Iohannes dixit: No» poteft booio accipere guiajuam nili fuerit ei dai» fi«i Hf ca(o.) Non poteft homo a feipfo tale quippiam accipere, vt# potecœlefte ac diuinum: nam terrenum ac humanum faepius etiam a ' feipfis accipiunt. Hoc autem dicens, occulte quidem oftendit ChriftŒ non fimpliciter hominem efle.fed etiam Deum.'manifefte vero demon ftrauitquoda Deo acceperat vt glorificaretur, omnesep attraheret. Deindequia Iohannis teftimonium ad Chrifti imminutionem alTum# pferant.retorquet ipfum contra eos, Qc ab eo magis oftendit ilium ft-q iii bi prx

loîwj* Âii, 462 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT Q.VARTVM«

Ipß uos telles eûis ^uod dixerim,Non Pe^o Chrifiu^^f;d mifßd ßnt ante ilium J) Miflùs firm ante il Ium,fine minifteracferuuseius.Siergomeiim^du citis teftimonium.illud maiorem huncefle teftificatum eft«

Çlÿ habet ßottfam ßonfui eft.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipfe qui fponfam habet,fponfus ê

vel dominus »Sponfa uquidem populus cftfidelium,fiueecclcfia myfti ce per fidem coadunata:fponfus vero Chriftus,häc inefFabiliter fibi co Mattn,^,2it adunans ÖC approprians aceligcns,Vn ÔC Saluator rem hanc nuptilt; as alibi appellauit.

Kmicus aut Jponft qui flat auilit,gauiJio gaudet propter uocem Jfgt;onjt.) Supius gdê feipfum feruöac miniftr3,hic aut amicä illius vocat; nonfeipfum cxtollens aut iadans,fedin hoc negotio gaudiu demonftras per ami# ci appellationê, Nec^ enim ita gaudët ferui in nuptijsdnorum freut a-miet Quodergodicit.tantundê ê 3cfi dicerettHle quide fponfus eft ac dominus :ego vero amicus ac fponfg duä-or,quiftans iaet nuptijs inte dens perficiendis,quodqr mihi iuiTum eft adimplcns,00 extndeaudies ipfum cu fponfa colloquentê^ illamcß côponentê ac inftruente, gaudeo ,ppter hac eins você,quæ adeo dulcis eft,adeo cfficax,adeo falutaris.

Hoc ergo gaudium tneu impletum efl.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QiiG ilii fponfam tradideriffl,

ac comiflum mihi minifteriü,vt didum eft,impIeuerim.IIIi ergopu^ tabät præceptorem fuum exafperandu, öd ad æmulationê iritandiî; ipfe vero quum prædida diceret, oftendit q, non folu non çmularetur cum qui gloria fuperarct, fedgauderet potius,vt qui hoc procuraflet. Deinde etiam defuturoprophetat.

Ilium oportet crefeere^me aut minui.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Minui.'quêadmodû lucifer orto

foie. Videspado paulatim ac ingenioie illorû inuidia cohibeat,acitn ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poflîbilia tétantes oftédatj’ Ideo enim adhuc eo viuente Sd baptizâtedt

fpofitu eft vt ira fieret, quo ipfum cxcellêtiç Chrifti teftem haberent fidedignum fld in nullo contradicere poflènt; vndc neca feipfohjcdi xit, fed illis impellentibus.

Q«i de fupernis uenit,fuper omnei efl,) Qui cœleftis e, maior oîbus eft.’Sd ideo ego quoque minor fum. Vel aliter . Qui cœleftis eftnullo egetjSd ita nec mco eget teftimonio,ipfc fibi fufficiens «

Qtti e terra prof eHus efl,terrenus efl.) Sicut illud de illo,ita 2d iftu^ de ifto dicitrnâ qui e terra profedus eft,terrcn’ ê fiuc inferior illo: quidê cœlû fupernum ê Qi. excelfum;terra vero inferna ôd humilis.

Er de terra lo^uitur. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atqui diuina loquebat♦ Sed quemadmodî

Chrift’ in præcedêtibusdixit.Si terrena dixi vobis etnôcrcditis,ter# renû voeâs diuinâ regenerationê;nô quod terrena eflêt,fedin côpara* tione acternæ generationis fuae,quac oêm fenfum,oêm(^ excedit rntcl# letftum: Ira nunc Iohannes de terra fe loqui dicit, incomparatiôe fupernaturalium Chrifti fermonum:oftcndens fuaefle paruaac vilia, ' fi adea quæ illius erant conferâtur . Nam ficut per cœlum fignificat excelfum ,ita per terram depreffum ac humile.

Q£i de ealo uenit,fuper oës e.) Idê rurfum didt,fermonê confirmas» Et ^uoduiditj^uod^ audiHit,hoc atteftatur.) Metaphoricus ferme eft ab 1ns

CAPVT Q.VARTVM, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;46? loîsd«, ,

ca qug tellifi'cantjVifii ô^auditu acccperSt.Ncc^ enïfpf/opus erat cognitionequae a vifu vel auditu^cederet,quûnatura fcïrct oïa,vtpote gredus Deus qui nullo indiget, Sed quia pfedain nobis cognitio ab his producit,atc^ ills ludicamus fide dignü, qiu' ea de quib’ teftificaf, vifuaccepic vel auditurab his quæ apud nos funt, cóprobat etia qua: funt illius.Dices ergo,Quodvidit,quodcpaudiuit,hocatteftac;humili modo propter auditors imbecillitatê loquut’ cft,verû nihil aliud in* nuit,g fi dixiiïèt,Vera teftificat. Siquidè volentes de aliquo afFirmare quod vera dicat,anèrimus eum id teftifitari quodvidit SC audiuit.

Qiiando igituripfum audieris dicentem, Sicur audio iudico. ÔC rur«» fum,^Meadodrina non eft mea,fedeius qui mißt me. Qi. iterum,Qug audiui ab eo hæc loquor in mundumrSC quæcuncp funt fimilia : fciro taliadifpenfatoriedixiße,folum vt videatur vera diccre, eo quod con* gruam de co opinionem nondum haberent auditores.

Et teilimomum eiui nemo acctpit,) Nullus infideliS.Hoc aut deunfen* fan's ludpis dtxit Iohannes,præfertim autêdedifcipuKsfuis,qui eum inambitionem amp;nbsp;inuidiamimpellereconabantur.

Q^! itccepit eins tefiimoniu,is obj7gnaui( ijuod Dewi «eraxßtf) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Obfign a.^

m't fille confirmauitjdemonftrauit quod pater verax ßt.Deinde quod didum eft probat»

benimqnë Dew mißt,uerbisDei loguitHr.j Siquide eX isq mifliis ê,vcr ta Dei Ioquit,côfequêsê,vt q teftimoniSeiusfumpferit eicpcrediderit, côfirmetacdemonftret qp Deus verax fit,q ipfum mifit,ôd cuius funt caquæ loquitur verba.Qui aût non fufcipitcû,ncc credit ei, côtrariu facit;nec aliud agit,q manifefte contra Dcu-pugnat. Vide quomodo hinc eos terreat,quumdifcant,quod qui iilt inobediens cft,Deo inobc* dies ê qui mißt ipfum. Poftg ergo demonftrauit eins dotftrinâ eflè fide dignaïUjidc^ a patre.’deniôftrat nSc idê SC a fpiritu fando.

Nonenim huic ad menf uram dat Dens j^iritum.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non menfuratam dat

ipfipaterfpiritus virtutem, ficut alrjs fandis î fed hanc fine menfu* rahabet ac totam,tanquam ciufdem naturç.Spirits enim nunc dicic fpiritusefficaciâ ac virtutê.Siquidê mêfurari nôpoteft fpiritus: vir* tus aûtipfius menfurat ac diuidit,iuxtaeorû qui illam participât di* gnitaté. Demonftrauit ergo dodrinam illius eflèfide dignam,a pâtre amp;nbsp;fpiritu fando.’non quafi il line egeat teftium approbatione, qui foli fibi fufficiens eft,eiufdê c3 eis dignitatis ÔC naturg: fed quia patrê co* gnofcebantjSC quod fpiritus eflèt credebant,filium autem ignorabât, opinionem quam dehoceflè oportebat ab illis côfirmat: talia difpêfa-toric Ioquens,SC paulatim eos ducere tentas.Oportet ergo quæ in feri pturis pofita funt,nô fimplidter peurrere.’ fed ÔC dicentis intentionê inquirere SC auditorum imbecillitatem. Siquidem neqj præceptorcs . omnia dicunt vt volunt: Non potui,inquit, loqui vobis tanquam fpi ricualibus , fed tanquam carnalibus lac vobis potum dedi non folidü cibum.Non potuit autem,propter illorumimpotentiam.

Paterdiligit ßlium ) Quia prius dixcrat,Quem Deus mißt: ne ex hoc putarent alterius eum eflè naturae fubfçruientis ac fubiedæ:

Johan, diih 464 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A PVT QlVA RTVM,

curar id qtroddidum efl,0^ hue praedicat filium enis eflè qui mifit tS^ quod fl filïusjcerteóó eiufdem fubfl;annx:etfi diledus, viique omnis qui ei refiftit,patridus refiftit.

EtomniaJeJir iliiinmanum.) Tanc^ Deiis omnia habebat.* Omn/a fiquidem per I'pfum fada funt;hçc tarnen etiam dedit ei tang homini* Conuenienttaut môdidû eft, Diligit,0d Dedit ficut inter hominesdi citur.Solent nainc^ patres diligere fihos,eisiraderequç fuafunt.

Qfei creJit in ßbumt habet uitam ceternam.) Credendo in dodrinam filij.eicp obediendo.

Q«i uero non creJit ei^non ulJebit oitant.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diximus fuperius quod vilt;

Stdira lytmanetfuper etim.} Non dixit ira filtj,qg ftlius fît iudilt; caturus;fed partis iram comminatur,magis eos timere volens. Quod autem addit, Manet fuper eum,tantundcm cft ac fi diccret,Nequaquâ ipfum effugiet/emper eum puniet.

Cap nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vt ergo cognoHit dominut uudijjê pharifaos^tptoJ lefns plnres difcipulosfaceret ba

pti^iret lobanua:^^ lefui ipße non bapt.^aret/ed difapult eimtrelqu t Indaam, abijt in^alibeam.) Reliquit ludçam.amputans ipforuminuidiam.

Oportebat auiemeumrranßreperSamariamf-.) Oftcnditeuangeliftafc dfle eum rem quandam non quafi ex propofito, fed tanquam occafio* neviæ-; in his videlicet quæ cû Samaritide ada funt,propter ludjoru aduerfus Samaritanos cont?mptum » Erat ante Samaria regioquæ dam varias Habens ciuitates Qi pagos .Inhac autem olim [fraelitj ha ,4» R^S**^* bitabantjdeindcpoft diuerfa bella rex Aftyriorum earn deuaftauit,fiC captos duxit in Babylonê.ac e Babylontjs Medis QC Chaldçis mixtes homines congregans in eahabitare fecit «Volens autem D^us often# derequod non propter imporentiam , fed peccatis exigentibus traditi eflènt Babylonijs, leones barbaris earn inhabitantibus immifit; quod rex audiens QC intelligens ,mittitadeos facerdotem Ifraclitarum qui traderetetiâ illis Dei legê,vt a pefteleonû libcrarentur.Ex coergo té# pore partim ab impictatercceflèrunt.poftmodum veto perfede idola reliquerunt.Vcruntamen aliquantulum adhucerat ipfis difcrimena ludçis ♦ Nam folis Mofilibris fufeeptis^çterorum non magnam ha# bebât rationem,

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; Di£e«d«w eR unde Samaritani ßnt appeUati. San/aria mans eratßent etiam dielt Ie*

Jeß' fafaiiCaput Ephraim Samaria. Q^i autem inkabitabant non Samaritani, fed Ifraeliia dicea ,4« hantur . Temporis autem progreffn ijuum iritafjènt domtnum , amp;nbsp;regnjret Phaccee,afcen^ dens Theglatphalafar multas tulit auitates, in Elam irruit, ipßfie interfetlo,Oße regnu ft^adidit. PoRmodumuero a/cendens Salrfianafar relupias tulit ciuitates, fecitque tributanasi hic auH m ad AE,hiopum confugit auxiliumt ^od audiens Affyrius parata exercituipßm in^ teremit, neijue genrem diutiusibi manerepermißttßd hos duxit in Babyloniam,amp;‘ mde uarüs »' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;genttbus eduRis.,in Samaria habitare fecit, ut proprijsßbditis locum poßidentibus,fTmum ƒ-

bl relincfueret principatum. Volens autem Deus fuam oRendere potentiam,^uod^ue non poa pter impotentiam tradiderit ludaos,fed propter eorum peccatafBarbaris leones immifittiempo ns autem pogrejju idola cum fuis impietattbus abiecerunh

CAP VT Q_VINTVMgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;465 lehoN, JH/.

W Enif ergo in duitatem Samarice (pice dicebatur Sichar iuxta pradium ^nod de Jit Iaagt;‘

V coblofephfilio fuo,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Praednim illud erat,quod extra fort cm de# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

Erat autem ibi fans laacob.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Puteum vocat fontem , quia e fubcer*

leßis ergofatigatus ex itinere/èdebat Jïc fùper fontem. Hora erat ferme /èxta.) Fatigatus iuxta humanitatis proprietatem, Quumenim pedes inccc derct,adeo vehementer ambulabat, vt etiam fatigaretur. Quid eft au tem quod additur, Sedebat fici Simpliciter videlicet prout fefe locus ofFerebat;veI, humi. Demonftrat ftquidem fermo, quod omni faftu careret. Sedebat autem corpus refocillans, amp;nbsp;iuxta fontem recreans. eratenim meridies quandofol vehementius Humana attingit corpo# ra.SimuIetiam difcipulos expeeftabat qui abierant vt cibos emerêt» Vide autem euangeliftæ diligentiam; nequeenim dixit Hora erat fexta,fed Ferme fexta, inftruens nos, ne etiam minima parui pen da mus,fed in his quæ fefe offer un t veritatem iedemur . Siquidem ne aflt;* firmado erra ret, didione correxit,6C côieduraitter loquutus eft.

Venit muiter a Samanaut a/juam hauriret.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inde enim hauriebant a#

quam acbibebant,qui didam ciuitatem inhabitabant, eo quod pauci iuxta locum eftènt putei»

Dich ei lefus^ Da mihi ut bibam,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qucmadmodum inficu qug exa#

ruit, ficus requirebat non propter efuriem,feddifpenfatorie agens ,vc accepta occafione ad miraculum perueniret ; ita nunc de fonte, a# quam poftulat non fitis caufa, fed difpenfatorie, quo nadus occafione cummulicrc colloqueretur.'præfciebat enim ipfam credituram ,mul« toruq ftdeicaufamfuturä;ideocßexortacolloquutione aqua reliquit»

Difcifuli autem eius abierant in ciuitatem ut cibosemerent,) Siquidem viaticum non contulerant, edodi ventrem dcfpicere , nec anxius ipfius gcrereobftquium, fed tuncfolum ipfius habere curam, quum ad hoc natura cogcret. Cur autem tunc miraculum operatus non eft area cibos difdpulorumf Quia fi omnia tanquam Deus mirabiliter operatus fuiflet, nequaq homo elTe creditus fuiftet; quemadmodû edi-uerfojfi omnia tanquam homo feciflet, Dcum eflè nullo modo credidif fcnt.Ideoquandocpvt homooperatur,oftendens quod homo fit; inter# dum veto quafi Deus mirabilia operatur ♦ Solus autem fedebat circa fontem,ex hocetiam oftcndens,g eflet afaftu alienus.

Dicit frgo ei mulier ilia Samaritana ♦ Quomodo tu luditui quum fis potum a me po^ fis, qu^e fum mulier Samaritanaf Non enim comerciu habet ludlt;ei cu Samaritanis. ) Non cômerciû habet fiue non communicant,!pfos abominantes,tang folû in parte ludaizantes ♦ Sed vnde fudaeum eflè cognouit ƒ Ab babitu aut etiam aloquela. NamChriftus quidem tanquam non vulgariter ludæus, fed etiam Deus , contempta huiufmodi obferuantia, capta# bat non Samaritanorum tantum familiaritatem, fed SiC cundarum vbique

lohn, .iiih 466 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT QVINTVM.

vbic^ gentium,Sâtnâritana veto cxiftimans cum peccare, corripieaa tis more ad memonam reducit obferuationera»

ReJ}gt;ondit leCus dixit ei Î Si ßires donum Dei, nbsp;nbsp;qtdsßtqui diät tihi Dd rf

Hinc plane mantfeftum eft quod fitim fimulauen’t, vt ad fe errantem attrahcrct,acloqmitionis reti venarctur« SitiebatGerte, fed errantiii cöuerfionem, quam etiam in proceflu fuum vocat cibum , dicens: Meus cibus eft, vt faciam voluntatcm dus qui mißt me : nunc vero ait: Si fei res donum Dei,fi cognofeeres quidnam fit quod donat De^ «s» Dicebatautem hoc de feipfo,paulatimfeilli manifeftans,vtquæ talidodrinadigna eflèt, eo qgt; ad conuerfionem aptaeftet ♦ Äquam viuam autem, appellauitdodrinæ fuæ fluenta: aquam quidem,qiiia in modum aquæ îbrdes abluit, Hammafque affetftionum extingiiit,ôi incredulitatis ficcitatem ac infruduofitatem curat: Viuam vero qua-fi perennem femperque motam.Aquae enim vita fluere eft ac moueri. fsjota, Dicitautem Chryfoftomus aquam viuam, diuîni fpiritus gratiam: fiquidem varijs modis hunc ait appel lari iuxta diuerfas ipfiiis ope* rationes, nunc aquam, nunc ignetn: aquam quid cm, quia ficutaqua decœlo defeendens nutiit ac viuificat, qutimcp vnius ftt fpeciei,v3Tio modooperatur; dealbans in lilio. denigrans in narciftb, rubricans in rofa, purpurüTans in viola ,dulcorans inficu, zm^ricans in abfin# thio : ita diuinus quoque fpiritus decœlo defeendens, nutrit ac viuificat animam: qtiumque vnas fit, varijs operationibus gratiamdiui* dit aevirtutem. fgnis quoque dicitur; quia ficut ignis quum vnius fitfpeciei,varios habet effetftus, caleraciens , inflammans, illuminans QC purificansa'tafancÖt diuinus fpiritus.

• Dicif ei muliert Domme ne^ue m guo haurias babes, puteus abus eß, unde er^o h les aepiam uiuamf) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quumid quoddidum erat non poftet intelligerc,

fufpicabatur quod aquam vjuam diceret,hauftam ab eodem puteoqui aquä emittebat ac fcaturire faciebat:amp; opinabatur didS eftè verbs il-Iud,quafi poffet ipfe citius haurire, eo quod fortior eftèt magisqp ido* neus. Interim autem dominum vocat eum, putans magnum aliquê eftè. Audierat namquedicentem, Si feires quis fit qui dicit tibi. Da mihi vt bibam QC c^tentideo ftatim tali ipfum honorât appellationc, ÔC cum omni manfuetudinereliqua proloquitur.

iSiHm tu maior es patre noiïro laaeob ^ui dedit nobis puteum, amp;nbsp;ipße ex eo bibit, filij eiuSj.amp;'pecoraeiusS ) Samaritani etiam quum iam Samariam inpatriam poftiderent , laacob quoque patrem fuum appellabant, tanquam iam olim poftèffbrem ac patrem huius ipforum patriae j amp;nbsp;hinc fefe intrudebant in generolam ludaeorum generationem. Quidam autem dicunt hanc mulicrem, aliosque plurimos Sama* riam incolentium a laacob defeendifte ; olim autem progenitcribus captis, ac ßabyloniam in feruitutem dudis , hos Samaritanis com»» iTiixtos,amp;^ cum eis verfatos, longo tempore, varijsq? calamitaiibus ad eorum mores tranfmutatos . Aut vocabant patrem laacob, eo quod hic a Chaldaeis genus traxerat ♦ Dicit ergo nunc Samaritans;

CAP VT Q_VINTVM, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;467 lohan, uni.

Qiiod fi de hac no loqueris aquajnu tu inaior es pâtre nro laacob, qu( dedi't nobis puteu hue tacelebrê,vtinch'orêpoflïsdarc aquâ/Quod aût addif,Ct ipfe ex co bibit,ÔC filij eiusSi pecora cius,ad ipfius putei lau dêdidûeft.Nâfi meliörem aliuhabuirfet,ncquaq cum totafamilia ex hoc bibiflèt.Reliquum eft igit,vt ff poflis dare meliorem,maior fis faa cob.Haec itacp Samaritana de laacob cii eo loqui pcrfeuerac, optas qd* quatritinuenircjudçi vero etiam lapidare eum tentabant,dum Abra ham facerct mentionem.Quomodo ergo aequa eflèt, vt huiufmodi re* pcllerc t muliercm ftudiofam,difccndi auidam, ac iuuari cupientern,

Rcjfodit lefts O' dixit eiiOm»is g btbit ex hac aqitaf'tiet iteru.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si ti aquç.

Qui/lfuisautem biberit ex a^ua ^uam ego dabo ei,Nen fitiet in aternnmt) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ne* '

Sed a^iM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ego dabo eifet in eofons nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Per fontem ilgnifica*

uit perpetuitatem ac integritatem huiufmodiaqu^ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Salient« in uitam aternam, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scaturientis ad vitam aeternam, eo qp

vitam præbeat aeternam. Vide ant quod qua mulicr dixiflet, Num tu inaiores pâtre noftro Iaacob,non dixit, Ytiep maior fum: videret cni feipfum iadarelfed ab his quæ dixit,hoc intulit. Nam differetia aqua* nim diffcrentiara infert praebentiumillas, quum naturaliter aqua ilia confumatur,hæc autem perpetuo maneat,

Dicif ad eum mulier,Domine da tnihi hanc a^uam^ut non ftiam netji ueniam hue ad han riendum.) Paulatim ad dogmatum celfitudinem prouehitur.Ab a* quæenim quam tribuit praeftantia,hune effè maiorem laacob credit, quodep excellentioris naturae aquam tribuat,inteUigit; nondum autê ^fede cognofeit, aut quis fit qui hanc donet, aut quid ilia fit aqua, percipit: fufpicatur tarnen id quod datur tale quippiam effè, quod fi* lim hanc fenfibilcm périmât. Non eft ergo leuis haec mulier ; neque cnlm vtcunque fufcepiteaquae dicebantur, fed poft longam interro* gationcm: neque rurfum incredulaac contentiofa . Nam quum maiorem cum inueniflèt q laacob,non permanfitinpraefumpta opinioj ne. Atqui ludgis dixit Chriftus,Qiii venit ad me non efurict;Ô^ qui Infra,6» crédit in me non fitiet in gternum: illi autem non folum non credide* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Dixit ei Iepts!Abiuoca uirum {uum^O ueni hue,) Qiium inftaret 5^ ap prebendere vellet,ait : Abi voca virum tuum 6C veni hue, fimulans q» ctiam ilium cum ea communicate oporteret in dono, Atqui noucrat câ virum legitimum non habere,vtpote omnia feiens : id tarnen volebat ipfam dicere,vt apprehenfa occafione,qug circa cam acefderant prophe taret,ipfamque corrigeret. Vult enim vaticiniorum ac miraculorS occafiones abhis quae contingunt acciperc: vtSC vanæ gloriac fufpi* tionemdcuitet, Qc eos fibi familiariores reddat, Siquidem alio modo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

dicere,Frequenter nupta fuifti, QC nunc viro iunda es illegitimo,inte. , peftiuum videbatur attç fuperfluum;accepta veto ab ea caufa,tempefti uumerat atqueconfequcns,

Rej^ondir mulier o dixit ei',Non habeo uirum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Putans fimplidter c5

Joha», ÂiiL 46t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT QVINTVM.

RcJponJit el lefmiBene Jixifli,Non habeo uirum^Q^n^ue enim utroi hdbuißl t CT ' Muncquem babe{,no» eft tuus uirt Hoc Here dixtfli.) Accepta vt didum eft oc caft'onc prophetat.eamcp arguit,ad arnuflim omnino manifcftos ac le* gnimos eins viras enumerans,ÔC eum qui nuncoccultus erat acilk* gitimus manifeftans *Nam quin«^ viros palam amp;fucceflîue habueraf, fiquidcm hoc pcrmifliim erat : quinto autem mortuo, nullus earn ma nit'efte in vxorcm accipere voluit:ipfa vero non fcrens concupifcentia, fibiocculteconiundum habebat. Quinque ergo vin' fuerant ipfius^ quia manifefteconiundi.'is autem cui nunccommifcebatur fuus non erat,eo quod occultus eflèt«

Dicit ei muiterquot;. Domine uideo quotJpropheta es tu.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non indigne tillit

quod manifefte argueretur,nefp proiniuriaduxit increpationem, fed admirata perfedam eins cognitionem,vere prophetam eumefle depre hendit: Video inquit fine intelligo.Etexindc nihil mundanumaut té poraleeum interrogat,fedftatim dedogmatibus.Aitenim*

Parrel noßri. in monte hoc adorauerunt: uos Jicitis, quod lerofolymis eR locus ubi Genef zi* ^ortcat adorare.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Patres dixit Abraham Ifaac. Vetus fiquidêhi*

* ftoriatradit Abraham in illo monte obtulifle IfaacDcoin holocauftû» Aut patres dixit faacob 2^ filios eins,Nam laacob ibi conftituitalta* re Sc adorauit deum.Mulier itac^ quçftionê propofuit purans Sama* ritanorum dogma melius eflè q îudæorum,ÔC honoratiorem locSeflc montis illius,g ferofolyma. Chriftus vero primum eleuat vtriufque loci dignitatem,eo quod breui futurum cflet,vt cultusdiuinus in vtro* que ceflTaret : deinde fudæos præponit, ÔC poftmodum diuini cultus dogma manifeftat.

Alt iHi lefuit Mulier crede mihi,uenit tempus quando neq; in monte hoc,ne^ lerofoly mis adcrabitis pitrem.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex hoc prædtcit diflblutionem Samaritici fi*

mul SC ludaici cultus,quam palîi funt,exterminati poftChriftipaf* fionem a Romanis *

Vol adoratis quod neßi!is,nos adoramiis quod f:imus.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quanquam enim

eundem Deum colebant Saman tani SC ludçirtamen Samaritani igno rabant quod omnium gentium eilet dominus: opinabantur fiquidem quodfolis Samaritanis atqueiudçis dominaretur: fudçi verocogno-fcebanqquod omnium gentium eflèt dominusomnipotcns.Ideodixit ad illam, Vos adoratis quod nefcitis ,hoc eft cuius poteftatem non co* gnofcitis:SC feipfum ludæis cônumcrauit,diccns,Nos adoramus qæ fcimus,quia ÔC ex ludæis erat progenitus,SC Samaritan^ lud^us vi* debatur^Deinde etiam inducit quodmaius eft.

Quia falus ex ludteisefl.) Samaritanorum falus ex fudfis eft:na abillis didiccrunt Deum cognofcere,SC idola rcfpuere. Aut aliomô; Salus mundi ex ludçis eft,quum abcis Chriftus fit incarnatus. '

Sed uenit tempus amp;nbsp;nunc eß, quando ueri adoratores adorabunt patrem in j^irhu 0* ueritate.) Vbi ludæos Samaritanis prçpofuiflêt, rurfum nunc fu* dæis præponltChriftianos:vtfufpitionecareatprçlatio,ÔC non appagt; rear ludgis gratificari tanq ludgus . Vbi autem dixit,Venit tempus :ne putaret 1 Uud differendum ,fubiunxit,Et nunc eftjfiue iam im* minet,

CA PVT QVINTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;469 ,iii,

minctjinftat.Veros item adoratores dicit eos , qui in fecredunt,qiii deecclefia fnnt, tanquatn vere coicntcs, SC non in vmbn's feruicnres, fiait Iiidæi Samaritanirnam omnis horiim feruitus vmbra erat et figura veritatis. Veri ergo adoratores adorabût pattern non in corpo re,fed in fpiritn,hoceft non per corporales vicflimas, fed per fpiritua« leslnecin vmbrisSC figuris,fedin veritate.’ncccultum loco circnnfcri bentes, veluti Iiidgi amp;nbsp;Samaritani,fedinomniloco dominationis ei’ bencdicentes dominum. De foloautem patre facit nunc mentioncm propter mulierisimbecillitatem.'nequeenim repentinum dogma prof ponere ei oportebat.

N4»w ü* titles tju^rit ijui ip/um aJorent.) Puta non figuratiuos fed veros : non corpora li te r fed fpir ituali ter 1 m mol an tes, Dicens au tem Quærit.oftendit quod legalis immolatio difpliceret, SC fane olim con defcendendo ftatuerat illam.SC vfque ad id tcpus fuftinuerat, propter Hebrgoriim imbecillitatemSC cramtudinem.

Spiritus e^î Deus:lt;^ eos tjui adorant eum^inJjgt;iritn ueritate oportet aiorare, ) Spiritus,hoccftincorporcus:ideoctiam colentes eum,fpiritualiter co 1ère oportet,non in vmbra,fed in veritate: bçcenim conuentens eft, ac Deum dccet. Spiritualis autem cultus fine latria eft animi modeftia. Sacrificium inquit Deofpiritus contritus;5Coratio,Sacrifica,ait,Deo facrifjcium laudis: Et vt vno verbo dicam omnis virtus fpiritualis, Tue acceptabis, inquit, facrificium luftitiaervbi didio Iuftitiæ,pro oî virtute accipitur,per quam homoiuftus efficitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Ail illi mulier, Scio ^nod Me/fias nenrurus Jit ^ui dicitur Cfiriiius'. ubi ille uenerit, Mnuntijb:t nobis omnia.) nbsp;nbsp;nbsp;Inhtabit ad eorum quç dida funt fublimitarê,

fedmododefpcratpofle de illis audire. Sed vnde Samaritanis expe* âatioaduentus ChriftiYA Mofaicis fcripturis.Scrfpfit enim Mofes, PropTietam fufeitabit vobis Deus de fratribus veftris : tanquam me Dew.is» ilium audietis.

Dicit ei lefaSjEgo fum qui loquor tecum. ) ludæis inftantibus ac di« centibuSjQiioadufquc animam noftram fufpenfam tenes,dic nobis an . tu fis Chriftus,non refpondit hoc manifefte : huic autem protinus felt;« ipfummanifeftauit: nam hæcçquior illis erat. Siquidem ipfi non vt crederent difeere quacrebant, fed vt reprehenderent : ipfa veto ftatim poftquam didicit credidit.

Ac mirabantur quod cum multereloqueretur) Quod quum tails eflet,c3 vili muliere difputarct.

Nemo tarnen dixit,Qi^d quæris,aut cur loqueris cum illai ) Tacucrunt, honorem ipfi defe ren tes: fiquidem inftrudt erant ne omnia magiftri faâacuriofe Inquirercnt.'fimul ctiam feiebant quod fpiritualibus illi’ vulneribus pharmacum apponerct.

Reliquitergohydriam fuam mulier.abqtq; in ciuitJtern,iamp; ait hcminibus:Ven!te,uide» le hominem qui dixit mihi quitcunque feci,num he efi Cbrjiusi) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Venerat ad fenlt;

fibiIemfontem,ôC inucnit intellcdualem:atque accenfa eft igne fpiri* ritualium vndarum ,adeo vt SC hydriam relinqueret SC necelft’tatern r i propter

lohin^ 47o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT Q.VINTVM«

propter quam acceflèratxurreretqueinciuitatem, acpopuliim omnê ad lefum attraheret: docens nos, quurafpiritiialianaóifuerimus,têgt; V poraliactindadefpiceré* Et videtemulien's fapi'ennam , Nondixit,

Venite,vidcte Chriftiim^qtium tarnen credereccfle Chriftum.'nc de hu iufmodi re a feipfa iudicare vidcretur.; maximumenim videbaturco* gnofcere eu qui cxpedabatur,fed alios vocat indices .Vtque illos max gis attrahat,offert eis veluti quandamefcam/uorum videlicet peccax toium dete(4ionem.Sciebatenim,quodfi fermones illius vejfolugux ftarenc,protinus èL ipfi irrctirenturf Num hic eft Chriftus i hoc eft, Num fortaflîs hic eft/Nam hacfitando loquitur tanquam addubitans, vt ab illis detur fentcntia,

Exicr««i ergo de ciuitate^uenerunt^ue ad ilium. Interea rogabant eum dif :ipuli eiuf di centes-i^abbiycomede.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Videntes eum ab itinere defeflum,amp;: ab immi

nente folari ardore,rogabät eum* Nam hoc in loco idem fignix ficat quod Deprecabant.'id auf vehementis eft amoris no tcmeritatis.

At die dix.il eis^ Ego cibum habeo ut comedam quem uof nefcitis, Dicebant ergo dtjci^ puli imer fe,tlt;lum quii attulitei quod edered') Iple quidera cibum dicebat ho minum falutem.’difcipuli vero decibo fenfibili intelligentes,hæfttant inter fe : nam ilium interrogate verebantur , Tunc ergo verbum in* tcrprctatur.

Duit ei$ lef is,Meus cibui efl, ut factam uolutatem eius qui mijit me,^!^ perflciam oMi illius^) Voluntas patris qui ipfum mifcrat, Sf opus illius Chriuo iniuduujjfalus eft hominum.’hanc autem vocat cibum fuum, oftendes per hanc vocem defiderium,quod de hominum habebat falute. Nam ficut qui edit,cibum concupifcittita ÔC ipfe hominum falutem. Dicit autem fea patremiflum,vel tanquam homo,vel ficut verbumquoda patre generatur,vel patri honorem deferendo,

Nonne uos dicitis,Adbuc quatuor menfes fufst,amp; mejfis ueniett^ E«e dico uobis^û^ . tollite oculos ue/lros,amp;' uidete regiones,quoniam albafunt iam ad meflem,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Difti-

puli quidcm de fenfibili mefle dicebant,ipfe vero de intelleduali nunc loquitur,9^ hancoftenditinftare. Regiones appellans multitudinem , venientium ad fe Samaritanorumralbas autem dicit eas, tang ad fide paratos illos - Nâ Qi. Iides meftis eft,quç ab infidelitate merit vel fepax ratur,S^ confertur ad Chriftum . Quemadmodumenim albæ fegetes paratæ funt ad meflem,ita Qi illi ad fidem,

Etquimetitmercedemacctfa-^) Et qui tales metit regiones,refribu tionem a Deo fumit: vniuerfalius namque loquitur hie de omnibus Samaritanis ac ludçis qui erant credituri.

Et congregat fruQlum aduitamceternami) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui fenfîbilê metit agru,

Vt qui feminat flmul gaudeat^CT qui merits-} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V tcongregato ibi tali

frucftu,0!^ qui feminauit fimul gaudeat,00 quimeftiiit,vidcntesfcilicet enm ibi congregatum,ac mercedem exeo reterentes: ille quidem tang qui feminauit,ifte vero ficut qui mefluit.Seminantes itaq; funt ^^phe-£x,Mofes Qi qui poft ilium fuerunt,vt qui vaticiniade Chrifto iemix iiauerunt;meten£es autem Apoftoli,quimeftuerun£ hoés abinfidelix ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tare,

In hoe enim eß ßermo uerus,^Koi alius eß qui ßmittatfamp; alius qui metit») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VC

Ego miß uos aJ metenlt;{um,quoiJuos non laboraßisO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Id eft,ad quod vos

Alijlaboraueruntfamp;'uos in laborem eorumintroiiîist) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc dicit oftensî

‘îfns,qgt;opusints commfflum facile in promptu cft,ac confidentiam cis indeiminittens:vtpoteperfedo eo quod laborioßus eft:Seminare nâ®,ciim labors fit fid tarditate,metere vero cum requie ôd velocitate: fi lementis frudus cft mclîîs, Frequenter autem vfus eft in euangelio figuratiuis ac mctaphoricis didionibus, cfFicaciorem reddens dodri* nam,ÔC memoriam eorum quac dicuntur ftabiliorcm,pnotas fimilitu dines SiC exêplaîtû iucundius id in aures ingreditur, tu q» ^fundius cordi imprimlt.'ÔCfermôesquidê funt fenfibilcs:ïtelledî'’vero fpSales, ixduitate autem illa multi Samaritanorumerediderunt ineum,propterfermonem mu

Unis quit teßißcabatur dicens,Dixit mihi quiccunque fecû) Quæcunc^îintcllige de viris ,i3c de eo qui non erat vir eius Àut etiam alia fortalTis multa dixit ci,quac erant occulta»

ergo uenißent ad eum Samaritani^orabant ilium ut maneret apud feÆt manßt ~ ibiduos diestac multo plures crediderunt propter fermonem ipßus») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hic rurfum *■

, idem fignificat quod Ôbfecrabant. Sermonem autem ipfi’, hoceft dodrinam illius ♦

Et mulieri dtcebantllam non propter uerba tua credimustipß enim audiuimus amp;nbsp;cogno iims,quod hic uere fit faluator mundi Chriflus ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex his quæ eu docentem'au

diuerant,cognouerunt quod hic vereeflèt faluator mundi Chriftus, tj, orbe perdito veniflèt hic vt ipfum faluaret. Fiierunt autem Samarita* ni multo çquiores ludxis :illi enim exiuerunt ad eum Si orabant illu, vtveniret ad fe, quumqj nullum vidilïènt fignum,crediderût in eum, Indçiveroad femagis venientê perfequebâtur, ÔC apud femanerevo Ientem,grauitcr ferebant,quumcp multa vidifîènt figna,noncrcdcbât. Quomodo ergo æquum erat vt hos prçteriretfaut qua iuftitiafieri po teratjVtilIis qui fe odio habebât adeflèt,hos autem qui amabant defe reret.’’ Ahoaût tempore Samaritan! nonexceperûteû,vtpôtc amicum ludacorum.qui aduerfus fe inimicitias cxcrcebant.Nâhoc fcripfit Lu Luc^e^9^ cas trigcfimofccundocapitCtSedillierant alij abiftis:illi fiquidem vi^ cum quendam Samariæ inhabitabant,ifii vero ciuitatem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

PoÆ Jhoi «ero dies exijt indejamp;' ahijt in Galilxarntip/è enim le/ùs teßatus efi, quod propheta in pitria fia honorem non haberet.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cur nô abierit tune reda Ca

pernaiï,quç patria ipfius habebat,caufam redditjquia videlicet hi qui in eamorabant aîm nô applicabât,nec obtéperabât illi.vtpote famili f ares.’liquidêfamiliaritas facilecaufatdefpcdû.Quomô aût teftatusfit lefus qi ,pphcta in patria fua honore nô habeat,quçrein fine vigefimi quart!capitis euâgelij iuxta Matth.ôC inuenies.Nazaretquidêpatria Mattha3* eius erat,patria videlicet matris ipfi’,in etiâ nutritus fuerat«Caperlt; naôvero habebatur patria illius,quod in ca habitaret. Ait enï Matth» M4«fc»4. quod reliÂa Nazaret,veniens habitauit Capernaum»

lohan^.iiiu 47t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVTSEXTVM.

QiMm ergo ueniffêt in GalilieimjexceperHnt eum Galüai, uißs omniLus ^UtefecertU leroßlymts in^iefeäo»') nbsp;nbsp;nbsp;Galïlacam intellige reliquas Galileç duitates

ac VICOS ,pr£e ter eamquæ proprie ciuttas dus dicebatur» Feftumvero pafcha,veluti fecundo capite fignificatum eft.

Ntfw «y ipßuenennt aJfefiuntt) Nam omnes fimul ludæi lerofo lymam vndi(^ concurrentes feftumcelebrabant»

Venit ergo rurßim lef«5 :« Clt;M4 Galilctce ubi fecerat ex a^ua «innm.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tn Ga

t HIxam qutdem venlt propter corum inuidiam qui ludçam inhabita-bant.’in patriam aöt fua no abijt,quia d nun aulcultabät: Qi. ne maior ds accederet condemnatio* InCana venit: primu quidem inuttatus ad nuptias ,nunc vero vt fidem qug cx facflo prius miraculo acceflerat, fuaprgfentiaconfirmareta'mo potiuseos attraheret,veniens nonvo# catus ,ac patrij fug cos prgponcns ♦

Et war quidam Regius,cuius ßlius inßrmabatur Capernaum.) Regius dicc^ gt;nbsp;batur,vel quod regio effet gencre, vel quod dignitatem nadus e# rat,a qua Regius cognominabatur,vel quod minifter effet regius« Quidam itai^ dicunt hunc fuiffè Ccnturionem de quo apud MatthjS £ii. Lucam fadaeft mentio. Noneft autem ita.Siquidem vt alias eorä differêtias omittamusjillc Cëturio erat,hic Regius :illi’ feruus ggro* tabatjhuius filius.'S^ ibi morbus erat paralyfis,hic aötfebris.

Hic audito quad lefus uenirer a Iwdxa in Galdteam, abijt ad eum, amp;nbsp;rogabat ilium W defcenderet ac fanarei filium eiusterat emm iam iamq^ moriturus.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rurfum ijmt«,

Aii ergo ïefus ad eum,Nißßgna amp;nbsp;prodigia uideritis,nequaquam credetis.)

Non intcrrogatiuc,fed amrmaiiuc kgendura.Nam hoe dixit genera» liter quidem deprimendo ludxos cum Samaritanis colIatosiquodilH abfquefignis Qi prodigijs crcdidiffcnt.’particularius aöt Regiumob# iurgando : ctfi enim fidei erat qgt; abijfler Qi deprecarus effet, ac vrge# ‘ ret eum,Siquidem euägelifta quoq? ait,quod quum dixiffet lefus,

de fflius tuus viuitjCredidit homo fermoni quem dixerat ei: nondS ta« men rededredebat.'öC hoc manifeftü eft,eo quod interrogaucrit quan do ægrotantem reliquiffct febris : volebatnamcpdifccrevtrumcafu, an Chrlfti iuflu hoc fadura effet ♦

Diät ad eum Regius, Domme deßende priujquam moriatur ßlius wew. Ait Uli leßs, Vade ßlius tuus uiuit. Credidit komo firmoni quem dixerat ei lefis,amp; ibat.) JDefcê de inquit priufquam moriatur. : cxiftimabat enim quod poft mortem eum refufeitare non poflet*

lam autem eo defcendente,ferui occurrerunt ei,ac nuntiauerunt dicenteStTHins tuus ui^ uit.Sdßitatuseflergüabeishoraminquameliushabuißet.) Quanquam kÓm.'|-lt;k dicatur fdtus,induftrius,aut cloqucns.’hic tarnen comparatiuuu mh-^oTt^op fignificat facilius Jeuius ,tolerabilius ♦

Etdixeruntei,Heri horafeptima reliquit eum febris.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam procul a Ca

na erat Capernaum:itaque non potuerunt eodem die perferre nunti3 de fälute filij eius »

CA PVT SEXTVM, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;473 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.V* •

Cognoult (rgo pita-^cfuoi in 'dia hora in ^ua dixerat ei lefus, Filius tftus uiuit,)

. eftfili’ ipfius,Mento ergo obiurgauit cum Chriftus,qiu cor illius no ueratdicensrNifi fîgn^ prodigia videritis^nequaquam credecis. Signa quidem proprie funt,quæ fecundum naturamfiuc, vt fanareç* grotum; prodigia vero,quac fiipra naturam,vt viuificaremortuos, vix ftim praîftarecæcis,qg abufiueetiam dicantur ediuerfo»

Hociterum fecundum Jignum adidit lefus quum ueni/Jèt a ludta in Galdceam, ) Et prius qumn dixilîèt. Venir rurfum lefus in Cana Galilæae vbi fe# cerat ex aqua vinum,non fruftra miraculi fecit mentionem.’fcd vt oft? der«,quod etiam facfto illo figno Samaritanis inferiores in fide inucn* tifunt. Et nunc quoqj dicens, Hoc iterum feaindum fignum edidic lefus,fimiliter carpit illos, quia ctiam fecundo figno vifo, non po* tiicruntad menfuram peruenire fidei Samaritanorum,qui nullum vi-derant. Hoc autem dixit Secundum, non quod poft primum nullum äliudediderit in tota Paleftina, fed quod poft primum, hoc fecundum ft Cana fadum fit.

Poß hoc erat fefium Iudlt;eorum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pentecofte, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.V»

Er aßendit lefus lerofolyma.) Continue in feftis adhancciuitatem ventitabat;partim quidem vt cum cæterisfeftum celebraret fecundum legem• partimvero vt fimplicium multitudinem attraheret ♦ Nam in feftis ex omni plebe confluebant.

Efl iutem [erofdymis in Prohaiic4,fgt;if:ina (jutf dicitur Hehraice BetheflaE. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potius lege^

Eft Icrofolymis pifcinain loci fitu,qui dicit Probatica: aut fimplici? du ter ita dido iuxf a veterumtraditionem,autvt quidam dieu nt,quod Os' Bethfaida , hoc fts quxGrçcis wpoßocTa appcllantur) olim illuc congregarent,qug in e/i,domuspi/catio^ feftis erant immolandac.’fiC haruinteftina in aqua ilia purgarentur. nis:amp; e^l lotjuutio

Ojid'-jue porticHshabens») ' Fornices aut teftudincsrhas autem in acphrafis Chaldai circuitu liabebat.Sicut ergo diuina ^juidêtia quç ibi operabatur,pifci» ca^ Sic etiSdicuntf na fabricata erat,ita QC porticus propter ægrotantes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domumfeminis,a^

Inhisdecumhebat multitudo magna languentium,clt;ecorum,claudorum_artdorum, expe grütdomu iumêti^ Hantium motum. Angelus namijue/iatuto tempore deflendebat in pifinam, turban ßabulum,amp;fic de batur a^at^ui ergo primus introi/fet in pißinampofl turbationem a^ua.\fanus ßebat a ^o^ tunjue dettntus fuiffet morbo,) Per enumeratos morbos alij quoqj figni« ficati funt.Dicens autem,Statuto tempore defcendebat, docuitquod nonfemperfiebat miraculum,fed certis temporibus;hominibus quidem incognitis,verum frequenter vt opinor in anno.’proptcr hoc fiq* dem in porticibus decumbebat multitudo magna languentium . VerS caterifane vtpoteclaudi ÔC aridi poterant tempus obferuare.’nam vis debant turbari aquam:cacci autem quomodo fadam aquæ turbationc cognofeebantf Habebant certe miniftros qui idobferuarent. Illa ve^ ro pifeinafigura erat pifeinæ facri bapttfmi.ficut enim ilia morbos fa nabat,itaamp; iftat fed ilia quidem corporales ,hæc veto fpirituales : ilia ftatuto tern pore,hçc autem fempcr.'illa defeendente angclo,hgc aduenie te fpihtu fando;nam maiora funt noua veteribus,

Rilt aniem ibi homo quidam,lt;{ui tri^inta otlo annoi mcrbo ienùbaturt) Mor-bus vero erat paralyfis ♦ Alius tarnen erat hic a paralytico,de quo apud Matthçum fit mentio,ficutin enarratione decimitertij capitïs il lius euangelij apertifTime fignificatum eft.

Qfc«OT hunc uidijjet le/ùsdecumbentemf(^ cognouißet quod muho ia tempore «fgro-taretfaitilli,Vis fannfEutn qui multo tempore afliduus fucrat ac toIcrStiffimuSjCeteris prçponit; tSquod miferationedignior cflct,tû etiam docens quod inter cos qui fuperno egent medicamine,DcS ma-gis fledunt qui fuht conftan tiflfî mi »Non dixit autem, Vis vt tecurc: quia crat ab arrogantia alienus, ÔC quia is qui morbo tenebatur ipfû ncquaquam cognofeebatrideo etiam ncc fidem ab co requifiuit* Inter* rogat autem, non vtdifceret.’fupcruacaneumenim crat de rcmanife* fta difeere.’fed vt per refponfionem omnibus oftendatur eius conftan* tia:vide enim quid refpondeat,

KeJ}^ndit et lan^uidustDomute hominem non habeo,uc quum tiirbataf Merit aqua mit^ tat me in pijcinamtfed interim dum uenio egoyalius ante me defeendit-,) Sufpicabat quod hoc propterca ipfum interrogabat,vt arguerec quod prç fegnitic fruftrarctur fanitate: aut quod in hoc prodelle fibi vellet, vt cum in pi feinam immitteretjideo etiam refpondet,quodob id falutem non con* fequeretutjquia hominem non haberet» Diecns autem,Dum venio ego,alius ante me defeendit,fuamoftenditperfeuerantiam,qua tot an* nis fruftratus,adhuc tn perfeuerabat amp;nbsp;no defpcrabat,idcp no fegnis, feddetrufus à offcnfus,necfîcn^ligêtiorcffidcbatur,Nos aûtbreui aliquo tempore diligenter Deo adftantcs,finon aflèquimur qd* opta* muSjftatira omittimus ac recedim’ipigriorcscp reddimur.At laborio fum eftjinquies,continue orare.Et quae virtus non eft laboriofa i \e* rum fi labo rem habet,ita QC lucrum adfert.

A it illi lefus^Surge tolle ^rabbatum tuum Cf ambula. ) N5 fol 3 er igit, fcd amp;nbsp;grabbatS tollere iubet,vt miraculö cflè credat,Slt; non appareat pha tafia aliqua.Nifi enim mébrafirmiter cöpada forent, ncquag grabba turn ferre poflènt.Hoc autem pluries fecit,eorü q impudentes cflè vel* lent oraobftruens«Nâ amp;in paralyticode quo apud Matthpûfimilitet fecit:SC in panibus cademdecaufa,vtplurima fragmêta rclinqueren* tur,ordinauic:flC ei qui a lepra mundatus eft,iuflit vt fefacerdoti ofte deret;2lt; quum ex aqua vinum fcciflct,preccpit vthaurirent,fcrrentc^ architricIino.’S^ quum mortuamfufcitanèt,praecepitvt datent illi q^ ederct.’infenfatis fuadens per omnia huiufmodi fe non cflè impoftoré, fed verum faluatorem communis hominum nature*

Ef confe/lim fanus eß^eSluseß: homo^tubti^ grabbatum fiitm Cf ambulabat») Simul 3udiuit,glt; fanitatem fentiens eredus cft;itaq? nullius habf* ta rationc,tulit ledum fuum ÔC ambulabat*

Erat aatem ßbbathntn dietllo. Dicebant ergo ludcei illi ^m! fanatus fiterat t Salbatbum • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efititon.

^,non licet tibi tollere grabbitum. ReJ}gt;oniJit e»ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;me fanum feclt,ipfe mih' Jixit,To[^

le^ribbitum tuum ig“ ambula^) Vidcltbertatcm: ncquecnim folum non obediuitillis/ed ódbcneficij autorem prgdicauit,ac omnibus pr^ftan* tiorem demonftrauit dicens.’Ipfe mihi dixif,tpfi' obediuj.fiqmdcm eü qui me Canum fecit maiorem cundis diicere decreui»

Imerro^Mcrunt ergoeumt bomo qut dixit tibi,Tolle grabbatnm tunm amp;nbsp;am kla i Is Mtem quifinatus erat ne/ciebat quis effètï lefus enim fubduxerai p, quu ’n turba ef^ fet eo in loco.) Sïmul vt hominem fanauerat/ubduxcrat fe propter turbam.’partim quidem fugitans laudemaequorum,partim vero iniii^ diam amputans iniquorum. Soletenim frequenter folus eins confpe-^ flus cutquis inuidct,multam infundere flammam ire.

Pojïbtet reperit eti lefus in templo,amp;' ait illi,Ecce fanus fallus es,no peccft deinceps, ne quid (ieteriustibi continuât.) (^iïia amp;nbsp;miracuU rumor defeeiffètôC tumor ludçorû, occur rit ei q fanatus fuerat, voles aïam ^cpillius me-liorê redderc,repen’t eü nó in ocio SC fegnitic,fed in têplo, orantem vt opinor,ac Deo grattas agentê;filt; admonetillönedeinceps peccct,oftê dens q; propter peccata çgrotabat, Minatur aSt grautus puniendS, fi peccauerit,'docës cos qui poft pcenâ peccati rurfus dclinquût,atrocius puniêdos tanq infenfatos ac contemptores , fine in prçfenti vita, fiue in futura,f(ue in vtrac^.Quod fi peccatorû fupplicium durauit hic tri ginta odoannos,quidnâ poteritqfpiam diccrede futuro fupplicio? vtiqîcp çternûertt acfine catens.Ncq? fnoêsmorbi a peccatis oriunt, neepoës peccatores çgrotât. Paralyticus^qt de quo apud Matth.fitme tio,propter peccatû çgrotabat: ideo etiam dixitilli, Remifta funt ttbi peccata tua. Per taies autem admonet omnes : cos quidê qui nondom çgrotaucrûtjVt timeât ne morbo corripiant,ÔC ita corrigantur.’eos ve fo quiiammorbofubiacucrûtjVt timeât nedeterius çgrotêt, 8C dein* ceps cautius viuât. Quifque ergo noftrum,fi iâ çgrotauit,dicac apud fefe, Ecce fanus fadus es, non pccces deinceps , ne quid deterius tibi * contingat. Quodfi nondS morbo detentus eft, apoftolicum oraculû apud fe decanter,Boni tas Dei ad poenitëtiam teinuitat,fediuxtadu« ritiâ tuâôi^ cor impœnitês,iram tibi recondis«Non folum aûteorpo* ris membra aftringens fuâ oftendit diuinitatê;fed etiâ dices ,Nô pcc CCS deincepsifiquidê oia fc nofte fignificauit,gtôuis etiam arcana.

Atijt homo nuntiauit Iudi(is,quod lefus effet,qui je pnaffèt.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Äbijt SiC

nuntiauit.’no tanq iniquus vt j)dcret,fed tanqgratus , vt benefadore diuulgarct:nâ beneficia ac ming fufficiebant,vt eû in officio côtinerët: nec his tantô alligatus erat,vera etiâ timcbat ne quid deterius pa tere# tur.Præfertim qgt; fi eu prodere voluiflèt, nequag dixiflêt,qgt; lefus eflèt qui fe fanaffét : fed quod lefus eflèt, qui dixiflèt ci, Toile grabbatum tuum ambula.Ipfe ergo quia crime incurrete fe putabat fi tacuif# fit, beneficium praedicauit.Gratus itaqj ac libéré loqucns cenfendus eft hic homo,omnifp carens aceufatione.

Af propterea per/èquebantur lefum lud^ituolebantqueeum occiJere, quod ifîa faceret in falbitho.) Qiiantum ad id quod apparebat, propter hoc; quanta vero ad id quod occultum erat,propter inuidiam.

«r. nbsp;47^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT'’EPTIMVM.

IfjMX au'em reß:'onJit illis,Pater mens ad koeuf^ue teporis operatnr,amp;ego operor) Vrn'nc^ feipfum Deo æqualem efïc oftendit.'óó diccns Deû pâtre fuS, ÔC diccns feoperari fient îHâ.’ne deinccps tang puro bomini aiifcuîra-rentei,fed tangDco. Itaqiie quoddicitur, Ad hoc vfque temporis,c5-tiniiitatemoperationis ü'gnificat. Qiium autem duplex intelligatür Dei operatic; vna fiquidê fignificat naturarum abcxordiocreationê, altera autem poft illam, gubernationerh ac prouidcntiam,earum(^co feruationem. Primo quidem fignificatOjCcftauit die feptimo ab omni«' bus operibus fuis; fecundo vero femper operatur ,creaturam guber# nans,prouidens,acconferuans illam. Nec vetatvlla lex legiflatorem femper operari creaturarum fuarum falutem. Obferua autem quod defabbathi foluiione varijs locis aceufatus, interdum quidem tanquS Deus refpondet,proutnunc;quandoquc vero tanquam homo; volebat nâcp vterederetur vtrûc^jputa fua diuinitas,5lt; incarnatio.

Propter hoc ergo magis ^utrrebant eum I ud,ti oecidere,qnod non ntodo ƒabbatkum Jôh neret,fed pairem fuum dicerer Deum,if(iHalem fe/e Deo faeiens. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dicens enim,

Pater meus Jegitimum fe oftendebat; legitim us autem filius ^qualis e patri quoad fubftantiam SC naturam.

Re]jgt;ondit ergo lejns amp;nbsp;ait Hits! Amen amen dico nobis, non potefißliits 4 fèfacere ^niieptam,n'fiquid uiderit patrem facientem^) Quia fublimia de feipfo dices perfequutione fuftinebat,quod illi adeorum que dicebantur celfitu^ dinem peruenirenon poflent,fed tang Deoconrrarium eumperfcqùe renturjCondefccnditimbecillitati mentis illorum, humiliadifpen^ fatiue de fe loquii ir, vt per hæcfaci’e fufpicerentur; deinde rurfus ad fublimia fermonem rcducit, 0C ircrum hunc ad humilia demittit.Tur« fumque ad id quod fub’imius eft, denuoadidquodhumilius.’SC ita per fublimia fimul QC humilia verba, tumæqualitatem demonftran* tia,tum minoritatem demonftrare apparcntia,fuum texit ftrmonera, P{'alin4tti, atqqe hunc iudicio difoenfat, vt 5C qui mente funt acutiorcs ac bcnilt; gni, fumant a fubh'.uibus intelîeôum conuenientem etiam deliumili' bus;0C quiobtufiores funt autinfulfi,abhumilibus cofolationem ac# cipiantjSC quafidchominehçc intelligentes,non turbêtur. V^erunta* men quanqtiam verba fint humilia, hoc etiam modo fub his cxcelf^oc cultantur fentcndac.’SC verbis quidem caufam traderc videtur aduer# farijs jfenfibus vero ncquaquam. Quid ergo nunc dicit/ Non poteft filius a fc facere quicquam,nifi quid vidcrit pat cm facienfcm;hisqui# dem qui funt intcllecftucrafliores , potentiæ minorationem prç fefert hiefermo, propter ditftam difpenfationem : fubtilibus autem atqua« litatem potius SC identitatem, propter veritatem . Non poteft enim non ob potentiç defedum,fed propter infeparabi litatê.mâ impoftibile eft filiß quieg facere, qd* no facit pater; quia no eft alia filio potetia ab ea quæ patris eft,fedeadc;quod fi cadem eft,equalis cerre fill’ êpatri. Ait autê GregoriusTheologus,quod earundê rerû formas intclligen# das prçbet pater,filius vero pficit,non tanquam fcruus autinfipiens, fed tanquam dominus acprudens,SC vtmagis propriedicatur, modo paterno , fiue iuxta patris dominium ac feientiam. Propter predida ergo

CAPVT SEPTIMVM; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;477 ^ohan, *v.

ergo didtim cft,Non poteft filius a fc facere qm'cquam, nift quid vide* rit patrem facientem. Quod fi non propter hæc, quomodo potentia non poteftf aut quomodo fapicntig eft opus prgeeptoref quomodo ctia omnia per fpfum fada fiintf fine quopado etiam hominibus no ent lohan.t* imbecinior,qin multa a fcipfis faciuntr'Nam 0^ virtutem anobifipfis eligimus QC virium*MuItaquoque varrjs ex locis confequentur abfur da Depra:didofanc verbo fubtilius difputauit Gregorius Thcolog’ fexto fccundi libri capite.

(^cnniiue enim illefeceritjftec qiio^ßliusßmiliter facit,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rurfum ab

humilibus tranfit ad iublimia,vt prçdidum eftrnam fi qiiacuncj ille feceriXjhæc filius fimiliter facit,vtiquehic acqualis eft illi. Praeponitur autem non vulgari modo didio Similiter, fed vt difcamus quod cum æqnali feientia ÖCdominio /adt,vt praîdidum eft.

Paler naw^ diligitfilium,amp;' omnia demonflrat ei ipfe facit,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;herum a

fiiblimibus ad humilia defccndit.Diligit aut filiû,non folum tanquam vnigcnitum,fed ctiâ tang eadem facientem,SC nihil quod pater nolit operantem.Nccp verofuperius didionem Vider{t,dc filioinecp hoc in loco didionem Demonftrat, de patre, humano modo intelligere opor« tet,fed diuino SC fupernaturali, Neque enim filius videt ficut diftt* pullis,neep pater demonftrat ficut prgceptorifedhic quidem demoftrat ftcutmens quæ formasearundem rerumintelligendas praebet.'ille aûc vider,fîcut fermo qui ca quæ ad intclligendum data funt, pcrficit: SC itaeis communes ftmtomnes diuing res SC auCx,

Et maiora hs dcmonjirabit ei opera,ut uos admiremini,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam quia para*

lytid membra c5firmauerat,magnum quidem crat quodfadum erat; fed ctiam mortuum cxcitatuius erat, SC ideoait quod«iammaiora his demonftrabit ci opera, vt vos amplius admircmin»,amp;: ad creden dümadducamini.

Sieur enim pater fuflitat mortuoi uiuificatßc amp;‘fl!ius ^uos uult uiuiflcat.) Ad humilibus rurfus afccndit ad fublimia.Nâ iî vt ine,ita SC hic quos vult viuificatjæqualis vtitp potentig fili’ cft cû patre. Vi'uificareitacp ficut pater,potentie docecequalitatcm:quodautê additur,Quos vult, autoritatis immutabilitatem .Verum fi SC poteft, SC autoritatem ha* bet,quomodo nou poteft filius a fc facere quiequam f Non poteft ergo ' fine patre,quia vna SC eadem eft ipfis potentia ÔC voluntas.

Siijuidem ne^ue pater iudicat ouencfuamjed iudicium omne deda fllió,ut omnes honorêt flhumfl'cMhonorantpatrem,) Afublimibus iterum defeëditad humilia. Et hic ergo verbum Dedit,mtclligendum cft prout Deum dccet : talia enim vt diximusdifpenfatiue dicit.-non folum curansex hoe imbecilli-tatem ludæorumtverû ctiam vtcaufam videamus, SC ne naturalê no » clfefilium fufpicemur, neque in Sabellq morbum decidamus,qui eun* dem elfe patrem SC filium ac fpiritum faneftü inteIIigit,6C vnicam eflè fände trinitatis perfonam infanc prpdicat. Quandovero deditiudi* cium filio f De hoequando id fuerit,res eftadmodum occuItatS^ qua* r, quam audenter refpondere oporteat quod fimul vt hic genitus eft.’ac« tarnen quando hic genitus eft ƒ Qiiando pater genitus non eft^ fe^uut

Non poteft fiqiiidem,non potcft inquam inucniri temporis aut feculi ah'cuius intelligentia qua ad extrcmS aliquod peruenirepoflÏmus, ctiï fi maxime vrgeamus.Iudicium aûtomnedédit filio, vttimentes progt; pter hoe,honorent eum ficut honorant patrem.Et qu3 Omne dixit,ngt; gnificauit indicium puniendi SC iudicium honoradi quos volucrit, Nee tarnen pattern iudicandi autoritäre priuauit. Nam fioîa quç Iwi* bet pater,filtj fiint,prçterq genitum nô e(ïc,manifeftum eft, quod etiî omnia quæ habet filius,patris funtjpræterqedè genitum. Iudicatcrgt; go fill us, approbante quidem pâtre, coopérante aût nbsp;nbsp;fpiritu fando,

veluti faneintelligimus in omnibus eius operibus* Verum icireopor tet, quod didiones SicSicutamp; fimiles , in increata quidem tr/nitatc æqualitatem fignificant,in creatis veto fçpius etiam fimilitudinem,ac partialem quandam aflimilationê . Quarc autem dédit iudiciü fiIio? Quia hic hominemformauit,perditumcp reformauit, ac falutariadejj dit præccpta:ôd vt qui homo fadus eft,homines iudicaret : non folum tanquam Deus qui hominum nouit naturam , verumetiam vt homo qui in ea forma tentatus eft. Et quare filius formauit hominemf' Quia ipfeeft fapientia,verbum,potentiapartis. Et quarefilius Si. non pater ncc fpiritus fandus humanitärem afl’umpfit.'' Quia oportc* batjVt qui in fupernis filius erat, mancret etiam in infernis filius, ne duo cftent filij : ÔC quiaoportebat etiam creatorem renouarc confra* dâ fuam creaturâ;amp; quia opus erat vt rationale per rationé fîuc ver« bSliberaretur abirrationalitatis affedionibus : amp;nbsp;quia deccbat per immutabilem partis imaginem, eum qui ad Dei imaginé fadus lue* rat, camcp mutauerat,ad priftinam reparari dignitatem,vt itaconuc* nient! modo omnia fièrent. Verum fi eum honorauerimus ficut ho* notamus ÔC pattern, omnino etiam patrêhûc appellabimusfNequag, fed filium eû fcieijtes,patte non appellabimus, ne proprietäres côfun damusîhonorabimus tarnen ficut patrem.’nS de honore fctmoeft,non dcappellatione.Abufiue vcroamp;^ hune pattem vocamus,tanquî créa* torcm QC procuratorê acmagiftrum noftrum. Vidifti fapientiflîmara amp;nbsp;admirabilé contexturâ fublimiû humiliûcp vetborum j vt amp;nbsp;dchis quç tune fada funt fermo facile fufcipiat,ÔC his nullo fint impedimé* toea quæ poftmodS fient. Nifî cnim fefe demittens humilia dixiflet, quareetiam fublimia attexuiftét. Nam qui de fe magna dicere debet, quum parua loquutus fucrit,pro excufatlone habet diipcnfationcm.'ß* quidem difpenfatorie hoc facit.Quem veto parua dicere conuenit,quâ ob caufam magna loquitur.'* non enim difpenfationis hoc eft,fedextrc mæ arrogantiæ. Quod fi etiam minor erat filius,ficut Ariani nuga-bantur,quarc æqualem patri honorem expetebatfnec tantum expete* bat, verum etiam terrorem incutiebat,dicens:

Qiâ non honorât filium, non honorât patrem qui mißt ilium» ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui non

honorât, modo quo fuperius dixit: hoc eft ficut pattern. Addidit au* tem,Qui mifit ilium,non fui minorationé fignlficans,fed ora Judgo* rum obturans. Propter hoc etiam continue ad patré refugit, ponen* interim SC fu£ naturg nobilitaté.Siue enim omnia fecûdu fui dignira tem lo

tem loquutiis fin’(ïèf,nequaqnam fufcepiffènt exiftimanfes cum Deo eflècon£rarium,quum etiamobpaucahinïifmodi verba ilium perfe^ querentiir, vellentque lapidare: Hue omnia feie demittendo loquutus ' fuiflèt habito illorum refpedu,multi fane detrimentum inde fufcepif* fent. Ideo vt diximuSjUiifcetac temperat dodrinamrvtenim facile relt; ciperetur,non tantum excelfa loquebatur,quantum humilibus pcrmt fcebat.Itaq; quum voceshumiles reperimus,difpenfatorias eas exifti» memuSjVel etia eius humanitati adaprcm’,ficut ÔC excelfasdiuinitati, hmen men dtco uobii,^ui fèrmonem tneum auiïitjamp; credit ei qui m/fû me, habet uita

^ternam.) Rurfum difpenfatorie loquitur.’Nec^ enim dixit,Et ere« dit mihi,ne gloriari videretur.Non folum autem hic, iêdin fcquenti:» bus quoquefrequêter inueniemus ,quo pado QC metu SC promiflîone, vt fibi credar ur admoneat.

Et in condemnationem non ueniet,fed tranftbit a morte in uitm.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nön con=»

demnabit in iudicio nec puniet« Nô negat aût quin morituri fïnt cre» dentes ,fed de morte loqui t gpetua,fi'militer SC de vita æterna.

Amen amen dico uobis quod uenit tempus,nunc e/i,quando moriui audient uocem fi lij DeijCT qui audierint uiuenh) nbsp;nbsp;nbsp;Promittit nunc quod non longo poft tem

pore viuificaturus fit mortuos,fermonemc^ opéré corn probaturus ♦ AdSamaritanam quot^dicens fimiliter,Venit tempus fine hora,pa-ïi modo addidit,Et nunc eftjfignificans futura: rei propinquitatem* Mortui aût audituri funt vocem eius:quomodo:' Simulac ipfc volue«« ritjconuerfacuiuscç anima ad proprium corpus, mortui qui audierit, vita rurfus in mundo viuent,Hic ergo vbi dixit excelfa,feipfum Dei ftlium vocando,rurfum fermonemobfcurat attexens humilia*

SicHt enim pater habet uita in fimetipfo, fie dédit filio ut uita haberet in fimetipfio) Verbum dédit, humile ê SC difpenfatoriû ♦ Habet autem vitam in fe-metipfOjhoceft ad modum fontis featurire facit vitam,

Etpotf/lijfcm dédit ei iudicium faeiendh) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Indicium eorû quæ ab vno^

quoq;invita perada funt. Frequenter autem repetit Iudicium, ma« giseos exterrens, vt paulatim iudicem hune eflècredentes,ad eum ac« currant,manfuetum fibi iudicem inde parantes.

fiiius hominis eft,nolite mirari hoc.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiia homo e,q iudici Q fum-

pfitbominû.SC prgdida de feipfo docuit,qug magna et no tantS fupra hominê iunt,fed fupra angelos ^qj, SC ad fold Deû ptinent, nolite mi# ïari:prpdidû eft enim qp etiam filius Dei fit.'Nô ergoeffendi oportet: namquæodiofa apparent propter humanae naturæ humilitatem , ea appareant tolerabilia propter diuing naturæ celfitudinem. Deinde äliam quocß de feipfo proponit tremendam SC arcanS poteftatem.

fiimaiKniiet tempus ,inquo omnes qui in monumentis funt, audient uocem eiusti^f prodiitimqui bona egerunt in refurreSiionem uit^e : qui uero mala e^erunt in refurre^ionem condemnationis.) Tempus dicitconfummationis feculi SC vniucr«f falis iudicij : eos autem qui funt in monumentis dicit mortuos,quos limiilomnes repente aevirtute arcana coaptabit,anj'mabit, acexcita-, hit voce fua fiueiuffu, quo tunc per archangelum clamabit, Iniuf« lu inquit,in voce archangeli,SC in tuba Dei. Atqui nô oêsfunt in mo numentis

numentis, fed ab his qui fantin monumcntis , etiam cos fïgnificaiiit qui non funt in monumentis ,ab his videlicet qui naturalitcr fcpuiti funt, cos ctiam qui naturalitcr fepuiti non funt» Ex monumentis au tem prodibunt hi qui dem in refurredioncm vitx æternæ,ini veroin refurredioncm condemnation is: ifti ad fruitionem fcinpiternam, illi ad fupplicium perpetuum.Alibi autem dixit,Et abibunt hiin fuppli^ cium grernum,iufti veroin vitam æternam.

No« po/fum ego a meipfo facere (juieguam,fient audio,iuJico.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quemadmo

dum fuperius de operando dïcebat. Non poteft filius a fe facere quiclt;’ quam,nifi quid viderit patrem facientem.u'ta ÔC nûc de iudicando ait, Non poiTum ego a meipfo facere quicquam,ficut audio iudico.’hoc eft, non iudico a meipfo,fed fieut audio a patre,vel ficut pater; quod etiam aequalitatem ad patrem ac indifferentiam innuit. Sicut enim infupegt; rioribus Videre,itaamp; hic Audirejntelligendum eft difpenfatorie,ô^ vt Deo conueniat « Siquidem neque viderc ci opus eft neque audire; quum Deus nulla re indigeat»

Et iudicium meum uerum cjt,ejuia non t^uaro uoluntatem meatn, fed uoluntatei» eius^ mi/Tt me,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lufte inquit iudico,quia non iudico fccundum voluntaté

meam,nequecgo propriamhabeo voluntatcm,fed fccundum patris vo Iuntatem;nam ilia etiam mea eft;vna fiquidem amp;nbsp;eademeft patris ÔC filq voluntas;fi ergo pater iuftus eft iudex, filius vtiep iuftus eftiu* dex» Opiortet itaque in huiufmodi verbis quç demiffionem acdifpé fationem fignificant, non ad ipfi tantum refpicere, fed etiam ad cau* fam ipforum;in his enim caufa eft imbecillitas mentis audientiuni,tt ne Deo contrarius videretur,ficut varq's in locis diximus.

Si ego teRimoniuin perhiheo de meipfo,ttHtmoni'um meum non ifi uerum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oportet

cos quifacras legunt fcripturas intentionê loquêtishabitumç^audié* tis exquirerc,tem pora quoque ac Icca aducrtere,infuper idiomata ob feruare: necfimplicitcr SC vno modo cunda aggredi, filegitimos fen# fus velint deprehendere, Sc non in nudis manere verbis , acfalli circa clediones . Siquidem propofitus ftatim campus thefaurum habet co# piofumrhabet autem huncmulta obrurum obIcuritate.Quis enim re# pente turbari non poftet audicns Chriftum dicentem , Si ego teftimo# nium perhibeo de meipfo,teftimonium meum non eft verum ƒ Siquidé ipfe dixit,Ego fum veritas:quod fi veritas verum no loquifur, quifnS ent qui vera loquaturi Si quç de feipfo teftificatus eft, vera non funt, nobis omnino périt prçdicationis fumma.Nam vt cetera finani’,quç funt innumera ÔC fidem contingentia;vbi nam ponem us ea quæ pau# lo ante de feipfo teftificatus eft,quod filius fit Dei,quodçqualis illina tura,potcntia 0^ voluntate.'quod creator,quod viuificator,quod iudex alia«^ fimiliai Quid ergo dicendS ef Quod quia tafia defeipfo tefti# ficatus fuerat,cognouit ludæos habere in animo opponerefe ei aedi# cere, Si tu teftimonium perhibes de teipfo, teftimonium tuumnoneft verum.Nemo fiquidem quidefeipfofert teftimonium, fidedignus eft apud hornincs,propter fufpin'onê de nimio fuiipfius amorc,ideoprf* uenit ac dixit,quod illi diduri erant,dicens,Si ego teftimonium perhi beodc

CAPVT SEPTIMVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4SI lohun. .v»

Itacpteftes adducït,enam in hoe fe demittcns ad imbccillitatem ïlIorS, ói ex abundant! cautione filentium ilh's imponens . Quod ergo aït’ Teftimonium meum non eft verum,non quaft altïrmandodixit,fed qgt; illihoedicere pararent»Quod autem hçc its. fe habeant, inde manife«; j r ftuin eft.Quum enfin fn fequentfbus loquutusfuffTet dicens,Ego fum lux mundf;dfcentfbus pharifaefs. Tu de tefpfo teftimonfum perhfbcs, teftimonium tuum non eft verum,contradixic dices,Et fi ego teftimoi» nium perhibeo de meipfo,teftimonium rneum verum eft.iVianifeftum «goeftquodinud,oppofitionisillorum erat,hocautem ioïelieëtus ei’, Siquidem illi putabant eum non eflè fide dignum, qui de feipfo ferret teftimonium,vtpote hominemn'pfe vero ediuerfofefe fidedignû dixit, tang Deum.Primum itac^ dilToIuit excogitatam ipforS oppofitionë, dicens idquodipfi dicere parabant,fiCoftendês quod cogitationes eo^ rum cognofceret. Deinde etiam teftes adducit manifeftos , SC quibus contradfei nequeat.’Iohannem,opera propria,ac patrem, Primum aüt ponitdebilius teftimonium puta Iohannis,

AllUS (R ^ui te/limonium perhibet lt;ie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcio ^uoJ uerumßt teflbnonium quod te^

(‘i^Mturdeme.) Sciohunc,inquit, quod apudomnes fit fidedignus, nempepropheta Dei,6C a Deo accipiens qug loquitur. Deinde nc gs opponat dicens,Quid fi adgratiam teftimonium perhibuitf hanc etiâ tollt t obiedionem dicens î

Voimißflisad Iohannem,amp; is teßimonium perhibuit ueritati,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In primors

dil's cuangelq fui poft fermonem de Deo habitum,dixiteuägelffta, Mi Supraa^. ftrnntliidæi ab lerofolymis facerdotesSC leuitas,vt interrogaret eu, Tuquis es SC cetera . Tune ergo multa 5C magna teftificatus eft de Chrifto.Ideo nunc dicit,Vos mififtis ad lohannem interrogantes eö: non autem mififlètis ,nifi eum fide dignum cognouifletis .'teftimonium ergo eius refellere non poteftis,

E£o autem non ab homine teßimonium accipio,) Hoc é,humano teftimo niononindigeo,quü fim Deus,Et quomo in teftimoniu adduxit lohä ttem qui homo eratrPrimu quidê quia teftimoniu eius non erat ipfi’, fed Dei. Ait enim,Qiii mißt me ad baptisandum in aqua ipfe mihi di xit,Dcinde5c aliam ponitcaufam.Vide enim.

Sed dico ut uosßaluißtis^) Non quod humano inquit egeä te-ftimoniOjfcd de Iohannis teftimonio difpenfatorie loquor; vt ei creden tes qui Sc eft,ÔC vobis apparet fidedignus,faluifitis,

lUeerat lucernaardensamp;lucens^) Lucerna accenfa adiuinofpiritu, luces his qui in tenebris erât peccati.Lucernam aut eu vocauit,tan

quam obfeuratum cxcelleti lumine folis iuftitiç.Ipfe fiquidê de Chri ftodiccbat.lllum oportet crefcere,me autem minui. Aliâquoep ob cau fam appcllauit eum lucernam,quia videlicet non ex fe dodrinae lucem nabebat,fedex gratia fandi fpiritus. De hocautê vt opinor praedixit per OS DauidjParaui lucernam Chrifto meo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pfalm^t^t,

VOS autem uoluiPlis ad tempus exultare in luce eius,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Obturgathos quod

loU* s* 46i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT SEPTIMVM.

tempore exultare fn luce dodrinç illius, quand o omnes vftdic^ ad eß concurrcbatiSjSC poftmodum refrixiftis,gq haä-enus illiim admirami ni:nifï enim refrixjflètis,teftimonio vtique illius eredtdiflctis, Digni igitur eftis qui redarguamini, quod licet hune fide dignû côfàcamtni, dus tarnen teHimonionon credideritis.

Ego Hero tefiimonium hibeo maiuste/iimonio lohannif.Opera enim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dédit mibipJ

ter Ht perpeiam egt;i,ipfit in^uam opera ^uee ego facio,tefiißcatur de tne^^od pater miferit me.) Siquidem Iohannis teftimonium poterat quifpiam calumniari tanéjj adgratiamfadum.’qghoc veredici non poterat aduerfus viriini qui Omni cum diligentia luo fungebatur munere,6C apud omnes vehcmc«= ti in admiratiôe habebatur: Verum opera omni fufpitione libera,tun dorum ora contentiofaobturabant,puta paralytici con£ïrmatio,cçtclt; raqj miracularquum apud eos cflènt qui curati erant,5C picnam eis fi# dem faciebant.Opera,inquit,qug ego facio teftificantur de me,quod pa ter miferit me*Non dixit autem,Teftificâtur quod çqualisfim patri, fed,quod pater miferit me.Atqui nbsp;nbsp;hoc ÔC illud reftificabantur.Veru

etfi mai us crat vteredereturaequalis e(ïè patri t minus tarnen pofuit, nempe id quod tue maxime intendebatur. Volebat namcp primocre« di,quod fe Deus mififïêt.’hoc enim credito,reliquum facili’erat ad cre* dendum,Scd quomodoopera teftificabantur, quod Deus cum mifif* fete’ Teftificabantur id tanquam opera folius diuinf virtutis.Siquidé qui Deo contrarius effet,huiufmodi facere non poterat: nam licet mi# , raculis contradicere impudenter attentabant, ficut vigefimofccundo iuxta Matthäumcapite feriptumeft,dicentes, Hic non eqcttdaemo* nia nifi per Beelzebul principem dgmoniorum : fed ibi citius os illis obftruitur,ÖC vane nugari conuincuntur»

Et ^Hi mißt me cater,ipße teflimonium perhibuit de me») Vbi de ipfo tc* ftimonium perhtDuit. In fequentibus fignificabit quod in feripturis; go etiam dum baptizaretur teftimonium dceo perhibuit diccns,Hicé Matth»}» t meus diledus in quo mihi cöplacitum eft.Et rurfus quum traf* * formaretur.Sed quum baptizaretur licet audicrirnt, dubitabant : qua autem tranftormaretur,ne audierüt quidem ipfi, Idcirco prgtermiffs huiufmodi teftimonijs , ad feripturas eos tranfmittit ,quas femper in manibus habebant,necfas erat illis contradicere; fed hoc in progrcßit facit; nunc autem neexpetant Dei teftimonium a propria voce, èC a propria perfonadicentes,Ncquevocem eins audiuimusvnquam,ne(ÿ fpeciem eius vidimus .’confitetur quod illi di(fturicrât,confitendovclt; ro,ad redam eos dodrinam reducit.'dans intelligedum quod necß vox fit apud Deum ncqj fpecies:fiquidem hpc corporum funt,Deus autem incorporea: eft natur«,aut potius fupra corpus QC fupra naturam»

NetVue uocem eius audißis unt}uam,neij- Jjgt;edem eiuf uidiflit») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atqui multi

vocem eius frequenter audiuerunt,00 fpeciê eius viderur,ficut in feri* pturis de diuerfis feriptu eft vartjs in locis .Sed vox ilia amp;nbsp;fpecies fuit non fecundum Dei naturam,fed in hominis fimilitudine.

Etßrmonemeiusnonhabetis manentem in uobis») Et quid,inquit,dico dc voce que propria ipfius vox eflèt,aut fpccie proprig ipfius perfong, quum

qinmncc^ (èrmonem eins habeatts manentem invobis quetn per les gem ac prophetas loquutus eft,ó^ putatis hunevos habere manentem in vobis, Sgt;C de ipfo gloriamini«Deinde confirmât qiiod dixit, hoc mo do illud oftendens «

Qaew enim ille mifit,hu!t: nos non creJitis.) Nam quum fermo qui per legem da eus eft ac prophetas clamet/p pater ftlium ftium miferit ad fa Intern veftram,0^ qgt; vos illicredereoporteat,vosautem huicquem ille Jnifit noncreditiSjOmnino non aufcultatis præditfto ciusfermoni:qu3 antem illi no aufcultetis, non habet is cum fine donû ipfius ; aiiolauit enim avobis» Vernm ne. dicant, Si ergo vocem eins non audiuimus, qnomodoille teftificatus eft de te,ait:

Scrutamini fcriptnras. ') Legales ac propheticas :inde enim eft tefti« tnonium a patre. Vide au tem quod non dixerit,Legite, fed Scrutami* niu'iïi fiquidem Iegebant,at non fcrutabantur, idcirco eos fcrutariiu* bet.’nam quum ea quç de eo funt,ob(cure (cripta fint vtiliter SC difpê fitorix propter imbecillitatem progeni forum ipforum, neexciderent addeorum multitudinem,iubet nunc eos foderc,vt ea qusc alte in mo# dnm thefauri recondita funt,potfint inuenire*

uos pufatis in ipfii nitant aternam hahere,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Putatis habere, verum

nonhabetis.’quia fuperficietenus folumcas legen tes, noninuenitis il# Inm certum vite çfernæ fontem qui eft Chriftus. Quia ergo putatis in feripturis vitam æternam habere,SC propter ditftam caufam nôha# betis:(criitaniini profunde vtinuentam habeatis «

Et ilîif funt te/iificdntnr de me,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Teftificantur inquit de me in

perfonapatriSjVtpote arcanomÔapatreinfpiratçhis qui cas feripfe# rnnt.Coniuncftio Et,abundat,quod in Hebraicoidiomatc frequês eft.

Et non uuhis uenire ad me ut uitam haheatis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vi tâ vidcl icet fern piter#

Cloriam abhominibuf non ocdpio,) Non amans eam,aut ea indigês • tiecp enim fol lucernf lumine indiget» Verum quam obcaufam hçc di# tebatf Vt omni modo ad fidem eos attraherct, per qua habituri effent vitam çternam.

Sf J cognouiuos quod ddetiionem Dei non habeatis in uobis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;os inqu(t,

tangDcumdiligentesmc repellitiSjquod meipfum fadam Deo çqua-lem.’Sedmëdactj argutminiregoenim nouiuos qgt; Deum nodiligatis. QuomodofQuia de quoille teftimoniü perhibet,amp; pIohannê,SC per Opera,ö(f per fcripturas,hQc vos non rccipitis»Quêadmodûergo pri-inumarbitrati quodeflem Deo cötrarius,mc repellebatis: ita nüede# tnonftrata adidisteftibusveritate debuifletis accurrere Sedfruftra ia« ^atis quod Dei zelomc auerfamini ♦ Nam quum id inuidia faciatis, hoemodo iftam occultare nitimini.

Ego ueni nomine patris mei^lt;amp; no recipitis me.) Noie patrismei,fiue mifllis apatrcmeOjficutipfeteftat SC ego confiteor,6C non fufeipitis me.

Si abus uenerit nomine proprio,ilium redpietis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Antichriftohoc di-

cit,qui veniet noie proprio,fiuc a feipfo,tang ipfe Deus eflèt qui fuper omnes eft.Taxatergo impudentiam Iudaeorü,qj cum repellerent,quü

434 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT SE P TI MV M.

fe diccret noflè Dcuni,ó^ ab co miflum eflè,necconin'nceretur Deo ef* fe contran'usHllS vero qui fe di'ceret non noflc Deiim,6C a feipfo venp re fe ladarct, acmanifeftiflïme dfnofcerct efle Deo cótran'iis, recipes renttDeinde ponit amp;nbsp;caufam infidelitatis eonim,quod propter glon'g amorem non crederent.’nolentcs cnim Chriftum fupra fe honoran i multitudinejObfurdefcebât,ÔC aures vitro daudebât ad veritatêtoîacjj faciebât,ne a gloria quâ habebant apud muldtudinem exciderenc.

Q^jmodo nos potefiu credere,lt;jni gloriam 4 nobis mutuo accipitisf) Nam lt;pfa impedimcnto elh

Et gîorUm aJblo D€o eß non ^ceritis. ) Qitam folam quærerc oportet,ea qug eft abhominibus pofthabita,ctfi vos contran'um facia lis. Poftquamergo vndique filentium illis impofuit,omnique venia indignos eflê demonftrauit, aceufatorem deinceps illis adhibet, puta ipfum iMofen legiflatorem eorum.

Nku pntatis quad ego nos aecnßitnrus fim dfud patremf} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. luxta vfitatam

ac confuetam interrogationem eft hic fermo,acfi dicat,Etfi me id opor tebat faccre,non tarnen faciam,quia cleinens fum.

E/î Mofes qui accufut hoî.) V tpote non credentes his quç de me fcripfit;ô^ ita nec illi credentes*

In queft uos J}gt;era(is,) Tâqiiam in dudorêpopuli, tutorêae me* * diatorcm in his quae ad Deum kint.Sicut aût de fcripturisdicebat,Pii tatis in ipfis vitam çternam habere: ita quo’tp nûcde Mofeaitjn qu2 vos fperatis, Nâ ab his quç ipfi fua ducebaht,illos aggrediebatur.

St enitn crederetis M.oji,credereiis utique mihi:n4m ille de me fcripßt.) Si B dedignum eumdiiceretis,crederetis vtiqueraihi;vobis enimprgcepit illCjVt me audtrctis,

Si aurem fçriptis eius non creditis,quomodo uerbis meis credeûsf) Si illius feti pris increduli cftis,quem vehementer vos Honorare ac laudare iada* tistquomodomeis verbis credetis,quem vehementer inhonoratis SC contumelijs appentis.•’Sicut ergo prias de lohânequem admirari vi* deban tur,conaidi funt qiiod eum dcfpicerent:ita 8C nunc de Mofecui credere fibi videbantar,oftendit quod ei eflènt increduli: QC fagacitcr femper incaput illorum torqaet,quaecunqae pro ipfis facerc videnu Quis ergo tranfgreflor eft, is ne qui coaccufatorcm habet ipfum legif* latorê,an ij qui ilîum habent contra feaceufatoremt'

Cap. Poâhacabijt leßfStransmitreGoliIxcequodeßTiberiadisO MareGali* lææfiue Tiberiadis. Nam ftagnum Tiberiadis vocatmare Galilgç, cuangelio iuxta Matthgum didum eft. Abqt autem illuc cedes furori principum populi,accenfo ob prædida verba.

Et fequebitur eum turba mâgnttjquia uidebant fi^na qux adebat in bis qui inßrmaliai tur»} Quarefigna particularius non enumerati' Quia hic euange lifta circa dodrinas SC condones ac dogmata magis verfatur.Proptet figna autem non propter dogmata turba hæc fequebatur, craflîus affe* . da: ilia vero de qua apud Matthçum,obftupefcebatindodrinaeius.

Afcendtt autem in montem lefus,^ ibifedehat cum dißipulisfiiisA Afcen dit in montem,docens ncs requiefeere a tumultu ac turbationc quf in medio

CAPVT OCTAVVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M»

medio populi eft. Nam ad philofophiam facram apta eft folftudo. Fre« qiienter quocp folus xpfemontem petit,ÔC pernodans orat,docensnos quodeum qui maxime ad Deum accedit,oportcat abomni liberQefle tiirbâtione,ôC locum inquircrc liberum a tumuitu SC turbatione.

äHtem pafcha diesfeflus ludtforum.'). Et quomodo non aftêdit Sc ipCe addie feft5,fed quum omncsfcrofolyma proficifccrentur, ipfe vadat in Galilæam ,nec folus ipQ/ed amp;nbsp;difcipulos adducit ƒ Qin'a fi« guratiuam legem tacite iam diflokiebat, occafionefumpta ab inuidia ludæorum.Non poft longum enim tempus finem erat impofiturus fi guratiuo pafchç,vero dcinceps tradito.

Q^irn fujîuitfjêt ergo oculoi itfui, (J uidijjetquod turba muhd ueniret ad /e, ait ad Philippum: Vnde ememui panes nt i/it comedanif) Dicftum eft de his in fine vi^ gefimiquinti capitis euangelq iuxta Matthäum vbi habet, lefus autc Matth* *4« dixiteis.'Non eft illis necefte cgredi,date vos illis quod edant.

Hoc auf dicehat tentas eüjpfe enim fciebat tjuid effet fatiurns, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J bi quoque

dehocdifputatneft. Qiiodaöt ait,Tcntans cum, humanoquide modo intelligitur iuxta data ibi cnarrationê;diuinoaöt modo, vt tantundS hcacfi dicatur,Indefperationêde remedioctr conqcies;vtdefperatio-nêfa{riis,diligentius cognofceretfuiftèmiraculum quod ipfe facfturus cratinam fi vtcuncpfadum cflet,nequaq talc apparuifiet.Siquidë tanq Deus nouerat quid refponfurus clTet Pliilippus. Aiunt autem quidâ, quod Deus aliquem tentarc dicitur duobus modis.’vel vt imbecillira-temeius arguat,ficutnuncin Philippo.’vel vt illius fortitudincm ofte dat,quemadmodum olim in Abtaham-fcriptû ê enim qp etiâ têtauerit Deus Abraham,qn offerte ei filium fuûin holccauftû praecepit.

Rej^ondit ei Philippus:Ducentorum denatiorum panes non fafficiunt ets, ut unuf^u!/^;

tûrugt;np^Jillum guippiam accipiat.) Vide imbecillitatem mentis Philippi, qui virtutemdiuinitatis das intelligcrenon poterat.

Dicit ei unus ex diß'ipulis eius Andreas frater Siironis Petri, Rflpueruius hic unus ^uï habet guingue panes ordeaceos nbsp;nbsp;nbsp;duos pifceSt/èd hac (juid ^unt inter tam muitosf

Vigcfimoiexrocapiteeuâgeiri iuxta Matthäum etiam de hoc difputa« tum eft, Excclfiorem itacp mentem habebat Andreas q Philippus ad id tarnen quod perfetftum erat non attingebat. Cogitabatenim quod paucioribus pauciora faceret,ex pluribus aute plura . Ideo ctia ad-dcbat,Sed hac quidfunt inter tam multost'

Dixit autem lefus^Facite ut homint s accumbant Erat ita^e gramen multum in loco il lo. fi ccubuerunt ergo uiri numero ferm r quini]uies mille, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P r æ di(fto ca pi te 1 a t i

de bis didum eft. Non funt autem turbati difeipuli ,fed protinus co^ gnitoquod miraculum operaturus effet, abfque vlla haefitantia om bediuerunt.

Accepit ergo lefus panes, guum^ue gratias egiffet dedit difeipulis , difipuli uero ac^ nmbentibuf ; Jimiljter 13 expifabus Rantum uolebant. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In co capite etiam de

iAd«* .vt 486 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT NONVM,

Vt Ment impletifuut, ét difdpulisfuif t Colligite qua fùperfuerttnt p-ägmetttä ne ^od peredt4 Cullegerunt ita^ue impleuerunt duodecim cophinQS fragmenté ex ^uinjue Îdnibus orJeaceis,(iUie fuperfuerant kn t/ut ameJerant.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Similiter Ws,

ufTit autem colligi qaç fuperfuerant,non oftcntationis gratia,fednc phantafia appareret quod fadum erat. Ex fubicd-a autem materia ÔC T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;panes multiplicauit nbsp;nbsp;piftcs: nonquod materia indigcret : ficut ne#

10^4,2«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcfijrr^ænem opus illi fuit materia,fed vt ora Marcionifta^

rum ob(lrueret,qui ercaturam calumniantur delirantes, alïèrendo no eflè a Deo fad am.

lilt ergo bottines ^uu-n uidifjènt quod fecerar lefus pgnuni,dicebM, H/'f efi uere/^ fhetdille qui uenturus erjt in mundunt,) O manifeftam gulofitatem: quunt innumera prius vidiflènt quae hoc erant mirabiliora,nihil tale confef* , fi funt.quum aufemimpletifunt,t«nchunceflèprophetamdixerût,q

lefus ergo quu cognouif/et quod uenturi^nt^feque rupturf ut creareni ipfum reg'iHt rurfum leceffttin montem ipfe folus. ) Papg qta eft gulç tyrannis, q'.iangt; ta eft mentis iftorum leuitas acmutabilitas ; repletoenim ventreoja illis erat,3^ propheta,3ó regno dignus . Chriftus verofugit.'oftendés fugiendas efle dignitates hum anas,ac ter renos honores,ôf defpiden* Zdcbar.Q, eftèqui Wcclari funt. Atqui propheta dixit,Eccc rex tuns ventt lob4«*»3» manfuetus. Sed regnum dixitcozleftedequo ipft quoepChriftus ait, Regnum meum non eft ex hoc mundo.

A t ubi iam ue/jgt;erj ejpt, defeenderunt difapuli eius dd miire,^ conpendentes nMfOi uenerunt traie^lo man Capernaum.) Defeenderunt non fponte fua, fed ah eocoadi.Dixit enim Matthaus prçdido.jé capite,Statim(ÿ compuHt Icfus difcipulos vt confcêdercnt nauigin,SC fe prçcederêt in vlteriore ripa donee dimifilTet turbas.’quûtp dimififtèt turbas afeendit in mon* tern feorfim ad orandQ. Fada autem vefpera folus erat illic.Horûoim caufas ibi fignificauimus,amp; illaslegcrinquib’tncmiflum eft,i.p turbas dimififlèt,cû ftupore fignu admirati funt,vbiadfemêtercd(if* fcnt,ÔC reuerti decrcuerunt ac raperecum,vtcrearent ipfum regem.

ET iam tenebra erant, necuenerar adeos lefust mare autem uento magno ßanteintu^ * mepebat.Qi^um ergo remigaßent ferme fiadia uiginti quinque aut triginta,Hident If* funt ambulantem fuper mare amp;nbsp;appropinquantem naui,ac ttmuerunt,At ipfe ait tilts,Ego funt, nolitettmere.Voluerunt ergojumtre eum in naui,amp;‘ ilico appulit nauis terrte ad quant ibant ) Non venerat ad eos:hoceftnon apparueratcis,ficut poftmodum fecir, fed permifit eos tentari. In fine autem praemcmorati vigefimi fexii capitis euangeltj fecundum Matthæum,2^ vigefimofeptimo de his o* mnibus inuenies. Qiiæ verofequuntur prçtermifit Iohannes,vtpo te ab alqs confefipta.itaque ea fcribit quae ab alqs omiiraeranr. Nos ergo alios enarratores fequuti,oftendimus hanc fuiftèdeambulationé fuper mare quam Matthæus ÔC Marcus feripferunt. Chryfoftonnis veroconiedans ait hanc aliam fuifte ab ilia: verifimtle enim efte,qucd

CAPVT NONVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49^ lohaH, »vt

îîh prias firerit.Dv’ind? poft aliquot dies turbæ decrcucrunt vt rape* rent cnm,vefiiîi dieftum eft ; quo cognifo rurfus Chriftus in montem difcefficcum difcipuhs, ibilt;p Iblus fcccfllt fiue inquietefuit : difcipuli vero inde deftenderunt ad marende hoc admoniti;amp; confcenfa naiii vc* nerunt Capernaum,putantes eum pedeftri itinere venturumifed rur* (um non multo poft in mari adillos venirÔC propter hoc, inquit, euangelifta ait, Et iam tenebræ crant ,nec vencrat ad cos lefus : ac deinceps accidifle dicit reliqua, ficur hic fcripftt: 8C in ilia quidem de* ambulatione exterritos difcipulos exclamaftè , in hac vero folum ti* muilTe, quod timor iam afliietudine minor fucrit.Et ibiquû dixiflèt, Egofum, nolitc timere, nondum certiores fados fuiftè, ideoque Pe* trus dicebat; Domine fi ru es , iube vt ego veniam ad te fuper aquas* hic autem protinus certiores fados eflè, quod iam aflîietieftent. Et tunenon quieuit ventus doneeingrclTus eflètin nauimrnuncverovbi tantum loquutus cft,fada eft tranquillitas.’Sd nenauim quidc ingref-fus eft,fed quum velknc eum innauim accipere,repente nauis perue« ntt ad ter ram,a; ipfe poft illam,

SeijHenti die turbi cfus Ribat nd uiJiflet nnuicuh alia non fui/Jèt ibi ni{îu»ii i!h in ^ujm ingrejîcrant difcipuli eius^ quod non introijjèt curn dijapulis ftis le^ Jîtfinnauicularn,fed /ult di/lipuH eius abijlJênttaliiC uero fuperuenerant nauiculte a Ttberiade wxt4 lo.unt ubi comederant panem,po/ilt;juain gratias (gerat dominus* Vbi ergo uidit turba kfusnon efjèt ibi neque difcipuli eius^afeenderunt ipft in nauicutas amp;nbsp;uenerunt Capers (juarentes lefum.) Turbam quæ ftabat ad maredicit cos qui velt; nerant vtraptum ipfum crearent rcgem.’nam quum ilium non inue^ mlîî;nt,ftabant in liitorc cogitantes quid adû elîct. Videtur ergo man eus elfe hic fermotnam quum ilium nondum quiefeere fecerit euange* lifta,rurfus aliunde incepit dices ; V bi ergo vidit turba quod fefus nô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

edèt ibi amp;nbsp;Cet.Eftaflt forma hçc abbreuiationis. Quod aût fequitur. Allé vero fuperuenerant nauiculg a Tiberiade iuxta locum vbi cotre*^ derant pané poftquam gratiasegcratdominus,intcrloquutioeftad fi-pnificandum,quodpoftmodum illae venerint; tandêenim dcfperâtes fufpicati funt,q) pedeftri itinere circa mare abtiffet: ideo SC ipft vene* rûtCapcrnaû quçrentes eû:nam ibi plurimum diuerfari folet*

inueniffent eum trans mare,aiunt illi,R.abbi quando hue ueniHi^ Non intcrrogaucrût eum quo modo veniflèt vt tantum fignum difte* rcnt,necp de regno dixerunt,fed his relidis cœpcrût aflèntari dicêtes, Qtundo hue venifti', ignorans quod nos a te penderemus f Aflcnta* bantiir autem vtmenfam iterumeis apponcret.’nam fcmel fatiati, SC liguricntcsjcscteris oibus iâconfumptis,defecundarijs cogitabant: gq nonomnes infimilibus deliquerât. wefap vero (,ficut ÔC trans latine) dicitur de vtroq? terminorum mariîdirede oppofitorum,fignificantc hmufmodi voeabulo nunc hoc littus ,nunc vero illud,

Rej^ondit eis lefus ait, A. men amen dico uobis, quaritis me, non quodßgna uide^ rills, fed quia comediftis de panibus (ÿ* pnraii eliis. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non ex pedit vbiep man*

fuetiimelïè ac Iencm,fed quum difcipulus cralTus acfegnis fuerit,t£tc prsEceptori opus eftfttmuloac fermoneobiurgatorioad tangendS SC

excitandum ilkrm, quod hic fecit feCus : fimul quidem i’ncrcpans eos tanqiiam aflèntatores, fimiil etiam mentemeorum de regens,^ vthn* que illos corrigeas. Alt cnim,Qiiçritis me non quod fignavobis ofte derim, fed quod vos pauerim ac faturauerim .* non vt vifis fignis ere* datis, fed vt ci bos edentes faturemini, quod cftmancipiorum ventris aeguloforum, Leniterautêamp; paree illos arguit,nec in reprchenfióe inftatjfed ftatim dodlrinam adiungit.

Operemini non cibum nbsp;nbsp;périt,fed ^ui manet in uitam aternam.,) nbsp;nbsp;nbsp;CurS bâbe^

te no cibicorruptibilis fed incorruptibilis;nô qui carne pafeat/ed ani mam nutriat:hic aût eft fides,vt in progrelfu didurus eft*Operationc vero pereuntis cibi,hoc in loco appellat earn quç neceffaria non eft, fed fupcrflua,fiue permanentem SC continuam folicitudinemcibi fenfibi* Iis,nâ quæ neceffaria eft,non prohiber. Ideo etiâ Paulus inmultis epi# ftolarum locis,nôfolü permifit^prijs operari manibus, verum etiain ^i^Theff^j, prçcepit dicens ,Si quis nô vult operari,is necedat.Sicut ergo de Mar Lk.io. tha dicens Chriftus , Martha Martha folicitaes ac tumultuaris circa multa,arqui vnum eft necellàriû,non proliibuit hofpitalitatê,fed prç* pofuit diuinorum fermonû auditionê.’ita ÔC nuncdicens , Operemini nô cibû qui périt,fed qui manct in vitam æternam, nô precipit tantû opcraricibum anime,qq fît magis necefîaTius,fedadmonuitcorpora# lê cibû obiter curare,ani mç vcro,toto ftudio. Operemini inquit toto a-nimOjOi cura,côtinue;nôlâ hoc,iâ illud,fed hocâpli’,illud veromin’»

Qftem filtus homims dabit uobis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q uem ego dabo vobis ad operan#

dum, quem ipfc demonftrabo acquirendum.Neautê iadare fe videa* tur,Turfum ad patrem recurrit dicens.

Hhmc enim pater confignauit Deus.} Confîgnauit, fïue in hoc appo# fuit,vt hunccibum daret vobis.Vcl,demôftrauit,fuoep teftimonioma nifeftauit. Nam Ôl' oftenderequoep dicitur fignare, aefi videlicet fuo teftimonio fignauerit verum cfle Deum»

DixerSi ergo ad eu,Quidfaciemus ut operemur opéra Deif) Opa Del vocât quæ Deo accepta funtJnterrogât aût non vt ea operentur, fed vt etiâ ipfi vidcant difcipuli,ôlt; ira ad cibi fuppeditationem attrahant.

Rejjgt;ondit lefus ait ilIis,Hoc efl opus Dei,ut in eum credarisguem ille mißt,) Nam prius vartjs in locis docuit qued a Dco miffus efîèt.

Dixerunt itaij; HH, Quod ergo tu faas ßgnum ut uideamus credamus tibi f ^w.d operaris!) Confidera magnam dementiam.’paulo antecibo farurauit illos,QC protinus cbliri tanti miraculi fignum requirunt:deindegen* etiam requifiti figni addunt.

P/4lw.77» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Parr« noilrt manna comederunt in deferto,ßcut ßrlptum eß, Ponem de ccelo dea

dit eis ad edendum.} Scriptum eft in libro Pfalmorum . Quum aui tem multa figna coram patribus ipforum fatfta eflènt, huius maxime meminerunt propter ventris tyrannidem,exiftimantes fore,vt ipfum quoque ad fimilc fignum faciendum irretirent, puta vt amp;nbsp;fe cibo fa# tiaret. Sed o oblluiofi ac ingrati, nonne paulo ante panes ôC pifees adfatietatem in loco defertoediftis.'Simul quoquemihi hie obferuaöC adulatione ipforu QC inuida malitiam. Neqj enimdixeruntcj) Mofes illud

CAPVT NONVM, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;489 lohlt;tn, M

niiidfedfT^t ffgmim,ne hirnc deprimere viderêfurfi Mofen e» compa« rarent:ne(Ç quûd Dcus ipfumcdidiflet,nehuncDcoæquarent:fedablt;* ' folutedixerunCjPatrea noftricomederuntmannaxn deferto»Quidcr^ Pplm«n».' gois qui difponic fermoncs fuos in iudiciof Non arguit eos, fed blan derefpondet:Oportetenimvtprgdicium cft,interdumqutdê arguere, interdum veto difpenfatiueclementem eflè.

Dixitergo eislefufj Amen amen dtco uohis: l^on Mo/ès dédit uofgt;ii panent deccelo^ De panecC fed puer meus datuobis panent de caïo.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quia putabantmanna eflè pané manna»

abeo quod proprie coelum appellaturjCo qiiodfcripcum eflèt, Pané de cœlodédit eis.'corrigic erroneameorumopinionem.Nam ibi icriptu* raacrem improprie vocauit ccclum : quemadmodum ctiam dicuntur volucres cœli, Èt rurfuiUjIntonuit de cœîû dominus » Ait ergo,N5 Mofes dédit tune nationi veRrae pancm qui propriede coeto fit,fed pa ter meus nunc dat vobis panem ab eo quod proprie coelum appellat » Nam ficut pater proprie dicitur coelettis,ita ÔC filius cœleflis j SC ,p* prie panis,vtpote cor hominis confirmans.

Ektn qui uerus en.) Siquidem ille panis figuratfuus erat, me in* quit,præfigurans qui fum ipfa veritas.Quemadmodum enim ilIede« fuper defeendens ,cos qui participabant pafeebat acroborabat, ita SC ego:fedille ab acre,ego autem a verocœlorille quidêcorpora pafeebat ac roborabatjCgo vero animas »In fequentibusautem ponitgencralio* rem differentiam inter figuratiuuum panem,fiC eu qui verus eft*

Partij enim Dei efl qui de ccelo defiendit^amp;' dat uitam mundo. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Proprie pa

nis Dei, fiuc diuinus eft, qui verc de cœlo defcendit, SC vitam ^ter^: nädatmiindocredentiîquûille vitam ad tempus darcr,non mundo, fedfolis Hebracis.Vitam autem æternam intellige no fimpliciter,qua viuent communiter oês homines, fed beatâ que erit in côtinua reoe*

Dixfrunt ergo ad eunt, Domine fèmper da nobis panem i^um.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adhuc fen

fibilem intelligentes huiufmodi panem,prg ventris ingluuie hune pe« tcbant,non femel, fed fem per accipere»

Alt iliù lefus. Ego (um panis uitte.) Pâtiis viuificans , ÔC qui vt di^« dumeft dat vitam çternam.’nam ea proprie dicitur vita, quç,aeterna eft: quæenim ad tempus durât non vita cft/ed vitæ imago . Panem autem vitæ,fuam vocat diuinitatemifiquidé ipfa panis eft qui de cœ^* lodefcendit.Tandem veto etiâcorpus fuum vocat panem»

Q«i uenit ad me non efuriett amp;nbsp;qui credit in me,nonßtiet unqutvn.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Venit

quifpiam ad cum per fidem : ipfa enim eft via ad ilium, Non efuriet inquit, fame quæ ab infidclitate procedit, SC non fitiet vnquam , fiti quæ ab incrcdulitatenafcitur, fed gratia diuina rcpîetus, SC ipfede« inceps nullius indigebit,fed alijs potius neccflàriafubminiftrabit, do« cens acerudiens illos.

Sfd dixi uobis,quod 'îSC uidißis me,amp; non credidifiis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vidiftis me , fiuc

cognouiftis quis ego fim,SC a teftimonio lohânis, SC i fignis quç edi« di,amp;: a teftimonio feripturarum quas vobis aperui,fed voluntariema lum opérantes noncrcditis.Quando autem hoc illis dixit/ Verifimi« Ie quidem eft lîoc dieftum eire,etfi feriptum non fit»

Johat. «vî. 494 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T NO N VM.

Hoc fermone demonftf at q» «t» Conzî«». pater adducit ei credentes^Siquidem dfciî ÔC Paulus,Per quem vocati eftis in focietatem fiitjetus. Ait ergo, Omneillud ad meveniet,quod dat nn'hî paterrhoc eft Omnis qui datus fuerit mi hi a pâtre,omnis qui dedudus ab eo fuerit,hic venict ad me,hic credet in mCjôC non quiliamp;et ßmpliciter, Inde autem confirmât quod vult pater vt credant in eû. Itaquc qui in eum non credit,aduerfatur Dei vokintati,Dat autem

, pater filio ducens eos ad fidem ci us :0C filius patri,adduccns eos ad ik lum per fidem. V erum fi ven it is ad filium qui datur a patrc,culpa er go carebit qui non venit,vtpote non datus a patrc. Sed pater illos dat, in quibus præcedit bona voluntas : nequeenim hæc per fe facere polt; reft vt credant,abfente Dei adminiculo,neque illud au5ciliuin,nifi pr£* fens fit SC bona voluntas.

Et c«,»« ^ui uenit ad me,non e'^ciitmforas4 ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Neque hie, a mea familiai’

ritate, neque ibi a regnocoelorum:eum,qui non vtcunque,fcd redo a* nimo ad me venir.

Q^ii defeendi de calo,non ut facium uoluntatem mea,fed wlnntatë eiui mißt me) Non vt facia voluntatem quç mea eft,fiue propriam, nelt;^ enim habeo propriam,fed voluntatem eius qui mißt me,hoc eft commune,quæ meaeft SC illius,quorum ficut eft vna diuinitas, ita eft SC vna volun* tas .Defcendit aût de coelo,fecundum diuinitatem.

Hlt;fc eft autem uoluntas eiui qui mißt me patris, ne ^utd perdant ex omnibus dédit miJtt,ßd refufeitem ilia in noui/ftmo die.) Atqui omnes tunc refufeitabit, ÔC qui faIuierunt,SC qui peribunt,tam fideles,g infidèles. Sedrefuf* redionem hoc tn loco appellat earn quæ erit ad requiem, non quae ad fupplicium. Etex his oftendit communemeirepatris amp;nbsp;filij volun* tatem, vt omnes falui fiant;ob id nâque ÔC ille mifit,6C hie aducnit; il le dat credentes,Sc hie feruat acceptes.

Hlt;fce{î aut uolutas eius ^ui mißt me,ut omnis ^ui uidetßlium,^!^ credit in eum, hahat uitam cetemam,amp;ego refufdtem ilium in nouißimo die) Bunde declarat fermo^ nê,frcquêtius eu inducens,ne facile retjciat,SC vt firmius difcant futu lam elTe refurredionem,ac fidei quç in ipfum eft repëfionem,fpiritua* liumcp certaminum quæ hic tolerantur retributionem, qua fi nö funt fruituriin præfcntivita,at faltem in futura. Omnis autem qui videt filium,oculis videlicet fidei,hoc eft qui credit in eum.

Murmurabant ergo ludcei de eoquod dixtß'et,Ego fum panis qui de ccelo défendit amp;nbsp;dicebani: Nonne hiceßlefusfiliuslofeph,cuiusnos pstrem nouimusamp; matrem i quomodo uit. De ccelo defeendif ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quando panem dedit eis, impie*

iiitque ventrem, QC prophetam eflè dicebant, SC regem creare volelt;' bant: vbi vero de cœlefti pane ÔC fpirituali cibo,vitaque æternadiflcf ruit, turbabantur,ac genus ipfius attenuabant ,de quibus bene db Philipt^t xit Paulus : Quorum Deus venter eft . Nam fingebant ie indignari quod dixiflèt, Dccœlo defeendi : quum verius indignarentur quod rurfum eos non pauiflet ficut fperauerant. Si enim ob illud indignati fuiftent,interrogaflènt vtiquequomodo panis eflèt ,quomododecoclo defeendiiTet,*’ CHRIST VS aût non dixit, Non fum filiuslofeph.ne-

CAP VT NONVM* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;491 Iamp;han, ,vî,

9» qijîcqnam de ^cnere fuo docuit,feiens quod ilKnondum audirc po^ lerant adou'randum fui partum,multo minus æternam fui gene-ranonemacnatiuitatcm:idco difpenfatorfe de his rebus fermone prg-t«mifit,ne vno ofFendicuIo fublatoaliud excitaret.

RejfonJit ergo lefus amp;nbsp;ait illis,Ne murmuraueritis inter uohNemo pstr/l nenire ad t»e,niji piter lt;pti mijit me traxerit enm, ) Acceflum ad fc dieft non quas» Icmcunque: flquidem QC illi, ÔC multi alq ad ipfum veniebant : fed eu quicxfideeft.Qiiod autem dicit,hoceft:Meritononcreditis mihi,ne-que enim attradi eftis a patre, vtpote indigni: nemo enim poteft va Hire ad me, fiue crcderc in me, nifl pater qui mifit me traxerit eum* Nam Si fuperius dixit : Omne quod dat mi hi pater ad me veniet: Supra codem, 5i illius didi lege enarrationcm,quum eiiam ad propofltum verbum conférât ♦

Et fgo refujeitabo eum in noui/pmo die,) Eum videlicet qui ad me ve neritjvelin me crediderit» Rurfum ergo repetens , Et ego refufeitabo cmn,propriam demonftrat dignitatem Si per talium fermonum fre* qiientiam,carpit illorum infenfibilitatem.

Scriptum ejl in prophetist Et erunt omnes edoSli a Deo,) Addidit hoc co« firmans,quod pater illos attrahatqui ad fe veniunt, Omnes inquit, p ita ad eum venientes, SC in eum credentes ac volentes : fiquidem nul Iiim attrahit nolentem»

Duinisergo cpii audtuit a patre didicit,uen!t ad me,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiii audiuft i

telleduali mödo.Ne enimfufpicarentur ipfi rudes Si craffi qgt; fenfuali modo audiat quifquam a patre, videns eum huniano modo, ait:

No« quodpatrem lt;]uißgt;iam uiderit,) nbsp;nbsp;nbsp;Vt fcnfibiliter ab eo audire pof«

fit:Deuni enim nemo vidit vnquam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Supra^tt.

î^ifiis ijui eR d Deo.) Nifi is qui natus eft a Deo, Hoc enim nSc fignificat Elle a Deo.Et quare id non pofuit manifeftius f Propter il# lorum infenfibilitatem: fi enim quum dixiftètjDe coclo defeendi, offen diculù paffi funt,quidnam 11 lis accidiflet,fi id etiam planius dixiftet.^

Hit uidit patrem,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vtpotc eiufdemnaturae,fubftantiç,ô(f feien«*

tiæjôf qui eft in finu patris.Atqui etiam fpiritus fandus videt eum, lanqôi ipfeeiufdê naturç,fubftantiae SC fciétiç,ôt q êinpatretfednô* dûtepus erat,vt de fpiritu fando doceret:nam qui de filio adhuc non crcdiderant,nequag de fpiritu fandocredidiflènt.

Amen amen dico uobis, qui crédit in me, habet uitam aternam.) Hoc etiS Supra eodem. fuperius dixit,quum ait, Vt omnis qui videt filium Si credit in eum, habeat vitam æternam.

panis uitce,) Præterea SC hoc in fuperiorib’ dixit.Eft autê panis vitç tanquam dodrina nutriens animas , vitamt^ conferuans, amp;nbsp;hanc æternam, Paulatim autem hos adducit,ac leniter qug ad diui* nitatem fuam fpedant,aperit,

pdtr«Heftn comederunt manna in deferto amp;nbsp;mortui funt,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quia in fupe«

rionbus dixerant,Patres noftri manna comederunt in deferto, nunc comparationem fac/t inter illud manna SC hunepancm, qui videlicet dccœlo defeendit,â: eft panis vitæ»

Hicejl pitniiciui Jecalo def een Jit,Kt ex ipfoeJit ali^uis amp;“ no» morMir,} Qin' decüelodefcendit,vt nmnat,acimmortale$ seddat* Deindefcrlt; monemexpIanatjSC docetquis fit panis quemdidt.

(^i decœlodeßeudit.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qtio addim'nitatcm.Supenïis quoqj idé

de feipfo varijs inlods dixit,itcrationeexdtans eos,vtinterrogarent, quomodoeflet panis viTius feu viuificans, quonâ mododecœlode; fcendifTec,Verum illi folam ventris curamfpedâtes,caetera omnia fu perflua ducebant,qucmadmodum prgdiximus»

Si^uiscorj/ederitexhocpant',Kiuet inceternKm,) Siquis dodrinæillius particeps fuerit. Nam qui cam participât,ex eocomeditrflqujdem èC ipfa cibus eft animam nutriens. Viuct in æternum,fîue femper, vtpo tenunquam moriturns morte animg: mors autem animæ eft fepara^ tio a Deo,quemadmodum etiam mors corporis eft ipfius ab anima fclt; paratio.nam ipfa anima corpus viuificat,animam vero Deus*Âtqiii plures perieruntquidodrinæ Chrifti fuerunt participes : fed ilIi tali parricipatione male vfi funt:nunc autem de his eft fermo, qui eabene vfi funt.non de illis qui earn prauorum commixtione dogmatum, aut conuerfationis prauitatecorrupcrunt.Oftcndit ergo quod præftantio remillis cibum tribuat.g fuerit manna quod comederunt patres eo^ rum in deferto: illi fiquidem poftquam comederunt mortui funtî qui vero ex hoc edunt,viuent in çternum.

Et panis tjKem ego dabo,caro fnea e/l.) Duebus modis Chriftus dicit Nota. panis, fecundum diuinitatem videlicet èc humanitatem. Poftquî ergo docuit de modo qui fecundum diuinitatem eft, nunc etiam docet de modo qui eft fecundum humanitatem.Non autem dixit,Quem do, fed Quem dabo:daturus nâc^ erat in vîtimacœna , quando fumptum panem adis gratijs fregit,dedit(^difcipuIis,ÔC aic.Accipite.comedite: hoc eft corpus meum. Quære ergo fexagefimum quartum caput euan M4tthtt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fecundum Matthgum.’ôi vbi pofuum eft. In remiflîonem pccca*

Qjtam ego dabo pro munii uita. ) Dabo in mortem.Hic cnim cruci* fixionem fuam præfignat. Dicens autem,Quam ego dabo, vitroneâ fuiflè fignificat huiufmodi palfionem.

Decertabant ergo inter ß ludtei dicentes,Quomodo poteß hic nobis dare carnem ad comedendumQ Turbabantur non potentes fermoni credere,quod hoc impoftibile videretur. Nam quum omnia feaindum naturam inqui* rcrent,nihil quod fupra naturam eratadmittebant.

Dixit ergo eis leßts,A.men amen dico Kobis: niji comederitis carnemfiUj hominis, Ô* biberitis eiusßtngMinem,non habebitis Kitam in Kobis,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Uli quidem hoc impoflitfi

le iudicabant:ipfe vero omnino poftibile cftcndit. ncque id tantum,fed Î«£r4.5. etiam neccflarium:quod etiam fecit ad Nicodemum. Addit autem S£ de fanguine,fignificans de pane ac poculo, quæ vt didum eft, datums eratdifcipulis in vîtimacœna . Rurfus autem vitam dicitætcrnam fiue beatam.

CAPVTNONVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49} lo^. .Vf»

Q«jeJÎÊ meancarnetn iihit meum fingmnem,haiet uitam teternam,) Con tinuc in fermonc de facramentis immoratur,rci neceflîtatem oftêdês, piita quod hoc omnino fieri oporteiC,

Et fgo reCufiitabo eum in nouiffttno die,') Ctchto fermonem de vies. Ô6 rcfurreâione repetit,cupiens eum menti auditorum imprimi.Qug er go varijs in locis prpmifimus,ea nunc in fummam colligenda funt. Ex quo omnes homines refufeitandi funt, omnestp perpetuo vicS-uri; intelligereconucnit refurredionem iuftorum quidcm,eam quç erit in fruitione: peccatorum vero,quac in fupplicio. Rurfum vitam ætcrnâ iuftorû, earn quae erit in requie.'peccatorum autcm,quæ in tormentis.

Caro enim mea uerus e/i cibui,amp;‘ßinguis meus uerns e/î potus, ) Vcrus eft cibus,fiue aptiflimus ,vtpote animam,quæ proprqffîma hominis pars eft,nutriens:amp; fimiliter de fanguine.Authoc dixit, confirmas qp non Çnigmatice nec^ parabolice loqueretur.

Q^t edit meim carnem amp;nbsp;bibit meum fanguinem, 'm me manet amp;nbsp;ego in illo. ) Inmemanetjvniturmihi per tranfumptionem amp;nbsp;communicationem mcæ carnis meicç fanguinis,ÔC vnum corpus mecum cfFicitur,ac par* ticeps vitp quæ in mceft:quod fi ille in me eft,vticp Qc ego in illo.

Stcutmijit me uiuempater^if ego uiuopropterpitrem,'i') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicut qui fern f

per viuit pater,mifit me, ita amp;nbsp;ego immutabilitcr viuo, eo quod a vi-uentc pâtre natus fim,

iquot; In cognitionem noJ indudt lt;juod prindpium habeat, amp;nbsp;nonßt abßue prindpio ßcut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

fiter, Aut etiamalio modo:PropterpJtrem,id efi,lt;juia pater uiuittniji enim ille uiueret,neque e^o uiueremt^uia uero ille uiuit,amp;' ego uiuo: niß ille haberet ^utecuntj; habet neijue ego biberem ^necunque habeo,Sitjuide nobii omnia funt eaJe, exceptis perßnalibus /pnetatibus.

Et qui edit me,ipfe quoque uiuetpropter me. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C£ucmadmodum ego vi«

uo,quia natus fum a viuente patre,ita ÔC qui edit me,ipfe quoej viuet, co cp me qui vita fum cderit,vitamqt participauerit.

Non ficut comederunt patres ueflri manna amp;nbsp;mortuißint.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non mortui

funt qui ilium cderunt,videlicet ficut patres veftri comederunt man# naamp; mortui funt. Verum ficut hi qui manna illud comederunt,car# ne mortui funt, ita ÖC qui panemhuncedunt, carne moriuntur ♦ Sed hi foli quum in fpe vitac æternae moriantur, non videntur mori fed obdormire.

Q«,i edithuncpanem uiuet in aeternum,) nbsp;nbsp;nbsp;Merito fermonide pane acde

vitaimmoratus eft,Iciens illum quidem neceffärium, hanc vero dulc5 hominibusîpanem fane corporalem corporalibus, fpiritualcm autem fpiritualibustfimilitcr QC vitam corporalem corporalibus ,fpiritualem vero fpiritualibus.

alt;ec loquutus eß in fynagoga docens in Capernaum.Wulti ergo ex dißipulif eius his auditisdixerunttDurus eflhic rermo,lt;juispoteüeum audire?) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Durus cft.hoc eft

aegre admitti poteft:Hic fermo,putade ipfo coraedendo : quis illG po« teftadmittcrei Qui vero hoc diccbant,cdifcipulis quidem eius erant, nontatnencduodecim,fedefeptuaginta.Qiiidäveroex bis fuifleaiut,

ighan .vu 494 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT NONVM.

qui alias abeocdodierant.-nam 5^ al ij multi frequenter feqiieban tut ilium.Qui ergo difcefluri erant,fibi fdlicet patrotinabantur, quö po# tius conucnicnti tempore rcnianfiflèoportuerit acobediflèin eoquod difficile vidcbatur,5C non dcfperaffe.* nam ita duodecim illi fcccrunt. Candidt fiquidem difcipulieft,omnia quç iubet prarceptor abfquccu# riofitateexcipcrc, QC vbi fefeoffertopportunitas,verecundedehis in* terrogare,qug eius cxcedunt intelligcntiam.

Scieni Miem lef m ^juod (Ie hoc murninrarent difcipuli,ait ilIis,Hoc uobif ef offendicn . loO Sane boe diuinitatê cius demonftrabat,puta quç apud iHos occulta erant ferre in mediumrnâ occulte apud fc murmurauerant. •

Si ergo uideritis filium hominis eo af lendentem ubi prius erat.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deücit,

Quid dicetisC' Loquitur autem defutura fui in coelum affumptione. Afcendentcm,quo ad humanitatem:vbi prius erat quo ad diuinitatê. Qui enim poteft banc carnem redderc cœleftê, poteft vtique QC »pß eibumhominum efficere.

Spiritus f/l ijui uiuifïcatycaro no»prodefi ^uic^am.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spiritum nunc vo

cat intelledum fpiritualem eorum quæ dida funt.Similiter amp;nbsp;Carné, intelligereea carnaliter;non enim de carne ipfius que viuificat nunc fermoeft. Ait ergo,2^æc fpiritualiter intelligere vitam præbct qua fupra dixi.carnaliter veroea intenigere,non prodeft quicq.

Verba cjuit ego loijuor uobis Jjiiritus lt;1^ uita funt. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spiri tualia viuifi#

ca funt: oportet namque non fimpliciter ea intueri, idenim eft carna liter intelligere, fed aliud quippiâ imaginari,öd interior!busoculis ca afpicerc tanq myfteria,nam hoe eft fpiritualiter intelligere.

Sed funt quidam ex uobis qui non credunt. Nouent enim ab initio iefus qui eßentqui non crederent, quis traditurus e/fet ipfum.) Non folum prçfcicntiam, fed Si clementiam fuam oftendit: quia non a tempore quo murmurare coeperunt, verum ctiam ab initio cognofeebat credentes,amp;: tarnen o# mnes pariter docebat.

Et dicebat, Propterea dixi uobis,quod nullus potefl uenire ad me, niß datum fuerit ei a p4tre mco.) Propterea, quia videlicet funt quidam qui noncrednnt. Continue autem Deum patremfuum nominat, docens quod non fit fi lius lofephjficut illi putabant.

Ex hoc multi difcipulorum eiusabieruntretrorßm,amp; iam non cum eo ambulabaitb't Ex hoc,id eft abeo tempore,abicrôt retrorfum, hoc eft abfciftt funtab CO,qui videlicet antca murmurabant.Retrorfum autem intelligcmihi ad vitam priorem,ad quam reuerfi funt.

Ait ergo lef as ad duodecim,Num amp;nbsp;uos uultis abire.^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non dixit, Abite

ôi vos.'nam id repellentis eflet,fed blande intcrrogauit,oftendens fibi opus nonclTcminiftcrioillorum, nei^ fecircumducercillos ad often* tationcm,quodq? nullum velit inuitum retinere . Sed neque at grc tu* . lit aut redarguit illos qui retrorfum abierât,vclutifacere folemus,du-cêtes buiufmôi falt;ftû,contemptû aut iniuriârqa oîa gFç amore facim’.

Refpondit ergo et Simon Petrust Domine ad quem abibtmus!^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Petrus fratrS

amator,profratribus omnibus refpondet. Domine ad quem abibim’.* vehemente erga ilium amorem demonftrans,^ videlicet neminem ha béant

bcant qtix eiprçponant,non parentes,non cognatos, non amicos, QC vtfemel dicam^nemincm inter omncs«Deinde ne hoe dixiffè videatur quafi non fit qui eos fuicipiat,fubiiinxit»

Verbjttit^e cerern^e haba,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V erba quae vitam concilient g ter nam.

Vides qgt; verba non erant qiiç praebuerantoffendiciilum, fed audiroriï fegnitiestó^ quiacarnalitcr ea intelligebant,non fpiritualiter. Confer: quens ercniin ac ncceflarium fuerat,vt illadicerentur propur ludæo* rum de manna fermonem.Oportuit aiitem auditoresaut fpiriciialiter eaintclligercjautfi id needum poterant,his primum fufeeptis, poftmo dum de his diligenter interrogate«

Et «Of crediäimus nbsp;nbsp;cognouimns ^uod tu fis Chri/lus ßlius Dei uiui.} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T rige-

fimotertio iuxta Matthæumcapite dixit idem , Tu es Chrillus filius Math^ Deiviui.Sed tunequidë Chriftus ilium beatû prçdicauit propter eau fam ibi didfamtnunc vero quia communiter dixit,Nos credidimus S)C cognoiiinniSjfeparat ab ilk's ifearioten tanq iam fluduantem.

Reffoijit e«,N5 ego uos duoJecim elegif) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc interrogatiue legcdG ê.

Er «HKS ex uobis dubolus ef,Dicebat autem ludam Simonis Ijcarioten: turn hic tradi-tfiruserat eum,ijuum efet unus ex duodecim.) Num ego vos inqui t duodecim elegit'Sd tarnen vnus ex vobis in nullo mea adiutus eledione,vtpoteli herum Habens arbitrium advirtutem S)C vitiu, diabolus eft, fine dia* bolicus,0d diaboli minifter.Significat itaquein voluntate ac eledione hominisiitum elfevt faluetur autpereat.Quidam veroDiabolum hoc in loco intellexerunt infidiatorem.Nihil ergo nouum quod ludas quS cligerctur bonam habucrit voluntatem, poftea autem fit immutatus, tanquam libero vfus arbitrio.

Et utrf ibatuT lefuspoft hac in Galileea*,non enim poterat in ludcea uerfari,^uia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap* vli♦

rebant f«m iKdtf/ interfeere.) Non enim poterat, id eft non crat fecur’ vt verfaretur in ludæa : taquam de homine enim hoc dixit euangeli* fta.’ nam ficut homo nunc formidat, non mortem fugiens, fed homici* dis parcens,2^ quia tempus fuac paffionis nondum aduenerat.Siqui* dem oportebat eum interdum quidem manere inexpugnabilem,vtpo* te Deum,quandoque vero tanq homine difpenfatorie cedere .

tur tn memoriam dici quo primum Mofes diuinum fixit tentorium, £xod.4o« qd'aBefeleel fabricatum eft.

Dixerut ergo dit fraires eius^) nbsp;nbsp;nbsp;Hi I q rofeph,q adoptiôe pater eius erat.

Tranfihinc uade in ludaS^ul difcipuli lui uideat opera tua ^Uce tu fads.) Fingûtquidêdebonis fuadere tang cognati amp;nbsp;amicifamiliares,finis vero eoru prauus erat,abinuidia ^cedens.’conabant fiquide illûin fu dçâpellicere,vt ab illis occideret qui eû qugrebant interficere.Caufam aûtpractexebant,quod oporteret difcipulos quoeç eiusqui ibi erât,fiuc turbas quæ ilium in ludæa fequebantur,intueri figna quç ipfe ederet.

Nemo enim in occulta facit ^uippia,^^uierit ipfe palam efe.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luxta faciliorê

intelledS amp;nbsp;qui in promptueft,vidêtur illSincitare vt tranfeat,iuxta profundiorem vero,fcômata in eum iaciebant,tang in tlmidum fimul gloriac cupidum. Siquidë in occulto quidê quippia facere, timidi ê:

loîjdîi '»vit 496 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ‘ CAP VT NONVM.

Si hcec faciSjMunifefta teipfum munJo^ ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;èi hæc fîgna vere ÔC non ap*

parêter facjs,manifefta teipfum omnibus ludefs » Sufpicabant nâcp fîgna hæc phantaftj'œ fieri,Hincergo manifeftûê qj etiâ ibi miracula ediderit,qug oia prçtercurrit lohâncs quêadmodûaliamultarfeftinas magis ad ea qug noua ali qua afferebât narrationê,ÔC quorum altj nul lâ fecerant mentionem,Deinde caufam etiam dicit tails fufpitionis, enimfratres eiuscredebantjn ettm,) Neqj ipficredebant in eum tanquam in Deum,Attamê hi qui tgc taies erât,magnipoftmod5ef* fedi funt,multaq? a multis pro illo palîî funt Jacobus videlicet Qi. lu»» das »Quid ergo is quieoru corda nouerat/Nô reprehendit illos tanquâ malos infidiatores, fed patienter refpondet ad intentionê ipforû.

Ait ergo illii Ießis,Temfgt;us meumnonJutnadeft.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tempus quoconue*

nit vt ego in ludæam vadam occidendus ad qæ vos laboratis ,nonduni adeftrquid me vrgetis antehuiufmodi tempusf

Tempus Mtem ueßrum femper eftparatum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tempus vos in luda’î

abeatis fern per in promptu eft, mihi impedimêto eft têpus qd* nondS adeftîvobis aQt nihil eft impedimêto,quû iâvnacû ludgis fentiatis.

tiêtes.'qa vos ad eu acceditis.AIûdû aut dicit ludgosmudanafapiêtcsJ Me uero odit,^uia ego teßimoitium fera de eo,t]uod opera eius mala ßnt.) nbsp;nbsp;Miln

aûtinimicus eft,quia ego oftédo quod opaeius mala fint.’ideo ego nûc non accedo ad ipfum occidendus ,fed quQ tempus aduenerit.Oftêdit er go quodobidpotius oderant ipfum ludæi quodillos argueret qg ipfl dicerent feeum odiflèquod legis tranfgreftbr e(ret,Deocp contrariusî SupTit* 5» S)C quod nô folû fabbathum folueret,fed Qi patrem fuum diccret DeS, aequalem fefefaciès Deo.Tu vero milii confidera g mâfuete tulerit fra trumconfiliû quo infidqs appetebatur ♦ Nos vero non ita,fed ftatim indignamur ac molefte ferimus , omnibufej modis talcs vicifeimur,* quo ergo patfto difeipuli eius erimus ƒ

Vor ^cendite ad diem fefium i/lum^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc eft praeditftum ,puta feeno

Ego nondum afeendam ad diemfeflum ßum,) Nô dixit,Nó afcendâ, fed Nôdû afcendâ,hoc ê nô nûc afcendâ,eo qj nûc viuat ac vigeat excandc* feentia ludæorum, Irrationalis namque temeritatis eft fefein mani* feftum conqcerepericulum.

Q«i4 tempus meum ttondum impletum eß.) Tempus vita: meg qua in terra viuo.Quang enim circa futurû pafchacrucifigendus crat.’adhuc tarnen oportebat miracula operari ac doccre, multofc^ ad fide attrahc-re. Non eft ergo fermo timoris,fed difpefationis : nâ fi tûcin ludgam abrjflèt,oîno ipfum occidere tentaflenttquod ficaptus tang homo ocdlt; fus fuiftètjdatû fuiflèt impedimentû his qugdiefturus autfaâur^ eratj fi vero non fuiflètcaptus,fed tang Deus euafiflèt,incarnationi eius no fuiflèt habita fides .Tempus itaq; debito modo difponit.

Hefc autem quum illis dixißet, manßt in Gald^ea ; ut autem af :endèntnt fratres eius^ tune amp;nbsp;ipfe afcendit adfefium») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cü eis non afcendit propter diefam eau

CAPVT NO N VM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;497 lob». . viî.

fam,ôd ne manifeftarent eum Iudæis;poftmodum autem afccndir,quû iam furo/ illorum reprxmt inciperet,vt fdrent quj ti'morem ei® argue« bât,quod timidus non eflèt,fed congrua difpenfanone vterctur.

No« maiiifefie,fed uelut in occulta.) Q_uafi latenter.’adhuc enim ve-rcbatur,expeélans donee pcrfede deferbuiflèc ferocitas iJIorum, SC ne cognofeereturetiam afratribus fins,

ergo cittixrebant eum in diefe/lo.) Pulchra fane iüorum opera in dicbus feftis,quum illos caedis facerent occafioncm.Q.uum cnim in fe fto occidere eum propofuifTent, vtpote tune enam aduentup propter publicum conuentum,eo non inuento bine inde errabant.

El dicebdt^Vbt eß dich Neep eum fuo nomine volebant appellate, propter odiumroÆendit tarnen fermo qucndamirae tumorem.

All) uero dicebant, Non,^fed fe^cit mundwn.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui raêtecorrupti erât.

Nullus tarnen de eo palam loouebatur propter metum ludaorum ) Nullus eo« rum qui dicebant,Bonus eft,loquebatur de eo palam,fiue audientibus magtftratibuSjpropter timorem illorum,

Qwnj autem iam dimidium fefti peranum e/Jet,arcendit lefts in templu efj docebat.) Afccndit quidem quu cognouiflèt extindam eflè illorum ferocitarem. DoccbataStoftendens fui admirationem. Poftq dimidium’tefti padu trat,quarto videlicet die fccnopegiorum;na fepte dieb* ilia celebrabât.

Et mirabantur ludai dicentes,Q^modo hic literas nouitouii no didiceritd) Admi rabant no qug docebat,fed quomo literas noffet, quu no didicilîèt. Côüderabât cnîea quæ docebat oi fapiêtia eflè plenatnec talia eS pof« fedoccre exiftimabât abfcpcognitiôe Iiterarû.Oportuit aut cognolcere ÇDeus eflèt ipfa fapiêtia,SC qui oêm adinucnerat viam prudehtiæ» Baruch.

Refondit eis lefus amp;nbsp;ait^Mea dohÏrina non eft mea,fed eius ^ui mifit me.)

Qiioddicit Mea,veritatem oftêdit.'quod autem ait,Non mea,difpen« fationem adhonorandum patrem acDeu, Si ad oftendendä modeftiä, vtep facilius ipfa reciperctur.Necp tarnen ob id falfum eft,quia difpen fatoriummä que filij funt,omnino funt Si patris ;ficut etiä quç patris, oinofunt Si filijrvtracpenim funt ambobus coia,vtpote æqualibus. Alioquoep profundiorcintelledu. Quae mea apparetcflèdodrina.nô eft mea propria,necp cnim vllam habeo propriam,fed patris eft,vfpo« teillo eadem per me docente, propter naturç ac voluntatis identitaté: èi quia verbum illius fum,gq enim ego alia fimhypoftafis,ita tarnen dlco ac facio omnia,vt nos vnum eflè intelligatis.

Siquis uoluerit uoluntaiem eius facere,cognofet dedohirina^utrum ex deofit, an ego imeipfo lociuar.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Voluntatem Dei vocat nunc operari virtutem,

amp; prophcttjs quæ de ipfo funt attendere: virtus fiquidem purgat me tem,prophetiæ vero ipfam lucide docêt. A feipfo autem loquitur,qui ea quae fuæ funt voluntatis loqultur.Deindeetiam fyllogifmum indu citjCui nullatenus poffit contradici.

Q«i afeipfo lo^uitur,gloriam propriam ^ult;frit, qui uero quterit gîoriam eius qui mißt t iii . illum^hic

illKWjbic «eux efl.) Gloria, intelligit hoe in ïoco honorem;nx vbkjr pa trê ac De» prçponcbat,ô^ ad illQoïa referebat,eti'â propria c^era; g er go g’oriam fuâ no qua:rebac,quâ ob caufam aliéna dodurus erat : qui aut aliéna non dccec,fed qugillius font qui mifitipfum ,omnino ve.* rax eft,Et videquomodoomnes ad fidê quç in fe eft attrahcbat,acdice bat,Qui non honorât fi[ium,non honorât patrem qui mifitillû.fiqui» dêcx hoc propria gloriam qu|’rere videbaturrnô tn quafi proprig aü mator glorig hæc dicebat aut taciebat,fed quafi hominum cupiês falu-temrnâ hant p ridé quæ in ipfum erat procurarcoportebat.Pater dixit,Hic eft filius meus diledus in quo mihi complacitum eft,ipfum audite, ali aep multahuiufmodi per prophetas»

Et wufiitia in illo non f/î«) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Neque enim iniuftus eft,quieiusqug«’

ritgloriamqui mifitilium.Qiùdam autem iniuftitiam hoc in locomê dacium intellexerunt^ Plurimæ itaque erant caufe cur humilia Chri ftus loquerctur.'tum neingenitus elle putaretur: aut Deo contrarius credercturjad hxcpropter auditorum imbecillitatem; prætereavt ho mines doceret modeftos eflè,ôd nihil de feipfis magnificum dicere.’dc* nwm vt tanquam homo loqueretur, ac propter alia huiuiufmodi ♦ Vnica autem caufa erat cur fublimia Ioquerctur,celfitudo videlicet di uinitatis.Quia verohi ludaei duo criminaipfi impingebant,putale* gis tranfgrclfionem , ÔC quod Deo eflèt contrarius ; quod fabbathura folucret,ae patrem fuum diceret elfe Deum, æqualcm fefe faciensDeo, vcluti feptimo capitc prædidinn eft. De vno quidê ibi refponditeis, oftenfoquod Deocontrarius noneftet.'de altero autem nuncrefpôdet, QC oftendii illos potius eiïèlegis tranfgrcflbres.

Nonne Kofesdédit uobii legemf') Legem vniuerfalitcr appellat leg» lia prgcepta,quç dédit Mofes,quum a Deo ipfa detuliftct,amp;: ca illisfcri pfiftèr. fnterrogatergo,Nonne Mofesdédit vobis Iegê,qué honoratis, SC pro quo belligeratis,cuiloquutus eft Deusf

Ef nemouefirnmfdcit legem,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Facit,ftue feruat.Deinde ctiam ad*

Q^idme t^u^eritis interficere::^ QUum lex dicat, Non occides, quid meocciderenitimini: neque legem feruantes,neque Mofen veriti,qui earn vobis tradidit.àmpudentiç fiquidem eft legisaccufarctranfgreft fores alia legis tranfgreflione.

lie/^ondil turid ait,Dcemoniiim kjöes,^ii te ciiiarit înterficeieÇquot;) Hoc di citturba voles rêgratâ prgftare magiftratibus.ÔC eumquioêmexce-dit honoré iniuria afficiunt,in gratia primat» qui iniuria digni erât. Negant autem fe illi procurare cgdem,propter fccleris grauitatem.’SC vt incautedcinceps ambulansjradereturinfidiatoribus.

Rejpondit le/hs nbsp;nbsp;ait illis,Vnugt;n opus feci^üT omnei miramini. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vnu op’

dielt illius in fabbathocurationem,qiu triginta Qi. oamp;o annos in infir* mitate vixerat, de quo feptimum narrat caput. Et omnes miramini» fiue turbamini,aut tumultuamini : nam hi erant qui ex'co tempore infanientes quærebant cum interficerc.Dcinde ait, Mofes tradidit vo bis circuncifiüuem,ôC fabbatho circuncidunt, quâdo videlicetodau’ iofantft

CAP VT’ NONVW* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;499 .vü.

infantfs dksfabbatho occurren'tJam ergo argument atu r Si fabbatho circunciditur homo, quomodo ergo de circödfionis opere Mofen non accufatis,«^ opus fieri prgcéperit in fabbatho/

Propterea Mofes dedit uobis circucißonem,non quod ex Nofeßt, ex patribm: infibbithocircuaditis hominem,) Didio Propterea, no eft hic caufæ red ditiua,fed vulgari modo ac fuperflue Hebraico more ponit* Dicit er^ go,Mofes tradiditvobis circûcifionem, ÔC in fabbatho circûciditis ho minem.Quç aût in medio funt verba addidit,oftendês q» licet Mofes illamtradiderit,attamenanteillum fuerat,Aitenim«Nô quod ex Mo fc fîu Tradidit vobis inam,non quod a fiia legiflatione principifl fu mat:non quod tune inceperit.'fed ex patribus eft,qui tpe Abrahâ fuelt; Genefar*-runt:nam illi primumdata eftin præceptum; ÔC tanicn quum aliûde afciiitia videatur/irmior fabbatho efficitur.

Si circueißonem accipit homo in f tbbttho ne lex Moßf foluittur,mihi indi^nJiriini ^od iottin (jominem fannm fecerim in fabbatho. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vt non contemnatur lex Mo gt;

fis quæ de drcûcifionceft.Ipfam autem dixit Mofis tanquä ab eo tra ditamficuti dixim’.Ait ergo,Si circûcifionem accipit homo in fabba tho.mihl irafciminï qgt; totum hominem fanü reddiderim in fabbatho: quum Mofi non fttis indignati, qui ante me permifit circûcifionem fieri in fabbatho/Totû autë hominem dixit;nâquum totum eiuscor* pus paralyfi diflbiutum fuiflet,totum reddidit fanum. Aut oftendit cp noncorpus tantum,fed SC animant eius curauerit.

Nolùe indicarefecundum aße^am,) Ne iudicaueritis ex acceptiôe pfo narum,tni quidem tanqapud vos magno ÔC prçclaro rémittentes ac* Cufationes,mc veto quafi vilem ÔC inglorium aceufantes.

Sed iußo iudicio iudicate. ) Non ad perfonasi fpceftantes ,fed ad to ipfas. Item ÔC aliter.Circuncifio quidem folum Hebræis fignüm «rat: quod autem a me fadum cft, integra fuit fanitas ac veritas eius quod lignificabatur.

Dicftant ergo quidam ex Ierc/ôîywitû,NHm hic efî que queerunt occidere^Et ecce palS lojKÎtgTjCr mW lüj duM/if.) Siquidem filentium ilh's impofuerat*

Nwrn «ere cognouerKttt principes quod hic uere Chri^lusßtf) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tuncenim

Sed bwHc noKim«»' ««de Jit, ChriRus uero quum uenerit^ nemo cognofeit unde erit, ) AtquI principes veftri interrogati ab Herode, vbi nafeitutus eflet WattL** CHRIST VS,dixerunt ei, In Bethlehem ludçç : quin ÔC prophetiä quat hocfignificarct addiderunt : quomodo ergo nugamini, dicentes quod CHRISTVS quum venerit nemocognofeitvndeerit? Præte* teafi hunenoftis vnde fit, quo modo quidam ex vobis dicunt, Hunc r non nouimus vnde fit / Hoc modo malitia non intelligit quod ftbi* ipfi contradicat ac plane mentiatur: nam cft quædam animæ ebrie* tas. Quod fi quis didum illud. Vnde fit,non de loco ÔC patria, fed de gencre ôô pâtre intellexerit, dicere poterit cos dixiftè: Huius quidem genus àC patrem nouimus , puta lofeph, vt credebatur: CHRISTI vero genus Qc patrem nemocognofcit,eo quod non fint hæc literis lt;lita,vtdici poffît.

Joha» 500 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T N 0 N V M.

Cldgt;yiabäl fr£o lefusintemplo Jocens dc dicens,Et menofiis ««Jeßtn,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cla«

niabat cöfiindens eos,du illi de indiiftria male agerencfimiil etiaoib’ mantfeftans,quæ abipfis occultedicebaitt. Dicitautem, Etmenoftis quis ftm^quia Deus:amp;^ noftis vnde fim,quta a patre Deo: gq vos Ccire fingstis^quöd a fofcph Hm progenitus . DicebataQt qgt; tlli ipfum no«» Suprdtft uerant ateftimonio fohannjs,dequodixic.AIius cftqui teftimonnini perhibet de me;ab operibus fuis,dequibus air,fpfa operaquæ ego falt; CIO reftimom'uin perhibent dcmc;2C afcn'pturis , de quibus fimiliter ait,JIIæ funt quæ tcftimonium perhibent de me . Et quomodo dixit Mattht I j, nbsp;vigefimo iuxta Matthæum capite,Nemo nouit filiö nifi pater i Quia

illud de natura diuinttatis fuæ dtxit, hoc autem fimpltciter de noti«» tia quod Deus fit Dciquehlius,

Et dmeipl'non uenh) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etiam hoc tnquit noRi s:nam QC id præ«»

dida docent teftimonia, SC maxime ga gloriam propriam non quçro, fed gloriam dus qui mißt me»

SeJfß Herdx^«! mißt me.) Pater ac Deus qui videlicet' mißt me, ficut promiferat per prophetas :quod fi verax eft qui mifit,vti(ÿ SC vt* rax eft qui miflus cft,quum eiufdem fine naturç.

Q«e/« ms non nom/lis,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tpote negantes illii operibus.Aitenitn

Egodutem noui eum,^od ab ipfo fitn») Quia ex ipfo fum,ex ipfo natus fum.Nam et in fuperiortbus dixit,Non quod pattern quifpiâ vidcrit, niîî is qui a Deo eft.

Er ille me mißt.) Côtinue de mifliôe loquit,voles illisperfuaderc, qgt; aDeomiflus eiret,nec Deo contrarius eflèt,ficut anteadiximus.Sp mul etiâ ad- medendum diuinis verbis quibus illos offenderat,qug fr« quenter verbis humano more didis permifeebat»

Qu^erebant ergo eum apprebenJere,) Nam ægre audier ant dicentê, Qiicm vos non nouiftis ♦

Q^d nondü uenerat hora eius^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qua tenen' ac pari decreuerat»

Multi ahtem e turba crediderunt in ilium,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A praedidis fignis,Sd a fef

Et dicebant^Chri/ius guum uenerit,num plurafdciet ßgnd ijs tjua hic fecitl) Crc diderunt quidem, non tarnen perfede: nam dicentes , Chriftus quum venerit, oftendebant fe non firmiter credidiiïè eum eflèChriftum,W dubio modo, vtpote abiedi ÔC leues. Aut id ex fuppofitionc dixerût: Ponamus poftmodum venturum eflè Chriftum, veluti diaint princi«# pes facerdotum: Chriftus illequem ipfi dlcunt, quum venerit,n3 hçc inagis admirandus eritf nequaquam»

A udierunt pharifai îurbam heee de illo murmurantem, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A udicrntjfequeo

ti videlicet die. Murmurantem vcro,fiue cum murmure aduerfusprin cipes loquentem.

Miferunt^e mini^lros pharißei ac principes facerdotum,ut apprehenderenteumt) Tanquam commouentem populû ad feditionê.O dementia,magis au tem

CAPVT NONVM» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;501 lohan ,vii.

tem bfanfam« Qitirm ipfi' frequenter tentaflènt nee potniflènt,mini^ ftris rem comm{ferunt:vt de furore cófolationem acciperent/uam aßt imbecillitatem occultarent.

Dixit ergo lefùs: Adhuc modico tëpore uobifcu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Multitudinf guide

loquebata'ntendebat aßt ad mini (tros qui miflî cratjeft enim placatio » nis verbßad correptioncm infaniç illorß, Adhuc modico tpe vobifeum fum,fîgnificâs têpus vfep ad pafcharhoc ergo foiß expedate.

QÄifrftßtton inuenietti,} Siquidem verifimile eft,quod mul tieofum recordati ipfius,qugficrunteum auxiliatorem,56maxime du lerofolyma caperentur*

Et «ti tgo pKw/o uoi non potefiis uenire^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vbi tune ero*Significat

Dixeruntergo ludcei inter ßfe,Qjuonim hie ituru! efl,^ nos non inueniemus eum f n« i»^i]]’erlionegt;nGrteeori{miturus efl,amp;(lo^urusGraeosfQuise/lhic ferma quem dixit^ Quxretis mey(f non inuenietis,amp;ubi egofum,eo uos non poteflisueniret') Affedi quodammodofunt ad fermones eius quib’placabant,6c quærut inter fefe,non intelligentesea quæ dicebantunDifperfîonê vero Grçcorum dicebant Gentes,quæ vbiep rerrarum difperfg erant,amp; nullo prohibe te inter fe commifeebâtur, quß ipfi folaminhabitarêt Palgftinam,ô6 a lege prohiberentur cæteris commifeeri gentibus ♦

In poflremo aüt die magno fefli fletit lefts nbsp;nbsp;nbsp;elamauitßi ijitis ftit ueniat ad me bi

litt) Primus ac poftremus dies didi fefti feenopegiorû inagni halt; bcbantur,quia in bis ftudiofius in vnucoUedi diuinis vacabant, eos qui in medio étant in dcliti'js confumentes ♦ Tuncergo quß vnufquif* quecompleto iam fefto in domum fuam receflurus erat,dccreuit vole* tibus dare viaticum ad falutemtSC clamauit,oftendês qua libertate lo* queretur,ôô vt oês audirët.’muiti enim erât.Dixit afit,Si quis ft' tidodrinp,veniat ad me fiC bibat potionê fpiritualêtnec^ enim eos c5 uoco,qui non fitiunt,fcd'qui ardenter appetunt huiufmodi potionê,

Ventrem hic dicit cortveluti quß dicitur,Et legem tuam in medio vê tris mci.'flumina vero aqug,fpiritus abundantiam, diuing gratip pie« nltudineml Viuç aurem,hoc eft fern per operâtis,femp motç.’nam quß diuinagratia anime in feder it,fons efficitur,fempcr(^ featurit. Petrus fiquidcmSC Paulus,ôô quotquot illorßfimiles fuerßt,diuinägratiam in corde inundantem habenres,non flumen,fed fluminaconcipiebant, multofluxufcaturientia.quç quicqd accederet attrahebat, S)C infideliß vaniloquia vndis obruebant ac demergebât. Quinto aßt capite dixit SKpr4»4, adSamaritanâjAqua quâ ego dabo,fiet tn eo fons aqug falietisin vitâ jternamtSC ibi rurfum lege fimilium verborum enarrationem. Poft didum autem,Sicut ait fcriptura,ponenda eft diftindio. Multifariâ enim præcepit feriptura credere in ilium»

Hoc Mtem dixit de Jfiritu ^uem accepturi erant credentes in eum. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc,pu*

ta,FIumina de ventre eius fluent aqug viuæ .Defpirituvero, fiuede fpiritualibus gratijs ♦

Nonchm enitn erat/}gt;iritui fan^us, ) Nondum erat in illfs qui in ipfü credebant.'nondum datus erat difcipulis eius.

0^4 Iep5nondUeratyjorificatus.,') Quia nonduglorificatus erat per crucê.'nâ crucê vocat gloria,fiquidê quïï cæteris oibus eflèt opprobriö, vtpote magnorS criminG fuppIiciG,foIi Chrifto gPa facfï-a ê.’vitio videli eet magni amorfs quo nos dilexit ♦ Quls nalt;^, modo grato fit aio,au* dito qj is g oem excedebat honore, tanta propter bominû falutê fufti* nuit ignominiam,non glorificabitcumfAntecrucê itac^ difcipulis nÔ dédit fpiritu fandô,fed poteftatê fpirituum immundorû,vt illos eijee* rêt,SC curarêt oêm morbû oêmcp languorem.’poft crucé vero dédit fpi ïitum fandum.Quiimenim pcccaflèmus ac Deoaduerfati fuiflèmus, inimici eius eramusrgratia vero fpiritus fandi^donu eft, donum autc amicis datur.’oportebat ergo primum offerri pro nobis vidi mam,fie* riej reconciliationem ac inimicitie folutionem , quae erat caedes agni rationalis acmors Chrifti;óó tuncdonumdari.

Multi ergo exturba audito fermone lt;ltcebat,Hic efl uere propheta.) De fcripfit Mofes,vt {æpediximus*Etvere hicerat.fedipfi fimpliciter eu jjphe* tameffeopinabantur ficut Moren,amp; nótanq Deum.

Alij autem dicebant,^^ ffi Ckri/iust ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et vere hic eratjfed Sd hi nudS

Alt) uero dicebant,Mun^id a Galilaa uenit Cbrifiusf) Atqui neep hic in Galilea natus eft.

None dixit fcripturai^ex femine Dauid, de Beibleh?cafiello ubi erat Dauid uenit Chrifiui^') Atq Ô6 hic inde erat.’fed ipfi volGtaria malitia patriâ huic diuulgabat effe Nazaret,vnde erat mater, amp;nbsp;q putabat pater ei’, ne fl ex Bethlehê cflè diceret.propter prophetiâ Chriftus effe crederetur.

Quidam autem ex ipfls uenerunt ut apprehenderent eum,quot;) nbsp;nbsp;nbsp;Tanqua fedudo«

Sed nuHus wißt in eum manus. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V tpote inuifibiliter cohibitas j vclu

Venerunt ergo miniflri ad principes fdeerdotum ac pharifleos,amp;‘ dixerut els illitQMre non adduxiflis ilium f Reflenderunt miniflri,Munguam homofle lo^uutus efl flcut hic homo») AbierQrquidemeum ligaturijreuerfi funt autem admirationefermo* num eius alligati. Illi ergo qui miferant, quum multos eius audiffent fermones, multacp vidiflent miracula,ac prophetias de eo legiflent,iu* dicantes fefe fapientes, nihil profecerunt: qui vero miffi erant, omni* no ediuerfo ab vna concione capti funt: nam mentem habebant incor ruptam. Non ergo mentem folum aeprudentiam eorum admirari di gnumeftjfed ÔC loquendi libertatem.Necp enim dicunt,Dimifimus il lum ne fieretdiflentio in populo,nelt;p aliam finguntexcufationem,fed ipfam dicunc veritatem,ac illius prædicant fapientiam,

Reßonderunt ergo Ulis phariflei^Mum uos fledu^i eftui ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vide inuidiac

dementiam. Nam quC interrogateoportuiflet,ac difeere quid loquut’ effet,ipfi nihil horum præftolâtur,fed ftatim eis adulant: parcêtes cfiä 5lt; no aufteris verbis vtêtcs:timebâtenî nepfedeilli adhgrerent.

N«w tptis ex principibus credidtt in eum aut ex pbarißeisf ßd turba bac non no f Mlegem,) Quinhæc maior eft veftri accufatio, quod turba credi* dit, vos autem non credidiftis. Legem vcro fimpliciter appellant to lam facram fcripturam.

Execrandi funt,) Atqui lex illos execratur,qui legê contênunt? vos ergo execrandi,qui Icgem contemnitis ;illi vero legcm feruant cre dentes in cum;iubet namcp lex credere in Deum.

Alt îgt;jicodemus ad eosfis qui uenerat ad ipfum noFle^quum eßet unus de numero eoru, Nkui lexnoRra condemnathominemf nß prius audiuerit abipß,^ cogwuerit qutdfadatf) AddiditeuangeIifta,Quum effet vnus de numero eorum: oftendes qgt; • • ctiam quidä e principibus crediderant:licet ipfi dicerent null« ex prin cipibus credidifte in ipfum«Arguit ergo eos Nicodemus ,qgt; legis eftet Itanfgrellores.’occultc tn ÔC paucis verbis : nondum enim conuenien* ton adeptus erat loquendi libertatem. Nam ft non eödemnat lex pri* ufg audiat amp;nbsp;cognofeattipfi vero condemnabant c« antequam audif-fot fic cognouiflentjegem vtique tranfgrediebantur«

Reßonderüt dixerunt fi,Nu CT tu Galil^eus es^) N« ideo illi es auxllio qgt;eiufdêfis regiôi5amp; patriç?Videq afpere acferociter refpondeant.

Scrnfare CT cognofce,quod ex Galiltea propbeta non furrexerit.) Sane illQ fi* nedifcuffioc côdemnare'nô oportebat: ipfi vcro iniuriolè dicuttlnter* toga amp;: difee, neq? enim noftiferipturas . Verum fi cas non nouic, quomodo vos de legis tranfgreffionc arguit Scire autem oportet , cp ta quæ ab hoc loco habentur vfque ad eum quo dicitur, Iterum ergo lo quutus cftillis lefus dicens,Egofum lux mundirin exaeftioribus ex* cinplahbus,aut non inueniuntur aut obelo confofla funt, eo quod ilko gitima videantur QC addita. Efhuius argumentum eft, quod nullus €3 fit interprctatus:nobis tarne animus eftetiam hæc declarare,quod vtilitatcnoncareâtjficut dC CaputdemuUerein adulteriodcprehenfa, quod inter hæc ponitur.

Etabijt unufjfque in Jomû[ua. nbsp;nbsp;nbsp;Indignatf ob fèrmonê Nicodemi,ac

iffus«iîfperrcxit in ntomë Oltuaru.) nbsp;nbsp;Dech'nans nodurndîs infidias,

Summo uero diluculo iterum uenit lefus in templum, ’ij omnis populus uenit ad eum, f(densi^ docebat illos.) Populum hic appellat eos qui dicebant, Hiceft vere propheta.’itemque eos qui dicebant,Hic eft Chriftus : quod nô fegt; tentes fudxi,vide quidmaîignentur,

Adducunt autem fcribte lt;1^ pharif ri mulierem in aduherio deprehenfamtquum^e ifijjènt earn in medio , dixernnt ei tentantes Magifter banc inuenimuf aüit adulterium fftfttrantem.} Jir’ otÙToÿgt;wfa, hoc eft manifefte QC deprehenfc, ita vt tiegarinon polît t, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

In lege autem pnecepit nobis Mofès, ut huiuf nodi lapidarenturt tu ergo quid ais de il'f Hoc4Hrew dicebant tentantes eum,ut haberent occaßonem aduerfus illum^) Cogno fontes enim eum mifericordem cflè accompatientem,cogitab5t quod «net illi pardturus : æ ita habituri eflcnt aduerfus eum accufatio« pan, vtpotc legis tranfgrelEone illi parcentem, qvx» fccundum legcm lapidandaerat.

lefui uero Jeorfüfn incïinatus,di^ito fcribebdt in terra.) Quod frcqucnfcf facerc folêt, qui refpondere nolunt importuna i'ndignacp rogannbus: cognitaenim illorum machinationc fingebatfcin tcrrafcriberc,ncc hls attendere quç dicebant,

Quttm’autemiigt;erfeuerärentinterro^anteset(m,erexlt (èjamp;'ait illis : Q«iHeßrttmßi^f peccato e^i,f)rimusin illamiadat lapident») ide fapientiam cius qui ipiac fapientia.Nam fagacicer illorum decepit machinationes: fimul amp;nbsp;uando legem ÔC parcendo mulieri, Siquidem ei qui ex ipfis a peccato immunis eflèt,permiGc, vt earn lapidare inciperet : feiens omnes pcc^* can's eflèobnoxios»

Rurf nmtjue inclinatus fcribebat in terra») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“Vt dum ipfe in eos nó

fpicerctjCrubefcerent knius rcdarguti': vtque itailloin fcribendooc* cupato, lieer et eis fenfim abfcedere, antequam manifeftius condemna rentur.’namfuafummabcnignitate etiam ipfïs parcebat.

At till ^uum Offdi/Jent, fmgulatint aliut poß alinm exibat:initio fabîo afenioribui up gue ad poßremos») Nullus enim feipfum a pcceato immunem dicere poterat. '

Et reli^us eß leßußtlusac mulier in medio erat» Qt^um autem erexißet feleßs uidit eam ait,Mulier ubi (unt accufatores tuif nemo te condemnauiti') ReCedctes namcp dimiferanc cam intaéîam,vtique noncondcmnatam,quodadfe pertinebat,alioqui oppreflîflènt cam.

QäjC dixit,Memo domine» Ait autem Iefus,Ne^e ego te condemno.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nâtn

il illi quum homines fint te non condemnaucrunt, multo magis ego jj Deus fum,legisqj dominus,te non condemno»

Abi amp;nbsp;iam pofihacne peccaueris.) Satis cnim erat tails diuulgatlo, QC coram tot aduerfarijs erubefeentia profupplicio.maxime quumfd ret,quodillam totocorde pœniteret.

Iterum ergo locjuutuf eß illis lefus di:ens,Ego ßtm lux mundi») Vtpotc mente hominum illuminans,SC aberroreducens adveritatem.apcecato ad virrutera:6C tanquam illuftrans aeexhilarans animas eorum:quetnad modum in proœmio prgfèntis euangelq diflèruimus ,vbi dicitur,Et vita erat lux hominum» Hoc autem dixit propter diuerfas de fe opi* niones illorum»

Dixerunt ergo ei pharißeitTu de teipfo teßimonium perhibes,teilimonium tuurn non eß uerum» Répondit lefus ait i!lis,Erß ego teßimonium perhibeo de meip/o « uerum eß teßimonium meum») Quærecirca media feptimi capitis,vbi didtur, Si ego teilimonium perhibeo de meipfo, teßimonium meum neneft verum: in illtus fiquidem cnarra’tione eriam huius fadaeßmentio» Quidam vero aiunt, quod illud tanquam homo dixerit, hoc autem tanquam Deus : oßendens fe non nudum eße hominem prout ipfi fu« fpica bantu r»

Et «{HO «dJo.) Adeundemipfum,poßfinem huius difpenfat/o« nis »Qiiia vero feio quod a patre Deo vcnerim,5C ad cum ipfum vado, vtique

vttf^filiiis Det fum SC Deus Jtacß fidedignus fum SC ipfafidcs/kut SiC ipfa veritas.

Voi aHtem nefcitis un Je uenio,amp;‘ tjuouitJo^') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nefcitis .fïcut o fiend it is,

ficut fimulans,hoc eftnefcire videmini, in veritate tarnen fcitis; ideo etiam fupcrius dixit,Et me fcitis,SC vnde firn fcitis*

Vos fecundum carnem ludicatis.quot;) Carnali ter,fenfualitcr,craflo modo, adiifolum quod apparet infuentcs,nihilqp fublimius ac fpirituale co gitantcs.Sciens autemeos diduros,E£ quare,ü potes,non punis nos qui ita iudicemus ,ait:

Ego mowimJicoNoniudiconunc.Nam amp;C infupeno« tibus tertio capitedixit,Nonenim mifit Deus fiUum fuumin mun« dutn,vt iiidicet mundum,fed vt faluetur mundus per ipfiim: SC rurfu lege diClam ibi enarrationem .Ne autem iurum dicant,Propterea di* cis,Non iudico,quia nos condemnare non audes,infert:

Q^odjïetunt ego iudicem,iudiaum meum uerum e^i.) Veru ê,fÏuc reClir, 8iiam verecondemno vos.Deinde etiâ dicit quo verS fit iudiciu fuG*

Quii folus non fum/ed ego lt;fui mißt me pater.') Quiafokis non fum qui iudico,fed ego SC pater; fiquidem omnia nobis funt coïa : SC quia quod ego iudico, hoc Sc pater;vnaenim ambobus eftvolGtas vt prædi ûumeft;SC pater vos condênat, q nocredatis filio fuo quê ipfe mifit*

Porro tn lege ueilra fenprum ffi,(]uod duorum hommum tefiimonium uerum eji.) DeKt*»^» Veftra quemadmodum vos iadlatis; namme tranfgrcfforem dicitis* Qiiodfiduorö hominû tcftimoniû verum efl,inde colligere ipfi poie« ftis,quod multo magis duorum iudicG iudiciQ verG efl SC maxime ta« lium.Huiufmodi aütobfcura frequenter loquitur propter eorum im« becillitacem;vt illis quidê occulta fint,robuftioribus vero Chnftianis manifefta In omnibus ergo fimilibus caufam hanc agnofcito,

Ego {urn (}Hi teßimonium perhibeo de mapfô.) Rurfum ad gt;d quod di* xerant,ru teftimonium perhibesde teipfo,hune facit fermonê dicens: Ego teflimoniG perhibeo demeipfo,etiam fi nemo periiibeat de feipfo, ego fiqiudcm tanijuam Deus ; nemo autem tanq homo.

EttijliiBoniMoipfrlibef Je me, ijut mißt me pater. ) Si ego vobis fide d'gnus nonvideor, Fort autem teilimonlt;um dicens pprophetâ.Pofui te in lucem Gentium;fiue,vt lux fis GentiG. PrædiClum eft aGt feptimo ctiâcaptte,quomodo pater de ipfo ferat teftimonium,vbi dicitur, Et q mifit me pater,ipfe teftimonium perhibuit de me.

Dixerunr ergo ei^bi eli pater tuus.) Dicebant hoc fingentes fe igno« tarcqiicmnam diceret pattern,ac tentantes*

Reßondit lefus,Ilt;!etpie me noiiis,ne^ue patrem meum.} Qliemadmodum fimulatis: nam in veritate noftis, quem admodum fuperius oftenfum tft.Aut hoc dixit,quia fimulabât fc Icire quod filius efllt lofeph.L'iciC ergo,Si meita cognofeitisvt fingitis,neq?me noftis;nô fum enim fili’ Iofeph:nec^ patrem meum,nam lofephnon eft pater meus.

Si me cognou:(Jèiis,(f patrem meum hiiijue cognouißetis.) Nam vnius fu« mus ambo naturæ (ndecimofexto etiam capite dixit ad Philippum, Infra. Qui vidit rae,vidit âC patrem,fiue cognouK,intcllexit. Nâ vifionê SC

,viiù 5o6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT NONVH.

cognidonê dicit non fenfibilê fed tntelIigibilê.Sed ga me no node vos û'mulatJSjCÔfcquës etiâ ê,vt ÔC patrê meS nos nônolfe fingan's*

H^c uerba lo^uutus efl lefis inga^ofibylacio^} Hec verba libéré dida*Silt;« gnificaiiit aût lûcû,oftendês dicêdi libertatê ipüus dodoris. Gazophy lacium vero thefauri repofitorium erat,de quo latins diximus quadra . gefimoprimo iuxta Marcum capite.

Docens in templo,) Publice.'nâin temploetiâeratgazophylaciû. Et tJCOTo apprehcnJit eum,) Quum ita libéré loqueretur.

Quia nondum uenerathorâeiuh) Qua côprehendi SC capi poflèt, Ad* hue enim oportebat eu miracula opari ac docere^multosqt ad fidê attra here,fient in præcedentibus diximus,Continue aûthoc dicit,oftêdens quod frequenter id tentantes non potuerunt^SC quod nunq potentio# res adeûapprehendendfî fuiflent,nifi ipfe voIuilTet.

Dixit ergo eii iterum lef 'ti,igt;go uado,) Tranfeo a terrena vi ta. Sspra./* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^(tretis me,) Étia.m fuperius hoc dixit, ÔC ibi decIaratS eft.

Et i» peccato ueflro moriemmi») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ego veni vt vos liberate ab omni

peccatoveftro:quiaveronoIuifl:is,iâabeo,ÔC deîceps inoî peccatove* ftro moriemini,tjgt; ab eo liberari noIueritis.Peccatû aût intelligeetiam id quodaduerfus ipfum erat,quia interfeduri iprumerât,in quo mot tuifunt,nêpepropter illudingulati a Romanis VefpafianoSC Tito»

Q«o ego uiidoyUos non poteftn uenire,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hgc frequenter dicit,animas

Dicebant ergo ludteiyNnm interficiet/èipfumf ^uia diehfQM ego uado, uos non po-teflis uenire.) nbsp;nbsp;nbsp;Quod optabant,hoc etiam fufpicabantur. Quid ergo

Chriftus.^ Tollithuiufmodifufpitionem,oftenditquequodpcccatum ' fitfeipfum interimere.

Et ait tlliSiVos ab infernis eRis.) Ex terra, non quod corpus corum terrenum eflèt,fed quia prudentia iTIorâ eflècterrena ÔL praua.

Rpwan» S» nbsp;nbsp;Paulus dices ,Non cftis ex carne: carne appellat prudentia carnalcm»

Ego de fupernis fum^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Decœloinon quod ipfe de cœlo veniflèt,

fed quia prudentia eius cœlcftis eflèt ac diuina.Deinde fermonem fu3 explanat » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Vor de hoc mundo efiis,egp non fum de hoc mundo.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mundum hic dicit

mundanain,prauam, ac terrenâ prudenfiâ,Qucmadmodô enim Spirt tus dicitur fpiritualis fapientia , SC Caro, carnalis : ita fiC Terra ac Mundus, terrena aemundana. Ait ergo,Ego non fient vos fapio, vt meipfum interfia*am.

Djxi frgo quod in peccatis ueßris moriemini- ) Adhuc eos exterret nolens perfuadere.

Si c«iw ROM credideritis quod egoßm, moriemini inprccatis ueßris.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si nô

credideritis quod ego fim,videlicet Chriftus nlius Dei,moriemini in . peccatis veilns ,detenti ab eis .Nam qui non crediderit, àC per bapti* * fmum a fordc peccati ablutus fuerit,omnino in ilia morietnr QC cum earefurgens dabitpcenas .

Et ait lilts leßsßn primis quod etiam loquar uobis,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Defedinus eft fermo

luxtaconruetum loquendi modiitn.Tale cft autê ac fï diceref,Omni^ nofupcrfluuni eft etiam quod vobis Ioquar;nam omntfermone indi* gnieftiSjVtpotctentatores. ■ i,

Muha ftOjJum deuobrs loqui ittdicäre,') Mufta de vobis in accufati^ oncmdicere pollèm,^ iudicare ad puniendum,fcd nunc nolo,quia nee pater meus vult. Praedixitenim, quod non miferitDeus ftlium fuum inraundum,vt iudieec munduin,fed vt faluetur mundus per eum.

Sed qui mißt me uerax eR,} Qiii mifit me,non vt nunc iudicem, fed vtfaluem.Aut verax eft,quü me lucê mundi nominauit. Ecce/'n« quitjpofui tein lucem Genriü,veluti fuperius fignificatum eft.

Er ego iudiui ab eo,hcec loctuor in mundo.) Audiui ab eo etiä hoc inter alia,quod ego firn lux Gêtium:amp; inter alia, etiam hoc dixi^ quod ego firn lux mundi.Quod ergo audiui,hoc dixi.

Non cognoueruntf^Hod pattern eis dicebat.) Non cognouerflc quod de patre eis dicebat,qui fibi natura pater eflèt.Verifimile enim eft quod dubitantes inter fe rogabantrQiiis eft qui mifitillum.'Atqui freque* ter eis de illo difleruerat, Vide quo modo fermonibus eius atten* debantjimo potius quo modo mentecapti erant. Merito ergo dixit il* lis,Inpn'mis quodetiam loquar vobis,

Dixit ergo eis lef ns^Q^um exaliaueritis ßliü hominis, tunc cognoßetis quod egoßm) Quum fufpenderitis me quafi Iiominem in cruce, tunc cognofeetis cp egofira, videlicet filius DeiSC Deus. Nam tanquaDeus dixit. Ego fim. Cognofeetis autem hoc a fignis quae tunc fient, quibus cohtra f Nota» diet non poterit, ÔC a refurredionc mea a mortuis : infuper etiam ab iradiuina,quæ tunegenus comprehendet ludçorum.Siquidem poft-quam ilium crucifixerunt, QC ftupenda ilia figna fada funt, fefibit Lu cas, quodomnes turbæquæ fimulaccellerant adfpetftaculum iftud, et vtdebantquæ ficbant,percutientes pedora fua teuertebantur. Cogno feebant enim quod vere diuinus homo eflet, 8i ill/ compateretur créa* tura: quum autem loqui non auderent propter timorem principum, percutiebant pedorafua, fignificantes dolorem interiorem. Sufpica* bantur namque futurum eflè,vt malum aliquod irrcmediabile propter ilium omne genus ludæorum concuteret.'r Nam Centurio, 06 qui cum eoerant feruantes lefum, vtatt Matthaeus, quum vidiflèntquæ 2^ liebant,vehementer territi funt,dicentes,Vere Dei filius erat ifte.Sed nbsp;nbsp;nbsp;* *

ipfi principes ludæorum cognouerut tunc,quod Dei filius erat, Deus,quanquam propriam conculcaueruntconfcientiam,nimia inui* dia acinfania.Ait enim rurfum Mattheus . Ecce quidam de cuftodi= bus veneruntin ciuitatem Sc renuntiauerunt principibus facerdotu M4«M9» vniuerfa quæ acciderant : SC congregari cum fenioribus accepto con* filio, pecunias multas dederunt militibus dicentes, Dicite : Difcipult eius node vencrunt,amp;: furati funt eum nobis dormiêtibus SC cçtera. Prætcreaquoque lofephus, qui SC ipfe ludacus erat peritiflîmus,fcri* bens calamirates fudçorum , quæ abeo tempore cœperunt,ac lerofo* lymorum captiuitatem, fatetur propter CHRISTVM effufam elÏè aduerfus eos diuinam iram; QC occifa clFe a Romanis tam multaipfo-

rummflIia.Qufa enfm quum eos curare vellet,agnofccrc cum nolues runt,ideo afTedi fupplicio,quts effet cognoueriint.

Eta meipfofacia iiihil,fetl itaut docuit me patermeusihaclo^or») Nam fi il lud tijccognouen'tis , omnino etiâ hoc feiens,quod a meipfofaciom.» kil, fed omnia quae vult pater, quum enim at quails illi fim ,haccvolo quae ille vult.’ vnafiquidem eft voluntas ,ficutamp; vna potentia; QC ip ea quf docuit me haec loquor : nam ille mens eft, ego autem verbum : deopcribus namq; dixiteriam fuperius, Non poffum ego faccrea me quicquam; ÔC legeetiam didi illius interpretationem.Defermonib’ veto iterum dixit, Mea dotftrina non eft mea,fedeius qui mi fit me; SC de hoc etiam legcexplanationem.

Et lt;pu mißt me, mecum efl.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nc putaremus quod maior eflèt is g

mißt,curat huiufmodi fufpitionê dicens,£t qui mifit me mec2 eft,tag infeparabilis.mififfe fiquidem difpenfationis eft : effe autemcS co qui mifitjCohçrentiçfiueconglutinationis.Nâfanda trinitas qux çqua* liter omnem implet locum,a feipfa non fecernitur,

M 0« reliqu it me fiilum pater, quia e^o qua placita f unt ei facia flmper. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si

hoc vt homo ait, lantundem eft ac fi dicat : Qiiod quum Deus vbique fit luxta illud, Nonne cœlum ÔC terram ego implco ƒ magis tarnen in his eflèdicitur,qui co dignifunt.Si autem vt Deus.’propter fandgtri nitatis infeparabilitatem hocdicit, quæ proprijs quidem diftinguitur perfonis, vnitur autem diuinitatis ac fubftantiæ identitate. Id vero, Quae placita funtei facio feraper, aut tanquam illi obediens fecundû humanitatem dicit, aut tanquam illi aequahs fecundum diuinitatem ac voliintatcm.Qiiod fi ea quç placita funt ei facio fem per, gratum il li vtiqne eft acccdentcs etiam fabbatho curare. Intellige autem qux depreffa fint verba tanquam difpenfatoria propter imbecillitatcm lu* dgorum,ficat in fuperioribus rctulimus : nam huiufmodi magis vul* gus attrahebant, ficutSC affine exemplum. Vide enim quod fequit.

Ult;tc ipfo laquente multi crediderunt in eum, ) Quando ad humiUorem fefe demittebat fermonem , tunc credebant: non tarnen vt oportebat credebant, fed vulgari modo credebant humilioribus cius fermoni* bus,non rccipientes fublimiores. Quod feiens Chriftus,nititur illos corrigere, quod fuum eft vbiqj faciens .’licet ipfi citius ab eo rccedebat, amp;nbsp;ad iniurias magis defledebant.

Dixitergalefusad tosqui crediderantßbiludaos») Adeos quituncvC didum eft crediderant.

Si uof manferitis infermone meo,uere difeipuli mei eritis,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si vos perman

feritis ficut alq non permanferunt, de quibus dixit euangclifta, Mui* ti ex difcipulis cius abierunt rctrorfum, ÖC iam non cum co ambula* bant.Si vos inquit, per feuer aueritis in fermone meo,fiue indodrina mea, qua ego docebo vos, tSc vere difeipuli mei eritis,n5d5 cnieftis.

Êtcognofcetùueritatem») Hoc eft,mc.’^o enim,ait,fum veritas. • Cognofcctis a me vcritatem.Nam omnia legalia figura,vmbra Qc ima go flint veritans.

Keifonieritnt ei,Sem(n Abrah^e fittius/j'nemini reruiuimuf unjtiJ)» pomodotudi^ tu,Liberi effiâeminU) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omittentes diccrc,Quid ergo, Falfa eft lexj*

faifa nc cft ludxonim fcientia.' hoe quïdem non dicunt: neep enim hçe illis curx fuerunt, fed de intun'a corporalis gcnerofttatis indignâtur, fufpicantes quod canquâferuis alicuiushominis dfxeritipft'sjLibera* btt vos.Merito ergo dtcebat Iohânes,Nevidcaminidicerefntra vos, , Patrem habemus Abraham.Hutufcemodi fane erant ludxorum glo* rtationcs.Nam quum de proprijs virtutibus gloriari non poflent, genttorum nobilitatem opponebant. Quid ergo Chriftus/ Non con* uiciteos quod fçpius fer mirent AEgyptijsamp; Baby Ion ijs, al ijs cp diuer fis gentibus: fed hanc qmdem prçtermifit fcruitutem,vt que nihil aîç generofitati officiât: de peccato vero ait, quod illi nocet,feruituti earn fubijciens, aiius eft miferrima feruit’, a qua nô alius liberabi t prêter Chriftum ac dodrinam illius.

Refondu illis lefus, A men amê dico uobis^Omnis facit peccatS,/èruus e/l peccati. ) Oflcndit quod fuperius fignificauerit animx feruitutem ac peccati, non eam quæ vihumana contingebat.Ne autem dicerent, Mofes nos ab hac liberabitrper fimilitudinem oftendit,quod quumfit illc feruus^ talem non habcat poteftatemifed ipfe,vtpote ftlius»

SerHHj autem non manet in domo in lt;tternum: flius manet in teternum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ser*

uns non accipit in hæreditatem domum domini fui, filius accipit ipfî in liæreditatem.Itaque non habet ille poteftatem liberandi,quû fit fer U’.'ego habeo poteftatê liberandi, quû fim fili’,ct maneâ in domo pris meiin æternû,fiC hgreditateaccipio poteftatêipfius.Nam 6C fuperius dixit,q» iudiciû oê dédit filio. Ac rurfum,Et poteftatem dédit ei etiam ^*F**Î* ludicium faciendi«

Sierra flius uosliberauerit,uereliberieritis.) Nuncenim lion vereli* berieftis,quS ferui fadi fitis peccatorquando vero vos filius liberauc rtt,ncmo quicôtradicat.Deus qui iuftificat,quiseft quicondênetfcor^ Rcman.tè f»oralem fiquidcm libertatem dat cîiam homo: fpiritualem vero foP fi iuSjtang propriedominus.’quia.pprie ctiâhæc cft libertas. Deinde rcltdis cæteris eorû peccatis,cogitationem quam apudfe tradabât in medium adducitinouerat enim iam cos refiliflè,ô(S blandc dicit*

Nohî quodfernen AbrahafitiSyf'ed quaritisme interfeere.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Manlfefte g«

dé nô dtxitjNon eftis,adhuceis parcens:vcrûlatêter hoc fignificauit. Nam quia me occidere quæritis ,non eftis. Illc fiquidê neminem iniu« fie peremit.Sicut enim libertas ab operibus quæ liberû decent oftêdi* tur,itaSC cognatio.Ponit aût ÔC cædis caufam«

Qwj fermo meus non habet locum in uobis,) Sermo mcæ dodrinae, quum fit lublimis,non habet locum in vobis,qui mente habetis a pra uitatecoardatam ac humi detradam.Ecce enim reppuliftis quæ paiï lo ante cxceperatis, hæc ferre non potentes*: Ne autem dicant, A te* ipfo hæc Ioqueris,fubiungit:

Ego quit uidi apud patrem meum loquor,) Qiiod coghoui apud patrent mcum.quod ab eo didici. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Et Mot ergo quod uidiflis apud pattern ueßrum facilis.) nbsp;nbsp;nbsp;Homicidi5 videlicet*

nam patrcm flforum fignificatnuncdiabolum Quemadmcdum erlt» a parcrnitatc Abrab^ reppuliteos opcnim diflimiljtudo^'taaddjabo« 1» parcrnitatem aiferit illos operum fimilitudo: fiquidem Sgt;£. illehomi cidaeft,dequomanifeftius dieet in fequentibus,

Kej j’onderunt dixernnt ei,Pater nofter A braham eß ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non in tel ligen

res quem diceret pattem ipforum,rurfum ad Abrahçcognationêcon fugiunt.Chriftus itaqt manifeftius eos obiargat.

Alt tllii lefus,StßIii Abrahte e/ßiis,Abrahlt;eKti^ ofcrifaceretis»} ruftitiam« N««c aurem ^uteritii me interficere.) nbsp;nbsp;nbsp;Cogiiationcm illorum frequêter

Hommern ^nt ueritatem lotjuutus fum uobifj^nam Mcliu: a patre»') V erba haeö Vldi,S^ Audluijdifpenfatoric accipienda amp;nbsp;intelligenda fiint.

Hoc Abrihjmuon fecit,) Y t quxreret cccidere hominem, qui veri* tatem loqinitus fuiflet acinnocentem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Voifucins operlt;tpétrisiteßri.) Homiddium di. Ci quod aliud eft mal3» Dixerimt ergo n,Not eßupro nati non fumustunum patrem bébemus,Denm,) Quiaiuftaratione oftcndit eos indignos cfle paternitate Äbrahat Jn qua plurimum gloriabantur, infipienfcr deinceps ad Dci paternita* tem rccurrüt.eoquod dicat fcriptura,Filius meus primogenitus Ifra-el. Ethocautem honore iuftis eos deijeit argumentis. bed quo nam modo ipfi temcrc Deum patrcm fuum appellant, quum CHRISTO dicenti pattern fuum clTc Deum indignarentur.«' Quia illc natura fuS clTe patrcm dicebat. Quod autem dicunt, Nos e ftupro nati non fu* mus: intclligitur propter genres,quæ ab Ifmael dcrcendcbant, qui ex feruili congrefTii Abrahç, ex Agar videlicet ancilla natus erat, quum ipfi ab Ifaacdcfcenderêt,qui ex legitime Abrahp matrimonio,ex Sara domina ipfius Agar erat ptogenitus. Dicunt autem aliqui,quod ad inferendam ipfiiniuriam boedixerint execrabiles illi,eo quod dice* rent noneireeum natura filium lofeph . Quando autem attenuate eó voluntjtunc filium lofeph ipfum appellanr.-interdum quidem hoc,in* terdum veroilludnugantes,amp; nunqveritati adh^reiitcs.Atquimulti eorum c ftupronati crant,multis näqj illegitimis nuptijs ludæicopu* labant: verum filet etiam hoc^properans ad id quod maius cft.

Ait »11« le/us. Si Deus pater ueßer ejjet, dili^eretis utiqite met nam ego a Deoexi^ Mi.) Natus vel miflus fum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et ueni.) Ad vos.

Ktque entm 4 mcipfo ueni.) A propria voluntatc,quum ptopriS tionhabcam voluntatcm.vt fppius didum cft.

Quareloquelam meam non aonofjtisf) Quarc ca quæ a medininf non intelligitisfDeinde adefit SC caufam,cur ipfi nö intdligerct ilIa.

Qjiia non potefrs audire fermonem meum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non poreftis , fignificat

nunc,Non vultis, Quia non vultis inquit inrelligere fermonem men, qui de fubümi dodrina cft, propter animæ vcftræ prauitatcm,quç hu mi detradaeft, amp;nbsp;nihil fublimeimaginatur . Quia vero diccreaufï fucrant patrem fuQefle Deum,quQ Abrahç cognationeindigni cirent, libéré loquit,ÔC in cos tâ^ imcdicabiles manitefti’ infligit vuln^qd*

C AP VT NON V M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 « * IoLm «viif,

^'oitx Pi re ûiaholoe/i'S. ) Vos cx pâtre illo eftis ncmpe diabolo: veücr iIle pater cft,diabcli»s videlicet,

£■1 Jejiderij puns ue/lri unJris explere.) Patris illius veftrijdeuderta »utem lÜnis funtjiomiddium QC mendacium,fiucob!iqua amp;:ccrrupta Viia,vekiti confequenter dieet.

ItlehoiticiJiterii ab inino,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Interfedio primo homine Adam; nam

ipfe mortem ilü propinauit; deinde ctiam oceifofilio illius Abel ,fi:? Cene/i}t4^ A lidem ipfe fccit fratrem eius Cain ineum infurgcre,quum prius ad inuidiam illum mouilKt.

Et IM uenta^f nw jif/it ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non permanfitjx'c cffjin reda via non

QMgt;nloejuitur mendieium,ex proprijs Ic^uirur.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Propria loquftur. â

ptoprium dus efl mcndaeiumrfiquidcm ipfc primus adinuenit illud, 6^ primus illo vfus cfl, tpiando ad Guam mentitus cft ,dicens illi per ferpcntcm,Non morte moriemini. Gt,Eritis ficut dq.

Ego autem tjnia uerhafer» iih'O,t'on creJitis trih.} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam fi mcndaeiunt

dicprem erederetis vtiqucmihi, tanquamid dieentiqiiod proprium c patris veflri; quia autem docco veriiarem , non cr^ditis mibi, vtpote alienum abeodocenti. Veritatcm autem vocat, quum alias dedri* nas,turn quod filius ipfe fit Dei.

Qm» ex uobis ir^uir me de peaitto^) Si its non cfl tp qiiia veritatem dico non creditis mi!ii,dicitc:quis veftrû arguit me de peccato,quod 4 me fiat,vt propter illud videamini non credere.^

Pisrrojiuerititem dico,gujre uoiMon creditis mihi!') Si ncquc idco , quia veritatem diconon creditis mihi,neque quifpiam velirum arguit me de pcrcato, fane veritatem dico. Si autem veritatem dico, quarc vos non creditis müii.'' Poftquam itaconuicit eos de induftria peccare,vl* tenus ratiocinatur.

Qfci ex deo efl uerbj lt;lei mIh: propferea uoi non attJitiftCjuiäexdeo no» eftis.)

Qui exDeo cft,verba Dei rccipit,eiscp paret:vos non rccipitis,ex deo isritur non eftis ; ÔC cxcôfequenri m.entimini dicer tes patrem vos lia bcreCieum,Slt; ex Dcoeftè Loqutndo itacpdccreatione.oinnes ex Deo fiint.iuxta modum vero familiaritatis ,ioli illi qui verba Dei audiûr, CISep obediunt,â£: s moribus quod rationale eft oftendunt.

Kfj bonderunt lud^t (j dixeruni ei, Nonwf bene diamus nos, quoi Sjmarninui dtfmonium hbesf} Per intcrrogationcm Irgcndum eft. Vccabâc autem eum Samariranum,vtpote non exatfte feruantem legem,ficut il Ils viJcbatur,ncque traditiones feniorum.‘taies iiquidem erantSama rirani. Dæn.onium vero habentem.tanquam Deihonorem in feipfiï dcriiiantem; nam taies funt demones; fed lue lang is, qui in veritatc tkuseraqilli vero quafi ftduâoies ♦

Reßgt;ondit Jeßis,Ego Jtemonium «on haiteo) Deiim non dchonefto fient daf mon CS, ncc ipfum honore fuo dei'jcïo*

Deû pattern,neep ex Deoeflè.Siquidê ignominia eft cias qui hoés be* neuolcntia j)fequitiir, pattem eflèhomia darum*

El HOI contumeha meaffeciliif.') Samaritanû ac dçmoniacâ appelfâtes. Itac^ patrê honoras oftendi vos Dc5 nô habere patte : vos auté tilfum ignominia afFiciêtes,honore priuaßis ÔC patrê. Ptaedidum enim eil qui non honorât fili3,nô honorât patrê qui mifit ilium.

Ego autem non ^Uierogloriam meam,') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vindidam contumeliç mee,

Ejî (juiauarat (3quot; iudicet,) Pater propter quê honore me priuaftis, fie ad quêfihi Ignominia tranfirccernif.NS etfi oêiudiciô déditfilio, nô tn qgt; fc honore pHuauerit,fed q, verbû patris fit filius. Yide aût qgt; quâdo pattern fibi dixerunt eflè Deum:libercrefpôdit,fiegrauitereos obiurgauit.’quando veto contumelia eum afFecerunt, modefterefpon* dit ac manfuete. Hinc enim nos docuit,vt admilîa in Deuni vindice-mus,in nos autem negligamus.NamfiC ipfe fadam in fe iniuriâptç* termittens,ad’admonitionem conuertitur.

Amen amen dico uohis,fi quis/èrmonem meum /èruauerit,mortem «3 uidebit iti^ter^ num,) Quxre in hoc nono capite vbt dicitur, Si quis comederit ex hoc pane, viuet in æternum, ÔC illius lege enarrationcm : nam ex hoc intelliges de qua nunc morte loquatut; de qua quum illi non intclîe* xifrent,rurfus eum contumelia afFiciunt.

Dixerunt ergo ei Iudlt;fi:bJunc cognoutmus ^uod damonium habeas.) NuflC magis. Dixerunt autem hoc quafi Dec fe Fecilïct ipfe matotem.

El tu diciSf Si lt;juis rermonem meum fi ruauent mortem non guflabit in sternum. N2 tH maior es pâtre noflro A brabdw qui mortuus eflï zf propheta mortui lunt, Quem teipfim facis.^ Confèquens fanecrat vt dicerent,Num tu maior es Deofve rum non hocdicuntrne Deo i pfum comparantes,vidcrêtur eum poti* honoràre.VoIunt autem ipfoettam Abraham minoremillum often* dere.Nec dixerût fimpliciter Abraham,fed pâtrenoftro Abrahâ, rut* fum gIoriantes,fiC de cognatione Abraham fefe iadantes .

Kefpodtt lefus,Si ego glonfico meipCum,gloria mea nihil eft.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nihil ê.ficuti

vos fufpicamini.mâhoc ad illorûcogitationê loquutus eft:fimile illi di cês,Siego teftimonium perhibeodemcipfo , teftimonium meum non eft verum,quod iuxtamedium feptimi capitis pofitum eft,Sd eiuslege enarrationcm.

Ejî pater meus qui glorificat me.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si cs^o inquit magnifico meipfum.,

videor vobis mentirireft pater meus qui magniticat me. Nam pratdi* doquoep capite’fimilitetdixit, Et qui mifit me pater ipfe teftimoniS phibuit de me.Primum aût viam prçfttuit his que didurus eft,neglo riari videarur.Vult enim adftrucre quod maior fit q Abraham: nam hocin præfentinon dixit,propter ipfotum impudenriam. • *

Qj^em uos dicitis Deu uefiru ef/e,amp;‘no cognouiftis eu.) Nô cognouiftis eiï, vtpote opib’illû negates .Didtcnîet ApFs, Confitentur fcnoflèDcû.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fadis

CAP VT NONVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Çtj lohn «vù/,

fadîs.aûtncgât.vFctta co qgt; no agnofcatts fih*ScP,Dîd3 ê cnî,Si me I«fr4i4» cognofcerctiSjô^ pâtre meûvMcpcognofcercds. veleo non feruetis eius fermonem:nam fi cogaofeeretis eS,fcrmonem eins feruaretis.

Ego 4«rew noiû c«»».) Non folum quû èx ipfo f»m,ÔC enifdem nibftantiæ,naturç ÔC fcientiç,fcd etiam tanquam fermonem dus fer* „ uans.Nam QC fuperius dtxit,Eft verax qui inifit me, quem vos non noftis :ego vero nout eum,quia ab co fum,

EtßJixero tptod non noni eum^ero fi'milif Hobii,intnlt;îax.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vos enim men

timini dicentes Deum veftrum eflè,quum non cognofeatis eu,vt prç* dt'dum eft»Noutiatn autem amp;nbsp;cognitionçm dicit,noflè fiinpljdter,ô^ cognofcere,quod fit Deus pater, non fore Dei naturam : nam ipfa non folum cognofdnequit, verum etiam omnino inintclligibilis ê SC inaccelfibilis ,nec tantûhominibus,fed SC cœleftibus virtutibus.

SfH noui euoijô* fermonem eiusferno,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Vides quod Dei fermonë fer

uare,fignum fit quod quis Deum cognofeat. Timea mus igitur q Dei præcepta non feruamus ,tanq cum eis confiituti qui Deum ignorant* Deinde probat quod mator fit g Abraham* r *

Abrabatn paier uefier exultituit,ut utderet Jiem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exultauit,fiuec5

Et «idit amp;nbsp;gmifus eü^) Gauifus eft propter falutem mûdi* Prç* cognouit namcç myftertum crucifixionis Chrifti ♦ Defiderauit videre diem ipfius SC vidit ilium præfiguratum ÔC adQbratû,in die quofigt; Gewcj.t** lium fuum Ifaac obtulit in holocauftum.Didicic enim quod ficut ipfc nôpcpercit filiofuo diledo propter Deû,ita nclt;^ Deus parcitur® effet filio fuo diledo propter hominem. Et quemadmodum ille portauit li* gnaholocaufti fin,itaôf ipfe portaturus effet lignum mortis fuç. Ve* runtamen ficut illo non paffb fuppofitus eft aries : ita SC hoc manête impaffibili,humanitas eius oedfaeft. Quod fi diem eius videre défi» derauitjVtique hoc erat tanquam maioris *

Putabant enim cum ferme efiè quinquagenarium,propter multam d* peritiam ÔC experientiam.Quædam autem exemplaria haben t, Qiia* draginta,quod videtur effè vertus ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Pixit cij lefujjAmen amen dico «ofcis,priMj^M4m Akabam JTcrctjCgo fùm.) TanqDeus.Etnô dixit,Egoeram:fed,Ego fum,qui femper fum. Fie ri (iquidcm rei creatac eft:Sum veto, increatae SC creatç ♦

Tulerwnt ergo Upides Ht iaeerent in eum ) VeloceS’ ad cçdem* Exafpc-rati funt enim putantes iniuria affedum efle Abraham;fimul etiam vbicûgnoutffcnt,quod Dei acternitatem fibi vendicaret.

lefMS 4«t occMlfMHs e.) nbsp;nbsp;nbsp;Per diuinitatis potêtiâ inuifibiltsds effed’*

\ PertranJîewj per medium illorMiM»') Quû illieû videre no poflent. Et quare nô diffbluit iUorû virtutê.amp; manifefte rcccflttf Quia ncc ficcre dituri crût,Etenim tempore paffionis fupinos illos deiccit,eorû(Ç afpc âusobfcurauit,ÔC non crediderunt.nâ aîa reproba nihil eft peius fficet enim ligna videat ac prodigia,fuâ tarnen femper retinet impudentia.

T prateriim viilit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a natinitaie.) Confirmando quod dixc

‘ J—gt; ratjfidemcp faciens qttôd Deus effet,ftatim venir ad miraculû ma ximum,amp; vfque ad id temporis nunquam fadum.Siquidê amp;nbsp;alij cæ«» J nbsp;nbsp;nbsp;ci Vifum reccperuntjverum qui anatiuitate cçcus fuiflet,nullus vfque

Infraeoaem »ad id tempus' .Ideoetiaw qui vifum recepit,dicebat,A feculononê au ditum,quod apcrueritquifpiam oculos cxci

Et interrogatteruM ettmeius dicentes^Rabbi ^uis feaauit^hk an parentes eins, ut etecusna/cereiiirfy^’ fntc-rrôgant,n5 hoc aut illud oîno fufpicarétur quemadmodutn infifientes ludçi.’nam hune peccaffê antequam natus effet,impoffibifeerattporrtypro parentibus puniri,ininftû:fcdfinis fer monis talfS’eff.Paralyt'icus quidem propter peccata fua çgrotabat, ßa eut ibi didicimus .’de hoc autquid dicis/quis peccaôit, hic an parctes ^eius.^ nos enirn neque hoc,neque illuddicere poffumus, omninocon«» turba ti,confi lioque defti tuti.

Rejfiondit Iefus^îlt;!elt;ine hic peccaHit,nelt;pte parentes eins.') Non omnino a pcccatis hoS dicit eflè immunes,fed quantum ad id vtcatcus fieret, ÔC i 1 los Si hune fine peccato effè afferit.Hinc itac^ difeimus quod pro pa# rentibus qui peccauerunt non puniunt filij. Qjqcnimin libroExo* di de Deo feriptum eft,Reddens peccata patrum in fi lies ,in tertiâ 8C quartam generationem:hoc tamê propter folos illos didum eft,qui ah ■lfraelitisprogeniri,effentidolis immoIaturi.Nam quiaimitatifuerût impietatem parentum fuorum,qui in Aegypto idololatrç fuerant,mc# Tito fupplicium illorum reddidit eis : fiquidem quorum atqualia feuere delida,horû æqualia quo^ funt fupplicia,Poftmodû vero îegê ftatuês, ait per Mofcn,Non morientur filq pro patribus,ncque patres pro fi* Iqs, Et rurfus per Iczcciel dicit,Çkiæ vobis eft parabola hæc in terra Ifracl vt dicatis, Patres comederunt vuam acerbam, QC dentes filiorS obftupueruntf Viuoegodicit dominus,fi eritdeinceps parabolahfc, fedeorum qui comederint vuam acerbam dentés obftupefcent,

SfH«t manifefientur opera Deiin ipfo.) Opera Dei vocat formations oculorumcæci de puluere. Qiiia enim inconfeffb eratopus fuiflèDei, formationem corporis Adam de puluerc;hicetiam oculos cçci,pulcher rimam corporis pïirtem format de puluere:vt hinc indubie Deus ap#

pareatjVtpote æquc potens vtDeus •. nam qui pulcherrimam partem (ta formauit,pofftt amp;nbsp;totum formaflè. Aut opera Dei dicit occultam Nota, diuinitatis fuç potentiam,quac tunemagis apparuit.Qiiidergo.*’niß hiedamno afFedus fiiiflèt, non poterant aliter manifeftari Dei operaf Poterant quidem, fed ncque hic damno afFedus eft, imo potius bene« ficium accepit : per cæcitatêcculorû corporis,aptos habês animç ocu los.Nam quæ illorumeftvtilitas,fi hl claufi fint/Licitum itaquefuit creatori cçcum hune creare,non puniendo,fed difpêfatorio mô,vtoga Dei manifcftarentur,ô(^ hic ex eo apertos haberet animp oculos.

Quidam vcro dicflionem Vt,non caufalé cHe dicut,fed eius qti' futurS eratfigniftcanuam,puta q, opera Dei manifeftandaerât in ipfo,Et milecflè aiunt quod didtur,In iudiciiim ego in mundum veni, vt qui infnt eodem. no vident videant,amp; qui vident cçci fiant:aiunt enim fignificare,qj q nô vident videbunt,amp; qui vident excçcabuntur: fiquidc non propte« reavenitjVtqui vident caecifiant.Prgterea ÔC Paulus dicit,Lex fubin^« Rom4M.5» troiuitjVt abundaret delidum.’necp enim propter hoc fubintroiuit,fed ait quodfubfequutueft, vt abundaret delidum,multahuiufmodi. fiquidcm ÔC hoc fcripturac idiom a eft,loquendiqj proprietas.

Mf oportet operari opera eiuswi mißt me») Me oportet operari opera quae me patris eile filiumoftendant,6d aequalem Deo;me oportet ma nifeftare meipfum,quod hominum fim amator,vt homines per huiuf# modi opera ad fidem quae in me eft attradi, non pereant: qnquidem eoimcarnem affumpfi,impoflxbileefteos aliter faluosfieri,nifi per fidem qua in me credant.

Dowff Jiei efl.) Donee prüfens durât feculum,donee vit3. haec confiftitjdonec hominibus operari conceditur.

Venitnox ^ando nemo poteßoperari,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Venit futurum retributiôis

feculum. Quod autem operationem dicat hie,qua in ipfum credere* tur,ex eomanifeftum eft, quod fuperius dixerit,Hoc eft opus Dei vt Supra, Ô9 credatis in cum quern illemifit. Chriftus namque praefens feculum vocauit diem , eo quod operationi aptum eft : futurum vero, nodem quia in eo non fient opera. Paulus autem ediuerfo,Nodem dixit prç* fois feculum propter errorem SC ignorantiam ac tenebras perturba* tionum animi:diem vero,futurum,eoquod nihil horum habebit ♦ Ait Roman.»J. cnim,Nox præceflît,dies autem appropinquauit.

Qjtimdiufuero in mundojuxfum mundi,) Et eos qui obtenebrati font oportet illuminari per fidem,priufquam a mundo tranfeam. Dccimo quinto autem capite latius de hoc loquitur.Quid ergo, quu in cœlo ê, non eft lux mundi f Eftvtique, fednûcdecôuerfatione foain terra di citjfimul ad fide adhortâs,ôiS propinquâcflè morte foâ fignificâs.

Hû di£iis expuit interram,ir fecit lntum exßutoßleuitqi lutum fùperocutof cteci.) Quare folum puluerem fomptum nonilleuit,^ Quia folus puluis fine aliquo humore non linitur.Et quam ob caufam fputo ÔC non aqua lu* tum fœitfvt fputo adfcriberetur miraculum.

Et ait illijVade, laua in pifeina Silohe. ) Lauari iubet, oftendens nulla fit pulucris neceffîtas : fed co vfus eft folum, vt oftendat fe eflè, qui ab initiocorpus Adä de pulucre formauit ♦ Mittit aôt eû ad pifei* nam Silohe,quç longe diftabat,vt apparcret fides acpromptacçci obe dientiatneqj cnim vlla crat apparctia,«^ pifeina illû eflèt curatura.

Qftpdji quisinterpreteturßonat MiffHS. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiod vocabulum Silohe S4r4cFgt; Hc

vidclicet,quod eft Hebraicum, interpretatione fonat Miflus .»idcovt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßontficatMi

opînor,quod tunc cæcus illo fuerit miflus tpraefignabat namque pifei-nsappdlatioidquodfuturumerat. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S,Lh.i. Miffil.

Abijt ergo lauit^acuenit uidens.) Abqt nihil hæfitans,fed confe ftimobediens. Atqui verifimilltcr dicere poterat .Quid hocfibi vultC

lohan ,ix. ç,6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA P VT DEC IM VM»

non potuit me curarefnum fortaffîs illudit me, fruflracÿ mitdt c’nam frequenter ïbi lotus,nihil accepi vtilitatïs. Item aliter« Si futurum eft 7t Iiitum me fanet,quid opus cft vt in dicïla pifcina lauer.«’ fi vero il la me curatura eft, quæ fuit lud neceiîitas Sed nihil huiufmodi aut dixit,aut cogitauit:fed fimplicitercredens quod ea quæ ad falutem fuâ conuenirentjfiC feciflèt iufliflèt,obediuit SC abijtjSC per talem fidem non eft fua fpe fruftratus.

Vicittt ita^ue nbsp;nbsp;nbsp;tjui uiderant eum prius ^uod cacus efpt,dicebantjl^tlt;m hic eß ^ui

dehjt amp;nbsp;mendicabatf Alij dicebant,Hic efi.Alij nero,Similis ei e/lt Ilie dicebat, E^oßtm, Dicebant ergo ei,Q^omodo apertißtnt tibi ocnliRejfdndit die amp;nbsp;ait, Homo ^hi appellat tur lefusjutnm fecit, dc inunxit oculos meos, dixitijne mthi, Vade ad pißinam Siloe lauat qnumque abtjßjem latnjjem, uißtm recepi.} Qtn'd ais fHomo talia facere po left.«' nondum enim cognofeebat eum etiam efle Deum. Non dixit aut, Expuit in terrammam tunc non viderat, fed, Lutum fecit SC inunxit oculos meosdiocnamq; fenlerat,ac fenfu taeftus cognouerat.Sedvnde didicit quod lefus diceretur f Interrogauit proculdubioeos qui tunc præfenres erant. Verifimile enim eft qgt; etiam prius de miraculis illi’ audieritjideo etiam incunCfanter illi paruit,vt dicftum eft« •

Dixerunt ergo et, Vbi efl illef} Nam requirebant illS qui infaniâ ipforum aufugerat.’SC quafi folu id audiflènt,inucftigant eum«

AK,Neftio,) Nam quuminunxilfet.SC adpifeinam abireiuf# fiflètjContinuodifceflèratjfugiens plaufum demiraculo«

Adducunt ad pharifleos eum qui quondam fuerat œcus. Erat au tern flabbathum quando lutum flecerat leflts,^ aperuerat dlius oculos.) Qiium illu no inaenirent,hüc adducunt,vtdemonftrent quod fabbathum foluerit«

Rurflum itaque interrogauerunt eum phariflei, quomodo uifum recepiflet * Ipfleue-ro ait Ulis: Lutum impofluit mihi fluper oculos laui uideo.) Non inferrogaue

Videtur indugt;gt; runt, Quomodo vifum recepifti, fed quo aperuit oculos tuos*i dan* bie autor nogt;^ tes occafionem calumniandi eum de opere prohibito, fcilicet in fabba^ flerhocfocole tho: ipfe vero quafi ad eos loquens qui iam audiuerant,fermonemabd giflé quod pof breuiat.

Hea habetur,7rw(’ « vo» tfou touo* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o'; Vnde ibi etia dicit illos adprimum qutefltu reuerti. Pari

tnodo Chryflofl.f^r Theophyla^degifle uidentur. Aut hoc intelltge de his qui antea interrogauerunt eum, Quomodo apertiflunt tibi oculif

Dicebant ergo ex phariflais quidam,Bic homo non efl d Deo,quia fibbathum «0« oba feruatt) Non eft a Deo,mifltis videlicet,vel non efl ex Deo.

Alij dicebant,Quomodo poteRhomo peccator h^ec fignafacere:' ddf diflenflo erat inter eos.) Nam qui ex Deo non eft,ex Diabolo eft,SC omnino pcccalt;« tor eft« Diflenfio itac^ SC tunc,SC prius fa(ftaeft:fiquidem,Non veni, Matth. »0. inquit,vt mittam pacem in terram,fed gladium.Sed non perfeuerauit, rurfum enim vniti funi inftantibus pharifæis.

A lunt caco iterum,'Tu quid diets de eo,quta aperuit oculos tuosQ Hoc aiunt non illi qui dixerant. Non eft a Deo,fed qui ab his diui fi erant.’ne enim illi patrocinari viderentur,eum qui virtutis eius experimentû fumpfc ratconftituuntambiguitatis iudicem«

At die dixit,Propheta efl.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prophetas vocabant diuinos viros ♦

CAPVT DECIWVM; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïoU jx»

A perte ergo dicir^qiiod aDeoe(ret,neciram timuft dicenti'um,fjj non eflet a Deo.Firmus enim crat,amp; veritatis amator,ac çquus ho’mo*

Non crediacrunt ergo ludxi de ipfo (fuod c lt;e cm fuifje nbsp;nbsp;nbsp;uifum recepijjet»}

Qui dixcranr, Non eft a Deo.Sed o infenfati,fi non i ta eft quod quum catcus eflet vifum rccepit,quo modo Chriftum calLimniamtru',quod il# iumfabbatho fanauerit.

Donee uocauernfit parentes eius cjui uifum recepera, interrogauerut eoj dicentes, Kceft flius ueiler de uos dicitis quod aecus nutus eßf) Vide malitiam, rigi de tnterrogant piitantes illos exterrere.* vtdumhi negaftènt, tenebris offunderetur miracuIum;SC aiunt; De quo vos dicitis quodc^cus nas tus eft^mentientes videlicet QC dolofe fimulantes,vt ipfi fefu gloriam quæratis ♦

Rejfonderunt autem illis parentes eius, amp;nbsp;dixerunt, Scimus guod hic e/i filius noßerf amp;nbsp;^uod ctecus natus eßt^uomodo autem nunc uideat, nefcimust aut tjuis eius aperuerit oculos^ nosntfeimus,) Qvium de tribus interrogati fuiflènt: vtrum hic effet filius coruin, vtrum cæcus natus effet,SC quomodo nunc videret: de duobus confitentur.quomodo autem nunc videat, ignorare fe dicunt, timentes Iudæos,ficutin progreffu manifeftabitur»

Ipfetetatem habet^ipfurn interrogatetipfe de feipfo lotjuetur.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sefe extra pc

rif^ulumconftituentes,ad eum quicuratus eratinterrogation? remit* luntjVt qui in eiufmodi quçftione fide dignior eis effet.

Hlt;fc dixerunt parentes eius,tjuia tigt;^ebant ludeeost iam enim conJJgt;irauerant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kt

ßlt;p(!sconfiteretur eum eße Chrißum, extra fynagogam eifeeretur^) Confpira* ucrant,padum fecerant.

Propfer boc parentes eius dixerunt,AEtatem habet, ipßm interrogate.) Rur* fus idem dicit,perftringen5 illos tanquam timidos,ôô qui ignorare fc fimulauerant,ne extrafynagogam fiuecongregationem eijeerentur; fl Iio autem totius certaminis onus impofuerant»

VneaaerHnt ita^irurfam hominem lt;]ui ctecus fuerat, ^dixerunt ei,liJa gloriam Deo. ) Glorifica DeLim,vtpote ab co fanatus,amp; non a lefu.

NoJ pimw (]uod hic homo peccator efl ) Abfcntc illo hoc dicitis fee* Icftünam quum ille prüfens effet,ôi: vos paulo ante interrogaret,Quis exvobis arguitmedepeccato,nemutirequidcm potuiftis,ora a veri* täte obtura ta habentes «

Reflondit ergo ille aitt An peccator flt nefcio,unum flio ^uod ^uum cacusfuerim, modouideo.') Non dixit dubitando,An peccator fit nefcio,fed nugas huiufmodi moredubitantis repellens. Nam in progreffu manifeftius bocoftendit dicens,Scimus quod peccatores deus non audiat»

DixerHnt autem ei herum,Quid feat tibi^ ^omodo aperuit oculos tuosQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(Quu

ab omni parte repulfi effent,nec quicquam eorumquæ voluerant elfe* ciflènt: rurfum ad primum quaefitum rcuertuntur : ideo etiam is qui curantsfuerat argues illos,no iâ timide,fedlibcrius loquedo refpôdet»

Reflonditillts,Dixi uobis iam,nec audi^lis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec credidiftis *

quod 1 pfc paulo ante fadus cfret,3ó confidenter id fatebatur.non mc* tuens illorum infaniamradeofortis eft veritas,vt eos libertatereple«» at,qui ipfam elegerint;tncndacium vero adeo imbecille,vt eos quoque qui fortes funt^reddattimidos.

Conuitiati funt ei,ac Âixcritnt^Tu e$ Jifdpuluf illini!»os uero Moßs fumus ^ifcipuü.) Neqj Mofis.’nam fi Mofis cnètis,vti(^ dC Ghrifti eflètis.Sicrederetis, inquitjMofijCredcrctis vtiep mihi,

•' Nosfcimus (jHod Mofi Iolt;juutus f/ï DfUj^rjKMC antem nefdntus undeßt.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vn

mifTus fit,Atqui varijs in locis docuit vos,qui fintferentes defe tefti^ moniumrputa fohannes,opera qug facit,8C pater qui amp;nbsp;Deus. At eer te de Mofe auditis, non aurem videtis : huius vero opera non auditis folSjVerö etia videtis,5C noftis quod oculi fint auribus fidedigniores.

Rej^ondit homo (f aii illis,In hoe /ine tfsirlt;ibile tjniddam efl, quod nos neßdtis unde fitjamp;' tamn meosaperuitoeulos.) Quod quum vobis ignotus fit 5^ inglo rius,meosaperuitoculos ,talcqï cdidit miraculum.Nam fideinfignib’ eflèt amp;nbsp;gionofis,nequag tantum eflètmiraculû.ltacj magnus quifpiâ eft,qg vos neftiatis vndefit,

Sdmusqttod peecätores Deus nonandiat, fedßquistiei cultor fuerit,lt;!f uoîunttttèdus feeeritßunc Videcontexturä öCquomodo tnirabilirer argiimctef, acfermonem augeat« Vere enim non exterioribus tantum oculis illu^ minatus eft,fed amp;nbsp;interioribus, Nam qiria in pr^edentibus dixerat, Nos feimus quod hic homo peecator cft.Tunc quidem more dubitan* tis fermonem reppulit,nunc vero tanq libertate plenus,oftendithunc non efte pcccatorem,fed potius deicultorem,ac Dei voluntatemadim-plentcm.SiquidemadhuceS hominem efle fufpicabatur vtdiximus. Peccatores aüt Deus no audit,in huiufmoi videlicetmiraculis.

A feculo nonefi auditum^quod aperuerit quiJ}gt;Mm oculos c^d nati^Nifi ^et htc a Dro /IOKpotui/fet facerequiequam.) Qutcq fimile.Gæci namcp oculos alq etiä aperuerantjCæci vero a natiuitate,nullus , Magnitudo itai^miracuii diuinüm quempiam eile eins efFedorem oftendit. Nam qui maïusali* quod edit miraculum ,q fint vniuerfa humana miracula, vtique maior eft cundis hOminibus.

Reßgt;onderunt aedixerunt iUi,în fvccätis ogt;nninontitusrSiamp;‘ tu doecs nosiquot;) Non tulcruntmanifeftam redargutionê acprçclaramvidoriam:con-uerfa autem malitia in fuü ipforum caput, indignati funt illi dicêtes: Peecator omnino natus cs,fiue ab initio,a prima ftatim çtatc, fnfïpi* enter namq^ opinabantur, propter pcccata aliqua eile natum cæcum, Vt oftenderef eum eile peccatorë* Atqui ctiä fi peecator erat,ftrmones eius pbare oportuit,fi veri ellent;quid enim abfurdi dixerat»

Et eiecerunt eum foras.) Abecclefia QC condone repulerût prçconé veritatiSjtang Chriftidilcipulum.Quum enim miraculûcalumniaii non potuillèntjimo potius ediucrfocelebreillud vehementiae curiofa inueftigationereddidilTent, fuumeffundunt furorem aduerfus eöqui curatus luerat»

Audiuit leßs quod eiedffent eumforasyquumq; inueniffeleum,ait iI!i,Tu credis infiliu Ueif) nbsp;nbsp;nbsp;y enit vt maius conferrec beneficium illi qui propter fe fiic*

ratbonorum capuc cft tnbuit/efe fITf præbens cogno» icendum,3C verum efFiciens difcipulum.Qiiod autem au,Tu, propter JHos dixit qui non crcdebant.

,Ef e/l Jotnine ut creJin in eum!') Spc bona ad tanqua paratiis ad credendum.’SC difcere quae««

Dixit tiutem Uli le/us,Et uidifli eunijü“ tjui lo^uitur tecum ip/e efl.quot;) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vidifti

ciim.’non prius ,fed nunc Non dixit, Ego fumqui aperui oculos tuos» Vultenimfimplicitatemac preparationem fideiillius oftendcre,ad \ corum qui præfentes erant vtilitatcmrac confufioncm eorum,qui qu5 •nukaedodi eflent,multacp fignaconfpexiflcnt,non tarnen adhuccre«» debant.Nam hoc folo sudito,Etqui loquitur tecum ipfecft,ftaiim ere didit:fermo nâçp animam iKius repente tetigit: quumqj bonam illam ^nucnilFctjad cognitionê ac fide ca illuminauit.Vide enim*

Ef d;xit lefuSjln iudicium ego in mundum hunc ueni,ut lt;jui non uident uideunt O' qui nideittciecifiant.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atqui fuperius dixit,Non mifit Deus filiu fuG in

mundum vt iudicet mundum: Sediudiciu vocathiccôdemnationem, Adeondemnationë inquit quorundam ego incarnatus fumtna inters pretans fermonem addit, Vt qui non vident, hoc eft iudicantur c^ci mente propter fcriprurarum ignorantia, hi videant lumen veritatis, apertis animçeorum ociilis,ab ca quçin me eft fide. Qiii autem per^» fpicaces videntur propter feripturarû notitiâ,hi potius no vidcat,clau fis eoruinteriorib^'oculis ab infidclitate.Didionê vero Vt, neque hie oportetintelligcre caufaliter:nô enim.ppter hoc venit,vt g vidêtcçci fiant,quêadfflodû etiâ de Vt,in prçcedètibus fignificauimus ,fed qgt; fit *uri fit (îgnificatiuaifuturS inquit eft,vt q nô vidêt videât,8C g vident cçcifiât.Âut,IniudiciQegoin mûdu veni, hoc c ad difcernêdû,ad fepa rationê hoi^t ab illis ,vtappareat,in hisgdê,pfpcd’ libéré volûtatis,quç abonitate,pccdit.in aitjs veto métis exc£catio,quæ a malitia egredit.

Et audierunr hlt;fc quidam ex pharif eis qui erani cum eo.) Qui quondam fue rantcumeo,poftmodum autem feparati erant Nam quidam pharifaei fequcbantur,vt vidèrent 5C audirent quid faceret ac loquerctur.

Etdixeruntei.Nu nbsp;nbsp;nosciecîfumust) nbsp;nbsp;Nam ficutalibi dicebant,Nemi Supru.Si

ni feruiuimus vng:ô(^,Eftupronati non fumusU'ta 8C nunC adfenfibi lia tantum inhiabanr,amp;^ decorporali folû caecitate illos pudebat; idco de hacinterrogantjcognofccntes q, propter cos didus eilet ferme *

Alt liî lefus,Si caci eijetis,nequjquam peccatum haberetis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De infideli ta tc

Kuncuerodicitis,Videmus.) Vos hoc dicitis.’cgo autem non;fi enim vidcrctis,crcderetis fane miraCulis quae ego coram vobis operor . Sed gt3adapparcntiam,videtis:gtum vero ad veritatcm,nô vidctis,men'* leexcæcati.Iuxtafimilitudinem nâcp mens videt,ô^ mens audit, ex» lera autem omnia cçca funt furda.

PeaaîHM ergo ueftrum manet ) Manet abft^ venia.’quia dicétes vo« vidcrc neevidentes,voluntarieexc^camini ab inuidia malitia. Oftê

dit ergó,qi!od corporalis vifus de quoglor/antur hos condcmnat.Si^ mul quofp eum qui antca cgcus fuerat hiacconfolatur,acfirmiorcmin fide reddit. Ne autem dicant,Non idcirco tibi non credimus, quod n5 videamus ,fèd quia fu populum feducis : oftendit per parabolam qgt; no fedudor fit,fed paftor.Et primum quidê fi'gna ponit fcduciorisac cor^ ruptorisjDeindeconfequenter paftoris ÔC faluatoris,vtexhis cogno* (èatur,vtrum fedudor fit an paftor,

Amen imeHdicouobis,qHinon iniratper ofliumincanlasonwmt/èd^fcettdit a’innde, ilk fur eß amp;nbsp;Idtro») Anagogice hicperoftiura intelliginins leges flue fcripturas ,eo quod ad Deicognitionem inducant, èC tranfitum omne qui aducrfus diuinum cultum eft,hgreticis ac Gentibus excludant,po pulumcp a daemonum infidtjs cuftodiant.CauIas vcrocuram acprouf dentiamouium.Oues autem Ifraelitas,populum Dei.Nos autem,inlt; quit, populus eius QC oues paicuæ eins.Qui ergo non per fcripturas ad curam populi Deiingreditur, vtpotenon vtens eis,nee iuxta illas gubernans,fed afcendens aliunde,quafi oftium tranfiliens , autpah'3 irröpens introitum,illenon paftor fed fur eft amp;:latro;fur quidem tanq volens ea ad federiuare quç non conueniunt.’latro autem tanquam uaftans .Huiufmodi fuerunt ante eum ludas QC Theudas t pofteö vei* ro pfeudochrifti SC Antichrifl:us,ÖC fi' qui funtalij fedudores.Attin« git quoqj fcribas ac pharifscos qui doccbant dodrinas præcepta homf num,lege aßt tranfgrediebant. Vidifti quomodofurem,latrcneac fe-dudorê defcripferitkofideraetiSpaftoris infignia.qb’ dinofei poffit*

Q«; autem intratper oflium^pa/lor cfl ouium.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qualis ipfeerat, vtpote

feripturxs vtens , amp;nbsp;fecundöeas gubernans: qqenim etiäin fabbatho operarct ,ea tarnen diuina erant opera,quum lex prohiberet Humana fiue tempor all a ac fecularia.

Hmic ofliarius aperit,) Oftiarfus luxta anagogen Mofes erat, vÉ cui concredirç funtdiuioç leges,Tali ergo Mofes aperit, SC adouium cura admittit,vtpote cognofeens eS.Scripfit enim vteum audirent.

Et oHfj «ocew eiuj audiunt,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Obediunt,parent,ac fequuntur: agno*

feunt enim illam.Oues autem dixit, eos videlicet qui vere oues funt, digni vt pafcantur.Nam ficut qui per oftium intrat,hie paftor eft; ita amp;nbsp;qui vocem eius audiunt,vt didum eft,hi oues funt;qui veto no ita fe habent,ab ouium ordine auulfi funt.

Ef proprias oues uocat nominatim^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etiam hoc paftoris fignum eft,

Cuiufquc ouis diligentemoftenderecuram.’nec^ enim illas vocat no# minatim, qui fingulas diligenter non agnofcit,ob fummam de vna# quaque curam.

Et educit eas.) Ad pafcua.‘palcua aut rationaliu ouiu,dodrinacft diuinorum fermonum,qug animam nutrit ac pafeit.

El quum propriaf oues emiferit^anteeas uadit») nbsp;nbsp;nbsp;Redo cas tramite dedu#

ccns,0C proeis pugnans.Atqui paftores contrario modofaciunt, fe* quentes oues quarum habent curam. Verum pafeendi ars huius pafto ns maxime admiranda eft;nam 5C oues funt rationales.Siquidêctia quando difcipulos emittebat,dicebat; Ecccegomitto vos tanquam oues in

oucs in medio Iuporum:paftores vero extra lupos mittunc oues « Va* ditautem anteeas, tang is qm' primus conuerfationis viam caica* uit,6^ ficut qui ea fecit quæ docet* ,

Et oKfj e«w (èquuntur,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Per veftigia eum fequStur cadem ince»

Q«,t4 uouerunt nocetn eius^) Qpa: eft ex fcripturis quibus aflueta üint,excognitis vodbus*

Alienum autem non feijuentHrJetifugtent ah eo,qii!a non nouerttnt nocem alienoru,) Alieni funt qui nÔ intrant per oftiS,Nô nou crût aût você illorû oues, vt qug nô fît a ftripturis qb’afluctç funt,vt didû ê,fed a vêtre ipforô*

un uero non cognonerunt ijua eßent ealo^ebatur ipßs. ) Obfcure cnitn Ioquebatur,attentiores eos reddens «Deinde alio modo ièipfum ÔC U nuamvocatôC paftorem»

Dixit ergo eis iterum leßistAmen amen dice uohis,ego fum oRium omum») Per quod ingrediuntur oucs adfupernam manfîonem . Nequeenim quifquam aliter ingreditur nifî per ipfum,ö^ per fidem qua: in ipfum cft,ac per cius dodrinam,

OwHfj ^Kof^Mot uenerunt fares funt tT latrones.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quotquot i fei pfis ve«

öerunt,quotquot veneruntnonper prçdidum oftiû,vt ludasô^ Theil dasjôi fi quis alius huiufmodi; prophetç nâ(^ non afcipfîs venerunt, * ’ fed a Dco mifli funttnec aliî!nde,fed per cftium intrauerunt. Sdre enim oportet,quod frequenter fcriptura vniuerfalem reprefentansfor *nam,particularcm infinuat intelligentiam. Na quod nunc dicit Oês, non fîmplidter fignifiçat omnes quiipfum præceflcrunt» Simile etiâ eft quod ait Dauid,Omnés declinauetunt,fimul inutiles fadi funt: ta Pp/w»*;. les fiquidem non erant qui etiam tune Deum colebant « Et illud So* lomoniSjOmniaflintvanitas«‘neqj enim talis eft virtus. Eft autê vbi EaFs.t. Omnis,idem fignifiçat quodnullus,vt in dido illo Saluatoris, Et nifi Matt,2 breuiati fuiflênt dies ini,non fieret faliiaomnis caro.i.nulla caro. In illoquoc^ Dauidicoverfu, Et nondominetur mihi omnis iniurtitia, pfj« hoc eft nulla« Multa quoep funt fimilia.

Sfd «on audierunt eos oues,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui vere erît oucs. Et hinc manifeftû

Ferme ƒ quis introierlt,faluahitur,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Per mea praecepta fi quis ambu*

Et ingredietur,amp; egredietur.) Ad omnem mundilocum:quod de Apoftolis fadum eft.

Etpafcua inueniet.) Non fpiritualia folum/cd QC tanporidûtnZ otnniaquac funt credentium,cis data funt.

F«r non uenit niß ut fureturylt;!j maBet,ac perdat,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non venir propter

fallt tem ouiûjfed tantû ad furandiim,madandu,acpdendû. amp;nbsp;i) q gt;urtoablati funt a Theuda ôf Iuda,iugulati funt 5lt; côtinuo perierût.

Egoueni ut uitamhaheantyamp;‘ ahundantius habeanr,} V itam: hiequidê, eam quj fccundum Deum eft,qua abundantior eft regnû cœlorum : ibi ve*

ro bcatam, quibiis abundantfora funt qug oculus non vidxt,5ó auris non aud/m't, SC in cox hominis non afcendernt: aut eciam perfcda fan dg trinitatis cognitio*

^£0 ßgt;» P'^fior bonus.) Verus , Superiiw namque Oftium ap^ pellanit feipfum propter caufam ibi dldam: hic autcm Paftorem,tan# quam ei quç paftoris funt præftantem, quae practermittentes pafto^ res ludæorum reprehêduntur per prophecam leseciel: de quibus pau* lopoft dicemusîPracterea etiam tanquam fermonibus ardis pafcen* di,ad fupernam congregans manfionem* In alrjs quocp locis Ouis vo catur^St Agnus ,ac Vidima ÔC Pôtifex,alijscp mille nominibus,iuxta varies difpenfandimodos,

PaRorbonus animamfuamponit proouibus,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rurfumea ponit qug

Merixnarius autem amp;nbsp;qui non efi paßor^cuius non funt eues propritfjUidet lupS uenit» te, amp;nbsp;relinquit ouesac fugit,amp;’ lupus rapitac Jißgt;ergit ipfas oueft) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interpretatur

quis dicatur Merccnarius,is videlicetciiius nô funt oues propr/g. Lu pus vero anagogice is eft qui perdic,amp; qui dcmalogloriatur,acdiabo bolus ,qui etiâ Leo dicitur, Draco,Serpens,Scorpius,Afpis ac Bafili* feus,multiset alijs nominibus,iuxta illius varias malicig verfutias,

Mercenarius uerofugit,quia mercenttrius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oues non f unt illi cura.) Nam

vbique propriam quaerit falutem,aliorum negligens : qui autem vere paftor eftcontrarium facit,propriam negligens,ouium quærit falutê» Duos itaque pofuit corruptores feuvaftatores :eum videlicet qui ve# nit vt furetur QC madet,ac perdat;alterum veroqui videt lupû venien tern ÔC deferit oues ac fugit. Per primum quidem Theudam ac luda infinuansrper fecundum autcm ludeorum magiftros,eorum cura no habentes qui fibi concreditierant,imo gregetn potius prodentes. Qd? etiam illis exprobratur, vtdidum eft, per prophetam lezecieldicen-•tem,O paftorcs ffrael,num paftores feipfos pafeuntfnonne oues ipfas pafeunt paftores f* Deinde opera quoque paftoris recenfet qug prgter« mittebantjquia neque errantem ouem reduccbant, neque perdita re# quircbät,necß contrita alligabatjUecp debilê curabant:quia feipfos,no oues pafeebant.Devtrifcßergo qug dixit, feipfumincxempluconftiM tuit.De primisquidê in eo lÿ fe ait veniflevt vitâhabe5t,SC abQdantP habeât:de feefldis vero in co quod anima fuam ponat ouib’, Siquidc ex hoc qp aiamfua ponat pro ouibus , confirmât etiâ qj venerit vt vita habeantjôC abundantius habeât.Dicit enim SC Paulus,Si quöinimi* ci eflem’/econciliati fumusDeo per morte filfj eius,multo magisrcco ciliati falui erimus^Et rurfum,Qui proprio fi Iio non pepercit,ftd pro nobis tradidii illum,quomodo non cum illo omnia nobis donabiti

EgoÇum paPtor bonus.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et quomodo no dixerunt illi quod SC pri

us, Tu de tcipfo teftimonium perhibes ƒ Quia tunc refponfionem acce peranr,quae ipforum ora etiam deinceps obturaret.

Mefes, Nouit dominus qui fint eius. Et Paulus, JNonrepulitdomi# nus populum fuum quern prgfciuit.

CAPVT DECIMVW* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»X.

Et co^ofcor t meis.) Per veram cogntnonem tanquam ab incel lt;» KgentibustNam eum cognouerunt a tefti'momo rohannfs,aboperib^ ^fiuSjS^ a tcftimom'o patris, dc quibus feptimo capicc prædidum ê. Oftendcns autem cognitioncm fuam ab illorum cognïtionc longe diflt;« ferentem,fuain acquaint cognitioni patri« diccns.

Jicw cwnofctt me pater,ego cognofco patrem,) Cogni'tionem dieu earn qujc kcundum naturam eft,de qua en'am vigefimo luxta xMatthæum * * capfte dfxft, Nemo cognofeit filium nifi pater,nequepatrem quifquâ cognofeit nifi fiUus «

It animammeS pono pro ouibus.) Animam meâ pono, relinquOj mo* fforproouibus, vtpote pro meis: fediicror vero ncquxquam mon' cli* gît pro his qui a fe feducuntur«

Et alias oues habeo qua non funt ex fcoc oHÎli,) nbsp;nbsp;nbsp;Oui li Mofaicç legis : dieft

autem dc Gentibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ârinam.

Illiô oportet me adduceret) Congrcgarc fub iubcâ pafeendi do* ituocemmeamaudientt) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Obedient,parebunt«

Etfietunits^ex,) Ex ludæis QC Gentibus congregatus, VtiMîpdjîorO Horum dC illorum ,Chriftus.

Proptfrfit diligit me pater ^ia pono anima meat) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;morfor ouibuS

lt;nds,quçetiâipflus uint.’quiahoîm amator fum,ficut 8C ipfe.Difpêi fatorius itaeç fermo cft,qnihiîominus amborSdemôftat çqualitatcm. Quid ergo,prius nôdiligebat? vriqjoîno,quia ftlius dC diledus,faci* ens(j patrisvoluntatê.Nâ de eo dixit pater,Hic eft ftlius meus diletft’ InquomihicompIacitSefttfed hoc tanq nota prætermific: nâvarrjs in Suprx.j» lods de hoc docuit:tum alibi,tu ctiâ vbi dixit,Pater diligit filiû.Nunc verodeea diledionis caufaloquitur,qgt; prohominibus moriatur,

Vt iterum fumam ean/t) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I n hoc quoep loco V t,non eft caufali s ,fed

declaratiuaclus quod omnino futurum eft.Neq; cnim propter hoc po nit vtiterum fumât illam,fed ponit quidem pro mundo,fumic autë vt fe Deum manifeftec.

SeH ego po«o ilUm a meipfo,) V Itroneus tanquam hominum am a* toi.Sermoni autem immoratur,fignificans mortem fuam quæ p cru cem futura eft,8lt; refurredionem ex mortuis »

Poteft4tem habeoponendi ea,amp; poteßatemhabeo rurfùs fumendi earn.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pctc*

ftaton habeo tan^ Deus omnipotens,omnëq5 habcs virtutem. Vane igit ac fruftra laborant infidiatores ,me nolentetg^ poftmodS deinen* nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;•

tes cxprobrâdo dicebât,Aliosfaluos fec{t,fcipf3 nô poteft faluQ facere» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* *

Hoc prxceptHm occepi a pâtre meo») t ponam aiam pro ouibus, vt tnoriar pro mundo.Nam propterea ilium occiderunt , quod homines docebat,ÔC illos e tenebris educebat ad lucem,a pcccato ad virtutem, a morte ad vitam.Qtm ergo fuperius dixiffet, Propterea diligit me pa» ter,quia pono aîam meârvoluntatem quam ad morte habebat fignifi* auit:hic vero dicens ,Hoc praeceptum accepi a pâtre mco : oftendit pa tris condemnationem,vt i pfe morcrctur.Si autem prçcepto opus fuit, quomodo dicebat, Ego pono ilUm a meipfof Et, Poteftatem habeo po SuprtfeMcjw ♦ nendi

nendi camf SZ ante ifta, Ego fum paftor bonus f’nâ tab's prçccpto no indiget. Nihil ergo ah'udoftendit patn's præceptutn, g fol am confori« mitarem ad pattern: hm'ufmodi fiquidem difpenfatoria funt propter auditoriim imbedllitatem,veluti frequenter diximus,

1^‘jpnßo igitur iterumfa^it efl inter ludceos propter hosfermones. Diceiant anterrt multi ex ipfls,Dcemonium habet inflinit, quid eum auditisf) Daemoniacum ac infanum eum dicebant.quafi maiora homineloquentem,quöhincpo« tius cognofcereoportuiflet quod Deus eflèt» .jzi

Alij Hero tiicebant,l1lt;ec uerba non funt Jamoniaci. Num Jttmonium potefl cacorum oculof aperiref') Hæc arguebant non effcdçmoniaci,a fupernaturali miracuIorumoperationc.Chriftus veto non coarguiteos qui fibicon tiimeliam inferebant: nam fuperius abunde illis refpondit,quando di xerunt,Nonne bene dicimus nos quod Samaritanus es tu, dçmo nium habcsf Præterea contumeliofos huiufmodi ferm ones non ex di-redfo in illum efFundebant, fed inter fe tali modo nugabantur. Taces itaque docuit nos,ne ad iniurias conucrtamur,quç non direde in nos cffunduntur:non folumenim motus non eft ad huiufmodi ferm ones, fed neq? malorum aduerfus eos meminit,ficutex fequentibus manife# ftumeft. Alio item modo: Tacuitvidcns illos qui ab his diflîdcbanC pro fe refpondentes :ÖC quia hi ne fermone quidem erant digni,qui tan to vifo miraculo it a calumniabantur,

Fa^a funtautem Encaenia lerofolymis^) Dedicatoria templi: fiquidcm quotänis foleniter diem illum colebarit ,quoiterum fub Zorobbabel gdilicatum,poft reditum ex captiuitate perfcdum eft»

Et hyems erat^} Non folum ob aeris internperiem, fed etiam ob infideIitatem»Tempus autem innuit propter dedications primae aedi« fieationis templi:nam illa circiter autumnum celebrabatur.

Et ambulabut lejus in templo in porticu Solomonif» ) Nam ÔC ipfe [elio aderat.

CircundeJeruntergoeumluJiei,) Sperantes ab eius fermonibus ali-quam fe accepturos coprehendedi occafione,fiquidem quum de operi* bus nihil eûpoflèntarguere, a verbis prgtextS aliquê inuenire cupie* bat,ne(^ enim ipfi 3 malitiacelTabant, neep ipfea clemêtia quiefeebat.

Qupufque animam noflram fujfendisf) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sufpenfam acdubiam tencs

Si t« es Chriflus die nobif libere.) Manifefte, verbis non obtedis, Atqui plane fciebant,quod hoc dixiflet.’ideo etiam in fu per ioribus de-cretum fecerant,vt fi qiiis confiteretur eum elfeChriftû,extra fynago* gam eijcerctur,fed nûc finiftra mente hoc interrogât, audire volentes, quomodohocdiceret,vtdifputationeita procedente,magni qiiippiam rurfum de feipfo loqucretur,SC occafioncm.vtdidueft, illûcomprchê dendi accipercnt.Ipfe veto huiufmodi cognita vafritie,necß nuc hoste« tantes arguit: docens non ad omnia coarguendos efte tentatores: fed multa patienter efte ferenda» Nequedixit,Quomodo me tanquamfi* de dignum interrogatis,cuius teftimoniu repuliftis dicêtes, Tudetc«

/pfotcftimontS pcrhibes,teftfmoniu tuum nôeft vcrG; que Icgfs trâA* greflorem appelIaftis,Deocontrariû ac fedudorê; peccatorê,Samarita n3,dgmonjacum ac infanum.taltbusq? multis nominibus,qucm lapi* dibus appctinsSC perfequimmi,acocddcrc feftinads*Vcnim nihil di xic hiiiufinùdi,nec malorum meminit,do!ccns iniuriarum obliuionern erga eos qui cÔdemnare properarent,fed manfuetiflime ad interroga* tionem refpondet.Tu vero mihi coafidera pcrucrfam accontentiofam ludçorum mentem.Siquidem quando condonatur ac fcrmonibusdo* C€t,dicunt,Q.uod ft'gnum oftendis nobis/quando vero miraculöopeÄ rat«r,ac dcmonftrationés operibus exhiber, dicunt, Si tu es Chriftus die nobis libère. QuSfermones docent,opera rcquirunt;operibus cia mantibus,fermones petûcadcontrariû fempmaligne tranfniutati. Quia ergo demêtif erat operib’ eu prçdicantibus,a ièrmonibus quç* rere teftimonium,vide quo pado refpondeat, fîmul quidê manifeftâs quod non difeendi caufa interrogarent, fimul etiam figniftcans opera fua amplius ac vehementius clamare q verba*

Hejjvndit eis lefus,Dixiuobis non creditih) Dixi vobis de quo in# terrogatis ,non verbis fol urn, ver urn etiam operibus: fed noncreditis; vaneergoC«: curiofe interrogatis.

Opera ego ficio nomine pams mei^hoc tefiimoniu reddunt de we*) nbsp;nbsp;nbsp;Tefti#

ficant q^ego fim.Rurfus aût addit,Nomine patris mei;ncDeo cotra-rius vidcaf. Nomen vero hoc in loco quidâ dixerunt diuinitate:qiudS aût fortitudinê;alq vero potentiâ.Nominatur enimôCDeus,ÔC Fortis amp;Potês,aIijsqp modisfimiIib’*Si quid aût patris c,idê ê ÔC filtj.Quia ergo a folo verbo fe credituros elTe fimulabant,lenitcr oftendit qgt; dolofc agerct,ac fidiceret,Si operibus non creditis,quomô verbis credetis ƒ HKpr#’}»

Qwa »on c^ii ex ouibut meif,) Ego fiquidê vniuerfa quç boni pafto« risfunt prçftiti:vos aût a cognatiôe ouiû mearû vofipfosfeparaftis*

Siew dixi HobisfOUef niea uocem meam audiunt «y ego agnofeo eaf fe^uutur mt,) De his fuperius didum eft*

Et ego uitam cetermm do eis^nec peribunt in aternum.) Et de hac vita fre quenter didum eft ÔC data interpretatio*

Nec rapieteas qnt/^uam de manu mea*) CXuifquam ex his qui illis in* fîdiantur.Manum verodicit virtutem ac poteftatem fuam . Hoc autê dixtt.quia ftatuerant Iudgi,vtfi quis côfiteretur eû efleChriftû extra fynagogam etjceretur.’confirmat enim quod fruftra laborent.

P«fr wfHî qui dédit miht,maioromnibuseflt) Maior oibusinfidiatorib’, vtdidûeft.Rurfus ergo quod ait,Dédit mihi,difpenfatorium eft*

Et nemo poteü rapere de manu pairis mci.) Ne autem tanq impotens vidcatur auxtlium a pâtre pofcere,fubintulit :

Ego €ir pater unum [mwi«*) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V num potentia,fiue eiufdem potentiç*

quod n vnum potentiâ, vnum fane àC diuinitate ÔC eftentia ÔC natii* ra.Dicens itacp,Ego amp;nbsp;patcr,dualitatem fignificauit perfonarû, diuer fitatem hypoftaféon: fubdens autê Vnum fumus,diuinitatis vnita* ttin,identitatem eflentiat,natur£ QC potentiæ*

iiu/iuleritnt igitur rurjus lapides ludai^ut lapidarem eum^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ûatura fi

lium DeiCe dtcebit^n^m hoc fignificat,Vnum fumiis.Vxde crgoaiTO* modo conuidt fmt jquod non difcendi caufa interrogarêt, fed occauôis alicuius arn'piendæ,qua cumcomprehcnderentjVC diximus.Etquarc dedft eis occâüoactn^Qinn volebatcos a feipfts conuinci qgt; tentarec, malumcp machinarentur.Præterea non oporcuit omnia difpenfatoric loquijfed etiam deniidare in parte veritatem,

KejfonJit eis lefis, Multa bona opera often Ji isobis ex patre meo») Qua: me pa tri æqualemoftendunt.

Propter qitoJ eorum operngt;n me lapiJatisf) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Propter quod opus quod mC

non oftendat patri eflè acqualem,Opera ergo me patri acqualê eflè prg* dicant,amp; ego tacco.

Re^ponJerlint ei luJcti Jieentes,Ob bonutn opus non lapiJamus te, ftdob blaj}gt;bei)iiat tW ouia tu homo quu jts,facis teipfum Deam.) Interim ergo bona eflè eius ope » ra fatebantur.'quod fi bona funtciusopera,hçceadê teftantur,quod no blafpheinet dicens fefeDeflclTe:funtenim Dei opera,Slt; non purihois«

Rei]gt;ondit eis lefuSyNonne fcriptum efl in lege ueflra^Ego dixi dij eRis^') Hoc in locoL^gcm appellat librum Pfalmorum;nam id iniflo fcriptSeft» Lex autem dicitur liber ifte,quiaea quæ ineo habentur oraculafunt a Deo afflata,2lt; quia homines inftruunt 5lt; cotrigunt.

Si illos dixit Deos,ad ^uos flrmo Dei fa^us efl,f^^ nonpote/l folui flripturatde eo tpte pater fanbltflcauit tü“ in mHndum,uosdicilis,Blaflgt;hemas,t}uia dixi^Pibus Dei fumf) Solui,hoc eft,excidere,reqci.Sadificauit autem,hoc eft feparauit,elegif. Quod autem dicit idem eft ac fi diccret : Si Deus illos dixit deos qua homines eflent,de medicifis,Blafphemas,quiadixi, Filius Dei fum? de me inquam,quern pater fcparauit,elegit,ac mifitin mundum. Hu^ miliusautcm iftaloquitur. Primum naqjdeprimit ÔC concederevi^ dctur rermonem,ac humiliora Ioquitur,quo furorem illorS confoletur ac mitigct.'deinde fubdit etiam fublimiora.

Si non facio opera patris mei nolite credere mihitfl autem facio,amp;’ fl mihi non creditif, operibus crédité, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ab operum ^qualitate,æqualitatem ac identitatem

Vf cognoflcatis amp;nbsp;credatis quod pater in me efl,(y ego tn eo.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In me patcf

confpicitur: nihil enim aliud iiirn cgo,q quod pater eft, permanens ta* men filius: ÔC nihilaliud pater eft q quod filius, permanens tarnen pa ter. Qui ergo filium nouit,amp; pattern nouit:0d qui pattern cognouif, Illium cognouit. Vel aliter: Filius eft in patre, tanquam imaginis pulchritudoin archetypo.’pater veto in filio,tanquam exemplaris pul chritudoinimaginerimagincm autem patris dicimus filium,no qua* lemcunc^jfcd per omnia fimilcm.

Qjteerebant ergo rurfum apprehendere eum, exiuit de manu eorum, ab^t^ue itei^ rum trans lordanem,in locum ubifuerat Iohannes bapti^ans,amp; ibi manebat,) Vbi magnum aliquod fignum feciflet, fugiebat propter populi plau* fum ac laudcm.Vbietiam magnSquippiS defeipfoloquutus cflèt,fe* cedebat propter rabiem inuidorQ.'illi concedes, vt p fuâabfentiâ cefla* ret ac quiefeeret. Abfjr aßt in locQ vbi Iohanesbaptizabat,vt prçfentiS memoriæ fuggereret fignû qd’ faeftum fuerat quum baptizaretut, ac

Iohannis teftimonnim quo de co teftfftcatus fuerat,ô^ ita crcdcrent,q(f faneetiam fadîumeft.Videenim.

Et »iH/tj uenerunt ad eum,c^ dicebamilohanttes(fulgentßgnrn» freit nttllum t omnia Uero nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de hoc dixit Iohannes uera eranh), nbsp;nbsp;nbsp;ConCiders. quomodo inter fe

argumêtabant«Toh5ncs quidê fignû fecit niillutnjhfc aütem multatma ior ergohiceft illo.Deindc aliudquoque fumünt excenerfti'æ fignötga ctiam quxcunc^ de hoc dixit Iohannes vera erant,rebus ipCis iam de« nionftrata.Dixerat auf,Qui' poft me ^entürus eft, forti'or me ê, aliac^ Mattht)^ multa et magna. Alibietia,Ec cgo vidi,amp; teftimohiu phibui quod hic fit filiusDei.Äliter præterea dcclafat fimpliciter hic fermo.IohanneS S«£rlt;t'5» qiiidem fignum fecit nullum.attamen omnia qugcuncßde höc dixic vera erant,5lt; ideoteftimonium eius fidedignum eft.

Et crediderunt ibimuhiin eum.) Vidifti ^tu eis profucrit locus, 6C a peruerfis hominibus fepararifnS frequenter ob höc educic ipfos, 6C ab Exoii«lt;9**O’ illorutn conuerfationc abducit, qd* etia in veteri teftamento fecifle ap« ret,qu5 loge ab Aegypttjs in deferto Fîebrgos informauit àccorrcxit,

A Egrotähatautem quidam nomine Landrus a Bethania de cißello Maria lir Martha huiusfororis.) Deinde etia fi'gnüaddit quo Mariacognofeatur.

Erat Mem Maria qua unxit dominum unguenro,amp;' exterßt ^edes eius eapillis ßis, cuius fritter Lazarus a^rotabah) Huiufmodi opus nota ac celebrem effecerat.

Miferunt ergo fororesitliusad eumt) Non abiefunt fed fniferünt,vtlt;« , potefidutiam habentes.’näni iriultä illis erat cum co familiaritas.

Prætereatanq mulieres debiles.SC veluti ludu detentæ. Siquidem qgt; non defpicientesmiferinf,poftmcdum fignilicauerunt quando venicti multa cum feftinationeoccurrcrunt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Dicentes^Domine ecce quem amas agrotdt.) Hoc dixerunt cupientes e3 admtfericordiam attrahere. Nam adhuc tanquähominem audiebant, magnum quidem,non tarnen etiam Deum.

lefus autem ut audiuit,dixitjMorbus hic non eft ad mortem,') ^óty dirigifur adeä quf proprie mors eft , fed ad fomnu aliqüe.mä qüç propric mors dicitur,vfq; adcommunem omnium dutat refurreeftionemthic vero QC mors dici poteft amp;nbsp;non mors : illud quidem proprer diuifionem ant-nig SiC corporis,hoc autem propter mox futuram refufeitationein,

Vtgloiificeturfil'us tJei per eum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam gtofia patris,gloria fiIq eft.

ItêÔ^hic didioncs PrOjamp; Vt,no caufales funt.fed fignificatiup eius qd* euenturöerat.Na pater Qc filius glorificandierät per eu. Quidä vC ro per gloria intelligût cruce,hoc eft,pro crucifixione Dei,vt crucifigä tur filius’Dei p eu.Cognita näcp a tudæis Lazari refufeitatiöe, huiuf* modi rhagmtudine miraculi adinfanabilem exarferunt infaniäm: ÔC feftini exurrexerunt vt ilium occiderent.

Dihgebat aut lefts Martina,huius firorem Mariam,ac La^aru.) nbsp;nbsp;nbsp;Non tau

♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT VNDECIMVM.

Vt er^o MJiu!t ijuod legrotaretytnnc ^uiJem manjït in loco ubi erat Juolus diebus^) Prçdidam mißt refponßonem qua cas confolaretur : ipfe vero adhiiC pcrmanß't expecîans donee animam cxhalaret ac (cpeliretur, vt nemo diccre poHcrquodipfumnondum mortuum excitaflèc/ed ebnumauc vin'bus defe(^lum,feu numine afFlatum.

Deinde pofi hoc ait difcipulii,Eamus in ludeeam iternm^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prçdici t hoc quo

arguatillorum timiditatem abinfidelitateemanantem,amp; vthocpræ« cognito non turbarentur fubito re infperata* Erat autem Bethania tn ludaea «

Dicunt et di/cipuli,Rabbi nunc ^Mrebant te Iudlt;ti lapidare, amp;nbsp;iterum uadis illucf} JSunc.i.pauloante,Nam QC pro illo metuebant, Qi. m^gis pro feipfis.

Rejjgt;ondit lefus, Nonne duodecimßtnthora dieif Si quis ambulauerit in die,non offen ditji^uia lucem mundi huius uidettß ^is autem ambulauerit in noEle, offendit, lt;juia lux no ell in eo^) Exemplo eos exhortatur, quod quemadmodum ß quis am bulauerit in die, videlicet in vnaquauis duodecim dici horarum, non ofFendit Qi cetera: ita etiam ft quis in lucc virtutis ambulat,non offen dit,meidens in aliquod periculum,quia lucem virtutis videt, Qi vix ducem habet. Si quis autem ambulauerit in tenebris malitiæ,offen* dit,quialux non efl in eo. Vos itaquein luce ambulantes nonoffendc» tis. Arqui etiam ipß' offenderunt,feu periculum palTi funt, fed non tunc. Dum cnim comprehendcretur dixit, Si mequçritis , finite hos abire.'nam de illo tempore nunc fermo eft. Intelligitur autem Qi alio modo. Si quis ambulauerit in die non offendit Qi cætera : hoc eft, Si quis ambulauerit in me aur mecum , qui fum lux Qi dies : nam g diu, inquit,in mundo fum,lux fum mundi, non offendit ad vllum pericu* lum.potentiafiquidem aevirtus mea deducit ilium.

Hlt;ec dixit poß httc ait il'is, Lazarus amicus nofler dormit, fed uado ut a fo^ mno excitem eum. Dixerunt ergo difcipuli eiiis,Domineß dormit faluus erit.Dixerat autem lefusde morte eius,illiuero putaufrunt,^uodde dormitione fimni diceret,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipfedi#

cebat,Amicusnofter,oftendens neceflariam efle adeum profedîionem. Illi verodicebant,Saluus erit fiuefanabitur,volenteseius confilioob* ftarc.mondum enim metum abieccrât.Qiiod autem dicit, Vt a fomno excitem eum,facilitatem refurredlionis oftendit.Hinc itaqueillos in* telligere oportuit,quodde morte Qi refurredioneeius diceret.Quomo enim profedurus erat ftadia quindecim vt eûa fomno excitaretf fed opinabantur ^enigma aliquod efle,qualia multa dicebat.

Tunc ergo dixit eis lefus manifeße, Lazarus mortuus eß, gaudeo propter uos, ut credatts,cjuod nonfuerim ibi.) Gaudeo quod non fuerim ibi: gaudeo aute propter vos vt plenius credatis,quum vidcritis eum refurgentem.Na fi ibi fuiffem,vel non fuiflet mortuus, vel nontantu apparuiflet mira* culum,vel fufpitioni fuiflet fubiedum,vt prgdiximus.

Sed eamus ad eum.) Ne maliuoli erga amicos videamur. Hate aut, Non eram ibirô^,Eamus,acfimilia,tang homodicit.

Dtxif ergo Thomas cognominatur Didymus ad codif cipulost Eamus amp;nbsp;nos ac moria^ mur cum eo.) Apparet quidem magnac fermo audaciæ,verum potius eft timiditatisacinûdelitatis:diffidcbat nacp quod non ofiendcrcnt,vt prædixerat

CAPVT VNDECIMVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;519 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•*lt;.

prgdfxcrat.Sf propterei opinabatiiromncs fimulcirm prçccptorcoc« ItdcnJjs enè, Non tarnen increpauit eum Chhftus tolerans ad’nic tins itnbecillitatcm.Didymus ver o quafi geminus dicebatur,quod (if Wulcumfratrenatus cflct.

i^itur uentfjèt Iefm, inueitit eugt;n ante quatuor'iam Jies /èpultum.^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipfe

Qin’dem mortuus fucrat poflquam fororcs adCbriftum miferanteode ianedic:hic vero manficïn loco vbi cratdiiobus diebus ^iHo videlicet 8cfeqiicn«;tertio autem dixit difcipiilis, Lazarus amicus nofterdor^ wit èc cgtcra.'in quarto abrjt quum expeóaii'et donee oleret, vt magis wanifeftaretur fuae magnitudo potentie.Sorores autem non amplius 8deum miferuntjdc fratris vita iam defperantes.

Eraf Bethania iuxra lerofo!ygt;na,fere ftadiji ^uindedm. ex luJteis uene» Wd Marihjrn Maria'n ut conjolarentur eas de fratre fuo.} Grçce quidem df cttur wpüa- Tlt;3' TTtfi /jiap^ap nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft autê Grecanici fermé is idio*

3m,idemfignificans quod ad Martliam M-riam . Verum quo pa* ’Soconfolabatur illas,quuin indubie amarent fefum!’ Aut propter no bilitatem illarum: aut propter alias virtutes: aut propter calamitatis Wagnitudinç.Practerca non erant hi ex cis quiomninomalieranr,qlt;f Weomanifeftum eft,quiamulticrcdidcrunt in cum»

Marrfcii ergo ut aadiuit ^uod uemret lefui occurrit ei: Marii uero Jom frdelat.')

Ipfafolavt hoc audiuit.Non communicauit aut forori, ne ilia quoque 5xeiinte,tumultumconcitarent,qui ad confolandum vénérant.

Dixir ita^e Martha ad lefum^Doininefifui/]ef hic.frater meus non fuiffêr »quot;orlHHS, Sfd O'««nc /cioijuod(}Uiecun^]ue popofeeris a Deo,dabit tihi De«?.') f i fiiifles hic frater mats non fuiHct morruusrpetiuifles nacp a Deo ne ipfemorerc* tur,3i indubicauditusfuiireSjVtpote Dei amicus.Nenduenim cogno fecbatep licet vt homo aberat,tarnen vt Deus prüfens erat.

Alt till leßSf^e/urger frater tUUSgt;Dicit ei Mariha.Scio quod refùrget in refurrePioc innouiHimo die.) Q^ued ergo dixerat,Scio quod mçatnque popofcc-tis aDeodabittibi Deus;non dixit quod eum refufeiraturus cfTet fed ne a Deo abijccrctur. Siquidem nondum conucnientem de Chrifto ha bcbatopinionem,ficut nec difcipuli, qui tarnen tot ac tanta ÔC audie rant^ viderant.

fons vitat,quicxufcito vitamqt rribuo tanquam Deus Primum itacp Wodefteloquutus eft diccns,R.cfurget frater tuusrat ilia no intelligcn te,dctcgitiam occultamfuam poteftatem, ôf artollit rnenicmeius.

Qÿj credit in me^ettant Ji moriuus fuerit,uiuet.Et omnis tfui uiuir amp;nbsp;credit in me, non moriffitrin*ter««m Eriam fi nunc mcriattir præfcnti morte ,vi« uet vita qua in futurum viuitur,hoccft bcata.Etqui adhuc viuit prç* fentivita.nequaquam morietur futuramorte,hoceft mifera. Hæedi^ cens oftêdit illam eflè veram vitam.verSqt morte, vtpete inuariabiîcs, ôi Omni inter fefucceffîonecarcntes.SC de illis maxime curandS efte.

Ait illifVti^u; domine:ego credo ouod tu Ji Cl r Rus flius Dei oui in mundum uentiif rw trat.) Quod magna de feipfo dixerit,cognouit: quomodo aurem

CAPVT VNDECIMVM» ea dixcr/t,fgnorauïtïamp; propterea vnum intcrrogata, alnid rcfpondct» Sed vnde id fci'ebat quod rcfpondit.'’Ab bis qui in eum credebanc. Na quodfuperius dixerat Scio quod rcfurget in refurredione in no^ uiflimodie,ab ipfo Chrifto didicerat,fiC adifcipulis ipfius , Namfrci* quenter cum illis apud eas bofpitabatur»

Et his dialis abijt uocMit lörorem fmm Mariam cJancuIttm dicens, Magi^lerada fdjCif uocat ie.) Éxpedans magnö aïiqcP bonu a fcrnionibuscius,curlt; rit ÔC vocac clancukim fororem, ne qui prçfentes erant ludæi cogno* feerent,ac infidiatoribusfortaffîscum proderent.Dixit autem vocat te vt ilia eitius occurreret,

Uu ut audinif^Curgit cito amp;“ uenit aJ eum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prg vehementi quo eum

NortJ«»» fwiw uenerat leßs in ct^el’iü,fédérât in eo loco.ubi ocettrrerat ei Martha,) Erat adbuc ibi,docens cos qui fecum ,crant,5^ docendi prætextu expe-dabat tlias ,ne accedere videretur tanq gloriam a miraculo captans» Aut hoc dixit cuangelirta,oftendensquod SC qug vocauit,SC qug voca-ta eft,adeo velociter cucurrerunt,vt eum illuc prguencrint.

luditiergo ^uierant cum ea in domo amp;nbsp;confolabantur earn : ^um uidiffentMariam ^uod cito furrexiffet exiJJèt,fè^uMi funt earn diceniei^Vadit ad monumentu ut pioret ibi-) Sequuti funt earn,veriti ne quid fortaflis contra feipfam perpetraref. Fadi funt autem telles miraculi,etiam non afeiti»

1 t«r Mdhd uenit ubi erat lefust uifo eo procidit ad pedes lefii dicens illij Domine ßFuiffeshic,non effet mortuus frater meus,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiianquam fororeferucntior

craterga Chrifti honorem: fiquidem ipfa proddit adpedes eius:cade zamen dicit,eandem de illo habens opinionem.

lefus ergo M uidit eam plorantem, lt;2^ ludieos qui uenerant cum e'a plorantes,infremiiit ffgt;iritu,Gr turbauitfeipfum,) Non ea dixit ad illam, quæ forori dixerat: rum propter eos qui fimul aduenerant, turn ctian? quod feiret futur3 efiè, vr per ocium eadem ab illa difccret» lam autem commota in ipfo huinana natura ad compaffionem (.Soient namque qui humanifunt, alios vtdendo lachrymantes,excitari ad milcricordiam)Infremuitfpi* ritiijhoceft affedum cohibuit, ipfum reprimens: torueac auftercprx turbationeintuitus eft: ne cum lachrymis interrogaret. Namfpiri* tus dicitur hic rurbationis affedus. ^lum autem infremuilTet, tur« bauic feipfum,iîueconcuffit; contingit cnim vt concutiantur fuperio-res corporis partes eorum qui ita infremunt » Quidam vero Spiritâ intelligentes diuinitatem eius,interpretantur quod acriter human« natur« comminatus eil per diuinitatem: SC concullîteamcommina* tione perterritam.

Et dixit y bi poruifiis eumF Dicunt ei^ Domine ueni amp;nbsp;uide^ Lachrymatus eü lefus,) Tang homo SiC intcrro^at ÔC lachrymatur, aliacp facit qu^cötp hoém clleipfumconfirmant.’tanquam Deus vero quatriduanum ac olidiim iam mortuLim fufcitat,cgtera(j operatur quæcunque teftanf eumcflc Deum.V ultenim vtrancp fui natur am agnofci, ÔC ideo nunc quidem humano more,nuncvero diuino,varia demonilrat»

Dicebant ergo li«iiti,Eccc quomÓ amabat eïi,) Videntes eâ lachrym an t?» Q^daM

Qj^'k'n ant!gt;n ex eis dixerufit^ Non potuit hic ^u: cieci oculos apernÏt, facere ne hic marereiur) Impotentiam d cxprobranc,5C lt;ronfcediciint,Qtn'cxd oculos aperuit : eo qaod iftud non fcccrït, ncc ilkid fecilfc arbitrant tes.[gnorantfiquidem j’dqiiodfadtirtis eft iHomaiiis circrnam matus eil mortem qaæ ïam aduenenc ic dominata fit, repellere, acceden* tem prolu'ber e»

lefîisergorur/ùntfreinens iafeipfo,uenit lt;fd monumentunt.] Lâchrymatiis quidem e(l,finens naturâqnç fua funtoftendere: modicam lachrymati difiipermortiios menfuram tradens nobis.Deinderurfuminfremit^ ac affe.i^um cohibet, vetans ne vitra moduin progrediatiir. .

Erdt aue n ljgt;elnniifamp;‘ hpts intpoßtuseratßper eAitt. Ait Ie{i{S,To'lire hpit^em.) Quare non fufdtauit ctrm impofitolapide/Vt qui lapide fuftuIilTent, amp;primi grauem fenfillent odorem,potiBimum miraculo teftimoniiï exhiberenr.Siquidem etiatn propter hoc non refufcitauit eiiin abfens, fedeum multls venir ai monui-nêctiin,5C reuindiim fafeiis fepulchra« libus ac fiidarioexcitauitjiiilKccß vc foluerent eum,ad infallibilem mi taculi demonftrationcm;vt ab his omnibus veritas teftimonium acci peret.'ôd ne rurfum quemadmodum iecacco vllaremanerc pofletams biguitas.

Didt ei MArth foror eius oui mortU'AS er4t,Domine ÎAm ûlet^ (iUAtrid'.tjnus eR enim.} famolet,£c ideoimpoflibileeft eum refufeitareismeorruptum . Nam ptædiâum eft,quod nondum de eo conuenientem habebat opinionê; ticc ea quæ fibi illc dixerat intcilexit.

Alt hli lefu),Nonne d:xt tibi, t/uod JicreJideris uMis gloriim Dfi/) Vcrifimileeftcnirnjhocetiameumdixifleilli : Aitthocfibi volebant quæilli dixerat.

Sn/lMlfriint er^o läpiJewaloco in nbsp;nbsp;nbsp;iàcebat mortuus^') Suftulerunt eû a loco

le/ùs autem e^euJtisfurfumoeulis JixHjPAter grattas tibi ago cfuîit audßi me») VidedidionesSurfum,amp;,Gratias agotvt a Deo miiïus clTc credatitf. Ipfefiquidcm in progreflu docet hanceflè caufam.Dicebant enim Ridai,Non eft hic a Deo.Sed quomodo dixit,Qiiia audifti me,quû precâ tus non fiRNon efl prccatus,oftendens qgt; precationeopnsillinô eflèt* pixit autem,Qiiia audiftime,infinuansvoluntatis identitatem;Gra tias tibi ago,quia voluifti quod ego volo.

Ego nero jdebarn quod femperme auJis.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Semper vis quæ volo.‘ nam

cadcmvtriq} voluntas eft ac mens eadem.Deinde additôC caufam hut iufmodigratiarumatftionis humiliumc^ verborum.

Sed propterfMrtjw qua dreunflat dtxi.) Dix:t, Gratias tibi ago quia audifti me,propterimbecillitatemcircunftantium.

Vt aedmt quod tu me miferis gt;nbsp;Nam hoc maxime neceflarium erat, quienim creditquod Deus eum miferitjCius etiam credet fennonib’: quumalijSjtum his quibus fe Dei eflè filium oftendit : qui autem non credit,quod Deus eum mifcrit,is neqjcius fermones fufeipiet.

Et bisdiHis damauit uoce magna,L^'^are ueni foras,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Voce magna cia*

CAPVT VNDECIMVM» tcmï vfquc omncs qui prçfentes erant,audircnt hanc autoritatiuç po tcftatts niflioncm:à qiniminopus dedudam vidèrent, fublimiter de co tanquam de Deo fentirent^Non dixit autem,Refurge,fed,Vcni fo^ ras: cum eo qui mortuus fuerat tanquam cum viucntecoIIcqucns.SP quidem apud Deum etiam mortui viuunt « Hoe ergoeft quoddicebat, Venit tempus,SC nunccft,quando mortui audient vocem filq Dei, SC qui audierint viuent. Vide enim quid fequatur.

Et podÿt sui fuerat mortuus,manus pedes habensreuin^osfafcijs fepulcbralibusgt;) Vinculis quitus mortui obuinciri foIent.O maximum ac duplum mi raaiIum»Non folum qui iam olebat refurrexit,fed ctiâ qui obuindus erat exiuit âmonumêtoJta(pgratiarSadio,diipenfationis erat,iu(Iîo ac opus autori tatis:illa propter præfentium imbecillitatê fada cft,h£C autem propter eius potentiam ÔC virtutem accidit.Propterea in præ* cedentibus dicebat,Si non facio opera patris mei,nolitecrcdcre mihi;fif autem facio,ÔC fi mihi non vultis crederc,operibus crédité.

Et facies eius fuJario eratobuinSla.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Parua fafciola, qua ad hoc vfj

Ait illis lefustSoluite eum amp;nbsp;/mite abire,) V os eum foluitc, vt t2^ dus ferat teftimonium quodnon phantafma,fcd ipfe verefit.Etfinite abire,necumeo ambulans laudis acplaufus caufafiat: vtty per ocium perfedius ferutentur eum qui voIucrint.Vtinam autem SC mensmea in affedionû monumcntofepulta,earum(^ fafcqs anigata,acinfenfibi* litatis lapidem fuperpofttum liabcns ÔC iam olida graui peccatorum odore,verbi fermone refurgeret.

Mxltt ergo ex ^ui uetterant ad Mariam, uiderant qua feci/fêt kfus aedi' derunt in eum: quidam uero ex eis abierunt ad pkari/aos, dixeruntque eis quit feci^fet lefus.) Non tanquam admirantes, fed quafiidepraeftigiatore calumniantcs: hi autem funt qui diccbant;Non potuit hic qui cæci oculos apcruit,fa cere ne hic morereturf

Co«greg4«crttnf ergo pontifees pharifai con/ïlium,ac dicebant : Otadfadmusf quia hic homomultaßgna edit.Si reliquerimuseumßc,omnes credent in eum,(f uenientRo» maniytollentque noßrumlocum gentem^) Tollentfiue perdent.Spcdofiim autem prattextum imponere volentes infidrjs quas aduerfus faluato-remftruebant,ac populum contra cum commouere molientes, timoré caufabâtur Romanorum,quia fi omnes crcdiderintincum,ex*ftlffla-bitur tyrannidem meditari.’vcnientqj Romani,ac perdent vniuerfos, tanquam tyrannidis ac defedionis participes. Atquiipfe defedionc non docuit,quin potius cenfum Cgfari exolui permifit : quumque po* puli regem vellenteum conftftuere,aufiigit,0C frugaliteroberrabat,ac vitamprobiffimam omnibus proponebat ;quac magis eft tyrannidis interitus,Atipfi' quanquamnon expedabant nec timebant, fedpræ inuidia perditionemRomanorum in praetextum aftiimebantjea tamé palTi funt qua caufabanturtnon quia Chrifto obfequuti funt,fed quia ei non paruerut.Nam propter ilium traditi funt,vt etiam teftatur lot fephus.Et ipfi quidem praetextum fumpferunt occidendi ilium, ne a Romanis intcrnecioni traderentur:quia vero occider3t,internccioni traditi

tradïti fixntjSi: quac fecerunt vt effugercnt, ca qm'a fecerunt, non fitgerunt,

Vnui i«tem quidam ex ipßs Caiaphas nomine ^uum e/Jèt pontifex anni illius^ ') Quumin Icgis tranfgreffîonem impegïflènt,is qui potens erat,a Ro inanis pontificatum in annum emebatrSCipfe quidcm principatu fuo annoobtincbat.’quiveroante eum tenuerant,anidebant ini,fimu/que cumeoconfuItabantjdiÄi amp;nbsp;ipfi pontificcs,quod etiain ipfi principa tumtenuiflèntjdequibus etiam in euangelioiuxta Matthæum figni-ficauimus* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LuLce,^,.

Dixit ilIis,Vos nelcitii quicquam.) nbsp;nbsp;nbsp;Ouod vtilefit,quodexpediaradco

Nee perpenditis ^uod expédiât nobis nt mus homo moriatur pro populo, non tota ^enspereabHoc autem a/emetipfo nondixih) Hoc:Quidnam/ Vt vnusho mo moriatur pro populo.

SfJ ^uum e/fet pontifex inni illius prophetauit ijuod futurum effet ut le fus morereM mmiione.') Non quod dignus eflèt,vaticinatus eft^ fed quod ponti* tex effet anni illius .’non propter propriam virtutem, fed propter pon« «ficalem dignitatem. Adhuc enim diuina gratia in templo permane« bat.’quçore illius vtens,cornon tetigir.Prophetauit autem quod futu rum effet,vt lefus moreretur pro natione ludgorum.Pro ipfis namcp mortiius eft,vt eos faluos faceret: dicebat enim, Nonfummlffus nifi ad ones perditas domus Ifrael. Et rurfum , Et animam meam pono ÿouibus.Ne aût proipfis fob's mori putetur,addit euangelifta; SMprduo»

Stellt enim non pro fob's ludæis incarnatus eft,verum etiam pro egte fane Si mortuus eft non pro fob's ilb's,fed ÔC pro his .Namqug docebat QC faciebat,etiam pro his erant:vt quum illi in primisdidicif« * ftnt,veluti qiii ètiam primi Deum cognouerant : poftmodum 2lt;: alios docercnt.Fib'os itacp Dei Gentes nominauit,vt qui filq erant futuri.

Et hos fiquidem Chriftus oues fuas,abeo quod futurum erat appellat uit.Difperfos autem ob varia de Deo dogmata,eo quod bonum non ha berent paftorem. Congregaret in vnum gregem,in vnam fidem.Cx« teri vero non quafi vaticinium, fed quafi confibum fufeipientes , fuf^ fragqs ilfud comprobant.

Abilloergodiedecreueruntutocdderenteum,) Atqui etiam prias iU lumoccideretentabantjVt prædidum eft,fed nunc cum confilio amp;nbsp;de« bberationefententiam decreucrunt.’nunccum omni animi prompti* tudine ftudio annifi funt.

lefus ergo iam non propalam ambulabat inter ludieos,ßd ab'ijt inde in regionem iuxtii dtfertum in ciuitatem ^ute dicebatur Ephraim,amp; ibi uerfabatur cum difipulis fiis ) Iam non manitefte ambulabat,fed abqt in regionem quæ deferto vfei-na erat,videlicet in ciuitatê qug dicebatur Ephraim,de tribuEphraim, nam humano more feipfum feruabat, dum adhuc tempus expedaret. Quomodo ergo putas turbabantur difcipuli videntes ilium humano morefefe feruantem.

inüabat autem pafeha ludaorum,^ afenderunt multi lerofolymam de regione ante y iü pafehat)

Q^arebantergû nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diceb^nt inter Je Jidntes in temph, Qjyd uidetnr uobis

non uenerit ad dietn fejiumC^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pulchra purificatio câ inßdijs 8C ad homi

, Dederant autem üf pontijtces ac pharifei prigeeptum, ut fi ^uis cognouijjét ubi effet, indicaret,^o comprehenderenteum.) Àdmirandum pontificum prgccptû, proditioadmortcm.OfceIeftos,qui'bus pn'mordijs feftum honorant.^ qiubus antmis cædem fpirantibus celebratiiri funt/

lefui ergo ante fex dies pafcha uenit Bethaniam ,ubi Lazarus fuerat mortuuf, quent ßijcitauit amortuistTecerÜt aurem ilb cœnam ibi, (if Marthaminifirabatt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unuf erÆ

f MKwero difcumbentium cum eo4) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iple quidem eo venir,paulatim lerofo*

lymam appropinquans,quum iam fuæ paflîonis tempus inftarct,fi* mulautcm’vtdifcipuli Lazarum qui a mortuis furrexcrat cpulantem infpicerent.Sorores veto cœnam ei parauerunctan^ magtftro fiC be* netadori fummo,ac plufquam humano. .

MAria erÿo fumpta hbra unguenti nardi pijiica predoj^, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pifticf, hoc eft

puræ,ôô ad puricatem ac munditiemordinatç’aut etiam appel lati'o quacdam eft hæc vnguenti.

Eiexterßtcapdlisjuispedes eius4) Oftendens fnagnitud/nem, qua eum profequebatur, reuerentix acfidei.Lcge quoque fexagefimutn fe* cundum caput euangeli) fcamdum Matthxum quod etiam ad prat* fentïâconducic*

Domus autetn impîeta eff rx otlore unguenti,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam QC mundus fuaui

Dr ât ergounus ex difàpulis eius ludas Simonis ïfcaiotes qui er at eum traditurus^Qui--re hoc unguentûm non uenijt trecentis denarijs,amp;‘ datum efi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dixit autem hoc,

non quod de egenis ffdtatus e/fet: Jed quia fur er at,(if loculos habebat,ac ea quit mittebantur portabat,) De hoc manifcfte didum eft prçdido capite, vbi habet. Amen dico vobis ,vbicunque prxdicatum fuerit hoc euangclium ÔC cç tera:amp; eorum totam quere interpretationem.Non autë arguit Chri* ftus ludae rpoft'tum,magna dementia nitens eum conuertere. Vcrä quomodo feiens ipfum furem, permifit omnino feruare marfupium/ Propter illius imbecillitatem vtindefuam fouens auaritiam,obcani non incideret in prçceptorisproditionem.

A It ergo lefts : Sine illamtin diem fepukurlt;e meit firuauit iflud. ) In diem fe-pulturç meat feruauit vngucnturn , fiuein tempus fepulturx meæ: tanquam vaticinatapropinquam eftc mortem meam.Hoc autem pla* nius fcripftt Marcus, quod QC de alia muliere didum eft « Aitenimt

ï^ræuenk vt vn^eret corpus meum in fepulturam. Moris fiquidem ef fwcum vn;;uenti? fepclire corpora vt conferuarentur,

Apud Marc'jin vcro dixit, Semper pauper es habetis uobifcum , 8gt;C quum voluericjs poteftis iHts benefacere.Dicendo autem,Me non fern psrhabebitis.’fu^^etïÏt illis decçdefuaqug paulo poft futuraerat.

Co^auit ergo tttrbé muha ex induis gttod ibi e^et: uenerunt non propter lef um nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

tOKK^i, ueri etia-n ut Lu'^urum uiderent quem fuf Muerut ex mortuif. Confultabunt autem fontißcei «f et L4^lt;jr«w interficereni,quaniam propter dlum multi abibant ex ludieis nbsp;nbsp;cre^

ielmtinlefum,} Chriftum occiderc quærebantfumpto prgtextu quod folueret fabbatbum , QC fe Deo âîqtialem facerct, quodque multi ineum crederent. Lasarum vero quarcc'an quia reuixeratï'quod ergo crimen eft reuixiflè/ Itaque totares eft inuidia * Nam inuidebant non bencfadori tantum, verum etiam benef/cio affcdis : ideo quoque cæ* Cum foras eiccerant, 8C Lazarum intcrficere volebant: adeocrant nó

•nuidi tantum, fed SC veloces ad cgdem. Proptcrea de eis quoque di* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

cebat propheta,Manus eorum fanguine plenac funt. Mordebat etiam illos cj) inflate fefto plurima turba illudrelinqueret SC adeS curreret.

Poftero die turba multa qute uenerat ad diem fefium quum audijjent ^od ueniret le s fus IeTofoIygt;na,acceperunt ramos palmarum^ty procefferunt obuiam et,) Ne pro* pter fe Lazarum occiderent, Fcrofolyma venit: fimul autem vt popul» cum ramis fibi occurreret, SC confternarentur infidiatores jpoflentqp admentem fanam redire, Acceperunt autem ramos in fignum viClo« riac,his eumtanquam mortis viClorem vénérantes.

Hoc maxime ludæos præfccabat,perfuafam ellèturbam quod a Deo „ » ventrct.Quacre autem quadragefimoquinto iuxta Matthatum capite vbi dicitur, Turbac vero quç prçibant SC qug fequebantur clamabant dicêtes ,Hofiana filio Dauid, SC eius Iegeinterpretationem,acfequen tiwnduorum diClorum,puIclire admodum propofitam.

NAHkj aiifem leflt;{ afellum fedit fuper ilium») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rurfum i n illo qu^re

expofxttonem principqcapitis,totamc^ perlegequû fit plurimâ neceffaria.NaClus eftaût afellS,ab his quos miferatdifcipu! is adduClû, quemadmodum cçtcri fcripferuntcuâgeliftæ, Illi vero omnia quç de Laz:aroerant,quçquc fequuntur vfque ad afinam ÔC pullumprçtermi feriint,quemadmodû ÔC alia multa,tu miracula,tû dogmata: fine oino obliu,fiuc potius diuiniori aliquadifpenfatione,vt haberet QC hic poft ipfos quç propria feriberet in euangelijconfirmationcm,His ergo re* liclis jdicunt,Matthäus quidem quod vbi appropinquaflent lerofoly mis, vcniflèntque ^thfphagc ad montem Oliuaru, tune Icfus mific duos difeipulos ÔC cetera.Marcus vero, Dum approplnquât lerofoly Mdrci»»*» mis ad Bet^fphageSC Bethaniam iuxta montem Oliuarum ,mittit duos c difeipulis fuis .Similiter autem ÔC Lucas ♦ Apparet ergo quod

egrelTirs a domo Lazan' quum adhuc Bethaniae eflèt,mïfitdiTcipuIos, duxeruntcß afinam ÔC piillum.Ideocætcri quidem eu an gelifte tanquâ fimplicirer procedente verfiis lerofolyma Chrifto,narranr;non inter* rumpentes icrmonem itineris verCas Ierofolyma,per earn quæ de La* saroeflet mentionem. (ohannes vero,quæ fiiêtio preterita erant, la* tins fcripfit:de pullo aiitem ac fequenti innerecompendiofius , quod iam confcriptaeflènt.Hoc autem etiam confiderare oportet, quod hi g palmarum ramos geftabant,exieruntobuiam,quivero ramorummul titudinem ab arboribus cædebant ac fternebant in via,poftquaoccur* riflcntcædebant,de quibus Aïatthaeus óC Marcus dixcrunt,

Zddi4,9« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicnt/criptum efi^Noli timerefilia Sion,ecce rex tuui uenitfeJens fuper pullu ajïnte')

Matth,itf Noli timerc, nam manfuetus eft,ói^ non ficut multi qui tibi domina* tifunt,minax,amp; intuftus,actyrannus^Quæreautem vbiprædidoca pire dicitur. Hocautem totumfadrum eft, vt compleretur quod didû eft per prophetam cætera : ibi fiquidem interpretationem inue* lt;nbsp;uies. Quodfi Iohannes nomen Manfuetus omifit, neadmirerisftrc cjuenrerenim didiones aîiquas veteris teftamenti relinquût,aucqua# fi memoriæ non occurrentes,aut quafi' per ca quæ lèquuntur déclara* tas * Nam quum ftjper pullum fedeat afinæ , manfuetus vtique eft ac modeftus.Sed QC Sedens ac Afeendens,idemfignificant,quûperean* ' dem didionem hebraicam fignificentur. Rurfumque pullus afîng afi* nus eftjôd pullus filius fubiugalis.

Hifc autem Ji/cipuli dus primo non cognouerunt.quot;) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc,puta talia pro*

SeJ poilquam glorißcatus eft lefus, tune recordati junt lt;juod htec propter eum firipta ' e/Jenttamp;' hac et feajjeht,') Poftquam glorificatus eft per cruceni ôi. re* furredionem;tunc per fpiritus fandi defeenfionem recordati funt,çp hæc prophetica omnia propter cum feripta eflènt fiue de eo, amp;nbsp;quod haec omnia quæ feripta funtfeccrantei ludæi,

Teflimonium igitur perhihebat ei turba etutt erat cum eo efuando Labarum uocauit Je monumento,amp;' excitauit eum a mortuis,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Teftimonium perhibebat de figno

Propterea etiam obuiam uenit ei turba ,^uia auJierat eum hocedidtjjêßgmim,') Turba quidem eorum qui tunccredideranc, teftimonium perhibebatî turba vero eorum qui audierant,obuiam ei eu illis proceffïr.

Pharif d ergo dixerunt inter fe, Videtis ^uod nihtl proßeitis^ ecce muudus pofi eu ab^Û Mundu dtcunt multitudinem.Poft eum abtjt,hoceft fequitur eû.Siigi tur per phariQos intelligas infidiatores,fibiipfis indignantur qgt; prg fegnitie nihil proficiant;fi veroeos qui crediderant, fed tidem propter aliorum timorem occultabant, indignantur apud feinfidiatoribus lt;ÿ fruftra laborarent,nihil(ÿ proficerent.

ERant autem ^idamgrad ex his ^ui aß:enderant in die fefio,) Multi fiqui* dem Græcicultum amantes Iudæorum,Ôe cupientes fieri profe* lyti

Hi ergo itcce/Jernnt aJ Philippum qui erat a ßethfaida Galillt;e(e o» rogalant euiti, iicentes, Domine uolumus lefum uidere,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quum de aus fama audiflènt,ctt

Rurfumque Andreas Philippus dicunt lefu.Iefus uero rej}gt;ondit ets .Venit tempus Ht glorificeturpliushominis.) Quii tune futurum erat vt moreretur,qu3 ludfi dc eius morte fententiam tultfTcnt,Gentes Vero ad eum accedere cccpiflTcnt. Nunc autem SC hoc amp;nbsp;illudfadum eft:nam SC didi Grçci e Gentibus erant, Ait,Venit tempus vt mon'arjiquidem poft mortem acrefurredionem glorificandus erat in omnibus Gentibus, prgdicato tuangelioinvniuerfomundo.Qviumcpextinxiflefibi vifi funt ludgi dus gloriam,tunc in vniuerfo orbe magis refplenduit. Quia ergo lu* dji cum deliberatione fententiam de eius morte tulerant, indignum watDei iuftitia vt diutius apud incura^iles permaneret,eostp qui ad fanationem parati erant defpiceret.Et quare tune ad Gentes no trafi« uit/ Vt omnem ludçorum de perfidia refponftonem circumciuderet; non folum enim ipfe non tranfiuit ,fcd nee difcipulos in viam GentiS abirepermific,pairus(^ ab ingratis innumera, non reliquit illos : do# eens,fanäs aemodis omnibusbeneficia prçftans,donee illG occiderSt,

Atne« Amen dico uoiis niß'ff'anum frumenti deie^um in terram mortuum fuerit, folum manettß autem mortuum fuerit multum fruSium adfert. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Di fcipulos

confolatur oftendens per exemplum, qgt; vtile fit ac neceffarium vt ipfe moriatur: nam in mods tritici mors eius multos adferet frudus, crise qucfertilis acvtilis ♦ Propter prædidamenim caufam poft mortem fuam difdpulos fuos miffiirus eratinomnes genres, vt iam mors ei’ Vita eilet Gentium, Mortem autem triticiintellige mihi corruptio# oem ipfius. Deinde illos quoque accendit,vt mortem defpiciant, nec inpropofitis periculis retinendae vitae cupidi fint, fuprafidem quae in ipfum cft..

Q«i amat tnimamfuam,peTdet earn.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui tempore martyrtj vitg reti

ncndçcupidus eft, obfequens animæ fuæ plusq oporteat, amans earn lt;naIeconcupifccntem.Negradiaris,ait,incócupifcentijs aîç tuf. Qui Ercf.i9» amat earn fupra DeG,perdet cam in future feculo, hoc eft, in fuppliciu conijciet,vt quifidem prodiderit.

Et qui odit animam fuam in hoc mundofin uitofn aternam cufiodiet earn.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui

contrarium facit,hoc eft,qui retinendæ vitæ non nimis cupidus eft SC cçtera.Similia quoep dixit iuxta finem dcciminoni iuxta Matthäum Mattbuo» capitis,Sc alqs in locis*

Si quis mihi minifirauerit^me fequatur.) Mefequatur per imitationé, hoceft,ü quis meus voluerit cflèdifcipulus,me imitetur.Quemadmo dumenim necefte eft miniftrum fequi dominum,ita quotj difcipulum oportet fequi prçceptorem.

Et ubißm ego^ibi amp;nbsp;minißer meus erit.) Aut idem rurfum proteftas dicit,aut poftg de prçfenti malorû tolerantia dixit,de futura«tiâ addi# dit fruitione,Qui me fequitur in cœ’um confeendet.

Et jt (}u!i mihi minißrauerit^honoripcabit eum pttler.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Glorificablt eutn,

tanquam mtnjftrum Icgitimi hlq fui.Hoc autcm dixit, quoniam ad* hue patrem ellemaiorcm eo putaljant. Ne qtiis autem dicat qued faci* le de morte philofophatur ,vt qui extra humanam fit imbecillitatem, oftendit quodfiC ipfe tanquam homo indu tus efl naturae infirmitate, ideo primo naturæconccdit,vt quodfuumeft patiatur,dcindcfcipfuin ad tolcrantiam confortât, propter id quod neceflariumeftacvtile* Vide enim quid dicat.

Nh«canima mea turbata e/l.) Humano modo commota angore tre pidat propter inftantem mortem.

Paterferuameexhachora,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Libera me ex hoc terribili ac funefto

tern pore. Poftg hæc vt homo dixit,humana formidinecircundatus,fe* ipfum refccillat ac confortât dicens:

Sedpropterea ueni in horam hapc.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Propterea feruatus fum in hoc

tepuSjVt nûc morerertiâ itaep viriliter ferre oportet. Rehdaergono* bis naturalis timoris menfuraac fortitudinis monumê.o,rurfuî aiü

Pater^!oripca nomen tuum.) Q.iiod apud ccelefles virtutes glori* ficatum cft,glorificactiam iKudcoram hominibus terraincolentibus, per ea qug in morte mea futura funt Cigna : glorifica ilhid per gforiam nominis mei,Ciquidcm mea gloria tua eft.

Venit uox de ccelo,Et pjoripeaui^i^f rurjusghnfieabo.) nbsp;nbsp;nbsp;Glorificaui in bis

Q^im audifptergo turbaadiabat, dieebatlonitruumejjè fablum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui

Alij dicebant, Angelus ei /oijKUtKt efl.) Qiii vocem intellcxeranC, Rejj-ondit lepus ait,No« propter me uox nbsp;nbsp;nbsp;faFïa eji,fed propter uos,)

Non propter me, vt difeam quod non fcio. Nam omnia quæ patris funt nouijfcd propter vos,vt id difeatis de quo dubitatis, puta quod a Deo fim.'quomodoenim fupcr me vox de coelo defccndiftèt.nifi a Deo eiTem/ quomodo præterea Deus nomen fuum Suf glorificaftcr,S^ rut* fus glorificaturus eftèt per me.*’

N««c iudiciumeß burns mundi.') lam nunc hominum huius mundi vltiofit per meam punitionem.Alijs fiquidê oibus hoibus mors,pec* Romati,34 5* catipœnacft. Namomnes,inquit,peccauerunt,amp; per pcccatii mors introiuit: mihi vero nequaquam, quia nunquam pcccaui. quum er* go diabolus etiam mihi qui peccati expers fem per permanfi,mortem intulir: nunc præfenti tempore irrogatæ mihi iniuriæ pœnas luit, quippe tyrannidis fubuerfionem: nam mulda ipfa fine pu.nitio,mundi huius eftvirio.* præfens itaque repenfio,contumeliæ quam mihi intulit vItiocft,ÔC violentigaduerfus primos generispropagatores to tumquegenus irrogatæ.

Nk«c princeps mundihuiuseipietur foras.) Extra huiufmodi principa turn quem fraude acquifiuit. Nam quia olim veterem Adam per ligni cibtim e regno mundi ciecit.'nouus nûc Adam jpfiim p crircis lignûe mundi regnocijcit.progenitoris inobedientiamfuacurans obediêtia.

lerrjjOmncf traham lt;td meipfum,') Si adacRus fuc» ro in cruccm, omnes vndicp qui fidem fuiceperint per eS trahâ ad me* ipfnm.Et verein crucc exaltat’Jatronêprimü attraxit,Slt; Centurio* nê,ees(^ qui fe cum illoferuabantjhinccaepir attrahere. Trahâ,inqc, tangatyranno dctcntoSjipfo primü tyrannodeiccflo. Hancaüc attra* dionem alibi Kaptum vocauic diccns, Quomodo poreft quis ingredi in domum fords ac vafa dus diripere,nifi primu alltgauerit fortem,ec tune domum eius diripietfAtqui fuperius dixit, Nemo poteft venire Supragt;6, ad me,nifi pater qui mific me traxerit eum;hic aut att,Omnes traham admdpfuni,nó cötrariafignificans,fcdquppatrisfuntfibi códlians, accoiaoinnia oftendcnsjóc æqualûatcm per talia demonftrans.

Hocau’dtcebar ft^n.ficaniqua morie (ffèt moriturifi.) Hoc.* Quidnâ/ Si cxaltatiis fuero,fiquidem exaltationem in cruce innuebat.

Kejfandit ei (uroa,Noi andiitimuf ex kge,lt;juod ChriRus maneat in aiemumt^^ijuaf ttoJo tu dxis, Oportet exaltari fiüum hominisf) Etiam hic Legcm,fimplici* ter diuinain appellant fcripturam.Na frequentibus eius in locis im^ Pfalm . 109. mortalitas diuinitatis Chrifti fignificatur.’quemadmodum etiam mor Ó'.nó» talicas humanitatis cius,3ô maximein PfalmisDauidicis.Et videdo lefa^^tOt lofiim eorum conatum;quum enim fuperius de mortedifputantem au dilTcnt acdicencem , Oportet exaltari filium hominis (quanquam hoc euangelifta non addiderit,fiqiiidem varijs in locis hoc eis loquutus ê) quum etiam nunc addiderit,Si cxaltarus fuero.'intellcxerûtquodex* altationcm dicerct mortém: licet non deea quæ per crucem fieret con ciperent.' hinc fpcrabant conuinci pofleipfum non cfleChriftum;

tanquam dicentes , Nos audiuimus ex fcriptura , quod Chriftus non ' moriatur.’SC quomodo tu diets,quodipfum morioporreatf Deindene hoc deco diccre vidcantur,aiunt:

eft ße filius hominaO Etenim ft ChriHus eft,no moritur: ft moritur,non eft Chriftus.Atqui o dementes,debiliscft ratio veftraJ namamp;: hoeSC illud verum eft.’immortalis quidê eft diuinitäte,morta-lis aûthumanitatc.Sed Chriftus nunc non docuit quomodo immorta lis diet,fed quomodo mortalis.’fciens cos no fufeepturosde fuaimmor talitatefermonem. Confidera nâc^ quod quum etiâ vocem quç decœ lövencrat aiidillènt.acdixiflcnt,Angelus ei loquutus eft, adhuctarne inalignaniur,idco fimpliciter cos admonet.

Duit ergo e,i lefus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modico tempore lux uobifum efi,ambulate donee lucem Î34

le'i, ne teneb/ze uos comprehendant.) Lucem dicit feipfum , Nam QC in « præcedcntibiis dtcebat,Egofumlux mundi,qui fequiturme non am* »eh 9 bulatintenebris. Modicum autem têpus iddicit, quod admortévfcp dcctat. Præ bumanitate ergo ac benignitate proteftatur admonet illos,vtin luce ambulent, hoe eft fequantur cum cQ lumine prçeunte, viamqj commonftrantem.ôd eius credant fermonibus . Per tenebras veroerrorem inrclligo,quo cos feduxçrunt illorum pontifices,poftqu5 Chriftum interfeceröt,affirmantes quodfedutftor fuiffet. Intelligötur t|uoquc fimpliciter Tencbræ, error ludæorum, qui corporalem Cul* îum feruantes , arbitrabantur fe Dco placere, ac faluos tieri.

Atqui hç tcnebrç ïam illos habcbant.’fed aft,Non vos comprehenc^t, id eiljne vCgj id f/nem dominentur vobis^

Et i]ui ambulat in tentbris nefcit quouadat,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Errat,offendif,pr^dpita6

Donecluccm hhetif^credite in lucem.) Sermonem explanauït' Vtfilij lucisßtis,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In prtmordtjs quocp euangelij dixic hic cuan^

Sutvn • geIifla,ÓiJOtquot aiifcm receperiint eum,dcdit. ets potefiatê filios Dei *’* fien',credentibusin nomen cius.Sed ibi qutdem intclligimiis,quod fi lijEianc patris.'hicautem quad filij ipCtus filij:vt difcas quod vna fit pa tris Si filij operaciOfSi amborum omnia elle communia.

' H^ec loquutus eft leßtSjic di^eßus abfconäit fe ab eis. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sdebat nScp iram

illorum turljatam eße ac in tat am : ideo abfcondit fe,ne amplius inflä* inaretur,fed magis eins fecclfibnefedaretiir.

Q^um aut tam multa fignafecifjet coram eis, non credebant in eum.') nbsp;nbsp;nbsp;Ta muJ

Vtferma lefaiceprophetcecompleretur.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etiam hic didio Vl,non cft

caufalis,fedetientum dicit fiue eius quodfuturum eftcompletionem. Nota vbicunque dicitur, Vt fermo prophetæ complerctur:Vt prophcfia compleretur.'didio Vt,ö(f Grçcae didioncs Ir«. lt;(7rult;rac fimileSjdidam candem habent fignificationem.'quanquam in alijs euangeliftis hocno manifcftauimus.Ncqueenim quia dixerunt prophetar,ideo fada funt quae dixcrant.'fed quia futurum erat vt fierent, propterea pracdixcriît prophetf. Nam fcripturp idioma eft vt prfdiximus,quo Qgnificatinf fallibihtatem prophetiæ Si omnimodam eius complerionem.

Quem dixit,Domine ^uiscredidit audituincßroi) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JDehis quinon cre*

diderunt,hoc dixit propheta;Auditum dicens horum acfimilium.pro* phetiam de Chrifto,quam prophetæ quum audißcntjauribus animarS fuarum a diuino fpirituimmiflàm,prophetauerût;dicit ergo quod nul lus taliumillicrediderit.

. Etbachiumdominicuireuelatumeilf) Brachium patris eftfilius,vt* orin^t, potentia ac robur eius Ait enim Paulus,Chriftus Dei potentia. Nihil Iwrum cognitum eft,non propter fui abfconfionem, fed propter illorum caecitatem Jpfe fiquidem in modum fob's,lucem fuat diuinita* tis oftcndebsr,0i^ per fermones,amp; per operaJHivero malitia depraualt; tumhabentes afpedum,non ilJuftrabantur. /

Propterea non poterant credere ijuia iferum dixitlefaias»') Etiam hic Pro* ptcrea,non caufale eft,fed futuri dcclaratiuutquia futurum erat vt ere* dere non poflèntjfîuc non vellen trnam fi voluiflent,vticp credidiflentf Non pofte fiquidem etiam fignificat Non vene,ft'cut in prarcedentib* docuimus.AutjNon poterantcredere, prohibit» a malitia Si cxcitate

Not nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Excitcaun oculos eorum,amp; indurauit cor illorum,) nbsp;nbsp;nbsp;Et hoc ftripturæ idiot

ma eft,Deipermiftjonem quaft opus eius appellare. Siquidem Exeat* cauir,0^ indurauit,fignificant,excæcari ac indurari permifit tang in-curabifes: neminem enim vi attrahit,propter liberum cuiufque arbi Exoa.4.7, trium.Simileetiâefiquod dicitur,Indurans indurabocor Pharaonis. Pfß,-i-3.ia6^ Qi^jJccIinare fecifli femitas noftras a via fua.fl^. Errate fecifii nos do miae

mine a vin tuatfreqiientincp funt hufufmodi in veten’ tcftamêto idio* mata. Tale quoqp eft quod apud Paulum dicitur,Tradidit illos Deus Rowrf«.*» inreprobafenfum,Ôlt;,TradiditiIIos in affediones ignominiæ. Nam E)eus non folum nemini hoc facit,fednec rclinquit, nifieû relinqua^ mus. Aitnamc^,Peccata veftradîuifionemfaciunt inter me vos . lefala.^^i Rurfutncp dicitjfgnorafti legem Dei tui,ignorabo ÔC ego te . Et Da« *iid,Eccequielongint fe a teperibunt. Adhæc faluator ipfe in Eua-geitjs adlerufalem, Quoties volui congregate filios tuos ÔC cxtetîi^ èc noluiftis ♦

Vt IJ0« uideant ocullf^amp;' corde intelligiint,amp;‘ conuertantur,amp;‘ finem eos,) Rurfum V t,non eft caufæ redditiuum.fed futuri dcmonftratiuu, quia futurum erat vt oculis non viderent,amp; corde non intenigerent,nequc conuertcrentur,nec fanarentur.Oculos autem dicit intelleduales : na oculis non videre,declaratur per id quod fubditur. Corde non intelli:» g«e. Hacc tarnen verba alio modo deciarata funt in cuangelio iuxta Matthaeum,a’io dida tempore.

de caccitate ac induratione cetera.Gloriam autem eius dicit glo ’ * fiofam illam vifionem, quando vidit dominum fedentem fuper foliû oxcelfum,ôlt; ea qug circa ipfum étant,terribilla ac magnifica étant.

Tune enim filium vidit; àC hgc poftmodum dixit aeloquut’ eft de eo, quumtunc hgc abeo audiflèt.Nam deChrifto étant,quod excæcandi amp;nbsp;indurandi erant,non vifuri nec intelleduri quod Deus eflet, neç conuertendi aberrore,vt fanatentur vulnera animarum ipforum.

VeruwMWfH etiam ex frincipihus multi crediderunt in eum, fed propter pharifeos non ^nftehntur, ne extrafynago^am eijeerentur^^ Dilexerunt enim gforidm hominum magis gloria»! Df/.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Siquidem principes non étant, fed ferui gloriæ huma

næ.Propterea etiam dominus illis dicebat,Qtiomodo poteftis vos cre Supra, f» dereqiiumgloriam a vobismutuo fumatis,ôlt; gloriam que a folo Deo eft non quæratis.

lef 4s ergo cîamauit amp;nbsp;dixitjQui credit in me,non in me credit, fed in eu qui mißt me) Mitigata ludgorum ira apparuit irerum docet. Qiiod aurem dicit, tantundem eft ac fi dicat, Qui crédit in me, credit in eum qui me mi# fit; nonfolum quiavna eft natura ÔC diuinitas amborum,verum etiâ quia honor ci qui milTus eft exhibitus, redundat in eum qui mifit, ^quod ait,Non credit in me,videtur quidem negationis , fed magis eftexhortationis ad credendum ♦ Simile quoque eft SC illud. Qui fu# Marchât feeperit me, non me fufeipit, fed eum qui mifit me ♦ Nam SC hçC idio# ' matis funt,aliaquc huiufmodi. Scire autem oportet, quod aliud eft «redeteei,qcrederc in eum.nllud fiquidem eft credete fermonibus eius quod de egteris etiam hominibus dicitur;hoc autem eft credete in di# uinitatem eius,quod de folo Deo dicitut.

Et qui uidet me^uidet eum qui mißt me.) Vifionem eam dicit qug men tis clt,ac fi dicat,Qui meam cognouit dignitatem,eam quorp cognouic quae patris eft;nam vna ÔC cadem eft in nobis diuinitas;0C ego paths »niago fum,per omnia illi fimilis.Videt autem quifpiam Chrifti diui#

nitatcm,tion cx natura fua : diuina fiquidem natura inuißbilts eft, ac penitus inintdh'gxbtlis,ïuxta ilIud,Deum nemo vidit vnquam,fed cx g«fr4u» operibus diïu'nis eiustÿ fermonibus

Eÿt lux in mundum ueni.') Lux intelleduabs (blucns tenebras ia^ tclledus per diuina opera ac verba, diuinitatis radios fanis oftenlt;ï dens oculis «

Vt omnif lt;pti creJit in me non mancat in tenebris,) Quæ funt in erro^ re peccati. Frequêter enim eadem conteftando dicit, afliduitate volens durü illorum cor emollire,ó^ quicquid ad fe attinct,in medium addu* cens:propterea fiquidem etiam clamabat.

Et ß ^His auJierit uerba mea iyquot; non credidcrit^ego non condemjto e««.) In prg* fenti feculo ♦

Ne^Mc ettiw tteni ut condemnem mundum,/èd ttt ftlnem mundum^ ) nbsp;nbsp;nbsp;Dixit etiï

SuFf^ h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;capite, Non mißt Deus filium fuum in mundum vt condemnec

mundum,fed vtfaluetur mundus per cum:ó^ ibiquoque legeenarra* ‘ tionemquæoptimaeft*

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qm J}gt;ernit me^amp;' non accipit uerba mea,habet ^ui iudicet ipfùm,) nbsp;nbsp;nbsp;Qui mihi

non parec,nec fufcfpit verba mea,habet qui fe conuincat ac condênct; '' quis fit autem is,audito,

Scrmo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loquutus fum,die condemnabit eum in nouijjîmo die. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quis au

Q^a ego ex meipfi non fum lo^uutus,fed pater qui mißt me,ipß mihi praceptum de» dit,quid dit:am,amp; quid loquar, ) Quia dicebant non eUe eum a Deo, SC propterea non obediebant ei,ait:In nouiflîmo die fermo quem loquu* tus fum dicens,quodex meipfo non fura Ioquutus,fed pater quimifiC me,ipfemihi praeceptum dédit quiddicam ÔC quid loquar, illecondc* mnabit eum, loco aceufatoris conftitutus,conuincens,omnemep am* putans occafionem, quem operibus confirmaui,ex omni parte often* dens quod Deo non firn contrarius.

Etßcio quodpreeceptum eius uitaßt aterna.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vtpotc vitam concilian»

æternam,tanquam ad vitamadducens îcternam^Sunt ergo inexcufa* biles,qui ea non fufdpiunt quç mihi prçccpta funt vt loquar,videlicet verba mea,dodrinam meam.’ÔC fibtjpfis funt inimici,vtpotc vitam n5 fufeipientes æternam» Hecvero,Quiddicâ ÔC quid loquar,idcfigni* ficât.Multa aut funt huiufmodi apud facram icripturam.

ergo ego loquor,ßcut dixit mihi pater,ßc loquor ♦) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et per prjdidam

8C per prælentem fententiam, rurfum inducit eos adfidem, parceos • adhuc illis præ immenfa benignitate.De huiufmodi autem humilita* , te verborum difpenfatoric didorum,vartjs in locis diximus. Ilia nâ(^, ggpr4.S. A meipfonon vcni,amp;,Ex meipfo nôfum Ioquutus.ô^,Ipfemihiprç* ceptiimdédit quiddicam ÔC quidloquar, aefimilia: manifeftius qui* dem confirmant, quod Deo non fit contrarius; fccretius vero innuSf, , quod patri fit æqualis *

Cap ’Xiii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diem feflum pafchteßiens lefus quoduenißet hora ipßuf,ut tranßret exfioc

mundo adpatrem.) Nam poftquam mortuus eft ac refurrexit, a terra in cœlum migrauit,

CAPVT DE CIM VM Q^VINTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54; lohn» .xin\

Qftum Jilexißet fuos qui ennt in tn un do,in finem dilexit eos,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Suos ,vo*

catdifcipulos , vtpote domefticos propter obedientiam , Suf autem appellat! quoep funtomnes Iudpf,tanquamcognatf.'fmo etfam omnes fimulhomines,tanquamcreaturæ ipfius. Addidit autem,Qui erant in mundo . Nam qui iam in virtute mortui erant, ci us etiam proprij dicebantur,Abraham videlicet Ifaac QC raacob,quique tempore illoriï iuftierant. Quumdilexiflet ergodifcipulos ad id vfque temporis,tûc niagis dilexit eos. Nam,In finem.idein iignificat quod vehementer. Qiita enim lam moriturus erat,eoscp relilt;Sutus,diIeóionem intendit adaccenfionem vehementioris memorise ipfius. Signum vereinten* tionis fuit lotio pedum illorumjnam qui aliquê ieruenccr amat, ne ex# tremum quidem eins minifterium deuitat.

EtccenafaFia.) In diucrforio,fninftrato ccenaculo ; quia fada ve# ipcra,ficutdixit Matthæus,accubuit cum duodecim.Qiiære ergo hâc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦

fententiam fexagefimotertio cius capite ac legeomnem qux ibi data eft expofitionem

Qmmdiabolus i‘tgt;n immiß/Jetin cor ludce Simonis ifcariot^eut traderet eum.} fam tunccogitationem immifillet qiiando vnguentum efFudit fuper eaput lefu mulkr.de qua fcripfit Matthaeus. Qiif re ergoiuxta Einem fexagefimi fecundicapitis ipCius vbi dicitur, Amendicovobis ,vbii» ennque prædicatum fuerit hoc euangelium in vniuerfo mundo 5C cpt. legefinem datat ibiexpofitionis. Hoc autem interpofuit cuangeli ftacumftupore admîransexcellentem Chrifti dementi am,quia huius «iam pedes lauit,qui in proximo erat eum traditurus.

Scicnslefusquod omnia dederit ipjipater in manus^) Tanquam filio Icgi# timo amp;nbsp;vnigenito ♦ Humano aflt more dixit, Omnia dcdit ipfi pater tnmanuSjChriftS ipfum imitas qui frequêter huiufmodi de fe difpefa# torie folet dicere,ft'cut varijs fn löcis diximus. Sicut autem pater tra^ ditfilio, fieSC filius patri . Ait enim Paulus , Quum tradidefit rei: ,t,CoTin,iii gnum Deo ÔC patri.

Et (jHod ad Deum exijjet,^' ad Deum ireh ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tan quam filius Dei ac

Deus .Ait ergo.Sciens feipfum omnipotentem ac l5ei filiumrlicet tan tç elTet poteftatis, talisr^ dignitatis , adextremarh tarnen defcendic humilitatem ,tum diledionemcrga difcipulos oftendens , tum ecs sif nimi modeftiam edocens.

C Vr^itaccena,amp;ponitueRimenta,') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non omnia,fed exteriorê amidöi

O aut etfam fndumentum quodveftf illi exterfori adhærebat,quo fuc cindior effet ad id quod facerc parabat.

. QMmque accepiffèt bnteum,pracinxitfe,) nbsp;nbsp;Lf nteo fefe præcinxit ad ex*

Deinde mißt aquam in peluim,quot;) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipfe etfam aquam fercbat,SC vnfuef

fa cum omnf promptftudfne proprijs manibus facfebatrvt amp;nbsp;nos mi* niftrantes,cunda cû omnfpromptftudine per nosfpfos facfamus,fn il lumrefpfcientes; netp extollamur i quid enim fumus nos fi ad Deumi z ii confer»^

conferamunLinteum itaque,peluim ac hydham a patrefamj'k’as pro« culdubio in cum tuncvfumaccepit*

Et cœpjf lauitre pedei difcipnloruin,zy extergere linteo ^uo erat prtecin^nstVenit erf goad Simonein Petrum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jauarc cœpit ac poftmodum venit ad Pc

trumlapparet quod primum lauerit pedes Ifcariotæ.'fimiil qmdem be neftcio affïdens ac honoransproditorem ruum vfquead mortem,vt et nos fimiliter faciamus: fimul enam compungi volens ilium, qui talia aduerfus talem gubernatorem cogitarer.

Et 4itei ille. Domine tu mihi Idmspedesf] Tu qui fill us Dei es fin ftiigt; porem verfus hoc dixit,ac vehementer cum reuerentia veritus.

Rejjgt;ondit lefus amp;nbsp;dixtt ei, Q^od ego J-iicio tu modo nefcis, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q,uod ego

Sd« lt;i«tetM poftea.) Quando hoc manifeftauero , Nam paulo poft de hoc diefturus eft,Siego laui veftros pedes dominus ÔC magifter, ÔC vos debetis inuicem alrj aliorum lauarepcdes.Velfeies poftea, quuin mevideris incœlum aflumptum,quumveneritfuper vos paraclctus: tune enim fcics qualis quale fecerim opus ÔC quare.

Ait illi Petrus,Non lauabis pedes meos in teternum,) nbsp;nbsp;Hoc eft nunquam^af«

Rejponditei lefus, Si no« lauero te,non habebis pjrtem mecum. Dicit ei Simon Pe* irKJ,Do»nine non pedes tantum,fed GT manus GT caput.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non dixif quam ob

caufam hocfaceret,fdens ilium non poflè co modo perfuaderi,fed po« tius magis repugnaturum : fed quum præ nimio amore repugnarcf, ex hoc illi perfuadetteomminatus namqueexdfionem, protinus eum inclinault, fecitque vt ille amplius petat, q prius ab eo petebatur : èC tantum fe ofFerat ad id minifteriû pferendQ,qt2 prius ad repugnandô, imo ctlaro amplius.Non tantu,inquit pedes , fed ÔC manus èc caput: ita nimia diledione SC primum obfiftebat,6C poftmodum côcedebat,

Dicit ei lef ts, lotus eft, non indiget nifi ut pedes lauet, fed eß mundus touts. Et Hoj mundt efis.) Ne opinarentur lotionem banc, purificationê quan dam effè, quale SC baptifma: huiufmodi opinionem exemplariter fol« uit dicens , Qui lotus eft, non indiget lauari nifi folos pedes quibus calcandolauacrumegreditur,fedeftmundus totus,vtpoteiamlotus. Et vos mundieftis,nempe mundati iam perdotftrinam quam vos do cuijôC abiedaomni prauitateacmalitia. Nam SC Chryfoftomus in« terpretans illud,Ec vos mundi eftis:ait etiam adiedum eflè, Propter fermonem quem loquutus fum vobis . Traque dodrina non opus eft vobisjvt mundemini ab his quibusiam emundaticftis,nifi vtfolispe dibus laucmini,proptercaufam quânuncnon fcitis,fcietis aût poftea.

Scie bat enim ^uifnam e/fet ^ui traderet eumtpropterea dtxit,Non omnes mundi eßis.) Noucrat eum qui præcipitatus SC contaminatus erat.

erga lauijjèt pedes eorum,receptis^- ueflimètis fuis accubuijfcti iterKin dixit eis, Scitis(juid fecerim uobtsc') Ignorantes interrogat,quo attentiores red« dat,'nam poftquam fadum cft,vult nunc doccre quod ignorabant.

Vos uocatis MC dominum ac ma^ftrum,^ bene dicitisfum etenim, ) nbsp;nbsp;Sum ifta,

tanqiiam Deus . Nam cum difcipuh's loquens fefe detcgic « Dicéns itaqLie,Vos dtcitistvos mcïta •appellatisïfermonem inuidiacarere fe-ctt.Addens auteni,Suin: huiufmodiconfïrmautt appcllationcsjiec ad grariam,fed propter ven'tatem didas demonftram't. lam ergo hinc ra «ocinemini,

ttejiros pedei, dominus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uos dehetis inuicem alij äliorÜ

loitire pedes,) Non dixit,St ego qui natura dominus fum, laut ve^ ftros pedes qui natura feruieftis, multo magis vos inuicem conferui, dcbetis alij aliorum lauare pedes »Neque dixit, Si ego proditoris laut pedes,multo magisvos infidiatorum;fed h^cper opera figniucansJto tum difputationem feliquit auditorum confcientiae.

Vt ^uemudmodum egofeci uob!$yamp;uosfaciutis^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex diledione deiedi,

acfubditisminiftrantes.At vero ipfequidem erat maior quam intels= Nota» ligiacdici poflet.mos autem fumus terra SC cinis , puluis SiC ccenum, aut fi quid bis vilius eft, Qiiando vero non tantum ad minores non deijcimus nos,fed nequc ad maioresrnec folum pedcs feruorum no la« uamuSjfednecp amicorûi,quumetiâ infidiatorû lauare debeamus : qua obfecro condemnatiohe digni non eri mus ƒ qui non folum Chrifti non imitamur exemplum,verum etiam econtrario erigimur,ö^ ex diame^ trocxtonimur,necquod debitum eft cxoIuimus*Et vos inquit dcbetis inuicem alij aliorum lauare pedes4

Amen Amen dico uobis,non eß /eruus maior domino fuo : neque legatus maior eft eo mißt ilium.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi ego qui incÔparabiliter maior lum,mcipfum

adeo deieci,multo raagis vos .Et hoc aût ineffabilishumilitatis ipfius -cft,quod fefedederit in exemplum,creatorê videlicet creaturis :SC quo^ datnmodofecomparaueritquiincomparabilis cft.Dixit autem SChâc fententiamdecimononocapiteiuxta Matthæum.'ibiergo quaere quod dicitur,Non eft difcipulus fupra magiftrum fuum ÔC cçt.

SihtecnoHiRis,beatieritisßfeceritisea.) Si hçc nouiftisquç didafunt, nouiftis autem eaquum a me didiceritis.’beati eritis fi ieceritis ea,nes que enim nolfc fuflrïcit,fed fiC facere oportet.

hiondeomnibus uobisdico.) Puta,Si feceritis ea.Nam de luda boc diccbat,qui non folum ea fadurus nonerat,fed nec aliud quicq eorum quæ prçcepta crant,de proditione iam curam habens.

Ego fcioijuos elegerim.) Noui tâquam Deus, quinam ex eledis mets faduri funt ea, amp;nbsp;quis fit qui non faciet.Superiys quocp dixit, Et vos mundi cftis,fednon omnes: varijs«^ femporibus multa huiufmodi I0 qtiutus eft, quæ folius proditoris pungercntconfcientiam , fimulque dcKerent quod eum non lateret proditor, ÔC ilium ad poenitentiam ac corredioncm euocarent.'verum non perfuaferunt. Cur autem etiam proditorem elegerit,diximqsodauo luxta Marcum capite:amp;: ibi quçs Mdrci.j* requod dicitur,Et afcendit in montem,ÔC vocauit quos ipfe voluit èc caeutotamc^ illorum verborum lege enarrationem,

Sed ut ßriptura compleatur; Q^i edit mecum panem,fußulit aduerfum me cdlcaneum PfalmOt 40 #

p«m.) Etiam in hoe loco ditflio Vt,manifeftatiua efl ears qirod futu:« rum erat.Hocquoque ficut dC alfa propter prodicorem dicit.Nam futurum erat^vt compleretur fcriptura Dauidica, quæ ait, Quicomedit panes meos amph'auit aduerfum me fupplantationem.Septuaginta er go ex Hebralco fenfu hanc ita interpretati funt: Chriftus ver o eâdem nuncexeodeminterpretatusjalijs didionibus eandem vim obtinêti# bus eadem amp;nbsp;ipfedicit.Siquidem idem fibi voIunt,Qiri edit,qu5 eiian gelifta Chrifti verba referens habet o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qj.ii comedit, quiî fe«

ptuagintâdicunt o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ampliauit,ficut Suftulit,eodê(^ modo fc

habent ÓC reh'qua. Ait ergo de Iuda,Qui apud mepafcitur,qui deeadé mêfa mecum communicat^neqï ob hoc ipfum me reueretur, ampliaiiic . ac fuftulitjhocéftconfirmaiiitfiue mouit aduerfum me calcanéum SC fupplantationem, fiuedolum ac infidias, eo quod cum inimicis fit lo# quutus .Solent namque qui currentes deqeere nituntur,calcaneoinfi* diari,ideo calcaneus ac fupplantatio dolû ac infidias dénotât.

Nkwc dico u/)bts pt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quum fu^nmfnerifcredatis ^odegofu/nt)

V t quum kier it comptetahuiufmodi fcriptura,credatis quod ego fum de quo ilia vaticinabatur

Amen amen dieo uobis, qui recipit quemeunque mifero,me redpit : qui autem me recif pit,redpit eum qui me mißt.) luxta finê quoqj deciminoni capitis euan Mdiikio. gelijfecundu Matthgu dtxit,Qui recipit vos,merecipit.’ÖC qui me reef pit,rccipit eum quimemifit.Nunc aut etiâidêdicit,volcs amplius iîlos confolarijquod futurum effet,vt paulo poft percurrerent orbem.

Hæc quum dixi/Jêt lejùs,jjgt;iritu turbatus e/i.) Spiritum dicit affedum meeroris ac turbationis ,quo mouebatur ob proditoris perditionë : na præ nimiacompaflione ttirbabatur,vchemêter enim fuper eodolebat» Supra.it^ De Lasaro etiam didumilluddeclarantes ,Infremuitfpiritu,fpiritum diximus turbationis affedum.

Et tejhficatUi-eflaiidixit, Amen amen dico uobii,quodunus ex uobistradet me.) Teftificatus eft fiue proteftatus deproditione.

Aßgt;idebant ergo ƒeinuicem difdpuli hteßtante$ de quo diceret.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Siquidetn

miferûnondum publicare volebat,expc(ftans adhucetus conuerfioné» liecumbebat autem unus ex dtfcipulis leßt inßnu ipßus, is nimirum quem diligebat le* fus.) Ipfe erat qui hæc fcribebat,vclut fignificauit idem in fine euä* gelq.Hunc autem diligebat lefus , plus videlicet cæteris, vt qui plus Dsota. nbsp;nbsp;diligi dignus erat, ob virtutis magng prgrogatiuam,quam ipfe mode*

ftiæ caufa occultauit. Dicitur autem tantama puerocuram habuifle puritatis ,vtne turpem quidem cogitationem vnquam incorfuum afeendere permiferit .‘turpis autem cogitatio no de motu naturali ae* cipienda eit, fed de phantafia voluntariaiideo etiam virgo poftmodum cognominatus eft . Hoc vero priuifegium Dei quoque genetricida# tum erat. Dicit autem Chryfoftomus quod etiam amplius eum dili* gebat,propter excellcntem animi humilitatem ac manfuetudine,quas adeptus eratpoftquam depræeminentiacorreptus iuerat. Siquidem N«mer.i2. hævirtutcs etiam Mofen exaltauerunt. Confidera vero 6C hoc quo* modofolus cdifcipulis in magiftri afflidlionibus permanferit,donee

fpintutn exaïaflèt:ob hæc ergo etiam amplius eum diligebat, ac tempore illoin finu enis recumbebat, tanquam filius in finu patris : ap* propinquans fimiliter ei propter vtrtutis propinquxtatem t Siqui#“ dem vcrifimile eft, quod præcognita lam magtftri morte,mœftiis ad» modum erat, propterea poft pedum lotionem afeitus fuerat,ibique recubuerat: confolationis ergo gratia hæc fcripfit, non gloriationis; namfugiens iadantiam funpûus nomen conticuit. Verum quum cæteri euangeliftæ prætermifilîènt quæ de intindione ÔC offula ludp datacontigerant; narraturus hoc , incidit neceflario in horum enar»* rationem»Nam quia hortatu Petri clam interrogauerat quifnam ef* fer,qui eum traderet, necefle erat dicere quomodo recumberet^vt clam cæteris polïèt interrogate, ÔC quo pado aufus eft ibi recumbere ac fe* creto intertogare» Aut recubuiflè fe dicit in finu eius, immenfam illt;» lius manifeftans humiliratem,qui immenfæ erat glorïæ:feverodiligf aitjfignificans QC fegratum,à ilium humanum. Confitetur ergo quoddiligebatur: caufam verocur diligeretur non addit, fimul ôC gra tus ÔC modeftus .

Innuit ergo hüte Simon Petrus,ut fci/citaretur,(}uij'nam eßet lt;îe r^uo diceret,') Ipfe quidem aufus non eft interrogate, propter caufam quam féxage# fimoquarto iuxa Matthæum capite diximus; lohanni veto hoccom* Mattk^ô tnifit, tanquam a præceptore maxime diledo, qui tune in finu eius recumbebat.

Qmdi ergo ille reîumberet ita fuper peRus lefu, ait illi, Domine quis e^lt) Ita, ficuti recumbebat, hoc eft non eleuatus , fed tantum conuerfus » lohannesitaque ex fimplicitate ac diledione recumbebat.’nondûenim natura Deum eflè cognofcebat;ipfe vero petmittebat,etiam in hoc ani mum 11 lius obledans,

Kcjpondet lefus, llie eft cui ego intinFlum paner» porrexero . Et intin^um panem dit Simonis Ifcariotce.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prædido iuxta Matthæum capite,

vbi dicitur, Dico autem vobis ,quod non bibam ex hoc frudu vitis vfcç indiem ilium ôi cçteraîô^ legetotam enarrationem.’nam in ea de his amp;nbsp;ijs quæ fequuntur ad verbum didum eft.

Et poâ off-ulam tune tntroiuit in tUum fatanas.j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fn fine iIh'us enarratio^

ris de hoc plane inuenies. Ingreflus eft aût in illu,non cp vtdgmonia* cum agitaret,fedquoddominaretur ac feruitutieum fubijceret,veluti fepcuagefimofextocapite cuangeli]fecundûLucam diximus. Vel etia Lucceazt percogitationes in ilium ingreflus eft*

Au ergo till le/us,Qjtpd facts,fae citius^Uoc autem nemo intellexit difeumbentium ad ijuiddixerit ei.Quidam enim putabant ^uia loculos habebat Judas, quod dieeretei lefus, Eme f4 ad felium nobts neceffaria funttaut egenis ut aliquid daret4) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In ea enarra*

Erat autem noxquandoexiu't^} Significauît tempus euangelifta, oflendens quod neep nox eum retinuit.

Alt lefus, Nunc glorificatus eiifiliushominisD Superius dixit capite Supra.n, decimoquinto, Venit tempus vtglorificetur filius hominis « Hic au«

tem, Nunc giorift catu.s eft filtus hominis. Ex hoc inquit tempore gio rificatus eft,affli(ftiontbus promundo toleratis :nam gloria funtdo* mino afflidioncs quas proférais toIerat,Tanquamfadum autemdi^ cit id quod futurum eft. quia paulo poft comprehendendus QC paffiii« rus erat, Qjiod ft domino gloria funt afflidiones toleratçproferuis, multo magis feruis gloria funt,quæ pro domino fuftinent.

Ef Deuf ^^lurifiaitus eji pereum.) Pater glorificitus eft per filium, per conuerfationem qua tanquam homo pro falute hominum conuer^ îatus eft. Nam ftcut ft Iio gloria eft habere talem patrem, ita fane Ô6 patri gloria eft habere talem filium. Præterea quoque homines viden* tes admiranda quæ faciebat, glorificabant Dcum, quemadmodum di Cunt euangeltftæ.

Q^od ji Deus glorißatus eft pereuniyamp;' Deus glorißcabit eum perfeipfium,) Glorificabtt filium per feipfum,cdens prodigia tempore paffionis^tre menda aeftupenda fignaretiam hincoftedens quod legitimus cflètci’ ftitus . Nam SiC propterea in fuperioribus dixit, Quum exaltauerttis filium hominis ,tunccognofcetis quod ego fim, vbi latiorem ac mani* feftiorem dedimus enarrationem.

Ef continuo gîorificabit eum.) Continuo in ipfa cruce. Hoc autein dixit ne de gloria ilia opinarentur,quam habebit in fccundo fuo aduen tu,de qua frequenter eos docuit.Hgc vero dicens .monet ftertentes eo^ rum cogitattones fuadetne folum non molefte ferant, fed Si gau# deant propter gloriam eius quae paulo poft futura eft.

Filioii ttdhuc modico tempore uobifcum fum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Futura iterum illis prç*

dicit,vt poftea recordati cognoftant, quod om^nia manifcftelcies pre-dixeritfôi ne repente fuperuenientia turbent illos non expedantes. Filiolos vero vocauit eos, non folum tanquam creatoreorum, veruin ettam tanquam magifter ipforum. Dicens autem, Filioii adhuc mo* dico tempore v^obifeum fum,vehement!us'^fufpendit defiderium eotu.

Qj^eretis me.) Poftquam mortuus fuero. ludatis vero quum dixiflet, Qiiæretis me, addidit, Et non inuenietis : difcipulis autem hoc non addidit: nam hi inuenturi eum erant poft refurredioncm.Et illis quidem infan fam mitigans,dixit,Qugretis me.’his autem arden* tins immittens defiderium.

Er fi:ut dixi iudceiSjQw ego abeo uos nonpoteftis uenireietium uobis dico nunc.) Sed illis quidem tanquam indignis hoc dixit; his vero tanquam non-dum morituris.

Preeceptum nouum do uobis,ut ddigitis inuicem.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atqui vetus erat prg*

cepturhjDiliges proximum tuum ficut teipfum; verum quod nueda* tur, maius illo eftrfubdit enim;

SicMf dilexi uos,ita uos diligatis inuicem.) Hçc eft nouitas ! illud filt; quidem pjaecipiebat proximum diligerc tanquam feipfum; hoc autem etiam plufquam feipfum Nam ita dilexit nos Chriftus,vt nec fibiipft parceret,fed pro nobis moreretur. Quidam vero aliter inter pretan turrquod feilicet vetus prçceptum erat, Diliges proximum tuum, S^ odio habebis inimicum tuum;nunc auiê tradit oês eflè diligendos,vi* delicet

ddicet etüminfmicos.‘fiqm'dcm ipfeomnes dilexit difdpulos,vt neep ludamfibi parantera infidias odio luberet, fed potius tiirbaretur fpi« ritu,hoeeft affedu moerons ac triftitiæ propter illius perdinonem.

In boe cognofcent omnes,^Hod mei dtfeipuli ßtis,fi dile^lionem hahueritis inter hos tHim.) Stellt ÔC ego erga vos : qiiia verus difcipukis præceprorem imitatur. Htc manifeftus eft Chrtftianicharadler, hoe planeinftgne.* nam vera diledio omnium caput eft virtutum ♦ Quid ergo, an non multo magis demonftrant miracula , Chrifti difcipulum f Nequas» quam;dixit enim iuxta finem quinticapitis euangclrj fecundum Mat thæum, Multi dicept mihi in illo die. Domine Domine nonne per nomen tuum prophetauimus , ÔC pernomen tuum dæmonia eieci» mus, 5gt;C per nomen tuum uirtutes multas fecimus ÖC tune confite* hor illis, Nunquam noui uos t amp;nbsp;lege totam quæ ibi pofiti eft enar* tationcm.Ätqui miracula maximeorbem allexerunt.Veru id erat,qa dücäio eos qui edebant miracula,prgeedebat»

D/cif ei Simon PetruSi Domine gno abis^ Rejj’ondit illi lefus, Qi^o ego abeo non po tes me nHncßqub po/imodum uero meß^ueris^) Petrus quidem interroga« uit non tantum feire volens,quantum fequi cupiens , Chriftus aute cognitam habens eius mentem, ad earn relpondit:non dixit enim quo abiret:fcd,Non potes me nunc fequi,infinuabat autem de morte.

Diuf ei Petrus, Et tjU^tre nonpojjiim te nunc fequii' unimum meam pro te ponam») Quid agis o Petref' Quum ille dicat,Non potes, tu dicis, Qiiare non pofTum.^ Proindeexperientia tcdocebit necontradicas.

Reßondit illi lefus, Animam tuam pro me pones f Amen amen dico tibi, non canet gallusdonec ter menegaueris,) Quaerefexagefimoquarto iuxta Mat*= Mattbf thæum capite vbi dicitur, Refpondens autem Petrus dixit illi, Et fi omnes offendantur per te, ego tarnen nunquam offendar : ßC lege ibi didam enarrationem, prgterea amp;nbsp;eas quæ fequuntur vfque ad eum lo cum vbi habetur,Similiter autem nbsp;nbsp;omnes di fei pu li dixerunt.Quod

fi variationem aliquam ferunt verba,nihil miru . Hec fiquidem dida funt priufquam exirent in monté Oliuarum;illa vero poftq illuc exi« uerantrnam quS bis obftitiflet Petrus,bis de negationc proteftatuseft illi Chriftus de prima quidé repugnatione ac prdteftatione feripfe«» runtMatthçus Öd Marcus,defecunda vero Lucas Öd Iohannes.

Ne turbeturcor Keftr««.) Quum dixiflet dominus ad Petrum, Cap.xiiiilt;. ■ Poftmodum meiequer is: öd, Ter me negabis, propter vtrumquetur* bati funt, timentes nc quado ipfiabeo ampittarenturvel cxciderent, folo Petro fequente : aut ne quado ipfi quoc^ eum negarent, quemad* modum öd eorum præfetftus . Reprimens ergoillorum anxietatem, primum quidem timorem negationis confolatur, deinde etiam de ti* more amputationis fiue excifionis ♦

Crédité in Deum,amp; in me crédité ) Crédité firmiter in Detim patre èC in rne.ac fidcs quæ in nos erit,feruabit vos infuperabiles.

Iw Jomo patris mei manfones multa funu') Qrtg fufficiant ad fufeipi* endum vos ,vt femper fitis nobifaim.

non eflent multæ manfiones ac fplcndldum habxtaaifum,dixiflcm vo* bis quod vado ad parandiim manfionis locum vobis qui mei eftis SC oibus digniores :hoc oïno fane mihi curç ê,vt vbi fum ego 5Cvos fitis. Supra,tt, Prædixit enim eis dicens,'Vbi fum ego,illic SC minifter meus erit*

Et fi abiero ut prceparent uobis locum,iterum ueniam a^Juma uos ad meipfim, ut uli fum ego,lt;iruosJïiis,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hocetiamdixiflèmvobis,q, fi ibierovt praepa

rem vobis locum SC cçt,it3.cp nee fic oportuit animo deiet^os elïè;quia vero iam olim prgparata eft multitudo manfionum,ac dignis forte di-ftributæ funtjidutiam habere oportet,SC non defperare. Poteft SC ali* ter dici.’q» etiam fi abiero vt praeparem vobis locum,videlicet vt inno« uem vobis afcenfum in cœlum,quo nullus vnquam hominum afcêdir, rurfum veniam fecQdo aduentu,ÓC alTumSvos ad meipfum, refufeita-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tos ex mortuiSjVt conregnetis mihiin çtcrnum.Quangenim mortui

anteeum afcenderunt,fed noncum corporibus: SC fi fimul cü co funt, 13 ffpius diximui at non fimul regnant -h.Quia vero fciêsmotus cordiuipforü,cognouic illud e^fe dogma cupere illos fcire quo iret,5C viam qux eo duceret quo tret,ait: Grcecorüjdeijuo ui Ef ^«0 ego uado fcits,amp; uiam feïtis,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex his quae frequenter dixi vO

df ante libri exor~ bis, SC hoe SC illud noftis, fi recordimim. Ad patrem namque ibat, dium in epifiola ad â quo etiam exiuerat: via autem ipfe eft per quem imus ad patrem,ve leSÏorem, lattin fequentibus didurus eft*

Dicit ei Tbomaf, Domine nefdmus ^o uadis,quomodo pojfumus uiam fârti) Putabat namque fenfibilem aliquem locum eflè quo iret,Sé eodem mo do viam eflèfimilem.

A» illi lefus, Ego fum uia,(y ueritas,^ uita.} Vii quidem,quia per me gradimini: veritas autem, quia veraloquor,amp;: ea infallibiliter eruntî vita vero, quia morti queque dominer . Si ergo ego via fum ,ducani vtique vos : fi etiam veritas ,non mentior; quod fi SC vita,neque mors vos a me fepa ra bî t.

Hemo uenit ad pttrem nißper me,quot;) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nono vero capite dixit,Nemo

Supra poteft venire ad me,nifi pater qui milît me traxerit eu: iHc fiquidê tra ’ nbsp;nbsp;nbsp;hit,hic autem ducit,6lt; ambo cooperantur ad hominum falutem.

Si cognoui/ßtis me patrem meum uriijue cognouijßtis, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Su per lus qui dc

dices,Et quo ego vado fdris,8C viâfcitis: fîgnificauit qj öd patrê Si fe cognolcerent:hicaûtadijciens,Sicognouiffètis me,5C patrê mcû vticÿ cognouiflètis,oftendit quod Sd ie amp;nbsp;patrem ignorarent.Idautem mul tts in locis facitrnam quia vtrûqj cognofcebant,at nô vtconuenicbaf, (poftmodum enim deftedens fpiritus fandus,perfedâ prçbuiteis co* gnitionê)interd3 quidem dicit q? cognofcunr,quia vtcûçp cognofeuntî quandoq; vero quod non cognofeunt, quia non vt oportet cognofaint. NuncvcroaitjSicognouiffetis mevt oportet,quis fimqtüadintelle* dum.Sd patrem meum vtiqj cognouiflètis:nam quum mihi fit çqua* liSjôd ameinfeparabilis:quimecognouif,ôd patrem cognouit.

Et nunc cognofcitis eum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quum me cognofeatis, qq non vt opor

tet,confequens cft,vt SC ipfum fimiliter cognofeatis.Chryfoftomus ve ro Cognofcctis interpretatur,puta,non poft multum tempus, cogoo-feetis eum vt oportet,ubi fuper uos fpiritus fandus defeenderit*

Et «îJt/î» eum.') En'am potenti'am eias vidi'ftfs per meam'poten Ham,per diuina figna quae cdidi;nam quç ego poflum,hccc QC illc.

Diàt ei Philippus,Domine oRende nobis putrem id^fufftcit nobis») Et fuf# ficitnobis,vt qui te iatn antea cognouimus.Qi^*^ ergo quæfïutt nofle pattern,oftendit Chriftus quod eum iam noflèt»

Ait ilii lefus^Tanto tempore uobifeum fumiamp;‘ noncognouifiime Philippef) fn# terrogationis fermo cft,tanto tpevobifeSfum, diuina figna operans. Be ab his nocognouifti me,quis fimdignitate SC potentiafq, Deus oî# potcnsc'Saneomninocognouifti ine,0^ confequês ergo eft, vt SC patrg cognoueris :nam imago per omnia fimilis fum ego patris.

Q«iHidit mCjMidit putrem») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meim cognouit dignitatem

Be potentiam,cognouit SC patris dignitatê ac potencia.’fumus nacp per Omnia fimiles ,SC vnus per alteru mutuo cognofeimur.

Et ^uomodo tu lt;îicis,Ofieniie nobis patremf) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quo cognofeere cupis qu5

iâcognouifti.'’quô quæris qd* habest* Alto quoqtmodo intelligunt hacc verba,qj querebat Philippus videre patrê fenfibilibus oculis, audiês fortaflis a mulets frequenter vifum eflè prophetis, fpecie ac figura hu# le^ceï. i o5 niana,additcp,Et fufficit nobis ,vt q ipfum filiû iam videret ac noflèt, Daniel»^, Chriftus autem oftendit quod necç fe vidiflèt neqj noflèt fecundum di* uinitatts naturam. Dicitergoei prolatanegatiuefententia,Tanto te pore vobifeum fum SC nô cognouifti me Philippe.’nam diuina natura viderinon poteft nec cognofci.Qui viditme,vidit SC patremtqui vero me videre non poteft,neque pattern videre poteft» Et quomodo tu dix cis,Oftende nobis pattern,quum nec me videris,nec cognoueris,qq te opinaris SC vidiflè SC cognouiflè me?

Non cred’S ^uod ego in putre amp;nbsp;puter in me eftO Quod mutuo vnus per alters cognofcimur,tang omnino fimilesfinem deci* mi capitis vbi dicitur,Vt cognofcatisôC credatis quod pater in me ê, -BC egoinco:SC lege cius enarrationem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ôKfrlt;«»to»

Verbu {ptte ego lo^uor uobts,u meipfô non loquor.) Sed a pâtre: cp fi a pâtre, vtique ameipfo: nam quaemea funt,etiam illius funt: SC quæ illius, ctiammeafunt.OmniafiquidemcommuniaôC æqualia poflîdemus *. Dicens autem de fermonibus,dicit etiam de operibus »

Puter Mtem in me munens,ipfèfucit operu») Ad finem prçdid-i capitis dixit,Si non facio opera patris mei, nolitecrederemihi : hic vero ait, Pater fadt opers,quæ videlicet ego operor.Et tue aût SC nûc idê figni» ficauit,nempc quodeadem SC poflînt SC velint, Pater ergo loquitur g filium tanquam perfuum fermonem: operatur vero per filium,tan^ per fuam potentiam. Prçtereain memanens, hoc efta me non fepa« ratuSjVel per medefignatus«

Crédité mihi quod ego in putre,amp; puter in me») Ctedite mihi dicenti quod ego in pâtre,ÔC pater in meconfpicitur.

Aliotjui propter ipfu opera crédité mihi») Si vcro non creditis mihi propter fermones meos.’vel propter opera ipfa crédité mihi,quum fu-pernaturaliafint acdiuina.Similiter quoep ad finem praedidi capitis di'dtjQuod fi mihi non creditis,operibus crédité.

A men amen dico wbif,(it(i credit in me, opera lt;pi(e ego fado-, amp;nbsp;ipffaciehquot;) Non dixit, Maiora faccrc pofllim his quac feci, fed quod mirabilius eft, etiam altjs tribuam, vt talia operentur. Deinde add it quod adhuc maius eftdiccns*

£t maiora his facieb) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hocautemdemonftratioeft potcntiaeeius

qui dedit,noneiusqui fignaedit;nam qui per Chrifti nome maiora fa cit opera g Chriftus ediderit,Chrifti potentiam prædicat.

Quia ego ad patrem meum uadot) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Veftrum inqui c eft deinccps mi^

racula operari,quia ego ad patrem meum vado,vt in propria reftituar gloriam.Hæc autem omnia adconfolandum eos dicebat, quod trifte* effent, ac grauiter ferrent,quia fermones de rcfurredione eius non in* telligebant.

Et ^uic^id petieritis nomine meo hocfaciam^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quicquid petieritis ina

Si ftid petieritis nomine meo,egofaaam,) Ego tanquam cum patre æqualitcromnipotens. Idem autem dixit, fermoncm maxime confir* mans. Quia veto illos petere oportet qui eu diligût: docet quomodoil Ium diligere oporteat,quia non folo verbo,fed QC opéré.

Si diligitis me,pr(ecepta mea feruate,) Nam diletftionis meç fignS eft obferuatio prçceptorum meorum i eorum vcro obferuatio eft corn pic* tio aut operatio illorum. Quia autem verifimile erat corporalem dus conuerfationemjafluetaquc colloquia eos expeterc;adhucconfolatur il lorum dolorem,dicens :

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et ego rogabo patrem amp;nbsp;alium paracletum dabit uobis^ ) nbsp;nbsp;nbsp;Hinc incipit difcJ*

pulis notitiam dare defpiritu fantfto, Alium inquit paracletum tang me,fiue admonitotem ac prçceptorcm in certaminibus virtutis:fola# tium ac fubfidium in afflidionibus. Dicens ïtaep Alium, oftendit g* fonarum differentiam.Dicendo autem paracletum fîueconfolatorcm, docuit naturç identitatem: fîquidem confolatores funt fid filius fpl ritusfandus , Non tarnen dixit Mittam, ne Dei aduerfarius cflevi* deretur, ÔC quafi alicuius alterius virtute facere fermones: fed nunc ■ quidem rogaturum fe patrem promlfit,amp; propter ditftam caufam, ÔC Infra.td* vt fide dignus haberetur.In fequentibus autem propriam oftendit di gnitatem dicens,Si ego non abiero,paracletusnon veniet advos.’fiaût infra^io, abiero,mittam vobis eum.Et rurfum accipite fpiritum faneftum. Sed quomodo ab aliodatur acmittitur,qui vbique prçfens cft,fuacpdiui* ditfingulis prout vult charifmata.'’Non tanquam feruus daturacmit-titur,fed tanquam eiufdem naturç,amp; eadem volenscum pâtre acfilio»

I J Nonenim ficut hçcincreaturis fignificâtjitaôC in trinitateincreata* Tangit hc dogma datur quidem a patre,vtpote ab illo procedens mittitur veto a fi* Gr.ecor«w, de ^up quaficooperans SC non contrarius. Nunc itaque dari ac mitti sit Hide anteItl^i exor fpiritumfancftum:in fequentibus autem etiam huius oftendit potefta-di^ tn epistoia ad dicens ,Qiium autem venerit ine,8C cetera.

leâorem» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sternum.) Qui nec poft mortem veftram fc*

CAPVT DE CIM VMSEXTVH. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55? lok« xni'i»

S^iritiimumtatis^) Hoceftverum fiue prgdpuum,quantum ad aWos fpiritus« Nam angelus dicitur fpin'tus ÓC anima ÔC ventus nc ple# racßalia*Ne autcm alium fpiritS audietcs/ufpicentur etiam illum effè incarnc,acfenfibilibus vifibilem oculis,ait:

Nee cognofdt enm.) Quum illum non videat. Intelligitur au tem ÔC aliter: quod is cui mundanacuræ funt, non poteft ilium fufd« pere,quia non videt eum,fiquidemexcgcatus eftoculisintelledualib’: neccognofeit eum,quS nihil fublime poftit intelligere,

Vosautem cognofiitiseum.) Propemodum ilium cognofeitis . Na poftbreue tempus deftendet ac docebic vos. VeI,Cognofcitis eum ex meicognitione.Sicut enim qui nouit me,nouit SC patrem: ita rurfum quinouitme,nouit ÖC fpiritum fandum.Nam tres vniusfunt fubftäi tix acnaturæ,potentiæ ac dignitatis.

Q«i4 ipuduos minet^} Sicut enim pater mccum eft,ita Sgt;C fandus.Infeparabilis fiquidemeft beata trinitas,

Itinuohiserit,) Non moriens ficutego.’neque enim incarnatus eftficutego.Qiiiavero quum tarn multa dixiiret,nondumtriftitiam illorum repulerat:quia grauiter adhueferebant ac moerebant, vt qui iam orphani re/inquerentur,huiufmodi curat moeftitiam.

Non relintjuam uos orphanos») Paternæ miferationis verbum eft, multam adferens confolationem ac oblecftationem . Nequaquam vos relinquamorphanos,qui fili] mei eftis ♦

Vos Mem uidebitis me.) Apparentem vobis per intermifla temlt; pora,conucrfantefemper vobifeum alio paracleto.

Et «0ÎKiHefiî.) nbsp;nbsp;nbsp;No ftatim mecQ interfedi,fcd mea virtute multo

InillodiecognoJcetisuoSj^uodegoinpJtremeofu.) In illo die,refurrcdio* nis meæ uidelicct, cognofcctis quod ego a patre meo indiuifus fim, cadem potens cum illo.

roborati:ôô ego in vobis,cuftodiens acroborans vos. Hæc autem co* gnofcetis,repreffîs inimicis,vobisItbereloquentibus ,ac euangelio indies florente, Chriftus itaque in patre, ratione eiufdem potentiæ: Apoftoli veroin eo, amp;nbsp;ipfein illis , ratione auxilij. Siquidem nouic Nota, frequenter fcriptura eifdem verbis de Deo ÔC homine pofitis ,non fimi liter vti.Nam ÔC Chriftusamp; nos filq Dei acDei dicimur,filt; imago ac gloria Dei: fed magna eft differentia, ÔC multa vartjs in locis fimilia inueniuntur.

Q^i habet prlt;tceptamea,amp;‘feruatea,illee(i^uidiligit me.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Neepenimfuf*

mum dixiflèt^nunc rurfiim idem dicic,oftendensquod diîeûtoah ipfï^ fignum non eft, dolere de fcparationc eins : nam id timiditatis potius eft,fedpraeceptaeius feruare»

Q«; «fro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;me^ddigerur a pitre meo,amp; ego diligatn eum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et ego,tan

quam poft rcfurrcclioncm in priftinam reftitutus dignitatem. Confix dera veroconfequentiam admirabilem . Qiii feruat inquit prgcepta mea,diligit me.qtii autem diligit mc,diligetur a patre meotquem veto pater diIexerit,SC ego omnino diligam,vtpote ambobus eadem Só vo lentibus S)C fufcipientibus.

Et ntimfeiliho ei meipPum.) fnterdum quidem humano more,quan doque verodiuinofplcndore.Hocautem audiens ludas lacobi qui ÔC Lebgus dicebatur QC Thaddaeus , putauit q, veluti mortui fæpius ciunt,in fomnijs manifeftaturus eflet feipfumtideoq^ turbatus,noneft aufus explicate quod volebat,puta Hei nobis quiamorieris,00 in mo dum mortui manifeftandus es.'fed alio modo per interrogationcm fud oftendit turbattonem.

Dicit ei Indu non ifariotes,Domine amp;nbsp;lt;jnid fi^nme/l,(iHod minifeliatnrnf es nolit teipfum amp;nbsp;MOM mnndo^) Qiiid fadum eft? grauiter ferentis eft ac tiir* bati. Quid accidit quod nobis manifeftandus es in fomntjs ,0^ non mundo confueto morefnam quia nolebant vt moreretur,admirandain aedefperatam putabant mortem eins.

Rejj’ondit lefusif dixit ej,Si quit diligit mc,fermonem menm feruilitt amp;nbsp;pater meut diliget eim,!^ ad ilium ueniemus^n: minßonem apnd enmficiernus.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad eum qui

me diligit,ego SC pater veniemus, hoceftitaapparebimus fiait pater meuSjSC non ficut mortui: SC manfionem apud eum faciemus : more diuinoin eo habitantes, quod fomniorum non eft,

Q^t «0« diligit me,fermones meos non feruattZ^ f trmo Mem iudißis non eß meus, fed eins qui mißt me putris. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oftendit quod is qui (ermones fuos non fer

uat,necfe nee patrem diligit. Ait enim,Qui non diligit me, fermoncs meos non feruatrquç autem dico,nonmea funt,fed patris mei.Itaquc qui meos nonferuat fermones,nec patris feruat fermones.’qui vero pa tris non feruat fermones,neq} patrem diligit:fiquidê dlledionis fignix cft obferuatio prgceptorum . Quomodo autem fermo quê loquitur, fit eius Sc non fit eius,iam prçdiximus. Verum quia feiebat eos quçda non intcnigere,in quibufdam autem etiamdubitare: promittitôi eo* rum qup ignorabât,SC eorû de quibus ambigebant intelligentiam.

Hetc loqiiutus fum uobis apuduos manens.) nbsp;nbsp;nbsp;Hæc quæ obfcura vidëtur,

Addidit autem,Âpudvos manens:eti3m hinc oftendens, quodpaulo poft abit adpatrem,

Paracletus autem f^iritus fanRus quem mittet pater nomine meoßle uos docelit omnia) Quæ videlicet ad vos fpedant. Nomine meo autem , id eft vt hieme référât,Sc meis fungatur vicibus.Nam quiaipfe compléta difpenfalt;» tione afeendit ad patrem,reliquum erat vt loco eius defeenderet fpiri* tus fandus,ne paracletus fiue exhortator nobis deficeret,ficut aitGrc gorius Theologus.Et quare tune non docuitquae ad illospcrtinebant.* Quia amplius ferre non poterant,ficut dieet in fequentibus, itfuggeret

CAPV^T DECIM V MS EXTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lohn.xiiiSi

Pdcem relin^uo uobis,) Alij quidem homines morientes pecuniâs acpoflèffiones domefticis rchnquunt.’Chriftus vero pacem fuis rclin* quit.pacern,cuius dC rcs QC nomen dulce* Pacem inquit, relinquo vö» biSjVt pacifici erga vos mutuo fitis ÓC erga me, ÔC ita vobis nulla mil di turbatioquicquamnocebit,necp impedimento erit,

tnettm do uobti»} Qua 3. me amatur,quæ propter ilia que animæ profunt cone edi tur,non mundt pacem , quae ob ea quæ nocent animg feruatur.

Non ^«o/noJo mundus dat ego do uobis.) Siquidem mundus ftue mun dana fapientes,pacem mutuo dant mali caufa : ego vero pacem do vo-bis boni caufa.Aut aliter.’mundus pecunias acpoflefliones fuis largi^ tur: ego vero pacem do vobis qui mei eftis .Quia autem dicendo, Pa=s Cem relinquo vobis,quo feparatioem indicabat,maioremeis iniccerat turbationem,aic:

Nf turbeturcor t(e/lrutn,nei^formidet^) Vides quod non tantS amo« ris magnitudinemouebantur,qtum formidine: putantes fedifeerpen dos ab i 11 lus i nim icis i

Audifiis ^uod dixerim uobis,Vado ist uenio ad uos.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non folum dixi cf

Si diligeretii me,gatideretis uti^ue lt;piod dixerim,Vado adpatrem.) Quia de mea nondum certiores fadi eftis potentia.'fiC quia morior,pùtatis mé poft mortem non pofte vos conferuare,debetistamê gaudere quod dixe rim,Vado adpatrem, qui potens eft vos ab omnibus infidrjs eripere, cognofeentes quod omnino legatione fungar pro vobis *

Q^a pater meut maior me efi*) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maior me eft,vt vos putatis , tang

manifeltius in fcripturis promulgatus . Hæc autem omnia dicitin-! dulgens fufpitioni ac imbecillitati illorum, SC ex ipfanon rcdaeonl opinione arguens illos.Nam in veritäte pater maiorquidem eft,at no potêtia.fed folo principtj modo, quia fillo prlncipium eft generatiôis: fiquidem ex patre eft fill us.

Ef nwnc dixi uoba priufquam fiat,ut tjuum faFfum fuerit credatis, ) Dixi vo^ bis qug funt de mea profe(ftione,acrurfum de meo reditu,amp; de alio pa f racletOjVt quum fieri videritis,credatis quodoiaamp;T nouerim fiCl pof» fim.Itaconfolaturus eos,rurfum triftia dicit : horum frequentia illos cxerccns ne periculorum tempore turbarentur : fiquidem quod expe* datum eftjleuius Ferri folet.

lam non multa loquar uobifeumtuenit enim princepi mnndi.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mundum ap«

pellat hie malitiam,principem vero diabolum.’non enim coelo ac terrg dominatur,fed malitig,quod omnia ftrauerit ac peruerteric. Ipfe autë diciturctiam princeps tenebrarum fiuepeccati. Ait ergo, Venit adlt; uerfum mediabolus cum peruerfis ludæis, datafibi e fupernis potéa ftate.Nam apudLucam dixit ad eos qui fecomprehendebant;Hæc eft hora veftrafiC poteftas tenebrarum.

Et in me non habet ijuicquam,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In alijs quidem hominibus peccatu

cftcaufâ mortis .‘nullus fiquidetn peccati cxpcrs e(l,tdeo null’ im mor faitsn'n me veto non habet vllam morn's cîufam;ego enim abfquc pec cato fum.’SC propterea condemnabitur,ficut pnusdecimoquintocapi* rtiair ' cî'afi'auimus , vbi dtc/tur, Nunc iudicium eft huius mundi ; nunc **** pn'nceps huius mundi eijcietur foras ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

Sedutcognofcatmundustjuoddiliga patremtquot;) Sedmorior vtcognofeae omnes quoddiligâ patrem,obcdiens illius voluntati: voluntas autein dus eft,vt moriar profalutc hominum.

Et fîcut fgt;rlt;fcepit mihi pater jjïcfuciot) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t cognolcant quod præceptfi

Surgiteeanws hinc.) Videns difeipulos admodum metuentes,ô(f fe iam comprehendi acinterfici imaginantes : ÔC propterea crebrore* trorfum fe conuertendo non fatis his quac dicebantur aduertere : fi^* quidem maximum illis angorem iuducebat,tum locus publicus,tuin nox,ô^ præcipuequod dixiflèt,Venir princeps mundi: tranffert illos in locum alium tutiorem,quo exiftimâtes in tuto efle,abfquc vllo me# tu audirentrnâ magna audituri erant dogmata. Deinde rurfum ait.

^ap«3fV'‘ Egofunuitisuera^) Idefteximia,incorruçgt;tibilis,fptrttualis:fiqui# demhaec frequcnteriîgnificatnomenaÀKfiivo/j. Aliter quo^dicitur Vitis vera:quia profruduprofert veritatem.Seipfumitac^ vitemno minât,vtpote pracbentem dulcedinem achumani cordis Içtitiâ, ipfain videlicet prædicationem,quam etiâfcriptura vinum appellat, ÔC tan^ radicem difcipulorum : palmites vetodifeipulos, quafi ex ipfo germi# nantes,fermonedodrinæ,âC pereum nutritos ad frudificationem ma turorû botrorû fiue virtutü,vt amp;nbsp;ipfi iïmiliter prjbeât vlnû dodring» Et pater meus agricoïa Curator,non tarnen radicis fed paimi# tum.Verehæc vitis eximiaeft, in qua de folis palmitibus curam habere oporfeCpatri autem curam eorum attribuit tanq Deo,oftendê$q» his qui frudificant auxilio cft,eoslt;^ punit qui frudû non ferunt.

Omnem in me palmitem non ferentemfruâumtollit.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omnêpalmitctn

qui ex me germinauic,mihiqt per fidem vnitus eft, nec frudum affert, excidittanquam inutilem aedignum igne.Omnis itat^ Chriftianas qui infruduofus eft,a Chrifto excifus eft, per fidem illi coniundus vidcatur QC æterno igni referuatus eft.

Et omnem qui fert fru^um purgat,utfru^îum adfèrat copioßbrem ♦ Purgat cö per tentationes , permittens vt in eum inducantur, illæ nanicpquod! damnum adferf,expoliunt, ac omne robur maioremcp virtutum fertig litatem accerfunt.NcJaurem aliquos ex ipfisinfruduofos eflèfufpicen tur,atque de feipfis iterumturbentur, huiufmodi pratuenit tumul# turn, dicens:

lam uos mundi eft«propter fermonem quem loquutus fum uobis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Purgati

meo quo vos docui fermone. Vides quod licet vitis fit,eft tarnen etiatn agricola: eft enim hæc agricultura communis patri ac filio,veluti fane amp;nbsp;alia. Ne aufem præ nimia formidine exciderêt a fide ac habitu quo erga fe affedi (ÿ^ant,laxatam iam animam aftringit, fibiquecongluti# nat,dicens;

CAPVT DECIM VMSEXTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Io^4»,XV»

Mdnete in ego in uobis.) M.3nete in me ftrmiter mi hi côngïu tinati per fidcm indubi'tatam,habitumcç indiflolubilem Sc ego ma^ neboin vobis,potentia vobifcum permanens,voscp ampledes,antcon linens vos fientvitis palmites,acfrud-iferos reddens,

Sicut pilmes non potefl ferrefruFiugt;nlt;i/emetipfo,niß manferit in uitetßc nec (ioi,nß in me minßritis^ ) Neeg vos frudificarc poteftis, fi a mei coniiindiojc ne diftrahamini*

Ego ƒitn uitiSyUos pälmitehQ^ manct in ine,amp;‘ ego in eoßic fert fruEfum muhumj Explanatparabolam. Etconfidera qiiomododixcrit, Qiit manecin me QC ego in co,hicfert fruAum multum. Nam freqiiêter manet quis coniundus in Chrifto per fidem,non manet ante Chriftus in eo, aticr fans ilium tanquam indigne fe gerentem: hie fert quidem frudum, at niodicum:vnum aut alterum opus bonum obiter perficiens .Videm’ autetn 8C in vinds huiufmodi pal mites ,qui,dum tills no gaudent vi neac,miferabiles quofdam ferunt raccmulos,

ßne me nihil poteflis facere,^ Tanquam germina quç vir tute a radiée proeedente non fruuntur. Quum autem fuperius dixcrit,Nô poteftis ferre fru(ftum,nifitn me manferitis:nune etiam perieulum di ett eius ,qui in fc non manferit,

Nß^uif inmemanferitjeijcieturforasßcHtpalmes.) Täqfarmcta inutile, Etexare/ceu) Et perd« que habebat ex radiee gratiæ humorcm. Et colligent eoi») Et congregabunt angeli huiufmodi farmenta indie iudieq.

Eiariiebunt^') Inflammabuntuf,non tarnen eomburentur. Non tnanentes autem in fe,dicit non eos fois qui ab illo ftint amputati aut ibfciflijfed ÔC UIos qui non firmiter cum eoeopulantur.

Si miußritis in me^üT nerbi mea in nobis ntjnferint : (fuodcunc[i uolueritis petetis, fetuobis.) Nihil enim indignum petet, qui in Dei præceptis verfatur, Confidera vero hoe eflè Chriftum in difcipulis manere,verba cius in il lis manere fine feruari,aut opéré perfiei,

Inboc glorificatus efl pater mens^ut fruElum coptofiim adferatis,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Glorifica»

tus cftjhoe ê glorifieabitur. Vt adferatis.i fiattuleritis, Multa fiquia dem funt apud feripturam huiufmodi idiomata.

Eteß'iciaminimeidtfeipuli») Perfetftieffieiamini. Obferuandum igitur quod is qui frudlûadfert eopiofum,hie perfeeftus effieitur Chri4 fti difeipulus.Glorifieari autem dixit patrê âS gaudere,in copiofa fru âificatione,SiC perfecftodifeipulatutpfiustadhortans eos adhanc rem, tang ad id quod domino gratum eft.

Sic«t dilexit me pater,ego dilexi nos,) Eo modo quo me diîexit pater tanquam videlieet faeientem voluntatcm fuam : ica QC. ego dilexi vos, tanquam feilieet faeientes voluntatcm meam.In præeedentibus qui* dem data eft a nobis diftintftiode Sicut, QiiemadmodS fiC ftmilibus,cp quum de pâtre,filio,acfpiritu fando dicuntur,æqualitatem fignificât; quumverode Deo QC hominibus,fimilitudineni defignant, verû fimi litudo non vbitj per omnia quadrat,

Si prifcepta mei feruineritis-,minebitis in dile^ione mea:ßi:(tt ego pitris mei prace^ fiti fernatd^amp;' mineo in eius dile^ione,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et quomodo moren's velut homo

carens auxtliof Quia vult hoe pater 5^ ego pro hominum falute;quia hanc quoque rem ducoglon'am. Stout ergo ego dilecfïus a pâtre tame pro vobis morior:ßc ÔC vos ita a mediledi, mon'emini tam êpro me» Nâ huiufmodi morstuxtabeneplacfta eft,nô ex odio aut imbcdlliratc» Hifc lo5««tw Çnm uobiSj ut gaudium meum in uobis minât,') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H æc confola ««

ton'a verba loquutus fum vobis ,quiobmeamdi'fcruttamini morte; vt gaudium quod erat propter me, quo de me gaudebatis, donee adue nirent haec triftia,non corrumpatur, fed in vobis mancat, quum eer# dores fadi fitis , quod non relinquam vos orphanos, fediterum vegt; niam ad vos ♦

Et giwSiKfM ueRrum compJeitur,) Et vt gaudium veftrum , quod de meeftjCompIeatur, fieut abexordioeius expedabatis, fperantes fern* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per mecum conuerfari.

Hoc eft preceptum meum, ut diligitis uos inuiccm,ßcut dilexi uof. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vt dili *

gatis vos inuieem adeo vehementer,vt etiam pro vobis inuieem moria mini: ego enim fie dilexi vos , vt etiam pro vobis iam moriar. Fre* . quenter autem talia dieit,vt cordibus eorum eharitatem indelebiliter infeulpat. Vide autem adinirandum vineulum.’fiquidcm oftenfum eft quod mâfio in Chrifto^eedit ex ci’ diledione, amp;nbsp;obferuatione man* datorûillius ;præceptn veroei’ cft,vt diligamus nos inuieem.ftaque diligcrc nosinuieem, eft in Chrifto mancrc; amp;nbsp;feruare Dei praccepta, eft diltgerc De3:funtçp inter fe connexæ diledio que eft erga Deum,et qugefterganosinuicê» Dicens autem,Sicut dilexi vos,often dit quod voluntarie propter illorum diledionemmoriatur,

Miiorem hic dilefîionem nemo hibet^ut ^is inimamJuim pomt pro amlcisfuit.) Maiorem hac qug adeo magna eft,vt etiam animam pro amicis relin* quat,fieut ego nune faeio. Itaque non ex imbecillitate, fed ex veftri di ledione morior, ac difpenfatorie a vobis fcparor:nolitcergocontrifta ri.Et quiaamieos eos oftendit,nuncetiâ dieit quomodo fint amici fui»

Vos imici mei quot;h efiis, ß feceritis quifcunc/ue ego pracipio uobis,) O i ncom pa* Eti3hoclocopra» rabilem humanitatem.Nunquam quifpiam ieruum benignum facit ßnsiSießiSfpro^^^^ amicumrChriftus autem etiam hoc facit; magis autem 06 fratrem futuro eri efficit, Nuntiate inquit fratribus meis , vt abeant in Galilaeam; nsdcc)pf«r,«el«ti atqiæ patri hune in filium afeifeit ; fi'mulque regni cœlorum hacre* poft p4MC4 Jicet 4« dem conftituit.

tortjicut pado dure dixit s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;glorißatus eß^apiprog!orißcabitur,Ü' ipipurt idferatis,pro Attuleri'-

lam non diam uosferuos,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et quando illos dixit feruos i Quando

dccens occultabatfuac diuinitatispotentiam, In prçcedcntibus etiam dixit,Vos vocatis me dnm ÔC magiftrû, ÔC benediciiis : fum etenim»

Vos iutem dixt imicos,quia omnia qui£ iudiui a pâtre meo nota feci uobis.) nbsp;nbsp;nbsp;Re*

tuiftis: quæcunqueæquumerat vc audiretis: amico nainque Si non feruo credit qui'fpiam arcana. Ätqui fupen'u« quum dicerec, Vos ami cfmeieftis fii fecerins quæcunque egopræcipio vobis , oftendit quod nondumeranc, fed fucurf tune quum ea facerent : quo modo ergo hic ait, Vos autem dixi amicos, quia omnia quæ audiui a. patre meo no* ta feci vobis f Verbum Eftis,fiue eritis,pro Permanebitis accipito,ac fi dicatjQuum iam Otis, etiam in futurü permanebitis ûfeceritis ÖC cjtera.Deinde àC aliud ponit fi'gnum quod eos haberet amicos fuos,

No» KW MC elegiRis^ei f^oelegi uos,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Negatiue fermo pronuntian

dus eft non interrogatiue, Vos non elegiftis me, fed ego elegi Vos in amicos ;ego ad amicitiam veftram accurri.

EtfruSîum adferatis.) Veluti fuperi’ fignificatû ê.Aut Fi'Ult;ft5,fpl ritualiacharifmata:autmultitudinëeora, q ftudioillorû faluâdi funt,

Vt ^ic^uid petieritis patrem nomme meo^det Mobisgt; ) Nomine meo,hoc eft tanquam mei, tanquam Ghriftiani. Vcl,inuocato nomine meo,fi* cutetiam in praccedentibus declarauimus,vbidicebat,Etquicquid pc ticritis nomine meo hoc faciam. Ac rurfus,Si quid petieritis nomine meo,hoc factantrex quibus oftenfa eft potêtiç çqualitas patrisSC filij. I

H(fc dnnStio uobisut dihgdtisuos inHicem.) Haec loquor vobis puta (ÿ morior pro vobis, fiC quod ego ad amicitiam veftram accurrijnon im* properans, fed incitans vos ad mutuam inter vos diledioncm. Quia veroturbabanturtânquamiam ab omnibus fudp's odio habiti,dein* ceps confolatur etiam eorum triftitiam.

^ïinHndHSHosoiit,Çâtotelt;pHod mepriufyuamuosodio habuerit^J Mundiâ dicit malos ludgos.Sit inquit vobis in confolationê,ijj ego priufg vos fue timodio habit’tô^ gaudetc magis,quia mecû in odio malorS cômuni* can's,Deinde aliam quoqp ponit confolationem; quod fi e numero ma* lorum cflènt,mali vticy eos diligerent.

Si de mundo eßitis, mundus ^uodßium eßet diligeret,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiod fuum eftet,

0^4 Kero de mundo non eftis /ed ego elegi hos de mundo, proptered odit nos mun* dus.) îtaep odio haberi vcs a malis ,demÖftratio eft virtutis ,quemad modum etiä a talibus amari,fignü eft malitig Quia vero abieda eorî mente ercxit:rurfum ipfos ab his qugeötrafe fiebant confolatur,

Mewentotffermonis ^em ego dixi uobis^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et quis fit ille fermo

I^oneftferuusmdiordominoßso»') Nam hunc fermonem in præce* SKprau?« dentibus dixit eistnecid femel,fed varijs in locis,Ait ergo, Non eftis Mdtth «*o VOS me meliores,

Sime perfe^usi funt,amp;‘ uosperfe^uentur,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confequens cnim cft,vt fi

mei eftis difcipuh,bono ft'tis animo ad fimilia cß pracceptore fufferen* da,amp;: per veftigia me fequendum.

Si /êrmonêm meumferudueru»t,amp;‘ Keßrum ßruahunt,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Neque gfain'ter

feratis quod vos perfequantur,au£ quodveftros contemnant fermo;« nesrqiiæ enim ïn meoftenderunt, hgcetiam in vos oftendent : ôi. fuf^ Ücit inquit feruo vt fit ficut dominus eins

Sed hacomnid ficient uobis vropter nomen meum') H^c omnia: puta pcrfequcntes ,ô(^ fermonem veftrum non fer liantes * Si ergo diligitis me^gaudebitis omnino, quia hæc propter me patimini, quia amp;nbsp;ego propter vos; QC vos quidem pro domino, ego vero pro feruis «Deinde ponit de aliam confo/ationem.

Qiùa non nouentnt eum ^ni mißt me,) Qiiia contemnunt eum qui me amandauitjhoceftjpatrem quoquccontumelia afficiunt. Gsudete itaque nobifeum affedicontumcIia Pofthacc ludæos omni priuatve nia,q» deinduftria perperam operati fint,taliac^ pcrpetraucrint.

Si non uenißem lt;(y‘ [o^mtusfuißem eis,peaatum non haberent ; nitneautem non habit ^Hod pratexant peaatoßo,) Si non docuiflèm eos,peccatum nô haberêt perfequendo ac contumelia afficiendo ÔC me de vos qui md eftis,vtpo tenon dicentem quis elTcm,nec id a feripturis oftendentem.

Qjà me odit,is patrem meum odit,) Explanat de auget peccatiitn illorum dicens,quod filij iniuria,patris eft iniuria.Poftg aût dixit de dolt;firina fua,dicit etiam de fignis fuis.

Si opéra non feaßem inter eoi, gute nemo alius fedt^peccatum non haberent.) '■ Mattb,9, Et vere ipfi teftes erant dicentes,Nunquam apparuit fie in Ifrael, a# liaque fimilia.

Supra eodem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et oderunt met!^ patrem meum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Superius namcp dixit, Qui me

Supra, i, oditjis 8e patrem meum odit.Et rurfum alibi, Qui non honorât filiû, non honorât patrem qui mi fit ilium.

Sed ut compleatur fermo ejui in lege eorum feriptus e/l,Oderunt me gratis,) Etûm liic didio V t.non eft caufalis,fed futuri fignificatiua,quod futurum fitjVt hic fermo compleatur. Legem vero dicit librum Pfalmo-p. rum in quo feriptum eft, Et fermonibus odq circundederunt meôi rjaimo,to3, oppugn auerunt me gratis ,fiucfruftra , abfque ratione, propter fuara malitiam.Neautem dicant Apoftoli, Si te pcrfequuti funt,amp; fermo^ nem tuum non feruaueruht; fi quum talia edodifunt, taliaque vide* runt, nihil illis profuit; fi te de patrem tuum oderunt ; fimilia quoeç aduerfum nos demonftrabunt ; quam igitur obeaufam ad taies nos mittis,^ inducit confolationem , dicens quod fpiritus fandus cooper rabitur illis .

a WM dKtet« cienerit paracletus guem ego mittam uobis a pâtre, ßiritus ueritat'is, ^uiapaireprocedit, illetefitmoniumperhibebitdeme.)

Demca diuinitate. Nam quum pater teftimonium perhibucrit de me, fpiritus fandus quoque multifariam teftimonium omnino perhf bebit.Teftificabit autê lucens incordibus veftris ad maiotê certitudi

CAPVT DECIMVMSEPTIMVM; $6» loU^xviX ncmïS^ nuracula operans ad nomen meum, Videautem quodmitnt quidemeum QC ftlius, tanquam eiufdemcum patre honoris .’verum id a pâtre,puta proccdentem. Procedit itaqj a. patre, tang de cius fuftan* Rurfum hie tia t. Ideo etiam omnia qug patris funt nouit,fi'cut ÔC filius, Qiiod apertins tangit firoget quiSjCur etiam filius non dicituripfe fpiritus,quum etiam ab lt;iogwlt;lt; eodem fit patre,Dicemusquia non natus eft quemadmodum filius,fed corum* alio modo procedit.Ideo Nati quidem vocabulum filio conuenit, Pro* ccdentis vero fpiritui.Rurfum fi pergat interrogâs,quid fit ilia pro* ceflîo,pergemus ÔC nos dicentes,inuertendo paululum quod ait Grego riusTiicologus:Dictu generationem filîj,ÔC nos naturam eloquemur proceflionis fpiritus :S)C ex çquo pugnabimus ,in Dei myfteria tanqua per tranfennam profpidentes. Quare autem filius 8C fpiritus non di cuntiirfratres,quum eundem habeant patrem/quianon eodem modo exillo funt; fiquidem ille nafcitur,hic vero procedit»

Er uos teRes eritis,(jnia ab initio mecum eHis.') Teftes fermonum SC operü meoriim,ac meat diuinacpotctif;fidedigni,quia ab initio prçdicatio« nis meorumcp miraculorum mecum eftis.’ÔC omnino multos ad fide adducctis :ne(^ enim omnes fimiliter mali funt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Hlt;ec lo^uutus ptm uobii ne Mid offen Jamini,) Quû malos videritis per- Cap»xvi. fequentes vos,ac iniuria afficiêtes,fed cognofcêtes quod paracletusvo bis auxilietur,bono fitis animo,ac viriliter agatis.

Sedueniet tempuSyUt^uif^uisinterfecerit iios,uideatur culium pra^iareDeo,) Sed proccdente tempore inquit adeo infanient,tantocp ftudio veftram afFe' Âabiint mortem,vt eum qui vos occiderit,putent facrificium aevidi-mam obtulifle Deo,6^ opinentur coluifle eum magis,eic^ placuifle, vt qui fedudores ac peftiferos occiderit..

Et hiti foiient^quia non nouerunt patrem neiy me»') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Propter quos hæc fu

ftinebitis:amp; fatis eft vobis ad confolationem , quod hæc propter nos patiamini.Non nouerunt autem pattern nec^ me,id(j voluntarie,fp5 tc videlicet détériora fedantes.

Sed htec loquutusßim uobis,ut quum tempus illud aduenerit,reminifcaminieorum,quod tgodixerim uobis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vt quum venerit tempus perfequutionis acmor

tis vcftræ,rcminifcamini eorum,quæ videlicet loquutus fum vobis :fi* ucvt recordemini,quod ego prædixerim vobis omnia , tahg vniuerfa cognofcens:00 vta vera triftium prænunriatione,fidelem me habea* tis etiam in bonorum promiflionibus .Nam deceptor non ea prgdicic Îwæ a deceptione abducunt,fed ea tantum quæ attrahunt.Hçcveroet tmilia frequenter eis inculcat,vt dum paffî fuerint non turbétur,quû hoc prçfciuerintmeque torpefcant feientes quod propter Deum paflu ri fint. Magnum fiquidem remedium eft his qui pro virtute decertat, cognofcere pro quo fit certamen. Et nobis ergo pro honefto patienti* bus confolationi fit ,cogno(cere quod pro honefto patimur. Nam (Ï pro honefto quis pati gaudet, multo magis pro Deo SC pro virtute.

lohMU^xyi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT DECIMVM S EPTIMVM.

ita. pafTun'nôeratis gdi'u vobffcöefTetn.Nunc autcm hçcdico,quia fcparor a vobis.'SC latn inftant vobis pericula. Atqu» etiâ ab initio qn vocauit eós,X in Apoftolatum ordinauit,dixiteis,Ecceego mitto vos tanqoues in medio luporum:amp;,Tradent vos adconcilia.Sd in fynago gis fuis verberabuntvos,SC ad reges amp;nbsp;prçfides duccmini propter me ÔC critis odio hahict ab oîbus jjpter nomê meû. ftêq},Ne vobis ab his timueritisqui occidunt corpus,ac multahuiufmodi;quô ergo ait,Hec vobis ab initio no dixiiQuia didio HæCjinprgfenti alia ab illis figni* ficatrdico fane,Sed venit fine appropinquat tempus,vt quifquisinter* fecerit vos, videatur culturn præftare Deo; namhæcdixit nunc, qu» præcedentibus erant formidabiliora,

I^unc autem aheo dd eum qui mißt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intetrogdt me,Q^o abisf} Vides

cosintantu triftitia abforptosvt muti efficerêtur,nec f efponfum ei da# re poflent,exprobrat eis filentiu a tali triftitia ortum,dicens ,Nunc aSt abeoadeum qui mi fit me,0C nemointerrogat me,Qiio abis y Atqui , Suprd.tj, Petrus interrogauit eum dices,Domine quo ahis ƒ Sed ibi fane Petr’ dicenSjQuoabis,de loco interrogauit;hic vero, Quo abis,fignificat; Quid agisC-So/ent nac^ qui egre ferunt,ita reuocare eum qui repente profilit ad mortem.Oportnit ergo Qc dircipulosdicere,Quo abis.^fiue, Qiiidagis nos relinqucsyPoteft quoq^ ÔC alio modo dici,qgt; qiiû Petro interrogate no refpôdiftèt abiret,oportuit eos rurfum interrogarc.

Sed quia hcec loquutusßtm uobii, tri/iitid impieuitcor ue/irum.) Admodum contriftati eftis,6ô propterea filctis.

Sed ego ueritdtem dico uobis^} tpotc ipfa veritas .Quagcnim mil le modis anxq iîtis,vcritatê dicâ,nectriftia occultabo,ficut i] g ad gra# tiâ loquunt.Deinde confolando oftendit vtilê eis eflè fuâ profedioné.

Expedit uobis ut ego abeStß enim no abiero,pardcletus nS ueniet ad uostßauteabiero, p, mittd eu ad uos.') Vos quidem optatis vt ego verfcrvobifcûjveru aliud ° vobis expedit.Procuratoris eft aStnon indulgere diledis,quô inutilia concupifaint. Nam quiadefuper ita fandç trinitati vifum eft,vt pa# ter quidem ad filium ecs attraheret.'filius autem illos doceret,acfpiritus fandus ipfosperficerct;amp;r iâ duo corn pletaerant,oportcbat amp;nbsp;ter# tium perficijConfummationcm videlicet fpiritus fandi. Nôeratauté çquQ vt hoc ficret nifi poftg filius receftîflèt. expedit itac^ vobis vt ego abeam.Sicut enim fi ego non abiero paracletus non veniet ad vos; ita etiamfi paracletus non venerit ad vos,nequag perficiemini. Necefie eft ergo vt ego abeam,cornpleto iam opéré quod me facercoporiuit,vt alius exhortator adueniat,vosqj pcrficiat.

Qâü^; ilîe uenerit,arguet mundu de peaato,amp;' de iuftitia,amp;' de iudido») A rguef, boc eftcondënabittandê malos,inexcufabilespenitus demôftrabit,qn memortuoeximias apparabitdodrinas, SC vt ftgna fiant maxima ad mei nominis inuocationê. Quid ergo pofthac aduerfum medicêt jqd* fit rÔni confentaneuiCuius etiam mortuinomê talia præftare poteritf profedo nullius.Deindeea etiam explanatde quibus illos arguet.

Dp peccdtoqu:dem,quia non credunt in me,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam trrcmiftlbile crit pec

De iuflitu wtem^^uU alt;i patrem metim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poflhdc non uidelitis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïu*

fti namep indicium eft,accederc ad Deum,fimulcp cum eo efle.Nam hoe fignificatjEtpofthac non videbitis me.Itacp nifi iuftus eflem, non ac* cedcrem ad Deumrquomodo nami^ peccator acfedudor, legis rranf* greflbr,Deii|! aduerfarius,peruenirec ad eu qui iuftus cft,vcrax, legif* later ac De’.'Sed vndemanifcftuerit qj ad DcG abeat SC cS eo fitfVn? A fpiritusfanefti teftimonio,perilluftrationêvr didücftacftgnajquai per nomen eius edentur.Pofthac aüt nó videbitis mc, cG hac videlicet ignominia SC abiedionc.Siquidc vifuri eQerant,fednó vtprius»

De iuiicio uew,tjuii princeps mundi huius indicatus rft.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quia diabolus

condemnatus eft,ód a potentatu fuo eiedtus, no pOtens pofthac meum omnino ferre nomen/ed ftatim fugiens :quomodo obfecro id illi cótin » gcretjfi amicG eum haberem veluti dicunc mali,(ÿ per Bcelzcbul prin# cipemdemoniorum eïjciam dacmonia,quodqt demoniû habeam,ôC c;c lera huiufmodit'Vt aut fermonem fummatim coIIigamus:Q,uG vene* rit paracletus arguet mundum de peccato, quia peccant qui adhuc non creduntide iuftitia aüt, quia iuftus ego fum SC non peccator,ftcut ipfi dicunt:de iudicio veto fiueCondcmnationc,quiacôdemnatus eft prins ceps demoniorum,tan^’inimicusjamp; non amicus meus*

Adhuc nulta habeo quee uobisdicam,fed nunc portare nonpoteflis.) Qj-iG ad« hucimperfeefti fitis :et necdG p hortendam paflïonê,ac inopinatâ refur redionem meâ^fcceritis,neqî induti fitis virtute ex alto ♦

Qwlt;t?j iut ueneritdle paracletus lt;]ui eft j^iritus ueritatis, ducet uos in omnem ueritatë) Ad hoe vt fciatis omnem veritatem diuinorum dogmata, qua videli« eet expeditvobis cognofcere.Deinde ne auditis talibus de Ipiritufan öo,matoremexiftimarenteflèfpiritum,Slt; inextremam inciderêtim pietatem,medelam adiungit dicens ♦

l^oncnimloqueturafemetipfot) Siaitnclt;Çcgo, quemadmodum va rijs inlocis explicauimus.Siquidemnihilvlli faneftg trinitatis perfo-nac proprium eft,praeter innafcibilitat€m,natiuitat€m SC procellionc, fed omnia eis communia*

SeH ç«lt;ecM)i^«e audierit lo^uetur,} QuçcQcp audicrit a pâtre,G'eut ctiâ frequenter dem«pfodixijfignificâs fubftantig ac naturç identitatc, æqualitatem, acoïmodam fimilitudinem . QuemadmodG cnim filius impletiolegis cftac prophctarG,veritateconfirmâs, queprius figura« title feripta erantftta quoq? SC diuinus fpiritusimpletio cft euâgelij,ca , quæfilij funt adimplens.ficut ôd filius ea quæ patris funt*

Et ^H^efMtwra put annunciabit uobis.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ne incaute prçcipitemini,ctÜ

Ii'Ie me glorificabiti) nbsp;nbsp;nbsp;Per nomen meum vires prgbés : meg incar#

Qwademeo accipietyerannunciabituobis.') De meafeientia: ea vis delicct quæ patris eft. Accipiet autem,hoc eft audiet* Dicit tarnen hçc, demittens fefe addifcipulorû imbecillitatê*Nâ accipereôt: audire.crea turarû funt : ftquidê increata trinitas nouit omnia, SC nûq vllo indi# gct*Deinde interpretatur quod dixit,De meo*

Omniii habet pater, mea funtt propterea dixi lt;juod de meo accipiet,amp;' annuniiaiit uobii.) Namcum omma quæ patris funt meafint, vnum autem lioriim fithçc fctêtia.’mento di'xi quodde meo acdpiet,hoc eft confor«» mia mccum ÓC audiet ÔC annuntiabit vobis,nihilquediflonum, vtpo te miln per omnia æquaîis.Qiiçcimq? ergo doen ent mea funt,S^ meo? nim adimpletiua fermonum 5C opcrum.Et quare non venit fpin'tus fandus.dum adhuceffetcum eis HIius.*’ Primum qm'dem, qin'a fuffi^» debat filius,qm'ciim eis verfabatur.Præterea vero, quia needum occi fo agno qui pro mundi peccäto immolatus eft, nondum folutum crat pcccatum: hoe autem nondum'foluto, Dei erga homines reconciliatio nondum fada eratmondum veto fada reconciliatione,non oportuit da rigratiam fpiritus fandi. Vbiverofada eft reconciliatio,Apoftoli adpericula mittebantur, accertamina aggrediebantur, ÓC vngentis crat neceffïtaSjtunc demum alius venit exhortator* Et quare nó fta? tim poft refurredionem venit,^Vtin multo illius pofiti defiderio,ciini multaeum gratia fufciperent.Etenim doneecum eis erat Chriftus, in afflidione non erant : at vbi receffït, nudati amp;nbsp;in multo timoré ac moeftitia conftituti,multa cum hilaritate ac iocunditatefpiritum fan-dumerant fufeepturtQuemadmodum autem paterea quç fiint,ineflê potuit producere,filius tarnen ea produxit, vt eius difcamus potentia acdiuinitatemu'ta quoep filius poteratquae alterius erant paracletiin difcipulis operari, e« tarnen operatus eft fpiritus fandus,vt eius quo? cp diicamus potentiam ac diuinitatem. Nam quia de patre quidê nul lus hæfitabat, de filio autem ac fpiritu fando ignorantia tenebantur propterea ille fane per incarnationem cum eis conuerfatus eft, hic vc? ro afio modo perfecit. Praeterea de patre quidem multa audierant: fi? lium quoep fæpius diuinaoperantem confpexerant: fpiritus fandi au tem dignitatem,ne£^ aiiditu,ne(^ afpeducognofcebantgt;Abhocitaquc perficiuntur,vt eius quoçp diuinitatem cognofeant« Propterea etiam in diuinobaptifmateviuificans trinitas aflumiturtnon quod vnafola perfona ad régénérationem non fuffïciat,fed vt per inuocationis corn* municationem, Deitatis communicatiofignificetur,

Et Turfum pußllo tempore,^ uidebitis me,) Vbi a mortuis refurrrxero* Qttiaegoabeoadpatrem,) Paffionis myfterium appellat vbique trâfitum , oftendens quod non multo tempore morti erit fubiedus. Itac^ poftquam Içta de altero paracleto promifit, rurfum triftia indu? cit,idquefrequenter amp;nbsp;fecitiam ÄS facit,Içris triftia permifcês,vthinc quidem confoletur deiedos ,hinc vero ftantes exerceat ♦ Nâ qui in ver? bis horrenda primum meditati fuerant,ea poftmodum in rebus toléra bilius laturièrant,

Dixerunt ergo quidam ex difcipulis eius inter ß,Q^id efi hoc quod dicit nobis, Pußllo tepore,^ non uidebitis met^y rurfii pußllo tempore,uidebitis:amp;‘,Q^:a uado ad patremf Dicebant ergo,Quid efi hoc quod dicit,Pußllo tempore!' l^efcimus quid loquatur.) Siquidê parabolam eis videbatur aliquam etiam hic dicere,ff'cut in Matthtt^* ciiangelioiuxta Matthaeum prgdiximus. Fortaffis autem ÔC tritiitiç vehementia

tchcmcntlafnfenfibilitatcm hanc eis iniecent : Qc qui frcquêter hæc audierant/icafFedierant.quafi nihil vnquam horum audilTent.

Cognouit ergo leßif tjuod uolebant eum interro^^retO“ ait illis, De hoe ^u^ntis inter gt;iigt;ilt;luolt;ldixi^Pußllo temporCfamp;non uidebitis met O' rurfum pußllo tepore Zir uidebitis tnet) Deinde quod quaerebant interpretatur.

Awf« 4fwe« dico uobis,Plorabttis lamentabimini nos. ) Non videntes mCjfub terra videlicet fepultum«

Vosautem contriH^bimini.') Ad aliquod tempus ♦ Vide aiitem quomo äixcritjPlorabitis Ô6lamentabimini otc contriftabiminirad tolerantia amplius eos exercens,pcr continuatiouem eorû quç mœrore afFiciât.

Sedtrifiitu ueßra uertetur in gandium.) Qiium me iterum videbitis exmortuis refufeitatum. Deinde ponit etiam vulgare accertiflimum exemplum degaudioquod moerorem emedio tollit.

Mulier auum parit triflitiam hobcLquia uenit hora eins.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tempuslaborio*

Qwam autem pepererit pueru!tim,iam non meminit nngnßia,propter gaudinm hinc or tum^iptodnatusßt homo in mundnm.) Q_uemadmodum breuis ilk meeror, qui mulicri in partu laboranti prouenit a partus doloribus,magnum parit de édita prole gaudiumrita quoep vobistëporalis de morte mca ino5ror,perpetuiï generabit de refurreclione mea gaudium.

Et nos ergo nunc quidem trifiiriam habetis: iterum autem uidebo uof, gaudebit cor ueflruntjdf gaudium ueRrum nemo tollet a uobts.) Nemo a vobis auteret : tûc cnim non amplius moriar,ncc deinceps mepriuabimini. Quomodo autem de muliere dixit,quod gaudet quia natus eft homo in mundû: 3uumnonproptereagaudeat,fedquodfibi natus fitpuerulus f HcC ixit, quoniam ab initio dixit Deus , Crefdte multiplicamini ac tcplctcterram:amp; in primis quidem homo nafcitur in mundum : ex confequenti veroetiam adobfequium parentum. Simul autem my fticuquiddam hinc fignificatur,cp Chriftus per mortem genitus qua^ fiperquendam vterum,amp; fclutus mortis doloribus natus fit nouus homo in mundum nouS.’primogenitus ex mortuis in regnu coelort3gt;

Et in Ulo die me non rogabitis i^uic^uam.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In iUo die, hoe cft quum

vencrit paracletus , non rogabitis me quiequam eorum qua nunc ro gatis,puta,Quo abisióó, Oftende nobis patrem acfimilia.'deomnib’ a paracleto edodi. Veletiä aliter. Non necefièhabebitis mecum ver^ Pari corporalitertnam hocfignificat, Me non rogabitis quicquam ,fed lantunomêmeûnoîantes,cûda accipietis qug petieritis;fubiûgitent:

A men amen dtco uobis,lt;}U£ecun^'^ petierttis patrem meum in nomne meo dabit uobis) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

Cuius autem nomen tanta poteft.certilTime Deus eft.Ideo etiam Da«: uidvarijs in locis illudlaudans, nuncquidem ait, Q^' admirabileeft pr^ nomen tuum in vniuerfa terra.’nunc vero, Exaltatum eft nomen eius * folius.Aduertêdum eftautem (ÿ interdû quidem darionem coru quae petunt patriatcribuitrquandoep vero fibi ipfi,ficut ÔC aliafane,^pter «tqualitatem,candemquepotentiam: hicaût patrifibiipfi. Nam ait,In nomine meo.Et pari modo dicendura,vbicûlt;^ hoc adiundû eft,

Hdfiffnxj non petifiis quiaptam in nomine meo»') Atqui quando eosmi» Mdtth fit datâ poteftateaduerfus fpintus immundos.vt eijcerët jIIos, amp;: ca^ ' rareromnem morbum,omn€mcç Iangiiorem,in noie jpfms operaban tur.Verûtunc non petebant patrem in nomine ipfius.

Petite amp;nbsp;accipietis ut gMÜum ueßrumßt impletum^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V t poftq cognoue«

n'tis quanta poUït nomen meum, gaudium habeatts perfedû,fiuc mu( turn ,aut copiofms «

Hlt;fc per prouerbia dico uolist) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc eft obumbrata,ô^ non omnino

manifefta,quia adhuc metu mœroreafFcdi,hiï quæ dicuntur nô po teüis âdacrtere,3ut implias pcrcipcre.

Sed uenit tempus sptando non iam per prouerltii loqusr uobisßed palam de pâtre annutt tiabo uobisj Inftit tempus refurred/cnïs meç,videlicet quando ag* te ac manifefte docebo vos ,ïam m letftia confii tutos. Siquidcm poft re-furredionem per quadraginta dies apparebat eis,SiC docebat de regno Dei,fient narrat liber Adorum,

I» illû die in nomine meopetetis,} Dicm QC horam folet frequenter ipfum tempus appellate. Sæpius autem de petitione in noie fuodidt; certiorcs eos reddens deipfius virtutc,ôC fiduciam inrjciens.

Et non dico uobis,^uod ego rogabo patrempro uobis,) Et non dicam vo# bis tune, Precabor patrem provobis,

Ipfe enim pater timat uos,^uia uos me amaßis, amp;nbsp;credidißis (juod ego a 'Deo exiui, ) Nam ipfepater tune vos amabitficut ego,permanentes videlicet in a* more ac fide erga me.

Lxiui a pâtre uen ’i in mundumtiterum relinguet muhdum amp;nbsp;uado adpatrem^)

Verba hæc,Exiuiamp;: Vcni,ReIinquo SC Vado ac fimilia, demittêdo fe dicit,propter infirmitatem intdligcntix difcipulorû.veluti frequen ter diximus.Nam tanquam DeusÓC inpatre erat in mundo.’fiqui^ dem res loco non circunferipuefi diuinitas.ftacp exiui a pâtre,fignifi cat eflè eum de fubftantia partis, fine legitimum partis filium . Ve# ni in mundu,fignificatiuum eftincarnationis ipfius : S)C fimiliter qf ait,RcIinquomundum.AtiIIud,Vado ad patrem, dcmonftrat reftitu tionem prioris potentiæ ac gloriæipfius.

Dicunt ei difcipuli ew,Ec£e nunc aperte lopteris,^ pirouerbium nullum dids^) Nunc manifefte loqucris, amp;nbsp;nihilobtedum dicis: infclleximus enim quæ nunc dixifti.

' Nunc (cimus 5,ßcis omnia,nec opus eß tibi ut ^is te interreget.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc dicât

confolatione nô modica accepta ab his, quos loquutus cft,fermonib’, vrpotcintelligentes quod rurfum refurredurus eftèr,rurfumcpecs do rfturus.’fic quod pater ipfos amaret.fftudfiquidê auxilrj fpem prçbe-bat,!)ocautem reôrg fideicertitudinem:nam tune potilftmû hæcintel# Icxerût. Aiunt ergo,Nunc icimus quod feis omnia, ctiam hominum arcana.'necopus eft tibi vt quis teinterroget de his qug dlt;fterevolue# rit, fe^ræueniens difioluis quod quaerit.Nâ SC nobis côquirentib* , tjuidelïec,PuûlIotempore non videbicis me,SC rurfum pufillo tempo re ÔC viddtids me ÔC c^tenmon interrogatus interpretatus es ea, dC c . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quiefeete

Per hoc credits ijrtoJ 4 Deo exu^i. ReJ^nJit eis lefus^Modo credltisf) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f pfi

fiqiijdem taiu^ grau am ah’qiiâilli prçftantes dixcrûtjEx hoc pcrfcde credimus,c|gt; a DeomilTtis fïs,qgt; filius Dd ûs; ipfe veroexprobrâs eis imperfedam adhuc fidem,aic:iVlodo perfede credius.Necdum adhuc; arguerem'm acconuinccc vos tempus quodïam infiac,

Ecceinfi^t tempus ium uenit,ut dij^ergumini unuflt;}ui/^ue in fu4^^ me fàlum relin fistis,) Tempus dicit impetus corû,quicû proditore venturierâc, qnoês difcipuli eius relido cofugerunt,veluti icripfit Matthæus;tûc cnim timor imperfedam eorum fidem oftendit,qua ad modicum tem* pus offendiculum paiTi fint de pafflonc ipfius.

Et non fum joLus^quinputer mecum e/l.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Semper mecum vcrfatur,vt«

H^cloquutusfum uobiSyUt in mepscemhaheatis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hçcloquutus fum vo

bû,nô pertedam vobis tradens notitiain, fed ne propter cogitationes patiamini in me offendiculû aut turbemini qn comprehendarjigabor amp;nbsp;abducar, aliaquc humano more patiar.

I« mundo pre/furum habebais. ) Nô folû q n patiar,verû etiam q diu in mundo hoc fueri ris : nâ prüfens vi ta ftadtû eft ac locus cxercitatiôis „ 1 athletarS Del,fiue exploratio eorû quimediligût. Prçdidum cft enim ip arda eft porta Slt; ftrida via quæ ducit advitâ. Ne autcm deijcian* luraudientes,(ÿ tota vita pafTuri fint afflidioneSjCÔfortat eos dicens.

Sedbonofttis lt;inimo,e^o uici mundum.) Hoc eft maJitiam ac malû illû g huius pater cft.Nâ prædidû ê,qgt; princeps mundi liuius iudicat’ ë, Supra, iiuedeuidus eft.Neergotimueritisxôfequens enî ê,vincente praece* ptorCjCtiâ difcipulos qui eû imitant vicitle. Qui ergo malis afficiût ÔC occiduntcorpus, fuparabuntur ab anima vcftra, atqt id quodeapi po* left tollent.'ab ea veto quæ capi nequit,manifefte deuincentur.

Hlt;fc lo.juutus efi lefusjufiubiijueoculos in calum.) Poft admonitionem Cap,xvil, adorationem tang homo conuertitur, inftruens homines,vt in tenra* tionibus ad Deum refpiciant; omnibusc^ relidis adeum confugiant, amp;nbsp;abeopctant aiixiliö Hicitacp furfumclcuatoculos,docês intcntio* nem ac indiftradionem inorationibus. Alibi vero prccidit in faciem, ftatucns dciedioncm ac cordis contritionem tempore orationis . Ve* nit enim non tantû vt feipfum oftcnderet,fed SCvirtutem tradcret:nó Verbis folum,fed amp;nbsp;operibus.Nam hocveri præccptoris eft.

Et dixit,Pater uenit hora.') Paffionis aut mortis,de qua dixerat,Tcm SufW-Z* pus meum nondum adeft : tempus quod Deus qui aflitmplit, homini alfumpto definiuit.

Cilorificapliumthum.) Afflidionibus,quas pro mundo perpetiar. Na mihiq dns fum.gloria eft pati feruis,vt hinc hoibus innotefcat quo affedus firn hoim amore.’vt accurrâtoês genres,me Deû eflfècogno fcant.Ait enim Paulus qj ficdilcxit nos,vt traderet feipfurn .p nobis. Vel,Glorifica mccdes têporc pairionis prodigia ac tcrribilia.admi* randaqt figna.'Ô!^ ex hisoftendens quodnaturalts fimfilius tuiis.Hçc quûcç dida funt vbi habetur^Nunc glorificatus eft filius hominis♦

VtfüiKHuns glorifient te»') Per fuam gloriam:nam credentibus fn me gentfbus,fiC tuglonficabcns.Siquidem credent in te amp;nbsp;glorificabunt te.qui propr/o fih'o tuo pro cis no pepercens;meaqj gloria en't amp;nbsp;tua. Quatrens ergo glorificari,oftcndit quod ad crucena fponte veniat.Detf inde ctiam caufatn didt,propter quam glorificari quærat«

Sic« deJfli ei poteflatem omniscarnis,) nbsp;nbsp;nbsp;Sicuc,pro Quia.Aft ergo,GIo

n'fica filium tuum,qutadedifti ei poteßatemomnium gentifl,vt abeis Pfidm »a* glorificetur.Scn'ptumeft enim,Etdabo libigentes hafreditatemtuä, éc polTeflßonan tiiam tcrminos terrç.Glorificafilium tuuin,quia com placitu eft tibi notûcuin fieri ac glorificari vniuerfoorbi.Querere aßt glorificari ac dicere Dedifti QC fimilia,demittêdofe dicitacdifpêfato* tiCjft'cuti varijs in locis difputauimus.auc ctiam tanq homo hoc ait.

Vi tiedflt ei, det illis uitam (eternam.) Quantum in fe eft. Nâ Iicct quidâ no crediderint,id tn illoruculpalt;ft:ftquidem patri compla ciîû eftjVt fl If us haberet oim poteftatê p tidê,dC oës fub iugü prçccpto-rum eins fièrent. Filius quocß vniuerfis p Apoftolos deditcuangeliü, Deiep notitiâ,quæ eft vita eterna,vtpotevitam côcilians ætcrnî: qui aût non funt fubi«fti,ne^ illud fufeeperunt, ipfi fibi perditionis caufa

Idßo quu Jic «1 «1 » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;awfe m uita (eterna,ut eognofcant te fo!um uerum DeHm,Cr ^në mijißi It fuut

Viif H «ft* Chrißum») Et vcre vita çterna eft Dei cognitio,fide ac opibus côiiin* 'fH^uolutariaenm fides inqt fine opibus mortuacft.Vtcognofcât DeS, tefolum ejî Hirtia, verum Deû Si me.SoIû aût verû Deum dixit patrem,ad differentiâ fal fo di(ftorûdeor'û:nô verorum quidem,fed tn ditftorû. Non aût feipfura exclufit quin verus cflèt Deus. Nam quo nam paefto id facerc potuif,q fe veritatem vocat dicens,Ego fum vcritas:amp; fc patri prçdicat çqua* ÎKpra.M» Icm,cum multis alqs in locis,turn vbi ait,Ego Qi pater vnum fumus.' Non hoe ergo nunc etiam de feipfo dixit.’vt quod ex his quae frcquëtef doeuit notum cft.Siquidcm neep fpiritus fandi hicmeminit.’vtpotedc quo ftgnificauerat in his quat docuerat,nempe quü eflet ilIe paraclct’, qui ducerct eos in omnem veritatem,ficut pracdïdum eft. 1

Ego teglorificaui Çuper terram,) Super terra dixit,nSincoeloglorifi« catus fucratjCx natura habês gloria,Qi ab angelis adoratus, Nó ergo de illa loquitur gloria,quâ ex fubftantia fua hpreditarioiurcpolTidet:

Supra eodem» ttalll5,etfi nemoeû glorificet,plenam habet.’fed hancdicir quac abho minum cultu refultat.Nempe tale eft Qi iIIud,Glorifica filium tuiiin» Et vt fcias quod de hac gloria lcquatur,fubiungit;

Opw confummaut lt;ptod ded'fii mthi ut facerem) Prçdicationcin euägcitj» Atc^ res adhucin principes erat.’qiiomodoergo dicit,ConfummauiC' Quia quicquid fuarum erat partiu lamimpleuerat. Autfuturudicic tanq prçteritum. Vel hoc dixit,quia iam radicem bonorum iccerat, quç omnino frucîû erat^dudura. Ipfe ergo patre glorificauit in terra, vtpotc data udeco notina vniuerioorbi per euangelio qd’ß ApFosin P/4ÎW0.18, vniuerfo mundo prçdicandûerat.Nâ in omnê inquit terraexiuitfo* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nus eoru,amp;: in fines orbis terrac verba corum,Eum quocj glorificauit,

Et nunc glorified me tu piter apud temetipfugt;n,gloria quum habui pnu/^uttm hie mnnduf efjet ipud te.) Egoquidem glorificaui cc in terra,vt lignificatum eft: tu vero glon'ftca me gloria diuinitatis, quam habui ante mundicon^» -ftitutioncm.Glorifica me hominem apud teipfum,regali foliodignum apudteiudicans.'deqiioait prophera,Dixitdominusdomino mco,hoc pr^r^ eft pater filio.’fede a dextris mcis.GIorifica megFa qiiâ habui vt Dc’j * Îniufquam hic mundus elTet apud tuam poteftatcm.'priufq hie mödus ierccid eft ante omnia S)C femper.Qiiod autê dicitur. Et nunc,hoceft deinceps.Etnos ergo hac fruemur gloria,fi eumfuerimus imitati.

Aitenim Paulus,Si copatimur vt amp;nbsp;coglorificemur Omni no fane in* Roma».»* numeris digni funt lachrymis,qui quum propofita fit huiufmodi gio ria,fua Icgnitie ab ea exciderint, QC more infanientiû ac dementiû fi* biipfis infidias parauerint.Nametfi nullum eftèt fupplicium,mifcrri mitamêiudicjrcntur.qui quumfibi paratum fuiftet,vt cum filio Dei conregnarent ÔC. conglorificarentur.’ipfi fefc talibus priuaflent bonis. Non funt cnim condignar afflitftiones huius temporis ad futuram gio riam,quçmanifeftabitur erga nos.

nomen tuum hominibus.,} Poftg dixit,Opus confumma» ui,cxplanat nunc fermonê Arqui Tudeis manifeftatoerat nomë eius: noiierantenim fp Deus eftet.fedhoc dealijs dicit gentibus ,quibus id ignotum erat.Aut nomen dicit patcrnû,quod pater fit fihj naturalis, namquum id cos laterct,abipfo manifeftatum eft,

Et miki eos dedilïi.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tam^’ çquali. Eft autem de Apoftolis fcr*

ino.’quo etiam hie oftendit quod non fit Deo cotrarius, quodq; patris eft voluntas ,vt cred ant in filium Namfivt quidam nugantur,qn pa* tris erant,non erant fiIfj confequens eft,vt quû eos dederit filio, alie* nanerit cos .'quod abfurdum eft.Dedifti inquit mihi : iuxta que mods etiam prp dixerat:Ncmo poteft venire ad me, nifi pater qui mifit me traxcriteum.Sed quomododixit,Qiios dedifti mihi de mundo, quum prius dixerir ad eos,Demundo noneftisi Ibi quideni malos appella* uit mundum.'hic verofabricam ipfam mundialem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ütipra.tj,

Lifermonem tuum feruauerunt. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Voluntatem tuanj com pleuerunt,

I^unccognouerunt quod omnia qute dedifli mihi,abiterunt.) Nunc, poftq videlicet didicerun t, cognouerunt qgt; omnia quae dedifti mihi, hoc eft, quçcuncpdicoacdocco,abs tefunt,tua funt pra’eepta,0C nihil mihi prium eft aut alicnum a te. Deinde etiam dicit vnde hoc cognouerunt, 0^4 uerba quee dedidii mihi dedi eistZJ ipß acceperunr, ac uere eognouerut quod a te exiui^Ü“ aediderunt quod tu me mififli.) nbsp;nbsp;Hoc cognouerût ex verbis quç dedi

cis. Siquidê aperte docebâ tua eftè quçcûq? dicebam ac docebâ. Et ipfï acccperût,facilc perfuafi.Hæcaût amp;nbsp;fimilia loquitur ad paire, often* d€s difeipulis quem erga iHos haberct amorê. Nâ qui nô tantû fua tri buit,fed Si alium ad hoc prccatur,vehcmentinimûoftêd(t defiderium.

Ego pro eurogo.) Pro eis te precor rang homo. Nam hic dC in feqiicnti fententia capitur èjwtw pro Obfecro.

Nom pro mundo ro^o,fedpro his quos dedißi mihi,^uij tuißmtt) Non pro mundo vnfuerfo precor, fed pro his qui credunc in me ♦ Nam qui in me no crcdunt,noluntv£ pro eis orem. Frequenter autemponic ver^ bum DediftijVtfirmius difcantquod patris voluntas fit, vteredatur in filium. Verum quia,Dedifti,ÖC, Tui funt, ac fimilia, infipientibus prauas generatura eranc fufpitiones, nempequod maior SC antiquior efièt patris potentiarhas foluit dicens:

Eimta omnia tua Junt, tua mea funt^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vides honorum æqualita#

temc'nam hoc fignificat nuncifta conuerfio. Qiium enim dixit, Tui funtjOftendit quod etiam hi qui fibi dati funi, paternç fint poteftatis, ne quis ergo potentiorem putaret patrcm,addidit, Et mea omnia tua funt,tua mea funt.Itaqj etiam anteq datent.,filqerant,ôô poftgdalt; ti funt,patris pcrmâferunt,hoc eft fern per amboru, vtpoteequaliûin honorib’ 06 bonis .Eos ergo mihi dedifti q mei crât.Dcdifti vero,dixi difpêfatorie,vc cognofeât qgt; nôpræter voluntatê tua hos attraxerim.

Et glonfîcatus fum in eu. ) Etiam poteftatem habeas in his quac lua funt, ficutin his quac mea : quemadmodum SC tu in his quac mea funt, fïeut in his quæ tua, Vel,glorificatus fum in difeipulis qui mihi dati funt,agnofcentibus me dominû fuum, SC adorantibus aeprx* dicantibus me Deum,

Et ïam non fitm in mundo^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paulo poft moriturus. Rurfum autem

(crmonem de morte fua inducit,commcdaturuseosran^homo Deoac patri. Ait ergo, lam non fum in mundo,ficut hadenus cumcisconuer fans SC confirmansjinungens acconfolans ilios.

Et hi in mundo funt»quot;) Nondû moriêtes,amp; jjpterea tuo egêt auxilio, Quû aût dixiflètjlam non fum in mundo,interpretatur hoc dicens;

Et fgo ad te uenio,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicut filius ad pattern,confummato iam ou

Pater fan^ie ferua eos per nomen tuum ^uo donafii me. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Per nomen tuum

omnipotens,quod ôô ego natura habeo. Nam ego Deus fum. Itc* rum autem ait, Donafti,n€Dcovideretur efle contrarius ,VeI,qæ de* difti mihi tanq homini.

autemaltjs in lOcis diflcruimus,quod k«8wo-Sicut,fimilia, de fanda quidem trinitatc dida, æqualitatem fignificent; de Deo veto SC homi nibusjfimilitudinem quandam.Vnum ergo funt pateramp; filius,fient cflèntia SC alqs ,ita etiam concordia.Dicit itaep,Sicut nos,propter indigt; uifionem ac infeparabilitatcm.

Quum ej]ein cum eis tn mundo^ego/èruabam eos per nomen tuum,) Quum eftèm in mundo vt homo, qui fern per in co fum vt Deus, tunc ego fer uabameos pervirtutem tuam fine per te; nam meavirtus,tuacft;ÔC egoôi tuvnum fumus . Hæc autem SC fimilia loquitur,2C tanqho* mo, SC propter difcipulotum imbecillitatem.Siquidem quia muftis de Supra,ti, cius auxilio auditis;ôC,Iterum videbo vos, SC gaudebitcor veftrum, »,1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fîCgaudium

gaudtum veftrum ncmp tollet a vobis : nondum perfede a moerore Uberaticrant: patn deinceps pro cis loqiu'tur, vt patri quocpcomcn? datijbono effent animo.Quixm enim impcrfedi effent,no ira fublinii# bus ac diuinis verbis credebant, qiiemadmodum humilioribus ac mo re humano didis.

ludas proditoramantiffïmus perditionis,diledns abea,illamquedi . , i-ligens, Pcrditionem vero intelligc caffim Sgt;C alienationem a Deo: aut PotiuMii dta etiam diabolum ipfum,vtpote perdentemillos qui ei obediunt. Perijt

autcm ludas fpotanee propter voluntatis prauitatcm. Atqui etiä alij J'f“! diximus ante de (eptu3gin(3 perierunt.’veru non tunc.mâ folus prcdltor tunc perijt. ^‘^^i^xordiit , boc

Vtfcripturacompleretnr,) Dauidica,quç frequenter de etus perditio« pffditnf^ neloqintur,0^ praecipue pfalmo centefimoodauo ♦ Et hie ergo didio

Vt,non eft caufg fignifitatiua,fed eius quod omnino futurum erat,pu ta quod fcriptura compleretur,

biuncautem ad teuenio.) Rurfum repetit, Ad te venio.’ficut S^,A Deoexiui:hgc frequentiffîmeillis confirm ans, fimul etiam confolatio* ncm hinc non vulgarem tribuens *

Hæcloquor quum adhiic in mundo fum: hæc,quacnam.lt;‘Ad te venio: amp;,Seruaeos. Hæcergo inquit loquor ,vt habeant gaudium de me;, perfedecertiores elFedi, quod me non retinebit infernCis , amp;nbsp;te habe-bunt adiutorem ♦ Quanquam enim credebant, nondum tarnen men tecompofitijCogitationibusadhuc fluduabant,nec quiefeere poterant. Vel, H»c loquor humilia ac more humano, vtceffanteinterim infirgt;« mitatc mentis eorum, abfolute gaudeant, ne me Deo contrarium effè fufpicentur'.

Ego tradidi eis /ermonem tuum: amp;quot;nbsp;mundui eos odio habuit, ^uia non (unt de mundo t Jicut ego non fum de mundo.) Tradidi eis iermonem tuum euangelicû, QC malt oaerunt eos, vt qui non fint ex ipfis,quanta ad innocentiam aut fimplicitatem.Nam QC in prçcedentibus dixit ad eos. Si de mudo fuiffctiSjmundus quod fuum effet diligerct.Nam,Mundum, ibi Sd hievocat malos,propter mundi ac voluptatum amorcm.ftaquequum propter fermonem tuum odio habeantur.cuftodi illos.

Non rogo «t tollat eot de mundo, fed ut feruet eos a malo^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Orationcm

propter eos explanat,vtconfidenriori magis fint animo, vtpotenôfta tim morituri priufquam prædicauerint.'Ô^ quafi patris cuftodia frui* turi.Et hie twpTw fignificat obftcro.

Dc mundo non funt,) Idem adhuc frequeter dicit.’finc vlla immii tatione prius il lis teftificans, ne turbentur fi odio habeantur: feientes omninoeötrariam effe virtutimalitiam.SimuI quolt;^ laudat eos apud patrem:etiam hinc oftendens illis diledionem fuä erga ipfos.Dicit er* gocceleftes eos effèciues,non mundanafed coeleftia fapientes.

Sim fgo non fum de mundo.) Etiam confolatur eos fimilitudine ad fcipfum;6ó ad tolerantiam excitât.

n'tum fandifUmurTijper vcrkatem dogmatiS: nam vera dogmata fan* dificant hominem.Deinde manifeftat quid dicat,Vcntatem.

Sfrmo tuu! ueritasefl.) Sermo dogmatum tuus,fiuca te per fpiri* SnpTJi-t^, tnm fantflum illis infufus.Nam fuperius dixit,Spiritus veritatis du-cet vos in omnem veritatem. Aliter quoc^ intenigite.Sandifïcacos g veritatem tuam,hoceft,fegrega cos pereuangelium tuum: fermonâ(^ tuuSjputaciiangelicus, veritas eft. Patris autem aiteflè fcrmoncm.'fi*

Sutgt;r4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ctiam in pr ace eden tibus dixit, Ego ex meipfo non fum loquutus,

S/cKt me mifißi in munJum,ita ego miji eos in mundum») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicut tu hoim

cupiens falutem,me mififtijta Sgt;C egoillâcupiens.mifi eos.VcIfieut tu qui pater meus cs,mififti mc,ita ego qui pater corum fum, miß eos. Sed tu quidem natura pater meus es,ego vero pater corum tan^ creator ÔC prouifor ac magifter.Quod autem futurum eft,tanquam fa , dum dicitjco quod iam paulo poft eftet cos inifTurus.

Et pro eis ego (an^üßco meipfum.) Ego voluntaric immolo me* ipfum. Narn hoe in Jocovidimam dicit fandificationem. Sandum enim dicitur QC ipfa hoftia: multa quoque dicuntur fanda, tanquam fignum fanditqtis.

Vt ir ipß pin^ificatißnt per neriMem-) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vt amp;nbsp;ipfi immolati fint

per veram lioftiam: legalis fiquidem vidima figura erat,non veritas, vt ipfi immolati fint, capite videlicet ipforum immolato* Vcletiï, P/dlw.4^4 tanquam SC ipA immolati. Habiti fumus, inquit,ficut cues cardi de* Rsrnan.it* putatæ. ôd, Exhibete membra vcftra Iwftiam viuentem. Poteftenijn ctiam fine cædeimmolari hoftia. Nequis autem eum putatet haecj» folis Apoftolis diccre,fubdit:

No« pro eis Mem rogo tantum ,fed pro ijs per fermonem eorum credituri funt ' inmCjUi omnesùnumJint.) nbsp;nbsp;Simulquoqjeos itcrumconfolatus cft,often*

Sicui tu pater inme , Gf ego in te t ut ipjï in nobis unum Jint.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicut tU

in mei ÔC e^o in tuidilcdicnc t vt ÔC ipfi in nobis , fine in fide quas eftin nos,vnum fint.Nam qui in fide quæ eft in nos vnum funt,erûc SKprs.14.15, fttioque in mutua inter fe diledione vnum . Dixit enim , Qui habet prateepta mea ÔC feruat ea,hicef|qui diligitme. 5C,Hoceft praiceptS meum,vt diligatis vosinuicem. Quum ergo a diledione amp;nbsp;concor* dia inceperit,rurfum in bac contlufit fermonem: oftendens quod DcO chatafit acmagno ftudioaffcdanda diledio,

Vt munduscredarouodtumemiferis,) Vtcredcns Apoftolis,cre* Nota, dat quod tu me miferis : nam hoc prçdicaturi funt : nihil adeo crit impedimcnto prsedicationi, fient diuifos eflè prædicatores fidei diuef fitate , ac mutuainter fc inimicitia. Si enim inter fc pugnauerini,di* . cent cos non elle pacifici magiftri difcipulos: quodfi non pacifici,n€C a te miflî.Si veroconcordes fuerint,amp; præcepta mea cuftodierint,ocs\ cognoftent quod mei fintgt;j#ftipuli,ôf quod tu me miferis.

Et ego gloriam quam dcdißi mih^dedi cù») Qtig a dedrina .SC mira* culis proec*

CAPVT DECIMVMSEPTIMVM; 575 cults proccdit.'aut quae a concordiatnec^ cni'm ex hac minas g ex illis gIohticantur,Dcdi aûc dixk etiam hic,ÔC fuam infinuansdignKatê,eC sequalem cum pâtre honorem: quemadmodû frequenter alqs in locis, fint untim feut n9S unum Cumus») nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc fu pert us quoque did’Uin

acdeclaratum eft:ÔCnunc idê dicit,vehementer capiens imprimi cor^ dibus eorum,tanquam maxime neceffàrium.

Ego i« eis,amp; t« in me,) Ego in eis manco,5C tu in me,hoc eft,lt;^o amp;nbsp;tu in eis manemus,quomodo ergo non eos conferuabimus ƒ Alibi quoque dixit,Si quis diligit me,fermonemmeûferuabit,ôô pater me’ S«pr4«i4. diliget cum,amp; adeum veniemus ac manfionem apud eum Faciemus» Sedego quidem in eis diuino modo propter fidem, tu veto in me terno modo propter naturam*

Vfßnt perfeEfi in unum,) In vniiatcm,in concordiam«Quemada modum enim feditio diflbluit,fic ÔC concordiacongregat»

Et ut co^nofciit mundus tu me miferis,) Iterum ergo idem dicit,vC firmius concordes fint:certiores effedi\quod hcc maxime ad fidem ac» traliat homines*

Et dilexifli eos,ßcut me dilexifii.) Nam fignû fuit diledîtonis corü» qgt; ncc proprio fi Iio tuo propter eos peperceris.Hicqiiocpdidio Sicut, nôçquaîitatê,fed fimilitudinê quandâ fignificat, quêadmodû in pras» cedentibus oftendimus . Frequenter autem hoc ponit, confolans eos per fimilitudinem quam erga ipfum habent,amp; fidutiam prçbens, Adhûcvfcp locûde diledione ac côcordiafermonêextendtt: deincepS vcrodebrabtjs quoep ÔC coronis diflerit,quæ poft præfentem vitam il lis rcpofitâfunt.vt ampliorcmfumant fidutiam.

Puer quoi dedifli mihi^uolo ut uiißm ego,O' HHßnt mecum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In regno

Vt KÎdetfut gloriam meam quam dedifii minit) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gloriam diuinitatis quî

dedifti mihi,non tanquam minoriautpofterius genito,fed tanquam principium,fiue is qui me gcnuit.Qiiando autem deditf Quandofei» licet genuic.Qjiando vero genuitf Qjiçftio quando hoc fuerit, fermo» nem habet incomprehenfibilem : fimul enim amp;nbsp;erat Si genuit : nec fuit tempus quo pater erat,SC non erat pater.Quia autem verba De» difti, quum fit fefcdemittêtis,quibufdam parituruin eratofFendiculS, quo videretur minoritatem addere filio,huic quoep medetur dicens:

Q«i4 dilexifit me ante conditum mundum,) nbsp;nbsp;nbsp;Hoe eft ante fecula * N^ ita

fignificarc folet fcripturaçtcrnitatê.Non dixit aQt,Vt fint participes gloriç meç,fedVt videât.llludnâcpfupraillorufacultatêerac.’hocve- p • ro tota illorû fruitio cft, quod ctiâ dicit Paulus, Deteda facie gloriam Dd côtemplantcs .Siquidê vere maximaeft gloria, eius videregFam,

Pater iufie.) luftum eû nunc dicit,vtpote volentê nô a folis lu» dçis,veru etiam ab oibus hoîbus agnofci,vt oês falui fièrent,SC nullus ß ignorantiâ periret.'nam id extremæ iuftitiæ cft ac bonitatis.

Etmunduftenoncognouit,) Gentiles quidem nulle modo, quum adorent idola: ludæi veronon cognouerunt te,quia fpontc peccantes, negant te meum cflè patrem.

Et hi co^nouernnt quod tu me miß^i,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DiCcipuli md boc cognoucrSt

Et notum feci eis nomen tuum.) Nomen paicrnitatis . Harcautcm en'am fnpen'us dixJt,0(S nunciferum rcpetendo dicit,

Et notumfaciam.) Ampitus per fpin'tirm fanc^irm. 'Vides quod fi* cut pater loquitur per fpintum f^dum,ita tUius notum fucit per ipfum difcipulis quae voluen't ex quibus rurfum honoris aequaUtai acConcordia fandæ trinitatis oftenditur »

Vtdile^io qujtdilexifiimeineispt.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Notum faciam,fnqin'r,amph'’

nomen tuum,vt quûhoc cognouerint ac didiccrint quod naturahs fini filius tuus,amp; natura difcdus;huiufmodi diled^io quae ingenua efl i2C . per naturam,fit in cis per cognitionem,

Etegoin eis.) Et ego in eis magis fim per fide maiore,vtpote perfedlius eis notus.rteriimergoindiledionem terminauit, hancim* poncns fcrmoniconfummationem.Nam perfccflio virtutûeflddedio» lt;3ap«’^vin. Hfcc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixijfet le fus, egreßus efl cum dißipulis fuis trans torrentem Cedrvn, uii

ent hortus in quern ingreßus eii iff ; nbsp;nbsp;nbsp;difeipuh eius. ) Q.uæ re fexagefimo«»

Hoith^ri* quarto capitc cuangelij iuxta Mattharum, vbi ponitur , Et didis lau* dibus exteruntin montem Oliuarum : nam ibi debts enarratumeft« Sed 5C de ijs quae fequuntur latius Qi. exiûius in illo Euangelifta filt; gnificauimus.

Sjebat autem ludasqui iradthat cum locum^) Deinde etiam dicit,vn de hoc fcicbat.

Q^od frequenter conueniret illuc lefus cum diflipulis fuis.) Frequenter verfaretur ibi.

iudas ergo fumpti cohorte, a pontifleilus amp;nbsp;phdrifteis miniflris,uenlt illuc cum fa* ternis Cf fadbus urmis.' ) Arma adduxcrunt,timentes eos qui feque^ bantur lefummâ âf propterca intêpeftiuonodîs temporeaduenerûf. De his autem didum eft fexagefimoquinto iuxta Matthçflcapitc vbi dicttur,Et adhuceo loquente, ecce fudas vnus de duodecim venit: nS quae in medio funt prætermifit fohannes.tanquam ab alijs enarrata, quod frequenter ac muftis facit in locis.

Je/us itjque feiens uniuer/a qute uentiira erant f (per fe, egreflùs ait illit, Qjiem qutea ritis^ ReJfonderuntei,Iefum bla^arenum, Dicit eis lefus,Ego jum. Stabat autemtJ lu^ das qui tradebat cum cum ipfls. Vt ergo dixit eis,Ego fumtabierunt retrorfum,amp;ceciderunt tnternm.') Scienstanquam Deus,vniuerfa que ventura erant fuper fe.cgrcfTus intrcpideinterrogjuitcos tang homo. StabatautemQi proditor cum ipfis.’ÔC nequeliie potuit eum indicare præ confeienria, aut propter cius vocem.üftendit quod nolentem non folum non pof* Centeum apprehendere,fed neep cmnino vidcre.Pr^’dido autem capitc de his quoi^ mcntioconfcqucnter fada eft.

Iterum ergo interrogattit eos, Q^m qua-ritisi Atilii dixerunt,lefum K-a^arertu^ Reflgt;ondiflefls,Dixiuobisquodegofim.) fpfefeipfum maniteftat docens difeipufos, neqt in periculis mentiendum,amp;^ certiores reddens , qued fpontanec feipfum tradat inimicis.

Si ergo me ipiaritis,finite hos abire gt;nbsp;Vt compleretur fermo ^item dixer4t,Ex ijs lt;]uos ititfi mhi,non perdidi guenquam,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V t compleretur ferm o; hoe a. fcipfo di

cit cuangelifta. Nam fuperfus ad patrem Ioquens,dixerat, Quos de# Supra, f 7» diftimihi cuftodiuf,SC nemoexipfis pcrijt,nififilius perdin'onis , Itaque neminem cx cis perdidi, tantundem fignificac fïcue, Nemo ex ipfis perqc. Nemo enim, inquit, perijt mea caufa, hoe eft non perdidi quenquam ex cis mea caufa*

Simon ergo Petrus quum haberet gladium^exeruit eumjamp;' percufiit pontifids fermmt tmputauitijue auriculam eius dextram,Erat autem nomen firuo Malchus,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In illo ca#

pitectiam de his dictum eft vbi habetur*Et eccc vnus ex his qui erant cum lefu extenta manu,exemit gladium fuum . Addidic autem lo# hannes amp;nbsp;nomen vulnerati,partemqï vulneratâ, ob rei manifeftatio# nem: nonfolum quodrepentecuraucrit ilium Iefus,ficuta Luca didi-cimus,verum etiamquod paulopofteflêteumalapa percuflurus/icut * quot;nbsp;fignificauit Chryfoftomus*

Dicit ergo lefits Petro,ÏAitte gladium tuum in uaginam. An non bibam poculum ijucd dedit mihi paterf) Poculü,mortê videlicet.Dicit ergo,An nö fufcipiâ mortem quam permifit pater inferri mihi ! nam hoe fignificat, Dedit mihirac fi dicat, Imo maxime, tanquam eadem volcns quç pater * In dido autem capite confequentcr etiam de his diflèruimus ♦

Cohars igitur amp;nbsp;tribunus ac minifiri Iud,eornm comprehenderunt Icfumt ligauei* ninteum,ac duxerunt eum ad Annam primum,Erat enim ftcer Caiapha,ciui erat potifex anni illius.) Prç voluptate de hac re gloriabant,tanq de trophgo eoftituto: Sc abduxeruc e3 primö ad Anna,yt qui a Caiaphaeius anni pontificc quafi pater honorabat propter affinitatc.Quære in pracmemoratoca pite vbi habetur,At illi apprehenfum lefum abduxerutad Caiapham pontificem.'ô^ lege pofitaibi enarrationem.

Er« enim Caiaphas is qui confiliufn dederat lHdais,quod expediret unum homine mof ri pro populo,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ne auditor vincula audiens turbetur, eius memoria S«frlt;i.ii»

ad Caiaphæ vaticinium reuocat, fignificans quod moriebatur pro eo quod populo expediebat, fine pro falute hominum, vcluti Caiaphas proplietauerat.

Sequebatur aut lefùm Simon Petrus,alius dfiipulus. ) Ipfe eft alius iIle di fcipulus.Quj^re in dido capite enarrationê illiusfentêtiç, Petrus aûc fcquebat eum procul vfqj ad atrium principis facerdotum.

Difiipulus autem ille erat notus pontfia,z^ introiutt cum lefa in atrium pontifids.

Pftrxj «ero ilabat ad ofiiumforis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vide modeftiâ ac frater nû amorem*

Ncquis cnî autipfum laudet q» fimul introierit,aut Petrô vituperet, quod foris manferit : didtqj fibi quidem tanquam familiariponti# ficis permilTus fit introiius: Petrus vero tanquam incognitus,cxclu# fus eft; fie tarnen adhuc adoftium pennanebat :quod Petro potius datuf laudi.

ExiKÎt itaque difiipulus ille aber,qui erat notus pontifiât amp;nbsp;loquutus efl cum ofiiaria^ introduxitque Parum, Ait ergo ancilla ofiiaria PetrotNum amp;nbsp;tu ex dfi:ipulis es homtnis hu ius^ Dicit diet î^on fum.) Qiiçre prædido capiterEt ingrclTus intro fc* debat cum miniftris jVt videret finê;Se lege qug ibi dida funt,quQ fxnt

CAPVTDECIMVM^SEPTIMVM» max/meneceflària.Prætcreaquocprexagcfimofexcocapitc illius fen* tcntiac cnarrationcm. Petrus au tem fedebat forts in a trio, ÔC acceffît ad cum vna and II a 5d cætera,

Stjhant nero firui minifiri ^ui pmMS accentierdnt,(jultf fngus erat,amp; calefiiciebit fe.Ent AUtem cum eis Petrus Ritts amp;nbsp;calefaaens Jè.) OftendiC quod ipfe in in* tertort atrioaim prgccptoreverfans,otnnia videbat ÔC audiebat: Pe* trus vero cum eflèt in exteriort,nihtl horum fciebac.

Pontifex itac^; interrogiuit lejum ^e Jifiipulis ipjtns,amp;' de doRritti eius^) De difcipulls quidem vbinam efïènt,6C quam obcaufatn ’cógregaflêt cos: De dodrina vero quid doceret ÔC quare» Hçc autem interrogauit vo* lens cum arguere,tanq nouaerei inuentoremacfedittofum,quafi con* ciliabulaquædam facientem,nouacp dogmata xnferentem.Ätqui frequenter eum docentem audierat.

Re/fondit ei lefus^Ego palam Itxtuutus fum mundo,) Manifcfte omnetn docui populum,non folum difcipulos.

i-gofemper doctti in fynagoga 0quot; in templo^quo omnes ludtei conueniunt, é? in oaul to lo^uutus fum nihl. ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ni hi 1,quale tu fufpicar is , fedi tiofum S(. quod

Deo non fit gratum.Qiiidergo,an non frequenter occulte loqucbatur difdpulisf V tifp,fed nihil tale quale pontifex putabat,

Q^id me interrogasC Interroga eos ^ui audierunt,(iuid loijuutusßm ipfs, Eccf hi fciSt ^lt;e dixerim ego,) Non contumacis verba funt, fed de dogmatum ve* ritate confidentis.Qiiid meinterrogasf interrogaeos quiaudierunt: non difcipulos,fed alios etiam qui non crediderunt.

C^um autem hac dixi]ßr,unus mimlirorum ajßfiensydedit alapam lefudicens,Sici!nt Nota, rej}gt;ondespontißeif) Horrctocoelum,ftupefce terra.’tumobferuoruna perfidiam,tumob dominiclementiam.Oaudaciffime, quidnïrefpon ditcontumacius ƒ an non potius honorem detulit pontificatui,qui pd tificem maligne de his quae nouerat interrogantem no arguerit/Q.u3 crgopolTet omnes concurere Qc obruere, aut alio acerbo modo pcrdcrc, patienter fert, verbacp proloquitur quac oêm poflïnt diflbluercfcritaX iem,qq non earn quac il lorum erat.

, Reffandit ei lefus,Si male los^uutus Cum, prof er teflimojtium de malo!ßn bene,cur me cedisf) Profer teftimonium,hoc eftoftende quid fit male prolatiï, argue cum qui fit male loquutus.Qiiærunt autem quidam,quomodo non obuerterit Chriftus ôd alteram maxillam impingenti alapam,fi* eut Apoftolis faciendum prafcepcrat,fed potius indignatus eft ƒ Nos autem dicimus,quod illud prçceptum de non vicifeendo, fuit indudfl propter feditiones quat inde oriebanturrnunc tnneqj Chriftus eu vit® eftqui alapam impegerat,quin potius quum illumnon repulcrit,nc(ÿ ipfe refi!ierit,ad alias quoqt plagas paratus erat,fed partes fuas defen dit,ne quo modo fï tacuifièt,contumax videret, de quo etiâ aceufabat.

Mißt eum Annasligaium ad Caiapham pontißcem,Stahar autem Simon Petrus amp;nbsp;lefaàebat fe,Dtxerunt ita^ illi,Mum 0 tu exdifapuliseius esC'Megauitergo 1110,0 ait,Ni fum,Dicit units exßruispontifias,cognaïus e-us cuius amputauerat Petrus aurtculamlNottne ego te uidi in hprto eum illof herum ergo negauit Petrus,) SexagefimoquintO cuangelij iuxta Matthacum capite de lass diligêter difputatum eft, vbi habetur

gallus cecinit,) Quçre fexagefimofexto didi euangeliftç «pftCjVhi Hmiliter dicitur,Statim£pgaIlus cednit:nam ibi de hoe ma ntfede dïdum eft*.

D«c««t ergo iefùm a Caiapha aJ pretoriumÆrat Mtem manet amp;“ ipß non introierut in pratorium,ne contaminarentur, fed ut eJerent paßha . ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Horum quoque

fada eft mentio in fine prçdidi capitis, vbi dicitur, Maneautem fas doconfîlium inicruntomnes principes facerdotum aefeniores popu liaduerfus fefum , vt cum morti traderent.

Exiuit ita^ue Pilatus ad eos O' ait, Qj^am aceuf ttionem adfertis aduerf ts hom nem hincf Rejfonderunt dixerunt ei,Nift e/Jèthic malefa^or^non tibi tradidißemus eum. Di xit ergo eis Pilatus,Sumite eum uoSyamp;'ßcundum legem ueflram indicateeum.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc

quoqueomnia ibi declarata funt fequenti capite vbi pofitum eft,lefus autem ftetitcoram prefidc.'legeergo amp;nbsp;illa.Scd quomodo quumdi* cant cumefTe malefacftorem tacet ƒ Quiade hoc non interrogabatur; itaque patienter fuftinct.

DixfrKW itaque ei ludai,^obis no» licet interficerequenquam.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cruce vi*

dclicct.Hoc autem dixerunt, non tantum quafi fubiedidominio Ro* manorurn , ÔC propria priuati poteftate: quantum volcntes Chriftum cruccoccidi , miferrima fcilicet ac ignominiofiflima morte, quod lex tius lapidatus.

Hcc dixerSt vt fermo lefu compleretur. Complendus cnim crat,inqt »*♦ fermo cius quem loquutus fuerat dicens, Si exaltatus fuero a'terra oês traham admeipfum:ficut etiam ibi fignificauiteuangelifta,addens 9 hocdiccbat, fignificans qua morte eflèt moriturus, hoc eft acnigmaticc mortem defignans.

Ingreljus eft ergo rurßim in pratorlum Pilatus t amp;nbsp;uocauit lefum, dixitque illi. Tu es T(x IwHiCorK’nC' R.ejjgt;ondit ei leßs, A. temetipfotu hoc dicis,an alij tibi dixerunt de me/ Ke-ßondit PilatuSyNunquid ego ludaus fumC' Cens tua O' pontipces tradiderunt te mihi.') Dtdo capiteetia de his per ordinê inucnies , in illius ditfti enarratio* nCjEtinterrogauiteum prçfes dicens,Tu es rex ludgorumt'

Q^dfeciïiiC' (ießondit lefust Regnum meum non eft ex hoc mundo, ji ex boc müdo fftft ttgnum meum y miniftri utique mei decertarent ne traderer ludaist nunc autem regnum iNfM« non eft fjjnc.Dixit ergo ei PilafW,N«M itaque rex es tut' Rejpondit lefus, Tu dteis rexßmego,) Ibi ctia haccconfequcnter fortita funt enarrationem.

Ego ad hoc natusfumtü“ ad hoc ueni in mundum, ut teftimonium perhibeam ueritari.) Quuma principiointerrogaflet Pilatus,Tues rex ludæorum: ac re* fpondiftet dominus,Regnum meum non eft ex hoc mödo, ÔC feipfum regem oftcndiftèt,qq non terrenum.*rurfum interrogauit Pilatus, N3 itaeçrexes tu/acdeinceps fe iterum efterefpondit«DeindeconfinnSs fcveraloqui ait, Propterea natus fum, propterca incarnatus fum, ÔC veni in hunc mundum,vt doceam veritatem.Sicutergoin cæteris ve* ra loquor,ita fane ÔC in hoc. Vcl,ad hoc natus fum, hoceft, quum rex riin,adregnandum incarnatus fum,öd propterea veni in mundum,vt

doceam veritatcm, quod quum fim rex fcmpiternus, incarnatus fum vt fuper cos rcgnem qui credunt in me»

Omnis qui efl ex ueriiate dudit uocem meiim») Omnis qui eft «x verita te,qui amat i^eritatem.'obedit verbo mco,credit dodrinæ mea:.

Aitilli NutusMd eü ueritusf) Difcere cupicns intcrrogac, Quid eft veritas ,cui tu tmiinoniuni perhibea, quam doces f Scicns autemtj mora^opus cflct ad quæftionem ad quam hortabatur, fubfiftit ab in# tcrrogationc.’ö^ confeftim egreflus nititur hunc ab impetu ludaeorum libcrare. Vide enim:

Et hoe dixijjetyiterum exiuit ad lutLeos,^ ait illis,E^o nullum crimen inueni» irteo,) Rurfum prædido capitc lege illius didi cnarrationem. Et interrogauitcum praefes dicens , Tu es rex ludæorum i inquaLucz quoqj verborü fada c mëtio, p quç ctiä prüfens didum cognofcitur.

Eft duiem conßfetudo uohis,ut unum abßiluam uobis in pafihatuultit ergo ab/oluant w lis regem ludxoTumi} Quære in eodem vbi dicitur, In fcfto autetn con* fueuerat prxfes abfoluere turbz vnum vindum quem voluiflent;ibl enim de hoc quoque didum eft.

Clamauerunt ilaque omnes dicentes,Non lunc ƒ:d Barabbam.Erat autem Barabbas It tro,) Eodemcapite Scribit Matthaeus, Principes autem facerdotS ßd feniorcs perfuaferunt turbisvt petcrent ßarabbam,Iefum veroper# dercnt:ÖC illius legecnarrationem.

Tune ergo apprehendit Pilatus lefum ßagel!auittamp;' milites pleRentes coronam de ßgt;iniSfimpofuaunt capiti eiuSj ueßepurpurea circUndederunt eum, ac dicebant Aue rex lud^arumidibantque ei alapas^} Dido capiteconiequenteretiam bzC omnia ad verbum manifeftata funt. Ifta autem Iohannes fub breuita« te narrat,tanquam abalqs ia fcripta.'ftudcns amp;nbsp;hic recitarequç prç* tcritaerât.Er cur omnino eorumeminit qup ab alqs memorata funtf Quia aliter nequag apte feribere potcrdt,qupferipta non erant,

Exiuit ergo iterum foras PdatuSjij ait illiStEcce adduco uobis eumforas^) nbsp;nbsp;nbsp;HoC

Vt cogttofcatis,qucd nullum in eo crimen inumiam,') Hoc dicit tentant mentem eorum.

Exiuit ergo lefus foras,geßansßineam coronam amp;nbsp;purpureum uefiimentum,) Eduxit eum ludibrq ftola veßitum:vt hunc in tanto videntes pppro# brio,fatiarentur ac placarentur.

Et ait illis,Ecce homo^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Homo dixit præ compafiîone, vt ÔC ipÛ

Qftum ergo uid^ßent pontifees ac minißrißamauerunt dicentes,Cruclfge, crucify eum.) Tanq feri canes,co folum vifo, furibunde oblatrabant, quaff ferç beftiç,quæ venatorcs (èntiêtes ftatim incurrunt: nâ inuidia ebrij, in cgdem aduerfus eum debacchabantur,

Alt illis Pilatus,Accipite eum uos,lt;^ cruafigiteiego enim non inuenio in eo crimen,) Vosinquit,qui iniufti eftis . Permittit autem eorû poteftati,indigna# ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tus de violentia ac impudentia illorum.

Rejjgt;onderunt ei ludai, î^os legem habemus,amp; ßcundum legem noßram debet morif quiaßliumDeifefKit,) Naturalem videlicet.Hoc autem dixetuntiniu# ftitiam

Quid ergo Chrtftus ƒ Quum de talibus eum aceufarent tacebat, diViü complens propheticum,non aperuit os fuum.

(^um ergo auJi/Jêt Pilatus huncfermonem,magJStimuit.) Ne quo modo înveritate Deus cflet,ôi eû difperderet, ita ab ïpfb afFeA’ côtumelia.

Rurfumij;ingrefJûse/linpratoriugt;n,amp;'dicitadle/ùmfVndeestuf) lam nô interrogatjQuid fecifti,fed,Vndees tuy ecœlo an e terra?

lefus autem reßgt;onfum non dédit eù) Nam qd* difeere quçrit,iam dt diccrat,quando audicrat,Regnum meum non cft ex hoc mundo.Et fi* eut tune molliter afFedus nihil eum iuuerat.'ita nunc futurum erat, vt nihil iuuaret,quum ignauus eflèt acmeticulofus.

Ait iuijj et Pilatus,Mihi non lo^uerisf nefeh quod pote/laie habeam crucifigendi te,t:^ fote/latem habeam abfoluendi te?) Et terretur amp;nbsp;terret z iritatus cnim qgt; fibi,ncipfum quidemfoucnti,refpondeat,deinceps vibrât poteftatem. Sed 0 infenfate: fi poteftatê habes ipfum abfoluêdi,quomodo non ab« foluis,quum feias eum carere crimine,âC frequenter hocteftimonium deeo perhibueris.

Rel^ondit lefus,Non baberes poteRatem uïlatn aduerf tm me, niße//èt tibi datum e fu ^rnis,} Refpôdit faftum obiurgâs , qui illi ob poteftatem accrefee* batjô^ ait, Non habercs poteftatem vil am aduerfum me, nifi eflèt tibi datum e fupernistfignificansdiuina quadam difpenfatione fc pati.Ne aut hoc audito arbitraretur fefe abfolui crimine,fubiunxit.

Propterea tjui tradiditme tibt,maius peccatum habet,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poteftatê ha*

bes,nec abfoluis me,non es immunis a pcccato,qq minus fit peecatoeo rum qui me tibi tradiderunt: fiquidem illi homicidæ funt fcelcrati,iu vero mollis facilequc credulus*

Ex eo tjuarebat Pilaïus'abfoluere eum,) Sefmonibus eius perterrit’.* ludaei vero qui diuinaeius fîgna frequenter confpexerant, amplius infaniebant.

ludtei autem damabant dieentes, Sibunc abfilueris^non es amicus Ccefaris. C^utcun^ fe regem facit,contradicit Ccefari,) Intuiti obiedam legem fuiflè inutilem, amp;nbsp;intelligentes quod eum vellet abfo/uere,ad aceufationem iterum ty rannidis diuertunt, quam timoré Cæfaris non poflèt paruipêdere Pi larus.Nones amicus fiuebeneuolus.Contradicitvero,hoceftaducr* fatur.Verum quomodo hic tyrannidem meditatur?vndehoc poteftis oftendere? an a vefte purpurea? a diademate?ab habitufalioüc apparat tu aut infignibus fan non omnia abiedionis erant, fiue alimentum, fiueindumenta , fiuedomum ac conuerfationem aut caetera fpedetis? cuniduodecim tantum circumiensdifcipulis,ijscp admodu humilibus ÔC abicdiSjimoôC plærumquefolus.

Pilatus ergo audito hoc fermone,duxit foras Iefum,feditque pro tribunali, in loco ^i iiciturLiihoftrotoSjHebraiceauiemGabatha't'.) Arbitratus fefe offenfurum Gd2jotfc4 Caefarê ac periclitaturü,fi' huiufmodi accufatiôem indifeuflam præte- latinisfonat eminës reundocontemneret, duxit lefum extra prçtoriû,ac publice feditpro ßue excelfum,Ve‘' tribunali,vtvniuerfos haberct fuac inquifitionis teftes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nfimile èenimfuif

Er« autem parafceue paf:h(e,horauero fermefexta.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diem ac horam fi*

gnifkauitoftendens quod non folum ipfo die pafchæ,verum etiam die lam déclinante, feftique vefpcra appropinquante, quando pafcha im* molabantjfuncftum tribunal conuocabanr,proparuo duccntespiaculo, huiufmodi tribunal accedere.

Ef ait Indais^Eae rex uefier,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Relidla difcuflione iterum ad placS^s

dum cos conuertitur.’Eccc inquit rex veftcr: ecce ftat accufatus , non eft abfolutus ,nc formidetis »Et quaquam litera habeat '/At vide: frequc ter tarnen fcriptura ponitÏAt pro’»J^ou ecce; ficut etiam fuperius quiim dixitjEcceadduco vobis eum foras*

At illi cJamaHerunt,Tolle tolle,crucif^c eum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O incredibilem feritatc

Aitillis Pilatus^Repfem uefirum crucifigamf) Hoe dixit quafi fubfan# nans Chriftum,vt ludaeorum curaretferitatem.

Rejjgt;onderuntpontifices,Non habemus regem nifiCtefarem,) Qiiia Chri^ fti regnum repelîenteSjCæfaris poteftatemelegerunt : poftmodum di# lofephHsIib,^, de uina vifitationeac protedionenudati, traditi funt ad internicionem, hel. lud. cap. 13. idque rurfum ipfo pafehæ die quo clamauerunt, Non habemus regem dicit ♦ O^auo die Cæfarem.

Septembrif' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tune ergo tradidit eis ilium ut crueifgeretur.) Vichis eorum inftanti

contentione«At quibus eum tradidit?’ Vtiquecontaminatis ac perfp diSjfeditiofis ÔC homicidis.

Acceperunt autem lefum duxerunt in pratorium.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quçre fexagefîmo«

feptimo iuxta Matt, capite vbi habetur. Et poftg illufcrut ei,exuerut eüchlamyde, amp;nbsp;induerunteum veftimêtis fuis :ac lege enarrationem*

Atijue IJ fcdiKÏrfHS crueem fuam^exiuit in locum ^ui appellatur Caluaria,ijui dicitur He^ IraiceGolgotha,ubi eum crucifixerunt.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibi horum quot^ in fequentibus

fada eft mentio,datac5 expIanatio.Ferebat autem crucem in humeris tanquam ftrennuus miles Ianceam,qua deiedurus erat aduerfarium*

Ef cum eo alios duos bine amp;nbsp;bine,medium autem lefim.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In illo capite etia

de duobus his manifeftc didumeft,vbi ponitur, Tunc crucifiguntur cumeoduolatrones vnus adextris,06altera finiftris . ludæiitaque hunc fimulcum maleficis crucifigere ftuduerunt, vt communicationc fupplicq bonam huius famam, mala illorum fama denigraret ♦ Huiiis autem gloria intantumfplenduit,vt quum tres penderent,quum ftu* penda inlt; fignafada funt,foli huicomnes ilia adferipferunt: tâtume^ abfuit vt illorum participaret fufpitioncm,vt potius vnum corum ad fuam fidem attraxerit,0C omne machina mentum in caput ludæorum conuerfum fît,patremtç corum diabolum.

Scripßt autem titulum Pilatus,pofuit^; f uper crucem.Erat autem/criptum,kfus Ni ^arenus rex ludxorum.Hunc ergo titulum multilegerunt ludxorum, ^uia prope ciuitateerat locus ubi crucifxuseR lefus;^ eratferiptu Hebraice,Greece,^Latine, Dicebant ergoPila to pontifces Iudceorum,Noli fenbere, Kex Iudeeorü,Çed quod ipfe dixerit, Rex fum ludao-rum.Reßondit Pilatus,(^cd fcripfi fcripfi.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Similiter ÔC hæc pariter oîa

in rilo capitecongruam fortita funt interpretationem, vbidicitur, Et pofuerunt fuper caput eius caufam ipfius fcripta, Hie ê rex lud^orS*

Milites ergo ^uKut cruci/ixißent lel'K)n,acceperunt ueßimenta eii{s,amp;‘ fecerut ^umuor furteSfUnicui^i militi pitrtemïamp;' tunicairiÆrât autem tunica inconfualis a f immo contexta per totum,Dixerunt itaque inter feß,Neßinda/nus eanißd fortiamar de ilia cuiusßt:ut ßriptu* pßtlmiitt ra compleretur c}ult;£ ait, Partiti funt ueßimenta mea ßbi, amp;nbsp;in ueHem meatn mißrunt f irte,) ’ Praeterea 3C haec,vbi dicitur,Qijumque cruciftxtflent eiim,diuiferunt veftimentaeius:natn ibiomnia niillo prgtcrmiflo enucleata funt»

Milites ita^ue hlt;ecfecerunnStabant autem luxta crucem leß mater e:us, ßror ma^ triseius Maria uxor Cleopa,amp; Maria Magdalene^) Atqui vnigenita erat Deimater;venim lofephSC Cleopas fratres erant* Moris autem erat apudHebrgoSjfratrum quocß vxores appellate forores propter virons rum fraternitatem.Itaque cam quæ pariter cum ea vxor erat,fororcm nominauit» Sed lofeph quidem Cleopas viri earum , natura Ira* tres erant.’ipfæ autem eorum vxores,affinitateforores. Stabant vero iuxtacrucem, tune na(5la: fecuritatem; primum enim omnes difeipu-læeminus confpiciebant, veluticgteri docuerunt euangeliftae. Lege ôi eodem capite didiillius enarrationem, lefus autem quum iterum clamaflèt voce magna,emifit fpiritum*

(^umuidißet ergo leßs matrem,aßantemtjue difcipulum ^uem diligebat^) Tuncenim Si ipfefimul adftabat,quum iamhoftes ludaei difcederêu

Dicif matri fuie,Mulier ecce ßlius tuus.Deinde dicit dij'cipulo, Ecce mater tua,) lammoriens matrem commendat difcipulo;fumme diledam,maxime diledo:virginem virgini.’inftruens nos vtcurâ habeam’ parentum ad extremum vfque fpiritum , quando non folum non funt ad virtutem impedimento,imo potiusnobifcum ad falutaria exerccntiY.Na quaiv dointempcfttuemoleftaerat,dicebat,Quidmihió^ tibi cltmuherfSC, SKpr4.i^ Qpg cft mater meaf Nunc veto magnum demonftratamorem» Ecce filius tuuSjhoc eft.hic meo loco tibi erit» Ecce mater tua,fiue,tu eris ei prome.’oportet te huius ficut matris habere curam. Matris itaque cu ram habuit^difcipulum vero honore maximo honorauit,ac interim hâc longanimitatis dédit mercedem. Quare autem alterius quequemu“ lien's curam non habuit.-’Quia illaprocuratorcm habebat,mater vero nem{nem:ó6 vt feiamus quodoporteat huiufmodi parentes prg cçte^-ris Honorare,quia pepererunt,quia aluerunt, quia mille pericula palTi funt, Confideraautem quod ante palTioncm quidem vehementer an* gebatur,nunc vero fine turbatione alloquitur:fiquidê ibinaturç intir tnitas ,hic autem patientig vehementia apparet»Quenaadmodum enim JSJota, concupifcentiam commixtionis corporum, licet vehementer nobis ad fucceluonê generis infitam,philofophiædediti extinguimus: itaquo* lt;çvitgcupiditatem, quanquam plurimum, nenofipfos interimamus, nobis inditam , philofophiam fequentes Chriftianam frangimus: SC tûc turbatio quæ ex nimio vitg amorc procedebat,a philofophia Chri-ftiana fupprimiturjacita fit vt vincantur pericula. Nihil autem am* plius teftamentocauit: partim quidem propter temporis angulliam: partim autem,quia temporale quidem nihil habuit,de fpiritualibusve ro prius communiter omnibus præceperat*

Et exiUahora accepit ea difcipulus in fua,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luxta magiftri prgeeptum»

Po/ïci intuitus kfus quad omnia iam confummata eßenhy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rel/qua omn/a

Vt com^kreturßriptura ^ult;e dicitySitio,Vas igitur erat poßtum aceioplenum,Illi iSt ’ impletam aceto jjgt;ongiam,(f Hyjßpo appofitam^obtulerunt on eiuf.) Nam folutn hocreh'qinxm erat»Scrïpturam autem dicït Dauïdicam,qux ait,Et de* Pplwo^os » dcrunt in cfcam meam fel,óiS ad fitim mea potauerunt me aceto»Qpg* reautem praedidocapitefententiam illam, Dederuntci ad bi ben dum acetum cum feile mixtum;ÖC lege que ibi dida funt.Hyflopo vero ap pofitä fiuehyflbpi arundini,quä admanum reppererunti idç^proptcf crucis altitudinem.llludebant aStei ofFerentes acetum«

Qwm ergo accepifßt leßs acetum dixit,Confnmmatum eil, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omnibus

Et inclinato capite tradtditßgt;iritum,) Non poftquam expirauit.caput inclinauit,quodin nobis acciditrfed poftquam inclinauit caput,expi* rauit,vt difcamusquod quando voluit mortuus eft,quum omnia con* fummata ellênt,tuncfpiritumin manùs patris tradidit,veluti ftgnifi* cauit Lucas odogefimO primo capite.’amp;f in eo lege illius fententiae in* terpretattoné, Et damans voce magna lefus ait, Pater in manus tuas commendabo fpiritum mcum,

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jgitur ludiei quenia paraßeue erat,ne remanerent in auce corpora fabbatboterat enim

magnui dies ille fabbathi,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In cuiufque cruce. Nam quia parafeeue erat,

fi tune no tollebâtiir,futurum erat,vt ôi^fabbathoin cruce remancrêt, iliaque pêdendo peruenirentad illud fabbathumr amp;nbsp;inde videretur ha bericontemptui. Magnum autem dicit diem ilium fabbathi,quod no folum honoraretur vt fabbathum , verum etiam propter feftum azy* morum,quod cafuin eocontigerat,ÔC itaduplex Feftum erat» Huiiif* modi autem fabbatha,dicebâtur fabbatha fabbathorum,tang vencran-da vcnerandorumjefta feftorum:ob fefti duplicitatem.vt didum eft«

Ro^auerunt Pilatum,ut ßangerentur eorum aura,ac tollerentur, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hic rur*

fum «jwTKo'a/jjfignificat Precati funt, petiuerunt vt confringerentur eo.um crura,quocitius morerentur«

Et primi^idem fregerunt crura,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui in dextra Chrifti crucifixu«

Ad leßm autem quum uenifßnt,ut uiderunt eum iam mortHum,non fregerunt fias cru ra,) Poftremo ad cum venerunc,maiori eontumelia,in granam lu daeorum,ipfum volentes afficere,

Sed unus militum lancea latus eiut fodit^amp;' continuo exiuit ßnguis üquot; a^ua,) Res fupra naturam,ac manifeftedocens,quodmaior q homo eflet qui fuerat vuincratus.‘fiquidem a mortuo homine,etiam fi millies quis eS Nota. pupugerit,nonexibit fanguis. Fodituritaquelancca inlaterefalua* tor,quia peecato vulneratum eft latus Adæ: fiue vtEuam.Iateris fiii vulnere,a plaga lateris fanaret.Sanguincm autem amp;aquam fcaturirc facit,duo defignans baptifmata: vnum quidem per fangutnis many* rium,alterum veroper aquat rcgenerationem;atquc herum Huxu pcc catt hu*

cati fliixam dcmergfc ♦ Praetcrca S)C aÏÏter. Nam duos fcatuMïe facit fontes i aqua quidem purtficans eccle(ïam,fanguinevcrocam enutri« ens. Siquidem per aquam renafcimur, per fanguinem autem 6^ carnS pafcimur, quae diuina funtac myftica ♦ Itaque quumad tremendä acceflèris poculö, perfuadeto tibi quod cx dominlcobibis latere: 0lt;S eo modo fis afFedus,Deinde volés huiufmodi côftrmare miraculum,ait:

EtquiuiJitfteftimonium^erhibuitt) Qui vidit haec,fcripfit ifta,noni quod ab aliquo audier ic.

Et Herum eft te^imoniumeiHS^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vt qui ea vidit dc quibus teftatur,

praeferttm qui demagiftrifcribitcontumelia.Nâcontumeliaerat, lateris apertio,quanq ad hanc fequutum fit miraculum*

Etille ftit ^Hoid Her4 dicatt) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exaderem iiouit,vtqui tuncprglens

Sed Kt HOS credatis^) Sed hgc fcripfit,vt vos qui fideles eftis ,etiâ de hoc credatis.

funt autem h^ec Mt ftriptura compleretur.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QiiÇ »’n Mofaica legc Exod* » 1

Os non comminHefis cx co.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam licet de figuratiuo agno fcriptS Nume,^»

Verißmile eft dictum hoc a lud^eis eieFium tfte poft prcedicatum euangelium: ftijuide -f-BWic nufipiam inuenitur» (Dictt hie nuf juam inucnirt, cfuia Greece ftlum nouerat : porro in Zachar, i a. Grrfcd trä/latione feptuaginta interpretum non hahetur/Legimui tarnen illud in Latina ex He t trlt;eo tranjlatione Zacharne duodecimo.) aut aliam dicit ftripturam, Iibrorum qui apocryphi cenfentur^.

Videhuntin quempupugerunt») Videbuntipfum decoelo defeen* dentem in die iudietj. Vtdebunt, inquit, fi lium hominis venientem in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ƒ

nubibus cœli cum poteftate SjC gloria multa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t „ nbsp;nbsp;, *

PO S T î)lt;ec rogattit Pilatum lofeph ab Arimathaa, qui erat diftipulus IES quot;V^fed oc cultus propter metum ludceorum, ut tolleret corpus

Lege quae funt enarrata in fine prçmemoraii fexagefimifeptimi capi^» tis vbi habetur : Quum ferS autem fadum effet, venit homo diues ab Arimathga nomine lofeph.

Et permiftt Pilatus^ Venit er^ot^ftulit corpus îefu ■i'» Venit autem NicoJc* . mus,is qui uenerat ad lefum noble primum, ferens mixturam myrrha CT aloes^ ad libras fergt;f me centum.. Acceperunt italt;piecorpus IES V, O' obuinxeruntilWlinteiscKm aromatic bus,ftcut mos eft I« Jech fepelire.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sexagefi moodauo ca pi te euangeli)

fecundum Matthaeum perordinemde his etiam omnibus inuenies* Quando autem Nicodemus veneritad lefum node, didum eft tertio SKpr4'3» capiteprgfentis euangeltj.

■ Imitemur nobilem hunc fenatorem feu conftliariutn, «otilid conftulentes ac decernentes de dqminici corporis participatione*.amp;’ preciofe un^entesfuaui KirtKtKw olt;lore,mKnJd^ conftiê tilt;e jindone illud innoluetes,ac cordis niOMKmete noKOjOrnni^ immuditia puriftcato,fepeliëtes»

Errft autel» in loco uhi 'crucifixus efl, horiust CT' in horto monumentutn nouum in tjuo nondum guifguam pofltm fueratAbi ergo propter parafleuen ludceorum, guia prope erat mo f nHmentum,pofueruni lefum,) Prgdicflo capite euangelij iuxta MatthgS de hoc quoquefcnptum eft.VoIebantitaquehunc in aliodignioremo numento quod longius aciuitate diftabat collocate : fed propter para# fceuen fudatorum, quae videlicet a ludæis ad vefperam obferuabatur, quo tempore fas non erat aut longius ambulare,aut amplius operari, raagis autemquia ÔC paicha aduenerat, in propinquo pofuerunteij, diuina gratia ita difpenfante, vt dC difcipulæ confpicerent vbi pone# retutjâS difcipuli polTent propter propinquitatem proficifci, ac vide# rent quæ poftmodum fada funt miracula.

Cap.xx. Vno autem fabbathorum,') In prçdido capite vbi dicitur,Vefpera autem fabbathbrum, quae luceicit in vnum fabbathorum: lege qua funt enarrata.

tAaria Magdalene uenit fltmmo mane quum adbuc tenebra efflnt ad monumentum, ui-detcjue lapider» fltblatum a monumento ♦ Currit ergo uenit ad Sir»onem Petrum, amp;nbsp;ad ahum difcipulum quem diligebat lefus, amp;nbsp;ait illii,TuIerunt dominum de monumento, CT nef flimusubt pofuerunt eum,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc etiam loco,que circa alias mulieres ada

funt prætermifit, tanquam ab alijs dida : quæ veto xMariæ Magdale# næ acciderunt,vtpoteabalqs filentio preterita,exponuntur. Lege itaque prædido capiteab eo loco, Vefpera autem fabbathorum, quae lucefcit in vnum fabbathorum,vfque dum dicitur, Vndecim veto di# fcipuli profedi funt in Galilæam: amp;nbsp;omnia ad verbum cxplanatain# uenies,eandemque quatuor cuangeliftarum confonantiam, accorpus hiftoriac vnum , Petro autem QC lohanni loquitur Magdalene ; illi quidem tanquam omnium fummo, huic vcro tanquam diledo, Si qu* amplius cxtcti diligebant lefumjfoli enim inter omnes fcquuti fuc rant eum,quum ligatus abducebatur ad Annam Si Caiapham.

Pxiuit ergo Petrus amp;nbsp;alius diflipidus, uenerunt ad monumentum.') Nulll aliorum quicquam dicentes; infuper Si ludgos accuftodes præ feruo# recontemnentes.

Et die alius diflipulus pracucurrie citius Petro,uenit^ue prior ad monumentum^ Tanquam robuftior vigore corporis ♦

Venit ergo Simon Petrus fllt;juens eum,amp;' introiuit in monumentum,) Nullo lam metu opprcflus,quo prioris culpam timiditatis abftergeret,autdi ligeniius fcrutari volens . Inuicem itacp fe ambo vicerunt; Iohannes quidem pr^currendot Petrus vero in monumentu introeundo. Qjiifre etiam odogefimofecundo euangelij iuxta Lucam capice vbi dicitur, Petrus vero furgens cucurrit ad monumentû.'acenarrationem lege fuper id quod habetur, Admirans quod fadum erat, ad hunc locum maxime nccefl'ariam,

VlJit^ue litJtejtnin^ poßtit,acßi(litriuM tjuoJ erat ad csput eins, »oH cUm linteantinib^^^ foßtim,fedJeparatim inuolutum inuriutn locum^) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quorum vtrScß fignum eti^

eratinfallxbilc refurredioniSjNec^ enim fi qin's eum tranfpofuifletj ccrtc denudaffet.'neque fifuratiis efTetjCuram habuifTet vt fudanu inuolueret, poneretque in vnum locum, fiue inalterum a Iinteamini* bus feparatum, fed itavtfitum erat corpus, aut tranfpofuiflet, autfu ratus fuiflet.'veritusfuperfluum tempus in negotio confumere,ne quo modo in furto deprehenderetur ,cxtrcmumqueliieret fupplicium. Practerea etiam quum myrrha cum qua fcpultus erat, maxime effet ci adglutinata, Sc findonem tcnaciflîmeci adhærerefaceret,fic vt iam coalita, nullo modo poffet auelliipropterea hæc feorfim a fe inuicê po* fita erant : SC fudarium inuolutum erat, vt difceremus quod cum au* toritate, omniquefccuritate furrexerat. Sudarium auîem eratpar-uaquædamfafciola, qualietiâ facies Lazari, qui fuerat mortuuscrat obuinda.

Tmuc itaifue ingpeßus eR amp;nbsp;alter dißipuluSi^ui uenerat prior ad monumentu^nt) Vocatus a Petro.

El uidit ü“ credidit.) Quum refurrcSïionis figna vidiflèt indubitata, No«ei«ffl enim nouerant firipturam^^uod oporteret eum a mortuis refurgere. ) Caufam reddit cur prius no crcdidcrint mulieribus , quç eis refurre#= . flionê annunriauerâî,fed vifa funt coram ipfi's rang deliramentu ver^^ baearûîfedncc^ duobus ex eis qui abierantrus;ôCdicitqgt; nondû in- * telligebât fcripturâ,de eins refurrediôe docente: hæc aût multiplex ê, indiuerfis pfalmis Dauidicis fermonibuscppropheticis fparfa.

Ahierunt ergorurfus difapuli ad fimetipfis.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad fuum diuerforium.

Mdha dMiew flabat ad monumentum forts plorans* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Venera t enim poft Pc

trum amp;nbsp;Iohannem,quum nonpotuiflèt fimiil cumeis currere,SC nec ïcuertentibus occurrit,vt quippiam firmius etiam ipfa difceret.

Dhw ergo fleret,inclinjuit fe in monumentum,iO‘ uidet duos angelos amigos albist) Pallijs videlicetihi autem erant,qui etiam prius ei apparucrant,ÔCqs quç ciim ca erant.Quomodo ergo hi non apparuerunt Petro SC [ohan Qiiia futurum erat vt illis tanquam prudentioribus ad fidem fuf* ficcrent ea quae viderant.

Se Jet es !• ,unÜ ad caput, nbsp;nbsp;altéra ad pedes,illic uli pofuerant corpus left,} nbsp;nbsp;nbsp;Sede«

Cbrijiijepulchroadfi^untangeliadcredulitatempermanentes:nt^ßurrexißedoceret, non furto jublatum ejjè*

El dici/Bi et illi,Muller ijuid plorast') Quum ipfa non auderet eos in* terrogare,illi ci loquuntur*

Ait illis,Quia tulerunt dominum meumjamp;' nefcio ubi pofuerunteum-t) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Puta*

Quum^;kiecdixi/fet,conuerfàeliretrorfum,lt;iruidetIefHmfiantemt) Et quo prtufquam vllum accepilTet refponfum ab his qui earn interrogaue* rant,repente conuerfa eft retrorfum f Quia fubito apparente Chrifto poft eâ, angcii vifo dno fuo ftatim furrexerGt,cû tremoremore feruoiçt in eû intuentes .Conuerfa eft ergo vc videret quis illis apparuiflèt.

Ef HOM fcieha ^od lefus e/Jet. 'i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apparmt enim ei a.Ui fpedc, Si

T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didt ei leßis,Mulier ^uid plorasf^uë ^uteris.^ lib exiflimans ^odhortulanuseflêt t,

ait ei,Domine fltu aJportaiH enm,dicit« mihi ubipofleris illu,amp; ego eu tollam,) Ä co* muni habitUjSC quia in horro erat,arbitrata eft hortulanum cffc. que enim vocem eius agnouit, moreinfueto prolatam. Putabat aute vt dicQum eft, tranfpofitum eum cfle in tutiorem alium locum, SC ab hortulano afportatum. Die mihi,inquit,vbi pofueris eum, amp;nbsp;egoeä tollam,in alium repofitura locum,ab inft'dqs tutiorem*

■*’ genera bdium tantum corruptibilium creatorem ac prouiforem putat domina,hie pro hortulano eum cognofcit ♦ iddreo etiam huius contaSlum fugit dominus, guod apud ilium nondum af tenderit ad dignitatem ac tt^ualitatem patrist fl^uidem eo indigni funt,^i cum bua iufmodi opinione ad eum accedunt,

Dicit ei leJus,Maria.Conuerfa illaaii ei,Rabboni,^uod dicitur Magifter.) Nunc compofita voce,fpecic SiC habitu vt facilius cognofceretur,dedit ei horönotitiam,ftatimqj illû agnouit,damans prac l^titia, Magifter, Sed quomodo conuerfa dicit,fi iâ cQ eo loquebatur.quot;’ Q^ia qiium id di* xiftèt quod Ioquebatur,côuerfa eft ad angelos ,vt videret an adeflcntjvF vt interrogaret, quid illos in ftuporem adduxiflet; ftatimcp Chriftod vocante,rurfus ad ipfum conuerfa eft.

Died ei Iefus,î^oli me tangere.) Nam fe ad tangendum pedes eius aptabat,ficut foiebat. Prohiber autem nedeinceps accedat ad eum mo do quo prius,quum iam diuinior fada fit caro eius.

P^ondum enim aflendi ad pattern meum. ) Hoc ad nullum alium dixit finem,vt ait Chryfoftom’,nifi vt folS intelligeret quod fublimior fît, magifque venerandus . Nam qui nititur cum corporc ad Deumac pattern afcêdere,manifeftum eft quod corporis fragilitatem abiecerat, Atqui paulo ante ipfa dC altera Maria tenucrant pedes eius,ficutfcri* pfit Matthaeus:fed tunc quidem non prohibuit,permittcns vt fièrent tadu certiores non elfe phantafma.Nunc autem no permittit, quia SC vifionis SC tadus oblitacrat,neccrediderat.

Sed uadeadfratres meoSjü“ diceis,Ajcendo ad pattern meum,patrem^ue uefirum, amp;nbsp;Deum meum,Deumi]; ueprum.) Atqui non ftatim afeenfurus erat,fed poft quadraginta dies,quomodo ergo dicit,Afcendoe'Vtiq? vtamplius me tern eius in fublimeerigeret.’ÔC adhucconfirmans fefublimiorê aedi* uiniorcm efte, ac ftudes vt deinceps maiori c5 veneratione animum ei intenderet SC aufcuItarct.Praeterea verbum Afcendo,fignificatAfcea dere voIo, quod tarnen ad longius tempus extendi poteft. Difeipulis autem ad memoriam reuocat id, quod frequenter priuiquam traditus eflet,illis dixerat. Fratres vero fuos nominauit,tanquam amp;nbsp;ipfeho* mo, Sc cognatus eorum iuxta humanitatem. Alio tarnen modo patrê dixit pattern fuG, SC aliodifcipuloru; fuQ quidem natura tanq eiufdê fubftantiaerdifcipulorû vero,ratione creationis ac prouidêtiç tâq créa* tutarum,ac prouidentia dignorû.DeQ aût SC fuû SC difcipuIorG,vtpo te hoïm Ét quare nó fimpliciter dixit,Et Deû noftrû,fed etiâ hic diftin xitf Quia licet homo fadus eft SC frater corum natura humanita* tis:ho

Cistbonoretamenplurimumabeis difFerebac, Si; diuinitatfs vnion.c ac (mpeccabilicate «

yfenit Mlt;irj4 Magdalene renuHtianf dißipulis ^uod uiJi/Jet JominHm,amp; eaßii dixißf ßt,} Et quod ea fibi dtxi(ret,quac videltcet ci loqnutus fuerat. Ét qula vcrifimile erat difcipulos quum hæc audiflTent, aut non credere mulieri, ßcut nec prius: aut credent cs (nempc quum narraret confor* wia his quaevidcrant Petrus ÖC Iohanncs)dolerequodipfj huiufmo* dt afpedu digni habiti non fuiffent i eodem die ctiam illis apparet. Primo namcp defidcrxum eorum cxacuit.’dcindc eis dcfiderabilius fefc prgbuit iam videre concupifeentibus.

Q^!lt;m ergo ßro ejjet die illo ^ui erat unus f tbbathoru,amp; fores effent clauße ubi erSt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ifMuli congregjti propter metum ludteorum^ uenit lefts ßetitijue in medio^) Ad vefperam venit,quando magis timcbant,ö^ quum fimul eflènt congre gati,2lt; quidemianuas non pulfauitne t urbaren tu r, fed claufis illis introiuitjtanquam DeuSjödquaficorporefuo leuiiam ädfubtili acim tnortali effedo.Stetit autë in medio,vt omnibus eflet confpicuus.

Etait illis,Paxuobis,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc eft,nc turbemini. Etiam moriens pa

cemillis reliquerat, Pacem inquit meamrelinquo vobis . Mulierib’ Snpra^t^, ergo qug dilcipulç er ant, gaudium anteomnem fermonem tribuit, co qgt;admœrorcm genus illud fueratcondemnatu; difcipulis vero pace, propterfufpedumbellum afudgis ac gentibus,

QM/nijue hoc dtxi/fet,oRentlit ets manus ac latus Cuum.) Quçre vltimo . iuxtaLucam capite quod dicitur,Et ipfi narrabant quç gefta erant in vii 5i cçtera,vfque ad eum locum vbi habetur, Adhuc autem illis non credentibus prp gaudioôë admirantibus ; öC illorum lege enarratiöes ad pracfentia dic^a admodum v tiles.

Cauifißint ergodifeipuli uifo domino.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vides operibus confirmatos

eflefermones/Siquidem ante pafltonem dixerateisjterövidebovos, ôé gaudebitcor veftrum. j t

Dixit itaijue eis iterum lefts,Pax uobis.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;comederat daram fibi

partem pifeis affî,ôf de fauo apiario.ficut feripfit Lucas , certiores fa-äi funt.'ôë prp gaudio iam vt vcrifimile eil turbatosjeprimit, vt his quaedidurus eft animum aduertant.

Sic« tn fit me pateTj^f ego mittouos.) Etiam ante pafîîoncm dixit Supra.gt;7« ad pattern,Sicut me mififti in mundum,5^ ego mifi illos in mundum:

lege quç ibi dida funt. Animos itaque illorum erexit, tradens eis opus fuum,ac fibi fucceflbres eos conftituens.

Hoc tjuum dixi]fet in/ufflauit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ait tllis,Accipite/}gt;iritumfangum Ç^crumre*

t»ifeTitispeccata,remittuntttreis:t}uorumretinueritis,retentafHnt,) Atqui fupelt; nus dixerat, Nifiego abicro paraclctus non veniet ad vos; quomodo trgo dat hic fpiritum fandumf [nfufflauit quidem dans gratiam fan feeptiuam fpiritus fandi, aptosque efticiens ad eius fiifceptionem ; dicif autem, Accipite fpiritum fandû; nô nûc.fed quâdo defeendent. Aut fpiritS fandû vocauit gratiam fpiritualê remitiêdi ac ligâdi pec cata.’ôi hoc tûc illis tribuit,qd* QC miraculis mai’ erat.Nâ quù paraîy tico dixiffet,Remiflà funt tibi pdâ tua,dixerût fcribç,Qiiis poteft re« Marcitt» mittere

tnittcre pcccata nifi vnus,nempe Dcusc' Verum 6C ante paffïonem di MétiKtS* xerat cf$,Quxcunque Iigauen'tis fuper terram,crunt ligata incœfoî S)C quæcunque folueritis fuper terram,erunt foluta in coelo; fed tunc quidem hoc ilJis promifit, nunc au tem tribuit. Quatre autem circa medium noni capitis, præfentis cuangclij, vbi dicitur, Nondum erat fpiritus fandus : quia lefus nondum erat glorificatus : lege to* tamillorum enarrationem. Infufflauit itaque, tanquamfons gratia* rum.’amp;S vt etiam hinediieamus ipfum elle qui primum ac vitale fpira* culö infufflauit in Adam. Retentionem vero in tel lige Iigationê,veniç carentiam. Tang rex ergo Ducçs exercitus deftinans ita difcipulos prg omnibuSjhuiufmodi ftipat poteftate.

■*quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jtetnonum terrorem in /ttblimitate Jiuinarum contemplationü firmiter con^

firmitntur:amp; fenfui ad modnm ofiioruindauduntùgnoto modo accedentem txcipiuntdiuinun fermonemyibfquefenfitiua operatione eis apparentemt üquot; pacis tp^idem nomine immobilitutê éffe^us iTibuentem ; infufßationis uero, gratias /jgt;iritus fanClij ac myßeriorum fuorum ß^M demonßrantemt

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Thomas autem unus ex duodecim lt;jui dicitur Didymus non erat cum eis ^ando ue^

nitleßs.) Vcrifimile cnim cfteû a tempore quo difperfifüerant di* feipuli,ac relido prçceptorefugerant,nondum cum illis conuenifle.

Qjtantjuam aberat Thomas,tarnen per fratres Apoftolos particeps if ipfe fuit ff'Otia inßfßati in illos ff intus fan^i ,ßcut ait diuus Cyrillus.QMidam tarnen dicunt,^uod p^me^ dum poflquam uidit manus ac latus fa'uatoris,^ circa refurre^ionem credidititunc accepit iS ipfe hu:ufmodi gratiam,ut in nullo horum,inferior ef/et coapoßolisgt;)

Dixerunr ergo ei alij dif apuli,Vidimus dominum,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JDixerunt ei^ quutn

Ille autem dixit eis, Nißuideroin manibus eius ueßigium clauorumt iS mittS digitun meum in ue/iigium clauorumtif mittam manum meam in latus eius,non eredam,) Quemadmodövulgimoreac temcrccijcdere, leuitatis eft.u'taquotp vl tramodum fcifcitari, acnimis curiofeindagarc,eraflæ mentiseft. Proptereaetiam Thomas arguitur. Nam quutn fidedigni eflcntcon* difeipuli.remcp confirmarent,non credidit; non tantum fidem illis no præftans,quantum impoflîbilem ducens hâc refurrcdionem.Siquidé ipfe eum videre quæritinecid tantum,fed Qc veftigium clauorum:nc* hadenusfiftitcuriofitas,fed Si mittete digitum in veftigium clauo* rum,manum(p in lattis eius,ne forte phantafma eflet. Audicratenira, vt apparet a condiicipuîis , quod manus ac latus fuum eis oftendiflèt. Tadum itaqt fide digniorem ducit afpedu.

Et poft dies oSio iterum erant difcipuli eius intus iS Thomas cum eis, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IntUf,

Venit lefus ianuis claußs,) Venit certiorem redditurus cum qui noncrcdebat:6C nec^vnumdefpicit,licetmentecraflîoreflètcaeteris. Et quare non tune fecit ilium certiorem quum Thomas prardidarc* qwirebat,fed poft dies odo/Vt interim a condifcipulis inftr«dus,faci lius perfuaderi poflèt ad fidem.

Sretit^ in medio, ac dixittPax uobis,) Sicut ÔC prius «Rurftim cnim omnia facit,quaccunqucco abfentefcccrat.

Dein Je dicit Thom^e^Infer digitum tuum huc^amp;' ui Je manus metis,amp;’ aJmoue manum^ tuint amp;nbsp;immitte inlatuf meut) Quum nthilThomas dicerct, anticipât eum,prgbens quæ file petierat,ac oftendês cp etiâ. tâc prüfensfuerit ÔC audien'tjtâq De’,quö hpc ille loquebau Si'qde cifdê ^qj vfus ê verbis, Btne Jis incredulus,/èdfidelii,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fndignatus hoc dicit,quafi non ex

Et reJ^onJit Thomas ac dixit ei,Dominus meus amp;“ Deus meus.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Videns iil

manibus eins veftigium cIauorLim,Slt; latus ipfius apertum, continuo credidit,non expedans diim contredaflêt*

Didt ei lelus,Quia uidiflime crediJifii,Beati qui non uiJerut creJiJerût») Qiiu cniin Petrus ôiS Iohannes nondû eum vidifTent, a linteaminibus th ac fudario refurrexiflè crediderût. Alij quo(çdifcipuli,qufl poftmodû Pelt; trus eu vidifletjilliscp renûciaflet,nondû videntes crediderüt.Inuene=» rûtjinquit Lucas,congregatosvndecim flC eos quicûillis erât,dicêtcs, L«c.i4* Surrexitdhs vere,ÔC vifus ett a Simone.Ecquô dicit idc euangelids, ^dSapparuit eis,expauefadi ÔC côterriti exiftimabât fpiritû fe vide# re,ÔCcxt.''Sgt;C qgt; adhuciUis nô credentibus præ gaudiOjÔC admirantib’ dixit eiSjHabetishicaliquidedulrj fiCegt.-’^uia tue hgcpaffi funt,nô q, cûrefurrexiflènon crederent, fed quod dubitarent vtrû ipfe eflèt qui fis apparebattac diligentius confi'dcrarenttCôprehendit autébeatitu do haec etiam illos,qui p prædicationê crcduirt, Qiiû ergo dicit aligs, Beati qui temporibus illisfuerût,ac Chriftû vidcrunt.’confiderct quod Bead quinô viderût ÔC crediderût.Sed quô corpus incorruptibile velt; ftigiahabebat plagarû,actadui fubiacebat/Quô.'’ Suprtaturaliter etdi fpêfatorietedcbat fiqdê ac bibebat ad maiorê difcipulorû certitudinê.

Multa itaq; alia /ignafedt lefui in con/})eEîu Jtßipulorum fiiorum, quee nonßtni fcriptainltbrohoct) De his omninoloquitur quæ poft refurredîionem fada funttpropterea nâqj dixitjinConfpedu difcipulorû fuorû. Quê^» admodum enim ante refurredionem plurima fieri oportuit, vt crede# rent eum efle filium Deirita ÔC poft refurredionem,vt certiores fierêt quod refurrexiflèt.Aut etiam fermo communis eft; ôc de his loquens quæ ante refurrelt;ftionem,amp; de his quæ poft earn fa(da funt* _

Hlt;ec autem feriptaßnt,ut credatisquod lejus eß Chrifiusßlius Dei.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non in

quit ad ambifiôem hæcfcripfimus.’ita enim Si alia fcripfi{remus,qufl multaclfcnt:fed adfolam neceffîtäte,vtcredatis,quodhic lefuseftChri ftus filius Dci,qui a prophetis annunciatus eft»

Et uteredentes uitam habeatisin nomine eius.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc eft per eum;nam ipfe

Poftea manifeftauitße iterum lejus dißipulis ad mare Tiberiadis.) Nec^ enim cô tinuccûeis verfabat vtprius,fedp temporûinterualla accedebat.Qd* a3tdicitur,Manifeftauit,amp; Apparuic,amp; Vifus eft acfimilia,oftêdût quodiuxta naturam incorruptibilitatis corporis ,inuifibilis erat cor# ruptibilibus oculis.*verum demittendoie Si difpêfatorie manifeftaba tur.Hoc aût mare in Galilga erat.’aîo fiquidê refumpto,co^fedi funt*

Etant fimul Simon Petrus nbsp;nbsp;nbsp;Thomas qui dicitur Dtdymus ac Manael, qui erat à

C(lt;nilt; Galilalt;^,fl^ç[ue 7^liedai,amp; idy ex difcipulis eiuf duo. Dicit eis Simon Petruf, Vado pifcitum. Aiuntilli,Venmus amp;nbsp;nos tecum»') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam quum neque fcmper cö

âs eflèt Saluator, vt dtdum eû, neque alius adueniflèt paracletus, ne* que perFeûe eis commifla effet praedicatio: quum nihil efïèt quod âge* rent, reliquo tempore pifcabantur,priorem exercentes artcm : quanq non amore lucri vt prius »

Exieruntergo^ftatimq;ingrefsifunt ntiuim.') Qug Pétrierat, aut filiorum Zebedæi,aut alicuius eorum quos nouerant*

Et noffc ilU nihilceperunt.) Difpenfatorie hoc fadum eft,veluti in fequêtibus dicemus. Veriîïmileeftaût alios quoc;^ difcipulos tcrreftri itinere fuiflè fequutos,ficut ait Chryfoftomus,amoris gratia, vtq; fpe* dlatores effent,ac probe ocium collocarêt, amp;nbsp;fimul cS eis pernodarêt»

MdtJC autem um faHo /let it Ie fits in litore: non tame cognouerut difcipuli ^od lefis e/Jet.) Fortaffis q» fplendidiori appareret fpecie,propter immorta litatem,autdifpenfatorieabeis cognitus non eft*

Dicit ergo eis Iefus,Pueri num ^uidopfon^ hahetisf) ’}rai/''«.i.pueros iï^ los vocauitiuxtaconfuetudinem.Moris fiquidêerat ita operarios ap pellare.’propter illorum robiirac ftrênuitatê ad labores. Loquituraut cum eis,quafi volens aliquid ab eis cmere.

Re/fionderut eitNo. At ille dixit eis,Ittcite in dexteram partem naiiigijretey^f inuef nietis^) Nec adhuc cognouenint efl efle,quod th cos intelligere opor* tuit. Nâ quo vulgaris homo aut fodus id nofle potuiflet, cp iocienta in dexteram nauigq par tern ,inucnturi eflentj’ Exprefle autc ad dexte* . ram iacere prgccpit,ne fortuita videretur captura.

lecerMut itatj^») Simplidtcr obtempérantes: aut arbitralfigno quopiam ilium noffe piices aliquos ibi natare.

Et iam illud trahere non poterant pree multitudine pif:ium.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Abfente quidê

Saluatore nihil ceperunt : prgfente vero, multi tudinem concluferunt, vt cognofcam’ qgt; fine illo nihil quod vtile fit perfidmus :c5 eo aût,plu rima.Oportet ergo,vt pr^ceptis dus obediêteslaboremus,ad dexte ram iaciamus:nâhæc pars laudi datur.Qiiçreaflt ôi. vndecimo iuxta Lucamcapitequod didtur,SimiIitcr aflt à: lacobum ÔC lohanncm ff Itos Zebebaei,quierâtfocqSimonis SC cæt.acillorfllege enarrationê. Inuenies enimanagogica præfentibus admodum congrua.

Dicit ergo difcipulus ille ^ue diligebat lefus PetrotDominus efl.) A profpero id euentuintelligêSjSC quod tang ex illius iuffucôclufi effent pifees.

Simon itd^; Petrus guu audifset ^Dominus ejjêt,tunica fuccinxit fédérât enim nudus'.amp; mißt fe in mare.) Peripicacior quidê erat Iohannes magnitudine purita tis: Petrus veto’feruentior vehementia amoris : ideo agnofeit gdêefl Iohannes ante Petrum,fed ^rcditur ad eum Petrus ante lohannem, Vbi enim folum audiflèt dk dominum, confeftim quæ in manibus crant proqeit, nec fuftinens vt nauigio ad efl perueniret, fefe in marc iacit,quo citius accederet.£wt»tf\/TKp aflt (pro quo Tunicam vertimus) vocant tuniculam quandam manicis carentem, quæ corpus ad genua vfquecontegat: SC hacvtebantur qui in mari degebant : Nam fimul SC agilitatê eis tribuebat,8C inter aquas ornatum. Eratgppe nudus, aliaca*

• CAPVT DECIMVMOCTAWW. 591 altacarcns vefternam hacfola ad corpus difdnda indutus erat : nequè ciu'm conucniebatjVt omnino nydus effet propter turpitudinem : fuc# cinxit autem illani,pudoredomim.

Cttteri nero difcipuli tjtinigio nenerântt non enim longe alemnt a terra Z fed circiter culitisdneentii ,trabentesretefiifnm.') Vencrunt attrahendo funcs qm'^ bus rete trahebatur.

V t ergo defeenderunt in terram^aident prunai pofai,pifcemOi ßtperpoßtum amp;“ pane, ) Pifeem quj'dem prunis fuperpofituin,panem vero (eorftm pofitiîrvriq; produda ex his quae non erant.’vt hi'nc quoep fuam oftendat potentiä^ acbeneuoleeos pcrcibuma labore refocillet.

Ait Hits lefns, Adferte de pifeibui quos nunc comprehendifiis,) quot;Vtpote fcies cj) cóprehendiflènt. rsâ amp;nbsp;prius tang feiens qgt; comprehenfun'eflènt, dixeratjacitein dexteram partem nauigij,00 inucnietis. Et ne phan^î tafticu videretur ncgotiu:vt(^ videntes pifeiû multirudiné ac inagni* tudincm, quomodo noneflet feiflum rete, magis etiâ admirarêtur,

Afcendit Simon Petrus,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Afcendit in nauim,tanquam art is perx-

Et trdxif reff in terram plenum magnis pif :ibus^ numero centum quinguaginta tribus,) Dicunt aliqul per centum quidem eos defignari, qui ex Gentibus fais ginandi crant : per quinquaginta ante, cos qui de ludæis ; plurcs figt; quidem ex Gentibus credituri erant,ex ludaeis: per tres vero, fan»« lt;Sam Trinitatcm in quam crederent.

Et ^um tot dc tanti eßent,non eft fcijjum rete,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non quod effet for te^

Dicit eis Iefus,Venitejprandete,) Hora prandtj iam appetente; nant illorum laboribus fucceffuraerat requics. Vcrifimileeft autem quof-dam excomprehenfis pifeibus affatos fuiffe ad omnium refedionedis« fcipulorumrreliquos vero pauperibus fuiiïè diftributos.

Et nemo difcipulorum audebat interrogare eum: Th ^h« eif ^uumfeirent ^uod Domi^ nuse/fet,) Faciem quidem videntes immutatam,0C qirp in maxima eos induceret ftuporem,volcbant eum interrogare, veru non audebat^ quLim afignis quae diclafunt,fcirent q? Dominus effetj

Venit itaejue lefus,fumitque panem CT dat eis, ac pifeem fimiliter,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lam in

ccelum non fufpicit, neque Humana ilia facit : oftendens quod etiam ipfa difpenfatorie faciebat.

H« idw tertia uice manifeflatus efi lefus dißipulis fuis po/l^uam furrexit a mortuis,) Prima quidem qua eflèt vefpera diei illius quorefurrexit,fecunda aûc poft dies odo,tertia vero Hoc die. Apparetitarpq» poft hoc têpus afeen derintin montem,in quo coftitucrat eis, quando videlicet rurfum ad# moniti funt a Domino.Manifeflatus eft aSt ÔC mulieribus, qup difei-pulae erant.’â^ duobus illis de quibus apud Marcum,fiCPetro,ac Cleo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;** »

pçcum focioipfius. Verum difcipulis fimul, haciam tertia vice ma# nifeftatus eft.Neqj enimcontinuccumeis verfabatur. Hie autem no dixit,quod èC ipfe comederittidco fane, vtopinor,quod hocetiam fi# gnificauerit Lucas libro Adlorum,vbi ait Petrus;Comedimus ÔC bi# bimus cumeo poftquam furrexit a mortuis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Affii*

Q««m ergo prat}Jifsent,ait lefus Simoni Petro:Simon Iona Jiligis me plus hisi' Dich ei,Etiam domine tu fcis ^od amem ff.) Simon fill Iona dih'gis me plus u hl? hunc autem folum interfogat,tang pnncipem Qc os difdpulorum, Verum cur id quod nouit interroger,in fequentibus diccmus.

Ait dH, Paf ce agnos meos. ) Difcipulos dicit agnos fuos,tanq paftor eorum,quos etiam oues rurfum vocat.Qiigritergodilcdionis erga fc dcmonftrationem,puta curam eorû;Ôlt; ani'mam ipû'us,quâ pro prece« ptore fe pofiturüpromiferat, petit vt pro difcipulis ponat.

Dicit ei rurfum jecundo,Simon Iona diligis mefAit dH,Etiam domine,tu fcis çuod amë te.Dicit ei,PaJce oues meaStDicit ei tertio,Simon Iona amas mefMarore affePlus eA Petrus ^uoddixifsetfiHitertio,Amas me^amp;' aitilli, Domine tuomnia nofti, tu/cis^uodamemte^) Chriftus quidem terna vice interrogans ÔC idem iubens,manifeftat fe maximi facere prgfidentiâ fuper difcipulos fuos: ÔC hanc oi cura ducit maiorem: Petrus autem trinam timens interrogationem,ÔC fufpicat’ neforte putatet fe amare,non tarnen amaret; nam ÔC prius putauerat fcnung eHencgatunim,ö0 tarnennegauit,ÖC modeftiorê ipfum acme-liorcm effect^ ille reddiderat,moerore affedus eft, turbatus eft, dC iam ipfum,vt qui omnia noiïet priufquam fiercnt,teftcm facit dC ait,Tu o* mnia nofti.SC præfentia QC quae futura funt,tan$ Deus; tu fcis qgt; nSc toto corde teamem;amp;r nihil am pl ins dicit,ignorans quid futurumfit. Nam paulo ante quum contradixiflet,conuid-useft,^ vanam habuerit defc fidutiam.Agni itaq^ 66 oues dicuntur difcipuli propter fimplici# tatem acpromptitudinem ad hoc vtimmoIentur.Et rurfum agni qui« dem imperfediores,oues autem perfediores. Petro iiaiç pafcendicu« ram ac gubernaiionem committit,vt qui prius amaris illis lachry mis negationis mactilamabluerit,06 nunc rurfum pro trina negatiöe trinam offerat confeflîonem; Sgt;C tue quidem opere,nunc autem verbo, lapfui qui verbo fadus eft, medetur. Deinde parabolicc prgnuntiat ei mortis genus, q? percrucem eflet 26 ipfe moriturus.’oftendens qgt; non tanquam ignorans,aut illi noncredens dicebat quæ dicebat,quûoptp me noflèt feruorem diledionis cius erga fe,fed vt 26 ipfe ÔC omnes co« gnofeerent, quod plurimifacerct præfidcntiam fuper difcipulos fuos, veluti fuperius fignificatum eft.

Amen amen dico tibi,^uum e]Jês iunior cingebas te,amp;' ambulabas ^uo uokbas,) Qiiumeflès imperfedior fub imperfediori iMofaica lege conftitutusî parabas teadidquodcupiebas,ô6 vitamagebas vt voïebas.

Vbi uero fenueris,extendes manus tuas,lt;^!^ alius te cinget,ac ducet quo tu non uis*} Vbi aûtin virû perfedû profeceris,in menfurâ gratis fpiritualis, fub perfedalegeeuangelicaconfummatus, extêdes manus tuas ad crucê; 26 alius teclauis aftringet,ac ducet ad mortem,quâctfi voles volunta te,natura tarnen nô voles;fiquidë cÔpatitur corpori anima propter na turâ,26 audita mortis mentione,abhorret,Deo ita difpenfante vtiliter, fient etiam alibi fignificatum eft, ne homines in infortunrjs facile fefe occiderent. Nam fi va/ethoftisfrequenter aliquos ad propriam impel# lerecædê.'tâetfi aîa adeo forti ter ad corporis coniundionê affeda fit, qd futurs c fi hcc nô elîètr’multi ,pfedo ad fui ,pcederent interfedioné.

Hoe autem dixit fÏgnificans morte glorificaturus effèt T^eum^ ) Gloria fï^ quidem eft,nó difcipuli tâtum qui moritur, fed Qc Dei,mors qua qu/.s propter eum fupplicio afFi'dtur : etus quidem qui occiditur, quia pro Deo moritur:Dei autem.quod talem habeat difcipulum.

Et ga«oj boe dixiffèt^ait iIli:Seguere me.)* Hinc rurfum oftendit,quod præ cæteris fibi familiärem eum faciat, ac ampliori dignetur honore, vtetiam promptior fiat. Quod fiquis dicat: Quomodo ergo Iacob’ leroiolymitanam accepit federn.^ Dicemus quod Petrus orbis confti* tutus eft præceptor.’quum ergo tam præçeptpr q difcipuli deambulaj: rent, dixit ei; Sequeteme, vt videlicet €tian)crufrfigaris, amp;C æqualem fuftineas mortem» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: uï’ -n 2 ^

Cottuerßts ante Petrus^uidet difdputum ^uem ditigebat lefus ß^aentemt) Incc^ dentem poft Petrum;cafu enim proximus ei deambulabat*

Qjd recubnit in coena f nper peplus eiui^et dixittDomine gms efi ille tjui tradit tefy In cœna myftica ficutibi fignificatum eft ♦ Reducit autem nobis ad SKpra.t), memoriam interrogationê.’oftendens quanta Petrusloquendiadeptus effet libcrtatcm,poftquam de negatione refipucrat. Nam qui tunc au* fus non erat interrogate,fed diledo difcipulo ad hoc vtebatur;hic non folum præfidentiamerga fratres fibicommiflam accepit^verumetiam dediledi ftatuconfidenter intetrogat.

Httae intnitns Petrns^dicit ad lefum:Domine,hic autem lt;^uld nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Num âS f.

ipfete fcquetur.^ numeadem nobifeû mortis via gradieturfnum fimi liter morictur.'Siquidë intellexit quid innuiflet, dicens; Sequere mej quûqj lohannem vehementer amaret,cupicbat eSçqualis mortis affu* mere confortern;fiC tang lohanne interrogate non audente, ipfe inter* ’■ogat,vicemque repedit* Quid ergo Çhriftus.*' Priuatu ajnputans af* fcduin,ac inftruens nihil vlterius effe perfcrutandum , oftendit vario . modo difponendaeftè quæ illos contingerent*

Q««f« audißet Petrus W guidam aiunCquod pro Chrii% ef/et moriturUSydixittEt Io f bannes ijuid-:'^nu!n amp;nbsp;ipje moriturus e^sChrifius autem id quidem non negauit', nam quijquis nitiisefl,etiam morietur'.fed ait: Si eum uelim manere ufq; ad müdi con/ummationem, GT tue de me teßificari,quid ad tet’Dicunt itaq^ eu uiuere/JT fub Antichri/lo occidendum c« Elia amp;nbsp;inocb pradicantem Chrifium.Q^od ßmonumentu eins oßendatur,quid inde!' Viuusnamqf ilbtdingreßus efl,deinde tranßatus:quemadmodum etta Enoch Elias» Euertit itaq^ Euange bßa falf tm illoru opinione q exißimat no eße morituru hue dißipulutna itafalfum eflßoem Kidelicet eße immortale» Na etß Enoch Elias nonß'nt mortuißunt tarne mortales» Ita ergo amp;nbsp;bic qq mertuus «ößt,attame morietur» Ealßm itaq; eß^q, no moriaturtßc intelleSlu,q, uii^ delicetßt immortaliStAlij aut ajfirmat,q, mortuusßttG^ di^uillud^Si eu uelim manere do^ tgt;ecHenia,intelligunt,^ remanfurus erat in lud^ea Iohannes, donee ueniret Chrißus cotra lu-f d'tos,pcußuruseos per manus Romanoru: ita Petru a lohanne feparandulut etiam maiori fru^u diuerßs locis pradicarent. Oes igiiur opiniones retulimuSi ut haru rerufiudioß nullam i^norard.Qtß autdieüt e« eße mortuu,in hue modureferut»Eoderutßnquiut,fouea,GS‘in gy topofùerïitlapidesldeinde illu ibi demißerut,ae operuerut»Poß aliquot aut dies ßrutati ßtntfo ueSillajty eu no inuenerüt.Veru qa eu- illicdepofuerunt, dicunteumfußsemortuum.

Alt illi Ießus:Si e« uelim manere doneeuenia,quid adtef) Sien velim in viuis manere donee fecundo aduentu venia, gd illi tccS in hoc coe eft.*

diflc quç Petro dida erant.DiuuIgatuseft hic fermo,videlicet quod no moreretur;quia crrabant,necfermonis aflequebantur incentionem« Deinde corrigit rumorem erroneum.

Et noH dixit ei lefus^^od non morereturt/eJ^Si enm uelim manere donee uenidm,lt;j«'!d iid te^ ) Quod non fignificat cum non moriturS.Ted a liam habet in-tcntionê,vt prædidû eft, Quis ergorelinquitur fermo afleuerantibiis e3 non effe mortuum, quum iam ipfemec luculenter clamet quod er^ rent qui hoc fufpicantur.

Hie eft difeipulus ille ^ui teftimoniitm fgt;erhibet de h!Sjamp; feripßt hlt;eey feimus uerum eftè teRimoninm eins-) Et feimus qui ea nouimus ,quod verS perh^beat teftimonium.Apparet enim quod ÔC altj hocintelligebant. Ita^tan/ quam vehementer fretus veritatehoc dicit : Noui fîquidem quod aligt; quibus videbitur fortaflîs fufpeda dicerc, eo quod ab alqs cuâgeliftis horumnonftt fadamentio.

. S««r iwtew O' alia multa ^ute fecit lefuf,) Hoc etiam fuperius dixit de fïgniamp;,

Qjtte ft feribantur[)erftngttla,nee ip/è opiner tnundtts^eaperet eos,ijuiferiberentur,li’^ 4 Nortperet eoi l»ro;. ) Hyperbolicus eft fermo,oftcndcns immenfam multitudi* di^HS mundui alio nem eorum quac a domino fada funt. Vtuntur autem fermone hyper etia modo: no pro^ bolico èC qui fcribunt,ÔC qui Ioquuntur,quâdo rei magnitudiné often pter liter or U multi- dere dccrcuerunt.Hic autem addens etiam verbum, C)pinor,auxit hy tudinê, fed propter perbolcn,ac fuadibile fecit,quod incredibile videbatur;infinuâs, quod reru maonitudine: ob maximam eorum multitudinem itadixerit.Siquidem Si aliamul^ ne^ de loco îoqui^ ta fecit,vtpote omnipotens .’nam ei facilius erat facere,^ nobis dicere. tur,ftdde modo. Sola autemea feripferunt quæ ad religionem ac fidem vtiliora erant, magiscpneccftaria.’quod hocconfiderarent hi qui fcripferût, quod qui his quç ftriptafunt non credit,ne(p pluribus fidem habebit.eivero qui hacc fufeipit,alia neceflaria non erunt. Vtinâ aût fiCnos perfediminiftri perfediftimæ trinitatis habea«!

I E S V Chn'ftt facerdotiocxSm'da defumptac,per lohannemHentenium Nechlinienfcni

R O D11T d«fc aliquot annos fi^itiuf qniJam de legali lefu ChriRi TV libellas,qui tanto plaufu a plurimis exceptas efi,ut non modo in

Italia,Jed ’(Stficundo Jjdetice, nbsp;nbsp;nbsp;tertio in Certftania typisJit excu/ust

quot;^dido non /blum Chriflo lefu nihil folidx addat giorice, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uideatur, quin potius ipjius ad nos legationis uiiiueri’

ßfffj diruat fundamentum,nempe oRendens ipfum non e]je Meßiam in le~ ^e promi/Jumt quod ex hts quee polimodum fubijciemus cunblisßet manifefiunt^ Confideran düautemeßqwd Chrt^us teßioionium dtemonum uere dicentium^ipßim efse fin^um ilium Dei,NOH receperie,fed magis Jilentium Ulis impofuerittinfiruens nos ne fernere quceuis,a Chri * ßi p'usq capitjhbus hoRibus [ufcipiamus,etiafnß ad eius honorem amp;nbsp;gloriam non parum fa^ cere uideamurf ßaentes fubdola quada uafritie nobis tande imponere conetur^Principio uei-ro libellu ipßtmßcnt ex Suidce lexica in di^ione lefus ad uerbum uerfus efl^proponemus, loca ipG cenßram exigere uidentur,Uteris in morgine deßgnantes, quie fuo deinde ordine a^ • pertißime ßripturce teßimonijs confutabimus*

Religiojifsimi regis ÎUi^iniani temporibus homo quidam fuit i qui quum ludceortim prin# ceps Theodojius dicebaiur^quum Chrißianis q plurimis,tum uero ipß régi que modo nominaui-mus,in primts notus eratdißie iiero temporibus erat homo Chrßianus Philippus nomine,quce“ jt« arg(ntarius,is Theodoßofamiliaris fumma necejßtudine coniiindlus,illum Cape adf’ hortabatiir, (y ut Chrißianus ßeret crebro admonebat « Qäodam igifur die Philippus apud Theodoßum hanc orationem habuit.Qjcdcauße dicam Theodcji clarißime , qui quumfapier ßs, amp;nbsp;legem diligenter tenens, ea qua a prophetis de leßu ChriClo pradiPla ac pronuntiata funi,non ignores, tarnen oiiduci non potes, tu illi credas, ’ist Chrßianus ßas, l^on enim indua poßum ut eredam, idcirco te Chrißianum ßeri nolle, atque id deprecari, quad fcripto* r«m fanClorum de communi omnium noßriim domino leß Chnfio pradi^iones clSt oracula ignotatibieffearbitrerProptereaigiturß uis animamtuam faluare,inIPSV M Chri ßum feruatorem ae dominum noClrum confianter crede, ne in perßdia tua permanens ater^ ni iudicij reum te facias, Qjta quum ludaus ab homine Chrßiano accepißet, uehcmen^ ter probauit:amp; quit mulris uerbis amico gratias egßet,hoc pacio rejßondit: T«d»«ßcundum Dchih charitatem ampleClor ac probo, quod anima meaßilutis fludioßus ac cupidus, magno-perelaboras ,amp;'ut CHRISTI ßdemßquaradhortaris. Quocircaquaß Deo,qui occulta nouit,jjgt;e^ianie, aperte uere tecum loquar, CH R1 S T V M ego O' a lege O'd prophetis iam pridem pradi^um ae pranuntiatum , O' ’S uobis Chrißianis cultum dsp adoratie in hune mudum ueniße,O' ipfe plenifsime credotibi homini amieißimo , O' utilitatis mea fndioßfsimo audabier conßteor. Verum humanaquadam O' terrena ratione uiblus, Chriflia^ nus non eßCiciorHn quo meo ipßus iudicio meipßm condemnotnunc enim quumßm ludaus, O principatum inter ludaos teneam , muliis honoribus ac donis color, omnibus denique ad hane uitam neeeßarijs abunde perfruor. Sic autem mihi perfuadeo, nißcatholici quidem tem pli Pontifex ßam,aut amplioribus etiam magiftratibus a uobis afficiip,aceider€ non pofse, ut taniopere apud uoscolar atq- obferuer.Q^are nehis quide excida,qua iucunda atq^ deleblabi liaiudicatrtur in hac uita,futuram beatitudinem Ißernotmeque id praue faeere intelligo,

Ac «*’ me forptiii mentiriputei,propomtm tibi auJu^er arcanum,ijuod apud nof Heamp;rlt;foJ fèdulo adhuc occulratum efl,ex. i^uo certo flimus eu ^ui a uobif adoratur Chriflus, ipflm ilium effl de quo le^es nbsp;nbsp;prophétie cecinerunt; N o folum,inq, ex his qux ante f ripta /unt de leflt

rem ira /e habere cognojcimus,fld ab eo quoque quod apud nos amp;nbsp;perfcriptum amp;nbsp;occultatum myfleriu continet.Caius quidem htec ratio efl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Antiquis fane temporibus, quibus templu

lerofdymis condebatur,c5fuetudo lud^eis fuit ex numero literarum, qu^e dua amp;nbsp;uiginti apud B Palceflinos habentur,facerdotes in templo conflttuere,unde amp;nbsp;facros libres numero totide ha* bemus. Prat tgitur in templo codex repofltus,in quo fingulorum facerdotu nomina erant in* fcr:pta,nec eoru/()lum,fed etiam parentum.Horu ergo Jiquis diem fuu obijfset,reliqui in tem plum conueniebant,^ de communi flffragio atry fententia, in locu indemortui alteru fubfti-tuebant,uiginti CT duorum facerdotu nunerum explentes.In ipfo codice flatim inferibebaturt hoc die mortuum effe ilium,qui ex illis parentibus onus eflêtt^ÿ'pro illo,ilium,quieSq^ is fuif* ‘^P‘lt;d [udtos obtineretur,accidit ea tempeflate, qua lefus in ludiea mord trafjebat,ut unus ex facerdotibus uita decederet, idq^ anteq lefus feipfum aperiret, amp;‘homines,ut in ipfum crederent,docere ccepiflet.Co’ere igiiur reliqui facerdotes,ut in locum indemortui, fubrogarent alterumtQ^uq^fingulfquiJibifacerdotto dignijftmus iudicio uide( retur,proponerent,rel’qui eum quafi imperfehdum ac mancum,nec eius uinutis compotem,qHa facerdotem deceret,repellebant.I^am amp;nbsp;Ji ftpiens nbsp;nbsp;integer eflet, legem uero CZ prophelas

tgnoraret,non fans idoneum cut facerdotiu comitteretur,iudicabat. Multisigitur repulfls, unus exeis eXiitatus,quum in medio conflitiflet,his uerbis ufus fuiffe dicilur.Ecce inquit,multi a uo* bis nomiiiati,huic facerdotio nbsp;nbsp;nbsp;niunert minime idoneifunt inuenri.Nolite ergo reqeere me ,Ji

uitum uobis propofuero,quern ego potifsimu Jub/lituendu cenfeo. Non enim dubito,quin uedlrii nemo fujfragium meum improbet .Permittentibus aut Cieteris,Volo inquit lefum Chriflu lofl' phi fabri fiuum^fl uobis ita uidetur,fub/iituere. lt;etate quidem iuuenis,fapientia uero ac opere moribus optime ornatus efltquo quidem ego uel oratione,uel uita, uel moru integri* tale pr^eflantiorem adhuc a^bitror ufumfuifle neminem, Nec quenq ueflrum, qui lercfolyma E incobtis ejfe puto,cui hoc uel ignotum fit,uel non multo ante obfei uatum . quum rehqui facerdotes acceptffent,re coprobataflef urn in collegia eoru cooptauerunt, facerdotio omniit F dtgntjftmum ludicarunt. Sed erant nonnulli,qui lefum ex tnbu Leui ortum negarent, amp;nbsp;ex tribu luda originem ducereuehementer conrenderent.loflphienimfihum eJfe omnes fujfica* bantur.Sic enim apud ludlt;eos ferebatHr,Icfeph ex tribu luda efle non ex tnbu Leui: quare,^ ita perfiiafltm erat ex tnbu Leui lefum non tfle,ftcerdote fieri prohibebant.Atis qut de lefu protulerat uerbum, mixtum efle eiufde genus afiirmabat. Antiquitus enim in uetufl'S familqs confufionem quandam fa^am efl'e,amp;‘ duarum tribuum inter fe commixtione afferebat, atque inde lofephi genus deduci aiebat.C^up audito,reliqui facerdotesdecretum conf rmauerunt. Et in unum cöuenflfint,communi confilio lefum, qui tn locu indemortuun collegiu adopta* retur,omnium dignifltmum iudicarunt Ojnimq; morts efl'et,ut non modo eius qu, facerdos irea tus effet, fed paretum quoque nomma codici infcriberenrur,quumeorum quidam fuggeflèrunt, left parentes accerjiri oportere, ab eis nomina cognofcere,fimHlq; percHnhiari,ji eum qut ad facerdotium produhius eflet,exfe natu confirmartfplacuit hoc omnibus. Sacerdos igiturq lefum nominauerat,lofrphum patrem lefu deceffifle dicebar,matrem filam (upereffe ♦ Sf4^ tHcr««f igitur de communi fententia,matrem lefu in collegium accerfire, fltr ab ea cognofeere, fiea ex fe lefum peperiflèc,(^ quod mariti nome fufflt. Ita ergo matrem lefu in collegia accerfitam,hoc pahio his de rebus fciflitati funt.Pofteaquam facerdos ille,quicunq;fuerat^ uita f unRus efl,O' in eius locum fitium ruum creare uoluirusfacerdotemtefl auiem confuetudo,pa‘ rentum nomma in codicemreferre,dic nobisft lefusfilius tuMS efl,amp; Ji eum pepenflii

^unt M4rM lt;tccepißet,l4ceriJottbusrejjgt;odit:Ie/utn ^uidëflium ttieum ejjèfateor,e2o enim eïf in lucent ed'H» Tejief funt uiri ac rttulieres,tjult;£ in puriendo adfuerunt.Patrem uero in temt nullum ei e/Jè,ac nullum un^uumfuiffe,ltcebit ut lubet,donec a me uobis fatisfabiumeffepUf tetii,exlt;pàrere.Num ^uum uir^o efjem,i(fin Guhlcea moram traherem,angelus domini,uigii‘ lante me amp;nbsp;non dormiente,cubiculum ubi ineram ingreßus,nunti4uit mihi ex (piritußn^oß Hum me puriturjmjiußitt^f ut ei lefu nomen imponerem»Virgo igirur ^uum ejjem^ poß hile ui^ ßonem/iittim concepi,lt;!^ ßlium peperi,t!f poft partum uirgo permanß » Qjabuf 4uditis,faf cerdotes obfletrices fine ßdelet ac peritat accerfendas curaueruntt utrum Maria uere adhue X'i’^oeßetfCurioßusextiuirerent^mandauerunt» Obfletrices ergo periculo fa^o, reperjfetia 4c cognita,Martam uirginem efle^facerdotibus aff^irmauerunt » Nec defuerunt qute in partu, ttfu adfuerantt^y panentem utderant mulierestquarum omnium teltimonio,Ießm Mari^fisi bum cognouerunitQdi,'bus acceptts,facerdotesflupore affeH:t,Marite rejfonderunt, rurfus ab M [cifcitantestDic njbis,inquiunt,audatier,ut ex tuo ore cuias fitiamp;' cuiusßlius ßt,diligen tius audiamus,(f eius nomen in codicem referamhS»Q_uos enim tu pitrentes »obis edideris,hos

«on tfîioj, noî codici in/enbemus» Hejf ondes Maria,Equidem, inquitficerdotibus, illum ftperi,nec qui in terra pater eius Jit^fciotfed ab angelo ßc accepfDei filium hunc eße» Eilius igitur meus efl,quim Mariam dicut,amp;' Deißliust Ego uero quum nemo me cugnouerit,uirgo Jum.Hiscognitis,facerdoles codicem attulerüt,lt;a‘ leß nomen ita fubferipferunt . Hoc die aie fuum obijt l'acerdos gt;nbsp;quocuno; is nomine appelletur,ßlius horum aut illoru, quoflunq^ parâtes Uuijfet:^ communi omnium noflrum fuffragio fubflitutus eflei lefusßlius Dei uiuentis l^ariie uirginis» Codex autc diligenter feruatus efl,amp; ex templo ereptus ab his qui ctr Ci templi urbis captiuitatem,inter ludieos principatum obtinebantt Tyberiade repoßtus ffigt;At^ hoc quidem arcanum panels admodum O' his quidem gentis noflnt fudioß/ßmis fdelißtmis cognitülquamobrë mihi quoq^ ut principi O' ludceorîf gens magiflro, reueiatu efl. Non enim folum ex lege O prophetis abude percep/mus,Chrtflum quern uos Chrifliani ado-ratis,ipfHm efle^qui Det uiuißlius fit^ilf ad mundifllutem in terram ueneritlfed ab ea qtloq^^ qua in hunc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diem feruatur,O‘ Tyberiaderepojtta eftflefcriptionet Hoc homo Chrifii

nusquum ab homme ludaeo audijjètjdiuino quodam ^elo permotus,dixit,Q^n tu flatim reli-gioßßimoac fideliflimoregi hac referas. Êquidem ifla qua modo dixifii,adeum flatim de^ feram,ut Tyberiadem mittattamp;' codicem quern diets,ad redarguendam ludaorum perßdiam^ I primum perferendum curet.Tum ludaustQuid tibi inquit in mentem uenit, his de rebus ad reifem referre, amp;nbsp;tarnen id quod tantopere fludes non afflquif Mamß hac feceris,magnîî profeHo behum excitabitur, multi occidentur Î aeflflut^os ludat/enferint, mihi crede, lo'Um in quo repoßtus ell codex comburent, Û* re infe^a, id quod uehementer fludebamus^ «0 aßequuttjncaffum laborauerimus,cruoris ac Hragis tantumodocaufam attuleTimus,Heec aut tibi amicißimo idcirco aperui,ut non ex tuflitia,fedflultaquadamOFinione,lt;!^ inani cupidita-te,religionem hanc ueflram me deprecari,ac omnino recufare,ßrmiter credos» Mac de I udao Chrifiianus quum audtßet quae ab eo dicerentur, uera ßbi eße perfuafiflet, régi luHi * «lano rem quam acceperat indicandam non cenfuittne Dei ^eloßdelifsimusrex percitus, bei Ihi« iHferret,lt;7 multum cruoris effunderet.,(f tarnen quad ptnrnofludio cuperet, no okinerettmultis tarnen notis ac familiaribus ea quee a 1«^i^eo acceperat,communicauit» Quue «oj 4Î, hisqui de Philippo argentario hac ipfa audiuerant,quu diligenter cognouifsemus.fum* i»i cura ac tlud.o operam dedimus,ut diligenter fciremus efsent ne uera qua in huiuf modi de^ fcriptioneludaus Philippo retulifset» Accurate igitur omnia perferutati, inuenimus loflphum ßrtptorem ludaum elegantifsimum,qut bellum ludaicum monimentis mandauit,cutus in Eccle dejîojlicj hifloria Eufebius Pamphilus fitpe meminit, in fuis monimentis aperte teflißcari, ac

Hicerelefum in tem^io una cum reli^uis facerdotiius cdfle ptn^e agere folitutn, Hac noi ^uum ab homine anti^uo^amp;' fcriptore elegatißinto lofepho fcripta,ac tcftata eße inueniremuSf ac tempore non multo poji Apoüolorum tempora fmjie inueniremui,magnopere laborauimuf, ßquid exßacrisßcripturis nbsp;nbsp;c ipßt coßrmaret^ut innenir^must- Legitur t,Reg.2,in ßnei

Etßußcitabo mihi dicit dominusJacerdotem fidelem,^ui omnia nbsp;nbsp;nbsp;funt in corde meofaciat,

ledißcabo eidomumßdelem,amp;‘ tranßbit inconßgt;e^u meo omnibusdieius4ltemPßa[.to9» Tu esßcerdos in eeternuin fecundum ordinem Melchißdec» Q^is aut ßuturus e(ßt cw teter^ tium facerdotium Deus pollicebatur, Zacharias etiam nominepojito apertifflme docuit cap. ßc enim dicit^Et o/lendit mihi dominusDeus leßm facerdotem magnkmjhantem antefaciem angeli domini,amp;‘Satanfiabat a dextris ipß'us,ut adueifaretur ei,Rurfus fubfinem^Audi italt;j-lefu f icerdos magne» Porro quod Chrißus in fynagogis nbsp;nbsp;docucrit legerit,multis eiiant

comprobatur teßimonijs^Luc^i.lnuentus efi lefusin templo fedens in medio doHorum audies illos,amp;interrogans eos.Stupebant autem omnes qui eum audiebant ßper intelligetia amp;nbsp;rea Jßonßs eius,amp;' uifoeoadmiratifunt» Item Luc»4»Etipßedocebatin/ynagogiseorum,amp; glorificabatur abomnibus,Et uenit Nazaret ubi erat nutritus,intrauitfecutidum confuetu dinem fuam die fabbathorum in fynagogam,amp; furrexit ut legeret,iif traditus efi ei liber le^ faite prophette,^ clt;et,Item Matt^f^Q^um fediffet aperuit osfuumjamp;' docebat eos^Martó, Et fa^o fabbatho c cepit in fynagoga docere» Diligentius igitur ludteoru infiituta animo Te‘f putantes,in earn fenrentiam uenimus,ut niji aliquod religionis ac ceremonia mmus apudlu^ dteos Chrifius habui/fet,nequaquam librum Uli in fynagoga,ut audiente populo legeret, allatii atq; ei datum crederemus»llt;leqi enim apud nos Chrifiianos cuiquam prophano licet in ecclefia aliquid de firipturis fan^lis legere,niJi in facerdotum numerum alletîus effets Itaq; ex Io fiphi hifioria,amp;' ex Lucte euangcl!O,al!isq; locis cognouimus Theodoßum ludieum Phiüppo nr gcntario,cuius initio mentionem fecimiis, nihil fiHum autfalfum narr affe, fed arcanum, quod ante a ludteisfuppreffum occultatu fuerat,Philippe tanq homini amicifsimo lt;1:^ coiun^fi/fi mo uerißime nbsp;nbsp;fidelif iime,ut amicum nbsp;nbsp;maxime necefiariu decebat,aperuifiè» FINIS*

aVuniuerßa quti in hoc libella contineittur nugte fint ac mera ƒomnia, ea tame fo lu improbabimus qua ad re^pius accedut, at^ aperta in fi habere uidëturfalfitatc»

Primum ergo ubi fiiam de leßu Chri/ii fjcerdotio narrare incipit fabulam.ait: Antiquisfane temporibus, Ç^odfelix faufiumq; fit a prodigio/b quoda medacio rem ipfam exorditur,nëpe facerdotes qui templo facrisq^ minifirabant,non exc^fie numerum»22. qiffalfum elfe facile colligi potefi. Siquidem facerdotium Hebraoru cunaisfilqs Aharon ac pofieris eius uniuerfis aDeo'fiatu fuit ßatuto ppetuo,ut habes Exo.2^,et,^o,Leui» 3. C?. », Reg. 2, dc* 2. PdW. 26* Hl Hero in clafies.24.erant diflributitpenes quos»24» ordines uniuerfa fun^io facerdotalis erat,ut fcribitur. i ♦Pdr4/.24.lM^- fi etiam in fingulis clafsibus unicus fuiffet facerdos,adhuc numerum excefstfsët.22.Porro quod longe plures fuerlnt,fatis ex eo liquet,^ »i^Paraha^» numerantur generis Leuitici a uiginti annis amp;nbsp;f ipra.jS^milUa uirorum,quoru bona pars ent facerdotum. Nonoquoquecapiteeiufdenumerantur» 17^0,facerdotes. E^ra»2. cap. habes »41^39» prater turbamillam quacuE^raredijt,dequaE^ra.8»Item»2 Paral. 26.Jüpp» tantur. So.praterJitmmu facerdote quu expelleretur rex ab altari. i.Paral. it.bdieyj/oo» Sedcefio,quonia pajjim extatfacerdotu myriades.Nec hoc loco de claßibus loquitur,qua ta me ut diximusetia uigintt quatuor erat,fed de numero facerdotum: quu Chrifius in locii mor^ tui fufßeeius dicatur. Hlt;e autem clajfis amp;nbsp;earum ordines u/q^ ad Chrifii tempora perfiuera^ banttquum Luca» t. Zacharias fit de nice Abia,cuius oPiaua fors erati dicatq^ Lucas Zacharia fortitum fii/fie mimfirandi munus fecundum confiietudinem facerdotij.

Er4f igitur in tempïo colt;IfX repoßtus. nbsp;Vanißimaßnt hæc.PoR tot enim tempîi ruîhas 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®

Cfwid««,Gr(tc«,?ir Romanis illatas,qui potuit hic codex 4lt;{ pofleros incolumis perueniref Prteterea,z,Paral,}4..unicus tantum codexß^ legisßpererat^ ijuem forte fortuna facerdas Hfkbii« in templo repperity^uum illud ruderibus repurgaret^Sub ChaleLeis omniafunt deua/ia tiyprteterea de guibH3.z,M.acha»i.nempe tabernaculum^arcam amp;nbsp;altare.Graci tjuo^ue paf-ßm lóroj legis exurebant,t, Macha»i .Denilt;jifub Rom4M« tadem omnia funditus corruerüt4 autem paulo ante tempora luRiniani (.cuius hic ßt mentio) collefius efltnihihj- uete* ris bißoriitjprceterfacram, firmte autoritatis eft apudttebrlt;eos,niß in Thalmud contineaiur. Atqui hunc librum i« Thalmud non extare^ ipfemet ludteus fatetur, ^ui Tyberiade ceu M;* 4« thefauros occultari docetyCpfum Thalmud paßim extet Confiât ita‘jue codicem hunc effm gercynugas eße uanifsimas, H« adde ne^aquam uerum eße , quodforte eligantur facerdoteSy quin potius idgeneri Aharonitico deferebatur: iuxtaqi4i4. il/lt;ü claßesfirte quidem eligeba^ tur,quie tSto numeroßngulishebdomadis min.'ftraretßed habita generis rationeyiuxtaq^ daß fium illarum ordinemyde quibus^ i. P^raf. x4. Lwctf primo,

Accidit ea tetate qua lefus in ludtea moram trahebat, Chrifium initio trigeßmi anni C docedt munus auj^icatumfuifièyftgnaq; capififi aderejatis liquet Luca. f.Hac ergo qua hic narrantur ante trigeßmum atatis ann« accidifie neeeße efi,quu mox d'cat ludaus, idq^ anteq lefus feipfum aperiretyamp; homines,ut in ipfum crederentydocere ccepißetteundemq^ iuuenë uo tet: qMM aut pradicare inciperet, non iuuenisßed uir perfefla erat atatis, nempe triginta an-norum, Hi«c geminuserror colligitur.Prior quod adueifus placita fuorum doceat: quu tefie uniuerfafynagoga facris literis,t.Paral,2 4.zy N«me.4.rtc Hieron^monoflro in prafa tione in le^ecielem,nullus 4nte trigeßmum annum ad facerdotij munus eligi potuißet: ob idqgt; trigeßmum annum atatemfacerdotalem uocabantyUt apud nos uigeßmumquartum. Pofienor error ex euangelifiis aperte deprehêditur.t^am quum Chrifius tefiimonio euangdißarum an* tetrigeßmum annum nonßt diu uerfatus in [udaa,/ed pranuntiatus quidem l^a^aret, natus Beth!ebem,educatus Capernaum Naquot;{^aret'uißtabat quidem terquotann'S lerufalem iuxta ^2^ praferiptum Luca.z, poß außgt;icatum autem docendi munus ßepe in ludaa uerßbaturt fed non,quod hic fingit,ante trigeßmum atatisannum . Adde quod hic ciuem lerofolymitanS Ki4««r ChrißumßatuerCyquum infra dicat in collegium ilico cooptatum,facileqi matrem accef ßtam amp;nbsp;interrogatamtac omnia qua Chrifii erant fingit omnibus exploratißima.

lefumChrißum lofeph fabri filium . Pwtfr decorum agit:qui in concione ficerdotum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0

IE S V M igHofKW adhuc appellat Chrißum , «y tarnen fiibiungity quod fabrißt filtus: Vf uerit fateaa quum huic fententia tarnßt reclamatum ab Üebrais, qui Chnßo aaoxpovoi erant, mur,qq in libella la poßeri etiamnumpertinacißimepernegent. Adiurat Chrißum fummusfacerdos, Matth.iö, tinohabeatur Chri per Deum uiuumynum ipfeßt Chrißustti^ quia id uidetur aßererCydißcifsis ueßibus blafphegt;‘ ßum,in Gracis ta^ mia crimen illi impingit.ltem Marci.t 4.blafphemus cenfetur, quod id pala profeßus fuerit. men exemplaribut Luca,if.accufatuTyquodfedixeritChrißumregem eße.Praterealohan,to,tentantesdice^ non inueniî lant,Q^oufque animam nofiram fußgt;enfam tenes,fi tu es Chrifius,die nobispalamtquomodo ftgo facerdos hic iam uocat lefum Chrifiumf

Nec lt;j«enq uefirum eße puto cat, nbsp;nbsp;Perinde fermonem attemperat hic im^flor ac £

fi Chrifius,tanqciuis Ierojolymitanus,ante trig^mum annum omnibus fuißet notißlmus,quii toto eo tempore Capernaum amp;nbsp;uixißet,ut antea diflum efi, Praterea omnium te f ftimonio nonuitamfolumacmeres,fid cr fipientiam tlliuscelebratamfuiffi aßeuerat, VerS^ aduerjatur hacfintentia hfioria euangelica.Nam lohan .T. Q^omoao {inquiunt^hic literas fcit,quum non didicerit,Mar,6,Matt,t j,Lu.4,aliasq^ frequenter, quum uehementer admi^ Tantur, tumoffenduntur etiam,^ faber, fahrig filius,apud eoseducatusßn tantam fubito eua^t firitfapientiam»

«ÔÔ • CONFVTATIO LIBELLI DE ' ferit fapientiSf At^fuißliteras tunc non nouit,^Ho piElo aJmijJùs e/l dclfunSlione ficerdotâlë,^ ji uero noKit,lt;iUiireinpo(ierutdtopere adntiranturfHcecitatjienarrdtiouerißmlis ne^Uit^ eß, P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hßtm in collegium eorum cooptauefunt cæt^ Tria occurrunt circa htec

ea pofi patfcaß^uuntur,in putbus potißime tleßdanJum eß a nobist Primum Cl:ri /lus non fuerit in collegium facerdotum cooptatus^ Secundum nonfuerit mixtum genus il^ Itus» Tertiumgenus ipßus loßph niillo modo popit ex Lem deduct. Htfc enimßunt po^ tißima buius di]putationis capita: qu(e ludceus ueteratorie amp;‘plt;bdole nititur euertere: quo libe rius a/ procaciusin po/lerum lefum N4^dre««w eße Meßam poßit inßciari.Sed detePla eß fr aus huius impoftoris, quid Ule per inßdias moliatur Cuius fententia pro uiribus eß a nobis euertenda^eo aujpice cuius res agitur * lof tph genus (ut hinc ordine retro^ado exordiamur') ex Leui nullo modo dedubîum eße ßatis liquet ex Matth^ei Lucteq; genealogies, quoru alter ad Dauid ußq^ per Nathan,alter per Solomonem genus deducit:lt;(y’ uterq^ ad ludam, non ad Leui» Malt, etia cap,i»dicit illi angelus,lofephfili Dauid nolitimere amp;nbsp;ccebPerpetuoq; acclamatu eß Chri/lo promifcueab omnibus,Iefu ßli Dauid,propter parentem etiam putatiuum, quit adgt;i Jmc myßerium ignorarent,nempe quod loßphlege uxoria ac putatiuus tantum pater eßettca rebatq; prorfus controucrßa loßph ex Dauidfufß propagatum, nec unqua genus loßph fuit in dubium reuocatum» Pacileq; hac rima elabi poßent ludcei, qui nullum non nouent lapidem quo lef 'tm inßcientur Mejfiam,ß genus eius quoquo paPlo ad aliam tribum q luda pertineret: quum Meßias de tribu Iuda,lt;!2r de genere Dauid toties fuerit Hits promißus, Q^arefalfa eß hxc fententia,qua loßph de genere Leui putat ullo modo propagatum » Licebitq; hocaddere

TTccpipyofi^quod Matthaus propterea tarn accurate genus loßph deducit,quum ille nihil ad Chri/lum pertineat, etium iuxta carnis conditionem , quo prorßts omnis tergiuerfandi occaßo abeßet. Ad hac,ne myßerij ignari (nempe Dei ,non hominis eße filium,more altorum, anteq id aperte proderetur) leßm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tanquam pßudochrißum aßernarentur, Illisq^etia

fatisfaëium eßet,qui rudes alt;H)Uc uel non aßequerenturdi^a prophetarum, uel nondum plane exßoratum haberent,C^rifium non ex uirilißmine,ßd myßico ßiraminepropagatum,

Caterum Chrißu uerefuiße de femme Dauid nbsp;nbsp;tribu luda,nec mixtum habuiße genus,

quod hicfabulatur,amp; ßcundo loco trabiandum erat,hiße colligitur argumentis. Matth. •

Dauid ac Iudam,re^o tramite deducitur,Matt, i .diciiuri Liber gei^ nerationts Ivfu Chrißi ßlij Dauid.Roman,i, Quifa£îus eß ei ex ßmine Dauidßcun^m carnem. Hebra.r* Manifeßum e/l quod ex luda ortusßt Dominus noßer, Luc,i * Dabit ei dominus Deusthronum Dauid Patris ipßus.lohan.r.Nonne dixitßriptura,quodexßmine Dauid cat.uenit Chrißusf S«nt alia innumera te/limonia,quibus apertißime conßci‘ tur Chrißum deßmine Dauid fuiße, C/ de tribu luda . Sicenim eß illt acclamatum in urbis lerufalem ingreßulHofanaßlio Dauidiamp;' caciclamabant,Ießufili Dauid cat» Denique hoc citra controuerßam omnibus fuit perfuafum,llabuit quide Maria Elisabeth cognatam Aha ronitici generis Luc. t.ßd inde non conficitur Chrißi genus fuiße permixtu,ß qutfpia de tri^ hu luda duxißet Aharonitidem,aut uice uerfatqua de re confule doEiorum comentaria Luc, ’. Supereß tertia cotrouerßa, nempe Chrißu nullo pablo fuiße cooptatum in numerum facer^ dotumlegaliumtquod ßc colligitur.Aharoniticum facerdotiu folis po/leris Aharon debebatur, ut in prima particula confutatione probauimustquare nullidabaturqui reRa ex tribu ludaet genere Dauid prognatus eßt. Adhuc.z.Paral. zó.quum rex 0'^ias de tribu ludaamp;femine Dauid ortus,earn fimRionê occupare uolu!ßt,prohibitus eß afacerdoteßmmo,alqsqj oRogitl ta,orta quoquediuinitusin etus fronte fubita lepratq, illaßlis Aharoniticis eßet debita.Pra^ tereaßfacerdos fuit Chrißus,quo paRo aß fanatos adJacerdotes mittit,iuxta Moßprafcri-ptum Matt,s,Mar, t,Luc, Adde quad quum abufus templi cafligare uoluißet,quafunRio

LEGALI CHRISTI SACERDO TI o. 6oi plä«fficerJotum ejje ui(ïeb4tur,ab his redamätum e/l aJerant dicenitbuf,In (JUtt poteflatè bitc fitcisf^y ipdsdeiiit tibipote/ïatemhdncfMatt,it.MarttttLuc,2o» Turbd etidmmi^ futur iUius do^rittte genm^quod non ita doceat ut jcribct pbarißei, fed tanqutm dutoritaië bitbens.Clÿpdßfacerdosfuit,qHddo quieß hofltas obtnlit.''thus adoleuitfpanes comedit propos fitionis^Sed de hisßatis, Pauli folum teRimoniiim in medium adferam,qui hae de re accurate fa tu dißutat Pleb^y.cuius uerba hcec funt. Nd ii de quo k^ec dicütur iChnjius nempe} de alia tfibu fuit ijroc efl luda) de qua nullus altario pra/lo fuittac mox fubiiigicManifeflu eß enim quad ex luda ortusßt Dominus no/ler,in qua tribu nthil de facerdotibus flatuit Mofes^ Con tendit etiam ibidem deberi legem transférai, nouamq^ in/litui,quum tranflatumßt ßtcerdotiü^ ttempe Leuiticum ineum quie^ iuxta ritum Melchifedec tqua Pauli dobirinaplane dilutaeffet,ßChriRuse/ßt AharoniticusfacerdoStAdde quu PfaLio^.fcriptußt,Tu esfacerdos in ‘eterna fecundu ordinem Melchifedec, quic uerba Paulus Hebrte» t ♦ de Chrißo interpretatur, pliineliquet facerdotium Cbrifli non fuifje Aharoniticum. Itaq; perfficuum efl ludaicam efß unpofturam,quod Chrßus in numerum facerdotum fuerit cooptatus^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tranf eo multa quce

uut pro certis a]ßrit,quum incerta ßnt,imo coniefiuras habeant in contrarium,ut quum ait Io* fepb ante inchoatum a Chri^io pr^edicandi munus e uiitis difceßifß, aut falf a potius pro ueris, ut quum Mariam fubornat tefies producentem uiros ae mulieres, qui ßbi parienti adfuerint. Rurfumq- po^modum ait non ^uiße mulieres quce in partu adfuerant,(^ parientem uideratt acfiuirgo more aJiarum peperißet,ac obfietricum opera fuißet ufat uel in pturium comitatu ibi eanobie fuißettquum Luc,cap z^dicaiipfam uirginemßuum infame,ßatim ut (edidit,pannis inuoluiffe, ßsi in prcefepe reclinafjei isq^ recenßns quos uiderint ibi comités tpß paßores,lnue nerunt inquit lofepb Maria^iy infante pojitü in pr^efepi.Ecce quos habuit uirgo fui partus JfeflatoreSt In eowero quod ait obßetrices curiojius explcraffe,nu Maria adbuc uirgo eßet) ucreipfapcrffexiße ac cognouifß quod ita eßet,adeo abfurde ac impie loquitur,ut nec cogita-^tiseßugiat turpitudinis notat quare in rebus adeo fordidis non arbitror diutius immorandum* lefus filius Dei uiuentis. Patemur id efe uerifsimum ac ßdei noflrce bafim potißi^f tgt;titgt;»,IefHmChrißumfiliumeße Dei uiuentis.Sed banc ludai enarrationem falfam eßepera^ ßnSle außm deierare, efseq^ impofluram ludaicamtnempe quod haec in eorum libris habeantur, publicoq; dccreto ßnatus facerdotalis fancitaßnt^ A n non propter unicam hanc uocem, quod fe diceretßlium Dei uiuentis,facerdotibus omnibus maxime erat inuißsi'Nam lohan. 19.ita bd? ifWCjNoî legem habemus,eiy‘ fecundu legem debet morfquia ßiü Dei ßfecit. Extat amp;nbsp;aha teflimonia in euangelica hißoria, quibus liquet calumnijs eorußepe expoßtÜ fuiße propter hac afseuerationem'Johan.ro^ Matt.xó.Mdr. 14 . Et quumfuß^ixuseßet in cruce, itaconucia^ bantur ei,Si filius dei eß,defi.endat nunc de cruce amp;nbsp;Ccet. Itaq; non efl uerifimile extare hlt;ec in monument is eorum t

Tyberiade repoßtus efl. A n non hanc a Veffiaßano fuifse expugnatam priusq filius Titus lerofolyma adoriretur,lucupletißimus tefiisefl loflpbus.zt excidi] ludaici librisf quum Tyberiade prafeflus efset exercitus,captus efl,reliquieeq; omnes ludaorü partim oc cifie,partim in captiuitatem duPhe funttquumq;toties coafii ßnt folum uertere,librorum etia Senealogiarum,bifloriarum,aliarumq; rerum memorabilium iaPiuram fecerunt,qto magis buius eodicist' Ridicula etiam efl ratio,qua luditus Philippo perfuadet,ne arcanum Iwc Cttfari de^ ^fg^tt t perinde acß miferi amp;nbsp;captiui lud^ei pofsent Cceßri bellum mouere , aut in bello reßn ßeretnec alius efset modus eos adoriendi,q folo bellot.

Accurate igitur omnia perßrutati inuenimus lofepbum tltJ' cat» HaPlenus ludaust nuncCbriflianumloquentem audiamus,ßueis Suidasfitßue quiuis alius,Chriflianus tame,qui flo quidem ‘-^elo, fed indißretoßac uera efse ßbi perfuaßt,ac fedulo conaturfrigidifsimis ar gKmcntrttionibMs

^iimentattonilufjIuJiciTheodofiifententlam fiabiliredta^i deinceps tan^cum ChrißiMonoif bis agendum efi.Sunt autem hcec illius argumenta. Primo autoritati lofepli hißoriographi lu^ sLei innittitur, ^uem ait a/Jèuerare ïefum in templo una cum reli^uis facerdotibus caße fan üe agerefilitum.Sed hac de re (ßmodo bonafide uertit Rußinus) «e uerbum quidem inue^^ nies in lofephoj^uem fiæpius legi ac relegi,fed nußuamhacinueni,Semei tantum meminit lefii il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prcedicat magnifico fianeelogiotßd faeerdotij iefu,aut ^od in tem

plo uerfatus fuerit^ne ue^ligium ^uidem extat in lofiphi commeniarijs. Porro lofephum non aha firipfiße, ^qute uulgo circuferuntur, autores fiunt Hieronymus in libella de ecclefiaßicis fcriptorihus^amp;' Lufebius de hi/ioria ecdefia/lica.

Citât prteterea teßimonium ex .t,Reg,cap,i.cuius uerba fiunt bcec,£t fiuficitabo mihi di cit dominus fiacerdotem fidelem eat,ijui nec iuxta fieptuaginta,nec iuxta Hebr^eos hoe tefti^ monium bonafide retulit,amp; fialfio de Chriflo interpretatur : quum potius de Sadocfiacerdote Jummo fiufi^eao in locum Abiathar intelligarurjUt habes ,3, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a., ubi diciturcompléta eße

iiiec proplxtia.Et Jimiliter ,t,Par al, 29. Sadocin pontificem eligiturfiummum nempe fiacerdo^ tem,quum alioqui iam ante efifietfiacerdos^utpatet,3. Reg.i.çy.i ♦ Adhtecquo nam pa^o htec de Cbrißo intelligi pofifiunt,tpuum bunc fdcerdotem ^uemhic pollicetur fuficitandum, ob id erigat,ut ambulet in^uitjCoram (jn'ßo meofhoc eß,illi minißret ^ui Cbrißus domini eritt^uo loco deSolomone cateriscii regibus uaticinatur, Porro contexrus Hebraicus ita habet: Etfiufici^ tabo mihi fiacerdotem fidelem,qui iuxta cor meum iuxta animam meam agat, ^edificabo ei domum (hoc eßfiamiliam pofteritarey fidelem, ambulabitq; coram Chri/io meo cunbîif Âiebus,Septuaginta non difiident ab Hebraicaueritatethic uero autor,ut fiuo fieruiret propofiia to,omifit x^isovyamp;’locohorumuerborum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;soi/* iU.o\i.fiibfiituit e/)uTriop/xis

coram mefiue in conJjgt;eF{u meo,ne fiam ipfius euateretfiententiam, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Citat adhucucrba

Pfial. Iü94T« C5fiacerdos in aternum fieundum ordinem Mechijedec.Qute utiq^ deJJiritudi t(^ interno /acerdotio,no de externo amp;nbsp;Aharonitico intelligenda efifie copiofie docet Paulus He lra,r,huncenarrans locum, ubi docet Chrißum nouum genus fioeerdotij fiortitum imitatione Melchifiedec,repudiate illo typico ac pracurfijre fiacerdotio, F atemur quidem lefium unblü fiuifi“ f^gt;fi^^Jfiirituali unblione oleo exultationis ultra confortesfiuostde quo pfial,44,Ablo,4* amp;‘*ao,quomodofinquit Petrus, lefium Na^arenum unxerit Deus Jfiiritu fanHo amp;nbsp;uirtute: Hebrit-'ttlefia,6t,i/Danie,9, Qjsuipfiisquoq;ludceis teßibusexterna unblio unumfiuerit ex quinq; rebusfi(ais,quce defuerunt in fiecundo templo,Fuit itaq^ lefius fiacerdos,ßd fiirituaa lis,jfiiritualesqi offerens hoßias,nos quoq- fiiritualesefiicies fiacerdotes Apoc, 1 .CT. 1 -Pflt;2‘

Praterea citat teßimonium Zachaj,Et oßendit,inquit,mihidominus Deus lefiumfitcerdo tem magnum. Verum hiec no de lefiu Chrßo Martce fitio didiafiunt,fied de lefu filio hj'edec, cuius mentiofit Agg^ei.i.CT.i.E^rd? etiam.j.C.5,qui fiummu'm gerebatfiacerdotium, quo tepore reliquia ludteorü libertate donaretur a Cyro, lefiu aut Nazareno non poße quadrare, contextus tpfi fiatis indicat,quüadlefiumhoc loco ita loquaturdominus, Eccefeci tranfireate ' iniquitatem tuamtamp;' mox dilucidius,Audi nüc lefiufiacerdos magne, tu fiocij tuiqui fiedent ante te,quiauiri portentifiunt,quia ego adduco firuum meum Cermen,ubi uulgata uerfio habet Orientem,ficuti Creed oivoctoÄilptHctbreei uero n’a Y wdf^jfcoce/î Germen, cuius nomine omnes Meß'iam intelligunt,ut habet etiam lonathas Chaldeeus paraphraflestficut etia Jerem,?^,lefà,4.^ Zacha.6,Igt;kJfias eodem hebraico uocabulo appellatur. Itaq,- quumhuic lefiu lüf fiodjs Deus firuumfium Germen polliceatur Je mißHrum,qui fieri pote^ ut nie fit le fiusNa^arenus,qui uerus^ Mejfias,quum illi fiant apertißim^promifiîones de uero î^.efiia»

Poßremo loco citat quadam Euangelißarum teßimonia,quibus cb^enditur lefium Chri~ :flum publice in Synagoga docuijfie nbsp;nbsp;legijfiet^f maxime quodLuc,4.,dicatur, InSynagoga

fwTexijJê ut legeret,amp; ditus eft ei liber lefdice ,^uü^ ex eo Iegi]Jèt ,cóplicatuin libru reddidà inuiißro,ac [edes capit eos docere:h^c aut propria dicit efp facerdotü,fedfal[ó.Legimus enim Paulum,^ißicerdos no erat,fèd de tribu Beniamin,rogatu etia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.ut in fynagoga Ani‘

tiochite Pijïdice pïcebem exhortaretur,ac doceret una cutn Barnaba, ^uum tarnen ignoti ejjentî ^uod non modo tucfecifje legitur,fed nbsp;nbsp;A^» t4,amp;-t;rtluxta confuetudinemJuam,induit,

P4»ÎHî introiuit ad eos,amp;per triaJàbbatha di(Jerebat eis e fcripturiSf Quare a docendifun^ Hione nullus excludebatur,ßegregia polieret dolîrina,^uis non effet de tribupicerdotalitquod etiam pluribus in locis uidere eff apud ChriffianoStPliebem uero doceré hymnos modultiri,Lei‘ uitarum potius erat ^facerdotum^ Itaq^ cjuïi docirinit Chrifli rumor per totam Galilaa iiÿ Câ pernaum ffarfus effet,tanta^ ffgna edidiffiet,r^auerüt eu populäres Cui, ut in patria N doceret,fignaij; ederet^Non ergo docuit exo^eiofacerdotahtfedMia ad hoc mifsus fuit api fre,ut guareret amp;faluu faceret quod perierat.Ne^; ergo ex Iofcpho,ne^; ex ullo facra ffri-ftUTte tefiimonio colligitur ludaum Theodoßum uera dixiffe,imo apertiffimis fcripturae tefiif »lonijs probatu eß ilium ßbiafalfa^ narraffe,fimplicitati^- Philippi argentarif ueteratorie tllu ßffe.Corruit igitur,opinor,dolus ßcerdotio Chrifli Aharonitico, Chrifli tantu Cacerdotiu flirituale mimet,manebit^ in leternü^Cui gloria,honor,^ imperium in omne auu. AMEN.

Patina, i.uerfu^t pofl Phares adde,amp;' Zara. uer.j .pofl,mortuum,adde,promißt fe tert iS ßiuitli coniundurut times aut ne amp;nbsp;hic ^atim moreretur.Pa.fT'.uer. içr.^.pa. ^c).uer.z^^ peiitiÓe.pa.7^.uer.tt*ad,^ac.pa.7'3.uert4.ad,jgt; a.pa.çst.uer..t$tUocatur.pa.ç2iuer.zt firiptur(e.pa.ioo.uer.2o.lenis.pa.ic4 uer.2g.iudicas.pa wS.uer furdus,pone,ca-ttis,toç).uer.7,dicétespßuerabat,in nulloamp;c.pa.i)o.uer.^.temere.pa.t47'.aduer.in tnar^ine 1'^ ]'^ben iona.pa.tlt;io.ad uer. 3. in margine pofl (futs,adde^ inter du. pag^ ^r6t.uer.32.inßne,^uacu^.pa.t66.uer 33.an in fermonibus.pa.i6;r.uer. ;i.ipjius ^■ipone,^ ipßits.pa,t63.uer.2^.^ una,poncunica pa. t6cf^uer.$, natura, uer.22'’ indignabantur, pa,i35.uer.4.o, uero .pa.tSz.uer.2^.pofl pr.ecedut,pone,hoc efl.pa.t 3 3^ uer.t.finens.amp;uer.27'.Poflmodu^Pofl^.pa.tç2.u.4t.mittite.p.2ot.u.2i.pofl,auru, ^ïe hypofligma,et pone illudpofl,têpli,diClionë fe^uetè.hoc eodêuer.22. pofl,puta hoc, pro byposflgmate,pone . :pag.2Qf,uer.34.pofl de’e hypofligma,et pone tllud po/i,ut, P^zQÓ.aduer.j.inmarginepofl,hiftorilt;e,pone,libro.2.p.2O';r,u.26.dele,dileelione. pag. 2ii.u.2o.aui.amp;' uer.4l.ininitio,nullip.226.u.^2.pofl,pab{i,adde)funt.p.227'.u.6.pofl tuageliflct',deleflgnu pfe^ieflntetite. :p.2^f.u.42.enarratoribus.p.237.U.45.*'^'^t p.245.u.3çs.pûflin,adde,multis.p.2jf.u.t.modos.amp;‘ infra in duabus dibiionibus hebrat^ cismarginalisannotatiois^ litera M pone T^.p.2$7.u.40.a^abtani,aut chaldaice,feba^lani. p*i6}.u.J9.refurrexit.p.294.u.t.amp;.3. Phcenicißa.deijuouide ante libri exordiu indicé de uaria lePlioe.ad uer.j^.in annotatioe marginalt H n Ö W Eppetoch.p. 19 s .k. i .pofi,co-tènatur,pone C uer.4.infinepro,ueniet,uniet.amp;‘ uer.z^.diJputatis.p.jc^.u.z^.faRut tRhic,ü‘ efl admirabilis.p.3o3.UiÇ).dele,aut,p.)o9.u.t).mittat.p.3t2.u.ti.ante,edenf tilujJ4ógt;u.4J-pro,cueo,fecum,p.3^f.u.^^.ininitio ante,eo,In.p.gt;60. k.5* poftciuitate,adde,tlla.p.j6j.u.)r.pro ^i,^uoLamp;’ uer.33.fltu,p.336.u.42.infne tl-tirip,ii.i.dixit,Sanetutflt fenfls,DixittSane pauci funt amp;'c.p.44^.Uijo.pofl fupernatuf loiter,dele î .Pag.435.u.7.Hadit.p,^oo.u.i,pofl,nofiis. poftto hypofligmateiadde,amp;' no fti!.pa.f22.uer.44dninitio,poneEt,proEgo.p.$64.u.43.pofl,0' Utdebtó,addeme.p2 5Sz.uer.),expunge,lt;jute,amp;‘eiuslocoponehypofligma jpat^^T'.», ultimo, podhiRoria^ expunge pun^um. coniunge diHionemfe^uentem.

	De fewi»? pitnlnU»		lt; LVCAE.
to	De incTspitione Kcnti amp;nbsp;marih zsó.	t	DecenßCtefaris.
tl tz	Dek^ione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;236* DcjiltJ 4rch:fÿgt;iti^o^i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;137,	Z 3	De pilt;/ion1»w in agro degêtibus» 32^» De Simeone. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^3z9
t;	De muliere f^n^uinis profiuuio labo»	4	De Annd propheti/Ja»
»4	rante» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eadem* De Apoflolorum orJinationct zc^o^	5	De uerbo ysod faà:um efi ad lohan^ nem» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,46»
»5 «6	De loMnne Herode. Deijuitt^ue panibus amp;quot;nbsp;dKobfU pi/cif bus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i9Zf De dtibulittiorte in marit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eadem. De tnnfgreßione praeepti dei» zc)f^	6 7	De his qui lohannë interrogabat»j37’» De De tentationibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^40»
tz t3		8 9 to	De habenteJpiritu deemoniacu» 942^ De focru Pétrit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4^, De curatis a uarijs morbis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eadë»
*9 20 2t	De Phanta/Jii» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;194» De ßidbo» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eadem- De Jeptem p4nibuSt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z9$.	tl 11 U	De captura pifcium» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;344^ De leprofo» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CdJew. De paralytica. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;145.
IZ	De fermento phirißeoruot» eadem.	»4	De Leui publicano» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eadem»
X?	De Cif co. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;196»	«5	De habente dextra manîlarida» 347,
14 15	De interrogatioe tn Cit]lt;treA» eadc» De (Tififformutione dommi. zlt;)7t	lt;6 tz	De Apofiolorum eleffione» nbsp;nbsp;nbsp;eadë» De beatitudinibus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eadë»
xó	De lunnttco habëte [biritu mutÜtZ^s^	13	De Centurione» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;351,
IZ	Df dijputantibus ^s ejjetmaior» Z99.	»9	De plio uidu^e. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eadem»
13	Df his lt;jui interrogabjnt dominu,an li	10	De dißipulis mißt s a lohanne» 352.
	cerer cugt;n uxore dtuortiu fitcere, 90t*	11	De ed quee unxit domina unguëto.^f)»
»9	De diuite 0 dominü interrooubah^oz,.	11	De feminante parabola. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^4»
30 3t	De plijs Zebedifi» De Bartimao, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eadem.	13	De increpatione uenti ac tempeßatis ma ris» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;356.
31	De puHo» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J04.,	14	De legione dcemonUm» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eadem»
??	DepcM qua exaruit» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eadegt;».	15	Déplia archtfynagogi» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;35z.
?4 35	Deobliuione iniurisrum^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3;,^^ De interrog4ntibus dominum j In qua pote/latenacfacisf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eadem.	16	De muliere profluuiofanguinis laborant te. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;353^
		tz	Deemifpoe duodecim apoßoloru» 359*
36	Deuinea, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}o6.	13	De quinque panibus if duobus pifcif
3Z	De his ijui interrogibant occaßone cen		bus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3(gt;Q»
	fus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eiidem.	*9	De interrogatione domini ad dipipu^t
33	De Sadducceis»		los. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eademt
39	De Scriba» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eadem»		De transformatione» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 ♦
40	De interrogatione domini. )o3.	31	Delunatico» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^^*
4*	De uidua quce duo minuta obtulibeodë»	31	De dijputantibusqs eßet maior» ^(gt;3»
41	De con/ùmmatione»	33	De eo cui non permißt ut ßquerea
43	De die illo hora» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^to.		tur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^4«
44	De ea gult;e unrât dominé unguëto.jit»	34	De deßgnatis feptuaginta Apofio^
45	De Pafcha» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eadë»		lis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eadem»
46	De proditione prophet ia» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;911.	35	De tentante legißerito♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^3»
4z	De negatione Petri» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jij.	3Ó	Deeoqui inciderat in latrones» 3^9*
48	De petitione corporis Chri/ii» jzf.	37	De Martha Morid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37o»
		33	Deordtione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37s»
		^9	De eie^o dlt;emonio muta» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 zi«
			44 i Dew*

4o	De Muliere, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turla uocem fxf«-	70	De uinea^	) - 4*54
4*	litf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;373. Df hii gui jÏgnum petehanf» cadem,	7»	De bis ijui dominu interrogabont occa» fionecenßst nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 gt;6.
42	De Phartrteo dominu inuitauit^ 374*	7X	De Sadductfis»
4?	De deploratiofie legijjieritorum^	73	Interrogatio domini ad ludaos, ^odi*
44	De fermentophari/aorui», nbsp;nbsp;nbsp;j 7g,		cant Chrifiu filium efje Dauid. eadë.
45	De eo gtà uolebit dinidere haredita^^	74 De uidua lt;juaduo minuta obtulit. 413»
46	tem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eadem.	75	De conßmmatione»	eadem,
46	De dinite cuiui agerferaxfuit. eadè^	76	De Pafcha,	4Z0,
47	De Galilteis amp;nbsp;ijs in Si/oe ^e.594	77	De cowtenhowe guis effet maior.4f-z^
48	De muliere contra^a f^iritum inßrmit4	73	De expetitione Satanlt;e.	4x3*
	tisbabente»	79	De contemptu Herodis.	4x7*
49	Deparabolis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;936.	3o	De mulieribus dominu plagëtibus.eadë,
50	De eo ^ui dominu interrogabat an pau	81	De Latronis pcenitentia	4x9.
	ci efjent falutë cöfelt;^uerentur.ead?t	82	De petitione corporis domini.	430.
5»	De b« gui fuadebant utfecederet pro* pter Heradem» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jsg.	83.	De Cleopa,	43»*
53-	Dehydropico. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;389«		lt; IOHANNIS*
5^	De «5 dwïtf:; primis accu^: itibus ♦ eadë»	*	De nuptijs in Cana,	45oi
54	De inuitafis ad ccenam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^i^q.	2	De eie^is e templo.	453.
55	De tedißcafione turris parabola. 39 z»	3	De Plicodemo,	455»
50	De centum ouibus parabola. 393.	4	Hio de purificatione. De wKfiere Samaritana,	461*
57	De duobus ßii]s,lt;juarum iunior luxuria*	5	Hio de purificatione. De wKfiere Samaritana,	465*
	feuixit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;395«	6	De Regio,	47X*
53	De dljjgt;enfatore iniquo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J99*	7	De eo gui triginta 0^0 annos mor*
99	De diuite (SZLazaro* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40t»		bo tembatur,	474*
èo	De t/ecem leprojts. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;405*	8	De guingf panibust	435*
6t	De iudice iniguo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;407»	9	De ambulatione in mari.	496lt;
	De Pharijieo amp;nbsp;Publicano. 408*	»0	De Cieco a natiuitate.	5»4.
6J	De lt;liK»e dominu interrogauit.409.	11	De L4?4ro*	527#
64	De ccffo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;410«	12	De muliere gute unxa dominum un*
65	De ZJafjrfo* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eadë»		guento.	534Ï
66	De homme ^ui profePluseß ut accipe*	13	De uerbis ludte.	eadem.
	retjibiregnum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;412*	»4	De afello.	9^9»
(»■r	De bis ^ui decc minas acceperut. eadë.	«5	De Crtecisgui accejferunh	53lt;S#
69	Depullo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4’4*	16	De lotione pedum.	543.
69	De facerdoti bus amp;nbsp;fcribis ac fenioribus	17	De Paracleto.	560.
	qui dominum interrogabant» 4 » 5«	18	De petitione corporis domini.	593*