Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

( Eiufdem Epißola de Statmim Inferioris Geripa-nia: vnionc ciini ijs,cjui fe Defertores Ro*

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nianx Catholicx Religionis

NES 'PROPOSITAE per Philippum Marnixium Sand-Aldegondum. i4.Odofl bris Anni 1577. his verbis:

Jf altud, niß canßuetudinem eorum, qta ^^'fe proßtentur Romanam feclari reii-gtonem, quamvocantcaiholicami

An patrum explanattonibut amp;nbsp;(ommentarijs?

An coneiltorum decretù ?

j torum.fea ! approbate^ ! r«»j ?

An Ealeßa tribu At authoritatemverbo Dei anp»^ tint verbum Dei Ecdeßa autburitatem atque xiomatoriferai?

An hac verba [ Hoc eH corpus tneutn'i contineant propofttionem identicam, at que idem ßgnißcan~ tem.

ttm, q»oa : (orpwmeum elf (erpui meam. jtnverg attributum corporu, attrthuatur ftibielia ßgnificato per proqomen, koe ^.tanquam dtue^ft A fuo attribut o? Et ß attribuàtur tanquam du uerfo, an attribuatur fublfantiue, ita vt bsc ver. ba(hoc elfcorpiu me(i)tdem ßgnißcent at que, hoe eflßubflantiahter, rt ita die am : corpus meumt

jln potiiu attnbuatur facramentAliter, ita vt ea verba mhd aliudßgnßcent ,nlfi,hocelifaira-tnentaliter corpus meum,fiucorpus meum diet-tur de hoc, quodvobu do, plane vt facramenta dicuntur de rebus quasßgnßcant, nbsp;fua infittu-

tione demonlirant, quemadinodum Augulitnue in libello de doHrina Chrilliana docet,ßfcramen-tumßdei ,ßdem eße ; amp;nbsp;facramentum corporüt torpus, amp;nbsp;facramentum fœderü,fadus, nbsp;fa-

cramentum verbi Dei, ipßßimum verbum Dei, non quidetnfubflantia, fed vfi, inliitutione, re-prefentatione, ac ßgnißeantißima exhibit tone ante oculosßdei ?

Qjio ar^umento doeeaturvocem, esl, in bac cir-cunliantia fignißcare' fubllantialitaiem?liceaf enim ita loqut.

mat ieerta atqueindubitata ratioeinatio perpro-poßtionem generalem, quo argument! vis poß'it amp;■ reHiusintelhgi, amp;nbsp;certius ludicari f

Vbicunque voeula, efl, coniuvgtt pradieatum cunt fubiebio inhac vel in eiufmodi circunllantia, to. ties aedpitur fubsiantiue ,amp;c. in hacpropofltio-

nt voculii,eß, conïungit pradieatam cerpor»^ cum Jubteàopronomtnu derfiûtilîratiiti,h9C, ^go,amp;c.

Ânrxphcâtio horton verboram dtbeat aut poßit Itundefitmi, ex tpßi Qbrtil't aut EUiinge-ItHarum verbu ?

In iüa propoßrio de calicéÿhotpocul'um eß nouum teflamentum , feufœdiu(d'ilt;^^^'‘'lt; entm vtruntjue fignßcatyVt Hebrxis, Beril hÿn meofangutnei tll.t, hic eflßingnu noui te^bamenti, non idem fign’ßeen[,amp;ße mutuoßgnificanter explicent ?.

Ac promde an non penittu eadctn ßt tatto in pane^ vt ha prapoßtionesßic panü efl nouum teßamen-tumßeti foediu in meo (orpore,(ir, h3f eß corptu tneum : amp;nbsp;item, hic panii, quem frangimw , ebi mivuvîk corporii Chrtbtuô' ^cpanû, ejuemfran-gimtu, efl corpus Chrtblt, idem ßgnificent, nbsp;fe

item an pronomen, hoc, aliudß^ißlet,quam idip-funi quad vno ort omnes EuangeliUa teflantur. Chrtiium acceptfle,fregtfle, dedtfle difcipuliSi^Gtquot; iußiße vt acciperent amp;nbsp;comederent ?

An Paulus prima Corinthiorum decimo, cum hune panem nominal,de panem quemfrangimus difer-teexplicat, altud facramenti flibiebium fiatual^ atqueChriblus, velipfe Paulus t.Corin.i i.pro-nomme,hoc,vult figngt;ficari,qttod omnes Euange-{[lîa teHantuijfuiflè panem, quem chrillusße-git, dr dédit, nbsp;nbsp;de quo denique locutus efl ?

An in propofitionede calice, non eadem fit fubiebh ratio,atqueinea,qua eblde pane,ac proinde cum fubteclum inpropoßtione, amp;nbsp;or at tont de calice

nonfolttmdemonSlreturpronomineJjoc/eJplit-nef!rdiferte nominetur toït» to iriTieiov.velfjru^ ilus ac,gentmen vitü, nonendem fit ratio in pro-nomine,hoc ^quodrfurpatur inpropofit tone de pane , ita vt,boc, idemfiignficet, quod hie panu, vet hicfruHus trittci de multiscoadunatusgrants ?

Slt;fitbteäutn pofitum tn kac propofittone, hoc efi corpus meum,mutetur, vel matatum fuit a fubieclo pants,quod Euangeltlht telianturChrifiumat-ceptjfe,fregtffe,amp;dedijfe, qaando mut atum fuit, qua vi, quo Domtni mandata, quo diuiht verbi argumenta

fit analogia vnionit corporis Cfjriiîi cum eccle-fia, dec tar at a prima Corinth.decimo,finulla ett panisvelvinireliquafitbflantiat

QMmodo veteres docuerunt eandem atlt finntem ejfetransformationem panic amp;nbsp;vint in corpus dr jangutnem Chrittt, qualis erat aqua admitia ri-’ nt in populum CIjrttii, eius corpotiperfidem coa-glutinatum?

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

O MIN VS de VVÏg-nacourtmihi haélcnusoC ■de nomine amp;nbsp;de ftcie jg-notus, fed tuæ'gencroü-tati,vtintclligo,affinita-i te coniunélus, Gcnero-lïfsime atquc eruditiislinc Sanét-Algon-de, multas mdii quxftionesobcuUtjquas ajebat trailandas, atquc foluendas acf me pcrtetranlmitti; facile fuifletstate, q^o-tidianam prsleftioncm , amp;nbsp;ncgotioiurrt turbam jquibus quotidic in Vniucrfitatc Louanienfijin Ecclefia fandi Pctn,amp; in Colicgio noftro Pontificali inteipcllor, amp;. diftrahoi-jcxcufare ; fed in rc tam pia, tamq, patnæ vtili, G forte dignaretur Deus in te operarij quod magnopetc exopto, quodque quotidianis precibus inftanter ab eo poftulo, nolui dilationem quxrere, conGdensquod is, qui tibihuncquçrendi aftedum indidir,etiam mihifuggerer,me-que docebitquid amp;quomodo refponde-rede-

te debcam, vt tibi in bonum coopère tut mearefponfio: vtrumq-,enim Deidonum eft,lt;Scveritatem fyncerè,hoceft,non con-tendendi^ed iciendi ftudio atque intenti-onequærerc,amp; illam inuenire,inuenuun-duefic proponercjVthonorificc fuicepta, debitam fuo authori gratiarum lefcrat a-élioncrn'.' Neautemmoraamp;reiponfióni» prolixifas tibi forte molefta fit,{i dilKtlc-ro earn cnit'têre, donee yniuerlas quæflio-ncs abïoJuerOjdeci’eui primùm ijs tanftim rcfpondgre, tjuæ de Eiclefia proponun-tur,amp; refpónnonem banc nuttere ,vt:^o-gnitoquomodo tuæ eruditioni fatisfi^cQ-rit, alacrius rcliquarum traâationem ag-grediaramp;proicquar; idque non caiptun amp;nbsp;fcorbin de fingulis quæftionibus diflc-rendojfed vno quodanVtenore fcrtnobis, quia'quxftioncs ita inter fc conueniè?nti ordine contexts funt amp;nbsp;coadunatç,vt ipfa carum difpófitio id omh'ino poftularcvi-deatur. Qyiod G forte non perornnja tuæ intentioni fatisfeccro,non propterca de-bes de aflequenda vcritàt'e defperarc.Non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

poteft homo accipere qiïîcquam,nifi datum fueriteidecælo; fedtjuod hodie nobis clauditur,poteft eras'petentibus ,ÖC ad aures diuinae niilericordiæ pulfantibus a-periri^aut per cloquia fandarum feriptu-

AD QVAEST. SANCT-ALDfEG.’ rarum , autper Icrmocinatiöncs fratrum# autperinternamdiuinæ infpirationis gra-tiaiTijvht fine fonis veibürum,Gne dementis htcrarum veritas ip(a tanto 'dulcius, «jiïanto lecretius le»quitur;

An Ecdeßa, eiufque conRitutitnes ^feu trailitionet nullum habeuntneiTieiiraltud, btcell,vtixier-f retor, iudicium,feu ex quo iudiceniur, wfi con-fuetndinemeorum, qui feprofitentur Romanam fe(lurtrehgtonem,quamvocunt catholuAm ?

An ec de fia tribuat authoritatemverboDei, anpo-tuuverbum Deiecçlefia autboritatem atque axioma conférât ?

Ad priraam amp;nbsp;fccundam quæflioncm clarilsimèrcfpondpt Aug.cap.iJib.dc Vni* tatp ecclefiæ nis verbis ; Inter nos amp;nbsp;Dona-tif^s queftio cft,|^bi fit ccclefia ; quid ergo faduiifumus? in verbis noftriseamquæfi-turi, an in verbis capitis fui Domini noftrî lefu Clirifti^Puto quôd in xllius verbij

cam(^uærcrcdcbcmus,qui veritas cfl,amp;o-ptimc nouit corpus luuin, nouit cnim Do-minus qui iuntvius. Etcap. j.eiuldcm li-bri ; Non audhimus,hæc dico, hxc dicis.: lcdaudiamusjhæcdicitDominus: lunt li-bri Dominici,quorum authoritati vtrique conlcntimuSjVtrique credimus,vtriq; Icr-lumuSjibi quæramus heclcfiam,ibi difcu» tiamuscauiamnoftram.ôcinlrazNolobu-manis documcntis,lcd diuinis oraculis fan-étam ecclefiam dcmonflrari ; id quod in rc-bqua parte libri diligcnterexequitur.Pri-muni quidem varias iuturi regniDci figu-rasinfinuans,fed tarnen nolens i)s,quæ ab ingeniofis hominibus bue atque illuccon-Uerti polïunt, luam difputationcm corn* mittere : ftatim tranfït ad feripturas vçteris tcftamcnti,quæmaiori euidentia prxnun« ciant, futurum C hrißi rc^nuin non vno a-liquoanguloconflitucnoum ,fed toto orbe terrarum diflundendum,quàm prçmin-cient mundi Saluatofem aliquando ventu-rum. Deinde tranfît'ad Icripturasnoui te^ ftamenti,quibuscuidentcrollcdit,idtoto orbe terrarum poft Cbrifb refurreétionem implctum,q^id varijs figurisamp; maniteftis prophçtijsaeecclefiaCbrifti toto orbe ter-raruni diftundcnda fuerat ante prçdidum. Longû eilet iplasYtriulq^tcftamctilcriptu

fas facras pro(equi,amp; quantum mihi appa-ret fuperftuum,quia in lam diûo D« Augu» ftiui libello de Vnitate Ecclefix, tarn con-uenienti ordme difponuntur, tanta eru-ditione atque peifpicuitatc difleruntur, vt per me aut alium quempiam fimilem ali-quid veile adijccre,potius fit easobfcura-re,qulm illüftrare. Itaque,vtcompendia vtar.ego eruditionemtuamadiamdiäum hbcllum remitto, cx quo etiam non tantum pcrfpicics, indicium de Chrifti ecclc-fia ex Icripturis cfle petendum, fed etiam quod ex lola fenptuta peti debeat. Quan-quam , ficut cruditifsima pi udêtia tua non dedignatur mcæ tcnuitatisobfcquió veile vti,vtin fcriptuiis fanöis verum dcChri-fti ecclcfia indicium cernât ; fie etiam mira-ri non debet, fi veri fidèles, vtex feripturis fanéiis de cadem ecclcfii verum iudicîurn accipiantjcorum fe ftudio,diligentia,amp; te-ftimonio luuarc conentur,qui præcætcris àDco vera fapientia ditati fuifle credun-tunCuiufmodi fuit D. Auguftinus,dc quo feribit Prolpcrin caraiinc contra ingra-tos; quodcùm nulla fibi tribuit bona,fit Deus 1111 omnia,amp;in fando jfgnat fapientia tcmplo. Fueruntamp; alijtoto orbeno-tifsimi,quorum ftudie Sc autboritate ad Kancrem iuuari polTumus. Adeundemv fum

fum referenda exiftimo Conciliorum de-cretSjpladta Ronianoium Pontificum,Ôi proounciata Scholafticorum, quibus ramen SchülafticiSjVtverum fatcar,lubinde plus tnbueremjß magis fcnpturis lanótis incumbenteSjCX pbilolopborum gentiliu tenebris non tarn multa emblemata luis difputationibusintexerent- Quæftio aui-tem,qua quæntur : An Ecclefia verbo Dci, an potius verbum Dei ecclcfiæautboiita-leniamp; dignitatem tribuatMîmiliseftquæ-ftioni,qua quæreretur; An Cbnftusin eu-angelio authoritatem loanni Baptiflæ tri-buentjdicens ; Inter natos mulierumnon M4«Z,.in lurrexit maior loannc Baptifta ; an verb loannes Cbnflo,cùm ait : Ecce agnus Dci, lt;‘’‘»»»»» :• ecee qui tollit peccata mundi : hic enim venir in teftimonium,vt teftimonium perbi-bcrctdc luminCjVt omnescrederent per ilium. amp;nbsp;dilcipuli Ioannis: Q_ui crat trans i«'»»»« i. Iordancm,cui teftimonium pcrhibuiflifin-quiunt ) hic baptizat. Nam in quantum per teftimonium Ioannis,qui fuit vitæad-mirabilisjindudii funt hommes, vt in Chri-ftum credcrët, negate non poftumus, quin loannes apud homines,qui propter infir-ffiitatem verum lumen, quale in le eft,vide-te non poterant, fed tan quam in node çonftituti lucerna egebant,vt fontem lu-

AD QVAEST. SANCTALDEG. minis ccmcrcnt,a!iqu3m Chrifto authori* tatcin tnbuciitjlicet C iinftus hoc teftimo-nio nonindiguerir,ficutapudloann^'pro* fcquiturjCum ait: Vos miiiftis adioaliné, amp;teflimonium pcrhjbuit vcritsti : ego au» tem non ab homme teftimonium accipio. Ô:intra; Ego haheo teftimonium mams loannc,opera enim quæ dédit mihi pater^ vtpernciam ca,ipfa opera, quæ ego facio, teftimonium pcrhibent de me,quia pater mißt me,ó: qui mißt me pater,iplc telßmo» nium perhibmt de me. Sed quia loannes lu cerna tantum fuit,luce iucens aliéna,quæ vero lumine deftituta, ftatim ad tenebra» fuas recidiftet, idco longe conucnienrius dicitur, quod Chriftus,qui cft vera lux,quç tenebrefeere non poteft, amp;nbsp;lumen,amp; au* thoritatcm,amp; dignitatem loanni tribueiit, quàm contra.

Simili modo etiam quia teftimorûo pa-trum,amp; totius Eccleßæ inducimur, vt liceC veritatem in fe cernere non poJsimus,atta» men feripturas canonicas pro tacris amp;diui-nis habeamus,rcétitsimè dicitur, quod patres, amp;EcclcßaDci viui,qux cft columna amp;Hrmamcntum ventatis,non cjuidem lumen amp;nbsp;veritatem,fedapud fidciesamp;multos infidèles,qui eiusteftimoniocommo-' uentur,authoritatetn tribuat.Scd quia fcii-' ptura

M. BAU RESPONSIO. ptura facia,qua: nec falli potcfl, nec fallere, ipiam vcriiattm infc continet, Ecclcfia vc ro non nifi ven täte in fcripturis fanétis de-Icnpta il’.umihatur, amp;nbsp;fibi derelifta facile poflet in fuas tcnelsras relabi,ideoconuequot; nientius dicitur,quod fcriptura facra ec-clefiæ C. hnili autlioritatem amp;nbsp;dignitatem tnbuat,quam contra.

De conlbtutionibus ecclcfîæ hoc folun^ dico,quôd vbi regnum agnofcitur,ibi non pollunt conüitutioncs negari,cum omne regnum pro luo regimine conftitutiones habeat. Pono Eccleflam Chrifti regnum effe agnolcit,non tantum Daniel in pro- Dao.it phetia lua,dicens; quod fulcitabit Deus cueli regnum ,quod in aetcrnum nondifsi-pabitur J led etiam loanncs Baptifta, amp;nbsp;Chnflusipfe,cumaiunt; Pœnitentiam a-gitc, appropinquabit rcgnuin coelorum. Eacilè pollcnt hæc longé fufîusamp; copio-fîus ex Icnptuns jacnsdilîcrijtcd putoida-cumini mgenij ttii minus congrucre,quod Deus in ijs quæftionibus illuiEare digne-tur,in quibus aut caligarc,autfaltem ad-huchærcre videtur. Bene vale Gcncrofifs. atqueEruditifs.Dominc. Louanij 22.O-4tobns 1577.

Jters. tu£ eruditionii ne an beneueletia atguehumanitatü pleniores, Reueren-de D. Debtor, tl a tnihtfuere grata, ft tjuod oitinium efl gratiflimum. Fait e^-mm tucundum a taltac tante vire, quemfiiebam negettorumaclaborum tngenti propemoduin mole «brui,eam tarnen mihi pr all art opera, qua pojflct ad Deigloriam promouendam, amp;nbsp;adfidem corro-borandam efle vehementer vtilif. Sedmuite etiara fuit iucundius in grauifltma quadiione, quam ego omnium nodlrarum (ontrouerflarum tantum non (ardtnem ac fundamentum pracipuum efle femper fum'arbitratut, prope ad amuflim nos confentire. Itaque ago,mi Domine, gratias tibipre hoe benefi-fio, meumque fludium atque operant, ft qua tn re eommodare autprodeflepotero,tsbi, tutfquepelli-(eor ; amp;nbsp;humanitatetsta tua frétas, per go tn priori-bus quadlionibus reliquos, ft qut redlant ,fcrupules enodare,amp; flmul refltonflonem ad podi er tores depof eere. Quantum tgitur ex tua, tmopetius Augudlini, fententtapofl'amconqcere, omnino ita fentis,vnt-cum Ecclefladiicarü traditienum gt;tegt;''rgt;ie‘*'',vnicum laptdem Ljdtum atque tudtcem efle verba Domini tiodirt lefu Chridit tradita facra firiptura, dtfertts faginis ,nec audiendum effe : Hoc die it Augudi intis, hoc daunt Donattfla ,fed hac dtctt Dominta: ijrin iibris Deminicis :quibtts vtrique credimus, vtrtque affen-

EPIST. SANCT.ALDEG. tffenttmur, qutrendani tjfe ecclefiam, caufantqne omnem noflr^tu amp;nbsp;(tntrouer/iam difcutiendam. Denique tudtcium de Chrifli ecclefia,eiufque doéiri-*t* facramemù, (hoc enimexpriore neceffartt efficitur^exfolafcripturapeti debere. In hoc certe egotibi per omnia planißtme affenttor ,ac ver eit A fiatuo,ßhocipfumtmpetremw ffactlereliquasom-nes (oiitronerftM ac nullo negotioiri compofiium, Vt enimpoll Paulum att Athanaßus .fuffiiiuntfan^ (la ac diuinitui inßiirataßcrtptura, ad omnem m-firudionem veritatü. Quamobrem etfi hbens confiteor,quod aü, ver OS fideles, vt exfcripturü /acrü dt ChriHi eccleßa verum iudtciuin accipiant, eorum fe ftudto,diligentia,amp;teliimonioiuuare, qui pra cater is vera fapientiaaDeoditatifuißecreduntur, inter quos ego AuguHinuin nongrauate repofuerimi tarnen tUud cum Chrjßoliomo liceat contendere, tnultos quidem Spirit um fanlium iadare, fed qui propria ioquant ur, falfo iliumpratendere-, vtenim Cfn'iitus non a feipfoloqui feted atur,quia ex lege loquebatur amp;prophetisMa fi quid prater euangeli-itm fub titulo Spirttuffanchobtruditur, non creda-miu,quiaficutt Chrifius legis amp;nbsp;Prophetarum im-pletio eSl, ita/fiiritus Euangelq.Denide hoc addo, quod Augudinus, eiujque fimUes, vera a Deo fapi-entia pra cateris ditati fuijfe credantur, id non aliunde futße adeptes, nifi quod fcripturis, qua fola hanc fapientiam vberrtmo latice profundunt, ôquot;Jo-la hominem reddunt ad falutem erudirum,perfidem in Chrido lefu, confientanea amp;nbsp;fienferint, ficripfierint. Que tnim quifique proprius ab hoc fontt fiuesirrigat dodnnarum tubos,eepuriori certe lim-

pha le^lorem gutßjuereficif.guovero'remotitu inqttmatierejta vtqui fi longijlimo interuallo abe/t-demtontinent, yiam noninterpiosamp;fjncerosEc-(leßa doclores/eätnter hi,rettcos firtpturarum deprauatores connunierentur , cuitu cum eadem penitiu ßt in Conctl^t, Pontißcum decretûtamp;Scho-iailicorum placttü ß/ttuenda ratio, non eß quod ■verear cmn Augusitno pronunciare : EJec ego^ Nlt;-canam fynodum tibi, nec tu mthi Ariminenfent debes, tanqaam praiudicaturue , obqcere, nec ego eiia atitbontate ,nec tu tdtus detineru ,fcriptura-rum authorilatibus, non quorumcunque proprijs, fedquavtrifqut fintcommunes,rescumre, caufa. cum caufa, tat io cum rationecertet, Infumma hoc inter nos conuentat,dobirina ApofloHcit,cr Prophe-tica , cut foil innixa eß eccleßa , iudictum omne ad fcripturam facram effe reuocandiim , om-ntaque omnium vel patrum dogmata, vel conci-Itorum décréta , vel Pontißcum placita , vel Sc holaliicoruinaxtomata, non aliter eße accipien-da , nifi quatenus huic firiptura Junt conjèn-tanea.

Quod ad alteram qualhonem attinef. An Eccleßa verbo Dei, an potiiu verbum Det Eccleßa authcr-rttat etn tnbuat I it a miht per omnia fattsfectHi, vt ’ nonpotuerim tffum tuum candorem non vehemente! exojc ulart. Ha tuperquam erudite acpte reßorr-ßoiicm luam comparattone Ioannis Eaptilia cum Chrtlii dottrnia co}ßrmalli,ita vtin hoc capitenul-la teilet inter nos controuerßa.

Poliremurn tantum Epillolatua caput,de con-ßitutiontbtu Eccleßa ^vellempaulo dilucidtus explicates.

tajfes. Ais eniin rbt regnum agtiofcitur,nonpojfe ne^ gart conflitutiones:lt;jttodcerteltbenter damut'fed fi-mul addtmits ab ipfo rege in guouis quidem regnd con^lituttonesdebere proficrßf, fed maxime eerie iti CJmfit Eccleßa,inqua Christusitaregemagit,vt fimtAßt amp;nbsp;corporis caput, àquot;ßonfa manlus, ouium pai^for, ita vt vnius vins voéem audiant oues, imperium accipiat ßonfa -, ßiritu vegetentur ac moueantur membra , conflitutionibus deniqueob-. temperet popiilus; ipfe enimvnusedlflequodid'uin •efl-.Hunc audite, acpro'mde femper atque indefejfa feculo'fumcentinttat'tonerefonattit.acrefonat in au» rtbus ecclefla iSïa regfl vHius lex ac mandat mm ^odpracipio tibi, hoe obferuabisvtfacias,non ad-des qnicquam, needetrahes-ôquot; ilia : tlon addes ad quot;Verbum Domini,nee minuas ex eo,ne te forte arguat inueniartfque mendax.it em: Audtendo audite voeem meam,ètero vobis Deus, amp;nbsp;eritis mihi populits, amp;nbsp;ambulabitis in omni via quam , mandauero vobis. Jtem : Kunquid vult Deus holocaust a VicTimas, amp;nbsp;non potms vt obediatur voet fua ? tneltor efl enimobedtentiaquam, viclima,ö‘ au-fiultare magu quam offerte adtpem arietum^ quin quafi peccatum ariolandi non aufcultare, dpe quafitdololatriainiquitas non acquiefcere.amp;itenr. Inconstitutionibuspatrumvesirorumneambuletisi

ludtcta eerumflu décréta ne obferuetis, amp;pollu-tiontbus eorum ne confliurcemini, egoenim fum Ie-houa Deus veiler : in conflttuttonibus mets ambulate deeretamea feu indicia obferuate , amp;nbsp;factie ea,aliaqueferiptura,quibHsindHblipatres inßni* tit l»(isaffrmarunt,qutcqHid non effet manifeflo Dei

vtrbo'fandat um, habendum ejfe profacriteff« j nte tnim in vllio ferendum eß regno, rege viuo, atreg;-9gt;ante,a( mjf*facrarum tabular um praß rtfr-to dtäante, a qutguam alio legem,(onfjituttonem-^ue ßtnciri,In quo ß te habebo, quod etrta taa mentit aciudicÿ perßuHitate,amp;ßmul eruditiorrii vber-tatefretut confdo, adßipulatorem,nihilpl*nere-ßat ampliiu in priori de Eccleßa quaßione, qaod habeatfirupulumM protnde rogo,rt ad peflerieret de Sacramento interrogationes, tuampiimo quoque tempore audiam fententiam.

RESPONSIO AD POSTEKIORES Quæftiones,quæfuntdevene« rabili Euchariftiæ Sacramen* to.

V M nondum accept« tuis literis, ex quibus co-gnofccrem , quomodo priores Refponfiones «gt; ccpilleSjinciperem de tra-êtandis reliquis quæftio-nibiis cogitare, Eiuditifs.D.SanCt-Alde-gondc ( metuebam enim-ne aérionibus publtcis plus farisoccupatojoon vacaffet tam cito refponliones nieas legere amp;diju-dicare ) decimanona buius oportunè fu” peruenerun t mihi bins tus litersjqus mul tis decaufis,quas lógumefletf fequi',mihi iucundißims fuerunt: Nam licet videam non decflcjinquibus adhuc confens de» bcamus,amp;Deo iuuanteconferemuSjatta-menconfidensin eo,quihabitare facit v-nanimes in domo.amp;follicitos reddit fer-üare vnitatem fpiritus in vinculo pacis,fpe* tonos de omnibus collaturosjabfque omni anuritudine,amp;animi contentione.Ser-uum

AD QVAEST. SANCT-ALDEG. uura cnim Domini non oportet litigare, fedmanfuctum eße àd omnes,docibilem, paticntcm,cum omnimodeßia corripien-terp coSj'qui refifinnt veritati. Sc: Modc-ftia veftra nota fit omnibus bomtnibus^ inquit Apoftolus- Inprimisautvin mecx-bilarauit, quod fenferim tibi oftenfum à. Domino, quæftionem de Eccicfia veidari circa vnum ex prçcipuis cardinibus I cu fun-damentis noftræ religionis. Naminduo-rum liominum caufa propric fides Chri-fbana confißit: vnius,in quo lapfi,cocci amp;malifaóli lumus: alterius,in quo repa-ramur. Porroin eoin quoreparamur,non. tantum agnofcendum eft caput, de quo fcriptum eft: Omnis quicunquç inuoca-ucrit nomen Domini, ialuus crit ; nbsp;nbsp;Non

eftin aliquo alio falus,nccenim eftaliud no men datum hominibus, in quo oportcat nos faluos fieri ; fed etiacorpus,extra quod filus eße non poteß:,diccntcChnßo : Nemo afcendit incœlum, niliqui dclcendit de coelojfilius hominis, quieft in cœlo ; caput videlicet cum corpore, nam fi foluni caput afeenderet in cœlum,omnes nos in terra remaneremus amp;nbsp;tandem in inleigt;-num mergeremur.Porro ficutcaputquod nafeendo pofitum eft in ruiham,amp;infi-gnumçuicontradicetur,ncm£antun] à

lijs fuis fcmpcr agnitum fuit, amp;nbsp;cieditum, fed etiam fuo teni pore in terns yilum, Sc à. reliquis membris certa fide difcreturn,di-cendo; Tu es Ciiriftus films Dei viui, quiMlt;»«A.itf.’ inhunc mundum veniftijficetiain corpus C lirifti, feu manifeftum eius regnû à Patri-arcïiis amp;nbsp;Prophetis femper creditum (uit, amp;ab ijSjqui poft Cbrifti afeenfionem, mif-fo Spiritufanlt;fto,C,brifti Euangelium toto orbe terrarum difteminauerunt, aut dif-feminari viderunt,vfquc in iiync diem fem-pervifum fuit,amp;ab Omnibus ichifinatis certa fidcdilcretum,diccndo: Hæc eft domus Domini fiimiter ædificata fuper fir-mam petram.De quare,nelongum faciam fermonem , oro vt digneris legere fermo-nem quartum, amp;nbsp;fepruagefimum primum in fine D-.A.uguftini,inter fermones Loua-nij impreflos , quorum exemplar vnum tranfmitto , ne forte non fit apud vos in promptu.

Nunc fuper eft vt refponfiones breuifsi-mas ingenio iSe occupationibus tuisac meis accommodas,quantum Dominus largiriHi gnabitur, rcliquis quxftionibus adbibcre concmur,quarum primæ fie ha bent: Ân h£C verlm, (hot ell corpus meum) contine4nf propoßtionemidenttcam i at que idem ßgnßcan-t em quod corpus meum eli corpus meum ?

AD QJ^EST. SANCT.ALDEG. veroattributum corporutribuatur fubir^o ßg-nificatoper pronomen,hoe,tan^uam diuerfo a fus attributo ?

£tß attribaatur tanejuam diuerfo, em attribuatut fub^antiue, it4 vthac verba, (hoc efl corpus me-umßdemßgnificent at que,hoc eBßtbßantialiter,

Anpotius attrtbaatur facramcntaliter, ita vtea ver bamhil altudßgnßcent, ntß, hoc eil facramen-taltter corpus meum,f 'u corpus meum dietturd» hoc (juoddo vobis, plane vtfacramenta dicuntuf' de rebus quas ßgntficant, amp;fua indüutione de-monflranttquemadmodum Auguliiniu in Itbellt de doclrina Chrtßiana docet ,Sacramentumli-dei,fide eße i nbsp;nbsp;Sacrameniücorporit Chrilli,cor-

fus-,drfacramentu foederis,feedus-,amp;SacramentS verbi Dei,ipßßimum verbum Dei,no qutdem fub-fiantia.fedvfu,inlfitutione, reprefentatione, ae fignifcantißima exhibittene ante oculosfidei ?

argumemto doceatur vocem,eß,in hoc circun-ßantiaßgntficarefubßantia!i:atem ? liceat enbn st a loqui,

Inboc ipfoargumenta tanquamtsse^^nonpoffitfor-mart cert a at que indubitata ratiocinatioper pro-fofitionem generalem, quo argumenti vis poßit et reätus tntelligt,amp; certius iudteari.

Vbicunquevocula,eß,coniungitpradicatum eu fub-telio inhac veleiußnodicircunßantia,totus ac-(ipttur fubllantiue,amp;c. in hac propoßtione vocss-ta,eß, coniungit pradicatum corporis cum fubie-iltfrentminis demonßrattHifboc,lt;^c ergo,

Propofitionem identicam vocanius,nó quando attnbutum amp;nbsp;fubicöum pro ea-dem re particulari acapiuntur, pro qua vcrihcatiir aflertio ; nam alioqui cnuncia-tio generis de lpecic,fpeciei dc indiuiduo, amp;acc'dentis de kihicéio,eflent propohti-oncs iJeniicæ; vr,lapis eftlubftantia,Petrus cit homo, amp;nbsp;Cicero eft orator : fed vo-camus propobtioneni'identicam,quando res eadein lub eodem nomine,aut Gdtem lub lynonymo de lcipfa enunciatur : vf, corpus meum eft corpus meum, gladius eft ends. Quamobrem dicendû non eft,quod bæc Chnfti aflertio ; boe eft corpus meum, lit identica propolîtio, etiamfi vera eflenequear,nili attnbutum ócliibicétum pro aliqua eadem re particulari accipian-tur, pro qua fitverificatio: feddicendum, quód {it enunciatio communis attribut! dcfingulari lubiefto. Nam licctChriftus vnicum corpus babuerit,attamen etiamfi viginti corpow babuifler, de quolibet di-cere potuiflet,boc eft corpus meum. Ex quo intclligimus vocem,meum corpus, fi-cutmeus digitus.communem cfle,non fin-gularem. Porro enunciationes fimplices» inquibusalterum dealtero mediantevcr-bo fubftantiuo,efl:,enunciaturjfuntin du-

AD QVAEST. SANCT-ALDEG. plici genere : aliæ enim profcruntur inten-tione afTercndi idquodeft,quan(lo eiuf-modi propofitio inchoatur, vt lapis eft corpus,Petrus fedet: Aliæveiôproierun-tur non intentione afkrcndi id quod eft, quando ipfa cnunciatio incipit profciii led intentionc faciendi id quod^eiufinodi enunciationc ftgnificatur, amp;nbsp;quod tunc phmum erit, quando ipfaenunciatio pro-lata fucrit : Vt ft quis demonftrato agro proprio,cuipiam alteri diccret, lue eft ager tuus,non intentionc aflcrcndi quod non eft, led intentionc facicndi,vt id fit quod dicitjioc cftjVt agerqui diccnti proprius eft, altcrius cfheiatur, eiufmodi cnim ler-naonibus apud lunlconlultos aliquando intclligitur fieri dominiorum amp;poftcfsio-numtranslatio.Talis fermovidetur eflea-pudLucam,cùm aitG'hriftus; Homo,re-mittuntur tibi peccata tua. amp;nbsp;rurlus:R.enut tuntur ci peccata multa,quoniam dilexit rnultum,amp;; Filiustuusviuit. Non ennn volcbatCbriftus aftcrere quod erat priiif-quain bæc dicebat,fed id faccre quod dice« bat: nccdubium eft,quin tali fermonecon' tentus fuiflet Ccturio ,cuiTi à Domino po-fcébatjVtdicerct verbo',amp; fanaretur puer ciuSjboc eft,vt diccret: Filius tuus viuit,vcl Alius tuus fanus eft,quern Dominus fine o-mni

m ni verb o fanaait.Cxtcrû quia nos nofliis fermonibus fubflantias mutarc non pofiu-musjideo exempla en unciationum pofte-hons generis, quibus fubftantia in fub-ftantiam tranlmutatur , non in noftris, ied in Chrifli fermonibus funt peienda. Verbi gratia:Si Cbriftus in nuptijs volcnsi^,,,^;^ ex aqua fcx hydrijs contenta vinum facere, ibis verbis vfus fuifict, (hoc eft vinum:) hmihter (i voluiüct diabolo acquiclccre petentj vt diccret lapidihuic,vtpanisfiat, atquçidhis verbis eftecillct, (lue eft panis) non intendillet lus duabus enunciationi-bus,videlicet,hoceftvinum;amp;,hic eh pa-nis,ancreie, quod aqua hydrijs contenta, amp;nbsp;hic lapis, (quæ tune extabant cum bas enunciationes proferre cœpdlet,) fuiflent vinum amp;nbsp;panis, quia id manilefte lalluro fuiflet, fed intendillet facere vt prolatis verbis id efiet, quod dicebat; amp;nbsp;hoc dicen-do fignificare,ea qux ex aqua hydrijs contenta, amp;nbsp;ex hoc lapide demon Arato fecil-fet,cAe vinum, amp;pancm;quafidicat, hoe quod ex aqua hydrijs contenta lacio, vinum eft: amp;hoc, quod ex hoc lapide lacio, panis eft. Simili modo, quando ait Chri-ftus,hoceft corpus meuni.amp;,hic eft languis meus^nonjntendit allcrere quod pa-pis amp;nbsp;yinum, quæ tunc præfçmia habebat

cum hæc incipiepat dicere,eiïent corpus amp;nbsp;languis eins, quia id falfum cft; quod ne fit, omnino cicdendus eft intendilTe ex pane et vino corpus amp;nbsp;languinem fuum efficere. Si iniUisduabusenûciationibuSjhoc eft corpus meum. amp;nbsp;: hic eft fanguis meus; pronomina hocamp;hiCjtionrefei'unturad panem amp;vinum,quæ ante prolationé harum dua-rum enuntiationum prius fuerunt,(ficut intelligeicnturreferrijfi tantum intentione afïercndi proferrétur,quod Chriftus facerc J non potuit,quia nôpotuit falfum dicere,) fed referuntur ad hoc corpus, amp;nbsp;hunt fan- 1 guinem,quæiam diôhs verbis,Ghrifto hoc jntcdcnteefficiûtur,quahdicat: hoc quod ex hoc pane facereintendo,amp; facio,eftcor pus meum : amp;nbsp;hoc quod ex hoc vino facio, eft fanguis.His diligentercôfideratis, facile eftppohtis quæftionibus refpôdere, quod hæc verba : hoc eft corpus meum, non con-tineant propofitionemidenticam,atq; idé ftgnifîcâtem quod,corpus meum eft corpus meum; led id lîgnilîcantcm quod diximus, ncmpe:hoc quod ex hoc pane facio,eft corpus meum;quodqueattributum,corp us,tri Duatur fubiedo fignificato per pronomen, hoc,non tanquam diuerfoâfuo attribute, fed tan quam rem eandem lîngularem figni ficanti,nempe,hoc Chrifti corpus ex pane

AD QVEST. SANCT.ALDEG. cófeóhim virtute vcrboi-um Clihfti. Vndc DCC diccre oportet quodhuius enüciaiio-niSjhoccft corpus'meum,fenfus {it,quod hic panis fubftantialiterjvel lacramécahier, £ue fignificatiuè fit corpus meu: led fendus eft^d quod ex pane facere in tendo,amp; facio, eftcorpus mey ,vt diximus.Gæterum quia negan non poteft,quin Cbriftus ex aqua vi num,ex lapide pané,ex pane amp;nbsp;vino corpus fuum ôclanguinécfficerepotueritjidq- bis verbis, hoc eft vinum, hic eft panis, hoc eft corpus meum,hiceft languis meus. Si cnim *^lt;*4* potuitPetrus vmbrafuaptraleundo quof-Uis ægros ab infirmitatibus liberate,quan to magis potuitChiiftus verbis fuis ex re qua-libet, qua milbet etiam rem aliam cfficcre? Ponatur ergo difputandi gratia quod Chri ftushæc vniuerfaiam diétis enuntiationi-bus efi'ecerit ,oro vt tua eruditio, hoc præ-fuppofitOjdigneturpropofitisàfequçftio-nibus refpondcre.Nempe an hæc propofi-liofit identica’jihoc eft corpus meum? An attributûjCorpuSjtribuatur lubiefto figni-ficato per pronomc,hoc,tanquam diuerfo? An buius enunciationis,hoc eftcorpus me-üm,lènfus fit,hicpanis eft lubftantialiter vel facramcntalitcr corpus meum? amp;fi vbi dereconuenimus,adhuceafdem pene dif-ficuliates inuenerisjquas nuc proponis, fa-

' AD QVAKST. SANCT-ALDEG, eile intelliges quæftionum multarum ne-^ buLts non ram adrci veritatem, quàm addt Ccndivationcm pertincrc,

Miror autem priidcntiam tuarrt quære-re,quo argumento doccatur,vocem,cft,in hac ieri^ioniscircunftantia (hoc eft corpus meunijfignificare fubftantialitaté,cùm ilia lit propria, amp;nbsp;confueta cius fignificatio, tarn Græcè,quàm Latine, in qua ab initio nafccntisF.cclefîæfempcrabomnibusno-ftris maioribus hoc loco accepta eft. Ncq; cnim rogarefolemusjcuraliquispcrpubli.« cam amp;nbsp;confuetam viam ambulet,lt;edfi ab illadigrcftuSjinfolita amp;nbsp;improbatadiucr-ticula fcftetur,tunc mento rogatur,cur dc-reliCta regia via, ad in (oli tarn fe Conuei'tat ; amp;nbsp;idco potius rogandum cftct,quoargu-mento moueatur,qui voccm,eft,inhaccir' cunftantia,præterconluetamfignificatio* ncm,amp; prçteromnium catholicorum intel lig6ntiam,ad fignificatione referunt,quàm rogandum quo argumento doceaturfub-ftantialitatcm fignificarc.Scio quofdapro-ferre fcripturam i. ad Cor.lo. Petra auterrt cratCliriftus ; in qua vocem,cft,cxiftimanC pro,fignificat,pont5,vtpcrfuadeantipfarrt ctiam in hac circunftantia pro, ftgnificaf, accipiendam. Sedan ex hac fcriptura fatis fólidun^ proferri pofsit argumentum, quo

id probetur,forfican non immeiito dubi« tauerit quifpiam; quia Apoftolus non vi-dctur loquide inanimata petra Oreb fuo loco manétCjCX qua Moyles femel aquam clicuit,quç petra non poterateffc Cbriftus nili fionificatiue: fed loquiturdc petra lem perpopulum conlequente,amp;potumcorporalen! aclpiritualem lemperfuppeditan tc,quern potum Ipiritualem cundcmnobi-fcum bibebant,quæ petra non fignidcati-üè,fed lubftantialiter cratCbri flus,ficutD. Chryfortomus amp;nbsp;Ambrofius interpretan-tur. Sed detur vocem,cfl, vno atque altero loco propter lermoniscircunflantialigni-ficatiue leu facrametaliter intclligi,an ideo quandolinc tali circunflantia limpliciter ponitur, pro ferendum erit certu argumentum,doceatur fubftantialitatemfignilica-re,amp; in fua bgnificatione propria deberc accipi ? Scio ctiam D«Augun;inum epiftola 2 j .dicere,quod lacramenta habeant quan-dam fim'ilitudinem eavum rcrum,quarum funtlacramenta,atquecx bacßmilitudine pierunquc etiam iplarum rerum nomina acciperc ; led fubiungens exemplum,quod fecundum quendammoduin lacrainttum corporis Chrifb efl corpus Cbrifti,latis a-perte lignificat bunc loquendi modii,quo lacramcntum aliquid die dicitur tantum, quia

AD QVEST. SANCT.AIDEG. quiaefteius facramentum,non efle propnu cc cófuetum, fed infolitum, amp;nbsp;ex fermonis eircunftdntia intelligendum:quæ vbi defue ritjGcut in verbis C hrifl:i,quibus air,boe eft corpus meum,biceft languis meus,non fine ftudio propnj fenfus viderur talis intelli-gentia c|uxri, Quærisetiam; Jnexplicatio horum verborum, hocefl corpus nte^ urn,debeat autpnßtt aitunde fumt, quam ex ipfis Chrtßt,aut Euangelißarum verbis

An illapropofitio de caUce, hocpoculum efi nouum teßamentum feMfœdus(J^'«'^it'^» enim vtrumque ßgnißcat,vt Habrais Bertth)in meo fangume : illa, bic eilfanguis noui teil ament t, nontdem fig-nificent,amp; fe mutuo pgnificanter expltcent ?

Ac priinde an nonpenitus eadernßt tnpane ratio, vt ha propofitiones ; bic pants eß nouum teßamentum feufœdus in meo corpore nbsp;nbsp;, hoeeß Corpus

meum : amp;nbsp;item, htc panü, quem frangimus eil tttiyudx corporis Chrißt : amp;nbsp;bicpants, quemfran-gimus,eil corpus Chrtßt, tdemßgnificent,i^fe mutuo ßgnißcanter expltcent l

Auguftinus de doännaChriftianalib. i.c.9.doect',illa, quxin libris Canonicis a-pertè pofita funt,folertius ,diligentiuïque inueftiganda,vtadobfcurioreslocutiones illuflrandas, demanifeftioribus fumantur exempla, amp;nbsp;quxdam certarum lententia-rum leftxmonia, dubitationemdeinccrtis aufc-

;^wferant. Ex quo intul'igimuj nonomms Xénp ure iacivE teftinionn cxalijs efle in* telliscnda. Nam quxdam aperte pofiu fuiit,quæ ex proprijs verbis amp;nbsp;locucionU busintelliguntur; fed eaduntaxat,quçob» feuritatem habent,qux pofsit exaiijsma* nifcAionous locutiombus aut teflimonijs illullrari. Nunc vcró confidcrandum eftjV-trum hxc duo teftimonia,hoc cft corpus n)cum,amp;: hiceft languis meus nouitefta» mentij obleuritatem nabeant : amp;nbsp;li obfcu-ritatein habereputentur,an hçc obfcuritas per handententiam tanquam manifeftio-rein : bic calix nouum tcKamcntum eft la meo fanguinc ; poIsit illuftrari. Nam prio* raiUa dup tcftimónia^ forfitan muleis vide» bunturkoc po Ac non longè magis clïe per» fpicua,prxlcrtim quia hxc fententia, hic lt;fl fanguis meus noui teÛamenti,plané rp» fpondctiili,quam exExodo citât Apollo» lusad Hcbrxoscap.io.hiceft fanguistefta-tnentijquodmandauitad vos Deus.Igitur hoc telhmonium,hic calix nouum eft teftâ mentum in meo langui ne, non eft idoneû ad illuftrandum ilia duo pnora ,fed contti potius : aut lî vtraq, ambiguitatem aut dili-ncultatem aiiquim habèreprætcnduntur, cur ad allas lententiasohlcuriores recuire* »usjijp qujbui videturpofle error abfcon-

dj, amp;nbsp;non potius ad corum fludiuin ac tc-ftiinonium,aui prælcntis temporis conten tiones prçccflerunt,amp;ad intelligendas fcri-pturasfacriSjpraicæteris fucruntâ Üco jllu-m inati j cuiufinodi fuit D. Ambro fins, qui de ijs,qui initiantur , amp;nbsp;de Sacramentis qiiarftioncs iftas clanfsimèdilloiuit. Nam ncgarc non pofîumus ,Dcum qûorundam oculos obcœcarc,nefortcvidcant oculis^ amp;nbsp;aunbus audian r, ôc corde intelligant, vt ad Dominum conuertantur, amp;nbsp;faticnrur ab eOjinquibusDeus liuius (eculi ,inquit Apoftolus r.ad Çorintb.4.cxcoecàuitmcn txis inddelium, vt nonfulgeateisilJumina-•do Euangelij gloriæ Chnfti, etiamfi aper-tifsimè prædicctur. Reftatigitur, vt in bis «bfcuritatibus, quæ non vidcntur fuifle obfcuritates vetenbus,adiUos recurramuS', quibus putatur Deus dediife aures ad audi-endum,amp;ocu!osad vidédum,nefortc no» diicnon làtis acutè cernamus. Verba Am-brofij de ijs,qui myftcrijs initiantuiscàp.vU timo fie habent: Potior lux quàm vmbra, veritas quàm figura,corpus autboris quàm nrianna decœlo. Fortedicis; Aliudvideo, lt;^omodo tu mihi afleris, quod Chnfti corpus accipiam? amp;nbsp;Jioc nobis adbuc lu-pcrcfijVt probemus. Quantis igitur vtimur «emplis f probçmu» non hoc elle quod

natura formauir/cd quod Bcncdidio con-(«crauic ; maioremquc vim eße bcnediélio* nis,quàm naturæ,quiabcncdtâioneetiain ipia natuiamutatur. Et I ib.^.de facraincn-tiscap.4. Author Sacramentorum inquit,nihDominus Rfu^; tu fortèdicis, meuscßpanis vfitatus,lt;edpanisine,inquit, panis cftante verba Sacramentoium: vbi acccßitconlt’craijo,ex pane htcaro Chri-ßi,iiüCigitivrafu Lunius.Quomodo potcfh qtfi panis eß^corpus eße Cliiißi confccra-tionc,inqdit. Conlecratio igitur quibus Verbis eß,lt;3c,quibus ftrmonibus? Domini lehunam rehqua omnia,quçdicuntur,laus Deo deftrtui’,amp;c. vbi veniiurvtconficia-tur vcnerabile Sacramentum ,iam non fui« fermonibusjacerdos, fed vtitur fermoni-bus Ciirißi.Ergo fe’rmo Cbrißi hoc confi-cit Sacramctum.Quisfermo Chrißi; nem-peis,quofaä:3 fufttómnia,iu(sitDominus, amp;fatiuracß,amp;c.amp;cap.$.z'\ntequam con-fccretur,paniseß: vbiautcm verba Cbrißi acceflerunt,corpus eß. Denique audite di-centcm: Accipite amp;edite exeo omncs,hoc eßcorpus mcum ; amp;nbsp;ante verba Cbrißi calix cßviniamp; aquæ picnus, vbi verba Cbrißi opera ta fuerint,ibi (anguiscfficitur,qui plcbem redemit. E.rgo videtc,quantis gc-neribus potens eß fermo Cbrißi vniuer-

AD QVAEST. SANCT-ALDEG. faconuertere.HaólcnusAmbrofiuSjquiad-ieélis adhuc alijsmultisfententiam fuâtarrt Fecit manifeftam,vt non pofsit deilla dubi-tarijficut nee de Fententia reliquorum ve* terum,qui bas quæftiones tradauerütjqui-busficumEuangcIiOjCum totiusEcclcfe teftimonio non crcditur,fcd verba fcriptu-ræ manifcfla ad inufitatum tropum detor-quentur • non erit mirunijfi etiam meis verbis non credatur,cuni nemo credat nifi vo-lens, nee quifquam credere velit, n ifi cui de-dit Deus vt velit. Pono quod vox Græca J'/kSkkb j quam interpres nofter vertit te-ftamentum, ficut amp;nbsp;Hebræa Berith, fubin-de vertatur Fœdus, nihil huic difputationi præiudicat,quia licet per fc pofita fœdus fi-gnificet,attamen morti vel fanguini iunda propiiè teftamentum fignificat,ficut often ditApoftolus adGalatasj-ÖC adHebræos ca.9. Similiter quod ait Apoftolus i.ad Co-linth.i o. Panis, que frangimus,nonne participatio corpons Domini eft? licet fit verum quod ispanis,qui falt;fta bencdiiftione Fragi tur, amp;nbsp;à fi del J b us p a rticip a tur, fi t corpus Chrifti, in quod perconfecrationem mutatus eft panis, qui à facerdote ad bene-dicendum accipitur: non tarnen vult ibi poftolusdicerc,quid fit panis jqui frangi-tuij fed quid partiopatione huius panis fi-gnifi-

M, BAU RESPONSIO, gnificctur,amp;efficiatur,nempe vt multi v» num corpus ßmus,omnes qui de vno pane, amp;nbsp;vno calice participamus, ficut feipfum explicat Apoli;o]us,amp; Apoftolum D.Cy-pnanus incpift.76,ad Magnum,cuius verba e tiam refert Auguftinus lib.y, cótra Do-natiftascap.50. amp;craâatu 16. fupcrloan-item. Ex his facile eft aliquot fequentibus tefpondcrc qua:ftionibus,nempe ;

jironomeH, hoc, aliud ßgnificet, quam id'ipfum quod vno oreomnes Enan^elilla teilantur,Chri~ dlutn accepijje,fregtffe ßedijji difcipulüji^ vt acciperent,^ comederent

An Paulus t.ad Corinth. \o. cum hunepanem no' minat, ^panern quern frangimus, dtferteexpli. cal ,altud facramenti fubtelium ßatuat, at que CbriRus.veltpft Paulus i .adCorinth. 11 .prongmine (hoc) vultßgnificari,quodomnes Euangeli-ita tellanturftt’jp! panem,quern Chrtliusfregit, dedit, amp;nbsp;de quo dentq^ locutus ell I

An tn propußtiene de caltce non eadem ßtfiibiefli ratio, at que in ea ,qult;e eß de pane, ac proinde cumßibteäum in propoßttone,cir oratione de catice nonfolul^ldemon^tretur pronomtne, hoc, fed plane epquot; diferte nominetur ^Terifnt.velßu-äus,velgenimen ritis, non eadem ßt ratio in pro-nomine, hoc,quod vfurpatur in propoßtione de pane,it a vt hoc idem ßgnßcet, quod hie panis, vil htcfruHus tritici de mult is coadunatis grants ?

AD QVAEST.jSANCT-ALDEG, diâis refpondcrc: namcccnanribusApo-ftoliSjinquitMattharus,acccpit lefus pa-nem, vfitatum videlicet, quia tune ibi a-Jius panis non crat,amp; cundem panenibe-nedixit ; lcd quod fregit, dcçitquc fuis difcipubs, dicens : accipitc, amp;nbsp;manduca-tC‘ non luit vfitatus panis, fed benedi-éius, amp;nbsp;bcncdidione in corpus cius mu-tatus, ficut ipfemet Chriftus tcftatur,di-cens : Accipitc amp;nbsp;manducate, hoceftcorpus meum: non enimair,accipitepancm amp;comcdite panem,fîcut dcipfo prius ait Euangclifta,accepit lefus panem. fed ait: accipitc amp;nbsp;coincctitc, hoc eft corpus me-uin. lulsit ergo vt acciperent amp;nbsp;comede-rent non panem vfîtatuin,dc quo prius lo-cutus eft Euangelifla,dicens: accepit lefus panem, fed panem bcncdiâumjUc quo ait: hoccfl corpusmeum,iam videlicet ex I pane benednSto confeâum. Similcm lo-quendi modum fecutus eft Apoftolus i. Corinth.II. cùm ait : Dominus Icfusbn qua noâc tradebatur,accepit panem, amp;nbsp;gratias agens, lub quo intelligitur, benedi-xit, ficut exprefierunt Matthæus amp;nbsp;Marcus, fregit, amp;dixit, accipitc amp;nbsp;manduçatc, hoc eft corpus meum, quod pro vobis tra-dcturrquæ verba fimili modo accipienda funt, quo fuprà oftendimus verba Matthäi

tKæidebcrc accipi.Dico igiturad prima tn cjuæftioncm iam propoficam, quod pronomen,hoc, in Chrifti verbis fi^nificct a-hud quidetn,quam quod vno ore omnci Euangeliftxamp; Apoftolus i.Corinth.ii.te-ft intur, Chriftum acccpiOc, fed non aliud, quàmijdem teftantur Chriftum difcipu-lisdedinc,amp;iu(sincvtaccipcrent,amp;come-perent; iignificat cnim corpus Chrifti ex pancconfecto bcncdicendo,(èd nnnhg-nificat panem vfitatum,quc!n oinnes Eu-angcliftæ tcflanturGhhftum accepiftc.Ex quo intcliigimus verba hæc, accipitcamp;co-medtte,nondebereconnruicuin nomine, panem, quod prxeefsit, cum aitEuangeli-fia,acccpit lelus panem,kdcumeo quod Equitur, hoc efl:corpus meum,vel cum co quodintelligitur,vtht fen-lus: accipitecor-pus meum; vel,quod in idemrecidir,acci-pite panem benedièlum,amp;confccratum. Porro ad id quod lecund i quxflione pro-ponitunAnPau’us i.Coiinth.io.cum no-minat panem,quern trangimus,aHud Sa-crameti (ubieèiuin flatuar,quàm Chriflus vel ipfePaulus i. Corinth. 11 Refpondco quod Paulus ca.IO. fupradifto idem facra-naenti fubiedûftatuat cum eoquod ftatuit Chriftus apudMatthçum,cùm aif.accipite amp;comedite,hoc eft corpusmeum. Nam

AD QVAEST. SANCT.ALDEO. fubieótum facramcnti ftatuitvcrum Chri« fti corpus,quodtranflato nomine panetn appellat,quia ex pane confe(5lum,amp; 1 pccic-bus panis vclatu;n:quam nominis tiunflati» onem manifeftè fignificat ipla Jermoniscir Cunftantia,cum dicitur (panis, quem fran-gimus,amp;. omnesquide vno panepartici-pamusjnam omnibus fidelibus notilsimu eflinajtarincque (rangi, ncqueparticipa-ri panem nifi bencdiâûjôcin corpus Chri-ftl bencdi £tione conuerlum.

Ad terri im qua.’fl:ionem refpondeo id quod apudEuangeliftasamp; apudApofto-Iu :n I.Cori n I h. 11. de ca Jice dici tur,code m modo accipiendum, ficut id quod de pane dicitur,ncmpcquód vbi narraturChnftu accepiße cahcem,ibi intelligcndus fit accc-piflecalicem viniamp;aquæ plenum,ficutait Ambrofius; vbivero verbaChrifti opera-ta fuîtt,hoc eft,vbi poft benediétionem ait: bibite ex hoc omnes,ibi non fit intclligcn-dus ponexifte vinum amp;nbsp;aquam,fed luum fanguincm, quo plebem rcdcmit,amp;de quo dicrt, htc eft languis meus noui teftamenti. Quod verb apud tres Euangeliftas de geni-mine vitis dicitur,videtur potius referendum ad poculum Pafehæ veteris,quàm no-Lw.jix nbsp;nbsp;uijficut Lucas non obfeure fignificat.

Stfubttilumpopium m hac propoßtt»ne,hoc cH tor-put meum,mutatur,ata mutatumfair,a fubttUo pttnti,gttod tuangeMn ttftanturChrtfiurn at-dtdij]e,quando tuut at urn fuit, ^ua vt,quo Domtm mandai o, ^uo dt uitu vtrbt ar-guifienio?

Refpondco fubicdum pofitum in hac propohtioncjhoc eft corpus iTicum,non mutari, quia lubieótum iftud corpus Chri-ftieftjà quo in Sacramento nulla fit muta-tio ; led pancm quern accepit Iefus,dicimus mutatum cfle in corpus eius,quando benc-dicendo amp;nbsp;confccrando paneni ait,hoc eft corpus meum,mutatum ,inquam,virtutc verborumeius,nam,vtait Ambrofiusde ijs qui initiatur,cap.9.11 tantum valuit huma-na bcnediótio, Etizei videlicet lacientis fcr-rumnatare,vt naturam conucrteretjquid dicemusde ipfaconlecratione druina,vbi verba ipfa Domini Saluatoris operantur? nam Sacramentuiftudquod accipis,Chri-fti fermone conficitur. Quod fi tantum va luit fermo Helix,vtignem decoclo depone nbsp;nbsp;**'

rct.nóvak'bit fermo Chriftivtlpccies mutet clementorum ? De totius mundi operi-buslegifti: Ipledixit,amp;fada Junt-, ipfc mandauitjamp;creata funt.Scrmo crgoChii-fti,qui potuit ex nihilo faccre quodnon e-

AD QVEST. SANCT.ALDEG. crat,non poteft ea quae funtin id inurare quod erat? non cnim minus eft nouas rebus aaïc,quàin mutarenaturas.amp;lib.^.dcfacra-mentisc.4.Scrmo Chrifti,inquit,hoc con-ficit Sacramentû ; quæ auteni funt verba Chriftijquib'.is hoc (acramentû conficitur, cxponitc.^.diccnsiOrnniaiHaverbaEuan-eeliftx funt,vlque,.iccipite hue corpus,fiuc fanguinem;ind.everba funtChrifti,audi di centem,hoc eft corpus meum,amp;ante verba Cluifti, calix eft aqux amp;nbsp;vini plenus, vbi verba Chrifti cooperata fuerint,ibi languis clhcitur,qui p'cbem redemit. Ecce Habes quod verbum,accipite, non conftrui tur cu nomine, pancm, led cum nomine, corpus, amp;fanguincm, licut fupia diximus. Habes fecundó,non quando lubieeftum pofitum in hac propolitione ,Hoc eft corpus me-urn ,lt;i^tatum fit, fed quando mutatus (it paiTCJt?qucm ccenantibus Apoftolis accepit lefus, nempe quando dixit, hoc eft corpus meum : Habes qua vi, amp;nbsp;quo Domini mandato mutatirs fit panis,nem-pevirtute verborum Chrifti,quibus dixit amp;nbsp;faä:afunt,ipfc mandauitamp; creatalunt. Habes quo diuini verbi argumente,nem-pc argumento verborum Chrifti, quibus a-pcrtilsime dixit,hoc eft corpus meummam quia mentiri nópotuir,oportet vt ex pane, quern

M. BAH RESPoNSIO* 'i^uem accepitjid fecent, quod dixir, videlicet,hoc eft corpus meuiri,ne conuincatur fallumfuillc quod dixit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ft analog'ia vnionu (orporùChriSIijCum Ec-(lefiA declarata i. Corinth, ia.finulla efpaniff vtl vim rebqua fiabllantia ?

Hane analogiam cxplicat Auguftinus libro 'J. contra Donatiftas cap. 50, verbis D.Cypriani,quæ fie liabent: Quandq Do-minus corpus Juum panemvocatde mul-tonam granorum aduhalionc congeftum, amp;quando fanguincm luum vinum appel-lat debotrisamp;aeynis muleisexprcflum,at- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

que in vnum coaéfum, gregem item no- cypnan.epi. ftrum fignifieat com miftione adunatç mul ‘f'l titudinisadunatum: nam quemadmodum panis ,ex quo corpus Chnfh conficitur, quodinterdum ctiam panis vocatur, vt, panis quem frangimus: quemadmodum, inquam,panis ex granis in vnum aduna-tis conficitur, amp;nbsp;quemadmodum vinum •X multis azynis in vnum confiuentibus coalcfcit: fie ctiam myfticum Chrifti corpus,quod per hoc Sacramentum fignifi-catur,amp;coit,cx dilperfisDei filijs colligi-tur,qui per fidem amp;nbsp;dileétioncm in vnum corpus adunantur.Net huius anjlogiç ob-ftat^

AD QVEST. SANCT.ALDE©. ftat,quodin confeâione Sacramcnti nulU. eü panis amp;nbsp;vini rcliqua fubftantiajquia nee remanctipfagianoruin autacynorum forma,ex qua tarnen fumitur potifsima huius analogix portio,quia analogia fumitur nonex/ubflantia,quæin ipfo facranjénto permanet,(ed cx ea quæ in pane amp;nbsp;vino, ex quibusconficitur,præcefsir.

^uomodoVeteresdocuerunt eemdem,etut fimilettt -effetTMsformationemptinisamp; viniincorpiu amp;nbsp;ferf^uttum Cbrifii, tjuala erM aqtu admixta ri-itotnpepulumchrtfii,efiu(orport perfidem ad-glutiMium?

Hancquæftioncmmoucriputo occafi-one verborum bcati Cypriani in epiftol* quat eft ad Cæcilium , quæ fie habet; Quando in calice vino aqua mifcctur,Chri flus populus adunatur amp;nbsp;credentium plebs cijinquemcrediditjcopulaturamp;coniungi-tur.amp;infra:Sicauteminfandificando calice Domini ofïcni aqua fola non poteft, quomodo nec vinum folum poteft: nam n vinum tantum quis ofterat,fan^uis Chri-fti incipit efte fine nobis: fivero aquafola, plebs incipit efle fine Chrifto; quando autem vtrumque mifcetur,amp; adunationc confufa fibi inuicem copulatur, tunc facia-

Ctamcntuïiî fpiritualeamp;cœlefte perßcitur. C^ibus verbis non continetur ea c'ompa-iano,quæin quæftionecxprimitur,nempe quod tabs fit transformatio panis amp;nbsp;vini in corpus amp;nbsp;fanguinem Chrifli, qualis eft aqux'vino permifiæin populum Chrifli; led tÀntumcxponitur, quia facrificium ex aquaramp; vini commifltone confeôtura fig-nilicct amp;nbsp;efficiat ; nempe vt qucmadmo» dumTacrificium ex aqua vino permifta con ficitûr,fic etiam Chriflus amp;nbsp;plebs eius in vnurh corpus coadurictur, non Cbnftum mutandoin pcrucrfos plebis affeûus, fed reformandoplebem,vtcum Chrifto quæ Del funt fàpiat,amp; dçpofita prauitate fpiri-tum Chrifli induat. Nam amp;nbsp;ipfd vini amp;nbsp;aquæmiftio fie tempera tur,vt non'vinum in aquam,fed aqua in vinum conuertatur, amp;nbsp;hoc modo inuicein copulentur.Quod fi forte quæftiohæcaJiaveterum fcnpta ré-fpicia t,quæ mihi non occununt, cdperem ilia defignarijVt fi Deus largiretur,pofsit eis conueniens refponfio adhiberi.

piftolani Di Sand^Aldegon-di. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Eruditilsiinc Domme, notinuiJa occuire-runt, de .quibus vdum cftaliquid breuitef diccre ;id quod fpcro e-ruditiqnem tuam non grauatè laturam, quiaidipfum nominatim expetijr,dccon-ftitutionibus Ecclcftafticis .Diets itaque tibi licere illud cum Cbryioftomo conten-dcrCjQiiuItos quidem Spiritum fanéium ia-Üare,fed qui propria loquantur, falsô illud prætçndere.id quod verifsimè dicis,quia id docet,fcriptiu’a facr4/:um ait : Nolite omni fpifjtui credercjlcd probate IpiiitusH ex .Deo funt.amp;rurfus : Prophetæ duo auttrès dicantjamp;cæteri dijudicent.Scd ft quis bine concturpcrfuadere,veterum teftinionia,amp; décréta conciliorum,prxfertim antiquoru, qua; per multas annorum centuiiasà viris dodifsimis atque fandifsimis ad fcriptu-rasfacrasdifcufla_, tanquama Spintu fanât»

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Itntmtnt

I confcntu conclula , aœndis fîdelibus rc-ƒlt;,»lt;/«/îpi'« cepta fùnt, etiam hoc accçdit, quod non immeritô exiftimcntur,amp; prxfumantur cô-tinçrc-ifcnfum Ecclcfiæ, de qua dicit Apo- ' nbsp;nbsp;nbsp;*

ftolus,quodfit columna amp;nbsp;tirm-amentum x«i4.i8. vcntatisjà gencrah (ententia mandat Do-minus,vt qui Ecclcfiam no audicrit ,fit tibt fîcut Ethnicus amp;nbsp;pubficanus. Q^odveio Maximino Icribitx^uguftinuslib.j.cap. ^4

I nenfe canquam prxiudicatuius profcirc concilium; caufamquefùbdit,diccns : Ncc ego huius authüritatc,ncc tu illiiis dctinc-ns ; non eo i'pcâat, vteredatur N ica? ht conciHj. authontas poüc conternni: nam paulô luperius eodem capitc dicit,EIo-

; moufioninconcilio NicænoaducrfushaES-reticos à catholicis patribus veritatis au-thohtatc, amp;nbsp;authoiitatis veritatc firma-tuni.amp; lib. a. contra epiftolam Parmenia-»i dicif,quodde ijs,quiab Ecclcfiæ vnita-tc feparati funt nuila quxftio cfl, qui ifi amp;nbsp;habeât baptifinû amp;darcpolsint; hoccniiVi jnquit, in ipJa totius orbis vnitatc dilcut-ium

AD QVAliST, SANCT-ALDEG. fum,confideratum,perfedumatqucfirma” tum eft. amp;nbsp;contra Don.inftaslib.6.cdp.ï. dicit vniuerfx Ecdvfiæ fcntentiain, plcna-ri) concilij authontate roboratam, atquc firmatam.Si lib.y.c^ j.ld lit curafecuræ vo-cis aßererc, i n qui tj,.q u od v n luerb ca cis t. Cr ' clcfix confenuone roboratum cft* Non ci^o vult Auguftinusjvtcredatur Nicænij aliorumquc conciljorum authoritasjpofle gt;nbsp;conteinni, led quia Catholici cqnciliuni Aiiminenfe repiobant,amp; Maximinus con* cilium Nicænum nórecipiebat,licet iplum «eciperc dcbuißct,G catholicus luiflct,ideo .^cit AuguflinuSjquod nec iple Nicxnum, Dec Maximinus dvbebat Ariminenfe tan* quutn piæiudicaturus profvirc concilium, quia vterque inutilitcr protulillet. Nam Sucmadn.odum Chnltus, cum Saducæff crefuiTeôtioncdtfputans,non propheta* rum tcftimonijs quæ tarnen ccrta amp;nbsp;long^ apcrtiora étant,lcd tantum vfus eft tcfbmo nijs quinque librorum Moylîs,quos Sadu* £«i rccipicbant : fie etiam Auguftinus con-ira Miximinum ijs tan um teftimonijsV-tcndumcenfcbat,quæ Maximin us iccipie' bat.Quamobrem h Maximinus licentiahsf retica,lcripturani aliquam veiècanonican» rcieciHet, ficutreijcicbatconcilium Ngt;cX' num,non ea aduerlus ilium vtendum efl« CCI’*

CenfuiflctÄuguftinus, fed tantum ijs, quarum authoritaci conkn tiebat. Licet igituf D.Auguft.indicaret Concilium Nicænunl idoneum,vtapud fideles firmatumefle o-ftendciet, quod in illo conclufum cfat j at-tamen quia Maximinus illud non recipic-bat,idea ait; Ncc ego Nica:num,nec tu de-bes Aiiminenfe tanquam prsiudicaturuS proferre Concilium.

Conftitutioncs Ecclcfiafticas in Chn* fti regno libenter agnolcis, fed addis ab ipfo rege in quouis regno conftitutiones debere proficilci,id quod etiam de Chrifti regno yehlsimè dicis.Sed debts aduerterc non eas tantum conftitutioncs à Cbrifto rege proficifci,quas per lemetip (urn immediate conftitui t, fed etiam quas per illos fta-tuit,quos peregrè proficilcens conftituit luper iamiliam luam : ficut oftendit Cbri-flus rogans Pharilços,vtrum baptilmus Ioannis eßet è cœlo,an ex hominibus? amp;nbsp;prç. fupponens eßee cœlo, id eß,à Deo,licet el-fet baptilmus Ioannis ab iplo loanne inßi-tutus: fimilitcr Apoßolus i.Corinth. 14. vocans ea quæ iple ex data fibi poteßate prætipicbat,Domini mandata. Siquis vi-deturpropbeta efle aut fpirituahs,inquit, cognolcatquæ fciibo voDis,quod Domini lune mandata : Nam quemadmodum d ad

«•I J,.

1-1»^ 8.

ad Romanos ij. conftitutio, feu mandatum pnncipis,L)eioidinatio nuncupatur, dicenteApoftolo : Qui refiftit poteftati, Deiordinationi rcfiftit; fie etiam mandatum pracpoliti eccicfiaftici, cui Apoftolus nosobedirc amp;nbsp;fubiacerepræcjpit,Chrifti ordmatio eft. Et nuemadmodum ijs qui ex fpiritu fanfto loquuntur,dicit Dominus : Vosnoneftis quiloquimini,fcdfpiri-tus patris vcftri qui loquitur in vobis ; fie e-tiam ijs,qui ex poteftate libi à Cbnfto data aliquidreftc præcipiunt,iuxta D.Bcrnar-duin vere dicitur : Vos non eftis qui præei-pitisjfed Cbnftus,qui poteftateacdit, (pia præcipitis.Vnde lUudMoyfis; Nonenim contra nos eftmurmur vcftnjm,fed contra Dominum, oeiiiud Domini ad Samuclcm: Nonenim tcfprcuciunt,fcdmc. Si quis loquitur,tnquit Petrus i.Epiftol£ccap.4.tan-quam lermonesDei,fi quis miniftrat,tan-quam ex virtute quam adminiftrat Deus, igitur fi (^uis pi-æcipitjtanquam ex poteftate quam aDeo accepit: namde prxeeptis, quæ per Dominum dedtrat Apoftolus: Namq; qui haccfpernit,inqu ?,non hominem fpernir,fcdlJeum,qui etiam dedit fpi-ritum fuum famftuin nobis. Quod autehi præfcdi eccicfiaftici prxcipicndi porefta-tera habeantjoftendit verbum,obcdite,tolt;

H BAU RESPONSIO, ties inlcnptunstis, qui illisfuh{unt,attn-butum ; quia nemo dicitur obedi/e præco-ni, lcd ex légitima poteftatc præcipienti. Qwmadmodum autem de principibus nô ex poteflate fibi data,neq|Cx proximi dilc-étione ïibi à Üco inlpira ta , (cd ex præfum-plionis audacia, amp;: ex amore lui, qui ex mundo eft jiuxta concupifêentias luas ali-qua conftitucntibuSyiit Dominus perPro-pbcîam: Ipliregnaueiunt,amp;noncxme:oyîlt; 8. pruici[gt;çs extiterunt, amp;nbsp;non cognoui. amp;nbsp;Cbiiftus in Ruangelio : Regnum mcû non Io4»«m x8-eftde boc muiulOiNam ejui ex hoemundo regnant,lu non regnantex Deo,amp;contrà; fie ettam de præpoGtis Ecclcfiæ quæ (ua fun t doccntibus,aut iuxta çonçupiieentias fùas,non ex accepta potcftatejèd ex fui prælumptionc aliquaeonftituentibus,rc-ftifsime dicitur ; Fi uftrà me colunt docen- MaijJr.rf« tes doéhinas amp;nbsp;prxccpta bominum,hæc mm boniinum propric iunt,quæDei non funt. Ponô quemadmodum îiliuspatrio-bediens præcipien ti, v t vel literas diicat, vcl rem familiärem curet,non aliud facit,quàm præcipit Deus,dicens per Apoftolum: Fi-b) obedite parentibus, Nec verbo Dci quic quam addit,(ed illud tantum (acit,quod præcipit Deus: Sic cüam imminente ant uua pafsioius Çhrifti memoria, ex conr . , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d i . ftitu-

HA. IP

Lar.»-

‘Lui. i9t

AD QVAEST. SANCT.ALDïG. ftitutione Ecclefiaflica ieiun ans, audit yo-quot; ccmDomini,diccntis; Obcditepræpofiquot; tis vcftris,amp;lubiacete cis. Nec ad verouni Deiquictjuam addit,fed illud tantum fa* cit,quod mandauit Deus. Sicutamp;ipfe prç-pofîtus dans triticimcnfuram,amp;fuperero-gans mandatum , quod à latronibus fau-cio,amp;inftabuloiaccntiiudicat cfle neccP farium ,non addit aliquid ad verbum Deigt; fed id tantum facit, quod Dei verbum ilJi præcipit. Nam fi aliquid pra:cipcre,quod non eft in verbo Dei cxprcflum,lemper effet aliquid verbo Dei addere, tunc neque princeps fubdito,neque pater filio aliquid præcipcre poftet, fed id tantum annunciate quod præcipit Deus,ac per hoc neque fubditus principi obediret,neque filius patri,led Deo tantum,quia,vt diximus,nemo diciturobedire præconi, fed tantum præcipienti. Et fi aliquid præcipere,quod non eft exprcftum in feriptuns fanétis,eft addere ad verbum Dei: igitur docere,aut fcribere-aliquid,quod non eft expreflum in fcnpturisfanétisjcft addere ad verbum Dei,amp;ficde rebus facrisinter nosconfe-lentcSjfiuc fcripto,lt;iue verbo,multa ad verbum Dei adderemus, contra exprcftum Dci mandatum per te adduâ:um:Non ad-das ad verbum Dci,neque minuas ex eo ;il*

ludóiie nobis obferuandum eflet,quod in CoflcgijsTheologicis temporc prandij amp;nbsp;cœnæ obferuatur, vt vno iacram fcriptu-ram Icgentc caîteri taceant. Si forcé per næc non fit tuæ cruditioni in his,qua;ex epifto* la tua attigi, fadum Jatisjlicebit accepto refponlo adhuc de eifdcm latius con» ferre. Bene vale,iS.Nouem-

RESPONS lO AD O B-lECTIONES CONTRA R E-fponfionéad pofterioresquæ-ftiones per ipfum Sand-Aide* gondum propofitas.

E CT A refponfione tua ad ca, quædc poftcnoii'' bus Quæftionibus tuis,, quantum Deus largiri di-enatus cft, dirterui, eru-ditifsime Sanél-Aldegon-de, depvehendi te difputationi mca: mi* nus confentirc, quod non fatis aflccutus Es, quomodo vel diéïa mea fibi confen-tiantjvcl quibus firmenturargumentis. Et inter ea quæ difcreparc exiflimas, imprimis pro fers quod dixi : verbum iublbin-tiuum, eft,vntata fua Ggnificatione non* re fubftantialitatem ; cùm tarnen ante præ-miferam, enuriciationes fimplices,in quibus alterumdealtcro median te verbo fub-ftantiuo,eft, cniinciatur, aliquando pro-feni intentione aflerendi id (juodeft, pii' ufquam talis enunciatio profem incipi* at; ^liquandp vero intentione faciendiid ■quod nondum cft, quando eiufmodi o* ratio enunciari incipit: fedtunedemum crif.

ent, qiiando ipfa enunciatio abfoluti fuerit. Hanc enini diftinébonem fie ac-cepifti, quafi dixincm verbum lubftanti-uum,eft,bifariam accipi, alum«^ue figni- , ficationem in ijs enunciationibus babe-re, qux tantum proferuntur intentioive aßerendi, quod prius luit : amp;nbsp;aliam in i)S qux dicuntur intentione faciendi,quod talienunciationcdcfignatur. Idquodne-que dixi , neque fignificare intendi, led tantum volui oftcndcre , enunciationes quafdam, manente eadem vbtataamp;genui-na vocum qmnium fignificatione,poflfe a-lia amp;nbsp;alia in tentione dici, n^-mpc inientto-ncaficrendi quod prius fuit,amp;: intentione (aciçpdi quod non fuit, fed quod tunc de-mum crif.,quando eiufmodi enunciation abfoluta fuerit. Et quia latis fufpicabar* iftud poßerius enunciationum genus à te minus obleruatum^onatus fum illudcom probarc , non tantum fermone lurilcon-lultisnoto,cap.rcquilißij de teßamentis; fed ctiam tribus feripturæ factx teßimo-nijs,quorum duo latis kuiter attigißi,fed tertium tanquam huic rei impertinens Or mninopr^terißijin quo tarnen tanta cui-dentia oßenditur ,vnam Si eandem enun-ciationem/nanentc prorlus cadem vocum ßgnificationc , polk proferri Sc. inten-d 4 tionc

Im», 4«

iMto j.«

tione faciendi quod non pnusfuit,amp;in-tcntione fignificandi quodante fuir,vt nó nifi abfurdifsimè negari pofsit. Erat quidam regulus,cuius nlius infirmabaturCa-pharnaumjabijtj amp;nbsp;rogaiiit Icfum,vt fana-ret fiiium eius, tandem dicit ci lelus ; Filius tuus viuit ; amp;nbsp;hoc diccndojfanaui t eum,Gc-Utetiani à miniftris fibi occunentibüs co-gnouit. Hic figmficauit lelus,non quod prius fuit,led quod hæc dicendo fecit^nem pe quod hlius eius viueret,id eft,lanu$ eilet. Delcendcnte regulo,lerui occuiTeiunt ei, amp;nbsp;annunciauerûtjdiccn tes, quk fil ius eius viucret; ergo amp;nbsp;hî dixcruntregülo,filius tuusviuit,non aliavocum fignificatione, fed prorlus alia intentiohe ; quiaCbriftus régula dixcrat, filius tuus viuit ; intentionc faciendi quoddiccbat,hoc ell,intentionc fanandi filium eius : ferui vçio dixerunt ei^ dem : filius tuus viuit,non intentionc ali-quid faciendi,quod priusnon crat,ledin-tentione nunciandi,quodiam cflcgaude-bantjamp;ipfum rcgulugauifurumelTé fcic-bant.Accipe cxemplu aliud : Cum lefus ex cruce vidilfet matremamp; difcipulü llantcm, quem diltgebat,dicit matri lux,non de lei-pfojfed dc dilcipulo: Mulier.ccce filius tuus ; deinde dicit difcipulo : eccc mater tua, ^cxilla hora açccpitcam dilcipulus infuâ.

Quæro an lefus hic matri amp;nbsp;difcipulo dixit,Quod prius fuit,an potiusquodfuis his Verbis eftecit :ccrtcfi ante fuillctquod dicebat Dominus,non lubieciflet Euan-* gelifta, quod ex ilia hora, nempe qua hoc audiuitàDomino,acccpit earn dilcipulus tn fuam,non fîgnihcatione, ficut ais,fed adoptione, ficut etiam in ciuilihus fieri fokt. Sed flue Chnfius verbis fuis loanncm fccentcfle filiumMariæ fignificationc,!].* ue adoptione, a ttamcn-fecit quod prius no fuit, amp;nbsp;(tc etiam verbis fuis fignificauit, non quod priuscrat quam loqueretur, fed qüod verbis fuis f aciebat. Sicut enimChii-nus mandandomulta cfkcit,quæ nos ijf-demverbis,cadem fignificatione acceptis tantum præcipere folemus,vt per^liosfi-ant,vt: Surgc,toIIeorabatum tuum,amp;am-bula. Lazare vcni foras ; extende manum u, tuam,refpicc,amp;c. Sic etiam per prxfcns e-nunciando,multaeffecit,qua; nos ijfdem verbis,cadem fignificatione acceptis prim fuiffe fignificamus; imo etiam verboprae-tcrito fignificauit, quod tarnen non fuit, nifi compléta oratione. vtapiidLucam; Mulier,dimiflacs ab irifirmitatetua, lam putOjintelliges me, diccndo cnurciatio-ncs,in quibus altcrum de altcro enunciatur incdiant€ycrbofubftantiuo,efi,aliquando

AD QVAEST, SANCT.ALDEG. pioterri intcntionc aflcrcndi quod prius luit,aliquando veió profern intcntionc fi cicndiquod non fuit, fed quod tunc pri-ir.uincßc incipit,quando prolata eft oratio ; non gcminafte verbi lubftannui, eft, notionem, fed fcmpcr genuinam à vliCa-tam feruafte, qua fupftantialitatcinj,aut a-liudrerum genus ftgnificat,ac proinde non eflc contrarietatengt;,quam inincis fcriptis contrarietatem efre-putafti,fed mcrair amp;nbsp;apcrtani veritatcin ^folidisamp;manifcftis la-cræ le.ripturxtcftim;oni)s fulficienler com-probaßam. -,

Aftam contradiiftionem protulifti,quod dixerim apud Euangeliftas verba Cbrifti, accipiccamp;comedi£«,non debcre conftruj cum nonune,panem,quod prçcefsit,quarb-doEuangeliil} ait: Accepit lefus pancm; quia ibioecommuni paneloquitur,quem Ambrofius vlitatum vocat: led dixidebcrc conftruicum co, quod fequitur, hoc eft corpus mcum,vcl cum co quod intclligi” tur, panem bencdidum amp;nbsp;conlecratun\ quad videlicet bæç.inter fc opponantur: verbum, comcdite 5 non conftruitur cum nomincgt;panem,quodpræcefsit,quia ligni-ficat panem vlitatum, fed conftruiturcum nomine,panem,benedidum Ôi confecrat-turn, quodin telligi tur,ciim manifeftum Cit panem

H BAU RESPONSIO. panem bcnediétum amp;nbsp;confecratum , iam ampliuspanem non cfic/edin Chrifti corpus cflcmutatum,fîcutaquain vinum mu-ijta,nonaniplius cfi: aqua , fed vinum : amp;nbsp;homo niortuus,non ainplius cfl homo,fed cadautr. Non eft igitur fîbi contrarium, verba Chrifti, accipite amp;nbsp;comedite, non conftiui cum nomine,panem,quod præcef-lit,f(jdtum,co quod lequitur, hocefteor-pusiTKunijVcl cum co quod intelligiiur,parem bcnediélum , amp;confecratum , ficut conftiuit A,mbrofiut.

Longum eftet curida profcqui, nunc præfcrtim ,occupatio!nibusme ahó vocan-tibus, nectiam per occafionem partitula-rium difficultatum,qnas Deo iuuante ,pO“ ftea per otium carprimexcutieinus, caufæ caput prætercamus. Nofti cnimcardincm, in quo vertiturfumma noftræ controucr-ftx,eirc ; In qua, imo vero in vtra fignifica-tione accipi debcat vebum fubftaxiti-uum , eft , cum ait Chnftus, hoc eftcor-pusmeum, an vt fubftantialitatem defig-nct,an verôvtponaturpro vcrbo,fignifi-car?Ambodicimus,propriamamp;gcnuin3ni ftgnificationem verbi, eft, eße vtfubftarb-lialitatcm defignct: fatcmuretiam propo-pofitioncm hâc,hoc eft corpus meum ,ve-fam efle no poJTe, ft verbum fubftantiuuir.

AD QVAEST. SANCT-ALDEG» cft,in propria ïua fignificatione fumatu^, amp;nbsp;fimulad id refpiciatur,quod ante horutn vcröorum prolationem extitit,ncmpcad panem vfitatum. Nam vemm eÓe non po-tcft,quod,lioc,ideft,hic panis in fubftan-nalua permanens, fitcorpusChrifti,amp;ni-Kilominus ne in Cbriftum, qui veritas eft, blafpliemi fimus,ambo defendimus,verum efie, quod aceepto pane dixit, hoc eftcor-pus meum : Sea tunanc veritatemxlefen-diSjdicendo verbum,cft,non accipi in vfita-ta amp;nbsp;genuina ftgnificationc,fed pro verbo, figni{ic3t,quaft dixiflet Chnftus; Hie panis fignificat corpus meum.Ego vcro.imo Ca-tholica fides défendit fententiam hanc à C hrifto prolatam, veram effc, accipiendo verbum fubftantiuum,cft,in fuagenuina fignificationc;fedaddit Chriftum protu-lihe hanc fententiam,noil refpiciendoad id quod erat, priufquam cam cnunciarct, hoceft:,ad panem vfitatum, fed adid quod his verbis faciebat, amp;quod futurum crat vltimo momento prolationis eorumjquafi dixiflet, hoc quod ex pane verbis mcis fa-cio,eft:corpus meum amp;nbsp;vt oftendam hunc loquendi modum,Chrifto non fuiflc inufi-tatum,a]iaeius verba profcro.quibus regu-lodixit:Fliustuus viuit;dixit matri fuædc loannc Apoftolo,ccce filius tuu$:dixit ipfi

loanni ecce mater tua. Quibus verbis non intenditfignificarc,lt;^uod prius fucrat,ftd faccre quod nondum crat, ficut fuprà lati. us prolecuti fumus:Imo etiam verbo piæte-nto fignificauir, non quod ante fuit,fed tantum quod prolata oratione perfecit Do minus. Marei 7. Propter ,'hunc fermonem Vade,exijt dæmonium à filia tua.Lucsc 15. Muller dimilTa es ab infirmitate tua, amp;nbsp;2. Paralip, cap.i, Quia non poftulafti diui-tias,petifti autem lapientiam, amp;nbsp;fcientiam, Vtiudicarepofsis populum mcum,fapiêtia amp;nbsp;lcicntia data funt tibi.Quia igitur huius collationis initio,tamgratanter accepifti, quod dixi : iudicium de Chrifti Ecclena ex fola fcriptura luxta D. Auguft.pcti debere-, cui etiam {ubiecifti,reliquas controuerGas, nullo negotiocompoGtumiri,G ad verba Domini faluatolis fciipturis fanótis tradi-la,tanquamad lydiumlapidcm explorcr.-tur;Orotc vt quemadmodum certis amp;nbsp;multis ïàcræ feripturç teflimonijs,tam prx-cedenti quam prælenti fciipto oftendi, Cbnftum verbis indicatiuisprxlentis tem-poris,imoamp;pr.xteriti,Gne vllaæquiuocati-one,fæpius GgniGcallenon quod prius (ut-rat antequam loqui incipcrer,(èd quod ver bis fuis faciebat:Ge etiam certa proféra«’ c-Ibmonia , in quibus Ci rîHus verbo fub^

AD OJAEST. SANCT-ALDEG. ftantiuojcftjvfus fit pro vcrbojfignificat, prælcrtimdicendo fiinplicitcr: Hoc cftil-lud,vt omnibus ex vtratjuc parte diligenter confideratis,facilius vidcri queat, vtri parti magis adbærcndumiit, pn'efertim cumamp; Veteres omnes,amp; oni nia concilia,quæ buius quxAionis mentionem fccerunt,earn partem amplexa fint,quam tuemur,amp;contra-riam aperte damnaucrintmullum cnini vn-quam audiui defignari concilium, in quo veftraiententia probata fit. Fatcor btren-garium primuin cam in medium protulific, fed ficut illam primus attulit, ficcam primus bisjterve abiurando,óc quantum mcmi nijin abiuratione moriendoiugulauit.

Quodais,multos pro hacfententia fub-ijfife mortem,non memouet,tum quia pro vcritate Catholica plures mortem oppetie-runt,tumetiam quia Donati{br,amp;alij plu-rcs baerctici fimilia prætendentes, lemper ab cccîefia contempti funt. Nam vbi quis pro iufiitia moritur,vcritatis teftificatio eft: vbi VC1Ó procirore,obftinationis eft milcran-i.c»r»».j3, oftentatio. Quod fieri pofte teftatur A-poftolus', cum ait ; Si tradidcro corpus me-um ita vt ardeam,cbaritatem auteni non ha buero,nihilmibi prodeft. Märtyrern non-facit pœna,(ed caula,fi videbcet pro iuftitia moriatur,ficut Dominus definujt, dicens;

M. BAir RESPONSIO. ’ Bcati qui pcrfccutionem patiuntur prop-tciiurhtum,vclvttcftinionium pcrluEeanC vcriiati. Scd dc his hiuï^lenus. Hoe vnum te fuppüciteroro optime Domme quod amp;nbsp;germanum fratreiTi,fi tuo loco eflet,etiam obnixé rogarem,vt diligenter expenio li-bello D.Aug.de vnitatc Eccidiæ, pi udcn-tiatua conlideretj anaudcat conhdereje eflein CbnftiEccicfia,extra qua lalui cUe non poteil,quia in die iudicij non nos iuua-bittcrg uerlatiOjóc lubtilis defenfio pofi-tioniSjled liumibs,(implex,amp;apcrta verita-tis conk(sio,quam in marduelis amp;nbsp;humilt-busoperatuiDeus.

Nunc (upcreft,vtcarptim,amp; quanta po-tero breuitate reliquis tua difputationis capitibus, quæ nodum quæftionis facerc viaebantur,rcfpondcam.

SiChrinustx pAtie corpusfuutit benedicenJo fecit, tgitur ßmpltciier lt;ir con/üita locutiene verum eß ^uodfoHea äixtt^boc eß corpus tneurrs.

Benediólioncs in feripturis facris duo-bus modis fattæ leguntur, (ine verbis,amp; cum verbis : Sine verbis, vt Mattbæi 14. Gliiiftusafpiciensincœium benedixit, amp;nbsp;dédit diïcipuds panes multiplica-tos,

tos,led nulla bencdiiStionis verba pro tul if* /c Icgitunfimiliter Luc.9.vbi acceptis quinque panibus,amp;duobus pifcibus, fuipexit jncœlum,amp;benedixicillis,non legitur ex-prelsifle aliqua bencdiétionis verba. Sed GencbsjC.i.Deus bencdixit animalibus,di-ccns;Crefciteamp;multiplicamini.amp;55. Deus bencdixitlacobjdicens : Non vocaberis vitra Iacob,led Hracl erit nomen tuum ■ Sc ly.Kaac bcnediccns filio fuo Iacob,ait; Dei tibiDeus,amp;c.amp;49:iacobbcnedixitfingu-lis blijs benediébonibus proprijs, quas amp;nbsp;propbetando verbis cxpcelsit.Hoc poftcri-ori modo acceptum panem benedixit le-fuSjdipcnsdioc eft corpus mcum.Qiiamob-rem C brifti bencdi6iio,qua panem benedt-xit,non pnecefsit bæc verba,boe cfl corpus incum, fed bis verbis faétacfl. ; ac proindc res verbis iftis fignificata non prated si c ho-lum verborum prolationcm, led potjus fê-cutaeft,ficutcncftus caufam fequitur: amp;nbsp;ideo refpiciendo ad id quod prius tui’’,bcut frequentiusin huiulmodi fermonibus re-fpicerc lolcmns,nó póteft verum ede quod ait Cbriftus:boc cftcorpus meum ; led tan-tummodo refpiciendo ad id quod verbis iftis cffictebatur,lïcut pnus diximus.

X. si benediciioms wpanii vftfatiu in corpus cbri* ïït tranffubUanttmur, (lUt tandem funt benedi* ütonis tant ef/icacia verba ?

Huicditficultâti claie amp;dtfèrtè fatisfa«* ftum cft,rcfpondendo quæftioni, quaini* tio huius collaiionis Icilcitabans : Si lubie« âuni poficum in bac jjiopofiiionejhocell corpus meuin, mutatur, quando mutatum fuir, qua vi,quo Domini manda to,quo di« Uini verbi aroumento? Iccantur verba non O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

tammea,quàmD.Ambrofij ibi poGta,amp; manifeftc inucnierur,quodbencdi£tionis cfficacia verba fint Cbiifti verba, quibus ait: hoc eftcorpusmcum; ficut etiam fa-tis clarè teftantur Euangcliftæ,amp; D.Chry« fûftomus circa fincm homiliatde luda pro-ditore,tomo.5.necdicimus vcrbo ÂÜAsyâp metamoi pbofim ,aut transfubftantiatio-nem fignilican, quia potcft homo Deo amp;nbsp;hominiablq, omni mutatione benediccre: led dicimus qu id quemadmodum Deus bencdiccnsanima!ibus,diccndo:Crelcite, amp;multiplicamini,dedi t cis generandifacul tatem ; fic Cbnllus beneâicendo pancm his verbis : hoc efl corpus meuni; de pane corpus fuum tecerit.

3. libenter damw, efuodait Ambrofius, ChriRum fuu verbù eltnunta omntapoj[e commutare.

Vellcm cadem facilitate dares, quod idem Ambroliusait: Antequam conlccrc-tur, panis eil : vbi autem verba C bnfli ac-ccllcrunt, corpus eft. Deniquc audidiccn-tem,acccditc, amp;nbsp;edite ex co omnes, hoc eft corpus meum, quia non ad alium finem di-cit Ambrofius,quodfermo Chrifti potens eft omnia conuertcrc,quamvt perluadcat quod Chnftus his verbis ; hoc eft corpus meum,lt;Sc,bic eft fanguis meus, p«nem amp;nbsp;vi* num in corpus amp;nbsp;(anguincm iuum con-uer'eriuSed tulia?c D.Ambrofij verba prius àme cita ta , antequam confecretur, panis eft ; vbi autem verba Chrifti accclkrint, corpus cft.item de pane fit corpus Chrifti, nouo Caluini tropo eleganter eludis, di-Gcns, quod panis antequam confecretur eftpanis:fedvbi verba Chiifti acceftcrinf, eftcoi gt;us,nc»Afubftantla,ƒtdrcpraclentatl-onc,Öc QUod'panisdefient efte panis, non mutatione lübllantiæ , kdli fpcétcs vluni jnftitucr.tis, amp;nbsp;finem inftitutionis, Certè il panis, panis efle defierit quando ad fig-nificandum inftjtutus eft, igitur amp;nbsp;voxjvox tile definit, quando ad fignifitandum in-ftituitur; quod an aliq^uis inortalium vn-qu.im lenferit,nefcio.hatcorcum fupradi-tta vcrbaD.Ambrofi) proferrcni, hocom-nino de ingenuitate amp;nbsp;acumine ingcnij tui con'

M. BAU RESPONSIO-' confidebamquod longe citius refponde* re$,aut Ambrolîj veiba non clic, aut le cius fcntcntia nontcncn,quàin contra omnium legentium lenfuinconaieris ea in alie-num lenlum dctorqucrc. Sed video teita imbutumamp;fcnfu,amp; tropoâ Caluinoin-* UentiSjVtctiam pugnantilsimatibinon ni-lîCaluinumlonenr,amp; fapiant. Quamob-Tem vide ne lue Caluini lenlus tibi alrilsi-Bieiinpix'lluSjlît vclamcn,,amp; eaiiteiium,dc Quibusloquitui Apoflolus.Cæteruin cum oieispanem non lublbntia,(cdrcprælen-tationc,ôeinftitutionc fieri corpus Cbri-fii,rogoquandoamp; quibus verbis fit panis boe modo corpus Cfirilli^Scio te diôtu-rum, quod verbis ilfis q iiâdo proferuntur; Hoc eftcorpus mtuin : ex quo inkro quod antchorum verboruin prolationem , hic panis nonfuitcorpus Chrifti,ncc lubftan-tia,necinffitutione. Quæro igiturvltcrius, quomodo lupra dixifti quod fi àChiiito aquani in vmuin mutante diétuin fuilïet: boc eft vinum ; omnino velàpropriafig-nificatioijeverbi, eftjdcflexum eilet, vel ccrce verum elle non potuiHet, niliiam antea, aliaquapiamvi, fatta fuilletmu-tatio ? Nam (i accepta aqua fine defic-xioncàfignificationc verbi,cft, verè di-cinon poteft, hoceft vinum, nifi jam ante»

tea alia quc^piam vifaóia fit mutatio aquat in vinum,quomodo finedcflexionc'a figni ficatione verbi,eft,verum die poteft, quod bic parus fit rcprdêntatione amp;nbsp;inftitutio-nccorpus Chrifti,nifiiam ante ifta verba, alia quipiam vifaéta fucrit prætaôta facra-mcntalis inftitutio,qua bic panis hoc modo corpus Chriftietïeótus fit? lam puto vides etiam fccundùm fenlum,quem preten-dis,omnrno tibi dicendum, quod Chriftus accepto pane dicensjhoc eft corpus meum; non ad larcfpexent quod erat ante horura verborum prolationcm , fed quod verbis fuis fdciebat.ncmpe ad inftitutionem facra menti,perquamdicis huncpancmfadum die corpus Chriftijquia panis ifte queni pu-tas dcmonftrari,antc verborum prolatio-nein,non tantum non fuit corpus Chnfti iubftantia,fed nccinftitutione feu fignifi-catione.Ac perboc vides,tc(afrerédo quod Chriftus dicens-hoc eft corpus meum, non adidrefpexitquo faciebat, ficutego dixi, amp;nbsp;feripturis facris vfitatum dïe oftcndi,fed ad id quod prius fuerat)non tantum efie in aperto errore, ledetiam te tibi ipfi manife-ftècontradiceretaut ccricifta duo inter le concilia: non poteft veruni cfle, fi accepta aqu.rdicatur,hoceft vinum, nifi vi aliqua ante fada fit mutatio aqua; in vinum,amp; tarnen

fcricn verum eft quod jcccpto pane dicitur: hoccftcorpusCiiriftiinftitucionCjCtiamfi anteliorum verborum prolationem ,’non-dum fafta fit iam ditta inftitutio facramen-tjjled nunc primum his vc^bjsfiat,quodt|fi dem verbis lignificaiur.

C hriftus corpus fuum, feu pancm bene-diitum fregilie dicitur,quia fic trcgit lacra-mentumquo corpus ( hriftitegebatur, vt licet corpus integrum amp;incorruptum per-manerct,t3incn non ab vno tantum, led à pluribus lub lacramcuto lt;umeretur,non e-nim vni, led omnibus dilcipulis ait Chri-ftusiAccipite amp;manducate,hoccft corpus mcum;amp;fi Dominus gîoriç,ratione liuma nitaris,tn qua Ixdi potuir, reótè crucifixus cfledicitur, quid mirumfi Chrifti corpus, ratione formæ panis,lub qua continetur,e-turn frangidicitur? Sed qui ad credend um tardi lunt,fiicilè tcrgiucrfationcs quærunt, quasCbrifti verbis opponanr,licut oppo-fuit Zacharias, dicens: Vnde hoc Iciain^ quemEhzabethlatentcrcoarguens,ait B. Virgini ; Beata quæ crcdidifti, quoniam perncientur quæ dida funt tibi à Domino.

5. Si verbü iîiü,hoc tÛ corptu meum ,]it tr^nfmu* tMttpanis tn ChriSlt cerptu, igitur^ verbum, eflt. vehärt propriaßgntficatione proßert,poßtum e^l. Pollet allUS limili modo dice?e: Si Chri-ftus his vcrhis;FiIius tuus viuit-filium reguli fanauitjigiturverbumjviuitjrelióta propria lignificarione, pro fanusfit, ponitur.amp;fi Lazarum his verbis è lepulchro eduxit: La-zirc veni foraspgitur verbum,veni,ponitur pro facio te venire. amp;nbsp;deniquc fi his verbis, noc eft coi'pus meum, cfficitur vt hie panis fit /acramentaliter corpus Chrifti ; igitur vei'bum,cft,relilt;fta propria fignificatione pro,fieri,pofitum eft:quafil)eusapud que ab æterno funt omnia,(nam quod faûum k«ki;. eft in iplo, vita erat) non polsit mediantc verbo , eft,efficerevt quod ab æterno eft apud ilium ,etiam ex tempore apud nos in-cipiat elle.,

Ö. Ar jument uw, rjuo äocetur verbum ,en:,in hac enunt MtonrJjoc eH carpus meum,accipipro tffe facr ament alit er. Quotiefciinque elementisterre' nif Ibsritualium rerum nemenperverbum,efl,at-trsbuitnr,verbuin,e{l, nett démontrât fubstanti-r(rn.ßea ueclarat qutdfidet e}ehibeatur,lt;^e.

Dicisinfrahaccadcin telponfione, veT-bi,eft, vnam amp;nbsp;fimplicem efte fignificatio-nem, ac lubiungis : Semper nam que verbum , eft,fignificat elle, fed non Temper fig-« nifi«

nificart eÜè fubftantiamjaliquando quan-tiiatem, aliquando qualitatem,aliquando reiationem: quæ verba non tantum inter fe,fedetiam cumhac ratiocinationcpug-nare videntur. Inter Ie quidem,quia vbt a-nalogia cfljnon efl:vnaamp; fimplex fignifi-catio : fed verbum,eft, non poteft nifi ana-logicèpro fubftantia,amp;reJiquis fupremtï rerum generibus enumeratis ab Ariftote-Ie in Catégories accipi,quia alioqui eilet vnicum lupremum rerum genus ; igitur cùm lïgnificat aliquandoelicfubftantiam, aliquando quantitatem, aliquando qua-litatem,aut reiationem, non cft eius lim-ex amp;vna lignificatio,fed multiplex.Cuin hac vcrö racionatione in hoe pugnarevi-dentur hæcverba,quód ratiocinatio præ-tendat panem à Chhfto demonftratum, corpus eius fuil1e,non fimplicitcr, led tantum lacramentaliter, amp;nbsp;lecundum quid, nam quemadmodum ellealiquidimagina-nè, non eft illud efle limpliciter,fed lecundum quid : fie ctiam elle corpus Chrifti fa-cramcntalitcr,non eft efteChrifti corpus fimplicitcr, led lecundum quid ; ac per hoc fignificatio verbi fubftantiui,eft,non tantum ex eo multiplex inuenitur lecundum fententiam tuam, quia an^logicè fignifi-cataliquando efle fubftantiam,aliquando

AD QVAEST. SANCT.ALDEG. quantitatem,qualitatem, aut relationem, aut aliud fuprcmum rei um genus : fed quia aüquando iignificat efie aliquid fimplici* ter,aliquandü vero eiTe non fimpliciter,(cd facramentalitcr,feu fignificatiuè. Dcmdc nonexplicasin hacChiifti IcntcntiaJioc eft corpus mcuin; an attributum,corpus mcum,(îgnifîcet verum Cbrifti corpus,an tantum ngnum,feu facramcntum corporis C brifti, Nam fi per mctonymiam tantu (ignificatfignum,fcu (acramentum corporis Chrifti,nihil opus eft verbum Jubftanti-uum,cft,noi»o tropo,amp;in Rhetorica haöc nus ignotOjCXplicarc, dicendo quod hgni-cetcilcfticramcntalitcnfi vero attributum, corpus mtum , fignificat veram cörporis Chnfti fubftantianijtunc neceffum eft verbum fubftantiuum,eft,afua propria figni-ficatione defledcre, vt aliud lïgninccf, quam fignifïcareconlueuit,ciim fimplici-ter Ioquimur,nempe vt hgnificct non Gm-pliciterclTe, fed efie facramentaliter, Oro ' vthæcdignerisexplicate,nc fortefufpicc-mur teobfcuris verbis cos, qui paruiIcnfus funt, veile deluderc,amp; nouo tropo obnubilate,quodapertèeloqui,amp; in lucepro-ferre non audes, Sednunc ad ipfum argumentum veniamus, quo conatisoftendcre verbum,eft,in hacChnfti fcntcntia,hoc

eft corpus meum,debcreaccipi proefTe fa-cramcntalitci-jku fignificatiuè,etiamnon obftantc,quod verbi, cft, fit fimpicx amp;nbsp;vna fignificatiOjid quod tarnen milii videtur ænigmati fimüc. Inprimis itaq; in tua rati-ocinatione aflumis vniucrfale Axioma,Pbi lofopbiç natura'ii óefcriptu) Ç facie prorfus ignotü.Ócnullo tanié knpturç facræ exem-plójvelut induótionis initio probatum: ne-que enim vllum adfers teftimonium,in quo oftendas quotiefcunque dementis rerre-nisjfpiritujlium rerum nomen per verbum eft,attribuitur, verbum fubftantiuum,cft, pro (ignificatjVel proefle facramcntaliter, debereaccipi,(ed tantum afleris te exiftima-re eÜe Axioma perpetuum,amp;indubitatum. De quo tarnen axiomatè ego vehementer dubito,quia nullum videor mihi Jcriptu-ræ facræ teftimonium repcrire,in quo verbum, eft,à fua propria fignificationetranf-latû,pro verbo,fignificat,autpro co quod eft fignificatiuè efle, ponatur. Nam vbi Chriftus propter ali quam proprietatis fi-militudinem tropicè dicitur efie agnus, leOjoftium, ferpens,vitis,lapis, aut aliud ciulmodi,non cft tropus aliquisin verbo, cft, quo à propria fua fignificationc tranf-feratur,vt ponatur pro fignificat,vel pro çflefacramentaliter,ledtantûin ipfis attri-e J butis.

AD QVAEST, SANCT-ALDEG. butis. Vtigitur rem compcndio colligam,’ in lus duabus fentent]js,lioccft corpus me-um, bic cft fanguis mcus,(ecundum (enten-tiam tuam nullus ert tropus in lubicttis, quo À propria fignificationc transférai! tur, quia (eciindum tuamfcntentiam accipiuntur pro pane amp;nbsp;vino proprrj nominis.Nul-Jusetiam eft tropus in verbo (ubftantiuo, cft,quiavtipfecon(!tcris,vna amp;firnp]exeft cius ftgnificatio,qua(empcrefte fignificat: igituriecundu fentcntiaintuam ncceftuni eft tropum repcrire in attributis, corpu« incuin,fanguis meus : fccundum quern tropum, trans feratur â fubftantijs,quaspro-pric fignificant, ad earunifubftantiarum imagincsamp; facraméta.Rogo igitur vt tefti-monium aliquod fcripturælacræ pro feras, vbi hxc attributa , corpus Cbrifti, Caro Cbrifti, fanguis Cbrifti, à fignificationc, quafubftantias fignificant,transfcrantuif, vt harum fubftantiarum imagines,feu fa-crameta fignilficcnt,nc forte tuo axiomati, cuius nullum profers exemplum prxfenti negotioconuenicns,egoaliudAxiomaop-ponam,ncmpe: Qiiod in fcripturis facris non extet: exemplum, in quo nomen aliquod Cbrifti fubftantian!,fiuediuinarn,fi-ue bumanam propric fignificans,a fua propria fignificatione tran(latum,elemento aut

M. BAU RESPONSIO. autinaniinatæ fubftantiæ trihu3tur,adfi-gnificandam eius aliquam pioprictatem. Nam licet Dominus apud PJalmiftam,hominem ad fuamimagincm conditum,amp;di-uinæ naturæ coniortem hoc honore atfi-ciatjVt fubftantiæ fuæ nomen tropoquo-dam illi commune faciat, diccns : ligo dixi, gj, dijeftis,amp;fili] cxcclh omnes ; att.imen non facile inuenietur taie aliquid inanimatæ fubftantiæ tnbuille.

7. fgt;/tnem benedicunt, vel de benedicle ^ane parttcipant, non debent harere m propofite pane, amp;nbsp;poculo ,fed eleuata mente perfidem confi-derare a^ium Det,

Quis ncfcitpanem huncbcncdiâum,ef-feChiifti morientis (acramcntum? Vnde ctiam mandatumeftàDomino; Hocfaci-tc in meamcommemorationem ; vtamp;of-fcrcntcs hoftiam falutarcm,'amp;participantes eleuata mente per fidem perpetuo in cam formam intenti fïnt, quam Chrifti corpus habuit,amp; in cruce perpafsionem, amp;nbsp;in rcfurrelt;ftionepcrglonam,amp;immor-talitatcm. Scdnunquidinde fequiturcorpus iftud in facramento non contincri? Alia forma confideranda cft, vt perpetuo. babeatur palsionis amp;nbsp;refurrcâionis me-moria^

AD QVAEST. SANCT.ALDEG. mona, fed non alia fubflantia, quàni in fa-cr lincnto ipfo contincatur.

8 • Sicut cum de Sacramento agitttrjubemur acct-pere, manducare corpw Chriilt,ß( etiam lo-annu 6 .dicaur ; Nß mandticauerttù carnem fi-Itj hominü,cit’ biherituetus fangumem^non habe-bttu vitatnmvobis, Sedapudtoannem, tenante Attgmlino,figura esf praciptent paßtoni etus eße {ominnntcandum,dtßuautter at^uevtiUter re-coniiendum in memoria, quodpro nobü Caro eita crucifixa, ö' vulnerataeil: igitur etiam figura-taßmi ChrtRi verba,(juibtu aft:Ac(ifiiteamp;man-‘ ducate.hoc eilctrptu meum,

Verba Chriftiapud Ioannem,lt;^ua?non-dum inftituto corporis amp;nbsp;fan^uinis Domini lacramento, prima facicfignifica-bant carnem Chrilb eo modo efle m andu-Candnni,quo laccranius,amp; manducamus carnes boum,amp;arictum, luxta Auguftinu, ^lmp!icirer accepta , fla^itium aut facinus iubent, amp;nbsp;idco figuratc accipienda funt. Sed quia mini tale iubent verba G lirifti of-ferentis corpus luum manducandum , amp;nbsp;fanguinem bibcndum,fub fpecic panis,amp; yinijidco nihil opus eft bic figura. Deinde quando ait Auguftinu$,figuratam cfle lo-cutioncm,qua dicitui'; Nifi manducaueri-tis carnem filij boininis, amp;nbsp;biberitis eins fan-

BAH RESPONSIO. fanguinem,non hâbcbitis vitam jn vobiï, amp;,Caromea verè eft cibus; nuncjuidduit figuram eflein nonunibus,Cdinem ,amp; lan-guinemjanpotiusin verbo, manducaucri-tis,amp;in nomine, cibus, ficut amp;nbsp;in ncminc, paEn$,lt;juodibjtranflumitur,adfignifican-dumomncidquodvitam tribui;; ficut ÓC in eo tcfti!nonio,quodcx Apodolo protu-liftijpanis quem irangimus?Nondumtgi-tur rcpenfti teftimonium ,in quo nomina, bæc,corpus,caro,aut Ginguis Cl.nfli, ad fignificandam imaginem carnis, aut lan-guiniseiustranfliumanturjkd tantum in-ueniftialiarum vocum tranflationcm ,qujï dcfignandis veii corpons amp;nbsp;languinis ûo-minipropiietatibusdekruiant,nempe ha-lum vocum , cibus ,panis, manducaue-ritis. Sicut cnim efunrc dicimur, quod vehementer dehderamus :',fic manducaie, quo deleóiamur. Cuius difficultatis tibi conicius, haóienus videiisvoluifie tegere, quod in nominibus,corpus mcum, amp;nbsp;fan-guis meus, figuramintcüigcres,quam in Icnptoiis lanuis irrucnirc non potes,amp; idco illam in verbum, eft, tränferje voîuifti. Sed quiactiam illius verbi figuratam tranflationcm a te prætenfdm in fcripturis flfnófis inuenirc non potes, idco atl hue inluto haeres, nec inuenis, quomodo ex ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcri-

AD QVAEST. SANCT.ALDEG. fciiptuiis facns hanc controucrfiam inter nos componaSj etijinfi illamex icripiuns lacris coinponcndam ti'bi libcnter oifera-mus. Non enim ieejuitur : verbum mandu-caucritis,amp;noinina,cibu$amp;panis,adfignh ficandam aliquain ven corponsèk l.ingui-nis Cbiifti proprictatétransferuntur,ergo ctiam nomina hec,corpus incum,caro mea, àlanguismeus tranllumuntui, ad (ignih-candas barum (ubftannarumimagines,aut iacramenta. Nee iub ligno (eruic,qui corporis amp;nbsp;ianguinis Cbrilli veritatem lub vc-nerabilis facramenti Ipeciebus coniincri contedkjGmodo per ipecies «Scipium corpus ac fanguinemibi inuifibiliterconten-tum,formam paJsionis tiusamp;rcfurrcdio-nisrecolat; fed potius Maniclunsacccdit, qui per corpus amp;nbsp;ianguinem Cbrifti,non corporis amp;(anguinis veritatem, fedimagi-nem duntaxat intelligendam præicribitj quia (I non veritas, Gd imago corporis CbriftiintelligiturjvbiaitCbriftusdioccft corpus mcum; quid probibet etiam Mani-cHaros dicere, quod vbicunque corpus amp;nbsp;languis Cbrifti nominantur,ibi nó veritas, fed imago,leu pbantalmadebeat intelligi? Nee caufam iuuarc poteft, quod fupercaput ó.Ioannis ait Auguft.traÜ.ab.mandu-carc jllam eieangóe biliere illuai po tuin efle

inCliriftomancre,amp;ilium mancntem in le habere; quia ibiperelcam «Scpotum non intelligitur corpons Si fanguinis nudum la ci amcntum,ficutintelligi vis per corpus amp;nbsp;fanguinc Cbrifti,cùm ait Chriftus, hoc til corpus meum,amp;jhic eft languis meus: led lolum oftendit,quis lit mouus manducadi veram carncm , Si verum languinem, de quo ibi loquiturChriftus;aut li ibivllara carnis Si fanguinis tranftumptioncm intel-ligi t A ugufti n us,H o n ea m in telligi t,q uae eft de veritate corpoiis amp;nbsp;languinis Chhftijad ligna coi-poris amp;nbsp;fanguinis eiufdem , led tantum quæeftàcapitc adcorpus,id eft,à Chriftoad ccclefiam,vtcum dicitur, quod ifte cibus,amp;potus lit Ibcietas lanélorum, Vndenecvllomodoconformitcrcapiti 6. Ioannis loqueris,quando tcmetiplumvr-gens interrogas; an no reuera panis eft corpus C hrifti ac deinde rcfpódes,eft fanè,amp; tarnen verilsimc,nonfubftantia, fed quoad lignificationem : quia apudloannem nullum eft prorfus indicium,quod panis in lua fubftantia permanes ht corpusChrifti propter ahquam lignificationem, ficut videri ,vis. SedChriftus le amp;carncm luam panem amp;nbsp;cibum nuncupat,quia cum pane amp;nbsp;cibo fimilcm habet proprietatem,quia videlicet datvitam mundo, luxta quern modum,e-tiam

• tiani pateripfe panis vocjtur,cùm dicitun PercuÜus fum vt fœnum, amp;aruitcor mcû, quiaoblitus fumconiedere panem mcum. Non enbn vocatur Deus panis Angelorum authominumante lapfum,quia paneno-ftro vfitato fignificatur, fed dicitur panis, quiainfèrpcrantes,amp; fibi adhérentes vi-uiHcatjficut panis materialis viuificat fc co-medentes. Addis ex facris fcripturis multas mctonymias,(ed qux caufam nlt;jj^n tan-gunt, quia nulla earum probat corpus lt;amp;nbsp;languinem Chrifti transferri ad fignifican-dum Ggna eorundem ,etiamfi ipfum facra-mentum, fub quo Chriftus continctur,fi-gnum htcius lormr,quæ in cius morte ap-paruit.Etquis ignorât omnia facramenta efle Ggna?lcd dum Caluinus ex hoe funda-mcntoconaturoftcndere ipfa facramenta tantumeflefigna,amp; nuüum prorfus efie-öum habere,ni G quod GgniGccnt,non au-tem quodnoilram falutcm opcrentur:eo-dem modo prorfusargumentatur,quo tu, Gccolligendo: Sacramentum Euchariftiæ eft Ggnum ,ergo non eft corpus, amp;nbsp;fanguis ChriftijCum vtrumque Gr,amp; Ggnum Chri-fti morientis pro mundi vita,t?e veritas corporis amp;nbsp;fanguinis ipGusjGcut aquain ba-pti fmo,amp; Ggnum eft,amp; aqua efle non defl-nifjfed Gmul aqua,amp; Ggnum eft: fed quan-do

M. B AU R ES P.O NSI O-do fibi relihqutur, tunc tantum aqua eft, ficut dicit Auguftinus; quid cft aqua niß aqua?quando vcró fub certa vcrborum for ma ad baptizandum adhibetur, tunc effici* turvifibilcfignum,nee tarnen dici poteft, quod definat cfieaqua, fed id vercdjcerei tur,{ïaquainvinummutaretur. Ven'im tu ®quitatem iudicij poftulas,in eo quod dlxi Apoftolum diccntemrPahis, quem fran-gimus,nonne communicatio corporis Domini cft^non veile diccrcquid fitpanis,fed quid participationehuius panis lur,amp; efficwturjquafi ego dixerim verbum^ eft i pro J fignificat, efte pofitum. Video cnim hunC Caluini tropum, quo aliquid aliudeftedicitur,quia ipluin fignificat, ita animo tuo'impreftum.vtyix quicquarft dici queat,quoa non ftatim'èo trabas. Dixi igitur ineo quod dixit Apoftolus, panii lt;iuemfiangimus,non fignificari, quid fit panis,kd quid participationc hums panis ^tficiatur,.qpncxponendoyerbum,cft,pei? fignificat ,/edoftendcndojCuius rei iacra-mentum fit, comcftio bmus venetabilis facranienticquafidicaSjpsmis quem Ifan-gimuSjideft fumptiopants benedidi, eft participatio,(eu lumptio corporis Domini amp;fimul omnium noftrum cumipfo vnid, ideftjvniopis iacraoaerttum, amp;nbsp;caula. Pu* f to

toenim huius tjanffumptionistropum tï* S bi ignotumnoqefle,G.cunduinquem eti-am dicituFjquod Chriftus faéÏMS fit ('api-cntia,Óe juluiij, ld cft, lapuntiîçà iuftitix caiifa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a

p. Difit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de doflr 'rnj Chrilïiana lib.

Ciif.i^.M.ijerabdtmeJJ'eferuitutein.j'ignaprote-btu acdpere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

, Signa pro rebus non accipit, qui in tre-jnendo Euchariftia: Jacramento corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifli prælentiam agnofcir, prælerdm (i fimül incclligar,ipfam Euclia^ nfliain effe ctiatri pafsionis Chrifti memo-riam, quiaamp; rei lignificatæveritatcm ag-poicitjÓcpcr facKamentum,quo fignifican-do rcferitur, intclligit, Seruitus cft,'vbi lt;juod fignuin eft,res tantumefle'putatur non vbi iignumagnofcitur,meQtisq; ocu-, Jusaddiuina crigit:ur,amp;rcs quo illo figno tcgitur,non ignoi atur,{ed honoratur.

io. Addis, Chrinutninomnihu/icramenfünoi - reuocaread afitnfiQttitin Cidó^-cttifidefane' Î tieiH, ai protndt' no» efi nobü de fttbdantiitrunt . i^rporalutmtratifmvtatïentlaborandwH. '

: ..Ql^dd G alius dicat,Chnftum fua incaf-y nationeamp;omnibusmiraculis,quæin terris £ecit,nos ad cogniti.oneraamp;amorcm cos-leftiuta

leftium reuocare , igitur çpn etJe contri-ManichæoSjneque de veritate incarnatia-nis/nequc de veritate rniraculorum labo-randum, (ed etiain de ijs, ad quæ nos per iftareuocat. Vidçfnc in quæpræruptanos dufmodi argumenta précipitent ?

11. P4ttlnsi»ßnttülocisptinempoftconficrationem' non miniu panem appellat, quant ante, i^itur utrtttiommentunitranffub^anttationif.

Ghriilus apad loanncm fp panem ap-peHat:Ego fumpanis viuus quideccelo de-(cendi; igitureuertit ïuédiuinitatisatquc humanitatis veritatem, item dicit: Panis quern ego dabo,caro mea eft; igitm'euertit c'arnis datæ in cruce veritatem. Si autem amp;nbsp;Chriftus,amp; caro eius,panis feucibus verifsi-mè dititur,quia datvitam mundo,quare non potcft fimili ti'opo ctiam panis bene-diótus, amp;nbsp;in corpus G brifti conuerfus, panis nuncupari,etiamfi poftbcnedilt;ftioneni nonremanferitfubftantia panis,fed forma panis remartentejVerfa ft t in corporis Ghri-fti veritatem ;

Pofthæc profers aliquot famâôrum patrum tcftimonia ,quibu3viderivis,eos fuo tempore fenfifle ac docuifte fentcntiam, quam tueris. Sed quia bis ante annos ferè quingentos per Lanfrancum, Guitmun-f a dum.

AD QVAEST. SANCT.ALDEG. dum, Algcrum ,amp;noflro fæculo per loan-nemHeflelium,aliofqueplures, plenifsimè fatisfadumeftjproduótisctiam longe plu-rium j plunbufque ac manifeftioribus fen-tentijs, quibus manifefteprobantur idamp; docuiflcjamp; fenfiflc, quod vfque in bodicr-num dieni fèntit amp;nbsp;do eet Ecclefia catholi-cajid quqdamp;ipfe fatiï videris agnofcere, üuando fateris eos interdum hyperbolicê ae hoe Sacramento locutos. Nam quod. a-pertè amp;nbsp;fimpliciter dixerunt, hos videris nyperboliccdidumintcrpretarijnecogaris fateri efle mendacium. Quiaigiturhispa-trum teftimonijs per alios fatis refponlura eft, ideo hisprætcrmifsis ad illud tranfeo, quod ais in fine tuæ refponfionis ;

11. Horrenäam Gotthorum vallat fettem, Ecdeß-am coTrußtße,ipfamque Romanorum Pontificutn fulminihtts territam,tnuexij[e äo^rinam de träß fut/llantiatione.

Obfecro ex qua feriptura facra aliquan-do didiciftijEcclefiam Chrifti, perfecutio-nibus cfle corruptam,amp; non potius à vitijs amp;nbsp;erroribus, qui dormientibus hominibus tempore pacis irrepere folent, vcluti â lom-no cxcitatam, amp;nbsp;purgatam, promittente Domino apud Plalmiftam ; Si derelique nnc

nntfilij tui legem meam,amp;in iudicijs meis non ambulauerintjfiiuftitias meas propha-nauerint, Si. mandata mea non cuftodic-riMtjvifitabo in virga iniquitates eorum', amp;nbsp;in verbcribus peccata eorum : mifericordi-amautem meam non difpergam ab eo ne-que nocebo in veritate mea. Non cnim continet Deus in ira mifericordias fuas, fed corripit in mifcricordia amp;nbsp;mifcratiombus.

Sicutetiam Ecclefia orat apud Pfalmiftam pfitm.t'. Domine ne in furore tuo arguas me.neque in ira tua corripias me. Non enim in ira conipit,quandoadhoccorripit,vtemen-det amp;purget palmites in fé frudum facieq-teSjVtfruftus plus afterant.Vndc etiam con fidcnterdicit : Virga tua , amp;nbsp;baculus tU' usjipfa meconfolata funt fru du videlicet, quicx.flagellis nafcitur. Bonum mihi,in- pyWw.nS. quit,quiahumiliafti me, vtdifcam iuftifi-cationes tuas, De quo Apoftolus : In dif- ’^^•**'* ciplina perleucrate , tanquam filijs vobis offert fe Deus. amp;nbsp;rurfus apud Pfalmiftam: Sæpe expugnaueruntmea iuuentute mea, ryiZ.»8lt; dicat nunc lfracl;id eft,fe an tiquis exemplis in perfecutione confoletur: fa:pe expug-nauerunt me à iuuentute mea', etcnim non potucrunt mihi, (cilicetnocere,fed potius prodeftc, quia maior fcruiet minori, amp;nbsp;omnis iniquorum perfecutio confumitur,

AD QVAEST. S’ANCT-AtDEG. cperando falutcm iuftorum : dif'ciplinairf Ecclefiæ non perfecutio , fed pax longa coiTumpit.Vndc ProfpcrinSentcntijsrlni-1 niici Ecclefiæ quolibet errore cæcentui-,{r accipiunt potena tem corporaliter affiigen di, exercent eius patientiam : fi tantum-inodo male fentiendo aduerfantur,exercent eius fapientiam jamp;ctiam vt inimici di-ligantur,excrcenteiusbeneuolentiam,quia Deus ijsj qui eum diligunt, omnia coopera-turin bonum. Sed amp;iplé memoria'repc-tens, quæab annis 56. vidi, quando autlio-re Luthero , eoepit hærefis bas inferiores prouincias infeftare , inuenio amp;nbsp;abbatias nx)nachorum,lt;3ccapitulacanonicorum,amp; multitudinesinferiorum clericorum,amp;tur-bam laicorum,ab innumeris amp;nefandis fee lenbus efle repurgatas: quæ Facile pofiem explicate,fi luberet in bominum vitijs ex-patiari. Noli ergo Sanft-Aldegonde frater, noli exiftimare, Ecclefiam C brifb fuif-fe Gotborum vaftatione corruptam, aut extinila, vt perniciofum eiTorem de tranf-iubftantiatione fufeiperet, fufceptum(!jue defcnderct,Icd crede fuifle à fomno excita tam amp;nbsp;purgatam,vt nafcenti errori circa tremendum Euebarifiiæ Sacramentum, fefe fyncerè amp;confi:anteF opponeret,amp;fi-dem Citjiolicam non tantum yerbo, fed çtiats

etiam celebii fcftiuitatc, amp;nbsp;conuenicnti-bus ntibiB, toto orbe teiTarum concordi-bus animis prædtcarct, ficut hodictranfa-étis quingentis annis ab cxorto crrorc,con-ftanti(simc prædicat. Hærefum 2c fcnilma-tum-cftjinftar torren'is fubiro cxto!!i,lt;5c Icdata tempcftate panlatim dcficcre,ficut teftaturPfalinifta; Vidiimpium fupcrcxa!-tatum,amp; ckuatuin ficutccdros libani,amp; tranfiuijamp;cccenoncrat: amp;quæfiui cum, amp;non eft inuentus locus cius. Sicut defe-ccruntDonaiiftj?,quidc duccntis fcptua-ginta Epifcopis gloiiabantur; dcfccit J3c-rengarius,amp; poft cum Mus amp;nbsp;V Viclcfjimo amp;nbsp;ipfeLuthcrus mngna ex p u-tc,rcccden-tibusabco Cirolftjâioamp;Zuing!io,quifi« ne epifcopis amp;nbsp;presbytcris, abjsque lacris ordinibus in facra Icriptura commcnda-tisjfinc concilijs in Euangclio à Chrifto propofitisjvendcndi videlicetomnia quae pofsidentuv, amp;nbsp;caftrandi fc propter reg-num Deijfiiiorum ab Eccicfia rccedcntium tuibamcoaccruantcSjCaluino feiftam pa-laucrunt, quæ an diu fubfiftct, an vcrô paulatim. degencrabit ad fedani Anaba-ptiftarum, ficut Lutherana dcgcnerauitad iedam Galuiniftarum nouit altifsimus, qui ad noftram corrcptioncm amp;nbsp;purgatio-nctn, illam fcdam amp;nbsp;alias permifit cxur-f 4 gerei

AD oyAEST. ALD. M. B. RESP. gcre: quæautnon ftagcllatui-,recedenteab eis zelo Domtni,aut flagcllis non emendan tur,fed proficiunt in peius,errantes,amp; in er-rorem mittentes : Chiifti vcro Ecclcfia,ad--Uerfus quam porrçinferinon prçualebunt, flabit inætcrnum,amp;licetaliquando veluc obnubiletur multitudinc fcandaloixim,amp; falfonam fratrum,qui orta pcrfecutione fcxeunr,0£inftarpalearuni,vento ftantehuc atq,illucrapiuntur:attamenetiamtunciti fuis firmifsimis eminet, vt nun quam abf-condaturciuitas fupermontem Chnftum pofita,fed femperamp; bonis ad confolatio-nem,amp; malis adperfecutioncm fatis £tnata,amp; ab hærcfibüs,fchi{^ matibusq;difcreta. Bene vale / Januar. Anno

Eucrcnde Pater, fentio fra tres veftros,amp; totam fa-miliam vehementer con-triftaiT, propter longam abfcntiam tuam. Et quantum mihividctur,nonim-merito contriftantur: non tantum propter dctnmentum,quodex hacabfentia tu.i,amp; in fpiritualibus,amp;in temporalibus patiun-' tur; fed etiam propter penculum confci-entiæ tuæ, quam putant, ficut amp;nbsp;ego puto, non pofle diutius fine graui peccato ab o-uibusfuisabcflc. Quis cnim nefcit,pafto-rem in tantis difficultatibus amp;nbsp;periculis debere fuo grcgi adclfe ; imo etiam proil-lo aniraam ponerc, quando non patitut peculiarem perfecutioncm præ fratribus fuis?

Cui acceditjquod fatis intelligam te con fenfifieamp;iuramento firmaflevnionem fta-tuum,etiam cum ijsjoui fe Romans,amp; Ca-f 5 tholicç

ï. P I s T o L A tîiolicx Ecclcfix Dçfcrtores profitentur, fub:principe Auraico tanquam Gubcrna-tore Brabantiæ,amp;: Viccgiibernatorc omnium prouinciaruminfcnoris Germaniæ: na obn:ante,quod fc palamPruxcllæCaluini-ftam pi-okÜus fit. Id nuod (pace tua di-cara) quantum mibividetui',necpcrt?, nec pcrconfortcs tuos, finegiaui/celcre ficii potuit.

Primùm quidem propter manifeftum fcandalum.Nam vfqiie ad id tempus,Ordi neshuiuspatrix femper vnanimitcr laéta-ueruntfeve]lcmancrc,nontantum fub o-bedicntiaRcgixmaicftatiSjfcdetiam in fide Romana Catbo!ica:quçrebanturquc (i-bi msgnam injuriam fieri,quodamp;. fummo Pontificijamp;Catbolicæ Maicftati,pcrquof dam intcliigebant aliud fuggeri.Nunc vero pcrhanc vnioncm cum fubtraéfionis filijî jn perditionem,fub bominc,'qui fe palam hæreticum profitetur, proprio«^; fe iudicio condemnat,non tantum fummo Pontifici, amp;Regix Maicftati, fed ctia omnibus cor-datisfidclibusingeriturmanifefta fufpicio quod ab vtraq; illafua profefsionc Ordi-nes rcceflerinqautcertc ad illudendum fidc JibuSjUÔ animo,fed verbis duntaxatprofef-fi fint qux funt profefsi.Eo quod bxc vnio cum ijs, qui fe palam rocâtDefcrtorcs Ro

mana:amp; Catholicæ rcligionis, fub homine qui fe palam Galuiniftain profitctur, dirc-étc tendat ad contcmptum Rcgiæ Maicfta tis,fubuerfioncm CathoJicæ bdcijamp;cxter-mimum facerdotij,quod Caluiniflæ canc peius amp;nbsp;angue odenint.

Etcumnemopofsitfibi fupcriorem af-iumcrc,nifiineum finem, vteius vigilantia amp;nbsp;(oÜcitudinein fuo fando piopofito iu-uctur amp;nbsp;defendatur:( nempc Chiiftianus catbolicuSjin vera Chriftiana religionc; amp;nbsp;monachusin profcfsionemonaftica,amp;c.) • quomodo réclamante prima ciuititc bra-bantiæ Louanio,amp; alijs multis viris illuftri-bus,(quorum nônulli ob cam cauiam,fiâis mendacibus littcris, putantur Gandauiin vincula côieâi,amp;adbuc detineri ) potuiflis amp;nbsp;vobis, amp;nobb bominc præbcerc, quem iamccrtô fciebatisjamp;Catbolicæ rcligioni, amp;monaftico inftituto vefl:ro,exprofcflo efieinimicum^jsquc miniftris potifsimum vtentem,quiob bærcfimfuntveræ pictatis aducifarij?quique aut ftatim omné pietatis fpeciéc templis aboient (fient tota Hollan dia amp;Zielandia tcfl:atur)aut tantifpcrdif-fimulando permirtunt,doncc quxfitis oc-eafionibus, fine tumultu pofsint( fient in Caluinifmoiurarunt ) adeius fubuerfio-nem pcrucnirc. Imitantur cnim lulianum

apoflatam, qui initio non palam pcrfccu-tionem in Chriftianos exerccbat; fed po-pulis quæcunqucivellent, in eos commit-tere permittebat, aut etiam clam manda-bar,amp; maxime in clerum ; vt fublatis duci-* bus, plebs in obliuionem religionis facilius deueniret. In hoc tantum lulianodifsimi-Jes,quód illenullum iuramentum de con-feruanda religione præftitiflc Icgitur ; vt AuraicusPrinceps cum afleclis fuis,qui,vt Catholicisimponant,amp;quiduis facile iu-rant, amp;nbsp;opportuni ta tern nadi ,iuramenta pro ludo habent. Hine ad conferuandas ciuitates fingunturneceßariaefletemplo-rum,cœnobiorum, amp;nbsp;aliorum locorum ad pietatem inftitutorum incendia; idq; con-fraéiis prius imaginibus,amp; conculcatis,prQ dolor, facramentis. Hine àfaccrdotibusamp; monachis cxiguntur illicita iuramenta ; vt autexules fiant, eosq; turn bonis omnibus exuant,autimpietati confentiant.Hincci-uitatibus,amp; militibus præfîciuntyr hære-tici,aut erga Catholicos veterisq;religio-niscultores male afledi; vteos onerando multitudinemilitum,«amp;varijs modis vexan do eocompellant,vt malintmiferèinexi-lio viuere, quàm in paternis auitisq; ædibus totæi'umnis exerceri.

ru.s Bruxellæ guber,nationem Brabannæ, dicitur iurafle conleruationem Romanæ amp;Gatholicæ religion is in ciuitatibus bra-bantiæjfic etiam ingrtflus abexpcditione Montenfi inHannonia,amp;pioficifccns in Hollandiam,MechIiniæ (me etiam audi-ente) profeflus eftjfe non venifle in banc patriam cum exeicitUj vtaliquid immuta-ret, autfacerdotes,monachos,lt;Se alios clc-ricosde fuoloco deturbaret; fed tantum, vt liberarct patriam àlêruituteHifpanica: quam religionis conferuationem , etiam quibufdam ciuitatibus Hollandiæ iurauit. Obfecro vt in Zelandia,aut Hollandia vel vnuspagus,qui fe tunceiusfubiecitimpe-rio,defignetur,in quo leruata fitfupradi-éia prolefsio ?

Fiunt bæc quidem pierum que tumultu quodam phanatico,per homines feditio-fos hue fubornatoSjVt multi perfuafum ha-bent,hue vitro currentes: fedquomodo-cunque fiant,certe imperante Principe Au raico fiunt, idque impunè,quæ illo pnus non imperante non fiebant; amp;nbsp;poftquam femel fada funt,non emedantur. Et quanto ingeniofius,artificius(^- fiunt, tanto-ma-nifeftius produnt myftcrium iniquitatis, quod nunc operari teftatur Apoftolus; do-nec reueleturtileiniquus,cuius htpraccur-fores

E P 1 S T O L A feres cfle vidcntur, omnibus Ipeciose libertärem religionis promittentes, faltam donee principatum obuneant,0c manifeftam tyrannidemcxercere queant;amp;iljam libcr-tatçm foil impietati (hoccft,CaIuiniftieas feôiæ,alij(que fibi gratis liærelibus tantum-modó)permittcntes. Cumeim Catbolica religio ba£fenusbberafuciit,quidpiomit-tendp libertatcm rcligionis/iKelligcK pof-lunt,nilityrannidem bærcticam,quaGa* tholicam religionem extinguant ?

t.Ceria.7,

Öamat Apoftolus ;^Noli tc iugum ducc* re cum infideiibus.Qj^æenim participatio iuditiafecu iniquitate aut quæ fotietas luci adtcnebras?quæautem conuentio Chri-Û1 ad Belial ? aut quæ pars fideli cum infi-deli? Et nos temporalem vtilitatem præ-texçntes,vitro nobis præficimus hominem, qui palam fe hærctic’um,ideft,lupum proh-tetur:vt Iweticorum communionem femel ingrefsi,à Chrifti focietate Regisque obedientia feparemur; amp;vt iple noua po-teftateadiutusjfidera Catholicam facilms extfrpctjamp;fuætyrannidirefiftentesctiam mails artibus fub prætextu iuflitiæ opprimât. Namexhaccaufa antiquilsirao iure conftitutum eft , vt lubditus fidclis non tencatur obedire lupcriori,G â fide Catho-lica raanifeftè defecerit, ne videlicet po-tvftas,

MICHAELIS' BAU tcftjSjquxfideübus ad ædificationcm da» tui-,iam faótts hærcticis,ad dcftruftionem amp;fubuerfionemfidci patioctnetur,lt;S:fei-uiac. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

. Cumpatrialiæcnupcrmixjmo turbata dif$idio,pi'optcrvjm«xtcrorum,qui puta-bantur eam veile cxt^rnnnarc jiamp;in mam feruitutem rcdigcrc,in maximo peri.* culo vcrfarctur,nc forte Auraicirs( qut cum luis tum t emponsin armis erat) magnam eius partem làm armis; deftitutam occupa-ictjdcoccupatamCatholicareligionfcfpo-lurctjficutpriusiH ijs Hollandiaî,Zclan-dixque part]busfeccrjr,quæfcilli iubicce-rant:advitandum tantum malum,multit viris bonis cofcntientibus, inita cftquæ^ dam pax ftatuum harum prouinciorum cumillo,amp;flatibus illi fubicdis.Qtiam pa-cem multi pijamp; crudtd viri,attcnto veimm ftatu,qui tum erat,cum inirctur,ctiat«i po-ftca Catholict fidei. ylileni fore putauc-runt j ficuc (ubfcriptionibus fuis tcflati funt bïtum quia Auraicus cum fuis fub-mittendo leordinationi gcncralium ftatuttin,quoad cxercitirium religionis inHoU landia,ZeIandia ,amp; Homclia, magnam re-condliationis fpcm præbcbat (crant enim turn reliqui flatus harum prouinciarum Catholicuamp;quauis occaiioncdata,fcmpcr pro.

EPISTOLA proteftabantur, fe veile retincre fidem Ca-tholicam,amp; Catholicæ Maieftatis obedi-éntiam) tum etiam,quia per boe fubfcri-bentium ttftimoniumvidebant futurum; vtD.Auftnacus inGubernatorem facilius lufciperetur,faciliuslt;^; fic congregatis flatibus gencralibus in Hollandia amp;nbsp;Zelan-üia religio C atholica inftaurarctur. Sed fi-cut Lutheran!,viuente clarifsimx memorise Carolo QuintOjVt obtinerent quæ pe-tebantjfefc concilio generali dolose fubmi {êrunt,hoc modis omnibus agentes,vt nul-; lumconcilium vnquam cogcrctur; ik etia ieró dilcimus,ip{ura Auraicum cum fuis,nihil minus quam generalem ftatuum con-grcgationem,reconciliationem,autpatrix tranquillitatem intendifle^fedomniado-losè egiflc, vt patriâ malis artibus à fide Ca-tbolica ,0d Regiæ Maieflatis obedientia a-uocatam,luætyrânidi tanquam alterlero-boam fubijceret. Quæ maliüa fi tune fatis innotuiflet,puto quod dióla pax ne^jinw ta,ncq;à vins bonisifidei Catholicævtilis iudicata fuiflct.Sedno efl nouum vîros bonos hæreticorum perfidia amp;nbsp;aflutia deludi; ficutex concilio Ariininenfi,amp;plurimis hi-florijs,atq;etiamreoentibuscxemplis (vel lolailla in Amflerdamenfes amp;Harlcmenf; bçreticorû perfidiajoimis raanifeflii cuafit

Jntclli^o ex vrbe miflam excommunica» lt;nbsp;tionem in omncs fupradiétæ vnionis participes, qui ad faniorem mentem redire no-Iint.Quam metuo ctiam in tc nominatiro cxequendamnifiredieris:amp;forte non im-nicntö.Quia fioliin tempore D.Cypriani pœnitentiam pubiicam agebant,qui timoré mortis dato pretio libellos accipiebant, quibus viderentur i atisfecifle ediétis ferali-bus de colendis idolis,licet thugt; non adole-uiflentjoecCibos immoiatos deguftaßent, putantcs.quiaos amp;nbsp;manus pollutas non ha Dcbant, ctiam confeientiam fimulatione pollutam non efle:quanto magis punirimc rcntur,qui fuo conienlibaut difsimulatio-ne to tarn patriam,etiam magna ex parte in-üitam,inconfortium amp;fubieftionem,feU potius tyrannidem hominis aperte hæreti-ci,amp; in manifeftum hxrefis pcriculum per-traxerüt,quique cognita veri täte,reculant contrario faóto dcftruerc,quod male con-ftruxerunt :imoctiam legittime iufsi amp;re-quiliti, proprium officium præflare reculant; ne forceiniquitatis colortium,aquo fcdudfi funt,orfcndant.

Nec tantum Icelus abluit ,quod huic’v-nioni humano quodam timoré confenfi-fti; quia amp;nbsp;ipfi Libella tici apud D. Cypria-num,dc quiDus fupra locuti fumus, timore g •Sc

amp; errore faciebant : quod faciebant, Seamen non lecipiebatur corum pœnitentia, • nfijutiufto tempore in ea perleucraflent, aut vrgerentur mortis periculo : quorum tarnen,crimen vicictur mihi vcfho longe Icuius.

Cura igitutjVt quoderrorc amp;infirmita' te peccatum eft,quantum tcconccrnir,ma-niieftadcteftationc emendetur,palam coJ damnando,quorumerrori confenfifti^Ôî j pœnitentiæviamillisoftcndendo,qui tibi I ad laplum duces extitcrunt. Ncclcgitimè Sc (ufficienter requifitus, dcbitumoffici' uni deneges,timens, ne forte eos offendas, qui tetamgraui vulncrc affccerunt : fed libera voce proficere, quod fecundum Deuia fenris. Præftagtegi tuodebitum minifteri-urrijamp;faéfo tub reftituepatriæ conGlium, quodinhac vnioneconftanterdaredebu-iftKficurdederunt præiati»dannoniar, qui i huicvnionirecufarur oiifentircramp;ficut dedit Academia Louantenfis, quandore* fpondit fe non polTe prarftarciuramcntuni, quod banc vnionem firmare videbatut-rekfit tc humanus timor in admittcndj culpa ,non te fallat in agenda conuenicnti pœnitentia nunc præfertim, quando in** quitaus confortio \idetur etiam manif^' ftah«icfis accefsifTc, per D. Auguftinuo» coa'

contralitcrasPetiliani, amp;contra Crcfco* niumGrammaticum olim cx profeflode-firuäa^ncmpe quôdhæretici nulla Gnt co^ joitione puniendijfed luo arbitrio rclin-lt;]ucndi:eo quod fides fit L)ei donum.Nam hærcfis ifta continctur kbçUo Anuierpiæ edito auótoritate llluftnlsimt Archiducis Aufiiiæjcpiiex luæreceptionis formula merits prarlumitur hanc editioiicm nonad-.mifilîe fine confènfuordinum patnæ: qui «tiam iurauerunt,lcinodis omnibus impc-dituros,ne quisautCatholicos authæreti-cos vcrbo aut faeio,molefiia propter fuam

1 fidem afficiat. Nam hoc iuramento ma-nifcflè fignificant fe omnino intendere vnumqucmqucluo arbitrio relinquere,vt credat quod vo!et;ficut videtur libellus iftc prætcnderc. Eftquidem fides Dei donum, ficut amp;cæteræ virtutes,quibus beneviui-tur,amp;àyitijs abflinetur;propter quodo-randum cfi,vt Deus increuulis fidem tribu-at,ficut amp;nbsp;cetera opéra virtutum, quibus bene viuitur: fed elf etiam opus Üben arbi-tiij ; propterquodamp; verbis, iS^fiipplicijs admonendum eft liberum arbitrium vt contra Euangelij prædicationem,cor lu-Urn non obduret,ncc refiftat verbo verita-tis;lt;auia feruus verbis non potefl erudiri; tnufto autem minus obflinatus hæreticus.

ScripfftD. Auguftinuscontra hunc crrro-rem etiam libellum de Gorrcptione amp;nbsp;gratia,oftcndens non proptcrca negligendkm efledifciplinam; quia gratia,amp;lt;fonum Dei gratuitutn eft, ob quod ncgleétum quifpi-am conipitur: fed ôc diligenter orandum efte, vt Dei donum tribuatur : amp;nbsp;nihilomi* nus docendum ,admonendum, amp;cornpi* endum liberum arbitrium,vt opus hominis cffe comprobetur, quod etiam à Deo fup-plicitcr poftu-

T autem intelligaturjCur fupràillicitum aixerim iu ramentum,, quod iufiù ordinum patriæ,pcrinfe-liores ma^iftratas duiles, à Clero,amp; Monachis, Gne

iudicio pTiuilcgiorum,amp;lihertatiî EccleG-afticæ fficut ilndendo eccicfiafttcos dicerc videntur) exigtre iuflum cft; diligenter in-tuendum eft,quidipfumiuramcntum in fc contineat. Imprimis enjm continet affii-mationem , feu cornprobationem pacis Gandïmcnfis,cum déclara tionc,amp;aflccu-ratione fubfecuca : quæ declaratio continet expreflam vnionem iurannum,cum ijs; , qui fc vocant DefcrtorcsRomanæ,amp;Ca-tholicæ religionis. Igitur qualifeunq; iam „ babenda ht pacificatio GandauenGs : atta» men quifquishociuramentum pratftirerit, co ipfüjfaltcm ratione déclara tionîs poftea lubîecutæjCommunione iungitui cum ijs, S 5 qquot;

DE IVRAMENTO qui fe vocant Defcrtorcs Itornanæ Ca.tliô-lîc.c rcîigionisjac per hóe iccecfit à comma-nioneLccle(iæCatlrô!icæ,quæ cum mani-feftis, Sc fuoiudicio condcmnatis ha:nvnquot; cis communioncm habere non poteftjfit-que fcjiifmaticus.

Secundo continet, quod iurans ad hoc totis viribus laborabit,vt neque Catholici hæreticis,neque hæretici Catholicis ob re-ligioniscaufamfafto velverbo vllam inférant moleftiam. Quamfollicitehuic parti fatisfacere fludeant hæretici ,nimis manitc-nè amp;plurimorum ingentidolore ortende-runt Amrterdami,Harlemi,amp; alijs plunbus locis.Sed quifquis cpifcopus,aut presbyter hoc iuramcntû prxrtitcrit; none fe artrin-. gitjVt nopareat Aportolo icribentiTimo-*• »quot;gt; 4- rJieo;'J7.f[,ßcorcoräDeoamp;Icfu Chrifto, qui iudicatuTus cftviuos,amp;mortuos;pcr aduentum ipfiuSjôi rc^num eius:prxdica verbum^ inrtaoportunc,importunc;argue, obfccra,incrcpa cum omni patientia ,amp; doétiinaÆtrurfusad Titunulncrcpaillos durCjVt farfi fih't in fidc.Nam hoc iui amen-* ro cônrtri«^?üÿ, ne verbo quidem importunas crte pdfeiitjaut cos increparc, qui à vc-' ritate defecerint, aut ci reftiterint; aut fi quid tcntaucrit,rtatim prætextu periurij, conijcietur in vincula, aut rnittetur inexi-liutn

li’JiTi ;imotcnebitur cos contra quemcun^ ^uedefciulere,fi forte propter rcligioncm fiærecicam impcrantur. Poteft quia cm epi-k'opus,auc presbyter Ccrtis ttmporibus Sc llt;5cis veii-atcnircticcre: lcdnunqujigpoteft iurare vel voucre, quod ;eos non doce-bir,neq,!ncrepabit,qui ventatirtftitenntj amp;muli.oniiiius,qu©acoscontraqucincun «lie in (ua impietatc defendet; quja hoc eû dircdv impioin fuaiinpietateprxbcrcau-Xi'iurn.

quot;J'cKciü^decretum ordinum promifsio-i)vra exi^it,quod iurans corpore amp;nbsp;bonis coopcrabitur Archiduci Matthia:, id cft, l'^rincipi Auraico,qi« fubeius nomme im-pcrat,ad cijciendumD.Ioanncm Auftria-cuin SX haepaîna cum omnibus illicohæ-rentibus.Hic cmdéqiucftioncm non dilcu-tio; An ordincshuiusrpatriæjiuftasamp;lut-ficientès caulas habçant inlcétandi Sere-nilsimum Principem D. loannem Auftria-cuni, à Gatbolica Maieftate conftitutum generalem hums patriæ Gubcrnatorcm,amp; ab ipfilinetordinibus lemel vnanimicon^ fenlu lufeeptum: an potius quæfitas,amp; à Principe Auraico conhetas, iuggeftas, amp;nbsp;mahs artibus vulgo male perfuaias; vt fub nomme Archiducis, inftantibus homini-bus feditiolis, toti patrix prçficcretur,

amp;eiufdcm fpolijs adiuluSjCatholicxMa-jcftatis potentîæ facilius refifteret ; Hoc lo-lum nunc inquiro; AnClcricisamp;Mona-r chis liceat militem agerc,ac corpore amp;nbsp;bonis qnempiam ê patria fugare. Hoc olim conatus eâ luîianus Apoftata,cogcns clc-ricos ôc monachos ad militiam: fçd eius conatus ab Ecclefia damna tus eft. Cùm ita* que Cleiicis non liccat militate ; manifc-Kum eft iniquam cfle conftiturionem,qua jubentur promittere, fc tanquam milites, corpore amp;nbsp;bonis coopéra turoSjVt DJoan-nes Auftriacus cum omnibus fibi çohæren-tibus toto Bclgio exturbetur,

Sed dieet quifpiam,plerifque locis,pcr magiftratus feculares,qui adhuc fideles dici voluntjamp;iuradi formam,ab ordinibus patriae clcricis propofitam, forfitan erube» feuntjà clcricis non cam iurandi formam exl^i ,quam ordines praelcripfcrunt ; fed a-Iiam quandam mitiorennCertèqualilcun-que forma exigatur; difficile eft eos,qui lu-rantjtion ingredi communionemeum ijs, qui fe votant Defertores RomanæGatho-licæ religionis ( quibufdam ordines huius regionis arûifsimis iuramcntis conftridi funtjquosQue contra quemeun que ctiam in fua hçrefi defendere luraucrût) amp;fchif-matenoninquinari, Scd.dcmus,pcrquof-dam

dam magiftratus fcc ul arcs, à fuæ ditionis dericis luramcntum cxigi, quod nequc communionemcum Haîreticis contineat; neque impcdimentum Euangclica: prxdi-Cationis,amp;corrcptionis, quam ab Epifco-po requirit Apoftolus;neque etiam promif fidnem cooperandi ad eijciendum D.Ioan-ncm Auftriacum, cura adhærentibus, fed tantum quodGlerici crunt fuominiftcrio content!, nec quicquam molicnter aduer-fuseos,quicommunemhQftcraD. loan-nem Auftnacum,’cum adhærentibus, pro-pulfabunt:adhuc tarnen impium fftiura-mcntum.Non quia per fe impium cft,quod iuratutjfcd quia ad hoc iuratur,vt impio de creto,quod planedamnandum,ac fugten-dum fuit, aliquo modo pareatur. Habet cnim impietatis fpecicm,amp;fuo exemplo ad impietatem ducit.Qui vultvideri propofi-tis'contraEuangelium vel edidiSjVellegi-bus fatisfcdfle, inquit Cypr.hocipfoiam paruit, quod videri paruiffe fc voIuit.Vnde necfolos thurificatos,qui faciilegis idolo-thytorum côtaélibus manus fuas atquc o-ramaculaffentjCriminidicitobnoxioszfed etiam Libellaticos , gui nefandis libellis confeientiam polluiflent,dando videlicet pecuniam idololatriæ exadoribus ,amp; lite-ras fatisfadionis accipiendo ,ne vlterius ad

thuiificabundi^vrgcrentur. Licct igituf æquan nondebeat,qui impium luramcntu pcrordines patnædccretuni óciufTum præ-rtttitj ei, qui vt impio decreto fatisfccifle vi-deatuvjconniuenteciuili magiftratu, aliud. quippiam,alioquilicitum,iur;iuit:attamen vtcrque lapfus cft,amp;impio decrcto con-fcnfic ; alter iurado quod impium cft • alter fîmulandojamp;alios fuo exemple ad impium iuramentum prouocando. VndeCypi.de cxbortationc martyrum cap.i i.Ne quis li-beili,inquit,necalicuius reioblata bbioc* cafionc,qualaliar^mplcôiaturdcctpicntiû malum munus:nec Elcazarus tacenduseft; «juijCÛ fibi odtrrcrctur à miniüris regis fa* lt;ulta$,vtaccepta carnc,qualiceatve(ci,ad circumueniendum Regem fimularet fe illa cdcrc, qux de faciifîci js, atquc 111 ici t is cibis ingerebantur,confentire ad banc faliaciam noluitjdiccns necætati fuæ,necnobilitati conuenire id fingere, quo cætcri Icandalr-2arcntur,amp;in errorcm induccrenîur. Nec jurantes exculat,apud exadores queuis ante iuramentum præftitum faéta protefta-tio, quia amp;nbsp;ipfi Libellatici apud exaélores idololatriç,tefi:eCyp.pulcheiTimam proto-ftationem prçmittebant; amp;nbsp;tarnen non ca-rebant criminc : tum, quia volcbant videri fatisfecifle iufsionijquam auerlari dcbuc-ranti

• CLCRICORVM' 'î tant-tumetiâtn, quia alios ad fârisfacîcn-dum prouocabant.Sicenini aitCypxpifV. 52. Q_Lilt;àin acêibd duritia, Libcllaticos cura ijs,qui (dcnficauennt,iungcrc?quando is, cm libellus acceptus cft,dicat: Ego prius Ic-gcram,amp;Epilcopo traitante cognoucrâ, non lacrilicandum idoliS, ncc fimulachra fti-uum Dei ador.ire deberc;amp; idcirco ne boc bccrcm,quod non licebat(cùm occa-fio )i belli fuißctoblata,qucm necipfum ac-ctpcrcm,nifi oftenfa hullet occafio Jad ma-giftratum vxl veni,vcl alio cuntc mandaui, Cbrifbanum me eHc,facnficaie rnidainon licere,adaras diaboli me venirenon poffe, dare me ob boe prxmiuin,nc quod,non licet, faciam. Nunc tarnen etiam ifte,qui It-bello maculatus eft ,poftcdquam nobis ad-rnonentibusdidicitjiicc line fe faceic de-buifle;amp;fimanuspura ftr,amp;os eiusfcralis cibicontagia nullapollucrint,coçfcicnti-am tarnen eius efte pollutam, ftct,auditis nobis,amp;lamentatur. Eccequalemprote-ftationemjCyp.teftejfaciebatLibellaticus, piiulquam latishiótionis libellumredimc-i et;amp; tarnen dando prctiü,nc faccret quod impie raandabatur,recedebat mente pollu-tus:quia fi non manifefto cnminc,ccrtc er-rore deceptus id fe'cerat,quod non licebat: licut etiani hoc tcniporc laciuntjquicunq;

DE IVR.AMENTO CLER. magiftratibus vrgcntibus quippiamiurant, vt lufsioni ordinum patnae cura ha:reticis iundorum aliquo modo fatisfcciflc puten tur,amp; deinceps ad iurandum non vrgean-tui jetiamftaiioqui licitum ßt,quod lura-ucrint.In hoc tarnen difFcrunt,qui licitum quippiam jurant, ab ijs qui rcs iurant illici-tat; quod hi iurantcs,quod faccrenon pof-fînt,periuri fint, ficut docct Aug.in fer. i xj. inijs,qui Louanij recenter imprefsifuntul-li veio minime ; fed tantum in hoc peccant, quod impio decreto aliqua ex parte con-fcntiunt,amp; fuo exemplo alios ad confen-tiendum inuitant,ficutdiximus.Quod fu-f»ereft,opto R. T. P. reétifiimè valere,amp; fa-utanbusconfilijs fempcraufcukare, Lo-uanio.

Jjbern Rflligio ni mox exctjjirtt erbt, ‘ jtJperimmiferesbeUéifiuuréprtment.

.. '' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•’’»w

P (■ 7

;»•

(■