-ocr page 1-

-ocr page 2-

Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell

Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op:

http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

This book is part of the Van Buchell Collection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

-ocr page 3-

-ocr page 4-

-ocr page 5-

-ocr page 6-

-ocr page 7-

-ocr page 8-

Ilf ociilof refquctiber inqriA cerruAr

enimidffunr

-ocr page 9-

-ocr page 10-

-ocr page 11-


-ocr page 12-

-ocr page 13-

NouumFoedus.



IE SV CH RE

STI D. N. NOVVM TESTA, mentum.


-ocr page 14-


-ocr page 15-

EPISTOLA TH.

AD SEl^EWS. l^inam,D. Elij'a~ betam, in Htberma amp;nbsp;circutüacen^ tibMtnfuli^ ,amp;c. ilominam.

V AM nccefle fit in Ecclcfia Dci cxtarc cmcndatani vtriuf- qucTeftamenti La-^quot;'quot;* Tinam intcrprctationcm^non qucd pinribus concmur often-tIerc,quLim dc co nemo poffic diibitarc, quin fcfcpictatiacrc-ligioniChriftianæinimicumcflc profiteatur.Diccndum eftigitur mihi potiusjquæ me caulaimpu-IcritjVtpoftaliorum interpreta-tioncsjnhoc argumentoverfa-rer. Vulgatæ illiuseditionisqua iampridem vtimur, quis author fucrit, video in ter dodos homines non conftare. Hoc quidem conftat,prxtcrquam quodpluri-mislocis à librarijs eftdepraua-

h i ta

-ocr page 16-

Ex EPISTOLA ta,fxpcillanîà Græcisdifccdcrc, fæpc obfcurèmultainterpretari, quædamprætermitfcre,quædain adijccrc: vteam ininimèmirum fitcruditishominibusnunquani fatisfeciiïcjimpcritisautcmmul-Eruditi. tis magnos crroresobiccifle.Eru ditos voco, non eos duntaxat quipræcipuè hoc nominedigni fiant,qualcs fané perpauci fem-per extiterunt; fed cos qiioquc qui vel mcdiocrcm vtriulq; lingua: peritiam ad pietatis ftudi-' um attulcrunt. Cæteros autem, quod ad id attinct de quo agi-mus ) nihil motor ; quorum ta-imperiti. nteii duo genera elfe video. V' num,eorum quiperimperitiam, quod pleraque errata non modo nonintclligant, fed ne fufpicari quidem pofsint,idcirco in rccc-ptailla interpretatione acquief-cunt;qui tamë proculdubio mc-liora ampledcrcntur^fiquis ilia commonftraret. Alterum, co-

rum

-ocr page 17-

AD REGIN. ANGL.

rum qui perucrlb quodamingc- Pcrutrfi. nio præditi ,ira in cralsis illis amp;nbsp;obfcuris tcnebrisverfantur,vtvc ritatis lucë fpontc'rcfugiant. Illi comraifcrationc aliqua digni funt; iftivero plane indigni,quo rum corruptis amp;nbsp;deprauatis iu-dicijs quifquam commoueatur.* quinimo apertifuntveritatisho ftcs.mirusenim cft inter menda-ciumamp;ignorantiam,quaiftitan toperc dcledantur, confenfus.

Adferunt tamenipfîaliquidj ncobieftiö. nihil diccre vidcantur; Maiorcs noftri (inquiunt} ilia interpreta-tionefucruntcontcnti.Cedo verb quos maiorcs appellatis f Moores-Nam Auguftinum, Ambrofium, Hilarium,vllum denique feripto rem cruditum elle ncgo,qui non ab ilia fæpcnumero difceflcrit.Id fi pernegatisj ipforum libros vo-bis indices fero. Ad Hierony* mumautemauodattinct,fi \c-tusillajtamcratemcndata,quàm

A J vos

-ocr page 18-

Ex EPISTO LA

VOS cfTc vultis, cur ipfc Damafi RomaniEpifcopihortatUjidë in OngentJr ilia tcntauit quod olim Orige-ncs in Veteris tcftamentiGræca interpretatione ƒ Namifta certè dequaagimus,fiHicronymo tri-buatur, necclTccft fateamur illn plurimisjamp; ijs quidem manife-ftifsimis erratis teneri. Denique quum(vt olim idem conqucrc-batur) tot pene finthuius editt-onis cxemplaria,quot funt codi-cesjprimùm omnium oportuit dccidcrcjquænam ilia fit cætcris anteponëda.Veritasccrtèquan-uis vetuftiorfitmendacio: tame non pcrindevt vinum probatur Vulgata vetuftate. QuliigiturinillaVul-«ditie. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;editione (quam tarnen ego

quoad eius fieri potuit integram feruaui) permulta requirantur, laudandus eft profedo eoruni labor qui ilia emcndarc ftudue-runt. Ex illis autem aliij vt om« nemnouiutisfufpicionem effu-gerent,

-ocr page 19-

AD REGIN/ ANGL?

gerent, ex collationc antiquifsi- Colhtio • r antiquifs* mörum codicum conati flint Modicum, quç luxata vidcbantur rcftituc-re:alij,Hieronymi exemplum amp;nbsp;Pontificum décréta, ipfamquc adeo rations/cquuti J ad Grçco-rum vfq^fontes rccurrerunt. de Nouo Teftamento hîc à nobis quçritur.In vtrilqjnonnulla probo,quædam reprehendo. Ilios in eo laudo, quod antiquita-ti tatumhonoremhabuerint:in covitupcro , quoddum à Latinorum codicum veftigiis nun-quam volunt difeedere, fæpenu-nacro errata erratiscumularunt.

Iftorum veto confilium, erudi-tioncm, diligentiam, ficut non poffiim non vehementer appro-» bare, ita quasdam (quod ea rum pace dixerim) in ipfisdefidcio.

4

-ocr page 20-

id tßjßtmma beacx illi/a do^rinie,^uam nobis le^us Chrifltis annuntiauit. Q^nt tnim EuAngeluim Gruiiis quemuis bo-num amp;nbsp;optatum nuntium declaret,pro-prie dici cœpit de quot;vera ilia falutisdoiîrt-na,qua noneß excogirata ab hominibus, fedè calo ad nos allata,ßcutprcediBum fuitEJa. 52.7. tftmutuaßt interßdem amp;nbsp;l^erbum pradicatum relatio, ^m. »0.17. Q^niam autem Chrißuseßnon tantum buiui rei nuntius ,ßedetiam tile ipße,in quo tota bac félicitas reßdet, idcir (0 Euangtlii nomen peculiari ratione infcriptum eß quatuor ißü °l\/latthai, ^larci,Lucie amp;nbsp;Iohannis libellis,quibtia Ttrum a Qsrißo diBarum amp;nbsp;geßarum hißoria continetur. Sedamp;illudobfer-uandum eß, interdum Euangelit nomine neqßjos quatuor libellos, neque ipfam propriè doBrina,Jid eins potius doBri-na annuntiatione ßgnificarij^it 1.

1. Cîr t. Cor. 4.. Cor. ÿ.i2.amp;alibi Jape. Hos autem ygt;biq^ hoC^ocabulum, quafiEcclefta Chrißipeculilm,’Tptalia tiufmodi omnia libtnrtrrttinuimue.

-ocr page 21-

o R- D o

ui TeftanientJ.

EVAÏlt;GELIA.

Secundum Matthäum, capita

Secundum Marcum

Secundum Lucam

xxvni XVI XXIIII xxl xxvin

cap. X yfi V VI

Secundum lohannem Aft. Apoftolorum

E P I S T O L AE.

Pauli ad Romanos I. Ad Corinthioi II. Ad Corinth. AdGalatat Ad Ephefios AdPhilippenfes AdColoflènfês I. AdThclTalonicenfeî II.AdTheflâl.

I. AdThimotheum 11. Ad Thimotheuna Ad Titum

A V * XlII VI VI nil nil

V in VI nil

HI vnicum XlII

AdPhilemonem Ad Hebræos

lacobiEpiftola

tip-V

  • I. Petri

  • 11. Petri

in V

, I. Iohannis

V

II. Iohannis

vnicum

III. Iohannis

vnicum

ludac

vnicum

Apocalypfis

xxii.

5

-ocr page 22-

-ocr page 23-

EVANGELIVM SE-

CVNDVM MATTHAEVM.

CAP. I.

I. QuoJlcrusntMefsias illcRromiflus fcroator pi' tribiis.iS.Chrilli natiiiicas.

’ quot;W* IB E R ’ gencrationis lefu Chrifti, filif Ltir. }.

* t Dauidjfilij Abraham. Abraham gcnuit -^^^Ifaac.^Jfaacautcgenuit Iacob, ’lacöbau,

3tem genuic luHam, 6c fratrescius. luda^ au. Gen. p. tem genuit Phares amp;nbsp;Zaram è Thamar. ^Pha- *• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*• **

resautem genuit Efrom. Efrom autem genuic

è Rachab.^Booz autem genuit Obed è Ruth. Rmli. 4.1S.' Obed autem genuit Icflè. ^lcireautem genuic

Dauidregem. ’Dauid autem rexgenuit Solo- j.Rrg.ü.zz 7 monemex eaquefueratvxor Vria:. ’’Soiomon j.Keg.11.4». autem genuit Roboam.Roboamautem genuit ‘•Pacal.i. u.

10 Achazautégenuit Ezechiam. ^Ezechias autë 4-Beg. lov genuitManafle.Manaflêsautemgenuit Amon.

»I Amonautem genuit lofiam. ^lofiasautemge. Keg. 1;. nuit laJcim. liJcimautem genuit lechoniam amp;: ;4- A' --l- ‘

12 fratres cius,in dcportationeBabylonica. Poft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

veró deportationem Babylonicara lechonias j. ;o. egt; genuitSalathiel.’Salathicl autem genuitZoro. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5..5

,j habe). Zorobabel autem genuit Abiud. Abi. 1. li er, j,-i,.

ud autem genuit Eliacim. Eliacim autem ge. A; J.* nuit Azor. Azor autem genuit Sadoc. Sadoc autsra genuit Açhim. Adiitn autem genuit E.

liudgt;

-ocr page 24-

CAP. t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßVANGBLIVH

liud, Eliud autemgenuit Eleazar. Eleazar au- ij tem genuit Matthan. Matthan autem genuit Iacob. Iacob autem genuit lofeph virum Ma, i6 riæ, ex qua genitus eft lefus ille qui dicitur Ch.iftus. Vniuerfæ igitur progenies ab A, 17 brahani vfque ad Dauid, progenies quatuorde. cim: nbsp;nbsp;nbsp;Oauid vlque ad deportarionem Ba,

bylonicam, progeniesquatuordccim; amp;nbsp;äde-portatione Babylonica vfque ad Chri/lum, progenies quatuordecim. lelu veró Chri, 18 Liie.i. »». ftinatiuitasitafuit. ^Näquuminater eins Ma

ria defponfä elïèt Iofèph,priufquam ipfî conue. nilTentjinuentaeft vterumferreex Spiritu fan. fto. Porrd lofeph vir eiusquumeflètiuftus, 19 De«t.t4» de nolletcam’ignominiæexponere,voluit clâm eamdimittere. fiecautem quum cogitaflet, îo ecce, Angelus Domini in Ibninio apparuit ei dicens, lofeph fili Dauid , ne metuito accipere Mariam vxorem tuam.Nam quod in ea geni-tumeft, ex Spiritu fanÄo eft. Pariet autem 21 Liic.i.f filium, vocabis nomen eiui lefum. Jpfe Atior. 4.» enim^ftruabitpopulumfuumex peccatis ipfi.

us. (Porrà totumhoefaftumeft vtimplere. « tur quod ait Dominus perProphetam dicen.

Eù. 7. t4' tem, Œcce, virgo quaedara vterum feret,amp; pa, 2j riet Hlium, ic vocabisnomen eius Emmanuel. quodeft,fîinterpreteris,NobifcumDeus) Ex, 24. perreftus autem lofeph ex fomno,fecit vt ei im. perarat Angelus Domini, amp;nbsp;accepit vxorem fu. «m. Et non cognouit eamquoufque peperiC. 2y fët filium ilium fuum primogenitum:vocauit. que nomen eius lefura.

CAP. lî.

Magi primitfx Gentium Chriftiun adorant. 14. Fugit lofeph eiini Icfii matre in AEgyptum.i6.Hlt;rodes pue/ loeoecidà. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qjiuni

-ocr page 25-

r

second. MATTH. i

I ^VA^Mergonatus effet Icfu s inca Bcthleem Lut-ï-* eft ludatæjtemporibus Hcrodis regis, ecce Magi ab Oriente aduenerunt Hierofoly.

Ï ma, Dicentes, Vbi eft illerexiudæonim qui ' nacuseftj vidimus enimciuiftellam in Orien.

S ftella apparuiflet. Et eis Bethleem dimifsis, dixit,Profefti illuc,penitus exquirite de pueru, lo : poftquam autem inucncritis, renunciate mihi,vtamp;egovcniamamp;'adoremeum. Jpfive, röaudito rege,profefti funt.amp;eccc,ftellaquam viderant in Oriente,praribat eis,donee venit

IO ftetit§;fupra locninquo erat puerulus. Vif« autem ftella gauifi funt gaudio magno vaL

II de. Etingrefsidomum,inueneruntpuerulum cum Maria matre ipßus : amp;nbsp;procidentesadora, uerunt eum; apertif^ue thefauris fuis obtule,

12 runteimunera,aurum,amp;thus,(Se myrram. Et diuinitus admonitiin (bmnio ne reuerterentut ad Herodem, peraliam viam regrefsi funt in re, ijgionem fuam. Ipfis autemregrcfsis,ecce An, gelus Domini apparet in fomnio lofeph, di, eens, Experreétus accipe puerulum amp;nbsp;matrem MUS ,Se fuge in AEgyptum; Ärefto iliicvfqu«

duaa

-ocr page 26-

CAP. II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGËLIVM

Jumdixero tibi. Futurum efl: enim vt Herode» quæratpuerulum ad cuiuperdcndum. Ille ve-ró experrcftus accepit puerulum amp;matiern eius noÄe, (Sefecefiit in AEgyptum. Et Fuit i Ilic ij iilque ad obitumHerodis, vt implercturquod Ofcs 11.1 ait Dominus per Prophetam diccntcm, o vocaui Filiummeum. Tum Hero-desquura vidiflet le illufunielle à M.igis,cican. duit valde; Ärmifis carnificibusintereniit om-nespueros qui erant inBethlecm, (Sein omnibus finibus eius, à bimulisamp;infcrioribus, ft-cundn tempus quod exquifierat ex Magis. Tue !ƒ impletum fuit quod ait Dominus per Hieremi-Ker, 51.IJ am Prophetam, dicentem, ““Vor in Rliama lï audita eft, lamentatio amp;nbsp;fletus amp;nbsp;eiulatus mul-tus,Rachel plorans filios fuos: (ïfe noluit confo-lationéadmittercdeeoquódnonflnt. ^Quum 19 autem obiiflèt Herodes, ecce. Angelus Domini in fomnio apparet Joleph in AEgypto, Di-20 cens,Experreftus accipepuerulum amp;nbsp;matrem cius, amp;nbsp;proficifcere in teiram Ifrael. Mortui funt enim quipetebant animam pueruli. Jlle n veró experreiflus accepit puerulum amp;nbsp;matrem ipfius,amp; venit in terra Ifrael. Quumautem u audiflèt Archelaumregnarcin lud.ra pro He-rode patre eius, tirauit illucabire : verùm diui, nitus admonitus in Ibwinio, lècefsitin partes Galila;a:. Et quum eó venjiret,habitauit in vr- ij bequæ dicitur Nazareth : vt impleretur quod diftum eft perProphetas, fore vt Nazarenus vocaretur.

CAPVT in.

I Iohannesconcionatiir.4.VcllitusBi viânslpliiis.c.Baz piizat.S. Fnifluspatnitenhx. 10. Scciiris adradiecm.iz. Vcntilabruni. palea, i}. Cluulus bapteratut.

Tempo.

-ocr page 27-

ï E C V N b. W A T T H- , ’T^Emporibus autem illis adfuit Iohannes Ba.

J ptifta, prædicans in deferto ludææ. Di. lt;énfque,R.efîpifcite,appropinqu3uit enimregnn

3 cælorum. Nam hic eft ille dequodiélumcft per Ëfaiam prophetjm, diccntem, ^\f ox cia-Efat4O.} mantis in defetto, Parate via Domini,compla. natefcmitascius. ’Jpfeveró (ohanneshabcbat luh.i.i} veftimentum fuum èpilis camelorum,lt;Se zo-Marc.i,lt; nam pelliccam circum lumbos fuos,alimentuni

J autcm eins erat locuftæ amp;nbsp;mel agrefte. ^Tunc Marc.î.j exiuit ad eum Hierofolyma, amp;c tota luda'a, to. Luc.j.r

6 taque regio circuniacens lordani: Et bâpti-zabantur ab eo inlordane,confitcntespeccata

•J fua. Qjium vidilïct autem multos ex Phari, fæisamp;Sadduca’is venientesad baptifmum fu. um,dixitcis. ^Progeniesviperarum,quisvobis Inlr.tt«}^ J præmonftrauitvtfugeretisàfutura ira? Perte ç igiturfruviumdignumiisquirefipuerint; Et neputetisvobisdicendumapudvosipfos. *Pa. lohan.S.jç trem habemus Abraham, dico enim vobis, De. AÂor.tj.aS um poflè ctiam ex lapidibus iftis excitare liberos Abrahamo. ^lam veró fecuris ad radicem ar.Infr.r.iÿ borum pofitaeft. omnis igituraibornon ferens fruiftum bonum,excidjtur amp;nbsp;inignem abiici.

ji tur. ’Ego quidembaptizo vosaquaad refipiC. Marc.t.9 ccntiam. is verb qui pone me vcnit, validior me eft, cuius nonfum dignus qui foiras portem. Aftot.i. y.ac i-ipfe vosbaptizabit Spiritu fanftoamp;igni. ’Cu i9- ius ventilabrum inmanuipGu$,amp;perpurgabic aream fuam:amp;coget triticü fuumin horreu,pa

15 leâ autéexurct igni incxtinguibili.q] ’Tuc adue Luc» 5,11 nit IcfusàGalilæa in Iordané,ad lohannem vt baptizareturab eo. At lohânes obnixè prohibe

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eu,dices,Ego necefli habeo à te baptizari, ôc

tu

-ocr page 28-

CAP. IIP


BVANOB LIVM


j.Pr.i.tT

Colon, i.i;


Marc.i.i4 J-.uc.4.i


Dcut. S. J


Pfal.^o.u


Dtiit.tf.jj.

Ov 10.10.


tu venij ad me? Refpondens autemlefusdi-3£it ad eum, Oniitte me nunc, ita enim dccet nos impIereomneiuftitiam.Tuncomittiteum. Et i6 baptizatus lefus afeendic ftatimez aqua.amp;ecce aperti funteicæli, amp;nbsp;vrdit Spirituin Dei de- j feendentem tanquam columbam,amp; venientem fuperipfuni. Ececce vox è cadis, djeene, ’Hie sj eftfilius illemeus dileólus in quo acquiefco.

CAPVT nil.

'■p Vnclefus fiibduftus fuit in dciertum j Spi. t * ritu , vt tentareturà diabolo. Etquumie. Z

iunaïïèt diesquadraqintaamp;noftes quadragin.A ta, poftea efuriit. Et quum veniflet ad eum j tentator,dixit,Si Filius es Dei,dicvtifti lapides panes fiant. At illc refpondens dixit, Scriptum 4 eft, ’ Non efolo pane viuet homo,(èd ex omni verbo prodeunte per os Dei. Tunc tranffert j cum diabolus in Sanftara vrbem,amp; ftatuit cum nbsp;nbsp;I

fuper pinnas templi. Dicitque ei, Si Filius es 6 Dei,iaceteipfumdeorfum.nam fcriptum eft, *(iuia Angelis fuis mandabitdete,amp;ipfitol-lent teinmanus, nequando offen das adlapi. dempedemtuum. Dixit ei lefus,Rurfumferi- ƒ ptumeft, ’Non tentabis Dominum Deumtu-um. Rurfum tranffert eum diabolus in mon-S tern fublimem valde^ amp;nbsp;oftenditei omnia re- ' gna mundi,amp;gloriam corum. Dicitque ci, 9 j Hæc omnia tibi dabo fi procidens adoraueris me. Tunc diciteilcfus, AbiSatana. fcriptum it eft enim, ’Dominum Deum tuum adorabis, amp;:


-ocr page 29-

s E C V N amp;nbsp;MATTH. ♦

IJ elle in cuftodiam,rcdijt in Galilæam. Et reli. da Nazaretlij venit amp;nbsp;habirauit in Capernaum, vrbe maritima in finibus Zabulon Keptha.

14 lim. Vt iraplerctur quod didfi eft per Elàiam

IJ proplietam diccntem, * Terra Zabulon â:tcr. Efai.g.j raNepthalim ad viam maris trans lordanem,

16 Galilæa Gentium; Populus politus in te ne.

bris, vidit lucem raagnam; âc pofitis in région? 17amp; vmbramortiSjlux exortaeft. ’Excotem.

Muc.i. V

pore c«pit lelus prædicare, «Sedicerc, Relipifci. jg tc,appropinquauitcnimregnû cailorfi. fl Am.

bulans autem lefus ad mare Galilæat,vidit duo»

fratres, Siraonemqui dicitur Petrus amp;nbsp;Andre, am fratrem eins, iaeientes rete in marc. ( erant 19 enimpifcatorcs.) Et diciteis,Sequiniini me,de jofaciamvospifcatoreshominum. Illi verb lia. 21 tim omifûs retibus, feijuuti funt eum. Tunlt; progreifusillinc, viditalios duos fratres, laco. bum filium Zebedæi 3c lobannem fratreme.

ius, in nauigiocumZebedsopatrefuo,farci-îî entes rctia fua :amp; vocauit eos. Jlli autem fia.

tim omillb iiauigio 3e pâtre fuo feqtiuti func gt;3eum. flEt circumijt totani Galilaram lefus, docensin fynagogijs ipfbrn,amp;pra:dicans Eu, angeliuni regni ,bc(anansquenuis morbumamp; Î4 quenuislanguorem in populo. Tuncexijt fa.

maeiusin tutamSyriam '.Se obtulerunt ciom. nés malè affeftos, varijs morbis amp;nbsp;cruciatibua detentos, «Scdæmoniacosamp;lunaticos, amp;nbsp;para, ^jlyticos.’fanauitqjeos. Et fequutaefleumtur, ba multa â Galihéa ac Decapoli Se Hierofolymia

B 3e

-ocr page 30-

CAP. r, ' BVANGELIVM

fir ludæij amp;nbsp;rcgionibus trans lordanem fi, • «is. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT V.

t Qui beat;.«}. Apoiloli fal amp;nbsp;lux niundi.L4. Vrbs Tiipn ' (tiontem pcGta. iç, Liicema.ió.Opcra bona-iç.Manda» ton.ni Ch rifli in-pItrio.ii.Ocnderequid.it.Ketoncilia* fiofaciificijspt»fcTfiir.i7. Adi'Ititium.ip.Cculierutio. fo. Manus abfcifsio. }i. Libellus abfeersionis. Jt, Non turandum. 4}. Inisuct diligendt 4S. Pertee 6io.

VVM vidiflètautemtiirbam, afeendit in t : amp;nbsp;quum confediflet, adierunt eutndifeipuli tins. Tuncapertoorefuo dote, t Lnr.tf.to bateos, diccns, *Bcatipauperesfpiritu:quoni. j Kfa'cn^.t am ipforum eft regnum carlorum. ^Beatiqui Pfat. 37.U lugentj quoniam ipfi confolationcm accipi. ent. ’Beat! mites ’ quoniam ipfi haereditatis if PCbCs.i; jure terram pofsidebunt. ^Beati qui efuriunt fitiunt iufticiam; quoniam ipfi faturabun.

tur. Beat! miftricordeslquoniam ipfimiftri- f Pral.a4.4, cordiamconfequentur. ’Beatimundo corde; 8

' quoniam ipfi Deum videbunt. Beati pacifi- 9 i.Pet.3.14 nbsp;ci ; quoniam filij Dei vocabuntur. ’Beatiqui la

perfèquutionem patiuntur iuftitiæcaufa; quo. Alt;Pcigt;4..i4 niam ipforum eft regnumcarlorum. ^Beatieri n tisquumeonuitiati fuerint vobis amp;perfequu. ti fuerint, amp;nbsp;dixerint quiduis raalj aduerfus vos mentientes, propter me. Gaudete ficcxul. 11 tare,quoniam nierces veftra multa eft in car-lis, ira enim perfequutifueruntProphetasqui

ante vos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fal terræ.'quod 1}

* fi (àl infatuatus fuerit, quo falieturlad nihil valet amplius nifi vt abijciatur foras, fir con. tulceturi quibufujs. Vos ^s lux mundi. 14

Noa

-ocr page 31-

J E e V N o. MATTR. f

Mon poted vrbs occultari fupra montctn po.

fîta. ^Neque accendunt lucernamamp; ponunt Mirlt;\4.îi cam fubter modium ; f.-d in candelabrum, amp;

fplendet omnibus qui funt in domo. *Ita (picndcaclux veftra coram hominib.us, vt vide«

ant veftra bona opera, glorificéntquc patrein

'7 veftruin qui cA in cæJis. Ne exiftiniate me veniflevt diiTolu^m Legem,autTProphetasînon veni vt diiroluam, fed vt impleam. *Amen Lue-t^.j»

.quippe dico vobis, Vfqucdum præterierit cx^

Juin amp;nbsp;terra, iot^vnumaut vnusapexnequa.

quam præterierit ex Lege vfqvedum otnnia fa-

*9 fta fuerint. ^i^Quifquis igitur foluerit v..l2coba.gt;e num exmandatis hi fee minimis,.«Scitadocue.

tit homines,minimus vocabiturin regnoc.r. lorum Î quifqnis autemfecerit amp;nbsp;docuerit ,ifte

to magnus vocabitur in regno cælorum. Dico emm vobis, nifi abnndauerit veftra iuftitia ’plus quàm Scribarpra amp;c Pharifæorum, vos£,uf.„,j^ ncquaquam ingrefluros in regnum cælo«

J, rum. ^AudiftisdiftumfuilTeantiquis/Nong^Pj occiçles ; quifquis autem occiderit, tanebi. Deiit.j.ix.

JI tur iudicio. Ego veràdico vobis,quiconque iraftitur .fratri fuo temerè, tenebitur iudicioi quiconque verd dixerit fratri fuo,raca, tene, biturconfeflu ; quifquis autemdixerit,Fatue, j.| tenebitur gehennaignis. Igitvrlîmunus tuum. attuleris ad altare, amp;illicmeminerisfratré tui haberealiquid cotrate, Omitte illic mun’tui

* coraaltariiScabi } primùm reconciliator fratri tuOjiSc turn veniens offer munus tuu. Luc.I».$t

' amicus aduerfario tuo cità, dum es in via cum eo: nequando tetradac aduerfariusiudi.

Si iudex tc tradat miniftro, amp;nbsp;in cuftodiam

S a conijeiaris.

-ocr page 32-

CAP. V.

EVANGEHVM

lonijciaris. Amen dico tibi, nequaquamexiEis zi illinc vfquedumreddidcris vltimum quad can.

Exod.20.14 ten. mÄudiftisdiftumfuiflèantiquis, ^Non 27

mœchaberis. Ego verb dico vobis, Q^icunquc afpicit inuliercm vt eani concupifcat, iam adul.

Iiifr.19.8

AUrc.9.47

terauit cam in corde fuo. ^Quódfi oculustu. lis dexter facit vt,tu offendas,erueeum,amp;a!iiicc abs te.expedir enim tibi vt pereat vnumcxmem bris tuis, ac non totum corpus tuum conijcia. turin gclicnnam. Et, fi dextera tua manus fa-50 cit vttuoffendas, excindeeam, amp;abijceabs te. expcdit enim tibi vt pereat vnum ex niembris

Infr.19.7

Dciitr.14.1

Mirc.io. 4 Luc.16.13

1. Cor.7.10

tuis, ac non totum corpus tuum coni jciaturin gcbennam. Diftum cft autcm, ^liiiifquis ciimifcrit vxoremluara, det eilibcllumdifcef. fionis. Ego verbdicovobis,euniqui dimifcritji yxo rem fu am,extra rationemfcortationis,fate, revt ea mcEchetur ;amp; eum qui dimiilàm du. xerit, mrecbari. ^Rurfumaudiftis diftu fuif- 55

Exod. 20.7 J e11it.19.12 Ueutr.j.ii

le antiquis,’^Nonpeicrabis:red reddes Domino quæ tu iuraueris. Ego verb dico vobis,Neiu- 54 retis omnino Î neque pcrcælum, quiathronus Dei eft ; Neque pcrtcrram, quia fcabellumeft 3 y pedum eius • ncqlie per lerofolyma,quia vrbs eft magni régis. Neque per caput tuum iurtquot;: 36 j quia non pates vniim capilium albumaut ui.

lacob. I- li

griim facere. ^Efto autem ftrmo vcfter,etiam 37 etiam,non nontquodautemfiipraba’credun-dat,.! maloeft. i^t Audiftis diftumfuifTe,’O. 5Ü

Exod.11.24 Leu.24- 20 Deut, 9. 21 Lcu.ö.29 Rom.12.17

j.Cor.6.7

culuni pro oculo , amp;nbsp;dentem pro dente. Ego 39 verb dico vobis, ^ne refiftatis malo:fed quifquis te ca’det in dexteram tuam maxillam, obuertcci

alteram. Et ci qui vulttecumiudiciocon, 40 tendere,actunicani tuam capcre,dimittcciet.

lain

-ocr page 33-

s EC V N D. HÄTTE. ö

4' iam pallium. Et quifquis teangariabitad mi-

4Î liare vnum,abi cum co duo. ^Petenti abstc dato :amp; volentcm mutuari abs te, nc aucrfc.

43 tc. Audiftis didiimfuifie, ^Diliges proïiniu Lcfi't '?-'*

44 tuum,amp; odio babcbisinjmicumttiuin. EgoEucxß-xr vcrodicovobis; Diligiteinimicos vcftros, bc-nedicite ijs quideuoucnt vos, benefaciteijsqui oderunt VOS, '' amp;c precamini pro ijs qui vos in- I,ncxj;.t4 4$ fcftatitamp;perfequunturvost ^Vt fitis filtjPa-Aôor.7.ûo trisveftri quieftin ca-lis. facit enim vt fol fuus exoriatur (uper malos ac bonos, ocpluit fupcr

46 iuftos amp;nbsp;iniuftos. Nam fi dilcxcritis eos qui dilignnt vos,quammerccdcmhabebitis? nonne

47 amp;nbsp;publican! idem faciunt ? Et fi complex! fucritis fratrcs veftrosfolùm,quid amplius fa.

48 citis? nónneamp;publicani ita faciunt? Eftote igiturvos perfefti. vtPater vefter qui eft in ca:-lis,pcrfcftuseft.

CAPVT VI.

I. Elecmofyna. c. Oratio. 14. Condonandiim Tivtri. ilt;gt; Iciunium.ig.Thcfauri.io.Pauperibiisfiibiien cnJum.X4.. Deiis amp;nbsp;Jiiiïtiz. at. Solicitiido d e vidu amp;: vcftitu tollcnz da.JJ.R cgniiin Dci,amp; etus iuRitia. ■

* A Ttcndite ne elecmolynam veftram detis co.

•^ram hominibus,vt fpcÄemini ab eistalioqui mercedénon habebitis apud Patrem veftrum qui eft in cælis. Itaque quum dabis elcemo. Rom.ii.S fynam, nccuresbuccina cani coram te,ficut hy. pocritæ faciunt in fynagogis amp;nbsp;in plateis, vt gloriam confcquanturab hominibus.amen di.

J culto,reddettibiinpropatulo. q|Etquumpie, B 3 caris

-ocr page 34-

ÔAP. Vk


BV AftGÈbl VKt


£*ris, ne fis vt hypocritæ ; amant enim in càii-wentibus amp;nbsp;in angipoitis platearüm ftando precarijVtapparcant hominibus.amen dico vo. bis,eosrefcrreriierccdenifuam. Tuverôquum i ^recaris, introito in conclaaetuum,amp;;claura óftio tuoprccare Pattern tuum qui eft in occul. to; Sc Pater tuusqui teafpicît inocculto, redder tibi in propatulo. Precantesaiitem nefitrs f loquaces ve Ethnici. putant enim fore vt fua ilia loquacitate exjfudiantur. bfe igitûr ipfîs * aftimilemini, noilît ertim Pater Veftcr quibus fit vobisoptfSiantequdvos petâtis abeô. Vos jgitur ita pretamini, ’’PATER nofter qui es in cariis, fanrtificetur nomen tuùni. Veniat •• /cgnum rùum. Fiat voluntas tua, ficut in cæloî itaetiamin terra. Panem noftrumquotiJia- it nüm danobis hodie. Et remitte nobis debi. 1gt; tanoftra,ficut Sc nosremittimus debitoribirt noftris. Et nenos inducas in tentationem, ij /ëd liberanosà *maIo.Q^iatuumeftrejçnu'm, 5tpotentia,lt;feglotiainftcula. Amen. ^Nam 14 firemilêritis hominibus offenfasipforum, re. raittftctiâ vobis Pater ille vefter c-tleftis. Sin »5 autemnon remiferitis hominibus ipforum of, fenfas,nec pater Vefter remittet vobis offenfas rtftras. Ojium autem ieiunatis, ne fitis vt hypocritæ tctrici lobfcurant enimfacies fuas^ vt appareant hominibus ieiunare, amen dico vobis, rcFcrunt Inerccdem fuam. Tuveràgt;7 quum ieiunaSjVnge caput tuumamp; faciem tu. «m lauâj Vt ne appareas hominibus ieiuna. re,(êd Patri tuo qui eft in occulto } Sc Piter tu. us qui alpicitin occulto, relt;3dettibi in propa. tnlo, ^Ne thefauros congerice in terra, vbi '9 t'ne»

-ocr page 35-

9BCVN0. MATTH. T

tinea amp;erofio corrumpit, amp;vbifur.;sperfodu

to unt ac furanturs ^Sed congerite vobii the- Luc-tt.ît fturos incvlo, vbi nctjue tinea neqiie erofio corrfipit, 6c vbi fures no p«;rfodiunt,neque fu

ît rantur. Nam vbieft thefaurus vcfter, illicerit

Ï2 etiam cor veft.-uni. ^^Luccrna corporis eft Lue.itj^ oculus ; itaque fi oculus tuus fiinplcx fiierit,to-

13 turn corpus tuuin lucidum erit; Quddlio-culus tuusraalus fuerit, cotum corpus tuutn fencbrofumerit.Ergo fi lumen quod eftinte,

^34 tenebræ funt, ipfe tencbr« quantæ? *Ne-Lut.iS.*, mo poteft duobus dominis ftrutre. aut enim vnum habcbit odio, amp;alterumdiliget:autvni adhrrebit, amp;nbsp;altetumcontemner. Nonpote-

3$ ftis Deo feruircóc mammona:. m'Propterea Lnt.ii.lf dico vobis, ne eftore foliciti de anima veftra, quid cfuri fitisaut quidbibituriî neque de cor- p^.. poreveftro,qua refiti; induendi. nonne anima Plak.}Slt;H plus eft quim alimentum,lt;5ccorpus quâmve-

»6 ftitus? Intuetnini in volucres catliînon ferunc enim,neque metunt, neque cogunt in horrea,dâ Pater vefter cacleftis alit eas. nónne vos multa

37 præftatis eis? Qij^is autem ex vobis folicitè cogitando poteft apponere ad ftaturlm fuan

3( cubitum vnum? Ac de veftitu quid foliciti eftis?diftice quomodo lilia agrorum crefcantj

39 non fatigantur, neque nent, Sed dico vobis, ne Solomonem quidem cum vniuerfa gloria

30 fua, ficamiftumfuifle vt vnumexiftis. QjjiSd fîherbâ igriqus hodie extat, iSccra: in clibanS. mictitur,Deu8 ita circunueftit, nónne vos mul-toraagisjô exiguafidc prediti? Neigiturefto-teroliÙU,dititC4Q^id$dcm* aut quid bibcm*?

B 4 aot

-ocr page 36-

CAP. VII. evangelivm

»utquoainiciemurÇ ( Nam omnia iftagenres JI requirunt ) nouitcnimPater vcftcrcaleftis vos Jndigere his omnibus. Sed qu.rrite primé re. 33 gnum Dei, ^iuRiriam cius,amp;ifta onmiaadij. cienturrobis. Nefitisigiturfolicitidecrafti. 3 notnam craftinus dies folicitus erit de rebus fuis.fuflicit dici fuavexatio,

CAPVT VII.

I. ^sOnïiidicandó de proximo. C.Mondjndumfanflum ranihiis.i;. Vil lata amp;arfta.iS.Pfciidoproplictx.t3.Ar/ hor amp;nbsp;fruftus. 14. Domusfuper petram fcmJata.xó. Su/ pcrarenam’

I^unc o. 57 Bom.i.i i.Çor.4, f JVIarc.4.xç Luc.d.jS

Lut. 5.4«

inrr.li. li Alarr. 11.24 Luc. II. 9 loh. 14.1J.

amp; 16.14 tacob.i. 6

■^■E ^iudicate, vt neiudicemini. Quoenim t ^iudicio iudicatis,iudicabiminiamp; ^quamê. 1 rurametiminijvicißinimetientur vobis. Qu^id J auteraafpicis fcAucam quæ eft in oeulo fratris tui, trabeni veto quæ eft in oeulo tuo, n on ani-maduertis? ^Autquomodo dices fratri tuo, Sineiijeiam fcftucam ex oeulo tuo:amp;ccce tra. bes in oeulo tuo? Hypocrita, eijee primùm Î rrabem illam exoeulo tuo, amp;cum difpicies vt «ijciasfeftucamexoculofratristui. ^Ncdate quod fanftumeftcanibus, necproijeitelnarga. ritas veftrascoram porcis:nequandoconcul-cent cas pedibus fuis, amp;nbsp;conuerfi lacerent Vos. q’Petite,amp;dabiturvobis;quæritc,amp;in- f lienietis;pulfat«,amp;apcrieturvobis. Quifquisî enim petit,accipit,lt;fe qui t^uæritinuenitîiSe pul. fantiaperietur. Nam quis eft ex vobis homo, qui, 1Î dlius eius petierit ab co pancm, det ei la. pidem? Er,fipifeempetierit, numftrpentcm 10 dabitei? Sivosigitur,quumfitismali,noftis n dona bona dare liberie veftris, quanto magia I’atervcfterquieftin cælisjdabitbona ijs qui ab ipfo

-ocr page 37-

s E C V N D. MATTH. »

12 ipfopetent? ’Quæcunquc igitur volueritis Luc. 6. ji vt fadaiit vobis hoinincs,itaamp; vosfaciteeis.ift* I0I1.4.1»

Ij enim eft Lex amp;nbsp;Plopheta’. Introitepcran.

guftam portam jquoniam lata eft porta, amp;nbsp;fpa-

ciofa viaquæadducit in exitium,tnultique funt

14 qui introeunt per cam. Qjiia anguftacftpcr-ralt;Si ftridla via quæducitad vitam, amp;nbsp;pauci

gt;5 funt quiinueniant cam. ^Cauete vero vobis à plêudoprophetis, qui veniunt ad vos cum ve, ftinientis oüium, iêd intrinfêcus funtlupi ra.

16 paces. Afruftibuseoriimagnoftctiseos. ^Nu Lue.6.4j.44 colligunt ex fpinis vuam, aut cx tribulis fi.

17 cus’ Itaoninisarborbon.ifcrtfruftus bonos.

18 putris autcm arbor fcrt fiuébus malos. Non poteft arbor bona fruftus malos ferre, neqjar.

»9 bor putris fruflus bonos ferre. «J ^Qiiæcun. Supra.j.t que arbor non fert fruÄumbonum ,cxciditur,

io lt;5cin ignem conijcitlir. Nempe igitur ex fru.

11 ftibus ipforum agnofeetis eos. *Non quif. Rom.i.,i quisdicit mihi Domine Domine,introibit in’*‘®b.i.i* regnuni cælorum, fed qui facit quod vult Pater meus qui in cælis eft: Multi dicent mihi inillo die, Domine Domine, nónne per nomen tuuin prophetauimus,amp; pernomentuumdæmonia

eiccimus,amp; per nomen tuum multas virtutes 23 edidinius ? Tuncautem profitebor eis. *Nun.

Lnc.n.ic.î.

Pril.û.9 ’

Luc. 4.4^

quam nouivos. ^difeedite à me qui facitis ini-

14 quitatem. q; ^Quifquis igitnr audit ex me fer-mones iftoSjamp;eospr.rftat, afsimilaboeumvi-

ro prudent!, qui ædificauit domum fuam fuper 2^ petram. Defcendit autem pluuia,amp;vcncrunt flumina ,amp; flauerunt venti, Sc inciderunt do

mui illi: amp;nbsp;non cecidit.fundatacnim fucrat fu.

16 per petram. Et quifquis audit cx me hosfer. B Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;moneS)

-ocr page 38-

CARVIIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BVÂNGÉL-IVMÉ

ihoneSjóir eosnonpræftat, afiimilabitur vir* fatuo,qui ædilicauit domum luamfuperare-nam. Defccndit autem pluuia, venerunt flumina,amp;3ai:erant venti «Scimpaéti ftinc do. Maff.J.i* mui iHiîamp;ceciditjiSifuit cafuseius magn*. ^Et »»»lt;-4.}* faifu'm eft, quum finiflet lefus fermoncs ifto?, ptrceiJebaturturbafupcrdoftrlnaipfius. Do- ^9. cebat enim eos vc Habens autoritaceœ, âcnon rtSertbac.

CAPVT Vin.

î. Lepforuiourgatus. f. Centurionisfîde». it. Gentium ^ oratio. «X. (:ijxor;nn reieftio.14. SocruiPetrifanatiir.

19. Scriba Chn.ljnifc.-]ui voient. !}• Tentpeftaiin mari' a 6. Duo dx.noniaci iananur. p- OxmaiKS in porco* xkcunt.

Marc. 1.10 Luc.^ ù

Lent.14-4

WM autemdefcendiflètimonte fêquu-a ftcum turbamulta. ^Ereceeleprofus venien- adorauiteum, dicens,Domirte,(îveIi»’, potes me purgare. ExtenfâqUe manu tctigit eitmlefu’jdiccns, Volo,purgator. Statimigi-tut purg.a a fuiteiUs lepra. Tune dicitcile-fiis, Vide vt nulli dic3s,fed abi,oftende tcipfiim lacerdoti,amp; offer donum illud quo J *impera. uit Mofes, vt hoc fît eis tcftimonio. *'n-grclTum aUtera lefum iii Capernaum adijt Ccnturio precans euni, Et dicens, Domine, puer meus proieftus cfl domi paralyticus, ve-hementer vcxatus. Tune dicit ei lefus, Ego g quum venero fanabo cum. Et refpondens Cen turio dixir,Domine, non fiim dignus vt lîib tedium m-’Um ingrediaris,(êd folùmloquere,amp; fanabiturpuer meus. Nam Sc ego fum homo fub poteftate conftitutus,5c habco fub me mili-Ks,, amp;nbsp;dico huic, Proûtjfc€re,amp;ptofi«futurc

-ocr page 39-

5 E e V D. MATTH. 9

Acâlteri, Vcni,amp;venit:amp;feruomeo,FatJlocA;

to facit. H.vcautcuiquumaudiiretl:fus,miratu» eft :amp; ait fequcntibus, Amen dico vobis,nein

11 Ifrael quidem tantani Hdcm inueni. Dico au. tem vobis multos ab Oriente lt;Se Occidefite ven. turos, amp;nbsp;difcubituros cum Abraham iSt Ifaac Se

ialacob in regno ïatlorum: *FiIios vero regni InSquot;. ïï.lï eieftum iri in tenebras exteriores:illiceritffe.

IJ tusamp;ftridardentium. Etdixitlefns Centu.

rioni, Abi,amp; vt credidifti fiattibi.Sanatufque

I4 eft puer eiits eo ipfo moinento. ^*£t quum veniflèt lefus domumPetri,viditfocrumeiuj quot;***’ IJ inleftoproieftamamp; febricitantem. Tetigit.' que manumeius ,amp;reliquic earn febri; jamp; fur.

rexit,acminiftrauit eis. *Quumauteni ferum diei eflèt, obtulerunt ei dæmoniacos multos, amp;nbsp;eiecit fpiiitus verbo, omnéfque malèaffeiftos

17ranauit: ^Vtimplereturquod diftum eft perE a.tJ lt; Efaiatn prophetam,dicentem,Ipleinualetudi.

it nesnoftrasaccepit, amp;morbosportauit. ‘Chiu vidiflèt aatem lefus turbam multam circum ' fe(è,iufsit fuos difcipulos abire in vlterioreni

(^ripam. Etqnutnaccefsillèc quidam Scriba, dicitei, Magifter, fcquarte quocunqueabic.

»0 ris. TncdiciteiJefus;Vulpes luftrahabent,ólt; volucrescæli nidos .' Filius autem hominis nor»

ÎI habet vbi caput reclinet. Alius autem exdif. cipulis eius dixit ei,Domine, permitte mihi pri.

ÎJ mùm abirCjcSf (èpelire pattern meum. lefus au. téin dixit ei, Seqliere me, amp;nbsp;fine vt mortui fepe., jj liant raortuos fuos. ^’Et quum ipft eflet in. M,rt.4..

grelTus nauigium, fequuti funt eum dilci. Luc.S. xgt; gif. puli eius. Et ecce motus magnus faftus eft

ia tnariadcè vtnauis openrttur i fluftibus*

■■ Ipf#

-ocr page 40-

CAP. VIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVäNCELIVM

Marc, ç.t Lix.i.i*

ip(ê vero dormiebit. Et accedentef difcipuli excitaueiunteum,diccntes, Domine feruanos, perimus. Et dkit ci», Quid tjmidieftis , ôexi-gua fide pra.’diti*'Tune expcrreclus obiurgauit ventos amp;nbsp;mare: amp;nbsp;faâa eft tranquillitas magna. Homines verb miratifunt,diccntes,Qua- ^7 liscftifte, vt ventiqi}oqueamp; mare aufcultcnt . ei! ’^Et quum ipfi: veniflet ad vltcriorcm ri-pam , in regionem Gergefenorum, oceufrerunt ti duo dæmoniaci,èmonumentisexeuntcs,fieui valde : adeb vt non valere't quifquam praterire perviaraiüam. Et ccceclamauerunt, diccntes, Quid nobis tecum, lefu Fili Dei î veniili bue vexatum nos ante tempus ? Erat autenilongè J» abeisgrexporcorum multorum pafeens. D.t- 5gt; mon es verb precaban tu rcum, diccntes,Si eijcis nos, permitte nobisabire in gregem porcorum illorum. Et ait eis, Abite. Ijli verb cgrefsiabie- J* runt in ilium gregem porcorum; iXteccc ruit to-tus illc grex porcorum è præcipitio in mare,amp; mortui funt in aquis. Paftorcs autem fuge- 11 runtîamp;quumabiiiîentin vrbem, renuntiarunt omnia,amp;quxdæmoniacis fafta fuerant. Et 34 ecce,tota vrbs exiuitin occurfum lefuamp; quuni vidihent eura,rogaruntvtdigrederetur d fini, bus ipforum.

CAPVT IX.

1. Paralyticusfanatiir. y. Remifsio peccatonim.c). Mat/ ihaeiis vocatiir.io.Pcccatorcs.17.Viiiumnoiiiini.iS.Prill/ lt;ipis tîliafufcitatiir. 20. Millier a ffuxiifaiigiiiilisfanatur. aS.Duocaeci fidefanantur. }2. Mutus dxnioiiiacusfana/ tiir. 37. Mefsis. Ope anj.

Marc.î.t

Lhc.j. i8

■p Tingreflus nauigium, traiecit, amp;- venit in * ■*^fuam Vrbem. ^Ètccce, obtuleruntci para- ’ Ijrticum in lefto proieÄum: quumq; vidilKt le-fus

-ocr page 41-

SBCV.ND. MATTH. n fuj fidcni eorum, dixit paralytico, Confide fili»

3 reniifla fuut tibi pcccatatua. Etccce,quidam , 4 è Scribis diccbantapud fcjlfte blafphernat. Et ' quuin vidiflet lefus cogitationes eorum , dixit, (luid cogitatis mala in cordibus vcftris? V trunienimeftfacilius? dicere, Remiflafunt tibi peccata:an dircrc,Surge amp;nbsp;anibula? Vtautcm fciatis autoritatem habere Fiüum homini«; in terra remittendipeccata (tuncdicit paralytico) Surge, tolle tuumlcéium, amp;abidomnm tu-

7 am. Tunc illefurrexit, abijtque domuni fu-

8 am. Turba verb quum hoc vidillèt, mirata eft, ócglorificaiiitDcum qui dcJiflêt talcm

9 potcftatcm hominibus. 'Et quum p?.rtcr- Mar. 1.14 grcderctur lefus illinc, vidit qucndam fcdcn- Liic.5.17 tem ad tcloniumqui i^latth.xus diccbatur, amp;: dixit ei, Sequere me.Atque is furgens ftquutus

«o efteum. Et faftum eft quum Jcfus accumbe, rctdomi illius cccc, multi publicaniamp;pccca. rorcs qui vénérant, (îinul accubuerunt cum Ie.

Il fu amp;nbsp;difcipulis eins. Quùmque id vidilicnt Pharifei, dixerilnt difcipulis cius, Quarc cum publicanis amp;nbsp;peccatoribus edit magifter ve. lifter? lefus autem quum hoc audilfct, dixit eis, Qui valent non egent medico, fed maleaf.

13 fefti. Profefti verbdifcitequid lit,quot;^Mifcricor- Ofeeé.S diamvolo, amp;ncn facrificium. non enim vcni’quot;^’^-'^ vt vocarem iuftos , *fcd peccatores ad refipif. ‘ *”'•*•*?

’ ccntiam. ^Tuncadeunteumdifcipulilohan, nis,dicentes, *Quarenosamp;Phari(æi multum JVTarc.x.iS

*5 iciunamus, diftipuli verb tui non ieiunant? EiEuc.f jj dixit eis lefus, Kumpoflunt ftlij thalamilugc. requandiucuracis eft fponfus? Aderunt autem dies quum tollcturab eis fponfus, amp;nbsp;tunc ieiu,

nabunt.

-ocr page 42-

CAP. IX

EVA NG BM VM

JMarc.c.ix i,uc.S.4.i

, flabuflt. Nullus autemimmittitpanniculutn inipcxum in veftimentuni vetus ; illud enim jpfius fupplcment.unj tojiit aliquid exillo ve-ftimcnto, amp;fitpeiorfilTura. Neque inijciunt v} vinuin nouuni in vtrcs verercs Î alioqui rum. puntur ytres,amp;vinum£ffunditur,amp; vtrespe, reunt; fed inijciunt vinumnouuw in vtres re. centesÄ: \traqueconlcruantur. ^’Hffceolo-it quentc ipfis, ecce,quidam prjnceps ßnagog» quumveniirct,adorauiceum,dicens,Filia mea modàdcfunÂa eft; fed veni amp;imponc manu« tuam fupcream, ac viuet. Tunc furgens lefus 19 fcquutus eft eum^amp;difcipulieius. (Et ecce, tnulier fanguinis profluuio labcransàduodc. cim annis, accedens àtergo, tetigit fimbriam veftimenti illius. Diccbat enimapud fe,Si fo. }• lùm tetigero veftimentum eius, fcruabor. Ie. jJ fus verô conuerfusiSi intuitus earn dixit, Con. fide filia: fidcs tuate fcruauit. Et feruata eft inulier ab ep memento ) ^Et quum veniflet 1} lefus dpmum principes fynagogæ, vidifletque tibiçines^turbam tumultuantem, Dicit eis, Rccedite ; non enim mortua eft adolcftentula, fed dormit. Et deridebant eum. Quum au. tem fuiflèt eiefta turbajingrelTus, prchendit manumeius; furrexit adoleftentula. Etj^ exijt hsec famain totajllamregioné. qiQuum z-j quepratergrederetur iJJincIefuSjftquuti fuut eum duo cæcijclamintes, amp;diccntcs,Miferere ;ioftrî fill Dauid. Quum autem veniflet do.j| ^um, adierunteumcæciilli, óf dicitcislefus, Creditis me hocpoflè facereÇ Dicuntci, Etiain Domine. Tunc tetigit oculos eorum,diccns^ Secundum fidcmvcftramfiitvobis. Etaperyijp '' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt

-ocr page 43-

SECVND. MATTR.’ «

fontoculi eorum; amp;grauiterintermin»tuscft gids lefuSjdiccns , Viàcte nemo feiat. At iiii egrersifparfcruntciusfamain intotailla regio.

3: ne. autem egredientiKus, ecce, ob tu Je. Lue.iLf* jjruntei hominem mutum dæmoniacum. Et eiefto damonioloquutus eftmutusXamp;mirata eft turba,diccns,Nunquam apparuit ta!equid- infr.t3.14 3 piamin Jfrael. ^PKarifæi verd dicebant, Per Mare.i.ia 3$ principem dafmoniorum eijejt dxmonia. ’Et «iicumibat lefusvrbes omne? ac vicos, docens u in fynagogis corum ,amp;prædiçansEuange1ium regni,amp; fanans quenuis morbum Sc quenuii

j6languorem in populo. qi’Quum vidiäetau-tem turbam,mifeiilt;ordia commotus dtfuper eijjqndd eflent difsipati Sc difiedii quafi oues no 37habentcspaftorem. TScdicit difeipulisluit,L,„ ’Ipfa quidem mefsi? multa, operarij autem.loh.4.}«

|! pauci. Rogateigiturdominummefsisvtemit. tat operariosin meflèm fuam.

CAPVT X.

I. Apoßolit daun- graria faniratum. 0 Ajiftnniurad ptxe dicandiun Euangeliuni. i;.Pax. 14. Puliieris excufsio.io. Afflidio. 12. Perfctiereiiria.i}.’’ugj.28.Timor.2ç.Pnfe feres duo. jo. Capilli. )i. Confiteri Chriftiim. 54. Pax. Gladius- H.Dirsidia.t7. Amorparennim.^S.Ceux.jÿ.

[ «rdere aiiiinain.4O.Keeiperc£uangeIißam.

■»'J'Vncaduocarisduodctim difci^Irsfuis de- Mart.j.^ dit eispoteftatem aduerfut fpiritus impu-

ros, vteijccrenteoSjamp;fanarentomnemmorliÄ .aamp;omnemlanguorem. Porrd duodeeimApo-

•Äolorum nomina funt hart { primus, Simon qui dicitur Petrus , Sc hnAms (rjamp;nt eiust lacobus filius SZebedsei , Sc Iohannes fra-

g ter eiut ; Philippus , Sc Bartholomxus • Thomas, Sc Mattfaxus jJl« publicanus j Iwebuf

-ocr page 44-

CAP. X, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGELIVM \

lacobus filiu! Alpbæi:amp; Lcbbæus,cognomina-tus Thadciæus.- Simon Cananites, amp;nbsp;ludas 4 Ilcariotes, {lui etiani prodidit eum. Hosduo. 5 dccim niifit lefus, amp;addiditeis mandata , di-tent, In viam Gentium ne abieiicis, amp;nbsp;in vrbein Samaritanorum ne ingrediamini. Sed profi-

Aflor. U, 4S’ad oues perditas domus Ifra-Viic. 10.5.,i el. ^Profefti verb pra:dicate,’dicentes,Appro- quot;J pinquauit regnuni cælorum. «^AEgrotos (a- S nate,Ieprofos purgate, mortuosexcitatc, da’-

33.‘ comparateaurum,nequcargentum,neque as i.fun.jaS in zonis vcftris.' Nequc peram aditcr, neque 10 binas tunicas, ncque folcas , neque virgam. ^nâ

Liic-io.3 dignuseftoperariusalimtnto fuo. qj^Jn qip^m. » cunqucveró vrbem autvicum introicriois , cz-quirite quis inealitdignus ;amp; illicmanetc vf. quedum exeatis. Introcuntes antemdomum, lï falutate earn. Et fi quidcm fucht domus di- ij gna, veniatpaxveftrafupcreamtfinautem non

leucrtatur. ^Et 1

Aôor.Yçi.Sc quiconque non receperit vos : neque audicrit tb. S ferniones veftros, excuntes domoautvibeilla,

’excutite puluerem pedum veftrorum. Amen iS dico vobis, toleiabiliorerit conditio terne So. domorum 8c Gomorthæorum in die iudicij, Vue. io. 3 quàm vrbis illius- q]’Ecce ego mitto vos vt 'oues in medio lupoium jeftote igitur prudentes vtferpentes,amp;innoc^tesvtcolnfaæ. Caucte ly autéabhominib*. tradentenimvos incófelTus amp;infynagogis fuis flagellabfitvos. Sedamp;adiï pra;fidesac reges ducemini meacaufa,vt hoe fit

Mare.ij.il eisamp;Gentibus teftimoniu. ’Sedquumtradi-ij Vue. u.11 nbsp;nbsp;dcrint vos,neeftotcfolicitiquoniodo autquid

loquamini

-ocr page 45-

SECVND- M A T T H. t

loquâtnini.dabitur enim vobis illo moniento to quodloquamini. Non enim voseftis quilo, quimini, fed Spiritus Patris vcftri, is eft qui lo, ti quitur ïn vobis. ^Trader autem frater fra. Luc. xi.tS treni ad mortem, amp;nbsp;pater filium : amp;c infurgent liberiin parentes, amp;nbsp;morte multandoscoscu.

jî rabunt. ’Et eritiscxofi omnibus propter no. iMirr.ij.i} men meum: vetùm qui fuftinucrit ad finem 17

îj vfque, isfeniabitur. Qnumautemperfequen.

turvosineavrbe,fugitc in aliam.Amen enim dico vobis, ncquaquara obicritis vrbes Ifraelis quin venerit Filius hominis. ’Non eft difci. ^•4® pulus fupra magiftrum,ncque feruus fupra do-

îj minum fuum. Suffîcit difcipulo vt Ht iîcut

magiftcr ipfius, amp;nbsp;vt feruus fitficut dominus ipfîus. ’fiipfum patremfamiliâ Beelzebul vo-b'fr.iî.14 tfi tarunt,quanto magisdomefticos eiusl ItÀque

ne costimcte. ’nihil enim eft opertum quod n.i

non fit retegondum,amp; nihil occultum quod

VJ non fit cognofcendum. Quod dico vobis in tcnebris, dicite in luce : amp;nbsp;quod in auremaudi,

i8 tis,pra-dicatefupradomos. Et netimctevo.

5

i

1

«

1

bis ab ijs qui trucidant corpus, animam autem nonpolfunt trucidaret fed timete potiùseum qui poteft amp;nbsp;animam amp;nbsp;corpus perdcre in gc-»9 henna. Nónne duo paflèrculi allario væne-unt, amp;nbsp;vnus exeis non cadet humi finePatr«

30 veftro ! Veftri verô ctiam ’capilli capitis o-ji mnes numeratifunt. Neigiturtimetc:vosmul Jttis pallèrculis præftatis. q]’Qjlifquis igitur confitcbitur me coiamhominibus,confitebor amp;nbsp;ego cum coram Pâtre meo qui eft in cæ- x.Tiin.i.i»

33 lis : Qjjifquis autem negauerit me coram ho-niinibus, negabo cum amp;nbsp;ego coram Pâtre meo

qui

-ocr page 46-

CAP. X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;evanoelivm

Luc.a.$‘ ^uicftin cælis. ^*Neexjftimetit, meveniflè miflurum paccm in terrain ! non veni miflutus

Mich.7-6 Jiacem, fed gladium. ^Nam veni fafturus vt jj difsidcat filius aduerfus patrcinfuurri,amp; filia aduerfus matrem fuam ,amp;nurus aduerfus fo. Crum fuam; £t inimici hominis etunt qui

Vifr'i6'*4 funtdomcfticiipßiis. 5]'Quiamatpattern aut 37 Watc.8.}4 matrem fupra me,non eft medignus;amp;quia~ Viic.ç.zj.di mat fihum autfiliam fupiame,non eft me di,

EUUS. *Et qui non accipit crucem fuam, acfe, jJ tiifr.16. z$ P . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n J- ',rgt;, ■

Marc.S.jç quKur me a teigo, non ift me dignus. 'Qui 39 Luc. 9.24 inuenerit animam fuam, perdet eam.'amp; qui per, diderit animam fuam mca caufa, inueniet e, Luc.io.ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qi’Qui i-ecipit VOS , me reeipit;« quj me 4«

loli.ij.io rteipitjtecipit eumquimifitme. ^Qui recipit 4*

Prophctam in nomine Prophetæ, merccdcm Prophetar accipiet ; amp;nbsp;qui reeipit iuftum in no, Marc.9,4i mille iufti, mercedem iufti accipiet. ’Et qui, 4’ cunque potum dederitvniex his paruis pocu, lum frigidæ folum, in nominedifcipuli ,an-.en dico vobis, non pcrdiderit mercedem fuam.

CAPVT XI.

a Iohannes nilttitdifcipulosadChnnum.r.Tefiimcni/ UDI Chnlli de Johanne.ij. L«xamp;; Prciphelae.iS. Clinflus amp;nbsp;tohanncs.il. Choia: iii.Ecihfaida. 2 c.huan^eliumtc^ uclatnin pamulis. J S. Fatipatiamp; cncrail.

■pTfaftumeft quum finemfeciflet lefuiprar,» ■^^cipiendiduodccimdifcipuhsfuit, digreftus tit illinc vt doceret, amp;nbsp;pnrdicaret in vibihus

Luc. 7.18 eorum. ’Iohannes gutem qunm audiftèt in z vinculis opera Chrifti, miff is duobus txdifci, pujisfuis, Dixitei jTuneis es qui vtnturuse, 3 rar,an alteriim expeftabimus? Et refpondens 4 Jefus dixit ei ',Profefti renuntiate lohanni quæ audiris dt videtis. Ca:ci vifum recipiunt, 6c S ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;claudi j

-ocr page 47-

SECVND. MATTH.


ïlaudi ambulant, leprôfi mundanturjamp;fur^l audiunt,mortui excitätur,amp;pauperihuseuan, 6 gelizatur. Et beacus eft quinon fuerit often, 7 fus in me. gillis aüteip abeuntibus cœpit Ie, fus ciicere turbæ de Johanne,Quid cxiftis in de. fertumvtfpedaretis? arundinem quaragitetur J à vcntol Sed quid exjftis vt videretis ? homi.

nem mollibus veftibus ami.ftunn! ccce,qui ge.

runt molles Veftes,in domibus regû funt, Std quid exiftis vt videretis! Prophctam! certèdicQ

10 vobis, etiam ampliùs quàm Prophetam. Ifte

enimeft dequofcriptuineft, ’Ecce , ego mitto MiTjch.j.l nuntium meuni antefaciemtuam , quipra'pa,

I, rabit viam tuam coram te. Amen dico vobis, non furrexit inter eos quigignunturè mulie-pibus quifquam maior Johanne Baptiftai fed


II


*3

*


»5

i6


'7


gt;8


’9


qui eft minimus in regno cælorum,maior eo

eft. ^Porrù à diebüs Johannis Bapcift.r yfque E«c-J6.

nunc regno cadorum visadfertur,amp;violenci rapiunt iliud. Kam onlnes Propheta: amp;nbsp;ipfa Lex vfque ad Johannem prophetarunt. Et, li vultisrecipere, ^ipfeeftElias ille qui venturus erat. Qui habet aures ad audiendum, audi.

r.t. Sed cuiafsimilabo generâtionem hànc? Vuc-f,« Similis eft puerulis quifedtnt in fOris; amp;nbsp;act la. mant fodalibusfuis, Acdicunt,Tibia cctinj, mus vobis,amp; non faltaftis'lamentati fumus vo, bis ,amp; non planxiftis. Venir enim Johannes nec edens neebibens, amp;aiunt,Da:monium ha. bet. Venir Filius hominis edés acbibé',amp; di, cuntjEccc homo edax amp;nbsp;vini potor, publican o-rum amicus amp;nbsp;peccatörum, Sed iuftifitataeft


jO fapientiaàfilijs fuis. ^/Tunc cœpititaexpro. Vucxio.ij brarevrbibuSjinquibus editæfuerant plurimæ


virtu.


-ocr page 48-

CAP. XI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E V A N G E L I V M '

virtutes ipfius,quöH non reppuiflent, V« Cliorazin,va: t ibi Btthfaidan .nam li in Tyi o amp;nbsp;Sidone etSitæ fviflent virtutes qua: édita fv.nt «pud Vos, olim cum faccoamp; cineicledentes re-Ppuiflent. Quinetiamdicovobis,Tyriamp;Si-donis tolerabilior erit conditio in dieiudicij quàm veftra. Et tu Capernaum, qujccsvPque ad calumfublata, vfquead inferos deprimêris. nâfl Sodomis édita- fuifltnt viitutes quæ éditât funt apud te, manflient vfque adhodiernum diem. Quinctiam dico vobis, terra: Sodomo. rum tolerabilior erit conditio in die iudicij Luc.io.ji quàmtua. q ’Inillo tempore refpondens Ie.

fus dixit. Confiteortibi,Pater,Domine Ctvli amp;nbsp;terra;.quôd abfeonderis hatci fapientibus nbsp;in.

telligentibusjamp;cadetexerisinfantibus. Etiam ’’ Iohan.3.};.amp; Pater, quia ita placuit tibi. ^Omnia mihi

tradita funt i Patre meo; amp;nemo nouit Fili, urn nifiPater, neque Patternquifquamnouit nifiEilius, Ätcuicunque voluerit Filius retege. re. Venite ad me omnes qui fatigati tftis 6c onerati,amp;cgofaciam vt requiefcatis. Tollite iugum meum fupcr vos, amp;nbsp;difeitei me quöd leTnn.6i(gt; mitis Pm lt;Sf humilis corde ; ’amp;■ inuenietis le. l.lonan.!.$ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- l o ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'0

quiemanimabus veltns. 'Jugum enim meum i facile eft,amp; onus meum leue eft.

CAPVT X n.

Difapulifpicas velhiiit. 6- Aliftruordia. Sacrifîciiiin. to. Aiiüa maims fanatiir. ii.babbaihis bepcfacierdum. az. Damoniarusfanatiir jy. 1 fgriim I'linlem ;i I rcca/ turn Elafj hernia.53. Alber l'Cnaaiitn;aia.j4.Vipcta;.41. I\iniu:ijr.41.Régira Sil'3c.4t . Veil parentes Chiilb.

iN iJIo tempore ibat lefus fahtatho per fatal ( verôippuseluiiebantjcœpeiûntque

vtljeiefpicas,amp;cdere, Pharifaiantcm,quumt

eos

-ocr page 49-

eojviJiflLnt, dixerurt ei, Ecce, difcipuli tui

,j.eo' Q^omodo introicrit domumDei,amp;pa. nes prapoHtionis ederi:, quitus vefci non erat ipfi licitutn, neque ijs qui cum eo erant, fed ^fa. Exo J.

J cerdotibus folis? Aut non legiftis ^inLege, ’*■ fabbathis facerdotes in templo fabbathum jqum.iS.j

fi nolfetis quid fit, ’Mifericordiam volo dC HoC^.T non facrificium t non condemnafietis infon-

Î tes. Nam dominus efi: etiam (abbachi Filius

to gogam eorum. Etecce,quidamillicerat ma, num Habens aridamîamp;interrogarunteumdi-centes,Licétnc fabbathis quempiamfanare■ vt

11 atcufarent eum. Ipfe verb dixit eis, Qiiis erit ex vobis qui habeat ouem vnam, amp;nbsp;fiea incide. ritfabbatlioin foueain, non apprehendat earn

»I amp;eriga:l Q^intum autem homo prxftat o-

13ui; Itaqu; licet fabbathis bene faccre. Tunc dicit homini i 11 i, Extende raanum tuam. Et is

14 extenditîéftq.iereÆicuta faua vt altera. ^Fha, rifa’i verb egref.i cepj'-unt confilium aduerfus

jy euin.vt eu nperderent. lefusautem :juumhoc nolTet, fecefsit illinc, fequut.ique efi: eum turba malta,fanauitque cos omnes. Etintermina.

17 tuscàeisneipfumpalim facerent. Vt impie, retur quod diclura erat per Efaiam prophetam,

jS dicentem, ’Ecce feruus meus, quern elegitdi- Efa.4i.» IdAus meus, in quo acquiefeit anima mea ; po-nam Spiritum meumfuper eum, amp;iudicium

C } Gentibus

-ocr page 50-

CAP.xn,

BVANGELIVM

Siipr.ç.jt Luc.11.14.

Snpf.Q.,4. Mtrf.).x J.UC« 11.17

Mir 19

I^UC.12 - lO ,.1011. j.15

Gifttibus annuntiabit. Mön litigabit, neque 19 clamabit, neque audiet quifquam in plateis vo. cemeius. Arurtdineinquaflatainnonconfrin- la get, Sc linum fumigans non extinguet, vfqiie-dilm proférât ad yiftoriam iudicium. Et in ji eiusnomine Gentesfperabunt. qj^Tuncobla- zi tus eft eidæmoniacus cæcusamp;mutprîamp;fana. uit cuni,adeó vt quicæcus ac mutusfuerat,amp; Jcqueretur amp;nbsp;videiet. Et obftupuittotatur. 2J bia, dicebat^uc, Nónne ifte eft filius illeDa, uid! Pharifæiverb, quumh.i'c audiflênt,dice. 24. bant, *Jfte non cijcit da-monianifi perBeelze-bul principem d.rmoniorum. ^Jefus autem 2$ quum fcirct cogitationc? corn dixit eis, Omne rcgnum difsidens aduerfus fcfejVaftatur : amp;o-ninis vrbs aut domus difsidens aduerfus ft. ipfam, nonftabit. Sed fiSatanas Satanameij. ïf tit, aduerfus ftipfum difsidetjquomodoergo ftabit pegnumeius? Et fiego perßccizebuleij. c 'O dæmonia, filij veftri per quem eijciu nt? pro. pfercaipfi erunt veftrviudices. Sinautem per 2t Spiritum Dei ego eijcio da-monia, neinpe per. ueriit ad vos regnum Dei. Nam quomodo 29 pöteft aliquis irigredi domuni validi alicuius, âc viCn élus diripere,nifi primé vinxeritvalidum ilium, amp;nbsp;tunc domum illiuS diripiet? Qui non eft mecum,aduerfum mt eftftfc qui non cogit mecum, fpargit. 'Propferea dico vo. j, bis, qUoduis peccatum ôc blafpbemia remitte. tur hominlbus; blafpbemia veró in Spiritum non remittctur hominibiis. Et quifquis lo. Jt, quutus fuerit aduerfus Filium hominis, re-mittetur ei : quifquis autem fuerit loquutus aducrfuf

-ocr page 51-

SéCVNO; MIA'TTK.

aduerfus Spiritnm (anftum, non remittetat

53 «i neque in hoe feculo, neque in futuro. Aut facite arboremSonam,amp; fruftu m elus bonumj aut facitearboretnputrem, Ócfruftum eim pu» 3 trem.namè fruftu arborcognofcitur. qjPro. genies viperarum quomodo pof$itisbona lo» qni,quumfitismali? ^namexabundantia cor. ♦»

35 dis os loquitur. Bon’homo èbonothefauro cordis profert bonaîamp; mal’ homo ex malo the.

jófauro profert mala. Sed dicovobisjquodcfl^l

Vîrbum otiofum loquuti fuerint homines, de 37eo reddituros rationé in dieiudicij. Ëxfermo. nibus enim tuis iufbficàberis, amp;exfermonibu» 38 tuis condemnaberis. Tune refponderunt qui.

damèSeribis ac Pharifeis,dicentes,Magitter,*

39 ’velimus ex te fignum videre. Ipfe verb re. fpondens dixit eis, btatio malade adulterinafl-gnumrequiritïfed fignumnon dabituf einifi

40 lignum illud lonæ prophetæ. ‘Sicut eniinion.i.| fuit Ionas in ventre ceti tres dies Se tres no.

ftes , ita erit Filius hominis in corde terrrae

4' tres dies dettes nodes. Mineuit« refurgent in iudicio cum natione hac, amp;nbsp;condemna-bunt earn; ’quód ipG refipuerint ad praedica. lon.j« y tionem lonæ : amp;nbsp;ecce, plus quàm Ionas eft in

4^ hoc loco. ^R,egipa Auftri furget in iudicio j-Refto.i cum natione hac lt;Sc condemnabit earn? qubd S‘P“*hS*t venerit à terminis ternie vt audiret (apientiam Solomonis,amp;ecce , plus quàm Solomon eft in

43 hoc loco. ’Caeterùm quum impurus fpi. Lac.lt;i.alt;gt; ritus exierit ab homme, ambulat per aridalo.

44 ca, quærens requiem'.iSc no inuenit. Tiic dicit, 'Reuertar domdmeam vndeexiui.Et quum re.

45 nit,inuenit «ä vacante,gt;verfam de omKä. Tfic

4 proficifck

-ocr page 52-

CAP.Xin. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGEL.tVM

profici/citur,amp; accipit (eeum feptem alios Tpi,

ritus peiores quâmipfe fit: «Scingrefsi habitant Heb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conditio hominis illiusdc.

1.10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...

». Pct. I.IO Mar. ;. ji Luc.S.IO

tenor priore : ita ctiatn ent nation! huic ma.

la:, fl ’Qiiumautemadhucloquereturturb.-!;, 46 ecce,mater amp;’fratereiusftabant foris, qu.ercn. teseiuscolloquium. Dixit autem eiquidam, 47 Ecce mater tua amp;fratres tui foris ftant, quæ-rentestuum colloquium, ipfi: verórefpondens 4Î dixit illi qui hocei dixerat, Quæ eft mater mea, amp;nbsp;qui funt fratres meil flEt protenfa manu 49 fuaindifcipulos fuosdixit, Ecce matermeaamp; fr.stresmei. Quifquis enim fecerit quod vult S® Pater meus qui eft in cælis, is eft meus frater, amp;nbsp;foror,amp; mater.

CAPVT XTH.

I Parabola reni(nantis.ii.i3i;4; Curinparibolis loqtiue tiis C.ii jftiis.iS.Expofioo parabol5e.i4. Parabola ziza/ nioniin.p.Granifinapis. jf. Ferinenti. 44.Thefatiriab/ fconditi. 4lt;. Marparitse. 4'Z. Sapenxiaiftaeintnare.$}. Clirt'lbis a Nazaneis non liifcipinir.

jLLO verà dieegreffus Icfusdomojfeditiu. « ■*xta mare. Etcoaftaeftadeumturba multa, a aded vt nauigium ingreflus ftderct ;tota autem turba fupra littus ftabat. Et loquutus efteis î multa perparabolasjdtcens, Ecce, quidam fator cxijt ad feminandum. Et in feminando ,alia quidem ccciderunt iuxta viam : amp;nbsp;venerunt vo. lucres, amp;nbsp;deiioraiieruntca. Alia verb cecide. i runt in petrofa, vbi non habebant terram mul. tam:amp;ftatim exorta funt, propterea qubd non habebant profundamterram. Soleautem ex. orto torrefafta funt,lt;?ç propterea qubd non ha. bebant radicem,exaruerunt. Alia verbcecide. 7 runt in fpinas:amp;afcenderuntfpina:,amp;fuflFo.

carunt

-ocr page 53-

s E C V N n. MATTH. i«

{ Cârunt ei. Alia verà ceciderunt in torram b o. namj Sc ediderunt fruftum, aliud quidem cen, tena, aliud veró fexagcna, aliud verb trice, na. Qji habet aurcs ad audiendum, audi.

lo at. Tunc accedences difcipuli dixerunt ci, u Qnare per parabolae loqueris eis? «niple verb refpondcnsdixit,Q^ia vobis datum eft nolle inyfteria regni cxloru n, il'is autem non efl:

12 datum. ^Ctliifquis enim habet,dabicurei,amp; Ina.IJ.29 reddetur abundantior? quiCquis autem non

tj habet, ctiam quod habet tolhtur ab eo. Pro-ptereaper parabolas loquorei$,qqi3 videtes no

»4 videc,amp;auJicces n5audint,necintellignt. ^It.i. Mate ^..ix que corapletur in ipfis prophetia Efàiæ,qua; di, b.ic 3,10 cic, Auditu audietis, amp;nbsp;non intelligetis: amp;nbsp;v i,

ij dentes videbitis ,amp; non cernetis. Pinguefa, {lt;0,0.11,8^ dum efl:enimcorpopuli huius, amp;auribuj gra, uiter audierunt, amp;nbsp;oculis fuis conniueruntjne, quando cernant oculis,amp; auribusaudiant,lt;S£ corde intelligant, amp;nbsp;conuertantur, amp;nbsp;fanem

t6 eos. njVeftri verb beat! funt oculi, qubdeer,

ÎO ftmenexcepit. Qui verbin petrolafemtn exce. pit,is eft quiftrmonemaudit, de eura ftatim

»I cum gaudio accipit. Non habet autem radi. cem inftfe, fed temporarius eft: ortique op, prcfsionevel perfequutione propterfermonem,

C $ ftatim

-ocr page 54-

CÄPXm,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rVANGEIzIVM

ftâtim offenditur. Qui veró in (pinas fernen li excepif, is eft qui (ermonem audit : (èd folicitu. do (èculi huius, óe fallacia diuitiarum fuffo. cac(t;rmonein,amp; fit infruftuoCus. Qui veró J} in terrain bonam excepit fernen, iscftqui fer-montra audit lt;3e intelligitj qui videlicet fru. ftum fert, editque, alius quidem centena,alius ftxagena, alius verbtricena. ^Aliamparabo- 2 Jam propofuit eis , dicens, Simile eft regnum cælorum homini fem in anti bonum fernen in agrofuo. Quum autem dormirent homines, 2{ renit eius inimicus, de feminauit zizania inter triticum: abii'tque. Quum verb germinallet herba,amp; frult;ftumedidiflet,tunc apparuerunt etiam zizania. Accedences autem ferui pat ri s- vj families, dixeruntei, Domine, nónnebonum fernen feminafti intuoagro? vnde ergo habet zizania? Ilie verb dixiteis,Inimicusquifpiam it hocfecit. Serui autem dixerunt ei, Vis igitiir abeamusamp;colligam’ea? At ille dixit,Nonjne colligendo zizania , eradicetis fimul cum eis triticum. Sinite fimul crefcere vtraquevfque ad meiîêni •amp; tempore mefsis dica meflbribus, Colligite primùm zizania, de ligate ea in fafcL culos, ad exurcndum ea: triticum verb cogite in

Mwe.4.50 horreum meum. ’Aliam parabolam propo. J* Vuc.ij. 13 nbsp;nbsp;pjjj eis,dicen8. Simile eft regnum cælorum gra.

no finapis, quod acceptum quifpiam (eminauie in agro fuo. Qutid minimum quidem eft 5* omnium feminum.’ quum autem excreuerit, maximum eft olerum, de fitarborfadebvtve« niant volucres cæli, de nidulentur in ramis ipfius. ^Aliam parabola loquutus efteis,dicés, Simile eft regnu c«lor5 ftrraento ,.quod acce,

ptum

-ocr page 55-

5BCVND. MATTH. ir

ptffai rtiilliei* eOndidic in farinæ (atis tribus, vC. quequdfermêtareturtota. Ütcomnialoquu, tüs eftlefus per parabolas ad turbamî *lt;Scabfq; Marc.4.}l

j$ parabola nihil loquutus eft eis; Vt complcre-turquod diftum fuit perProphetam, dicente, ’Aperiam per parabolam os meum:eruftabo pfal.7}. 8 otcultata à iaftis fundamçntis mundi. Tunc dimiHa turba venir domumlefustamp;adierunt cum diftipuli eius, dicentes , Ediflêre nobis

4iius. Mittet Filius hominis Angelbs fuos, qui tolligenf ex ipfius regno omnia offendicula,

44 endum, audiat. ^Rurfus fimile cft regnum cælorum thefäuro occultato in agro ♦ quem inuentum homo occultauit , Se præ gaudio quod accipit ex eo, fubducit fefe,amp; omnia quae

fus fimile eft regnum t.'clornm cuipiam nea

4^ gotiatori,qua:renti pulchras margaritas : Qui inUentaqliapiam magni pretij margarita, abt— ens vénundedit omnia qüæ habebat, 8e emit

47 eva, qiRiirrum amp;nillt; eft itgnun cxlorum fagenae

-ocr page 56-

CAP.Xin.


EV A N G E E I V M


Marc. 5.1 L11C. .16

Marc. 4 Luc 4.14 ioh.4.44

ûgenæia.'tæin marc, amp;nbsp;qua: ex omni rerum ge. nerecoegit; Qu^am impletam pifcatores fub-duxerunt inhttus : amp;nbsp;fedentes collcgcrunt qua: bona funt, invafa, putria verb foras abiece-runt. Jta erit in confunimatione feculupro, 4? dibunt Angeli, lt;amp;nbsp;feparabunc malos è medio iuftorum; Proijciéntque cos in caminum i- 50 gnisrillic eric fletus amp;nbsp;ftridordenfimn. ^Di- 51 citeis Icfus, Intellexiftis hæc omnia! Dicunt ei, EtiamDomine. Ipfeverô dixit eis,Propterca jJ omnis Scriba edo Aus in regno cj:lorum,limilis eftcuip»ampatrifamilils,qui profère é thefauro fuo nouaamp;vetera. Et faAum eAquuui finif-fet Icfus parabolas iftas, foluit illinc. ’Et 54 quum veniiFet in patriam fuam, docuiteosin fynagoga eorum: adeó vt percellerentur ,acdi-cerenC,Vndehuicfapiétiaiftaamp;virtutes? blón-neifteeftillefabrifili’? nónnematereius dici. tur Maria,'amp; fratres cius Iacob’amp; lofes amp;nbsp;Simon dcludas? Et fororcs eius nónneomnes apud nos funt? vndeigituriftihec omnia? Et J7 . offendebantur in eo.Iefus autera dixiteis,’ Xô eftProphetainhonorat’nilîinpatriâfua. Xe. que ediditallie virtutesmultas, propterincre-dulitatemcoriim.

CAPVT XIIII.

I Hcrojisiii licift n le l'Iii.i:. lo'nnncs q nre vin'l n. iq. CipitetriiucKiir. U. Sece lit Ief.n.i3.O -q'iiiiqii:pic nibiis.itec. ij.Orat Gitrillus.X 4. Apolfoliiaftitifla.iic btis.iT. FiJeajo. Petra; periclitinir. jS. Fi.nbria vcIlP menti.

Mirc.6.14 jXilIoMtnporeaudiuitHeroJestetrarcliafa. •

Luc.9.7 maradelel^u. Etdixicpucrisfuis,Ifteeftlo- * bannetille BaptiAa:ipfefurrcxicdmortuis. ôc propterea.

-ocr page 57-

8ECVND. MATTE i8

ïpropterea virtutcs aguntineo. 'NamHero-4esprehcnderat lohannem, amp;nbsp;vinxciat^uni,lt;Ss coniccerat in carccrcm, propter Herodiadem

vxorcm Philippi fratris fui. Dicebat cniin ei

5 Iohannes,Non liccttibieamhabere. Etlt;]uura vellet eum occidere, timebat tuibam, ^quód hi!r,n.i6 eufti haberent vt Prophetam. Qjnun autem agerentur natalitia Herodis, faltauit üliaHe. rodiadis in medio; amp;nbsp;plaeuitHerodi. Vnd» cumiureiurandofpopondit fe datuiiT ei quic,

S quid petijllct. Illa verb pr^uAa à matrelua, Daniihi ( inquit ) hicin patina caput Iohannis

?Baptiftæ. Et conttiftatuscft rex; fed propter iusiurandum Sc eos qui lîmul accumbebant,

’° iufiit dari. Et milTo carnifice decollauit lo-

** hannem in carcere. Et allatum eft caput eins in patina, datùmque eft f uella ; Sc ipfa obtulit matrifuæ. Tune àcctlfcruntdifcipulitiue,amp; fuftuleruntcorpus, idquefepcTieiunt;amp; venu

’lentes renuntiauerunt Jefu. qj^Quum autem hoc audiflèt lefus, lêcef it illinc innauigioin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9

defertuin locum priuatim;amp; quum audillct

’ turba,pedibus lequutaefteumabvrbibus. Et egrclTus lefus vidit multamturbam;amp;mifcri-cordia commotus eft ergaeos, fanauitqueeo-

’5 rumsegrotos. ^Quumautemftiumdiei eflèt, Mare.ô.jj adierunt eum difcipulieius^dicentes ,Dcfertus ƒ* eft locus, amp;nbsp;tempu; iam praterijf. dimitte tur.

vébamvtabeat in vicos ,amp;emant lîbiefcas. lefus autem dixiteis,Non habentneceflèabirtîjate

xy eis vos quo vefeantur. Ipfi verb dicunt ei, Non haherous hic nin quinque panes amp;nbsp;duos f

iS pifees, Jpfe autédixitjAdfçrtemihieoshuc. Et

13 iuflà turba per herbas difeumbere, Sc accepti*

quinque

-ocr page 58-

CAP. XHH. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGEL IVIVT

quinque illis panibus ac duobus pifcibus,fM4 fpiciens in £a:lumbenedixit j amp;quuni fregifltt dcditdifcipulis panes,difcipuli verb turba-’. Et 2« comederunt omncs, amp;c faturati funtjfu/tule» , runtque quodfuperfueratfragmentorS, duo-deciœ cophinos plenos. Quiautem ederant, ** luêre viri quaii quinquiesiniJle, abfqueinulie. tibus ac pucrulisi ^Etfbatira coc'git lefus dif, cipulos fuos infcendcre in nauigium, amp;nbsp;præice fibj in ripain vlteriorem j dum diniitterec tuf-i bam. Dimitla igitur turba afcendit in mop, IVlar(-.ó.S4 tempriuatim,ad orandum. ^Qi£umauteni ferft lohai.ó.iü dieieflit,foluserat illic. N.auigiumvpràiana 34 in medio maris erat, vexatum à flu*i):]bus; nam ventuserat contrarius. Qpartaauteiji nodlis Vigilia abijt ad eoslefus, ambulansfuperm^ re. Et eovifofuper mare ambulante, (iifqpuli 3^ turbati funt,dicentes,Speéirùm cft;amp; prte mçtw clamarunt. £ed ftatimloquutu$ eft eis leljis, dicens,ConAditciegofum,ne time(e, 2^ Ipondens autem ci Petrus dixit, Doniipe, fi f u es,iubeme ad te venirefuperaquas, Iplè ver^ 29 dixit, Veni. Et quuradefcendiilètènauigioPe, trus ambulauit fuper aquas, vt veniret ad Ie, fum. Videos auccmventuinvaliduiji,tuppic; 30

quum cœpilTet demergi, clamauit dieenç, Domine ferua me. Statim verb lefus, extenta 3* fide præditej quid dubitaftil Et quum«fient J* ingrefsinauigiumquieuitventus. tiulautem 3; erant in nauigio ,vcnientes adoraueruntcum, dicentcs, VerèDciEilius es. 'Et quumtraie. 3 tifi'ent,vencrunt in tcrram Gennezaret. q]Et 35 quum agnoufifent eum viri loci illius,mifetunt in

-ocr page 59-

SECVND. MATTH. i0 in totam circumiaccntcm regionem illatn, Se 36 obtulerunt ei omnes male attcftos, ht prêta, bantureuni^t folùm rangèrent fimbtiam palljj ipfius. amp;nbsp;quotquot tctigerunt, feruatilünt.

CAPVT XV,

3. Mandata amp;nbsp;doflrinx hominiiin. ii. Scandaliim. Hantatio qtise cradicanir. 14. Csecicjecosdiiceiitcs. iS. CoMi.Chanansfa. xb.Paiiisfiliorum.Catclluaf.tides. 32.4000. honiinuni lacuntiir.}6.Gtatiaruiii atiio.

» TYnc ‘acccdunt ad lefum lerofolymitani Mait.r.a

amp;,’Qui maledixerit patri aut matri,motte mo Oeiic.s.itf

lt;I nóratzcorautcmeorumproculabcftamc. 5ed fruftranic colüt, docentes doârinas qua: funt

«o mandata hominum. qi’Etaduocataturbadi, Matc.r.ir tl xiteis, Auditcamp;intclligite. Kon quodingre.

ditur in os, polluit hominem, fed quoalegredi. tur ex ore, hoc polluit hominem. Tune ace e.

dentes dircipulieiusdixctûcei,Koic2rharifeoii audita

-ocr page 60-

CAP. XV.


E V A N G H b I V M


Jot’.if.â

bur..$ jç

Marc. 7.17


audito ïcrmoneifto offcnfos fuiflè? Ipfèverô’^ rcfpondens dixit, ’Omnis planta quani non plantauit Paterille meus cœlcftis, eradicabi. tur. Sinite cos; ’^duces funt caci cæcorum.


poirôfî ca'cusc.tto prarierit, ambo in foueam cadent. ^Rcfpondens autem Petrus dixit ei, Ediflere nobis parabolaniiftani. lefusautem d'xit,Adhucamp; vos fine intelligentiaellisl Nó-diim intelligitis,quiclt;]uid ingrcditurin os,in ventrem tedere, amp;nbsp;in latrinameijci? duæau.


ij

•7

4


Gen. ö. 5i 8.11


tem prodeunt ex ore,cx ipfo cordeegrediuntur, amp;nbsp;illa polliiunt hominem. *Nam cx corde egrediuntur cogitationesmalæ, cades, adulte-ria, fcortationes, furta, falfa teftiraonia,obtre, fbationes. Ha-c funt quat polluunt hominem:


illotis autem manibus veici, non polluit homi. Mare.7. »4 pent. ^Egrcflus illinc Icfus recefsit in partes Tyri amp;nbsp;Àidonis. Et ccce mulierChananæaâ finibus illisegrefla, clamauit,diccnsei,Milèrerfc mei Domine, fili Dauid tfilia mca maU àdæ. monio vexatur. ^llle verô non refpondit ei


19

10

11

»

2}


Supr.io. 6


quicquam.Tunc accedentes difcipuli ciusro. garüt cû.dicentes,Dimitteeamjnâ clamat poft nos, Iplè veró relpondens dixit, ’Non fum mifliis nifiad oucs perditas domus Ifrael. lila .autem venit êc adorauit eum,diccns,Domine, fuccurre mihi. Ipfe verô refpondens dixit, Non eftbonum acripere panem Iiberorum ,amp; obiicere catcllis, Ipla autem dixit, Etiam Do. mine, etenim catelli vefcuntur micis qua ca-dunt è menfa dominorum fuorum. Tune


2f

li

2/


refpondens lefus dixit ei, O mulicr magna eft fides tua: fiat tibi vt vis. Et fanatafuit filiacius ab eo momento. ’Et digreflus illinc Jefus *9 venir


-ocr page 61-

SECVND- MATTH. lo

vehit iuxta mareGalil.vælamp;quumafcendilTet joinmontéjfeditillic. Tiic adijteu turbaniul-

ta,Habens f.cxi 'clandos, cæcos, mutos,macos,

amp; alios multos; (Scabiecerunt eos ad pedes lefu:

31 amp;nbsp;fanauit eos ; Adeóvt tutba niiratafit,quuni j viderct mutos loqucntes, mancos fanos, clau. i dos ambulantes,cæcosvidentes;4Scglorificarunt 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;51 Deum Ifrael. qi'^lcfus autem aduocatis difcu

pulis fuis dixit, Commoueoi mifcricordiaerga I turbam,quiaiaratriduum permanent apud me, amp;nbsp;non habent quo vefcantur;amp;dimittereeos

‘ ei difcipulieius , Vnde nobis in defcrto tot pa,

I lefiis,Quotpaneshabetisï llliautemdixerunt,

1 panibusacpifcibus,quum giatias egiflét,fregit, deditque difcipulis fuis : difcipuh verb tur, yj ba’. Comedcruntque omnes,amp; faturatifunt;

J . 8c fuftulerunt quod fuperfuerat fragmento,

CAPVT XVI. I

4. Signiimlonw.ç. Fermentum Pliarifeorum.ix.pro do/ ftriiiatj. Opinio popiili de Clitifto. ■ 7 ■ tides a Deo. iS.

’ Petta.ip.Claiies.ii.Prjedicit Chriftus mortem fuam. 14. Abnegatio fui.amp; crux.xs.Perdcre animam.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* pT *quum accef-HTent PHarifæi amp;nbsp;Sadducai,

''tentantes rogarunt eum vt fignum è carlo m„c. s.u

X ipfis oftenderet. Ipfe verb refpondens dixit Liic.ix.Ç4 eis, Quando ferumeftdiei, dicitis, Serenitalt;

D ent;

-ocr page 62-

CAP. XVt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EV ANG ELI VM

eyitt rubet cnim cæluni : Et manè, Hodie erit } tempeftas ; rubet cnimcælum trifte. Hypotri-tæ,faciemquidem cæli noftis difternerc, figna Supt.ti.J veró temporiim nonpoteftis ? NatioiTialaamp; adultéra fignum tequirit : led fignum non da-bitur ei nifi fignum illud lonæ Prophetæ. Et lon.t.i reliftis ipfisabijt. q| ’ Et quumveniiïènt difci-$ Mar. S. 14 puji gjys vJteriorcm ripam, obliti fuerant fu-nierepanes. lefus autem dixitcif,Videteamp;ca-6 uete â fermento Pharifa-orum amp;nbsp;Sadducæo-rum. Ipfi veró difccptabant interfe,dicentcs,7 Panes non fumfimus. ld autcmquum noflèt Î lefus, dixit eis, Quid difteptatis inter vos, exi. Supr.i4.17 guafide præditi,quôd panes non fumfiftisÇNô. loh.0.9 dum intelligitis,neque mcminiftis quinque illospanes hominum quinquies mille,amp; quot cophinos acccperitis ? Neque (êptem illos pa-Supr.iy.;4 nes ’quater mille hominum, amp;nbsp;quot /portas

acceperitis ? Quomodo non intelligitis me non i* dixiiïè vobis de pane , vt caueretis à fermento Pbarifæorrumamp;Sadducæorum? Tuncintel-Jexerunteum non dixifle, vt cauerent à fermen. topanis,fed d doftrinaPharifæorumet Saddu-Marc 6.17 cæorum. qj* Qu^um venillet autem lefus in'ï Luc.9. rS partgg Cæfareæquædicitur Philippi, interro-

gauit difcipulos fuos, dicens, Quem me dicunt homineseflc,Eiliumhominis? Jlli veró dixc. runt,Alij quidemlohannem Baptiftam,alij vï-róEliam, alij veró Ieremiam,aut vnumex Pro. phetis. Diciteis, Vos autem quem me dicitis if lohan. 6’^PeflcI Refpondens veró Simon Petrus,dixit,

Tu es Chriftus,ille Filius Dei viuentis. q,Tunc i/ refpondens Iefus,dixit ei, ßcatus es Simon bar. Iona : quiacaro amp;nbsp;fanguis hæc non ictexit tibi, fei

-ocr page 63-

SE’ÖVI^D, mat T fi.


Il


(câ fjatcr meus quicftin cælis. ^’Sedamp;cgo tj, lohan. 14* bidico,tu es Petrus, amp;fuperhanc petram ædi-ficabo meam Ecclefiam, amp;nbsp;portæ inferorum né

’9'ruperabnnt earn. Et tibi dabo claues reg ni loh.ïo.it cælorum, amp;nbsp;quicquid ligaueris in terra, erit li, ^atum inca-'lis; amp;quicquid folucris in terra, c, ritfolutumin cælis. Tune interdixit difei-pulis fuis, vt nemini dicerent ipfumelïè lefum iliumChriftum. m Exeo tempore cœpit lefus indicate difcipulisfuis,oporterefeabireHiero, folymam,«Semultapati àfenioribus Si princi, pibus Sacerdotum amp;nbsp;Scribi5,amp; occîdi,amp; tertio

i*^diefufcitari. Etprehenfum eumPetruscœpic obiurgare, dicens, Propicius tibi fis Domine ;

33 nequaquamerit tibi hoc. At ille conuerfus dixitPetro, Abfcede à me (atana,fcandalo es mihi : nam non fapis quæfuntDci, fcdquæfunt s„pr.{{,.jg

3 hominum. ^’Tunclcfus dixit difcipulis fuis, Mar. 8. 34

Si quis vult poft me venire,abneget femctipfum Eue. 9, xj. 8t amp;nbsp;tollat crucemfuam,acfequatur me. Quif-quisenimvo luerit anima fam féru are, perdet Mar.8,3$ eamî quifquis autemperdiderit anima fuâmcaEuc 9.24.S£ 3Ö caufa,inueniet cam.^Qiiid enim prodeft cuipiâ 'loh’ix. jy fi totummUndulucratus fuerit, anima verb fua Mar. S. mulfteturÇ aut quam dabit quifpiam compen-Euc.j.ij fationemanimæfuæ! Futurum eft enim, vt Filius hominis veniat cum gloria Patris fui cum Pfal.6i.n Angelis fuisî ’ amp;nbsp;tunc reddet vnicuiq;fecfidum

j8 fa.ftaeius. ’ Amen dico vobis, funt quidam ex ijsqui hîcadftant,qui nequaquam guftabunt mortem vfquedum viderint Filium hominis Venientemin regnumfuum.

CAPVT XVI1.

a. TransfotmatioChriRi. ;.Aiidiê.1usChriftnsai. Elias,

O » nbsp;nbsp;nbsp;»J.I0.

-ocr page 64-

CAP.XVII. evangelivm

15. Iohannes L aptifla. 17- Infidclitas Apoflolcnim. lo.hideivisu. Cratio amp;. leitiinuiii. aa. Pafsioneni(uain pt*dicit.i4.1 nbiitum foliiit.

Marj.ç.i. çExco veröpóft dieaccepit lefus Petrum ac la-1 l.iic.ÿ.17 '^cobum amp;nbsp;loliannem frati'cmeius fubriu-

citeospriuatiniinmoiitemfublinicm. Trans- 2 fotmatufque eft coram cis, amp;nbsp;iplenduit facies eins vt fob.veftimentaautcni ciusfaftafunt alba vtlux. Et ecce, confpeefi flint eis Mofes Elias,cum eo coHoqticntcs. Refpondens au. 4 rcni Petrus dixit lefu. Domine, bonum eft nos hicefli.; ii vis faciamus lilc tria tabernacula, tibi vnum amp;nbsp;MoC vnum, amp;nbsp;Ejiæ vr.um. Adliucco j loquente, ccce nubcslucida inumbrauiteos ; amp;nbsp;S'ipr. a.i7 eccevox è nubc,dicens,’Hic eft Filius illemeus a.Pei.a.ix dilcéfus, in quo acquiefco! ipfumaudite. Et 6 quum hæc audiflènt difcipulijcccidcrunt in fa-ciemfuam, amp;nbsp;timuerunt vehementer. Tune 7 accedens lefus tetigit cos, dixitque Surgite, amp;nbsp;ne timete. Sublaris autem oculis fuis ncnii. g nein viderunt , nifi lefum folum. Et quum defeenderent de monte, mandauit cis lefus,di-eens,Nemini dixeritis hancvifionem,vrqucquó Filius hominis à mortuis refurgat. 1 une in- 10 terrogauerunteumdifeipuli fui,dicentes,Quid igitur Scriba:’dicunt, opoiterc vt Elias pri-

AIarc.6^ii uiiim veniat } lefus autem refpondens dixit 11 eis,Elias quidem venict prinium,amp;refl:ituet o-mnia: Sed dicovobisEliamiamvcnifletqucm 12 nonagiiouerunt,fedfeceiuntei qua:cunq;vo-luerunt :ita futurum eft vt amp;nbsp;Filius hominis

Mwe patiatur ab cis. Tune intcllexcrunt difeipuli ij biic.pj^ «um de Johanne Baptifta hæc fibidixifle. ^'Et 14 quumveniftent adturbam, adijt cum quidam accidens,

-ocr page 65-

s E C V N D. MATT H.. it

IJ accidens ei ad genua, Et dicens, Domine,mi, ferere filij mei, quoniamlunaticiis eft, amp;nbsp;malè

afhciturZnam farpe cadit in ignem , amp;nbsp;fa-pein 16 aquam. Etobtulieum difcipulistuiSjneceum 17 potucriint fanarc. Refpondens autem Icfus dixit, O natio incrcdulaamp;peruerra,quoufque

tandem ero vobifcum ? quoufque tandem tolc, 13 rabo vos! adducite mihi cum liuc. Etobiurga-

uit dæmonium lefus, cxiitque illud ab eo: amp;nbsp;fa-19 natus eft puer ex illo moniento. q,Tuncadc-

untes difcipuli lefum priuatim,dixerunt,Ciua-

20 re nos non potuimus illud cijcere! lefus autem dixit eis , Propter incredulitatcm vcftram.

Amen quippe dico vobis, fi habeatis fiJeni Luc. 17.6

21

22

23

quantulura cft granumfnapis, dicetis monti liuic,Dcmigraliinc illuc, dc demigrabit;amp; niliil

impofsibile erit vobis. Hoc verb genus dæmo-niorum non egreditur nifi perprecationem amp;nbsp;ieiunium. Verfantibus autemipfisinGali-InFr. to.ir læa, dixit eis lefus,Euturum eft vt Filius homi- 9-nis tradaturin manus hominum. Ettrucida-bunt eum, fed tertio die fufcitabitur.Et contri-

24 ftati funt vehementer, ^fiiium autem venif. fent Capernaum , venerunt ad Petrum qui di, drachma ac£ipiunt,dixeruntquc, Magiftcr ve-

2$ fter nonfoluit didrachma! Dicit, Etiara. Et quumingrelTusfuiftêtdomum, præuenit eum lefus, dicens, Quid tibi vidctur Simon ! Reges terra-à quibusaccipiunt tributaaut cenfum, à filijs fuis, an ab alienis ! Dicit ei Petrus, Ab

■ alienis. Alt ei lefus , Hempe igitur libcri funt 27 filij: Sed ne offendamus eos,profe(ftus ad marc, mitte hamuni ; amp;nbsp;cum pifccni,qui afcendcrit primus,tolle, amp;nbsp;aperto ore cius, inucnies fta-

D j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;têrcm.

-ocr page 66-

CAP.XVni EVANGELIVM

tércni,acccptuni ilium da eis pro ineamp; pro tc. C A P V T X V 111

•gt; Maximiisintegiio Dei. I$. Sufcipere piicrulum. 6. ScanJalizare. 7. ScanUala. C), Gciilïerurïo. lo. Angeh. la.Ouis perdita. is.Corrcptio.i7. t xcommunicatio. z i-Fratri refiptfccnri fenipcrparccndiim. zj. parabola Be' gis coiifereiitis ration cm euni fcruis fuis,

LUC.9.4S po ipfo temporeadierunt lefum dikipuli, * ■*^dicen tes.Quifnani maximus eft in regno ca:, lorum? ^Etquumaduocaiïëtpuerulumlcfus, 2 t-Cor.i^^2O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;forum. Etdiiit,Amcn î

Mar.9.4x

Eue. 17.1

Bupr.ç.jo frlar.ÿ.

Pfil. 34.8

Euc.19.fo

dico vobis,nifi conuerfi fueritis,amp; fiatis vt pue-ruli, ncquaguam incrediemini inregnum cæ. lorum. Quifquis igitur deniilerit feipfum fi- ■ tut eft puerulns iftc,iscft maximus illein regno ca-lorum. Etquilquiscxceperit aliquem pue. y rulti talem in nomine meo,mc cxcipit. 51’Quift quis autem offenderit aliquem ex paruisiftis, qui in me credunt, pmeftiterit ei vt fufpendatur rnola afinaria in collo eius,ac demergatur in profundo maris, q; Væ mundo ab offendicu. 7 lis. neceflè eft enim,vt enen tant offendicula: ve-runtamenvæ liominiilliper quem offendicu. lumeuenit. ' Siveró manus tna vel pes tuus S' facit, vt til offendas, cxcindeea,amp;:abijceabs te. bonum eft tibi ad vitam ingredi claudum aut mancum potins, quàmduas manus aut duos pedes habentemcóijci in ignem æternum. Et fi lt;»• oculus tuusfacitjVt tu offendas, erueeum,amp; abijeeabs te, bonum eft tibi lufeum ingredi in ritam potiiis, quàm d «os oculos habentem co. Ijci in gehennam ignis. Videte ne contem. 1* ïiatîs aliquem ex paruis iftis} dico enim vobis, * Angelos eorum in c.X’lis per omne tempus vi-dcrefaciemPatrismci, quiinca’liseft. Venir il enim

-ocr page 67-

sêcvnd; matth.

enim Filius hominis vt (êruet quod perierat.

12 ^Quid vobis videtur ? fi fuerint alicui homini 4

centumoueSjamp;erraueritvna exeis,nónne relr, ftis ipfis nonagintanouem , profeftus in mon. ijteSjquæritcaraquæ aberrauerat ? Quôdfiacci, derit vt inueniat earn, Amen dito vobis, gaud et fuper ea magis quàm fuper illis nonagintano, »4 ucmquænonaberrarunt. «flta non vult Pater vefter,quiinra’liseft,vt pereat vnusexparuis

15 iftis. Si verb peccauetit in te frater tuus, veni Lcirif. «9. «Scargueenintertc amp;nbsp;ipfuin folfi.fiteaudicrit,

16 lucratus es fratrem tuum; Sin verb te non au. lac.s.iS

dierit,accipc tecum adhucvnum aut duos X ’ vt Deutr.ig.y in oreduorum aut trium teftium ftabile lit o. ,°Co'- 'ç 9^

I7mncverbu. ^Ciubdfincglexeriteosaudire,dic i.Cor.ij.i Ecclefiæ } qubd fiEcclefiam audire neglexerit, fit tibi velut quifpiam ethnicusamp; quifpiam

»8 publicanus. Amen dico vobis, ’ quatcunque li. i.Thcr.}.i4

gaueritis in terra,erunt ligatain carlo; amp;quæ. loh-zo.xj cunque folueritis in terra, erunt foluta in car.

19 lo. R.urfumdicovobis,fiduoex vobisconfen.

firint in terra, quodcunque petierint, fiet eis à

20 Patre meo,quiin cæliseft. Vbi enim funt duo veltres coafti in nomine meo, illic fum in mc.

21 dioeorum. ^Tuncadiens eum Petrus dixir, Domine, quoties peccabit in me frater meus, amp;

22 remittamci? an ’ vfque fepties ? Dicitei lefus, Euc.17. 4

Non dico tibi Vfque ftpties, ftd vfque ftptua.

24 feruisfuis. Etquumcœpilftt conferre,oblatus eft ei quidam debitor decies mille talento.

dcre, iufsit eum dominus eius venundari, Se

D 4 vxo.

-ocr page 68-

CAP. XIX.


EVANGELIVm


vxorem eiusamp;liberos, amp;omniaquæhabebat: amp;nbsp;reddi debitum. Procidens ergo feruus illeZ^ adorabateum,dicens, Domine, differ Irani erga me, Sc omniatibi reddam. Commotus auteni inifcricordiadoniinus ferui illiiis, dimifireum, Sc mutuum rcmilit ei. Egrelfus veió feruus iJleinucnit vnumex conferuis fuis, qui debebat ei centum denarios: amp;prehcnfumeum fuffoca. bat, diccns, Redde quod dibes. Procidenser. ^9 go conferuus eius ad ciu - pedes, preenbatureu, dicens, Diffjriramerganie, amp;nbsp;omnia reddam tibi. Ille verónoluit: fed abiens coniecit eum 3” in carccrem,quoufque reddertt debitfi. Quum 3' autem vidifiènt confêrui eius quæ faófa fuerat, contriftati funt vehementer;amp;:quum vcniliènt, declararunt dominofuoomniaquæ faftafue.

rant. Tunc co aduocato dominus ipfîus di-3* xit ci, Serue male ,totum debitum illud rcmifi tibi, quia prccatus es me; Nonne oportuit Sc 33 temifereri confêrui tui, vtamp;ego tui mifêrtus fum? Tunciratusdominuscius tradidit eum 3 tortoribus,vfquequô redderctid omnequod bidebebatur. Ita amp;nbsp;Pater meus cæleftis faciet 3Î vobis,nifîremifcritisfuo quifque fratriexcor-dibus vcftris offenfas eorum.

CAPVT XIX.

Mate. 10.1

I Sananttirinfîrnii. 3. 7. Libellus difccfsionis. ir.F«/ niichi 13- Piicriili obbti. 17. Bonus Dciis. Mandata fer/ nanda.ii PcrfciSns.as.Dniesiô. SalusaDeo.X7.ReIiiv qnc.com'iia.amp;Chriftiim fcqiu.

pT Tadfum cfl quumfiniflèt lefus fermones t ■^iftos, foluit d Galilæa, amp;nbsp;venir in fines lu. da;.i?,traicélo lordane. Et fcquutaefteumtur. * ba milita'fanani'tque eosillic. Tuncadierunt 3 cumPharifa-’i,tentantes eum,amp;dicentes ei, I-i-cétae

-ocr page 69-

SE C V N D. MATTH. 14 cétne homini dimittere vxorem Tuam quaui» 4 excaufa’ Illevetàrefpondens dixit eis, Non le. giAis ’opificem ab initio fecifle mafculum ic G«n 1.14 5 fœminam? EtdixilTe/Propterearclinquetho-^^j,, mo patrenimatrem,amp; agglutinabiturvxori i.Cor.ô.16 6 fuæ:amp; qui duo fucrant, erunt vna caro. Ita. Ep.ie. j. ji que jujn ampliusfunt duo, fed vna caro. quod

Il nem, fed quibus datum eft. Sunt enim eunu. chi quiexmatiis vtero nati funt ita; amp;nbsp;funt eu. nuchi qui caftrati funt ah hominibus;amp;funt eunuchi qui feipfos caftrarunt propter regnfi ijcxlorum.Qui poteftcapetc, capiat. ’^Tunc oblati funt ei pueruli vt manuseis imponerct, Luc\g°'tj* amp;nbsp;precaretur ; difcipuli autem obiurgarunt

14 eos. lefus autem ait, Sinite puerulos,amp; ne pro. hibete eos ad me venire, talium eft enim regnS »5 caelorum. Et quum irapofuiflet eis manus, 16 profeftus eft illinc. qj’Et ecce ,quidam acce, Mirr.io.iy dens dixit ei, Magifter bone, quid boni faciam

17 vt habeam vitam ætcrnamî Ipfevtró dixit ei, Cur me dicisbonum? nullus eft bonus, nifiv. nus,nempe Deus.Si vis autem ad vitam ingredi,

fétu*

-ocr page 70-

CAP. XX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGELISM

(Èrua mandata. Dicit ei,Clnie ? lefus autem lt;ÎL ExoJ'ZO. I, xit,’Non occidcs, Non mœchaberis,Non fu.

raberis, Non dices falfum teftimonifi. Honora '9 paticm amp;nbsp;matrem. Et,Diliges proximum tu-um,vc teipfum. Dicit eiadolefcens,Omniahæc obferuaui àiuuentute mea;quo adhucdeficior? Ait ei lefus. Si vis perfeftusefle ,abi, vende qua babes, amp;nbsp;da pauperibus t amp;nbsp;habebis thelaurum in cælo:amp; veni, Cequere me. Quum audiflet autemadoleftenseumfermonem, abijt contrL ftatus.habebat enimbona multa. lefus autem îj dixit difcipulis fuis, Amen dico vobis,diues difficile introibitin regnum c.^lorum. Rurfum :Jj-verb dico vobis, Facilius eft camelum per foramen acus tranfirequdindiuitemin regnumDei introire. Hisautemauditis difcipuli eiusper- 2J culfi funt valde,diccntes, Quis ergopoteft fer-uaril Intuitusautemeos lefus dixiteis,Apud 2^ homines hoc inipofsibilecft; apudDeum au-

M«r.io.n temomniapofsibiliafunt. Tuncrefpondens 29 Loc.iS 21. Petrus,dixit ei, Ecce, nos rcliquimus omnia,amp; lequuti fumus tc, quid ergo erit nobis? lefus 2^ autem dixit eis. Amen dico vobis,vos qui (êquu-ti eftis me,in reg.encratione quum ftderit Filius

Lncaeti.jo hominis in throno gloria: fue,’ fedebitis etiara, vos,inquam,fupcr thronos duodecim,iudican-tesduodecimtribuslfrael. Et quifquis reli-^9 querit doraos, aut fratres, aut forores ,aut pa-trcm, aut matrem, aut vxorpm, aut liberos, aut agros, caulanominis mci,centuplicia accipietamp;

’Tir-io. II vitaætcrnâhæreditatis iure pofsidebit.^^Mul- î® Luc. IJ. 30 ti autem primi , erunt vJtimit Sc vlttmi pri-

QU.

CAP VT XX.


«.Optra'


-ocr page 71-

SECVND; MATTH. lÿ

f. Operariicondimintnriiiv'incam. k. Omliis ncqnam i7.Pafs ioncni fiiam prxdicit. 20. Zchedsei filij. ii. Clf lix. iS. Minill. rnoftcr Chtiftus îo, Cseciduo.

I çlmile cnimeft rcgnum cælorum patrifami-quiexijt cum prima luce ad conducen. dos operarlos quos mitteret in vineam fuam.

2 Paftus autem cum operarijs denario in diem,

3 mifit eos in vineamfuam. Et egreffus circa ho. ram tertiam , vidit alios liantes in foro otio. fos ; Et illis dixit, Abiteamp;vos invineam,amp; quodcunque iuftum fuerit,dabo vobis. llli autemabierunt. RurfumegrclTus circa fcxtam

É amp;nbsp;nonam horàm, fecit itidem. Circa horam autem vndeciraam egreffus inuenit alios ftantes otiofos,ac dicit eis , Curhicftatis totumdieni otiofi? Dicunt ei ,Cijjia nemo nos conduxit , Dicit eis, Abiteamp;vos in vineam , amp;nbsp;quicquid

t4 paftuses mccum? Toile quod tuum eft, amp;nbsp;abi. volo autem huic vltimo dare , vt amp;nbsp;ti- Snpr.,g.,j

IJ bi. ' Annon licet n?ihi quod volo facere

in

-ocr page 72-

CAP. XX.


EVANGELIVM


Luc ij. 4.0 intr. 11.44

inmeis?aii oculus tuus malus eft quia ego bonus funi? Sic vltiinieiunt primi:amp; primi,viel

le

mi. multi enim funt vocari , pauci verb ele-lt;fti. ^Etafeendens lefusHierolblyma,afluin-'/ fit duodecim difcipulos fuos priuatim in via, M-irc. 10. 40 amp;nbsp;dixit eis. «^’Ecce , aicendimus Hierofoly-' Luc.i3.;i ma, amp;nbsp;Filius hominis tradetur principibus la-cerdotum acfcribis, ÔC condemnabunt euni lohan. 19. ij mortej ^^Tradéntque eum Gentibus, vt il-ludant,amp; flagellent, amp;nbsp;crucifigant; fed tertia Marc.io.jy die refurget. ^^Tunc venit ad eum mater fi-

liorum Z.'bedæi cum filijs fuis, adorans, amp;nbsp;pc-tensaliquid abeo. Ipfe veto dixit ei, Ciuid vis! Ait ci,Die vtfedeantiftiduofilij mei,vnus ad dextramtuam alter ad finiftram, in regno tiio. R-cfponc^s autem Isfus dixit, Mefeitis 21 quid pctatis. poteftis bibere poculum quod ego bibiturus furn, «febaptifmatequoego baptizor, baptizari ? Dicunt ei, polTumus. Tuncdicit2; eis, Poculum quidem me urn bibetis, amp;nbsp;baptif-mate,quoegobaptizor,baptizabimini : (èdere autem ad dextram meam amp;c finiftram meani, non efl:meumdare,lcd dabiturquibuspaiatum Marc.10.41 ellaPatremeo. ’Etquum h.rc audilTent alij 24 decem,indignati funt de duobus fratribus. Ie-sj fusautem quumeos aduocallet, ait, Scitisprin-cipes Gentium in eas dominari, amp;nbsp;qui magni funt,Iicentia vti in eas. Verùmnon itaerit in. 2^ ter vos; fed quicunque voluerit inter vos ma. gnusfieri,fit vefterminifterj Et quicunque vo- 2/ iueritintervos primuscfle,fitvcfterfi;ruus. Si-cu t Filius hominis non venit,vt fibi miniftrare-

Phibp. 1.^ tur,(cd Vt miniftrarct, darétque animam fuain inredemtionis pretium promultis. une29 cgredientibusipfisex Jericho, fequuta eft eum turba

-ocr page 73-

SECVND. MATTH. lö 30 turbaniulta. Etccce,duo cæci fedentes iuxta viam, quum audifl'ent lefum prætcrire, clama, runt,dicentem,Miferere noftri Domine, fill Da, 31 uid. Turbaautem obiurgabat eos, vt ßlcrent;

illi verb niagisclamabat, dicentes, Milerere no, 132 ftriDomine,fib Dauid. Et quum fubflitifTet

tu

Iefus,vocauit eos,amp; ait,Quid vultis faciam vo, 33 bisIDicunt ci,Doniine, vt aperiantur oculino, 34 ftri. Mifericordia autem commotuslefuste, tigit oculos eorum ; amp;nbsp;ftatim vifum receperunt oculi eorumamp;fequuti funt eum,

CAPVT XXI.

11

tifiis ab agricolis.41.Lapis angularis.

tTaT quum appropinquallent Hierofolymis» Varf.iM amp;nbsp;veniilcnt Bcthphage ad niontem Oka- Luc-iç-xj

6 ac pullofilio fubiugisaßna’. Profefti funtau, ° tem dißiipuli, feceruntque ßcut imperarat cis

•] lelus, Etadduxcruntafinamamp;pullum,amp;cis impofuerunt pallia fua,amp; collocarunt ipfum

S fuperca. Plurimaautem turba ftrauerunt pal, lia fuain via; alii verb ca’debant ramos ex arbo-

9 rjbuSjamp;fternebant in via. Porrb turba quat pra’ibac

-ocr page 74-

CAP. XXL


EV ANGELIVM


Marr.ii.il

Luc.19.45

lolian.i. 1}

neut.4.ar

Ebt.çiS. 7

Icrcin. 7. il

Marc.11.17

Luc. 19.46

Pfal. 8.j

Marc. 11. ij

Alarc.!!, 17 Luc. 10.1

præibat amp;quæ fequebatur , clamabat, diccns) Hofanafilio .Oauid’.benediilliis qui venir in no-mineDomini:hofana ô qui es in cælis altifsiniis-Et quum introiflèt Hierofolyma, commota eft vniuerfâvrbsjdicens, Quiscfthic? Turba au-'* rein dicebat.-HiceftlefusilIc Propheta exNa-zareth vrbe Galilea:. '' Et introiuit le fus in templumDei,amp;eiecit omnes ’vendentes Sc e-mentes intemplo : menrafque numularioruni, amp;nbsp;cathcdras vendentiumColumbas fubuertit. Et dixit eis,Scriptumeft^ Domus mca,domus b orationis vocabitur ; at vos feciftis earn fpe. luncamiatronum. Tune venerunt ad eu« cæciamp;claudiin teniplo ;lt;Sc fanauit eos. ^Qufi '! vidiflent autem principes facerdotum amp;nbsp;Scriba: miranda ilia qu.i: fecerat,amp;: piieros clamantes in templOjamp;dicenteSjHofannafilio Dauidj indignât! funt. Etdixeruntci, Audis quid iftidi-'” eantf lefus autem dixit eis, Etiam. niinquam legiftis,’ Ex ore infantitim amp;nbsp;jaftentium perfe. cifti laudem? qj Et eis reliitis,exijt extra vrbem E in Bethaniam: amp;nbsp;diuerfatuseft illic. Manè autem rediens in vrbem, efurijt. Et quum vi-'9 dillet ficum quandam in via, venitadcàm,amp; nihil inuenit ineanifi folia folùm ; tunc dicit ei, ’Neanipliusextefruftusnafcatur in æter num. Et exaruit illico ficus. Qyum igitur î® hoc vidiflent difcipuli, miratifunt, dicentes, Qi^omodo illico exaruit fievs ? Refpondens autem lefus ait eis,Amen dico vobis,fihabueri. tis fidem, nequehæfitaueritis, non folùm hoc quod faftum eft ficui, facietis, vetùm etiamfi monti ifti dixeritis, Tollitor, amp;nbsp;proijeitor in niare,fict. ’Etquæcunqueprecandopetieritis, M

fi ere.

-ocr page 75-

s E c V N D. Matts.

■jj fixredidericis, accipietis. 51 Et quum veniiïcl intemplum, principes S.tcerdotumamp;jCiiiiore» populi eumdocentemadierunt, dicentes , Qua 1» autoritäre facis ifta? amp;nbsp;quis tibi dedit iftam au.

»4 toritatem? Refpondens autem lefus, dixit eis, Interrogabo vos amp;nbsp;ego rem quandam ; quam fi dixeritis mihi,dicani amp;nbsp;ego vobis qua autori.

1) nbsp;nbsp;nbsp;»5 tateiftafaciani. Baptifmalobannis vndeerarf

ècælo ,anexbominibus! Atilli ratiocinaban. turapud fe,dicentes, Si dixerimus, E cælo: di.

26 eet nobis,Quare ergo non credidiftisci? Sin

1) autem dixcrimus,Exhotninibusjtimemustur-

bam, ’omnesenini habentlohannem,vtPro. Sup.i4'$

1 nbsp;nbsp;nbsp;^7 phetam. Et refpop.dentes lefu dixerupt ,N.e.

iS feimus. AitcisSc ipre,N.ec ego vobis dicam quo

'2^ iuteiftafaciam. Quid autem vobis videtur? Quidam habebat duos filios : amp;nbsp;accedens ad priorem , dixit, Fili abi, hodie operare in vinca

29 mea. llleverörefpondens ait,Fiolo: fedpoftca

3® quumrefipuiflet,abijt. Et accedens ille ad ft. tundum , dixit itidem. Is verb refpondens ait, 3'Egoabeo,dominet led nonabijt. Vtcriduo-

rf bus fccit quod voluit cius-pater? Dicuntei,Pri.

I, or.Diciteis Icfus , Amen dico vobis,publican»

32 amp;nbsp;meretriccs præeût vobis in regnum Dei. Ve-nit enim ad vos Iohannes via iuftitiæ, amp;nbsp;nó cre-didiftisei ipublicani vetöamp; mcretricescredide-runtei vos autem qui hoc vidiftis, non poeni-

35 tuiftispoftca,vt eicredetetis.^i Aliamparato.Efi.^.i.ç

1* lam audite. Fuit quidam paterfamiliâs ‘5“'j’*' plantauit vineam fepcm circumpofuit cijLuj^lô.9 foditque in ea torcular , amp;nbsp;ædificauit tur. rira : amp;nbsp;clocauit earn agricolis , ac pcregit ' profeftus ïft , Quura jiutem tempus

1gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcu£tuuxa

-ocr page 76-

CAP. XXir. . EVANGEUIVM fruftuuni appropinquaffet, mißt feruos fuo« ad agricolas , vt eins truftus acciperent. Agri-35 colæ vcro, captis eins feruis,aliuni quidem ceci-derunt,aliuni vcro trucidarunr,alium autetn lapidaruiit. Rurfuui mißt alios feruos pluies 3° prioribus J amp;nbsp;fcceiunt cis itidein. Poftrenià 3? au tern mißt ad eosfiliunifuum,dicens, Reucre-înfr.16. ij. nbsp;bunturfiliummeum. Agricolæverovifofilio 3^

loh u 9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixeruntintcr lê.'^Jftecftliærcs,venite,trucide-

inuseiljamp;obtineamushæreditatemeius. Ttic 35 captum cum cieceruntextia vincam, amp;nbsp;truci-darunt. Quiim igitur venerit dominus vi- '5“’ neæ, quid faciet agricolis illis? Dicuntei,Ma. 5'' iosipfosmalé perdet; amp;nbsp;vincam fuamelocabit alijs agricolis, qui reddent ci frudium tempori.

Pfal.iiS, Il bus fuis. Dicit cis lefus, Nunquam legiftis AAor.4.u in Scripturis, ^Quem lapidem reprobarunt 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 ædificantes, is faftus eft caput anguli ; à Domi

no faiftutneft iftud, eft mirabilein oculis no. ftris? Proptereadico vobis,forevt tollaturà î vobis regnum Dei,lt;Sc deçur genti quæ ferat eius Efa. 3. 14 fruiftus. ^Porrö qui cecidcrit fiiper lapidem iftum,conquafl'abitur;fuper quern verocecide-rit,difi]pabiteum. Et quumaudilîcntprinci. pes facerdotum ac Pharißriparabolaseiusjcog-nouerunt bæc de fe dici. ^Et quum ftude-rent cum prehendere, timuerunt turbam, quo-niam vt prophetam cum habebat.

CAPVT XXII.

1 Ntipu'artim parabola 9. G entiiim vocatio. (I. VcHt’s nuptialis.fides.15. De cenfu Cacfaris-ij. amp;dcrcfiirreâio/ neintcrrogatiir Chrilliis. }i. I eus viiientium. j6. Man' datum maximum DileftioDei. 59. Dileciioproximi. 4a.liitcrrogatle us PharifaeosdcMefsia.

Euf.14.15 ’T'Vnc *relpondens lefus, rurfum loquutus 1 Apoc.19,9 eft eis per parabolas, dicens, 'Simile eft re..i

gnum

-ocr page 77-

’s E C V N D. MATTH. là gnum cælorum cuidam régi qui fecit nuptias

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 filiofuo: Etmifitferuos fuosquivocarentvo-

î 4 catos ad nuptias j fed noluerunt venire. Rur, fus mifit alios feruos, diccns,Dicite vocatis,Ec, ce,prandiumineumparaui, taurimei Si altilia mafiatafunt,ôcomniaparata; venitc ad nupti.

/ ças. llliautemquumlioc neglexiflênt,abierfiti alius quidem in agrum fuum,alins verô ad mer.

I 6 caturam fuam. Reliqui verô prehcnfos (êruosj

7 eiuscontumelijsaffcccruntjamp;trucidarut. Rex

9 autemquümhoc audiflètjiratuseft : Si mifsi» cxercitibus fuis-, perdidit homicidàs i 1 los, amp;nbsp;vr,

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8 bem eOrumincendit. Tune dicit feruis fuisj

3 Nuptiæ quidem paratæ funt { fed qui vocati e.

9 rant,nonerant digni. Iteergo ad compita via. rum,amp;quofcunque inueneritis, vocatead nui

fusautemRex,vt fpeftaret conuiüas,viditi41ic

.) • n homincmhonindutumvefte nuptiali: Tune dicitei, Amice,quomodo hucintroiftinon ha.

IJ Tûcdicit rexminifl:ris,Ligatis pedibus amp;nbsp;ma.

exteriores; illiccrit fletus amp;nbsp;ftridor dcntiurai

.i 14 Multienimfûtvocati,paUciverôelefti. qj’Tuc Siipr. S.u.aZ 15 profedi Pharifæi confilium ceperunt, vt illi. jç 16 quearenteumin fermone. Itaque mittuntad ’ '’° eum difeipulos fuos cumHerodianis, dicentes, Man. H. ij Præceptor,feimuste veraceme(Iè,amp; viamD.ei in veritate docere,nec quenquam curare .none.

ij nimrefpicis inperfonamhominum. Dicergo nobis,quid tibi videturl licet cenfum dareCæ, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' farii

-ocr page 78-

cAP.xxn. evängelivm

ûrijânnon? Cognita autcni Icftis malitia eo- iJ rum,ait, Quicfmctentaris hj’pocritæ? Often- 19 dite mihi numifinaeenfus. Ipfî verà obtulerunt eidenarium. Tuncdiciteis,Cuius eft imago 20 iftaamp;infcriptio? Dicunt ei,Ca'iaris, Tune di. 2t Rom.lj.r cit eis,*R.edditeergo qu.ï funt Cæfaris,Ca:fari,

amp; quæfuntDeijDeo. (ii£umigiturhocaudiC ij laic'^'îo'17 fent^mirati funt; amp;nbsp;omifto eoabierunt. 91 ’ Jn 2j Aftor.2J.Ó illodie adierunt eum Sadducæi, '' qui dicunt non efle rcfurrcftionenilamp;interrogai unt eum, DicenteSjMagiftcr, Mofts dixit,Siquis mor. 24. ’ tuusfuerit non habensfilios,cius frater ducet affinitatis iure vxorem eius, fufeitabit fernen frat ri fu O îFuerunt autem apud nos feptem fra-tres ;amp; primus vxoreduftaobijtîamp; quum non haberet fernen,reliquit vxorem fuam fratri fuel Similiter etiam fecundiisde tertius, vfquc ad il.

los Icptem.’ Poft omnes auté mortuaeft amp;nbsp;mu. 2/ lier. In refurreftione ergo, cuius è feptem crit lü vxirlomnesenimhabuerunteam. Refpondcns 29 autem lelus dixit cis,Erratis, nefeiétes Scriptu . ras,ncq;poteftatemDei. Namin refurreftione 30 neq3 vxores ducunt, neq; nuptum danturC fed funt, vt AngellDeiincarlo. De refurreâione 31 verè mortuorum non legiftis quod vobis diftâ Exod. J. 6 çfl. Deo,diccnte, ’ Ego fum Deus Abraham, 3’

amp; Deusl(âac,amp; Deus Iacob? Deus,nô eft Deus mortuorum,led viuentiu. Et quumhoc audif- 31 at'iT.lS let turba,perculfacft ob doärrinäeius. qj'Pha-3f rifei verb, qun audiflènteum occlufifle os Sad-ducaris,coaifti funt in vnum. Ttic interrogauit 31 eum quidam ex ipfisLegis intcrprcs,tentans en, Deutr.C, y âtdicens, Magifter,quod eft mandatum ma-3^ lVIar.12.j1 gnûinLcge? lefusaût dixit ci, ’ Diliges Domi-37

num

-ocr page 79-

SHCVND. MATTH, t«

traniDeumtuumex toto corde tuQ,amp;ex tot»

5S aniniatua,amp; ex tota cogitatione tua. Iftud

5-9 eft primuin amp;nbsp;magnuni mandatum, Secun.

dum autem fimile eil huic, Diliges proxi- Mar.11.35 mumtuum,vt teipfum. Ab iftisduobus man-

41 datistota Lcxamp; Prophetæ pendent. ^Co.

• aftis autem Pharifæis , intcrrogauit eo» lefus, 10.41

41 Dicens, Qjiid vobis vjdetur de Chrifto ? cu,

43 iusfilius eft ! Dicunt ei, Dauidis. Diciteis. tli£omodo ergo Dauid per Spirjtum vocat

44 eum Dominum ? diccns, ’ Dixit Dominus Pfal. 105. i Domino meo, Sede ad dextram meam jvfque« dum ponam inimicos tuos (cabellum pedum

4$ tuorum. Si ergo Dauid vocat eum Domi,

46 num,quomodofiliuseiuseft! Et nemo pote-rat ei refpondere quicquamj nequc aufus fuit quifquam ab illo die amplius cum interrogate.

CAPVï XXill.

Phyt.iftcria, Fimbriae, r. Salutationes. 8. Fratres. 9- Pa, ter. 10. Minirtcr. 13, Cliuderc tcgniim caclotiim. I4. Comedere domos mdiiariim. 13. ProfelYtns. lö. lutate per templiim. 21. Decimatementham. ic. Purgareexte/ tiorem pociili partem. Sepulchra dealbat a. ji. beie penteS Viperx. 37. Gallina.

x-yVnc lefus loquutuseft turbae amp;nbsp;difcipulis

-ocr page 80-

CAP.XXIM

EVANGELIVM

Mabr.t, S

accubitus in ccenis; amp;nbsp;primos confeflus in eon-uentibus. Et in foris ralutationcs,amp; vocari ab 1 hominibus,Rabbi,Rabbi. Vosautem ne vo-ceminiRabbi,vnus enim eft doftor veftcr,nem-peChriftus. omnesautemvosfratres eftis. ’Et 3 pattern veftrum neminem vocetis in terra; vnus eft enim Pater vefter, qui in c.vlis eft. Ne voce- •* mini doftores. vnus enim vefter eft doftor, nempeChriftus. Sedquin:aximuseftvcftrümgt; lt;*

L11C.14. ii,amp; minifterveftcr.

^PorràquifefeextoUetjde-1*

Eut. li. jx

primetur:amp;qui feiè lt;iemiferit,extollctur.q;Scd 'J vævobisScnbæamp; Pliarifai h)pocritæ,quoni-amclauditij rcgnum ca-lorum co ram boniini-bus.^vos enim non introiti', nee introeuntes

Alarc.ix. ,^0 finitisintroire. « * Varvobis Sciibæamp;Phari. *1 LdXC'lD, -


jRegS.ij

fæihypocritæ, quoniamexeditis domos vidua-rum,amp; in fpccicmvtimini Jongis prccibus;pro-ptérea auferetis grauius Judicium. Va: vobislt;J 5criba: amp;Pharifa’i hypocrite,quoniam circum-itis mare 3f aridam, vt faciatis vnum pioftlytut amp;nbsp;quumfuerit faftus,facitiseum filium gehen- , iiæ duplo magisquàtn vos fitis. Va: vobis du. ces cæci,qui dicitiSjQuifquis iurauerit per tem. plum,nihil eft • quicunqueautem iuraueritper aurumtempli,debet. Stulti amp;nbsp;c.vci; vtrum c. i? nim maius eft, aurura, an templum quod fan-dtificat aurumï Et, quifquis iurauerit peralta. re,nihileft; quicunqueautemiuraiierit perdo. num quod eft fu per ipfum,debet» Eatuiacc«. t, ciïvtrumenim maius eft,munus,an altarequod ftnftificat munus ? Qui ergo iurauerit per al» J» tare,iurat per iprum,lt;Sc per omnia qua: fuperil-ludfiintï ^Etqpi iuraueritpertemplum,iu-ïlt; rat per ipfumamp;'per eum qui habitat ineoj Etigt;

qui

-ocr page 81-

SECVND. MATTH. jo, qui iuraucrit per cxluni,iiirat per thronum Dei aj amp;pereumquifedetfuperipfuni. q] * V«vobis Luc.lt.4» £cribx öi Pharifsi hypocritx, qnoniam deck matismenthamamp;ancthum amp;nbsp;cu!ninumamp; o. tninitis que grauiora funt Legis,iudicin amp;nbsp;mi. fericordiam acfidem.hxc oportuit facetc,amp;iL

Î4 lanonomittcre. Ducescxci,quiexcolariscu.

»5 licem:camelumautemdeglutitis. q; * Vxvo-Luc.u-jj bis Scnbx amp;nbsp;Pharifæi hypocritx,quoniain pur, gatiscxterioreinpoculipatina;^ue partem, in, tusautem illaplenafunc rapinaamp;intemperan.

aß tia. Pharifæecæce, purgaprimùmquodeftin. tra poculum amp;nbsp;patinam,vt id quoque quod ex, ay trà eft,purum fiat. Vævobis Scribæôc Phari. fæi hypocritx,quoniam afsimilcs eftis {èpulcrif dealbatis,quxextràquidem apparent Tpeciofa, intus verb plena funt oftibus mortuorn, omni,

a! queimmunditia. Ita amp;nbsp;vos extràquidcm ap, paretis hominibus iufti, intus autem plcni eftis

aj hypocrifiamp;iniquitatc. qjVæ vobis Scrib« amp;nbsp;Pharifxi hypocritæ, quoniam xdificatis ftpul. era Prophetarum, amp;nbsp;ornatis monumenta iu, joftorum: EtdicitiSjSifuiflcmus temporibus patrum noftrorum,non fuiflemus eorum focij

ad vos Prophetas amp;nbsp;fapientes, amp;nbsp;feribas, amp;nbsp;ex ipfis nonnullos trucidabitis amp;nbsp;crucifigetis ex ipfis nonnullos flagcllabitis in fynagogisve,

35 ftrisjamp;perfequemini exvrbe in vibemî q, Vt

E 3 vcniat

-ocr page 82-

CA.XXtnr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVÄNGEMVÄ»

venial fuper vos omnis fan guis iuftus, cffiilus fuperterramàfanguine Abeliufti vfquead fan-i.Par.14.11 guinem Zacharia: filij Barachi.r, * quern octi.

diilis intertemplumamp;altare. Amen dico vo-5’ tisjvenient hxc omnia fuper nationcin iftam.

Luc.i}.}4 qj^lcrufalem,lerufa)em,quætrucjdas Prophc-5^ ■ ta!jamp; lapidas cos qui ad te mifi runt,quoties 4.Erd.t.je yoiui çQpgregare liberos tuos qurmadmodn gallina congregat pullos fuos fub alaSj «Srnolu-iftis? Ecce,relinquitur vobis domus vcftra de- 1 (êrta. Dicocnim vobis, nequaquam me videbi- 1* tisabhoc tempore vlquedum dicatis,Benedi-ilus qui venicin nomine Domini.

CAPVT XXIIK.

f Dfftruftiotempli. 4. Signaaduyinis Clirißi. ii.JTniA quitas. 15. Pfeudochrißi. 29. Signa confiiniinationisfc' euli. ji.Ançeli. }2.Fkus.j7.TemporaNoe.42.Vigi'' • laiidiim. 4.Sa'uuv.

Mar. i?.i quot;pT *egrefluslefusètemplo,abibat: Si'acceC-^ Lnc. 21. J. amp;nbsp;•*-^{criint difcipulieiuSjVt oftentarent ei .a-difi-^9-44- ciatempli. lefusaiitemdixiteis,Nónne vide-* tis hare omnia? Amen dico vobis,non relinque. nbsp;nbsp;'

turhiclapis fuper lapidem, qui non dilToIua. 1 tur.Sedente autem eo in monte Ole3rfi,adicrftt Î i eum difeipuli priuatim, dicentes. Die nobis, quando hæe erunt, amp;nbsp;quod erit fignum aduen-Fplie. tustui,amp;confummationisfeculi? ^Et refpon-* CoIoCi .28 dens lefusdixit eis,^Videtenequh vos leducat-Multi enim'venient in nominemeo,dicentes, f Ego fum Chriltus; multófque ieducent. Futurum eft autem, vt audiatis bclla, amp;nbsp;run.o-Tcs bellorum : videte ne turbemini. oportet cuim omnia ha.'c fieri ; led nondum erit fin^

Infur.

-ocr page 83-

SEGVSrquot;gt;; MATTH. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îl

Inftirgetenimgens in gcntcm,amp; regnumin re. gnunj;amp; eruntfames jamp;peftilentix,«kterræ-îmotusfingulislocis. H.ucautem omniaprin. D cipiuni funt dolorum. ’Tune tradent vos op* Snpr.jo.i'z r- ■ B -J L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JS J- •• I-uc.ii.it

preLsionijOCtrucidabunt vos ; «odioencis o, lo mnibus gentibus propter nomen meum. Et 16.1 tune oamp;ndenturmulti :amp;alius aliumprodet, tl dcodio habebit alius ahum. Et multi pfeudo. 12 prophets furgentae fedueent multos. Et quonia multiplieata erit iniquitas ,refrigefeet eha-13 ritas multorum. n] Sed qui fuftinueritad fi. 14 nemvfquc,is(êruabitur. Etprædieabituriftud Euangelium regni in vniuerfa terra, vt fît tefti. monio omnibus gentibus t tune veniet fi-15 nis. q ’ lljjumergo videritis abominationem

illamvaftatrieemqua:diibaeft ’ àDanielePro- Dan,9.17. phcta,pofîtain loeofanéto : (qui legit, animad-

té uertat) Tune qui in ludæa fuerint, fugiant 17 in montes : Ciui fupra domum, non defeen-18 dat,vt fumât quiequamè domofua: Et qui in agro,non reuertatur retrô, vt fumât veftimen-

19 tafua. Væ autem vterum ferentibus amp;nbsp;laiftan. îo tibus per illos dies. Orate verb ne fiat fuga 21 veftra hyeme, ’ neque fabbatho. Erit enim. AA.i.u tune opprefsio magna,qualis non fuit À prinei-pio mundi ad hoe vfque tempus , neque erit.

E 4 Eece,

-ocr page 84-

ÇA.^CXnu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E V A N G E L I V M

Ecce,in dcferto eft : ne egredimini. Ecce, in c5-clauibus ; ne crédité. Sicutenimfulgur exit ab î? ■ Oriente,amp; apparet vfque in Occidentein.• ita ^uc.i7.'57 ctiam erit aduentus Filij hominis. H^Vbi-î^ cunqueenimfueritcadauer jilluccongregabû.

Marc. i;. turaquil.r. q| Statim autem poft opprefsio.29 dierum illorum fol obfcurabitiir, nec da-

Apoc. i.7 Pan.7.1} ' ^acli.ii.ii

I.Cor. 15.51. j.Thcf.4.1Ö

Ksedi.ji.7 bitlunafplendoremfun,amp;ftell.vcadent decæ-Joeli.ji.Stj lo,amp;potcftatescælorum concutientur. Tuncjo apparebit fîgnum Filij hominis in cælo; amp;nbsp;tune omnes tribusterrxplangent, *amp;videbunt Fi-lium hominis venientem in nubibus cæli cum potentiaamp;gloriamulta. ’ Is verb mittet An.31 gelos fuos cumtubævGcemagna,amp; cogent ele-âoscius.d quatuorventis,àcælorum extremo ad corum extremum. qjA fieu autem difeite 51 parabolam. quum iam ramus cius tenerfit,amp; folia germinat, noftis prope elîè æftatem. Ita jJ vos,quum videritis b«c omnia, feitote ilium propèellè amp;nbsp;ad fores. Amen dico vobis, nequa- 3 quam prætericrit ætas hec vfquedum omnia ifta

I.iif.ir. 13 Gen 7 f

I UC 17. K

1 licC .i7

Wart.ij.jxJ faiftafint. qj ’CælumiSêterrapræteribuntjfer-;? mones autem mcinequaquâ prarteribunt. q,De 3^, d ie autem illoamp; hora nemo feit, ne Angeli qui-demcælorum, ftdPatermeusfolus. Sicutau. 37 tem erant dies Noe,ita erit amp;nbsp;aduentus Filij hominis. ^Sicutenimdiebus,quipreceflèrunt 3S diluuium,edebant,amp;bibebât, vxores duccbant dcniiptum dabant,adeum vfquediemquo in. grelïus eftNoein arcam; Mec cognouerunt 39 diluuium vfquedum veniflèt , lt;amp;: fuftuliflèt o-mnes;itaerit (ScaduétusFilij hominis, qj ^Tuc 4® duoerunt in agro : vnusaccipietur, alter relin-quetur. Dua: molentes inpiftrinoî vnaacci- 4' pietur,

-ocr page 85-

s EC VN D- MATTH.

41 pietur,amp;altera relinquetur. 51 'Vigilatc ergo; Ma«. ,j. nefcitiseniinquahora Dominus veftcr ventu,

4;rusfit. *Illudautemfcitote,fifciret paterfa, Luc.11.t9 miliâs quavigiliafur venturus fit.vigilaret, nee

44 fineret perfodi domum fuam. Propterea amp;nbsp;vos eftote paratiïquia qua hora non putatis,

45 Filius hominis venturuseft. * Qjtisigitureft Luc.il.4* fidclis iêruusamp; prudens,quem conftituit do, minus fuperfaraulitium fuum, vtdetillis ali,

46 mentum in tempore? Beatus feruus ille,quem quumvcncrit dominus eius, inuenerit ita faci.

47 entern. Amen dicovobis, omnibus bonis fuis 4^ præficieteum. Qjjöd fidixerit feruus ille ma, lus in corde fuo, Tardât dominus meusaduen.

49 tum, Cœperitque verberare conferuos ,quin, 5° ctiamedereamp; biberecum ebrijs, Veniet Do-minus fcruiillius die quo non expeftat ,amp; hora

5'qua non nouitt Et feparabit eum , ac partem ei afsignabitcumhypocritis; *illic erit fletus amp;nbsp;ftridordentium.

Supr.i;.4i Intr. XJ.

CÄPVT XXV.

’ 'T’Vne erit fimile regnum cælonim decent vif, * ginibus,qua: fumtis lampadibus fuisprodi, erunt in oceurfumfponfi. Quinqueautem ex eis erant prudentes, amp;nbsp;quinque fatuæ. Qu« erant fatuæ,acceptis lampadibus fuis,non cepe.

E î

-ocr page 86-

CAP.XXV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E V A N G E b I V M \

tliccntium, Elt;ce, fponfus vcnit, exite in occnr-ftimeius. Tunefurrexerunt cinnes illæ virgi-ƒ nes'jamp;præpararunt lampades fuas. Fatuæauté t prudentibiis dixerfit, Date nobis ex oleo veftro-’ «^uialampadesneftræextinguuntur. Refpódc-? runt verb prudentes illx,dieentes ,N.equaqua, BCnon (ufficiatnobis amp;vobis,ite verb potiùs

adeos qui venduntjiSf ipfe vobisemite. Quuni autem irent emptum,venit fponfus : lt;Sc qua; pa

rata’ erantjintroieruntcuraeoad nnptias,cjau- ,

faille eft ianua. Pofteaverbveniunt amp;nbsp;reliqiix ii

virgines, dicentes, Domine, Domine, aperi no.

bis. Ipfe vcrbrrfpondcnsait,Amendico vobis, i* Snpr. X4. 43 non noui VOS. ’ Vigilate itaque, quianefeitis ij hlxec- 13. 33 ncquehoram , qua Filius hominis veniet.

boe. 19. U

’ Ita enini eft,vt quuin quifpiam peregrè pro-1 ficifccns vocauit (eruos fuos, «Se tradiditeis bo

na fua- Ft buic quidem dedit, quinque talen- if ta,alij autem duo,alij verb vnum z vnicuique (i-cundumipfius facultateraZamp;peregre profeftus eft ftatim. Profeftus autem qui quinque talen-taacceperat,negotiatuscftexijs ; Acfecit altera quinque tafenta. Itidemamp;qui duoacceperat, i/ Itlcratuseft amp;ipft altera duo.Q^i autem vnum 1^ acceperat,abiens defoditillud in terram, amp;abf-condit pecuniam dominifuii Poftmultuni'9 I vea-b tempus venitdominusftruorumillorum, dcconfert rationera cuineis. Tuncaccedens is )’

qui qu inq; talenta aecepcrat,attulit altera q uin que ta!cnta,dicens,Domine, quinq; talenta tra-didifti niihi tecce,altera quinque talenta lucra-tHS fiimexeis. Dixit autem ei dominus tins,Be- -* ne habet, ftrue bone amp;nbsp;fidclis,in paucis fuifti fi-d»lis,fupertuultate conftituam ;ingrederein gaudiuin

-ocr page 87-

SEC V ND. MATTE îî

j2 faudium domini tui. Accedcns autcm äfqur duo talentaacccperat,ait,Domine, duo talent.a tradidifti mild Sccce, alia duo lucratus Turn fu.

i] praea. Aiteidoniiniiseius,Btn€habet,ferue bonect fidelisjn paucis fuiftifideli?,fupermuk tateconftituamringredcrc in gaudium domiri

24. tui. Accedens autem amp;quivnum talentum ac,

- ceperat,ait,Domine, noucram te bominé durft elle,qui metas vbi nonftminafti,amp; indecogaî 2$ vbi non fparfiftis Iraq; timens abij amp;nbsp;occultaui talentum tuum in terra : cccc,babes quod tuum

iS fœnore. Tolliteergoabcotalentum,amp;dateei Supr.lj.ii

3' ftridordentium. 4;Quum autem venerit Filius hominis cum gloria fua, amp;nbsp;omnes fanfli Ange, licumeo,tuncfedebit fuperthronfi gloria: fuar.

32 Etcogenturcoia eo omnes gentes; amp;nbsp;feparabit cos alteros ab alteris, vt paftor fepa rat cues ab

-ocr page 88-

CAP.XX\’| B V AN G E b I V M

amp;inuilt;îÆis me:in carecre eram,amp;vcniftîjad me. Tuncrcfpondebuntei iufti,diccntes, Do. i/ mine,quando te vidimus erurientem,amp; a!ui-mus ? autfîtientem , amp;nbsp;dedimus tibj potuni? Quando autem te vidimus horpitem,amp; col-legimus tenant nudum ,amp; amiciuinius? Aut 3? quando te vidimus ægrotum , aut in carce. TC, amp;nbsp;venimus ad te? Et rcfpondcns rex dieet 4* tis , Amen dico vobis , quatenus id feciftis vniexiftis fratribus meis minimis, mihi feci-ftis.Tuncdicetetjamijs qui ad fipiftramerunt, 4* Pfal. 6. t) * Jdaledifli ,abiteà meinignemæternum , qui Supt.^.i! para:’cft diaboloamp;angeliseius. Ëfuriuienim, 4’ amp;nbsp;non dediftismihi quo vercerer;ntiui,amp;non dediftis mihi potum; Hofpes eram, Sc non 4I collegidis me ; nudus,amp;: non amiciuilbisme; argrotus amp;in carcerc cram, amp;nbsp;non inuilîftisme. Tune ipfi quoque refpondebunt ci,dicentes^, Domine,quando te vidimus efurientem, aut fi- 44 tientem , aut holpitem, aut nudum, aut ægro-t U m,aut incarcéré, ôfnonminiftrauimus tibi? Tuncrefpondebiteis, diccns,Amen dico vobis, 4t quatenus id non feciftis vni ex iÆis minimis,ncc Din.ii.t mihifeciftis. *Et abibunt ifti in fupplicium 4^ lolun. {. atternumuuAi veràin vitamxtcrnam.

CAPVT XXVI.

î. ConlîHum SacerJotiim contra Chriflum. 6. Chrifta pedu vnauntur. 14. Ilium vendit ludas. i6. Inftitiitio Cotnr. j4.Sc 6^. Petri abnegatio. ?9. Triftis Chrirtus. 4y. Ofriilo proditus. cy. Ad Caipham ducitur. 64.. Fi' •ttiirfeChriftuin. ôy.Confpuitur.

Alare. 14.1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’’ faftumeftquumfinilT't Jefusomnes*

Lur.ii i “^iftos lèrmones, dixit difeipulisfuis, Scitis * intra duos dies pafehafore, SeFilium hominis tra-

-ocr page 89-

8ECVND. MATTH. 14.

}tradenlt;ium,vtcrucifigatur. 4]* Tunc coaAi jch.u. ^ funt principes facerdotum 6c Scribæ amp;nbsp;reniorct t pöpuIiinaulauiPontiHcis niaxinii,quidiceba.

I autem,Kon in fefto,netumultus fiat in popu-

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6 lo.^''QuumautëlefusefletBcthanixin domo Marr.i4.5

j Simonis leproG, Vcacnt ad eum mulierjha. lohaiu u-x t bens alabaftrum vnguenti grauis pretij, amp;nbsp;cffu^

f derat fuper caput ipfiusaccumbcntis. Vidente» autem difcipuli eius indignati funt,dicentes, * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 QüPrfum perditio hxc? Potuit cnim iftud

vnguentuinvenundari magno,amp; dari pauperi, i 10 bus. Qjjum autemhoc cognouiflèt lefus,ait eis, Quid raokftiamexhibetis ifti mulieriïopus

I 11 enim bonum operata cft crga me. * Semper Deu». i^.i» enim paupercs habcbitis vobifcum:me vero non

ia Temperhabcbitis. Qyôdenimhæcvnguentum hoc fnietit corpori meo, ad fepeliendum mcfe.

I 13tit. AihendicovobiSjVbicunqucprædicatura fuerithoc Euangclium in toto mundo ,etiam

( eis ,Q}ud vultis mihi dare,amp; ego vobis eum tradam? Ipfi verö appenderunt ei triginta ar., genteos numos. Et ex eo tempore quarrebat

vj opportunitatem vt eumproderet. q| * Primo M3r.i4.h. autem die Azymorum vencrunt difcipuli ad Ie. Eue. 11. r fum,dicentes ei, Vbi vis paremus tibi ad vefeen-

lldumpafchal Iple verb dixit, Abite in vrbem ad quendam ,amp; dicite ei, Magifter dicit, Tempus meum prope ell, apud te faciam pafcha cum di.

i^fcipulii mcii. Ét fecerunt difcipuli ficuepr«.

ceperat

-ocr page 90-

CA.XXVl.


EVANGELISM


AIm. 14.13

L11c.ii.14 loh.in. ij. il

C'perat eis lefus: amp;parauerunt pafcha.'”Ciuuni 2 Item ferum diei cflct ,recubuit cum duode-cim. Etedentibus ipfis,dixit, Amen dico vo-*' b î,vnus vcftrum nie prodct. Tunccontriftati vehementer, cæperunt dicere iinguli corum ei, Numegofura,domine? Ipfe verö rcipondcns*! ait, tiui intingit mccummanum in catino,ifte nie proditurus cft, Filius quideni hominis abit licut fcriptum cft deeo ; væ autem homini illi, per quem Filius honiinisproditur:bonumerat homini illi fi natus non fuiflct. Refpondens^i

autem ludas qui prodcbat eu m,dixit,Num ego I. Co . 11.14 fum,rabbi? Dicit ci,Tu dixifti. qj ^Edcntibus autem cis,accepit lefus pancm; amp;nbsp;quu m bencdi-xilîèt,fregit,dcditq; difcjpulis, amp;air, Acccipite, comedite; hoc eft corpus nieum. Et accepto poculo, ac gratijsaftis, dedit eis, diccns,Bibitc exeoomnes: Hoc eft cnim fanguis meus Noui teftamenti, quipro multis cffunditurin remif-fioneni peccatorum. Dico autem vobis,Non!? bibam ab hoc tempore ex hoc frucftu vitis,vfque ad diem ilium quum ipfum bibam vobifcuni nouum in regno Patris mei. qj Et quum hy-mnumceciniflenf,abicriintin montemOlearti. '

iS.S Zicii.ij.r Alarc.14.13 amp;nbsp;16.7

loh. IJ. 58

Marc. 14. 17 ’ Tuncdicit eis Ierus,Omncs vos ifta noifte of-J* ohno.jo, 8i f(.n(j,;f,)ini in mc,fc! iptum cft eniin/Percutiatn paftorem, Ôc difpcrgentur cues gregis. Poft- P quaniautemfurrexero, pra-ibo vobis in Gali-, la-am. Refpondcns verb Petrus dixit ei,Etiani. j! fiomnes offcndanturin te,ego nunquam often-dar. Dixit ei lefus, ’ Amen dico tibi, iftanoiftC)^ antcquam gallus voce mittat,termcabncgabis. Dicit ci Petrus, Etiamfi oportuerit memori tc- Ji cum^non tcabncgabo.Similiter amp;omnesdjfci-puli

-ocr page 91-

«

s E C V N D.’ MATTH. k

; 0egovolojfedvttu. Tunevenitaddsfcipulos, i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dercpericeosdormientes,amp;dicit Petro,Itane

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non potuiftis vnam horani vigilarc mecuniÇ

’ nbsp;nbsp;4'Vigilate amp;nbsp;orate, ne introcatiamp;in tentationem.

’ fpiritusquidem promptus,fed caro infirma cft.

4ï R-urfum fccundô abijt ,amp; prccatus cft, dicens, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pater mi,fi non potefthoc poculum ahirc à me,

I 43 quinbibamipfum, fiat voluntas tua. Etquum 1 i veniffet reperit eos rurlum dormientes ,erant ' 4-^enimoculieorumgrauati. Et reliftis eis, rur, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fum abijt; amp;nbsp;prccatus eft tertiô,eundem fermo.

45 nemdicens. Tune venitad difcipulos fuos ,amp; dicit eis,Dormitequod fupcreft, Sc requiefeite: t ; ecce, appropinquauit hora,amp;Filius hominis i .^.6 traditur in manus peccatorum. Surgite,ca-mus : ecçe,appropinquauit qui me prodit.4 ’Et adhuceoloqucnte,ecce Judas vnusexduode- lohan. iS. j 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cim,venit,amp; cum eo turbamulta cum gladijs amp;

fuftibus,àprincipibus facerdotum amp;■ fenioii.

: 48buspopuli. Isvetoqui prodebatcunijdcderat cis fignum, dices, Qjtcmcunq- ofculatus fuero, 1 49iseft iprehcnditeeum. Itaq; ftatimquumve-niffet ad lefum, dixit, Aue Rabbi, Et deofeu-( jç Jatus cft cum. At lefus dixit ci , Amice,

-ocr page 92-

CR.XX.Vl.


EV ANGBMVM


Gen.ç. 6

Rpoc. i}. 10


Efâ. fj. lO


Supr. 14*


Marc.i4- lt;} Luc. iîgt; f4-

loh.18.14


îohjn. !• ‘9


quorfumades? Tuncacccflèrunc,amp;nianus îh-ieceruntin Icfumjamp;prehenderunteum. ijEt i ecce,vnusexijs,quierant cumiefu ,extenfan]a. nu exeruit gladium fuum, amp;nbsp;percuflo (cruo Pontificis maximi,ab (lullt auricula cius. T une î' ait ci lefus, Conuette gladium tuum in locum fuum, ’quicunque enini acceperint gladium, gladio peribunt. An putas me non pollènuncî! precariPatrem meum,qui hue fiftat mihi plures quàmduodecimlegiones Angclorum? Quo. modo ergo implercntur ' Scripturæ,qua: di-cuntfîc opoitere fieri? In illahora dixitlefusl^ turbæjVtaduerfu! latroncmexiuiftis cum gladijs amp;nbsp;fullibus, vt comprehenderetis me, quo-tidie apudvos fedebamdocensin templo, nee prehendiftis me. ’ Hoc autem totum faclunir eft , vt implercntur Scripturæ Prophetarum. Tuncdifeipuli omnes,reliftoeo,fugerunt. liveràprehenfumlefum adduxerunt ad Caia-pham Pontificem maximum, vbi Scriba; amp;nbsp;fe. niore}coaiii étant. Petrus autem fequebaturi* cum procul vfque iri aulamPontificis maximiS amp;nbsp;ingreflus intrô, fedebat cum miniftris, vt vi-deret finem. ^Principes autemfacerdotumamp;ll Icniorcs amp;c totus conlclTus qua:rebant falfum teflimonium contraIefum,vceum morte mul-tarent; Et non inuener unt: etiam quum multi falfi telles accefsiflènt, non inuenerunt.Poftre. mà verà aduenientes duo falfi telles, Dixe-^' runt,Illedixit, ’Poflum diflbiuere templum Dei, amp;nbsp;triduo ipfum ædificare. Etfurgens^’ Pontifex maximus dixit ei. Nihil refpondesî quid illud ell quod illiaduerfum te tellifican. tuil lefusautemfilebat. Et refpondens Pon.^l tifö


-ocr page 93-

SB C VN D. MATTH. ?S tifex maximus diïitei, AdiurotepetDeumvU uentcm, vcdicas nobis,an tu fis Cbriftus il;e lt;4 Fibus Dei. Dieit ei k’fus,Tu dixifti; quineti., am dicovobis,ab hoc tempore videbitis ^Filifi hominis fedentein ad dcxtrampotenti.TDei,amp;:,,'rj,^^',,^

ÉJ venientcra in nuhibus cxli. Tunc Pontifex maximus dirupit vcftimentafua,dicens,Blafi. i phemauit. quid amplius egenius teftibusîccccj

I 66 nuncaudiftis blafphemiamcius. Quid vobis videtur! Ipfi verb refpondentes, dixerunt,Tc, f 67 nctur mortis pœna. Tunc infpuerunt in fa.Br»'$o.® ciem-cius ,amp;colaphos eiinflixeruntt alij verb

j 68 bacillis eumccciderunt, Dicentes, Vaticinate

'( nbsp;nbsp;69 nobisChrifte,quisfit,quitcpcrcufbit.^'Petius Mart.^«4.Ält;

autem fedebat extrà in aula gt;nbsp;amp;nbsp;accefsitad eum quædamancillula,dicens,amp; tu en Icfu Galilæo

“ja eras. Ipfeverb negauitcoramoninibus,dicens,

■j\. Mefeio quid dicas. Eum autem egredientem

P in veftibnlumjvidit aliaancilla; amp;nbsp;dixit ijs qui

72 crantilliCjEtifteeraccumlefu Nazareno. Tûc rurfus negauit cum iureiurando, Non noui

I 75 hominem. Paulb pbft autem acceflèrunt qui adftabant,amp; dixerunt Petro, Verè amp;nbsp;t u ex ipfis es: nam amp;nbsp;loquutio tua te manifeftum facit.

74 Tunc cœpit feipfum deuouere,amp; iurare,dices, i Non noui hominem. Et ftatim gallus mific

75 vocem. TuncmeminitPetrûsverborumlefu, jj' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui dixeratei,Priufquam gallus vocemmittat,

ter me abnegabis. Et egreffus extrà ficuit amarb.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVTXXVU.

i. Pilîtovinftustraditnr. c. liidasfeipliim frangulat, 19.

h . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vxot PUati. 20. Eanabaspetitur. 24. Pilants lauat niaz

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nus 19. Chnftus fpinis cotonatut. î4. Ctucifi^tur. 40.

Cônuitiisincrfsititr. 50. Emitntfpitituni.57. iepulctao imponuut, Cufioditut amiluihuc.

-ocr page 94-

CAXXVIL


ßVANGEHV M


Marr. k. i I^uc. 11.6ä Iohin.i3.zo


Alt;!tor. 1.18


AA. 1.19


Zzch.h. ij


Alarc. }lt;. j Lncse ij. j loh. 13,3}


TV .4 Ani *autctn qnuni cflèt,confiHumecpcrSf j ’ omnes principes facerdorum amp;nbsp;feniorcs populi adüerfus Iefum,vt cum morte multa-rent. Et vindum eum abduxerunt,ac tradide. i Tunt Pontio Pilato præfîdi. Tunc ludasqui j cum prodiderat, videns eum damnatum eile, pœnitens, rctulit triginta argenteos numos ad principes facerdotum Si feniores. Dicens, Pec-.,. caui,prodito fanguine innoxio ; At i 11 i dixeriit, Qiiidadnos? tu videris. Et ipfc abieftis illis j r.umisargenteis in templuni,(eccfsit,Arabien» *ftrangulauitfcfc. Principes autein facerdotii acceptis numis illis argenteis,dixerunt,Non licet eos mittere in corbanan ; quoniam pretium languinis eft. Confilio autem capto,tmei unt / exeisagrnmillum figulij ad fepulturam hofpi-tum. Q^apropter vocatuscft ager ille, ’agerl languinis, vfquein hodiernum diem. (Tunc^ impletum eft quod diftum eft per leremiam Prophetam,dicentcm, ’ Et accepeiunr triginta numos argcntcos,pretiuma’ftimati,qui æfti. matus fuit â filijs Ifrael; Et dederunt eos ad gt;♦ emendiim agriim figuli,ficut conftituit mihi Dominus.) ^Icfusautem ftetit coram pr.-cfi-i* de,d^intcrrogauitetimpr.-efes, dicens, Tunees rcxille Iud.Torum ? Dixit autem ei lefus,Tu di-cis. Et quum iple accularetur d pnncipibus 1» läcerdotum amp;nbsp;(cnioribus , nihil refpoiidit. Tune dicitci Pilatus, Non audis qudm multail aduerfumtetcftificentur? Etnon refponditei 1 ad vllum verbum ; ita vt mirareturprælës val. de, Præfts autem in fefto confueuerat rar-if hæ dimittere vnum vinlt;ftum,quem voluiflent. Habebant verd tuju vindum inhgnem quii^ dice-


-ocr page 95-

SECVND, MäTTÄ ÎT

17 àitébaturBarabbas. Ipfis igiturcoaftis,dixit eis Pilatus, Vtrum vultis dimittam vobis? Ba.

»8 rabban,an lefumqui dicitur Chnftusl Scie, bat enim quod perinuidiam tradidilTent euni.

gt;9 Scdente autem eo pro tribunali, roifit ad e. umvxoreius,dicens,Nihiltibirei htcutniu. lbo illo :multaeninipalïa(umhodiein fomnijs

ÎO propter cum. * Principes autem facerdotum Mar.t?.tt

amp; feniores perfuaferunt turba:,vt peteret Ba.aj.iS

il rabban,Icfumveróperderet. Rcfpondens au. tcmpræfes dixit eis ,Vtrumèduobusillis vul. tis ,vt vobis dimittam? Ipfi verb dixerunt^ Ba.

■Î2 rabban. Dixit eis Pilatus , Qjiid igitur fa. ciam lefu qui dicitur Chriftus ? Dicunt ei o. ïjmnes, Crucifigatur. Praefes autemait,Enim. uero quid mali fecit ? Atilli amplius clama.

84 bant,dicentes,Crucifigatur. nbsp;nbsp;Videns autem

Pilatus fe nihil proficere, fed maiorem tumul. turn fieri, accepta aqua abluit manus coram turba, dicens, Innoxius ego fum à fanguine

95 huius iufti : vos videritis. Et relpondens vni. uerfus populus dixit, Sanguis eius fuper nos

16 amp;nbsp;fuper filios noftros. Tune dimifit eis Ba. rabban :Iefumautem flagellatum tradidit, vt

37 crucifigeretur. q] ’ Tune milites præfidis,quû abduxiflent lefum in prælorium , coegerunt (ohan.iÿ.» 38 ad cura vniuerfamcohortem. Et quumexuiL

fent eum ,circumpofuerunt ei chlamydem coc. a^cinam. Et coronamb fpinis contextamimpo.

fuerunc eius capiti,amp; arundinem in dextram eius ; amp;nbsp;genu anteeum fummiiTojilludebanc

50 ei,dicentes, Aue Rex ludæorum. Et quum infpuiflènt in eum, ceperunt arundinem il.

bi lara, amp;nbsp;verbsiabant saput eius. Et quum

f » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;».nnlt;

-ocr page 96-

CAxxvn.


EVANGELIVH


Marr. ilt;. ix

Luc. t). x6

Mar. 1C. tl

V'ic.i}. }i loli.iÿ. ló

Marc.1j.x4

rfal.xx.19

ilIuEflcnt ei, exuetunteiitr.chlamy(je,indue-riintque vcftimctis fuis Samp; abciuxcrur.teuiii,vt crucifigcrcnt. *Excuntes autcm inueneruntp quen Jam Cyrenxuni, nomine ôimonem, hunc anga.iauctuntjVt ponarct cruceni eins. 15* E* quum vcniffinc in Jocum qui diciturGolgothXi quod eft Caluarix loeu', «jj Dcdcrunt ei .aceto bibendum cum felle :iii.ftura|amp; quun-. guftxf-fet,noluit biberc. ^Puftquam autci.i crucifixc- if rune cum, partitifur.t eiu- veftimenta,fortem jacientec: vt implerctur quod diftum eftà Pro-pheta,’ Partit! funt libi vcftimétamea, amp;nbsp;ff pet veftem meam ieccrunt fortem. Et lèdenteS; feruabanteöillic. Etimpofuerunt fufcr caputjf eiuscrimenipCusferiptum,HIC EST Ifquot; SVS REX ILLE 2VDAEORVM;,

Iohan.1.19

Pfal. 11.lt; igt;ap.i. xS

Ffal. IX. 1

Tunc crucifiguntur cum eo duo latrones!)' vnusad dextram,amp;alter ad finiftram. verb pr.rteribant,conuitiabantur ci,naouentes capitafua, Et dicentes,* Tu qui deft ru is tcni-^* plum ,amp;tridubscdificaSjfcrua temetipfum ;fi Filius Dei es,delcer.de è cruce. Similiter auteffll' etiam principes facerdotumilludétescumScri-bis c’^fenioribus, dicebar.t, Alios feruauitjfe-l* jpfum non poteft feruare : fi rex Ifraelcft,dcfcé-datnuncècruccjamp;credemusei. Confiditin^' Deo, liberetcum nunc, fivulteum.dixiteniiquot; Filiu; Dei fum. Jdipfum autemetiam latrones qui crucifixierant cumeo,exprobrabantci.i|I A fextaautem bora tenebræ falt;ft.Tfunt fuper vni-^* uerfamrcgionem,vfquead horamnonam. Cir-^ citer verb liorain nonamexclamauit lefus voclt; riagna,dicens, ^Eli,Eli,Iama fabaclithani Hoe eft, Deus meus, Deus meus,cur deferuifti me?

Quidam

-ocr page 97-

s E C V N D, MATTH. ?8 47Quidamaût exijs qr.iiJlic ftabant,q'ium hoc 48 audiflintjdicebant, EEamvocatifte. Etftatim I tui i'-ns quidam excis, quum acccptam rpon-Pül.^?'** giaari implcuiflst aceto^ amp;r circu mputusir.t

j 49mojdeditcivtbiberet. Rcliqui vciódicebar.t, S;.ie,vidcamu;an veniat Elias feruaturuscum.

4 nbsp;nbsp;50 4] l.fus autcmquumrurfum clamalTet voce raa.

ji gnajCir.iGt fpiritum. ecte.aulæum teni. X.Pm'

J plifiirumtftin duas partes à funimo vfque ad.

$1 inium : ?cterramotacft,amp;.'pctri fllft funt. Et monumen.aapcrta funt.amp; niukacorpora fan.

53 fborum qui dormieiaut, furrexeninr, Qui c,

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gref ié mon 11 mentis poft refurrcétjonemeius,

introicruut in fa'idlani vibem , amp;nbsp;appatucrunt

54 multi:. Centuiioveió amp;nbsp;qui cum cocrant fer» uantcslefum,vifotcrra:motu amp;nbsp;ijs quæ fafta .( fuerant, timuerunt whcmentcr,dicentcs, Verè

35 filiusDcierat ifte. Etant autem ülic mulierei militât procul fpeftantes, qua: fequutæ fuerant

$6lefum à Galila:a,miniftrantes ci. Inter quas erat Maria Magdalene, amp;nbsp;Maria lacobi amp;nbsp;lofé

37 mater,amp; mater filiorum'Ztbcdati. nbsp;nbsp;* Quum Mir.ilt;.4T

auterrf ferum diej efTet, venir homo diues ab vr, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ç jg

be Arimath.a:ajnomine lofeph,quiamp;ip(ê difci.

38 pulus fuerat Icfu. Is adijt Pilatum amp;nbsp;petijt corpus lefu. TuncPilatusiufsitrcddicorpus.

59 Et lofeph qu'l accepiflèt corpus, inuoluit illud

lt;0 findonepura ; Pofuitque in monumento fut» nouo quod exciderat in petra: «Se aduoluto faxo iji Éimagnoadoftiunimonumentiiabijt. Eratau. J temtilicMaria Magdalene amp;nbsp;altera Maria, fê.

* J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ,

02 dentes contra fepulcrum. Poftero autcmdie quæfcqiiiturParafceucn ,coaÂifunt piincipes

63 facerdotumamp;Phatifa:!ad Pilatum, Dicentes,

F 3 Doiai.

-ocr page 98-

EVANGELISM

Domine,meminimuipjanumillumdixiflèquff . adhucviueret,Tertio póft die furgam.Iube er-•go muniri fepukrum vfquc in diem tertium: ne quando veniant diftipuli eiusnoifte,amp;fu-renturcum,dicantquepopulo, Surrexit à mor- , tuis.ôcerit vltimus error peior priore. Dixit ' eis Pilatus, Habetis cuftodiam, abitc,munite fi-cut ftitis. Ipfi autem profcfti munierunt ft-pukrum,obfignato lapide, cum cuftodia.

CAPV.T XXVllI.

I. Mnlicres fcpiilcriim adcunt. i. Angelns. S Clirinm conrpicitiiramulieribiiMS. Mittit Apoflolos ad przdi/ candum.

Mare. iÿ. 6 'pXtremo *autem Sabbatbo, quumiuceftcret * ïtih.io.Il -^inprimum diem bebdomadis,venit Maria

Magdalene amp;nbsp;altera Maria, vt fpeftarent (èpul-crum. Et ecce, terræmotusfaftus eft magnus. * Angelus enim Dominiquumdeftendilict èca:-lo,amp;accefsiflct, deuoluit lapidé ab oftio, lede-bâtquefupcr eum. Erat autem vifutenis, vtT fulgur , amp;vcftimentum eius album fîcut nix. Cuftodes autem concufsi funt pra: ipfius timo. re,amp; fafti funtficut mortui. Refpondens auté J Angelus dixit mulieribus. Vos verô ne timcte: fciocnim vos lefuni crucifixum qu.rrerc. Non eft hîc : furrexit enim prout dixit, Venite, vide, te locum vbiiacebat Dominus. Et citôprofe. ? dixdicitedifcipulis eius,cum furrexiflèd mor. tuis. Et eccc,prxitvobisinGalilæam rilliceum videbitis.Ecce,dixivobis. Tune egreflæcitàà » nionuméto cum timoré «Srgaudio magno, cur. r«bant,vt renuntiarent difcipuliscius. qjQjjuni ? autem proficifterentur ,vt annuntiarent difei-fulis eius,ecce,Iefusoccnrriteis,dicens, Auete.

IUâ

-ocr page 99-

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'S E C V N D. M Ä T T h; jçgt;

Illæautetn acteflèrunt, amp;nbsp;prehenderunt pedet , to cius,amp;adorauerunt cum. Tune ait eis lefuSj I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Netimcte :abite.annuntiatc fratribus meis, vc

Il abeant in Galilæatn: amp;nbsp;illic me videbunt.ijPro, ficifeentibus autem ipfis. ecce, quidam ex eu-ftodiaveneruntin vrbem, amp;nbsp;annuntiauerunc î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;principibus làcerdotum omnia,quæ faôa fue. '

tirant. Tune eoafti cum ftnioribus, eonfilio ( capro,pccuniam multam dederunt militibus,

13 Dicentcs,Dicite,Difeipulieiusnoiâevenerunt,

1 amp;eumfuratifunt nobis dormientibus. Qjiôd. fi hoc auditum fuerit apud prjcfidem, nos per, IJ fuadebimusei,amp; fecuros vos præftabimus. Ipfî verè accepta pecunia fecerunt ficut erant edofti: amp;nbsp;diuulgatuseft ifte fermo apud ludæos vfque

t6 ad hodiernum diem. ^Vndeeim autem difei, puli profeftifunt in G alilæam, in montem vbi

17 conftituerateis lefus. Et quum vidiflènt eum, adorauerunt eum: quidam autem dubitaue, runt. Et accedens lefus loquutus eft eis, di, cens,* Data eft mihi omnisautocitas in cælo amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*•*

19 in terra. m*Profefti ergo docete omnes gen. Mar.iS.iJ tes, baptizantes eos in nomine Patris amp;nbsp;Filij amp;

io Spiritus fanfti: Docentes eos feruare omnia quæmandauivobis, amp;ecce,ego vobifeum fum omnibus diebus vfque ad con, furamationem feculi.

Amen.

F 4 EVAN,.

-ocr page 100-

CAP.t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BVANGELIVW

EV ANG E LIV M

SECVXDVM MAR.CVM.

GAPVT I.

PRINCIPIVM Euangelij Tefu Chriftit Fili j Dei : Vt fcriptum cft in Prophetis, * Ecce ,ego mitto nuncium meum ante facienj tuam, qui parabit viamtuam ccram te. E(a. 40. 3 *VoxcIaniatitis in dcfertOjParatc via Domini, J Ioh.i'.?y”^ complanatcfcmitas cius. ^quot;Baptizabatlohan.4 Alatt.3. 4 nes in de(è-to,amp;pra:dicabatbaptifmum rtfipi. AIatt,3. j fcentiead remiftioncm peccatornm.’Etexibat f adeumtotaluda;æregioacHierofoIymitæ ; Sc baptizabantur omnes abeo in lordanefiumine, confitenres pcccataEia. Inducbaturautem lo- * . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hannes piliscamelotum,Äf zonapellicea circa

eir. jr. it Jumbos fti os ; ’ amp;nbsp;edebat locuftas, Sc mei fylue.

Matth.3.ir ftre. * Etpratdicabar, dicens, Venitponème 7 l^c.3. lö quivalidiormeeftjcuiusnonfum dignus,qui Aftor.^^ incuruatusfoluamcortigiamfolearum. ’Ego^ 2.4, amp;11.16, quidem baptizaui vos aqua.iple verb baptizabit Sctg.4. vosSpiritu lânôo. qj ’ Et faftum eft diebiisil. 9 lis, venit lefus à Nazareth vrbeGalilææjamp;ba' loh. 133 ptizaftis eft in lordanc à Johanne. Et ftatirn'* afctndensexaqua, viditfindic.rlos , amp;nbsp;Spirita tanquam columbam defeenderefupereum. Et li voxextititi cælis, Tu es Filius ille meus dile-. ftuSjin quoacquiefco. qj * Statimque Spiritus iS eumexpejlitin defertum. Et fuit illicin defer, ij todies quadraginta,tciitätetum Satana. eratq;

(um

-ocr page 101-

s F. C V N D» MARC, 40

»4- cnmfcris :amp;angeliniiniftrabantei. *Poft-

quam autem traditus luit Iohannes incullo. Li;c.4.14 diain,vcnit Icfus in Gâlilæam,prædicansEuan,

’S gelium regniDei : Etdicens, InipUtumeft té-

pus, amp;nbsp;appropinquauit rcgnum Dci,refipifcite,

*6 ôc crédite Euangclio. * Atr.bulans autern ad Mat. 4.1S

mare Galilææ, vidit Simopem amp;nbsp;Andrcamfra, Lac, j. i tremciu-jiacientes rete inniarc,(crantcnimpi-

'^7 featores.) Etdixiteis lefus,Sequiminime, amp;

'8 faciamvt fitispifeatores hominum. Etipfifta, tint omif is retibus fuis fequuti funt eum.

'9 Tune progrciTus illinc paululum,viditlaco-bunifiliuraZebedæi ,amp; lohanneni fratreme-

20 iu',quiamp; ipfiin nauij;io farciebant rctia.Sta' timque vocauit eos ; amp;nbsp;ipfi omiflb pâtre fut» Zebedazo in nanigio eum mercenarijs, fequuti

21 funt eum. Et ingrediuntur Capernaum: Matt.4.n ftatùnque fabbatho ingreffus lefusin fynaço-

Î2 ganijdocebat. ' Et pcrcellcbantur fuper do. Matt.y.aS ftrina eius. docebat enim eos vt autotitatem

îj Habens,amp; non vt Scribæ- * Erat autem in f'y-Luc.4. }» nagogaeorum quidam,in quo erat fpiritus im.

24. purus,quiexclamauit, Dicens,Ah,quid nobis tecumlefuNazarene! venifti vtperderes nos?

5J noui te quis fis, nimirumSanftusilleDei. Et obiurgauit eum lefus,dicens,Obmutefce,amp;

26 exiabeo. Tune, quum difcerpfiflèt eum fpiri-tumimpurus,amp; clamallèt voce magna,exijt ab

27 co. EtexpaueruntomneSjitavt mutuö quae.

rerent inter (ê,dicentcs,Quid eft hoc ?qua: cio-ftrinanouahæCjVt perpoteftatem imperct et-

ÎÎ iamfpiritibus impuris,amp;anfcultent ei! Per. uénit autem fama eius ftatim in totam regio-

29 nemcircumiacentcmGalil.'ïa: ; «n* Et ftatim i A

F $ fyna,

-ocr page 102-

cäp.i e vangelivm fynagogaegrefsi, vcnerunt domumSimonis amp;nbsp;Andre«cumlacobo amp;nbsp;lobanne. Socrusautein 5® Simonis decumbebat febricitans : amp;nbsp;ftatimdi-cunt ei deilla. Tune accedens erexit earn, pre. 5* lienfamanu eins. amp;nbsp;dimifiteam febris ftatim: Sc miniftrauit cis. Qiuim autem ferum dieief. Î’ fet,occidentefofc,adducebant ad cum omnes malèaffeftoSjamp;dæmoniacos. Etvrbs totaco. 5} aftacrat ad oftium. Et fanauit multos maU affeftos varijs morbisiSr dæmonia multa eie. cit :amp; non finebat loqui dæmonia quôdipfum noflent. Et manîvaldemulta noäequumfur. Jf rexiflet exijtjAt abijt in delertum locum, 6c illic precabatur. Et profequuti funteum Simon amp;nbsp;quicumipfoerant. Etquum inuenillenteum, dicunt ei, Omnes tequærunt. Tunc dicit eis, 3^ Eamus in contiguaoppidula ,yc 6cillic prxdi. ccm. adhocenimfumegrelTus. Et prxdicabat 39 in fynagogiseorum,in totaGaIil«a,lt;Sed«mo.

ATjt.î. 1 niaeijciebat.qi Venitquead eumleprofus,pre. 4* E.«Cv;gt;u tanseumei'qnead genua accidens,ac dicensei, Si vcIis,potcB me purgare. lefus autemmileri. 4* tordia com motus,extenfâ manu,tetigic eum,amp; dixit ei,Volo,purgator. Etqiiumh«c dixillet, 4' ftatim abijt ab eo lepra, amp;nbsp;pu rgatus fuit. Et 4Î grauiter interminanis ei lefus ftatim ablegauit eum; Dixitqueei, Vide, vt neminiquiequam 44 dicas ; fed abi, oftende tcipfum lacerdoti,amp;of.

benit 14, 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pur^tionetuiqu« ^imperauit Mofts,

1 Bc y tS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teftimonio. Ille veró egrcirus4l

cocpit pr,rdicare miilta,^ rem diiiulgare, ita Vt iam non poflet lefus manifefté introire in ciuitatem : led foris in defertis locis erat, amp;nbsp;veniebant adenm vndique,

CA.

-ocr page 103-

s E C V N D; M A R C. 4.»

C AP VT II.

3. S: Panlytiois rcmifsis pcrcati« ranahir.14. MaM tlixi vocatio. 19. leitinra amp;’aftlidioncs prsfditun/ tur. IJ* OifcipuU Ç icis vclhinr. 16, Panes ptoz poGnonis.

T* lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• A * Aïatt» 9*i

* l; 1 rurfus intratiit Capernaum intcncetis

■'aliquot diebus , Si auditum eft eum domi îeflê. Statiæquecoaftifunt multi ,adeô vtiam non caperent eosne ea quidem locaquæ erant adoftium : amp;loqucbatureis fermonem Euan, 3 gelij, Tune veniunt ad eum ferentes paraly» 4 ticum , qui à quatuor portabatur. Etquum non poflentei appropinquate propter turbam, detexerunt teftum ædium in quibus erat,e6. queperfoflbjfunibusdemiferunt grabatum m 5 quo paralyticus iaccbat. Quum autem vidifleP

lefusfidem eorum , dixit paralytico , Fili, re_

quidam ex Scribis fedcntes,amp; ratiocinantes in

ritu fuo,eos ita ratiocinari apud le, dixit eis. Quid ifta ratiocinamini in cordibus veftris Ç

q Vtrum eft facilius , dicere paralytico,RcmilTa funt tibi peccata ; an dicere, Su rge, Sc toile gra_

»0 batum tuum, amp;nbsp;ambula? Vt autem feiatis Filium hominis prarditum efle autoritäre re-.

’1 mittendi peccatainterra,(ait paralytico.) Tibi dico,rurge,actoilegrabatfi tuu,amp;abi domum titua. Tuncilleftatimfurrexit: fublato^jgraba, to,tgrcfluseftcoramomnibu?:adeà vt obftupe, fccrentomncs,amp;glorificarétDefi,dicétcs, Nfi.

13 qua vile quicqua Vldim*/Et egreflus eft turlus Luc.j.iT aà

-ocr page 104-

CAP. IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B7ANGBLI7M


Mal. 9-1 Luc.

Mafth. il.l Luc É.i

alt;3 mare: totaque turba vcniebat ad eum,ac do-cebateos. Et quiim prætergrcderetur, vidit Leuim Alphæi filium fcdentemad ulonium: dixitqueei,Scquere me. Etisfurgens (equutiis tftcum. Etfaftumefl: quumlefus accumbe.'5 retin domo illius, multi ctiam publicani amp;nbsp;pcccato'-cs fîmul dif.umbcbantcum Icfuamp;di. fcipulis cius ; crant enim multi,amp;fcquiiti fue, ranteum. Q^umque Scriba: ac Pharifa-ivi_ * diflcnteum edentemcum publicanis êc peccx. toribuSjdixerunt difcipuliseius,Cliiid efbqubd cum publicanis «Srpeccatoribus edit acbibiti Et '7 quum hoc audilTet lefus, dicitcis, Ijs qui valet non opus cft medico, fed ijs qui male affefti funt. * non vcni vt vocarem iuftos, fed pecca-torcs ad refipifcentiam. Difcipuli auteni Io. il bannis ac Phaiifaeorum ieiunabant : veniunt igitur ÿc dicunt ei, Quaredifcipu.i lohannii amp;nbsp;Pharilæorum ieiunant, tuiautem difcipuli noniciunant 1 * Tunc ait eis lefus ,Num poû »9 funt filij thalami quo tempore cum ipfis eft fponfus,ieiunare? quandiu habcnt fecumfpo-fum, non polTunt ieiunare, Aderunt autem 20 dies quum toiletur ab eis fponfus, Sc tuncieiu-nabunt illis dicbus. Sed nemo panniculumtl impexum infuit veftimcnto vcteri ; alioquin, illud ipfius fnpplementum nouum dettaliit aliquid ex veterc Veftimcnto,amp; fitpeiorfilTu-ra. Et nemo inijcit vinumnouuminvtresve-îî teres; alioquin vinumnouumdifrumpit vtres, amp;nbsp;vinumcffunditur, lt;Sf vtrcs pcreunt; fed vi. num nouum in vtres rccentes inijciendum eft. * Eaiftum eft autem vt ipfe præter. 2.J ï.tt Sabbatho per fata, amp;nbsp;ccepcrunt difcipuli

eius

-ocr page 105-

s E C V N D. M A R C; 4.1

14 eius iter facisndo vellerc fpica?. Tune Phirifei dixeiunt ei, Ecce, eut faciunt Sabbatho, quod

JJ nonlicetï Et ipt'c dixit eis ,N.unquam Jegiftis

’ quid fecc l it Dauid quS egeret, amp;efuriret ip-i.Reg-*’-^ jg fcamp; quicumeo étant? QjJqruodo ingreffiis

fitdomuni Dei fub Abiatbar Pontifice maxi, mojôe panes propofitionis ederit, quos non licet tdere ’ nififaccrdotibuSjamp;dcderitctiamijs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;

jy quifecumétant* Dixitctiameis,Sabbathum

proptet hominem factum eft, non homo pto-j3 ptetSabbathum. Itaqve films hominis eftet-iamSabbathi dominus.

C A P V T II 1.

I. AtefïSa manns fanitiir. 6. Pliatlfaei oim Hero/ dianis confiUum ineunt. lo.Taftu Chtifti fanantiir muV li. U. Eiufdcm ifpcfiu Jxrr.oncs gei’ibus accidiint. 14. Duodeiini Apoftoli. 3 4. Regnum adiierCus fcfe paru/ turn. 19 Blafphemii in Spititum.}}. Patentes Chrifti.

l'pT’introiuîtrurrus infynagogam:crâtque Matt it.

■‘^illicquidamatefaclanimanura habens: Eth’“C'lt;»- 6 obferuabantanSabbathis fanatutus effet eum,

J vtipfum aceufarent. Tune ait hominihaben,

• nbsp;nbsp;4. timanum atefaftam, Surge in medium. Eis

autem dixit,Licet Sabbathis benefaeere, an ma, le facete cuipiam? hominem feruarc,an trucida, J te : Ipfiverofilebant. Et quum circumfpcxif, fetcos cum ira,condolcfccns quod occaluillct coreorum,dicithomini,Extendemanum tua.

Et is extendit ; reftitutaqueeft manus eius fana

lt;vt altera. g^TuncegrcfsiPharifæi, ftatimeum Herodianis confilium inierunt aduerfus cum, vt eum perderent. Sed lefuscumdifcipulisfui» feccfsit ad mare ; amp;nbsp;magna multitudo fequuta

S cfteumàQal)la;a,amp;àluda;al Et ab Hierofo, lymis,

-ocr page 106-

CAP. HI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6VANGEL1VM.

Inir. 6. 7 Matt. IO.I

Luc. 9.1

IX.X4

Luc, II. 14

lymisjamp;ab Idum.ra, «Scregionequa: eft trah« lordanem : amp;nbsp;qui circa Tyrum ac Sidonem ha-bitabant,magnamultitudiiie,quum audiilent quanta faceret,\-cnerunt ad eum. Ipfeautem dixit difcipulis fuis, vt nauigiolutn fibi ftropcr adciTet,propter turbam, ne ipfuni opprimèrent. Alultos enim fanauerat, adeô vt ruerent in •• eum^vtipfum rangèrent quotquottenebantur flagcllis. Et fpiritus impuri quumeum con* fpexerant, accidebant ei ad pedes, amp;nbsp;clamabant, dicentes, Tu es Filius ille Dei. Ipic verö mul- lî tum interminabatur eis ne ipfum palàm facerent. *Tuncafeenditin montem,amp;aduo- ij cauitad le quos iple voluit : amp;nbsp;venerunt ad e-um. Et conftituit duodecim, qui ftcum eflent 1 amp;nbsp;quos mittetet, vt pratdicarent : Habcréntq; 15 poteftatem ianandi morbos,amp;eijciendi datmo. nia. Primum Simonem, ( cuiimpofuit no-i^ men Petrum.) Et lacobum Filium Zebeda:i,i7 amp;nbsp;lohannem fratrem lacobi, (amp; impofuit eis nomina Boanerges, quod eft filij tonitrui.) Et lä Andream,amp; Philippum,amp;Bartholoma:um,amp; amp;nbsp;Matthæum, amp;nbsp;Thomam, amp;nbsp;Jacobum Al-ph,t-i filium,amp; Thaddarum,amp; 5imonecnCana-niten, Et ludam Ifcariotem,quilt;5c prodiditj^ cum. veneruntque domum. Conuenitautemio rurfum turba, adeô vt necapere quidem cibum poflent. 51 Et quumhæc audiftènt ipfius pro-jl pinqui, venerunt vtprehenderent eum. dicebat cnim eum apud fe non eile. Scribæ verô qui JJ Hierofolymis defeenderant : dicebant cum habere Beclzebul y amp;nbsp;' per principem damonio-rum eijeere dæmonia. ^iQuum autemeos ad-1} uoeaflet,dixit ejs per parabola?, Qjiomodo po-

-ocr page 107-

s E C V N ö. MARC.


Î4

*4 left Satanas Satanam eiicere * Neque fi regnum aduerftisfefe difsideat, poteft ftarc rcgnumik î$ lud : Neque fi domus contra femetipfamdifsi..

deat,poteftftaredomus ilia. SicquoquefiSiU tanas infurrexit, amp;difsidet aduerfus iemetip:-

fum, ftare non poteft, fed finem habet. Non poteft quifquamvalidi alicuius vafa,ingreflu« domult;neius,diripere,nifi primóvaliduni ilium

30 a’ternum,fedteneturæternoiudicio. Dicebant 3» enim, Spiritum impurum habet, Veniunt igiturfratresamp;matereius :amp;forisftantes,mi, 32 feruntadeum,amp;€um vocarunt. Sedebat au.

Math ,4s

Luc. S. gt;2

temcircaeum turba, illi verb dixerunt ei, Ecce, 33 niatertuaamp;fratrestui forisquærunt te. Tune refponditeisjdicens,Quæeft mater mca,aut 34 fratresmei! Etquum circunfpexiflet in circui, tucircum fe dirc4pulosfedences,ait,Eccema, . 35 termea amp;nbsp;fratres mci. Quicunque enim fe., cerit quod Deus vult,is eft frater mcus,amp; fo tor mea,_amp; mater.

C APVT nil.

4. Parabo’a feminantis. lt;4. Eiiirdem expoGtio.18: Minst 11. Vucema. iS.Sementisiafta in terrain. }i. Granum finapis. )8. Dormit Chtifius in puppl.

* 'pT^rurfuscœpitdoceMiuxtamaif.amp;coafta War.ij.t •*^eftadeumtur}3a multa, adeb vt ipfe nauL Ent. 8. 4 gium ingreflui, federet in mari ; tota autem

» turbaiuxtümareijitex,ra sxat. Etdoeebateos

-ocr page 108-

Cap. uil


EV ANGELI VM


perp»rabolas multi, dicebatq; cis in doÄrinl fua. «5 Aiiditc, Ecce, quida qui(eir.inabat,exijt I ad feminandil. Et fa'itfieft in feniinandQ,aliud guidé cecidit iuxta viam ;vcne; nntque volucreJ cælijamp;deuoraucriint illud. Aliud vcróceciditï in pecrofa, vbi non habebat terram multam ; amp;nbsp;ftatimexoi'tumeft,proptcrca quód nonliabe. bat profundam terram : Sole autem cxorto“ lorrefaétumeftjamp;proptercaquôd non habebat radicem,cxaruit. Et aliudceciditin fpinas; affurrexcrunt fpinæ ; ac fuftocarunt illud,amp; fruftum non dedit. Et aliud cecidit in terrani’

bonam, deditquefriiftum afliirgentemac cre-feentem : amp;tulit aliud tricena, amp;aliud fexage. na,lt;Scaliud centena.^Tunc dixiteis, Qui habet 9 auresad audicndum,audiat. Qu^um autemef-'’ \ fecfolusjinterrogarunteumquicircacum crat cum duodecim,de parabola. Et dixit eis, Vo-'* bis datum eft nolle myftcrium regni Dei ; ijs autem qui foris fun t, per parabolas omnia ifta Rfa.5.9 fiunt: *Vtvidentesvideant,amp;noncernant:amp;'’ intclligant ; ncquan.

loh. 11.40 do eonuertantur,amp; rcmittantur cis pcccata. I A-^o.iS.iö Præteera dixit cis jNeftitis parabolamiftamfamp;i' Rom. 11. t nbsp;nbsp;quomodo omnes parabolas cognofeetis ? Se.ii

minatorille,fermonem feminat. Ifti autem'! funt qui iuxta viam fernen cxcipiunt, in quibus videlicet feminaturlermo : fed poftquam au-dierunt,ftatim venit Satanas, amp;nbsp;tollit fermoné fêminatum in cordibus eorum. Et ifti funt militerquiinpetrofafemen cxcipiunt; qui vi- e delicct quum audierint lermonem,ftatim cum gaudioaccipiunteum; £t non habent radicem'f in fe, fed tcmporarij funt ; deinde orta oppref-fion«

-ocr page 109-

sE C V ND. MARC;


44

fione aut perRquutione propter fermonenijfta. lîtimoffenduntur. Hifuutautem qui in fpiuas fernen excipiût,hi funt, inquam,qutfurn;oneni

19 audiunt : Sedfolicitudineskculihuiu«,amp; faU lacia^diuitiarunijamp;cupiditatesquæ in ta tet is i.Tiui.S. I7 rebus verfantur, inttoeuntes fuffoeât fennoné,

20 isquercdditur infruéfuofus. Hi funt verb qui in terrambonani fernen exceperunt,qui videli, cet audiunt fermonent,amp; actipiunt,ctfruftum ferunt,aliud tricena, aliu d fexagena, aliud cen-

21 tena. 51 Dixitetiameis/hium lucernavenit,vt jvijt.ç.ie fubter modiuin ponatur aut fubter leftumî biicS.i5,5c

12 nonne vt candelabro imponatuB ’ Mon eft *',5^ s' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matt.to. 26

enim qutcquam occultum quod non manitc-g ftanduni fit,7cl quod abfcondatur : fed opor, u.i

2 3 tet vt palàm proferatur. Si quis habet aures ad.

24 audicndum,audiat. Prætereadixit cis, Vi-

dete quidaudiatis ; ’ qua nicnfuia metitnini, Matt. 7.1 ali) vobis nietientur,amp; adijcieturvobisquiau-^“'- ’’•î®

25ditis. * Qui enimhabet,dabiturei;amp;qui non Mat.ij.i* 26 habet,etiani,quodhabet, tolletur ah co. «(jltem amp;nbsp;15.29

dicchat,Itaeft regnumDei,vtfi quifpiam iaciat ®’J®»

27 f.meninterram, Etdormiat,amp;exurgatnoae ac die ; amp;nbsp;fernen germinet,amp; affurgat quomodo

2S ipfeneftit, Sponte enim terrafruftum. fett ; primùm hetbam,deinde fpicam,deinde plénum

I tumfueiit,affurgit,Sc fit maximum omnium

G olerum;

-ocr page 110-

CAP. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGEblVM.

34

Mitth.S.tj LiK.S.ia

Mitrti. 9. xs Eue. S.ió

olerum : edit^ue ramos magnos, itavt pofsint fub eins rmbra volucrcs cæli mdulari. ’ libus multis parabolis loquebatur eis fermo-nem,prout poterant audire. AblqueparaDolaj4 verô non loquebatur eis ;priuatim autem di-Ripiilis fuis expiicabat omnia, q,’ Dixit autem eisdieillo ,quum icruni dieieflet,TranfeamuS in vlterioremripani. Dimiflaigitur turba ac-îquot; ceperunteum,vtcratin nauigio: fed alianaui-giolaerantcumeo. Tunc oritur turbo vcntii? magnus ; fluAufque irruebant in nauigium,ita Vtiamimplerctur. Erat autem ipfe in puppi, 5^ ceruicali indormiens.tuncexpergefaciunteumgt; dicunt^ue ei,Magifter,noncfttibi curæ,quùd perimus? Experreiftus igitur obiurgauit ven-59 t«m,dixit§ue mari,Sile, obmutefce. Turn qui-euit ventus, faita^ue eft tranquillitas magna. Dixit autem eis, Quid ita timidi eftis ? quomo- 4’ dofidemnon habetisf Et timucrunt timoré4' magno, dicebantque alius ad alium, Quifnam ifte eft, vt etiara ventus de mare aufcultent eil

C A P V T V.

I. Djemoniacns fanattir. 6. Dxmon agnofceiu Chri/ Itum. 0. Legio Dzmonioriim. 13. tnporeosiiin-ar.ii. lairi filia. x$. Miilicr a fluxione fanguinisfanatur. a£. Medici. 34. Fides,39. Oornnr*.

quot;p T ’ venerunt in vlteriorem ripam maris, in ■*~'regionem Gadarenorum. EgrefTo^ue eie t nauigio,ftatiraoccurrit è monumentis homogt; in quo eratfpiritus impurus ; Q^i domicilium habebatinmonumentis, amp;nbsp;ne catenisquidem5 quifquam poterat cum vincire: Propterea quid ficpe pedicis amp;nbsp;eaten is vimftus fuerat, fed 4 dÆ

-ocr page 111-

StG VN n. M ARC, 4, Jifcerpt«fuerantabco catena:,amp; pedica: «on, trita; : nequc quifquani potuerat cutn doma, $rc. Etpcronine tempus dieac noólcin mon, tibus amp;in monumcntts erat damans ,amp;con, leidens feipfum lapidibiis, iluura vidiflctau, temlefum pro«ul, occurrit ,amp; adorauiteum: Et damans voce magna dixit, Qjrid mihi tecum lefu Fili Dei alcifsimi i adiuro te per « Deum ne metorqueas. (Djcebatenimei,Exi fpiritusimpure exifto homine.) Tune inter, togauit eum,Quod tibi nomen eft ! Et re, fpondit dicens , Legio mihi nomen eft, quia to multi fumus. Et multùm precabatur eum ne ri mitteretur extra illam regionem. Erat au, tem illic ad montes grex porcorum magnus upafccns. Et preeati funt eum omnes illi dae, mones, dieentes, Mitte nos in porcos , vt ift tj eos introeamus. Et permifiit eis ftatim Ie, fus. Et egrefsi fpiritus Uliimpuriintroierunc in porcos : amp;ruit ille grexé præcipitio in ma, re, (erant autemquafibis mille ) amp;nbsp;fuftocati »4 funt in mari. Qin verb pafeebant porcos fu. gerunt , amp;nbsp;renuntiarunt in vrbem amp;nbsp;in a, gros. Et illi egrefsi funt, vt viderent quid il-t$ lud effit quod faftum fuerat. Veniunt igi, turad Iefum,amp; confpiciunt eum qui fuerat dæmoniacus , fedentem ac veftitum , amp;nbsp;fan» mentis , eum inquam,qui habuerat legio, i6 ncm : amp;nbsp;timuerunt. Et qui ld viderant, narrauerunt eis,quomodo aftum effet cum tVdæraoniaco , lt;Sc de porcis. Tunc illi cœpe, runt eum rogare , vt abiret ex ftnibus ipfo, tt rum. Ipfo verb ingteffo in nauigium,roga, bat eum idle, qui fuerat dicmoniacus , vt elftt G a cum

-ocr page 112-

CAP. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BVXNGELIVM

cumipfo. lefusautcm non pcrmifitci', fèd'ei dixit,Abi domuni tuam ad tuos,amp; eis renuntia quanta tibi dominus præftiterit,amp; quantopere mifertus fit tui. Abij t igitur il Ie, amp;c cœpit pra’-dicare in Decapoli quanta ipfi feciflèt Iefus.amp; omnes mirabantur. Etquuni lefus rurfum’* traiecilîètnauigioin vlteriorem ripam,coaifta e(l turba multa ad turn : eratque apud mare. Watt.j.lS ’ Et ecce, venit vnus ex. principibus fynagogar, ^*'^**'^* nomine lairus ; amp;nbsp;quum vidiïlèteum,accidit ad pedeseius. Et multùmprccabatureum,di-gt;)' cenSjFiliolamea in extremum addudaeftirogo vt venias Sc imponas ei manus, vt Icruetur : amp;nbsp;viuet. Abijt igitur lefus cumeo : Sc fequebatur Ji eum turba multa, iSc comprimebant eum. (Ttic Jf mulierquædam quæerat in fluxione fanguinis abannisduodecim ; FueratquemuItaperpef-1^ fa i multis medicis, amp;nbsp;expen derat omnia fua,amp; nihil adiuta fuerat, fed potibs in deterius venerat ; Quum audifletdelefu,venit in turbaa!? tergo,amp; tetigit veflimcntum eius. Dicebate-jt nim,Si vel veftimentaeiustetigcro,feruabor. Etftatimexaruit Fonsfanguinis eius; ÂrfenfitJf corpore fe fanatam eflè ex eo flagello. Statifflj* autem lefus quum apud fe cognouiflèt vim qu* exipfoexieratjConuerfus in turba, dixit ,0^11’ tetigit veftimentameaf Et dixerunteidfeipu-!' li ipfius,Vides turbam te opprimentcm,et dicis, Quismetetigit? Jpfeveró circumfpiciebat,vt)’ vidercteam quæhoc fecerat. MuIierauteni,ti.J) mensÄ:tremens,quum fciretquod in fefaduni fuerat,venit lt;Scaccidit ei ad pedes, dixttqueeio-mnem veritatem. Ilie autem dixit ci, FiIia,fi-0 des tua te feruauit ; abiinpace,amp;eftofanael flagell»

-ocr page 113-

s E C V N D. MARC. 4«

Jî flâgellotuo.) Adhuceo loquenteveniunf qui, , dam à principe fynagogæ, dicentes, Filia tua mortuaeft : quid amplius vexas magiftrum?

JÄ lefusautem ,ftatimvtaudiit hune fermonem t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui dicebatur,dicit praifcfto fy nagogæ, Ne me,

37 tue,folummodô crede. Neq; perraifit vt quif, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quamipfumconfequeretur,nifîPetrusamp;Iaco-

38 bus,amp;Iohannes frater lacobi. Tune venit do, mum præfefti fynagogæ, amp;nbsp;tumultum confpi, J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;39 cit,fientesamp;eiulantes multùm. Et ingteflus

diciteiSjQuid tumultuaminiamp; fletis? puella , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40 non eftmortua, fed dormit. Et deridebant eu.

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipfe verô,eieftis omnibus,accipit pattern amp;nbsp;ma,

t rem puellæ, amp;nbsp;cos qui fccum étant, amp;nbsp;ingredi, 4itureôvbipuellaeratiacens. Prehenfa^uema, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nu puellæ,dicitci,Talithacumi : quod eft,fiin.

41 terpreteris,Puella( tibidico) furge. Et ftatim J furrexitpuella,amp;ambulabat : état enimanno, rumduodecim, amp;obftupuerunt ftupore ma, 43 gno. Ipfe verà multum imperauit eis nequis id refeiret : dixitque vt daretur puellæ quo ve, I fccretur.

CA P VT VI.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i. Prædicans Chriftus a fuis inpatriacontemnihir.S.

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Incredulitas Nazitcnorum. 7. Mittuntur Apoftoli.

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M.Eijciiintdsemonia: vnçtmt oleo ægtotos. 14. lu'

didum Herodit de Chrifto iS. Iohannes quare con' ieäusincarcerem. 11. Saltarc. 17. Iohannes décollât tus 19. Sepuinis.;o. Apoftoli reucrlî aprxdicarione.

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,4.Chriftus docetin defcrto.j7.Pafcitpopulüquin'

quepanibus. 48. Apoftoli vexantut in man. ;(3. Sa' naniurinfirmitaftuvcftimcntiChtiftl.

)l t£T*egreflus eft illinc,venitqucin patriam ■'^fuam : amp;nbsp;fequuti funt eum difcipuli cius, 1 (iuumque aducnilïèt Sabbathum, cœpit in fy, ft n^goga docere : multique audientes percelle, Q 3 ban.

-ocr page 114-

CAP.Vt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGELIVM

bantür,dicentes,Vnde huicifta? amp;rquæcftliætf fapientiaquæ dataeft ei, vt etiam virtutes talet pernianus eius edantur? Nónneiftc eftfaber F ille ,filius Mari«, frater lacobi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lud«

Matt.e.

Luc. I;. az

Mat.io. I r uc. g. I bupr. }. 14

Aäo.U.S

lt;tc Simonis? nónnedf forores eins hïcfuntapud HOS? Et offendebanturin ipfo. Dicebatautcm folian.4. 44eislefus, Non eftProphetainbonoratusniß in patriarua,amp;inreicognatos,lt;Stin domo fua. Neque potuit illic virtutem vllam cdere, fed f quuni paucis «grotis impofuirtet manns, fanaquot; uitcos. * Mirabatur^ue propter incredulira. tem eorum : amp;nbsp;circuibat viros in orbem,do-cens. Tuncaduocauit duodeciminos,cœ-7 pit^ueeosmittere binos. dcdit^ueeis potcfta-temadiierfusfpiritus impures. Etpra-cepiteis » vt nihil fumèrent ad iter,nifi vrrgam tantum, non peram , non panem, non «s in zona ; Sed 9 vtcalcearentur ’ faudalijs ; órne induerentur binis tunicis. Et dicebat eis,Vbicnnque intro-ieritis domum illic manete vfquednm exeatit

Matth.io. 14 jJlJnc. ^Et quiconque non rccepeiintvos,ne. H Aâor ij.ji ‘3**^ audierintvos,cgrefsiiJlinc,^excutitepul. Si li. ö uerem qui fubeftpedibusvcftriSjVthocfit tefti-monio aduerfus eos. Am n dico Tobis,tolera. biliorerit Sodomorum conditio ßueGomor-rhorum in dieiudicij,quâm vrbisillius. Egref- •* fi igitur illi prædicabant, vt refipifeerent homi-bc.;.t4 nes. Etdæmoniamulta eijeiebant ; ’ vnge-q bdntque oleo multos «grotos, amp;nbsp;länabant eos.

Matfh.i4.i * Audiuitaurem h«c rex Herodes, (clarumti Lut 9. 7 nbsp;nbsp;enimfaiftumerat nomen eius^dixit^ue,Iohan

nes ille qni baptizabat, furrexit d mortnis, amp;nbsp;propterca virtutes agunt in eo. Alij dicebant, £h«$ eft. Alij verà diccbant,^Prophetaeft, vel vnus

-ocr page 115-

ST.cvvn; marc. 4t

ißvnns ex Prophetis illis. * .QlJum igitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

audilTetHerodeSjait, Hie eft Johannes, quem

«7 ego decollaui, ipfe furrexit à mortuis. Ipfe e, nim Herodes mifsis ratellitibus prehenderat Io-hannein, amp;nbsp;vinxerat cum in carcere, propter HeroHiadem vxorem Philippi fratris fui, quia iS duxerateam vxorem. Dicebat enim Iohannes

Herodi.’Non licet tibi habere vxorem fratris beuit. »8. ti t9tui. Herodias autem imniinebatei ,amp; cupie-2»bateumtrucidare:necpoterat. Herodes enim

metuebat lohannem, feiens eum eflè * virum Matth.zi.iS iuftumac raniftum,amp; obferuabat eum : auditó-que eo multa faciebat, amp;nbsp;libenter eum audie-

2ibat. Qgum igitur dies opportunus adeflet, quo tempore Herodes in natalitijs fuis cœ-nam faciebat proceribus fuis ac chiliarchis amp;

Jiprimarijs Galilææ: Et introiflèt filia ipfîus Hcrodiadis ,ac faltalTet, placuiftèt^ue Hero-di amp;nbsp;fimul accumbentibus, Rex ait puellae, Pete à me quodeunque volueris , amp;nbsp;dabo ti«.

ijbi. lurauit^ue ei, Quodeunque à me petie-ris , dabo tibi , vfque addimidium regnimek

»4 At illaegrefïâ dixit matri fus jQnid petamj

2$ Ilia verb dixit,Caput Iohannis Baptiftæ. Pu-ella igitur cupidè ftatim ad regem ingreffa, idpetijt, dicenSjVelim,vt iam nunc des mi-

26 hi in patina caput Iohannis Baptiftæ. Rexau-tem valde triftis faiftus , noluit tarnen , propter iufiurandum amp;nbsp;eos qui liraul accumbebät, 27eam reijeere. Et ftatim rex, miflb fpiculato-28 re,imperauit vt adferretur caputeius. Illeve-rbabijt ac dccollauit eum in carcere : attulit-^ue caput eius in patina , amp;nbsp;dedit illud puell.r,

29 amp;puclladedit illud matrifuæ. Q^uraq;hoc

G 4 aw-.

-ocr page 116-

C A P. V I.


E V ANGELI V M


audiflcnt diftipuIieiuSjVenerunt amp;fiiftukrunt Lut.9.10 cadauerciuSjamp;pofueruntin monuméto. ^Go-J® ailifunt autein Apoftoli ad lefuiii, iScannun-, tiauerunfciomniaamp;quu^egerant amp;nbsp;quæ do-' cuerant. Et dixit eis, Vcnitc vos priuatini in !'

defertum locuni,amp;requiefcitepaululuni. Eric M tth 1 I® tntiiti venientes amp;abeuntcs ; amp;nbsp;necibum Luc.ÿ'ugt; quidem capere ipfis vacabat. Abieiunt igi-5* turindcfcrtumlocum nauigiolêorfim. V'^idit îî autetî) €os abcuntes turba,amp;agnouerunteum multi :amp; pcdibusexomnibusciuitatibuscon-curreruntilluc, præueneruntqueeos,amp;conue-

Ma;th.9.j6,Tuncegrcflus vidit turban)3 Si 14.14 multam Iefus,amp;mife:icordiacommotus cftfu-Vuc. 9.11 pereisjquoniamcrant vt oucs non liabcntespa-Matth. 14.1$ ïloreni : cœpkque cos doccre niulta. nbsp;nbsp;Qu um 33

autetn iam niultus dieseflêt ,adierunteum dif. cipulieius,dicentes, Defertus efl; locus, amp;nbsp;iam multus dieseft ; Dimitteeos,vtprofelt;âiin cir-î^ eumiacentes agros ac vicos, cniant fibi panes, nam quo vefcanturnon habent. Atillerefpon-i ? dens dixit eis,Date vos ipfis quo vefcantur.Tnc dicuntei, Num vt profeAi emamus ducentis denarijs panes,amp;demus eisquo vefcantur?Ipfe3^ veràdiciteis, Quqt panes babetis ? abite amp;vi-

Matth. 14.(7 dete. Et illire cogiiita, dixerunt, Quinque, amp;nbsp;fiuospifces, Tunciufsiteos facere vt accum-3gt; berent omncs perconuiuia fuperviridi granii-ne. Accubucruntigiturfigillatim perarcolas, 4® partim centeni «Scpartim quinquageni. £tac-4‘ ceptis quinque illis panibus ac duobus illis pifi. cibus, fufpiciens in cæJum , bcncdixit, acfrcgic panes ; dcditque difcipulis fuis, vt iljis appone. lent ;amp;duospifcetpartituseft omnibus. Co-4’ mede.

-ocr page 117-

s B C V N D. MARC. 4S

43 mederuntque omnes,amp; faturati funt : Et fu-ftulcrunt fragmentorum duodecim cophinos

44plenos^amp;expifcibus. Erantauteni qui conie-

cos,abijt in montem ad precandum, * Quum Mitth. 14.H autenrferum dieiadeflêtjCrat nauigium in me« loh»n-6.i* 4^ dio mari,amp;ipfe folus in terra. Viditque eot

vexâtos in nauigio prouehendo : (crat enim vêtus eis contrarius ) Si circa quartam vigiliam noftis venic ad eos,ambulans fupermare; vole-

40 battueeospræterire. Illiverôvifo eo ambu, lante fuper mare,putarunt fpeftrum eflè: amp;nbsp;ex.

CAPVT VIL

G $ t. Apo.

-ocr page 118-

CAP. VU nbsp;nbsp;nbsp;nVANGELlVM

i. Apoflolirrprcliendiintnr comedentes illotîs manfA bus. 4- Pharifjconim doftrinadc lohontbiis. 6. Hy' pocritx. 3. Prfffpta hominuin, prxceptis Dei pixfe* tiintiir 10. Parentes hoitorandi. 44. Quf fiint qiiç vere coinquinant hominem, ay; Chaiianp. }1. Surdus mu' tiisranatur.

Maith, ty.i Vnc’coguntiir ad cum PharifirijtSe quidam* “■ cxScribi«,qiiivencrantHierofoIymis. Et* quum vidillênt quofdamex difcipulisciuspol. lutis maiiibus (id eft illotis }cderepanem,con. queftifunt. NamPharilæi 8c omnes ludatij nifipugno laucrint minus, non cdunt, tenentes traditionem feniornm. Et à foro venientes, nifi loti fuerint,non cdunt, Etaliamultafunt qua-acceperunt tenenda, nempelotiones pocu-loruin, (Sefextariorum ,lt;Sferamentorum amp;k-ftorum. Deindeinterrogarunteum PharifeiJ amp;nbsp;Scrib.r,Quaredifcipuli tui non ambulant fe-tundum traditionem ftntorum, ftd illotis ma-nibus eduntpancml Ilie verd refpondens, dixit eis, Enimueróbeneprophetauit Efaiasd«

K:'a. 2ÿ,M Vobis hypocritis.'vtfcriptumeft,’Populus iftt labijs me honorât,cor autem eorum procul ab-eft à me. Fruftra verô me tolunt, docentes do- ƒ ftrinasquatfuntmandatahominum, Nam o-1 miftb mandato Dei, tenctis traditionem homl-num,Iotiones (extariorum 8c poculorum : alia* ^uclïmilia eiufmodi multa facitis. Prattereaj dixit eis, Sanè bene abrogatis mandatum Dei, vttraditionemveftramferuetis. Moftsenim*’ rtrod.ao.n dixit,’Honorapattern tuumamp;“matrem tuam: neun, c. iS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;malediierit patri vel matri,morte mo.

Vosautemdicitis, Si dixerit quifpiami*

Leuit. xo^ 9 patri vel matri, Corban ( id eft munus ) quod. Ptou.io, 10 cunque e» «tit^ libi proderit : infons erit.

* / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Het

-ocr page 119-

SBCVND. marc. 4,

« Necpermittitis amplius enm qukquatn prarfta.

*3 re patri fuo aut matri fuat; Abrogantes fermo, nemDeitraditioneveftraquant tradidiftis :Sc

H rnnesjamp;intelligite. Nibilcft extra hominem

quod ingrediens in eum , poGit eum polluere : fedqua;egrediunturexco,illafunt quæ poilu..

lo ontnes efeas. Dicebat auccm,quodex homi-

IJ potait latere. Quum enim de eo audilTct mulier cuius filiola habebat fpiritum impu.

lSr«m,venit amp;nbsp;accidit ad pedes eius, (Erae autem mulier Græca, Syrophœnifla genere) Si rogauit eum , vt dxmonium eijeeret ex fi.

17 lia fua. lefus autem dixit ei, Sine prius ' faturentur liberi. non eft enim bonum acci. pere pantm liberorum, Se obijcere catellis. iprlt;

-ocr page 120-

CAP, Vni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGEblVM

Jpfa verb rerpondit,amp;dixit ei, Etiam Domine! ’’

I etcnimcatelliedunt fubmenfaexmicis puero-rum. Tune dixit ei,Propteriftum fermoncm « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abi rexijtdæmoniumex filiatua. Quutn au-5*

tem ilia abijflêtdomumfuam, inuenit dæmo-fiiiim exiHê, amp;nbsp;filiam proieftanxfuper leftum. i^Tunc regreflusè finibus Tyri acSidonis,ve-}' jiitadmare Galilææ, per medios fines Decapolis. £t offeruntei Turd urn difficulterloquen- 5’ tern :amp;precantur eum vt imponat ei manum. Jpfeveróquum abduxiflèt eum è turba priua- 5’ tim,mißt digitos fuos in auriculas eius : amp;quu fpuiflet,tetigiclinguameius. Ac fufpicicnsin 1 tiïIum,ingemuit,dixit4ueci,Ephphatha,quod eft,Adaperitor. Et ftatim adapertæ funt cius 11 aures,amp;;folutum efi; vinculumlinguxeius,amp; ■ loquebaturreâè. Etinterdixit eisnecui dice-3’ | rent,fed quantumeunque ipfeeis interdixifiet, mulco magishoc prædicabant. Etfupramo-l^ dum percelIebantur,dicentes,Bene omnia fecit! facit vt amp;• furdi audiant, amp;nbsp;muti loquantur.

CAPVTVIIL

, t Miraculitm Jefeptempanibus. it.IudaeiCgna qint' runt, iç Caiiendum a doArina pharifxonim ,2i. Cx' rusfanatur.27. Varia populi opinio de Chrifto.19- ’ Apoftolorumde Chrißo confcfsio.31. Prsedicitmor/ tcmfuamCliriftus. ;t.Petrus,fatan. jc. Animam ftr/ nart amp;nbsp;perdere. jS. Erubelcere Chriftum.

Matt.llja ■pxlebus ’’illis,quum multaomnino turbacfquot;* (et,nee baberent quo ve(cerentur,aduoca-tlitlefusdifcipulos fuos, dixit^ueeis, Miferi-* tordiacommoueorergaturbam ;quia iam tri- ' duummanentapud me,nechabcntquo vefcan- ‘ tnr. Quôdfi diniifêro eot ieiunos domuml fuam,

-ocr page 121-

SECVNDlt; MARC. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»®

fuam,deficient in via. quidam enim cxeispro,

4 culvencrunt. Rcfpondcrunt autcm ei difci, puli eius,Vnde iftos quifpiam poGit lik fatiare

5 panibus in dcferto? Interrogauit autcm eos, Quot panes habctis ? Ipfiveró dixerunt, Septé.

(gt; Tuncpræcepitturbæ vt difcumberct humi ; amp;nbsp;accepüs feptcm illis panibus,quum gratias egiC. fet,fregit,deditq;difcipulis fuis,vtapponerét ;

tl pulisfuis,venit in pattes Dalmanutha. *Etve_ ,5., néruntPharirei,cœpeiunt4uealtcrcari cum co, quærentes ab co fignum é cælo, tentantes eum,

« Ipfe vetö,quum altê ingemuiflet fpiritu fuo,dixit,Cur natio ifta fignum requirit ? Amen dico

v; ad uerfus alios dicentes,Panes no n habemus .Id autem quum nofletlefus,dixit eis ,Ciuid difeep, tatisquöd panes non habctisl nondum anima aduertitis,nec intelligentia præditi eftis 1 adhuc

18 ftupidumhabetiscorveftrum? Quumoculos habeatis,noncerniti8? amp;nbsp;quum aures habeatis,

-ocr page 122-

CäP.VIII, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVÄMGELIVM

jlloj panes fregi in hon-’ines quinquies ininc» quot cophinos fragmcntis plenos fuftubftis' DicuntcijDuodecim. Qtpumautein (eptein î* illos hominib. quater mille, quot fportas frag, mentis plenas fuftubftis i Illi verö dixerunt, Septem. Tune dixit cis, Quomodo h«c non ît intelligitis? qjVenit autemBcthfaidan :amp;otgt;- U tuleruntei cxcum,amp;precatifunt cum vtipfum tangeret. Tuncprehenfa manu ca;ci,eduxit eS 1} extra vicuni : amp;nbsp;quum infpuiflet in oculos eius, iinpofuiflet^ue ei manus,interrogauit eum ec. quidvideret. Q^i quum oculos fuftuliflet,di- ^4 xit,Video homines : namcerno inftararborum ambulantes. Deinde rurfum impofuit manus JJ oculis eius,fecit^ue vt denuö oculos attolleret: amp;nbsp;reftitutus eft, viditque procul Sc dilucidè o-mnes. Tunclefus mißt eum domumfuara,di. eens , Nequein vicum ilium ingrediror, neque Matlh.lß. IJ harc dicito cuiquam in vico. * Ingreflus eft l.uc.9.(9 autcmiefusac difeipuli eius in vicos Ca-fareac

quse fognominatur Philippi ; amp;nbsp;in via interro-gauitdifcipulosfuos,dicenseis. Quem me di-tunt homines eile? Illi verèrefponderunt,Io. hannemBaptiftam ; amp;alij Eliam ; alij vnumex Prophetis. Tune iple dixir eis, Vos aiiteni ’4 quem me dicitis efle ? Refpondens veró Petrus dicitei. Tues illeChriftus. Tuncintermina. ;0 tus eft,vt nulli id dicerent dele« q, Et coepit eos docere quöd oporteret Filium homini»' Ji multapati, amp;nbsp;reprobari âlènioribus ,principi-buf^ue facerdotum,acScribis, 6ctrucidari,amp; tribus poft diebus refurgere. Et apertè euni jl Icrmonem loquebatur. Tune prehendit cum ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Petrus,ccepirque obiurgare. Jpîi rerà convcc.

-ocr page 123-

SECVND. MARC. 0

fuSjdjintuitus difcipulos fuos,obiurgauit Pe, irum, dicens, AbfccdeàmcSatana : nam non fapis quæ Dei fuut, fed quæ funt hominum.

3 Ëtquum aduocalPet turbam cum difcipulii

fuis, dixit eis, * Quicunque vult me fcqui ab- Matth. io.jS ncget femctipfum, amp;nbsp;tollat crucem fuam,ac amp;nbsp;lt;6-

35 fequatur me. ’ Namquifquis voluerit ani.

mam fuam feruare, perdet earn ; quifquis autem Matth- (O.î9 pordideritanimamfuam caufamea amp;nbsp;Euangc-

jólijjisferuabiteam. Q^i^idcnimprofueritcuipi-amlllueratu$fueritmundumtotum,amp;aiiima Ich. iz.ij

' ïiaPatris fui cum Angclis illis fanitis.

CAPVT ÏX.

»TjRatterea ' dixiteis, Amen dico vobis,funt Mitfh.i6.x3 quidam ex ijs qui hk adftant,qui nequaqua l-uc.j. 17 guftabuntmortem,vfqucdum viderint regno

a Deivenifle cum potentia. q; * Sexto verb póft Matth, ir.j die accepitlefus Petrum amp;nbsp;lacobumôc loban-nem, 61 fubduxit cos folos in montem fubli, mé priuatim :amp; transformatus fuit corameis. SEtveftimenta eius fafta funt corufcantia,can.

(. didavalde vtnix, qualia non poteft fullo in

4 terra dealbare. Et vifus eft cts Elias cum

Mofa

-ocr page 124-

ÜAP. IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGELIVM

Mofê,qui colloqucbanturcum lefu. Tuhcrt'ï fpondcnsPetrusdjcitlcfu , Rabbi,bonum cft nos bic eflè; faciamus igitur tabernacula tria, tibivnuni,amp;Mofivnum,lt;ScE)iæ vnum. Nec^ enimfciebat quid loqueretur :erant enim ex-territi. Etextitit nubes quæinunibrauit eos:7 vcnit^ue voxè nube, dicens ,Hiceft Filius ille meusdileftus,iprum audite. Et repcntèquuro^ circumfpexiflènt, non amplius vidcrunt quen.

Matth. 17.9 quam,(èd foluni lefumfecum. QiJunive-? ró defcendercnt è monte interdixit eis necui narraten t quæ viderant,nifi quum Fillus hominis à mortuis refurrexiflêt. Ipfi igiturid conti.'* nueruntapud(è,mutuo quatrentes quid illud eflèt, \ mortuis rcfurgere. Etinterrogaruntquot; eum,dicenteSjCurScribacdicunt oportere,vt

Malac. 4.} ^Eliaspriàsveniat ?Ipfe veróreipondens dix t'* eis,Elias quidem prins veniens,reftituet omnia;

*vrfcriptum cft deFilio hominis,oportetvt multapatiatur,amp;pro nihilo habeatur. Sed di-'!

A'I’tt 14. nbsp;nbsp;nbsp;vobis amp;nbsp;Eliam veniflè, amp;nbsp;iftos ei fcciflê qu«-

LUC.9.5S' * cunquevoluerunt,ficutfcriptöeftdeeo.

quum veniflètad difcipulos fuos, vidit turbain multam circaeos,amp; Scribas cum eisaltercan-tes. Et ftatim totaturba vifo eo expauit,amp;ac. 'ï currentes falutauerunt eum. Tuncinterroga-’’ uit Scribas,Ciuid altercamini inter vos? Et le-'l ' fpondens quidam è turba,dixit, Magifter,ad. duxi filium meum ad te, habentem Ipirituin mutum: Qi^i vbicunque eumcorripuerit,la-cerat eum ; ipfc verè Cpuniat, Sc ftridet dentibus fuis, «ïtexarefcit ; amp;■ dixi difcipulistuis,vteijce-rent,(èd non potuerunt. Ipfe vero refpondens '1 eidixic,Onatioincrcdula, quonfque tandem apud

-ocr page 125-

SEC V ND. MA RC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î»

»puävos ero? quoufque tandem tolerabo vos?

îo adduciteeum ad me. Ilium igitur adduxerunt adeum. Quum autemcumvidiflet,continuô fpiritus difcerpfiteum; amp;ille quum cecidiffet îi interram, voluebaturfpumans. Tune inter.

rogauit lefus patremeius, Quantumtemporis eft,quôd hoc accidit ei ? Ip (ê verb ait Ab infan.

îîte. Et læpceuminignemabiecitamp;in aquas,vc perderet eum. Sed fi quid potes, fuccurre no-

JJbis,mifericordiacommotus erganos. lefus atu tem dixit ei. Si potes hoc credere, omnia fieri poflunt credenti. Paterverb pueri ftatim cia. manSjCum lacrymis dixit,Crcdo ,Domine: fuc. îj curreincredulitatimea-. Quumvidilïct autem.

Iefusturbamfimulaccurrcrc,obiurgauit fpiri. turn ilium kmpurum,dicens ei,T u fpiritus mu. te amp;nbsp;furde,ego tibk impero,Exi ab eo, amp;nbsp;ne am.

î6 pliusingreditor kneum. Et quum clamalTeC

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpirktus,multum4j difcerpfiffet eum, exkukt ; Si

ille faftuseftquafi mortuus,adeb vtmultkdi.

17 cerentmortuumeflè. lefus verbptehenfama.

îX nuekus,erexiteum •.amp;illerurrexkt. ^Etquum effet kngreffus domum, dkfcipulk ekus knterro. gauetunteumpriuatim,Curnosnô potukmu»

19 fpirktumkllumeijcere? Ipfeverb dkxkteks,Hoc ’ genus dæmoniorum nulla re poteft exkre nkfi

fcipulosfuos,amp; dicebat eis,Eilius hominis tra, ditur in manus hominum, qui trucidabunt ent

3t fed trucidatus , tertio die refurget. Ipfiverb ignorabant hoc dkftum,amp;timebant eum inter-

H venif*

-ocr page 126-

CAP. IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGELIVM.

Veniflct domum, interrogauit eos, Quid in via inter vos difceptabatis ? Ipfi veró filuerunt;;^ namalij aduerfus alios difleruerant in via quis eflèt catterismaior. Et quum confedifltt,voca- jf ■uit duodecim illos,amp; dixit eis, Siquis vult primus efle.erit omnium vltimus.amp; omnium mi.

nifter. Ecacceptum pucrulum ,ftatuitin me- r dio eorum : eo^ue in vlnas rccepto dixit eis, Quifquis vnum ex talibus pucrulis exceperitj? nomine meo,me excipit ; amp;nbsp;quiconque me exce-Luc.9. 49 périt,nonmeexcipit,fedeu quimifitme.^^R.e-3^

/pondit autemei Iohannes,dicens,Magifter, vidimus quen dam per nomen tuum eijcientera daimonia, quinonfequiturnos :amp; prohibui-museum,quianon fequitur nos. lefus auteni;?

l.Cor.ii.} ait. Ne ilium prohibetc. nullus enim eft qui edatvirtutem pernomenmeum,amp; pofsit citó maledicere mihi. Nam qui non eft contra nos, 4^ l\latth.io.4i pro nobis eft. ’Quifquis enim potumdederit4‘ vobis poculfi aquiè in nomine meo,id eft, quèd litis Chrifti ,amen dico vobis, nequaquam per-

.’4atth.iS.5 dideritmercedem fuam. ’ Et quifqtiis often-4’ Eue. 17.1 derit vnum ex paruis iftis qui credunt in me, honum eiletei potius,fi circumponeretur faxS molare circa collumeius,amp;proijceretur in ma-

Matth. J. 19 re. * Qjiöd fi manus tua facit vt tu offendas,4i abfeinde earn : bonum eft tibi advitam ingredi mancur^, potius quàm duas manus habenteffl abireingehennam, inignem inextinguibilem:

Efai. i4 * Vbi vermis eorum non interit ,lt;Sc ignis non 4^ extinguitur. Et fi pes tuus facit vt tu offendas, 41 abfeinde eum. bonum eft tibi ingredi invitain claudum,potius quàm duos pedes habentem proijci ingehennam, inignem inextinçuibilé:

Vb»

-ocr page 127-

s E c V N D. M A R Ö. «

46 Vbi vermis eorum non intcrit,amp; ignis non exi

47 tingnitur. Ht fioculus tuusfacit,vttu offen.

das, crue eum,bönum eft tibi int roire in regnâ Dcilufcum,potius quàmduosoculos haben.

4$ temproijciin gchennam ignis : Vbi vermiseo.

4ÿ rum non obit,amp; ignis non extinguitur. Nam omnishomoignefàlietur; * amp;nbsp;omnis oblatio Heuit.t.lj

CAPVT X.

ï T5 T ’ quum illinc furrexiflctjvenit in fines lu. jj.fc •^^datæperregionem quæeft trans lordanem:

amp; conuenit rurfumturbaadeum; amp;, vt cófue.

2uerat, rurfumdocebat eos. Tune accedentes PhariQiinterrogarunt eum,an liceret viro vxo.

fpÓdens lefus dixit eis,Pro duritia cordis veftri

filtrant,eruntcarovna.Itaqjnonïuntamplius Bphetf.ji

■9 duOjfedvnacaro. ’ QuqdergoDeuscóiunxit, i-Cot.7.1« f o homo ne feiugat. Et domi rurfutn difcipuli ei’

il eadem de re interrogarSt cö. Ipfe verb dixit eit,

Hx * Qjii.

-ocr page 128-

CAP. X. EVANGELIVM

Mattli. j.ji amp;nbsp;19.9 Luc. 16. i3 i.Gor. r.10

Mattli. 19.ij Luc. 18.1;

* Quicunquedimifcrit vxorem fuam, amp;nbsp;duxe-ric aliani,nioechatur aduerfus earn. Et fi mu-lier dimiferit virum fuum, Sc nupferit alteri, mœchatur. Tunc obtulerunt cipuerulos'j vttangereteos ;difcipuli veroobiurgabanteos qui offerebant. Quod quum vidillct Ie(u?,in- * dignatuscftjamp;dixiteis, Sinite puerulos venire ad me,amp;ne prohibete eos. talium enimeft re-gnuni Dei. Amcii dico vobis,quicunque non *5 exceperit regnum Dei,vt puerulus, nequaquam in id ingredietur. Et quum accepiflet eos in vlnas jimpofitisineosmanibus, bencdixit eis.

M.itth 19,16 ^Et egredienteeo vtiedaretinviam,*quidam'7 Lcu.i8.i8 quum accurriflêtjamp;accidiïTct ciad genua,in-terrogauiteunijMagifter bone, quid faciam,vt vitam ætcrnam pofsideam ? lefus autcm dixit ei, Curme dicis bonum? nullus eft bonus nifi

ExoJ, 20.15 ynus,n£mpeDeHS. Mandata nofti, ^Nem(t-'7 chare,Ne occidito, Ne furare, Ne fafum tefti-monium dicito,Ne damno afficito quenquara, Honora pattern tuum amp;matrem. iJle verore. Ipondens dixit ci,Magifter,hec omnia obferua. uiialuuentutemea. lefus autcm cum intuitus,H dilexiteum,lt;Scdixitei, Vnumtc deficit : abi, quæcunquehabesvende,amp; dapauperibus ; amp;nbsp;habebis thefaurum in cxlo: amp;nbsp;vcni,fequcre roc, fublata in humeroscruce. Ilie verb mceft us fa- 2’ lt;ftus propter hunc (ermoncm, abijt cotriftatus: habebat enimbona multa. Et quumcircum-’l Ipexiflet Iefus,dicit difcipulis fuis, Quâm diffi-cilè,qui opeshabent,in regnum Dei introibuntl Diftipuli verb expaueruntadeosIcrmonesip-^ fills.Jelusautem rurfum refpondcns dixit eis, Filij, quint diEficilèeft, vt qui confidunt opi-bus,

-ocr page 129-

s E C V N D- M A R C. lt;r4

2$ bus,in regnum Dei ingrediantur. Facilius cft camcluni per foramen acus tranfire,quàm diui, ïöteminregnumDeiingredi. Illi verö amplius percellebantur, dicentes inter fe,Et quis poteft:

2^ quimus omnia,amp;fequutifuraus te. Refpon.Luc. iS. 18 dens, autem lefus ait, Amen dico vobis,nullus eft qui reliquerit domu, aut fratres,aut fororeS, aut patré,aut matrem,aut vxoré,aut liberos,auc

30 agros,meacaufa amp;nbsp;Ëiiangelij,Clu in accipiat cé, tuplicia,nunc ifto tempore,domos,amp; fratresjdc forores,amp;maties,de liberos, amp;agros, cum per, fcquutionibus,amp; in feculo venturo vitam æter,

3t nam. ’ Multi autemprimi,eruntvltimi;amp;vl, Mart.tç.jo

32 timiprimi. ’ Erantautem in viaafcendentes Hierofolyma ; amp;nbsp;præibat eis Iefus,amp; expauefce, jg^ bant,amp;fequentestimebant. Et ipfe, aflumptis rurfum duodecim, cœpit eis dicere quæfibic,

3 3 ranteuentura: Dicens,Ecce,afcendimus Hie, rofolyma,amp;Filius hominis tradetur principi, busSacerdotum amp;Scribis:amp;' condemnabunC

34 eum morte , tradentque eum Gentibus: Qpæ illudent ei,amp; flagellabunt eum,amp; infpuent in cum,amp;trucidabunt eum; fed tertia die re fur,

H 3 peta,

-ocr page 130-

ÇAP, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGELIVH

petatis.poteftis bibcre poculum quod ego bibo, amp;nbsp;bapti fmo quo ego baptizor, baptizari ? Ipfi 3? verödixeruntei, PoHünius. lefus autenidixit eis,Poculum quidem quod ego bibo,bibetis : 6c baptifinate quo ego baptizor , baptizabimini: Sed A'deread dcxtrâmeâamp;adfiniftram mcam, non eft nieum dare,fed dabiturquibus paratum

eft. Etquumh.Tcaudiflcnt alij dccem, cœpe. 4* runt indignât ide lacobo amp;nbsp;lohanne. lefus au. 4* tern quum cos aduocaftct, dixit cis, ’Scitiseos qutbus placet impcrare Gentibus,doniinari in cas ; Ärqui magni funt intereas,liccntia in cas Vti. Verèm non itaerit inter vos: (id quicunq; 43 volucrit fieri magnus intervos,eritminifter verbet; Et quicunq; volucrit ex vobis fieri primus, 44 eritomnifl (iruus. Namamp;Filiushominisnon

VenitjVt fibi miniftraretur, ftd vt miniftraret,amp; ^aretanimamfuamrcdemptionis pretium pro 10.19 Jnultis. ^Tuncveniunt Hicricho,’’co^;egre.4^ W' **• JS diente ab Hicrich o ,ac difcipulis eius amp;nbsp;turba niulta,filius Timati Bartimæus cxcusftdebat iuxtaviam médicans: Et quum audiflètipfum 47 cflè lefum ilium hiazarenum, cœpit clamare, Sc dicere,Fili Dauid lefu miftreremei. Etobiur. 4^ gaban t efl mu Iti vt fileret : ille verb m u Ito magis clamabatjFiliDauid,mifereremei. Tunclefus47 quum fubfti tiflet,iufsit eum vocari. Vocat igi-turc.ïcum,dicences ei,Confide,furge ; vocat te. Jp(êveróabieifto palliofuoqufl furrexiffct,ve-jo nit ad lefum. Et refpódens dixit ei lefus. Quid p vis tibipræfté? Catcusautemairei, Rabboni, vt vifumrecipiam. lefusaflt dixitei,Abi,fides tua Jî leferuauit. Statim igitur recepit vifum,amp;fc-«pebatur Jefumpcr viam.

-ocr page 131-

SE cv ND. MARC.

C AP V T XI.

I, Chriftus inercditur lerufalem vcfiiis afcllo. i^j. fir eus infriiftuofamaledintiir. iç. Eiiciimtnr templo vene dentes Sicnicntcs. xj. Virtus fidci. x^., Fidcs oratioz nis. XÇ Peccata fratri retnittenda xy- Sacerdotes per runt qua autoritatc Chtifius fatiat quje facit.}o. BaptiP mils Iohannis vnde.

I f^Vuna’autetnappropinquarentHierofoly. Matth, xt.i Betphage amp;Bethaniæ ad motem

É Quidfacitisquifoluitispullum 1 Ipfiveródi. xerunt eis prout mandarat lefus ;amp; illi dimife-rj runteos. ^Adduxeruntigiturpulln ad lefum,^®'”quot;’^’

S 8c iniererunt ei pallia fua,ftdit^; fuperen .Muk ti verb pallia fua ftrauerut per viä: ali j afit fron, des cædebant ex arboribus, amp;nbsp;fternebant in viä.

ftri Dauid,quod venit in nomine Domini ; ho.

Ji fannaôquiesincælisaltifsimis. ’ Et ingreflus Matth.xi.xo eft HierofolymaraDominus, amp;nbsp;in templum: “'‘‘S' S quum^ue circurnfpcxifTct omnia , amp;nbsp;vefpe.

la iamhora eflèt,venit Bcthaniam cum duo-

jx dccimi ’ Et poftero die quum exiffent Matth. 11.19 1} Bethania, efurijt. Qitum^ueprocul vidif.

fet ficum habentem folia,venit vifu rus videlicet

H 4. nvm

-ocr page 132-

CAP. XI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, EVANGELIVIVT

numinueniretaliquidinea : amp;nbsp;quum veniflêt ad cam, nihil inuenitnifi folia, non cnim erac tempusficuum. Tunc refpondcnslefusdixit *4 ficuijNeamplius ex te in Icculuin quifquani fruftumcomedat. Et hoc audierunt difcipuli

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eius. Veniunt igitiir Hierofolymam. £t '5

ingreflus lefus in tcinpluin, cœpit ci । ce re eos q ui vcndebant amp;nbsp;emebant in templo, amp;nbsp;nienfas nuniulariorum,amp; cathedras vendentium columbas fubuertit. Nccfinebatvtquifqiiam de-portaret vas per templum. Et doccbatdicens '7 Efa-fd. 7 nbsp;nbsp;éis, Nonne fcriptû eft * Dornum meam, donin

precationis vocatum iriab omnibus Gentibus? Icrciii.7.11 *vosautemeam feciftis Ipeluncam latronum.

Et hoc audierunt Scribæ amp;nbsp;principes facerdo. tumi,amp; quærcbant quomodo eum perderent.ti-mebantenimcum, quia tota turba percelleba-tur fupcrdoftrinaiplîus. Quumveró velpera '7 9 eflet,egrefliis eft lefus cx vrbe. * Et manè ad-

I ambulantes ficui,vidcrunt earn cxaruifie radJci-tus. Tunc recordatus Petrus dixit ci. Rabbi, ’* ecce,ficus ilia cuiimprecatus es,exaruit. Et re-fpondens lefus, dixit eis, Habete fidem Dei. Amenenim dico vobis,quicunq; dixeritmonti huic, Tollitoramp;proijcitorin mare : nec hæfî-tauerit in corde fuo , fed crediderit futura qult;e Matt. 7.7 dicit,eriteiquicquiddixerit. ^Proptercadico blit. 11.9 Vfgt;bis,quæcunq; prêtantes pctitis,crédité vos Matt. e.i47accepturos : dcerunt vobis. *Et quum adfti-teritisprêtantes, reniittitc fi quid habetis ad-uerfusaliquem : vt amp;Paterille vcftcrqui inte. liseft,remittat vobisoffenfas veftras. Namfi Matth ai 14^°’ non remiftritis,nec Pater Ilie vefter, quiin Luc.io.t *c«Eseft,remittètoffenfasveftras. qj’Tuncve-t?

niunt

-ocr page 133-

s E C V N D. MARC. f6

■ 5 iiiuntrurfusHierofolyma:amp;quumipfeainbu-larct in cemplo veniunt ad cum principesSacer, î8dotum,amp; Scribæ,amp;fêniorcs:EtdicunteijQiJa i authoritateiftafacis? amp;quis tibideditautho.

19 ritatemiftam,vt hæc facias? lefus autem rc-fpóndcns dixit eis, intcrrogabö vosamp;ego rem quandani, Rcfpondeteigiturniihi,amp; dicam

30 vobis qua autboritate hæc faciam. Bapiifma Iohannis ècælo erat,anexhominibus? refpon-3* detemihi. Ratiocinabanturautemapudfedi-centes,Si dixerimus, E cælo : dieet,Qyare ergo

32 non credidiftis ei? Sedfi dicatnus,Exhomlni-■ bus ;timcmus populum .omnes enim fentiebant

33dé lohanne, eum verè Prophetam fuiffe.Tunc refpondentes dicunt Iefu,biefcimus. Et lefus refpondens diciteis,N.ec ego dicam vobis qua ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autboritate hæc faciam.

CAPVT XIL

i’pT cœpit cts per parabolas dicere ,Vineatn Matth, xi.jj ■*^plantauit quidam ,amp;circumpofuit fepeni,amp; buc.io. 9 fodit lacum,amp; ædificauit turrira, amp;nbsp;elocauit eä

lagricolis ;ac peregrè profeftus eft. Mifit^ue feruumad agricolas fuo tempore, vt ab agrico,

H 5 dede.

-ocr page 134-

CAP-XIL


evanc el-îvm


dedecoratum. Et rurfum aliumilium f trpcidarunt : tnultof^ue alios,hos quidemcæ. dentesjillosveràtruciâantet. Qj^umergovnü adhuchaberet filiumfuutn lt;lilciïlum,inilïtet. iam ilium vltimum ad eos, dicens, Reuercbun-turfiliummeum. Illi veràagricolæ dixeruot 1 interfe,Iftee/li ha;res : venite,truciderauseuin, Arnoftraerit hæreditai. Eccaptumeumtruci- ! darunt,dceicceruntextra vineam. Quid ergo ? faciet dominus vineæl Venice,amp; perdet illos a-gticolas,amp; dabit vineamalijs. Ne hancquidem PRhiiS.li icripturamlegillisl * Quem lapidem reproba. Efa. is.iS runt a:difiçates,is faftus eft caput anguli. A Do. '' K^ttha.1.4^ mino faftumeftiftud,amp;eft mirabilein oculis Kom.ç. jî noftrisl StiAdeb^ntigitureumprehendererfed'* ». Pet.1,3 timueruntturbam.norantenimeumaduerfus

ipfos illamparabolamdixiflê : itaqueomiHbeo abierunt. ^EtmiferuntadeumquofdaèPha-') Liic. 10.10 rifæis amp;Herodianis,vteum captarent fermone.

Illi veró,quum vcniflènt, diefit ei, Magifter,fci-mus te veracemeflè,neq; curare quenquam .non enim refpicisin perfonamhominum, £êd in ritateviam Deidoces : LicetcenfumCælarida-

re, an non? demus,an non demusl Iplèvcrèii quum fciret eorum hypocrifin, dixit eis, Quid me tentatislproferte niihi denanum,vt videam. Illi veróprotulerunt. Tunedicitcis,Cuiuseft imago ifta Sc inlcriptio? Illi verb dixerfit ei,Cx. faris. Et refpondens Icfus dixit eis, *Reddite'7 quæfunt Cæfaris,Ca’fari; amp;que Deifunt,Deo. Et admirati funt fupereo. ’ Tune veniunt ad ' eum Sadducai, quidicunt non eflcrefurreÄio. nem.’Ac interrogarunteum,dicentes, Magifter,'?

Roin.15.7

Maffh.ai. jj Luc. 21.X7

2). $

M ÿfet fcriplït nobis vt fi euiijs frittçr mortuus

-ocr page 135-

SpCVND. MARC.

flt,ac reliquerit vxorem,amp; filios non rcliquerit, accipiat ipfius frater vxorem eius,amp; excitet feme ïo fratri fuo. Septem ergo fratres fuerunt; ac pri^ mus accepit vxorem,amp; moriens non teliquit fe-ji men. Et fecundus accepit eam amp;mortuus eft,óe ne ipfe quidem reliquit fernen :amp; te rtjus itidem.

Î2 Et acceperunteam (êptcmilli, ncqjreliquerunt fernen; vltimaomnium mortuaeft Sc muliet.

Deus Abraham, amp;nbsp;Deus Ifaac, amp;nbsp;Deus lacob?

iS vosergomultumerratis.^’Et quum accefsiflèt Matth.3i.JJ quidamèSetibis qui audierat eos difceptantes, amp;nbsp;fciebat eumbene illis refpondifle ,interroga, uit eum quod effet primum omnium mand^.

39 tum. lefusautetn refpondit ei,Primumomni-’ urn mandatorum eft,’ AudiIfrael,Dominus Ocut I 3cDeusnofter,Dominusvnuscft; Diligesigituc DominumDeum tuum ex toto corde tuo,amp; ex totaanimatua,amp;extotacogitatione tua,amp;ex jitotis viribustuis.hoceftprimfi mandatu.Etfe.

' cundumillifimile,hoceft,’ Diliges proximujnl^’J'J^''^ tu5,vtteipfum.maiusiftis aliud mandatumnó

' jïcft.TuncdixiteiScribaille,Bcne,Magiftcr,in Çal. J. 14, ’ Verjt4tedixifti.n»mYnus eft Deus, net alius eft'«• *•’

pratter

-ocr page 136-

CAP. XU. EVANGBLIVM

præter turn : Et Eiligere eiitn ex toto corJe, î! ex tota in tclltgentia,amp; ex tota anima,amp; ex totis viribus, at diligerc proximum, vt feipfum, plu® eft quàm omnia holocautomata amp;nbsp;facrifici^-Tunc lefusquum vidifleteum cordatè refpon-!^ diflèjdixitei,Non longées à regno Dei. Et ne-

fpondenslefusdicebat, docesin templo, Quo-mododicunt Scriba: Chriftumeflê filiumDa-uid ? Nam ipfeDauid dixit per Spirit urn fan-’ Pamp;J-iio.i lt;ftum,*DixitDominus Dominomeo,Sedcad dcxtram ipeam, vftjucdum pofuero iriimicos tuos fcabcllum pedum tuorum: Ipft ergo Da-!? uid dicit cumDominum,vndeigiturfiliuseius eft? Et multa turba audiebat eum libenter.

Matt.i;.6 Ipftautem dicebat eis in doftrinafua, Cauerei® kToe^y^ ^5‘^ribis,quivolunt ftolatiambulate,amp;amanl falutationes in foris, Primof^ue conlefliis ini’ conuentibus , Sc primos accubitus in cœnis:

Mattli. a J. «4 ^Q^i deuorantdoraos viduarum,(fein fpecicm’’ Lhc. 20. 47 yfunturlongis prccibus,ifti auferent gtauius Lik.2i.i judicium, q; Etquumfediflit lefusexaduer.

fo gazopbylacijjfpeftabat quomodo turbamir teretæsin gazophylacium.multi igiturdiuitcs mittebant multa ’ Et quum veniflet quædain 4’ 1 ' ' viduapauper,mifitminutaduo,quodcftqua-

drans. Tuncillequum aduocafletdifcipulos4! fuos,dixit eis,Amen dico vobis,vidua hæcpan. per plus mifit quàm omnes qui mifcrunt in ga.

xophylaciiim. Nam omnes ex eo quod ipfis44 redundatmiftrunt : hæc verôépenuria fuami-fit omni« qua:habcbat,totum inquam, vidum fuum.

CAPVT.

-ocr page 137-

s E C V D. MAR C. CAP VT XIU.

53

i. Dcdcftniftione vtbis Icrofulyiiue. 9. Pfriitcitioz ncs propret Euangclium. 10. Êuingeluimprxdican/ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dum omnibus Gentibus. x6. De aduentu Chrifti ad

iudiciuni, Vigilandum,8c oranduiti.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^quumegredercturètemplo,dixit ci quL Matth.t4- ‘

' nbsp;nbsp;nbsp;3 non deftruatur. Et guuinfederet in monte

( • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Olearumexaduerfotempli,intertogaiunt eum

priuatim Petrus amp;nbsp;lacobus , amp;nbsp;Iohannes amp;

4 Andreas. Die nobis guando hæc erunt, amp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod fignum erit quad o futurum eft,vt omnia

$ hæcconfummentur. îefus autem eis refpon, dens cSepit dicere,^ Videtenequis vos f«ducat,Ephef-lt;-lt;»

I 6 Multienimvenientin nomine meo , dicentes

■] EgofumChriftus •.■raultofquefeducent. fluii autemaudieritisbellaSc rumoresbelloium, ne turbamini : oportet enimiftafieri, at nondum , lieritfinis. Surgetenimgens ingentero,amp;rc. gnum in regnum : erunt^^ue terræmotus fingu.

I 9 gulislocis, amp;erunt fames ac tutbæ. Ptincipia dolorumifta, fed cauete vos vobifipfis: tradent enimvos inconfeflus fiofynagogas ; cædemini, J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;cora præfidibus ac regibus fiftemini mea cau-

10 fa,vt hoc fit teftimonio aduerfus eos. Et apud omnes gentes oportet primùm predicari Euan..

' tt gelium. * Quum autem VOS traditos duxerint, Mitth.to 19 neantè folicitieftote quid difturi fitis,nequcDuc. u. gt;« meditamini : fed quicquid datum fuerit vobis^ illo momentOjid loquimini. non enim eftis

It VOS ^ui loquimini,fed Spiritus fanflus.Tradet autem

-ocr page 138-

CAP.Xm nbsp;nbsp;nbsp;nVAtJGELlVM

autem frater fratrem àd mortem, amp;nbsp;pater ârinfurgent liberiaduerfus parentes, amp;nbsp;cos eu-rabuntmortemulftâdos. Et eritis exofïomni-'!

Mat. 14,15 Liic.ii.io

Dan. ÿ. If

Matth.14.15 1-aic.ii. 8

F sech.jt. 7 tj. 10 loel. i.io.ji.

15

bus propternomen meum: (id qui perfeueraue-ritadfinemvfq;,isferuabitur. ’Quura autem'^ videritis abominationcm illam va(tatricem,qu« dicta eft à ’ Daniele Propheta,pofitam vbinoti oportet,(qui legit,animaduertat) tunequi fue-rint in Iudæa,fugiant in montes; Qui verb fue-rit fupra domum, ne defeendat domum,nec in-grediaturvtquicquamfumatèdomo fua. Et' qui fuerit in agro, nc reuertaturretrb, vt fumat palliumfuum. Væautemventrem ferentibus'? amp;laftantibus per illos dies. Orate verb ne fiaCj fuga veftra hycmc. Erunt enim dies illi tails op-prefs io qualis non fuit àprincipio rerumcódi-tarumquascondidit Deus,vfq;ad hoc tempuS) necerit. Etnifi Dominus contraxiflit dies il-’* loSjOmnis caro periret: fed proptereleftos quo* elegitjContraxitdies illos. ^Actumfi quisvo.quot; bis dixeric,EccehjcChriftus, vel, Ecce illic ; ne crédité. Surgentenim pfeudochrifti amp;nbsp;pfeu-*’ doprophetæ,amp;edent fignaac miracula ad fe-ducendum,fi fieri pofsit,etiam cleftos. Vos au *gt; tem cauete. Ecce, pratdixi vobis omnia.

terùm peril/os dies, poft opprefsionem illam, Ibl obfcurabitur,nec dabit luna fplendorem fuum. Et ftell« ca;li excident, amp;poteftatesqu*'! incælisfunt concutientur. Et tunc videbunt'*

Filium hominis venientem in nubibus cum po-tentiamultaamp;gloria. Ipfc verb tunc mittequot;!

Angelos fuos, amp;nbsp;fuos eleftos coget à quatuot ventis,ab extremo terrae vfque ad extremum c#-li. A ficu verb difeite parabolam, Qjjum ra-' »ut

-ocr page 139-

s ne VN n; mar o.

mus eïus iam tener fit, amp;nbsp;germinat folia, nofti«

*9 propiefleatftatem. ltaamp; vos, quum haie vide^

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ritis fieri,agnofeite propi elTe amp;nbsp;ad fores regnS

3 0 Dei. Amen dico vobis,nequaquam practerierit

I 31 hæcsetas vfquedumfaftafint hæc omnia. Catln 8c terra præteribunt, fermones autem mei ne-

32 quaquam præteribunt. Sed dedieillo ac bora nemo Feit,ne Angeli quidemqui in c»lo funt;

35 netipfeFilius,fedfolus Pater. * Cauete,vigila, te amp;nbsp;orate’.nefeitisenim quandotempus illuj

i 34' fit futurum. ISLam Bilius hominis ita eft , vt quifpiam qlii peregri agens reliftadomo fua, ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;data^jferuisfuis potcftatc,ac fuo cuiqueoperc,

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;35 ianitotimandauitvtVigilaret. Vigilatc igitur,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(nefeitisenim quandodominus domus veniet,

vcfpere,an medianofte,an in gallicinio,an ma, 3^ ni.) Ke quum repenti venerit, inueniatvos

I 37 dormientts. Qjja:autemdico vobis, omnibus dicOjVigilate.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT xnn.

s. G onfilium Sacerdotum contra Chrilbim. j.Vîiiliet

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vngens caputChriftivnguenio. ii.Paich«prxparaz

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tio. 11. Inftitutio’.Com«. 41. Chiifti captiuitas.

ludasofcuio prodit Ghtiftum. nbsp;nbsp;Ghtiftus coram Ca/

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iapha. 66. pctri negatio.

I I TjRat ’ autem pafcha 8c azyma duobus póft jvjjtth.zSi •■-^diebus: amp;nbsp;quærebant principes Sacerdotum buc. U.l amp;nbsp;Scribæ quomodo eum dolo prehen fum tru-

I J cidareiA. Dicebant autem,Non in fefto,ne tu_

i 3 multus fit populi. Quum autem lefus effet Be, thanite in domo Simonis Leprofi, acenbente eo Venerat mulierhabens alabaftrii vnguentinardi liquid^ multi pretij :8c eSfrafto alabaftro,cffu-

4. detat ei in caput. Quida aut indignabatur apud

I fefe, amp;nbsp;dicebSt, Qjiprfura profufio ifta ynguétl fafta

-ocr page 140-

CAP. XIIM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGEtIVM

faftaeft? Nâ potcrat hoc vcndiampliusquàlÇ 5 trccentis dciiariis, amp;nbsp;dari pauperibus. Et frt-mcbant in earn, lefusautcm ait,Omittitc cam-’ quid ei moleftiaiu exhibctis ? bonum opus ope-ratacftergaiuc. Semper enim pauperes habe.7 bins vobifcuni, amp;nbsp;quandocunque volueritis, poteftis cis benefacere : me verb non fempcr ha-bebitis. Hxc quod potuit fecit : occupauit e-’ nil» vngere men corpus ad fepulturam. Amen 9 dico vobis, vbicunque prædicatum fuerit Eua-gelium hoc in toto mundo, etiain id quod ift^ After. 10,14 fecitjdicetur in memoriam ipfius. ^Tunc'^ Luc. 11.4 Jmjaj jfcariotes, rnus ex duodecim ,venitad principes fiiccrdotum,vt cum ipfis proderet. II- quot;nbsp;li verbeoaudito gauih funt ; amp;pollicitifunt fe pecuniani ei daturos. Quærebatigiturquo-

M.itih. 16.17 modo opportune eum proderet. ’’Ac primo die Azymorum,quandopafchainalt;a:abant, di. cunt ei difeipuli ipfius,Vbi vis vt profefti pan-mus vtedas pafcha? Tuncmittit duos è difci-'l pulis fuis,amp;diciteis,Abitcin vrbem: amp;:occur-ret vobis quidam portans amphoram aqua-: fc. quiminicum. Et quocunqueintroierit, dicite 1 patrifamiliâs, Magifter dixit,Vbi eft diuerfori-um,vbi pafcha cum difeipulis meis edam? Tunc li ipfe vobis indicabit coenaculum magnum ftra-tum,paratum ; illic parate nobis pafcha. Abie-runt igitur difeipuli cius, venerunt^ue inciui. tatem,amp;inuenerunt omnia prout dixerat eis: amp;parauerunt pafcha. Et quumferum dieief. '1 (etjVenitcum duodecim. Quum^ue accu.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;buiflènt,amp;edcrcnt,aitlefus, Amen dico vobis,

verb ccepcrunt cotriftari ^6iei diccre figillatim, Num

-ocr page 141-

SEC VND. MARC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;60

Xo Numego? Et alius,Numego! Ipfe autem rc, ' fpondcns dixit eis,V nus ex duodcciin,qui ma, num intingit mecum in catinum, me prodet.

îi Eilius quidcn hominis ab it, prout kriptum eft

* deeo :fed Yæhominiilli perquem b'ilius homi, nisproditur ; bonum état hominüllijfinatu«

ix non fuiffct. '' Et edentibus ipfis , quum acte, Matt. x6. x6 pi'ffct Iefus panem,amp;hehedixiirct,fregit : dédit, *''“°''n'X ^ue eis,amp; ait,.\ccipite,edite;hoc cft corpus me,

23 um. Etaccepto poculo,quum gratias egiflet, dédit eij ;amp; biberunt ex eo omnes. Et dixit eiä jHoceft fanguis meus Mouiillius teftamerx

ÎX$ ti,qui pro multis effunditur. Amen dico vo, bib,nonbibamampliusex fruftu vitis vfque ad diem ilium quûipfumbibam nouum in regro

26 Dei. Etquumhymnum cecinifl'ent, exicrunt

quot;27 in montem Olcatum. * Tune dicit eis lefus, Iohan.i6.ji Omnes oftendemini in me nofte ifta.biam feri.

ptumeft, Percutiam paftorem,amp;dirpeigcn-T’ach. 13.7

2Îturoues. 'Sedpoftquam furrexero,pra:lbô hifit. 16.7 vobis in Galilæam. Petrus autem dixit ci,Eta

■jo iamfi omnes offcndantur,at non ego. T une di, cit ci lefus, Amen dico tibi, hodie nofte ifta.

priufquambis gallus vocemmiferit,ter abnega, Jlbisme. At illemulto magis diccbat, Si me o-portueritcommoritibi ,haud quaquam te ab-

negabo. Itidem autemetiam omnes dicebanf,

31 * Veniut igiturin locü cuius nomen eft Geth- x6.jo ' femanc. Tunc dicit difcipulisfuis , Sedete hîc

35 vfquedum piccatus fuero. Et affumit Petrum amp;Iacobura,amp;Iohanncm fecumcoepit^ue ex,

^'4 pauefeere amp;nbsp;graüifsimè angi. Et dixit eis,Vn, diquaq-, triftis eft anima meavfq-, ad mortem;

‘ 35 faänetehic; de vigilate. Progrelïuf^uc pauiua

1 lum^

-ocr page 142-

CAP XTif!


BVANGEUVH


lum,proci(3it in ferram :amp; orauit, vt fi pofsibif* ellê:,ibiret ab ipfo hora lila. Dixit^ue, Abba, i Fater, omnia pofsibilia funt tibi : transfer â »nciftud poculum. verùin non quid ego veliRi, • (id quidtu.Tuncvenitamp;iiiuenitcosdorraicn-tes : dicité|; Petro,Simon dormis? non potuift* vnamhoram vigilare? Vigilate Sc precamini, neintrocatis in tentationcm. fpiiitus quidcni promptuseft,(idsaroinfirma. Etquum lur-j? fus abiilit, prccatus eft, Sc eundem fermoncm dixit. Etreuerfusinucnit cos rurfum dormi-4*

entes, (erantenim oculi corum giauati ) nequs fciebantquid ci refponderent. Etvenit tertib, 4* dicit^; cis,Dormice quod rupcicft,amp; requit Rite: fufficic,venit bora; ecce traditur Filius bo-minis in manus peccatorum. Surgite,camus, 4’

loh.iS.)' tini,adhuceo loquente,adcftludasqui eratv. nus i duodecim :amp; cum co turbamuka cum

gladijs St fuftibus,d principibusSacerdotumamp; Ocribisamp;linioribus. Dederat aucécis iAcqui44 eura prodebat,commune fignura,dicens, Que- . cunque o(culatus fuero, is eft ; comprebendite eum,amp;abducite tutb. Quum ig tur veniflit, 41 ftatimacceditad cum,dicit^;ci,Rabbi,rabbi: ■ ac dcoftulatus eft cum. I.li verb iniecerunt in 4’

eum manus, amp;nbsp;ceperuntcum. Ci^idam autem 47 adftantiumexerto gladiopercufsit feruSPon.

tificis roaximijStabftulit eiusauriculam. Et re. 4^ (pondens Icfus dixit cis, Vtaduerfus latronem

cxiftis cum gladijs amp;nbsp;fuftibus ad compreben. dendumme? Quotidieerara apud Vos in tem. 47 plodocens, neccepiftis me. Sed oportet vt im, pleanturScripturat. Tunc relifto eoomnes fu- (*

gemnt

-ocr page 143-

s K C V N D. M Ä R (?. 6t

î’geruht. ^CXuîdam autemiuuenis fequebatur cum,ami6tiis findone fupai nudumtorpus amp;nbsp;Jî pcchendcrunteuraiuuene’. Iplercrôdereliéia îî findone^nuduseffugitabillis. ^Tiincabduxe_

tunt IcfumaóPontiHctm maximum:amp;;conue- joh. iS,i neruntcumeooranesprincipes facerdofun.,amp;

J4 lenioresamp;Scrih». Petrusautcmprocul fcquu, tustfteumintiô vfq; inaulam Pontificis nia-ximi: amp;nbsp;erat conlîdens cum miniftris, amp;nbsp;calefa.

{5 ciensfcfeadignem. Principesautem facerdo,*^^^“’’'*^'59 turn amp;nbsp;totus confeflus quærebant teftimonifl aduerfus lefura, vt cum morte mulftavenc : nec

$6 inuenicbant . Kam multi falfumtcftimonium dicebant aduerfuseum : fed nonerant pariai,

$7 pforum teamp;imonia.Tune quidam furrexerunt,

58 amp;nbsp;falfateftati funt aduerfuseum,dicentes,Ko« audiuimuseumdicencem,’Ego deftruamtem-^o''“-*’’?’ plum hoc quod eft manibus fadbum, amp;nbsp;triduo

$9 aliud abfquemanibu, fadbum »dificabo. Sed nefic quidem par erat teftimonium eorum' TumPontifex maximus quumafturrexilletin medium ,intcrrogauit Iefum\dicens, Kon rt, fpondes quicquam 1 quid illud eft quod ifti

^^ aduerfumteteftificantut ? Ipfe veró filebat, amp;nbsp;nihilrefpondit. Kurfum Pontifex maximus eum interrogauit,amp; dixit ei,Tune es illeChri, ®^ftus Filius Deibenedidbi! lefus autem dixit,

Egofura,’ amp;vidcbitisFiliumhominisfeden, ’q,.’.« , tem ad dextram potential Dei, amp;nbsp;venientetn

^3 cumnubibusca:li. Pontifexmaximus »erödi-ruptis veftibus fuis dixit, Quid adbiuc nobis o, 64 puseftteftibus! Audiftis blafphemiam ; quid vobis videtur! Illiveröomnes contraeû iudica,

lt;5 runt,ipfumtençrimortis poena. Etcoepcrunt ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I » quidant

-ocr page 144-

E V A N G E LI VW


CAP. XV.


quiJamconfpuere incum:amp; obtcgere facicni’ cius,amp;colaphosci infligere,amp;dicere£i,Vatici. nare.niiniftri vcrôbacillorum iótibuscum cx-M1tf.11S.G9 debant. 'QuumveràPetrusellèt jnaulain-^’ Luc.ii.çç feriuVjVenitqua’dam ex ancijlis Pontifcis ma-ol.an.i3.1j jjijjj. JütyifoPgtro quifecalefaciebatjintuita^f in euni, dixit, Et tu cum Nazareno lefu eras. Ipiê verô negauitjdicens, Non noui, neque fcio ’• quid tu dicas. Et cxiuit cxtràin veftibulum : 8i

Mn'tl!,i7.7i(TalJnsvocemmifit. Tuncancillaquunirur.éj adftabant, ' Hiccftvnusexipfis. Ipfeverèrurfumnegaiiit.

Et rurfus pauló pùft qui adftabant dixeruntPe. trOjVcrè ex ipfis es : ctcnimGa)ila.-uses,amp;lo. quutio tua (imilis cft. Ipfcautem cœpit exécra-quot;' riamp;iurarc,diccns, Non noui hominem iftum Maf.27.lt;7 quem dicitis. Tune fecundô gallus vocem?’ loh. 1}. j8 pijfit recordatus eft Petrus verborum qu.i: dixerat ei Icfus,Priufquam gallus voceni biS miferit,terme abnegabis. Et quum fe prori-puiftêt, fleuit.

CAP VT XV.

t. Pe bis qiix CbrifibS fub Pilato rraef^de palîiis tft. II. i'arabhas Chriflo )■ rjefcrtiir. iç. Chrintis traditur. a Pilato. vt truciflgatur. 17. Spinis coronatur.19.Con' Ipuiliiramp;itridetiir.Il SimonCyrcnxiisportaicructra Chrifti. 27.Cliriius crucifieitur inter duos latronei. 29. Conuitiis alfitiiur.}7. Expirât. 4}. lofcplifcpclit Clinihim

Ma'.! 7.1 cTatim autemdiluculo,confilio inito,funi-' îol“^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sacerdotes cum fenioribus amp;nbsp;Scriliisac

°quot;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toto confeflu,viniftum lefumabduxerunt, tra.

dideruntquePilato. Tune interrogauit eunit Pilarus, Tiinees illerex ludæorum ? Ipfe verà rcfpondcnsdixicci,Tudicis. Et muJtùm ac-1 eufa.

-ocr page 145-

SICVND. MARC.

4 cu/àbant eum principes Saccrdotum. ^PilatU! Matth, ir.î* aiitemrurfusintcrrocauiteum.dicens.Nonrc- ^5-J ,.1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s ,1 lohan. 13. ji

fponacs quicquami ccce, quam multa aduer..

! fusteteftificantur. Icfusautem nihil amplius

6rerpondit,adeôvtmiraretur Pilatus. Infcfto

autem dimittebat eisvnpmex vinAis quemcû, que poftulalTent. Eratverô quidam qui dice. baturBarabbaSjVinftus cura feditionis focijs,

t$ Pilatus autem volensturbæ latisfacere, dimifit eisBarabbanjamp;Icfumflagellatum tredidit vt crucifigeretur. 4] Milites verb abduxerunt cu intraaulam,id eft,prætorjum, amp;nbsp;conuocarunc totam cohortem. Et induerunt cum purpuia, amp;nbsp;circumpofuerunt ci contextam coronam fpi-

Jl eunfl q; ’ Praetereaangariariint prartereuntem Luc. xj. iC' 1 5 quen-

-ocr page 146-

CAP.XV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGELIVM

qnenJam SimonemCyrenæum (venientem ru-re,patrem Alexandri amp;Rufi) vt portaret cru-Mifth.17.33 ccnieius. *Duxerunt^ue eumin locumGol.’* Iohan^i9^X3 gotha,quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interpreteris,Caluarie locus-

Etdederuntei bibendum myrrhatum vinumr^J' Matth. 17.35 iplê verb non fumpfit. Qu^um^ue cruci-2 ’ P^ttiti funt veftimcnta eius, ia-«ftafortefuperea, quis quid rolleret. Erat au-2$ tem hora tertia quando crucifixerunteum. E. rat^; infctiptio criininisipliusinfcriora his verbis,REX ILLE IVDAEORVM.Cru-ïT cifixerunt etiam cum eo, duos latrones : vnum ad dextram,amp;altcruni ad eius finiftranr. Et 18 Efa. 53.11 impletaeftScriptura,quædicit, ^Etcumfcele-ratisnumerarus cft. Etquipræteribantjcon-îÿ uitiabanturei,mouentes capita fua ,acdicen-lohan.i.ic) te«,Vah, *Tu qui dcftruis templum , óftridub a’difica-, Serua teipfhni ,amp;dtTcende è cruce. Similiter auteni âc principes facerdotum illn-Jt dentes, diccbantalii ad alios cum Scribis, Alios feruauir,fêrpfum fervare non poteft. Chriftusp^ ilÏe rex (frarl dcfcendat nnncè cruce,vtvidea-müs amp;nbsp;credamiis.Et qui crucifixi erantcumeo, probris afficiebanteum. Quum verb adueniC fct horafêxta, tenebratfafta: funt fuper totatn rcgionem vfquc ad horam nonam. Et horano. 1 ï’fsi.tl.i naclamauitfefus voceniagna,diccn$,* Eloj,E-A-Ut. 14.46 jQjjljiiTiafabachthani? quod eft,fîquis interpre-tetur,Deus meus,Deus ihcus,cnrme deferuifti? Etquidam adftantium quum andiflènt,dice. tant,Ecce,Eliamvocat. Cucurritautem qui-J^

PÛI. 69.11 danij^amp;timpleta fpongîaaceto,Ârdrcumpofi-tacalamo,dédit ei potum,dicens, Sinitc ; videa-mns an yeniat Elias ad deuakenduncteuru.Iefus ïT

auuKi

-ocr page 147-

SECVND. marc. rtî jJautememifla voce magna, cxpirauit. Et aula*., um tempi 1 filTum eft in d ua? partes, à fumo vfqj Î9 ad imum. Quum vidiflet autcm Centurio qui adftabat ipfi ex aduerfo, cum ita emiflo clamore expii-afre,dixit,Veri,homoifte Filiuserat Dei.

4® Erant autcm etiam mu titres procul fpeftantcs: interquas erat Ma; ia Magdalene, amp;nbsp;Maria la-4* cobiparui lt;Se Jofi; mater,amp;: Salome' CXu.r,etiam quiimcflètinGalilaa, *fcquuta;fuerant eum, * amp;miniftrauerantei;alix^j multaquacfimulcS

4^eoarcenderantHierorolyma. ^Quum autem Matth.a%y7; lerumdieiiam tflet, (quonlara erat P’^aiceuc,

43 hoc eft,antefabbatliura.) Veniens loftph or, tusex Arimathæa, honeftus fenaror,qui 6c ipfe cxpeftabat regnum Dei, fidenti animo introijl

44 ad Pilatum,amp;petijccorpus lefu. Pilatus autS miratus eft fi iam moriuus eflet;amp; aduocato cé. turione, interrogauit eum an iamdudum mon.

4Îtuusfuilftt. EtrecognitaexCenturione,do«

4^ nauit corpus ipfi lofeph. Is autem emit findo-nem,amp; detraftum euminuoluit findone:depo, fuit^; in monumçr.to quod erat excifum è pe. tra;amp;aduoluitfaxumad oftium monumenti.

Maria Magdalene verö dcMaria lofe mater,fpe, fbabantvbiponeretur.

C APVT XVI.

.. l.Dt^liriflircfutreftiore q.Chriftus apparetMari« Magdaicnse amp;nbsp;alijs.iç.MittitApoftolos adprxdicaii' dum.iÿ A.cenAoChri t.

I quot;pT ’ quumexaftum cflet faljbathum, Maria Magdalene,amp; Maria lacobi mater, amp;nbsp;Salo. meemeruntaromata,vt venientes vngcréteum.

s ltaq;valdemanè,primodie hebdomadi; venint

} ad moBumcntum exorto foie. Dicebant^ue

J 4 tatet

-ocr page 148-

CAP. XVI.


tVANGEMVM


Matth. iS. 1 lohin.20.11

inter (cfe, Qrvis deuoluct nobis lapidem «b oft!(A inonuinenti? Etintuic.T,confpiciuntlapidcffl 4. eiT;dcuolutuni .nameratniagniis valde. * In-{ grc/T.’igiturin monunientuni, viderunt iuue. ncm fedentemad dextram, aniiftutnftola candida: amp;expauertint. IpfeverôdixiteiSjKeex-pauefcite ; lefum ilium quæritis Nazarcnum

qui fuit crucilixu? : refurrexit ,non efthîc ,ecce , locus vbi pofucranteum. Scdabite,dicitedi- 1 fcipulis eius amp;Pitro,ipfum preire vobis in Ga-.Siip.t4.. î3 lilæaml illiceum videbitis, ’ prout dixit vobis. . ïttiiû.ji Tuneabeuntcs cite, fugcrunt à monumento. 8 tenebat enim cas tremor amp;nbsp;ftupor. nitquecui- ,

quatii diccbant ; timebaiit enim. Qiiumau.9 teinrcTiirrexillèt LTus,nianè, primo die hebdo-niadis *apparuit primùm Mari.æ Magdalenæ, , Luc. S, i i eieccrat feptem d.t’monia. Jlla profc-

Aaannuntiauit ijs quictim ipfo fuerant,lugen-tibusacflcntibus . Illi verôquumaudiflèntcum viItère, amp;nbsp;confpeftum fuiHèab ca, non credide- , Luc. 14.IJ runt» ç Pofteaautem ’ duobusex iplisambu-** lantibus apparuit aliaforma,quumrusprofi-cifcerentur.Et illiabierunt,amp;annuntiaueriint ’5 Luc. 14.55 rcjiquis ; qui ne illis quidem crediderunt. ' Po. '4, plu», 10.19 J vnà fedentibus ipiîs vndecim exhibuit fefe : amp;nbsp;exprobrauit incredulita'-em corum,amp; cordt? duritiem : quôd ü' qui ipfum confpexe-rant exçitatum, non credidiiîênt. Et dixit cis, gt;î

Matt, 1 S, 19 loh.j1.43

15. ,S

A.^or.x. .

10

* Profefti in mundum vniueiTum, pr.rdicate Euangelium omni creatiira:. Qui crcdideriti6 amp;baptizatusfuerit,reruabitur ■ ^qui verônon crcdiderit, condemnabitur. Signa autem eos 17 qui crediderint, h.rc fubfequentur, ’ Per nome . meumdamonia eijcitnt : linguis loquenrur noui»;

-ocr page 149-

SECVND. LVCAH. 64

-'S nouis:‘Serpentestollent ; amp;nbsp;fiquid lethalebi. Aifior. iS.ç . berint,nequaquamnocebit cis ; ’ ægjpotis ma, Aft.iS. 8 ^9 nusimponentjamp;benehabebunt. ^‘Dominus igiturpoftquani loquutus fuiflèt eis ; furfura receptus eft in cælum, amp;nbsp;fedit ad dexteram Dei.

Illiveröcgrefsi pra:dicarunt vbique, ‘ Domino Hbe.ï.4 vnà opérante, amp;nbsp;fermonem confirmante per û. gna fubfequcntia.

EV ANGELIVM

secvndvm lvcam.

CAP VT 1.

.. nbsp;nbsp;nbsp;». Prjchtut Lucas, ç. Z achatias amp;: Blifabet: K. Iogt;

hannesqualis futurus. 30. ZachariasincreJuliis,mue tus cfficitur. x6. Angelus falutat Manam, 8i annnntiaS Chtifli natiuitatcm. »9. Maria vißtat Elixabet. 46. Canticuni Mariae. 68. Canticum Zacharw nuncianî Chtiftum ptoir.iffum vcniffe. 7 6. Iohannis officium.

» VO NI AM multi aggrefsi funt com.

' ( Aponere ,narrationem earum rerti quar6

4pbilc; Vt agnofcas carum return veritatem ; quas auditione accepifti.

I J TjVitdicbusHerodisillius régisludaeXjSacer.

1 dos quidam nomine 'Zacharias, * ex vice A« ».P* 1 bia ; vxorverb ipfius erat ex filiabus Aaron , flc \ nomen eius Elizabet. Erant autem iufti am.

bo in confpccfu Dei, incedentes in omnibus

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i } man.

-ocr page 150-

I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVAMaELtVM

«lanJatis amp;conftitntionibus Domini infulpfc ti. Nec erat iplis proles gt;nbsp;eó quöd efict Eliza- Î betft:rilis,amp;amboproueifti jam cflêntætate. Faftumcibautemquumis lacerdotio fungere-’ turin crdinevicis fuæante Deum, Secundum Î: lt;nbsp;ritnmfunftionis facerdotalis,fortituseftmu-nusfuffimenti faciendi,poftquam ingreflasef-1^'* let in templum Domini. *Et tota multitudo” ,

populi foris precabariir tempore fufhtus.Viluf '* ajiterncft ei Angelus Domini ,ftans ad dc-xtraiP altarisfufiitu«. ErZachaiiaseo viCo turbatusi’ lt;ft,amp; pauorincidit in euiti. Dixit autemei An-G gulus, Ne time Zacharia. nam exaudita eftde-pretatio tuarvxor^- tua Eli labet gignet tibi fili-ùm, (Sc vocabis nomen eius lohanncm. Etcrit gt; tibigaudio lt;Vexultationi,inultiquefupercius natiuitategaudebunt. Eiit enim magnus in lt;ó-'f fpeAuDomini,amp; vinum ßccram^;non bibet;amp; Spiritu laniftoimplcbituretiam ab vtcro matris .?*aht.4-f fux; *MuJto.f^uefiliorum Ilraelconuertet ad A an .L14 DominumDeum iplbrura. Nam ip(i piaice.'/

det inconfpedbueiui,cumfpirituA( virtute Egt; lia!,vt conuertat corda patrum in liljos, j^rebcl-letad ptudentiam iulborum : vt paret Domino populum ijiArudbum. Tune dixit Zacharias'' Angelo. Q^.oai'gumento illud nolcamlegoc. nimfumfeneXiamp;vxormeaprouedba eft artatelt; Et refpondens Angelus dixitei, Ego fum Ga-*, brielqui adlboin conlpeftu Dci: mifluG^ue fum Tttealloquar,Ac hæctibilattanuntiem; Eteccel* ltltbif,necloqui poteris adeumvfq; diemquo bate liant, eoquèd non credidilti lërmonibus meit,quiimplcbuntur temporefuo. Eratau-H tem populus ï.xpcdant Zac^riain:amp; miraban-

tut

-ocr page 151-

shcvnd; lvc.

tl bantur quód is tardaret in tcmplo, 111e verb e. grelTus non poterat eis loqui : amp;nbsp;eognouerunt eumvifionemvidiflèintemplo. Nam ipfe ini.

23 nuebat eis ; permanfit^; mutus. Etfaftumeft, vtirapletifuntdies minifterij iplius,abi)t do.

;lt; ï4mumfuam. PoftillosautemdiesfoiiecpitE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

lifabctvxoreins ;amp;octulrauitfeméfibusquin-

25 ciue,diccns,Nempeitaniibifecit Dominus die. t ( busquibusmeintuituseft,vtauferretprobrum

16 illud meum inter homines. 41 Menfc autem fextomiffuseft Angelus Gabriel à Deo in vr.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ginera defponfam viro tui nomen crat lo.

feph, ex domo Dauid ; nomen autem virgi.

2Ü ginis erat Maria. IngrefTu» igitur Angelus ad

1 nbsp;nbsp;nbsp;29eftibenediftatuintermulieres. lllaveróquum

I ( eumvidiflet,perturbataeft fupereius fermone:

i 30 amp;cogitabat qualisefiet falutatio ifta. Tunc di, xit ei Angelus, Ne time Maria : e$ enim in gra.

*. nbsp;nbsp;nbsp;3' tiaapud Deum. * Et ecceconcipiesin vtero,amp;Efai. 7.14.

I paries filium: ’ 6c vocabis nomeneius lefum. Infra 2.aç

i l nbsp;nbsp;nbsp;Sîipfius: Regnabit^ue fuper domum Jacobin Dan,7.14.2^

I autem Maria ad Angelum , Quomodo erit ■ I iftnd,quandoquidem virum non fum cognitu. M 35 ra! Et refpondens Angelus dixit ei,Spiritus fan, ftusfuperueniet in te, de virtue altifsimiinum, ’ brabitte iproptcrea id etiamquod nafceturex

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cab«M

-ocr page 152-

«Af». 1.

Bfi,. lt;1- 9 1*1 al. »}. lo

Eft. 19. if

'.Rfg-1. ß

Pßi!.'54 II

EVANGELIVM' tabatur fterilis: Qijia apud Deum nonerïtïf: impofsibilevllum verbum. Dixit autem Ma-ïJ ria, Ëcce ancilla Domini.fiat mihi fecundum verbum tu urn. Etabijt abca AngeJus.^Quuin)? autem furrexiflet Maria per cos dies, protVcla eftin montanam regionem cum ftftinationc, in vtbem luda: Et ingiefläeft domumZacba-4’ riæjamp;falutauit Elifabet. Etfaftumeft, vtau-4’ diuit Elifabet falutationem Mari«, (alijt fœtus in vtero eius ; amp;nbsp;repletaeftfpiritu fanéto EJifa-bet. ExcJamauit^uc voce magna ,amp; dixit. Be- 4* nedifta tu inter mulicres, quia benediftus fru-ftus vteri tui. Et vnde hocmihi,vt veniat nia-4! ter Domini meiadmef Ecce enim,vtperuenit4'l' VOX falutationis tuarad aurcsmeas, fahjt foetus cxultansin vtero meo. Et beataquæ credidit:4Î nam perficienturcaqua’diftafunt ci d Domi, no. Tunc ait Maria, Magnificat anima mea4^ Dominum, Et exultât fpiritus meus fuper4Z Deofcruatoremeo. Qyia refpcxit humilcm4^ ancilJamfuam.ecceenim,ex hoc tempore bca-tarn me pra:dirabunt omnes «tares; Qu ia ma-4) gnificè mecum egitpotcns ille,cuiusfanftuni eft nomen. Etcuiusmifericordiain omnese-!’ tatet parata eft timentibus ipfum. * Fortefa-5‘ cinui fecit brachio fuo ; * difsipauit fupeibos cogitatione cordis ipforum. Detraxit poten-P tetè chronis,lt;Sc extulit humiles. * FamelicoSf! implcuit bonis, amp;: diuites ablegauit inanes.

Era nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Sufcepit Ifrael puerumfuum , vt memoreflet f4

ai.J.fU C4. t mifêricordi«. ( ’Prout loquutus eft patribus fi amp;nbsp;noftris,nimirum Abrahanio,amp;feminicius)in

21. IS ’ «ternum. Manfitautem Mariacum illaquafii^ Ffal. iji. II nienfet tres ; óiepofteareucrtic domum fuam.

Elifa.

-ocr page 153-

5 EC V N D. L V C. 6«

Î7 ^ Elifabetæ verè impktum eft tempus paricndi:

5^ (SepeperitFilium. ËtaudieruntaccolæiSccog, nati eius , Dominum magnifica mifcricordia fuavfum efle ergacam, ’ amp;nbsp;ei eratulabantur. S»pï- *4-

59 Et faftumcftjdicöftauo vcnerunt, vt circunci. derentptierulum ;amp; vocabanteumcx nomine

lt;0 patrisipfiuSjZacbariam. Scd refpondens ma-tereiu-s,ait,N.equaquam : fcd vocabitürioban»

lt;gt;ines. Et dixerunt ad earn,biemoeft in cogna.

éz tionetua,quivoceturifto nomine. Innuebant 63-autcmpatrieius quid vclleteum vocari. Ifi^ue poftulatis tabellis fcripfit, dicens, luhannes 5iipr-

É4eftnomeneius. Etmiratifdnt omnes. Aper. turn eft autem os eius illico, amp;nbsp;linguaeius ; ôe 65 loquebatur benedicens Deo. Ortus cftigitur timor omnibus accolis eotum: amp;intotamon, tanarcgioneludæædiuulgatafunt omnia ver.

lt;6baifta. Et omnes qui audjerunt jtepoluerunt eaih cordefuo jdicentes, Q^ifnam puerulus hiceiit? Manus autem Domini erat cum eo.

lt;7 Et Zacharias patercius repletus eft Spiritu fan.

J'phetarumfuorum, Forevtnos feruaretexini. micis noftris ,amp;emanu omnium qui oderunt

71 nos. Vt vtereturmifericordia ergapatres no-

73 ftro$,ac memor effet Teftamenti fui fanfti ; Et

* iurifiurandi quod iurauit Abrahamo patri Gen.ti.tS 74noftro, nimirum fe daturum nobis ; Vt fine metu,imanuinimicorum noftrorumlibetati, ’ ’ *

i 75 feiuirunus ipfi, Cumfaniftitate éciuftitiain , i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfius

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

-ocr page 154-

Cap. n. e v a n g e l i v m.

ipGusconfpeftujCuniftot dies vitae noftr*. 'TitJ^ veto puerule,Prophet» Altifsimivocaberis;prs ibisenimantefacicm Domini,vt pares vias e. ius, jBt des cognitionem ialutis populo eius, per rcmifsionem pcccatorum ipforum ; Pro-7* ptcrvilceramiiericordia; Dei noftri, quibus in. Supr.iT uifit nos’germen exalto; Vt appareat ijs gui/ï Si tenebris amp;nbsp;vmbra mortis polîti fiint, ad diri. Iviabe.4-» gendospedes noftrosin viajnpacis. Ipfeautenjf*

pueruluscrcfccbatde corroborabatur Spiritu: fuit^ue in delertis ad cum vfque diem quo fc 0. ftenderetapud Ifraelem.

CAP VT II.

I. Cenfeturtofaterra a Carfare Aiiguflo. ^.Nafdtilr Chrilhis.ij. v.antitiim Angcloruni. ii. Chritiiis rira fuiicidirur, 1 Puerpetae Manx piirgatio-18. Simeon fufcipirChrifluni. 19. Canticuni Simnonis. jC.Anna proplicrifla.40.PuerChriftus.46. lefus eumdoAo' ribiis difputar.

■pAftumeftautem dieblisillis,prodijt edii'ifis dCxfare Augufto, vtdefcriberctur tota ter.

ra. (HxcdefcriptioprimafaftaeftpræfîdeSy.I naeCyrenio.) Ibantigitur omnes vt defcribe. J renturin fuamquifquevrbeni.' Afcenditautem4 etiam loleph à Galilæa,cx vrbe Nazareth,in lu. leltan. 7.4! daEam,^in vrbem Dauid qux vocaturBethleem ■

(propterea quod eflèt ex domo A: familia Da* nid.) Vt defcriberetur cum Maria defponfafi-f bi vxore,qua;erat pr-rgnans. Faftumeftautem lt;nbsp;quumeflent illic,completi funt dies quibus ipfa ■ pareret. Peperit igitur filiumfuum primoge./. nitum,lt;Sc fafeijs euminuoluit, reclinauit^ut cumin prælèpi :eó quod non erat eis locus in . diuerforio. Erant autem palborcs in ea*t dem regione ezcuban tes, Sc agentes vigiliasno*

-ocr page 155-

SB cv HD. LVC. «r

,9 Ais fupergregimfuutn. Et ctce Angelus Do-mini fuperueriitipßs,amp; gloria Domini tircun* lofulfitens.ActimuetQctimare magno.l une di-ciceis Angelus,Netimite:eccecninieuar.gclizo vobisgaudiiiniagnum,c|uoderit totipopulo;

liNempe tiatumclTc vobis hodic Seruatoic f qui McftChriftu» Dominus ) in vrfce Dauid. Hoe autemvobis ügnumerit,Inuenictis infantem

Sj fafeijs inuolututn, iacentem in prafepi. Et re. pente adfuitcum Angelomultitudo ercrcitu, um C£lelbiuni,laudantiumDominum amp;nbsp;dicen, 14 tium. Gloria in cælis akitsimis Deo, amp;: in terra ij paujin hominesbeneuokntia. Et faébum eft,vt difeeflirunt ab eis Angeli in ca lum, tum pafto. res illidixeruntalt) ad alios,Eamus fané Beth. Iehemvfque,amp; vidcaraus faAü iftud quod Do, »6 minusnotumfecitnobis. Venerunt igiturfe-ftinantes,amp;inuencruntMariam amp;Iofeph,amp; rj infantem iacentem in prafepi. Quumvidiflent aute,diuulgauerunt id quod diAfl fuerat ipfis depucruloillo.Et omnes qui audierunt,mira, tifunt ea quæipfis diAafueiant à pafioribus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Mariaverèiftaomnia conferuabat ,c0ferenseä

IQ in corde fuo, Reuerfifuntautem paftorcs ,glo. rificantes amp;nbsp;laudantes Deum fuper omnibus quæaudicraut amp;viderant,proue ipfis diAum

}ifuerat. Etquumadueiiiflct die» ociauus,vt Cen.tt.t8 «ircuntiderentpuerulum, * tune vocatum

Ironien eius lefus , quod vocatum tuerat ab iManh. i.ti

- Angelo priufquam ipfc in vtero conciperc, lohan.

(1 tur. Et quum impleti fuiflent dies purgationis

Maria, * fecundii legé Mofis , adduxerunt cum l,etiit.si.6 (I jïiierofolymâjVt fifterent eum Domino.(Prout ,j. m feriptueftin Lege Domini, * Omuis mafculus Niun.t.d primo.

-ocr page 156-

CAP. II.

Lcui:. 12. 6

EV ANGELI VM primogcnirus, (anftus Domino erit.) EtvtJl Harent oblationcm, * ftcudum id quod diftuni eft in Lege Domini ,parturturum jaut duos pulJoscolumbarum. nbsp;nbsp;Et ecce quidam erat in Jf

Ffa 8.1J, lïom.Q.ji «•1’et 2.8

riicrufalem,cuinomen Simeon: erat^jhomo ifteiuftusac religiofus, expeiftans confolatio. nemll'rae) : amp;nbsp;Spiritus faniftus erat fupercuin. Fucratique ipfidiuinitus nuntiatumâ Spiritui^ lànftojipfum non vifurum. mortem priufquani-vidifletChriftumilium Domini. Is igiturve.if nitimpulfore Spirituin templum.amp; quuni in-troducerentpuerulum Icfum parentes, vtcius caufa facerent quod ex I.ægc confucuerant, Tunc ipfeaccepiteumin vlnas fuas, tSebenedi-:! xitDeo, ac dixit, Nunc dimittis feruum tu. gt;5 urn,Domine,fëcundum verbum tuum, in pace. Quiavidcrunt oculi meifalutemtua, Cluainjs parafti in oculis omniumpopulorum; Lumen p.iteracicndumGcntibus,amp; gloriam populi tui Jfrael. Paterautem amp;nbsp;mater eius mirabantur;; fuperijs qu.r dicebanturde eo. Et benedixitjt cis Simeon,dixit^ue Maria: matri eius, Ecce pofit us eft iftc in cafum Sc refurreftionem mul. torum in Ifiacl, amp;in fignum cui contradica. tur; (Q^in amp;:tuam ipfiusanimam traijeiet gl»- ii dins) vt detegantur ex mtiltis cordibus cogitât iones. «n Erat etiam quædam Annaprophe-tifla,filiaPhanucl,ex tribu Afer ;hæc proceflè-ratin multam ætatem, poftquam vixiflet cunt viroannis feptemà virginitatc fuä. EtquumJ? eflèt vidua quail annorum oftoginta quatuor,-non abfeedebat a templo ,ieiunijs ac depreca-tionibus feruiens Deo noftem ac diem ; jgitur «0 ipfo moiuento quum fuperuenifl^'') vicif*

-ocr page 157-

'8ECVND. LVC. 69

tîtifsim confitebatur Domino, Sc loauebatur deeo omnibus qui expeftabant redemptionem J9 in Hierufalem. At iHi vt pcrfecerunt omr.iafe, cundumLegemDomini,reuerßfunt in Gali, 40 lÆam,in vrbem fuam Nazareth. Puerulus au, té ciefccbatjamp;corroborabaturSpiritu, impie, batur^ue fapientia : Sc Dei gratia ipfi incrat.

41 ^Ibant verb parentes eius quotann^ Hierofo, 421ymam* infeftopafch«. Quum igiturfaAus Dcut.*6.i eilet annorum duodecim,afcendetunt ipfi Hie,

43 rofolymam fecundum ritum fefti. PcraAifq; eius diebus, quum reuertercnturilli, rtnianfis puer lefus in Hierufalem : quod nefciuit Io, 44 fephnee matereius. Exillimantes autem cum. eflc incomitatu, ierunt viam vnius diei ; fiere, quircbant eum inter cognatos Sc internotos, 4$ Et quum eum non inueniffcnt, reuerfi funt in 46 Hierufalem,quærenteseum. Et faâumeft,tri.

duo pöftinuenerunt eumintemplo ,fedentem in medio magifl:rorum,öe audientem eos,et eo« 47 interrogantem, Obftupcfcebant autem omne» qui eum audiebant,fuperintclligentiafie refpo.

48 fiseius. Eteo vifo fuerur.tattoniti: fie dixit ei mater eius,Fili, cur itafecifti nobis leccepatet

49 tuusficegocruciatiqujerebamuste. Tune di. xit adeoSjQü^id eft,qubd quaerebatisme! an ne, feiebatis qubd in i]« qus Patris mei funt, opor.

50 tet me elfe! At ipfi non intellexerunt verba,qu4 51 ipfis loquutuserat. Defcendit autemcum cis, venitque Nazareth ; fie erat eis fubieftus. E» mater eius conferuabat omnia hæc in corde Vftio. lefus autem proficitbat fapientia fie ftatu.

k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xaacgratiaapud Deumfie homines.

capvt.

-ocr page 158-

CAP. IIU


EVÄNGELIVH.


After. 4.5

Maitli.j. X

Marc.1.4

E fa. 40.Î loh. I.XJ

«

Kitt.}. 7

bc. 1. if (.loh.1,17

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT HI.

4. Iohannes hortatiir ad refipiffcntiam.ie, Teflimeni/ um iplius de Chrido. xo.Hcrodcs illiim incaieercm in' dudit. 31. Clirillus bapuzaiur. aj. Catalogus Alaio' rum Chritii.

A Nno vcró decimoquinto imperij Tiberij * ^Cafaris,Pontio Pilato prarfide Juda'æ,amp; tctrarcha Galilææ Hcrode, Philippe aiitcipfi-usfratre tctrartbalcurææ amp;nbsp;Trachonitidis re-gioni?,amp; Lyfania Abilenes tetrarcha/óubPon^ tificibus raaximis Anna Caiapha, faftum eft veibumDoniini ad lohanncm Zaehariæ filiu, in delerto. ’ Venir igitur in omnemrcgionem î circumiacentein Iordani,prjdicans Baptifmum refipifcentia; in remifsionem pectatoruni. Vt eft f 'ci iptuni in libre fermen um Ëlài.T Prophetie,dicentis, Voxclaniantis in deferto, Parate viam Domini,coniplanate feraitaseius. Omnis Î Vallis implebitur,amp;omnis mons amp;r collis de. primetur: 6c quæ curua funt, fient via refta, amp;afperæ viæ fient plana:. Vidcbit^ue omnis carofalutem Dci. Diccbat igiturturba: entivtbaptizarcturabipfo, ^Progenies viperarum ,quispræmonftrauit vobis, vt futuram jram cffugcretis ? Perte igitur fruftus dignos ijs qui refipucrint,amp; nccœperitisdicere apud vofipfos,Patrem liabemus Abraham. Dicoc. nim vobis, polïè Deum etiam ex lapidibusiftis excitareliberos Abiahamo. Jamveió fecuris? etiam ad radiccm arboriim pofita cft : omnis igitur arbor non edens fiuftum bonum,cx£idi. tur, amp;:inignemabijcitur. Tune interrogauiti® en turba,diccns,Ôjiid igitur faciemuslRefpon-U dens aâc dixit cis, * tiigt;i habet duas tunicas, im-pertiat

-ocr page 159-

SRC VNO.’ b VO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffg

■pertiat non habenti : amp;nbsp;qui habet cfca’,ßrnilitel'

'll faciat. Vcneruntafitamp;publicani vtbaptizarë-

13 tur;amp;dixerunt ei,Magifter,quidfaciemu»!lpfe verb dixit eis, Nihil ampliusquàm quod eófti-

«4 tutum eft vobis^exigite. Interrogauerfit autem eum etiä milites,dicentes,Et nos quid faciemus? Etdixit eis, Netninem concutite,neq-,calum, 1'5 niamini: amp;c6tentieftote ftipendijs veftris. Ex, pedanteautem populo,amp;cogitantib omnibus » in cordib'us fuis delohanne,nàmnamipfe effet léChriftus ille, Rcfpondit Iohannes, dicens

mnibusj’Ego quidembâptizo vosaqua:fcd ve- Matth. 3 .u nit qui validior me cft .cuius non lum dignuS Marc. ». S

• J , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ° lohan. I. ao

quiloluamfolearumcorngiam.iprevosbapti,

tyzabit Spiritufanftoamp;igni. Cuius vetilabrum 4.amp;ii.»ê,Si in manu ipf!us,amp; perpurgabit areamfuam : co,'9' get^-, trîrtcum in horicum fuum ,palcam autertl

»? exuretigni inextinguibili. Multa igiturctiam

»9 aliaexhortans euangelizabat populo. qi’Hero, Matfh.i4.j 'des aût tetrarcha,quumargucretur ab co de He. Marc. 6.17 rodiade vxore Philippi fratris eiuSjde^j omnib*

îS fteleribusquæipfefecerat; Adiecitamp;hocfupra 2* omnia,qubd inclufit lohanné in carcete. ej’Fa.

ftumeft ant quû baptizareturomnispopuluSjiQj,^^',,’?^ amp;nbsp;Iefusbaptizatùseflèt,amp; prccaretur,vt apertû

îz fit cælum; Ac defeenderit Spiritus fandus cor. porea fpecie tanquam colnba,fupra eu :amp; vox dt cæloextiterit,dicens,TucsEiliusille meus di,

13 leduSjin te acquicfco.^lpfeaûi lefus incipiebaC effèquafiannorn tnginta, filius (vt exiftimaba.

Î4 tur)Iofeph, qui fuit filiusHeli ,Ciui fuit Mat. that,qui fuit Leui,quifuitMelcbi,quifuitlana| »5 qui fuit lofepb,Qui fuit Mattathiæ,quifuitA, jpos,qui fuit Naû,qui fuit Esli,qttifuit Nagg»j K a Qtti

-ocr page 160-

CABIia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B V ANGBLI VH

Qjjîfuit Maat h, qui fuit Mattathiar, qui fuit Scmci,qui fuit lofeph,qui fuitluda. Qui fuit’? Johanna, qui fuit R.hcfa,qui fuit Zorobabel, qui fuit Salathicl,qui fuit Neri, Qui fuit Mel-’* €hi,qui fuit Adlt;ii,qui fuit Cofam, qui fuit £1-niodam^qui fuit Ér, Qui fuit lofe, qui fuit E-liezer,qui fuit lorim,qui fuit Matthat,qui fuit Leui, Qui fuit Simeon,qui fuit Iuda,quiî® fuit lofèph, qui fuit lonam, qui fuit Elia-tini , Qui fuit Melea , qui fuit Mainair. lî* qui fuit Matthata,qui fuit Nathan,qui fuit Dauid , (iui fuit Itflæ, qui fuit Obcd , qui;* fuit Boos, qui fuit Salmon ,qui fuit Naaflcn, Qui fuit Aminadab,qui fuit Aram,qui fuit ;1 Efrom, quifuit Phares, qui fuit luda, Qui; fuit Jacob, qui fuit Ifaac, qui fuit Abtaham, qui fuit Thaï a,qui fuit Nachor, Q^i fuit Sa-;5 rucb,qui fuit Ragau, qui fuit Phalcc, qui fuit ticber,qui fuit Sale, Qui fuit Atphaxad , qui?^ fuit Sé,qui fuit Noe,qui fuit Lamech,Qui fuitgt;7 J4athufa1a,quifuit JIcnoch,qui fuit Iarcd,qui fu'it Mahalaleel,qui fuit Cainan, Ûjii fuit Hc- 5’ nos,qui fuit Scth, qui fuit Adam, qui fuit Dei.

CAPVT lin,

I. De tentatior.e Sci ciunio ChriiH, l6. Docct ii, Ny iarcih magna cmnium admitanonc. 14. Propherain patria Jocens cciiteniiiitur. Dxnioniadis fananir. jS. SoausPctri faiiatur. 40. Sananiutamp; ipftmi. 4u Ktdzmoncs condtentur Clirilluni.

Matt. 4. t TEfusautem plenus Spiritu famîbo, rcuertit ât Mate. 1. U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aélus eft ab codein Spiritu in de-

fertum : Diesquadraginta tentante eum dia,* bolo.Neque comcditquicquam per illos dies; fed

-ocr page 161-

! EC V N D. VVC.


•ro


jTed ijj exaftis, poftea efuriit. Tune dixit ei diabolus, 5i Filius es Dei, die ifti lapidi, vt fiat 4panis. Etrefpondit ei Ifcfus, diccns,Scriptum eft? non pane folo viftUrumhominem ,fed o-s mtii verbo Dei. TuncquumlubduxilTct eum diabolus in raonteni fublimem, oftendit ei o»

6 mnia régna terra: punifto temporis. Et ait ei diabolus, Tibi dabo poteftatein banc vniuer-fam,amp;gloriam illorum regnorum. nam mihi

2 traditacft,amp; cuicunq; voluero, do eam. Itaq;

S G tu adoraueris me,erunt tua oinnia. Refpon-dcns autcmiefus,dixit ei, A.bfcedei me Satana: fcriptumeftenim, Adorabis Dominn Deum Deutt. 6.i6

lt;)tuum,amp;eifoliferuies. Tum duxit eil in Hie. dtio.io rufalem,amp;eumftatuitfupra pin nas rempli :amp; dixit ei ,Si Filius Dei es, iace teipfu m hinc deor, to fum. Scriptum eftenim,’ Angelis fuis manda. libit de te, vt cuftodiant te. Et in manustol.

lentte,ncquando offendasnd lapidem pedem lîtuum, Refpondens autem lefus, dixit ci, Di.

ftum eft,’ Non tentabis Dominum Deum tu. Dtut. ö.iö tj um. Et finira omni tentatione, diabolus abf. t4 cefsit ab eo ad tempus. Rcuetfus-eft autem le.

fus cumviitute Spiritus inGaliktam ; fama

deeo exijt in totam circumiacentem regionem.

içEtipfedocebat in fynagogis eorum, omnibus tôipfum glorificantibus. Venit igitur Naaa.

rcthjvbi fuerat nutritus ; amp;nbsp;intrauit,vt confue. ^’l■lre. 6.i uerat,dieSabbathi,infynagogam ; amp;nbsp;furrexit

ly vtlegcrct. Tuncdatuseft ci liber Efai.-c Pro-phetæ : quum^jexplicuiflet librum,lnucnit lo.

tî cumin quo fcriptumerat, ’ Spiritus Domini Pla- öl- »

fuper me,proptcrcaquód vnxit me : vtcuange. liïetn pauperibusmifitmc.vt fancm contritos K Î corde.

-ocr page 162-

CAP. Illi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;evangelivm

f ordCjVt prardicem captiuis dimifsioneni, Aicir-cisvifus rccuperationem, amp;c confraftos cniit-tamin libcrtatem: Vt predicemannum Domi-1*) niacceptum. Et complicatum librum quumî” reddidiflèt miniftro/edit : amp;nbsp;omnium in fyna-gogaoculicrantintentiin eum. Cœpitautem r' tisdicerCjHodiciinpleta eft bac Scripturaau-dientibiis vobis. Et omnes teftiraoniuni ei da. bant, ic mirabantur fupcr fcrmonibus plenis gratia, qui piocedcbant cxoreipfius, diccbant-^uCjKonneifteeft filiuslofcph? Et dixit ad ’ï cos,Oinnino diccris mihi hocproucrbium,Mc-dice, cuia teiprinn ; quæcunque audiuimus fa. fta fuifle in Capernaum, facetiamhic inpatiia lohan. 4-44. tua. Dixit autcm, Amen dico vobis, * Nemo ^4 Propbetaacceptus eft in patriafua. Sedin vc.’ï I. Peg-17.9 rirate dico vobis, * Muka: vidu« crant diebus lac. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E)ia:inlfrael,quandoclaurumeftc.-slumadan-

nostresamp;fexmenfes,adeóvt fueritfames ma. gnapertotara regionem: Sedad nullam illa.r^ rumniilftis eft £lias,nifi Sareptam vrbemSido-s.Rr£-f'*4 nia:, ad muberem viduam, * Et multiIcprofi’I erant in IfraeJ fub Elifa'o propbeta, fed nemo corum purgatus eft nifiNaaman Syrus. Tunul repleti funt omnes cxcandcfcentia in fynago. ga,hæcaudicntes. Etquum furrexilTent,eicce. if runt cum extra vrbem, amp;duierunt eum vfqjad riipercilium montis fuper quern vrbs ipforum eratardificata, vtprafcipitarent eum. Ipfc verô 3* quuiu tranfillt'tpermedium corum,profeftus ATiffb.4.1) Et defcendit in Capernaum vrbemGa-5‘ J.r.ir.i.ri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibique docebat cos fabbatbis. *Etper-3*

fupcr doftrinacius. crat enim fcr-hlit i t) ipfius cum autoritate, * Erat autcm in Jj fyna.

-ocr page 163-

K E C V N D. b V e. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9«

iynsgoga quidam Habens fpiritum dæmonia« çumimpurum, qui cxclamauit voce magna.

34 Dicens,AH, quid nobis tecum lefu Nazarene f venifti vtperderes nos? noui te quifîs; nimirum

35 Sanftus ille Dei. Et obiurgauit eum lefus, di, Cens jObmutefce, amp;nbsp;exi abeo. Tunc da:mo, nium abiefto illoin medium’,exijtabeo,ni,

3^ Hilqueei nccuit. Et obortustftpauor in o, mnibus.amp;colloquebantur ali) cumalijs/icé. tes,Qiiid hocreieft, quóJ cum autoritateac poteftate imperat impuris fpiritibus, amp;nbsp;exeunt?

37 Et perucnit rumor dceoin omnemlocum cir,

40 fet,miniftrauit eis. Occidente autem foie, o, mnes qui habebant agiotantes morbis varijs, ducebant ipfos ad eum : ille verb vnicuiquei, 4' pforum,impofitis manibus,fanauitcos. qj^Ex, Matc.i.}î ibantautem etiatn dæmoniaex multis,daman, tiaacdicetia,Tucs CHriftus ille Filius Dei.SeA ipfe obiurgans, non (inebat ea loqui qubd fciréc

4* ipfumelTiChriftum. qj Orto autem die egreC. fus,profeftuseftin defertum locum : amp;nbsp;turba quaerebat eum, venerunt^ue vfque ad ipfum ; amp;

43 retinebanteumneabipfis difcederet. Ille verb dixiteis ,Ceitietiam alijs vrbibus oportet me cuangelizare rcgnum Dei. nam ad hoc milTus

4 fum.Et ptacdicabat in fy nagogis Galilacae.

C A P V T V.

K. 4 I. Chrî,

-ocr page 164-

A P. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E V A N G E b IV M

i. Ghriiltis üocct e nitiigio. 6. De captiiri pifennn. it. Eeprolus* 1Ö. In deferto ont Chnthis. iS. Paniyticiis. zr-L-euipublicanus.34. )ciiiniaamp; affltiftiones Apo/ ftoloniiii portafcenlioneiu.jó, Vctuftis vtribu» ÓC veftibus difeipuli débiles dd minus lobulii eoinpv mitiir.

Wwth. 4.iST7Aftuineftautem,qiiumturba immineretei, * ' c.i.iÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verti Dei eau fa, ipfc ftabat apud

ftagnum Genezaret; Vidit^ duo nauigiaquie i adftagnumcrant; pifeatores verô quuni ex ijs defcendi(lênt,abluebantretia. Ingrcfliisauteni } în vnum i(lorumnauigiorum,quodcratSimo^ iiis,rogauit cuiii vt à terra proueheret paultilul quuniq; confêdiflet,docebat turbam ex naui-gio. Vt ctflauit autem loqui, dixit ad Simone, 4 Prouehito in ajtum,amp; demittite retiaveftraad «apturaiii. Turn refpondens Simon,aitei,Ma- î gifter,quumpcrtotaninoifteinnosfatigaueri-mus,nihil cepimus : tarnen ex tuo iulTu demit- ‘ tainrete. Et quum hoc feciflènt, conclufcrunt pifeium multitudinem magnam.dirumpeba-tur autem reteeorura. Et innuetunt ibcijs qui T crant in altero nauigio,vt venirent, amp;ipfis opi-tularentur. Venerunt igitur,lt;amp; impleuerunt ambasnaueSjita vtmergerentur. Qmimautem I haicvidiflèt Simon Petrus, accidit ad genua le-fu,dicens,Difcedeâme. Nam homopeccator fam,Dominc. Pauor enim occuparat eumamp;gt; omnesquicumeoerantjfupercaptura pifciuin quant comprebendérant. Similiter autem amp;nbsp;gt;• lacobum âclohannem Elios Zebedæi,qui étant focij Simoni. Tunc aitad Siraonemicfus, Ne metueiabhoctemporehomines viuos capics.

. O . Jlliautcm quum fubduxiflènt in terram naui-** Mir. L40 Sia,rcliAisomnibus,fcquurifuntcunï.

faftum

-ocr page 165-

SEC VND. L V C

faftuni eft,quuiaeflet inquadam vrbc ,tujnec, ce adfuit quidam plenus lepra : ac vifo lefu pro. cidens in faciem, rogauit eum,dicens, Domine, »3 fivelis,potesme purgare. lefus autemcxtcnf*

manu tetigit cum,dicens,Volo, purgator. Et

14 ftatim lepraabijtcb co. Ipfe veró præcepit ci, vt nulli hoc dicerct ; Sedvade,inquit,oftende teipfum Sacerdoti, amp;nbsp;offer pro purgatione tui, * prout præcepit Mofes,Vthocfiteisteftimo.bcmM4. 4

15 nio. q Dimanabant autem co magis fcrmonct deco; amp;conuenicbatturbamulta,vt audirét,

lé amp;nbsp;per cum fanarentur à morbis fuis. Ipfe au.

17 tem fecedens,erat in dcrertis,amp; prccabatur. q|Et faclumeftquodamdie ,quumipfe doceret ,c(. fcnt^uc Pharifa-i fedentes ac lgt;egis dodoref, qui vénérant ex omnibus vicis Galilæie 6c lude( amp;exHiervfalem; 6c potentia Domini adelTet

JÎ ci ad fanandum illos; ^Tuiic ecce adfuerunt Mitth. 9.1 quidam fcrentes in lefto hominem qui erat pa. ralyticus ; amp;ftudebant euminferre, 6c ponete

jp in ipfius confpeftu. Et quumnon inuenilTent qua parte cum inferrent,propter turbam,arcen. deruntfupradomum, Ócpertegulas demilèrut

20 eumcum leitulo in medium, antelefum. Qyi fide eorum vira,dixit,Heus tu, remiflafunt tibi

2, pcccatatua. Tune cœperunt ratiocinari Seri- ' b.t amp;nbsp;Pharifei,dicentes,(luiseft ifte qui loqui. turblafphemias? Cljjis poteft remitiere peccata

12 nififolusDeus? lefus autem quum noflèt eorum ratiocinalioneSjtefpondens dixit eis,Quid

13 ratiocinamini incordibus veftrisl Vtrumeft facilius diceie,Remiira funt tibi peccata an dU

24 ccrc,Surgeamp;ambula? Vt autem fciatisFilium hominis præditumeffeauthoritate in terra re-

K s mir.

-ocr page 166-

CAP.V« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVÄNGELIVM

mittendi pe«ata,(ait paralytico) Tibi J!clt;Jgt; Surge, amp;nbsp;fublato leiftulo tuo, proficifccre do-mumtuain. Is auteni illico quum furrexillèt in confpeftu eorum,fublato co in quo iacuerat, abijt domum fuam,glorificans Deum. Etftu-

■ Tm.i.

porcepic omnes, amp;glorificabant Deum ; amp;nbsp;re, pleti funt tiniorc, dicentes, Gerte vidimus ino. pinata hodic. * Poft bate veröexijt,amp; confpexit ’I publicaniim nomine Leui,fcdentcmad teloni-um,amp; dixit ei,Sequere me. Et illc retiftisorani-bus furrciit,amp; ftquutus eft cum, Et fecit ei Le. -9 uicpulum magnum domi fuæ: erat^ucturba niultapublicanorum,amp;aliorumqui cum ipfis accumbebant. Qui autem exijserant Scribicac 3# Pharifæi, murmurabant aduerfus difcipulot eins, dicentes, Qnarecum publicanisamp; pecca-toriijuseditisiSt bibitis? Et refpondens lefus 31 dixit cis,Non opuseftijsqui fani funt,medico: fed ijs qui malèaffeftifunf ’Non veni vt voca- 3’

Matth. 9.14 «m iuftoSjfed peccatoresad reßpifeentiä. ’lpfi 3? rcródixerunt ei,Q^aredifcipuli Iohannisieiu-nantcrebró, Ätdeprecationes faciunt,fimiliter amp;difcipuli Pharifeorum . tuiveróedunt Ar bibunt 3 Ipft autem dixit cis, Nurn poteftis face. 34 re vt filij thalami,quo tempore cu ipfis eft fpon-fus,ieiunent? Aderunt autem dies quumtol-3f leturabeis fponfus, tune ieiunabunt illis die. bus. Dicebat auté cis etiamper parabolam,Ne. 3^ mopanniculn noui veftimenti immittit in ye-ftimentum vetus.’alioqui Stillud nouumfindit Vetus, amp;nbsp;veterirton conuenit panniculus fum-ptus cxnouo. Et nemo inijcit vinum nouö in 37 Vtres veteres :alioqui difrumpet vinum nounm Vtres^iScipfuinsffljndetur^amp; vtresperibnt; Sed 38

vinum

-ocr page 167-

s E C VN p;- L VC.

vinumnouuminvtresrecctes inijdendumeft j

39 amp;vtraq;conferuantur. Et nemo quibiberit ve. tus,ftatimvultnouuni: dicitenim^Vetus vti. lius eft.

C AP VT VI.

«. Di^'cipiili Tptcasvclliint Sabbatlio. 6. Peliabente manumaridam is EleAio Apofloloriini, io.Pcb«a' titudiiiibtrs amp;nbsp;malcdKtionibiis. 17. Iiiiniicidiligendi. 46.QUO fruAii verbum Dei lit audicrkliim.

’P Adumeft verà vt fabbatho altero primo per_ Matth. 114 tranfiretper fata. Vellcbantautemeius difci..'^“''*'* pull fpica',edebant^ue, confiicantes manibus. Qüidani autemPharifkorum dixernnt eis,Cur

3facitisquodnon licet faccre fabbatbis? Tune refpondens Icfus dixit eis. ’ Ne hoe quidem le_,_ Sa. li. 6 giftis quod fetit Dauidquumefuriret , iplè amp;

4 quicumeoerat? Quomodo introierit domuni Dei,amp; panes propofitionis fumpferit,ederit^ue aedederit etiamijsqoi ftcum erant: quos pa, Ïnes non licet edere * nififolis facerdotibus? Et diccbateis, rilius bominis dominuseft ctiam Leuit.S.ji, Sabbatbi. Faftnmeft vcrèctiam alio fabba.

tbo vt ipfe ingrederetur in fynagogam, ac doce, ret. Erat autem ibi quidam cuius manus dexte, 7raeratarida. Obferuabant autemeumScribae

ac PhariGvijan fabbatbo (anaturus eflèt illum^

* vt inuenirent aceufationem aduerfus eum. At ipfenoratcogitationes eorum : amp;dixitbom’ni qui babebat manumaridam,Surge,amp;fta in me.

9 dio. llle veröfurgens ftetit. Dixit igitureis Ie. fuSjIntereogabo vosquiddam ,Licet fabbatbis benefacere,an malefacere cuipiaml bomitiélër. uarc,an pcrderelEt qun cos onines circunfpcxif. lit,aithomini,Extendcmanê tui. Illeautéita £i,'dt amp;nbsp;re/Ututa eft manus eins lana Ecut altera,

Ip£

-ocr page 168-

CAP, VI. ßVANGEL-IVM

Ipfiautem repleti Cunt anietia ; lt;Sf colloqueban. U turali) cumalijs,quidnam faccrent lefu. ^Fa. i*-Aumeft autemillis diebus, abijt in montem ad }„r^ precandum:amp; pernodauit illicj precans Defi. AlTir^i'o.t ^Etquunidies orcuseflet,aduocauit difcipu.ij Mate }. y Jos fuos,amp; quum ex ipfis elcgiflet duodecim, quosôc Apoftolosnoininauit, (Kempe Simo. • nem , quern cciam nominauit Petrum, amp;nbsp;An-dream fratrem cius, lacobum amp;nbsp;lohanem, Phi-lippuin amp;nbsp;BarthuJoraæum, Matthæumamp;'5 Thomam,lacobum Alphei filium,(Sc Simonem qui vocatur Zelotes, ludam lacobi fratrem, amp;Iudam Ifcarioten,quietiamfuit proditor.) DefcenditcumeiSjibctir^ueinloco campeftri: '7 turba^; difcipuloriim eius,lt;Sc multitude ma. gna plebis ex tota luda-a amp;nbsp;Hierufalem, amp;nbsp;i maritima regione Tyri amp;nbsp;Sidonis, quivene. rant vtaudirent cum, amp;nbsp;lanarenturd morbis fuis; Etquitorquebantur à fpiritibus inipu- ’* ris :amp;;lànabantur. Et tota turba ftudebatcâ '9 tangere;quiavirtusabeoexibat,amp;; fanabat o-AlaWt. y.) mnes. * Jpft verô fublatis oculis fuisin difei. ** pulos,dicebat,Beati pauperes : quia vcftrum cil Era.dyi) rtgnumDei. * Bcati qui nunc efuritis ; quia Eft.61.5.7 faturabimini. ^Beatiquinunefletis:quia ride.

bitis. ^Beati eritis quumvos oderint honri. *nes,amp; feparanèrint vos,de conuitiati fuerint vobis, Ârnô'men veftrum vt malumeiecerint, prripterFilium hominis. Gaudete illo die de faliée.ecceenim merces veftra multa cftin cælis. namitidemfaciebant Prophetis patres coruin.

Amos^.i. Fed. }1.9 Bfa. 65-O

*Sedvæ vobis diuitibus; nam reportatis con. 24 folationem veftram. vobis qui impleti e. 2$ ftis : namefurietis. Vas vobis qui ridetis nunc:

nam

-ocr page 169-

s EC V N D, VVCANl, 74

»Ä namlugebitis amp;nbsp;flebitis. V«vobis quum bene vobis dixcrint omnes homines ; natn itidein faciebantpfeiidoprophetis patres eorum. Sed Nlxttb. Ç-4 vobis dico qui auditis, Diligite inimicos ve, ftrosjbenefaciteijs qui vos oderunt:Benedkite i’squi deuoucntvos, amp;precannni pro ijs qui

»9 infeftantvos. * Etquitibiverbcraueritmaxil-^ lam,præbe amp;nbsp;alteram ; amp;nbsp;ab eo quitollittibi

30 pallium,etiamtunicam neprohibeto. Cuiuis autempctentiabste, da .amp; ab coquitollitres

31 tuas,nerepetito. Et prout vultis vt faciant quot;nbsp;vobis homines, vos ctiam facile cis fimiliter.

3^ N.amüdiligitis eosqui vos diligunt ,quæ vo. Matth. ^. 45 bis crit gratia ? iiam pcccatores etiam diligunt

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;namipfe benignus efterga ingratos amp;nbsp;malos.

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;36 Eftotcergomifericordes,prout6cPater veftet

37mifericorseft. *Reiudicate,amp;noniudicabi-^'^*“’’’ f mini*.ne condemnatc,amp;noncondemnabimi-3Î ni; abfoluite, amp;nbsp;abfolucmini ; Date, 6c dabi.

tur vobis ; ’ menfuram, inquam ,bonam pref- Matth.?.i.

’ fcm,agiratam, amp;nbsp;fuperfluer.tem dabunt in finu Mate.4.14

I vefttum. Eademenimmenfuraquametimini,

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;39 vicifsim metientur vobis all). qjDiccbat au,Mat iç.i4

' tem eis parabolam, ’ Rum poteft cæcus cæco jp” æ’is^ 4oprasir*ln4nne»mboinfoueamcadenti * Ron ,lt;,10

etk '

-ocr page 170-

U A P. vu., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGBLlVM.

eft Jifcipulus fupra magiftrum fuum ; feJ qui/l quiscritperfcftus difcipulus,£rit vt magiftcr.

M-iwii. 7.1 ’ Qijid auteni afpicis ftftucam quæ eft in oculo 4* fratriscuijCrabeinauteraquæeftin oclilo prO. pno,non animaducrtis ? Aut quoniodo potes 4* dicere fratri tuo , Frater,finceijciatnfcftucani quæ in oculo tuoeft;qu5 ipfetrabem quæ eft in oculo tuo,non refpicias?Hypocrita,eijceprimft trabemillani ex oculo tuo : amp;tum difpicies ,vt

Malt. 7. 17 eijcias feftucâ quæeft ip oculo fratris lui. ^Noil 41 eftenimarborbonaquæ feratfruftumputrcro, nequearborputris quæferat fruiftum bonuni.

Matt.C.ig * Vnaquæq; enim arborex fruftu proprio cog- 44 ‘^'4® nofeitur. Neque enim èfpinis colligunt ficus, neqjè rubovindemiantvuam. Bonusbomoex 45 bono thefauro cordis fuiprofert bonû ; amp;nbsp;malus homo ex malo thefauro cordis fui profert malum, exabundantiaenim cordis loquiturcs

Watt. 7. ,j ^Qriid autemvocatisme Domine, Demi-KOTTI.I IJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 H

lac. 1.1, * ne:amp;nonfacitisquædico! Ciuifquis venir ad kl me,amp; audit fermones nieos,amp; eos præftat,indi-cabo vobis cui fimilisfit; Similiseft cuipiamæ- 4^ dificanti domi5,qui foditamp;excauauit,pofuit4; fundamentum fuperpetram : vbi autem venir . inundatio,illifumcft flumendomui illi fed non potuiteamquaterc ;fundata enimeratfu-perpetram. Quiautemeosaudiuit,necpræfti- 4? tit,fimilis eft cuipiam qui ædificauit domum fuam fuper folum abfquefundamcnto : cuiil-lifuin eft flumen : itaque ftatim cecidit, fuit^ue ruina domusillius magna.

C A P V T VII.

I. De ferne Centiiuonis. 9. FiJes Cenhirionis.n. FP Ims viJuæ fiifcitatiir in Nain. iS. lohaixies mirtir di/ fcipnlos

-ocr page 171-

s E C V N D. b V C. Cî frv'ulos flics ail Cbrilium. jj Eiiifikm ptciiliaru vi' ifiiisntio. }7. PeccUrix rig« pedes lefu.

» ^Vutn ^autemfiniflèt omni* verb* fu* *u. Mau 8.j ''-*-*diente populo,ingrtflus eft Capernaum.

Î Centurionis autem cuiufdam fcruus maU af. feftus monbundus crat; qui erat ipfi pretiofus.

Élefusergo proficifcebaturcumcis. Etquûiam non longe abeflet doino,mifit ad eumCcntuiio illeamicosjdicensei,Domine, nevexare : ncque

' nbsp;nbsp;nbsp;«3 dux: turbaë^uc ciuitatis multaerat cumea. Et

DoKsinuscamintuicus ,tnifericordi* cômotus •ft

-ocr page 172-

CAP-VIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVAMGEMV'-I

lt;ftfuperea,amp;clixit,Ncfleto. Qu uni que ac.i cefsiflètjtetigit Ioculum,( ij vcrô qui portabant, fubftiterunt)amp; dixit, Adolefcens, tibi dico, fur. ge. Tuncrefeditquifueratmortuus,amp;c«pitgt;! loqui;amp;illedediteuni matri fua:. Cœpit a«-i^ temomncstimor: glorificabant Deum,di-tentes. Ccrti Propheta magnus fiirrrxit inter nos.amp;cette Deus tefpexitpopulum fuum.Per-V ucnit^iie ifte deeo fermoin totamlud.a-am , Alatt.ü.i in totam rcgioncm circumiaccntem. ^Etan-i^ nuntiarunt lohanni dilcipuji ipfius dchis o-mnibus : qui conuocatos duos quofdamédi-fcipulis fuis, MiiîtadIefum,dicens,Tüneisesi9 qui venturus erat, an alium expeftabimus! Quumigiturveniflènt ad eum vin ilIi,dixcrHt,î® Iohannes Baptiftamiïit nos ad te,dicens, Tune is es qui venturus crat, an alium expeftabimus! Eadem autem hora multos fanauit d morbisî' Âfflagellis amp;Ipiritibus malis : amp;nbsp;ca;cis multis vifumgratificatus eft. Et refpondcns ]cfus,î^ dixit cis. Profeftiannuntiatelohanni quatvi-dillis Si audiftis ; cæcos vifum recipcrc, claudos ambulare,leprofospurgari,furdosaudire,mor. tuosexcitari, pauperibuseuangelizari. Etbea-^l tus eft quicunque non fuerit offenfus in me. Quumautem abijflèntnuntijIohannis,cœpitîl de Johanne dicere ad turbam, Qgidexjftisin dc(crtum,vt IpeAareti»? arundinemquævento agiteturl Sed quidexiftisvt videretis ? homi-îj nemmollibus veftimentisamiiftum 1 ecce, qui veftitu honorificolt;Se luxu vtunturjfuntinpa-Jütij» Regum. Sed quid exiftis vt videretisi;^ Prophetam ?c«rtô dico vobis, etiam amplius q^ U dm Pa^ophetam, Hic eft de qu o feriptum eft, '-1

^Ecce

-ocr page 173-

SECVND. bVC.

VS

^Eccemrtto nuntium meum ante faciem tuâ, Nlalatli.j, I tî qui præparabit viam tuam coram te. hiam di, covobis,Intereosqui gignunturi mulieribûs nemoeft raaiorProphctalohanneBaptifta.fed

ilt;) qui minimus eft in regno Dei, maiortfteo. Et bisauditisjtotus populu?,amp; publicani iuftifi-catunt Dcum,quibaptizari fuerant baptifijno }o Iohannis, Pharifsi autem amp;nbsp;Ltgis interpre, tes confilium Dei reiccerunt aduerfus femet-jiipfo5,nonbaptizatiab eo. * Dizit autem Do, Matth, u.

minus,Cuicrgo afsimilabo homines nationis jt iftiusî amp;: cui reifimilesfuntî Similes funt pue, rulis fedentibusinforo,amp; qui acclamant ali) ali’,s,(?c dicunt,Cecinimus vobis tibi)S ,amp; non faltaftis ■. lamcntati fumus vobis , amp;nbsp;non fleui, 55 ftis. Vcnit enira Iohannes Baptifta nequec, dens pancm,neque bibens vinum ; amp;nbsp;dicitis, 34 Dxmoniumhabet. Venit Filius hominis e, densacbibens'.amp; dicitis, Eccehomoedaxêc vi, ni potor,amicus publicanotum acpeccaioium.

35 Sed iuftificata eft fapientia à filijs fuis omni,

36 bus. ^jRogauit autem eum quidam ex Phari, fsiSjVtcum ipfo vcfceretut ; itaque ingrcffui domumPhariCvijdifcubuit. Et ecce,muliet quæfueratinvrbe peccatrix,quum cognouiffet eum accubuiffein domo Phagt;if.ri,allato alaba,

31s ftrovnguenti, ’Etftans apudpcdeseius retrb, Mare. «. 4» flenscœpitlacrymis rigarc pedeseius,amp; capillis lohan-io*“ capitis fui extergebat , amp;nbsp;deofculabatur pedes

’i* j^eius,amp;vnguento vngebat. Qyumautcmid vidiffetPharifæus qui vocauerat eum,dixit a, pudfe,HicfieffetPropheta,noffetquat êcqua, ’ S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liâfiteamulierquætangitipfum ; nam eft pec,

AO catrix. Tune refpondens lefus dixit ei, Simon

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;la nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habe«

-ocr page 174-

CAP.Vm, ■ EVAWGELTVXl

haSeo quiJdam quod riti dicam. At il'eaif, Magifter, Die. Duo difcicores , inquit lefus, 4t erant cuidam creditor! : vnus debebat denarios quingentos, alter verb quinquaginta. Quum 4t autemilli nonefleiit foluendo,gratifiiatuseft vtrifq;. Horum igitur, dir, vtereum plus diji. get ? Refpondens verb Simon,dixit, Exiftimo 45 cumeui plus gratificatuseft. At il Ie dixit ci,R.e. âèiudicadi. Etconuerfusad mulierem,dixit 44 Simoni, Vides banc muliereml ingrcflus fum domumtuam, aquam pedibus mcis nódedifti : ha-cautcmiacrymis rigauit pedes meos, amp;nbsp;ci-pillis capitis fui exterfit. Ofculum mihi non 4J dedifti ; hæc autem, ex quo intraui, non inter, xnifit deofcularipedesmeos. Oleo caput nseum 4^ nonvnxifti: h.re autem vnguento vnxit pedes meos. Cuius rei gratia dico tibi, reniiflàeflè 47 peccata eius multa. nam dilexit multum. cui autempaululum remittitur,paululum ddigit.

/ Dixit autem ei, Remilla funt tibi peccata. Ët4f coeperunt quifimul atcumbebant, diccre inter44 £e, Qu is eft hie, qui ttiam peccata remittit! Di- 50 xit autem ad mulierem, Eides tuate feruauit: Vadcin pace.

CAPVT vni.

2. Mulieres miiiiftrintcs Chriflo de farulta'ibus fuis, 4 Parabola fcniinantis. t6. Liicerna. 19. Water amp;nbsp;fratres Chrifti. 21. Chrilhis s'cntisimperat. 26. Dele* gionc. )7. Gerafcni Chrinum reiicinnt. 41. lairi lilia lanatur. 4;. Mulicr a fluxione fanguinis fanatur. $ 1. Fletusob moitiios.

■pT faftumeft deinceps jipfeiter faciebat perj ■*^fingulas vrbes (Scvicos, prædicans amp;nbsp;euange. gelizans regnum Dei ;amp; duodecimilli erant cn co: Etqutedanimuheresquasranaueracdrpiri-« tiboi

-ocr page 175-

8 E C V N n. L V G.

»Aus jn*lis ÓC morbis, Maria quæ vocabatur Magdalene, ex lt;jua fcptem dæmonia exicrant, Mate. i6.

$ ficifcerentur ad eum, dixit per parabola. Clui, damquifeminabatjCxijtad feminandumfernen fuum ; amp;nbsp;in (èminando aliud cecidit in viam,dc concukatutn eft, amp;nbsp;volucres cali deuorarunt f‘ illud ; Et aliud cecidit fuper petram,amp; enatum 7 exaruit,quianonhabebathumorem : Etaliud cecidit inter fpinas, amp;nbsp;fimul enatac fpina: fuffo.

8 carunt illud ; Et aliud cecidit interrambo-nam,amp; quumenatumclTetjCdidit fruftumcen, ■ tuplum. Hîcc dicens clamabat,Clui habet aure» 9adaudiendum,audiat. Intcrrogabant autem. eum difcipuli eius, dicentes, quæ eflët ifta para, to bola. Ipfe verb dixit eis, Vobis datum eft noffe myfteriaregniDei: reliquis autem per parabo* las loquor,^vtvidentesnonvideant,amp;audien, Efa.

sites non intellieant. * Eft autem hæc parabo, *4 t O A /» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m3tïc*^.ü

Hia : ocmen eltfermo Uei. IJjai autem in vu ioh.1x.46 am,ij funt qui audiunt : deinde venit diabo. Aft. 18. lÄ lus, amp;nbsp;tollst fetmonem b corde eorum , ne, »3 quumcredidetintjferuentur. Qyi verb fuper petram,ij funt quiquum audierint ,cum gau, dio excipiunt fermonem ; fed ifti radices non habent, qui ad tempus credunt,amp; tempore ten, 14tationisabfeedunt. Q^odautemin fpinasce.' cidit, ij funt qui audierunt '. fedprofeftiAfo, licitudinibus amp;nbsp;diuitijs ac voluptatibus vitae

j»5 fuffocantur,nec fruftu perferunt .Quod autem in bonam terramcecidit, ij funtquiin corde

L Î honeft«

-ocr page 176-

CAP.VIIf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGELISM

Matth. ?. 15 Marc. 4.11 Infr.tx.

Mit. 10.16

Marc. 4.11 lntr.11.1

Mah ij.ij amp;i). 19 mart. 4.1; Infr. 19,1Ö Matt. 11.46 marc. 3.31

lioncftoacbono auditum (crmonem retinent, amp;fruftum adferuntper patientiam. ^Mcmo porièlucernamacccnfam operitvafe,aut fub-tcrlcélum ponit ; led candelabio iniponit, vt qui ingrediuntur vidcant lumen. quot;Non eft '1 enini quicquam occultum quod non lit futu. rum manifvftum ; nee abfeonditum quod non fit cognofeendum, amp;nbsp;ventuium in apertum. Videte ergo quomodo audiatis. ’quifquis e. nim habet,dabiturei : amp;quicunquc non habet, ctiaquodvideturhabere,tollcturab co. Ve-neruntautem ad cum mater amp;nbsp;fratres eius,amp; non poterant cum conucnire propter turbam. Et annuntiatum eftei, dicentibus nonnullif, Matertua amp;nbsp;fratres tui ftantforis, cupientes tevidere. ]pfeverôreipondcns,diïit ei',Mater mca amp;nbsp;fratres mei, ifti funt, qui fermoncm Dei

Matth. 8. îj audiunt,«Seeumpræftant. ^Faftumrftau- ît mart.4.JÖ temquodamdie,ipfeingrciruscftin nauigium, ac difcipuli eins; amp;nbsp;dixit cis, Tranftamus in vl-tcriorem ripam ftagni.Etprouefti funt. Na- ij vigantibus autem cis fopitus eft. ôi defeendit turboventi in ftagnum ; amp;nbsp;con’.plcbantur,ac periclitabantur. Acecdentes autem expergefc. U cerunt eum, dicentes, Magifter,magiftcr,peri-mus. Ipfe verb experreélusobiurgauit ventum acfluftuationem aquat; amp;ceflauerunt,faifta^; eft tranquillitas. Dixit au tern eis, Vbieft fides veftra? Timentesautem mirati funt,dicentes alij ad alios, Quifram iftecftjVt ventisquoque amp;aquæimperet,lt;Seaufcultentci? ^Etnauiga-J^ runt in regionem Gadarenorum qua? eft in op-pofita ripaGalil.v.'e. Jpfiautem cgreflb in ter. ij ram, occurrit ex vrbe vir quidam qui habebat da’monia

-ocr page 177-

SECVND. L V C Ä M. y8 dæmoniaà tcmporibus multis, amp;veftimento nonindutbatur; nequein vlladomo niancbat, 28 fed in inonumencis. Is ergo quum vidiffet Ie_ fum, amp;nbsp;exclamalEt, accidit ei ad pedes, amp;nbsp;voce magna dixit,Qjnd /nihi tecum lefu Fili Dei al, 19 tifsimiî rogotenemc torqueasl Præcipiebat enimfpiritui impuro,vtexiiet ab eobomine. nam àmulto tempore corripuerat eum . itaque vinftus ille catenis amp;nbsp;pedicis,cuftodiebatur: fed diruptis vinculis agitabatur à dæmone in defer.

30 ta.Interrogauitautemeum lcfus,dicons,QjJod tibinomenefl:? Ipfe verb dixit,l.cgio. Mam dæ.

jt monia raulta ingrefla erant ineum. Et roga. bant eum nc imperaret ipfis, vt abirent in abyf.

31 fum. Eratautemibi grexporcorummultorû pafcentium in monte : amp;nbsp;rogabant eum dixmo. nia,vt permitteret ipfis in illos ingredi. Etper.

35mifiteis. Egreflaautemdæmoniaex eobomi. nc,ingrefla funt in porcos : amp;nbsp;grex ruit è praici.

3 pitio in ftagnum : äc fulfocatus eft. Q^unx autempaftores vidilTent quod faftum fuerat, fugerunt ; amp;nbsp;profeifti annuntiarunc in vrbem

35 amp;inagros. Exierunt igiturvt vidèrent quod faftum erat ; venerunt^ue ad lefum, amp;nbsp;inuene. runt hominem ilium, à quo dæmonia exie. rant,veftitum,ac fan« mentis, fedentem ad pe.

56 des lefu :amp; timuerunt. Annuntiauerunt au. tem ipfis etiam ij qui viderant, quomod o libe.

37 ratus fuiffet qui fuerat darmoniacus. Et roga, uiteumtota multitudo circumiacentis regio, nis Gadarenorum,vt difcedcret ab ipfis,quta.| magno timoré tenebantur; ipfe autem ingref, j8 fusnauigium, reuerfus eft. Rogauit autem luis vir ille i quo dsemonia exierant, Vt effet

L 3 turn

-ocr page 178-

CAP.viir. evängelivm

cum so : £êd diniifitcum Iefus,dicens, Reuertf- î? re domuin tuam, Si narra,quanta tibi præftite-ritDeus. Abijt jgitur prædicansper totam vr-bem quantaipfî præftitjflêt lefus. qjFaiftumeft autemquumreuertiflét lefuSjexcepiteum tur-Matth.9.iS ba ; naniomnes cxpcftabant eum. *£tecrc, vs-4* maie./.u. nitquidam cui nomen lairus, qui erat præfc-ftus fynagogar: quumi^iieaccidiflèt ad pedcsie. ƒu,rogabatc^m vtingredcreturdcn.um ipfius: Q^oniara erat ei vnigcnitafilia quafi annoruni * duodecim,ea^ue moricbatur. ( Inter cunduni verô tiirba coarAahateum. Et millierquæe. î rat in fluxione fanguinis ab annis duodccini,(fe In medicos impenderat totum viftum , nec ab vJIo potuerat curari, Quum accefsiflîtà ter. go ,tecigitiîmbriam pallij ipfius ;amp;inicofub-ftitit fluzio ranguiniseius.Tuncait lefus,Clnb 45 Tftquimetetigit ? Negantibus autem omnibus, dixit Petrusamp;:quicumeocrant,Magifter, turba te conftringit Siopprimit, Sc dicis, Quis eft qui me tetigit ? lefus autem ait, Tetigit me 4^ aliquis. nam ego eognoui virtutem Àmeexijf-fe. Quum autem mulier ilia vidiflètlè non la-4? tuilïè,tremens venit,amp; accidens ei ad pedes, declarauit ei in confpeftu totius populi quam ob caufam tetigiflèt eum , amp;nbsp;quomodo fanata fuiflètillico, iplè verb dixitei,Confide filia, 4* fidestuatelêruauit : vadeinpace.) Adhuceo4? Joquente, venit quidam â præfefto lynagogæ, dicens ei, Mortua eft filia tua: nevexamagi-ftrum. lefus autem hoc audito, refpondit ci. S* Ne metue : crede folummodo, amp;fcniabitur. Ingrtffus verà domum, non permifit ingredip ^ucnquaiuoiiî Petrumamp; Iacabumamp; Johan-

-ocr page 179-

s E C V N D; L V C. t9 Jî nem,lt;fc patrem ac matrem puell». FIcbantau. tem onines,amp; plangebant cam : ipfçvciô Hiait, Î3 N.C flcteinon cft mortua, fed dormit. Et deri, 54 debant eum, quàd fcirent tfle mortuam. Ip(è Vei6,e)eftisforas omnibus,amp;preher.fa manu 5$ eius,clamauit, dicens ,PueIIa, fuige. Etrcuer, fus cft fpiritus eius,ac furrexit illico: amp;nbsp;ipfepre.

5^ cepit vtci darcturcibus. Et obftupuerunt pa, rentes cius : ipfcverà præcepit eis vcnulli diçe-Kiitquod faiftuin fuerat.

C A P V T IX.

tcanimam.it.Chridtsaudiendus. jt. Lunatiens- 46.

Gontentio Apoftolorum dr pnniatu. 4 9.Quidam ciiz ciensdxinonianomjicClirifti,5i. Samaritani ïichin» Chridiimrecipert. ss. Vindifta prohibita. S9.61. De tribus Chriftumfequi volentibus.feddiuerlis raz tiouibus

î^Oriuocatus autem Icfus duodecim difeipu. jviattj, ,0 g lis fuis,dédit eis vimac poteftatem in omnia mar j. ij.

3'Et dixit eis, nihil fumite adirer, neque virgas, Mitth.io.j

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neque peram,nequepanem,neque pecuniam ; mar.6.8

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6titc,vtfîtteftimonioaduerfus eos. Exeuntes

igitur obibanclîngulosvico$,euangclizantesamp;

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tetrarcha omnia quæ fiebantab eo ; Si hæfita. 6.1

bat propterea quàd dicebaturà quibufdamlo.

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t hanntmexcicatnclièi mortuis: A quibufdaan

L 4 verè

-ocr page 180-

CAP. IX.


E VANGELI VM


veró , Eliam apparuifle : ab alijs autem Pro., phetam quempiamexantiquis refurrcxiflc.TSc 9 litHerodes ,Iohannemegodecollaui : quiseft autemifte de quo ego ralia audio? Etftudcbat Mar. 6.]o eutnvidere. Reuerfi autem ApoftoJi nar-quæcunquc fccerant. * Et ipfe af' fumptis illis,feccfsitpriuatini in locum defertu vrbis qibr vocatur Betblaida. Quod quuraU cognouillet turba,fequuta-'fteum ; iple autem

exccpit eos, amp;nbsp;loquebatureis de regno Dei ; amp;nbsp;Matfh,i4.16 eosquibus lanati one opus erat, fanabat. *Dies i* inclinare ; 6c accedcntes duode-cim dixeruntei,Dimitte turbam,vt abeuntes in circumiacentes vicos ócagros, illuc diuertant, Ärinueni.int cibaria : nam hîc in loco deferto

fumus. Ipfe verbdixiteis, Date iplîs vos quo'J vcfcantur. Ipfi vcrbdixerunt, Non funt nobis plus quàm quinque panes amp;nbsp;duo pifces,nifi nos profefti emamus tori huic populo efcas. Ad-erant enimquad viriquinquies mille. Ait autem difcipulis fuis, Eacite vt difcumbant per fingulos quofque difcubitus quinquageni. Ipfi •? jgituritafecerunt,lt;Scdifcubueruntilli omncs. Iplc verb, acceptis quinque il lis panibus amp;; duo-bus pifcibus, fufpiciens in cælum, benedixiteis: amp;frcgit,dedit^uedifcipulis vt apponerenttur-ba:. Comederunt igitur omncs illi ,lt;Scfaturati 17 funt:amp;fublatum eft quod fuperfuit ipfisfrag-Mjttli. iS,tj tnentorum,cophini duodecim. Et faftum il snar. S« 17 eftquum ipfe folusprecaretur,erant cumeodi-fcipuli : interrogauit^uceos, dicens, Quern me dicitcfle turba ? Jpfiautemrcfpondentesdixe-19 runt,IohanncmBaptiftam ; alijautem Eliam; aljj verb, Prophetam qucmpiam ex antiquis re. fur.

-ocr page 181-

s E C V N D. b V C. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïo

ao furreiifle. Dixit autetn cis, \os veró qnem tne eflèdicitis? Refpondcns autem Petrus dixit, jiChriftumilium Dei. Ipfc veró interminatus aieisjpræcepit vt nulli hoe dicerent: Dicens,

^Oportet Filium hominis multapati,amp; repro. Mitth.iy. barià fenioribus amp;nbsp;principibus Sacerdotum amp;

15 Scribis.amp;trucidari.amp;tertiaclieexcitari. *Di.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« r • • L iTlïlttn. lO.

cebat autem omnibus,öiquis vult melequi,ab. negetremetipfum,amp; tollatcrucemfuam quo, mat. S. 34

14 tidic, fSclêquaturme. Qinfquis enim volue. infr, 17.33 ritanimamfuam feruare,perdetcam :quifquis veróperdideritanimam fuammeacaufa,is fer.

»5 uabiteam. ” Quid enim prodeft cuipiam filu, loh.ii. ilt; cretur viiiuerfura mfidum, feipfum autem per. niatth. 16.

16 dat,Guefeipfo mulftetur? Quem enim

duerit mei ac meorum fermonum, eius pudebit m uth. to. 33

Filium hominis, quando venerit cum gloria mar 8.38

17 fuaamp;Pacris, fanftorum^ue Angelorum. ^tthaö.'iS coautemvobisverè ,funt quidam exijs qui hïc mat. 9.1 adftant, qui nequaquam guftabunt mortem vC.

iS quedum viderint regnum Dei. * Faftum eft Matth. 17. * autem,poft ha:c verba quafi dies ofto intercef. ““-P-i ferant,quumaftumptis Petroamp; lohanneamp;Ia.

19 cobojafcenditinmontemvtprecaretur. Etfa. ftaeft intetprecandumfpecies vultuseius alia,

30 éc veftituseiusalbusacemicans. Etecce,duo i viricolloquebanturcum eo, qui étant Mofesamp; 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;31 Elias: Qjai vifi cum gloria,dicebant ipfius exi.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tum,quo futurum erat vt defungeretur inHie.

1 nbsp;nbsp;nbsp;31 rufalem. Petrus verb amp;nbsp;qui cum ipfo erant,

I grauati erant fomno: quum autem euigilalTent, I videtunt gloriam eius, amp;duos illosvirosqui , nbsp;nbsp;nbsp;33 ftabantcumeo, Etfaftumeftquumillidifce,

I derent ab co, dixit Petrus ad lefum,Magifter, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L $ bonu* '

-ocr page 182-

CAP.IX, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BVANGELIVM.

/’Onntneftnoshïccflè :atq; adeófaciamus tri» tabernacula,vnum tibi,amp; vnuni Mofi, amp;nbsp;vnum £li.e ; nefciens quid diccrct. Hx-c auteni ipfo dicentCjCXtititnubesquar inumbrauit cos : ti-mueruntaufemduni ingrederenturinnubem. Et voxextititènube,dicens, HiceftFilius ilfc3? meusdiiciSuSjiprumaudite. Etpoftquamvox/ illaextitiflèt,inuentus eft Jcfus foins : ipfi au-tem filuerunt ,amp;nulli declararunt per id tcm-Matth iy.iq. pus quicquam eorum qu.c viderant. qj’Faftuin )/ Bixc.ip.17 eftautemftquentidie, quumipfi deftcndifiênt

de monte,occurrit ei turba multa. Et,cccf,)' quidamè turba exclarnauit,dicens, Magifter, rogo te,refpicead filium meum : nam vnigeni-tus eft niihi, Et ecce fpiritus arripit cum, amp;nbsp;re-j3 pétè clamat ,amp; difcerpit eumcum rpuma,amp;vix difcedir abeo conterenseum. Et rogauidifi:i-4* pulos tuo',vt ipfumeijcerent, lid no potuernt. Refpondcns autcm Icfus ait, O natio incredula 4* amp;pcrucrfa,quoufque tandem eroanud s’os,amp; tolerabo VOS? Adduc filium tuum buc. Quiinif* ' autcm adhuc accederet, lacerauit cum darno.

nium, Sc difcerpfit. obiurgauit autcm Lfus

fpiritumimpurum, amp;nbsp;lanauit puerum, amp;rcd.

diditeum patri fuo. Perccllebantur igitur o.4( mnes fupermagnifica Dei virtute. Omnib.veró mirantihus fuperomnibus qua;facebat,dixit Matth. xi,difcipulisfuis, Rcponite vosin aurcs veftras4^ Marr 9.15 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;----

.ftrmonesiftos:futurn tftenjm,vt Filius homi. nis tradatur in manus hominn. Ipfi vcrè igno. 4Î jahant diftumiftudjCraf^; ipfis occultum,adeó vt illud non fentirenr ; amp;■ timebant eum inter. rogare dehocdifto. ^lncidit autem difcepta-^ tioifltrrfOSjquitcfièt coruwwa^imus. lefus '

ATjfth. iS. i

Marc.g. jj


tuteni


-ocr page 183-

s E C V N D. L V C. tt autetn vifacogitationc cordis ipfcru,acceptum

48 pucrulumftatuit apud fe: Et dixiteis,Quicun-queexceperit puerulS hue nomine meo , me ex-eipit; «Sequicunq; meexceperit, excipiteumqui me mifit.nam qui minimus eftjntervos omnes,

49iserit magnus. * Refpondens autem Iohannes Warc.p.ïi ait,Magifter,vidimus quédamfub nomine tuo eijcienteradæmonia;amp; ptohibuimus cumrquia

50 te non fcquitur nobifcum .Et dixit cis lefv.s,Ne prohibeteillum:quienimnó eftaducrfun? nes, pronotiscft.Faflumeftantquum impkretur tempus quofurfum reciperctur, turn ipf; fefe obfirmauit, vt proficifceretur in Hierufalerr.

52 Mifit^; nuntios ante faciem fuam,qui profefti ingrefsi funt in vicum Samaritaiioruro, vt pa-

55 tarent ei hofpitium. ’Sedillinon reccpervnt i.Rcg..3 eum,quódhabitum præferret proficifcentis in 10.11

54 Hierufalem, Quumautemhocvidiflcntdifc', pulicius lacobus amp;nbsp;Iohannes,dixcrunt,DomL ne,vis dicamus vt ignis defcenda: è cxlojdf con-

55 fumât eoSjVtetiam Elias fecit ? Sed conuerfus lefusobiurgauiteoSjdicens, Ncfcitis cuius fpi-

5^ ritusvosfitis. *Filiusautemhominisnon ve, nit,vtperderet animas hominu,fed vtferuaret.

57 Abieruntigiturinaliumvicum. i|;Faftumeft autem proficifcentibus ipfis, quidam in via dixit ei, Sequar te quocunqnc icris , Domine.

58 Dixit autem ei lefus ,Vulpes luftra habent,amp; volucres cæli,nidos ; Filius autem hominis noa

59 habet vbi caput incliner. * Ait autem ad ali- Matt, 8.x»

• um quendam, Sequerc me. Ille verb dixit, Domine,permitte mihi vt prius abeam ac fepe-

60 liam patré meû .Dixit ant ei lefus, Sine vt nior, . tui fcpeliant inortuos fuos ; tu verb profeiftus

annon*

-ocr page 184-

C A p. X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E V A G E b « V M

annuntiaregnumDei. Dixit aucemctiamali-6l uSjSequartcDomine.fed perniittemihi prius, Vt valedicam ijs quifuntdomimeæ. Aitautem éi ei Jefus, Nemo qui manu fua admota aratro, refpcxit ad ea qua: retröfunt ,appofitus cftad regnumDei.

CAPVT X.

I. bXX. diffipiilï. 10. Ingratis vrbibiis impieWsob»' ijcitur. 17. Difcipulos redeuiitcs hiimilitatis ad.nonet. jo. Proximus qiiis.38. De Martha Si forore Maria.

pOft h.Tc auteni defignauit Dominus etiam t alios icptuaginta,miiït4ueeos binos ante fa-ciem fuam in omnem vrbem A, locum qu6 futurum erat vt ipfc veniret. Diccbat ergo eis. J ’ Mcfsisquidcm mulca, fed operari j pauci :ro. Mattb. 9'}7 gjtgjrgo dominum Mefsis, vtemittat opera-

rios in nielicm fuam. * Abite : ecce, ego mitto} JVlatrii.io.i6 yos vtagnosin medium luporum. Ne portâtes (j.j,nicnam,neq;peram,nequecalceamenta.’ neminem in via falutaueritis. ’ In quamcunq; ƒ ^^**6 '0 *^ domumingrediamini,primùm dicite,Pax huit

domui. Quôd fi fueritillicquifpiamfiliuspa-6 tis,requiefcet fuper eum pax veftra ; fin minus, ad vos reuertctur. Mancte autem in eaipla do- 7 nio, edentes amp;nbsp;bibcntes quæ ab ipfis appofita fuerint : dignus enim cft operarius mercede Deuu.z4.14 fua. Ne tranfite è domo in domum: ®Sedamp;inl uTim.t.iS quamcunque vrbem ingrefsi fueritis,amp; exce-Matt.io.ii perint.vos,editequ.vapponunturvobis. Etla-j nate argrotos qui in ea fuerint, amp;nbsp;diciteeis, Ap-propinquauit ad vos regnum Dei. In quam-i» cunque autem vrbem ingrefsi fueritis, amp;nbsp;non Siipr. ç.t exceperint vos, egrefsi in plateas eius , dici-A(^.ij.ji,es ÿ Etiam puluercm qui adhatfit nobis exu vrb»

-ocr page 185-

SECVND. b VC, «» vrbeveftra, vobis abftergimus : tamenhoe fci. t2tote,appropinlt;juafl'cad VOS regnum Dti. Dico autem vobis,Sodomotum condicionemdie ik

13 lo tolerabiliorem fore quàm vibis illius. * Væ Matth.u.u tibi Chorazin, væ tibi Bethfaida. nam fi in Ty« ro amp;nbsp;Sidone editæ fu lift nt virtutes quæ edit« fuKtapudVOS,olimcumfaccoamp; cinere feden.

VJ mereijcit,reiicitenqui mifit me. Reuerfifunt autem feptuagintacumgaudio , diccntes , Do, mine,ctiam dæmonia lubijciuntur nobis per lî nomentuum. Ipfe autemdixiteis,SpcAabam 19 Satanam,vtfulgur,ica-lo cadcntem. Ecce,do vobispoteftatem calcandiferpentes amp;nbsp;fcorpio, nes,amp;fuptaomnem vim inimici; amp;( nihil vos

10 lædet. Sed de eo negaudete quôd fpititus VO« bis fubijciantur : gaudete verb potius quod no

li mina vcftra fctiptafunt in cætis. Eo ipfo mitth.n.iî momentoexultauit Iefusfpititu,amp; dixit,Confiteor tibi Pater, Domine cæli amp;tcrræ ,quód. hæc abfconderis à fapientibus amp;c intelligentibus Ardetexeris ea infantibus:etiam Pater quiaita

Jjplacuittibi. Omniamihi traditafunt à Pâtre meo; amp;• nemo nouitquis fit Filius, nifiPater: amp;nbsp;quis fitPater,nifi Filius ,amp; cuicunque volue-

13 rit filiusdetegere. Tuncconuerfusad difcipu-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;los,feorfim dixit, ’ Beati oculi qui vident quæ matth-U-

; nbsp;nbsp;nbsp;14vosvidetis. Dicoenimvobi5,multosProphe,

1 tas amp;nbsp;R-egcs cupiuilTe videre que vos videtis,nec 1 vidiflè 6eaudite aux auditis.nee audiuiffe.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*Tuii».

-ocr page 186-

CAP. X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EV ANGE LI VM

Mgt;tt. Z1.5Î * Tutnecce, quidam Legis intcrpres furrexit mar. u .iS tentans eum,amp; dicens,Magiftcr,quid faciendo, vitamæternam pofsidebo? At illcdixit ei, In Legequid ftriptumeft? quomodolegis? Ilk ^7

Peut. tf. 1 refpondcns dixit, ’ Diliges Dominum Dc-umtuumcx toto corde tuo, iSlt; extota anima tua, amp;ex totis viribus tuis,amp; ex totacogitatio-LeuiC.19.1S ne tua : * ôeproximumtuum vt teipfum. Tum^^ ipfe dixitei, Reftèrefpondifti ; hocfac,amp;vines. Illeautemvolensiuftificare (èiprum,di-î7 xit Iefu,Et quis eft meus proximus? Excipicns J® autem lefus dixit , Quidam defcendebat ab Hicrufalcm in Iericho,amp; incidit in latrones, qui expoliato eo amp;nbsp;plagis impohtis abierunt, eo feminece relifto. Fortè autem Saccrdos 5I quidam defcendit per eandcm viam ; qui vifo eo,ex aduerfopræterijt. Similiter amp;nbsp;Leuita, J* quum venillet ad eum locum, amp;nbsp;ilium vidiflet, præterijt cxaduerfo. Samaritanus autem qui-JI dam iter faciens, vcnit ad eiim,amp;co vifo, nii-fericordia commotuseft; Etaccedens obIiga-14 uit eius vulnera, infundens oleum ac vinuni ; amp;nbsp;ipliim impofitum fuoiumento ,duxitin diner. forium,amp; eius curamegit. Poftero autem die If abiens, prolatos duos denarios dedithofpiti,amp; dixitei, Curam ipfius age: amp;quodcunquepr.r-terea infumpferis ,ego quumrediero, reddam tibi. Qiiis igitur horum triumtibi videturj^ proximus fuifle illi qui incidit in latrones? Ilk 5/ autem dixit , Is quivfus eft mifericordia erga eum. AitigitureiIefus,Abi,amp;tufac firailiter «|Faftum eft verb inter eundum,ipfe ingref-jt fus eft in quendamvicum : mulier autem qux-dam Martha nomine excepit eum domum fu-

am.

-ocr page 187-

SECVND. rvc. t) ,

39 am. Ethuiccrat fororquæ vocabatur Maria, tjuæetiam afsidens ad pedes lefu, audiebat ipfi, 40 usfermonem. Martha vei ódiftrahebatur circa frequensminifterium. fuperueniens igitur ait, Domine, non eft tibi cur.T quód foror mea re_ liquit nie,vtfolaminiftrcnii die ergo ei vt mihi 41 vicifsim opituletur. Refpondens autem dixit eilefus,Martha,Martha ,folicitaes,amp; fatagi»

42 dcmultis; Atquivnare opus eft. Maria vet6 bonam pattem elegie, qua: non auferctur ab ca.

C AP VT Xt.

I. Doert Apoftolos orare. 14. Dxirionitim mutin» ciicitur. 17. Mutier ctutba vocem extollens. 19. Io» dxiGgna pEtunt.57. AFhatifxo inuitatus «xternam tuiAunonix laniam corripit.

»■pTfaftumeftquumipfe precareturquodam in loco,vt ceflauit,dixit ei quidam ex eius di-fcipulis,Domine, doce nos precari prout amp;nbsp;lo-

I hannes docuit difcipulos fuos ? Dixit autem Matt. S. 4 eis,Cljiumprecamini,dicite,P AT ER nofter quiesinc.-elis,ranfbiticeturnomen tuum:veniat regnumtuum ; fiat voluntas tua,ficut in ca-lo,

• ille intus refpondens dicat, bie mihi niolefti. «mexhibt; iamoamp;ium elaufumeft,amp;pueruli.

-ocr page 188-

CAP. XI BVANGBLIVM

me! mec um funt in cubili : nonpoflum Ajrger» amp;nbsp;dare tibi. Dico vobis, etiamli non dederit ei , fuigens,eo quöd amiciiseiusfit ; at certè propter importunitatcm eius furgct, ac dabit ei watth.?.? quotquot funt ei opus. * Et ego dico vobis,?

. Petite,amp; dabiturvobis : quærite, amp;nbsp;inuenietis: loh. 14.1; pulfate,lt;^aperietur vobis. * Qjjifquis enim'• amp;nbsp;'Ö. 1Î petit,accipit; «Sequiquærit,inuenit ;lt;amp;• pulfan. înrtth.'r 7 aperietur. ^Ecquis autem ex vobis pater, fi gt;' inatth. 9.}z, filiusabeo petieritpanem,Iapidemei dabit?aut

amp; u.iz fi pifi:cm,num pro pifcedabitci fcrper.tem! Aut 1* , mat.} zo fi petierit ouum, num dabit ei fcorpium? Si'5 vos igitur quum fitis mali,noftis bona dona dare liberis veftris : quanto magis Pater vefter car. leftis dabit Spiritum fatiifbum ijs qui abeope. | matth. 9. }Z,tierint? * Eiccitetiamdarmoniumquod erat 14 mutum : faiflum eft autem ,egrcflb darmonio, Joquutuseftmutus,«Seniirataeftturba. Qui-V inatth. 9. X4 dam verö exijsdixerunt,*Pcrßeelzebulprinci-irnr. }. pemd.vmoniorumcijcitdænionia. Etalijten-i tantes,fignumècælo petebantab co. Ipicverö«/ oiatth.ii.zj quum fciretcogitationcs corum, dixit eis, * 0- , mneregnumdißidensaduerfusferc,vaftatur:amp; gt;nbsp;domusadueifus(èfedifsidens,tadit. Qiibdfi'» j etiam Satanas aduerfus (eipfumdifsidet,quo, j modo ftabit regnum eius ? Nam dicitis, perBe, nbsp;nbsp;j

elzcbul eijeere medxmonia. Qjtod fi egoper 19 ; Bccizebul eijeiodarmonia,filij veftriper quem eijciuntl proptereaipfierunt veftriindices. Sinj9 autemdigitoDeieijeio dæmonia,nempe per. uenit ad vos regnum Dei. Quum validiisquif. M piamarmatuscuftoditauläfiiani, inpacefunt eaquar habet. Poftquam verbquifpiam eo vi-U , Jidiorinuadens viceriteum^totam armaturam lt;

eius I

-ocr page 189-

SECVND. tVÖ. ? eius auicrt quaconfiJebat,amp; fpolia eius diftrl, i 3 buit. Qui non eft mecum,contra me eft ; Sc qui Î non colligit rtiecum,fpârgit. ” Qyumihipürus Matth. fpiritus exierit à quopiam, tranfit pet arida I04 ca, quærens requiem : amp;nbsp;non inueniens, dicit j Î5 Keuertardomummcamvndé exiui, Veniens

26 igiturinuenit earn verramamp; ornatam. Tune proficifcituramp;accipitfeptem alios fpiritus pe. lores quàra fit ipfe : amp;ingrefsi habitant illic ;

^fit^ue vltinia códitio hominis illius deterior Heb.6.4-i-j priore, mFaftumeftautemquümhæcdiceret,*’'^*t.i,io

attollensvocemquædam mulierè turba,dixit ei,Beatus vterusquite portauit, amp;VberâqüaJ î8 fuxifti.Ipfeautcm dixit,lmöveröbeati quiau^ 29 diunt fermönemDei,amp;eu obferliät.qi^Qjjum Marc. ii.}9 autem turba congregaretur apud cum, cœpit dicere.Katiohæc fcelerata eft:fignum requirit, fed fignum non dabitut ei, * nifi fignum illud toRX.i.i

30 lonæ Prophctæ. Nam pro ut fuit lonâs fignüitt

I Niniuitis,itaetiameritBiliüs hominis nation!

' jiifti. Regina Auftrifurgetiniùdiciocumvi, risnationis huius,amp; condemnabit eos, qüöd venerit à terminis terræ vt audiret fapientiam I Solomonis ; amp;nbsp;eccc ,plusquàm Solomon eft t • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;31 hoc in loco. Viti Niniuitæ refurgent in iudiji

cio cum hac natione, amp;nbsp;condemnabiint earn*.

quöd ad præconium lonæ refipüerint ; amp;nbsp;ecce ton», $ 33 plus quàmlonascfthocinloco. * Nullus ve-Supra 8.16 rólucernamaccenfamin occulto ponit,neque niatth. 5.1Ç fubter modium ; fed in candelabrum, vt qui in-

J4 grediuntur,fplendorem videant. * Lucetnà Matth. St ii

t

I

1

* I

corporis eft oculus ; quum igitur oculus thus fuetit fimplex, toturh quoque corpus tuum lu-Éiduiiietit ; quum verb malus fuerit,etiam tor.;

M t«*

-ocr page 190-

CAP.Xî. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGELIVM.

puj tuum tcnebrofum erit. Confinera ergo ff num lumen quod in te eft, tcntbræ fint. Itaq;!^ fi corpus tuum totumlucidum fucrit, non Habens aliquam partem tencbrofam : ficcrit lucidum totum, vtquum lucerna fulgore te illu-ftrat. Poftquam autem loquutus cflêt,roga-uit eum quidam Pharifams vt pranderet apud fe. Ingreflusigiturdifcubuit. Pharifa-us autem 3^ quum hoe vidiftêr,admiracus eftcum non pri-usablutum fuiïïèanteprandium. DixitautemÎ? Matth, i}. 15 Dominus ei,’Vos quidem Pliarifai exteriorem poculi patinæ^i partem purgatis ; fed quod intra vos cft,plenum eft ranina in fcelcre. Demen-4* tes, nónequi fecitquod foilseft,ctiamid quod intuseft fecit? Imè,caquæadfuntdatcin elce.4* niofynam: lt;Sc ecce om nia erun tvobis pura. Sed 4* vac vobisPharifa-is, quoniam decimatis men-tham amp;C. rutaip, ôi quoduis olus , fed prætciitis judicium amp;charitatem Dei. Ha-caitc oportuit Infra, faccre,amp;illa non omittere. ’ V«vobisPhari-4} matth.ij.ô jæis,quoniam diligitis primum conftfliim in

falutationes in foris.’Væ vobis 44

.ij.ir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pbatifivi hypoci itæ : quoniam eft is vt

monunientaquæ non apparent, amp;nbsp;quænelcitit ij qui fupereaambulant. RefpondensaStqui 4Î dâex Legis interpretibus,aitei,Magiftcr,quum batedicis,ctiam nos afficisiniuria. Jpfeautait, 4^ ’Vævobis quoq;Legis interpretibus,quoniam AA0r.15.30 operatis homines oneribus diffteilibus porta-tuiftd iplîvnoex digitis veftris non attingitis Matih.i3,a2 onera. ’Væ vobis, quoniamædificatis monu-4/

mentaProphetarum, patresautem veftri truci-darunt eos. Nempe teftimonio veftro compro.4t bâtis faftapatrum veftrorum.-quonjam illi qui-dent

-ocr page 191-

s K C V N D. L V C. 8î Jemeos trucidarunt, vosaucem acdifîcatiseo. 4^ rummonumenta. Propterea etiam Sapientia Dci dixit,Mittain ad eos Prophetas amp;nbsp;Apofto, los, amp;nbsp;ex ipfls quofdani trucidabût, ôc quofdatn fo expellent : VtânationeiÆarequiraturfanguis omnium Prophetarum, tfEufus âiaédis funda. ji mentis inundi, *Afanguine Abtl vfq-ad fan^Gen.4.3 guinem ’ Zathariæ, qui perijt interaltareamp; a:.X'Paa.i4.*t dem : etiam dico vobis,requireturab hac natio., j2 ne. VevobisLegiä interpretibu.qquoniamfuC. tuliftis dauern cognitionis ripldnoninttoiftii', 53 amp;co^ui introjbant prohibuiftis. Quumaût hæc eis diccret,tœperunt Scriba: amp;nbsp;Pharifei hementer ipfi imn inere,amp;eumallicercad lo_ }4 quendumde multis: Infidiantes ei,amp;cupidè ve. nantes aliquid ex ipfius ore,vt eum accuïarer.t.

CAPVT XII.

i IlKtereaquum coafta effet pertnulta turba, ad_Mitth.iS. a

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■*'eóvt ali) alios conculcarent,cœpit dicere di-*

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcipulis fuis, In primis cauete vobis d fermento

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qcultum,quod non fit cognofeédum. Propterea

quæ in tenebris dixiftis,inluceaudientur :amp;c. quod in aurëloquutieftis in côclauibu«,prædi-

J moftrabo antvobis quëtimeatis:timeteeamp; qui

* f ' poftquam ttucidarit, pratditus eft autoritatc

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M a inijcicD.

-ocr page 192-

CAP. XII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGELIVM

inijciendi in gehennam : etiam dico vobis,hunc Mitt.io.jÿ timete. * Nonne quinque parterculi væneunt aflarijs duobus,amp; vnus ex ijs no eft in obliuio.

i.Sini.14.4? neapud Dcumj * Quin etiam capilli capitis 7 Afto.x7. J4 veftri oinnes numcrati funt.ne igitur timete, Siiprit). iS multispaflerculis pra’ftatis. * Dico autcm vo-iTitii 'z' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftflus fuetit coram botnù

nibu3,Filiusquoque hominis confitebitur cum coram Angelis Dei : Qjii verönegaueritmein 9 confpeftu hominum,abnegabitur in confpeftu

rnarVis’’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et quifquis dieet quippi-

i.Iohaii. 16am in Eilium bominis,ei remittetur : ei verb quiin Spiritum famftum blaCphemauerit ,non

Matt.10.19 remittetur. ’ Quumauteniadduxcrintvosad •* Alarc. 11.11 - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

Sc ad magiftratus ac poteftates, ne folicitieftotequomodoautquid pro defenfio. neallaturi,aut quid diftiiri fitis : Spiritus enim lt;* fanftus docebit vos eo ipfo momento quæo, porteatdicere. Dixitautem ei quidam è tur. i) ba,Magifter,dic fratri meo vt partiatur mecum hæreditatera. Ipfe verb dixit ei, Heus tu, quis 1 mevobis iudicem aut partitorem præfecit? Di- *f xit igitur eis, Videte , amp;nbsp;cauete ab auaritia. neque enim quum bona cuipiam redundant, vita ipfi conftat ex bonis fuis. Dixit au-

Eccl. 11. (9 tem cis parabolani in hæc verba, ’Hominis cuiufdam diuitis exuberarat regio; Itaque 17 ratiocinabatur apud fe dicens, Qjiid faciam? necenim habco vbi cogam fruftus meos. Et 18 dixit,Hoc faciam : deftruam horrea mea,amp;ma-iora atdificabo ; Scillic cogam omnes fruiftus,amp; । bonamea; Etdicamanimæmeat,Anima,ha- ( besmulta bona repofita in annos multos: re. quie(ce,comede,bibe, obleiftare. Dixit autem'9

-ocr page 193-

SEGVND. LVCAIVL 8lt;ï

ei Deus,Demens,hac noiäe an imam tuam repeal tunt abs te ; quæ verb parafti, cuius erunt $ Ita

eft lt;jui thefaurum congerit fibi, nee eft in Deo

aadiues. Dixit autemdifcipulis fuis, ’ Proptcrea Jviatth. ij dicovobis, ne foliciti eftote de anima veftra, quidefurifitis : nequede corpore,qua re fitis

ïjinduendi. Anima plus eftquàmalimentum,amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

2^ corpusquàmveftitus. Confideratecoruos.nec enimfeminant,nequemetunt ; quibus noneft cellanequehorreum ,amp; tarnen Deus alit eos ;

2j quato vospr^ftatis volucribuslQuis aûtexvo.

bis fblicit è cogitando poteft apponere ad ftatiu

50 penfo animo eftote. Hæc enim omnia gentes mundi requirunt : Pater autem véfter nouic

M 3 miler

-ocr page 194-

CÄP.Xn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGELIVM

«lileseftoteijsquiexpeftant quando domina» fuus reuerfusfit â iniptijs.'vt quum veneric ac pal/àueiit,ftatim apperiantei. Beati feruiüli 37 quot quum venerit dominus, inueniet vigilantes; amen dico vobis, præcinftns faciet vt diC. cumbant,amp;- prodiens miniftrabic ers.Et fi vene. 3* rit (ëcunda vigilia, ß tertia vigilia vcnerit,

‘ autem fcitote,fifciret patcrfaniiliàs qua bora furvenrurus fit,vigilarer,ne£fineretpcrfodi do. mum fuam. Et vos igitur eftote parati : quia4» qua hora non putatis, Filius hominis veniet. Dixit autéci Petras,Domine, nobis dicis iftain 4t parabolam,an etiam omnibusl Dixitautem4* Dominus, Quifnam eft fidus difpenfator ae prudens, quem dominus prxEcict famulitio (no,vt in tempore det demenfum? Beatus (er-47 uusillequem dominus, quum vcnerit, rnucne. rit ira facientem. Verè dico vobrs,omnib. fuis 44 bonis prtcficieteum. Qj^ód fi dixerit(èrnusil-4; lein corde fno,Tardat dominus mensaduentu: coeperit^ue verberareftiuosöfancillas,amp;cde-reäf biberc,amp;inebriari. Veniet dominusfer-4^ ui illius dre quo non expedlat ,amp;;qtia hora non nouit.'A; feparabiteum,partem4uecum infidis eiaßignabit. Ille autem feruusqui nouitvo.47 luntatemdomini fui,ncc fecomparauit, ncc fe. cit ex void täte eiu*', cardetur multis plagis. Opi 4t ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verb non nouit ,amp;;fecit dignaplagis, ea'detur

plagis paucis. Porro cnicunqne mukum da. tum eft, mukum rcpetctnrabeo;amp; apud quem depofucrunt multa,amplius repofeent abeo. Ignem veni mifliirus in terram,amp;quid volofi47 jan.accenfus eft? Sed baptifmo oportet mej»

. • ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bapti.

-ocr page 195-

SECVND, WC. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«y

biptkari:amp; quomodo conftringorvfquequo 5'hocpcifilt;iatur i Putatismeadueniffe pacctn datuium in terra? non, dicovobi--,imègt;difsidu

5ium. Eruntenim ex hoc tempore quinque in vna domo difsidcntes , tres aduerfusduos ,amp;

J5 duoaduerfus tres. Difsidebit pacer aducrfus filiun[i,amp; filiusaduerfus pattern ; mater aduer. fusfi.liam,amp;filiaaducrrusmatrem: foetus ad. uerfus nuruinfuam : amp;nbsp;nurus aduerfus focrum

J^-fuatn. ’Dicebat autemetiam turbæ ,Qjjumvi. Matth i$. » deritis nubemexorientemab occafu, ftatimdi.

Ç5citis,(mbervenit-.dcitafit. Etquum auftrum 56flantem,dicitis,\Eftus etit; ße ficæftus. Hypo-critæ ,faciem cxliamp; terre nofbis probare ;hoc

J7autem tempus qui fit vt non probetis? Curau, tern amp;nbsp;per VOS ipfos non iudicatis quod iuftum $S eft? Enimuciöduraabiscumaduerfario tuo Matth. {. ad magiftratum,daopetam in viavt libcrerisab eo,ne pertrahat te ad iudicem, amp;nbsp;iudex te tradat

J9 exaftotijamp;exafborconijciat te in carcerem. Di.

co libi, N.on exibis illinc vfquequo vltimum •tiara rainutura reddideris,

CAPVT XUl.

Ficus non fetens ftuAum. 11. Muliet fpintu inlirmitatis;

t A Dfuerunt autemco ipfo tempore quida an. ■^nuntianteseidc Galilaeis, quorum fangui« nemPilatus mifeuerat cumipforum facrifieijs.

, a Et tefpondens lefus dixit éis, Putatis hot Ga. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lilxos præ omnibus Galilxis peccacores fuifle,

3 quoniarataliapafsifunt? N.on,dico vobis :imb

M 4 nifi

-ocr page 196-

CAP* Xin. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGELlVM.

nifirefipifcatis,omnesitidem peribitis, Autil.4 Jos deceniamp; o£to, fupraquos cecidit turris in ■ Siloanijamp;trucidauiteosjputatisdebitores fu-illeprx omnibus hominibus qui habitant in Hierufalem ? Non, dico vobis : imô,nifî refipi-J fcatiSjQmnesjfidemperibitis. Dixit autem^ hancparaboIam,Ficumhabcbat quidam plan, tatam in vinea fua : amp;nbsp;venir quxrens fruftum in ea,nequeinuenit. Dixit autem Yinitori,Ecce,7 annitres funtexquovenioquxrens fruiftumin Jicuifta,iSlt;non inuenio :ex£indeeam,quorfuni etiam terram inutilem reddit ? nbsp;nbsp;Ilie verb re. 8

fpqpdensdixitei,Domine, djmitte earn etiam hoc annOjvfquequQ fodçro circum earn, amp;nbsp;mi. feroftercus : Et liquidem tulerit fruftum, di. 9 mittes ;,fin minus, in futurum exçindes earn. qjDoccbatautcynin quadam fynagoga Sabba-'® tho, Et çççe,millier adfuit habens fpiritum in.“ ualetudinis ab an nis decern amp;c ofto : erat^ue in. (urua,necprorfus fefcpoterat recuruare.Ipfam au tern quum vidiflct Jefus, ad uocauit, amp;nbsp;dixit cijMuIier, abfaluta es ab inualetudine tua. Et gt;1 impofuit ei manus ; amp;nbsp;illico furrçftà eft,amp; glo. rilîcabat Deum. Rçfpondens autem prxfeftus i fynagogx,indignans quôd Sabbatho fanaflèt lefus, dixit turbæ ; Sex dies funt quibus oportet operari : his ergo diebus venite df fanamini,lt;5£ nondieSabbathi. Relpondit ergoei Domi.'5 bus, lt;Sc dixit, Hypocrit4,vnufquifqueveftrum Sabbatho nonne foluit bouem fuum aut alinam

priçfep.i,lt;Sî ducitaquatum? Hançauté filiamt^ Abrahx, lt;)uam yinxeratSatanas ecce decern amp;nbsp;Oiito annos, non oportuitd vincujo ifto folui die Sahbathi I Et quumhxc diceretjpudorei;

alfit

-ocr page 197-

SECVND. LV C.


S9


»fficitbantur omnesquife opponebant ei : fed tota turba gaudebat fuper omnibus gloriofis

IÎ rebus quæficbant ab eo. * Dixit autem lefult;, Maith. i;. }i CuireifimileeftregnuniDei? Öe,eui illud afsi- gt;iiar-4' }‘

19 milabo? Simileeft grano f.napis ,quod acte, ptum quifpiam mjfitin hortum (uum: amp;nbsp;cre-uitjamp;euafit in arboremmagnarn,amp;volucres ?o cælinidulatifuntineius ramis. * Et rurfum Walquot;'-n 1' dixitjCuireiafsimilaboregnum Dei? SimiU

eft fermento quod acceptü mulier eondMit in farinxfatistribus,vfquequo fermentaretur to_

Î2 ta ; Tranfibat igitur fingulas vrbes amp;nbsp;vicos, 23 docens ,amp; iter faciens Hierofolymâ. Dixit autem ei quidam,Doniine,numpaucifunt qui fer-

ï4 uentur? Ipfeveró dixit cis, Contenditc in-'quot;'^^*'* ware per anguftam portam ; quiamulti (dito

25 vobis') ftudebütintrare,amp; non potcrfit.Ex quo videlicet futrexerit paterfamilias , ficocclufcrit oftium , çoçperitis foris ftare , Sc pulfaie oftium,dicentes,Domine,apcri nobis ; qui re-fpondens dieet vobis, Kefcio vnde vos fitis.

16 Tut incipietisdicere,Edimus intuiconfpeftu;

27amp;bibimus,amp; in plateis noftrisdocuifti.‘Et di- Ma-t -, cetjDico vobis,nefcio vndevos fitjs’/abfced'te i nbsp;nbsp;'s- 4'

18 me omnesquifacitis quod iniuftum eft. llhc ’ '** eritfletus amp;nbsp;ftridor dentium,quum videritis Abraham amp;lraacamp;Iacob,amp; onines Propbetas

I 19 in regno Dei,vos autem expelli foras. Tunc

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;venient multi ab Oriente amp;Occidenteamp;Borea

I JO amp;nbsp;Auftro ; Si difeumbent in regno Dei. ‘ Et Matth, m-1°

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ecce,funt vltimi quierunt primi,amp; funt primi 51

I Ji qui erunt vltimi. Eo ipfo die accefl'erunt qui-

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;damPbarifæorum,dicentes ei,Exi,amp; abibinc:

I 52 nam Herodes vulttctrucidarc, Ture ait ci-,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M 5 Profccfj

-ocr page 198-

CAP.XUn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGEblVjvt

Profeft'i dicite vulpi illi^Ecce,eiiciam £i fanationes peragam hodic et cras,amp;tcrtia die tonfummabor. Votuntamen oportet rae ho. 3? dieamp;cras (5c perendic iter facere: quia fieri non potcft, vt Propheta p^reat extra Hierufalem. Matth.xj.j7 ’ Hierufalem, Hierufalem, quæ trucidas Pro. 3^ * phetas, amp;nbsp;lapidas eos qui ad te niifsi funt, quo-ties volui cogere liberos tuos ,queroadmoduni gallinapulliciem fuam rubalas,lt;amp; noluillislEc. 3f ce relinquitur vobis domus veftradeferta. Amé autemdico vobis,non videbitis me vfquedum yenerit tempus quum dicatis, BenediHus qui venit in nomine Domini. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

C A P V T XIIIT.

i.HydropicusSabbWhofinatur. 8. PritniaccubihiT» ii.Paiiperes adprandiumvocandi. 16. Inuitanad iotJ nam magnara-ij. CompuKî. 8. Turrini ædiHcatunn.

■pTfaAumell, quum vcniflèt domum cuiuf't ■*~^dam ex primoribus Pharifieis Sabbathoad capien dum cibum, ipfi obferuabant eum .Et ec- * cc,quidamhydropicuserat coram eo. Tumre- ) fpôdens lefus dixit Legis interprctibus lt;Sc Phai. ri fris, in hæc verba , Tdcêtnc fanare Sabbathol Ipfi vcrôtacucrunt. Turnipfeprehenfumeum 4 fanauit,(5c dimifit. Et refpondens eis, dixit, J Qms vefti Hm,fi ipfius afin us aut bos in puteum incidat, non fiacim extrahet eumdieSabbathil Et non poterant eiexaduerfo ad ifia refponde. £ re. f Oixit autem parabolam ijs qui vocati fue. y rant, attendens quomodo primos accubituse. ligerent : dicens eis, Quum vocatus fueris ab t aliquoad nuptias,neaccumbito primoloco.'ne forte honoratior refit vocatus abeo;Et is qui te f amp;nbsp;ilium vocauit, venicns dicat tibi, Dahuic lo.

tum.’

-ocr page 199-

5 B C V N D. b V C. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S9

lt;um:Ârtuncincipias cum pudorevltimumlo. ’

»0 cum obtinere. * Sed qiium vocatus fucris,vade Proii.ij.r difcubitum in vltiimim :otum :vtquum vtne, rit qui te vocauit, dicat tibi, Amice, afcende fu-pcriùs. Tunccrit tibi gloria in cöfptdu eorum

M qui tecum difcumbunt. * Kam onmis qui fe ’S- ' cxtollitjdeprinietur ;amp;quifedeprtfltMit,extol-** uletur. Dicebatautem etiamci qui ipfumvo-cauerat, ’Quum facis prandium aut cœnam, ’ PlOU.

nevocatoamicostuos, ntquefiatrcs tuos,neqj cognatos tuo',neque vicinos diuites : nequâdo ipfi tevicif'im vocct, acretribuaturtibi gta-

15 tia.Sed quum facis cpulû,voca pauperes,macos,

14. ^laudoSjCæcos; Etbeatuseris ; quia non pof. funtgratiani rctribueretibi : rctribuetur cnim »S tibi in refurreftioneiuftorum. Hæcafit quum audiffèt quidam ex i jsqui fimul accumbebant, dixit ei,Beatus qui comedet pané in regno Dei.

16 Ipfe autê dixit eiHomo quidam fecit cœnam v] magnam,amp; vocauit multos : Mifit^ue fer-uumfuumhoracœnævtdiceret vocatis, Veni-,. ilite,quiaiamparataruntomnia. Etomnes cœ. peruntvno orelèexcufare. Primus dixit ei, A-grum emi,amp; neceflè habco exire,amp; cum infpice.

19 re : rogo te , habe me eicufatum. Et alter dixit, luga boum emiquinque,amp; proficifeor ad probandumea;rogo te, habe me excufatum.

îo Et alius dixit,Vxoremduxi,amp;proptereanon ï’pofTum venire. Quum igitur féru us »due-niflèt, annuntiauit ifta domino fuo. Tune ira-, tus paterfaroiliâs dixit feruo fuo, Abi citù in plateas amp;nbsp;vicos vrbis, amp;nbsp;paupercs ac raancos 32claudof^ue amp;nbsp;ca^cos hue introdaieito. Et ait feruus, Domine, fadutncft,vt impcrafti,amp;J adhttc

-ocr page 200-

CAP.Xlin« EVANGEVIVM

adhuc locus cft. Tune ait dominus feruo, Abi *5 in vias amp;nbsp;(epes,(Sc coge ingredi,vt impleatur domus mea. Dicoenim vobis,neminem virorum illorum qui vocati fuerant,guftaturum cœnam meam. Ibat autem turba multa cum eo ; amp;nbsp;Supra 9. 1? conuerfus dixiteis, Si quis venitad me, amp;nbsp;S^iö' X4 ’'°quot; patrem fu um amp;nbsp;matrem,amp; vxorem amp;nbsp;liberos, Ärfratres Sc forores atque adeo etiam *nimam fuam,non poteft meuseffê difcipulus.

Matth. IO. }S ’ Et quifquis non portât crucem fuam, amp;nbsp;non 2/ mär*S xî fequiturme, non poteft meus eflè difcipulus.

Qjns enim cx vobis, fi velit turrim ædificare, 28 non prius fedens computat fumptus,an habeat quarad perfeftionemoperis requiruntur? Ne, 29 poftquampofucrit fundamentum, amp;non po-tuerit perficere,omnes qui fpeftarint, incipiant

I eiilludere, Dicentcs,Homoiftecœpit.'edifica-re,lt;5fnon potuitædificium perficere. Aut quis 3' rexproficifeens vt committat prælium aduer-fusalterum regem, ftdens prius non confultat, anpofsit cum decemmillibus occurrereei,qui cum viginti millibus venit aduerfus ipfum? Alioquin,quumadhucilleproculeft,lcgatione 52 mißa,rogat ea quæ ad pacem pertinent. Sic ergo 33 quifquis veftrum non valedicit omnibusbonis Matth. Ç fuis, non poteft meus eile diftipulus. ’Bonusq iar.9.50 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuerit, quo condie.

tur? Neque ad terram,nequead fterquilinium 3 J adpofîtuseft ; foras eumabijeiunt. Q^i habet aures ad audiendum,audiat.

CAP VT XV.

4. Parabola Ollisperditae. S. Drathnue, li. Fil.jpro/

-ocr page 201-

5 E C V N D, L V C. 9«

? 1 A Ccedebantaucemadeum omnes publicaoi

I pcccatores,vteum audirent,Et murmura bant Pharifxi amp;nbsp;Scribæ, dicentes, Ifte pee cat o.

Seft refipifeentia. Aut qu.-e mulier,fi habeat drachmas decem,amp; perdiderit drachmam vnä, non accendit lucernam, amp;nbsp;verrit domum, quæ,

9 rit^; accuratè,vfquequo earn inucniat’ Et quum inuenerit, conuocat arnicas acvicinas,dicens, Gratulamini mihi ; nam inueni drachma quant

»O perdideram. Ita,3ico vobis, gaudiumeft apud Angelos Dei fuper vno peccatore refipifeente.

iiAitautem,Quidam habebat duos filios: Q.uo,

12 runt iunior dixit patri,'Pater,da mihi partem, fubftantiæ mihi contingentera. Ilie igitur diui,

por,

-ocr page 202-

CAP.X7.


EVANGELISM


porcos. Et defiderabat implere ventrem fuum । îiliquisquas edebant porei ;amp; nemo ei dabat.

Cli£Û aîit ad feredijflèt, dixit, Quot niercenatij '1 ' patris mei abndantpanibusl ego verà fame per-eo. Surgens proficifcarad patrem mcum,amp; di-cam ei,Pater, peecaui in cælum,amp;aduerfum te: Neqj amplius fum dignus vocari filius tuus:fac mevtvnumexmercenarijstuis. Surgensigitur gt;* venit ad patrem fuum.Quum aiit adhuc longé abeflctjvidit eil pater ipfiu',acmifericordia motus eft ; amp;accurcns incidit in collu eius, amp;nbsp;de. ofculatuseftcum. Dixit aiitei filius, Pater pec-cauiin catlum Sr aduerfum tc,neq; amplius fum dignus vocari filius tuus. Dixit verö pater ad ît feruos fuos, Pi omite Aolam illam præcipuani, Se induite eum,amp; dateannulum in manu eius, Se foleasin pedes : Et adduAum vitulum ilium 2) fàginatum maftate ; Se vefeentes obleiftemur. (iuia filiusiftemeus mortuus erat,amp;reuixit: perieratjamp;r innentus cft.Cœperunt igitur oble. ftari. Erat a.item filius eius fenior in agro: 2{ qui vtvenienlt; appropinquauit domui,audiuit contentumamp;'choros : Etvocatum vnumex 2^ pueris pcrcontatuseft quid iftud eilet. Isverà 2/ dixitci , Eiater tuus venit :amp; ma^bauit pater tuus vitulum illum faginatum ,quöd valentem ilium recepei it. indignatus eftautem ille, nee iX voluitintroire. Paterergo ipfius egreiTushor. tatuseftcum. Ipfeverórefpondens dixit patri, 2, Ecce,tot annos reruiotibi,nec vnquam manda, tum tuum fum tranfgreflus ; nee vnquam dedi. fti mihi hœdum,vt cum amicis meis obleiftarer. Sedquum filius ifie tuus,qui dcuorauit faeul- ;« tates tuas cum meretricibus,venit,macbalbiei vitulum

-ocr page 203-

sbcvnd; lvc. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91

jt vitulum ilium faginatum. Ipfc verè dixit ci,Fi. li,tu Temper mecumes,amp; omnia mea ^tuafunt: Jt Oblcftari auteniamp;gaudereteoportcEat, quód frater tuushicmortuuserat,amp;reuixit;peiierat, ^ue, amp;inucntuseR.

CAPVT XVI.

l.Pataboladirpcnfiton's dclatiad Dondnum. 13.Duo» bus O ominis letuite. 16. Lcx amp;nbsp;Prophet*. 15. De Diuitc amp;nbsp;Lazaro.

t TAixit autemetiam difcipulis Tuis,Fuitliomo quidamdiues quihabebat dirpcnfatorcm:amp; isdelatuseft apud eum vt quidiTsiparet ipTiui }bona. Vocauiteum igitur,amp; dixit ei, Quid hoe audio de tel redde rationem difpenfationi» tuæ.nonenim poteris amplius cfle diTpcnTator.

j Dixit autem apud fe difpenfator, Qu^id faciam, quum Dominus meus aufcrat à me difpen, fationem!fodercnon poflum, mendicare pu-

4 det, Nouiquid fimfafturus ,vt quum amo, tus fuero à diTpenfationc, rccipiant mealiqui

î domos Tuas. Conuocatis itaq; lingulis dtbito-ribusdomini fui, dixit primo, Quantum debes

fatorem iniuftii,quàd prudenter feciflèt ; Q^a. obrem filij huius feculi prudentiores funt filijs 9 lucisinfuo genere. Et ego \obisdico,Facite vobis amicosex mamonainiufbo, vt quum de., feceritis, recipiant vos in atterna tabernacula. jg Qui fîdeliseft inpaucifsimis, etijun in multi«

EdeUi

-ocr page 204-

CAP-XVt E V ANGEtI V H fidtliseft ; qui in paucifsimisiniuftus eft ,e(j iam in mulris eft iniuftus. Si ergo in rniufto li inaniona fideles non fuiltis, verum nianiona qiiiscrcdet vobis? Etfi in alieno fideics non i* Mrrth. 6.14 fuiftis,quod vi'ftrfieft quis dabitvobis? ’Nul.'5 Ills feruus poteft duobus donfinis leruire ; aut cniinvnunl odio habebit, amp;altcrum diliget ; autvniadhæfebitjamp;alterum contemnet. non poteftisDeo ftruireamp;manimonæ. Audiebant gt; au tem hatcomniactiam Pharifei,qui erant aua-ritamp;fannis eum excipiebant. Tunc dixit eis, 15 Voseftisqui iuftificatis volipfosin hominuni cofpeAu ; Deus autem nouir Corda Veftra,quia quod apud homines fublime cft,aboiflinationi Matth. 11,11 elt in confpeftuDei. * L.exiSc Prophctæ vfque ad lohanneni; ab co tempore regnum Dei an.

Matth.J. 18 nuntiatur, amp;quiuisin illudviirrumpit. ’Fa. 17 cilius eft autem cælum amp;c terram prattenre,

M.att. Ç. ji qudm Legis vnumapicem excidere. ’Quifquis 18 iCor^ Il dimittit vxorem fuam, lt;Sc alteram du.cit,niœ-chatur : Sc qui à viro dimiflàm ducit, niœcha-tur. 51 Cæterum quidam erat diues, amp;nbsp;indue. 19 baturpurpura amp;byflb,lt;Sc(e obleftabat quoti. dicfplendidè. Erat veröquidamméndicusno.2° mine Lazarus,qui proieAus erat ad vcftibulum eius vlcerofiis, £t defidcrans faturari micisti qua: cadebant è mcnla diuitis .fed amp;nbsp;canes venie-bantac lingebanteius vlcera. FaAum eft au-iî tem vt morereturmendicus,amp; afportareturab Angelis in finum Abrahar ; mortuuseft vctOet. iamdiues ille, ac fepultuseft. Et apud inferos 2} fublatis oculis fuis,quumcfletintormentis,vi-dit Abraham procul , amp;Lazarum infinueius; Turn ipfe damans dixit, Pater Abraham, mife- irrere

-ocr page 205-

s E C V N D. L V C. 9* revemtijÄ: mitte Lazarum, vtintingat extrema digituin (uum in aquam,amp; refrigeret linguam raeam: quoniam crucior in ifta flamma. Dixit autem Abraham,Fili,memento te bonatua re-cepiireinvitatua,amp;Lazarum fimiliter mala: nunc autem hiefolatio fruitur, tu verb crucia-16ri$. Etad hæc omnia, inter nos amp;nbsp;VOS hiatus ingens coftitutus eft, vi ij qui volnt hinc transire ad VOS, non pofsint, neque iftinc hue transit ire.Dixit autem ille,Rogo ergo te pater, vt eunx xS mittas domum patris mci. Habeo enim quinque fratres'.vt tcftificetureis, neamp;ipfi veniant 19 inhunclocum tormenti. Dicit ei Abraham, 30 Habcnt Mofenamp;Prophetas,audianteos, Ilie veródixit,N.on,Pater Abraham ; fed fiquis ex 31 mortuis abierit ad eos, refipifeent. Abraham autem dixit ei. Si Mofen amp;nbsp;Prophetas nonau-diunt,nefiquidemquifpiam ex mortuis exci-tetur,affenticntur,

CAPVT XV 11.

1. Standala. t-Pcccantiinnosignofccndum. ro. Scrui inutiles fumus, 11. De decent IcptoGs. xo.Ktpnuni Dei qiiandovenuiTum. a;.ValliCittilii. aO- Aduenrua Chritli qualis [uturus*

t A Itautemdifclpulis,Fieri non poteft quin e- Mirth. 18.y ■^ueniantfcandala : fedvæilli per quem cue-“'“‘•S' * xniunt. Expedite!limolaahniria circumpo-natur collo eius, amp;nbsp;abieftus fuerit in mare ,po-

j tius qudm vt offendat vnum ex paruis iftis. Ca-uetevobis. * Si peccauerit in te frater tuus,ob. Mitlh. 18.*

4 iurgaeum ; amp;nbsp;(irefipuerit, remitte ei. * Et, fi Matth. 18. »1 feptiesindiepeccaueritin te,amp;fepties vno die reuert atur ad te, dicens, Reiipui : remittes ei.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H ^Tune

-ocr page 206-

CaP.XVIÎ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANOBtITM

Tune dixerunt ApoAoli Domino,Adde no. | Manh.iT.iotrisfidem. Dixitautem Dominus,*Si habere-^ tis fidem quant ulum eft granum finapi$,diceTe. tishuicfycamino, Eradicator, êc plantatorin mari : amp;nbsp;obediret vobis. Quis autem veftruai 1 habet (crnumarantem,aut pafeentem, qui re. greflb ab agro dicat ftatim,Prodi, ic difeumbe? fmô,n6nne dieetei,Paraquod ccEnem,amp; pr«-B cinAus miniftramihi viqiiedumederoac bibe-ro;amp;poftcaeditotu amp;nbsp;bibito? Num gratiam 3 habet Teruo illi, quiafecitquæipfi prseceptafu-erant? non puto. îta amp;nbsp;vos, quum feceritislt;* omniaquæ præcepta funt vobis,dicite,Serui inutiles fumus ; nam quod debuimusfacere, fcci. mus. Etfaftumcft inter eundum Hierofo-U lymam, ipfe tranfibat per mediam Samariam amp;Galilæam. Etquum ingrederetur inquen-tt dam vicnm,occurrcrunt ei deeem viri leprolî, qui fteterunt procul : Et extulerunt vocent M dicentes, lefu magifter miferere noftri. Qiÿ ' Lcuit 14.1 quumeos vidiflèt,dixiteis, ProfeAi * oAendi-te vos Sacerdotibus. Et faAumcft,vt inter eundum purgatilînr. Vnusautemexiplîs,vtvi-'f ditlelîuiatumellè,reuertit, glorilîcans Deum voce magna. Etprocidit in faciem ad pedes eius,gratias ei agens ; erat^ue iAe Samarita-nus. Refpondens autem lefusdixit ,Nônne '1 decemilli purgati funt { nouem autem illi vbi lunt? Non Amt reperti qui redierint,vttri-gt;B buerent gloriam Deo, nid alienigena iAel Et gt;9 dixit ei, Surge amp;nbsp;abi : fides tua te feruauit.

Interrogatus autem à PhariAeis,quando ven.t* turum eActregnumDei .•rerponditeis,lt;3cdjxit, NonvenietKgnumDei,ita rt obferuari poA lit:

-ocr page 207-

s B C V M D. b V C.

Si fit; Neq;dicent,Eccehlc,aut,eccciHie.eccee.

12 rtmireshutn Dei intus h-abetis. Dixitautem difcipulis,Veniettempus quuni dciîdcrabitis viderevnumexdicbusËilij hominis; nccvide, 1 tîbitis. Et dicent vobis.Eccc hîc.aut.ecceillic: M’**-I ’ - , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»‘“t- *,•

14ftdne*bite,nequc profeqmmini. riamneut i fulgur corufcans «xvnaregione quæfub cælo eft,in alteram quse fub cælocR fplcndct ; itaeric

I diera quo introiuit Fioe in arcam ; venitque di-I îJ luuiunijamp;perdidit omnes. Similiteretiam,st ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acciditindiebus Lot; edebant,bibcbant,eme,

jgbant.vendebantjplantabant.ædificabantl’QüO Gen.l9.14 autemdieLot exijt Sodomis,pluit igniamp; fuL

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;50 phute è'cælo ,amp; onines perdidit : Secundum

1 ha:c erit dies quo Filius hominis detegetur.

1 jxln illo die,fi quis fuerit füpra domum , amp;c vafa

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eius in ipfa domo, ne defcendat ad ea fumcnda;

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;qui in agro,fimiliter non rcuertatur retro.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;52 * Memineritisvxoris Lot. ’Quicunquequir.Gen.l9.lS

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;53 fierit animam fuam feruare, perdet eam, amp;nbsp;qui.

molentes fimul : vnaaccipietur ,amp;alterarelin.

36quctur. Duoerunt in agro ; vnus accipietur, j7 amp;nbsp;alter relinquetur.Tunc refpondentcs dicunt

gt; ei,VbiDomine?Ipfevetódixitei,’Vbicorpus, Matt. 14.1* iUuccogenturdc aquil«.

CA.,

-ocr page 208-

CA-XVin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGELtVM

CAPVT XVIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.Î

X. ludicis iniqiiiamp;viduaf parab. lo. Dc PhiriTjeeSi I piiblicano. 15. piierorumcfttcgiuim Dei. ll- Vendere omn:a,amp; darepaupctibiis.z8..Apo(IoIircIinquuntoe mnia. 31. Mortem fiiam prxdicit Clirillus. 3;. Czciit ' vifiim recipit.

Ertl.iS.ix Kom.ii.it i.Thef. 5.17

TAlxitautemcisetiamparabolam, hucfpefta-t ■*^tein, quód oporteret ipfos ftmper precari, nee fegnefcere: Dicens,Index quidamerat inj quadatn vrbequi Deum non timebac,nec quen-quam teuerebatur; Erat autem in illa vrbe qu{-j dam vidua,quæ venir ad eum,diccns; Vindica meabaduerfariomeo. Ille autemnoluit per^ multum tempus : poft hæc verb dixit apudfe, Etfi Deum non timeo, nee quenquam reuereor: | Tame quia moleftiammihi exhiber vidua ifta, ' vindicabo earn, ne ad extremum venions obtun- | datme. Ait autem Dominus, Audite quid iu.i! | dexilleiniuftus dicat; Deus autemnon vin-7 dicabiteleftosfuos,clamantes adipfum dieac ' no(fte,etiamfi iram différât fuper ipGsl DicoS nbsp;nbsp;1

vobisjvindicabiteoscitb. Veruntamen Filius nbsp;nbsp;.

hominis,quumvenerit,numreperturuseft fi-demin terrai nbsp;Dixitautemeriamquibufdam9

qu i fibi perfuaftrant fe iuftos efle, 6c pro nihilo habebantrciiquos,parabolamiftam : Duo ho-id mines aftenderant in templum,vtprecarentur, vnus Pharifeus,amp;: alter publicanus : Pharifeus 11 । ftans,hæcapud ftprecabatur,Deus,gratiasago tibi qubd non fim, vt reliqui homines, rapaces, iniufti,mœchi,veletiam vtiftepublicanus : Ie-it iunobis hcbdomade,decimo quxcunque pof-fideo. Publicanus autem proculftans,nolebati] vel oculos in cælum artollere : fed percutiebat • peftusfuumdicenSjDeus, propitius eftomihi nbsp;nbsp;!

pecca. I

-ocr page 209-

s E C V N D. L V c. 9

»4 peccatori. Dico vobis, defcendit ifte iuftifica, tus domum fuam potiusqiram ille ; quia qui, ij.'i'i cunque feextollit,deprimetur ; amp;nbsp;qui fe depri,

gt;5 rnit,extolletur. * Adferebant autem ad eumWattb- 19. tl etiaminfanteSjVt eos tangeret : quum autemmaKaoa»

»6 hoe vidiflênt difcipuli obiurgarunteos. lefus

verb quum puerulos aduocaflèt, dixit, Sinke puerulos venire ad me,amp; eos non prohibetc :ta,

gt;7 liumeftenim regnum Dei. Amen dicovobis, Quicunquenon.icceperitregnumDei tâquam puerulus,nequaquamintroibitin illud.’Tunc interrogauit eum quidam ex primoribus,dieé», Magifter bone, quid faciendo vitam æternam

lefus verb his au dit is dixit ei, Adhuevnum tibi deeft ; quæcunque habes vede,amp; diftribue pau, peribus,amp; habebis thefaurum incæloiamp;vcni,

^5 Dei introibunt?! Faciliuseft enim camelum per foramen acusintroire,quamdiuitem intro, ire in regnum Dei. Qjii verb hoc audierant, 17 dixerunt, Et quis poteft faluus fieri? Ipfe au, tem dixit ,Quæimpofsibiliafunt apud homi, neSjpofsibiliafuntapudDeum. ’ Dixit autem M3tth.19.x7 '1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Petrus,Ecce, nos reliquimus omnia, amp;fequuti far. 10. x3

I Î9 fumuste. Ipfe verb dixit eis, .Amen dico vobis 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N } nemo

-ocr page 210-

CA.XVni . EVANGELIVM.

Mem» eft qui reliqueritdomum ,aut parenre’, autfratrc$,aut vxorem ,aut liberos, regni Dei caulâ, Quinonretepturus lit multipliciahool'* tempore, «Sein feen Io venture vitamærernam.

duodccim ,cli. 3* xiteis,Ëece,arcendimusHierorolymam, amp;nbsp;per-ücientUrFrlio hominis omnia quæ fcriptalunt perProphetas. Tradetur enim Gentibus,amp;3* gt;lludetur,amp;contumelijsaflîciecur,amp; confpue-rut. Et poftquam eum flagellauerint, truci-33 dabnnt : fed die tertia refurget. Ipfi veto 3^ nihil horum intellcxerunt ; erantqueiÂa verba Matt, jç, ipfisocculta,ncccognoueruntquædiccbantur. ■iar.io..j^g*5 *Faétum eft autem dum ipfe appropinqnaret 3î

Jéricho , cæcDS quidam fedebat iuxta viam, mendicans. Qiiumigiturisaudiflct turbaml^ prætcrenntem , percontabatur quid hoc cftèt. Nuntiaucrunt autem ei Jefum Nazarenumlf tranfîre. Tune clamauit, dicens, Jefu fili Da. 3* vid miftrere mei. Et qui præibant, obiurga-39 hanteumvtfilcret: ipftvero multà magiscla. maLat,FiIi David miftrciemei. Jefus autem 4* quumfubftitiHèc, iuEiteumadduci ad fe : amp;nbsp;quum is apipropinquaftèt , interrogauit eum, Dicens, Qiiid tibi vis faciaml Ille verà dixit, 4* Domine,vt vifum recipiam. Et Jeliisdixit ei, 4’ Recipito vrlum:lides tua teftruauit. Illico igi-43 tur vifum recepit, acfcquebatureum,glorilîcâ» Deum .de totus populus quum hoe vidiflêt,trû

lt; bnitlaudeniDeo,

C A P V T XIX.

|. X aceli jeiis piiblicaniis. i j. Minx femis datf ad negœ riationem ao-lefiisingreditiirHierofolymam Fini» ptxdkit vrbi5€xlt;idiunj.45. Vccdciuesciuite icplo.

Jefut

-ocr page 211-

BECVND. LVC. «h

•TEfus autem ingreffus lericho ttanlïbat: Et Î *'eccegt;quidam qui nomine vocabatur Zacchat. 3us,niagifterpublicanarum,amp;diues ; Stude.

battue videre quis elïèt lefus, nee poterat pras 4turba,quódftaturaparuus elfct. Prascurren» afcendic in fycomorum, vteum videret ; quo.

Jniamfuturumeratvtiliactranfiret. Vtauten» venit ad eum locum,fufpiciens lefus,cum vidit, amp;nbsp;dixit ei, Zacchæe, feftinans defcende. hodie éenim domi tuae opoitet me manere. Turn is 3 feftinans defcendit,amp;excepit eum gaudens. Et omnes quumhocvidiirent,murmurabant ,di. centes eumingrelTumeiread Hominem peccato.

I rem,vt ibi diuerfaretur. Adftans autem Zac.

ehxus dixit Domino,Ecce diraidiumbonorunx meorum,Domine , do pauperibus ; amp;nbsp;liquid euipiamper calumniameripui,rcddo quadcu.

9 plum. Dixit autem ei lefus, Hodie falus domui huic conti^it,eo quód ipfc quoqueeft fili.

lo us Abraham. ' Venit enimFilius Hominis ,vt WatduiSax

SI quxrat amp;nbsp;feruet quod pcrierat. q;Ha:c aüt iplis audientibus,p(rgens,dixicparabolam ,eoquöd effet prope Hierofoly ma,amp; quód putarent fore, 11 vt illico regn um Dei appareret.» Dixit ergo, ’Homo quidam nobilis profeétuseft in regio-Nlanh.l$.i4. Mtn longinquam, vt acciperet fibi regnum, Ijac reuerteretur. Vocatis autem decem fer-uis fuis , dédit eis decem minas, amp;nbsp;dixit cis, t4.Hegotiamini donee veniam. Ciues autem cius oderant eum , miferunt^ue legationcm polb eum, dicentes, Holumus Hunc regnare iis tynos.' Etfaftumeft quum redijffet accepto regn®,tumiufsitvocari feruosillosad fe,quii.

I bus dederat pteuniam.yt eognofceret quis quid

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N. 4 ne.

-ocr page 212-

CAP.XIX- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E V A N G E LI V M

negotiatuseflet. Adfuitautem primus, dices, Domine,mina tua decern minas lucrifecit. Ilie '7 autemaicei,Bene habet feruebone : quiain mi-nimo fuifti ßdelis, habeto poteftatem fuper decern vrbes. Et alter venit, dicens. Domine, mi-iJ natuaconfccit quinque minas. Ilie veró3ciftigt;9 dixit,Tu quoque præcfto quinque vrbibus. Et alius vcnit,dicens,Domine,ecce mina tua quam habui R'pofitam in fudario; Timui eniinte, tt qubd homo fis auftcrus ; aufers quod non de. pofuiftijiSemetis quod non feminafti. Tumi* illc dixit ei,Ex ore tuo teiudicabo, fcrue male : fciebas me hominem aufterum eflè,qui auferam quod non depofui ,amp; metam quod non femi-naui, Quare igiturnon dedifti pecuniam me-** araapud mefam,amp;ego veniens,cum vfuriseam excgillem? Et aftantibus dixit,Tolliteabeo* minam,amp;date ei qui decern minas habet. Illi*! verb dixeruntei,Domine, habet decemminas.

SirpraS.iS Atille,Nam,inquit,* dicovobis,Omnihaben-i^ ’ ti dabitur ; ei autem quinon habet,etiam quod aiar. 4.1^ habet,adimetur. Qu^inctiammeosillosinimi. *7 cos qui noluerunt me regnare fuprale,adducite huc,amp; iugulatccoram me. Et his diiftis,ante.29 Matth.zi.i grediebatur afcendens Hierofolymam. ^*Et29 mar.ii.i faftumeftcum appropinquafletBethphage amp;nbsp;Bethaniar,ad montem qui vocatur Olearum, mifitduosexdifcipulis fuis, Dicens, Abitein 3« vicum qui eft ex aduerfo ; in quern introeuntcs, inuenietis pullfl alligatum, cui nemo vnquam hominuminfedit .'foIutumeumadducite-EtCji quis VOS interrogauerit,Quare foluitis? Sic di. lt;etisei,Quoniamcoopuseft Domino. Pro-J* fcfti autem qui mifsi erant,inuencruntprour

-ocr page 213-

SECVND. LVCA'M.


öS


41 apptopinquauit,viravrbe,fteuit fuper ea, Du cens jNempefiveltunoflèsvel hoc faltem tuo die,*quæ adpacem tuam pertinent. Sed ea,n4a n.S

43 nunc occulta funt oculis tuis. Nam veniet niitth.i4.i tempus aduetfum te,quo circumijcient tibi ink quot;*“• nbsp;nbsp;*

mici tui vallum,amp; circumcingent tc,amp; côftrin-44gentvndique, Te^uefolo»quabunt,amp;filios tuos intus :neque relinquentinte lapidem fu-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per lapidem, eo quôd non noueris tempus illud

l 45 vifîtationis tuæ. * Et ingreffus in templum: Matth, it.11

1 cœpit eijcere eos qui vendebant in eo amp;nbsp;erae, “• “

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;46 bant; Dicenseis,Scriptumeft, * Domusmea,Era.56.r

l domus precationis eft nbsp;nbsp;vos autem reddidiftis |„em.7.u

I 47 eam,fpeluncamlatronum. Et docebat quotk

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;die in templo.^ principes autem facerdotumfie Mitth.it 1;

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sctibæ,amp; primores plebis ftudebant eum per. Ma«, u. ty

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48 dere; Nccinueniebât quid facerent .totusenim

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;populus pendebat ab ipfo,quum eum audiret.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hi 3 C Aw

-ocr page 214-

CAP.XX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RVANGBLIVM

CAPVT XX.

4. Q,. BsptifmiiJ Iohannis mde. 9. SacerJofimi inr ^etas, vincz Si agricolarum fimilitiidine nocatur. xi. TributumCzfari reddendum. 17. Sadduczos negane tes eCirrcAioncm conutndt. 41. Chnftus quomoda filiut Daiudis.

Matfl. il.ïyCT ^fiiftumeftquoaamdwrfi illorutn,quum*= ns. Il ,17 quot;ipüdoceret populum in templo,amp; euange.

lizarct, fuperuenerunt prin cipcs (acerd otum amp;nbsp;ScribZjïuraSenioribus, Et dixeruntei,'Dic* nobis qua authoritate ifta facias, aut quis il. le fît qui dédit tibi iftam authoritateml R.e.r fpondens autem dixit eis, Interrogabo vosSc •go rem quandam,dicite igitur mihi: Bapti-^-fmusIohannisî catlo état, an ex hominibus? At illi ratiocinati funt apud fe dicentes,Si dixe. riinus,Ecarlo;dicer, Quareergonon credidi-ftiteil Sinautem dixcrimus.Ex hominibus:^ rota plebs lapidabil nos . perCuafutnenimeftei, lohannem Prophctam effe. Refponderunc f igitur fe nefcire rnde cflèt. Turn lefus dixit I (is, Neque ego dicam vobit qua authoritate hzc faciam. Cœpit autem dicere ad plebem Ffa.t.i parabolam hanc, * Qjiidam plantauit vine- ' Irrem a a; am,amp; elocauit cam agricolis; êc peregrè ab. ôw It I ' multum tempus. Et- in tempore milît féru um ad illos agricolas , vt datent ex fru-Au rineæ : qui catfum ilium ablegarunt in. anem. Ille verôperrexit alterum feruum mit. il tere ; at ipfî hune quoque carfum 6c conturaelia •tfeétum ablegaruntinanem. Et perrexit mit-il tere tertium : at illi de iAum vulneratum eie.

cerunt. Dixit igitur dominus vinex. Quid i) faciaml mittam Eilium meum dileftum.;for-fitan

-ocr page 215-

s E C V N D.' L V c. 9^

14 Ptan quumhunc viderint,reuerelgt;unt«r. Vi» foautemco agricolæ colloquutifunt inter fc, dicentes, Ifteefthæres : venire, trucidemus e.

15 um,vt noftrafiat hæreditas. Et eieiftum eum extra vineam trucidarunt. Quid ergo facict 16 eis dominus vineae? Ven iet amp;nbsp;perdet agrico-las iftos, amp;nbsp;dabit vineam alijs. Hoe au tem 17 quumaudiflèntjdixerunt, Abfit. Ille veröin-tuitus eos,ait, Q^id illud eft ergo quod fcri, ptumeft,^ Q^emlapidemreprobauerunta:di.

»Î ficanres,is faftuseft caput anguli ? Quifquit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4,gt;1

cecideritfuper ilium lapidem, conquaflabitur: Rom.9. n fupcr quem autem ceciderit, difsipabit eum. »•t'es-a. •

19 T umftuduerunt principes facerdotum amp;Scri. bxinijcere in eum manus eo ipfo momento: fed timuerunt plebem : cognouerunt enimeum ao aduerfusipfosdixiflêlïmilitudinem iftam. Ita. que obferuanteseum,miferuntinfidiatores,qui feiuftos elTe limularent ; vt carperenteius fer. moncm, tradituri eum imperio amp;nbsp;poteftati ai Præfidis. ’Qui interroeauerunteuni,dicentes, MaWi.ix.i4 u n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mar.ii-ta

Magifter,fcimus terefte dicere amp;nbsp;docere, nee accipere perfonam, fed viam Dei in veritate do,

22 cere : Licet nobis cenfum dare Cxfari, an ajnonl Animaduerfa autem eorum calliditate, a4 dixit eis, Qjiid me tentatis : Oftendite mi, hi denarium : cuius habet imaginem amp;nbsp;inferi, ptionem ? Refpondentes autem dixerunt, a5C«craris. Tunc dixiteis,’Redditeigiturqux funtCæfaris, Cxfari ; dcquxfunt Dei,Deo.

a6 Itaque non potuerunt verbaeius carpere coram populo :amp;miratirupereius rerponfo,ftluerut.

Ï 7 * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem quidam Sadducaeorum, Matth.ai. ij

qui negant effe refutreftione) intertogaiunt

-ocr page 216-

CAP. XX- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BVANOELIVM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ;

Druir.iç.f eum, DicenteSjMagifter, Mofes fcripfit no, •• J bis, amp;nbsp;cuius frater mortuus fuerit habens vxo, rem,amp; fine liberis mortuus fuerit, vteiusfra- t teraccipiat vxoremillam,amp;excitet fernen fratri fuo. Septem ergo fratres fuerunt,quorum pri-Î9 musacceptavxoremortuuseftfinejiberis. cepit igitur earnfecundus,quiamp;iplt;ëmortuus eft fine liberis. Deinde tertiusaccepit earn :iti- 3* demautemamp;illifeptem: nee reliqueruntlibe, ros,amp; mortui funt. Poftomnes autem mor- 3’. tuaeftamp;mulier. In refurreftione ergo,cuius 33 eorumerit vxor? namillifeptemhabucruteam ' rxorem. Tum refpondens dixit eis lefuSjFilij 3 ’ huiusæui ducunt vxores,amp;nuptnm dantar: Qui verb dignibabitifuerint,qui æunmillud 1 confèquantur, amp;nbsp;refurreftionem ex mortuis, neque ducupt vxores, neque nuptum dantur: Neque enimmori pofluntamplius.’pares enim 3^ Angelis funt,amp; filij funtDei^quum fint filij re. furreélionis. Mortuos autem excitari, etiam

Bxod.j. 6 * Mofês indicauit apud rubum , quum dicit Dominum Deum Abraham, 8c Dcum Ifaac, 8c Deum lacob. Nam Deus non eft mortuorum, 3* fèd viuorumromneseiiimviuuntei. Refpon- 33 dentes autem ei quidam ex Scribisdixeröt, Ma. gifter,benedixifti. Necamplius audebateum 4*

Ma« ïi- 44 quiequam interrogate. * Dixit autem eis,Quo. 4' Marc.u.}f mododicuntChriftumfiliumeftèDauid ; Et 4* Pfaf. iio. I jpfcDauid dicit in libro Pfalmorum, * Dixit Dominus Domino meo, Sede d dextris meis, Vfquedum pofuero inimicos tuos fcabellum 4J pedum tuorum? Dauid ergo Dominum eum 44 •SupraII. t4 vocat, lt;9^quomodo filius eius eft 1 Aiidiente 4f ip.anlt.« o . ’ T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ut

mar ii.jS verb toto populo,dixitdjffipulis fuis, 'Caue, 4» tei

-ocr page 217-

s E C V N D. L V c. 93 teàScribis,quivolunt ambularc

mant falutationes in foris, ac primos confelTus inconuentibusjamp;primosaccubitus in cœnis.

47 Qjjideuorantdomos viduarum,amp;in ipeciem prccibus longii vtuntur ; ilti auferent grauius iudicium.

CAPVT XXI.

I. Viduxfupra opes libcralitas, y, De temport nib nse tcmpli. I«. amp;nbsp;lerufaiein. Signa prxccdentù extremum iudicium.

t jNtuitus autem vidit diuites mittentes munt- Mare. 11.41

ï ■'rafuain gazophylacium. Viditautemetiam quanda viduampauperculam mitten tem illuc

j minuta duo. Et dixit ,Verèdico vobis, vidua

4 hæc pauper mißt ampliusquàm omnes. Nam omnes hi ex eo ,quod ipfis rcdundat,miferunt quod donarent Deo ; hæc autem mißt ex penu, jriafuatotutnviftumquemhabebat. * Et qui-Supra 19. 4» bufdam dicentibus de templo, quöd pulchris Matth. 14,1

£ lapidibus atdonarijs ornatumeflèt,dixit;Hæc. cincfpeftatis?venient dies quibus non relinque-

7 tut lapis fuper lapidem qui non deftruatur. In.

terrogauerunt autem eum dicentes ,M.agifter, quandohæceruntîamp;quodfignum,quandofu.

) turumeft,vtiftafiant? ’Ipfeveródixit,Videte Ephef.e.6 ne feducamini. multi enim venient in nomine a.Thtff. uj meo,dicentes, Ego fum Chriftus : amp;nbsp;tempus il. lud appropinquat , ne igitiir fequimini eos.

9 Quum verö audieritis bellaamp; reditionts,ne ter. reraini: oportet enim ifta primùm fieti : fed

10nonftatimeritfinis. Tune dixit eis,Infurget

11 gens in gentem, amp;nbsp;regn urn in regnum : Et ma. gni terrxmotus «runt fingulis lotis, óe fames ac

peftilen.

-ocr page 218-

GAP XXI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MVANGELIVh

peftilentix,amp; terriculamenta, Sc fîgnaî ciej^ Matth.10.19 magnaerunt. * Sedante hæc omnia inijcient I* ■»at.ij-9 vobismanus,amp;vos perftquentur,tradentes in fynagogas amp;tarceres,adduftosad reges acpra;. Iides,nominis mci cauia. Hæc autem cedent i| Siipraiz.il vobis teflimonio. ’ Habete igitur fixum irt • mar ij.« ' cordibus veftris,nonefle præmeditandam de.

fenGonem. Egoenira dabovobis os, amp;nbsp;fapien.'5 tiamcui non poterunt contradicere neque rtG. ftereomnes qui icvobis opponent. Prodemini autem etiami parentibus Sc fratribus amp;nbsp;cog. natistScamicis ; amp;nbsp;moite mulcfabuntquofdaiu exvobis.’ Et eritisexofi omnibus propter no. 'f Maith. lo.jo menmeum. * Sed pilus capitis veftri non peri-'* Matt.io.zx * Perpatientiam veftrampofsideteanimas 19 Matt.z4.15 ycftras. * Quumautem videritis Hicrufalem” Dan.9. iz ttngiab exercitibus,tunc agnofcite appropin.

quare vaftationemeius.Tuc qui in ludiearunt,^* fugiantin montes ; Sc qui in medio eius exce. dant ; Sc qui in agris, non ingrediantur in earn.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam hi funt dies vltionis,vt impleantiir omnia it

quxfcriptafunt. Vatautem ventrem ferenti.ij busamp;laéfantibus ininisdicbus,eritenim ne. cefsitas magna in hac regione, Sc ira in populo ifto. Et cadent acic gladij,amp;captiui ducentuMl inomnes Gentes : Sc Hierufalem calcabiturâ Gentibus vfquequo impleantur tempora Gen.

B a.it.io tium. * Tunceruntfignain foleamp;lunadcfide.JI inatth'i4'x9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;W« anguftia Gentium in confi.

mar. 1’5.X4 liiinopia,reronantemareamp;falo: Exanimatisi^ hominibus pre timoré deexpeAatione malorunz inuadentium orbem terrarum.nam poteftates cxiorum agitabuntur. Et tunc videbunt filium ly bominjs venientem in nube cum potentia Sc glorU

-ocr page 219-

8ECVND. LV G.



gloriamulta. (^ymanrcm haecfieriintipient, erigittamp;atrollitecapitc veftra, * quoniam ap-Ï9 propinquat redemptioveftia. ij|Dixitetiaineii hancparabolani,Videte{icu(namp; omnes arbo. jO res : Qwuniiamemiferintfolia, voseacernen.

tes,per vos ipfos agnofcitisiampropieflc a-üa.

3lt;tera: îtaamp; vosquumvrderitisharciierijagno-Ji feite prope elTe regn um Dei. Amen dicovobis, nequaquam praeterjerit hælt; actas quoufque bate

33 omnia fafta fuerint. Czlum amp;nbsp;terra præter, ibunt, verba autem mea nequaquam præter-

34 ibunt. ’Cauete autem vobis nequando grauen- Roai'H’*^ tur corda veftra crapula amp;nbsp;ebrietate amp;nbsp;curis butasvitæ ; amp;nbsp;repenti vobis fuperucniat die«

3$ ille. Kamvt laqueus,inuadet in omnes qui ba,

36 bitant in fupetficie totius terræ. Excubate igi, tur,omni tempore togantes , vt digni babeami, niquieffugiatis iftaomniaquæ fururafunt ,Ac 37eonnftatiscoramFilio bominis. Docebatau, tem interdiu in cemplo. noäu vero exiens di,

' 38 uerfabatur in monte qui vocatur Olearuw. Et totus populus diluculo veniebat ad eum,vte. ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nm auditet in templo,

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T X X 11.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J. bidisvendit Chtilhim. f. Pafchaparant Apoftoz

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;li, la, Contendunidc primatu. ao. A Sataiia expez

'1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lunnit.jç Nihililtis dcfuiflca«Chriftus. 41. Oratin

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bionte.44.Sudatfanguinem.ee. AuticiilamMilcht»

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amputatanifanat. ^7.58.60. Petrus »et Chriftum abz

'1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;negat. 6).tUuditut amp;nbsp;caeditui Chnftus.bç.fatctutfc

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filiuniDei.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I A Ppropinquabat autem feftum azymotum Mitth.id.t

' j •^quoddiciturPafeba; Et quafrebantprinci-“”*'*^’* I p«(Saccrdocumamp; Scribz quomodo eum toi-,. , l jjejentareadtoittmebantenttuplebe, ’introtix ngt;irc.i4,io 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem

-ocr page 220-

CAP XXI t . EVANGELIVM

«utetn Satinas in Judam cognominatum Ilc4gt; rioten,quieratè numéro duodecim. Quiâb-^ iens colloquutus eftcumprincipibus Sacerdo-tuniac præfedis templo ,quomodo ipfis eum traderet, Qui gauififunt.acpaélifunt iê datu. J Tos eipecuniam. Et ipfe fpopondit; quære.^ battue opportunitatem, vt tradereteuni ipfis

IMatth.xd.i7 abfqueturba. * Venitautem dies azymorum,/ 1narc.14.ij quj oportebat maftari pafeha. Et mifit Pe, Il trumamp;Iohanncni,dicens,Profelt;fti parate no. bis pafeha vt vefeamur. Jpfi verb dixerunt ei,9 Vbi vis paremus illud? At ille dixit eis ,Ec£e, poftquamintroicritisin vrbetn, occurret vobis quidam aquæ amphoram baiujans : fequimini eumdomuminquam ingredietur : Etdiciteil patrifamiliâsfdium,Dicit tibimagifter,Vbicft diuerforium vbi pafeha eumdifcipulis meis e. dam ? Tune ipfe oftendet vobis cœnaeuluffl» magnumftratum ; illicparate pafeha. Profe. q fti auteminuencrunt omnia prout dixerat eis:

.Mitr.xd. 10amp;parauerunt pafeha. Qüum igitur adcflèti marc 14.1$ eonftitutumiJlud tempus,difcubuit,amp;duo.

decim Apoftoli cum eo. Et dixit eis,Dcfîderio defideraui hoc Pafeha vefci vobifcil, antequani egopatiar. Dicoenim vobisme non ampliusii comeftururaexeo, quoufquecompleaturinre. gnoDei. Et acceptopoculo, quuin gratiase. 17 giflèt, dixit, Accipite hoc,amp;:partimini vobis ipfis. Dico enim vobis me non bibiturum exiJ

Alt«, id. 16 fruftu vitisjvfqucquo regnum Dci venerit. *£t 19 panc,quum gratiasegiiret,fregic: 6c de. diteis, dicens,Hocefi;corpusmeum,quod pro nbsp;nbsp;।

robis datur ;hocfacite in mei recordationetn. nbsp;nbsp;nbsp;I

f . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hidenietijund$diteispoculuffl,pcftquamcœ.2*

nafièt,

-ocr page 221-

SE cv ND. WC.


106


tiaffet,cliccns ,Hocpoculum ,eItKouumillud tçftainentumper fangtiincm mtum,qui provo.

ï'biïeffunJitur. ’ Veruiitaincnecce^niauuseius Mittb. tS.n qui me prodit ,mxumeft in nicnfa. Et fibus quidem hominis * prout definitum eft ,vadit : pm. veruntamen va hominiilli per qutm pioditur.

ï3 rumvidereturcffe maior. Ipfe verö dixit eis,

* Reges gentium dominantureis ; amp;qui potc- Matth.Jo.tj ififtatcmhabentin cas,benefici vocantur. Vo» 1nM.10.4x autera non ita: fed qui maximus cft inter vos, fitficut qui minimus eft : amp;i qui princeps eft, iyficut qüi miniftrat. Nam vter maior eft{ qui accumbit , an qui miniftrat lt;nbsp;nónne quiaccumbit i At ego fumin medio veftrunx vt qui miniftrat, Vos porrö ij cftis qui per.

3^iudicantes duodeeimtiibus Ifrael. Dixitetiam kPet.i;«* ' Dominus,Simon, Simon, ecee, * Satana'app«.

3^tijt vos,quos ventilarct ficuttriticum: Sedego rogaui pro te,ne deficiat fides tua : tu igitur a.

33 bquando conuerfus,confirma fratret tuos. Ipfe

verö dixit ei,Domine,tecum paratusfum amp;nbsp;in Matrt1.15.54 34carccremamp;admortcmproficifci. * Atilledi-

xit,Dico tibi Petre ,non mittet vocem hodie gallus priufquam ter neges me tibi notum effe.

35Dixitet'umcis, * Q^ando mifivosabfquccru. Matth.10.9 menaamp;pera amp;nbsp;foleis,numquid defuit vobisï

}6 Ipfi verö d'ixecunt, Nihil. Dixit ergo eis. At *

O nunc

-ocr page 222-

Cap. XXII EVANGBLIVM

nuncqui ccunienamliabet, fumat earn, fîmilL teramp; peram; amp;nbsp;qui non habetj \«ndat pallium -fuuni,amp;emat gladi um X)ico enim vobi?,adhuc 57 ’•5-*'** opo:tere in me peifici ^fcriptumillud , Ét cum fctleratis numecatus eft. Nä eaquæ fcripta funt de me,finem habcnt. At illi dixerunt^Domine, 3‘^ ecce duo gladij liîc. Ip!e verb dixit eis, Satis eft. * Etcgrclfus,profcftus eftex n:ore in niontemj? Oliuarum:fcquuti/unt autcm cum ctiam difci-oiaii.i .1 py|içjj,5_ Quuniverbpeiucniflitadcn locum,4® dixit eis,Prccamiiii ne intretis in tentationcm.

Tumipic auulfus cftabcis quafîad ialt;ftumla-4* Matth.ÎÔ. 11 pidis,pofitifq;genibui prêtât us tft,Ditens’Pa. 4’ mat. 14.58 ter,fivis,transferpoculumhocâ me : verunta.

mcnnonmea voluntas,fedtua fiat. Vifuscft4i autemci Angelus è c.rlocorroborans cum. Et 44 ipfeconftituusin angore,intériusoratat .Erat autcm fudorcius quafi grumi fanguinisdefcen. dentes in terram. Etquumfurrexifletà preca, 4Î tione,veniflctq;ad difcipulosruos,inuenitcos dormientes præ triftitia.Et dixitcis,Cluiddor. 4^ lnitis?furgitc,amp; precamini,ne introeatis in ten-Matt-*a.47 tationeni. * Adhuc autcm co loquente, ecce 4? mar. 14.45 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, t , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

lohan.isT- turba,lt;Xisquidicebaturludas,vnu$e duode.

cim,pr.Tibateis, dcappropinquauit lefu vt oC cularetureum. Icfusautem dixitei,Juda,ofcu. 4I lo FUium hominis prodis 1 Videntes autcm 4J ij qui circa ipfum erant,quod futurum erat,di. xeruntci, Domine, percutiemûfnegladio? Et $# quidam ex ipfis pereufsit féru um Pontificis ma-ximi,âcabftulitauriculameius dextram. Re.$l tfpondcns autcm lefus dixit ,Sinitc hueufq;. Et taiftailliusauricula,fanauiteum. Dixit autemj» Icfuseis qui ad ipfum vénérant^ nempeprincû pibua

-ocr page 223-

s R C V N D. r V C. IM ■pibusfaccrdotuni,amp;pra:fcftistcfflplo,amp; fenio, ribus, Vtaduerfus latronem exijilis cura gla, J3 dijs ac fuftibusî Quumquotidievobifcumfu, erimin teniplo, nonextcndiftis manusinme : fedba’Ctft borajllaveftra,amp;poteftas tenebra:.

•5^ rum.quot; ’ Comprcbenfum afit eum duxerunt,amp; Mitth.iS.jy inwoduxcrunt domumPoncificis raaximi.Pe,

55 trus verb fequebatur procul. * flii^uméj;accen. Mau.iô. 69 diflànt igncm in medioaulæ,arquevnàconfe-«gt;»rr-'4-ôb

.^6 difl'ent, fedit amp;nbsp;Petrus inter eos. Qijum verb eumvidiffet ancillaquedarafedentetnad igncm intentis adeum oculis dixit, Et ifte cumeo e.

Ipfeautem abnegauiteum ,dicens,Mu,

.5 Slier ,non noui eum. Et paulb póft alius vi. dens cum, dixit, Et tu ex ipfis es. Petrus verb

5j ait, Heus tu ,nonfum. Et interpofitaquafi hq., ravna,alius quidam affirraabat, diccns, Veri amp;nbsp;.écIftecumilloeratLetenimGalilæuscft. Ait au, temPetrus.Heus tu,neftio quid dicas. Et illico 6iadhucipfoloquente,vocemmifit gallus. Tum conuerfus Dominus intuitus eft Petrum : amp;nbsp;recotdatus eft Petrus fer.monis Domini, quo, modonimirunidixerat ipfi,''Priufquamg*ll'is

61 vocem miferit ,.ter me abnegabis. Et egreft'us

65 foras Petrus fleuit amarb. ’ At i| qui vnà te, ■'datt.iö.67

!),amp;princrpes facerdotum clt; ocnba:,,o£adQU,

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xcrunt eum in fqum confclTum, Diccntes,

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KumtuesilleCÉriftusl dicnobis.Dixit autem

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ’ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O X tii.

-ocr page 224-

CAP-XXII! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGELIVM.

eis,Sivobis dixero,nequalt;]ua(ncredetis : Qgàd fîetiaminterrogauero,nequaquamrefpondebigt; tismihi,neq;dinuttetis. Ab hoc tempore erit 69 Filius hominis fcdés ad dextram potentii): Dei. Dixerunt autem omnes, Tu ergo cs Films Dci? -ja Ipfcveró dixit cis,Vosdicitismeeflè. At illidi- -ji xeruntjQi^id amplius egemus tcftimonio {Ipfi cnimaudiuimusexore iplius.

CAPVT XXIII.

I. Acciifatut coram Pilafo.r. Mittitiir ad Hcrodem* II. Illiidiiur. 1^, Cupidirati ludxoruiri cxponinir a Pilato. 17. Miiliercs plangiinf rum. ji. C nirtfi^itur. jg. Conuitiatiir vniis tx malcficis 45. Alter fide feriuz tiir. 4$. Expirât CliriQus. $1. Scprlitiir.

’T’VMfurgeni vniuerfa multitudo eoruin, 1 duxitcumad Pilatum. Cœperunt autem » eum accufare,diventfs,Comperimusiftum per-mar^uW^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dareCsefari,

Matth. 17. n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicat le Chriftum,id eft,regem eflè. ’Pi. }

mar. IC. 1 Jatusauteminterrogauiteum, dicens, Tiinecs loh. i8.j5 rexludarorum? Ipfeverôrerpondens ei, dixit, Tudicis. Ait verô Pilatus ad principes facer-4 dotumamp;turbam,Nullam inuenio noxamin hoc homine. At illi inualefcebant, dicentes, j Concitatpopulum,docenspcr vniuerfam lu. dæam,exorfusàGaliIæahucvfque. Pilatus vt- 6 rà,auditaGalilæa,interrogauit num Galilæus eflêt. Et quum cognouillèt eum ad Hcrodif 7 poteftatem pertinere,rcmifit eum ad Herodem, quiamp;ipfeHierofolymiseratpereos dies. He. I rodes aufemvifolcfu gauifuteft valde. cupie-batenimà multo temporecum videre,eo quàd audiretmultadeeo ;amp;fperabat fefîgnum ali.

quoX

-ocr page 225-

s E C V N D. Iz V C A M. ioi 9quod vifurum ab eo'ficri. 'lnterregauit auten» eum multis fernjonibuSi.' fed ipfe nihil ei refpó, gt;odit. Stabant autera principes facerdotum amp;nbsp;Scribx magna contentione eum accufantes. liHerodesautcmcuin militibus fuis,quumeum pro nihilo habuiflctjdr illulïllèt el,amiéïuni vc, U ftefplendidaremifït adPilatum, Etfaftifunt amici interfere Pilatusamp; Herodcs eo ipfo die:

mauit autem fimul vniuerfa turba,dicens, Tol,

19 le hunc, dimitte verb nobis Barabbam. ( Qui erat propter feditionem quandam amp;nbsp;cædem fa,

It tere lefum. Ipfi verb reclamabat,diccntes,Cru,

tentes,vt crucifigeretur : 6e inualefccbant voces

mifit autem eis ilium qui propter feditionem Sc J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccdem conieftus fucrat in carcerem, quern pe.

O 3 tierant;

-ocr page 226-

Ca.XXIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGELIVm

ti«rant; lefum verótrididiteorum cupiditatJ. Matt, ir-ji *Quumigitur abducexent cum , prehenfo Si- JÖ' lt;natlt;.i;. ar quodamCyrcna-o, qui veniebar rurc, iti).

pofuerunt ei tiuccni ferendam ponè lefuni. Se-quebatui autemcum magna multitudo popü-li amp;nbsp;mulierum : qua; amp;nbsp;plângebant amp;nbsp;lamenta- . bantureuniiConuetfusautemad eas lefus di-2^' xit, Fili« Hierufalcm, ne flete lu per me, verùni Çupcr vobilîplîs flete lt;Se fuper liberijs vcftris: Kam ecce,venient dies quibus diccnt,Btatæftc- 29^ riles ,amp;vteri qui non gefitierunt,amp; vbcra qu« non la^ilauerunt. Tum incipient dicere mon* 3® Ofese Vog nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Cadite fuper nos ; amp;nbsp;collibus, Operite

Apoc.ó 16 fos. * Nam fi in virente ligno ifta faciunt, 3* i.Pct.4,i7 in aiido quid fiet 1 * Ducebar.turautem etiani3* Matri1.17.jr gjj. (3i,q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt ciim eo necarentur. Cluum35

•narc. 1Ç.17 . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zr ■ 1

Ibhaii. 19. ,g tgitur veniflent in locum qui vocatur Calua-c ria,illicrrucifixerutiteum,lt;Scmalcficos : vnum ad dextrain , alterum ad liniftram. lefus 34' aütem dicebat,Pater, remitte eis : nefciunt e. liiinquid faciant. Partientes veró vcftimenta eiusjiecerunt fortem. Et ftabat populus fpe-3f Ains ; Iannis autem excipiebanc enni ctiam primorescüm eis , dicentes, Alios (êruauitj ièruet feipfum ,lï hic eft ille Chriftus Dei ele-Aus. Illudebant autem etiam eimilites acce.3^ dentes j amp;nbsp;acetilm ei offerentes, Dicentes. 37 ^ue, Si tu es Rex ille ludacotum, ftrua temet, ipfum. Erat autem etiam inferiptio fcriptal» fupereum literis Grarcis êc Romanis amp;: Hebrai. cis, HIC EST REX ILLE IV-D AE O R V M. q, Vnus autem ex male. 39 Icflcis qui erant fufpenli, conuiciabatur ci, di. kens,Si tu es Chriftus ille, ferua teipfum amp;nbsp;nos;

Relpon-

-ocr page 227-

gßCVND. LV C, 19, Refpondens autem after obiurgauit eutti,df. eens , Ne Dcum quidem times, quôd in eï-

41 dem fis damnatione ? Et nos quidem iuftî : nam digna faAis recipimus ; ifte verà nihil

42 thfolens fecit. Dixit^ue lefu, Domine , me, mento mei quum veneris in regnum tuum.

4jTura dixit ei lefos, Amen dico tibi, hodie

44 mecumerisinParadifo. Eratautemquafiho. rafexta,amp; tenebræ faftæ funt fuper rotam

4Î regionem vfque ad horam nonam. Et ob. feuratus eft fol, amp;nbsp;aulæum rempli fiflum eft

46 medium. Quum^ue ciamaïïêt voce magna Iefus,ait, * Pater in manus tuas depeno-fpi-PùI.jvÇ ritum meum. Et quum hæc dixiflet,expira.

4^ uit. tiuum vidiflèt autem Centurio quod faAumfuerat ,glorifieauit Deum, dicens,Ve.

4Î.ri hic homo iuftuserat. Et omnis turba quæ fimul ad hoc fpeftandum acccflêrat, fpeftans quæ faAa fucrant, verberans peAora fua teuer.

49 tebatur. Stabantautemomnes noti eius pro.

cul, Sc mulieres quæ étant eum confequutæ àGalilæa,videntes ifta. ’Tum ecce virno-mine lofeph , fenator , vir bonus ac mhaiujo**#

)2qui ctiam expcAabatamp;ipfe regnum Dci; Hic, inquam, adiens Pilatum , petijt corpus lefu,

S^Et detraAum inuoluit findone jpofuit^ue il. lud in monumento, quod erat ex lapide exci-fum,in quo nondum quifquam pofitus fuerat.

O 4 Reuer.

-ocr page 228-

CA. JüflUÏ nVANGBblVW

ReuerQveràparauerunt aromataamp; vnguenta: ac öabuacho quidetn quieuerunc fecunduin nundatuni.

CAPVT XXllII,

I. Miilierttad monun1tnfiitnacceJunt.9.Q.r!eabAn* gelisacccpcninc.Apoßolisnuntia it. ij. Duo' us cun^ tlbusiuEinmiusadiungttfeGhnftus n. Interpréta' turillisSeripturat). ag.CoutreA uidirmTepratbet Apoz Aolis. 49. Promitiit uitum laiinum. ;i. Surium fcc' turtiiralum.

fAtte- iS.t TjRimo autem diehebdomadis, profundo di- lt;nbsp;airia.t x fuculö vcneruntadmoiiunientum,fercnteJ quæ parauerant aromata : amp;nbsp;nonnullx' cum jpfis. I nuenerunt autem lapidem deuolutumâl monumenro: Ët ingrcflà; non inuenerunt 5 corpus Domini lefur ËtfaAumeftdumcon-4' fternatæineare liæfitarent,ecceduo viri fuper, Ueiierunt els, induti veftibus fulgurantibus; Qi^iim autem expauefafta: inclioarent faciemy in terram,dixeruteis,Qii_id inter mOrtuosqu.r. ritiseumquiviuit ? Noneft h!c,fed furrexit, 6

Süpta itiementote, vt * loquUtus fit vobis,quum ad.

Galila-a cflèt, Dicens, Oportet Filium -j hominis tradiin manus hominum peccatorn, amp;crucifigi :amp; die tertio refurgere. Recorda. ( tæfünf igitur Verborum illius. Et reuerfæd^ monumenro annuntiauerunt hæcomnia illis »ndecint,amp;reliquis omnibus. Maria autem ta Magdalene 6c lohartna, 6c Maria Jacobi mater, reliquat CUm eiserant,qua;h.re dicebänt A. poftolis. Sed vi(ä funt apud eos quafi délira. ii mentum Verba earum, neque crediderunt eis.

Iflbïtt.io. S * Petrus autem furgens cucurrit ad monumen- 11 Ium ; amp;'quumintrofpexiflêt,vidit]intea fola illi«

-ocr page 229-

s E C V N D; L V C. 104 iUicia«ntia:abiit^ue,apud femetipfum mirant

13 hoe faâum. %* Etecce,duo«ijs ibant eoipfo Mm.iS.n die in vicum diftantem fladijs fexaginta ab HierufalenijCuivico nomen eft Emmaus : Et toHoquebantur inter Te de ijs omnibus quxeue

15 nerant. Et faftum eft dum colloquerentur,

amp; Ce mutuà rogirarentppfe lefus acceGit,amp;: vnji

eis, Q^i funt hi fermones quos confettis inter tS vos ambulantes,amp;■ quid eftis tetrico vultul R.c.

fpondens autem alter cui nomen Cleopas, dixit ei,Tufolus commo raris in vrbeHierufalem,amp;

rôdixic eis,fhiæ? At illi dixerunt ei, Qua: faÄa lunt lefu biazarcno, qui fuit Propheta , poten» operibus de fermonibus coram Deo amp;nbsp;toto po,

ilemagit hodic ex quo haie faifta funt .Sed amp;nbsp;mu.

lieres quædam ex nobis obftupefecerunt no»,

34eura viuere. Etabierunt quidam eovum qui e, tant nobifcum,ad monumentum ,amp;itainue. ncrunt prout mulieres dixerant ; ipfum verb

15 non viderunt. Tumipfe dixit eis ,O amente» amp;nbsp;tardi corde ad credendum omnibus qua: lo, léquuti funt Prophet«. Nonne hatc oportuit

I cati Chtiftum, de inttoire in gloriam fuaml

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O $ Et

-ocr page 230-

CAXXîIl» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RVANGELIVM.

Et exor fus à Mofeamp;omnibus Prophetis,inter- vj pretabaturillis in omnib.Scripturis quedeipfo fcripta étant. Appropinquarunt autcm vieo îî in quem proficifcebantur : amp;nbsp;ipfe fingebat fe longiusirc, Scd ipfi adegerunt eum , dicentesî^ Maiie nobifcum ; quoniamaduefperafcit, amp;nbsp;in-tlinauit dies, fngrefliis cft igttur,vt maneret cumeis. Etfaftumeft quum accubuiflùt cunij# riSjfutiipto pane benedixit,amp; fraftum dédit eis. Adaperti funtautemoculi coruni,amp; agnouc-j» runteum : fed ipfeablatuscftex eorum confpe-ftu. TS interfe dixerunt,Mônne cor noftrum jl ard'ebat in nobisdum loquercturnobis in via, amp;quum adaperiret nobisScripturas ! Et fur. j} genres eoipfo momento, reueriîfunt in Hieru, falem,amp;inuenerunt congregatos vndecim,amp; eos'qui eum ipfîs étant, Dicentes,Surrexit Do- ;4 minus verè,(Scconfpeftuseft Simoni. Tum ipfi jJ cxpofüetunt qua; geftaerant in via, lt;Sr vt fuerat Manh. 15.14 agnitusab ipfis in ftaftione pan is. ’ Hi-cautem •‘»•tan.io.ij ipfisloquentibus ,ftetit ipfefefusin medioeo, rum,0e dixiteis, Pax vobis. Tertitiverb illi amp;nbsp;expauefafti putabant fe (pititum confpicere. Turn dixiteis,Q^id tu that i eftis, amp;nbsp;quatedis-jj ceptationes fubeuntcorda veftta? Videtema-jÿ nus meas amp;nbsp;pedes meos: namego ipfe fum.con-treftateme, 8i videte .‘nam fpiritus carnemamp; ofia non habet, prout me confpicitis habere. Et 44 quum h.vcdixi/ïi;t, ofbendit eis man us ac pedes. Adhuc autem iffis non credentibus pre gaudio, 41 *mirantibus,dixit eis, Habetishîccfculentuni BÜquodi Tum ipfi dederuntei partem pileis 4I Efsi,lt;Sc aliquidcxfauo apiario. Qua: ille acce-4f fitjiScin corum confpcftu Cotncdit.Dixit^; e”) 4

-ocr page 231-

SECVND. LVC.

Hi funt fermones qnos locutns Turn vobis,qu5 adhuceflim vobifcum,oportere impleri onin^a quæ fcriptä funt in Lege nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prophetis,amp;

45 Pfalmis,de me. Tuncaperuit eorum mentem, 4^ vtintelligerent Sci ipturas ;Et dixit eis,Icafcri.

ptumcft,amp; itaoportuit Chrifturo paci,amp; re«

fnrgere à mortuis tertio die : Et pr«dic»ri in cius nomine reCpifcentiam ac rcmifiionem pec« catorutn apnd dmnes Gentes, incipiendo ab

4S Hierufäleiu, Vos autemeftishorum teftes.

fumfcrebaturin cælum. Ipii autem adorato

eo rtuerfi funt in Hierufalem cum gaudio magno.Erant^ue Temper in templo, laudantes amp;nbsp;benedicen.

tes Deum.


EVAN,

-ocr page 232-

CÄ I. B V A N G B V I V M

EVANGELIVM

SECVNDVM 10-H A K N E M.

C A P V T I.

I. Stnno ille inte feciih ex Dco gcnitiu. i. amp;nbsp;qui feme per ipud Piirem refidebat. 14.. Homo faS us ert, 6. IohannesquorfumaDeomiiTus. tâ. Goncio ipGus de officio Chriili. 19.10. fcftimontum ctufdcin Sacerdoe nbus reddicum. 40. Andrex vocatio. 41. i cm; 4Jgt; Philippi: 4J.Natliaiiaclis.

IN principio «rat Sermo ille, amp;nbsp;Sermo ille e-1 ratapud DeurQ,erac^ue ille Sermo , Deus.

Cololtl .16 nbsp;nbsp;nbsp;Hic Sermo erat in principio apudDeum.^O-ï

mnia per hune Sermonem fafta funt, amp;nbsp;abfque j eofafîumcll;nihilquod faifturafit. Inipfovi-é ta erat,amp; viraerat Lux illahominum; Et Lux J iftain tenebris lucet, fed tenebrzeam non com-

Hitth. j.i prehenderunt. ’FuitquidammilTus à Deo,6 riatc.i.iS cui nomen Iohannes: Isvenir ad dand um te- 7 Lu«-}'* ftimonifijid eft,vt teftaratur de Luce, vt omnes pereum crederent. Non erat ille Lux ilia, fèd I mifrusfuit,vttcR'ateturdeilla Luce. Hicerat 9 Lux ilia veraquæ illuminât omnem hominem yenientemin inundum. In mundo erat, amp;nbsp;id

Hcb.it 4 mundus * pereum faftuseft; fèdmundus eum nonagnouit. Ad liiosvenit,amp;fuieumnonac. 11 ceperunt. Quotquot autem eumacceperunt, U dédit eis hanc dignitatem ,vtfilij Dei fièrent, nempe, ijsquicredunt in nomen eius; QuiiJ non ex fànguine,ncque ex libidine carnis, neque

Matrti. I, ,5 ex libidine viri, fed ex Deo geniti funt. *£ti4 Lot.x.7 nbsp;nbsp;nbsp;Sermo ille taro faftus cft : amp;nbsp;coramoratus «A

iater

-ocr page 233-

5 B C V N D. 1 O H A N. loó

jnternos,(amp; * fpïÂauimuS glorj«nieius,gloit, 17. »

«m inquam,vt vnigcniti egrel'si àPatre ) pknus x.Pct.i.17

» 5 gratiæ ac veritatis. Johannes teâatus eft de eo, dcclamauit,dieens, Hiceftde (]Uodicebani,Is qui ponè me venir,prjelatus eft mihi : quiapræ.

1/

16 ftantior me eft. * Et ex plenitudine ipfius o- Coloff. 1.19.

»7 mnes accepimus,5e gratiani pro gratia. Nam^' *' S’

Lex per Mofen data eft,gratia amp;nbsp;veritas per Ie,

i8 fumChtiftumextitit. ^Deumneinoviditvn,*- Iohan.4.ii quani,vnigenitusiUeFilius quieftinfinu un.6.10 tris,illenobisexpofuit. Ethoc eft teftimonu um Iohannis,quando miferunt ludæi ab Hie« rofolyniis’facerdotes amp;nbsp;Læuitas, vt intorroga«

îc rent euin,Tu au Is es! EtconfelTuseft ,neque negauit: confeflus eft,inquam,fe non efle Chri.

îi ftumillum. Tuncinterrogauerunt eu,Quid ergo es? 1 une es Elias ! Ipfe verb dixit,bió futn« Et illijEs tu Propheta ille ! Qpi refpódit,Kon. Dixtruntergoei,Qi£ises? vtrefponfumdemu« ijs qui miferunt nos : quid dicis de teipfo? Ait, Egofumvoxclamantisin deferto, ’ Compla.^l’-X-O-1 tiateviam Domini, prout dixit Efaias Prophe. * ta. Porto quimi{sifuerant,erant ex Pharifar«

jj is: Etinterrogauerur.teum,acdixerûtei,Cut ergo baptizas, fi tu non es Chriftu», neq; Elias, jg neque Propheta ille? Refpondit ei Iohannes, diccns,Ego baptlzo aqua,red in medio veftrum

ay ftat,quem VOS neftitis : ’ Hic ille eft qui poni ’• * me venit,qui praelatus eft mihi, cuius folearum Vuc.j.iS

at ego non fum dignus,vt foluâ corrigiam.Hec in AAor. t. Se Bethabara fafta funt, trans Ioedanem, vbi Io.“-gt;lt;»-8ki9.4 Hannesbaptizabat. ^Poftero die videtlohan« nes lefum venientem ad fe ,lt;Sc ait, Ecce agnus il«

JO leDlt;i,quitollitpeccatumœundi. Hic eft,de

-ocr page 234-

lt;^AP. I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BVANGELIVM

qno dicebam, Ponè me venit vir qui prslatu« eft mihi : quia prarftantior meeft. Et tgononj* noucram eum : fed vt manifcftus fiat Ifratli, proptercaveniegobaptizans aqua : Turn, in-jgt; J. 16 qiiarn^tcftatus eft Iohannes,dicens, ^Confpcxi j-ii Spiritum dcftendenteni quafi columbani de c.vlo, quictiammanficfupereuin. Et ego non nouerain eum : fed qui mifitme, vtbaptizarenx aqua, ille mihi dixerat. Super quern videris Spiritum defcendentem ac maiientcm fuper eum, hiceft qui baptizat Spiritu famfto. Egojl igitur vidi,amp;tcftorhunccfliFiliunvI]umDci. Poftero die iterum ftabat Iohannes ,amp; ex di-51 fcipulis eius duo : Etintiiitus lefum anibu-i^ ]antem,dixit,Ecceagnusi]ieDci ; Audierunt 5/ autem eum duo illi difcipuli loquentcm , amp;nbsp;ft-quuti funt Icfum. Conuerfus veró Jefus,amp;5’ confpicatus eos fcquentes fe, dicitcis, Qujd 59 qua-’titis f Illi verà dixerunt ei, Rabbi (quod dicitur,fi interprcteris, Magifter) vbi moraris ?

Dicit eis, Venite amp;nbsp;vidcte. Venerunt vide-4® runt^ue vbi nioraretur;amp; apud eum manfe-runt die illo : horaenim erat quafi décima. Erat 4* Andreas fratres Simonis Petri, vnus ex duobus qui audicrant ilia ex Iohanne,amp;fequuti fucrant eum; Inucnithic prior fratrem fuumSimo-4* nem,lt;Sc dixit ei, Inuenimus Mefsiam, quod eft, fiintcrpreteris ,Chriftus. Etadduxit euniad45 Aîitth I lefum, Intuitusautemeumlefusdixit,Tues ■*•’8 Simon filius Iona, * tu vocaberisCephas,quad declaratur Petra. Poftero die voluit Iefusab-44 ire in Galilaram : inuenit autem Philippum, amp;nbsp;dixit ei, Sequere me. Eratverô PhilippuseX 4^ Bïthûida,«uitstt Andre«amp; Petri. Inuenit 4^

Vkh

-ocr page 235-

s EC VNO. lOHAN. to,

Philippus Nathanacletn^Är dicit ei, InMenjuiut ilhinide.ejuo fcripfit '' Mofes in Lege, amp;nbsp;’ Pro. Gen. 4«. (• phetæ,nerapeIefuniFilium lofephilluni

47 renum. Tum dixit ei Nathanael, A Nazareth ',0,04' poteft aliquidboniefTe 1 Dicit ei Philippus,4$.8

. nbsp;nbsp;48 VenixSc vide. Vidit lefus Nathanaclcm vcnj-*Y™’ ’’

; entern ad fe,amp; dixit deeo, Eceeveri Ifraclita in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj

49 quo dolus non eft. Dicit ei Nathanael, Vnde amp;57.Î4 me nofti ! Refpondit lefus ,amp;dixit ei, Prius, Dan,9.» quam tc Philippus vocaret,quum elfes fub ficu, JO videbam te. Refpondit Nathanael,lt;3e dixit ei, Rabbi : tu es ille Filius Dei, tu es ille Rex Ifra, ji.el. Refpondit lefus,amp; dixit ei, Quiadixi tibi,

Vidi tc fub Heu,credit lt;nbsp;maiora his videbis.

I jjPræterea dixit ei, Amen ,amcn dico vobis ,De, Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inceps videbitis cælum apertum, £c Angelos

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dei afeendentes ac defeendentes fuper Filium

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominis.

C A P V T U.

l. Chtiftiis aqiiam in vinum mutatam, 11. Facit fipioa uinifuoriimptiiicipiiini’ia. Capernaum defcendit i}.

' ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hinchierotolj^am afcendit.is amp;nbsp;mercatum eterae

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plociccit. iç.Templiini.nenipecorpusfiium, foluena

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dum a ludxis prxdicit. Xi. Ähilticiedunt in eum 03

figiia qux cdebat.

t T)Orrö die tertio nuptiæ faftse funt in Cana oppido Galilææ : crat^ue mater lefu illic.

2 Vocatuseftautimetiam lefusae difeipulieiu* j ad nuptias. Et quum defeciflet vinum, mater 4 lefu dixit ei, Vinum non habent. Dicit ei le, j fus, Quid mihi tecum,mulier ? nondumveni» horamea. Diciteius mater miniftris ,O:Uod,

i cunque dixerit vobis , facile. Etant au, tem ibi lapide« hydrj« fez polît* fecun, dtUB

-ocr page 236-

^AP, IV bvangeliv'm

lt;ïutn purificationem ludæorum, capientes fn^ pulæamphorasbina'-auc terna$. Ditireis Ie-7 fus,Impiété has hydriasaqua. ImpI uei unttas igiturvfquead fummum. Tunc dint ei',Hau. ! rite nunc,amp;offertearchitriclino. Obtulei unt igitur. Vt autcm guftauit architnclinus 3 quamillamquæ fadafuerat vinum , (nefciibat ant vnde efl'ct ;fed ininiftti fcicbatjquihauferat aquani) vocat fponfum architriclinus, Et di- lO citei, Omnes primo loco bonum vinum appo. nunt,amp; quum conuiua; fitim expleuerint, tunc id quod dcteriuseft : tuferuaftibonum vinum vfqueadhuc. Hocinitium fignorum fecitle-d fus in CanaoppidoGalilææjamp;manifeftam fe-cit gloriam fuam ; amp;crediderunt in eum difci-puli eius. nbsp;nbsp;Poftea defcendit Capernaum,ipft •*

amp;mater,amp; frattes amp;difcipulicius:fflanfeiunt. ^ue illic non multos dies : Nam propè erat if pafcha luda-orumjAfcendit igitur Icfus Hiero. folymam. Et inuenit in templo venditorcsbo- ' umamp;ouium St columbaium ,amp;rnumu]arios fedentes ; Fafto^uc flagello è funiculi:,omnes gt;5 eiecitètemplo,amp; ouesamp; boues ; Sc argenta, riorum numuloscffudir, n’enfaf^uefubuertit. Et columbarum viditoribus dixit,Tollite bine ifta : ne facite domum Pattis mei,domum mer. catus. Recordati funt autemeiusdifcipuli,fcri- vj IO ptum eflê, ’ Zelus domus tuæ deuorauit me.

Refpoderuntergo Iudjei,amp; dixeruntei. Quod iS. fignumoffendisnobis,vtiffafaciasf Rcfpon.19 Mau. lu- dit Iefus,(Scdixiteis,’ Diftruite templumhoc, 3;ï7lt; '’. amp;nbsp;tribus diebus etigamillud. Dixerunt ergo î9 ' Iud.ei,Q}iadragintaamp;fexannisædifîcacura eft templumiitud,óc tu tribus diebut illud erigesl

At

-ocr page 237-

5 R C V N D; I O H A N; loJ

ît At 111c loquebatur de templo corporis fui .Quamp;

12 'rgofurrexifTet àmortuis, recordatifunt.difci, pulieiusquàdhocdixiill'C eis:amp; crediderunt Scripturæ fermoni qucm lefus dixerac.

IJ ^(Ijiumautemeflèt Hierofolyrais in pafcha die ftfto, multi crediderunt in nomen eius,confpû

I^ cicntes fignaquæedebat. Ipfe autem letus non credebat eis femetipfum,co quôd noflet omnes:

l6 Nccopuselïètvtquifquamei teftareturde ho^ mine ; ipfeeniœfciebat quid eflTet in homine.

CAP VT ni.

I. Clirilhis Ntcodcmiim ab ipfîs fimdamentis Chrl* ftiiiixtegencrationis iartitiiit. 14. Sçipcns in dcfcrto. Ij. Iohannes baptizat, 17' amp;nbsp;(nos docet fe non elft Chrdlum.

»■pRatautem quidam ex Pharifeis cui nomen ■*^erat Kicodemo, ex pi imoribus ludæorum, J Hic venit ad lefum noâe,amp; dixit ei, Rabbi, fei« mus te à Deo veniflè magiftrum : nemo enim potïft haie figna edere,qu.-E tu edis, nifi Deus fi»

3 cumeo. Refpondit lefus,amp; dixit ei. Amen,a« medico tibi,nifiquisfuerit genitusdenuo,non q. poteft videre regnum Dei.Dixit ei Nicodemus^ Quomodo poteft homo gigni qui fit fenex I nS poteft in vterum matris fuæ fecundà introire, J ac gigni? Refpondit lefus, Amen,amen dico tibi, nifi quis fuerit genitusexaqua amp;nbsp;Spiritu, € non poteft introire in regnum Dei. Quod ge.

nitumeftexcarne,caro eft.amp;quodgenitumeft 7 ex Spiritu,fpiritus eft. Ne mireris me dixiflè ti-8 bi,Oportet vos gigni denuo. Ventusquàvult, fpirat : amp;nbsp;fonumeius audis, fed nefeis vnde ve. niât amp;nbsp;quàvadat : ita eft quifquis genitus eft *

P Spiritu.

-ocr page 238-

E V A N G n LI V M.

SpirîtU. Refpondit Nicodemus,Afdixitti, $ tijjotnudo poflunt hicfieii? Refpondit Ie. lö fus,amp;dixit ei,Tu es magifter lfiac)is,amp; hæc nonnofti! Amen,amendicotibi,quod fcimus »• ]olt;^uimur,£e quod vidimus teftamur ; fed telli. nionium noftrum non recipitis. Siterrenaiz dixi vobis, 6c non creditis : quomodo , fi dixe. rovobiscalcAiajCredicisI Nullusenini afcen- iJ

Infra 11. jt

Num. 11.9

dit in c.vluin, mil qui defcendit è cælo, nempe Filius hominis quieftin cælo. * Prout au* 14 tem Mofes extulit (èrpcnteni in deferto, ita

extolli oportet Filium hominis ; Vt quif-iy quis crédit in cum, non perçât ; fed habcatvi-i.lolian. 4.Ç (j,j,æternam.*Itaenira Deusdilexit mundum,

vt Filium fuum vnigenitum dcdcrit,vt quif-quis credit in eum,non pcreat,(êd habeat vitam

*Non er.im mifît Deus Filium fuum 1/ ’ in mundum,vtcondeninctmundum,fed vtfer-ueturmundusper eum. Qui credit in cum,il non condemnatur : qui veiô non crédit, iam condemnatus cft :quia noncredidit innemen g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vnigeniti Filij Dci. Haceftautem condem.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natio, ’quód Lux venit in mundum,fed dilexe.

runt homines potiùs tenebras quàni Lucent, quiafunt eorum mala opera. Qjiifquis enim’® peruerlê agit,odit luccni : nee venit ad lucem,ne arguâtur operaipfius. Qui veró fincerèagit,ve.M nit ad luceni,vt manifeftafiat favl-aipfus,quód E'cunduni Dcum faftafnt. Poftea venir lefus, gt;1 amp;difcipulieiusin luda’ar territorium; 6c illic degebat cum eis, amp;nbsp;’ baptizabat. Baptizabataj autem etiam Iohannes in AEnon prope Salim, quoniam aquæ multæcrant illic ; amp;r veniebant ■c baptixabantur. Nondum cnim coniedus24 fuerat

-ocr page 239-

s E e V N D. I o H A N. lt;o?

»5 fuerat Iohannes in careers. Orta eft igiturquç, ftio quibufdamcx difcipulis Iohannis cum lu. a6 dzisdepurgatione.Vcnerunt^; adlohanncm, ii dixeruntei,R.aûbi, is qui tecum erat trans ïordanem,cuitu ’ teftimonium dedifti, ecce^“P'’'**^’J*' i'] baptizat,amp; omnes veniunt ad cum. Refpondit Iohannes amp;nbsp;dixit, Homo non poteft rccipere

ï3 quicquam nifi fuerit ci datum ècælo. Vosipfi mihitefteseftismedixiffè,’ NonfumegoChri. Supra,», i» ftuSjfed miffus fum qui appareremcoram eo,

^9 Qiji habet fponfam,rponfu$ eft ; amicus autem fponfi,qui ftat Sc audit eum, gaudio gaudet propter vocem fponlî. hoc ergo gaudium me.

50 umimpletumeft. lUum oportet ctefcere,ma

31 verb minui. Qui fupernè venit,fupra omnei eft ; qui è terra eft,terrenus eft, amp;terrenaloqui. jatur; quii cxlo venit,fupra omnes eft. Et quoi 33 vidit amp;nbsp;audiuitjhoc teftatur : fed teftimonium eius nemo recipit. Qui recipit eius teftimoni.

2^. um,is obfîgnauit qubd Deus verax fit. Nam ♦

is quemmifit Deus, verba Dei loquitur. non enimhuicadmetiturDeusfpiritum, Paterdi. ligit Filium, ’ amp;nbsp;omnia dédit in manumeius. MaWb.iv t» j6 ^Quicredit inFilium, habet vitamæternam : Habac.1.4.

qui verb non credit Filio,non videbit vitam,fe4 ^*’*'**'•5' ira Deimanet fuper eum,

CAP VT UH.

6. Icfiis fatigatiis potum petit a muHert Samaritani.

II. Vctim adotitloncm docct. i0.¥. «etutfe cHe NltCr fiam. II. Gibus ipfius. »g. Samaritain ne Juntin eum.

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40. Regij fttiuiniaua«.

B' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ergocognouit dominusPharifeos audif.

B* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* fcipfumpluresdifcipuloslacéré 'amp; bapti.jÿçf.j;^

1' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, zare^quàm |o)aannem: ^Qj^anquam lefus ipf*

P a «on

-ocr page 240-

CAP. un.

E VANGE LIVM

Gfn-n-’9, amp;4S. IX lofue24-jx

ponbaptizabat ,fed difcipuli eius. ) Reliquit J Iudæam;amp;abijt rurfumin Galila'am. Opor.4 tcbat autdtncum tranfre pcrSamariani. Venit j ergo in vrbeni Samarix qua: dicirufSithar,iux, ta prædium quod dédit * Iacob lofepho filio fuo. Erat autem ibi fons lacob ; Icfusergo Fa- lt;5 tigatusexitincre, ita fed it adfontero. horac-niincrat quafi fexta. V^enit mulicr Saniarita-7 na, vt hauriret aquam ; diciteilefus, Da mihi potum. Nam difcipuli eius abierant in vrbcni, 8 vt cibos emerent. Dicit ergo ci mulicr ilia ba- 9 maritanaj Quomodo tu,ludæus quum 5s,po-tumàmc poleis,quæfummulier Samaritana? non cnim vtunturludæi Samatitanis. Refpon. die Icfus,amp; dixit ci, 5i feires donum illud Dei, amp;quisfit,qui dicit tibi,Damibi potum ; tu pc. tiiflcsabeOjamp;dcdiflettibi aquam viuam. Di- ** «i t ci m ulier,Domine,neque quo hau rias habes, éc putcus profundus eft : vndeergo babes aqua jllam viuam J Num tu maior es pat re noftro il lacob,qui dedit nobis huncputeum,exquo ipfe bibir,ócfilijeius,éteius pecora? nbsp;nbsp;RefponditiJ

lefus dixit ci, Quifquis bibit exaqua ifta, fitter rurfus ; Quifquisautem biberit exaqua 14 iila,quamcgoei dabo ,non lîtict in xternunii ftd aqua ilia quam ego dabo ri, fiet in eo fons a. qux lalientis in vitam .tternam. Dicit ci mu. if lier,Domine,da mihi aquam iftam, vt non fiti. am, neque veniam hucad hauriendum. Dicit Jefus,Vadc,voca virum tuum, amp;nbsp;vcnihuc. Re- 17 fponditniulieramp;’dixitei, Non habeo virum. Dicitci lefus. Bene dixifti, Non habeovirum. Quinque enim viros habuifti, amp;nbsp;nunc quem lî habes, non eft tuus vir. hoc verè dixifti. Dicitij eimu.

-ocr page 241-

s E C V N D. JOHAN. iio

eimulier, Domme, video te Prophetätn eflè.

20 Patres noftriin hoe monteadorauerunt:amp; vos dicitis * Hierofolymis tflelocuniillura, vbi 0-°^“*'**’**

21 portiatadorare. Diciteilefus, Mulier,crede mihi, venit hora quando ncque in monte hoe, 22 neque Hierofolymis adcrabitisPattern. *Vos adoratis quo J neTciti', nosadoramus quod fci, 23 mus ;quiafalusex ludais cft. Sed venit hora, amp;nbsp;nunceft, quuni veri adoratores adorabunt Pattern Spirituac vetitate; etenim Patcrtales 24quæritqui ipfuni adorent. *Dcuseft Spiiitus;i.Cot.}.i7

amp; qui adorant eum, oportet vt Spirituac veri,

25 täte adorent. Oicit ei Mulier, Scio Mefsiam

C venturuin,quidiciturChtiftus : quumvenertt

26 ille,nobis annuntiabit omnia. Dicit ei lefus,

27 Ego is fura,qui loquortibi. Intereaautem vc, nerunteiusdifcipulijamp;miratifunt quód cum ' muliere loquerttiir: nemo tarnen dixit, Quid

28 quatris ? aut,quid loqueris tum ea5 Reliquie ergo hydtiamfuammuliet,amp;abiit in vrbem, 29 dixitqjeiuslocihominibus, Venite,videteho, minem,qui dixit mihi qutecunqucfecrnumilbe

30 eft Chriftus? Exieruntergoexvrbe, amp;nbsp;vene, 3'tunt ad eum. Interim autem rogabant cum 3’difcipuli,dicentes,Rabbi,comede. Ille autem dixit eis, Ego cibfi habeo quo vefcar, quem vos

31 nefeitis. Dicebant ergo difcipulialii ad alios,

34 Numquisattuliteiquovefcatur? Dicit eis le, fus,ErcaraeacftexcquivoIuntatcmeiusquimi.

35ficmc,amp;perficereipfius opus. Nonne vos dicitis , Adhuc quadrimeftre fpatium fupereft, amp;nbsp;mefsis aderit? * Ecce ,dico vobis.attollite ocu, los veltroSjöt fpectate regiones : nam albæ ïam

36funtad mclTcm, Porrà qui metit, meteedem

P 3 acci-

-ocr page 242-

CAP. till. evangelism

•ccipit, Arcogit fruAum in vitam ætcmam : rf amp;nbsp;qui feminat, fimul gaudtat,amp; qui mctit. Nam in hoc diiftumillud verii eft, Alius eft qui feminat,amp; alius qui metit. Ego mifivosadid 3I inetendum,in quo vos non laboraftis? alij labo-rauerunt,amp;vosin laborescorumintroiftis. Ex vrbe auteni ilia multi Samaritanorum credide. runt in cum propter ftrmonem n,ulieris,tc-ftantiseum ip'i dixiflequa’cunque ipfa fecerat. Clnumergo veniflent ad cum Samaritani ,ro-4* garunteunijVtapud ipfos maueret : amp;manlit ibiduos dies. Ac multo plureS crediderunt 4lt; propter fermonem ipfius. Et mulieri dicebant, 4* Non amplius propter tuos (ermones credimus: iplîenim audiuimus ,amp; ft ini us hunc elle verè Scruatorem ilium mundi, Chriftum. Duo, 4J bus au tern póft diebus exi|t indc,amp;abijt in Ga, Matth, ij. çSlilæam. Ipft cnim lefus’teftatus fiicrat,Pro,44 patria honorem non habere.

Q^um ergo vcniflet in Galilaiam ,cxcepcrnnt 4J mm Galilæi,quum omniavidiflènt quæfccerat Hierolólymis diefefto. namamp;ipfi venerantad

Suprai.i.u diemfeftum. Venirigiturlefus rurfum*Ca,4^ na oppidu m Galilee,vbi fecerat ex aqua vinum. Erat autem in Capernaum regius quidam , cuius filius «egrotabat. Isquum audilïèt Icfum 4/ venifleex ludatainGatilaram,abijtadeum eum rogauit, vt defeenderet ac Gnarct iplius fi, lium teratenim moribundus. Dixit ergo Kfus 4$ eijNifiEgna lt;Sc miraculavideritrs,non credetfs. Dicitei regius jllc,Domine,defcedepriulquam 4? moriatiirfiliusmeus. Diciteilefus, Vade lius tuus viiiit. Credidit homo fermoni quem dixerat eilefus ; Acprofeftus eft. lam autemeo p defeen.

-ocr page 243-

s EC VN D; lOHAN. ' m ^efcendente , ferui occurrcruut ei,amp; annun« Jjtiaueruntjdicentss ,Fihuf tuusviuit. Percon, tatus eft ergo ab eis boratn qua melius habu. erat : amp;nbsp;dixerunt ei, Heri circiter boratn k.

53 mam diinifit eum febris. Agnouic ergo pater id faftum effe illa ipfa bora,qu a dixerat ei lefus, Filius tuus viuit : amp;nbsp;credidit ipfe ac domus e, J'i.iustota. Hocfecundumfignum rurfus edidi* lefui quutn venilRt ex ludata in Galilxam.

C A P V T V,.

1. ChtinHsadpircinamdcfiimhcntem.e.fanatin Sab* batho. io. Phariftros prxctpiti imiicio faAum ftiiim raliimi«antes,i7.aiithontnepatrisfuiconuinlt; t ip.io. Diuinam fuam virtntemn!» tis atguincnus. 4;. MoGs cttam teftimonio comptobat.

»■pOftbæcerat * diesftftusIudæorum,amp;afcê-Eeuit a.*

1 ditlefusHierofolymam. EftautemHiero.^'^'“''*®'* folymisad forum pecuarium ipifcinaqux no. minât urHebraitèBttb.efda, quinque porticus

5Habens. Inhisiacebat raultitudo magnax. grotOTum, (xcorum,elaudorum, aridorum, 4 expe£iantium aquae motum. Angelus enim de.

fcendebat certo momento in pifcinatn ,amp; tur. babat aquam : itaque qui primus defcendiflèc poftaquæturbationem, fanus fiebat à quocun.

5 que dctineretuimorbo.Erat autem quidam il.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lictricefimumoftauum annum agens in mor.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 bo.Hunc quum vidilTet lefus dccumbentcm,amp;

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cognouifïèt eum iam multum temporis egiffê

7 inmorbo,dieitei,Cupis fanusfieril R-efpon.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diteixgrotus illc,Domine, nullum babeo, qui

auû turbata fuctic H'**» lt;nittat me in pifcinam;

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P ib fed

-ocr page 244-

CAP. V« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P V A N G H M V M

Hd interim dum ego venio, alius ante me defcé-dit. Dieit eilefus,Surge,tollegrabatumtuum, f déambula. Et ftatim fanus faAus eft homo il- 9 le ;amp;ru{lu]itgrabatumruum,amp;ambulabat.e. rat autem Sabbathum die illo. Judæi ergo di-cebant ei qui fanatus fuerat,Sabbathum eft, ItKm 18.9 *nön licet tibi tollere grabatum. Rcfpondit eis, »

Quirnefanumfecitjismihidixit,Tolle grabatum tuum,amp; ambula. Interrogauerunt eum iJ »rgOjQuis illeeft qui dixit tibi,Tolle grabatum tuum déambulai Isautemquifanatusfuerat, i) nefciebatquiseflet : lefus enim euaferat ex tur-baquxerat inilloloco. Pofteainueniteumle- 14 fus in tempi o, de dixit ei,Ecce,ianus faAuses.'ne peccaamplius, vt nequid deterius tibi contin-gat. Abijtille,denuntiauitludgislefum clTe, ij quilanumeum fecerat. Acproptereaperlcque-16 banturludæilcfum,deftudebanteum trucida-rc,quôd iftafeciflètSabbatho. lefus autemre. lt;/ fponditeis.Patermeus vfqne adhuc operatur, deegooperor. * Proptereaergo magisftude. banteumludæitrucidarc,quianonfolùm fol-uiflèt Sabbathum, fed de Patrem fuum dixiflet Deum,paremfefacicns Deo. Refpondit ergo '9 lefus de dixit eis., Amen, amen dico vobis, non » poteft Filius à femetipfo operari, id eft, nifi vi-dcrit Patternopcrantcm ; qua-cunqueenim ille facit,h.TcetiamFilius pariterfacit. Pater enim 20 diligit Filium,de omnia demonftrat ei qua: ipfe facit ; de opera iftis maiora demonftrabit ei, w vosmiremini. Sicutenim Paterexcitat mor-21 -tuos de Tiuificat,ita de Filius quos vult viuifi-cat. Mequeenim Pater iudicat qHenquam,ftd 2» omnc judicium dedit Filio ; Vt omnes hono. 1J

rent

-ocr page 245-

s E C V N D; I o h a N. IM rent Filium,prout honorant Pattern, qui non honorât Filium,non honorât Patrem, qui mi. lîteura. Amen,amen dico vobis,quilèrmonem meum audit ,amp; credit ei qui mißt me, habet vi, tara*ternam,amp;r in condemnationem non ve_ î5 nietTed trâfiuit i morte in vitä. Amen,amé dico ' vobis,veniec tempus,amp;nuceft,quu mortui au.

î6 dientvocéFili) Dci:amp;quiaudierint,viuent.Si. cut enim Pater habet vitamin feipfo,fic dédit amp;nbsp;Filio habere vita in feipfo .Et autoritärem dedit ei indicium etiam cxerccndi, quatenus Filiui hominis eft. ble hoc miramini : namveniet ho. ra,quaomncsquiin monumentis funt,audient ^Svocemeius. ’ Et prodibunt quibonafecerunt, Mitth.lJ.41 inrefurreâionemvitæ: qui vero mala egerunt,

30 inrefurreftionemcondemnationis. Kon pof. fum ego à meipfo facerc quicquam r prout au. dio,iudico,amp; iudiciü meum iuftu eft; quia non quæro voluntatc meam, fed voluntaté eins qui

3’mißt me,ideft,Patris. ^Siego tcftor de meipfo. Infra 9.14

temab hominc teftimonium non capto : fed 35 hæc dico vt vos feruemini. Ille erat lucernaar, densamp;lucens :vos autem voluiftis ad tempus S^exuRareineiusluce. Atego teftimonium ha.

beo maius teftimonio Iohannis : opera enim quæ dedit rnihiPater,vtea perficerem, ipfa in. qu am opera quæ ego facio,teftätur de me,quöd

P j m».

-ocr page 246-

VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGEIzIVM.

iMinem eius non hâbetis in vobis manentem: qu a quem mißt ille , huic vos non creditis. S .rutaiïiiniScripturas ; nam vos videmini vo-bis in ipiïs vitatna-rernamhabcre : 6c illæ Hint quæte/lificanturde me. Nee vultis veniread 4® gt;nc,vtvitambabcatis. Gloi iam abhominibus 4* noncapio; Sed noui vos charitatem Dei non 4’ baberein vobis. Ego veni nomine Pattis mei, 4J nec recipitis me : fi venerit alius nomine fuo, ik

InFtai lumrecipietis. C^omodovospoteftiscredcre, 4 ■** quum gloriam alijabalij s captetis,lt;5i:^gloriam qiiatd folo Deo proficireitur,non qiiatratis ? Ne 45 putateme accufatiirum vos apud Patrem : eft quiaccufet VOS, Mofts, in quo VOS fperaris. 5i 4^ Mofi,crederctis mihi ; * de me kJ eut. it.?}fcripfît. QinSd illius feriptis non (reditis,quomod O verbis meis credetis I

C A P V T VI.

lt;• Qu'nquepanbiisamp;; diio^-pifcifulis cib,inhir.fooo» K. Secedens Cliriftiis.iT. Dircipiilos naitigintcs, 19. ïqiiis inimbubns afleqninir.aô.Of vno 27-amp;nôpea ritiiro {ç. pane vit» didcrit 41. S2.MiinnurantIiid»k

Dirrtpiili p)rrique,66 rcrcdiiiuab co.69. Apodoa Il Dei Filium eiTc fatenrur.'

TjOft b.TC abiit lefus trans mare Galilææquod 1 ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■* eft Tiberiadis. Et fequebatur eum turba »

multa f quia videbant eius fîgna quæcdebatin rgrotis. Siibiitautem inmonrera [cfuf,amp;ibi } ledit eum difcipulis fuis. Propè autem erat 4 Icat.U-T pafeha,* feftum lud.rorum. * Qu um ergo fus. J tuliflèt oculos lefus, 6c cnnfpexiffet tnuïti tur-narciâ- }8 bamad fe venire,dicit Pliilippo, Vndccmemus Lut. ÿ-U- pancSjVt iftivcfeantur? (Hocaûtdiccbatjtftans £ eut».'

-ocr page 247-

s E C V N D; I Ó H A N, tl, 7eum : ipfe enim fcicbat quid eflèt fafturus.)Rc-fpondit eiPhilippus^Ducentorumdenariorutn panes non fufficiiint eis, vtfinguliCorum pau. Slulumquiddamaccipiant. Dicitei vnusexdi. fcipulis eius,népe Andreas frater Simonis Pe-9 tri,Efthkpuerulus quidam qui habet quinque panes hordeaccos,amp;duospifciculos : fed ha:* to quid funt inter tam multos ? Dixit autem Ie-fus,Facitevtiftidifcumbant. Erat autem gramen multumineo loco,Difcubuerunt ergo vi, t'rinumeroquafi quinquies mille. Accepitau-tcmpanesilloslefus,amp; aftis gratijs diftribuit difcipulis jdifcipuliveröaccumbcntibus :lîmi-liter etiamex pikiculis illis quantum volcbant. tîVtautem expleti funt, dixit lefus difcipulis fuis,Cogite quæ fuperfuerunt fragmenta, n* 13 quid pereat. Coegerunt ergo,amp;impleuerun» duodecim cophinos fragmentis ex quinque illis panibus hordeaceis, quai fuperfuerant ijs 14 qui comederant. Illi ergo quum vidilTent fignum quod lefus ediderat , dicebant. Hie eft vere Propheta ille qui venturuscrat in tjmundum. lefus ergo quum noflet futurum, vt venirent ,amp; ipfum correptum facerent re-*6gem,fecefsit rurfus in montem folus. ^Wt au- Matth. 14. tem ferum diei faftum eft, defeenderunt difei- nt3«-6.4r Vpulieius admare. Et ingrersinauigium,ibant trans mare verfus Capernaum, iam autem te-*8 nebræerant, nec venerat ad eos lefus. Et m*. »9 re vento magno flante infurgtbat. Qgumer.

go prouefti fuilfent quafi ftadiavigintiquinque aut triginta , confpiciunt lefum ambulantet* fupermare,amp;appropinquantem naui: amp;cimu-ïoerunt. Ille verO dixit eis. Ego fum ,ne timete.

Cwpidi

-ocr page 248-

CAP. vi. evängelivm

Cupidèergo receperunt cum in nauigium ; amp;nbsp;M ftatimnauigium pcrucnitad regione in quam ibant. Poftero die tuiba quæftabat trans 21 niare, vtvidit illicnon eflè aliud nauigiolum, nifivnuniilludinquod ingreßi fuerant dilci-pulieiusjamp;lefumnon introillecum diftipulis fuis inr.auigium,ftdfoloseius difcipulosabijf-£c: Alia verà nauigiola Tiberiade venilD pro- 2} pe locum,vbi comederant panem ,pofteaquam graciascgiftct Dominus ; Quum ergovidiflcc^4 turba Jefum illic nö eile, neque difti pulos eius, ingrcfsi funt Si ipfi in nauigia,amp; vencrunt Capernaum,quærcntes Jefum. Et co in uento tiäs2 J mare,dixcruntei,Rabbi,quando hue perueni-fti? Refponditeis lefusjSr dixit, Amen ,amen 26 dico vobis,quæritis me, non quia vidiftis ligna, Ted quiaeomcdiftis panes illos, óefacurati eftis. Operemini non tibo qui périt, fed tibo illi qui v) permanetinviram .-vternam, quem Filius ho.

Biipn t. JI minisdabitvobis; ^hunccnim Pater lignauit, idcft,Dcus. Dixeruntergo adeum, Quidfa-cS ciemusvtopercrauropera Dei? Refpondit le.29 ulohan.j, 19 fus amp;nbsp;dixit eis, * Hocillud eft opus Dei,vt ere.

datisincumquemmifitille. Dixeruntergoei,3® Qi)od ergo tufignumedis, vt vidcamus amp;nbsp;cre-damus tibi ? quid operaris? Patres tioftri co-mederunt manna in deftrto: ficut feriptumeft, Exod.16.14. * Panemca-leftemdcditeis,vtvefeerentur. Di-3* Num.ii.r nbsp;nbsp;xit ergo eis lefus,Amen,amen dico vobis,non

panemilium cæleftem : fed Fâtcr meus dat vobis panem iHum vere caic-ftem. PanisenimilleDei,iscftquidecælod«.33 rcendit,amp; dat vitam mundo. Dixerunt ergo ei, 3 Dominejda nobis Temper panem iftum. Dixit 2 ƒ autein

C

-ocr page 249-

SElt;tVND. IOHäN. «4

autemeis lefus,Ego fum panis ille vit» ; qui ve

nir ad me,nequaquamefuriet amp;nbsp;qui credit in Eed. *4'*9

j6iiie,nonfitietvnquam. Sed dixi vobis, Et lain

jy vidiftis me,nee cteditis. Qjiicquid dat mihi pater,ad me venict ; amp;nbsp;eum qui venir ad me,non c-j8 ijtiam foras. Quia defcendi icælo vtfaciam non voluntateni meant, fed volutatem eius qui j^mifirme, Hatceftautem voluntas eius qui mi.

lïtme,ideft,Patris,vtquirquid mihi dederit, nonperdamexeo ,fedfufcitcmil'ud in vlrimo 4cillodie. Ha;ceRautem voluntaseius, qui mi.

fit me,vtomnis qui videtEiliuni ,amp; credit in euni,habeat vitam a-ternam : ego verb fufeitabo 4ieumvltimoillodie. Murmurabant ergoludei deeo,quiadixerat,Egofum panis ille qui ecelo 41dcfcendit. Etdiccbant, Könne hie eft lefus, filiuslofeph, cuius nos nouimus pattern amp;nbsp;ma. trem! quomodoetgodicit ifte,eca’lodefcendi?

4^ Refpondit ergo kfus amp;nbsp;dixit eis,tgt;ie murmura-

4 teintervos. Nemopoteftvenire ad me,nili Pater qui mifit me,traxerit cum; ego veröfufei-45 taboeumvltimoillodié. EftferiptuminPro.

phetis,^ Et erunt omnes dofti à Deo. Quifquis Eamp;.Ç4.IÎ ergo audiuit àPatre amp;nbsp;didicit , venit ad me.

46 Kon qubd Patrem viderit quifquam, * nifi is Mjuh. 11.17

47 quieftàDeo ihicviditPatrem. Amen dico vo-

48 bis,quictedit in me,habet vitam æternam. Ego

4^ (urn panis ille vitæ. Patres veftri comederunt

Jo * mannain deferto ,amp;mortuifunt. Hie eft Exod. 45,^ panis ille qui è celo,dcfccndit,vt qui eo vefeitur, 51 non motiatur. Ego fum panis viuificus qui

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cælo defeendi ; fiquis ederitexhoc pane, viuet

in aeternum. amp;nbsp;panis quern ego dabo, caro mea JI eft,quamego dabopro mundivita.Pugnabane ergo

«

-ocr page 250-

CAP, VI, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGELlfH

ergoludxialij aduerfus alios,dicentes, inodopoceft hie nobis carnem fuam dare qua vefcamur! Dicitergo cis lefus, Amen, amen 5) . dicovobis,nifi cderitis carnem Filij hominis, amp;biberitiseius fanguinem, non habecis vitam , i.Cor.u.X7 in vobis, Qui edit carnem meam, amp;nbsp;bibit 54 * y meum fanguinem,habet vitamæternam; dc'ego excitabocumin vltimo illo die, Caro enini$f mcavcrèeft cibus, amp;nbsp;languis meus verè eft po. tus, Qiii edit meam carnem ,amp; bibit meum çé fanguinem,inme manet,amp;egoin eo. Sicut mi. fit me viuens ille Pater,lt;Sfego viuo per Pattern: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1'

itaetiam qui ederitme,viuet ipfe quoque per me. Hic eft paris ille qui de carlo defiendit; jî non prout comederunt Patres veftri manna,amp; mortui funt. qui ederit hune pancm,viuct in ternum. Haredixitin ryr'agoga,quumdoce.59 ret in Capernaum, Multi ergo ex difcipulis 60 (iushisauditisdixerunt,Duruseft hic fermo: quispoteft eum audirel Sciens autem lefus 61 apud le difcipulos fuos dehoc murmurare,di- , xit eis,Hoc vos offendit? Quid fiigiturcófpice.óï Supra.j.iî retis Filium hominis afcendentemeó ^vbi erat prius? Spiritus eft qui viuificar,caro non pro. 6} deft quiequam :veiba quæ ego loquor vobis,fpi. ritus funt 6c vita funt, Sed funt quidam ex vo. 64 bisquinoncredunt, nouerat enimd principio Iefus,quinameflentquinoncrcdcbant,dc quis eum proditurus eilet.Et dicebat, Proptereadi. xi vobis neminem pofle venire ad me, nifi fucrit ei datum dPatremeo, Exeomulti difcipulo. rum eius pedem retulerunt,nec amplius cum eo verfabantur. Dixit ergo lefus duodecim illis, 67 HumÄ TOS Tultjs «bixej Refpondit ergo ei 6t ’ Simon”.!,.? .’y.

-ocr page 251-

s Ê CiV N b. I o H A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H?

Simon Petrus , Domine, ad quem abibirtius}

lt;9 verbavitææternæ babes. Et nos tredidimus amp;cognouimus te elle Chriftum ilium Filium

70 Dciviuentis. Refpondtteis lefus, * Nónne Mahh.W.iS ego vos duodecim clegi, amp;nbsp;vnus ex vobis eft

7lt;diabolus 1 L.oqut.baturautem de luda Simo..

nis filio Ifcariota ; futurum enim crat,vthic proderet cum, quum cfl'et vnus ex illis duolt;, decim.

C A P V T V 11. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

». ChnBiis affines ad feftum Tabernaailenim pro' feâos.10. clam fcqBiiiir. 14. I orct in cemplo. ix* Varia de iliofuntvulgiindicia. )1. Saterdotes lubcnt tuincompcehendi.41 OifsidiiimHitiirbaproptetcii 1 .

47. amp;nbsp;inicr phacibeos amp;nbsp;fatcllites ad capieudi.in cum mifibs,; O. Si Nicodcnium.

Galila-a:

non enim volebat in ludæa verfavi, quia '»{ludcbnnt euin ludæi trucidare. Propè autem 3erat feftum Judæorum ’ Scenopegia. Dixe_ runt igiturad eum fratreseius,Digrederc bine, devadein ludæam , Vt difeipuli tui confpiciane

4 opera tua qu.v facis. Nemo enim in oeculto facitaliquid, dcquærit ipfe Celebris eflè : fîbxc Sfacis, patefacito teipfum mundo. Nam ne Éfratres quidem eius credebant in eum. Dicit ergo eis lefus, Tempus meum nondumaded ; tempus autem vcftrum femper eft paratum.

} Nonpoteft roundus vos odifle:meautem odit, quoniamegoteftorde eo,apera eius mala cfTe.

I Vosafeendite ad feftumboc: egonondum a, fcédo ad bocfeftum,* quia tempus meum non.

^dumimpkcum eft. EUc autem quura ci* lnlia,*,U (Lixiftèt,

-ocr page 252-

BVANGELlVM


CAP' Vit


Exod. 14.Î

Supra {, iS

Leiiit. u. f Gen.17.10

Drut.i. iS

dixJfletjHianfit in Galilæa, Vtafcenderunt** autem fratreseiiis, tuncamp; ipfeal'cendit ad fe-ftum,non manifeftèjfid velut in occulto.Iudæi •• ergo quærebant cum in fcftojamp; dicebant ,Vbi eftille? Et murmur raultumeratin turbade eo,alij quidemdicebant,virbonuseft; alij au-tcin dicebantjNon; fed turbamfeducit. Nul. 1} lus tarnen palàni loquebatur de eo,propter me, turn ludæorum.Feftoautemiam medio arcen-i dit lefus in templum,ac docebat. Et miraban. turludæijdicenres, Quomodo ifteliterasno. uit,quum non didicerit ! Refpondit cislefus,16 amp;nbsp;dixit, Mea dodrina non eftmea,fed eius qui mifit me. Si quis voluerit eius volun-i^ tatem exequi, cognofeet de doftrina, vtrum ex Deo fit, an ego à me ipfo loquar. Ciii^i à fe. it mecipfoloquitur, gloriamquærit : qui autem quærit gloriam eius qui mifit ipfum , hic verat cft,amp;iniuftitiain eo non eft. * Nonne Mofes 19 dédit vobis Legem,amp; tarnen nemo ex vobis pre, ftat Legem? * quid me ftudetis trucidare? Re, î« fponditturbaamp;dixitjDæmoniumhabes : quis teftudettrucidare? Refpondit lefus amp;nbsp;dixit 21 €is,Vnumopusedidi,amp;omncsmiramini. At. xJ tarnen * Mofes dédit vobis circumeifionem, (non quàd ex Mole fit, ’ fed quia ex Patribus)amp; Sabbatho circumeiditis hominem. Sicircum.2t cifionem accipit homo Sabbatho,vt non folua. tur Lex Mofis, mihi indignamini,quôd totum hominemfanumfecerimSabbatho ? ’Neiu.24 dicate fecundum fpeciem, fed iufto iudicio iu. dicate. Dicebant ergo quidam ex Hierofoly.xy mitanis,Nônnehiceftquem ftudent trucidare? At ecce,palâm loquitur,dc nihil ei dicunt. num iS verè

-ocr page 253-

SE cv NT». lOH AM. iiiS

▼ere cognouerunt primores hunt verèeffeChri, ïyftum! Sed nouinius vndc hic fit : quum au» tcni'vencritChriftüs,nemo cogniturus eü vndc ï8 £r. Claniabat ergo lefus in templo , doceiis àc

diccns^Et ine noftis,amp;: Vndc firn noftis ; amp;nbsp;à ma ipfö non '-ehi/ed eft verax qui rnifit me,que vos

59 non noftis. Ego verà nouieum,quiaab ipfà

30 fuirt,amp;illememifit. Studebantergoeumpre^ hendereifed nemoiniecit in cuit) hianüm j quia

3 » nondum venerat horaeiust Ex turba autem multi tredidtrunt in eutn,amp;dicebant,Chriftuà qiiumvenerit,numfîgnapluraedetijs quæ bilt;

59 fluent ex ventre eius. ( Hoc autem dixit de

^SpiritU quern accepturi erant credentes ih eu. tqrf.i.iS

Hondumenim erat SpiritUs raniftus,quiaterUs AAo. a.tÿ

40 hohdUmeratglorificatusi) Multi érgoè tUr. baquum audiflent hunc fermonem jdicebantj

41 * Vere hie eft Propheta ills. Alijdicebant,Hic Deut.i».,j

Q aft

-ocr page 254-

CAr.vü’

JVIiA. ç. t MitU;. i y

: nbsp;nbsp;nbsp;EVANGEtIVM

tft ChriÆus. Quidam aiitem diccbant, Num erimèGalilæa vtnietChriftus? ^NónncScri- 4' ptutadicit,ex fcmineDauid, ôfcx vjco BeiLk-)icni,vbierac Dauid,vcnturum Cliriftum? Dif- î lidium crgo ortum cft in turba profter cuni. QuidamautcmexipGs volibantcum preliéde- 'r ie,(ednemoir.iecit nieura nianuç. Veneiuiit 45 cigo miniftii ad pontifiets Pharifaos : qui dixeruntcij, Quarcnon adduxiftistum? l\c* 4^^ (punderunt rainiftri, Nunquain ica loquucus fft homo,vthomoiibe. nbsp;nbsp;Kefpondciur.tergo

Sitpr, -.1

Ocilt.l7.S, ix: ly- ly

lis PharifæijNü amp;nbsp;vos fedudlicftisî Num quis 4^ ex ptimorib.credidit in eû,aut ex PharifeisiScd 49 turbahæcquenon nouit Letcm,exccrabi)islt;ft. Diciteis Nicodemus is qui vencratadefi no. ftc,amp; vnuscrat exillis, NumLex noftraron- 5* dcmnatquempiara ,nifi prius audicrit ab iplo,

cogiiouerie quid faciat! Refpondeiunt $* amp;dixcruncci,Nônne amp;nbsp;tu Galilæus es? fcrti. tareamp; vide ex Galilara Prophetam non furie-xillè. £t proftdus eib vnufquifque doinum !! iuara.

CAP VT Vin.

Miilicri in adiilterio deprchcnCr, II. rcndenanhit percata.lî.Cl.hftiislBxmtindi.iç,. Pharifjri qiiscrunt vbi ipGus Gt pater, je. Filij Abrahar, 42. Filij Dti. 44. Satan mcndacij pater, yû. Abtahani vtdit diem Chrirti.

IEfus autem profvÂus eftin montem OJiu«. t rum. Et diluculo rurfus adfuic in templo,»

amp; totus popiilus venitad cum : Si lèdens dote, bat eos.Adducuntant ad eum Scribe amp;nbsp;Phari. } fri mulieré in adulteriodeprefaenfam;amp; quum ftatuiâènt earn in medio. Dicunt ci, Magi. 4 fter.

-ocr page 255-

s-ß cv ND. ICH AM.

fter^hæc mulier deprchenfa eft in ipfo fafto,

•] tusdeorfum, digito fciibebat in terra. Qu um autem pcrfeuerarent eum interrogate, erexit fc, amp;nbsp;dixit cis,* Quivcftrûm immunis eft à pec.Deut.iy.y

S cato, primus in earn iaciat lapidera. £t rur, fum incuruatus deorfum , fctibcbat in terra.

9 Auditis autem his , arguente ipfos confeien. alius poft aliumexibant, initio fâélo à fenioribus vfque ad vltimos : amp;nbsp;reli, Aus eft folus Icfus, amp;nbsp;mulier in medio ftans.

«0 Quura autem ercxillet fe Ie fus, Sc neminem confpicerct prater mulierem,dixit ei, Mulier, vbifunt illi tui accuamp;tores ; nemo te tonde, iimnauit? Ipfa veró dixit , Remo , Domine , Dixit autem ei Icfus, Rec ego te condemno-u vade, amp;nbsp;ne amplius pecces. qg Rurfum ergo lefusloquutuscft eis,dicens , * Egofum lux mundi : qui fequitur me, non ambulabit in Ijtenebris , fed habebit lumen vita. Pharifai igitur dixeruntei,Tude teipfo teftaris : tefti, t4 monium tuum non eftidoneum. Refpondit

Supra, f.'j

Ine

lefus Sc dixit eis, * Etiamh ego teftor de meipfo. Supra, j.'ji idoneum eft teftimoniu m meUm ; quia fcio vn, devenerimjamp;quo vadam : vos autem nefeitis

ij vndevenerim,amp;quo vadam. Vos ftcundum camera iuditatis,ego non iudico quenquam. Qubd fi etiara iudicem ego, iudiciura meum olt;ufc. ir.d firmura eft : quia folus non fura , fed ego Sc 9c ig.if

Ij qui mifit me Pater. Sed amp;nbsp;in Lege veftra fcriptura eft ƒ duorum bominum teftimoniiim Heb.io.ï^*

Q^a ido„

-ocr page 256-

CAP.yini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E V ANGELI VH

îdoneum cflê. Ego i« fum qui tcftorde meiplo, amp;nbsp;tcftatur de me,qui mißt me Pater. Dicchant 19 ergoeijVbicfttuus iJle Pater? Refpor.ditlefus Nequemenoftis,neque Patrcnt meuin ;fi me noflêtif,Patternquoquemeum noflètis. HæcJô verba loquutuscft Icfus in gazopbylacio, do. cens intemplo :ôc nemo prebcndit eum,quia nondum vcncrat horaeius. Dixit ergo iterura » eis Iefu',Ego vado,amp;: quæretis me, amp;nbsp;in pccca. to vcftro moriemini ; quôego vado, vosnôpo-teftisvenire. Dicebantergo ]ud.vi,Numtru.’* cidabit fcipfum, quia dicit, Quà ego vado, vos nôpoteftis vcnire?Tuncdixitcis,Vosex inferis efti?,ego cxfupernisfum : vos ex hoc mundo c. ftis,ego non fum ex hoc mundo. Idco vofcis dixi,vos morituros in peccatis vcftris. Nam ni. ficreJideritismeeumcflè, moriemini in pecca. tis vcftris. Dixerur.tergo ci. Tu qui es?Tuinîî dixit cislefus,Id quod àprincipio dicovobis. Milita habeo qu.r de vobis loquar ac iudicem : fedquimemiftjVeraxeft; dtcgo,qu.r audiui abeojh.rcloquormundo. Non cognoueruntgt;7 eum de Pâtre ipfiusioqui. Dixit ergo cislefus,’* Qjiumcxtuleritis Filium hominis, tune agno. feetis meeum cflè, amp;ex meipfo nihil facerc, fed proutdocuitmePater,ha:cloqui. Nam qui’9 memifit,mccumeft. non reliquitmelblum Pater, quiaegoqua: placita funtei,facio ftmper. Hecillo loquentc,multicrediderunt in eum.5® Diccbatergo ijslud.-cis quicrediderantiplîjSi 3* vos manftritis in fermone meo, verèdiftipuli meieritis: Etcognoftetis Veritatem,amp; Veri. 3* tas vos in libertatem vindicabit. Refponde. 33 runt ei, Semen Abraha; fumus, ncque cuiquam ferui.

-ocr page 257-

8 E C V N D; I O H Ä Ni »gt;*

fsniiuimus vnquam : quomoHotuditisnosin j4.1ibknatcin vindicandos { Refpondit eis lefus, Amen,amen dico vobis, quifquis committit

J5p:’ccatum,^feruuseft peccati. Seruus autem Rom.ó.to nonmanctin domo in aternum: filius manec *9

jôinæternum. Icaquefi vos filius in libertatem

j7 vindicarit, verè liberi eritis. Scio vos fernen

Abraliæ elfe; fed ftudetis metrucidare,quiafer.

58 mo meus non Habet locum apud vos. Ego lo, quor quod vidi apud Pattern meum, amp;nbsp;vos fa, citis quod vidiftis apud pattern veftrum. Re. fponderunt amp;nbsp;dixerunt ei, Pacer nofter Abra, ham eft, Dicit eis Icfus, Si filij Abrahie efletis, 40 opera Abraha: faccretis. Nunc autem ftudetis me interficerc, hominem qui veritatem vobis loquutus fum,quatnaudiuiàDco ; hoc Abra-

41 ham non fecit. Vos facitisopera patris veftri. Itaque dixerunt ei, Nos ex fcortatione non fu. mus geniti ; vnura pattern habemu$,nempe De.

41 urn. Dixit ergo cis Itfus, Si Deus pater vefter effet,diligeretis me.ego enimi Deo profeftus . furadeveni: nequeenimÀmeipfo veni,fcdille 4jraemifit. Q^are loquutionem iftam meam

•. non agnofeitis 5 quia non poteftis audite fer.

44 monem meum. * Vos ex pâtre Diabolo eftis, j. Johan, j. S de cupiditates patris veftri vultis explere. Ille fuit homicida à principio,dcin veritate non per, ftitit : noneftenim veritas ineo. Qü.otiefcunq; loquftur mendacium, de fuo loquicur, quia 4$mendaxeft,dcmendacij pater. Vos autem,quia 46egoveritatemdico, non creditis mihi. nbsp;nbsp;Quis

exvohis arguit me de peccato l fi veritatem di.

47co,quare vos non creditis mihil *Qil.i ex Deo i.Johan. 4.6 eft,verba Dei audit ; propterca vos non auditis,

J

-ocr page 258-

CAP.VIlh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B VANGEM VW.

qüîacxDeononefti». RcfponderuntergoIu-4* dæi dédixeruntei, Nônncbene dicirnus,te Sa-mariranum eflè,amp; dæmonium habere ? Re,4? (pondit lefus,Egodæmonium non habco,fed honoro Patrem njcum, de vos contumelia affi-citis me. Ego verb non qiiæro gloriani mcatn; rftqiii quærat,amp;iudicet. Anjen ,*nien dico 5*' vobis, fiquis ferijioncni nieum fèniatierit,mortem non confpicietinafternum. Dixerunt er,S* po ei Fudari, Nunc cognouimus te dæmonium habere. Abraham morruuseR, amp;nbsp;Prophetæ;amp; tu dicis, Si quis fcrmonem meum feruauerit, ron giiftabit mortem in æternum : Num tu maior es pâtre illo noftio Abraham,quimor. tuuseftîetiam Prophctæ mortui funt; quem tu teipfumfacis? Rcfponditlefus ,SiegogIü-S tificomcipfum,gloriamea nihileft : Paterille meus, is eft qui glorificat me, quem vos dicitis Dcum veftrum eflè. Neque noftis eum : ego H autem noui eum ; amp;nbsp;fidixero me eum non noC fc,ero fimilis vcftri, id eft,mendax. fed eum noui, amp;nbsp;lêrmonem eius ftruo. Abraham paterî^ vefter geftiuit, vt videret diem iftum meum ; amp;nbsp;vidit,ac gauifus eft. Dixeruntergo eiludæi,$/ quinquaginta apnos no^'dum habes,amp;Abra. hamvidiftil Dixitcis Jefus, Amen,amendico5* vobis,priurquam Abraham fieret,ego fum.Sus. 59 tulerunt ergo lapides, vt iacerent in eum : lefus autem occultauit fe,amp;exiuit è templo,tranfien(. per medium çorum;amp;fîcpræterijt.

C A P V T IX.

I. Chriftus cseci nati orulos (n Sabbatho aperit.tj. Qjrf ciim diu contra l'harifxosdifpiiiaflrt.il. jf. aSynagoç ga (IcAumjC Chtiflus xttnix luciscognitiont don.it.

prit.

-ocr page 259-

s E. C V N D. 1 O H A N. «9

''pR.ïteriens autcm vidit quendain cæcum i natiuitate; Et interroçauerunt cum difci-pulieius, diccntcs, Rabbi, quis peccatiit î hic 3àn parentesciuSjVtcæcus nafctrerur! Refpon.

dit kfus, Neque ille pcccauit, neque parentes eins , vt ca:cus naGterctur : fed oportet opera

4 D;imanifcftafieri in eo. Oportet me opera, rieius opera qui mint me, donee dies eft : venit $ nox,quum nemo poteft operati. Ouandiu iueroin mnndOj’Luxftim mundi.Horquum Supra dixiffitjfpuit humi, Sc fecit lutum ex fputo,

2 Scilkuitlutum oculiscæci ; Dixit^ue ei, Va, ‘ de,lauain piftina Siloam ( quod eft, fi inter« pretcris,miirus.) Abijt ergo amp;nbsp;lauit, redijt^ue

t videos. Vicini ergo , Sc qui prius viderant eumcxcum effe,dicebant, Mónnehic eft qui fedebat fie mcndicabat. Ali)dicebant,Hieeft;a, lij verb,Similis eft ei. Ilie autem dicebat, Ego i« ID fum. Dixeruntergoei,CIupmodoapertifunt

II tibi oculi! Refpondit ille,0c dixit,Quidam qui dicitur Iefus,lutti fecit ,6c illeuit oeulosmeos, fie dixit mihi,Vadc ad pifeinam Siloam,fie laua.

»Vtautemabijac laui,vifum recepi. Dixerune t-JergoeijVbieftille;Ait,Nefeio. Addueunte«

urn ad Pharifieos, eum inquam,qui olim ckcu» «4 filerat. Erat autem Sabbathum quum lu, »5 tumfacerct Iefus,fieaperiret oculoseius. Rur, fus ergo interrogarunt eum etiam Pharifai quomodo vifum recepiffit. Ilie autemdixit eis, ■ Lutum impofuit oculit meis , fie laui, fie video.

- »6 Dicebant ergo exPharifeis quidam. Homo ifte non eft àDco,nam Sabbathum non feruat.Alij dicebant , Quomodo poteft homo pcceator talia figr-a cdere? Et difsidium crat inter eos,

0 4 Rur.

-ocr page 260-

CAPi:X- EVANGELIVM

Rurfus dicunt ca.co,Tu quid dicis de illojqudd I ? ÿperueritoculos tuos ? Ille autem dixit, Pro. phetaeft. Non crediderunt ergo ludæi deeaJ quöd cæcus fuillct,amp;vifum recepiflètjvfquequö Vocarunt cius parentes ,cius inquam,qui vifuin receperat. Etipterroga.ucrnteos,dicentes,Hic. '9 çineeftfilius vefterqueni vos dicitis ta-cuni i a. tumcHè?quomodoergonunevidet? Refpon, 2® der^nt cis parentes cius (?e dixerunç, Sciinus hune eflê AJium nofti uni,amp; cæcum natuni tflê; Qiiomodo autem nunc videat nefeimus, aut î* quiseius aperuerit oculos, nos nefeimus; ipfe «tatem habet, ipfuni interrogate, ipfe de fe lo-quetur, Hæc dixerunt parentes eius, quàd cù 21 jnerent Judæos.iam cnim conftituerant ludæi, yt fi quiseum confiteretureflêChriftum, fyna-gogamoueretur, Propçerça parentes cius di-2J Xerunt,Aetatcmhabct,ipfura interrogate. Se- 24. tundo-rgo vocarunt hominem qui fuerat ix. eus ,âcdixerunt ei, Tribue gloriam Deo ; nos hunç hominem fcimiis peccatorem eflè ; Re-2; (pondit ergo ille amp;nbsp;dixit, An peccator fit nefeio: Vnum ffio,me, quum cæçus fuerim, nunc vide, rc. Dixeruntautemeiiterura, Quidfecittibi? 26 quomodoaperuitoculostuosl Refponditeis, 27 lam vobis dixi, amp;nonaudiuiÆis ; cur iterum vultis audire?num amp;nbsp;vosvultis difcipuli cius fieril Itaqueconuiciatifuntei,amp;dixerunc.Tu 2t difcipulusilliuseftomos autem Mofis difeipu. li fumus. Nos fcirnus Deum efië loquutum 29 Mofi.'hicautem vndcfitnefeimus. Refpondit je (is iJle,^dixit eis,£nimucro in hoc mirn quid, dam cfl;,quàd vos nefeiatis vnde fit, amp;nbsp;tarnen a. ^(ruit meos oculos. Scimus autem Deum pcc. ji.

catorM.

-ocr page 261-

SECVND, IO HA N. u«

«tores non audire ; fed fi quis Dei cultor eft,

î* volnntatem eius exequitur, hune audit. Ah Omni æuo non eft auditum aliquem aperuifls

3S diftieum,dcquiloquiturteettni,illeeft. Atille

39 ait,Credo,Domine. Et adorauit eum. Etdixic lefus, * Ad indicium excreendum ego in hune g,ipf, nbsp;nbsp;,

mundumveni: vt qui non vident, videant,amp;Inia «.4.7 qüivident,cæci fiant. Audierunt autem haie quidam ex Pharifæis qui cumeo crant, âe dixe,

41 runt ei,Num amp;nosca’ci fumus? Dixit eis Ie, fus,Sic.«cieflëtis,nonhaberetii peccatum : nûc veràdicitiSjVidemus âtaq; peccatum vcftrum tnanet.

C A P V T X.

t. PharifæosChrtftuspaftoresmilos.S.SeTetomub nsargume11tis.11.14. bonum comprobat. 9. Difsidi' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;umproptereaoncur.4i.LapidcstoUentiuai,}9.amp;pie/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;henderc rupienttuin manus cuadit.

» A Men,amendicovohis, qui non ingreditur peroftiunain caulamouium, fed afeendit a, îliundc,illefureftamp;latro : Qiji verà ingredi.

3 turperoftium,paftoreft ouium. Huic aperit ianitor,amp; oues votemeiusaudiunt ; amp;fuaso.

4uesvocatnominatim,amp;educiteas. Qjjum^u« • fuasoues emiferit,antegredituceas:amp;oues eum S.fequuntur.quianoruntvocemcius, Alienum » • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q, $ autem

-ocr page 262-

CAP. X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BVANGBL-fVM

autem niquaquaai fequentur , fed fugknr ak eo : quia non norunC vocem alien oriim. Hare parabolam dixit eis lefus. Illi vern non cogno. ucrunt quænain illacflënt quat loqiuhatiirtis. lefus ergo rurfura dixit eis, Amen,amen dico 7 nbsp;,

vobis,egofunioftiumouiuin. C\uotquotante I ■ I me vencruntjfures funt Ä; latronci, fed non au-fcultaruntcosoues. Egofumoftium .-permef' ft quigt; introicrir, feruabjtur, /( ingredietur egredietur, amp;nbsp;paftua inutnieu Fur non venit i» nili vt furetur, iSc rcaftetac perdat oues : ego

P'’a. 40.11 veni vt vitam habeant , A: abundent. * Ego 11 {izec.i.}4. ‘i fum paftor Hie bonus. bonus paftor animam J fuam dat proouibus; Mercenariusautem, Alt ■ qui non eft paftor, cuius non font ones pro. prijB, videns lupum venientem, relinquit oues, fugit.lupus aute rapit amp;nbsp;difsipat oues. Mer- ij cenariusautem fugit, quiaineicenarius eft,amp; non eft illi cura ouium. Ego fuin paftor ille if bonus, lt;Se agnofco oues meas , ic agnofeorâ mcis. ProutnouitraePater, ita amp;: ego nous if Pattern : 6c animam meampono proouibus. Alias etiam oues babeo quæ non funt ex bacit caula;illasquoquc oportet me adduccrc. nam ®**‘vocem meamaudient, ftet^ievnumouile, A vnus paftor. Proptcrea Pater me diligit quia 17 ’ego ponoanimammeani, vteam rurfusalTu. mam. Neiuotolliteamàine,fedtgo ponoe.im iJ dmeipfo: poteftatem babeo ponediearn, Apo. teftatem babeo rurfus earn affiitncndi. ’Hoe mandatum accepi d Parte meo. Difiidiutn if igitur rurfum ortum eft inter Iiidæos propter 1 iftos fermones. Dicebanr autem multi corum, 1» thtmoniunihabttjAinfariifquideumauditisf

Alij

-ocr page 263-

FECVND. iohan. IJ,

JI Alij diccbantjH.ve verba non funt da*Rioniac}. num dïcmonium poteft cæcorum ocvlos ape.

22 rire? Faftafunt aucem Encænia Hierofo^*’^“''t'^^

23 lytnis, amp;nbsp;hyems erat : Et ämbiilabat Icfus

24- intemplo in porticu Solomonis. Ciiixcrunc igitur euni Indxi, amp;dixerunt ci, dnoufque animatn noftram fufpendis? fitu es Cbriftus, 2$ die nobis a pert è. Refpondit cislefus, Di», vobis, nec creditis : opera quæ ego facio in no.

26 mine Patris niei,hæc teftantur de me. StA vos non crediti, : non enim eftis ex ouibiis

27 meisjficut dixi vobis. Oue,me*vocemme. amaudiunt,amp; ego eas agnofco,amp; fequuniur

28 me : Et ego vitam aternam do cis ; ncc per. ibunt in æternuni, neque rapieteas quifquam

29 èmanumea. Pater meus qui cas dédit mihi, maioromnibus eft: ncquequifquampoteftcas

30 rapere è manu Patris mci. Ego amp;nbsp;Pater v.

31 num fumus. *SuftuIerunt ergo rurfumla. So;«!.

3? pides ludæi,vt lapidatent eum. nbsp;nbsp;Refpondit

;eis lefus, Multa prxchra opera demonftraui vobis ex Pâtre meo : propter quod illorum

3) operummelapidatis ? Refponderunt ei lu. dai, dicentes, Ob bonum opus non lapida, mus te, fed ob blafpbemiam : id eft, quia tu,

34 homo quum fis, facis teipfum Deum. Re. fpondit eis lefus, Nónne fcriptum eft in Lege

3$ veftra,^Ego dixi,Dij eftis ? Si illo, dixit deo, Pamp;LSt S ad quos ftrmo Dei faftus eft, amp;nbsp;non poteft

36 folui Scriptura : Me, quern Pater fanftificauit amp;mifit in mundum , vos didtis me blafphe,

37^ mare, quia dixi, Filius Dei fum ? Si non

' facio opera Patris mei, nolite credere mihi :

38 Sin vcramp; facio, etiarpfi mihi non endatis, ope.

libv.

-ocr page 264-

CAP- XI. E V A N G Ebl V M ribus crcdite ; vt cognofcatis amp;c crcdatis Pattern in me elle, amp;nbsp;me ineo. Rurfus ergo ftu. 39 debant eum prehendere ; fed exiuit ex eorum manu. Abijt^ue rurfus trans lordanem, in40 eum locum vbiprimhm fuerat Iohannes bapti-cans,manfitqueilbc. Multi autem veniebant 41 adcum,dedicebant, Iohannes quidem lignum nullumedidit: quæcunqueautemde iftodixit: 4^ Tcra erant. £t multi illic credidetunt in cum.

CAPVT XL

Chriftus bftenriirus feefTr, vitam Sirenmcftionein, 4L' 14. Lazarum mortuum, ir. 54. amp;nbsp;fcpiiUum, 4?. w , : ; J fiifcitat. 47. Confiiltantftiut pontificibus. 49. Cail/, phn, ÇO. viium pro multis ocddendum prxdicic.jö.;/ I^cipiuntvtvbi fuoit prchendatur.

A Egrotabatautem quida nomineLazaruS) t * a Bethania vico Mari.r amp;c Martha; fororis Matth. 16.7 ipfius. ’ (Mariaautem eaerae qua: vnxit Do. 1 fcilb, 11.1 rninumvnguentOjamp;exterfit pedej eiuj capilli« fuis : cuius frater Lazarus ægrotabat.) Mife.) runeergo fororeselusad euni,dicen tes, Domine, ecce, is quern amas asgrotat. lefus autemi hoc audito, dixit, Morbus ifte no eft niortifer, fiditnmiflus pro Dei gloria, vt per eutn mor-bum glorificeturFilius Dei. Diligebat autem 5 lefus Martham amp;nbsp;rororemeius,amp; Lazarum. Vtergoaudiuit ilium atgrotare, turn quidem 6 nianßt duos dies in loco vbierat. Deinde poft-ea dixit difcipulis, Eamus in ludæam rurfus. Dicuntei difcipuli,R.abbi ,modàqua;rebant te ( Judati lapidare,amp;rurfum illucabis ? Refpon. ç ditlefiis,Nónne duodecimfunt horacdieifli ouis ambulaucrit interdiu, non offendit : quia lucem

-ocr page 265-

s E C V N D. I O H A N. Iji

te ïocemhüiusmundividet: Si quit autemtm..

buiauerit nolt;fte,offendit ; quia lux ei non adeft.

„ Hucait ; amp;poftcadixitei5,LazatUJanii£utno, gt;nbsp;ftcr dormit ; fed proficifcor,vt à fomno excitem

JJ euœ. Dixcruntergo dilcipulicius,Domine,fi

,j dormit,fcruabitur. Hoc autem dixerat Icfu» de ipfus morte ; atilli putarunt eum dedor.

j^. mitione fomni dicere. Tune ergo Jefus dixit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

,jcisapertè,Lazarus mortuus cft: Et gaudeo

pioptervos (vtcredatis) mcillic non fuifle. fed

j$ camus ad eum. Dixit ergo Thomas qui dicitut DidymuSjCondifcipulis, Eamus amp;nbsp;nos, vt mo.

j^riaraurcumeo. VenitergoIefuSjdt inuenic cumquartumiamdicmin monumento agere.

ig Erat autem Bethar.ia prope Hierofolymam fere

içftadiis quindecim: Multi^ue ex ludæis rene,

tant ad Martham amp;nbsp;Mariam ,vt confolarcntut jocasdefratrefuo. Marthaergo,vt audiuit le.

fumvenire,occurritci; Mariaverô domi fede.

jibat : Dixit ergo Martha lefu, Domine, fi fuif, aifcshic,fratermeusnonfuiffccmortuus: Scdamp;

nunc fcio fore,vt quæcunque petieris à Dco, det

îjtibi. DiciteilefuSjRefurgetfratertuus. Dicit

Î4 ci Martha,Sciorcfurrcfturum’in refurreftio- Snpn z, ' Jjncvltimoillodie. Dixitei Icfus,Egofum re-L'u-!4-i

furieftio amp;nbsp;vita: qui credit in me,etiamfi mor, Supra é.

î6tuus fueritjviuet :Et quifquis viuit,amp; crédit in

Î7me,non morieturinæternum. Credis hoc? Ait

illi,Etiam Domine,cgo credo te elfe Chriftum

gt;gEiliumDei,qui in mundum venturuserat. Et quumhæcdisiflèt,abijt,amp;clàm vocauit Ma, riamfororemfuam,dicens,Magifieradeft,dcte

jçvocat. Illavtaudiuit,furgit cità ,amp;venitad

je eum .(Nondumautem venerat Icfua in vicunr :

fed

-ocr page 266-

CAP. xt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eVangeuvm.

federat ineo loco vbi occurrerat ei Martha.) ludæiergo quidomierant cumea, 6c confola. 21 banturcam,quum vidiAent Mariam cicófurre. xiHeamp;cxijHc, fequutifunteanijdicentes, Abit admonumentum, vtillicflvat. Maria ergo}i quuinveniÜJteó vbi eratlefu$,viroeo,accidit ad eius pedes, diecnsei, Domine, fi fuiAes hie, noncAètmortuus frater meus, Jefusergot ;} vidit cam Hentern, amp;nbsp;ludaros qiii vnd vénérant cumca,flentes,infrcmuit fpiritu,amp; tuibauit feipfum: Et dixit,Vbi pofuiftis eum ! Di.3 cuntei,Domine, vcniamp;vidc. Lachryniatus 55 cftlefus, Dixeruntergoludæi ,Ecce quonio.J^ doamabateumi Quidam autemex ipHs di.37

Slipt.9 Ö nbsp;nbsp;xerunt. Non poterat hie* qui apcruit oculos

c.Tci,facere vt lt;Scifte non moreretur? Jefusergo jî rurfum frement apud (emetipfum , venit ad monumentum. erat autem fpciunca, 6c lapis erateiimpofitus. Ait Jefus, Tollite lapidera.39 Dicit ei Martha, foror eius qui mortuus fu-erat. Domine, iam olet : quatuor enim dierura eft. Dicitei Jefus, Nonne dixi tibi fore,fi ii credideris, vtvidcas gloriam Dei 1 Suftule.^.! runt ergo lapidemè loco, vbi mortuus ille fu. erat poiitus. Jefus autemattollcns furfum ocu. los,dixit,Pater,gratias ago tibiquód me audi-eris. Ego verb feiebamme ftmperdtcaudiri; 42 led propter turbam circumftantem hoc dixi, vtcredantraeitemiAum efte. Et quum hæc 43 dixiftèt, clamauit voce magna, Lazare,ades. dum foras. Tum, qui fuerat mortuus, pro.44 dijt manus amp;nbsp;pedes vinftus fafeijs, facies autem eius,fudarioerat obuinfta. Dicit cis Jefus,Sol.i Uitt cum, amp;nbsp;Cuite «hire* Multi ergo ex Judaiis4) qui

-ocr page 267-

SBCVND. ID H A N. ht «^^Ivcnerantad Mariam,amp; confpcxeraht lt;^ü» •4.6fccera:Iefus,credidcrüntin cuhi, Qj^idam autîm ex eis abierunt ad Phari(aos,amp; dixerunt

J4eum. kfusergo palâni amplius nonverfaba-turinter ludæoî ; fcdabijt illinc in regionem quxell propedefettum, in vrbcmquz dicituc Ephraim : amp;nbsp;illic agebat cum difcipulis fuis. jJPropèautemeratpafchaludxorum; amp;nbsp;afeen-derunt multi Hierofol jmam ex ilia regione an-

56 tePaf(.ha,vt putificarent ft. Quxrebantcrga Isfum,amp;loc|ucbanturalijcumalijsin templo Ranter, Quid videturvobis! an non venturum

J7eireadfsftum! Dederant autem Pontificesde Pharifei mandatum , vt fi quis noflet vbi eilet, indicarct, V t prehenderent eum.

CAPYt XH.

ï, ChriRoapud basatiim e«enanti,;,pedes vagit Mv r.a.c.f ecutjtutahtda: v.AChriftodefenditur. lo.Saz eudotet —azanuQ (ublatusampiüt.u.Chtifio Hiero/ ioljman

1

-ocr page 268-

CAP.Xlb nbsp;nbsp;nbsp;EVÄNQBUVM

folymîm venicnti, i8. obuia ni itiir jo. Graeci etim w dereciipiiint. 41. principes credences in eum , Ôt^non confit entes,ob metum, 441 ad fidein hortatur.

Mntih. 16. 6 jEfusergo fêxante pafcliadiebus venir Betha. 1 Mar.14. i ■^niani,vbiLazarusfucratmôrtuus,quemexci.

taucrat à mortuis. Feeerunt igitur ei cœnam î illic,amp; Martha miniftrabat : Lazarüs Verbvnus eratexijsqui fimul accumbcbânt cUm co. Ma-J riaergo,accepta libravngücnti nardi liquidfj inultipretijjVnxitpedcs lefujamp; exterßt pedes eins capillis fuisedomus auteni impleta cft odo. rcvnguenti. Dixit ergo quidam ex difcipvlis4 cius,ncnipc ludas Simonis fil)us,Ifcariotes, qui trat eum prodituriis, Quare hoc vnguentuinj non vænijt trecentis denatijsjamp;r datum eft pau. petibusi Dixit autem hoc,nonquôd paupe.6 Infra Ij.iÿ rumipficUracfletjfed quiafurerât,marfu-pium habcbat,amp; ea quj intrà mittebantur,por-rabat. Dixit ergo leftis, Sine eatri : indiemft-^ pulturæ meæ feruauic iftud. Paupercs enini I femperhabebitis vobifcum,me veronon fèmper habebitis. Cognouit ergo tuibamulta ex lu. 9 daiseum illiceflè : Ârvenerunt non propterle-fumtantùm , iêd etiam vt Lazarum viderentj | quem excitarat à mortuis. Confultanint au-10 tem principes Sacerdotum, vt Lazarumetiam trucidarènt: Quia multiex ludæispioptei e-ji M:itth.ii,S ttmâbibant,amp;credebantin lefumi Poftero ij Marc. 11. r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, e n

buc.19.}; dieturba multa quarveneratad kftum,quum audiflènclefum venire Hierofolymam, Acce. 1} peruntramospalmarum,ätegrefsi funt ei obj uiam, clamabant, Hofanna, Benediftus qui nbsp;nbsp;nbsp;j

venit in nomine Domini,Rex Ifraelis. Naftusl^i ' iuteralefus afeljum.inftdicci.iîcutfcriptuefti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

i

-ocr page 269-

5ECVND. IO H A N.

JO proficereiccce, turbaeumfequitur. Erant au, tçm quidam Graci ex ijs qu i afcendere folebanC

Il vt adoraient in fefto ; Ifti ergo venerunt ad PhilippumquieratàBethraidaGaIilæa',amp;ro, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

garunt eum,diccntes, Domine, vellemus lefunl

il videre: Venir Philippus lt;?lt; dicit Apdreae: Ani Ijdrcas rutfum amp;nbsp;Philippusdicunt lefu. lefut autem refpondit eis, dicens, Venir tempus quo

34 glorificetur Filius hominis. Amen, amen di, co vobis, nifi granum frumenti cadens in ter, ram,mortuumfucrit,ipfumfolum manef.livc, ró mortuum fuerit, muhum fruftum adfert;

ÎJ *Quiamatanimamfuam,perdetcamiamp;quio,Matth.îo.îçj dit animam fuam in hoc mundo,in viramæter.

lé namcuftodieteam. Siquismihiminiftrat,me buc.ç.^’^j (equatur.'dcvbiegofucro,iilicamp;miniftermeus 6c 17.}} erit.amp;fiquis mihi miniftrauerit, honorabit eS

17 Pater. Nunc anima mea turbata eft ; amp;quid dicam!Pater,conferuameab hac hora.fed pro, 38ptereaveniinhoramhanc. Pater glorificano.

mentuum. Venir ergo vox ècælo,dicens,Et J9glocificaui,amp;rurfusglorificabo. Turba ergo queadftabat amp;nbsp;audierat,dicebat tonitru eflefa, Âum.Aiijdieebant, Angelus ci loquutus eft.

R. Refpönj

-ocr page 270-

CAP.xn. pvâmoemvaï

Refpondit lefus amp;nbsp;dixit, Non propter me ixt

voxextitit, fed propter vos. Nunc daninatio j| adeft mundi huiiis : nfic ptinceps mundi huius

eiicictur foias. Et ego,fi fublatus fuero è terra, jj omnes traliam ad nicipfum. (Hoc autem dice-bar,fîgniHcans qua morte futurum erat,vt mo-

reretur.) Refponditei turba, Nosaudiuimus 3 ’ n Lege,* Chrirtum manere in a-tcrnuin .quo.

Pfat. So. j7 amp;nbsp;110.4,0^ «17.1

modo igitur tu dicis oporteretolli Fili urn ho-

Eia 40. 8 minis^quis eftifteFilius hominis? Dixit igi-fczcrli.(7.25 furgis IcfuSjAdhuc ad paruum tempus * lux upt.i.ÿ vobifeumeft :ambulatedumlucemhabetis ,ne

F. fa.

Koin.io. 1Ö

F.fgt;.6.9

VOS tenebrædeprehendant.nam qui ambu lat in tenebris,nefcit quôvadat. Dum lucem habe. j6 tis,crédité in lucem, vtfilij lucis fitis. Hæc lo-quutuseft lefus ;lt;Sf quum abijflit, occultauit ftabeis. Quum autem totfgna coiameise.jf didill'et,non credebant ineum ; Vt fern.o £. jX faiæprophetæ impleretur,qué dixit: * Domine, quisciedidir fermoiii noftro,amp; brachium Do. mini cui reteftumeft? Proptercanon poterant 39 crederc,quiaiteruni dixit Efàias. ^Excæcauit 4«

Miuii. M.14 ojulos corum ,amp; obdurauit cordacorum :ne Viic.S.ii videantoculis,iSf intclligant corde,amp;■ conuer. Aao.iS ib tantur,lt;5c fanem eos. H.vc dixir Efaias quando 41 Hon'-n.S vidit gloriam ciu',amp;loquutus cft déco. Ve.4» nintamcn etiamex piimoribus multi credide. nintin eum : fed propter Phaiifaos non confi.

Supra$.44

ne fynagoga m.ouerentur. 'Dilexerfit 4J cnimgioriamhominum potiusqudm gloriam Del. lefusautem clamauir,amp; dixitjQui crédit 44 in me,non credit in me, fed ineum quimifitnie. Siq'raj.ij, Et qui confpicit me ,confpicit efl qui mißt me. 45: 6CS‘}9 *£goluxinmundumveni,vtnuJlu$quicredit 46 in

-ocr page 271-

‘ SECVND. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h»

A'J intnejntenebrismaneat. * Et fiquis audïnrit Supr.'j.t^ verbamca,amp; nun credi£)erit,ego non conde.» innoeum. non enimvenivccondemncmn'Un»

4^ dum,f;d vt fernem miinduni. Qni reijcit me, , neerccipitverba mca,habet qui condemneti.

pfum: ’ fetmo quem loquutusfum,illc iudi- Mare.tö,)« 49 cabiteumvkimoillodie. Quiaego ex meipfo

non fumloqnutus : fed qui milit me Pater, ipfe

•So mihimandauit quid dieamdequid loquar. Et feio mandatum eius,vitam æternam eflè.qux igiturcgoloquor,prout dixit mihi Pater, ka loquor. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

CAPVT xin.

4. Acœna fvrgens Chrifiiis, tç.H iimilitatem remmen/ ä.uiitiis Apoftolis, s.pedes corunilauat. zi. Prodito/ tcmludi'»,z6. ctrîô lieno dciiotat. r4. Cliatiutcm commendzt. J7. 59. Et Petro laufiim abncgatiofiis predict t.

lt; A Ntefcftum autem Pafehæ, feiens Tefus ve. viiWi.' ^niflèhoramipfius,vttranfiretcxhoe mudo Mare » •* ad Patrem, quum dilexiflct fuos qui crant in **'*

ï mundo, vfque adfir.cm dilexit eos. Et eoena fafta,(quum diabolus iamimmifilïèt in cor lu» dat filij Simonis, lfcariotæ,vtprodereteum.)

'3 Sciés lefus Patrem omnia dediffe fibi in man us,

R a 1«

-ocr page 272-

CAP.xni. hvängeliv’»

in yfrrnun:. Refpondit ti Lfu«, Nili Jai’ffo mhilniccuni ha'.Hbigt; coniiiiunc.

inon P»tiU', Düiuiiif, non foli'im pedcs nieos, fed iSfinanUiiSe caput. Diiitci Liu ,Quilo-** tuscft,noii opu. liabetp-iii vt pedt ■ lauct/'cd ift Ihfra. U'î purii5 to;u-, *amp;■ vo-puri clli', f.-d i;on onines.

Norat cnini t-uui qui ipfuni prudibat. propter- il tadixir,Non eftik puii oninc?. Poftquamer-iî fo lauirt'.t pedes coruin, lt;Scpallium fuum rtec-pilf.t,rill rum difuumb-.ns dixit ci-, Intclligitis quid Lceiim V')bi; 1 Vos nie vocatis MagiftcriJ

*jtc DoniirCjiSc reftè dicitis : funi eniiii. Jtaque gt;4’ fi igolaui pedes veftros dominus amp;nbsp;inagifter, vosquoque dibetisalij aliorum pedes lauarc. hxempluni cnini prxbuivobis, vt prout ego fc. gt;? fnlra iT.jo ti vobis.itaamp; vos taiiati-. ’ Amen , amen dico I.UC.Û.40 vobi',reruu; non eft maior domino fuo, ncque J.gatus maiorco qui ipfum mifir. 5i hacno.i^ uerjtis,beaticritis,fieaftceritis. Non de omni. iS busvobisloquor ; egofeioquos clegerim: fed Pût. 41.lÿ oportet vt implcatur icriptura,’Q^ieditme. cum panem , fuRulit aducifum me cakem fuum. Jam nuncdico vobis priufquam fiat,vti^ quumfaRum fueiit, credatis meeumefl'.

Matth. 10.40quot;IS” gt;amen dico vobis,quando aiiquem miß,2« Uuc.io.iö ’quifquis cum iecipit,merccipit : qui autëme rccipit, rccipit eum qui me milir. Qu um h.rc 2( dixirtet Iefus,turbatus eft fpititu^amp;tcftatus cR, Mitth. xS.ij ‘fiait^ue : Amen ,amen dico vobi-, vnusexvo-Mjrc.14.1S bisprodetme. ^Difcipuliergoäfpiciibantalij 2gt; Luc.ai.ai ad alios, dubirantes dequo diceict. £iacau.2] tem quidam ex difcipulis lefu iccumbens in ß-nu ipßiis, nimirum is quem diligtbar lefus.

Innuit ergo 5iawa Pettus^ vt percontaretur2.i quifnam

-ocr page 273-

SEC V Mb. lOH AM. »’«

2^ qnîfnamcffetdequo diceret. Ills verôincutn.

bens peftori lefu,dicitci,Domine,quiseft? R.e. fpondic IcfuSjIlleeftjCui ego intinftam offulanx dcdero.Ec quum intinxilÈt offulam,dédit lu, »7 d.rfilio Simonis Ifeariotat, Et poft fumptara offulanijingreflus eftin cum Satana;. Dicit igi, iS turei Iefu',Quod facis,fac ciré». Hocaiitcni nemo aceumbentium intclligcbat quorfum ei

39 dixiflèt. Quidamenim putabant,quiamatfu. pium habebat Iudas,L'funi ci dixifte, Emeea quibusopus eft nabis ad feftum’aut cgenis vt

30 aliquiddaret. Ille ergo accepta offula,ftjtinx

3* exiuit :ciatautemnox. (luum ergo cxiiiiflèt, dixit lefti?, Nunc glorificatuseft Fil. us ho mi, 3^nis,amp; Driisglorificatus eft in co. (in^d fi D», us glorificatus cftineo, Deusquoque glorifi. cabit cum in fefe, ôc ftatim glorificabit cum.

33 Filiolijadbucpaulifpcrvobifcum fum.quatre, tisme: fed ^ficutdixi ludatiSjOufi ego vado, Silpt.T.J4 vos non poteflis venire : itade vobisnuncdica.

3 * Mandatum nou um do vobis, vt alij alios di, 1quot;^’. «.«x ligatis rficiitinquam dilexivos, vtetiam dilL

îîgatisalijalios. Exhocomnescognofeent vos i,lohan.4.af elTe difcipulos meos, fi charitatem habueritis a,

3^ Ijj in alios. Dicit ei Simon Petrus, Domine, quoabis? Refpondit ei («fus, Quö ego abco, non potesmenunefequi ; ftquêris aiît poftea.

il Dicit ei Petrus, Domine, quarc non poflum te

3^ fequinunc?animammeamproteponam. Re,

fponditeilefiis,Animamtuampro me pones? * Amen,amen dicotibi,non mittet vocetncal, M1rth.tS.l4, - nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ Marc.14.3a

luSjVfijuequo ter me abnegaueris.

CAPyT xini.

. - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R J

«.Con.


-ocr page 274-

CAPXllll nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGELIVM

I Confobtiir diftipulos fiios. i. 7. Diii nÏMt-em rmnr amp;fruAummortis üix exponciis.ló. Confobioren. 17- Spiritum prommcns i6. dus oamp;icuiin dcKriOit »7-paceitiqiic fuainpoUirctur.

T^Eturbeturcorveftrum : creditis in Deum, « ctiam in nic crédité. In domo Pattis mei i habitationes itiulta: funt ; alioqui dixilleni vo. bis.Proficifcor paratiirus vobis locii. Et quiim J. profeftus fuero, Sc paraucro vobis locum, rur. fum venianijóc aflumam vos ad meipfiim: vt vbi fumcgo,(Scvosfitis. Etquó ego abiani fcitis, amp;vi.imfcitis. Dicitei Thomas, Domine,ne, îJ fcimus quo abcas ; quomodo igiturpolTumus viamlcirci Dicit ci lefus. Ego fum via,amp;veri-tas ,lt;Sc vita, nemo venit ad Pattern, nif per me.

6i noliètisme. Patternetiani meum noflêtis : amp;nbsp;T jainnunccognofcitiseum,lt;ScvKliftiscum. Di, cit ei Philippus, Domine, oftende nobis Pa. trein,(Scfufficit nobis. Dic.t ei Icfus, Tan. 9 turn tempus vobifcum fut», amp;:non cognouifti iTiel Philippe, qui vidit me, vidit Patrcm,quo-modüigiturtudicis , Oftcnde nobis Patrcm? l^on crcdis me in Patte Sc Patrcm in me clT! W Verba quæ ego loquot vobis ,à meipfonon lo. quor ; lèd Pater qui in me manct, ipfe facit o-pera. Crédité mihi mein Patte ,amp;Pattern in it me eflè ; fin minus, propter iplä fafta crédité mihi. nbsp;nbsp;Amen, amen dico vobis, qui credit in 13

me, opera quat ego facio,lt;Sc ipfe faciet, Sc maio. rjijsfaciet. Nam cgo ad Pattem proticifcor.

Infi-.itf.it * £t quicquid petieiitis in nomine meo, hoc ij /'»eiam ; vt glonficetur Patcrin Filio. Siquidif petieritis in nomine meo , ego faciam. Ji “»• ‘5 IiJiis me, mandata mca finuate, Egoautem

fOgib 9

-ocr page 275-

s E C V N D. î O H A N. Gr Togabo Pitrem, amp;nbsp;alium confolatorem dabic ï? vobisjVt nianeat vobifcum in ætcnium: Nempe Spirit uni ilium veiitatis qucm mundus nun poteft recipcre, quia non videt turn, nec nouir, eum : vos autem cognofcitis eum, quia apud vos manet, Se in vobis crit. Non relinquam »9 vos orbos : redibo ad uos. Adhuc paululum^ Semundus me non amplius confpiciet.vos autem confpicietis me : quiaego viuo,amp; vos vhie-aotis. Inillodievos cognofcctis me elfe in P a, ai tre meo,amp; vos in me,amp; mein vobis. Qui tenet præcepta mea, Se feruat ea, is ille eft qui diligic me: qui autem diligit me , diligetur i Pâtre meo'. amp;egodiligameum, amp;nbsp;confpicuumeiex.

3 2 hibebo mcipfum. Dicit ti ludas,non illelfca. riotes,Domine, quid eft cur te fis nobis confpi-33 cuumexhibiturusjfir non mundo? Rtfpondit lefus, amp;nbsp;dixit ei, Si quis diligit me, fermonem meum feruabit : Se Pater meus diliget eum, amp;adcumveniemus, dcapudeum manebimus.

H Qsii non diligit me,rermones meos non feruat : amp;nbsp;fermo quem auditis, non eft meus, fed 15 eius qui mifitme Patris. Hxc loquutus fum aö vobis, apud vos manens. ’Confolator autein Infra. IÇ. ilk, id eft. Spiritus fanftus, quem mittet Pater,I“«'*? ' in nomine nieo, ille vos doccbit omnia, amp;nbsp;fug-

37 gcret vobis omnia qu.x dixi vobis. Pacem relinquo vobis , pacem illam mcamdo vobis: nonprout mundus dat,ego do vobis.Ne turbe-28 turcorveftrum,r.equeformidct. Audiuiftis me dixifte vobis , .Abeo, Se redibo ad vqs . Si di-ligeretisme, gauderetis vtique quód dixerim, Proficifcor ad Pattern : nam Pater maior me

39 eft. Et nuncdixt vobis priufquam fiat,vt quunj

K. 4 fafium

-ocr page 276-

CAP^XVi nbsp;nbsp;nbsp;EVÄN6EL1VM

faÆum fuerit,credati'. Non loquor amplius jo multo vobifcuin : venit eiiiin princeps mundi, liujus,amp; in menor. habet quicquain. Sed hac filmt vt cognofcat mudus me diligere Pattern, pront au tem niandauit niihi Pater, ita facio. £urgitc,abeatuus hint.

CAPVT XV.

!• Vitis i.S:palniitum 'militiidinc t.^.oftcnditquo/ modo difcipulifriiduii ferre pofsint il. 17. Dileftioe . nemmutuam commcndat, iS Ad pacientuun tu aamp;ite äionibus, 10. fuo cxeniplo adhoi tatur.

p Go fumvitisinavera,amp; Pater mens agrico. 1 , Malth.if.l} ■’-■'lacft. Omncni palmitem in nie non feren-l tem fruftunijtollit ; amp;nbsp;omnem qui fert frudfi, Supratj.ti purgatjVtplusfiuftusadfcrat. ^lamvospurij eftis propter fèrinonem quem loquutus funi vobis. Manetein me,amp;:ego in vobis.ßcut pal- mes non poteft ferre fruÄum à fenietipfo,id eft, niß manl'erit in vite : ita nec vos, nißinme manfiritis. Ego fum vitis,vos palmites : is qui j manet in me,amp; in quo ego manco,hic fert fru-âum multum.namabfquemenihil poteftis fa-

ÇeI.lgt;0 cere. ^Nifiquisinmemanfcrit,cicftusextratf vineam,ftatim vt palmes arefcct rdeinde cogun, lurifti palmites, amp;nbsp;in ignem abiiciuntur,amp;ar-dent. Si manièritisin me,lt;Sc verba mca in vobis ƒ ^.loban.J.ll manlèrint, quicquid volueritis petite, iScfict vobis. In hocglorificatusell Pater meus, vt J fruftiim multum adferatis ; decritis mei difei. puli; Prout dilexit me Pater,itade ego dilexi^ vos ; manetein illamea charitatc. Si mandatais mea ß:ruaueritis,manebitis in chariratemea.'fi-^ut amp;nbsp;egoPatris tnci nianda[afi:tuaui,amp; maneo ia

-ocr page 277-

SBCVND. 10 H A N. ii9

Mtn élus charitate. Htcloquutusfumvobis vt gaudium illud meum in vobis maneat, amp;nbsp;gau, »2 dium veftruin impleatur. Hoc eft prxccptum Suprai?. •! meum .vtdilieatis alii alios, prout dilexi vos-. । Thcf.4.9 15 Maiorcm hac chantatem nemo habet, vt quis 14 animam fuamponat pro amicis fuis. Vos amici mei eritis,fi feceritis quecunque ego mando vo,, bis. Konamplius dicam vos feruos ; quia fer.

I uus ncfcit quid faciat dominus eius : vos autcm dixi amicos, quia omnia quæ audiui à Patre 16 meo,notafeci vobis. bion vos meelegifti5,fed ego elegi vos,amp; confticui vos,^ vt abeuntes fru- Matöi. iS. iÿ ftû adferatis,amp; fruftus vefter maneat : vtquic, quid pctieritisàPatre in nominemco ,detvo_ 17bis. Ha-cmandovobiSjVtdiligatisalij alios.

nis quemcgo dixi vobis, bion eftfcruus maior Sunt J 11. tS . domino fuo.^fimeperfequutifunt,amp; vos per.; Minh. 10.x (equenturififermonemmeum feruauerttnt,amp;* 11 veftrum feruabunt. Sed hæc omnia facient

vobis propter nomen meum,quia non nouerut

tem non habçnt quod prætexant peccatofuo.

I nbsp;nbsp;24 opera non fecifsem inter eos que nemo alius fe.

1 cit,peccatum non haberent ; nunc autemamp;vi.

1 ij derunt,amp; oderunt amp;nbsp;me ôc Pattern meum. Sed . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oportet vt impleatur fermo qui in Lege eoruni'

k (criptus çft,^quot;Oderuntimmerit^,Qjiumau-Pfa..J$.igt;, I • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R. $ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«e«

-ocr page 278-

CaP.XVI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGEbIVM.

Supra. 14. x6 tem venerit confolatorille^ qaem ego mitUtn Vu4.14.49 vobisi Pxtre, (Spiritus inquam illc veritatis qui âPatrecnianat)ille tcHabiturdcme. Scd Si Vj-vostellabiminijquiai principio mecunieftis.

C A P V T X V I.

I Gnicempnedicit liifctpulis, -r. Cciifobrorcn, pror mittens, S. 9. ij ti.is oÉirinm defttibit. 11. ACiilicripa/ r;cntiafflidionej iuorian (Oinp.trac.

ttAEc loquutus fumvobisvtneofEéndami-t ■* -^ni. Mouebuntvos fynagogis ; imó veniet* tempusquuin quilquistrucidabit vos, putabit fe cultum pra-ftare Deo. Et hæc facient vobis, quianon iiouerunt Patrem,ncq; me. *Sedhac loquutus (uni vobis, vt quum vendit tepus il-lud,rncmineritiseorum, quód ego hac dixerira yobis hæc auteln vobis à principio nó dixi,quia Itobifcumeram. Nuncautemabcoad eumqui t tnt(itrrjc,amp; ncmocx vobis interrogat mequó abeam.Sed quia hæc loquutus fum vobis,trifti. i tiaimpleuit corveftriim. Sed ego verirateni di-ƒ co vobis,expedit vobis vt ego abeam.ni(ï enini abiero,ConfolatorilJenonveniet ad vos:fin au. tem profeftus fuero , mittam eumad vos. EtJ qufi venerit illc, arguet mundt'i de peccato,amp;de iu(bitia,iSe de iudicio. De peccatoquidem, eo quód nócredfitin n»e; Deiuftiriaverd,coquód lO ad Patrem abeam, amp;nbsp;ampliusnon confpicietis me: Dciudicioautem,coquód princepshuius 11 mundicondemnatus (ït, Adhuc multa habeo 1» quæ vobis dicam,fed nunc non poreftis porta. re. Quumautem veneritille,id eft. Spiritus ve. ij ritatis, deducetvos in omnem veritatem. non p ■nimloqueturâ(èmctiplb, (êd quæcunq;audi. *ritloqHecur,amp;qua; vcnturafunt renuntiabit

vobis.

PI

-ocr page 279-

SïCVHn; lOKAH up

Vobis, ille me glorificabit, quia de meo accipiet,

fpicietis me; amp;nbsp;rurfus paulifper,amp; videbitis me;

non interrocabitis quicquam. * Amen,amen 5«pt.i4. *1 dico vobis, quæcunqucpetieritis à Pâtre meo

! nbsp;nbsp;15Hateloquutusfumvobis perprouetbia :atve.

niet tempus quum iam non per prouerbialo.

F ■ quatvobis,fcd aperte de Pâtre meo tenuntiabo i^Yobis. Jllo die in nomine meo pctetis ; 6c non die«

-ocr page 280-

CAP-X Vif. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F, VA'^TGEtzlVM

dico voEh nie rogatururn Patrcm pro vobt«;

Ipfêenini Pateraniat vos, quia vo« me a.i'aftis,!/ Infra. 17.8 amp;credidiftis me à D.o exiuiflè. ’ Exiui à Pa--^ tre,lt;5f veni in mundum ; iterum relinquo muii. dum, Si proficiTcorad Patrcm. Dicunt ci di-’? fcipulieius,Eccc,nuncapcrtèloqueris, ncc pro-ueibium vllum dicis, Nuncrcimiis tcf.ireo-J* mnia,nec opus cft tibi,vt quis tcintcrrogct ‘ per hoc credimus te à Deo cxiniiTe. Refpondit cis î’ M.ifth. îô.ji lefuSjNunc crcditis ! *£ccCjXpnietteiiipus,amp;J* Mat.14.17 iani venir^quum difpergemini vnufquifque ad fuos,me^uelblumrcliiiqucti \ fed non fumfo-lus ; nam Patermecum cft H vc foquutus funi}{ Vobis, vt in me pacem habcati;. in mundo op-prefsioneni habcbitis : fed confidite, ego vici mundum,

CAPVT XVH.

I. OntCliriftus vt mufua lit illiillratio glorijc fuse lt;5{ P.itris. 9. Qratpro Apoftolis.io.d^ coio creJcniiuia grege.

TjAEcIoqnutuscft lefus,Âf fuftulit ocnIoO ■*in c.rlum, dixit^ue, Pater, venir bora iila, glorificaPilium tu U m,vt iSr Filius tuut glorifi. Matth.x8. iC cet te ; ’Siciit dedifti ei autoritatemin oninemt carncm,vt quotquot dedifti ci, deteis vifamar-ternam. Heccftautcni vita.Ttcrna,vt tefolum} cognofeant clîè Deum verum, quem niiffti lefumChriftum. Ego te glorificauiin terra.’d« opusconfummaui quoddediltimihi,vt face, rem: Nuncigiturglorifica metu Parer apud J remetipfumea gloria,quam habuiapud teprius lt;juâm hic mundus exiileret. P^tefeci nomen lt;uum hominibut quos dedifti mibi ftbffosè ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mundo.

-ocr page 281-

s B C V N D. 1 O H A N. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

' nbsp;nbsp;7 nenituumferuarunt. * Kunc nouerfit omnia, Supratf.ir

I quc.'JediftimjhijàreelTe. Quiaverfcaquætra. didifti mihi,tradidi eis;amp; ipfi accepcrunt ,amp; vcrè norunt me à te exiuiflè, âi credidetunt me

I 9 àlemitTumelïè. Ego pro eis rogo : non pro mundo rogo,red pro ijs quos dedifti mihi, quia ittuifunt. Et mcaomnia ,tuafunt,amp;tua, mea tifunt:amp;glorificatusfumineis. Et non fum amplius in mundo,rcd hi funt in mundo,amp; ego adtcvcnio. PaterranÂe,fetua eos per nomen tuum, quos dedifti mihi, vt fintvnum prout amp;nbsp;Ijnos. Ojiumefleni cumeisin mundo ,ego fer* vahameos in nominetuo ; quos dedifti mihi, ego cuftodiui,amp;: nemoexcis perijt nifi filius il.

IÇ amp;nbsp;ego non lum ex mundo. Kon rogo,vt toi.

16laseosè mundo,fed vtferuesco'à malo. Ex

ji nbsp;nbsp;nbsp;mundonon funt,Ecutamp;cgononfumexmun.

'7do. Sanftificaeos tuaveritate : fermotuusve. in ritaseft. Sicut me mififti in roundum , itaamp; «Çegomitî cos in n.undum. Et pro eis ego fan.

difteo mcipfum, vt fint amp;nbsp;ipfi fandifieati pe» Soveritatem. Kon pro eis autem rogo tantùm^ fed amp;nbsp;pro ijs qui per fermonemeorum creditu.

liri funt in me: Vt omnes vnn fint feut tu Pater inme,amp; ego in te ,vt Scipfîin nobis vnumfint;

J Sivteredatmundus meàte milfum effe. Et ego gloriamquam dedifti mihi, dedi eis :vt fint v.

*inuiu , Heue amp;nbsp;nos vnum fumus. Ego in us, amp;

-ocr page 282-

CAP XVIH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F V A N G E C 1 V M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

tu in mCjVt fint perfefti in vnum,amp;vt cognofat mundus meàtcmiflünicni, teq;cosdiligercfi. j 6upr.li.cutmedilcxifti. *Pater,quos dedifti mihi, ve.! j Jimvtvbifuniego,amp;iililint niecum: vtton. JpiciantgloriamiJIam quani dcdiAi n'.iki,qiiia I dilexifti me ante iaShamundi fundamenta. Pa-55 teriuftc, mundus tenon nouit ; ego autemte noui,lt;Sthi nouerunt med temiirumefie. Et 5^ notumfeci eis nomen tuum,amp;notum faciam: yt chantas qua dilexiftimejfitineis,(Scegoin cis.

CAPVT xvin.

I. ChtWi.a III Ja proJiti, virdite, 6. milites in terrain f rofternuntiir. ij. Cliri.his ad Annam : hint ad aia' phaindueirui. ii- aj-Minidri batilloctefiis.quiJ re' iponderic. aS. pilato tradu. s, jö. regniim luum de/ tlarar.

Vatth î6 T-1 VEc^quumdixiffet IcfiaSjegrefluf eft cumi I Mare.i .ja ■‘’difcipulis fuis trans torrentem Cedron, Liie.ii jp vbi erat hortuSjin quern introiuitipfe amp;nbsp;difei-».Reg.15.1} pulieius. hiouerat autem cum locum etianij . iudasqui prodebateum, quialefusfrequenter Matt. 16.4? turn difeipulis fuis illuc coniicnerat. ^ludas cr.) Marc.i4-4J goquumaccepiflet cohortcm,amp; à Pontificibus Luc.n 47 acPharifaisminiftros,venitilluccum laternis Atfacibusóc armis. lefus itaque feiens omnia 4 qua: ventura erant in ft, prodiens dixit cis, tluem quxritis ! Refponderunt ei, lefumj Nazarenum. Diciteis lefus. Ego isfum. Sti~ batautem cumeisetiam Iudasqui prodebate. . urn. Vtergodixiteis,Egois fum,abicruntrc.i ’ trorfum, 6c ccciderunt humi. Iteruni ergo7 rogauiteos^ Qjtem quxtitisl Jlliautcmdixe.

runt,

-ocr page 283-

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sèCVNb. lOHAM. qi

1 nbsp;nbsp;nbsp;1 tant, lefum Nazarenum. Refpondit lefu»,

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ Dixivobismetumcffe.crgo fi me quæritjs,fi-

9 nitehosabire. Vt implcretur ferme quem di-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xerat, ’Ex ijs quos dedifti mibi j non perdidi lt;7.1*

10 quenquam. Simon autem Petrus qui gladium

1 habebat,eduxiteum,amp;pcrlt;ufsitferuum Pon, ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tificis niaximi, amp;nbsp;abfcidit auriculani eius dcx,

tram.erat autem nomen fciuoMakhus. Dixit

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ctgolefus Petro, Retonde gladium tuum in

vaginara: annon bibam poculum qubd dcdit mihiPateri Cobors igitur amp;nbsp;tiibunu ,0f mi-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niftiilndæotum comprihendcrunt lefum,amp;

I nbsp;nbsp;nbsp;I j vinxeruiitcum. Etadduxerfit primùm'ad An,

nam.(cratenimfoccrCaiaphæ,qui erat Ponti, fex maximus anni illius ) is verb mißt eû vinftu ad CaiapbamPontificcra maximum. Erat au, tem Caiapbasis’quiconfuluerat ludæis expe, Siipr. ii.ÇO Ij dire vnum bomincm mori pro populo. Se, Mirth. 16.lt;* qutbaturautem lefum Simon Petrus amp;nbsp;alius Marc.i4.lt;4gt;-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dilcipulus. difcipulus verb ille notus erat Pon,

tifici maximo,amp; fimul introijt cum lefu in au, 16 lamPontificis maximi.Petrus autem Rabat ex, tràadoftium. Exiuitcrgo difcipulus ille alter qui erat notusPotifici roaxirao,0c loquutuseft »7 oftiari.e,amp;introduxitPetrt1. Dixit ei go Petro antilla oftiaria,bïónne Sc tu ex difcipulis es bo, ij minis IftiuslDicit ille, N.onfum. Stabant aut ferui amp;nbsp;miniftri qui prunas congcfferant, quia friguserat ,amp; calefacicbant fe.erat ant cum ei* etiamPetrus ftans amp;nbsp;calcfaciens fe.Pôtifex ma, ximus ergointerrogauit lefumdedifcipulis amp;nbsp;1^ dofttina ipfius. RcfponditeiIcfus,Egopalàm loquutus fum mundo : ego femper docui in fynagoga amp;nbsp;intemplo,qub vndique ludxi conue.

1

-ocr page 284-

CA.XVin nbsp;nbsp;nbsp;EVANGBLIVM

tonueniunt,amp;in occuko loquutus fum nihii: Qi^id me interrogas ! interrogaeos,qui audi- i* crunt, quid firn iplis loquutus ; ew, hi ftiunt quxdixcrimego. Hxc autem quum ipfe di-** siflêtjVnusexminiltris quiadftabat, bacillo ce, tïdit Iefum,dicens,Itane refpondesPontifici niaximol Refpondic ei lefus, Si malèloquu. ’ï tus funijteftare de mal o : fin bene,cur me cædi'l Matt-id. t7 * Miferat igitur eum Annas vinftumad Caia-

*5tabat autcin’Î iMaù.xû.69 Simon Petrus, öfcalcfaciebatfe ; dixeruntigi. Marc 14 s9 turei, NóneiSctu exdifcipuliseiusesïNegauit ille,amp;dixit,Nonfum. Diciteiquidam exfer.*^ uis Pontificis maximi, cognat us ci us cuius ab. feide.-atPetrus auriculam,Nonne ego te vidi in hortocumeol Rurfusergo negauit Petrus,amp; Matth.27.» : ftatim gallus voceni mifit. Ducunt ergo Ie-LiiV * fn*quot; â Caiapha in Prjetorium.erat autem manè, Afto. 10.if, ’P^ ’’“n introierunt in Pretorium^nepol-äcu.j luerentur, fed vt ederent Pafcha. Exiuitergo*? Pilatus ad cos foras,amp; dixit, Quam accufatio-nem adfertis aduerfus hominem iftum ? Re- 3® fponderunt amp;dixcruntei,Nifi ifte cflctmalefi. cuSjnontradidiiTemuscumtibi. Dicitergoeis 3* Pilatus, Accipitecuni voSjamp;fccundumlcgcni veftram condcmnateeum.ltaqueluda.'i dixerut Matlh.xo.19 ei,Nobis non licet occiderequenquam.^ Vt fcr. 3I molefu impleretur, quern dixerat, fignificans Matth.27.'I quamortefuturumcrar, vt moreretur. ’In. 3J Marc.iç. i troiuit ergo rurfusin prætoriumPilatus,amp; cauitlefum; dixit^ueei,Tunees Rex ludxo. rum 1 Refpondit ei Itfus, A teipfotu hoc dicis, 3^ analijdixcrunt tibi deme 1 Refpondit Pila. 3J iatus,NutncgoIuda;usIumI gens tuaamp; prin.

cifcf

-ocr page 285-

s É C V N D. I O H A N. tn pesSaccrdotumtradiderltntte mihi : quid J6 ciftij R.efponditIerus,R.egnummeuinnoneft exhocniiindo: fi ex hoc mundo effet regnum meum,miniftri mci ccrtarét, ne traderer ludeis;

57 nuncaUtemregnum meumnoneft hinc. Dixit ergo eiPilâtuSjNuin igitur rex es tu? Kefpon. dit lefuSjTU dicis me regem eflè, ego ad hoc na, tus fum, amp;nbsp;ad hoc vehi inmundum,vt dem te. ftimonium veritati. QiJiCquis eft ex veritate,

58 audit vocem meant. Dicit ei Pilatus, Qu^id eft veritas i Et quum hoc diuffet, rurl'um venit ad Iudæos,amp;: dicit eis,Ego nulluminuenio cri-39'menineOi *Eftautemvobisconfuetudo,vtv.Matth numdintittamvobis in Pafchâ ; vultifne

40 dimittam vobis regemludæorum? ^Claraaue. j, [. runt ergo rurfum oranes, dicentes, Non hune, fed Barabbam.Erat verb ifte Barabbas latro.

CAP VT XIX.

, I, Pilatus Chrilliim flageltatum, i, 8c fpini» cotonatfi, 4.1ibcrarc volens, 8. ludxorum imptobitate vincitur : iS.cmcifigcndiim tradit. 16. Icfiis matrem Dil'cipulo cofftmendat: 50. aceto gtiftato.morttur. 34. mortui laz tilS-YanMaconfodinir. 40. Scpelitur.

nuJ:iaxjl

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acceptum lefiim Pilatus flagel.

x nbsp;nbsp;nbsp;lanit.. 1 Etmilites contextam coron ani b fpi. Marc.if,18

nisimpofuerunt capitieius, amp;nbsp;pallio purpureo

5 induernnteum. Ecdicebant,Aue rex ludæo.

4 rum. Et bacilliseum cædebant. Exiuit ergo rurfumPilatus foras, amp;dixiseis,Ecce,adduco V obis eum foras, vt noueritis me nüllum ineo J crimen inuenire. Exiuit ergo lefus foras,ferens I fpineamcoronam,amp;purpurcu pallium. Turn édiciteis Pilatus,Ecce homo. Quum ergo vi.

S diffenC

-ocr page 286-

CAP. XIX. • ft V Ä N G Ê t J V nt diilent eum principes Sacerdotumâf iwiniArl, clamarunt,dicenteSjCrucifige,crucifige. Di. cit eis Pilatus, Accipite eutn vos, amp;nbsp;crucifigite. cgoenim noninuenioin eo crimen. Refpon. 7 derunt ei Iuda;i, Nos legem hab emus, amp;nbsp;fecun. dum legem noftramdebet mori,c)uia Filium Deile finxit. Q^um ergo audiuillet Pilatus S hunc fermonem,magistiniuit.Etrurrus ingref. fus eft Prætorium,Âc dixit lefujVndees tulle, fusautem refponfum ei non dedit. Diciter. 10 goei Pilatus, Mihi non loqueris* nefcis mepo. teftatem habere crucifigendi te , amp;nbsp;poteAa-tem habere te abfoluendil Refpondit lefus, M ■? ‘ Non haberes poteftatem aduerfum mevllam, ’ nifi tibi datum eflèt fupernè. propterea qui me tradidit tibi, maius peccatum habet. Ex lt;* eo ftudebat Pilatus eum abfoluere; ludæi rà clamabant , diccntes, 5i hunc abfolueris, nones amicusC.-claris.quicunque Icregem fa. clt;t,contradicit Cæfari. Pilatus ergo quum au. q diflct hunc farmonem, adduxit foras lefum, fe. dit^ue pro tribunali,in loco qui diciturLitho. ftrotos,HebraiceautemGabbatha. Eratautem parafceue Pafchæ,horaverôquafîfexta:tum di. cit Iudæis,£ccerex vefter.llli verbclamauerunt, '■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tolle,toile,crucifige eum.Dicit eisPilatus,Re.

gem veftrumcrucifigamlRefponderunt princi. pet Sacerdotum, Non habemus regem nifi Car. fa rem. Tuncergotradiditeum ipfis vt crucifi-,^

Mmc. '1*1$^ geretur: ’ Acceperunt autem lefum,amp; abduxe. izue.z) xd Tunt.Etipft portant crucem fuam venit ineum ,7 locum qui dicitur Caluarix ,Hcbraicè autem Golgotha.Vbi crucifixerunt eum,amp; cum eoa- ig Iios duos, hinc amp;nbsp;hinc, medium autem lefum.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scripfic

-ocr page 287-

'sbcvnd; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mt

ScfipKt âutemetiam titulum Pilatus amp;nbsp;impo« fuitcruci. Erat veràfcriptum,! EiV S N.A* ZAR.EKVS KEX JVDAbOKVM,

26 Hunc ergo titu Ium multi ludæorum Icgerunc: quia prope ciuitatcm eiat loeus vbi crutifixus erat lel'us. öcerat fcriptuiuHcbraicè, amp;nbsp;Gixcè, ai amp;L.atinè^DiccbantergoPilato principes Sacer, dotum Iudeorum,Ne fcribito,R.cxIudçorum:

at fed illumdixiflè, Rexfum Iuda.'Otuni.R.efpon.

«3 dit Pilatus,Quod fcripfi,fcripfi. * Milites erg«

quura crucifixiHènt kfum,acccperunteius ve. Luc.x*-H ftimenta, ( amp;nbsp;fecerunt quatuor partes, vnicui.

que militi partem) amp;nbsp;tunicam.etat auteni tuni.

24 cainfutiliSiàTummocontextatota. Dixerunt ergo inter fe,biefindamus cam,fedfortiamut deillacuius futurafitgt;vtScripturaimpleretur, dicens, ’ Partiti funt vcftimcntamea fibi, amp;nbsp;fu~ **' * perveftemmeam iecerunt fortem. Milites igu

»5 turhæc fecerunt. Stabant autem iuxcacrncem

lefu , mater eius amp;nbsp;foror matris eius, Maria

46 Cleopæ vxor,Ó£ Maria Magdalene. Qpû vidiL lét ergo lefus Matrem acdifcipulumadftan ten* quem diligebat,dicit matri fuae, Mulier,ecce fi.

27 lius tuus : Deinde dicit difcipulo, Ecce macet tua.Et ex ilia bora recepit earn difcipulus domfi

ÎÎ fuam. Poftea quum fcirct lefus reliquaomnia

iam perfeftaeffc ,^vtperficereturScriptura,di«.'^’^®^**j

*9 xit,Sitio. Vas igiturillic erat pofitn aceto piev num, Illi verb impleuerunt fpongiam aceto,amp; hyffopo circumpofitam admoUerunt ori eius.

30 Q^u ergo accepilTet lefus acetû,dixit,Cófum, matûeft:amp; inclinato capitetrâdidit fpiritum. ludjei ergo ,vt hon mancrentin cruce corpora Sabbatho^quon'iam erat Parafceue, ( etat enim

'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;St magnu*

-ocr page 288-

CAP.XIX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGELISM

tnagnus dies illius Sabbathi ) rogaruntPilatunl vt confringcrenturcorum crura,actollereocur. Venerunt ergo milites,(Scprioris quidemlatro-nisconfregeruntcrura,amp;alterius qui crucifi. xu s fuerat cu m eoAd lefum autcm quum ve~ niflènt,vt viderunt eum iain mortuum,nó con-fregerunt eius crura. Sed quidam ex militibus j lancealatuseiusfodit,amp;ftatim exiuit fanguis amp;aqua. Et qui viditteftatur,amp; verum ell te-JJ ftimoniumeius rilleinquamfcit lèveradicere, vt amp;nbsp;vos credatis. Fafta funt enim hæc,vt Scri-J^ Exod.11.46 ptura impleretur, ’ Non coufringetur vllum zïth^x io osipfius. EtrurfusaliaScripturadicit, ^Vi-lZ AI 1:111.17.57 debuntquemtransfixerunt. * PoftharcautemJ^ Marc.is. 41 j-ogauit Pilatum lofeph Arimathæenfis ( qui e.

5° diftipulus lefu , fed occultus propter metS IudiEorum)vt tolleret corpus lefu : quod per. mißt Pilatus. Venitergo amp;nbsp;fuftulit corpus Ic-Supr.j.i fu. ’Venitautemamp;Nicodemus,(isquivene-39 rat ad lefum noftcprimùm) feres mifturæmyr-rhæamp; aloes libras qualî centum, nbsp;Acceperunt ^9

ergo corpus Icfu,amp;obuinxerunt illud linteis tumaromatibus, lîcutmos ell ludæis fepelire.

In eo autem loco vbi fuerat crucilixus,erat hor. 41 tus,amp;in hortomonumcntum nouum ,in quo nondum quifquam pofitus fuerat. Ibiergo,4I propter Parafceuen ludæorum , quöd monu. mentum illud propè ellèt,pofuerunt lefum.

C A P V T XX.

I. Maria nuntiat G hriftum rcfurrcxiiTe. j.Petru$amp; loz lianncshocvifuri 4.cxairrunt. 15. Icfus Maiix appa* ret, 19. amp;nbsp;difcipulis domi congrcgatis. if. Thomas ante incrcduliis, iS.crcdit.

Primo

-ocr page 289-

s E C V N D. I o H A N.

» pRimoverödiehebdomadis,Maria Magda, jg.। lenevenitnianè,quumadhuctenebra:eflènt, Vuc,i4-i ad monumenum : videtquc lapidem fublatum

4ôevcneruntadmonumentum. Currebant au, tem duo fimul : fed alter ille difcipulus præcur, rit citius Petro, venit^ue prior ad monumen. Stum. Et incuruatus viditpofitalintea ; non 6 tarnen introiuit. Venir ergo Simon Petrus le, quens eum,amp;introiuit in monumentum,amp;

lo delicetoportereeumàinortuisrefurgere. Re,

It dieruntergodifcipuliadfuos. ^Mariaautem Matth.iS.i flens ftabat ad monumentum foris. Dum ergo Marc. ló. y

12 fleretjincuruauit fe in monumentum: Er con, fpexit duos Angelos albat(is,fedentes, vnum ad caput,amp; alterum ad pedes,illic vbi iacuerat cor,

ij puslefu. Quietiamdixeruntei,Mulier,quid flesî Diciteis, Suftulerunt dominum meum,

,4 neefeiovbi pofuerinteum. Er quum hæc di, xiflet,conuerfaeftretrorfum,confpexit^ue Ie, '

ty fum ftantem : nec feiebar lefum eflè. Dicit ei Iefus,Mulier,quid fles ? quem quæris ? Illa, pu-tans hortulanum efle,dicit ei. Domine, fi tu as, porrafl;icum,dicicomihi vbipofueris eum : amp;

S3 ego

-ocr page 290-

CaP-XX. EVANGBblVjVf

eçoeumtollam. Dicitei le fus, Maria. Coit-t^ uerfa ilia dicit ei, Kabboni,quod dicicur Magi. fter. Dicitei [efus,t4cnie tangito : nonduine. vt nimafcendiadPatrenimeum : fed proiîcifccre ad Fratresmeos, (Scdiceis, Afcendo ad Patrem meumamp;PatremTeftrum , Sf De urn meuniamp;. Deumveftriim. Vcnit Maria Magdalene an. nuntians difcipulisfe viiliflc Dominum, ca^ue vefpera ellèt die illo gt;9 a.Goruc.; primo htbdomadis,lt;Sefores eflènt claufe iliic vbi erant difcipuli coadti propter metum lu. dæorum,venir Iefus,ftetit^ein medio,amp; dixit tis,Pax vobis.Et quum iiæcdixillèt,oftenditeis nianusac latus fuum. Gauififuntergo difcipuli vifo Domino. Dicit ergo eis itcrum,Pax vo-^atMu Î8.IÎ bis; ^ficut mißt me Pater,ita amp;nbsp;ego micro vos.

Etquum ha*cdixiilet,afflauic,amp; dixit eis, Acci. pireSpiritum fandum. Si quorum remiferitis 2} peccara,remirtunrureis : fï quorum retinueri-tis,retenta funt. Thomasautem,vnusexduo-M-deeim, qui dicitur Didymus,non erat cumeis ^uando venerat lefus. Dixeruntergocialij di-^5 fcipuli,Vidimus Dominum. Jlleverà dixit eis, Xifi videroin manibus eius veAigium clauo-rum,ätiramifero digitum meuin veAigioila. uorum,lt;5cimmifero manum mcam lateri eius, nequaquameredam. CXfto igitur pöA diebus*^ rurfus erant diftipuli eius intus, amp;nbsp;Tho^mas cum eis r venir lefus foribus claufis, deftetit in medio,amp;• dixtr,Pax vobis. DeindedicicTho- ’Z Bie, Infer digitum tun hue,de vide manus meas: Ar profer manum tuä, ä; iminittelareri meo neeftoii crediilus, fed credens. Refpondit au. 28 tem Tiiomas,amp; dixit ei, Dominus meus amp;nbsp;De. I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;US meut

-ocr page 291-

secvnd; lOHÄft. IK

»9 us meus es. Dicit ei lefuSjQuia vidifti me,Tho, nia,credtdifti : beati qninon vidcrunt,amp;credi-

î« derunt. * MuJta igituretiam alia iîgnaedidit Infit. li.ij lefusindifctpulorum fuoruniionfpeftu ,quæ

lt;}* non funtfcripta in hoc libro. Harcautem fcri. pta funt, ve credatis Icfum efle Chriftuiu Fil», «m Dei,amp; vt credences, vitam habeatis per n», meneius, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

t

CAP VT XXI.

I. lefiis ptfcantibu» Apoftolis apparet,6. T. quem mf/ nculo captoriim pifcium amofcunt. iç. P«ro ouiuni ruram committic.iS. motmqtie genus eide prxnuntiat.

gt;T)Oftca patefecit fe rurfusiefus diicipulis ad

J'*’ mareTiberiadis.patefecitautetnfie : Etant fimul Simon Petrus amp;nbsp;Thomas qui dicitur Didymus,amp; Nathanael quierat ex Cana Galu læXjamp;filij Zebedxi,alii^ueex difcipulis eius jduo. Diciteis Simon Petrus, Abeo pifeatum.

ûicunteijlmusôe nos tecum. ProfeÄi funt, ôeafeenderunt in nauigium ftatim : amp;illana.

4iîfenihil ceperunt. Mane autem iam exorto ftetit lefus in littore : non tarnen cognouerunt

î difeipuli lefumeflê. Dicit ergo eis lefus, Pue, rijNumquidopfonij habetis? Refponderunc

6 eijNon. At ille dicit eis, lacitc rete in dextram nauigi)partem,amp;inuenictis. Iccerunt ergo, amp;nbsp;non amplius poterant illud trahere præ mul,

•J titudinepifeium. Dicit ergo difcipulus ille quem diligebat lefus, Petro, Dominus eft. Si, monergo Petrusquum audifièt Dominumef, (ë,amiculum fuccinxit,(erat enim nudus)amp;ab, Sjecitfeinmare. Alij autem diftipuli nauigio

S 4 vene,

-ocr page 292-

* CAPXXl. bvangemvm venerunt,(nonenim longé aberant à terra, fed--circiter cubitis ducentis) trahentes rete plenum

“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pifcium. Vtergodefcenderuntinterram ,v)- 9

dent prunas pofitas, Se pifcem impolïtum,amp; panem. Dicic eis lefus, Adferte ex piftibus 10 quosmodoccpiftis. Afcendit Simon Petrus, u ’ amp;nbsp;traxit rete in terram plenum magnis pifci-bus,centum quinquaginta tribus ; amp;nbsp;quum tot eflènt,noneftfifliimrete. Diciteis lefus, Ve- it nite,prandete. Nullus autem difcipulorum au-debat eum interrogarc,Tuquises { quumfci. rent Dominumcflè. Venit ergo Icfus,amp; acci. iJ , pit panem,amp; dat eis, amp;nbsp;pifcem finulitcr. Hac 14 jam tertia vice patefaftus cft lefus difcipulis fuis,quumrefurrexiflètà mortuis. Quum er-if go prandillènt, dicit Simoni Petro lefus, Simó fillIonæ,diligisme plusquàm bil Dicitei,Et. jam Domine : tunoftiquèd amem te. Dicit ci, Pafce agnosmeos. Dicit ei rurfum fecundô, Simon fili lonæ, diligis me ? Ait illijEtiam Do. mine ; tu nofti quàd amem te. Dicit ei, Pafce o. ues meas. Dicit ei tertiô,Simon fili lona-, amas gt;7 me ! Triftis fuit Petrus , quod tertià dixiflêt ipfi, Amas me ? Dixit^ue ei, Domine, tu omnia nofti, tu nofti quèdamem te.. Dicit ei lefus, Pafceouesmeas. Amen,amendicotibi,quum lî ellesiunior, cingebas te, «Scibas quô volebas : quumautemfenueris,extendes manustuas,amp; alius te cinget,amp; transferee què noies. Hoc au. 19 tem dixit,fignificansquamorte glorificaturus eflêtDeum. Etquum bocdixiflêt, dicitei. Se. quereme. ConuerfusPetrus videt ilium di. ta Supr-lj.i^ fcipulum quem diligebat lefus,fêquentem,^qui de Kcubucrat in coenafuper peÀus eius,«Sc dixe.

-ocr page 293-

' SE CVND.' lO HA N. na

ït rit,Domine, quiseftillequi te prodit ? Hune ergo quutn vidiflèt Petrus, dicit lefu,Domine, hicautemquid? DicitciIefus,Siv«l)mcuin manere donee veniam, quid ad te i tu me feque.

ÎJ re. Exijt ergo fermo ifte inter fratresjdifcipu-lumillumnonmoriturum : fed non dixcrat ei lefuSjNon morietur: fedjSieum velim mane. re donee veniam,quid ad te? Hie eft difcipu. lusille quidehisteftatur,amp;: harefcripGt :amp;fei, ïj mus veruraeflè teftimonium eius. ^Suntau-Supr xo.j« tem amp;nbsp;alia multaquæfeeit Iefus,quæ fi feriban-tur Ggillatim,ne mundum quidem ipfum o-pinor capturum eos qui feriberentur libros.

Amen.

ACTA SANCTO-

RVM APOSTOLORVM.

CAP VT J.

». Continuât Lucas hanc hiGoriam ad finim Buange/' lium. 9. Sublato in czliim Chrifto3o.Apoftolt.11. «lox ncntibus Angelis, ta. teuerli, 14. Prccibusincumbunr.

1;. pétriinftiniftu, 13.ludzproditoris loco,a]. Mau Ihtas eltgitur.

RIMVM quidemlibrumconfeci,Tlieo. phile,de omnib.qu.v coepit lefus amp;nbsp;facere amp;nbsp;doeere, Ad eum vfquc diem quo, quum

mâdatadediffet ApoftolisperSpiritûfanftum,

3 quoselegerat,furfumreeeptuseft, Qjiibuset.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iam feipfum, poftquam ipîë palTus fuit, reprx.

J fentarat viuum multis indubitatis fignis, per dies quadraginta confpedus ab eis , amp;nbsp;dieens M 4 quxad regnum Dei fpedant. Ët congregant Il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S ç eos,

l

-ocr page 294-

CAP. I.

ACTA

Loe 24.'49 lolun 14.1Ç NIatth.j.ii Marc. 1.3 Luc.'4 16 iohaii i.iiS Infrx 1. 1

»9 4

Infr. i.x

Lor. 14, n

eo?,* denuntiauit cis ne abfcederent HierofoIyJ mis, (id vtexpeftaretpromifluni Patris, Quod, inquic,audiftisexme. Nam Iohannes bapti- , zaiiit quidé aqua,vos autem baptizabimini Spi-ritu CanÄo iftisnon mukis póf):diebus. Oyuni i igiturilli conueniflent, interrogarunteungt;,di-ccntes, Domine, num hoc tempore reftitucsre. gnum Ifraeli' Dixit autem ad illos,Non eftve- T fttum nofti; tempora fiue opportunitate8,quas Pater in fuaipHus autoritäre pofuit. *Sed rcci- I pietis virtutcmSpiritusfanftijpoftquamfuper. uenerit in vos :critiC^; mihi tcftes amp;nbsp;in Hieru, faIem,lt;Si; in to ta I udæajSamaria^uCjék vfque ad vlti tn as terras. ^Et quumhxc dixiflet,arpki- 3 entibusiphs eleuatuseft : amp;nbsp;nubes fufceptum eumabftulitaboculiseorum. Etquuraeilent 10 intentis incatiumoculis eo proficircente,ecce, viriduoaftiterunt illis albo veftitu : Qui amp;nbsp;'* dixcrunt, Viri Galilati, quidftatis intuentes in ca'Ium? hicicfus qui furfuni receptuseftdvo-bisincailum, ita veniet quemadmodum conlt; Ipexiftis eum proficrftentem in cælum. Tunc** reuerfi funtin Hierufalcihd monte qui voca-tur Oliueti, qui eft prope Hieru(alem, diftans itinere Sabbathi. Etquum introiflent ,afcen.'I derunt in ccenaculum vbi commorabanturamp; Petrus videlicet amp;nbsp;lacobus, amp;nbsp;Iohannes amp;nbsp;Andreas, Philippus amp;nbsp;Thomas, Bartholomarus amp;nbsp;Matthäus,lacobus filius Alphæi amp;nbsp;Simon Ze-lotesjamp;rludaslacobi frater. Hi omnes perdu- gt;4 rabant concorditerin o,'ationelt;Sc deprecation« «um vxoribus «Se Maria niatre lefu, amp;cum ipli-usfratribus. Etpereos dies aflurgens PetrusIj in mediodifcipulorum, dinit;, ( cat autem tuç.

-ocr page 295-

ÄPOSTObORVM. h-/ vba capitum eôdem loci quafi centum viginti) »6 Viri fratres, oputtuit impleri Scripturam hano ^quam prædiait Spiritus fanftus per os Dauidgt; Tat 41.10 dcIuda,qnifuitduxviiBiisqui comprehende- ‘»''»“•‘î-râ VJ runtlefuin: Quia annumcrabaturnobifcum, t8 dcforticus erat partem minifterij huius. Is igitur acquilîuitagrumex merccdc iniuftitiæ;

^amp;præcipitatus crepuitmédius,amp;£ffufafunt .VIatth.i7.j 19 omniavifceraeius. Innotuit^ue omnibus ha« bitantibusHierorolymæ ; adco vt voccturager ille propria ipforum lingua, Aceldama, hoc t£t

10 ager fanguinis. Scriptum eft enim in libro Pfalmorura, * Fiat commoratio eius deferta, Pûl.69-0 amp;nbsp;non lîtqui habitée in ca. ^Et, Lpifeopatum PbLio^-S 21 eiusaccipiat alius. Oportet igitur ex ijs viris qui nobifeum conuenerunt toto tempore quo Dominus lefus munere fuo funftus eft inter

21 nos, Exorfus à Baptifmo Iohannis, ad eum vfque diem quó furfuni receptus eft À nobis, vnum fieri nobifeum teftera refurreftionis e-ilj ius. Statuerunt igitur duoSjIofeph qui voca.

batuT Barfabas, qui cognominatus eft luftus, 24 amp;nbsp;Matthiam : Et prêtantes dixerunt, Tu Domine, qui corda omnium nofti joftendevtrum

15 elegeris ex h is duobus,V t accipiat fottem mini-fterij huiusamp;Apoftolatus,iquoaherraaitIu« a6das,vtabiretinlocum fuum. lecerunt igitur fortes eorum : amp;nbsp;cecidit fors fuper Matthiam, quicommunibus calculis alleftus eft cum viu deüm Apoftolis.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chtiftum Mefsiamque efle docet. yr. Auditonbus

sonßemitis, }8. ponutunamUiadet.

Qäum

-ocr page 296-

CAP. Il, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ACTA

QVumautemadueniflèt dies Pentecoftes ,e.l ^rant omncs cócorditer eodeiu loci. Turn » . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;extitit repente è cælo fonitus, tanquam ruentis

flatus violent!, qui repleuit totam domum, vbi crant fedentes: Et vifefunteis'difpertita:lin.} gua: inftar ignis, quietiam fedit fuper vnum-quenquceorum. Repleti funt autéonines Spi- ritu fanfto jcnepeiuntque loqui alijs linguis, prout Spiritus ille dabat cis eloqui. Erant f verb Hierofolymis commorantes ludæi viri religiofî,exoinninationc eorum qui fub cælo funt. Orto autem hoc rumore, conuenit niul-titudo,amp;r confula eft, quôd audiret vnufquifq; proprialinguafuaeosloquentes: Obftupefce.7 bant autem omnes,ac mirabantur, dicentcs alij ad alios,Nónne ccce omncs ifti qui loquuntur, Galilæifunt! Quomodo igitur nos audinius 8 cos fuaquilq; lingua in qua naci fumus? Par. 9 thi amp;nbsp;Medi amp;Elamita:,amp;qui incolimusMefo. potamiam, ludæam^ue Sc Cappadociam,Pon. turn Sc Afiam, Phrv-giam Sc PamphyIiani,Ae. •lt;» gyptum Sc partes Lybiæ,quæ eft fecundum Cy-renen,(Scaduena;Romani,ludæi^ue amp;prolè-lyti. Cretes Sc Arabes,audimuseos loquentes gt;1 noftris linguis magnificaDei fafta. Obftupe. ** feeban t autem omnes,lt;?c hæfitabant, dicentesa. lius ad alium, Quid hocreieflepofsit? Alij ve.'} rècauillantesdicebant, Vinodulci pleni funt ifti. StansautemPetruscum vndccim,fuftulit * vocemfuam,amp;Ioquutuseft cis,dicens,Viri lii. d.Ti,vof4ue omnes qui habitatis Hierofolymis, hoc vobis notum efto,amp; aurib. percipite verba nica.Nócnim,vt vosexiftimatis, ifti ebrij funr, gt;5 quti lit hora drei tertia: Sed hoc illud eft quod diàum

-ocr page 297-

APO STO'bO PVM. hé . .- „ diftutneft per prophetamloei, Et erit vhi-ioel. i.ï3 mistemporibus, (dicitDeus) efEundamexSpi- Efa. 44..} , ritu meo in tjuainuis carneni ; amp;c prophetabunt filij veftri amp;nbsp;filiæ veftræ, amp;nbsp;iuuenes veftri vifio, nes videbunt,amp; feniores veftri fomnia fomnia-iSbunt.Etquidenifuperferuos meosamp;fuperan- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

cillas meas in diebus illis effundam de Spiritu

19 n)eo,amp; prophetabunt. Etedamtnir.aculain cæ-lo furfuni,amp; figna in terra deorfum ,fanguinein

10 Scigneni,amp; vaporem fumi. Sol conuertetur in tenebras,amp; luna in fanguinem,priufquam veni-ïiat diesilieDomini magnusamp; illuftris. Etfu. turumeft vtquicungjinuocauerit nomen Do, _

22 mini,fcruetur. ViriIfraelit.x,audite fermones iftos : lefum ilium hiazarenum, virumà Deo approbatum apud vos præftantibus faftiSjöc miraculis amp;nbsp;fîgnis,quæ edidit pereum Deus in, ^3 medio veftri,Geut amp;nbsp;ipfi noftis, Hunlt;,inquam, definito confilioamp;prouidentia Dei deditum, quum accepiflètis, manibus fceleratis cruci af, 14fixum interemiftis. Qjiem Deus excitauit, folutis doloribus mortis, eoquöd impofsibile

25 erat ipfum ab earetineri, '' Dauid enim dicitpcj_ g Ç de eo ,Profpiciebam Dominum corammefern, per : quoniam eft mihi ad dextram,nc concuti,

26ar. Proptereaobleftatumeftcormeum,amp;ex, e ' ultauit lingua mea:atqueadeocaromearequi, efcet in fpe : Quoniamnöderelinques animam meam apud inffros,nec fines Sanftum tun fen, 2î tire corruptionem. Kotas mihi fecifti vias vi, tæ; replebis me iucunditate in tui confpeftu.

29 Vitifratres,licet libéré dicere apud vos de patri, archa Dauid, ^eumamp; obijlFe Sc fepultum elfe, iReg i-'o

I Sc monumentum eius elle apwd, nos adhunç'nfr».gt;J-î* vfque

-ocr page 298-

CAMf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ACTA

vfquediem. Prophet*igiturquumeflet,amp;:fci- 3® Pra..i}i,M ret * Deum iureiurando fîbiiuraïTe, forevt eï fruftu lumbi iplïus, quod ad carnem attinet, Chriftum excitaret, quem collocaret fuper eius throno ; Præfciusloquutusefbderefurrcéfio. 3* Pral.i6.io ne Chrifti, *non derelivfam eflè apud inferos kltrXIJ. if .

’ animatneius, nequecamemeiuslenbUecorru. ptionem. HunckTum excitauit Deus; cuius rei omnes nos fumusteftes. Iraq; dextera Dei ;) cuetftuSiamp;prOmiiTum Spiritum làniftum ade. ptus d Pâtre, cffudit hoc quod vos nunc fpefta. tis ârauditis. Nequeenim Dauid afcendic in 34 PlaLtw. i Cxloszleddiciclpfe, ’ Dixit Oominus Domino sneOjCedeaddextrammeam, Vfquedumpo- 35 nam inimicos tuos fcabellum pedum tuorum* Certàfciatergo tota domus Ifrael, hunceflè fa. âum d Deo Dominii ficChriftum ; hfic inquam lefumquevoscrucifixiftis. Hisautem audiris yj compunAifuntcorde,amp;dixerunt ad Pctrum ac reliquos Apoftolos,Ojiid faciemus viri fra. tres? Petrus autem ait ad eos,ReGpifcitc,amp; ba. 3I Êtizeturvnufquifqueveftrûmin nomine lefu ^hrifti in remifsionem peccatorum; amp;nbsp;accipie.

cis donum Spiritus fan Ai. Vobis enimfaAa eft 39 promifsio, 6i liberis vcftri s, amp;nbsp;omnibus qui ló. gè runt,quofcunq; videlicet aduocaueritDomi. nusDeusnofter. Alijiq; fermonibus plurimis obteftabatur, amp;nbsp;exhortabatur eos, dicens, Str. uaminiexnationeiftapraua. Q^iergo liben. 41 terexccperuntftrmonem eius ,baptizati funt: amp;additafunt Ecclefla; die illo capita quafl tec mille. Erant^; perdurantes in doArina Apo. 41 ftolorumamp;communicatione,amp;fraAione pa.

•is,amp;prccibus, Obortus eft autem omnibus 4J timor;

-ocr page 299-

aposTôlo'rVM. rn

timor; multa^ue miracula 8(. fîgna per Apoftolt;

4 losedebantur. Oænesautcmquicredebant,e, râteôdemloci,amp;habebant omnia communia;

4$ EtpollcGioncsacfacultates vendebant,amp;dis-pertiebant ea omnibuSjprout cuique opus erat.

46 Et quocidie perdurantesconcordicer in ccmpla ac frangeâtes domi panem , capiebant cibum

47 cumexultatione amp;nbsp;fîmplicitate cordis : Lau.

dantes Deum,amp; habentes giatiam apud totuia populum. Dominus autem ad debat quotidk Ecclefiac qui falui fièrent.

CAPVT III.

s. Petnis cuinlohanncin tcmplum aftendens, 1. Clau' duni fanat.9. populo ad miraciilum concurrenti.ia.Saz IhtismyftctiumpctChnflumotponit, 4. ingratitiidi? ncmconim aceufans.tO.de ponntentiani ab illis po* flulans.

I ^AEterùm Petrus amp;nbsp;lohanngs fimul afeen. '^debant in templum, fub horam precationis, Xnempenonam. Quidam autem vir claudus ab vtei'O matris fuie portabatur : quem ponebanc quotidiead portam rempliqu» dicitur fpecto. fa,vtpeteret eleemolynam ab ijs qui ingredie-

1 xit eum ; illico veto confirmât! funt pedes ipfi. j t S usac malleoli. £texilicnsftetit,amp;ambulauit( 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;in-.

-ocr page 300-

CAP. UV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A C T A

amp; ingrefluseft cumeis in templum ,anibulan» amp;nbsp;fallens, amp;nbsp;laudans Deum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9

tus populus ambulantem amp;nbsp;laudantemDeum. Et agnouerunt eume(ïè,qui ad petendam elee- ta mofynam fedebat adSpeciofam portam rempli: amp;nbsp;impleti funt pauore amp;nbsp;ftupore fuper eo quodei eontigerat. Qjrum teneret autem,qui U fanatus fuerat claudus, Petrum amp;nbsp;lohannem, cucurrit totus populus ad eos in porticum que appellaturSolomonis,expauefaftus. Quo vifo I* Petrus refpondit populo, Viri Ifraelitæ,quid miramini fuper hoc, aut quid intentos oculos in nos habetis, quad propria vi aut pietate cffe. Infra y.jo terimus vt hic ambularetl Deus ille Abra- ij hamamp;Ifaac 6c Iacob ,Deu« inquam Patruni noftrorum glorificauit Filium fuuin lefuw, quem VOS prodidiftis amp;abncgaftisin confpe-diu Pilati, quum ille iudicaflet efli abfolucn, • dura. Vos autem fandlura ilium amp;. iuftuinl abnegaRis,iScpoAulallis homicidam condona. rivobis: Principem autem vitæ trucidaftis, if quem Deusexcitauitàmortuis.'cuius rei nos teftes fumusi Et per fidem in nomen iplîus, hune,quemconfpicitisac noftis ,conjfirmauit nomen iplîusrfides inquam qu.rper ipfumeft, dedit illi integritatem hanc coram oninibui Vobis. Sed nunc, Fratres, feio vos perignoran- 17 tiam iftaFecilIë,lîcut amp;nbsp;primores veftros. Deus jt autem qua: praenuntiauerat per os omnium Prophetarum fuorum Chriftum pafrurum,ita impleuit. Refipifeite igitur, Ar conuertimini, 19 vtdelcanturpeccataveftra: po/lquam venerint tempora refrigerationis à confpedlu Domini. Et miferit prarauntiatum robis Icfum Chri.}4

ftum:

-ocr page 301-

A P o s T o t, o R V M.

il'Äürn? Quem oportet quidemcælo càpi,v(qué ad tempora reftitutionis omnium; quæ tempo, ’ra prædixit Deus per os omnium fanétoruni

a fuorum à fetulo Prophetarum. Mofesetenim

ad faties dixitgt;^ Prophetam fufeitabit vobis DcuMS.tç DominüsDcus vefterexfratribus veftris ,fitut î’ me : audietis cum in omnibus qux loquutui

»3 fuerit vobis. Futurumell autemjVtquifquis nonaufcültârît Prophetam ilium, difperdatut

î4 ^populo. Sed amp;nbsp;omnes Prophetx à Samuele amp;ijsquideinceps fequutifunt, quotquot lo.

»5 quutifnnt,etiam prænntiaruntdiesiftos. Noi eftis filij Prophetarum, amp;nbsp;paAiquod pepigit Deusergapatresnoftros, dicens ad Abraham, ^Et in iemine tuo benediftionem confequen* Genefi».}

16 turomnesfamiliæ terrae. Vobis primùm Deus Galat.5.1 cxeitatumFilium fuum lefum mißt, qui bene.

, diceret vobis j vnumquenq; auertendo ab ipfiUI fteleribus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

CAP VT ntt

I. Petrus Si toanncs.j.capti concilio Gfliintiir, -r- St

19. ChrifticauCunagunc intrépide. 14. Dircipuliprecél

, adDeumfiindunt ;x. MultipolTcfsiones fuas vendOt.

36. inter qiios amp;nbsp;Bamobas numeratuf.

1T Oquentlbus autem iplïs ad populum, rupel*« ■*^ueneruntSacerdotesamp;prafe(âus templo Si

lt;■ qui audierant fermonemjCrediderunt; de faâus

*0: numerus Virorum quaß quinquies mille«

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T Eaâunt

-ocr page 302-

CAP. un.

ACTA

PraI.ilS. Il Efl. 19. i6 Matth. 11.41 Marc. 11, 10

Kuc.10.17

Vont. 9.

l.Pet.I.7

FaAum eft autent poftero die, vt cogerehtuf f primoreseorum,amp;reniores,amp;Scrib« in leru. falem. Et Annas Pontifex niaiinius,amp;Caia. 6 phas amp;nbsp;Iohannes amp;nbsp;Alexander, Af quotquot e, rantexgenere Pontificio. Quu igitur ftatuif- -j fenteos in medio,percontatifunt, Quapote. ftate aut qu o nomine vos hoc feeiftis? Tunc Pe. S trus repletus Spiritu lanAo,dixiteis, Primores populi amp;nbsp;fen lores Ifrael, Qnandoqqidem de nobis hodie quæftio habeturfuper beneficio in hominemægrotum collato,quomodo videlicet ifte fcruatus fit : Notum fit omnibus vobis amp;nbsp;i» toti populo Ifrael,per nomen lefu Chrifti Na-zareni, quern vos crucifixiftis, quern Deus exci. tauit i mortuis ,perhoc,inquam,iftuffi adftare in veftroconfpeÄu (an um.’Hic eft lapis illepro 1» nihilo habitus à vobisædificantibus, qui faÂus eft caput an gu li. Nee eft in alio quoquam falus: it necenim aliud nomen eft fubcxlo quod datum fit inter homines, per quod oporteat nos ferua. ri. Confpefta verb Petri in dicendolibertatedc ij Johannis,coniperto^ue homines elTe illiteratos deidiotas, admirabantur, 6c agnofeebant eoS cum lefu fuifte. Ilium verb videntes ftantem 14 cum eis qui fanatusfuerat, nihilpoterantcon. tradicere. lufsis autem ipfis extra concilium if abire, conferebantinterfe, Dicentes, Qjiid fa. ilt; ciemus horainibus iftis ? nam confpicuum fi-gnumeditb e(ïè pereos , manifeftum eft omni, bus habitantibusin Hierufalem , necpolTumus negate • Sed ne id amplius ferpat in populuni, Vf minaciterinterminemureis, ne pofthacvlliho. : min urn loquanturin nomine ifto. Iraq; voca. it tis ipfis, denuntiarunt ne omnino lequerentur, vel

-ocr page 303-

A;POSTOLORVM. tir

XJ vel dotèrent in nomine Icfj. Petru* gutem amp;nbsp;Iohannes refpondentesjdixerunt eis, An apud Deumiuftum fîtiVoIjis potiUsaurculcaic quant

JO Deo,iudi£ate.Nócnimpoflumus,quae vidimu* JI ^audiuimus,non loqui.llli veró, nóinuenien. tes quomodo punnet eos,additis minis eos di» mifernt propter populum, qiiia omnes glorifia j'j cabantOeum fupereo quod fafturofuerat.An. norum emm erat amplius quadraginta homo llle in quoeditum fuerat hgnumiftudfanatio« jynis. Dimifiiautcmilli venerunt ad fuos,amp;an.

nuntiaueruntquæ principes Sacerdotum amp;nbsp;fe, »4 nioresipfis dixetat.Ilbi veró,qufihecaudilUnt, concorditer fuftulerunt vocem ad Dcum, dixe, rfit^;,’Domine, tu es Deus ille qui fecifti caelum

ï5 ac terram,mare,amp; omniaquæ in eisfunt : Qui

per os Dauid pueri tui dixifti/ Cur fremuciût PCil. 1.(

16 gentes,amp;populiméditâtifunt ifiania! Adfti. teruntregesterræ,amp;principes coaftifunt eô, demloci aduerfus Dominum,amp;Chriftum€, t-j ius. Coaftiflint enim verè aduerfus farftum Filiumtuum lefum quern vnxifti,'Herodes Pontius Pilatus cum gentibusde populis Ifra, j8 el, Vtfacerent quæcunq;manustuadc confîli, »9 umtuum piius definierat facienda. Nncigitut Domine, intuerein minaseorum ,amp;daferuis tuis,vt cum omni libertateloquâturlèrmonent 3otuum, Manu tuad teextenfa ad fanandumi vt^^Ggnaamp;miracu1a edanturpernomé fanAi

T t quif.

-ocr page 304-

V.^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ACTA

quifquam aliquid eorum quæhabebatjfuumeC fedicebat, fed eranteisomniacommunia. Eejj Apoftoli magna vi edebant teftimonium refur-reftionis Domini Icfu : amp;nbsp;gratia magna erat fu-per eos omnes. Nullus enim erat egens intcte.}4. OS. quotquot enimerant poflclTores agrorum aut domorum, vendentesadferebantpretia co-riimquæ venditafuerant : Et deponebantad pedes Apoftolorum.diftribuebatur autem hoc fingulis prout cuique opus erat. lofisergoqui ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cognominatuseft Barnabas ab Apoft:olis(quod

eft fi interpretcrisjfilius conrolationis)Lcuites,57 Cyprius genere, Qpum haberetagrum, ven. ' didit eum, amp;nbsp;attulic pecuniam^ depofuit^“« ad pedes Apoftolorum.

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT V.

1. Ananias ob fraudem interucrG precü. iç. exanirals . tortniMo. SeSapphiraeiiis vxor. 1. permiilta Apo,'

• ftolonim miranila, 14. RJes propagatiir. 18. CarterJ indiifos Apoftolosn». Angelus libérât: aö. amp;nbsp;eorî concilioSacerdotumlUluntur, Gamalielis conClio fcruaniur: 40. ezlique, 41. Ocumcelebrant.

Rautern quidam nomine Anania;, cumi Sapphiravxoicfua,vendidit poflefsionem: Ec interuertit aliquid ex pretio,confcia etiam gt;nbsp;' Vxorefua rallacam^ue partem aliquam ,ad pe. des Apollolorum depofuit. Dixit autem Pe-j trus,Änania,curimpIcuit Satanastortuum,vt tnentireris in Spiritum (an(ftiim,amp; interuerte. resexptetioiftius prædij? Nónne,(ïfêruaflês, 4. manebattibi : amp;nbsp;venundatum in tua erat pote-ftate f quid erat cur indurcres in animumrem iftam ? non es mentitus hominibus,(ed Deo. • Audiens autem Ananias hos fermones, cecidilt;s f

St

-ocr page 305-

APOSTOLORVM. ij8 amp;animaniefflâuit. Etobortus eft timorma-* gnus omnibus qui hæc audiebant, Surgente» autem iuuenes corripuerunt cum, clatum^ue 7 ftpclicrunt. InterccGit autem ferme borarum triuminteruallumjquum vxor quoque ipCus,' Snefciens quod faftum fuerat,ingreffaeft; Dixit autem ei Petrus,Die mihi, num tanti prædium Ç vendidiftis! Ipfaverb dixit, Etiam,tanti. Pe, trus autem dixit ei, Qiiid eft cur conucnerit in, tervos,vc tcntarctis Spiritum Domini ? ccce,' ' pedeseorumqui fepclicruntvirum tuiim, ad o, to ftiumadfunt,amp; efferent tc. lllico verb cecidic ad pedes eius,amp;animamefflauit.ingrefsi autem iuuenes inucnerunt earn mortuam,amp; elatam fe, itpelieruntiuxtavirumfuum. Etobortus eft timor magnus toti Ecclcfie,amp; omnibus qui bee »a audiebant. Per manus autem Apoftolorum edebanturfignadc miracula multa in populo; (amp; erant concorditer omnes in porticu Solo, tj monis. Reliquorum autemnemoaudebat ipfit 14 adbærere: fed magnifieabat eos populus. Ma, gis autem accrefeebat multitudo credentium in 1$ Domino,virorumfimulacmulietum.) Adco vtinplateas efferrent a-grotos. Sc ponerent in leftis ac grabbatis, vt venientisPetri vel vmbra t6 inumbrarct aliquemeorum. Conueniebat au, temetiamvulgus vicinarumvrbiumin Hieru,* falem,adduccns ægrotos aevexatosà fpiritibus

gt;7 impuris ; quifanabanturomnes. Exurgens au, tem Pontifex maximus, amp;nbsp;omnes qui cum eo e, rant ( qua; eft fefta Sadducaorum repleti funt

tï inuidia; Et iniccerunt manus iiiApoftolos,* tÿ pofuerunt^ueeosin cuftodia publica. Sed An, ■ gelus Domini pernoftem aperuit fores tarce, ’

T Î ri«

-ocr page 306-

Cap. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ACTA

»IS reduAiTque illis,dixit, rte,amp; liantes IcquL î» mini populo in templo omnia verba vite huius.

llli verb quum hæcaudiflènt ,introierunt fub U diluculumin templum,amp; docebant. Aducniés autem Pontifexniaxinius,amp;qui cunieocrant, conuocauerunt concilium amp;nbsp;vniuerfumfcna. turn üliorumlfraeLmiferunt^jin carcercm mi. iiillros,à quibus illi adducerentur. Quum aiît il veniQènt ininiftri,noninuenerunteosin carce. »e;quodreuerlî annuntiauerunt,Dicentes,Car.iT cercm quideminuenimusclaufum quâmtutif. fimèjArcuftodescxtrà liantes ante fores; quum aperuilT-mus autem, neminéintus inuenimus. Vt verb audierunt hos lèrmones amp;nbsp;Pontifex 14 maximusamp; pr.vfclt;âus templo, principes^ Si. cerdotum,ambigebât de illis, quunamhoceua-furumellèt Adueniensautemquidamnuntia-2$ uiteis,Ecce,viriquos conieceratis in carcerem, ftant in templo,lt;i docent populum.Tuncpræ. 2^ fedlus abiens cum minillris, adduxit eos, nô ta. men per vira.(timebant enim populum ne lapi. dareiitur.) Adduiflos autem eos llatucrunt in 27 côcilio; Ac interrogauiteos Pontifex maxim us, Dicens,Nónneetiamatque etiam dcnnntiaui.2t mus vobis nedocerctisin nomineillo ! amp;nbsp;ccce, repjeuillis Hierufalem doArina ve/lra,amp;vul. tisfupernos inducereeffufiim lànguinem ho. minis illius. Rcfpondens autem Petrus amp;nbsp;nbsp;nbsp;2*

pollolidixerunt,Obcdire oportet Deo potius quâm hominibus.. Deus Patrum noftrorura j® cxcitauitlefum, quem vos interfecillis fufpen. fum in ligno. Hune inquam Deus dextra fua jt eueiftum çonllituit principem ac lcruatorem, Vt det reßpifeentiam Ifraeli amp;nbsp;remifslonem pec.

caca«

-ocr page 307-

APOâTOLORVM. lt;19

JI eatotum. Et nosfumus ei teftes, horuin qur dicimus : atq; etiam Spiritus fan ft us, quern de.

Jjdit Deus ijsqui obcdiuntipii. Atillihis audi. tisfrendcbant, amp;nbsp;confilium inibant eos inter.

das illeGalilxus tcmporibus dercriptionis,amp;a-ucrtit populum multum poft ft: perijt amp;nbsp;ille,amp;

3j liumfiueopushoc, diftbluetur: Sinex Deo eft,non poteritis difibluerc, ac nefcio an etiatn 40 cum Deo pugnare comperiamini. ParuerunC autem ei : dequumaduocalftnc Apoftolos ,c3e. fisdenuntiarunt ne loquerenturin nomine Ie.

41 fu : de dimilérunt eos. Ipfiergo gaudentet pro. ftfti funt à confpeiftu concilii,quàd digni habi. tiefftntqui pro nomine lefu contumeliaaffice.

42 rentur. Et quotidie in templo amp;nbsp;domi non cef. Rkbant docere amp;nbsp;euangelizare lefum Ckriftunu

CAPVT Vh

». ApoRoIij, Miniftrandiofficiumdclegjnt c.feptcm dcleAisviris : S.lnterquos' tcphaqiistidcipleniis, u.

' (aptus,i},7tolatxLe£itMofitac(ubiur.

.(gt; ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'i 4. C ae/

-ocr page 308-

ÇAP« Vb

ACTA

. ^AEterùra pereos dies quum tnultjplicaren.* '^tur difiipulijortum eft murmur Gretorum aduerfus Hebræos, quód ipforum vidua: defpi-cerentur in nrinifterio quotidiano. Itaque* duodecimilli,aduocata multitudine diftipu, -lorunijdixerunt, Noncfta'quum nos derclifto fernione Dei, miniftrarc tnenßs. Difpicite er- J go,fratres,exvobis viros fepteni, idoneo tcfti- ■ inonio ornatos,plenos Spiritu fanfto Si (apien. tia,quos prarfioamus huicnegotio; Nos ve. 4^ róin precibus deadminiftratione ftrmonisper. durabimus. Placuic autcm bæc oratio tori 5 pr.Kfeutiniultitudini ;amp; elegcrût Steplianiini, lolca its vL-um plenum fide acSpiritu fanifto, Phi-lippuin,amp; Prochorum, amp;Nicanorem, amp;Ti- -moncm,amp;parnienam ,amp; Nicolaum profcly-tum Antiochenfem. Quos ftatueruntin con. fpeftu Apoftolorum ; qui quum precati cflent, impofuerunc cis manus, Itaque fermo Dei i crefcebat,amp; valde multiplicabaturnumcrusdi. fcipulorum in Hierufaletn ; mulra^ue turba fa. cerdotum aufcultabat fidci. Stephanus verd S plenus fide ac potentia,edebat miracula lt;Sc figna . magna in populo. Exorti funt autcm quidam 9 è fynagoga quæ dicitur Libertjnoruni,amp; Cyre. Blt;eorum,amp;Alexandrinorum,amp;eorMni qui funt ex Cilicia 6c Mm, altercantes cum Stcphano. Sed non potucrunt rcfiftert fapientia; amp;nbsp;Spiri. 10 tui perquem loquebatur. Tunç fubiecerunt n quofdani qui dicerent feaudiuifiêeumloquen. tem verba blafphema in Mofen amp;Dcum.Com-iJ tnouerunt^ueplebem dcfeniores amp;nbsp;fcribas .• 6c tutu adorrr, correptumadduxcrunt in concili. Um. Statuerunt^uefalfostcftes quidicerent, ij

Homo

-ocr page 309-

A P o s o L o R V M. t4o •

Homo ifte non ceflatloqui, verba blaf^hema aduetfus locum hunc fanAum amp;nbsp;Legem. Au-diuimus enim cum quum diceret, lefum iftum Nazarenunidcftruéturumhunclocum,amp; mu-tj taturura ritus quostradidic nobis Mofes. Tüc intentisincumoculis, omnes qui fedebant in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

conciliojviderunt faciemeius quafi faciem An, geli.

C A P V T VU.

r S tcphanus caufam diccns oftendit eleftos a Deo fiir ifle Patres,10. priufquimnatus eflet Mofes,47.amp; ftæ tet ï cmplum: 44 Externos vero omnes ritus ad cxr , lefteexemplarformatos fuifle. $4. Stridentes dentibut ludzi, 59. lapidibus iUum obruunt,

}

frxlxit autem Pontifex maximus, hiumhatc 3 ■‘^itahabent? Ipfe verb dixit ,Viri fratresôd

pat res, au dite, Deus ille gloriævifus eft patri . noftro Abrahæ quum eflèt in Mefopotamia, 5 priufquam habitaretin Charrhan: Etdixitci,

Exièterratua,amp;ex cognationetua, amp;veniin

4 terram quameunque indicaro tibi. Tuncexije è terra Chaldæorum,amp;habitauit in Charrhan. Et illinc,poftquam mortuus eft pater eius,tras, tulit eum in terram hanc in qua nunc voshabi.

* J tatis. Kec dedit ci polTefsionem in ea,ne vefti. giumquidem pedis ; quamuis pollicitus eflèt fe illam daturum el obtinenda,amp; femini eius polk 6eum,quumnon haberct prolem. Loquutus , auté eft ita Deus, *Erit, inquit, fernen tuum in. Gen.ij. ij. id t quilinum in terra aliéna, vbifetuituti fubijeie.

' y tur,ôcmalèaccipieturannis quadringentis.Sed gentcmcuiferuierint,puniamego jdicit Deus ;■ ( amp;pofthæcexibunt,amp;ipfiferuientmihi in lo.

Scoifto' *Peditâuceipaftum Circumcifioni«: Gtn.17.9

-ocr page 310-

CAP. VIV

A C TÄ

Gen. 11. I Gen.xç.14

Gen XQ.;},

Ȕ

Gen.jr. 13

Gcn. 41. î7

Gen. 41.1

Gen.45,5 ^“•49.3}

Gen.i|.i5

6e îta Abraham genuit Ifaac, 6e circumcîdît é~ utndieoftauo:^llaacautemgcnuit Iacob ,*6^ Iacob duodecim patriarchas. Patriarchalverè? inuidiamoti’Iofephum vendideruntabducen. dum in Aegyptum.ftd crat Deus cum co. Etc-** ruiten ex omnibus ipfius opprefsionibus,*de-dit^ue ei gratiam lt;Sc fapientiam co ram Pharao» ne rege AEgypti,qui conftituiteumpræfeftum AEgyptoamp;totidomui fuæ. Venit autemfa-** mes in vniuerlam terram AEgypti 6e Chanaan, 6e ópprefsio magna ; amp;non inueniebant cibos Patres noftri. ’Quum audiilet autem lacob** eile triticum in AEgypto, mißt Patres noftros primùm, ^Etin feefida profeftioneagnituseft lt;J lölèph à fratribus fuis, lt;Sf inotuit Pharaoni genus fofeph. Mifsisautenuntijslofephacccrfi- '4 Uit patrem fuum facob,omnem^; cognatiooe** fuam,capitum feptuagintaquinque.’Dcfccndit ij ergo lacob in AEgyptumj’obijt^; ipft lt;Sf Patres noftri. Quitranflati funt in Sichern,amp;poßti in fepulchro ^quodemit Abraham prctioargêti àfilijs Emmorfili) Sichern. Quum auteraap»*7 propinquaret tempus promilsionis,cuius cauG Deusiurauerat Abrahæ,creuit populusiScmul» tiplicatus eft in Aegypto,Vfquequo exortuseft aliusrexquinonnoueratlofeph. Hicaduerfus genus noftrumingeniofus, maft accepit Patres noftros,adeo vt exponerent infantes fiios,nefö. bolefcerent. Q^i^otemporenatuseft Mofes,qui2« fuit diuinitus venuftusrdenutritus fuittribus rtienlibusin domopatris fui.Expofitum autem 2» ilium fuftulit filia Pharaonis, 6c niitriuit cum fibiprolilio. Et eruditus eft Mofesomnilâ-2l fientia AEgyptiorum : erat^uepotens difti« 6c faftis.

-ocr page 311-

'APOSTOLORVM. gt;41

ajfaftis. Vt veró explctum eft ei quadragin. ta annorum tempus, fubiit in tor eius vt inui-

*4 Qretfratresfuos filioslfrael. * Et quumvidiC.®’®^'^’’*' fet quendaminiuriaaffici,tutatiiseft;amp; percuf. fo Aegyptiojvindicauit cum qui opprimebatur.

1$ Exiftiniabat autem fratres fuos inteHigere, Deum per manuni ipfius dare eis falutem. at illi

a6 nonintellexerunt.^ Porrófequenti die vifuseft Exod. j4gt; ipfis pugnaiitibuscompulit eosin pacemt dicen',\iri, fratres eftis vosxur ah j alios iniu.

*7 tia afficitislls autem qui iniuriaafficicbat pro. xiinum,repuliteum,dicens,Quisle conftituit

a8 principem amp;nbsp;iudicem fupcr nos? Hum tu me vis interimcre, quemadmodum interemifti he.

îÇ riAegyptium? Ad hune autem ftrmonem Mo. fts fugit, amp;nbsp;faftus eft aduena in terra Madiarn, jo vbi genuit duos filios. Expletis verö annis quadraginta*vifusefteiin deferto montis Sina Exod.t.» Ji Arigelus Domini in flanimeo igné rubi. Mo.

fes autem vt confpexit jadmiratuseft vifum : 6e quum acccderet ad conhderandum,extititad eum vox Domini ,diccntB , Ego fum Deus ille Patrum tuorum, Deus Abraham, amp;nbsp;Dcu» Ifaac,amp; Deus lacob.TremefaftusautemMofes

A tuit principem 6c iudicem? hune inquam Deu»

I principe amp;nbsp;redemptoré mißt, duftu Angeli qui

ill nbsp;nbsp;nbsp;3^ vifus fuerac ei in f ubo. * Hic edunit illosedûi» ’'•'•‘4»

miraçuUa

-ocr page 312-

VlU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ACTA

miraculisamp;rfïgnisin AEgyptOjamp;in rubroni*. ..

xoJ.itf., j-ij«3;jn deCerto,annis quadraginta. HiccftJZ Mofes ille qui dixit fill js Ifracl, ’ Prophetain fufcitabitvobis Dominns Dtusveftcr èfratri.

xod.19,1 busveftrisficutine.'cumaudite. ^HicilIecftJ qui fuit in congregationc in dcfirto, cum Angelo qui loquebaturei in monte Sin»,amp; cura patribus noftiis, qui^uc exccpit viua cloquia quæ nobis traderct. Cui noluerunt auftuka-)? repatres noftri, fed repuletunteum, amp;auerfî funtcordefuoin AEgyptum ; Dicentes Aha.4* EjcoJ.ji.i roni/Fac nobisdcosqui prajcant nobis. Molî eniin ifti qui eduxit nos è terra Aegypti,nefci-miisquid contigerit. Etvituluni feccruntpcr • illos dies, obtuleruntque facrificiumidolo,amp; obleftarunt feCe operibus manuum fuaruni. Auertitautcni fe Deus, amp;nbsp;trad idit eosin ferui- * t tutemexercitus cæli : ficut fcriptum cft in libro Ames, f.i; Prophetarum, * Num viÄinias amp;nbsp;oblationcs obtuliftis mihi annis quadraginta in deferto domus Ifiael- JmöbaiuIaftistabcrnaculS Mo-4J Jochjamp;fidusdeiveftri Remphan, quasfiguras fcciftiSjVtcasadorarctis ; itaquetransferamvos f trans ßabylonem. Tabernaculum teftimonij44' fuit patribus noftris in deferto,prout pr.Tcepc-Px-od ay.40 rat *is qui dixerat Mofi, vt faccret ilJud Iccun-

lol'uc 14

1 Reg*.ilt;î Pfal. •}. ?

° ' dum exemplarquod videraf (luod etiam4î accept um introduxerunt patres noftri cum Je-fu in poflèfïionem Gentium,quas expulit De. US à conQiedtu Patrum n oft rum,^vfque ad dies Oauid. Qjii fuitin gratiaapud Deum,pctijt. jf.S ^iie vt inueniret tabernaculum Deo Jacob. ^Solomon autem ardificauitci ædem. *Sed Ex. cclfifsimus jJle in manufaftis templis non ha-^n

i.Reg.6' • i.Par.i’H Ui...i^a

-ocr page 313-

APOS T O 1 O P V M. «41 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ■ '

49^«at,lt;icutProplietadicit, *Cælum tnihitliro, 2amp;.60.lt; nuseft,terraautem fcabellum pedum meotum.

Quamædemxdificabitis mihi? dicit Dominus:

Jo aut quis eft locus recjuietismeæ? Nónnc ma.

Ji nusmeafccitha-comnia? ‘ Duri ccruice,amp; in,Icrcm c.zf ciicumcifi corde amp;nbsp;au tihus,VOS femper Spiiitui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9

fanifto obnitimini -.ficut patres vcftri,itaamp; vos, jïQ^em Prophetarum non funt pcrfeqtiuti pa, tresvcftii? trucidarunt,inquam ,cos qui prac, nuntiarunt aduentum lufti illius,cuius nunc

53 VOS proditores amp;nbsp;occifores fuiftis ; Qj;tacce_Exolt;l.i9.« piftis Legem per difpof.tionem AngcloiUm,

54-ncc fcruaftls. Auditntes autemhae ,ftcnde,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bant cordibus fuis, amp;nbsp;ftridebant dentibus ine,

55 ura. Qj^um au tern eilet plenusSpiiitu fanfto, intentis in cælum oculisvidit gloriamDci,amp; jôlefum adftahtem ad dextram Dei. Et ait, Ec, ce,confpicio caTosapertos,dcFilium hominis

57 adftantem ad dextram Dei. Extbmantes au_ tern illivoce magna,continuetuntaurcsfuas,amp;: jSirruetunt concorditer in eum: Eteieftumeum ' exvrbe lapidabant ; teftes autem depofuerunt , palliafua ad pedes adolefcentis qui vocabatur

59 Saulus. Lapidarunt igitur Stephan urn, inuo, cantemamp;dicentem,DomineIe(u fufcipefpiri,

lt;0 turn meum. Pofitis autem genibus, clamauit voce iragna. Domine, ne ftatuas eishoc pecca, turn. Et quum hoc dixiffet, obdormiuit.

CAPVT VlU.

i. DvmStcphintimhigentpii, t. SatihisEccleliamvaw Rat- s.Philippus SamarixChnftum pnedicat. 9.Simo/ nismagi iS. auaritianotatur.aO Plulippus. bu/ kuchum AEthiopcin }S. baptizat,

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sau.

-ocr page 314-

CJtP.VHL . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ACTA

C Aulus »utemcöfunferit in necemeiuj. Orti ti । veró perid tempus perfëquutio magna ad.

uerrus-ËcclcfîamquxeratHiero/tilymis :amp; o-

mnes difperli funt per regiones Judææ amp;nbsp;Sama. rix,pfxter Apoftolosi Eatulerunt autem vni * Stephanum viri religion , feeerunt^e plan. 4ium magnum fupereum.Saulus veró vaftabat } ^cleliam ,intrans in lingulas domos : amp;nbsp;tragens virosac mulieres, tradebat eoscarceri. 11. 4 liigitur difpcrli peragrabant regionem^ cuan. gelizantesfermonem Dei.Philippugt; veróquum f dcuenillet in vrbem Samarix , prxdicabat eis Chrilbum. Atrendebant autemturbxconeor. diterea quxdPbilippo diccbantur ,au(lientes, * devideneeslignaquxcdebat Spiritus enimim- 1 pu ri ex multi j qui eis tenebantur^cxibant, da. mantes voce magna ; multi autem paralytidamp; claudifanatifunt. £tgaudium magnum fuit t inillavrbe. Virautem quidamnomineSimó, 3 antea in vrbe ilia exei cuerat artem magicam, amp;nbsp;gentem Satinrix obftupefecerat,diccn$ feelle quempiammagnu. Quern attindebantomnes id à minimo vfquead maximum, dicentes, ifte eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

virtus ilia Dei magna. Attendebantautem en, il proptereaquod multo tempore magicisartibuf eos obftupefecerat. Quum veróeredidiflent iJ Philippoeuangelizantiquxad regnum Dei Sc nomen Jefu Chriftipertinent,baptizabanturtS virijtum mulieres. Simon verôamp;iplëcredidil, ij debaptizatus perdurabat apud Philippum: Sc confpiciens £gnaamp; virtutes magnas edi,obft.u. pefiebat. Qjtum autem audiflenc Apoftolil^ * qui erant Hierofolymis , Samariam recepiile SermonemDei^miferuntad eos Petrum ado, hannem.

-ocr page 315-

’tj hànnem. Qjii quum defcendiflènt, prrcati funtpro eis, vt acciperent 5piritutn fanftum.

xtifti maris pecuni|s acquiri. N.óeft tibipars neq^ fors inhocnegotio'.corenimtuumnon eftre.

11 âum in Deiconfpeffu. RciipiRe igitur abifta lnalitiacua,amp; rogaDeü,{ifortèremittaturtibi ï 3 cogitatio cordis tui. A/ideocnimtein felle a. »4 matilsimoamp;nexu iniuftitiæ pofitum.Refpon.

dens afit Simon dixit ,Precamini vos pro me a. pud Dominn,nequid meinuadat iftorumquz 1$ dixiftis, Illi igiturteftificati,^ loquuti fermo.

nemDei,reuerfifunt Hierofol7mam,amp; multis

16 vicis Samaritanorumeuangelizarunt. Angelus autem Domini loquutus eftPbilippo ,dicen8j Surge, amp;nbsp;vade meridiem verfus ,ad viam quae ab Hierufalem defeendit Gaiam quat eft deferta«

*7 Is igitur furgens profeftus eft ,amp;ecce ; quidam AEthiops eunuebus, dynaftes Candaces regi. nae AEtbiopum ,quipræerac vniuerßs illius o. pibuSjVenerat^ue adoraturus in Hierufalem, IÎ Reuertebaturfedensincurrufuo ,legebat^3 E. a 9 faiampropbetam.Dixit autem Spiritus Philip.

* Jo po,Accede,amp;adiungeteadcurrumiftum. Ac. currens autem Phihppus audiuit cum legen.

tent

-ocr page 316-

CAP. V vu.

ACTA

temEfaiamprophetam,amp;dixit,Nempeintel- •’ ligis quæ legis i At ille ait, Qui enini poßim, ;! niii quismihi præierit 1 Et precatuseft Philippa,vt aftenderet,federet^5 ftcum. Locus autem Jt Eft 7 icripturse quern legebat, hie erat, ^Vt ouis ad maiftationem duftuseft : Si vt agnus eoram fuo tonforemutus,itanonaperuitosfuum. Ini-11 pfius deieftioneiudiciumeius fublatumeft :fe-culum autem eiu s quis enarrabit? quoniam tol-liture terra vitaeius. RefpondensautemEu-nUchus Philippo, dixit, Rogo te, de quo Pro-pheta hocdicitl defcipfo, an de alio quopiam? Turn Philippus aperto ore fuo,amp;incipiensl fcripturaifta,euangclizauit ei lefum. Quuin verbpergerent in via, venerunt ad quandama- • quam;tum ait Eunuchus,En aquam :quid prohibée me baptizari ? Dixit verb Philippus, Si credisex toto corde,licet. Refpondens autem • ille dixit,Credo FiliumDeie/le lefumChriftn-lufsit^uelifti currumrac defeenderunt ambo jS in aquam, Philippus fimulamp;Eunuchus;amp;il- • lebaptizauiteum. Quum autem afeendiflent 59 ex aqua,fpiritus Domini rapuit Philippum, Dec amplius vidit eum eunuchus. pergebate-nimin via fuagaudens. Philippus autem in.4* uentuseft Azoti : Sc prarteriens euangelizauit Vrbibus,vfquedum veniret Cælaream.

GAPVT IX.

I. SauhisDamafnimpctens 4. a Domino proflcml/ nitur. IO, Ananias mittinir ,iS. vt cum bapnset. xj. lu* daconiminCdias xç.permunimdcniüîuseuadit p.Pe* «riis AEncx paratynro inedetur.jö. Tabitham dtfunz Ä«m 4O.vitxrefiitiiit.

.. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SauItM

-ocr page 317-

äPOSTOCORVM. I4

1 cAuIusautemadhuc fpiransminas ac crdem Roin.9;t. ‘^aduerfus diCcipulos Domini,adijtPótificem ij zniaximum. Etpctijtabco epiftolas perferen, das DamaCcum ad fynagogas ; vt ßquos inue. niilit huius feftæ tum viros tum muJieres, vin.

3 ftos duceret Hierofolymam. Quum autê iter faceretjfailumeft vtappropinquaret Damafco:

4* amp;nbsp;repente circumfulfit eumlux è cxlo. tt 'nfra.ii. ® quum cecidiflct in terram ,audiuit vocem di., tentcmfibi,Saul,Saul, quid me perfequeris{ *■

5 Dixitautem,Cl.uiscs Domine ? Dominus au, tem dixit, Ego fum Ielus,quem tu perfeqiieris. durum eft tibi contra ftimulos calcitrare. Is ve, rótremens dc paucnsdixit. Domine,quid me vis facereî T um Dominus ad eum. Surge amp;nbsp;in, gredercvrbcm,amp;dicetur tibi quid teoporteat facere. Viriautemilli,quicumSauloitcrfa, ciebant,fteterunt attoniti, audientes quidem e, g iusvocem,neminem autem videntes. Surrexit autem Saulus è terra : apertif^ue oculis fuis neminem videbat : itaquemanuducenteseumin. troduxeruncDamafcum. Vbifuit tribus die. bus,nonvidens : d:noncomedit,nequc bibit.

10 Erat autem quidamdifcipulus Damafci,nomi. ne Ananias,ad quern dixit per vifum Dominus, Anania. Etilleait,Ecce,egoadfumDomine. iiTumDominus adeum,Surge,amp;proficifeere in vicum,quivocaturR.eftus,amp;querein domo lude Saulum quendam nomine,Tarfenfem ;ec.

XÎ ceenimprecatur. Et vidit per vifum virum A. naniamnomine, introeuntem,de imponentem fibimanumvt vifum reciperet. Refponditau-tera Ananias,Domine,audiui ex multis deviro ifto,quot mails affcceritfanitostuos in Hreru.

V falem.

-ocr page 318-

®AP. IX; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ACTA

falem. Quinetiam hoe loco habet poteftatem ’ à principibus Sâcerdotum vinciendi omnes qui inuocant nomen tuum, Dixie autem ad eum*î Dominus, Proficifeere : nam inilrumentum eleftum eft mihi ifte, vt perferae nomen meum in conrpeftumGentium,amp;regum,lt;Scfiliorum Ifrael. Ëgoer.im oftendam ej,quàm multao-porteateum pro nomine mco pati.Abijtigitur

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ananias, amp;nbsp;introiuit domum ilia, amp;nbsp;impolîtis

manibus, dixic, Saul frater, Dominus mifîc me (Ierus,inquam,qui apparuit tibiin viaqua ve. niebas ) vt vifum recipias, implearis Spiritu fanifto. Statimautem deciderunt ab oculiseius quafi rquamæ,amp; vifum recipit illico; ac furgens haptizatuseft. Cliium^jcepiflêt cibum,corrogt;i9 borat us eft. Fuit autem SauJuscumdifcipulis quierant Damafci,per dies aliquot. Ëtihitiiii in fynagogis prædicauit Chriftum, nempeeum effeFilium Dei. Obftupefcebantautemomnes î* qui eum audsebant, amp;nbsp;diccbant, Nónne hiceft quipopulatuseftin Hicrufalemeos,qui inuo. cabant nomé iftud, amp;nbsp;hue idcirco venit, vt vin. âos eos adduceret ad principes Sâcerdotum? Saulus autem magis in ualercebat,amp; confunde.t* bat Iudæos,qui habitabât Damafci, collatis te. ftimonijsdemonftrans eumeftè Chriftum.Ex.jj pieto autem multotempore,inierûc inter ie lu. da:i confilium illuminterimendi. Sed jntelle.24 Aæ funt Saulo inlîdiæ eorum. adferuabant au. temportas die acnofte, vtcum interimerent. Acceptum igituren difcipulinofte,per murum demiferunt, funefummiiTum in fporta. Quumzi »erà Saulus adueniflet Hierorolymam,tentabat Ü adiungare difcipulis ; fed omnes timebane

-ocr page 319-

BPOSTOLORVM.

»7 eum,noncredenteseura cflc difcipulum.

Babas aSt accepta eii duxicadApaftolos,amp; nar. rauitquomodo inviavidiffet Dominum, qui loquutusefletei,amp; quomodo Damafci libéré î8 loquucuseflct in nomine lefu. Verfabatut Î9 eigocumeisinHierufalem. Etliberè inno.

mine Domini lefu loquebatur,amp; difceptabat aduerfus Græcos : illi veró conabantur cun*

3' fum. Ecclefiæigiturpertotamluda;amamp;Ga. lila’am ôi Samariam hab.:bant paccm , 6c xdifi. cabantur:amp; pergentes in timoré Domini,amp; có.

AEnearo ,ab annis iam ofto decumbentem in 34 gtabbato,quierat paralyticus. Et dixit ei Pe.

trus,Aenea,fanet te lefus Chriftus: furge,amp; fter 35 ne tibiipfî.ls autem ftatim furrexit. Ei videra t

eum omnes qui incolebant Lyddam 6c Sarona, 36 qui conuerfi funt ad Dominum, loppæ autem fuit quædam difcipulanomine Tabitha,qux^ fiinterpreteris, diciturCaprea. Hxcerat diuej operura bonorum ôceleemofynarum quas prae.

37 ftabat. Faaumeftaütperillosdies,vtexmor, bo moreretur : quam quum lauilTent, pofuerût jtincœnaculo. Q^um autem Lyddatflet prope

Ioppen,dilcipuli,audito Petrum illic effe,duo» virus miferunt ad eum,rogantes ne cunaaretuc vfqueadipfosprogredi. Exurgens igiturPe. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trus venitcumeis ; quem,vbiadfuit,duxerût in

coenaculum:vbi adHitccût ei omnes vidu^,Hen.

Va tes de

-ocr page 320-

CAP. ’X; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ACTA

tes Si oftendentes tunicas Si veftimenta qua? Dorcas faciebat quum vnàcum ipßs eflêt. Eie- 40 ftis verb omnibus fora--, Peetrus pofitisgenibus precatuseft ; Sc conuerfus ad corpus, dixit, Ta-bithafurge. lila verb aperuit oculos fuos, amp;vi-fo Petro refedit. Data autemei manu Petrus 41 erexiteam : amp;vocatis fanftis acviduis,eani vi-uam rcpræfentauit. Idauteminnotuit per to. 42 tam Ioppê,lt;?c multi erediderunt in Dominurr. Faftum eft autem, vt dies multos maneret lop- 4J pxapud Simonem quendani coriariura.

C Ä P V T X;

i. Cornelius centurio 4, AngeliiiilTu PcMum acccrlïft II, Qui 3( ipkviüone oblata is. 20. ne Gentes afpers netiir,in(htuitur. )4. Cornelio amp;nbsp;faniiliz Ëiiangclium anniintiat: 4s. hl autcni Spihtu faiiAo accepto 47* bapeizantur.

■pOrrbquidam erat Carfarear, nomine Corne-i -*• lius,centurio ex cohorte qua: dicitur Italica, PiusactimensDeum,cum tota domo fua, amp;2 præftans eleemofynas multas populo ; Qu’l quum afsiduè precareturDeuin,viditper vifurn manifeftè quafi horadiei nona, Angelfi Dei in-troeuntem Sidicenteni ipfi,Corneli. At ille in- 4 tentis oculisineü,3cexpauefaétusdixit,Quid eft Domine? Dixit autem ei, Preces tuæamp;elee. mofyna; tuæafcenderunt memorie eau lain Del confpeftum. Nuncigitur mittealiquos lop.y penjamp;' accerlè Simonem qui cognominatur Petrus. Hiediuerraturapud Simonem quendam 6 coriarium, cuieft domus apud mare, hic dieet tibi quid teoporteat facere. Vt autem difteß fit Angelus qui luquebatur Cornelio, vocauit duos

-ocr page 321-

APOSTOLORVM. 146 duos ex faniulis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miiitem pium ex ijs qui

8 cumipfoafsiduierant : Etquumeis expofuiC 9 fetomnja,mifit cos loppen. Poftridieveró il-lis iter facientibusgt; amp;nbsp;appropinquantibus vrbi, afeendit Petrusfupra domum,vt pcecarctur, 10 circahoramfextam.Faéium eftautem, vt valde efuriret, voluit^ue capere cibum : parantibus Il autem illisjincidit ineum mentis excelTus. Co, fpexit^; cælumapertum, ac defeendens ad fe vas quoddam vt linteum magnum, quatuor extremis deuinftum, quod demittebatur in terrara : n In quo erant quæuis quadrupedia terrsr, amp;nbsp;ferf, 13 ac rcptilia,amp;: volucres c«li. Et extitit vox ad 14 eum,Surge Petre,maftaamp;vcfcere. Ait autem Petrus, KequaquamDomine ; nunquamcnini Ij edi quicquam commune feuimpurum. Turn voxrurfusadcumfecundb. Qua- Dcuspurga-16 uit,tu ne polluito. Hoc autem factum eft ter : 17 amp;nbsp;rurfum receptum eft vas in cælum. Qu um autem apud fefe ambigeret Petrus quodnam effet vifum illud quod viderat,ecce, viriqui mifsi erant à Cornelio,percontati de domo Simonis, 18 fuperucneruntad veftibulum.Eteuocato quo, piam,percontati flint,an Simon qui cognomi-

19 nareturPetrus,illirdiuerfaretur. Petro veró cogitante de vifione,dixit ei Spiritus,Ecce, tres Î o viri quærunt te : Surgens itaque defeende, amp;nbsp;nihil ambigens proficifte.re cum cis : nam ego 21 eos mill. Defeendens ergo Petrus ad virosqui ad ipfunimifsi fucrant à Cornelio, dixit, Ecce, ego is fum quern quæritis ; quae caufaeftpro, 12 pterquamadeftis! Ipfiverödixerunt,Corneli, us centurio,viriuftus amp;nbsp;timens Dcum, amp;nbsp;tefti, monio ornatus totius gentis luda-orum,diui,

V 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nit us

-ocr page 322-

ACTA

nitus »dmonitus eft at Angelo finftOjVt accer^ feret tedomum fuam,amp; abs tequedam audirct. Intrd vocatos igitur eos accepit hofpitio. Se, it quenti veiô die Petrusabijt cum cis, amp;nbsp;quidam ex fratribus loppeniîbus comitati funt eum. Poftridi'e verb introierunt Cæfaream. Corne, lius autemexpeftabat eos, conuocatis cognatis fuis amp;nbsp;ncceflarijsamicis. Vt autem faftunieft, vt introirec Petrus, oCcurrensei Cornelius,lt;Sc accidens ad cius pedes ,adorauit. Petrus verb*^ «rcxit eum,dicens,furgc; «Scego ipfe homo fum. Et colloquens cumcOjingielFus cft, inuenit^ue mulcosqui conuencrant. Dixitque cis, Vosit fcitis Iuda;o ncfas cftè coniungi aut accedere ad alicnigenam ; ftd mihi oftendit Deus,ne. qucmpoJIuturnautimpurum hominem dice-rem. Quapropter etiam fine contradiftione z? reni acccrfitus. Percontorigitur,quam ob cau-/am mcacccrfiueritis. Turn Corneliusait,Nu. 3® diufquartus vfque ad hanc horam eram ieiu. nuSjhoranonaprecabardomi mea’.’ amp;nbsp;ecce,qui. damftetlt coram me,vefte iplendida : Dixit43) 3' Corneli,exauditat funt preces tuæ, «S^cleemory-nxtux cominemorata; (untin confpeftu Dei. Mitte ergo loppé, dcaccerftSimonem qui cog- 3* nominator Petrus : hic diueriàtur in ædibus Simonis coriarijapud mare ; qui quum adfue.

Sap.ô.S fiadteramp;tubenefeciftiquiadueneris. Nunc 6ccl. îs.iS ergo omnesnosin confpcftu Dci adfumus, vt ï.n audiamusomniaquattibipræceptafuntâDeo.

Ephef 6 9 Turn aperto ore Petrus dixit, In veritate com- 5 Coloir.j.iy perio'Deumnon accipere perfonam, Sed in 3y i.Pet.i.i7 quauisgenteacceptumei cflequcmuis,quieum timeat,

-ocr page 323-

APOSTÔLORVM. Hr

3^rinieat, Ätopereturiuftitiam. Id quod fignifi, ïiiuitfilijslfrael, annuntians pacem perlefum

37Chriftum,quieftomniumDoniinus. Vos BO- , ftis quod geftfi eft in tota ludça/ Initio faAo à “f- 4* *♦ Galilæa,poft baptifiua quod prædicauit lohan.

3Î nes: Vt lefum Kazarenum vnxerit Deusfpiritu fanftoamp; potentia,qui obambulauit beneftcijs afficiés amp;nbsp;fanans omnes fub diabolipoteftatctn

39 rcdaftos,quoniam Deus erat cumeo.Quorum omnifi quæ amp;nbsp;in regioneludxorn ÔC in lerufalè fecitjiios etiam teftes fumus: quern interemernc

40 fufpenfum in ligno. Hunc DeuseIcitauitter-

4‘ tio die,fecitquevtconfpicuus fieret,Non toti populo, fed teftibus quos ipfe prius defignaue-uerat,nimirumnobis,qui coraedimus »c bibk. mus vnà cumeopofteaquamrefurrexit dmor-

4^ tuis. Præcepit aût nobis, vt prædicaremus po-pu]o,ac teftificaremureum elTe qui definitus fit

43 à Deo iudex viuorumacmortuorum. *Huic 1-14 etiam omnes Prophetæ teftimonium dât, ’ re-milsionem peccatorum accepturum per nomen

44 eius,quemuis quierediderit in eum. Adhuc lo.. quente Petro verba ifta,illapfus eft fpiritus fan, ftusin omnes qui audiebant hunc fermonem.

5 Fideles autem qui erant ex circumcifione,amp; ve, nerant cum Petro, obftupuerunt quod etiam in Gentes effufum effet donum Spiritus faiifti.

4^ Audiebant enimeos loquenteslinguis ,ac nia-

47 gnificantcs Deum.Tunc refpondit Petrus, Nn quisaquam prohibere poteft,quominus videlicet baptizcntur ifti,qui Spiritum fanftum ac-

48 ceperuntficut(Senos 1 lufsit^ue eos baptizari in nomine Domini. Rogauerunt autem eum vt perftueraret ad dies aliquot.

-ocr page 324-

CAP. XI.

ACTA

CAP VT xr.


I. Petrus eonomineacruratiit fefe défendit 21. Pare nabas Aiiiiorhiammictinir; lö. vbidifcipuli. Chridiæ ninomiiiati funt. zS. Ibidem Agabus fanicm futurani praniinnat.

A VtJiei unt autem Apoftoli amp;• fratres qui erat « ludæa, Genresetiam rcccpille fermonetn Dei. duuniigituiaftendilIèrPetrusHierofo.î lymam,certarntaducrfuseumqui erant excir-cumcilione, Dicentes,Ad virospreputiumha- J bentcsintroiftijamp;vndediRicumeis. Exorfus autem Petrus, omnia expofuit eis ordine, di-ccns, Egoerara in ciuitate loppe precans ; amp;nbsp;5 vifumin mentisexceflu vidi, nempe defeendens vas quoddam, ceu Jinteum magnum, quatuor èxtrercis dcuinftum,quod demittebatur è celo, amp;ad me vfque venir. In quod quum intendif-(ein otulos,animaduerti, amp;vidi quadrupedia terra*,tSc feras,lt;Sirreptilia,amp;volucrescæIi ; Au. 7 diui autem etiam vocem dicentern mihi : Surge Petre,maria (Sc vefeere. Dixi verè,Nequaquani Domine; nam nihil commune aut impurum Vnquam introiuit in or meum Refponditau- 9 tern mihi vox/ëcundàè c.tIo , (ZIu.tj Deus pur-gauit,tuncpolluiro. Idquetcrfaftum eft;lt;Sf 10 rurfus omnia furfum retrafta funt In ca-lum. Tumecce,eodcm momentotres viri fuperue. 11 nerunt in ædes in quibuseram,Cefareamifgt;i ad me. DixitverómihiSpiritus,vt congrederer ii cum eir,nihilambigens. Veneruntautem me. cum etiam fexifti fratres, dcingrefsi fumusdo-mum cuiufdam ; Qui annuntiauit nobis quo. 13 niodovidiflet Angelumdomifua’,quiadftitift fetacdixiftetipß, Mitre aliquos Iopptn,amp;ac, cerft

-ocr page 325-

A P o s o I, o R V M. 14«

14 cerfe Simonem qui cognominatur Petrus; Qÿi tibicadifturuscftperqu^ferueris amp;tuamp;tota »$ domustua. Quumauteniexorfuseflèmloqui, illapfus eft Spiritus fanftus in eos, qucmadmo-ifi dumamp;in nos in principio. Meminiautem iL

liusdifti Domini,quum diceret, Iohannes Matth.;.n quidem baptizauit aqua, vos verö baptizabimi-

y-; niSplritufanfto. Poftquâ igiturpar donum iohjn.',.xiS dédit eis Deus,vtamp; nobis, quum credidiflemus Supr. i.» in Dominum IefumChriftum,ego porrèquis tafr.i9.. eram qui Dcum poflèm prohibere $ His autem auditisquieuerunt,amp; glorificauerunt Dcum.

dicentcs ,bicmpeetiam Gentibus Deus refipi-ijfcentiam deditadvitam, Illiporrà,qui difper.

fi fuerant ex opprefsioncorta ob Stephanum, peruenerunt vfq; in Phœniciam ÔC Cyprum amp;nbsp;Antiochiam,neminiloquentes fermonem Dei

llLfum. Fuit autem manus Domini cum eis: multufquenumerus crcdentium conucrfusefk î2 ad Dominum. Peruenit autem rumor ad au, res Ecclefîæ qux crat Hierofolymis : miferunt igitur Barnabam,vt pergcret Antiochiam vfq;, îj Q^iquum aduenilTctamp; vidiflèt gratiam Dei, gauifuseft hortatuscftomnes,vt propofi,

i BarnabasTarrum,vt requireret Saulum,amp; eum

À tem,vt annumtotum couuenirent in Ecclefia, IJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;docerent^ue tutbammultam,amp; difcipuli no.

il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^5 mina.

-ocr page 326-

CAP. XK. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ACTA

minarentur primùm Antiochiæ Chn/lianî. Per id tempus autem defcenderunt Hterofoly- ^1 mis Prophetæ Antiochiam. Et vn us corn fur. gens,nomine AgabuSjfignificauit per fpirituni, fimeni magnam futuram in toto terrarumor, be; quæetiamfuit fub Claudio Cæfare.Singuli’? autem difeipulorum, prout cuique fuppetebat, decreueruntfubfîdiomittere aliquid fratribus habitantibus in ludæa. Quod amp;nbsp;fcccrunt,mit.)® tentes ad feniores per manum Barnabe amp;SauIi-

C A P VT Xlf.

I. Herodesbrohiim gladio occidit. 4. Petrum incirr teratum S Angelus libérât ao. Hex Tyrüs infenfut ai. plaeatiir. ai. amp;nbsp;euiii diuinos honores Cbi vendis tat.aj. a vermibus erorus.vitam finit.

AEterùm per id tempus aggreflus eft Hero. * '^des rex male afficerequofdam exccclefia.In.*. teremit autem Jacobum fratrem Iohannis, gla. dio. Et qnum vidiflet hoc gratum efle ludais, J perrexit comprehendere etiam Petrum ( erant autem dies Azymorum Quern etiam prehen. 4i fum coniecitin carcerem ,traditn quater qua. ternismilitibu3,vtenmftruarent : volenspoft pafthaproducereeum popnlo. Petrus igitur Î ftruabatur in cuftodia ; preces autem afsidua: ftebantab Eccleliaad Deum pro ipfo. Quutn verb eilet produifturus eum Herodes, noifte ilia dormicbat Petrus inter duos milites,viniftus catenisduabus : iSccuftodes anteoftium obfer. nabant carcerem. Etecce,AngeIus Domini fu. 7 peruenitjóc lux fpljduit in carcere,lt;5cpulfato la tere Petriexcitauit eum, dicens,furge velociter. Etexciderunt eicatena-ex manibus. Dixir. S ^ueei Angelus^ Pra:cingcre,amp; fubliga landalia tua.

-ocr page 327-

APOSTOLOft VM. 140

tua. Fecitautemita.Tumille dixit ei, Indue 9 pallium,amp; fequere me. Itaqueegreflus Petru« fcquebitur eUm, nee fciebat verum clTe quod fiebatper Angelum ,fed putabat Te vifum vide«

fus dixitjKuncverèagnofco Dominum iiiiliße Angelum fuum,amp;eruifle me è manuHerodis,

14 puena,vt fubaufcultarct,nomine Rhode. Qux agnita voce Petri,pr.-e gaudio non aperuit vefti. bulum, fedintrö currens annuntiauit adftare Petrum ante veftibulum. Illi veró dixerunt ei,Inranis. lilaautem affirmabat ita feremha. bere. At illi dicebant, Angelus eius eft. Pe. trus autemperfeuerabat pulfare; quum igitut aperuiflènt , viderunt eum amp;nbsp;obftupuerunt.

*7 Quum autem manu eis indixiflêt filétium, nar. rauiteisquomodo Dominus ipfum eduxiffet t Carcere : dixitque, Annötiatc iftalacobo ^fra. tribus. Etegrelfus ,profeétuseft in aliü locum, it Orto autem diefuittumultus nó paruus intet milites,quidnamfaftumeffet Petro. Herode« verb,quum eum requifiuiffct amp;nbsp;non inueniffet, quæftione de cuffodibus habita, iufsit eos ad fupplicium rapi :amp;quumdefcendiffet i ludxa ao Cæfateamiibi commotatus eft. Herodes autem inftnf»

-ocr page 328-

CAP. Xin. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ACTA

infenfoanimoeriC in Tyrios amp;nbsp;Sidonios.'at iUi concorditervenerunt aci eum , amp;nbsp;illefto Blafto quipræerat cubiculo legis, petebant paceni ; eO quàd aleretur regio ipforum ex régis agro. Sta-^' tuto autem die, H'jrodes indutus vefte regia,amp; eonGdens pro tribunali, concionabaturad eos. Populus vcrdacclatnabat. Vox D?i,amp;non ho- • minis. Illico verb perçu (sit eum Angelus Do- b mini, eo qubd non tribuillet gloriam Deo amp;nbsp;erofusâ verniibusaniinamefflauit. 5crinoau-^4 tern Domini crefccbatacmultiplicabatur. Bar-^5 nabas autem amp;nbsp;Sail lus rcuerfi funtex Hierufa-lein,cxpleto miiiifterio,fimula(run-.ptoetiaoi lohannc qui cognominabatur Marcus.

C A P V T XIU

1, Paulum S: Birnab. fibi fegregari lubet S piritiis-PaphiS. Elymas m.igiisii. cxcxcarur: 14.H nc Antio' thiam PifidiaeprofeftiiT- h iiangcliuni ptsedicant, 45' ludxis acritercontradiMiiCibus.

^Rantautem Antiochiæin Ecclefiaquxillic •*^erat, quidam Prophetæ amp;nbsp;magiftri, Barnabas,amp; Simeon qui vocabatur Niger, amp;nbsp;Lucius Cyrenæus,amp;: Manahen quifuerat vndcumHe, rode tetrarchaeducatus,lt;8cSaulus. Qu urn igi-1 turij miniftrarent Domino amp;ieiunarent,dixit Spiritus fanftus. Separate mihi Barnabam 8i Saulum operi ad quod cos aduocaui. Tunc igi- J tiirquum ieiunaflent amp;precati client, «Sfimpo-(uillent eis man us , dimiferunt eos. Ipfi igitur 4 erailsi à Spiritu fanfto,defcederunt Scleuciam, Sc illinc abnauigarunt Cyprum. Quum^uey Errueniflent Salamina, annuntiarnt fennonem kiin fynagogis luda-oiu : habebant autem et-iam

-ocr page 329-

KPOSTOLORVM. Ko

« umlohanncinniiniftrum. • Peragrataveróin-fulaPaphuni vfquc, inuenerunt quendam ma. gum pfeudopiophctam ludaruin , tui nomtn

nabaamp; Saulo, efflagitauit audire fermonê Dei.

nebrae'. amp;nbsp;circumiens quærebat qui ipfum ma, lînuduceret. TuncProconfulquum vidiflet quodfaftum fuerat,credidit, perculfus (uper »3 doftrinaDomini. ProfeftiautemPapho Pau, lus,amp; qui cum eo erant,venerunt Pergen Pam, phyliævrbcm. Iohannes verb abfeedens abcis, '4 reuerfuseftHierofolymam. At ipfiquum per, rexiflent Perga, venerunt Antiochlara vrbem Pifidia.',amp; ingrefsi fynagogam die Sabbathi, fc, 'S derunt. Poft leftionero autem Legis amp;nbsp;Pro, phetaru miferuntpræfeftifynagogæ ad eos di, centes,Virifratres,fiquiscft in vobis fernio ex, ''6 hortationis ad populum , dicite. Q,uum fur, rexiffet igitur Paulus , manu filentio fafto, ait, Viri Ifraelitæ, Sc qui timetis Deum , audite.

I *17 Deus populi huius Ifrael elegit patres noftros, ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;populum extulit ,quum effent incolæ’ in ter, ExoJ. 1. '

ta AEgy pti, * Sc ex ea eduxit eos elat o btaehio ; g^od, ij. «

Et

-ocr page 330-

CAP. Xin; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ACTA

Exod-ió.i Etcîrciter’quadragintaannorumteoipujtno. «I

res eorum pertulit in dcferto.Ec quuni dcicuil. *? lof.x4.J /et fipteni genres in terraChanaan/fortediftti.

buiteis terrain earum. Et pofteaannis circiter 10 Iudic.1.9 nbsp;nbsp;nbsp;quadringentis quinquaginta* dedit indices vf-

«.Sam.8.} quead Sarauelemprophetam.Etexinde^petie- H i.Sam.j, 1$, runt regem, * deditq; eis Deus 5aul filium Cis, virum ex tribu Beniamin , annis quadiaginta.

I. Sam.16 .ij nbsp;nbsp;nbsp;amoto illo,^ excitauit eis Dauid regem : cui U

P(al. Sg.as etiam teftimonio dato dixit, * Inueni Dauid fi.

lium leile,virum fecunduni cor meum ,qui ei. cqueturomnesvoluntates meas. Huius è fe. 1} Efa. It. I nbsp;nbsp;mine Deus’fecundumpromifsionem excitauit

Malach.j.i Ifraeli Seruatorcm Icfum; ’Quum antepra-di-1 Matth.j.10 calTet (ohanes coram eoiaaduentante, Baptif.

relîpifcentiæ Ifraeli.OjUi ant expleret Jvha- IJ Luc.;.; nescurfum,dixit,^ Que me fufpicamini tfli ? no ;.ii is fumego,fed ecce, venit poftme,cuius pedum lohau.i.xo lof'^mnonfum dignusquifoluam. Vin fra-tres,filij generis Abrahar,amp;qui inter vos timent Dcn,vobis fermofalutishuiusmifluseft. Ojii 17 enim habitabant in Hieru(alem,amp; priniores eo. rumquumignorarent iftum,amp;eo condenato, voces Prophetarum quæ peromne Sabbathum leguntur,impleuerunt: Et nullacaufa mortis 18 Matth.X7.xi inuenta,*petieruntàPilato,vt necaretur. Quu if veróperfeciflênt omniaquædeeofcriptaerant, detraftumè ligno,pofueruntin monumento. Deusautemexcitauiteum d mortuis. Qjji vi.

Marc.iç. it Luc. x;.x; lolian 10 6 Mattli. xS.x Alarc.19.6 LUC.X4. 6 loh.u1.io.19

fus eft per dies multos ijs qui fimul afeenderant 31 cumeo à Galilæa in Hierufa|eBi,runtc|3teftes eiusapud populum.Nosquoque vobiseuange. ]gt; lizamus earn promifsionem qua; Patribus fafta eft Deum expleuille filijs illorum, id eft, nobis, ex.

-ocr page 331-

ÄPOSTOLORVM. I«

^jexcititolefu; VtetiaminPfilmofccfido(iri, ptumcft, ’ Filius meus es tu,ego hodie genui

j4 te. Quódaütexcitaueriteumà mortui$,non amplius reuerfurumin fepulchrum : ita dixit, ’Dabo vobis firmas illas Dauidis beneficentias. Ef“- fl- *

35ldeo amp;aliäsdicit,’Non fines fanftum tuum PCd. 16.10 36 fentirecorruptionem.NamDauid (juidéquuin

fuaætateinferuiftet Deiconfilio,’ obdormiuit, i.Reg.x.» 6c adiundtas eft patrib, (uisjfenfit^; corruption Supta »•», y] nem ; At is c^uem Deus excitauit, nö fenfit cor, 38 ruptionem. Notumigitur fit vobis, fratres,an, nuntiari vobis remifsionem peccatorum peri.

41 diÂumcfl: in Prophetis, ’Videteó eontem.Hab.lf ptores,amp;admiramini,fieeuanefcite ; quiaopus operorego dicbus veftris,opus quod non crede.

4» tisfiquisenarrauerit vobis. Egrefsis autemeis è fynagoga ludæorum, rogarunt Gentes, vt in proximè fequens Sabbathum loquerentur fibi

46 mantes. Tune libertate vfi Paulus ac Barna. basdixerunt,Vobis neccffe fuit primum expont fermonem Dei ; poftquam autem repellitis il.

I lum,amp;indignos vos ipfosdecernitisartemavi. 47 ta,eccc,conuectimur ad Gentes. Sic enitn nobi*

-ocr page 332-

CAP. xiin. fcu- 49. Ü

ACTA

InFr» iS. S Matth, to. 14 Alatc.ö.ii Lucg.f

nobis mandauit Dominu», dicens, 'Conftitui tcvt fis lux Gentium, vtfisfalutivfque ad vlti, mas terras, Gentes autem hæcaudicntesjgaui,“!^ fâ: funtjamp;glorificabant fermonem Domini ' S^ crediderunt quotquot étant ordinati ad vitara 1 arternam. Perferebatur autem fermo Dorai-49 ] nipertotamillamregionem. Judaiverèexti-5* mularunt mulieres religiofas amp;nbsp;honeftas, ÔC primos vrbis,amp; excitarunt perfequntionem in PaulumacBarnabam ,cieccrunt^ueeosè fini, busfuis. ^Atilliexcuflbpuluere pedumfuo-î* rumincos,venerunt Iconium. Difcipuli veràP replebantur gaudio Atbpiritu (an.Ao.

CAP VT XIII r.

•• Paii!iisamp;Baraab. y.lconio eiiaiintiir. 6. Patiloi Cyflraeio. Clainlum fanat. ij. amp;I1 bi racrïlîratiiros 14 Ptohibct. 19. Ibidem ludzis aiiihoribus lapidatur. ai. Hinc multis Ecclcfiis pcragratia 16. Antiochiam iv ucrtnntiir.

■pAftumeftautemlconijjVt fimul introirent( , fynagogani Iud.Torum,amp;Ioquerentur,itavt

crccicrct luda’orum fimul amp;c Giæcorum magna ' multitudo. Qui ver à increduli fuerunt ludei, j nbsp;nbsp;|

incitarunt amp;nbsp;malè affeftos reddiderunt animos Gentium aduerfus fratres. Multum igiturj tempusibi egeruntliberè loquentes, freti Do, mino,qui teftimonium dabatfermoni gratiæ fuXjdabat^ue vt lt;îgnaamp; miraculacderêtur per manuseorum. Diuifa eftautem multitudo4 vrbis ;amp;alijquidamerantà Judæigt;,alijvctôab Apoftolis. Qupm autem faûus ciitt impetus j I Gentiumacludæorum vnà cum fuis piimori, bus, vt contumelijs afüeerent ôi Japidarent eos, »

-ocr page 333-

APOSTOLORVM, iç»

6 Re confiderata, perfiigerunt in ciuitates Lyca-oniar,Lyftram amp;nbsp;Derben, amp;nbsp;circumiacentcm yregionetn: Etillic prædicabant Euangelium.

M firailatihoniinibusdefcenderunt ad nos. Vo, cabant^; Barnabam ,Iouem; Paulum veröMer.

dos autem louis collocati ante illorum vrbem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

quum tauros vittatos ad veftibula adduxiflct,

t-V volebatcum turba facrificare. Q^od quum audiflint Apoftoli Barnabas amp;nbsp;Paulus ,diru-ptis pallijs fuis infilierfit in turbam, daman tes.

'5 Acdicentes,Viri,curiftafafitls? nosquoq^ fu. mus homines ijfdcmquibus vos affe^Aionibus obnoxijjannuntiantes vt à vanis iftis rebus co. uertamini ad Deum ilium viu um ,^\^ui fecit ce. G«n.i. i Ium amp;terram,amp; marc,amp; omnia que in eis funi; Q^iéiuepræteritis .-etatibus ’ Cuit omnes Gen.

'7 tes fuis ipfarum vijs incedere. Quanquam nonpalTuseft fc effe expertem tcftimonij, nobis benefaciédo,dans nobis celitus pluuias actem. pora fruftifera , implens cibo amp;nbsp;lætitia corda . lî noftra. Et hæc dicentes, vixcompefcuerunt »9 turbam ne ipfis facrificaret. Superuenerunt autem quidam Iud.xi Antiochia amp;nbsp;Iconio ,qui illeftaturba,’Paulum lapidatumtraxerunt

X tra

-ocr page 334-

CAP. XV.

ACTA

fra vrbcm, Miftimantes eum mortuum elJë. Sed quumcinxiflent eum difcipuli, furrexit, amp;nbsp;ingrelTus oft vrbem ; amp;nbsp;poftridic abijt Derben tum Barnaba.Quutuq; euangelizaflentvrbi il. U li,amp; docuiflent multos,reucrlî funt Lyftram ÔC Iconium amp;nbsp;Antiochiain : Confirmantes ani.î* mos difcipulorum, hortantes vt perraanerent in fide,lt;Sc dicentes oporteie per multas opprefi. fioncs nos ingredi in regnum Dei. Quum^uc^J ipfis perfuffragia creaflentperfingulas Ecclefi-as Presbyteros, prccati^ue cflent cum ieiunijs, commendarunt eos Domino in quern credide. rant. Peragrata^uc Pifidia,venerunt in Pam-J phyliam. AcPergæloquuti Dei fermonem, î$ Snpr. ij. X defcenderunt Attaliam. *£t illinc abnauiga-2^ runt Antiochiam,vnde fuerant cómendati gra. tiæ Dei ad opus quod expleuerant. Quumantî^ veniflènt 6i coegiflènt Ecclefiâ, retulerunt quâ-ta Deus peripfos effeciflèt, eum^ue aperuiilc Gentibusoftiumfidei. Et egerunt illic niul-’* turn tempus cum difcipulis.

C A P V T XV.

î.Antiochcnis quidam iugum Legis obtrudercconantiir.

6. Confultaiit de hac re Apollolï : 15. amp;nbsp;quid fado oe ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pus eft a; per liceras|iiidicant. ;6. Inter Paulum

r * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bariiabam acris contentio oboriiur.

■pOrrèquidamquidefcenderant à ludæa,do-* cebant fratres,amp;dicebant, Nifi circumcida-mini ritu Mofis, nonpctcftis feruari. Orta î igitur (èditione ac difceptatione non exigua Paulo ac Barnabæ aduerfus illos, ftatuerunt vt afcenderent Paulus amp;nbsp;Barnabas amp;nbsp;quidam alij ex illis ad Apoftolosac Presbyteros Hierofoly-niam.

-ocr page 335-

A P o s T o L o R V M, iq .«»m,ptrcontaturi dc hac quaftione. Illi ergo deduftiab Ecclcfia, peragrarunt Phœniccmüi Samariam,narrantes conuerfionemGentium. amp;adferebantgaudiuin magnum omnibus fra, tribus. Qijumautëadueniflènt in Hierufalem exceptifunt ab EccleGaamp;ab ApoAolis ac Pres, byteriSjamp;annuntiarunt quæcunque Deus per ipfoseffecerat. Sed (aiebant ) quidam furrexe, runté CeftaPharifatorum quicrediderunt,di, centes oportevecircumcidereeos ,amp; prætipere, 6 vt obferuentLcgem Mofis. Congregati funt igitur Apoftoli amp;nbsp;Presbyteri,vt dil'picerent de ^hocnegotio. Oji^umautemmulta difceptatio fuüTetjfurgensPctrus dixit eis/Viri fratres,vos Siipnio.4.» fcitis Deum iamprideni inter nos elegiffeme , nbsp;nbsp;**• **

vt per os meum audirent Gentes verbum Eua. ggeli),amp; crederent. Et Deus quinouit corda,de, dit cis teftimonium, dato ipfis Spiritu fanfto,

Ç Geut dc nobis.’Kihilq; difcreuit inter nos amp;nbsp;il-Supt. 10.41 lo los,fidepurgatis cordibus eotum. Kunc ergoi.Cot. vx quidtentatis Deum,^impofito iugo ccruicidi,fi^^jj. fcipulorum,quod neque patres noftri, neq^nos liportarepotuimus? Imèper gratiam Domini lefu Chrifti crediraus nos fcruatum iri, quetn, n admodumamp;iUos. Tacuitautem totamulti, tudo ƒamp; audiebant Barnabam amp;nbsp;Paulum expo, nentes quanta Deus edidiflèt figna amp;nbsp;miracula per ipfos inter Gentes. Poftquam autemcon, ticuiiTentjrefpódit lacobus,dicens, quot;Viri frat res, »4 audite me: Simeôexpofuitquomodoprimùm

Deus refpexerit Gentes ,vt fumeret ex ipfis po,

gt;5 pulumnominifuo. Ethuicreiconfonant ver, ‘ tó ba Prophetarum: Geut fcriptum eft,’Poft bxc Amas.jai 1 reuertar,amp; reftauiabo, tabernaculum Dauïd ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X i eolla,

-ocr page 336-

CAP. XV.

collapfum ,amp;ruinas eius reftaurabo,amp; rurfus erigamillud : Vtrequirant reliqui hominesgt;7 Dominum,amp;omnes Gentes fuper quas inuo-catum eft nomen meum ; dicit Dominus qui facit hæc omnia. Nota funt Deo ab omni æuogt;î omnia opera fua. Quamobrem ego cenfeo non '9 efle obtui’bandos eos exGentibus qui ad Dei^m (onuertuntur : Sed ad eos fcribendum,vtabs.J* tineant d pollutionibus idolorum, amp;nbsp;fcorta. tione,amp; ruffocato,amp; fanguine. Moles enimab setatibus antiquis in lingulis ciuitatibus habet qui ipfum prædicent, quum in fynagogis per fingulaSabbathalegatur. Tunc vifum eft A.U poftolis amp;nbsp;Senioribuscumtota Eccleha,delew ^tos ex fefeviros mittere Antiochiam cumPau, lode Barnaba ;nempe ludam qui cognomina-batur Barfabas, amp;nbsp;Silam, viros primarios inter fratres ; Etiftapcr manus corum mittenda:} fcribere : Apoftoli amp;nbsp;Presbyteri amp;nbsp;fratres,ijs qui funt Antiochiæde in Syria amp;nbsp;in Cilicia fra. tribus qui funtexGentibus,falutem. Quoni-ï4' am quofdam ex nobisegreflbs audiuinius vos ' turballè verbis, labcfaiftantesanimas veftras,iu.

bcntes vos circumcidi,amp; ftruare Legem,quibus hoc non præceperamus ; Vifum eft nobis con.2{ corditer coaiftis, eleftos viros mittere ad vos câ dileébis noftris Barnaba amp;nbsp;Paulo, Hominibus, i( qui expofuerunt animas fuaspro nomine Do.-mininoftrilefu Chrifti. Mißmus ergo lu.sy dam amp;’Silam,quiamp; ipfivobiseadem verbis re. nuntiabunt. Vifum eft enim Spiritui fanfto li ac nobis, nequid amplius imponeremus vobis onerisqudm ha'c necelliria: Videlicet vtabfti-sj Sieatisab ijs qua: funt imraolataßmuIacris,lt;Sc langui,

-ocr page 337-

ÄPOSTOLORVM. nbsp;nbsp;nbsp;If4.

fanguinCjamp; fuffocato , amp;nbsp;fcortacione ; à quibus fi conferuaucritis vofipfos, bene agetis.Valetc.

30 IHi igitur dimifsi venerunt Antiochiam ; amp;nbsp;co^ 3‘ afta multitudine reddiderut cpiftolam. Quam quumlegiflènt, gauififuntfuper exhortatione.

32 ludas quoque amp;nbsp;Silas, quum client amp;nbsp;ipG Pro, phetæ, mulco fermone adhortati funt Fratres,

35 amp;nbsp;confirmarunt. Et quum egillent illic all, quandiu, dimifsi funt cum pace à fratribus ad

34. Àpoftolos. Sed Silæ vifum eft ibi manere. 3j Paulusautem amp;nbsp;Barnabas quoq; egerunt An, tiochiæ, docentes amp;nbsp;euangelizantes cumalijs

3 6 etiam multis,lcrmonem Domini Poft aliquot autem dies dixit Barnabæ Paulus,Reuetfi inui, famus fratres noftros per omnes ciuitates in quibus annuntiauinius fermonem Domini, 37 cognituriquomodo habeant. Barnabas autem

confuluit,vt alTumerent fecum lohannem, qui 38 vocabatur Marcus ; Paulus autemequum cen, febat eum non aflumere, qui abfcefsiffet ab ipfi» ex Pamphylia, nec eorum comes in illoopere* 39 fuilTet. Sicigiturfuntexacerbati,vt alter ab al, tero difcederet Barnabas aflumpto Marco

4onauigaretCyprum; Paulus verb alleifto Sila abijt, commcndatus gratis Dci à fratribus.

41 Peragrauit^ue Syriamac Ciliciam, conftrmans Eccleßas.

CAPVT XVI.

i. Paulus drcumcifo Timoth. ix. Pliilippis agens 14I Lydiam in fide inftituit : iS.Pythoiiis fpiritiim i8.exz pcllit.'.io. Piopterca xi- virgis exfi. X4. in carcere coniiciiintiir, x6. 'rcnsmoni X7. carccris ianux aperiunnir jt. jx. 5c eiufdem ruftos Ghrifti fidem tecipit.

X 3 Penie,

-ocr page 338-

CAnxyu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ACTA

Kom i6 n quot;pEfUenitâutcmDerbenamp;Lyftram : Scecciji Philtp.i.i9 difcipulusquidamerat illic nomine^Timo-» tbcus,filius mulicris cuiufdam ludææfidelis, «xterùin pâtre Græco. Huie dabant teftimo. î niumfratres qui Lyftiis erant amp;nbsp;Iconij, Eum J itaque voluit Paulus fccuni profieifci.amp; alTuni. pt uni eum circunicidit, propter I udæos qui in illis Jocis erant : feiebant enini omnes pattern e. jusGracumefli. Prout autem pertranfibant4' vrbes,tradebane eisieruanda inftituta quæde. ereta fuerant ab Apoftolis amp;nbsp;Presbyeeris qui HieroTolymiserant. Itaq; Ecclefiæconfirma-^ bantur /ide,amp; augebantur numero quotidie. Phrygia autem pcragrata amp;nbsp;Galatica regione,^ prohibitif Spiritu ftnfto loqui fermonemin Afia, Quum vcniflent in Myfiam,tentabant ire y in Bithyniam : fed non fiuit eos ire Spiritus.

• Præcorita autem Mylia delcendtrunt Troada. Î Etvifumper noftcmapparuit Paulo ; Vir Ma.y cedo quidamadcrat ftans dcroganseum, amp;di-cens, Traijcein Maccdoniam ,3c fuccurreno. bis. Vt ante vifum vidit,ftatim ftuduimusabire 1» itrMaccdoniam : collatisargumentis colligen. »es vocaflê nos Dominum ^vteiscuangelizare. mus. ProueftiigiturTroade,reÄumcurfun)il tenuimus Samothraeen,amp; (èquenti die Meapo. lin;Et illinc Philippos,quæeft prima partis Ma it eedoniarvrbsjColonia.Egimus autem in eavrbe ■liquotdies. Et die Sabbathi egrefsi fumusexi} vrbead flumen,vbi folebat eflè prêtâtjo;vbi quû con(êdinèmus,alloquuti fumus mulieres qua: tonuenerant. Quædamautem muliernomi. 14 ne Lydia,qua: purpura vendebat in vrbe Thya~ tirorum. De um colens, nos audiuic ; cuius Do.

min U»

-ocr page 339-

APOSTOLORVM. iff minus adapcrnit cor, vt attenderet ea qu« dice» ij banturd Paulo. Quum verb baptizata effet ,amp; domus eius,rogauit nos,dicens,Si iudicaffis m® fidelem eflè Domino , ingrcfsi domum meam, i6 manete.Etadegicnos. Fa^ibumeftautem pro» ficiCcentibus nobis ad precationem, vt ancillula quædam Habens fpiritum Pythonis occurreret nobis, quæ quæftum magnum præbebat domi» 17 nisfuis,vaticinando. Hæc fubfequutaPaulum ac noSjClamabat dicens,Ifti homines, ferui funt Dei illius fummi, qui annuntiant vobis viam 18 falutis. Hocaut fecit ad multos dies, fed mole» ftè ferens Paulus,amp;cóuerfus,fpiritui dixit ,Prç» cipio tibi per nomen lefu Cbrifti,vt excas ab ea.

19 Exijt igitureodem illo momento.Videntes dnc domini abiiffe fpem quçftns fui,prehéfum Pau» Ium amp;nbsp;Sila traxerunt in forum ad roagiftratus» 30 Etofferentes eospræfeftis,dixerunt. Homines ifticonturbant ciuitatem noftram,quurafint liludati; Etannuntiat ritusquos nonlicetnobis fufciperc,neq;vfurpare,quumfimus Romani.

32 Vnà auteni infurrexic turba aduerfus eos : amp;nbsp;præfefti diruptis eorumveftibus iullerunt eos Ijvirgiscædi. Quum^; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;“gt;po-

fuiffent, coniecerunt eos in carcerem,additis mandatis commentarienfi, vt tutb eos aflerua» 14. ret. Qjjiquumtalemandatumaccepiffet,con, ieciteosinintimumcarcerem,amp; pedes corum 25 adftrinxitnumella. Media autem nofte précités Paulus amp;nbsp;Sylashymnos canebatlamp;quivin» 26 fti erant exaudiebät eos. Repente verb terræmo» tus magnus extitit,itavt concuteientur funda, métacarceris \-Sc illico apertæ funt omnes fores, I 37 ^omniu vincula laxata. Expergefaftusautcra I ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X 4 corn,

'J

y

-ocr page 340-

CAP-XVl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

commentarienfis,quum vineret fores carceris apertas,edui£to gladio erat fcipfum intcremptii -rus,exiftimans vinAoscffugillè. Clamauit au-tem Paulus voce magna, dicens, Ne quid fece. ristibijpfîmailomnes enim hîcfumus. Isve.29 ràpctito lumineirrupit ; amp;nbsp;tremefaftusaccidit Paulo amp;nbsp;SÜÆ ad pedes. Et produftis ipfis fo-3® ras,ait, Domini, quid me oportet facere, vt fer-Uerl Atillidixerunt,Crcdcin Dominumle.}* fum Chriftum ,amp; (eruabetis tu ac domus tua. Etloquuti funteifermonem Domini,amp;omni. 3’ bus qui erant domi ipfius. Ipfe verö illis alTum. 3J ptiseaipfahoranoftis, lauiteorum plagas : Sc baptizatuseft ipfe Sc omnes domeftici illiusil. lico. Quum^ueperduxifleteosdomum lu-^4 *m,appofuiteismenfam ; Scexultauit quodtS vniuerfadomo fuacredidiflet Deo. Die au tent 3J exorto pr.vfcfti miliruntviatores qui dicerent, Dimirte homines illos. Aiinuntiauit aurein3^ commentarienfis hos^ermones Paulo,Milcrfit, inquit, præfefïi vt dimittamini, nuncigiture. grcfifjitcin pace. Paulus autem dixit eis, Cæ- VI fos nos publicè indicia caufa, quum fimus Ro. inani,coniecerunt in carcerem ; Sc nunc clâm noseijciunt? Non proftdô ' led veniant ipfi,amp; Ï10S educant. Renuntiarunt autcm pra-fciftis5J viatores veibaifta: timuerunt^ue audito eos Komanosefle. Et venientes precati funt cos,39 amp;nbsp;eduftos rogarunt,vtegrederentur ex vrbe, Egrefsiautemè carcereintroieruntad Lydiaro: 4® A vifis fratribuSjConfolati funteos,amp; egrefsi font.

CAPVT xvn.

«. Paniu»

-ocr page 341-

APOSOLOR7M. IÇ«

I. Paulus I helTaloiucje Chriftum aiiuuntians, 6. r alafoneexceptiis, lo. Bcr«angt; ei.4ctitur; if. inde Az thcnasprofeftusiÿ-in Areopago ij. Dcum illisignoz tuui annuntiat, ;4gt; nonniilks ad Chriftum conuerfis.

t z'\Vumautem iter ftciflint per Amphipolin Apolloniain,vcnerunt Theflalonicam

avbierat fynagoga ludæorum. Paulus autem ficut confueucrat introiuit ad eos,amp; per Sabba.

5paucæ. Scdinuidiacommoti luda'iqui incre. duli erant,aflumptisquibufdam circunaforane, is viris fccleratis, ac tutba coafta, pcrturbarunt vrbcm : amp;nbsp;adorti domura lafonis, ftudebant

6eosadduceread populum. Et quuni non in, ueniflinteos ,traxerunt lafonem amp;nbsp;quofdam fratresad præfeftos vrbis , elamando ,Hi funt qui orbis terrarum ftatum fubuerterunt: amp;nbsp;hk yadfunt, Qjjos excepit lafon qui omnes contra

décrétaCæfarisfaciunt, regem alium dicentes S eflè,Iefum. Concitarunt autem turbamamp;prç, 9 feftos vrbis hæc audientes. Qui tarnen quum

fatis accepiflent ab laCone Sc cæteris,dimirerunt to eus. Fratres verèftatim pernoiftem emiferunc

P aulum ftmul Sc Silam Berream: qui quum ad, uenillent, ierunt in lynagogam ludæorum. llFuerunt autem iftigenerofiorcsijs luda-is qui

erat Theiralonicæ,vt qui recepcrint Sermonem cum omngt;alacritate,quotidiefcrutantes Seri, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X $ pturat

-ocr page 342-

CAPXVU

ACTA

pturâJanhft’citafeliaberent. Multiigiturcfe. *’ didcruntexeis, amp;r Græcæ mulieres honcftæ ,amp; viri nonpauci. VtautemcognoueruntThef, '3 (alonicenfes ludæi, Berœæquoqjannunciatuni eflè à Paulo fcrmonem Dei,venerut etiam illuc, concitantcsturbam.SedftatimPaulumemife. runt fratres,vt irctvelut ad mare : Silas autem amp;nbsp;Timotheus fubftiterunt illif .Qui verèPau, Jum fufeeperant tuto loco conftituendum, de. duxerfiteum Athenas vfq;:amp;accepte mandato ad Silam acTimotheum,vtquamciti(simèad jpfum venirent, abierunt. Paulo aût Athenis illos expeélâte,irritabaturfpirituseiusin iffa, quumconfpiceretvrbemidolisdeditam. Dif-ferebat igiturin fynagoga cum ludaiis reli. giofis, (Sein fotoquotidiecum quibufuisobui. is. QuidamantexEpicureisamp;Stoicisphilofo-phis conflidabantur cum eo:amp;quidâ dicebant, Quid vult nugator iibedicerel Ahj verô, Pere, grinorum deorum videtur annuntiator eflê: quialeCum 6c refurreftionem annuntiabat eis. Etprchéfumeumduxerunt in Arcopagum, di. centes, Po/Tumufne icire quæ fit ifta noua, quie d tedicitur, do(îbrina’ Peregrina enim quxdam 29 ingeris aurib. noftris. volumus ergo feirequid. nain ifta fibivelint. (C.-vterùm Athenieniès (Se î* aduena-holpites Kulli alij rei vacabant,nifîad dicendum aut audiendumaliquid noui.) Stans U autemPaulus in medioAreopago,dixit,Viri A. thenienftSjOmnino confpicio vosquafireliglo-fiorcs. Pr.vteriens enim 6c contemplans iàcra 2} vtftia, inueni etiam arameui inftriptum erat, Jgnoto Deo. (iuem ergo ignorantes colitis, hune ego »obisannuntio.Deus qui fecit num, 24 dum

-ocr page 343-

APOSTObORVM. !çy

omniaquæineofunt,quumfit tæli lt;S:

terræ Dominus, ^in manut'aftis templisnon Siipr.7.^ habitat; ^Necmanibus hominumcolitur,ali. P(aL 50. g ctiius rei egens,quum ipfe det omnibus vitarti amp;halitum,amp;omnia. Condidit^; exvnofan. guine omnc genus hominum,vt habitarent per Vniucrfam fupeificiem terra',definitis tempcfti* uitatibus quas præftituit,âcpofitis terminis ha, S7 bitationiseorum: Vt quærerent Deum, fi forti palpando eum inuenirent; quanquam profeftà

lî nonlongi abeftabvnoquoque noftrûm. Per ipfumenim viuimus,amp; mouemur,amp; fumus: ficut amp;nbsp;quidam veftratium poetarum dixcrunt, ÎJ Nam huius progenies etiam fumus.’Progenies Efa.40.1, ergo Deiquumfimus,non debemus exiftimaro auroaut argéto,aut Iapidi,fculptiliartificii aut commentationis hominum, numcn elfe fimile.

30 Temporibus igitur iftius ignorantiæ difsimu-latis, Deusnuncdcnuntiat omnibus vbiqjho.

3' minibus,vtrefipifcant. Eo quôd ftatuit diem quoiuftèiudicaturus eftorbem terrarum,per eum virum que defin ijt, fide palàm fafta omni.

31 bus,illoàmortuis excitato. Q^um audiflènt autem refurreftionem mortuorum,alii quidem cauillabantur : alij verôdicebant, Audiemus t«

3 3 rurfus de hat re. Et ita Paulus exiuit i med io 34eorum. Quidamveróeiadiunfticrediderunt ;

in quibus amp;nbsp;Dionyfius AreQpagita.j£c- nattber nomine Damaris, amp;nbsp;alij cum eis,

CAPVT xvni.

1. Paulum Corinthi 6. Gentes doeentem 9 folamr Domiiiiis.IX. Coram Gallione acrufatur. 16. fed Ifiiz Ota. 18. Hinein Syriam, 19 deinde Ephefiim profeiSus, i J. Galatif dit luygi( «ccteius continuât .14. Al ollo» ab

-ocr page 344-

CA.xvur

ab Aquila ntquifirim inflitimis, 13. Ghrifttim magno cumfruAu prxdicat.

■pOfteaPaulusdifcedens Athcnis,venit Co.* rinthum; Etreperto quoJam Judæo no-*

Rom.iC.j nine’Aquila,Pontico natione,qui nuper ve. nerat ex Italia,amp;Prircilla vxoreeius, Ç co quod edixiflêtClaudius, vtonines ludæi Rona ex. cederent) venitad eos : Et quia eiufdem erat J artificij,inanfit apudeos,amp; operabatur; eratc. nim arsillorum^conficere tabernacula. Difle- rcbatautemin fynagogaomnibus Sabbatliis,amp; alliciebat tumludæostum Græcos. Vtvenc. f runtauteme Macedonia Silas amp;nbsp;Timotheus, conftringebatur fpiritu Paulus, tcftificans lu. dæisChriftumlefum. Illisautem left oppo-Supra t). nentibus,acbJarphemantibus,’excursi$ veAibus Maitli. 10. i| dixiteis, Sanguis vefter fuper caput veftrum: purus ego, ab hoc tépore ad Gentes proficifcar. EtdigrelTus illinCjintroijt domum cuiufdani 7 nomine Iufti,colentis Deum,cuius domus erat

i.Cor.l.14 confinisfynagogæ. ’Crifpusautempræftftus lynagoga: crcdidit Domino cü totadomofua: multiqueCorinthiorumaudiences credebant, amp;baptizabantur. Dixit autem Dominus no. 9 (fte per vifionem Paulo,Ne time, fed loquere,amp; ne tacueris. Nam ego fum tecum,amp;ne. 10 nemote inuadet,vttibi malefaciat; quoniam populus eft mihi multus in hac vrbe. Commo. •* ratuscA itaqueillicannum amp;nbsp;ftx menfts,do. eenseos ftrmonem Dci. QuumautemGallio i* tffveProconriil Achaia-, infurrexeruntconcor. diterludæi in Paulum, iScadduxerunt cum ad tribunal, Dicentes, lAe perfuadet homini. ij bus

-ocr page 345-

ÄPOSTOLORVM. ilt;9

lt;4 bus colere De um contra Legem. Paulo verö , iamosaperturu, dixit Gallio Judaris, Si quain, iuriaeHèt,autfacinus malum, ó ludæi,quate.

(5nusaquumellèt,vostolerarem : Sinveràquæ. ftioeftdelêrmone amp;nbsp;nominib.óc Legeveftra, te,ipfivideritis; ludex enim ego iftarum rerum t6eflènolo. Etabegiteos à tribunal!. Omnes 17 autemGræciSofthenem pra:feftum fynagoga: apprehenlum verberabant ante tribunal ; neque

) 8 quicquam eorum Gallioni curæ erat. Paulus verb quum adhuc illic perman(iflèt dies multos, vale diÄo fratribus, erauigauit in Syriam : amp;: cum co Prifcillaamp; Aquila, quum ’totondiflct N'um.b.iS 19 caputCenchreis : habcbat enim votum. Peruc. lufta iiitautemEphefum,amp;eosibi reliquit: iple ve. rb ingrefl'us lynagogam, djflcruit cum Judæis.

îoRogantibus autcm ipfis, vt diutius apud ipfos 21 mancrct,nonannuit; Sed vale dixit eis,dicens, Oportet omnino me feAum,quod inftat,agere Hierofolyniis: fed iterum rcuertarad vos,'^Deo i.Cor.4.Î9 22 volente. Et prouebfus eft Ephefo. Qpumque Lc. 4.15 defcendiflet Ca-faream, afccndiflit^ue Hiero, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folymam,ac falutaflct Eccleftam,deftendit An.

' 2jtiochiam. Et quum peregiflet illic aliquantura temporis,abi)t,peragrans ordineGalaticam re. gionemôc Plirygiam confirnians omnes difci-

24pulos. ludæusautem quidam * Apollos no- tCot.l.n mine,Alexandrinus natione,vireloquens, per-

25 uenitEphefum,potensin Scripturis. Hicerat initiatus via Domini : amp;feruens fpiritu,loque-batur amp;nbsp;docebat diligenter eaqu.T funt Domi, 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16 ni,feiens tantùm Baptifma Iohannis. Cœpit.

queliberiloquiin(y-nagoga. Quernquumau. diflent Aquila bl(Prifcilla,aftumpferunteum, Roai.i6. j.

fit ex.

-ocr page 346-

CÄP.XIX.

ACTA

amp;exquiGtius eiexpofuerunt viam Dei. Quum 17 au tun vellet tranfire in Achaiain , fratrcs cum adhortatifcriprerunc difcipulis, vt exciperent eum.qui quum adueniffet multum contulit ijs quicrediderant pergratiam. Magnaenini con, îî tentione ludæos magis ac magis rcdarguebat publice , oftcndens per 5cripturas lefuin eile ChriAum ilium.

CApVT XlX.

1. Difcipiili quidam EphcG i. Iohannis doflrinaim' buti J. Ignorantes Spiritus fanAi vilibilcs illas gratias quibusÜcus reenuinFilij fui ornaiicrat, baptizanr turin nominelefu. ij.Exorciilz ludzi lû, a diabolo (zduntur 19. Libriexuruncurmagiei. UenictriiK I9.niagnaniin Paulum feditioncni concicar.

Snpr.i.ï,amp;i, i.amp;ii.iâ Àlatth }. Il Marc.!. 8 Vue.}, 16 lohan.i.a$

■pAftumeftauteni interim dum Apollos cHèt i CorinthijVt Paulus peragratis fuperioribus partibus veniret Ephefum : vbiquum difcipu, los inueniflèt, Diiit eis. Num Spiritum fan. l ftumaccepiftis poAeaquamcredidiftis ? Atjlli dixeruntcijimone hoc quidemaudiuimus, an fît Spiritus fanAus. Tuncdixiteis, In quid er j gobaptizatieftisl Atillidixerunt, In Iohannis baptifma. Dixitautem Paulus/Iohannes qui. 4 dem baptizauit baptifmo relipircentia-, diCen's populo vtineum qui venturus erat poftipfuin, credercntjhoceft in Chriftum lefum. Qui verà audierunt baptizati funt in nomen Domini le. fu. Et quum impofuiflèt eis manus Paulus, ve. f nit Spiritus làniAus in eos,amp; loquebantur lin. guiSjamp;prophetabant. Erant aiit oinnes ifti viri 6 circiterduodecim. Iplê porrô ingrcllusfynago. f ga,libéré loquebatur,ad tres menfes diflèrer.s amp;nbsp;fuadensquxad regnumDei pertinent. Quning autem

-ocr page 347-

RPOSTObORVM. tf9 antcm quidam )ndiirarentur,amp; parère nollcnt, malcloquentes deviaDominiapud multitudi-nern ,abrcedcns ab illis, fcparauit difcipulos, quoridie diflêrens in fchola tyranni cuiurdani. Hocautcm faftfi e/b per biennium ;ita vt om nes quihabitabant in Alia, tumludæi tum Gr.-eci, lo auditent fcrmonem Domini Icfu. Virtutes autem non vulgares edebat Deus per manus ti Pauli : Itavt ctiam ad jcgrotos deferrcntur à corpore eiusfudariafeu femicinflia, amp;difce. derent ab eis morbi, Sc fpiritus mali ab eis ex, 12 irent. Aggrefsi funt verb quidam ex circula, toribusludeis exorciltis nominate fupereos qui habebant fpiritus malos, nomen Domini lefu, dicentes, Adiuramus vos per lefum quem Pau, »3 lusprædicat. Etant autem quidam filij See, uæ ludæi ptincipis Sacerdotum feptem,qui hoc S4 faciébant. Refpondens veto fpiritus malus, dixit,kfumnoui, amp;Paulum feio :vos autem t$ quieftis? Et infilijt in eos homo ,in quo erat fpiritus malus ,amp; fuperatisillis,inualuit con, traeos,itavt nudiamp;vulneratieffugerent ex do, '^moilla. Id veibinnotuit omnibus tum lu, dæis tum Gratis, qui habitabant Ephcfi : amp;nbsp;in, cidit timor in eos omnes,amp; magnificabatur no. '7 men Domini lefu. Et multi eorumqui credi, derantjveniebant confitentes amp;nbsp;indicantes fa, 1Î èbafua. Multiverbexijs qui curiofasartes ex, erenerant ,comportatoslibrosexuflerunt in o, mniumconfpeftu .quorum fupputatis pretijs, reperetunt denariotuna quinquaginta millia. iq Itafortiter crefeebat fermo Domini, amp;nbsp;inuale, 20 feebat. His autem expletis,propofuit Paulus prrSpiriium,geiagtata Macedonia amp;nbsp;Achaia proE.

-ocr page 348-

CÄP. XlXl

ACTA

proficifciin Hierufaletu, dicens, Poftquam fu, eroillic,oportet meetiam Romani videie.Mif.ît ßs auteinin Macedoniain du obus ex ijs qui ipfî miniftrabâc,videlicet Timot heo amp;nbsp;Erafto, ipfe fubftititad tempus in Aßa. Ortus eft autemtt illotempore tumulcus noparuusob vianiDo. mini. NamquidamnomineDemetrius,fîgna. torargenti,qui faciebat templa Dianç argentea, prtebebat artificibus non paruuni quaftuni. Qjjibuscongrcgatis, amp;ijsqui ßmilium rerum 24 trant opifices,dixit,Viri,fcitis ex hoc opificio ‘noftrasefle facultates; Et fpeftatis 6c auditis 2$ Paulum non folùm Ephcfinam,fed prope toti-us Afiæ multam turbam perfuadendo auertilTe, quàddicatdeosillosnonellc qui manibusdat. Periculumeft autem no folnm,nc pars ifta no. 16 bis per ipfumconfu tara pereat^ed etiara ne ma. gna-deie Dianas templum pro nihilo putetur, ■ futurum^uedtvtetiamdeftruatur raaieftas e. ius,quamtotaAliaamp;orbis colit. Hisautenixy auditis, pleni excandefcentia,ciamauerunt di. tentes,SiagnaDiaiiaEpheßorum. Et irapk.tS ta eft ciuitas totaconfufione : amp;irruerunt con. corditer in chcatrum,correpto Caio amp;nbsp;Ariftar. (ho Macedonibus,rocijs pcregrinationis Pau.

li. Paulo verb Volente prodiread populum,no29 fiuerunt eu m prodire difcipuli. Sed amp;nbsp;quidam 30 ex Adæprimoribus quumeflèntci amici, nun. tijs adeum mifsis, rogarunt nefe darctin thea. trum. Alij igituraliud clamabant.eratcnim3t concioconfura,amp; pleriquenefeiebant cuiusrei caufaconneniflent. Ex turba verb quidam pro. 3* duxerunt Aleiandrum,propt llentibuseum lu, datis, Alcxanderigitur quummanu dlcntium feciflet

-ocr page 349-

A r o s T o U o K V M. iSo

fcciflêtjVolebatcaufam dicercap nd popnlum» 55 Quem vt cognouerunt Iiid«umeirc,voxextitit vna omnium,quafi ad horasduas claiiiantium, 54 Magna Diana hphefiorum. Tumfciibaquuin

reprcßiflet tutbam, dixit, Viri Epbeiij, «juis c. nira eft hominum , qui nel'ciat Epheiiorum vr. bemædituamcflèmagnædeæ Dianx,amp;d lout

55 delapfi fimulathri? Ciuum igicuriftis non pof, fit contradici,oportet vos fedatos elîe,nec quic.

CAP VT XX.

1 ■pOftquamautemccflauittumultus,qufi ad, uocaflet Paulus difcipulos, amp;nbsp;complexus cf, î fetjabijtprofefturus in Maccdoniam. Quum autem allas partes peragraflèt ,amp; hortatus illos

5 fuifièt multofermone,venit inGratciam. Et ibipeiaftis menfibus tribus, quum ei in Synam

Y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proue.

-ocr page 350-

CAP.XX , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

prouehendo fafta; tuilfent à luda-is iniïd)e,cffl* fuit Kuertendumper Macedoniain. Coniira.4 baturautem euni vfque inAfiam Sopater Be-rœcnfis ; Theflalonicenfes verô, Arjftarchus,amp; Secundus,amp; GaiusDerbaus, Sc Timotheus: Afiani vciö,Tychicuslt;?c Trophimus. Qj£i qua pnriuiilènt, expeftarunt nosTroade: Nos 6 veró enauigauimus Philippis poft dies Azy. morum,amp;venimus ad eos Troadem intradi-es quinque,vbi egimus diesfeptem. Primo au-7 temdiehcbdomadiSjCoaftisdifcipulis ad fran-gendura panem,Paulus diflèrebat,abiturus po-ftridie: produxitqjfermonem vfq; in mediam noiftem, Brant porrèluccrnæmultæ incœ-8 naculOjVbi erant congregati. nbsp;nbsp;Et fedens qui- 9

dam adolefcens nomme Eutychus in feneftra, deijciente eum fomno profundo, quuni diuti. Btdiflcrerct Paulus ,præfomno ruens, decidit extertia contignatione deorfum : amp;nbsp;fublatus cft mortuus. Quuni defeendiflet autem Pau-16 lus,ruit in cuni ; amp;nbsp;coniplexus dixit,Ne tumul. tuamini : animaenimeius in ipfoeft. Qj^unii« jgitur aftcndillct, fregiflet^ue panem ac guftaf-ftt,din colloquutusvfquead diluculum,itade-nium profeftus eft. Adduxerflt autem puerum 11 viuuni, amp;nbsp;recreati funt non mediocriter. Nos ij autem progrefsi ad nauam, prouefti fumus Af-fon,illinc recCpturi Paulum : fie enim con. ftituerat,pedibtisipfcitcrfaifturus. Vtauteni 14 congrcffiiscft nobifeum adAnon,receptoeo ve-rimus Mytilenen. Et quum illincabiiaiiigalTe-if mus, lëqucnti die peruenimus contraChium : poft rid ie verô appulim us Samum: i5c quum di, uerfatieftemus Trogyllij,fcqucnti die venimus

-ocr page 351-

XPOSTObOKVM. tiflt;

nÉMyletum. Decreucracenim Paulus prætern*-uigare Epherum,neeicontingeret tempus tere, re in Afia. Feftinabar enim, fi fieri poflèt, vt dia vj Pcntecoftes eflëmus Hierofolymis. Milsis au.

tem Milcto nuntijs Ephefuni, accerfiuit Pre. fbyteras Ecclefiae, Q^i cjufl ad ipfum veniflcnt, dixit eis, Vos fcitis , à primo die quo ingrcflu» fum Afiam,quomodovobiflt;um per omne tem.

19 pus fucrim ; Seruiens Domino cum omni mo.

deftia, amp;nbsp;multis laciymisac tcntationibus, quæ 30 ttibieucneruntinludæoruminfidijs: Vtnihil fubtcrfugerimeorum ,qua: vobisxonducerent, quomiiHis ca vobis annuntiarem , amp;nbsp;doceren» ït'VOspublicèamp;: perfingulasdomos : Teftificans ludæis fimul ôcGræcis conuerlionim ad De,

3’ um,amp; fidcm in Dominum noftrum lefum. Et nunc cccc, ego vinftus Spiritu,proficifcor in Hierüfalem,ignoiansquæineamihioccurrerilt l’Mifi quèd Spiritus fanftus per fingulas vrbe» teftificatur, dices vincula amp;nbsp;af fliftiones me ma. BCre. Sed nullius rei habeo tationem,neqjvi. ta niea mihijpfi cara eft , vt peragi curfumme, urn cum gaudio, amp;nbsp;minifterium quod accepi i Domino lefu , ad teftificandum Euangeliun»

35 gratia;Dei. Etnunceccejegofctononamplius vifuros faciem mcam vllos ex vobis omnibus, ï6 perquos tranfiuiptædicans regnum Dei. Ideo tcftor vobis hodierno die , me purum effe i ïy fanguine omnium. Nonenim fubterfugiquo, minus annuntiarem vobis omncDeiconfilium.

i? Attenditeigiturvosipfos, amp;totum gregem in quo vos Spiritus fanftus conftituit Epifcopo»

ad pafcendam Ecclefiam Dei,quam proprio illo

»9 fanguine acquifiuit.

Ego enimhocnoui,poft Y » difccC,

-ocr page 352-

CAP. XXI^ difceffiim meumlupos graues, non parcentes grcgi,ingrefluroseli'ein vos: Etexvobisipfisja exorituros quiloquanturperuerfa,vt difcipu.

ACTA

I.Cor. 4, IX i.Thelt z. 9 i.lheff.}. 9

los poft feabftrahant. Ideo vigilate,memores 31 me pcrtrienniumnofte Si die non ceftaftc cum lacryniis luoncrevnumquenque. Et nunc quo-p que,fratres, comniedo vos Deoamp;fermoni gra, tiæipfîus : qui quidemDeus poteft fuperftrue. rc,lt;Sc dare vobis quod hxreditatis iurc pofsidea. tis cum faniftificacis omnibus. Argentum amp;nbsp;JJ aurum aut veftem nullius concupiui. Imo ipfi 3 noftis, ’ vlibus meis amp;nbsp;ijs qui niecum funt, ma. nusiftas miniftralle. In omnibus oftcndi vo-JJ bis oportere ficlaborando fufcipereinfirmes,amp; mcminillc verborura Iefu,ipfum-videlicet dixif-fe,Beatum eft dare potius quàm acciperc. Et quumhæc dixiftet, pofitisgenibus fuis orauit cumillisomnibus. Magnus autem fletuso-37 mniumortuseft; Sc ruentesin collum Pauli, deoftulabantureum ; Cruciati maxime ob fer-jJ monem quern dixerat,ipfos non eflêampliùs fa-ciem eius confpeAuros ; Sc deduxerunt cum ad nauim.

CAPVT XX r.

I. Paulus Hierofolysiam tendens, S. Gatfarese Philip' piiiii Euangeliftam conuenit. 10. cuius ctiam vinnili praedicit Agabiis. ir. HicrofolyniamqiiuniaduenifTer, zO.tcmpluin ingrcITus X7.comprehcnditur a ludzii. Per Lylîajn tribuniim ijfdcni eripitur.

T autem prouefti fumus, auulfiab eis,rcfto* ’ curfu venimus Coura,lt;?c fequenti die Rho. dum,amp; mine Patara. Et inuentanaui que tra.* ijeiebat in Phœnicem,ea conlcenlà,prouelt;fti fu. mus.

-ocr page 353-

A P O S O. I. O R V RT ifft

yuerfifuntad fuos. Kos verônauigatione per-fefta,peruenimusTyro Ptolemaida : Sefaluta-tis fratribus , manfimus diemvnum apud eos.

S Poftridie verbegrefsi Paulus amp;nbsp;nos qui cum eo eramus,venimusCæfaream; amp;ingrcfsi domu ’ Philippi Euangeliftæ, ( qui erat vnus ex illis Supr. 6. $ feptem ) manfimus apud eum. Huic autem e-

quumillic permanfiflemus dies complures, de. feenditex ludæa quidamProphetanomine A.

srgabus : Qjji quum veniflet ad nos, fumpfît zo-namPauli,amp;vinftis fibi pedibus ac manibus, dixit, Hæc dicit Spiritus fanftus ,Virumcuius eft ha:c zona, itavincient in Hierufalem ludxi, lîtradent^ue in manus Gentium. Vt verb ifta audiuimus, rogabamus amp;nbsp;nos amp;nbsp;quiineo loco ijerantjoeafcenderetinHierufalem. Tune re.

fpond itPaulus,Q^id facitis Rentes amp;nbsp;commi-nuentescormeuml Kam ego non folùmvin-ciri, fed amp;nbsp;mori paratus fum in Hierufalem pro

14 nomine Domini Icfu. Qjium igitur non aifen. tiretur,acquieuimus,dicentes,Eiat Domini vo-

1$ luntas. Porrbpoft dies iftos colleftis farcinis

Y 3 afeen-

-ocr page 354-

CAP.XXt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ACTA

äfcenJimus in Hierufalem. Vencnint aufemi^ iïmulctiam quidam ex difcipulis Cæfarca no. bifcura, adduccntes Tecum apud quem hofpita-remur,Mnafoncm qnendamCyprium,antiqun difcipulum. Quum igiturperueniiremusHic-i/ rofolymam,lrbentcrexceperunt nos fratrcs. St- lî quentiautem dieintroijt Paulus nobilcum ad lacobum ; amp;nbsp;omnes Presbyteri adfuerunt. Quos compJexu'jCxpofuit figillatim quæDeus 19 feciflèt inter Gentes peripfîus roiniiterium. At 2lt;» ülihisauditiSjglorificauerunt Dominum; amp;nbsp;dixeruntci, Confpicis frater,quot fintmillia ludæorum qui crediderunt ; lünt^ue omnes accenfizelo I^egis. Audierunt autem dete ex 2»' aliorum (ermonc, tedefeftionem d Moftdoce. re omnes qui inter Gentes fuut ludæos,lt;Si:dice. reeosnondebere circumciderefilios,nequefecund ùm ritus ambu lare. Quid eft ergo? omni-21 no oportet conucnire multitiidinem.audicnt enim tevcnille. Hocigitur fac quod tibi di-2} cimus; Sunt nobisviri quatuor voto obnoxij. HisaiTumptis ftnftificator cumeis,Afaddcad 1 Siipr.iS.i? eorum fumptu5,vt *radant capita: amp;: norinr o. urn. 6.1S nibileflt corum quæ de tc famaaccepernt, ftdte quoqiicitaincederCjVtLegem obferucs. Deij5autem qui credideruntex Gentibus,nos2 j fcripfimuSjdif decreuimus nequid huiufmodi obferuent, nitî vtcaueant abijsqua; funt im. tnolataiimulacris,amp;d fanguine, amp;fuftocatic, amp;nbsp;fcortatiotie. Turn Paulus affumptis Tiris itf iHis, ftquenti die cumeis fanftificatusingref-fus eft in templum, denuntians cxpletioncm dierum fanftificationis, vfqucdum oblatafuit pra vnoquoque eorum oblatio. Qj^um au-27 teat

-ocr page 355-

apostolorvm. I«gt;

tem feptem ill i dies iam eflènt expkndi, quidam ludæiexAfia, eum conTpicatiin templo,con. turbarunttotam turbam, amp;nbsp;iniecerunt manus

28 in eum ; Clamantes, Viri Ifraelitæ, fuccur, rite; hicefthomo illequiaduerfus populum, amp;nbsp;Legem amp;nbsp;locum huncomnes vbiquc docet: atqueadeó Græcosintroduxitin templum ,amp;

vrbstota,amp;faftuscft concurfus populi:amp; pre-henfum Paulum trahebant è templo ; ftatimcjj

3 .Alij autemaliud clamabantinturba ; amp;nbsp;quum non poflêtcerti quicquam cognofcere propter

Y 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;!«♦.

-ocr page 356-

CAP.XXIf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ACTA

quidem film ludæus Tar(cnfis,non obftureCi. Jicuin vrbis cjuis ; carttrùm rogo te,perniitte niihijVtalloquarpopulum. Qjjum igiturille40 pcrmilîflct, Paulus ftans in gradibus, manu fi- -kntium poftulauità plebe. amp;nbsp;magno filentio faftojlosjuutus eft lingua Htbra-a, ditens.

CAPVT XXII.

I. Pauliimrationcin fideifuse rcikicnfcm it. aliqiian/ diuliuiseiaudiiint. aj. illis vcrodamaii ibiis, 24. vir/ gis exaininari iuilùs. ^7^ Komaiiuui fc ciucniciTc de/ ctaiar.

Jri fratres «Se patresauditemeam , qua mire 1 apud vos vtor,defen(:oneni.( Opum audif-2 fentaûteû Htbra-a linguaipfos alloqui, magis pra-bucruntfilentium,amp;dixit.) Ego quideinj fum lud us,natus Tarlî,vrbe Ciliciæ,nutritus veróin hacipfa vibe ad pedes Gamaliclis ,infti-tutusad exquiftam formam pat ria- Legis, zelo Dei accefu 'jficut amp;nbsp;VOS oinneseftis hodie. Gui 4-hoeviræ genus perftquutus fum vfquead mor. tem,vincienlt;ac tradens in carceres tS viros turn mulitres. Vtamp; Pontifex maximus mibi teftis j fftjiSf torus lenioium ordo: dquibus ctiaro cpi-ftolis ad fiatresacceptiSjDamafcuni proficifee. bar, aJdufturus etiâ tos qui illicelicnt, vir.iHos in Hierufalem, vtpunirentur ; Euenitautcin 6 mihi iter facientijÄ- appropinquanti Damafco circiter meridierfijVt repente èealo ciicuniful. /élitme lux milita. Cecidióue in Colum,amp;7 audiui vocem dicentem mihi, 5aul, Saul ,quid mepeifequeris? Ego verb refpondi, Qiiis esî Domine? Dixit^uemihi, Ego fum Jefugt; Naza-rtnus,quern tupcrfcqueris. Ponôquimtcum 9 erant,

-ocr page 357-

APOSTOLORVM. 1S4 erant,luceni quidemconfpexerunt,amp; expauefa. ftifunt ; vocemauteninon audierunt eius qui 10 loquebatur mecum. Dixi veró, Quid faciam Domine! Dominus autem dixit mihi,Surge ac proficifcere Damafcum : deillic tibi diceiur de omnibus qua: conlbituta funttibi,vt facias. »iQuum verb non viderem pra: gloria lucisillius, manu deduélus ab ijs qui mecuni erant, veni 12 Damafcum. Ananias auteni quidam, vir pius fecundum Legem,teftimonio ornatus omniunj 13 illic habitantium ludeorum, Vcniens ad me,amp; adftans dixit mihi,Saul frater recipe vifum. Et ego eodem illo momento fum eum intuitus. ’4 Ipfeautem dixit, DeusPatrura noftrorum de, legit te qui cognofceres ipfius voluntatem,amp;vi, deresluftumilium ,amp;audiresvocem ex ore i, 15 pfius. N.amcriseiteftis apud omnes homines, 16 eorumqua; vidifti amp;audifti. Nunc igitur quid cunftaris i exurgc, amp;nbsp;baptizare, amp;nbsp;ablue peccata

dereturfanguis Stephani raartyris tui,cgo quo. queadn:abam,amp;a(rcntiebar czdi illius,amp;cu. llodiebampallia eortlmqui interGciebit eum. îiTum is dixit mihi, Proficifcere : nam ego te 22 procul ad Gentes mittam, Audiebant autem eum ad hunt vfque fermonem ; turn verb fulbu. leruntvoccmfuam,dicetttes,Tolled terra ho.

Y $ mi.

-ocr page 358-

CAP.XXll

ACTA

Biînemiftîufmodi ; non enini conuenit eumvi, nere. Clamantibus autem eis,amp; proijcienti^ bus pallia, «Scpuluerem iaitantibus in aereni, lufsit tribu nus eum cinci in caftra, dixit^; vt in^^ eum verberibus inquireretur : vt rcfciret quam ob eau fam fie elamarcnt aduerfuseum. QuumîJ ttutem adftrinxiflènt eum loris , dixit allanti Cêturioni Paulus,Num hominem Romanum amp;indemnatum licet vobis flagellare? Hoc ve. rôquum audilïètCenturio, adijt Tribunun;, Äcannuntiauit ci,dicens,Vide quid fafturusfîs: bonio enim ill:e, Romanus eft. Accedens aût27 Tribunus,dixit ci,Die mihi, num tu Romanus •si Atilledixit,etiam. Et refipondit Tribunus,îî £go mulra fumma ciuitatem iftamacquifîui. Paulus autem ait,Ego vcrèetiam natus iumci, nis.Statim igitur abfccflêrun t ab eo qui fueraiit’9 ineuminquifituri : ftd amp;nbsp;Tribunus quoqtie ti. jnuit,cognitoeum Romanumefle, quoniame-umvinxerat. Poftero aut«m dievolens pro3® eertofeire cuius reiaccurarcturàludæis ,foluit eumivinculis,(Sciufsit principes Sacerdotuni venire, totum^; ipforum confeflum : ac dedu. ftum Paulum ftatuit coram eis..

CAPVT xxnr.

LPaiiliim raiifain direntem Ananias perciitl iubet, 7. Difl'cnfio inter ipfos accuCitores oritur ii.Confolar Sur Deus Paulum, 14. De ludxoruminndiis 20 Tri' bunus certior faftu», 27. Paulum Felici praefidi miiien/ dum curat,

TNtentis autem in confeflùm oculis Paulus 1 '*aic,Viri Fratres, ego orrini cófcientia bonafer-oiniDcood hune vfque diem. Ananiasautem 2 Pontk

-ocr page 359-

APOS T o VOR VM. «fff Pontifex maximus imperauit ijs qui ipfi adfta, 3 bantjVt os cius tardèrent. TumPaulus dixit ei, Futurn eft , vt percutiat te Deus, paries dealba. te.amp;tufedesiudicans mefecundumLegem, amp;nbsp;4Legeratranfgredtensiub«s mccædi! Tumqui adftabant dixerunt,Pontificgt; maximo Dciton-5 uitiaris? Dixit autem Paulus, Kcfciebani,fra-tves,Pontificem cfïê maximum, fcriptum efli

6 enim,’Prmcipi populi tui non maledices. Exci IJ.I? verö noffet Paulu tnam quidcm partem efle Sadducæorum,alteram veröPharifa;orum,cla.

jnauit in confeflîi, Viri fratres,*ego Pharifæus b’b’’ 14. fum,filiusPliariræi:defpeamp;refurreftione mor ''P'*’’ 7 tuorumegoiniudiciumvocor. Cijiumautem

hæceffet loquutus, orta eft fedicio interPhari, feos at Sadducæos ; amp;nbsp;diuifa eft multitudo, 8NamSadducari quidcm dicuntnoneflè refur.

reftionem,neq;angelum,neq;fpiritum; Plnari.

5 ftïi autem vtrunque confitcntur. Ortuseft igitur clamor magnus ; amp;nbsp;quum furrexiffent Scribæ ex partibusPliarifeorum,depugnabant, dicentes,Nihil mali inucnimns in homine ifto: quod fi Spiritus loquutus eft ei,feu Angelus, n»

«o repugnemusDeo. Et quum magna feditio ef. f«t,veritnsTribunus ne Paulus ab ipfis difccr. peretur,inrsit militum manum defcendere,et en jl raperedemedioeorum,acducereincaftra. Se, quente verb nofte adftans ei Dominus,dixit, Confide Paule.Vt enimteftificatus es de me in Hierufal;m,ficteoportetetiam K.omxteftifi, licari. Ortoautemdie, quidamex ludxisfafta coitione deuouerunt fefc ,dicentes nequc efu, rosfe, neque bibituros vfquequo trucidaffcist tj Paulu. Ërant autem plurcs quàmquadraginta viri

-ocr page 360-

CAP.XXffl . .

nnquihancconiurationemtecerant, Quiac. 14 ieruntprintipes Sacerdotumamp;feniores,amp;di, ■ XerunCjDcuotionedeuouimus nosipfos,nihil guftaturosvfqueqiio trucidauerimus Paulum. Nuncergo vos indicate Tribuno ex confeflus tj voluntate jVteuni crasad vosdeducat, veluti exquifîtiùs percognituros de ijs qua: ad eu Tpe, ■ Aant ; nos veto, priufquamappropinquet, parad fumus ipfuni interimere. Quum autein lÄ filiusfororisPauli audilîct infidias,venir : amp;nbsp;ingreflus in caftraannuntiauit Paulo. Paulus 17 autem aduocato quodam ex Ccntuiionibus, ait, Adolefcentom huncabduc ad ïiibunum: habet enim quod annuntiet ci. Ille igicur ac. iS ceptunicum duxit ad Tribunum,amp; dixit,Vin-ôus Paulus aduocatum me rogauit, vt hitnc adolefcer.tem ducerem ad tc,quialiquid habeat quod tibi loquatur. Tribunus vcrô prehenligt;? eins manu, quum feccfsilïèt feorfura, perconta. ruseft,Qiiidefl:quod habcs mihi annuntian. dum? Ille autem dixit, Iud.-ci conftitucruntte^o rogare,vt eras Paulum deducas in confefTum, quafi aliquid exquifîtiùspercôtaturi fintdeeo. Tu verè ne ipfis aftêntitor. infidiantur enim ei î* ex iftis viri plûtes quadraginta, qui fèipfos de-Uouerunt neq; efuvosneq;bibituros vfqucquo Interemerint eum; amp;nbsp;nScparatifunt,expeftan. tes quid â te renuntietur. Tribunus igiturdi. 22 mißt adolefcentem,quum ei præcepiflèt,vt nul-lieffutiretreha:cipfî indicaïîè. Etaduocatis.ij duobusquibufdam excenturionibusiufsit ,vc i pararent milites ducentos qui proficifeerentur CarCtream vfque, amp;nbsp;équités fëptuaginta, amp;nbsp;fti-patores ducentos,à tertiahora noftis ; Et vt iu, 14 menta

-ocr page 361-

APOSTOLORVM. tCtf

mentaprarberent, vt impofitumPauln faluum perducerentad Felicem præfidem ; Scripcae-

50 quod fit dignum motte aut vinculis. Qjium autemmilii indicatum eflèt infidias huic viro faffum itià ludæis, eo ipfo morcento mifieuni ad te :amp; denfltiauiquoq;accufatoribus,vt qua!

jibabentaduetfuscunijdicant apud te. Vale. Milites igitutficut ipfis pra:ceptumerat,acceptuni

.35uinciaeffet,ac cognouiffet ex Cilieia: .Audiamte,inquit,quumaccufatoresquoq; tui ad-fuetint. lufsit^; in prætorio Herodis ipfum «ullodiri.

CAPVT XXIIII.

1. Tertullo aceufante 10. Paulus pro fe caufain dicic. ac. Pralidtör. ciu» vxoriChrilhim annunciat hpcra/ tan)pccuuiain lt;iim ftuftra Felix expeftaffet, aS. pto/ uincia decedens, viiictuin Paulum lebnquit.

gt; ^Vinqueautempóft diebus defcendit Pon-tif« maximusAnanias cuin fenioribus amp;Ter-

-ocr page 362-

CA.XXffl» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ACTA

amp;ïcrtuno quodam o rat o re ; qui compâruernt coram Præfîde contra Paulum. Citato igitur * eOiCcepitaccufarcTertullus , dicens , Nos per J tetuæ^ue prudentiæ egregiain hac gcnte faci, nora multam pacem confequutos, lt;Sc prorfus amp;nbsp;vbiquc agnofcimus, pr.rftantirsime Felix, cum omni gratiarumaftione. Ne veröte diutius in- 4 terpellem, rogo te, vtaudias nos paucis protua «equitate. Comperimusenim virum hunt eile y peftilentem, 8c qui moueat feditionem omnibus ludæis per vniuerfum orbem, amp;nbsp;principera lèftæ Nazarenorum : Qui templum quoq; ten- 6 tauit profanare ; quem etiam prehenfum volui-niusiecundum Legem noftram iudicare : Scd interueniens Tribun US Lyfias, cfi magna vi ab. duxiteumè manibus noÆris,Iufsis iplius accu- S fatoribus ad te venire : ex quo potcris, iplc,in-quifitione habita, de omnibus iftis cognofcere dequibusnoseumaccufamus. Confcnferunt »uteraetiam luda-i , dicentes hæc ita fe habere. RefponditautemPaulus,quu innuilT.t ei Pra’. lt;• fes,vt loqueretur.’Quiateà multisannis ifti gé-tipræfuiilè fcio,meliore animo in rebus nicis defenfione vtar; Quum tu poGis noflenon plu- tl resexailoscJïê diesquim duodecim,ex quoaC cendiadoraturus in Hierufalem. Neq;vcróme U kntemploinuenerunt cumaliquo diflcrcntein, aut coitionem turbat facientem,neq0n fynago. gis,nequein vrbe ; Neq; probare pofliint ea de 1} quibusnuncmeaccufant. Hoc verb tibi con- 14. fiteor,me fecundum viam illam,quam feftam dicunt,ita feruirepatrio Deo,vt qui ctedam o-mnib. qu.rin Lege «Sein Prophetisferiptafunt: Ët Ipein habcaiu inDcum foie quam etiam ly ijipti

-ocr page 363-

äpostolorvm. w*

ijipfiexpeftat,nt-cfurreftionernmortuorfitu«

IjEtpræcepit Centurioni,vt feruaretur Paulu* ac Iaxaretur,amp; nequem ptohiberet ex ipfius fa.

14 miliaribus ei miniftrare, aut cum adiré. Aliquot; quot autem poft diebusquumadeflit Felix cum Drufilla vxorefua, quæeiat ludæa, accerfiuit Paulfijamp;audiuitcurade fide quæeft in Chri.

gt;5 ftum. Diflêrente autemipfo de iuftitia,amp; con, tinentia,amp; iudicio futuro ,expauefaftus Felix refpondit,N.uucquidem abi : cæterùm oppor, a6 tunitatemnaftus accerfamte; Sjmul amp;nbsp;illu4 fperanSjforevt pecuniaipfi dareturàPaulo,vt cum vinculis exolueret ; quamobrcm etiam fre. quentiùs eum accer fins, colloquebatur cum eo, ayBiennioautem expleto accepit fuccefforemFe, lixPorciumFeftum : amp;nbsp;volens gratiam inire À ludaùsFelix,teliquic Paulum vinâun)*

-ocr page 364-

CÄ.XXy. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ä C T A

CAP VT XXV.

I. FcfhiS fiiccedens 6. iubct Paitliim addlin'- n. Paiitus Cxfarcm appellat. 14. Pelais Agnppse rcgi negotium i auliexponit, 2j. cuiidenitjuc till tiliita/.Vt caulani cogiiofeat.

tEftusergo ingreflusprouincianijtri duo póft» afcendit Hierofulytnam ab vrbe Cæfarea.

Indicaruntautemei Pontifex maxiniusamp;pri-î marij ex ludæis de Paulo,amp;eumrogarunt,Pe-5 tentes gratiamaducrfuscum, vt accerferet cuiu inHierufaleni : faiftisinfidijs,vteuinin via in-terimerent. Feftus auteni refpondit Ieruari4-Paulum Cæfareæ, le verô eitù iJluc profeiftu. rum. Qui ergo inter vos, inquit, pofl'unt, vni y defendant : amp;nbsp;fi quaeft in hoc viro improbi-tas,accu(enteum. Etaftisintercos diebusnon 6 pluribusquâradecem,quum defcenciiflct C.r. ïârcam, poftero diefedit pro tribunal!, iußit^i Paulumadduci. Qui quum venillèr, circuni. 7 fteterunt eum qui Hierofolyniis defcenderant ludæi, multas lt;Sf graues criniinationesadferen. tes aduerfus Paulii, quas non potcrant demon-ftrare: Quumiplcexciperet,fenequein Legem S Iuda’orum,neque in templum, neque in Cafa-temquicquampcccafic. Sed Feftus volensgra. 9 tiaminire dludaiis, refpondens Paulo, dixit, ■VisHierofolymam afcenderejiScillicdehis iu-dicari apud me 1 Dixit autem Paulus, Ad tri. lO bunal Cælaris fto , vbi me oportet iudicari, lit-datis nulla in re iniuriam feci, ficut ôc tu pul-chrènofti. Namfiquaminiuriamac dignum 11 morte aliquid feci, non reeufo mori ; fin verô nihilefteorum ,quorumifti meaccurant,nenio P oteft me illis condonare. Cælarcm appelJo.

ïunc

-ocr page 365-

XPOTSOtORVM. !«•

U TuticFeftus cumcÓcilio colloquatus, refpon* ditjCa’faremappillafti! ad Carlaremprufiufte»

»5 vinftus : DequojquumperueniflèmHierofo. lymam,indtcarunt nnhi principes Sacerdotunx amp;fenioresluda;orum , petentes damnationeia l^aduerfuseum. Qjiibus refpondijnoneflc Ro.

manis morem,quempiam perdendum dare,pria ufquamijs qui accufatur, in confpeftu habeat accufatores,de locum dcfenfîonis accipiat fuper l7Criminatione. Quum ergo hue conueniflènt, abCquevlladilatione iConfequenti die quum fe. diflem pro tribunal!, iufsi adduci hominem.

ü Cuiusaceufatores quum adftarent,nullumfti* men obijciebant eorum quæ ego fufpicatus e.

19 ram : Sed quæftiones quafdam de fua fuper. ftitione habebant aduerfus eum, amp;nbsp;de quodam lefudefundo,quemaffirmabat Paulus viuert.

to Oubitans autem ego in eiufmodi quxftione, diiinum vellet proficifciin lerufalem ,amp; illic

XI iudicari'fuper iftis. Q^jum verb Paulus ap, pellalTet , vt feruaretur Augufti cognition!, iufsi eum feruari, quoufque mitterem euia, lîadCæfarem. Agrippaverb dixit Fefto,Vc.

l!mamp; ipfe hominemaudirK At ille, Cras, tj inqu!t,eumaud!es. Polleroigitur die quum

veniflèt Agrippa amp;nbsp;Bernice cum multa oftenta. t!one,amp; introiflèt in auditorium cum Tribu, nis amp;nbsp;eminentibus eius vrbis ciu!bus,iubente

«4 Fefto addudus eft Paulus. Tum Feftus, A.

Z grip.

-ocr page 366-

tJ'^ XXVl . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n c . A

firipparex, inquit,amp; omnes qui fimul adcftjf nobifcuiiijConfpicitis iftum de quo omnis tnul-titudo Iud«oruni compellauit meamp;:Hierofo-lymisamp;’iiïc, vociférantes non oportcreeum vi-»lereampliùs. Ego verb quuni coniperifleni ni-}iil dignum morte eum fcciflè,amp; is ipfeappcllaf. fêt Auguftum jdecreui eum mittete. De quo quid ccrti fcribam domino, non babco. qua. propter produxi eum ad vos, amp;nbsp;maximè ad te, rei Agrippa, vt inquifitione babita,habcâ quod lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fvribam. Nam præter rationemniihi videtur,’7

mittere vincf um, amp;nbsp;crimina in eum collatanoa lîgnificare.

CAP VT XXVI.

2. Paulus (oram Agrippa 4.vitam aftam a iuiientiit* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id. vocationcmquefuam ii- tanta authoritate expo*

1111,27. vtetiaiuRcgisanimuni nonnüiil fleftcrtt: jo. fedreinfeâadifcedunt procercs.

A Grippa verb Paulo,dixit, Permittitur tibi • pro teipfo diccre. Tunc Paulus extentama. nu, bac dcfenfionc vfuscft, Super omnibus de t qiiibus poltulor â ludæis, rex Agrippa,beatum ineduco,qubd lîm bodie caulâm apud te diAu. rus: MaximèqubdtegnarumelTefciamonini. j umquarapud luda'os funcamp; rituum amp;. quæ. ftionum. ideo rogo te, vt patienter me audias : Iraque vitam quidem meam adbam àiuuenture, 4, quæ^ue à principio fuit in genre mca Hicrofo-lymis, fciuntomnes ludæi : Vt qui antca no. J uerint me iam inde à maioribus ( fi velint tefta-ri ) fecundumexquifirifsimamillam feftamno. ftræreligionisvixiflcPharifiEum: Nunc verb 6 ob fpem promifiionis fadf.'E patribus noftrisà DeOjQo in judicium vocatus: Ad quam duo. 7 dccim

-ocr page 367-

Ä P o s T o lx o R V M.

3ecim tribus noftri',Dco noócamp;di« perpétué (èruienteSjfperant fe perucnturas,de qu* fpe po.

ï fl:ulor,rex Agrippa, àludæis. Qijid ! incredi. bilciudicaturapud vos,quöd Deus mortuos excitet i Equidem ftatueram mihi aduerfus nomen lefu N.a2areni multa contraria facienda, ao ’ Qgod etiam feci Hierofolvniis;amp;multos fan. Supt. 8.{ ftorum ego carceribus inclufi,à principibus Sa. cerdotum poteftate accepta ; amp;nbsp;quum ab eis in-

•ii terimcrétur,tulifuffragium.Ac peromnes fyn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

agogas ræpeipfospuniensjcocgiadblafphemâ-dum; amp;nbsp;fupramodum furens adueilus eos,per.

lt;iz fequutusfumincxteras vfque ciuitates. Quo

tempore etiam* proficifcens Damafcum cü po. Siipr-p-I teftateamp;procuratione principumSaccrdotum,

■gt;'3 Die medio , rex, in viavidicazlitus lucem »qu« fplendoremfolis fuperabatjcircumfulfiffe me, *4 amp;nbsp;eosquimecumiterfaciebant. Qitumautcm omnesnos decidiflemusin tcrram,audiui to.

1 cemalloquentem rae,acdiccntem Hebraicalin.

gua,Saul,Saul, quid me perfequeris 1 durum eft

4$ tibi contraftimulos calcitrare. Egoautem di.

\ xi,Qj£ises Domine? At illc dixit,Ego fumIcfus

I quern tu perfequeris. Sedcxurge,amp;fta in pedes t uos.idcirco enim apparui tibi,vt debgnarem tt miniftrum ac teftem turn corum quæ vidifti, gt;7 tumcoruminquibusapparebotibi: Eruenste exhoc populo,amp; Gentibus ad quos nfic te mit.

18 to, Vtaperiasoculoseorura,vt fe conueitant àtenebris ad lucem, amp;nbsp;à poteftate Satans ad I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deum,vtremifsionempeccatorum amp;nbsp;forteni

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inter fanftificatos accipiant, per fidemqus eft

»9 in me. 'Vnde,rex Agrippa, non fui rebellis car.

ÎO leftivißoni:*Sedijsqui funtDamafcipiimbm,Supt.«.S:M, % i A:

-ocr page 368-

CA.XXVl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ACTA

amp;Hierorolymis,amp; per omné regionem luJaejf, deinde Ar Gentibus an nun tiaui, vr refîpifcerent Sc conuerterent fead Deum , opera facientesdi-gnaijs qui refîpuiHent. Horum eau Ca ludæii* Bupt. 11. jo *mein templo comprehenfum tentarunt inter.

ficere, Sed auxilium à Deo naAus perftiti in hunc vfq; drein, tcAificans iüa turn paruis rum magnis,nec quiequam dicens extra ca qu.r Pro-phetat ac Mo fes futura prardixerunt : Nempe Chriftum efle pafTurum, ac primuni ex refurre. Aione mortuorum , Juccm annuntiaturum huiepopulo amp;Gentibus. Hæcautcm ipfopro 2 re excipiente, Ftftus magna voce ait, Infânii Paule ; multæ literie tead infaniatn adigunt. Tune ille,Non infanio, inquit, præftantifsiine îC Fcfte,lèd vera ac fbbria verba eloquor.Scit en iff ilia rex, apud quern etiam libéré loquor :nani. latéreeumquicquam horumnon arbitrorrne. queenim id in angulo geftum eft. CredisreU/ Agrippa Prophetis? ftio te credere. Agrippa 18 autem dixie Paulo , Propemodum perfuades xnihi,vt fiam Chriftianus, Turn Paulus dixit, Optarim â Deo, vt Sc propemod S Sc adinoduni non tu niodó, fed omnes etiam qui me audiunt liodie,faftieftetis rales,qualisego fum ,eiceptis jftis vineulis.Quum autem hecdixiflet,rurrexit rexac Pra-ftsamp; Bernice,amp; qui confederant cum eis. £c quum ftcefsiftent, loqucbanturalijad p ttios, dicentes. Nihil morte aut vinculis di. gnum facit homo ifte. AgrippaverôFefto di. xit, Dimitti poterat homo ifte, niß appellaßit Cxùrejn,

CAPYT XXVit.


(Paa.


-ocr page 369-

äPOSTOLORVM. *7«

I. Paulo 7.0- petkulofamnauigationem praemonen' « II. non crcdiiiur. 14. Dill rends vndique iiftatiii • Baufngiumfaciunt:4romncs tarnen blui 44. in tet* rain eiudiuit.

»quot;OT autem Hecretutneft nos nauigaturos in ' ltaliam,tradiderunt tum Paulum, tu quoC

dam alios vinftos Ccnturioni nomine lulio, »cohortis Auguftæ. * Confcenfo igitur naui-i.Cot.U-»» gio Adramytteno, nauigaturi fecundumAfi« regiones,proueftifumus, amp;nbsp;nobifcum erat A, jriftarclius Macedo ThelTaloniccnfis Altera au..

temdiedeueftifumus Sidoncm. 6c Iulius hu, manitertraÄato Paulo,permifitvt ad amicot

4profeftus,ab illis curarctur. Illinc veró pro, uefti fublegimus Cyprum, quöd venti elTent jaduerli. Et pelagus quod eft fccundumCilici, am amp;nbsp;Paraphyliam emenfi, deuenimus Myra évrbemLyciæ. EtillicnaAus Ccnturio nauem Alexandrinam nauigantem in Italiam, impo.

7 fuit nos in cam. Quum^ue multis diebustar. denauigaremus, vix^ue perueniflemus (ecun, dum Cnidum,non permittente nobis vento, I fublegimus Cretamfecundum Salmonen : Et illamvixpræterlegentes,peruenimus in locum quendam quem vocant Pulchros portus, cui

9 propinquaerat ciuitas Lafata. Multo autem temporeperafto,amp;quumiara eflèt periculofa nauigatio ,quàd iametiam ieiunium prcterijf.

to ret,admonebateosPaulus, Dicens eis,Viri,vi, deocum iniuriamulto^j damno non folùm o, neris amp;nbsp;nauis,red etiam capitum noft torum fu, tituramnauigationem. Centurio autem guber, natori amp;nbsp;nauclero potiùs alTentiebatur qudm tt ijt qux à Paula diubMitur. Et quum appofi.

Z ) tu«

-ocr page 370-

CAtgt;.XXV1T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÄCTÄ

éus portus non effet ad hybernandum, pleriqurf «perunt coniïlium foluendi etiam illinc,cxpcr.. । turifi quo modo poflcnt Phœnica peruenire, | êe illic hybernare ; qui portus eft Cretæ, fpc. âansad Africumamp;Chorum. Qu u m au tem'ï afpiraflèc Notus, villfibi propoliti compotes, quum roluiffcnt,propiùspræterlegcbant Crc. faraj Verùm baud multo póftimpcgit ineanl Ventiïs turbulentus quivocatur Euroclydon. Quum^ue abreptum effet nauigiurtt, nee poflet 'J obniti vento , dato nauigio flatibus , ftreba. tuur. Etquum infra paraam quandam infu.' lam qua; Clauda vocatur,Curfudelaticflènius, vixpotoimtrsfcapha: compotes fieri. Quafub., du!Îtà,adiumenfls ttebantur,fuccimfta naui: timentes^ue neinSyrfim inciderent, fumniif-fisvelis,ita ferebantur. Qijnm autem veJie-1* menti tempeftate iaftaremur, fequenti die ia-Auram^cernnt; Actertiodieipfinofltrisuia-'?

t nibusafmamentanauisabiecimus. Quum au-*» tem nequefol neque fidera apparuiflent ad co. pluresdie$,amp; tempeftas non pariia incumbe. retjiam ablata erat fpes omnisfalutisnofttæ-Et Z* • quum multa iam fuiflët inedia, tune flans Pau. lus in medioeorum,dixit, Oportebat quidem, Ô viri,mihi obediencfo fton prouehi d Creta, amp;nbsp;Vitareinhiriam hanc âfdamnum. Sed nunezi ■dmoneo, vt bono animo fith ; iaftura enini nullaerit cuiufquamex vobis, tid fantùm na. tiis. Adflitit enim mihi hac noifle Angelus zj £,ei,cuius fum ego, quemetiam colo, Dicerts, zf Ne metue Paule, oportet te Catfarififti :amp;cc. te condonauit tibi Deus omnesqui tecum na, Vlgant. Proptertabono anjmaeftoteTizi:tgt;’‘''

d*

-ocr page 371-

APOSTOVORVM. «7«

doeniniDeojitafore qucmadmoduni loquu, 26 tus eft mihi. In infulani autemquandam incu J7 derenos oportet. Cætetùm quum quartade.

eimanoxaduenifletjamp;fcrrennirin Adria ,nau-tæ circa medifi nofti» fufpicati funt appropin-

a8 quare fibt aliquant regionem. Et demiffabolide jnuenerunt paffiis viginti : amp;paululn indcpro, grcßi rurfumdemiflabolide inuencrunt paiTus

21) quindecim. Timentefi^; ne quo modo in afpera locaincidetétjiaftisè puppi anchoris quatuor,

30 optabantdieinoriri. Nautisveró ftudentibus fugeree nauijdemiiläfcapha in marc, fub obté..

5 31 tu velut è proraanchorasexrenfuri, Dixit Pau., lus Centurioni amp;nbsp;militibus, Nifi iftiinnaui

31 manferint ,vosfcruarinonpoteftis. Tune ab, feiderunt milites funes fcaph«, «Scliuerunteanx

3j excidere . Interim aut dum orirctur dies,horta, batur Paulus omnes,vt caperent tibum,dicchs. Dies hic eft decimufquartus,ex quo expeftante«

34 iciunipermanetis, nihilcibi furaentes : Ideo VOS hortor, vtfumatiscibum: hoc cnim ad (a. lutem veftram fpeftat.nullius enim veftrùm ca-

3jpillusexcapitecadet. Etquumhæcdixiflèt,ac, cepto pane gratias egit Deo in eöfpeftu omnifi:

Z 4 hmui

-ocr page 372-

CAxxvro

fimni kxatis vinculis gubernaculomm, amp;nbsp;ftiïi« lato artemone ad aura: flatum, tendebant ad lit. tus. Sedquumincidiflentinlotlinibimareni, 4« illiferuntnauem; acprora quidem infixa ma. nebat immobilis,puppis veró foluebatur pra: Vndaruni violentia. Militumautem tonfilium 4* erat, vt vinftos trucidarent, nequis quum rna. taflet, effugeret. At Centurie volens lêruare 4J Paulum,prohibuit eos ab boeconßlio Jufsit^i Vt qui poflënt ngt;'itare,abiicerent fe primos,lt;5f in terrameuaderent : Reliqui verà partim in ta. 44 fenlis, partim quibufdam nauis fiagmentis. 6c itafa^umeftjVtotnnes ülui euaderent in ter. ram.

CAPVT XXVHI.

*. Barbarorum humanitas erganaiifragoj. j. Paiiloi viperam manu tollit C.illzfus. S. 1’uhlium 6.amp; aiios fenat.ii. Melitafolucntcs 16 Romam pcrucniunt I7 Paulus ludjeis iclt; caufam fuam exponit: aj. Idum doe. tet }o.bicunio.

quot;pTquum faluicuarflènt,tuncagnou«runtin * ■^^fulam vocari Melitam. Baibari rerèpræfta. * bant nobis non vulgarem humanitärem, accen. fa enim pyraacceperunf nosomnes,propterin)-brero qui vrgebat,5t propter fri gus. Quumigi. J tur congregaflet Paulus nonnihil farmento. fum, 6c impofuiflitin pyram, vipera è caloie prorepensinuaflteiusmanum. Vtveró baiba.^ ri videront pendentem befliam exipßus manu, alijalijgt;dicebant,Omninohomicidaeft homo iAe,qucm fertiatum è mari vltio non fluit viue. re. At ille excufla beftia in ignem, nihil mail f pafluseft; Illi veràexpeAabant dum intume. fteret, aut conudetet repenti mortuus ; fed quuni

-ocr page 373-

APOSTOLORVM. Ir*

quutn multum temp us expeiftaflcnt,amp; vidèrent nihil incommodi illi contingere, mutati dice.

7 banteumefleDeum. Cæterùm circa locum ilium cränt præd ia cuidam primario inrule,no, mine Publio,c|ui nos exceptes, triduo per ami.

gt; cè in hofpitio habuit. Faftum eft autem, vt pater Publij febribus ac dyfenteria detentut, decumberet : ad quemPaulus ingreflus, quum prccatus effet,impofîtis ei manibus, fanauit eff. Hoc igitur fafto,reliquietiam qui morbis tene.

lo tanturin infula,accc3cbant amp;nbsp;larabâtur. Qui etiam multis honoribus nos honorarunt : amp;nbsp;quum proueheremur, impofuerunt quæ vfut

Il nobis étant. Tribus itaque pbftmenfibui de. ueifti fumus in naui Alexandrina, quæ in infula hyemauerat,cuieratinfigneCaftor amp;nbsp;Pollux.

Il Et deuefti Syraeufas, illicmanffmus triduum.

ly ptem,amp;itacontendimus Romam.Vnde quuin audiflènt fratres de rebus noftris,prodierfit no. bisinoccurfum vlquead Appi j forum de Tret tabernas : quos quum vidiflèt Paulus,gratij»

Z J «»•

-ocr page 374-

oAxxrnr xcrx apost.

husRomanorum. Qui quæftione de me hl-15 fgt;ita,volebant me diraittcre, quèd nuiluiu fit in tne crimen capitale ; Sed Contradicciitibus Ju-r^ dæiscoaétus fumappellarc Cafarcm; non tanié quafi habeam, de quo gen tern mcam accufem: Ob banc igittir caufam vos aduocaui, quos vi- 2» deremamp;alloquerer. nam propter (pern ffraclis circundatus fum hac catena. Illi verb dixei unt zt ei, Nos nequeliteras accepimus detcei ludæa; nequeadueniens quifquam fratriim annuntia. uitaut loquutuseft aliquid de te mali. Veli-21 musautemex te audire qtiæfcntias : nain de fe-fta ifta iiotum cO: nobis vbique ci contradici. Qnum igitur conftituiflent ei diem , venerunt zj ad cum in holpitium complûtes : quibus cum teftificatione exponebat regnum Dei, ftudens eis pcrfuadcrf,quæ de lefu Cbrifto fünf,ex Lege Mofis amp;ProphetiSjd manevfqiiead velperam. Etalij quidem alîcnticbantur ijs qnæ diceban. 14 tur, quidam vcrànon credebant. Quumau-2{ tern inter fe difcordcsclient, difccfleruntjquura Paulus hoc verbum dixiflet, Rcftè lanè S'piri. tus fanÄus loquutus eft per Elaiani Prophe. )

Efa.tf.0 tarn Patrifans noftris, Drccns, * Vade ad po. 2lt; Matth, ij. 14 pulum iftum,iScdic,Auditu audierisamp; non in-telligetis : amp;■ videntes videfaitis, dSf non cemetis, lohan' i:. 40 Pmguefaftum enim eft cor populi hu;us,dt au-17 Ilein.ii.8 xibusgrauiter audierunt, S( oculis fui ' conni, ueritnt: neccrnancocuIis,lt;Sf aurifaus audiant, amp;corde intclligant, amp;: coniierra.ntur-Selanem eos. Notum ergo Ktvobi-, millatr, eile Gen. it tifaus hanc Dei liliitem, ipfos audjturos. ,lt;1 (in urn ergo It I’C dixillcr, exicrunt lud.ci, mul, zj taiujtabenus inter ft difteptationem, Manlrt j*

aurcia

-ocr page 375-

ÊPIST. PäVH AO ROM. irf iufem Paulus biennium totum in proprio con. du(äo :amp; excipiebat omnesquiad ipfumingre. Jidicbantur: Prædicans regnum Dei ,ac docent quæ funt de Domino lefu Chrifto cum omni libertate^ nemine prohibente.

EPISTOLA PAVLÏ

APOSTOLl AD RO. MANOS.

CAPVT I.

t Ah Apoflolitosfutapprobatione exorfus,i$. Bip angell) commcndationcm fiibncftit: i6 per quod Dcua vittutenifuamexetitfeniandisiy Fide homimbus ii. impiçingratitudiuisteis.zo. inquotiraDci mentocfe (iifacolligitur, aç. quod laxans habtnis inomnc fee/ tus pafsim fetantur.

t'J^AVbVS fcruusIeruChrifti,exDei ra, I—'cationeApoftûlus, ’Teparatusad prædi,

3 JL candumEuangelium Dei, (Quod anti promiferat per Prophetas fuos in Scripturis

J fanftis.) De fifio fuó,(fafto ex femine Dauidis, 4 ftcundùm carnem: Dcclaraf oFilto Dei potéter fecündùm Spiritüm fanftificationis,per reOir. re£bionem àmortuis ) nempe lefu ChrifboDo.

5 mino noftro. (Per que accepimus gratiara de A. poftolatn ad obedientia fidei,inter omnes Gen.

É tes,pro ipfius nomine ; Inter quas eftisetiîvos, . vocati à lefu Chrifto.) Omnib.qni Romatefth, ’ dileftisDei,vocatisfanftis;Gratiafitvobis amp;nbsp;pax à Deo patre noftro amp;nbsp;domino lefuChrifto.

X In primis quidem gratiat ago Deo meo per Ie. fum Chriftum, fu per omnibus vobis,quod fi, 9 des vcftxa annumiatur in toto mundo. TefHs cnina

-ocr page 376-

CAP. K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BPI S T. PA Vu

enim mihi eft Deus, cui feruio fpiritu meoin EuangelioFilij ipfïus,quod indefinenter memi. nerim veftri ; Semper in precibus mcis rogans i» vt fiquo modo tandem aliquando profperum iter mihiditurex voluntate Dei,veniamad vos. £xpeto enim vidcre vos,vtaliquod impertiar * vobis donii rpirituale,vt vos ftabiliamini, Hoe cft,ad communem exhortationem percipienda apudvos,permutuamiïdem,veftram hm ui amp;nbsp;meam. NoJimautemvosignorarc, fratres,nie 'J fepe propofuiflè venire ad vos , ( fed prohibitn fuiftêvfqueadhuc) vtfruftum aliquê haberem inter vos quoque,ßcut «Se inter reliquasGentes.

Et Grazeis Sc barbaris, turn ftpientibus turn in- ' nbsp;nbsp;nbsp;'

fipientibus debitorfum. Itaque promptaeft'ï mea facultas vobis quoque qui Komæ eftis euä-gclizare. Non enimmepudet Euangelij Chri. fti,potcntialiquidem eftDei ad falutem cuiuis credenti, ludæo in primis, tum «tiam Graco. t/ luftitiaenim Deiperillud rctegiturex tide in h-

Abae.x.4 dem: *licutlcripturaeft, luftus autem exlide viuet; Palàmenimeft iraDeiècarlo aduerfus 11 omnera impietatem S: iniuftitiam hominum, I Tt qui veritâtcminiuftè detincant : CiuoniamiJ id quod de Deo cognoCci poteft,manifeftum eft In ipfis ; Deus enim eis manifeftum fecit. Iplius 2* enim inuilibilia, dum ex rebus conditis intelli. guntur,excreationemundiperfpiciuntur,eter. na videlicet eins tum potentiatumdiuinitas:ad •d hoc vt lint ipli inexcufabiles. ProptereaH quàd quum Deum cognouerint, tarnen vt Den non glorilicauerunt,neq; gratiasei egerunt: led Vanifaifti funt in ratiocinationibus fuis,amp;ob-tenebratumeft deßpiens coreorum. Quum fexi proäte»

-ocr page 377-

KD R O M R N O J.

^Tofiterentur effe fapientes, ftulti faftî funt. Mutarunt enim gloriam incorruptibilis Dei in cfFormatamiinaginein mortalis hominis,amp; vo« lucriungt;,amp;quadrupcdum,amp;reptiliu. Quam-obrcm etiam tradidit eos Deus cupiditatibua cordium ipforum ad iinpuritatem,vt foedarent ïj corpora fua inter fe : VtquiDeiveritatemmu.

tarint in mendacium, amp;c coluerint ac feruierint rebus creatis,præterito Creatore,qui eft benedu

*6 ftus infecula,Amen. Propterea,inquam, tradidit eos Deus ftedis affeftibus .nam amp;nbsp;fœminæ illorum mutarunt natu ralem vfum in tum qui

t? fft pra’ter naturam : Similitet^ue etiam ma, Ruli,relieto naturali vfu fœminæ, exarfernt fua libidine alius inalium,mafculi in mafculos fœ, da perpétrantes, amp;nbsp;compenfationem,quâ opor.

il tuit,etroris fuian ftfe recipiences. Etlîcutnon vifumefteisDcumin nocitia retinereûta tradidit eos Deus in nientem omnis iudicij exper-

»9 tem,vt facerent quæ minimi conueniebat: Op-pleti Omni iniuftitia, feortatione, improbitate, auaricia,malitia:pleniinuidia,cæde, conten-

3® tionc,dolo,malignitatc:Sufurrones,obtrcflato res, Del ofores,contumcliofi, fuperbi, gloriofi, înuentores malorum,parentibus immorigeri, 31 Defipientes, fœdifragi, charitatis expertes, im-3^placabiles,immifericordes. -tiuipoft Deiiura cognica, (nempe eos qui talia facifit, dignos cfla jnorte)non folùmeafaciunt,fed etiamfacienci. bus pacrocinancur.

CAPVT H.

i. Omnes ad nibiinalDei fiftit. ii. Grntibus esRufMoz dem 14, abignoranctaprzcidu- rr. Vrgetludzosalo gefetipta Z}, ioqua glohabziuut: 17gt; Kquat()ue eoi iaxctl*, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qgv

-ocr page 378-

CAP. U. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIST. P A Vb»

Z^Vapropter inexcufabilis es, óhomo,«Juif.» ''~gt;b»'quis alios dânas,nam hoc ipfoquod dâ. nas alrerS,tejprumcondénas :eademcnim facis tu quialios danas; Scimus vcrà iudicjum Dei: eïIèfecundS vcritatcm aduerfuseos qui taliaa-gunt. Putasauc hoe, ó homo,qui damnas cos j qui talia faciut, «Sefaeis ea,forc vt tu elFugiasiu. dicium Dei 1 An copia benignitatis eius amp;nbsp;cole. rantiæ ac lenitatis contemnis, ignorans te beni-gnitate Dei ad relïpifcentia deducil Sed pro du.ç ritiatuaamp;corde quod refipiCcere nefcic,^the. ïaurizaS'tibijpGirâindiem iræ amp;nbsp;pacefaAionis Pfal. 6i.i} iufti iudicij Dei: * Qui reddet vnicuiq; fecun-Match.i6.17 dùmoperaipfîus : Ijs quidé quipra-ftant,boni 7 poc.aa.11 operisgloriâ amp;honoremamp;imortalitatem,id eftjijsquiquæruntvitamæternam; Ijsveroqui i funtcontentiolîjamp;quivericati quidé non ob-téperant, fed obtempérant iniuftitiæ, reddetur excandefeentia amp;nbsp;ira.Opprefsio amp;anguftiaad- 9 uerfus omnem anima hominis perpetrâtis ma. lum,tumludæiin primis,tum ctiâ Gr.rci.GI0.t9 naveràamp;honoramp; pazeuiuis operâti bonum, turn Iuda:oin primis,tS ÂtGræco. Non enim 11 eftperfonarumacceptioapud Deum. Qu^icûq; ti enim fine Lege peccauerut, fine Lege quoq; per. ibuntzamp;quicunqj in Lege peccauerunt,perLc. ^emdânabuntur, (Non enim qui audiunt Le- 15 gem,iuftirunt apud Deum,fed qui Legempre. ftant,iuAificabuntur. Nam quumGentes quæ 14 Legénon habent,naturaquæ Legis funt faciât, ifti Legemnô habentes,fibijpfis funt Iex:Vt qui ij oftendant opusLegisferiptumin cordibus fuis, vnà teftimonium reddente ipforum confeiétia, »tcogitationibuj fefemutuo accufantibu',aut etiam

-ocr page 379-

KO ROMANOS. in ctiamtxculantibus.) In diequo iudicabit Do-min us de occukis hominum,ex Euagcliomeo, •7 perJefum Chriftfi. Ecce, tu cognominaris lu-dæiis, amp;nbsp;aequiefcis in Lege, amp;nbsp;gloriaris in Deo. t 85tnoftieiusvoluntate,amp;explorasqux difcre-'ÿpant,inftitutuscxLcge. Confidif^; teducem eflècecorum,Iucemeorum qui funt in teneb ris, îoEruditoreminfîpientium,magiftrum infanti, uni,qubd habeas informationeni cognitionis ai ac veritatis in Lege. Qui igitur dotes aliuni,te-ipfum non dotes?quiprxditas non furandum, 52 furaris: Qj^i dicis non mœchandfijmœtharis? 23 qui abominaris idolajlatrilegiû admittis ? Qpi de Lege gloriaris, per Legis tranfgrefsioné De, 34 umdedecoras? Nam Dei nomen propter vos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f*

blafphematur inter Gentes, ficut fcriptum eft.

35 Nam circumcifio quidéprodeftfi Legem ferua-ris: quódfi tranfgreflor Legis fueris, tirtfitifio

i6 tua faftaeft prxputium. Jtaq^ fi pr.Tputium iu. raLfgis fergt;iauerit,nonne pra-putium illius pro

37 cirtiïcifione reputabitur? Et quod eft ex natu'-a præputiS, fi Legem fei uct, damnabit te qui per ÎÎ literâ decircutifioné tranfgreflbr es Legis? Non enimquieft in propatulo ludaus, ludauseft: neceaquæeftin propatulo tircumcifio-,id eft,

39 in carne,tircumcifio eft : Scd qui in occulto ludæus eft,amp; tircumcifio cordis,id eft, in fpiri-tu, non litera : cuius ludxi Uus non eft ex ho« minibus,fed ex Deo.

CAPVT III.

I. Conreditludzis aliquam i. ex fadere pnerogatk «am, 4. fcdqiizpenitiisin'Dei miiertcordia ßtalit.9. Iiidzos at Gentes xque eltepeccatores 11. aiitboriia* eeSrripturx confirmât, iq.vfumque Legis ntonßtaiis, 3$. Fide nes iußihcari colligit.

Qü«.

-ocr page 380-

eAPlt;iu

EPI3 T. PA VVt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

priii .i.

Pamp;I.lt;.io Püi. 140.9 Pfal.io.y U.59'7

PfïLjö.»

z^Vreft igiturpræftantia Iuda:i? aut quxeftt vtilitas circumcifionisJMuIta per oninem t tnodum. Primarium enim illud eft quöd eis ereditafunteloquiaDii. Q^idtum enim fij quidamfuerunt increduli i Turn incredulitas «orunijfidem Dei ir.anem reddet? Abfit: iinó cftoDeus veraXjOninis autem homo mendax: ficut feriptn eft,V t iuftificeris in fermonib.tuisy amp;nbsp;vincas quandc tu iudicas. Ouód fi iniuftitia noftraDei iuftitiacómendat,quid dicemus^nu iniullusDrus,qui in krat pcena!(humanoinore JoquorJAblit ; alioquinquomodo iudexerit^ Dcusmundii Etenim fi veritas Dti permcum/ tnendaciumredundauitin gloriamipHus, eut amplius ego,vt peccator condemnor ? Ac non Î potiùs dicitur (ßcut de nobis malèloquuntUr, amp;ßcut quidam aiunt nos dicerc) facianius ma« lavtveniantbona! quorum damnatioiuflaeft. Quidigitur? pracellimus? Nullo modo; nam 9 antè ctiminati fumus ludæos amp;nbsp;Græcos omnes eflêfubpeccato. Sicut fcriptum eft/Noneftgt;* iuftus,ne vnus quidem : Non eft qui intelli- '* gat,nonefl:quiexquiratDeum, Omnes defle-il xeruntjfimui inutiles fafti fun t ; non eft qui fa-f:iatquod booumeft,noneft vCquc ad vnum* * Sepukhrum apertum, guttur eorum. linguis 1) fuis ad doluni vßfunt ; ’venenumafpidumfub labijseorum. ’Quorfios dirisamp;amarulentia 14 plenumeft: * Veloces pedes eorum ad cftun.q dendum fanguincm. Contritio Sc calamitas in vijseorum : Et viam pacis non cognouerunt. 17 *Non eft timor Dei coram oculi« eorum. Sei. 18 mus autem, quæcunque Lexdicit,ijsqui^ Le. 19 ge func dieexe : vt omne es obturetur, amp;nbsp;obno.

lias

-ocr page 381-

A D R o M A N o s. »r« yiui fiat totus mundus condemnationi D«u îo Proptereaex operibus Legis nulla caru iultifi» cabitur in confpeftu eius.perLegem enim agni« îitiopeccati. Nuncverôabfqj Lege iuftitia De» patefaâa eft, comprobata teftimonioLegisac j2 Prophetarum : lufiitia, inquam, Dei per fidê lefu Chrifti in omnes amp;nbsp;fuperomnesquicre» ïj dunt: non enimelb diftinflio. Omnes enim peccauetunt,ac deficiunturgloria Dei. lufti, ficantur autem gratis, id eft, cius gratia, per re, jj demptionem faftam in lefu Chrifto ; Ojietn propofuitDeuSjVt elTet placamcntum per fide, in fanguine ipfiui, ad declarandam iuftitiam fuam,perteniifsionem præcedentium pecrato, 26 rum, Ex Dei tolerantia, ad deelarandam iufti, tiä fuam præfenti tempore : vt fit ipfc iuftus,6lt; ï^iuftificanseumquieftex fide lefu. Vbiigitut gloriatio? exclufacft.Pcrqua Legem? operum?

18 non :imó per legem fideî. Colligimus igitur, fide iullificari hominem abfqucopeiibusLegis, 15 An Iuda:orum Deus folùm ? dnnon ôi Gentin { 50 certi amp;nbsp;Gentium. Siquidemvnus Deus eft qui iuftificabit circumtifionem ex fide, amp;nbsp;prxputi, 31 umperfidem.'Legem igiturinanem reddimus per fidem ? Abfit: imù Legem ftabilimus.

CAPVT Hlh

1. Quod ante dixit de fide, exempto Abnhi j. C, X Sciiptutz tefiimonio probat, amp;nbsp;deûts impiitanoiu» voccminculcat hoc tapue.

1 ^Vid igitur dicemus Abraham patrem nft. '^ftrum adeptum effe ftcundum tarnemÇ Î Kam fi Abraham ex operibus luftificatus fuit, A» habe»'

-ocr page 382-

CAP. nil.

Gen. If. J

BP 1ST. PAVM

hatrttpödglorict'ur,itnonapudDen. Quid^ enim Scripturadicit? ’ Crcdidit autcm Abraham Deo,amp; imputatumeft ei pro iuftitia. At. 4 qui ci qui operatür, mettes non imputatur ex gratia,fed ex debitor Ei verô qui non operatur, f led credit in cum, qui iuftifitatimpium, impu. • tatu r fides fua pro iuftitia. Sicut ctiam Dau id pronuntiat beatuni eumhominé cui Deus im. putat iuftitiam abfque operibus,dicens, ’Beati 7 quorum remiflie funt iniquicates, amp;nbsp;quorum obtcftafuntpeccata. Beatusvir,cuinon im-î putauit Dominuspeccatum. Iftaigiturbeati. 9 I tatis prædicatiOjin circuncifionem folfim,anamp; in præputifi cadit? Dicimus cnim imputatam ' fuifle Abrah« fidem proiuftitia.Qtiomodocr, lO' J gn imputataeft?quumeflet in circuncifione,an quum efiet inpr.rputio? non in circflcifione,fcd in prjeputio. Et lignum accepit circuncitionis, t* quod obfignaret iuftitiam fidei quæ fuerat in præputio,vt eflèt pater omnium credcntiumin præputiOjVtimputeturetiam ipfisiuftitia: £t U pater circuncitionis, ijs videKcct qui non fo- , lùm funt ex circuncifione, fed qui etiamince. dunt veftigijs fideipatris noftn Abrahami,quat fuit in privputio. Non enim per Legem pro. lt;} mifsioccfsit Abraha',aucfeminieius,vtbarres eflèt mundi, led per iuftitiam fidei. Etenim fii i) qui ex Lege funt,hæredes funt,inanis faftaeft fides, Aevanareddita eftpromifsio. Nam Lex ly irametficit : liquidem vbi non eft lex, ibi nec j tranfgrefsioeft. Proptereaex fideeft hereditas, té vtfitpergratiam,vt firma fitpromifsiototi fe. mini; ideft, nonfolftmei quod eft ex Lege, ve, rumetiamei quod eft ex fide Abraham, qui eft

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pater

-ocr page 383-

AID R n 'M A N O 'S.

»ty ptteromnium noftrûm, ( Sicut fcnptam eft, Pattem multarum gentium conftitui te)corara eo cuicredidit : Deo videlicet viuiftcante mor, tuos, écvocante «juæ nonfunt ,tar.quam £nt» Qui Abrahamcontrafpemfub fpe credidit,vt fieret pater multarum gentium fecund urn id

19 quodeidiftum fuerat,Icaerit fernen tuum. Ac minimiimbecillis fide , non confiderauit fuum ipfiuscorpusiam emortuum,quû centumcir« citer natus effet annos, nee emortuam vuluam.

10 Saræ. Aduerfuspromifsionem awtem Dei non difceptauitinfidelitate '.fed robuftusfaftuseft îifide,tributa gloria Deo : Ac plcni perfuafum

Habens,eum quod promiferat, poffe etiam face-re.Quapropter etiam Hoc imputatumeftei pro ij iuftitia. N.OH fcriptura eft au.tem propter eum Tiç £olum,qubdbocimputatunifuctitei ; Sedet-iam propter nos, quibus futurum eft,vtimpu. teturiijsnimirumquicredunt in eum , quiex-citauit lefum Dominum noftrum à mortuis, 8$ Traditum in mortem propter otfenfas noftras, amp;nbsp;excitatum propter iuftificationcm noftri.

CAPVT V.

«. AmplificationibiisiUuflrat 1. liiBitiam Chriftiqii* fide apptchenditiir, 5. quia datiis eft pro intinni» S. 8i peccatonbus, 14. hide compatauoncm tacit Chrifti aim Adam. 17, mortis emn vita; 10 Uegi* cum gratia.

llVUificatiigiturcxfide jpacemHabemils erg* ^Dcumper Dominum noftrum lefum Cbru ilium; ^Perquem etiam fide babuimusbunc aditum ingratiambac perquamftamu8,amp; gio.

J riamur fub fpe gloria: Dei. Keque id folùm, A» * fed

-ocr page 384-

C^P•

UC.I.J

EPIS T. PAVLI

Feb ç.K i.l’et.p‘3

fédetîam* gloriamur în opprefsionibuSjlciert-tes quàd opprefsio patienriamcffitiat; Patien.4 tia vcràexperientiam,cxperientta autetn fpem; Porrà fpes non pudefacit,quôd charitas Deief- Ç fufafît in cordibus noftris per Spirit û (ânéïuni quidacuseftnobis. Chnliusenim,quuniad. hue nullis viribus eflèmusjfuo tempore pro im. pijs mortuuseft. Enimucro vixpro iufto quif-7 quammoriatur:nani pro çoqui fit ipfivtilis, forfitan aliquis etiam niori fuftineat. Cora.® mendat autem fuam cbaritatemerga nos Deus, quöd quûadbucellèmuspeccatores, Chriftus * prohobismortuusfit. luftificati igitur eius $ (anguine, feruabimur nunc multo magis perçu ab ira. Nam fi quum inimicieflemus, reconci-19 liati fuimus Deo per mortem Filij eius, multo magis reconciliati feruabimurper vitara ipfius.

Nequeid folùm,vcrumetiam gloriamurin Deo 11 per Dominumnoftrum lefum Chriftum,per quem nunc reconciliationem aflequuti fumus. Proptereaficut per vnum hominem peccatnmil inmundumintroijt,acperpcccatummors : amp;nbsp;ira in omncs homines mors tfanfijtjin quoo. mnes peccarunt. Nam vfquead Legempccca. i} tura erat in mundo : peccatum verà non impu. taturquum nullaefilex. Kegnauir auteraors 14 ab Adam vfquead Molen,ineos quoq;quinon pecraucrant ad fimilitudinem tranfgrefsionis Adam,qui eft typus illius, quierat futurus. At 15 non vtoffenfa, itaetiamtftquod Deus gratifi-catur.namfiillius vniusolfenla multi mortui funt, multo magisgratia DeiAr donu per gra. tiam qua: cft vnius hominis lefii Chrifti, in multosredundauit. Nequevtillud quod in.ti troijt

-ocr page 385-

A D R o M A N o s. «rs eroîî t per vnum qui peccauit,ita eft beneficium, namreatus quiâemex vna offenfa introijc ad condemnationem : quod autem gracificatuc Ucu$,dacurex multis ofienfisad iuftificationé. Eccninifipervnamoffcnfammorsregnauit per vnuni,niultoinagi$ i) qui redundantem illatn gratiam amp;nbsp;donum iuftitiæ accipiunt,in vita re« iS gnabunt per vnum lefum Chriftum. Nempe igiturlicutpervnam ofFenfam reatus venit in «pmes homines ad con^mnationem ; ita per ynam iuftificationem, beneficium redundauic 19 in omne’s homines ad iuftificationcm vitae. Si, eut enim per inobédientia vnius hominis, pec. catores tonfiituti funt multi,ita per vnius obe.

20 dientiam,iufticonftituentur multi. Lexverd prætereaintroijt, vtaugercturoffenfa : fedvbi auftumeft peccatum,ibifuperabundauit gra, aitia: Ytquemadmodum rcgnaueratpeccatum in mortem, itaetiam gratia regnaret per iufti, tiam in vitam æternam, per lefum Chtiffum Dominum noftrum,

CAPVT VI.

i. Dcfcen Jit ï J ranaificationem, fine qua neminem in/ dueie Ghtifti iiiftitiam docet,4. atgumento a BapuTmo tumpto. la.lndeexhonationcs aJvitx piiritatem de/ ducit.tö.breuemque mentioncm intetfent Ltgii abz rogatx.

1 ^Vid igiturdicemus ? permanebimus in pec-2'^ cato,vt gratia auAior fiat ? Abfit : qui mortui fumus peccato,qu(imodo adhuc viue.

Jmusineol Anignoratis,*nos quotquot ba. ptizati fumus in Chriftum lefum,in mortem 4eiuscirebaptiztos? *Sepulrtigitur fumusvni cumeo pecBaptifmumin mortem : vt ficut ex.

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aa J cita.

-ocr page 386-

CAP.Vt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIST. PAVM

i.Cor. 6.14 pplieC4- ïj Cülofl’.j. 8 z. I igt;n. z.K Ueb ii.i i.l'et.i.!

eitatusfftChriftusex mortuisin gloriam PaJ fris,itaamp;nos’nouavita ambulemus. NamftJ^ cfico plantati coaluimus conformatione mor. jiseius,nimirfï etiani refurreiftionis confirma-tionecoalcfcemus ; Illud fcicntcs, veterem il. Juni noftrum hominem cum eo crucifixumeC.

fe,vteneruetur corpus peccati,ne pofthacnos fcruiamus pcccato. Etenim qui mortuus eft, 1 • libereftàpeccato. Quódfimortuifumuscum^ CliriftOjCrcdimus fore,vtetiam viuamusci'i co. Vcquifciamus Chriftumcxcitatö ex mortuis,9 non amplius mori ; mortem inquameihó am. p’ius dominari. Naniquod mortuuseû,pecca-i« to mortuus eft femel ; quod autem viuit,viuit D.Oi Jtaetjamvoscolligite,vofipfos tü nior.i» tiios cftê peccato , tü veroviuere Deo per Chri-ftum lefum Dominum noftrum. Ne regnetu igitur pcccatum in mortali veftro corpore, vt obediaris peccato in cupiditatibus corporis.quot; Ncqj (ïft'ite membra veftraarmainiuftitia: pcc-ij cato : fed lïftitc vosDeo,vtcxmortuisviuos,amp;• membraveftra,armaiuftitiæ Deo. Peccatum 14 enimvobis non dominabitur. non enimeftis ftib tege,ftd fub gratia. Ciuid igitur? pecca-iJ bimus quódnon limus fub Lcge,fed fubgratii^ roKan.S.ï4 Ablït. gt;nbsp;An ncfcitis quód cui lïftitic volipfos a.Pet.a.içi feruosad obediendum,cius lèrui eftis cui obe.

óitis : vel peccati ad moitem , vel obedientia’ad-iuftitiam? Gratiaautemlit Deo,quód tuiftisi/ lt;}uidem lerui peccati,(êd ex corde obcdiftls ei forma: doftrinæ in quam eftis traditi : Et libe. i j lati à peccato, mancipati eftis iuftitiæ. Homi-19 num morcloquor,propterinfirmitatem carnis veftrat. Itaqifîçutflitiftisuicmbra veftra féru* ijupu.

-ocr page 387-

' AD RO-MANOS'. »r» înipuritati amp;nbsp;iniquitati, ad patrandam iniqui. tatein:ita nunc fiftite membra veftra ferua iu. îfcftitiæadfanftimoniam. Quumenitn feruief-21 fetis peccati,liberi eratis iuftitix. Qjjem igitur fruftumhabebatis tune exijs de quibus uunC

ii erubefcitis ? nam finis illorum mors eft. Rune verôiiberatià peccato, mancipati autem Deo, habetis fruftum veftrum in fanftimoniam ; fi,

24 nem autem, vitam æternam. Ram ftipendia peccati mors : donum autem Deieft vita arter^ nain Chrifto lefu Domino noft to.

CAPVT Vit

tgt; Expticat quid fit non effeampliusfub Lege, a.fiim^ ptoexconiugiilcgc excmplo; -7 11. Idque in Legi». contuincUimnevtgcit,i4 noftvaculpafaftnmefl'e do» cct.is.vt in mortis raateriamcedcrct, 17. quxin viian» q data erat, ai Exin ttaniitad deitnbendam fpiritui fii catnisluAam.

1

3tuusfueritvir,liberataeftilegt viri. Proinde.

' viuente viro moecha vocabitur,fi fiat altcrius viri; fin autem mortuus fuerit vir,liberaeft à le-.

4 go ilia: vt non fit moeeba fi fiat altcrius viri. It a.

. que Fratres mei, VOS quoq; mortificati eftis Legi in corpore Cbtifti : vt cllètis alterius,eius vi— ■ lebtet qui ex raortuis excitatus eft, vt Frmftumi J Feramus Deo. Quum enim eflemus in carne, affeftiones peccatorum per Legem exiftentes vigebant in membris noftris, ad fruftuni feren-

6 dttJU morti; Rnjit jutsmliberifumusäLege,

-ocr page 388-

BPIST. PAVLl


CAP. VII«

mortuo eo in quo detinebamur, vt leruiamut in nouitatc fpirituSjacnon in vetuftatc literx. Quid ergo dicemus I Lexpeccatumeft? Abiit. iinàpecratumnoncognoui nifîperLegem.nam Pxo 110 17 cupiditatemnon noflemniiïLexdixiflèt, Ucut.'y.u' *Non concupifces. Sed peccatum occafîone ( fumpta,genuitinnie omncm cupiditatem per illud man datum. Nam abfqj Lege, pcccatum eft mor tu urn. EgoenimviuuseramlineLege 9 quondam:mandatiautemillius aduentu pec. catum reuixit : At ego mortuusfum ; amp;nbsp;reper. turn eft illud mandatum quod inftitutumerat ad vitam,mibicedere ad mortem. Nam pcc. it catum occaftone accepta , feduxit me per illud tTlni.i.3' mandatum,amp;pcrillud occidit. * Itaque Lex lî ipfaquidem, fanfta : amp;nbsp;mandatum illud, fan. âum,aciuftumiSi;bonfi. Ergo quodbonumij eft,mihi faftum eft mortiferum ? Abfit ; inió peccatum mihi faftum eftmortiferum : quuni, vtprodereturellè peccatum, mihi per id quod bonum eft,gigneret mortem,id eft,vt ipfum fieret fumme peccans per illud mandatum. Sei.' mus enim Legem elle fpiritualem : at ego car. nalis fum,venditus vt fubijccrer peccato. Quod '5 enim perpetro,non agnofto: no enim quod vo, ]o,hocago :fed quod odi,hocfacio. Si verà quod nolo,hocfacio,conftntio Legi quód bo. nafit. Nunc itaquenon amplius ego id perpe. tro,ftd peccatura,quod in me habitat, id perpe. trat. Nouienira nonhabitareinme(ideft,in carne mea) bon urn. nam veile adeft mihi, fed vt quod bonumeft,perficiam,non allcquor. Non *? enim facio bonum quod volo; led malum quod flolo^hocago. Quàdfi id facio quod ego nolo, non

-ocr page 389-

A D R o M A N o s. iSo

non atnpllus ego id perpetro, fed peccatn quod

Il in me habitat,id perpétrât. Comperio igitur volenti mihi faeere bonum,hanc legem impoli-

JJ tam cllè,quôd mihi malum ad iaceat. Deleftoï eniraLege Dei quod ad interiorem hominem :

JJ Sed video aliam legé in membris meis rebellan-temlegi mentis mea', amp;nbsp;captiuum reddenté me j^ legi peccati,quæeftin membris raeis. Miferego homo : quis meeripiet exifto corpore mortis!

JJ Gratias ago Deo per lefum Chriftn Dominum noftrum. Nempe igitur ipfe ego mente quidena fcruio Legi Dei,carne verb legi peccati.

CAPVT VHI.

'»■'■'^funtinChriftoIefu,idcft, qui non fecuji.

dum carnem incedunt, fed feeundum Spiri. arum. Nam Lex Spiritus vit«, qui eft in

Ghrifto Iefu,liberauit me à lege peccati amp;nbsp;mor.

-ocr page 390-

CAP.Via ; EPÏST.PAVt-r

Uerfus EKiim. Legi eniniDeinon fubijeiMir-: nam ne poteft quidem. Ergo qui in carncfunt, Deo placets non polFunt. Vos auteni non eftis 9 in carne, (êd in fpiritu : ßqiiidcni Spiritus Dei habitat in vobis. quod fi quis Spirituin Chrifti , non habet, is non cft eius. Porrö fi Chriftus I« in vobiseft,corpusquidenimortuum eft pio. pterpeccatum; fpiritus autem vita eft propter : luftitiain. Sed fiSpiritus eius qui excitauit Je. n 1'uind mortuis, habitatin vobis,is qui excirauit Chriftum ex mortuis, viuificabit ctram morta-liacorporaveftra perinhabitantem eius Spiri-tum in vobis. Nempe igitur,fratres, debitores i* fumus non carni, vt (êefidum carnem viuamus, * fed Spiritui. Nam fi fecundum carnem vixeri-gt;) tis,futurumeft, vt moriamini : fed fi Spiritna-éliones corporis mortificetis, viuetis. Qiiot.14. quot enim Spiritu Dei ducuntur, ij funt fihi Dei. Non enim accepiftis Spiritum feruituttf if rurfusad metuin, ftd accepiftis Spiritum ad. optionis,per quëclamamus Abba, id eft, Pater. QuiipftSpiritusteftaturvnà cum fpiritu no. t6 ftro,noseHefilios Dei. Quod fi filii,etiam ha’-17 redes, hatredes quidem Dci,eohercdes aut Chri. ftirfiinodàfimul cum co patiniur,vtfimul cum C.O glorificemur. Nam ftatuominimè eile paria it . q.uæpra;renti tempore perpetimur, futuræglo.

rjæ in nobis retegendx. Etenim res creatæ quafi 19 ejEcrtocapite obferuantes,expédiant reuelatio. . nemfiliorumDei.Nam vanitatirescreatefub. 10 iqdlæ flint, non fuafponte, feel propter eumqui fubicciteas ifti vanirati: Sub fpe quod amp;nbsp;ipfie H vindicabimturex feruitute interims in libcrta. tlt;;;nglorjicfiEoiuniDei, Seiwus woi omnes n

K8

-ocr page 391-

AD- RO-MA NO S. tïi

• resereatas vni lufpirare,amp;vnà parturiread hoc ïj vfque tempus : hicque verô illae folùm ,(ed 5c ipiî qui primitias Spiritus habemus, noppfi in. quam,apud nosipfosfufpiramus, adoptionem expeétantesjideft/ rcdcmptionem corporis no. Liic.n. z* î4ftri. Nam fpeferuatifumus.Spesautemficer.

natur,noncftfpes. quodonimquis cernic,cur

î5 fperet? Si verô quod non vidtmus fperamus, aénempeperpatientiamexpeftanius. Itidemant

amp; Spiritus vnà fubkuat infirmitates noftras. quid enira precemur,vt oportet, non nouimus: (èd ipfe fpiritus interpellât pro nobis fufpirij« î? inenarrabilibus. Qui verb fcrutatür corda,no.

uitquisfît fenfus Spiritus ; quiarecunduro De.

28 um interpellât pro fanftis, Nouimus autem, ijs quidiligunt Deum omnia fimulconferre ad bonum, i)s videlicet qui ex propofito ipfius vo.

Z9catifunt. Nam quos præfciuit,eordem amp;nbsp;præ. ’ dcftinauit,vt côformes fiat imagini fili j fuiivt i»

3c fit primogenitus inter multos fratres.Quoi rà prædcfiinauir,eos etiâ vocauit'.amp; quos voca. uit,eosetiaiufi:ificauit : quos ant iufiificauit^ 3ieos etiam glorificauit. Quid igitut dicemusad 32 hæc’ fi Deus pro nobis,quiscontranosïlsquidê quipropriotilio non pepercit,fed pro nobis o. mnibustradiditeum ,quînonetiamcumeo o.

3} mnianobis gratificabitur! Quis intétabit cri. mina ad uerfus eleftos Dell Deus is eft qui iufti.

34 ficat. Qius eft qui côdemnetl CEriûus is cft qui - mortuuseft : imà verb qui etiâ excitatus eft, qui etiâ eft ad dexteram Dei, qui etiam poftulat pro JJ nobis.Qjiis nos feparabit àtharitateChriftilnfi opprefsio, num anguftia, nu perfequutio, num fames joum nuditas, num penculu m, num gla.

diud

-ocr page 392-

CAP. IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BPIS T. PAVLl

PC1.44.x4 dius? (Sicutfcriptumeft/Caufatuaoccidi-J^ tnurtotumdiem ; habiti fumus velot cues de. ftinatxmaAationi.) Jwàin his omnibus pluf.jZ quam viâores fumus pereum qui dilexic nos. Nam mihi perfuafura eft neque mortem, neque 3» Titam,neque Angelos,neque principatus,neque poteftates,neque inftantia, neque futura, Ne. }9 que fubiimitatem,neque profunditatem,neque vllam rem aliam creatam pofle nos feparare  charitacc Dei, qua: eft in Chiifto Icfu Domi., nonoftro.

CAPVT IX.

|. TiidxisOcnim'r, 7, ae duplex fîlionim Abrahxpe' Illis dielt. IJ. ruiiAaqucin hoc negotio peragi exUei Voluntate,xo-inllar figuh.a4. ;o. Turn vocationenl Gentium, tl. Cum ludzoriim reprobacioiicm };.}7' Prophetarum tcilunoiiiis cellacam ollendit.

YT’Eritatem dico per Chriftum, non mentior I {atteftanre’mihifmulconfcientia mea per

Spiritura finiftum.) Magnammihi triftitiama efle,A:perpetuumcruciatumcordi mco. Opta- J rim enim ego ipft anatbenfa efle feparatum à Chriftopro fratrib. mcis,cognatis,iigt;qua,iue.

Snpr. X. 17 t. It

Snpr.x.x*

Cen. XL la H«b.i|. 1;

is fecundum carnem ; Qui funt Ifraelita?: quo. 4 rum cftadoptio,*amp;gloria,*amp;fœdera,(5c Legis conftitutiojd^culcus,amp;promifsiones : Quo. j rum fun t Patres,Ac ij exquibus Chriftus, quod ad carné attinet, qui eft fupra omnes Deus lau. dandus in fecula,Amen. ’Fieri tarnen non po. 6 teft,vtcxciderit fermo Dei. non enim omnes qui funt ex pâtre Ifraele,funt Ifrael ; Nrq; quia J funt fernen Abraba?, ideo omnes funt filij : led ’in Iftat vocabitur tibi fernen ; Hoc eft, non Î ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui

-ocr page 393-

AD romanos. •«!

•inifilij carniSjij filij Dei.fed qui funt* fill) pro-

5 mifsionis, ccnfentur in fcminc. Promifsio, nisenimfermohiceft, ’ Hoc ipfo temporc ve-Gen-tS.io to riara,amp;eritSaræ films. Neqj hie folùm,’ fed Gtn.x5.1t Rebecca,quum ex vno concepiffèt, népe ex Ifaac

II patrenoftrojhæcexpertaeft. Nondum enim natis pueris,quum nihil feciflent boni vel mali| Vt propofitum Dei quod tft fecund um ipfiui e. Icdionem: id eft,non ex operibus,fed ex vocan, « te,firmum maneret, Diftum eft ei, * Maior Geii.t5.M 13 feruiecminori. Sicutferiptumeft, *Iacob di.'’*^'**^ *•* 14 lexi,Efau veróodio habui. Quid igitur dice., mus? hium iniuftitiaeft apud Deum ? Abfit.

15 KamMofidicit,^ Mifereborcuius mifertus fu.Exod. JJ.Iy erojôf commiferaborquem commiferatus fue,

’6 ro. Kempeigituceleiftiononefteiusqui velit,

17 neque eius qui currat,fcd miferentis Dei. Dicit enimSttipturaPharaoni,’ Ad hoc ipfumexci, Exod.^.is taui te, vt oftendaniin te poteftatem mcam, amp;

IÎ vt annuntietur nomen mtumin tota terra. Ita, que cuius vult miftretur, quern autem vult in-

19 durât. Dices ergo mihi, Quid adhuc fuccenfet?

10 namvoluntatiilliusquisreftitit? Imovctb,d homo,tu quiesquiexaduerfo refponfas Deo ?

* numdicetfigmentumfiftori, Cur me talemEfa.^t.q 1* fecifti ! * Annon habet poteftatem figulus in 3ap.K. y lutum,vtexeadera mafia faciat aliud quidem*''quot;“''®'^ 11 vas ad decus, aliud verb ad dedecus? nbsp;nbsp;Quidfi

veróvolensoftendereiram,amp; notam facerepo. tentiam fuam, pertulit multalcnitate vafairx

13 coagmentataadinteritum: Et vt notas face, retdiuitias gloriæ fuæerga vafa mifericordiar,

*4. qux prxparauit ad gloriam? Qjios ctiamvo, fault ,niinirum nos, non folùm ex ludxis, ve, rum.,

-ocr page 394-

€AP. IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R PI S T. PA VM

rumetiam ex Gentibus, Vtetiamin O(ëæ lt;3î- 2Ç Ofex î.i} cit/Vocabo populum qui meus non crat, po- ' i.Pec.z.3 puïummeum.’amp;cam quædilceta noueiat,dde. Ofex i.io ibam.Eteritjin loco vbi diftum fuerateis/No 2® populusmeui vos,illicvocabunturfilij viuen.

Eü.io. 11 tisDei. Efaias autem clamat ruperlfrael, 2? ianifî fuerit numerus filiorum Ifrael, vt arena maris,reliqui-vleruabuntur. Remcnim confi- 2^ cietamp; concîdet cum iufticia ; qnoniam rcni cô. cifam peraget Dominus in terra. Et lîcut prius 2« Rfa.t, O dixitËfaiaSj^Nifi DominusSabaoth rcliquif-(èt nobis fernen , faóti fuiffemus, vt Sodoma, amp;: Gomorrhæ fimiles fafti fuiflèmus.Quid igitur 3lt;* dicemnsÇ Gentes quæ nonfeftabanturiulHtiâ, apprehendillè iuftitiam,iu/l;itiam autem eâ que cftexlîde : Ifraelem verôqui feftabatur Legem 3* iuftiti.r,ad Legem iuftitiæ nô peruenidê. Qua- 3* re? Quia non ex fide, fed velutex operibus Legis, offenderunt enimad lapidem ofFendicuIi.

PW.iiS.ii Quemadmodum feriptum eft, *Elt;ce, ponoin Si amp;^i's 'ó’ lapidem offendiculi amp;petrani offenfionis; •.Pet^i.S quifquis credit in eum,non pudefict.

C A P V T X;

» Pertraftat efleâa eleftionis, j. qiiod alii refpiiantj alijampleâaïuur 4. Chriihim fîneni Legus. iç lium vocarionein aMofe. lo. ïiidxoruiii vero uidu/ ranonem ab Büia prxdiÂam recenfet.

tRatres, propenliquidé voluntas cordis meii amp;deprecatioad Deum fuper Ifrael eft ad fa-lutem. Teftor enim deiplis, eos zelura Dci 1 habere, ftd non ex notitia. Nam ignorantes; Dei iuftitiam,amp;'propriam iuftitiam ftudenres • C«nftituere,iuftitia; Deinon fucrunt fubieftia.

Nam

-ocr page 395-

s b RO M ANOS*

4 Ram finis Lcgis eft Chfiftus, ad iuftitiafti cni-uiscredcnti. Mofesenimdefcribitiuftitiâquar eft ex Lcge,his verbis ƒ Quàd qui praftiterit

É viuet perilla. At quæexfidceft luftitia,itadi- Gaüt.j.i j

■'cit,’Re dixeris in corde tuo jQuis afcrndet in lient-lo. ix «elum ! hoc eft Chriftum ex alto dcducere.

7 Aut,Qi!«defeendet inabyftum? hoceft Chri_ ï ftucxmortuisreduccrc. Sed quid dicitî’Prope e)eut.}o.i4.

te verbumeft in oretuoôe in corde tuo.Hoceft verbumillud fidei quod prædicamus. Rempe quôdficonfeflusfueris oretuo Dominum le, fum,amp;credideris in corde tuoqubd Deuscutn to excitauit àmortuis,fcruaberis. Corde enim crediturad iuftttiam,oreautem confcfsio fit ad tifialutera. DicitenimSetiptura/Q,uifquiscre,Efi. aS.ié « dit ineum,non pudefiet. Roneniincft diftin,

aio vcl ludaci.vclGræci.namidem Dominus o-;

mniS , eft diues in quofuis àqmbns inuocatur.

15 ^Quifquis enim inuocauerit nomen Domini,

14. feruabitur.(iuomodoigiturtnuocabunt en i;;

quem non crediderint? quomodo autem credêt ei de quo nona udicrint’ qu omodo ant audient

tj abfqueprædicanteî Quomodo autem privdi-cabunt nifi mifsi fuerint ! ficut feriptü eftj^Q^a fpeciofi pedeseuangelizantium paccm,euange,

’Ä lizantiumbona! Sed non omnes aufcultarunt

Euangclio, Efaiasenim dicit,* Domine ,quis3ohm.'u.}S ’Veeedidit (ermoni noftolErgofides ex auditu eft: »îauditus,autemp4rverbumDei.Sed(inQuâeoo\ , ,

- J- • î',1 * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'PtaI.iç.J

anno audienntl ' Imôverôin omne terraexiuit fonuseorum,ôein fines orbis terrarum, verba

19 corum. Sed Qnquamego) nunquid Ifraelnon ' cognouit Deumi Primus Mofes dicit,’ Ego ad artnulationem prouocabo vos per jentem qu«.

non

-ocr page 396-

CAP-XI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIST. PAVbl

non eft gens ; per gentemintelligentia: erper. tern,ad iram vos prouocabo. Elàias auteni v. ** ' Sù.Éf.r tituraudacia^dicit^ue,^Jnuétusfumabijsqui lt;nenonquærebant,confpicuus faftus futn ijs quidemenoninterrogabant, Aduerfus Ifrae-^* 1 lemautem dicit^^Toto dieexpandi manusme« as ad populum rebellem ôi ton tradicentem.

CAPVT XL

I. Nc ludxotum reieâio ad oculi arpedum limitmif, 4-dcceprum olim Eliani fuilTe ait : lO. à; cpm radiccm fan' Aainhabeant, 2; plurcsquoqiieexiis'forefaitdos-iS Z4- Gentes veto admonethuinilitatis ; }t Si extlanta: profunda Dei elfe iudicia.

VM igitur (inquam ego) abiecit Deus po-1 •^^pulum fuumj Abfit. nam amp;nbsp;ego Ifraclit* rnin,ex retnine Abrahæ,tribus Beniamin. Xonj

abiecitDeus populumfuutn quern pra;cognogt; uit. Annefcitisdc Bliaquid dicat 5criptura! quomodo colloquaturcum Deo dicens aduer. F.Reg- IP-IO fus Ifraelem, *Domine,Prophctastuos occi-j

derunt: âtaltariatua fufFoderunt,i$e egoreli-ftusfumfoluSjamp;quæruntanimammeam, Sed 4

i.Aeg.19.18 S'**«!diciteidiuinum rcfponfumf ’Feci vt re-snanftrint mihi ftptem millia virorum qui non flexeruntgenuimaginiBaal. ltaigituramp; hocf tempore reftruatio fecundum eleftionem gra.-tuitamfaftaeft. Quód fî pergratiam,non tant 6 ex operibus : alioquin gratia iam non eft gratia. ■ i Sin ex operibus,iamnon eft gratia : alioquin

Eft.19.to, opus iam non eft opus. Quid igiturfQuod re.7 Matti?. I}.gt;4 Suiritlfraeljhoenoneft aftequutus : fedelefti ' lohan. 11.40 aflèquutifuntjreliqui veróoccallucrunt, (Si-Î Aft.18.16 (utftriptuni eft^^Oediteis Deus fpiritum fo. poiis^

-ocr page 397-

AD ROMANOS. lè^.

póri’jOCuJos vtnÓvi3eant,amp;aures vtnonaü, 'lt;

'9 diant) vfqueadhoüiernuin diem. Et Dauid

dicit, * Fiat ipfis menfa eorum pro laquco ,amp; PW.^9' ‘ «o tendicula, Sc offendiculo, amp;nbsp;talione. Obtene.

brenturoculieorum,vt nöternaiit ; amp;terguin

'1 ipforum femper incurua.biumigitur,inquain cgo,id;oimpegcrunt,vtcóciderent{ Ab lit. fed per coru m ruinamfalus qbtigit Getibus, vt cot

ruina c£l opulentia niundi diininutio eorii opulentia Gentium : quanto tnagis plenitudo

t$ neosnieos,amp;feruemaliquos ex ipfis. Namfi abieftioeorum , eftrceonciliatio luundi ,quæ

primitiæ fanétæ, fandlactiam mafia ; amp;nbsp;fi radix

1Î oleæ fa.ftuscs. nbsp;nbsp;Ne gloriarc aduerfus ramos,

qubd fi gloriaris, non tu radicem portas, fed ra.

ipdixte. Dices igitur,DcfraftiCunt rami,vt ego

2o infererer. Rcétè : per infidelitatem defracti funt, tu verb per fiderafta? .ne effertor animo, îifed time. Namfi Deus naturalibus ramisnon ÎÎ pepercit,vidcnctibiquoqucnon parcat. Vide

igiturbenignitatemacfeueritatemDei :ineos quidem qui ceciderunt,feueritatcm : in te verb benignitatem,fi permaferis in benignitate. alio, quin amp;nbsp;tu excidêris. Sedamp; illi,finon perman, ferine in infidejjtate, inferentur ; poteft eniin

-ocr page 398-

CAP. Xt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIST. PAVL,

Eft.jç.io

EU. 27. J,

Efj. 46.1} lob. 41.1 I. Cor. 2 ig

Deusrurfumcosinfercre. Etenimß Cu exna- 24 turali exeAus ts ole2/lro,amp; piarter naturam infituses in vcram oleam : tjuanto niagisij qui naturales funt,ir.fcrenturpropiiæ oleæ? Ve-limenini vos non ignorarc, fratres, myrteriiini hoc, ( vt ne fîtisapud vofmetipros arrogantes) «bdurationem iftam,quæ eft ex parte , Jfiaeli cuenille tantifpcrduin plenitudo Gentium in-troicrit. Etitatotus Ifraclfcruabitur : ’fi-eut feriptum cft , Viiiict ex Sion i]le liberator, amp;nbsp;auertet impictates à Iacob. Et hoc illis à nie î/ fœdus,^Quumabftulero pcccata ipforum.Ita-quequod adEuangelium atrinet,runt inimici propter vos ; quod ad cleAioncni autem, dili-guntur propter Patres. Namdoraamp; vocatio î? Dei eiufraodi funt ,vt eoruni ipfurn pœr.itere nonpofsit. Sicut cr.im amp;nbsp;vos quondam non 5* paruiftis Deo, nunc autem cftis milèricorci. amconfequutiperiftorum contumaciam: Sic amp;nbsp;ifti nunc non paruerunt, vt per vcftram mi-fericordiam , amp;nbsp;ipfî mifericordiam conûquan-tur. Conclufit cnimDeus omnes in contu- 3* macia, vt omnium niifcreretur. O profundas 33 diuitias turn fapientiæ tum cognitionis Dei! quâm infcrutabiliafunt cius iudicia,lt;S(:eius viat imperucftigabiles! Quis enim cognouit 3 mentem Domini 1 aut quis ei fuit â confilio? Aut quis priordeditei,amp;reddetur ei? Mam 53 exeo,amp;pereuni,(Sein ipfumfunt omnia.ipfîfit gloria in fecula,Amen.

C A P V T XII.

I. Parxnrtica traâat, 2. adtiiItiimDeograhim; 9. ad Dikâioncin non liunnatain, 14.20. ciiam iniinicoz rum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Preto»

-ocr page 399-

KD ft O 'M A N O 3.

iT)R.ecor igitur vos, fratres, per miferationcs '*■ D ijVt liftacis corpora veftrahoftiamviuam fanitani, accepta™ Deo , rationalemillunicul, î turnvcllrum; Et ne configurcmini feculo ifti, fed transformemini per renouationem mentis vcftræad hoc^ vt probetis qux fit voluntas Dei, Ephef.ç.ir jbona ilia, ac«.eptaac perfetta. Enimuero per‘‘^''“^ '^ gratiam c|ux milii dataeft , edico cuiuis vetfan, ti inter vos, ne fapiat fupraquàm oportet fape, re; ledfapiat ad fobrietatem, '' prout cuiq; Deusi.Cot.i.u 4partitus elbmenfuramfidci. tljaemadmodum^pbef.

eniin in vno corpore membra multa habcmus, membra verb omnia eandem nonbabent actio-

5nc; Itamultivnumcotpusfumusin Chrifto : bimgulatiraaût, alijaliorummembra. ^-Habëtes i.Pct.4»ia autem diuctfa dona pro gratia quee nobis data eft; fine prophetiam; prophetemus pro propor« 7tionefidei: Siueminiftetiû, verfemur in mini, ï ftrando:tûis quidocet,in docendo; Tu qui ex,

hottatur,in exhortatione;’ qui diftribuit ,cum W-itth S.i fimplicitate:qui præeft,cura diligentia ; qui mi, 9fcretur,cnhilaritate. Dileftiocfto minimè fi_

mulata. Eftote’ abborrétes à malo,agglutinati Amos.s.tç ’obono.^Fratetna charitate alii ad alios araandos

. I ... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,, nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;1. Pet i.igt;

quot;propenfi.Honoreali, alt,s preceuntes. 'otudio i,pct,ç, rainimè pigri. Spiritu feruentes, Domino fer, l^uientes. Spegaudentes. Inafflictionetoleran, tjtes.^ Inorationeperdurantes. Vfibus fanfto-ï^'ic.i?-. t rum communicantes .Hofpitalitatem fecftantes.

'4^ Bénédicité i)s qui vos infeftantur ; bénédicité,pet. 4.15 '5 inquara,amp; neiinprecamini. Gaudetecumgau, Nlatth.ç.44 i6dentibus,amp;fletecum ftentibus. Eodein aniino

intervosmutuo affefti, bion elate de voMs, rtoti.j.z ipfls ftntiçtïS|fedEumilibus obfecundâtes.bie Ëli.5. u

-ocr page 400-

CAP.Xm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIS T. PAVLI

Prou. îo.îx ISlatth. ç. 59 2. Cor.S.il

I.Pct, 5.9

Mcb.u. 14

Ecclef.i.iS

Matth.(. 59

Peut. 51. 55

Heb.io. 50

Ptoii.aj. 21

eftoteprudentesapud vofmetipfos. Ncminî i/ maluni pro nialo vicifsini reddentes. Procurante* honefta coram omnibus hominibus. ^Si iS fieri potcft,quantum in vobisefl:,cuni omnibus hominibus in pace viuentes. * Non vofmet-19 ipfos vkifcenteSjdilefti .fed datclocumire.fcri-ptumcftcnim, Mihleft vltio ; ego repcndam, dicit Dominu.«. ’Itaqueficfuritinimicus tuus, 20 ciba eum ; fi fitit, daci potum. hocenim fi ftce-ris,carbones ignis coaceruabis in caput cius.Ne 2» vincitor abeoquod malum eft,fed vince boni, täte malitiam.

Cap VT XIII.

1. Viilt l’tfubdamiii imjiflratibus: S. proximtjs ilili^ ganius: it. vtuainus tuile, 14. â: Chrillum iiijuaniiis.

Sap.6.1 lt;AMnis *anima poteftatibus fupercmincnti-* Tit. 5.t '^bus fubieftaefto. non enim cft potcftas nifi 1. ei.1.15 à Dco ; Âtqu.T funt potcftates,funt à Deo ordi-

nat.T. Itaq; quifquislê opponitpoteftati ,Dci* ordinationi refiftit ; qui autera refiftunt,ipfifi- ■ bi condemnationem aufercnt : Nam magiftra. J tus non funt terror! bonis operibus, fed malis. Vis autem non metucre poteftatcm ? quod bo. num eft facito,amp; laudcm ab ipfaobtincbis. Dci 4 cnim miniftcreft tuobono. Qjièd fi feceris quod malunicft,metue ; non enira réméré gla, dium geftat.nam Dei miniftereft,vlrorad iram ei qui quod maluni eft,fccerit. Qjiaproptcr J necefleeft fubijci, non folùm propter iram , fed etiam propterconfcientiam. Propterhocenim ô etiamtributa loluitis : fiquidem miniftri Dci

Rîatthi lî-ii funtinhoc ipfumincumbentes. ^Redditeigi-/ tau

-ocr page 401-

AD ROMANOS. iSï

|ur omnibus quod dcbetis ; cui tributumdebe« tur,tributum:cui veftigal,veÄigal:cui timoré, t timoré ; rui honorem, honorem, «emini c]uic..

quam debete,nifî hoc,vt alij alios diligatis.nain quidiligitalterum,tegemimpleuit. Siquidem illud,^ N.on moechaberis, Non occides,Nó fu.Hxod.ïo.i* raberis,Non falfum teftimoniumdices, Non concupifces,amp;lïquod aliud eft mandatum ,in hoe fermone fummatim comprchenditur,ncm,

»O pe,^Diliges proximu tuum,ficut teipfum.Cha. Dctiit lo.iS ritas proximum non afficitmalo. Itaque ’ ex,

11 pktioLegis,eftcharitas. Id^uc, perfpeifta op' alat.s. 14. portunitate, qubd videlicet tempeftiuum iam lirob. 1.3 fit nos afomno expergifci. Nuncenim propius l.Tim.i.S nos eft falus,quàm quum credidimus. Nox procefsitjdies autempropinquat. Abijciamus igitur opera tenebrarum ,amp; induamur habitu

IJ qui luci conueniat. Vt interdiu,compofitèim. bulemus: * non in comelTationibus 6t ebrictati-bus, non cubilibus acproternijs, non liteamp; in.

14 uidia : * Sed induimini Domino lefu Chrifto, Gal. lt;.iS amp;nbsp;carnis curam ne habete ad explendas cupidi, ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**

tates.

CAPVT xini.

I. Commentât eos qiii flde fi)nt infirma, iç. ne vitîo nofiro fcandilizentiir 10. Et iUis c diuerfo imperat, vt nontemerefirmiores iudicent. 19. vt intra aedificatioz nis 10. amp;nbsp;chatitans tetminos iz. Clitilliana libeital conGfiat.

t JP Vm verb qui fide eft infirmus, aftumitc, non

£b 3 • (den«

-ocr page 402-

CAPXIIIf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KPIST. PAVL-t

- edentem n« códemnato.Dcus cnim «um aflum«. uc4.11 pßt, Tu quies quicondeninasalienum faniu-4, lumiproprio domino ftat autcaJit.ftabiiittur autem : poteftenim Dtus eum ftabilire. Ajius j quidcin .xllimat dieni prædie,aliuf autem per, a-que çftimat quemuis dicm.Vnufquifq; in animo fiio picne certus efto. Qui curat dicm,Do- (t. mino cuiat;amp; qui non curat diem,Domino nö curat. Qui edit, Domino edit rgratias enini a. git Deo. ifi qui non edit, Domino non edit,amp; gratiasagit Deo. Nullusenim noftnim fibijpfi quot;J VIuit,lt;Sf nullusEbijpßmoritur. Nam ßue viui-î mus,Domino viiiimus.fiue morimur,Domino morimur. Siueigiturviuamus, fiuemoi iamur, Domini fumus. Ad hoc enim ChriAus amp;nbsp;mor-^ tuus eft,lt;Se refurrexit amp;■ reniait,vt amp;nbsp;moi tuisac î.Cor.1.10''*quot;entibus dominctur. ’Tu veràcurcondénas 10 fratram tuum laut etiamtu curpro niliiloha. bes fratrem tuum? Omnes enim fiftemurapud Ffa.4C15 tribunal Chrifti .Scriptum eftenim,’Viuo cgo,i(. 1'liili.io dicit Domin US.’quoniara mihifefe Heftet omne gcnu,amp; omni« lingua coßtcbitur Deo. Nempe u ergo vnuß^uifqj noftrüni ilc ftipfo rationê redder Deo. Neampliusigituraliusde alioiudice, jj mus; fed hjcpotiùsadhihereiudicium,vt ne of-fendiculum ponatis fratri,aut fcandalum.No-14. ni, lt;5eperfuafum Irabeo per Dominum lefum, ribilellèimpurum per fe ; iêd eiqui exiftimata-Jiquid eflê impurum,id ei impurn elfe. A^crùm iç f proptereßram fiatertuustriftitia3fficitur,nô ' |,Cot.?.i iamHicundùm charitatéambulas.’NeeCcatua ilium perdito pro quoChriftus mortuus eft. Nevcftrum igiturbonum blafpbemator. Non li «niineft regnura Deiefcaamp;potuSjfediuftitia, 17

-ocr page 403-

A D K O M A N O S. i8r

»8 amp;pax,amp;rgaudium pcrSpirirum fanftum.Natn qui per h.i-cferuit Chrifto , gratus eft Deo , Si «9 probatushominibus. Hcnipe igiturquæad patera fdciur.t,refteniur,amp; quæad mutuam ædifi. .

ao cationcm.Ke cibicauradcftiueopusDci. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

mniaquidcmpurâ;fedn alum efthomini qui

at edit cum offendiculo. ’Bonn eft non vefei car-bGoi..8.tgt;' nibus,neq;biberevinurn,neq;quicquani,inqua frater tuus impingit, aut offenditur ,aut infir-

1Î mus eft. Tu fidem babes, apud temetipfuni ha, becoraraDeo. Beatus qui non condemnat fe, aj ipfuminco quod approbat. Qjii vevôambigit fi cderit,condemnatuseft,quoniam non editex fidc;quicquid verb exfi.de non eft,peccatum eft.

CAPVT XV.

1 Eofiotes rohiit fitum conférant ail confirmando» infirmes ?. Ch irti cxcmplo. ? qui fc conimunicaiiit S.nonmodolnd*is,io.feJetiam Genubus.vs. Serie ptionis huius Epiilolxtatio redditut.

i jT^Ebemus autem nos qui firmi fumus ,imbe» ciUitates infirmorum portare , at no indul, jgerenobifipfis. Itaq-jVnufquifq; noftrûm proximo indulgcat in bonum, id eft, ad eius sdifi, J cationem. Etcnim Chriftus no indulfit fibijpG, fed,ficut fcriptumtftj’Conuitiaeorumquicó, pfal. ß?- ** ^uitianturtibi,inciderunt in me. Nam quæan.

tè feripta fünf, ad noftram doftrinam ftri, pta funt ; vt per patientiam amp;nbsp;confolationem j Scripturaru fpembabearaus,Deus aut patientiç amp;tôfolationis autor,’det vobis vteodéanimo i.Cer.b l» inter vos mutuè affefti fitis, fecundn Chtiftuiu

* (lefura; Vt concorditer vno orc glotificeti» Deum ac Patrent d.omjai noftti lefu Chrifti. , Bb 4 Pro»

-ocr page 404-

CAP.XV^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPI ST. P A VU

*” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Proptercaafliimite alijalios,i!cutamp; CIiriAii»^

aflumpfit nos in gloriangt; Dei. Ilhid autcni di,S cOjIefum Chriftum niiniftiiim fuiflt circumci-fionis,pro Dei veritate, vt eor.fitmarct promif. lioncs Patruni : Etvt Gentes pro niifericor.9 pral.iS.Ço diaglorificent Deuni ; ficut fcriptuni e/1:,^Pro-pterea confitehor tibi interGcntes,amp;r.otr.ini

Pciitji4j tuopfallam. Etrurfuin dicit, ■''Gav.dcteGcn-lO l’iai.117.1. tes cum populo eins. Et rurfum , Laudateii Dominum omnes Gentes,amp; collaudateeum o-

|ila.ii.io mnespopuji. Et ruifum Elaias dicit, Eritu radix Itfle,amp;qui exurgat ad imperandum Gen-tibus : in ipfo Gentes fperabunt. Vtinam ve.. ij rèDeus fpei impleat vos omni gaudioamp;patc credendo, vtfpeabundetis per virtutem Spiritus fanfti. Perfuafum autem habco amp;nbsp;ipiecgo 14. de vobis,fratresmci,quód ipfi per vos pleni fitis bonitate,implctiomni cognitione,amp;q’jipoßi-tis etiam vos mutuó monere. Audaciiis vero fcripfi vobis,fratrcs, aliqua ex parte veluti coni, monefaciens VOS, propter gratiam quæ data eft mihi d Deo. Ad boc vt fim minifter Icfu Chri li fti apud Gcntes,opcrans£uangclio Dei ; vt ob. latio Gentium fiat accepta, fanûificata perSpi. ritumfanAum. Habco igitur quod giotier 1/ perChriftum Icfiim , in ijsquæ ad Deuni perti. rent. Non cn.im fuftinucrini quicquani loqui iS quod non cffecerit f'hriftus per me, adduccn. disab obedienriam Gentibus, verbis amp;nbsp;faftis, y irtute fignonim aeprodigiorum, virtu te Spi. ritus Dei ; adcövtab Hierufalem amp;nbsp;circuroia. tentibus rcgionibusvfquead Illyricum,iniplc. uerim praiciicandi Euangelij Clirifti murus, Jtaporró ambjens praidicare Euaiigelium, non J9 rbi

I

-ocr page 405-

A D R o M Ä N o 5. JSS ybînominatuseffet Chriftus,vt ne fuperalie.

îi numfundamentumsedificaretn : Sed licut fcri. ptumeft/ Quibusnoneft annuntiatumdeeo, Efa.p.t;

' videbunt : öc qui'non audierunt, intelligent.

Î2Quapropter etiamimpcditusfumfarpe ne ve,Supt. v it

babeam locum in his region’ibus, *defideriumStipr.(.,t autem habeamveniendi ad vos à muleis annis;

amp; Achaiæconfcrrealiquid in paupercs fanftos,

27 quifuntHierofolymis. ^Placuitenimjinquä,^'^*”''**’’** amp;debitoresillorumfunt. nam fi fpiritualiai, pforumbona Gentes participarunt,debentet.

aSiamipfaincarnalibuseis miniftrare. Hoc igi. turvbiperfecerojamp;eisconfignaucrohunc fru- '

l^ftunijabiboiftacinHifpaniam. Scio verb me, quumveniam ad vos, cum plena benediftione

30 Éuangelij Chrifti venturum. Precorautem

' VOS,fratres,per Dominfi noftrum lefumChri-ftum,amp; per charitatem Spiritus, vt mecum cer-3itetisveftrispro meapud Deum precibus : Vt libererabijs qui rebelles funt in ludæa. vt^ue minifterium hoc mcumergaHierufalem,acce.

32 ptum fit fanftis ; Vt cumgaudio veniamad vós per voluntatemDei, vnaque vobifeum re«

|3 fociller. Deus autem pacis princeps, fit cum o« mtiibus vobis, Amen,

ÇAPVT XVI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Bb $ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.Com«

-ocr page 406-

CAP.XVt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIS T. PAVM

i. Ccmmcndjt Piiodicn- j faHitat officiofc fomp'iii* rcs, i7.adnionciquc vc eos caiieant qui dilsulioiuni au/ tliorcsiuui.

^Ommenf’o autcm vobis Pbœben fororem ' '^noftram,quæcft miniftia EcikfiæCenchre.

enlîs ; Vt cam excipiatis in Domino fient di£;nfl * eft (anftis ,lt;S. adliii/ci quacunq;in rcipfivfus fuerit vobis.nam h.Tf turn niultis hofpitifi pre. buit,tn mihi etiam ipfi. Salutate Pi ifcillani «St î Aquilani,adiutores mcos in Chrifto Iefu.(Qiii 4 pro anima mca fuani ipforum cernieem fuppo. fuerunt : quibiis non egofolus gratias ago, fed etiam onines EcclefiæGentium.) ItcmEcclefi- î-«m quæ in domo corum eft .Salutate Epenetum niihi dilcftum,primitias Achaiein Chrifto.Sa. lutate Mariam quatniultii laborauit erganos. Salutate Andronicum amp;:Iuniam,cognatos nie- 7 oe,amp;concaptiitosnieos, qui font infignes inter Apoftolos, qui etiamante mefuerunt in Chrifto. Salutate Ampliam dileftum mihi in Do. I niino. Salutate Vrbanil, adiutorem noftriim 9 in Chrifto,amp;.' Stachyn mihi deleftum. Salutate lo Apellen,probatum in Chrifto.Salutateeosqui ' ftinftx Ariftobuli faniiliaribus. SalutateHero- ti dioneni cognatummeû. Salutareeosqui funt exNarcifsi faniiliaribus,eos inquani qui funt in Domi no.Salutate Try phenam amp;Thryphofam U qua: laborant in Domino. Salutate Perfidadi-leftani,qu.eanultum laborauit in Domino.Sa- ij lutate Rufiini fcleftum in Domino, amp;nbsp;matrem ci us acnieani.Salutate Afyncrituni,Phlcgonté, 14-Herniam,Patrobaiii,Mercurium,amp;qui cumeis f funt fratres. Salutate Philologum amp;nbsp;fuliam, ij i^'reuni amp;nbsp;fororetBciuSjÄOlympjjiSr qui cum

««

-ocr page 407-

ÄD ROMÄNOS. iS?

,^rfsfant,omnesfanftos. ^Salutatcalij âlîos o-i Cor-'Ä-1»

! nbsp;nbsp;nbsp;1-j fculofanfto.Salutant VOS EcclefiçChrifti.PrC'

corautenivos,fratres,vt rpeculemini difsidiorn

I amp;*cädalorum autores preferdoftrinani quam 18 vosdidiciftis : ’ amp;dcclinetisabeis : Nam quie- i.lohan-'®

I iufmodi funr , Domino noftro lefu Chrifto nó fêruiuntjfed fuo ventri ; amp;nbsp;perblandiloquenti-am amp;nbsp;aflèntationem tordahominum minimi »9 malorum feducunt. Vcftra enim obedier.tia ad omncspcruenit. Gaudeo igiturquod ad vo» attinet: fed volo vos fapientcs quidero cfle in re.

20 bus bonis,innocentes vei bin malis.Porrö De_ us pacis princeps conteret Satanam fub pedes vcftroscitb.Gratiadomininoftri lefu Chrifti 21 fit vobifcum.Amen. Salutant vos * Timotheus adiutormeus,amp;Lucius,amp; Iafon,amp;Sofipatcr,f *’^*•‘3

21 cognati mei. Saluto vos in Domino ego Terti.

23 u',qui defcripfi epiftolam. Salutat vos Gaiu» hofpes meus «SfEcclefietotius.Salutat vos Era- , 24 ftus procurator vrbis,i?e Quartus frater. Gratta

• domini noftri lefuChrifti fit cum omnibus vo.

25 bis,Amen. Ei verb qui potcft vos ftahilire,fe-Ephef. j.io , cundbmEuangeliummeum «Scpreconiumlefh

Chrifti,*cxreuelationcmyfterij quod à tempo, ^phef?.

26 ribusæternis tacitumfuit: Nuncverb faftum

eft manifeftum,amp; per Scripturas Propheticas^ pù.l.l ex imperio æterni Det, ad obedientiam fidei o, Ij mnibusGentibusdcclaratum ; Soli,inquam, fapienti Deo gloria per lefum Chriftum in (e, tula. Amen.

Ad Romanos fcriptafuit Corintho,pe» Phœben miniftrani Cenchreen, fis Ecclefia:.

EPISTO,

-ocr page 408-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPI s T. PA VU

EPISTOLA PAVLI

APOSTOLI AO CORltî.

T H I O S P R 1 O K.

C A P V T 1.

I. Poftprihilatioiicm lo. qiizviin hahrt exhorhniK, »1. taxaidilsidnConnthioriim, 17. cofqiic a faftiiaJ liiiniilitateinrciiocat, 10. Namciicrttnsonincm nHin/ di fapiaiiiä.aj 2f. folamcrucis prcditanoncnicrigi.’.

Pom.i. 7 Ephef. I « ColofT.i.il

I.Tim.t.9 Tii.x.u *,Tini.i.aa

Tit. 1.11

Philip. 3. ÏO

P)V VL VS vocatione Apoftohis lefuCliii-• iH per voluntateni Dei, amp;nbsp;Softhcnes fn-ter, Ecclefia: iJci qiurcftCorir.thi/lan-* ftificatis in Chrifto Icfu, vocatis fanftis,cuni omnibus qui inuocant nomen Domini nottri lefu Chrifti, in qtiouis Icco, Domini, inquam, tumipforum tumnoftri, Gratia vobisamp;rpaxj â Deo Pâtre poftro, iSe Domino lefu Chrifto. Gratias ago Deo meo Temper de vobis,ob gratia Dei qu.rdatacft vobis in Chrifto lefu: Qjiôd $ in omnibusditati fitis inipfo,omni loquendi facultate, omni^uecognitione : Prout tefti. Ä monium Chrifti confirmatum fuit in Vobis. Adeo vtnullo dono dcftciamini, ^expeiftantes 7 dum reueletur Dominus noftcr lefus Chriftus.

3.iS, gt;nbsp;Qyj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vfqiteadfi.S

nem inculpatos , in diem Domini noftrilefu uThdT. 7.34Chrift:iquot; ’Fidelis Deus, per quern vocati cftis 9 in coramunioncm Fill) iplius lefu Chrifti Do. mini noftri. Precorautem vos,fratrej,perno. 10 menDomini noftri lefu Chrifti,vt idem loqua. mini omnes,Arnon fint inter vos dif idia,fed fi. tis coagmcntaticadem mente amp;nbsp;lentcntia. De. '1 tlaratuni eftcnim mihi de vohis, ftatres int i, d

Idouiefti,

-ocr page 409-

AD C ORIN T. T. 190

âdmefticis Chloe«, quèd lites fint inter vos.

t2 Hoc auteni dico, vnumqiienque veftrùtn dice-

re,Ego quiderafum Pauli,CEO veiô Apollo, AftaS. t4 IjegôvcroCephæjCgoverùChiifti. N.um dis.

pcrtitus eft ChiiftusÇ num Paulus crucifixus eft pro vobisj aut in nomen Pauli baptizati fu.

I4iftibl Granas ago Deo meo qubd nemincni veftiûmbapti2auerinl,nifiCrifpum amp;nbsp;Gaiuni; AAou$.i4 s5Vtncquis dicat meinmeum nomen baptizaf-

16 fe. Baptizaui autem etiam Stephan« tamili-am; cæteiùmhaud fcio num quern alium bapti.

17zauerini. Nonenim mifitmc Chriftus,vtba-ptizaretnjfedvtcuangelizarcm non tarnen cnlafra i. 14 dicendi pcritia,neinanis reddaturcruxChrifti.

iJ Ham Termo ille de cruce, ijs quideni qui perefit ftaltitiacft ; nobis autem qui feruamur ,^po-Ga,-?. 4

19 tentia Dei eft. Scriptum eft enimAb olebo pientiam fapientum, amp;nbsp;intelligentiam intelli-Jogentiumtollam è medio. Vbifapiens! vbi Seri, ba? vbi conquifitorfecuh jftius? nonne infa. îituauit Deus lapientiammundihuiusî Nam poftquamin Dei fapientiamfidus non cogno. uit Deumexeius fapientia,placuitDeo per ftul.

î2tam prædicationcm fcruare credentes. ' O^an-Mitth u.}$ doquidem 6c. ludaifignum petunt,amp; Greci fa.

33pientiamquærunt ; Hos autem prædicamus Chriftuincrucifixum jluda’isquidem offendi.

Î4 culum,Gra-cisveröftultitiam : Ipfisauteravo, caris , tum ludæistumGracis, ChriftumDei Ï5potentiam ac Dei fipientiam. Ham ftultitia i Deifapientiorcftquàm homines : amp;infirmitas I aóDeivalidior eft quàmhomines. Videtisenim vocationem veftram,fracres, vos videlicet non •fte multos fapientes fecundum carnem, non multo*

-ocr page 410-

E P I S T. P A V b 1

multos potentes,non multos nobiles. Verùnitj qux ftulta funt in mundo,elcgit Deus,vt pude-faciat (apicntcs,amp;quxfunt infirma in mundo, elegitDeus, vtpudefaciat robufta: Et quxîS ignobilia funt in mundo, amp;nbsp;pro nihilo habita, clegit Deus, amp;eaqux non funt, vt caqux funt aboleat. nbsp;nbsp;Vt ne gloneturvllacaro coram eo.;9

Jet«quot;-5’

Sedcxipfo voseftisin Chrifto lefu , quifaftusja eft nobis fapientia à Deo, iuftitia^;, amp;nbsp;fanftifi-catio,ôc redemptio ; Vt, ficut fcriptuni eft,;' gloriatutjin Domino glorietur.

CAP VT II.

». Prxdicationemfiuni tii cxcmplHm adJiirit, 4. Iiii' inanitiisquidcmabicâam 7. Ij. fpuituali taiiicii viriiiz tchilîgncm, 14. Tandem eoncludu cariiis ludicionon polie xliimari.

S»P-«-ï7

AA. iS.i

■p Go igiturquum venirem ad vos fratre», *n51 ■*^veni cumeminentiafaciindiæauc lapienti.r, annuntiansvobis teftiraonium Dei. None-î nim dccreueram quicquain feire inter vos nifî IefuinChriftum,eun)^ue crucifixum. Et fui} egotû infirmitate timoréac treniore multo ' apud vos. Ncque oratio mea amp;predieatio nicâ tentix. Eie fides vcftra eonfiftat in (apientiaj hominiim, fed in potentia Dei. Sapientiam 6 vcràloquimur inter perfeftos : fapicntiainau. temnonfcculi huius, ncque piincipum feculi huiusquiabolentur. Sed loquimur fapienti. ƒ tiamDei latentem in niyfterio ; id eft,occultant nbsp;nbsp;(

verfataeft, in perfuaforijs humanx fapienti.v ••Pet, i.io verbis, ftd in dcmonftratione fpiritualis po.

Siipr 1.17


illani,quampra'finierat Deus ante feculaiii glo.. nam noftraini Quant nemo principum f«ulig liwtuii

-ocr page 411-

RD CORIN T. ». m

Tiuius cognouit : namfi cognoui(rent,nequa, quitn Dominum gloriæ crucifixiflent. Sed præduamus, ficut fctiptum eft / quæ oculus Efa. ö4gt;4 non vidit., net auris audiuit, net in mcntciu hominis vencrunt, quæ parauit Deus ijs qui u

Iij pfum diligunt. Robis autem Deus ca reue-lauit per Spiiitum tuum. Spiritus cnira o.. mnia fcrutatur, eiiam profunditates DEI. siQiiis enim honiinum nouit ea quæ funt ho. minis,nififpiiitus hominis quieftinto ! itaet. iameaqua;funt Dei nemo nouit nifi Spiritus

tl Dei, Ros verb non fpii itum mundi accepimur, fed Spiritum quieft ex Deo , vt feiamus qua:

13 Deus eft nobis gratificatus ; * Qua: etiam lo. Supr, t. i-, quimur,non fermonibus quos docet humana^-fapientia,fed quos docet Spiritus fanftus,fpiru tualiacumijsquæ fpiritualia funt coniungen,

gt;4 tes. Animalis autemhomo non eft capax corum quæ funt Spiritus Dei.funt enimei ftulti-tia,necpoteftea cognofeere , quia fpiritualitet

C AP VT UI.

I. RationeteJüitadoctnn3efu3ehuniilis,4, docet quo locohabcndifmtMinillti. quod nniinis.’.o- qu« vera sedificnidi ratio. 10. iiionet Corinih.os ne pae tiantur animas luas pioianari iS. fupceba can us laz pienna.

oporrb,fratre8,non potui loquivobis ,vt ' •*^fpiritualibus,fedloquutusfum ,vt carnali. ) jbus, id eft, vt infantibus in Chrifto. Laftis

potu VOS aluijiSc non efca. nudum enim potera-

‘«1

-ocr page 412-

CÄP. lit

EPIST. PAVbl

Pfâl. 62., ij GjI. ö.;

ïli'r. 6.19 i^Cör. ö.iS

tis id ferre : imo ne nunc quidem adhuc poM« ftis. Nam adhuc earn ales cfti?. quunienim inj Vobis fint liuor amp;nbsp;rontentio,lt;Sc difsidia, nónne carnales eftis, amp;nbsp;fecundum homineminceditis? Etenimquum dicit quidam , Ego quidem fum 4. Pauli,altervero,Egofum Apollojnónnecarna-ïeseftis? Qijis igitur eft Paulus,quisautem A. j polios, nifiminiftriper quos credidiftis, amp;nbsp;vt cuique Dominus dedit ? Ego plantaui, Apol.ÿ los ngauit ; fed Deus dedit incrementum. Ita. y que neque is qui plantat, eft aliqu id, neque qui rigat : fed Deus ,qui dat incrementum. Is verôj qui plantat amp;nbsp;is qui rigat ,vnum fun t : vnuf. quifqueveró fuammercedemaccipiet fecflduni (uum laborem. Etenim Dei fumus adminiftri.'^ Deiaruum,Dei a:d ificatioeftis,Secund uni gra-,® tiam Dei, quæ dataeft mihi, vt peritus archite-éius fundamentum pofui : alius autemfuper. ædificat.porrôquifq; vidcat quoniodo fuper-scdificet. Nam fundamentum aliud nemo po-ii teftponereprætcrid quod politumeft,quodcft lefus Chriftus. Qjjôd fiquis fupcra-dificetfu-u ' per fundamentum hoc,auru m, argentum, lapi-desprctiofos,Iigna,focnum,ftipulam : Cuiuf-ij que opus manifeftum fiet .'dies cnim declarabit: nam per ignem retegetur ; Sc cuiufque opus quale fit,ignis pi obabit. Si cuius opus nianc-14. bit quod fupera:dificauerit,mcrcedem accipict : Si cuius opus exuftumfuerit, damhum faciet: If ipfe verbferuabitur,ltatame,vt perignem. ’An 16 hefeitis fros efle tcmplum Dei, amp;nbsp;Spirituni Dei iiàbitiiré in vobls I Si quis templum Dciij ViölÄf j liunc pefdet Dcùs;nahi templum Dei

çftis tlt;iSt NùJlus feipfu^hj f

-ocr page 413-

A D C o RI N T. I. 19t

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feducatjfiquisfibividetur effi fapien! inter vos

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19 in hocfeculojftultus fiat, vt fiat fapiens. nbsp;nbsp;Sa,

pientia cnim mundi huius, ftulcitia eft apud

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deuni.fcnptumcfteniiiij^Carpitrapiécescum'ob.ç-iî

I to verfutiaipforuni. Et rutfura, Dorntnus no-PfaLç .tt tl uit cogitâtlones fapicntumclïè vanas. Itaqu« nullus glorieturinhominibus : omnia nanque tiycftrafunt; SiuePaulus, fiue Apollos,fiu«

Cephas ,fiuc niundus, fiue vita,fiue mors, fiu« ptxfentia, fiue futura : oninia, inquam, vcftra tj func.y os autcm,Chrifti-. Chriftus verö, Dei.

CAPVT 1111.

I. Dcfinitione veri Apodoli addufti, 7. humilinti» fpccicm honori Gbi magis efie deberc ciuam probro, docct.^p. Signa proicttvnd« te ipfa appareat 10. net gloriaei ii. ncc ventri ipfuni ftuduilVc. 17. Ad ttutinTu motbcum coinnicndat.

, Çlc de nobis reputet homo, vt de miniftris ^Chrifti,amp;difpenfatoribus m'jfteriorn Dei.

2 Quod fupereft autem,illud requiritur in difpé,

J fatoribus,vt fidus quifque inueniatur. Mihi verb pro minimo eft qubd àvobis dijudicer,aut abhumano iudicio imonec meipfum dijudi.

4 co. Kullius enim rei mihiconfeius fumrfed nonperhociuftificatusfum : fed Dominus is

J eftqui medijudicat. Proindene ante tempus .Vlattli.T.» quicquamiudicate, vfquedum venetit Domi- RcH'*’ nus ,quiamp;illuftraturuscft occultatenebrarfi, tie manifefta faciet confilia cordium ; at tunc

é lauserit vnicuiq^àDco. Hazcautem, frat res,

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;figura quadamtranftuli ad meipfum amp;nbsp;Apol,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lo, propter VOS : vt in nobis difcatis,rupraid

quod fcriptum eft no fapcre:vt ne alius pr,o alio

Cs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infl»-

-ocr page 414-

CAP. int. . . ePisT. PAVLi infleminiaduerfusaliuni. (Iniseniratedifcer. f nit? quid autcni habcs quod no acceperis? quod fietiamaccepifl:i,quid gloriaris, vt qui non at. cepeiis? lamfaturati eftis,iam ditati eftis,abs. I que nobis rcgnuin adept! eftis : atque vtinani fané regnctis, vtamp;noslimul robifcum regne, jcus. Deus eniin, ptito , nosvltimos Apollo.9 Joslpeftandos propofuit, tanquani niorti ad-diilos. Main fpeilaculum failli fumus mundo amp;■ Angelis di hominibus. Nos ftulti propter** Cbrillum,vosautcm prudentes inCliriilo:nos infirinijvos autcm validi.’vos gloriofi,nosigno-miniofi. Ad hoc vlque tempus amp;t cfuiimus 6c ** litJmus,amp; nudi fumus, amp;colaphis cædirour, amp;c Alt;S.ïo.J4 incertis fedibuserramus : ’ Et laboramus,ope.

P rantes proprijs manibus, conuitijs alfedli, bene ' ’’ precamur ; perfequutionem patientes,fullinc, Matth, f. 44 mus; nlamati piccamur; purgamentamun. *} Eut. I?. J4 difai3:ifumus,,vtque omniumfordes vfquead-Ââogt;7. 6o Non vt VOS pudore fuffundam ,harcfcri-* bo,(ed vtfilios mcos dilcÄos admoneo. Nain*J

AiS. içiîl lac. 4.1$

ctli decern millia pædagogorum habueriris in Chriûo,at non multos patres habetis.in Chri. ftoenini lefu per Euangelium ego vos genui. Prccorvosigitur,imitatores mei cllote. Pro-*^ .pteiearailïvobis Timotheum,qui eft films me. '7 usdileclus amp;nbsp;fidclis in Domino,qui vobis in memoriani reducer, qu« fint viæ aica in Chri. fto,ficut vbique in omnibus Ecclefijs doceo. Cæterùmperinde quafi ego non fim venturus ad vos,inflati funt quidam. Sed veniam breui *9 ad vos’ fi Dominus voluerit,amp;cognofcam non verbaiftorum quiinflati funt,fed fpiritualcm virtutem.Non cnim in verbis fitum eft regnum 20

Dei,

-ocr page 415-

ÄDCORINT, 1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;içj

3iDei,(ed tn Spiritus virtute. Quid vultis? cun» virga veniara ad vos,an cum charitate ife (pintu Icnitatisi

C A P V T V.

1. Quod tnccftuofum priu^nt cum noucrca coniugtr um tacin ferrent,!.ó.ijins caui'ae ciFc adinonct cor pado* re deiiciantur poiius quam tupcrbant. lo. Eiufinodi fcckracxcomutunicationevindicandacire, u.ne coiw tagio btios fetpat.

fcortatlo,amp; ciufmodifcortatio, quæne inter Gétes qui.

dem nominatuT,adeo vt quis vxorempatris ha. îbeat. Et vos inflatitftis,ac non potins luxiftis, vt tolleretur é medio vcftri qui facinus hoc

S fu Chrifti, Eiufmodi inquainhomo tradatur Satanæad interitum carnis, vt fpiritus faluus

7 maflamfermentari? Expurgate igiturvetus fer-nientum,vt fitis noua mafla, ficut cftis fermenti expertes.Etenira Pafcha noftrum pro nobis fa, S crifîcatum eft,nempe Chriftus. Itaq^feftü agi. temus non fermento veteri, nee fermento mali. tiæ amp;nbsp;nequitiæ : fed non fermentatis panib. fin. ^ceritatis amp;nbsp;veritatis. Scripfi vobis in epiftola,ne 10 commifceaminicû fcortatoribus. At no omni.

no cum fcortatoribus mundihuius,aut cS au«. ris,aut cumrapacibus,autidololatris:alioquin. u debetis fcilicet è mundo exire. Nunc autesn

Cc » ferk

-ocr page 416-

CAP-vu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIS T. PAVbl

ftrip/î vobis ne commifteair.inijid eftjCquisqiiu frarernoininatur, fit (tortator, aiir auaruf, aut idololatra, aut conuitiator,aut cbriofus,aut rapax:îSejufraodi, inquam, needatis quideni. Q^iidcnim meaintereft etiani de extrancis iu. dicarc? nonnedeijs qui intusfunt, vosiudica. tis? Deextranrisverà Deus iudicat. ToIUk'^ igituriftum fceleratum ex vobisipfis.

C A P V T VI.

I. Inuthitiir'in forenfes coiitentiones, 6. qiiibus fc miitiio vexabant fiib infidclibus.cuin niagiiü Euaiige' II) dcdccore. deinde RotCandi kccnnain graui tome minatioiie cxagiiat.

çVftinet aliquisveftrûm negotium habensen I ‘-’altero, iudicio experiri fub iniuftis, «mon fub (àniftis ? An ignoratis fandos munduffl J iudicaturos ? quod fi per vosiudicabiturmun-du'jindigni cftis minimis iudidjs. An igno-} ratis fore,vt Angelos iudicemiis,nedum vt qu* adhuiusvitævfuni pertinent non iiidicemus? Itaque fi iudiciahabeatis de ijs quæ ad huius vi- 4 tæ vfum pertinent, eos qui minimi fiuntin Ec. défia,eosinquamin fubfeilijs collocate. Vtf vospudcat,vobishocdico. Itiinenon eft inter vos fiapiens, ne vnusquidem, qui pofsit dijudi-care interfratresfuosl Sed frater eumfratreé iudicioexperitur, id^ue fubinfidelibus I. hmj igitur omnino impotentia in vobiseft, quàd Matfli. jeiudicia habetis inter vofimetipfos. ^quarenon Liic.6.39 potiusiniuriam patiroini ? curnon potiusda. •, rThciî^'tf finumaccipitis? * At vos iniuriam faciris,amp;8 damnoafficiris,idquefrarres. An ignoratisin. iullos non eflè Dei hærcditatera pofièfiuros?

Ne

-ocr page 417-

AD C O R 1 N T. t. l9 ÿ Ne errate, ncquc fcortatores, neq; iJololatr«, ncque mœchi, ncque molle:, neq; qui concum_ 10 bunt cum mafculis, Neque turcs, nequeauari, nequeebriofi,ncque conuitiatores,neque rapa.. lices,regni Dei hæreditatem pofsidebunt. ^Ët hæc Gratis nonnulli; fed ablutieftis,fed fandtift. catieftis,fediuttificatieftis innomme Domini n Iefu,amp; perSpiritn Dei noftri,^ Omnia mihi li.lnfr- «o.ig cent,at non omnia conducunt ; omnia mihi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ji

cent, at ego non redigarfub vllius rei potefta-

13 tem. Efcæ ventri deftinatæ funt,amp; venter efcis;

Deus autcm amp;nbsp;hune amp;nbsp;eas abolebit, corpus verb non fcortationi, fed Domino, amp;nbsp;Dominus i4corpori. Deus autemamp;Dominum fufeitauit, 15 nos fufeitabit potentiafua. An ignoratis Rom. lt;gt;.5 corporaveftraeCfemembraChrifti*. Numigi-tur tollens membraChrifti,faciam,vt fint fcor-

16 ti membra? Abfit. An ignoratis eum qui ag. glutinaturfcortOjVnumeflecorpus cu fcorto? Fient enim, inquit, qui’ duo erant ,ca, o vna. Gen. 1.14.

17 Q^iverbagglutinatur Domino ,vnus fpiritus iSeft. Fugitefcortaiionem. omnepeccatu quod Epi,ej;, j3 fecerit homo , extra corpus eft : fed qui fcorta-

gt;9 tur,in proprium corpus peccat. An ignoratis ’corpus veftrum efletcmplum Spiritus fanfti,Supr. i it quieftinvobis, quemhabetisâDeo ,ncqueeffe^ Got.6.ilt;;

10veftriiuris? ’Namemptieftispretio.glorifica-’n^T.ii tc igitur Deum in corporc veftto, amp;nbsp;infpiritu ’ veftro,quæ funtDei.

Capvt vn.

I. DlfTercnshicdc coniugio,4.quodcfttemediiimvir tandx fcortiüonis 10. inditfolubile: »8. xo. iubet v/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;numquemqueforte fiu contentum viucic. is. Quis

viigtnititis finis elfe dcbcat oftendit, 35. amp;nbsp;qui coniu/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jium fufeipcte debcant,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G t 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cxterum

-ocr page 418-

CAP.VlIr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BPîST. PAVbl

Aeterùm dequibus fcripfiftisad we, bonufti * nbsp;nbsp;,

».Pet..).?

Mj»h. f. 31 amp;19.9 JVlarc. 10. n Lik- IC.

^fueritviromulicremnon attingerc. Sedgt; propter fornicationes fuam quifquc vxorem nabeat, amp;nbsp;proprium quaque viium habeat. 5'**^j * Vxori vir debitam beneuolcntiam reddat : f * fimiliter auteni amp;nbsp;vxor viro. Vxor proprium 4 corpus non habet in poteftate,/èd vir : Kmili-ter autem amp;nbsp;vir proprium corpus non habet in poteftate , fed vxor. Ne fraudate alius ali- J um,njfi liquid ex confenfu ad tempus, vt va-tctisieiunioamp;prccibus : amp;nbsp;rurfum llmul con-licnite , ne tentet vos Satanas propter inconti. nentiam veftram. Hocautem dico ex conccC (gt; ftone,noneximperio.Nam velim omnes homi- 7 nes eile,vt amp;nbsp;ipfefum; fed vnulquifq; proprium donum habetex Deo ; alius quidem ita , alius «utemita. Dico autem calibibus amp;nbsp;viduis, g Bonum eis eft fimâl’erint,vt maneo ego. Quód^ fenon continent, niatrimonium contrahant: nam melius eft , matrimonium contrahere qudmvri. Jjs autem qui matrimonio iunfti 1» funt,denuntio non ego, fed Dominus, \’xor d viro ne dilcedito. Qjiod fi etiam diiceflerit, n ) maneatinnupta,aut viro reconciliator : ôc vir vxorem ne dimittito. Reliquis autem ego di- lî co,non Dominus, Siquis frattr vxorem habet infidelem,qu.'F confentiat ad habirandum cum । co,ne earn dimittito :£t vxor quæ habet virum ij infidelem, qui confentiat ad habitandum cum ea, neeum dimittito. Maritus cpim infidelis 14 j,. , fantftificatus eftvxori,amp; vxor infidelis fanifti- 7.^ ficata eft viro : alioqui certè libori veftri im-probi elient ; nunc autem fanifti funt. At Hiy ' • ' incredulus difeedit ,difccdat ; non eft feruituti ’ fub«

-ocr page 419-

AD COR INT. I. I9Ÿ

CubieÄu« frateraut foror huiufinodi rebus: fed

«6 .vl pacem vocauit nos Deus. Ecquid enimno» ftivxor^an viruiufis fcruatura? autecquid no-

17 fti vir,an vxorem fi? fcruaturus! Scd vt vnicui-que donum partitus cft Deu',Tt vnumquen, que voer uit Dominus,itaincedat : amp;nbsp;itain Ec-»8 clefijs omnibus conftituo. Circuncifusaliquis vocatuseft? neattrahatpræputium :inpræpu.

19 tio aliquisvocatus eft! ne circuncidatur. Cir, cumeilîb nihileft,amp; præputiufe nihil eft,fed ïoobfcruatio mandatorum Dei. quot;Vnufquis,^P’“ïgt;4*M que in qua vocatione vocatus fuit, in ea ma.

ïi neat. Seruus vocatus es! ne fit tibi curae: fed

12 fipotesetiam liber fieri, potius eo vtere. Et. enim qui in Domino vocatus eft feruus ,liber, tus Domini eft:fimiliter amp;nbsp;qui liber vocatus eft, î; feruus eft Chtifti. ’ Pretio empti eftis, ne Supr ÿ. i» »4cftote ferui hominum. Vnufquiîque in quo i.V«t. i.iS vocatusfuit, fratre$,iD hoc maneat apudDe.

25 um. Devirginibus autem prxccptum Domi. ni non habeo ; fèd do vobis quod fentio, vt cui Dominus per mifericotdiamdederit fidum efi.

J îfi fe. Exiftimo igitur hoc bonum eflè proptep inftantem necefiitatem, bonum hoc inquam

»7 eflè homini itaelTe. Alligatus es vxori ; ne quç. re diflblutionem ; folutus es ab vxore! ne quse, î8 te vxorem. Q^od fîetiamduxeris vxorem,non peccafti ; (5f finupCérit virgo, non peccauit : fed affliftioné in carne habituri funt,quifunthu.

29 iufmodi.egoverbvobisparco. Hocautemaio, fratres, quoniam tempus contraâumeft in po. ftarum : vt amp;nbsp;qui habent vxores,fint vt non ha,

30 ben tes ; Et qui fient,vt non flentes' amp;nbsp;qui gau, dentjVtnongaudentcs : amp;nbsp;quiemunt,vtnon

Ce 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obti«.

-ocr page 420-

CA P. vil I.


EPI S T. P A VLI


obtinentes : Et qui vtunturmundo hoc,vt non J-abutentes. prætcritenim fpecies huius mundi. Velim aiitein vosabfquc follicitudinecHè. Qui31 cælebscft,curattaquæ funt Domini,quomodo placiturus fit Domino: At qui duxit vxorem, 3) curat ea quæ funt mundi, quomodo placitu. rus fit vxori. Difcreta: funt ca quæ eft ¥-3 xoramp;eaquæeft virgo. quæ cft innupta,curat eaquæfunt Dopiini, vt fit fanfta cùni corpore tum fpiritu : quæverônupta eft, curat ca quæ funt mundi,quomodo placiturafit viro. H0C33 autem dico veftro commodo : non vt la. queuravobis inijciam, fed vt deccnter amp;nbsp;aptè adhæreftatis Domino ablquc vlla diftraiftione. Cæterùm fiquis aliquid non decensâ le in vit-qinem fuam committiputac,fifloremætatiscx. lt;cdat,lt;5citadebet fieri ; quod vult faciat,non peccat :iunganturmatrimonio. Quiverôftat firmus in corde, neeadigiturnecefsitäte, fed in poteftatehabet propriam voluntatem , amp;hoc decreuit in corde fuo,vt feruet fuam virginé,bc-nefacit. Itaque qui dat nuptum, bene facit: 38 Rom.7.2 qui verô non dat nuptum , melius facit. *V-39 xor alligata eft lege quandiu viuit vir ipfius : quódfiobdormicritviripfius, libera eft ad cui velitnubendum, tantum in Domino.Sed bea- 4* tioreftfiita mancat, ftcundum meam fenten-

I. Tlie.T. 4. ? f'®™ : ’ puto autem me quoque Spiritum Dei habere.

C A P V T V 11 I.

I, Abtioe'oro vfqtieadfinfm decinii cap. dcliomahir vrabimpiirisGeiirilîiim epulis abflinrai». S. abufiiin Cl iiitui.alibcrtatiscocrccr.ii, amp;: fcicntiam chahiacc h^nanuan. eocct.

Cæte.

-ocr page 421-

AD CORI NT. 1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;195

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de iis quæ idolis immolatur, fci,

mus nos oës ftientia effe præditos.Sciétia inflat,chantas vcrèedificat. Quôdfiquisfi, hi videtur aliquid fcire , nondû quicquâ no-

tur dij amp;in cœlo amp;nbsp;in terra; (ficut funt dij multi amp;nbsp;dominimulti.) hiobis tarnen vnus eft DeusPater ille jàquo omnia, amp;nbsp;nos in i-pfo : 6c'' vnus Dominus lefus Chriftus, pcr'Qlian. n- ’

omnibus eft eafcientia. nonnulli enimcum

confcientia idolivfquead hoc tempus, vt i-dolis immolatum edunt;amp; confcientiaeo-

ï rum,infirma quum fit, polluitur. Ca;terùm efca nos non commendat Deo ; neque enim fi vefcamur,abundantiores fumus,neque fi non

9 vefcamur,pauperiores reddimur. Sed videte nequo modo poteftas ilia veftra offendiculo

so fît iis qui infirmi funt. Etenim fiquis vide-rit te , qui feientia præditus es, in idoleio ac-lt;umbere,nônneconfcientia ipfiusqui infir-museft jinftruetur ad edendum eaquæfunt ti idolis raaébata’ Et tua ifta feientia frater

qui infirmuseft , propter quem Chriftus eft

sî mortuus,peribit! Itaautem peccantes in fra-tres,'amp; vulnerantcsipforumconfcientiamin-

tj firmam,in Chriftum peccatis. ’Quapropter'^oni.i ' fi efca facit vt offendat frater meus,non vefcar carnibus in a:ternum,nec faciam vt frater meus offendat.

Ce î

-ocr page 422-

CÄP.IX.

EPI S T. PÄ7tl C A P V T IX.

I. Oftendit n»»!«« libemtc a Domino fibi rermif' failt; vitro abfbnucrlt, i3 ai nequtin iu rebusinejii» orfrendcrct.54. V Kamque üofttlin IlaJii inlhir elfe dicii.

TCrOnnefum Apoftolus? nónne fiimliber!* hiôrme lefuni Chriftuin Dominum no.

DniMç,4 x.Tim.j, 18

RcDi.ij'.ir

Ocut.iS.t

Arum ridi! nonne opus meuni vos eftis in Domino ? Si aliis non fum ApoAoIus,at* certèvob-is fum. nam fîgilln apoAolatus mei vos eftis in Domino . Mea refponlio apudJ eos qui in me inquirunt, hæc eft: Annon4 habemus poteftatë vefeendi ac bibédi ! Annô 5 Jiabcmus poteftatem fororem vxorem circun. ducendi, vt ô( reliqui Apoftoli, amp;nbsp;fratres Domini, amp;nbsp;Cephas ? An folus ego amp;Bar-^ nabâs non habemus poteftatem non operandi! Qjiis militât propriis ftipendiis vnquâ? Z quis plantât vineam, amp;nbsp;de fruftu eius non e. dit ! aut quis paG.it gregem ,amp; de lafte gregis. non edit ! Num fecundùm hominem h.« » dico? nónne etiam I.exhæc dieit! Namin ?• Mohs Lege ftriptumeft, Non obligabis os boui trituranti. Num boues cura; funt Deoî Anhoc propter nos oranino dicitî propter'* nosenim hoc fcriptum eft,quod fubfpede. bcatisqui aratarare;amp;qui triturât fub fpc, fpci fua:particeps efte. ’Si nos vobis fpiri-ritualia feminauimus , magnum fuerit fi nos veftracarnalia mefluerimus ! Si alijfui in vos iuris participes funt, cur non potius nos! atqui non vfi fuimus iurc ifto: feil omnia fu. ftinemus , nequid remoremur Euangelium '3 Chrifti. An nefeitis '' eos qui facris operan-tur^eaquæex facrario funt edere! dequiaU tari

-ocr page 423-

äD C o R 1 N T. f. içr

14 târiafsîlt;3ent,cum akari participarc î ItaDow minus conftituit iis qui Euangelium annun.

*$Porrôquifquiscertat, in omnibus eft conti. nés.Illiquidemigiturvt perituram coronam accipiant,funt continentes; nos autem, vt in-corrupts. Ego igituritacurro vt nôin incer-» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turn: fiepugilem agovt acrem non cædeni.

-ocr page 424-

CAP.X, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E PIST. PAViJ

redigorneqiio modo, quumaliispra:dicarira, ipfe reprobus fiam.

' CAPVT X.

I. SiDeiisliidxisnonpcperfit, iifqiic iis pareet qui' bus fors eft sequaris 411» telfcris txternis liis gra' tiæ.14 ItaqiicabfiirdiiniciTe parrkipes fieri menfed^e nionioriinieosqiii Cocnx Doniiitj coiimiinicant. 24 amp;nbsp;qiii in rebus mediis rationem proxiini non hab ent.

Hxod.ij.ii quot;KTOfibiautem vos ignorare fratres ,*Patre8* nolltros oranes' fnb ill.a nube fuifle , o.

li::o i.ic’^iS mnespermare tranfinifle; Et’omnesin Mo-’ fen baptizatos efle nube amp;nbsp;mari : Et omnes}

Exod.ir.ô candemefeamfpiritualemcdifl'e; ^Etonines4 sundépotu fpiritualembibifle.Bibcbât cnim ex fequente fpirituali Petra : Petra verb erat

Niim.îG.fç Num. U.

Ä; 26. 04 l’ti). 100.14 Exod.jx.ö

Num. xy. 9

Num,XI. £

P£»l. loù. 14

Niim.i4.}7 luUic. £.24

Chrilius. Sed plcrofque iJJoruni nó appro- f bauitDeiis. ’^proftrati funtcnimin deferto. Hïcautemtypinoftri fuerunt,vtne concu-^ pifcainus res malas, fient illi concupicrunt. Ne igituridoJoiatr.r eftote, fient quidam eo- 7 rnm,vt feriptnm eft, ^Sedit populus ad eden-dum,amp; furrexeruntad ludcndnm. Neque J fcortemnr, ’fieut quidam corn feortati funt, tSeeeeidernt vno die vigintitria millia. Neq; , tcntemus Chriftti, fieut quidaeoru tentarüt amp;â ferpétibus perieröt. ’’Neq; murmurate,fi-'0 ent quids eorû murmurarût,amp; periorSt ab Ex-terminatore. Hee aût oinniatypieèeucniebât 1gt; eis;fcripta verbfunt ad noftri admonitioneni, inquosfines feeuJorum oceurrerunt. Ita-gt;l que qui fibi videtur ftare , vidcat ne eadat. Tentatio vos non eepit, nifi Humana. üdclis ij autem cft Dcuj, qui non finet vos tentari fu-

-ocr page 425-

A D CORIN T. 1. bS praid quod poteftis, fed præftabit vndcum tentationectiameuafionéjVt pofsitis fufferre.

gt;4 Quapropterdileftimeijfugiteabidololatria.

communiofanquinis Clirifticft? panis quem frangimus, nonne conimunio corporis Chri-

iS participes. Vidcte Ifraelem quieft fecundu carnem: nónnc qui edunt viftimas, partici,

19 pes funt altaris! Quid ergo die o! idolum ali, quid circ,aut quod idolis immolatum eft, ali, loquidellel Imö illud dico , quæ immolant

Gentes,dæmoniis immolate,amp; non Deo. no, limautem vos participes dæmoniorum erte.

il Ron poteftis poculum Domini biberc,amp; po, cVlum damoniorum;non poteftis menfç Domini participes efle, amp;nbsp;menfa;dæmoniorum.

îi Rónne prouocamus ad iramDominumlnuin

Hoc idolis maftatum eft,nc édité ; proptet illû qui indlcauit,amp; proptet confeientiam.Dorai, ïp ni enim eft terra amp;nbsp;plénitude eius. Confei, entiamautem dico nontuam, fedillius alte, riu'-.

-ocr page 426-

CAP. Xt


SP 1ST. PAVbl


riùs.'cur eninihbertas nicadainnatnrab alii confcientia? Et fi ego per gratjain cibinnj« participo, cur obid iiupius iudicor pro quo

Colofr.L7 ego gratias ago ? Siuc igitur editis,fiue bi. ji bitiSjfiue quid facitiSjOmniain gloria Dei fa. cite . Eftote fine oft'enditulo amp;nbsp;Judæis amp;: Grxcis, amp;EcclefiæDei. Sicut amp;nbsp;ego pero. 33 innia omnibus placeo , non quærens mcam i-pfius vtiJiratem,fedmultorumj vt feruentur.

CAP VT XI.

j.NotatCorintliios qiiod in facris cottibus, 4viri 0/ rentvelaiîscapitibns: óniiilieresvcrorctedis. 17 Iil fiimma.qnodinpciusconiienirent. amp;nbsp;profana fyin/ polia pcrmifcercnt epnio farto Cœnx Doniuiu zj qui a J priniam ClirUtiuiAuucioucui exigu.

X.Theff.J.ç

EpheCj.jj

TMitatores ^meieftote, fient ego Chrift». t ■*-Laudo verb vos, fratres, quôd omnia meat meminiftiSjamp;ficut tradidi vobis, traditiones retinetis. Velimautem vosnofle ^Chriftum j efieomnis viri caput :capucautemmuJieris, virum; caput verbChrilh,Deum. Oninis 4 vir oransaut prophetans operto capite, dede. corat caput fuum . Omnis verb millier o. j rans aut prophetans non operto capite,dede. coiat caput fuum ; nam id vnuni ac idem eft acfî rafa elTet. Nam fi non velatur millier, 6 etiam tondeatur ; quod fi turpe mulicri ton-

Genef.'t. iS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;radi, veletur. Virenim non debet 7

velare caput,’quum is imago fit amp;nbsp;gloria Dei ; at millier gloria viri eil. Non enim J o.j.io eilvirex muliere, fed mulierex viro. 'Ne. 9 queenimconditus eil virpropter mulierem, fed

-ocr page 427-

AD C o RINT. I *99

10 fed millier propter virum. Propter hoc debet mulier potcftateni habere in capite,pro-

11 pter Angelos . Attamcn neque vir abfqiia inuliere,neque inulierabfque viro , in Domi-

12 no. nbsp;nbsp;Sicut enim mu lier ex viro elt, itaamp; vir Cec-i.*!

tj per mulierem ; omnia verA ex Deo. Apud voiipfos iudicate , bluin decorum eft mulic-

14 remnonvelatam Deumorare ! An ne ratu

ra quidem ipl'a hoc VOS docet,quod viro qui-

15 d-mcomaturaelfe dcdccorifill Contrà,mu_ lieri comatam eile, gloriæ fit? Nam coma

j6 pro velaminc data eft ei. Quöd liquis vide-turcontentiofus tile , nos eiufmodi confuc-tudinem non habemus, neque Ecclefiae Dei.

ay Hoc veró ita denuntio vt vos non laudem, quod videlicet non cum emolumcnto , fed

it cum detrlmento conuenitis . Primùm e-nimquum conuenitis in Ecclefia, audio dif-fidia inter vos elle ; Sc aliquam partem cre-

19 do. Opoitetenim etiam harefes intervos eflcqvt qui probati funt, manifefti fiant in-

10 ter VOS. Itaque quura conuenitis invnum,

21 hoc no eft Dominican! erena ederc. Namv-

numquifque propriara crenam préoccupât in vcfcendo:amp; liic quidemefurit,ille veiö ebrius

22 eft. EnimuerA num domos non habetis ad e-dendum amp;bibcndum?aut EcclefiamDei con-

temnius, amp;pudefacitis eos qui non habent? Quidvobis dicâîlaudabo vosîin hoc no laudo.

23 Ego enimaccepi à Domino quod amp;nbsp;tradidi vo bis,Dominum lefum videlicet ea noftequa

»4 proditus eftjadcepilfe panem; ’Et gratiis a-Ww-b-tX; 3 dis frcgifle,acdixifle,Accipite,édité; hoc urn eft corpus quod pro vobisfrangitur; hoc

Gcit4

-ocr page 428-

GAP. X(. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIST. PAVLl

facitcadmei recordatione. Itideni amp;'pocu-Jf hiin,poftquam cœnaflet,dicendo, Hocpocu-luin, efl;N.ouumillud teftamcntiimpermeu fangiiinem ; hocfacite quotiefcunquc biberi. tis , ad niei recordationem. Quo tiefe un que enim ederitis panem hunc amp;■ poculum hoe lolt.;.0 nbsp;nbsp;nbsp;biberitis,mortem Domini annuntiatis vfquc-

quo vencrit. ^ltaquequifquisedcrit panein J? liiinc,aut biberit hocpoculum Domini indigne,reus tcnebiturcorporis amp;■ fanguinis Do-»•Cot.ij.y mini, ^l’robetautem quifquereipfum,amp;i-î^ ta de pane illo edat, amp;nbsp;de poeulo illo bibat. Nam qui edit amp;nbsp;bibit indigné, damnaticnem J? fibiipiiedit lt;Scbibit,non difcernens corpus Do mini. Propterea inter vos multi funtdcbi-J® les Äsinualidi, amp;dormiant multi. Etcnini Jt fi nofipfos diiudicaiemus, non puniremur. Sed quumpunimur, àdominoerudimur,nep cum mundo condemnemur . Itaquc, fratres 55 mei, quum conuenitisad vefccndum, aliusa-lium expeftate. Q^ód fi quis efurit, domi e- 3 dat: nead condemnationem conucniatis. Re-liqua veróquum venero,conftituam.

CAPVT XII.

i.Vtacontcnfionc amp;nbsp;fiiperbia Corinthios aiiocet.di/ cit fpiiitiialia dona idcovana conferri, 7 vtniiiiuo collataia coalcfcamiis ea fymmctria in vniini Chrifti corpus, xo qiiemadmodum membra in bonum cot/ ports hiimani coalefcunc.

■pOrróde fpiritualibus donis, fratres, nolim t VOS in ignorantia verfari. Scitis vos Gen-j tes fuifle qui adidola ilia muta, prout rapi contigiflet abrjpiebamini. Quapropter no- j tu in

-ocr page 429-

X D C O R 1 M T. L too

taoiYobis facio, ’nullumper SpintumDeilo» Mv.ç.to quentem,di«rc Itfumanathema:’ amp;nbsp;neminem poflc diccre lefumDoniinumjnifi per Spirituni

4 fanftum . Dircrimina autcm donorum funt, j fed idem Spiritus : Etdifcriminaminiftcriorü i funt,fed idem Dominus: Et difcrimina facuU tatum funt, (ed idem eft Deus, efficient cas o», mncsinquibufuis. Vnicuiqueveródaturde»

S claratio Spiritus ad vtilitaté. Nam huicqui. demperSpiritumdatur ferm o fapientiæ, alij verófermo cognitionis per cundem Spiritum:

j Alij vero fides,pereundem Spiritum ,alij verö

li j vero facultates edendaium virtutum, alij vlt; rö prophetia,alij vero difcretiones fpirituum, alij verö genera linguarum , alij verb interpre,

ille amp;idem Spiritus, diftribuens priuatim ilia *

14-Spiritum. Etenim corpus no eft vnum mem, ij brum,fed multa. Si dicat pes, Quia non fum manus, non fum ex corporc:num ob id no eft

iS ditus! fi totum auditus, vbi odoratus! Nunc autem Deus collocauit membra, lingula fi,

19 gillacim in corpore, ficut voluit. Quod fi

D d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ed'em

-ocr page 430-

TI P I s T. PAVLT

CAP.x:t

eflent omnia vnum membrum, vbi corpus? Nur.c veiîi milita quiciem membra finir, V-pum verb corpus. l'ion potc/1 autem o-2i ciilus ditcre manui, Non eft milii opus te: aut rui fum caput pcdibus, Non eft mihi vo. bis opus. Jmômuito potius,quæ videnturZJ membra corpori/inliimifsima elle, neccfla-ria funt : Etqu.v putamus membra corpo- 2J rismaxin.è ciTt irhontfta, iis honorem am-pliorem circumponinais ; ôequæ funtin no-bis indccoia, COJ iofiortm decorein habent.

Nam quæ funt in nofcii décora, iisdecorcnon 24 cA opus;fed Deiisfîmul temperauit coipus, cicuidceiat, copiofioïc tiibuto honore: Vt relit difidi um in corpore, fed membra idem dirent alia pro aliis. Itaqtie fiuepatitur V-num membrum, limul dolent omnia membra: fine honore affititur vnum membium, TphcL4.11 Amiil gaudent omria membra. Vos autem 27 tftiscoi pus Chrifti, amp;nbsp;membra ex pai te. *Et it alios quidem conftituit Pens in Ecclelia,pri-mhm Apoftolos, deinde Prophetas, tertib doitores, deindeconftituit poteftates, deinde donafanationum,opitulationes,guberna-tiones,genera linguarum. Num omnes, A-27 pOAoIilnum omnes Prophet.v? num omnes Pbftores I num omnes funt poteftates? Num omnes donum habent fanatlonum? num o-mnes Jinguis loquuntur? num omnes intcr-pretanturl Sed an.bite donapotiora.Etpor. }* rbiter ad cxccllentiam vobn indicabo.

C A'P V T X II I.

i.Monetnullataineximia efie dona,qiisenon vit’civ -lur

-ocr page 431-

K O C O R 1 N T. 1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

tirtcoramDco, nabfit Ghiritas-, 4 ideoqueineâi» bi'clcs dibciôidir.

’S Çl ün^tiishomir.iini loquarSc Angelorum, '^tharitatcm autcm non habeani,faâtus fum

■t æs refonans aut CYmbalum tinniens . Et lî habeant prophetiam, amp;nbsp;nouerim niYfteriao-.mnia,omnena.^ue ftientram ; amp;nbsp;fi babcani to_ tainfidem , adcôvt ’montes transfeiam,cba. Jritatemautem non babeam,nibil fum. Et fi jinfuiuara alcndis ejccnis omnes tacultates meas ,amp; fitradain corpus menin vt cotnbu_ ,rar, charitateni auteni nonbabeani ,boc ni,

4 hil niihi prodeft . Charitas patiens cft , co, jtnis eft: tharitas non inuidct ; charitas non a, 5 git perperam ,noninflatur : hton agit inde, core, non quænt quæ Tua funt, non irrita, 6tur, nonpogitat malum, Mongaudet in, 7wuftitia,gratulatura«teinveritati ; Omnia fuffert, omnia credit, omnia fpcrat, omnia

8 fuftinct. Chantas nunquam excidit;fed amp;nbsp;prophctix abolebuntur, amp;nbsp;linguæ ceflabunt, 9amp;cognitio abolebitur. Ex parteenimcog, nofcimus , amp;nbsp;ex parte prophetamus ; Poft, quam autem aduenerit quod perfedhim eft, quot;tunc quod ex parte eft abolebitur . Oijum «flem infans, vt infans loquebar ,vt infans co. gttabanijVtinfans fentiebam; poftquam au, tem faftus fum vir, aboleui qua: ii fantis c.

*trant. Ccrnimus enim nunc per fpeculum amp;nbsp;per œnigma, tunc autem coràm cernemusî , .nunccognofco ex parte, tunc vetöcognofcam

13 proutcdoamp;usfuero. Kune verb manet fides, . ipes, charitas ,tria ha:c : maxima autem ha, rumebatitas.

Da 1 C A.

-ocr page 432-

CAP.XIHI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E P T S T, P A V t, J

C A P V T X lia

I.Coipnieinbtdoniiniprophcnx; 7 amp;tonipar»florte a niiilùistitllriiniciitishiinpia, n verum iiiteiprctandl boipturasvluni dorer, 17 abufuratollii : j acvetae lie mulicres publice doceauc.

çEftaminicharitatem,ambîte aiitem fpiritua-i lia, tnagis tarnen vt prophetctis . Nam qui t

Joquitur lingua,non hoininibus loquitur, fed Deo.nullusenim audit,fpiritii veto loquitur myfteria. Qui autcm proplietat,hominibus j loquitur ædificationem ,amp; exhorcationeœ,amp; confolationcm. Qui loquitur lingua, feipfuni 4 ard ificatrqui verô proplietat,Ecclefiam jdificat. Velim autem omnes vosloqui linguis, magisf tannen vtprophetetis.maioreniin eft qui pro-phetat quant qui loquitur linguis, niiî lî inter, pretetur, vt Ecclelîa ædifîfationem accipiar. Nunc verô,fratres, fi veniam ad vos linguis lo- i quens, quid vos iuuabo,nifi vobis loquar aut per reuelationem,aut per oo^nitionem,aut per prophetiam, aut per doftrinam ? Atquiinani.7 ma qua; fonum edunt,fiue tibia fit,fiue cithara, nifi difiinébionein tonis dederint, quomodo cognofceturquod tibia canituraut cithara? Etenim fi incertum fonum tuba dederjt,quis t apparabituradbellum? Itaamp;vos nifiperlin-ÿ guambenelîgnificantem fermoncm edideritis, quomodo intelligetur quod dicitur? eritis e. nim inaërem loquentes. Tot, prout incide-ia rit, genera voeum funt in mundo, amp;nbsp;nihil eft niutum. Nifi igitur fciero vim vocis,eroeiqui 11 Joquiturbarbarus;amp; qui loquitur,apud me bar barus fuerit, Ita amp;nbsp;vos, quaƒldoquidem lpiri.it tus ambitis,ada:dificationem Ecclefiæquarri, tevt

-ocr page 433-

A D C o R I N T I. lox

tjt« Ÿtexcellatis. Quapropterquiloquiturlin, I4gua,preceturvtint(rpr«etur. Näfi precerlingua, fpiritus meus prccatur, fed intelligentia

ij meaeftinfruiäuofa. Qyideftigiturtpreeabor fpiritu,fed precaboretiam intelligëtia; pfallani

i6 rpiritu,fed pfallam etiam intelligentia. Qpan-doquidem fi benedixeris fpiritu , is qui implet locum idiotæ,quomodo diëlurus eft Amen ad tuam gratiarum aftionem ! nam quid dicas ne- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;__

t7rcit. biamtu quidembene gbatias agis, fed a.

t8 lius non «dilïcatur. Gratias ago Deo meo, quàd magis quàm vos omncs linguis loquar.

19 Sedin EccleGamalim quinque verba ex intelligentia mealoqui, vtamp;alios inftituam,quàm

10 decemmilliaverborumlingua. ^Fratres,nee- Mit.iS.j ftote pueri intelligentia:fed ma1itiapueri,in-

ijtibus. Itaque fi codem conuenerittota Eccle. fia,amp;omnes linguis loquantur,ingrediantur -autem idiot« vel infidèles,nonne dicent vos fu-

24 rere’ Sed fi omncs prophetcnt,ingrediaturau-teminfidelis quifpianiautidiota, arguiturab

3$ omnibus ,diiudicaturab omnibus: Et ita oc. culta cordis eius manifefta fiunt:acque ita pro. cidens in faciem,adorabit Deum, renuntians

37 Deum verè invobis clfe. Q^id igitur eft, fra-tres! quoties conuenitis ,quifqueveftrum can-ticum habet, doiftrinam habet, linguam habet, KUelationem habet, interpretationeni habet.

Dd ; omnia

-ocr page 434-

«AP xiiy. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E P I S T. P A V M

omnia ad æditicationem fiant: Siue lingua quis ioquitur,fiatperbinos ,aut ad plurin.u tcrnos,(Scvicif'im; vnus autcni interprctvtur. Quód ii non fitinterprej,raccat in Ecciefia quiî» loquitur linguad'bi ipfiÂràloqiiatiir iScDco. Prophet-r atitem duo auttTCS loquantur, amp;-* all) diiuiiicent. (iult;)d fi quid alq patcfaftii 3° fucrit afiidcntijpriortatfat. Potefiiscnini 3' figiHatim oinncsprophetarc, vt omncs difcar, amp;omncs confoiationerti accipiant. Et I'pi. 3* ritus Prophetarum Prophetis fubiiciunrur.

bTtn.i.ii Non eniin eft ftditionis author De’u q fed pa-33 ciSjVt in omnibus Ecclefiis famftorum. *Mu-3 lieresTeftræ inconiientibus fileant; ncceiiim permifiunjeft cis vt loquantlir, (id iinperatur vt (ubditæfînt, ^ficut lt;5c Lex dicit. Qubd fi 3Î quid difcere to hint, domi fuos viros interro-pcnt. nam turpe eft inulieribus in conuentu loqui. An à vobis fcrmo Dei profeftus elK 5^ an ad vos folosdeucnit? Siquitas idetur Pro- 31 phetacJle, aut fpiritualis, agnofcat, quæ fcri-bo vobis,elft'Domini n andata. Quiverói-3« pnaruseftjignaruscfto. Jtaquefiatres, hoc 3? ambitevt prophcrcris,amp; loqui linguisnepro-Eibete. Omnia veto decenter amp;nbsp;ordine fiant. 4*

C A P V T X V. .

I. Cum cTenf jpml Cora]iii torporimi re-'inreflionnn ill cfiihiiim vocarenf, ij poliqiiam eins necrfsitaienj validis arpiiinenris tomprobaiin, 1} ranoneni etiain dCniodiini fubiiingit.

ECce *porro vobis decIarOjfratres, Euange. i lium quodeuangelizaui vobi?,quod eV ac-tcpiftiSjin quo etiam ftatis, Per quodetiain, » fi retinetis quo fermone vobis cuangehaaue-, riWj

-ocr page 435-

Ä D C O R I N T. r. lot

J nm,feriiamini.ni(îfifruÆracrcdidiftis. Tra-didi enim vofcis in ptin.is quod amp;nbsp;acceperam, Chriftupi.vidclicct mortuuni eïFcpro pcçca-

4 tis noftrh/fecmidum Scriptura?, ’Et fepul- Hfj, q.ç* tunifuiffe,amp;excitatum teitio die , fecundum ' R«

' quàm quingentis fratribus femel: ex quibus pleriquemanentvfque adbut, quidam autem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

10 pcrfequutus funiEcclefiam Dei. Sid gratia Dei fumid quod fum;amp; gratia eius erga me

. non fuit inanis, fed amplius quàm illi omne» laboraui'.non egq tarnen, fed gratia Deiqux timecumeft. Et ego igitaramp;illi ita prædica» 12 mus,amp;itacredidifl.ii. Quod fi Chriftus pre« dicatur ex mortuis extitatus effe, quomodo dicunt quidaminter vos, non elle refurreébio«.

«3 nem mortuorum! Nam fi refurreftio mortu« orîinon eft,Chriftus quoq; non eft extitatus.

H Ctv.bdfî Chriftusnon eftexcitatus,iiianis vi.. deficet eftpredicatio noAra,inanis aiît tftttia

s8 ftra:adhuccftis in peccatis vcftris. Népe amp;quj lÿ obdoiaficifit inChrjftçjpicrür. Sijnhac folft

Ud 4 ' vÀt4

-ocr page 436-

«AP.XV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIST. PAVLT

vitafperamus in C'hrifl:um,miferrimi omnium hominum fumus. Nunc alitem Chriftus ei--’» citatuseftexmortuis ;’amp;primitiæ eoruniqui obdormiernt faituscft. Qjiiaeniniperhomi-u nem mors,per hominem qiioquc refurrectio mortuoium. Sicutenim in Adam omnes mo-2t

riuntur ,ita amp;in Chrifto omnes viuificabun-LThtfl’.4.gt;jttir. Wnufquifque autem fuo ordine : prinli. 2) tiæChriftus,pofleaqui funtChriRi,in aducn-tuipfius. Deinde erit finis, qiium tradiderit24 regnum Deo ac Patri; quum abolcuerit omne Pfal iio I imperium,amp; omnimpotentiam amp;5iitutem. Aft.i.}4. Namoportctcum rcgnare ^vfqucquo omnes 25 Heb 1. ij, amp;nbsp;icimicos fubieccrit pedibuseius. Vitim us an- 2S tern hoftis aboleturmors. ’Nam omniafub- if Ueb.2.8 iecit fub pedes cius. Quum autem dicit omnia cfleei fubiefta , paldm eft hoc dici exceptoeo qui fubiccit ei omnia. Poftquam verofubie-2l éia fucrint ei omnia, tunc amp;nbsp;ipfc Films fubii- . cietur ei qui fubiecit ipfi omnia ,vt Deus fito-mnia in omnibus. Alioqui quid facient quit, haptiz.iturpro mortuis,fiomnino mortui no exciranturi amp;nbsp;cur baptizantur pro mortuis? Et cur nos pciiclitamur omni momento? In 5® dies mo’rior,per gJoriationem veftramquam 51 habco in Chrifto lefu Dornino noftro. Sife- Î* tiindiim hominem aduerfiis bcftias pugnaui , Ephcfi, qua; niihi vtilitas fi mortui non exci, ranturl ’Jidamus amp;nbsp;bibamus: crasenim mori-

Üap.x-6 jmur. Neerrate. Mores bonos comercia cor-5} rumpuntmala. Euigilate iuftè ,amp;nepccca-3 te.qiiida cnim Deri non norunt.ad pudore vo, bis incuticdn loquor. At dieet aliquis,Ciuo-35 Moda fufeitatur mortui Iquali afi t corporepro deunt?

-ocr page 437-

AD C O R1 N T. L »«t.

jé deunt! Deniés,quod tu fetninjis,n5 viuircit,niÄ

57 iriortuû fuerit. Et quod feminas, non torpus oriturum feminas, fed nudum granum, prout incide'rit,tritiei aut alicuius ex reliquis granis.

amp; alia gIot.iaIunæ,iSe alia gloria {bellarum;fi:ella

42 enimà fttliadiffertingjoria; Itaamp; refurreélio mortupruHi feminatur corpus corruption! ob.

43 noxiunj,exalcatur incorruptum; Seminatur ignominiofuro,excitatur gloriofum femina..

44tur infirmum ,excitatur potens. Seminatur corpus animale, cxcitatur corpus fpirituale. eft

45 corpusanimale,amp; eft corpus fpirituale. ’Itaet- f iamfcriptura eft, Eaétus eft prior bomo Adam animal viuens:pofteriorautem Adam faftuseft

4é fpiritusviuificus. At fpirituale non eft prius,

47 fed animale; deinde fpirituale. Primus homo eterra,terrenus: fecu'ndus homo,ipfcDominus

48 IjCælo, Q^aTis terrclius ille, taies amp;nbsp;qui terre.

quot; renifunt: Scqualis ille ca-leftis, taies amp;nbsp;qui tac. 49Ïcftesfunt. Etficütgcftauimus imagincmier.

50 reni,geftabimusetiamimagincmcæleftis. Huc auteradico,fratres ,carnem amp;nbsp;fanguinemnoa polfe regni Dei hacrcditatem confequi, nequ» corruptionemconfequi incorruptac natura; he, Ji reditatem. Ecce myfterium vobi« dico,Non omnes quidem obdormiemus,fed omnes muta. , jxbiiuur. Momentoamp;iaftu oculij’advltimara ,

Dd j tubas*

-ocr page 438-

gHVXVh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F. PIST. P^VM .

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

Ckx IJ. « Heb. 1.1

i.lotsaa.s.lt;

tubam fcanet cnim tuba) amp;nbsp;mortui rufcira-bunturincorrupcijiSc nós nuitabiinur. Oportet cnim hoe corruptioni óbnoxium' in^uerc in-corruptain natiirain, lt;Sè mortale hoe induct« imniortalitareni. Quum au'e n'hóc corru.ï ptioni obiioKium inducrit in o'r 'unr^m na. turam,amp; mortale hoe indiicrit immorralira. tem,tücfiecillud tjuod Icriptum Abforp a eft morsaJviftoriam. Vbi tua,ó morSjV:,Soriaf vbi tuu?,ó fepuIch runi,ft;imulti ? Stimulus re. róV’ortis eft peccatum ; visauteip pccéatï, Lex. ’Séd Deo fit gratia, qui ’deditnobtl vjftoriani perDomiiiilm hoft''un?f?rum Chriftuin. Iraq; Fratres mei dilefti, firmi cftote, ii^iiiotl ,abiin. dahtesiii opcre Domini Femper, quuih ftiatis la'.iorem veftrum non clïè inanem in Domino’.

.1

C A P V T ' X V I. '

?. Hortatiir vr fratrnm Hirrofol^!'itinonim inol'f« fticcurraur. to DctndcTiinOihciini coinaicajat, ijatir aoiicaexliortatioiic 19.Ueuiüeldetalioiubus Hpiitez lanirUudlt.

pOrrô dé colléi'baiii Tangos, quemadmodiini » eonftituiEcclefiisGalatije,itaamp;yos facité.

Primo quóque die hebdomaJis 'vnüfquifqué I verfrümapud fèreponat,^recondi;nsquod pro Öeibenignitate Jicuerit- rit, quum vénero,tune coIlelt;Fæ fiant. Poftquam auteni acccfT.ro, j quolèunquc probaueriri.lt;^-rcpiftolâ',hos mit. tam)« perferant bcneficentiam veftram in Hie. rulalem. CLuàd fires digna fuerit,vtamp; ipfe 4, proficifcar, mecum proficifirentur., Venianij autém ad ros quum Macedoiiiam tranfiero. |M«(edouiaai «nini ƒettranfibo. J Apudvosfi,

auteiB.

-ocr page 439-

A O C O K I N T, t;

■I Wtem fortaflê permanebo,aut ctia hybernaBo? vtvos me profcquamini quocunq; proficifcai.

7 biolo enim vos nunc in tranfcurfii videre: fed fpero temporis aliquantum manfuruna me S apud vos ,fi Dominus permiftrit. fierniane, bo autem Ephefi vfquc ad Peatecoften. hiam oftium miliiapertumeft magnum amp;nbsp;cfficax,'amp;

10 aduerfari) multi. Quod fi venerit TimotKe.

U spridete,vt tutè fit apud vos .opus enim Domi. itnïopcratur,vtamp;ego. Ncquis igitur ilium pro nihilo habeât : fed prolequiminieum tum pace,vtveniat ad me : cxpeftocnim eum cum l^fratribus. Poriô de Apollo fratte, multutn precatusfumeudi,vt iretad vos cum fratribus: fed omnino non fuit ci volunta' nunceundi: venturus eft autem quum tempus opportu.

15 num babutrit. Vigilate ,fl:atcin fide , virili. »4 ter agite,eftüte fortes. Omnia vcftracum cba, 15 ritate fiant. Precor autem vos ,fratrcs, noftis famihamSteplianæefle primitias Achaiæ,amp; fe.

16 le in niinifterium fanftis addixiflê : \'tamp;vos fubijciamini talibus, amp;nbsp;omnibus operaiu fu.

»7 am conferentibus amp;nbsp;labovantibus. Gaudeo vetàdeaduentu Stephanæ amp;c Fortunatiôe A, cbaiei, quoniam abfentiam veftram bifupple.

tS uerunt. Rcfecerunt enim Spiritum meum ac vcamp;rum. Agnofcitcitaquq quifuntbuiufmo.

»9 di. Salutant vos Ecclefiæ Afiæ . Salutant voa in Domino multum Aquila amp;nbsp;Prifcilla, cum

JO Ecclefiaquæeftdomi ipfotum. Salutant vos

'fratres orones. ’ Salutate alij alios ofculo Roui. tS.i6 îi fanfto. Saiutatio manu mea Pauli. Siquit jî non amat Dominum Itfum Cbriftum ,fit'’ jî aiiithenia, maran.atba. Giana Domiui lefu

Chtiftl

-ocr page 440-

'•Ät». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIST. P AV M

Chriftiïît vobifcum. Charit*s tneacuiiiofflni-^4 butvobis in ChriftoIefu^Amen.

A4 Corinthios prior, miflâ fuit Philippis per Scephanam amp;nbsp;Fortunatum amp;nbsp;Achaicuin amp;nbsp;Timo,

theum.

EPISTOLA PAVLI

APOSTOU Aa CORIN.

THIOS /POSTERIOR.

CAP VT I.

PKVL-VS ApoftoIusIefuChriftiperDeis voluntatem amp;: Timotheus frater, Eccle, (ix Dei quaîcft Corinthi, vnàcum (anftis •mnibus qui funt in tota Achaia. Gratia lit» *obis,amp; pax à Deo Pâtre n oftro,Âr Domino le. fiiChrifto. ^BenediftusDeusacPaterDomi-î

' ’ ni noftri lefu Chrifti,Paterinquara ille miferi-«ordiarum :3i Deus otnnis confolationis au, ror. Confolans nos in omni opprefsione no- ftra,vtpofsimuspofitosin quauis opprefsione confblari, ea ipla confulatione qua nos ipfos Deus confolatur. Nam (îcut abundant per.J pcfsiones Chrifti in nobis ; ita per Chriftum abundatetigm confolatio noftra. Siueautem^ prcmimar, id fit pro veftra confolatione ac

'' lat(,qua;cfficiturin tolerantia earundem per, pefiie.

-ocr page 441-

RD CORtNT. 11. »aC

pefsionum quitus amp;nbsp;nos afHcimur ifiuecenib. lationemaccipimus ,id fit pro veftra confbla. tione ac lalutc; Sf fpes noftra firma cft devobist

$ Quod fciamus vos,ficut fotijcftis perpcfsionti, i icactiamfociosfore confolationis. Moncnim volumusvos ignorare, Fratres , de opprcfsione noftra ,quæ nohis eueiiit in Afia, nos fummi grauator fuifli fupravires ,adtovt protfus ani.

j mipendcremus^ctianiquod ad vitam, Sedipfi apud nos decretummortis habaimus, ne confi. dereinusin nobifipfis ,fed in Deo quimortuos

to excitât iQuiqueex tantamorte libcrauit, Ac libérât : in quo fperamus nos adbuc etiam libéra-

utumiri: ^'Vobisctianivnàpro nobisoperam Foanis. conferentibus ad dcpretandum , vt donum ex multis perfonis in nos tollatum, per multos ce

ll lebretur gratiarum aftione pro nobis. Mam glorialio noftra ba:c ift/tftimonium, videlicet tonfcientiæ noftræ, quód cum fimplieitate amp;nbsp;fincerltate Dei, non cum fä; ientia cainali , fed tum gratia Dei verfati Fumus in mundo,potif-ijfimtimautemapudVOS. Mon enim aliafciibi-musvobis quamqu.rlegitisaut etiam agnofei. tis.fpero autem VOS etiam ad extremum agni.

14 turos.Sicut amp;aliquatenus ag'nouiftisnos glo-riationem veftrameflè ,quemadmodum amp;c \ot ij noftraeftis,in diem Domini lefu. Itaque ba* fiduciapribs volui ad vos venire, vt fccundam

«6 gratiam babcrctis ; Et per vos tranfire in Ma-cedoniam, ÿi lurfum à Macedonia venire ad ay vos,amp;àvobisdcduciinludæam. Hoc igitur quum deliberarem,nunquid leuitate fum vfusl aut num quæ delibero, fccundum carncm deli_

lt; bero,vt fit apud me Etiam amp;nbsp;Mon ? Imb fidalis

Dims

-ocr page 442-

«AMI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Deus nouit fermonem noftrumapud vosnoH fuilfe, Etiam amp;nbsp;Non. Nam Dei Filius lefusi^ Chriftus, qui inter vos per nos prædicatus eft, id eft,per me amp;nbsp;Syluaniim ac Timothcum,non ■ fuit Etiamamp;-Non,fed fuit ttiâin ipfo:(l.Xuot.:a quotenirafunt promifoones Dei, inipfo lunt Etiam,amp;in ipfo funt Amen ) ad Dei gloria per nos. Porro lt;jui nos confirmât vobifeu in Chri-i* ftum,lt;Sequi vrixit nos,Deus eft. Qui eriam ob--’ fignauitnos, dedit^; arrbabonem Spiritus in cordibus noftris. Ego verb teftem DeSm inuo-’J co in animam mcam,mcidcirco nondiini vtnif. (e Corin th um,vt vobis parcam. Non quAd do-24 minemur veftræ fidci, fed quod adniiniftti musgaudij veftri.nam fideftatis.

C APV T tl.

I. Exfufjns fe quod non|vencrit. i. Ciamillos taxai 4,amp; coinmuncmtympathiaai ofiendit, c. vr nequcat ni(i ipfis liilanbus gaudfrc. 6. Mofcho, qticni SatanjC tradi praeccpcrat, y rcfipifcenii veiiiani dan amp;.ohfccrar, ji.amp;prole.'iionis liifiii Macedonian, iiicmii,it.

TTOcautem mihi faciendum iudicaui, ne nir.t •* quot;'■fusad vos CU m triftitia veniam. Nam fi ego 2 rriftitiavosafficiam,quis cftqui exhilatetme, nifi ipft qui triftitiaafHcicur ex me? Ht hoci-5 pfumvobis fcripfi, ne quum venero, triftitiani capiamexijs dequibus oportebatme gaudcre: «onftfus devobis omnibus, mciim gaudium,o. ninium vcftrümgaudiumcflè. Naniex inu!ra oppreGioneamp;anxietare cordis fcripfi Kgt;bi.lt;,pcr multas lacrymas.non vt triftitia afneiamini,fed vt cognofcatis ebaritatem quam habeo abiin. dantifsiraamerciavos. tîiiôd fiquis triftitiani y . «ttulit,non mihi triftitiainattuJit/ dquadan,

tenus

-ocr page 443-

C OR INT. It. JO*

îetïus ^ne ilium aggrauem ) vobis omnib«St É Suiffivjt iftiufmodj. hohiini ifta obiuigati(i â •J plunbusprofucta'^^tecontraiiopotius vos li condoneiis,CMn!^‘U;con(blvmtii,ne quo modo redundantetpftitia abfoibeatur vii buiufn.o-

J,di. Q^aprofter preeor vos, vt tatam faciati« 9'in ilium ehaiuatcra. Nam in hune finem etiam fcripfi, vt cognofccrcm prcVationcm vtftri, id »0 eft,an ad omnia obedicn tes 1 tigt;. Cui verècon-donatis,amp; lt;go condor.o. namamp; ego bquid co, jdonaui, epi condonaui., propter vos id feci, in confpcftq Chrilli, vt nt occupiniur iSatana.

n Non enim, illius machinationes ignorami^,

, apertumerac per Dominum, non babui rclav^ tioneniin fpititu meo,po qubd i ô inuenifTtui

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vtex Deo in confpeótuDci,deChii£toloqui.

juur.

C A P V T 111.

I. Dicitfefatishihiiuninicoinmciubtion's |. qnjndiu in ßde permu/erint. 6. fe n.inifln'in non hrerx . fed 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Spititiis.8. Di crinienLepis amp;nbsp;Hiiangcliifxponit.ij,

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(]uod illius ebritas magis pcrUnnnat omlos quam illue

minet: lâ.Uuuis veto lux con picuamDciiaciiC» (xbilt; , btat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiuipu

-ocr page 444-

«AF*. Ill nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E PI S T^P A VM

JNcipiniusrurfus nofipfoseofnmecfare?numi cgemus, vt nonnuJli, comtjiëdatitijs cpiftdlis apud vos,autd vobisconime^dacitijs ? hpifto-î la noftravos eftis,infcripta irTtordibu - noftris, 4juæ intclligituramp; kgiturab bmnibus homini. bus : Dum paldm fit vosefle cpiftblain Chrifti J fubminiftratamànobis,infcriptam non atra, mento, fed Spiritu Deiviui ; non in tabulisla-pideiSjfcd in carneis tabulis cordis. Fiduciam 4 autemhuiufmodi habemu; per Chriftuinapud Deum. Non qudd idoneifimusex nobifiplis J ad cogicandumquicquamj velut ex nbbifipfis ’ fed qubd idonei fiimus, id ex Deo eft; Qui et-iamfecitjvridoneitflcmus miniftri noui Te. ftamenti,non liceræ,fed Spiritus.nam litcraoc-cidit,Spiritus autem viuificat. nbsp;nbsp;Quèd finior.7

tis minifttrium literis informatum in faxis,fuit gloriofum,adeö vt non poflent intueri filijlfra-el in faciem Mofis,propter gloriam vultus eius, quarabolendaerat ; Qiirnon potius minifte.J rium Spirituftritgloriofum? Nam fiminifte- 9 rium condemnationis fuit gloriofum , multo niagis minifterium iuftitiæabundat gloria Et, i* eaim quod glorificatum fuit, ne glorificatum quidem fuit hacin parte, id eft, quod ad fupe. rantem gloriam attinet. Nam fiquod aboletur, quot;nbsp;fuit gloriofum , multo magis eft gloriofum id quod manet. Itaquequum eiufmodi fpemha, ** beamus,multain loquendo euidentiaviimur:

Rxsd.)4.)4 *Nec fumus ficut Mofts, qui imponebat vela-'5 men faciei fu v, ne intuerentur fili) Ifrail in fi. nem eius quod aboletur. Itaqueoccalluerunt 1* mentesillorum.nam vfquead diem hodicrnii, inleiftiane Veteris teftamentimanet non retc, âum

-ocr page 445-

AD C O R 1 N T. II. »oS ftum velamen illud quod per Chriftumtolli.

CAPVT Illi.

RcfenretfcaJcolabotafrc in pradirando F.uanpe/ vt aCatanaexcacatiIîni.quitlIiusIplendorem nó (cra.ant, 7-prolatiini in tellaccis valtulis lo. tot xttir rintsobnoxii$.i6.ltaqiie’,fuoexcniplo aü lorrinulincin cosliottatut 17. ex conteoiptu ptxientis Vita.

l ftgnefcimus : Sed abdicauimus turpitudinis tc. gumenta,nonincedentescum calliditate , ne. que falfantes fermonem Dci : fed declarationc veritatiscommendantes noGpfos apud omnem confeientiam hominum, in confplt;ftu DEL

é uos veftrospropter lelum. Qjjoniam Deus, ’qui dixit vtètenebris lux fplcrds^fceret, isVft Gen.l. gt;nbsp;qui fplenduit in cordibus nijftti«,ad prabcr.dû

E e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n.us

-ocr page 446-

E P 1 s T. P A V V 1

CAP- ^quot;'*musautemthefâurumliuncin teftacch vafctia JiSjVt eius vircutis pra-ftantia fit Dci ,amp;:noncï nobis : Duin in omnibus premimur,at non î coarftamur ; hæfitamus, at non prorfus bære-mus ; Periëquutionem patinuir, fed in ea non 9 deferimur : deijcimur,at nô perimus: Qiiolibet'® mortificationem Domini Icfuin corpore tir-cumferentes jVtetiam vitailla lefu in corpore noftro manifeftafiat. Semper enini nos qui vi-quot; uimu5,morti tradimur propter Iefum,vt ctiani vitalefu manifeftafiat in mortalicarne noftra. Itaque mors quidem in nobis agir, vitaverôin** vobis.Et quia habemuseundemSpiritum fidci, '5 Pfal, lis. lo fecundùmilludquodfcriptumeft,’Credidi,amp; ideo loquutus fum: nos quoquecredimus,qua. obremetiam loquimur. Scientes fore,vt qui' excitauit Dominum lefum, nos quoque perle-fumexcitet, «Scfiftat vobifcum. Nam bac o.'î milia propter vos, vt gratia ilia copiofifsima, pluribus gracias agentibus, redundct in glori. am Dei. Propterea non fegncfcimus : fed'quot; etiamfi externus homo nofter corrumpitiir, internus tarnen renouaturquotidie. Momcn. '7 tanea enim leuitas opprefsionis noftræ excel, lentera-ternum pondus gloria:conficit nobis; Dum non fpcftamusea qu.ir cernuntur, fed ea'^ qua’non cernuntur.nam qua’ cernuntur, tcm, porariafunt: atquænon cernuntur,aterna.

CAPVT V.

I- PerHat incoJem irgiimento, 6. de ceria fpefilutis 8. per K Jem. iz. Noii,vtl‘eiadcti4.ciiniDciiinamp;iplK usEcclcfiamprae otiilis habeat: ir. amp;nbsp;izihili selhmet oninia,prjettrvilse nouitateni in Chrifio.

Scimu»

-ocr page 447-

ÄD C ORIN T. II. X09

1 oCimus cnim nos , fi terreftrishuius domus '^noftræ tabernaculura dilTolutum fuerit,ædi-ficiuraex Deo habituros,domkilium videlicet

Î nonmanufaftum,æternum in cælis. In hoc enim fufpiramus/expetentes domicilio nofcro, Apoc.iÊ.!}

3 qubdècælo eft, fuperindui. Siquidpm etiain indutinon nudi reperiemur. Etcnim qui fu, mus in hoc tabernaculo, fufpiramus oneiati : in quo non cupimus exui, fed fuperindui, vt 5 abfotbeatur mortalitas àvita. Porrè Deus is eft,quinosad hoc ipfum condidit, qui etiam è dédit nobisarrhabonem Spiritus. Confiden, tes igitur Temper, amp;nbsp;fcientes nos aduenasclfe

7 incorpore, peregre abfumus à Domino. ÇPer fidem enim incedimus, non per afpcftum.) Confidimus autem,amp; probamus potihs migra, re i coi^ore, amp;nbsp;ad Dominum irehabitatum.

9 Ci^apropter etiam ambimus, amp;nbsp;incolentesamp;

so migrantes,eiefCe accept!. * Omnes enim nos Bom.14. to comparere oportet coram tribunaliChrifti ,vt vnufquifque reportet qua: in corporc fccerit, congruenter ad id quodfecerit, velbonum, vcl

st malum. Sciences igitur terrorem ilium Domi, ni,homines ad fidem adducimus, Deo autem manifefti fumus : amp;nbsp;fperonos etiam confcien, llti)sveftrismanifeftosefle. Enimuero nonite, rum nofipfos commëdamus vobis,fed vobis oc, cafionempræbemusgloriandide nobis : vt ha, beatis quod dicatis aducrfus eos qui ex facie gloriam captant,at non ex corde. biamCucin, fanimuSjDcoinfanimus ■.fiuefanametefumus, \i4. vobis fanaméte fumus.Charitas enim illaChri

15 fti conftringit nosiV t qui hoc ftatuerimus,fi v,

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nus pro omnib.mortuus fuic,népc omnes fuifle

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ee i mor,

-ocr page 448-

c XP. Vt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E PI S T. P A X’L-T

mortuos ilium pro omnibus mortuumeflè, vc qui viuunt,pofthac non libi viuant,rcdtiqui pro iplis moi tuus eft 6c refurrcxit. Itaque nos itf pofthac neminemnouimuslicundum carncm. quód n eciam nouimus Cbriftum fecundum

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;carnem, nunc tarnen non amplius nouimus.

Siquis igitureft in Chrifto, noua creacura eÆ.

Era.4t.19 *vctera praiterierunt,ecie noua faifta funt o. Apos.ai.; mnia, Hxcautem omniafunt ex Dco,quirc.il (onciliauit nosfibi periefum Chriftum ,dedit-^ue minifterium rccor.ciliationis : Ncmpci, quiaDeuserat in Chrifto murdum reconrilu ansßbi, nonimputando eis pcccata iprorum: poftiit^ucin nobis ftrmonem hunc reconcilia-tionis : Itaque nomineChriftilcgationefun-i* gimur,vclut Deo vos prccante per nos ; oramus Chriftinomine,reconciliamini Deo. Fecite.si nim,vt qui non nouit peccaturo, pro nobis pcc. cat um eflit, vt nos efficeremur iuftitia D£l ineo.

CAPVT VI.

I. VtritainChrillodignani viiiant, hortatnr,? ne af' fliâionibus deiicianiur, 9 . nef cloria infoleffant: '4. ~ pollurioncs fugiani. iC. quum (iiu viua viucntisDti tcmpla.

cEd dc,vt operam noftram ei accommodantes,« '^hortamurne fruftragratiam Dei vos ncepe-EOU49.S ritis. Dicitcnim Deus, ^Temporeacccpto ex-t audiui te, amp;nbsp;in die Talutis fuccurri tibi : ecce nunc tempusacceptum,eccenunc dies filutis. Nullam vlla in re prarbentes offcnfionem,ne vi. j tupereturminifterium: Sedamp; in omnibus nos 4 i.Cor.4. d approbantes,^vt Dei ininiftri,tolerai)tiamulca in oppnCsiombus, innecersicatibut,in angu, üij’»

-ocr page 449-

Ä D CORtNT. II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»t(»

S ftijs, In plagis, in carceribus, in tumultuatio,

6 nibus,inlaboribu$,in vigili)s,in iciunijs, Puri.

täte,fciencia,knirate, bonitate, Spiritu fanAo, charitate non fîmnlata, Sermone vetitatis, vir«

S tute Oci,armis iuftitiæ dextris ac finiftris. Per gloriam amp;nbsp;ignominiam, per conuitiaamp; laudes;

^vtfeduif^ores,amp;tarnen vciaees: Vtignoti,amp; tarnen noti ; vt motientes, amp;ccce viuimus : vt

IO qui ta(Vigamur,nec tarnen occidimur; Vt dole, tes, Temper tarnen gaudentes : vt pauperes, fei multos ditites : vt nihil habentes,fed omnia ob, H tinentes. Os noftrum apertum eft erga vos,Co. •t rinthij,cornoftrumdilatatume{l;. Hon habt, tatisangulbein nnbis ^fed angufti elbis in vifee« t) ributvclbris. Loquor aütvt hliis de paricom.

14 penfatione'.dilataminidc VOS. Heimpariiugo

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;copuleminicuminfidelibus.’quod enimcon-B«**f'*V**

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fortium iuftitiæcum iniuftitia! äe quz cómu.

cumBeliaE aut quz pars ftdclicum infideli‘ Et quzcSfcnfiotemplo Deicum Gmulacrisl * nam i. Cor.,. iT VOS templum eftis Dei viuentis ; fitut dixit De. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u

US ƒ Habitaboineisamp;iiiambulabo: amp;ero illo-

«t Dominus ; amp;nbsp;impurum ne attingite : tn ego excipiamvos ; ’EterovobisPater,amp;voseri,’”*®*^* * tis mihi fi.li) ac amp;liz , dicit Dominus omni.

potent.

CAPVT VH.

1. Nenimiumtenttos animos vrgendo ptoOcTni»,i. prnbabilcreJditquod omnia dtxcrit 4. cxingtniitt' gaillos dilcAionc: 8. itaqiie (tbi non difplircre quod moeroreeosadccerit, lo.diadduxeiitadpucnttcutunt

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonpouiiaodaok

-ocr page 450-

CAP. Vlî. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EP I S T. PAVEI

TT As igitur promifsiones quuni habeanius, I quot;^dileéti^purgcmus nofipfos abomni inqui. namentocarnis ic fpiritus, perficientes fanélifi. cationem cum timorc Dei. Accipite nos;nemi-1 ni iniuriam fecimus,neminem corrupimus, neminem expilauimus. Ad condemnationem ve-j ftri non loquor. nam ar.te dixivosin cordibus . noftrlseiread fimul moriedum amp;fimuJviuen-dum. Multainihi loquendi libertasapud vos, 4 multa mihi gloriatio de vobis ; impictus fiini confolatione, vehcmcnterexundo gaudio in o. mniaffliftioncnoftra. Etenim quum venifle-J musin Macedonian!, nullam habiiit relavatio-ncpi caro noftra,rcd in omnibusfuimus opprcC ß ; foris pugna’,intus terrorcs : Scd quiconfo-^ Iaturabic(ftos,confolatus eft nosDcus,aduentu Titi. Non folümautem aduentu illiiis, fed ct. 7 taincofolationequam illeacccpit cxvobis, quu renuntiarct nobis vcftruni vehemens dclideri-um,veftrumciulatuni, veftrum promezeluni : adcô vt magisgauifus fuerim. Nametiamfi tri- I ftitia VOS affcdi percpiftolani non me pocnitet, etiamfi pccnitucrit.video enim cpiftolam illani, tameth ad tenipiis,triftitiavosa£fccifle: Niinc^ gaudeo , non quôd triftitia affeifti fucritis,fed quöd triftitiaaffefti fueritisad refipifcentiam; nam ti iftitiaaffefti fuiftisfecundùm Deum, vt nulla ih redetriruentcjlitis affcfti per nos, Nam lO qui ftcundum Deum cftdolor,is refipiftentiam efficit ad falutcm, cuius nunquam preniteat ; at miindidolormortcmefficit. E^cceenimiftuci lt;nbsp;jpfum, quod ftcundum Deum triftitia affcifti fuiftis, quantum in vobis eftecitftudium ? inià dcfenhonem^imù indignacionë,imoximorcni, imà

-ocr page 451-

AO CORIN T. IT. Ill îmoveliemens defiderium, iwó zelum, imö vin-, dicationem? per omnia tcRatum ftciftis vos cflè U puros in hoc negotio. nbsp;nbsp;Mempe etiamfi (cripfi

vobis,non fcripfi vobis eius caufa,qui iniuriam fecerat,n«c eius caufa qui iniuria affeâus fu, erat,fed vt apud vos manifeftum fieret ftudium 13 illud noftrumpro vobis,in confpeAu Dei.Pro, pterea confolationcm accepimus ex confolatio, ne veftri: fed longé plurimùm gauifi fuimus ob gaudium Titi,qucgt;d refocillatus fit fpirituseius «4 ab omnibus vobis : Et liquid apud eum de vo_ his gloriatus fum,non fui pudefaifbus : fed vt o-mnia vete loquuti fumus vobis, ita amp;nbsp;gloriatio noftra,qua vfus eramapud Titum,veracom, 15 pertafii ; Et vilceracius ampliuserga vos alfe, éiafint, dum reminifciturobedientia: omnium veftrûm , vt^uecum timoré ac trcmore ipfum exceperitis. Gaudeo igitur quód pennus con, fi.lara de vobis.

CAPVT vni.

t. Matedonum 9. atque adco ipfius Chrifti txcmpio 14.. vt liberales lint tn San Aos hortatut. 16. T itum. tS . amp;nbsp;alium frattein hac de caufa ad ipfos profeAos dint.

* T)Orrà notant facimus vobis, fratres, gratiatn z-*- DeiprxftitamEcclcfijsMacedonuni. Nam inmultaprobatione abundans gaudiunt ipfo, rum,amp; profundaeorumpaupertas redundauic J incopiofambenignitatéipforum. Nam pro vi, nbus (teftor)amp;fupra vires voluntarij fuerunt: Multis cn precibus nos rogantes, vtgratiamamp; focietaté fubminiftrationis quæ infanâos im, J penditur,fafcipcremüs. Ac nó ficut fperabamus ita fecerutjfedfemetipfos dediderSt primfl Do, Ee 4 mino

-ocr page 452-

CAP.Vm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIST. PAVEI

nino,deinde amp;nobi«,pcrDfi voliintatem? adhortaremurTitum,vt ficut ante coepit, ita ctiainahColuatapud vos hanequoque gratiam. Itaquc Geut in omnibus abundatis ßde ,amp; fer- / inone,amp; cognitione,amp; Omni ftudioióf veftrain HOS that i tare,videte vt in hat quoque gratia ab. undetis. Noneximperioloquor,ftdalioruin 8 ftudio, veftr.ïquoque diletfbionis finceritatcni reddens exploratam. Noftisenim bcncficenti. 9 ani Domini noftri lcfuChrifti,e5 videlicet pro. peer vos pauperem faftum efle, quum cflet di-ues : vt vos illius paupertate ditefcerttis. Et la lententiam in ea re mearn edo. nam hoe vobis conducir,qui non folùin faccrc,red etiam

. antecocpifti: anno fuperiore. At nuncetiamil-» Jud ipfum faccre abloluitervt ficut adfuit|,roni. ptuinillud vtllcjiraeriam adßt ipfum perficere ex eo qiiod habctilt;. Etenim fi priusadfitprom- n ptus animus ,aliquis acceptus eib pro eo quod habct,non proeo quod non habet. Non enim ij vtalifs relaxatio fit,vobis aût opprefsio ; fid pari conditione hoc tempore veftraabfidantia fup-pletillorum deftftum. Vtdcillorum abundä. tiavcftrumdefeiflum fuppleat, vt fiat æquabili-EKcd.K^.iS tas.Sicutferiptn eft,^ Ciui multum collegit,nó 1$ habuitampIius:lt;Scqui paulum,non h.-ibuitmi. nus. (jratiaai'itfit Deo quicordi Titi indidit idem fiudium pro vobis, f^uèd tfi exhortatio-1/ nemillam gratamhabuir,tfi verómaioreftudio vltroad vosabijt. Mifimus autem vnäcumco il fratremillum cuius lausefi in Euangeliopcro-mnes Ecclefias. (Nee id foJtim,fid etiara fuffra-19 gijs deleftus eft ab Ecclefijs foetus peregrinatio, uianoÜræ,cuiu hac benefieentia qua: admini.

ibatur

-ocr page 453-

A D C O R I N T n. I'»

ftratur à nobis ad ipfius Domini gloriam ySc coniprobandum promptum animum veftrû.)

ÎC Virantes hoc,nequisnos vitupcrct inhac cxu-

îtberantiaquæ adminiftraturànobis: ’Vtqui Ron iï-*7 procurcmushoncftanon folùnicoram Domi,

lis probauimus ftudiofuin: nuncautem multo ftudiofiorem,ob multam fiduciam quam ba.

C A P V T IX.

I Ciirdccoriim voluntatcbcnefentiens ; illis tarnen adhoitandisfcdulo iiiciiinbat 4 tationem add'ir';. ö amp;nbsp;Icinciuiclccmofynascompatit, to cjiiam Deuste/ pendit magno tccnore.

t ■’^Amdefubminiftrationequidem qu,T fit iti faniftos, fuperuacaneum eft mihi fcribere

Jriatione. Itaque neceirarium putaui adboita. tarifratres vt prius cant ad uos, amp;prius ab fol.

t( 5 uanr

-ocr page 454-

CAPUX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPlt;ST. PÄVLI

liant antea indiftambeneficentiam veilramrvt ca i;t parata, ira vt bencficcntia, iV non vt ex. tortuinaliquid. IUud aiitcin dico, Qui fcrit Ä parcè,paree etiani mctet: amp;■ qui ferit bcnignè, benignè etiam nietet, (^uifque tîcut præo-7 Kom.II.8 prat corde,ira agati^non ex rriftitia aut necef. Eccl.jj.ii fîtate. * nam hilarem datorem diligit Deus.

Potens eftauteni Deus eftîcere vt omnis gra-8 tia in vos red under , vt in omnibus femper o-ninino quantum fufiiciat penes vos habentes, abunderi, ad omne opüs bonum; ^Sicut (cri- lt;f fal.111.9 ptumeft, 'DiCperlit, dédit pauperibus ; bene-ficentiaeius manetin fcciiliî. Porràquifup-io pedirat femé (ercri, is quoq; pané vobis ad efea fuppeditct,amp;multiplicet fementem veftra, S( augeat fruAus beneficentiæ vellræ. ) Vtin-ii quamabundetis,in omnibus ditari ad oiniieni benignitatem, qu.r per nos efficit vt gratia-a-ganturDco. Nam rubminiftratio oblatio-is nis iftiu-'non foliim fupplec fanftoruin ino. piam,fedctiamredundatin mu1talt; graciaruni aftiones apud Deum: (Duni per banc iftius ïj fubminiftrationisexperientiam Deum glori-ficant de côfentientc veftra (ubieAione in £u-angelium Chrifti,de^ue benignainfe amp;nbsp;o-mnescommunicatione.) Etinilioruni pre-14 ces pro vobis, expetentium vos propter gra-tiam Dei in vobis exnberantem. Gratia autéiJ fit Deo fuperinenarrabiii lùo munere.

C’ A P V T X.

liQjjalîdnria, 4 quibiisarmis, 6 qui i-indida (it in/ (Irtidus adtierfiis improbonim caliimmas.olteruia-feque ptarfentcin non minus i-irnnis habcrcin operô bus, Il quawablcnsgrauuansuiVcibMi

-ocr page 455-

ID CO RIN T. II. îi»

IAetcrùm precor vos per clementiam Sc quitatem ChriftijCgo ipTc Paulus qui co-ram quidem huinilis funi inter vxjSj abfens ve-î rà, funi erga vos confidens: Hoc antem rogo, ne quumpræfensaderojfîni confidens ea fidu-ciaquacogito audax elfe in quofdam , qui nos æftimant vt fi fecunduin carné incederemus.

3 Nam in carneincedentes , fecundum carnem 4bclluninôgerinius: (Armaenimmilitiæno-Är.-Enoncarnaliafunt,fed diuinitus valida, amp;• ad fubuerfionem munitionum.) Dum ratio-cinationes euertimus,onincni^ue fiiblimitaré q.ua;extollitur aduerfus cognitioncm Dci ; lt;Sc captiuam ducimusomnem cogitationem ad

6 obediendumChrifto: Etparatuni habemus-quo vindicemus omnem contumaciam , poft-Jquamimpletajfueritveftraobcdientia. Quæ ob oculos funt afpicitis'fiquis apudfe confi-dit fe Chriftiefle, hoc vicil'sim cogiter ex fitfe, quemadmodn ipfe Chriftj eft, itaamp;nosChri Sftieflè. Namfiamplius etiam quippiam glo. rier de poteftate noftra,quant dédit Dominus nobis ad a:dificationem , ac non ad fubuerfio-9nem veftri, non pudefiam : Ne videar ceu 10 perterrefacerevosperepiftolas. Namepifto-1« quidem ( inquit ) graues funt Si valida: : fed præfentiacorporis infirmaeft,amp; fermo nihili.

Il Hoc cogiter qui iftiufmodi eft ,quales fumus verbo perepiftolas qun abfnmus, taies etiâfoil re reipfaquu aderimus. Nô .n.audem’nos in. ferere aut côferre cfi qbufda q feipfoscomédât: fed nôintelligfîtquôd iplî fefe feipfis metint, I3amp;lcfefibiipfis côparât. At nos non gloriabi. aur de iis q méfure noftrj nô funt, ’fed feendû dunen.

-ocr page 456-

CAP. XL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIST. PAVLl

Irrem.9.14 l.Coi.i. )l

4i«n.}.4

dimenüonem regulärem eius menfurx quam Deus nobis difpertitus eft, gloriabimur nos perueniJTead vosetiam vfque. NonenimvtfiH non perueniremus vfque ad vos, excendimus nolipfos fupramodum: namvfq; advosetiam perucnimus in Euangclio Chrifti. Non de iis qux menfura* noltra: non funt gloriante$,id eft,de alien is laboribus, fed fperantes, nos, au. gefeente fide veftra,per vosadmodum amplifi. catuniiriinafsignacanoftra menfuia: Vt in*^ iis regionibus quas vitra vus func,euâgeli2é: no Vt in alceri afsignata merfura, de pixparatis gloriemur. ^Cæterùmqui gloriatur,inDo. mino glorietur. Non enimqui feipfumconi-tnendat, isprobacuseft ,fed is quern Dominas commendac.

C A P V T XI.

LlngentlfeergaConnih.imoreeogitellitur $ vtlsiv desfuas deprxJicer 9 Gratuitam ülis CuumoperiA impc idifTe, 1| neqnai'nrcfuprriorcs efFcnt pfcuJoalt; podoii: M qitos longe antecelUre recenfetuUilt;Q‘'C vttjt itiii laudl •

■«rTinani toleraretis paulifper inlipientiam» * meam; imó etiam tolerate me. Ambioe.t

nim VOS Dei zelotypia.Pracparaui enim vos, quos vni viro(vt virginem puram) fiftam,neni. peChrifto: Sed metuo nequo modo,ficut’fer. { pens illeEuamfcduxit calliditatefua,ita cor. rupta: mentes veftræ degenerent à fimplicltate quaeeftinChrifto. Enimueràfi veniatquia.t lium leftimprædicetquem non predieauimus, autfiSpiritum alium accipiatis quern nonac. «epiftis,autEuangeliumaliud quod nonacce.

piftis,

-ocr page 457-

R D C o RIN T. n. («4

J pifti',reftèeum toleraueritis. Putoenim me niliilo inferiorem fuifle fummis Apoftolis.

6 Qyôd fi rudis runifi;rmone,non tarnen fum rudis cognitione ; fed omnino manififti faffi

•J fumus in omnibus apudvos. Numpeccaui «juummeipfum deniittcrcm vt vos attollere. mini? quod^uc gratuité Euangelium Dti eu, t angelizaueritn vobis? Alias tcclefias fpolia.

ui,accepeo ab eis ftipcndio,vt vobis inferuirem;

amp; quum apud vos eflem amp;nbsp;egerem ,*non ob- utfr.u**; torpui tum cuiufquam incommodo. Inopiâ enim meam fuppleucruntfratres qui vénérant è Macedonia: amp;nbsp;in omnibus me praftiti vobis

to minime oncrofum,amp; præftabo. Eft veritas Chrifti in me,quôd hjccgloriatio non obftru.

ti etur contra me in regionibus Acbaix. dya, propter! an quôd non diligam vos { Deus no, tl uit. Sed quod facio,etiamfaciam:vt amputent ocrafioncm iis qui optant occaf onem , vt in co de quo gloriantur,repetianturquales amp;nbsp;nos.

tj Nam ilbiufmodi pfbudapoRoli, operarii do. lofi funt , transformati in Apoftolos Chti.

1 fti. Nuque id mirum. ipfe enim Satanai t$ transformatur in Angelum lucis. Non ma, gnumeft igitùr, fi tramfoimentur vt mini, ftti iuftitiæ, etiam eius miniftri. quorum finis eritfecundum opera eorum. Rurfumdico, nequismeputet infipientemefiè :alioquin ctié vt infipientemaccipite me, vt paululum quid.

17 dam amp;egoglorier. tiiiod dico,nun dicofe. cundùm Dominum,fed vt infiptenter,in prafi, fî denteifiagloriatione. Quandoquidtm mul, tiglorianturfecundum carnem ,amp; ego gloria,

gt;9 bor- Libentcr enim toleiatis infipientes quû

Étu

-ocr page 458-

CAP. XI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPI S T. PAVM

Phil. 3-î

A 1*1.16.1$

Alt;3.14.19

Aei.2,7' 1

AÂ.ç. i4

Iltisfapientes. Tolcratisenimfïquisvosin (er-’* uitutêmadigit, (îqu)sexedit,fiquis accipit,fi-quis attolit fcfe , (îquis vos infaciem cædit. tluantuni ad contumeliam dico , nenipeqiiia’* nos infirmifuimus; imàin quocunq; aiidacia vti velit aliquis, (infipicnter loquor) aiidacia vclim vti amp;ego. ^Hebrei funt?fiini Sc cgo.’If- 2’ raclite funt ( fum amp;c ego : feinen Abrahæ funt? fum iSeego; Miniftri Chriftifunt? (dcfipi-2} cns loquorjfuperoego; in fatigationibus ain. plius, in vuineribus fupraiJIos, in carceri-busamplius, in mortibus fæpe . A ludaisj^ quinquies accepi quadragenas plagas , vna minus. Ter virgis ca fus fui , * femel f“' ly lapidatus, ^ter naufragium fcci,noftein ac dié in profundo igi. Jn itineribus fæpe fui,in pe-té riculis fluminunijpericulis latronum , pericu-lis à meisgentilibuSjpericulis in Gentibus,pe-riculisin ciuitate,periculis in deferto, pericu. lis in mari, periculis inter falfos fratrcs ; In 27 fatigatione amp;nbsp;iïrumna, in vigiliis fæpe , in fame amp;nbsp;fitijin ieiuniis fæpe,in frigorc amp;nbsp;nudita-te. Abfque iis quæ extrinfeeus eueniunt,vr-28 get agmen illud in me quotidie confurgens,id eftjfolicitudo de omnibus Ecclcfîis. Q.uis af-iy fligitur quin ego affligariquis offenditur quin egovrar- Sigloriarioporteat,deiisqueinfir-;o mitatismcæ funt,gloriabor. Deusamp;Paterji Domininoftri lefu Chrifti, laudandus in fe-cula,nouitmenon mentiri. Jn vrbc Dama-jt fcijgentis præfeftus nomine .^retæ regis, præ-(idio tene'bat Damafcenoium vrbem, cupiens' me prehendere; Sed per fcneftrâ in fportade- 55 miiî'usfuipermœnia,amp;eiusn anus effttni. ;

'C A,

-ocr page 459-

Ä D C O R I T. Il, ' C A P VT XH, l.îiuiitus rccéfct j tcudationes diuinitus 4. fibibâa», Ö obqiusqiiunivcreglorianpofsit.iion veht 10 inz firtnitatiitn fuariitn coniciiis. 11 ftd liane Iibinelt;clsiiat2 UKpticHdiipfosiniitcre, 10 dumreaddiciimanibiuo/ gt;nbsp;lîsliotninibuspctquos aChrinoalicnaiiiur.

M Loriari fan^ non expedit mihi. veniam e, '^nim ad vifiones amp;nbsp;rcuclationcs Domini.

i Noui honainéinChrifto ante annos quatuor. dccim,(an in corpore,ne fcioian extra corpus, nefeio; Deus nouit) raptû in tertifi vfq; tœlû. Et nouiliuiufniodihominem ( an incorpore,

4 an extra corpusnefeio ; Deus nouit.) Ra, ptum fulife in Paradifum, amp;audiflc ineffabi, 5 lia verba, quæ non liccat homini loqui. Da eiufmodi re glôriabor,dc meipfo verô non cio

6 riabor,nifiexinfirmitatibus meis. Nâ fi vo. luerp de iis gloriari,non ero infipiens:veritaté enim dicam . fed parte loquor, nequis de me cogitet fupraid quod videt effe me , aut quod yauditexme. Et ne excellentia reuelationuni fupramoduni efferrer,datas eft mihi furculus infixus carni,amp; angelus Satan,vt me colaphij

S cædat,ne fupramodum efferar. Super hoc ter 9 DommumrogauijVtabfcedcretàme. Ecdi.

xit mihi,Sufficit tibi gratia mca : nam poten, tiameaper infirmitatem perficitur. Libentif, fimèigiturgloriabor potiws de infirmitatibuS to meis,vtinhabitetinmepotétiaChrifti. PrO. ptcrcaobleftorin infirmitatibus,in côtume. liis,inneccfsitatibus, in perfecutionibus,in anguftiis pro Clirifto. quumenim impotent iifum,tuncpotensfum. Fuiinfipiens in glo.

riando;vosme cocgilbis.namegodebueramà vobi» '

I

-ocr page 460-

E P I S T. P A V b I


CAP. XU.

Supra II.

vobis commendaii .nulla enim in re inferior fui fuiun.is ,\plt;)ftulis,tamctfi nihil fuin. In. i! diriaquidem Apoftoli édita func apud vos per onincm tolerantiam , amp;c fgna ,amp; prodigia, amp;nbsp;virtutcs. Namquid eft in quo fueritisinfcri. 1} orcs ca'teris Etcleliis, niti qudd ego ipfe ’non obtorpuicum vcftro incomniodof condonate mihihanc iniuriam. Ecce, teitiô parat us funi !♦ veniread VOS, nee cum vcftro incommodo ob. torpefcam. non cnim qua: veftra furit,quar. ro, fed VOS. non enim debent filij parentibus thefauros cor.gerere,(ed parentes fibis. EgoiJ verôlibentifsiniè impendam Sc expendar proa, nimabiis veftris : tiianifi abundè vo'. dibqen.«, minus diligar, Sedcfto,cgo vo; non graiiaui: i® fed quum iim caliidus,dolo vos lepi. Nunipcr quenquam eorii quos mifiad vos,expi'aui vos! PrccatusfumTitum,amp; cum eomifi fratremjl nunquid vos expilauitTitus? i.ónnceodcfpi-ritu incefsimus? nonne iifdem vtftigiis? Rur- '9 fum putatis qiiôd nos vobis excufemui? in con, fpedlu Deipn Chrifto loquimui: omnia tamcn ha’C,cliarifsimi,pro vcftria’dificatione. Nam J® metuo nequo modo,quum venero,non qualcs velim reperiamvos, lt;5c ego reperiar vobis qua, Jem nolitis : nequo modo fint btes ,.Tniiilatio, neSjiræ, contcntioncs, obtredlationes fulurri, tumores,tumuJtuatioi cs; Ne itciuni, vbive, nero,me déprimât De us meus apud s os, amp;nbsp;Ju, gcam multixs eoriim qui ante pcccaiuiit,nec refipuerunt fuperimpuritate,iScfcorratioiie Si proreruia quani patratunt.

C A P V 'T XIII. _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

I.Tertio aJiicinens, a feueriorciiivin'iétatni'ïsde*

iiuiitut

-ocr page 461-

AO CO RI NT. If.

“■ Mintist $ qui reipfa expert! film virtiitem Chrifti in fiio Apoftobni. 10 Optât tail Jem vt tclipiRanc, ti amp;nbsp;faiirtaill s ptccatiit.

t TErtia hacvicevenio advos.’Exoreduorn

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matth.i3.i5

teltiumauttrium,lirmuineritomnc ver- loh.S.iy ïbum. Prædixiamp; fecüdàprædico vt prüfens, Heb.io.iS amp;abfensnunc fcribo lisqui antè peccarunt, amp;reliquis omnibus, fore vt, fi denuóvenero,

j’Vofipfos tentate annonfitisin fide, vofipfo»*'^®'''**'*® probate.annon agnofeitis vofmetipfos, vide.

licet lefum Chriftu in vobis eflefnifi reprobi fieftis. Atfperoforevt cognofcatis nos no elfe 7 reprobos. Opto verô dDeo,nequid mali fa.

ciatis ; non vt nos probati eóperiamur, fed vt quod honefiS eft faciatis :nos verb velut repro

11 Salutatc alij alios fanifto ofculo.Satutant vos t3fanftiomnes. GiatiaDumini lefu Chtifti,

Ef de

-ocr page 462-

CAP. Xt

P P T S T* P A V r r

Är chantas Dei amp;nbsp;communieatio Spiritus ftfft éli fit vumomnibus vobis. Amen.

AdCorinthios fecundafuit fcrirta Phi- . lippis vibe Macidoni.T,ptr T).

turn amp;nbsp;Lucam.

EPISTOLA PAVLI

APOSTOLI AD GA.

L A T A S.

C A P V T I.

i.PoRinTfriptioncin 6 liibiniigit»!'iut£3tiènnii,Gi' latasactußiisdefeâioius ç aliioEiui.^ciio ilt; cjuoJ aDroafcrpit 17 antcqiiain cum vllo Apolioloruui contiilinêr.

PAVLVS 'poftolu (non abhominibu?,!

‘Titi. I

trUC.I, 74.

Deque per hominem,'fed pcriclum Ch ri Aun),acD(.fi patrcni qui fufiitauiteuni exmortuis.) Quiquemccumfunt omnesfra-t treSjEcclefiis Ga)ati.i’; Gratias vobi«amp;paxâ} Deo Pâtre amp;nbsp;Domino noftro lefu Chrifto: Qui dédit fcmetipfum pro pcccatis noftiis, ’vt 4 eximeret nosexpra’fenrifeculo ma!o , fecun. dum voluntatem Dei amp;nbsp;Patthnoftti ; Cui f fitgloriain ficula ficulorum. Amen. Miror é Vos ita citcSjdcfei to eo qui vocarat vos in gratiâ Chriftijtransferri in aliud Euâgelium: Quod ƒ non eâ.aliud.fi.d nonnulli uos tu than t, amp;vo. Junteuertcre Euâgelium Chrifti. Scdetiamfi S nos,aut Angelus è cœloeuangelizet vobis pre. ter id quod vobis euargclizauimus,anathema efto. Vt antè dixiuius, ctiaui nunc iterum di.9

CO, Si.

-ocr page 463-

AD CALATAS.

to jSiquis vobis euangelizauerit præter quod ïo accefriftis , anathema cfto. N.unc cnim vtrum homines an Deum fuaJeo? aut quæru homini-bus placere' Enimuero liadhuehominibuspla

tl eerem, Chrifti feruus noncffem. ^Hotum au- ».Cor.i$ gt;nbsp;temvobis tacio,fratre5, Euangelium prardka-

ti tüm à me,non effe fecundùm hominem, N.e» que ego ab homine id atcepi, neque edocius tjfutnjfedpatefacientcmihilefuChrifto. ^Au* diftisemmquomodo verfatus fim olim in lu-daifmo,me videlicet fumniè perfequutum elle

»4 EcclcfiamDci,amp;eam vaftaffe; Et profecilVe inludaifmoTuper multos æquales meos in ge, neremeo , quum vchementiore ftudio tenerer ■ traditionumquas ipatribus meis acceperam.

il Deinde tribus poft annis redij Hierofolymam, vt YireremPctrum;amp; manfi apud eiT dies quin-

tq decim. Aliumautem ex Apoftolis non vidl

10 quenquam,nifilacobumfratremDomini. In

iis porro quæ fctibovobi^jccce coram Deo no 11 mentior. Deinde veni in tegiones Syrie Ac Ci, 12 licix. Eramautcm ignotusfacie Eccleliis lu, Ij dææ qua: erant in Chrifto ; Sedfolùra audie-l rantqui dicerent ,Cyui perfequebatur nos^li-I quando,nunc annuntiat (idem quam olini va-1 nbsp;nbsp;nbsp;14 ftabat. EtglorificabantDeumdeme,

\ nbsp;nbsp;nbsp;.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ve a CA-

-ocr page 464-

GAP.lt

EPIST. PAVLI

CAPVT II.

l.NihîI aßio Eiiangclio diuerfnm fenfifle Apodolof incirninciiî.'l'iricxcnipIooHciidit. 11 amp;quodaflcrur eritilludadiicrfiisPciri limulanoiiem. 17 IndeiranP itiim faritadcaiiffiradationcm graiuito nos iußihcati perChnfluni. die.

Deutio.ir i.Chrüii.iç.

lob. 34.19 Sapient.6. S Ute e 16

AA to. 34

Om. 2.11

Bphef.Jö.j Gol. 3.26 !• Pet. Ul?

Tgt; EindeinterieÄis annis qnatuordccim,ruri afeendi Hierofolymam vnàcn Bar, naba,airumpto limiil amp;Tito. Afeendi autéx ex reuelatione,amp;expo fui cis Euangeliu quod prædico inter Gentes; fed priuatini cum eis qui funt in pretio , nequo modo fruftra cur-rerem aut cucurriflem. Sed ncque Titusquij mecumerat jquumeiretGræcus,coaôus fuit circuncidi. Nempe propter emilïarios fal-4. fos fratreSjqui irrepferant ad explorandam )i-bertatem noftram quam habemus in Chrifto Iefu,vt nos in feruitutem adigerent. Qiiibus f ne ad mométumquidê cefsimusperfubieäi-onemjVt veritas Euangelij permaneret apud vos. Abiisautemquiputantureflè aliquid) i qualefcunque fuerinr, nihil mihi diferepat. ’perfonamhominis Deus non accipit.Nam qui funt in pretio, nihil mecum præterca co. tulernt. Imàecontrarià,quumvidiflèntmi.y hi concreditum fuiïlè Euangelium prarputij, ficut Petro circuneißonis; (Nam qui efficax t fuit per Petrum ad Apoftolatum circumci.

ßonis,efficax fuitctiamperme erga Gentes.) Quumq; cognouiflent gratiam niihi data la, cubus amp;nbsp;Cephas amp;nbsp;fohäneSjijui putantur eiTe columnæ, dextras dederunt mihi ac Barnaba: focietatis .'vtnos inter Gentes , ipiiveróinter circuncifos^ApoAolacu fungereniur. Solùm aionue„

-ocr page 465-

A o G A L A T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»19

monuerîît vt pauperum meminifTemus: quod U amp;ipfuinftudui facere. Quum autem venif.

fet Petrus Antiocliiam,in os ci reftiti,eo quôd

12 condemnanduseflèr. Nam antequam veniC. fent quidam à Iacobo,vnàcum Gentibus ede, bat;quumautê venillènt, fubduxit fefe ac fe-parauit ab eis,metuens eos qui erant ex circuit tj cifîone. Acfimulabantvnàcuraeoreliquie, ■tiamludæi: itaqjetiamBarnabas fimul abre,

14. plus fuitinillorumfimulationé. Sed quum vidiflein eos non refto pedc incedere, vt veri, tati Euangelij congruebat, dixi Petro coram omnibus,Si tu,quum fis ludæus , Gentiliter viuis,ac non Iudaicè,cur Gentes cogis ludai.

»7 ficabiturex operibus Legis vlla caro.^Q^àd f'Om.j.ia fijdum quærimus iuftificari. per Cbriftû , re_ pcrimur amp;ipfi peccatores,num Chriftus pec_ cati miniftereft’Abfit. Nam fi quae deftruxi, ea rurfum ædifico,tranfgreflbrem meipfum

fto crucifiy.us fum.Viuo autcm,non amplius egOjfedviuitin meCbriftus.amp; vitam quam nunc viuo in came, viuo perfidem Filij Dei, qui dilexit me , amp;nbsp;tradidit femetipfum pro M ine. Non abrogo gratiam Dei. nani fi per Le, gern eft iuftitia, igitur Chriftus fine caufa mortuus eft.

Ff }

-ocr page 466-

CAP.III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPrsT. PAVLI

C A P VT III.

1E xpiobratqiio J IcabJiiri pifsifint ab fxpreiTa illit-ad viuiiin in Clii iflo iiiftififatioiiis gratia, ó Ab tali» c/ xcmpliima.iducit. 10 elfeâuni ii i3i caiilas latsc be' gis exponent.

^i^Mcntes Galatat,quis vos fafeinauit ne obfe- j.

Cerl.tç is Kom 4..} hc.i.i)

Gen.w.^ Erric 44.ÎO

AA.i.2,

bcut.17 16

Abac. 1.4 Foin.i.17.

Heb.10. 58 beult.iS.y

beu (.11.2}

qucrcniini veritati ; quibus ob oculos lefus Cbriftiis prius fuerat dcpiiflus, inter vos cruci-fixus? Hoc foluni cupio eliiccrcex vobis,Ex 0. j pcribusLcgis Opirituni acccpiftis,anexfieleper aiiditum percepta? Adeöamcntes eftis! quuni j. Spirit!! inccporitj»,nnccarneperficiniini! lam militapafsi eftis fiuftralllmodeieciani fruftra. Ojiii igitur ftibminiftrat vobis Spiritum, amp;ef-ftcit virtutes in vobis,ex operibus Legis ,anex fide pcrauditum percepta fubminiftratî Si- 6 cut ’Abraham credidit Deo, Bi. iinputatum eft ci ad iiiftitiam; Itanoftis nempe ,eos quiexfi- 7 de fiint,eflefiIi9S Abrahæ. Prouidens autem i Scriptura Deuin ex fide iuftificaturuin Gen. tes,antèeuaogvlizaiiit AbraJiæ, ’Benedicentur, inquiens, in te omnes Gentes. Itaq; qui ex fide funt,bcnedicuntur cum fideli illo Abraham. Nam quotqiiot ex opcrib. Legis funt,fub cxe-10, cratione funt. Scriptuincftenim, ’Exccrabilis 'quifquisnon manferit in omnibus quæfcripta funt in libro Legis, vt faciat ez. Nullum au. k tern per Legem iuftificariapud Deum manife. ftum eft.'fiquide’iuftusex fideviuct. LexaSt u no eft ex fide,ftd,’Clui feccrit ca homo, viuet in' ipfis. At Chiiftusnos redemit ab exccratione tj Legis,dum pro nobis faftuseftexecratio : ft ri, ptn cftcniin,’Exccrabilis quifquis pciidetin li, gno. Vt in Gentib.bcnediclio Abraheextetin 14

Ch ri.

-ocr page 467-

A O G A T, X r, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1(9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

‘ ChriftoîcrUjamp;vtproTiiniim iîlurti Spiritun»

lt;5 accipia'nusperfiàëi Fratres,hun.ano morel»

quor,^Hominis licetpaftior.é autotitate con_“- ’S*'^ firniatSnetnoabrogat,autabquid ei fuperad-

iS tit irritaiv , vt aboleat promifsionem. Ham fi exL,egeeftbærcdita',non iamex promifsione: Abrahæ verb per promiGioncm gratificatus eft

ll ftiria. Sed’conclufit Scripturaomnia fub pec,Rom.j.^ xatri,vt promifsioex fide lefu Ckrifti daretur

35 credentibus. Antequam autem veniffet fides, fub Legis pr.Tfidio tenebamur, conclufiin earn

34 fidearquarcrat reuelanda. Iraq-, Lex pædago, gus nufter fuit in Chriftuni refpiciens,vt ex fi, 1$ de iuftificaren.ur. Ac ooftquam venit fides, 36 non amplius fub pa-dagogo (umus. Omnes

■enim,filii Deieftis ,pcr fidem in Chrifto lefu.

17 H.amquicunq;in Chrifto baptizatieftis,Chri

38 ftum induiftis. Hon eftludanis neque Grae, lt;us,noneftferuusncque liber, non eft mafeu, lui 4C fœniina .»miusxnini vos vnuseftis in

ï f 4 Chri,

-ocr page 468-

CAP.Ull. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BPIST. PAVLI

Chrifto Tcfu. Quód fivoseftisChrifti,nein. *9 pe Abrahæ fernen eftis, amp;nbsp;fecundum pronùf-fîonemhæredes.

C A P V T I 111.

t.Atutrb Cegis emantipitos. 4. Chrifhailufnftiijii rinsellfiiiis, çgt; abfutdiinicilad rgciias fiipcribiioncs relabj. 1} H ciiofat crgoeosadpuritatcm dofmix Euaiig. Il Etpulchraalkgotiadnpuiatioiicin leam cxotnat.

T T Oc autem dico:Qiiandiu heres eft infans, i ^nihil diffère â ferun ,quanuis fit dominus omnium. Sed fubtutoribus amp;nbsp;curatoribusl eil vfque ad tempus quod pater præfinicrit. Ita amp;nos, quumellèmus infantes, fub elenien } tis mundi eramus in feruitutem redafti : At poftquara venit plenum tempus , emifit Deus FilI um fuum faétum exmuliere,faâumLegi obnoxium; Vtcos quiLegi erant obnoxij, f Rom S.i« rediineret, ’vt adoptioné acciperemus. Quo. 6 niam autem clfis filij ,cmifit DcusSpirituni Filii fui in corda veftra, clamantem, Abba, id eft,Pater. Itaque non amplius es feruus, fed filius.’qiiód fifilius,etiamliieres Dei perChri. ftum. Imó tum quidem ignorantes Dcum,J ftruiebatis lis qui natura non funt dij ; At^ nunc quum cognofeatis Deum, imó potius edofti fitis à Deo, quomodo conuertimini retrorfum ad impotentia amp;egena elcmenta, quibusretrorfus ab initio ftruire vult is? Di-I« es obftruatis amp;■ menfes, amp;nbsp;tempora, lt;Sc annos. Metuo de vobis ne frtiftrafatigatus firn apud it VOS. Fftotcquafiego.'nam ego fum quafivos:U fratres rogo vos .nihil mihi feciftis iniuria;. ,

Noftis

-ocr page 469-

AD galat. iio

t3 Noftis autem me per infirmitatem carnis vobi»

t4 priuseuangeli2afle ; Et experimcntum mei quod fiebat in carne mea, non pro nihilo babu, iftis,neque rcfpuiftis ; (êd me vt Angelum Dei, t5 vtChriftum lefumexcepiftis. Qi^æigiturerat beatitatis veftræ prxdicatio! teftimonium enim reddo vobis,vos,fifieripotuiflèt,oculos vcftro»

16 effoflbs dacuros mihi fuillè. Itaque num in-imicus faftus fum vobis, dû vobis vera loquori

\-j Depereunt vos non bcne,imó excluderé nos vo.

iibis. DicitemihiquifubLege vultis eire,Le-22 gern non auditis? Scriptum eft enim,Abraha.

mum duos filios habuiffe: vnum ex ancilla,amp; v-

ïj num ex libera. ’ Sed is qui ex ancilla natus eft, lt;■ ene. i5. ir fecundum carnem natus eft.’qui verb ex libera, _ tn.ini

24pcrpromirsionem. Per quæ aliud figuratur. Ramhæfuntduæ illae paâiones, vna quidem quæ eft Agar, ex monte Sina, générons prolem

25 adferuitutem. Sinacnimmonseft in Arabia;

pari autem ferie refpondet ei Hierufalem quæ

16 nunc eft, feruit^ue cum filijs fuis. SuMi-mis verb ilia Hierufalem libéra eft , quæ eft ma-

ay ter omnium noftrùm. Scriptum eft enim,’L{- 12.54. 1 tare fterilis quæ non paris: erumpe amp;nbsp;clama qu{ non parturis, quoniam plures funt liberidefer-

28 tæ,quàmeiusquæhabet virum. ’Kosigitur, cm.9.8 fratres, fecundùm Ifaac, promifsionis filij, (u

39 mus. Sed quemadmodum tune is quifeefidum

Ff 5 car.

-ocr page 470-

A ?. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F P I S T. P A V t f

eârncm genkus f;;erat, perfequebatur eum qui r.jtU' état fecuiicinra ^pirnuiu ; ira 8c nmic.

Gfn. ji, ,3 Scd quid ditir Scriptura! ’ Eijve anciJlam amp;nbsp;R. ' Jiuiiieius : non eniin hatres erit fijius ancilhv cû filio libera:. Nemp», fratref, non lu mus ancil-l l.eâlij/'ed libéra*.

C A P V T V.

I. Qufgt; ex libéra ortoj cITc dixit, admonct quantum (îlt; pretiumraiitxlibertatis. ij.qualité, eatit vtcndum,lü. vt fpirituiobcdiant .19. reliilaiitcarni.

TM libertateigiturquaChriftus nos liberauit. gt;nbsp;*' peiftate, ne ecotrario implicainini feruitu-AA If. Z titiugo. *Ecce,e£;o Paulusdico vobiSjlîcir.’ camcidamini,Cliriftum niliil vobis profuru-runr. Teftorcnim riirfum omni homini qui? circumciditiir,cumc(r.* dcbitorcm totiu Lesis

1. Cor. t. If Jeruanda*. Fa.4i rftis inanes Clirifti qtiicunq; P r Legem iuftifîcamini,amp;d giatia excidiftis* Nos cnim Spiriru ex fide fpem iufticia expefta-f inus. Nam in Chrifto lefiincque circunicifîo quicquani a*alct, neque pr.Tputjum,(èd fi des per cbaritatein agens. Currcbatis pukbrè,quis vos 7 interpellauit, vt non obfeqiieremini vcrirati?

•Cor. ç. O H.rc perfuafio nô cft cxeo qui vocat vos.Pau. t lam fermcnti totain maflàtn fermentât. Ego 9 tonfido de vobis in Domino,vos nihil aliud ef. fi fenfuros, (cd qui turhat vo', auferet condem-nationem,quifquis fiierit. Ego antem,fratre«, u ficircumcifionem etiam pr.rdico, quid adhuc perfcqiiutionem patior ? ncmpe abolitum eft offendiculiini crucis. Vtinam etiam abfcin.il danrurqui vos inquiétât; Vos cnim ad liberta. ij tâtera vocati eftis,fratrcs ; tancnin ite iibert», ten

-ocr page 471-

AO GAVAT. tt»

tefïiârripite,vtdatamcarnioccaßontm,(«c! tx

»4 chaiitate feruitcalij alijs. Nam tota Lcx vno

Verbo completur, ifto videlicet/Diliges proxi-

jj mumtuunijVttcipfum. Quod iialijalios nior- \-,.'r.ii*.

detis 6e dcuorati?,videtencviciGimalii!“ ali'ys l'îoin.ij.g

iGconfumamini. Hoc autem dico,'Spiritu in. ;ƒ cedite, 6e quod cor.cupiftit caro ne petficite.^_pj,'j’î*.

17 Namcaro concupifiit aducifu’ lpirituni,tpiri-tus auttmaductfus carncnrhac ant inter Ce op. poßtafuntjVt non qua'cunqçvolueiiti^ ,tadem faciatis, CXu^d fîfpiritu duciniini,non cftis fuW

19 Lege, PorrômaniRftafunt operacarnis ,qua: funt, adulterium,fcortatio,inipuritas, protêt.

ÎO uia, Idololatria,veneficium,ininiicitie,lis,err.u,

Il latiünes,iræ,contentioiic?,difsidia,ha'rck5, In.

uidia:,ca’des,cbrietatcs,cüir.efiatione',6e bis li-wilia; quæprxdico vobiSjficut praidixi ; eos videlicet qui taliaagunt, regniDei non forebi’-

îi rede?. At fruftusSpiritus,eftchatita',gaudin, pax,lcnitas,benignitas,bonita$, fides, mäluetu-

îj do,temperantia..^duerfus eos qui funt ciufmo-

14 di,non cftlex. Qjjienim funt Cbrifti,camera

. crucifixeruntcumaffiftibu 6e concupifeentijs.

Si viuimus fpiritu , fpiiitu eriara incedamus.

26 Ne f mu? inanis glori.r cupidi,31ij alios prouo. cantes, alij alijs inuidentes,

CAPVT VI,

I. Agitiaminfpccicde Charitateerga delinquent«SS lapïos.C.etgaMiniflrosvethi.io.crga domefliroifi/ dcr.rx. non quemadmodum falfi Legis zclatorcs, 15. qtiiincarnemutilatagtotiantut,i4.non autemin crute

i L ChnÖi,

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘'CRatre',etiamfi praoecupatus fuerit bon,o in •

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquaoffenfa,vosfpirituales inftaurate bu..

I . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuftuodihomtnctncuaifphicuttanfttctudinis:

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«gt;namp;.

-ocr page 472-

CAP. VL EPIS T. PAVLI AD GAL.' confiderans tcmetiprum,ncamp;:tu tentcris. Alij » aliorum oneraportate ; amp;nbsp;ita complete Legem Chrilli. Nam iîquisHbi videturaliquid,quum J nihil fîtjhScfuus ipfiusanimusfallit.Opus aut fuu probet vnufquifq;; ôc tue in femetipfo glo-i.Cosr.9 j-iationemhabebit,amp;noninalio. ^NamvnuCy lCot. 7 quifq; fuum onus portabit. ’Communicetafit 6 qui iiillituitur in rermone,eiqui leinftituit, o-niniabona. Ne fallimini: Deus non irridetur, / quiequid enim Icminauerit homo,hoc Ärmetet. Nam qui lëminatcarni fuae,ex carne nietet inte. ritum:qui verbfeminat rpiritui,cxfpiritu metet uThrV.j.!} Vitara .Ttcrnam. ” Porró nebenelaciendo fegne-9 fcamus. tempore enim fuo metemus, fi no elan, guerimus: Nempe igiturdum tepus habemus, u» limus benefici erga oranes,maxime verb erga do mefticos fidei.Videtis qudm longis literis vobis il feripferim meamanu. Quicunq; vclunt fpecio- n fiapparere in carne,i| cogunt vos circumcidi,tâ-tùm ne ob crucem Chrifti perfequutionempa-tiantur.Namneipfiquidemqui circumcidun. ij tur,Legem (eruant : fed volunt vos circuncidi, rt de veftracarne glorientur. A me verb abfit • gloriari nifi in cruce Domini noftri lefu Chri. fti ; per quem mundus mihi cruciiixuscA,amp;ego mundo. Namm Chrifto lefu neq;circumcifio quiequam valet,neq;præputium,fed noua créa, tio. Et quicunq^ fecundum hanc regulam incc. dent,paxerit fupereoSjiSc milêricordia,(Sc fuper IfraclemDei. De cæteronequis mihimolcftias exhibeto ; ego enim Æigmata Domini lefu in corpore meo porto. GratiaDomininoftri lefu Chrifti fit cum fpiritu veftro,fratres. Amen.

Ad Galatas fcripta fuit R oma. EPiSTO.

-ocr page 473-

EPIST.PAV. RD EPKES. ïn

EMSTOLA PAVLI

APOSTOLI ad EPHE-

5 1 O S.

t A P V T lt;•

i.PoftMutationem. 4. degratiiita Dci eUÄten« «4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

adoptiont diflctit: 7. ij. a tpia falus liomiiiuni tan/ quamexvetoamp; natiuo fonte manat. Etquiatamfub/ lime atcanum tapi non poteft, 16 ptecatnt, vt ad plena 10. Chtifti cognttionem Ephclios D eus addu. at.

a ‘T^AVbVS ApoftoluslefuCltriftipervo-I—/ luntÂtetnDei,^ fanûisqui apunt Ephefi, « Cot- -t t JL amp;nbsp;fidellbus in Chiifto lefu .Gratiatit vo.

bis amp;nbsp;pax à Deo Pâtre noftro, amp;nbsp;Domino Icfu jCbrifto. ^Benediftus Deus amp;nbsp;Pater Domini t Cot. 1.1 noftri lefu Chrifti,qui benedixit nobisomni

4 bcnediftionefpiritualijin çælis in Chrifto: Si-eut elegit nos in ipfo antequam iacerentut fun-datnentamundijVt fimus fanAide inculpati co.

J ram eo per cbaritatem. Q^i prædeftinauit nos quosadoptaretin filiosperlefumChriftumin É fefe,probeneuolo affeftu voluntatis fuæ, Ad laudé ploriofæ fuje gratis,qua nos gratis effecit ^fibigratosinillodilefto. In quohabemusrc.

demptionem per fanguiné ipfius,retnirsionetp, I inquain,pcccatotû ex diuite ipfius gratia; Q^a redundauit in nos omni fapientia ôc intelligen-

-ocr page 474-

CAP. 1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te Pist. PAVLi

t/ÏcSnuspr.rdciliiiati fecfiJùmpropoßtumcius qui oinniacfficit exconfilio voluntatis fuæ. Vt U nos fîmuslaudigloriæ ipfius, qui priotes fpeia-uinius inChrifto. In quo fperaftis amp;nbsp;vos,au. tj dito ferinone veritatis,id eft,Ëuangclio falutis vcftre in quo ctiam poftea quàin credidiltis,ob, fignati eftis Spiritu iHo proniifsionis fanéio : Qi^ieftarrhabohæreditatis noftræ, duin in Ji. 14 bertatem vindiceinur, ad laudemgloriæ ipEus. Propterea etianicgo, qufiaudilîèmeaniquæin if vobiscft fideniin Pomino kfu , amp;nbsp;tliaiitaté in omnesfanctos, Non dclinogratias agen proi vobis,raentioncm veftri faciens in precib. nieis. Vt Deus Domini noftrilefu Chrifti, Patcnile’l/ gloriæ, det vobis Spiritum fapientiæamp; reucla-tionisjpcr agnitionem iplîus ; Illurainatis ocu.'tS lis mentis vcftra; : vt fciatis que fit fpes ilia voca-tionisipfius,amp;queopesglorur hereditatisipfi.‘ «s in lanftis ; Et quæ fit excellens ilia magnitu-19 CôIolTi.tp do potentiæ ipfius in nobis qui crcdimus, ’ pro âi.ft.j-7 efucacitatc fortis roborisipfius, Qjjâcxeruit into Chriftoqufi excitauiteumex inortuis,amp; collo, cauit ad dextram (uam in cx-li». Longe fuprâ 0. 21 mnciinperin ac poteftatem,amp; potentiam amp;nbsp;do. jiiinium,amp; oinne nomen quod nominatur non folùm in lioc feculo,verumetiam in futuro. Et 2’ omniafubiecit eius peditgt;us,eumq; cor.ftituiC caput fuper omniaipfi Ecclcfiæ, Que cft corpui’î ipfius,(Sccoinplementum eius qui omniaimplct in omnibus.

CAP VT II.

V1 grarise niagnitiidincni cxcomparanonramplîfirfU.tc* lUicirilIisui ineinonams quodcx)tiopi'Orliisa.!diAi,3* gratia liiiiirnati.it.amp;piopiniiiiifaniiO.rccciKjiaiior neper Cluinuai U^a 17'amp; perftuajigù.ir.:: pelh.tita.

-ocr page 475-

fl. T r. P TT E s ! o ?.

vos vnàviuificauit, quumtflctis mortui Co!olC».»ï

* 'in offcnfisamp;pcccatis : In quitus olim vet.

*gt;tieftis, vt cft vitamundi liuius,ftcundn prin, tipem cui poteftaseft aeris,amp; fpiritus iiuncacé, 3 tis in hominibus contuniacibu'. Intcrquos «Sc nos oinnes conuerlati fumusoliniin cupidira-tibuscarnis noftræ,facientes quecai ri ac lt;ogi-tationib. libtbant; cramuf^j natura fill) iræ vT

4 ctiam reliqui. Sed Deus,qui diueseft mifericor. dia,propter multam ibaritateni fiiam qua dik-

5 xitnos, Etiam quun, per offen fa nioitui ffie, nius, vnà viuificauit ros per Cbiiftun,,cuius ügiariaeffis feruati: Vra^ucexcitauit,vna^ue quot;t coHocauit in exlis in Chriffo kfu ; quot;V t offen, deret feculis fuccedentibus fumn as opcs fuae gratix,fuaerganos benignitate in CVirifto klB.

Ï Gratiacniin effis leruati per fidem , id^; l on cx q vobis : Dei donum eff, Non ex opetibugt;,requis 10 glorietur. Nam ipfius fumus opus ,eor.diti in

Chriffo lefu ad operabona^qu? prxparauit De, II uSjVt in ei» veifaremur. Propterea niemcntote

VOS quondam Gentes in tarne , qui ditebamini Prxputiura ab ea qux vocaturCircumcifioin ia tarne, Sf quxmaniSus fit : Vos , ir.quam,il, lo tempore fuiffe abfque Chriffo , alienos à republika If..iclis, amp;nbsp;extraneos à paffis pro. Erm.o- 4 Jnifiionis, Ipern non habcr.tcs, Sc Dei exper. Coldli 1-14 tes in mundo. At nurc in Chriffo Icfu , vos qui olim eiatis procul,propinqui faffi effis,per fan, »4 guincm,inquam,Chriffi. Ipftcnim eff pax 110, ffra,qui vtraque fccitvnum, amp;nbsp;intergeiiiii pa,

Ij rierisfeptumfoluit: Inimicitijsijid tffjlege n ä, daroiu qu.v in ritibus poliraeff, per carné fuan» jibolitis ; vtex duobus lUis toiideret tu femqt.

-ocr page 476-

EPIST. P A V L f

ipfo vnum nouum hominem,fjtifns paeem,Et Vtrofquein vno corpore reconciliaret Deo per trucem,peremptis inimicitijs peream. Et’ve-niens euangelizauit pacem vobis, qui procul cratis,amp;ijiqui propèerant. (luoniamvtriq; iJ peripfum habemus aditum per vnum Spiritum adPatrem, Nempe igicur non amplius eftis hofpicesamp;inquijinijled conciues fanéïorum,ac domeftici Dei : Superftrufli fuper fundamen-10 turn Apoftolorum acProphetarum,cuius imus angularis lapis eft ipfelefus Chriftus ; In quo I» totum xdificium congruenter coagmentatum, creftitjVt fit teplum laniftum Domino. In quo 1» amp;nbsp;VOS vnà xdificaminijVt fitis habitaculum Dei per Spiritum.

CAPVT III.

I. Idee fe dicit a ludzis miilta paflum }. quod myflen'/ 11m de C- entibiis Ionian Jis 8. Dei inflii prxdicinent gt;). Deinde rogatEphelios ne ob afflict ioiies qtias patitut deflciant, 14. Ac propterea oral Doniinnm iS. vt pcrc eipia t quanta Ct Chrilli Jileftio.

T J Vius rei gratia ego Paulus fum captiuus il. ( quot;^leChriftileruprovobisGentibus: Si qui.» dem audiftis diCpenfationem gratix Dei qua* data eft mihiapud vos ; Deum videlicet per re. J uelationem notfi mihi fccifle m^'fteriumillud, ( ficutantî ftripfipaucis ; Exquo perlefto po- 4 teftis intelligere que fit mea intclligentia in my-ftcrioChrifti.) Q^ód alijsxtatibusnon inno.y tuit filijs hominum, vt nunc reteftum eft fan. AiseiusApoftoIisamp; Prophetis per Spiritum: Gentes videlicet eile cohæredesamp;concorpores, 6 confortef^ue promifsionis cius in Chrifto per

Euan.

-ocr page 477-

AD P. PHP-SIOS. iU

1amp; dibusveftris ; Vtincbaritate radicati amp;nbsp;fun. dati, valeatis affequi cum omnibusfanftisqux fit illalatitudo amp;nbsp;longitudo, Sc profunditas Si

I9 fublimitas ; Et cognofcere cbaritatem illam Cbrifti omni coghitione fuperiorem : vt im, picamini ad omncm vfque plenitudinem illam JO Dei. Eivcróquiinfinitacumredundantiapo.

left omnia faccrc fupra ea qux petimus, aut mé, jt teconcipimus,pro vt ilia agente in nobis, Sit i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gloria in EcclefiapcrCbriftum lefum,in omnel

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{Etatesfeculi feculotum,Amtn.

CAPVT nil.

G g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T ria

-ocr page 478-

CA ?. in I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n P r s T. P A V n

Tn'ivlt.cip.prjrfernonesdemorib. continmt.î IioP larur ad mutiiam coiiiiiiiAioiiem. 7. proptcrca van» doniaDcoconfctri.io.vtxdihtcturEcflelia. i$.Re' . uocatcrgocosabintîdcliuravaiiiiaie, aj. anitndacio, 2 amp;nbsp;rpiircitia icrniOiiiS.

T)R.ccoritaquevosego raptivus in Domino,' vt ambuletis ita, vt dignum (ft vocationc qnavocatieftis, Cum omni niodcftia acmaii-* fuetu(3inc,cum animi Icnitate, tolerantes alija-lios percharitatem: Studentes feruare vnitatsml Spiritus per vinculum pacis. Vnum tft corpus amp;nbsp;vnus fpiritu', ficut iSc vocati cftis in vnä fpem vocationisvcftra:; Vnus Dominus, vnafides,! vnum Baptifma;Vnus Deus amp;nbsp;Pater omnium,^ qui cftruperomnia,lt;Scper omnia, amp;■ in omnib. vobis. Scd vnicuiq; noftrûm data eft gratia pro 7

Pfali 6S.19 menfuradoni Clirifti.(iuapropterdicit,^CLnû I afcendiflct in fublime, captiuam duxit captiiii-tateni,amp;dcdit dona bominibus.Cetcrùmiilud Aftendit, quid eft nifi qubdetiam deftenderat priùsin infimas partes terrari Qui defcédit,ipfei» eft qui ctiam afeendit longé fupracælos, vt im. pleret oninia-Dcditigituripfe alios quidem A- 11 poftolos.'alios verôjProphetas; alios aut,Euan-geliftas; aliosaût,Paftoresamp; doiftores. Ad co.u agmentationem laniftort!,ad opus n)inifterii,ad a;dificationem,inquam,corporis Chrifti. Do-iJ neceuadamus omnesin vnitatemfidci,amp;agni. tionis filij Dei,in virfi pcrfeftum,ad mcnrurain ftatur.T adulti Chrifti;Vt ne fimus arapliuspu. 14 eri, qui fluiftuemus amp;nbsp;circumferamur quouis Vento doiftrina:, in hominum alea,veteratoria ad infidiosè fallendum verfutia; Sed veritatem IJ liftantes cum charitatCjprorfus adolcfcamus in

(utn

-ocr page 479-

RD EPHES. m

«nm per omnia qui eft caput, nempe Cbriftus; Exquo totum corpuscongrucntcrcoagmcnta, tum,amp; coropaftumper omnes fuppeditatasco. tnifluras, ex vi intus agente pro menfura vniuf. cuiufque memSri, incrementum capit corpori conueniens, ad fui)pfius extruftioncmper cha, xj ritatcm. Hoc itaque died, Si obteftor per Do.

niinum, ne amplius verferaini ficut rcliqua: Rom. l.U

X? Gentes vetfantur invanitate mentisfuæ, Co. gitationembabentes obfeuratam ,amp; abaliena. tam à vita Dei propter ignorantiara quæ eft in 19 ipfis, exobduratione cordiseoruni.Q^ipoft.

eaquam dedoluerunt, femetipfos dediderunt proteruix ,adcertatim patrandam inipuritaté Î0 omnem.Vosautemnö itadidiciftisChriftum:

11 Si modo en audiftis ,amp;pereumedofti fuiftis, ficut eft veritas in lelii; ’Kempe deponere quod GoloSj-S ad priftinam conuerfationem attinet, veterem ilium hominem qui deceptricibus cupiditati.

î^bus corrumpitur : Renouariverö fpiritu men.

îjÇ tis veftræ, Et induere nouum ilium hominem qui fecundùra Deum conditus eftadiuftitiam 1$ Scfanftimoniamveram. (inaptopter depofito mendaciojloquiminiveritatemquifq-, proximo î6 fuo.nam ftimus alij aliorum membra. îrafeimi.

ni,amp; nepeccate; ne fol occidat fuper iracûdiam

J

-ocr page 480-

CAP. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIST. PAVLI

redemptionis. Omnis amaritudo,amp;r excande. ji fcentia,amp;ira,amp; clamor, amp;nbsp;raalcdicentia, to Ila, turex vobis,cum omni malitia. Scdeftotcalij js in alios benigni,mifericordes, condonantes vo. bis mutub offenfas, ficut amp;nbsp;Deus in Chriftd condonauitvobisj

CAPVT V.

}. Etnein vitijsqux reprehenilit, ofcitanfcrfuas ad/ monitioncsexcipiant, s.fcucra dcniintiatione cos ter/ ret. S. ilimulos etiain adhibet. i;. 8i a generali nioriim parzncG ai.adfpccialcin vxoriim dc niatitonini defeendit.

Iolnn.1j.a4 quot;CStotc^igiturimitatorcsDei,vtfillj dilcifti.i f^onai*/ Ï ■^Etverfaminicumcbaritate,ficutamp;Chriftusa I. oiian.j.aj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nos, Artradidic femetipfum pro nobis

oblationemacviftimam Deo, in odorem bona;

Siipr. 4.I9. fragrantia;. Scortatio verb amp;nbsp;omnis impuriras, 5 n' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auaritia,ne nominatorquidem inter vosfi.

1. ic Î.I7 jut decet fanftos : Etobfeoenitas, amp;nbsp;ftultilo.4 quium,amp;dicacitas,quænon conucniunt ; fed potiùs gratiarumaftio. Nam hocnoftis,nul- ƒ ]umrcortatorcm,aut inipurum ,autauarii,qui eft idololatra,habere hæreditatéin regno Chri-Matth 14.4 ft*lt;ScDei. Nequifquamvosfeducat inanibusÄ JVlar. 5 s ftrnionibus.propter h«c enim venit ira Dei in Elie. Il 3 homines contumaces. Neigitureftoteconlor-7 i.Thell.a.J teseorum. Eratisenimolim tcnebra',nuncau-8

tern lux in Domino : vt filij lucis incedite ; (Nâ 9 fruftusSpiritus fitus eft in omnibonitateamp;iu-ftitiaamp;veritate.) Probantes quid fit acceptum 10 Domino. Et non commercium habetecumo. 11 peribus illisinfrugiferis tenebrarum,fed potiùs etiam arguite. Namquæoccultéfiunt ab iftis,i2 turpe eft veldicere. Sed omnia dum arguun-ij

tur,

-ocr page 481-

AD n P H E S I O s; ii«

tur, à lucemanifeftafiunt. luxenim illud eft

** Domini noftri lefu Chrifti,Deo amp;nbsp;Patri. Sub.

iefti alii alijs,cum timoré Dei.’Vxores proprijs Col. i3

’l viris fubieftaeftote,vt Domino: Quoniam T't-^-'.s vir eft caput vxoris,vt amp;. Cbriftuseft caput

24 clefîæ:amp; is eft quifalutem dat corporiiltaq; fic.

ut Ecclefia fubiefta eft Chrifto, ita amp;nbsp;vxores ïj fuis viris fubieftafuntoin omnibus.^Viridili. CoLi.19 gite vxores veftras,ficut amp;nbsp;Chriftus dilexit Ec.

niammembrafumus corporis eius,ex carne eius

31 amp;nbsp;exofsibuseius. Propterea derelinquetho- Marc.ioir mo patremac matrem,amp; acqlutinabitur vxori ^ot-ó.iS G g 3 fu?:

-ocr page 482-

CAP. V !.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'P PIS T. PAVLf

Al»: amp;nbsp;qui duo erant,fient vnacaro. Myftenn hoc magnum eft:loquorautem de Chrifto èi-de Ëcclefia. /taq; amp;nbsp;vos finguli ita facite/uam jJ quifque vxorem ita diligat,vc C.ipfuni;vxor au» •ei« videat, vt reucreaturvirum.

CA P'’T VI.

I. Snbfiritprxceptadc libcroninic. fciiionini o. do/ minoiuin offiriis lo. De.inlcproponit qoainacrispii/ gnatiJeiibuslî. proiiollia: q. qiiibiisarniisincaa'icii/ ibini .1;. poliifino Tyrlii mn coinmendat.

CoIoUmo T Iberi ^aufculratein Doniinoparentitiisye.i Fxod, xo.n ■‘^ftris : id cnim cft iuftum. Honorapatr.'niX Deiit.ç.iô ttninade matrem tu.am : ( quod eft praccptuni primum cum promifiione. ) Vtbene tibifit,amp; }

Mar.-7.io fis long.TUUS fiiper terram. Et vos patres,ne prouocatead irani liberos ve/lros ; fêd enutrite

CololTj.xx eosin doftrinaamp;raonitis Domini. *Seriiiau-î fcultateijsquivcftiidominifuntfecundfl car. nem, cuin timoréac trcmorc, ciim fimplicitate tordis vert ri,vt Chrifto. Non ad oculum ferui-entes, vt qui honiinibus placcre ftudent : fed vt ferui Cliriftijfacieiites ex animo quæ vuJtDeiis; Cumbeneuolentia (éruicntes Domino,amp; non 7 hominibus. Vt qui illud rciatis,fingulot, qiiic,8 quid fecerint boni, hoc reportaturos à Boini.

Dent. le. ir no,fiuefcruusfuerit, fine liber. Etvos doniini?-3 Pang 7 eadem faciteercaillos, remifsis minis : fcientes lob. J4 19 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ , r» • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rr ■

i^spKnt.S.S vcltrum etiam iplorum Uominum elle inc.-e. Krclc. }$. 16 lis,^nec perfon« refpeftu eflèapudeum. Quod •• ^om°i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*”''1 corroboremini per Domi.

Gal.ï.6 num,amp; forte ipfius robur; Induite vniuerfani H Col.}. ij illam armaturam Dei, vtpofiitisftarc aduerfus i.Pe».i.ir infidiasdiaboli* Q^oniam non eû nobis luftatî ^*duer.

-ocr page 483-

P. D E P H E S t O S.


ïtr


*adüerras fanguincm amp;carnetn , fed adlterfus Sept.xiij imperia , aduerfuspoteftates, aduerfus mundi dominos,reAorcs tenebrarum fccuii huius, ad. rierfus fpiritualesmalitias quæfuntin fublimi.

»3 Propterea aiTumite vniuerfam illam armaturam Dti, vt pofsitis refiftere tempore aduerfo, amp;c o-

»4 mnibiis confeftis Rare. Stateigitur lumbis cir-cumcinftisveritate,amp;induti thorace iuftitiæ: isCalceatispedibus pra-paratione Euangclij pa. x6 cis, InfupcraiTumpto feuto fidti, quo pofsitic omnia iaculaniali illius ignitaextinguerc. Ga. leametiam ralutarcmaccipite,amp; gladiumfpiri, tnalem,boceft,verbum Dei;Omniprecede fup. plicationc,precantes Omni tempore per Spiri. tum,lt;5e illi ipfi rci inuigilantes cum omni per. feucrantia amp;nbsp;fupplicatione pro omnibus fan.

»9 ais, Et pro mc,vt mibi detur fermo ad apertio-nemoris mci cum libertate, vtnotum faciaux

îo myfterium Euangeliji Cuius eau fa legatione fungor in catena,vt,inquam,de eo libéré loquar

xi (icut oportet me loqui. Vt autem feiatis amp;nbsp;vos res meas,de quid agam,oniniavobis nota faciet Tyihicus,cbarus frater amp;nbsp;fidus minifter in Do.

îi.mino; Quem mifiad vosobidipfum,vt cog. nofeatis res noftras, confoletur corda veftra.

î3 Pax fit vobis fratribus, amp;nbsp;cbaritas cum fide à J4 Dco Pâtre 6e Domino IcfuChrifto. Gracia fit cumomnibusdiligentibusDominum nofirunx Icfum Chriftu m ad immortalitatcm. Amen.

MilTa fuit Roma ad Ephefios perTychicum.

Gg4 EPISTO.

-ocr page 484-

CAP« I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIST. PAVLI

EPISTOLA PAVLI

APOSTOH AD PHI.

L I P P £ N S E S.

C A P V T I.

}. Depioaniitiin'ieroa Philip, afftdii tcflatiis, lo. dc fe.^ dcfu;« vinciilis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii.Sc eosfiio cxfinpio in/

fitar,ir.hortalinqi'eadvnifatcm2c.amp; parienfani,

A VL VS amp;nbsp;Timotheus fcrui hTu Chri-l fti, omnibus landtis in Chriilo Icfu qui funt Philippis, vnàci! epifcopisacdiaco, »lis.'Gratiavobisamp;paxà DeoPatrc noflyo, lt;S;i Domino JcPu Chrifto.Gratias ago Deo mcoco J fummaiucmoria veftri,(Seniper in omni prêta- 4 tionemea pro omnibus vchiscum gaudio pre-ccsfaciens.) Super veftriin Euangelio partici. j pationc,à primo die vfqjad hoctempus; Per. 6 fiiafum habens hoe ipfum , fore vt qui cœpit in vobis opus bonum, perficiat vfque ad dicmlcfü Chrifti.' Sicut iuftumeft, vtego id fentianide^ omnibus vobis,propterca, quod animo teneam vos,amp;'in vinculis iueir,Ä:in defenfione«Seeon, firmatione Euangelij, vos,inquain, omnes vni mecum fuifle gratia: meæ participes. Teïlis t cnimmihi eft Deus,qudm propensè amem vos omnes in vifeeribus lefu Chrifti.Et hoc precor, vtcharitas veftraadhucmagisac niagis redun-det in cognitionelt;Sr orani fenfu.Vt dignolcatis lO quardi/crepant, vtdtis (inreri,â^in offenfo cur. fupergatisaddicmvfq; Chrifti; PJeni frmfHb. 11 iurtitia-,qui inCunt vebis per Jefum Chri/lîl, ad gloriS âfhudé Dei. Vejim an t vos rdre^ratre^, U qua n2ihiaccidcrunt,magisadprofcdum£ua.

-ocr page 485-

AD PHILIPP. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïï»

’Jgelijeuenifle: Adeèvt vinculaineâin Chri, fto celcbria fint in toco pr«torio,ac reliquis

|6prædicant: Alij quideni,inquam, per conté. tionemChriftum annuntiant non puré ,exi. ftimantes fefc affliótionein adders vinculi«

VJ meis: Alij rurfus ex charitate , fcientes mc ad defenfionem Euangelij conftitutum efle.

tÿ Nouienim fore vt hoc mihi cedat faluti per vefti as pieces, amp;nbsp;fubminiftrationem Spiritui

2o lefuChrifti, Secundum intentatn expefta-tionemamp;fpcni nieam,quôd nulla in re pude. fiani, fed cum omni libertate ,,vt femper, ita nncquoqucmagnificabitur Chriftus in cor.

ÎI pore mcOjfiue per vitam,fiue per morte. Mi. hienimeft Chriftus amp;nbsp;in vita amp;nbsp;in morte lu.

22 crum. Vtrùm verb viuere in carne mihi ope.

2] ræpreciumfit,amp; quid eligam,ignoro, Coar. i f clorenim vtrinque, defiderans migrare,amp; efli

24 cumChrifto:namid longé optimumeft: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* **

permanere in carne , magis neceflarin eft pro. ptervos. Ethocconfifus, noui me manfu. rumipfe ,Sc vnà permanfurum cumvobit o. mnibus ad veftrum profeftum amp;gaudium fi.

-ocr page 486-

gap-I!

;■ EPfST. PAVLl

pcritc,vt (iuevencro amp;nbsp;videro vos, fiue abfens fiiero , audiam de rebus veflris, vos perftare in vno Spiritu, vno pariteraniinodecertaiitcsper fidcm Euangelij. Nec vlla in re territos ab iis qui fe opponunt rquod illis quidem cfl: exitus indicium, vobis autem falntis; id^ue à Deo. Qiiia vobis datum eft inChrifti negotio, non foJùm in eum credere , fed ctiam pro eo affligi; Idem certamen fuftinedo quale vidiftis in me, 3* amp;nunc auditis deme.

C A P V T II.

I.Obfcdltureos vtnihilpriiis habe.int j hiimilfc' tc: Ö idqiicexempleClirifti 19 riinotheuuif'-’ lis breuimilTuiunipromitiit, x6 amp;:moramEpipht®' dill exciifat.

çlqua igiturcólblatio eft in Chrifto, fiquod i ‘^fola:iiimcharitatis,fiqiiacoramunio fpiri-tits,lt;îqua:vifceraacmiferationes, Explctemc-i nm gaudiunijVtitideni litis affefti, candem fha ritatem liabcntes, vnanimes, amp;nbsp;fententiis vni. Nibil geritepercontentionemaut perinanem j j groriam,fedexniodcftia aliumquifquefepre-ftantioreni exiftimet. Ne fuaquilquefpcifte-^^ i tis, led vnufquilque ctiam quæ funt aliorum.

Jtaque is fit alfeftus in vobis qui fuit amp;nbsp;in Chri J fto lefu : Ctni quum eflet in forma Dei, non 6 duxit rapinam,parem elïè cum Deo. Sed ipfc feexinaniuit,forma ferui accepta, fimilisho. minibusfaftus ; Et habitu compertus vt ho, I nio,iplefe fummifit, faiftus obediens vfquead mortem,mortemautem crucis. Qpaproptef 9 etiam Deus ipfum in fummamextulit fublimi, tateni,ac donaojt ei nQmen quodc/tfupra o,

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pint

-ocr page 487-

xn PHILIPP.


îl«


tP 1*nenomen; Vt ad nomen lefu omne genu fe fleetat cœleftium ac terreftrium fubterra.

Il neoruni: Omnis^; lingua confiteatur Dominum effe lefumChriftum,ad gloriam Dei Pa

li tris. Proinde,dileftimei jficut femper obedi-ftis, non vt in præfentia mea Colùm, fed nunc multo magis in abfentia mea,cumtimoré ac tremoreveftramipforum falutem conficite.

,3 Deusenimiseftquiefficit invobis amp;vtveliti«

amp; vt efficiatis , pro gratuita fua beneuoientia.

J4 Omnia facile abfquemurmurationibus ac dif.

15 ceptationibus; ^VtRtisirreprehenfi amp;nbsp;fince-f*^’”’’‘''H ri,filij,inquam,Deiinculpatt,in medio natio-'quot; “ nis prauæ acperucifæ : inter quos bomine«

16 fplendetis vt luminaria in mundo, Sermo . nem vita: prétendent ia: vt gloriari pofsim in die Cbrifti me non fruftra cucurrifl'e , necin ly vanumlaboralTe. Quinetiamfiprolibamen-to offerar fuper boRia facriHcioque fidei ve, tï ftræ ,gaudeo amp;nbsp;gratulor omnibus vobis. Iti-demautem amp;nbsp;vos gaudete, amp;gratulamini mi-

19 bi, Spero autem in Domino le(u, me ^Timo- Aft- lô.l theumbreui milTuru vobis , vt amp;nbsp;ego bono firn

10 animo,cognito ftatuveftro. Neminemenini habeo pari animo præditum, qui germani res îiveftrascuraturus fit. * î^amomnesquæ fuai.’.Cot.io. 14.

pforum funt quærunt ,non qua: Chriftilefu.

îiPorrô probationem eius noftis, qubd veluti cumpâtrefilius,mecumferuient in Euâgelio.

î3Hunc igitur fpero me miflurû fimulatque vi-Ï4 dero return mearum ftatum . Confidoau-

' nbsp;• temin Domino, me quoquccitbventurumad

25voSi Sed neceffarium duxi, Epapbroditum fri.

-ocr page 488-

CAP. H!. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIST. PAVLI

fratrem Se collegatn ac cSmilitonem meiim, veftrurn autcm lcgatum,qiiique mihi fubmi, »liftrauit quibus mihi opus erat, ad vos mitte, re. Qijoniame.xpetebat omnes vos,amp; grauif-2^ fimè angebatur propterea quód audürctisen atgrotafle. Et certèægrotauit proximè mor- î? té.fed Deus mifertus eft eius ; nee eins foliiin, fed à'meijne dolorem haberem fiiper dolore. £ôftudiofiusitaqueeum mifî, vt quuni vide- îî ritiseumrurfusjgaudeatis, amp;ego magisva-cem dolore. Exeipitcigitureum in Domino 2? cum oinni gaudio: amp;nbsp;taies in pretio liabete. Nam propter opus Clirifti accefsitad morte Jo vlque,nó habita vitæ ratione, vt fuppleret de, feétum vcftri erga me ofricij.

C A P V T III.

ï.Rcfellii inanes pfeuJoapofloloriim iaflantias 7 ÉDisvniiniChrîftiimopponit. lo vini amp;nbsp;natiiram lîr deijefcribii, iç vtpollhabitis oiniubus, afpirciitaJ coinmuiiicaiioncin crucis Ciuiili : iS cuius iiiimi''

CVS iiout.

Vod fupcrcft,fratres mei, gaudcte in Do,t -V.lt;jpino. Eadem fcribere vobis, me quidem hand piget,vobis autem tutunieft. Cauetej tanes, cauetemalos operarios, cauete concifi-onein. Nos enim fumus circuncilîo, qui fpi- J ritu ftruimus Deo ,amp;gloriamurin Chrifto Iefu,nec confidimus in carne ; (înanquam e- 4 go habeo deqtioconfidam etianiincarne.Si quifquam alius videtur fiducia habere in car, ne, ego maximèhabeo ; Circuncifus oftauo y *-Cor. Il J, die,ex genre Ifraclis,tribu Beniamin ,Hebræ, usexHebrÆiSj^religione Pharif.vus; Quod 6 ad

-ocr page 489-

AD PHILIPP. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïîô

àd Telnm attinct,perfequens Ecclelùm ; quoâ adiuftitian^quæeftin Lege, irreprehenfus.

meam iuftitiä,ncmpc quæ eft ex Lege, fed earn qua- per fidemeft Chrifti,id eft, iuftitiam que

'0 eft ex Deo perfidem. Vt cognofeam eum,amp; vim refurreftionis ipfius, ôc communioneta perpcfsionumipfius,dum cóformisfio ipfiu» M morti; •Expericnsecquomodopcrucniamad refurreaionem mortuorum; Stedum vt lam tt metam apprchenderim,aut iamperfeftus firn;

fed perfequor experiens an quoque appre-liendam , cuius etiam rei caufa apprehen -

H fus fumàChrifto lefu. Fratres,cgo meipfum

H nondum arbitror metam apprehendifle. Y-numautemago , eaquidem quæ à tergo funt obliuifccns,ad ea verb que à fronte funt con, tendens ,fcopum verfus feror aipalmamfu, 15 petnæ vocationis Dei,in Chrifto lefu. Quot, quot itaque petfefti fumus, hoc fentiamus; qubd fiquid aliter fentitis ,hoc quoque vobit Deus reteget. Attamen ineo ad quod perue, nimus,cademincedamus régula ,amp;ittdemfi-iy musaffefti. Eftotefimulimitacoresmei,fra tres,amp; cosconfiderate quiitaincedunt ficut

I iS habetis nos pro exemplar!. Nam compluret incedunt,quos fæpe dixi vobis,nunc autem amp;

19 flensdico,’hoftesefl« ctucisChrifti. Cliio.jRongt;-i6 «r

rum

-ocr page 490-

CAP. Itf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPI ST. PAVLI

rum finis eft cxitium: quorum Deus eft venter,amp; gloria cû cófuiioneipforö : qui terreftria curant. Nos enim vt municipes cœlorum nos ta J gerimus: vndectiâ Seruatoré expeétamus Do-'iu.x.ia minu Icfum Chriftfi. ^Qui trâsformabit cor-H pus noftrumhumile,vtconforme fiat corpori fuogloriofo,procfiicacitate qua poteftetiam fubiieere fîbi omnia.

CAP VT IlII.

l.Apartioilarib.monitis. 4 ad generalij defeendit. 10 Eonimliberalitatcitaqiiidem fcfiiiiTe cxlularaiinn diz cit. IX vt patienter defcâuinlatiiriis fiictit.

îTaque,fiatres meichari amp;nbsp;exoptati,gaudium i amp;nbsp;corona nica, itaftate in Domino, dilccli.

Euodiam precor amp;nbsp;Syntychen precor vt fnt i-x tidé affeifti in Domino. Et rogo te quoq;, fo. j cie germane,op'tulare ipfis, vt quæ in Euange-lio vnàcumClemente quoque amp;nbsp;reliquisadiux w's'à: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt in librovi-

’ tæ. Gaudetein Domino femperrrurfum inqua 4 gaudete. Moderatio vcftra nota lit omnibus j hominibus.Dominus propè eft. De nullare 6 folicitieftote : fed omni in reprccibus amp;fup-plicationccum gratiarfiaiftione petitiones ve-ftræinnotefcant apud Deum. Et paxDei qua 7 fuperat omnem intellcftum, pr.ïfîdio erit cor-dibus veftris,(Se mentibus veftris in Chiifto Je. fu. Quod reliquû eft, fratres ,qu.TCunq; funt 8 vera,qua;cunquc veneranda, qua’Ciinque iufta, qua:cunquepura,qu.Tcunqucaniabilia,quxcn-queboni nominis,(iquavirtue,amp;'liqua laus eft, hæc cogitate. Qua: amp;nbsp;didiciftis, amp;nbsp;accepiftis, audiftis,lt;Sc vidiftii in me,h.vc, inquani,faci-

Wjamp;Dfwspaej»«utor«nt vobjicû. Gauiinsi's futu

-ocr page 491-

AD P H 1 b t P P. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lîi

te film autem in Domino magnopere quôdiant tandem reuiruiftis in vcftrapro me curarquade re tarnen foHcitieratis, fed deftituebamini op_ ’•portunitate. Nonquèd penuriæ mex rcfpe, ftu loquar; nam ego didici, in quibus fum, iii *2 ipfiscontentuscfle. Noui autem dcpi imi,no, uietiam abundare; vbiq; amp;in omnibus initia, tus fum,amp;ad (aturitatem amp;nbsp;ad efuritionempd tj eft, tumadabundantiam,tumad inopiam: O.

mniavaleopcr Chriftum qui me corroborât.

1 Attamcn reftèfeciftis quèd fîmul communi, »i caftis meeopprefsioni. Noftis aut amp;vos,Phi.

Jjppenfcs,quuminitio Euangclij proficifeertr è Macedonia,nullam mihiEccleiiamcómuni. caffe in ratione dati amp;nbsp;accepti, nifi vos folos. ifi Nam etiam Thcffalonicam femel amp;nbsp;iterum 17 quod opus erat, mibi mififtis. Non quèd requiram donum: fed require fruftumexubc. rantem, qui in rationem veftram inducatur.

»8 Accepiautemomnia,amp;abundo:expletus fum, inquam,acceptisabEpaphrodito quæ à vebis raiffa fuerunt ,odore bonæ fragranti«,boftia ’9 Deo accepta ac grata. Deus autem meus fup, pkbit quicquid opus fuerit vobis, fccundu di, JO uitiasfuas,gloriose,inCliriftoJefu. Deo au, tcmamp;Patrinoftro fit gloriain fecula feculo, Ji rum. Amen. Salutateomnesfanftos in Ch ri, fto lefu.Salutant vos qui mecumfunt fratres.

11 Salutant vos omn'es fandti, maximè veró qui »3 funtex Cæfaris domo. Gratia Domini no, ft ri lefu Chrifticura omnibus vobis. Amen.

Ad Philippenfesferipta eft Rom» per Epaphroduum,

-ocr page 492-

CAtgt;.t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßPlST. PAVM

EPISTOLA PAVLI

A P o s T o L 1 AD CO,

LOSSE N SE S.

C A P V T I.

I.Poft infrripfioncm 4 illoslatidat attcnfos fan'âf adrcaudicndiim. 7 tcninioniumdoôrinirqi amah Epaphraaudicrant.rcddir. U Dniimincrpacosgrtil fuisriogiis prçdicar, in amp;nbsp;omncs iiollrjt fjlutis pat' tcsinfoio Clirilto omnino litas eile,expoiiir.

•ÄVLVS ApoftolusIcfuChriftipcrvoi luntatcm Dei,amp;Timotlicus frater, Üquot;t qui funt Coloftis fanfti? ac fidtlib.f’^-tribusin CIirifto:Gratia fit vobi- amp;paxà Deo Pâtre noftro,amp; Domino Icfu Chrifio. G:3- J tiasagimus Deo amp;nbsp;Patri Domini noftri kfu Chriftijfemp pro Vobis prêtâtes; Ar.ditafidci veftrain Chrifto lefii, amp;■ charitate in onities fandlos. Propter fpcm fepofirafti vobis in c« lisjquampiiùsaudiftis per fermoncm verita-tiSjideftjEuangelij, Qipod perucnitad vos, 6 ficut amp;nbsp;in totum mundum,amp;fruiSum pro. fcrtjfieut apud vos qtioque, ex quo die vcreau diuiAis Sc eognouiftis Dei gratiam. Sicut/ amp;didiciftisex£paphradileifto confcruo no. Äro,quieftfidus pro vobis minifttr Cbrifti-’ Qui Ärdeclarauit nobis vcftramper Spiritiim? cbaritatem. Propterea Ärnosex quo dieid^ audiuimus, non definimus pro vobis orare,amp; petere vtimpleamini omni agnitione Volun. tatis eius, cum omni fapientia Sc intelligcntia fpirituali; Vtinccdatis ficut Domino dignil id eft, vt pcromniaplaccatis, omni opercbono fru.

-ocr page 493-

AD UOVOSSBNSDS. *n fruftum proferentes,amp; crefcentes in agnitioni ri Dei. Otnniroborecorroborati,lccundûglo« liofanivim iplîus,ad onrneuitokrantiam amp;nbsp;,j animi Icuitateni turn gaudio. Giatias agen« tes Patri, qui idoncos nos fecit ad partitipan«

Î I7 «

'3

dainfortemfancboruniinluce; ^O,ui,inquS, 17. f

»4-

liberauit nos à poteftate tcncbi ariimac trans« A' i‘et. i. 7 tulit in rcgnum t'ilij fibi dilefti. In quo ha« bcmus redcmptionem per fanguiné iplius,id

eft,rcmifsioncmpeccatotuni. ^Quieftimago Heb. i.} Del inconfpicuijprimogenitus omnis rei créa«

j6 tæ; ^Nam per eumconditafunt omnia quçin lohan Uj. cœlisfuntamp;quæ in terra, vifibilia amp;c inuifibi« lia,fiuethroni,fiue dominia,huc imperia, fine’ poteftates;orania,inquam,pereum amp;nbsp;eius re, fpeftu condita funt. Eftq^ipCi ante omnia,amp;

,g omniapcreumconfiftv.nt. Eft^ue caput cor.

poris Ecclsfîæ, principium ’ amp;nbsp;primogenitut i Cor.ie.it ,Q exmortuis,vt inomnib.primasteneat.^'Œio«

ma in eo placuit ratrivt omnis plenitudo in«

jo habitaret: Etpacc perfanguinem cruciseius faéta,pcreumrecôciliare omniafibi, per eum, inquam,tum qua: in terra, turn quæ in cœlis.

llltaquevos quondam abalieratos amp;nbsp;hoftes, mente operibus malis intenta, nunc fani recô.

M ciliauit Incorpore illocarnis fuæ,per mor. tem; vt f.fteret vos fanétos amp;nbsp;irrtprehenfos âc 15 inculpatoscorarafe. biquidem pernianetisin fide fundatiamp;firmi,necdimoiicmini à fpe Eu angeli) quod audiftis,Euangelii,inquam,pre. dicati Omni cieatura’ quaifiib cœlo eft : cuius

I faftusfum ego Paulus minifter ; Qiii nunc

I gaudeo de iis qii.i: patior pro vobis , 6f relu quias affliilionum Chrifti vicifsim expleoin i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;car.

-ocr page 494-

CAP. If. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIST. pxtu

Carne mea,pro corpore ipfius , id eft, Ecc!f-fia. Cuius Ecclefijfaftiis funi n]iniftcr,exdif-’? penfatione Dei qua: data eft niilii erga vos, PpViccf'*quot;’P^^ndum Dei fermonem; ^Nempemy-*’ * Tim.i IO ftcrium abftonditum à feculis ôc .ïtatibits, i nunc autemilludpatefactuineft fanftiseius, ’P«.!.»» Quibusvoluit Deus notfl facere qu« fint di-uitiægloriofi huiusmyfterij inter Gentes, id cft,Chrifti inter vos, qui eft fpes ilia gloriæ Cii£cm^ue nosannnciamus,admoncntes que.** «iis,amp; quemuis erudicntes omni fapientia ; vt quemuisfiftamusperfeftum inCbrifto lefu-Ad quod etiam enitor, decertans fecundn ef-^J ficacitacemipfius agentem in me potenter.

CA PVT If.

4. Vanitatis damnat quitquid eft extra Clirifiuai. u Nominaniii de C'ircundamp;onc, t6 ciboriim abftineiv tia, 18 Angcloriim eultu loquitiir. 10 Viideconfttuii a Uecretis pet Chrißuin libetatot die.

Elim enim vos feire quantum tertamé fuf-t * tineam pro vobisamp;iis qui funt Laodicef, amp;nbsp;quotquot non viderunt faciem meant in tame: Vt confolationem accipianteorumt corda,ipfis cbaritate compaftis,amp; omni opu-lentiacertàperfuafæintelligentia:, ad cogni. tionemmyftenj Dei amp;Patris,amp; Chrifti ; In J quo funtomnes thefauri fapientiæ ac cogni. tionis abfeonditi. Hoc autem dico,nequis4 vobis imponatprobabilitate fermonis. £t. { fi enim corpore abfum, fpiritu tarnen fum vo-bifcunijgaudens accernens veftrum ordinem, amp;nbsp;foliditatem vcftræ in ChriftS fidei. Sicut6 igitur açceptftis Chriftum Icfum Dominum,

-ocr page 495-

AD co LOB SE NSB s. m , 7 gt;n eo incedite: Radicati amp;nbsp;fuperftrufti inco,ac confirmât! fide,ficutedofti eftiSjab,

® undantes ea cum gratiarumadtionc . Vide-te ne quis fit qui vos deprædetur perphilofo-phiam amp;nbsp;inanem deceptionem, fecundum traditionem hominum , fecundum clemen-ta mundi , amp;nbsp;non fecundùni Chriftum. Mamin co inhabitat omnis plenitudo deita-to tiscorporaliter: Et eftisineo complet! qui tl eft caput omnis imperij ac poteftatis; In qu o

etiam circuncifi eftis circunclfione quæ fit Rom. 1-19 fine manibuSjdum corpus carnis pcccato ob-noxix exuiftis per circuncifionem Chrift! :

U ^Confepulticum eo perBaptifmum, per que Rom.6.4. etïam cumeo refurrexift!s,per fidem Dei effi- Ephel.».« caciter agentis, qu!excitauit eumex mortuis,

Yos^ue mortuos in peccatis amp;nbsp;præputio Bphrf.x.» carnis veftræ,cum eo viuificauit ,condona.

lis vobis omnibus peccatis, ^Ac deleto quoi Ephrf.x-if aduerfus nos erat rituum chirographo'.quod, inquara, erat nobis contrarium , ipfe veió

tç crue!affixumè medio fuftulit ; Et expolia-ta imperia ac poteftates traduxit palam tri-

16 umphatis illis per earn . Mequis igitur vos damnet ob cibum , vel potum , aut refpeftu diei fefti, aut nouilunij, aut Sahbathorum: Qgæ funt verba rerum futurarum, at cor-

IJ pus eft Chrift!. Mullus voluntarius moderator de vobis ftatuat ex fubicttione amp;nbsp;cul-tu Angelorum: fefe ingerens in ea quæ non vidit , amp;nbsp;temerè turgens carnis fux fenfu, Meque obtinens caput, ex quo totum corpus per commilTuras amp;nbsp;compages Cuppeditatü Sc jo compaiftum,augefcitDe! augmtnto, Itaque

Hh Î fimor^

-ocr page 496-

CAP. 11.^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

n mortui cum Chrifto,liberi cftis ab eJemenj tii mundi,quid vt viuentes in mundo, ritibus oneramini, Ne attigcris,ncque guftaris, neq; côtreétarisi Que omnia ipfo vfu pereunt,prç-fcripta ex mandatis amp;nbsp;doe'brinis hominuni. Quæ rationem quidem habcnt fapientix in ’i cultu voluntario amp;nbsp;fummifsioneanimi,amp;in eo quod corpori non parcant : non tarnen vl, lius funt pretij, quum ad ea fpeiibent quibui farciturcaro,

CAPVT IIT.

Terrenis excrcihisquatpfeiidoapofloli vrgebât » Icftiaopponic. ( dCaiVloititicationecarnisun'inn vnde dediicit particulires cxhonatioiiet iS amp;nbsp;partitu/ laha oflicia qux ex liiigulorum vocacioiie pcnuciit,

•jTaque firefurrexiftir cum Clirifto, fupernal •^quxritc, vbiChriftuseftad dextram Dei fe. dens: Superna curate, non terreftria. Nam» mortui cftis,amp;vita veftra abftondira eft cum j ChriftoinDcO. Quando Chriftus vitailla4 noftra,patefaiftus fuerit, turn amp;nbsp;vos cum pa-tcftetis glorioii. Mortificate igitur membra J Ppbef.f.J nbsp;nbsp;veftra terreftria,^fcortationem, impuritatem,

molliticm,cupiditatem malam, amp;nbsp;auaritiam, quæcftidololatria : Ob qux venit ira Dei in filios cotumaces. C^uibusin vitiis iScvos ver. 7 fabamini quondam,quum in iisviueretist Kt 8 nunc dcponite ctiam vos bee omnia, irara,ex. tandercentiam,malitiam,maJedicentiam,ver-borum turpitudinem ab oreveftro. Nenie.J timini alius aduerfus aliQ,quu exueritis veteré ilium bominé cn faftis iphus ; Et indueritis '# noun ilium, qui renouatur in agnitionera co.

gruen-

-ocr page 497-

AD COLOSSKM. in gruenteni imagini eius qui ipfum condidit. Vtfinon eftGrætus amp;nbsp;Iudeus,Circuncifio amp;nbsp;Præputium,barbarus,Scytha,feruus,liber:felt;l omnia amp;nbsp;in omnibus Chriftus. Induiniini i-gitur,vtelefti Dei,fanfti amp;nbsp;dilefti ,vifcerib u» mifciationum,benignitate,modeftia,maiifue_ ’3 tudine,lenitate. Tolerantes alij alios,amp; con douantes vobis mutu6,fiquis aduerfus,aliqué babucritquerclam,(icut amp;nbsp;Chriftus condo, '4-nauitvobi£,itaamp;VOS, Ad hæcautemomnia induiminichatitate,quæeft vinculum pcrfe-'5 iftionis. Et pax Dei impcretin cordibusve, ftris,ad quam ttiam vocati cftis invnum cor, pus: amp;nbsp;gratiofi eftote. Sermo Chrifti inha, bitet in vobis copiosè,cum omni fapientiado-cendoamp; commonefaciendo vosmutuó pfal, mi ,bymnis amp;nbsp;cant ion-bus fpiritualibus, cum ’7 gratiacanentes incordenoftro Domino. ’£t »«Gor.io.jt ' quicquid egeritis fermons aut fafto,in nomi, ne Domini lefu facite,gratias agentes Deo amp;nbsp;Patripereum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fubieftae eftote pro,ppi,er

'9 priis viris, vt conuenit in Domino . *Viri,di_i.Pn.j.t ligitevxoreSjamp;nefitis aduerfus easamarulé, ti. ’Liberi,aufcultate parentibus in omnibus: EpheCö.i hocenimgratumeft Domino. Patres, ne ir, ritate liberos veftros : ne defpondeant animu. '' Serui,aurcultate per omnia iis qui domini

! funt fecundn carné, noobfequiisad oculfiex-,.ptt.x.i4 hibitis,vt quihominibus placereftudent, fed

4J namDominoChriftoferuitis. Quiveràin, Hh } iuriaiB

-ocr page 498-

CA P. HIT,


«PIST. PAVET


îuri*iïiîntulerit,referetiniuriam quant inttr^- ' leric.'neque eA perfonarumrefpcvlus.

c A p VT tlrt-

».Adgeiicrik-scxliortitioncstedi^ } amp;precandillir diiim 6 acfcnnoius fuauiucctnprsecipic. 7 poilre^ mo cotnimnidanones^ faltiranones fubiungir.

Loe.iS.i r.TlitiT.T.tr Enhrf.6 iS

I.Thcff.j.i

T/'Os doniini'.-equitatéamp;-equabilitatem fer,f * uis exhibete, fcientes vos quoque habere

Dominum in cœlis ; ^ln precibus perdurate, »■ in uigi Jantes iis cumgratiarumaÄione; 'Pre-■} cantes firaul etiam pranobis, vt Deus aperiat nobis oftium fermonisjVtloqiiamur myfteriii Chnfti, propter quod etiâ fum vinétus: Vt, ■ inquam,illu(i patefaciamficut oportet melo-qiM. ’Sapientervos gericeergaextraneos,op-)r portunitatem rcdimentes. Sermo vcftcrJcm-per cum gratia fit fale códïtuSj Vt ftiatis quo-modo oporteat vos vnicuique refpondcre. Res meas oranes vobis notas faciet Tvchicus/ dileclus frater, lt;Sf fidus minifter, ac conftruus in Domino; Qipem mifi ad vos ob hocipfum^ vt cognofcat res veAras,amp; corda veftraconfo-letur; Cum Onefimo fitio 6c dilefto fratre, 9’ quieftexvobis. Omnia igiturvobis exponent quiehic aguntur. Salutat vos AriAarchus'* meus in captiuitate focius ,amp; Marcus confo-brinusBarnabæ, de quo accepiAis mandata;fi venerit ad vos,cxcipite eS. £t Icfus qni voca. tur IuAus,qui funt ex circucifione: hi foli ad-iutores in regno Dei,fuere mihi folatio. Salu-'* tat VOS Epap)iias,lt;jex vobiseA,feru’ ChriAi, feinperdecertanspro vobisin precibus, vt Ae-tis perfeAi amp;nbsp;complet! in omni volutate Dei-

Hoe

-ocr page 499-

AD THESSAL. 1?

«5Hoceninideeoteftor,euminnko veftri ftu« dio arder£,amp;eoruinlt;)ui funt Laodicef,amp;co.

* rumqiii Hierapoli. Salutat vos Luias medi-,

IJ cusilledileiftuSjamp;Denias. ^Salutate fratre» l.Ti«*4-’» qui funtLaodiceæ,amp;Nymphan,amp; Ecclefianx

l6 quæindümoilliuseft. Etquumperleftafu» erit apud VOS epiftola, facite vtetiam in Lao. ' dicenfiumEccUfiarccitetur: amp;eamqHæftri_ ptatftex Laodicea, vt vos quoque legatis. Et dicite Archippo, Vide vt minifteriutn quoi

18 accepifti à Domino,impkas. Salutatio mea manu Pauli.WLcmoreseftotevinculoró mee* rum.Gratiafit vobifcum. Amen.

Scripta eft ad Coloflenfes Roma,per Ty» chicumamp;Onefimum.

EPISTOLA PAVLI

APOSTOLl AD THES-

SALONlCENSES 1.

C A P V T I.

I.GrJtianimaamp;ioncmidcopneponit 4 vtDribme* neficiü tlTe admoncat qukqiiid pratdicatinipfislaude di^num 8 amp;qiiodteliquiE exemplum faftibint.

I F'VAV’LVSdfSiluanusamp;TimotheusEt-défia: Theflalonicenfium,queeft ADeo Pâtre,amp; Domino lefu Cbrifto,Gratia fit vobis amp;nbsp;paxADeo Pâtre noftro, amp;nbsp;Domi-ï no lefuChnfto. Gratias agimus Deo fem-pcr de omnibus vobis mentionem veftti fa-j cientes in precibus noftris : Indefinenter memoria repetentes cfficacem veftram fidem^ amp;nbsp;laboriofam chacitatcm , amp;nbsp;tolerantem il-

Hk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lam

-ocr page 500-

CAP. I.


EPIST. PAVM


lam (pern in Domino noftro lefu coramDeft amp;nbsp;Patre noftro. Vt qui fcianius, fratres di- 4 leftijVoseflèàDeoeleftos; Quoniam Euan-S gelin noftrumco/lititapud VOS non loquuti. , one dunraxatjfed etiam virtute,cùm in Spiri-tu lanÄo, tfi in ccrtaperfuafione multa: ficut jioftis quales fueriinus inter vos vtftra caufa. Et VOS imitatorcs noftri fafti fuiftis Domi-ni, recepto lerraonctum opprcßione multa, cum gaudio Spiritus fainfli; Adcôvt fueritis7 exeniplaria omnibus credentibus in Macedo, nia amp;:in Achaia. A vobisenim non folùm perfonuit lermo Domini in Macedonia 6c chaia,verumetia in omni loco fidcs vellra qua; eftin Deum,dimanauit, vt neccfle non babca-mus quicquam loqui: Siquidcni ipfide no-9 bisannuntiat, qualem ingrelTum habuerinius ad vos,amp; quomodo conuerlifueritisad Dcu, reliéiis idolis,vt leruiretis Deo viuo amp;nbsp;veto. Et e.vpeól-aretis Filium è coelis, quem excitauit quot;* d mortuis,nempe lefum, qui libérât nos ab ira ilia ventura.

CA P VT II.

I.Dechrirquanta fide iplisEwang. prxdiotit lt;nbsp;ne» qiicIucFiim ä autgloram qii^fiertr, to idqiiecorum tellimon io probat: 14 amp;quodipfi infraiSo animo perfcquiitionesaftiis tukrint. »7 Additie magaoiUo» Vifen ili deiideno ten cri.

Afiad.n

■^|■Amiplînoftis,fratres,ingrcflum noftrum« ad vos non fuilTe vanum; ’Imbctiâquum J antè afHiÄi fuiiremus,amp; contumeliis affefli Philippis, fîcut noftis, libcrtate vE fumusin O«Q noAro,ad annuntiandnapud vos Euâge.

lium

-ocr page 501-

AD T HE S S AL. 1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i?«

3buin Dei cummulto certaniine. ExViortatio enim noft ration fuit ex impoftura, neq; ex im,

6teftiseft. N.cqueexhominibusquærentes glo, tiam,nccàvûbis,necabaliis ,quum poflimus onericffejVt Apoftoli Chrifti ; Sed fuimus placidiin medio vcftrijVtfinutrix foucat fuos

S foetus. Ita cupidi vcftti ,aucbamus impettiti Vobis non foiùra Euangclium Dei, fed etiam noftras ipforumanima?,quód chart nobis cffc, gtis. Meminiftisenim ,fratres ƒ laboris noftri 4.10.54. aca;rumnæ:noéfcenimacdieoperando,nequé -'''nr a ts vcftrûrngrauaremus,prædicauimus apud vos

so Euangehum Dei. A’os telles eftis amp;nbsp;Deus,quo. modo fanftèamp;iuftc amp;nbsp;inculpat e vobis,qui cre, nditis,vixerimus. Sicut noftisquomodo vnum,

quenqueveftrüm, tanquam pater liberosfuo', tihortabamuramp;confolabamur ; ’ Et obteftaba. Ephef. 4.1 mur,vt ambularetisficut dignumeft,Dco vo,P_h'''t- fr ijcante VOS ad fuum rcgnum ac gloriam. Pro,^°'®®^’'' ptercaetiara nos gratias agimus Deo indefinen, tcr,quód acceptum deDco fermoncm,quem au, djftis ex nobis, exceperitis non vt fermonem ho minutUjfed (ficut eft vere ) vtDei fermonem,

14 quietiamagitinvobis,quicreditis. Vos enim fratrcs,imitatores fafti eftis EccleCarum Dei, quæfunt tnludæa,inChrifto lefu ,vt quiea, dépafsifitis amp;nbsp;vos à proprijs cótribulibus,ficut ijamp;ipfîàludaiis; Q^i etiam Dominum lefunx

Hh 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OKU

-ocr page 502-

CA P. nt


ßPlST. PAVLf


occ! Jeruntjdrproprios Prophetas,lt;5lt;: n as excgf-runt ; neq;Deo placentjamp;omnibushominibus »duerlantur: ProhibentesnosGentibusloqui *t feruentutjVt Temper eompleant pcccatafua. occupauit enirti eos ira ad extremum vfq;. Nos 7 vero,fratreSjOrbativobisad temporis momentum,confpcftu, non animo, co veheraétiusftu-duimus videre faciem veftram, cum multo defi' dcrio. ideo voluimus venire ad vos ( egoquidé'^ Paulus ) femel atquelterum, fed impediuit nos Satanas.Nara quareft noftra fpesaut gaudiuni, 't âut corona de qua glorier ? an non amp;nbsp;vos in có. fpeAu Domini noftri lefu Chrifti in eius ad-nciitui 2taq; vos eftis gloria noAra ófc gaudiu®• ’ *

CAPVT IIT,

t. DeWerï) erga illo» fiii fidem facit, quod Timoriieuw □d eos milcrit, 6. quod profperi eonim ftatus niinciO' kafitatîeâus,9. vigratiasagerefatis nonpofsiniuitae que in precauonem enimpit.

QVamobremhoedefideriumno amp!iusfe-t , entes , optimum duximus foli Athenis relinqui. ” Mifimufque Timotheum Tratrein î noftrum,acminiftrumDei, Äradiutorera no. ftrumin EuangeIioChrifti,ad vos ftabiliendos amp;nbsp;exborrandos fu per fide veftra.Vt nemo com.} moueatur in opprefsionib us iftis : ipfi enim no. ftis nos adidcHe conftitutos.EtenimquS apud 4 VOS eflemus, pratdicebamus vobis fore, vt affli. geremur ; quod amp;euenit,amp;noftis. Qjj^aobrem { etiamcgo noaraplius ferens veftri defiderium, mifi eum,vt cognofeerem fidem veftram.'nequo inodotcntalletvos tcntatorillejamp;inanis red. dittts effit labor noÆcr. Nupcr autem quum Ô ' ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;veniflic

-ocr page 503-

AO THE S S AL. t;

VetiîlTet Timotheus âd nos à vobis, aftnnnti-aflet nobis fideni ac charitatem veftram, vofque bor.am noftri memoriam rctincre,fempcr cupi.

7 entes nos videre,ficut nosqiioq; vos:Propteiea confolâtionein accepimus ,fratres, exvobis ,in omniaffliftioneamp; necefsitatc noftra,per»cftra Ïfidcm. Nunc enitn viuimus,fi vosperftatisin

9 Domino. Qjiam enim gratiarum aftioneni pofsimns Deo rependere de vobis jfuperomni gaudio quo gaudemus propter vos coram Deo-

*0 noftro, ^Nofte acdie quàm vehemcntiCsimè prêtantes,Ttvideatnus veftram faciem,amp; quae ’■ défunt fidei veftræ compleamus ? Ipft verb De, us amp;nbsp;Pater nofter, ôe Dominus nofter Itfus

** ChriftuSjdirigatviamnoftramad vos. Faxit autem Dominus,vt abundetisêe exuberetis ma. tua inter vos charitate, Se in omnes , quemad-modumamp;nos in vos : Vt cordavcftraincnl-para ftabiliat’in faniftimonia coram Deo amp;nbsp;Pa-t.Cor.i.S tre noftro, in aducntum Domini noftri lefu Chrifti,cum omnibus Tandis cius.

CAP VT Hit.

I. Hortitiir t. ad vitx fanditatem: q. SC charitatem imi»

-, tuaiii.i}. More infidelmni cos triRari vetat,is amp;nbsp;hiftoe tiam rcfurrcAionit nofitæ graphite depingit.

1 ^Vod Tupereft igitur, fratres, rogimus vos precamur per Dominum lefu m, vt fie, ut accepiftis à nobis quomodo oporteat vos Jincedcre,amp;placereDeo,magisextellatis. Ho-ftis enim quæ mandata dederimus vobis per gDominum Jefum. NamhæccftvoluntasDei, nempe fandificatio veftra, id eft,* vt abftineatis p om. ni t 4^ fcottatione; Et fciat vefttflrn vnufquifque^-P''' 5-^'^ ftioni

-ocr page 504-

CAP. nu . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPI s T, P A YLl

I .Cot. 6. S

i.Cor.i.x

Irgt;h2n.(j.î4 À: iç.ix i.loli-i-®. i£ , n

fuiimvas pofsiderecum (anftificatione Sc honore ; blon cum morbo cupiditatis,fîcut Gé- î tesquænon nouerunt Dcuni. ^Nequisoppri-^ niatamp; circumueniat in negotio fracrem fuum. nam vltoreft Dominus omnium iftorum,ficut amp;nbsp;ante diximus vobis,ac tcftificati fumus. *Nô 7 cnim V’ocauit nos Deus ad impuritatem , fed ad ïanftificationcm. Proindctjui hæcreijcit,non« reijcit hominem,fed Dcum,quietiam deditno. bis Spiiitum fuum fanftum. Cætcrùm dej frateriia charitate nô ncccfle habetis,vtfiribani vobis : ipfi namcjuediuinitus dodti fftis,vtdili.. gatisalijalios. Namamp;:facitishocergacundlosifl fratres, qui funt in tota Macedonia : obieca' niusautem vos,fratrcs,vt magis excellatis; Etn contendatis q uieti e(Iè,amp; res veil:ras agere, ac o, perari proprijs manibus veftris, ficuc vobisde-nunriauimus; Et vosgeratishoneftè ergaeï.*^ traneos, amp;nbsp;nulla re vobis fît opus, Nolimau. ■) tem vos in ignorantia verlari, fratres, quod ad eos attinet qui obdormierunt,vt ne doleatis, fu cut 8c carteri,qui fpcm non habent. Nam fi cre.' dimuslefum mortuumeflè amp;nbsp;refurrexifle,ita etiamDeus eosqui obdormierint in [efu, ad. ducetcumeo. Hocenim vobisdicimus verbis gt;1 Domini, fore vt nos viui,qui reliqui erimusin aduenCu Domini, non pra:ueniamus eos qui obdormierint. * Nam iplè Dominus cum hor. lé tationisclamore, amp;nbsp;voce Archangeli,ac Deitu. badefcendetècxlo : amp;nbsp;qui mortui fuerint in Chrifto, refurgentprimùm: Deindenos viui,!/ qui reliqui erimus, rapiemur fimul cum eis in nubcs,jn occurlum Domini,in aera.’Â ita lem. percum Domino erimus. Itaqj confolaininia-iS Jij alios iftisfêimonibuK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GA.

-ocr page 505-

AD THESSA b. t C AP V T V.

»jS

1, Curtofam tcmporum adxientus Chrifti in qiiifitionen» dunnans, 6. adnion« vt afsuiue ad cum cxcipicndui» fuit patatf 11. Hine dciccndic ad vatiat aduioiuiioiics*

ITjOj-ró de temporibus opporturitatibit«, lquot;*’ fratref,non i’ft opus, vt vobis feribam. Ipfi eninapcnitusfcitisdicm illiim Domini ,vt fu, 5 reminno6te,ica venturum tft'c. tluumenim dicentjPax Öc tuta omnia ; tunc rcpcnlinuin eis imnigt;nctcxitium,ticuti dolor paitus niulicri v-

i deprebendat. Omnes vos ftIij lucis eftis , nc fi. li’)dici,non fumus noftis, neque tcncbraium.

S ebnjt At nos qui fumus diei,fobiij f.mus,’ in- Efa. çç. it duti thorace fidci amp;nbsp;charitatis, amp;nbsp;pro galcx, fpeEplid.o-1{

I) falutis. Ram non conftituit nos Deus ^d irain, fed ad falutemobtinendam per Dominum no-to ftiumîefumCbriftum, Qu^imoftuuseftpro nobis: vt fiue vigilemus, (iue dormiamus, fimul it cum eo viuamus. Quapropter adbottamint alijalios,amp; »dificate finguli fingulos ,Ccut amp;nbsp;U facitis. Rogamusautem vos,fratres,vt agnofea.

tis eos qui laborant inter VOS ,amp; prafunt vobii

13 in Domino, amp;nbsp;admonent vos; Et quàm maxime tbaros ducatis, propter opus ipforurp.pa-l 14 cem colite inter VOS mutuó. Prccanuirautena 1 vos,fratres,monete inordinatos, confolamini pjou, ,-.ie i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui pufillo animo funt,fubleuate infirmes ,pa-amp; 10 jo

*3 tientes eftoteergaoroncs. ’ Videte nequis pn»-Ium pro malo cuipiam reddat ; fed bcnçflsen,, tiam

-ocr page 506-

CAP. V.

î’f'-’.iP.ix

*-«*. «S.»

t. Cor. 1.9

E P I s T. P A V H A D T H E S. r; tiam fempcr feftamini turn inter vos mutuà, tumerga omnes. Semper gaudete. ’Jndefi-i^ nentcrorate. In omnibus gratias agite ; hæci/ eninicft voluntas Dei per lefum Chriftum er. it ga vos. Spiritum ne extinguite : Prophetiasiç ne pro nibilo habete. Omnia explorate ; quod bonumfuerit retinete; Ab omni fpecie waliji abAincte. Ipfe autem Deus pacis autor fan-t» «Aificct vos totos ; amp;nbsp;integer vefter Ipiritus ,amp;JJ anima Sc corpus inculpatè in aduentum Do. mini n oft ri lefu Cbrifti feruentur. * Fidelis ! eft qui vocauit vos, qui ctiam id efficict. ^Fra- 2; tres, orate pro nobis. Salutate fia tres omnes.-d cum oftulo fantfto. AdiurovosperDominuWjî/ vt reciteturhæcepiftola omnibus ftnftis

fratribus. Gratia Domini noftri le. fuChriftifit vobifcum.

Amen.

Ad Theflàlonicenfts prior, Ccript» fuit Athenis.


episto.

-ocr page 507-

'RPIST. PAVbl ADTHE8. H. 1Î9

EPISTOLA PAVLI

APOSTOLIAD THES,

SAbONICENSBS poRcrior.

gt; G A P V T 1.

.LandatincrenicntaFidci.ChariUtis 4.Si Tolewm/ tixThefT. 6. Et Dei vltioncm aduerfus ptonim opprtlz fores defcribens, lO. tidelcs docct tccuuibcic iii expe/ peâuioncm cxttcmiiudicij.

* AVLVSamp; Siluanus amp;nbsp;TimotheusEc. I—' clelïïE Thcnalonicenfin , quæeft in Deo J Pâtre neftro 6c Domino lefu Chrifto.

î Gratia fit vobis amp;nbsp;pax à Deo Pâtre noftro ,amp; 3 Domino lefu Chrifto. ^Gratias agere debemus *• Tlte-T-i.!

Deo feniper de vobis,fratres,vt dignfi eft, quèd vehementer augefeat fides vcftra, 6c abundet nutua vniufcuiufqueomnium vcftrâm ehari, 4 tas: Adeôvt nofiplî de vobis gloriemur apud tcclefias Dei, id tft, de tolerantia vcftra amp;nbsp;fide in omnibus perfequutionibus vcftris 6c op, î pvefsionibus quas tolcratis.QjJæ rcs manifefto eft inditio iufti * iudicij Dei,vt digni cenfcaml..lui6 ni regno Dei pro quoetiam jfta patimini. St qiiidemiuftumeft apud Deum, vicifsim rad, 7 di re iis qui affligunt vos, affliiftioncm : Vobis veiô quiaffligimirii, rclaxationcm nobifeum, ^quumpatefiet Dominus Jefus de cælo lt;uml’Tbefi. .tô.

I Angiiis potentiæ fua,Curo flanimco incendio, irfligens vltiontm ijsqui Deumron nouetnt, DCqueavitukantEuangclio Domini noftri le, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

çfuChiifti: Qui pœnam pendent aternieïitij, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

aamnati à praifente Domino, amp;nbsp;potente ipfius gloria:

-ocr page 508-

CAP. II, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIS T. PAVLI

gloria : Qiyum venerit vt glorificctur in fan. ctis fuis, Ât admirandus fiat in fidclibus omnibus, (quàd fides habita fit teftimonio noftroa-

' pud vos)in die illo. Cuiuietiara rei gratiapre-Il camur femper pro vobis, vt vos dignet'ut ifta vocatione Deus nofter,lt;Si: corn pleat omnem fua: bonitatis gratuitambeneuolentiam, amp;nbsp;opus fi. deipotenter. Vtglorificctur nomen Dominii* noftri lefu Chrifti in vobis,amp; vos ineo,ej gratia Dei noftri,amp; Domini lefu Chrifti.

CAPVT II.

1. Negitrentiirum Chrifti diem donee in tiportafiJ™ prolaplùs fuciit mtindiis. j, amp;nbsp;rciiebtiis fuerit Ann' (liriftus: ?. eiiius interimm defcribir, jç. Infcrtqiii indt exbottotionem ad eoiillantiam.

U Ogamas autem vos, fratre', pcraduetitum i ■^■^Domini noftri IcfuClirifti,Ârnoftriineum aggregationcm, Necitèà mente dimoucanii.! ni,ncque turbcniini,nequeperSpirituni,Mque per fernionem , neque per epiftolam tanquani pernosfcripram, quafi inftet dies jlle Chrifti-Nequis vos lêducat vllo modo, nonenitnad. j ueniet diesChrifti,qu!n vencrit defeftioprifis, amp;nbsp;retenus fuerit homo ille fceleratus, fi!iiis,in. qnam,illeperditionis, Sefe opponen' 4 rensaduerfus quicquid dicitiir DeHS,a'it mimen : adeó vt in templo Dei tanquam Dcusft-dcat,præfeferens (ê cflê Deum. Aniion incmi-ï niftis me, quum adhuc cflèm apud vos,hocdi-ïiflèvobis? Nunc veróqiiid obftct noftis,vtis fu o tempore retegatur. Jam etiim pcragiturj myfteriuminiquitaris ; tantilm qui nunc ob. ftat,obftabic vfquedu è medio fublatus fucrit.

Et

-ocr page 509-

AD THE S S Ab. H. 446

t Et tune retegetur impiusille, qnem Doroinüs conficiet Spiritu oris fui ,amp; illuftri adueniu Efj.il. 4, 9 fuo abolebit. Ilium,inquam,tuius aduentus eft

ex efficacia Sâtanæ,cum omnï potentia amp;nbsp;fignis

'0 acprodigi)smendaçibus: Etcumomnifraude iniuftitiæin ijs qui pereunt,proeoquôdamorî

'iveritatisfton receperuntjVtfalui fièrent. Pro-ptercaigitur mittet illis Deus efficaciam de«.

W ptionisjvt credantmendacio ; Vt damnentur omnesqui non crediderunt veritati, fed acquic.

'^lamnoftram. IpfeVerô Dominus nofter lelut Chriftus, amp;nbsp;Deus ac Pater nofter, qui dilexit - nos ,amp;dédit confolationemaîternam defpera

j '7 bonampergratiam, Confolctur veftra cor. da,ôlt; ftabiliat vos in omni fermone amp;nbsp;opère bono.

i ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT lit.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i. Wîonctvt pijs pretibiis Euan^eli) prxdicationcm

promoucant, 6.amp;lefubd«cantab ijs qui otio. 11.amp; ru/ nolitatrnirgt;'ant ordinémpubhcum: 14. quos ctiama communifiddiumeoetu excludit.

^^Vod’ fupereft,prccaniinifratrcs,pro nobis, PpVef.ô.tÇ ■ vt fermo Domini currat, amp;nbsp;glonficetur '-'°'- 4- i 4ficutamp; apudvos; Etvteripiamuràproturuii

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Is ac

-ocr page 510-

CAP.llL ®Pgt;ST. PAVLl AD THES.IÏ.' acTcelcratis hominibus,non enim omniumelt fides. Sed fidelis eft Dominus,qui ft.ibilict vo« j amp;tuebitur d malo, Confidimus aucem per 4, Dominum de vobis,vos,qu^Bdenuntiamusvo-bis,amp; facere amp;nbsp;fafturos elle : Porrô Dominus j- -Jiri gat vcftra corda ad Dei charitatem,amp;:Cliri. fti expeftationem. Denuntiamus autem vobis, $ fratres,per nomen Domini noftri lefu Chrifti, vt fubdutatis vos ab omni fratre qui inordinate « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fegetitjamp;nonextraditadoftrinaquam acccpif

■ Cor-ii.t d nobis. Nam ipfi fcitis *quomodo oportcae^ l.ThelC4.u imitari : quoniam non inordinatè nos gefsimus inter vos ; Neque gratis panem edi.J musacceptum d quoqtiam ; fed cum labore amp;nbsp;çrumnanofte dic^jopérantes,nequem veftrâm grauarenius. Non qubd nobisid non Iiceat,fed4 vt nofmecipfos pro exemplar! exhibeamus vo-fcisad nosimitandos. Etenim quum tflcmusi« apudvo$,hoc denuntiabamusvobis,qiibd li-quis nolit operari, etiam non edito. Audimns it enim quofdam verfari inter vos inordinatè, nihil operis facientes,red curiosè agentes. Ijsau.1* temqui fiint iAiufmodi, denuntiamus dceos obfecramus per Dominum noftnim lefum Chriftuni,vtcum quitte opérantes,fuo pane ve. fcantur. Vosautem,fratres, ne fegnefcitein be.i}

I nefaciendo. Quod lîquis non aufcultatnoftrol4■ Jlt;erepiftolem^èrmoni,hunc notate ; amp;necommercium habete cumeo,vteum pudcat. Ncq;if vtinimicum ducite,(ed admonete vt fratreni. ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iplê aucem Dominus pacis autor femperdeti^

vobis pacem omni modo. Dominus fit cum ' omnibus vobis. Salucatio, mea manu Pauli,i7 qued cft fignum in omni epiftolaiita fcribo.

Gratia

-ocr page 511-

EPI s T. P AVbl ADTIM. 1. 14«

Gratia Domini nodri lefu Chrifti fit tuna

mnibusvobis. Amen,

AdTheflalonicenfes pofterior miiT* fuit Athenis.

EPISTOLA PAVLl

APOSTOLI AD T I MO,

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TE V M PRIOR.

I

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T 1.

1. Abfolutttm VCTÛpaftcriscxemplaTpToponenî,cum {)rzGpuaetusFunâtofictndocendo,4. monct vt r«elt; ^isvanisquxftionibus catradat 5. qux charitatcm âC I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tidem fpirent. ix. Ac ne côteraptui ût fua autboTÛaSti^

(‘ualLS uÂtis lit per O ci granaiugt;onot^ce pnedicar.

* » nbsp;nbsp;mini lefu Chriftijfptinoftr», Timotlie*

germano filio in fi.de .Gratiafit tibi, mifericor-

; diaamp;paxàDcoPatre noftrojôe Chrifto lefu

• inMacedoniam,permaneto,vt den-unties c)ui, 4 bufdam ne diuerlam doftrinam doceant: Met , attendant fabulis amp;nbsp;gcnealogijs infinitis,quæ î potius guæftiones pra-bent qiiàm sedificatio.

' nbsp;nbsp;nbsp;( quidam, vt à rcopo,âbcrrarint jdeflexerunt ad

i ôores, net intelligant quæloquuntut, neque l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;li a de

-ocr page 512-

CAP. 1- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ E Pl S T. P AV V»

dequibuüfleuerant. Scimus autem bonani ef-ft Legem, fîquis ea légitimé vtatur. Nempe^ feiens Legem iufto politam non elft, fed Legis contemptoribuSjamp;ijsqui fubijcinefciuntjini. pijs amp;nbsp;peccatoribus,ncfarijsamp;profanir,patri-cidis amp;nbsp;mat rici dis, homicidis, Scortatoribus, lO maftulorum concubitoribus,plagiarijs, amp;iné. dacibus , periuris, amp;c f quid aliud eft quod fan« doftrinæ fit oppofituni ; Qua: eft fccundùm n gloriofum Euangelium beati Dei,quod con-creditum eft mihi. Gratiam igiturei habeoU qui me robuftum effecit,ideft, CliriftoJcfu Domino noftro : quôd me fidelem duxerif, '* qui mein minifterio conftituerit; Qjiiptiusi} eramblafphemus lt;5f perfequutoramp;-iniuriöfus: ftd mei miftrtuseft. nämignoransid faciebaW) fidei expers, Superabundauit autem gratia4 Domini noftri cum fide Si dileftione in Chri. ftolefu. Fiduseft hicfermo,amp; modis omni-ij bus dignus quern ampleftamur, * Chriltum fe-gt;7 ftlra venilft in mundum,vt peccatores ftruartf, qUorumprimusfumego. Verùm ideo ntiftr.i^ tus eft mcijVt in me primo oftenderet lefn* ’ Chriftus omnemclementiam,vtelftm exemplo credituris ipfis in vitam æternam. Regiautem 17 aeterno,immoitali,inuifibili,foii lipientiDeo honor (it Äquot; gloria in ftculaftculorum. Amen. Hoc mandatum commendo Timothee,iS . nempe,vtftciïdumpra:grellàs deteprophetias, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;__ milices per eis bonam illam militiam; Reti. 17

nensfidem Se bonam confcientiam : qua repul. /â,nonnulli fidei naufragium fecerunr. Ex qui. 24 1. Cor. 7' 7 bus Hymenæus Sc Alexander : quos tradidi 5acana-,vc difcant non blalphcniare.

-ocr page 513-

AD T I MOTH. f. »41 CAPVT n.

I,'n precibiis pubUcis vult omncs (ommendari Deo.

4.;'ldqueduplKtTatione: S.liuleomnes ciiiufcunque Io(irint,adotationcmiiiuit3t,9.amp; quovcftitu, ii.qiu' quemodcftumuliercsin (aciocatufe gerne debeant, diffcrit.

1 A Dhortorigitut ante omnia,vt fiant depre-■^cationes , preces poftulationes , gratiarum

* aftionesproquibufuis hominibus.Pro regibu« amp;quibufuis inemintntiaconftitutis : vtiran-quillamacquietamvitam degamus cum omni

mediator Deiöchorainum,homoChhftus le-

É fus; Cigifemetipfumdédit redemptionispretium pro quibufuiSjChriftus inquam,teftimb. niumillud fuistemporibus deftinatum.’Cuius i.Tun.t-“ conftitutus fum ego præco amp;nbsp;Apoftolus, ( vc-ritatem dico perChriftum, non mentior ) do.

S ftorinquam Gentium cum fide acveritate.Ve. lim igitur viros precari in quouis loco,purat manus attollentes abfque ira ôc difeeptatione;

I cundiadi modeftia ornare fefe, non cincinnis, ! nbsp;nbsp;10 velaurojvelmatgaritisjvelpretiofoveftitu; Sed

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç quod decet mulieres pietatemfplendentes) o.

1 nbsp;nbsp;II peribusbonisiMuliercumfilentiodifcito cum

1 nbsp;nbsp;li omni fubieftione. ’Mulierienimdocerenon’'^®’''’^'

permitto,ncque authoritatem vfurpare in vi-

13 rum,fede£rein Clentio. ’ Adamenimpriorfor-Gen-i'iT 14 matus eft,deinde Eua. Et Adam non fuit fe.

I .. duiftusi^fed mulietfedufta,caufatranfgrefsio. Gen.j.ó ij. nis fuit. Setuabitur tarnen liberos gignendOjfi

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;li J nianfe.

-ocr page 514-

feAP. îtli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPtST. P A VL I

hsanïèrit in fide ac charitate,amp; fanâificatîofi/ cum tnodeftia.

CAP VT III.

ï. Epifcopos, S. amp;nbsp;Dùconos hridianes dqjiiigtr) cum eorum vxonbus, ii .libtris Si faniilia, 15. Et Eclt; cicfîam domum Dci nomiiiat.

■piduscAhic fermOjSiqui« epircopatiimappc.t tit, præclarum opus dcfidcrac. * Oportft» igiturepifcopomirreprchenfum cflè,vnius v. Joris viruni,vtgilantem,robriuni,compontuni, liolpitaleni,apt'jm ad docendiim; Non vi-J nofum, non percuflbrem, non turpiter cupiduTOjfid nioderatum,aIienuniàpugniS)’* lienum ab auaritia. Qui fua; domui bene prefit, f qui liberos contineatin fubieiAione cum omni honeAate. (Nam fiquis propriæ domui prxciiif nercit,quomodo Ecclefiam Dei curabk?) Non nouicjum.'ne inflatus in criminationeni inci-dat diabolk Oportet autcm eum etiam bo-y num habere teftimonium algt; extranek ; nein probrumincidat amp;nbsp;laqueum diaboli. Diaeo-l nositidemhoneAos,non bilingues,non niulto vino deditos, non turpiter lu cri cupidos. Te-9' ' fidei’cumpuraconfcientia.

Arquehretiamprobentur prius,deinde mini-i» Arent,fifint inculpât!.Vxoresicidem honefias, n j non calumniofàs , Ibbrias, üdas in omnibus. ' Duconilînt vnius vaoris œarjti,qui liberisre-iî Ai prarfint, lt;Sc proprijs domibus. Nam qui iJ । bene miniArauerint, gradum fibi bonum ac. ' quirunt,amp;multam libertatem per fidem qua; I tAin ChriAo Jefu. Harc tibi Aribo,Iperansfi). ‘ te^vtcelerius ad te venjam : Quôd fi rardius i; |

reaeroj

-ocr page 515-

AD T T M O T H. ': nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» «

gt;en«ro,vt norisquomodo oporteat in dom»

D;i v-er(ari, quæ eft Ecclcfia Dci viui, tolumna ’^eftftabilimentum veiitatis. Et fine controw uerfiamaçnum eft pieratis myfterium : Dcu« confpicuus faétnscft in carne , iuftificatus cfc in SpiritUjConfpcftuscftab Angeli',pra-dicatuï cftGentibus,fides illi Habita efitin mundo,fur. fvm receptusefiin gloria.^

C AP VT 11 II.

i.Falfjs doflrinas, ptam de conitigij amp;nbsp;cibonim diliti/ niine.7. quamptolanas damnat: S.commendatautenj pietatis fiiiditiin ij. ce afsiduanireriptutacIcAionetn.

(CPiritus autem difertèdicit fore , vtpofterio-‘^ribus temporibus defeifeant quidam À fide, fpiiitibus deceptoribus attendentes ac dodlri, jniî daîmoniorum. Per Hypocrifîn falfijoquo. rum,quorumconfeientia cauterio refeâaeft.

J PtoHibenrium contraHere matrimonium, iu» bentiumabftinereâcibis quos Deus creauit a4 participandumeumgratiarum adlione, fideli.

^bus,amp;ijs qui cognouerunt veritatem. Kant quicquid creauit Deus , bonum eft : nec quic. q«am reijciendum eft,fi cumgratiarum adbione yfamatur. Sanftificaturenini per verbum Dei, ^amp;preces. Hæc fi fubieceris fratribui, bonus eris minifterlefu CHtifti, innutritusin ftrmo* nibuâfidci, bonæ^ue doftrinæ quam aflifta,

^tttses, Cæterùmprofanasamp; anilesfabulas re-Sijee : fedeterce tcipfum ad pictacem.N.am cor, poralis exercitatio paululuin habet vtilitatis^ atpiecasadomniavtilis cft,vtqua: protnifsio.

ç nemhabeat vitæ pratfentis ac futurae. Eidua £amp; hic fermo , amp;nbsp;dignus qui omnibus modi«

li 4. Kci,

-ocr page 516-

CAP»V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPtST. PAVtl

«cip'iatur. Namidcircoetiam fatig*muramp; H probrisa£ficimur,quód fpeiemus in Düo viuo, quieftconleruacQromnium hominum, maai, nièverófidelium. Hæc denuntialt;S«: dote. Ne-» motuam iuuentutem dcfpiçiat, (id tftoexetK.*' plarfidelium in fermonc,in conuerfatione^ in lt;liaritace,in fpiritu,in Ade,in puritate. Interimgt;J dura venio,attende leAioni, exhortationi,do. ftrina:. Ne negligito donum quod inte eft,' quod datum eft tibi ad prophetandum, cum impofttionc manum pretbyterij. Ha’C exerce,'5 inhisefto ; vt tuus profeftus manifeftus fit in. teromnes. Attende tibijpfi amp;doéliinar; per. fifteinifti’. idenim fifcctriSjamp;teipfum feiua« bis,amp; eos qui te audierint,

CAP VT V.

I. Poftqiiam modum moiiendi Cnguloi prxftripfifc f. dcvidiits agitquz tuncinEcclefix niiniftcrium coop' tabiBtur.i7. inde ad presbyterot tranfic,lj.amp; quidam corporis valetudinijeruientia adinifeec.

CEniorem ne intrepato, fed hortare,vt pa.* ‘^trem,iuniores,vtfratres ; Mulieresnatu giâ-* diores, vtmatrts, iuniores, vtforores, cumo. nini puritate. Viduas honora qua; verè vidux } funt. Qjiod fiqua vidua liberos autneputes 4 habet, difeant in primis in propriam domum pictateniexercere, amp;vicein rependere parenti. bus. hocenimefthoneftumdc accept urn coram Deo. Porróqua: verè vidua cftacfoJa,-fperat 5 in D EO, depermanet in fupplicationibus amp;nbsp;precibus noAeacdie. At quæ in luxu viuit, 6 ea viuens mortua eft. Haec igitur denuntia. 7 lt;0, vc fint irreprehente. Q^ód fiqua fuis amp;nbsp;!

maxime

-ocr page 517-

A D T I M o T H. I. 144 maximedomefticis no prouidet, fidem »b.

9 negauitjamp;cftinfideli deterior. Viduaalle» gatur non minor annis fexaginta,quçfuerit v-to nius virivxor : In operibus boms idoneo te» ftimonio ornata:fi liberos educauit,fi fuit ho fpitalis,fi fanftoru pedes lauit,fiaffliftis fub, uênit,fi omnebonum opus eft afsiduè feftat*.

« Porté iuniores viduas recufa ipoftquamenim lafciuire cœperint aduerfus Chriftum, nubere

tx voluut; Exeo damnandæ quód pnmam fi,

13 demreiecerint. Simul autem etiamotiofx difcunt tircumire domos:imónófolïim otio. fæ, fed etiam nugaces amp;nbsp;curiofat , garrientes

»4 quænon oportet. Velimigitur iuniores nubere , liberos gigncre ,domum adminiftrare, nullam Qccafionem dare aduerfario ad male.

1Ç dicendum . lamenimnonnullaedeflexerunt, t6 fequulæ Satanam. Quéd fi quis ftdelis aitt (iqua fidelis habet viduas,cis fubuenito, amp;nbsp;no onerator Ecclefiam,vt iis quæverè vidua; funt

17 fubueniat, Quibenepræfuntpresbyterijdu. plicihonore dignihabentor ; maximequi la_

iS borant in fermone amp;nbsp;doftrina. Dicit enim Scriptura,*Bouitriturant! non obligabis os.De«t.it.4

lÿ Et,''Dignus eftoperarius mercede fua. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;%

ucrfus presbyterum accufatjonem ne admit.

Î0 tito,nili fubduobus aut tribus teftibus. Eos qui peccant,coram omnibus argue ,vt amp;nbsp;reli.

1! qui timeant: ’Obteftor in confpeftu Dei, amp;nbsp;Infraö.ij Domini lefuChrifti, dccleftorum Angelorû Vthæc ferues,abfqueeo vtvnumalteri præfe.

ras, nihil facicns in alteram partem decIinan.

12 do. Manus cité necuiimponito,neque com.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;munitato peccatis alienis;tcmetipfum put um

t . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 i $ fer«

-ocr page 518-

.CAP.VT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BPIST. PAVtzt

feru4. Neamplius efto abftemius, pauculo vtere, propter ftomachum tuum amp;nbsp;crcbras tuas infirmitates. Quorundani ho. minum peccataantèmanifefta funt, præeun-tia damnationi: quofdam veró fubftquuntur; Jtideniamp;bonaoperaante manifcfta funt:amp;’^ ea qux ïëcus habent,occultari non polTunt.

C A P V T VI.

uDoeet qirid feruos deceat, lo Qttam exirioßpee ßisfitaiianria, ij Et poftquam obiter de dimtif-u» meminit.itcruniprohibct Timotli. nefcinanibiisdo** âruiis ünpcdiat.

Vicunqae fubiugo funt fêrui,fuoidonii- P V„^os omni honore dignos ducun to,ne nomen Dei amp;doftrinablafphemetur. Qu’ve- J rófldcles habent dominos, ne eos ’defpiciant qtiód fratres fint.fed potius inferniant, quótl ÄdcJesfintac dilefti, vtqui fint benefici,Dei participes.H«c doceamp; ealiortare. Siqiiisdi.} uerfam docet doftrina,ncqjacccdit finisfcr. monibus Domini noftri lefu Chrifti,amp;ei que fccundum pietatem efl doftrin«, [s target 41 nihil feiens, fed infaniens circaquxfbioncs ac ■ verborum pugnas ; ex quibus nafcitur inui. dia, lis , maledicentiæ, fufpiciones malx, Peruerfeexercitationes hominummentecor- f ruptorum, iSc qui priuati funt veritate,d£ ■ quxfbui habent pietatem . fecede ab iis quie. iufmodi funt. Eft autemquxftusmagnus Ä pietascum animo fua forte contento . Nihil 7 enim intulimus in mundiim, videlicet necef. ferre quicquampolTumus. Sed habentesali-Ï ' menta S{ ijuibus tegaiuur, Jijs contenti eri..

mus.

-ocr page 519-

AD TIMO T fi. i;

9 «Us. Qjxi autefnvolunt ditercere , inciclünt intent at ioncniamp;laqucn,amp; cupiditates multas anientes amp;nbsp;damnofas.quæ demergunt ho

lo mines incxitiSôc interitfi. Siquidem radix omnium malorS cfi amor pecnnie;quamquidam dumappetunt,aberratût à fide,amp; feipfos

U transfixerunt doloribus multis. Tu verb,ho MO Dei,iftafuge:fe£fare autem iuftitiâ, pieta-tem,fidem,eharitatem,tolerantiam jlenitaté.

Il Decerfa præclarum certamen fidei : appreh en, de vitamætctnam,cuius caufaamp; vocatus cs,amp; profeflus præclaram profcfsionem corS mul-Ijtisteftibus. ’Denuntio tibi coram Dco qui Siipr lt;nbsp;tt yiuificat omnia, amp;nbsp;lefuChrifto ,qui ’tefta. Matt.i7.n tam fecit coram Pontio Pilato bonamillaiu lo'’an.i3.jr

14. profcfsionem; Vtferueshxcmandata,macu, Ix ôcculpeomniscxpcrs,vfqucad tlluftrem ilium aduentum Domini noftri lefu Chrifti;

Qiiem temporibus fuis oftendet ilVbeatus 3c Siiprai.ti folusPrinceps,R.eircg5 amp;nbsp;Dominas domi- ^“■',0'**’ tônorum; Qgifolushabet immortalitatem,lu-

cemhabitansinacceffani,’quêviditnemo ho- lo'tin-i.iS ,minum,neqult;videre poteft: cuihonor amp;to-

t7burætcrnum. Amen. Iis qui diuites funt in hocfeculo,denuntianeefferâturanimo,^neq-, fpem ponant in diuitiis incertis, fed in Deo vi- Cucai-iJ uo J qui præbet nobis omnia copiosfe ad fruen-

tî dum; Vt aliisbenefaciant,vtdiuites fintope-ribus bonis,faciles ad üinpartiendu, facilis cô~

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19 uiftus; R.econdentesfibiipfis’fundamentutn Matth.4.T

!, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bonuminpofterum,vt appréhendant æternâ

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jôvitam. Timothee,depofitfi ferua,amp;auerfa-

L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re profanos de rebus inanibus clamores,amp; op-

I ji poficiones falsà nominatas feientia;. Qjiam

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non.

-ocr page 520-

C'AF’.I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIST- PAVM

nonnulli pre fe ferentes,circa fidera aberrarnt â fcopo.Gratia ßc tecum.Amen.

Ad Timothcum prior,mifla fuit Laodi-cea,quæefl:metropolis Phry'. gi.i; Pacatianæ.

EPISTOLA PAVLI

APOSTOLI A O TI.MO,

T H E V M poftertot.

C A P V T I. tXiudatafideTimothei. 6 vtinraunereGbi cónu'db •deliter petgat,eiim hortatiir. S Etnepropterftiirin ntia ■; autaliorutn dereAioneslabarraC, ii defuoA' poftolatugloriatiir 14 Scdepofiticuftodiamilli coat». iDCudac. 16 Laudat ctiam OncCmum.

PA VLVS Apoftolus lefu Cliriftipervo t luntatem Dei,fecundum promifsioné vit« queeftinChrifto lefu, Timotheol dilefto filio, gratia, mifericordijt, pax à Deo J Patre,dicChriftoIcfu Dominonoftro. Gra.J tiamhabeoDco, ^cut fêruioâmaioribus çum puraconfcientia, vtafsiduam tui memoriam teneo in precibus meis noAe ac die. Deßde. 4 rans te videre , memor tuarum lacrymarum, vt gaudeo replear. Reuocans in memoriam 5 earn que in ce cil non firaulatamßdem, quæ babitauitprius in auia tua Loide, amp;nbsp;matre tua Ëunica ; perfuafus fiim autem quôdinte quoque. Quam ob catifam fuggero tibi vc exufcites donum Dei quod eilin te pcrimpo-ßtionem manu um mearum. Non cnim dédit / nobis

-ocr page 521-

ÄD THtMOTH. it. 14.« nobis Deus fpiritum timiditatis, fed roborw I amp;ch»ritatis,amp; fanitatis annul. Neigitur te pudeat teftimoni) Domini noftrijUeq; te pu» deat mei,qui fum captiuus ipfius;fcd cfto pat. ticepsaffliftionuiuÉuangelii ,expot«tia Dei;

5 Qui fcruaüit nos, amp;nbsp;vocauit '’v'ocatione fan- i.Cot «-« fta ; non ex operibus noftiis , fed exfuo pro-pofito,amp; gratia,quæ data quidem eft nobis in Cbrifto lefu ’ ante tempora fccularia : Üed

to patefafta nunc eft per illuftrcm ilium aducn-colofl’. 1-1Ä tn feruatoris noftri Icfu Chrifti ,qui amp;nbsp;mor-Ttt-t. a tern aboleuit, amp;nbsp;vit am in lucent produxit ac llimmortalitatem per Euangcliunt. * Cuius conftitutus fumegopræco amp;nbsp;Apoftolus,a£

udoiftor Gentium. Q^am ob caufam amp;nbsp;bæc patior,ncque crubcfco-.noui enimcui credide-rim,amp; milii perfuafum eft eum pofl'e depofi-

tfceftPhygellusamp;Hermogenes. Præftet mife_ ticordiam Dominus Onefipbori familie'quo-niam fepe merccreauit,amp;catenam meam non i tyerubuit. Imó quumeffet Rome,ftudiofifsi-' IÏ m^qtieliuit me,ôc inuenit. Det ei Dominus 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« inueniat mifericordiam apud Dominum in

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dieillo. quam multa ctiam Epbefi fubmini»

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftraiitjtuoptiminofti.

C AP V T t t.

-ocr page 522-

CAP.tin. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIST. PAVEI

». Vt pfrieuCTiiniam in militii Chriftiina dec ; li.iiiiidiJinesfiiniit 4 amilicibiis, 6 amp;nbsp;aba-pricolis. lO Viiieiibfiiafannis vftii elle déclarai. IC liuleinoncc Tinioih. vt fermonem veritatis rede JiP pcK iat 17 amp;rcprobocum exempla fugicns. a a mor delie omnia agat.

’T’V igiturjfili mi, corroborarc per gratiaffl« quæcft in Chrifto lefu. Ec quæaudiftiàt me inter multos teftes, hæc committe Adeli~ bus hominibus, qui fint idonei ad alios quo-que duccndos. Tu igitur feras laboreni vt J bonus miles lefu Chrifti. Nemo qui militât, implicatur vitæ negotiis,vt eiplaccat âquo deleftus eft miles. Quód ficertetetianiali-f quis , non coronatur nifilegitime certauerit. Agricolam oportet prius laborando fruftus 6 percipere. Confideraqu.-t dico.Detigitiirti-7 bi Dominus intelligentiam in omnibus. Me.l mento lefum Chriftum refurrexiflee.s mor-tuis,fa(ftumcx ftraine Dauid , fecund ùm £u. angelium meum: In quo, vclut facinorofus, 9 affliger vfque ad vincula ; fed fermo Deinon eft vinftus. Ideoomnia fuftineo prbpter c. 10 ]eftos,vt amp;nbsp;ipß falutem confequantur quæ eft in Chrifto lefu , cum gloria æterna. Fidusil efthic (êrmo. *nam ficum eo mortui fumus, cumeoetiamviuemus: Sitoleramus,crian; U Matth.io.jj cumeo regnabimus; ^fiabneganius, iSeilleab-Jyiarc.S.jS neeabitnos : Si infidi fumus,’illc tamer fi-1? R om. ». » nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nu.

dusmanet;negateftipfum non poteft. na’Ci fuggerc, obteftans coram Domino, ne verbo. rum pugnas (equantur: quod niillanradfert vtilitatem,imà auditores fubuertit.Studetci- ij pfumprobatum fiftereDeo,opcrariti qui non erubclcat, amp;nbsp;qui rediè fermonem veritatis fe.

cct.

-ocr page 523-

XD Tl MOTH, n; » T

t6lt;et. Profanosauteni derebus inanibüsclâ, mores cohibe : ad maiorem enhn procèdent

17 impietatem. Et fermo corn depafcet vt gan-gra:rgt;a:exquibustft Hymenaus amp;nbsp;Philetus:

11 Clyi circaveritatem aberrarunt à fcopo, dice, tes rtfurrcftioneni iam eile faftam: amp;nbsp;fubiier.

sa tunt quorundamfidem. Soliduintaméfun. damentum Dei ftat,Habens iigillum hoe,No. iiit Dominus’quifint fui;amp;,Óiftedat abiniu-ftitia omnis, qui nommât nomen Chrifti.

joCæterùmin magna domo hon tantùm funt vafaaurea amp;nbsp;aigentea ,fedetiamligneaa£te.^°™'9 Aacca; ^amp;ahaquidem addecus,alia verbad sjdedecus. Siquisigiturfcipfum abhisexpur, garit,etitvas ad decus,fanftificatum ,amp; accó.

modum vbbus Domini,amp; ad omne opus bo.

ït num comparatum. luuenilesautem cupidi. tates füge; fed feftare iuftitiam,fidem , chari.

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;... I.

ta em,pacem 'cum 11s qunnuocant Domi.

25 ad docendum , tolerantem malos. Cum le. nitate crudientem eos qui contrario animo funt atfefti ; ecquando det cis Deus vt tefi .

16 pifcentes agnofcant veritatem ; Et clapG ex diaboli laqueo , à quo captiui tenentur,men.

' tis fanitatem reciprant ad prieïbandam lUius volunutem.

C APVT in,

l.Pnedicit qinm infefta pris tempora immincarrtr 9 fed hducia vidorire 10 animatcumadcertameii, tAe-Kcrr cuauuuem'fanaedoAiuiei. p uuucoauncndai.s

Illud

-ocr page 524-

«MP in. ' KPIST. PA VLl

i.Ti«i.4.i jLlud autem ftito , ^forevt extremis dieSusl ».l’fti.j ■‘inftenttempora moiefta . Erunt enim ho.I mines fai aroantes,auari,gloriofi,fuperbi, ma. ledici,parentibus immorigeri,ingrati,impuri, Charitatis expertes, nefcij fcsderis, calurania. J tores, intéperantes, immites, minime amantes bonorn, Proditores,précipités,inflati, volu.l ptatn a^aâtes poti^ cjuâm amâtes Dei. Habéces ! forma pietatis,fed g. vind eiusabnegarint.iftos igiturauerlare; Ex hisenim funt iftiquiirre-^ pünt in familias,amp;captiuas ducunt mulicrcu. lis f onuftas peceatis, aftas ciipiditatibus va. riis. Semper difcentes, fed que nunquamad'^

Bxod.r.i« cognitiooemveritatisvenirepofsint.

admodum autem Jannes amp;nbsp;Jambres reftiternt Moü,ita amp;nbsp;hi refiftunt veritati,b omines mcn^ te corrupti,reprobi circafidem. Sed non pro. 9 cedent amplius.'nam amentia iftorumeuidens erit omnibus,vt äcillotum fuit. Tu veröaf-fequutusesdodtrinammeam, vitemee ratio. nem,propofitum,fidem, lenitatem, charitate, tolerantiam .* Perüquutiones, afffiAion‘s'‘ quæ mihi acciderunt Antiochie,Jconij,Ly. ftrisiquasperfequutiones fuftinuerim: fed ex omnibtiserupuitme Dominus. Sed amp;omnes quivoluntpiè viuere in Chrifto lcru,perfe-quutionempatientur. Jmprobi autemho-'? minesÄtimpoftores procèdent in peius,tum feduccntesalios,tumfeduftiipfi. At tu per.'l mane in iis que did icifti,amp;que tibi conccedita funt,feiens à quo d'idiceris. Te^uedpuerO'J facras literas nouille, que tepoflur.t fapientem redderein falute, perfidem queeftin Chrifto Pet.t.io lefu. *T»taScripturadiuinitùs eil infpiia.'^

-ocr page 525-

AD T I MOTH. II. X4t ta,amp;vtilis ad doftrinam , ad redargutionejn, 17 ad «orrcftiônem, ad inftitutioneni quæeft in iuftitia. Vt pcifeftub fit homo Dei ,adoain* % opusbonum pcrfeédè inftruAus.

C A P V T 11H.

t Obtrftatiitciim vtiniximcEuang.pnfditet j'intaiti dcplorato tempore, 6 S'bi in propinqiio eHc morié, 6 fed itivtqiiau Vidor ad glonofum triumpluimpvor peter. 10 1 andernaccerfeiidi Ti ..oth. iiecelsitatcin, « ex ptæfciiti fuo ftatu oftendit.

I QBteftor igitur ego coram Deo Si Domino lefu Chrifto ,quiiudicatuius eft viuoi amp;nbsp;mortuos in i Ilu ft ri illo fuo aduentu amp;nbsp;regno jfuo. Prædicafermoncm,infta tenipeftiuè , in, temp-ftiu^ ; argue , obiurga,exhoitarecum o, 3 mnilcnitate amp;nbsp;doftrira, Nam er it tempus quum fanam doftrir.am non tolcraburt ; fed auribus pruricr.tes,ipfi I'bi pro fuiscupiditati, buscoaceruahunt doiftores: Etàveritatc qui, dem aures auertcnt,ad fabulas verb conuerten, 5 tur. At tu vigila in omnibu«,perfer,opus per, ageeuangelifta',rainiftcnj tui picnam fidem fa, 6 cito. Nam ego iam libor,amp; tempus mee re, 7 folutionis inftat. Certamen illud pra-clarum deccrtdui,cur{um confummaui,fidem feruaui.

I Qjiod fupercft,repofitacft mihi iuftitiæ coro, ra,quam redder mihi Dominus in illo die,iu, * ftus ille iudex; non folùm autem mihi, fed. amp;nbsp;omnibus qui cxpctiucrint illuftrem ilium i, 9 piius aduentvi. Stude venire ad me citö. Natn to Demas me rcliquit,amplexus præfensfeculum, iScprofeélus eft Theffalonicam : Crefcens in t (Galaciam,Titus in Ualmatiam. ’Lucas meen rniQira.*

-ocr page 526-

cAP.nic

«ftfolus. MartBm aflumptum adduc tectnn; eftenim mihi pcrutilisad minifterium. Por. lgt; röTychicum miß Ephefum: Penulam quam ■} rcjiqui Troade apud Carpum,adferquum ve. nies,amp; libros,maximemembranas. Alexan-i der fabcr ærarius multa mala mihi exhibuit: reddatei Dominus fecundum facta ipßus.'; Quem amp;nbsp;tu taue; vehemetcrenim reftitit fer- '5 tnohibus noftris. Jn prima mea defenßone nemo mihi ad fuit,fed omnes me dcferuerunt: fneillis imputetur.) Sed Dominus mihi ad. gt;7 fuit,lt;5c corroborauit me, vt per me fieret fides præconii quod audirent o-mnes Gentes:amp; ere. ptusfui ex ore konis. Eteripiet me Domi-*î nus ab omni opere malo , feruabit^ue regno fuo coelefti;cui gloria in fccula feculorum-Cuprai.iS Amen. SaJutaPrifcamamp; Aquilam,amp;’Öne. i?

fiphorifamiliam Eraftus manßt Corinthi; 2# Trophimum autem reliqui Mileti ægrotan. tem. Studcvenire ante hyemem. Salutat te** £ubulu$ amp;nbsp;Pudes amp;nbsp;Linus lt;!^ Claudia amp;nbsp;fra-tresomnes. Dominuslefus Chriftusfit cunHgt; fpiritu tuo .Gratia eius fit vobifcum. Amen.

Scripta eft Rom« pofterior ad Timotheum. qui primus £phcß ordinacus fuit Epifco. puSjquum Paulus iterumßfteretut C^fari Keroni.

EPlSTOb

-ocr page 527-

AD TITVM.

Ï.PÎSTOLA PAVLI APOSTOLlAO r I T V Al.

C A P V T 1.

^.Dofcnsquilcsoportcat Miniftros eligere lo Cm'* cflcnditquomodo vaiiiloqitisos obtiitare oportet, i* HacoccaltonepctflringitCrctenGiimmorcs, i4aclu' » dxosqiiiin rebus extùius fanAitatem locabant.

*1 quot;T^AVbVS fefx,ns Dei Apoftolus autcm

|. I fu Chrifti fecundnm fideni cleftorum Dei, amp;nbsp;agnitioncm veritatis qnaceft fe«

Î cundum pietatem, Ad fpcm vit.r æternæ,quâ promifit'Deus Hie mentiri nefcius * ante tem. Rom.iÄ.l^ ■pora fecularia, patefecit aütcm temporibusiH’'’cG?-9 3 fuis: ‘Videlicet fermonem ilium fuum , pt' prædicationem ’quæ concredira eft mihi ex^ Pet.i.io mandato feruatorisnoftri Dei:Tito germano Galargt;i.i

‘4 filioin commun! fide. Gratia fit tibi, miferi-córdia, amp;nbsp;pax à Deo Pâtre, ôc Domino lefu

SChrifto feruatore noftro. Huius rei gratia reliqui te in Creta ,vt quæteliquafunt pergas corrigete,amp; conftituas oppidatim presbyte. ros,ficut ego tibi mandaui; ’Siquiseft incul.x Tim 5-* patus,vnius vxoris vir, liberos Habens fideles, nonobnoxios crimini luxns ,vel qui non fint

7 refraftari'j. Oportet enimcpifcopn inculpata effe tanquam Dei difpenfatorem,non fibiper. tinaciter placenté,non iracund6,nó vinofum,

Î nópercuirorë,nonturpiterlucri cupidó: Sei hofpitalê,bonorumamâtem,téperanté, iuftû, 9pium,continentem, Tenacem fidehs illiui

Kk a fermo.

-ocr page 528-

CAP.». , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PAVEI

/ermonis qui ad doftrinam facit, vt pofsit etiÏ exhortari pcrdoftrii am ranaiTi,amp; cotradicer-tes conuincere. Sunt er.ini nailti refiaótarij,amp; i« vapi)oqiii,amp; rr.entifi deccptore',ruaxin’.èij qui flirt ex Ciicuncifor.e. Qiiib.opoitet osob-'‘ tu rare rqui totas domos fubuertunt, docintes quæ non oportit, turpis lucri gratia. Dixit igt; quidanicx ipfs proprius ipfoiii piophcta,Crc. tenics fcmpcr mcndaces, n aktfenv, vennespi-gri. Teftimoniü hoe cft veium. quam ob eau- '} lam eos redarguito piæii è, vt fahi iir.t ir. fidc:

j.Tim.1.4 *Non attcndindo ludaicis fabulis , amp;nbsp;n aiida- ' Kon1.t4.10 tis hominuni aucilàntiuin veritaté. ^Oniria 'f quidem purapuris; pollutis autem amp;nbsp;irlidiJ'-bus nihiltftpurum,fedpollutaeft coin nftgt;* amp;■ confeientia. Deum profitentur fefcirc jfd fa.‘fis negant,quum fintaboniinandi,amp; rebtk les,5ead omneopus honum repcobi.

C A P V T 11.

l.Perfontnim amp;; aiatiimprjfffrihensoftïffa, f iubft vtdcmcribns dOfCatËcdcGam; 11 Sï alincrciifi'i' prionisarpinl entatur, 11 qiiem diciteireßiiiliuinpie amp;nbsp;rcócviucnJi.

A T tu loquere, qua? decent fanant doûrir.a, 1 V t lines fobri j iirt,venerandi,tem perantes, t fani f.de,tharitare,tolerantia. Anus itidemvtj fnthabituqui fanóbimoniam deceat, non ca. luniniatiiccs, non vino multo ftruientes, ho-neftatis magiftræ; Vtad fapientiam inftru. 4 antadolcfcentula«', vt ntaritos fuos dil gant, vt liberos ament, Vt tempérantes lint, puræ,do-{ Efher.j.zj mi manentes, bona-, ^fubicAatfuis viris: nefer-nto Dei bJafphenietur. Adolefcer.tes itidem 6 achor.

-ocr page 529-

AD TITVM.


X(»


y »dhortarevt fint tempérantes. Per omniateu

pfuin pra-bcns exemplar bonorum operum,in ! do£lrina,integritatem , grauitatem, Sermone fanum,quidaninavinon pofsit: vt qui feex ad-

uerfo opponit,erubefcat,nihil Habens quod de 9 vubis dicatmali. ^Seruos hortare vtfuis do, mini, fubiiuiant fcfe,vt in omnibus fint eis 'o nonrcfponfatores , biihil interuerten-taSjf.d omnera bonamfidem oftcndcntes,vt dot rinam Seiuatoris noftri Deiornent ino-

*' 'n.-.ibus. ^liluxitenimgratiaillaDeifalutife-t.Cor.i.t raoiiuiibus hominibus : Erudiens nos vt ab,i. ai


nlt;gata impietatc amp;nbsp;mundanis cupiditatibus, tempera;.ter ôciuftè amp;nbsp;pic viuamus in præfen, *3tifeculo: Expeélantes beatam illam fpeni amp;nbsp;illuftrem iliumaduentum gloriæ magni illius Oei ac Seruatoiis noftri, nempe hfuChrifti, '4 Clpidedit femctipfumpro nobis, vt rediraereC

nos ab omni iniquitate,amp; puiificaretf.biipfi populum peculiarem,ftudiofumbonorum o, '5 perum. Hec loquere,amp; exbortare, Sc arguecamp; omni iinpctio.nemo tcdefpiciat.

CAPVT Ul.

’■Generaliternunc vult omnesmontri’rtn'jrdc ro» '»ntotdincmpoliticira; Î amp;nbsp;mernores fint vine pri/

7 vtiuftificationemconjniiincm ex gratia eil« «xitlimcnt. e, Quoaiiqiusconl*gt;'n°fusl'lst«Umet, ’9 lUuiniubetonutti.

»^Vggere ’ioF.svt refefubiitiant printipatibus Rom i}«i “■ ac poteftatibuSjVt obtempèrent ,vt ad omne

i opus bonum fint parati; He cuius famam læ, dant,vt Cntipugnisalieni, moderati ,omnein exhibentes lenitatem erea quofuis homines.

Kk 3 Ham

-ocr page 530-

CAP.TIIi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIST. PÄV M

l.Cor.6.II Nam^erxmus quondam lt;Sf nos amcnteSjrcbeL T leSjerrantes,feruientes cupiditatibusac voJu-ptatibus variis,in malitia amp;nbsp;inuidia degen tes, odiofi, alij alios odio profequétes. Sedpoft-4-quam bonitas amp;erga homines amorapparuit

»/Tiin.iij feruacoris noftri Del, ’Non exoperibus in-f ftis quæ fecenmus nos,fed ex fua mifericordia feruauie nos per lauacruin regeneratioris, amp;nbsp;renouacionem Spiritus fanfti ; Qu^emclfu-tüt in nos copiosè per Jefum Chriftum ferua.

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;torcin noftrum ; Vt iuftificati ipfius gratia, 7

h ærc des efficc rein u r ftcu n d u m fpem vite a-ter-iie. Fidusefthic fermo, amp;nbsp;hec volo teaffit. * iiiare,vt ftudeant bona opera tueri qui creJi--

gt;: Tim r 4 t^erunt Deo.'id eft que funt honefta amp;nbsp;homi-amp;: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nibusvtilia. ’Stultas autem queftiones «Stge-9

a.lini.2.aj neaJogias , amp;nbsp;contentionesacpugnas legales.

cohibe.funtenini inutiles lt;ür vane. Hereticuni '® hominem poft vnam amp;nbsp;alteram admonitione rciice: Vtqui noris euerfum efleeuni quifit.quot; eiufmodi, lt;Srpeccare, vt qui fuopte'iudieio iir condemnarns. Quuinmifero Arteniaraadte, ” aut Tychicum,ftude venire atl mc Nicopolin; nainiilic decreui hybernare. Zenam legifpe.'î ritum £c Apollo fedulàdeducito,nequid illis dellt. Difcantauteni noftii bonaopera tueri ad neceftarios vfus,vt no lînt infrugifêri. Sî-Jutant te qui mecuni funtomiics. Saliiraeos qui diligunt nos in ftde. Gratia Dei fit camo, mnibus vobis. Amen.

Ad Titum,qui primusCrerenfium Ecciclîg orJinitns fuit EpiTcopits, fcriptaex NicopoJi Matedoni*.

EP t

-ocr page 531-

, äD PHILÊMONEM. hi

EPISTOLA PAVU

A P o ST o L I AD P HI,

b E M O N E M;

C A P V T 1.

».Tauliis argumentum hutnile hictnftani, fiio tarnen «lorefublimisad Deum eiiehitur. 8 Fiigitmum fete num amp;nbsp;iuretn Philrmoni rcniitteni, pro illo deprecatut V cniam grauitcr de {ciultace'i Chtill iani cöcionatur.

1'T~AAVLVS capriuuî Chriftilefu , amp;Ti, I motheus frater, Philenioni dilefto amp;

aquot;** adimprinoftro, Et Apphiatdilcftse,amp; Archippo comniilitoninoftro quæ domi jtueeft Ecclefiæ; Gratiafitvobisamp;-pax ADeo

Patrenoftro,amp;:Domino IcfuC'hrifto. ’Gra-••Thetti.» tiasago Deo meo,Temper mentionemtutfa_^*^'**^*‘A

5 ciens in precibus mets , Quöd audiam tuam charitatem ac fidem quam babes crga Domi, pnumlefumamp;erga omncs fanftos : Vt com, municatio fidcituæefficax fiat, vt agnofcatur quicquidbonieftinvobisper Cbriftu Ie rum.

J Gaudium enimhabemus multum ,amp;confo, lationem fuper dileftione tua, quöd vifcer* J fanftoril refocillata lunt per te, frater. Ojia, propter quanuis multam in Chrifto liberta, tem habea mandandi tibi quod officij tui eft,

9 Tarnen propter charitatem potius prccor,quii talis fim,nempc Paulus fenex,nunc autem etiä Cotoff. 4.9

Io captiuus iefu Cbrifti: ’Prccor autem pro fi, liomeoqué genuiin vinculis me is Onefimo:

Il Gronda tibi inutili,nSc verb tibi amp;nbsp;mihi per, 12 utili'.qué remifi. Tuautemcum,idcft vifcera ij mea, cxcipe. Gué ego cupiebam apudiuere, lir.crc,vt pro te miniftrarct mihi in vinculis

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E«4n»

-ocr page 532-

BPTST. PäVL! ad PHTLHM. * Cap î

Euangelij. Scd abCque tua fententia nihil vQ.lt; Juifacere,ne velut ex necefsitate fit beneficium tuum,fi;d fpontaneuin. Nam mirum ni feccf- if fit ad tempus, vt perpetuum eum reciperes.quot; N»iam vt ieruum, fed amplius quam feruum, frat rem diieelum,maxime mihi.quantoautcm niagis tibi (Srin came amp;nbsp;in Domino J Jtaquefi ‘Z putas noAra efie communia,cxcipe eum tan. quam me. Quód fiquid kvfit tc,aut debet,hoc mihi imputato. Ego Paulus fcripfi mea ma- gt;9 r u,ego depen dam.’vt ne dicam tibi, teetiam te. ipfum niihi infuperdebere. Et iam,frater,hoc2* egofrudum abstc confequarin Domino rre-fociila mea rifeera in Domino . Scripfi tibi, 21 eonfifus fore vt aufcultes, vt qui norim teetiâ amplius quàm dico fafturum eile. Simulau- 2gt; tern etiitn para mihi ho/pitium; fpero cnim meperpreccs veftrasdonandumvobis. SaIu-2) Wnt te,Epaphras,(meus in captiuitatc propter Jefum ChriAum fbeius.) Marcus, ÀriAar-24. chus,Demas,Lucas,a^iutores mei. GratiaSj Ùomini noAri Icfu ChriAi fit cum ipiritu ve-An, Amen.

Ad Philemonem miAa fuit Roma per Onefimum fer, uum.


EPIS TO.


-ocr page 533-

EPIST. AD HEB.


ÎÇl


EPISTOLA AD

HEBRAEOS.

CAPVT 1.

1. Vt of endat dofirinam a Clii iflo alhtani primas tenf t .quiaf.t Omnium Prophen tumelaiifib. 4.nomina» t mil'iini(iipra Angetos tlFcit; 10 amp;nbsp;vaiijsScrip, teftv monijs longe omnïius pixccUcte probat.

EV S multis vicibus multis^ue nioäis o. lim loquutus Patribus per Propbetas, vltimis diebus bi fee loquutus i ft nobis Î pcrFilium, Ouem conftituitbaTcdcm omnt_ 3 um; perquemetiam wunduni tondidit. ^Qui Sar.7 tlt;S quum fit (plendor gloria-, amp;nbsp;ebaradler perfonse '• illius/uftineat^ue omnia vetbo illo Tuopoten, te ,purgationtf peccatorum noftrorum perfe, jpCuni fafta,fcditad dextiam maiiftatis ilbus

4 excelfifiimæ; Tanto præftar.tiorfaftus Angelis,quanto cxcellcntius præ illisfottitus tft no, $ men. Hara cui dixit vnquam Angelorum, ’Filius meus es tu.egobodie geruite ! Acrur, Pf’'- f fnm, ’ Ego cro ei pater, amp;nbsp;ipfeerit mibi filius?

Rurfura autemquum inducit primogenitum i.Par.ia lo inorbemterrarum,dicit,’Et adorent cum o, 7 mnes Angeli Dei. Et de Angelis quidem dicit,

’ Qui Angelos fuos facit fpiritus, amp;nbsp;miniftros Pfal-'OA- 5

Kk 5

-ocr page 534-

GAPII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLAäD

ni;«m tuarum funt carli. Ipfi peribunt, tuaiïtH permanes ; Se omncs vt veftimentum vetttartét;

Ac veliit amiftum circumuolues cos ,Se muta.n bun fur ; tu au tem idem es,iï!cann) tui non defi. cicnt. Ad quem auteni Angelorum dixit vn-ij ï^^Cor'tt' quam/Scde ad dextram meam,vfqucdunipo. fi'ftoinifoicostuosfcabellum pedum tuoriini? Nónneomncs funt miniftratores fpiiitus, qui'! min ifteri j eau ia mittuntur propter cos qui h», redes eruntfalutisi

CAPVT Ff.

I. fndc infcrt.CliriftidodrinjcfohdamMâitntnJcbef-ri, ç cum nobis frams loco in came noiira [•topo/: nit, vt libentius nos totos illi (tadamus-

JpRopterea oportet nos co magis attendere ijs । quaraudiuimus,nequandopcrSuamus.

enim ffper Angelos diftus lermo fuit firmus,o, tnnis^; tranfgrefsio Se contumaciiiuAim nier, cedis retributionem retulit, Quomodo nosgt; cFfugiemus (1 tanttm ncgjexerimus laJutemi Ma-.ifc ap ’’quæquumprimùm enarraricœperitperipfui» Dominum abiisqiii ipfumaudierant, fuit no, bis conürmata ; TeftimoniumilJis prarbcnK Deo die lîgnis (StprodigijSjVarijs^ue virtutibuS) Ar Spiritus fandti diHribucionibus., pro fuavo. luntaee. Non ciiimAngelisfiibieritmundufflf ilium futurum,de quo JoquJmur. Tellatuscll PÜI. t. J gutem quidam alicubi dicens,’Quid efthomO) rt memor Steius: autßlius hominis,veeum re. ïpicias I Fecilli turn paulifper inferiorem An. fclis : gloria Sehonore coronailieum,Secon. ïîieuiAi eum fuper opera manuum tuarum.

IfCor.i/, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£flj\nuero*

pee

-ocr page 535-

HE B RAE o s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hr

per Koc quod ei fubiecit omnia, nihil omifit quod non fit ci fubieftum : at nunc nondum

9 viderausei omniaeffefubiefta.Sed lefum ilium

cerr imus groriaA:bonorecoronatn,qui pau- Philip. 1.8 lifperfUit inferior Angelis faftus,propter mortis perpeßionem: vt beneficio Dei pro omnibus

So mortem guftaret : Decebat enim vt ipfe pro-pterquéfuuthæcomnia,ôt perquemfunt hæc omnia,multos filios in gloriam adducendo, priucipenifalutis ipforum perafflidtiones con«

ll fccraret. Nam amp;nbsp;qui fanftificat amp;nbsp;qui fandlifi', cantur,exvno funt omnes ; quam obcaufam

U non erubefeit Fratres ipfos vocare, Dicens, ‘’Annuntiabonomentuum fratrtbus meis,in Pfal.r t.lj medio FccleHætibi bymnos canam. Et rur« fum ƒ Egofretusero ipfo. Et iterum,’Ecceego Pfal. 18.r

»4 depueriquosmihidedit Deus. Qtioniamigi, tur pucri participes funt carnisdc fanguinis.ipfe quoque confimiliterparticeps fadfus eft eorun. dem, •'vt per mortem aboleret eum qui mortis *?•*♦ 15 imperium habet,hoceftdiabolum; Etliberos redderet quotquot metu morti«,peromnem vi.

»6 tarn obnoxij erant feruituti. Non enim vide« licet Angelos aflumpfit, fed fernen Abrabæaf«

»7 fumpfit, Yndedebuit per omnia fratribus fi« mills fieri,vt mifericors effet ôc fidelis Pontifex inijsquæ apud Deum agenda forent,ad expi« lîandunipeccatapopuli. Natq ex eo quod per« pwflusfuitquum tentatuseft,psoteft amp;nbsp;ijs.qui tentantur fuccurrere.

CAPVT III.

I. Nunc oftendit quanto iaferior GtMofes Chrino.p.tf. nempe quantum difill fernus a doiatao. 7. Inde ex/ lioaaueiiesniuiarqucadaulcetex Dauidit tdlimonto,

S.fiq^uia

-ocr page 536-

P. nt. . EPISrOLA AD

S. (T quis vcl contumacitcr tcpugnct; ii. vel id obfe/ quciidiim fit tar Jior.

■^Ndcdracres fanftijvocationis catleftis parti. • * cipcSjConfiderateApoftolum lt;Sc PontiHcem Num. IX.7 profiffsionis noftrat Chriftum Itfum; ’ Fidelem * ei quiipfuraconftituit : vt amp;nbsp;MoLs fidcJisfuit in totadomo ipfius. Tanto nanque amplio'rej gloria pr.ï Moie hie dignus c[i habitus, quanto maiorem habet honorem is qui conftruxit do. num quâm domus ip fa. Oinnis cnim domus 4 conftruiturabaliquo : porróqui condidit 0-mniah.vc,D'.'useft. Et Mofes quidem fidclisf fuit in tota domo ipfius, vt famulus, ad ceAH’~ candaqu.i:pôÆdicendacrant : At Chnftttsjt i fijius, domi fu.r pra-eft ; cuius dorrus fumus nos,(i fiduciannSf fpem illam dequagloriamur, ad fincin vfquc firmain tenuerimus. Quapro- ƒ

rral.of.S peer ficutdicit Spiritusillefanftus, ^Hodicli lBi». .7 voccmeiusaudieritis, Ne obdurate cordave. !

ftra,ficutin exacerbatione,in die tentationis il. liusin defcrto. Vbitentaucrunt me patresve. j ftri,probauernt me,amp; viderunt opera mea qua. draginra anni’. Quapropter infenfus fui na. i» tionüAi: amp;r dixi, Semper errät corde,neqj cog. nouerunt vias raeas. Iraqueiuraui in iranica, ii 51 introibunt in requiem meam. Videte, fra. il tres,nequando lit in vllo vellrüm eor malum amp;nbsp;jHßdcle,.^e(lciendoä Deo viuo • Sed exhorta-1} mini alij alios quotidie , quoad appellaturdies hodiernus : nequis ex vobis induretur fraude peccati. Cbriili enim participes fâdfi lumu',(gt; gt; modà principium illud quo Cudentimur, Sr-fflum tenuerimusadlincm vlque; fnterimdvm if dicitur, Hodic d voccta ejus audieritis,neob.

dunet

-ocr page 537-

HEBR AB OS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»lt;♦

té 3uratecorclaveftra, vt in exacerbatione. Nam quidam quum audilTent ,cxacerbarur,t Dominum : non omnes tarnen ij quiexicranttx AE-ij gyptopcr MoUn. Quibus autcm infenfus fuit quadraginta aniiis ? nónne ijs qui peicauerant, 1{ quotum corpora concideiunt in defertoC Qui-busautcm iurauit r.on ingrcffurosin requiem lÿtuam,nifiijs qui non obcdierant? Etviden.u»

Itou potuiff: in gred i propter incredulitätem.

CAPVT IH T.

I. AdVortationcm ceitiinii'ationiadniirlt;Ct,ne quctnadlt; inodtiin p.ttres , requic fibi obUtaptiuciUUT, u. fed tn tJiii itigrcdifludear1.14.li.de luiuuni faeuiiac.aitdide latetdoeto Chuf.L

'quot;N'’8''quot;'’ uequando derelifta pro-miGioneiutrotundiin requiem elus,vidi«

J aturaliquiicxvobisfuiffîîftuftiarus. Etenim nobis luangcliaatumcfï ficut amp;nbsp;illis ; it ndii profuit illi auditus feimO ,vt quïfidcî miîftus

J non fueiit ipfis quiaudicrint. yérfoïmuïerim intequicm nos qui credi(?fm'tJ',p.cut dixïr,^Ita-PfaG $5.11 que lurauiin iian.ea, fiirgrcffiirïfintin requi,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cmn,earn'.licet opeiitus à iaftK fundamentis

1 nbsp;nbsp;nbsp;4 mund) petfcftis.ltacnim dixitquodam in loco

\ de feptimo die/ Et requieuit Deus die feptimo Gen.i.x ab omnibus operihus fuis. Et bic tutfum ,S',Deut.5.i4.

6 introiburt in requiem mtam. Quiaigitur rc-liquumtftjVt aliqui introiant in can.,amp; quibus prius annuntiatum fuit, non introierunt pro-

\ nbsp;nbsp;nbsp;», pterincredulitätem; ftutfumquendampra-R-

, nit diem ,Hodie ,apud Dauidem dicenstanto

' p ort tempore (proutàiûumtft)’Hodiefivo-j, cem eius audietitis, nt -obduiate corda veftr».

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam

-ocr page 538-

lirr. EPISTOLA AD

bfatn fieos le fus in requie collocißet, nequii.il quam de alio po/lhacdie Joquutusfuiflit. 9 4ue rcliquus e(l aliquis fabbatifinus popuJö Dei. Namquiingrefl'us eftin requiem jpfius,lt;♦ requicuit amp;ipie ab openbus fuis,qucmadmodK j fuis Deus. Studeamus igiruriiigrediin iiiaiii ’* requiem, nequisin idem incidat contumaciæ exemplum. Viuuseftenim fermo Dei amp;nbsp;effi,'* cazäfpeneciantiorquouis gladio ancipiti : »c pertingic vfquead diuifionem anim.quot;!: Iim'ul ac fpiritus, compagum^ueamp;meduJIarum,amp;di-judicac cogirarioncs 6c conceptiones cordis. Neceft vlla rescreata quænon n^anifeAtiic is! confpeäu iplius ;imó omnia funt nuda amp;pa« tentiaoeulis eius,quScumnobiseft negotium. ’ Habenecs igitur PoneiRcem magnum qui pe* ' necrauit ca-Ios, lefum FiJiumDei, tcneaniuS haneprofeßionem. NonenimhabemusPon. lt;9 tißcem qui non pofsie afßci renTu infirmiratum no/lrarum : léd tentatumin omnibusßmijiter, abfquepeccato.Äcccdan)usigitur, ciimfiducia ad chronum gratiæ;vt confèquamur mißricor, nbsp;nbsp;J

diara , 6c graciam Jnueniamus ad opportu, Bumauxilium.

CAP VT V.

1. Primo ifocetqiindnam litriinimipontilicis ofiîffanK t. Secundo, Chriftum i Deo noftriun poiitificem mii' flinitumedc, 7. amp;nbsp;vere, rxlhniTcquz funimi Pontili/ CIS craii t.

^rAmomnis Pontifex ex hominibus aiTunti-t

tur,6cpro hominibus cöAituitur in ijs quie nbsp;nbsp;;

apudDeum agendafunt,vto/ferat donariaamp; viiftimas pro peccatis. Qui quantum fatiscfti f p ofsit miferari vicemignorantiura 6c aberran, i

cium: I

-ocr page 539-

«B B R KB o 9» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»f»

tî«ni;quègt;lt;3amp;:ipfc circundatus £t infirmîtarc

$ vocaturàDeo,’ficutamp;: Aaron, Itaamp;Chriftuï i.Patj].ij.iJ non Rhihunchonorem tribuit,vt fieret Pontt.

fex,fed is qui dixerat ei Eilius meus es tu , ego Pfalm.x, T

É hodie genui te. Sicut êcalibidicit ,*Tues Sa-Supta-«-« cerdos inxternuni,fecundùm ordinemMelchi.j^j^^ ledec. Qui in diebus Carnis fuæ, quutn deprcca, tionesamp; fupplicationes apüdcum quipoterat ipfumfciuaie àmoite,tum clamore validoiJc lacrymisobtuhffetjamp;exauditus eflet ex tnetu,

? Qu inuis Filius effet, tarnen exi'is quæpaflustft

9 didicit obedientiam ; Etconrecratus,faéiusvft autor falutis æternac omnibus qui ipfi auftuK to tant; CognominatusàDeoPontifexfecundïi ti ordinenr Mtlchifcdec. De quo nobis multa funt dicenàa,eaq;difficilia explicatu ; quando, tt quidenifegnesfafti eftis auribus. Vos enim quos opoituit pro temporis tatione dofloreï effe,rurfutnopuscftdoceti quæ fint elementa

; initij eloquvtum Dei.fafii^; eftis i'i quibus la-

’ (infansenim eft.) Sed aduhorum eft folidu» cibus,corum videlicet qui propter habituro, fenfus habent exeicitatos ad difctetioneiuboni acmali.

CAPVT VI.

ueradeinnnitione «ostertct,7. amp;nbsp;mature profititn/

ht exemplum citât, 17. Fidonque vetbo iunixam ij. anthot^tompatat.

QHH'topia

-ocr page 540-

CAP. VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA AH

Vaproptcr omjflb qui in Chrillo rudes in- * choatllt;:rii.onc,ad perftlt;ftioneni fcraniur.quot; non iacientes rurfum fundamentum refipi/cen. tiæab operibus mortuisjamp;lidci in Dcum: Ba- * ptifmatum doftrina-jac manuum impoficionis, refurreAionis morruorum,amp; iuditijartcrni. Atqueid facicmus ,fiquidem pertrircric DlUS. J Infr.io- IS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fieri non pottft, vt qui ftmej fuerintiJ- 4

luftratijguftaucrint^ue donum fa jifte, amp;nbsp;participes lafti fuerint Spiritus /andi, Gufiaee. ƒ rint^uebonum Dei verbum ,acvirtu£es futuri feculi : Si proJabantur, vt denuo rcroucntur perrefipiicentiam, vt qui rurfum crucifigantfi-binictipfis Filium Dei, amp;nbsp;ad ignomii iamttpo-nant. Nam terraqu.eimbrem fvpiuj in fc'C-7 nientem combiberit, iScprogenUcrit bcifaainac. tommodam eis per quos excoJitur, rccipit be-nediAionemâ Deo : Atqu.vprofert fpinasÄ tribulos, reproba eft, 6c malcdiftioni affinis: cuiuscxitus tendit ad exuftionem. Sed pcrfua- 9 fimus nobis de vobi'^dilefti, iftis nicIiora,Ä' c‘' /àlute coniundfa, etiamfiita loquamur. Noquot;! enini iniuftus eft Deus, vt obliuiftatur operlS ' veftri, 6c Jaboriofiecharitatis quam exbibuifti’ ipfius nomini, vt qui miniftraueritis fanftif,'amp; miniftretis. Cupimusautem, vt vnufquifjur quot;nbsp;Veftriimidemoftendatftudiumat! plenainffC perfuafionem ad finem vfque; Vtne litis Ie- j gnes,fed imitatoreseorum qui perfidem äc pa. ( tientiam obtinent promiifam baircditateni. I Deus enim pollicitus Abrahir, quum non pof- ij | fctperqucnquam maiorem iurare, iurauit per ( ftipfum- Dicens, ’ Certè bencdiccns benedi-14 îi.i?quot;’'* caiutibi,amp;multiplicansmultiplicabotc. Atej;'!

ita '

-ocr page 541-

H F. B R AB o s. 10 itä quum patienter expeHaflet,aflcqnutus eft i6 promiirum. hiam homines quidem per eum iuraiit qui fit n'.aior,atqueijfdem omnis con. trouerfia: finis,eft iufiurandum ad confirma, lytionemadhibitum. QuainreDcus volensex abundanti hæredibus promifsionis oftendere immutabilitatemconfilii fui, fideiufsit iureiu. iS rando : Vt perduas res inimutabiles,in quibus fieri non potcftjVtmcntitus fit Deus,validatn confûlationcm habcamus nos, qui curfumeà corripuimus, vt fpem propofitam obtineamus.

19 Qijani velutanimæanchoram habemustutam ac firniatn,amp; ingredicntem vfque in ea quæ funt îo intra velum. Ciijópr.-ccurfor pro nobis ingref.

fuseftlefus.fecundùm ordinem Melchifedec, Pontifexfaftus inæternum.

C A P V T 1^11.

i. Haftenus ipfos flimuhuit, vt attente expendcrent quae in Melchifedec conGderanda funt, 15. In quibus fimilis Gt ChriGus; 10. In fumma cut ccdete Lex Bu/ angelio debeat.

' '^Amhic* Melchifedec rex erat Salem, Pon. Gcn.14.tS tifexDeialtifsimijqui occurrit Abrahre re.

» uertétiàcæde regum, amp;nbsp;benedixit ei:Cui amp;nbsp;de. cim.is ex omnibus impa'rtitus eft Abraham : qui primùmquidemcx interpretatione diciturrex iuftitiæ, deinde verbetiam rex Salem ; quod eft

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L1 facer

-ocr page 542-

CÄP'Vn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTObÄÄD

Nuin.iS.it Ûrtrdotio fungentes, * præceptum habent d6i cimarutn accipiendarum à populo ferundùm Legem, hoc eft i frat ribus fuis, licet egrefsiseX lumbis Abrahat.Is verb cujus genus ad illos non refertur,decimas accepit ab Abrabam,iSc haben, ti promifsiones bencdixit. Porrb fine vlla con-1 trouerfia,id quodminus eft,abeo quod maius ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft,benedicitur. Atque hîc quidcm homincst

qui moriuntur , décimas accipiunt : rllic au. tem i$, de quo teftatum eft qubd viuat. Elf f vtitaloquar) in Abraham decimatus eft et. jamipfe Lcui,quidecimasfoletaccipere. Nami# isadhuc in lumbis patriserat, quum occurre-ret Abrah.T Mclchiledec. Porrb fi confum-** matioper Leuiticum Sacerdotiumcrat,(nass fubhocfancita Lexeft populo) quid amplius erat opusalium exoriri Sacerdotcm fecundùnt ordinem Melchiftdec, nec (êcundùm ordinem Aaronisdici? Mutatoigitur Sacerdotiu,ne.il edle eft,vt Legis quoque mutatio fiat. Namijs ij dequoharcdicuntur,ad aliam tribumpertinet, de quo nullus attendit altari. Palàni eft enim if i tribu ludaexortumefièDominumnoftruin: cuius tribus refpeftu nihil de Sacerdotio lo. quutus eft Mofes. Idqueetiam magis patet exi$ eoquôd adinftar Melchiftdec exoritur Saccr. dos alius. Q^ai non ex Lege, cuius mandatum i^ fitcarnale,faiftuseft facerdos,ftd exvi indifib. lubilisvitz. Teftificaturenimad hnncmo.i/

Pfil.tio. 4 dnm, *Tu esSacerdosinztcrnura,fecundiini Supra. J. 7 ordinem Melchiftdec. Nam mandatum præ.iJ cedens abrogatur, qubd nullis viribus fit przdi. turn amp;nbsp;inutile. Nihil enim ftniftificauit Lex.19 fed adfcita Ipes nielior^ per quam appropinqua. ntus

-ocr page 543-

HE B RAE o s.


^17


to mus Deo. Et quatcnusnonabfque iureinran-

il do. Nam illi quidem , titra iufiurandumSa-terdOtes fafti Cunt : hicverócum iureiurando, per eum qui dixit ei ƒ lurauit Dominus, amp;nbsp;noB Pfa’- tto.4 pœnitebit eum, Tues Sacerdosin æternum, ft-

jicundùm ordinem Mclchifedec. Tanto po-

15 tioris foederis fponforfaftus eftlefus. Et illi quidem,plures fafti funt facerdotcs ,quód mort

tq. prohibereteosperraanerc; At ifte propterea quód in aiternum manet, perpetuum habet. Sa-tj cerdotium. Vnde de ftruare prorfus poteft

eos qui per ipfum accedunt ad Deum,temper

j6 viuent, vtintcrpellet pro eis. Talis enim nos deecbat Pontifex, pius J in notens jimpollutus, fegrcgatusàpeteatoribus,amp;fublimior t.vlisfa-

ty ftus ; Cui nonfitquotidicneeeire,qucmad-

‘ modum illis pontifitibus, priuspro pettatis L-euit.iö4t proprijs viftimas offerte,deindepro pectatis po puli ;id enim fetit ftmel quumfemetipfum ob-iStulic. Lex enim homines tonftituitpontifites infirnios : at ferroo iurifiurandi poft Legem tontepti.Filiumtonftituit quiin sternum eft ûnftificatns.

CAPVjT VlII.

«• Quo tertiiis probet abrogitas elTe Legis neremonie as, s. ideo inftitutas etfe commémorât, vt cilelh ptotoe typo feruirent, 8. lercmise locum adducit, 1;, vi V etetit leftamenttcorreaioiieni probet.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicimus,h.Tt fumma

eft,Talem nos habere Pontifitem, qui ton-ftditad dextrathroni maieftatis illiust.Tleftis.

J Sanftuarij minifter , at veri illius tabernaculi

5 quodfixit Dominus, amp;nbsp;non homo. Omnij «null Pontifex, ad offerenda dpna ôc viftimas

LI 2 con-

-ocr page 544-

CAP.Vm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA AO

conftituitur ;vndeneceflc fuit huncquoq; habere quod ofFerret. Nam fi eflêt in terra , ne Sa- terdos quidemcflet, manentib.iJJis facerdotib. qui iecundum Legem ofFenint dona. Vt qui J exemplarióc vmbræ deièruiunt rcrum cæiefti. um,iîcut diuinitus diAumeft Mo(i quum clTcc ExoJ.if.40 abfoluturus tabernacuJum,’Vquot;ideenim,inquir, Aâ.7.44 vt facias omnia ad exemplar quod oftenfum eft tibiin monte. Atnunc nofter illcPontifexeo excellentius rainifterium fortitus eft,quopr.-e-ftantioris foederis intercellbr,quod praftan-tioribuspromifsisfancitumcft. Namii prius;gt; illud taie fuiflêt, vt nihil in eo poflic requin, baud quaquam fuillctlecundo quæiîtus locus, lerem. ji. ji. jnculans cos, inquit, ^Ecccdies venient, J KÔm.\ni7 dicitDominus,quumpâganicumdomo Jfraël Iiifr. gt;0-16 amp;nbsp;cum domo ludafœdusnouum. Nonlêcun.^ dùm fœdui quod feci cum patribusipforn,quo dicprxhendi manum ipforum,vteduceremcos ex AEgypto: namiplînon perÆitcrunt ip ill» meo tedere,lt;Sf ego delpexieos, dicit Dominus-Ciuamobrem hocclF tedus quod pacilcar do. 10 mui Ifraël poft dies illos,dicitDo!JHnus;indini Leges meas m«ntieorum,i5ccordieoruminftri. bjin:amp;eroipnsDeus,amp;ipllerunc mihi popu. lus. blet]^ docebunt lînguliproximuni Cuum, amp;ûnguli fratrcmfuum,dicétes, CognoCceDo. nbsp;nbsp;nbsp;1

lTjiniim:nam omnef cognorccnt me,3bco qui

pulîJlusftieritintereos, ad eu vfq^qiii magnus

fuerit intcfcos. Ero enim propiriusiniquititi. U

bus eorumlt;k peccatis eorum ; amp;iniquitatuni

ipibrum non recordabor amplius. Dum no~ lt;}

uura dicit,anciquauieprius: porrà quod anti.

quaturacfenercit^propèeil yteuanefcat.

-ocr page 545-

H E B R AE O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iî3

C A P V T IX.

î.TibernaciilidifpoGtioncm. 10. amp;nbsp;ritus Legales ifc adveritateminClnifto exhibitam conferens, K. ton/ cludttnon iam anjplius alio Sacerdote opus effe X4.. quiaipfeChtiftusfubnouotcftamcnto haspartes im» pleat.

■iGiturhabebatquidenietiamprius fœdus iô, ■’■ftitutos religionis ritus , amp;nbsp;fanftuari.fi mun, t danum. Tabeniaculum enitn conftruftum fuit:prius quidem in quo erant lucernæ amp;nbsp;men.

5 fa,amp;propofîti panes,quod Sanftavocant. Poft tnediumautem velum erat Tabernaculfi quod

4 vocant Sanfta Sanftorum-. Auren Habens thu-ribulum, amp;nbsp;Arcam fœderis vndique tircumte-ftatnauro ; in qua vrna aureaHabens manna, ^amp;virga Aaron quægerminauit; '' amp;c Tabula: Num. I7.10

S fœderis. Supra banc autem Cherubim glo- ,.Reg,s. 9 riof;,obumbrantes propitiatorium;de quibus a.Paral.$.'o

i noneft nuncdicendumlîngulatim. His autem * itaordinatis,inprius quidem ïabernaculum quouts tempore ingrediuntur Sacerdotes qui

7 ritus obeunt. In fecundum autem,femel quot. annis folus Pontifex, non fine fanguine ,quem

lt; offert pro feipfo öe pro populi erratis. Hoc déclarante Spiritu fanfto , nondum patefa, ftatn fuiffe viam ad Sacrarium,priorc Tabcrna, culoadhucconfiftente. Q^od erat exemplar pro tempore illo præfenti, quo dona facrificia-^ue offeruntur, quæ non poffunt confeientia 'Cfanftificare cultorem , In cibis duntaxat amp;nbsp;po_ tionibus,amp;diuerfis ablutionibus ac ritibus car, nalibus,vfq-,ad tempus correftionis impofita;

,t Adueniens autem Chriftus Pontifex futuro, rumbonorum,per maius 8c perfeftius Taber, l naculum non manufaftum, ideft, non huius 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ll J ftruftu.

-ocr page 546-

CAP. IX. - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA ad

AruAlira:, Nequeperfanguinem hircorumamp;rf vitulorum/ed per proprium fanguinem ingref-fus eft femel in Sacrari uin,æccrnam rcdcmptio, Leuit.i0.i4 nemnaiftus. ^Namfifanguistaurorumamp;hir-ij Nuni.19.4 corum jamp;cinis iuuencæaipergens inquinatus, faniftificat ad carnis puritatcra: Qjjanto ma-i t. Pct. 1.14 S’s ' fanguis Chrifti,qui per Spiritum ætcrnum ».(olian.i.7 ftipfum obtulit inculpatum Deo , ’ purgabit Luc*!operibus,*ad J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feruicndum Deo vino? Itaq; obid nouifoede.'f

Pom.ç.ô îjs mediator eft, vt morte intercedente,ad re. a.Pci.j.iS denrptionemearum præuaricationumquæfu. erant fub prioreTtftamento,vocati,promifsio-nem accipiant .-ctcrnæ h.ereditatis. Nam vbi lÄ feftamentum eft, mors intercédât necefleeft te.

(talât.}.if ftatotis. ’Teftamentura enim in mortuis ta- 17 tum eft. quandoquidem nondum valet quit vi-uit teftater. Vnde ne piius quidem illud abfqj fanguinededicatum fuit. Quum enim Mofes omnia mandata fecundum Legem recitaflet to. ti populo, fumpto fanguine vitulorum amp;nbsp;hir. coru m, cu m aq ua amp;nbsp;lana coccina lt;Se hyftbpo, ß-niul amp;nbsp;ipfum librum ÿ( totum populum alper.

Cxed.14.7' DicenSj'Hiceft languisteftamenti quod ifl mandauit vobis Deus. Infuper autem amp;nbsp;Ta-2gt; bernaculum,amp; omnia vafafacrorum, fanguine fimiliterafperiit. £t omniaferè fecundum Le.i^ gem fanguine purificantur. amp;nbsp;abfq; fanguinis eftußone non lit remifsio. Itaqj neceflefuitex.’I emplariaquidem corum qua: font in cælis,hifcc rebus purilicari, ipfa verocæleftia potioribus, quamha:fint,viftimis. Non enim in manufa- 24 Aum facrarium ingieftuscftChriftus, quód fit exemplar vero lacrario relpondens; fed in ipfum cal urn.

-ocr page 547-

KßBRAEOS.-

t»1utn,vtappireat nuncinconfpeAuDei pro aS nobis, Kelt;j; vt fæpe offorat fcmetipfum, ficuc Pontifex ingrcditur in facrarium quotannis camp; fanguine alicno: (Alioquin oportuiffet eum fe« pepaffumfuifleàcondito mundo) (êd nuncfe. mel in confummatione feculorum,ad abolendó peccatum,per imraolationemfui ipGus patefa.

»7 Aus oft. Et ficut illud ftatutum eft hominibus ,

*8 vt femel moriantur,poftea verb iudicium; *Ita Rom.

amp;Chriftus femeloblatus, vt multorum pecca- k P«.J' tatolleret,akera viceabfq;peccatoconfpicietut ijsquiipfumexpeAant adûilutem.

C A P V T X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I. Legis factifîcii Inde colligit infirma fuiffe,! .quia c]uot'

. annisrepetebantiiric. ChtiftivetohoRiam vnicam et' I fe,8ô pcrpMuam â.Dauidis teflimonio ptoban 19.Hint ' exhottationem fubijriens, a 9. feuer» ijs minatur qui Ghnftigtatiam abiccerint. }6. poftrcmo tolcrantiam, J7.quxlt;xfidcnafcitutcommendat.

i*! Ex cnimvmbram obtinens futuroriim bo* ■*^norum,nô expreflam formam rerum, ijsho-ftijsqùas fingulis afiis eafdemafsiduè offerunt, a nnquam poteft accedentes fanAifàcare. Alioqui non defijflent offerri, propterea quöd qui fa, trifteaffent, ac femel purgatiefTent ,nullorum

{ pcccatorumampliuseflèntfibi confeij. Atqui iniftisrepetitafit mentio peccatorum quotan, 4 nis. Non enim poteft fanguis taurorum amp;nbsp;$ birrorum auferre peccata. Quapropter ingre-

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diens mundum,dicit,’Sacrificiumamp; oblatio,PfaS.40*7

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ncmnolùifti,corpusautemaptafti mihi. Ho,

, locautomata amp;nbsp;hoftiam pro peccato no appro,

7 bafti; Tuncdixi,Ecce adfum (in capke libri ftriptum eft de tne ) vt faciam, Deus, vois tatem

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L1 4 tuam:

-ocr page 548-

CAP.X.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPtSTOLA AD

5upr. i. 1} t’fal. 110 1 i.Cor. 1^-1$ ijupc.i. 13

fem-îî. 5} Kom. 11.17 Siipr. S. S

tuam ; Qnum fuperius dixiflèt,Sacrificiuin amp;i 8 oblationeniamp; liolocautornata amp;c hoftiani pro peccatonoluifti, neque approbafti (quæ iuxta LegeniofFeruntur.) Tune dixit,Ecce adfum, 9 vtfaciain,Deus,volur.tatemtuam. Toilitpri-uSjVt pofteriusftatuat. Ciuavoluntatelaniftifi-'® cati fpmus, peroblationcni corporis lefu Chri-ftilèniel faftani. Omnis igiturSacerdos adftat 1' quotidieoperanSjamp;eafdcin fa’pius ofi'ercnsho-ftias,qua’nunquä pofsiiitaufcrrcpeccata. Hki» verö vnapropeccatis oblata viftiraa,in perpetn. uin^fêdet ad dextraniDei : ld quod üipcreft 1; expeftans, ' doneeinimiciiplius,fcabclluin pe. dumcius fiant.Vnicacnini objatione confettâ-14 uitin perpetuumeosquiïànclificantur. Tefti-lJ ficatur autem nobis amp;nbsp;ipfe Spiritus fanftus ; na pofteaquamprædixit, 'Hoeeft fœdusquod pa-Ciftarcuni ijs poft dies illos,dicit Dominus,In. dam leges meas cordibus eorum, 6i eorunime. fibuseasinferibam ; Etpcccatorumatquein-17 iquitatum ipforum^non recordabor amplins. Porióvbi eft horum remifsio, non cft amplins 18 oblatio pro pcccato. Quum igitur, fratrcs,lia. 19 beamus libertatem ingrediendi Sacrarium per fanguinein lefu, Ea via quam dcdicauitnobislO rccentcm viuam per velum, hoe cft per ear. nem fuam: Quura^uchabeamus Sacerdotcmii magnum,præfeftum domui Dei : Accedanlus 2! cum vero corde, amp;nbsp;certaperfuafionefidei,puris cordibus à confeientia mala: Et abluto corpore 2J aquapura,teneamusconfefsioné fpeinó vacil-lantem.(fidelisenimeftqui promilït.) Et obfer24 uemus alij alios, vt nos acuamus ad charitatéamp; bona opera . Non dcfcrentes aggrcgationeni 2J

noftri

-ocr page 549-

'HEBRAEOS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î«;«

Ifoftrimutuam, ficuti mos eft quibufdam , fed ' adhortantcsalijalioslidqueco magisqubd vi. 26 detisillum diemappropinquarc. N.am ßvL tro peccaucrimus poft acceptam co-gnitioncm veritatis , noadhuc pro pcccatis rcliqua eft ho_ Î7 ftia: Sed horrendaqujdam expcébario iuduij, amp;nbsp;ignis feruor,qui deuorarurus eft aduerfa-i8rios. CXjjicontempfetitMolls Legem,abfque.

mifericordia c\ ’duorum aut trium teftimo- johan.S.17 -9 nio moritur; Cluanto(putatis) acerbiorc fup, gt;• Cor.ij.i plicio dignus cenfebitur,qui tilium Dcicon.

lt;ulcarit,amp; fanguinem t ucdeiis, per quem fue. ratfanötifitatusiproianumduxerit, amp;nbsp;Spiruft

30 gratie contumelia aftecerit? Nouimus enini eumquidixit, Meuw eft vkifti,ego repen~D.’ut.j. jt dam,dicit Dominus.Et rurfuni, Dorainu ; iu-Roiiuu.'7 3' dicabit populumfuum, Horrendum eftinci-

dere in manus Dei viui. Reuocate vcróin nie.

3^ cft,veniet,neque tardabit. ^luftusautcmcx^^'.j, Lis

-ocr page 550-

AP.Xr, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßplSTOLA AU

fije vîuet: atfiquis fefubduxerit, non probat eum animus meus. At nos non ij funius qui nos fubducamus ad exitium, fed quicredamus ad aniniæ faJucem.

CAPVT XI.

I.TraflatvIqiieadfincmcap. non aliunde faliiten 3lt;fer ptos etTc pan-cs.qiiiciiiiqiie ab initio mundi De i probl li fiierunt,quant ex tîde:vtfciaiit ludaei liacfolafc cok ligati patribus tn famSam viutarem.

ESt auté fides,illud quod facit vtextent qua; s fperantur,lt;Scquod demonftrat quænonvû dentur. Ob earn enim teftinionio funt orna, a Gcn.t.i timaiores. * Per fidemintelligimus conftru. j aoltan.iuo ftun, fuiflè mundS verbo Dei,vt quj cernimtts Gen 4.4 non fint exapparentibus faéta. *Abel perfide, 4. ntaioris prcti) facrificiuni obtulit Deo quint Cain:perquâ tcftimonium obtinuit quàd ef. fet iuftus,teftimoniumpcrhibente Deo dt do, nis eius; lt;St per banc mortuusadhuc loquitur.

Cm r.'z4.' *Per fidein Enoch fuirtranslatus, ne videret f mortem ; nec fuit inuentus, propterea quàd tranftulerat eum Deus, priufquam enim trâf, ferretur, teftimonium obtinuerat quàd pla, cuiflct Deo. Atqui fieri non poteft vtfine fi- 6 de quifquam ci placeat .nam qui accedit ad Deum , hune credere oportet elle Deum, amp;nbsp;præmia largiri iis qui ipfum requirunt. Per 7 Gen.5.IJ Adem diuinitùs admonitus ’Noë de iisqux “'•4 ’lt;7 jjondum videbantur, veritus ,apparauit ar, cam ad feruandam domum fuam .’per quant arcam condemnauit mundum , amp;ceins quarex

Gen.li.4 fideeft iufiitix fadtus eft hæres. ^Perfideml rocatus Abraham aufcultauit DcOjVtabiret la

-ocr page 551-

hebräsos; löt

Inlttcum qncm accepturus erat in hseredita,. ÿ tcnr.amp;exiuitgt;nefciens quö effet venturus. Per fidemcommoratus eftin terra proiniffavt a. liena,commoratus in tabernaculis cumlfaac amp;nbsp;Iacob cohæredibus eiufdem promifsionis» 16 Expeftabat enimvrbemhabcntemfundamen-Mta,cuiusartifexamp;conditoreftDeus. Perfi-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gg

dem’amp; ipfa Sara vimad concipiendum ferne G^n.i7-'9. accepit, ac prætcr ætat is racionem peperit : qubd fidelem iudicarit eum t|ui promiferat,

U Qjjapropter amp;ex vnoeo^jueiam emortuo na. tifunt pofteri,lt;juantaeftaftrorumcœli mul. titudoôc quail arena ilia innumerabilis quae Ij eft adorant maris. Secundum fident mortui funtiftioés,non adept! promiffa, fed eminus ea confpicatijpoftquara credidiflent ,0c am. plexieffent,ac profefsifuiffent fe hofpites amp;c 14 aduenas effe in terra. Nam qui hare dicunt, 15 palàm oftendunt fe patriam quatrere. diiöd fiillius memores fuiffent ex quaexierant, ha. lébuiffenttempus ad reuertendum ; Nunc au.

, tcmmeliorem expetunt,hoceftcœlefté ; qua.

, propter non erubefeitipfe Deus, vocari Deus l^eorum.parauerater.imeisvrbem. ’Abraham Gcn.tl.lo quuintentarctur,obtulit Ifaac per fidem, vni.Eccle- 44-1? genitutu,inquam,illnm obtulit is qui promif-

1Î fionesexceperat. Adquemdilt;ftumfuerat,’In Gen.xi-is-19 Ifaac votabiturtibi fernen :Q.uum illudfecum R'”quot;'9' f perpcndiffet,Deum vel à mortuis excitare pof. fe; vnde etiam illn fimilitudine quada recepit.

20 Per fidem’de futurisbenedixit Ifaac filio la.

31 cob amp;nbsp;Efau. ’Per fidem, lacob moriens fin. Gen%i.ij gulis filiis lofeph benedixitamp; adorauit ba. Gm.47.51

22 culo innixus. ’ Per fidem , lofeph moriens 50.14 de

-ocr page 552-

CAPXI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLÄ AD

de egrefsione filiorum Ifrael mcminit, de^ue Fxod.i.ii ofsibus fuiä niandauit. ’Perfidem,Mofesqua îj ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natusefletjOccultatus cft méfes tres à parend.

bus fuis,quöd vidèrent venuftumcflepuerulu: ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;non timuerunt ^cdiftum regis. Perfidem,

^Mofes iam grandis renuit vocari fîliusfilte Phäraonis ; Potius eligens fîmulnialisaffidzf cumpopulo Deiquàni temporariiscominodis pcccati frui; ^Jaioresarbitratus diuitias pro. 2^ brumCbrifi:i,qudm Aegsptiorum thefaurôs. Inruebatur enim iri preniij largitionem . Per:/ fidem reliqiiit Aegyptum , nihil timens iram regismamvtquividereteumquieftinuifibi-lis, ita forti animo fuit. Per fidem^peregit 28 pafeha amp;c cffufionemillam fânguinis, ne qui ’X0J.14.1i perimebatprimogenita,ipfostangeret. Perfi-29 dem ^tranfierunt rubrum mare veluti perfic-camterramreuius fadio pcriculo Aegyptij ab.

loi.0.10 forpri funt. Perfidem^mosnia lericho conti. 5» derunt,cùm ea. circuiuiflènt ad dies lêptem. ^Perfidem, «ahabmeretrix illanon'periitvnàji JuJik Ó.U cum lis qui non obedierant, ^quum pacificeer. liiJic.i?.i.t. cepiflet hofpitio expJoratores. Etquidpræ. J2 îquot;di'ruV*3i: ^^*^*^* loquor-deficiet enim me tempus comme.

’ morâtem de^Gedeone/de Barac, «Sr^Sampfo. i.Sani.i.i3,Só ne,’amp; Iephte,^amp;Dauidc, 6c Samuele, ac Pro. 'gt;•' phetis: Qpiperfidem dcbellaruntrégna,ex. J5 ercuerunt iuftitiam,aflequuti funt promifsio-ncs,occluferunt ora Iconû : Extinxerunt vim 3 ignis,effugeruntatiesgladij ,validi fadti funt ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eximbecillis, effecti funt robufti in bello, ex.

ercitus exterorum in fugam verterunt; Mulie- 3Î resacceperuntexrefurreftione mortuos fuos; alij verô difienti funt negledba liberatione, vt potio.

-ocr page 553-

H E B R AE o s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j6i

3lt; potiotcnirefurreÂiônemnancifccrentur. A_ lij rurfus ludibriaôc flagella runtexpirti,infu,

Y! peramp;vin£ulaamp; carcercrn. Lapnlatifunt,dif.

feftifunt,tentât!funtjgladio tæU occuhuetût: obcrraueruntcumouillis èc taprinis pellibus:

CAP VT XII.

f.Non modo ab eorû pattern qucstccitaiiitwcmpüs tioitatur ad pattentiam âc conftanriam, j fedctianiab exempleChtifti; it Non reâe xftimanimnicaltigi/ tiones Dei.ex ptsefenti tamis noftrx fciifu.

iT)R.oinde *nosquoquc,cùmtâta nos tircum,Q°J^’(p^^* ftet teftiumnubes , abiefto omni pondéré, Ëplicf. 4.1

amp; peccato ad nos circuncingédos procliui,cô,*' P« î.i ftanterpropofitum nobis ftadiu decurranius :

1 Intuétes !n fide! dueem ac pcrleélortm lefum, qui vice fibipropofiti gaudij pertulit crucem, ignominia contempta,amp; ad dextram thron!

, 3 De! confedit. R.cputateigiturquisillcfitqui talem fuftinuit à pcccatoribus aduerfus fefe contrad!aionem,ne animis déficientes , fathi-

4 fea^is. Mondumad fanguinem vfquereftiti,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 ftis,aduerfus peccatum decertantes: Et obli,

I tieftis exhortationis , quæ vobis tanquain fi, j liisloquitur,’F!li mi, ne negligito caft!gatio,Ptou J.'J nemDomini,neque deficias animo quumab

CO

-ocr page 554-

CAP.XII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BPISTOLA AD

Rom.il iS

Gen.îj.»

Gcn.ir.j8

ExoJ.19.16

co argucris. Quem enim diligit Dominus C». 6 ftigac,amp; flagellât quemcunque filium recipit. Si caftigationé fuftinetis , Deus fefe vobis of. 7 fert vt filiis (quis enim eft filius quern non ca. ftiget pater?) Quód li eftisabfquecaftigatio-1 ne,cuius participes funt omnes , nempe fpurij eftis, amp;non filij. Deinde corporum noftro. 9 rn patres habuimus caftigatores,amp; eos reucti, ti fumus; anno multo magis fubiiciemur Patri fpirituum,amp;viueipus? Namilliad pau.i» cos dieSjprout ipfis videbatur,nos caftigabant: hie autem ad commodum noftrum , vt participes fimus faniftimoniæ ipfius. Omnis auté 11 caftigatioin præfcnsquidem non videturefle gaudijjfed triftitie.'atpoftcafruftu tranquill“ juftitie reddit iis qui per earn fuerint cxercita. ti. Qiiaproptermanusremiiras amp;nbsp;genua fo-** luta furrigite: Et reftas orbitas facitc pedibus 1} veftris, ne quod claudum eftabducaturd via, fed vt fanetur potiùs. ^Pacem feftamini cum • omnibus,amp; raftimoniani,flne qua nemo vide, bit Dominum: Profpicientes nequis deficiat '5 àgratiaDci:nequaradix amara fuppullulans obturbet,«Sleperhancinquinenturmulti. Ne. quis fit fcortator ,aut profanus, velut ’Efau, qui vnicoedulio vendiditfuum ius priniogc. niti. ’ Scitis enim eum etiam poftca, quuni lt;7 vellet hæreditarioiure benediftionem alfequi, reprobatum fuifle.non enim reperit pteniten. tiæ locum , quamuis cum lachrymis benedi. ftioncmillamexquififlet. Non enim accefsi.'» ftis ad contrcftabilem ’montem , amp;nbsp;inccnfuin ignem,acturbincm óc caliginem. Sc procclla: Tuba:^ fonjtuni amp;nbsp;wbvrumrqua qui audk.

-ocr page 555-

fis BR AB o s. *«j

audterant, ’deprecati funt ne amplius (ibi fie- ExoJ. 10.19 ïorctfetmo. ( Non enim fcrcbat quodimpc.

rabatUTj’Si velbcftia tetigerit montem ,lapi-Exûd.t9.»’

Il dabitur,aut iaculo configctur. Et Mofcs (a. dcóterribileerat vifumquod appartbat)dixiî,

11 Elpauefaftus fiim actrcmcbundus.) Sed ac_ celsiftis ad montem Sion, amp;: ciuitatem Dei vi-uijHierufalem cceleftcm,amp; myriadas Ar.gclo, Ijrum, Conuentumamp;coiicionem primogenu toruRiquiconfcnpti funt in «Elis,amp; iudicem vniucrforum Deum,amp; fpiritus iuftorum cô_

autena denuntiauit,dicens,’.\dliuc femel tgo Aeg.i.7 toncutiam non folbm terram , fed etiam lœ.

gt;*ncm:vtmaneantqu.-efuntftabilia. Quapto, ptcrregnum affumentes quod contuti nô po« left teneamus gratiâ ; per quam ita feruiarcus Deo,vtei placcamus cû rcuercntiaamp;religione.

CAPVT XIU

I Ptçccptionesadditnon tantum qiixad motes. 7 Ccd cttam qux ad doArinam pertinent.

1'CRatcrnacbaritas maneat. ’Hofpiralitatis

I r r . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• j i.Pct, 4. 9

1 ne litis immemores:'per nanc cnimquioam

jinRij exceperunt Angelos hofpitio. Me-i^.j

tUOKS

-ocr page 556-

E PISTOL AAD

■' r.îorcs ciTote vinlt;lorum,tanquani vnà cum il-lis vinftj;coriimqui malis premuntur, acii jpfi quoque corpore affliéli eflctis. HonoraSile 4 eftiurci-quoruisconiugium, amp;nbsp;cubileimpol. lutuin;fcoitatorcs autem amp;adulteros ciainna-bit Deus. Sint mores alicni ab auaritia ; fitis $ lofiiti.ç contentiprKfentibus.dixitenim ip(è, 'Monte deferam,nequc te derclinquam. Adcö vt con- 6 Ffal.uS.S fidcntianimo dicamus/Dominus mihi auxi.

Jiator; ncc timcbo quid faciat mihi liotno.

‘’•Jo.Seiö. 27

Mich.i.io

Memorescftote ducfi veftrorum, quiloquiiti 7 funt vobis fermonem Dei; quorumimitamini lidem/onfiderantes quifuerit cxitus Conner, fationisipforum. Icfus Chriftus hcriamp;ho. Î dieidem eft,amp;in fecula. Doftrinis vaiiis amp;9 peregrinis ne cireunferimini. bonum enim eft gratiaconAabiliri cor, noncibis, quibusnon lunt adiuti qui in ipfis verfati funt. Habemus 10 altare ex quo non habent ius cdcndi qui taber naculo deieruiunt. ’Quorum enim q^inia-K liumfanguis inferturpro peccato infacraria perPonti£ccm,horum corpora exu.-nturex-tracaftra. QuaproptenSc lefus, vt fanftifica.H retpopulum per proprium fang uinem, paflus eft extra portam. Excamus igiturad cum ex. 1; tra caftra, opprobrium eius portantes. ' Non 1 cnim habemus hicfitam ciuitatcm, fed futura inquiriraus. Peripfum igitur afsiduè oflera.ij mus Deo facrificium laudis,^id eft frucium la. biorura confitentium nominiciiis. Benefi.'^ centiævcrà amp;nbsp;communicationisne obliuifci. mini; talibus cnimviftimis delcclatur Deus. Obediteduetbus veftris,amp;; obfecundatc. \igi.'7 laut cnim ipfi pro animabus veftrii', tanquani ratio.

-ocr page 557-

HE BR AR o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;264.

rationem reddituri :vt cumgaudio hoc faci. ant, amp;nbsp;non gementes, id eninicft vobis inuti^.

II mortuis reduxitj Peificiat vos in omniope, re bono , ad praftandam ipfius voluntatemj cfAciens in vobis quod aeccptum lit in con« fpetlu fuo ,per lefum Chrittum: cui fitglo« « îi riain fecula feeulorum» Amen. Precor au« tem VOS, fratres, fufferte Rrmonem eonfo. lationis : etenira brcuibus fcripli vobis. Sei« totefratrcm noftrUm Timotheum folutum cffe, cum quo (fi celerius venerit ) Vifam voi.

Ï4 Salutate omnes duces vcltros ,amp; omnes fan, 15 läos. Salutant vos Itali. Gratia lit cum o.« mnibusvobis. Amen*

Ad Hebraos fcripta eAex Italia per 1 imotheum.

Mm

EPISTO

-ocr page 558-

CAP.Î. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß P T S T O L A

EPISTOLA CA:

THOLICA lACOBI

APOSTObl.

C A P V T T.

4.Di(ri'rit depjticntia, 6 de fîdc, lo deafiiminK» dcllia ad dilutes, ij Ücin.lc olieditttutanones .d nia liim.noiiexDcocfTe, 17 qiintncinr.isboniauil.biG'^ il Qualiter rccipicndus fit l'crmo vitx.

IRCO BV S Dti ac Domini Itfu Clirifti fer^ i uuSjduodccim tribubus difpcrfis, fallttcm. Pro fiimmo gaudio diicitc,fiaties mci,quü. J ftom. f-f ties in tëtationes varia'incideritis ; lllud ^fti-J • entes J probationemfidei veftr.T parère paticn. tiam. Cæteiùm patientra opus perfeftiim ha-^ beatjM fitis pci fefti amp;nbsp;integri^ita vt nibil défit, (iuôd fieui vcftrûm dieft fapientia, poftulct â } Deo qui dat cam omnibus benignè, neeexpro-lVIarth.7-7 brat.’amp;dabitnrei. ’Sed poftuïetcû fide nihil 6 9“^ diCceptans:nam qui difccptat,fmilis cft fiuftui Ioi1an.14.1j. maris qui ventis agitatur amp;: iaftatur. Ne igi. 7 turexiftimet homo ille ftquicquam acceptu. rum à Domino: Vir animo duplici,inconftäs î eft in omnibus viis fuis. Porrô frater qui eft 7 abieftus, glorietur in fublimitate fua: Con.io ttà,qui diueseftjin abieftione fui : ^quoniâve. i.P«.Li4 luti flos herbîc pretenbir. Nam velut exortoU foleeumæftuj'exaruit hcrba,amp; flos illius deci. lobt I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dit,amp;fpciftabilisdetoripfluspérit.-itaétdiues

in viis fuis maricfcct. ’Beatus vir qui tolérât igt; tentationem.quoniam quum probatus erit,ac-«ipiet coronam vita;,quam promifit Dominus iis àquibus diligitur. Nemo quum tentatur, ij dicat

-ocr page 559-

„ T A COBI. . , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irç

'äicat Ce à Deo tentai i : nam Deus tentari mali» • Ï4,flôpoti;ft,nccqucnquâtcntat. Scd vnufquif, lt;)uc t€4itatur,dfi à propria cupiditatcabftrahi,

10 dus ad loquendum,tardus adiram. Nam ira

21 viri iuftitiam Dei non exequitur. Quapropter abieétis omnibusfordibus dcexcreniento tna_ litiæ^um lenitate recipite infitum fcrmonem, 2î qui pofiit feruarc animas veftras. ’’Keipfa ve-. là præftate fermonem ; ncc fitis auditores fo, 1^ lùm,fallentes vofimetipfos. Nam fiquis audit fermoncm,6eeuin non præfl:at,is fimilis eft vi-ro contiderani i facieni iuam natiuâ in fpeculo.

24 Confidcrauitcnim feipium , 6e abiit, amp;nbsp;ftatim 25 oblituseft quails eflet; At qui introfpexenc

in perfeAâ illam Legem libertatis, 6e in ta pcr_ manferit,quianon fuciit auditor obliuiofus, SÔfedefFeftoroperiSjbeatuseritiu opéré fuo. Si-quis vidctur rcligiofuselle inter vos, non fra:-nans linguamfuaiii,{ed fuuniipfius corfedu-

3 7ccns,buiusvana eft religio. Keligio pura 6c imniaeulata apud Deura 6e Patrë, haceft, in-uifere orphanos éeviduas in affliitioneiploiû: amp;immaculatumfvipfum leruare â mundo.

M « 1 CA.

-ocr page 560-

CAP.H.’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA

CAPVT IL

tPcrfonariimafcfptioncsdifcrepare difita Chri(’ifigt; de: 14 qiiain nonfatiseft verbis ptofiteri, nift 15 3C operibus niifcri(ordi{ Si chariiatis pneHenius tandtoi, 21 Abtahz exemplo.

Leu.ig.!^ 'CRatres’’niei,he cumrefpeAu perfonarum 1 Deut.1.17, amp;nbsp;liabete fïdem Doniini noftri Jcfu Chrifti Pró*n24.i4 gloriofi- Namfiquis in coctujn veftrumin.j B«lt.4i,2 grediaturaurcunr geflansannulu, vcfte fpicn. dicia,ingrediaturautcni amp;paüperlt;um fordi. daveftc. Et rcfpekeritis ad cum qui veftcm j geftat fplcndidam,amp; dixeritis ei, Tu fede hïc pulchrè;amp;pauperi dicatis, Tu ftaillicjautfe. de hîc fubter fcabellum raeum: Nónne difcri, 4 men fcciftisapud vos,lt;Sefafticftis indices per-uersèdélibérantes? Audite fratres mei dileßi, j nónne Deus elegitpauperes mundi büius yt fieret diùites'fide,amp; Iiæredcs regni quod pro-mifitiisdquib.diKgitiir? Etvos cor.tntnclia aft'eciftis pauperem.Mónnediuites pertVran, nideinopprimuntvos, fictrahunt vosad tri-lunalia? Nónneblaiphemant prarclarum il- 7 *Iud nomen à quoeftis cognominati? Si quidé 3 Legem regiam preftatis fecundum Scriptura, ■Diliges proitimum tuum vt teipfum, bene fa. citis: Sin veröperfonam refpicitis,peccatuni 9 comittitisjdc redarguimini d Legeveluti träf-greflbreä. Quifquis enimtotam Lege ferua. 10 ueritjOffenderit autemin vno, omnibus tene-tur. Nam qui dixit, Ne mœcheris,dixit etia, 11 Ne occidas.Quód fi non fuerismoechatus,oc, ciJeris autem,faclus es tranfgrcflbr legis. Ita i» Joquimini, lt;Sc ita facite vt per Legem Jiberta. 'tis iudicandi. Nani damnatio abfque miferi- ij cordia

-ocr page 561-

lACOBI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15«

cordiaent ci qui non præftiterit tnifericordi-«in: amp;nbsp;gloriatur mifericordia aduerfus da-»4 innatloncm. CIuævtilitas,fratresmei,fifi-dem dicat aliquis habcre fe, opera verb non

15 habeat?nuni potcft fides ilia eu feruarel Q^ôd fi frater aut foror nudi fuerint, amp;nbsp;cgétes quo-

»6 tidiano viftu ; Dicat autem. eis aliquis ve . ftrûin,Abite cum pacCjCalefcite amp;nbsp;faturaminit non tarnen dederitis eis quæ funt apta corpora ri,quæ erit vt il it as? Ita quoque fides, fi opera '8 non habeat,mortuaeft perfe. Qjiinimo dieet aliquis,Tu fidem babes, amp;nbsp;ego opera ba-bco : oftende mibi fidem tuam ex operibus tuis,amp; ego ofiendam tibi ex operibus meis fi-

19 demtneam. Tu credis Deum vnumeffe’.reftê

20 facis;amp; da:moniacrcdunt,amp; horrefeunt. Vis verb noflèjbomo vane ,fidem illam quæ eft

21 abfqueoperibus,mortuamefleî Abrabampa- * ter ille nofter nónne exoperibus iuftificatus eft,*quumobtuliflet Ifaac filium fuum fuperGcne.x2.10, 22 altare! Vides fidemadminiftramfuilfe ope-rum ipfius,amp; ex operibus fidem perfeâam fu-xjifTe! Itaque impleta eft Scriptura quse di-

cit, * Credidit autem Abraham Deo, de im- Gcn.iç. 6 putatum eft ei ad iuftitiam, amp;nbsp;amicus Dei

14 vocatus eft. Videtis igitur ex operibus iu-ftificari hominem ,amp; non ex fide tantùml

25 Similiter autem etiam Rahab ilia mere.’°*“*'* trix, annon ex operibus iuftificataeft , quum xéexcepiflet nuncios, Sc alia viacmififleti Nam ficut corpus abfque fpiritu mortuumeft, ita amp;nbsp;fides ilia quæ eft abfque operi-bus,mortuacft.

Mm 3

CA-

-ocr page 562-

BPISTOtA

CAP VT lil.

?.V( doceatlfngiiamhominiClififtianocnccoerfcruU fideiamp;chaittat s^anctprepagiilb, commodaamp;tiK commoda qiiseab ej proGCinimroUciidit: 15 amp;qui4

, humanifapicntij 17 3 codelb diftct.

T^Efitismulti niagiftri,fratres mej,fcientes t fore vt grauius iuditium auRiainus. ]nÿ muJtisenimlabimuromnes.^Siquis in fermo.

. ne non labitur.hicperfeÄus eft vir, vt qui pof-»SaT.öCij.ii . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j •

trtra-no inooeian totum etiain corpus, tc-j ce,cquis frænain ora immittimus vt obediant jiobis,lt;Sc to tum Corpus eorum cii tuniagimus;

Ecce,naues quoque, quum tantæ fint, amp;nbsp;à ven- tis fiEuisagantur,circumagunturà minimo gu bernacnlo quocunque libido gubernaroris vo. lucrit; Jralt;5e lingua pufillum menibrum eft, ï amp;nbsp;magna i'aftat. Ecce exiguus ignis quantam materiam incendit! ( Lingua etiam flamma t ' eft,amp;mundus iniquiratis : ira inquam lingua conftitutaeft inter membra noftra, maculans totum corpus , inflammans orbem conditum, Ârinflammataàgehenna. Oinnis enim natura 7 amp;nbsp;ferarum amp;volucrum,(èi peptium^; amp;iTiari.

, liorum,domatur,amp;domitacft ànaturahunia.

'■ na; Linguam ant nullus hominn domare po-ï teft.malu eft quod coercere nó pofsisrplena cft gt;nbsp;• veneno mortifero. Peripfam bcnedicim’ Deo 9.

amp;: Patri,lt;Sf per ipfam maledicimus hominibus qui ad fimilitudinê Dei códiti funt. Exeodem i* oreptocedit benediftio amp;malediiftio.Non o-portçt fratres mei, hec itafieri. Nunquid fons it exeodéforamine manatdulcé amp;artiara aqua?

Nunquid potcft,fratres mei, ficus oleas edere, i* aut vitis ficus? ita nullusfons falfamamp; dulcé

aquau»

-ocr page 563-

1A C o B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

tj aqu5 potcftcdere. Qyis fapiens amp;: fciétiapre, dituseftinter vosï demonftretexbonacóuer» fatione opera rua,cfi manfuetudine fapientia:.

*4 Qjxód fiinuidiâamaramhabetis, amp;nbsp;irritations

in corde veftro, ne gloriamini, amp;nbsp;ne mcndacc« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

»5 eftoteaduerfus veritaté. Noneftenimifta fa, pientia fuperne defcendenszlêd terrena.anima, »6 lis,dæmoniaca. Vbieniminuidiaeft ôcirrita' *7 tioàbi tumultuatio amp;nbsp;omne opus praun. Que autem fuptrr.è eft fapientia,primùni quidé pu-ta cft,deinde paci (ica,moderata,traftabilis,pie namifericordia:amp;fruétuum bonorî!,abfqjdu iudicatione,finc fiinulatione. Fructus autena juûitiæ cum pace ftritur pacifteis.

CA.PVT nil.

i.EntimeruincoTnniDda qiiæexcarnis opcrtbiis pro» iieniunt. 7 Aniraifubmitsionem, S fubiungit piirgitionen, 9 afuper'Lita 10 detractanonc, 14.

aS ohliuionc proptiç intîmiitans

«yNdebellaamp;lites intcrvos?n6nnebinc,ni, miriiexvoluptatib,veftris, quæ militant in

3 mébris veftris! Côcupircitis,amp; nohabetis : in-, »idetis,amp;ftudiosèaffcétatls,i»ec poteftis affe, quiipugnatis Sc bellatis, non tarnen obtinetis, 3 proptereaquod nÔ petitis. Petitis,amp; nô acce, pitis,eoquôd malèpetatis, vt in voluptates ve, 4 ftras infumatis. Adulteriamp; adulreræ, neftitit amicitiâmfidi,ini{nicitiâefteen Deo’ Q^ieSq^ ergo voluerit amicus elTe mfidi, inimicus Dei 5 cóftituitur. An putatis Scripturäinaniter dice re,Ad inuidiâ fertur fpirit’ q habitat in nobisj lt;nbsp;Sed maioré offert gratia,quia dicit,’Deus fup, ybis refiftit ,modeftis aôt dat gratis. ^Subiicitei.Pet.p.ç jgit VOS DeOjtefiftitc diabolo,Sefugiet à vobis.6p''tf.4.igt;

Mm 4 Ap,

-ocr page 564-

E PI s T o L A


CAP.nir,

I. Pet, 5.6

E«ni.i4.4

l^Coi.4,T9

Appropinquate Deo , amp;nbsp;appropinquabit vo. Î bis: emundate maniis, vos peccatores : amp;nbsp;pu-rificate corda, VOS duplices animo. Affligi-? ininiamp;lugete ,amp; flete.rifiis veller in luftum conuertatiir, órgaudium in rocerore. ’Sum- lû mittitevosin confpeftu Domini, amp;extollet VOS. Ne alii aduerfus alios loquimini fra-ll tresrquil oquitur contra fratremjqui^ues’-^-mnatfratrem fuum, loquitur contra Legem, amp;nbsp;damnat Legcm-qubd fi damnas Legem , no es obferuator Legis, fed iudex. Vnuseft Le- IS gislatorqui poteft feruare lt;Scperdere:’tu quis es qui iudicasalium? Age nunc, qui dicitis, 1} Hodie vel eras ibimusin illam vrbem, amp;age-mus ibi annum vnum, amp;nbsp;mercabimur, ôc lu-crabimur: Qui ignoratis quid futurum fit 14 poftero die. quæ eft enim vita veftraf vapor enim eft quiad cxiguum tempus apparct,amp; deindeeuanefcic. Pro eo quod dicere debui-ij ftis, ’Si Dominus voluerit, amp;nbsp;viuamus,facie-mus hoc aut iliud. Nunc autem gloriamini i.ä dearrogaritiaveftra : omnis eiufmodi gloria-tio mala eft. Igitur qui nouerit rette face-if re, nec facit,hie peccato tenetur.

C A P V T V.

i.Diiiini liiilicii feueritatem diiiitibiis deniintiat.enBme/ rataeoruairupetbia, r vt pwiperes audientes diuitä infeliccm exiiiim, 8 sequo animo affliAiones, 11 vt Job, 14 ctianj quam iiifirinantur,fêtant.

A Gite nunediuites j flete, vlulates fupermi. 1 ■^ftriis veftris fuperuenturis . Diuiti.Te ve-i ftre putrefafte runr,veftimenta veftraobnoxia hneis faifta funt: Aurum amp;nbsp;argentum ve. 3

' * ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftrum

-ocr page 565-

I A C o BI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iS8

veftrum «rugtne vitiatuir eft. amp;ra!rugo t orum teftabitur aduerfum voSjamp;excdet cai nes veftras Vclut ignis, thefaurum congefsiftisin vltitnos

I pluuiamroatutinaniamp; ferotinam. Patiente» eftote amp;nbsp;VOS, amp;nbsp;ftabilite corda vcftra, quoniam

5 aduentusDominiappropinquat. Kejngemi, feite alius aduerfus alium,fracres ;vt ne codent,

26 nemini ;ccce,iudexantciauuam adftat. Sumi-te fratres mci, proexemplari afflidbionis ac patiëntie, Prophetasquiloquuti funt in nomine

UDomini. Ecce,bcatos pronuntiamns eos qui affiiftionem fuftinent. tolerantiam lob audi-jftis,amp;fineni Domini vidiftis, nam valdemifc-

iz ricorseft Dominus ac commiferans. ’ Anteo-Mrtth.ç.54 mniaautcm,fratres mei,ne iurate neque per ce-lum,neque per terram,neque aliud vllum iufiu-randum ; fitautemveftrumeft,eft,amp;non, non,

13 ne in condemnationem incidatis. Affligitui aliquis inter vos ? orct. arquo animo eft al iqsiis !

14pral1at. Infirraatur quis inter vos 1 accerfat presbyteros Ecclefia;,amp; orent pro eo, vngente» M ar.ö. ij

15 eumoleo in nomine Domini. Et oratio fidei feriiabit Iaborantem,eriget^ue eum Dominus, quöd'fi peccata commifetit, rcmitteniur ei.

M m 5 Con,

-ocr page 566-

CAP. I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPI STOL-A


i.Eej.tr.i,

amp; iS

Luc pzy

Confiteminialij alijs o£fenfas,amp;oratealij proii alijs,vt faneniini.multum enim valet depi-eca-tio iiiftiefficax. Elias homo eratijfdem ijui-t/ bus nos obnoxiu»',amp; precibus precatus eft ne pluerct; amp;nbsp;non pluie fuper terrara an nos tres amp;nbsp;lex inenfts. Et riirfum precatus eft, ÔC cælura dédit pluuiä, amp;,terra protulit fruAum fuum.' Fratres/ß quis inter vos aberrarit à veritate, Si '9 conuerterit eum quifpiam, Sciateumquiauer. î® terit peccatoremab errore viæfu.i;,fcruaturuni anirnani à morte,amp; obteAurum niultitudinem peccatoruni.

EPI STOLA CA-

THOLICA PETRI APO, STOLl PRIOR. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lü

C A P V T I.

I. Mignifffe extollit Da gratiam in Chrifto, r. qiue ff' derccipitur.Serpeporsidctur: ij.de qua vaticinarifunt Prophcif. ij, Indc deJiicit exhortarionem. iç. vr re' niiiKuiites mundo i}. amp;nbsp;priori virç.fe Deo conformer.

Apoftoluslefu Chrifti, adue. • nis difperfis perPontum,GaIatiam,Cap, padociam, Aßam amp;nbsp;Bythiniam. Dilo-t Ais ex prænotione Dei Patris ad ianAificatio-Éem Spiritus, per obedientiana Sc afperfionem fanguinislefti Chrifti : gratia vobis «Sepax muL tiplicetur. BenediAus Deus amp;nbsp;Pater Domi, ninoftri fefuChrifti,qui exmulta fuamiferi. cordiaregenuit nos in fpem viuam per refurre. Aionemlefu Chrifti ex mortuis, In harredita. 4 tem quæ ncc perirc poceR/ ncc contaiuinari, nec mar.

-ocr page 567-

PETRI. I.


1lt;Î(,


I î «iMicefccre,nobis in wlis reruatam. Qnivir. tute Dei cuftodimur perfidem, aó falutenitjuac ^parata eft patefieri tempore vltimo. Guam re exultatis, triftitia paululum nunc( fiopus

7 eft ) in varijs tentationibus affefti ; Vt explo, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ratio fidei veftriv multo pretiofiorexploratio-

nc auri, quod périt, A: tarnen per igneni cxplo, ratur,comperiatur vobis cfTclaudi amp;nbsp;gloria-amp; Ï bonori,quum patefiet Icfus Chriftus. G^ein quiun non videiitis , diligitis ; quern quunx ’ nunc non cercatis ,ei tarnen credentes, exulta, tis gaudio ineffabili amp;nbsp;gloriofo : Keportantej ! nbsp;nbsp;10 merccdem fidci veftra-, ralutcmanimarum, D«

, quafalute inquifiirunt ,amp; quam fcrutati funt Prophetie, qui venturam in vos g'-atiani prædi, »ixerunt Scrutantes in quem aut cuiufmodi tem, porisarticulum pranuntiusillcqui in ipfiscrac Spiritus Chrifti,dcclararct euentura« Chrifto perpefsiones ,amp; gloriain illas confequuturam.

■ Quibus patefaéfumeft eos non fibi, fed nobis

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caadminiftrare,quænuncannuntiata funt vo,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bis pereos, qui vobisprædicarunt Euangelium

, peremilTum è calo Spiritiimfanftum, in qu.e I ’} defiderant Angeli introfpùcere. (^apropter I fuccinftilumbis mentis veftræ ,robrij, intégré fperate in earn , quæ ad vos defertur gratiam »4 in patefaftione lefu Chrifti. Vt filij obedi, entes, qui vos non conformetis priftinis qua: in ignorantia veftra viguerunt cupiditatibus.

IjSedfîcuris, qui vosvocauit fiM'Àuseft, ipfibuc. i, ■quoque fanftiinomniconuerfationereddami, beiii.ii.44éti l léni Proptcreafcriptumcft,^Sanfticftorc;nâego o x.Siio.-z *' lyfanftus fum. Itaque fi pattern cognominatis e, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

um’’lt;iuieitrapet£onaruinrefpcftumiudicatcx (j;ü. 1.

cuiufquc

-ocr page 568-

CAP. il.


EPISTOL. A


I Cor.d. 20 Si 7.IÎ Heb. 9.14 I lo;i*n.7.I Apoc. I. J Kom.iâ, 2f EpheE î,9 CoIolF. 2. 201


«uiufque opere cum timoré verfimini commo, rationis veftræ tempore : Vt qui fciatis vos no caducis rebus argeco,ve] auro,fuifli rcdemptos exvanaveftraconuerfationejex patrum tradi.


* tionibus accepta : '' Sed pretiofo fanguine, vt. pote agni imniaculati Si incontaminati, nempe Chrifti : *Pra:ordinati quidem ante iaftaniS-’* di fundamenta, patefaÄi verô vltimis tempori. busproptervos, Qyi pereuracrediti$Deo,qui excitauiteum â mortuis,iScgloriam ci dedit, vt


I. Tim. 1.19 fidesac fpes veftra in Deo effet. AnimaSus ve.


Inf.i.ir Kom.ii.io

Ephef. 4.}


ETi 40.$ iS

Uc. i.10


ftris purificatiSjaufcultandoveritati per Spiri-tum, ^cum charitate fraterna fimulationis ex. perte^expurocordealij alios diligite inipensè : Renati non ex feniinemortali, fed ex immorta- U li,pcr fermonem Dei viiii amp;nbsp;manentis ina-ter-num. ^Namomnis caro eft, vt gramen,amp;o-mnis gloriabomiiiis,vt flos graminis; exaruit gramen,(üc floscius decidit. Sed verbum Do-^J mini manet in .-vternum-hoc autemeft verbum


illud quod euangelizatumeft vobis.


C A P V T II.

i FidelesverlioDeirenaros.liorfaturiJdiircndaiivie tainqiisegenitiirzrefpondejt: 6. Ac nc tituber eoriim Hdes. allegatquit!deC.hriftoprstdiflüfuit. 11. Hortatiir deinde vt bbcdientnin prçftent magiftraiibus, 21. S! patienteraducrfafera'il 'Jhnili cxeniplo.


H ont. 6. 4. Eplifr.4..22 lt;nbsp;ol.?. 8 Heb.ii.i


■pRoinde ^depofitaomni malitiaamp;omni do- * lo,Se lîinulationibus amp;:inuidentijs,amp;omni-

busobtreiftationibus. Vt modô nati infantes, t laciilud iêrmonis fincerum expetite,vt periJiud adolefcaris. Si quidem guAatis quôd benignusj fit Dominus. Ad quemacccdentcs,quieft lapis viuus


-ocr page 569-

PETRI. I.

Viuus,»Sliominihus quuiem reprobatus,«pud

5 Den verb eleftusac prctiofiis ;Ipfi c|uoq;,veluti vini lapides,ædificemini,domus fpiritualis,^ fa- Apec. ,.(j cerdotium lanftuni,ad oftcrcndum fpirituales Roni.9, jj ^hoftias,acceptas Deo per lefumCbiiftü, Qua-propterctiatn continctur in Scriptura, ’EcceEft x?. t5 ponoin Sion lapideiiiin imo angulo ,eleftum, Rom.j.jf

lapis quemreprobauerunt ædificantes ,bic Pfa!, u?. xx faftus eft caput aiiguli ,amp;la{Usoffcncliculi, amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; *•

galefacerdotium,gens fanfta,populus quern bi Deus,vt proprium vendicat : vt virtuces pre-dicetis illius qu i VOS vocauit ètenebi is in admi-

VOS velutmaleficos,’ex bonis operibus que fpe- Matt, f.i® ’3 lt;!Iarint,glorificentDeumdievilitationis. Pro-inde * fubieftieftotecuiuis bumana- ordinatio- Rem ij.i ni propter Dominum ; fiue regi ,vt qui fuper-

«i

H emineat; Siue prscfidibiis ,vt quipereummit-tantur turn ad vltionem maleficotum, turn ad

15 laudemrefteagcntium, dsioniam itaeft voluntas Dei, vt bene agendo, capiAi'o fraenetis a-'mentium hominumignorantiam. Vt libeti,ac

non

-ocr page 570-

CMP. ni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F PISTOL A

Supr.iii u. 'O

Ppli:*. î 6 lt;nbsp;clolî j. ZI

I. Ccr. 7.10

non vcluti malitiæ vcUnié habcnteslibcrtâteiHy fed vc ferui Dci. Oinnes honoratc, fratirnita. teni diligtic, Dcum tiniete ; Regem honoratc.

Faniuli, fubditieftoteciimonTii timoré do. minis,non iblùni bonis amp;nbsp;aquis, fed t tiani punis. Hoceninig’^atumeft ,tîqu is propter con-'9 lcientiamDci,fuftert mokûias iniuftè affliflus. Qnæenimeft laus, fi quuin peccantes colaphisî* cædiminijtoleratisf fed fîquum benefacitis, ta. men atflidli toleratis,hccift gratumapud De. uni. Nam ad hoc vocati cflis : quoniamamp;'* Chriftus palfus cft pro vobis , relinquens vobis exemplar, vt infcqueremini vtftigia ipfius.’Qui î* pcccatum non fecerat,nec inucntus cft dolus in ore ipfius. Q^i conuitijs afE.ôus, non vicif ^3 fini conuitiabatur : quum malisafficereiur,no minabatur, fed committebat, vindiftameiqul iuftèiudicat, Qiiipeccatanoftiapeitulit in* corpore fuo fuper lignum ; vt pcccatis mortui juftithr viueremus ; cuius vibicibus fanati tftis. Nam eratis velut oues errantes ; fed conuerfilj nunc eftis ad paftorem S{ curatorera anima, rum veûrarum.

CAPVT III.

I. Ne miilieres Chriftianae viros fiios licet FtlinifPS contcnmant, pianim mulicnini exemplum proponit b.Additgcneralcsprxccptioncs, equis aiimis fuflmcjtnr perfccuhones, i6. amp;nbsp;intrcpide uipondeaoC (leUiahde, iS. Idquc auipieifs Clinlrt.

Col.j, 1$

Ephef.4.2x

»• Tlin.î.ç

çlmiïiter vxores fubieôtæ fint fuis viri«,vt et-lt;■ ^iam fiqui non obediunt Sermoni ,per vxorn conuerfationem abfque Sermone Iwctifiantp Vbi fpecH'arint cum rcuerentia coniunftam c«u 2 ftdni conuexfttioneni yçftram, ^Quanim oma- 3

tus

-ocr page 571-

PETRI. 1.

tus nun fit êsternus illcin nodis capillorum, amp;nbsp;4 circHmpofito auro,vel palliorurn aniLftu ; Sed occultus ille cordis homo,fitus in incorruptio« nelsnis ac «juieti fpirinis, qui eft coram Deo 5 pretiofus, Ira enim olini amp;nbsp;fanfta; ill« mulie.

res (perantes in Deo, ornabant fefe,fubicA.'t fuis

6 viris r Sicut ’Saraobcdiuit Abrahædominum Gciie.i!.» eum vocans: cuius faftæ eflis fili« dum bene, facitis ,etiam quum non terremini vllo pauo,

’^re. ’Virilimiliter, vnàverfentur, vt fcientes i. Cot. 7.gt; dccct,vafi mulieri, vt infirmiori , tribucntes honorem, vtpote quura vnà etiam hæredcs fitis gratia'vitæ, nc interrumpantur preces ve_

Î ftræ. Deniquc omnes cftotc concordes,mu-tuo moktbiaiumfenfu affedbi ,fraternapræditi tharita;e,mircncordes,comes. *Non redden. Proii.t-.t* tes malum pro malo,aut conuitium pro conui.amp; ao. ja i tiOjfed contià bcnedicentes ; vt qui fciatisvos

ad hoc vocatosefTe, vtbenedidlionis hxredita. i.Theß.«.«? lotcmpofsideatis.^ltaquequivultvitamdiligere, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij

amp; vidire diesbonos , coeiccat linguam fuam à

II malo,amp;labiafua,neloquanturdolum. nbsp;nbsp;De.E(a.i.

elinetà tnalo,amp; faciatbonum : quærat pacem, i;amp;perfequaturtam. Nam oculi Domini funt intent! in iuftos,amp;aures cius in dcprccationcm eoruni : vultus verb Domini aduerfumeos qui «^faciuntmala. Et quiseft qui affligat vos,fi »4 bonitatis atmulatores fuetitis { *Sed amp;{iquid Matt.p lo perpetiamini propter iuttitiam, beati tarnen ■cftis.Caiteinm’timorem eorum ne tiracte, nc.Era,g.ii,S.i 15 que turl amirii : Sed Dominum Dcumlandti.

’ ficatcintordibusveftris. Eftote autcm femper j piarati ad leipondendum cuilibet pctcnti ratio.

1 ».cmeius fpciqua: invobiseft, cum lenitatc Sc ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;le.

-ocr page 572-

UAP. nj.

Rom. f.S

Hïb.glij

Genf.5.14

Alatlh.x4.j3

Luc. 17. id

EPIS r OLA reuerentiai Confcicntiambonimliabentes,Vtl^ proeo qiiod loqiiuiitur aducrfumvo’ täquam maleficos, puikfiantqiii inceffiinc veftram bo, natnin Chriftoconuerfationcm. Meliusenimi/ eft,vt bene agentes, fi ita velit Dci volunta',ma, lis affiiianiini,quàni malè agentes. ^NamÂ: lî Chriftus femel propeccatis paflîis fuit,iuftus pro iniuftis : vt nos ad Deum adducert t,niorti. ficatusquidemcarne,viuificatus autem Spiri-tu. Per quemetiam fpiritibus qui funt in car-lt;9 tereprofe(ftuspr.vdicauit, Olira immorigeris, J” * quutn lemel expeftabat Dci patientia in diebus Noc,quumapparareturarea,in qua pauce(id eft Outo) anima: fèruata: funt in aqua. Cui nunc 21 correfpondens exemplarBaptifmi, nos quoque feruat (non quocarnis fondesabijeiuntur,fed quo fit,vt bona confeientia Deura interroget) perrefurreftionemlefu Chrifti, Chui eft ad 12 dextram Dei, profeftus in cælum, fubieélis ipfi Angelisamp;poteftatibusac virtutibus.

CAP VT Illi,

I, Lonpus profert Chrifti exemplum. 5. nempe xd rariiisniortiftcanoncm:3 Chatitatem in primis com/ mendans. ix. Ke Jit inde ad parictiz do5rinam.i7.Ne/ cefte entm eftc.vtininuni corredionis ab Eacleli aftat.

QVum igitur Chriftus pafiusfit pro nobis 1 carne,vos quoque eddem cogitatione ar-rnamini,nerape quód qui paflus eft in carne, de. ftitit à peccato, Vt non amplius cupiditatibus2 liominura,(edvoluntati Dci,quod reliquum F-r .fr.4. ; j eft temporis in carntviuat. * Satisenim eft no. } bis qnöd anteafto vitæ tempore libidinem Gentium p«trauenmus,quum incederemus in pro.

teruijs,

-ocr page 573-

PETRU. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17»

teruijsjCupiditatibuSjVinolcntij'jComelTationi' bus, compotationibus, amp;nbsp;nefarijs fimulachro-

•J ideftSpiritu. Omnium autcm finis imminct. Eftoteigirur fob ri j amp;nbsp;vigilantes adadoradum.

S Ante omnia verb tharitatcnialij in alios pro. penlarahabcntes, namcbaritas opcriet multi- Proii.io.ii tudinem peccatorum. Hofpitales cftotc alij Kom.ix.ij ergaalioSjfinemurmurationibus. t'' quifq; accepit donum, ita alius inaliumillud fubmi-niftrantes, vtboni difpenfatorcsvariæ Dei gra-

,, ti.r. Siquis loquitur, loquatur vteloguia Dei; fiquisminiftrat, miniftret tanquam ex viribus quas fuppeditat Deus,vtin omnibus glorifice-tur Deus perlefumChriftum,cui eft gloriaamp;

12 imperium infecula fcculorum. Amen. Cha, rifsirai, ne tanquam hofpites,exploratione ilia per ignem, quæ fit in vobis ad veftri experimcn, turn ,percellimini, vt fi pcrcgrinum aliquid vo-bisaccideret: Imbin eo qubd conforteseftis affliftionumChrifti,gaudete :vt Sc quum pa,

14 tefict eiusgloria,gaudeatiscxultantes. ’Si pro. Matt, j.i» bris afficimini in nomine Chrifti ,beati eftis; quoniam amp;gloriæamp; Dei Spiritus fuper vos re, quiefcitrqui quod ad illos quidem attinet, blas-phematur : quod advosautem , glorificatur.

ij Nequis jgiturveftiumaffljgatur, vt hcmicida,

Nn aut

-ocr page 574-

CAP. V.

Prou.l. ;i

B P I S 1 C b A 4utfur,autnialeflcus,autalicnariim rerum in-(pcftor. Scd fi vt Cliriftianus,nc pudcfiat,inioitf glorificet Deum hacin parte. Nam tempus eft 17 cjuoincipiat iiidiciiimà domo Dei; quèd fi pri. niùm incipit à r.obis, quiserit finis eorum qui non parent DeiEuangelio? ^Et,fi iuftus vix iS feruatur,impius Sc peccator vbi compatebit? Itaque qui affliguntur exvoluntate Dcijtan-i? quam fideli conditori commendent animasfugt; asbcnefaciendo.

C A P V T V.

I. Seniores admonn ne imperium rfurpent in S-cclcR/’ am ç. Iiiucnibus docilitatcin amp;nbsp;moJeftiam comment dar. 3. Sobrietatem quoquaamp;exciibias aduerfusl.o/ ftem trufuicntum.

■pResbyterosqui inter vos funt, precorego v-i nâpresbyter, acteftisaffliftionum Chrifti, atque idem gloriæ patefacienda: ton fors,Pafei- i tcDeigregemqui penes voscft, curam illiusa-gentes non coaftè,fed libenter; non turpiteraf. fêi.ftanreslucrum,(cdprompto animo. Nequej vt dominantes cleris,fed vtquifitis exemplaria gregis. Et qnum apparuerit ille Paftoruni^. princeps, reportabitis immarcefcibilem illani gloriæ roronam. Similiteriuniores fubieiftic-J ftoteftnioribus, Sromnes vicifsim fubijcimi. ni. Modeftiaeftote intus ornati.nam Deus fu, perbis refiftit,humilibus autem dit gratiam.

Rom.ii.i9 iacoh.4. 6 lac. 4.10 l’fai.çj'.iç Sap.ii.ij Maith. 6.15 Luc. u. ii

Submittite igitur vos ipfos potenti manui ä Dei,vt vos in tempore extoUac: *Omni cura/ veftrain eum conieâa ; nam illicura cft de vo-bis. ^Sobrij cftote ’ vigilace, nam aduerfariusS vefter diabolus, tanquam leorngiens, obambu. lat^quærens quem deuoret. Cui refiftite firmi 9 per

-ocr page 575-

pp. TRT. H, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irt

•perfidem; fcientcscafdem affliTione! à veftra te «iu.quot;!: in mundo eft fraternitate impleri, Cætc., rùm Deus omnis cratiæau;or ,lt;)ui vocauit nos ad æternam fuam gloriamin Chiifto Iefu,pau, lifperaffliä:os,is inquam,abfolutos vos reddat, irftabiliat,roboretjfundct. tpfigloriafie roburin I2feculafeculorum.Amen. Per Syluanum vobis

(vt opinor) fidelem fratrem paucis feripfi ,ad, hortans vos,amp; tcftificans hancelTe veram g, ati,

tj am Del in qua ftatis. Salutat vos ea quæ eft Babylonevobifcum clefta Ecclefia,amp; Slarcus

»4 filius mens. ^Salutateall] alios cbaritatisolciu^^'^®^’®^

JojPax vobis omnibus qui eftis in Chrifto lefu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,5^,1

Amen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ul’«. $.14

EPISTOLA CA-

THOLICA PETRI APO, STOLT POSTERIOR.

C A P V T 1.

Î.PofiqiiamDci bonitatem, ç.amp;fidei bona comme/ »notauit.O.fanftitatem vitx iUiscomiiicnJa.ii.Et quo plus poiuTcris babcar moniiio.i 4. fe iam morti viciuum uidica .iü.infuperctiamoculatum teiiemfetil! alTcnt.

1 ME O NPetrus feruus amp;nbsp;Apoftoluslefa ^^Chrifti, ijs quiæquè pretiofam fidem no,

' bil'cum fortiti funt per iuftitiam Dei no~

1 ftri amp;nbsp;feruatoris lefu Chrifti : Gratia vobis amp;nbsp;paxmultipliceturper agnitionem L)ci,amp; lefu

j Domini nofti i:Vtpote qufl diuinavis ipfius o-mnianobis donarit quæ ad vitâamp;pietatéperti, nét,peragnitioné illiusqui vocauit nos adglo,

4riä ac virtuteiExeo quód maxima nobis ac pre,

Nn » tiofa

-ocr page 576-

CAP. 1, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOIzA

tîofaprçmifla donatafint,vt per h«cefficere. mini diuinæ confortesnaturæelapfî ex corru-ptionequ^ eft in mundo per cupiditatem. Adj hoc ipfum vero vos omni præterea collato ftu-dio,adijcite fidei veftrte virtutem, virtuti verô fcientiam, Scientiæverô temperantiam ,tem. 6 perantiæ verô tolerantiam, tolerantia» verô pie-tatem, Pietativerôanimumin fratres propen- •] fum, animo verô in fratres propenfo charita. tern. Hæcenimfîvobisadfunt,amp;exuberant, S non inertes nec infrucluofos vos efficient ad Domini noftri lefu Chrifti cognitionem.Nam 9 cui hæc nonadfunt,is c»cus eft,nihil procul cer nens,oblitusfefe dveteribus peccatis fuis fuiflê purgatum. tluapropter,fratres,potius ftudete 19 vocationem amp;nbsp;eleftionem veftrara firmam efâ, cere; hæc enim fi feceritis,nunquam impingetis, Itaenimcopiose fubminiftrabiturvobis intro- H itusin æternumregnum Domini noftriamp;fir-uatoris lefu Chrifti. Quaproprernon negliga U VOS de iftis femper commonefacere, tametfi pe-riti amp;nbsp;confirmati fitisin prefenti veritate. lu-ftum enim arbitror,quandiu fum in hoc taber, naculo, excitare vos per commonefaftionem;

Quum fciam breui futurum, vt deponam hoc »4-onan.xi.i;r tabernaculummeum : *ficut Dominus nofter

lefusChriftus declarauitmihi. Sedamp;ftude-lt;J bo vt VOS fubinde poft exitum meum pofsitis I Cor,i.i7amp; horummentionemfacere. ’Non enim arte co-16 a.Cor.i.i; pofitas fabulas fequuti, notam vobis fecimus ' Domini noftri lefu Chrifti potentiam amp;nbsp;ad-uentum fed vt qui oculisnoftris afpcximusil-liusmaieftatem- Acceperat enim à Deo Patre 17 honorem Sc gloriam,voce ad eum delata huiuf.

modi

-ocr page 577-

PETRI. II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i74. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

modi à magnifica gloria/ Hic eft ille Filius me. MaUIi.iy.Ÿ usdileftuSjinquo acquiefco. Et hanc vocem nos audiuimus ècælo delatam, quum eflèmus

19 vnà cum CO in monte fanifto. Ethabemusfir. mifsimum fermonem propheticum : cui reftè facitisquôdattendatisjvelutlucerng fplendenti in obfcuro Ioco,vfquedum. dies illucercat,amp; lu-

2o ciferexoriaturincordibusveftris.’Siilludpri_î.Tini.j;i mùmnoueritis, nullam prophetiam Scripturæ

21 eflèproprigexplicationis. Non enim libidine hominis allata eft olim prophetia,(èd afti à fpi-ritu fanfto loquuti funt fanfti Dei homines.

G A P V T H.

I Exponit euthçc monueritfupcriiis.nimiriim propter falfos doâores.î quorum nefandas artes acintcritiim deferibit. li. Brutis animalibiis, 17. amp;nbsp;fontibiis Gne at.ur eoscomparât. 10. quod hominesDeoconfecra/ tos.ad priftinaminimunditiem retrahant,

‘quot;pVeruntautemd: pfeudoprophetæ inpopu.

lo: vt etiam inter vos erunt falfî doiftores,qui fubintroducenthærefes exitiales, etiam Dominum qui illos mercatus eft abnegates, accerfen-

2tesfîbijpfisveloxexitium. Et multi fequentur eorumexitia; per quos viaveritatis blafphema.

3 bitur. Et per auaritiâ fiftis ftrmonibus vos ne -gotiabuntur: quibus damriatio iam olim non

otiatur,amp;quorum exitium non dormitat. Na

fi Deus Angelis quipeccauerant non pepercit, jq£j. ^3 fed in tartarum detrufos,catenis caliginis tradi-iud ö

î dit,damnation!lèruatos. Etprifcomüdonon pepercit,fed oftauum * Noë iuftiti» preconem feruauit, diluuio in mundum impiorum in, duëio: Etciuitates Sodomorum acGomorrhe in cineremredaftas ^fubuerfione damnauit, fe,

Nn 3 cit^

-ocr page 578-

CAP. U, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rPIS TO LA

Vt effent exemplar impiè vifturis: Et iu. 7 ftumLot libidinofa nefarioruni conuerfatio, nefatigatumeripuit. (luftusenim illcquum S habitaret intereos, in dies animam iuftam in' jquis illoruni faftis, amp;nbsp;videndo amp;nbsp;audiendo excruciabat.) Ncuit Doiuinirs pios è tetatione eripere, iniuftosautem in diein iudicij punicn-dosferuare : Maxime verbeos qui carnem fe-10 quentes, in impuracupiditate iricedunt ,amp; do-minatümdefpiciunt : qui inquam, vt fun tau. dacesamp;fibip)acentes,non horrent dignitates tonuitijsinceflerc. Quumipfi Angeli qui funt 1» roboreac potcftatemaiorcs, non fcrant aduer-fuscasapud Dominum indicium maiedicum. At ifti, velutianimantia rationis expertia quæ natural!impctu feruntnr, factaadeum fine,vt lt;.iptaintereant,ea vitupérantesquæ ignorant, fus ipfbrum corruptelainteribunt:Rcpoitatu. ij ri mercedem iniuftitie,vt qui pro voluptate du-cant quotidianas delicias ; labes ac macula;, qui fraudibus fuis fi; obleftant, vobifeum cpulado. Oculos habetesplenos adulrerij,amp; qui à pecia. ' do ceflarenefciantjinefcantes animas inftabijes', cor haben tes adauaritiamexercitarum,execran-dihomines: Quireliftareftavia,aberrarunt, ftquutivia ’BalaamfilijBofor,quimercedem lud.« jniquitatis amauit : Sed redargutioneni fuæ rö tranfgrefsionis fuftinuit; nam fubiugis afîna muta,humana voceloquuta,prohibuitProphe lud.ît tæ dementiam. ’lfti funt fontes aqua carentes, ly'l nebulæ à turbine agitatæ; q;uibus caligo tene. brarum in arternum feruata eft.Nam prattumf- i8 dam vanitatem loquendo per carnis cupiditates Jafciuas,cosinefcant,quiveiècffugcranteos qui in

-ocr page 579-

PETRI. IT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î-?«

,9 in errore verfantur : * Libertatcm eis pollicen, fohm. S. dOjquumipfifèruiCnt corruptionis : liquidem Rom, û. 1,0 à quo quis fuper.-itus cft,huic etiam in feruituté

îoeftaddiÂus. ^ltaq; fi poftquam inquinamenta Matth.11.4t jnuiidi.peragnirionemDomini amp;nbsp;Seruatoris Heb.e.4 lefu Chrifti cft'ugerint j his rurfum iroplicati fuperentur^faftâ cft vltima corum conditio de-

zt teriorpriore. Satiusenimfuiflet cis nocogno-uifle viain iuftitiæ , quàmcognitailla,rcgrcdià

22 fanfta doftrina ipfis tradita. Sed accidiceis

quod veto prouerbio dici folet/Canis reuerfus ptou.xô,ix eflad fuumipfîus vomituni;amp;,Sus lota^ad vo-lutabrunicceni.

C A P V T III.

1. OilcnJitnS frultrah«repcti.i qiiii ffpnis cxcitâdl fiiit,4. ob per culâ q-ioti ab illurorib.ilüs iinpendct.JS. ItaquepiusRiunetiiecxcarnis fènfii il. dieni Domuii mctiaiitur.t4.fcdqualipiafentemfilii fiatiiant. 1$. lu qua doârina p.iuluui facit Gbi fociiim amp;nbsp;fdfiragatorcm.

» TT Ifcc iam altéras vobis literas feribo, dilefti,

■* -‘•quibusfinccramnientem veftram per corn, J monefaitionem excito. Vtmemores fîtisver-borumquæpr.rdifta funt à (anftis Prophetis, amp;nbsp;doctrine noftræquifumus Apoftoli Domini

extremis diebus irrifores^vt qui in fuis ipib- t.Tim.j.i

j itiocreationis.lllud enimfponteipfos latet,ce-los iam olim extitiflè per Dci (èrmonem, amp;ter-

6 ramexaquaamp;inaqua conlîitentem. Quam-obrem is qui tumerat mundus,aquainundatus

J perijt : Qui verd nunefunt câtli ac terra ,eo-dem fermone rcpofîti, feruantur igniindiem

Nn 4 damna.,

-ocr page 580-

CAP. 111.

Fiai. 90.4

F.PISTObA PET. II, cfamnationis amp;nbsp;exitij impiorum hominum. Vnuniautetnhocne voslateac, diJeAi, VnutnS diemapud Dominum periode efle,vt mille an, nos,amp; milk annos,vt diem vnum. Non tardât 9

Domin us qui promilît,(vt nonnulli tarditatem ^zcdi.iSjz, lianeefl'e ducunt) fed patienserga nos, ^nolens i.Tnn'.z.4 vJIos perire,fed omnes ad refipifcentiam tende, 4 1'11. *Venit autem,Gcut hirinnofte,diesille I»

ib.i;

amp;06. zx

Apcc.zi. I

Domini,quo cæli cum ftridorepræteribunt, e. lementa vero æftuantia folucntur,terra^ueamp; quæ ill ea funt opera exurentur. Quum igitur » h.rc omnia foluantur,quales oportet elTe vos in fanftis conuerlationibus amp;pietatis officijs.'Ex, ** peiflantes amp;properantesadaduentura diei Dei, in quo cæli conflagrantes foIuentur,(Scelementa æftuantialiquefccnt ? ^Sed cælosnouosacter- ij ram nouam ftcundùm promiflum expeftamus, in quibus iuftitia inhabitat. Quapropter, dik-14 lt;âi,hecexpeftantes,ftudete vt immaculatiamp;in. eontaminati ab eo reperiaminicum pace: l’On-niini^; noftri patientiam, falutem arbitramini: iîcut «Sccharus frater nofterPauIus,pro fibi da. tafapientiafcripßt vobis : Vt quiin omnibus'6 fére epiftolis loquatur deiftis : inter quæ funt nonnulla difficilia intelkftu ,quæ indofti pa-rum^ue ftabiles detorquent,vt 6creliquas Scri. pturas,fuoipforumexirio. Vos igiturdikfti, lt;7 qui hivc præfcitis,cauete ne illorum nefai iorum errore abdufti, excidatis à propria Habilitate. Sed crefeitein gratia amp;agnitioue Domini no, iS ftri ÄrSeruatoris lefu Chrifti ; cui gloria amp;nuncamp;ad tempus fempi-ternum. Amen.

EPI.

-ocr page 581-

EPI s T. IOANNIS I.' nbsp;176

EPISTOLA CA-

I H O L ! C A lOHAN-

N1 S A P O S T.O I ptima.

CAP VT I.

I.Sermone n illiiin aeterniini in quo eft vita, y amp;nbsp;Lux 7 anniintiare fcteftatur: 9 amp;nbsp;propitium fiildibus Dcum fore,fi gementes fiib vitiorum onere, confuger» difcanc ad ipiius mifericordiam.

QVOD erat à principio ,quod audiui-nius,quod vidimus oculis noftris,quod • fpeetauimus, amp;nbsp;manus noftræ ton-2 treftarunt de Sermone vita:; (Nam vita pate, fafta eft,amp; vidimus,amp; teftamur, amp;annuntia-mus vobis vitam illam a:ternam quæerat apud 5Patrem,amp;patefa(ftaeft nobis.) Qdipd,in-quam,vidimus amp;nbsp;audiuimus, id annfitiamus vobis, vtamp;VOS communionem habeatis no. bifcum; Sc communio noftra fit cum Patre amp;

cum Filioeius lefu Chrifto. Ft hæc fcribi. mus vobis, vt gaudium veftrum fit plenum. J ’Hoc eft igiturnuntium quod audiuimus ex ipfo,amp; renuntiamus vobis,Deumlucem elle, 6 nec tenebras in eo efle vllas. Si dixerimus nos

focietatem habere cumeo,amp;intenebris ince.

7 dimus,mentimur,necfincere agimus. Qjiód fi in luce incedimus,ficut ipft eft in luce,communionem j^abemus cumeomutuam,’amp;fan-fjg|, guis lefu CIiriftiFilijeiuspurgat nos ab omni 1. Pent. 19

S peccato. ’Si dixerimus nos peccatum no ha. bere,nofipfosfallimus, amp;nbsp;veritas in nobis non

9 eft. Siconfiteamurpeccatanoftra, fideliseft Prou.xo.9 amp;iuftus, vtremittat nobis peccata noftra, amp;

Nn J purget

-ocr page 582-

CAP.!!. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA

purgetnosab omni iniquitate. Sidixerimus nos non peccaire,mendacem facimus cum, amp;nbsp;fenno cjus non eft in nobis.

CAPVT II.

nPropoRtoChrifto nicdiatorc .'fe adiioc3to, J docct in vit.e fanSlmomi Lwm efie Deicognitioneni, ix qnaincuiufuisæiatis amp;nbsp;conditionis Iscniinibus eom^ niuiicmfacit, 14 modo viii C'lirifto adhsereant. is Taiideni vbi ad contcmptiim inundi hortatiis eft, id fuadec Anticlirilios fugicndosciie, 14 inhxreiiduni aiiteni agmt; ventati.

■pllioli mei, h.TC fcribo vobis, nc peccetis.i ^^ Qiiód fiquis peccarit, aduocatu apud Patre habenius', lefuni Chriftum iuftum. Et ipPe I eft propitiatio pro peccatis noftris.'necpro no, ftris foiùni, fed etiamprototius mundi pec. catis. Et per hoc feimus noseumnofle ,fi ma. J data ipfius obferuaraus. Qui dicit,Noui turn, amp;nbsp;mandata eins nonftruat, mendax eft, amp;nbsp;in co veritas non eft; Qui auteni feiuat fermo. j nemeius,vere in hoc charitas Deiexpleta eft: per hoc feimus nos in ipfo cflè. Q;ii dicit fe in ó cohabitare, debet, ficut ille ambulauit ƒ itaamp; ipfeambulare. Fratres,nouani doiftrinam non 7 fcribo vobis, fed doiftrinam veterem, quam vi. delicet habuiftis iam inde à principio. Vêtus hæc doilrina,(êrrao ille eft quem audiftisiam indeà principio. Econtrariôdoiftrinam no-î uam fcribo vobis,quod verum eft in ipfo, amp;nbsp;in vbbis,quia tenebræ prætereunt, amp;c verailla Jux iamlucet. Qiii dicit fein luceefle, amp;fratrcm

Inüï j.i}. fuumodit, intenebriseft vfque adhuc. *Qui 10 ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diiigit fratrcmfuum,in luce manet,amp;offendi-

culuni in co non eft; Qui autem oditfratrem 11

fuum,

-ocr page 583-

to ANNIS I.

fillirn,in tenebris in tcnebrisambulat; amp;nbsp;nefcit quôeat, quiatencbræ oculos ipßus ob.

*2 CKcarunt. Sciibo vobis, filioli,quoniam rei iniirafunt vobis peccata propter nomen eius.

13 Scribo vobis,patres,quoniam noftis cum qui à princjpio eft.Scribo vobis,adoJefeentes ;quo. nia Malum ilium viciftis. Scribo vobis pueru, 14 li,quoniam noftis Patrem. Scripli vobis pa. tres, quoniam noftis eum quieft à principio. Sciipii vobis adolefcentes, quiaforteicftis , Si verbum Dei habitat in vobis. Si ilium Malum IJ viciftis. Nediligitc munciura,neque caque in mundo funt.fiquis diligit niundn,nôeft cha.

16 ritas Patris inco. Quoni.aquicquidcftinmu. do,cupiditascarnisamp; libido oculoruin, amp;nbsp;fa. ftus vit.c , non eft ex Patre;fed exraundocft. xy Porromundus preterit,amp; cupiditas ipfiu j;qui verbpræftat voluntatem Dei,manet in æternS.

-ocr page 584-

CAP. in. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIST OLA

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inVoSisnianeat.fiinvobisnianferitquotl au. (

diftis â principiOjVos quoquc in Filio amp;Patre manebitis. Hæcauteniillaeftproinifsioqiia 2j jpfepollicitus eft nobis,népe vita illaæterna.

H^c fcripfi vobis de iis qui feducut vos. Sed 26 vnftioquam vosacccpiftisab eo,manetin vo-tgt;is,necneceflehabetis vt quifqua doceatvos;

' rerftmficuteademvnftiodocet VOS de omni, 1 bus,que amp;nbsp;veraxeft,amp;n5 mendax.amp;ficut do-cuitVOS,manebitis in eo. Nunc igitur, filio. 2S li,manete in eo:vt quum patefaftus fuerit,h3- ' beamus fiduciam, neque pudefiamus coram eo in ipfius aduentu , Si fcitis cum iuftum 29 elTe, n oft IS quicunque exercet iuftitiam,exi~ ' pfo natum efle.

CAPVT III-

nem fubaCdit.

■^Idete qualem charitatem dedit nobis Pa, * ter,nenipe vtfilijDei voceniur. propterea inundus non nouit nos, quia non nouit eum. Charifsimi, nunefilij Dei fumusifed nondum j patefaftumeft, qubd erimus. feimusautefore vt quum ipfepatefaftus fuerit,fimiles ei fimus: quoniam videbimuseumficutieft. £t quif, j quis habet banc fpem in eo fitam, purificat fe, ficut 8c ilJe purus eft. Quifquis committit 4

Eia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccatum eft Legis trangrefsio. £t fcitisiJlu j

\t peccata noftra tolleret, lt;fe

pecca.

-ocr page 585-

f o Ä N N I s I. 17J

Sftuseft. ^Qui coniinittit peccatum,exdia-(olian.,f.4 boloeft ;quoniam à principio diabolus pec_ cat, ad hoc patcfaétus eft Filius Dei, vt dift pfoluatopera diaboli. Quifquisnatus eft ex

Deo, peccatuin non cominittit : quoniam fernen ipfius in co manet ; ncc poteft pecca, iore,eo quôd ex Deo natus eft. Per hoc ma.

nifefti funt filij Dei amp;lilij diaboli.quifejuis non exercet iuftitiam, non eft ex Deo,amp; qui

Il non diligit fratrem funm. ’’Quoniam hoc Ioh.ij.}4, amp;nbsp;eftnunciumquod audiftis d prinopio, vtdi. *5- ‘i uligamusalij alios. Nonficut ^Cain,qui exil, Jo malo erat, amp;nbsp;occidit fratrem fuum.Cuius autem rci gratiaocciditcum? quia opera eius

I3malaeiant,fratris autemeiusiufta. Ncmi.

14 rcmini,fratresmei,fioditvos mundus. Nos feimus nos translatos efle ex morte, ad vitam quia diligimus fratres ; qui non diligit fratré, manet in morte, ’Quifquis odit fratrem fun, Supr » 19 homicidaeft;amp;noftis nullum homicida ha.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;/- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/Tgt; nbsp;nbsp;, loh.iç. ij

ig here vitam æternamm le manctem. J er hoc Epiuf.j.z. cognouimus charitaté, quöd ille animamfua pro nobis pofuitrnos igitur debemus pro fra.

17 tribus animas ponerc. ’Qui veröliabuerit Lue.;.ii mundanas facultates, amp;nbsp;viderit fratrem fuum egentem. Sc clauferit vifcerafuacorâ eo, quo.

i| modocharitasDeimanet in eo? Filiolimei, ne diligamus verbo, neque lingua folùm, fed opere Sc veritate . Ft per hoc cognofeimus nos ex veritate elTejamp;coram ipfo fecuraredde.

mus

-ocr page 586-

CAP.ini. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIS TO LA

/S’irft.-.t.i'!

lo’i i; 7, CC

10 U

ïjjf Ç. J 4.

mus corda noftra. Nam fi nos condemnet cor 2« noftriijpotcntiorcft Deus corde noftro,amp;no_ uit omnia. Cfiarifsimi,fi cornoArum nos non 2« lt;ondeninct,fiduciâ liabenius apud Deum; 22 quicquid pctierimus,accipinius abeo rquoniâ pr.rceptaeiuscuftodimus, Ârcaquæipfi pjacét ïoh. ô.ap,amp; facimus. ’H.rceftigiturcius doétrina, vtcre- 2j Joiiàii. j,24 »^^musnomini Filij cius ]efuChrifti,amp;diIi-amp;l$ lo gamusalijalios^ficutmandaq-it nobis. Na qui 24.

feruaceius mandata,in eo babitat,amp;ipfèin co: amp;pcrhocnouimuseunihabitarein nobis,né, peexSpiritu qucmnobis dédit.

C A P V T II If.

i.Vbiqiiseilâ inferuitdeprobaiidisrpiritibtis, 4 qiiil aliiexmiindo, alüexDcoloqiiiinnir, 7 adCha/ ritafemredit, 11. 19 amp;nbsp;Deicxemplo adfrat rniim amoreni hottatur.

Tgt;lle(fti,nccuiuis fpiritui crédité : fêd proba. 1 •*-^te fpiritus an ex Deo fintrnam multi pfeu-doprophct.-Evcnerntinmfldum. Exhoccog. 2 noîcite Dei Spiritu.Quicunquefpiritus con_ fitetur ItfuniChriftum in carné vcniflB,cx Deo eft. At quicunque fpiritus non confitttur le, j fum Chriftum in carné veniire,ex Deo noncft:

I fed hic eil ille fpiritus Antichrifti, dequo au_ diftiseum venturumfuifle,amp;iam nunc in mu-doelTe. VosexDeoeftis,fiIioli,amp;viciAiseos, 4, quoniam potentior eft,qui eftinvobis,quàm loh 9 quiinmfidoeft. Ipfîèmundo funt,ideomn.5’ danaloquunturjamp;mfidus eosaudit. ^Nosex 6 Deo fumus;qui nouit Deû, audit nosrqnô eft ex Deo,nô audit nos: ex hoccognofcimus fpi. ritum veritatis Si fpiritum erroris. Dilefti di. 6 ligamus alij alios.nâ charitas ex Deo cA : quif.

qui*

-ocr page 587-

IOANNIS I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;579

lt;5uislt;3iligit,exDconatuseft, Ärnouit Dcutn.

S Quinon dibgit,nonnouit Deuni ;nan’Deus

lo milk Deus in mundum,vt viuamus perefi. In hoc cftcharitas,nó quèd nos dilexerimus De-um,fed quhd ipfe dilexeiit nos,amp; miferit Filiu fuumvt effet propitiatio pro peccatis noffris.

Il Dileiffi fi Deus nos ita dilexit, dcbemus amp;nbsp;nos

lè in eo habitat,lt;5c ipfe in Deo. Et nos cognoui, mus amp;nbsp;credidimus charitatem qua habet Deus in nobis.Deus charitas efl::amp; qui manet in cha,

’9 te. Nos diligimus eum, quoniamipfeprior dilexit nos. Siquisdixerit,Diligo Defi,amp;fra, trcmfuumoderit,mendax eft.qui enirnnon diligit fratrenifuum quern vidit, Dcum quem non vidit,quomodo poteft diligere! Et hoc mâdatum habemusabeo , *vt qui diligit Eafi, lohan. ja» diligat ócfratrcmfuuiu, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;it.ii

-ocr page 588-

CAP.V.


E P I S T O bÄ CAPVT V.


V Oflcndit fraternâ amorc amp;nbsp;fidcm elTe res eoniunAa». IO N iillam autem haberi poiTe Üdem Deo, iiifi credenz doinChriftü. 14. Hinccercaeftinuocatio: lö vtpro fratrib us eriam valeant preces noftræ.

QVifquis Credit lefum elTc ChriAn , ex Deo t natus eft.’öc quifquis diJJgit genitorem di. ligit etiam eum qui ex eo genitus eft. Per hoc l cognofeimus nos diJigere filios Dei, qun nos Deum diligimus ,amp;mandata eius feruamus.

•’ï' }o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enitn charitas Dei, vt mandataeius j

feruemus; amp;nbsp;mandata élus grauianon funt. Qyoniam quiequid natum eft exDeo, vincit 4.

I Cortr mundum : amp;hæceft viftoria quævicit mun-dum,nempefides noftra. Quiseftqui^vincit j mundum, nifi qui credit lefum efle Filium Dei ? Hic ille eft qui venit per aquam amp;nbsp;fan. 6 guinem, nempe lefus Chriftusrno per aquam folùm, fed per aquam amp;fanguincm : amp;nbsp;fpiri, tus is eft qui teftificatur fpiritum veritatem ef. fe: Nam tres funt quiteftificantur in cœlo, 7 Pater,Sermo, amp;c Spiritus fanftus;amp; hi tres v.

loh.j.is num funt. ^Ettres funtquiteftificanturin 8 terra, Spiritus amp;aqua, amp;nbsp;fan guis; amp;nbsp;hi tres in vnum conftntiunt. Si teftimonium homi.9 numaccipimus, teftimonium Dei maius eft: nam hoc eft teftimonium Dei quod tcftifica. ‘ tuseftdeFilio fuo. Qjii credit in filium Dei, 10 habet teftimonium infeipfo.'qui non credit Deo,mendacemeum fecic,quia no credidit te. ftimonio quod teftificatus eft Deus de Filio fuo: Eftautem hoc teftimoniS , nempe quod 11 vifSm æternam dédit nobis Deus ; amp;nbsp;hæc s’ita in Filio ciu$ eft. Qui habet Filium, habe. it vitam;

-ocr page 589-

I o A N HI s I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i$9

vÎMmîqui non habet Filium Dei, vitam non JJ habet. Hæc fcripfi vobis qui creditis in no..

men Filij Dci ; vt feiatis vos vitam ætsrnam

14 habere, lt;Sf vt credatisin nomenFilij Dei. Et hæc cftfiducia quam apud Deum habemus, ^ipfuni, fîquid petierjmus fecundum volun. Supraj.a* tatemeius, nosaudire. Quôd fifeimus eum audirenos,quicquid petierimus,feimus nos

té habere petitioncs quas ab co petiimus. Si fluis viderit fratrem fuum peccare peccato quod non eft ad mortem, petet, amp;nbsp;dabit ei vi. tam .'peccatibusdicononad mortem.EÂpec. xatum ad mortem ; non pro ijlo dico vtro.

quüdquifquis r.atus eft ex Deo, non peccat: Jed qui genituseft ex Deo, conferuat feipfum,

jqui verax eft: amp;nbsp;fumus in verace i 11 o, in Filio J eius lefu Chrifto. hic eft verus Deus, âf vitaæterna. Filioli, cauete

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vobis ab idolis.

Amen.

ËPISTO.

-ocr page 590-

ËPISt ÖL A

E P I S T O LA lO'

HANNIS SECVNDA.

(. îiifcnbitur hac Epifl. exfmia ar praRanti ilignitate ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fœtnina. 4 qua iîlios in Dei timoré rede ccjucaios

habebat. 6 H.äc oratytiiidiar tateChrillianapeifce uerct 7 ne in Antidiriftosinctdai: 10 quhipotiuseoä oninino viced

PRESBYTER eJeftæ dominæ, amp;:libe. t riseius,quos ego verè djligo,Keccgo lus,fed amp;onines qiiinorunt veritatem;

Propter veritatem quæ permanet in nobis, amp;nbsp;j nobifeum erit in aternum. Sir vobifcnni gra-j tia,miftricordia, pax à Deo Patre, èc Domino lefu Chrifto Filio Patris, cumveritateamp; tharitate. Gauifus fum valde quód iniie«^ nerim ex filiistuis qui intégré incedant, lîcut mandatum accepinius à Patre. Et nune ro-j ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;go te,domina,non vt mandatum nouum feri-

ïoli if.11 bens tibi, fed quod habuimus dpiincipio, vt drligamus alij alios. Hæcautcmeft charitas, lt;nbsp;vt incedamusfecundum doéitinani eius.Hiec eft doi'lrina,vt ficutaudiftis à principio,itain eo anibulctis. Nam multi impoftores Jn-ƒ grefsifunt in mundüm , qui non confitentur lefumCbriftum veniflein carne.Qui eft eiuf* modi,impoftoreft amp;nbsp;antiebriftus. Attendite g vobiiîpfis ne perdamus quæoperati fumus.’fed Vt mercedêplenârecipiamus. Quifqüis trans. greditur, nec manetin doiftrina CIirifti,Deû nonhabet.quimanetindoftrinaClirifti, hic amp;nbsp;Patré amp;nbsp;Filiiî habet. Si qutJ venir ad vos,amp; ■«

Rom.iÂ. 17 h«ncdoftrinânon adfett,’nerecipiteendo-tr.umgt;

-ocr page 591-

IOHANNIS lil' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iSj

«1«tn,n'ec Aue ei dicite: Qui enim dicit illi A» ue,coinmunicat operibus eius malis. Quum multa habereni vobis fcribeiida, nolui charta «8catramento:fed fperome venturuni ad vos, amp;præfentempræfentibus Joquuturn, vtgau. dium noftruin fit completum. äalutant te filij fororistuæeleâa:. Amen.

E P I S T O L A IO-

HANNIS TERTIA.

t Hofpitalitatcm üai buJat. ç) amp;nbsp;Diotrcphispchrz lantiamacciifans: lo Gaiiim moncta’tbcnefacicndo petreuerrt. ii Pofti emo Dcnictriiimconimendat.

Nib R Gaio diïeAo-, qUem'ego veri di^ g ligO' DiJeftc, in primis opto vt profperi quot;^agas amp;■ valeas, ficut prof^erèagit anima J tua. Gauifus fum enimvalde quum veniiTent fratreSjamp;teftimonio fuo cómendaflènt inte, gritatem tuam,prout tu intégré incedis. Ma. iOs iftis gaudium non habeo, quum videlicet J audio filios meos intégréincedere. Dilefte, fideliteragis quicquid facisergafratres amp;er. égaperegrinos, Quiteftimonio fuo comenda. runt charitatétuâin confpeitu Ecclefia::quos reftéfacies fiprofequutusfueris vt Deo dignit y eft. Nam pr® nomine eiusprofefti funt,ni. S hil accipietes à Gentibus. Nos ergo debemus reciperehuiufmodi, vtadminiftri limus vcri. . çtati. ScripfîEcclefiæ.’fed quiprjmatû inter eos lo-ambit Diotrephcs,nô recipit nos. Propterea, fivenero fuggeram ipfius facinora quæ facit, verbis improbis garriens in nos ; qui^ueetiam. hisnoncontentus,neque ipfereciprt fratres,

Oo a

-ocr page 592-

CAP.t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA

amp; qui vollint recipere prohibet nbsp;nbsp;nbsp;exEccleliä

elicit. Dilefte,ne imitare quod maluni eft (èd it quodbonum eft.qui bene facit, ex Deo eft.qui autem male facit,Deum non vidit. Demetrio u teftimoniumredditum eft ab omnibus, amp;nbsp;ab jpfaveritate.'ftdamp;nosteftimonium perbibe. mus,amp;noftis teftimonium noftrum verum efle. Multapoflemfcribere,fed nolo atrame_ IJ toamp;calamo tibifcribere:Spero autem fore vt ftatim tevideam,amp;vt coràm loquamur. Pax i tibi. Salutant te amici. Saluta aniicos no. ij minatim.

EPISTOLA CA-

THOLICA IVDAE

APOSTOL-I;

3. Admonet pios vt G bi caueant ab eo hominiiai genere 4 qinexChrifiigratialafciiiiendiprattextiim captant. J quosnon iiiipiine laturoseinsgratise conicmptum. 6,7 tribus cxcmplisdcraonflrat: 14 amp;nbsp;vaticiiiiiim Enoch profcrr. 10 Moiiiim deniquc piis oftendit.quo omncs corum machinas difiiccre qiicant.

IVD A S lefu Chrifti feruus,fraterautem la. t cobi, vocatis, dDeoPatre fanftificatis, amp;• lefuChrifto feruatis. Mifericordia vobis a amp;pax amp;nbsp;cliaritasmultiplicetur. Dilefti,qun j omneftudiumadhibeam vt fcribam ad vos de communi falute, necefle habui vobisfcribere, ad VOS hortandos vt decertetis pro fide que femel tradita eft fanftis. Nam fubrepferutqui. 4 dam homines,priusiam olim defcriptiad hac damnatione,impij,qui Dei noftri gratia rranf. ferunt ad Jafciuiam, amp;nbsp;folum ilium hern Det» ac

-ocr page 593-

I V D AB. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I9t

MC Dominum noftrum lefumChriftS negant.

J VoloautemVOS iftorum commonefacere,vt qui ième] hocfciatis,Dominum,quumpopu. Ium ex Aegypto liberairet,rurfus ^eos qui non Nuffl.l4..i7 ^credebant perdidüTe. Angelos qui non’quot;^“'*'* feruata fuaorigine reliquerunt fuum domici. lium ,iudicio magni ilhus diei vinculisæter.

“l nis fubcaliginereferuafle. ^Sicut Sodomaamp; Gen.is.» Gomorrha amp;nbsp;his finitiinæ ciuitates, fimili mo do atque ili« fcortatæ, lt;fc carnem alienam fe. ftat.-Cjpropofitæ funt exempio , ignis xterni

3 pœnamfuftinentcs. SimiJitertamé driftifo, piti,carnem qiiidcm polJuunt: dominatu veró

9 reiiciunt,amp; dignitates conuiciis incefliint. Ar Michael archar.gclus, quum aduerfus diabo. Jumcertans difceptaret de corpore Mofis, non aufuseftillidmpingere notammalediÄi, fed

« ftione Core perierunt. Hi funt macularum inftarin agapisveftris, dum vobifcum conui, uantur,abfque vlliusmetu feipfos pafcentes, ’nubesaquacarenteSjVentis circumaftæ:arbo, Num.iff.i rescmarcide,infrugifere,biBemortug,eradica,*'P“'

I4tenebrarumin aiternum feruata eft. Prophc, tauit autem etiaiB de Iftis (eptimus ab Adam Enoch dicenf,Eccf vcnit Dominus cum fan, ijftismillibus fuiSf Vtferat indicium aduer,

O o 3 fus

-ocr page 594-

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPrST. IVDAE

PQI. 17-JO

fujomnes, amp;redarguat quicunq;exj*pfisfunf impij,de faébs omnibus quæ impie patrarinr, de^ue omnibus duris quæloquuti fuerint ad^ uerfusipfumpeccatoresimpij. Hi funtmur- lô. muratores,queruli ,in cupiditatibus fuis in-cedentes:amp; ^quorum os loquiturprætumida, alt;^mirâtesperfonas vtilitatis gratia. Vos au-17 tem dileâi memores cftote verborS que pre- ■ dictafucrunt ab Apoftolis Domini noftrilefu Chrifti; Qiiôd videlicet dixerunt vobis, ^in iS ïxtrcmo tèpore futuros rrrifores quiinlmpiis fuis cupiditatibus inccdanti Hi funt qui fei-17 pfos fegieganr,animales, Spiritum non habé-tes, Vosautcm dilefti, fanftifsimæ veftræfi.20 dei fuperftruétcs vos ipfos,per Spiritum fan-âum orantes, AHj alios in charitate Dei cô- 2l ïèruatCjexpedtatesmifericordiaiudomini no-ftri Icfu Chrifti in vitani æternam. Et alios it-quidemhabico delcftu commiferamini ; A-2J Jios verb tcrrore feruate , ex flamma rapientes, odio habentcs vel cam tunicamquæà carnis contaftu fit maculata. Cæterùmeiqui po-14. teft vos feriiare à peccato immunes, amp;nbsp;ftatue-re incô/peftu gioriefueinculpatos cumexul. ' »atione: Id eft foli fapientt Dco fcruatori 2Jî

. noftro,gloriaamp;magnificentjaamp;'robur amp;poteftas, nuncamp;in omnia fccula Amen.

»

A P O.

-ocr page 595-

lOHANKI S THEO.

LOÜl.

C A P V T I.

t.InilicatdoAriiifgcniisqiiod liicfraAahn-, S ncmpe iil.usqci.ftpriiinpuini amp;nbsp;finis, ii Deinde fcptcmci* d-labioriinidcftellarura lo myfierium cxplicat.

’ \ POC AbYPSIS IefuChrifti,qiiam 2LX dedit ipfi DeuSjVt indicarct feruis fu.

A- is quæoporteat fieri citó :is vcràmif. fam per Angelum fuuni,feruo fuo (ohannï fi. j gnifieauit: Qjji teftificatus eft fermonc Dei, amp;nbsp;teftimonium lefu Chrifti,amp;quecunque vi. dit. Beatus qui Jegit,amp;beati qui audiunt ver. ba prophétie huius:lt;5f feruant ea que in ea fcri. ptafunt.'tempusenim propèeft. Iohannes fe-ptem Ecclefiis que funt in AfiaiGratiafitvobiï amp;pax’i Qiii eft,amp; Quierat,amp;Qiii Venturas Kxod. ij. 14 eft;amp;à fepté Spiritibus qui in confpeftii thro.

j nieius funt; Et ilefu Chrifto , ^qui eft fidus Pfal.Sq. }8 ille teftis primogenitus ille ex mortuis,ac *’ princeps regum terre : qui dilcxit nos, lt;Sf lauit nos à pcccatis noftris ^per fanguin'em fiium; i.Pet.i.19

Ç Etfecit nos ^reges «Sefacerdotes Deo amp;nbsp;Patri i.Iohan^-? fuo,ei,inquam, gloria amp;nbsp;roburin ftcula fecu.’■ * y lorum. Amë. *Ecce,venitcumnubibus,amp;vi. F,fit.j.i ' debit eum omnis ocuius,ctianiqui eum trans.14.1 fixerunt;amp; plangentcora eo omnes tribus ter.

S r9.etia,amé. ^Ego fum A amp;nbsp;n,ideft principiu -„(fj finis:dicit Dominus,Qui eft,iSc Qui erat,«Sc' j

9 Qiiiventuruseft,ille,inquä,omnipotens. E, go Iohannes,quifrater vefter fum,amp; focius

O 0 4 ' ill

-ocr page 596-

CAP-(z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A PO CAL.YPS15

in affliAione amp;nbsp;regno óftoIerantiaChrifti te, fu,erani ininfulaquæ vocatur Patmos, pro. pterfermonem Dei amp;nbsp;tcftimonium IcfuChri fti. Fui autem Spiritu correptus die Domini-lo co,amp; audiuii tergo vocem magnam tanquam tub.r, Dicentis, Egq fum A amp;nbsp;ß, primus ille li amp;nbsp;vltimus : amp;, Quod vides fcribe in libro , amp;nbsp;mitte feptem Ecclefiis quæ funt in A fia, Ephe. filt;ScSmyrnæ,amp;Pergami,amp;Thyatiræ, amp;nbsp;Sar. dibus,amp;PhiJadelphiæjamp;Laodiceæ. Cóucr.U fusfuinigiturvt viderem vocem quæ loquuta erat mecuni.Conuerfus autem vidifepté can. delabraaurea. Etin medio feptemcandela. i j brorum quendam fimilemFilio hominis, in. , dutum talari vefte,amp; precinftumad mamillas Bonaaurea. Caput autem eiusamp;capilli erant 14 candidi vt lana alba, tanquam nix.amp; oculi eius vtflammaignis. Pedes auté eius fimiles chal-iy colibano,velutin fornace ardentes ; amp;nbsp;vox il.

• lius tanquam voxaquaruni multarum. Ha-ilî bebat autem in dextrafua Hellas feptem : amp;nbsp;ex oreeiusanceps gladiusprodibat: amp;facieseius quails fol in fuo vigorc lucet. Quum autem ly vidilTemeunijCecidiad pedes eius yeluti mor. tuus.tumimpofuitmihidcxtram fuam,dices fumprimus amp;nbsp;vltimus. , Etqui viuOjfedfuimortuus, amp;ecce viuo in if reculafeculorum.amen.iamp;habeo claues infe.

- rorumamp;rmortis. Scribe quævidifti,amp; quæ 19 funt,amp;quæpofthac funt futura: Myfterifit • feptem ftellarumquasvidifti in dextramea,amp; , feptem candelabra aurea.Septem ftelJ.v Angeli funt feptem Ecclefiarumramp;candelabra feptem . qua vidifti,feptem Ecclefia: funt,

-ocr page 597-

t OH ANNIS.

»«

CAPVT II.

I. lubetiir Iohannesfcribere qiise Dominus necenarial houeratEcelelijsi, Ephelionim, S. Smyrncnfiiim, ii. Perganienotum, 18. Tliyatirenlium:2f. vt qtigab Ar poftolis accepcrunr, tcncant.

' A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicit

^■qui tenet feptem ftellas in dextrafua,quiani

X buJat interfeptem candelabra aurea. Notii o, peratua, amp;laboremamp; tolerantiam tuam , amp;nbsp;quod non pofsis Arre malos, amp;nbsp;exploraris eos qui fe dicunt Apoftolos efle,amp; no funt;amp; com.

•J periftieoseflêmendaces. Et onere preflus fu. ifti,amp; fuftines ; amp;i propter nomen meum labo.

4 rafti,'3c non es defatigatus. Sed habeo aliquid aduerfuinte,quódcharicatem tuamprimam O., J mifcris. Memorcftoitaque vndeexcideris, amp;nbsp;refpice,amp;priora opera facitoJui minus,veniam aducrfum te citö, amp;mouebo candelabrum tuu

6 èloco fuo,nifirelipueris. Sed hoc habes, quod odiftifaaaNicolaitarum,quæamp;egoodi. Qui habet aurem,audiac quid Spiritus dicat Eccle. fijSjVittori dabo edcreex arbore vitæ qua; eft in

Î medio paradifi Dei.Angelo verbSmyrnarorum Ecclefîæ ftribejHæc dicit primus illcamp;vltimus

!gt; qui fuit mortuusamp;viuit ; Nouioperatua Sc ■ affliftionem amp;nbsp;paupertatem, (ftd diueses ) amp;nbsp;blafphemiam eorum qui fe dicunt ludæos eflè, *0 amp;non funt, fed fynagoga Satanæ. Nihil me. tileeorum quæ paflurus es: ecce,futurum eft vt mittatdiabolus aliquosex vobis incarcéré, vlt; exploremini ; amp;habebitis affliftionem dierum deccni.Eftofidelis vfquead mortem,amp;dabo tf* ubicoronam vit«. Qui habet aurem,audiat quid Spiritus dicat Ecclefijs, A'^iftornon lædc-turd morte fecunda. Angtlo veröl’ergamcniïe

Oo 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£t.

-ocr page 598-

«*• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APO C ALYPS IS

Ecclefiæ fcribe, Hæc dicit qui habet romphæam illam vtrinqueacutam. Nouiopeiatua.amp;vbi habites,ncnipe vbi thronuseft Satanæ: amp;qudd

teneas nomen meum, neq; negafti fidera meam, etiam ijs dicbus quibus Antipas martyrille nie.

usfidelis trucidatuseftapud vos, vbi Satanas habitat. Sed habeo adiierfumtepaiica,quöd 14.

,î4''4 habeas iftic qui teneant doftrinam Balaam',

i. Sam i£.t Pfal. 7. 10 lercm. II, jg, *740

quidocuitBalac obijccre offendiculum coram filijs Ifraël, vt edercnt ex ijs quæ fimulachris immolantur,amp; fcortarentur. Ita habcs ctiani tj qui teneant doftrinam Nicolaitarum : quod odi. Rcfipifce ; (in minus, veniani aducrfum te t6 citö,amp;pugnabo cumillisgjadio orismei. Qui xf habetaurcm,audiat quid Spiritus dicat Eccle. fijs,ViAori daboedereexManna iHoabfcondi. to,amp; dabo illi calculumalbum , (Sein calcula nomen nouum feriptum,quod nemo nouitnifi qui accipit. Angelo verb Thyatirenfis Ecclefiæ lî (iribe,H.vc dicit Filius Dei qui habet oculos ta. quam flammamignis,lt;5ccuiuspedesfunt fimi. les chalcolibano Noui opera tua óc charitatem, 1? amp;nbsp;fubminiftrationcm,Cic (idem, amp;nbsp;tolerantiam tuam ,amp; opera tua, amp;vltima plura prioribus. Sed habeo aduerfus te pauca,quód permittis ï® mulierem lezabel,que fe dicit prophetiflam,do. cere amp;nbsp;(èdu cere (ëruosmcos,vt fcortentur, amp;:e. dan t ex ijsquælîmulacrisiramolantur. Et de- ** di illi tenipus,vt refipifceret à fcortatione fua;amp; non relipuit. Ecce,ego abijciamcaminleftum; 22 freosqui adnitcrium commitrunt cum ea, in affliftionem maximam, nifi refipuerintabope. ribiisfiiis. Et filioseius inrcrficiam morte,fci. 2J iqitó; o-mnes Ecd.'iix aic clli feratatorem re, -

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nuniamp;

-ocr page 599-

I o H A N N I s. ' ïSr

nom (Srcordium : Si dabo vnicuiq; veftrûin(t% cundum opera fua. Vobis autcm dico reliqui» Thyatirenfibus, Quicunq;non habent dodlri-namhanc,ncq; cognouerunt profunditates Sa, tanæjVt aiunt; non iinponam vobis aliud onus.

G A P VT 111.

I A NgeloautemEccIefiequæeftSardibusfcrî, ^be, H.x’cdicit qui habet feptem Spiritus Dei

amp; lèptcm ftellas, Noui opera tua, nempe quöd

TT L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c J L i.Pct.jao

J mccumalbati.’dignienimfunt. Qyi vicerit, a-niicietiir veftimetisalbis:neq; delebonoméeius ex*'librovitæ,lêdprofitebornoinen cius coram Infra. 10.»

i Patre meOjlt;amp;; cord Angelis eius.Qui habet auré, yaudiatquidSpirjtusdicatEcclefijs.Angcloveró ‘

-ocr page 600-

APOCALYPS! S

PhiUdelphienlîs Ecclefîæfcribe,Hæc dicit San« ftus amp;nbsp;Veraxille, qui habet dauern Dauidis: t qui aperit,lt;Si: ncrao daudit ; amp;nbsp;daudit nemo aperit : Noui opera tua; ecce,propofui tibili uftium apertum, nec quifquani potefl daudere illud ; quia nonnulîam hafaes virtutem, amp;nbsp;fer« uafli fermonein nicuni,nequeabnegaftinomen aieuni. Ccce,pr«beboeos qui funt ex f5'nago. 9 gaSatana:,ideft,eorum qui dicuntfe ludæos ei]e,nccfunt,(cdinentiuntur : ccecjinquani, fa. eiamvtveniant âtadorentante pedes tuos, amp;nbsp;fciant quàd ego diJexi te : Quoniani feruafti i « feraionem tojerantia: nieæ, ego quoquc te li, berabocx tempore tentationis, quôd yen tu ru rn eft in orbem vniuerfuni, ad explorandos inco« lasterræ. Ecce,venio citô,tcne quod habcs ,vt •* nemoacdpiatcoronam tuam. Siquis vicerit, l* faciam vt lit columna in teniplo Dei mei,nec fo« ras egredieturainpliùi : amp;nbsp;infcribani ei nomen , Dei mei,amp; nomen ciuitatis Dei mei,id eft,noue Hieruralein,qua: defcenditè carlo à Deo meo,amp;: nomen meumnouum. Quihabetaurcm, au. iJ diat quid Spiritus dicatEcclefiJs. Angelo vcró ' Laodicenfium Ecdefia: fcribe, Hec didt Amen, teftis ille fidelis, Scvenx, principium opificij Dei; Xoui opera tua, nempe te, neque frigi. dumefle,nequeferuidum : vtinam frigidus ef. fes autferuidus. Itaq;quoniamtepiduses,nec frigidus nee feruidus, futurfi eft, vt te euoinam exoreraeo. Namdicis,Diuesfuni,amp; ditatus '7 fun),amp; nulliusegeo. Neque nofti te dlè æru-»nofum,amp; miferabilem,amp;pauperem,amp;cecum, Ätnudum. Confulo tibi,vtemasâme aurum lï igni txploratnm,vt diues fias ; amp;nbsp;veftimenta al.

■ ta, ‘

-ocr page 601-

M

IOHANNIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i3i

ba,vtindiiaris,nccappareat decïecusnuditatis tuæ.'amp;collytio inungasoculostuos, vtvideas.

ai «feiprcquo^uemccum. Siquisvicerit, dabo ei ' federe mecumin thronomeo, vt 8c ego vici, 8c

il ledeo ciimPatre meo in throno cius. Qui ha. betaurcni,audiat quid Spiritus dicat Eulchjs.

CAPV.T IlII.

I quot;pOft bec vidi,«Seecccjoftiumapertum in celo: amp;nbsp;VOX prima quam audiuitanquamtubeio, , quentis mccum,dicebat, Afcende hue, amp;nbsp;often.

J rà qui fedebat,afpcftu fimilis crat lapidi iafpidi rdefardio : amp;c in circuitii throni erat iris afpeftu fimilis fmaragdo. Et in circuitufedis, fedilia vigîntiquatuor : ôc fupçr fedilia vidi viginti, quatuor Senes fedentes, arniiftos veftibus albis,

J 8c habentes fuper capita fua coronas aureas. Prodibaqtautemè throno fulguraamp;tonitrua A; voces ; 8c feptem lampades ignt{ ardentes an.,

( tethronum,qua;funt feptem Spiritus Pei .Erat etiamantethronum mare vitreum fimile cry.

, ftallo : 8cin medio throni amp;in circuitu thront quâtuor animalia plena oculis antè amp;nbsp;retro.

7 Animal autem primum erat fimile leoni, 8c fe.

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cundum

-ocr page 602-

CAP. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A P O C A b Y P S I S

fccundumanimal finiile vitulo, amp;tertiutftanU mal Habens faciem velut homo,amp;quartum animal ïîmilcaquilæ volanti. Ët quatuoranimalia S fingulaper fehabebant alas fenas in circuitu,amp;: intus plena erant oculis, dieac roAefinein-tcrmifsionedicentia, Sanftus, (anftus, fanftus Dominus Deus oninipotens, Erat, amp;nbsp;Eft,amp; Venturas eft. Et quum tribuebant illa anima. 9 Jia gloriam lt;Sc honorem amp;nbsp;gratiarum aftionem ei qui throno infidebat, illi, inquam , viuenti in feculafecu 1 orum,Procidebant vigintiquatuor la Senes an te ilium in fidentem throno ,amp;adora-bant ilium viuentem in feculafeculorum,amp; ab« t ijeiebantcoronas fuasantethronum ,dicentes, tnSr.f.M ^DignusesDomine,quiaccipiasgloriaraamp;r ho-ll norem amp;nbsp;virtutem ; quia tu creafti omnia,amp; propter voluntatem cuam funt,amp; crcata funt.

CAPVT V.

I.Libtiim fcptcmfigillis obßgnjtiim. j. quem nemo aperirepotcrat. 6. AgiiusillcDci 9. Digniisquia/ periau ii- omnium cçlcfliuin voce dccantati r.

Eindevidiaddextraeiusquiinlidebat thro « ■^^no,librumfcriptumintus amp;nbsp;à tergo,obt]-gnatumfigillisicptem. Et vidi Angclum for-x tem prædicantem voce magna, Quiseft dignus quiaperiat librum,amp;foluateius figilla! Nemo j autem poteratneque in ca-lo, neque in terra, neque fubter terram,apcrire librum, neque eu m infpicere. Flebam igiturego multum , quöd nemo dignus inuentus effet qui aperirct amp;nbsp;le-geretlibrum, necqui eum infpiceret. Tum j vnus exSenibus dicit mihi. Ne Heto ; ecce, vicit LeoilJe ex tribu luda, ftirps Dauidis, vt apei iat . ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hbru™»

-ocr page 603-

IOHANNIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»«-»

€;Iibrura,S£ foluat feptcineius figilla. Afpcxi igu tur,amp;ecce inter thronum amp;nbsp;quatuor animaJia, inter fenes, Agnusftans tanquam maAatus, •Jiabenscornua feptem , amp;nbsp;oculos feptern, qui funt fëptein Spiritus Dei mifti in omnem tcr-

«I musfupertcrrani.Tumarpexijamp;’audiuiin cir.

cuitu throniamp;aninialium Sc Senum,vocc

gelorum multoruin,^numero millies centics Dan.y.«» 12 mille,(Scdccies centies mille; Dicentes yoce ma, gna,Dignuseft Agnus illemaAatus qui accipi, at virtutemamp;diuitias,amp;(àpiêtiara. Sc fortitu, dincm,amp; honorem, Sc gloriam, Sc benediftio,

»3 né; Sed Sc omnem crcaturam qua- in ca-Io eft, amp;nbsp;quæfuper terram Sc fub terra,amp;in marijamp;rquæ in eis funt on]nia,audiui dicentia, Seftori thro, niamp; Agnobenediiftio,amp; honor,amp;: robur,in fe,

*4 culafeculorum.Quatuoraut animaliadicebat. Amen. amp;nbsp;vigintiquatuor Senes ccciderût in fa, Cies fuas, amp;adorarunt cumqui viuit in feeula ftculorum.

CAPVT VI,

i.Aperit Ägnusprimiim bibrißgilliiin, ?. ffctiniliint.

5. tertitim 7. q artiim. 9.C|uintuni.iz. oc fex unKQuv bus apcrtis.cçdcs, f3nies,pç{lis,(ânâctuni quetelj.icr/ t*niotus,amp; varia cxli pro Jigia otinntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

-ocr page 604-

CAP. VI. quot;nbsp;APÖCALYPSIS

pOfteaafpexi, ouuni aperuiflit Agnus pri, t quot;*■ mum ex figiilis ,amp;audiui vnum ex quatuor animalibus dicens , tanquam vocem tonitrui, Veniamp;vide. Afpexiigitur,45cecccaderatequus t albus.-öe qui infîdebat ei,habebat arcum,amp; dat» eft ei corona, Sc prodijt vincens, Scvinceret. Quum^japeruiflec figillum fecundum, audiui j ficundti animal dicens,Veniamp; vide.Et prodijt , allUS equusrufus;amp;ei qui infîdebat fuper eu,datum eft, vt tollat pacem è terra, vtalij alios ma-V, ftent;datuf^5eft ei gladius magnus.EtquS ape. j ruiftvt fîgillum tertium, audiui tertium animal dicens,Veniamp;vide. Afpexiigitur,amp;ecce,cquus 'nigeraderat :amp;quiinfîdebacei,habebat ftate-ramin manufua. Et audiui vocem in medio quatuoranimaliumdicentem, Choenix tritici denariojamp;treschœniceshordei denario ;amp;vi-numamp; oleum ne hxferis. Quum^ue aperuilL -j fet fîgillum quartum,audiui vocem quarti ani_ mailsdicentem,Veniamp;vide. Tumarpexi,amp; g -tcceaderat equus pallidus,amp;eius quæinfîdebat ei,nomen erat Mors,amp;: infernus fcquebatur eS: dita^ue eft eis in quadranrem terræ poteftas trucidandigladio. Sc Eime,Sc mone, pcr^j ter-reftres feras. Quum verô aperuiflèt fîgillum9 quintum,vidi fub altari animas eorum qui ma, ftati fucrant propter verbum Dei,amp; propter te-ftimoniumquod tuebantur. Clamabant au. tem voce magna, dicentes, Vfquequo domine, ^ul (anftusesâc verax, non iudicas ac vindicas languinem noftrum deijs qui habitant interra? Tumdatæ funt fîngulisftolæalbæ, amp;dilt;ftumt* efteis,vtrequiefterent adhuc paululum tem. jporis, vfquequo compleantur etiam conferui

I ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eorum,

-ocr page 605-

f o R A N NI S.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î?8

' «gt;nim,lt;Si; fratreseorum qui trucidandi funt (î.

lt; fuos quum vento magno concu titur. Et cælum abftefiit ficut liberquiconuoluitur.'amp;omnes

lt;5 montesiSc infulæè fuis lotis mota: funt : Etre, ges terr.r, proceres, Si diuites, amp;tribuni,amp; potentes, oinncs^; tum ferui tum ingenuiabfeon-

16 derunt fein fpciuncis«Sein petrismontium; Et nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

dixerunt niontibusct petris,’Caditefuperno5, abfeondite nos àcôfpeftu ciusquiinfidet thro- Oleje. 10. t 17no,amp;abira Agni; Nam venitdiesillemagnu« Euc.io.jo iræ illius: Sc quis poterit ftare ?

I

CAPVT VII.

1. GralTantcs In orbe Angell, t. inhihenhu donee Hier dl Domini, $. cx omnibus tribubiis lignentiir. iç. Dee indeeorumqui Chiiib caufn perfeqiiiirionem fiißmiie erun t, 16. félicitas 17.de gaiidium deferibitur.

t quot;pOftca vidi quatuor Angelos infiftentes qua. tuorangulisterræ,tenentesxjuatuor vento« ' terra!,ne flarct ventusfupcrterram,ncquefuper 1 marc,neque in vllamarborent. Etvidialtcium Angelumafcendentem ab ortu fobs, habentetn

■ figillum Dei viui : qui clamauit voce magna quatuor .Angelis quibus datum eft nocere terr«

-ocr page 606-

CAP. VH’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOCALYPSIS

Äliorum Ifraé). Ex tribu Iuda,duodccics itiiLf leoblîgnata : ex tribu Ruben , duodecies mille obßgnata : ex tribu Gad, duodecies mille obfi^ gnata; Ex tribu Afer,duodecies mille obfîgna. 6 ta. ; ex tribu Nephtali, duodecies milleobfigna-tarextribu Manalîè,duodecies milleobßgra-ta: Ex tribu Simeon,duodecies mille obfigna- “} ta : ex tribu Lcui,duodecies mille obfignata : ex tribu Illàchar, duodecies mille obfignata : Ex8 tribuZabuIon,duodeciesmille obfignata : ex tribu lolèph , duodecies mille obfignata ; ex tribuBeniamin,duodecies mille obfignata.Po 9 ea afpexi, Sc eeee, aderat turba multa,quam ni^ merarenemo pofsit,ex omnibus gentibus amp;trj» bubus iSepopulis dclinguis .ftabât^i antethro. num ÄCin conlpeftu Agni,amiifti ftolis a]bis:amp; palmæinmanibuseorum. Et clamabantvoce l® magna,dicentes,Salus à Deo noftro eft, lêdente fuper thronum,amp;ab Agno.Omnes autem An. It geliftabant in circuitu throni amp;Senumamp;qua. tuoranimalium ;amp; procubucrunt in confpe. élu throniin faciès vas,amp;adoraiunt Deum,Di. is centesjAmen ; benediftio,lt;Sc gloria, ä: làpietia, amp;gratiarumaftio,amp;honor,amp; virtus,amp; robur Deo noftro inlêculafeculorum.Amen. Turn iJ me compellauit vnus exSenibus, dicens mihi, Jfti qui amiâi funt ftolis albis,quinam funt, amp;nbsp;vndevenerunt? Etdixiei, Domine, tu nofti. Et dixit mihi,Hifunt qui veneruntexaffiiftio« ne magna,amp; lauerunt ftolas fùas, ac dealbarunt inlânguine Agni. Ideo funt ante thron um iJ Dei,amp;feruiunteidie ac noftein templo eins:

Efal49.io amp;quiinfidetthrono,habitabitcumeis. ^Non «6 cfuriencamplius nequefitient amplius ; nccin

cos

-ocr page 607-

I o H A N N 1 S.'

CAPVT VIII.

Il TjOrrà quum aperuiilèt Hgillum lëptimum, faftiim eft fiientiura in cælo, media ferme hora. Et vidilêptemillos Angelos quiadftanc

$ Deinde accepit Angelus thuribulum, amp;nbsp;im, pleuit illud igné altaris, abiecit^ue in terram;Al faftafunt tonitruaamp; voces amp;nbsp;fuIguraiSc terræ» motus. Et fêptem Angeli qui hàbcbantfeptcm

'J tubas, præparaueruntle,vt clangerent. Pri. musigitur Angelusclanxit, amp;faftaeftgrando amp;nbsp;ignis, miftafânguine ,proiefta^; funt in ter^ ram ; amp;tertiapars arborumexuftaeft,Âromnlt;

gelus clanxit,iScquafî mons magnusigneardenS proieftus eft in mare : faclaq j eft tertia pars ma,

-ocr page 608-

CAP. JX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÄPOCALYPSIS

ftceciditècxlo ftella magna, ardens velut far, ceciditq; in tertiani partem fluminum,amp;in fon tesaquarum. Nomen autem ftelledicitur Ab- il finthium : verCi eft igiturtertia pars aquarum in abfinthium ; amp;nbsp;multi homines mortui funt exaquis,quód amaræfaiftaeflènt. Deinde quar. «J tus Angelus clanxit percuflaeft tertia pars folis,amp; tertia pars lunæ,amp; tertia pars ftellarum, itavt obfcurareturtertia pars eorum, amp;nbsp;diei no luceret pars tertia,«SenoÀis f militer . Et vidi,lt;î amp;nbsp;audiui vnum Angelum volantem per medium cæli,dicentem voce magna. Va',væ, væ incolis terræ, àreliquis fonistub^ trium illorum Angclorum quiclangcnt,

CAP VT IX.

r. QuintoAngeloetongcte.j.loniftjevidanicespro/ ! deunt. 13. Sexnis autem (langens I6. équités educit.to. Iiumanum genus dcuallantes.

'T’Vm quintus Angelus clanxit,iSi; vidi /ttellam । èca’locecidiflèiri terram,cui dataeft clauis puteiabyfsi, Aperuitigitur puteiim abyfsi:amp; 2 afcendit fumus putei,vt fumus fornacis magne: amp;obrcuratuseftfolamp;aëràfumopucei. Efu- j moautemexierunt Jocufta'in terram .'data^ue eft illis poteAas qiialem habent potcftatem ter-reftres fcorpij. Etipfiseftdiftum ne lædcrent 4 gramen terre,neque viride quicquam,nec vllam arborem : fed tantùm homines qui nonhabent fignum Deiin frontibus fuis. Datum autem j efteis non vt occidant eos,red vt crucientur illi _ menlès quinque, fit^; cruciatus eorum, vt cru-

Snpra^.îS ciatusfcorpii quumperculîèrithominem.^Ita. j Ofe!t\o's ‘JU'pereosdieshomines quærentmortem,fed non

-ocr page 609-

IOHANNIS-


too


nonirtuenient cam:amp;: defiderabuntmori, (ed ,7fugietmorsabeis. ^Figuræauteralocuftarum ßmiles erant equis paratisad præliuin,erant^ue fupercapitaearum tanquâcorone fimilesauro, 2 amp;nbsp;facies earum vt facies hominum.Et habebanc

capilloSjVt capillos mulieru;amp; dentes earum,vt 9 leonumerant. Habebantetiam loricas, vt loricas ferrcas : Sc funitus alarum iplarum, vt foni-tuscurtuum,equismultis currentibus ad bel-10 lum. Sedamp;habcbantcaudas finiilcs fcorpio-num,erant^ue aculeiin caudiscaruni;amp;earum Il potefbaseratnocerehominibus menfes quinq;.

Habentautfibiimpofitum regem, Angeluma, byfsi, cui nomen Hebraice Abaddon,Greceau-II tern Apollyû3n,ideft,perdens. Vævnutnabijt, ij amp;ecceveniuntadhucduovæpoftea. Tumfex-tus Angelus clanxit,amp;audiui vocem quandam ex quatuor cornibusaltarisaurei quod eft ante 14 oculosDei, Dicentem fexto Angelo qui babe.

bat tubam,Solue quatuorillos Angelos viniftos 15 ad magnum Euphratis flumen.Solutifunt igi-

turquatuorilliAngeli,parati ad horam amp;nbsp;diem

amp; menfemamp; annum ,vt occidant tertiam par-16 temhominum. Erat^ue numerus equeftris exercitusbis millies centenamillia: namaudi-xj ui numerum eorum. Item^ue vidi equos per

vifionem: amp;ipforum felTores habentes thoraces igneos Sc hyacinthinos Sc fulphureosierant autemcapitaequorum,vt capitaleonum : Sc ex ore ipforum prodibat ignis , Sc fumusamp;ful-i8 phur. Ab his tribus occifaeft tertia pars ho-minum, nenipeabigne,amp; fumo, amp;nbsp;fulphure, «9 quæ prodibant ex ore ipforum. Poteftas eorum in oreeorumeft,amp;incaudiseorum:namcaudi;

Pp } eorum

-ocr page 610-

CA P, X, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÄPOCALYPSIS

torumfîmiles funt ftrpentibus, habentes eapij taperquænocenr. Porrèreliquihomines qui?# Honfunt occiïï his plagis, non refipuerunt ab operibus manuum fuarum, vt ne adorarent dæ-rrM.ite.4, monia, ^amp;fîmulacraaureaamp; argen tea amp;nbsp;ærea amp;nbsp;lapideaamp;lignea,quæ nequevidere poflunt, nequeaudire,nequeambulare : Nequerefipu- j« erunt ab homicidijs fuis,neque à veneficijs fuis, nequei fcortatione fua, neq; àfurtis fuis.

G AP VT X.

t. Aüiis apparet Angelus amiftus niibe, a- IibeKum a-* pertum tenens,}. inclaniatiS.amp;lolgt;anni,9gt; oraculiiuamp; fu.deuorandum cradit.

►pvm vidialiumAngelum fbrtem defeenden-t tem de cælo,amii3:um nube : in cuius capite crat iris ; faciès autem eius erat, vt fol, pedes eins,vtcoluninæ igneæ, Habebat^ue in ma-x. nu fualibelliimapertum ; amp;nbsp;pofuit pedem fuit m dextrum fuper mare, finiftrum autem fu_ per terram : Clamauit^ue voce magna, ficut j leo rugit : amp;nbsp;quura clamailèt, loquuta funt fè-ptem tonicura voces fuas. Et quum loquuta 41 fuiflent lèptem tonitrna voces fuas,ego feriptu, ruseram ; fedaudiui voceœ de cælo dicentem niihi, Oblîgnaqua;loquuta funt lèptem toni. trua,amp;necalcribas. Et Angelus quem vidi y ftantem fuper mare amp;nbsp;fuper terram, fuftulit manumfuamadcælum, Etiurauitper eum6 quiviuitin fecula lèculorum, qui creatiit cæ-Jum amp;ea qua: funt in eo ,amp; terram amp;nbsp;eaquæiji eafunt, amp;mare amp;nbsp;qua- in eo funt, tempus non fore amplius ; Sed in diebus vocis feptimi 7

Angeli,

-ocr page 611-

T o H A M NI S.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;291

Angeli, quum cœperit chngere, confumman, dumeflernyftcriumDei, ficut annuntiauitfer-* uis fuis Prophetis. Et vox quamaudieratni cxlo^rurfum loquuta eft tnecum, amp;c dixit ,Abi, amp;nbsp;accipe libelluiii ilium apertum qui eft in manu Angeli ftantis fuper mare amp;nbsp;fuper terram. 9 Abij igiturad Angelum,dicens ei,vt daret mihi libellum. Et dixit mihi, Accipe amp;nbsp;deuora eum; amp;amaritudinem adferet ventri tuo,fedinotc to tno ei it d ulcis tanquam mel. Accepi igitur li-beltum è manu Angeli,amp;deuoraui eum,erat^; in ore meodulcis tanquam mel : ftd quum de-*gt; uoraflem enm,amaruit ventermeus.Tumdixit mihi,Oplt;»rtetteiterum prophetare coram papalis gentibus,Unguis,amp; regibus multis.

C ÄP V T XI.

« ■pvAtuseft autem mihi calamus fimilis virgat: •^^adftititi^; Angelus,dicens, Surge metire templumDeiamp;aItare,amp;eosquiadorant in eo.

$ Quàdfiquisveliteisnocere, ignis prodit ex ore ipforum qui deuoret inimicos eorum i nam ftquis velit eis nocere, ita oportet eumoccldi.

Pp 4 Hi

-ocr page 612-

CAP, XI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOCALYPS I S

Hi babentpotcftatem claudendi cælum^ne pli). 6 •tdifbus prophetiæipforum ;amp; poteftatéha-bene fupcraquas,cóuertendi eas in fanguinem: amp;percutiendi terram in omni plaga quotief, cunqj voluerint. Porröqiiumfinitrintfuum -j *eftimonium,beA.ia altendcns exabyflb,geret «duçrfus eos beJlum,amp; vincetamp; occîdctços. Eccadaucraeorumiaccbfit in plateis vrbisma. S gnj,que vocatur rpirituaIiccrSodoniaamp; Aegy~ ptuSjvbi amp;;Dominus noftercrucilixuseft. Et 9 videbunt homines ex tribubus amp;c populis amp;nbsp;linguis (Stgentibus cadaueracorum pertres dies amp;rdimidium,amp; cadaueraeorum nonlincnt po_ , ri in monumentis. Et incolæterrægaudebunt m fupcr illis,amp;; lætabuntur; amp;:munera mitten ta, Ii)alijs,quôd hi duo Prophetæ cruciarint terra: incoJas. Sed poft diestres amp;nbsp;dinjidium fpiri, igt; tus vita: d Deo prodiens ingrcdietur in illos: ftabunt^5 ereftiin pedes fuos, amp;nbsp;timor magnus cadet fupereos qui ipfos fpeiftarunt.Deinde au- '* dieruntVocem magnam deca’lo,diccntem ipfi’» AJeendite hue. AJeenderunt^ue in calun' per tiubem ;amp;vidcrunt illos inimici eorum. Fa, ij (SufquecftiniJIahora terra'motus magnus,amp; décima pars Vrbis cecidit, 6i occifa funt in ter, ra?motu capita hominn fepties mille ; amp;nbsp;reliqui territi funt,amp; dederuntgloriam Deo cæli. y lëcundum abijt, dceccevæ tertium venict citó. SeptimusjgiturAngeluscIanxit,amp; fafta: funt 'Î voces magna-’in cælo,dicenteF,Faâa funt regna infidi,regnaDomini noftri,amp; Chrjfti eius,qui j-egnabit jn fecula fecujorii. Tn vigintiquatuor illi Senes qui in cofpedu Dei fedét in fedilib .fu, is, Ct cider untin faciesfuas^amp;aüoxatuntDeum,

Dicen.

-ocr page 613-

IOHANNIS.’ 191

jy Disentes, Gratiasagtnius tibi Domine Deus omnipotens, Qui es, amp;nbsp;Qui eras, 6c Qui ven. turus cs:quiaadeptuses poteftatcm tuamina, iS £;nam,amp;regnum iniuifti; Et irataefuntGen» tes,amp; aduenit ira tua: 6c tempus mortuorum, Vt iudicentur,amp;des ptæmiura fcruis tuis pro. phetis,amp; fanlt;äis,amp;timentibus nomen tuum, paruis amp;nbsp;magnis,: amp;nbsp;perdas eos quiperdunt

19 tcrram. Tuncapertum eft templumDeiin tœlo,amp;vifaeft Arcafœderis eius in templo e. ius:lt;?lt; faéta funt fulguraamp; voces, óctonitrua, 6c terra:motu$,amp; grando magna.

CAPVT XII.

i.Mulicris 1 parturientisfigniimapparet, 4 cuiusfl/ lioinfiJiatiirUraco. 7 qiii 1 Micliaele deiriâus 9 dcüritur. 1; Et quo magis viiiccndiis excluditur.eo v crius Cuas non delirnt muitiplicare verfutias.

« TTlfumeftautemßgnunimagnum in coelo: * Mulieramiéta fole,fubcuius pedibus erat luna:amp;in capite corona ftcllarum duodecim: Î Vterumferens,clamabat parturiens,amp;crucia. 3 batur vt pareret. Vifumeftautem aliud lï.

gnumin cœlo, «Scecce, adfuit draco magnus rufus ,habens capita (êptem dc cornua decem :

4 amp;incapiribus fuis diademata feptem. Cu. jus cauda trabebat tertiam partem ftellarum coeli,quas abiecit in terram.ftetit autem is dra. co ante mulierem parituram,vc quum pepe.

$ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pafcant

-ocr page 614-

CAP XII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOCALVPSIS.

pafcantcam diebus mille ducentis fcxaginta; £t factum eft preJium in coelo :Michacl amp;nbsp;An_ 7 gelieiuspræliabanturcum dracone , draco pugnabat amp;nbsp;Angeli eius r Sed no obrinuernt, 8 neque locus eorura amplius inuétus eft in cœ. lo. Ët proicftus eft draco ille magnus, ferpes 9 ille antiquus qui vocatur diabolus èc Satanas, qui feducit totum terrarum orbem; proieftus inquam,eft in terram,dcAngeli eius c3 eo pro. ieftifnnt. Et audiui vocem magnam dicen. 10 tern in coelo. N.uncfalt;fta eft Talus amp;virtus,amp; rcgnum Deinoftri,lt;Scpoteftas Ch rift i eius; quiadeieftus eftaccuTatorfratrum noftrorn, qui accuTabateos ante confpeftum Dei noftri dieacnofte. Sed ipfi vicerunt'eum propter 11 /anguinera Agni amp;nbsp;propter fermonem teft’i. monij fui;amp;animæ fueprodigi fuerunt vfque ad mortem. Propterea letamini cœli, amp;nbsp;qui 12 habitatis in eis.V.rincolis terre amp;, maris :nam defcenditdiabolus ad vos,ire magne plcnus,vt qui fciatfepaululum temporis habere. Qpn ij igitur vidilfet draco fe prokiftum eflè in terräj profeqiiutus eft muliercmquæ pepererat ma. fculum* Sed datæ funt mulierialædueaqui. 14. Is magne,vt volet â confpeftu Terpentisin de. fertum,in locum fuS, vtalatur ibi per tempus et tépora,et dimidium temporis. Eeiecit afiti$ Terpens ex ore fuo poft mujierem,aquam tan. quam flumcn,vteam faceret rapi à flumine;

Sed Tuccurrit terra mulieri, aperuit^ue terra 16 os Tuum,et abTorbuit flume quod eiecerat dra. coexoreTuo. Iratus eft igitur draco aduer. 17 fus mulierem, établit vt gcreret bellum cum reliquis ex TemlneeiuSjCuftodientibus raadata

Dei

-ocr page 615-

IOHANNIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iQî

Dei,et habcntibus teftimonium Icfu Cbrifti. |8 Stetit^ue fuper arenam maris.

CAPVT Xin.

i.DefcribiturBeftiaillaniulticeps, 3 qujemaximam tnundi partem in idololatnam feducit, ii qiiç ab alia bcftia afcendente i; confirniarur.

t

' I TVm vidibeftiamemari afcendentem ,quar habebat capita (eptetn et cornaa dccem : et fuper cornua eius erant decem diademata, et Î fuper capita eius nomen blafphemie. Erat^uc bee beftia quam vidi,fimilis pardo, et pedes e_ ius vt pedes vrfi, et os eins vt os leonis: dedit autemei draco virtutemfuain, et throng fuu,

J poteritpugnare cumea? Datum^ue eftei os loquens magna et bJafphemiâs : et data eft ei lt;nbsp;poteftasagendi menfes quadragintaduos. A-peruitigiturosfuumad blafphemiam aduer-fus Deum,vt conuitiisafficeret nomen eius,et tabernaculum eius,et eos quiin coelo habitat.

lo auremaudiat.fSiquisincaptiuitatemducit,in capnuitatem abibit: *fiquisgladio occiderit,,\iiat!i,.xS-s» oportet

-ocr page 616-

CAPXnt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOCAVYPSIS

oportet «Mm gladio occîdi.hîc eft patientia fides fanéiorum. Deinde vidi aliam beftiam afcendentem è terra,habentem cornua duo (î. milia Agni:fed loquebatur vt draco. Ea verb ** poteftatcm prioris beftie oniné cxercct in con-fpeftu eius:amp;facit vt terra amp;ipfiusincolæ ad, orent beftiam illain priinam, cuius curata fueratplagalethalis. Edit^ue ligna magna, *î adeôvt etiamignem faciat è cœlo defccndere in terram,in conlpeftu honiinum. Et lcdu, * cit incolas terræ, propter ligna qux datum cfiei vt faciat in confpeAu befiiæ.diccnsiiico, lis terræ,vtfaciantimaginem belliæ quæ gla, dio vulneratafuitjfcd reuixit. Datum^uc^ft ei vt animaret imaginé beftiæ, vt etiam loqua, turimago bcllia:, amp;nbsp;faciat vt quiconque non • adorarint imaginem beftiæ, occidantur. Sed amp;C facit vt oranes , parui amp;nbsp;magni, diuites amp;c paupcres,liberi,amp; feruiaccipiant charafterem inmanu fuadextera,autinfrontibusfuis: Et *7 nequispofsitemereaut vcnderc,nilî qui habe, at charaftorem aut nomen beftiæ, aut numerfi nominis cius. Hîc fapientiaeft. Qui intelli, gentiaprædituseft, computer numerum be, ftiæ.numerus enim hominis eft:amp;numerus iusjfexcenta fexagintafex.

CAPVT xini.

i.AgRO Hante fuper montem Sion, 4 vna cumcadi» fuis cultoribus, ó Angelus vnus Eiiangclîuin nuntiat. 8 Alius Babvloniscafumprzdicir. o Tcrtiiis Bez ftiam vitari nionet. 1; Voxecaiobeatos illos proz nuntiat qui Oominicaufamoriütur. 16 Mitnturpoilz eafalx Douuiil ui mclTeui, iS amp;nbsp;vindcnnain.

Tum

-ocr page 617-

IOHANNIS. »9

1 “pVra afpexi,amp;ccce,aderat Agnus ftans fu, per montem Sion, amp;nbsp;cum eo centum qua, Hragintaquatuormillia, habcntia nomen Pa, $ tris eius fcriptum in frontiSusfuis. Et audi.

ui vocem è cœJo tanquam voccm aquarum multarum, amp;nbsp;tanquam fonum tonitrui roa-gni:amp; vocem audiui citharœdorum pulfantiii

^Timete Deu ,amp;ei tribuitcgloriam; nam ve-ppj), nithoraiudicij eius;amp;adorate eum^qui fecit^^ coelumamp;tcrram amp;mareamp; fontes aquarum.

I Et alius Angelus fequutus eft, dicens,^Ccci-«iit,cecidit Babylon,vrbsiliamagna,quiavinfi icrem jrat ftortationis fu.T potâdumpræbuit omni,liifr.iS.i

-ocr page 618-

CAXIIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOCALYPStS

igneamp;fiilphurein «onfpeftu AngeJorö faiu ólorunijamp;anteconfpeftumAgni. Etfumus u cruciatus eorum afcendet infecula fectilorüi nechabebunt requiem dieneenoAe qui ado. rant beftiam amp;nbsp;imaginera eius amp;nbsp;fiquis acte, périt cbarafteremnominiseius. Hk toleran.u tia ianftorumeft;bîc qui obferuant mandata Deiamp;fidem Icfu. Tuncaudiui vocem èeœ. ]o,diccntem mihi,Scribê,Beati pofthac mortui,ij inquam,qui Domini cauia moriuntur. £tiam,dicit Spiritus ; quoniam requiefeuntà laboribus fuis,amp; operaeorum fequuntureos. Afpexiautenijamp;ecceaderatnubes candida: Sc fupernubemfedebat quidam fimilis homini, Habens in capite fuo corona auream,amp; in manu fuafalcemacutam. Et alius Angelus pro-ij diit è templo , clamas voce magna ad eura qui loci ?.ij infidebat nubi,*Mittefalcem tuam, amp;nbsp;mete; Matth.ij.j9 quiavenittibihoravt metasrnamaruit^mef.

fis terra:. Mifitigituris qui infidebat nubifal-i6 cem fuam in terram:amp;demeiraeft terra. Tu 17 alius Angelus prodiit è téplo quod eft in cce. lo,Habensamp;iplefalcemacuta. Et aliusAn-ig gelus prodiit ab altari, Habens poteftatem in jgnem ; Sc cifLitinuit voce magna ad eum qui habebat falcem acutam , dicens, Mitte fal-cem tuam acutam, Sc viiidemia botros vi- 19 neæterræ:nammaturæfunt eius vuæ. Mifit igitur Angelus falcem fuam acutam in terra, amp;vindemiauitvineamterræ, amp;mifit in ma. zo gnumilium lacum iræDei. Et calcatus eft la-cus extra ciuitatem: exiuit^ue fanguis è la-cuvfque adfrlt;enosequorum,per ftadia fuil-le fexcenta.

C A-

-ocr page 619-

IOHANNIS.

CAPVT XV.

gt;. Apparent fcptcm Angchliabcntcsplagas feptcm vl/ timas, } VidorcsBclÎKDcum laudant. 6 Angelis fcpicmjcplcnidaiitutdiuiiiifiiroris plnalæ.

I T^Einde vidi aliud lignum in cœlo magnum, “^amp;admiiabilc , Angelos feptem , habentcs plagas feptem vltimas,quonia per illas cxpltta

i eft ifaDei. £t vidi tanquam mare vitreu mix, tnigni:amp;eos qui viftoriâ reportant exbeftia amp;nbsp;imagine eius, amp;nbsp;charaAcre eius, ex nunie, to nominis eius,liantes apud mare vitreum,amp;

J habentes citharas Dei : Qui etiani cantabant canticfi Molls ferui Dei,amp; canticum Agni,dj, céteSjMagnaamp;mirabilia funt opera tua, Domine Deus omnipotens : ’iufteamp; verefunt viæ nr, , ^.tuæjKexfanitorum. ''Quis non timebit te, lercnMo,^

Domine,amp; glorificabit nomen tuumlnam fo_ lusfanAuses.Nam omnes genres venient Sc ad orabunt coram te;nam indicia tua patefadt a funt. Etpollliæcafpexi, amp;ecc^apertumell: étemplumTabernaculiteftimonij inceelo. Et prodicruntè tcmplo feptem Angeli, habentes feptem plagas,induti lino puro amp;nbsp;candido, amp;

■J prjcinfti circa peAorazonis aureis. Etvnum ex quatuor animalibus dedit feptem Angelis phialasaureas,plenas irre Dei viuentis in fecu-

S lafeculorum. Etimpletumefttempln fum» prodefite à maieftate Dci,amp;à virtutceius: nec quifquam poteratingrediin templum donee expleretur feptem plagæ feptem Angelorum.

5 CAPVT XVI..

».amp; 17 Ülfundiint Angell feptem comnnlfas fi bi fiiroz tis diuini phiabsiqiiibiis ellulis varieplagf in orbe terz xanun exoriiintur. 18 ad tertendos itnprobos, 19 SC

»njgncvrbis uicolas.

Tun«

-ocr page 620-

CAP.?lt;VI,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOCAbYPSIS

'T^Vncaudiui vocemmagnam àtemplo , di.j centemfeptem Angelis,fte,e£funditc fepté phialas ire Dei in terram. Abiit igi tur primus z Angelus,amp;effuditphiaJanifu5 in terram.-fa-ftum^ue eft vulnus malum ac noxium aduer-fus homines qui habebant charafterem beftie, amp;eos quiadorabant imagincmeius. Deinde j fetundus Angeluscffiiditphialam fuä in mare, failum^ue eft quafi fanguis cadaueris: 6c quodcunqueanimal viuebat in mari, mortuu eft . Turn tertius Angelus effudit phialam 4 fuamin flumina amp;in fontes aquarum :amp; Elfte funt fanguis. Et audiui Angelum aqua-y rum direntem, luftuscs, Domine, Qui es, 6c Quieras,amp;Sanftus,quiaheciudicafti: Quia, 6 inquani,fanguinem.lanftorum 6c Prophetarum effuderunt, 6c fanguinem eisdediftiad hibendum:dignienim funt. Et audiui alium y èlânftuario dicentem, Etiam Domine Deus omnipotens,veraamp;)ufta indicia tua. Poftea g quartus Angeluseffudit phialam fuamin fo-lem,amp; datum eft eiçftuaffligere homines per ignem. Et çftuauerunt homines eftu magno, Atblafphemaruntnomen Dei liabentis pote-ftatemin has plagas : neque refipuerunt vt da-rentei gloriam. Tumquintus Angeluscftu- to dit phialam fuam fupcrthronum heftig; amp;fa-ftum eft regnum eius tenebrofum :amp; mande-bant linguas fuasprg dolore : Et blafphema. n runt Deum cœliprædoloribns fuis 6c vlceri.

' bus fuismec refipuerunt ab operibus fuis. Tfi 1» fextus Angelus effudit phialam fuamin flume illudmagnum,nempeEuphratem '.6c ficcata fft aquaeius,vtpararetur via regum abortu folit

-ocr page 621-

IOHANNIS.

»3 foilsaduentantiuni. Etvidiexore draeéws, amp;exoreb£Æiæ, amp;: ex orepfeudopropiikete il, husjtres impuros fpiritus limiles ranis prode.

M* untes. Sunt enim fpiritus darmoniorumedê-tes ligaa,qui^uc abtunt ad reges terre amp;nbsp;totius mundijVt congregent eos ad prgliuni magoi il»

tj lius diei Dei omnipotetis, Ecce,vcnio ^vtfur.S ipra Beatus qui vigilat amp;nbsp;cuftodit veAiraenta f“’) ne nudusambulet,amp;videantur verendaipüus. Congregaruntigitur eosin locum qui voca,

«7 tur Hebraicè Arma-gedon. Tumfeptimus Angelus effudit phialain fuam in acre : d^pro« diit voxmagnaè tcmplo cœli,à throno,dicen’gt;. Fadlumeft. Fadique funtfonitus, amp;fulgu;, la, amp;nbsp;tonitrua; lt;Sc terræmotus factuseA ma, gnus,qualis nunquam fuit ex quo homines fu, erunt fuperterram , terræmotus inquam adeà

t? magnus. Et dirupta eft vrbs ilia magna ia tres partes,amp;ciuitatesGentium ceciderunt,amp; Babylon magna venit in memoriani ante Den, ’vtpr.ebereteipoculuinindignationis iræfuç. (erem. ty.ty Et omnisin Tula fugit,amp; montes non luntin.

Î* uenti. Et grando magna,quail talentaria, de, fcendit è coeloin homines ;amp; blafpheniarune Deu homines propter plagamgrandinis : quo. (iram magna ruit plaga eius vehementer.

CAP VT XVlI.

l.DefcribinirMerettix ilia magna, a cinn qua Reget tcrijfcortantDr: 6 eb lapioruvj fangiiine; 7. âi-Éee ftijquseportuïllam.myHetiiimvtnurque, u amp;exi/ tiuin. 14. polkemo AgniViCforia,

t TVinvenitvnusexfeptem Angelisqu»habe-.r bant feptear phialas amp;: loquutus eft ma.r 0,3 tuirt^

-ocr page 622-

CAP.XVn.’ APOCAtŸPSTS

fUM,lt;31ccns mihi, Heus tu, oftcndam titi lt;?lt;• mnationemmeretricis raagnæ,fedentis fuper aquas multas: Cum qua fcortati fuut reges t tcrræ,amp;£uiusfcortationis vinoinebriati funt incolæterræ. Quum^ucmeper fpiritum in J lt;3efertumtranftuliflct,vidimuliereminfiden-Jtem beftiæ coccinæ,plenæ nominibus blaCphe, miXjhabcnti capita feptem amp;nbsp;cornua decern. Erat autem mulicr ilia amifta purpura amp;nbsp;coc. 4 ■ lt;o,amp; inaurata auro amp;nbsp;lapidibus pretiolisA margaritis:habenspoculumaureum in mantt fua,plenum abominationibus amp;nbsp;immunditia fcortationis fuæ: Et in fronte fua nomé fcri- $ ptum jMy fterin ,BabyIon magna, mater fcor_ tationum amp;nbsp;abominationum terra:. Etvidi 6 mulieremillamebriam fanguine fanftoru amp;nbsp;fanguinemartyrumlefu:amp; miratus Turn, qutt videremillam,admirationcmagna. Tuncdi-ait mihi Angelus,Quare mirarislego dicam ti. bimyfteriummulieris,amp;befti.^ qu« habet ca_

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pita feptem amp;nbsp;corntia decern. Belbiaqua vi.. S

lt;iifti,fuit,amp; non eft;amp;afcenfuraeft ex abyflb, amp;in exitium abitnra: amp;nbsp;mirabuntur incolae terre, (quorum nomina fcriptanon funt in If, bro vitæ àiaÄis raundi fundamentis ) videntes beftiam que erat, amp;nbsp;non eft, amp;nbsp;tarnen eft. Hîc q «ft mens qult;e habet fapientiam .Septem capita, feptem montes funt fuperquos mulier fedet. Et reges feptem funtrquinque cecideruntjVnus 19 eft,amp; alius nond urn venit:amp; quum venerit,o, portet ilium breue tépus manere. Beftia au. tl tem quæ erat,amp; non eft,is oftauus eft, amp;nbsp;è fe, ptem eft,amp; in exitium abit. Decern auté cor. ix Aua quit vidifti,decern reges funt qui regnum nondutn

-ocr page 623-

JO« A NN f s. içy TlOndum acceperunfjfèd poteftatem tan quant

CAP VT xvin,

1 .Horrcndiim Babylonisexcidiûproponirtir: ii.iô.tS Ingentnegotiitores terræ, qui ex pompa luxu amp;nbsp;ipfius di'tari fuiir. 2 o Exultant veto orancs Ëleâi ex tant iu* ftaDetvltione.

* pTpofthecvidi alium Angelfi defeendenté ■*^ècoeJo,habentem poteftaté magnam:adeà

X vt terra refplenduerit gloria eius. Exclamauit aSt vehemêtervocemagna,dicés,’’Cecidit,ceci.Siiprat4.8 dit Babylon illamagna, amp;faiftaeft domiciliu dæmoniorfijfit euftodia omnis fpiritusimpu, rijamp;cuftodiaomnis volucrisimmudeiSrinui,

î Q: Qmaexvino irjfcortationis cius biberunt omnes gentes;amp; reges terre en ea feortati funt, amp;nbsp;mercatores terre opibus deliciaru eiuS diui, 4 tes faifti fuRt. Et audiui aliam vocem è coda

Q4 a du

-ocr page 624-

GÄ.XVin. - APOCALYPS! s dkentem, Exite exea popule mi,ne participe» luis peccatorumeius, amp;explagis eius accipia. tis. Nam accumalatapeccataeius pertigerunt^ vfque in cœlum;amp; recordatuseft Deus fcelern eius. Réduite eijîcutamp;ipfareddidit vobis:amp; t duplicated duplum fççundum opcraeiusu'n poculoquodpropinauit, propinate ei dupln. Quantum extulit fefe amp;nbsp;luxuriatacft, tantum 7 dateei cruciatum amp;luâum; quia in corde fuo dicitjSedeo rcgina,ncc fum vidua, net luclum, yidcbo. Ideo vnadie venientplageeius, mors, I amp;luélus,amp; fames;iSc igné exurctu,r, quiavali-duseft Dominus Dcus,quidatnoabit ça. Turn flebunt earn ,amp;plangent fupereareges terra;, qui cum illa fcortati 6c luxuriati funt, quum vidcrintfumumincendijeius: Procul liantes ta proptcrtimorécruciatuseiuSjamp;dicenteSjVab, vah,magna illa vrbs,Baby Ion, vrbs iVa valida, cuius vnahoravenir iudicium. Sed amp;merca. tt tores terr« flebunt amp;nbsp;lugcbunt fuperea : quo-niam merceseorum nemo emitamplius: Mer. tz ces aiiri amp;nbsp;argent! amp;c lapidis pretiofi, margari. tarum,byfsi, purpun-v, ferici, 6c cocci, 6c o» tnne lignum thy in um,amp; omne vas eburneum, 6c omne vas ex ligno pretiofifsimo , 6c XK^ 6c fertn,6c mirmurCf Et cinamomum, amp;nbsp;fufli. IJ tus,amp;vnguenturn , amp;nbsp;thus, amp;nbsp;vinum , 6c o. ]eum,amp;i)milam,ôr triticum ,amp;iumenta,lt;51f oueSjamp;equorum mcrces,lt;Sc rhedarfi ,Ârmaii. cipiotum,amp; animas hominum. Et IruiSlus 14-delîderij animæ tuæ abicrunt à te, amp;nbsp;omnia pinguiaamp;præclaraabieruntàte :nec amplius cainuenies, Elarum, inquam , rerum merca. ly tores diuites laéti,procul ab ea ftabunt pro.

ptcr

-ocr page 625-

IOHANNIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;199

Ptertimoremcruciatus eius, flentes ac lugen« »6 tes; Ëtdicentes,Vah,vah,ciuitas ilia magna, quæamiftaerat bylTo amp;nbsp;purpura,amp;cocco,amp; deaurata erat auro lt;Se Japidibus pretiolîs,amp; margaritis.'qutnam vna hora deftitute funt ta. »7tediuitie? Sed Sc omnes gubernatores amp;nbsp;o. mnis in nauibus verfantium turba, amp;nautj,amp; quotquot ex mari queftum faciunt, longé fta. lî bunt, Et clamabunt, videntes funium ineen.

dij eius,lt;5f diccnt,Qj4e fîmilis erat vrbi ifti ma. gt;9 gnæl Et inieiAo capitibus puluere, clamabunc flentes aelugentes, amp;dicentes, Vah, vah, vrbs ilia magna,in qua diuites fa£éi funt omnes qui habebâcnauesin mari,pretiiseius, que vna ho.

20 radefolataeft. Exulta fupeream cœJn,amp; (an.

fti Apolïoli, amp;nbsp;Propheta:, quoniam fumpfît M pœnasDeus veftrevltioniscauladeiKa. Tunt fuftulit quidam Angelus fortis lapidem inftar molæ magne, amp;nbsp;proiecit in mare, dicens, Itâ cumimpetu proiieieturBabylon vrbs ilia nia. Î2 gna,necamplius inueniétur. Et voxcitharœ, dorum Si mufîcorum amp;nbsp;tibia ac tubacanen. tiumnonaudieturin teamplius,nec vllusar. tifex cuiufcunque artis inuenietur in te am. plius:amp;fonitusmolaenon audieturin team.

ïj plius ; Et lux lucerna: non lucebit in te am. plius: amp;nbsp;vox fponfi amp;nbsp;fponfê non audietur atnplius in te; cuius n)èrcatores erant proceres terri, ét cuius veneficiis (êdufte funt omnes

J4 genres . Sed in ea fâhguis Prophetarum et fanélorum inucntuscft,ec omnium qui ma. «flatifunt in terra.

CAP VT XIX. Q5 3


Lau.


-ocr page 626-

CAPXIX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ApOCAbYPSiS

I .Lïudan t C'«lc(les Dcum quoil vindicauit faiigiiinen» fuoriim c manii Mcrctricis. g Ecart ffribtiiiriir qui ad ad ccxnam nupriariim Agni vocati funt. lo Angelus adorarife prohiber, it R coekj fiiiiMnus ille Rex regâ ' apparer. ig Bellum oritur, lo in quo apprel.cndù tur Eciiia, 21 Si in Hagnuni ardentein deiieitur.

l^OAIiarc au diui vocem magnam turbæ muL t tæin cœlo dicentis,Hallcluia : falus, amp;nbsp;ho_ nor,amp; gloria,amp;virtus Domino Deonoftro eft: Quia vcraamp; iufta indicia eins : étmere-* tricem illaiu niagnam qliecorrupit terra fcor, tatione fua,damn3uit, amp;nbsp;vindicauit fanguiné feruoruin fuorumex manu eius. Deinde fc. ƒ tundô dixerunt,HaJleluia:i5lt;: fumns cius afcé-dit in fecula fcculotum. Etprociderunt, vi-4' gintiquatuor Senes Sc quatuor animalia, Si adoraueriint Deum infîdentein throno,dicen-tes, Amen Hallcluia, Tumvoxèthrano pro-J, dût dicens, Laudate Deum noftrn omnes ftr-ui eius,amp; qui timetis eum parui amp;nbsp;rnagni. Et 6 Budiui tanquam fonitum turbæ muite,amp; tan-quam fonitum aquarum multarum,amp;: taii-quam fonitum tonicruorunjmagnorum,.di-tentium,HaIIeluia:quoniam regnauit Dominus Deus ille nofteromnipotés. Gaudeamus,,7 amp;exultcmus,amp;demus gloriamei ; quia vene-runtnuptiæ Agni, amp;nbsp;vxoreius parauit fc. Et t datumeftcivtamiciatur byflopuro amp;fplen-dido.bylTusenim iuftificationes funt Sanfto-Maft.iI.J Tum dixit mihi. Scribe, ^Beatiquiad cœ, 9 ram nuptiaru Agni vocati funt.Et dixi mihi,, Hec verba Dei vera funt. Etceciditante pedes eius vt ado rarem eum: fed dixit mihi ,Vide ne feceris.’coferuus tuns fum,vnus ex fratrib. tuit ^ui habet teïlimoniâ lefu .Deum adora : tefti, m onium

5

-ocr page 627-

IOHANNIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,0,

««moninenim lefueft fpiritus prophétie. De. inde vidi cœluinapertiim, amp;ccce affuit equnt albus;amp;qui fedebat fuper eura , vocabatur Fi, delis lt;Sfveray,amp; qui iuftè iudicat amp;nbsp;pugnat.

»2-Oculîafit eiuserant tanquam ftamma ignis, amp;nbsp;in capite eius diadeinata multa, habebacq;/lo.

men fcriptum,*R,ex regfi Si Dominus domi- S11pr.iT.t4 I7nantium. Tune vidi quendam Angela ftan.

tem in foie, qui clamauit voce magna, dicen j omnibusauibus que volabant per media cceli, Adefle, amp;nbsp;cSgregamini ad cœnam magni Dei,

îo Sed apprehenfa eftbeftia,amp; cumeapfeudo. prophetaille quiediderat ligna corâea,quib. ftduxit eosquiacceperunt charaAcrem beftie,’ éequiadorarunt imaginé eius.viui côieAi funt

a» hi duo in Aagnum ignis ardens fulphure; Et teliqui occili funt gladio eius qui inlidet equo,

4 pro.

5

-ocr page 628-

f-'AP.XX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOCALYPS IS

prodsunte ex ore ipfius;et omnes aues fäturat« • funtcarnibus eoruni.,

CA P VT XX.

i.Angetut 1 Satanamvinciiliscoiiftringifadmillean* mos: S qiiibusfolunis.Gogamp;Magog.ideft.oculio» amp;nbsp;apertos hoftcs.inSanAosconcitat. ii SedDomi/ mi vtndida coertet illorum infoienriam. n Apctiun' tur libn, ex quibus ludÊantiir moMiii.

Ezcch.jpï

Tgt;Einde vidj Angcluni dcfcédentctn è coelo, t qui babebat dauern abyfsi,amp;cattnâ magna ininanufua. Erapprchendit draconem ; fer, » pentenijinquam,ilium antiquum,qui eft dia, bolus et Satanas.’et vinxiteum ad annos mil, le. Coniccit^ueeum in abyflum,etdaulit eu, j et obfignauit fupcreum,vt nô feducatamplius gentes,donec compleanturanni mille.nâ poft, ea opOrtet eum folui ad exigiium tempus. Deinde vidi Cedes, et federunt fuper cas,et iu, 4 dicium datum efteis.et animaseorum qui Ce, CuripercuCsi Cunt propter teftimonium leCu, etpropter CermonemDei:qui^uenonadora, runt beftiam, neque imag’nem eius, nec acce, perunt charaftercmeius in frontibus Cuis, auc inmanibusCuis;viuent^uc etregnabunt cum Chriftomille annis. Reliqui veràexmortuis j non rcuiuiftét donee expleti Cuerint mille an, ni.Hæceft reCurreftio prima. Beatus et Can, 6 ótus qui habet parte in reCurreftione prima.in hos enira leenda mors nô habet poteftaté: Ced ernt CàcerdotesDei et Ch rifti,et rcgnabfit cfi eo mille annis. Qun verbexpleti fuerint mille an, 7 ni,ColueturSatanas ècarcerefuo. Etexibitvt 8 feducatgétesqueCuntin quatuorangulis ter, rj, ^Gog et Magog,vt côgreget eos in prjlium: quo.

-ocr page 629-

IOHANNIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JOO

9 quorum numerus eft ficut arena tnaris. Aftefr, derunt igiturfuper latitudinem terræ, amp;tir. cumierunt caftrafanftorum,amp;vrbem dileftam; fed defcendit ignis â Deo I cæl o j qui deuorauit

•Oeos, £t diabolus quifedueebateos,conie£^us eft in ftagnum ignis amp;nbsp;fulphuris, vbi amp;nbsp;béftii ' amp;pfeudopropheta:amp; cruciabuntur dieac no. It Ae in fecuia feculorum. Turn vidi thfonuni magnum candidum,amp; quondam ei infidentem: à cuius conlpeftu fugit terra dr ca;lum,quorum

Ulocusnoneftinuentus. £tvidi mortuos ma^ gnosamp;pufilios ftantesinconfpecftu Dei, amp;lk bri aperti funt : amp;nbsp;alius liber apert us eft,qui eft Siipr.j.j libervitæ; iudicati^ue fuht mortui ex ijs qua: Infr. 11.17 fcriptaerant in libris, ftcudum opera ipforum. ’

gt;3 Etreddiditmaremortuosquosbabebat : Mori quoque amp;nbsp;infern us reddiderunt mortuosquOi habebant:amp; iudicatumcft defingulis ftcudun)

» opera ipforum. Infernusautemac Mors con, iefti funt in ftagnfi ignis.-quæeft mors ftcunda. Et qui non inuentus eft in libro vit« fcriptus, conieduscftin ftagnum ignis.

CAPVT XXt

t. Noiwin H ienifalem derceiidcnttUi i cselo, 9. SpOn/ fam vxorcm Agni. 11 at illiiis ßriiduram dcfcrihtt. iç. prrtiolis bpidibus ornatam; ii. ciiiiis Templuni eft Agnus.

I TAEinde * vidi e«lum nouum amp;nbsp;terram noua: •^*primumenimcelum amp;nbsp;prima terra abierat: amp;06.11 2amp;marenon amplius extabat.Etego Iohannes a-Ptt-J-tJ vidilaniftam vrbem Hierufàlemnouam,dc{cen-dentem ècælo à Deo,paratain vtiponfam orna,

J tamvirofu*. Etaudiuivocemmagnam è ca*.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Q5 Î 10,di.

-ocr page 630-

CAP.XXl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOCALYPSIS

Supr.7.17

Era.4t. jp i. Cor.' J. n

Siipr.i.8

lo, dicentem, Ecce, tabernaculum Dei eft Artn-hominibus habitabit cum eis : amp;nbsp;ipfï,populi eius erunt,amp;ipfe Deus cum eis erit, Deus ipfo. rum. * Etabftcrfuruseft Deus omncm ]acry_ 4 mam ab oculis eorum; amp;mors amplius non ex. tabit,neque luiftus,neque clamor,nequedolor extabit amplius : quia prima abierunt. Et dixit 5 is qui inlïdebat throno,^etce,noua facio omnia. Et dixit mihi, Scribe ; namhæc verba fidelia funt amp;nbsp;vera. Et dixit mihi,AÂumcft,^ ego fum •«Ira li.t; Aâe n, initium amp;nbsp;finis. Ego fitrenti daboex^

fonte aquæ viuæ,gratis. Opi vicerit,p0fside-7 bit oinnia : amp;nbsp;ero eiDeus,amp;ipfeeritmihifi-lius. Timidis autem, amp;nbsp;incredulis,amp; exe« î cfabilibus,amp; homicidis, 61: fcortatoribus,amp; ve, neficis, amp;nbsp;idololatrisjôc omnibus mendacibus • parsaGignataefl in ftagnoardenti igné ,amp; fut. phure,quodeftmorsfecSda. Tumvenitadme 9 vnusex feptem illis Angelis qui habuerantfe. ptem illas phialas pknas ftptem plagis nouifti« mis:tScloquutuseft mccnm,dicens,Veni,oftcn-^aratibi fponfiim vxorem Agni. Etfuftulitme lt;» perSpirituminfflontemmagnu amp;fublimé,amp;: oftendit mihi vfbem magna, fan dam, inquam, iJlamHicruralem,defcendentcmè cæloà Deo; Habentem gloriam Dei, 6c cuius lumen erat fi« it miielapidipretiofiß'imo,tanquamlapidi iafpi-di inftar cryftalli (plendenti .Habebat aût m u rn magnumamp; fublimem,habentem portas duode-cim,amp; in portis Angelos duodecim, Senominà inrcripta,quæfunt nomina duodecim tribuum filiotumifraël. Ab orienteerantportætres:ab ij aquilone,porta: tres.-ab auftro,portæ tres;ab oc-cafu,porta;très. Etmurus vrbishabebatfun-14 damen«

-ocr page 631-

t o H A N N1 S' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tot

datnóntaduodccim, in quitus erant duoJecim

iS minis,quæeft Angeli. Erataûtftrufturamuri eiuscxiafpide ; ipfaverbvrbs aurum puiuni,amp;

«jfimilisvitropuro. Et fundamentamurivrbis Omni lapide pretioFo ornata. fundamétum pri. niumerat iarpis;(ècundum, fâpphirus;tertium,

20 chalcedonius:quartum,rmaragdus; Quintum, fardonyx;fextum,fardius; feptimum, chryfoli, thus;oftauum,beryllus: nonuni,topazius : de, cimûjchryfoprafus ; vndecimura,hyacintbus ;

JJ potens,templumilliuscft,idcft, Agnus. *Neq; Efa.£o.ip vrbs ifta eget foie vel luna, vt luceant in ea : nam gloria Dei illuftrauit earn, óelucerna eius eft

14 Agnus. Et genres qu.v feruat.'efuerunt,am. Efa.Co.j bulabunt ad lucem eius : 6c reges terræ glori.

aj am fuam 6c honor?ad eamadfcrent. ’Necpor. Efa.co.ii t.veiusclaudentur interdiu ; noxenim nonerir

jéillic. Et adferctur gloria amp;nbsp;honor Genti.

27 urn ad cam. Non intrabit in cam quicquam quod inquinat^aut ahominanduui quippiam patrat

-ocr page 632-

CAP.XXIl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A P O CAL Y P î IS

pat rät, vel mendacium loquitur; fed qui fcripti Supr.t.^.d; funtin’iibro vita: Agni.

Phü'a.* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT XXII.

I ORendituraqaje viiixfliiiiiiis. X. amp;nbsp;arbor vitx.tf r. - Sequitur Prophctijeliuiiis coikIuIîo, 8 in quilohan.

ollcnilit vcrir.iniaeircquæhic eonritieunir, i;. Et iatn tertio repetit diclata hjc oïa ab eo effe qui cft A dt £i.

■pvEindeoftenditmihipurum fluiiium aqüæ ‘ ■*^viu.r,fplendiduni tanquam cryftallura,pro-cedentemexthrono Deiamp; ^gni. In medio au, tcmforo eiu^jtSr cxvtraq;partefluminis,erat arbor vite ad ferens fruftiis d uodecim,per men, les fîngulostdcns fruftum fuuni,amp; folia fua ad lànitateni Gentium. Nec vllum malediiiö erit i amplius ; lcd fedes Dei amp;nbsp;Agni in eaerit: amp;nbsp;lêruieius lêruient ei. Et videbunt facicm eius ; amp;nbsp;nomen eius in frontibus ipforumerit. î’Ëtnoxillicnonerir, neqtie opuscfteislumine lucerna:,neqüelumine foils ; quoniamDomi, nus Deus illuftrat eos, amp;regnabuntin fecula Icculorum. Turn dixit mihi,Hæc verba fida lunt amp;nbsp;vera;amp; Dominus Deus fânétorum Pro-phetarn mifît Angelumfuum, vt indicetlèruis fuis que oporteat fieri citô.Ecce,venio cità:bea. 7 (usquiobferuat verba Prophetiæ libri huius. Ego verb Iohannes,is fum qui ha:caudiuiamp; vi, • di. Et quu audiflèm amp;nbsp;vidilîcm cecidi vt ado. «rem ante pedes Angeli, qui mihi ha;c often de. bat; Isverddixitmihi,Videncfeceris:tOnlêr. 9 uusenim tuus fum , «fevnusfratrtimtuorum prophetarum,«fecorum qui feruant verba libri huius. Deum adora. Deinde dixit mihi,Ne ob, *® lignes verba prophetia: libri huius :tempus enim propèeft. Qiii nocet,noceat adhuc ; amp;nbsp;qui for, drduseft,fordefcatadhuc ; amp;qui iuftus eft, iu. n

ftifi.

-ocr page 633-

Äificetur adhilc :amp; fan ft us, fânflificetur ad«

Il hue. Ecce,vei’.io titô: amp;nbsp;merces meatnecumeft, Rom i.ó ij ’ VC reddam vnicuiq- proutopus ipfiuserit.’E«

go fum A amp;nbsp;14 , printipium amp;nbsp;finis, primus amp;

14. vltimus, Beati qui feriiant eius mandata ; vt ft amp;nbsp;44.6 cis ius in arborem vita-,amp;: per portas ingredian.

1$ tujin vrbem. Forisautem eruntcanes,amp; vene« fici,amp; fcortaCoreSjÄ: homicidiV, amp;nbsp;idoloJatrar,

I éd^quiCquisaroataccommittitmendacin. Ego lefus mifi Angelum meum, vt ha’C vobis teftifi. caretur in EccIefijs.Ego fum flirpsamp;: progenies

17 illaDauidis, ftella fplendidaamp; matutina. £c Spiritusamp;Sponfadicunt, Veni. Et quiaudir, dicat, Veni. ^lt;Scquifitit,veniat;amp; qui vult,ac.gij_^j , *8 cipiat aquam vitæ gratis. Enimueidcontcftor

cuiuis audienti verba Prophetiæ librihuius, fi-quisadiecerit ad hæc,imponet ei Deus plagas

19 feriptasin libro iÆo. Et fiqiii' abftuleriraliquid ex verbis libri Prophttiæ huius, auferet DeuJ partem eius è libro vit«, amp;nbsp;ex vrbe fanfta, amp;nbsp;cX

10 i's quæfcriptafunt in libroillo. Dicit quite, ftacurifta: Etiam venio citô. Amen. Etiam veni Domine lefu. Gratia Domini noftri lefuChrifti cum omni« bus vobis. Amen.

FINIS NOVI TE-

ftamenci.

-ocr page 634-

heidelbergae excvdebat iacobvs mï, lius, Impenfiï Matthæj Harnifch.

M. D. LXXVI-

-ocr page 635-

-ocr page 636-

-ocr page 637-

-ocr page 638-

-ocr page 639-

-ocr page 640-

-ocr page 641-

Tcnuf erctexiücniÇ-pyeÆib d^furf /nfirmixardj^ cent nwemi vuXicif ^dcuThl ciïdiflncnancTupnor in

-ocr page 642-

Ulbcteh-y VI näe fub^ iTAuRAt-TeS-TeS-CONTRA-

Wcf*T«o r mc frty ta

poene miUiunr pertiTtnni ft^openf Tefcnrur

-ocr page 643-

-ocr page 644-