REGNORVM AC R E-RVMPVbLIC ARV M AD-niiniftrationc,deque princi-pum nionbus;

LVG Dr N-1.

Salitiniindrt, ^pud LudiiuccuJn Carolum T^eni)t,fratrei.

I S ö I

«VM PRIVILEGIO REGIO.

SIM O VI R O DOMINO lO. lA-c o B fgt; B VP PIO CAMBRAIO GAllORVlt A libellisfupplutbHf confiliarte: Komine nunc inter l^httes lega-tnrn ugcnti, loannesT’e-truf CermmutHt Eeiicitatem.

ßudtorü ßio-ruml uchbrationcs in lue; edituri fifnt prafidtißime Œ)o~ mine j eas pluri-mtim ßngulariyir

tutepreeditts yiris dtcarejoldt-ytlpß-rum aaßpicifs aduerßs inuidos tutio-ße 'isaleant. tierum conßuetudine mihi quotjue nunc fequendam duxi. Num quumex darijs tSßcris^quam profetnis authoribus rapl'odtam qua-dam de retla regnorum ac rerumpu-a

2

4

tUearäaJmtnifirafione'. ‘Deque Trl»-cipu moribus ma^no bibore,fumgt;noque ßudio coll'-gijjem, banc ip fa ni tibi dono dare confiitui, obtrebîat or um ß qui fortefuerinf) morfus tuo fub patricinio facilius quot;iiitarepoßit.Et quir objecroyme lius illx tuen' queat, qu^m Jo. la co bus ßuppius Cambraius'i Cuius autboritas ea eßyfiuegeneris eximiam nobilitatem, fiue difiplinarum omniu eruditiouem» fiue regtorum munerum traditamfun-ciionem fpelies-Tt tjure mes ito 'Venerada fit omnibus excolenda. Uuc accefit ifsgens tuorum in mie cumulus meritorü., quibus pro feil à deberi mea omnia mihi perfuafijTimum efi. Ytdebar hominis ingratifufpicionem euttarepoficyni-f munufiulum hoc tibi^ qualecunque tandem idfit,obtulifjem. Trifterea dito buspotißtmum nomintbus tib 't conueni relibellum ipfum exifiimau 'i, quod,

qf^f^qtie fis animitui Etinceps, quod Eggibus tuis fideliter nbsp;nbsp;amanter

inßruias. Sgp/c fane munia quo pailo Jtnt exaliè priellanday 'Velpro parte ßl tem

f

tem htneÇX arhttror^animatiaertfreU-cebit.Etfietiam alit/nde tibieadem ejjè nota non er car. Talibus enim natura infîtis.,^ inflüuttone partis exu-beras dotibus yt horum munerttm ad-niini^rationisformam poJTt^ ab alio ne-mine melius ^cjuàm à teip/o Ixquirere: ita natus.fta educatus^ ita in exe que dis tut ^e^i imperiy yerpttus 3 yted^^prit denttßimi dueb 3 flrenui miïitis {de togata dico milttia ) parteis omneis hu-iuflnodi in officijs obireprocul dubio Taleas. Id quod ip fa negotia^ quibus aßi-duam operam nauandis adhibesymani-feflißime indicant, ^tque illud y num pra omnibus maxime quod ad yarios J^eges^ac Trincipestrallandarumfum mt momenti rerumgraiiafrequenter le garu.Et quare^o interrisfteßri non plena laboris. ßlgfbus omnino labori-buslegationibufque obitis quanta fis cu ra dili^entiaque perfunllus hodieque ^pud J^tetos triumfœâerum *Dominos idem munus exerces perfungaris^ta per fi ipfa res loquitur: yt longiore mihifir-^

6

mone ad idexplanandum noneffe hïc opus ex;(limem. Nam ^uodfeosßimad ßha-fiid harte legationem attinet, ejl^^ui nefciatqudta dextoitateifließ' modi populorum animos tu o nbsp;nbsp;nbsp;con-

cilies'iquanta prudential fi quifortetu-multus excitentur^'t in liber is rebufitt-blicis nonnunquamfieri ccnjueuit gt;nbsp;eof C?» componas,^ mitiges\quanta denî-que liberalifate tibi omneis deuincias\ ^^^equidem omnia tuiste I^ibus Trincipibus ita faciunt acceptutn,

atumPtt nemini dubiumfit, inde tibifaciliorè ad fubhmiores gradusiam patere confienfum. Nos autem eifidem ^gibusmaximoperègratuîatnur^quoi taies habeant orator es, quales nbsp;nbsp;inter

ipfot J^o'tos te^ejt^ inter tóluetios pra-Jtatifiimumyirü 'D.Cugnetumefilnuc cernimus; S_unrum (àpienticonfihofe-duîaquefit opera^tytraquetam Hel-uetiorum quàm I^astorumgensfœdus cum Gallis initum ,1^ contracîam fi-cietatem ex animofieruent: nbsp;nbsp;in fuie ex

peditionibus gex ad ma numfemper ha beat

y

7

icat tnfii^'jßiniax copiai,

rim de alijs compluribtts compendtjf, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hegibvf ibjts inde prou eniunt j hic

loquamur. J^erùm ytadbbeUum reuer t(tr,hoc ynum ^ehemento' teo ro^beni-gnißime 'Dominequot;i’t Cermenati yeteris tut clientis hax tametfitenueis Ytgibti^ non dedignerif accipere. Nam mihi fa~ tb abundèfaÜum arbitraboryßear tibi non dißltcuißeco^nouero. t^ale.

lt;« nbsp;nbsp;nbsp;4

T rr J.

quâpiophanorû Au thorii,piæ(citimqiie

ex. Plutarthjlcdionc lam comperi, bon um ^Principcm elfe Dci velutifimulacrum quoddam. Quain-obrcm tam qui rcgédis principacibus, quàm qui rcbuspublicis adminillran-dis prxfuntj fcire dcbéc, qucmadinodfi in gubernandonim populorum mole fcfe veluti digniorcs effedus à prima caufa

De Recta Reo. Admin. 9

caufadcpendctcis habcri volunt, ita fi •piato ht bijpfis non (olum cum Platonc, Anfto Tarmentd. tcic,ac Boetio Seucrino, vcrumctiam cnmDauidc,Iofaphato,ac lofia Regi-bus confitendum cfle,vnum aliquod

numen lempirernum,primariumquc confaLphi-motorcm exifterc,qui ftabilis per fc- lo/oph. jpfe mancns det cuntba moucri, quern que pertedionbus ab fuis effedibus tanquam pcrfcdifsima caufam agno-fci,ampkdi,amari,ac vcncrari par fit, vtfpiritu Dei fc principes duci minime dubirent;quin fibi potius perfua-deant.ipfum Deum folum effe, cui ex ammo bderc debeat,cuique nihil aliud æquarepofsint:dica.ntque cumDaui-

r / ri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8a

Qc:L)cusmeusrortitudomca,lpcrabo

in eo, feutum meum , ct cornu falutis i^or.8.« ti meat : amp;c cum apoftolo Paulo, ctiamfi fint,qui dicanturdij,nobis tarnen vnus cll Deus,qui operatur omnia in omnibus.In primiscaueat Princepsne pra-uisdeDeoimbuat animum opinioni-bus:namilli magis neceffarium eft bené fcntirc de ipfo Deo, quara cibo ve-

5

ïo L P. Ce RM. R A PS à, fciquotidianoxibüsenim tantumffio-do corpus alk,at vcra Dei cognitio nutrit animum,tine qua cognitionc régna ipfa nequc rctlè gubernari, nequc diu conûftcrc valent.(^ôcircà quum nof fet optimus Deus, quàm perniciofum fit8c principibus,8i populis aliquant de fcipfofiniftram habere intétioncm, autplurcisfibi Dcosconfingcrc,Mo-femfidumduccm, fuùmque peculiaré 2?r«,5.6.io populû admonuitdiccns , Audi Ifrael Dominus Deus nofter. Dominus vnws cft.Et paulo poil idem inculcat, inqui-ens:Vidctc quôd ego fim folus, amp;nbsp;non fit alius Deus præter mcEgo occid- K viuifico,percutio,8c fano, ncque quif- 4 quam fubterfugit manum mcam.Exo diquoquc.ao.ait.Ego fum Dominus Deus tuns,qui eduxi te de terra Acgy-ptinon habebisDeosaliospræter me. Quae omnia non cô tantum Dominus dixitjVt principes,ac populi Deu ipfû pro fuo habcrcntjfed vt ctiam cauerét ne fub aliquo prætextii quicquam ali ud fibi proponerent ad adorandum ôC

D E R E C T A R E G. A D M f N. Tt imiocandiim. Populornm igiturmode ratoribiis cxpcdit intelligercnon fold, Sr vnum,amp; fiiiim cflc Dcum , ver um ctiam qiKi cultii ritèfic honorandas, rc ipfius voinneati conformes hac in parte fafti,cuadant amp;nbsp;iph fanóli j iiifti atque mimaculati , quemadmodum idem Dominus eft: ab illo vno pendc-annilli vni fidant,illum vnum opcribus abipfoiufsis.non ab fc inuentis coJär.

Quid enim magis ridiculum eft, quàm LaFlun-' vanaprincipiim,ac populorum Ethni- lib.i.ca.t^ corum fiipcrftitio? Namquchæc loue tcmpcftatibusjlunoncm Lucinam par tubus,Carercm-friigibus, Nepeunum aquis,Sapicntiæ Mincrua, Amoribus Venerem,Morbis Acfculapium præ-fcccrunt.Scd quid opus eft pcculiarcs hosrccenfcre,quum Hefiodus Vates aflcrar,triginta Deoru rhillia fua tem-peftate fuifl'c à mortalibus culta’vt præ tereä interim quorundam corum apud

Romanos etiam cum inania,tumvitu-perofa,vt Cloacini amp;nbsp;Priapi', atque a-lia eiufdcm generis nomina,Q^id ve-

ir I. P. Ce RM. R a P so.

ro diccndiimcft deijsquosin fiiarunî gratjam vxorumctconciibinarum So lomon adoraiiit? Nonne de illo fie ha- * Mùlicrcs inclinauc-nint cor cius port deosaliosjitavt no ertet fynccrum cum dominoDcofuo,rt eut cor Dauidts cius partis.Nam abijc Solomon port Arthorct Deum Sido-nioriim,amp; port Milcom abominano-nem Ainmonitarum , dclignauitqiie quoddifplicuir domino. Non videiur alicnumabboc inrticuto id criam inCc

Cap.i^. rercj quod quarto Regum Iibro Icgi-tur,nimiriim fingulas gentcis fccifle fibi luosDcos, ac repofuifle in fanis excclforum,quæfcccrant Samaritæ. Qiii ex Babel cranr, fcccrunc Ncrgal. Vin ex Hemar fcccrunc Aiîma, Auitx fcccrût Hibbaz Si. Thartac.ee Sephar-nitæcombufTcruntfîlios fuosigne iplî AdramalcchjSc Anamclcch Dijs Sc-pharnaim.Ec quäquä fub hominu plu rimorûmquc aliorum animantnim imaginibus ipfum fc Deum colère prx tenderent, nihilominus in reprobum fcnfuin

De Recta Reg.Admin, rj fenfum tradiri grameer ilium ofFcnde-bant:quiquumfit l'pnitus,vultSefpi-ritu ôi. ventate adorari : fiuque honoris Zclotypiam præ le fert maxima: Dcnique per Efaiam exclamai: Relpi-cite adme,vtfalucmini,omncs fines £crræ:quoniam ego fum Deus, Sc non efi allUS.Hline Plato ctiam mencem quandam ætei namefle afl.rit : vnum-que qui à feipfo fir,quern in Speufippo fie finiCjVidclicec Ellentiam(vt hac voce nunc viai)quandamcfîc per fe viue rem amp;nbsp;immortalcm, ad beatitudintm fibi ipfi lufficicntcm, ipfius bom cau-fam,incorpoream,optimam,nulla re in digcntcra,cundaquc conferentem. De quo Chrifollomus quoque fie ait. Nà Si Deus cft,(qucmadmodum cft)nihil co fupcrius: Si omnium condnor : pri-mus:Si Dominus eft : Princeps omniu: omnia^poft ipfum crcaturæ.et fcçn-la.Quandoquidcm igitur hæc de vero Deo vera opinio faci a ilia eft anchora, cuj quum Principi, turn populo inni-tendum eft,caquc diuinis è fcriptis hau

14 I. P. C E RM. R AT s O.

ritLir, dchcnt ijs tantum principes ipfi fidcm wtcgram adhibcrc .omiflis ÔC fomnijs, vifionibus,alijlqiic rebus L'b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feriptis ipßs aJiquid aut

addant,aut immin uant. Augulhni verba ad Paulinam,Dc vidcndo Deo hue faciiinr,qui ait; Nolo authoritatem ine am fcquariSjVt idco putes tibi aliquid ncccflc eße crcdcrc,quoniam à me dici tur,fedvc fcripturis canonicis credas. Qued antem non ßc oftendero, vt aut corporis,aut animi fenfu vifum percc-ptumque tcncatur,8e tarnen dixero , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquid,qiiod aut verum quidcm,auc

falfum cfl'c ncccfle ßt, fed nullum illo-rum diium gcncrum videatur,reftat vt tantummodoercdatur,vcl non creda-tur.Sed ß diuinarum fcripturarum,ea-rum fcilicct, quæ canonicç ab Ecclcßa nominantur,pcrfpicua firmetur auto-ritatCjßnc vlla dubitatione crcdendinn cft.Videantiiaque Principes, ac reril-publ.Gubcrnatores ne per Apoftolum Paulum à fpiritu fantlo fuperftitiofi cultus accufentur; Qui fane Apoßolus quum

»-v;

• 1 D E Recta Reg. Ad MIN. 15

I quum conftitiffct in medio Martij vici» i \ aicViri Athcnienfcs per omnia fcrè fu pcrftitiüfiorcs vos video : præcericns enim amp;: contemplans culturas veftras inueniSi. Aram.in qua fcriptum crac, Ignoto Deo : Quem ergo ignorantes colitis,hune ego annuncio vohis. Deus quifccic mundum amp;nbsp;omniaqnç in co funt,quum lit coelijterr^quc dominus, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non in manufaftis templis habitat,nec

homlnu raanlbus colitur ,quafi vllius egenus . quum ipfe omnibus vitam liatum,omniadenique conférât : fecit-que ex vno fanguinc omne genus ho-' minum, vt inhabitarent per vniucr-« fam fuperftciem terræ , definitistem-porum opportunitatibus , quæ præ-ftituit, fie pofitis finibus habitationis

, nbsp;nbsp;nbsp;corum,vc quærcrcnt Deum,fiforte pal

• 1 pandoeuminuenirent .quanuis profe

' nbsp;nbsp;nbsp;flo non longe fit ab vnoquoque noftru:

pcripfumcnimviuimusjfie mouemur,

' fiefumus.-Sicutfie quidam veftratium Artttm. poëtarumdixcruncNamhuiusProgc

iS I. P. C E R M. R A P s o.

mes ctiam fumus.Progemescrgo Dc^, cura fimiis , non dtbemus cxilb-marc auro , aut argento aut lapidi fcalpturæ artis, aiic cogitationis hoini nisnumcneïïc fimile . Efaias quoque aie , Cui aflimilabitis Deum ? UC quamfimihtiidinemdifponetisciînon-ncfculptilcconflatfaber, 8c aurifaber ex auroexpandit illud.catcnafque ar-gentcasaurifcxînonne pauper oblatio m lignumquod non putrefeae,digit? artificcm peutum quærit ûbi ad præpa randiiin fcnlptilc ne loco moucatuc? an non futis i an non audjftis i an non vobis annunciatum cft à principio? an non inrdlcxiftis fundamenta terra: ? Is fedet Inpcr Sphæram terrarj ic habitatores eins vt locuftx fiint;

Quji cxrcndit vckit tclam cœlos 3 8C expanditeos tanquam tabernaculum ad inhabitandum: Qjii rtdjgit poten-tcis in nihiiumdudiccs terræ vdut inane facit.Etiam non funt plantati,nequc làti funt,ncquc etiam radices cgit in terra crûcus corutn^amp;. ctiatn âat in cos

De Recta Reg. Admin. 17 arcfciinc , turboquc vclut ftipulam aufcri cos. Cui, inquatn, aïïimilabKis nic,amp;;;equabor jlli,dicit Sandus ?Ca-ucant ergo Principes ac Rerumpub. Redoresj nebbi nouum aliquerti Dc-um.nouumue illicultum aliqucmco-fticuant,nc contra fc vcrum atquc ynicumDcum amp;prouo cent,St irritent.

N A TV R A DEVM ittcomfrehenfibilem cJJijE.0-quemagis ^Pero cultu ^ene-randum. Cap. II.

V M Princcps Dcu ipfum pro folo^ fuo-quc Deo habere dc-beaijVt diuina tcfta-tur oracula,neccflc eft etiâ cfi feire Dcu cundem naturamquandam efle, qux perfedionem atque cxccllcntiam o-mne fine principio, ôi. ftnc fine in fc co-xincatiquarnquidemnatuiam neque

B

iS I.P. Ce RM. Rapsod.

angcli , neque homines, vt in (cipfi cft, pofTunc agnofccrc , nam h capi quot;ah vila creatura valcret , iam non effet incomprchenfibilis, neque fen-funa omnem atque intellcétiim eins 'euinecret fapientia . Quamobrem ctiam Paulus Apoftolus Efaiæ fen-tentiæ adftipulans ait , O profiin-das diüitias cum fapientiæ turn co-gnitionis Dei : (^juàm infcrutabiJia funt indicia eius amp;nbsp;rmpcruchiga-bilcs viæ eins . Qüîs cnim cognovit mentem Domini ? aut qnis ci fuit à confilijs gt;nbsp;Ergo fi Dci indicia, qux iphus natnr.T folnm modo fùtit e/Fcftus , incomprxbenfibila fiint , quanto jrugis eadem ipfa nfi-turà in fe erit incompvxbenûbilis, Etenimquodab alio capi poteff,ipfo t.Côr.x3.capierttc minus effe neceffe cil. Igi' tur ah fcfc tantum non ah vlla re alia compcxbenditur Deus . Ne-que obffat quod Paulus inqujt,tunc facie ad faciem contcmplabimur

cum

DeRecta Reg. Admin.

cum , non enim dicit, comprchen-dcraus. Eodem modo ciim Ioan* annes an, vidcbimus cum ficuci ell, non affeiic nos jpfius naturam com» piehenluros , nam 11 id den pofl'ct, baud eirct incomprchenlibilis Deus. Quaproptcr Mofcsallocuturus Ifrae« liticum populum Dei nomine . in quiebat ; Simeintcrrogauerint,quod ÇÛ nomen cius e quid illis icfponde-debo ? tunc dixie Mofi Deus. Sum qui fum ; Sic dices filijs Ifracl: S v m mißt me ad vos. Aliud eft rem ali-quam vidcre , aliud ipftus rei naturam pcnitus comprebcndcre, ac defi-nire , verbi caufa potent quis vide-rc Smaragdam .qui tarnen cius vim amp;nbsp;naturam comprebcndcre ac de-finire minime potcrit : Quod Sc Auguftrnus affirmât ad Paulinam, de vidcndo Deo ita feribens:. Aliud Lib ixa.^. eft euim vidcre , ALiud eft totum vi--dendo comprcbcndcrc:quandoquidem

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B I

id videtur,quod prçfcos vtcunque fcn-tituntocum aute comprëhcnditur vidé do,quod fie vidccur.vt nihil latcat vidé té ôc paulo poft,Finfis,inquibcirciifpi-cerc potes annuli tui;non fic par eft co-prebcnderc,quid fit natura Dci. Com plurcis commémorant laciæ lirerzj quifeDcumhacin vjtavjdifle teftati funt,nempc Abrahamum.Ifaacum, la coburnjobum^ Mofcra, Micheam i K Efaiam.De Mofc nanque tic babetur; quod loquebatur cum Deo facie ad faciem^quemadmodum quis loquitur ad amicum fuumiSi inueni gratiain a-pud te.oftcde mihi temctipfum. Qiiid ergo ? Ilie non erat ipfc ? Si non effet ipfc, non ei dicerec , oftendc mihi temctipfum , fed oftendc mihi Deuna: St tarnen fi eius natqram fubftan-tiamque confpiccret, multo minus diccret , oftendc mihi temctipfum. Ipfc ergocrat in ea fpccic, qiiam ap-parcrc volueratmon autem ipfc appa-rcbatin natura propria,quam Mofes vidcrc cupiebat. Hze Auguftinus.

Ambrotius

De Recta Reg. Admin, xi

Ambrofius qiioqiie, vt idem Augufti-nusannotauit, ita dicit plenitudinem diiunitatis eins nemo confpcxiG nemo mente aut oculiscomprehendic. lofe-phus itidem contra Appioncmatquc'^ƒ^^”2ƒ'■ illius fautores hoc modo feribit: Deus^^^’ habet omnia perfcftus, beatifsimus,^ ipfe hbi cunólifquc fufficiés, principiu, ÖC medium terminus. Inter omnia liquidem operibus amp;c muneribus cla-rus,amp; totius rei manifeftus.Forma veto Sc magnirüdine nobis inenarrabilis.

Prætcrea Chrifoftomus fupcrloannc^ aic:Quod h hçc fatis no funt ad omnia j, oftendenda, nulla te admiratio tencat: de Deo cnim nobis eft fermo, que ncq; dicerc,nequc intelligere pro ipfiusma-gnitudine quifquam potcftjdco Joannes fubftantiæ nomen nequaqnam af-fert,quippcquum dici nequcacgt;quæna Dei fit fubllantia vbique autem eu no--, bis ex operibus manifellat Dei films, qui dixit, ego Sc pater vnil fumus ; ego in patrCjSc pater in me eft: ilium com-prehendit, ac reuelare potuit : Nam

B 3

I. P. Ce RM. Rapso.

DeuSjinquit, Spiritus eft : Et loanncs, Deus lux eft : Mofes itê^Dcus ignis eft ardéSjVtex naturae ipfiuscffedibus, va rtjs nominibus appcllctury de quibus nobis nunc non eft dicendum. Simonides ab Hicronc intcrrogatus quid effet Dcus,ad refpôdcndum fibi diem v-niiiB poftulauit.Quumidcm poftridie eins dici quaercret gt;nbsp;biduum petiuir. Quum fæpius duplicaret numerû die-rum,admirânfquc Hicro quçrcrct,cur itàfaccrct.-q'iiayinquit.quantôdniniis confidcrojtâcô mihi rcs videtur obfcu-rior. Ad hzc Plato quum dcDeolo-qui vellet,diccrc quid fit,non eft aufus: hoc vnum de illo fciês,quod feiri »qua-lis fit,ab homine non pofsit. Quantô-itaque magis àDeo ciim Principes tu populi extolluntur : eô magis hune SC fuum Deum, amp;nbsp;aiftorum fuorum mo-deratorcm vnicum agnolceredcbcnt: cuius maieftas nunquâ non fit fibiipfis præfcns : quemadmodum Auguftinus Hicrcmiæprophetæ verbis vtensait.* Nufquâ cnim abfcns cft,qui cœlum,ac

terram

De Recta -Reg. AdMim. terra impletjtîccfpatijs includitur par uis,magnifue diffunditur : fed vbiq-, torus eft,8lt; nuUocócinetur loeo. Redores igitur popiilorum fände perpende tes,hac in parte pcculiarem quandam in fefc habere imaginem Dei,quocun-. lt;}uc tepore, qiiauis in re adhærerc huic vni debet, ne vfqua impingcrcjaut erra re cótingat:huius fauoie fuis Sc thefau riSjamp;rcgnis præponat, que non modo fuorû dom inat uû, fed cœli ac terræ o4 mniûraque elcmentorum impetiu habere proeóperto habet. Stabilior ergo infuo regno eft Princeps, quicaufæ, quæ immobihs eft,innittitur : Qupd ctia theologi omnes aftirmat,quum in-quiuuvnûquodquequâtôpropinquius eft çternitatijtâtô eft hrmius;veloinnis effedus quanto magis can fa: motum fcqiiitur,tanto fit perfedior.Principes itaque nobiliorem fe efle Dei quodam effedu agnofcentes,có mcliorcs erunt quo fuæ caufæ viciniores cxiftent. Si-bi-ipfis perfuadeant, oculos domini^/^/^S' contcmplari vniuerfam terram ; nc- .

B 4

i4 LP.Cbrmen.R AP so.

que vllam effe creaturam non mani-feftam illh , quiim ante confpcdiim cius omnia ßnt amp;C, nuda, ie refupinata. ld ent in caufa, nc fua malcfafta poffe Deum latere exiftimcnt. Qui vcluii a.-nimaell qua:(vt Pythagoùs voluit) per fui jorporis^ parteis omneis dif-currit.Natn hïc Orphci,Lini,Homeri, Hefiodj,Aarti,muitorümque aliorum opinioncmde Deoreccnicbo,fcd fo-liiquid Mileüus Thales hkfenferir, indicabo: de quo Valerwis Maxitnus ità refert: Minhcè etiam Thaks, nam inrerrogacus,an faóta hominum Deos fallcrcntmec cogitata,inquit, vt non fo lum tnanusgt;fcdetiani meteis purasha-bere vellemus,quum fecretiscogita-tionibus noftns coelettenumen adclTc credidiflemus. Idcô principi cauédum, vt ncque dam, neque piüm aliqiiid perpetret, quod immenfam hanc ma-gnitudincDci cunûavidentisôc com-prehendentis olFcndat, nc velut inuti-lis câcdus cauûc fuse priuctur influxu.

De admi-

De Recta Reg. Admin.

DE ADMIR ABILI PRO-

uidentta ‘Dei quam rebus omnibus

frlt;ejertim ^ero Trtncipibus revendit oflendit.per quosetiam maximt mo

rn enti negotia exequitur^abfoluit.

C^T. I IL

VANDOQVI-dé Maximus Opti-mufque Deus pri-mana atquc vmuet falls eft caufa,parti-cularctsquoque ad illam rcuocari xquum eft: Mundumqj ipfum tanquam cxercitum ad fuu du-ccm rcduci.Nam quum is efFcftus Dei fic,a fua caufa.quç rebus omnibus præ-fensadeft,regi, adminiftrariqincccflè eft. Dcum autemeflcreru caufam amp;nbsp;formaJcm.Sc efficicntcm.Sc finalem vi-dcmus: formalem quidem, quia res o-mncs ÄC vifibiles amp;nbsp;inuifibilcs ab fiac ipfa formam atque cfle recipiunt: nam caufa formalis eft ilia, que datcflèrei,

16 I O. P E T. C E R M E N. R A P 5,(5.

Sc cam confcruac in cflc vt non homines tantiimgt;fcd rcliqnasctiam omneis efeaturas ad fincm ah fc deftinatum perdiicat: peritum enim artificem non inftriimeca modo exercerez fed io que fincm ctiam excrccatur oportet agno-feere. Qiiamobre Dcusquum rcrum omnium caufa fit,cafdcmquoquc ad cumconducic finem, ad quern per fc-ipfum deputatæ iuxra propriam natu ramfunt. Etenimvt in fua fapientia creaujt omnia, fie fapiertter omnia mo uer,amp; gubernar, in feque ipfo regimen contmens vnicuiqiic rçûfiucmagna fi-ue parua fit,prouidct.Hoc fiuJti hac in parte incrcduliquc philofophi minime pcrcepcrunt: Q^a de caufa ctiam mid tos in errores incurrêrc,mundum cafu confirtcrc, ex atomifquc efle compofi-tu, Ze quodJibetin quolibet cfic(vt A~ naxagoras ptitauit) aflcucrantes. Alij vero quum naturam ordinatéprocc-dcre confpicerent,Dei circa res huma-nasprouidentiam negabant: vtluue-nalis ctiam dixerit.

Sunt

De Recta Re .g A Ein k. 27 Sunt fortuna iam cafibus omnia ponunt:

I nbsp;nbsp;Et nullocreduntmundum redore mo^

ueri.

Natura yoJueteytceisyC^’it^t^i^yf^tt^ni.

Porro quum nihil aliud fit prouidê-tia, quam ratio ordinisrcrûin finctn atquc hæc propriè in vno tantum Deo rcpcriatur, huis foil compctct non ne-cefsitate naturæ, fed inteiligétiajamp; vo-lunrate,ac fapientia, quæ fumma in il-lo eft,omnia reftè difponere, omnibus

I ptouidere, atque in fincm fuum cûfta

I dirigere, Mofi Dauid non abfimilis in-quit, Verbo dominicocli fadi funt, 8c fpiritu oris eius omnis virtns eorum. Qiii extendit terra fuper aquas, quo-niam benignitas cius fempiterna eft.. Quifecit cœlum 8c terram, 8c cætcra, quæ fcquuntur. Hîc præterea confide-randus elt coclorum, ftcllarum, vento^ rum, ac nubium motus: niuium, rorisi ac tempeftatum dcfluxusaiecnon que-admodum DeusAuftrum flare iubet, Vt liquefadis nimbus, tetraque calefa-

x8 I o. P . C E R M I N, R A P s o, da vbiquc cxcrcfcant herbæ. Quan-qiiam his 3c rebus amp;nbsp;in vctcri; amp;nbsp;ni no uo tcftamenco frcqucns eRmetio.Re-'P/aï. 145, S'l’s cnim P faites ait: Qui ftclias innu-14c. mcro babet,amp; vniuevfa vocat nomini-bus fuis. Magnus Domtnus amp;nbsp;laudabi lis valdc, amp;nbsp;magnitudinis cius non cil inueftigatio, Quioperitcœlum nubi-bus,amp;: parat pfuui.im terra:, amp;nbsp;produ-citfœoumio môtibiiszQuidatniucm tanquamlanaiTi,amp;: pluuiam fpargitvt cinerem. Et prüijôtglacicm fuâ vtla-minas ; Quis frigus ipiius fuftincbit? miiToquc verbe iuo Iiqucfacit hæcgt;amp;: vente fuo aHlar, vt aquæ fluant. Thus cil dies,tua cciam nox, tu luccm ac fo-1cm præparafti, tucundoshncsorbis conftitiiiihiEftatem amp;. byemcm tu fin-xifti.Et alibi; Qui facit CynofuratnSC Boetcm amp;(. rætcra. Ofteuduntinfuper Dei prouidentiain facræliteræin hoc, quod ipfe Dcus mirabilitcr præparat amp;(, vidum amp;nbsp;veftitum brutisetiam ani-mantibus,fic cnim habecOculi oraniu in te fperant,64 tu das illis efeam fuam

Db Recta Reg. Admin, ij

îo tctnporc fuo.Tu apcris manûtuam, amp;. fatura‘:âcfidenumomnium animâ-tium. Qui dat pecoi i fuum paftum, amp;nbsp;puiliscoruorufn,quicfiiniiocant.ltcm cófiderate aucis lilia agi-i,quo-modo crelcant: non laborant j ncquc nfnt,8c Deus tarnen fie pafcit amp;c fie ve ftit illas. Hlt;x idem etiam in ncgatiuis I ac fenfitiuis rebus obferuandum cft.

Ncc minus ccclorum ac ftellarum tam

mobiliumquam immobilium pulchcr timumordinem, foliflt;|uc«ac lunæ datas viccis intuebimur: Quæ omnia ipfius Dei gloriam 8c prouidentiam a-pertifsime praedicant.In foie peculiari-tcrcontemplandum erit ,quam firmo totiusanni eirculum pererret ordinc, atque hyeme decliuis Capricornum, atftatcvcro fublimisCancrumpetens, varias, Vtilcis.ae iucundas temporum vicifsitudines etfkiat.Similitcr Sc. ven-torum natura confpicienda eft;8c quê-admodum inter fefenonnunquamob- Atem. luclantur : varijs temporibus fluant:7; diucrfis qualitatibus afficiuntur adeo,

I. P. Ce rm. Rapso.. vt is humidus, alter ficcus, ille calidiis, frigidus alius habeatiir. Minim veto quod feorfum de Cæcia rt fertur, vt ad « [c vaporcs acnubeis trahat, tràvt/ît prouerbio locus datus: Attrahjtadlc maJa,vt Cæciasniibcis. Atquehi qui-dem venti ex diuina prouuienna li-. gniscoelcltibiis lubijcnintur: vtaftro-logi, præfcrttmqiic Iulius Fi’rmicus, . de ipforu vnoquóqucdoccret: per fe-riem infuper indicantcs quidcfficaci-tatisbæc ipfaligna, flccadcm diuina prouidcntiadifponcntcjin ßngulasrcs libi fubicâas habcant, amp;nbsp;in qua coeli atque aeris parte magis vigeancQuid? quod ijdcm mathematici quumæta-ti tum membns hu mam corporis planeras etiam,r,eliquaquc Zodiaciligna præcflc voliicrunt? Extat Manly poe-tæ de duodecim ciufmodi fignis carmen ad Augultum Cccfarem in hxc Ycrbi.

Accipc

E R E c T A Reg. Adm in. j i Recipe diuiÇas homiftb per Jydera parteify

£ingulaque in proprtj^ parentia ßgna fi^rù:

In queis pracipuaf toto de corp or entres

Exercent. laput eß ante omni^ princepr

S ortitur.eeßifqueßipulcherrima colla Taurus : fed Geminis aquali brachia ' forte

Scribuntur : connexa humeris, pe^luf quelocatum

Sub Ctfucro eß, laterum,renum yßapu-laque Leonis;

f^irginis in propriam defeendunt ilia

-‘.firtem:

Labra regit Cluneis;!^ Scorpius ingsd-negaudet.

Centauro femora accedunt'. Capricornus ytrifque

Imperat ingembus '.crurumfundentis Aquarii

^Arbitrium eß-.Tißefqste. pedumfibi ist rarepojeunt.

An non

3i I. P. Ce RM. R AP so.

An non amp;nbsp;Comctæ,qui cafus varies porrendunt, proindcntiam nobis dnii-namoboculosponunt ? vtqui ctiam in Ariftotclis Mcrcororu opcrc cora-mcntarios cdidiuappoiitis caiminibiis indicaiiit.

Ttt fierileixa^w^ inania yeta coknh Siccuf,^ eff'erue.fPeue Cometa facts, ^fuutn crinem oßentas ^tuncyentornm imf?eius

OppiJa : Tu Lella nbsp;nbsp;ßtuguinolenta

moues.

TrinciptLus letum tußditiopt minarts-. Sicygt;arijs mundus ducituroMjpicijs. Qnidhicde animalinm natura,deque arfaorun»,florum,herbarum,radi-cum,liquorum,vnguentoium, aroma-tum , medicinalnimquc mifturarum vi propnctatéquedkcmusîquçomnia non minus humanis necefsitatibus, quam aut cibus, aut elcmcnta condu-cuntrfrequentius cnim morbi mcdica-minibus quam paftucurantunidquod in caufa eft, vt medici fint abomnibus honorandi, vt potc qui rebus in huiuf-mo

D E R E C T A R E G. A D M I N.

modi amp;nbsp;confilio,amp; auxilio mortalibus cfle polTint.Hoc igicur quoque Dei pro uidentiâ cmdêccr oftédiug. crcatis ab fc rebus virtuté ad homines luuandos cô-tribuit ;eatenus nâque tes habentur bo næ,quatcnus iuuannnifi aliquod hîc pc culiare Dci indicium adfit, quod vetec id efficere,qucmadmodum olim Ifraé'li tico populo jnterminatus eft , dicens: Comedctis,amp;non faturabimini, Verû quoad nihil aliud nobis confiât, quàm, cfacrisliterisinfticutus viucndi ordo, nondebemus ca, quæ nobis iuuandis parauiCj.contcmncrc;nimiriim fîc exi-ftimantes omnipotentem cfTe Deum, qui fuaquadamrccondita virtutc no-bis auxiliari valeat.Nam id effet omni-no Deum ipfum tentarc, vt phrenctici quidam audent affcrerc nullam pciH gi affanti mcdicinam adhibendameffe. Forfitan ijdem vrgebunt aliquando nequebibendum ncquecomedcndum in tali morbo, quum pafcerc nos per fe Deus,amp; pofsir,amp; vclit.Potell quidem, fed non vult Deus nifi per intcricóla

media cum pafccrc,tiini medcri,qncad modum ctiani in alijs ab fe crcatis rebus facit,Etcnim creatiiræ faut inâru-mcnra,fiib qiiibustc£fas opciaturDe usomnipotentia fua.Creaturas abijee, amp;nbsp;Crearorem abiccifti Non dico te cre atiiris addidum bdcrc,fprcto creatorc; fed volo te in crcaiaris Creatorem, ciufque proiiidcnnam agnofccrcjac rc ucrcri.Hæc Althamcrus. De Medico autem ac medicina feriptum eft. Medj cutn afticefuJs Jionoribus propter nc-ccfiitatem.ctcnim Dominus ilium créa uit.Nam ab altifsimo eft medicina;

à Rege gloriam conlequctur, Scicntia medici extollit caput cius,amp; corâ prin-cipibus eft admirabiJis. Dominus medicamenta procrcauic:amp;C virprudens ca non abhorrebit.Ezechias R ex raaf-famficuum ex Efaixconlijio impofuit ylccri,amp;:conualuit. Tobias Itemocu-lis captus adhibito perfiliumpifcis fel ICjVifum rcccpir.Quod fi Deus tam Glemcntisjquàm rebus ex cifdcm corn pofitis nullam opts ferendæ vim cotri-buiflet

De Recta Reg. Admin. ' 57 buifletjnihilpenitus auxilij moiialibus ferre poffent :Na ncque ignis calcfacc-rct,neq-.)pfumigne aqua çxtingueret: neque quicqua aliud omninocfTct, qff vilainfeCe luuandivirtuté contincret. Ncque Solomoni omnium fapientifsi-mo fuiffet opus de arboribus,dc herbis dcQuadrupedibus.dc ferpentibus, de volucribuSjde pifeibus tarn copiofc dif-fcrereifruftra enim in i;s omnibus pcr-traftandis infudaflet.Vcriim obfccro tc quifquis cs,qui rebus iam crcatis vti nihil aliud efle, q à diuina prouidentia recpdcrc arbicraris:quo pado nutriren tur vbique locorum gcntesjquibus ere atæresinvfu nunc fnntîneccffe eflet ipfum Dcum frudus alios crearc»vndc vidusconfiftcrct. Sedcnimquu Deus pty r t-ac Natura,tefte philofopho, nihil agar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

fruftra,rcsomncis iuuadis hominibus creatas effe dicendu cft.Nonnc cti.a fon tes aliquot mirabilitcr cxplicat naturæ vircisîqucrû quidé ingemû Ouid. peer alios elcgätcr in mctam.içvolumîc ex fnîa Pythagorx deferibit his carrninib.

36quot; lo.P. Cerm. RApsod.

x,Ant€ Mebaturinunc quas continuer nolb.

Fundit^nydru^aqaas: poßq yatibus omnis

Fr 'tpiendaßdc!!) illic lauere B 'itnemlres F(tlnera^claui^ri quafecerat tïerculir a reut.

^^id.no ScythicisIïyqgt;anit de mon tiàut ortus

^wfuerat duldt,[aliLut ^ittatur ama rif'i EtpauJopoft,

Taucafuper referam. ^^id} non (y» lympha figurât

'^‘^tquecapttque nouât gt;nbsp;y^^edio tua corniger Hammon.

H'nda die^elida eß.ortüqueoLitüqueca leßeit.

^dmotit ^thamanrii aquit accende relignum

Narratur, minimot cum Luna recefttt in or Leit.

Flumen ha Lent Ciconet,quodpotumpi-xeareddit

Fißtra : quod taLJit inducit marmora reLut.

Crathit

De Recta Rig. Admix. 37

Crathis nbsp;nbsp;nbsp;Jnnc Jybaris noßrt's conter-

minu( orts

^le^ro fimilesfactunt^aurogue capillos.

S^^odtjue mag s mirum : funt tjui non corpora tantum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Verum animos etiam ^aleant mutare liquor es.

Cui non audita eß obßtxna Salmacis ynda^

^ethiopésquelacus\quosß quis fauci-cibus hau fit,

KAutfurit,aut patitur mirum grauttd-teßporem.

Clttorio quicunqueßtim de fonte leua~ uit,

Vtna-^gf.gaudétquemeris abßemius yndis.

Seuyiseßinaquacalido contraria yi-

no. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' 1

^iue,quodindtgen/g memorant,^my- *’ thaone natus

Trœtidas attonitas poSiquamper carmen herbas

Ertpuit furijs purgamina mentis in illas

C 5

I. P. Ce rm. Rat soo.

aquaffidtümque meri^.errriaA-fitinlgt;ndif.

Iduicfinît efe^iu dtßar Ly/tcefiiuf am nb.

quicunqueparu moderato gut-turetraxit,

Idaud aliter titubât, quam fi mera yma bibißet.

Eß lacui ^rcadïa : Thenéutfi dixere priori’.

t^mbi^utsßfpedlus aquu: quas no^e timeto,

2io£lenocent pottrfinenoxa luce bibun tur.

Quod fi Deus inanimatas res ita curat,quanto magis animatas curabit? prælçrtimque protegee,quos clegit, ne iriiuftc opprim.atur ab aduerfarijs: que admodum Pfaltes regius Dauidmul fis in locis plane teftatur. Chriftusenâ fuis inquit,ne timeatis cos,qui occidûc corpus; animæ verô nihil in ferre rïiali polTunnaliâfque id genus quampluri-mas confolationes adneàit. Vt 8c petrus Apoftolus ait: omnem vcftram in Deura

De Recta Reö. Admin.

Dcum coniicite folicicudinem, quonia illevcftricuram habet. Sed de huiuf-modialicïs pliira.Vdum cft fupra,Dcu non modo ereatarû rcrû Authórê eße, arque in deftinatum finem illas dirige-re,vcrum ctiam Rcgnis^ ac Prouinciis cam adminiftrationcm, ac teinporum qualitatem adhiberc, hue profperam, hue- aduerfam (vt infra dicetur) quam idem jpßs cxpcdirc iudicauentjVt æter no fuo decreto hat fatij. Quod fane dc cretum licet humano fenfui prauis opi nionibusinfcdo,auc non bonurn ali-quando auE iniuftum ehe appavear, nihilominus quum fumma iuftitia, fumma fapientia, atque adeo fum; mum bonum Deus ipfe ht,non nißiu^ ftèsno nih fapicter dcnique,nó nih opti mcdifponit,ac ipodcratur omnia.îSlcr que mirû ajicui videatur,Respub. per plureis quide homines ji Régna veto _p Vnû tantû adminiftrari/^uando pfeólif hmûnuméillud nóiuxtajpportionctn* Arithmetic^, fed iuxja/uû beneplaci-t tumhæc metitur.Ergo veluti principes

'C 4

4© nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1. P. C E R M. R A P SO.

viri debent ea regiminis condition?, qua m Deus conceflerit, efle contenti-' Sic populos debet,çqui bonique facerc quacunque tandem gubernatione rega tur.Si bona contigerit, agant larci gra-tias Deo.'Sin fccus, patienter tolèrent; illiufque mutationemexpeâct ab ipfo Deo,qui principes,prout fibi vifum eft, nunc extollit, nunc.dcprimit: quemad-^4^, modum propheta Daniel nos admoncc dicens:Sit nomen Dei bcnediâumà fe-culo amp;(. vfquc in feculum : quia fapien-tia Se fortitudo eius cft:Et ipfe mutât tempora,amp; ætatesiaufcrt Reges:amp; co-ftituit Reges datfapicntia fapiétibus, Sefeientiam feientibus intelligentiâJdé rcuelat profunda Se abfcondita.'nouit idquodeft in tcncbrisiSe luxciim co manet.Igitiir vt vi6loriæ,la:taquc omnia, fie Se fames,Sepeftis,Se bella,8e ftragcs,Se ciufdcm generis afiliftiones Cap,^, aliç îunt à Deo, veluti nos Amos Propheta docet,inquicns,nHnquiderit ma lum in ciuitate,quod Dominus non fc ccrit?Hîc erit pariter obfcruadû ab ipfo

De

De Recta Reg. Admin. 41

Deo principu corda difponi, vt qnas li bitu eft illi, proiiincias cxequantur. Prtutr» 21. Qua de re Solomon ait: velut riuiili a-quarum: ita eft cor Regis in manu Do mfnhad omne quod vulc,inclinat ill ud. Omnis via virirefta eft in oculis eius; poderat autem corda Dominus, Et ali bi:Homo infticuit in animo, fed à Domino fermo linguæ eft. Compettif-fimum reihuiüs exemplum facræno nobis proponunc literæ in B alaam g, cap.ti-Ad hæc de principibus ità loquitur lo bus. Qiuiramutatcor principum po-puli tcrræ,amp; errarc facit eosin folitu-dinc abfquevia.Inftituit prætcrcaDe’’ Principes ad bellum,atquc illos forteis amp;nbsp;animofos facit, quo paólo Dauid.^/.r.-rex de feipfo dixit, Deus eft qui me in-ftruit heroica virtute,amp; viam mea cx-peditam facit : Inftruit manus mcas ad pugna, datque vt afeum chalybeu bra chj)smeisconfringa. Tu prætcndis mi hi clypeum falutis tua:: dextera tua fuf fukic mc.Profternis fub me quotquot contra me infurgunt. EfFicis vtterga

C 5

42 I P. Ce RM. R A FS o.

vertat mihi holtes mei, amp;nbsp;vt perdâ ofo resracos.Idcirco prcuidétiaDcifrcquc ter ex hollibiis talcm viâoriam rclcrt qua nemo vnquam cxiJlimare potuif-jHd.i, let: vt Moll contigit aducrlus Pliarw-nc, vt loluæ.vt Othonicli, vt Aodo, vt GcdeonijVt Dauidi contra Gohathum ac Palxlhnos.Nunc etia animaducrta-musquantam adhibcat cura Deus ijs Princq ibus lcruandis,pcr quos ingen-Exo.i.^.i. tjapatraturuseltopera, Quamniirifi cè vel vlque ab incunabulis adfuit Moli ,quam dihgêtcr Dauidi,quos fuo populo prx’lcdurus eranqua demeter ex impijs m ambus crudelis amp;c fanguinariç i.libaibvr- AthaJix furripuit loa. Quid? an non fendtia. idc ctia cû nônullis cthnicis rcgibus fc-cilic Dcfi alicubi lcgimus? Jupalitiente ad Komi Rcmique fratrû ad Tybcrim expolitorû pucriJé vagitû curium ßc-xilic. T.Liuius äiitbor clt: adcoque mite infantibus mamas praibuille, vt lingua lambcnte pucros magilter régi; pe consjnucnerit. Alios quoque Principes abiirationalibus alijs animahbus educates fuiflc fcriptu clt. Quarquide

De Recta Reg. Admin, cducationcs quänis ex parte fabulofæ 1ÎIH, pro ea tame qua veritate continet parte, hîc ctiam Dei prouidentiâ præ-Icnté elle dcmonftrât. Cætcrfi vt extol litjquos vult,ftcptrifqueexornat Deus, Ka quos vult:c folio dcponibac domina tuiiadminilhationc priuat rquéadmo-dû cû Saulo inobfequcntcjcû Ioabo,cû Icroboamo, cii Achabogt; cû Scdcchia,, eu SardanapalojCÛ T avquinio fuperbo multilquc alijs faélû fuilFc coperimus: Régna vero iuxta diuina prouidentiâ Principibus tribui,vel ex hoc patere li-quidô poteft, qdquot; nemo vnus inter mor taleis omneis tâta dextcritate,tâto inge nio,tantôquc robore præditus eflet,vt fibi populos,ac nationes fubijcere,fubiu garcqae valcrct,nili hominû cordaDei ordinatio itadifponcret,vt illius admi-niftrationi colla fubmiteere fuftincrêt.

Huic fentétiæ Solomon-aftipulatiir bis SapjS^ verbis: Audite rcgcs,8i attédite; difcite redores finium terræ : Aufeuitate qui multitudini imperatis, 3C vobis in gentium turbisplacctis. Vobis fané à Domino imperium , à fupremo poteftas

44 I. P. C E R. M E N. R A P so.

eft data.DominusquoqueProuerbio-rum odauo per cunde ait,Per me Reges régnât: amp;nbsp;Giibernarorcsiüftafan-prtu rjunt,amp; ciiifde generis txtcra,qiix fe-tipi vtrfan quutiir. Atqueob id Principes co de-in milsiores acmanfuetiorcscfle debent, nimoßt, quofublimiorcm ftatumaDcofe acte piflccognofcunt. Vincuiquc ipforûa-nimo verfandii eftjfe no niii vnueftc ho mine,qui neutiquamy vt reliqiii homines obtempcraret ftbiobtinere pclfct, nifi miraculofa quada Dei difpofitionc id fieret:ob quara profedo no minus il li gratiæ agédæ funt ipft Deo,quam oh id ctia,quod amplifsimu regnu, maxi-^mos thefauros pofsideat.Exemplum è ifParah Cyrofumerc licebit,qui cum Aflyrios f//.i.£/a.udcbcllaßct,dixit:o.mniarcgna terra: de dit niihi Domin’ Deus cccloru.Agrip-. pa rex itê ludeos cotumaceis ac refra-, tlarios alloqucns,elcgantifsima,quam ad illos habuit,orationehcintulit.Crc Io/? A dite mihi,quod line Deo impofsibilecf hfpiudali imperium tale confiftere. Titus etiam Vefpafianuscuidafibiper fraudem

De Recta Reg. Admin. 45 demeripcre dominatum conanti dixit: Imperium non nifi cui Deus conceflc- 13, titjobuenire poccft. Paulus quoque A-poftolus Petro confentancus,ait: Nul-hcft potcftasndi à Deo.'8c quæfunt poteftates,eæ à Deo funt inditut.T.Ita-qucqui potcftati répugnât, Dei inftitii tioni refiftit. Quocirca fi mens Humana diuinam hanc prouidentiam incó-ftitnendis populorum,gentiümque rc-ftoribus relt;3:è pcrpendet, fruélus qua-plurimos, atque optimos quidem illos confequetur, Primum leuius crit obe-dientiam præftarc.Deinde tolerabilius (qiioquo modo à Principibus tracle-tUt)fane fufferet. Quod fi iuft’ zc plus contigerit magiftratus, non folum Ha bebit gratiam Deo, fed preces infuper fnndctjVt ipfc Deusilliadfit,faucât-que perpetuo :nec vnquam ilium finat aliquid contra diuina præccpta defi-gnare. Siværôiniuftus atqueimpius cuenerit, prccabitur Deum, vt abhu-iufmodi prauicate,iuxta fuam nihilo-

4^ I. P. Ce RM EN. Rapso, miniisvoluntatem,illumremoucat:at-quecfficiac,vt fandifsimisfuispræce-ptis lubcns obfequatur.Itaque ficc j vt , eademmens humana quiefcat magis: neque feditiones vllas,aut tumulciis eâ ob caufam cxciteraut contra Deuæ a-liquo paftomurmurarc audeat. Kle-clis enim omnia funt adiumento ad bo num. Scomacbonainquevalidoquiim fmtsomnia concoquunt ac digerunrjn fuâmquc jpforum vtilitatcm conuer-tût. Vcrumenimueroquemadmodum ordinandis conferuandifque pro tem-porum conditionc magiftratibiis, ac prouincijs præeft, (vt iam diximus) ipfe Deus,itàfuorumclcâorum hxc incolcntium loca peculiaremfibivcn-dicat curam. Etcnim tantum diuini Spiritus, gratiarque illis impartitgt; vt mihi etiam conferuentur. Dominus (inquit Dauid)non deferit fuos,in æter num confcruabuntur. Non Sathanjc fubiedi funt amplius potcflati, quia iam Chrifto infiti, cœleftem Iia:rcdita-tcm expectant, quam ipfe primogeni-tus

De Recta Reg. Admin. 47 tus ex mortuis adcptus cR Chnftus, Cumque fe adoptatus in Dei filios eße minime dubitenr,vt qui eins l ei pignus arrhabonem fuis in cordibus pcr-fcntifcant. Deum ßbijpßs parentem eße pro comperto habent : audeutque (qnod Apoßolus Paulus an) , excla-mareiAbba Pater. Et procul dubio is Üle eß benignifsimus Parens, de quo vates egregius Efaias inquif Nurn ob-liuioni tradit mulicr infantcm fuura? quominus mifercatur filij vteri fui? Sed eßo obliuifcantur illæ : ego tarnen non obliuifcar tui. Hoc fidelium cœ-tuipolliceiur Deus: Quiquum ßt o-ptimus Pater,non modo non obliuifet-tur filiorumjfcd potius corum nccef-fitatibus atque indigcntijs prouidet opportunc.Principiofuoselegit Deus inChrißo lefu antequam iacerentur Deusin fundameta terræ,fuôq; illos dignat’ in eodem, fauorc fpiritali : Deinde cu-raiiit, vt bonis operibus abundarent, quandoquide c niudi fæcibus extraóli

48 Io. P.Cermen. Rapso.

cocleftium thefaurorulargitori Chri-fto funt traditijVC illi fimiles, quatenus fcrt huniam conditio,fiant. Atqiii tc-ƒ^. ft.1 tnr is diccris de {iusoiiibns:Nemo ra ,r. pict cas de manu mea, Quin eifdé ver jy, bumvitæpreparauit, vt illarumpcdi-busluccrnafit,nefalfatum erroribus doftrinattira ipfas illaqucaricotingat. Non permittit prætcrea, vtfuifupra quam ferre pofsint,aliquo modo tenté rut,fed cum tentatione facit eti.imcxi turn vtfiiftinere queant. Qiiapropter quoniam fub Dei proteftione funt clc ‘n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipforum curam fefe ha

’ here is idem oftendit: atteftantcDaui-de,qui ait; Dirigu ntur à Domino gref-fus viri;amp;: via eins grata eft ei.Quu ruit nocorruit ; Dominus enim fulcit rtia-numcius. Salos iuftomm à Domino, q 1118r fortitudo corum eft in tempore affliftionis.AdiuuabiteosDominus,amp; Jibcrabit illos,libcrabir eos abimpijs« Seruabiteos quoniam fpcraucruntm cum. Dominus eft refugium, amp;■ afylu iuftorura,fub vmbra alarum eius fem

pct

De Recta Reg. Admin.

per morlt;intnr.Caftra figit angelus Do mini circumeos,qui ipfum timent, SC eri pit cos.Quum diuinæ infupcr dodri næ, adnei farijs rcfpondendum eft,fin’s dat os Den s Sc fapientiam,vt contradi cere illi minime valcant.Obingenteni igicur hanc prouidentiam,qua nnmen illud fupernum fuos curat, Chriftus Apoftolos ad euangclicam veritatem prædicandam miflurus admonuit,ita inquicns:Cauete homines;ftftcntcnim Vos in Concilio :inque fuis Collcgijs verberabut.Quin ad Principes quoqiic Regesque ducemini propter mcjvr eis, cxterifque getibus fttis téftiraonio.Cû autem fiftcnt vos,nolite curare,quomo do,aut quid loquamini, fuggerctur c~ nim vobis cade bora, quid loquamini: non cnim vos eritis,qui loquemini, fed patris veftri fpiritus in vobis loquetur. Tanta porro fuorii cura tcnctur Deus, vt filius, qui congenitus eft patri ex hoc mundo abiturus il lis dixcric : Non rclinquam vos Orphanos:Vado,5c vc • moadvos:Et vobifcum fum omnibus

D

$0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1. P. Ce RM. R AP so,

diebus vfque ad finem fcculi. Illud po-ftremôfingulari dignum elt obferua-tione, videlicet ipiuni Dcurti tanta fuos clcóhos charitate profcqiü , vt fuum filiutn ad illorum induccndadcli ôta crucj prius aliixumjà rcfuireôtione pofteaSc aduocaiLim Si patrontim a-pud fe illis ijsdem effc voiucrit,vt huiiis intcrnuntij cumprecibus tum mcricis in perpetuum placatus ,eiufdcnieis fantljficationem amp;C. iuftitiam, propria carentibusafcnbat.Quo demum fit, Vt non ampliiis iam libi ipfis, fed Deo viuant,eiufquc arbitratu fefe moueri, ac régi facile patiantur : Quemad-modû Paulus Apoflolus de veto Dco loqucns Athenienfibus dixit.dnrpfovi uimus,amp;: moucniur, amp;nbsp;fumus. Idem fuos P h ilip pe n fci s C h r fit i an a d odrina inftitucns inquit iDeus eft qui agit in vpbis,amp; vt vclitis,amp; vt cfFiciatis. Nam vt ctiam Solomon aitdn cius( ncmpe-Dci)manu 8c nos fumus, Si. fctmoncs noftri :omnisque prudentia 5c artium pcritia.

De

De Recta Reg. Admin. $i

DE MONSTRÖS A tjuorundam Trincipum naturtn quemfine deßinet illam Deus.

nil.

Nq paiSlo fuâ Deus prouidentia rebus o-mnibus cam cælefti-bus quaiti terrcftri-busjpræcipuçque re-gnis pro temporum opportunitate miniftrandis,dcnique fuis etiam cleftis gubernandis prxfens adfinnonnihil didum eft fupra. Nunc reliquum efle videtur.vt bîc indicemus quîfiatjVt inter Principes quidam non homines , fed hominum potius monftra fint:amp;r quomodo ad fua ipfius voluntatem excquendam iis vtatur

D z

5 i I.P, Ce RM. R AI SOD,

Deus. Phjlofophi Dcum ipfum amp;nbsp;na-turam nihil fiuftra operari aiût, atquc ira fierijVC natura ipfa dcftinatum in fi-nem opcrans nullos fruôtus monftro-foSjfcd ad communcm ordinem accom modatos produélùra fit.Q uihus quide Si. lacobus Faber Stapulenhs,amp;: Fran-In fecundu atablus ità rcfpondcnt : natura Itb.Thyf. licet aliquot monflra nonnunquame-C^p.Z. nbsp;nbsp;nbsp;dat,non tarnen inde fcqui,cam non pro

pter fuum finem agerc:cùm ars ctiani deftinatè aliquid agens intcrdum erret vtpote Grammaticus non reólè fcribat 8c Medicus non reftè potione mjfccat. Ergo ficut in artibus finis iotçndjtur,8C quod ipfum non attingit,peccat:itaetia naturahbus in rebus fit,vt quumfine Ipfum in opcrando refpiciat natura.ni-hilominus aliquando,nc finem propofi tumconfequatur,impedita,monftrum aliquod producens pcccarc dicatiir. idem quoquc de Deo quodam modo nonnulli, co gitant. quu animaducrtut aliquem principcm inordinate res gerc re,ncc ver am fidem ,ac picratem fequi, mon

DeRecta Re G. Admin. monftrumilium appellant:huiufque monftrifcri partus culpam in ipfum Deum reijciiint,qui talcm cffeftum ad fiium finem non pcrduxeiiti Veriim quum fit in Deô duplex finis, occultus nimirum amp;nbsp;manifefi:us,arquc is in fine nobis incognitum fua du igat frequenter opera,fcmper quidem file perficit, quodintendit inPrincipe,Iicetnó fem per id agnofcant homines,neque re vl-la impediri,velut artifex amp;C Grammaticus valet.Si veto mamfeftum modo finem,quo Principes iniqui tendut,mor-tales intueantur, monftra quædam il-los elfe arbitrabuntur,cum ordinis diui ni præfcriptum minime exequantur. Quemadmodum amp;nbsp;naturk portcnta iudicanturelfe fila, quæ modum ipfius naturæ non feruantia,fibi ipfis materiç plus,aut minus quam par eft, aftumut: Phyfici autem fic cxiftimant,quum ta-lia producuntur monftra,naturam clTc impeditara,8c aliquod eius principium puta femen,eire corruptum: Nam ani-malianon ftatim fiunt: fed oportet

D 3

I. P. Ce RM. Rapso.

jnollcm illammaflram^quç è fcmineot ta cftjprius difponi. Qnæ ß corrupta, lt;Je6cicns,au£ exuberans fiicrit,plerun-quc contingcre folct monllrum. Eo~ dem modo,fi rcs naturam excédent eis contcmplamur:quanquam Dcusipfc fiia Sc prouidentia'. Si. prædeftinatio-neSc reprobatione incompræhenfibi-Jiusquàm natura operctur, nihilofc-cjus tarnen quum Principem aliquem videmus , quod ad fpiricuaHa ipfius membra nenipe fidem,pictatcm, iufti-tiatn,verum Dei cultum attinet, benè difpofitum,ccclefiæ fanftæ protedo-rem, Orphanorum patrem, dcfolata' rum viduarum defenforera, putare poïTumus hunediuina voluntate in fi-nem ctiam nobis manifeftum rclt;âè formatumeflè. Nam quum in huius ipfius generatione fpiritali nihdl ex diuinæ reprobationis fed ex cleéhionis tantum fcminc concurrifle cërnamusr yt omnia quandam exaâ:am formam référant

De Re CTA Reg. Admin. 55 référant,lurc ac merito licet aflerere, non cflc raonftrum hicin Iticem pro-latum.Econtrario veto qunm in Princi pis huiufcemodigcncrationc monflro-fa aliquot membra confpicimus, cur obfecro non afleucrcmus hue ex diui-næ reprobationis materia nimium profluxilTc ? Quia figulus potefta-tem habet ex cadem maffa faccre aliud vas in honorem, aliud ad igno -miniam , Sic in magna domo Deivafafuntaurea amp;nbsp;argentea,func etiam lignea 8c teftacea,Sc alia quidem in honorem , alia vero in contume-liam . Quid ? non 8c populorum delidis offenfus Deus portentofutn . illis aliquando caput aliquod propo-nit ? vt qui fordent , adhuc forde-fcant magis ? An non monftra fue-runt ij principes gt;nbsp;de quibus Ifrae-litico populo Dominus per Efaiam loquens ait. DominusDcus exercituu auferet Hicrofolymis SCabluda ope 8c

■ D 4

I. P. Ce RM. Rapso.’

fubftcntaculum: omne adminicuJu ci ^biamp;i. pocionis,mihtes nbsp;nbsp;bcUacores,iu-

tlices,amp; vates diuinos,8c fenatores, fe-micenturiones,amp; authoritatc prxdi-tos,8c confilianos,amp;. artibus eruditos, Si. diccndi pcricos,eisquc pueros dabo Catgt;zz Principes, amp;nbsp;eos infantium imperio fubijciam. Ad hxc per EzechicJem fno populo monftrofam principum quali-tatem bis verbis indicat. Principes in hac terra verfantes fimiles funt luporu prædæ rapacium , fangnincm funden-dojvitasqiie perdendo^quçftus faciendi gratia.Qmd ante portentolius elle pot in Principe,quàm ea pcrpetrarc nefan-da facinora,qiiæipfeper fe cailigare ac punire debuerat?O rem pudcndâ,quæ alicni populo dicatur:Principcs ruide-fèrtoresjamp;furum focij : omnes donorû cupidi,atquenunimarij.PupiIlisiusn5 reddunt; Viduarû caufas nô admittuc. Igiturquid boni fperandnm eil abeo principe i qui quumipfefibi deberetà icelerib, rêpare:,publica crimina remo ucrc,populos vndiqiic tueri,ne iniuriis affician

De Recta Reg. Admin. 57 afficiantur, nc graucntur indcbitis o* ncribus: ipfe inquam fit vcluti fons im. mundiciaium omniu: veritatisjcultuf-que din ini manifeftiis hoftis: mendacij fautonac vere Chrifti ccclcfiæ perfccii tor? Et fané quum talis eft Princcps, qui fuis perditis moribus miferè fibi fubicdos populos affligat, fprctóquc diuino confilio fuasinnocentium fan-guinc cornmacuiet manus: pacificas a-liorum prouincias abfque caufa perturber: fanguinarijfque fefe bellis nu-triensfioc tantu quxrabvt fuper cætc ros principes cxtollatur, animaduerti facile poteft , an iræ an mifericordiæ Deiminifter fit. Etenim mifericordia fe fempcr affabilem ac dulccmzContrà veto fe fe ira furibundam atque in fee-lus orane præcipitcm demonftrat. Id-circo qui principes inferuiût in huiuf-modi officijs iræ dci male cxfealFefli vafa itide funt iræ Devnobifquc omni-nofuntmonftra. Verùmmundusmi-rabiliû operum DeinÓbcnègnarusin diuinis eiufmodi negoeijs obftupefeic

D 5

$8 Io. P. Cer m e n, R aps o, adeô.vt nonniilli fioG qui ægrcfcrcntes hæcipfajin Deumque bbfphcmi nonû quadicanr, cundéno rcélê facerc Dcu, qui Principjbus tam fcclcratis faucat; qui ne fuftinêdiquidem fuo ipforûiu-dicio eflent. At non obfcruant ij, rem haud fecus hîc habere j atque eu Principe mundano habeat, cuius autho-ritasSr maicftas n6 clucetminusquum Carnifici iubet, vt furetn fufpcndat, quàm quum eundem gratuitô ab infa-mi hoc fupplicio per vnum aliquem è fuisconfiliarijs libérât, Horû vterque mandata principis cxcquitur:verum al ter horribili ac tremendo iuftitiæ, al ter verô gratuitæ mifericordia: iudicioin-feruit. ItàSf cumDeo fieri fuoquoda modo putandu cft , quum opéra ta bo-ni.quàm mail Principis vtitur. Qua in re amp;nbsp;fi nobis imparia videantur officia, ramen inferuiens vterque Dco, ipfius cùm authoritatem , turn maieftatem æquèité vterque notam Sc confpicua facit.Quod è facrarûetiâliteraru ora-culis haud difficultcr agnofeitur. Nam immi

De re Ct a Reg. Admin. 5? iitimiflurusiiiîmpurumfuû populum Deus Aflyrioru Regem itàloqmtur. O Afliir Virga furorismei:Et virga,que eftinmanueorum,cftiramea. Qu,id? Nonne itidem Nabucadnezarcm tra Hierofolimam excitauitî impiam-que regionis illius gentem captiiiam per hunc in Rabyloniam traduxit? An non amp;nbsp;Helihu lobo affirmât effieerc Dcum,vt propteroffendicula popiili homo impurus 8c hypocrita regnet? Daniel quoquc propheta poft varioru enumeration^ regnoru aflcrit futuru, vthominuiniquitatibus ad fummure daftis præficiendus fit Rex: Qui ftabic fortis facie, Sc intelligcs ænigmata. Et roborabitur fortitudo eius, led no for-titudinc ipfius, Sc mirabilitcr vaftabit. Sc profpere illi fuccedet, Sc faciet, Sc vaftabit robuftos, Sc populum fanólo-nim: SC per intcllcclu fuu profperabit dolum in manu fua SC in corde fuo: ma gnificabit fefc,8c in pace vaftabit mul-tos.Quinetiam contra principem prin cipum cofurget: amp;nbsp;abfquc fortitudine

I. P. Ce KM. Rapso.’

contcretnr.Simillimc loannes in Apo-calypßrcftatur,dändamhuic eflercgi cüctos in populos ac nationes quæ ipïi” cbara£lercïigi'at.'cnon ßnt,äuthorira-tcnijVt fuis tormcntis, qnod ad vitam corporalcm actmct i fandos ctiam fu-peretjtj - - a,iu is cor uni den ique fangiiis non al ter quàm Abclisantcconfpeôtii Dcifit akcuirus, ipfumquc adeô pro; uocaturus ad indignationem, vt hune tvrannfi lit in orc gladi) tandem inter-f ècu’ us.Præter iamdidaideritetiain vcl maxime obfcruandum, quôdcùm Deus (iTet bumanumgenusabæterna morte,Diabolique tyrânidc redemptii rus alio fané modo principumefb vfus aiithorirate.Nam per hos filium fuum occidi paffus eft,vt cius morte glorio-fam ex mundo , fathana, peccatoque viótoriam refcrret,id quodexercituuni mundanorum Impcratonbus inbcllo peremptis neutiqua accidere folet.Ve-rùm Deus ipfc.qui nihil no fubicólum fill) fui pcdibus volebatjcfFccitj vt is im mérita morte mortem vinceret, pecca-catiim

D t Rh c T A Rig. Ad M I N. ét catnmabolerctjac Sathanæ vircispe nitus confringeret.Quod Perms Apo ftolus vehetnentcr admirans oculis in ccelum fublau's, cxclamauit vnacuin ijs qui aderant,Domine tu es Deus ille, qui fccifti cœlum ac terram, mare, amp;: omnia quæ in cis funt. Qui per os Da-uid pueri tui dixifti: Quare frcmuerût genres 8c populi meditati funtinaniaî Aftiterunt reges terræ,amp;: principes co-afti funt eodem loci aduerfus Domi-nuiHiK aduerfus Chriftum eius. Coa-âi funt enim verè aduerfus fanélum fi-liumtuumicfumjquemvnxerasj He-rodcs,amp; Pontius Pilatus cum gentibus amp;nbsp;populis Ifrael.vt facerent quæcunq; manus tua 8c cófilium tuum prius de-finierat facienda. lam Eine animaduer tere elf, quanto nos amorc profequa-tur Deus,qui fua planeadmirabili pro-uidentianos abærcrna dänationeper ditorum etiam Principum ac populo-rum vfus opera, libérant. Per bonos itaq; Principes quçluce 8c palam bona funt opera,per malos autem quæ mala funt

Gt I? P. CprM. Rapso.

funt opera, per malos aiitemqHX mala mails videantur vcplurimii exequi-turDeiiSjVt regiim volumina precipuc nobis oftendunt.Q nod amp;nbsp;Danidis.qui vir fecundtimcor Deicrat, ScIofiXtSC leroboami, compluriumquealiornrn tamproboriim qnàm improboru prin cipumexcmplo manifcftifsimè patef. Qiiorn qiiidcm vt improbi falfosDci enkns crexernnt, ita probi funteofde demoliti.Omnipotens ergo Dcusqn^-admodum ipfecftoptimiis,fic nihil no optimum laudeque dignifsimurh facit, fi nonnunquam humanus fenfiisa-lioquideprauatus aliter indicée. Qua de caufa quoties euenib vt aliqua pro-uincia veliniquis principibus, vcl co^ rum prtefedis grauari fe fentiat, illico fuam caufam Deo precibus baud in-termifsiscommittcredebet. Qui fane Deus forfitan itadifpofuit,vt perpopu Jorum huinfeemodi preces.quas ipfe fit exaudituruSjtalia velit amoucre gra uamina.Ncquc propterea fua décréta mutât Deus: velue ctiam in Nmiuica-

rum

De Recta Reg. Admin. 6^ rumj,E2echixque Regis caufa non mu tauic,quum Sc Ezctluæjcuimortefue-rat interminatus,vitæquindecfm an-nos addidcrir. Sc NiniuitiSjillorum per fpc£ta rcfipifcentia, pepcrcericvrbétn-que abimmincntilhage vindicaucrit. Nunquam igitur Iwmini Chnftiano de monftrofis principibus conqueren-dtim eP: : quum ignorer in qiicm finem à Deo fint inftituti ; quemadmodu etia de bonis minime fuperbiendum, vc qui pofsinc à Deo facillime in détériorés conuerti.-Qnæ mutationes licet non pa rum nobis afférant admirationis,iuftif fimx tarnen ac fandifsimæ func.

64 I. P. Ce RM EN. R A PS O.

DE DIVERSORVM MA-^ißratuumgencriLus.

C^T. r.

IS ITA difpofitis nunc fupcrcft,vt ali-quid hîcdc magiftra tuum generlSus lo-quamur, quæ,qua-liacuque fint, à Deo

ordinaca funt omnia. Scriptorcs igitur tävctercs quam neotericos magiftra-tuum in treis primarias parteis diui-fiflè confiât,quarum primam Monar-chiam,alteram Ariflocratiam,tcrtiani Dcmocratiam appellauerunt. Etmo-narchia quidem fuo quodam pcculiari nomine vocari potefl regnum aliquod cui gubernando non nificapot vnum efl præpofitu; quod fane bonis, æqiiis, amp;fan6lis legibus vnicuiquc fuum ius adminifiret. Nam fi aliter fieret,tyran nis potiùfquâ regnû elTet. Ariflocratia verô ille cft principatus cui certus quidam

17E Recta Reg. Admin.

dim prudentium,honeftorum optinia-tiùmque hominum numerus præcft: quætumprimum introduéta cRjquû qui iufta capita effe debuerant, cxerce-retyrannidem eceperunt. Arque hæc ipfa fl regimen iniquum admifent, ob-fcurumoligarchia: nomen a/Tumet.Dc mocratia porrô cil ea,que non cxNo-biliummodojfcdex tonus populi arbi trioius dicit, rcliquaque reipubJkæ negotia omnia fuo lurc difponitivt in Rerborum triumfœderum etmmuni gubernarione videre cft. Sed cnimid non eft filentio pra:tereundum,quam-plurimos diuer/is temporibus extitifle, qui varnsde caufis Dcmocratiam ift-hanc ipfam fcditiofis tumultibus per-turbauere. Nonnulli ambitiofa domi-nandi libidine exagitatifraudulentis pollicitationibus populi bencuolcn-tiamfibi pararunt, vt fupremum faci-liusgradum foliconfequerentur. Alij fiiere,qui cum fuis in rcmpuSlicam me ritis parem non referri grariam arbitra rentur,indignatione fùccenli viam ex-

E

I. P. Ce RM. R APS o. cc^itarunt,quanon fui um de ingrat! • tudinc vindidam fumèrent, verum c-tiam vcl per prodicionem ad faftigiutü fummæ digniticaüs peruenivent, N oß nemo extitit^ui partarum abfque J a-borc diuitiarum pcrcupidus,vt inde/î-bi dclicatius viuendi fa cuiras cfTctjquu boneûis in fua rcpublica fungerctur muncribus,per occafioncm tradanda-rummagni moment! rcrum cum alüs Princicibusjhominum fimpliciura an! mos difpofuer!t,ad id quod intendebat cfficicndumjVt ab cifdcm Pr!nc!p!bus non paru am pecunia rum vim extor-qucrccnihil penfi babens rcmpublica iniquis etiam grauarï conditionibus, modo dololi fpes refulgerct num mi. Vnde frequenter euenit,vt iplius De-mocratiæ paulatim tollerctur ordo,po pulufque fepenumero in vnius fan* «um feruitutem rcdigcrctun

De Recta Reg. Admin, gjr

MAGISTRATV FVN gcnteis honorandot ejfè,

c^ATTT n.

ViimDciytumnatu tæ ordine fic, vtres imperfcóliorcs perfe dioribus inferuiant: codem modo amp;nbsp;Prin cipeSjSC reliqui magi ftratus ordinantnr,vt inferuiant Deo. quandoquidcni illi'us miniftri font, einfquc viceis in officio huiufmodi ad-miniftrando gcrunt.Q[japroptcr Homerun ctiam amp;nbsp;Hcfiodiis volucrunt.

optimum magillratu fingularc quoddam effc donum regendis populisdi-uinirus conccffiim.Idcirco par eft vt il- * lu mortalcs timeant,illi obtcmpcret,il-luq; dcbicis lionoribus profcquantur.^ qncmadmodu amp;Erafmus inquioOlim qui bene gcffilTcnt imperiu, iis diuini dcccrnebantur honores. Vcru ctiâmfi''

6^8 I. P. Ce RM. R AP SOD.

prauus Magiftratus ipfe fit,vencran-dus tarnen ab hominibus cft,qnibiis cum Dauide confiderandum eft, Jkim incamalcitudinem per fenon confcen-diHcncquc propria virtutc ßbi fubie-ótos populos continerc.Quum Saulus rex Dauidcm fibi gencrum ad internc-cionem perfequerccur (vt in Rcgum libns legere eft)accidit,vt ventris cxo~ nerandi caufa qiiandam in fpeluncam (in quaDauid ipfc profuguslaticabat) fefc contulerit^ Ibi comités Dauidem hortabantur, vt per banc occafioncm iniquum pcrfecutorem intctficeret. Atille;abfit, inquicjVt in Regem Dei miniftrum manus iiiijciam.Sed quum egrelTus è fpecu R ex cflct, pone ilium Dauidcxclamans oftendit oram,qua ex eins vcfte abfciderat in fpeiunca,fub intulitqucjvel ex hoc cum pofleconie-éturam facerc.fibi facultatem ciusoc-cidcndi fiiiire:verum à Rege fe manum abdinuifTcdd quod illi argumento effe valeatife ab fuis obtredatoribus apud cumfalfo criminari : Sc id genus alia,

quç

DeRecta Rîg. Admin. 69 qiiæibiadfcripta fiint. Alias quoquc qiium fopiuim in tentorio Saulcm dor micntibiis cundis cuftodibus Dauid offendifl’cr,bafta humi ad caput eins de fixa:Abifeiis Dauidis comes Rcgcm in tcrfcdiirus crat,nift id ipfc Dauid pio-bibiiiflct,inqEdens: Amoucat à me Dominus , vt Regem ab ipfo vnâum ego pcrimam. Quibus ex verbis plane con Ipicuum fit, quanta rcucrcntia Dauid inftitutum à Deo regium munus obfer uarit.Nam fibi pcrfuafcrat (idquod reserat, )infe(ftationemnimiiu quam à Saulo pcrpctiebatur,non nifi volente Deo fibi contingereiV oluntati vero di-uiniE non obfequi vfque adco iniquum arbiirabatur,vt Saul um iniuftè perfc-quentem fuftincre,quam poteftati di-uinitus ordinate refiftcrcmailer. lam amp;nbsp;Perfæ fuos Principes veluti numina quædamvenerabantur: Sic inquam vt neoratoresquidem ab alijs Principi-bus miflbs Rcgcm fuum adire atque alloqui,nifi prius ilium adoraflent pro-ni,permittcrent. Nullus audebat aut

E 5

I.P. Cerm. Ra?sodlt; fpuere, aut nafum cmungcrc coraiî'

Qü’o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à niortCjfacra

que inftuuebant,ac Dcoruni focios ap-pcllaïc confueuerant. Athcnienlci ité fuüS Reges Dcorum filios vockabant. Summa igiiur Principes vcncratione dignos etiam mali fi lint, exilbmabi-muSjquoDci iullksimam tamctfi no-bis ocGultaminftkutioncm in fui glo-riam,ac bcncficcntiâ hominum dkpo-fitam.vt æquum ell comprobemus,at-' que id quidcm cfficiemus.Confcicntia magis quàm timoré duéti : pcrditâqiic îllorumvitamDeopunicndamaut un mutandam relinq-uemnsiNam lolus is '^Uufîo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;carncum coripfk

eorTharao tï^’buerG, quod fupernæ difciplinæ fit 5wigt;W»w« capax:aut eofdcm à regni gubernaculis amoLierCjproutillircgnis ipfis expedi-rc vifum lucrit.Qiiemadmodum crgo Principibus cnitendum cft ,vt populos bcnignitatc complcólanturjfic Sc popu lis vicifsim ftudcndum eft,vt fuos Prin cipcs colantjVtrique vtrisque tanquam ' animæ corporibus agglutinati.Eft mur.

ttiuni

Dr Recta Reg.Admin. 71 tuum (inquit Erafmus ), inter Princi-pem ac populum commercium: Populus ccnfum Principidcbcudcbcc obfc-quium,debet honoré:amp; vicifhim Prin-ccps debet populo præbere fc bonum acvigilantem.Adhæc debctur honos, qui Tyrannome honos quidem eft,fed autadulatio; aut fimulatioinec obfc-quium,fed fcruitus:nec fplendor cft vc rus,quem oftcntat:fcd faftus:nec potea tia,(cd vis.Ncmini plus defcrtur honoris,quàm qui non exigu honorem: Nul li libcntius obfequuntur homines, qua qui non rcquirit obfcquium:In neminê libcntius eff^undunt fuas opes, quàm in eum,cui commiflas fciunt ad publicam vtilitatera cum fœnorc rcddituras. Et* fane populus à Principe non minimum vtilitatis expc£tat j quippe qui libi pcrfuaferitjhunc ingcnio, prudccia gcnerofitatc ac iuftitia fie cacteris homi nibus praeftare, vtnon immerito Plu-tarchusdixerit.AudiuimusHomeriim MinoaDeiOariften appellantchoc cft

E 4

7^ I. P. Ce RM. Raps o, interprété Platone familiarcm,acdifci puIum.Neque enim cenfebat priuatos homincs,aut ædium cuftodes,aiit otio-fosefle Dcoriim di Ici pu los, fed Reges. Qinbus âcôtigerit rcdum confilium, iuftitia,probitas, forritudo, continuo futurum eftjVt omncs adiuuentur: fru* ótumque capiant,qui cum cis habent In Commen commercium. Hæc Plutarchus Eraf-

PRINCIPEM IN SVO regno tanquam anifnam,aut oculum in corporeß habere^

c^TrT ni.

\i cùm veteres, tum récentes Philofophi Priacipis obferiia-r un tin fuo regiminc dignifsimam condi-tionem, hunc anima:

rationali,quæ partem fcnfibilem regit, aHimilan

DeRecta Re G. Admin. 7j afsimilantes dixere: Non aliud elFc imperium Principis inpopulum, quàm qualecflanimi in corpus. Dominatur animus corpori,quod magis fapiat,qua corpus. Sed dominatur magno corporis commodo potius,8c animum regna re in corpore , foelicitas eft corporis. Quod cor eft rn corporc animantis,id eft Priuceps in rcpublica. Si cor fynce-rum eft, quoniam fanguinis fpirituum fonseft, vitamimpartit vniuerfocor-poriiSin vitiatumfucric, exitium ad-fert membris omnibus. Aequiparatur itidem Princeps oculogt; qui reliquis ar-tubus luccm adminiftrat.Vcrùm vt o-culus licet integer J fine fobs aut alte-rius luminis adminiculo in corporis be neficium vidcrc non poteft,ita amp;nbsp;Prin-cipi non lat eft,intellc£lus naturalis tâ-tumluce populos regere, nifi focium habeat fupernæ fapientiæ lumen. O-portet prudentem amp;; iuftum Principe ji/ucintbu.’ fcire,quæcrgaDcum amp;nbsp;homines age-re atque dicerc dcbcatiSc fapientia duce negotia reftè atque bene procedere:

74 î P- CnK. Rapso, vt fol oculorumjît fapicntia cft lumcnf cotdishumani.Hac de caufalefusChr» ftus (juiim ofteniurus cflet hominis Ingenium intcUcólum etiam pcrfpica^ cifsimum mtcncbns pcrfc vcrfan,di-xit : luccrna corporis tin eft oculus-Q^od fiio mcdo de Principe no minus /nanrtßt. poteftz^vE annotauic Erafmus quo-

qi fic inquiens, Porro quod eil iucerna ftr Adtttt. in domo,quod cftoculus in corporcjid cft animus in homine. Si lux Principu noneftvitiaca caligine falfarü opinio-niijmalariimque cupiditatum; Si mentis ocuiiis non alio dirigit aciem quàm ad verum fcopum gt;nbsp;quicqiiid agitur in rcpublica gratum Deo eft, nihilquc no eonducit ad ciimulum honoris, ac feli-citatis ; Quemadmodum ft domus ha-beat inlignem lucernam gt;nbsp;nufquam im pingicur. Si oculusmencis Principum purus cft Sgt;C integer, lucet mebris omni busjideft fuisfamulis 8i. fubicclis,nec vlla pars regni impingit aut errat. Con tra 11 oculus mens iplius viciatus fuerit nullûminiftcriû regni iplius reólè fuo

D E RECT A Reg. Admin. 75 fungitur officio. Qu,id enim prodeft (inquit .Chrifoftomus ) auraris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matib,

bus rcfulgcre, quurtiducitiir Rcxca-ptiuus ignoranciæ? Quod lucrum eft ornatæ depiôtæque naujs, quum iplius mcrgitur gubernator? Quaenam eft ilia bene compofiti corporis pulchritu-do,quuin faciesoculos amifitî Si enim nequaqiiam prorfus cligercs ornari ad ro,amp; lerica vefte circundari, oculifquc fœdari, fed horum procul dubio fani-tatem dcfidcrabiliorcm rebus omnibus indicates,quæft tibi depcreat,nihil te iam tota vita delcdct j quâtô hoc magis pro oculis debes mcntisefficercî Sicutenim poftquam corporalium o-culorum lumen extindumeft,omnia iam membra in miferia verfantur ac te nebrisnta ctiara mente principumeæ-çata,innuraeris prorfus malis hominu vita cumulatur. Quemadmodii igitur in corpore hoc maximeproiiidemus,vt oculos habeamus incolumcis: fie etiam in anima intelledum confcruamus,fa-lutiferamquc fapictia. Si vero cxcam’

JS I. P. Cerm. Rapso, ipfum,quo alijs quoque debemus lumc infer rCjVndc lam ipfi potcrimus afpicc re? Qnando cniitf 1 ucerna extinguicur quando gubernator nicrgitur, qiiando dux ipfc capitur, quæ tandé obedienn-£'^af.inpra 5us fupcreiic fpesfalutisî Qiiod fifal infulfus cirecŒperir,qiudfupercilvndc

Cor. jijipid” popclliisïSi lumê vcrti tur in tencbras^quid difcutict imperitç niiilritudinis cabginéïSi paftorcs vertu tur rn lupüs,quæ ipesgrcgi’Si ca:ci funt qui vitæ duces funt gt;nbsp;quis rcuocabit ab crroreîSi cauponcs funt, qui principes ac patres eife debeât, quis erit vfquam lynteritat) locu5?Ergo popuP ille magno in pcriculovcrfatur,quià principe vcræfapientiæluminccarente regitur.

’ Chriftus ait: nunquid potell cæcus cæ-cûduccrc? None ambo in foucacadet? Rex infipiens perdet populum fiium. Qjii al is eft redor ciuitatis,talcs Sgt;C inha

lijfic amp;nbsp;nainillri eius criint.Idé in paré-tüfilios inftitiicntiu cxemplo dicipo-tcft. Si veritatisjhoncftaciSjiulHtiæ, arque

De Recta. Reg. Admin. 77 que adeô virtutis omnis am.itor eft pater, hæc paritcr omnia ftios filios doccr, arque illos indcquam optime ediicar. Quaobrem Solomon amp;nbsp;Plato, Ari-ftotcles no nifi prudente acfapicntera principem’regendis populis prxficicn-dfi cue cenftierunt. Solomon ait .• Au-diendo fa pic ns fit fapientior: Etintelli-gens gubcrnacula poftidebit. V t ferua-dis vrbibus non adhibetur cæci, fed fyn ceri cuftodes; ità amp;nbsp;principes quo pru-dcntioreseruntjco populis gubernan-dis aptiores exiftenr. Hinc Plato tum dcmiim beatum orbem terrarum fu-turum afreruit,quum aut fapientcsre-gnare,aut Reges fapcreeoepiflent. Nä amp;: Salomon inquitiRex fapiens ftabili-mentum populieft:amp;: multitudo fa pie- Sedeßafi, turn fanitas orbis terrarum. Vegetius '°-quoque de re militari fie ait: Nullus eft ^^*34. cui fapiétia magis congruat,quam prin cipi,cuius doiftrina omnibusdebet pro-defte fubicdis.M.veró Tullius iuxta id Non enim eft cófiliu in vulgo, nó ratio, non difcrime,nö diligentia. Sed Sc Hie-

7^ ï. P. Cermen. RA.PSo.

ronym’ itàprofatur.-Nihil impudêrius arrogantia riifticoium,qui garrulitatê anthoritatem putant: amp;nbsp;parad ferapcr ad litcisjin fubic£tum fibi grcgcm tnmi dis fermonibus tonar. Et Claiidianus.

f^ßjertus nihil efi humili, quumßtr-gitinAÏtu»}.

Nam quid Ariftoteles’ qui rogatus quo difFcrrct docli ab inlt;ioÂis,rcfpôdic quo,viucntcs à mortuis. Oprimü ergo fueritjfapiétiæ ftudio delcótari, q 5“ il liiftreisamp;'. gratiofoshomines facit,amp;: ad ciuiÜu magiftraruu cómodi’caunufq; pertraftanda ncgocia cordatos reddir, Eandêquoque fententiam Strabo co-probat bis ferme vcrbis:€)mncs idiotæ amp;nbsp;doólrinarum expertes quodamodo pucri appelladi funt, ergo fapientesca-peflentprincipatvl. Animaduertantigi • tur Reges Sr Principes quod philofo phus is eft.non qui dialcéliccn, aut pby been callcat, fcdquicontcmptis falfiS’ rerun! fimulacrisinfraélo peólore ve-ra bona Sr perfpicit Sr fequitur.Princi-pis dignitatem, amplkudincm,maiefta

tem

De Recta Reg. Admin. 7^

îcm noiîtortuuæftrcpituCvtfchbic E-rAfmus)fedfdpiétia, intcgntatc,redè fadis paxandam Sc tuendam eflc. Si er gofolijsSi. regnis (ô Reges populoru) delcdaminijfapicntiam ui pr£cio habe te,vein perpetuum regnens. Audite Ifocratcmitaclamantcm ; Quicquid corum,quæ Regem fcireconucnit, vo jg 3^ les cognofccre , id partim vfu, partim philofophiaconfequere. Namphilofo phiæftudium viam ac rationem often det tibi . negociorum autera cxereita-tiopræftabit,vtiaobeundis rebus pof hs verfari.Principes itaque lumen hu-iufeemodi fapientiæ diligenter inqui-rantatque habere ftiideant,ne panter Êqiie hujfque populos in permeiofum aliquem crrorcminducant,iiiquod plç tiique.pro dolor, accidie) hoc iplodcûi tuantur.

So I. P. Ce RM EN R APS o.

DE IMPEDIMENTIS qUie naturalem cufiditaiem remo-t:antur,neßatimßtpientfiat.

c^T. nu.

V m dignitatis officio rcliquos mor-taleis excellât Pria ceps J ab fe debet im pedimenta pro viribus amoucre.qux

fibiobftaculo funt jquö minus reriim vcritatcm ac fcicntiä,adqucm vnum-qucnqucfcrt natura,ftatim confeqiii valeat.Otnnis etcnim homo (vt meta-

phyficus babct(ad hocnafcitur jvtfa-piens fiatjfufimquc contcmpletur, im-mo omnium,Creatorem:amp; vnüquod-quead optimam operationcm fuaptc natura inclinatunvt fertilis arbor ado-pcitnumquemcff]ccrepofsir,friióluin.‘ amp;nbsp;fuauis redolénfquc plantula,ad fua-uifsimutnac rcdolcntifsimum flofcu-liim : nititur cnim vnuquodque vt ipfi fummo

De Recta Reg. Admin. Si fumitio pulchro,bonoqueoptimo,qu^ ad fieri poteftjeuadatfimiic.ldcm Pria lt;ipi bus efFiciendu eft Jodocus Clitheo ueusNeoportucnfisin-x. Lib. Ethices Ariftoielisainomncbonuinfuapre na tiiraexpctihilceftci,cuius eft bonum, Vtbonum ignis ipfiigniexpetibile eft, Sc bonujn aqu.Tj ipfi aquç. îmo vidc-mus omnianaturali inclinationcjquod fibi bonuxn eftjCxpetcre,Sc ad illiid na-turaliter ordinari:Et quanto raagis eft bonujn,tanto magisexpetitur : Quarc qiiod fiitnjnc bonutn eft, fumme eftc €xpetibile oftendunt oinnia,quæna£u-raduce defiderio rapiuntur. Homines igicur natura amp;c. Çcire,amp;i:inteliigcre in-cljnantur,quamobrcmamp;: ea natura de fideranc. Njhiienim aîiud eft natura dcliderare,quamad aliquanatura in-clinarnEtnatura adoptimum ftmpcr intendit, modo à fuis operationibus non impcdiatiir. Eodem modo prin-ceps quoque ft natura: vera rcdlaquc cupidine ducitur, fapientiam atque feientiam fibi optat.quo rcr urn omniu

I. P. Ce RM. R APS o. veritarem apcrtiuscognofccrc valcar. Et nifi ad praua cnpicnda dcclinet, in-tclljgcrc vers Icmper qnæiit.Id primi parentis Adami pofltimus cxcmplo percipererqui nofeendi quod non licc-batjillcélus dcßderiojfcipfiim ac pofte-picatem omnêin præceps adeô traxit, 3t natura faôta fit prona femper ad ma 'ÎVw.S. Ium,niß fpiritusdiuinus humanamio' firmitatê adiuuct.-vtin Principi»ocuJi quefimilitudine fuprà difFußfsimc di-éium eft.Socrates Platôqiic fenlerunr, virtutes nobis congenitascirc Sc inna-tas:vcrum ex immcriîone animæ in cor pus offufeatas Sc. adumbratas e{rc:âffî~ dtiaqiieoperandi confiictudinccas de-tergi,amp; nariuum decorcm recuperate; naturales itidem potentiæ ad feien-tiam,artcm,aut prudentiam funt bona innata.quia hominià principio natiui taris iniunr,(vr inquir Iodocas)amp; animo connafconturfVC naruraJia qux-dam pcxfidia, amp;C. adiunâa ab opnmo rerum parente nohis font, vr commo-dius animi vircutem petficiamus. Ec hanc

De Recta Reg. Admin. 8| hane naturalem indolemjpleriquc na-turæ igniculos vocannquos li (inquiuc) fininius adolcfceie,pccfcdi eu^dimus. Adolefccre autcm hæc vircutum feminaria in nobis iafta finimus, quumea per opcrationes,ad qiias inclinant,pcr-ficimuSjSC conformihabitu ftabilimus-Quemadmodum igicur intclleâus a-gensôcfcientiam Scveritatem rci co-gnofcere appétit,fic 8c Princeps quum pullulantcis ab animo virtutes adhibi-ta diligentia at que induftria iuuare ftii det,optimum defiderium cxpnmit, vn de etiam maximam laqdem promere-tut. Quod ß difficilcm conatum hie experitur , amp;nbsp;ab incepto tamea non dcfiftit,multo maiori laudc di-gnus eft,vt quimulto maiorem etiam ad male affeólam naturam fupcran-damadhibucrit,laborcm: Sicut è con-uerfo dandum eft illi vitio, li pro fua virilinon tentarit,animimorbos cum-cere. Caucat itaque Princeps vni cum luis liberisab omnibusgt;qquot;ç aduer satur virtuti,ttb‘’:quiaqu!cquid habet

F \

8^ I. P. Ct RM. Rwso.

Pontrarium à fuo contrario corrumpi-tur,ideftcorrumptnatumeft:vt calidi tasàfrigiditatc fibi contraria corruni-pitunSicSc virtus habet vitium fibi co trarium. A vino, ad quod qiiifqne maxime promis eftjfugcrc procul oportc-bitjfcilicet infita ad malum procliuita te,amp;vitioilli refpondçqtc. Proindc fumma diligentia çniten4um eft, vt ab huiiifmodi vitio recedatur : Scdabco, quoddeterius cft,magis eft recedcn-dum; Quemadmodiim fi duo immi-neantpericula, vniim graue, alteruni minusgraue,a grauiore periculo ma-gis eft cauendû. Quocirca Princeps dili gentercurervcnietioccurrerc morbo, germinansquc vitium non finat excrc-fcere.ne quum radices cgcrit.difticilli-mè poflit euellÉquod amp;nbsp;Ariftoteles ad iEthi monuit in Ethicis diccnsiNafccns malum facilèoppriinituninueteratum au tem plerunquefit immedicabile: Ettc-ne'^a Icntaque virga leuitcr in reélitu-dincm infleditur.-quç vbi folidum ro-bur aftequutaau arboremexcrcuerit, nimio

D E Recta Reg. Admin. 8^ nimio rigorc trunci inflcxionctn non admictit : amp;nbsp;potius frangitur , qu.im aliter,atque crciicfit,ditigatùr.Ita catu 11 quum tenera funt æcate, facile loris aflucfcunt:amp; qinim primumexoritur incendium,facile extinguitunqinim ve rö fürtima tedi faftigia corripucrit,ro-, tam dortium abfumir. Et grauismor-bus,vt cancet,vbi prirhum riafcitur,le-uiter tollitiiriat qniim latcfcipendoui reis cœperifjtûc picrunqiie immedica bile vulnus Enfc recidendum eft, nc pars fyncera traharnr. Q^iicd alibi quo que admonet Ouidius,hcc carmine. I^tdtego quodfueratprtmofanabileyul

quot;Dtlatu longa damna tuliffe mor a: J^am mor a datyireis-.teneras moraper-coquithertas:

Et Validas jegetes qua fuit her la facit.

prahetlatas arbor flt;tciantibus Ombras-.

^^0 foßta efl frimum tempore 'Pif lafuit.

li P. Ce RM. Rapso.’

^unc poferat ma ni b ut Jitmma tellur^ reuelli:

N uneflat'tmmenßim y tribus ttu^ia fuis.

FÏuminaJifpeyiJes paruit defintibus orta:

Tlurima coüeciit multiplicantar a^uis.

Opprime dumnoua ßtntßtbitimdiafe mina morbi:

Et tua Itefuro ßtbtrahe colla iugo. Trincipijs obßa :fero medicina para-tur:

^um mala p er longas inualuere moras.

Sed propera-.nec te yenturat differ in horas:

^ßi non eß hodie^crat minut apttts erit.

Si confenuerit ergo Princeps in vi-tijs,opinionibusque non veris, impedi-mento fibi ipfi fuerit,ne fapientiam, re Jiquasque virrutes aflèquantur. laco-bus Stapulenfis inAriftoreJis Mecaphy ûcorû Librum fccundum feribens ait,

T hcoteti-

De RictaRîg. Admin.

Thcorericum affirmarc quinque res cfTpjqnæ à veritatis perceptione diftur-bani,amp; præprdiiint:ncmpe Cofuecudi «cmaudiendi falfa: Erudinonem non rfôIam.R.eûè docenti aflentiri nolle,ni fiq lod dixerit,vt mathematicus,mon-ftret:Nulli fidem prçltarc,nifi fenfibilc fit,fenfibilive conlht ar gumcnto:Nul-la recipere,nifi alicuius vrgentc autho-iitatc,nec polîè nifi parua deguftare. Quod'ad primûattinct,idfir,tu quod quæ audire confucuimus» hxc cadem dici dignamur,arque admittimus tum quod eonfueta nobis notiora funt,:in confiicta veto contra, ignotiora.Q^i itaque confuctudinem traxerunt au-diendi falfa, falfa dici dignabuntur,fa;l fis aflentientur, quæ ôc pro notio-ribus receptabunt, veritas autem tanquam ignotior illos cfFugiet. Di-ftorquet igitur difturbat » impe-dimentôque percipiendç veritati hu iufmodieducatio cft. Et leges ipiæ confuctudinem plurimi momen -ti êc cfftcaciac ad hoc effe often-

L PiCiRM. R APSO. duntrquæ fabulas,pöérileisque incptiiif ob confucïudinem recipnint;amp;. ipfjs veritattanfcponunt.Idcireo in Princi-pc.'dominatiïumqueGubernatoredao porifsimum conûdcrandà funt : akeró vcisnaturæ ßtad virtutem difpofitVr viti)fquccontrariæ:8t inde vfque' à tenens (qûod aiunt)vnguiculisopi;imî-rum ferentiarum crudirione infiitutus îioncftiifimGs vivos in confiretudincm ac focictatem adhibëacà quibus ctiaiB ficflccingenio improbo amp;nbsp;iniquo,di-feae quæ iuftagt;rcâaquc fnnt, corapro-barc amp;nbsp;confcqui.Nam fi fucrit inter ve nationum amp;nbsp;auenpiorum Magiftros’r inter alcatores,amp; faltatorcs,amp; feurras, amp;lafctiios homines cnutritus,vix VD-quàm poterit ad bonam frugem peruc inrc^aut falteni drificillimèid fier. Qua rc non bene agitur cura lis Principibus quiquura norinr fuos poft fe liberos impcriorum Sc magiflratuura admini-ftrationibus præficicndos, à fordido-rum huiufmodi hominum fcce ilios noix amoücnt, Altcruin veroquod iji

De Recta Reg. Admin.

in principe reqiiiricur, eft hoc , nc contra bene inftiruentcis,beneque mo-néteis omnino ht pcruicax.Id enim foret hilutifera mcdicamina no admitte-re,qiiod in caiifa eftet, vt neque malas vnqua abijccret, ncq;bonas vnqua im-biberct opiniones : velut ab Ariftone di ci probat Seneca inquiens: Infanofru-ftra prçcipi quoinodoloqiii debcat,quo modoprocedere , quomodo fegerere in publico, quomodo in priuato, nifi priusatra bilcm expulerit. Itide Prin-ceps incaffum admonetur acdocetur, quo pafto populos optime pofsic ac de beatrcgeregt;nihprius nequifsimas vul-gi opiniones ab animo protrufent. For ma nanque non nih in bene difpohtam materia introducitur. Ergo iure ac me ritô(vt fupra diftum eft fecundo ) :Re-ftè docenti aftentire nolle,nos à verita-tis perceptione rctrahere. Nam fingu la,vt materiarequirit, recipienda iunr, neque omnium mathematica certF tudo expetenda eft. Qui aute rede docenti affentiri renuit, non lingula reci-

fo I. P. Ce RM. Rat^o.

pit, vt vniufcuiufqucn.itiira poïTubï» acreqiiirit. Difturbatiir igitur tabs à wthatis peiccptionc. Eorü,qiiæ(lemô flrationé patiûtur,amp; fullinent/iemon-ftratio cxpciêda elb Si dcmooftrâti crc dere oportet. Er quæ analogiæ fimibtu dinem dcfiderât,ca, vt decct, adduÖa^ côtenti abirc dcbcmus: Qua: pcrfiia/îo néquaîêciinquc aliâ: ca liquidé fufficic te adduâ.a,nos£acilcis præftem’ opor tct:ftc enim omnts veritatis facile com pores cuadcmus:amp; vnûquodqiieprodi gnttate rccipiem’. His tn tribus prodi gnitatc tiré vti quàtti difficilltmü puto, viriqueeflè iD omnis difoplinæ profef Eonc côfumati.Tertio nulli fidé prxfta rc,nifi fenfibilefic.vt po te miracula SC deledabilia carni,fen Ebiliue côftet ar-gumeto, percipiendæ veritatis obluûa mentûpræftat. Na nulli fidcpræftarc velle,niii fcnfu,fenfualîuc excmplo vin camur,parui itnpoteniifque ingenij ar gumentumeft. At ingcnij paruitasamp; jmpotcntia nobis nimiriim percipiendæ veritatis obex eft.N ulli igitur fidem prifta

De Recta Reg, Aomin priftarc, nifi fcnfibile fit, fenfibiliuc eonfiet argumcntOjVcritati percipien-dæ obluélatur, obllatque. Quartôj nullarecipcre veile, nifi alicuiiisconfirmer authoritaSjVcriratis pcrccptio-nemircm impedit. Nam nihil reci-pcrc vellc , nifi alicuiiis authoritatc firmatum fnerit, quædam iudican-di impotentia eft : ludicandi autem impotcntia pcrcipiendæ vcritatis im-pcdimentnm eft ; vt vifus circa fenfibi-le ludieandi impotcntia, bonam profc-fto fcnfibilis impcdit pcrceptionemi Chriftiis optimam perccptionem ha-biiit,ideà clarè, lucidéque vcritatem in tellcKitiquapropter dixit Iudçis,qui no Icbat credere veritati,nifi pri’ cofirma tafuiftet ab authoritatc loanis.Vosmi Iritis ad loannem, vt tcftimonium pcr-hiberct veritati.Ego ab hominc tcftimo nium non accipio: tanqua diceretivcri tas, qua ego noui,no ab alterius verita-tis ludicio pendet, meaque cognitio at que intclligctia no hanc recipir à loan-nc. Eandcm fere fententiam Paulus Cap.

5gt;i I. P. Cer M. R AP s o d.

Apoftoliis exprcfsit Galatis dices,No-tiim vobis facio Euangeliû, quod Eua-gelizatû eft à me, quia non cft fecundii hominem, neqüeenim ego ab homtne accepi illud,neque didid, fed per reuc-lationerh lefu Chrifti. Quum ait:Non ab homme didici, id jndicatrperceptio-nem veritatis non accepi ab alicuiiis authoricatc amp;nbsp;magiftcrio,neque àme ipfo didici * neque mcoftudio inueni, nec quæfiui. A Deo fola reuelatione Chrilli ipfum accept,amp; ipfo docétedi dici.Hæc Hieronimus. Auguftmus etiâ dicit: Eüangelium quodfecündum hominem eft,mendacium eft* omnis homo mendax ; quia quicquid veritatis in uenitur in homme, lion eft ab hominc, fed à Deo per hominem. Ica amp;nbsp;Principes Si cæteri hommes, qui vericaeem fo la aliorum horninum authoritatc quæ runt intelligcre parum admodumve-ritatis intelliguntmô veritatis quidem fed fuo ipforum vitio: quippequinon diuini fed humani fpiritus energia fan.! rerumnancifci expetunt intclligentiâ.

Qvûn-

De RECTA R EG. Admin.

Quinto, Qui folaparua dcgufta'rc fuf ficiunt, naturæ dcfedum intelleftus paucitatem patiuntiir, (vt authoris fu-pra diéti verbis vtar). Qui autem hæc patiutitur,à veritatis pcrceptione præ-pcdiuntur: perïnde atque quipupillæ læfiouem vifpfquc paucicatçm patitur, quæàvifibili pcrceptione præpcditur. Quinque funt, qiubus pulclirc appara niur,atque benea^Ficitnur,vF pejrceptio nem veritatis contra adduda impedimenta , oppofita habere valeamus.' vt confuctudine vera audiédi,8c perce ptionc redæReôta docendi afeenfione, amp;obedientia vniufcuiufq» vt materia ipfarcquirit nbsp;nbsp;polhdat,receptione,al

la mente,8C potence iudicio, fana,integra,illabcfaftaque mentis natura: Sic cnim contraria contrarij s mcdicamur: amp;nbsp;aduerfus contraria, contrarias rclu-âamur.Et cm Deus ha;c quinque prio ribus obicibus aduerfa beneficia con-tulerir,percipicndæ veritatis fapien-tiæprar alijs potens efficietur. Huic ne j gocio Deus ipfe ( quæeiusbonitas cft

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clc

I« P« C ER MEN. R A 1? S O. mencia)faucat, quo Principes popuH-que ijiagis ac m agis in dies proficiant, vtnonrancùmab eno ribus rcuocen-tur: Sed per cceleftcni graciam cognita ve l it ate, fapiencer adminiftrcmur O’ mnia.

INVITARI PRINGIPEM ab ins»nte cetate[afientiam adi-fifeatur,

TEX humili in fublimcm gradura Deus mortaleis cx-tollit,populófque il lis regendos córait-tit.dic cos inuitat,ad

quærcndos vera: fapicntiæ viuos fonteis , quo fimul ie Jimulquc fibi fubic-das geteis rcólè pafccre Sc gubernare valcat. Quocirca Deus ipfe per Daui-deni prophetara inquit, Nunc ergo fa-piic

De Recta Reg. Admin. 9^ pire ó Regcs.'Erudimini ô indices ter-ræ:E[per Solomoné: Dilig’tc fapienriä redorçs terræ.ôc bcnè fentite de Domi no,amp; ipfnm fyncero corde qnçntc.Au , dite Reges,amp; attendite,8c difeire redo rcs terræ. Scneca quoque ad Balbum fcribens ait : Scio neminem beatè vine-refineftiidio fapicntiæ. Non fir,qiiod nos a philofophia remoucar, nec paupertas,ncc aljcuius rciirdigentia. Ad philofophiam totam mentem Conner te,huicinfifte,hanccolc;Sc tune ingens interuallum eft inter te amp;nbsp;cæteros homines: oraneisenim mortaleisantccc-des:amp; Dij mnltum antecedent te. Phi-lofophiæ fcruias:qnia ipfi fernire liber-tas eft.itidem Cicero Ciceronem filiu ad philofophiæ ftndium, qiiiamor eft fapientiæ,inuitabat his verbis; Omnes trahimur diicimur ad cognitionis SC ftiêtiæ cupiditatem, qua cxrellere pul-chrum putamus.labi autê amp;nbsp;crrarc, ne ftireScdecipi maluSt. turpe duemus. îdem admonebat iudiccs, ne incognita pro cognitis in caufis haberent. Quana

5)6 nbsp;nbsp;1. P. Cermen. Rapso.

non minus populi quàm principes finie fapicntiæ operam nauaredcbcnr; quo qucmadmodumfapicnsfiliuscft gloria patriSjità SC çiues principis habeantur. ^pleius, Apulciiis item aiebat, efle tanrâ fapicn tis dignitatem,vt cum fummo Dco fo-cictatem coæquet.Ia verô an non fplcii didius multô ucris fciptijsjinguaiùoi-que varictate, quàm auro,gcmmifque exornantur hommes? Quemadmodû tibi contig’fTc dccorari Cambræe optime nemo non vidct.Nam olim ab Andrea Alciato cxccllcntifsimo viro ità fiiifti libcralibiis difciplinis atquc inge-nuis artibus inftitutus : vtin Palladia qnidem palæftranon immérité prima-rios inter pugiles cenfearis. Arque hi fa ne funr eins generis thefauri : vt illis pri uari non valcant poflclïbrcs : quod cria ad Alcxâdrum Regem feripht Arifto-^rißot, ad telcs:Mclius eftiinquiens, animam ha-here abundantem fcicntij s, quàra ha-J de i»hum corporis bené indutum. De Bia-diilisfa- te quoque Valerius maximus refera pienttttn^ lt;quod intcrrogatus quid ira nihil ex bo

De Recta Reg. Admin. 57 nis fuis fecum ferret,quuni patriam eius PricncKi holies inuahflent: Ego vcrojinquit, bona mca mecum porto: pedore cnim ilia geftabat, non humc-ris,non oculis vifcnda,fed çftimanda animozqua: dcmicilio mentis indufa, nee mortalinm, nee Dcorum manibus labefadari qucunt:amp;vt manentibus prefto funtdta fugienteis non dcfcrunt. Ergofibi princeps pulchrum ducat in inhocctiamSt lulij ScAugufti Cæfa-riim veftigia fcqui:Quorum altcr(vt Ludouicus Odaxiushab)etcumexcr- Ludouictu citu proficifccns plurimum leditarc,8c Odaxius fl quo temporis momento in caftris mo rabatur, libros accuratjfsimè fcubete foiebat. Alter in Mutinenfi hello rem tantam adortus.fcmpcr aut legere,aut fcribere, quotidic etiam dcciamare confucLicrat. Eadem ferme faditafl'c Philippum MacedoniæRcgêjteftis eft AGcllius.Id quod ingenij cxcrcendi gratia illos fcciftc fatis cenftat,licet ad ciufmodicxercitatione alius aiio prom ptior fit.Et vt Ariftotclcs ait; Quidam

G

pg I. P. Ce RM EN. Raps gt;.

funt difpoßti ad virtu tes ex natura: qui dam ex confuetudinc: quidam per do-ânnam,8c ad hoc quod dcdrinaha-bcat efficaciam in auditoribus,oportet animam auditoris eflè difpofitam K præparatam,ficuc terra antequam nu-triatfemen. Difponat igitur animum Princeps ad fcicntias, plurcisquelin-guas addiftcndasjac fibi.P.Craflum ob oculos ponacquo de Valerius Maximus ica commemorat. P. Craflus quu in Ahamad Arillonicum Regem dc-bellandumconful uenifTet, tanta cura græcç linguæ notitiam animo compte hcnditjVt cam in quinque diuifam genera per omncis parteis, ac numéros penitus cognofccrct.Quæ res maximû ci fociorum amorpm conciliauit j qua quis eorû lingua apud tribunal eius po â:ulaucrunt,eadc décréta reddcnti.Le-guntur etiam apud eundem Valerium 8 frf 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cyro, ac Mithridate bxc

verbd.Vtriafqueinduilïiç îâudé duo Reges partiti funt: Cyr^omniumilitu fuorû nomina, Mithridates duarîi SC vigin-

De Recta Reg. Admin. $9 ''igiuti gentiû,quç ûib regno eius crane linguas difcendoJlIe vt line monitorc «xercitiim falutaret,hic vt eos gt;nbsp;quibus itnpcrabatjfine interprété aJioqui pof-fet. Qujd adh^c dicamdc Q^Iunio? Dequo A . Gel. ità commcnnnit.

En nius triacorda haberefefedicebat:^'*'^’'^* quod loquigrçcè,amp; olcèamp; latine fei-tct.Verumidquidemeftex Ariflote-lisfententia,naturalem cuiufque rci proprietatem,nonaliter,ac natura eft ipfa, difponi: prout lacobus Stapulen Es in eiuidcm Ariftotclis Ethicen feri-hens bare adhibct verba : Nihil eorum, quæ funt natura, aliter afluefeunt : vt lapis,cui quidem natura competit fevr rideorlùm, nunquâ afliiefcit terri fur-futnrfimili modo nccignis terri deorsû; nec aliud quicquam aliter,quàm fibina tura côpetet,atrucfcet.Ncq; igiturnatu ra,neque prçter natura in nobis virtu-tescfficiûtuntcd idonei quidem adillas hifpiciêdas fum” naturaifufcipim” ante ipfasj,arq;pficimurp cotuctudine. pte-rea coiû,q in nobis hüt natura potétias

G Z

loo 'I. P. Ce RM. Rapsod.

prius acccpim lis,deinde reddimus ope rationcs:qiiod qiiidcm ipfis fenßbus in tucri heet.Commentator item ait:Nul lum hbi acquir.it confuetiidinariiiin habitum. C^iaproptcr nullus dÆdat fe pofle efle bonum. Nam fi mala con-fiietudo infif am potcntiam,natiiralcm quæad virtutesindolem fufpcndit, amp;C eins vitiumin melius verrit,ac emen-daGquafi pçoniaopc recuperatafitre-dintcgrataqiiepcrfcda mentis Canii^s, naturafumus idonei, cumin natura noftrafitumfit. Refert in totumhoc vcl illomodo fiarim ab ineunre a:ratc fie hommes afiiicfccrc.Nam reéla edii ratio mores facit :amp; fi à ptiero iaûa flint virtiiriim fundamcnta,folemus in honitatc perfeuerarc, bearam cape-fccrc vitam.Ergo Principes ah infan-tia cdiicandi funt in virtutibus,ac bonis liceris. Namnobifciim adolcfcunt: virtiires ipfç:Contra vero mala cdtica-tio vitiorum fomes cli: qiiæ vbi ab in-cunte çratc combibimus, quafi morhi quidam nobis congeuiu quondie ado

Icfcunc

De Recta Reg. Admiîst. lcfcunr,ampliufquc fumunt incrcmcn ta noccndi:amp; nos candcm,nifi fakibn-ter occurntur, ad cxtremam psrdu-cunt mifcriani.Eigo quodHoratius ad, monetjfalubrc eft adoleftcntcis tcnaci mente figerc,Sc fæpcid fibipræfens in antmo habere

Nunc exhike puro.

TeU^oreyerbafuer.^ te melton bus oßery

Sj^ofuer'itimbuttt recens Jerua-odorem

T'efla dtu.

Indcamp;ErafmusRoterodamus inqiiic Nihil ita penitusinhdetScmhærefcir, vt quod primis ill is inferieur annisdn q b’ quid imbibamus cùm in omnib.per mulrumrefert, turn vero in Principe plurimum.Expcdict infuper magnani-morum veterum virorum gefta lunio-ribus Principibus proponerc, vc poeca confulit huiufcemodi carminibus Interea ,^ufis etnimus-.du mollioratas Et qua mox intture le^as: nec deßnat ynquam

Ï02, î.p. CeRM^ Rapsoï).

Grata loqui^tecum l^omanayè' tuflas:

s^ntiquos euolMeDuccs-.t^JJucp:efutu rte

KATilitfte, latium retro te cofèr in a^aum.

Libertas qutefita placet: J^Lirabere Brt( tum.

Terfidtam damnans: Geniti fatîabert pcenis.

Trifie rigor nimîus ^Torqtiati rejpice fn*ores.

^d^iIor$ impenfa bonum.Decios Mènera-reruenteis.

Veî fblus qwdfortis agat te pontefblutb (^ppofitus Codes J^uti] tejdamma do-’ cebit.

Sgqid mora pra/piciat Fabius: ^^îdre bus in ardis

'Fuiegerat ^ofl endet G allorum fir age Camiilus:

Fifiaur hic nullos meritis obßfiere ca-fus.

Trorogat aternam feritas tibipuhtca famant

De Recta Re G. Admix, joj I^c^ule-.SucceJfu^Juperànt adùetfa C^-

tonif.

^ifc'itur hinc quantum paupertas Jo-iria pofsit.

Tauper erat Curtus,^egem cum quot;i^ince-ret auro.

TauperFabricius Tyrrhiquumfperne retaurum.

^ordida Seramusflexit ditlator ar at ra Luflratce Litlore caße: facets qde fali-

Toflihus affixitColle^îieà Co fuie mejjes Ttßilcata diu traieato rura Colono:

Id genus alia in medium prolata mé tcishumanasquumadvitia fugienda, turn ad virturcs præfertim ac Sapicntia capcfcendam vehementer excitant Sc accendunt.Nam Sc fapientia ipfa mor z* taleis ad fefc audiendam inuitans.ait;

Ad VOS Ô viri clamo,8c vox mea eft ad Pr«it,3', ’ filios hominum. Intelligite ö vosm-cauti folcrtiam.-fic infipicnces corde in telligite.Audite difciplinam,Slt; fapicn tes eftote.

G 4

ÏO4 LP. Cerm. Rapsod.

OyANTI SIT MO-mcntifapienfia, ^ndque infècontineat-.z^ fit eins in howinibus cffica citas.

AT. yr.

res nequc fciutur, ncq? cognofcütur,nó etiam dibgi,aut quçri aut æftimari folent. Quocirca v i Principes, ali/quc gentium

Rcólorès agniram fapientiam mul to impenfius ament,hîc aliquid nobis de ilia breuibus dilTerendum eft. Vnde au tern commodius cxordiamur,quamab cncomico,quod illi tribuit Solomon’Is Haque fapientia cómêdaturus ità inqt. Neminc Deus præter fapientiæftudio ftimdiligit. Nam hçcSoIe fpeciofior eft,Si omnem aftroru (crie fupcrat: lu-ctquc comparata potior deprebéditur: liquide nox pellit hac:fapientia autcffl malicia non vincit.-fed pertingit ad ex trerao ad extremum vfquc pen it ns, Si.

De Recta Reg. Admin. 105 vtilitcr omnia difponit. Qiiapro-ptcr optaui, Sc data eft raihi intclli-gentia:precatus fumj SCobuenit mihi fpihtus fapientiæ. Sceptris folijs an-icpofui illâjdiiiitiâfq; pr.x ilia nihilipen dijiiec geraariim prccium ci coparaui: quonia rcfpedii eins auru omne arena pauca eft, Sc ad ratione ipfius argentii pro Into reputandvi.Hane dilexi ftipra fanicatenijac forma,vfnmquc eins luci præoptaui, vc cuius fpledor fupprimi no pofsit. Acccfteruc ante mihi oïà bona limul cumilla:innumeræque funt in manibus ciusdiuitiç.Lætitia pcrcepi ex omnibus: vtquorucaput fit fapientia: Ipfarri ante horu matte ignoraba:Nam thefaurus hominibus inexhauftuseft: quo qui fuérint vfi , amicitiam cu Deo iunxerint.Adhæc Ariftotelcs in Meta phyficorulib.i.ftc aiuSapiêtia eftcogni tio reru diuinaru, habes caput inter o*-mneis alias feietias. Et fapietiaeft feien tiaprimaiïi Sc altifsiftiarû caufarum. Et in Ethicorum fexto libro, Sapientia cfl(inquit)Gcrtifsima omnium aliarum

' G S

lotf I. P- Cerh. Rapsö.

fcientiarumJacobiis ftapulcnfisintcP preiatur fapientiam cHe Mctaphyfica prima,fuprcmäjdiuinam, fuperftiûda-namque philofophiä.Thcorcticusquo que in Dialogo primo fapientiaipfam finit efic, quæ maxime ftibilia, primas caufas, primaque principia contemple tur.Commcntator euam in Ethi.vj.fic babet;Sapiétia,fcicntiaeft, vt caput ba bens, quod diuinorum contemplatrix fitj,amp;: vtinaltffsima fpecula longè cun ttadignifsimc profpcétâs, manifcftifsi macœli cntia.Eft igitur fapiétia,intellc û’ panter fciéria ,eorû quç funt ho-norabilifsima in natura,caput furamita témq;tcnês,na vt prædctcrminatu exa ftifsima. Sapiêtia vero habet principia amp;nbsp;coclufioncs ncccflarias, amp;: prætcrea eft de rebus neceflarijs, amp;c quæ non pof funt,nonefiè. Quarc manifcftum eft, principia amp;c feibilia fapicntia: loge plus habere ccrtitudiuis, quàm principia 8c feibilia aliarum difeiplinarum. Deinde ponitur alia fapientiæfignificatio, qua artisfcruilisvirtus:dcifinitùrque,quod fit vltima ôc confumata artis perfe-

Dè Recta Reg. Admin. 107 ftio.Et hoc modo fapicns eft, qui com-pletam exadamquc arris perfcâio-nem aflccutus eft: vt Polycictus arte ftatuaria admodum inßgnis: in ea acce ptioncjfapies eft ftatuarius. Zeufis He racleotcs fapies habituseft piftor:qd' t«l ta arte vuas depinxerit, vt aues ipfaru imagine deceptæ , ad cas dècerpendas aduolarint. Quuitaque fiiperius pau-1Ó dida Sapicntia rcsomneis in vniucr-fiim,vtifc habent agnofeendocompte hendar,iudicio errarenon poteft. Et qiioniam fccum hæc feientiam trahir, necefte eft huiufmodi feientiam rcrum efle incorruptibihum atque a:tcrna-rum:quum Ariftotclcs aftirmet, feientiam eftc de ijs, quænon poftunt aliter fc habere. Noneftigitur ignorandum vniufcuiufque feientia: pcrfcdionctn in co confiftcre, vt res non tanttim vni uerß 8c confuß: veru ctia feorfum ac diftindè cognofcatur.Quo fit,vt poft-ea deijs ipfis valcatfapicns experien-? tiamagiftrarationcm rcdderc: quem-admodiim de arte fua quiuis peritus

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;artifex

io8 L P. C £ R M E N. R AT SO.

art.'fex.Idcoquc Metaphyficusin fapic te lex ineffe vult qualitates icà inqujés. Oportet fapientcm feire omnia in vni-iicrlalrDifticjlliraa cognolcere : Scien-tiam iiatlü eflë ccrtifsitna : Circa Icien-

tiam omne caulasafsignaie polle;Scic-tiam maxime propter le,fc]édiquc gra tia cxpetibiltm habere: Jtem habere

icicntiarn præcipuam amp;. maximelibc-

raro,quæ fuijplius fit caufai Si non alte ritis.Præterhæc Ariftoteles aftirmat, quod vera phdofophia facit cognofec-re fiium Creatorem. Philofophia ani-mü fublcuat,fabticat vitam^difponit a-ftioftcs,regit agenda,Sc omittenda de-

monftrat. Ergo fapicntia vt præterito-rnm mcminit.fic prxuidet futtira, quo

pofsit immincntia vitare pericula:Sola tur hominem in afflidionibiismptimis armat conhljjs,quæfugicnda, quæ fe-qiienda lint cdocet. Nam vt habetur Prouerbioru tertio, ad dexteram eius

elf diuturnitas, ad hniftra vero eiuso-pcs Sc gloria.Viç eins funt viæ amœnæ. Scomncsfcmitæcius pacatæ. Hæceft , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lila

De Recta Reg. Admin. 109 ilia fapicntiajqux hoæmcsquanuis hu mileis nobilicatiSc fine qua ncmovcl ab Hercule ttirpem dcduccns aliquid cHe putatur:quod neque torques,ncque in fignia,nequc tituli,ncqucftatuæ,neque folia,neque coronç, neque ipfadcniquc facrifieianobilitatetn aliquam fine fa-pientia conférant hoininibus. Quem-admodumSi Seneca inquit,Pbilofb-phia Platons.m nobilctn non accepit: Sed cum nobilcm fccic. In bane fenten tiam Ecclcfiallicus quoqueait. Nam ctiam fl quis fuerit ex hominum proge nie confumatuSjfapicntia tua tame carcat,nihil fuerit xllimandus. Qtiid ob feci o fupcr cçtcros mortalcis tarn extu lit Solomonem’an regia dignitas? an in numcrabilcs thefauri? minime profc-doiScd folummodo diuina fapientia. De cuius cfficacitate rcliquu cfl,vr non nihil ctiam loquamur. Idem Solomon Sapientiç feptimofie inquit, Mihi de-dit Dcus,corum quæ flint in narura,ve ram cognitioncm-.vt mundi coflitutio-ncm, vimquc clcmetoruni intclligam.

IIO I. P. Cerm. Rapsod.

initium,cxKum,mediûmquetemporu’ lulrtkiorum vicifsicudincm, ac tempe-ftatum varietatem,annoruni circuitus ac ficus fteliarummaturas animalium^ irafque befi:iaru,ventorum vim,Sc cogi rationes hominu,différencias plancaru radicutnqne facuicaces,omnia denique quæ func recondica 8c aperça cognoiii. Nam omnium arcifex fapientia me do cuic.Eft cnim fpiricus in ea incelligcns, fanóhis,fimplex,mulciplcx,fubtilis,no-bilis,illuftris,impollutus,perfpicuus,in noxiusjboniftudiofus, acutus, cxpcdi-tus,bcncficus,human%ftabilis, ccrtus, fccurus,omnipotcns,omniapcrfpicies, arque per omncis fpiricus incclligeccis, puros: fubtilifsimofquc pcrmeans. Er paulo poft. Nihil polluci in earn cadit, erenira kicisxtcrnæ fplcndor eft. Qua obrem fi Princeps magiftra hac ipfam habucrit fapicntiam optime fane ille quidem infticutus, opcime pariter fub-ieólum fibi populum inftituct.Huic igi tur acquirendæ fcriam 8C concinuam operam fedulo nauct.

De Recta Reg. Admin, hi Q_yiBVS MODIS, PARE-turptpicntia.

C^TTT XI.

PI VS iarti di-âum eft fiipra f.ipie tiara ra fefenon modo diuinarum huma narumque rerum co guitionem continc-rejVcrumetiamqiium pubheorum ma giftratuum, prouinciarumque turn pri uatarum familiarum regiminadifpo-ncre atque adminiftrare: vc non minus hacipfarcliquorum hominum redores , quam femina caiore folis indigcat. Ad hoc additum eft, hand aliter debe-rc Principes hac eandemfibiquam ft-tibiidus cerunslimpidarum aquarum fontem lucidifsimum expetere. lamfu percftjVt hie tria nunc videamus, per quæ huiufmodi fapientia ftue acquire-da ftt ea,fiue infundeda paratur.Quod adparandam,quæ infunditur, fapicn-

Ill I. P. C ERMEN. Rap SO?

tiam atinet, illud Apoftoli lacobi prima fibi vendicat locum. Si cui veftrum deed: fapientiajpoftulet ab co , qui dat (nempc Dco)quidatinquam omnibus fimpliciter, ncc exprobrat gt;nbsp;amp;nbsp;dabicur ei:fed poftulct cum fiducia ,nihil bxfi-tans.Nam qui hæfitat, is fimilis eft flu-dui maris,qui ventis agitur, amp;nbsp;impetu rapitur. Qua de re Solomon in regali folio conftitutus acquirêdæ huiufee pientiæpercupidus.quô prudetius po-pulum ftbi concrcditum regerct : illam ipfam a Deo votis omnibus expetiuit: ftc orans.T u ingentibus benefieijs pro-fccutusesferuum tuumDauidein patte meû,queadmodû amp;: ipfe ambulauit corâ te in veritate, 5c iuftitia.Sc reditu-dinc cordis reçu ; 5c feruafti illi magna banc beneficentiam, vc dares illi filium qui federet in folio cius,vthæc dies déclarât. Nue igicur Domine Deus meus tu conftituifti feruum tuum Rcgé pro Dauidc pâtre meo. Ego veto puer funt paruusjignorans egredi 5c introirc : Et tarnen fcruus tuus eft in medio populi

De Re CT a Reg. Admi n. uj tni,qucmclegifti. Et quidcin popuhis crt mule LIS, numeran non potcll, nec recenferi præ mulcitudine. Da igi-turferuotuocor audicns ad iudican“! dum populum tuum;amp; vt dift-crnam inter bonum amp;nbsp;rnalum.Qiiis cnim po-pulnm hune tuutn tam præcellcntcm amplum iudicarepoflcxîPlacuit hæc reseoram Domino,lt;|uôd Solomon po ftulaflet rem huiufcemodi.Et dixit Do minus ad eum.Quandoquidem poftu-lafti rcmtalem,amp;non poftulafti tibi dies multos,neqiie pctilli tibi divutiasi ncque petifti animam hoftium tuorû' fed poftulafti tibi,vt intelligcres,vt au-dire poffes iudicium;En ego fcci iuxta vcrbatuaiEnegodcdi tibi cor fapiens; amp;nbsp;intelligens:8i extern quæ (cquunturJ Ofelkem fane Principem,ilium,cur eum veræ fapientiæ Authorc Eco per peruaconfuetudo,amp; continua familia ritas cft:abipfo nanq$ Deonomfi vera difcccquum interim j qtix ab homini-nibus tantum pcrcipit,vt plarimura et roribusinuolutalint.Proindc quimen

H

«4 I. P. Ce RM. Rapso.

lis acicra in vnum Dcum dirigic, pro ncgociorum occurrcnnïim qualitatc maiorem in dies intclligcntiam adipi-fcitur.Qnum Daiiid Rcx vehementer optaret fapientiam diuinalcgcconten tam,non modo inrclligcre,fcd etiam re gendis populis adhibere,integrain fibi à Deo intclligcntiam donari verbis hu iufmodi flagitauit. Da mihi intcllcótu, ferutabor legem tuam:amp; cuftodiam illam in toto corde meo.Etpaulo infra, Bcnciudicandi faeultatcmamp; feientiä docc mc,qui præceptis tuis fidem ad-hibeo.Sicut itaque cum eruditis aflidu um habere commercium, reddit homi ncs dodiorcSjfic amp;nbsp;animus noftcr eöti-nuis prccibus infiftcns quandä veluti familiaritate cQ Deo contrahit,per qua lucidius mentis oculus illuftratur : Nä per ipfas pees colloquitur cu Deo,cor dis affe6lusexprimit:rcbus in dubijs co liliu.folatiu in aduerfis exquirit.Qua-rfiaffedionu imagines quamplurimx Dauidicis in Pfalmis exprimutur.Hoc ide Romanos fcciflc cu fuis Dijs T.

De Recta Reg. Admin, /jy Liuiusac Valerius Maximus cHe tefti nionio pofTunt.Nam ctiam illi fuorum niiminnm confulebant oraculæfacrifi-

cia illis amp;nbsp;prccarioncs offerendo, quid in maximimomënti rebus effet agendum perquirebant.Quod vel vnius e-Xcmplo Rojnulifatis liquet. Isenim Sabino bello ciim fuis in fugam ver fis ,Yiff:oria vidcrctur ad boftcis incli* flare , turba fugientiun affus arma adcœlum tollens, lupiter tuis,inqüt, •aiiibus iuff^jhîc in Palatio prima vrbis fundamenta icciiarccm iam fcelerc etn ptamSabinibabentlinde buc armati fuperata valle media tendunt: At tu pater Defim,hominumquebine fal-tem arcc boftcis : deme terrorem Romanis,fugamque foedam fifteiHic ego libi tcmplum ftatori Ioui,quod monu-mentum fit poftcris,tua prçfeftim ope feruatam Vrbem effcjVoueo.Hæc pre-catusiveluti fenfiffet audiras pfçces, bîc,inqt,Romani lupittr optim’ maxi mus refififtcrc atq; iterate pugna iubef. atq; alia quefcquuntur. Ergo fides in

H 2

jif I. P. Cekm. Kaf so.

Dcum fynccra,piæque fupplicationcs primam fapientiæviam llcrnunt. Secïi dum quod ad hoe requiritiir, id quidc cftjVt optimis ac prudcntifsimis Auto-hbus kgcndismcmoriæquc mandandis afsiduè incumbamus. Etcnim ipfa ctiam Sapientia nos per Solomoncm hue vocat,inquiens:vcrbis mciscrudi-tnini,amp; adiumentum lentietis.HincSC Paulus Apoftolus dodrinam facrarû literarum mente excitare atquc intcl-tedum illuftrarceontendit, vtanimu virtuteac fortitudineroborcnt,5c per fpem afflidos confolentur. Praefertim veto qui magiftratibus pixfunt; hifee dodrinis dare operam conucnit:quum ca. de caufa prçceperit ipfe Deus, vt qui redurus eflçt Ifraëliticnm populum di iiinæ Icgis volumina no folum apud fc haberctjVcrum his ctiam Icgcndis in tel ligcndifquedics ac nodeis operam ftu nauarcnt.-Pcr Mofem cnim ficin - quiuPoftquam autem Rex tuus fede-rit in folio regni fui,dcfcribct fibi Deu-teronomiû legis huius in volumine,ac-cipiens

b E R E C T A R E G.A D M I N.IIO nbsp;nbsp;ƒ

cipiés exemplar à faccrdotibus Leuitis amp;nbsp;hahebir Iccumjcgécque illud omni busdiebus vitæ fuæ,vtdifcat timcrc Dominum, Deum (uum,amp; feruare ora fliaverbalegis huius,amp; ilatucaifta, vt faciat ea.óc quæ inibi fequuncur. Ideô-que,Qui magiftratibus gubernandis præfcâ:i funt,operæprccium facicnr, ß âbi fubiedos populos per facrolandæ legis huiufmodi lemitam ducent:Nam qui humanæ tantum prudentiæ inni-tuntur,plurimos in errores frequenter incidere quictâsque^ alioqui nationes perturbare confucuerunt. A qua fen tentia non abhorrer Erafmus aflerens, obeamcaufam voluiffe Platonem fe-rô Dialcdicen attingi à Cuftodibus, quod hæc in vtranque partem diflèrar^ amp;. minus firmas reddat de honefto auc inhonefto opiniones.Non inutile por-ro fuetit Principi fepté Græciæ fapien tium diûa,quorum nomma paflim le-guntur,in memoria haberenj nanque primo in Græcia honeftæ vira^ magiftri ac duces habicitftmx;quique morum.

■ H 3

«8 * I. P. Cer'm. Raps o. | priEcepta breuibus fententijs tradidû-runt populis.-Q^rum nonnulla bic is tcrferuntur, vt promptiiis habeat Prio ceps amp;: quod lcgat,amp;: vnde mores ac virtutes formée. Sunt auté huiiifmodi

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;À*

perficito.

-.j Bo»umtnfitum augetó.

■. Fortunamfitgacemmeditator--: . Naturam non dejèftto.

t^tiïibusadoptimaintendito.' Naminemladtto.

,^undam yoluptatem amato--Friflitiampellito.

Honeßum pr^eponito.

Sammopereyitium odito. ’ Firtutemcobto.

- Çiff'icttim exerecto

i^ïd 'Pirtute te natum cogitato F^tio domina tor.

Senfuspareto.

entern excob'to.

Nihiltnconßtltefacito. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ■

r tjidediumteneto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

NequidnimisyidetO’ -

Dê Re GT a Re g. Admi n.

Itidem ne ^utd minus.

Trudentem Ducem eli^to.

•• Ipjo yt oculo y titdr. S^idfaciatyideto. P'ireistuasmetitdt.

- Finemto^itatd:

' Sciensgratusquefacito.

Cutßicias»e^ cum qud,qu4ndd ybie^ quomddo.

C^Faius malum magts deuitato. Inßto morhb fortiUs dbßfliio. ~ Vdluptatum retiafugito.

Hic igitur Magiftratuum Rédores tanquam in leui fpeculo fcfe conte-plentur,quanqua fua regimina pulchcr rimis his cóformia fint fentétijs videät. Quotidic fàpientiû virorû dida, fadâ-qne literis tradita aut legant ipfi,aut a-lios Icgcntcis audiant:ac prçfertim eo-rü PhilofophorfbQiii Rempublicam optimè redifsifnéquc adtniniftrare docent. Multô’ pluris tarnen çftiina-bunt Sacrariim fcripturarum kdio-nêiviïde quo pado vcri Dei cultus rite cóftituatur,quoque pado ad'pfcriptu

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H 4

tiQ r. P. Cr RM. R A FS O.

diuinælf gis populigubcrncntnr, cJP fcere valebunt. Obfcrucnt prætctea quanrani adhibucrint Romani cura^ vt Sibylliiios libres invniim collige-rcnt,proptcrea quod ntiminum infpi-ratione compoßtos fuifle arbitraren-tur. Nam vctercs vocabant Sibyllas jnulieres entheasgt;hoceft,quarum pe-dusDeumrccepillet. Vnde Virgilius dicit,raagnam cut mcntem animumq» Delius inf pirat.y ates. Didæ ante funt Sibyl!æ,quoddjujna confilia nofeenr. Cxrcrumßqnis plurade Stbyllis intel ligcre defidcrauls libros rerum diuina r.umquosad C. Cçfarem Ponrificem maximum Varro fcripfitcuoluat.qua uisetiam apud alios Authores quam-plurima de Sibyllis ipfis inucnict :qua: non eft opus vt hic rccenfcatur. Libros autem Sibyllines confulcre Romani confueucrant, queries aliquot} jngens pcrkulum immineret,vt indc quid age dum fibi ipßs tum foret,cvpikafentur. quemadmodum dcQ.FabioMaximo vidcrc cft.Is cnira didator ttcruro,quo

De Recta Reg. Admix, m die magiftratum inijt, vocato Senatu aDijs or fus quum edocuiflct patres prius ntgljgentia ceremonia-riim , aufpiciorûirque lemeritatc atque infciriapeccatû à C. Flaminio confule eire,quçque piaculairæ Dcûm cflentjpfos DcüsconfulendosclFc per uicic,vr,quod non ferme decernicur,ni fi quum tetra prodjgia nuntiatafunr, Dcccmuirilibros Sibyllines adiréiubc rentur : Qui infpeóli-. fatalibus libris re tiilerunt patribus, quod eius belli cau-fa votum Marti forcr,id non rite fadü: deintegro atque amplius faciêdum ef-fejamp; louiludos magnos,amp; VcncriEry cinæ, ac Dcæ Menti vouendas elle, 8c fiipplicatïonem,leólifterniumquchabé dum, amp;nbsp;Ver fat rum vouêdum,fi bclla tum profpcrè eflèt, réfque publica in Codern,quo erat ante bellum,ftatu per^ marifilTetjSCc. Quod fr Romanis libro tum Sibillinorum ftudium vfqueadeo cor di fuir,quo dilFicilia feitu inde perci perent ; Quanto maiore cura Prophetarum oracula noftris crunt Principi-

H s

lii I. P. Cer M. R APS o.

buseuoluenda’vtiuxtaDei manifefïa voluntatem populis domi, bcllique K confilio,amp; inftitutïonc amp;nbsp;auxilio deef-fe pofsintäNanquc coclcftem Eine faiio rem nancifcentur, qui res illis præteri tas ad memoriam,præfenteis advfuffl» fururas adeuentuum prouidêtia reiio cabit.Earcncque fapicntem feire me

ne côfilio/uiquc officij ôc. iudicio Si iô duftria clic polie arbitramur. Quid e-nim prodeft voeari fapicntem gt;nbsp;Sc qus ditla.quæuc audita fint,cognicis cri am caulis,memoria non tcnerc? Quâ vtili tatem pcrcipimus ex optimarum rcrû, prudentifsimarumque mllicutionum Si lc£tione,8i wtclligcntia, nifi omnia hæc ad exercitationem débita redigan-tur?Afranius poèta de gignenda, com parandaque fapientia redè A. Gellio eftopinatus, quodcamfilia elfe Vfus

Memoriæ dixcrit. Eo naque argu-mento dcmonftrat, qui fapiens cflè rc-rura humanarum vclitgt; nonlibris foils,neque difciplinis rhccozicis, diale-

De mcta Req. Admïk. uj ^icifque opus cflc, fed óporterc eum verfariquoqueexerecriqueinrcb’ co minus nofccndis,periclitandifque. Eâ-quc omnia a£la amp;nbsp;euenta firmitcr me-niiniHe,amp;: per inde fapere,ac eonfulcre exijsquæpcriculaipfa rerum docue-runtj non qux Iibri tantum, aut magi-ftn per quafdam inanitatcs verborum filt;imaginum tanquam in Mimo,aut in fomnio deleftaucrint. Verfus Afra^ , nijfuntinTogata, Cui Sells nomen ell.

nje^efiuif, mater feperit moriai

yocant me Gract: P'osßifien tiam.

Item verfus cil in eandem fermé fcn tcntiam Pacüuij, qucm Macedo philo fophusvir bonus familiaris meus fcri* bidcbere cêfebatpro foribus omnium templorum.

Ego odi homines ignaua opéra 8c philofopha fententia.Nihil em fieri pof feindignius,atqnntolcrantius diCcbati I q, homines ignaui, ac defides opcrt»

«4 I- P- Cermen. Rafso.

barba amp;nbsp;pallio mores amp;nbsp;emoluments philofopbiæ in linguæ, verborumque artcis conuertcrcnr:amp; vicia faeundifsi-mè accufatent, intercutibus ipfi virijs mandatcs.Tercius,quo fuperna coqui-ritur fapicntia»modus ell, vt natura /it Princeps ad difeendn apte difpofita,ve hcmêtérque afFcdazobidqi cuopt mis ac doélifsimis viris afsidua confuetudi nem babcat, quibuscum S(. colloqua-tur 8c difputetzvariaCque res, aeprxei-pue de quibusdubitcr,in medium pro-£crat:vnde collocato difeurfu pruden-tior fiat : atque indies magismagifqiie diftat,quidquum ad ftiam,tum.adfuo rum fubicólorum vitam redliusordina dam faciatzquiduc fcquendum fiigien dumue fit.Anllotelesex Tfieognis re-fert fentencia viroriim dodorum,fapic tiæqueamantium frequentem confuc-tudjnem,bonellum efle advircutcex-ercitium, per quod alter altcrum ad fcientiamimbjibcndam vrget aeprouo car. Ifocrates Nicocleum Regem ad roonct eleganter his verbis; Amicos fa»

cito

De Recta Reg. Admin, ixj citonon qiioslibct id ambicntcis i fed tuadigni fmt indiilc ; nec cos cum quibus uicundifsimè ßs viäurus , fed quibus aHiuuainibus quam opnmè re-publicam gubernaturus. Diligentifsi-mus Clio in explorandis ij s, quos in fa-miliaritatcm allegis tuam, memor tuturum ,vc omnes,qui tecum non habet confuetudincm.te ßmilem arbitrentur ijs,quorum vteris familiaritatc. Pro-uerbiorum author benignè mortalcis ad fapientiam prouocascxclamat, Au-dicndo fapiens fapientior ent. Et alibb Qj’.icum (apientibus graditur,fapicns eric, Graculus gandet focietatc gracu- Cap,\i, lorum.Qui Princepsigitur fapientiam diligit, vitioforum hominum focieta-tem vitet, ne contagiofo ipforum mor bo inficiaturncue per cos in aula lua di feordiæ ruinæque Icrantur. Quin potins adiungat fibi talcis, per cpios ad o-ptima quæquc gerenda, prælériiin veto ad feruandam fynceram ßdem , fe-motishærcfibusdifpomtur. A quam-plurimis afcribitur Cyncæ^ quodPyr-rhus

ilS I. P. Ce RM EN. R A P

rhus Epirotariim rex tantæ dignita' tis amplitudine flornerit. Philipp’ quo Lib.^.ca,}. nbsp;nbsp;nbsp;Maccdonum Rex A.Gcllioréféré

te fie ad Ariftotelcm fcripfit. Philip-pus Ariftotcli falutem dicit. Filium mi hi genitum fcito,quod equidem Dijs habco gratiam,non proinde quia natus cftjquàm pro co quod cum nafei contigit temporibus vitæ tuæ.Spcrocnimfo rc:vtcduclus,cruditufquc abs te,dign’ cxifiat Sc nobis, amp;nbsp;rcrum iftarum fuc-ccfTionc.Cyrus Xenophontem habere apudfcvoIuitjVtagcndisdc rebus illu Sufjn confulcrepofict. Croefus item Lydiç Rex Anacharfinphilofophum muleis muncribus oblatis ad fe pellicerc quæfi uit. Dionifius quanuis tyrannus eßet, valdc tarnen dclcétatus eft Ariftippi doéfrina.Stilpo ac Mcnedemus philo-fophi Ptolomco Rcgi admodum fuc-runt acccpri . Rxîx Antigonus adcó Biantem philofophum adamauit,vt quualiqnis ægrotarct,ipfc rex quotidien duos è fuis familiaribus hue vifi-tandum,ijliquc prouidendum curauc-rit.

D E Rect Reg. Admin. 117 ïit Atulo AfieRcgigratuscxtitic Li con philofophus. Antiocho Siriç De-wccriusPhalere’’.Mithridatcs Pócicus ^exMetrodorum Lampfacenum Epi wridifeipulum tanta familiaritate có-plcxus cftjVt fuum.hunc cflc filium plu fes arbitrarcntur. Platoncm jnfuper idem Mithridatest.âti fccit,vt illi ilatiia cfcxcrit cum hoe titulo. Mitrhidates RhodobatifiliusMuds Platonis imagine dicauit. Alexander Maccdonum J^ex Oneficritum atque Anaxarchum fingulariviroscriiditionefummabcne , Molentia profecutus cft. Plutarchus deipfo Alexandro narranquodquum isCorinthi Diogenem vidiirct,ciufquc probaflet ingenium , ac viri pruden-tiam amp;c magnitudinem eflet admi-ratns, Ni Alexander, inquit , cflcmY Diogenes efle veilem . Aliquantu-lum ( vt ita dicam ) onuüus fua föeli citate, ac fpleridore, potentiaque ve-lut impedimentis ocium negantibus ad capefeendam prudentiam amp;. virtu tem,inuidcns tarnen interim Diogeni

12.8 I. P. Ce RM. R AP so. .

pallium ac peram,qucîs ille inuJÆuse* ratjSt infupciabilis :ncn qi emadino-dum ipfæ ai iniSjCquis 8c farifiis. Ljcc-batigicur philofopbantci-nfimulSi af feótii fieri Dicgcnem,amp; fortuna manc re Alexandrum.amp; quæfequûtur. Nec minus ide is Alexander doftorumlio-minum commercio,quam cxcellcntiu Authorum Icâione oblcdabatunadeo vt de Homcri dicerec Iliade, Sic illatn belli,VC cibum corporis efle viaticum: Quam quo fæpiuslcgebat,cômagis ad expeditiones exequendas aceónde-batur.Nónulli diccre confueuerät. Ale xandrum quidcm regna conquirercj vcrùm eadem Anaxarchi confilio co fcruarc.Quid’qucd nifi ciufdem Anaxarchi par 11 ilTct exhorrationibus Alexander, fusm gloriam dcfperaticne quadam obfcuraturuscrat, gefiarum que rcnim cgrcgiain famam perpctiio dedccorcmaculaturus ? Concludcndu efi igitur amplifsimas mulrorum Priri cipum dignirates frequQiter illis per pfudentilsimos amp;nbsp;inftitutoresamp; Con fiharios

De Recta Reg. Admin, filiarios obucnire.-quemadmodri apud fidos hiftoricoslegere eft. Nam amp;nbsp;A-chilles non adco excclhiinct.nifi Phœ~ nice ficChironcpræceptoribusoptimis vfus cflct.Neque Philippus Alexandri ’ ' paterad gradustam fublimcis pernc-, nifletjfinon abEparainonda Thebano militarcm artem perfede fuifTct edo-ftiis.Alcibiadem quoqiic Pericles auu enlus ingenuis ambus SC liberalibus di-fciplinis inftitixndum curauit. Acque huncnonitamultopoftin v’tia colla-pfum ad mciiorem frugcni Socrates reuocauit.Patricius Senenfis expedite Principibus acmagiftratuum admini-ftratoribus ait,vt Homeri Rapfodiam nodurna diurnaqiie manu verfent,. quam ipfc putat in hoc ab codem clPe Poetaconferiptam,VC gubernandoru dominacuum q'uoddam velut exemplar eftet.Non cnim bellicas tantum-modojed ciuilcisetiam res pertrad.it: ac virorum excellrtitium fortia prude tiaque faéPa lie cxtollit , vt qui bxc aut lcgant,aut audiant, ad cadem pa-

I

ïjo I. P . Ce RM. R AP SOD. ttâda fummopcrè animetur quçadmo dû Thefeiis amp;C. Pirithous Herculis lau des decantari audiences ad ipfum imi-.^idTrtn undum accenfi func.Optimum princi lt;«/gt;» piPlutarclius exiJdimat cum optimis Do^oriîn philofophis vcrlarijfçpiufquc cum ijs, rarHcotjfur jg rcbus ad virtutem fuumque officiû ** pcrtinentibusdiflererc.NaminijuiuIn amorem infiouarc fefe, amp;nbsp;in aliorum amicitiam inlcri. Se alios in amici-citiam recipcrc, camque colere, quç multis tu publicè tu priuatim vtilitate ac fruôtumallaturafit J id hominûeft ciuilium honeftate amp;c. humanitate prç-ditorum,non gloriæ cupidorum,qucni admodum nonnulli diditant. Quin co tra potius,is amp;nbsp;gloriæ fiticns,amp;: probri metuens vidctur,qui reformidat,ac vc-retur,nc dicatur ftudiofus,8lt;. obferuans eorum.qui poteftate præcellunt. Alio-qui quid dicit is,qui fanabilis elt,8c phi lofophiamdclideratî Vtinam fim Simon illeCoriarius, aut Grammatifta Dionyûusjè Pendis aut Catonis fami-]i2,vû mecUni confabulctur, mihique afsidcacjqueinadmodum Socrates il-

De Recta Reg. Admin, ijj Jis-Ec Arifto Chius lt;juu male audircC a Sophiftis, quod cum omnibus, qui-cunquc vcllent,difputaret,dicerc folc-bauFciæ quoqueintelligunc fermones qui prouoccnt ad virtutcm,amp;. nos rcfu gimus habere confuctudinemcum vi-ris potentibuSjS: optimatibusgt;pcrindc quafi immites fint,ac feri? Philofophiç dodrina non eft huiufmodi ftatuarum artifcXjVt figna fingatj,quæin baft mu-taftcntjSC fenfu cxpcrcia:Scd agilia ftu det faccre quaicunque aggrediturj nc-gociofa viuaque.Addie impetus, quitus excitetur.-addit iudicium,quod in-uiret ad vcilia: addit delcdum, quo fc quantur potiora; addic prudentiam, animique magnitudinem cum manfuc tudine , cautelaque coniundam, per qua« res viriciuiles libentius habenc familiaricatem 8C confuctudinem cum præccllentibusdigniratc viris,ac præ-potentibus.Etcnim fiquis Medicus he egrcgiusjliberius illi medetur oculo,q pro multis circumCpiciat, multofque' cuftodiat- Ita philofophus cius animi

I X

iji I. P. Ce RM. Ra P SOD

CLiram libcntius agec,quem videt pro muleis follicitum, quemque oportcat multi slaperc^multis effe philofophû, multis exhibere iuRitiam.Vcrû fi Prin cipcm.aut Magiftratum,amp; ill negotijs verfantem attigerit,3tque hune expie-ucrit honefl:ate,per vnum prodeft com pluiibus : quemadmodum fccit Anaxagoras Periçli familiarisiDioniPlato: Pythagoras jltaliæ Primatibus.Ar Cato ipfc reliâo exercitu nauigauit ad Athenodorum. Scipio Panætiura ac-ccrfiuit,quum à fenatu Icgatus cflet,Vi rum,quiæqiiiatq; iniqui rationemha bcrctjvelut inquitPoflidoiiius amp;c.Qui hune inftituendum acccpcrir Virciiii-lis,amp; aptus Principibus,is toti rcipubli cæ profuerit : exhibens iuftitiam, condens leges, puniens noccntcis.cuchcns moderates ac bonos. Mihi veróvide-tur amp;nbsp;nauium opifexelcgans libentius clauum fabricaturus fuifle,qut audif-fet futurum , vt is Argo gubernaret, pro quaomnes efient foil ici t iEt faber lignari us non tarn libenier compofitu-rutf

De Recta 'Reg. Admin. '13j rus aratrum, am plauftrufn, quam tabulas illas,in quibus Solon leg^s fcri-pturus efiTet.Et fane Philofophorum ra tioneSjli Principcm, amp;. Rempublicam adminiftrantiiim animis infciibaiitiir infiganturque fie, vt inhçrefcanc,lcgu vim nancHcuntur. Siquidcm Sc Plato, nauigauicin Siciliam,futurum fperâs, vt philofophiædécréta, 8c leges 8cfa-ftagignerenc in Dionyfij ncgotijs. Verum repcrit Dionyfium ceu fibrum li-turis cgentcm,ac maculis, mendisque plenujuec remittcrem tyrannidis tin-fturam.qua longo iam temporc fuerat imbutuSjVt facile non poflet clui. Faciles autc adhuc,8cmutabilcs fint oportet,qui honeflas accipiant rationes.Ha ftenus Plutarchus. Ex cuius oratione percipifacile poteft,8c quæ Principum cum dodis bommibus,8c quæ doftoru fiominumeuni Principibus confuctu-do ac familiaritas efle dtbcat,vt per fios admoriitus offieij fui Princeps eiuf dem offici) commoda in populum traf funderc valeat,nó fecus ac c'ibus per os

I 3

I' P- Germ. Rap sod.

In ftortiachum reccptus ahjs mcmbris nutrimencum prçbet. Supradiâ:is ra-tionibus liccbk giurtam addcrc per quam fapientiores euadanc Principes: Ea vero eih huiufmodi vt ijdcni prind pes peregrè nonnunqnam profedi di-uerfarum Regioniim amp;nbsp;funs Sc moves accurate percipiant: Quorum fruduii vnaquçquc ßt ferax;Qmbus arboribus ii. Quibus animantibus abundec: An inontofafit,aoin planicicm porréda.' Quofub ccelo, quaue fub ipfiuscoeli primaria parte iaceat:Quib’ paludib”, Quib.lacubuSiQuib’ fluminib. ivrige-cur : Quas heges obferuet: Qua religio né ampIeétatur:Dcniq; quas merccis a-tiôtranfmittcre confucuerit.Indc cte-nim,fict,vt magis cordatiPrincipcs eua dant:pluraque bine aliquando quam cxlibris intelligant acdifcat.Id quod etiam Vlifsi conrigifle commémorât Homerus,Nam plus ilium prudentie longis ex crroribus varijsque pcrc-grinationibus quam ex bello Tro-iano contraxifle facie. Neftor Pylius

Rex

De Recta Reg. Admin. 13$ Rex gloriabatur fe apud Lapithas populos fuifle. Menelaus item gaudebat fe Cyprum,Phœniciam, atque Aegy-ptum perluftraRe : Thebafqùe Aegy-ptias portis centum infigneis, quarum vnaquçqueducentis cuftodicbatur c-quitibus,'infpcxifle:Nequc his conten-lus Aethiopiam totam , plurcifq; alias prouincias circumiuit.Virgilius quoqj laudaturus Acneam, hunt loca pluri-tna pcnctrafrc,antequam in Latiura pcrueniflctjCxpofuit.SedfiprxtcrmiP-fis poëtis ad Hiftoricos defcenderc quis Vellet,quantam quxfo Regum,Princi-pum,fapicntiumquc virorum copiam inucnirct,qui totum fercorbem varia rumreru difcendarum caufa, vtcauti magis ficrct,pcragrarunt? V erü nos nc lógi’ ab inftituto progrediatur oratio, ijs recêfendis hoe in loco fuperfedebi-tnus.Id vnum tamc hïc addemus.quod fiPrincipilegitimisde caufis non va-cat abefè diutius à Regno,quemadmo du aliaru fcicntiaru,fic amp;. Geographix pcritifsimos adiungat fibi viros, pcf

I 4

13^ I. P. Ce RM. Rapsod.

quos ad ex a ft è quæ fuprà iâ difta fiint nofccd.a omnia inûituatur, vc quod illi non dacur oculis incucri,faltcm animo comprc/itndanamp;c ß non omnimodam qualcmcnmquc tarnen dclcftationcm arque vfdiratcm inde capiat: Qiiam c-riatn Mile/ij Anaxiinandri, Acgytijq; Ptolemæi tabuhe diligenter infpcftx magis ac magis augebunt. Fama eft, Alcxandriini M.agniim queries aliquä ProuinciamjVrbcmve dcbeiJandain ag grcn’uruscnct,curadè priusloci facie fibidcpiftamproponi, vt quomodoefi fuos tutius confcru.arc,tum hoftcis a* critis inuadcrepofletjinde confpiccrcr. Idem cum fuis Imperatoribus feciflè Romanos fcrunt:ncmpe vc quum effent aliquo Dueemmifliiri,quamim petiturus eratprouinciam earn illi pi-ftam ob ociiJos ponebant,vr quopafto commodiiJscapotiri poflcr,cx pèiiira colligcrer.Econtrario quofdam publr-^ coriim munerum adminiftratoresob’ gerendarum rcrum imperitiam à fiiïs interfedos fuitÏc compertum cïbAlios

De Recta Reg. Admik. 137 idem ab hoftibus pcrpelTos: vt de Cyro Perfarum Rege proditum eft memo-riæ.Nam qnum Scythiæquafdam an-gnttias paromcautè finflèt ingrcfliis, à Tomyridc Regina trucidatiis vnà cfi toto cxcrcitu fmc. Cantos igitur popu lorn redores cfle concnit, vt nc réméré fcqucjfuofqtie conijeianc indifcri-mcn.Haud minimum qnoque prodef-fet principi,redè phyfiognomiam cal-IcrCjVt ex vultus infpcdionc cognofee-rcr,quos tanquam aptiorcs adgeren-da négocia fibi deligendos clTe iudica-rct;Id namque pertinct itidem ad prin cipis cohoneftandam fapientiam.

QJZOMODOIAM PARTA conjèrueturfàpientia-

C^T. XII.

non minor eft virtus,qua quarrere partatneri, idcirco debent Principes coquifitam fapi entiam lie integram

I

ijS I. P- Gumen. R a p so}

conferuarc, vc non aliquo ipfam vitio præfcrnm autcxn idololacria contaminent. Quantum enim Dci cultus crro-neus gloiiam illorum obfcuret è Solo-monis ncquitia raanifefiam cflè arbi-tror.Hunc Banque fœmincisblanditijs viciuin falfos eoluilfc Dcos pro coper-to clt. Quidî an nô Sc Samuelis fill) tra ditû munus adminiftratione vitiofa co fpurcaiûtîAthenis ité PifiûratuSjDio-nyfius in Sicilia, Roma: Syllaidipfum crudelitate ac tyrannide fua eflecere.

Quorum omnium fapientiamnon fu pcrnam,fed omnino terrena fuifie con ftat. Quâobrem ctiam per Efaiam pro pbetam Deus inquit : Perdam fapien-tiam fapientuiTuSC prudentiam prudê-tum reprobabo jtalcifquc admonct di-cens : Sapictia tua amp;: pericia tua te dcce pit.Nônulli funt, qui fe fapientiç cupi-dos cflè dcmonftrant : Verum id nô et

animo,ncque vt ali)s, fed vt fibijpfîs bc ncfaciant. De quibus leremias proplic ta fie habet.Stultus populus meus me noncognouit.- Fili) infîp lentes funt. Si vccoc

De recta Rec. Admin,

VecordeSjSapiétcs quidcm funt,vt male aganc,ad bcncfacicndii prorfus igna ri.Caijfavcro huiusinfipientiarell, Proucr.^Âf^ qui verè fapiens cft,Deiim timet S' déclinât à malo:Ilulttisautcm tranftulit amp;; confidit. Sed Rex fapiens impios dil fipat,amp;;rot.aveititfupcr cos. Qm fibi ipfis tantum fapientes funt, fui amorc dcccpti non norut,aut no curant à ma bsablbncre:ijs Paulus Apoftetus ait. Nc litis vobisipfis fapientes : id cfl càuç ic,ncvcllrafapicntia carnali prudetia: coniuugatur; Namijsqui funthuiuf-tnodi,minatur Efaias inquiensiVæ qui fapientes eftts in oculisvellris, amp;C. coia vobifmctiplis prudentes.Si pro muncri biisiuftificatis impium,qua: fapientia elbQuomodo dicitis fapientes fumus?

lex Domini apud nos eftî Vere mcn-daciu operatus ell llylus mendax fcri-barum. Pudorc affeóiifunt fapientes: jp territ i funt,8i capti fun t : V erbu cnim Domini proiccerunt: 8c fapientia nulla eft in eis. 8c cætcra quæ leguntur a-pud leremiam capite oftauo. Et fane fapientia, quæfccleribus ac fraud.^

J4O 1. P. Ce RM. Rapso, bus inquinatur, non vcra cil fapicntia, quia bonis cft operibus vacua. lacobus cnimapoftoliisflcvera fapicnnafic lo quirur : Quis fapicns amp;nbsp;fcicntia piçdi-tus cil inter vosîiüdicec ex bon a couer-farionc opera fua eu manfuetiidine fa-* pientiæ. Quod fi inuidiam amaram ba bctiSjSc contentionem in cordc vcftro, nolire gloriari, amp;. m endaces efie adiier fus veriratem. Non eft enim ifta fapien tia fuperne dcfccndcns:fcd tcrrena,ani mails,dæmoniaca. Vbi enim inuidia eft amp;contcntio, ibifedicioSc omne opus praùum.-,Qiiæ autem fuperne cft fapié tia,primum quidê cafta cft, deinde pa-cifica,modcrata,traôtabilis, plena mife ricordia 8c frudibus bonisjabfque diiu dicatione fine fimulationc.Frudus autem iuftitiç cum pace feritur pacificis. Hæc lacobus.A cuius fententiæ formu la no admodu aberrat M.Tullius : qui fuis in olficijs ita fcripfit.Scicntia,qux cft remota àiuftitia,callidit2s potius qu.lm fapientia cft appcllanda. Quocirca qui princeps non fc fubducit ab iniuftis

DeRectaReg. Admin.

iniuftis illicitifquc rebus, qua: Dcunv quæque homines offeiidunt ,is profe-ftô non ea, qua: bonum principem de-cct, prxditus eft fapientia.Qua de cau faetiam perniciofis frequenter inuol-uitur erroribus : vanafquc fui capitis o-pinationes perpetuo fequens,nunqua à malignitatCjUialitiaque rccçdjt : Vn-defitjVtnunquam ctiatn advolunta-tudiuinæ præîcriptum imperet: quum fit omnino diuina fimiliter fapientia de ftitutus.Ergo vitia fimul omnia vitan-da funt illi, q«i veram fapientiam con-fequidefidcrat.

I P. Germ. Rap so?

ABIICIENDVM ESSE Trwcipifalßereligwnis cttltum: raque introduceudunt confer-itandum.

C^T. XIII.

Çgt; N minoré fux reli gionis conferLiandx verjqiie Dei cultum dilatandi enram par eft Chriftianu Princi pern adhibere atqiie olim gentcis quamplurimas ac pr^eei pnè potentifsimos Romanos adhibuif (c conftatjij nanquein raaiore fuç ipfo rum rcligionis vencrationem, per Pon tificem Maximum fnmmæ authorita-tis virum^perque alios peritifsimos fa-cerdotes ordine difpofuci at feftos dies, oracula, Sibillinorum librorum infpe-(ftioncs,diuinationcs,auguria, portéta, prccationcsjgratiarum adioncs, yaria-que genus omne facrificia: queraadmo dum Valerius maximus libro primo, capitc

De Recta Reg. Admin. 145 Capite DccultuDcorum p;lam facie his vcrbis.'Maiorcs, Hatas, folcnneifquc cercmonias Pontificum feientia : bene gerendarum rerum authoritatc, augu rum abferuationc, Apollinis prædiélio ncjvatum libris,portcntorum depuifa, hccrufcadifciplina cxplicari volucrut: Prifeoetiam inftituto rebus diuinis o-pcra datur: qnum aliquid commciidan dum cft.prccationc'.qLium expofeendu vote: quiira folucnduin, gratulatione; quum inquirendum,vel cxtis,vel forti-bus impertito : quum folciini ritu pera gedum facrificio:quo ctiam oftentorvb ac fulgurum dcnuntiationcs procuran tur. Tantum autemHudiuna antiquis non folumobferuandæ, fedetiam am plificandçreligionisfuit, vtflorentifsi ma turn, 5c opiilentifsima ciuitatc, de-lt;cm Principuni filij.S. C. fingulis He-truriç populis percipiendæ factotum difciplina: gratia tradprentur; ac carrera quæin cundem fenfum codcmloci conferibuntur. Quod fi vanæ fupcr-ftitionis vfqueadeo fucruntobferuan-tcsEthnici,quato magis 5c principes 6C

1. P. Ce RM EN. R Aï so.

rcfpublicæ Chriftianæ vcra rcbgioné verique Dei ccrtifsjmum ciiltum cor-di habere dcbent? Quemquidcm cul-tiimèccelis dclatû IcCas ChriftusDci hlius per fcipfiiin perfeôtifsxmè inffi-tuitrncque gennum modo ritus,veriim etiâ MoCaicx Icgis diuimtus datç cc-rcmomas abolcuir, quas Paulus Apo-ftolus vmbras fiulTc teflatus clbltaquc iîPrinccps Dei quodda velutihmula-crû videri vult,falfos diuorû cuit’ euer tat : Solius veri Dei per lefum Chriftu agniti vcros indem cultus cuangclica prçdicatione, fuâque authoritatclcni-tcrintroducat. Nouent fc ad illam dignitatis amplitudinem vocatum juon vt ciuileis modo, fed vt fpiritualeis quo que res ordinct.ne nimium terrena cu-rando, cœleftiâque ncgligendo diuina in fcfe prouocet indignationê. Eteniru fi gétilium Deorum cultures maximo-pere cauebât, ne fua ßbi numina vel ob contemptam religionem, vel ob non ri tè perafta, fiue prætermiHa facrificia grauius haberciit infcnfa,quâto idma-

g’S

D E Recta Reg. Admt N. 14.5 gis efficiendum cft Principi Chriftiano qui Dciim ipftim amp;nbsp;patrem appellar,amp;: imperij fui fcruatorcm (vtireveracll) arbicratur?Othniclis Ifraëlitici populi ludiciscxcmpliim fibi confhtuatante ocujos.yt yideabquo paélo Deus cun-inhoftium manus traditumperpium huncduccm amifcra fcruitutc libcra-

rit.'vt libri ludicum tertio Capice con-tinetur.Ad mcmoriam reuocct^quid Cyrus Pcrfarum Rcxafflatus diuino numine perpctrar’uEtenim de hoe per Efaiam fic loquitur Deus:QuidicoCy rOjPaftor meus es,8t omnem volunra-tetn mcam perficis : Qui dico Icru falê cdifïcabcris,amp; remplo fundabcris.Hçc dicit Dominus Chrifto meo Cyro, cuius apprehendidex tram: vtfubijciam ante faciem eius Gentcis. Alibi quoq; fic habetur: Anno primo Cyri Regis Pcrfarum,vt complcretur verbum Do mini ex ore Icremiæj.fufcitauit Dominus SpiritumCyri Regis Pcrfarum: amp;nbsp;traduxit vocem in omni regno fuo ctia

■ i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K

I. P, Ce RM. Rapso.

per feriptura dicens : Hxc dicic Cyrus Rex Perfarû.Omnia régna terrç dédie mihi Dominus^Dc^ cœlKamp; ipfcpeepit mihijVt ædificarê ci domû in Icrufalê, q eft in ludçi.Qiiis cil jn vobis de vni-uerfo populo cius?Sit Deus iJlius cum ipfo,aleêdatin 1eriifuie,qiixcilia lu-d^a vc .rd 1 beer domûDominidei Ifrael (ipfe eft Deus) q cil in Ierufalé.amp; q bis adfcribuntur. Principes igitur aôti fu-perno fpiritu fc in hoc cleftos voca-tos agnofcanr.-imprimis vt obfcquâtur DeOjdcindc vr fnpcrftitionibus, filiif-qiiedodrinis populos liberenr, iadebh nique grauaminibus non opprimant.. jtàhent lolaphato fimilcs:dcquo ierh ptum cil.Fuit Dominus cura lofapha -ro,quapropter ambulauit in vijs Dsui-dis pxtris fui primisjncc quxhuit Baa-limifedDeû patrîs iuiquxftuiCjSi in p-ceptis eiusäbulauit,Si:nö luxtaopa Ifra

Z'^7« clis.HacdecâufâRcgiprxcipirinDcu terpnomio DeusjVt SC fe penes habeac Jegerp fuam^Sc huiclegends iludio nô imermiifoincumbanquô diicar time-rc Dominum Deum fuum, ciufque ili

De Recta Rïg.Admin. 147 Uita fcriiarc. Et ne cxtollac cor luum fupcr fratres fuos,ncquc reccdat à præ ccpto,ncque ad dcxtcrain, ncquc ad fi-niftranijvt proroger dies in regno luo amp;nbsp;ipfc amp;: fibj fui,in medio Ifraehs. Nó ftgo fatis eft Principi legem Deihabere arque intclligcre, nifi hanc eandem amp;nbsp;ygt;bferuct i pfc,ôc fuis populis obferuâ da'm proponat: quemadmodum Icgi-mus huncipfum fccifTelofaphacû.C^i tJiligcnrifsimè curauit ,vt hbi fubicdæ ciuitares omnes, per facerdotes ac Le-uitas diinnis Icgib’ inftitucrêtur: Vnde etiâ irruit pauor Domini fu^ omnia re gna Nationu.Stmp enim fancrofanóli Verbi Dei publicç Concioncs admira-tione ac terrorê malis,contra vero cer-titudinc,lætitiâ,côfciétiç traquilitatere ligion is inllauratione,vita.‘ innouatione bonis afferre cofueueiut.Quod fane vi dcri facile potuit,quo tempe fub lofia rege diuina: Icgis^q. diu la t uerat,codex inuét’eft.Vcrû vt cqmodi’qd in ea cau fa prudes pi’qjRex eft'cccrit obfcruarc Princeps optime valcas,libuic hue ipâ’

K 1

ï48 I. P. Ce rm. Rapso.

Verba contextus ctiam ad verbum traf ^•‘^'‘’''‘^•54ferrc.Sic Kaquc fe habcc oratio. Anno-rum ofto crat lobas quum regnare cœ pitjac triginta 81. vno anno rcgn^uit in lerufalem. Is fecit rcâ?um in oculis Do mini,S: ambulauic in vijs Dauidis pa-trisfui, necdeclin^uit ad dextcram, autadbniftram. Oélauoautem anno regnifubquumipfe adhucpuer elTeh cccpit: rcquirere Dcum Dauidis partis fui;Duodccimo veto anno cœpit mun dare ludam ôc lerufalem ahcxcelfis, 8c lucis,amp; ßmulacris, 8c. fciilpriJibus: Dcftruxeruntque corarn eo aras idolo rumipforum,amp;/îmulacra,quæ cranc fuperpobta,demoliri fecic ; Jucos q uo-que amp;nbsp;/îmujacra,amp;. fculptilia contriuit commiauit, fparûcqueilia fuper fu-perficiem fcpulchrorum illorum,qui immolaucrant eis:£t offa Sacecdocum cobufsit fuper altaria ipïbru, mûdauit-quc ludam 8c lerufalem. In vrbibus qijoqiie ManalTe'Sc Ephraim 8c Simeon vfque ad Naphthaîi malleis fuis perctrcuitum.Dcmolùuseû:icaque al I tana I

De Recta Reg.Admin. taria amp;liicos,amp; fimulacra contriuit cô niinucndo:amp;:omniâ fitnuiâcra cxcidic invniucrfa terra Ifraëlis poftea reuerC” cft Icrufalém.Anno autédecimo oôta-uo regni fui poftquâ mundauir terram amp;domiim,mifitSapham filiû Afaliæ, amp;. Maalem principe ciuitatis i amp;nbsp;loha filiû loàchaz à commentari js ad inftau randdm domum Dothini Dei fuLVenc tunt itaque ad Hilciam Sacerdoté magnum, Si dederunt argentûmi illatûin domum Dci, quod congregauerant Le uicæ euftodes liminis de manu filiorum Manaire,amp; Ephraim,Si de vniuerfore fiduo Ifraëlis, Sc ah vniuerfo luda, ac Beniamin,Si habitatoribus lerufalem: Tradideruntinmanibuseorû,qui præ cran t O per a rijs in domo Domini ad far ciendas ruinàs,8i ad inftaurandam do tnum. At iili dederunt artificibus.Si ex mentarijs.vt emerent lapides excifosSi ligna ad commifluras,8i ad conngnan-das domos,quas deftruxerantRcges lu da. V iri autë illi operabantur fideliter in ipfo opcre:8i fuper eos c onftituti erant;

K }

o I. P. CERM. Raps o.

amp;:c.Er möx.Quuq; cduccrêt argentü, quod ill atu fucrar in domu Domioï,rc pcrit Hilcia Sacerdoslibrum IcgisDo ni latæ per rnanCi Mofis.Locutus efl. au tê Hilcia,dixitqi ad Saphan Scriba: Li* brum legis repcri in domo Domini, SC tradiditHilcia librû ipfi Sapha.Attulit autSaphan ipfc librû ad Rcgcmratquc ctiam reculit Regi rem diccndo:Quic quid datum fuit in manu fcruorum tu orum,ipfi faciunuConflauerunt nanqï argcnttim,quod inuentum cft in domo Domini,amp; tradidcrunc illud in manum prçpoficorum, amp;nbsp;in manum facientiu opus.Indicauit pra:tcrca Saphan fcriba Regidicendo:Librumdedit mihi Hilcia faccrdos.'Sc Icgit in co Saphan cora Rcge.Fuitautccü audiflet Rcx verba JegiSjfcidit vcftimcnta fua : præccpitq; Rcx Hiici.T Ahicam hlio Saphan,at que Abdon filio Michæ Si. Saphan fcri bæ,amp; Afaæ fcruo fuodicendo;Itc,con-folitc dominum pro mCzSc pro reßduo in IfracleScin luda fuper verbis libri, quirepertus cft. quoniam magnuseft furor DominLqui Rillauit in nos, co

D E Recta Reg. Ad MI N. iji quôd non cuftodicrunt pattes noftri verBiim Doniini,vt faccrent iiixta oni nia qiiæ feripta funtin libro hoc ,SC quæàd hoc faciunt/cquentia. Eadcnl Veto ferme cotidem verbis habentur ctiam libro Regum quarto: Gapite vi-gcfimofecundo.Quibus Sr Caput vige fitnumtertium ha:c anncftit.Mifit Rex 8lt; côgregaucrût fc ad cû omnes fenio-resltida Se lerufalem : Afcenditquc Rex in domum Domini, amp;nbsp;omnes viri luda , omnesque habitatores lerufalc crant cum confie fâcerdotcs,amp; prophe-tç,amp; vniuerfus popiilus à paruo vfqué ad magnum :legitque in auribus co-rum omnia verba libri fœderis, qui in-uentus fueratjindomo Domini. Stede autcmRcx iuxta columnâm,amp; pepigic fœdus corâ DominO, fc ambulaturos poft Dominu, amp;nbsp;cuftodituros pcepta eins amp;nbsp;teftimonia eins, dccretâq; eius toto corde,SC rota anima : vc füfcitarcc verba fœderis huius * quæ feripta funt in libro illo : amp;nbsp;ftetit vniuerfus Populus in fœderc. Præccpit infuper

K 4

lyx I. P. Ce RM. Raps o.

Rcx Hikiæ faccrdoti qaagno,8c faccr-' dotibus (ccundis Si. cuftodibus liminis, vt cduccrcnt è tcmplo Domini omnia vafa,quæfaóta fucrancipfîBaaî, Si. Lu co,amp;: vnii’.crfemiIitiçcœlÉSr cobufsk ea extra Icrufalc in campcftribiis Ci-drônjtulitque pulueremeoruinin Bethel. Ceiïârc quocjuc fccit facerdotes Idolorum,quos pofucrantRcges luda, vt fuffirent in cxcclfîs in vrbibus luda, SC in circuitibus leriifalcm :fimiilquc eos,qiii fuffiebant ipfi Baal, Soli Si Lu-Dx,8i fignis Si vniucrfæ militiç cœli.E-duxit quoque Lucum è domo Domini extra Icrufalem in tprrentemCidrón, Si combufsit eum ad torrentem Ci-drôn comminiiitqiicin piiîucrem,ac proiecit puluerécius fuper fcpulchrû filiorum populi. Et dcüruxit domos feortorum mafculorum , quæerant in domo Domini,in quibus mulicrcs texe bant cortinas Luco. Et venirefccit om nés Sacerdotes de vrbibus Iuda,amp; con taminauit Excelfa, in quibus fufficb.at Sacerdotes à Geba vfque ad Bccr-feba Si dcftruxit excelfa portarum, Si quæ

De Recta Reg. Admin. »55 crant ininrroitu portæ Ichofuæ prin* cipis vrbis, quæ crant ad finiftram viri ingrcdientis portam vrbis. Veruntamé non afccndebant vitra facerdotes ad al tare Domini in lerufalcm: fed comede bant infcrmcntata in medio fratrura fuorum. Cótaminaiiit etiam Thophct, quod crat in valle filijHinnon,ne trâfi-rc facerct quifquam fill urn fuum,aiit fi liam fuam per igncm ipfi Moloch. Cef faredeniqiiefecitcquos, quos pofuc-rant Reges luda Soli,ab introitu dom’ Domini ad cubiculuNcthan, Melech cunuchi, quod erat in fuburbanis: ÔC currus folis combufsit igni.Scd SC aras quæ crant fupcr tcftum coenaculi A-haz, quas fcccrant Regcs Iuda,amp; alta-ria quæ fecerat Mcnafleh in duobus a-trijs domus Domini deftruxit Rex t SC cucurrit indc, amp;nbsp;proijcere fecit pulue-rcm eorum in torrcntem Cidron. Ex-celfa quoque quæ erant coram Icrufa-Icin , quæ crant ad dexteram montis Oliucti, quæ ædificaucrat Solomon Rex Ifraclis ipfi Afthorcth abomina*

K 5

I. P. C E R M. R A P S O D.

tioni Sidoniorutnj amp;nbsp;Chcmos abomi-nationi Moab, Slt; Milchom abomina-tioni filiorum Ammon contafninauic Rcx, Contriuit infupcr ftatiias,amp;: fucci die lucos,rcplcuîcque locum corumof fibus hominum.C^in etiS altare,quod crat in Bcchcl,amp;: Excelfum, quod fece rat leroboam filius Nebat, qui pcccarc fccic Ifraclem ,altareinquam illud, SC Excelfum deftruxit rcombufsîtque Ex celfum,5r corn minuit in pitlucrem: co-biifsit 8c lucum.Etftatim infra fie addi rur. Præcepit Rex vniucrfo populo,di-cêdo:Facite Pefah Domino Deoveftro ficut feriptum eft in libro fœderis. Nó enim eelebratum fuit talc Pefah à die-bus Iudicum,quiiudicauerunt ïfracle, 5e cûdis dicbus Regum Ifraclis, amp;nbsp;Rc gtini luda.Dccimooftauo autem anno Regis lofiæ faftum eil Pefah iilud in lerufalem. Sed 8c Pythoncs SC Magos amp;nbsp;fimulacra,8e idola, atquc cundas a-bominationcsj quæ confpicicbantur in terra Iuda,8e in Icrufalc rcmouitlofia, vt ftatucret verba legis feripta in libro, quena

De Recta Reg. Admin, qucm iniienic Hilcia faccrdos in doino Dni. Et hæc ex veteri tcllamentohuc alia ta iiifficiât. Qiiæ ß Chriftiani Prin cipes vc£tc perpcndcntjuihil crir, quod PrædcceiïoruiT» fuötiim qui extra diui ûæfcripturæ inftiruta male vixeriit,vc ftigijsvfclint infißcre. Sedquemadmo dum ipfe lofia McnalTem, Ahaz, Azaria, plnrcifque alios Reges impiosmi nimc fecurus eft,ita ad facrarü Icriptu-farum autJioritatem fuos mores,popu lorumque fiioru adminiftrationesabic ftis præcedcntium erroribus attcmpe-' rabunt. Nam potifsimum ipfos vcrita-temamplefti fubieétifque ßbigetibiis' hanc proponere par eft.Quanquam id' admodum pauci curent cfficere.Atque ihde eit, quod corum plcrique quo-ties ipfa veritas retcgitur j aut hor-rcant,aut obltupcfcant, aut indignen-tur, propterea quod ex veceri con-’ fuctudine contrarijs iärn infeóti fint qualitacibus. Hic mihi dicat aliquis, quainam dodrina , aut quxnam vi-ucndi forma Pnncipcm decet’ illanc

1. CiKlA. K.A.VSO.

Vnde Trin quæ ab Horacro,Socrate,Placonc,Ari Erafmo Rot^rodamocætcrîfquereccntioribus JùiÇqHe pro- ttaditurîHuic rcfpondeo,lcgcndos qui panenda^ dem huiufmodi authores efie, quæquc ad ciuilem inftitutionem fpeólant,cum iudiciocxillisexcerpcnda. Verum integra pcrfeólaque viuendi atqueimpe randi ratio non nifi exprifeinouique

Chlirtiauocompafandaeft. Nam qui Chrifti rcligionem profitêtur,æquurn eft VC Chrifti quoque fcita,placitaque feqiiacur. Etquamuisnouum teftame turn de magiftratibus ordinandis nihil in fe cone meat, fed Chriftianosillis ta turn obcdire,tnbuta perfoluerCjatque honorem exhibereprçcipiat, vt Chri-ftus inquit, Reddite quæ funt Cæfaris, Cæfari.'Sc quç funt Dei Deo: amp;nbsp;Petrus ac Paulus huic aftipulentur fententiæ, nihilofecius tarnen quas Chriftus ordi nationes ad magiftratus adminiftran-dos è vctcri teftamento non abftulir, ChriftianiseasPrincipibus obferuan- .

das,

De Recta Reg. Admin. 1^7 das,vtpopiilis vfui futurasjquis obfe-cronon cxiftimct? Quainreilludani-maducrtcndumcft, ex Mofaicæ legis præccptionibus quafdam fuilTc connu-taias,aliquot abrogatas: nonnullas veto firmas adhuc perüftere, Quæ prins ofFcrebantur facrificia, infuijpfiusvni cam ac perpetuam hoftjam, præcedcn tibus abrogatis immucauit Chriftus. Idem ab codem cum facerdotio faftum cftjVt ad Hcbræos Epiftola nobis enucleate perferibit. Alia veto quçdâ eiuf-dem legis décréta robur adhuc obtinet integrum : vt idololatriam efTe penitus extirpandam: verique Dei verum cul-tum Scerigéndum, 8c ereftum perpétue confcruandum:8ç id genus pcrmul ta:quç Principes inftaurare ac farta te-fta prjeftare lofaphati ac lofiæ inftar debent. In primis igitur eftilliscuran dum,vt per bonos concionatores verbu Dei purum fine additamento,aut im-minutione populis aperte proponatur, ac fynceriter cxplicctur. Ad quod au-diendum ipfipræfcntcs adfmt, vt alios

1

158 I. P.'Cerm. R APso.

quoque ad fe imitandnm prouoccnt,Si indë adobcdicndum præccptis diuinis iniutent* deinde religionis falfæ mini-ftros exauthoratos dimittant, Icgiti-mofquefublhtucnr,vtlofiam Regrm fecifle confiât. Qui veto Icgitimifint Ecclefiæminillrijamp;quopado inaugu rentur, quibufuc appellentur oominK bus,amp;quales cfTedebcantjCum qued ad doftiinam, tu quod ad vitam atti-net.dcniqucquibus offîcijs vnicuique fungendum fit,ex plui ibus Pauünaru. cpiftolarumlocis manifeflifTimè çolli gitur.TaIctn itaqueformam in Eccle fia Dci principes introducant,vt per ve ros Epifeopos ac rcliquos adminiftros amp;nbsp;fanioris dodrinç,amp; facrorufignoru, quç facramçta voeâtur, amp;nbsp;cætcrorum muncru adipfam ccclcfiam facientiû vfus integerrimus inuchatur, inuedus confcruetur,conferuatus perficiatur in Dei gloria, inque Cbrifti Jefu myftiçj corporis illibatam sdificationem. Ifo-cratçsinfîgnis orator licet in rebus vc rç purxq; religionis hallucineturK errer

Recta Reg. Admin. 15^ rcGnihilominus tarnen in eo, quern de adminiftrado regno compofuit j Iibro, fentcntiam hanc cxtulit. Si quç leges erunt aut confuetudincs ciuitatis paru redçjcas tolle ac muta.In his q ad Deo rumcukum pertinet,ita facito, quern-admodûcftà maioribus prçfcriprum. Exiftitncs autem nullum facrificiu pul chrius,nullum eflè cultö maioré.quàm fi tcipfum virurn optimum iuftifllmûr que preftiteriSjfiquidera fpcrandû eft hoîesciufmodicitiùsàDijs boni quid-piam impctraturos^qua iftos, qui multas madât vidimas. Hadenu^ Ifocra-tcs.Quæ fcntçtia verbis aliquot immu tatis additoquc interpretamêto,vt cul-tum Diuinumà maioribus prçfcriptûà Prophctis amp;c ab Apoftolis traditû intel ligas,non crit Chriftuno Prinçipi peni tus contcmncnda.

Igo I. P. Cerm. Rapsod.

VNDE SIGNVM VERAE reliront! ae dtutnicultut a^oßcendi fumatur.

c^T. xim:

L V RI M VM Principes atnbiguis de rebus longas ha-bcnt ac difFicilcis de libcrationcsrputadc bcllo gcrcndo:de in-

ftaurada rcligione: atqiic id genus alia, vcamp;hodie vidcreeft,in bac præfcrtini amp;: religionis doéhinæcaufa. Nam CÛ iam per Europam fere totarn Varias de primgrijs Chnftianx religionis ca-piribus inuulgari audiant opinioncs,at que banc buic, aliam alij arridcre,vere tur illicô ne in abqucm errorem incur ranr.Nonnulb funr qui bclla pertime fcancAlij ficinqniunr. Libcncerfane cerium aliquod fignum nobis exbibegt; ri velJcmus, per qued veram dodrina à veros Propbetas à mcndacibus,

vera

De Recta Reg. Admin, iét

Vera dcmum miracula ab ad u kenn is difeerncre liccrec, vt ex impcdito hoc labyrinthe tandem extnearemur. E-govero,qui veritatemipfam non magi ftratibus tantum, fed cunólis pariter hominibus notifsimameffe pcrcupio, pro viribus conabor huius agnofccndac hgnum facrisè fcriptisedudumfic in medium profcrrc,vt his,quoniam vidé tur xqua poftulare,fiat fatis.Principio igitur feiendura eft,Deumoptimum niaximu fuis c voluminibushoc ipfura fignum nobis oftcndcrc,quum per Mo fem ità loquitur.Si furrexeric in medio tui Prophcta,aut qui femniu fomnier, dcderitquc tibi aut fignum,aut porten-tum, eucncritquc fignum porten-tnmjquod prardixerit tibi: Atque is dixeritjEamus poft Deos alienos,quos non noftiSjSe colamus cos:non obcdics verbis prophetç ill]us,aut fominatoris illius:quia tétat Dominus Deus vefter voSjVt fciat,andiligatis Dominii Deu veftrum toto corde veftro,amp; tota anima veftra.Poft Dominum Deumve-

!• P . Cerm. Rapsod. ftrumafflbulabitisjôi ilium tiracbitis, acpræccpta eins cuftcdietis, vociquc eins obcdietis,atquc ilium coleris, ciq» adhærcbitis.Concludit ergo Deus ilia folumodojquæ fuû comprobant verbû vera eflè miracula.Verû c contrario ilia eïTe falfa,quæ per aliquê (quicûqj illc lît)fiant,qui fua deinde nos doftrina vc lit à veri Dci cultu/eligionéq; remoue re.Quin hune adeô non efle audiendu, vtne Aue quidéillbqucd loannesaib dicendû fit. Quod etia firmari poteft aliquot authorum diuinorû fententijs. Dauid ProphctaRcgius ait:VcrbûDo-4« miiii manet in æternû. Inde Mofes Si /röx.jo Solomon inquiunt.Non addetis ad ver bû,qucd ego pra:cipio vobis, neque di-minuecis ex eo vteuftodiatis pceptaDo miniDcivefiri.q ego pcipiovobisJtc ali Dm ii‘ biMofcSjNô facietis luxta omnia, qux nos facimus bîc bodie,finguli quicquid reôlum efi in oculis fins. At Solomon fubinfertromnis fermoDci purgatus, clypeus eft ipcrantibus in fe.Nc addas verbis cius,ne forte increpet tc,amp; men dax deprehendaris. Vult itaque Deus

Recta Reg. Admin, verbum fuûin tenebricofo vitç huius itincre pedibus noftris lucernamefle, non.eamquid.cmqu!æ fatuis, fed quæ prudcnrjbus vjrginibus derur, vt fandi fpirirus oJco perfuia , nos ad bonorû opertim curfum peragendum illumi-net.Idcirco ne cçcutire contingat, alio loco nos admonec Mofes. Ponirc, in-quiens,vcrba mcahæcin corde vcftroDti»,\U in animo veftro, atquc ca ligate in ß gnum in manu vcftra.-fintque vt fron-talia inter oculps vcftr.os : Et doccte ca filios veftroSjVt Icquamini de cis quu fedebis in domo tua,:Slt; cum Ambulabis per viam.-quumqnc iaeebis in Icého, 8c quû fiirgcs. Scribes qiioque ca in podi-bus domus tuæ Sc in portis tuis.Et qua? hisaddûtur ad idêfaciétia.Eft igitur ab Hoc Dci yerbo tan^ à Lydio lapide, fâl foi'u miraculorûjfalfæqidoftrinæ peté da cognitio ; fed 8c pfeudoprophetarû fpiritus,8c fallend! artes inde potc-runc facile pcipi, qucmadmGdum in veteri tcftamenco huitifinodi pfeu-doprophetæ ftatim cognofeebantur,

L 2.

I. P« Ç E R M. R A P S Q D.

quum populo pcrfuadcre tcntàbant vt,qiiod eodem vcrbo Dci prohibctur, Dcos aliènes adorarcc. Chiiftusitidé, nouo teftamento non patitur vnum vcl ex minimis præceptis legis diuina: folui.Ioannes quoque fuç Apocalypfis vltimo capite fie inqumConteftor cui-uis audiéti verba prophetic libri huius, /îquis adiccerit ad hæc, imponet Deus fuper illu plagas fer iptas iii libro ilto. Et h quis abflulerit ex verbis libri pro-phetix huius ,aufferct Deus partem pius è libro vita:,Si ex vrbe fan6la,amp; ex ijs,quæ fcripta funt in libro ifco. Qiip animaduerterct Paulus Apoftolus no-nullos cfTe,qui nuntiatum absfe Euan gelium quærerent immutaregt; Scripht Cap.x. Galatis in bxc verba. Miror quod ita citOjdcferto eo,qui vocarat vos in gra-riam ChriftijtranfFeramini in aliud E-uagclium.quumnullum üz aliud;nifi quidam funt,qui turbent vos,amp; velint inuertcrc Euangclium Chrifti. Sede-tiamfi nos,aut Angelus è cœlo Euan-gehzet vobis,pra:[cr quod Euangeliza

uimus

De Recta Reg. Admin, ùimusjvobis anathema fit.mox eadem repetic:vtrcmcire maximi momenti non dubites.Infupcrloanncs Apofto-lusquOmodo piobentur fpiritiis an ex j Deo, an ex Diabolo fint J in prima abs le conferipta epiftola nobis oft:endit,S: qui non confiteatur lefiim Chriftii in carnem venifie hunc Antichriftum efie comcmorat.Dc quo fimilitcr Anti 2.,caf,z, chrifto Paulus Apofiolus oratione bc' nc longa fuos Theflaloniccnfcis admo nuit.Hoc idem Aeneas Syluius,qui po ftea Pius Päpa cognominatuseft, fuis in Cronicis fecit,Verborum ante ipfius relatione hîc fuperfedeo, tum ne fim æquo prolixior,tum vero quod ex fc-ipfo liceat id petere, cui libeat. Porro propheta Daniel multarcccfet Sc ipfe eodem hoc de Antichrifto Capite ni-mirum oftauo.Cui non minus aptari polTevidenturea,quæ de Rege Tyri habetur apud Ezechiele,Cap.vigefimo i^Ctr.ca.i oftauo.Q^ui ergo huic Antichrifto fcr-uiut ipfius charaótcre infigniti,eos Pau lus verus Apoftolus Pfcudoapoftolos,

ië6 î. P. Germ. Rarsod.

opcrarios dolofosjîn apoflolos Chriffi fe qucmadmodum Satanas in lucis An gelum trâTûimateis rctlc vocac. Qua leaiirêdoftrinam etiam habcant.Idc Paulus Tiniothciim fuû adnïonct hh verbis:Spiritiis certô loquitur,quod in poftrcmis temporibus deficient quida à fide.atrendentcs fpiritibus impoftori-bus,ac dodrinis dæmoniorû per fimu-lationcm falfiloquorum, cauccrio no‘ tatam habentfum propriam confeien-tiaffl,prohibcntiunl contrahere matri-monium,iiibcntium abftincfe à cibis, quos Deus creauit ad fumendum curtx gratiarû aôlionc fidelibus.Eadem quo-que de rc feribir ad Coloflènfes inquiés * Ne quisvôsiudicctincibo,aut potu, aut in parte diei fefii,au t nouilunij,3üc fabbatorû.-qua: funt vmbra futuroru, corpus autcmChrifii .Et paulôpofi. Si mottui eftîs cum Chrifto abelemcn tis mundbquid quafi viuenrcs in muri-dodccretis tcncminiîNc tctigcrisjnc guftaucris,ncque contreftaueris ;qux omnia ipfo pcrcunt vfu ,iuxta prxcc-

pta

De Recta Reg?Admin. 167 ptj amp;nbsp;duttrinas hominiim:quæ verbo tenus qiiidcm habent Ipecicm Eipien-tix per fiipcrftitionem 8c humilitatcm animijSc læfioneni cofpons,nóper ho noté aliqucm ad explctioncm carnis. Prçccrea Matthæus Euangclifta Pfeu-doapollolos hos,qui Chrifti Regnum imtïiinueie quærunt,hoc fcrmonc, de Antichrifii perlèquutione Ioqucns,no tac:T une fi quis dixci ic,Eccc hïc Chi:i~ ftus,auc illicme crcdatis.Exorientur e-lum pfcudochrifti,8c pfeudoprophctaz amp;cdcnt hgna magna, 8c prodigia. Ec q fcquütur.Quod vero adchrillianæ rcligionis attinec facramcnta,cordatus Pnnceps haud dilficulter obfcruarc po teriban ad inftitutum diuinum admini ftrcntur in Ecclcfia Dei,nee ne, cogno-lcerinfuperan mutilata,an aliqua re cxtraria hnt auäa.Idquc fieri precipuè in Baptifmate arque in cœna domini-cavalebic,quamin fuiipfius comme-morationc feorsû cclebrandâ Chriftus inftituit. Ex his qux haólenus diéla

L 4

16^5 I. P . Ce RM. Rapsod.

fuut,arbitrer polie Lupum ab ouc,5C paftorem ab im poft orc difeerni, Nam il Paulus apoftolus aflcrit,nôeJfIc Chn fti,qui fpiritum Cbrifti non habcat, ne ^m.8. celTariô fcquiturjqui habcat, membru elle corporis ipfiusChrifti, quod iplîus item fpiritu fie vcgctctur,vt nihil dicat, aut faciar,nifi quod idê Chriftus diccrc ac faccre illiî veht.Qiii fpiritu munda-noregunturmundanamitidem fequu tur amp;nbsp;f3picntiam,amp; doftrinam:fibiquc ipfis viuunt,amp;: non lefu Chrifto. Pau-no’’ humani, feddiuini fpiritus apportafiè fapientiam fuis Co-riatbijs atteftatur ,vt fides amp;nbsp;religio Chriftiana non hominum fapicntiæ, fed potcntiæDei penitusinnitatur.ipfe ctenim Chriftus Dei fapientia Ecclefiç fuç fundamentum eftjac talc quidemy Vt prætcr ipfum nemo pofsit aliud po-f*/gt;.5o.ncrc.Cuifi principes inhærebunt,cx ijs cruntjdc quibus Efaias aic.Eccc fol genteis manum meam;amp; ad po , '^trlosfignummeuerigazamp;alïcrentribi filiosin greraio:5lt; filiç tuæin fiumeris

portabun

De RictaRïg, Admin.

portabuntur. Et erunt Reges nutricij tiii ÖC Rcginæ nutriccs tuæ. Quibus ex verbis qiiod præcipuumChnftiani principis •/ PrincipisüfFicium lit, exprclTc colligi- fidum. tnus,ncmpe vt (uperna fapiétia Sc pru-dcntia illuftratusj ex animo fynccrum Dei veri eultum amp;nbsp;crigat, amp;C conferucc crediim. Id quod in ipfius Dei gloria;

Principis autem ac populorum falutc omnino cedct.

OMNIA PRINCIPI SA-pienterac religiose difponenda-. ditionem ab hoflibus tutam reddat.

ISPOSITIS Fe bus J qua: ad veram religionem Siinco-taminatum Dcicul turn pertinent, com modius multo potc tit Princeps, quæ ad ftabiliendum hîc fuum dominatum faciant,pra:pararc, diuinaque fapientiaducc non fua tantum cóicruarc, fed aliéna quoque quo

J7Ö . I. Pi Germ. Rap so?

ties id lurc liccst ingeniofe 3c forntcT jniiadrre.Qiiamplurima rcfcruntur in hanc fefitcntiam afapicntifsimoSolo-inonefuis in voliimin)biis,quçindcpe ti maximocunifruólii vaicbiint. Nos content! crimus aliquot bic buius rei facris è litehs exempla proponcre. Vn-dc fapientiam viribus ctiam præftarc tam in Principibus, qu.àm in priuatis Çex'.i4. hominibusapertifsimè patebit. Abraham’,paruis inftruótis copijs, quinque Regum fapiêtcrinuafir,ac ccleuitex-jacobus Efau fratris furio-* fam rabiem fapientifsimè datis muncri bus vielt.Simulfapiens amp;nbsp;animofusex tJtit Aodus Gcræfiliusqui EgloneRe ge clàm inrerfcûo Ifracliticû populû à feruitutclibcrauit.An no ctiam diuinû confiliû Gedeoni rcuclatum amp;c fapien-téillum in feligendismilitibusfuis, K foreem in fuperandishoftibus cfFecitî £*».2. Ingcniofaquoqueprudêtia fuit in Mo fis matre ad feruâdû filiû,vt Sz in rcfpo fojqd'obftctricês Aegyptix Pharaoni dederunt.Ad hxc Dcborx,Barachi, SC

Iahe

De Recta Reg. Admin, ƒ/* lahclis cgrcgii facinora nonne indicât fapientiam eflcmulto fortitudinc po-tiorem’ Quid incxpcrci milites,quid in fipicns Imperator in pcrtraftandis ar-inis habebunt roboris? quum frequenter accidat vt parua manu ingens in fu gavertaturcxercit’. Plurimi eftetia fa pietia tain cóftrucndis,qiiam in defen-dedis propugnacnlis,arcibus, caileïlisi atque alijs id genus bcllicis munitioni-bus : præterquàni quod eadem fâpicn-tia nonnunquam vrbeis ctiam ex maxi mispericulisminimonegociovindicat. Id quod in Abele oppidi obfidione per * fapienrifsimam muliercm fadufuifle compertumeft. Eodem modoludith honellifsima fœmina prudcntifsimo confilio Retuliam vrbem Holopherne obtruncatoex imminentis ruinæ fupre mo diferimine liberauit.PtincipcàiCrgo Rerumque publicarum adminiftrato-res hac fuperna fapkntia præditi, quo fe magis cfle Deo curæ cognouerinr» co maiorem adhibebunt ipfi curam, vc omnia qu« tam ad populos, quam ad

17^ J- P« Ceräi. Rapso.

loca fibi fubicda tuto confcruanda né-ceâariafunc, optime difponantiir ; ne Deu ipfum vtdcantiir, fpretis eins auxi lijs pcrtcntarc. Cæccrum quanquam non omnino contemnenda ducimus, qnæab Homero, Platonc, Arillortlc, arque alijs hiiiufmodi authorib’ in bac materiem confcributur,Chriftiano tarnen Principi fatrorum voluminu au-tboritas in vniuerfum approbanda cÆ. Qjiamobrem ctiam ex ijs proponct fibi lofaphatu Regem imitandum.quili cct pius efiTct ac fapicns, Dcumqucfibi ipfi faucrc minime ddfideret gt;nbsp;nihilomi nus cunda,quæad regnum turandura oportuna cfiTc iudicauin fummo ftudio coniparare non deftitit. Sicinqnam,vt ^‘de ipfo feriptumfit. Fecit lofaphatus prxclara opera in vrbibus lehudaiSC habuit milites fortifsimos, hcroas in le rufalcm. Et quæ in eandem fententiam pcrmulta inbi recitantur. Danide quo lt;}öc faniäifsimum Rege fibi oboculos ponecqui qiiäuis vni Deo fuisin grauif fitnes aifliólionibus infiærcrcr,non pro^

De Recta Rig. Admin. 17j ptcrca tarnen ccflauircgrcgios Duces robuftifsim«xmq;militia fibi afcribcrc, quo validius dcfendcre fuam ditionc boftibufque inferret acrius ad iufla di • uina bcllum. Nä qnu nobis incerta lint amp;nbsp;pacis Sc bellorû tcporajUcccfTe eft vc ftmpcr ad manu fint parata quæcnque advtriiifque temporis oportiinitatcm faciant.Porróquamplurimis alijs ,.qui potcrant hïc rcccnfcri,prætcrfnifsis du cibus eximiifque viris, ad ipfum lofa-phatum rcuertamür, vt viuum exem-plfi inde amp;nbsp;fortitudinis, fidci fibi fu- i^para.io mant principes. Is nanque quum Moa bitç atque Ammonite fimul innumcra bilibiis copijs inuaderent cius regnum, primo fefe ciim vniucrfo populo ftip' plex ante Dcum proftrauir,humillimif que precibuscidcmcaufam h^nc bclli-camcertas patriæ ruinas minitantem cum fiducia commendauit: deinde fuis itidem copijsqucim optime potuit, in-ftrudis.fadus lioftibus obuiamfigna t collaturus erat,excrcitu prius adborta to,vt ingcntem illam multitudine non

ï74 nbsp;nbsp;!• P- Cerm. Rapsod.

timcrçnt, fed vni tantum Deo vidoria; authori ex animo fiderêt. Veruni vt ac cefsitjcomperit hofteis mutuis vulneri bus feipfos confccilTeJam quis non lau det etiam lofephi fapicntifsimum confi lium’qiii feptem annis penuria labora-tibus Aegyptijs tam prudenter fuccur rerit? Sed cnim efl:o,non fint nofira tç-peftate Duces,Principes,ac RegesHot nic]i,Gcdcon],Dauidj,Iofaphato,pnf-quealijsacrcligiofis veteribus, quipo pulis potius quàm fibi viiicbat, fimiles; At faltem antiquorum partim Grxco rum,partim Romanorum amp;nbsp;Regum, Si. Impcratorum qui patriæ falutcm fuis commodis prætulcre, ciuilis prude tiævcftigia feôlarentur; necdoininâdi tantum libidine arderêt,ncc aliéna quo lure quâque iniuria inuaderenr, ncc de nique tyrannidem infuos exercèrent: vtnon paucos nuncfacere colpicimus amp;nbsp;expcrimunvt intérim niliildicam de nonnullorum. deliciofa, vitiofaque vi-ta.-quos tantum abcft,vt Codros, Epa-minundas, Brutos, Dccios^aliôfque quan)

De Recta Reg. Admin. 175 quàmplurimosamp; picrate Sc prudenria amp;nbsp;fortirudine prætlanrifsimos viros æmulctur,quû potius vt Sardanapali Catones habcriinalinc. Vcrùm his hic prçtennifsis,ad inllitutum reJco.Poft-eaqua Principes qiiæ fnpra diöla funt, per feriein difpofuerinc omnia,reliquû ipfis eft,vt cum phiribus alijs Principi-biisac rebufpublicis inircquæranc ccr ta fœdcra,vndc militeis auxiÜarcs gt;nbsp;co-mcatuum copiam, itincrum commodi tatem pro tempore faeilius nancifean-iiir.Q^d fl tanta omnino Principum aliquorum animos bellandi cupidoin-cefleritj vtabarmis abftincrenon va-leant, inTurcas potius iniuftè regiones Chriftianorum detinenteisferan* tur: Expeditionéque huiufmodifuàm induftriam,fuâfque vircis oftentent.

lÿ'tsr • I. P. Cermen. R ATso, PRINCIPEM DEBERE iudicef ac minifiros adfacr^efcrip tut'te prcefcrif tum ordinäre-, yt ex optima illorum adminißraitoneßbtglo-rtam paret : fimùï^ue paßorum-. (jfti ßtü praßint £celeßjrgt; cur am habere.

»VONIAM vbiqs locorum inter morta leis frequenter exo-riuncitriurgia, conté tioncs,rixæj litesjio-amp; raicidia, amp;. eiufdem

generis alia permultadclióta,tum ciiii Il, tum crimin all iudicio pertradanda, ncq; Princeps per fc poteft hxc cmnia præfcns cxpcdircjfingulis in vrbibus^di tionifque fnæ locis alijs ordinaries con

flituetmagiftratus, illisornatos doti-bus,qiiibus cos elfe pi'arditos dcberc di uinæ requirnnt literæ.Proptcrca quod quicquidcxipforiim magirtratuû ad-miniftrationc vel bonajlaudis, vel ma

la,

D E Rect a Reg.Admin. 177 hjvituperij refultat,id fermé totum ad Principem,tanquam ad caput,refcr hfolct. i’niudicibus igitur cæterifquc Miniftris præficicndis ipfe Princeps ^xo,\2, nullam poterie mcliorê for mam fcqui, præea qua letro Mofi genero fuo alias tradidit.Nam fcliges, inquit j cx omni populo Viros forteisjtimentes Deum, Vcraccisjauaritiam odio profeqiiéteis, inftituesque illoSjVt iudicent populum Omni tempore.Omnem vero rem grauem, quæ incider it, ad te referent: res autem paruas iudicent ipfi.Mofes itaq; confilio foccri prudentis obfequens, conuocataadconcionem multitudine colicgas ad politicam adminiftratione fibiafciturus,ait.'Adhibetc ex vobis fa-pientcis,prudcnteis,amp; fpeftataj infcgri-tatis Viros, fecundurn tribus veftras, moxque iudicibus conftitutis inquit: Audite caufas inter fratres veftros, indicate iuftc inter virum fratrem ciuSjSi inter peregrin« eiusrno agnofee tis facies in iudicio: vt paruum fiema-gnu audiatisjucc quenqua mortale for-

M

i7^ I. P. Ce RM. Raps O. midctisjudicium enim hoc Dcj eft.om ncm vero caufam djfïïcilem ad me re-fcratis^quam ego audiam.Idcoq; Pria ceps non grauabitiir maximi momcnti caufas,piita rcligioniSj homjcidioriim, Vidiiarûjitem orphanoriim,.ic pcrcgri lt;nbsp;grinoru qiios peciiliaritcr jlli Dciis co-mcndanad fe vocarc; vocaras examina rc,examinaras rcdjfsimecum clcmcn tia expcdire.Idêefficiant Sc ip/îiis Indices in caufisad feipfos attincntibus, vt æquifsimècunfta regantiir.Super omnia ycro qui Magiftratibus præfunr,a-uaritiâ dctcftantur,nedum per hanc jp priç tantû vtilitati fuifquc cónicdis in-fcruiûr,8i' ßbi tande^Sc fubiedis graui-ternoccäc:Cujus reimanifcftifsimri e-

' x'cmplu loel nobis Abia SamueJjs fi Jij iudicesq; Ifraè'lis exbibet fua rapaci-tatc:quippe q^fibiipfis adeó perhacob-fucrc.vt populi randé cxcitatq feditio-i^riß.cöß negt;numeris funórionc suma cu ignomi biiinehgë- nia priuati fuei int. Ergo prudccer ad-d^siJ^agi- monct Ariftot. in Politicis, cauendüin Hrattbuf. primis cfl*e,ne ex Magiftratibus lucra proue-

D E Re c T A Re g.Ad M IN.

pt oucniant ij s,qui cos gcrunt, alioqui gctinm'i main SC inconiodutiinc fcqui: ptimû fine auaiifsimi, amp;nbsp;corruptifsimi, deinde populus duplici difcruciatur moleilia.ôc. T. Vefpafianus /mperator fuarû virtutûlaudciïi imminuit hac in parte qgt; rapacifsimos ^quofq; fummis præficere magiRratibus confucuerac, Vt ipfis tanquâ fpongijs vteretur.Con- (paral,i9 tra veto lofaphatus Rex Mofen excel lentifsimû Duce fecutus,prçpofitos R e gioni fuæ Magiftratus ità monuic. Di-Ipicite quid agatis,non cnim homini iudicabitisjfed Domino: qui vobifeum eft in caufis,quas iudicatis.Sit ergo me tus Domini vobifcum:Cauti fitis,amp;: fa-tagite,quoniam non elt vlla peruerfitas apiid DominumDeum,vt vel perlo-nas accipiatjVcl munera fufeipiat. Ne-que mundanæ tantum, fed fpiritualis qiioque politiæ Princeps rationem habere debet. Vt quemadmodum idê lofaphatus Lcuitis amp;nbsp;facerdotibus indi-xit,inquiés:Sic agetis in timorcDomini infidc Si corde pcifcóto: Et omneni

M Z

iSo I. P. CERM. R APS O.

caufam,quçvcnerit ad vos de fratribuS veftris.qiii habitant in vrbibus fuis inter fanguincmSc fanguincm,inter legé amp;nbsp;præceptum,ft:atuta St iudicia:Adtno nebinlqueeoSjSi non delinquent contra Doniinum:neqiieeriî na lupcr vos amp;nbsp;fupcr fratres vcitros. Sic facietis , K

nodelinquetis.ItàSt Chtiftianus Pria ‘Principib^ ceps eçclefiafticiç politæMiniftros vrgç ecclffiarü nbsp;nbsp;nbsp;debet,Vt fnas parteis exequantur, SÇ

Pafloret nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fanam dodrinam, Slt; qnod ad

elfe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vitam attinetiquo deinde nat

* vtPrincipibusac Miniftris idem fen-

tientibus,atquc idem prçftantibus, pacifiée populi ac iuftè Sc piè in Dei cuitu regantur. Qiiamobrem vt expeditius ccclefiaftici paftores iniundis valeant ofFicijs incumbere,curabunt Principes honefta commodaquc ftipcndia illis ex hiberi,quum ctiam facræ literæ affirment dignum efle operarium mercede fua.-neque alligandum effe os boni tri-turanti. Nam vetercs quoque Principes ethnicos idem fuiscum facerdori-tibus fecifle nocius cft,quàm vt hic rc-

D E ReCTxi ReG. Adm in’. ferri debeat.Id quod vel exGenefis qua dragefimo !e primo Capite comproba-tunVbi legiinus Pharaonem non per-xniliffe lolepho agros Aegyptiorum pe nuria labotanrinm regio nomine coc-menti ,vt facerdotum bonà finiul eme-rct:ne conllitnrofibiiplis ab Rege demon fo priuareniur.

PER PRINCIPES yera fapientta pr^editof opti ma pib inproutneijf effèGy mnafia confittuendadn omniipenerts bonarïilite rarü TrofeJJbres exißÄt,qui et'tdhonorificè ah ipßf Trtn cipihuT traUentur:neèßien tiarü i^noratione peccetur.

c^T.

T fapiens Rex popu los □ ira bene dodus prçceptor diCcipulos rede inRicuic. Princi pes igirur ac refpubli cæ curam omnem ad hibeantjvc fuisinditionibus Gymnali*

M j

LP. Ce RM. Rapso. difponantur .• quibus excellcntifsinïi Doûorcs præfintjQji tum linguas la-tmam,græcâ amp;: hæbræam,tum libera-Icis difciplinas omneis amp;nbsp;publicè amp;c pri uanm profiteantur.Adfint amp;nbsp;cruditi, pijqueTheologi quidiuinis voliimini-bus fideliter inte’rprctandis inuigilent: vtncqui funt optimo ingenio torpc-fcant ignoEantia. Nam vt Religionesgt; Ità 8c Refpublicæfine buiufmodi Ma-giftris confiftcrc vix poïïunf. Scholani cxercitia tam apud ludæos i qua apud alias gentcis antiquitus floruifle coftat. AcgyptijjPalæftinique Sacerdotu ha-bcbant Collegia, vndediibijs in rebus côfilia peterêc:vt fexto capite Samuelis habetur.Iofephus inlibro de antiqui-tati bus aflerit Abrahamû extitiflè pri-mû qui Arithmetica atque Aftrologia Aegyptios docuerit.Nâ ante aduentu Abrahami in Aegyptu, hçc Aegyptij penitus ignorabant.Chaldæos quoque fua Gymnafia,fuosquc doftores Princi pibus acceptifsimos babuifle copertu cft.DanicI itê Cap.primo inquit. Rex præccpit Afpenam magiftro palatij,vc

De Recta Re G. Ad min.’ 185 cx Ifraëlitis amp;nbsp;de gencre regio,5c opti-matü pueros omnivitio carcincis,8c formofos introducerct:pneros inqiiam in teil igen reis in omni fapientia,5i pcri tos fcicntiaru,amp; tenenteis artiu priii-cipiazqiii faciilratcm haberent in pala-tio regio miniftrandi.quos docctct lire ras,Sc linguam Chaldçorum:illifquc Rex quetidiannm viftnm conftituic de cibo regio, Sc de vino, qnod ipfius cóuiuijs adhibcbarnr.Apud PerfasMa gi,api!d IndosGymnofophiftç fummo in precio fnnt habiti,Strabo fua in Geo graphia,Hcliopoli domos amplasvidi musjinquitjin q.bus facerdotes habita-bant.lmo dient hac olï facerdotu habi tationê fiiifïc hominu philofophiæôc A ftroncmiçdeditoru.Nfic is ordo 5c hoe ftudiü defccit.Et q fequütur. Leuitas Phyficaru artiu peritos ex titille qs du £«^15. bitet?cü vidcat illos eurabiliu amp;c incura biliu Iepraru genera fciflè cxadè difeer nercïPeculiares ijs Vrbes Decimarqiie prouentuu afsignabantnr.vtlitcrarum ftudijs liberius vaearc polTcnt . Nulla peftis gvauior eft Regnis, rebufqne

i84- L P. Ce rm. Rapso. publicis,quàm ignorantia.Nam quu ^^æ‘' ‘iominantur ,anjmos yitt effwe- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;furore fic intcrdum cxaei-

reconjueue- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°

tat,VC ranoni pcnitus vale dicant : Nihil pa3:a,coniientioncs aut leges curat, JDeut.^i^ fuo tan til fcrtur arbicrio,bcnegercdaru reru infcia atque ignara. Conqucrun-tur hinc Mofes amp;Efaias de populi igno rantia.Quoniam Gens eft,iniquit Mofes, quç perdiditconfilia,nequecft eis intcll)gentiaaliqua.Ofifapcrent intel ligerentque hoc,expenderentque quid

6’F‘5- tandem futurum ftt ipfis.Efaias autem ait,Idco in captiuitatem abit populus

I meus,quod feientiam nullam habet. Pefsimèagiturcum ilia natione,quæ auaritiam ac ventrem loco fibi Deorû conftituic.At multô peius cum ea qua: fuos filios bonis moribus literisin \ -, ftituinegligit.Relpublicas gexcus cu-ralfe diligenter,vtquaoptimè erudirc tur liberi notifsimüeft. Ad veticate itaq; 2^^ g perfuadeât doólsvirï.ad difciplinæ • * pfeélioné duo potifsimû reqri: quêad-modu loCeph^ annotauit aduerfus Ap pioncm

De recta Reg. Admin. i8$ pione dices:Diio fi^dê funt totius difci-plinç Scmoralis inftituciois modi quoru Vnus quidc fermone doctor cft:altcr ve-rô exercitatióe morû.Quç qiiû it a fint, qmdä Icgislatores fcntiendi funt difcrc tigt;quöd alterum hoium modorum fibi placitiim afliimentesjalterum rcliquc-tes moribus erudiebàntur,rion verbis. Athcnienfes vcrô Sc penè omnes alij Græci quæ quidem oportet agi,præci-piebant fuis legibus. Nofter aiitem Lc-giflator hæc ambo multa diligétia coa-ptauit : lufsitque filios literis erudiri jppter lcgcs,8e noflê progenitorû aftio nés ,vt imitentur: amp;: quum legibus edu cati finnneque tranfgrediantur,nequc cogitationem ignorationis habere iudi centur. In hune igitur finem Principes quemfi' ac Rcfpublicæ Gymnafiorum cxcrci-tia collocêtjVt inde difeant homines,Sc quæfugcreSequæfequidebcant, non tantum è ciuilis,verum etiam ex cccle-

Quod vtcommodiùsfieri pofiTetjEufC'

M 5

11 p. C E R M É N. R A r s o.

” bius Cxfarienfis refert antiquos Impc is^ ratores amp;nbsp;falarijs ,amp;c. immunitatibus quamplurimis cos donafTcjqui nauicer incumbercrin hæc ftudia.Qiios Impe* ratorcs fi noftn Principes æmulabun-tur,non paruam fuis proumcijsgloria c fapientibus viris acquirent.

Q^VANTVM REFERAT adl{egna nbsp;nbsp;ad^fptthlicas con^

feruandas optimoshahere Conjtliatios ift humanorum negociorum nere 'ijerfatoi : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen yt noft

nimium concedendum,ße non omnia, ^UiC dejignantur,concredendafunt.

xnii.

O N S V E V E-runt peritiores Ar-ebitefti fubliraiori-bus coliinis firmas bafeis folidâfq; fub-ijcercj vt ingentium

grauia pondéra fuiferre valeant

De Recta Reg. Admim. 187

Valeant. Quû igitur nulli magis quàm Principes,vrbiûmq; redores inter mor talcis éminçant, oneraquemaiora fufti ncantjæqunmcft, optimosillis Confi-liariüs adhibcri,qiiibus hand aliter quâ ftabili fnndamêto nitatur, caufâfque tâ. ad Regnû qiiâ ad religioné pertinéteis æqi-iifsimèdifponât.Seligédi ante ernnt ad id officij varijsè nationibus virifa-pientes amp;nbsp;cordati,amp;: qui in omni nego-ciornm genere ver fan lint; vt omnibus, quç incidér,rebus præfto clTe amp;. côlilio, ßCauxilio valeât. Hominum mores no rint.quibuscum aut ineundapax, aut bellum gerendû ßt : quæ loca fyluellri-âne an domellica inhabitêt, quibus vi dirent cibis: amp;nbsp;quo pado pofsint in fœ dus ac focictatêcommodû trahi. Præ* terea luiifpcritos, R betorcs,Dialcdi-coSjArithmcticos, Architedos omnif-que generis artifices curabût Principes amp;nbsp;Refpublicæ«fiuis in Ditionibus ellè frequenteis : Quoniam horum omniû opera fæpius in pertradandis ad imperium facicntibus negocijs opus habet.

Et

188 I- P» Cermen. R A P soJ £tquanuis coruin aliqui nonnunqua humilions conditionis exil}anr,non ta men dcdignabitur Pnn cps ipfos quo ties necelsitas pollulabir,confulerc ; il-Klqtie animum præk-re, vtquod fen-tiuntjlibere loquantur; ne forte timoré præpeditijconlilium aliquod optimum aliquando reticeant.Per os cnim peco-rum palloris Amos,immo Sz per afinx Balaamiloquitur intcrdum Deus. Ci-iiitatum ité fenatus idem cfFiticnt. Nä cum hominum opiniones non minus qiiameorum faciesdiuerfæ fint, fieri potcftjVt ex variarum collatione fente tiarum oportunum aliqui^tf emergat confilium. Alios etcnim melius quàm nosipfos contcmplamur. ifocrates mo nuit fuum Regem, quales cfic debcant confiliarijjfic inquiens:Fidos cxiftima, non qui,quicquid dixeris, fecerifuc lau dant.-fed qui errantem increpant. Per-mitteprudentibus libete loquendifa-cultatcm,vt fi quid extiterit.dequo am bigas, habeas cum quibus rem expen-dexe pofsis.Qui tibi arte aduiantur di-feern

De Recta Reg. Admik. j8^ fcernc ab ijs qui te tû bcnciiolcntia co-lût,nc potior lit malorû,quàm bonorû côditio. Aufcuita qiiæ lequûrur ali’ vi cifsim de alio, dans opeiam,vt noris,amp; qui lînt,qiiiloquuntur:amp; de quibus lo-quuntur. Infuperobfcruabit Princeps ne fuas resomneis cum omnibusconfi liarijscommuniret; fed pro rcrumipfa rumqualitatc banc vni ,altetam altcri concredat : prarfertim verô qui fccrcta fcruarc norint.Sapiens nanque ait; Ne apcrias confilium tuum cuiuis homini: Ne cum fatuis côfilium habeas : Fac vt bcneuolos habpas multos: Atvnumdc mille confiharium. Initium omnis ope ris fit ratio: amp;nbsp;conliliû præcedatomnc negocium. Non erunt igitur tam principes qu.im côfiliarii decernendis in re bus pracripites:verum fi téporis gdfit co Temporis in mod it as,res ip fas determinate aliquan tiilum differat.-quod ftcquerercucniat * corntdnas, Vt cu teporc noua iudicta,nouique dil-, ciirfus cxoriarur. In primis autem fefc princeps ad Deii couertat, obnixis precibus ab illo petes,vt no nifi qd' ipfi pla-

1^0 I. P. Cerm. Rap so.

ccatjficri pcrmittat.Hîc imitctur(vt vc tcreis Romanos ,genteifqiic alias pia-terca,qui fua numina difticilibus in le-bus cofulrabac) imuetur inqiia Ilïacliti cos Reges pios quide ilios ac landos, q priufqua alicuius moméxiquicquâdc-ccrnerennoraculû diuinû adiré confuc ucräc J vt ad eins refponfum oîa perage rét. Ecclefiafticusomncis adhortatur, vt ne qd incôfukè façiâr,ne fatti eospee nitear.Neq; vnquaadhibeât Principes amp;nbsp;magiftratus in côülnt adiilatorcs,ani bitiofoSj inuidosj aut eos, q vt vitijs fa-ueât,qui tollédi c republica fint. Proin-de idê Ecclelîaftic’ ait: Ne confultes en cojcui fiifpeôtus cs:nec inuidétibus tibi confiliû apcrias. Omnis coliliarius ex-tollit confiliû fiiû: fed funt qui fiiâin ré cofulanr.Caue tibi ipfi à Côiiliario: amp;!. cuius indigeatipfc rci pri’ cogita:Nam ipfe fibi côfuler,nc qua obuentioné omi netur tibfredümque dicat effe tuû in-Cwn ftitutû, atque intérim ex aduerfo fpCr igt;us non CO élatolé euctus tui fe coÛituat.Ne côful tes de religione cû irreligiofo;dciuftitia

cum

De Recta Reg. Admin, cii iniufto, cu miiUcrc de pcilice ipfius, de bello cu ineticulofo, de permutatióe CÛ mercatorc,(le vendicione cu empto-rCjdc gratulationc cum inuido, de hu-manitatc cu ifnmani, cu pigro de quo-nis opere, cu annuo merccnario de con fummationc,cum fcruo ignauo de ope re muho, cii his inquam ne qua cofilia confocics: s E û ere qv entes v i-R V M P I V M QV EM NORIS OBSERVANTEN! PRAECEPTOR V M Domini: Cuius adingeiiium tuusac cedat animus,Sc quem^fi lapfus fueris, tuicomifcrefcat. Cxtcru fuper hiso.-mniB’ inuoca Alcifsimum^vt inftituta tua dirigat fidélité r. Porto q.a prîncipu no eft præcipuû munus thefauros iniu fié à populis extortos tcponcrc, fed po tins ipfos populos grauaminio” exone-rare,quç pauperesopprimur,impingut dilutes, adfcifcant fibi Confiliarios ipfi Principes,quorum admonitionc fuper fliios ab Aula fumptus amp;nbsp;curaru inho-neftaré amoucrc,vidLimque decente in troducereftudeant. Adhæc talcs fint

I Ji nbsp;nbsp;nbsp;I. P. Ce rm. R a p s o.

Confiliarij, vt in Principum ac populo rum difsidi j s componere pocius res co-trouerfas quàm Bella nutrirc quærât. Ad nullam prouinciam, quam perftcc-rc poflc non fperent, apponat manum: lefufibiproponantadmo-nitionemjgt;qui aicQiiis ell ex vobis,qui vclit turrim ædificare, quin prins fcdcs computet fumptus, an nabcat, quibus opus eft, ad pcrficiendum? nepoftqua pofuerit fundamentum, nec potuerit perfit crc:omncs, qui viderint, incipiat illudere ei,diccntes:Hic homo cœpit z-dificarc , 8c. non potuit confummare. Auc quis Rex proficifccns,vt commit-tat prælium aduerfus alterum Regem nonne fedens prius délibérât, an pofsit cum decern millibus occurrere ci, qui cum viginti millibus veuit contra fe?A-lioqui adhuc iilo longe agente, legatio-ne mifla,petit ea,qua: pacis funt.Quid? An non 8C M.Tullius licet Ethnicus in fuis officijs reéfè monuit ,inquicns: O-mne illud honeftu, quod ex animo ex-celfo, magnificoque quærimus, animi cffici

De Recta Reg.Admin. isgt;} cfticitur non corporis viribus.Exerce^ dum ramen corpus,Sc ità cfficiendû eft VC obedire confilio rationique pofsic in cxequendis ncgoti]S,amp; in labore toléra do.Honcftu auie id,quod exquirimus, locum pofitum eft in animi cura SC cogicatione-In quo non minoré vcilica-té afferut,qui togaci reipublicç prçfunt qua qui bellû gcrunc.1 caque eorû con filiofæpeauc non fufeepta Bella funt, auc confc(fta:nonnunquâctiâ illata. V c M. Catonis cofilio bellû punicû. tertiû, in quo etiâ morcui valuit authoricas. Qi^recxpctcnda quidé magis eft di-feernendi ratio,qua decertâdi fortitu-do.Sedcaucndûeft,ncid magis fuga bcllâdi,quâ vtilitatis rationc faciamus. Bellû auté ità fufcipiatur,vt nihil aliud qua pax quæfita videatur. Fortis ante animiSiconftantiseft, non perturbari in repus afpcris,ncc tumultuâté de gra dudeijcijVt dicitunfed præfcntis animi vti cólilio,ncc a ratione difcederc.Qiia q hoc animijllud etiâ ingenijmagni eft percipcre cogitatione futura:amp;: aliqua

N

î’ P • Cerm. Rapsod. to ante coftituerc quid acciderc pofsit in vtraq; parte,quid agenda lit , quu quideuenerinnce comtniccre aliquid vt aliquando dicendu fit;Non putaram. Hæc func opera magni animi,amp;:exce I-fi,amp;: prudentiæ confilioquc fidentis.

Cedat arma togæ,côcedât laurcalin guç. V t itaq; per prudeteis S^experiêtes Viros bclla,quotics op’’eft,oportunè gc runturdtà p eofdê fæpifsimè pax viget! Qiiû ex oppofitop imprudétes amp;nbsp;inex pertos etiâ trâquilla omnia difturbecur. 7i7ô«fj^«»-Adilliidinfup aduertat anima Prin-w»«« Confi- cepSjVt ne fuis Cûfiliarijs nimiu, tribu-iMrtisttibu cjjs adcoillosaudaccis elïiciat, vt fua ipnus bonitatcdcma abutatur,atq5{iia ru hâc faciât ptextu rapinaru . Etenira funt ex ijsiq cûPrincipê nihil aliud qua quod ipll cÖfiilanr,agerc côfpçxerinr,p hâc occafioné no iam Principi, fed fibi-ipfis côfiilant.'nec publicæ vtilitati fed propriè auaritiæ fcruiât.Inde fit,vt bo-nis alicnis inhiantes,vndecaq; fibi diui-tias corradere ftudeat,ctia per corunde gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bonoruiniuftâconfifcationê,ad quain

quocunq; titulo coficiendâ Principe in-

De Recta Reg. Admin.

^uxcrinr,vc rapacifsime poftmodu bona ipfa ab codé impetret. vt interim o-m itta plufcis alias rationes iniquas qui dé illas,pef quas codé peruenire fine in termifsione conatur.Hinc populoru ex audiuntur querclç,quçin ipfius Princi pis dcdccus omninocedant:nonnun-quam ctia in ruina.-vt in Sergio Galba viderc cft.Cuius tame rci Principes ipfi nulla alia culpa habet,nifi quod fuis co filiarijs nimiu fill funt. Qd fi femp fu-fpenfos illos habebut.qua corn conful-ratione fequi vclint,efficiét fanè,vt quo tidic mcliora cofilia excogitate ac pbe re nitatur. In religionis ant caufa Prin ceps porifsimu diuina cofulet fcripca, neqicos cofultores admittetiquoru in-tereft nullâ fieri religionis ipfius inftau rationé.Hi naqsquu hac in parte velut amphibia fint animatia,aut muticruG aut nihil boni cofulétivtde viro quodd

I dodo noftra memoria refertur; qui pa ratis iam alis,vt in cœlû volaret, crumc na poderofi auri plena de collo pedente detrad’efl ad infcros.^Nouerint cuPrin cipesjtùm Refpublicæduru afpcrûquc

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N 2

156 nbsp;. I. P. Cerm. Raîsod.

flagellum fuis regionibus imminerc, q uotics auaros,inuiclos,fafl:uofos,men daccisalijsquc omnibus vjtjjs inquina tos confiliatorcs habuerint■, prçcipuc vero qui talcs exiftant,vt faills ac fuper ftitiofis cultibus religionis faucant:Vc-ris autcm amp;nbsp;çultibus amp;: doébrinis aducr fentur.Atquchæc ipfa flagcllorum iii flidio frequenter àPrincipum Domi-bus incipiens in populos deriiiat : illof-quemiferrimèaut bellis,aut fame, aut peftc,vt cû populolfraêlitico fecitnnfe ftat.Oprouin.ciæ,rçfqj publicç infcliceis jiitk in quibus Achitopheles,Giges amp;(. Glau ci Gôfultoiû funguntur oftjcio.Ncvo bis quæfo talcs contingat,qualcs ij fuc re,qui Hannoni Régi confuliierût ^vt contraiusgcnciûDauidis Régis lega-tos,tanquâ Exp]oratores,alficerct igno mini3,Vnde bcllûingens ac pernicio-fum pofteaexortû eft. Nulli Principj C.onliliatores ciufmodi obueniantad-uerfus profugos ob Euangcliû Chri-ftianos,qualis apud Regê Alfuerû con-^gt;^3 Mardocheum inuidus cxtitit A

man

De Recta Reg. Admin. 197 man. Auertat,qLiç fua eft clcmentia. Deus à quouis dominatu.ne iJIius Prin cipes appvobent infolentiu luuenu ftul-taconlilia,qucmadmou Soloraonis fi-lius Roboam Rex in fua pcrnicie fecic. Non permittai ide,obfccrojDeus aiue Principes adhibere, Conliliarijs illis, qui pericquendo Euangeliu profiten-teis ipfis iniquè fuggerunc : vt cu Sede-chia Rcge fadu cft:qui Icremiam fan-ftifîimû prophetam ob id in fqualidifsi mu carcere coniecic.Hic denique confi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

derent Sc reges 8C reliqui magiftratus omneis inuidia fçpe ac in maleouoletia fic efle confilijs coniuQââ,vc immodc-ratæ fuælibidini potius quam rationi fatiffaccre Confultores quæranc: id quod in Danielis prophçtç eaufa depre hendi facile poteft.Nam qui Rege Na buebodonozoré confulcbant,noa Regis Regnive Salutis vllâ rationem ba-j bcbätjfed fuis tantu inuidis gt;maliguif-

. que cupidicatibuSÿCO fublatOjfaftfi vo Icbanc fatis.yccu Deusi, qui fuos no de feric ,prçfertiminnocenteis , vt adfuic -

N J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■' I. P. Germ. Rapsoü.

præfens Danieli,fic prauos ConfîliaC - rios mcritis afficiendos pœnis cura-uit.

• Q^AM MAXIMAM ESSE

Trinapidilt^cntiam adhibendam-,

yt Oratores tdouera c ondttion'tLuf

pradttôf eltgat.Et ejaanta ipß)r«tn Oratorum habendafitratto..

CcAT^T. XIX.

îiVperîoribüs Capitibui, ^^^.Jlluftrîfstme Princcps, vcl pro parte faltcm indi cani,qufbus, amp;nbsp;qiiàm va iijs piilchrîfque cond/tio nibusioclytum amp;nbsp;gloriofum Principe exornatum eflc deécat:amp; quàm fingu-larem is curam adhibcre debeat, vt rn fua ditioneMagiftratus amp;nbsp;reliquos per feriem ordinet Adminiftros, quivclut à Capjtc pendentia membra femper illi pr|ftoadfinc,amp;: in negotijs omnibus pcrtradandis,rcbufque peragendis ei-dem

De Recta Reg. AdmiN.

dem fiibfcruiant.Nunc reliquumcife videti-invt ad hoc ipfum corpus perfi-cicndum fuos illirribuamus 8c Oraro-res 8c Legatos ; Quorum opera Prin-ccps vticur, quotics illi cum Principi-busaliis,rcbusvepubljcis de bello,de pace, de focietace,feu fcedere, de indii-cijs.dc conucncionibus,de comeatibus, ‘8c fexcentis huiufmodi rebus alijs.agen dum eft.QualesigicurHorum quoquc conditiones ac partes efle debcant, qua brcuilsime potero iam in mediumpro fcram.Po'tifsimum vero tria nobis hîc exponendafufeipimus. Quorum pri-mum'eft, quanta cura, diligentiaque Princeps in eligendis Oracoribus vti debcat. Akerum,quam Sgt;i. liberalium artium 8c linguarura cognitione,quam que ingenuis moribus,hcroicifque vir tutibns exornatum efle oratorem opop teat. Tertium, tantam orator urn ipfor Turn habendam efle ration'em apud omnciSjVt à ncmincgt;vno lædendi dinfc Quum itaquc Principl pluribus de de caufis ac legitlmis quidem dllis ad N 4

ioo L P . Ce RM. Rapsod.

aliénas confcrre fefe prouincias tutum,ncqucintcgrüfit, nccclfe vt alijs homirtibus vtaturintcrnuncijs qui fui animi fecrcta, fuamque intcn-tionêillisindicent,quibuscumipfi ali-quid agenda eft. Quamobre maturo confilio funt eligendi,qui præficiantur huiufcemodiofficio.-quod quidé certc cótinet in fe ipforu Principis ipfius glo Tia,tü Prouincieconfcruationêjtum de nique prouindaliu omniu falutê.Eligat igitur Prinecps cü,qui fua ipfius pcrfo-nâ virtutibus rcfcrrc valeanNara aliun de huic aduentitia bona,vt puta ftatu-ra corporis clegäs amp;nbsp;procera,fang inis nobilitasjoffjciofum obfequiu aulç præ ftitû diu,parû habet mométi,vt fatiffa-ciac orator delegatæ prouinciæ,nifi fpc data comes adfit virtus. Quodficui pcrpcfibrû aute laborû ac vigiliaru Ion gçq^e feruitutis merces' cft à principe rcpcndêda,muneribus alijs,quç minus in fe,quâ lcgationcs,pcriculoru habeât: rcddêda crit.Viros itaqî talcis ad hanc IcgatinnisProuinciâ fibi requiratPrin*-cipes

De Recta Reg. Admin, zoi cipes,qiu quæ funt illis demadata nego cia CÛ Impcratoribns,RcgibLis,aIdfque Principibus p traétâda, dignè glonosé' que perficiantjSccxequantiir.Intcr cas autem coditioncs,quas 8c habere,fern-pérque fccum ferre debet orator , ilia Vidctur eflc præcipua, vt illibatam ftio Principi fcruct fidem : quam fyncerus^'*^^^^”^' in eundcm amor profequatur. Etenim fides illi tanquam anchora cxiftet ,;per quam ftabilis fa£lus, nullos aduerfan-tiuventorum flatus extimefcct, nulla profpcriorc aura cômouebitur. Amor autem efficiet, vt que maxime diligar, minime vclit olfenderc : quin potius in illius gratiam, qu.im optime facere o-mnia fummoperè ftudcbk.-nihilquc a-liud magis quam eius gloriam promo-tâcurabit. Hæc porrô præftabit fideli-tas,vt’nullo precioj, nullis donis corrû-pi fc finat Orator,vt C.Fabricius nobis excmplo crt: qui ad Pirrhû Regem mif fus à Romano Scnatu,Regis ipflus nec minis i nec prece, nec precio potuit ab honcfto dimoueri. Qua in rc præfcrcn

N 5

2^Qi î. P. Germ. Rap so.

dus omnino Demoftheni eft, qxn fuam cloqucntiatn in nicommodum patrix venalem habuit.Procul ergo fit Orato ris animus ab auaritia,nc per banc esteras fuas vircutcs,ac præcrpuè libcrali ■ Eate cótaminet.Na per ipfam liberabta ■ tenon modo alrûde oblaca contcmncG fed fua magis in alios alacri vuJtu diftri buetjVt maiorem inde ßbi populorube neuolcntia publice priuatimquc pater, id quod in liberis rcbufpublicis fieri fané commodius potcft.Ad Oratorc fpe-dat infuper, vt loga reru experientia fa gax,caucus circunfpcftufquc fit, vt nc amphibologicisjcauillofifque fcrmoni bus circuucnrusin aliquelabyrinthum incidatjvndc illi poftca non fine damno ignominijique cxireliceat.Id incomodi QJVlutius Sccuola prudcntercuirauit quum Caftbaginenfes ad quos raiflus fuerat à Romanis Legatus, duas illi tef felas obtulere,in quarum altera pacis, in altera vero belli fignu infcriptCicrat. optioneq; dederu t,vt vtram mallet,eli-gcret.Is ambab’ acceptis illico fubintu lit: cade vob'is Carthaginefes optio da-

Di Recta Reg. Admin, xoj tur.vttämauukishabctotc.Sic dignita téfua;reipublicæ,quâ imminuerc Car-thagincfcsaftu voiuerät,fingulai ipiu-dctia confcruauic intada.Illud quoque Gn.Pópilij coßliü aducrf’ Antiochum Regc qs no fateatur prudetifsnnu exd tiiïèîNâ 5lt; is, quu Legat’ in Syria pro-fed’ elfer,Rcgiqi Senatus Pvomani mâ data retulilfeGcofellim deßgnato circu lodixitiHinc tibi Rex cxirc;,nifi pri’mi hi refpoderis no licet. Hac igitur impof tunaquide illaifed fapientifsima tn (vc itadic.â)coadione Rege impuht,vtad Romani Senat’ petitioné ac voluntate fenóamplius inîclhituvû belloPtolo-tnæii AegyptiRcgé pollicercttir: qî ni ß calliditate huiufmodifuiflèt vlus O rator,circtnicnii i facile pottulfet à Re gc logis ambagibuSiEligâtitaqiPrinci ' ’ V pes ad legationis mtinus (vtidcm Le-‘ ’ pius repetam ) Viros dodrina , lugei-nij promptitudine, fapientia, ludicio, probitatéque pra:ftantcisjquique,ü fis ïi poteft,varias diucrfarum gentiu lin-guas calleant:qiiibus dotibus cue refer tos(abfit adulatio atqiicinuidia vcrbo)

204 P« Ce RM. Rat so.

te Princcps optime, illuftrifsimûmquc Cugnetum apud Rhætos altcrum,alte rum apud Heliietios Gallorum Regis nomme Oratorum ofRcio digiiifsimc fungcnteis, nemo non nouit. At enim quod ad lingiiarû pcritiam attinet, prx terquam quod interpretum, qui non omnia rcttè 1cmper aut aflcqiiuntur, autexponunt, cuitantur incommoda, fl per ic poteft Orator fui Principis cx plicarc mandatamonnunquam euenit aliquid Oratorcm ipfum audirc, quod feue feribas etiam fuos minime ludicct expedire,ôt quode valeat fuumpoftca Principem facctc pcriefe ccrtiorcm.’Vt intérim taceam Oratoris,q Interpretis cfficaeiorem fermonem cflè, atque ad res,dequibus agitur, perfuadendas a-ptiorê.Id q dquot; in Diogcne ftoico , !c Car acadcmico. Si. Critolao peripatc tico,qui ab Athcnicnfibus ad Senatum populûmque Romanum publicinego cij caufa Legati fucrant,animaduertc-rc poflumus. Nâ in eo ipfo ncgocio per traftando tantafacundia,tantaq; pru^ dentia

De recta Reg. Admin, iqj dentia fcorfutn vfifunt, vtaudicntcis in maxima indiicerent admiranonc. licet no min’ miiu id etia fiicrit.qd' Cæ-cilius Senator vnicuiqiie ipforû ta pru denter,tâeriiditèjcâ accurate rcfpödit, vtfumma cii gratia gell’ ctiaScadio-ncscorfi inter orandu exprimcrct.Iam no 8c Poërç nobis Vlyflcm,Mcnclaum, Ncftorédifcrtifsimosproponût? acdul cifermone fæpius impctrare quod pe-lâiîvt vel inde quanta ad flcólédos ho-minû animos eloquétia valeat palâ fa-ciant.Quare tria cire,quæ Oratori no-ftro po.ùrsimd habéda linr,arbitramur;

•J { nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n. r • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Videlicet vt optimo atq; exactilsimo lu dicio fit:vt facûdia dicédiq; gratia pol-leatjVt inculpatisjpbatifquemoribus omninofit. Vulgo lie dicilolet, liquis Principe defîderat agnofccrcjipli’ Ora tores intueatur J quod aliquam tarnen exceptionê patitur.Interdum enira vi-demus ipfos Principes cfleignauos,im peritos.oforéfquc virtutûomniû : è rc-gionc VC1Ó fuos Oratorcs virosefle lire nuos,eruditos, amantcifquc virtutum omnium

iOtf I. P. CeRMEN. R APS O.

omniu. Apud Antiques qui paciscau-fa tnittebantur Icgaci, Caduccatorcs: Qui veto bellij fcciales vecabâtur. Ca duceatorcs autc quodadipfos attincf, propterea difti funt, q? Caducco,quç Mercurij virga cratjad dirimenda difsi diavterêtur.Quibus norcre ncminivrfi morraliûfas erar. Fccialiu porro^tes vt Fcneflella tradidir,in eovcrfabantur apud Romanes J vtfîdeipublicæ inter populos prçcflènr:Nequc iiiftfi aliquod bcllum fore cêfebati)r,nifîid per Fccia les fuiflet indidum. Quæ quide omnia non paru um in dcdccuscorum Princi pum acrcrumpublicarum ccdônt,qui fibiipfisliccrc putant Oratores aliunde müTos non admittere, nifi eofdcip/î fuo arbitratu dcgcrint,aut petierint.Id fane verum eftjcolendifsime Princeps, eujqui fît Oratores miflurus, raleis de-bere mittere, qui, quoad eins fieri pof-fîr,acceprifsimi fint illis, ad quos legan furrquemadmodum tibi apud magnifi cos amp;nbsp;cxcelfos trium R hætorum fade rum Dominos efle, qui Dei benignitas cil,

De Recta Reg. Adm IN’, zoj eftjcótigit. Xcnocratê .apud Antipatru mai ore m quâcætcros Athenienfiû O-ratores gratia in ueniffe fama cft, ira vt per illu qiios Rex penes fe captiuos ha bebat gratis etia reftitueric.Illiid hïc o-birer admonendi funt ij, ad quos mifsi fueiït Oratores, vt ctia h cx ipforu prç fentia capcrétaliqiiid moleftie,nulla tn in re quçrât illis officcre. Nâ prçtcrquâ ^fibijpfis pararét ignominia,ficótra ius Gcntiii id cfFicerét, animos infuper corü,quirnifincnr,infcfe nó immcrito proLiocarét : Quicquid cnim fuis Ora-toribus faftu cflèt iniuriæ, id in feipfos redûdarc interpretaretur: atqs ad vindi dâcadc re ftimenda fe accingerêt.Cu-r ius quidé rci ta in facris,qua in profanis hiftoriji magna habcm’cxemploru CO piâ.Mortuo Ammonitarû Rcgc, qua cinsfili’ Hanon ci in regno fuccefsifler, Danid vt Hânoni Nathæ filio pro bene ficijs,qbas ab ilîius pâtre fuerat afFeft'’ gratiamreferret , mißt ad cum Legatos, qui eum de Pâtre tonfolarentur, Hannon verô, fuis male confulentibus

2o8 I. P. Ce R MEN. R A P so.

id in finiftram partem accipiens, ipfos legatos ignominiofè habitos dimifit :id quod non minimum belli fuftitauic incendium.Romani qiioquc licet alio-qui clémentes eflent,niliilôfccius tame quum àLaërte Tolumnio Veientum Rege fuos oratorcs Fidenis fuifle tur-Lib nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;açccpiflent, exercitu

' comparato non ipfos tantû hofleis tru cidarunt, fed vrbem prins direptam, mox impofîtisflammis ctiam fuccéde-rnnt.Nomina verô legatorum hæc fue rant,nempeC. Iulius Tullus, Lucius Rofcius , SpuriusNaucius, amp;nbsp;Caius Fulcinius: Qiiib’ à Romanis in reimc moriam credæ ftatuæ,ad Ciceronis vf-que tempora, vt contra M, Antonium teftatur idem ipfe,perftitçre.Corinthu infuper vrbem àL.Mummiofuifiedc-ftrudam Polybius refert/quod Acbæi Romanorum Oratorcs aduerfusiura Gentium violaflcnt. Neque fibi folum illaras ifl-iufmodi iniurias vindicabant Romani, fed ne fuos quidem alijs infer re fuftincbant:quodin L.Minutio L.

Manl

De Recta Reg.Admin.

Manlio ccrnere poflumus;Nam quû hiduo Carthaginenfium Legatos op-primcrc tentaffent,à populo Romano Carthagincm mifsi funt,vt de illis Car thaginenfes arbitratu fuo fupplicium fumèrent, neque cætcrorum ciuium Romanorum confenfii fuifle fuis illata vim exiftimarent.Cçtcrum ôc oratores contra cauerc debent,ne Principes aut Populos,ad quos mifsi funt,prauis mo ribusadiracundiam prouocent,vt ne quod intriuerint, fibiipfis exedendum fit.Ante oculos habeant,quid Perfarû Üratoribus àpud Amyocam Macedo-num Regem eueneric. Nam cum hos ipfos incontinentifsima libidinum omnium mancipia elfe Regis filius Alexander obferuaffctjillos per occafionc interficicndos curauit.Etenim cum eos lautifsimo accepiffet conuiuio,iuucncs aliquot impubères forma fpcciofifsi-ma præditos muliebris habicumveftis indutos adcfTc pariter iu(sit,pugionef-que fecum fub ipfa vefte latitanteis lia bere. Sedenim Oratores arbitrantes

O

no I. P. C ERM. R APS o.

huiufmodiiuucncs pucllas e/ïc, confe ftim carum compta atque elcganti pul ehritudine capti funt.Poftea veto qua amp;nbsp;epulis,amp; mcro plus quam fans inca lueruntjCcntaurorum more iuucncu-culas ad explendam-Venercm pertra-xerunt.Atiuuenes tucedudis pugioni bus illos interfccerc. Perfarum autem Rex Megabifus audita fuorum legato rum occjfione, Maccdonibus bellum parabat inferre.Verum poftquâ occi-fionis ipfius caufamintcllcxit,iureac merito excrcitum reuocauit.Oratores igiturijsinlocis,vbiad fuorum Princi pum pcragcnda negotia eommoran-tur , boneflam quictamque vitam viuant , nc Principibus jpfls infa-miam,fibivcrô ctiam ruinam parent; nevejfi aliter vixerint, rumpcndorum fœderum occafionem prçbcant. Ete-nim altera ex parte Principes videant, ne faciles nimium fint adrcmoucndos Oratorcs ex iislocis,vbi diuturnam illos moram traxilPe granofosquc quil

Magiftra

D E Re ct a Reg. Ad mik. m Magiftratibus tum populis eflê cogno uerintiQuinanque fiibftituuntur Le* gàtijnouicij quum fuiGobidque adhuc nrqtie Rcgum,ncquc Nationutn mores exadè calcant,grauiores nonnun* quam expenfas faciunt vt hominiim fi bi animos concilicnt.Damni autem hu iufee Princeps ipfc hbi frcqucntibus Oratorû mutationibus caufa cft. Nc-qnc enim fieri poteft,vt Imperatorum, ac Principum,populorumque natural cognitio breui parctur intuitu ilongai opus eft confideratione vt horum ingénia dignofcantur.id quod ex variorum collationc fermonum, compluri-bufquealiisvitç aftionibus obferuatis fieri confueuit.Mafor autçm difiïcul-taseft hoe idem cfficcrc ,vbi funt plu-res,qui reipublicæ præfint:Nam ferê fit,vcquotfint C3pita(quod aiunt) tot fint fententiç. Q^uamobrem diligens adhibenda eftcura.vt quorfum vniuf-Guiiifque natura propcndcat, explo-i retur : quo fingulorum bcncuolentia

O X

2-tZ quot;I. P? C ER M. R A P S O. •

quiri valeanQiiod vnum maxime omnium cxpptendum ijscfle videtur, qui cum Principibus aut Rcbufpublicis ha bcnt pcrtraéiarcncgocia.Illud poftre-mo fummopcrc virent Oratores, ne ijs,apudquos agunt,aut adulationis, aut mcndacij,aut alicuius machinatio-nis criminc notandi hnt.Omnino fatis cifdem ipfis id fitjVt quæ ad fui Princi-pis confcruandam gloriam faciant, fi-dclitcr omnia ftrcnucque procurent. Hic fua cunfta pofthabcant commoda, vt libcrius cxaôtiufque fui Principis voluntati atque animo faciffaciant; C^icmadmodumte Princcps optime fcmper cgiffcjhoHicque agcrc comper tifsimum cft.Qua de caufa fit.vt poten tifsimo Gallorum Régi fcdulum tuuni officiumjfidclisque

fint, vtnonvereamur, fuam Maicfta, tcm.grauibus etiam pcrpenfis labori-bult;:,qnosin fui Parentis gratia cxan-tlaftfdignioribus ciPe te muneribiiSj amp;. honoribus cumulaturum.

D E Récta Reg. Admin. zij PRINCIPES ALIOS-

que .J^agtflratus non aliter quam in corpus animam de here,quod ad regimen attinet^ in fubie^os dtffitndi: Commu nique fem fer ytilitati confu lere.

C^TVT XX,

T capitis fapientia totius corporis racm bra rcgit, ac nullum difcrimen habcnsj quod oculus pcde nobilior fit,omnium opcribus atque DfFcijs,vtitLir, fingulif-que finim confilium, regimenque im-pertic. Ita Principis, 8c rcliquorum Magiftratuum iuftitia,quæ in fel'e vir-tutcs continet omneisjindifcriminatirn vniuerfas ditionis-parrcis gubcrnare debet; amp;c quemadmodum anima tarn totum corpus , quatn totius corporis omneis artus viuifican Sic Sc principis

O 3

I. P. Ce RM. RàfsoI authoritas cüôtis in vnuïcrfum fibiTub icäis,nc ßngulatini vniciiiquc line ßnc nobilcsjßuc ignobiles,fiuc paiipercs,ß-ue diuices,debet adefle prçfens:lta her, vt membra omnia fuis veluti neruis cb ncäaacur^ Prrnceps igicur populum benigne compledatuijVicifsim popu-lusPrincipem reuereatiir Sc obfenict: Neque enim expedit, Principem Temper cife mmacem,afpcrum,ac fuperbu, .‘fed magis interdum pro Ipcoriim, teiii jÖ(r«M7» ■ porum,ac perfonarum condicionc, pJa cidum feSebenignum ac manfoetum iprçbcre.Rcélor conftitutus cs,inquk Ecclefiafticus, ne eiFcraris : fed cæteris ‘te prçbeasæquabilcm.Habe curamco rumdic demum refide . Fac omni tu© fungaris oiFicio,Sc quiefcecum laude. Gçtcrum neque PrinGeps,ncqùe Magi ftracus-quiuis alius vnquam ßbi laii^ parabit,li eX commifsi muncris admini Rratioöe fuana potius; quam commuf-nem vcilitatem exquiiicrit: Quin margis indemurmura,tumul£us ac feditio ncs excitabitin vuIgQ,quinon.æquo c ' ■'

De Réc T A Rfi G-Admin. zi j ânimo.nec lingua tacitaid ferre foler. Itaquc. QtiiîvJagiftratibus præfuturi funr.Diio Plaronis prçccpra rcneanr, àM.TulJiofuisinolFiciisrelata:Quo^^ô n -, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• • nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;gpfirattb.te

rumvnumcltjvtvnlitatcmciuium lie ntnda^ tueantur,vt quæcunque agunr,ad earn référant,coininodorum fuorum: Altcrum vt roturh corpus reipubhcæ tprenGnedum partem aliquam tucan tur:reliquos déférant. Vt ciiim tutela pupilli,fic procuratio rcipublicæad eô rum vtilitatem,qui commifsi funt,non ad corumjquibus cpmmifla cft,geren-da eft.Quti aiitem parti ciuium confu-Itint,partem negligunt,rem perniciofif fimam iriciuitatem inducunt, feditio-nem arque difcordiam.Ex quo cuenit, vt alij populäres aJij ftudiofioptimi eu iufq; vidcâtur,pauci, yniucrforamp;Hinc apud Atheniêfeis magnçdîfcordiæ.In noftra repubfinÓ folû feditiones,fcd etia bclla ciuilia peftifera: Quæ^cauis'Sc. fortis ciuis,amp; m republica dignus prin-i cipatu fugiet atque odcrit,tradetque £e totû reipublicç.ncque opes aut potêtiâ

US ' I. P- Cerm. Rapso.

confcftabitur,totainque cam fie tuebi-tiirivc omnibus confulat.Nec vero cri-minibus faills in odium aut in inuidiâ quenquam vocabit:omninoquc iufii-tiæ boneftatique adhærefcet,vt dum cam conferuct,quamuis grauiter offen dat,mor tem appetar potius, quam déférât,illa,quædixi. Haftenus Cicero. Equidem quod ad me attinet,illam ego rempublieam fclicem arbitror,quæ or-dinc tam cleganti,tamque iuftamodc-rationcregatutj, quæque taleishabeat adminift:ratiores,,q ui duobus his hone ftifsimiSjVtilifsimilque præccptis obfer uandis incumbauuNon enim erunt, fi id efficient,fautores parrium:fcd obliti propriam,communcm tantum vtilita-tem curabunt. Atque inde fier,vt indies ipfa refpublica profperiore fucceffu augeatur.Faxit Optimus maximufque DeuSjVt Chriflianarum rerumpublica rum Reftores depofiris prauis affeftit busjtemperatodiüinæ religionis freno populos modcrentur., ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

,7' nbsp;nbsp;• -;ilt;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' j. , :' nbsp;nbsp;-

De Recta Reg. Admin. X17 VRBEIS ATQVEQPPIDA

Trîncipiiaî eße honü potiut le^tèui quam murif ac propugnacul'u munie lt;la:Trtnctpéfqueipßirprimoseße de~ Lere.quißas Le^es Lycur^ more oi~ jeruent.

C^T. XXI.

E ipfa compcrtu cft nihil tam fubiacerc fortunæ cafibus, rc-rûmquc mutationir bus , quam régna, quâmque refpubli-cas:quarum domiriatus frequenter ab alijs in alios transferuntur. Id quod plc runque folet accidcre quum ob inordi-natam magiftratus adminiftrationemj turn ob effrenem populorum licetiam.. His igitur vitijs Principes, amp;nbsp;rcipu? blicx præfeôti feueris æquis, ac fandis legibusdebent occurrete,vt,Ycl per has ipfi populi in ordinçm redigantur.IfcH Claris in voluminc dc^'adminiftrando Regno cofilium Magiilratibuseft hac in parte fcquendum, qui ait: Si quæ le--

ii8' I. P. Cermen, R a p sœ

Ificratis ctn g€s eriïnt,aut cófuetudines ciuiratis pà jtlium, rum.' reâ:æ,cas toncgt;ac muta. Atque iu primis da opera*, vt eas quam opnmas cxcogftcs. Quod fi minus poter is, qiix apud alios bene conftituta funnimita-re. Invniuerfum leges conquire,qiix ÉC iuftæ fint,amp; reipublicaï coriducibiles Sgt;c inter fe cófcnticntes. Morbis itaque fiue præfentibus fetrimminentibus ipfi Principes optimrs inftitutiseant obuia. Nam’ ld prouincijs ac ciuitatibus miil-to eritvtilius,quam fi caftellis,areibüs, muriSjac propugnaculis inexpugnabi-lib’ omnia ditionis loca muniretur. Ac que vrbesihgenti militum robörcj belli cifque genus omne machinis replcrcn tun Quid profit obfccro rutum vndi^ que abhofiziuminfultibuselïè oppidu,' aliquodjintùfque arcre eines incompó-i fitos, qui fuo tantum arbitratu feraii-' tur,nuÏlis legibus, nullifquc ordinibus fubiedi viuantJ Et fanè quidem pr£c-ftant munitionibùs leges , quod illx tantum abàr ceant mala : bæ verô praeter id,ctiam bona conférant : populos-

Q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim

De Recta Reg. Aömi’n. xiy-cnina in bonorum morum æquabilita-te confcruanc, neque permittunt nuniqucnque fuo viuere rnodo : fed ipfis tranfgreflbribus fninantur debi-i ta pro cnminum qualitate iiipplicia: quum interim ex adiierfo bonos animent ad mcliora fubinde præftanda. Archelaus Milefius Socratis pixcc-i-syfi-cheitu/ ptorvitiaôc virtu tes non natura, fed lege conftare dixit : quod nonadmo-s dii videtur abhorrereab Apoftoli Pau li fententia i qui pcecati cognitionemt fieri per legem affirmât. Legibus cocr-centur homines nc di feedant ab ho^ ; . neftofaltemextrinfccus,,nequc natu-ram vitijs obeaecatam. atque inferui-tutem'rcdaólam omnino fcq»#intuf-i Sed per cas non polfunt ab ipfa fcr^ uitutc libcrari iTufi diainA (quod Apo-» ftolus Petrus aif) intcrccderitç.gratiai Leges igitur quæ :bonaf .funt Sc. 'fana ftæ ,.qu±runt hominem ad id. vitas genus.rcuocare,quod pratfcriptæ ab fe virtuti conforme ifit^- Is autem fcribendarum legumi jpodu.s tune.

ZZQ I. P. Ce KM. R AP so D. . inrroduôfcus clhquum ipâusnaturçlcx à Deo quodam mortalibus data, obfcii raricœptaeft. Etenim tune ipfeDeus per Mofemfanftifsimamlegcm tuIiG quæ abditam naturævitioûtatéin medium proferrct,ac redarguerec : vt non immeritô abicrit in prouerbium^bonas ’ . Jeges ex mails moribus procrcari.Non eftergowtadSolonem,Principcs, aut ad Lycurgumjautad alios legiflatorcs gratia eóndendarum Icgum accédant: (quanquam ne hos quidem penitus cô-remnendos dixerim) diuinâ fequantur legem,quæfolaomnierrorecaret. De y ipfo qui hac tradidic, Mofe fie habet lo ' /ephus contra Appionem;Dico igitur nôftruBilcgiflatorcm quorumlibet,qui memorantur Legillatorum antiqui-tare pra-cedere. Lycurgus enim SC Solon amp;nbsp;Zalcucus Locréfis,amp; omneSjqni apud græcos mirabilesfuntjuonellhac-que rccentes j quantum ad ilium corn-' parat j,eflè nofeuntur.-quado nec ipfum nomen legis-, füiflcolim apud GrÆcos agnofeitür. Teftis Homerus eft gt;nbsp;qui nufquam

Dî Recta Reg. Admin, ixi nufquam in opere fuo hoc vfus eft nomine,Non cnim fccundum legem, fed indefinitis fentcntijs,amp; Regum praccc-ptionibus popuf regebatur. Vnde ctia multo tempore permanfere tantû mo-ribu^vtentes amp;. non fcriptorScmulta horiim fempcr fccundum cuentum ca (num pcrmittcnccs. ldcirco\cra diui-næ legis cognitionc carentes Græci fe-rêdarum legnm præcipuis philolbphis tradidere ncgocium.'qui muha licet ad naturæ honeftatem ordinarint, in reli-gionis tarnen caufamultum aberrarût àfcopo:quod Mofem minimè fecifle Tamanoso~ certum eft.Romani quoque leges opti ptimarü mas non modo fuç ciuitati, fed populis conden ctiam fibi fubicûis proponerc cupiec-tcs,SL.Pofthumium,A. Mâlium.fc P.

S ulpitium legatos in Greciam miferût, T.Lit',Ltb, Vt inde gentium illarum ftatutaRomâ abvab.codi fecum ferrentivt no minus adhibitis le- ta, gib’, quàm expofitis armis locaomnia imperio fuo parentia tutarctur.Et qua iiis non omnibus omnes leges arrideät, fatis tarnen eft, vt maiori parti fatisfa-

lit I. P. Germ. Rap so.

Deieilo ciantzvt T.Liuius inquit : Nulla lex fa t’S accomoda omnib’ eft. Id modoquæ ritur, ft maiori parti amp;nbsp;in fumma pro-deft.quemadtnodii Oppia lex j quæ pó pas muliebrcis atque adcó mundû ipfa ru mulieru refrxnabat, fœminis omni Cttwityêzj-jj. obquam caufani dixifle CatoncaiunuDaterrenos impotetma turæ, amp;nbsp;indomito animali. Cóplureis itc alias leges atque ordinationcsa Ma giftranbus Romanis ad malos mores probibcndos latas faifle cóftat, quæ no mina fortiebatur ab ijs ciuibus, qui pro tempore publicis fungentesmuncriH’S illastuliflcnt, vt apud Pomponiu Lçtû legere eft. Et Principes igiturjSe Sena' tus,amp; indices optimas leges habere ftu dcantjVt fccundumcas quod æquûcft dccernere, quodque iniquum prohibe « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re,autfi^petratûfucrit,punirequcât,

Etcnimtantumabcft,vt fineiuftislegibus,iuftê iudicetur , autvniatur, Vt tarn indices ipfi, quam cætcri moftales omnes prauis afteóbbus duóti, fua vitia virtutuin nomine coueftirent. Id quod in Ty

De recta Reg. Apmin. 115 in Tyrannis cernere eft, qui volunt ft-bi ipfis licere,quolt;l libeat: atque ità fu-pcrbe pronuntiant : Nos fumus lus Lcx.amp;cumPoëca

Sicygt;olo ificiubeo’. fit fro rattoneyo-luntas.

Kt bonæ leges Ariftotele tcfte,cun-âarum virtutum opera iubent;amp;: yitio rum omnium facinora vêtant. Hacde caufa Magiftrat’ cidem Ariftotcli lex viuaeft.-ac ludcx à nonnullisalijs anima Icgis vocatiir , quia feripturarum iuraleguminapertura proferunt, 8c exequuntur. Idcirco iulTerat ipfe Deus vt fuç legis volumen Rex apud fefc perpetuo habcrct:)nequc ab eovlla in re dcflclt;fteret:aut ad dexteram, aut ad finiftram. Ex quibus verbis colligerc poflumus, cuiuis Principi iuftas leges etiâ à feipfocóditas,pbferuadaseflc,qd' Sc Plinius iunior nouocomenfis in Pa-negy rico ad Traianum innuit,inquies: nbsp;nbsp;nbsp;' *

Ipie tc legibus fubieeifti Cçfar, quas nemo Principi fcripfit. Sed tu nihil

I. P. Cerm. Raps o. amplius VIS tibiliccrc.quàm nobis. fitjVC nos tibi plus vclimus. Quod cgo nunc primum audio,nunc primumdi-fco:Non eft Princeps fuper leges;fed Ic gcsfupra Principes. Idemquc Cæfan Confuli,quod cætcris non licet i Jurat in legem attendentibusdijs.-Nam cui magis quam Cæfari attendant? Jurat obfcruantibus dijs,quibus idiurandu cftjamp;c.Quid obfccro magis animer mi lires,quam ducem videre præeuntcm ad certamen? Qiiid populos quæfo di-fponat magis ad obrempcrandumlcgi bus, quam cernere Principem eifdcra obtempcrantem? Iniuftè præcipitur, quod à præcipiente non obferuatur. Si naque bonumcft quod præcipiturgt; cur non præcipicnti bonum fit? Locrcn-fcm Zalcucum fibi conftituant ob ocu los Principes,qui,quu fuus filius adul-terij criminedamnatus fecundum ius ab fcconftitutum vtroquc oculo care-re debcrcnac rota ciuitas virtuti amp;mc ritis patris crimen condonarct,ipfc Jibi non pcpcrcit: Sed duo prius, deinde fi-1‘j

De Recta Reg. Admin, lij oculo eruto, vfum vtrique videndi leliquit.PrætcrcaT. Manlij Torqiiati ) fcuerum facinus frequenter Principi-bus in mentcmyenjat:qui proprium filium,quod aduerfus edjflum cofula-re pugnaffet, morti tradituruSj ira tn g publica cóeione locutus eft.TuT. Ma Dr,O’* I li neque imperium çonfulare, neque I maieftatem patriam vericus aduerfus I cdiólum noftru extra ordincm in bofte pugnafti;amp; quantum in tefuit,difcipli nam militarem, qua ftetit ad banc die roiDiana res foluifti:racque in earn nc-cefsitatem adduxiftijVt aut reipublicæ tnibi,aur mciimeorumque obbnifeen-dum fit,nos potius noftro delifto ple-ftemur , quam Rcfpublica tanto fuo damnonoftra peccata luat. Trifte e-xemplum,fcdin pofterum falubre iu-ucntuticrimus.Mox fubintulit: L Li-

l ftor.deliga ad palum, amp;nbsp;cæccra quæ^^/^,^^ I fequuntur. Leges autem ipfæ amp;nbsp;bre- di^beamle-' iies,amp;:dilucida:,amp;rcommunes cfledc-^'’'f.

bcnt,amp;quærcsomncis inordinatas in orebnem redigant : præcipuè Deum

P

lis I. P. Ce RM. R AP so D. atque homines ofFcndi prohibeant.-mo deltæ iiiftçque vitç fint duces. Atcnim ad exemplum Lycurgi nihil fancien-dum,quod non ah ipfo fit Authore fcruatum.Quapropter Appij Claudij fcelus deteftandum cil, qui contra legem fccit,quam ipfe in duodecim tahu lis pofuerat.

NON DECERE PRÏN ctpem nïmium ejje credulunr. fed opus effeipfum ^res,e^ atque ort^nes

diligenter intueri.N.aturam in ßtper inuidorum ohferuare^ne per iUos curare ipjiygt;eljtlgt;i con tingat.

XXI I.

On parum comtnen-danturNautequiqua dam dcxtcritate ven-tor urn impecuofosfla tus euitantes, nauem tcmpcftatibus agita-

tam incolumem fcruant . Idem luo modo fieri cum Principibus dcbctiqiio tics

De Recta Reg. Ad mik. 117 tics ddacorum malcdicentiavcluti vêtis impctuntur.Nanqucabijs rurbini-buscautè/êfe fubducant neccflc eftdï bonorum Giibcrnatorumnomcn adi-pifci velint. Non enim qui rcfcrunc, omnibus omniacrcdcnda funt:quan-doquidcm içpc fiGvt aliqui vel inuidia, vel odio prolcqucntes alios Principi-bus illos etiam falfo deferannatque ex mufeafaciat Elcphantum.Rcs prxter l' ca,dequibus cos aut Principibus, auc Magiltraribus aliis accufant,verißmili bus coloribus ità pingunr,vtvix aliter ßeri potuiflè vidcatur.Hîc qui alüs prç funtjclfc bene cautos oporrct,ncc terne re ftatim propofitis aflentiri, ne nimia credulitate in ahquê inducantur erro-rCjVndevcl vniucrfæ reipublicæ, vel faite aliquot ciuibiis perniciesaliqua valeatirrogari.Profcâôcurpe clt fa-picntidicerenon putarâ.Nolim tarnen ex aducrfo,nimiû quoqi incrcdulos eos ciïe:Vcrum inijs omnia rcélo iudicio tcmpcrari.Ncro lîdcm omnibus delato ribus adhibens,delates interdum bo-

tx8 L P . CtRM. Rapsod.

nis intêrdum etiam vita crudeliter pr/ uabat.At contra Cçfar non fuftiniiit crederein feipfiim aliquos coniurafle: itnónefcripta quidem illorum nomina legere voluit. Achabus itemMichec prophctæ monitis crcdcrc noluic.Ergo moderatè grauiterquc Princeps cunóla veftigetjVeftigata délibérer,deliberata £iantis p/4 exequatur,quod Bianti placuifle eer tum eft.Nequc enim dccct,ab ijs, quæ maturo femel confilio décréta funt,lc-uiter vllorum delationibus aut perfua lionibus remoueri,quod quidem in om nibus omninonegotijs tam publicis, quam priuatis,alijsque omnibus caufis ad Magiftratus reiq; publics admini-llrationem facientibus habere locum dcbet.Q^is rcótc cognofcuntur,pcragi etiam rede polPunt. Nam M. Tullio, ' cognitionem prudcntiamqueiequitur confiderataadio.Omnis autem adio vacate debet temeritate.nec veto age re quicquam,cuius non pofîît probabi-lem caufam reddere. Omni in re quid lit vcrumvidcrc SC tiieri decet jSera-tionc

De Recta Reg. Admin,

tione vttConrraquc falli, errarc, labi, decipiramdcdccccjquam delirarc, St mentecaptumcne.Slt;.c.Quifquis ita-

, r. tu funventt que regcndüiTiin populorum rungitur munei e,viciolos omncis aftcdus auitni afetius ej[e puta iramjimiditatcm profufam læti- relin^uedoi tiam aliaqiie id genus pcrmulta diligenter vitet ; ne tcmerario prxcipiti-queindicio ad can fas penraótandas fc ratur.EtcniiTi vt MimusPuBlianus ait:

In iudicando criminofa ell celcritas.

Ifocrares itidcm fiio Rcgi de inquit Conlidera femper quid vcldicas.vel faciasjvr in errata quamminima inci-das.Potjfsimum quidem eft ipfum rc-rum punélum attingcrc. Quam vero lioceaGacfitiniquum de reparum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïg'

gnitaferre indicium jSt ludæ fua de 3’^lt;?.^i. nuru Thamar.StPothipharis de Iofegt; phojSt eorum qui lezabelis in Naboth caufa litcris acquieucrunt, iniquç fen-tentiæ nobis indicant, Hçc idem multo . magis efticcre Inuidiamfçpifsimèvi-dcmus.Cuius etfigicm fiquis ex Apcl-^^/^^ lis prudentifsimi viri,ac piäoris excel-

P 3

ijo !• P« C E R M. R A P O D.

Jentifsinii tabula velit intucri, üc fc rem habcre,dubio procul animaduer-tcc.Cæcum hoc Sc inhumanum,atque cfFcrummonftrum innocentem Soera temdamnauic.Hoc Demetrij Phalc rei trecentas Sc fexaginta ftatuas æreas deiecitzNam totidem fucrant . Is ab Athenknfibusob res apud ilios opri-rnèacmagnificentifsimègcftas hono-ratus,quod quidemquum audiflctipfc DemctriuSjdixitvirtutcm, cui fuerant eredæ prius cædem ftatuæ , minime fuifTc ab Inuidis cuerfanr. quod nulla ingcnia,vc T.Liuius ait, tam prona ad inuidiam finGquam cor um,qui genus aefortunam non acquantes,virtuteni ii alienum bonum oderunr. Quid’an non etiam noftra tempertate præfenta neisInuidorum venenis impetituseft Francifeus Taberna fummus Mediola ni canccllarius,vir omni virtutum gene re pratftantifsimus ? Quin ob id quo-queineius Vrbis aree aliquandiu de* tentus eft. Verum patefada denique li' uoriscalumnia.in priftinum amplifsi-in; dignitatis gradum ftimma cum lau

De Recta Reg. Admin,

de reftitutus cft.Vt Sc Francifcus Bcr nardinus,amp; Antonius MariaCermena ti Mediolancnfcsciucs acfratres thci, qui rebus ijs omnibus intcrfucre, per li In teras mihifignificarunt.Ergo feite di- uidta,^ ûumcft ab Ariftotele,nihil aliud efle qui ßnt iniiidiamquàm dolorem quendam de eß'e-bonorum profperitatibus,qui torquet, ^us ficcat, afflat, exolTatque inuidenteis, rifiot. quali tortor quidam ex tartareis Vito ribus admortaliu exterminia miflus.

Sed difcant inuidi,qui aliorum foelicita tc torquétur,cxNaionc,quæ domus In uidiæ fit:amp; qualis ipfius Inuidiæ facies-

Œiomus eß tntif in J^allibus antri t^ibditaySolecarenSy non^lb peruia yento.

Trißis nbsp;nbsp;i^naüt plenipima ßri^o

O* qu^

l^ne yacet, fernher cah^'neßmper ahundet.

Mox ipfam inuidiam fuis coloribus graphicc fic depingit.

Tailor in 0re ßedet, macier in cór

. forctoto: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ...

f ■

I. P. Ce RM. Ra P SOD.

Nußguam re£ta actes-.ltuent dentei:

TeElordfclle yirentdingud eftfuff'ufa yèneno-.

ahefl^ntßque yififecere dolores-. jlSlecfruiturfbmno^igilantihus excita t. Cdris:

Sedyidet ingratosänta^eßttqueyiden do

^uccejjus hominum ; carpitque O* carpttur ynà.

Suppliciumquefttum edî.

Ac paulo poft eiufdem inccirum tabi-dum iradefchbir.

^^acunqueingredttur Florentia pro teritarua:

Fxuritqueherhas-.^fumma papatte ra carpit-.

^fflatüquefno populos^yrbeifque domofque Tolluit.

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

t

Hocjinuidiæmonftrum medio in pe-ftorc geritis :Neque aliam cflèputetis Inuidiæ domû.Hâc fi fapicisamp; vobis SC, humano

De R E c T A Re G. Ad M IN. xjj humanogeneii plurimum inimicâ cx-= cutite viperam,qi,ie locia in habet fem-per malciiolcntiarn,gerrnanam indui-duamque fororctn,diras notie,cicbóq; genitas. Et folent hæ pefles in ciuitati' bus incubate, aliortim fœlicitatibus St gloriæ venenaco dente, obliquo oculo, lelleôque petlorc inljdiâtcs.Qpiasmul ti vt fugerent, patnas locâqnc deferuc re. Qiiasinquavn vttiigerenc j Conon diutiusin Cyproperegrinusvixit; Di phicrates apud Thracas: Timotheus apud Lesbios : St Cabrias in Aegypto. Et omnibus fcculis Phocion,3t Timori Athenienfes maleuolcntiæ nota pofte-ritati reddûtur infames.amp; cætcra,quæ apud lacobum llapulenfcm in hâc fen-tentiam fuper Ariftotclis Ethicenle-guntur. Licet itaque tandem conclude rc,minus elle malum cum fylueftribus fens J quàm cuminuidis 5t maleuolis habitare. Non igitur Princeps horum delationibus audiens omninoïît. Vcrû fedulo perquirat,an quæ crimîna defe* runcuryialiaünbqualranuntiantur.Ec

P 5

I. P^. Cerm. Rapso* liquidem talia efle dcprchendcrit,adh^ bids rcmcdijs reuocarcfacinorofos ab errore deliélóque Ibadcbit. Sin res mi nus id fuftineat,nelt;jirc vlla admonitio-né fuftincat, pœnisdebitis caftigenrur.

PRINCIPES etv I F O-

uet ^ûulatores acfedittofot,ruinât» fuit tlitioni^ut parare: (peeiém^ue fe~

., (iitionis extittjfe., ^ua magnifie a

•. tor urn ^empuhltcaa cuiujUbet TP rm

cipit acprte/èrtim à J^git Galloru ft cietateabalienaretentauit.

C^T. XXI11.

E B E N T Princi' pcs vt in fubicótos populos,ità fuosetia in animos dominari, ncque pcrmittcrevt inibi vitiu aliquod

regnet. Nam quid obfccro turpius eft, quam cu fcruire, qui alijs habcat impc rarc?Sed illud in primis cauendum eft Princi

De recta Reg. Admin,

Principi, ne fuâ mente adularionibus corrûpi finat: ne RegniSjProuineys* Vrbib’ ac popuhs prçelTe debet,vitiofç lingiiæ Cub(.icc.it : quiq; natiocs dcbclla re luperbas ,à minutiilo viriilcnróqiic inembro vincatur. Auguftiniis aflèiit Adiilatores laudera fiiam tanquara o-leum venditarc llulcis. Etenim mcllito fermone hos inluamnaflam illedarc qnæriint.Agcfilaus autera Laccdçmo-yr«/««/wlt;/tf niorum Rex non feciis Adularores, quàm qui nosadneeem perfequeren-_

• J A l xf- Item Dtm» tur,cfle vitandos exilumabat.No cnim ■■ advcritatem eos loqui ica ad volunta-r tem ,ac voluptatem Democritus aic-bat:ob idque ctiam interdum amplifsi mas dignitates ill os naneifci atquc obti nerevidemus. Mirum vero videri pof-fit.adeô ftupidum amp;nbsp;vccordem elTc ali-quem, vt fe Achillem fieri, Therfites quûlitjpatiatLir. Nullo maioremorbo*^^'^^^'*^' grauari pofle Principem liberates àrbi trabatur.quâ fidcledarctur Adulatôri bus,quos baud aliter atqgt; igné fugiédos efle duccbat.E côt rario fuuRegé moncc

tl,'

I. P. Cerm. Rapsod.

vc eos diligat, vcrofque amicos putcG quos animaducrtcrit Zclo qiiodâ honoris rcgijdiidos, ex animo fua ipfius errata modeftè corrigcre, qiiod vt fecu rius efFicere pofsinGneccffe eft,vt inte-gram libéré loquendi facultatem illis concédât,ne timcâtobid fuamgratiâ, fauorem amp;c beneuolentiam amittere. Nam id aliquot vin fané do6ti,ac probi verences admonerc Principes atque in ftituerc fcriptis potius quàm voce ma-luerunt. Qjjocirca Demetrius Phalcr ^haleret PfolgjnçQ dixit, vt legcndis eonßlium^ jj inftitutiones iftiufmodi coa tincrennafsiduâopcram daret: quonia in illis inuenturus efTct multa,quç viua voce non aufi fuilTent eorum authores profitcri.Agamcmnoncm quoque plu risapud Homcrum fccifle Ncllorem quàm Aiacem apparct. Antigonus itc Rcx aflèntatores aucrfatus, Zenoncm philofophum integerrimumj perlite-rasjvr fccum habitaret,inuitauit. Idem cum Philippide pocta comico LyCma-chusfecit. Verum quia nonnunquam

CUC

De Recta Reg. Admin. 2,37 iCucnitvt adubtorcs hiinifrnodi Prin-cipis alicuins virtuterh ac fottitiidinc ob id cxtollanr,vt eum incitent ad noce dum ijs, quos ipfiodioprorcquantur, diligenter obfcruandum cll,nefimul cû aflentatione feditionem ctiaminue-hant Si. inducant aut publicè, aut priua tim.Cuius iniquitatis exempla amp;nbsp;vete ra amp;c rcccntiora non pîuca funt. An np Datames egregius Dux apud Art.ixcr xem earn ob caufam circunucntus inte rijt? Sed vt antiquiora prætermittam, Nonne etiarn ij fcditionis aliquam fpe-ciem non ita pride inter Rhætos intro-ducere veile vifi funt,qui blandioribus . verbis populo perfuadere tentabat,expedite multoniagis rempublicam fuj fuis aufpicijs regi,fuïfquc viribus confi fterc, quam vllorum Regum fœderib’ innitti; adhanc tutandam fatis adefle roboris abfquc aduentitijs auxilijs,præ fertim quum focialibus præfidijs vndi-que circunuallatafit. His adulatorijs verbis nihil aliud cfFicetc conabantur, quàm vt Rhætos à fœdcrc, quod initû

1J8 I. P. Cermen. R A P so?

ipfis cum Rcge Gallorum iam diu pfl amoucrent. Quin Hum hæc agcrcntur apud Rhætos,adcrat quidâ monachus Natalis nomine, qui tarnen abicdo cu-cullo fefe Aurclium Scytarcham nomi nan volebat.îs Adulatoriim huiufmo-diconatibus ire feobuiam veile tä diu finxit,quo ad corum, qui aducrfaban-tur fententijs cxpifcatis, Adulatoriim Adulator fadus, illis omniafccreta rc-tcxit.vt adderet(quod aiunt)olcum ca-mino:móxqucindc clâciilum aufugir. Iftiufmcdi peftcis amoueatarcbuspu blicis Deus. Quidîan no amp;nbsp;Euridcs La con tale quid eft comcntus? de quo fcri ptum cftirà.EuridcsLacon proditioïîf fimus Adulator reconciliationcm per-turbauit Alexandri; Regémquc adula tione falfifquc laudibus, fcrnionis calliditatc circunucnitiquiapud cum loßpjeAntipatri laudator pecunia corruptus

Alexandri, quiincautèdc Pa-grßp, uy J tre conquerebatur , proditionfsimus ‘ fuit accufator,8c quç fequuntur in can dem

De Recta Reg. Admin. 139

Hem fententiam. Q^are perniciolige nens hums AlFcntatorcs hand omni-no funt abfimiles Lcnonibus.qnicaRas ahoqui matronas falfis laiidibus ille-das nituncur ad libidinem trahcre, atque illarum honeftatem corrumpc-re. Idem fuomodo cum Principibus ac Rebufpublicis c/ficiunt Adulato-tes. Piiblicitus itaque func hæ pcHcs abigendæ, aut fakem penitus contem-nendæ: quemadmodum Romani cum Bithyniæ Rege Prufia fccifTe dicun-tur: equibus ctiam aliquot feorfum hoc idem fathcafle cum alijs mcmo-riæ prodiium eft. Rede igitur Bion Btonis Ji-Roryfthenites aicbat, adulationis cri-men grauius efle qu.im falii teftimo-nijdidionem. Quam autem ab hoc vitio primis temporibus abhorrèrent ^apite Atheniefesjid indicio effe poteft, quod p^nittis ftipphcio capital! Timagorâaftccerûc, qiioniam Darium Regem, ad que Icga lus miftiis fHerat,more Perfarii adula-doadorauerat. Verumoroparumper

x^o I. P. Ce RM. Raps o.

attende, quonavfquc progrcdi audeaf ^dnlate-t Adulatoruai impiidcntia.Lcgcm olim rnwj/fx j-yiiPpcfcrunturinDcmctrij Regis gra tiam,qua:fie haberct: Quicunque fub Rege Demetrio efle amat in eœlo fan-ftijiulHquc in terris habentiir.O perdi tos 5e innerecundos hommes. Oderint ergo Principeshæc mopftra cane peins amp;nbsp;angue,fi fuis regionibus benè conful tum J fuis populis benè prouifum, fibj ipfis bene profpcólum yolunt,

DE SEDITIONVM CAV-ytque h^Monnunquam per Trtn cipesacludices-, nonnunqua per po-

ruinarn trahanf.

T. _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;111.

^JVPERIORE Capitcnonnullâ fc-cimus de feditiofis âhominibus mentio-nem. nunevidédum cft hîc vnde feditio-^csipfæjS^ quoplcrunquc tepore exo-riri

DeRecta Re g.Admin. 141 riri confueucrint.Obferuandum igitur quandoquc Principcm fiifcitandarutn feditionum caufam eflc, quemadmo-dum de Rcgc Demetrio Icgimus. Qui quura débita ftipendia militibus, quos ex Creta conduxerat,baud foluifïèt,Gc cafionem fediiiofi tumultus prçbuit, per quern parum abfuit.vt à Triphone non fit cxpulfus rcgno.Tarquinius vc-ro ob violatam Lucretiam tanci tumul tus populo Romano caufam exhibuir, Vt cum fuis omnibus etiam fucrit priua tus impcrio. Gabaonitæ porro ftupra-tafœdifsimcLeuitæconcubinatam in , gent,cis motus in vniuerfa I frac lira-rumgentc concitarunt, vt fibiipfis ac fuæ tribui fummam pcrniciem para-rint.Iudices quoqucpopulisinterdnm caufam cumultuandi prçbcnt,ob id ni- ‘ mirum quod iniqiias ferant fentetias, muneribusque aut prauis affedibus corrupti maligne acque iniufte com-niifTofunganturoificiojVtper loelem^ atque Abiam fadum fuific Icgimus. Frequenter etiam Principum in Nobi

j_^2, I- P . Cerm. Rapsod, liorum fanguioem fçuitù fcdition®^ non minimas mouebficuti de Athjliæ in regiam ftirpem immanifsimo feeler^ fcriptum eft.Sufcitantur aliqiiandof® ditionum motus per homines ambitio-fos,qui turpis lucri caufa M.igiftrati-bus auc alijs honoribus adipifcendis auidifsime inhianc. Ex his etiam funr, quialio^piiblicisiam munerihus prç-feólos tanquam rapaceis calumnien-tunfeque non minus idcncos efle ad eadem officia adminiltranda, Reique publicac iuuandæ quam illos alios palam iaftent » mukaque perpef-fos ob patriam affirment , propter quæ non iniuria id promereantur.Hu-iufmodi tumultuofis ambitionibus o-lim abundafle rempiiblicam Romano rum, teftes funt omnes fere ipforum hiftoriæ: Quod feorfum etiam Quin-tius Capirolinus Conful apudT. Li-Concionc ad populum habita luce clarius indicauit. Qjuare qui ca:tc ris prxfuntjis oranino curæ elfe debet vt

De RectaRegAdmin. i43 vt ambitiofa fcditiofaque id genus in« genia compefcanGamp; quo ad corum £c ri pofsitjin ordinem redigant, quo tu« multuum omnium occalïoncs aufFe-ranrur. Aliqui præterca populi funr, qui ex libera viuendi forma in aliorum poteftatem rcdaâi, feruitutcmæquo animo ferre non valcant : Atque ob id ad priftinam libertatem Temper afpira tcsjopprefsionisiugum abijeere, quo-modocunqJiccat, experiantur. Hinc fcditioncs,hinc tumultus exoriri folct: quemadmodum ludços frequcntereX2?e Bell. citafle lofcphus Author eft. ludaiM. nulli maleuolentiæ atque inuidiæ ftitnulis agitati motus concirant.NtNum.ca^2 Cote cum fuis contra Mofem fe-cerunt , quem ægrè ferebant efle in fummo honore conftitutum,Ne-que hi tantum aduerfus ipfum ex-titere fcditiofi, Sed etiam vniuerfus Ifraëliticus populus , quem eduxe-rat ex Aegypto fæpifsimè idem fe-cit : prçfertimque verô quum fame

2.^^ I. P. Cerm. Rats o.

vel fiti laborarct:aiit alias 4e vna pcrgt;’ clitaretiir.QuDcjrGa qui vel du^andjs excrcitibus,vel populis rcgendis quo-quo modp Præpofiti funtjCunûa necc^^ faria, 8c quorum quótidjanus indiget vfus illis adefle pro fua virili quam diJi gcntifsimè procurept;vt onincm tu-multuandicaufam,quæ non omnibus vna 8i eadcm pflc folcc, hinc ipfis adi-mant, ïllud infijper ell Principibus cauendurn , ne confueta Rjpendia ram præfedis militarjbus , qu|ni rætcris nobilibus Viris apiid fe agenti-bus imminuant,fed potius libcrajiratc quadamin dies augcain:nc contingat jjiosob Salariorum detradionem ali-quod rebellium mcditari. Neque minus cifdem Principibus cauencjuip eft, ne populos inrolcrabilibus arque infoli tisoneribusgrauentjVtne dum quæ-) ÛC ingères parare fibi thefauros Sc ip(is thcfauris8cRegno,amp; vitadcniq;fpol)è tur.fdq; cria fummopcre vitandmnc li-bidinofis affcftibus duóli aut vi aur alio

quo

tgt;E Recta Reg. Admin. 145 quouis inhonefto modo ad caftas ma-tronas conftupraiidas virginesque Violandas aggiediatur.Nam ij fçpc,qin bus tam grauis irrogatur iniuria panter 5c. infamia» vindidain fumeic vel cum virç difpendio non vcrentur:vt cum Mediolani Duce Galeàcco fa-Ûum fuifle vir prudens Nicolaus Lon-gonius affihis nieusjqui tune inter or-dinarium Magiftratum in ipfa Vrbe gerenteis crat,mihi bona fide iam retu lit. Interdum etiam percoS,qui parti bus fauènt exoriri feditiones confuc-iieruntzquumfuosqui folum vertere coadi fint,in patriam rcuocare conan-tur.Q^uibus ibitur facile obuiam,fi dex teritate quadam ab omnibus publicis admniftrationibus amoueantur , ac præcipuc municioribus lacis pracefle non finantur.ita nihilominus vc fuis bo nis, fuisque reddicibus non priucntiir, ne inde forte afperiores fièrent. Verum cnimucro quotics cnifmodi perturba-tiones cxcitantur, non illico debent

3

I. P. Ce RM. R AP SOD.

Principes , aut cxercituum Duóto-res ira expaucfccrc , vt penitus ani mum defpondeant j fed porius inde cautiores fafti, euftodia fanè diligcn-tiori curare fua omnia. Legimus Cen forinum Caconem vidiffe libentcr, vt fcrui domeftici difsiderent inter fefe; quodindefierct, vt hero fidclio-res eflent : Concordes enirn Dominum commodius fallerc potcrant; at difcordes non item , quod in ddi-ftis alter alterius dclationcm time-ret. Ita nonnunquam fit ctiam cum Principibus vt ijs ex populoru difsidio machinationes aliquæ rctegantur,q»ç Uoinil.^ (ÿ.alioquiforfitan inpacc latitafTent.Ergo In^ÿ^at. no inclegâtetChryfoftomusait.Mcdi-cap.i». cushoc modo reliquûcorpus coferuat facile fi quod reduci ad fanitatem non poteft,reciderit arque abicccrit.Et militie dux ad foluendam militum confpi rationem alterû in alrerum concitat. te illo quoque tcmporc turrim faim vidimus^quando pcrniciofa pax ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per probatam diferepantiam difiblu ta

tran

De Recîa Reg. Ad Min. 247 tranqulilam atquc laudabilcm paccm reddidic.Et paulo poft.Ncc enim fem-per Concordialaudanda, quum eciam latronvs inter fc confpirarc fciamiis. Per aduLcrinas infuper ,literas ali-quando tiimultus commouentur» quin ac prodicionesinteidum enafeun tur:vt de Diophanto Alcxandri Régis nocario fcriptunireliquitlofephns, qiiüd is ciiiiifliocc manus literas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j j

tando falfafquc fæpc conferibendo ab ipfo tandem Rege lit mtcrfeôtus. Affe- cap.2t runt plçrunquc leditionis occafionem etiam ij.qui fenatorio munere fungun tur,conhttis inter contrarias parteis proditionibus:quod licet illos ad gra-dusexcellcntiorcs nonnunquam dii-icat : nihilominus quoniam proditio-nes potius quàm proditorcs Principi-bus plurimisplaccre folcnt.-quia qiiod aliis per illos faä.ücft,ßbiquoqne per eofdcm fieri polîc cimeant,frequenter cticnit, vt iniufte partis dignitati-bus priucntur , inuifique omnibuis fiant. Prçterhos alijreperiuntur,quii

4

24^ I, P. Ce RM. Rapso. quas ipfi confinxerc proditioncs demmoxlitcris vcl ad Principes,vel ad Rcfpublicas miflis per fe retegant, VE apud ipfos curiofç cuiufdam fidclita tis gratiam ineant, non verentes interim ctiam innocenteis indiferimen vo-care:Cuiüs ilie generis extitit^ui vc-nena- per aliquot vrbeis Gallia: com-portandacurauit,ac paulcf fioft Regem admonuit per Iiteras, iplîus po-pulis infîdias per venena patari:quô monitionis huius ab iplb' Rege prx mium aliquot referret: Verum deni-que technis buiufmodi palam faótis per cos,quf penitus eorum,quç ageren turignari venena comporcarunt,mi-randoDei confilio faólumeft.vt per fuä ipfius ad viuu depidä effigie Prodi L,Flo.Eptt jQf ipfcLugduniproderetur,amp;inno-’ cui homucioncs euaderet.In cocionib* etiä publiciscómoucntur aliquâdo fedi tioncs-vt per Giigonem Amilcarisfiliu hominem fadiofum Carthaginc faftu fuüïè conftat. Nam quu Senatus Car-thaginenhum pariturum feiudicio R»

manorum

De Recta Re6. Admin. 145^ inanorum legatorum dixifTct, Itais bel . Ium aduerfus Romanos fuadendo con citauitjVtlcgatis quo minusviolarctur fugam explicucnt-Liuius item Drufus Roma: Tribunufplcbis, vt vircis libi ac quircrct,perniciofa fpc largitionis plc’ bcm concitauit. Seditioforu

igicur omnium natura Principibus optime ficnofeedafic

caueda eft.

ijo LP. Cer m. Raï sod.

CtyOD NONNVLLI AD Jocietatemtiirtmendam, tjua inter Trindpem ac I{empuilicam aligna intercédât., abutantur etiam retigio-nis do^rina: ^t Tetilianus contré L^itt^uStinum fecit.

A‘

A^V D procul à Ce ditiofis id etiaæ genus hominum abell qui per fpccicm religion is Eu angelica:, perfuaderc populis

conantur, nonliccrecum Prinapibus cidem rcligionj non fauentibus aliqua focietatem jfœdufuc 'contrahcre. De qua re Pctilianum quoque ad Augiifti num fcripfiflcjatquc ipfum Augufti-num prudentcr illi refpondiflc noui-mus. Conftatctiam facras litcrasin Abrahamo ac Dauide aliïfquc quam-plurimis contraria huic fcntcncia: nobis

De Re Cr a Reg. Admin, içi bis exempla proponere.Non fatis ergo redô cum illis agitur, qui Principis ali-cuiusæquafœdcradifruæpcre, vt Al-tcrius ineanc, abfquc légitima ratione contcndunt. Nam fieri poteft,vtdura inde priuata fpcclant commoda, pu-blicævtilirati.ac nónunquam ctiamli-bcrtati non minimum noccant, præter fæpe fadio-num Authorcs fianr. Cæterùm quo-niam id Euangelicæ rcligionis prætcx tu confueuerunt cfFiccre, quibus nitan tur èdiuina fcriptura fumptis argume tis brcuitcr in medium profcremus. Principio lolaphatum adducunt, quif’ per prophetam lehu redargutuseft hementer, proprcrca quod fuppetias ' impiotulifl'et Achabo , Illi nanquefij: dixit : An impiodecuit te ferre opcm? «cofores Domini diligcre? SiC propter hoefuper te ira à facie Domini. Ac non itàmultôpoft. Quia Rex idem lofa-phatus inierat focietatem cu iniquifsi mo Rcge Achazia^ ab Eliezer prophe-ta reprehenfus his verbis eft : Quia

i5i I. P. Cerm. R AÏS o. focictatcm inifticum Ahazia,difsipa-uic Dominus opera tua.Et cófcóle funt ^•Tara. naucs,neque valuerunt ire in Tharfis.

Hue afferunt etiam Afam Regem in-crepitumfuiflèîquodfiduciam in Afsy ^‘*P‘3o. riorum Regc colioêaflet. Adidfacerc Efaiæqüoque prophetæ verba putant: quum lUdaî Rûgibus dixioVæ qüi am-bulatis vt defeendatis io Acgyptum:5C os nieuni hon interrogaftis s fperantes auxilium in fprtitudine Pharaonis: ha-bentes fiduciam in Vmbta Aegypti. Et crit vobis fortiÉüdo Pharaoms in con-fuâonem. Apud lercmiam eadem fcrc Exo.^ ieguntur. Denique fuperioribus adiun guntgt;fuomandaflè Dsumpopulo, ne fœdus feriret, aut amicitiam contrahe rct eu Cananæis, Amorrha:is, ac rcli-quis odio ab fc habicis gentibus. Hifcc obicélionibus dupliciter|occurritur: videlicet,»: return,8c caufarum, amp;nbsp;tépo-rû diftindionc : amp;nbsp;omnino contrarijs obieófionibus. Primûitaquc abvniucr falib’ praeccptis,pra:ccpta particularia quidâ fegregantes dicunt, prohibitio-nem

De Recta Reg- Admin, ncm lof^phato Rcgi faftam, ad ipfum pcculjariter pertiqere, proptcrca quod ïuppetias tulerit Regi no modo impio, fed qui otnnis etiam impictatisauthor, itnpcnfiusin hanc vnam ftudebat. A’ fam veto ob id tantum fuifle reprehen fum aiunt, quod oblitus diuini auxilij, non nifi humanis viribus nitcretur. Deinde temporum quoque rationcm habendam cHe exiftimant : Sub veteri le^etn. nanque teftamento propterea Deus baud permittebat infidelium populo-rum fubfidiaimplorari,quô fibi foli par tarum velparuamanuvidoriarum in gentium gloriam refcruaret; Infupcr aim cifdem popujis iniri focietatem no fuftinebatj nc fuperftitiofis illorum ipi piifque cultibus inficercntur. Qua in re illud obferuandutp eft,rcligionis cul tum,quefp noftra tempeftate Galliaru Hifpaniarum ,copluréfque abj Reges exhibent Deo, non eflecumillo con-fercndum,quem Cananæi, cætcriquc cius generis populi quondam præftitc-rc: Atqueinde fieri,vt prohibitio neun-

, quam

XS4 P- Ce RM. Raps O.

quam parem locûobtineat. PorrôE-faiæ monitioncmica interpretantiir,ni rairiim nihil aliud Prophetam repre-hcnderc,quàm fiduciam pcfsimè collo catatn in Aegyptijs,quæ in vno tantu Dco ponenda erat, quum nulla major illi pofsit injuria irrogari.quàm rclido CrcatorCjCrcaturis inharrefccrc: Qua ctiamdccaufafacræliteræ Afam Regem damnant, quod Medicis potins, quàm ipfi Dco fit fifus : id quod idolo-latriæ quxda fpccies cft. Vcrùm fi quis rebus beneconditis benè vtatur,nihil apud Deum reprchefionis promereat. Nunc ad contrarias obieftiones deue» niemus,pcr quas cxcifdemfacrislitc-tisindicator liccrc Chriftianis Princi-pibus inire cum Ethnicisfœdus, praj-fcrtimcumijs,quiamp; fuamipforum a-micitiam cxpctanr,amp;: fe cum illis omne genus beneficia communicaturos pol-liccantur. Deuteronomij vigefimo Ca pire fie Mofes habet : Qu um oppidum aliquod bello adoricmini, ci pace offer tote: Quod fi pace acccpcrit, vobifqi portas

De Recta Reg. AD MIN.

portas apcrueritjomnis in co rcpcrtu^ popuius vobis tributari’ efto.Præterea Jofjs. Gabaonitasin fœdus accepit lofua^qd“ /6. nedctcéla quidc illoru fraude vnquâ re fcidit.Quin amp;r Abrahamus ipfe pr^ci-puu iuftitic fideiquc fpccimcn 8c exem plar cum Abimelecho Rege pcrcufsic fcedus. Dauid quoquc,qin vir erac cundum cor Pci J talcm amicitia: con' iunólionem cum Achi Rege contraxir, vtcuftosctiamregij capitis fiieritcon ftitutus-Ideinfuper fingulari bcncuo-lentia Naham AmmonitarumRcgem profecutus pcrpctuam cum illo focicta tcm feruauit.Hoc idem fecit 8c ipfc, 8c Solomon fuus filius cum Tyrioru Re gc Hiram;! quo idem Solomon ctiam intercedete inter eosfœdercjmateria at q; artifices ad cóftrucndu Hierofolimis Dei téplû accepit.Ergo fiiä diftis Regibus iuftis de caufis licuit cu infidelib’ Regibus ferirc fœdus vel bonorum, vel vita: 3 vel ædis extruendæ caufa , qui quæfo minus licebit Chrifiianis Prin-cipibus , Rcbùfque publicis auxilij

I. P. Cermen.Rapso.

gratia cum ijs,qui ciufdcm fccum religion is no fine Principibus focictate vih ciri?modo fux rcligionis dogmata defe rcrc non cogantur; vtifraelis filios'in Aegypto fccific pro comperto cfi.

EX DVOBVS PRINCIPI-hus qui non faueantaïicuialij reiigio-ni adharendum eJJeilUi qut minus ^4 uerßtur.

XXP’l.

de caufis Principes di-uerfæ religionis ctia profeflbres non pa-cem tantum} habebt, verum amp;nbsp;foedcribus

colligantur. Sed enim quum Prin-ccpsaliquisvcreCbriftianus ad idex-pofeeretur ab aliqiio alio,vt coniundis cum illo virib’ illicitu bellti cxcitare,fi-nitimâfq; regiones fubiugare.aucChri Xlianâ rcligionem- perfequi cÓmodius illc

De Recta Reg. Admin, il!c poflètjnullam contrahcndæ focieta usiuftamcaufam habet.Quin potius, vt his.omnibus occur rar, aheri quæret adhærefccrc.quê licet rcligioni fuæ mi., nimè fauentem habcat , pcricula tarnen pauloante didaabco fibi timcn-da non fine, fed multo magis opportun a fuis in omnibus indigentijs au-xilia expedanda. Per matrimonia quo que nonnunquam Principes concihati tur alter alter! : no tarnen in caufa funt matrimonia, vt Temper idfiat.quuetia noftra memoria vidcrimus, Coniugiu inter Francifciim Gallorum Regem, “ Sc. Caroli V. Cæfaris fororem contra-dum,non modo,non conciliafie Princi pibiis ipfis amorepi inter fefe, veiu po-tius diicordiarum veluti feminarium quoddam extitifle. Cæterum an no SC perconubialiafœdera fupcriore anno Gallorum atque Hifpaniarum Reges poft horrida bella,paccmdcmum inie-re’Faxitvero Deus, vtfauftumfelix-quefit,coniund«aquc bencuolcntia di-tius perfeucret, nec mails vnquam di-

R

'15^ I. P. Ce rm. R AT so p.

uuka querimooiis fuprema citais fol-uatur die.Confuciicrunt eciain Pnnci pes aljquando aut ad fuas prouincias ab immincntibus hoftibus faciliustu-

tandasjaut ad cafdem in pace fccurius confer uandas,quod vires in vnum tok leftæfortiprcsonaninofint mutua fo’

tietateeopulari: Quemadinodutn lur das Machabæus amiGitiani,ac focieta-tem cum Romanis coiuit, vt vexatos à Demetrio Rege fuos Iuda:os defen

Cap.t2. derct.Ionathan qnoque ludæorum pô /oyj^^^^tifcx maximus Alexandri Regisami-i^nt'tqtt euscftfaduSjVt quas molelhas ludæo idem inferebat, ^ap 6. procul amoucrct.Igitur minimaCqiiod dici folet)dc malis.Nâamp;MofcsDci fidif

fimus Adminifler ludæis durç ccruicis hominibus diuortij hbcllum concefsjr, ne maritis vxores odiofæ gvauioribus eflent pcrifulisfxpolltæ: Qiiod lefus Chriûus indicauibinquiens. Mofes ad duritiam cordis vcftri permifit vobis repudiate vxores veftras : Cçterum ab initio

De Recta Reg. Admin, ijp initio non fuit fic. quail diccret; Hoc Deus quidem fieri nolucrat, SedMo-fcs duriciem vcftri cordis agno-fcens , leuius malum indulfic » nc grauius à vobis committcrcrur. Idem amp;nbsp;Principibus eric in contrahendis fœderibus obfcruandum , vc quod cmolumcnti commodique plus habet , amp;: damnis amp;nbsp;mcommodis præ-ponderet. Hicobiiciunt aliqui quod à Chrifto didum cft,nempc futurum , vt religionis caufa Pater fi-lium, amp;nbsp;mater filiam , SocrumNu-rus, amp;: è conucrfodcferturi fint: Igi tur multo magis inter diuerfæ religionis Principes idem cfiiciendum arbitrantur.’Quibus omnino refpon-deri poteft » cam difiundionem , qua de loquitur Chriifus, ad inter* num Dei cukum^ non ad cxternam eonfuetudinem pcrtincrc ; quod non difficultcr ex vcrborum contcxtu colligicur.-Nanqj fic ait: An me ad pai^ cem in terris eöciliandä, veniflc arbitra

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii?; /»'

r - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

i.6Q I. P. CeRM. R APS o.

tninijNequaquam (inquam vpbis) fed potius ad difcordiam;Erun^ cpipa dein ccps quinque in vna domo difsidcnres, trcsaduobpSjSiduQatribus . Quum itaq} qui difsident in vna domo fint,no de corporum fed de fpiiituum difsidio /•Cor./. Chtiftum loqui minime dubium eft. ' lamScex Apoftoli Pauli fententia li-quet,matrimonia olim contracta non propterea fuifle dirimenda^quod altc-rius religion! pars altera aduprfarctur, modo fimul coniuges cohabitarc fufti-nerent : Quod fieri pofsit, vt alter per alterius minifteriûverçfidei cognitio nem accipiat,quum liberius loqucpdi facultas inter vtrunque adfit. Qjuis igi tur negctjPrincipurp ctiam religione difsidentiiim feedera vim habere, modo in id confentiant ambç partes ? Etc-pimhicnon minus euennc queat,vt ex quotidiana confuetudine,mutuif-quedereligione colloquiis,quæ pars per omnia fynccræprius religion! ad-ucrfabatur,ita paulatim inftituatur* Vt fauentc diuina gratia,tandem ad in

tegram

ÛE Recta Reg. Admin?

tegram veræ fidci cognitionem peruc-niac.Qiiod fi ob di/Tënticntcis in rcli-gione fententiaSjinter populos dirimé da pax cfTet, Quid cum Hclucriis obfc crOjquid cum Rhætis âgcrctiir?in quo rum oppidis ac vicis,quod ad hoc ipsu attinecjita commifta funt omnia,vt vix ab inuicem difcérnivaleahuEt nihilo-minusip/isadco inter fc conucnit,vc ex hac ipfaconcordia quotidic poten-tiorcs cuadant.Sed enim quoniam pe-culiaris hîc métio de Rebushispublicis faólaeft,pro co,quanti ego illas facio, mihimonendæfuntjVtomneis, quæ hinc exoriti poflentjdifsidiorum occa fiones euitent,quô fuorum ciuium op timorum prudentifsimum confiliutti fequentes.in grauiora diferimina non incurrant.Et quandoquidem fuprâno nihil de matrimonio memiriimus, mc-minerint amp;: ipfi,quod femel vt cócraóla legitimimatrimonij iura nonnifîpcr mortem diflblui poirunt,fic inter Prin cipesinitafœdera fuo quodam modo pcripforum alterius tantum mortem

R i

3gt;6i. I. P. Cerm. Raps o.

clTc rc feinden (ia; ne faciles omnino fins ipfi Principes ad hanc feneftram apc-riendam.

POPVLVM FIDELEM

lt;•«/« ïnfidelt commerciuM hahentem ipßui infidelis impietate non inficr.eXiyifi gufltni contra (Donatifiat

Trophetam fententia,

c^T. xxni.

Ihil æquèmortalium aniiuos exagitat, quâ religionis opinio,cuius defendendae cau-fa nonnunqnam homines ctiatn de vira

pcriclitantur. Quamobrem hîc mihi conandumcftjVtexmentibus ipfoiû homuiûgt; cum creorem fummoueam quo

De Recta Reg. AdmiH.

^no fibi pcrfuaferiint aliqui^non liccre piis cum impiis commercium habere, fimulque pertradare negotia. quod non de piiuatis tantum homimbus» verum ctiam de publicis magiftratibus intelligunt.Nullus hie critmihi fermo de iis, qui per excommunicationcm è fidelium coctu legitimis de caufis abar centur,quando nemini dubium ht, eos ab omnibus efTc vitandos,quoad fi fieri pofsitgt;rcfipifcant: Sed folummodode iis diccmus.qui nunc itidem aliis hac in re faceffijne negotium, vtohm egifle Donatiftascum Auguftino memoriæ proditum eft.Nam Donatus Mani-chçus hærcticus arbitrabatur pios homines im piorum confuctudine ità con taminarhvtfas non eftet inter eos ex-ternam familiaritatem interccderc. id quod è facris literis nitebatur aflerere, ac prçfcrtim ex Haggæo propheta vbi ait .• Interroga de lege Sacerdoces, ft quis carnem facram in ve -ftis fuç gremio tulerit , amp;: tangat

R 4 nbsp;nbsp;nbsp;.

'i.6^ I. P. Ce RM. Ratso.

grcmio fuo panem,aut pulmcntu, aut vinumjaut oleum,aut qucmuis cibum an id confccrcturîNonconfccratur, in quiunt rcfpondcntcs facerdotes. Et Haggæus : Quid fi cxcquiis pollutus quiduis iftorû cctigericƒ polluetur ncî Polluecur, inquiunt refpondentes facerdotes. Turn HaggæusiEadem eft mihi iftius populi,eadem gentis ratio, dicit Dominus.Eadem Sc om nium eo rumoperum ratio vtquod accedunr, idimpurum ïît.Quàm apte hîc rcfpon deat Auguftinus,ex ip/ius voluminc Ji-cebit ob(cruare,f:d fimpliciter nos hîc animaducrtemus,Elc6lorum Dci nu-merum licet minimum, abimproborû , multitudinc,quosinterinhabitanr,non inquinarûquum nihil aliud l'acrç literç fuis nos Sc præceptis amp;nbsp;exemplis admo neant,quàm vtne ducamus cuminfi-delibus iugum de externa cohabitatio ne non admodum folicitç.Nam amp;nbsp;Mo fes ipfe,quanquam hbi fæpius rem elTc .;/'Vv't^.,.^^lt;ummultiscontumacibus ac proter-.i.yÿ'^^is agnofccrcr,non tamen ab illts, nifi

Dco

De Recta Reg. Admin.

Deo peculiariter id iubente, feie fub-trahcbat.Samucl quoque tamerfi com pertiim habcret Sauliim à Deo fuifle rcprobatum,non propterea tarnen ab cofc fubduxit. Id quidem veriim eft, pios ab impijs nonnunquam ctiam loco ddiungbnimirum quoties Deus ali-quam fceleftam gentem puniturus, fideles inde fuos difcedere facitzvt cum Nohadiluuij temporexum Lotodum Sodomam incoleretxum Mofc aduer fits Coram Dathanem 8i Abiramum, acque alios coniuratos ilium egilTe no-tifsimum eli.Abftinuit etiam ab Icro-boami commcrcio Va tes illc^cui præ-ceperatDeuSjVtin Samariam profe-tlus cundem leroboamum argueret dcIdololatria.Modoigitur ne ficim-piorum error ibus alTcii tiamur, vc ill os etiam amp;nbsp;fequamur^Sc imitemur, nihil obftat, quo minus inter illos habitarc valeamus.Idcm eten im A uguftinus in cundem Haggaîum prophetam fic air. Vitium notât,quo accedi prohibuit,n5 homines ab hominibuscorporali dif-

3.6S IP. CaRM. Rapsod.

jiinftione fecliidit.Acceditur autem ad vitium corriiptionis, vicio cófcnfionis. Ergo fpiritualcm prohiber acccHurr, confenfionémque faftorum, Hæc Aii-gnftinus^ Quod fi qui funt in eodem cc clchaftico coctu, arque ijfdem parrici-panr facranicnris,improborumcxrcr-noconuidunon coinquinantiir, quan ro minus conraminabunturij, qui non tanrumaduerfariorum noncommuni cant religioni, fed illis potius in omnibus aduerfantur? V ere igitur Chriftia-ni Magiftrarusdiligenterobfcruabunr, quod ad foederis ineundam fandionc attiner.quibus cum Principibus res illis futura fit.quod fi cu Ncronibus, Do mirianis acque ciufmodi móftris homi nmquicotra manifcHa Dei volunraté, córraquediuin.! pietatê ferro Chriftia nos infedanrur Scigni, contrahéda fo-cietas illis eflèt,omnino vale dicant im manib’ hifee feris,nec talcisvlladigné-tur amicitia : Quin illis cum M.Tullio OfftJili.2 dicantjNuIla focietas nobis eft cû Ty-rannisifed potius fumma diftradio.

P R I N G

De Recta Reg. ADMIN.

PRINCIPES AB HOME-rOyTaßores,^ ^maniaautem^ptt-tria TatrCf^ocari. Ea decaufà dt' hereiüosyti/uos in Topulosöeneß-centia^necnon eofdemfedulà tutdri.

c^T. xxnii.

E MINI dubiura eft, corporis cxcrci-tationcs honcftas Principibus clTe de*-cori, fed animum li-bcralibus difciplinis cxcrcere laudabilius ipfis eft: Ar bencfi ccntia in omncis tarn ciucis, quam pe-rcgtinos effliiere j turpéque pu tare bac in re fe ab aliqno fupcrari gt;nbsp;id veto demum gloriam quam maximam illis parit.Namquû inter iibifubiedos populos quandam Solis imagincm rê- de feratPrincepSjitadebetinfuosomniu bonorum, quoad cius fieri potcft, cf-ficentiam cffunderc, qucmadmodum

I. P. Cerm. R AP so.

in res omneis crcatas ipfe Sol facit. ïri' de fuorum ciiiium beneuolentiam iibi conciliât, quæ firmifsima cnftodia lo-corum omnium eft, ac fola Principem libérât à timoré, qucm alioqui ncquc munitioncs.neque thefaurilibcrare va Strabo, lent.Strabo geographus cefcrt,Aethio pas duo praîfertim numinum genera, mortale alrerutn ,alcerum immortale coluifle. Et immortalequidcm illos nu men exiftimaiTe Deum ipfum efle, qui amp;nbsp;codiderit omnia, 8C cOndita regat amp;: gubernct. Mortale verô numen cflc bcncficos homines, qui ftudeant benè de omnibus promercri. Sacris in litcris TfaLsi, Principes ac Indices Dij vocantur: quod ipfi Deo munificenna,benignita-te,dementia 8c iuftitia fimileseflède-beat.In Pfalmisenim ità Icgitur: Deus confiftit in confeflii diuino : in medio Deorum iudiccm agit. Etpaulo infra, Equidem dixeram, vos Dij eftis:8c vos omnes filij excclfi. Quod autem ad bc-nignitatem attinet SC bencficentiam, Trouerez. Solomon quoque fie ait: Bcncficcntia 8C fides

De recta Reg. Admin. 2.69

amp; fides feruant Regem , fuffulcitur folium eius benigitate. Quum igitur Magiftratus in Rcipublicæ corpore quoddam velun corculum fit,vndc bonorum omnium proucniant motus, ijs ipfis in excrcenda erga omneis, præçi-puéque ergapaupercs, viduas,orpba-nos ac perrgrinos munificentia vti debet,vt quum tales inde fuis necefsitati-busprouifum effe cognoucrin,t,pro Ma giftratus ciufmodi falutc preces afsi-duasoiferant Dco:quandoquidemipfe Deushorum precationibusaurem faci 1cm præbere folcat. fd quod ctiam Plinius iunior licet Ethnicus non ignoraf fevidetur, quuminquit. Paupgribus edueädis vna ratio eft bonus Princeps. Hic fiducia fui procuratos nifi larga manu fouet, äuget, amplcólitur, occa-fum imperi), occafum rcipublicæ accc lerat.Magna lausPrincipis, vt pater pa rriæ vocctumon armis, non præfidijs militaribus tanquam fubditos, fed humanitäre,beneuolccia, pietate taquam filios regat, acmodcrctur. Primus o-

!• P- Cï KM. R APS o. mnium hoe cognomeM. Tullius Ci ccro meruit Catjlinæ coniurationc de-tcfta,8c vrbeincendio liberata. amp;nbsp;carte ra qua: in hanc fentcntiam affcrt pluri-ma!amp; nonimmeritoluuenalis etiam idem Ciceroni tribuerit inquicns.

Tittrem fatrite Ciceronem libéra dixit.

Hoc pofteacognomcDiuo AuguRo vniuerfamciuitatem maximo cófenfu dctulifle, idem Plinius pluribus verbis Author eft. Subfequentibus verb tem poribus Impcratores alij complurcs eu dem titulum fibi fumpfere populorum potius adulatione, quam quod re vera talcs exiftcrent. Et fane vocabant illos populi patres patriæ,quô faltem ifthac appellationc,quales efle deberent, adr monerentur.Principesenim qui fe fuis populis patres exhibent gt;nbsp;illos. huma-nifsime tradant, afsiduis benefieijs cu-mulanuabomni calamitatc atqucin-gt; luria tutos reddunt, iniuftis oneribus, iniquifque tributis minime grauant: denique fi verê Chriftiani fint Principes

De Recta Reg. Admin, pcs.cxternis huiufmod i benefadis il-

I iud in primis addur, vt integer Dei cul tus in fuis regionibus inRaurctur, im-piædoftrinæ, praui'que mores pfocul penitus abigantur, bifque cotraria fub ûituantur.-quô nihil omnino, quatum in ipfis eft ad commodum felicémque reipublicæ ftatumdefit: Ita Princeps pater patriæ, feu quod Homerus aib •cfotiJ-YtV) id eft Paftor vocari poterit, fi quæ fupra iamdicla funt re ipfapræ-ftenpcriculifque omnibus iuxta Soera i tis fcntentiam fefc expon at : vel cnam I vitæ difcrimen cu Athenienfium Rege Codro aut cum Horatio Codite no vc reatur adiré,quo fuos ciueis liberos ab aduerfariorii Tyrânide cóferuet.Caïtc ' rû in conferendis bénéfices opus eftjVt bene cogitet Princeps quando,quomo do , Sc quibus det : Nam quemad-modum Bencf.ifta male locata Ml-, -mus Publicianus arbitratur male fa-fta, fie è conuerfo idem inquit : Beneficium dignis vbi das , omneis ob-ligas.Clazomenius Anaxagoras Peri-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clem

271 I. P. Ce R MEN. R A P so.

Trift- dem inftitucns aiebat,Principis magni cipis ficentiam in quadamanimigrauitare, ^ificetia cui comes bcneficentia fic, cfle hram: camque ad populorum bcncuoleciam £or(e Opi- übi conciliandam plurimü habere mo-»zb. menti. Idinfuper beneficentiæmuniiS cft,5e quide maximum ,vt quialiquod feruicutisofficium prsftitcrintJjs Pria ceps débita præmiaprofufè largiatur, vt ingratitudinis vitium fibi præcipuè deteftandum,ac Pcrfis ctiam lege coer citumvitet. Qjiippe quum nihil tam

quicurillud nihil cum dcdcccre magis, . y qmàm ,auaritiam,rapacitatem actenaci

, nbsp;nbsp;nbsp;tatem.Quocircaquum poftacccptum

non uutn . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r r

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imperium non tuns amplius Princeps

Jed Juoru' c r j r ■ i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i n-

lam litjkd lui populbprp viribusilh co ’ uandumcftjVtfetptum fuisopanibus

iuuandis Sc dcdiccç, amp;nbsp;cxponat, Ad id cfficiédum alacrius animabicur, fi qua: Zgt;Ÿrz7’rz«/î*’tvcriboniqucPrincipisEpithcta cx cipis Epi- Polluce dihgétcr obfcruct. Sunt theta. autcm huiufmodi.Pater, Mitis, Placidus, Lenis, Acquus,Humanus, Magna I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nimus,

De RectaRegAdmin. nimus,Liber, Pccuniæ contemptor, Haud obnoxius affcâibus,fibiipïi impe rans,Dominans voluptatibus,Rationc vtens, Acri iudicio perfpicax, Circun-fpedus, Vales conlilio, ïuftusj fobrius, Numinum curam agens. Hominum négocia curas, ftabilis,Firmus,Infalibi lis,Magna cogitans, Authoritatc prardi tus,Induftriusconfclt;âor negotiorum, Solicitus pro his,quibus imperat, Ser-uator promptus ad bcncficétiamgt;Len-tus ad vindiàam,Certus,Gonftans, In flcxibilis,propcnfior ad iuftitiam ,Faci lis aditinComis in congreiru,Comrao-dus alloqui volcntibus, BlanduSjExpo fitus,Curam Habens fuo parentium im pcrio. Amans militum fuorum, qui ftrenue quidem bcllum gerant, Sed qui bellum non afFcÆct, Pacis a-mans. Pacis conciliator.Paci^ tenax, Appoficus ad cmcndandos populi mo res.Qui Duccm agcrc norit ac Princi-pem,Qui legis falutarcs fciatcondcrc. Natus ad bcnemcrcndum diuina

^74 P’ Ce RM. R AP so.

fpccic. Haóienus Pollucis fcntcn.r . tiam fua traduäionc cxprefsit E-rafmus , zc mox fubintulit. lam fi Ethnicus moderator ciufmodiPrin cipcm dcformauit Ecbnico , quanto fanótius fimulacrum proponi conuenit Principi Chriftiano i Nunc quibus coloribus Tyrannum cxpref-fcric, attende . Nam malum Princi-cus,CrudeIis,EfFerus,ViolcntusjOccu pator alieni, Auidus pecuniarum ,SC quod verbum eft apud Platonem,pccu niarum cupiens,Rapax. Et quod dixit Homerus, populi dcuorator, Super-bus,Elatus,DjfFiciIis aditu,Incommo-dus adconucnicndum,Durus ad con-grcirum,Incomis ad colloquium,Malè jracudusjlrritabilis, Tcrribilis, Turbu lcntus,Voluptatum fcruus, Intcmpc-rans, Immoderatus, Inconfideratus, Inhumanus,IniuftuSjInconfultusJni-quus

De Recta Reg,' Ad mik. i/l quus.Impius.Mentc carcnsj Lcuis,Er qui facile deejpiatur ,Malè facilis Jm-mitis.affedibus deditus, Incorrigibilis Contumclioius , Bellorum Author, Grauis,Moleftus,Incobcrcibili?Jnro-lerabdis. QiiumDcjis longifsimèab fn à natura Tyranni .ycrifimillimum eft ilji nihil inuifius cflc pclfilcntc Rc-gc;Quü nulla Bcllua nocentior htTy-ranno,.confcntaneum cft nihil inuifius cflè mortahbus omnibus, quatu malum principem, Quis^iutcm vel viuc rccupiat.fupcris hominibus pariter exofus amp;execr?tus?proindc Qdauiys Auguftus vbi fenliflçt caput fuum erç-bris copiuratiouibus pcti,amp;: alja op-prciTa.protinus amp;c alia fucccdcret, ne-gauit tanriefle viuere,vtomnibus inui lus, incolumitatem fuam tot ciuiiim fanguinc tuefctur . Idem Erafmus ait.vtoculicft vidcrc.aurium audire, narium olfaccrc,ica principis di popu-li rebus confulerc; At non potell a-lia re mclius confulerc quam fapien-

IJS I. P. Ce RM. Rapso.

tja:Ea fl careat Princcps,non magis co fulec rcipublicçjquàm oculus vidcbit X^Hopho obcæçatus. Xenophon in Occonomi-^uidJenÇe colibellofçiibibdiuinum potins quàm rit deTrin hunianum irnperarc libcris,âc volenti-cipiôuf. bus. Sordidiim enim irnperarc mutis animantibiis,autcoaôlis niançipiis. At homo diuinum eft animal, ac bis libe-riim,primumnatura,deinde legibus, ideoque fummçvirciniscft,ac plané di uinæ regere,ficquc temperarc imperiû vt benehçium fcntiat populus,fcruiru-2gt;vo/gt;o/^jç^non fentiat. Duc potifsimum rcs Jvnut^ri funtjvtin Politicis tradit Ariftotelcs, Itotçltjub fubuertunt imperia,odium 8e. con «cr/cre/w tcmptus.Odio opponitur bencuolcn-fciitt. tia:Contcmptui authoritas. Iraqi Prin cipis partes crunt,diligcntcr obfcruarc, quibushæc parcntur,illa vitentur. O-dium conflatur fæuitia,violcntia, con-tumcliis,morofitate,difticultate,rapaci täte. Et facihus eoncicatur odium, qua cxciratum placctur . Modis omnibus igitur cauendum bono Principi,ncqua occafionc àcharitate fuorum cxcidat.

Credé

Di Recta Reg. Admin.

Crede obferiiande, magno SaccIIicio nudatur.qiii fauore populifvt iam dixi mus) rcRicuitun Contra bcncuoJencia mulcitudinis conciliatur his moribus, vtdicamin gcnere, qui plurimum ab-fint à tyrannidc, dementia, Comitate, Acquitate,Ciuilitate,Benignitatc. Be-nignitas^cxtimülat ad offîcium,præfcr timfi cohfpexerint iis eflè præmnim a-pud Piincipcm,qui de Rcpublica bene mereantur.Clcmentiamale ßbi,con-feios inuität ad meliorem frugcm,dum veniæfpemoftenditiis, qui fuperioris vitæ errata nouis ofFiciis ftudeant pen-fare:Grara interim Se intcgerrimis.ccn tcmplationc natura: humanæ. Ciuili-tas vbique aut aitïoré gignit, aut certc lenic odium.Verum ca in magno Prin cipe longe gracifsima multitudini. Sed h.Tc hadenus. Iam Seilltid obfer uct Princeps ne quofdam vcluti fu-cos alat.qui per fpccicm religionis ocio r I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T ■ jiltfnjcicum

fam ducere vitam quarrunt. Igitur'

cum Malsilienlibus id cfticiat pctius

S 3

lyg I. P . Ce RmI R A?SOD. rt luucncs varias artcis cxcrccant. Mcrcaturædcnt opcram,vc pro cuiuf-queconditionccommodafitrci paran dç ratio,ne forte alqurnimia indigen tia coadi,vcl ad flirta vel ctiam ad ahainiquiora facinora'tnatnis appo-nant.EôfictjVtnon modo populôrum maiorem ûbi concilier bcncuolcntiam;

Sedeosquoqucfîr pacificèiullé honefte »c pic mo-deraturur.

De kîCTA Reg. AÎîMîn. 179

PRINCIPI E SVA ditione dehere prouentur iamenncqueinu-tilùer expendi, nequeîn hominei indigos dißra^ hi conuenit.-pr^crea non eßeilliab yllo aliquideri piendumPïgt;t alteri donet.

C^T. XXIX.

Voniam Principem vciam fiipra diétum cft, liberalem cfle dc-.cet,neqiic fuis parce-rc bonis , vt populo prodefle pofsir.Idcir-co conftitutos habet prouenms ex ordi nariis tributis aevedigalibus, quemad modumilli facrx ctiam liccrç conce-cedunc . Nam â nihil c publkrs redditibus accipcret, nullam poffee erga fuos bencficcntiam oftcnderc. ,

i8o I. P . CermI Rapsod.

Verùumcnimucroinîpfa magnificen tia præftanda rcélc confidcrct Prin-ccpsK quomodojôc quando,amp;: quibus det,ne dum vni prodeflc cupit obfit al-teri.M.Tullius hac de re fuis in officiis ita loqukunVidcndumcft, vtca libc ralitate vtamur,quæ profit amicis,nc -mini noccat.Quarc L.Syllç,amp;C.Cæfa ris pccuniarum tranflatio à luftis do-minis ad ahcnos,non debet liberalis vi-deri’: nihil eft cnim liberale, quod non idem iuftum .Hique arbitrantur fe be neficos in fuos amicos vifum iri ,fi locu pietent cos quacunquc ratio nc.Id au-tem tantum abcft ab officio , vt nihil magis officio pofsit cfle contrarium. P rartcrca caucndum nc nimia libc r ali-tas in prodigalitatera dcgencret,atquc indefiat/vtipfc poftmodum cgcre in cipiens, imprudcntiæ mcrito argua-tur,fuifquccontcmptui fit. Infuper vidcat Princcps nc ingratos,auc Sar-danaplos ditct,qui fua ipfius abutan-tur liberalitatc:Nequc gloriz tantum cupiditat

Du Recta Rec. Admin. i8x cupiditatc fit profufus in quoflibcc quod idem M. Tullius itidem repre-hendic,iuquicn s. V idere licet plcrofquc non tarn natura liberales, quam qua-dam gloria du ci o s, vt beneficia videan tur faccre multa, quæ videntur magis proficifci ab ofictationc,quam à volun täte : Tabs autera fimulatio vanitati coniundior eft,qua aut liberalitati aut honeftati. Bciicficus igitur fit in fuos omneisipfe PrincCps natura duce,co-mitc ftudiOjVt paftotisinftar vel potius partis omnibus profitjquacunque tandem rationc id cfficere pofsit- Cæteru quum illi res eft hac in caufa cum gratis hominibus, qui receptorum benefi-ciorum memores quoquo modo gra-tiam referre ftudent, abundantiuslar-giatur. De gratis enim huius generis hominibus idem Cicero fie habet; De beneuolentia , quam quifque habeat erga nos,primum illud eft in officio, vt ciplurimumtribuamus , à quopluri-mum diligimur. Sed beneuolentiam non adolefcentulorum more ardorc

S 5

iSz I. P. Cérm- R AP so, quodam amorfs j fed ftabilitate potiiîS t)C conftantia iudiccmus.Sin erunt me-tita,vt nonincunda, fed referenda fie gratia, maior quçdam cura adhibenda clh Nullum cnim officium referenda gratia magis ncceflarrum eft. Quod fi ea,quæ vtenda acceperisj maiôrc ïnen-Hejtoaui a ß modo pôfsisiubet reddcrc He-fiodus, quidnam bcncficio prouoca-tï Fixere debemusï An non imitari S' gros fertilcis, qui mulco plus afferunr, quàm aceeperunt? Etcnim fi in cos, quos fperamus nobis profuturos non dubitamus officia conferre, quales in cos cfTc debemus, qui iam profueruntî

^‘'•^‘^Nam quum duo genera liberalitatis fjjjf dandi beneficium, alteruin Â/Zzr Cree-reddendi, demus neene, in noftra po-tcftatc eft : non reddcrc bono viro non licet, fi modoidfacere pofsit fincin-iuria. H aften lu Cicero. Cuiquidcm etiam fi videatur in noftra efle potefta-tc non dare, tarnen aufim affirmare, id Principi vix liccre , qui nulla re:ma gis, quàmlargitionc populorum fibi

an

De Recta Reg. Admin. i8j animos deuincit ; id quod Pyrrhi Philippi amp;nbsp;Alexandri Regnum cxcmplo facile comprobari poteft, vt interim de quamplurimis alijs mhil dicam.-Pyrrhus nanque fua munificentia co- ’ plures vrbeishbi conciliauit. De Phi- ’ P~ lippo aurem didum cft,Non fed Philippi aurum Grarciam fubiugaf fe.Alexandriveroliberalitas tanta ex-tititjVt non æquo animo ferret à quo- ** quam fua muneta recufan,quod in A-thenienfi Phocione, qui centutri talcn-ta ah k illidonomilTanoluic acciperc' liquidd demonRrauic. Horum igitur achmilium h vcftigijs infiftent Prin-

eipcs, odiofo auaritix criminevi-tatodiberalitatifque grato no

mine eonquihtOjCuadenc fuis omnibus cha-rifsiflOi.

xS^. I. P. Ce RM EN. R A PS o.

AD PRINCIPIS MAGNI-ficenttam lt;tc generofitatem perîïnere non modo fuas^erum ettamfièt fadere conwn^orum Trouinciastueti» quotiesiniufiè ai hoßibus infefdtur»

C T. XXX.

AGNANIMO-tum Reguin,poten-kK tiûmque Rerumpu blicarum partcslunt vc non fcipfos tan tu» îi fed Se focios fœderi-

bus coniundos ab hoftium infedatio-nibus iniqiiis dcfendcre,prçfertim qiiû pcriculumiinminet, vt in ipforum ho ftiumditioncm iniuftèdcucniant. Exi mium ipecimen huius bonitatis imperium Romanû olim prçbujt, de quo in q^^.TuIliusitàfcriptumreliquir.Quan fie. diu imperium populi romani benefi-

cijs tenebatur, non iniurijSj bcllaauc«

pro

De R ECT A Reg. Admin. zSç pro focijs, aut deimpcrio gercbantun cxftnscrant bellorum aut mites, aut neccflar jj : Regum populorum, natio-num portus crat, ac refugium Senat’. Noftriautem Magiftratusgt; Imperato-refqueex hac vna re maximam laude capere lludcbant.fi prouincias,fi focios acquitate amp;nbsp;fidedefcndiflcnt.Itaqucil-lud patrociniu orbis terra: veriusquam imperium poterat rtominari. Senfini bac confUctudine amp;nbsp;difciplinam iâ an-tca minucbamus,poftrcmo Sylle vido riapenitus amifimus. Ha:c M.Tullius. Quæ licet ex plurimis ipforum Roma norum biftorijs manifeftifsima fint, vel vnius tarnen Flaminij fadu inFlammt. uerfa Græcia liberanda fatis fuperque iudicioelTc poteft. Vt interim præter-mittam quam bénigne fe gefTerint in defendendis ludæis, vt in primo Ma-'Clt;^gt;.ƒ. cbaba:orum libro diffufifsimè continc- Iof.to. tur.Quid’an non ÔC lofua Gabaonitis olim fuppetias tulit, quum obfideren-turabboftibus’ob id modo, quod fibi fœdere licet fraudibus impctrato con-

I. P. Cermen. Rap so?

iunfticficnt. Nee folum exempla fed Sc prxcepta facræ nobis litcræ fubmi-niftrant, quibus ad bencficentiam cba-ritatémque prxftandam amjcjs îcquâ atqucinimicis ùirecpgimur. Nanque /îc inquiunt. Siinimici fui afînumvi-deris oncri fuccubuiflè, ne ei auxilium dcncgatOjfcd opitulator. Si conferuan disbuiufmodiminutulis rébus curam adhibere iubemur, quanta obfccrp foli citudine Ciuitates, Régna, Rpfpubli-ças * qux maximi nfonienci font res, curare 6e conferuarcdebebimus, quo-tics ab hoftibus opprimuntur iniuftèî Circumuenitur viator aliquis à latro-nibus , graflatur ignis in propinquas ædeis : Iniiadit lupus in gregem aut armentum, coneurrunt vndiquevici-niorcs, vt opprefsis opem ferant. Si naturali quodsm inftinôlu ad hæc pri-uara ofFitia indigentibus prxHandadu cimur, quanto maioreftudio publica rebus itidem publicisegentibus tcnc* murcxhibcrcî Qyodfihæc cfficiendi nnlla penitus adçflet alia ratio j id fal-^ tem

De recta Reg. Admin. *87 tern Principes moucreHeberet, vc fc be neficos ac iiberalcs in aliorum necef-fitatibus prouidendisollcndendo, ma’ gnanimitatis ae iuftitiæ fibi nomen ac-quirant,ociofæ vitæ infamiam fugiant, vt ctiam M.T ullius confulit, inquiens, Klagis eft fecundiim naturam pro gen tibus, fifieripoteft, conferiiandisaiit iuaandis maximos laborcs, moleftiaf-que fufcipcre. Imitantes Herculem ik lum,quem hominum fama bencficio-rum memcr in Concilio Cœlcftium collocauit: quam viuere in folitudinc non modo ftne vllis moleftijs,fed etiam in maximis voluptatibus, abundantem omnibus copijs amp;c. At cnim quam pauci funt hodie Principes, qui ità fint affefti, vt Hercule in perfeque-dis Tyrannis homin utn monftris imp tari ftudcant, fuifquefolummodo con teci fint. Qiiod fi talcs coru aliqui funt, Vt à bellis abftinere no valeâc,expcditto nein Turcasparet,qui plurimasChri-ftianoru prouincias iniufto titulopof-

f,8S I. P. C E R M. R A P S O.

fidcnt, atque inde fibi quantum libue-ritjditionis accipiant, imperiiqucfineis arbitratu fuo circunquaque dilatent.

IVSTITIAM DIVINAM

Jemen ejjc tn feUoribut fatum.

XXXI,

xisi: iVik’ uit Anaxagoras Ho merum in id poëma fuu compofuifle, vt optimi Principis in-ftitutuoftcdcrctjiu-liéq; adminilträdidominatum jppoac-Tïatonis louis igitur difcipulos Principesvo dictum ‘1”^ Deoru inllar iuftitu èc. ipfi fcr ucnt,amp; alijs obferuandam cxbibcant.

Plato indem dixit,optimum in bomini busefle iuftitiam.In fua nanquerepu-blicafuilTelianc abaltifsimo rerum omnium MonarchaDeoproduihamjn dicat.Quod illi commune eft cum mul lis

Db Ri CT A Reg. Admin. muleis aliis dodifsimis viris qui hanc coeleftem cflc virtutem aucumant hu~ manis à Deo mentiBus in/itam,vc inde niimini præcipuum honorem ac reue-rentiam ferrcnt.Marcus item Tullius in fuis legibus idem frequeter affirmât. Officiü igitur duplex contjnebit iufti-tia, vtamp;cultudebitoveneretur Dcib amp;nbsp;charitate non fida profequatur mines. Hanc Cicero fuis in officiis, multas in fpecies diuidit:de Quarum aliquibus nos hïc nonnihil dicemus, ita nihilominus.vt ab ipfius definitionc prima nobis inllituenda fit oratio. Ari-ftoteles itaque fic hanc definit, vt earn dicat habitum effe quendam,pcr quem iuftorum operationes fiunt: St per qua agunt,amp; volunt res iuftas.M.vcro Tu) lius hanceffe virtutem ait, qua finguli fiia fecundum leges pofsident, fuam cuique tribuens dignitatem. Cuius qui dem virtutis laudes hîc fatius fuerit fi Icntio præterire,quàm deipfis profua thgnitate non loqui.Tantam enim fe-lÄimfublimitatemaffertjVt etiam in»

i5gt;o I. P. Ce RM BN. Rap so.

ter latrones ven.erabilis habcarur : vc non hîc referam plurimorum tam pri uatorum,quàm publicorum hominun) cxeippla, quj hac ipfa quondam æquif J. n. . firaèvfi, irnæortalemfibigloriampc-pererc. lam, vtdiôlumcft fùpra, func flutet qniiyftitjæ piufcis pai-teis attribuant. f artet. Àcprimamquidem diuinam, Sccun-dam verô naturalem, Tci tiam auté ci-ujlcm, Quartam fané ludtcialé vocér. Diuinâ porrp cfle aiunt, qua Deus ipfe mortaliû mêtibus inferaG fie inquâ, vt per bac reliquisomnibus animanribus præfei êdi fint,3tq5 inde fiât,quoad eins fieri poteftjità fimiles Deo, vc non nifi pietatéjinnoccntia,yciiratcm,fanólita-témquefcftêcur. Naturaleautccâcflc iuftit)âdicut,quç cûclis quide animâti-bus, no ex æquo tamê omnibus ab ipfa naturadonecur, vc videlicet fe omnes ac fuos foetus cnutrianc, ac tueâtur,fer uandæ poftericatis cur.â babear.Socraci Cl phi’ofophi iufiici.â naturalem effe in-quiûc,æqui,rcdique notitiâ, qua fi fua fponte quis advfum atq;excrcitatioiV

De Recta Reg. Admin. 2.51 trisferaGvir piobus euad3r,mult.ô pro bior ctiam fu111 rus, fi alios qiioquc jde efficcre doccat. Ergo quâdiu per fe homines niftitia no exercent, fuaueis eins frudus non nifi per quandam imagina tionem percipiunt,fivcrô pcrfcipfos opera operibus iuftitix naucc,có maio lore fclicitatem nancKcentur, quo vir-tuseiiifmodi circa difficilioravcrfabi-tur.Ciuile verô iultitiam efle inquiunr, redam Magillratuu adminiftratione, quæ fibi fubicdos accurate, moderate-que regauab iniurijs tueatur: Vnicui-que quod fyum eft trihuat. Pro perfo-narum mcritis munera difpcnfet:Maia denique omnia pro viribus amoueaç, bonaqueomniaintroducat. In primis igitur curæ debet efle Principibus, qui bac adminiftrandâfufceperûtjVt malos in rcligionem inuedos mores amolian tur,temperatè tarnen id fiat,ne contin-gat inde tumultus aliquos excitari: Mox verô 8c reliquæ confuctudines .prauæ tollantur èmedio, neperditos I homines omnino pcrdat.Qiiod à Xer-

SZ I. P. C E R M. R A P S O D.

fc cum Babiloniis non folum non fiiiC-fefadum,fed potiu's Iiccnciam fiiiflc in troduólam iuftaicprchcnfione non ca rcr.Ad hçc Principcsncquc iniuria que quam afficianT,ipfi,ncquc ab aids aftici patiantur , fed iniuriofis in proximos nequaquam parcanr.Duoiniuftiiia:gc ncrareccnfcntura M.Tullio. Vniim corum,qui infcrunt ; Ahcrum corum^ qui ab iisquibusinfertur,fi pofTunüjnon propulfanc iniuriam.Nam qui iniuftè impecumin quempiam facit, aut ira, aut aliqua perturbationc incitatus, is quad manus violenter videtur afferre fociis:Qui autem nccdcfcndit,ncc ob-fillif,fi poteil,iniuriæ, tarn eft in vino, quam fi parcnces,aut amicos,3ur patria deferat.Quod ad earn quoque fenten tiam comprobandam facit,quam paii-lo fupra lam diximus,debere videlicet Principis iniuriis fuorum propulfandis infiflcre.Supereft vt de iudiciali lufli-tiaiarn aliquid etiam dicamus,quam ad ills reddendum pertinere exiftimär.« A equu hæc ab iniquo per leges difeer-

De Recta Reo. Admin. 3.^^ nit,fic inquam vt Epicurci dicat, res no natura,fed Icgibus ant luftas, aui iniu-Itas fieri,quæ quidcin leges virtutcm in hominibus rcquirant. Idem Socratis præceptor Archelaus in fcipfoiam fen fit. ludicialcs porrokgcs,easc^fedi-ciniLis,perquas iudex lullum abiniu-fto fccernir.Et licet priuati quoque ho mines has eafdem lequentes, itapra-uos tempe re nt affedus,vc in ne fas non facile ruant.Magifiratus tarnen per il-las multo magis fontlum omnium erra ta corriginquum fit ipfe veluti viua lex quæ iufie grauitcrque difponit omnia: lußttLr Vt no immcritó iuîtitiç jppofueritima imago per ginc Chryfippiis,qucmadmodurcfert Chryfip-

Gcllius, in hanc formam .Dicitur virgo cflcjiudicio cam cITe incorrupta: improbisnunquaraconcedere:non ora tionem modefiam, non precationem, nonadulationem,non dcnique quic-quamaliudpati.Q_uas ob res merito triftis etiam ac contrada fronte pingi-tur,cultu graui,afpcélu contento Sc tor uq,vtiniufiis terrorem incutiat, iuftis

2^4 nbsp;nbsp;nbsp;!• P’ Cerm. Rap so.

fiduciam præbcat : quando huiufmodi faciesiürtis grata, iniuftis molcftaclh Lih.i^ Hæc A.GcUiusexChryfippo, Quàm Cap.jf.. y/cxó iniqua nonniillide iuftitiajdequc

Jegibusfcnfcrint,a Deo lata lex per Aio fcm facile indicat,quç vcram iuftitiam aliunde quàm ex naturæ viribus proue nire eontendic. Confultô prætermifi CO de iuftitiæ genere hîcloqui, quod Principes exercere dcbcr,in fuis æqua-biliter ab iniuria dcfcndcndis : in pro-curando quæ tum neccflaria tum op-portuna lint populrs.-rn rcdè diftribuc-disamp;muneribusÔCofficijs, ac præfer-tim quæ ad religionem pertinent, pro-ptcrca quod ijs de omnibus alibi quoque hoc in volu-mine diâutn

'* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iam fit.

t) E Recta Rêg. Admin. 1^5 Quanti momenti sit fides-.Et ejuàm yituperabikfit noflare promißit.

C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXXI I,

flirt damentum fidcm cf-fc M. Tullius arbitra tur.fine qua ncc leli-quæ virtutcs, virtu-tes putandæ funt.

Quidautetniniquius quam cum deci-perc,qui tibifidacJ Quid magis impiu qua Dcufallere, que tuis jpmifsis adhi bueris tefteîpræferrim vbi agitur de iure publico. Nihil enim eft aliud lufiura dum quam affirmatiorcligiofa.quaqui violates fidcm violanqua: proximu in Capitolio louilocu tenet. Quata in ve ncratione habiti fint , apud Siculos Palici louis Thalia exNympha filij |ob iurifiurandi religioncm , teftis eft faŒa ædes illis’ propter cam eau-

• T

2.56 I. P, Cerm. Rafsod.

famdicata. Acgyptiosfama cftcapite punifl'epcriuros. Varijsauteni iiiri/iu-randi formulis vfos fuifTc annqnos no-tius eft , quam .vc hic referri debcar, quemadmodum Herodotus de pluri-biisgentibus annotaiiinDiiierfos quo-que fuiftc mores in fcriendis publico iuramento focderibus compertifsimu eft , quibus quidem qui non ftetiftent, vt paéloru, promiflorumque violato-res ingentibus dcuouebantur fuppli-eijs. Sed Cbriftianis datam fidem in rebus honeftis non feruafte tam publice, quam priuatim^ adeó iniquum fuerit, vtiure meritó Deus ipfe cri-minis huius reos grauibus afFiciat poems. Quemadmodum ctiam in veteri 2.Rep- 21. teftamentocumSaulo, qui fidem Ga-baonitis præftitam non fcruauic,faciü fuifie tcftanrur facræ litcræ.IdcSc pro-Trufias. fianæde Prufia Bithyniæ Rege often-dunt: qui ob fidem quam Annibali de-derabviolatâ ab Nicomede filio pulfus Regno miferam obijt mortem. Quid? T arquinij fuperbi perfidia, qui Serqm

TuJIgt; • __

De Recta Reg. Admin,

Ttillo foccro Regnum abftulit? an non débita fcelcrifuo recepit præmiaî Sed nimis hie longum fucrit ex hiftorijs omnibus facinoris huiusexeplarefer-rc veile, quæ quum priuatis turn publi cis in ncgücijsfraudulcnrer,infidelitér-que peraétisacciderut. Verum vtæquu noncllquenquam perfidem autfimu latam,aut non fcruatam dccipi, fic è co trario par eft,neminem efle cam focor-dcm,vt fibi temerè patiatur imponi. Af purgitanorum aduerfus Poleroonem Regem prudens a6lus,documcnto cæ-tcris efle poteft , quam non fit inutile, nonnunquam cretizare cum Cretenfi-bus.Nam qui paratus eft alios circutn-uenirefraudibus, nullo iure conqueri poteftjfi aliquado ipfc qùoque circum-ueniatur ab alijs.Cæterum eaeft adhi* benda fidci reucrentia,vt etiam iusbel-licu(quodait Cicero) fidéfquciurifiu' Tartho-randi fæpc cum bofte feruanda fit.' iniqt^ Quis autcm æqui honeftiquc amans nios. Pirthorum cófuctudincm probet, qui rjm^rpera ftarc promifsis arbitrabâ-

T 5

2^^ I. P. Germ. Rap so.

tur? quLim viii fortis cflc purarcilt ac prudcntis , omnia fraudulcnter ae violenter agcrc. At longe diuerfus mos Romanis fuit, quimultoprælla-bilins virtutc vincere, quamdolocxi-ftimabant ; quod prxfertim cx.T. Ca-milli,8i C. FabritiJ dignifsirais cxem-phs viderc licet. Etenim de Fabritio fcorfum rcfcrt.M. Tullius libro otfi-ciorum tertio talcm narratiunculam. Quum Rex Pyrrhus populo Romano bellum vitro intuliffet, quumque de imperio ccrtarnen cflct gcnerofo cum Rege ac potente, perfuga ab co venit in caftraFabritij, eique cftpol-licitus , fl præmium fibi propofuiflet, ic, vt clam veniflet t fie clam in Pyrrhi caftra rediturum. Sc cum vencnorte-catiirum. Hunc Fabritius reducen-dumeurauk ad Pyrrhum: rdqueeius v ’^'faólum à Senatulaudatum elE Huc-ufquc Cicero.Pœni vero italcucdu-cebant fidem frangere , vt iam a bient in prouerbium,Agerc punica file

nil

De recta Reo. Admin. 159 nihil aliud eflc, quàm decipcre. quod vclcx Annibalis Carthaginenlisope-ribtisliquet fatis, vt de Amilcare nihil dicam. Rom«anorum autemfideitan-tus honos eft habitus,vt Aegypti Rex Ptolomæus è viuis difcefliirus popu-lum Romanum teftamento tutorem paruulo adhuc filio , quem hærcdcm inftitueratj reliqucrit.Vcrumenimue' ro multa hie tam fideliratisgt; quæ lau-dem,quàminfidelit3tis , quæ vitupe-rationeni promerentur, exempla fcics prudenfq; prætereo,ne in re manifeftif fima diutius immorandum fit. Hoc tantum addam , cius elTc generis in-famiam , quæ ex fide non feruata, quæ ex periurijs, quæ ex impefturis nafeitur, vt nullofmigmate vnquam amplius abftcrgi queat. Nee vllus Princeps, aut Refpublica , quæ hu-tufmodi maculis in fed a fit , amici-tiam cum alijs Principibus initam, fœdûfue contradum diu feruare potc-ri| DeniquevtMufaruquoq; fen ten-

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiam

300 I. P. Cermen. Rapso.

tiam hac de re coron id is vice fubiungc rcmlibuit hicpaucula quædam carmi na fupra iadidis rebus afcribere. Sunt autem buiufmodi.

.J^ortahu quifqwi^ esamator inte^ef “P acts hunayatqueofor mala d’lfcordite'' Turâmquecandidâmqucferuato yn

clique

Fidcm : neque flePlas adfinißrant} aut dexter am.

Ne ß all qua. do deferere hanc ipßtm parer,

^yiduerja te tuófque^rtuna impetat. iure mer ito perfequiturfiep er

ft dos.,

'Kt non queat fecuriejfieyftqudgentiu. agitant furia hos malo-rum ytndices-.

Fa ciuHtque^’t eorum quijquefit Fre busJil)i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

De Re cta Rîg. Admin. 301 principicvram ha benditm efjci^tnon modofibifubie-^os populof yerùm et'ta altos Trin^ cipe.: i ixterdfque nationes amicitia fibi deuinciat T)eutn8lôpjue poflea temefè non off^endat.

c^T. xxxni.

7^ R V M omnino Princjpibiis ptodeiTct muninfsimas habcrc prouincjas, nifi popu-loium bencuolétia CÓ feruandas curarêuA-liorûmque Principum amiciria, cxtcra rumque nationum focietate contrada defenderêt. Amicitiaauteradico, quæ fidem ac iuftitiam fibiconiundam ha-beanquod ea tantum, quæ inter bonos conflatur,vera de mû amititia fit. Hæc nanque vt mutuis animorum confenlî bus para tur,fic non nifiquæreda Pint, tuMri folet, vt non minus Ciceroni, qifcm Arifloteliplacuit. Contra veto

3pz I. p. Ct km. R APS o d.

quæ inter pi anos fit focietas, vt praiiis kem afFeélibus conciliatiirjità dcniqnc difsidentibus animis propriæqne vtili-tati folunmiodo inietisdurarc diutius ncquaqiiam potek. Atenim qnævcra: font amicitiæ vincula , fine publicos, fine prinatos homines complcdantur, vfqucadeô tcnacia funtgt; yt etiam fan-guinis propinqviitati non cedant. Id Trou. tg. quod Solomon qu o que comprobat in quiens : Hæict intcrdiim magis amicus quàm frater. Huius autem arai-citiæfynccræ Ingenium talc eft, vta-mici bonis æque gaudeat, atque fuis: maks veto non fccus’ ac proprijs do-leat. Porrô complûtes etiam inter neotericos dodi viri trois in parteis Treîf in hanc ipfam amicitiam dkbnxcrc, pimi ffarteù a- rum in Ciuilem gt;nbsp;Naturalem , atque M Hofpitalem, vt ex ipforuin volumini-uifio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus pditis.quæ iftiufmodi de re pertra-

dantj viderc licet. M. Tullius quum in Amicitia fua de priuatorum hominum focictatequaniplurimadifcrtifsim^di-fputec, hue tandem euadit, vtdiVt-

u«m

D E R E C T A R E lt;5. A D M I N. 395 Quum omni ratione animóqueluftra-ucris, ^omnium focietatiim nulla eft gratior , nulla chariot, quàmeajqiiæ cum Rcpiiblica eft vnicuiqnc noftrû. Chan funr parentes, chan liberi, pro-pinqui,famihares:Sed omnium chari-tates patria yna complcxa eft; pro qua quis dubitet mortem oppetere, ß ei fit profuturus? Si eines hoc inter fe ob fer-uandam patriam cfficere debent , cur non idem efficiant cum federe ßbi con iundis Principibus ac Regibusîquorû opportunis auxilijs fit,vt fcque fuaque omnia commodius tueantur? Cauen-dum tarne ne nimia familiaritas (quod prouerbio dici folet)inrer amicos con-temptu pariat:aut nimia facilitas ad co trahendä prolcuiore quauis caufa indi gnationem amicorum animos aliéner, aut fida proprii alicuius commodi na-cifeedi gratia ßmulatio magno laborc (utä amicitiadinuac. Iniquum etenim foret, intimam illamconiunéfionem, quæfocos Sc aras communes habet, qCiohbct prætcxtu temerario violarc.

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omni

5P4 I. P. Ce R M. R A P s o.

Omnino vc fola virtiis amicitiæ veræ fundamcntum eft,itàquæ alijs de cau-fis copniatur amicitia minime diu Ilabi liseflecôfuciiic.In primis autemideuc nire folct ijs,qui tâtum amicitiasfvt il-le ait)vtilitate probant ; De quibus etia Ecclefiafticus inquicEft amicus menfa rumfücius, qui in tuis djfficultatibus non maneat. Rebus quidem tuis fccun dis crit alter tu: amp;. in t nos domcftjcos vrctur libertatc:Quod fi fuerisdeieôlus crit tibicontrarius, fcque tuo confpe-ftui fubtrahet.Hoc idé nonnulli potius adulatores quàm amici cum Principi-bus faciunc:Qui quandiu aut munera, ant officia , aut penfiones ab eis habere fe fpcranr, tam diu fcfeamicoseffeoftc dunt.Atquc hi nonnunquam Rebufpu Si/per Wicismaximoperc nocere folent.-Vtde ijsChrifoftomus dicat: Non rctincas Cap.t^. amicosdamnimagiftros: nonretineas amicos méfie magisquàm amicitiæ cu-pidos.Hi omnesxredc mihi, nifi deli-ti)sdifrumparis, nonerunt tibiamici. Qui veto virtutisgratia tecum viuui|p,

De Recta Reg. Admin. 305 crunt cotinuijCtiaft aducrfa fortuna rc flaueiit.Nolini tamehçclie accipi,vt in hiimanum debere Principcm efiecen- ’ fcam,quum nihii magis jllu, quam hu-manitas deceac, quae non tantum ami-cos amjciores illi faciatjfed hofteis quo que nonnunquam in amicos vertat. Cuius rei magnificum exemplum in Chifæ Duce atque ipfius fratre viris il-luftrifsimis apiid Valentiam Gallix vr bem editum habemus.Qui quiim oppi dum illud oblideret,duafquc Rbætorii milicum cohortcis in co contineri acce pill'et quæ contra Rhçtici Magiftratus cdidum Cæfareo fefe conimilcuerat exercitui, quod Rhaetorum gentem lei ret in vniuerfum Gallis fœdcrc coniun ftam ciFe, per publicum nuntium iphs cohortibus indicauit, fi vellcnt ex vrbe fpatio tcmporisconftituco fead Gallos conferre, id illis impune ac tuto peni-tus licerc, alioqui cum alijs vrbe capta intetficicndoseflc.Qua in re quantum vjiluerit amicitiæ focietatifque ratio ahimaducrterc facile pollumus. At lit

V

1. P. Ce KM EN. Rapso.

lîoc de publicis rébus diftum. Priuatæ véiô an non habenc amp;c. ipfæ lïiam lau-dcm? Qiiænani æcas non célébrât ami-corum vetcriim aliquot paria? vt puta Dauidis ac lonathanis.’Thcfei ac Piri-rhoi.-Orcftis ac Pyladis: Dampnisac Pytlîiæ indiiiiduam atquc infeparabi-lem focietatem’Scd de hisalias.Verùni vthuic ctiam capiti Colophoncm ad-dam : Caiieat Princcps ne veteris ami-citiæfœdcra icmcrè nouis commuter.

Cap.9 Hacin re magis Ecclt’fiaftRi monitio-nibus obfcquaturjqui air. Amicum veterem ne deferito : nam recens ci

par non eft. Vinum nouum, ‘•Amiens nouus fi inue-tcraueritjidcum voliiptatc

■ • ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bibes.

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CONC

..1 •. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. f ,

Recta Reg. Admin. ^07gt; CONCORDIAM A M A N-âam efTe Trinctpt : tielt;jue nimium illi fidendanifuis ytrihusi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnium

rerum yicißitudinem efféyideat.

C^T. XXXI1II.

si V N T nationcs 3-i liquot admodum bcl j licofæ, quæ pertra-»quot;li dtandis armis conti-

! nuam operam naucr. jÿ Vcrùm cæ fl quan

ti fit momcnti concordia rc£te pcrpen-dercnt J fortafle bellorum tumultibus atqueincendijsvale diccrent;pacem-que cum omnibus(quodin ipfiseft) ha bcre lludcrcnt. Namconcordia, vtille ait,paruæ res crefcunt : Difcordia maxima: dilabuntur.Quod animaduerte-tesoptimè Galliarû Henricusßc Hifpa ni|rû Philippus inuiâifsimi Reges, logis inter fe difsidijs ia côpofitis,pacê ità

Z* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V Z

3o8 nbsp;nbsp;' I« P- Germ. Rap so.

complcxi flint, vc per afFinitatis ctiam iuciinda vincula hanc eandem fanxe-rint. Quantum vero boni fecum affe-latConcordia, Lcontinus Gorgias ad Giæciæ difcordeis olim inter fc Ciuita tes tacundifsimé fcripfit : quemadmo-dum Sc Demetrius Magnefius de Romanorum fimultatibus adPomponiu Atticum. Qui autcm difcordia bcllo-riim parente, aut auaritiæ,aut alterius cuiufuisafFciäus vitiofi caufadeledan tur , mcrcntur illi quidcm acrcm fane reprehenlioncm , propterea quod SC feiplos Sc alios, nonnunquam ctiam to tam patriam in ruinam trahunc. vt ludæis dura: ceruicis hominibus tefte ^Debei. lofepho fçpiusaccidituiequccnim tam lud lib. facile martia flamma:relhngui,qiiàm 1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxçitarifolent. Etquäquamintcrdum

t6. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfa bella cœlitus ad hominum cafliga

da peccata dfmittäciir,nihilominus tarnen quia diiuna indicia plerunque nobisocculta funt, nihilomnino præ-tcrmittcrc debent Principes acMa^i-ftratus, quod 8c ad peflcm huiufroodi p'ftpul-

De Recta Reg. Admin. 30p propulfandam,6c ad fuas regiones vn-diquc tutandas faciat. Non fetemcrc periculiSjVt fortes habeantur, exponar, Namvc Mimusait,

Non cito rainapetitytr f ^ai ruinam timet.

Ec. M. Tullius nunquam periculi fuga committendum elt, vt imbellcs timidique videamur: Sed fugiendum ctiam iilud , ne offeramus nos pen-culis fine caufa, quo nihil poteft eflè ftulcius.

Tecumhabita-.fernherque tuas^igil ajpice'tirei.f.

Non eft fortis, inquit Vitus Amer-bachius,qui nihil timet,fed tiraenda ti-merc, non timenda contemnerc conuenit. Fabius maximuscunftandopo-tius, quam pugnando viétor'cuafir. Idem Aptigonus fecit cum Pyrrho Rege.Contra veto nimia fuijpfius con fidentia,mukospræcipitcsegit; Sunt qui quum fe maxime tutos purent, in maxima tunc præcipuc incurrant pcricjjJa:qucir.admodum euenifle Dc-

V 3

jro I. P. Ce RM. Raps ö.

IfiJFitflor. xnctrio lofeplius air. Homines cnira ^L-tcha . (inquit illcjante malorum pcritiam v~ It.i.cap.s, tjliEacesfuasnoninteHigunt, fed ciun jn maJis fucrintconllituti, tunc mente pcrcipiunt,Sc agunt , quæ nihil hell faccre debuerant. Impciiorum vicif-fitudines obferuentur , amp;c. quo pado Regnum hoc excidatjlhid exurgat, ôs. qui modo imperabant, nunc feruirc co gantur, Sicconuerfo. quod in Perfa-rum, Maccdonum, Romanorumqnc Monarchijs,vt interim minora Régna Ditionéfque præteream, vidcrc nunc licec.Non eft igitur, vt Principes rebus niiniiim fecundis cxtollänturgt; qnum varijs cafïbus omnia eflefubieólacon' fpiciant. Haiäenus de viribus extcr-nis, aede corporis fortitudinedidum camp;nunc reliquum effe videtur, vtdc animiquoque robore nonnibilloqua-Forütndi mur.Hanc itaque animi fortitudinem nin /?»/gt;»ƒ diuerfimodc multi definiunt. Socrates Tgt;efinitio cam efle dixit,fciêtiam,quç doceat, res formidabiles non cxtimcfcere,periculo fas euitarc. Chryhppus fortitudinem ^^/Te

bï Recta R eg. Admin.

efle rcrum aduerfarum tolcrantiam ar bitratur. AriftotelcS medium quodda’ banccifeait inter nimiam audacianij acnimiumtimorem.M. Tullius illam iic dcfcribit, Fortitudo eft confiderata pcriciilorum fufeeptiojSd laborum per pelsio.Fortitudo eftconferuatmftabi-^^^ lisiudicij obfcqiientisrationi. Propriu . fortitudinis eft in rebus ärduis efle con ftantem, præfcrtim veto vbi vitæ diferi menincurrat,quemadmcdum in bellis fiericonfucuit,in quibus pr.'cfcntcinte tat omnia morte.Coiunguntur in non-nullisanimi fortitudo ac vircis corporis, vtin Sâpfone,inHcrculc,inquealijs qiiaplurimis ccrnerc eft. Quis no mire mopylasïQnacuórq; Athcnicnßiim in Marathonia pugnaî Qins non laudcE Scæuolæ conftantiam,Syllæ tyranni-difefe opponcntisî Vtinam Rcrumpii blicarum, qiiæ Chriftonoœcn dede-runt, Senatores aliquot cadem effcnc animati conftantia in rcligionis àaufa libéré dcfendcnda* quum non modo PriiT?tpes,verùna etiam Senatores, ac

I. P . Ce RM. Rapsod.

Indices intrepidos efle oporteac, in o-mnibus qujdcin fententijs fercndis, at præcipuè in religionis ipfiushoncftif-fimiscaufisjVthacdere fnpi'a quoquc iani diximns. Pcrpaucos tarnen eflè crediderim, qui fapicntiæ coniunftam fortitudincm habeant, vt æquum eft pareis bas incedere. Id Anftomeni MeflèniOjCni cor pilofum fniflèferunt, contigiflc crcdibile eft, aut etiam Tri • tano Samniti, quod nihilominus Cro-toniate Mjloninô contigit,quum aufu temcrariointericrit. Quid autctndr-cemus de animi fortitndinc ilia , qux in eau fa religionis oftenditurî C^iis non banc fummopcrc commendet? qiialem extitiflè in lobo , in Apoftolo Panlojinnnmerifque abjs diuinæ literç conteftatur. Sed vt ad Principû fortitu diné reuertamnnid in primis iJ los dece ramp; arbitrer,vt ne defpondeant in rébus aduerfis animum,Sed Annibalé,Ma-rîum,Scrtoriû, aliofquecordatifsimos Duces æmulentur,qui nunquam reflâ-ti fortunæ cedere confueuerât, quod iT

De Recta Reg. Admin. 315 lis erat co facilius fadu, quod difficili-‘ bus atque afperis rebus lam inde vfquc à pueritia confuefecerant animum, vc Cimbros ac Celtiberos cranfcam, qui-bus mortis otnnino nullum genus for-midolófum erat.

NIHIL ANIMI FORTITV dint fitniliut ^uàm ^udaciam ar~ ro^atem effè, (juum tamen hac T)u ces atque exercitus in maxima di-fcrimina frequenter inducat.

C XiKXr.

X T R I N S E-cam fimilitudinem

mi fortitudinc teme raria habere vidctur ______ audacia,quum tame veræ tortitudini penitus contraria lit.

vt qu^no modo pcricula no colideret

314 I. P« Cerm. Rap sod. aut çuitctjfed ad hçc incautè fnbciinda vel fine caufa nonnunquam aggredia-tiir. Quanjobre Cicero de hac ipfa fic air.Tcfticre ante in acie verfarbamp; manu CÛ holle confligere immanc quide amp;nbsp;bclluaru limile ell, neciudiciu forti-tudinis cll.Scd quu repusnecefsicafque pollulat,d(xertandu ell, amp;nbsp;mors fcrui-. tuti turpicudinique anreponenda ell.

Princeps wz t *’£jjopyg,^âaduer(us Athcnicnfcs præ-cipitantl dixit,aut vires tibi fili augendç funnaut aiidacia minuenda, Seper igi-tiir forcicudini inimica ell temcriras, femperque côfilio vacaç i fine ilia ex a-nimi clatione nafcatur,fiuccxdefpcra tionCjfiue ex llupore,fiue aliacx re qua cunque.Q. Cepionis contra Cirnbros amp;.C. Flaminij aduerfus Annibale pu-gnarum cxitus documero elTe pofiiint, quidimpet’ ratione deftitutus valear. Cotravero Fabij maximi prudes cun-élatio Annibale ad ca vfque tepora romanis infuperabilem vicie. Ilie confilio, Marcellus cxecucione pollcbat, vtde virbquc

De Recta Reg. Admin. 315 Vtroquc /it iure didum. Fabium qui-dé clypeû.Marccllû auté gladnim Ro-manorûcflcjobidque fiinul iundosà Senatii populóqucRomanofin/Iè,vt præfcntaneo alter alteriauxilio forer. Non debet igitur Principes temerc ag-gredi.quod hutneri poftca(vt poëta in-qiut)ferrc rccufcnt:quemadmodum Ôc Seballianus Foxa'fuper Ariftotclis Ethicen inquit, Temet arius autcm qui quodlupra vires eft, nulla habita penculi ratione,côfidencer aggrcditur: Qucm idcirco neccfleeft, inipfocon-gre/î'u dehterc,quoniâ plus quàm vires permittâtjtétauit ôcc. Scipio verô Afri canus turpe e/Te aicbat in re militari di cere no pu tara. Idé ncgabat aliter cû ho fte cófligi dcberc, quàm quû aut occa-fio obucni/Tct, aut necefsitas incidi/Tct; ôc quç apud Valeriu Maximû fequû-£,g^, tur. Quod ûomnino bellare iuuat,in Cap.2. infideleis fcratur, exêplo lofuæ ac Da-uidis:de quo S tapulêfis ità inquit. In fa cris literis Dauid puer inermis, impaui

ca

p6 I. P. Ce RM. R AP S O. ca,multipliciquc tclo tumêtcm : nudus occupât armatum, occiipatum obtrun cat. Vnus puer fortis dccem millia cede re cogit.Ecce quid pro cuitu diuino ge-nerofæmentis virtus infraôtâque forti tudo valere debeat, cui femper virtutu Dominus fortifsimusrerum afpirat ab alto.Etfihæc velfola nunc inter Chri ftianosPrincipesregnaretvirtus, non effet cam paruum nunc Chrifti Salua-toris regnum,ôc in tantis anguftijs nomen eiuscontrathim,quiex duodecim fortibus totum fibi'conquifierat orbe. amp;nbsp;cætera,quæ longa orationc ibi proie quitur ipfc Author, quoad tandem ità concludic. Omnes Chriftiani gratijs habitis, Se pijs ad Deum veræ fortitudi ms parentem profufjs lachrimis concla mentcum Baptiffamantuano,

Sargr, tuopater enfetuos defende në-potef,

^amgcris^aduerßn fèriat rhophea cohorter.

CapadocerJ?hrygijt Ytrides ybiflumi neripaf

Curuat

De Recta Reg. Admin. 317 argutx)i audit Meander olorci.

quot;Et ysteresEneti^Caresybi dicitur ortu i^ugurium^Lic'i]^ 'Pontus 3 Btthynia dtues

^^nnihahs tumulo inß^nisyLydique yetufium

E'nàe^enus Tußisßuluas yhi^oluit arenas

'Diuitibus Tallolus aquis : p(tec 0-mnta noßris

PfoßibuSy!^ rigido parent inuitaty-ranno.

I quot;Decus 0 p^^um y tantóque accin^e labori'.

Træteritifque nouam meritts hanc adijce lau dem y

^_t^amdelereßequens annislabenti-bus tetas

Nulla queat: ßedqua cœloßribatur aßris.

Varce tarnen mijeris-.nec tefor tuna fuperbum

Eleuet, caßi yirtus dominetur itt omni.

J18 I. P. Ce RM. R AP s o.

Hæc de fortitudirie,quæ fola Rcgno rû lapfas,afpirâtc Deo, rclçuat ruinas.

FORTITVDINI TIMIDI-tatem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcepius in caupt eß

'Ducesmilites magno cutn ßedecore Yincantur.

c^T. x:xxn.

NIMI fortitudini timorcm opponi nemo eft, qui dubitet: qui quidem timor quum animum mua ljt,ficipftus vircisc-

neruat, vt læpe etiam in defpcrationé inducat,vt de Orefte,de AthenienfiNi

cia,de Neronc, quamplurimifque alijs apud Hiftoricoslcgcre eft.Sunt qui pér fomniaconcitentur in terrorcra,qnêad modum Pharaoni,Nabuchodonofori, Galbæj VHcIlio,aliifquc côplunbuscue ■^niflc

De Recta Reg. Admin, niflc coqîHc. Qtiid de Perfco Macedo nie Rege dicem”? Q^id de Pópeio ma-gno’C^oru v trique qufi maxime opus cfletvlnmis in fuis códiótibus fortitu-dine,tunc maxime nimia formidine de fecit animus.Solövnusè feptc Grarciæ fapientibus vt è cordibiis militumgt; qui fua pro Republica pugnaturi eranc metum excuteretjegem tulerat,vtco-’ rum,qui inter pugnandum morcretur, liberijftipendijs publicis alcrentur. Vtt nam hac tempeftate noftri ctiam Prki-cipesitaelTenterga fuos milites anima tijfideliorcs illos,6C animoiiorcs babe-rent.Scd ad lem.Quu.QTabij didato ris excrcitus 7\nniba!em ad Cafilinum obfedifrcr,Pœni facile potuiflent vinei, nifi Romanus miles fraudibus Anniba lis circumuentus, formidine correpta cefsifTet loco , quemadmodum.T. Li-uius in De fecundo bcllo punico vo-luminibus diffuiifsime narrat. Extat Ltb.tgt; Ctiâ Ambronu populoru exemplu, qui fuis feeminis formidolofiorcsfucre.Nó cxtime^ac jmpauidus miles vita pcri-

culis

510 I. P. Cerm. Raps o, culis ex ponere, quoties rei dignitasid expofejt. At cotra timidns honoris obli tus ac famæ,vel minimadifcrimina vi-tarc folct. Quid igiturilliprodcft ar-mare corpus.li animus inermis manet? Nam quidam adco mcticulofi funt j vt quum clafsicum cani audiant,jn puBIi cum prodire no audcant, animi torpo-rifque viribus deftituti. Vnde lodocus in Ethicen Ariftotclis inquit , Fugcrc laboriofa timidi eft atque mollis. Idem vbide vcrecundia tracbitjic art: Stupi-dusftue pauiduseft, qui ex pafsione, non eledionc de quolibet ram honefto quam turpi vituperationem timet: nc-que audet bonum opus aggrcdi,quia ti met irrifionem hominum, ob cuius ti-morcm abftinctæquè ab honefto,ficut à turpi: quemadmodum timidus mctu pcriculorum belli abftinet ab aggredie dis hoftibus. Ergo bcllicapræcepta ne-quaquam feruauQuia lexfortitudinis iubct,vt ne miles fugiat ab acicinc dele ^riflot, rat locum;non arma abijeiat. Neque ta tumimmodicus timor pugn^ipro^ uinciam

De recta Reg. Admin. 311 uinciamdcffrit, fed in molcftiohbus ncgocijs homines intcrdum ctiam ad defpcralionem talcm adigibvt fibiipfis manusconfcifcant : quod minime poft tcncbrasluccm fpercnt. Id Caroni, id BrutoJdCafsiCjid alijs pcrmultis acci dilTe norius eft, quam vt hie referri dc-bcat. Quin amp;: populi aliquot inuenti funt, qui muruis volutariifque vulneri busdcfpcratarcrumfuarum falutc fe-ipfos intcrficicbant ,aut fua fpontc inft licbant in ignem vt faltcm co pafto ma nu5 hoftileis cuadcrcnt.qucmadwödu amp;:’Saguntinij,amp; Numantinià Romanis obfefsi feccrut.Q^idjan non Sc San tium populus ter diuerfis excrcitibus obfidctibus idem facinus perperrauic? Quarc quum timiditas plurium malo-rum author ftt, vt qux neque pûblicis, neque priuatis rebus proufdeat merirô cunélis fiigicn

- I dameirecon-'■ p tendimus. •'

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X

I. P. Cerm. Raps o.

QyAM REPREHENSIBI-lisßt in Trtnctpibm ^uat ifta, fertim quando comitem habet am bi;:-tionem.

c^T, xiKxn I.'

\ M alia quam-plurima viua , tum prxcipuè. Atlantia magnam perturban di Principum,priua-tortimque hominu

animos vim habet.Ea Stoicis tcnacifsi-macupiditasell, atque inordinatiis a-mor i immo (vt Oiiidius ait)amor fcc-j. Ttm. 6. leratus habendi. Paulus Apoftolus ra-dice oniniu maloru auaptiam cflc in-, quit.-ciiius auidi quidäa fide aberratût, Si. fefe transfixcrunt doloribtis multis. Auanis igitur,vt etiam Mimogtaphus ait,ipfc miferiæ catifa cft fuæ: nam quo rhaiorcs diiiitias accumulât, idquc per fasacnefas, co magis interipfas opcs inops clb , qtium illi inftar hydropici. Sjß nbsp;nbsp;nbsp;funtfot^e ßtiantttr aqu^e.

***Quo

De Recta Reg. Admin. 51-Quo de vitio Valerius Maximus ira Ltb.^. .• fenpfieProtrahaturin medium etiam Cap.^. Auaritia latentium indagatrix lucro-rum,manifeft:a: prædæ auidifsima vo-rago,nee habendi trudufcliXj amp;: cupi-ditate quærcndi mifcrrima.móxque de Cypriorum Rege Ptolcmçohe inquit: Non pofl'editdiuitiasjfcdadiuitijspol-feflus elbTitulo Rex Infulæ,animo an tépeeuniæmifcrabilcmaneipiû. Qua--

L-1..0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J • -J- Catomsat

obre M.Catoquum de eorrigedis mo-ribiis eocionarctur ad populû Roma-nu, dixit auariciam ac luxuriamduas elTe peftes, qua: potentifsimum quod-que imperium deftruerc valcrcnt. Cui fententiæ M. Tullius aftipulans ait,- jr-. Nullum vitium letrius elt, quam a-uaritia , præfertim in Prineipibus 8c Rcmpublieam gubernantibus : habere cnim quxHui Rcmpublieam, non modo turpe eft, fed feeler atu m etiam ac nefarium.Itaquc quod Apollo pythius oraculocdidit Sparta, nulla rcalianih . auaricacll'c pcricura, id videtur nofolu Laecdç.mMijs, fedeiiä omnibus opu-

J24 I. P. CeRM. R.APSO.

Offiç.j, Jentibus populis prardixifTc.Dctcftarnr idem alibi.M. Crafsi ßc.Q^Hortcn/i) factùin j Qui quum.L. Minurij Bafilij locuplctis hominis falfum tcft.imcn' tuminquoipfiquoque fcriptierât hç-rcdçSjè GræciaRom.ira cHcc allarum, quanquâ euidés fraus erar,inhonefti ta mëlucricapturainuitati fuiseâ autho riratibuscotexcrunt. An no S: Irgurca, q'tûR,omadifccdcrct,vrbê illavenaicm cfle dixitj fi cmptorë inucnirct? ac citô peritura quod nimiru malè parta,male item dilabi cofueuerint. Id quod etiam Demadcs athenienfis orator oftendir, quiquum ingenteis diuitias perauari-tiam paraflct, per luxum ac libidmem casdemum pcrdidit.Heuquàm falluii tur Principes, qui auaritia dudi populos indebitis grauaminib’impofitis ex-pilates augere fuos inde thefauros arbi trantur.obid cnim contraólo in feipfos ponulorû odio,ruinæ aliquado patent. Indicto eße poiTunt Lydi,qui Rege fuû olimeandë obeanfam cûtota familia intercmptûjin Pa£tolufluuiûjTp:cipi-

tarunt

De Recta Reg. Admin,

tarant, vt inde fc auro exfaturare pof- In Eh. fee. Iraq; qui magna cupiutfinquitSra- ^^nß. pulcnïîs)/t tyranj nó illiberales gt;nbsp;fed po nus pcrnicioii,impij gt;nbsp;iniuftîque dicun-tur,vt Dyoniüus Syraeufanus, qui v-biauroamp;magnificis oblationil/ tépla Dcof ü fpoliaueratjin Diuosiocabatur, cachinôfquc Jriouebat. De quo Valeri’ maxim’ fcribit plüta ac paulo poft. Tur pi item vetfannir ill lütrö lenories, quifpequxft’ turpiter meritoria exer cent:Nebuloncs genus hominu leuiu, alioriim fcx, Sc noftri generis dedccus: Fceneratores, quidam ad fœn’ hoc eft ad vfuram, Sc quorum nummi numos pariunt. Atque alia quamplurima,quç in hanc fententiam fubinfert inibi Sta-pulenfis, quoad ad luueualis quædam carmina citada deftediti quæ lie habet.

A cd (juo dititti/ti b^c për tOTment coaL'tas^

furor baudduhius , quumfit mamfeßa phrenefix^

irt locuples mortarir , c^enti yiuere fofïo^

i

I. P. Ce RM EN. Rapso-

Interea fleno c[uum turget faculut orCi

Crcjcit amor numtni^ quantum ipfa pecunia crefiit.

Ht minus hanc optât, qui nihil habet.

Et paulô infra.

Inde^erêfielerum caujte.nec plura ye nena

J^Iifcuit^autferrogralfatur fatp'tut yllum

Humanamentisyitiumi quàmfaua cupido

Indomitifenßss-.Ilam dines qui fieri yult

Ht cito y ult fieri. Sed quareuerefitia leguml

^gtts metus i autpudor eflynquam properantis auarii

Supra ctiam dixcrat idem Poeta.

Etmaiore domusgemitu., ntaiore tu-multu

Tïanguntur nummi, q»am funera: nemo dolorem

fingit in hoc cafu : yefletn diducere humanam

CdffTentus

DfiRECtA Req. Admin, yi'/ ’ Contentus, ^exure oculos humore co-an:o.

Tloratur lachrymis umtjpt pecunia yerist

Ec non modo ploratuf,fcdplerun-quc cnrritur ad ncccm. O Auariani-maduertitc j elegantem poctam habe-tis Aufonium Galium veftrum fatum dcfcribentem.

laejueum collo ne^iel)at,repperit aurum.

Thefauitçiueloco depefititlaqueunti ^t ^ui condideratipoflqua non rep-perit aurum'.

^^ptautt collo quem rep er it laqueü.

Ità certè digna multra perçût,quos aurifacra fames continué ftrangulan Et nihil ad tantam miferiam finienda dcclfe putauicAufonius prçtcrlaqucû; habcnc enim quem in facris literis imi-tcntur,Iudarn auai um,cuius fauces la quei conftrinxeriit,8c cuius media ere-pâcB vifccralapfafluxerûtiDignû pro-fcéf ô auari fpcculû. Quibus enim ade-pti funijrirtutisoculi, illisrclicli funt

X 4

Sz8 I- P . Ce RM. Rapsod, ad omnia tiirpia fenfus. Ecmonßrum Principum venatur capita, Scnuncin efca,nunc io pocuJis toxica mifcct. Per Deiim immortalcm ô Principes hanc fæuifsinaam belluam, hanc Pandorara omnium vitiorum parentem ab omnibus Regnis pcllite. Hæc enim viôtoria vobis fecuram vitam rclinquct,viiâ rc-ftituctis pupillis,vitam orphanis, pau-pcribùfquc viduis. Deinde Author idê , Stapulcnfis Crafsi 8lt; Aqmlij proponic cxcmpla, quorum vterque obnimiani auricupiditatem infœhciter occubuit. Mox argumenta quædam,quibus aua-ri fuum morbum dcfenderc nituntur, in medium prefert, illifque omnibus veluti per dialngum rcfpondet.Vcrùm hæcaptidipfum Authorem cômodiùs videri poterut.Nâ nimis longum forer, hue omnia veile transferre. Ca?tcrû(vc profequamur inccptâ)ingcns omnino mortalium, præcipvéque Principum hupiditas ac ftultitia cft, qui quû Domini creatarum rerum à Dep lint con-Itituti, feruosauri arque arggjtni alia-rumque

Ds Rîcja Rie. Admin. 31^ tûmquc huiufmodi terrennarum rerû feipfos cfFiciant. Quitusctiarn Chrifo l^omei.st, ftomus ait:Auaruscupiditaceæris alli- ƒ« gatus terfcnis rebus affixus, amp;nbsp;fcruus x.Ciip. factus ex libero,ÿc cœlelhbus cxcidens nunquam de fubliinioribus cogitât : amp;nbsp;cætcra quæ fequuntur. Hippocratis tûppocra igitur conlilio.p.ircndum auaris fue-/wyfzjxrt»-rat.qui ait : Qui vult liber elfes non eu- /w. piat,quod habcrc non poteft. Qui vult habere, quod optât,optet quod habere poteft. Hoc pcftifero morbo complu rcséx antiquis Principibus additain-fupcr ambitione laboraruntiqui in alic na Régna contra ius Sd fas inuadcntcs populos,nationcfque libi fubiugare ten tarunt, nonquidem vt illis bcncfacc-rent,fed tantum vtdominandi amp;nbsp;halie di vitiofx libidini cu corum detrimen-tofatisfacerent. Quamobrê Califthc-ncs Alexandrum incrcpans dixit. Si Deuses, beneficia largiri mortalibus nó fua eripcre debes : Si homo,id quod cs,(croper te efle cogita. Et fcytharum legati ciufdem Alexandri cupidita-

X 5

I. P. Germ. Rap^o.

tem moderar i potuiflentgt; ß non alciùs imbibilPcc hoc immedicabik niakim^ Elegantem eoriim orationem hqnisvi dcredclidcrac,apud Q-Curtitim inuc-nicc? ad qucmipfum remittimus. Et Cyncas ThelTaliis Pyrrhum Rcgc piil chra deduiStione admonuit, ac falnbre conßlium dedit,vt à cæJibus ac rapinis locoriim, Se gentium abftincret, fuis, quæ fufficere lili ad felicitatem pote-lantjcontentus. Quod fanum fane co-ßlium,ßfccutusfuiflct Rex, Sc hlium, amp;C. feipfum in cxcremas miferias non conicciflet. Principes igitur noftri iam difeant amp;nbsp;ipfi auaririæratqucambitio-ni frenumimponcrc, nedum terrena ditionem iniullc quærunt acquircrc,iu ftc coelcrtcm amittanc. Nam bxc vitia adeô cfcrafunt, vt non fanguini,non amicitiæ , non fœderibus, non fexui, non ætati, non denique vlli rci parcanr, vt quod fequuntur, aflequantur, quod oblita fuæ conditionis perpetuô le Irui tnra his bonis, quæfibi quomcdocun-que tandem parauerini, arbttrcntnr.

Verùm

De Recta Reg. Admin, jp

Verùm qui Principes cupiunt ex im-mundis huiufmodi Lacunis cmcrgcrc.

qua veteresjtu rccenccis cuoliuït hifto ria.s non minus profanas,quam facras, quoniam ex ijs omnibus liquidé eópre hendere potcrunc, nihil efle diucur» num fub SolciTransferuntur imperia; Régna commutantur: Intercidiit Rcf-publicxiDitionesintercunoQui domi-nabantur fcruiunt : Qui fcruiebantgt; dominantur ; deniqueliccbitobfcrua-rccunda , quae aut olim per orbem gerta funt, aut nunc gerantur varijs amp;nbsp;cafibus, amp;nbsp;vicifsitudinibus clTc fub-ie£ta:qucmadmodum vtgentis ludai-cæ res diuinis literis contentas præ-tercam,Troianis, Græcis, Perfis, Ma-ccdonibus, Romanis , Carthaginenfl-bus, LacedçmonijS,Athcnicnfibus,in-numerifque Regnis ac Ditionibus a-lij s cueniire commonftrabut eædc ipfæ hiftoriæ.Fœliciter itaque fapient,fi alic no periculo fapient : ncque fanguinolc tis viâorijs, aut populorum flragibus,

aut

33i I. P. Cerm. R APS o.

ànt regionum rapimsauidam pofsidc-di regnadique ciipidicatem explore c o-tendent. Vtinam faltem imitcnrurSC Paulum Acmilium,{5c Africanumeius filium, qui ex maximis prædis deinélo ab bofte colleclis nihil libj pcnitusrefcr uarunt, Sed inærarium publicum ad communeravrilitatem omnia contule rut.HocPrincipum j Hoe Reftorure, HocExc: citunm qnoquc officium eft, prodeflc populis, aut fi quid abillis ac-cipiendum eftjcum bona corum gratia eft auferendum. Quidenim vtÜicatis habet, violenter fibi parare thefauros, atque inde populorum beneuolentiam amitterc? vix fieri poteft, vt qui Dux aut index cito dite feere expetit, rcöc munusiniunólum adminiftrct. Quum gloriarctur Sylla fe ditifsimum efle^re-fpondit Senator quidam, qui poteft fie ri,vtvir fitprobus,quitam breuitam diucs euafcrit ï quum præfcrtim nil fit ill I à parentibus reliólum? Vbinâ hodic inncnireeftaliquêtâ generofum acli-Camilf. bcralcm,quam extititCamillus? Cui

*^quuro

De Recta Reg. Admin,

quumà Gallis oblatuin effet aurögc-ncrofè refutauit inquicns : Ferro^ió au ro patriam effc /èruandatnjtaquelibc ralitaspatriam feruauit, quamillibcra litas auro corrupta petdereporuiffet. Eftenim libcralitati fidcs,aiiaritiæ ve-ro comes perfidia. Darius Xerfis pater in periculis dubiifque rebus quum pecunia opus effet, prouinciarum Præfi-dcs,Principéfquc acccrfiri iubebat, ro-gabatque grauianc tributa irrogaren-tur:Refpondenribus veto ea nricdiocri-ter fc habere, dimidium vt ex qua-dori bus folucrent præcepit : pluris en un po pulorum gratiam, quàm pecuniæ ma-gnuudinem facicbat.Nâ libcralitasnul lum nifi gratum pedus inhabitat. Pho cio quiquinquies Si. quadragies impe-ratoriam dignitatem legitur magna cû laude inijffc.pcrpctuô pauper fujt.quu c-facile propter dignitates fibi à populo traditas,diucsc'fTc potuilfçt.Cui quum multæpccuniæàphilippo Rege dono mitterentur, ncquaquamaccipcrc voluit. Et hortantibus Oratoiibus,vc fi is

facile

3^4 I. P . Ce RM. Rapsod.

facile carere poiîcc, filiis tamcn acci’ perct , quibus difficile effet in tanta paupertate paternam dignitatem tue-rÉrcfpondit; Si fimiles mihi crunt libe-rijhicidem agellus, qui me ad banc dignitatem eucxitjilloscdiicabit.Sin dif-fimilesmolo his opibus eorum luxuriâ alere.Et hic cxcmploeft,liberaleis faci le ditefccrc non poffe : amp;nbsp;plus gaudere alijs fua difpcnfare j quàm aliéna rcci-perc.Hinc luuenalis ait.

MENSVRA TAMENQVAE

J nfftciat cen/us,fi quïs me con fulat: edam.

In quantumßtis atque fames^ jri^ora poßunt.

S^antum Epicure tiói çultis fuffe-citinhortE,

^jtantum Socrat'ici çœperuntante penate/.

Nunquam aliud natura , aliud Sa-pientia dieet.

Et alibi.

Nem» petit modiets qutemitteban’-tt^ramicis.

tyiSene

De Recta Rec. Admin,

Seneca : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“Pifo bonus : qute

Cotta Jblebat

Lar^trijsLamque tttulis nbsp;nbsp;fa -

feibus olim

. ^^aior habebatur donand'tploria, amp;

Solum

Tojcimus^t coenes ciuiliter, fboç^t-ce.e:^

Eßo Çtgt;t nunc multi) diues f 'tbi.pau-feramiçis.

Et Horatius,

Si quis pauperiem yeritus poitore metallis

Libei fate caret,dominum ^ehet im-probus,atque

S eruiet (eternu,qui paruo nefciet I’ti. Imperat, autfruit collegia pecff-nta cuique.

Epimenides vcro diccbac, pecuaiä Auaro fupplicium cflc,libcrali dec us, Cætcruni ßquisciipit intclHgcrc, qui nam fint yerc diuitesjs M.Tullij Ciçç ronis vltimum paradoxum ad M.Bru-tum pcrlegat , jbienim hanc mate-riam difFiififsimè pcrtraótatgm videb^ç diffu

I. P. Cl RM. R AP so.

diffufifsimè pcrtra£laranfi vidcbir;Cu iushîcveiba referre fiipcrfcdco, turn quiavniciiiquc commodunr cft, apud ipfum Authorc hçc pcrfpiccre,tumnc nimislôga rcciratioe leâorêremorcr. Porrô nonnulli funt qiû per ambitionc ad anaritiara defleftant, proptcrca qiiod videant cxcicifle plurcis.qui diui-tijs ingentibus ingentem fibinobilira-tcmcompararint, Igitur ad idem hoc amp;ipfi facinus aniinari,quoiiire, qua-qiicinhiria corraderc dinitias vndccû que conantiir,vc iphquoquenobilita-teminde arque honorem adipifeantur. Quod innucrc videcur 8e Arillotclcs Ethic.4.quum ait: Potcftas,diuiciæquc propter honorem expctuncur. Itaque qui hæc habcnt.per ipfa honoribus aifi ci volunt ,8e quædam al)a,qu.T in hanc fententiam ibi fequuntur. Qitum auré damoamnsauaridatn, non proptcrca dicimus'Principem nondebcrc fuaru rerum curam gererc.fcd potius id volu mus res ipfas ira rcôte adminiftrari, vt omnia virtuticonfcnranca fint, quod hare

De Recta Reg. Admin. . hæc fola mortalcis nobilitcr, atqucillu Ifreis faciat,ac magnanimostCui fente adftipulatur Stapulenfis in Ethi ccn Aridocelis , vt proliKiorcdifputa-tionc hanc ipfam cofirmet. Earn potent Lector,fi libucrit,apudetindem Au thorem infpicere.Vcrum de veræ nobi litatis originCjdeque caufis ipfius infti« tuendæj,confciuandæ atque excoicndç Equis auct plura pernolcerc,tani exdi uinis quàm ex humanis literis,Pius Ac neasinfuis hiftorijs abundefatis huic facict. Nam hæc omnia oratione copio Efsima pcrcurrit. Nos vet o caput hoc itaconcludimus,auaros homines tur-pis lucri Setlarores, diripiendis ahoru bonis inhiantes ablibiipEs tantum na tos neque nobilitatis nomen promerc-, rimcquefi intcrdûaflcquâturdiu-tius conferuarc,quum id cos iniufto titulo pofside-

re certtfsi-mum fit.

jjS L P, Cnii,

OPTIMVM ESSE REME-dinm ad pruandam fft conçoi fii^t CiNitatfm,curareM ^»ofdamßt in tegt;' Ci»eit, qttoad eifts fieri p^tefi., ieaHabilitas, ne quidam eïat't ntfni-, um^ceu Luß acLeonet (uadanf.

Enfuum înç(jiia)Kas Ariftotcli fcmmaria difcordiæ intçr çi-ucjs plerunq;gigniç quum illis de virtu-tc potiùs quàm de

diLiUîts inter (c çertandum effet, qua-dequidem yirtus ipfa nodiiutiæ aliunx aÜonobiliorcm facicqiiod in Ariftidc Aihcqicnfi façjlècft ccrncrc, quiqua-uisobvirtutes alias pr«tipiicqj obiii-llitiam qua erat prxdicus,iulh cognomen adeptus effet, nihilominus adeô pauper extitit, vt fuo fumptu iam mor tnusefferri ncquiucrit.In quo tantum abtiijVC fie habitus ignobilis,vtmulto

•^inagis

De recta Reg. Admin, inagis inde fuam amp;nbsp;nobdiiatcm, amp;nbsp;di-gnjcatcmauxcric.Cçtcrum quum eide Ariftoteli Ciuitatis corpus in plura mcæbra djuidatur,ncmpeinAgrico-las,in AnificcSjin négociâmes circà fo~ ht. rum,in mcrcenarioSjSiin prçfidianos milites,quibus omnibus ad fui confer« uationem vrbs indiget:Quuroq;alijs idem Ciuiiacis corpus in pauperes, dilutes,mcdiocrcfqj diftinguatur, Prin-cipi fummopcrc vîgilandumcft,vtqua poflit jnaxima dexteritate, ac bcnigni-tate membra bac omnia moderetur, Vtvnacum capitc totum corpus integrum feruariqncât. Sedenim quum mhiltâ noccat rebus publias, tâtumq; d imni prouinciis aHcrat,quàm vt in ijs infolentesjinii r ofi, fupetLiq; nutrian-tur,caucndum eft Magiftratui diligcn tcr,ne.fucis huiufmodi faueat gt;nbsp;qui nihil aliud quærunt,quàm vtper ipfum impunè fibi liceat, ex rapinis alicno-rum bonorum amp;nbsp;ociosc Si. vitiosc viuere. Sunt igitur aut intcrficicn-di aut faltem cxpcllendi, fi confuJ-

34ö I: P- C E R M E N. Raps o.

tum patriævelit ipfc Magillratiis, ne fî nimiiim indiilfciic, oBfcqui randem • illis ncccffe fit. Ariftophanisapud Va-' leriilm Maximum extat haederead-■'^‘'moiTitio in hæc verba. Arifi:oph.inis quoque altioris eft priidcntiæ præcc-ptumj qui in Comœdia introdiixir re-miirum ab inferis'Athenieufem Peri-clcfm vaticinantpm non oportcre'in vr-btfttutriri leonem: Sin autem fit alitus, ôbfèqui ci conueriire. Monet f mm vt prateipuæ nobilitatis,amp; concitati mge-nij iuuenes refrçnenturmimio verô fa-ùorc.ac profiifa indulgcntia pafti, quo iùînuspotentiam ôbtineant,ne impe-dianturquod Ihdtum amp;c inutile fit, cas obfreâarc viréis, quas ipfc foueris; Hæc Valerius.Ergo qui fünt ira pefdi-tbnïhil commune babent turn Afifii-dc paulo fupra ianidi^o, nihiPeum Epara'inonda,nihil cum L.Mumio,ni-h'iTcÜrn Fabio Maximo, nihil deriique cum quàmplufirffis alijs cgregijs virïs, quos patriæ pótiüs qùàm fui ipfbrnm ratonem habuifle copertifsimum cft.

~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etenim

De Recta Reg« Admin. 3^1 Etciiirn omneshi vircutis tantum non diuiciarum,qnas cotemnebant, aut po-tentiæ caufa nobileis haberi volcbant: Quæftiimque putabanc maximum, quam maxime tcruite fuorum ciuium commodis. Hoc idem noftris prineipi-bus cfFiciendum eil, ac præcipuè cauch dum ne populos ad iracundiamprouo ceuGve ne inde feduionis alicuius occa fionem pi-æbeant,quemadmodum Ro-mç per nobileis fatlum aliquoties cum plebe fuit. Vt igitur nimio furore,im-modicaque iracundia in fuos excande-fecre ac feruire Principibus frequenter obeftjiti manfuccudinc,humanicate Sc dementia cûâis adelTe^ præfcrtimque nobilionbus ßc fauorem, ic gratiara no mediocrcni illis conciliât.Quod ßc ac-cipi vclim, vt non propterea veté Principes ipfos irafei, quoticsiuftis Icgiti-mifque de caufisirafcendum clbquum amp;nbsp;C. hriftus Icfus mâfuetudinis omnis acmititatis exemplum, fumma nonnû quam exarferit indignatione adiicrfus piomeritos fonteis , quemadmodtim

Y 3

34^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1. P. Cekm. Rats o.

\^at, nbsp;Euangeliftx conrcftantur. Pfalmogra

phusitcm quouf^sfitfas iram extcn-dcrc.nobis indicatjnqiiicns : Irafcimi-

hac ipfa ira,deq;eins anndoto,manfuc tiidinc complura feitè feripta peroprac andirc,AriftorcIcm adcac,qiü his de re ' bus diflèric fertnone locupJetiflïmo. ’ Nos verô Principem ilium valdc com • mendadum cfle ducimus.qui nouerki quo tepore,quo loco, quibus perfonis, quantu vnicuiq; delido irafccndii fir.' iîc inquam rt femper irx prçcipiii mo derans ratio dominctur.Ancigonus in ■ - , Eumenem plùs quam par erat, iratus* *» quot;nbsp;iüum ad nccem,propofitis ctiam intcr-- - £edoripraïmijs,cxquircbanEumencj aurem fua raanfuctudinc amp;nbsp;calliditatc

vielt Antigonum.Quid? an non Apollonius quoqîTyancus Pbilofophus in caufa fuie (vc nonnulli arbitrantur ) vt Aurclianus Imperator mitigarcu ira-cundiam,qua fuccenfus vrbi Tyanæ in terminatus fucrat fenccanem quidc fÄ-we^rclidurum in caîAntonius Pius adeo

Clemen

ßh Rïcta Reg. Admin. 343 Clemens cxticit, vt Scipionis ccicbra-tilsimam fcntcntiam inorc frequcicr haberct,fc malle vilum fctüarc ciucm, lt;|uam mille hofteis occiderd.Cui no eil notum cotifdium Athenodori Philofo phi AuguftoCxfari datum ad réprimé dam iramSvc videlicet itatus,iuhil dice «/ozz contez prius,auc facercc^uàm quatuor ZeßUum. vigintigræci Alphabcti literäs mcnic pci curriflet;idcm fcrc cum Alcxandro magno Gyranofophiftaquidä effecir. Et üiodorus Siculus Author eft : Sa-bacum Aegyptio}:um Rege adeöun-güinis animaduerfionem horruiftc, v£ capite reos, danaCofq; vinélôs catenis operas vulgo per Ciuitates przftare in beret, ne intcrimeretunEt quu(paucis intetfeftis füccrdotib‘’)ipcrare potmf-fcG fpotc fe regno abdic.iuit * maluitq; in mäfuetudine, Icelcre vacate ,quànt criidcliter diuturno regno poiirtNihil hic dicâ dcTraßbulu Lai filio,dePytha gora gt;nbsp;de Xenocracc.côpluribufq; alijs* quorû mâfiictudo cunéiiscft noufsima Sedenim côtraria huic iracundta quos fœt” pariac^vel vm’Aftyagii cxcplii,vc

344 I. P. Ce RM. R AP SOD. innnmcra prætcrmittam alia.fatisiudi cio efle poteft. Hæc nanqiic non modo Lib.9. non parcit inimicis.fcd ne amicis quidé Ca^.2. quanuisinnocentibns. HæccadéCru-deliratcm comitemhabet. DequaVa JcriiJS Maximiis fieinquic, Crudclira-tis verô horridiis habirus,trucnlêca fpc cics, violenti fpiricus, vox rerribilis,o-mnia minis, amp;nbsp;ernentis imperijs refer-ta.amp;r quæcum fuis cxemplis fcqiiutiir. Ifocrates autem hisde rebus alloqucns Regem fuum fie ainAdimito mecum ci uibiis,neque velis admodum formida-bilis elfe ijs,qui nihil peccant : Nam vt-cnnquereddideris alios affcótos inte, ità amp;nbsp;tu in illos cris afFeólus:8c quæ alia in eandem fcntentiam ill ic referuntur. Non ità procul à crudelitatc abefi fé-ueriras. Dequanos quoque fupranon nihil atrigimus.Vernm quifquis expetit feucritatem ipfampenitius intneri, Ltb.6. pluraqueipfiusexeplacofpicerc ,Vale Cap.3. j-ij maximi totum de Seueritatc Caput euoluat, in quo permulcacomperiec fummaetiam admirationedignifsima.

Princeps

De Recta Reg. Admin. ,34^ Princeps ir.ique cui cordi eft, pacifice diuquc regn are,feruidam arque impc-tuofam dciiitct irain, affabilem amp;nbsp;gra-tiofam hiimanitaté fequatur. Sic enim populism longam illi prccabuntur vi-tam,Si. libcnter erunt in omnibus ob-Icquentcs. Q11Û Amafis Aegypti Rex stapaLin contemncrctur à fuis quod obfcurolo^^^^^^-co natus efTetdd adeo non ægrè ferebar n . vt quotidie fc illis humaniorem exhibe^ retjqiioufque tandem etiam commen titia fabella, fimulacro louis ex aurca

trulla confc6fo,atquc ipfis ad ado-randum propofno,comitcr cuicitjVt ab omnibus fierce plu rimi.

»

Y s

34^' î-P. CîRU. RapSö*

VT VERITATIS A M A r/-, fie ojbrem menJacij Trincipe ' efie debere:itletnquctn fin aJmsHb jlnt ac ceteris familiar iius requiré^ re,iKfiper fia non omnibUf eommit tere.

C^T. XXXlJC.

Rregantis potiflîmû ac diirimulatoresac' guit Ariftotcles men daciijlic inquiens.Ar rogâs itaq; prçclara, amp;ca,quænôinlunt

amp; maiora qiiani infunt fingere fi bi vi-detur. DifTimulacor autem contra, nc-garc quæ fibi in{unt,auc imminueic fo 1er.At médius quum ficralis ,vr vnum quodqi qualc cil ipfum dicat aut often dat,tä vira,qua verbis eft verax cafibi in effe cÔfitcndo,quæ infunt,8cncqi maiora ncq; minora. Er Paulo infra. I caqj Vc nx qufi fit mcdiusjcft laud«rbiiis:Mcn-daccs

Dl Rs CT A Reg. Admin. daces autetn ambo vituperabilesjfunr, fed arrogansmagis. Hæc Ariftocclcs. Octeruoi noseum veraccmcflc diet-mas, cjtii de rebus iuftis, in iniuftis* id loquicur feribinac teftatur, vt om-nino fe habet- Quamobre fi Principes CÛ fuis Adminillris ex animo veritatc amabut.neq; per fe ipfi metientur neqi alios mcnncntcis admittent. Artaxcr fes militi cuidam mcndaci tribus clauis perfodi lingua iufltt. Gymnofophiftx Daturales(inquit ftapulenfis)quafda co icftationcs ad futurorum prxfagiacu-rafle memorantur, Si. rcuoluto quoqi anno, confilium populorum conuoca bant,amp; quid in illo anno futurum con-icftafrcnt.ordine denuntiabant. Quod fl quis in ijsjqux denuntiaucrat,in me-dacio deprehendebatur, aliorum con-uitio SC malcdidis mulâabacur, amp;nbsp;rc-liquam omnem fuam vitam in hlentio amp;tcncbris cxigcbac. Sic arbitrantes cum, qui veritatem mendaeto Violaf-fet, iuftas Silentio tcraerarix lingux dare pccnas. Quod £ ver^ tautum

..34^ nbsp;nbsp;nbsp;, L P. CêRM. Rap so. ,

puniuntur,quanto magis faéla (vbi ad-funt)punitione digna'funt? Et qnatum pacronïs caufarum in adminiftranda iurticia ipfi iufticix famulatur veritas, tantum iniuftitiæ feruit mendaciumgt; iuftitia^que obeft: Quaproptcr Cicero clamat,fe non intelligere, cur qui fente tiam pecunia corrumpit, pcena dignus fit;quiveró eloquenria, laudemferat» Verùm (inquit) niihi plus malifacerc videtur,qui oratione, quam qui precio iudicem fallit,quód pecunia corrumpe re prudente nemo poteft, dicendo autc poteft.Et idco hçc virtus iufticiæAdmi niftratorib’ fumme uecefTariaeft, fum mcq-, venerari de bet,nee vnqua violart, rémque vnqua cómitri tato piaculo di-gnam.Hacc Stapulenfis. Altera quæin Principe fuifque adminiftrisrcquiritur cöditiofilentium eft, Sc fccretorü retir ceniia ; Quod Simonidis ex fententia tutius eft tacerequam loqui; Et ncmi-mincm tacendo, multos autem loquen do circumuentos agnouimus : Cecilius Metellus cxemplo eft quanti fit facien data-

Ds R.ec t a Reg. Admin. 54^ da tacitiirnitas : Scd idem Perfæ multo magis ortendunt, apud quos difciplina vétùfque lex eft qua cauetnr vitç pcri-culo filentium cuftodiri. Pyihagoras quoq; fuos difcipulos prius tacerc qua loqui docebat. An no cria An feres Tau rum montem,qui aquilis abundat^pra: teruolantcs roftfa lapillis obftruiintî ne confuetudo voccmilliselici3t,atque itafiatjVt ipfarum aquilarum præda fiîit’Naturçdocumécum idefle poteft, opörtere,filcntij, vocifque rationc habere cos,qui linguæ volunt eifugere no cumcntum.Chilonis inter fcncetias hæ rccenfentur. Quid ditficileîarcana reti cere : Ocium rede difponefe : Iniurias tó^efarc:His adiccir.Lingua’m femper, fed præfcrtim in conuiuio contine. Proximo noli malediccre amp;c. luue-nalisiccm oftendic, quàm indecorum fit habere loquace linguam, fic inquies

Græcis,

I»;geniu yielox^audacîa perdita.fèrnjo T romp tus , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;torrentior. Ede

quid ilium ' .

JJO I. P. CêKM. Rapsod.

EffèpMta-.qucmuts hominemfecum attuUt ad nos

Grammaticus I^etoti Geometret TiHor^t^lipteSy

, ^ytu^r y ^chenohates ^^edwas, ^^a^us omnia nouit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Inter huiufccmodiloquaces homines aliqui funt,qui eiiarh mordacicace gau dcant,q«ierantqi famâ illorutndenigrate , quos Priuvipibus ob benè geila charioïcs cfTc confpexcrînt,quum tarnen illam potiùs tueri dcbcient,dç quibus Horatius ait-

t^hfentem qui rodit amieumi non défendit alio culpaHte,So • lutos

^^ui caftat ri fus homind Jamam'-queloquacts’.

Ungere qui non ^sja ^teß ; Com^ tnîjja tacerç

^^inequitf hie m^er efl^hunc tu. Ji^manecaueto^

^rçanum nequetufirutauerityl' hus ynquamt

dmtjptmqucte^es t^'dtno tortus^

...... -

De Recta Reg. Admin. 541

NectiiahtuäaJfis ßud'M/tut aliéna repfÇftdcs,

^^,àde ^tioefueyiro eut dicat japepideio,

Tcißtatoremfu^to-jtanj^arrulut idem eß,

Et cius generis alia pcrmulta,qux »pud eundé Püçtam paiüni leguntur»

horrendts puniat ptpphcif ^çusiniquos Trincipes,

X.L.

V cmadmodum iuftis æquifq» Princîpibiis lia £auct ipfc Deus vt ctiamfui nominisii-tulos illis pro parte^ communicctj fie ini7 quos,arque iniuftos ità punk, vt 111-gentem formidinem fupplicia intuen-' tihus incutiat: prxtcrquàqj quôd ia-terdû ctiam fubieûos populos ill is re-beilei s fatiat. Namquumfintipfi fuis

I. P. Germ. Rap sod. fccleribus fniurij diuinæ iuftkiæ.nequc Deo fubijciantiir ( vt æquutn fuerac) Quid mirum fi iufto Dei iiidicio, popu liquoquc nonnunquam ralibusomni-nofubijci recufcnt?Apcrtum hic habe-muscampum fpatiolifsimum, præfer-tiih in facris litcris, vnde amp;nbsp;authorira-tês hïiitisrei,amp; exempla quampliiririia fumi poCsint.. Quam infedatur Efaias propheta malos Principes ,vel primo ftatim furvöluniinïscapitc fatis Mquer, qiiurn ait: Principes tuidefertores, amp;: furum focijjomnes donorum cupidi.at que numnaarijrPupillis ins non reddiit: Viduârümcaufasnon admittunt. Ica-qüèfîcinqirit Dömin’.Heu vt in meos aducrfatiös' Viiidïcabo, vt hoftesvlci-fcar,amp; cónüerfa'in ’tc meamanu feoriâ tiiam quàm purifsimè expurgabo. Ide amp;nbsp;leremiâs fuæ prophetiæ quinto capi te intefthinainrSolomon quoque fuæ Sapientiæ fexto Capite Principibu's no. fefte imperantibus hæe denuntiat. Vo bis'fanèà Dominô'itnpcnum, à fupre-itio poteftaseft data,qui veftra amp;(. fada cxcu

De Recta Reg. Admin. 355 excucieCjSc confili.i examinabic: Quod quum elîêcis eins rcgiii Miniftn, non reótè iiidicaucntis,ncq; legem cxecuti fueriiis, ncq; vos gefïcritis cx Dci vo-Inntatc.Ille vos horribiliccr ÔC ccleritcr inuadet:Nam incxccllétifsiinosquofq; feuerifsimum excrcebitur indicium. Etenim infimi vcnia digni funt:at in po tcces poteinev animaduertctur. Excm pla vcro tam fiequentia funt,vc fuper-uacancum videii pofsit 1 his fuEuscó-mcmorandis infillcrc. Cuinóeftnotu quidimpio Phaiaoni 3 quid Adonifc-dccho,quid Silasç,quid Abim’elecho, jojk 10 quidSaulo, quid Icrobo.imo,quid A- ' chabo,quid hz^beli^ quid Athaliæ, quid deniq; innumciis alijsob tyranni ca fcclcra,facinorofamqjvit2meuenc-rit ? fcxccnra morborû cxcruciantium

genera fæuifsimum Hciodem,referen te lofcpho 3 Machabæisq-, torlcrunt : vfq; ad miferrimam neccnnpoicétc ni-mirumDco poenaseiufmodi ob ipfius crudclia nefandaqifacinora. Hcrodes item alter,quodÊbidiuinos honores

Z

3$4 I. P. Ce RM. R AP SD D.

tribui paflus eft,crofus à vcrmibus ex--pirauitjVt interim tatcä quid Herodi Ântipæ Galileæ prçfcôlt) ob nequifli-rnas impictaccs actideric. Caueant igi tur Principes, Slt; maximopcrc quidcm caueant nç fuis malcfadis diuinam in ie irana acq; indignationvm prouocenij Vt ne cum fupra larn dicbs, atquc ctiâ innumerabiiibus abjs,quos bde digii.c nobis biitoria: proponunt, fcuerilsimè pununtur.Id quod ctiam Magiftraïus omneis ac ludiccs velim iibi diclû exi-lliment. Nam per fupcriorcs Principes in hos quoque delioquctcis,amp; contra nis iniunóta muncra miniilranccis intcrdiiDciis animaduertit afperrimé. An non feuerû ludiciû in ludité Rex Lil). Cambyfes exercuit ? De quo Valerius

■ 3- Maximus ira inquit,Cambyfes inulita tç feueritatis, qui mail cuiufdam ludi-C15 ex corpore pcllcm detraôtam fclla: intendi,in eaq; filiû cius iudicaturum coniidcrciufsit. Cæterum 8c Rex, 8C. Barbarus atroçi ac noua pcena Itidicis ne quispollea corrumpi ludex poïTer,

proui

De Recta Reg. Admin. prouidic.Quaniplurima elcgantifsimc confcripta Icguntiir apud Hcliodiim de non corrumpeda Iufl:itia:exquibus hæc paucula mihi hue afFerrc libuit.

luflitia facra iura. domant genus omne mulo rum.

Illa quidemyirgoeßfuperolouena f n- • ta parente. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y

nomineclaraßto^coettiqueyerenäa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

'Dearurn'.

Sgpam fi quis Violet., lachrymans J'uafata parentis

It louis ante pedes, lamentabïle fun dens

l/umanos queritur mores,ac débita poßit

Supplicia in populos. Tu. Iudex cau-fa malorum,

^^iyiolas fdcraiura ^ea,lam di rigementem.

lus cole, in alterius te nulla pecunia Vertat

(Damna,nocetßbi,quieuiqua n»cet, (iy» male fuadet

IlleJfbi, qui quem quam fi quis ma-

2 2.

356 ï- Ce RM. Ratso. leiura mintßrat.

Saty.s. Gæteracxipfo Authore pctantnr. lur-ucnalis quoque nonnihil ad hoe faci-ens addit his carminibus.

Expe^ata diu tandem prouincia, ciuum te

J^ciorem accipietifoneirafranay modumque.

Tone auaritiie^nitferereinopum Jociorum.

O JJa y ides }{^um yaedts exhaufla medullis:

I^^icequid moneant leges,quid Çu rta mandet,

Trlt;^mia quanta honos maneant, quàmfulmine iuflo

^t Capito,^ Numitorruerint dam nantefenatu.

H.tc igitur omnia Principibiis do-çumtncolint , vt æqiiKatcm ac iiifti-iiani cnlanc, ab iniulbtia Sc. ab iniqui-racc ablbncanc, ne diuiuum indicium incuirant: nimis cnim horrcndiim ell (vr ilic aic)in maniis Dei viucntis inci-deie.Qutd fi rebus in omnibus vni tan

turn

t) E Recta Reg. Admin. 357 tum modo probicarî ex animo ftiidu-crinr, diuintim humanumq» fauoiém facillimè confcquentur.

DE VARIIS DONORVM generibus ac primutn de ijlt; qu^e mertaltu animos corrumpunt,fgt;rlt;^ fertim e6rum,quiyelarmatye\ iura pertraPiant.

C^T. XLÎgt;

T Lura cflè donorum genera neminem am-bigcre arbitror. Nos aliquot hîc ab ipforumvfudenomi-nauimusjdeijs primû di£turi,quæquoniam menteis hominü corrumpuntjdona corrumpétia libuic appellate. Norinc itaque Principes, qui talcis Adminillros ta militix quàm domi lijbenc,quibus bæcipfa muner.i cordi funt.'fuas rcs intuto non effcjpro pterea quod id genus homines fiue bcl-

Z 3

358 I. P. CïRMEN. R AP SO. la gercnda ûnt,fiue forenfia iudicia per traólanda,facilè fubuertunt omnia,ni hilque aliud quærunc fuis confdijs amp;nbsp;ncgocijs,quàmvtad Donatoris ar-bitrium, non ad Principis vtilitatem cunôla gerantur. Hinc fæpenumerô proditioncs non minus in excrcituum Ducibusrcliquifq; militibus, quàm e-tiamin caularum ciuilium ludicibiis oririfolcnc,quæ detrimenta fccû maxima partim ipfis Principibus partim priuatis hominibusferre côfueucrinr, nihil eft enim tam iniuftum, nihil tam difficile, quod per eiufmodi dona non impctrctur,ac pcrficiatur, vtnon fine caufa didum ht ab oraculo. Argenteis haftis pugna,amp;: omneis viceris,hgni-ficantc Deo nihil eftc quod pecunia no expugnet. Hoc idem animaduertiffe Trouerb’ videtur Prouerbiorum Author,quum ait. Vifftoriam amp;nbsp;honorem acquirit, qui dat muncra.C.Pontius Samnis aiebat. Vtinana ad ilia tempora Fortuna me rcfcruaffet,Sc tunceffem natus, qnando Romani dona accipcrc cœpif-fent^

De Recta Reg. Admin. 3$5

fenr,non cflcm pafftis diutius eos impc rare. Nec illi quldcm multa fecula ex» pcdandafiicnint. Plutarchiis de Ma-ccdonumRege Philipperçferr,quod quum aicem quanda ac præfidium ca* pcre dellinafTec valde inunica gt;nbsp;atq; ex pioratores rctulifPcnt prorfuseflediffi cilc atque adeo ctia impofsihilc:pcrcó-tatusefl:,nûvfque adtó difficilecflcr, vt ncc afinus auro onullus poflct acce-dereifignificas nihil efPe tam munitum quod auro non cxpugnetur.Quid ? an nonSc Milefti oracorcs cffccerunt,vc

Athenienfis Dcmofthcnes non angi-nam fed argentanginam paffus nihil potuerit contra feipfos luqui ’ Non fc-cus igitur homines donis quam pifces hanio capi pofTc certum eft i infuperqi ipfa hæc dona munitiones quafuis bel licisomnibus machinis cfficaciusde-

moliri.Qiiare iuRifTimisde caufiscor ruptriccs ciufmodi largitioncs tam diuinisquam humanis legibus cceicc tur.Nam Deus ipfe per Mofem muliis inlocishas cafdem feucriffimè prohi-

Z 4

Jöo I. P. Cerm. Rapso.

bct inquiens Exclt;li vigcfimo tertio cat-pitc .Ne donum accipito: nam donum cæcat etiam pcrfpicaccis,bonorumque virorum orationem peruertit. Deute-ronomij quoque fexto decimocapite ij fdem ferre verbis idem rcpciic. Ne do num accipitomam donum Sc Sapientû oculos cæcar, 8c iuftorum orationem peruertit. Multo etiam feuerius hoc ipfum facit eiufdêlibricapite vigefimo feptimogt;quû ait. Exccrabilis qui donix accepcritjVt homini per iniuriâ vitam cripiat. Atqiie hæc poftrcma fane inter minatio,no Indices modo perftringic, . verum etiam fanguinarios quofda no-

tanqui pecuni,' s acccpEis,eoru: qui daf, inimicos,à quibus nûquam fînt ipfi Ix-fijCrudcJitcr intcrficiunt.Cætcru quod ad Indices attinct,quàm iniquè agant, qui munçribus corrumpi fefinant, vel ' ex primo Regum libro Capitc oftauo videre poiTumuSjvbi loelis 8c Abi«T lu-dieum perditis moribus fadum eft,vt libéra prius Ifraclitirû Refpublicaad Rcgniiugum peruenerit. Sienanque

con

De'R EC T A Rec. Admin.

coiitextus habet. C^uum aiitcm confe-nuifTct Samuel,filios fuos, quoru gran diori lodjAltcri Abias nome crat,Rc-dore.sIfraelitisBerfabæ îpofuir: Qui ciub fill), quû eins mores no imitarcn-tur,feda j auaritiâ déclinâtes munera obius pcrucrtendu acciperet, Ifraëlitæ fibi Regédaripctierunt SCc.Væautem ijs Iudicibus,qui feipfos prccio vendut, quonia emptoribushuiufmodi obno-xij iam fafltneque crimina corrigerez neqiie fonteis punirc nifiadilloru vo-liinratem audent.Vndc fit, vt amp;c paupe riores opprimantur iniuftè,amp; innocen tes Nocentiû fint iniurijs oïbus cxpo-fiti, Sc id quidê per ipfos Indices impu-nc.Sakê ad memoria reuocarêt qua ter ribilitcr Deus minetur ijs, quilargitio-nibus corrupt! ex iufto impiû, Sc ex im pioiullû faciunt. Namquemadmodu Tfahj. ex Dauidis Cätione beatus eft illc,q, do nü aduerfus Innocentem no accipit, fic miferrimus is futuruseft idé qui accipit Efaia Propheta dicente;Væ qui fonteis -abfoluunt ob muncra, infontib’ fuu ius cripiut. Qinmobre ytlabens ignis

}6z I. P . Cerm. Rafsod; ftipiilamconfumitj vt fclhicam flani-ma conficitjfic illorum flirps tanquam putte qiuddani eritJilorfifrutcx quafi cints abibitjqui Domini rcpudiaucrint lcgcm,amp;, cuts difta contcmpfcrint. Ne quetantû Indices hoc vitium cócami' nat, fed 8c Sacerdotcs inuadit, Prophe tæ Micbæç teftimonio,qui dici t : Prin-Cap.j. cipes obmuncraiudicant:8c Saccrdo-tcs prccio reprehendunt,8c vatcs argen todiiiinant.Vbi nam quæfo nunc funt, quos Efaiascommendat ica inquiens; qui feiuftegerit,æquumq;loquitur:in iuriofum lucrum refpuit, fuam manu ne dona capiat, excucit:aurcm ne fan-guincm audiat,obftruir,oculofq; ab in iuria videnda continet: Is alte habita-bit.Stc. Vtinam hac nollra tempefta-te Magiftratus omnes ac Indices tam integri tan;q;incorrupti eflent atque olim Samuel cxtitit,quinon veritus eft fuos his verbis alloqui. Qiinm vo-bis ab incunte ætateadhunc vfquc die præfucrim.rcfpondctc mihipræfcn h cor am Domino, coramq; vnilo eins, eccui

De Recta Rec. Admin. ^6^ cccui boucmaut afinu cripuerim?cc-qucm fraudaucrim, aut opprcflcrimî à quo premium accepenm, vt in cius crimine conniticrem ? amp;nbsp;vobis latisfa-ciam. Cui illi : Tu ncque nos fraudafti aut opprefsifti,inquiuc,ncquc quicqui àquoquamabftubfti. Sedenim eano-ftrorum temporum conditio eft, vt fi-quisnunc inucnirctur tam innoccns Iudex,omnibus fere contemptui futu-rus effet ac dcrifui,quôd æqui honefti-que nulla ferme lain ratio vfque habca tur,vt bonis ctiam per malos bonis effc non liceat. ludicibus tarnen vel illud Vlpiani fcquendumeffet,vt nec om-nia,nec pafsim nec ab omnibus. Vetùm de his hadenus.Iam dicendumeft ctia de alio donorum gencre,quod adeo tc-meranumatqueimpiumeft,vcad fan di'quoquc fpiritusfunólioncs corrura pendas, diuinçq; feripturæ verba de-prauanda aggrediatiir. Atquevthinc initium fumam:Rex Moabitarum Ba-lacus an non aufus eft muneribus datis Balaamum tentarc, vt Ifraëlitico Dei Num. zz.

popu

36'4 I. P. Cerm. R AP So.

populo diras impræcarctur ’ Saukis qiioque dnm pcrditas parentis afinas vni ciim famulo qnçritans non inue nirct.vati cuidarh oblaturiiserat mii-nus,vt ab co, rcfcifceret, quod quære.^ lofephus Hiftorio graphus ità inquit. Errabant autcm ignorantes J quod non acciperet Pro-phcta mcrecdem. Et Francifcus Vata-blus in fuis annotationibus ait. Puta-bant enim Prophctam Dei accipcre mtincra, ficut djuinieofum facicbant. (Danicî.j. Balfafar item Rcx Danieli propofuit ingcnrra dona,vt fibi cxplicarct obfcu-riim drélum quod in paricte diiiina ma nu coofcnptum fuerat. Interpretatus c(l quidt in ipfe Daniel arcanum feri-ptuni Régi,fed regiorum munerum ni hil ob id acciperc voluit, vt cœleftia mimera noeirepcnfandatcrrcnis ofte derer. Vbi lofephus idem fie ait. Quo faéfo Daniel dona quidem cum apud feretinerec, dixit. Sapientiam nanque amp;nbsp;diuinitatem fine fuft’ragijs femper cxiftere,amp; gratis prodefle credentibus.

In

De Re Cl a Reg. Admin.

In nouo quoquc teftamento fuis difci- ^lat.io, pubs Chrblus ait. Gratis acccpiftis, gratisdatc.Porroquid accidtrit Simo-ni Mago qui donum Dci exiftimauit pccunijspararipoiTcjnotius ciTearbi-tror,quàm vt mine referendum hîe bt.

El go qui verbi Dei Miuillri funt li ad contaminanda minifterij fui muniaj donorum fibi quarolibet magnus acer-uus porrigatur, ftatim cum Petro di-cendum illis eft, pecunia tua teeum fît

in perdirionem. Ac neraini du-bium cfle debet,quin précipites agendi fintj quiconque tandem, amp;nbsp;quacunque tandem lationc id efficere ten-

t^uennt.

jgé LP. Ce RM. Raps O;

DE RELI Q_y IS D O NO-

fäw genertbus qult;e ^Mortaliunt animos conciliant : Et quec honoris autpietatis gratia tribuuntur : Et quo paHo legifirHè, fiti]s omnibus yteadum.

C^T. XLII.

Lia quçdâ donornm gênera fimt honefta quidé ilia Se laudabi lia, proptcrca quôd honeftis dccaufis ac laudabilibus fiant.

Inter hæc nobis id pnmùm recenfen-' dura eft,quôd anficitiæ iam contraétæ, aut contrahendæ gratia fieri cofucuit. Qualia extiterunc ilia muncra,quæ ob tulit Abraamus AbimelechojSc è con-uerfo : fœderis nanque amp;nbsp;focictatis in-^en.zt. jpfosinitçvcluti pignus ac teftimo niumfuilfeconfiât. Quibusaddipof-fiint amp;illa,quæ Solomon atque Hira-nus Ty riorum Rex inuicê fibi mitterc folebant.

DeRecta Reg. Admin.

folebant.Eftamp; aliudlargitionisgenus quod ad placados iratoru animos adhi bctur,cuiufmodi fuere donaria ab laco bo ad Efaum fraircm ad illius in fc con ccptam indignationem mitigandam miflarEtAbigaelis infigni prudeua arque eleganti forma mulieris ad Daui-dcm,vr eins aduerfum Nabalcm mari rum fuum mcrito concitatam excaii-dcfcenriam ccmmitigarct.His adiungi pofl'unt ii. rauncra,quæ quod honoris caufa roittanturjhonoraria vocari que unt.Cuiusgeneris habentur illa,quæ Pharao Rex Aegypti donaun olim Gene.12. Abraamo:8i poftealofepho Ifraclis fi Iio alter Pharao,quern ctiam præfccit Aegyptijs. Solomon itequamplurima huiufmodi Si ad alios mifit’mimera, amp;nbsp;ipfc rcccpitabalijs. Ezcchiasquoq;

à MerodacoBabiloniæ Rege data eu . literis dona non rcfpuit, Daniel infu-per ab eiufdem Babiloniæ Regibus co-hoîJcBatus eft maximis prxmijs ac do nationibus,quæ fane Viv pius non acce pifict, nifi fc iufto ritulo retincre ilia

36^ I. P. ChKM. Rapsod.

pofle cxiftimafTcc. Q_ua in re ilhnlob-feruandum eft, muncrafacris in literis handinvniuerfum prohibcri, ftdha-bendam cfle rationem locorum, tcm-porum Jdanniimque ac recipicntium pcrfonarum, ncc non cciani caufarum jPprcrquas autdaniur, autrecipnitur ipfamuncra.Sic enim fier, vt perccptu ri facile fimiis, quçnam ad præfcriptû diuini iuris fiue dan, fiue recipi légitimé dona pofsint.De ciuili inre nihil lo-quor, quum fui fint homioibus præte-xtus per quos leges vel munerarias, velad aliud facienteis incommunem fuæ patriæ vfum ferre pro tempore eonfueuerint, quibus hie præiudicare non eft animus. Idnihilominiis pro compertoeft, multos extitiflc Principes, multas item res public3s,quæ fuos ciucis ob egregium aliquod facinus honeftifsimè muncrarintiQualcm fcr uaffe cofuetudincm Romanos,vt alios populos prætcrmittâ, hiftorici quam-plurimi conteftanturivt inde nimirum rcliqui dues ad capcfccndam virtute animo

De Recta Reg. Admin. 30^ animofiores eorundcm præmiorum fpc ficrcnt.Prætcreà funt quædam do napubliée mifla.publiccque recepta, quibus Principes Principibus»aut ob aiiquam adeptam viâoriam, aut ob aliquem alium fccundum euentum gratulantur. Huius extkifle generis i videntur ca, qua: Romanis ob viélo- ' riam de Samnitibus rclatam à Carcha gincnfibusjatquc ab Attalo Regc alia ob caufam acceflerunt. Poftremo habet ctiam ccciefiaftica politia fua mu-ncra.-qusequoniam pietatitantùm in-fcruiuntjmerito pia vocari poflunt.Dc quorum muncrum fanftis largitioni-bus, quoniam veteris nouique tefta-menti volumina frequentifsimam me tionem faciuntjhis diffufius hic rccen-fendis mihi fuperfedendum cdcarbi-tror. Hoc (olùmmodo dicam,fummo ftudio cunûis, amp;: publicis,amp;. priuatis hominibus efle nitendum,vtquamfieri potcft,plurima hbiufee generis dona incds,qui indigent,crogcntur,quan

a.

doquidcm ea,quæ cfclcfiæ Chriftianæ paupenbus dirtribuuntur,iplius Chri-ftimcmbns cxhibcntur ,vt idcniipfc tcftatur,inquics : Quod vni ex mets vel minimo fcciftis, mihifecjftis. Ergo vc cleetr.ofynas hîc muncrum appella-tionc comprebenfas i cgenti proximo feorfum per vnumqucmq; habilem bc nigne comunicandas præccrcam,non minus ad ciuileis magdlratus,quàm ad Paftorcs ccclcfiafticospcrtinct ,di-hgencifsimè curare, vt huiufmodido-norum ingens copia Icmpcr ad manu fit,qua pro temporura,ac perfonarum qualiracc, indigentium nccefsitatibus opportune fuccurn queauquemadmo dum vtriufquc iam difti- teftamenti quum inftitutioncs, turn exempla nobis oboculosponunt:in primifq; apo-ftolicæ ccclcfiæ faciès id oftcnditiin qua communia crant omnibus omnia, vc omnium indigentijs ex æquo fub-^^.2. ucniretur. Et quanquam Apoftolo-rum quidem hac in re curamnonnul-

li

De RECT A Reg. Admin. 371 li fuccedcntibus temporibus ecclefia-rum præpofiti, vel pro parte faltcm æmulari conati ßnt,vt hiftoriarum cc-clefiafticarum Authorcs prodidcre, de nique ramen res co paulatim dcuenit, vt nunc omnesfcrè tatum (quod Pau-lus Apoftolus ait) quæ fua func quæ-iant,non quæ Icfu Chrifti. Faxit Deus vthuius tempons EcclefiçChriftia næ,tam doôlrina,quàm mores ad ipfo-rum Apoltolorumccclefiæ veteris ar-chetypum reformcntur:quo tandem impietati mundanifquc cupiditatibus vale diclo j temperantcr amp;C. iuftc picq; viuamus in hoc feculo.

Hæc habui,Princeps Illuftrifsimc, quæ de Regnis Rebufq; publicis rite adminiftrandis, deque Principum mo ribus dicerem, tibique proca,qua pro-fcquor te rcuerentia, humilitcr dica-rcm.Quibus quidcm.quod mihi varijs ex Authoribus tamfacris ,quampro-^ fanis magno fane laborcgt; fummoque ftudio func collcôlajRapfodiæ nomen,

a

I. P. Cerm. Raps o.

imponerc libuit.Non vercor autcm fii turos aliquos, qui fortaflc didurifint, me hue plura potuifle congcrere, quu hîc latifTimè pateret campusiAlios ve-ro me plura quam par fit, congefsif-fc;Quot enim capita, vetcriproucr-bio, tot fententix. Vertim Prioribus ego refpondco, me quamplurima con-I'ulto præterijflè, ne Lcâorem nimia prolixitatc faftidirem. Secundis vc-ro pro me refpondcat Martialis, qui ait: Non funt longa, quibus nihil eft, quod demcrc pofsis. Nam quum hie mhrliflutile, nihil extra remdicatur, non video cu^cbeant reprehedi, qux paulo djfFufinspcrtradatafint. Mihi fat crit,Præftantifsimc Princcps,fi ti-bi,qiu iudicio pollcs integro, fie ex no-ftrx vigiliæ tandem ariifcrint,vt æqui bonique fatfturus fis,me illas tibi, prx-cipue deftinaflc.Nihil itaque rcliquum clTc videtur, quam vt cos omneis, ad quos hare ipfa funt fcripta plurimùm hor ter, vt ad cadem faftis exprimcn-da

De Recta Rec. Admin. 17s da penitus adiunganc animum: quo primùm Optimo Maximoquc Deo, (cunftis deinde moctalibus) quoad cius fieri po-tefti per omnia fiat fatis.

FINIS.

.4