drie DUBBELDE

N A E M-L ¥ S T

DER

PASTOOREN

Om ’t Formulier en de Bulle UNiGCTTrts zig van hunne Medebroederen afleheiden.

III. Die vreedzaemig zijn met hen die de Vreede haeten.

Opgedraeg en

A«n de Eerwaerde en Wijdluftige Heeren

Johannes van den Steen, Francifeus Cornelius Derout.

En alle Oudfte enKundiglte Priefters van alle de Provinciën en Landen onzer Kerke.

^Amsterdam, by Fra-ns Ryswyk., Boekverkoper in de eerfte Gouds-bloems-dwars-ftraet.

M. D. CC. XXXYU.

DIotrephes, die onder hen d’ overheid xoekt te voeren , neemt ons niet aen.....fnappende teegen ons met fcheldwoorden : en als of hem dit nóg niet genoeg was, hy ontvangt zelf de Broeders niet, en de genen die ze ontvangen , verbied hy, en floot ze 'buire^.

Welbeminde, volg dog het quaede niet naer, maer het goede.

IH. Brief van Johan, ÿ. to. ii.

bibliotheek oer RUKSUNlVERSnEIT UTRECHT COLL. TMOWAAr;SE

EEREN.

Nlangs is ons ter hand gekomen zeekerBoek-je. voor Opfchrifc hebbende ; 'Naam-ljli der Roomfch Caiholyke Pafloors en MiJJtonariJJen •welke in de VII. Provinciën , en ttabunrige Landen tot de Mifp? hehoorende y in 'Bedieninge zijn.^ in ’t einde Van ’t Jacr ’t Amfieldam hy dquot; Erven van Stigter

Het blaedje omflacnde vond ik dit volgende VOORBERIGT.

Devuijl alle de voorige gedrukte Naamlysten der Poomfeh Catholijke Prießerf dezer Missie zeer gebrekkelijk en vol mijllagen bevonden zijn', zo i( deeze met alle mogelijke nauvokeurigheid opgefleld, on door de Oudfle en Kundigfle Prießers van alle Provinciën en Landen tot de Missie behoorende , ie vooren nagezien en verbcctcrt.

Dit maekte my gacnde om het zelve eens tc doorleezen : dog nauwlijks had ik d’eerfte bladzijde ingezien, of ontdekte al groove mifllaegen, en zo voortgaende ten 'einden wierd ik gewaer dat deeze Uaemlijfi met alle mogelijke nauvokeurig-■heid opgeßeld , d’allergcbrékkelijkfte en wanfchacquot; penfte was die ’er ooit gezien was,

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ik

U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(a)

P*

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ik ondervond dat niet hier of daer één enkel '

I Paftoor uf Priefter was overgeliacgcn, maer dat ‘ in’er in een Naemlijft van omtrent 300. ruim een ' getal van 70. had uitgelaeten. Dat is, dat men ih dit gebrekkelijk Iluk met alle nauwkeurigheid en voorbedagtheid had uitgelaeten alle die Paitoors en Priefters die de v/elmeenende en gezonde Cle-regie uitmaeken. nbsp;nbsp;Waerlijk uit dien hoofde wel

gebrekkelijk en wanfchaepen.

Nu, ziilk eenmifllag toe te fchrijven aen d’on-wectenthcid en onbcdagtzaemheid van U Eer-waerdens , die wy met reeden meenen onder de Oudftc en Kundigfte Prieftcren te moogen Hellen, en vervolgens ook aenzien als zifers en o~

1 vcrïienders dezer Naemlijft, waer niet alleen te

I kort doen aen d’ agtingc die wy voor U Eerwd:

I hebben, maer ons zelven bedriegen en voor een

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ieder bela^elijk maeken-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maer wat dan , Eerw. Heeren, zo niet d’ on

kunde , wat dan is d’ oorzack van zo een zwacre

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inifllag ? Wat is de beweegreeden die U Eerwd:

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aenzet, om dus liefdeloos te handelen? Het is al

te taftbaer dan dat wy dit zouden können ont-

I veinzen 3 en de daegelijkfche ondervinding ver-

I fchaft ons geducrige voorbeelden van uwen fcheurz.ieken handel 3 die men hoe langer hoe meer met geweld ten top wil brengen.

Het fçhijnt niet meer waer by D Eerwd: te zijn I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* dat de zonde» van ßheuringe alle godtoosheede»

fe hoven gact : dat hy die in fcheiiringc is , niet goilsdienßig ia» zij». . . . dat zig af te f beuren va»

• Sacrilcgium fchifuiatis omnia icclera fupergradi-tur. Aug. Contr. ryifl. tarmon. Lih.

(î)

«'lt;j« Je ecfti^heiJ van Ckriftut ef tn fchvuring,e te x-'tjn ecn groot en allergrootfle quaeJ if. * Want au-derlints hoe was het mogelijk dat U Eerwd; Xo te werk zouden gaen ?

EJoe was het mogelijk datU Ecrwd;datdicrhaer pand der lietde en vieede, zouden können fchen-, den, en zo wreedlijk fchenden met uwe Medebroederen, indien zy indagtig wacren, hoe nadrukkelijk de Heiland den Vader om die vreede en cendragt voor de zijnen gebeeden heeft ! Hei^ lige y ader, ( zegt hy -j ) bewaer ben , die gy my gje-geeven hebt -, in u’uien naerne^ OP DAT T-V ÓtN ZIJN , GELIJK wy.

lié bid niet alleen voor hen, maer ook voor de geenen die door hun 'woord in my gelooven nullen : oP DAT Zy ALLE ÉÉN ZIJN, GELIJK GV VaDER IN MT EN IK IN Udat zy ook in ons mogen ÉÉN zijn^ e/gt; dat de vjéreld gelove dat gy my gezonden hebt. Ik heb hen de heerlijkheid gegeeven die gy my ge~ geeven hebt : op dat zy zouden ÉÉN tzijn^ gelijk toy ook ÉÉN zi]n. Ik in hen en gy in mg^ op dat zy VOLKOMENTLIJK ÉÉN ZIJN, en dat de züéreld •weete dat gy my gezonden hebt en hen lief gfhad hebt, gelijk gy my ook hebt lief gehad.

Zo luiden de woorden van den Heiland, waeriijk dierbaer voor de kinderen der vreede, maer verlchrikbacr voor allen die dien band van vreede met hunne medegelovigen breeken, en vervolgens lijnregt aenwcrken teegen het voornaeme

A z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in-

• Non Poteft eflè rcligiofus in fcliifmate conftitu-tus. . . . fchifina ficcre ab unitate Chrifti, in fchif-niatc e(ic profeótó malum cft amp;nbsp;magnum maluni. Aug. Cji.tra Crefc, L. 4 C. it. a, ig. xö,

f Jof.n 17. V. 11. 10. 11. xx. 33,

( ♦)

Kizigt vail den Zaligtnaeker, * die zijne gelo vigen tot éme Kudde en éénen Herder die hy Zelf is, heeft willen brengenen ook metter-daed gebragt heeft : f Want hy (Jesus Christus) is onze Vreede die ze beide ( ia jooden als Heidenen ) één lemaekt en de Middelmuer die hen van een fcheidde te weeten de vyandfehappen in zijn vleefch verbrooken heeft ÿ vernietigende de viet der geboden in inflellingen be~ ßaendoj om va» de tveee (Volkeren) in Zig ZELVEN EENEN NIEUWEN MENSCH TE SCHEPPEN, MAEKENDE DE Vreede. K» omze beide nu als in ÉÉN Lighaem door het Kruis, met God te verzoenen, de vyandfehappen in zig zelve» doodestde.

Op deze zo vafte en onwrikbacre grond fteunt de vertnaening die d’Apoftcl Paulus daer nae geeft zeggende ; 4- t dat gy den fiaet voaer toe gy geroepen zijt , viaerdighjk bewandelt : met alle oodmoedigheid en zegtmoedigheidmet verduldigheid, verdraegende elkanderen in de hefde TRAG-•TENDE DE EENIGHEID DES GeESTS DOOR DEN BAND van VREEDE TE ONDERHOUDEN. EÉN LiGHAEM , EN ÉÉN VAN GeEST , GELIJK G Y OOK TOT ÉÉN HOPE UWER ROEPINGE GEROEPEN ZIJT. Daer is één Heer, één Geloof, ÉÉN Doopsel. Eén God en Vader die boven ALLEN , EN OVERAL, EN IN ONS ALLEN IS.

Dog U Eerwd; zonder agt te geeven op zo hooge en noodzaekelijke vermaening, zonder welker be-tragtinge het onmogelijk is zäig te worden, fchij-nen

* Joan. 10. V. 16.

E.fhef. X. V. «4. if. i6.

i 4. V. I. X. 3. 4.

(y)

ntn de fcheuring aïs te willen beveftigen en ver

eeuwigen

Miflichien denken U Eerwd: volgens zommige nieuwgebakke Leeraersj dat het alleen Icheuring is, zig van het gehcele lighaem der Kerke, of van den Paus, af te zonderen ; dog in dit te denken Zouden U Eerwd; zig grootelijks bedriegen ; want fchoon zodaenigc fcheuring van het Lighaem of van haer eerften Herder en Hooft wel de grootftc en gevaerlijkfte is, zy is egter de eeniglte niet : en ’t is altijd gevaerlijk zig van een gering getal, ja van één eenigen af te fcheuren, en geen gemeen-fchap in ’t ateftelijk te willen houden. En dit fteunt op dat nauw gebod der Liefde : * Want die ( den naeften ) niet en bemind blijft in de dood.

Hierom zegt zeer wel de Doorlugtige Biflehop van Auxerre ; f

,, Dewijl d’eenheid vereifcht dat men ver-ee-

nigt zij met alle de kinderen der Kerke, maekt men zig pligtig aen een begönne fcheuringe, wanneer men onregtvaerdiglijk weigert met eén der zelver kinderen gemeenfehap te houden; wanneer men iemand door onregtvaerdige en wraekbaere Doem-vonniffen in den Ban doet ; wanneer men aen zijne Broeders ftrikken leidt, en den geenen die in de Kerke zijn, oorzaek geeft van ’er uit te gaen, of de geenen die daer ,, buiten zijn , zoodaenige harde en onregtvaer-5, dige voorwaerden oplegt, dat zy daer niet we-5, der intreeden ; als men eenige dier banden van „ gemeenfehap breekt, of vernietigt eenige d'er mid-

* T. fohan. j. V. ja, t à H. ie Seijfont. lyïj. 14.. in I*.

5, middelen, de welke JefusChriûus opgeregt heeft ,, omze te beveftigen.

„ Eindelijk men is voor God een fcheurmiekcr als men in ’t herte een af keer van d’ecnigheid „ heeft , en een hact tegen één «enigen der gee* „ nen met de welken men verpligt is d’ ceaigheid „ te bewaeren, of die men gehouden is, afgewcc-,, ken zijnde , weder te rt^t te brengen. ”

Dit xo zijnde, Eerwacrde Eleeren, macken U Eerwd: zig pligtig ten minfte aen een begönne Icheu-ringe; ï,y zijn voor God Ichevri maekers, dacr 7.1/ , zig niet alleen van één eenig gelovigen aflcheuren, ' maer van zo veele Paftoors en Priefters, en van hunne onderhoorige gemeentens, met de welke zy verpligt zijn de gemeenfehap te onderhouden, en dewelke zy, indien’er eenige afwijking waere, dat God verhoede , op alle wijze zouden moeten tragten tot d’ecnigheid te brengen.

U Eerwd; zullen zeggen , dat zy gejtoegzaeme reeden hebben om zig van ons af te zonderen.

Dit is het gene wy zouden wenfehen te ver-ftaen, en daer wy ons fterk voor maeken, dat nog Uwe Eerwaerden, nog geheel uwe hoop te famen , niet magtig zijn Æe voor den dag te brengen.

Dit is duizentn'.aclen al gezeit, antwoorden U Eerwd: en de zijnen.

’T is zo ; maer duizendmael gezeit, is nog niet éémmacl beweezen. En dat fchort ’cr maer aen j ’t moet niet alleen gezeit , maer beweezen worden.

Is het niet v:aer en kennelijk , zullen U Eerwd; vraegen, dat gy luiden epenbaere ongehoorzaenitn zijt aen den Paus en .AfoJloUfihe bevélen I

Ej)

(7)

En als dat al waer cn kennelijk was, dan lud men nog niet aengetoont dat die ongchoor-xaeuiheid quaed en zondig wacrc : ten waer het volgens Gods Woord vaftging, dat de Pauzen en hunne bevélen terftond moeten gehoorzaemd worden j en dat ’er niei gel'chreeven ftond ; * men. meet Gode meer ifibeorx-aemen dan den menjehen. T eerfte zullen U Eerw; niet durven vaft ftel-len, nog het tweede loghenen.

5, Men maekt zig in veele gevallen niet pligtig „ aen verfmaedingc der Paulfelijke magt met zij-„ ne Bevélen niet te gchoorzaemen. ( de ^e-3, leerde en godvrugtige Gerfin ) Namentlijk wan-„ neer de Paus zijne magt ergerlijk, en uitfpoo-„ rig misbruikt, tot néderwerping , en niet tot „ ftigting. Als by voorbeeld, in dien de ,, Paus......EEN Geestelijkheid met „ haere goederen tot een verworpe ver-,, SLAEFDHEID WILDE BRENGEN OF ZONDER „REDEN DESZELFS ReGTEN WEGNEEMEN; „ Wie zal zeggen, dat men zulks zoude moeten „ verdraegen ? Wie zal niet toeftemmeu, dat ,, men aen den Paus zoude mogen zeggai ; waer-

• j. V. 19. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,, oin

■f CoBtempcus clavium non incurritnr in muitis ca-fibus, quibus Paps mandato non obediretur Duin lcilicct abutcrciur enormiffimé amp;nbsp;fcandaloliflimc pa-teftate fuâ in dcftruftioiiem , nun iu xdificationem. Exemplum, fi Papa vclier thefauros Eccleliaruin diri-parc, aut hafteditates uiurparc, aut in «ervitutim ABIECTAM CLERUM CUM SUIS BONIS REDIGERE, amp;nbsp;Ju-RiBus SUIS SPOLIARE SINE CAUSA. Qui diccret ida debéic tolcrai i ? Quis non aüêntier in facie fibi relil-tendum? Quis non ctnf-tet dici polTc Papx ; Cur ita ftcis? ƒ. Ct'Je/i ciren Matcrin n E),ti)mm.Cgt;rifid. $gt;.

om alzoo gehandelt ? Wie zal niet belijden, • ,, dat men Hem alsdan in het aengezigt behoort^ ; j, te wéderftaen?” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| .

Jae zo verre is ’t ’er vandaen, volgens den lelven Gerfon , dat het altijd een mifdaed zoude , zijn de Paulïelijke Bevélen te wéderftaen , dat het ; int^endeel „ by wijlen een verdienstig werk » is, en zäf tot eere van de Kerkelijke magt,' ,, dat men een zoodaenigen Kerk-voogd in het quot;• „ aengezigt wéderftaet , gelijk Paulus deed aen ; „ Pétrus. ” *

jFae , moer daar deze onf^ehoorzaemheid erkend ; men den Vaut niet , zondert men zig van hem -en it men een fiheurmaker , en buiten de Kerk.' Bedroefde en Valfche reedeneering waer mede men ’t gemeen des volks bedrit^d en mifleid !

„ Hertnekkiglijk niet te willen den Paus ge-hoorzaemen , maekt nog geen Kerkfeheuring ;

„ \_zegt Cajetanus^ ] maer onder hem niet te „ willen ftaen als onder het Hoofd der gantfchc „ Kerke, dat is Kerk-fcheuring. ” En wat Iaeger ; „ Geef ’er naerftig agt op i Dat men een „ bevél of vonnis van den Paus op driederhande ,, manier kan van de hand wijzen. Ecrftelijk, „ TEN AENZIEN VAN DE GEBODE ZAEKE. Ten

* Eftquandoquemeritorium, amp;nbsp;honorificum Ecclc-fiae Poteftati, quod tali Prxlato in fecic rcfiftatur , ut Pau.us Petro. Jèidem.

•f- Nolle pertinacitcr obedire Sumrro Pontifici non eft Schifnaa ; ftd nolle fubeffe ei ut capiti totius Ec-cleftz, eft Sclwfma. . . Adverte diligenter quod re-cuûre prxeeptum vel judicium Papaecontingittiiplici-tcr. Primô ex parte rei judicatac feu pracceptæ. Secundo ex parte Perfonse judicantis. Tertio ex parte

(9)

tweeden, ten aenzicn van den PerfboM, die M „ gebied. Ten derden, ten opzigt van des zelfs „ Rcgtcrfchap. Want indien iemand het vonnis „ van den Paus hai'dnékkig verfmaed, vermits hy „ ’t géne ’er gebooden is, niet begeert te doen ; „ al lchoon deze man dacr door een zwaere mis-,, flag begaet , evenwel is hy uit dien „ HOOFDEN NOG GEEN SCHEURMAKER. Hct Î, kan gebeuren, en ook dik wils, dat iemand de „ bevélen van zijn Overften niet wil opvolgcn, en den zdven egter als Overfte blyft erkennen. „ Dog by zoo verre iemand den perfoon van den

Paus met reden verdagt houd, en daerom niet B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ alleen

ipfius Judicis. Si quis enim pertinaciter contemnat fcntcntiam Papx quia non vult exequi qux mandavit ;

graviflime orret, non tamen est f.x hoc schiS' matjcus. Contingit namque, amp;. iæpè nolle exequi prxctpta Superioris , rctentâ tamen recogniiione ip-lius lu Superiorem. Si quis vero perfonam Pap« peéfcim laiionabiliter habet, 8c propterea non Iblùm prxfentiam eji'.s , fed ctiam immediitum judicium recufit, rARATus ad non suspectos Judices ab EODE.M SUSCIVIENDOS , NEC SCHISMATIS NEC ALTE' Rius viTii CRIMEN INCURRIT. Naturale namque c® evitare nociva, 8c cavere à pcriculis; potestqjie persona Papæ. TYRANNtCE GUBERN ARE : Et tantô faci-liùs, quantà potentior eft, 8c neminem in terris ti-xnet ultorem. Cum cuis autem Pafx prxceptuin vcl judicium ex P-irte oflhcii fui reculât, non recognof-cens eum ut uiperiorcm, quamvis hoc credat ; tuin veré fchiûnaticus cft. Inobedientia cnitn, quantum-cumque pertinax, non conftituit fehiima, nili fit re-bcllio ad oflScium Papx , vcl Ecc'efræ , ità ut renuat illi fubeflê , illumquc rccognolccre ut lùperiorcKt.

c»jet»nut; jp. a. ax. Art. i.

( 10 gt;nbsp;»

5, alleen vzeigcrd^ voor hem te verfchijncn, maef „ wijders deszelfs onmiddelijk oordeel ontwijkt; „ nogtans bereid zijnde onverdagte Reg-„ TERS van hem te ONTVANGEN ; DE ZULKE ,, WORD NIET SCHULDIG NOGTE AEN ScHEUR-„ MAKINGE , NOGTE AEN EENIG ANDER MIS-„ DAED : dewijl de natuer leerd, fchade te ont* „ wijken, en het gevaer te icliouwen. De Paus ,, KAN OP EEN TYRANNISCHE WIJZE HET BE-5, STIER BEHANDELEN ; CQ dcS tcligter, hoC ,, dat zijne magt grooter is, en hy op aerde geen „ beftrafter te vreezen heeft. Macr als iemand „ het Pauffelijk gebód uit hoofde van des Pauzes 3, ampt verwerpt, niet willende den Paus als zijn ,j Overfte erkennen , al-hoe-wel hy egter zulks 5, gelooft j Een zoodanige is wacrlijk een Scheur-■y, maker. Want de ongehoorzaemheid , hoe 3, hardnekkig die ook zij, is nog geen Scheurmae-3, king, ten zij ze beftae in een wederfpannigheid 5, ten opzigt van het Paulïèlijk ampt, of van het 3, gezag der Kerke : te weeten dat ze weigere j, onder den Paus te ftacn, en hem als Overfte „ te erkennen.”

Nu weegens d’ongehoorzaemheid zelfs TEN AENZIEN VAN DE GeboDE ZAEKE ; ZCgt CCnS, Eerwacide Heeren, wacr in beftaetdie? naeincnt-lijk in zulke zaeken die men voor ’t gemeen verbergt , hen liever willende in d' ooren blaezcn ’t woord van On^ehooricaevt dat men fchrikke-lijk doet gelden , dan dat men hen dit opentlijk zeggen, en behoorlijk onderregten zoude.

Zy beftact, indien U Eerwaerden regtzinnig het belijden zullen , hier in ;

I. Dat de welmcenende Clercgie de Regten en

( »)

en Vrijheeden van haere Kerke niet acn een ) vreemde Magt, op d’enkele dwingland'/ van ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rome wil overgeeven; Papa potefi ty-

Ë nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ranmtè pubérnare. ]

• 2. Dat 2.y niet en kcKinen van hun gemoed

•' verkrijgen te zweeren het be'wufte Formulier •' van Janfenius volgens ’t voorfchrift van A-lexander den VIL

• 3. Dat zy behoudens hun gemoed , waer-heid, en geregtigheid, de Bulle Unigeni-

• 11 TUS niet können aenneemen,

d Nu Z.O veel te minder verdienen wy om de gewaende ongehoorzacmheid in die drie punten, n van de Kerkelijke gemeenfchap afgelheeden te J worden, hoe veel te minder die behooren tot hec - Catholijk geloof ; Want, om met den even gc-melden Binchop te fyredten : * „ Het is niet ■' j, min een ongeoorlofde nog fcheunieken handel d iets by te voegen by de noodige voorwacrdea t „ om Citholijk te zijn , dan eenige der zelve tc e „ verwerpen.

c 5, Maer , Eerviaerde Heeren, doed gy dit niet, ,j wanneer gy onte eenigheid cn de gemeenfchap

■Î j, met de Kerke wilt doen afhangen van hec aen-} „ neemen der Bulle Unigenitus”, van hectee-- kenen van hec Formulier, van de blinde gehoor-- zaemheid ?

1 Gy zelfe dan, Eerwaerde Heeren, zijt Scheur-- makers, en mechetherte, en in’topenbaer, wan* t neer gy uwe Broeders ver-oordeeld, haet, en alle gemeenfchap weigert tc houden met hen, op wie [ gy met reeden niets te zeggen hebt, en u fchijnt

Ba nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tc

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Ibid. f. 7Ö.

te vcrhacften om een fchcuring te mackcn, dic d’ allerfchrikkelijidle , en gevaerlijklle is. Zo dat men u zoiide mogai toevoegen dc wœrdcn van Firmilianus aen Paus Stephanus, * Gj/ kfbt u zelve» t^geJneeJen bedrieg u nietviant die is meter daed ee» Seheurmaker , die afwijkt van de eenheid der Kerkeljke gemeenfehap. U^atit terwijl gy meend^ dat gy ze allen van u kunt affnijden zo hebt gy u zelven alieen van allen afgeßieeden.

Tevergeefs, Eerwaerde Heeren, wy fpreeken nog met dien roemrugtigen Prelaet -f-, ,, te ver-„ geeft (leunt gy op uwe ver-eeniging die gy ( op „ dit (luk) hebt met den Paus; Want indien ook „ de Paus, volgens Firmilianus, een fcheurzjek „ hert kan hebben , zo kan raen met zig aen den „ Paus te houden , een zoort van lcheuringc „ maeken , en zig van een deel der gelovigen af-„ fcheiden op zodaenige wijze, die eindelijk op „ een volkome vreedebreuk met dc gehecle Ker-„ ke zoude uitkoomen.

„ Dit heeft men gezien in voorbeeldinge om-P, trent het joodfehe Volk; 4- Alwacr vcclen door 3, een al te groote aenklevcndheid aen den ht^cn „ Priefter Cajaphas , zig van. Jefus Chrillus en „ zijne Apoftelen afzonderden , en de gemeen-„ fchap met den Zaligmaker ver bracken.

Die Prelaet, of Auguftinus wiens woorden hy

• Pag 78'.

t Exfcidifti tc ipfum , noli tefiillcrc, fi quidem ife efl verè fchismaticus , qui le à communione Ecclefi-allicæ unitatis Apallatam feccrit. Duin enim patas omnes a te abftincri paflc, lôlum te ab omnibus ab-ftinuifli. Apud. Cypr. Epifl. yp.

Atig. Lib, J, dt £gt;ip. C»p- ip.

( ï? )

gebruikt, had ’er können byvoegen, dat Ty door c die zelve blinde aenkleeventheid , aen Cajaphas t en het gros van den Joodfchen Kerkenraed, zig 1 niet alleen van Jefus als een Samaritaen afgescheiden hebben , maer zijn dood geëifcht hebben by '■ Pilatus, en dus alle aen een Godsmoord pligtig geworden zijn.

i j, Dat men door een onmatige aenkleeventheid * nbsp;nbsp;„ aen een Paus in Scheuring kan ingewikkeld wor-

„ den, en fcheuring begaen, heeft men naer den

I „ letter gezien in de Kerke van Corinthen , al-waer veele gelovigen de verdeeltheid invoerden, ' nbsp;nbsp;„ cn fcheuring maekten , d’ eene door een al te

„ groote aenkleeventheidaenden H.Petrus, d’an-,, dere aen den H. Paulus, zommigen aen Apol-,, los ; zo dat volgens den H. Auguftinus die al-5, leen in ftaet van zaligheid, en t’eenemael vry „ van fcheuringe waeren, die zig aen Jefus Chri-„ ftus gehegt hielden. Die de'u^eïke zeiden, fzegc ,, Auguftinus * J Ik hen van Paulus en ik v^m „ jipoUos en ik van Cephas maekten een godloze ,, fcheuring : . . . niet door de naenen van godlo-„ ze«, maer van Heiligen. . . . deze die rnifen^ en ten zy zy hun gehetert hadden, moefien ver-,, gaen.....uitgenomen die develke zeiden ; ik ben van Chrifus.quot;

B 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hy

Ÿ Qui tiiccbtnt ; ego quidam fum Pauli, ego autem Apollo, ego autem Cephæ, impia fchisraata facie-hant . • • non per impiorum , fed per Sanftorum nomina. . . . errabant iili , amp;nbsp;nifi corrigerentur, pcri-hant. . . . exceptis eis qui dicebant, ego autem cliri-fii. De tZsiro Soft. L. j. n. T. Cont. Litt. Setil. Lik. 1. Cup. 4. ». p. Lib. 3. c. fi.n. 63. Cquot;fitr. Crf/quot;-'. Lib. 1. C. 1-. n. -^t-Lib. ;.C i i. h, ,

( 14 )

Hy voegt ’cr by , dat ook die Corinthanen dir te aenhankelijk aen Petrus waeren, het regt geloof niet en hadden : Zelfs meen ik niet [zegt hy*] flat (lie Cvrinthiaenen , dewelke Paulus van fcheu^ rinif beßraft, het waere gelaof hadden.

Uit dit alles kunnen U Éerwaerden oordeelen van hoe weinig nut of voordeel het zoude zijn den Paus zelfs aen ’t hoofd der fcheuringe te hebben , en hem aengekleeft te zijn ; aengezien men zelfs aen fcheuringe pligtig is, en geen regt geloof heeft, door een al te groote aenkleevent-heid aen den aller-eerftcn en beften Pausgt;

Maer om ons voor het tegenwoordige, in die ftoffe niet te wijt en buiten ons befték en oogmerk in te laeten ; wy kunnen immers buiten het teekenen van ’t bewufte Formulier, en het aen-neemen van de Bulle Unigenitus zo wel goed en opregt Catholijk zijn als de leeken welke onder Ü Éerwaerden en by alle die zo genaemde goeden gaen. Aen welken ey zelfs, onnut, en on-dienftig oordeeld van ’t Formulier en Bulle te fpceken ; jae daer gy u over fchaemt om van te foreeken , lchoon het bevél des Paus omtrent die Bulle luid aen alle Gelovigen.

Jae dat meer is, wy kunnen immers nu zogoed Catholijk zijn, als U Éerwaerden in ’tjaer lyoi. waeren, wanneer zy het Formulier van Alexander den VII. nog niet geteekent, en veel min de Bulle Unigenitus , die eerft , in ’tjaer 1713. te voorfchijn quam, aengeuoomen hadden.

Dit

• Nee Ülos Corinthios arbitrer, quos in Ichiftnata difliluiUe redarguit , veram fidem habuiflê. H» Vaico îiaft. C. n. !», i8r

'-Tî

Dit is ’t het géne wy ( voor het tegenwoordige) voorhebben, Eerwaerde Heeren ; naementlijk u xelven met u zelven eens te vergelijken, en cerft eens een tijd-ftip aen te toonen , waer in gy met de gezonde en welmeenende Cleregie gelijk ftont, en zonder Formulier of Bulle, goed Ca-tholijk waert. En dit zal d’ eerfte Naem-lijst U Eerwd. vertonnen.

Ten tweeden zullen wy uw eigen nu onlangs uirgcgeeven Naem-lijst opleeveren, daer gy u 2x;lven zeer ongelijk bevinden zult.

Ten derden zullen wy de Naem-lijst der welmeenende Cleregie, door U Eerwd; voorbe-dagtelijk en door een fcheurzieken geeft uitge-laeten , vertoonen die in allen deelen dezelve zijn met die der eerfte Naem-lijft daer U Eerwd. zig al goed Catholijk bevinden.

»4

NAEM-

NAEM-LYST

van Drie honderd

PASTOOREN EN

PRIESTEREN

Die in ’c Jaer 1701.

Vry en onbedwongen, Zonder c^xigt van gewin, of vrceze van onheil» Enkel uit liefde tot Waerheid en Vreede,

d’OnNOXELHEID EN ZUIVERHEID

( in Leere en Zeeden )

Van den Doorlugtigsten Aerts-Bisschogt;

PETRUS CODDE

en zyne Cleregie,

In een Rnef acn dTJitmuntende HEEREfi

CARDINALEN,

Betuigt, en met hun eigen handfclirht ondertcckent hebben.

lt; 18 )

Zeer Uitmuntende Heeren, en Hœgwaerde Patroonen. !

1 1

WL hebben, niet acwider reeden, met leetwee- ’ zen vciilaen , dat den Aertsbiflehop van Se lt;nbsp;baften, Apoftolifche Vicarius, een Zeer tf^aerdii i e» IVakker Kerk-Voogd beneevens de Onder* 1 Vicariflen door hem aengefteld, Mannen van eei -ongefchonde vroomheid al van overlang, dool eenige onzer Médepriefteren * met woefte eii ' heiloze befchuldigingen, in een zéker fmeekfchrii 1 aen U Hoogw, Üitmuntencheeden toe gezonden) * heimelijk betigt zijn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Dit heeft een ieder van ons des te zwaerder ge i troffen. Hoe veel te meer het welweezen dc^ tZendiTtee , de Zuiverheid des Gcloofs , en dt alighdd der Zielen ons ter herten gaet. Wart wie zal zig niet ten uitérfte bedroeven , wanneet hy ziet dat door zulk een reukeloos beftaen, niei alleen de waerheid en Liefde gequétft, maer ooi d’eendragt verfcheurt word , het betrouwen weg* genoo*

• Naemcntlijk Icfuïten ca Moniken , en weini* ge die met hun aenlpnden.

t ’T.is geen y ondtr jJat men zig hier van he Woord Zending bediend, aen cn by de Minifters val een Hof, die tog met geweld wiHen dat onze Kcri maer een bloote Zending zy : egter kan de Tégcn^ ftreever hier geen voordeel by behaelen of gevolg uil trekken, terwijl de Cleregie dit zoo niet doed , dat zlt; zig ter zclver tijd niet agt een Kerk te zijn en zig zoo benoemt in dezen zelven Brief. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

, f enoomcn word , en het gezag , zoo nodig bij-I wonderlijk in deze Landen, alwaer buiten den band van een onderdacnige Liefde, nauwelijks eenig

, gewag is om de Wederfpannigen te beteugelen, verlmaed en met den voed getreeden word. Hierom , Uitmuntende Vaders, neergeknield voor Uwe Uianuntentheeden, Imeeken vry weer emftelijk, » datUHoogw. Uitmumentheeden geen gehoor ver-'ii leenen aen hen die den genoemden onzen Aerts-r- Biflehop, en de tegenwoordige Regcering dezer

Zendinge poogen zwart te maeken.

ji Want, watonsaengaet, wy, om zijne zedigheid, D vroomheid, onvermoeiden arbeid, iever der Zie-i len en om zijne voorzigtige kennis en zorg met i, de welke hy de zaeken onzer Kerke behandelt, agten onzen AertsBiflehop op hetuiterfte, enotn-

? heizen Hem in den Heere.

a De Onder-VicaiilTen, door hem aengefteld,er-k kennen wy, om hun Vroom Léven, en Vreedzac-11 inige befticring , lohvaerdig te zijn. Wy weeten 3 niet dat hier eenige nieuwigheeden of gezaeit of al gedoogt worden.

1 Het oud Geloof van den H. Petrus , door de Heilige Biflehoppen Willibrordus , en Bonificiiis gt;nbsp;geleerd en ontvangen, preediken wy, en wy verdédigen en belchermen het zelve zoo met w’oor-i’ den als met de penne teegen die geenen die van het Geloove afgeweeken zijn

-■ Ten waere het miflehien voor een nieuwigheid ! by eenigen onzer teegenftreevers geagt wierd , de Veilii,e en onaurikkaere L^ere van aen Heiligen ^uftinns en Thomas , niet door twift-zugt , macr f tot ftigting der Godvrugtigheid, voor te draegen : g en de tugtreegels van dca Heiligen Carolus top-romcuSj

( 20 )

romcus, door de gehccle Kerk , en zelfs nu oir ■ langs te Rome, gelijk wy verftaen hebben , ge-preezen, met zagtmoedigheid, en voorzigtigheid, ' als van verre na te volgen.

God gave dat zy die onzen Kerkvoogd, en ziy ne Geeftclijkheid nu van overlang quellen en laf-teren, niet veel eer zelfs aen overtreedinge,zoo in Leere als zeeden pligtig waeren ! waer omtrent wj uw oordeel met onderdaenigheid liever willen afwa' Eten, dan het zelve met verwaendheid voorkomen.

)it alleen is ’t dat wy voor het tegenwoordige een en andermael op ’t aldervierigfte verzoeken , dat Uwe Uitmuntheeden, kennende hoe nodig het igt; dat Onze Aerts-BilTchop van Sebaften en zijne Vi-cariflén , in deze Landen, hunne Agtbaerheid eö goeden nacm behouden , volgens haere opregtig' heid, hunne onnozelheid, tecgens hunne teegciv ftreevers bcfchermen, en hun gezag handhaevcnen, en den gemelden Apoftolifchen Vicarius , zoo haeft het mogelijk is tot ons wederzenden,en met Uwe gunde, en magt agtervolgen ; op dat hy in ftaet zy het Catholijk Geloof, onder uwe begun-iliging te bevorderen, de zeden der Gelovigen te doen aenwakkeren, de Kerkelijke tugt onder de Priefteren te handhavenen,en den Vreede aen onze Landen weder te gegeeven.

De Goedertiere God bewaere Uwe Uitmunt-héden voor alle onheilen , en verleenc haer de eeuwige Zaligheid.

Dit wenfehen wy met alle vierigheid , die blij-i ven met d’alderdicpfte eerbiedigheid.

JAcobus Catz. Provicaris van Utrecht en Deventer, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hugo

( ai )

Hugo van Heuflên. Licentiaet io de Godskundc, Provicaris van Utrecht, en Middelburg.

Theodorus van Groenhout. Provicaris van Hacr-lem en Leeuwarden.

Martinus de Swaen. Provicaris van Haerlem cn en Groningen.

Joannes Roos. Licentiaet in de Godskunde, eertijds Aertspriefter van Delflland ; Canonik van Utrecht.

Joannes Chriftiaen van Erkel. Licentiaet in beide de Regten , en Canonik van Utrecht, Aertspriefter van Delflland , en Paftoor te Delft.

Hugo Gael Licentiaet in belde de Regten, Aertspriefter van Rijnland , Canonik van U-rccht, en Paftoor in Roelevaertjcs-Veen.

Petrus van Kuyk. Aertspriefter van Schieland, Canonik van Utrecht en Paftoor te Rotterdam.

Cornelius Stakenburg. Canonik van Utrecht, en Paftoor aldaer.

Guillemus van Daelenoort. Paftoor in den Haeg.

Cornelius Steenoven. Canonik van Utrecht en Paftoor te Amersfoort.

Theodorus de Vifleher. Canonik van’t Haerlem-fche Capittel, Aertspriefter van Noordhol-land, Paftoor te Alkmaer.

Simon Coetenburg. Caironik van’t Haerlemfche Capittel, Aertspriefter van Amftelland, Paftoor te Amfterdain.

Nicolaus van der Meer. Canonik van ’t Haerlemfche Capittel, Paftoor te Amfterdam.

Jacobus’t Zul. Licentiaet in de Godskunde, Canon k van’t Haerlemfche Capittel, Paftoor te Amfterdam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C Cor-

Cornelius van der Cooghen. Canon ik van ’t Hacf letnfehe Capittel, Zielzxjiger re Hacrlcm. -

Francifeus van Groen houd, Canonik van ’t Haef, lemfche Capittel, Paftoor op ’t Kalf.

Hermannus ter Hoente Aertspriefter van ’t Twenl Rcétor van ’t Kloofter op de Glacn. '

Gerardus Pockatnp. Aertspr. en Pailoor van Lingen

Henricus van Deventer. Aertspriefter van Gelder : land, Paftoor te Arnhem.

Alardus van Haeften. Aertspriefter van Vriefland; ; cn Paftoor te Leeuwarden. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' '

Gerardus van den Berg. Aertspriefter cn Paftooi. te Groningen.

Paulus Roskam. Aertspriefter van Emmeiik, Recloi . van ’t Convent van S Agniet.

Cornelius Groenendijk. Paftoor te Rijnfterwoudc Jacobus Cos. Paftoor te Noorden.

Antonius Wenkom. Paftoor tc Sevenhoven.

Everardus Staci. Paftoor te Stompwijk.

Theodorus de Grccf. Paftoor te Soetermeer.

Theodorus Verhoog. Onderpaftoor te Leiden gt;

Oratoor. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

Johannes de Wit. Onderpaftoor in Roelc-vaertjes-Vecn.

Antonius Sonsbeck. Paftœr te Hoogmade. i Francilcus van der Lifte. Paftoor tc Alk-cmade.

Adrianus van Doit. Onderpaftoor tc Alkemade.

Matthias Ooftcrling. Paftoor tc Delft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

Jacobus van Rijdt. Onderpaftoor te Delft.

Cornelius van der Kun. Paftoor tc Wateringen.

Everardus Stalpart vander Wielen. Paftoor te Rijswyk.

Arnoldus van Voorn. Onderpaftoor in den Hacg-Alardus Titzing. Palhoor in den Hacg.

Alar-

( a? )

Alardus Hoflant. Gewezen Paftoor te Wormer.

' Arnoldus van Winden. Paftoor in ’tVcId by den

gt;f Haeg.

Theodorus van der Croon. Onderpaftoor te Weftland.

Cornelius van der Kun. Paftoor te Vlaerdingen,

•fl Norbertijn.

.f Laurentius van Remmen. Paftoor te Delftshaven.

^atius van Heiningen. Gewezen Paftoor te Dort.

J, Florentius Carolus Beaumont. Paftoor indcnBricl.

' Sebaftianus Verwel. Paftoor ter Gouw.

p, Jacobus Timmer. Paftoor te Rotterdam.

Cornelius Velthuizen. Paftoor te Utrecht.

3, Joannes Amcrongen. Paftoor te Utrecht.

Joannes van Graevc. Paftoor in de Voorftad van

g, Utrecht.

Petrus HoUen. Paftoor \^n St. Nicolaes te Utrcclu.

Antonius Schade. Paftoor te Bilt.

Everardus van Dal. Paftoor te Vianen

Cornelius Straftintfelt. Paftoor te Polsbroek.

, Joannes de Reeder. Paftoor te Montfoort.

• Gisbertus Lap. Paftoor te Jutphaes.

Jacobus Bylevelt. Paftoor te Maerflen, Oratoor.

quot; Joannes de Groot. Paftoor te Vinkevecn.

Antonius Rijfer. Licentiaet in de Godskundc, Paftoor te I»encn, Oratoor.

Joannes Tibbel. Paftoor te Schiedam.

Joannes Blok. Onderpaftoor ter Gouw.

Guilielmus Wannaer. Onderpaftoor ter Gouw.

Gysbertus van Viane. Onderpaftoor tc Bergfenhoefc.

g Nicolaus de Reder. Onderpaftoor te Rotterdam.

Joannes Chriftianus de Weert. Paftoor te Berg-j fenhoek.

’■ Francifeus van de Wetering. Paftoor te Cralingen.

C 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Re.'

( 24 )

Reinerus Viflèr. Paftoor te Moordrecht.

Joannes Chrifoftomus Vyfhuyfcn. Paftoor te Oo-dewater.

Henricus Lanfing. Paftoor te Schoonhoven. Hildebrandus van der Wiel. Paftoor ter Gouw.

Ignatius Walvis. Paftoor ter Gouw, üamelius Oofterlaen. Paftoor te Boskoop. Joannes van der Perre. Paftoor te Dordregt. Petrus Tiebofch. Paftoor te Dordregt.

Joannes van Heumen. Onderpaftoor te Dordregt. Melchior van Dreunen. Paftoor te RlKgt;on.

Joannes IgnatiusLipper.Onderpaftoor te Rotterdam. Laurentius Stook Paftoor van Utrecht.

Martinus van Hees Paftoor re Abftec.

Joannes Rombius. Paftoor te Yflèlftcin.

f rancifcus Xaverius de Broeder. Onderpaftoor in de Voorihad van Utrecht.

Philippus Emanuel le Febvre. Paftoor te Amersfoort.

Gijsbertus van Dijk. Onderpaftoor te Amersfoort.

Mattheus van der Maet. Geweezen Paftoor te .Amersfoort.

Joannes Haegen. Paftoor te Soeft.

Petrus Scheen. Paftoor te Woudenburg , Cano-nik Rcg. van St. Aug.

Francifcus Cornelius Derout. Onderpaftoor te Amersfoort.

Ambrolius Auguftinus Scheuning. Paftoor op ’t Hogeland.

Adrianus Smits. Paftoor te Hilverfom.

R«ncrus Francifcus Peumans. Paftoor te Blaricom.

Joannes Philippus van Deventer. Onderpaftoor te Utrechr.

Jacobus van de Waeteren. Paftoor te Laeren.

Antonius Kokkaert. Paftoor te Kuilenburg

Cor-.

Corneliu? van Wijkerftoot. Paftoor te Vleuten. Joannes Pruim. Onderpaftoor te Kuilenburg. Andreas van der Schuer. Licentiact in de Gods-kunde , en gewcezen Paftoor van Vianen.

Rutgcrus van der Burg. Paftoor te Huiffen.

Jacobus Helling. Gewezen Paftoor te Huiflen, cn Rcdor van St. Elifabets Convent.

Henricus Hollen. Müîionarius., cn Rfiótor van ’t Beggijnhof te Huiflen.

Fredericus Wilhelmus Hoet. Miflionarius, en Medehelper te Huiflèn.

Adamus Immerman. Paflüor te Hulhuifen. Philippus Tuckfclrer. Paftoor te Wacgeningcn. Joannes Everardus Cleiman. Paftoor te Aeit. Laurentius Pilfen. Capellaen te Huiflen. Stephanus Gei’ardus Lent. Paftoor te Eeitbeek, Andreas van Dieren. Paftoor te Hengel. Dionifius Bieftracten. Paftoor te Vorden. Sebaftàanus Riccius. Paftoor te Ligtenvoorde. Joannes Piasmans. Paftoor te Drempt. Fredericus van Milligen. Paftoor te Laethum. Wilhelmus van der Linden. Paftoor te Harderwijk. Joanner Peereboom. Paftoor te Elft.

Joannes ßijlevelt. Onderpaftoor te Arnhem.

Matthias Tork. Gewezen Paftoor te Kuilenburg, en Leesmeefter der Theologie, te Emmei ik.

Hermannus Petri. Oveifte van ’t Convent van den H. Gregorius.

Henricus Cleiman. Paftoor te Duyven. Andréas van der Linden. Paftoor op ’t Loo. Wilhelmus Brouwer. Paftoor te ElKe-»v Henricu-s Palm. Overfte van ’t Convent der Kruisbroeders te Emmerik , en Pro\'ia-ciael aen den RVrijn.

C 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Petros

{^6}

Petrus van de Zandc. Canonik der Kruisbroeder:, en Leesnieefter der Theologie te Emmerik. Wilhelmus Bartholomeus Voorft. Palloor te Kellen. Aiigultinus Ingenvorll. Paftoor in Tekkop. Cornelius van der Hove. Paftoor te G or ko m, Joannes Hanflen. Onderpaftoor te Utrecht. Reinerus Velthuifen. Paftoor van den Ouden-Rijn. Nicolaus van Sweringen. Paftoor te Purmerent. Simon Arentfen. Paftoor te Deventer.

Joannes Chriftophorus Suurhuys. Medepaftoor te Deventer.

Joannes Stael. Paftoor te Kolmfcltaeten.

Alardus van Blokhoven. Paftoor te Zwol. Gerardus Scheuning. Paftoor re Kämpen. Joannes Daniels. Paftoor te Zwol. Fredericus KloppCTS. Paftoor te Ommen. Petrus Nicolaus Derout. Onderpaftoor te Zwol. Joannes Jofephus Cattenbelt. Paftoor te Dalffen. Matthias van Gulik. Paftoor te Hoef.

Cornelius Bonaventura Derout. Paftoor te Emmenés.

Adrianus van Cuyl. Paftoor te Ofdorp. .Meinardus de Jong. Paftœr te Sparwoude. Bartholomeus Peiler. Paftoor te Aelsmeer. Guillelmus Zielhorft, Paftoor tc Buitenveldert. Guiliclmus Hcullcn. Paftoor te Steen wijk.

Jacobus van der Hoeve. Paftoor te Beeft, van d’order van den H. Norbertus.

Godefridus Wijnants. Paftoor te Renoy, van de order van den H. Norbertus.

Jofephus Francifeus Muilwijk. Miftionarius te A-mersfoort.

Joannes ßodart. Miftionarius tc Amfterdam. Wiilibrerdus Wijtmans. Onderpaftoor tc Amfterd.

Joan-

Joannes Potkamp^ Ondei paftoor te Lingen, Egbertus Grootbuys. Mitlionaris tc Lingen. Bernardus Bergolt. Paftoor te Thunen. Joannes Kcrftens. Paftoor te Bawinkel. Bernardus Woldcrink. Paftoor te Lengerik. Joannes Henricus Berlage. Paftoor te Freeren. Cornelius Huysman. Onderpaftoor te Amfterdam. Gerardus Strik. Paftoor tc Ippenburen. Everardus Smithuys. Paftoor te Rekken. Henricus Kroes. Paftoor te Beeft.

Joannes Kroes. Paftoor te Schacpen.

Joannes van den Berg. Onderpaftoor te Amfterd. Gerardus Winoldus Barkhaus. Paftoor te Plantinnen Joannes Burgh ardus Hettermans. Paftoor tc Braemlch.

Joannes Nicolaus Bergolt. Paftoor te Bakkum.

Adrianus Hampiink. Miflionarius, en Mede» helper op de Glaen.

Gcrardits Meyer. Paftoor te OldenTâcl.

k Chriftophorus Bloemen. Miffionarius, en Medehelper in ’t Twenthc.

Henricus Smithuys. Paftoor te Otmarfen.

Joannes Jofephus Morijn. Onderpaftoor te Ot-marfen.

Joannes Benl'chop. Paftoor te Tubburgen. Nicolaus de Jong. Onderpaftoor te Amfterdam. Gerardus de Jager. Onderpaftoor tc Amfterdara» Joannes Schuren. Paftoor te Friclênveen. Joannes Lefers. Paftoor tc Borne.

Joannes Swerink. Paftoor te Deldcn.

Bernardus Mauritius Edclacr. Paftoor tc Rijflcn.' Joannes Bekkers. Paftoor te Goor.

Gerardus Beer. Paftoor te Haxbergen.

gt; Joannes Bekker, lùftoor te EnfchSle,

C 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hcrlt;

(3?)

Ilermannus Peefe. Paftoor te Denekamp.

Anthonius Egberts, tweede Paftoor te Óldcnzad' Joannes Pynakker. Paftoor in de Voorftad te Ainfterdani.

Joannes de Graef. Paftoor te Amfterdam. Guillielmus de Praeter. Paftoor te Amfterdam. Gabriel Prauwels. Paftoor te Amfterdam.

Cornelius van Breugel. Onderpaftoor te Amfterdam-Theodorus de Jager. Miflionarius en Medehelpef te Amfterdam.

Joannes van Dijk. Gewezen Paftoor te Slooten.

Joannes van den Steen. Miflionarius, en Mede, helper te Haerlem.

Amoldus Boote. Zielzorger te Haerlem. Tobias Nomius. Paftoor te Saflènheim. Bernardus Verhorft Paftoor te Oeftgeeft. Stephanus van de Werve. Zielzorger te HacrleiH' Petrus van der Macs. Paftoor tcNoordwijkerhout-Cornelius Hoekgeeft. Paftoor te Heemskerk. Michael van der Sterre. Paftoor te Uitgeeft. Gerardus Tukker. Paftoor te Caftrikom.

Ucobus Noorman. Paftoor te Akerfloot. Theodorus Romyn. Paftoor te Limmen. Petrus Lobs. Zielzorger te Haerlem.

Henricus PauW. ' Paftoor in de Beverwijk. Theodorus de Jager. Paftoor te Velfen. Franicifcus Hugela. Paftoor te Berkenrode. Girolus de Bont. Licentiaec in de Godskunde, Paftoor te Wormer.

Cornelius Poclenburg. Paftoor te Aflèndelft. Joannes Opmeer. Paftoor te Krommeniedijk. Joannes van Marlchael Paftoor te Lifp.

Geraidus Sluiter. Paftoor te Sardam.

Joannes van Nek. Paftoor te Amfterdam.

Ahuys. Paftoor te Amfterdam. Joan-

( i? )

Joannes Rifpens. Paftoor te Groningen. Chriftophorus Bernardus Berlage. Paftoor in d’ Ommelanden.

Joannes Jofephus Ncdman. Paftoor te Ankeveen. Georgius van Kampen. Paftoor te Weefop.

Joannes Cæfar. Paftoor te Griethuilen uit het Convent van den H Gr^.

♦Nicolaus Mierink. van» d’order van óen H.Fran-cifcus , te ’s Heerenberg.

Arnoldus Smith. Paftoor ter Burg.

Godefridus Francilcus Wemmers. Paftoor te Zedaa Balthazar van Ray. Medehelper te Emmerik.

Petrus Breuns. Van d’order der Kruisbroeders, Mitfionarius te Ulft.

Adrianus Arnoldus Noorman. Overftc in het Convent tc Griethuizen.

Andreas Tiara. Paftoor te Oofterend. Bernardus Fok. Paftœr te Imlum. Petrus van Elft. Paftoor re Warrega.

, Timotheus van Ooften Paftoor te Dronrijp.

•F Thomas Verhoeven. Paftoor te Staveren. • Anthonius Francifcus Wulfers. Paftoor te Sloten, Guilielmus. Schutte. Paftoor te Lemflraeten. Theodorus Witfenbu^. Paftoor te Doniawcrftal. Lambertus Cramer. Piaftoor te Snede. Ulricus Swaga. Paftoor te Wolfende. Hermannus Holft. Paftoor te Senfmecr.

] lacc^us Lollema. Paftoor tc Workom Willibrordus Etma. Paftoor te Makkom. Lambertus Scharo. Paftoor te Lifte. Petrus Tromp. Paftoor te Hillegom. Hermannus Vlaem. Onderpaftoor op ’t Kalf. Francifcus van Breu^l. Paftoor tot Monikendatn.

), Jacobus van Ommeren. Paftoor tc Ulpendam.

if nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TheO'.

( 30 )

Theodoras Pellcnrok. Paftoor te Swacg. Arnoldos Hodtnpijl Paftoor te Overveen. Cornelius Francd'cus Krys. Paftoor te Ovcrdic-mcn.

Jakobus Ignatius Krijs. Miflionarius, en Medehelper te Anifterdam.

Theodorus Donker. Nliftionarius, cn Medehelper te Air.fterdam.

Petrus Hanneman. Paftoor te Edam.

Petrus Dobbeflen. Paftoor in de Bcemftcr, van de order van de Norbertijnen.

Petrus ’t Zul. Paftoor te Egmond.

Gerardus Anthony. Paftoor te Wieringen. Gerardus Hogeboom. Paftoor te Heiloo. Joannes Wouteri. Paltoor te Kalvcrdijk. Henricus de 1’Arche. Paftoor in de Zijp. Jacobus Aldenhove. Paftoor te Outdorp. Gerardus van Alkemadc. Paftoor te Schagen. Francilcus Schatter. Paftoor te Nicrop.

Matthias van der Veen. Paftoor te Blokkers. Nicolaus Vincent. Paftoor te Mcdenblik. Rembertus Entæus. Paftoor te Wervershoef. Theodorus Spoors. Paftoor te Hoogkarfpel. Joannes Broeder. Paftoor te Hem.

Matthias van Heek. Paftoor te Enkhuizen. Joannes Schagen. Paftoor in ’t Wefteinde. Joannes Rofa. Paftoor te Bovenkarlpel Joannes van de Velde. Paftoor te Grootebroek. Adrianus van Bergen. Paftoor te Spierdijk. .Wilhelmus van Gelder. Paftoor te Lamberc-i’chagen

Amoldus Wier. Paftoor te Hoogwout.

Joannes Andreas Huegla. Paftoor te Spanbroek. Joannes Akerboom. PaltOor te Obdam.

Rudol-

Rudolphus Weft renen. Paftoor te Woggenom.' Petrus Cofter. Paftoor te Nibbixwout.

Joannes van Exel. Paftoor te Hoorn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Joannes Otto Wilmes. Paftoor te Bergen.

Laurentius de Raep. Paftoor te Schord.' Nicolaus Siriks. Zielzorger te Alkmaer. Wolkardus Roos. Paftoor te Luqebroek Joannes Knotter. Paftoor te Enkhuyzen. Joannes Heicamp. Paftoor op de Helder. Henricus van Berk Paftoor le Graft. Amandus Verlchuuren. Paftoor op Texel. Petrus Lettebos Paftoor te Anafterdam. Daniel Meinderts. Paftoor te Amftcrdam. Gerardus Wijkerlloot. Paitoor te Amftcrdam. Joannes Heymenberg. Medehelper te Alkmaer. Joannes de Jong Medehelper in Noordholland. Henricus Joannes Loenius. Onderpaftoor tc

Noordwijk.

Meinwerus Mullerus. van d’ order van den H. Benediäus, amp;c. Miifionarius.

Tlicodorus Huk. van d’order van den H. Benc-didus, Medehelper te Putten.

Fredcricus-Holthuizen. van d’ order van den H. Benedidtus, Miflionarius te Barnevek.

Jiiftus van Schaik. Paftoor te Varik.

Cornelius Marquis. Gewezen Paftoor te Enk-huyfen.

Joannes de Roy. geweezen Paftoor te Pijnakker. Gerardus Wier, geweezen Pafttwr te Ommen. Henricus de Beer. Paftoor tc Hellendorn.

Engelbertus Brouwer. Miftionarius in Steenwij-kerwoud.

Hermannus Sevenftern. Paftoor te Vollenhoven. Jacobus van den Berg. Miftionarius tc Huiften.

Simon

( 32 )

Simon Charliers. Paftoor te Teigoes.'

Joannes Schoonebeek. Paftoor op ’t Eiland Tergocs.

Gerardus Egerwijs. Paftoor op Noordftrand.

Willibrordus Kemp. Onderpaftoor te Utrecht.

Joannes de Jager. Medehelper in de Diocefe van Haerlem.

Nicolaus Meynders. Gewexen Paftoor te Spanbroek.

Petrus van Court. Medehelper in de Diocefe van Haerlem.

Timotheus Hettema. Medehelper te Groningen.

le daer, Eerwaerde Heeren , uwc getuige-nis en teekening in -t Jaer 1701. gedaen, v/aer omtrent wy de volgende bemerkingen xnaeken.

I. Dat hier geen Jefuïten nog Minderbroeders en andere Bedelmonniken gevonden worden, dan alleen een xeekere Nicolaus Mierink van de Fran-cifcaener Order te s’ Hcerenberg , waer omtrent dit fpreekwoord iemand ligt zoude invallen : Hoe koomt Saül onder de Propheeten ? Dog men vind overal goeden en Vroomen ; en zo is ’t ook van dezen Eenigsten Francifcacner te hoopen.

De reft der Ge-ordenden zijn Norbertijnen, Kruisbroeders, Benediäijnen, e»«. tengctalle van veertien.

Maer waerom geen Jefuïten nog Bedelmonniken ? Dit verraed hun, en doed handtaftbaer zien wie de yyanden van den Aerts-Biffehop en zijne Cceftelijken geweeft zgn: Wie de valfche Be-fchul-

{îî y

fchuldigers, wie de Lafteraers, wie de Vervolgeiî gewcelt lijn.

TT was een jefuïe, P. Doucin in den Haeg, die men wil dat het godloos Lafterfchrift : het

Mtmmiael. . . , . vdw den fiaet en voort^dn^ der janfenißen in Holland, gefmeedt hoeft. ’T was een Minderbroeder Ægidius de Glabais, te Amilerdam , die niet wdnig deel aen de ver-Tolgingc en Lafteringc van den Aerts-BifTchop en zijne Gceftelijkheid gehad heeft. En xo is ’t een ieder, die van die tijden gebeugt, kennelijk, hoe Xeer dat flag van Monniken en Jcfuïten, xo op de predikftoelcn, als in de Biegtftoelen, en in open-bacre Lafterfchriften gewoed hebben, pm dexen gtxeegenden wijngaert des Heeren, * als een •wild en ivoeß zwijn ot» ver te vroeten.

'L'j merkten en xagen, hoe de Doorlugtige Bis-fchop van Schaften , op het fpoor van xijnen Doorlugtigen Voorxaet den Biflehop van Cafto-rien, het daer op aenleidc om een verUgte en geleerde Cleregie te kwecken, en allenthalven Pastoeren en Priefteren te hebben die de leere en tilgt der Kerke in haere xuiverheid xouden hanJ-havenen : hier door xagen xy te gemoet dat hun winkel en prullekraem van kappen en lappen, touwen en koorden , fabulen en bygelovigheeden, haeft xoude in duigen vallen ; en dat een volk gewent aen de xuivere wateren van Gods Woord en Kerkleere, met ’er tijd de neus voor hunne ftinkende en met den voet getreede en dutroerdc wateren xoude optrekken.

Des fteldcn xy xig in de voorbaxx , en namen

D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hunne

* Pfalm. “9- V. 14.

{ 3 )

hunne toevlugt tot het lafteren en onteeren van den Billchop en zijne Gecftelijkheid Zy fchrceuwden van Kettciy, Janfenidery, Rigoïifte-ry, van het niet eeren der Heiligen cn dc Moeder Gods , en honderd diergelijke verdigtfeien ; des had de Cleregie, in plaets van haere buiten-fpoo-righceden tecgen te gaen, genoeg te doen om alle die Lafteringen en Leugenen van hun af te wee-ren.

Beide die zaekcn geeven U Ecrwacrd: niet dui-fter te kennen, naenientlijK, en dat zy het zijn die pligtig zijn aen ovcrtrecdinge in leere en zedetugt, cn egter niet naclaeren den Billchop en zijne Cle-regie valfchelijk te belchuldigen.

11. En dat is het tweede dat wy in dezen Brief acnmerken.

Want dog wie anders heeft deClcregie in ’toog dan dc Jcfuiten en Monniken, als ze dus klaegcn-dc tot de Kardinaclcn fpreckt :

,, Wy hebben, niet zonder reeden, met Iced-weezen verlfaen, dat den AeiTs-BüTchop van „ Seballen, Apollolifchc Vicarius , een Zeer

Wacrdi^ en Wakker Kerk - Voo^d beneeven.s de ,, Onder-Vicariiïèn door hem aengeifeld, Man-nen van een ongefchonde vroomheid al van o-„ vcilang, door ceuige onzer Médepriefteren met ,, woefte en heiloze befchuldigingen, in een zéker

fmeekfchrift aen UHoogwaerd; Uitmuntcntliee-„ den toe gezonden, lltimelijk betigt zijn.” En wat lager ; „ Wy fmeeken zeer ernftelijk, dat U Hixïg-„ waerd; Uitmuntenthitcden geen gehoor verlee-,, nen aen hen die den genoemden onzen Aerts-,, Billchop, en de tegenwoordige Rcgeering dézer ., Zendingc poogen zwart te maekem”

Nu

Nu dat het de bcfchuldigers zelfs zijn die plig-tig zijn acn overtreedinge in Leere en Zeedetugt, dacr over laet de Clercgie zig op deze wijze uit :

3, God gave dat zy die onzen Kerkvoogd, en „ zijne Geeftelijkheid nu van overlang quellen en 3, lalleren 3 niet veel eer zelfs aen de overtree-33 dinge , zoo in Leere als zeeden pligtig wae-,3 ren!”

III. Niet alleen dat U Eerwaerd: in dien Bricl^ deze vyandcn die de Clcregie plaegen en laßere» j van quaede leere befchuldigr 3 maer U Eerwaerd-wenden van hun af de laftering en woefte be' fchuldiging uwer vyanden 3 en geeven openbaere getuigenis van d’ onno7.elheid der Cleregie en van de zuiverheid hunner Leere en Kerktugr. Dus luiden uwe wotrrden.

3, Wy wceren niet dat hier cenige nieuwighec-,3 den of gezacit of gedoogt worden.

33 Her oud Geloof van den H. Petrus 3 door de „ Heilige Biflehoppen Willibrordus3 cn Bonifa-33 cius geleerd cn ontvangen 3 preediken wy , en 33 wy verdédigen en bclchermen het zelve zoo 3, met woorden als met de penne tcegen die gee-3, nen die van het Geloove afgewecken zijn.

„ Ten waerc het miffehien voor een nieiflwig-3, heid by eenigen onzer teegenftreevers gcagt 3, wierd 3 de yeilige en on-jjrikhaere l^eere van dtn 33 Heiligen ^inguflinvs en lljornas , niet door 3, twift-zugt 3 maer tot ftigring der Godvrugrig-„ heid 3 voor te draegen ; en de tugtreegels van 3, den Heiligen Carolus Borromeus, door de gc-3, heele Kerk, en zelfs nu onlangs te Rome, ge-,3 lijk wy verftaen hebben 3 gepreezen 3 met zagt-

D z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,3 moe-

„ moedigheid , en vooriigtigheid , als van verre JJ na te volgen.”

Zie daer Eerwaerd: Heeren uwe eige getuigenis : een getuigenis waerdig aen Priefteren die weet en dat’er geichreeven ftaet; * Schaem u nid tie 'u;aerheid te zeggen voor uvte aeU.....nog volg tk lengen met i», tegen uvte tige ziel. Een getuigenis die wacrlijk over U Ecrwacrd; een on-ïierffelijken en eeuwigen Lof xoude hebben doen néderdaelen, indien Ü Eerwaerd: maer zo gelukkig geweeft waeren van zig te her-inneren dat het nier genoeg is een en andcrmael voor de waer-heid en gcregtigheid te getuigen ; maer dat men dat doen moet ren einden zijns lévens, en daer voor ftrijden moet tot de dood, toe. f Strijd voor de regivatrdigheid ter behoudenijje van uwe ziele en kaKp voor de gcregtigheid tot de dood toe.

Zie daer een getuigenis, die den tijd aenwijft in welke wy met en beneevens U Eerwaerd.- gelijk Ronden. Vervolgens een tijd in welken wy onderling cendragtig , van één gevoelen en goed Katholijk waeren.

Wacr uit volgt, dat teegenwoordig die Paftoors cn Priefters welker gemeenfehap U Eerwaerd; nu ontwijken, zo goed Katholijk zijn als U Eerwaerd: benevens de geheele Cleregie in dien tijd waeren.

En die Heeren zeggen nu nog, gelijk U Ecrwacrd; toen zeiden. ,, Wy weeten niet dat hier ,j eenige nieuwigheeden of gezaeic of gedoogt y worden.

„ Het oud Geloof van dea H. Petrus, door „ de

• F.c lejlail. 4. V. H- aÖi.

f léid. V. iö.

( 37)

J, de Heilige Biflchoppen Willibrordus, en Boni-,, eins geleerd en ontvangen, preediken wy, en }gt; wy verdédigen en befchermen het zelve zoo i, met woorden als met de penne teegen die gec-j, nen die van het Geloove afgeweeken zijn.

5, Ten waere het miflchien voor een nieuwig-5, heid by eenigen onzer teegenftreevers geagt j, wierd , de Valt^e en on-wrikhaere Leere van den j, Heiligen Auguflinut en Thomas niet door j, twift-zugt, maer tot ftigting der Godvrugtig-„ heid, voor te draegen ; en de tugtreegels van j, den Heiligen Carolus Borromeus, door de ge-„ heele Kerk gepreezen, met zagtmoedigheid , „ en voorzigtigheid, als van verre na te volgen ”

Zo kunnen U Eerwaerd; nu niet fpreeken ; Zy kunnen nu niet zeggen ; vjj vseeten niet dat ’er nieuvjigheedcn z.ijn i want alles wat uw Eerwd: heeden en zeedert een geruimen tijd goed Katho-lijk maekt, is nieuw.

Uwe eerde belijdenis en getuigenis voor de Waerheid en geregtigheid verlieten hebbende, is het nieuw dat gy daer nae u daer over gefchaemt hebt , en deftige Medepriefters hebt laeten verdrukken en vervolgen, zonder dat het u aengaer.

Nieuw is het, dat een Cleregie , en zonderling een Capittel zo als het uwe, ’t welk met * heilige beloften , verz^ld met geflaefden eede van het Bi/~ fchoppelijk Capittel te gehoorz,aefnen en getrouw te s.ijn y zig verbonden heeft, haere Regten te verdédigen , egter dit toevertrouwde pand en erfdeel hunner vaderen laet vaeren, en zig en hunne Kerk aen een vreemde Magt vcrllaeven.

Nieuw is het, zig door nieuwe Formulieren, D 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;heil-

• Voorberigt van ’t MotivumJuris van Heer de Swaan.

(38)

hcil'ozen ecden , Zonderling varr het Formulier van Alexander den VIL zig te bezoedelen, en zijn gemoed te bezwaeren.

Nftt-u) is het, de ßullc Unigenitus aen te ncemen , en zo dierbaere Waerheeden als in de zelve veroordeeld worden , te verdoemen en te ver-oordeelen.

En zo Nieuw als alle deze dingen zijn, en buiten het Katholijk geloof en zuivere Zedetugt, jae llrijdig aen het een en het ander; zo verlehnkkelijk is het voor U Eerwaerd; deze wegen ingcllaegen te hebben ; en nog verfchrikkelijker dat U Eerwaerd: dacrom hunne Medebroederen en Prie-ftcren die zulks niet hebben können doen, vervolgt, en van de Kerkelijke gemeenfehap tragt re berooven, en af te fnijden.

Immers dit zijn de ftukken die in vcrfchil zijn , en zonder die kan niets wezentlijks voor den dag gebragt worden : waerom wy dan ook , niet alleen voor U Eerwaerd: die de zelve genoeg wee-ten , macr voor aUe Gelovigen die waerheid en vreede beminnen, dicopcnleggen, op dat zy niet door de wilde en woefte tael van ongehoorzaem-heid moogen milleidt worden , maer met hunne eige oogen zien het weezentlijkc onderfcheid rullèhen U Eerwaerden , en ons die gy vervolgt.

Óenktegter niet, Eerwaerdc Heeren,dat wyU Eerwaerd: alle teekeniugen en Formulieren die door de Nuntiuilèn en Intcrnuntiullèn zo van Kculcji als Bruird, op den naem en door bevél van ’t Roomlche Hof, van de Paftoors en Prie-fters onzer Kerke afgedwongen en afgeperft zijn , Z'ulien IC voorfchijn brengen.

Zee»

f 39 )

Zeekerljik neen , want dewijl dit geheim der boosheid doorwandelt in de duifternifle, en niet vertrouwt word dan aen die geenen die hunne knien voor Bacl buigen, des zy zelfs die zodaenï-ge Formulieren gcceekend en aengenomen hebben, Hommer als viffchen zijn, en by nae nooit durven zeggen, wat zy gedaen hebben; zo is ’t niet dan by geval dat ’er eenige ontdekt zijn, die dan ook zo hier en daer wel door den druk gemeen gemaekt zijn, dog niet alle, nog ook niet genocgzaem., op dat het Gemeen daer kennis van hebbe.

Schoon dat U Eerwaerd. benevens de gcheelc Cleregie die zo loffelijke getuigenis voor den Doorlugtige Fleer Petrus Codde en zijne Cleregie gedaen hadden , zo is egter die Prelaet in zijne onnozelheid niet gehandhavent, maer Clemens de XL heeft hem in een Brevet van ’t jaer 1703. op ’t hoogft onteert, en hem van zijne bedienin-ge tccgen regten , onder voorgeeven dat hy daer reifmactiff en nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reeden toehadde , afgezet,

de Capittcls als nietig verklaert, en het regtsge-bied hen op ftraffe van Excommunicatie verboo-den.

Hier na is in ’t jaer lyoy. dc Fleer Potkamp tot V'icarius Apoftolicus aengeftelt, en die God-vrugtige Man deed terftond wel zien van hoe weinig ingang by hem waeren de zoogenaemde doolingcn daer de Cleregie door liaere vyanden mede befchuldigt was. Fly liet een algemeens brief uitgaen tot bevreediging van alle Paftoorera en Prieftcren.

Dog door het acnftellen van Adam Damen in D 4.

( 0)

’t jaer 1707. en d’Internuntius Buffi, is alls wccr in d’uicerfte verwarring geraekt.

En zeedert heeft men die 300. Paftoorcn en Priefteren, waer van wy nu fpreeken, op alle wijze geplagt om hen van hunne getuigeniflè af te trekken , de gemelde Bulle van Clemens den XI. te doen aennecmcn, en zig aen Rome en haere Nunduflcn en Internuntiuffen te onderwerpen, cn ’t Formulier van Alexander den VIL raekende de bewufte vijf Stellingen van Janfenius, en andere Formulieren te doen reekenen. Waer by daer nae dan de Bulle Unigenitus gekomen is.

Die dan zo ongelukkig geweeft zijn van zig aen de dwinglandy van Rome te onderwerpen, hebben de naevolgende Formulieren moeten reekenen en bezweeren

Dog gelijk alle déze Formulieren , byzonder opzigt hebben op de zogenaemde Kettery van Janfenius, en op de vijf Stellingen hem quaedaer-dig aengewreeven , zo zal het U Eerwaerd: niet yervcelen, dat wy tot meerder ligt voor den onkundigen Leezer die Stellingen laeten voorafgaen benevens de verdoeming van Innocentius den X. en Alexander den VU. waer nae dan d’andere Formulieren zullen volgen.

DE VIJF ZOGFJsTAEMDE STELLINGEN VAN JANSENIUS.

I.

Eenige geboden Gods zijn ónmogelijk aen ,, regtvacrdigc menfchen , willende cn poogtn-

s, de.

( 41 )

de, volgens de teegenwoordige kragten welke 55 zy hebbar ; hen ontbreekt ook de genade waer 55 meede mogelijk worden.

n.

55 In den ftaet der gevalle natuere word acn 55 d’inwendige genade nooit wederftaen.

UI.

y, Om loon of flraflfe te verdienen in den ftaet 55 der gevalle natuere, word niet ver-eifcht een 55 vrijheid van noodxaekclijkheid, maer ’t is gc-5, no^ dat ’er vrijheid van dwang zij.

• IV.

• 5, De half Pelagiaenen ftonden toe, dat dc „ voorkomende inwendige genade tot ieder werk, 55 ook tot het beginlcl des gelooft noodig was; 5, maei’ daer in waeren quot;Vj ketters, dat zy ftaen-„ de hielden dat die genade zodaenig was, dat „ de menfchelijke wü haer kou wederftaen, of 5, gchoorzaemcn.

• V.

j. Het is half Pclagiaenlch te zeggen, dat Chri-55 ftus voor alle menlchen, niemand uitgezondert, 55 geftorven is, of zijn bloed vergoocen heeft. ”

Innocentius de X. in den jaere 1653. den 31. Mey deze Stellingen ver-oordeelendc, verklaert,

55 Dc cerfte te zijn; ligtvaerdig, godloos, gods-„ lafterlijk, vervloekt, en ketterlch.

n De

( 4i )

5, De tweedei en derde, ketterfch.

„ De vierde, vall’ch, en ketterlch.

,, De vijfde, goldoos, godilafterlijk, verfmae-3, delijk, Ce kort doende aen de goddelijke barni-„ herngheid, en ketterich.”

De kettcrfche xin van deze vijf Stellingen heeft nooit geen Verdedigers inde Cathohjkc Kerke gehad : Maer wel hebben van ’t begin af Godvrec-zende Mannen, zoo Biffeheppen als andere, een heilige wederhoudendheid gchadt om die Stellingen aen cenH. Biffchopalsjanlèniustoctefchrijvcn, en te zwcéren, dat 2y uit 2jjn Boek getrokken waeren.

Maer Alexander de VIL in zijne Bulle van den ló. Odober 1656. niet te vreeden met die Stellingen op die wijze als zijn Voorzaet gedaen hadde, tc doemen en te ver - oordeelen, ziet ze aen alt Kinderen der boosheid dewelke durven ze^en dat de gemelde vijf Stellingen in het boek van yanfenius niet gevonden worden, nog in den zin van den zelvcn ^yanfenius'^ beoogt, veroordeeld zajh. En hy verklaert dat die vijf Stellingen uit het boek van Corneliut fanfet ius Bijfchof van Tperen , welkers offchrift is Augustinus, getrokken zd'fn , en in den zin van den ztlven Cornelius beoogt, verdoemt zijn.

Dog hier mede nog niet te vreeden, ftelt hy in zijne Bulle van den ly.Maert i66y. een Formulier voor , ’t welk hy wil dat alle aierts-BiJfehoppen, Bijfchoppen, en andere Geeflelijken, BoEloren, Licentiaten , Reifors, en Meeflers der Schooien, binnen den tijd van drie Maenden nae der zelver be-kendmaeking zullen teekenen ; hy gebrek van welke hy wil dat men zonder vertoeven (^irremiflibilitcr^ zal procedceren volgens de Canones teegen de onge-bsorzaemen. Het zelve luid aldus ;

FOR-

( 3)

FORMULIER

Om van de Bovengemelden tnder-teekent te ‘WQraen.

,5 Ik ondergefchreeve N. N. onderwerpc my ,5 aen de Apoftolifche Conftiiutie der Roomfche 5, Pauzen Innocentius den X. gcdagtcckend den 3, 31. Mcy 1653. en aen die van Alexander den 3, Vn., gcdagreekend den 16. Oétober 16^6. en „ de vijf Stellingen getrokken uit het hoek van 3, Cornelius Janfenius genaernt Augustinus , „ Verveerde en verdoem ik in den sc^lven o:,in, dien d’Auteur beoogt heeftgelijk d’Apoftoli-fche Stoel door de gemelde Conftitutien die „ ver-oordeeld heeft: z.o zveeer ik , en zo moet

my God helpen en deze zijne Heilige Bvange-„ hen.”

T? is dit fchrikkelijk Foi mulicr dat Clemens de XI. in ’t jaer 1705. in zijne Bulle die begint Vi-neam Domini Sabaoth, op nieuw acngedrongen, en in onze Kerk gevoerd heeft, en welke alle die den nacm van Goed hebben , moeten reekenen en bezweeren.

’T is dit Formulier, benevens andere fchrikke-lijke zaektn , welke de Nuntius Bulïi , Sanélinu-s en andere van tijd tot tijd algepraemt hebben van allen die zig aen hun onderworpen, of hunne Zending van hen ontvangen hebben.

Een van de eerfte, is ons ter hand gekoomen van den Heer Henricus Gral per, die ’t zelve met zijn eige hand gefchreeven heeft.

1. FCR-

( 44 )

I.

FORMULIER

O F

Voorfchnft.

Van het gene Je Heer quot;Buffi Hutitius te Keulen by Je Bulk genaemt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DoMiNi Sa-

BaOTH gevoelt heeft het wlke Prieflers in het vereenigt hieJerlanJJie hy hartnekki-ge en weJerfpannige noemt om in Je genaJe Jes Paus lueJer te geraeken, gehouJen zijn te onJerteekenen.

ondergelchreeven , nemen de Bulle van i, onzen aldcrheiligften Vader Clemens XI. die 5, tegenwoordig Gods Kerk gelukkelijk beftiert, ,, in alle opregtigheid aen , en beloven , dat wy ,) al het geen in dezelve begrepen is, zonder ceni-„ ge bepaeling gt;nbsp;gelijk gchoorzaeme kinderen der 5, Kerke betaemt , zullen onderhouden.

„ Den Eerwaerdigften Heer Adam Damen, AertK-BilTchop van Adrianopelen, die onze Al-„ lerheiligfte Vader tot Apoftolifehe Vicaris over ,) het vercenigt Nederland geftelt heeft , erken-,, nen wy in die hoedaenigheid voor onzen wa-Î, ren gt;nbsp;en wettigen Overften , en op een aller-„ kragtigftc wijze beloven wy aen hem, als of hy ,, waerc onze eige Biffehop, als ook aen alle zij-„ ne Nazaeten, die tot dit zelve Ampt van dien „ zei-

( « )

welven heiligen Stoel mogten gefthikt worden, ,, in allen deelen te zullen gehoorzaemen.

„ Wy keuren voor quaet, en uit’er herte ver-,5 doemen wy alle toevlugt hoedaenig dic ook „ zy, die men tot de wereldlijke Overigheid, te-„ gens d’Agibaerheid van den Apoftolijken Stoei en des zelft bedienden genomen heeft.

„ IVjf bMcn van 'den Doorlugtigften en Eer-5, waerdigften Heere Apoftolijken Nuntius te ,j Keulen , dien wy wecten dat voor als nu het J3 Opperbewind van deze Zendinge heeft, 'vergif-ongehoorzeemheeJefi, hof-liaevig die ook zijn, die wy regens onze heilige „ Moeder de Kerk begacn hebben, en wy zullen ,, met Gods genade voortaen ons aen dezelve , „ als gehoorzaemen betonen.

„ Zo waeragtig helpe my God, en zijne Hei-j, lige Evangelien.

„ In waerheid van Zulks, hebben wy dit met „ onze eigc hand onderceekend , en mee onze „ zegels beveiligt.”

II.

FORMULIER

~Ttoelk Vincevtius SanSiinus afge-cifcht heeft vatt tic geenen die bj hem hunne Ze7iding gehadd hebben. Vshza van wy ’t latijnfch affchrift mede van den Heer Gra^’r ontvangen hebben.

„ Ik N. N. onderwerpe my aen de Conftitutic X, van innocentius X. gegeeven den 31. Mey

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7,

( 4lt;î )

quot; i6$3. en aen de Conftitutie van Alexander VU }gt; gegeven den 15. October 1656. verwerp en ,, verdoem met een opregt herte de vijf propolitien „ getrokken uit het boek van Cornelius Janlênius „ genaemt Augustinus in den z.in die de zelve ,, Auteur voorheeft , zoo als de Apoltolilche „ Stoel door de gc'zeide Conlticutie die verdoemt „ heeft.

„ Ik zeg toe en beloove, zoo lang als ik in de „ Miilïc zal zijn, alle gehoorzaemheid en eerbie-„ digheid aen onzen Alderheiligftc Vader Cle-„ mens XI. en zijne Nazaetcn in den Apoftoli-,) fchen Stoel, en aen zijnen Vicaris, en voor als „ nu aen den Doorlugtigften Heer Internuntius.

,, Ik neem aen , belijde , zal onderhouden, en van andere doen ondeilioudcn alle de Bullen ,, der Pauzen , voor eerft de Bulle die met deze ,, woorden begint: Vincam Damini Sahaoth. Ik „ zal onderzoek doen omtrent de geenen die ze 5, niet onderhouden ; en zoo ik bevinde dat ’er ,, iets tegen deze of eenig andere gedaen is , of 5, gedaen word van imand in de Milfie der ze-,, ven vereenigde Provinciën, zal ik het aen den 5, Hoogwaerdigften Heer Vicaris, die ’er als dan „ zal zijn j of den Doorlugtigften Heer Inter-,, nuntius te Bruffel refidercnde bekent maken, ,, en na vermogen tragten af te weeren, te be-,1 letten en te corrigeren.

„ Ik zal het Catholijk geloof in alle zuiverheid „ bewaeren, en van alle Parochianen en Mede-,, werkers in dc Miffte doen onderhouden : daer-3, om zal ik geendnts toelaetcn , of gedogen r, een verfcheidentheid van Catechiftnulfen ; maer dien alleen leeren, doen aeuncemen en druk-

,3 ken,

( 47 )

„ ken , die men in ’t Acrtsbisdom van Mechelen ,, gewoon is te leeren , en ik zal de geloovigcn 5, nier anders onderwijzen , nog op den Predik-,, ftoel, nog in den bkgtlloel , nog opentlijk , „ nog heimelijk.

„ Alle de misbruiken omtrent de bediening der }, Sacramenten, zal ik na vermogen verbeeteren, „ en ik zal ze niet anders ais , na het voorfchrift ,5 van ’t Concilie van Trcntcn, en de wijze van ,j de Roomi'chc Kerke in de latijnfche taele bc-j, dienen , d’overtreeders zal ik vermaenen en « zonder uitftel overdragen.

3, Dewijl Gods hl. H. Evangelien overvloedig 33 genoeg zijn voor d’onderwijzing der Gcloovi-33 gen, zonder dat het nodig is te fpreeken van 33 de moeijelijke Scbool-qucftien die het volk niet 3, onderwijzen, en die altijd met een groote om-33 zigiigheid en gematigtheid moeten behandelt .3, worden.

„ Hierom beloove ik vaft, en zeg toe : dat ik ,3 de SchoolftofFcn of Queftien van de onweder-,3 itaenbaere Predeftinätie, van den vryen Wille, „ van de genoegzame en daedgevendc Genade, „ en andere diergelijke niet zal aenraken, niet ,3 leeraren nogt tot ttolïè var^ een openbare of 33 bezondere redenvoeringe behandelen.

3, Omtrent de onbevlekte Ontfankeniffe van de ,3 H. Ma^ 3 en tegen hacr eer en vieringe, zoo „ als gemeenlijk van de H. Kerk aen haer, als ,3 PatronelTe en Voorfpraekerilê by den Zoon, „ gegeeven word, zal ik niet fpreeken : veel min „ zal ik de gebéden, door de welke men gewoon „ is haer aen tc roepen, verminken of te verkor-gt;3 ten.

Tot

(4M

„ Tot beveftinge cn onderwcrpingc vaquot; âk a'-,, les, oudertekene en bclove ce zullen onderhou-5j den.

„ Zoo helpe my God Almagtig, en dezc zijne „ Heilige Evangelien. ”

N. N.

Wel zegt zeker geleerd Schrijver, dezen Eed al voorlaag door den druk gemeen gemaekt hebbende :

„ Wat Piiefterdie eenige kennilTe of Confeien-„ tie heeft , kan zulk een grouwelijk Formulier „ ondertekenen? voor eerft; verdoemen itclliii-„ gen die tweezinnig zijn , en zweeren, dat ze ,, ge. rokken zijn uit een boek die men verbiedt ,, te leczen ; in welke tot nog toe niemand de j, gezeide ftellingen heeft kunnen acnwijzen : en

van den welken zeer veel geleerde Mannen, ,, die hem met d’iiiterfte oplettenthcid en naeuw-„ keurigheid doorleezen hebben, getuigen , dat „ hy niet anders behelft als de zuivere leere van „ den H, Auguftinus. Verder, zweeren dat den ,, Schrijver van dien boek, die eenen H. Biffehop „ geweeft is , den quaden zin heeft voorgehadt. „ Daerenboven, met eede beloven ; dat men alla „ Bulle/i van Roipe, hoedacnig die ook mogten „ wezen, blindelings zal aennemen dat men zig „ aen den armen Catechiiinus van Mechelen 3, zoodanig zal binden dat men gee a aneiere (zelfs ,, niet den Roomfehe) zal gebruiken; Dat men noit, ’t zy in ’t openbaer, ’t zy in ’t heimelijk ,, Zal Ipreckcn van ile Preeieflinatie, van den vry-„ en Wille van de Genade , en diergeli]ke floten, j, Wat goddelooze beloften ! zal men noit fpree-„ ken van de gronden van de Religie op dewelke

( 49 )

de Chriftelijke ootmoedigheid , de hope , de „ liefde, dankbaerheid, kort om alle de deugden „ gebouwt zijn ! wie fchrikke niet ! Ondertullchen „ dit is de deur , of om beter te zeggen, de 3. venfter langs dewelke de Pricftcrs die haer zcii-„ dinge by den Internuntius haelen altcmael moe-3, ten inklimmen. Wat ftaet daer anders uit te 33 volgen3 als dat die Kerk, voor heen zoodoor-3, lugtig door de godvrugtigheid , en geleerdheid 3, van haer Kleregie , en zoo bloejend door den ,3 yver en ftigtig leven der geloovigen , eerlang „ met het fchuim en ruigte der Schooien, botte-3, riken en deugnieten zal vervult zijn ; het welk 3, noodzakclijk het verval van de goede tugt en 33 zeden, zwaerc verergerniflen, en de verdoe-„ meniflc van ontelbaere zielen, met zig m.oet „ lleepen. Godt gave dat men van nu af de be-3, ginléls van zulke fchrikbaere onheilen niet en ,3 zag. A’^an nu af ziet men carder de Geftclijken 33 d’onwetendheid, en ongebondentheid d’over-hand nemen, zonder dat ’cr imand is die haer „ buitenfporigheden beftraft.”

In het voorgaende was de Bulle Unigenitus nog niet geplaetft, maer daer nae heeft men een Formulier van de zelve Munte alge-eifcht , daer die Bulle in flaet, en der zelvcr aennecraing af-gevordert word.

III.

FORMULIER

Welk die ^cenen teekeiten mcctcn , die van de Nuntiußen , of hunne Bedienden inzonden •veerden.

E 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X. ,3 Ik

t. ,, Ik ondcrgefchrevcn N. N. onderwcrpc my acn de Bulle of Conftitutic van onzen H.

75 Vader Clemens den XI. welke begint met de-'5 zc woorden : i'ineam Dotnini en andere Con--.5 llitutien , dacr in bcgrccpen ; by welke hy de 75 vijf Stellingen , als getrokken uit het bock van 75 Cornelius Janienius, welker tytel Augustinus 57 is, in den zin, welken de Auteur heeft bc-7, oogt, doemt en ver-oordcelt, welke Stellin-55 gen ik N. N. op die zelve wijze, als zc by 3, den Paus gedoemt zijn , niet alleen met den „ monde, macr opregtelijk uit ’er herte verwerpc 75 en verdoeme.

• 2. 55 Ik ondenverpe my ook acn de Bulle of 7, Conftitutie van dien zclven H. Vader, welke „ begint met de woorden : Vni/rejiitus Dei 'Filius, ,5 by welke hy loi. Stellingen, uit het bock van 75 Vader Quefncl getrokken, ver-oordcclt. Ik be-„ love ook, dat ik bezorgen zal, dat mijne on-55 derhoorigc fchapen die zelve eerbiedigheid aea ,, die zelve Conftitutie Bulle betonen.

• 3. ,5 Ik 7a?ggc toe , en belove alle gchoor-5, zaemheid , verbinding en eerbiedigheid acn ,, onzen H. Vader, aen alle zijne Nazaten, ook „ aen zijnen Vicaris, als ook acn den Heer Inter-5, nuntius.

• 4. „ Ik keur het quaed, en verfoei het van „ herte, ceniger wijze toeviugt te nemen tot do „ wereldlijke Overigheden, als ook eenigcr wijze „ tc protcftcren tegen ’t gezag van den H. Stoel, 3 5 cn van de Bedienden der zelve.

• s. „ Alle Bullen der Roomfche Pauzen , en ,, clk in ft bezonder , voornamentlijk die, welke ,, bcgirit met de woorden Vweam De/nini, neem

( SI J

J, ik aen, en bclijdc die opentlijk ; ik zal die ook J, nackomcn, en zorg dragen, dat die van ande-5, re ook onderhouden worden j ik zal ook on-35 derzoek doen nae alle die geenen, die dezelve 33 niet onderhouden ; en zoo ik mögt agtcrhaelt 33 hebben, dat in deze zeven Vereenigde Pro-33 vincien van imand, wie het ook zy, iets tegen 33 deze, of cenige andere Bullen, mögt gedacn 33 worden, dat zal ik aen den Heere Vicaris, of 35 aen den Heer Internuntius, die gewoon is te 35 Bruffcl te redderen , acnbrengen, en nae mijn 35 vermogen zal ik tragten dat te fluiten en te 53 verbeteren.

• 6. „ Ik bclove, dat ik met de tegenflrevers en „ ongchoorzamen aen den H. Stoel, ganfeh geen 3, gemeenfehap zal houden tot’er tijd toe, dat zy 33 zig beteren en van hunne tegenflrevinge gezui-33 vert zijn.

• 7. „ Ik bclove 3 dat ik die Prieflers, welke on-35 gehoorzacm zijn acn de Roomfche Kerke, 3, omtrent de bediening der Gccftelijkc zaeken niet behulpzaem zal zijn, en dat ik van zoda-33 nigen geen admiflie, bezending, of behulp-3, zaemheid zal vragen.

3, Aldus zweer ik N. N.

Zoo waerlijk helpc my Godc Almag* 33 tig en zijne H.H.Evangelien.”.

y. FOR:

( 5^ ) IV,

FORMULIER,

By wlke de Noordhollandfche Prießers enkel de Bulle Unigenitus asnneemen.

„ Mits het onzen Heiligden Vader Clémens „ den XI. Paus van Roome door zijne Bulle van ’t „ Jaer 1713. in herfllmaend, belieft heeft te doemen „ hondert en een Leerpunten, getrokken uit een „ Franfch boek, in vericheide ftukken verdeeld, „ onder den naem van Le Nouveau Teßament, enz.. „ en dit zelve boek, mitsgaders alle andere, die „ tot verdeediging van ’t zelve of reeds uitgeko-„ men zijn, of hier nae zullen u'tkomen, te ver-,, bieden j z-oo if ’t dat wy ondergefchreevene Prie-,, ßers van de Noord-Hollanfche Landftreek aen-vaerden de Bulle UnigeniTUS met zoodaenigc „ onderdaenigheid , en eerbiedigheid als het be-j, taemt en wy fchuldig zijn ; Wy ver-oordeclen „ en verwerpen alle de Stellingen, en ieder in ’t „ byzonder : zo als de Zelve door zijn Heiliglieid „ Clemens den XI. zijn ver-oordccld ; Wyverzee-„ keren, daer en boven , dat Wy de ver-oordee-„ ling aen de Gelovigen , onze zorge aenbevoo-„ Icn, hebben bekend gemaekt, of in ’t toekoo-« mende zullen bekent macken, enz.

Bulle

( $3 )

V.

Bulle Unigenitus

O F

DOEM-VONNIS

UITGESPROKEN DOOR ONZEN

Alderheiligften Vader

DEN PAUS

CLEMENS XI

Clemens Bisschop, Dienaer der Die-xaere» Geds. Acn alle Chriftenen gelovigen , Heil 3 en Apoftolifchen Zeegen

Gods Eenig-geboorc Zoon, om onze en die der heele wérelds zaligheid, een Zoon des men-fchen geworden zijnde , wanneer hy zijne Difci-pelen in de leere der Waerheid onderwees, en de geheele Kerk in de Perfoonen der Apoftelen on-derregne, heeft hy, het teegenwoordige befchik-kende, en het toekomende voorziende, ons door uitmuntende en heilzaeme Iceringcn vermaent ; dat wy ons zouden ‘wanten van de valfihe Propheeten, die in fihaepsklcedercn tot ons koomen ; door welke benaeming voornaementlijk worden acngeweezen, die meefters der logentael en argliftige bedriegers, dewelke onder den glinftcrenden fchijn van

God-

( $4 )

Godv rugtighcid heimelijk quacde leeringcn indringende , verderflijke leden onder den dekmantel van heiligheid invoeren : en die, op dat zy d’onbedagten te ligrer zouden bekruipen , den v/olven-huid als afleggende , en zig met de fpreu-ken der Goddelijke wet, als met een foorc van fchaepsr ellen bekleedende , misbruiken zy god-looilijk de woorden der Heilige Schriftuere, der-halven ook die van’t Nieuw Teitamcnt, welke zy op meenigerhande wijze verdraeijen om hun Zclvcn en ook anderen te verderven ; naementlijk, als wel onderweezen zijnde, door’t voorbeeld, en d’onderwijzing van den Vader der Icugentael, van wien zy voortgeteelt zijn, dat’er geen wiffer en gereeder w^ is om te bedriegen, en ’t bedrog van godloze doolingen in te voeren, dan onder ’t voorgewend gezag van Gods geheiligd Woord.

W y door deze , waerlijk. Goddelijke vermae-ningen onderweezen, hebben van den eerften af niet zonder innerlijke bitterheid onzes gemoeds verltaen dat zeeker J3ock , eertijds in de franlchc tael gedrukt, en in verfcheide ftukken verdeeld, oiider deze benaeming ; Kowtau Testament en francois avec de reflexions Morales fur chaque ver-fet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à. Pans 1699. of anders; Abrégé de ta

Alorale de P Evangile , des A^les des Af êtres des Ef tires de S. Paul^ des Eptires Cartoniques de P Apocal^fle : ou penfleés Chrétiennes fur de texte de ces Livres flacrez., ^c. A Paris, 1693. nbsp;nbsp;nbsp;1694..

alhoewel voorheen van ons verdoemt, als inder-daed leugenagrige en godloze leeringen, op mec-nigerlq’e wijze , met de Catholijke Wacrheeden vermengende, evenwel als nog van vcclcn als een

Bock

(55)

Boek vry van alle doolingen gehouden, ai de go loovigen van Chriftus overal in de handen geflopt word , en zelfs door den raed en toedoen van zommigen, die altijd op nieuwigheeden uitzijn, langs alle kan'en vlijdgujk. veripreidt word; dat ook dit zelve boek in ’t latijn vertaeld is, op dat aldus de fchacdclijke en behnettelijke grondregels, indien hec tnogel ]k waeie, vun 't etne Landjehap naer het ander en van ’t eene Koninkrijk tot een ander Volk tj)ude overgae» ; des wy ons ten uitteillen bedroefd hebben dat door z^rdaenige Ichalkagti-ge verleiding, de aenons toebetrouwde kudde des Heeren allenskens in den weg des verdérfs geleid wierd j en derhalvcn nieu min door onze herderlijke zorg, als door de meenigvuldige klagten van yveiaers voor ’t waere geloot, en boven al door brieven en fmeekingen van een groot getal onzer Broederen , vooruaementlijk dc Biffehoppen van Vrankrijk aengezer zijnde, hebben wy balootcn, het voordkruipend quaed , ’t welk zomwijlen tot de allciergftc onheilen zoude können vooriloopen, door een kragtiger hulpmiddel teegen te gaen.

En in der wacrheid, het oog met omzigtigheid ge wénd hebbende naer d’oorzaek van dit dringai-de quaed , zo hebben wy zonneklaer geziai dat he: grootfte verderf van dit boek hier uit voor-naementlijk voorkoomt, en toeneemt, dat des zel-ven verdervend vergift inwendig fchuilt, en even als een vuile etter niet te voorfchijn koomt voor aleer dat de etterbuil opgevlijmd is ; aengezien dit boek met den cerften opllag den leezers door een fchijn van godvrugtigheid toclagt en verlokt ; Want zijne 'Woorden zijn zagter dan olie, do^ het zijn felle fihiifen, cn wel op een gefpannen boog zodae-nig

( 5ß)

nig toebereid om te befchaedigen J dat zy i/t duißer fchiete» op de geeneit die regt van her te ZIJ». Dierhalven hebben wy geoordeeld -dat ’er niets tijdiger nogte heilzaemer van ons konde ge-daen worden, dan dat wy de bedriegelijke leering van dit Boek, die wy tot nog toe llegs in ’t algemeen aengeweezen hadden, door verlcheide Stellingen , ft Lik voor ftuk uit het boek getrokken, onderlcheidentlijker , en opentlijker zouden ver-klaereni en alle Chriftene Gelovigen het verderf-fclijk onkruid , afgezondert van de tarwe met de welke het bedékt was, als voor hunne oogen zouden openleggen.

Op deze wijze zullen wy voor al de wéreld, niet één of andere, mier zeer veelc en allerfchac-delijkfte doolingen , waer van eenige voorheen gedoemf, en andere op nieuw bygedagt en verzonnen zijn, bloodftdlen, volkoomen betrouwende dat eindelijk (onder des Heeren zégen) alle en een ieder genoodzaekt zal zijn, zig aen de nu ontdekte en baerblijkelijke Waerheid over te geeven.

Dat dit ( ons voomeemen ) ten uiterfte tot wel-weezen van het Catholijk geloof zouden ftrekken, cn volkomen dienftig zijn om in het allerbloeijcn-ftc Rijk van Vrankrijk te bellilfen de verfcheide opgerce/x'nc verdeeldheeden, die alreets tot bittere fcheuringen uitbarften ; eindelijk dat dit zeer voor-declig, en byna noodzaekelijk zoude zijn om de gemoederen tot kalmte te breiden, hebben niet alleen betuigt de voorgemelde Bilfchoppen, maer bovenal heeft ook zelfs onze zeer lieve Zoon in Chriltus , en Allerchriftelijkfte Koning vanVrank-lt;ijk, Lodewijk [XIV.] wiens iever in het be-fcher-

(î7 y

fclicrmen der zuiverheid van het Catholijk gelove cn het uitioeijen der doolingen, vfv niet genoeg können prijzen , ons dit dikmacls te kennen ge-geeven, en ten dien einde door meerniaels her-nacldc eerbiedige dicnftpligten gt;nbsp;wacrdig acn een Allerchriftelijkftcn Koning, en door vierige fmee-kingen van ons verzogt , dat wy acn den hoog-dringenden noot der zielen , op het fpoedigfte, door een Apoftolifch Doem-Vonnis zouden voorzien.

Ter deezer oorzacke dan , door d’ ingcc-ving des Heeren, en betrouwende op zijnen hc-mclfchcn bijftand , hebben wy dit heilzaem werk ernftigen met alle mogelijkezorge, volgens dat het de grootheid der 'zacke vereifchtc, ondernomen , en bevolen dat een groot getal Stellingen, uit het voornoemde boek getrokken , volgens en met opzigte der bovengemelde veri'cheide zo franfche als latijnfchc drukken , door vcele Hœgleeraers, in de Godsgeleerdheid , ten overftaen voor cerlh van twee onzer wacrdigc Broederen, Cardinaelen van de heilige Roomfche Kerke, zeer nauwkeur-lijk onderzogt zouden worden. Daer nae hebben wy gclaft dat ook in onze teegenwoordigheid, met den racd van een grooter getal van Cardinaelen, in vcrfcheide vergaderingen daer toe gehouden, een ieder der Stellingen, met de allergroot-fte naerftigheid en rijp overleg, met den inhoud des Bocks zoude vergclecken en overwoogen worden.

Dusdanige Stellingen zijn de geene die hier volgen.

F

I \Vat

( 58 )

• I.

Wat blijft ’er anders overig aen een ziele , de welke God en zijne Genade verloorcn heeft, dan de zonde en de gevolgen der zonde; een hovaerdi-ge armoede, en een luye behoeftigheid : dat is, een algemeene onmagt tot den arbeid, tot her gebéd, cn tot alle goed werk? Luc. i6. v. 3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1693.

1699. •

• II.

De Genade van Jesus Christus , kragtig focginzel van allerleye goed, is noodig tot alle góed werk; zonder de zelve wordt niet alleen niets ge-daen, maer daer xan ook mets geeacn worden. Joau. 15. V. y. edit. 1699.

• III.

Te vei^eefs gebied Gy, Heer, indien Gy zelfs niet cn geeft het géne Gy gebied. Ati. 16. ‘v. 10. edit. 1693. 1Ó99.

• IV.

Ja, Heer : alles is mogelijk aen dien génen, acn wien Gy alles mogelijk maekt, met het zelve in hem uit te werken. Mart. 9. v. 22. edit.

• V.

Als God het hert niet verzagt door de inwendige zalving zijner genade, zoo dienen de vet-macningen en uinvendigc genaden niet anders dan om ’t zelve meerder te verharden. Rom. 9. quot;v. 18-{dit. 1699.

• VI. Ton-

( y? )

VI.

T’onderfchcid tuffchen het Veibond der Joo-dcn cn der Chriltenen , is, dat God in het cerfte van den Zondaer eifcht het vlugten der zonde, en het volbrengen der Wet, hem laecende in zijne onnia^ ; macr in het tweede geeft God hem ’t gene hy gebied, liem zuiverende door zijne genade. Rqi/t. h. h. 27. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1693. 1699.

vn.

Wat voordeel is ’cr voor een menfeh in ’t Oude Verbond, in’t welke God, hem zijne Wet opleggende, hem aen zijne eige zwakheid o-verlact.? K'Iaer wat geluk is het niet, toegelaeren te zijn tot het Veibond, waer in God ons geeft, ’t géne hy van oni verëilchc? Hebr. 8. 'V. 7. fdit.

VUL

Wy belxxiren niet tot het Nieuw yerbond» dan voor zoo veel v/y dcelagtig zijn aeii deszelE nieuwe Genade, de welke in ons werkt, ’t gene God ons gebied. Hehr. 8, v. 10. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1693. 1699.

IX.

De Genade van Chriftus is een opperfte Genade, zonderde welke wy nooit Jesus Christus kunnen belijden, en met de welke wy’ hem nooit loochenen, i. Cur. 12. v. 3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1693.

X.

De Genade is de werking van de Almogende hand Gods, de welke door niets kan belet

F 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;of

( )

ci verhinderd worden. Matt. 20. ‘v. 34. ttitt, 1693. 1609.

XL

De Genade is niew anders, dan de wil van den Alti.'Ogenden God , die gebied, en doet ’tge-ne hy gebied. aWon-. 2. v. ii. lt;■lt;/;/. 1693. 1699.

• XII.

Wanneer God een Tiel wil zalig maekenj in wat tijd, op wat plaets ( het zy ) d’ onfeilbaere uitwerking volgt den wille God«. Mart. 2. w. u, edit.

• XIII.

Als God een ziel wil zalig macken, en dat hy haer raekt met de inwendige hand zijner ge-sade , Zoo wéderltaet hem geen menlchelijkc wil. Lvc. V. 13. edit. 1693.

• XIV.

Hoc .verre ook een verharde Zondaer van de Zaligheid afgeweeken 7jj , als Jesus zig acn hem vertoont door het hcilzaem ligt zijner Genade, zoo moet het zoo zijn, dat hy 'zig over^e«-ve, dat hy tocloopc, zig vernédere en zijnen Zaligmaker acnbidde. Mare. 5. v. 6 7. e4//. 1693.

Als God zijn Gebód en uitwendige acn-fpraek vcrgezellchapt met de zalvinge van 7jjnert Geert, en de inwendige kragt van zijne Genade, Zoo werkt de zelve in het herte de gehoorzacm-heid die zy verèiicht. Ltte. 9. v. 60. edit. 169'^.

XVI. Daer

xvr.

Dacr tijn geen aenlokkingen die niet wijken voor de aenlokkingen der genade, om dat niets den Almogendcn wcderftact. 8. lt;u, 12. edit.

XVII.

De Genade is die ftem des Vaders, die de menfehen inwendig leert cn tot Jesus Christus doet koomen. Al wie tot hem niet en koomt, na dat hy de uitwendige ftem van den Zoone ge-hoort heeft, die is geeniints geleerd door den Vader. yotin.6. V. 4y. edit. 1693. 1699.

XVIII.

Het zaed des Woords , ’t welk door God.s Jand befproeid word, brengt altijd zijne vrugt voort. Ail. II. 'y. 21. edit. 1993. 1699.

XIX.

De Genade Gods is niet anders dan zijn Almogende Wil. Dit is het denkbeeld, ’t géne ’er God zelf ons van geeft in alle zijne Schrit-tuerert. Rom. 14. v. 4. edit.

XX.

Het wacre denkbeeld der Genade is, dat Gixl van ons wil gehoorzaemd zijn j en hy word gehoorzaemd : hy gebiedt ; en alles gcfchied : hy iprcckt als Heer en Mecfter; en alles is hem onderworpen. Jilarc. 4. V. 39. edit. 1693.

XXI.

De Genade van Jesus Christus is een F 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fterke

(6:1)

llcrkc, kragtige, opperde, overwinnelijke Genade, ab zijnde de werking vaneen Alnit^enden Wille, .een gevolg en navolging der werkinge Gods, doende zijnen Zoon menfeh worden , en hem van de dood verwekkende, a. Cxir. 5. v. 21. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

165)3.

XXII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

D’over-eenftemming der almogende wérkin-ge Gods in het herte des menfchcti , met de rrye. toeftemmingcvan zijnen wille, doed zig teiftond «p in de menfeh-wordinge, even als in de bron en oppervoorbeeld van alle de andere werkingen van barmhertigheid en genade , de welke alle zo onverdiend en afhankelijk van God zijn, als dieoor-fpronkelijke werking zelfs. J-uc. i. v. 38. elt;Är. j 1693.

XXIII.

God zelf heeft ons het denkbeeld van de almogende wérkinge zijner genade gegeeven, met die te verbeelden door die 'li.erking door welke Hy de fchépzcien uit hacren niet trekt, en het léven aen de dooden wedergeeft. Kor». •]. t. i-j. edit.

1093. 16519.

• XXIV.

Het regte denkbeeld dat de Hopman- over ITonderd heeft wegens de Almogendheid Gods en van Jesus Christus in de lighaemcn re gcncezcn door de enkele beweging van zijnen wille, is'een afbeelding van dat denkbeeld, 'f welk men moet hebben van de almogendheid 7.ijner genade , om de ziden te geneczen van de begeerlijkheid. I^r. v. ■]. edit. 1693.

• XXV. God

XXV.

God verligt en geneeft Too wel de 7.iel als het lighacm, door zijnen enkelen wil : Hy gebied, en Hy wordgehoorzaemd. I^c. i8. 'v. 42. «wïr. 169?. i6w.

XXVI.

Dacr worden geene Genaden gegedven J dan door het Geloof. Lut. 8. t. 48. eebt.

XXVII.

Het Geloof is dc eerftc Genade , en dè bron van alle de andere. i.Petr. i.-v.

XXVIIT.

De eerfte Genade die God acn cen zondaer verleent, is dc vergceving der zonden. Mare. 11, V. 2^. edit. 1699.

XXIX.

Buiten de Kerk word ’cr geen Genade VÛ-; kend. L«r. 10. nbsp;nbsp;nbsp;35. 36. e«'//. 1693. 1699.

XXX.

Alle, die God door Jesus Christus wü zalig maeken, worden onfeilbaer zalig. Joan. 'll.,40. edit,

XXXl.

Het géne Chriftus toewenfcht « heeft altijd zijne uitwerking.; hy brengt de vreede tot in het binnenfte der zielen , wanneer hy die acn haer tocwcnlcht. Joan. 20, d. 19. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1693 1699.

F 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXXU-jE-

(«o

XXXII.

Jesus Christus heeft xig acn de doodt overgegeeven, om voor altijd door zijn Bloed de Eerltgeboorenen, dat is, de Uitverkoorenen, te verlollén uit de hand van den flacnden Engel. Cal. 4. V. 4.. nbsp;nbsp;nbsp;6. edit. iój)3. 165)9.

XXXIII.

Ach ! Hoe zeer moet men de aerdfche goederen en zig zelven verzacht hebben , om dat betrouwen te bezitten van zig, om zoo te iprec-ken, Jesus Chritus , zijne liefde, zijne dood, en zijne geheimen toe te eigenen, gelijk de H. Paulus doet, zéggende : „ Die wy lief gehad, y) en zig z^elven toor my geléverd heeft Col. 2. V. 20. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1693. 1^99.

XXXIV.

De Genade gegeeven acn Adam bragt niets voort dan menfchclijke verdienften. 2 Cor. v. 21. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1Ó93. Joan. X. v.16. edit. 1699.

XXXV.

De Genade aen Adam gegeeven, was een gevolg van de fchéppinge ; en moeft aen de gezonde en ongefchonde natuer als een fchuld ge-gceven worden. 2 Cor. v; 21. edit. 1693. 1599,

XXXVI.

Het wcezendlijk ondcrfcheid tuflehen dc Genade van Adam en den ftaet van onnozelheid, en de Chriftelijke genade, is, dat elk in zijn eige perfoon de eerftc zoude ontvangen hebben, daer dezs

déz-c laetfte niet dan m den perfoon van den vcr-reefen Jesus, met wien wy vereenigd zijn, ontvangen word. V.om. •]. v. 4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1693. 1699.

XXXVII.

De Genade aen Adam gegeeven, hem heiligende in zig zelven, was overeenkomende met zijnen ftaet : De Chriftelijke Genade, ons heilig-maekende in Christus Jesus, is almagtig en waerdig aen den Zoone Gods. 'Ephef. 1. v. 6. tdit. 1693. 1999.

xxxvin

De Zondaer is niet vry dan tot het qnaed gt;nbsp;zonder de Genade van den Vcrloffer. Lvc. 8. v 2^. edit. 16^1.

XXXIX.

De wil, die niet voorkoomen word van de Genade, heeft geen ligt dan om te dwaelen; geen drift dan om zig tc doen vallen j geen kragt dan om zig te quetfen : is bcquaem tot alle quaed, en onbequaem tot alle goed. Matt. 20. f. 3.4. edit. 1693. 1699,

XL.

Zonder de Genade kunnen wy niets be' minnen dan tot onze verdoemenis. 2. Theß'. 3. V' 18. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1693.

XLI.

Alle kennis van God , ook de natncriijkc; en zelfs in de heidenfehe Wijsgeeren ( Philofiphen) kan niet dan van God koomen: en zonder dc genade brengt zy niet anders voort dan hoogmoedigheid,

( 6^)

digheid, ydelhcid , en ttgenftrijdighcid aen God zdve, in plaets van gevoelens van aenbiddinge, van dankbaerheid, ca van liefde. Rota. 1. v. ly-1693.

XLII.

’T is alleen de genade van Jesus Christus, die den menfeh bequaem tnackt tot de ofterhan-de des Gelooft : zonder de welke ’cr niets anders is dan onreinigheid cn onwaerdigheid. ii. v. y. edit. 1(^93. 1699.

XLUI.

De eerftc uitwerking van de Genade des Doopzels, is, ons te doen fterven aen de zonde: Zooclanig dat de geeft, het here, de zinnen geen meer léven hebben voor de zonde , dan een dood menfch heek voor de zacken der wereld. Rot». 6. V. 2. edit. 1699.

XLFW

Dacr zijn niet meer dan twee liefden, waer uit ai ons willen cn werken voorfpruiten : de Liefde Gods die alles om God doet, cn die van God geloond word ; en de liefde van ons zclven en van de wereld, die tot Godt niet en ftuert ’t géne tot hem geftuert moet worden , en uit dien hoofden zelfs quaed is. Jo»ti. 5. n. 39. edit. 1693. 1699.

XLV.

Als de Liefde Gods niet meer heerfcht in het herte des zondaers , zoo heerfcht dacr nood-zaekelijk de vleefchclijkc begeerlijkheid, en bederft alle zijne wcrkcn.L»r. 15. nbsp;nbsp;nbsp;13. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1693.

XLVI. De

lt; ^7)

XLVI.

De begeerlijkheid of de Liefde, rfbeken het gebruik der binnen goed of quaed. Matt. , v, x8. (dit. 1693. 1699.

XLVII.

De onderhouding der Wet moet vloeifcn uit een bron, en die bron is de Liefde. Als de Liefde Gods het innerlijk begnrzcl, en zijne glorie het einde der zelve is, zoo is het uitwendig ■rein, maer anders is ’t niet als gev«infdheid of val-fchc r egtvaerdigheid. Matt. 2.'^. v. 26. edit. 16^'^.

XLVin.

Wat kan men anders zijn dan duiftemis, dan afdwaeling , dan zonde , zonder hcc ligt des Gelcofs, zonder Chriüus, zonder de Liefde.

1693. 1699.

XLIX.

Gelijk ’cr geen zonde is zonder liefde onzes zelfs, alzoo is ’er geen goed werk zonder liefde tot God Mare. 7. v. 22. 23. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1693. 1Ó99.

L.

Te vergeefs roepen wy tot God- mijn Vader, indien het de Geeft der Liefde niet is, die roept. Rom. 8. v. 15. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1699.

LI.

Het geloof regtvaerdigt als het werkt ; maer het werkt niet dan door de Liefde. .Aä. 13. iz. 39. edit. 1699.

LIL AHc

(68 )

LU.

Alle andere middelen ter taligheid worden bcgrecpen in’t Gcloovc , als in hacr knop ofzaed; maer dir Geloof is niet zonder Liefde en betrouwen. IO. V. 4J. edit. 1693. 1699.

Lin.

De Liefde alleen doet de Chriftelijke werken, op een Chriftelijke wijze , met die tot God cii J ESUS Christus te ftucren. Colojf. 3. -v. 14. edit. i6q\. i6qq.

LIV.

De Liefde alleen fpeckt tot God. En hacr alleen verhoort God. i Cor. 13. t. i. edit.

God kroont niet dan de Liefde ; die uit een andere bev/éginge of inzigt loopt, loopt te vergeeft. i Car. 9. v. 24. edit. 1699.

LVI.

God vergeld niets dan de Liefde, om dat Gtxl alleenlijk door de Liefde gccert word. Matt, v. 36. f'iïr. 1693. 1699.

LVII.

Alles ontbreekt aen den Zondacr als hem de Hope ontbreekt; en datr is geen Hope op God, alwaer geen Liefde Gods is. Matt. 2.^. v. 5 edit.

Daer is nog God , nog Godsdienft , alwaer geen Liefde is. i Jean. 4. quot;j. 8. edtt. 1693. 1699. LXIX. Het

{^9 )

LIX.

Het Gebéd der godlooxen is een nieuwe ïonde, en ’t géne God hen toeftaet, is een nieuw oordeel over hun. Joan. lo. v. 2^. ftift. 1693.

LX.

Als de enkele vrees der ftrafïe het berouw beiieltj hoe dat berouw gewéldiger is, hoe het meer aenlcid tot de wanhoop. Matt. 17. v. 5. 1693, 16^^.

LXI.

De vrees wederhoudt niets dan de hand, en het hert is gehegt aeii de zonde, zoo lang ah het door de Lidde der geregtigheid niet geleid word. Lue, 20. v. 19. etZir. 1693. 1699.

LXII.

Die zig niet dan door vreeze der ftraffe onthoudt van het quaed, begaet hei zelve in zijn herte, en is reeds pligrig voor God. Matt. 21. v. 46. edit. 1695.

LXUI.

Een gedoopte is nog onder de Wet als een Jood, indien hy de Wee niet volbrengt, ofte die door de vreeze alleen volbrengt. Rom. 6. v. (dit. 1693. 1699.

LXIV.

Onder den vloek der Wet doet men nooi’^ goed, om dat men dacrzondigt, of met het quaed te doen, of met het zelve niet dan door de vree-G nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ze

( ÿo )

2e te fchuuwcn. Gai. quot;ÿ. v. i8. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1693. 1699.

LXV.

Moifes, de Propheeten , de Pricftei-s en de Leeraers der Wet zijn geftorven zonder Kinderen aen God te geeven -, dewijl zy niet anders als flaeven gemaekt hebben door de vreeze. Mare, a. *. 19. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1693. 1^99.

LXVI.

Die tot God wil naderen, moet tot hem koo-men , niet met beeftdijke driften, nog door natuerlijke neiging , of vreeze gelijk de heeften geleid worden j maer dtior ’t geloof en door de lief-lt;le gelijk de Kinderen. Hrir. 12. v. 20.

LXVII.

De flaevelijke vreeze verbeeldt zig God niet anders, dan als eenen harden , hccrlchzugtigen, onregtvaerdigen en onbcweegclijkcn Heer.

Iff. V. 21. eJxr. IÖ93.

LXVIII.

Gods goedheid heeft den weg der Zaligheid verkórt, met alles te beÜuitcn in het Geloo-ve en in het Gebéd. JVerk. 2.. quot;u. 3.1. celit.

^^93-

LXIX.

Het Geloof, ’t gebruik , de aenwafchen de vergelding des geloofs ; alles i,s een gilt van de enkele mikudigheid Gods. Mare. 9. v. 22. cal/r.

1693. 1699.

( 71 gt;

LXX.

God drukt nooit de onnoozelen, en dc queilingen dienen altijd of om de Tonde te ftrai-fen, of om den Zondacr te reinigen. Jotin. v. 3. edit. 16^1. 16^^.

LXXI.

De Menfch kan tot behoudenis zijns 7.el-ven, zig ontllaen van een Wet, die God tot zijn nut gegeeven heeft. Mare. v. 28. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1693-

ÏÖ99-

LXXII.

Een kenteken der Chriftelijke Kerke is, dat ZY Catholijk is , behelzende en alle de Engelen des Hemels , en alle de Uitverkorenen en Rcchrvacrdigen der aerde, en van alle eeuwen, Kebr. 12.. v. 2Z. 23. 24 etlit. 1699.

LXXIII.

Wat is dc Kerk, dan een Vergadering der Kinderen Gods, blijvende inhaeren fchoot, aen-genoomen in Chrifttis, beftaende in zijn perfoon, vrijgekogt door zijn bloed, leevende door zijnen Geeft, wérkende door zijne genade, en verwag-tende de vreede der toekomende eeuwc. a. Thejf. z. V. I. 2. edit. 1693.

LXXIV.

De Kerk of dc gehcele Ghriftus, heeft tot Hoofd het Menfeh-geworden Woord, cn tot Lidmaeten alle de HeSigen. i. Titn. 3. v. 16. edit. 1693. 1699.

LXXV. De

( 72 )

LXXV.

De Kerk is een énkel Mcnlch beftaende uit verfcheide Lidmaeten, waer van Chi iftus het Hoofd, hét léven, het bcftaen en de Perfbon Ls...... Een énkele Chriftus, beftaendv uit verfcheide Heiligen , waer van hy de Heiligtnae-ker IS. Efhef. 2. v. 14.15. ló. 1693. 16^^.

LXXVI.

Niets is too uitgeftrekt dan de Kerk van God, vermits alle de Uitverkorenen en Recht-vaerdigen van alle eeuwen haer uitmaeken. Efhef. a. 1'. aa. e/bt. 1693. 1699.

LXXVII.

Die geen léven leidt, dat den ZooneGods, en een Lidmaet van Chriftus waerdig is, die houdt op van God inwendig voor Vader, en Chriftus voor Hoofd tc hebben, i. Joan. x. v. aa.

Lxxviir.

Men tondert tig zo wel af van het Uitverkoren Volk, van welke het Joodfehc Volkeen af bedding was j en Chriftus hét Hoofd is, met niet te Iceven naer het Evangelie, als met niet te gelooven aen het Evangelie. Werk. 3. v. 23. etiit. 1693. ï699-

LXXIX.

Het is ten allen tijden , op alle plaetzcn,' en aen alle flag van perfoonen nut en noodig te bevroeden en te kennen den Geeft, degodvri^-tig-

ticheid en de Geheimen der H. Schriftuere.

1; Cor. 14. quot;v. 5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1693. 1699-

LXXX.

Het Iec2.cn der Schriftuere , is voor alle men-fchcn. IPirki 8. nbsp;nbsp;nbsp;28. Ci/rr. 1693. 1699.

LXXXL

De heilige duiftciheid van Gods Woord, is geen reede voor de Lecken om zig van ’c leczcn der zelve te verfchoonen. Jf^erk. 8. 1/. 31. et/ir; 1693. 1Ó99.

LXXXII.

De Zondag moet ran de Chriftenen geheiligt worden door godvrugtigc Icczingen , en voor al der Heilige Schriftueren. Het is fciiade-iijk een Chritlen van déze Icezingc af te. trekken. It’erk. 15. v. 21. fdït. 1693. 1699.

Lxxxni.

Het is een bedróg zig wijs te maek'en , dat de kennis van de Geheimen dCr Godsdienft acnde Vrouws-perfoonen , door het Icczen der Heilige Boeken, niet mag medegedeeld worden. ’T i.s niet uit d’eenvoudigheid der Vrouwen, maer uit de hovaerdige wectenfehap der Mannen , dat het misbruik der Schriftuere voortgekoomen , en de Ketteryen gefprooten zijn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4, v. 26. edit.

1693.'1699

LXXXIV.

Het Nieuw Tcftamenc uit de handen der Chi iftenen tc rukken, of het voor hun gcllootcn

G 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tc

( 7 )

te houden met hun de middelen t’ ontneemen om het zelve te verftaen , is voor hen den mond van Chriftus lluitcn. Matt. 'ÿ. v. z.. edit. 16^^.

LXXXV.

Het leezen der Heilige Sebriftuere , en voornamentlijk van het Heilige Evangelie , aen den Chriftenen te verbieden, is aen den Kinderen des ligts het gebruik van het ligt verbieden, en hun een zéker Ilag van [Kcrie/ijie»'^ Ban doen lijden. Lu(. II. “v. 33. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1693.

LXXXVI.

Het eenvoudig Volk dien trooft te ontneemen , van hunne ftem te moogen vervoegen by de ftemme van de geheele Kerke , is een gebruik ftrijdig tégen ’t Apollolifch gebruik, en het inzigt Gods. I. Cw. 14.. V. i6. eaï/. 1693. 1Ó99.

Lxxxvn.

Het is een gedrag vol wijsheid , ligt en liefde , acn de zielen tijd te geeven om met ootmoedigheid te draegen, en te gevoelen den ftaet der zonde 3 om den geert van boetvaerdigheid en berouw te verzoeken: en ten minrten te beginnen te voldoen aen Gods Regtvaerdigheid , eer zy verzoend worden. If^erh. 9. v. 9. eJit. 169}. 1699.

Lxxxxnii.

Men WTet niet wat de zonde, en wat de waere boetvaerdigheid is, als men ten eerften wil hcrrtélt worden in ’t bezit der goederen, waer van de zonde ons beroofd heefi, en dat men de be-

( 7S ) befchaemtheid van die aüonderingc weigert te draegeii. Luc. 17. v. ii. 12. edit. 1.6^]. 1699.

LXXXIX.

De veertiende trap van de bckceringc des Zondaers is , dat hy verzoend zijnde , regt heeft om de Offerhande der Kerke by te woonen. Luc. 15. T. 23. f(Är. 1693.

XC.

De Heilige Kerk heeft de magt van in den Ban te doen, op dat zy die oeffene door haere Opper-Herders, ten minften met een voorondcr-ftelde toeftemminge van het gcheele Lighaem. Matt. 18, 'u. x-j. edit. 1693. 16^^.

XCI.

De vrecze van een oaregtvaerdigen Ban moet ons nooit beletten onzen pligc tc volbrengen......Men raekt nooit buiten de Kerk, ook zelfs dan niet, wanneer men door de boosheid der menfehen daer uit fchijnt gebannen te wetzen , zoo lang als men aen God, aen Jesus Christus , en aen de Kerke zelve door de Liefde gehégt blijft. Joan. quot;j. -xz. 23. edit. 1683. 1Ö99.

XCIL

Liever in vreede een onregtvaerdigen Ban en Vervloeking te verdroegen, dan de Waarheid te verraeden, is den Apoltel Paulus navolgen, verre van daer dat zulle zoude zijn tcegen d’ovc-righeid opftaen, of d’ eenigheid brccken. Bjm. jgt;.

3. edit. 1693. 1699.

G nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XCIU. Jet

( 76)

XCIII.

Jesus geneeft zomtijds de wonden die een onbezonne haeftigheid der Opper-Herdeis, zonder zijn bevél, te weeg brengt. Jesus herftclt bet geene zy door onbcdagten ievcr aflhijdcn. Joan. i8, lt;1/. II, clt;Ä/. 1693, 1699.

XCIV.

Niets verwekt in de vyanden der Kerke een erger gevoelen teegens haer, dan dacr te zien hccrfchcn over ’t geloof der Geloovigen , en de verdccldhecdcn voeden om zaekcn die nog ’t geloof nog de goede zeedcn quetfen. 'Roni. 14., v. 16. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1693. ifSpS-

XCV.

Dus verre zijn de waerhecden gckoomenj dat zy als een vreemde tael by de mcefte Chrille-nen zijn : en de wijze van die te preeken , is als een onbekende fpraek ; zodaenig is die afgewcc-ken van de eenvoudigheid der Apoftclen, en boven het gemeen begrip der Geloovigen. En men let ’er niet genoeg op , dat dit verval, één der tafteliikftc tékenen is van de verouderinge der Kerke , en van de gramfehap Gods over zijne Kinderen, i. Car. 14.. v. 21. edit.

XCVI.

God laet toe dat alle Moogenthéden tcegen-ftrijdig zijn acn de Predikers der Waerheid , op dat hacre overwinning niet dan acn zijne genade zoude toegcfchreevcn worden, JVerk. 17. v. 8.

eeUt. 1693. 1^99.

( 77 )

XCVII.

Het gefchieó niet dan al te dikwils dat die Lidmaeten die ’t hciligft en ’t naeuwft verknogt zijn aen de Kerke, aengezien en gehandeld worden als onwaerdig om in de Kerke te zijn , of ook als reeds afgefcheide van de zelve. Macr de Regtvaerdige leeft door het Geloof, en niet door de meening der menfchcn. U^erk. 4. v. ii. edit,

XCVIII.

De ftact van vervólg te worden en te lijden als een Ketter , als een booswigt, als een godlooze, is gemeenlijk de laetfte en verdienftig-fte beproeving j als zijnde die geene, die den menfeh het meeft gelijkvormig maekt aen Jesus Christus. Luc. 12. v. edtt. 1693. 1699.

XCIX.

De hardnekkigheid, voor - ingenomendheid, en koppigheid in, of niets te willen onderzoeken, of niet te willen erkennen dat men misleid is, veranderen dagelijks, ten opzigt van veelc per-foonen, in een ^eur des doods, ’t géne God in zijne Kerke geftelt heeft om daer een geur des lévens te zijn : als by voorbeeld, de goede boeken, onderwijzingen , heilige voorbeelden, enz. 3.. Cor. 2. T. lö. edit. 1693. 1695*-

c.

Bedroefde tijden , in welke men geloofd, God te eeren met de Waerheid en haer Leerlingen te vervolgen ! Déze tijd is gekoomen. . . .^ .

^’an

08)

V’an de Bedienaertn der Godsdienft gehouden en gehandeld te worden als een godlooie , als on-waerdig alle gemeenfehap met God, als een ver-ró’' lid, bequaem om alles in de Gemeenfehap der Heiligen te verderven, is voor godvrugtige men-fchen een dood veel verfchrikkelijker dan de dood des lighaems. Te vergeeft vleidt zig iemand met de Zuiverheid van zijn inzigt, en met den icver van godsdienftigheid , vervolgende te vuer en tc Zwaerd vrooine mannen , indien hy door eige driften verblind , of door die van anderen vervoerd is , om dat hy niets wil onderzoeken, Dik-wils meent men acn God cenen godloozc op te offeren, en men offert aen den Ehiivel eeneo Dienaer Gods. Joan, i6. v. a. v. 16^3.

Cl,

Niets is Zö teegenftrijdig met den Geeft van God , en de Leerii^e van Jesus Christus, dan de Eeden gemeen te maeken in de Kerke : want (fit is de geldendheden tot valfche Eeden vermenigvuldigen, ftrikken leggen aen den zwakken en onwétenden, en te weegbrengen dat Gods Naem en Waerheid zomtijds dienen aen de raed-flaegen der godloozen. M^tt, j. v. yj. edit.

Hebbende dan zoo mondeling als fchrift^ lijk of^enoomen de ftemmen der vexjr-noemde Cardinaelen en andere Gtxlskundige Leeraers, en voos al aengeroepen hebbende, quot;loo door onze bezondere , als door openbaere gebéden, die Wy bevolen hebben ten dien einde te ftorten,

ftorten, de hulp van het Goddelijk Liet ; ZOO IS T, dat Wy de vooraengehaelde Stäingen alle, en een ieder in ’t Ix^onder , door deze onze tégcnv.oordige ceiwigduerende Bulle verklacren , doemen, en vetwei pen, als opzigtelijk (reJpeiH-vé) vall'che , bedrieglijke, quaeujk-luidende, de ooren der Godvrugtigen verftoorende, ergerlijke, verderfelijke, vermetele, aen de Kerke en haere gebruiken verongelijkende, en niet alleen aen de Kerke, maer ook aen de Wéreldfche Mogendheden verfmaedelijke, oproerige, godlooze, god-lafteilijke , van Kétterye verdane en zelfs naer Kétterye fmaekendc, en niet alleen de Ketters en Ketterijen, tnaer ook Scheuringc begunftigende, dwaclende, nacft aen Kétterye zijnde, dikwils gedoemde , en eindelijk ook Kéttcrfche , en ver-fcheide Kéttergen , dc« voomaementlijk die, dewelke in de berugte héllingen van Janfenius, genoomen in dien zin daer zy in gedoemd zijn, bevat worden, opentlijk vernieuwende.

Bcveelende aen alle Chrißene Geloovi^en zao van 't Mannelijke als 't VrowKlijke Grßa^t, dat zy Zig niet vermeeten om van de voorverhaelde Stellingen anders te gevoelen, te leeraeren, te preeken, als in déze Onze Bulle ter néder gcftéld vzordt r zoodaemg, dat al wie de zelve gezaemcntlijk of elk van die in ’t bezonder , zoude leeraeren, voorftaen , uitgeeven, of van dezelve , ook dif-puteerender wijze , in ’t heimelijk of in ’t open-baer, ten waere miflehien om ze te beftrijden , Zal handelen; door die daed zelve (ipfafailo} zonder vérdere verklaeringe, vervallen z^ zijn in de Kerkelijke ftraffen en andere boeten door de Wetten vaftgcfteld , tégen die génen die alzulke dingen uitvoeren. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Voor

(8o)

Voor de reft hebben Wy geenfints voor, door de uitdrukkelijke doeming der voorgemelde Stellingen, alles wat verder in dat Bt)ek begreepen is, goed te keuren ; voornaementlijk dewijl Wy in ,7 vervolg van het onderzoek vcrfcheide andere Stellingen ontdekt hebben, gelijk en nabijkomende aen die Stellingen , welke boven verdoemt Zijn, en met de zelve doolingen doortrokken, gelijk ook geen klein getal zulke die onder een ingebeelde voorwending van een hédendae^ in zwang zijnde vervolginge , ongehoorzaemheid en hardnekkigheid voeÆn , de zelve verheffende met den valfchcn naem van een Chriftelijkc verduldigheid , alle welke in ’t bezonder voor te ftellen, Wy veel tewijdloopig en geenfints noodig ge-oor-dccld hebben : En eindelijk, ’t géne allertninft te dulden is, hebben Wy ook'bevonden, dat de Heilige Text van het Nieuwe Teftament, daer, op een doemelijke wijze, bedorven is, en op veele plaetfen over-een-koomt met de over lang gedoemde Franfche Overzettinge van Bergen, en op meenigerleye wijze afwijkt van de gemeene La-tijnfehe Overzettinge , die van over zoo veele eeuwen goedgekeurd is, en van alle Regigevoc-lenden voor eigen-geloofwacrdig moet gehouden worden.

Dicrhalven , uit kragt van ons Apoftolifch gezag, verbieden Wy door déze tegenwoordige op nieuw, en te gelijk verdoemen Wy dat zelve bock, als daer toe gefchikt zijnde om, gelijk d’A-poftel fpreekt: door zoete woorden, en vlejeryen, dat IS, onder den valfchen fchijn van Godvru^ige onderregtinge , de herten der eenvoutbgen te verleiden-, ’t zy onder de bovengemelde Titel, ’t zy on-

( 8i )

onder wat Titel of Opfchrift het tonde mogen te voori'chijn koomen, ook op wat plaetï, en in wat andere ïael, of Druk of Üvertettinge het voorheen mögt gedrukt zijn , of ook namaels ( dat lt;ïod verhoede) mögt gedrukt worden. Gelijk

dan ook doemen alle andere Boeken of Boekjes en ieder in 't bezonder die lo. verdeediging des zelvcn, zogeichreeven als gedrukt uitgt^eeven tijn, of in ’t vei volg (dat God verhoede) uitge-£eeven moeten worden verbiedende aen alle en een ieder der Chrittene Geloovigen, die te lee-Zen, uit te fchnjvcn le houden, of te gebruiken , op itraffe van in den Kerkdijken Ban terllond door de dacd zelfs , tc vervallen

Daer en boven gebieden Wy aen onze Eer-waerdige Broeders Patriarchen, Aerts Bilfchoppen, en B.llchoppen en alle andere eigene üverllen der Plaeczen, als ook aen de Kertermeefters fw-jKzyïrevrr J dat zy alle tegen(preeker.s en weder-fpannigen, hoedaenige die ook zijn, door de voor-noemde Kerkftraflftn, boeten, en andere middelen van regt en feit, ook tc hulp roepende, indien ziilxs nodig mögt zijn , de Wereldlche Overig-4reid, ten eenemad beteugelen en dwingen

Wy wdlcn ook dat aen de afïchrif.en dó-Zcr DjUe, zelfs gedruk.e , mits dat zy door een Openbaer Notaris getékend , en dtxrr het Zégel van een perfoon in Kerkelijke Waerdig-heid gellcid, gezégeld zijn, volkoomen: lijk het Zelve geloof zal gegeeven worden, ’t géne men aen de oorlpronkelijke Bulle zoude geeven, indien die voorgebiagt of vertoond wierd.

Dat geen nienich dan zig verftoute om déze

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;onze

(«3)

onze Vcrkhcring, Doeming, Bevél, Gebód en Verbód te vcrbreeken, of door een vermeetelijkc onderneetning tégen te gaen. Edog by zoo verre iemand dit durft onderneemen, die wcete dat hy in de ongenade van den Almogenden God, en de gratnfchap zijner HH. Apoftelen Petrus en Paulus zal vervallen.

Gegeeven te Rome by Santa Maria Majore, in ’t jaer der Menfchwordinge onzcs Zaligmae-4ccrs den 8. van Herfftmaend , het 13. Jaer onzes Pausdoms.

J. Card Prodatarius F. Oliverius.

Vtßt de Curia. L. Sergardi. Plaetfe des f Zegels.

Aengctékcnd in de Gehcim-Schrijf-Kamer der [Brfwr/e»] Pauzelijke Brieven.

L. Martinetti.

Het Jaer na de Geboorte van onzen Heere Jesus Christus 1713. de zesde Indicie, de thien-den dag van September , het 13. jaer van het Pausdom van den Alderheiligftcn Vader in Chrif-tus , en onzen Heere Clemens den XI. door de Goddelijke Voorzienigheid Paus, zijn déze ApoP tolifche Bevélen aengcplakt en afgekondigt aen de deuren van de Kerke van Sintjan in Latcranen, van de Hoofd-Kerkc van den H. Prins der A-Eoftelen, van de Apoftolifche Cancellarye, van et Algemeen Rechts-Hof op den Berg Citorio, op

(8?)

op den hock van de Markt van Flora , en andere Îewoonelijkc plactzen der Stad Rome , door my 'ieter Romulario Apoftolifchen Boode.

Antonius Placentino, Meeftcr der Apoftolifche Boodcn.

lEdaer, Eerwaerde Heeren, de rédenen, lldkken, en bewijzen, door de welke U. Eerwaerd; by Rome ge-hoorzaeme kinderen, goede Katho-lijken, wettige Paftoors en Priefters 2ijt. Zde daer de geheimen van uwe gehoor-zaemheid, dewelke gy met zoo veel behendigheid voor’t volk bedekt, terwijl gy hun niet dan dat woord van Gehoorzaemheid ind’ooren doed klinken. Zie daer, andcrmael , de ftoffê van uwen roem, waerlijk liegt en rampzalig genoeg om U luiden deeze woorden van Paulus toe te paffen : * iVelker raetn in hunne eigen fehande is. Want wat grooter 1'chande dan door zulke ver-foeijelijke middelen het Priefterfchap, dc Herderlijke bediening en Waerdigheid, en zelf het Op-perbeftier over anderen te verkrijgen 1

Is het denkdijk, Eerwaerde Heeren, dat by den eeuwigen en regtvaerdigen R^ter , die de wereld oordeelen zal in geringheid, deze gruwcl-ftukken zullen doorgaen voor bewijzen dat U Eerwaerde zijne waere Dienaeren en vervolgens goede, getrouwe en wettige Herders zijner Kudde geweell zijn ? en dat Hy in tcegendeel xjns , en

Hz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dip

• Philif- J. “v. i8.

die geentn «lie hun gemoed dacr meede niet be-ïoedek hebben , om die reeden, als onwettigen, ongetrouwen, en godlo2lt;en, die hier de gemeen-' fchap zijner Kerke cn vervolgen-: zijner Liefde en genade onwaerdig zijn, zal veritooten en voot eeuwig van zijn aenlchijn verbannen ? Is dat denkelijk of vermoedelijk ?

Jae zo verre is ’t ’er van daen, Eenvaerd: Heeren, dat gy luiden zelfs dit ’zoude deniJen, dat wy ons op de getuigenis, en ’t geroep van uwe eige gemoederen , indien die naer de waerheid en oprq^igheid wilden uitten, zouden durven beroepen.

W ant wie is ’er van U Eerwaerde, ten zy hy miflehien het hert en gemoed met een Jefuitiche nevel en duifternis bezwalkt hebbe, die in Ciods Heüigdom ingaende , en daer die zaeke naer ’t gewigt des zelven overweege , die Gode over deze Itukken durve dankz^en, aenhem en zijne genade toelchrijven dat ny deze daeden verrij heeft, en die vervolgens durft hopen cn betrouwen dat God ze zal goedkeuren en hem beloo-nen, zeggende : ff^el aen goede en getrou'uje knegt y om dat gy over ‘uieinig zijt getroweü gevieefl, %al ik u over veel ßellen , gae binuen in de vreugde uvüs Heeren. *

Het tegendeel is by ons zeeker, en daer kan niet dan innerlijke vreeze en beknelling over-blij-ven op ’t gezigt van zo veel fchriklijkheeden die door gewéld en tecgen gemoedc afgeperft zijn: en aen dewelke men zig llaeflijk , om een hand vol ruft, gemak, goed, eer en waerdigheid, onderworpen heeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Zoo I

* Mitth. !ƒ. V. ÎI,

Zo dat Vj door deze pranging des gemoeds-, het oog op die gecnc ketende vallen die vry van dat alles zijn, ver van dacr van hen te verdoemen of te ver-oordcelen, met Balaam zeggen ; * ziel flerve de dood der regtvaerdis^n, en mi]n uiter-ße nuorde dat Van hen gelijk. Hoe veel voorbeelden zoude men niet können opléveren, van zulke die zo gevoeld hebben, nae datze door Rome en haere Nuntiulfen verftrikt waeren?

Maer om nader tot u , Wijdkiftige Heer van d'en Steen, dien wy geenfints uit het getal der zo eeven gcmelden , zouden willen uitlluiten, te ipreeken, zijt gy niet de man, die, behalven dat hy zig zclven aen de aengchaelde gruwelen, of eeniger der zei ven, pligtig gemaekt heeft, oorzaek zijt dat die zelve gruwelen in onze Kerke begaen worden door die Priefters die by U Eerwaerde hunne Zending koomen haelen ? Eifcht gy hen alle die fchrikkclijkc eeden, of eenige der zelve niet af ? Of zend U Eerwaerde hen voor af naer een Nuntius van Bruflcl of andere Roomfche Bedienden , om eerft die eeden te doen, en dan van U Eerwaerd; de Zending te ontvangen ?

Zo is ’t, Eerwaerde Heer, zy ontvangen mis-fchien van U maer de bloote Zending, en die word hier en daer by de hooge Overigheid quali vertoont, terwijl het de Nuntius is die als Over-; lie hen die Formulieren en Bulle Unigenituà doed teakenen en aenneemen.

En zo word de hooge Overigheid' mifleid en. bedrogen, welke indien zy al die gruwclheedcn' kende en zag , en dat geweldig bc.Ucr van ecre

H 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' vreem-

• yam, 13. v. gt;0.

(îo

rreemde en buîtenîandfche magt, cens nauwkeurig geliefde op te merken , gewiffelijk nog U Eerwaerd: die ’t bewind over een deel Geeftelijken onder oogluiking voert, zoude toelaeten, nog Zulke Priefters, met d’aenneeminge van diergelijke Formulieren, zo onteerende en nadeelig aen den Staec, en zo ftrijdig aen de goede Harmonie en Vreede onder de Catholijke Ingezeetenen, zoude gedoogen.

Hier uit zoude de hoogc Regecring kunnen af-mceten van wat nut het weezen zal dat zy hier te Lande zullen gedoogen een Apoftolilchen Vica-rius die zig quali verbinden zal van geen Formulieren of Bullen, ook zelfs niet van den Unigenitus te Iprccken of die van de te zendene Priefters af te eiflchen.

Zy zullen ’t beloven, en gy zelfs, Eerwaerde Heer, jae met eeden beloven, en zo gy wilt, gy en zy zullen ’t beloofde naekomen.

Maer ondertuffehen zal de Nuntius die de Meeftcr is zo wel over den Vicarius Apoftolicus, »1s over die Zenddingen , die tot hem koomen, Toor af eer zy hunne zending by u haclen, heft door de fpitsroede doen loopen, en Formulieren en Bullen teffens en te gelijk doen aenneemen.

Dus zal de Staet dœr zulke beloften bedroo-gen, en haei land met een deel fegte Galten en ftiefteren opgepropt en vervuld worden.

En wat z^ ik oog van de Nuntiuflen ? het geheim der boosheid heeft immers reeds haere uitwerking zo ver gebragt, datai voor lang alle uwe fubjeften , die zig onder uwe Zending be-geeven', met die Bullen en Formulieren al be-iwaerd en belacden zijn^ eer zy nauwlijks d’cer-

fte grondbeginfelcn van Gelove en Godsdienflf gefmaekt of met d’eerftc lippen geproeft hebben.

Want immers heeft de Univerfiteit van Loven van waer het groodle gedeelte uwer Prielleren van daen koomt, al in den Jaere 1750. bellooten*,* niemand tot eenige Gradus of Eercrappen, in wat faculteit het ooR -lj toe te lacten, voor en al eer zy het Formulier van Alexander den Vil. en de Bulle Vineam Domini van Clemens den XI. ala méde de Bulle Unigenitus, aengenoomen hebben.

Zie hier haere Refolucie, welke wy wederom met regt , fchoon van den welven inhoud als d» voorgaendc, moogen voorbrengen ab een

VI.

FORMULIER

Waer m(de de génen, die by U Eerwaerdi' hunne Zen^ng haebn, verßriht en gedrukt •worden.

Dus luiden onder andere, haere woorden: ......„ De voet-flappen onzer Voorzacren „ met alle genegenheid opvolgende, hebben Wy, „ nacr een rijp beraed, in onze algemeene Ver-gaderinge van den 28. November 1730., met

H 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ over-

• EdiiSum Magnifici Domini Reftoris Alm» Univerlitatb Lovanicnüs, Dc die i*« Dccembris 1730-

(88)

1, overleg, toeftemminge en goedkeuringc van aile de faculteiten, in den Hèere eensgezind zijnde, goed gevonden vail te Hellen en te beveclen , gelijk wy door den inhoud dézes vaftiiellcn en bevoelen.

„Te wéten; dat alle en een ieder der génen, die ftraks zullen genoemd worden, voor al eer zy tot eenige Academifche oeffeningen, Eertrap-pen en ampten, hier benéde te melden, aen-genoomen worden^ voor den Reélor der Uni-verliteit, en de Dekens der vijf faculteiten, of de Prefidenten , onder wien de Academifche Oeffeningen gefchieden, den Eed zullen ge-daen hebben volgens het Formulier van Alexander den VII en de vaftgcllelde uufprack der Bulle Vint am Oomini, en het zelve Formulier Zullen ondertekent hebben , als méde de andere Bullen van Clemens den XI., die begint Unigenitus Dei Filius , zuiver en eenvoudig zullen aengenoomea en onderteekent hebben, op-de wijze en volgens het Voorfchrift, ’t welk hier terftont volgt ;

,, Ik N. onderwerpe my aen d’ApoHolifche ,, Bulle van den Paus Innocentius den X. „ uitgegeeven den 31. May 1Ä53., en aen ,, de Bulle van den Paus Alexander den „ VII., gegeeven den 16. Oétolaer 1656. „ als ook aen' de Bulle van den Paus Clé-„ mens den XI. , die begint : Vmeam Domini uitgegeeven den 16. Julii-

,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; en de vijf Stellingen , getrokken

„ uit het hoek van Cornelius JanJènius, gt-■aae^!lt AuGUSTiNUS , verwerpe en ver-doeme ik met een regtzinnig. gemoed ,

3» '*

(.89)

iff Jen Mhen ûn , Jie J^ Auteur beoo^ heeft gelijk d’ Apoftolifche Stoel doof J, de gemelde Conftirutien die ver-oordeelJ ,, heeft : en aldus zweer ik. Daer en bo-ven neeme ik de Bulle van Clemens

„ den XI., die begint: Unigenitus Dei „ Filius , zuiver en eenvoudig aen, en ,, onderwerpe my aen de zelve j T’oiikon-„ de van dit alles heb ik onderteekend

N. N.”

„ Dit nu voor-gemelde zullen nakoomen

„ I. Föör Jen 'ReSlor Magnificus , alle en ie-n der der génen die voordaen tot den Raed van gt;5 d’Univerliteit zullen aengenoomen worden, ,3 gelijk ook die génen de welke in geene der fa» » Cülteiten ihgelijft zijnde, en geen Academiiche „ Eertrap hebbende , in ’t vei volg zullen bevor-,3 derd worden rot de beftiering van eenig Colle-35 gie , of tot het geeven eeniger Leffe ’t zy dat n die van één der vijf faculteiten afhangen, ’t zy „ niet.

„ U. P'oor Jen Déken van Je faculteit Jer heihga „ GodskunJe alle die op de Godskunde ftudee-

ren, eer zy tot den eerften Eertrap, die men, ,3 gewoon is Bacelier te noemen, in de gemel-’ „ de faculteit zullen aengenoomen worden

,, III. f^eor Je Prefidenten der Ac ademtf he „ Oefeningen alle en een ieder der génen die „ ’t zy op de Regten, ’t zy op de Medicijnkundc 3, ftudeeren, eer zy tot den eertrap van Liceatiaet „ zuilen aengenoomen worden

3, IV. Voor den Déken der faculteit van Je Vrye Kunfien, alle en ieder der génen die de Philo-„ fophie

( 5gt;® )

fophie ftudcercn , eer w tot den eertrap van „ Licentiaec in de Vrye Kunften luUen aenge-

noonien worden.

V. Koor tien Redw der Univerßteit e» den ,j Déken der faculteit onder de welke z.j/ behoo~ „ ren j alle en ieder , die uit kragt der Voorre^-,, ten, die of aen d’Univerüteit of aen de fa-„ culteit der Vrye Kunften vergunt zijn , voord-5, aen tot geeftelijke bedieningen benoemd, ot ,, ook gepromoveerd zullen worden , eer hen de „ Brieven van benoeminge en verzorginge ter „ hand gefteid zuilen worden.

„ Op dat nu de onderhouding der gemelde ar-tikulen en gemakkelijk en zéker zy. Hellen Wy ,, valt en beveelen , dat de Reétor der Univerlr-„ teit, en de Dékens, of Hoofden van ieder der „ vijf faculteiten , boeken ter hand Zullen hebben „ met het bygevoegde Formulier van den Eed, „ en van de acnneeminge of admiflie, in hetwel-„ ke een ieder der génen, die gelijk gezegt is , j, zullen aengenoomen worden, hunne naemen „ zullen infchrijven.”

Zoo dat dan, volgens déze Refolutie, nog van den kant van U Eerwaerd;, nog van ’t Hof van Rome, voordaen een eenig Priefter in ons Land of Kerke kan koomen , die met alle déze nu meermaels gemelde gruwelen niet bezwaerd is.

Wat Ouders , incuen zy eenige kennis en liefde van God en Godsdienft hadden , zouden hunne kinderen naer zoo een Univerfiteic zenden, daer hunne gemoederen zoo geknéveld en gekétend worden door zulke zielverdcrffelijkc en verfoeije-lijke Eeden !

WatVorft, Monarch, Republiek, indien Evangelie

( Sgt;I î

plie en Waerheid hacr ter hertc gingen, zoude gedoogen dat de kinderen hunner Onderdac-ncn naer zulk een rampzalige Univerliteic gezonden wierden daer quot;Vj ic vreezen hadden , niet dan meineedigen, of bezoedelden door reukeloozc en vallche heden, wederom te rug t’ontvan-gcn?

Indien onze, door de geheele wéreld Roemrug-tigc Republiek dit eenmael bclcftc , ïy verbood voor altoos aen haere Kaiholijke Onderuaenen hunne kinderen derwaers te zenden ; en zy llooC voor altoos uit om in haere Landen geadmit-teert te worden, alle en een ieder der génen die door déze heillooze Ecdcn en Formulieren zouden beiinét zijn.

En zoo een Gebód, ver van daer dat het ftrij-dig zoude zijn tegen de Vrijheid der Confcientie, die Haer Hoogm; in déze Landen vergunnen acn haere Sutojeéten, zoude in tegendeel overecnftem-mig zijn met de grondrégels van Gods geheiligd Woord, van de Katholijke Kerke, en met het gevoelen van de geheele Chriftenhcid, van alle tijden en van alle plaetliai.

Hoe verre , Eerwaerde Heeren , zijn déze [ fchrikkelijke J dingen verfcheiden, van ’t géne de Theologifche Faculteit te Loven voor omtrent 27. Jaeren gevoelde ! Want toen oordeelde die Faculteit , benéyens de geheele Onivcriiteit van Loven, dat dit zweeren van ’t Formulier van A-ïexander den VIL, om het zigibaer gevaer van meineedigheid , t’ecnemael moeit uitgeroeit worden.

Want door óen Raed van Brabant gelaft, hun gevoelen wégens d’ ondertekening van ’t gemelde

Fot-

( pi )

Formulier te zeggen, ant woo rde zy;

uiterjten beaniJt en vreezen, dat ’er onaer de f,fue» die ’t fortgt;. utter onaertékenen veele rheineedi^ert xijn dte foor zi^ zelven zoodaHii.e zinnen uitaenk-ken aeti clke 'try •weeten kier en daer verjfreia^ eit in I'etfiheide Schieten en Boeken i:oori,ejteld en '’jei-dédtga te v:orden ÿ die niet alle met den regten eit •uiaeren zin van 't formulier kunnen overeenkoomen,

,, Dit gevoelen der Facul en is ter zelver :ijd, „ in een bijzonderen Brief aen den Doorlugiigco „ Raed [van Brabant] geichreeven , van dt ge-heele Ünivertiteit aengenoomen geweelt . . . „ En héden nogtans wil de Faculteit en de ge-heele Uiiiverilieit , dat déze heillooze onderté-„ keningen afgevorderd worden niet alleenliik van JJ allen die voordaen tot den Raed van d'Vniverß-j, teit zullen aengenoomen veorden j niet alleenlijk ,j van allen, die uit kragt derVoorregfen .... voord-aen tot geeßelijke bedieningen benoemd of ook gepro^ „ moveerd zullen viorden, niet alleenlijk van allen, „ die op de Godskunde fludeeren eer zy den Eertrap „ Van Batelier optreeden ; maer ook van Jongelin-„ gen die maer enkele leeken zijn, 'tzydat zyop de ,, Regfen , ’t zy op de Medteijnkunde fludeeren ....

eer dat zy tot den Eertrap van Litentiaet zul-„ len aengenoomen voorden : jae zelfs worden ge-laft

• Advilam. Sac. fecul. Lovan. ij, Oftob, 1710, Mirum etiam in modum angimur timemus, id mnlti rx fubfcribintitus nota Formnlario, j.nt perjnri, fngentei jtbi fet.fus o^uos faflim cinum}rrrt , attjur i» variis fcriptti tiérii frofio^.i ö' aefenai fcimtui ^ui nt» tmnet atm vtre gttmin» Bermelgrti /tnfltt ttmvtmrt pofluM^

( 93 )'

laft te ondertékenen alle en ee» teller tier „ nen dte de Philofiphie fiudeeren^ eer «,y tet den „ Eer trap 'uan Idcentiaet in-de Er je Kunße» zul-j, len aenp,enoomen nuorde».

„ Ik het nu ongemerkt, dat de zuivere , een-„ voudigc en regtzinniae ondertekening van dit ,, Formulier, in zig belkiit een vafte overtuiging „ van het Feit nopende Janfenius en zijn Boek ( te wéten, of de vijf Stellingen in dat Boek ftaen, cn of d’ Auteur den ketterfchen zin beoogt heeft) „ van welk Feit men nog uit de Schriftue-„ re, nog uit de Overléveringe , nog uit eenig „ Onfèilbaer gezag, nog uit de baerblijkelijkheid » der zaeke geen de minfte zékerheid heeft; jae „ 'fi3£r over , nae zo veele jaeren getwift te heb-gt; „ ben, ook nog heden en verfcheide, en zeer ver-„ fchillende gevoelens zijn ; zoo dat derhalven „ déze ondertekening zonder groot gevaer van „ meineedigheid of immers van een ligtvaerdigen gt;, Fed, nergens a^evergd kan worden. Dit wil-„ len wy thans bemerken, dat zoo een fchroo-„ melijke Eed voorgefchreeven word aen ontallij-,, ke jongelingen , die in déze zaeken ganfch on-,3 kundig zijn, cn die nauwlijks weeten, van wat „ een holig en Godsdienftig gewigt een Eedzwee-,, nng is; ca dit zonder eenige waerfchijnelijke „ hope van het minfte geeftclijk, ’t zy gemeen, „ ’t zy byzonder voordeel. Was ’er dan ( voor-„ naemendijk te Loven ) nog geen groot getal gc-„ noeg van Eeden van alle Ilag ? Is dit niet „ gfilégenheid tet valfche Eeden Z'erménig'Uuldigen, „ ßrikken legfjn aen den zvtakken en onvietenden, ,. en te 'lueegérewgwf dat Gedt Naem en lEaerheid

dienen aen de raedflaeeen der godloozcn ? Word ' quot;l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»dit

(9 )

5 dit dan gcdacn met voordagt, op dat de God-„ delijke vloek op d’overelJéndige Univeriiteit „ met geheel zijn gewigt zoude neder val len ? Zoo „ ’er te Loven nog eenige zijn dien dquot; heiligheid van Gods Nacm ter hertegaet, .... dat déze

3, met Auguftinus zugten; * O waer zijt gj/frn-temen der traenen ! En wat zullen wy doen ! Werwaerts zullen wy gaen ! Waer zullen wy

3, ons verbergen voor de gramfehap der IVaerbeid, indien vey niet alleenlijk ons niet bevlijtigen -, de leuge-nente i/’ijdcn^niaerbovendientiog durvende mein-ecdighcdenleeraercn! En dat zy niet flegs zugten, 3, maer ook ernftdijk overweegen déze verfchrik-,3 kclijke woorden des Aptrftels; j- De génen P, DIE 7JTLKE DINGEN DOEN, ZIJN DES DOODS 5, WAER.DIG: EN NIET ALLEEN DIE ZE DOEN, 5, MAER OOK DIE DEN GÉNEN DIE ZE DOEN , 3, MÉDESTEM-MCN. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Dog ’t is tijd 3 Eerwaerde Heeren, datwynu die J.uidens die onder zulke Vaendels en Standacnls Itrijden, cens van naby bclchouwen, en vervolgens tot uwe eige Naem-lijst overgaen.

* O «bi eflis fontes lacrymarum ! Et quid facie-, mus! Quoibimus! Ubi nos occJitibiinus abiraverira-tis, fi non foliim negligimus cavêre inenvlacia, fed audemus infup-T docere perjuiia'. Contra Mendac. Caf. 18.

f Kom. I. V. 51.

i Exi .jitulatio luper Editto Acidcmiie Loven, lato i'j. ücccinb. 1730,

'lAVFEDE

TWEEDE

N A E M-L IJ S T

DER

PASTOOREN

PRI ESTEREN

E N

ZENDELINGEN,

* Zoo DER GÉNEN, Die hunne eerfte Belijdenis verlactcn hebben ;

Als DER GÉNEN,

Die de Regten hunner Kerke acn een vreemde Magc verilaeft.

En ziG

Met het zweeren van

FORMULIEREN,

En het aenneem«i der

Bulle Unigenitus

Bezoedeld hebben. En in Bedicninge zijn, in ’t einde van ’t Jaer 173^,

I 2

tx

Gedenkt van waer gy gevallen zijt, pleeg boedvaerdigheid, en doe uw^ eerfte Werken. Anders zal ik u zo bijkomen, en ik zal uw Kandehcr van zijne plaetze voeren , indien gy geen boedvaerdigheid doet.

Ofenbarr,. i. v.

NA AM-LYST

Der Roomfch Catbalyke

PASTOORS

E N

MISSIONARISSEN

Welke in de VII. Provinciën, en nabuuriquot; ge Landen , tot de Miffic behoorende, in Bedicningc zyn in ’r einde van ’t Jaar 173d..

Cofie geJi'vket

t, by d’ERV EN Stig ter.

1737- •

I .3

VOORBERIGT.

DEwyl alle de voorige ^ednikte Naam-lyfie» der Roomfch Catholyke Priellers dcczer

Mifpe Tjitr gebrekkelyk en vol mifllagen bevonden zyn ; zoo is deeze met alle mogclyke nauwkeurigheid op-geftelc, en door dc oudlte en kundig-fte Priellcrs'van jdle Provinciën en Landen tot de bjboorende, te Voren nagezien en vetbee-lert.

Om te weeten -waar yder Statie geleegen is, zoo is dc voorlle Letter van de Provincie of Land, waer die onder behoort, aan dc kant aaii-geteekent.

o ---Beteekent--- Gelderland.

H nbsp;----------------- Holland.

X--Zeeland.

U ■ I ■ I I I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Utrecht.

..... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.....— ■ 'Fricfland.

O -----------Qveryffel.

ii'.---Groningerland.

Ç ----— —*■ -------- Cleefsland

1, — —' nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.....Lange».

Pro Momo.

Chrontcon Duplex.

In hoC orbe ferfeCtUM InDagarc qUIs poterlt y üïi ID ncMo hlC faCILc JnVenerlt.

A.

( 99 )

A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

AJirlanderveen. Simon Reynier?. - ; Aart. Daniel Cremers.

Abcoude. Theodorus van Aalft.

Akerßoot. Valerius Johannes Renici.

Alkmaar. Joannes Ringers , Kanonik^^ ran htt Haarlemfche Kapittel Aartsprießir over een gedeelte van Noordholland.

--------Joannes Chriftophorus Sourhuys.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Petrus le Roy , Preedikheer.

-------Hermannus vanOverbeek, Minder bi ---------Joannes Vos, ficius.

Almelo zie Tubbergen.

Ameland. Joannes Francifcus Camp.

Amersfoort. Hermannus vanden Kloofter,ye7«Ff,

------— N. Marchand, ficius.

------- Ildephonfus Duyft van Voorhout^ Làevevrouwehroeder.

--------- Ægidius Profper de Mulder , ficiutz Amfielvee» zie Boverkerk.

Amflerdam. Francifcus Cornelius Dicrout, Ka», nonik van het Haarlemfche Kapittel^Aarts^ priefier over Amfielland.

----Guilielmus Stephanus Cavellier, Kana. nik. van het Haarlemfche Kapittel.

----Joannes de Jager , Kanonik vaa het Hacp^ letnfihe Kapittel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ' ”

- - - - Petrus Top.

----Joannes Francifcus Schouwen.'

----Ludovicus Jofephus Reyniers.

----Claudius Cavellier.

----Jofephus de Weerdt, in de yoorfl'aet.

-- - - - Jofephus de Longas , Mstiderbroeder.

I 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- . Adri-

{ 100 )

----Adrianus Cauwenberg, ----Georgius de Mooy, ficiut. ----Antonius de Roy, ficius.

----Joannes Rademaker gt;nbsp;MinJerbroeder.

----Jacobus Broers, ficiut.

----Petrus van Putxhem, Augufiyn.

----Petrus Bcckaff, Preedikbeer.

~ ~ ~ ~ Jacobus Janflfcns, Preeebkheer.

----Theodorus Breilly, Franfihe Karmebtt.

----Hilarius Bourdon, ficius. Ankevten.^ Henricus Koningsvelt. Arnhem Francifeus Wilhelmus Wefcner» ----Laurentius do Weyer, AjfiHdelftj Jacobus vander Stoot.

( I« )

'BoâeixaveH. Joannes van Brantegem j '.AuguflyiK Bolsviart. Antonius van Gorp, AUnderbroeâer^ ----Francifcus Koning.

ßar»e. Stephanus de Meyer.

BovenkarJ'pel. Joannes Baptifta Weymans.

Boverkerk en Amftelvee». Joannes Balduinus-Sevenfter.

Braemfihen. Gerardus Georgius Boekmeyer.

Brogterhecken. Joannes Henricus Holt.

BuitcMveUer. Joannes Nanning.

Bullevjyk en Ouwerkcrk. Ægioius Kramer,.

Bunnik. Henricus van den Bogaert. Buykfloot, Zie Hieuwexdam.

C.

Zie de Letter K.

D.

r\ alfzen. Gerardus Joannes Seiger. Degnekamp. Joannes Gerardus Kiftema* ker.

Deinen. WerenfridusCremer; Aarfrprießer van. Twente.

Delft. Stephanus van Luyk , ^nt^erbroef^er^

----Elias Bokh, foetus.

Delfshaven. Petrus Hagelman.

Deventer. Jacobus Hezelaer.

Deutekom. Joannes Baptifta Plasman.

Didatn. Latnbertus. Lamerts.

Diemen en Overdiemen. Petrus van Elft.

Doesburg. Antonius Crcuwel.

Dokkum. Jacobus Terrier.

Dordrecht. Nicolaus Brands.

Dremfs. Nicolaus Hollander.

( 102 1

Henricus Michels. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Du yflervoorden Joann esK ipptngh, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rf

Dujve». Henricus yan der Veeken. Dufvendrecht. Wilhelmus Cornelifle?

E.

P dam. Gerardus Vofçh.

Eert heek, zie of de Hot^.

Elß. Gafpar Antonius van Gherven;

Emmeties. Gerardus Top.

Emmerik. Petrus van Erpen, Deeken van de Ar-, chidiaconale Kerk van St. MartenteEmmerik \ en Aartsfriefier over K leef stand cn'sHeerenberi.

----Latnbertus Ignatius Bouwman.

----Henricus Ooamp;ersyCafelaan van’t Kafitt.

Enkhuyfen. Reincrus Willems.

en Enaneloort. Bernardus Mulders.

Enfchede. Michael Camp.

Etten. Gerardus Rudolphus Seveker.

F.

Francifcus Monheemen , Minders

*- broeder.

Follega. Gerardus Wilhelmus Langevclt.

Freeren. Henricus Köfter.

Friefiveen en Geeßeren. (Joannes Petrus Leurs.

G.

Genderingen. Zie D’//?.

Giaan. Zie Loß er.

Goor. Gerardus Enlman.

Goorn. Vincentius Hieronimus Bofehman«, Preedikheer.

Gorcum. Ferdinandus du Quavre, Minderbroeder.

Gouda. Richardus de Wit.

- gt;■ - -^Reinerus vanden Bofch, Minderbroeder,

{ 103 )

----Mathias K cut en, focius.

----Fcrdinandiis Schatter.

Goukade. Zie tf^addinxveen.

Graft en Noordeinde. Enoch Francifcus Kracht

’s Grawnhaff. Joannes van der Lee, ^artsprie-fter over Schieland. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ' -

----Anfelmus, Vranfihe Carn^liet.

----Alphonfus deBie, quot;I

• - - - - GuiliemusMatthicux, Je- d^ur van /«w* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J__ nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;.

  Jquot;y^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 Vrankryk.

  • - - N. Engels, Jefnyt. quot;1 By den AmbaiTa-- - Gcrolt, Preedikheer. J deur van Spanjen. - - Joannes Pantecras. quot;1 By den Ambafladcur - - J. Haber. j van den Keyfcr.

  • - - N. Rodrigues, Bieve A By den Ani-Krotewebroeder. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' quot;

  bafîàdeur van Por-tugacl.

• - Francifcus de Wolf, Mintierhroeder.

Griethu)fen. Bernardus Janflen.

— - Bruno Sterneberg, Minderbroeder en'Ree-tor van het Bagpiekloofier.

Gro'eneudyk. Zie 'Koudekerk.

Groe/fen. Reincrus Eisbergen.

GroZ. Otto van Munfter.

Groningen. Ægidius Albertus LeGroz, Aarts\^ prießer over Groningerland.

----Bernardus Uhlenberg.

----Guilieltnus Voskens, uiugußya.

----Emmanuel van der Cammen, Augußj».

----Vincentius Dobbelaer, Preedikheer.

----Petrus van Reyfingcn, Jefu'jt.

---- Antonius de Mol, Jefnyt.

----Henricus van der Scliilden, Minderbroeder. Buiten de Stad.

Grotebroek. Francifcus Wülebrink. Hffaar-

H.

Haarlem. Joannes van den Steen, Kafioftii en Deeken van het Haarlemfihe Kapit-^ tel y en jiartspnefler over Heiland.

• - - - - Ferdinandos AppeüaiaBS.

• - - - - Nicolaus Gomes. —

• - - - - Gerardus Immcrtnans.

• - - Rcinerus van Esveldt.

----Romanus Bruns, Minderbroeder, - - - - Antonius Scheffers, Minderbroeder. Haeßrecht. Cornelis Brouwer, Minderbroeder, Hatnersvek. Hubertus van dén Broek.

Hardervijk. Gerardus Judocus Wyntjes.

Karlen en Hellendoorn. Hermannus Henricus Hofhuy».

Harlingen. Albertus ten Oever.

Harvelt en Ligtenvoorde. Conradus Bernardue Schutte.

Heemskerk. Joannes Baptifta Scheepen.

s' Heerenherg. Joannes Damafccnus Gooslens.' Heerenvcen Gerardus Wilhelmus Cotte.

Heiloo. Gerardus Rees.

Hellendoorn. Zie Harlen.

Hem- en Venhuyfen. Nicolaus van Loon.

Hengelo. Theodorus Spaan.

Heteren. Joannes Everardus Linpitz.

d'Heyde. Henricus van der Putten, Hillegersherg. Zie Ber^enhoek. Hillegom. Zie Vogelenjang.

den Hoef. Everardus Cauwlaar.

Homeland. Hermannus Jol'ephus Ram, Horhertyn. Hoogkarfpel en H'eßvjoude. Antonius Schaap.

Hoogwont. Cornelius dc Bruyn van Bcrendrccht.

äo-

Homtitie. Theodorus Aloïfius van den Velden.

Hojrji. Joannes Kanél.

---- Martinus Antonius Fracts.

----Petrus Francifeus Perky, Minderbroeder.

----Bonaventura Heyblom, JÄrw.

den Hoorn. N. Martens, Jfjitjt.

de Horß en Eertbeek. Thcodoru« Joannes Schoc-maker.

Hoxbergen. Theodorus Lantiin».

Hulhuyfin. Rutgerus Jacobus à ßedber.

HuyJJcn. Petrus van Beeft, ReHor van het Bc-gyne-kloofler, en jdartsprießer aver Gelderlandy - - - - Henricus Hollen.

I.

Ihherhuuren. Joannes Adolphus Kloppenburg. l!pen dam. Cornelius Bakker. ' quot;nbsp;’ youvüer. Joannes Helfen.

brnfim. Joannes Henricus Swartc.

Jutphaas. Servatius Verhofftad.

K.

ahative. Gendolphus Kansman.s.

’t Kalf. Florentius Ignatius Camina.' ' Kämpen. Carolus Muftelier.

---Joannes Baptifta van Kuik, Minderbroedefi Kannenburg. Zie Vnfe.

Kaßricum. Joannes Theodorus Kerkman.

Kelle. Henricus Haghedoorn.

Ketel. Theodoras van den Broek.

Kokkenge. Zie Tekkop.

Kohnfchatcn. Joannes Staal.

Koudekerk en Groenendyk. Gerardus dc Rotte.'

Kromtneniedyk. Joannes Heften.

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kudel*

( lOfî )

KuJslfiaart. Jacobus de Valoys.

Kuyle,iburg. Godcfridus Kremvoef. Kui»ticr. Tobias Daaldrup, MtnderhroeJer.

L.

I aaren. Nlatthias van Vechel.

l^aatum. Erntóus Ricotter.

La)nmerfihai,en. Theodorus Donker.

L.angedyk. Joannes Kramer.

Jbaity^eraar. J uftus Vermey, ^artspriefler over Je Veenen van Rhyntand.

in 't Leeijsland. Henricus van den Schilde, Minderbroeder.

Leeuwaarden. Arnoldus Biebuyk.

----Francifeus Peereboom.

- - - - Servatius Banens, Minderbroeder.

----Cornelius Laenen, Minderbroeder.

----Raymundus Piemcntcl, Preedikheer. Leyden. Adrianus Auguftinus van Dyk.

----Adrianus van der Valk.

• - - - - Matthæus Noy dens, Minderbroeder.

----Georgius van Dam, fidus.

----Nicolaus Michiclfe, Preedikbeer.

• - - - - Wilhelmus Maas,

  H

  1. H G

  r

  H H c

----Paulus de Martin, Franßhe Karmeliet. Lcidßhendam. Henricus Weff-ling, .Aartsprie-ßer aver Delßslanden een ^•’deelte van Rhynland.

Lenÿirik. Bernardus Antonius Woldcrink.

op de Lie. Zie Sparwouw.

Ligtetivoor Jen. quot;ióst Harvelt.

Liminen Cornelius Spont.

Lingen. Egbertus Groothuys, Aartsprießer over ’t Graafßhap Lingen.

Lis. Arnoldus de Leeuw.

Locnen cn Slootdyk. Mattheus de Reeder.

't Loo. Joannes EvcrardusKleyman. nbsp;nbsp;nbsp;Laßet

( 107 )

L.oftir en de Glaan. Henricus Ensman, Reiîer va» het Nonticilooßer.

Lutjebroek. Joannes ten Uam.

M.

\ Jacobus van Byleveît.

'■ * J^aaslafiâ. Lanibertus Lagerftondt. Makkuin. Henricus Vorfter, Medenblik. Hermannus Snyers. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ci.

Mettingen. Joannes Dreesinan.

Meydrecht. Theodorus van den Heuvel. Middelburg. N. Gretnme. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Middeler. G. Lievertnans, Minderbroeder.

Monikendam HerinannusJoannes de Weerdt.

Montfoort. Godefridus Ram van Schalckwyk, .Aartspriefier over ’t Sticht van Utreiht.

Moordrecht. Adrianus de Keyfer. Muyden. Guilielmus Ruyfcndael.

N.

Gysbcrtus Ouwerogge.

Nee. Gerardus Groothuis.

de Nes en Svialuiuebuurt. Arnoldus Hanflen. Netter den. Wilhelmus van der Hal, Nieuvjendam. Joannes Erkens, Augußyn. Nieuviketken. Albertus de Valckenaai’. Nieuwkoop. Hermannus Perquin Noorden. Joachimus Climachus Gspfle. Noodorp. Joannes Verbürg.

Noordteinde. Graft.

Noortwyk. Henricus van der Lee.

Noortwykerhout. Gysbertus van der Knn. • Nubixwoude. Gerardus Joannes Romenburg.

O.

Oeßgeeß. Theodorus van der Waarde.

K 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Olden^

( io8 )

OlJenfaal. Hermannus Eekelliof.

----Joannes Lambertus Nieuwenhuys. ten dé Stad. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Olft. Theodorus Wilhelmus Robers.

Ooft dorp. Gerardus van Vliet.

Ooft^crend. Joannes Everard us Strythout.

Ootinaarfum. Lambertus Nieuwenhuys.

Opdat». Henricus Francilcus Willekens.

Aacn Rype-wetering. JoannesvanderMcy.

Oudetotige Zie Overflakk^.

Oudewater. Alexander de Neeve Mititlerbrecdef,

Overdiemen Zie Utemm.

Overfiakké. Joannes Huysman.

O^•^rwfz^. Wilhelmus Chriftiaans.

Out dorp. Joannes Baptifta Brikkenaar.

Zie Sulleiuyk.

P.

p/Æ»rZ»w». Hermannus Bernardus Putman.'

Poeldyk. Bernardus Jofephus Perquin.

Pynakker. Pliilippus Jacobus de Weerde.

Purmerende. Petrus Weerts, Kanonik van ktt Haarletnfche Kapittel.^ en Aartspriefter tvcr een gedeelte van Noordbolland.

Ç^akel. Gerardus à Betteray.

R.

O aelte. Philippus van Corp.

Raemburg Fredericus (2,txnex,Kruysbroedef.

Rekken Gerardus Stricker.

Renkom en Id^ageningen. Henricus Joannes Gras, ZtZ’fw^'.FulgenQusLeurs, Horbertyn.

Rhetn^

'R.heenfeveen. Zic VenenJaal.

'Rhoogt;t. Joannes Baptifta Goos.

Rotterdam. Dominicus Ophçven, Treedikheer, - - - - N. Romyn, foetus.

----Henricus Forniaer, Minderbroeder.

----Francifeus van den Bolk,yà«’«r.

Rynfater'woude. Allardus de Wecrdt.

Rypewetering. ZJe 0«lt;f Aa.

Rj/Jftt- Henricus Hartman.

S.

^aefjelt en nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adolphus Wilh^mus

VilTinck.

Santvoort. Joanne? van Krabben.

Sapmeer. Theodorus Hermannus MoUer.

SaJJcm. Reinerus Velthoen.

Schagen. Petrus Siby.

Scbalkwyk. Joannes Jansfens.

Schapen. Laurentius janfmek.

Schiedatn. N. Roodenrys, Preedikkeer.

- - - - N. Wytvlietjpow.

Schelling'woude. Zie Blokkert,

Schipluy. T^akant

SrÄsrffZ Wilhelmus Schutte

Sensmier. Hermannus Henricus Holft.^

Sevenhoven. Henricus Kok.

Slootdyk. Zie Loenen.

Slooten Joannes VifSnk.

Sneek. J oannes T oll, Aartsprießer over Pr iet!and.

Soefi Juftus van Beeft,

Soeterwoude. Philippus Jacobus Otgens;

spanbroek. Petrus Haammacker, Kruysbroeder..

!'gt;arwoude en de Lie. Antonius Bci’nardus Lanling. ^Spierdyk. N. vap Bergen.

K 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Steeti^

( iio )

Steen'wykerviouâ, Joannes Sobbc.

Steg^erden Alo'ilius van Ricl, Minderhrocdfr.

Stotuywyk. Fredericus Joannes Jacobs,.

S'walu^j.'ebuurt. Zie Ncs.

T.

TTekkof en Kokkcn^e. Petrus van Dorften. Terborgh. Henricus Gervordinck.

Tergoes. Jacobus Kiftemakcr , Aartfprießeit over Zeeland.

----Joannes van de Velde.

Texel-, Joannes Dekkingh.

Judocus Wymjes.

Thiel. Bernardus Schuurmans, Preedikhccr.

Tttbbcrgen en Almelo. Theodorus Hermannus Trap man.

Tuytjenhorn. Lucas Bekker.

U.

G r J ƒ# en Gender ingen Chriftianus Pleuniflen. u Utrecht. Ignatius Pylèlman.

----Bernardus Welbergen.

----Gerlacus Maas, huyten de If'ittcvrouv.v Poore.

-----Joannes de Munck, Auguflyn.

----Paulus Schieffer, focius.

____I.ambcrtus van den Heuvel. Preedikheer.

----Joannes van Leuven, ficius.

—---- Franctfeus Lorrin, Preedikheer.

_ ----Arnoldus van den Eynden, —---Jacobus Waarbeek, H l^tgeefl Wilhelmus Fox.

U)il-!*yfii Francilcus Joannes DoUe.

( II« )

V.

\Tafi en Kanwtiburg. Petrus vanEldcrora.

Varik. Vakant

Veenendaal en Rhecnßveen. Wilhelmus Henri« eus Hóen.

ydt. Amoldus van den Velden.

Delfin. Joannes ßaprifta van Ceulcn.

Venhuyfen. Zie He?n.

Vianen Hermannus Haakman..

Vi!fier en. Antonius van Lin.

Vinkeveen en Wavervecn. Arnoldus LaurentäUS van den Niewendyk.

Vlaar dingen. Cornelius van der Kun, Norbertj/n,

Vleuten Cornelius van Veen.

Vogelcnfang en Hillegom. Wilhelmus Wytman-s,

K.agt;ionik van het Haarletnfihe Kapittel,

Vollenhoven. Wilhelmus Enting.

Voorburg. Joannes Cafunirus Hooft.

Voorfiehoten,. Erauchcus Joannes Rogguc.

W.

'VJITaddinxveen en Goudkade. Hcnricus ViB den Broek.

ÏVageningen. Zie Renkom.

Warmenhuyfien. Martinus Spont.

Joannes van Holt.

Waßenaar. Hubertus D’esftordcur. •

Id-ateringen.. Jacobus van den Moffdaar.'^ iVaverveen. Zie Vinkeveen.

^eel 'Gerardus Plefleling.

hheefip. Ignatius Kramer.

loannes.EriciB Bhxtart.

K 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Trefii,

Jl’eflvioude. Zie Hoogkarfpel.

tf'ervershoef. Egberrus Anronius Nitcrt.

I1'':erini,en. Hermannus Henricus Muller.

■lt;/lt;gt;».Francifcus vah Elonfem, MirttkrbrttJer.

i^^ognom. Wûhelmus Hoyman.

Wolfind. Wibrandus Chriftianus van der Werf.

VKolvega. Leonardas Timmer, Minderhrotder.

Worcum. Nicolaus Verlage.

ïForwfr, Amandus de Wecrdt.

iVyhe. Alo'ilius Boelens, y-yk op Zee. Ludos'icus Ferdinandus Berri. Wyk te Dü'.'rßede. Francil'cus van den Houtc,

Wytgaart. Albertus de Ley.

Y.

Y Joannes Bongaarts.

Z,

V eddam. Adolphus Henricus Wcmerl, Zeevenaar. Henricus Heynen. Zeevenaar. Joannes Henricus Becher..

Zierikzee.......van der Steen,

Zutphen. Francifcus L’ Année.

Z-u^aag Joannes van Burick.

^.wol. Gerarcîus Bernardus Beer, ^ar(sprießrK over Z ai land.

— Joannes Daniels.

---Joannes Biprifta Allardt.

- - - Carolus van Hullen, Joannes ßaptilla de Lazar.

FINIS.

31

I. TN de ecrftc Naem-lijst van’t Jaer 1701.

vinden U Eerwaerd: zig ver-eenigd met de Cleregie en afgezonderd van de Moniken en Jc-fuïten, en ter nauwer nood vond men’er een getal van 15. Maer in deze uwe Naem-lijst van ’t Jaer 1757. fcheuren U Eerwaerd: zig af van de Cleregie en ver-eenigen zig met de Moniken en Jcfuïten.

Jae deze maekcn een groote vierde part uit van uwe Naem-lijst, dat is omtrent een getal van pi- tegen 262. van d’uwen.

En zo ziet men dat deze bende niet tetgen-ftaende zy hier en daer beteugelt, en de Jefuiten in veele plaetfen van Holland verjaegt zijn, egter verre boven het getal zijn , ’t welk in deze landen volgens de Concordaten door Pauzelijk en Biffehoppelijk gezag geftaeft, vaft geftelt is.

Want volgens d’cerfte en oudfte Concordaten, wel verftacn zijnde , zouden ’er nauwlijks 30. ftatien of gemeentens hen toebehooren , welke met de Socii of Medehelpers, die maer in ’t min-fte getal der ftatien mogten zijn , ten nauwer noodt het getal van veertig zouden te boven gaen.

Nu in den Jaere 1700., ’t Jaer voor uwe eerfte belijdeniftè , waeten zy , volgens d’aenteekening van een nauwkeurig liefhebber j aengegroeit tot 104. ftatien , welke met de Medehelpers door 126. geordende Priefters bediend wierden.

En volgens UwcNaemlijst van ’tjaer 1737. bezit dit getal van 91. of daer omtrent, by na vier en feftig ftatien of gemeentens.

Indien zy dan hunnen aenwas zoo buitenfpoo-rig hebben weeten te doen aengrocijea, niet tegen-

ftacn’

( »14 )

ftacnde de CIcregie en BilTclioppen geftaedig ge-tragr hebben dii voordkruipend onkruid ui hunnen akker te houden ; indien zy zig nog in zoo groot een getal bewacrd hebben, niet tegenftaen-de de Hoogc Overigheid hen op verlcheide plaet-fen zoodacnig befneeit en ui:gcroeir heeft j Zoo is hier uit wel nae te leiden ; wat 'er te dug. en Itaet voor hunnen wéder-aenwas, en verdere uirbreidin-5e, en daer en tecgen voor de verminderinge en rukkinge van de welmecnende Cleregie , indien door toclaeting van den Staet [_dat God verhoede] een.s een Patrzelijkc Vicarius naer de willekeur van ’t Hof van Rome , en zxxlaenige ak de Jefuïten en Moniken wcnlchen , ’t bewind in onze Kerke hebbe.

Want dewijl ’er geen groorer ieveraers nog dienftbacröergceften zijn voor ’t Hof van Rome, om baere onbepaelde magt en heerichappy blindelings voort te zetten , dan de Jelïïiten en Moniken, zo is ’er niets daer zulk een Vicarius meer toe geneegen zal zijn, dan de vermeerdering en aenwas der zelven ; en dit oogwit zullen zy ge-makkelijk bereiken ; dewijl de /eknten door hunne leugenagtige Itreeken alreeds hier en daer oh-der den dek-mantel van Wéreidfche Priefters wec-ten te fchuilen. Vervolgens is onze Kerk eii Land in ’t kort weer overftroomt van die Bende, en moeten de Paftooren en Cleregie door dit Volk altijd geplaegt en gedrukt worden.

’T gene hier by nc^ opmerkelijk en te gelijk verfchrikkelijk voorkoomt , is, dat deze bende van Jefuïten en Moniken, dat wel in getal nog kleinder is dan de Cleregie, egter het beftier heeft over meer dan de helft der gelovigen dezer Landen,

den, wacr onder ’t groo'.fte deel der rijkdom en Grooicn, welke zy op hun hand heeft.

Dog hoe dit nu xo koomt, weeten U Eerwaerd; Ijo wel als wy. Naementlijk, niet om dat xy xû veel geleerder en godvrugiiger xijn, dan die van de Cleiegie , niet om dat xy nauwkeuriger en nauwgexeitei xijn om de waere xedetugt en Kerk-regels te doen onderhouden. Neen , niets van dat alles.

ant xy xijn ’t die ons dierbaer Geloof ontheiligen door hunne xielvcrderfeiijke Leere, door hunne fabulen , Broederfchappen van koorden en fcapuücrcn, Porriunkel, aflaeiskraemen en andere Bullen van xögenaemde oeffeningen en devoticn. oor alle welke xaekcn xy den menfchen den Hemel toezeggen en beloven , niet tecgenftaende xy ontblood ’xijn van de waere kenniflè van God, van Jesus Christus, en xijne Evangelien, en Vervolgens van dc betragtinge van een waer en opreg'. Chriftelijk Leeven.

W acr by dan koomt hunne verdoemelijkc ligt-vaerdigheid , flapheid en lafheid in de bedieninge der Sacramenten xo van Penitentie als Communie . ontllaende al wat maer tot haer koomt en toclaetende de grootftc xondaers tot de Tafel des Heeren

Uit is hunne Leere , dit is hun PraiïHjk. Een ftaeltje of twee is genoeg voor allen , want ’t is duixen.mael gexeit en aengetoont.

Men moet, xegt de Jefuit Baunius,* de ^bfolu-tie nof 'u:eigeTeK nof, uitfiel/en.....fikoo» me» lants geen hofe en xiet van btterniffa. Maer, f

nte-

* Traft. 4. p. 11.

t Ibid. Quk.it. !ƒ. Cap. 46. p. icpi. 1093.

( n«S )

fftténiffnaelals Je .geenen die dik^ls hervallen^ zender dat men eenige beternis ziet , zig kfomen aen den Biegtvader 'vertoonen en zeggen dat het voor-gaendt hen leedt is , tn dat ze een opregt voornee-wen hebben vxe^ens het toekomende : alhoewel het te vermoeden flaet dat zulke veorneemens niet ver-^r als aen ^t uiterfie der lippen gaea • en fchoon ze zig nog met meerder lojjtgheid en uitfpoorighcid als ooit te vooren tot de zelve tnisdrijven laeten vervoeren , moet men hen niet te min d' Abfolutie gee-ven.

n Zie daer , zegt de Jesuit 'Francolinus * de gt;} Rebels van onze zoetaerdigheid, te weeten on-jgt; der anderen , dat het een werk van Liefde en 3) van regtvaerdigheid is gt;nbsp;dat de Biegtvader een 33 Penitent die onbereid aenkoomt die zijn gemoed 33 niet onderzogt heeft, die in de naefle geleegent-„ heid van zonde volhard: die zig geenßnts gebee-5, tert heeft : die hier toe alleenlijk niet eens ge-,, tragt heeft j o/gt; ftaenden voet bereid maekt en

ontbind.“

En de Jefuït Amadeüs Guitneneüs, anders Gui-lielmus de Moïa ƒ , leert dat een Menfcb , altijd bc^puaem is om d’ Abfulutie f ontvangen , hoe zeer hy mögt onweetende zàjn in de geheimen des GeloofSf al voder ’t ook dat hy door een doemclijke ver-onagt-zaemheid geen kennis had van de H.. Drie-^enhcid of van de Menfchvoordinge des Heeren.

„ De Jefuït Baunius zegt J : men moet de Ab-5, folutie niet weigeren , nog uitftellen aen Peni-

„ ten-

* Tom. I. Difp. p, pag. 129. ijo.

t Ibid. ifT.

I Thcol. Mor. P. I, Traft. 4« Qücft. ii. p. lo*.

{ ”7)

« tenten die de gewoonte hebben van te zondi-5, gen teegen de Wet van God, van de Natuer, 55 of van de Kerke ; fchoon ’er ganlch geene ho-55 pe is van beeternille , indien ’t hen waerlijk 55 leedt is zulks gedaen te hebben , en 20 zy een gt;5 voorncemen hebben van xig tc beeteren.

En ’t is genoeg , * „ dat de Penitent dit be-55 rouw en voorncemen met den mond alleen tc 55 kennen geeft.”

Wederom zegt hy: „ Iß meenigmaelen als 55 zodaenige Zondaers die dikwils hervallen, zon-55 der dat men de minlle beternis ziet, zig vertoo-55 ncn aen den Eiegtvader, en hem zeggen dat 55 Zy berouw van ’t voorgaende hebben, en een 5, goed voorncemen voor het toekomende, zo ), moet hy hen geloven op ’t geen zy zeggen, 55 (choon het te dugten ftaet, dat deze voornee-5, mens niet verder gacn, dan tot de lippen ; en 5, fchoon zy zig nog met meerder vrijheid , en „ buitenfpoorighcKl dan ooit tot de zelve misdae-5, den begeeven, 7« kan men , volgens mijn gc-,, voelen hen de Ablolunc geeren.

Hebben die Meefters dan , op zo een wijze geen rceden om te roemen ; § ,, Dat hedendaegs „ de zonden met meerder vlijd en vrolijkheid ver-„ goeven dan bedreeven worden, en dat veelcn ,, nauwlijks zo fchielijk de fmette der zonden be-„ haclcn, dan zy die uitwifl'en?”

Voeg liier by ’t geen de Paters Preedikheeren aenhaelcn in hunne DingsJaegfehe De'uotie tot den H. Dominicits, uitgegee-ven door P. Francijeus Dourif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'wer-

• • Ibid. Queft. ir. p. 9lt;5. en in Sum. C. 46. p. 717. 7‘ . kc.

• ■f- Theol. Mor. Trail. 4,, Cap. 46.

§ Imag. Prim. S*cui. Lib. 3, Cap, 8.

( ïï8)

VKrJtrt vm Je farder der Preedikheeren, gedrukt te Antwerpen hy de kyeduwe ^an Knobbaert Goedgekeurt door Joannes Pjjdertts Doiioor in de H. Godheid en Vicaris Provinciael van de Orden der Predikbeeren in Brabant

Aldaer * doen zy zeekeren Carthuixer, ^ntho-nius de Molina aldus fpreeken ; f

Waer 't xaeken dat by my te Siegten quam eenen fondaer gelaeden met ontallijke en d' alder hu aer-ße finden , en dat ik bemerkte , dat hy had een viaeragtig berouw en opregt voorneemen van fijn itos leeven te beteren : voorwaer ik foude hem ra-Jen alle fandagen te communiceer en. Ook waer 't hy etldien dat hy Saturdaegs daernaer wederom quam met die filve finden , en dat ik ondervonde dat fy bem leet waeren , en die wilde laeten ÿ ik zoude bent NOG MEER verwecken om die begonfie Com-enunien niet agter te laeten Ja dat hy noch meer reifen fio by my te biegten quam , ik foude hetn bertelijk vermaenen , tot foodaenige Communie.

Wat gruwelen! Wat monftreufe toegevent-heid! Wat verkeerde barmhertigheid! Wat ont-eering en teiligl'chending van ’t Lighaem en Bloed des Heeren !

Mag en moet men van zulk een volk niet zeggen ’t geen de Heer zeide tot Ifraël van de val-£he Prophecten? Uwe Propheeten hebben valfche en zotte eüngen voor u gezien : en z) vertoonden n nwe boosheid niet , om u tot boedvaerdigheid op te wekken, moer zy hebben leugen-agtige opgeevin~ gen.....voor u gezien. *

Én met zodaenige ontzenuwde en zielverderfe-lijke

• Blada. 11 j.

•}■ Inftruä:. Sacerdot. TraÄ. 7. Cap, 6. § i.

Î Klaegl. i. V. 14.

ZV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( ”9 ) .

lijke laffe Leeraers, vervoegen zig U Eerwaercl: niet flcga in deze Nae^m-lijst maer wel op een nauwer manier j terwijl gy n van uwe Medebroederen die de waere en zuivere leere en zeedctugc handhavenen, aflcheid.

T is waer, U Eerwaerd; zullen zeggen , gelijk zy doen in een Memorie door het Capittel van Haerlem ingelevei’t aen de Hoogmogende Heeren Staeten in den Jaere 1726. Dat zy geejt yefu!len of fefuits-geziniien zijn, jae een af keer hebben van diefnguUere gevoelens , die de yijüite» te laß viorden geleidt. Vsly willen nu niet zeggen, Eerwaerde Heeren, dat ’er al veelen onder u zijn dewelke die onbefchaemde en godlooze tael opentlijk durven voeren , dat geen Priefler vermag de fibjolutie uit te flellen aen een Zondaer, al quam bf niet de alderjnoodfle en ontallijke zonden. Ook niet dat de meellen van u dit in praótijk bewacrhee-den. Dit zal miffehien elders te paffe koomen.

Maerhoe veel fcheeld het, Eerwaerde Heeren, van fefüit of fejuttsgezinden te zijn , door het acnneemen der Bulle Unigenitus te ver-oor-deelen deze waerheeden : f Het is een gedrag vol viijsheid, ligt en liefde , aen de zielen tijd te geeve» Om met oodmoedigheid te draegen en te gevoelen den fiaet der zonde : om den geeß van boedvaerdigheid en herouvi te verzoeken ; en ten minße te beginnen te voldoen aen Gods regtvaerdiglxid, eer zy ver~ zoend viorden.

En deze : § Men vieet niet lt;wat de tarnde en viat de viaere boetvaerdigheid is, als men ten eerflen herßeld viil viorden in ’t bezit van die goederen, viaer van de zonde ons beroofd beeft, en dat men de hefchaemtheid van die afzondcringe vieigert te droegen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;W^ord

t 87. Steil. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S 83. Steil.

( 120 )

Word door het doemen van deze Stellingen hupne godloze en laffe leere niet befchermt en gcftaeft, Jlt;x)r welke zy willen dat d’Abfolufie aen den ’wndaer nooit moet geweigert worden ?

Jae zijn zy d’ uitvinders en opflelders niet van die Bulle, om door de zelve alle die Waerheeden te doen ver-ooroeelen die lijnregc aen hunne godloze dwaelingen en gedrogten tégenftrijdig 'iijn?

Zo dan U Ecrwaerd: zy willen of willen nictj bevinden zig met de daed Jefuïten en Jefuïts-ge-Zindcn.

En dat niet (legs op dit ftuk, macr in vcelen, zo niet in allen dcelen.

zijn immers de Jefuïten die de onkiften, on-eenigheeden, en troebelen in onze Kerke verwekt hebben , U Eerwaerd: voeden en onderhouden dezelve; en zijt gy dan geen Jeiuïten of Jefuïtsgezinden ?

T? zijn de Jefuïten en hunne acnhang die de Cleregie vaKchelijk befchuldigt hebben van Ket-terye, enz. en U Eerwaerd. zijn ’c nu die heeden hunne Meedebroeders als zodaenigc houden, dac-rom zig van hun aflchcurcn ; en zijt gy dan geen Jefuïten of Jefuïtsgezinden?

T zijn de Jefuïten die den Paus toclchrijven een Onbepaelde Magt , om in alle Kerken als ordinaiïs of eige ßillchop te heerfchen , en vervolgens erkennen zy de regten van uw Capittel niet, en t zijn U Eerwaerd: die zig aen die onbepaelde magt verllaeven, ende Regten van uw Capittel en ’t beftier van uweKtrke aen die magt overgeeven ; En zijt gy dan geen Jeluïten of Jefuïtsg^in-den? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’T zijn

( I2I )

’T zijn de Jcfüïten die de vijf berugte Stellingen van Janfeniiis gefmeedt hebben , die ze acn dien Dlt;x)rlugtigcit Biflchop acngewreevert hebben, als uit zijn boek getrokken en van hem geleerd, die niet alleen de Bulle tcegen die Stellingen , maer zonderling ’t Formulier van Alexander den VH. en Clemens den XI verkreegenj en de geheele Kerk daer meede ontrufl hebben, en U Eerwaerd: zijn het bençevcns alle dewelke uwe Naem-lijst tiitmaekcn, die deze Formulieren tcekenen en Ire-ecdigen ; en zijc gy dln geen Jei uiten of Jefuïts-gezindcn ?

’T zijn de Jeluïten die de Bulle Unigenitus in de Wérekl gebragr hebben , en U Ferwaerd: hebben die aengenomen; en zijt gy dan geen Jc-fuïten of Jefuïts-gezinden?

Met cen woord ’t zijn de jefuïten , die d’on-fcilbaciheid des Paus met geweld in Gods Kerk indringen , en reffens de blindgehoorzaemheid, die daer een gevolg van is; en U Eerwaerd. zijn ’t die zig by voorbaet, als ofze te laet zouden komen, met ceden verbonden hebben om alle Bullen der Pauzen aen te neemen, te gehoor-zaemcn en van nu af zig aen dezelve ondeiquot;wcipcn ; en zilt gy dan geen Jeluïten of Jefuïts-gezinden ?

War verJcheelen alle deze dingen, dan met d’en-kcle naem ?

Ten waere zelfs de Jefuïten daer in beeter waren, dat zij alle deze dingen volgens hunne dwaelende grondregels en gevoelen verrigren, en U Eerwaard; die doen teegen hun gemoed en beerer weeten.

Wa; baet het, Mijn Heeren , dat de Hoogc Regccring in den Jacre 1708. dc Jefuïten opleidc

L J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de

( 112 )

de vreede in onze Kerke binnen den tijd van drie Maendcn te bezorgen , en by gebrék van ’t zcl-^■e hen uit Holland verzonden , terwijl U Eer-waerd; cn alle die zogenaemde goede Roomfehen het zelfs zijn die al van over lang, gelijk nu, de vreede breeken en door uwe flaeflielijke en blinde onderwerping, dagelijks d’ oneenigheid voeden en Rijven ?

Och ! of de Staet eens geliefde op te letten, werwaerts dit heen wil, 'zulk een zwerm van Je-fuïts-gezinden in hun land te zien, daer zy , qua-fi, de Jcfuïten uitgejaegt hebben! Dat zy eens lette , wat het weezen zal, indien die meenigte cens een Pau fiel ij ken Vicaris, een Jefuïts-gezin-den, die hy op de reedsgemeldc wijze zecker zijn zal, aen hun hoofd heeft !

11. Een andere aenmerking die wy op deze u-we Naem-lijst macken , is , dat in de zelve genoemt worden de Canoniken van het Haer-leinfchc Capittel, en vervo^ens te kennen ge-gceven word , dat uw Capittel van Haerlem in weezen beftaet. Des worden genoemt :

1’ag. 104.. Joannes van den Steen, Canoniken Deeken van het Haerlcmfche Capittel, en Aertspriefter over EloUand.

Pag. Francifcus Cornelius Dierout, Canonik van het Haerlemfche Capittel , en Aertspriefter over Amftcland.

Guilielmus Cavellier, Canonik van het Haerlcmlche Capittel

Joannes de Jager , Canonik van het Haerlcmfche Capittel.

Joannes Ringers, Canonik van het Haerlemfche Kapittel.

Pag. 100. Joannes Simon Oem, Canonik van het Haerlemfche Kapittel.

Pag. io8. Petrus \Veerts, Canonik van het Haep^ lemfchc Kapittel.

Pag. 111. Wilhelmus Wijtmans, Canonik vanhet Haerlemfche Kapittel.

T zelve hebben U Eerwaerd: gedaen in haere Memorie aenden Staet in den Jaere 1726. waer in zy hun Capittel en des zelfs Regt van Zendinge vertoonen, en verzocken die te moogen oef-ftnen en waerneemen.

Zijn U Eerwaerd; met dus te handelen geen o-^ penbaere ongehoorzaemcn , en met’er daal, iffa fa ff o j in den Ban of Ge-excommuniceerden ?

Immers ’t kan U Eerwaerd; niet vergceten zijn, dat de Nuntius Bufli in ’t Jaer 1703. den 2$. January , aen Heer de Swaan fchreef deze nadrukkelijke woorden ; Hji z^l ge^is Gods oordeel niet ontgaen wie ’t ook zy ’t zy Gods- ’t zy Regts* geleerde, die zeggen durft dat ’er nog te» huidige» daege» een Cleregie of Kapittel van Haerlem is.

’t Kan U Eerwaerd: niet vergeeten zÿn dat daer na Paus Clemens den XI. in ’t zelve Jaer, den 7. April een Brief aen de Roomfche Katholijke In-gezeetenen, der VII. Provintiengefchreeven heeft, wacr in hy verklaert * dat aen niemand op voor-viendzel van Ondervicarius , Aertsprieflers, va» Ka-Pittel-Heer, of va» einig ander Ampt, de magt toekoomt om Pafloore» en Kerkelijke Dienaere» ae» te (lellen, ja dat hy, in dien zelven brief, voor nu[ en nietig voor kragteloos en van geen Mang ver-klaert alle aenflellingers met het geen daer uit ge-

L 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;w/j5r

Î Hoyak. Hift.'dcr Uit. Kerke. Acnh. Pag. Ö7,

( 124 )

•Cilgt vio^t 'weezen , die op den naem vm de 'voor-genoemde Ampten {tc weeten van Vicaris, Aerts* prieftcren, en Kapittel-heer ) wogte gedaen xijn.

En ’t geen de band van alles is, isdat hy verbied tp bedreiging van Excommunicatie aen de P'riefiert der Cleregie dat ze zig op eeniger vii'/ze in het gee-ßelijk beßier eter Zendinge zullen inlaeten.

Dit zozijnde, zeg eens, Eerwaerdc Heeren, op wat voet, op wat grond noemen U Eerwaerd; zig -, Kapittél-heeren en Deeken van 't Haerlemfche Capittell Op wat voet geeven U Eerwaerd: bjr tkn Staet voor, hun regt van ’t Capittel te willen oeffenen , en verzoeken zy daer toe admiflle, en dat nog meer is, om dat daer door, gelijk U Eerwaerd: rpreeken in de bovengemelde M’emorie van ’t jaer 1736. zouden belet luorden de vreemde Zendingen van den Nuntiut andere Paufelijke JUiniflers ?

Hoe , Eerwaerde Heeren , U Eerwaerd: zijn immers gehoorzaemc Priefters , de gehoorzaem-heid is immers uw hoogfte hoedaenigheid en Êonkcieracd ? dat is immers uw eenigfte Roem ?

n niet gehoorzaem te zijn, is die miidaed die U Eerwaerd: op geen minder wijze wreeken können , dan met alle gemeenfehap te ontzeggen aen uwe Méde priefters- die gy wilt dat daer aen pligtig' zijn?

En gaen U Eerwaerd; zo te werk ? Verfmae-den zy zo de Paul'elijke bevélen ? Agten zy zo min zijne bedreiging van Bnn en Excommunicatie ? Noemen zy de Zendingen van den Paus en zijne Nun-juifen een V^tEEMOE Zending?

’T i; dat niet alleen U Eerwaerd: gaen vertier,. cn het regt beftaea van hun Capittd willen

de

( 125 )

de toonen by den Staet, in die Memorie vän ’r Jaer haeien daer acn drie boeken door dien Roemwaerdigen en Godvrugtigen man, Martinus de Swaan Deeken en Vicaris 'van ’t Ca-fittel, tot verdeediging van hun Capittel, ge-fchreeven, te weeten : Motivum Juris refutatie V-effonß en Libellus Sup^tex welke twee eerfte door Clemens de XI. in zijnen Brief van den 4. October 1707. onder andere Schriften ver-oor-deeld en verbooden zijn, en dat op ftraffè van den Ban en Excommunicatie. * •verbieden Zegt die Paus, aen alle Gelovigen van Chrifus en aen een iegelijk van hen in bet bysvcmder...... van de boven gefhreeven boeken.....te leezen te behouden of te gebruiken, op flraffè van ’Excommunicatie y vsaer in d’’Overtreeders daedlijk [ ipfo faéto ssonder eenige nadere verklaeringe z.ul-len vervallen svijn veaer van niemand , dan van ons y of den 'Roomfehen Paus die ’er in dien tijd xal zójn, ten veaere in de lactfle fionden van zdjn tee-ven, de genade van ^lfolutie kan deelagtig vjor-den

En brengen U Eerwaerd: zodaenige Schriften voor den dag Gebruiken U Eerwaerd: die om teegen Rome by den Staet de Regten van uw Capittel aen te wijzen ? Wat denkbeeld hebben O Eerwaerd; van die Excommunicatie des Paus, cn van 7.ijne Brieven en Bullm ? Hoe, neemen U Eerwaerd. ALLE DE Bullen Der Pausen aen, en overireeden ze die ter zelver tijd ? En op wat voet vervolgen U Eciwacrd: ons , om de zoge-naemde

• Hoynk. Hift. der Uitreek. Kerk. Acnhiug. xc* p. 67.

naemde Ongehoomemheid, terwijl U Eerwaerd: en ongehoorzaemen, en in den Ban en Ge-ex-communicecrdcn lelfs zajt ?

Of toon dat Rome ooit herroepen heeft ’t geen Xy voorheen xo pleg elijk gex^c heeft, te weeten dat ’er geen Ca(gt;ittel va» Haerletn is ; en dat xy haer Excommunicatie ingetrokken heeft.

Of bewijs dat Rome , niet lecgenftaende quot;vf wil dat ’er geen Capittel xy, egter aen U Eer-waerd: vrijheid en verlof gegecven heeft te xeg-gen, dat uw Capittel beftaet en in weexen is.

Of by gebrék van déxe twee xaeken , xo belijd dat gy teffcns ongehoorxaemen, en Ge-excom-municeerden xijt, en volgens uwe gronden en maete daer gy xelft mee meet, ook Scheurmae-kers en buiten de Kerke xijt.

Ofeindelijk bekent, Eerwaerde Heeren, dat geheel dexen handel tuflehen Rome en U Eer-i waerd; inderdaed niet anders dan een enkel bedrog is. Dat xy u by den Staet met den naem van Capittel en r'icaris flegs laet (peelen, terwijl Xy nog uw Capittel erkend nog hacre Vicaris : en dat om Haere Hoogmoogenden hier door te beeter te mifleiden en te bedriegen.

Hoe xeer nu dexe dubbelxinnige handel , en met van den eenen kant de Regten van uw Capittel, door een blinde en verflaefde gehoorxaemheid aen Rome af te ftaen , en van den anderen kant die afgeftaene rt^ten by de Hooge Regcering, xelf teegen Rome te doen gelden, hoe xeer [xeg ik] dexe dubbelxinnige handel U Eerwaerd; tot cere ftrekt, laeten wy aen ’t oordeel van alle opr^te en edelmoedige gemoederen.

Thans is hçt by ons xeeker, dax een kloekmoedige

( ja? )

Æge en te gelijk omzigtige ongehoortaemheid vrj beeter en eerlijkcr is , dan zulk een bedriegelyke, geveinsde, en tégen gemoede, gehoorzaemhcidj als U Eerwaeid’. in dit ituk den Paus bewijzen.

III. Een derde Opmerking die wy maeken, omtrent uwe Naemlijst, is, dat ’er van acenVica-rius van ’t Capittel gewag gemaekt word.

Gelchied dit wederom niet met denzelven Geelt van bedrog en verllaefdheid, dat men hier van geen Vicarius van ’t Capittel fpreekt, welke men weet zo haetelijk aen Rome re weezen ?

Immers zo ging het ten tijde van den Heer van der Meer , die men quafi wel als Vicarius van ’t Capittel wilde doen doorgaen, en die egter nog den naem nog het ampt van Vicarius dorft gebruiken , nc^ oeffenen.

’T is deze reeden, die den Heere Hoynk, die groote vriend der Jefuïren , en vyand onzer Kerke, die meer dan vijf en twintig maelen in zijn Werk uw Capittel een gewaend Capittel noemt, van dezen uwen Vicarius doer zeggen • Van der Meer Prießer te j^mßerdam , iehoorz.aem aen den H Stoel , die no^ xig Vicarif laet noemen, nog het ^mft oeffmt. *

En egter koomen U Eerwaerden met dezen gewaendm Vicaris by den Staet te voorfchijn, en Zeggen, in de bovengemelde Memorie ;

Nico/aus van der Meer gebooren tot Schagen Paßoor tot Amßerdam , en Vicaris van 't Capittel *t federt den n. April 1^16. j daer toe door het Capittel gekoren zijnde.

Wat vreemde en tecgenftrijdige handel waer

dooi

• Acnhang. van d’ Hift. pag. in fine.

( «n

door Z'j die eetr lijn trekken in de blinde ge-hoorwcniheid, elkander leiigenagtig macken !

Nogtans is het buiten twijfel dat Hoynk, fchoon doorgaens in zijn Werk ongelukkig in Waer te zeggen, hier de Waerheid ipreekt.

Want behalve dat van den kant van ’t Capittel nooit Ade van acnftellinge, fchoon geregtelijk daer toe verzogt, voor den dag gebragt is , dat ook nooit Ade te voorfchijn gebragt is, die déze gewaende Vicaris Van der Meer zoude gedaen hebben, ja dat hy in ’t Jaer 1717. voor Notaris en getuigen geweigert heeft Wijbrieven te gee-ven, welk nogtans een Vicaris van ’t Capittel by ’t opcnftaen van den Stoel, van regtswecgen toe-koomt ; maer de gezondenen nacr den Nuntius wees, behalven dit alles, zo word dit nog bevef-tigt in de plaetzinge van den Heer Grafper tot Paftoor in de Bullewijk, in ’t Jaer 1722. zes Jaer nae de gewaende aenftelling van Vicaris.

Want ver van daer dat de Heer Van der Meer, wiens Ampt als Vicaris het was de Zending te geeven, acn gemelden Gra^r die zoude gegceven hebben, dat hy in tegendeel als bloote Kanonik of Deeken benevens twee andere Kanoniken d’aenftelling van Graiper alleen approbeert en GOEDKEURT.

Een klaer bewijs dat Grafper van elders, te wceten van den Nuntius of Bijlcvcld, zijn Zeigt; dii^ ontvangen had.

Dus luid die Afte der drie Capitulairen, ge-fchreeven op een zegel van drie ftuivers.

Het Cathedraek Cafittel van HaerleM verfekert van bet ^oed gedrag en beejuacfnheid van dtn Heere HetTietts Graffer Berger Zoon van Am.

( 12? )

fier Jam , en vertier ^econfidcreert heblrentle 't ^eert leconfidereert moc^ •worden Consenteert en Approbekrt de aenstelling van den GENOEMDEN HeERE TOT PASTOOR IN DE BvllewiJK. ASum in Amfierdam den p. April

Was ondertcekent :

Nicolaut va?t der Meer Decanut CapituS Harlemenfit.

Gerardus van If^ijkerßoot Capituli Harle-menfis Canonicus.

Francifius Cornelius Derout Capituli Harle^ nenßs Ca7t(micus

Dus blijkt dat die Heer Van der Meer nog ’t Ampt van Vicaris oeffende, nog den Titel toe-ftont of gebruikte, en bygevolg dat men den Staet Wederom heeft milleid , wanneer men hem als Vicaris te voorfchijn gebragt heeft.

Het belluit dat wy dan eindelijk hier omtrent macken, is , dat gelijk het Capittel van Haerlem ten tijde van Heer Van der Meer geen Vicaris gehad heeft , Vj ook zedert zijne dood geen aengeftek hebben , en vervolgens ook nu geen hebben.

Waer uit dan volgt dat d’aenftelling van den Meer de Bok tot Vicaris van Haerlem , gelijk die van Heer Barchman , en andere voorheen, door ’t Capittel van Utrecht Jure devoluiionis gedaen, volkomen wettig en van kragt moet wcezen; en in tcegendeel ’t geen door ’t Capirtel van Haerlem gedurende dien tijd in ’t ftuk van Zendinge gc-ïchied iscnnoggefchied, onwettig en kragteloos i».

M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nu

( no )

Ku gaen wy van uwe Naem-liJst over tot die geenen welke gy onwaerdig geagt hebt uwer gemeinfchap , en vervolgens op de idve geen plaets hebt w^eu vergunnen.

DERDF

DERDE

NAEM-LYST

Der

WETTIGE

PASTOOREN,

En

P R I E S/T E R E N,

AERTSBISDOM VAN UTRECHT

En des zelfs

ONDERHORIGE BISDOMMEN, die

Om ’t Verdeedigen nbsp;nbsp;de Regten hunner Kerke gt;

Om het niet zweeren van de gemelde Formulieren

E N

Om het niet aenneemen der Bulle Unigenitus

ALS

Ketters en Scheurmaekers vervolgt en mishandelt worden;

En in Bedieninge zijn In den Jaere

MDCCXXXVn.

VREEST NIET, GY KLEINE KUDDE.

Lue. IX 1». çÿ.

DE WAERHEID ZAL U VRIJMAEKEN.

Jeann. 8. nbsp;nbsp;nbsp;32.

( -«.33 )

Tlieodoriis van der Croon.

Aerts - BiSschop Utrecht.,

A.

K AJstnecr. Hermannus Theobaldiis Poringo. Amersfoort. Petrus van der Delft.

• - - nbsp;- nbsp;- Joannes Spruyt.

Amferdant. Hieronimus óc Bok , ViCARius. cm;.

• - - nbsp;- nbsp;- nbsp;Gislenus Priem.

• - - nbsp;- nbsp;- nbsp;Antonius Nleyers. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;t

• - - nbsp;- nbsp;- nbsp;Cornelius Verheul.

• - - nbsp;- nbsp;- nbsp;Johannes v.an Hartcfclt.

• - - nbsp;- nbsp;- nbsp;Henricus de Flaan.

• - - nbsp;- nbsp;- Joachim Berr'eling.

• - - nbsp;-, - Joannes van Stiphout.

• - ~ - Nicaiius Flory, Onderiiaftooc. f»,

• - - - - Matthias Hagten, Onderpaftwr,

B.

B Kie/. Petrus Fobelcts.

D.

Ta Elft. Nicolaus Broederfen Kanonik van ’t Utrechtfche Capittcl.

• - ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- Godefridus Valkenburg , Kanonik en

Secretaris van ’tUtrcchtiche 'CapittCj.

• - ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Henricus van Zeller, Onderpaftpox.

Eelfshavcn. Petrus Francifcus Bicsbroek.

Eortlreif. Joannes Pruym.

• - - - Gerardus Kenens.

“ - - Ludovicui và'fi Zeller, OnJerpaftoor.

( 134 )

E.

P GmonJe». Caiolus Ignatius Pennacrt.

- - - Petrus Tzul ; Oudpaftoor in de Egmondcn.

Enkhuyfen. Joannes Auguftinus van Heiningen.

“ - - - nbsp;nbsp;nbsp;Gabriel van der Heyden.

Eykenduynen. Joannes Block.

• - - « - nbsp;nbsp;JoannesBieftraetcn, Oudpaftoor in

Vörden.

G.

GOriom. Petrus Rofa.

Goud^. Wilhelmus van der Beek.

• - - - - nbsp;nbsp;Petrus van Ruymbeek.

• - - - - nbsp;nbsp;Henricus Loots.

Guilidmus Fredericus van Dalen-

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oort, Deeken van ’t Utreehtfchc

Capittcl , en Aertspriefter van Deiftfland.

• - - - - Joannes van Baesrode , Onder-paftoor.

Willibrordus Wytmans, Oudpas-toor tc Utrecht.

H.

H Verlern. Jpannes Meindarts.'

- - - Jbannes Trees.

HdJrr. Godefridus Verheul.

• - - - - Jacobus van Rooy, Onderpaftoorl Hil’oerfom. Godefridus Bull.

• - - ~ ~ Jacobus jdars, Onderpaftoor.

( »35 )

K.

TZ Ratlingen. Adrianus Bogaarts. Krommenie. Joannes Meyer.

Kujilcnbur^. Joannes Loyens.

L.

LEewwarden. Petrus Joannes Meindarts Aerts* prieftcr van Leeuwaerden.

- - - - Joannes van Binkom, Onderpaftoor? Eeyden. Francifcus Megang, Kanonik van ’tUt-rechtfche CSpictel, en Keurder der Boeken.

- - - - Eugenius Verhulft, Onderpaftoor.

N.

OorJßranJ. Gerardus Egerwys.

’ - - - - Joannes Hagaerts.

O.

Ç) Ude^ter. Hubertus de Vo$.

P.

■poWrwi. Wynandus Bonifacius van beek,

R.

'n Otterdam. Joannes van Beek, Kanonik vat ’t Utrechtfche Capittcl.

Cornelius Boebered

M 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; :. GeJ

• - - nbsp;- nbsp;- nbsp;nbsp;Gerardus Bull, Onderpaftoor.

• - - nbsp;- nbsp;- nbsp;nbsp;Francifcus de Haen , Onderpaftoor.

• - - nbsp;- nbsp;- nbsp;Joannes Schoonebeek, Oudpas-

toor te Amfterdam.

Rysvijk. Petrus van der Maes van Avenrode.

S.

CAandam. Joannes Jofephus van der Kloos-Schiedam. Nicolaus de Wolffquot;.

Schoonhoven. Henricus van Berkum.

Soe term eer. nbsp;nbsp;Jacobus van der Wijde.

V.

Tanen. Nicolaus Borremans.

* - - - Gisbertus van Vianen, Oudpaftoor tc Bergfenhoek.

- - ~ - Joannes van denOoorn, Oudpaftoor te Vianen.

U.

UTkwAr. Gysbartus van Dyk , Kanonik cti Aertspriefter van quot;t Utrechtfchc Capittel.

k - - - Willibrordus Kemp, Aerts-Diakcn y an Utrechtfchc Capiuvi.

- Petrus Hollc.

• • - - . Godefridus ÄKkoy, Kanonik vaa ’t Utre^ilitfche Capittel.

• • - nbsp;- nbsp;. nbsp;Fi-ancifcuS Praet.

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hicionimus Zegers, Onderpaftoor.

• - - nbsp;- nbsp;- nbsp;Joiçpbus 2^egers, Onderpaftoor^ -

• - - nbsp;- nbsp;- nbsp;Syl^gt;pdus Faber, .Onderpaftoor. ,

( 137 )

• - - - - Petrus Reynders , Oudpaftoor te Amertfoort.

• - Henricus de Beer, in de Voorftad, N. Lateur, voorheen ünderpaltoor f Amfterdam.

Erwijl heedendaegs een van uw grootftc Bol-werken, en fterkcens is , te roemen en te Xwetzen op den grooten hoop en ’t getal van u-Wen aenhang ; terwijl men wacrheid en geregrig-heid daer gelaeten heeft j zo zullen U Eerwaerd: niet zeer aengedaen zijn op ’t gezigt van dit klein getal, ’t welk, ontblood by nae van alle men-Ichelijke hulpe , niet dan de Waerheid voor zig heeft, en alleen daer in kan roemen.

Edog eer wy ons inlaeten om te toonen wat kragt het groot of klein getal heeft ten opzigte der Waerheid, zo dunkt ons dat Uw Eerwaerd: niet veel reeden hebben om dit klein getal tever-fmaeden, terwijl het, hoe klein het ook is, indien men het regt befchouwt , wel haeft Uw groot getal overtreffen zal.

Immers dit getal van 74. fchijnt klein ten aen-zien van 358. dog voor eerft gevoegt by de Haem-lijß van ’t Jacr 1701. beftaende uit 304. met de welke zy in allen deelen zonder Formulieren , zonder Bulle Unigenitus exz. gelijk ftaen, zo mackt zy een getal van 378., en overtreft uw getal 20.

Zoo wy nu van Uw getal van 358. afhee-men de 91. Monniken en Jefuïten , zo vermindert uw getal kragtig , en is nuer 267. tee-gen 378.

Nog

Nog eens ran dk uw getal van 267. afneemeft-de de helft dier geenen, te weeten, die lchoon zy uiterlijk Rome gehoorzaemen , egœr in hun herte anders gevoelen en geilek zijn , en vervolgens inwendig niet de Welmeenende Cleregie ver-ecnigt zijn , en die by dit hun klein getal gcvocgt , zo groeit het getal der Welmeenende Cleregie tot een getal van $11. teegen 134. jonge en onbedrceve gallen en dommekrag-ten, die verdronken gewedl zijn, eer zy water kenden.

Met een woord, dit zo klein getal is ver-eenigt door t zelve Geloof en Leere, niet alleen met Uw Nalm-lijst van 1701. macr met alle dc Bdlchoppen en Herders, en Gelovigen die er federt de tijden van H^tilihrordus ett Bonijacitis vieL ker Gtluoj zy preeken en leeren in ons Land ooit geweeft zijn , en dus overtreft dit getal ’t uwe oneindig , terwijl het uwe bezwijkt ; mi.s gy uw roemt Caihoiijk te zijn, in zaeken die haer onbekend geweeft zijn , en dacr zy een gruwel van zouden gehad hebben

Dit niet könnende teegengefprooken, nog door bondige reeden het tccgondcel beweezen worden, Xo laet ons eens onderftellen dat het getal der Welmeenende Cleregie klein is, in teegenllelhng van uwe Naem-lijst; jae onderftel dat het nog kldnder is, als het is ; wat zwarigheid, als hel ondertulTchen de waerheid en geregtigh^ voorheeft.?

En dat is ’t geen dit klein getal bezit, en door ’t groot getal van U Eerwaerd: niet zal ontnomen worden. D’aengehaelde ftukken zijn’cr dc bewijzen van.

Zo

Zo dît ’er geen xwakkcr nog ellendiger ree-dcnetring is dan die geene daer U Eerwaerd; xig bedenoaegs van bedienen om ’t Gemeen der Ge» lovigen en u zei ven geruft te ftellen en in flaep te legen, dan te roemen op uw groot getal, en groo en aenhang.

W ant dog , wat Godfpraek of Schriftucr heeft ooit de Waerheid len het grooifte getal , zelfs der Propheeten en Leeraers gehegt, en bepack?

Veel eer vind men voorzeggingen die ons te kennen geeven dat de Waerheid van weinigen gexogt, gevonden en behouden word.

En om maer uit ontelbaere, weinige aen te hae-Icn, en die het Nieuw Verbond betreffen; Wat is ’er nadrukkelijker op dit ftuk als deze tael des Zaligmakers, Hoe ettg ie tie Poort , en hoe nauvo it tie H^eg^ die tot het Leeven leidt en hoe WEINIGE !C-ijn ^er die hem vinden 1 *

En op dat men niet door een verkeert begrip denke dat dit maer te verftaen zoude zijn van d’ongelovigen, zo diend tot een nacdcr band die meermaek herhaelde Spreuk des Zaligmakers ; vee-le zijn 'er geroepen , maer Weinige «irwriJao-ren. -|-

Waer by dannt^koomt die fchrikkelijke voor-Zegging des Zaligmakers, weegens het klein getal, in zijne laetfte komfte. Als de Zoon des menfche zal komen , meint ly dat hj i,eloef op do voereld vinden zal. §

Zou

* Mast. 1. V. 14,

‘iidtm. 10. v. 16,

i titf, i3, -v. S.

( HO )

Zou nu icmind wel zo dwacs zijn van te denken dat het grootile deel der gelovigen den bree-den weg z.ulien Uillaen , en verloeren gacn, terwijl het grootfte getal der Paftooren de Waerheid en geregtigheid blijven voorftaen en het Evangelie zuiver verkondigen ?

Z^eekerlijk het teegendeel heeft men gezien ten allen tijde , naemen.lijk, dat het groot getal val-fche Propheeren het Volk verleid , in hunne Zonden geftijft en gehouden heeft , en dat het Volk daer door verlooren gegaen is.

Dat zijn de klagten , die God zo meenigmael in zijne Schriftuere doed. * ttet Land is tal Overfpeelders : het Land treurt om de Laßertael u.j hopen tot het quaede ; en hunne majf is onregt. Want Propheet est Friejier zijn hefmet hun quaei doen heb ik zelfs tot in mijn huis gjevonden.

Ik heb vxl dwaesheid gezien in de Propheeten van Samarien ; dat zy door Saai propheteeräen en mtj» Volk van Ifraél bedrogen Maer in de Propheeten van yerufalem heb ik gezien dat zy gelijk vtaeren aen Overfpeelders en met leugens omgingen. Zy hebben de handen der boosviigten geßijft zo dat niemand van zijne boosheid afvoijkt : zy zijn voor niy altemael gevtorden als So dom a en er invjoondert van Jerufalem als Gomorrha.....

Want van de Jerufalemfche Propheeten is d’on-reinigheid over het gantfche Land gekomen

Zien U Eerwaerd; wel ? Bedorve Propheeten en Priefters, tnaeken een bedorven en onheilig Volk.

En 20 veel te meer, hoe veel te grooter het (iikwils is

• jtrim. »3, 11, 10. II,

( )

Zeg eens, Eerwaerde Heeren, die zo op lict groot getal en meenigte ftoft:

Waer was dat groot getal en die meenigte ten tijde van Elias, wanneer ’er een a^fhondert en 'vijftig zo Baals^ als Bofch-Propheeten*die van je-fabels tafel aten, gevonden wierden ?

Waer was het groot getal, en meenigte ten tijde van den Propheet Micheas, wanneer een leu-gen^eeft 2.ig Helde in den mond van vier hondert Propheeten, die Achab door valfche voorzeggingen miflcidden ?-f-

Waer was het groot getal en de meenigte ten tijde van Jeremias, wanneer een Hananias, en A-chab, Sedecias, en Scmeïas, valfche Propheeten teegen hem opilonden , en die Propheet in den Kerker gefmeeten , en in een modderpoel, om de Waerheid des Heeren, geworpen wierd? §

Waer was het groot getal en de meenigte te Babel , daer een Daniël en zijne meedegcT^llcn alleen weigerden, het godloos beeld van Nabuchodono-fer te aenbidden ? -j-

Waer was het groot getal en de meenigte ten tijde der Machabeen? §§

Wanneer een Matthatias en zijne Zoonen door een iever Gods aengedaen, voor zijne Wetten en Godsdienft ftreeden , terwijl het gros der jooden en Prielleren, van het heilig Verbond afweeken, en zig by de Heidenen voegden ?

N nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Waer

• g. -Kon. 18.

Kon. li.

5 Jirtm. 18. v. i^. }1. jS.

4- Daniel.

SS !• Mach, 1. i. enz.

( I ^ )

Waer was het groot getal en meenigte ten tijde des Zaligmackers, wanneer hy door den Hogen-prteller, en den geheelen joodfehen Kcrkcnraed, uirgcnonien Nikodemus, en Jófeph van Arima-thea, ver-oordeeld en ter dood gebragt wierd ?

En xo doorlopende alle de eeuwen der Kerke ten tijde van het Nieuwe Verbond, en bdehou-wende de woede en vervolging der opkomende ketteryen , en die Biflehoppen en Herders die xig kloek tecgen de xelve gekweeten hebben, zoude men U Eerwaerd: gellaedig moogen vraegen; Waer was de meenigte at groot getal?

Waer was het groot getal ten tijde van dc Ari^ acnen, wanneer een Athanafius met eenige wei' nige Billchoppen , ’t geloof van de Godheid van Jbsus Christus verdeedigt enbdioudcn hebben?

„ Wanneer het vergift der Ariaenen , nu niet „ Üegs een klein gedeelte, maer dc geheele wéreld bynabefmét had, dermate, dat fchier alle de la-„ tijnfclie Biflehoppen , ten deelc door gewéld, „ ten dcele door bedr^ milleid, een xékere vcr-i „ duiftering des verftands overquam, wat xy in „ ïa grootc verwarringe van xaeken het befte „ xoudjn volgen ? * ” „ Die als dan ( Augu-ßiiius, ƒ 1 de ftandvaftigftc zijn geweeft, 'waren zaer lüeii/ig in gftal” En in der dacd, „ bj na y, alt^mael de HerJert 'van de Kerke weinige alleen

M uit'

* Arianorum venenam , non jam portiunculam quandam, fed pene totum orbem contaminaverat, a-dco ut propé cunâis Latini fermonis Epifcopis p^rtim vi, paróm fraude deceptis, caligo quzdain menribus offenderetur quidnam potiflimum in tantâ reruin confufione fequendura foret. Vine.Lirin.Cfrnm«n,I.lt;ÿi’

t Epirt. 53. n. 30. 31,

( 143 )

«lirgenoomen, zijn om verre geworpen ge-3, v/ecll;” zege Baronins op het jaer 359.

Waer was’t groot getal; als in ’t Concilie van Milanen in ’t jaer 355. beftaende uit meer dan Joo. BUrchoppen, de groote Athanafius ver-oor-decld wierd, drie Biffehoppen uitgenomen die in deze ver-oordeeling niet mede Remden ? *

Als in ’t jaer 359. in het Concilie van Rimini, welk beftont uit meer dan 400 Biffehoppen, het Ariacnfch Formulier onderteekent wierd door de genen, ctie het voorbeeld e» ’t gezag van den grooten hoop volgden ÿ j- terwijl deze daed onder-fchiacgt wierd door ï6o. andere Biffehoppen die te Seleucic vergadert waeren ? §

Waer was dat groot ge.al en menigte; wanneer volgens den I I Hieronimus ; De geheels vcereld zugtte , en verviondert was zig Ariainfih te zien ?

Waer w'as de mcenigte en het groot getal ; wanneer onder den Tyran Balilileus in ’t jaer47ó. de Patriarchen van Alexandrien, van Antiochien, en van Jeiulalem met meer dan 500 BilTchop-pen den vloek uitfpraeken reegen de Kerkverga dcring van Calcedonien, en den brief van den H. Leo, die de kettery der Eutychianen vei-oordeeld hadden ?

N X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Waer

• Socr. Lli. 1. Caf. i6. 8t Sozom. Lib

t Sequerentur pl.irium c. empiuin , auâoriuteift filtï.n cx n-tracro lu.nK.cnt. Snlpit. Sner. Lia. i, ifi, eaà- lö.i.

§ So-óom Lth. 4. ci^. tg

4 lagemu t t tus orbi'-, Sc Arianam ft ejft mira* tus e . liai a^z Lueif. ca}- 7.

Nicepa. CaHill. lü. tiifi. cap, 4.

( ’44 )

Waerwas ’tgroot getal ende meenigte*: als de Keizer Philippicus Bardanes, een talrijk Concilie van Biflehoppen te Conftantinopolcn vergadert hebbende, deed ver-oordeelen de zesde algeineene Kerkvergadering, in welke de kettery der Mo-notheliten gedoemt was, en hen die kettery deed goedkeuren ?

Waer was het groot getal en de meenigte; als onder ’t gezag van de Keizers Leo Ilaiirus, en zijnen zoone Conftantinus, bygenaernd, Copro-nymus, de Iconoclaften ( Beeïdftorniers ) het ge-heel Ooftc overftroomden, en alle de Biflehop-pen in hunne dwaelinge inwikkeldcn, en hunne kettery deeden goedkeuren in een Concilie van 338, Biffehoppen , gehouden in ’t jaer 754?

Wy zouden te lang vallen , wilden wy ophae-Icn alle de doolingen in volgende en latere Eeuwen , en dan nafpeuren, en opzoeken het groot getal die de zelve kloekelijk teegengegaen , en Aandvaftig beftreeden hebben.

Maer tot flot j waer zal het groot getal en de meenigte van de voorftanders der Waerheid te vinden zijn, als die tijden zullen komen , die nu al lchijnen te naderen, van de welke de Heiland zegt ; * Dat ook d’ Uitverkoornen nuas het moog^e-Hjk in dwaelin^ zouden geleid -worden.

Neen, mijn Heeren , nooit viel het in herfïè-nen en gemoederen van luidens die God en Gods-dienft kennen, dat het grlt;x)t getal een bewijs van waerheid is, of dat men de waerheid heeft dit.

voov

• Spondan. ad Ann. yii. n. 7.

f idatth. -u.

( HS )

voorgeeven is niet anders dan een bedrog dacr men zwakken en onkundigen nieê mifleid.

Hoor eens hoe kloek Paus Liberias antwoorde, als hy van den Keizer Conftantius Auguftus, voor dat hy nog in de kettery der Ariacncn ingewikkeld was, weimens zijn klein getal dus acn-gelbrooken wierd : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deel van de vxrcld benje

Laberint dat gy alleen een godloez,en menfeh ( A-thanafius ) befchermt, en den vreede van ’t ^tjk en van de geheele vjereld breekt ? *

Sehoon ik, zegt hy, alleen ben daerotn veord de zack van 't geloave niet miyider. fixant eertijds zijn ’er macr drie gevonden , die ’t gebód des Konings vtederflacn hebben.

Hy ziet op Daniël en zijne meedegezellen, boven aengehaelt.

• Dat ’s tael, waerdig aen een PauS; Hy beroept Zig niet op zijn Ainpt, dat hy Paus is, dat hy de geheele wereld en zclft Bürchoppen leeren moet, dat hy onfeilbaer is, en als hy fpreekt, alles zwijgen moet : neen dog , zulke godrogten waerea toen nog niet gebooren.

■ Maer hy zegt alleen : Daer door viord loet belangen des getoofs niet verntindert, fihoon ik alleen ben. Als willende z^gen de Wacrheid blijft altijd. Waerheid, en heeft geen verdeedigers' van noo-den om tc beftaen.

Ja, volgens den Heiligen Hieronimus is zy te N 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vree-

* Quota pars orbis es , Liben, ut folus impium hominem vindices 8c piccin orbi.s ac inanJi totiuy dinblvas? Apnd. Theod. Lib. ii. ca/t. ij.

Non eo- quod folus lù.n . fiJei caufi minuirur. Kim. 8c tres olun lóli fijot reperti, qui inaaJato Regis rcilitercou

( I lt;î )

▼rcedcn met het klein getal der gecnert die haer beminnen , en zy vreeft gecniints voor de inee-pigie van die haer haeten. Dus zegt hy, ziende op den verlaeten toeftant van den Propheet Jeremias , en de meenigte van zijne vyanden ; *

De IVaerheid ka» i,eßooteTt en gr'^gt;o^lden maer niet o'ver'wonnen lt;worden , T,y tüe met het klein fftal van haere aenhangeren te vreede is en door de THie^igte der vyanäen niet verjihrikt -zuord

Met geen minder kragt en def.igheid laet zig pp dir ItuK hooren de H. Bazilius , fchrijvend« aen eenige Moniken die van Chriftenen zelfe vervolgt wierden, onder anderen ;

5, S aet dan vaft , zegt hy-f, in ’t midden van 30 uwe verdrukkingen , dewelke u moeten dienen „ om uwen iever en liefde tot God nog meer j, i'ontrteeken. Zie toe dat gy behoud het ove-i, rige der godvrugtigheid , welk Chriltus op der „ aerde moet vinden, als hy haer zal komen oor-„ deden üntftelt u niet, al worden’er ßillchop-„ pen verjaegt uit hurare Kerke, al zijn ’er verra-,, 'Iers onder de geeltelijken..... Gedenkt dat in ,, de iamenrotringe tecgen Ghriftus, de Hoogeprie-j, iKr-n, de Leeraers der Wet, en de Raedsman-„ lien de acnleiders waeren; en dat'er n.aer eek » i^EtK HOOPJE WAS, EN DAT ZELFS VAK }, ’r GEMEENE VOLK, ’t geen Gods Woord met „ opregtiglieid des herten ontving. ”

* Ventas claodi amp;nbsp;ligari poteft, vinei non poteft»

amp; luovuin pr.ucitite co..tenta eft, amp;nbsp;muititudioc hoitium non tenetur.

Hier, in y. com nent. Proemium. Hieremrs eaf. 24.

îoy- Z.ie dJicuetl Aes k,eure4 de ^leié, Lett. 39.

( 447 gt;

■f) Neen , Broeders, ’t is de g-roote hoof J5 NIET , MAER D’UiTVERKOORENE GoDS, JJ DIE DE WEG DER ZALIGHEID INSLAEN. 35 Dat de meenigte u niet doe wagge-,5 LEN. Zy is gelijk aen de golven der zee die j, door de minfte wind heen en weer drijven. Al 5, wieid' er één alleen behouden, gelijk Loch 35 alleen uit Sodoma vlugete, nog en zoude men 53 van den reg en weg niet moeten afwijken 5 mae» 35 vaft en onberoerlijk blijven in het betrouwen gt;3 op God 3 die de zijnen nimmer zal verlaelt; » ten ”

Voeg hier nog by ’t geen die groote Athana» fius zegt tecgen de Ariaenen die zig wilden agibaer en ontza^elijk macken door het groot gei al hunner aenhangers: *

„ ’T is een loffelijke zaek , »fgl Vader 3 ’t » ,3 een uitmundende zaek dat iemand vry en edel-33 moedig zijn werk maeke om t’omhellen etT 33 t’ onderlteunen ’t gcene regt is 3 fihnon h) zii al~ 5, /ffw bevond : en dai hy zig met kragc aenkante 3, teegen de toeftemming der meeften3 wanneer 35 deze toeftemming ont^vaerdig is.

3, Stel 3 zo ’t u redeliik dunltt 3 de meenigte 53 die verdronken is in de Zondvloed , voor NoS

die behouden wierd in d’Aike ; maer laet my j, toe 3 da' ik my behoude in de Arke3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o AT

KLEIN getal.

33 Voeg U3 zo ’t u geraedzaem dunkt, by de 35 meenigte der Inwoonderen van Sodoma; ik 33 zal my vergenoegen het geluk te hebben vaa

N 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ met

* jidv. fom. 1. Vide nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;la/eh.

( 14«)

5 met Lot te wandelen, hoe afgezondcrt hy ty van de mcnfchen met de welke hy leefde, wee-„ tende de nuttigheid en voordcelen , die in zo-,, daenige afzonderinge gelcegen is.”

• Zodan, Ecrwaei d: Heeren, op ’t fpoor wandelende van Gods gewijde bladeren, en deftige en uitmuntende Kerkvaderen, van welke indien het nodig wacre , en de beknoptheid van dit boekje bet toeliet, wy een grooteren reeks zouden können opleeveren , vreezen wy gcenlints voor d« meenigte met de welke U Eerwaerd; voor den dag koomen , en waer op zy zig by ’t eenvoudig voiK beroemen.

Ja wy vreezen des te minder hoe veel te meer wy zeexer zijn dat deze meenigte niet bellaet darr uit menichen die of otn tijdelijk gewin, om een hand vol biood , of om ruft en gemak , of om eer en aenzien , of door vleierijen en lafhertig-heid, of door ydde vreeze , en wel de meefte door onwetendheid en onkunde, zulke rampzalige wégen ingeliaegen zijn, en zig aen de bovengemelde gruwelen üaedijk onderworpen hebben.

En hierom komt zeer wel ter fnec ’t geen die zelve groove Athanafius, die zig ak alleen en met weinige bevond , in de Verd^diginge der Waer-heid, tet^en d’Ariaenen zegt, op de aengehaelde plaets: *

„ Ik agr en eere , zo wel ds gy luiden, de », meenigte, niet die meenigte de weike ver-oor-» deeld dat men de Waerheid onder zocke, ( let-j, ttu U Eer-waerä: ujel ? dat 't wu bandel. ) macr

„die

llid. P-Ç. »So-.

( 149 )

P die meenigte dewelke bewijzen^van haer geloof ,3 geeft.

5, Niet die meenigte dewelke haere zack vcr-5, deedigc met zuurheid en bitterheid, ” ( e» viat doe» U Eergt;u;aertl: anderf „ maer die meenigte „ die de verbeetering betragt der geenen die „ ’t noodig hebben , met een vaderlijke zoetaer-55 digheid : niet die meenigte 5 welke de nieuwig-35 heeden liefkooft en toclagt; maer die meenig-55 te welke het erfdeel der Heilige Vaderen bc-55 waert.”

Dog luiftert wat nauwe» toe 5 Eerwaerd; Heeren , en agt dat wy met dien zei ven Vader u aen-fpreeken en zeggen ; 5, Wat meenigte brengje 35 voor 5 om ons te beweegen van uw gevoelen 35 te volgen ?

35 Een meenigte welke men niet gewonnen 33 heeft dan door vleiery en vereeringen , die ver-33 voert is door onweetentheid en verbljpdheid : 53 die zig laet overwinnen door laffigheid en vree-35 Ze ; die de tijdelijke geneugclijkheid der zon-33 den 3 en de gemakkelijkheeden dezer wereld, ,, fteld voor het eeuwig leven : gelijk men klaer-33 blijklijk ziet uit de regtzinnige belijdeniffe van 33 veelen.

33 Wilt gy dan door de meenigte gezag en ver-33 mogen bijzetten aen de leugen ? Gy vermindert 53 door de meenigte de verblindheid , nog de 35 dooling niet, maer gy doet der zelver geweld 33 en uitgeftrektheid zien : want een quaed is zo 33 veel te grooter en geweldiger , hoe veel tc 35 meer perlóonen zig daer in ingewikkelt vinden. 55 Onze Heere Jefus Chriftus genomen hebbende y twaclf Dilcipclcn , ongeleadc , eenvoudige gt;

»

( ISO )

î, arme, en ongewaepenrîc, heefr de 7^1 ven var-j, vuJc mec eeft befiouwen en kIoektT!ccdigheid J, om te ftaen teegen de geheelc wereid. Hy „ heeft deie twaelf Apoftelen'nieu gelçhikt om ,, een meenigte van duizende menlchen te voi-» gen; maer hy heeft veeie duizenden van men-fchcn bereid om zig te onderwerpen aen deze

j5 twaelf Apoilelen.

J, T is op deze wijze dat de kragt der waer-heid altijd overwinnende blijft, fchoon de zel-55 ve voor een tijd niet dan by een zeer klein j, GETAL van menlchcB geronden word.”

’T is onnodig, Lerwaerde Heeien, de verdere toepaffing op net reed' aengcliaelde te macken j cn wy hebben reedtn te denken , dat L' Eer-v.aerd: zo niet ontblcod zijn van alle ligt en kenniiïè, of zy gevoelen genoegzaam, en zijn Gverruig dat het groot g-, al banner aenhangeren hen geen voordeel zal 'oe. rengen voor ’t aen-fchijn God , ii dien hei Oe Wnerheid en gereg-tigheid niet en is die hen veiz,;intelt, en der zel-ver liefde die hlt;er vcr-eenigi en in teegcndeci dat het klein gc;al nooit icliaeden kan, zo lang het zig acn Waerheid en geregt gheiü onw'rikbaer vafl: geh^r houd.

De If'^erheiJ * gelijk U Eerwaerd: gehf^ort hebben uit tdieronimus, is wet het klein getal hae-rer aenhangeren te vreede», en zy vreeß niet voor de n-.eenigte haerer vyanden

En volgens de tacl van den Heiland , f eal de Waetheid haere aenhanger-; hebenden Geen tnee-nigte, geen Pauzen, maer at Woei heid.

Over

• Boren llad. 144.

■f Je H. 8. V. jt.

Ovcraulks bedanken wy God die ons de liefde tot zijne Waerheid ingcbocÿemu heeft : en wy bidden dat hy ons ten einde toe beveftigc, en bewaere in de Waerheid.

Wy véihcugcn en verblijden ons, niet in ons klein getal , inaer in de Waerheid ; en daer en teeg'. ri zijn wy met leedweezen aengedaen, lt;niet om dat G Eerwacrd: veel in getal zijn, maer om dat zy met hun groot getal in dwaelinge zijn, en ’t bedrog omhelzen , en om dat door htt groot fftal kragt en gza^ aen de leugn tragen hy te zetten.

zien egter U Eerwaerd; nog de zijnen niet aen als buiten ons, maer als met ons in die zelve Kerke te zijn daer Jefus Chriftus het hoofd van is en wat poging U Eerwaerd: en de zijnen, aengezet door ’t Roomfche Hof, mogen aenwen-den om ons af te ihijden, en van de gemeinlchap der Kerke te beroven , wy zullen egter door Gods genade ons wel wagten van ons op eeni-gerlei wijze onwaerdig te maeken van de gemein-fchap der Kerke, van Jefus Chiiftus, of van den Stoel van den H. Petrus, maer in teegendeel zullen wy door liefde ons vaft hegten aen de Waerheid van Jefus, aen zijne Kerke , aen den Stoel van Petrus , wel verzoeka t zijnde van deze zo onwrikbaere Waerheid : -j- Dat men nooit buiten de Kerk ^eraekt , ook zelfs dan niet, vtanneer men door de boosheid der menfehen daer uit gebannen fhijnt te •xeezen , zo lang als men aen God-, aen fefus Chrtflus , en aen zijne Kerke door de liefde gehegt blijft, aengezien de H. Geeft, aen wwo

vooi-

* Athanaf, boven Blad. 140.

t 9’- Steil, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

Toornacmentlijk toekoomt te binden en te ontbinden, zig nooit bedienaer maekt der driften en verblindheeden der tftehfchen.

Wy zijn dan met hertelijk leedweezen acnge-daen over U Eerwaerden, en ver van daer, van toe te ftemmen in de fcheidinge en fcheuringe die U Eerwaerd: met ons maeken, wy bidden deif Heere dat hy U Eerwaerd; doe zien vanjwaer gy gevallen zijt, dat hy u den geeft van bóed-vaerdigheid vcrleene , dat hy u de liefde tot de Wacrheid en Eciidragt mede-decle, (Jat hy u niet?, Zo zeer doe vreczen |lan hem te mishaken , en , dat hy U Eerwaerd; inet ons ver-eenige door een Vreede dig op geen andere grond dan op die I van God en zijpe WaeJ'heid gelxruwt is.

* De G O VREEDE onzen Heer( gt;nbsp;gxoote» Herder der ^chaepcv ^orlièi bloed 'van hef eeu-joif, Verbond van de dood i Vcr'wit heeft; maeke U Eerwaerdens bequaew tfet alle goed --c^irk , Op, dat g^ zijnen luille doet, werkende hy in uluiden' 't geen hem behaegelijk n door Jefns Chrtfus, die 'verheerlijkt is in alle eeu-■wigheidy Amen.

* Hebr. ij. v. lo. ïi,

Eerwa^dï; en Wijdluftige Heeren, U Eerwd. WiJdluft.

Ootmoedige Dienaer THEOPHILUS VAN VREEDE, fien 1. Maert^