Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell

Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op:

http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

• • de rug van het boek

• • de kopsnede

• • de frontsnede

• • de staartsnede

• • het achterplat

This book is part of the Van Buchell Collection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

• • the spine

• • the head edge

• • the fore edge

• • the bottom edge

• • the back board

J LTTO ET

L L r S T S S 1 M O

\ I N C I F I c DOMINO Alberto Friderico l/luflrijjimi quot;Princt-pii Domtni D. ^yilberti feniorn, cè'c.

filto, lt;iJdFarihioni Erandeburgenji, Daci PruJJïit, 'Burggrauio quot;P^rihergenfi, amp;c. Domi

no Juo ilementiffimo S. D.

MVlTIS h AEC FALSA PER-fuafio infixa eft , nihil interefle inter Moyfen amp;nbsp;Platonem , amp;c. nullam doéfrinam in libris Moyiï ali-amaut mcliorern contineri, quàm fit Platonis fapientiadeDeo , de vinculis humanæ focietatis , de gubernatione hoininum, de bonis moribus. Ita enim cenfent, itaque diflerunt , congrucre Timæum Platonis de ôrtumundicum primo libro Moyfi, amp;nbsp;libres de legibus cum Deuteronomio- Quemadmodum enim Moyfcs in Geneli deferibit magnum amp;nbsp;admirandum D e i opus, cccli amp;nbsp;omnium corporum, omniumq»; ani-mantium fabricationemj Ita , inqui-

A 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unt.

HPISTOLA

unt, Plato in Timæo philofophatur de naturæ inirijs amp;nbsp;de D e o opifice, quem agnofeit effe mentem æternatn caufatnboniin natura. Deinde vtMo-yfes in Deuteronomio concionatur de gubernatione ciuili amp;nbsp;de bonis mori-bus:fic Plato in libris de Legibus præ-cepta colligit vtilia ad gubernationein ciuitatum, exquibus tanquamex fon-tibus multa lurifconfulti Romani hau-ferunt. Præclarè ergo Numenius Py-thagoricus apud Eufebiumlibro vnde-cimo præparationis Euangelicæ dixit : Tt ytf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'ll nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i Quid eft

Plato nifi Mofes Atticè loquens ? Quæ enim à Moyfe limpliciter amp;nbsp;nude ex-pqnuntur, Plato ornauit mirifico fplendore orationis. Sed hæc falfa opinio refutanda eft, vt firmifsime ftatua-mus longe aliam fapientiam in hbris Moyficontineri. Ingens amp;nbsp;inh'nitura diferimen eft inter Timæuni Plaronis amp;nbsp;eum librum Moyfi, cui titulus eft Genefis. EtfienimTiniæus Platonicus difputat deinunc^pificio, deduplici motu cœlefti, dd|tdine planetarurn, defefie elemegtortim, de hominis ge-neratione » de natura humorum, de humant

DEDICATORIA.

human! corporis membris, de anima : tarnen non defcribit D e v m vt fe pa-tefecit, nec difcernit perfonas diuini« taris , fed receptam vulgi idolatriara confirmatinquiens : Difticillime faftu eftjà dijs orris fidem non habere, quan-quam nec argumentis, nec rationi-bus certis eorum oratio confirmatur. Sed quia de fuis notis rebus videntur loquij vetcri Icgi moricp parendum eft. Sic igitur vt ab ijs eft traditum, horura deorum ortus habeatur atq? dicatur, vt Oceanum Salaciamqp coeli fatu ter-ræcp conceptu gcneratos editofcp mc-moremus. Ex ijs Saturnum amp;nbsp;Opem, dcinceps louem atq? lunonem reliquos fratres inter fe agnatofcp yfurpare arque appellate folemus, amp;nbsp;eotrum profa-piam, Hæc illc. vt Cicero particulam Timæi in hbro de vniuerfitate intef-pretatus eft.

At Moyses deducit nos in Ge-nefi ad hunc vnum D e v m, qui con-ditis rebus fe generi humano certis amp;nbsp;illuftribus teftimonijspatefecit,amp; qua-fi prodiens ex fua arcana fede fe often-dit, tradira amp;nbsp;commendara certa qua-dam doétrina, quæ non tantum eft lex

A 3 infita

«C P 1 s T o L A

infita omnium mentibus, amp;nbsp;nota omnibus gentibus, fed etiam promifsio de rcconciliatione generis humani, de abolendo peccato, amp;nbsp;abolenda morte, amp;nbsp;de reüituenda falute æterna per fili-um Dei mediatorem. Hane arcanam amp;nbsp;admirandam fapientiam ignotam angelisamp; hominibus finefingulari pa-tefaétione Moyfes in Genefi amp;nbsp;Deute-ronomio Ecclefiæ proponit. Sic enim in prima promifsione dicitur, Semen mulieris conteret caput ferpentis. Ladern promifsio poftea repetita eft A-brahæ, In femine tuo benedicentur omnes gentes. Deinde rurfus lacob inquit; Non aufereturfeeptrum à lu-da, amp;nbsp;dux à pedibus eius, donee veniet Siloh , amp;nbsp;ad ipfum fiet congregatio gentium . Poftea elare dicitur Deute-ronomij i8. Propbetam fufeitabo eis de medio fratrum Riorum, Rent te, amp;nbsp;ponamverbamca in ore eius, loque-tureg ad eos omnia,quæ præcepero illi-Quare Moyfes non tantum minifter eft veter is T eftamenti, hoc eft, legis amp;nbsp;politiæ ludaicæ , fed etiam propheta noui Teftamenti, quiadocet Ecclefi-am inde vfque ab initio recipi à D e o, propter

DEDICATORI A. propter ventiirum liberatorcni.

E T s I antem promifsio de filio D £ I amp;nbsp;æternis eins beneficijs propria eft Ecclefiæ doflrina , amp;nbsp;earn à cæteris gentib. præcipiie difcernit : tarnen Ec-cleGa etiam voce legis moralis ab alijs feâis diftingnitur. quot;Nam in fola Eccle-fia Dei manfitlexdiuinaincorrupta, vt fit teftimoniiim , qui populus fit Ec-clefia. Omnes eiiini alias gentes appro-bauerunt quxdam fcelera contraria Decalogo, vt contra primam tabulam cultus idolorum apud omnes gentes extra Ecclefiam approbati funt, amp;nbsp;contra fecundam tabulam permiftæ pa-dtionesdeadulterijs apud Lacedæmo-nios, amp;nbsp;apud Romanos homicidiagla-diatorum permifta funt. Hoc teftimo-nium de Ecclefiaconfideremus, amp;nbsp;fcia-mus femper in vera Ecclefia inde vftp ab Adam fuifle integram vocem legis moralis, quæ quidem in Deuterono-mio limata amp;nbsp;illuftrata proponitur.

S E D redeo ad Genefin, quam amp;nbsp;temporis vetuftas nobis commendat, amp;nbsp;rerum bonitas. Nullum eft enim fcriptum antiquius. Deinde nullum exordia mundi,amp; tempora certo diftin-

A 4 ftanu-

EPISTOLA

fta numero annorum, origines gentium amp;nbsp;migrationes , initia religioiiiiin amp;nbsp;dcprauationes certa ferie defcribic, vt hæc Moyli hiltoria. Ciim igitur Pla-tonis monumenta recentiora (int, cura nihil deortu amp;propagatione religio-num certi dicant, deitiqï cum abfur-dam opinionem de multitiidine deo-rum approbent , necefle ed antefcrri Moyfen. Ac ne qiiis fingi hæc potuifle cogitet, D E V s multa perfpiciia tefli-moniafuæ vocis edidit,vt ferliationem Nohæ indikiuio, edudionem miran-dam populi ex Aegypto. lufsit præ-terea Solern confiltere, iufsit regredi Solern, excitauit mortuos. Hæc illu-ftria miracula exhibita funt» quia D e-vs certifsima teftimoniade fefeamp;de fua lege, de promifsiot^e, de colledio-ne Eccletiæ confpici voluit j quæ qui-dem cogitari vult omnibus æratibus , vt aflenfio de D e o amp;nbsp;de tota Ecclefiæ dodrina in nobis confirmetur.

C vM A V T EM maximbprofit pri-mum librum Moyfi familiarifsime no-tum effc omnibus, amp;nbsp;exter D e i bene-Ecio integra amp;nbsp;luculenta enarratio in Gencfin édita à reuerendo viro D.

Martino

DTDICATORIA.

Martino Luthcro, non volui leftorem longis coinnientarijs oncrare, fed diligenter contuli vulgarem verfionem hdius libri cum Ebraicis fontibus, qua quidem in re plurimum à D. Luthcro adiu'tus fum, amp;addidi finglilis capiti-bus argumenta amp;nbsp;ftholia, quæ fpero aliquid lucis textiii allatura cfTe. Nec vero me terrent quorundam iniqua indicia, qui in (ingulis fcripturæ didis longas declamationes requirunt- Non cnim hoc mihi propofitum eft, vt le-dorem procul à textu abducam, fed illud potius ago, vt pij in cogitatione vocis diuinae detineantur. Quod enini nullis commentaries exhaiiriri fcripturæ diuinitus traditæ fapicntia pofsitgt; teftatur Auguftinus epiftola tertia : Tanta eft Chriftianarum profunditas literarum, vt in eis quotidie proHce-rem,fi eas folas ab ineunte pucritia vfqj ad dccrepitam fenedutem maximo o-tio , fummo ftudio, meliore ingenio conarer addifcere, Non quo ad ca quæ necelTaria funt faluti, tanta in eis perA ueniatur difficultate, fed cum quifq^ ibi-fidemtenuerit, fine quapieredeq? non viuitur, ram multa, tamq^ multi-

A. plicibus

EPI STOLA plicibiis myfteriorum vmbraculis opa-ca intelligenda proficientibus reftanr, tantaq? non folum in verbis, quibus ifta difta funt, verurnetiam in rebus, qua; intelligendæ funt, latet altitudo fapientiæ, vt annofifsimis , acutifsimis» flagrantifsiniis cupiditate difccndi hoc contingac, quod eadem fcriptura quo-dani loco habet, Cum confummaucric homo, tune incipit.

Tibi vero , Illuftrifsimc Prin-ceps Alberte Friderice , hoc prxcla-rum Moyfi feriptum dcdico , quod eft fons totius fapientiæ propheticæ , amp;: fundamentum noui Teftamenti, quia feiote Ecclefiæ doârinam pio Audio complefti, quodquidemfacis exempio tui patris Alberti fenioris Ducis Pruf-fiæ , cuius fapientiam, pietatem amp;nbsp;vir-tutem omnes boni merito prædicant. Acfæpe mihi de pâtre tuo, qui Eccle-fiani amp;nbsp;eins doftrinam amatamp; benigne fouet, cogitanti, venit in mentem régis Aegyptij Pharaonis , quem lofeph de vera agnitione Dci erudijt, quiep ho-fpitium familix Iacob tranquillü prx-buit- Sic enim amp;nbsp;pater T vvs Euan-gelium vero Audio difeit, amp;nbsp;D e v m vera

DEDICATORI A.

vcra inuocatione colit, amp;nbsp;Ecclcfias atquefcholas fouet amp;nbsp;ornât, amp;nbsp;fimul confilia fua ad communem pacein fum-ma moderatione accommodât. Ac-cipies igitur hoc munus ita, vt cogites doärinaminhiftorijs Adam, Nohæ, Abraham, Ifaac, lacob, lofeph conti-neri amplifsimam amp;nbsp;copiofifsimam de rebus maximis, amp;nbsp;huius confideratio-ne tuum animum etiam regas amp;nbsp;confirmes. Oro autem filiumDei, vtte vnà cum Illuftrifsimo amp;nbsp;optimo Principe patre tuo, amp;nbsp;matre nobilifsima amp;nbsp;generofifsimis fororibus diu floren-tem amp;nbsp;incolumem conferuet. Bene vale Illuftrifsime princeps , amp;nbsp;Ecclefiæ ftudia paterno excmplo ama. Lipfiæ Cal. Martij Anno Christi 1566.

Illuftrifsimæ Celfitu-dini tuæ

Addidifsimus

lib RO R TM CMOrSI

IN -Apologet i c o T E V L L I N 1.

PB^i M infirumenii! autoritatem Jumma anti/^uttM vendicat- tgt;4pnd ‘}**o^i^eltgtontó elltnfiar fidem de tem-forilfu offer ere. Omnes ita^^/obflanttas, origines, ordtnes, vet erant ‘veflri, gentes etiompl.traf^ amp;nbsp;vrhes inffgnes, hiftoriarttm caufas amp;nbsp;memo-riorum, ipffu dent!^ Uterorum, indtces cufiodej^ rerum, amp;nbsp;(putoadhucmtniudi-limus )ipfisin!^uamdeos vellros ,ipfa tem-pla amp;nbsp;oroculo Ebquot; focra, vnius interim prophets fcrinium feculis vincit, in quo videtur thefaurus collocotw totius ludaici facromen-ti, amp;nbsp;inde ettom nofiri.

lußinui t.Mart'pr in Apologia ad ^ntoninum Imperatovem.

o'C SES antiquiorestomnihusfcri-ptoribus Grseis, amp;nbsp;quscunq^ phiiofophi poets de immortaiitate anims, cjquot; de panis polt hone vitam, nbsp;nbsp;de confideratione caeleflat

dogmotumferipferunt, ea à prophet is mutua-tifunt t.tnquam femina veritatis.

äpud Eufebium lib. X. pr£parationis Euarigelica.

Qv^ I c ID apud Çritcos 'vetufiatis laudi exctllit, id omne longo tnttrnallo Aioy-fen fe^uitur.

Cv M igitttr ItbrizE^toypfontesfintto-tins firiptura prophetict amp;nbsp;apofloliclt;e , amp;nbsp;ipfa anttijuitnte omnthtss feriptls in ScclefiA extra Scclefiam antecellant, Mcarata le-llïone digntjfimi fitnt, quot;Vt confideremtts ejntt fnerit prima amp;nbsp;anti^uijfima £cclefilt;e doblri~ na de TJeo^ de creatione rerum, de (iatu hu~ manx natura ante amp;nbsp;poll lapfum, de caufis pœnls peccatt, de z^lediatore, de fide decateris articulü , qui ad fundamentunt pertinent.

ITDlcrA SrMMOTt^rA^

T H o L OGOI^V M NOST\.y£. atatis de primo libro zd^oyfi.

CMartinui Lutherui.

I n firtptura fitnbla nihil pulchriut eïi

Philipptti CMclanchthon.

H iL duhium eil librum Çenefèos omnium fcnptorum propheticorum erutUtiJfi, mumejfe.

Gené-

GENE R. A L I S

D IS P O S I T I O

Geneseos.

Ge N E s I s commodifsime in fex libros diftribuitur, quorum primus Ade hiiloriâ récitât. Secvndvs præconê iufHciç Noha célébrât. T e r-TI V s Abraham defcribit, cuius hifto-ria propter repetitam promifsionem de femine benediéluro omnes genres , amp;nbsp;propter exempla fidei amp;nbsp;aliarum vir-tutum perpétua memoria digna eft. Qy A R T V s continet hiftoriam Ifaac. Qy IN T V s exponic ærumnas Iacob, in his prxfentiam fili) D e i liberantis eum- S E X T V s amp;nbsp;poftremus eft hiftoria de Iofeph,per quem regnum xAcgypti-um eo tempore florentifsimum confti-tutum eft, amp;nbsp;propagata vera dodrina de D E o in magna Aegypti parte.

P R I-

TI 2 O ‘î 2 1 tl O 3 2 M P O

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•!i'.-î;fK:;1. ' : J ,’0 !

-'(/-’iSJtrfoi*?-

-') , 3!;.'h .Tc’!r '■

;:i

C .■f’.gt;:5':,;.o

yô^bStî 2quot;,'.'.;ri-!3 ':'quot;.t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» T 111 V ƒgt;

ƒ13 d.tli.'l '‘’T f

îixnn iCq ;2 gt;nbsp;v j 2 ra: gt;

.énhjicS ƒ.•:gt;ƒ tifVr/’ /ƒ ] 15 ,'ft3 rr/ • ; t

-‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;./i o i lt;I s gt;

- lt;î lt;nbsp;- gt;

'■Kz.

P R. IM VS LIBER

M o Y s I. Q^V I I N-S^RIBITVR

Genefis.

C A P V T I.

Argumentum.

/n hoc c»pitt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dux chon

prophetici nos de tnhw mtnximis rebus docet, de D Eogt; decreattonemundt, cbquot; dehumAntt nAtuTA ds^nitate çr excellenftA. Qupd entm fit Deus , teflatur mtrAndus ordo corporunt mundi,quem impoffibile eiicafu extttijji amp;nbsp;manere. Qt^lis autem fit Deus, narratio hu-ius capitis perfincue often dit. Cum enim omnia condtderit, amp;nbsp;qutdem non exprtore materia, fed dicendo, declarauit ipfa creatione omntpotentiam • Q^d autemfit eftentta in-teiligens,teftanturhacverba,Dtxtt DevS. ^^fam dicere eii fubftantia intelligentis, non bruta. /pfo etiam faüo declarauit febenefi-cum ejji jgenertq^ hominum amicum, quta in hominesftarfit radios fka fitpientia, iufiicia tb“ Ubertatis. Caterumquod creatio fit opus

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;com-

2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T I.

commune Aterni ‘Tatris , Ftlij amp;nbsp;Sptritui /AnEli ,ßgnißcatHm eR cum dlcttur , Facia~ mut hominem ad imaginent c^ fimilitudi-nem noflram. Idem dicium defiribit homints dignitatem amp;nbsp;praßantiam. Ißjhil enim glorioßui de homine did aut cogitaripoteli, cjuame^uodfittmagofimilis Dio. Comple-Uttur autem imago incorrupta hec fumma bona, fapientiam , tußiciam amp;nbsp;über latent eleüionisiUtT^aulm Epheßos 4. çy Coloß.3. tefiatur,

T E X T V S. A

IN PRINCIP'IO creauit Devs toelumamp; terram.

amp; temereextitit, fed a Deo vna cum tempore çreata eil. Significat autem create ex nihilo aliud facere, non ex aliqua præcedenti materia.

. Terra autem erat inanis amp;nbsp;vacua, amp;nbsp;tenebræ erant fuper faciem abyfsi. Et fpiritus Domi

ni ferebatur fuper , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yer-

bo Domini cotli fa-aquas • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j fpiritu

Otis eius omnis cxercitus eorum .

Dixitqj Devs, Fiat lux, amp;nbsp;fadla eft lux. Etvidit Devs

GENESIS. 3

Iticem quod effet bona , amp;nbsp;diuifit lucem à tenebris , appellauitq^ lucem diem, amp;nbsp;tenebras noftem, faäumqß eft ve-fpereamp; mane dies vnus.

Dixiteg Devs, I !• Fiat firmamentum in medio aquarum, amp;nbsp;diuidat aquas ab aquis. Et fecit Devs firmamentum, diuifitq? aquas quæ erant fub firmamento, ab his quæ erant fuperiores firmamento. Etfaäu Auguftinus enar-_ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. rans nunc Jocuai ••

eft ita, vocauitque Quomodo amp;nbsp;quales Devs firmamen- ibiaquæfint incertum cœlum , amp;nbsp;fa- gt;nbsp;ei’« «men r o no dubitamus, quu âum eft vefpere amp;nbsp;a ?„i-mnnc dies iCClinuUS- pturæ autorites , quam omnis ingenii humani capacitas.

Dixit veto Deus, HI.

Congregentur aquç quæ fub ccelo funt in locum vnum, amp;nbsp;ap-pareat arida, Et fa-dum eft ita, amp;nbsp;vo-cauit Devs ari-dann,terram, cogre-gationefeç aquarum appellauit maria-

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c A P V T I.

*t fit fenfus, Singulæ aquæ fuum locum obti-

néant.

Et vidit Devs, quod effet bonum, amp;nbsp;ait j Germinet terra herbam virentem , amp;nbsp;facientem fernen, amp;nbsp;lignum pomiferum faciens fruólum iuxta genus fijum, cuius fernen ÛÎ femetipfo fit fuper terram. Et fa-

dum efi; ita, Etpro-tulit terra herbam virentem, amp;nbsp;facien-tem fernen iuxta genus fuum, lignumq^ faciens fruftiim amp;nbsp;contincns fernen fui

generisj Et vidit Devs, quod eifet bo-num, fadumqp eft vefpereamp; mane dies tertius.

Dixit autcm D e-vs. Fiant luminaria in firmamento coeli, amp;nbsp;diuidant diem 81: noöem, amp;nbsp;fint in fi-gna, ftata tempora, diesamp;annos,vtlu-ceant in firnaamen-

GENE to cœlijamp; illuminent terram. Et fadum cftita. Fecitcp D e-V s duo luminana magna , luminare maius , vt præeflet dieijamp; luminare minus vt præeiTec nodi, amp;nbsp;ftellas , amp;nbsp;po-fuit eas D e v s in firmamento cœli,vt

Devs quod effet bonum, Et fadura eft vefpere amp;nbsp;mane dies quartus.

Dixit etiam D e-vSjProducantaquç reptile animæ viuentis, amp;nbsp;volatile vo-lans fuper terram fub firmamento cœ-li, Creauitc^ Devs cete grandia, amp;nbsp;omnem animam viuentem attp mota-bilein, quam reptare fecerunt aquæ lu-xtagenus fuum,amp; omne volatile fe-cundum genus fuum. Et vidit Devs, quod effet bonum, benedixitcp eis di-cens, Crefcite amp;nbsp;multiplicamini, amp;nbsp;replete aquas maris, auefcn multiplicen-

B 3 turfu-

C A P V T r.

tur fuper terram. Et fadum eft vefpe-re amp;nbsp;mane dies quintus.

Dixieqiioq^ De- VI.

V s, Producat terra animam viuentem in genere fuo, iumenta amp;nbsp;reptilia, amp;nbsp;beftias terræ fecun- _ ..

J r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etli in tota natu-

dum fpecies fuas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jeôiroo„{„„

eft , non extitifle mundum cafu : tarnen hoc indicium illuftre eft , quod perpetuo manent eæ-dem fpecies J amp;nbsp;quod in qualibet fpeciepropa-gantur fîmilia, nec fit fpecierum confufîo, quod fieret, fi cafu amp;nbsp;temere fine opificis confilio omnia oriientur.

Faftumqp eft ita, Et fecit D e v s beftias terræ iuxta fpccies fuas, amp;nbsp;iumenta iuxta fpccies fuas , amp;nbsp;omne reptile terræ in genere fuo, Et vidit D e v s, quod eflet bonum.

Et dixit Devs, Faciamus hominem ad imaginem amp;nbsp;fi-militudinem noftra, amp;nbsp;dominetur pifei-bus maris,amp; volati-libus cœli, amp;nbsp;beftijs vniuerfæ terræ, om-nique reptili quod mouetur in terra.

Et creauit D e v s

GEN hominem ad ima-ginem fiiam. Ad imagine D e i crea-uit ilium, mafculuin amp;fœmmam creauit cos. Benedixitqp il-lis D E V s , amp;nbsp;dixit ad eos D e v s , Cre-fcite amp;nbsp;multiplica-mini amp;nbsp;replete ter-ram, amp;nbsp;fubijciteeâ, amp;nbsp;dominamini pif-cibus maris , amp;nbsp;vo-latilibus cœli ,amp; v-niiicrlis animantib. quæ mouentur fuper terram. Dixitque DE VS j Ecce dedi vobis omnem her-bam afferentem fernen fuper terram^ amp;nbsp;vniuerfa ligna, quæ habent in femetip-fis fernen fui gene-ris, vt fint vobis in efca(n,amp; cunöis a-nimantibus terræ, omniqß volucri cceli, amp;nbsp;vniuerfis quæ mouentur in terra,amp; in quibus eft anima viucns j vt habeant ad vefeendum.

B 4 Etfa-

C A P V T I.

Et faâum eft ita.

Et vidit D E V s cuntta quæ fecerat, amp;nbsp;étant valdebona. Et faftum eft vefpe-re amp;nbsp;mane dies fe-xtus.

nos vfus necefl’arios hominum generi, Sc ani-mantibus ac naturis cîeterts propter hominem. Nee verootiofe pofîta ell particula, Valde, quæ etfî ad omnes creaturas pertinet : tarnen maxime defcriblt humanæ naturx præftantiam , qux erat valde bon3,id eft, valde platens Deo, valde dilefta a Deo , prxdita donis longe fuperanti-bus prjefentes vires, valde ordinata, perfefle obediens Deo . Admonet igitur hæc particula, ex quanta dignitate exeufti fimus .

C A P V T II.

Argumentum.

‘7’ M V s locui huius capitis eTi doSlri-tiit de Sahhato, i^uie tn enarratione tertij pfie-cepti coptofe explicatur. S e cv w dv s locm eil luculenta, narratio de creatione hominis, ^aa tefiatttr non modo corpus noflrum (ingu-lari arte amp;nbsp;confilio Dei formatum effe ,fed etiam anima nataram taie Jpiraculum eje, in ^aod Detss transfndit ßsa lacis, vt ita dicam, radios,

genesis. 9 radios, re^itudinem voluntatis amp;nbsp;lihe-ram cleElionem. T {.itji iv s locus e^de-firiptio Paradtfi, in quo Deus Scclefiam amp;nbsp;coniugium inßituit. \ivS iccus eH: mandatum de certo opere, ^uod ejjit teßimo-nium obedientta erga conditorem. 'P o~ Stt^emv s locus eïl ver a amp;nbsp;erudtta defini-tio eontugi) tradlta in dt£lo, Erunt duo in carnem vnani-gt;.

T E X T V S.

ET perfcfti funt coeli amp;nbsp;terra, amp;nbsp;om-nis exercitus corum. Confumma-

uitq^ D E V s in die feptimo opus fuum.

.. Ideo dicitur quie-lUt m die feptimo uifle Deus,quia nul ab omni opere fuo nouamtpeciem - - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in natura condit, amp;

fationis Deus, vt dare teftetur fe non aliam fpe-Clem abiefto homine conditurum elfe , fed hominem elle extremum amp;nbsp;fummum opus, quo deledetur , amp;nbsp;in quo acquiefcete velit. Ac ng-nificatur ingens dignitas hominis , amp;nbsp;amor Dei ergahominem, in hoc mlb tellimonio, quod Deus pronunciat hunc eUc extremum opus , ad quod fuent direda totius opificis deliberatio amp;nbsp;appetitio. Hoc opus voluit fibi Deus quiddam elle , quo ipfe proprie deleftaretur , amp;nbsp;in quo perpetuo amp;nbsp;line fine celebraretur.

B 5 Et bene-

C A P V T IT.

Iftæ flint gencrationes cœlorum amp;nbsp;terræ cum crearentur, in die cum facc-ret D O M I N V s Deus terram amp;nbsp;cœ-los , anteqiiam oriretur vllum virgul-tiim in terra, aut vlla herba in agro germinaret • Non enim plucrat D o-MiNvs Deus fuper terram, neeperat homo qui operaretur terram , fed vapor afeendebat è terra , irrigans vni-uerfam fuperficiem terra.

Formauit igitur D o M I N VS Deus hominem de pulue-reterræ,amp; infpira-iiit in faciem eins fpiraculum vitæ, amp;nbsp;faétus eft homo in animam viuentem.

fed propria manu , quæ non artificiofa folum, fed plane artifex eft , terram fumfit. Quare fi ad id quod fumfit refpicias, quid eft homo ? Sin autem cogitatione te conuerteris ad çum qui fin-

G E N E s I s. ir t]ui finxit, magnum quiddarn eft homo. Itaque amp;nbsp;nihil eft propter materiam , Si magnus eft propter honorem.

Et plantauit D o m i n v s Deus hor-tum in Eden verdis Orientem, in quo pofuic hominem , quem formarat. Produxeratenim D o m i n v s Deus dehumo omne lignumpulchrum vifu amp;nbsp;fuaue ad vefcendum. Lignum etiam yitæ in medio horti, Auguftinus .• Ar-amp; lignum ftientlæ bor feientiæ boni amp;nbsp;boni amp;nbsp;mali. mali Gc nominata eft a futuroeuentu. Quia poftquam circapomum errauit Adam, non folum vidit Si expertus eft , quanta bona amifill'et, fed etiam quantam miferiam fibi ac-cerfiuilfet.

Etfluuius cgrediebatur de Eden ad irrigandum hortum,qui inde diuidi-tur in quatuor capi-ta. Nomen vni Pi- hcuiU. indu . fon. Ipfe eft qui cir-cumit omnem terram Heuila, vbi na-fcitur aurum , amp;nbsp;aurum terræ illius optimum eft, ibique

jnuenitur Bdellium nbsp;nbsp;Bdellium eftquid^

ic lapis Onychinus. ‘’“æ

Nomen fecundi

fluuij Gihon. Ipfe Gihoo. Nilus. eft qui

12 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT II.

eft, qui circumit omnem terrain Ac-thiopiæ.Nomen flu-rninis tertij Hide- HidekeL Tigris, kcl. Ipfe vadit ad Orientalem plagam Aflyriæ. QMrtus autem fluuius ipfe eft Phrath. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Phrath. Euphra

tes, de quo Cicero in î. de N. D. inquit : Mefo-potamiam fertiJem efficit Euphrates , in quant quotannis quafi nouos agros inuehit.

Tulitergo Dominvs Deus hominem,amp; pofuit eum in hortum Eden, vt operaretur amp;cuftodiret eum. Præcc-pitq^ Dominvs Deus ipfi Adam di-cens. Ex omni ligno horti comedes, de hgno autem feientie boni amp;nbsp;mali ne co-edas. Quacunquee-nim die comederis ex eo, morte morie-ris.

Dixit quotp Do-min VS Deus, Non eft bonû hominem lolum efte, faciam ei adiutorium,quod coram eofit.

focia générât ioni s, amp;nbsp;opitulatrix in multis vita: oihciis amp;nbsp;periculis.

Cum

I I.

amp; vnam fœmînam vult alligatam effe ad vnum marem . Poftremo vult etiam coniundionem illâ maris amp;nbsp;fœmina: perpetuamSt indif-folubilem effe, cum ait, Erunt in carnem vnam, id eft, infeparabiliter iun-fti. Vnitasenimfi-gnificat vinculum perpetuæ côiunftio-nis amp;nbsp;prohiber di-uortia .

C A P V T I 11.

Argumentum.

Hoc c^rvT if2tota fcriptura velut gemma inßgnU eminet. Continet en'tm nar-rationem extra conJpeElum humame rationis poßtam de lapfn prtmorumparentum, qui eîl cauß peccati, mortis, tyrannidù Diaboli tjr omnium calamitatum, in quarum deplora-tione omnium fapientum eloquentia in Eccle-ßa tß apud Sthnicos confumta eil. ‘Deinde proponit doElrinam de refiitutione Ecclefia (ß poena mitigatione- l^m primiparentes re-cipiun-

« E N E S I S.

Cum autem formaflet D o m i n v s

Deus de humo omnem beftiam agri, amp;nbsp;omne volatile cceli, adduxit ea ad A-dam vtvideret, quomodo ea appella-ret. Omne enim quod vocauit Adam in anima viuente, id eft nomen eius. Appel lauitq^ Adam

nominibus fuis cun. Cic.i.Tufc.Sum-n • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Or.. fapientiæ Pytha

ôa animantia, Sc v- gorse vifum eft, om-niuerfavolatiliacœ- înbus rebui impoli amp;nbsp;omnes beftias «ere nomina.

terræ. Adæ vero non inucniebatur ad-

luconum, quod core Immifitergo D o

MIN V s Deus fopo-rem in Adam, cum-que obdormiuiflet, tulit vnam de coftis eius,amp; claufit locum carne. Etædificauit D o M I N V s Deus coftam, quam fum-ferat de Adamo in mulierem, amp;nbsp;adduxit earn ad Adam. Dixitep Adam, Hoc tandem eft os ex of-fibus meis, amp;nbsp;caro

GENESIS. ly cïpinntur per mifericerdiam propter fernen prontijfutn. Imponuntur amp;pœnte, videlicet mors amp;nbsp;aliie ealamitateshuint vitte, t^uin ^eut etfi remittit cnlpam, (Öquot; attfert mortem aternam : tnmen propter ittfiiciam aliejutu poenas imponit, amp;nbsp;Vt tpfius iufticta (àquot; ira aduerfsis peccata cotsjptciantur, totumgetnes humanum horrtbilivm miferijs in hac vita oner at. In his poems tarnen promittitur £c-clefilt;sconfolatio, vt tunc Tretts ipfe vefiit primas parentes pelle detralla ah ouicttla, ejna imagineßgntficatum eil fore vt noms corpo-rthus veßiamar, çpquot; ^nidem fumtis ah agno Chriilo. Hane tot am htftoriam prodeil ft-pt/fme cogitare, vt inde difiamus tunc tn-choatu m ejfe minificrtum Suangelij, in ejuo femper vna vox fonat arguens peccata amp;nbsp;ef-ferens rem/ffionem peccatorum propterfUium.

T E X T V s.

î.Cor. 11. Timeo ne ficut ferpens E-uam decepit callidi-tate fua, ita c»rrunt panturfenfus veflri amp;nbsp;excidantafimpli-citate qiuE eft in Chrifto.

us, vt

i 6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVTIII.

US, vt non cotricdc-retis exomni ligno horti. Ciii rcfpon-dit millier, de fruftti lignorum quar funt in horto vefcimur, De fruótu vero li-gni, qiiodeft in medio horti, præcepit nobis D E V s, ne comederemus, net^ tangeremus illud,ne forte moriamnr. Et dixit ferpens ad mu-lierem, Nequaquam moriemini, Sed feit

Deusgt;quod ea die, qua ex hac arbore comedetis, aperientur oculi veftri, amp;nbsp;eritis ficut dij, fcientes bonum amp;nbsp;malii.

Vidititaqj muli-er quod bonum effet lignum ad vefcen dum , amp;nbsp;pulchrum afpeüu amp;nbsp;defidera-bilead prudentiam comparandam,tulit de fruétu illius amp;nbsp;comeditjdeditq^ vi-ro fuo amp;comedit.

G E N B s I 8, ÏJ erant întegrx non fleterunt, fed per ilium quas* rat viftoriam , qui folus noneft viétus amp;nbsp;in omnibus vicit . Bernardus in ferraone primo de anounciatione : Si ftare non potuit humana natura adhuc integra, quanto minus poterit per fcipfam refurgere iam corrupta.

*In hoc lapfu multa funt delida. Primum eft dubitatio de verbo Dei. 11. Amiffio fidci. Non entm credunt Deo ininitanti pœnam , fed fafci-nati fpcciofa promilF.one Diaboli, definunt me-luere panam , Sc ardent illa cupiditate maioris glorias , Eritis ficut dii. 111. eft Curiolitas , qua difcedunt a vcrbo Dei, amp;nbsp;quxrimt aliam iapientiam. 1111. Supetbia , qua volunt fefe magnificare. v. ContemtusDei,cumviolant mandatum contra confcientiam. v i. Quod an-teferunt Diabolum Deo. vu. Ingratitudo , qua expellunt Spiritum fandum in ipfîs habi-tantem , 8c afpernantur asternam copulationem cum Deo. vt i i. Homicidiumlui amp;nbsp;totiut pofteritatrs , amp;nbsp;quod hiclapfus eft prima ianua omnium fcclerum 8c mifèriarum pofteritatt» . Tantus aceruus ingentium dehdorum fuit in hoc lapfu, de quo propter multas caufas diligen-tiflimc cogitandum eft.

Turn apcrieban-tur oculi amboriim, cumcp cognouiflent fe efl'enudos, con-fucrunt t folia fici, amp;nbsp;fecerunt libi pe-rizoniata.

domicilium Dei, amiferunt iucem noticiæ Dei,

C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quas

18 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Capvt I I r.

qu« antea inei, fulTerat, verbo in ipfislubitanquot;* te, amp;nbsp;amiferunt dileótiunem Dei, amp;nbsp;congruen' tiani voluntatis amp;nbsp;cordis cum Deo,quæ icgeba* tur Spiritu fando, amiferunt amp;nbsp;vitam. Deinde funt vulnerati, quia in mente iam funt trifiilTi-rnx dubitationes de Deo , in voluntate amp;nbsp;corde contumacia contra legem Dei, amp;nbsp;fremitus contra Deum coniundi cum horrendis doloii-bus amp;nbsp;morte.

t Folium fici, quo fe tegunt primi parentes eft imago difeiplinæ ; Vt enim illud folium non aufert peccatum Sc mortem a primis parenti-bus , fed tantum foris tegit motus inordinatos membrorum : fic difciplina non meretur re-milfionem peccatorum , nec eft lufticia toram Deo, nec eft impletio legis.

Et cum audiiTcnt vocem D omini Dei deambulantis in horto ad auram diei, abfeondit fe Adam amp;nbsp;vxor eius à facie Domini Dei inter arbores horti, Vocauitcp D o MI-N V s Deus Adam amp;nbsp;dixit ci, Vbies?

Qui ait, Vocem tuamaudiuiin hor-toamp;timui,coquod nuduseffem, amp;nbsp;ab-fcondi me. Er dixit, fT)ominvs) Quis indicauittibi, quod

GENESIS. lquot;p non ex ligno, de quo præceperamtibi necomederes, comedifti? Et refpon-dic Adam , Mulier quam dedifli mihi fociam,deditmihi de ligno, amp;nbsp;comedi. Et dixit Domin VS Deus ad mulie-rem, (^nare fecifli hoe ? Quæ refpon-dit, Serpens decepit me amp;nbsp;comedi. Etait Dom IN VS Deus adferpen-tem, Qniafeciftihoc, malcdidus tu inter omnia animantia amp;nbsp;beftias terræ, Super peâus tuum gradieris, amp;nbsp;pulue-rem comedes cundis diebus vitx tuæ.

Inimicitias pon A M inter te amp;nbsp;mulierem, amp;nbsp;fernen tuum amp;nbsp;fernen illi-us , Et ipfum conte-ret caput tuum, Et tu con teres calcanéum eins.

inundi lnftoria teftis eft de furore Diaboli graf-fantis lóphiftica 8c mantfefta vi in generehu-niano. Deinde additur breuis defcriptio regni Chrifti. Affirmât enim Deus fernen niulieris, id eft.venturum liberatorem natum ex muliere, porentum Diaboli rcpreHurum elle , amp;nbsp;fuintu* rum poenas de Diabolo . Nam con'erere caput non fignificat tantum certamen cum Diabolo, ftd (ignificat euerfionem potential Diabolicx, vt «. Ioannis }■ fcribitur , Apparuic hltus Dei, vt

C » defiruat

»O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVTIII.

deftruat opera Diaboli, Econtra Diabolus lae-det calcanéum Chrilti amp;nbsp;Ecclefia:,hoc eft, atro-citer quidem vulnerabit Chriftum amp;nbsp;Ecclefiam, Sed tarnen promirtio Dei nos confolatur, Audi-mus non caput, fed plantam pedis fauciari. Manet ergo viftor Chriftus , amp;nbsp;fanat hæc noßra Ruinera , cum ad eum confugimui luxtaillud, ». Cor.ij. Deo fit gloriadanti nobis viftoriam per Dominum nollrum lefum Chriftum. Cum autem hoc fernen mulieris fit contriturum caput lèrpentiSjhuc eft, aboliturum peccatura amp;nbsp;mortem, amp;nbsp;reftituturum amilfam lufticiam amp;nbsp;vitam atternam,necefl'e eft hunc venturum liberatorem elfe verum Deum. Nam peccatum 8e mortem abolere, amp;nbsp;iufticiam ac vitam æternam reddere, non funt hominis, ac ne angelica: quidem natu-ræ opera , fed folius diumitatis conditricis omnium rerum, vt Ioannis i. de filio Dei fcri-bitur, In ipfo vita erat., Quanquam autem hæc beneficia funt aäiones diuinæ naturx : tarnen fiunt a AÓ7» in natura aflumta,amp; funt iam aftio-nes communes perfonas, quæ eft Chriftus lefus.

Ad muHerem vero dixit, Valde mul-tiplicabo dolorem tuum, cum eris gra-uida gt;nbsp;Indolore pariesfilios, amp;nbsp;in viri poteftate eris,amp; ipfe dominabitur tibi.

Àd Adam vero dixit. Quia audiuifti vocem vxoris tuæ, amp;nbsp;comedifti de ligno , de quo prxceperam tibi dicens , Non comedes ex eo, Maledida terra propter te, In dolore comedes ex ea cunäis diebus vitæ tuæ. Spinas amp;nbsp;tri-bulos

GENESIS. Il

bulos gcrminabit tibi, amp;nbsp;co med es herbas ter ræ. In fudore vultus tuivefce-ris pane tuo, donee reuertaris in ter-

ram, de qua fumtus es, Q^ia puluis es, amp;nbsp;amp;nbsp;in puluerem re-uerteris. Etvocauit

Adam nomen vxoris fuæ Heua, quod ipfa effet mater omnis viuentis.

Fecit quotp D o- Veftis çft M 1 N V s Deus ipfi reatus.

Adamamp;vxori eius tunicas pelliceas , amp;nbsp;induit eos •

Et dixit Do MIN vs DeuSjEcceil-le homo fuit, ficut vnus ex nobis , vt feiret bonum amp;nbsp;malum. Et nunc, ne forte mittat manura fuam, amp;nbsp;accipiat etiam de arbore vitae, amp;nbsp;comedat, amp;viuat in feculum. Ec emifit eum Domi- Exilium primorû N V S Deus de hor- parentum amp;nbsp;totius to Eden ad colen- pofte«M«s.

dam terram, de qua fumtus erat, amp;nbsp;ex-pulit hominem, amp;nbsp;coHocauit à plaga Oriental! horti Eden Cherubim, Sc flammamgladij verfatilis ad cuftodi-cnduin iter arboris vitæ.

C J C APVt

î2 nbsp;nbsp;nbsp;CAFVT III I.

CAPVT nil.

Argumentum.

■ Loi} G E fuperat omnem httmanam ela-tjuentiamhi^toria primorumparentum. Sed nos con/ideremtu in hoc capite tefiimonia mi-r^bilium operum Dei, hoc efl, amp;nbsp;affliblionum ac lt;trumnarum, amp;nbsp;Uherationum Ecclefix, QMdnioinlubluamp;moeroreverfltti Jknt dam amp;nbsp;Henn ! cum accepta promi/flone de Christo , amp;nbsp;concepta certa Jpe propaganda Ecclefta, natis daohus fllijs Cain amp;nbsp;Z^bel, fitbito videntfibi ampltflimas Jpes pracidt, ne-cato al ter 0fllio, qui futurus erat velut plan-tartum vera Ecclefla, cum alter filius parri-cida praclaras Ulas [pes, quas de ipfi pij parentes conceperant fiu{lratus e[jet. QeU cum efl flint his moeroribus totum prima atatts cen-tenarium confe^i, cum nulla iam ejflt Eccle-fia facies, necpifljit vfquam propagari doHrt-na coeleflis, quia pofleritas Cain paternam impietatem fle^abatur , amp;nbsp;videretur iam pr or flit concidtjji Sccleflia, tarnen à Dtore-ftituttur amp;nbsp;feruatur, datopho Seth,per quern colligitur aliquis ccetus, in quo fonat vox cce-leflisde futuro flemine, amp;nbsp;htnc propagatur Scclefia patrum vf^^ ad diluuium^.

TEX-

23

G B N E s I s.

T E X T V S.

ET COgnouit A- nbsp;nbsp;nbsp;Generatio prim»

dam Heuam vxo fobolis.

rem fuam, quæ concipiens peperit Ca-

Domini. Et adij-ciens peperit fratrê eins Habel, fuitque Habel pallor oiiiû, Cain ante agricola.

Et factum eft à fine dierum, amp;nbsp;addu-xit Cain de fruélu

terra: oblationem Domino. Sed amp;nbsp;Habel quoq; adduxit de primitijs onium fuarumamp; de adipe illarum. Et rc-

fpexit D o m I N V S ad Habel amp;nbsp;ad oblationem eins, Ad Cain autem amp;nbsp;ad oblationem eins no refpexit. Quapro-pter iratus eft Cain valde , amp;nbsp;concide-runt vultus eins. Et dixit D o m i n v s ad Cain, C^are fic incenfus estu, Sc quare conciderunt vultus tui ? Nonnç C 4 fibo-

Concio legis, quae primum docet, ita placere externes cul tuSjfi cor fit iuftum. Deinde peccantibus poena» minatur J amp;nbsp;monetde mora, ne fecuritas confirme-tur, quia pœnæ dif-feruntur . Ac fignificat futurum iudicium pofl hanc ritam, amp;nbsp;mira eft deferiptio. Totius mun-di prophana lecuritas vno verbo fignih’cata eft. Peccatum quiefeet leu cubabit donee reueletur.

Peccatum îudæ eubabat donee lentiebat pœ-nam . PoHiemo fcquitur prseeptum, ijuod fig* nificatmanere inhominibus vitiofas appetitio-nes, fed repuguandum efle, 8c Deo banc obedi-entiam placere,cum in agnirionc îpfius répugna-mus peccatis. Econtra abiici a Dto ilJos, qui fi-tiunt doininari peccatum.

Etlocutuseft Cain cum Abel fratre fuo. Et fadû eft cum ambo elfen tin agro.

infurrexit Cain contra fratrem fuum Habel amp;nbsp;occidit eum. Et dixit D o m i-N V s ad Cain, Vbi eft Habel frater tu-

US? Quirefpondit, Non noui, Num e-nim euftos fratris mei fum ego.' Et dixit , Quid fccifti ?

GENESIS. 25 Vox fanguinis fra- tenctur hominü fo-tris tui clamat ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Trucidato homi-

me de terra. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re contra legé Dei,

fupereft anima defiderans fociam inaliam, ôc vindidam ordine iulticiæpofcens.

Et nunc maledi- PœnaCain.

ÖUS es tu de terra, quæ aperuit os fu-um ad fufcipiendum fanguinemfratris tuide manu tua. Si colueris terram, non amplius dabit tibi vim fuam, Vagus amp;nbsp;profugus eris in terra. Et dixit Cain ad D o m i- Auguftinus Men-N y M, Maior eft mi- tins Cain , Maior quitas mea, quàm Vt eftenira Dei niife-remittatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ricordia, quam om-

Ecce eijcis me ho- *Si,f die à facie terræ, amp;nbsp;à facie tua abfcondar, amp;nbsp;cro vagus amp;nbsp;profugus in terra. Eteritj Omnisqui me inuenerit, occidet me. Et dixit ad eum Dominvs, Imo quicunq? occi-derit Cain feptuplum punietur. Et po-^it Dominvs in signum,ideft.fu-Cain fignum ne quis bitam conilematio-inueniens eum per- coram alüs ho-enteret. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minibm , ortam ex

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magnis pauoribus

confeienti«, qui funt iudicium amp;nbsp;pœna fie or-diData a Dco in toto genere humane. Nam fee-

C J kratos

1 6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAλVT Ill I.

leratoi homines agitant infedanturque furis noil ardentibus tjedis , ficut in fabulis , fed an-gore confcientiae, fraudifque cruciatu, Cic. i. de Legibus.

EtegreniiseftCain à facie Domini, amp;nbsp;habitautt in terra Nod , ab Oriente Eden. Et cognouit Cain vxorem niam,qiiæconcepit p.n.Htas Cain. 8c peperit Henoch, extruenftp ciuitatem, vocaiiit nomen illius ciuitatis iuxta nomen filij fui Henoch. Porto ipfi Henoch natns eft Irad. Irad gennitMeHuiaël,, MeHuiaël ge-genuit Mechufchaël, Methufehaël veto genuit Lamech, Et accepit fibi Lamech dnas vxores, nomen vnius ert Ada, amp;nbsp;al-terius nomen Zilla-Cenuitep Adalabal, qui fuit pater habi-tantium in tento-rijs amp;nbsp;paftorû. Nomen vero fratris e-iiis Iiibal. Ipfe fuit parer * canentiû cithara amp;nbsp;organis. Zilla quoq^ genuit Tubal Cain,qui fuit faber in omni arti-

GENESIS- aj ficio asris amp;nbsp;ferri, Soror vcro Tubal Cain Naxma. DixitcpLamechvxori-bus fuis , Adæamp; Zillæ, Audite vocem mcam vxores Lamech, Audite fcrmo-nem meum. Quoniam occidi virum in vulnus meum , amp;nbsp;adolefcentem in liuo-remmeum Sifeptupkim vindicabitur Caïn, cette Lamech feptuagics fepties.

Cognouit quoq^ adhuc Adam vxo- Pofteritas verz rem fuam, amp;nbsp;pepe-rit filium, vocauitcp nomen eius Seth» dicens, Pofuit mihi D e v s fernen aliud pro Habel quem occidit Cain. Dequot; inceps ipfi Seth quoque natus eft filiquot; us, amp;nbsp;vocauit nomen eius Enos. Tum cæptum cftinuocari nomen Domini.

C A P V T ,v.

Argumentum.

7* I fint in hoc capite, quA piam mentemdtleSlarepojfint. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tSt

firies patrum amp;nbsp;annorum abtAdlt;im ad dtluaiitm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feriem patrnm notam

ffi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfopter genealo^fam Chrtfii, qua

reeitatar Lacaj. Certa autem fipputatio annth

28 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c A r V r V-

' annornm a condito muado nbsp;nbsp;nbsp;ad Chrifluw

eilfroprmm Ecclefia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. eyi lte-

quot;\VM e^: imago frpientijjimie amp;nbsp;modefltjji-ma fchala. Cogtta enim quale collegtum fue-rit eyida cum aliquot poflerU, aut ‘^^oha j cumÇexpatrihus inde vf^ ab Enosfilio Seth. O MN IV M vero maxime nos erudit amp;nbsp;confirmât tejlimontum de vita aterna pro., pofitum in tranflattone Henoch, de qua E~ braos i t.ficribitur, Eide Henoch tranjlattu ell, nt vider et mortem-,, ^c-

T E X T V S.

HI c efl liber generationum Adam.

In die quo .creauit Deus homi-nem,adfimilitudinemD e i fccit eum. Mafculum amp;nbsp;fœminam creauit eos, amp;nbsp;benedixit illis, vocauitq^ nomen eo-rum Adam in die creationis illorum.

Et vixit Adam triginta amp;nbsp;centum an-

nis , genuitq^ in fi-militudine fua,juxta imaginem fuam, amp;nbsp;vocauit nomen illi-us Seth. Et fafti funt dies Adam poft

quam genuit Seth oâingcnti anni, ge-nuitq;

G E N’t s I s. 19 nuitcp filios amp;nbsp;filias, Ec fuerunt cundi dies Adam quoad vixit, nongenti an-ni amp;nbsp;triginta anni, amp;nbsp;mortuus eft.

Vixit quotp Seth centum quinque annis amp;nbsp;genuit Enos , vixitque Seth poftquam genuit Enos odingentis fc-ptem annis, genuitqj filios amp;nbsp;filias , Et fuerunt omnes dies Seth nongenti amp;nbsp;duodccim anni, amp;nbsp;mortuus eft.

Vixit vero Enos nonaginta annis amp;nbsp;genuit Kenan, Et vixit Enos poftquam genuit Kenan odingentis quindecim annis, amp;nbsp;genuit filios amp;nbsp;filias. Et fuerunt cundi dies Enos nongenti ßc quincp anni, amp;nbsp;mortuus eft.

Vixit quocp Kenan feptuaginta annis amp;nbsp;genuit Mahalaleël. Et vixit Kenan poftquam genuit Mahalaleël,odin gentis quadraginta annis , genuitquc filios amp;nbsp;filias. Et fuerunt omnes dies Kenan nongenti decern anni, amp;nbsp;mortuus eft.

Vixit autem Mahalalëel fexaginta quinqp annis, amp;nbsp;genuit lared. Et vixit Mahalaleël poftquam genuit lared odingentis triginta annis , genuitq^ filios amp;nbsp;filias. Et fuerunt omnes dies Mahalaleël odingenti nonaginta quinque anni,amp; mortuus eft. V mt

3© nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cagt;vTV.

Vixitautem Jared centum fexagîn-ta duobus annis, amp;nbsp;genuit Henoch. Et vixit lared poftquam genuit Henoch oétingentisannis, amp;nbsp;genuit filios amp;nbsp;fi-lias. Et fuerunt omnes dies lartd non-genti fexaginta duo anni, amp;nbsp;mortu-uscft.

Porro Henoch vixit fexaginta quinque annis, amp;nbsp;genuit Mechufalah. Am-bulauit autem Henoch cum Deo poftquam genuit Methufalah trecentis annis, amp;nbsp;genuit fihos amp;nbsp;filias. Et fuerunt omnes dies Henoch trecenti fexaginta quincp anni , ambulauitcp eu ni i)eo, amp;nbsp;non apparuit, quia * tulit eum D E V s.

* Ebræos II. Fide Henoch translatas eft , nr videret mortem,amp; non iniieniebatur, quia trans tulit ilium Deus. Ante translationem cnim te-flimonioornatus elt quod placuerit Deo . Sine £de autem impoflibile eit Deo placere.

Vixit quoq? Methufalah centum ptuaginta oóto annis , amp;nbsp;genuit La-mcch. Et vixit Methufalah poftquam genuit Lamech feptingentis oófoginta duobus annis , amp;nbsp;genuit filios amp;nbsp;filias, amp;’ fueruntomnes dies Methufalah non-genti fexaginta nouem anni, amp;nbsp;mor-tuus eft.

Vixit

ÖENESIS. 31

Vixit autcm Lamech centum oâo-gintaduobus annis, amp;nbsp;genuit filium, vocauitcp nomen eius Noah , dicens, Ifte confolabitur nos ab operibus amp;nbsp;laboribus manuum noftrarum in terra, cuimaledixit Dominvs.

Noah vero cum quingentorum effet annorum, genuit Sem, Ham, èc la-pheth.

C A P V T VI.

Argumentum.

/ w HOC capite pnmum omnium con^ ßdtrenturcaufii dUuui], tjuarum T u til contemtnt miniflerij Suangeitci. L-til confufio vagarum libtdinum^ efi tyrannicagnbernatio. nbsp;nbsp;ei tt-

D E ob/ernetur tefiimontum de peccato Ori-ginie, lt;jnod congrult cum di^o leremht, ‘TrA~ hum eil cor humanum in omnibm, amp;nbsp;mife-rumamp;infirutabile. 'J*o st\emo cogitetur defiriptiol^hit, cui Dem ipfi tribuit lau-dem ittfticilt;e, integritatts amp;nbsp;obedientilt;t, Co~ gita autcm quanta luxßdei in mente fuiferit, Credtdit enim Deo non fotum prtedi-centt vniuerfalem deletîonem generis humant (ß animantinm , Jed etiam promittenti (onfer-

52 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C Af VT VT.

cenferuMiontm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipßi^ mpoena, efM

nuUatriftiorcogitnri potesi-, praciptenti tie fahricatione area, blancfidem laudat £pi~ flola ad Eirao! cap, u. Ftde, incjuit, 'Fl^oé, cum oracttlo admonitm eßet, ea ejna nondum •Videhantur veritui, apparauit arcam adfa-latem domw faa, per ^aam arcam condem-nautt mundttm, eins /jua fecundamfidem eït, iafiiiia fabltu eït hares,

T E X T V S.

CVm autem cæpiflent homines tnul-tiplicari fnper terram, Sc filias fi-bt procreaflent, vi-

dentes filij Dei filias hominum,qiiod pul-chræ eflent, accepe-runt fibi vxores ex omnibus, quas ele-gerant. Dixitque Dominvs , Non iudicabit fpiritus meus in homine per-petuo,quiacaro eft.

Eriteis adhuc rem- .

. . bunt centum viçin* pus centum Vlgintl tj anno*, ad ag«-anni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dam pœnitentiam ,

Etant autem gi- Hieronymus.

gantes

genesis. 35 gantes fuper tcrram in diebus illis. Poftquam enim ingrefsi funt filij Dei adfilias hominum, illæq^ genuiflent, ifti funt potentes coram mundo, viri clari amp;nbsp;célébrés. Vidensautem D o-M 1 N VS, quod multa malitia hominum effet in terra, amp;nbsp;omne figmentum cogitationum cordis eius, tantum effet malum omni tempore , poenituit eum quod feciffet hominem in terra. Etdoluit in corde. Et dixit Domi-

N V s , Dclebo hominem, quern creaui, de facie terræ, ab homine vfqj ad ani-mantia amp;nbsp;reptilia, amp;nbsp;volucres coeli, quia pcenitet me quod fecerim eos.

Noha vero inuenit gratiam coram Domino. Hæ funt generationes Noha. Nohaviriuftus amp;nbsp;inculpatus fuit amp;nbsp;cum Deo ambula-uit fuo feculo, amp;nbsp;gc-nuit tres filios, Sem, Ham amp;nbsp;lapheth. Et corrupta eft terra coram Deo, amp;nbsp;re-pletainiurijs. Etvi-dit Devs terram, amp;nbsp;ecce corrupta fu-

it. Nam omnis caro fuam fuper rerrarn.

Et dixit Devs ad Noha j Finis vni-uerfæ carnis venit coram me- Nam re-pleca eft terra iniu-rijs coram eis. Et ccceego perdam eos cum ipfa terra. Fac tibi arcam de lignis pineis, manfi-unculas in area facies, amp;nbsp;bitumineob-lineseam intrinfecus amp;nbsp;extrinfecus. Et hoe modo facies earn , Trecentorum cubitorum eritlon-gitiido arcæ, quin-quaginta cubitorum. latitudo eius, amp;nbsp;tri-ginta cubitorum al-titudo eius.

Feneftram facies in area, adcubi-tum confummabis earn fuperne. Fores vero arcæ pones in latere eius, cum interftitijs inferioribus, medijs, amp;nbsp;ter-tijs facies earn. Et ecce ego, ego addu-cam diluuium aquarum fuper terram, vt perdam vniuerfam carnem , in qua eft fpi ritus vitæ fub ccelo,amp; omne quod eft in terra peribit. Etconftituam fce-dus

G E TJ E dus meum tecum, vcniefcç in atcam tu amp;nbsp;filij tui, vxor tua amp;nbsp;vxores filiorum tuorum tecum.

Ex omni quoque animante, amp;nbsp;ex omni carne bina de fin-gulis duces in ar-cam, vt viuant tecum , mafculum amp;nbsp;femellam, de volu-cribus iuxta genus fuum, amp;nbsp;de iumentis iuxta genus fuum, amp;nbsp;ex omni reptili terra: iuxta genus fuum. Bina de omnibus ingredientur tecum, vt conferucs ea. Et tu fume tecum ex omnicibo, qui comeditur j amp;c reponeeum ,vt fit tibi amp;nbsp;illis in efcam.

Fecit igitur Noha omnia, qux præce-perat illi D e v s-

gregationem animantlutn , amp;nbsp;ad colleétionem cibi.

C A P V T VIL

D 3

Argu-

5 Ä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T v’ I I.

Argumentum.

H IST 0^1 huiui capitis ftpe méditant da eil, vt cogitemus de ingenti ira, Dei ad-tterjas peccatam. 'ISpam excepta pajjione Chrtili nullum fignum im Dei trifitttseil, ^uam vniuerfale diluuium, in ^uonontan-tum homines, fed etiam heilia mi/erabtliter perierunt. Etß enim omnes poenlt;e nos com-monefactunt de magnitudme peccati tra Dei : tarnen hoc teßimontum cater is illußriut eil, cum non adpaucos homines, fedadto-tumgenus humanum perttneat. Deinde con-ßicitur magnitude mifericordia Det m confer uatione reliejutarum Scclefa, Etß enim area quot;Ti^pha defiituta eH remis amp;nbsp;veiis : tarnenfilius Deißdet adgubernaculum, amp;nbsp;illos fuos oirgonautasprotegit.

T E X T V S.

DIxitq? D o MIN V s ad Noha, In-gredere tu amp;nbsp;omnis domus tua in arcam. Teenimvidiiuftum coiam me in generatione hac. Ex omnibus ani-raantib.mundis toi- nbsp;nbsp;Tgt; r ■

, - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dilcrimen anima

le icptena , mafeu- lium mundomm amp;nbsp;Ium amp;nbsp;fœminam • immundorum anti-De animantibus ve- quiiTinium eft.

roim-

GENESIS. 37 ro immundis bina, mafculum amp;nbsp;fcemi-nam. Sed amp;nbsp;de volatilibus cœli fepte-na, mafculum amp;nbsp;fœminam, vt faluetur fernen fuper faciem vniuerfæ terræ. Nam poft dies feptem ego pluam fiiper terram quadraginta diebus amp;nbsp;quadfa-ginta noétibus, amp;nbsp;delebo omnem fub-Itantiamjquam feci,de fuperficie terrar. Fecic igitur Noha omnia quæ man-dauerat ei D ominvs, Eratcp Noha fexcentorum annorum, quando dilu-uij aquae inundauerunt fuper terram. Et ingrediebatur Noha amp;nbsp;filij eius gt;nbsp;vxor amp;nbsp;vxores filiorum eius cum eo in arcam, propter aquas diluuij. De ani-mantibus quocç mundis amp;nbsp;immundis, ,amp;devolucribus, amp;nbsp;exomni quodmo-uetur fuper terram, binaingredieban-tur in arcam ad Noha, mafcukis amp;nbsp;fœ-

mina , ficut præceperat D ominvs Noha, cumcp tranfiffent feptemdies, aquæ diluuij inundauerunt fuper terra.

Anno fexcentefimo vitæ Noha men-fe fecundo, feptimo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obftr«

decimo die menfis , «atione digniffima. ■rupti funt omnes

in arcam mcnfcfe* totes abyfsi magnæ, ^undo , die feptima amp;nbsp;teneltrae cœli a- decimo.

quot; D S

38 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVTVII.

perræ fiint, Ec fada eft pliiuia fnper terram quadraginta diebus amp;nbsp;quadia-ginta noétibus.

In articulo diei illius ingrefTus eft Noha ,amp; Sera, èc Ham, amp;: lapheth, filij eins, vxor illius vxores filiorutn eins cumeisinarcam. Ipfi amp;nbsp;omne animal feciindiim genus fuû,vniuerfacp iumen-ta in genere fuojamp; omne quod repit fu-per terram in genere fuo, cunélumque volatile fecundum genus fuum. Vni-iierfæ aues , omneqj volatile ingrelTa funt ad Noha in arcam, bina ex omni carne,in qua erat fpiritus vitæ, mafeu-lus amp;nbsp;fœmina ex omni carne introie-runt, fient præceperat ei Devs.

Et claufit poft eu Prouerb. «. Ludo DominvS de fo- inorbeterrx, amp;nbsp;de-ris. Faâumœeftdi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verfari

luuium quadragin- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominû.

ta diebus fuper terram amp;nbsp;multiplicatæ funt aquæ,amp; eleuauerunt arcam in fub-lime à terra. Vehementer autem in-undauerunt amp;nbsp;omnia repleuerunt in fuperficie terræ. Porto area ferebatur fuper terras, amp;c aquæ præualuerunt ni-mis fuper terram, opertiq^ funt omnes montes excelfî fub vniiierfo cœlo.

GENESIS. 59 Quindecim cubitis altior fuit aqua fu-per montes quos operuerat, Confum-tacp eft omnis caro, quæ tnouebatur fu-per ter ram, volucrum, animantium, beftiarum, omniumcç reptilium, quæ reptant fuper ter ram . Vniuerb homines amp;nbsp;cunéta, in quibus fpiraculum vi-tæeftin terra, mortuafunt. Etdeleuit De VS omnem fubdantiam, quæerat fuper terram ab homine vfqp ad pecus, tam reptile quam volucres cccli, amp;nbsp;dc-letafunt de terra. Remanfit autem fo-lus Noha, amp;nbsp;qui cum eo erant in area, obtinueruntqß aquæ terram centum quinquaginta dies.

Argumentum-

Hoc Cjim deferibitItetiJJïmam ca-ta/brophen poena plufquam tragica. tnlm tlapjo iam anno , cum prorfut exiccata effet terra, egreditur ex area, amp;nbsp;facrificat a-arri^ia., vt Çract loejuuntur, amp;nbsp;Detu tefta-tarfe deleüart/acrificto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,idert, inuo-

catione ,grattarumaLlione , laude amp;nbsp;doblri” na, Tradtt et iam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eff poffer is eins pro-

4 miffio^

4© nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT Vil I.

mijjianem de manfuro nAtnnt ordine, truant infra capite nono repetet, (fr aren cœlefli qua-fi /jnodam ßgtll o ohfignabit.

T E X T V S.

REcordatus eft autein D O MI-N V s Noha tunéto-rumq; anitnantium, 8c omnium iumen-torum, qux erant in area cum eo. Et ad-duxit D O MiNvs ventum fuper terram, amp;nbsp;quieuerunt aquæ, amp;nbsp;claufi fiint fontes abyfsi amp;nbsp;fc-neftræ cœli, amp;nbsp;prohibit« funt pluui« de cœlo, reuerfæcp funt aquæ de terra, euntes Se redeuntes , 8c decreuerunt poft centum amp;nbsp;quinquaginta dies. Re-

quieuitep area menfe feptimo , decimo feptimo die men fis, fuper montes Ararat. At veto aquæ ibant amp;nbsp;decrefte-bant vfque ad decimum menfem. Decimo enim menfe prima die menfis ap-paruerunt cacuminamontium, cumep tranfif-

genesis. 41

tranfifTentquadraginta dies, aperiens Noha feneftram arcæ quam fecerat,di-

mifit coruum, qui egrediebatur amp;nbsp;re-uertebatur donee fie carentur aquæ fuper terrain- Emifit quo-queeolumbam poft eum, vt videret, fi non eeffaflent aquæ loannem.

fiiper faeiem terræ, quæ eum non in-ueniftetvbi requiefeeret pes eius, re-uerfa eft ad eum in aream. Aquæenim erant fuper faeiem vniuerfæ terræ , ex-tenditep manum fuam, amp;nbsp;apprehenfam intulit in aream. Expeftans autem vitra feptem diebus alijs , rurfum emific columbam ex area. At ilia venit ad eum vefperi, portans folium oleæ deeer-ptum in ore fuo. Intellexit ergo Noha, quod eeffaffent aquæ fuper terram, ex-peftauitqß nihilominus feptem alios dies amp;nbsp;emifit eolumbam, quæ non eft reuerfa. Itaque fexeentefimo primo anno vitæ Noha primo menfe, prima die menfis , defieeatæ funt aquæ fuper terram. Et aperiens Noha tedum area, afpexit viditque quod cxiccata effet

D 5 fuper-

42 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA PVT VII T.

fuperficies terræ, Menfe fecundo amp;nbsp;die menfis vigefima fe-ptima arefada cft terra.

Lociituseftautetn D OM1N VS ad No-ha diccns, Egredere de area'tu amp;nbsp;vxor tua, filij tui amp;nbsp;vxo-res fîlioruin tuorum tecum , cunâa ani-mantia quæ apud te funt ex oinni carne, tam in volatilibus, quàm in beftijs, Sc vniuerßs reptilibus quœ reptant ftiper terram, educ tecum amp;nbsp;ingredimini fuper terram.

Crefciteamp; multiplicamini fuper e-am. Egreflus eft ergo Noha amp;nbsp;filij eius cum eo. Sedamp;om- Vult Deus amp;nbsp;fi-niâ änimantlä amp;nbsp;re- dem amp;nbsp;opera guber* ptilia, quæ reptant nariea norma,quam fuper terrain, amp;nbsp;vo- tt-adidu fua voce , - r,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luxta diaum, Lu-

latilia , amp;nbsp;egrena cerna pedibus meii funt de areafingula verbum tuum.

iuxta

GENESIS. 45 iuxta familias fuas. Aedificauit autem Noha altare Domino, amp;nbsp;tollens de cunftis pecoribus amp;nbsp;volucribus mun-dis, obtulic holocaufta fuper altare. Et odoratus eft D o

M IN V s odoré flia- Metaphoia eft in verbo odorandi fum

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ta à ritu veteri.

Quia facrificia dicebatur Deus odorari, cum diuinitus incenderentur. ld erat fingulare tefti-monium, quod placèrent amp;nbsp;acceptaelFent.

Et dixit D o M1N V s in corde fuo, Nequaquam vitra maledicam terræ propter hominem, quofliam figmentû Teftit^niurn de cordis humani ma-lum eft ab adolefcentia fua. Non igitur vitra percutiam omnem animam vi-uentem, fient feci. Cunôis diebus terrae fementis amp;nbsp;mefsis, frigus amp;nbsp;æftus» aeftas amp;nbsp;hyems, nox amp;nbsp;dies non ceffa-bunt.

C A P VT I X.

Argumentum.

Dtvs fit bentficut gtntri^ bomtnum amicut, nwratio huttu capita eui-titntijfime ofttneiit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u enir» ap-

prth

probat coniugium, (juod fer uit f/ropa^attoni generis humant. Tûeinde reflitutt generi humane domintum , id^ noua accejjione äuget. Concedit enim homini efum carnium , ^ui ante diluuium prohtbitus fuerat. zyMunit etiam vitam hominum prohibittone homici-dij, amp;nbsp;fancitpolittcum ordinem tancjuam cu-fiodem pacis amp;nbsp;dijcipltna in genere humano. His omntbus tjelut appendicem addit pro-mifponem de manfuro natura ordine , amp;nbsp;.hanc illuflri ßgnopropoßto confirmât amp;nbsp;obß-gnat. Hac omnia teflantur Deum amantem eße 'vitaamp; falutis hominum, nee veile mortempeccatoris, fed vt conuertatur viuat. Inßne capitis recitatur hisloria de inßrmi-tate Ißoha, ^ult;e difiernenda eil lapßbtu contra confiienttam, amp;nbsp;vaticinium patris de tribusßlijs. Ut enimpofleritati Ham male-dicitur propter patris peccatum : ßc pofieris Sem cf lapheth promittuntur pramia pro bt-nefallisparentum^.

T E X T V S.

BEnedixit Deus Approbatio eon« Nohaamp;filijs e-

lus amp;c dlxlC ad eos, tix, St feminarium Crcfcite èc multipli- Ecclefw.

camini

GENE- SIS. 47 camini amp;nbsp;replete terram. Et terror ve-fter ac tremor fit fuper cunâa anima-liaterræ, amp;nbsp;fuper Reftitutiodominii. omnes volucres coe-li, cum vnnierfis, quæ mouentur fuper terram, omnes pifces maris manui ve-ftrastraditi fint. Et omne quodmo-uetur amp;nbsp;viuit, fit vobis in cibum, quafi olera virentia tradidi vobis omnia.

Carncm tarnen ani-matam cum fangiü-ne fuo non come-detis.

poftoli in Rio decreto A£to. i y. tetinuerunt.

Porto fanguinem Seueriffima pro* animarum veftrarü homicidil. rcqutram de manu cunftarum beftia-rum, amp;nbsp;de manu hominis, De manu cuiuflibet requiram animam fratris fui.

Teftimonium de inflitutione amp;nbsp;ap-probatione politici magifiratus . Cum enim nominatim di-cat, Per hominem fundetur Tanguis homicidz , Inftituit hominem magiftratum , qui cerco ordine tollat reum , amp;nbsp;iudicium Dei admlnlAret.

Q^niaminima- Grauiffima ratio ginc

'4(5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e A P V T ï X. '

gine Dei fecit (Dl- addita legi,quæ pri-FS J hominem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uatam cxdem pro-

■' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hibec, Quia homo

ad imaginem Dei conditus eft . Non efl igicur occidendus priuata cupiditate, id eft, cum coir ditus fit ad agnitionem Dei,iufticiam amp;nbsp;immor-talitatem , vt in vita æterna communicetur ei fapientia amp;nbsp;bonitas diuina. Vult Deuserga eum exerceri iufticiam , yt fit intelleftus iufticiæ in genere humano. Etprohibet eum interfici, quia vult intelligi, voluntatem fuam efl’e , vt conter-uetur hrc natura^ cui communicaturus eft fuam fapientiam amp;nbsp;bonitatem . Hac igitur ratione difcrimen facit inter pecudes , quas maftarl conceditj amp;nbsp;inter homines.

Vos autem frudificate amp;nbsp;multipH-camini, procreate fobolem in terra, amp;nbsp;raultiplicamini in ea-

Et dixit Devs ad Noha amp;nbsp;ad fili-os eins cum eo. Ecce ego ftatuo pa-dum meum vobifcum, amp;nbsp;cumfeinine veftro poft VOS, amp;nbsp;cum omni anima vi-uente, qux vobifcum eft, tarn cum vo-latilibus, quam cum iumentis amp;nbsp;pecu-dibus terræ, cundiftp quæ egrefla funt de area, amp;nbsp;vniuerfis beftijs terræ. Sta-tuo autem padum meum vobifcum , vt nequaquam vitra interficiatur omnis earoaquis diluuij, neque fit deinceps diluuium difsipans terram. Dixitque Devs, hoc eft fignum fçederis, quod do in*

gene do inter me amp;nbsp;vos amp;nbsp;omnem animam viuentem , quæ eft vobifciim, in gene-rationes fempiter-nas. Arcum meum ponam in nubibus, amp;nbsp;erit fignuni fœde-ris inter me amp;nbsp;inter terram, cumq} ob-duxero nubib. cce-lum , apparebit arcus meus in nubibus , amp;nbsp;recordabor fœderis mei vobif-cum , amp;nbsp;cum omni anima viuéte in omni carne. Et non erunt vitra aquædi-luui) ad delendam vniuerfam carnem, fed erit arcus in nu-

bibus, amp;nbsp;videbo ilium, amp;nbsp;rccordabot foederis fempiterni, quod padtum eft inter D ev m amp;nbsp;omnem animam viuentem vniuerfæ carnis, quae eft fu-per terram.

Erant autem filij Noha, qui egrefsi funt

48 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T I X.

funt de area , Sem, Ham amp;nbsp;laphet. Porro Hamipfeeft pater Canaan. Hi funtfilij Noha,àquibus femme per-fperfaeltvniuerfa terra. Cæpitq^ No-ha vir agricola cxercere terram , amp;nbsp;plantauit vineam, bibenfq? vinum ine-briaüis eft, ôc nudatus eft in taberna-culo fuo. Videns igitur Hain pater Canaan patrem fuum nudiim, indicauit id duobus fratribus J qui foris erant. At veto Sem amp;nbsp;lapheth pallium impo-fuerunt humeris fuis ,amp; auerfiingre-dientes operuerunt nuditatem partis fui auerfa facie, ne vidèrent nuditatem patris fui. Et euigilauit Nohaàvino, amp;nbsp;cognouit qux fccerat ei filius fuus minor. Etait, Maledidus Canaan, fer-iius feruorum erit fratribus fuis. Di-xitque , Benediétus D O M 1 N vs Deus Sem J amp;nbsp;fît Canaan illiinferuum.

Blande loquetur Deus cum lapheth, amp;nbsp;habitabit in ta-bernaciilis Sem,Ca-naan autem erit fer-iiushorum.

«BNISIS.

Vixit aiitem Noha poft diliiuium trecentis quinquaginta annis, amp;nbsp;fuc-runt onines dies eius nongenti quinquaginta anni, amp;nbsp;mortuus eft.

Argumentum.

/n Sol a Scella monflratur propn-g^tiogeneris humant • Cat era gentes tgnara vetujtatis ßnxerunt fatulofas origines , vt Arcades dixernnt fe ante Lttnam natos tjße. TheJJali fabnlatifnnt fe ex laftdtbus or-tos efji.tyithenienfesgloriabanturfeajJTay^a-eof efli, (S' falfo putabant fe antiijutores eft genteIonica,ejHa fiUolaphethortaeH-^citi nomen fuit Ion, tjui Cjraca gentis ftirps e^t.

igitur folum iucundum eïb, fed etiam “Utile ftre gentium origines- Series enim te-flatur,prfmam doblrinam de iDeo^ehasec, ^ua in firiptis zfMoyfi amp;nbsp;detneeps in pro-phetarum libris tradita eiî,

T E X T V S.

Hae funt gcncrationes filiorutn Noha, Sem,Ham amp;nbsp;lapheth, na-

E titp

50 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T X.

titp funt illis filij poftdiluuium.

Filij laphethj Go- Pofleritas laphetb* mer amp;nbsp;Magog, amp;c

Madaï, amp;nbsp;lauan, amp;nbsp;Tubal amp;nbsp;Mefcch, amp;nbsp;Thiras. Porro filij Gomer, Afcanes, Riphath, ôc Togorma.

Filij autem lauan , Elifa, Tharfis, Kittim amp;nbsp;Dodanim. Ab his diuifx funt infulæ gentium, in regionibus luis, vnufquifqj fecunduni linguam fuam, amp;c familias in nationibus fuis.

Filij autem Ham, Chus , Mizraïm amp;nbsp;Phut amp;nbsp;Canaan. Filij

Seba,Heuila, amp;nbsp;Sabtha, ôc Rama amp;nbsp;Sabtecha- Filij Rama, Schebaamp; De-dan.

Porro Chus ge-nuit Nimrod, Ipfe cæpiteife potcns in terra, amp;nbsp;erat robu-ftus Venator coram Do M IN o.Ideo forma prouerbiali di-dû eft, Quafi Nimrod robultus Venator coratn Domino.

genesis. jî iuuar.te, vt an Daniel, Deus transfert amp;nbsp;ftabi-lit régna.

luit aurem prin- Initium repno-cipiutn regni eius n. m Ba by lone fuit. Babel, 8c Ereth , 8c Acad. 8c Caine in terra Sinear. De terra ilia egrefliis eft Artur, amp;nbsp;xdificauit Niniuen, amp;nbsp;Reho-bothjlr amp;nbsp;Calah, Rerten quoq^ inter Niniuen amp;nbsp;Calah.

H«eftciui.asma-

gOä. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ dkationem periit.

At veto Mizraim

genuit Ludim , Anamim , Leabimgt; Naphtuhim, Pathrufim , 8c Cafluhim, de quibus egrefsi funt Philirtitn 8c Caphthorim.

Canaan aurcm genuit Zidon primo-cenitum fuuni, amp;nbsp;Heth. Item Icbufi , Emori, Cirgoli, Hiui, Arki, Sini, Ar-uadijZemadijamp;Hamathi. Hinefunt propagatæ lamilia? Cananzorum. Fuit autem terminus Canaan, fi venias à Sidone per Cerar vfcp ad Gazam, amp;nbsp;li cas per Sodomam , Gomorram, Adama amp;nbsp;Zeboim vfcp ad Lafa. Hi funt fill) Ham cum cognationibus linguis» terris 8c gennbus fuis-

Ipfi Sem quoque PofteritasSem.

E 2 nati

ya nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c A P V T X.

nati flint fiiij patri omnium filioruni Eber , fratri lapheth maioris. Fili) Scm, Elam amp;nbsp;Afliir, Arphachfad amp;nbsp;Aram.

Fili) Aram, Vz, Hui, Cether amp;nbsp;Mas. Porro Arphachfad genuit Selah , amp;nbsp;Selah genuit Eber. Eber quoq^ nati funt duo fill), Nomen vnius Peleg. Nam in diebus eius diuifa eft terra, amp;nbsp;nomen fratris eius laketan.

laketan autem genuit Almodad, Saleph, Hazarmaueth, larah, Hado-ram, Vfal, Dikela, Obal, Abimael, Seba, Ophir, Heuila ,amp; lobab- Omnes ifti filij laketan. Fuit autem habitatio eorum fi à Mefapergas ad Sephar mon-tcm Orientis.

Hi funt fill) Sem fecundum familias fuas, amp;nbsp;linguas fuas, amp;nbsp;terras amp;nbsp;genres fuas. Hæ itaquc funt familiæ filiorum Noha fecundum generationes fuas in populis fuis. Et ab illis diuifæ funt genres in terra poft diluuium.

CAPVT XI.

Argumentum.

genesis. 5}

D V «Æ funt hutMi capitis partes. 7 ‘K,/-e-^recttat hifloriam de impeditadiuinitut txadißcationeturris 'Sabylomca, de con-fufione lingnarum, ejua e^T: forts omnis difior-dia in Stclefia amp;nbsp;‘iS^pMica. eyilss. pars eil fertes patrum à Sem ad Abra-harrt, qaam voluit Deus notam efß, vt fitre-fniss s ex ejuafttrpe voluerit Deus nafii Adef-fiam, óquot; vbi fuerit expeüandus amp;nbsp;confticien-dus. lucundumeiletiamin hacfirie videre, vbi Sccleßa poil diluuium fuerit, amp;nbsp;à putbus patribtss ßtgubernata, nbsp;^ui patres vni

vixerint.

y V.Xr N 3.

Er AT vniuerfa I. terra vnius labij amp;nbsp;ciufdcm fermo-

nis. Cum igitur proficifcerentur ad Orienten! , inuenerunt planicicm in terra Sinear, ac ibi habitauerunt. Ac

dfxerunt vnufquifqp ad proximum fu-um, Age par emus lateresamp; eosigni coquamus. Ac vfî funt latere pro la-

pidibus, amp;nbsp;bituminc

Bituminis ea tn pro cemento. eft, vt lateribu» aut exiguts lapidibus interlitum, faxo aut quouû ferro muros folidiotes amp;nbsp;firmiores faciat.

£t dixerunt, Ageædificemus nobis

£ 3 ciuitft*

c A P V T XI.

ciuitatcm amp;nbsp;turrim , cuius culmcn per-tingat vkp ad cœkiin , èi faciamus no-

bis nomen antequâ difsipemur in vni-uerfam terrain- De-fcendit aurem D o-MiNVS vc videret ciuitatem amp;nbsp;rurrim, qiiam xdificabant filij hom nam.

Etdixit D o M 1 N bus eis, Cæperiinttp hoc facere, nee deiiflent de cogitationibus fuis, donee eas opéré compleuerint. Age defeen-damusSc confunda- a t -r i

.... , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mylterium Trinl-

mus ibi labium eo- tatis.

rum , ne quifquam

fperficitaq} cos D o M INVs ab illo loco in vniuerfam terra, amp;nbsp;deftiterunt cxtrii-cre ciuitatem. Et vocatum eft ideo nomen loci Babel , quia ibi confudic D o M IN V s labium vniuerfæ terræ, amp;nbsp;inde difperfit eos DoMiNVsfuper faciem vniuerfæ terrx.

H«

/

Hæ funt genera-tiones Sein. Setn fuit centum anno-rum , amp;nbsp;genuit Ar-phachfad , biennio poll diluuium. Vi-xitcç Sem poftquam genuit Arphachfad quingétis anniSjamp; genuit filios amp;nbsp;filias.

Arphachfad veto vixit triginta quinque annisj amp;nbsp;genuit Salah. Et vixit Arphachfad poftquam genuit Salah tribus annis amp;nbsp;quadringentis, genuitque filios amp;nbsp;filias.

Porto Salah vixit triginta annis amp;nbsp;genuit Eber , vixitqg Salah poftquam genuit Eber tribus amp;nbsp;quadringentis annis, amp;nbsp;genuit filios amp;nbsp;filias.

Vixit autem Eber triginta quatuor annis amp;nbsp;genuit Pe- Ab hoc Eber po-leg. vixitqß Eber fieri Abrahæ difti poftquam genuit Pe f“quot;*: Ebræi. leg triginta amp;nbsp;quadringentis annis, amp;nbsp;genuit filios amp;nbsp;filias.

Vixitque Peleg triginta annis amp;nbsp;genuit Reu. Et vixit Peleg poftquam genuit Reu nouem amp;nbsp;ducçntis annis, 8c genuit filios amp;nbsp;filias.

E 4 Vixit

^6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVTXI.

Vixit autem Reu triginta duobus annisjamp;genuitScrug, VixitqueReu poftquam genuit Serug feptetn amp;nbsp;du-centis anuis, amp;nbsp;genmt filios amp;nbsp;filias.

Vixit veto Serug triginta annis amp;nbsp;genuit Nahor, Vixitque Serug poftquam genuit Nahor ducentis annis, amp;nbsp;genuit filios atq3 filias.

Vixit autem Nahor viginti nouem annis, amp;nbsp;genuit Tharah, Vixitque Nahor poftquam genuit Tharah decem amp;nbsp;nouem atq3 centum annis, amp;nbsp;genuit B-lios atq^ filias.

Vixit Tharah feptuaginta ‘annis amp;nbsp;genuit Abram, Nahor amp;nbsp;Haran.

C A P V T XII.

Argumentum.

pofteris '^oha, cttm vnui Sem amp;nbsp;eim familia retmeret pojjèjjïo-itctn doèlrtnlt;i tDem voctit ■Ahï'nhdnt, lt;ic vt repetit to promijjionù de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wßgni mo-

numento propagaretur ad po/hros, noua amp;nbsp;mira ceremonta infiituitur, de tjua Çen-1?. dteetur. Tromittitur ettam ityihrala certtt ßd«i £(çlefia, vt fiirttnr tx qua famtltu

^ut

GENESIS. '57 ^no loco expe^landm ejjit Chriflns. Hac Jpe-cialis promijjio non eil omnium temporum t nee ad alias gentespertinet, fid ^braha po-fieris tradita ell, amp;nbsp;coaßitutum ell tempus, cjuodurare fedes ilia deberet. Ti^ampoltde-firuEllonem politia eJ^ofMca, non ell vna Eccleßa fedes inpolitia certa, fidpaffim inter pentes Ecole fia colli git ur. Semper autempro-mtffiones corporales intelUgantur cum exce~ ptionecafligationis amp;crHcis, vt egt;4.brahaiie ex Sichern migrât in Bethel, amp;nbsp;inde propter famem profictfitturin ^Ægyptum gt;nbsp;amp;fubin~ de nouis difficultatibus exercetur.

T E X T V S.

IStæ funt gcnerationes Tarah. Ta-rah genuit Abram, Nahor amp;nbsp;Haran.

Haran vero genuit Lot. Et mortuus ell Haran apud Tarah pattern fuum,in terra, inqiianatus ett, in V R Chaldæorû.

Acceperunt autem Abram amp;nbsp;Nahor vxores, nomen vxo-ris Abram, Saraï, amp;

E

58 nomen vxoris Na-hor, Milca, filiaHa-ran, patris Milca amp;nbsp;lïfca. Fuit autem Saraï fterilis, nec e-rat illi proies.

Et tulit Tarah A-bram filium fuum amp;nbsp;Lot filium Haran, filium filij fuiamp; Saraï nurum fuam vxorem Abram filij fui, amp;nbsp;eduxit eos de Vr Chaldæorum, vt irent in tcrram Chanaan, venerunt-que vfqj Charan, amp;nbsp;habitaiicruntibi. * Fuerunt autem dies Tarah quinque anniamp; ducenti an-ni, mortuufque eft Tarah in Charan.

* In omnibus hifloriis alius eft ordo fermo-nii, alius temporis vel rei geft.e. Hanc regulam tradit Auguftinus lib.4. de'doftrina Chriftiana : Dicuntur quxdam quafi fequantur in ordine temporis, vel rerum continuatione narrentur, cum ad priora quæ prætermilTa fuerant, latenter narratio reuocetur . Huius regulx infigne exemplum eft in hiftoria Thare. Cum cnim Mofes

genesis.' 59

Wofes vellet Hmre narrationem de Thare., (ie dicit, Thare vixit annoi quinque amp;nbsp;ducentos, amp;nbsp;inortuus ell. Nihil veru eorum commémorât , qua; ante obitum ipfius gefta fuerant. I’o-Iteaigitur reuertitur ad illa , amp;nbsp;récitât eaquae acciderunt illis d jcenti» amp;nbsp;quinque anni», an-tequam moreretur Thare, nimirum Abram fili-um cum liaberet armos feptuaginta quinque egretTum ede ex Charan pâtre adnuc fuperftitc. Alioqui intetcidunt fexaginta anni, quibus an-teuertide Abram verum tempus migrationis ne-celle effet.

Et dixit D o MI-N V s ad Abram, Egredere de terra tua, amp;nbsp;decognatio-netua, amp;nbsp;de domo patris tui ad terram qnam oftendam tibi. Et faciam te in gentem magnam, amp;nbsp;benedicam tibi, amp;nbsp;faciam tibi magnum nomen. Et eris in benedidionem. Benedicam quoep be-nedicentibus tibi, amp;nbsp;maledicentib. tibi maledicam.

feenus , vt narrat Eufebiut hbro nono præpara-tiunis Euangelic«.

Et be-

do nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A F '

Et benediccntur in te omnes familiæ terræ.

Abijt itaquc A-bram, ficut locutus crat ad cum D o m i-

NVS.

cunijtjuem accepta' egrellus eft nefcienf quo veniret. Fide quoque incola fuit in terri pramiH'a tanquain aliéna .

Abijt quoq? Lot cum eo. Erat autem Abram annoru fe-ptuagintaamp;quinqg, cum egrederetur de Charan. Et tulit Abram Sarai vxorem fuam, Sc Lot fili-um fratris fui, amp;nbsp;omnem fubftantiam illorum, quam poflTederunt, Sc animas quas feccrunt in Charan . Egrefsiquc funt j vt venirentin terram Chanaan» amp;nbsp;peruenerunt in terram Chanaan-

Pcrtranfiuit autetn Abram tcrram vf(? ad locum Sichern,amp;

fuit in regione, qu* poftea tribui Ephrf im attributa eft ad montem celebratum Gar''

genesis. 61

um collocauit , vt videretur fequi exemplum patrum , qui ibi Deum adoraflent. Haifignifi-cat aceruum, amp;nbsp;fuit e regiotie Bethel.

in ilia terra, Dc-

Exulerat Chriftus, comités nos cxulis huius

Eße decet, cuius

gna

61 nbsp;nbsp;nbsp;CAPVTXIT.

gna erat in terra, nosquoquemembri Et fadum cfl cum

intraret in Acgy-ptum, dixit ad Sarai' vxorem fuam, En fcio, quod tu fis mulier pulchro afpe-éfu . Fiet iracp cum videbunt re Aegy-ptij, vt dicant, Hxc huius vxor eff, in-terficient igitur me, teautem invita conferuabunc. Die

obfecro quod fis fo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;offi-

ror mea, vt bene lit

mihi propter te, amp;nbsp;ego viuam tuo be-reficio. Faftum itaqj eft, cum veniftet Abram in Aegyptum, vt viderent Ae-gyptij muliet cm. Nam erat valde pul-chra. Viderunttp cam principes Pha-raonis, amp;nbsp;laudauerunt earn apud Pha-raonem, amp;nbsp;tranftuleruntmulieremin domum Pharaonis. Et is quidem benc-fecit Abræ propter illam. Fuerunt enim ei oucs öt boues, amp;nbsp;afini amp;nbsp;ferui» amp;nbsp;ancillæ amp;nbsp;alinæ amp;nbsp;cameli.

Etpercufsit D o-

Mi N VS Pharaonem Pfak icj. Non , nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;permilit homineni

plagis magnis pro- nocereeB,amp; corri-prer Saraï vxorem puit propter eos rr , Abræ. Vocauitigi- g«’-

tur Pharao Abram amp;nbsp;dixit. Cur hoc fetifti

genesis. 65 fecifti mihi? Q^arc non indicafti mihi, qnodvxor tua eft? Quare dixifti, fo-ror mea eft , accepi earn mihi in vxorcm. Nunc igitur ecce vxor tua»

Tolle cam amp;nbsp;vade. Et præcepit Pharao de eo viris, qui di-miferunt eum atque vxorem eius, amp;nbsp;omnia quæhabuit.

tentatione cxitura , vt poflimus vincere.

CAPVT XIII.

Argumentum.

«X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex iÆgypto polt hn-

gmcjuam peregrirKitionem reuerfiu, nonum hojf/ittum tjuarit, reliU:a Bethel, amp;nbsp;migrât tn tJebron, ejuf dtflabat ijuinef^ miltanbm Çer-manicü à lerojùlyma ,fnit^ poftea ipfi hraht, Ifaac amp;nbsp;Iacob fepultnra locw. quot;Ut autem /upra tJ4Ioyfis laudauit fidem, Jpem amp;nbsp;tolerantiam ^braha obtempérant^ tgt;0~ cationi dtuinit, nec earn defirentis propter variai difficultates peregrinattonam : tta nunc adtmitandam nobisproponit exprejjàm tmaginem aqaitatit, qua non habet necefii omnia

t

^4 C A P V T XIII, omnia fro Çuo iure agere. Cedit enim -braham Lot, amp;nbsp;hac moderattone concordi-am Scclefia confiruat. T^ofiea defcribitur col-lotjuiumDeicum braham, in ^uo refe~ titur fromijjio de certa fede Scclefia.

T E X T V S.

AScendit itacp Abram de Aegyptoj ipfe amp;nbsp;vxor eins , Se omnia quas erant illius,amp; Lot cum eo ad Auflrum.

Erat autem Abram valde diues, pecoris amp;nbsp;argent! amp;nbsp;auri. Etpergens migrarc vcnita mcridie vfqj ad Bethehvfqj ad lo-cum vbi fuerac tabernaculum eins à principio, inter Bethel amp;nbsp;inter Haï, ad locum alcaris, quod ibi fecerat à principio, amp;nbsp;inuocauic

ibi Abram in nomi- Doæini eß pc^ere ne Domini. bona a Deo. Inuocare in nomine Domini eft fungi inunere docen-di, amp;nbsp;profiter! ac propagare doärinam a Deo tiaditam. Sunt autem connexa iuxta diftum Rom. IO. Quomodo inuocabunt nifi credant, Quomodocredent nifi audierint, quomodoau-dient nemine prxdicante ?

Sed»

genesis. 65

Sedamp; Lot qui erat cum Abram ha-bebat greges ouium, amp;nbsp;armenta amp;nbsp;ta-bernacula, nec poterat cos capere terra, vthabitarentfimul. Eratenim fub-ftantia eorum multa,nec poterant vnà habitare, vnde ortaeft rixainter pa-ftores gregum Abræ amp;nbsp;Lot. Et habita-bat eo tempore in terra ilia Cananaeus amp;nbsp;Pherifæus.

Dixit ergo Abram ad Lot, Ne quæfo fitiurgium inter me amp;nbsp;te, amp;nbsp;inter pafto-res meos amp;nbsp;pallores tuos , fratres enim fumus. Nonne vni-uerfa terra coram teeft? Quæfo fepa-res te à me. Si tu ad finiftram , ego ad dextram , amp;nbsp;fi tu ad dcxtram, ego ad finiftram ibo.

Etleuauit Lot o-culos fuos , viditque omnem planlci-emlordanis, quod tota cflct irrigua, antequam fubuerterec D o m i n v s Sodomam Sc Gomorram , ficut para-F nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difus

66 nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT XIII.

difus D o M 1 N I, fie- Reg'o quinque vi‘ ut terra Aegypti, fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vrbjü

. nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ pter fo-cunairatem

Venias in Zoar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ametnitatem pa'

Elegit autem fibi radifo Dei confer-Lotomnem planici- ^ur.

cm lordanis, profeótufqiie efl: Lot ab Oriente, amp;c feparatus eft vnus ab alte« ro. Abram habitauit in terra Chana-an, amp;nbsp;Lothabitauit in ciuitatibus pla-niciei, amp;nbsp;tabernaculum fixit vftp ad So-domam. EtviriSo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

domæ crant mall, fuin-uquitasSodo-Si peccizores coram mæ fororis tuæ, fu-DoMlNOValde. peibia.faturitas parus amp;nbsp;abundantia

Otium ipfiusamp; ßlijrumeius , amp;nbsp;inanum egeno amp;nbsp;pauperi non porrigebant, amp;nbsp;eieuatæ func Sc fecerunt abuminationes coram me , Sic.

genesis. 6quot;]

ponam fernen tuum quafi puluerem terra-. Si homo poterit numcrare puluc-rein tcrrx, niimerabitur quocp fernen tuum. Surgeperambula terrain fecun-dum longitudinem amp;nbsp;latitudinem eins, quoniam tibi earn dabo. Et tabernacu-lum fixit Abram, amp;nbsp;venit amp;nbsp;habitauit in conuallib. Mam-rc, quæ funt in Hebron , amp;, ædificauit ibi altarc D o m i-N o.

Argumentum.

C r M braham reeBjßit ex p-a/io con-feilottinert aliejHot diemm à Damafco Ad Itrnfalem, ^J^elchtfedeck^redeuntemex~ cept, pault tpfum amp;nbsp;eitu exercitum. tn banc fentent tam textw inejuit,protulifie eum panem amp;nbsp;vinum. Eodem ver o tempore lAel-ihifedeck^ ibi benedtxtt braha, amp;nbsp;vtratj^ fignificata eil Scclefia etm temporis focte~ tas. Communicatto epu/arum amp;nbsp;hofj/itijfuit figntim amititit, Sed beneditUa fuit proprium tefiimotiiitm confenjus de Deo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim

* F 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a^nojcit

68 C A P V T X I I 1 l

ngnofiit brAham hune vit um facerdotet» rjl« veri Dsi, expetit eitti etneionem lt;3“precA-tienem . 'DiciJJim hic fucerdos pronunctAt tyibrnhx benedi^ionem, amp;nbsp;fimul AgttgrA-tÎAS vero Deo de 'viü:oria, proderat eiui ioci EcclefiA, amp;nbsp;ibi docet amp;nbsp;confirmAt multas tn exercitu. Hac moniti exempla, di/cAmui ScclefiAt debeve can/ociAttonem lt;^uArere, amp;nbsp;tueri confinfum doèlrinA cammunt tnuacAtia-eie,cammuni confejjione, mutua beneuolentiA inprecAtione Chisiflidicitur, debere vnum effe tn Deo, non i^UArere eccA-fîones dtlAcerationum-gt;.

T E X T V S.

genesis. 69

rCEC Zeboim , amp;nbsp;re- na regio .

ge Bela, hæc eft Zo- Zo^r,paruula.

ar. Omnes ifti coniunóii funtinvalle

Siddim, vbi eft mare Salis. Diiodecim enim annis feruierant Kedarlaomer, amp;nbsp;tertio decimo anno rebellauerunt.

Quarto decimo vero anno venit Kedarlaomer , atque reges qui cum eo erant gt;nbsp;amp;nbsp;percufte-runt Rephaim in nbsp;nbsp;Rephaim,Medici.

Afteroth Karnaïm, attçZuzim in Ham, nbsp;nbsp;Zuzim,Robuni.

amp; Emitnin planicie nbsp;nbsp;Emim,Reuerendi.

Kiriataim, amp;nbsp;Horæ-

um in montanis Seir vfqp ad planiciem Pharan, quae eft iuxta defertum.

Et reuerfi venerunt ad fontem Mif-

path, quae eft Cades, amp;nbsp;perculTcrunt omnem regionem Amaleck, amp;nbsp;Amor-

ræum habitantem in Hazazon Tha-mar. Etegrefliiseft rex Sodomae amp;nbsp;rex

Gomorrae, atq; rex Adama. amp;nbsp;rex Zeboim, amp;nbsp;rex Bela, quae eft Zoar, amp;nbsp;inie-runt cum eis bellum in valle Siddim, fcilicet cum Kedarlaomer rege Elam, amp;nbsp;Tideal rege gentium, amp;nbsp;Amraphel F 3 rege

70 C A P V T X 1 l 1 J.

rege Sincar, atqj Arioch rege Ellaflar, quatuor reges cum quinque. Porto vallis Siddim erat plena f'ontibus bi-tuminjs,amp; fugeruntrcx Sodomæ atqj Gomorræ, amp;nbsp;ceciderunt ibi, amp;nbsp;qui re-manferant fugerunt in montem, amp;nbsp;ac-cipientes omnem fubftantiam Sodomac atqj Gomorræ, amp;nbsp;omne alimentum il-lorum abierunt.

Abdnxerunt quoqp Lot amp;nbsp;fubftantiam eius, filium fratris Abram,amp; rc-ccfterunc. Habitabat cnim illeinSo-doma, amp;nbsp;venit quidam qui cuaferat, amp;nbsp;indicauit Abræ Ebræo , qui habitabat in contiallibus Mamre Amorræi fra-trisEfcol amp;nbsp;fratris Aner, qui fœdus hâbcbant cum Abram. Audiens veto

Abram,quod captus cft'et frater fuus, ex-pediuit exercitatos adolefcentes fuos fi-lios domus fuse tre-centos decern amp;nbsp;o-ÔO, amp;nbsp;infeciitus eft illos vfque ad Dan. Et diuifus eft fuper eos node , ipfe amp;nbsp;fcruieiusj amp;

Hoba ,quæDamâf-

CO à finiftraeU. Et ® lerofolyma Ger-

recuperauK omneni lubliantiain, Scd amp;

Lot tratrem fuum,amp; familiam illius reduxit, amp;nbsp;mulieres atep populum.

EgrelTus eft autem rcx Sodomæ in occurfumcius, poftquam reuerfus eft à cïde Kedarlaotner, amp;nbsp;regum qui cum

eo erant in vallem planam, quæ eft vallis regis. Et Melchi-fedeck rex Salem jp-tulit panem amp;nbsp;vi-

tumtft. Vides igi-tur in vicinis locisbabitade Abraham , Lot 6c

Melchitedcc • lam cogita cjuale collegium fue-rit, inauoSem amp;nbsp;Abraham præfuevunt, qui erant telles patelaftiohum diuinatum , fummis

ornati doms a Deo.

Et benedixit ei amp;nbsp;dixit, * Benediétus Abram Deo excel-fo pofleffori cœli amp;nbsp;terræ. Benediétus D E V s excelfus,qui tradidit hoftes tuos in manus tuas.

'jl CAPVT XIII I.

tegit Deus, tu es iuftus amp;nbsp;hxres vitx sternx. Hac vocecontirmatur fides in Abraham.

Dédit, fc. Abraham , tefle Epiftola ad Ebræos.

dixtt rex Sodomæ

ad Abram. Da mih! animas, amp;nbsp;fub-ftantiam ipfam tu tolle , Ec refpondic Abram regi Sodo-mi, Leuaui manum meam ad D o m i-N V M Deum excel-fnm,poflenbrcm cœ-liamp; rerræ, fi à filo vfq^ ad corrigiam calceamenti èc ex omnibus tuis aliquid accepero, Ncfcilicetdicas, egoditaui Abram, exceptis tantum bis, quæ com-ederunt pueri , amp;nbsp;portione viroruni illorum, qui mecum iuerunt, Ancr, Eftol amp;nbsp;Mamre. Ifti accipiant fuam partem.

CAPVT XV.

Argumentum.

/k H 0 c c^ptteduo loci potijjimum co»~ ßderentur, tjnorum prior eil promi/Jto defen ßonis, felictMtii amp;nbsp;pramtornm conprrnam Ammos contra met um in periculis nbsp;nbsp;contra

multai

GENESIS. yj multoi folicitudines. iy^ngeris de defenjto-ne, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dem/e fore proteEtorem Secle^

ßi. e^ngerù an ßmtu altcjnïd profe£luri, firmatprofeiluros ejfe. ngens de com-penfatione lahoram amp;nbsp;arnmnaram, PolUce-tnr mercedem magnam valde. C»m igaw omnibus terroribus hac promiffio opponat con Jolationes duleijßmas amp;firmijßmas,ßpe earn (onßderemtts, vt nos tn hispericulis, qua con-tun^la ßtnt eum Suangelij profefione, conßr-met. LT EZoe/« eiiinßgnisfententia, Credidtt Abraham Deo, amp;imputata eFt ei iußieia, quam quot;Paulus ideo citât, vt perpetuum Ecclefia conßnfum de fide ofiendat. Hane concionem profert, qua prima exprejfe loqui-tur de fide amp;nbsp;de iuflicta, amp;nbsp;affirmât ßde ac-ttpiendam effii promiffionem , efr cum hac fide acquiefeit homo in z^ediatore, vere impu-tari tufiiciam, videlicet dari remiffionem pec-catornm, amp;nbsp;reconciliart hominem propter ^J^edlatorem, (ß hunc ipfum Mediatorem in co efficacem effie, 0quot; voce promiffiionis amp;nbsp;Sptritu fito fanclo accendere nouam lucem amp;nbsp;obedientiam, amp;nbsp;in corde pacem efficere, qua eil initium vtta aterna. Hac do^rina propria Scclefia Dei, qua eit porttes amp;nbsp;fumma confolatio piorum, amp;nbsp;expreffi in hoc ipfo libro, et detneeps in fcriptis propheticis efiquot; apofio/icit traflita amp;nbsp;illufirata efl. F 5 T E-

X T.

T E X T V S.

P Oft hæc fada fuit verbum D o m i-N 1 ad Abraham in viftone dicens :

Ne timeas Abram, Ego fum protedio tua, amp;nbsp;merces tua copiofa valde.

ter multa luporum agmina, nec defenforem habet certum nifi lilium Dci . NccelFaria tft igi-tur hj?c confolatio Ecclefîæ , quæ promittit do-ôoribus amp;nbsp;difcipulis defenfionein , fuecelfus in Vücatione , amp;nbsp;premia laborum amp;nbsp;ærumnarum .

EtdixitAbram,Domine, Domin' E, quid dabis mihi, cum ego incedam fine liberis, amp;nbsp;filins difpenfansdomuin meam , fit ille Damafeenus Elieëfcr ? Etdixit Abram, En mihi non dedifti feinen, amp;nbsp;ecce filius domus mese hærcs meuseft. Et ecce verbum Domini ad cum fadum eft dicens, Non erit ille hxres tuus. fed qm egredietur de vtc-ro tuo, ille hares tuus erit. Et eduxic cum foras amp;nbsp;air. Age intuere tœliim

amp; numera ftellas fi poteris eas numerate , amp;nbsp;dixit illi, fie erit fernen tuum.

GENESIS. 7J nïlivfu, eft fimilitudine à puluere terra funita. Nunc vtitur coniparatione rerum cæleftium , vç fignificec fe loijul d^feminc coelefti amp;nbsp;fpirituali.

Et CR EDID IT Teftimonium de D O M1N o,amp; impu- luftifiçatio n • • n - • nisenarratu a Pau-tata elr ei luflicia. jq Rom.4.amp; Gal.i«

Et dixit ad eum,

Ego Dom 1 Nvs qui eduxi te de Vr Chaldæorum , vt darem tibi terrain jftam amp;nbsp;pofsidereseain. Etdixir, Domine Deus, vndcfcircpotTum ,quod pofleffurus (im earn? Refpondit ei, Sume mihi vitulam triennem , Si es.-pram triennem, arque arietem triennem, turturem quoeç amp;nbsp;pullum colum-bæ. Accepit igitur

omnia ad fe , amp;nbsp;di- . R-«“* faciendorû

• r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1- roederum antiQUU-

uifitea per medium, fimus.

pofuitep vnumquod

que membrum è regione compatis fui, aues autem non diuifit, amp;nbsp;cum volati-lia defeendiflent fuper ilia cadauera, abegit ea Abram. Cumque fol occum-beret irruit fopor

fuper Abram, Scec- Viciftitudo pa-ce horror tenebro- “°'’“quot;’ confola-fus amp;nbsp;magnus irriut fcnbitur Pfal. jo. fuper eum- Et dixit

ad A.

C A P V T XV.

ad Abram, Certo fcias quod peregri-num futurum iît fernen tuuni in terra non fua, amp;nbsp;feruient eis gt;nbsp;amp;nbsp;ibi affligent eos quadringcntis an nis. Verum gen-tem ciii feruituri funt, ego iudicabo, amp;nbsp;poftea egredien-tur cum magna fub-liantia,amp; tu * vades ad patres tuos in pa ce, fepelierifqiie in canicie bona. Ge-nerationeauté quar ta reuertentur hue, quia nondû eft compléta iniquitas A-morræi vftp nunc.

ad vitam , de fide ad noticiam , de peregrinatio' ne ad patriam , de mundo ad patrem.

Et faâumeft vt occideret Sol, amp;nbsp;fa-

01 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dimaruin diuinitu’

amp; lampas igms per- f^^a .

tranfiens inter diui-

fiones illas. In die ilia percufsit D 0-M IN V s fœdus cum Abram dicens : Se-mini tuo dabo tcrram banc à fluuio Aegy-

!

genesis. 77 Acgypti, vfcç ad fluuiuni magnum, flu-uium/Phrath , Cinæum amp;nbsp;Kenifeum atcp Cadmonæum , Hittheum, amp;nbsp;Phe-rifæum, amp;nbsp;Rephaim,amp; Amofreum,amp; Chananæum, Gorgafeumatqj lebufæù.

CAPVT XVI.

Argumentum.

£ T S I magna fuit vir tus patrum iraha^Iacob amp;nbsp;aliorum : tarnen cum iam pim confußonum eßet in moribm, eßent cre-bradiuortia, cß vnm plures coniuges duce-ret, in ilia vittofa confuetudine etiam fanbli patres normam veterem languidlm cufto-dterunt. Kt enim fluminum impetm fecum abripiunt nauigantes : ßr. error es tempor um trahunt homines vt minm improbent prafen-tia. Quarenos verbo Dei reg.imm vit am tß mores, non quibufitbet exemplis, cum homi-num natura in hac imbeciilitate numjuam fit fine vitijs, cßfingula ficula mifceant aii-^uid contagij humana natura.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ T E X t V S.

AT Sarai vxor Abram non peperit ei. Habuit autem ancillam Acgy-quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptiam

78 nbsp;nbsp;nbsp;CAFVTXVI.

ptiam nomine Hagar , Dixitqs Saraïad Abram : Ecce prohibuit me D o m i-Nvs ncparcrein. Age ingrederc ad ancillam meam Hagar, ii forte aedihccr exea. Et obediuit Abram voti Sarai, tiilircç Saraï vxor Abram Hagar Ae-gyptiam ancilla fu-am,à finedecem an-norum.quo habitauit Abram in terra Canaan, amp;nbsp;dédit earn Abram marito

fuo in vxorem, cumcg ingreffus effet ad Hagar, concepit amp;nbsp;videos quod graui-da effet, defpeóta eft domina eius in ocu-lis fuis.

Et dixit Saraï ad Abram, Iniuria mea fuper te cft, Ego dcdi ancillam mc-am in finum tuum. quæ cum videat qiiod conceperit, vilipender ego in o* culis cius. ludicet D OMiNv s inter me amp;nbsp;inter te. Dixit aurem Abram ad

Saraï, Ecce ancilla imago patrisfa* tua in manu tua. milias qui maxim* Fac illi quod bonum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

eft in oculisruis. Et cum humiliaret cam Saraï, fugit ilia à facie eins.

inuenit autem cam angelus Domi* m iux-

C B N E s I Sgt; 79 iqt inxta fontem a- Tertullimus in quae, in folitudine, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:

? r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ Veritàs nos conclu-

iuxta rontcin , ^ui Jitm iftam feuten“ cft in via Suf, dixit- tiam, vt intelliga-que Hasar ancillæ mnsDei fihum fu-Sara,. v„de venifti

quo vadis ? Re- „s, quia filiusDei fpondit illa, à facie diftus eft, quomam Sarai dotninx meæ an«unlt;iator patet-r . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. j nr voluntatis clt,

fuglOjdixircp ad. ns^gni confilü ai ge-eatn angelus D o- lus ,pnunciatus tft. gt;«iN i,Reuerteread

donr.inatn tuam , amp;nbsp;hutniliare fub nia-nibus eius. Rurfumque dixit ad earn angelus Domini , Valde niultipli-cabo fernen tuutn, amp;nbsp;non numerabitur prx multitudine. Dixitqj adeam, Ec-te tu prægnans es , amp;nbsp;paries filium, amp;nbsp;vocabis nomen eius Ifmaël. Audiuit eniin D o m 1 n v s aftliétioneni tuam. Is crit homo fylueftris. Manus eius contra omnes, amp;nbsp;manus omnium con-tracum, amp;nbsp;in facie omniumfratrum fuorum habitabit. Et inuocauit no

men Domini lo-quentis cum ea , Tu D E V S vides me. Dixit enim, Nonne

T XVI.

dant, aut glorian» Deiillultraiic. Sie Agar caftigata fit modelhor, amp;nbsp;Deuin célébrât.

Et hic eft inter Cades amp;nbsp;Bared.

Peperit autem Hagar ipfi Abram fi-lium, vocauitq? Abram nomen filij fui,

quem peperit ei Ha-

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ifmael natus.

gar limael. Porro

Abram erat oftoginta amp;nbsp;fex annorum, tum Hagar pareret Ifmaelem.

CAPVT XVII.

Argumentum.

/n Ec c Lt s i fin at vna eadent VOX Eaangelij a prtmts parentibw perpetuH firie ctrtis tefiimonip propa^ata. tÿfc vt te-ftimonta tßint illitfirtora, ritm additi fiant alias alij, ^ai tempontm articalos difiernt-rent, amp;nbsp;tanijuam fiymbola de domina fie£lii~ tores admonerent. Q^nijnam igit ar voX mintflerij eadcm e^ .■ tarnen externi riaa matantar, vt nouitasfignoram fit comment’ fa^rixde noaa inïlaaratione deürtna- Sil tum Deus infiaarafiet Eccle/iam repetitaprf

GENESIS. 8l mtfflone amp;nbsp;refiriEia act familtam i^lbruh*, addidit mum circumcifionis , vt mentione ipÇumembri admonerentur homints deven^ turo /emine. Vt autem circumcifio amp;nbsp;alia fitcramenta publtce ^unt figna dijcementia Sccleßam ab alijs fitiis ;ßc priuattm funt figna teftficantta de promtffione gratilt;t, amp;nbsp;dt •voluntate Dei erga credentes.

T E X T V S.

VTautemfaâus

eft Abram filins nonaginta amp;nbsp;no-uem annorum, apparuit D o m i n v s

Abram, amp;nbsp;dixit ad eum. Ego fum Deus omnipotens , Ambula coram me, amp;nbsp;efto perfecius. Et

dabo fœdus meufn inter meamp; inter te.

vehementer nimis • Etcecidit Abram in faciem fuam, amp;nbsp;lo-

ciitus eft D E V s cüin eo diccns, Ecce

ego amp;nbsp;fctdus meum tecum , erifque in pattern multitudinis gentium, necvo-cabitur vitra nomen tuum Abram, fed ent nomen tuum Abraham , quia in G patrem

81 C A P V T XVII.

patrcmmultitudinis gentium dedi te» Ego faciam te crefeere vehementer nimis, amp;nbsp;ponam te in genres, amp;nbsp;reges ex te egredientur. Et crigam paduni meum inter me amp;nbsp;inter te, atqj inter fernen tuum poft te, Circuracifio non

in generationib. fuis fœdere perpetuo, vtfimtibi in Deum amp;nbsp;femini tuo poft te. Dabo quoque tibi amp;nbsp;femini tuo poft te terram peregrina-tionis tuæ, nempe totam terram Cha-naan in poflefsioné perpetuam, eroque dixit Deus ad Abraham, Et tu paftum meum euftodies, tu amp;nbsp;fernen tuum poft te in generationibus fuis. Hoc eftpä-äum meum, quod obferuabitis intet me amp;nbsp;inter vos, atep inter fernen tuum poft te, Circumcidetur in vobis omnis mafculus,amp; circum-cidetis carnem prse-putij veftri, amp;nbsp;erit in fignum foederis inter me amp;nbsp;inter te.

(L

Et filius oâo die-rum circumcidetur in vobiSjOmnis fci-licet mafculus in ge-nerationib. veftris, Filiusfamilias amp;nbsp;qui pecunia emtus eft à quocuncp extraneo filio , qui non eft de femine tuo, ci reu m-cidendo circumcidetur filius domus tuæ, amp;nbsp;qui acquifi-tus eft pecunia tua, eritcç fœdus meum

incarne veftra tœdere perpetuo- Et præputiumHabens mafculus, in cuius carne prxputium non fueritcircumci-fum, exterminabitur anima ilia de po-pulis fuis , eo quod priuatio,fed paélum meum dif- côtemtus facramen

ti damnat.

Et dixit Devs ad Abraham, Saraï vxcrem tuam non votabis Saraï, fed Sara erit nomen eius, amp;nbsp;benedicam ei, Dedi quoq? ex ea tibi filium , benedicam earn, erircp in genres , amp;nbsp;reges po-pulorumcxea nafeenmr.

G a Et ce-

84

Et cecidit Abraham in* faciem fuâ, amp;nbsp;rifit, amp;c dixit in corde fuo : Num cen turn annos nato na-fcetur proies ? amp;nbsp;nunquid Sara, quæ nonagînta annos nara eft pariet ? Et dixit Abraham ad Deum, vtinam Ifmaël viüat coram te.

Et dixit Deus, Imo Saravxor tua pariet tibifilium, voca-bifque nomen eius Ifaac, amp;nbsp;ego erigam paótum meumcum illo , infœdusper* petuum,amp; cum femine eius poft ipftitn. Et fuper Ifmaël quoqj audiui te. Nam benedtxi ei amp;nbsp;faciam illum crefcere, multiplicabocg eum vehementer nimis, duodecim duces generabit, amp;nbsp;ponaffl illum in gentemmagnam. Paftum vc» ro meum erigam cum Ifaac, quem pariet tibi Sara tempore hoc, in anno al-tero- Et dcfijt loqui cum illo ,amp; afcen-dit Deus ab Abraham.

Et Abraham tulit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .

Ifmaël filium fuum, i , omnes vernacu-

los

GENESIS. 5$ los fuos, omnemque pecunia emtum, omnes mafculos , qui erant in viris domus Abrahæ , amp;nbsp;circumcidit carnem præputij illorum, in ilia.die , quemad-modumDeus locutus erat cum eo. Ec ipfe Abraham erat natus annos nona-ginta nouem, quan- „onagefimo do circumcidebatur nonoætatis Âbrahç caro præputij eins, inftitutaelUircum-Ifmaël vero filius e-ius erat natus annos tredecim, quando circumcifus eft ipfe in carne præputij fui. In ilia ipfadie circumcifus eft A-braham, amp;nbsp;Ifmaël filiusj Sed amp;nbsp;omnes viri domus eius, vernaculi domus , amp;nbsp;qui emti erant pecunia ex filijs alieni-genarumj circumcifi func cum eo.

CAPVT XVIII.

Argumentum.

T 'Al 0 Tç, hitius capîtù eîl dulcijjt-madefiripttoconuiuij, quo Abraham txci-pit tres viros, inter quos erat filins Dei, amp;nbsp;mandat Sara nbsp;nbsp;nbsp;cito caquatpanes ex tribut

fiartnafiatii,Ó‘ mailntippe tenerum vitulum. JbiocconutHiMtneü imago Ecchfia, tAhra-fij i ham

CAPVT XVIII.

ham facer dos ma^at vitulam, ejui f^mßcat ventaram vil^imam. Ecclefia tanejuam ma-‘ terfamtlta • panes, id e^f, do£lrinam diflriba-it. e^ffidet ipfefiUtu Dei, ^ui ßmper ade^ Sccleftajaa, amp;nbsp;conuiuas fùo fermone récréât, 0“ promtjfionem pracipnam repetit- Intelle‘ XI t eyihraham lt;jaid ageretur, nee fimtleW eße duxit earn coenam, tjuotidianis offieijs er-ga alios hojpttes, ßd agnouit Dominum, ejuent fiiebat Scclefia eußodem eße, amp;nbsp;fore viEli-mam pro nohte. Hunc cernuat oculis Abraham eÎ!quot; Sara, ebquot; audiunt concionantem de miranda promißione amp;nbsp;de iudicio Dei. lt;iAr-bitror ettam coena tnßituta tn £cclefa typuHt fit’ßi tllud ipfam conuiuium-i.

LT E nbsp;nbsp;nbsp;pars til imago fur oris im-

piorum, e^ui necbenefeijs Dei ad pt et at emfle-blttntur, nec plagis emendantur. Etfienim ci-ues Sodomorum vtderant fe diuinitw libérâtes tß'e, cum eAbraham profligauit exerci-tum hoßium : tarnen max ohliti priorum pce-narum amp;nbsp;libérât ionum, fur ent er ruunt iit teterrima fielera.

T 'I y S.

Ppariiit autem ei Domin vs in X Xplanicie Mamrc, amp;nbsp;ipfe fedebat in olUo

oftio tabcrnaculi, cum calefcerct dies -Et leuauit oculos fu-os amp;nbsp;vidit, amp;nbsp;eccc tres viri ftabant iu-xta eum, amp;nbsp;videns cucurrit in occur-fum eorum de oftio tabcrnaculi, amp;nbsp;in-curuatus eft ad ter-

ram, amp;nbsp;dixit, Obfccro Domine , ft inueni gratiam in oculis tuis j ne quæ-fo tranfeas à feruo tuo, Afferatur quæ-fo pauxillum aquæ, èc lauate pedes ve-ftros ) amp;: refocillamini fub arbore, amp;

ego afteram buccellam panis, vt firmetis cor veftrum,poftea tranfibitis. Ideo enim tranfiftis ad feruum veftrum. Et

dixerunt gt;nbsp;fic facias, ficut locutus es.

' Feftinauit itacç Abraham in tabcr-naculum adSaram,amp; dixit, Feftina,

Tria fata farinx re-purgatæ commifce, amp;nbsp;fac panes fubci-nericios.

Et ipfc Abraham currens ad iumenta tulit vitulum tene-

X V I 1 I.

menfura, cui a fca-pha nomen cft, qua: tantum farinæ continet , quantum femel in mcdiocri fa-milia pinfttur.

Dilïerunt panes modo alfationis. A-lii pane? K^ißanTcu, id eft, furnarii dióli funt,quinoftro more in fuinis aflati funt.Alii id eft , in cineribus allati.

* Hanc arborem Terebinthum fuiile fcribit Hieron. SC duradevfque adCô fiantini tempora.

Bona matrona eß

Iuxta tempus vi' tæ,id eft, fecundum morem , quo l'olct infans viuilïcari in vteroamp; nafci, viui-ficabitur amp;nbsp;nafce' tur Ifajc. Aliific interpretantur : S* vixero.

Auguftinus lib.?. contra Iulianû cap. il. hoc iniraculum amplificat.

res.

GENESIS. 89

res. Rifir igitur Sara apud fe dicens, Poftquain inueteraui, erit mihi volu-ptas, amp;nbsp;dominus meus confenuit ? Di-xittg D o MIN V s ad Abraham , Qua-rerifitSara dicens, Nunquidverepa-ritura fum, quæ confenui? Nunquid Deo eft quicquam nünbueomaap«

nxum tempus teuer- le , quod vult, fed tar adte,iuxta tern- ne arduum quidem pus vitæ , 8t Saræ difficile.

eritfilius. Negauit autem Saradicens, Non rifl jtimuit enim. Er ille dixit, Noneftita, fedrififti.

Et furgentes viri illi inde afpexerunt verfus Sodomam, amp;nbsp;Abraham ambu-labat cum eis, vt eos dimitteret. Dixit autem Do min vs , Num celabo Abraham, qua ego facio ? Et quidem Abraham futurus eft in gentem ma-gnamatqj robuftam. Sc benedicentur

in eo omnes genres terrx. Hoc quocç fcio , quod præce-

pturus fit filljs fuis , Sc domui fuæ poft fe, vt cuftodiant vi-am D o MI Ni, amp;nbsp;fa-ciant iufticiam atlt;ç

90

iiitliciiim , vt addii-cat D O M I N V s ftiper Abraham om-nia , quæ locutus eft ad eum.

Et dixit Domin VS, Clamor So-domæ amp;nbsp;Gomorræ profeélo multipli-catus eft jamp; peccatû corum protedo in-ualuit valde. Def-cendara nunc amp;nbsp;vi-debo vrriiin fecun-dum clamorem qui venir ad me feccrine confummationem , qiiod û non , vt fci-am. Acdnicrterunt inde viri abic-runt Sodomam. A-brahamvero adhuc ftabat coram D o-MiNo, amp;nbsp;accedens

Abraham dixit, Num etiam perdes iuftum cum impio PFortaflefunt quin-quaginta iufti intra ciuitatem, num etiam perdes amp;nbsp;non parces, propter quinquaginta iuftos , qui funt intra ipfam ? Abfit à te, vt facias iftud, amp;nbsp;inter

GENESIS. 91 interficias iuftum cum impio , fiatquc iuftus ficut impius, abfit à te. Nun-quid iudicans vniuerfatn terrain, non faciet iudicium ? Et Pacere iudicium dixit Igt;OM1NVS» eft beneficere bo-Si inuencro quin- nis j eofque difcer-quaginta iuftos in- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mo-

Pp . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deraci pœnas illo-

tra ipfam ciuitatetn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fani-

parcamtOti loco il- biles , impios verQ li propter eos . Et amp;nbsp;inCanabdese roe' refpondens Abra- dio tollere, ham dixit, Ecce có-

placuit mini loqui agnotcentis fuam in ad D O M IN V M meü firmitatem 'amp; indi-qui fum puluis amp;nbsp;ci- gnitatem .

nis, fortafle deficient quinquaginta iu-fti in quinc^ , nunquid perdes ob quinque totam illam ciuitatem, amp;nbsp;dixit, Nonperdam, fi inuenero ibiquadra-ginta quinque. Et adiecit iterum loqui cum eo, dicens, fovtafle reperientur ibi quadraginta, Refpondit, Propter quadraginta nihil faciam, Rurfum dixit ille. Ne quæfo irafcatur D o m 1 n v s meus quod loquor, Fortalfe inuenicn-turibi triginta. Et dixit. Nihil faciam , 11 inuenero ibi triginta. Dixit ille iterum, En placuit, vt amp;nbsp;iam loquar ad Do.

^2 C A P V T XVIII.

ad D O M1N V M meum, fortafsis inuc-nientur ibi viginti, Refpondit, Non perdani propter vigtnti, Et ille ait, Ne quæfo indignetur Dominvs meus, amp;nbsp;loqiiar faltem hac vice. Eortafle in-ucnientur ibi decem, Refpondit, Non perdampropter decent. Et abijt Dominvs poüquam ceflanic loqui cum Abraham , amp;nbsp;Abraham quotj reuer-fuseftad locum fuum.

C A P V T XIX.

Argumentum.

ity U eH- tn Sodomis tantum ex-^rfîjje furorem, cum haberent vietnos dobic-res Sem amp;nbsp;i^braham , ac ctuem Lot. Tt-ftù illis er at diluui] Sem, oA hraham liber A-uerat dues Sodomorum profitgato hofiili ex-treitu. Sed nec exemplum diluuij, nec metUi vlLirum pœnarum, nec autorit as horum vi-rotuM, nec bentfitia diuma, ejua per bas con-ti^erant, flt£lere ad meliores mores hunt multiiudinem potuerunt. Secuta eFl i^ttur P jna horrenda, cuius ipfeßlius Dei executor fuit. Hoc txtmplumira Des Tetrus tn alte ^p‘ßol^ cnp. J. omnibus hamtniiusproponit imjui-

genesis. 93 infanten! : Tiem ciuitates Sodomorum ac (jomori lt;t in cinerem redlgens , fuhnerßont condemnauit, fecit extmflum , qui impie forent a^luri.

T E X T V S.

Et venerunt duo nbsp;nbsp;Hofpitalitas Lot,

angeli SodomX Ebr. u.

vefpere, amp;nbsp;Lot fedebat in porta Sodo-mæ, ac videns Lot, furrexit in occur-fum illorum , incuruatuftp eft faciete-nus in terram. Et ait, Obfecro , Do-mini niei, declinate quæfo addomum ferai veftri, amp;nbsp;pernoétate. Lauate et-iam pedes veftros, amp;nbsp;mane confurgetis ituri viam veftram , Qui dixerunt. Non, fed in platea pernoôtabimus , amp;nbsp;quafi violenter coëgit eos, declinan-tefque ad eutn , intrauerunt domum eius, Si fecit eis conuiuium , Si pofuit panem infermentatum , amp;nbsp;comede-runt. Priufquainautemircnt cubitum viri ciuitatis, viri Sodomæ circum circa tinxerunt domum illam à puero vfcp ad fcncm, omnis populus ab extre-mitate , amp;nbsp;vocantes Lot dixerunt ei, Vbifuntilliviri,qui ingrefsi funt ad te hac

CAPVT XIX.

te hac noöe ? Educ illos ad nos amp;nbsp;cognofcemus eos. Et egrefliis ad eos Lot,poft tergum occlulit oftium,amp; dixit, NoliteFratres niei,quæfo, oolite malum hoc facere. Habeo duas Alias , quae nondum cognouerunt virum, educam eas ad vos , amp;nbsp;vtimini eis ficut vobis placuerit, dum modo viris iftis nihil mali faciatis, quia ingrefsi funt fub vmbram teöi mei- At illi dixe-

runt, Appropinqua illuc. Etrurfus, IngrefTus es, inquiunt, vt aduena, nunquid iudicabis nos ? Te ergo ipfuni magis quamhos afîligemus , vim(ç fa-ciebant Lot vehe-mentifsime. lamqj prope erat j vt ef-fringerentur fores, amp;nbsp;ecce miferunt ma-num fuam viri, amp;nbsp;introduxerunt ad fe

Lot, clauferuntqueoftium, amp;eosqui foris erant, percuflerunt ccecitate a ininimo vfque ad „

T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coecitas propru

maximum , Ita vt pœnalibidinum, E* oftium inuenire non plief. 4. poiTent.

Et dixerunt viri illi ad Lot , Eos quos

GENESIS. 95 quos adhuc hîc habes, generum, filios tuos, amp;nbsp;filias tuas, led amp;nbsp;omnia quæ habes in ciuitate educ de loco ifto . Nam nos perdemus locum iftum, eó quod magnus fit clamor eorum coram Domino , mifittç nos D o min vs , vt perdamus eum. Egrefiiis itac^ Lot, locutuseft ad generös fuos, qui acce-pturi crant filias eins, dicens , Surgite, egrcditnini de loco itto, quia fubuer-tet Do MIN V s ifiam ciuitatem. Sei fuit in oculis gene-rorum fuorum qua- Imagoprofanzfe p , , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;— nbsp;nbsp;‘ curitacis deridentis

fi ludens. Et cum comminationes di-aCcendiffet aurora , uinas tanquam ina-vrgcbât angcli Lot, «*» terriculamenta. dicentes, Surge toile vxorem tuam, amp;nbsp;duas filias tuas prxfentes,ne forte con-fumaris in peccato ciiiitatis. Et tardante illo , appre-henderunt viri illi

o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipiritus in fanctis.

manum eius, amp;nbsp;ma-

num vxoris eius, attç manum duarum filiarum eius, parcente Domino illi , amp;nbsp;eduxerunt eum, pofueruntcp cum extra ciuitatem. Et „ xt •-r a. n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï.Peti». Nouit

faftum eft , cum llll Dominu, pæs e ten eduxiflcnt eOS fo- tationeenpere. Sic

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ras,

I

CAPVT XIX.

ras,dixit, Salua ani-mam tuain , noli re-fpicere poft te, netp maneas in tota ilia planicie , verfus montem faluare, ne forte abiumaris . Dixitqj Lot ad eos. Non Quæfo mi Domine , En inuenit feruustuus gratiam inoculis tuis, amp;nbsp;ma-gnificafti mifericor-diam tuam , quam mccum fecifti, vt vi-uificarcs anima me-am. Ecce ego non potero faluari in monte, ne forte appréhendât me malum illud,amp; moriar. En eft cniitas ilia vicina, vtconfugiam illuc, ilia parus fcilicet ,obfecro vtfalueribi, Nonne parua eft, amp;nbsp;viuet anima mea?

Et dixit ad eum, Ecce fufcepi faciem tuam etiam in hac re, vt non fubuer-tam ciuitaté illam,

GENESIS. pÿ de qua locutus es, enim Deus de fuo Feftina , amp;nbsp;faluare decreto propter pre

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ces Loti,

ibi, quia non pol-funi facere quicquam, donee vcnies itgt; lue , amp;nbsp;hine eft quod voeatum ett nomen illius ciuitatis Z o a r.

Et Sol iam egreffus erat fuper ter-ram , eum Lot intraret Zoar, amp;nbsp;D o-

Extant décréta in Socrate Scholaflico lib.j.Tripartitæhi-ftoriæ , cap.T'tpæ oftendunt vetufta-tem hsec difta in Moyfe de Filio in-tellexiffe • Si cjuis affirmât hoc , F A« ciAMVs hominem, non Pattern ad Filium dixifl’e ,

fed ipfum ad lèTe Deum dixifie , Anathema fit. Item.Siquishüc, Plv i t D o m in v s a Domino, non de Pâtre amp;nbsp;Filio accipit, fed ipfum a feipfo pluifle dixerit, Anathema fit. Plutt enim Filius Dominus a Pâtre Domino. Hase décréta digna funt accurata confideratione .

Et vxor eius re-fpexit poft ilium, amp;

fada eft ftatua Salis, pa^ aliis rebus non mandatis. AuguftinusPfalmo «? . Vxor Lot fada eû ftatua falis, vt condiat te . Exemplo H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim

^8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T XIX.

mm tibï data eft , vt tu cor habeas, non rema-ncas fatuus in via . Attende remanentem amp;nbsp;tranfi, Attende relpicienteni retro, amp;nbsp;tu in ati' terioraextentus eflo fîcut Paulus.

Et Abraham ante lucem matutinain inlocojvbi fteterat coramtacic Dei» refpiciens ver fus litum Sodomæ , amp;nbsp;Gomorræ, amp;nbsp;verfus vniuerfam facieiii terrae illius regionis vidit. Etecceafeen-dit vapor illius ter-ræ quafi vapor for-nacis.

Etfaâumeftcum perderet D e v s ci-ni rates illius regionis , recordarus eft D E V s Abrahæ , amp;nbsp;cinifit Lot de medio fubuerftonis , cum fubuerteret ciuita-res lilas , in quibus habitabat Lot- Et aftendit Lot de Zoar , amp;nbsp;habirauit in monte, vnà cû dua-bus filiabus fuis, Ti-muitenim habitare in Zoar , amp;nbsp;manfit in fpecu ipfe, amp;nbsp;duæ filiæ dus, £[ dixit

GENE

Et dixît primo-genita ad iuniorem, Pater nofter fenuit, amp;nbsp;vir non eft in terra, qui ingrediatur ad nos iuxta morem vniuerfæ terræ. Vc-ni, potabitnus pattern noftrum vino, dormiemufque cum

eo, vc feruemus de pâtre noftro fernen. Potauerunt itaep patrem fuum vino no-âe lUa , amp;nbsp;ingreffa eR primogenita, dormiuitqp cum pâtre fuo gt;nbsp;die non

aduertit, cum accumberct ilia , amp;nbsp;cum furgeret.

Faftumcp eft in cr aftinum, vt diceret maior natu ad minorem : Ecce iacui hert cum pâtre mco , veni, potemus eumvinoetiam hacnoâ;e,amp; venitu, amp;nbsp;dormi cumeo, vt vîuificcmus de pâtre noftro fernen. Potauerunt igitur etiam ilia node patrem fuum vino , amp;nbsp;furgens minor , iacuit cum eo. At ipfc nefciuit, quando ilia accubuit,8t quan-do furrexit, amp;nbsp;conceperunt dus tîliæ Lot à pâtre. Peperitautemmaiorfili-um,8c vocauit no- Moab.

H 2 men

J o 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T XX.

men eins Moab, Ipfe eft pater Moabitarum vfcg in hunc diem, fed amp;nbsp;minor quoep peperit filium, vocauitep nomen cius BeiiAmmi, ipfe .

eft pater filioru Am-

mon , vfqj in præfentem diem.

C A P V T

Argumentum.

profeElm ab Hebron feregrtnatiu e^t in Çerar, amp;nbsp;htc ßtrrepta e^l tUi Sara comanx ab lt;i^btmelech rege Çe-rar, cntus libidinem Deut it a puniait, vt tn-niolatam eydbraha coniugem reddere coge~ retur. Hac hijioriacongruit ad diUam “Tjal-mi toy. permifit hominem nocere eu, Cr corrtpuit propter eos reges. T^^olite tangere Chriftos meos, O” prophetis meù nolitt nocere.

y.-ï y S,.

Et profeftus eft indc Abraham in terram Auftralem, St habitauit inter Cades amp;nbsp;inter Sur, amp;nbsp;peregrina-ruseftin Gerar. Di- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j-a i,

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gerat dittat ab

Abraham de Hébron duob. miquot;

Sara

genesis. loi

Saravxore fua. So- Haribus Germani-ror mea eft, amp;nbsp;mifit •

Abimelech rex Gerar , amp;nbsp;tulit Saram-Et venit Deus ad Abimelech in fom-nio noö:is,amp; dixit ad eum, Ecce tu mo-rieris propter mulierem, quam acce-pifti. Eft enimiunétamarito. Abimc-lech vero non acceflerat ad earn, amp;nbsp;ait. Domine, nunquid intcrficics qiiocp gentem iuftam ? An non ipfe dixit, fo-ror mea eft. Et ipfa quocp dixit, Frater meus eft. In integritate cordis mei, amp;nbsp;in innocentia manuum mearum feci hoc. Dixitcp ad eum Deus per fomni-um, Etiamegofcio, quod in integritate cordis tui fece-ris hoc, amp;nbsp;prohibui etiam ego te,ne pec- vel impedit,vei mu-cares in me, atquc tat.

ideo non permifi vt tangeres earn-Nunc igitur reftitue vxoremviro. Eft enim propheta ipfe, cc orabitpro te, vt viuas. Q^od fi non reftitueris, fcito quod moriendo morieris, amp;nbsp;tu amp;nbsp;omnia quæ habcs.

Abimelech igitur mane furrexit, amp;nbsp;vocauit omnes feruos fuos, amp;nbsp;locutus H } eft om-

cil omnes fermones hos in auribus il-

lorum, timueriintq} cauit Abimelech A-braham , dixitque, Quidfecifti nobis, amp;nbsp;quid peccaui in

te, quod induxifti fuper me amp;nbsp;fuper re-gnummeumpeccatumgrande? opera quæ non fieri debenr, fecifti in me-Dixitque Abimelech ad Abraham, Quid vidifti, quod

fecifti rem iftam ? Videre eft pro-T- r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»1 prium prophetaru.

Et refpondit Abra- ijeo fepe in icri-ham, quiadixi, cer- ptura appellantut te non cft timor Dei «Jentes.

in loco ifto, amp;nbsp;in- Apologia Abra-terficient me pro-

ptcr vxorcm meam , fed amp;nbsp;vere foror mea eft, eft eniin filia patris mei, tam-etli non lit filia matris mcæ, 8i faâa eft mihi in vxorem. Factumq? eft cum me cxulare fccifter Deus de domo patris mei, dixi ad earn, Hoc fit beneficium tuum, quod mihi tribucs, inomni loco ad quem pcruenerimus dices de me, Frater meus eft.

Accepit autem Abimelech oues amp;nbsp;boues, icruos amp;nbsp;an- nbsp;nbsp;nbsp;Beneficentia Abi-

cillas,

GENESTS.

cillas,amp; dédit Abra- melech ei« prophe hæ, reddiditcp ei Sa- Abraham, ram vxoiem fuam,amp; dixit Abimelech, Ectc terra mea coram te ell. Habita vbi tibi commodum vifum fiierit. Ad

Saram autem dixit, Ecce dedi mille argenteos fratri tuo, ecce eft tibi in ve-

lamen oculor urn ad omnes, qui tecum funt,amp; alios omnes, Sicreprehenfaeft.

Et orauit Abraham' ad D E V M, amp;

fanauit D e v s Abimelech amp;nbsp;vxoretn

eins amp;nbsp;ancillas eius, amp;nbsp;pepcrerurit,quo-niam concluferat D o m i n v s omriem matricem domus Abimelech propter Saram vxorem Abrahæ.

Argumentum.

/ N ITI o hufttt capitli conftderetur ex* tmplnm fidei in Sara, de lt;^ua Ehraas n. diet* tur : Ftde Sara vim ad concipieiidam ac re-titiendum fimen accepte, ac prater atatù ra* tionempeperit, qnodßdelem iadicaret eum,

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qiti

104 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T XXI.

promiferat. '^Detude fctamus £ccleßl^f^^ non propagari carnah general tone, fed pro-mijftone amp;nbsp;fide, vt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g. TaulM in quit,

7^n quifilij carnts, hi ^untflij Dei, fed qui fent filq promijfonis habentnr pro Jemine-Tertio dijcamnt ibi inctpere dtuinnmauxi' liHm,vbtdefinithumannm. Camenim ji-gar dncilla ey4bra.hlt;t cum filio Juo Ifmaelfit! peritura ejjit, angelus Dei oftendit illipute' urn, vnde cum prole fin a fat urata e^. To-flremo non dubttemus Deo placere ojfcta poli‘ tica amp;nbsp;oeconomica, cum narratto huius capitis tefietur zyibraham praüitiffe iuramentum, amp;nbsp;fotdusinifji cum rege e-ribimelech, arbores plantajjè.

TEXTES.

Et Dominvs vifirauit Saram ficurdixcrat, amp;nbsp;fe-cit Dominvs Saræ ficutlocutusfue-rat. Nam concepit amp;c peperit Sara A-brahamo filium în feneétute fua, certo tempore, quod dixerat ei Deus, amp;nbsp;vo-cauit Abraham nomen filij fui, qui fibi narus erat, amp;nbsp;quem fibi pepererat Sa-ra, Ifaac. Circum- Natuslfaac.

cidit

GENESIS. 105 cidit quocß Abraham Ifaac filium fu-um, cum effet filius oöo dierum, quem-admodum præceperat illi Deus. Et Abraham fuit films centum annorum, cum fibi nafceretur filius Ifaac. Et Sara dixit, Rifum fecit mihi Deus, om-nis audiens ridebit me. Et dixit, qu's diceret Abrahæ, ladauit Sara filios, fi-quidem genui filium in feneftute illius. Et creuit puer, amp;nbsp;ablaólatus cft, fecitq; Abraham conuiuium magnum in die illa cum abladaretur Ifaac. Et vidit Sara filium Hagar Aegyptiæ, quem ge-nuit Abrahamo , quod effet derifor-Et dixic ad Abraham, Eijceancillam iftam amp;nbsp;filium eius. Non enim erit hæ- , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiuius

res films lltuis an- flamentis, Gai. 4. cillæ.cum filiomeo, cum Ifaac. Et valde difplicuit verbum illud in oculis Abraham, fuper caufa filij fui. Et dixit Deus ad Abraham, Non difpliceat in oculis tuis. De pue-ro 8c ancilla tua, omnia qux dixerit tibi Sara, audi vocem eius, quia in Ifaac vocabitur tibi fe- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Abrafix

men» Quin amp;nbsp;filium aut eft 1. Naturale ' - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H 5 ancil-

T XXI.

fine promiftione vt Ifmael. Aut I I • Naturale cum pro-milfione vt Ilaac .

III. Aut fernen promiftionis fine natural! pro* pagatione, vt omnes credentes, Rom- 94 Gal.).

Etfurrcxit Abraham mane, amp;nbsp;acce-pic panem amp;nbsp;lage-nulamaquæ, amp;nbsp;de-dit Hagar , impo-nens fiiper humerii eins, Si. emifit earn vnà cum pucro, quæ abiens errauitin de-amp; proiecit puerum fub vnum ex virgul-tis , amp;nbsp;abiens fedit è regione longitu-dineiadusarcus J quoniam dixit. Non videbo mortem pueri, amp;nbsp;fedens è re-

gione leiiauit vocem fuam amp;nbsp;fleuit. Au-diuitautem Devs vocem pueri, voca-uitcR angelus Dei de cœlo Hagar, amp;nbsp;dixit ad cam. Quid eft ri-bi Hagar ? Noli ti-

GENESIS. 107

mere, quia cxaudi-uit Devs vocem pueriexeoloco, in quo eft. Surge, toi

le puerum, amp;nbsp;apprehende eurn manu tua, quoniam in gentem magnam po-

nameum. Et apcruit Deus oculos eins, viditque fontem a-

. - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inexiliû fontem in

impleuit lagenam defertomonftrat.

aqua, amp;nbsp;dedit puero

bibere. Et fuit Deus cum puero amp;nbsp;crc-uit, manfitcp in folitudine, amp;nbsp;faftus eft magifter arcus. Habitauit autcm in

deferto Pharan, amp;nbsp;Pharan foUtudo

accepit ei mater fua in Hnib. terrx fan-vxorcm de terra Ae ’ ^icma tnbui luda, vt oftendit 11-

SyP^' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bcr Numero turn.

Faäumqpeftinil-

lo tempore, vt diceret Abimelech amp;nbsp;Phichol princeps exercitus eius ad A-braham dicens ; D e v s eft tecum in

omnibus quæ facis. amp;i nunc iuta mihi per Deum, vt non inique agas mecum, 4amp; cum prole mea ,amp; nepote, fed iuxta mifericordiam quam feci tecum, tu agas mecum, amp;nbsp;cum terra, in quape-reerinatus es. Dixitœ Abraham, Ego iurabo.

GENESIS. 109 cius,amp; rcuerfi funt ad terramPhiliftim-Et plantauit arbores in Beërfeba, amp;c vocauit ibi in nomine Domini Dei acterni, amp;nbsp;peregrinatus eft Abraham in terra Philiftim multis diebus.

CAPVT XXII.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Argumentum.

gt;

t CvM ^hrahx diutn'itits mandaretur immolatio, habttabat in Beèr^eba, ejnt diflabat decern miliarthtu autcirciter à le-rofolymtt. Qy^re nec tardiffime fecit iter, * necproperare potuit, cum amp;nbsp;mavnis dolori-* nbsp;nbsp;nbsp;btet exerceretur, amp;nbsp;fipe humi jlratus dice-

• nbsp;nbsp;nbsp;ret precationes, amp;ficedens « comitibmfun-

deret lachrymas, amp;nbsp;cogitaretfignificationes huimdiuini mandati. Sic autem procefjit » biduo, vt tertio die venerit nd montent zJ44o-rm, amp;nbsp;ibi facrificium perfecerit, Etfiau-’ tern alij alias etymologias (juarunt nominis i eJiidorm : tarnen nos contenu fimus etymolo-gia ^braht, qui nominal montem , Detu J quot;videbit. Sit igitur ajpeblio feu oflenfio Dei. I Tefatut eH' enim oydbraham Itac appella-• tione, Deum in hoc loco tllufiri tejlimonio pa-• tefa^um ejji , amp;nbsp;promifionem repetiuiffe.

IIO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T X X T I.

7\(os vero hanc inßgnem hifiorîam de immo* latione Ifaac legentes, confideremMfidem amp;nbsp;fibtdtenttamiy4hr(ihis, amp;nbsp;noflram infirWt-tatem deplorcmui, Cr c«ot J^pofiolü preCt-mur, Domine auge nobis ßdem-gt;,

T E X T V S.

FAdum eft autem poft négocia hcc Dcus tentauit Abra ham,amp; dixit ad eum. Abraham gt;nbsp;Qui re-fpodit, Ecceego, amp;nbsp;ait, Toile nuncfiliû tuum vnicum, quem dihgisjlfaac,ôi*vade ad terram * Moria, amp;nbsp;öfteres eum ibi in holocauftuin, fuper vnum montiûquem dixerotibi.

Igitur Abraham mane furgens, cin-xitahnum fuum, amp;nbsp;accepit fecumduos pueros, amp;nbsp;Ifaac fi-liuin, fediftß lignis

112 nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT XXII.

ignis amp;nbsp;ligna, vbi eft pecus ad holo-cauftum ? Refpon- „ nbsp;nbsp;nbsp;.

dit Abraham, Deus ' æ prouidebic fibi pecus in holocauftumi fill mi, amp;nbsp;pergebant duo illi pariten Et venientes ad locum, de quo dixerat illi Deus, ædificauit ibi Abraham aka-regt; amp;nbsp;ligna compo-fuit. Liganfqj Ifaac filiumfuum, pofuit eum in altare fuper ligna , extenditque manum fuam, Sc ar-ripuit cultrum , vt maftaret filium fuû.

Etclamauit ad efi angelus D o mini de cœlo, ditens, A-braham. Abraham. Qui refpondit, Ec-ceego. Et ille ait, Non mittas manum tuamin puerum , neep facias illi quic-quam. Qiiia iam cognoui, quod tuti-meas Deum , Si non pepercifti filio tuo vnico propter me. Et Ieuans Abrahain oculos fuos, vidit, amp;nbsp;ecce aries poft tergum, comprehenfus in perplexitat« vepri-

GENESIS. 113 veprium cornibus fuis, abicnfque tulit arietetn ilium , amp;nbsp;obtulit cum in holo-cauftum profilio fuo. Vocauitqj Abraham nomen loei illius, D o m 1 n v s vi» debit, ficut amp;nbsp;hodie dicitur, In monte D OM IN V s videbitnr.

Vocauit autem angelus Domini Abraham fecundo deccelodicens. Per meipfum iuraui, di-cit D o M I N V s , Quia fecifti ^hanc rem, amp;nbsp;non peper-cifti filio tuo vnige-nito jbenedieam tibi amp;nbsp;multiplicabo fernen tuu ficut ftel-

** lascceli, amp;nbsp;velut a-

renam , quæ eft in littore mar is,amp; pof-fidebit fernen tuum portas inimicorum fuorum.

Benedicen-T V R quoep in s e-mine tvo omnes

ÏI4 C A P V T X X t I.' genres terræ , quia minibus, tanquam obedifti voci meæ.

quam de vno, amp;nbsp;m fcminetuo, qui eft Chriftus . Significatetiam hæc promiflîoomnes genres iam malediâas ef-fe, hoc eft , Deum iralci omnibus gencibus, eaf-que opprelFas efl'e peccato amp;nbsp;morte . Red futu* rum vt per Abrahæ fernen rurlùin abhismalis liberentur . Sic enim interpretatur benedidio-neni Abrahæ promiflam Paulus Ephef. i. quod videlicet rnilfus Rt Mcftias, non vt det mundi imperium, fed deleat peccatum amp;nbsp;mortem , S inilauret iufticiain amp;nbsp;vitam, amp;nbsp;nos auuilôs a Deo rurfus cum Deo copulet, coniungat cœlc' ftia amp;nbsp;terreftria , id eft, Deum amp;nbsp;Ecclcfiam in cœlo amp;nbsp;in terra.

Sunt amp;nbsp;alix multæ confequentiæ in bac pro-miflîone .

I. Mediator eft homo amp;nbsp;Deus. Homo , quia feinen Abrahæ. Deus, quia bencdicit merité S cfficacia . i i. Conceptus de Spiritu iando, JSatus ex Maria virgine . Alioqui enim amp;nbsp;ipfe inaledidus effet, i 11. Hire benedidio fpiri-tualis fide accipitur . Hic modus, quo eonff quimur beneficia Chrifti , fignificatur verbo Hitzpaél, Bencdicent fe. iiii. Propter fo' lum Chriftum fumus amp;nbsp;manemus benedidij quia diferte dicitur , In femine , non in feminé bus. V. Ëcclefia eft cactus collcdus ex ludfis amp;nbsp;gentibus.

Reiierfiis eft itaqp Abraham ad pue-ros fuos, amp;nbsp;furgentes veneruntpariter Beërfeba, habitauitq^ ibi Abraham.

Et faôtum eft, poftqiiam hsre gelU funr,

GENESIS.' 11 $ funt.vt nunciaretur nbsp;nbsp;nbsp;Genealogia Na-

Abrahæ, à diccnte, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f«“/* A*”-quot;'’?;

Ecce peperit amp;nbsp;ipfa Milca filios fratri tuoNahor,nempe,'Vz primogenitum fuum, amp;nbsp;Buz fra-tremeius, atcp Ke-muel pattern Syrorum. Sed amp;nbsp;Chæfed amp;nbsp;Hazo amp;nbsp;Pildar , lidlaph , atqp Betu-el, Betuël veto genuit Rebeccam, otto iftos genuit Milca,Nahor fratri Abraham. Sed amp;nbsp;concubina eius, nomine Rehuma genuit T abah amp;nbsp;Gaham, T a-has amp;nbsp;Maacha.

Argumentum.

Hoc caput proponit imaginemdiltgen-tùpatrùfamtliâs, qui in emendo fingulari cura pr'tßat iujiictam ac aqualttatcm, quam diumitui [ancitam rjje in rerum communica-tione intelligit, O' aEliones aeconomica^ refert ad hunc ßnem pracipuum, TJttn eis luceat confeffio.

T E X T V S.

I 2

Porro

Il6 C A P V T XXIII.

POrro vita Sara; fuit centum anno-rum amp;nbsp;viginti annorum, atq^ fc-ptem annorum , Hi anni vitæ Saræ. Et mortua eft Sara in Kiriat Arba, ipft

cft Hebron in terra Chanaan. Venitqj Abraham vt plan-geret Saram,amp; *fle-, ret earn.

•fieret. Deflendi funt mortui, fed temper-îtius-Nam mortui non funt, eandem fed vium , Quam cogit omnes ingredi neceffitas Prxinuniere nobis, nos in porter um Idem fequemur ipfos inconfortium. Communis amp;nbsp;vita fruemur patriae .

Surgens itâcp Abraham à confpeâu funeris fui, locutus eft ad filios Heth

tlicens ; Peregrinus amp;nbsp;inquilinus ego filmapudVOS, date mihi poflefsionem fepulturæ apud vos,

VC fepeliam mortuum meum à facie mea. Ecrefponderuntfilij Heth Abraham , dicente,s ad eum, Audi nos Domine, Princeps Dei

ru es in medio no- . Autoritas Abra-n£

ftri, in eledioribus

fepul-

GENESIS. 117 fepulchris noftris fepeli mortuum tu-nm, amp;nbsp;nemo ex nobis prohibebit fe-pulchrum fuum gt;nbsp;quin in eo fepelias mortuum tuum.

Et furgens Abraham adorauit po-pulum terræ, filios videlicet Heth , lo-cutufcçeftcumeis dicensj Si placet a-nimæ veftræ, vt condam mortuum me-um à facie mca, audite me amp;nbsp;interce-dite pro me apud Ephron filium Zohar, vt detmihi fpeluncam duplicem, quam ipfe habet, amp;nbsp;quæ eft in extremi-tate agri fui, tradat autem cam mihi pro plena pecunia, idque in medio ve-ftri, in poffefsionemfcpulthri.

Habitabat autem Ephron in medio filiorum Heth , Refponditcg Ephron ille Hetheus Abraham in auribus filio

rum Heth gt;nbsp;coram omnibus qui ingrc-diebantur portam ciuitatis fuæ,dicens. Non mi Domine, fed audi me, Agrutn trado tibi amp;nbsp;fpeluncam quopp , quæ in co elf, tibi do, in oculis filiorum popu-

li mei trado tibi earn, fepeli mortuum tuum. Adorauit itaque Abraham co

ram populo terræ, amp;nbsp;locutus eft ad E-phron in aurib. po-

Il8 C A P V T XXIII.

puliterræ, dicens. Verum fi tu vis, audi quxfo me , Ego dabo pccuniam pro agro, fufcipe earn, amp;nbsp;fepeliam mortu-um meum ibi. Refpondit vcro Ephrou ipfi Abraham dicens, Mi domine audi me, terra valet quadringentos ficlos argentcos, inter me amp;nbsp;inter te, quid eft hoc? Mortuum igitur tuum fcpeli. Audiuit itacp Abraham Ephron, amp;nbsp;ap-pendit ipfe Abraham Ephron pecuni-am qiiam taxauerat in auribus filiorum Heth, quadringen

tos fcilicet ficlos ar- 400. Sicii valent genteos ad mcrca- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uo. Na»

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Siclus eft dimidius

torem tranfeuntes. aureus Rhcnenfis. Et confirmatus eft

ager Ephronis vna cum fpelunca du-plici, qui fcilicet erat è regione Matn-re, ager, inquam, amp;nbsp;fpelunca, quæ in illo crat, amp;omnes arbores quæ erant in agro, quaeq^ crant in omnibus pet circuitiim terminis eius, ipfi Abraham ( conßrmatm eït ) in poftefsionem in oculis filiorum Heth coram omnibus ingredientibus portam ciuitatis illius-

Poft hæc fepeliuit Abraham Saram • vxorem fuam intra fpeluncam agri du-plicem è regione Mamre, hæc eft Hebron

GENESIS. 119 bron in terra Chanaan. Confirmatus eft itacp ager , amp;nbsp;fpelunca quæ in eo erat, ipft Abraham in poflefsioncm fe-pulchri à filijs Heth.

CAPVT XXIIII.

Argumentum.

T o T F M hoe caput nbsp;nbsp;nbsp;Sthicum, conti~

ttens exempla p/urimarum virtutum, cuiuf. modi fiint, Inuocatio, Çratiaruma^io gio iurifiuYandi, Fidelitas ^erui erga dominum,Hojpitalttaf,lieuerentia mutua, j4mor loniugalit. ‘JS^am ferunt «xibr/tha non con-fidit fita tnduftria,fid ver a fide amp;nbsp;Jpe petit amp;nbsp;expeSlat guhernationem, auxiltum cif“ fialu-tares euentui à Deo. Treinde exprejfia gra-ttarumailione tefiatur Deum fuifiê guberna-torem confiliorum amp;nbsp;euentuum , amp;nbsp;religiofi manet intra metoi iuramenti, t^uod .^4brah.t prlt;tfiiterat. In quot;F^becca vero amp;nbsp;Laban exemplum hofiitalaatie proponitur, ^ua pere-grinos ofiiciofie excipit amp;nbsp;dimittit. T^ofirc-mo Ifiaac eibtmago amoris coniugalis,

T E X T V S.

I 4 Erat

I2O C A P V T ERat Abraham fenex, dierumq^ multorum, amp;nbsp;Do-ii i n v s in cunâis benedixerat ei. Di-xitq^ ad fcruum feniorem domus fuæ. qui præerat omnibus quæ habebat. Pone manum tuamfubter fémur meum, amp;nbsp;adiurabo te per D o m i n v m De-um cœli amp;nbsp;terræ, vt non accipias vxo-rcm filio meo , de filiabus Cananæo-rum, inter quos habito, fed ad patriain meam amp;nbsp;cognationem meam profici-fcaris, amp;nbsp;accipias vxorem filio meo Ifaac.

Dixit veto feruus illead eum, Si no-lueritmulier ilia venire mecumin ter-ram hanç, nunquid reduceredebeo h-lium tuum ad terram vnde tu egrellus es? Dixitquc Abraham, Caue ne forte reducas meum filium illuc, D o m i-Nvs Deuscœli, qui tulitmcdedoino patris mei, amp;nbsp;de terra natiuitatis mcxgt;

amp; qui locutus eft ad me, quiquc iurauit mihi dicens, Semi-ni tuo dabo tarram banc , ipfc mittet

GENESIS. 121

angelum fiium ante tc,amp;accipics inde vxorem filio meo. Sin autem mulier noluerit fequi te, non obligatus eris iuramento, tantum filium meum ne te-ducas illuc. Pofuit ergo feruus manum fub femore Abraham domini fui, amp;c iurauit illi fuper fermone hoe.

Et accipiens fer

uus decem camelos , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;fi-

,, nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . des ferm.

ex camehs domini

fui in manu fua ,eratque omne bonum domini fui in manu fua, amp;nbsp;furgens abijt in Mefopotamiam ad ciuitatem Nahor . Porro camelos fecit accumbere

extra ciuitatem iuxta fontein aquæ ve-lpere,eo tempore, quo folent mulieres egredi adhauriendamaquam. Dixittp,, Domine Deusdo

mini mei Abraham, obfecro fac occur-reremihi hodie, amp;

fac mifericordiam ftimonüs Abrahæ, cum domino meo

. , nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnillionem.

Abraham. Ecce ego

tto iuxta fontem aquæ , amp;nbsp;filiac homi-numciuitatis egredientur adhaurien-dam aquam. Igitur puclla, cui ego di-xero, inclina hydriam tuam, vtbibam, I 5 amp;illa

121 C A P V T X X I 1 1 I.

amp; ilia lefpondcrit, Bibe, qiiin amp;nbsp;ca-melis tuis dabo potuni, ea (it, quam præparaiti feruo tuo Ifaac, amp;nbsp;per hoc intelligam,quod feceris rnifcricordiam cum domino meo.

Faftumq? eft pri- Effeäus preci-ufquam ipfe defijt Cionis.

loqui, ecce Rebecca egrediebatur, filia Ecthuelis, fihj Milchæ vxoris Nahot fratris Abraham, eracque hydriafua in humero fuo. Erat

autcinpuellailla val nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P“'

de pulchro afpeäu, g, cratq? virgo, amp;nbsp;quä

nullus vir cognouerat, amp;nbsp;defeendebat ad fontem, impleuitq? hydriam fuani amp;nbsp;afeendit. Et currens feruus in oC' curfum eins dixit, Pota mc quæfo pau-xillo aquæ de hydria tua, qux ait, Bibe domine, Feftinanftp depofuit hydriam fuam fuper inanum fuam, amp;nbsp;deditiHÎ bibere. Et vbi defijt potare ilium dixit , Camelis quoq? tuis hauriam, donee ciindi bibant. Et feftinans cfFudit hydriam fuam in canalem, currenfque iterumadputeum, vthauriret, haufit pro omnibus camelis ilhus. Porrovit ille obftupuit in ea, tacens quidem, vt cogno-

GENESIS. 125 cognofceret, num dominus profperum fccilTet iter fuum au non. Poftquam autem biberunt camcli ,protulit vir il-le inaurem auream, cuius pondus erat dimidium ficli, Sc duas armillas fupcr manus iUius, quarum pondus erat decern ficlorum auri. Dixitqp, Cuius fi-lia es ? indica quxfo mihi, ednc in domo patris tui locus nobis ad perno-étandum, Rcfpondit ei, Filia fum Bc-tbuelis filij Milcha , qux ilium genuit ipfi Nahor, dixitcp ,Etiam palcaamp; pabulum multum eft nobifcum, amp;nbsp;locus fpaciofus elt ad manendum.

Et inclinauit verticem vir illc, amp;nbsp;adorauit D o m i n v m, dicens : Bcne-diélus D o M iNV s Gratiiiutnaftio. Deus domini mei

Abraham, qui non deferuit mifericor-diam fuam amp;nbsp;veritatem fuam à domino meo. Ego exifténs in itinere, dedu-xit me D o M I N V s vftç ad domum fratrum domini mei. Et currens paella nunciauit domui matris fuæ iuxta hæc verba. Habebat autem Rebecca fratrem nomine Laban, amp;nbsp;is cucurrit ad virum foras, ad fontem, cumcp vi-dirtet inaures Sc armillas in manibus foro-

124 C A P V T XXIII I.

fororis fuæ, amp;nbsp;cum audiflet verba Rc-beccæ fororis fuæ diccntis, Sic ad me locutus efl vir ille, venir ad vlrum, amp;nbsp;ecceisftabatapud fontem iuxta came-los, Et dixit. Vent

benedide D o m i- Hofpitalitatis ex n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;emplum.

NI, cur Iras tons ?

Ego quidem præparaui domum, Si locum pro camelis. Et introdiixit eum ad domum, amp;nbsp;foluit camelos, amp;nbsp;dédit paleam amp;nbsp;pabulum camelis, atque a-quam vt lauaret pedes fuos, amp;nbsp;pedes virorum qui cum illo erant. Appofuit quoq3 coram eo, vt comederet. At ille ait, Non comedam, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ie

donee locutus rue- mandatum domin' ro fermones meos, laxamento propt» Refponditei,loque-

re, Etait,Seruus fum Abraham. Et quidem D e v s benedixit dominum meumvalde,amp; magnificatus efl, de-ditqß illi oues amp;nbsp;boues, argentum amp;nbsp;aurum,feruos amp;nbsp;ancillas, camelos quo-queamp;afinos. Sed amp;nbsp;Sara vxor domi-ni mei pcp,erit filium domino meo, poftquam ipfa confenuit, amp;nbsp;dédit illi omnia quæ habet. Adiurauitq? me dominus meus dicens, non accipies vxo-

rem

GENESIS. 125 retnfiliotneo de filiabus Cananæi, in cuius terra ego habito. Sed ad domum patris mei perges , amp;nbsp;ad cognationetrt meam, amp;nbsp;accipias vxorem filio meo. Dixitcp ad dominum meum, Fortafsis non ibit mulier poft me. Et ille re-fpondit mihi, D o m 1 n v s , in cuius confpeftu ambulo, mittet angelum fu-umtecum, amp;nbsp;profperum faciet iter tu-um, accipiefque vxorem filio meo de cognatione mea , amp;nbsp;de domo patris mei. Tune folutus errs à iuramento meo, cum veneris ad cognationem me* am,amp; fi nondederint tibi, eris folutus à iuramento meo. Veniergohodiead fontem, amp;nbsp;dixi, Domine Deus, do-mini mei Abraham, fi tu nunc profperum facis iter meum, in quo ego ambu. lo, Ecce ego fto iuxta fontem aquæ, amp;nbsp;eritvt puella quæ egreditur adhauri-endam aquanijdixeroq^ ad earn, da mihi quæfo pauxillum aquæ de hydria tua, vt bibam, amp;nbsp;illadixerit mihi, amp;nbsp;tu bibe, amp;nbsp;camelis tuis hauriam ; illa fit mulier, quam præparauit D o m 1 n v s filio domini mei. Et ego antequam có-fummaflem loqui in corde meo, ecce Rebecca eerediebatur, amp;nbsp;hydria eius in hu-

I2Ö C A P V T X X I I I I.

in humeris eins, defcenditquc ad fon-tem amp;nbsp;haufit aquam, amp;nbsp;dixi ad cam, Da mihi bibere. Illa veto feftinans de-pofuit hydriam fuam de humero fuo, amp;nbsp;dixit, Bibe, quin amp;nbsp;camelis tuis po-tum dabo , amp;nbsp;ego bibi, amp;nbsp;camelis quo-queipfapotum dédit. Interrogans au-tem cam, dixi. Cuius filiaes tu ? Qus refpondit, filia Bethuclis, filij Nahor, quem illi pcperit Melca, amp;nbsp;pofui in-aurcm fuper faciem eins , amp;nbsp;armillas fuper manus eins , incuruatoqj vertice adoraui D o m i n v m, amp;nbsp;bencdixi D o-M1N O Dco domini mei Abraham, qui deduxit me per iter reftum , vt Jume-rem filiam fratris domini mei filio cius-Et nunc fi confentitis facere miferi-cordiam amp;nbsp;veritatem cum domino meo, indicate mihi,Sin autem aliud placet, amp;hoc dicite mihi, vt vcrtaifl me ad dextram vel ad finiftram.

Et refpondit Laban atq? Bethuel di-centes, A Domino egreflum eft verbum iftud, amp;nbsp;iccirco non potcrimus lo-quiad te malum vel bonum. En Rebecca coram te eft, accipe amp;nbsp;vade vt fic in vxorem filio domini tui, ficut locu-tus eft D E V s. Cum audiflet fcruus

Abra-

genesis. 127 Abraham verba illorum, adorauit prunus in terram Dominvm. Et protn-lit fernus ille vafa argentea amp;nbsp;aurea, at(ç veftimcnta, Sc dcdit Rebeccæ, mu-nera quotçobtulit fratri eins amp;nbsp;inatri. Et comedcrunt atq) biberunt ipfe Sc viri, qui cum ipfo erant, Sc pernoda-uerunt.

Surgens autem mane dixit ille, di-mittitcme, vt vadam ad dominum me-wm. Refpondit frater eins atq? mater, Maneat puella nobifcum per dies fal-tem decern, amp;nbsp;poltea ibit- Ait illis, No-lite impedire me, en DoiMtNvs pro-fperam fecit viam mcam, dimittite igi-tur me , vt vadam ad dominum meum.

Etilli dixerunt, Vocabimus puellam amp;nbsp;quæremus ipfius

voluntatem. Voca-uerunt igitur Rc-beccam, amp;nbsp;dixerunt

ad earn. Vis irecumviro illo ? Et refpondit, Ibo. Dimiferunt itaque Re. beccam fororem fuam, atqne nutriccni eins, Sc feruum Abrah^ atquc viros cius- Et benedixcrunt Rebeccs 1 dike-runtcp ad earn, Soror noftra tn cs, cre-fcas in mille millia, Sc pofsideat fernen

tuuin

12 8 C A P V T X X I I I I. tuum portas iuimicoriim fuorum. Sur-rexit itaque Rebecca, amp;nbsp;pucllæ eius , Si confcendentes camelos, fecutæ funt vi-rum, amp;nbsp;tulitferinis ille Rebeccam arque abijr.

Et Ifaac veniebat à puteo, ciu'us nomen erat viiientis amp;nbsp;videntis me. Ha-bitabat enim in terra Auftrali-. Et c-grcflüseratad meditandum in campo tempore vefpertino, èc leuans ociilos fuos viditcamelos venientes. Rebecca quoque leuauit oculos fuos, amp;nbsp;confpe-ôo Ifaac lapfa eftdecamelo, amp;nbsp;dixit ad feruum, Quis eft vir ille, qui ambu-lat in campo in occurfum noftrum^ Refpondit feruus , Jpfe eft dominus meus. Atillatulitpeplum, amp;nbsp;operuit fe. Et narrai!it ipli Ifaac omnes res quas gefterat. Introduxitqueeamifaac in tabernaculum Saras matris fuæ, accepit Rebeccam, fadaque eft ei vxorem,amp;dilexiteam, amp;nbsp;confolatio' nein accepit poft matrem fuam.

c A P VT XXV.

Argumentum.

o

genesis. Î2f

*D V o ßtnt loci hnitn capitis prlt;ecipui.

Tt^i o inßgne teßtmonium de refurre-Htone mort nor um, tyibraham, inejnit, con-gregatns eil adpopttlam fuum, gt;jtsafidtcat, aaim« pecudnm tn morte extingnuntur amp;nbsp;dijjipantnr- t hominum inprtmify^ piorum anima difcedentes ex corporibas jitperfiites amp;nbsp;tmmortales fùnt y amp;nbsp;aggregantur ad £c-clefiam beatam , amp;nbsp;expeîlant poflremant mundt diem, in ejna cum corporibns refafii-tatis iternm copulabuntur.

locus eil neceßaria admo-nitio de Scclefia, ^tta nonpropagatttrgeneris aut loci prarogatiua, ßd vocatione dr verbo Dei. Familta Iacob eil Eccteßa Dei, ejuia retinet verbum diuinitus traditum. Fami-lia Efau, ijuia non rettnet verbum, non eil Fccleßa, etti^}jßab Eßuprimogentto propa-gata eil. quot;De hac fententia prolixe T^aulm dißutat quot;E^m. ÿ. quot;^'(on igitur moueamur ti-tulis autßtcceßlone ordinaria, autaHjspra-rogatiuis humants, vtcatum hoflem vera do-llrina, cß pollutum parrictdijs hominum innocent um amp;nbsp;libidinibus Eccleßam eße exifli-memus.

T E X T V S. .

3

K Adiecit

ADiecit vero A-braham, amp;nbsp;ac-cepit vxorem nomine Ketiira, quæ pe-périt illi Zimran, amp;nbsp;lakfan , amp;nbsp;Medan atcp Midian, Ijsbak quoque amp;nbsp;Suah. lakfan vero gênait Sebaamp;Dedan, amp;nbsp;filij Dedan fucrant Afiuriin, Letufim, amp;nbsp;Lcumim. Porro filij Midian, Ephaamp; Epher , Hxnoch amp;nbsp;Abida atqjEldaah, omncs hi faeriint filij Kern ræ, Deditcp Abrahä canâta qiiæ pofiederat Ifaac,Fi-lijs autem contubinarum dedit mune-ra, amp;nbsp;dimifit eos ab liaac filio fao, duin adhac ipfe viaeret, ad Orientein,ad terrain Kædem Et ifti funt dies annorum vitsB Abraham, quibus vixit, centum anni, feptuaginra anni, amp;nbsp;quin-que anni. Et deficiens mortuus eft in feneÖute bona , fenex amp;nbsp;fatur die-rum , coücftufque

cft ad populos fu- Tcftimoniurn de __ r’ r 1’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- refurreélione moros. Et fepclierunt tuorum. Nammor-eum Ilaac äi Ifma- tui in Domino non

el fi-

GENESIS. 131 cl filij eins in fpe- diflîpanturj fedcol-lunca duplici, in a- *'S“ntur. gvo Ephron filij Zohar Hethæi, è re-gione Mamre, quem agrum emerat A-braham à. filijs Heth, Ibi fepultus eft Abraham , amp;nbsp;Sara vxor eins. Er poft obitum Abrahæ benedixit Deus Ifaac, filio eins, habirauittp Ifaac iuxca pute-um viuentis amp;nbsp;videntis.

el NebaiothjSc * Kedar , Adbeël atque Mibfam,Mifma quo que, Duma amp;nbsp;Maf-fa, Itemcp Hædar , amp;nbsp;Thema,Ietur,Na-phis amp;Kedma. Hi funt filij Ifmael, amp;nbsp;amp;nbsp;hæc nomina coni, triginta anni, amp;nbsp;feptem anni, amp;nbsp;de-K 3 ficiens

CAgt;VT XXV.

ficiens mortiius eft, amp;nbsp;colletftus ad po-pulum ftiiim. Habitaiierunt autein ab Hernia vfque ad Sur, quæ refpicit Ae-gyptum introeiintibus Aftyriam , co-rain cundis fratribus fuis corruir.

Hæ vero funt generationes Ifaac fi-li) Abraham. Abraham genuit Ifaac. Fuit autem Ifaac filius quadraginta annorum, cum acciperet Rebeccam fi-liam Bethuel Syri de Mefopotamia fo-roremLaban Syri, libi in vxorem. Et Effedusprecatio' orauit Ifaac pro vx-ore fua, nam illaerit fterilis, amp;: exori-tus eft ab eo D o M I N V s, concepitq? Rebecca vxor eius. Sed collidebantut in vtero eius paruuli, quæ ait, fl fic,

quid ego.' Pcrrexit-que Rebecca vt co-fuleret D o m i n v m. Et dixit D o MIN V s ad cam, Duæ genres funt in vtero tiio, he duo populi ex ventre tuo diuiden-tur, populufquc populum fuperabit» amp;nbsp;maior fermer mi-

, cuius non. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuentus recitatur lu

Poftquam igitur libris Regum amp;P» impleti func dies «lipomcnon.

eius

genesis. 133 cius vt pareret, Ecce gemini in vccro eins , Qui prius egreflus ert, rnfus erat, amp;nbsp;totus in morem pellis hirfutuSjamp; vo-cauerunt nomen eins Efau. Pofthunc ftatim egreflus eft frater eins , cuius manus apprehendebat plantam Efau, amp;nbsp;iccirco appellauit eum lacob. Sexa-genariuserat Ifaac, cum illi nafcerétur, f^auum quib. adultis faftus

eft Efau vir peritus venandi amp;nbsp;vir cam-pi, lacob autem vir integer habitabat

in tabernaculis. Et dilexitifaac Efaueó quod de venationi-bus illius vefccre-tur gt;nbsp;Rebecca veto diligebat Iacob.

Coxit autem la-

cob coétionem, amp;nbsp;veniebat Efau dc campogt;8c erat feflïiSjEt dixit ad lacob, cibame quaefo , de rufo, de rufo ifto, quia felfus fum, amp;nbsp;hinc vocatutn elt nomen eius Edom.

Dixit autem lacob. Vende hoc die mihi primogenituram tuam. Dixit E-fau, En ego vado vt moriar, amp;nbsp;ad quid mihi primogenitura ? Refpondit la-

K 3 cob,

15 4 C A P V T XXVI. cob, Iura mihi hoc die, amp;nbsp;iurauit eigt; vendiditq; primogenituram fuam iph lacob. Porro lacob dcdit Efaii panenigt; amp;nbsp;coótionem lentium , amp;nbsp;ille comedit arcp bibit, amp;nbsp;furgens abijt, nec magni-fecitEfau primogenituram.

CAPVT XXVI.

Argumentum.

In hoc capite tres loci potijjtmum cotfquot; fiderentur. Tti^imvS demirandaguber-natione amp;nbsp;defenfione £ccleßlt;t. ^br»haeii^ Jßac amp;nbsp;Jacob vt priuati càquot; hoffgt;ites 'vagan-turfine certis hnmanis pmfidß, ei' Sccleßiiif ex Cananaù cß vÆgyptijs coUigunt. 'Etß M' tem ingentibus arnmnü exercentur : tarnet^ diutnittu (ß defendi fe ß liherari experiun-tur. Hac ßripta fitfit tVi hù confirmati eX-emplif fititiamui ß nobisßc veile Deum opi-tulari. SicvNDvs locus eJi dulaffimi concio de bonis corporalibus. S em in^v it Ißtac tn terra illa, ^ttlt;e reddidit ei centuplxtth henedixit^j ei Dominus ß locupletatus eit' Hac concio di fierte affrmat bona corpori nf cejjdria Deo cura ejfie, nec coeca manu fiortunt inter homines Jfiargi, fied eße Det dona, vt

Salt“

GENESTS.

Salomon m'hait, Heneditlin Domini diuttes facit. T ET^T 1 V S locus ell imago certamt-nis inter veram Sccleßam amp;nbsp;hareticos. Fontes de quibns pajlores dimicant fant Jtripta prophetica amp;nbsp;apojloltca, vt Tjalmo 6S. dtei-tur , Benedtcite Domino Deo de fontthus If rael, 'PJalmo 84. Qui tranfit per vallem lachrymarum df fodit fontem, certe benedi-Ilionibm coronabttur doHor. ‘Falaflinijnnt haretici corrtsmpentes docdrinam diuinitus traditam. Cam hù dimicant pallores Ifaac, id ell, mtntHri vera Fcclefia eijcientes coe-nam dr venena exfontibtts, lt;juos illi obflrue-re dr obtarare conantur ■

T E X T V S.

Kta eft autem fames in terra, prater famcm priorem, qua fuit

Peregrinatio Ila-ac imago Ecclefiae exulantis in mundo.

Gerat vrbs (ita in regione , quam pofteaorcupauit tri bus luda , non pro-cul ab Hebron. Et quidem fita fuit inter Hebron 8t Ga-zam.

dixero

1^6 CAPVT XXVI. dixcrotibi. Peregrinare in terra ilh. amp;nbsp;ego ero tecutn , amp;nbsp;benedicam tibi-Nam tibi amp;nbsp;femini tuo dabo omnes ter rasiftas, amp;nbsp;confir-

mabo iuramentum quod iiiraui Abraham patri tuo. Et multiplicabo fernen tuum, ficut ftellas cœli, amp;nbsp;dabo femini

tuo omnes terras iftas, amp;nbsp;Be n e d i-

MINE TVO OMNES GENTES TER

RAE , Eö quod obedierit Abraham voci meæ, amp;nbsp;cuftodierit obferuantiam meam,amp; mandata mea, amp;nbsp;ftatuta meai Si leges meas. Sedit itaqj Ifaacin Cerar. Et cum eum interrogarent vid illius loei de vxore fta,rerpondit,So.

ror mea elt, timens

dicere, vxor mea ert, ne forte occidant me viri loei huius, propter Rebeccam) quæ pulchro erat afpedu. Faftum eft autem cum aliquandiii in eo loco mo-raretur, vt profpiceret Abimelech rex Palæftinorum.per feneftram, amp;nbsp;vide-ret Ifaac iocantem cum Rebecca vxo

re fua. Et vocauit Abimelech Ifaat) dixit-

genesis.

dixitcB, En ipfa vxor tua elt, amp;nbsp;cur di-xifti, foror mea eft ? Refpondit Ifaac, quoniamdixi, ne fortemoriar propter ipfam. Ait Abimelech', Cur id fecifti nobis ? Parum abfuit,quin vnus de populo dormiuiffet cum vxore tua, amp;nbsp;in-

duxifles fuper nos grande peccatum. Præcepit itacp Abimelech omni populo dicens, Quiteti-

gent virum ilium amp;nbsp;vxorem eius, morte

morietur. Seminauit autem Ifaac in terra ilia, amp;nbsp;inuenit inilloanno centum modios, benedixitque eiDowi-N V s. Et creuit vir ille, amp;nbsp;eundo profe-cit, at(ç ereftus eft, donee magnus ve-' hementer effeâus eft gt;nbsp;habuitep poffef-fionera ouium, amp;nbsp;armentorum, 8c fa-railiæ magnam- Propter hoc inuide-banteiPalæftini- Namomnesputeos,

quos foderant ferui patris eius, in diebus Abraham, ob-ftruxerunt implen-tes humo , adeo vt ipfe Abimelech di-ceret ad Ifaac, Re-

ceded * nobis,quo-niam porciitior fs-äus es nobis vehementer. Abijt igi-tiir inde Ifaac, amp;nbsp;cadrainetatus citin torrente Gerar, ha-bitauitque ibi. Ec riiiTiis fodit puteos aquarum, quos fo-derunt in diebus A-braham ipatris fui, amp;nbsp;quos illo inortuo obfiruxerunt Palæ-ftini, vocauitqp cos ijfdem nominibus , quibus pater voca-uerar,

Foderuntque fer-ui Ifaac iuxta torren tem , amp;nbsp;repere-runt ibi puteum a-quarum viaentium • Ét rixati funtpafto-res Gerar cum pa-ftoribus Ifaac, dicentes , Noftraeft a-qua J vocatumqj eft nomen putei illius, Efek, proptcrea quod ibi iniuriamei , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fccif-

GENESIS. T39 FecifTent, Et foderunt putciim alium, amp;nbsp;pro illo quoquerixati funt, appella-uitq^eum Sitna. Profeftus indefodic alium putcum, pro quo non contendc-runt, Iraq? vocauit nomen eius Reho-both ,amp; ait, Nunc dilatauit nos Do-M1N V s, amp;nbsp;fecit crefccre in terra. Et afcendit inde Beerfcba.

Et apparuit ci D o m i n v s in ipfa noâe amp;nbsp;dixit, Ego fumDoMiNvsDe Deus eft Deus vi-US Abraham patns peus eft Deus A-tui, ue timcas, quo- nbsp;nbsp;nbsp;brahr .•

niam ego tecu fum, Abrahî viuit. amp;nbsp;benedicam tibi, amp;nbsp;multiplicabo fernen tuum propter feruum meum A-braham. Itacp ædificauit altarc ibi, amp;nbsp;vocauit in nomine D o m i n i, extendit

quocp tabernaculumfuum, amp;. foderunt ferui Ifaac ibi puteum.

Venit autem ad Prouerb.is.Cun»

eum Abimelech de Gerar, amp;nbsp;Ahufath

amicus eius , atque PViichol princeps ex ercitus eius. Et dixit Ifaac ad eos, qua-re veniftis ad me, cum vos oderitis me.

amp; eieceritis me à vobis ? Qui refpon-derunt,

1^0 C A P V T XXVI.

deruntjVidendo vidimus , tecum eiTc D o M1N V M, amp;nbsp;iccirco nunc diximus, Sic nunc iuramentum inter nos amp;nbsp;inter te gt;nbsp;amp;nbsp;percutiemus fœdus tecum j vt non facias malum nobis, ficut amp;nbsp;nos te non attigimus gt;nbsp;ficut non fecimus tibinifi bonum, amp;nbsp;in pace te dimift-mus. Tu autem nunc es benediftus à Domino.’ Fecit ergo eis conuiuium, amp;nbsp;comcderunt amp;c

biberunt • Et mane j.iæ bcneficiis vin' confurgentes iura- cuntur, quam mu-ucrunt fibi mutuo gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pettinacù

dimifitqp eos Ifaac » P'quot; antur.

amp; illi receflerunt ab eo in pace.

Ecce autem venerunt in ipfo die fer-ui Ifaac , annunciantcs ci de putco, quern foderant gt;nbsp;dixeruntqi ei ; Inueni-musaquam. Et vocauit ilium Sibea^ Et hinc eft nomen Beërfeba vfque in præfentem diem.

Efau veto quadragenaritis duxit vxorem nomine lehudith, filiam Beeti Hethæi , amp;nbsp;Bafmath filiam Elon He-thæi, quæ ambæ fuerunt amaritudo fpi ritus ipfi Ifaac amp;nbsp;Rebeccæ.

C APVT

genesis. 141 CAPVT XXVII.

Argumentum.

T 0 T r M caput ad locum de Ecclefiaper-tinet, lt;jult;t non eit alhgata advllamprxroga-tiuam humanam, fed tantum ad ■vocationem verbum Dei. Hac fententia confirman-df fitnt animi, ne vine ant ur clamoribm ad-uerfariorum de ordtnaria fuccejfeone, ^uam homines politici magnifaciunt. Ell amp;nbsp;naturale diffidtum inter veram Ecclefiam amp;nbsp;cat um hypocritarum. 'Dt enim Efeu perfe-tjuebatur featrem Iacob : fee omnium tempo-rum hypocrita inde v/^^ lt;* Cain cupiunt de-lere cujlodes pura do^rina.

T E X T V S.

FAftumcß eft cum fenuifTet Ifaac, amp;nbsp;caligaflent oculi eius, amp;nbsp;videre non poffer, vocauit Efau filinm fuum ma-iorem ,dixitcg ad eum, Fili mi, qui ait illi, Ecce ego gt;nbsp;Et dixit, En ego iam fe-nui, St nefcio diem mortis mee.Et nunc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proptet in-

tolle quæfo arma nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro-

tua, pharetram tu- pter breuitatemvî-am_amp;

143 C A P V T XXVII. am amp;nbsp;arcum tlium , t« nunquam poteft amp;nbsp;egredcre in cam- abeiFe. pum vt venêris mihi venationem. Et f'ac mihi cibos qiios appcto, amp;nbsp;affer mihi vt comcdam,amp; benedicat tibi anima meapriufqnam moriar.

Kcbecca veto audiiiit loqui Ifaac cum Efau filio fuo, abijtqj in campuni vt captam venationem adduccret. Et dixit Rebecca ad Iacob filiiim fuum, Ecce audnii pattern tiium loquentein cum Efau fratre tuo, atqj ditentern, Affer mihi de venatione tua, amp;nbsp;fac mihi cibos, vtcomedam amp;nbsp;bcnedicam tibi coram Domino antequam moriar. Et mine fili mi audi vocemmeain in his quæ mandauero tibi, Vade quæ-fo ad gregem, amp;nbsp;affer mihi duos hœ-dos optimos, vt faciam ex eis cibos patri tuo, quibus libenter vefeitur , amp;nbsp;ta inférés ad pattern tuum, vt comedat amp;nbsp;benedicat tibi ante fuam mortem- Di-xitqj Iacob ad Rcbeccam matrem fuam, En Efau frater meus vir eft pilofus, ego veto vir lenis, Fortaffe attreéfabit me pater meus, amp;nbsp;putabit me iîbi vo-luiffe illudcre,amp; Inducam fuper me ina-ledidionem , amp;nbsp;non bcnedidioncm.

Adquem

GENE

Ad quem dixit mater fua ; Super me lit malediótio ifta lili mijtantum audi vo-cem meam, vade,

amp; tolie mihi. Abijt itaq^ amp;nbsp;tulit, addii-xitq5 ad matrem fuam, amp;nbsp;parauit ilia cibos, ficut veile noucrat pattern illius. Tulit quoqj Rebecca veftimenta Efau filij fui maioris preciofa, quæ apud fe habebacdomi, amp;: induit Iacob filium fuum minorem. Sed amp;nbsp;hœdorum pel-liculis induit manus eius atq? mollici-em colli eius , tradiditq? cibos amp;c pa-nem , quos parauerat in manum lacob filij fut. Et ingreifus eft ad pattern amp;nbsp;dixit, Pater mi, Qui refpondit, Ecce ego,quis es tu fili mi ? Et dixit lacob ad pattern fuum, Ego fum Efau primo-genitus tuus, feci ficut locutus es ad me, furge, fede, amp;nbsp;comede de venatio-nemea, vt benedicat mihi anima tua.

Et refpondit Ifaac filio fuo, quomodo tarn cito inuenire potnifti, fili mi r Qiti ait, D o M 1 N V s Deus tuus fccit oc-

currere ante faciem mcam.

Dixitq? Ifaac ad lacob, accede qnæ-fo, vt tangam te fili mt, num tu fis filius meus

144 CAP VT XXVII.

meus Efau, an non / Et accefsit Iacob ad Ifaac pattern fuum , amp;nbsp;contreéiato eo dixit Ifaac, Vox

]pfa,vox Iacob, amp;nbsp;Quod Deus de-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crexiit, non poten

manus lllæ nianus j[, hominibus mu* Efau. Et non cog- tari.

nouit eum, quia ma

nus eius étant ficut manus Efau frattis fui pilofæ, amp;nbsp;benedixit eum. Dixitqp, Es tu filius meus Efau? Rcfpondit, Ego fum , Ait ilie, Affet mihi cibos de venatione tua, fili mi, vt benedicat tibi anima meij obtulitq? ei amp;nbsp;comedit, obtulit ei etiam vinum, amp;nbsp;bibit. Et dixit ad eum Ifaac patet fuus , Accede quæfo amp;nbsp;ofculate me fili mi. Etaccef-fic amp;nbsp;ofculatus cft eum. Et illeodota-

tus.eft ftagtantiam veftimentotum e-ius, benedixitqueeum amp;nbsp;ait, Ecce odot

Cicero j.de Ora-tore ; Meliora funt

vnguenta quæ ter rain quam quæ crocum oient. Hocdidume-iiarrans Plinius lib. «7. cap. ƒ. inquit, Cicero lux dodrinarum, Altera mcliota , inquit, vn-guenta funt, quæ terram quam qua: crocum fl-lent. Quodfi admonendi fumus, qualis fit ter-ræ odor ille qui quæritur, in quo loco arcus tuelcltis capita fua deiecerit, amp;nbsp;cum a ficcitate conti-

GENESIS. I4Ç continua immaducrit imbrc , tunc emittit ilium fuum halitum diuinum ex Sole conceptum, cui comparari fuauitas nulla poteft.

Hxc benediâio compleftitur bona orconomica, politica amp;nbsp;Ecclcfiaftica. N am primogeniti e-rant reget amp;nbsp;facer-dotes in fua familia. -

incuruentfe tibi nationes. Sis dominus fratrum tuorum, amp;nbsp;incuruentur ante te filij matris tuæ, Maledicens tibi fit malediftus, ôi benedicens tibi be-nedidus.

Faftum eft autem cum Ifaac ceflaflct benedicerc lacob, Sc egreffus effet la-cob foras à facie Ifaac patris fui, vc-intEfau fratereius de venationc fua. Etfecit quo(ç ipfecibos , amp;nbsp;intulit ad pattern fuum, dixitq? ei, Surgat pater meus amp;nbsp;comedat de venatione filij fui, vt bcnedicat mihi anima tua. Et dixit illi Ifaac pater funs, Quis es tu ? Ait il-le, Egofum filius tuus primogenitus Efau. Etexpauit Ifaac pauore magno valde, Si ait, Quis illc, amp;nbsp;vbi eft die ? qui cepit venariouem amp;nbsp;attulit mihi, amp;nbsp;ego coraedi ex omnibus priufquamtu

L' veni-

14 CAPVT XXVII.

venires, amp;nbsp;benedixi ci, cricep benedi-ftus. Cum aiiremEfau audiret verba patris fui, irrugijc clamore magno gt;nbsp;amp;nbsp;vehementer coulter natus eft, dixitqj patri fuo, Bencdic et-iam mihi mi pater, (^iait, Venit frater tuus cum dolo, amp;nbsp;furripuit benedi-étionem tiiam. Et dixit C ) Vere vocatum eft nomen eius lacob. Nam fupplantauitmeiam duabus vicibus, pri-mogenituram meam tulit, 8c ecce nunc quo(^ accepit bene-duSioncm meamEt ait. Nunquid refcruafti amp;mihibcne-diftionem? Refpondit Ifaac, amp;nbsp;dixit ad Efau, Pofui tibi ilium in dominum, amp;nbsp;omnes fratres eius conftitui illi in feruos, Frumento amp;nbsp;vino ftabiliui eum, amp;nbsp;tibi iam quid faciam fili mi ? Dixit vero Efau ad patrein fuum, Num vnam tantum

genesis. 147 tantum benediâioncm habes mi pater? Benedic etiam mihi mi pater. Et leuans vocem fuâfleuit. Refpondit ei Ifaac pater fuus, amp;nbsp;dixit, Ecce vbertates terræ hâbitatio tua erit, amp;nbsp;de rore cœli defu-per. Ingladiotuoviues, amp;nbsp;fratrituo

feruies, eritcp quan-do dotninaberis, amp;nbsp;rumpes iugum eius de collo tuo.

mæam extendit calceamentum fuum, vt Pfal-mus «O. loquitut J tarnen poft mortem Salomo-nisldumæiduce Adad, vt feribitur î.Reg. u. à regibus luda defecerunt. Sed loannes Hirca-nus Idumæos domitos coëgit circumcifîonem amp;nbsp;alios ritus ludaicos ampletti, ex qua gente poft-ea Herodes ortus voluit pro ludxo haben . Hæc confonantia prædiftionum amp;nbsp;euentuum il-luftre tettimonium eft amp;nbsp;ptouidentiæ diuinæ , amp;nbsp;certitudinis doftvinæ j quam Ecclefîa arapleâi-tur amp;nbsp;profitetur.

Oderat itaqp Efau Iacob propter be-nedidionem, qua benedixit eum pater eius, dixitep Efau in corde fuo, ap-propinquabunt dies ludus patris mei amp;nbsp;occidam Iacob fratrem meum.

Nunciata veto funtRebeccæ verba Efau filij fui maio-

L 2 ris,amp;

C A P V T XXVII.

ris, amp;nbsp;mittens vocaiiit Iacob filiiim fu-um minorem, dixitt^p ad eum, Ecce E-fau frater tuns confolatiir fe de te, vt occidat te. Nunc igitur fili mi aiidi vo-cemmeam, 8c confurgens fuge ad La-ban ftatrem meum in Haran, mane-bifqj cumeo diebiispaucis,donee auer-fiis fuerit furor fra-ttis tui, donee auer-tatur furor fratris tui à te, amp;obliuif-catur eorum , qiiae fecifti ci, Sc ego po-ftea mittam, amp;nbsp;alTu-mam te inde. quare orbabor vtroep ve-firum vnodie.'

Et dixit Rebecca adifaac, Tedet me vitae me« propter b-lias Heth, Si acce-perit lacob vxorem de filiabus Heth, vt funtiftæ de filiabus huius térrx,ad quid uiihi vita ?

C A PVT

genesis.

CAPVT XXYIII.

Argumentum.

C r if IdQob in campa Samaria defati-- gattti non filam labore itinerii ,fid etiam co-^itatione exibj fai amp;nbsp;arumnarum Scclefia, noLie fomno opprtffiu effet, vtdu fcalamffan-tern in terra y amp;nbsp;caaitmine calnm atttngen-temyÇj' tn fcala angelos afiendentes amp;nbsp;de-fiendentes, nbsp;Dominum flantem m fialafo-

fiigto, amp;nbsp;promijjiones ampliffimas edentcm, Dominns Dem Abraham, Ero cu-flos tuns, (ÿ reducam te- ExperreLlus igitur fenfit diuinos mot tu, amp;nbsp;Deo grattas ^it, agnofiit hunc ipfum locum fore Scctefia ho-ffittum, cff oppidum quod antea ab arbore tAmygdalo nomen habebatLu^a, mutate nomine nuncupauit domum Dei amp;nbsp;portam cœli. Inhac narratîone primum confideretur admiranda patefaLiio Dei, qua teßatur hutte Tjere effe Deum qui ff patefecit eAbraha, lfdaGamp; Iacob. “Deinde olferuttur amptif. fimapromtffiatradita Iacob non folumdebe-nediLiione poferttatis amp;nbsp;de Chrilto, fid etiam de gukernattont -tir defenfione Scclefia. Sußinet enim hoc membrumptrfonam tottue corporis. “Tofiremofit in conffeUu dulct^funa !■ 3 imaee

rjo C A P V T XXVII T.

imago Cbriftt amp;nbsp;Eccleßtt, ^itlt;e de multis ma-gnis rebm pios admonet, videlicet, tpuod per Jolum lt;sJHJefpam fit aditm ad lt;tternum putrem , (ir ^uod hacperfona fit Dent amp;nbsp;homo, amp;nbsp;ijuod afiendere nosprimnm, óquot; à Deo re-conciltationem amp;nbsp;dona accipere oporteat, 0quot; deinde ea proferre amp;nbsp;exercere,vtDeMsce-lebretur beneficia fitij Dei innotefeantt ficut 'Tétras inijutt, nos vocatos ejjè, vt enar-remat virtates eitu, qui nos in admirandar» lumen vocaait.

t: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-T N S.

VOcauititacçIfaacIacob, amp;nbsp;be-nedixit eum , prxcepitqp ei amp;nbsp;dixit ad ciim, Noli accipere vxorem de filiabus Chanaan . Surge vadeinMe-fopotamiam , ad domum Bethuel aui tui materni, amp;nbsp;fume inde tibi vxorcin defiliabus Laban auunculitui. Devs autein omnipotens „ nbsp;nbsp;...

benedi«t,ibi,amp;fa-ciat vt crcfcas, atq? iDâtio certUudinis inultiplicct te, vt fis amp;nbsp;afl'enfîonis . in congregationem populorum. Etdet tibi bcnedidionem Abrahæ, tibi amp;nbsp;fe-mini tiio tecum, vt pofsideas terratn peregri-

itaq? Ifaac Iacob ad Laban filium Betbii-elSyri, fratrcm Rc-beccæ, matris lacob amp;nbsp;Efau.

sriimnis preraitur . Etfi enim lacob habet be-nediflïonem : tarnen proficifcitur in exilium metu fraterna: crudelitatis , amp;. Efau interea do-ininatut tumidus amp;nbsp;fpiritus altos gerit.

Videns autemEfau, quod benedi-xiffet Ifaac lacob, amp;nbsp;quod mififfet eum in Mefopotamiam, vt inde vxorem du-ceret, atq^ præcepilTet ei, cum benedi-ceret eum , diccns, Non accipies vxorem de filiabus Chanaan, amp;. quod lacob obediffet patri Exemplum obe-fuo, amp;nbsp;matri fuæ, Sc dienti» filialis erga abijfict in Mefopo-tamiam, Videns etiam Efau quod non libenter afpiceret filias Canaan pater fuus , iuit ad Ifmaelem , amp;nbsp;accepit Ma-halath filiam Ifmaëlis filij Abraham fororem Nebaioth, fuper vxores fuas fibi in vxorem.

Habitabat Ifaac lacob de Bcërfeba , fenex in eo traftu , L 4 vtve”

XXVIII.

qui pofteafuit fede» tribus luda , prope Hebron , Inde pro-ficifcens Iacob verlos Septentrionen» amp;nbsp;Occaliim , venit ad locum,vbi poftei Samaiia fuit, qux dillabat oftonoftri» nviliaribus a lerofo-lyma.Fuitqué amae-nilÎMiia pars cotius Valaißinz , quam poftea tribus Ephra im pofledit.

'Auguftinus Sef-mone lt;0. de verbi» Domini ■■ Somnium hominis non fcribe-retur, nifi magnum aliquid in co figu-raretur inyüerium, amp;nbsp;magnum aliquid proplvetatum inilh vifione inteHigere* tur.

t Hzc eft diilci» defcriptio MelTix m Ecclehz . Scala eft iplc Chrillus cacu- • mine tangens cœ-lum , quia cft in eo natura diuina. Ideo difertediciturDcui ùwixus fui.Te fcalç.

CoD-

genesis.

ConGftit autem in terra , quia affumfit humanam naturam obnoxiam doloribus amp;nbsp;mor-ti. ScJ hxc fcala tarnen coniungit cœluin i5c terram , ij eft , Deum amp;nbsp;EccleGam. Quod vero in hac fcala afcenJunt amp;nbsp;delcerdunt ane,eli, fi-gnificat Chriftum ipfum gcftare Ecclefiam , amp;nbsp;perducere ad aeternuiB patrem . 1’orro a' gcli iignificant totam Ecclefiam , ac præcipue doctores qui prinium afcendunt, poitea defccndunt. Debemus cnim finguli prius afcendcre , id ett gt;nbsp;quærere rcconciliationem cum Deo , iSc ab eo accipere dona propter hlium . Pofteaveto de-fcendere amp;nbsp;impertiri hxc dona a'iis, doCtriram, gubcrnationem amp;nbsp;minifteria iuxta vocationem. Hxc dulcilfima imago Chrifti amp;nbsp;Ecclefis, quam Deus iplc propoluit, ollenfa fcala lacob , lem-pc-r in conCpeétu habenda eft^ cum de multis magrris rebus nos admoneat

Et tu difpcrgeris vCtp ad mare Oc-cideutaló, amp;nbsp;ad Orientem , ad Septen-trionein amp;nbsp;Meridiem , amp;nbsp;Be n e d i-

CENTVR IN TE ET IN SEMINE

T V O cunftæ tribus terræ. Et ecce eso

tecum fura, amp;nbsp;cufto-diam te quocunque perrexeris, Sc redu-cam te in terram hanc, neqj dcfcram te donee fecero quæ locutus fum ad te.

Intueatur mens hanc promiflionem , amp;. fide e.m amplexa dicat, In te Domine fperaui, non con-fundar in xternfi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eui-

154 CAPVT XXVIII.

Euigilauit autcm lacob de fomno fuo,amp; ait, Vere D o m i n v s eft in loco ifto, amp;nbsp;ego nefciebam. Timiiitigi-tur amp;nbsp;dixit, qnàm terribilis eft locus

irtc, non eft hic aliud nifi domus Dei, amp;nbsp;hïc eft porta cœli. Confiirgens igitur Iacob mane , tulit lapidcm quern po-fucratpro ccruicali capitis fui, amp;nbsp;pofuit ilium in ftatuam, ef-fundens oleum fuper caput eius. Et vqcauit nomen loci Poft salomoncm

illius Bethel , quæ prius Luz vocaba-tur.

domus fceleris. Hoc teraplum in quo iam Deus ipfe concionatur, amp;nbsp;hæc porta cœli, vt nominat lacob 3 cjcpit elle antrum Diabolorum, quia multis fceleribtis pofteritas Deum çubcmato-rcm excuftit. Nam leroboam ibi collocauit vi-tulum auteum , amp;nbsp;facrificia impia inftituit, amp;nbsp;poftea Samaritani ibi Ethnicos ritus obferua-runt. Sed difcamus, non loco, non titulis alli-gatam efte Ecclcfiam. Porro Bethel antea Luz, id eft, amygdala nuncupata eft .

Vouitquoque lacob votumdiccns, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si fuc-

GENESIS. 155 Si fuerit Deus me- Inhocdiftocon-cum , amp;nbsp;cuftodierit ditionalis non figni-. nbsp;nbsp;. . n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ncat mcrcedcm, lcd

me in via illa, quam poflibilîtatem 8c mo ego ambulo , amp;nbsp;de- dum , id eft, fi vi-derit mihi panem ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'«'o

vefcendum, amp;c vefti-’. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aro ad lacnhcium 8c

mentum ad induen- aj concionem iuxta dum, reuerfufqp fue- illud, Non mortui ro profpere ad do-mum patns mei,erit mihi D O MI H V s inDeum,amp;lapis ille quem erexi in ftatuam, erit domus Dei, cundorumque quæ dcderis mihi, décimas ofFeram tibi.

CAP VT XXIX.

Argumentum.

HI s T 0 '\i huius capitii confirmât amp;nbsp;illuflrat regulam de dignttate œconomica amp;nbsp;foUtica vtta, réfutât fuperfiitiones hypo-critarum , lt;jui damnant comugium amp;nbsp;ordi-nem politicum : Et concejfium eil Chriflianis facere œconomica amp;nbsp;politica officia, 0“ necejji eiî eos iuxta vocationem itlis officijs feruire ci-Uili vita, amp;nbsp;citm pi] praftant ea officia, vt Deo obedîant,placent tÛa Deo, amp;nbsp;funt culttu

Tgt;ei,

15^ CAPVT XXIX.

Dei, amp;nbsp;complcEiunturmultM magnat vir-tutes, -videlicet ohedientiam erga Denm, con-fejjtonem, tnuocationem amp;nbsp;cUledionem fro-ximt.

T E X T V S.

LEuauit itaq; lacob pedes fuos , !i peruenit in terram filionim Ori-ciuis. Etvidit, amp;nbsp;ecce puteus in cam-po , iuxta quem accnmbebanttres gre-gesouium. Nam ex piiteo illopotum • dabant gregibns illis, amp;i ent lapis ma-gnus fuper os putei. Mofqiie erat vt cumSis ouibus congregatis, denoluc-rent lapidem , potarentqp ones, amp;nbsp;re-duccrent lapidem fupcv os putei in locum fuum- Dixitcp ad eos lacob, Fratres mcivndeeftis? Qui refpondcrunt, de Haran fiimus. Et dixit ad cos, Nun-quid noftis Labanfilium Nahor? Di-xerunt, Noiiimus, Dixit rurfus ad eos,

Nunquid eft illi pax? Rcfponderunt, Pax. Et ecce Rachel h'fia eiusaduenit tn gre-ge. Dixitq? Tatob, Frt adhuc alta dies, nee eft tempus vc

gen KSI s. . nbsp;157

rcducantiir ad caulas greges, potatc oues amp;nbsp;itc, pafcitc. Qui refponderunr. Non pofTumiis donee congregentur omnes greges , amp;nbsp;amoueamus lapidem deore putei, vtpotemus ones.

Adhiic ipfe loquebatur cum eis , amp;nbsp;Rachel veniebatcumouibus patris fui, nam gregem ipfa pafeebat, Cum au-tem vrdilfet Iacob Rachclem filiam Laban auunculifui, amp;oues Laban auun-culi fui, accefsit ipfe Iacob, rcuoluit lapidem ab ore putei, amp;nbsp;potum dcdit gregi Laban auunculifui. Olculatus quoqî eft Iacob Rachclem amp;nbsp;Ieuans vocem fuam fleuit, amp;nbsp;indicauit ei quod frater eflet patris fui amp;nbsp;filins Rebeccæ, vnde ilia cucurrit, 6c nunciauit patri fuo. Faéhimq? eft cum audiflet Laban rumorem de Iacob filio fororis fuæ, occurrit obuiam ei, amp;nbsp;amplexatus eft

eum atep ofculatus, amp;nbsp;introduxit cum in dohium fuam, amp;nbsp;ille narrauit ipfi Laban omnia verba Verba,f-decaufis irta. Ad quem La- fuiexilü.

ban ait, Vtique os

meum, amp;nbsp;caro mea Eîtewplum blan-es.tu, amp;nbsp;manfit cum c‘iuquot;uT, quite eo per dies menfis . prxbent melleü gu-Dixit

Dixie vefo Laban ad Iacob, Num quia frater meus es, fer-uies mihi gratis, indica mihi mercedein tuam, Habebat veto Laban duasfilias, nomen maioris erat Lea, minoris veto nomen Rachel. Porto oculiLeæ erant teneri, Rachel veto præftabat forma amp;nbsp;eratpulchro afpedu. Dilexitqj Iacob Rachclem, amp;nbsp;ait, Seruiam tibi fe-ptem annis pro Rachelefilia tua minore. Refpondit Laban, Melius cftvtcam tibi dem, quàm alteri viro, maneapud mc. Seruiuit ergo Iacob pro Rachele feptem annis , amp;nbsp;videbantur illi pauci dies præ amoris magnitudinc. Lt ait Iacob ad Laban, Da mihi vxorem me-am, quoniam impleti funt dies mei, amp;nbsp;ingrediar ad illam. Et congregauit Laban omnes homines illius loci, fecitep conuiuium. Et ecce vefpere tulit Leam filiam fuam, introduxitqp earn ad ilium, amp;nbsp;ingrelTus eft ad earn. Dédit quoqs Laban Leæ filiæ fuæ Zilpam an-cillam fuam in famulam. Eaäumque eft illucefccnte die, amp;nbsp;ecce ca erat Lea. Et dixit ad Laban, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non eftvf«s

Cur hoc mihi fccifti.^ fummo iure, cum ei

Nonne

GENE

Nonne pro Rachele feruiuitibi? Quare impofuifti mihi ? Re fpodit Laban, Non üc fit in loco no-

Iiro, vt tradatur lunior ante maiorem. Impie hebdomadatn iftius , amp;nbsp;dabitur qnoq5 tibi ifta pro feruitute, qiia ferui-es mihi adhuc feptem annis alijs. Fccit itacp Iacob fic, amp;nbsp;impleuit feptcnari-um, amp;nbsp;tradidit fibi Rachclcm filiam fu-aminvxorem. Dedit quoque Laban Kacheü filiæ fiiæ Billam ancillam fuam

111 i in famulam. Et ingrefliis eft quoqî ad Rachelem, amp;nbsp;dilexit Rachelcm plus quam Leam, feruiuitqß illi adhuc feptem alijs annis. Etvidens Deus quod odio haberctur Lea, pfji. „5. dcu« apcruit matricem C- humilia refpicit in iusiinanfitqj Rachel nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

fterilis. Concepit autem Lea, amp;pepe-rit filium,vocauitcß nomen eins Ruben. Dixit enim, Vidit Devs aftliótioncm meam, Nunc igitur diligct me vir meus . Et rurfum concipiens pcperit fili-um, amp;nbsp;ait, Quoniam audiuit Devs, quod odio habeor ego , amp;nbsp;dedit mihi quocß iftum , amp;nbsp;vocauit nomen eins Simeon,

160 CAPVT XXIX.

Simeon. Concepit quoep adhuc amp;nbsp;pc-pcrit filium dicens , Nunc quoqj copu-labirur mihi marirus meus , quoniam peperi ei très filios, vnde vocatumcfl nomen eins Leui. Quarto concepit amp;nbsp;peperit filium, amp;nbsp;air, Modo confitebor

Domino, amp;nbsp;cb hoc vocaiiit nomen eins lehiida , ceda-uitqi parère.

cints amp;nbsp;familia pro aliéna poftremo a Deoabicóta. tationibus Deusoppoiiic quatuor confolationes. Primum contra defpeâuin Rachells refpicit huniiütatemeius. Secundo, quia adhuc ncgli* gebatur a marito, audit prêtes ipfius. Tertio, ne videatur aliéna amp;prorfus exclufa , dat Deu« vt iungacur amp;nbsp;adhxrcat ei. niaritus . Qjiarto triumpliat vittrix contra oiiines tentationes» non iam amplius defpetta amp;nbsp;contemia , fed lau* dans Deum amp;nbsp;gratias agens. Hxc congruun* addiftum Plalmi »4. Stound in, multitudinei* dolorum meorum ui corde nico confolatiune* tux Ixtificauerunt animam tneain. Et 2. Cor. '• Vbi abundat afHiftio, ibiabundat confolatio*

Argumentum.

OU'

GENESIS. 1^1

O M N1 indicant homines aut regnlù ant exemplis. i^idendnm eil igitnr ^na exempla fint probata, nec propter exempla difi cedendnm eil ab exprefió verba Dei. H^no-cat autem nos vox daâna adprimam amp;nbsp;pnl-cherrimam coninnElionem vnint maris amp;nbsp;vninsfceminafancitam in paradtfii. Quare dtfiamns virtutes patrum tmitart conff-uen-tes cum mandatis Dei, nee difintemus de ex-emplo lacob, ejuem vel ignorantia excufiitt vel aliqua dtuina renelatio.

T E X T V S.

CE R N E N S vero Aemulatio inter

Rachel, quod non parcret ipfi lacob , inuidk forori fuscjdixitcp ad lacob. Da mihi filios,Et finon, moriorego. Ecefferbuit ira lacob in Rachelem, dixittp gt;nbsp;Num pro Deo ego fum, qui priuauit te fruéhu liberos, fed qui nu-ventris tui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pógt;’ legem dedit

Quæ air,Ecce an- Deus.Hieodoretus. cilia mea Bilha, ingredere ad earn , amp;nbsp;pariet fuper genuarnca,vt amp;nbsp;ego ædi-ficer ex ea. Dedit itacp ei Bilham an-' çillam fuam in vxorem, amp;c ingrefliis eft

M ad earn

I^a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T XXX.

ad earn Iacob. Concipieiis vero Bilha pcperitipfi Iacobfilium, Etait Rachel, Caufam meam egit D e v s, amp;nbsp;audiuit voccmmeam, dans mihi filium, vndc vocauit nomen eius Dan. Rurfumtp concipieiis Bilha ancilla Rachelis pe-perit filium fecundum ipfi latob. Et dixit Rachel , Permutationibus Dei permutatum eft inter me amp;nbsp;fororem meam, amp;nbsp;ego præualui, vocauitcp nomen eius Naphthali. Et videns Lea, quod ftaret à pariendo,accepit Zilpam ancillam fuam, deditqß earn Iacob in vxorem. Peperit itacp Zilpa ancilla Lea? ipfi Iacob filium. Et ait Lea, Ac-cinétus, vocauitq? nomen eius Gad. Peperit quoq; Zilpa ancilla Leæ filium fecundum ipfi Iacob, dixitcp Lea, Cum beatitudine mea, beatam quippeme di-centfilia?, vocauitqß nomen eius Afcr.

Egrefliis autem Ruben in dieb. mef-fistriticea?, inuenit Dudaim in agro, attulitcß illas ad Leam matrem fuam» Dixitcp Rachel ad Leam,Da mihi qux-fo partem de Dudaim filij tui. Cui illa refpondit, Parumne tibi videtur, quod præripucris meum maritum, nifietiam Dudaim filij mci tuleris. Ait Rachel, dormi-

genesis. kïj dormiat igitur tecum hac noâc pro Dudaim filij tui. Venit autem lacob de agro ad vefperam, egreflaqp eft Lea in occurfum eins amp;nbsp;ait, Ad me intra-bis, nam conducendo conduxitepro Dudaimfilij mei, dormiuitqp cum ca noöeilla.

Exaudiuit vero Deus Leam, amp;nbsp;con-cepit atqj peperit ipfi lacob quintum filium, Dixitcp Lea, dedit Deus mcrce-dem mihi, eö quod dederim ancillam meam marito meo, vocauitcp nomen eius Ifafchar. Et rurfum concipiens Lea peperit lacob filium fextum. Et ait Lea, dotauit me Deus dote bona, hac vice cohabitabitmecum vir meus, eö quod pepcrerim ei fex filios , voca-uitqj nomen eins Zebulon. Poftea vero peperit filiam, vocauitqp nomen eins Dinam. Et recordatuseft Deus Ra-chelis,exaudiuitcp earn, amp;nbsp;aperuitma-tricemeius, quæ concepit amp;nbsp;peperit

filium dicens, Col-legit Deus opprobrium meum, Vo-cauitqï nomen eins lofeph, dicens, Ad-dat mihï D o m i-N V s filium alterü.

1Ö4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T XXX.

Fadum efl aiitem cum peperifTet Rachel lofephjVt diceret Iacob ad Laban, Dimitce me, vt vadam ad locum meiim, amp;nbsp;ad terra meam. Damihi vxorcs me-as, Sc liberos meos, pro quibus feriiiui tibi, vt abeam. Tu autem nofti feruitu-temmeam, quam feruiui tibi. Aitilli Lâban, Inueniam gratiam in confpeftu tuo, Auguror enimquod benedixerit mihi Deus propter te. Et ait. Nomina mercedem tuam, amp;nbsp;tradam. Cui ille refpondit,Tu nofti quomodo feruie-rim tibi, amp;nbsp;quanta fuerit poflefsio tua apud me. Nam modicum illud quod tibi fuit ante me, audum eft in multuin, benedixitqj tibi D o m i n v s ob in-grclTum meum. Et nunc quando cura-bo etiam ego domum meam /

Dixitq^ Laban, quid dabo tibi ? Re-fpondit Iacob, Non dabis mihi quic-quam, fed fi fcceris quod poflulo, itc-rum pafcam Si cuflodiam oues tuas. Tranfibohodie per omnes greges tu-os, amp;nbsp;feparabo cundas oues punctis notatas amp;nbsp;maculofas, amp;nbsp;omne pecus rufum in agnis, amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .

, r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Merces Iacob pe-

maculofum att^ pun cuJg, maculofx na-dis diftindüin ca- txexalbis.

pris.

GENESIS. 165 pris , idcp erit merces mea. Et refpon-debit pro nie iufti- luüicia mea , fc. cia inea eras aut ho- partkularis , quod die, cum cedet mihi mercedem po-merces mea coram facie tua. Et omne quod non fue-rit varium aut maculofuni aut nigrum, tam in agnis quàm capris, furtum hoc efto apud me. Dixitq; Laban, Age, vtinam fiat iuxtaverbum tuum. Sepa-rauit igitur eadem die hircos notis amp;nbsp;maculis refperfos omnefiç captas pun-ftis notatas amp;nbsp;maculofas j omnesgt; in-quam, in quibus albedinis aliquid état-Deinde quicquiderat nigriim in agnis, amp;nbsp;dédit eas fub manus filiorum fuo-rum . Pofuit vero fpacium itineris tri-um dierum inter fe amp;nbsp;inter Iacob, qui pafeebat reliquos greges Laban.

Porto Iacob accepit virgas de populo viridi, amp;nbsp;amygdalo 8i caftanca, Sc decorticauit eas, vt albedo apparerct denudans fcilicet quod album état in virgis. Et pofuit virgas quas decorticauit in canalcs aquarum , ante oculos onium , vt adpotum venientes in afpc-ôu earum conciperent. Concipiebant itaqß ones ante virgas, amp;nbsp;pariebant di-

M 3 uerfo

16 6 nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT XXX.

uerfo colore afperfas,ac punâis Sc ma« culis noratas. Et feparauit lacob ag-nos, amp;nbsp;pofuit feparatum gregem ad maculis refperfos amp;nbsp;nigros agiios, in grege Laban. Et po- Cregc, fe. quem fuit flbi greges feor- pafcebant Hlii La-fim,non adoues La- ban.

ban. Inomniigitur . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^*7 T***

admifiura ouiu ro-

buftiorum pofuit lacob virgas in ca-nalcs ante oculos ouium, vt in admif-fura coram virgis conciperent. In ad-mifliira autem debilium ouium, non ponebat. Ita debiliores erant ipfius Laban, robuftiores veto lacob. Au-dufqß eft vir ille valdc nimis, vt effet ei magnus grex, ancillæ, ferui, camcli Sc afini.

CAPVT XXXI.

Argumentum.

/w HOC capiteproponunturdnttintact' nes,'v»ahyp9crititcruclelijjîmi, qui fint fint peccat, amp;nbsp;eÜ exemplum omnium fielerunft idolatrie, hypocrtfis, auaritia, amp;nbsp;profan« fi-curitatis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c j- f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;optimi fitn^ijfimt

viril

G E N K s I S« 16 f viri, tjui vigtntt annos cum taü monftro con-fliUatm Obfcruentur ttiam in hoc capi-te dtbla de promdentia, ejHlt;t tefiantur Deum affici no/irts lt;trumnii , nrc dare tn aternum ßMitationem iuflo, fed veile fibi Eccleßam fimare, reuera exandire initocantes tpfam in agnteione amp;nbsp;fidacia Domini noflri leju Chrifli, quem Iacob nommât timorempatris fui.

1 y. T N S.

Et audiuit verba nbsp;nbsp;nbsp;Calumniæ ßlia-

filiorum Laban Laban.

dicentiutn , Tulit Iacob omnia quæ fiierunt patris noftri, amp;nbsp;ex his quæ patris noftri funt, omnem iftam gloriam parauit. Vidit quotç Iacob faciem La-ban, animaduertitcg earn non efle erga fe, quemadmodum fuerat heri amp;nbsp;nu-diiiltertius. Et dixit D o m i n v s ad Iacob, Reuertere ad terram patrum tuo-rnm, amp;nbsp;ad cognationem tuam,Ego tc-cum ero. Mißt igitur Iacob amp;nbsp;accerfi-uit Rachelem amp;nbsp;Leam in agrum ad gregcm fuum , Et dixit ad eas , Video ego faciem patris veliri non efle erga me, quemadmodum heri amp;nbsp;nudiufter-tius. Veruntamen Deus patris mei fuit M 4 mccum.

16i CAPVT XXXI.

mecum. Et vos qiiidem noftis, qiiod toto robore meo feruiui patri veftro-Pater autein veflcrdolo maloegitnie-cum, amp;nbsp;immiitauit merccdcm mearn decies- Sed non permifit Deus , vt no-ceretmihi. Quandofic dicebat, Qux punftisrefperfspfunt, fintmerces tua, pariebant omnes ones fcettis punélis refperfos. Quando vero dicebat, Ea quorum crura fucrint diuerfis colori-bus, erunt merces tua, omnes oues pariebant fœtus cruribus difcoloribus.

Eripuit igitur Deus peculium patri ve-ftrOjéSc mihi dedit- Et hoe quoep faöutn clt, tempore admiiTuræ onium , fuüuli

oculos meos gt;nbsp;vidilt;p per fomnium, amp;nbsp;ec-ce hirci afeendebant fiiper pecora no-tisrefperfa, punétifep norata amp;nbsp;macu-lofa. Et dixit ad me angelus Dei in fomno, Iacob, amp;nbsp;refpondi, Ecceego, Et dixitiattolle octilos tuos 8f vide omnes hircos afeendentes fuper pecora varijs notis , punftis amp;nbsp;maculis refper-

fa, quia vidi omnia quæ fecit tibi Laban. Ego fum Deus Bethel, vbi ynxifti

GENESIS. 169 lapidem gt;nbsp;amp;nbsp;votum pgt;quot;o tu eris adiu-vouillimihi. Nunc igitur furge amp;nbsp;egredcre de terra hac, amp;nbsp;reuertcre interramcognationistuæ* Refpondit vero Rachel amp;nbsp;Lea, di-centesadeum. Num pars aut hæredi-tas adhuc nobis cR in domo patris no-ftri ? An non extraneæ ab eo rcputatx fumus ? Vendidit enim nos , deinde comedendocomedit pecuniam noftra. Ideo Deus tulit opes patris noftri, amp;nbsp;eastradidtt nobis, amp;nbsp;filijs no ft ris, 8c nunc omnequod dixit tibi Deus, fac. Surrexit autem lacob amp;nbsp;impofuit filios fuos Si VKorcs fuas camelis. Eduxitqj omnes greges fuos, 8c omnes facilitates fuas, quas in Mefopotamia acquifierat, vt veniret ad Ifaac patrem fuum in terram Chanaan. Laban autem abie-rat ad tondendas Sunt quxdarn o-oues fuas. Et furata pera in gencre cum eft Rachel idola pa- præ«ptis Dei con-

• P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ gruentia,ledin Ipe-

triS lui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;çæ media, feu non

necetfaria . Sic Rachel rapuit idola patri Laban , non fuit necetfe auferre , fed monere fatis evat, vt vitaret idolorum cultum . Irene filia Imperatoris Licinii euertit idola patris fuis ma-nibus , non neceffe erat rrtanu euertere , fed pattem adinonere fatis erat. Talia niulta funt o-

M I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pera

ly o CAPVT XXXI.

pcra liberi fpiritus in fanftis , quæ funt tcftirno-nia coiifcffionis Si ardcntis fpiritus.

Etlacob furatus eft cor Laban Syri, co quod nonindica-uitilli , quod fuge-ret. Fugit itaq^ ipfe amp;nbsp;omnia, quæ illius crant, furrexitq?

amp; traiecit fluuium verfus montem Gl-

, J -, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n fopotamiam a terra

lead. Nunciatumeft quodfugeret lacob. Et accipiensFratres fuos fecum, perfccutus eft ilium itinere feptemdierum, amp;nbsp;comprehen-dit eum in monte Gilead, venitqj Deus ad Laban Syrum noélu in fomnis amp;nbsp;dixit ad eum, caue

nequicquam aFpere , ƒ J-^ban amp;nbsp;de-loquaris cum lacob. hnerficere lacob: tarnen corum voluntas diuinitus leprimitur . Cum enim Deus fit liberrimum agens , fxpilTi-nie confilia amp;nbsp;voluntates hominum fleftit quo vult fine caufis fecundis , vt Pfalmo?«!. dicitur, Qui aufert fpiritum principibus , terribilis eft regibus terra?.

Aftecutus eft itaqne Laban lacob, iamcp lacob extendcrat in monte ta-berna-

GENESIS. I7I becnäculum. Scd amp;nbsp;Laban cum fratribus fuis tetendit tentoria fua in

monte Gilead. Et att Laban ad lacob,

Quid fecifti, quod furatus es cor me-um, amp;nbsp;abduxiftt filias meas tanquam

gladio captas, Cur ; fugerc voluifti ? Et nc dicalU vt profeque-rer te cum gaudio, cum canticis amp;nbsp;tym panis amp;nbsp;citharis. Nec pafTus es vt of-cularer filios meos amp;nbsp;filias meas, ftulte

fed Deus patrisvcftri fieri dixit mihi, Caue loquaris cum lacob quicquam du-rius. Efto, ad tuos ire cupiebas, amp;nbsp;defi-derio erat tibi do- lacob erat ab om mus patris tui', Cur ni non modo faci-furatus es deOS me- «lO« , verutnetiam Q5 p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minimi errati fufpi-

cione remotiffimus.

amp; tarnen a Laban atroeiffimis calumniis defor-

matur. Feramus igitur nos quoque qux alii me-liores tuletunt, amp;nbsp;malimus multas obliuifci injurias , quam imaginem amp;nbsp;fimilitudinem condi-totis amittere. Sciamus etiara perditi hominis profligatique malediftis nullius gloriam digni-tatcmque violari. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rerpon'

lyj C A P V '

ReCpondit lacob amp;nbsp;dixit ad Labâ,Eô quod timui, cogita-uicp te vi rapturum efle filias tuas mihi.

Cæterum is, apud quern deos tuos in-ueneris, interficiatur coram fratribus iioftris. Scrutarequicquidtuorum a-pudmeeftamp; aufer- Nefciebat autcm lacob quod Rachel eos effet furata. Et veiiit Laban in tabernaculum lacob, amp;nbsp;in tabernaculum Lex, amp;nbsp;in tabernaculum duarum ancillarum Sgt;c non inuenit. Egreffufqj è tabcrnaculo Lex venit in tabernaculum Rachelis. Porro

Rachel fimulachra ilia acceperat amp;nbsp;po-fucrat ea fubter ftramenta cameli, amp;nbsp;fedit fuper ea. Laban autem contrefta-battotum tabernaculum amp;nbsp;nihil inue-

nit. Et dixit Rachel ad pattern fuum, Ne irafcatur dominus meus, quod non pofliim tibiaffurgere, quia iuxta con-fuctudinem fœminarum nunc mihi ac-cidit. Perfcrutans itacg noninuenit fimulachra •

Et iratus eft lacob, rixatufque eft cum Laban amp;nbsp;ait:

Qux

GENESIS. 17J Quae iniquitas , aut quod peccatum meum, ob quod fic exarfiftipoll me? Contreftafti omnia vafamea, quid in-u^nifti ex omnibus vafis domus tuae ? Pone hîc coram fratribus meisamp; fratribus tuis, amp;nbsp;iudicent inter me amp;nbsp;te. En vi^inti iftis an- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

. f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacob excmpluro

nis fui tecum , OueS fidehflimi ferui. tuæ 8c ca,prx non fuerunt ftèriles. Arietes gre^is tui non comedi, A feris laceratumtibi non at-tuli, ego peccati illius reus eram, E manu mea requirebas, fiquidvel inter-diu, vel noftu furto furreptum fuerat. Interdiu confumfit me aeftus, noftu veto gelu, fugitqj fomnus ab oculis meis-Sic viginti annis in domo tua feruiui tibi, quatuordecim pro filiabus , amp;nbsp;fex pro gregibus tuis, amp;nbsp;immutafti merce-dem meam iam decies. Nifi Deus pa-

tris mei,Deus Abra bam, amp;nbsp;timor Ifaac affuiflet mihi, nunc quocç vacuum me dimififfes. Sedaffli-äionem meam amp;nbsp;la-borem manuu mea-rum refpcxit Deus

174 CAPVT XXXI.

amp; redarguit heri. Refpondit Laban Sc dixit ad lacob, Filiæ iftæ, fili« meæ, amp;nbsp;filij ifti, filij mei, fedamp; greges ilH, gre* ges mei, amp;nbsp;quicquid tu vides meum eft, Filiabus iftis meis quid faciam hodie, aut filijs eorfi quos pepererunt ! Nunc igitur veni amp;nbsp;percutiamiis fœdus ego amp;nbsp;tu, quod fit in tcftimonium inter me amp;te. Tulit itacß Iacob lapidcm gt;nbsp;amp;nbsp;erexit ilium in ftatuam. Et dixit Iacob ad Fratres fuos , Legite lapides . Qui cum attuliflcnt lapides, tumulum exci-tarunt, amp;nbsp;comederunt ibi fuper tumu-

Ium illum, vocauitcp Sahadutha , Iacob vero vocauit Gilead. Dixitm Laban, aceruus ifte teftis eil inter me amp;nbsp;inter te hodie , ideoque vocatum cft nomen eius Gilead amp;nbsp;Miz- monumento fœdus pah,quoniam dixit,

Speculctur D o m i n v s inter me Sc inter te, quando abfconditi fuerimus alter ab altero. Si afflixeris filias meas, amp;nbsp;fi acceperis vxores fuper filias meas, non cft quifquam nobifcum. En Deus

GENESIS. Ï75 fit teftis inter me amp;nbsp;inter te. Riirfiimcp dixit Laban ad lacob : Ecce ifte ell tumulus , amp;nbsp;ecce hæc ftatua, quam llatui inter me amp;nbsp;inter te. Tellis eft aceruus ille, amp;nbsp;teftis quocç eft ftatua ilia, ft auc ego tranfiero aceruum ilium ad te, aut tu tranlicris tumulum ilium amp;nbsp;ftatuam iltam ad me in malum. Deus Abraham amp;nbsp;Deus Nahor, Deus quoqp patris il-lorum iudicent inter nos. Et iurauit

lacob per timorem patris fui Ifaac. Obtulit aiitem la- VfitatilTimum fuit cob facrificium in fancire fœdeia fi-

monte, inuitauitqj fratres fuos, vt man ducarent panem. Et comederunt pa-

nem , pcrnoftaruntqj in monte illo. Confurgenfe Laban diluculo ,ofcula-tus eft filios luos amp;nbsp;Alias fuas, benedi-

xitcp eis, amp;nbsp;abiens reuerfus eft in locum fuum.

CAPVT XXXII.

Argumentum.

“T* M V s locw huim capitis docet De^-um £icleßlt;t Jnlt;e angtlcs addidißt cufiodes, nev dttbinm

6 CAPVT XXXII, duvium in' ex hoe capite fumta ejji dl^it '^PJ'ilmoruni, Caßrametatur angelm Domini in circuitn timentium eum. Item, ty^Kgelii m^ndauit de te, vt euftodiant te in om-nthiti vijs tuis. Quare cum talilttipr^eßdijS ßptißtttttSi ptricHla torporum in ohennehi vo-catione minm formidemus . S ecv n dvS locw ell optima forma precationis, qua cem-pleUitur tefiimonia patefaitionam dinina-rum tß difiinilfontm ab £ihniea inuocatio-tgt;e, cogitationem promißionutn amp;nbsp;fdem. T ET^i IV S lotuspingit imaginem pdei tum Deo luliantis (dd vincentis omnes tentatio-nes, acpoil vtiïoriam accipientis benedtltio^ nerri-).

T E X T V S.

lacob reufrtenti ex Melbpotainia a Gilcad obuiam fi-unt angeli Dei. Vo-cat autécaftra Dei, id eft, prxfidia Dei. Hac enim vifitne confirmauit Deus animum lacob , vt audito fratris liofti-li aduentu non de-fperct , (cd Deum præiidioftbi futurü firmitercredat.

ad Efau

GENESIS. Î77

ad Efau fratrem fuum in tcrram Seïr in regionem Edom. Mandauitcp eis di-cens'. Sic dicetis domino meo Efan, fic dicit feruus tuns Iacob, Apud Laban peregrinatus fum, illiccp moram traxi haftenus. Et funt mihi boues, afini, amp;nbsp;oues, ferui amp;nbsp;ancillæ, mificp vt nuncia-rem hæc domino meoj vt inuenirem

gratiam in oculis tuis. Reuerfi funt nuncij ad Iacob, dicentes gt;nbsp;Venimus ad Efau fratrem tuum, amp;nbsp;tibi etiam obui-

am venit cum qua-dringentis viris. Ti-muit vero Iacob vehementer anxiufque fuit, amp;nbsp;diuifit popu-lum, qui fecum erat, oues quocß amp;nbsp;boues amp;nbsp;camelos in duas turmas, dicens, Sl Efau veneritadvnä turmam,amp; percuffe-riteam, altera tur-ma, quæ reliqua eft, cuader.

Et rurfiim dixit Iacob, Devs pa-tris mei Abraham,

X X X I t ordine confideren-tur .

I. Compellatio veriDei. Teveruin Deum patetaâû pa-tribus nieis Abrahas amp;nbsp;Ifaac iniioco.

ti. Mandatum Dei. Reuertereiti terram tuam .

III. PromiHlo , Benefaciam tibi.

111 I. Agnitio propria: indignita-tis. Confugioadtc non frctus propria dignitate, fed dul-ciflimis promillioni-, bus tuis. Agnofco enim me longe mi-norcm elle tuis mi-ferationibusjfeii dixifti te mihi opitu-latuiumefle. Vide vt ïè fuftentat cogi-tatione promillîo-nis, amp;nbsp;in bac ac-quiefcit.

V. Commémora-' tiüpræteritoriim be neticiorum. Vult enim Deus perficere inchoata bcnebcia, ficut arcJiitedus no tantum initia moli-tutjfed

GENESIS. 179 tur, fed domum vult extruere totam .

V I. Res petenda : Defende me.

VII. Caufa finalis liberationis .• Ne interfi-ciantur mattes amp;nbsp;filii, id eft, ne pereat Ecclefia. Sunt enim caufe finales liberationum , vt ferue-tur Ecclefia, vt agnofcatur Dei prxfentia , amp;nbsp;vt fides confirmetur .

Pernoâauit itaqp ibi nofte ilia, amp;nbsp;accepit de ijs,quæ fibiin manum ve-niebant munus pro .

Efa„ fratrc fio.

Nempe capraS du- exemplo,quod quan centas , hircos vi- quam credimus in ginti, ones ducen- Deum,tamenfactt-... mus eajquæ luntta* tas , arietes viginti, cienda, ne ea prat-camelas laftantes CU termittentes Deum

pullis illaruni trigin tentare videamur. ta, vaccas quadraginta, amp;nbsp;tauros decern, afinas viginti, amp;nbsp;pullos decern. Tradiditc^ in manum feruorum fuo-rum quemlibec gregem feorfim gt;nbsp;amp;nbsp;ait ad feruos, T ran fire ante me, amp;nbsp;facite fpacium inter gregem amp;nbsp;gregem , Et præcepit priori dicens, Si obuiumha-bueris fratrem meum Efau, amp;nbsp;interro-gauerit te, Cuias es ? aut quo vadis ? amp;nbsp;cuius funt iftaquaste præcedunt? Dices , hæc funt lacob ferui tui, eftcç munus miffum domino fuo Efau. Ipfe

N 1 quotp

I8O CAPVT XXXII.

quoqj venit poft nos. Similiter dédit mandata fecimdo amp;nbsp;tertio j amp;nbsp;ciinftis qui feqiiebanturgregemdicens, IjTdem verbis loquimini ad Eiau, cum inuene-ritis eum , amp;nbsp;addetis, quin etiam fer-uus tuns Iacob fequitur nos • Dixit e-nim, Placabo faciem eius per munus, quod me antecedit, amp;nbsp;poftea videbo eum,fiforfitan fuf-

cipiat faciem meam. Surcipeie faciem Præcefsit itacp mu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

nus faciem eius. Ipfe

vero manfit noäe illa in turniis. No-ftu vero conftirgens tulit duas vxores fuas, amp;nbsp;duas an ci II as fuas, atq? vndecim natos fuos amp;nbsp;traiccit vadum laboc. Et accipiens eos tranfmifit eos vitra tor-rcntem, tranfmifit quoqj quicquidha-buir, amp;nbsp;manfit folus. Etluciabatur vircü co donee aurora lutem fpargerecæpit. Et videns quod non poftet ei præualere, tetigitvolam femo-riseius, amp;nbsp;vola fc-moris eius luxata cft, dum illc luda-

genesis.

rctur cutn co. Di-xitcç ad eum, dimit-te me, iam enim af-cendit aurora. Qui refponditj Non dimittamte, nifi benc-dixeris mihi. Et dixit ad eum, Quod eft nomen tuum, refpondit, lacob. At ille nequaquam inquit, lacob appella-bitur nomen tuum, fed Ifracl, quoni-am vt princeps conflixifti cum Deo, Sc eum hominibus, amp;nbsp;præualuifti. Et interrogans Iacob dixit, Die mihi quo appcllaris nomine. Refpondit, Cur fic interrogas de nomine meo ? benedi-xitep ci ibidem. Et vocauit lacob no- „

men loci illius Pni- A^^Pheluaæ lacob.

el, quoniam vidi inquit, Dominvm facie ad faciem, amp;nbsp;falua fafta eft anima mca. Ortufque eft ei Sol poftquam tranfijtPniel. Et ipfe claudus erat in femore fuo, ob id filij Ifrael non come-dunt neruum in vertebra femoris vfcp inpræfentem diem, eoquodtetigerit neruum vertebra in femore lacob.

CAPVT XXXIII.

N 3 Argu-

iSa c A P V T XXXIII.

Argumentum.

I c y T in natura vices /knt diei amp;nbsp;no~ lt;ejlatis eb“ hyemis : Ita in animispiornm perpétua vicij/ttudo eiï tentationum amp;nbsp;con-folationum. Haret Iacob cum iter per fratrit inimici fedes vna cuna familta fallurw elt, nec res humane confiUo extricari pojje vtde-tur. Sed noilu luHatuscum ‘Domino conßr-matur defenditur. ‘Praclare ergo ^u-gufiintu de hac victjjltudine 'Tfal. çS. dixit : Et cum blandiris, pater es, 0“ cum cadts, pater es. Ideo blandiris ne deficiam. Idea cadu ne peream^.

T E X T V S.

LEuans vero lacob oculos fuos, vi-dit venientem Efauj amp;nbsp;cum eo qua-dringentos viros • Et diuifit filios fuos ad Learn, ad Rachelem atq; diias an-cillas, amp;nbsp;collocauic ancillas amp;nbsp;filios il-larum in primo ordine, deinde Learn amp;nbsp;liberos eius. Rachelem aurem amp;nbsp;lo-feph poftremo. Et ipfe præcedens eos, adorauit promis in terram fepties, donee appropinquaret fratri fuo. Efau vero obuiam iJJicurrcns, amplexatus

cfteum,

GENE eft eum , ruitqiie in collutn eius,amp; ofcu-latusedeum, amp;nbsp;fle-uerunt. Attollens autctnociilos fuos, vidit niulieres amp;nbsp;pueros , dixitque. Qui tibi illi ? Re-fpondir, pueri funt,

cedentes ancillæ amp;nbsp;nati corum inclina-runt. Appropinquauit amp;nbsp;Lea cum filijs fuis amp;nbsp;inclinarunt. Poft hæc adduâus

cft lofeph amp;nbsp;Rachel, amp;nbsp;incuruati funt coram eo. Dixit autem ille, Quæ tibi hæcvniuerfa turma? cuiobuiamveni. Refpondit gt;nbsp;vt inuenirem gratiam in oculisdominimei. Et dixit Efau, Eft

mihi multum mi frater , maneat tibi

quod tuum eft. Ad quemait Iacob, Ne quæfo , fi inueni gratiam in oculis tuisj accipe hoc munus meum de manu

mea. Sic enim vidi faciem tuam, quafi viderem faciem Dei, amp;nbsp;bene voluifti mihi.

Acci-

18 4 CAPVT XXXII T.

Accipe quæfo benediâionem, quam attuli quam donauitmihi Deus-Benigne enim mihifecit D e v s gt;nbsp;amp;nbsp;fads habeo, coëgitcp ilium, amp;nbsp;accepit • Et ille ait, Proficifcamur amp;nbsp;eamus, croq^ focius itineris tui. Refpondit illi Iacob, NoIH domine mi, quod paruu-los habeam teneros, amp;nbsp;oues amp;nbsp;boues ladantes mecum , quas fi impulerinc vno die , morientur cundi greges. Tranfeat quçfo dominus meus ante fer-uum fuum,ego fenfim incedam, quate-nus feruntpecora ante me, amp;nbsp;quatenus pueri ferre pofTunt, donee venero ad dominum meum in Seit. Dixit ergo Efau,Conftituam quæfo quofdam de ijs, qui mecum funt, qui tecum maneant. Refpondit Iacob, ad quidiftud? fads eft, fi gratiam inuenio inoculis domini mei. Reuerfus eft itac^ Efau eodem die itinere fuo verfus Seit. Iacob veroprofeduseftin Suchoth , amp;

extruxit fibidomü, fed amp;nbsp;pro pecorib. fuis fecit tabernacu-la. Hine vocatum eft nomen loci illi-us Suchoth.

Capvt

GENESIS. 185

CAPVT XXXIIII.

Argumentum.

Hoc c^vvT continet do^rtnam de cruce amp;nbsp;calamttatibtu piorttm. Cogita enim in ijuanto lutla nbsp;nbsp;periculofaerit fanÜiJJïmus

patriarcha lacob amp;nbsp;propter flnprnm filia, amp;nbsp;propter parrtctdiam, cjao fe filij Stmeon amp;nbsp;Leai contaminarant. ‘Difiamut igitur inta~ entes in hoc exemplum patriarcha nullum Earipum tot aflas amp;nbsp;tant as flu^uum agtta-tiones habere, ejuantas perturbationes habet cor hominis pie amp;nbsp;reEle Deum inuocantis. quot;I^nejuam enim bella bonis, vt ^rojper dixit tn Spigrammatis, nunqaamdifcrimin a défunt. Lt cum quo certet mens pia femper habet.

T E X T V S.

POfthxctranfijc lacob in Salem ciuitatem Sichern, quæeft in terra Cha naan gt;nbsp;poftquam re-uerfusell de Mefo-potatnia, amp;nbsp;cattra-

185 C A P V T X X X 1 1 I I.

nietatus cft é regio-ne illius ciuititis. Emit quoq? partem agri à Hlijs Hæmor,patris Sichern cen-

turn niimmis, in qua fixit tabernacu-liim, ibitp conftitmt aram, Sc inuocauit fortem Dcum Ifraë-lis.

Egrefla cfl: autem Dinafilia Leç,qnam pepererat ipfi la-cob , vt videret fili-as illius terræ,quam vt vidit Sichern filius Hæmor Hiuxi, principis illius terræ , rapuit earn, amp;nbsp;dormiens cum ea, Atrociftlmü vul-COniiUprauit earn nm Ecclefia; lacob Et adhæfit animus flupratio vnica: fl-cius Dina? filiae la- üæDmæ-cob, locuiufqt eft ad cor puellje. Et dixit Sichern ad H.Tmor pattern fuum, Accipe mihi puellam hanc in cóiugcm. Audiuit aufcm lacob,quod die polluif-fet Dinain filiam fuam. FiliJ autem cius erant in agroapud pecora fua, amp;nbsp;ta-cuit lacob donee venirent. Et egrefliis eft Hîcmor pater Sichern ad lacob, vt loque-

G B N E s I s. 187 loquerctur cum eo. Venientes autem filij Iacob de campo atcç audiences, contriftati funt viri illi amp;nbsp;commoti ve-hementer , quod ille ftultitiam opera-, tus effet in Ifraël, amp;nbsp;violaffet filiam Iacob, quod minime fieri conueniebat.

Locutus eft autem Hæmor cum eis, dicens , Sichern filij mei anima adhæfic filiæ veltræ, date quæfo earn illi in vxo-rcin. lungite nobifcum affinitatem, fi-lias veflras tradite nobis , amp;nbsp;filias no-ftras accipitc. Et habitate nobifcum, regio ipfa vobis patebit, habitate amp;nbsp;ne-gocicmini, amp;nbsp;poffefsionem acquiritc inea. Sed amp;nbsp;Sichern ad patrcm amp;nbsp;ad fratreseius ait, Inueniam gratiamin oculisveftris , amp;nbsp;quicquiddixeritis ad me, dabo. Augete etiam pluritnum fu-per me dotem amp;nbsp;munus, amp;nbsp;dabo iuxta quodpetieritis, tantum date mihi pu-ellam hanc vxorem. Refponderunt filij Iacob Sichern amp;nbsp;patri eins cum dolo InGdiofa occul-amp; locuti funt, EÓ ’ quod fororem ipforumDinam pollu-iffer, dixeruntcp adeos, Nonpoffumus facere rem ifiam, vt demus fororem * noftrara homini habenti præputium.

Id eniin

188 CAPVT XXXIII I.

Idenim probro nobis efl'et. Verunta-meninhocconfentiemus vobis, fi vo-Jueritis eflefimiles noftri, amp;nbsp;circumci-fus fuerit in vobis omnis mafculiis* Tunc dabimusfilias noftras vobis, amp;nbsp;Alias veftras accipiemus nobis, habilt; rabimuftp vobifcum, amp;nbsp;erimus vnus popukis. Quod fi non audieritis nos, vt circunicidamini, tollemus filiam no-ftram , amp;nbsp;recedemus. Placuerunt vero verba illorum cum ipfi Hæmor, turn Sichern filio eins. Etiuiienis quidem nihil cundatus elt facere rem iftam- Deperibat enim filiam lacob, eratqp ho-noratior omnibus qui erant in domo patris fui.

Venir itaep Hæmor amp;nbsp;Sichern filius eins ad portam ciuitatis, locutieg funt cum ciuibus dicentes, Viriifti pacific! funt erga nos , amp;nbsp;volunt habitare in nofira regione in eaq^ negociari, Et terra quidemfatis amplaeftcoram eis-Filias eorum accipiemus nobis in vxo-res, amp;nbsp;dabimus eis filias noftras • Verum in hoe confentiunt nobis viri illi, vtnobifcum habitent j cocantqj nobif-cum in vnum populum, ft circumcida-tur apud nos omnis mafculus, ficut ipfi circuin-

GENESIS. 189 circutncifi funt. Pecora amp;nbsp;facultates

illorutn, atcç omnia eorum iumenta, nonne noftraerunt ? Si tantum acquie-uerimus illis , vt nobifcum habitent. Obfecuti funt itacç ipfiHæmor amp;nbsp;Sichern filio eins, omnes qui egredieban-tur portam ciuitatis fuæ, amp;nbsp;omnis ma-fculus circumcifus eft j quicuntç egre-dicbatur portam ciuitatis fuæ. Tertio itacç die, cum effent in dolore ciues, duo filij Iacob, Simeon amp;nbsp;Leui, fratres Dinæ, arreptis gladijs fuis, vrbem in-troieruntconfiden- Quicquid déliter , amp;nbsp;occiderunt rant reges pleftun-omnem mafculum. turAchiui.

Quin amp;nbsp;Hæmor atqp Sichern filium cius trucidanunt in ore gladij, tulc-riintcp Dinam ex domo Sichern, amp;nbsp;abierunt. Filij veto Iacob venientes fu-per occifos, diripuerunt ciuitatem, eo quod polluiffent fororem fuam. Oues quoep amp;nbsp;boues atep afinos illorum , amp;nbsp;quicquid erat in vrbe, amp;nbsp;in agro ra-puerunt- Sed amp;nbsp;cunftam fubftantiam illorum, amp;nbsp;omnes paruulos atep vxores illorum duxerunt captiuas amp;nbsp;diripuerunt vnà cum omnibus quæ erant in domo.

Dixit

ipo 'c A P V T XXXIII I.

Dixit veto Iacob ad Simeon amp;nbsp;Leui, turbaftis me, puti-dumque rcddidiftis coram Chananço amp;nbsp;Pherifæo , amp;nbsp;ego quidem pariio fum numero . Illi ergo congregabuntur adiierfum me, amp;nbsp;tru-cidabunt me, deleborcp ego amp;nbsp;domus mea. Illi veto refponderunt, An ergo vt fcorto abutiforore noftradebuit?

CAPVT XXXV.

Argumentum.

IK HOC capite duo loci potifflmunt (on/idcrtntitr, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deproteilionediut-

na. textw diferte affrmat 'vicinis gentihm panorent dminittts incujfitm fuijjè, ne auderent familiam lac ob perfet^ui. Sic tgt;4tttla interrogeât tn , cur Leonis Spifiopi 'P^aniorationepermotus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pepercijjet,

dixit fi vidijji fenem afiantem Leoni, fpecie fupru humanam terrihilt mtnitantem et mortem, ni/iJuppltcihus parceret. Ita etiam ter-rtbtlium tyrannorum tmpetum fipe Deus fran^it. lt locus eil exemplum to-leran-

genesis. I91 hrAtitta Iacob in magna vi tempeftatum amp;nbsp;concurfit calamttatum. 'Didtt Iacob fanera charijjima coniagis iR^cheli!, i^aa in parta rxttngattar, amp;patris Ifaac fenio confetti, GJquot; h.mc maefliciam conceptam exobita conian-Itijfimoram hominam aaget tnccfta lonfaeta-do 'R^ben primogeniti cam nouerca Bilha-Sed tarnen in tot tantit amp;nbsp;tarn acerbis cala-tnitatibw lacet proprium deem Scckfia, ‘videlicet tolerantia amp;nbsp;inaoeatio petens amp;nbsp;ex-pe^ans à Deo mitigationtm arumnaram^,

T E X T V S.

DI X 1 T autem Devs ad Iacob, Surge amp;nbsp;afccn-de in Bethel, amp;nbsp;ha-

bita ibi , faciefq3 ibi morte eripuit^dein-altare Deo, qui ap.

paruit quando fu-

giebas Efau fratrem tuum. Et dixit Iacob ad domum fuam, amp;nbsp;ad omnes qui fecum erant, Abijcite deos alienos, qui in medio veftri funt, amp;nbsp;mundaniini, ac

mundate veftimenta veftra.

Surgite amp;nbsp;afeendamus in Bethel, vt faciamus ibi altare Deo, qui exaudiuit me in

C A P V T me in die tribulatio-nis meæ , amp;c affuit mihi in via quam ambulaui.

Ad ipfum ore meo clamaui, amp;nbsp;exaudiuit De-us, amp;nbsp;attendit voci deprecationis meæ. Bene-diftus Deus, qyi nonamouit orationcm meam, amp;nbsp;mifericordiam fuam a me. Hoceft, Deut eft promtißimus adaudiendum,modu nos protn-ti fimus ad clamandum.

Dederunt ergo ei omnes dcos alienos, quos habuerunt in manu fua, amp;nbsp;inau-res) quæ étant in au-ribuseorum. At il-le dcfodit eos fubter quercuni, quæ erat iuxta Sichern. Cum-que emigrarent, terror Dei inuafit omnes per circuitum ci-uitates illas, vt filios Iacob non pcrfc-qucrcntur.

Venit igitur Iacob Luzam , quæ eft in terra Chanaan, ipCa. eft Bethel, ipfe amp;nbsp;omnis populus,qui erat eum eo. Et 'ædificauitibi altare, amp;nbsp;appellauit locum ilium, El Bethel,ibi enim appa-‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ruit

GENF. SIS. ipj

mit ei Deus, cum fugeret fratrem fu-um. Mortua veto eil Debora nutrix Re- MorsDeborx.

beccæ, amp;nbsp;fepulta eil ad radices Bethel, fubter quercum, voeätumq^ eil nomen loci illius , Qnercus fletus • Rurfus ap-

paruit Deus Iacob, poftquam reuerfus eil de Mefopotamia Syriæ, benedixitque ei dicens , Nomen tuum eil lacobjNon vocaberis vitra la-

cob, fed Ifraël erit nomen tuum, voca-tumcç ell nomen eins Ifraël. Dixit veto ad eum Deus , Ego fum Deus om-nipotens , crefce amp;nbsp;multiplicare, genres amp;nbsp;gentium congregatio ex tepro-dibit - Reges de lumbis tuis cgredien-tur , terramqp quamdedi Abraham amp;nbsp;Ifaac, dabo tibi amp;nbsp;femini tuo poll te. Afcendit itaqpDeus àb eo, in locovbi locutus fuerat cum eo. Pofuit autem

Iacob llatuam lapidcamin eodcm loco , in quo cum eo locutus fuerat, li-bans fuper earn libamen , amp;nbsp;fundens fuper cam oleum. Vocauitcp nomen loci illius , in qgO De- Eodcm loco Ic-O US fue-

194 c A P V T XXXV.

usfucratcum eolo- roboam vitulumau-curus, Bethel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æ co'locauit, vt

videretur fequi exemplum patrum, qui ibi Dcum adora lient. Mutant igitur prophetæ honeflam appellationem veterum , Sc nommant hune ipfum locum 15e-thauen , id efl , domum fceleris, vt taxari impi-um tultum populus intelligeret , ncc dteipete-tur raentione exemph patruin .

Erprofeeti finit de Bethel, cumep abefient iugern arui ab Ephratha, pepe-rit Rachel , amp;nbsp;ob difficulcatem partus periclitari cx-pit, cumq^ fie graui-ter haberet in partu fuojdixit ad eam ob ftetrix, Ne timeas,

Nam amp;nbsp;hune habebis filium. Cumep ef-flaret animam, moriebatur enim, vo‘ cauit nomen eins Benoni. Mortua ergo eft Rachel, amp;nbsp;fe-pulta eft in via, quæ ducit Ephratam , hoc eft, Bethlehem. Et collocauit laeob ftatuam ad fepul-chrumeius. Hxc eft ftatua monumen-ti Rachel vfcp in præfentem diem-Profedus ergo Ifraël retendit ta-berna-

CENE bernaculum fuû vitra turrim Eder. Eaâumcp eft cum ha bitaret Ifraël in ea regione , vt abiret Ruben, amp;nbsp;dormiret cum Bilha concubi-na partis fui, quod audiuit Ifraël.

Etant autetn filij Iacob duodccim, Filij Leæ, primogcnitus Ruben , Simeon, Leui, luda, Ifafchar amp;nbsp;Zebulon. Ei-lij Rachel, lofeph amp;nbsp;Beniamin. Filij autem Bilhæ ancillæ Rachelis , Dan amp;nbsp;Naphthali. Filij Zilpæ ancillæ Leæ, Cad amp;nbsp;Aifer. Hi funt filij' Iacob, qui nati funt ei in Mefopotamia. Et venit Iacob ad Ifaac pattern fuum in Mamre in Kiriat Arbe, quæ eft Hébron, in qua peregrinatiis eft Abraham amp;nbsp;Ifaac. Fuerunt autem dies Ifaac centum an ni

amp;oftoginta- Etde-ficiens mortuus eft, colleétufqt ad populos fuos fenex amp;nbsp;fa-tur dictum , amp;nbsp;fepe-

lierunc eum Efau amp;nbsp;Iacob filij fui.

O a

Du-

19^ CAPVT XXXVI.

CAPVT XXXVI.

Argumentum.

®vc£nt/5 annii, i^uibm lazob cum f öfter ié i» tÆgypto fitit,tiuraHtt regnum Ed.nt. Toil egreftùm ex ^Ægypto rurjm dt-U'fti eil Idunjitu in ducutus, per lt;juos guber-nut4 eil vft^ ad tempui Dauidie, lt;^ui domuie tdumaam. tgitur inutilif eil hac ge~ nealogia Sfau. in ea confticimm glo-riam ôquot; fiorem hominum impiorum tn bac vît A, ejui abundant dignitate, opibm, fuccejft-but, tenent imperia C régna mundi, aut negUgunt aut premunt piof, ficut Edomtta fuperbe defpexerunt Iacob cum ftta poft'erita-te. Econtravero Iacob, ijui habetpromt/fto-nem (èquot; veram Sccleftam gubernat, mifera-biliter premitur domefticü câquot; alijs arumnis. Inhanc imaginem tntuentet d'fcamut lyualii fit Scclefta, nec ab ea propter ftandalum cru-cif deficiamui.

T E X f V S.

Ha e autem funt generationcs E-dom, ipfc eft

Edom. Efau duxe-

rat

GENESIS. 197 rat vxores de filiabus Chanaan j Ada filiam Elon Hethaci, amp;nbsp;Aholibama fili-am Ana filiam Zibeon Hiiiæi, Bafmath quoqß filiam Ifmaëlis fororcm Neba-ioth. Peperit autein Ada ipfi Efaii Eli-phas. At Bafmath peperit Rehiiël- A-holibama peperit lehiis , lalam atquc Corah. Et hi fiint filij Efaii, qui nati flint eiin terra Chanaan. Tnlit autem Efau vxores fuas amp;nbsp;filios amp;nbsp;Alias gt;nbsp;amp;nbsp;omnes animas domus fua:, pecora fua amp;nbsp;ornamenta fua,cundamqß polTefsio-nem fuam, quam coparauerat in terra Chanaan, amp;nbsp;recefsita fratrefuo lacob in aliam regionem. nbsp;nbsp;nbsp;EßucefluUcob.

Plurimæ cnim erant facilitates eoru, nec nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Opulentia la-

potcrant habitare Ci mul, fed nec terra percgrinationum eorüm fuftinebat cos, propter multitu-dinem gregiim. Habitauit autem Efau in monte Seïr. Et Efau eft Edom. H« autem funt genera- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Efau.

tiones Efau patris

Edom, in rriote Seïr. Et haK funt nomina filiorfi Efau, Eliphas filius Ada vxo-ris Efau , Reguël filius Bafmath vxoris. Efau. Fueruntcß Eliphas filij Theman,

O 3 Omar,

ipS C A P V T XXXVI.

Omar, Zepho, Gathamamp; Kenas. Por-ro Thiinna fuit pellex Eliphas filij E-fau amp;nbsp;pepcrit ipfi Amlec,Exod..7. Amalec, amp;nbsp;ni funt

filij Ada vxoris Efau. Ifti vero fiicrunt filij’ Regiiël, Nahath, Zera, Samma amp;nbsp;Miza. Ifti fiierunt filij' Bafmath vxoris Efau. Ifti fuerunt filij' Aholibania,filix Ana,filiæ Zibeon vxoris Efau,quos pe-pcrit ipfi Efau, Iehus,Ialamamp; Korah.

Ifti funt duces fi- „ . .

Iiorum Efau, filij E-

liphas primogeniti Efau. Dux The-man, dux Omar , dux Zepho , dux Relias , dux Korah, dux Gatham, dux A-malec. Ifti funt duces ex Eliphas in ter-raEdom, amp;nbsp;hi funt filij'Ada. Hiquocp funt filij'Rehuël filij Efau , Dux Nahath , dux Zerah , dux Samma, dux Miza. Ifti funt duces ex Rehuël in terra Edom , amp;nbsp;hi funt filij Bafmath vxoris Efau. Hi autem filij Aholibama vxoris Efau, Dux lehus , dux lalam , duxKorah. Ifti funt duces ex Aholibama fi-lia Ana vxore Efau. Hi itaque funt filij Efau,amp; hi duces eorum, Is eft Edom.

Ifti veto funt filij

Seir Horai habitan- chim deleuit Domi-tcs in

GENE tes in terra,Lothan, Sobal, Zibeon amp;nbsp;A-na. Item Difon , E-zer , atq? Difan. Et hi flint duces Horæi fill) Sei’r in terra E-dom. Fuerunttp filij Lothan,Hori amp;nbsp;He-man . Soror vero

Lothan Thimna. Et ifti filij Sobal, Al-uan amp;nbsp;Manahath , Ebal, Sepho, atque Onam. Et illifuntfilij Zibeon, Aia, Ana. Hie eft Ana, qui inuenit mulos in deferto, cum pafeeret afinospatris fui Zibeon.'Et ifti funt filij Ana, Difon, amp;nbsp;Aholibama, filia Ana. Hi veto funt filij Difan, Heinbdan ,Esban , Ithran, atq? Cheran. Ifti funt filij Ezer, Bil-han, Zahæuan,amp; A can. Et hi filij Difan, Vzamp; Aran. Hi Vz, lob.cap.«, duces Horæi , dux Vir erat in terra Vz Lothan, dux Sobal, quot;“quot;'»quot;quot;lob.

dux Zibeon , dux Ana, dux Difon, dux Ezer , dux Difan. Ifti funt duces Horæi,fccundu duces eorum in terra Seir.

Reges autem qui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Uumæi.

regnaueruntin ter- ° ra Edom, antequamhaberent regem fi-

O 4 lii If-

200 CAPVT XXXVI.

lij Ifraëlfunthi. Regn a uit in terra E-dQtn Belafilius Beor , amp;nbsp;nomen ciuita-tis Rïæ Dinhaba. Mortuo Bela rcgna-uit pro eo lobab fi

lins Zera de Bozra, Bozra, Efa.6?. ciimq^ mortnus effet lobab , regnanic pro eo Hufamj de terra Theman. Mor-tiio Hiifam regnauit pro eo Hadad, filins Bcdad , qui percufsit Midian in campo Moab, amp;nbsp;nomen ciuitatis eins Auith. Hadad mortuo regnauit pro eo Samla de Mafrcca. Mortuo Samla regnauit pro eoSauI, de Rchoboth flu-uio. Mortnus vero eft Saul, amp;nbsp;regnauit proeo Baal Hanan, filius Achbor. Sed amp;nbsp;Baal Hanan filius Achbor mortnus cfl, amp;nbsp;regnauit proeo Hadar, amp;nbsp;nomen ciuitatis fuæ Pahu . Nomen vero vxoris fuæ Mehetabeël, quæ fuit filia Matred, filia Mezahab.

Hacc ergo fuut nomina ducum Efaii iuxta familias fuas, amp;nbsp;inxta loca amp;nbsp;nomina fua,dux Thimna, dux Aluah, dux letheth, dux Aholibama, dux Ela, dux Pinon, dux Kenaz , dux Theman , dux Mibzar,dux Magdiël,dux Iram. Ifti in-quam funt dnces Edom, iuxta habita-tiones fuas in terra polfcfsionis eorn-Ipfe eft pater Edomæorû. C a-

genesis.

201

CAPVT XXXVII.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Argumentum.

ILI G £NT I SS IM E conftderetur hi-fioria lofeph, per ejnem rcgnum tÆgypttum eo temporeflorentijfimumconftltutum eü, amp;nbsp;P’^op^g'^ta ver it religto in mugmt tÆgypti parte, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;doUrinamgrauijjimam, amp;

grattljlmam confolationem nobie proponit de Scdefia , eju.tm teftatur in hac vita regi ac /eruari à Deo fine prafidijs humants, amp;nbsp;tandem glorißcari, etfiante cataflrophen varijs calamitatibns exercetur. deinde lofiph eil ilinfire exemplum omnium vire uturn prima tèquot;fetunda tabula, vt ferles hifloria oßendit. ‘l’oflremo arumna Ù Itberatio lofeph funt ty-puspajfionis amp;nbsp;Vidoria Chrtfii.

T E X T V S.

HAbitanit autem Iacob in terra

Chanaan, in qua pater funs pcre-grinatuseft. Et hæ funt generationes Iacob. lofeph cum effet decem amp;c fepté lofeph anno fe-annotum pafcebat cura fratribus oues. venditus eft , vuien-

O 5 Et iple

ceperunt. Dixit enim adeos. Audite quæfo fomniiim iftud, quod vidi: Pu-tabam nos ligare manipulos in agro, amp;nbsp;ecee confurgens manipulus meus e-redus ftabar,amp; vcftri manipulicircum-ftantes adorabantmanipulum meum.

R efpon-

G H N E s I s. 203 Refponderunt auté fratres eius, Nun-quid regnando regnabis fuper nos, aiit dotninando dominaberis nobis ? Conceperunt ergo maiores flammas odij aduerfus cuin propter fomnia atcp fermones eins. Et rnrius fomniaint ali udfomnium, quod narrans fratribiis fuis ait, Ecce fomniaui quoqp amp;nbsp;hoc fomnium, Vidi qnafi Solem amp;nbsp;Lunatn vnà cum vndecim ftellis adorare me. Hoc cum recitadet patri fuo amp;nbsp;fratri-bus fuis, obiurgauit eum parer his ver-bis : Quale eft fomnium iftud quod fomnialli ? Nunquid vcniendo venie-mus ego amp;nbsp;mater tua amp;nbsp;fratres tui, vt abijciamus nos ad pedes tuos in ter-ram/ Inuidcbant igitur ei fratres fui, pater veto eius couferuabat verbum iftud.

Cumq; abijflcnt fratres eîus vt paf-cerentoues partis fui in Sichern , dixit Ifraël ad lofcph, An non fratres tui pafeunt oues in Sichern ? Venimittam te adeos. Refpondit ei, Ecce ego, Di-xitq? ad eum, Vade quæfo, amp;nbsp;vide fi in pace fint fratres tui. obedientU lo-amp; fi pax lit OUlbuS , feph erga patrem .

Si rc-

204 C A P V T XX XVI T.

amp; renuncia inihi quid agatur. Mifit itaqj eumdevalle Hebron, vt veniret in Sichern.

Inuenitautemeiimvir erranrem in campo,qiii interrogans aiebat j quid quæris ? Refpondit, Fratres meos qux-ro, Indica quæfo mihi vbi pafcant grc-ges- Et dixit vir ille, Profedifunt hinc, audiui autcmeos dicentes , Eamus in

Dothan. Perrexit itacp lofeph polt fratres fuos , amp;nbsp;inuenit eos in Dothan-Videntcs vero eu Cruentâ confilii

à longe, antequam fratrum lofeph pu-gnantia cum luce

ilium occidercnt fermones inter fe communicabant, Eccc fomniator ille venir. Nuncigitur venire amp;nbsp;occidamus cum, amp;nbsp;proijciamus eum invnam ci-fternariim, dicemufq;, Fera pefsima de-uorauit eum , amp;nbsp;videbimus quid illi profint fomnia fua-

Audiens autem hæc Ruben , libera-uit eum de manibus corum, amp;nbsp;dicebar, Non interficiamus animam eins. Er rurfum dixit ad eos Ruben, NecfFude-ritis fanguinem, fed proijcirc cum in cillernamillam,quæ cftindeferto, Sc manuin

C ï N E s I s. 20$ manum ne miferitis in eum. Volebat en un ereptuin de manibus eoruin re-flituere patri fiio.

Fadum eft autem cum venifTet lo-feph adfratres fuos,exuerunteuni non modo tunica, fed etiam polymita, qua

eratindutus.Et pre-hcnfum côiecerunt in cifternam vacu-am, in qua non erat aqua ? Et fedcntes comederunt panem, amp;nbsp;leuatis oculis fuis

Ifmaëlitarum venire de Gilead, amp;nbsp;ca-melos eorum portantes aromata,amp; rc-finam amp;nbsp;ftaden. Ibant autem vt de-fccnderent in Aegyptnm. Dixit ergo ludafratribus fais. Quid nobis pro-deft, fi occiderimus fratrcmnoftrum, amp;occultauerimus fanguincm ipfius ? Venite amp;nbsp;vendamus eum Ifmaëlitis, nec manus noftrx fint in co. Nam fra

ter nofter amp;nbsp;caro noftraeft , amp;nbsp;acquic-uerunt fratres fermonibus illius. Et prætereuntibus Midianitis negociato-ribus, extraxcrunt illi lofcph de cifter-na, amp;nbsp;vendideruntenm Ifmaëlitis vi-ginti argenteis , qui duxcrunt lofcph in Ae-

2O6 ’cAPVT XXXVII» in Aegyptum . Cum aiitem reucrtere-tur Ruben ad cificrnam, amp;nbsp;non iniie-niret puerum in ciftcrna , fciditvcfti-menta fua, amp;nbsp;rediens ad fratres fuos dixit, Puer nonadcft, amp;nbsp;ego quo va-dam ?

Tulerunc itacp tunicam lofeph, amp;nbsp;madantes hircum caprarum , tinxe-runttunicam infanguine,amp; mittentcs tunicam illam polymitam, curabant dcfcrri adpatrem fuum ,amp; nunciari, Hancinuenimus , vide vtrum lit tunica filij tui, an non. Et agnouit earn, dixit-que , Tunica filij meiclt, Fera pefsima deuorauit eum , lacerando laceratus eft lofeph. Sciditq? lacob veftimenta fua, amp;nbsp;circundedit faccum lumbis fuis, „

„ , nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r «U amp;nbsp;fqualorcpro-

amp; luxit filium fuum calam.tatem Io longo tempore. Sur feph annos viginti rcxeruntautem om- «fuos.

nes filij cundæq^ filiæeius, vt confola-rentureum, fed nokntconfolationcni admittere, amp;nbsp;ait, Defcendam ad filium meum lugens in fof-

fam , Flcuitqt fuper Nulla ex re hu-eum pater fuus.Por- , ro Midianitx vendi- piunt, quamcxcaquot;

dcrunt

SIS. 107 lamitate Sc turpitu-dine liberorum, fic-ut econtra magnam eis Ixtitiam affert virtusamp; res fccun-dx liberorum.

CAPVT XXXVIII.

Argumentum.

^iSTo\i^ de incefta confuetudine ludit foccri nbsp;nbsp;nurw Th um ar propter duai

caitfas in hoc capite recitatur, Tnmum propter genealogiam Chrifii, tn ^ua fit menti» feminis ztntinm , vt ßgnißcetur Sccleßam non modo ex ludais , vernmetiam ex genti-bm colligendam ejfie. T)etnde vt difiernamns lapfmfanllorum à furoribm impiorum, ejui perfieuerttnt in de/ilJis contra confctentiam, 'Dnlt enm not Ueui agnoficere noftram infirm-tatem , amp;nbsp;vigilantes tfiè contra Dtabo-li tnfidias . Unit amp;nbsp;lapfis rurfitcs erigi ex-emplis fandorum , ^ut ^uan^uam magno, vainer a acceptfient, tarnen rarjiu ßtnatiJunt.

T ^E. XT \ S.

Faäuni

2O8 CAPVT X X X V ï 1 I.

FxXâumeft autem eodem teinporc, vt defcenderet luda à fratribus fuJS, amp;nbsp;diuerteretad virü * Odollamiten, nomine Hira , viditqj ibi Iiidafiliam hominis Chananæf, qui Sua appellabatur, dii-xiceam vxorem. Cû autem ingrefTus efTetad earn, conccpit amp;nbsp;peperit filium, quem vocauit ipfe Ger. Etirerum con-cipicns pcperit fili- Ger nomen ha-um , Si ipfa vocauit * pcregnnatio-eum Ona. Etadijci- quot;Lî .’J?’quot;;?' ens peperit adhuc licitate. filiumjvocauitq^ no

men eius Sela, amp;nbsp;erat in Chefib quan-do peperit cum.

Et accepit luda vxorem primogeni-to fuo Ger, nomine Thamar, Et fuit Ger primogenitus ludæ malus in con-fpeftu Domini, amp;nbsp;interfecit eini Do MIN vs. Dixit ergo luda ad O-nan, Ingrederead vxoremfratris tui» amp;contrahe cumcamatrimonium, vt fuftitcs

aio CAPVT XXXVIII.

recreatiis afcendebat inThimnath ad tonfores ouium fuariim, ipfe amp;nbsp;Hira paftor eius OdoIIamites. Niinciatumcp eft Thamarper dicentein, Ecce focec tiius afcendit in Thimnath , vt tondeat cues fiias. Itai]^ depofitis viduitatis ve-flibus, afTiimfic pe

plum quo feoperiiit Tharaar cupien»

1 o r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mater ventuii

liberatoris inceftani dit in oftio oculo- commtxtionemcum

rum , quod eft iuxta Ibcero viduitati an-iter , quod ducit in

Thimnath. Vidit enim creuifTe Selam, amp;nbsp;feilli nondatam in vxorem,

Videns autcm earn luda fufpicabatur earn meretricem efle. Openierat enim faciem fuam ne agnofceretur. Decli-nans ergo ad earn in via, dixit, Age, fine quæfo ad te ingrediar . Nefciebat cnim quod nurusiua eflet. Illa vero refpondit, Qiiid dabis mihi, vt ad me ingrcdiaris? Qjii dixit, Mittam tibi hœdumdegregibus- Refpondit ilia, Si dederisarrabonem donee miferis- Qui air. Quid vis tibi pro ariabone dari? Refpondit, Annulum tuum amp;nbsp;amiâum tuum , amp;nbsp;baculum quern manu tenes-

Dans italt;5 ci ingreffus eft ad cam, Sc conce-*

genesis. in concepît ex eo. Et furgens ilia abijt, pofitoqj peplo fuo, induit veftimcnta viduitatisfuæ.

Mifit autem luda hœdum per pafto-rem fuum Odollamiten , vt reciperet pignus quod dederat niulieri, fed non inueniteam. Interrogauit igitur homines illius loci dicens, Vbi ell ilia me-retrix, qux fedebat in biuio. Illi re-fponderunt, Nulla fuit hîc mcrctrix. Reuerfus eft igitur ad ludam, dixitep illi, Non inueni cam , fed amp;nbsp;homines loci illius dixerunt mihi, nunquam fe-diffc ibi fcortnm. Et dixit luda, habeat fibi, Ne fimus nos in contemtu.

Poft tres ferme menfes nunciatnm eft ludæ à dicente,Fornicatacft Tha-mar nurus tua, 8c ecce ex fcortatione concepit. Dixitq? luda, Prodneitecam vt comburatur. Quæ cum educerctur, mifit ad focerum fuum, dicens, E viro cuius hæc funt concepi, addiditque, cognofee cuius fit annulus amp;nbsp;amiöus amp;nbsp;baculus. Et agnouit luda amp;nbsp;dixit, luftior meeft, quia non dedi earn filio meo Sela, nec adiccit vitra cognofccrc cam.

Cumœ adueniffet tempus vt parcrec P 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfa.

ÎI2 C A P V T XXXIX.

ipfa, Ecce gemini in vtero eins, amp;nbsp;in pariendo vnus manum exeruir, amp;nbsp;acci-picns eum obfletrix , circumligabat «occinco filo dicens, Ifte egredietur prior. Faéiumcç eft vt is reduceret manum fuam, amp;nbsp;eccc cgrcfTus eft frater eius, dixitqj illa, Cur rupifti tibi ruptu-ram? Etvocatum eft nomen eius Parez, Pofteaegrefluseft frater eius, in cuius manu filum coccineum erat, amp;nbsp;Tocatum eft nomen eius Zarah.

CAPVT XXXIX.

Argumentum.

IN HOC capite non tantum lonfldere-tur exemplum cafiitattf,fed etiam tefltmoni-ttm de prafintia Det in arumnü fanElorum iuxta di£tum, “Prope eil Domtnus bit cjui trihulato/unt corde, cj- humtiesJpiritufalua-ttt. Etßenim lofephnouaprocella obrultur, ^propter futiles fufnctones adultetijin car-eerem centjcttur : tarnen non deferitur à Deo, vt in libro fapientia cap. to. dulcijftme firtbi-tur : Saplentia feu venditum iuflum tto» derehqutt, fed 4 peccatoribut Uherauit

eum.

genesis. 2IJ turn, dejcendit^ cum illo in foueam. Sic Du~ nielu 3. dicitur : tAngelui Domini defcen-dit cum tA^Ariu amp;nbsp;Jócijs etui in fornucem. Huttu igitur prlt;tfentilt;e O' auxili] fiducia ac-^utefcamut, amp;nbsp;à Deo petamm amp;nbsp;expeileiiNit vel UherAtionem vel mttigationem-gt;.

T E X T V S.

PO RR o lofeph duftus cftin Ae-gyptum,emitcp eum Potiphar cubicula-rius Pharaonis,prin ceps Laniorum, vir Aegyptius de manu Ifmaclitarum,qui pcrduxeranteum illuc. Et fuit Deus cum lofeph, amp;nbsp;erat vit incundis profperc agens, verfans in domo domini fui Aegyptij. Viditcp herus eius, quod D o m i n v s effet cum co, quodqj omnia quse agebat lofeph, Dominvs in manu eius fortunarct.

Valuit itac^ lofeph gratia apud herum fuum, feruiuitcp ei, qui quidcm confti-tuit eum fuper domiim fuam, amp;nbsp;omnia quæ habebat tradidit inmauumcius. Ab eo ergo tempore , quo conftituit cum fuper domum fuam, amp;nbsp;fuper om-P 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nia quae

214 C A P V T XXXIX.

niaquæhabuitJ benedixit DominvS domui Aegvptij propter lofenh, fuittp bencdidio D omi-NI fuper omnia quæ habuit, fiue domi (i-uein agro. Reliquit igitur omnia quæ ha bebat in manu lo-feph, nec quicquam cum CO nouerar,nifi panem quo vefceba-tur.

Erat auté lofeph pulchra facic amp;nbsp;de-corus afpedu. Fa-ôumqp eft poft hæc verba, vtvxorheri fui conieftis in lo-feph oculis, diceret : Dormi mecö, Qin recufansaitadvxoremdominifui. En herus meus no cog-nouit mccum quicquam in domo,quin cunfta quæ habet tradidit in manum meam, neque quicquam tarn magnum alienarit,præter te,

genesis. 215 lius es. Quomodo igitur pofTumhoc malum facere amp;nbsp;peccare in Deum ? Talibus verbis per lingulos dies vtcba-tur ad lofeph , ipfe ramen non gercbat ei morem , vt dormirec cum ea, aut cum ea vcrfaretur.

Contigit ergo quodamdie, vt do-mum veniret lofeph, vt faceret opus fuuin, nec eflet quifpiam ex fanuliari-busindomo, ibi ilia apprehenfa vefte eins dixit, Dormi mecum. Sed reliâa vcfte fua in manu illius fugit , amp;nbsp;cgrcf-fus eft foras. Cumq; vidiflet mulier , quod reliquiflet veftem fuaminmanu eius,fugilfetq^ foras,vocauit domefti-cos fuos, amp;nbsp;dixit ad eos. En introduxit ad nos virum Ebrœum,vt nobis illu-deret, ingreffus eft ad me, vt colret mecum. Ego veto fublata voce clamaui, cumcp is audiret me attollere vocem amp;nbsp;clamare , vefte fua apud me reliâa aufugit amp;nbsp;egreffus eft. Et depofuit veftem eius apud fefe, donee veniret herns eius domuni. Tunc vfa eft ad cum hifee verbis , Venir ad meferuus Ebrx-us, quern adduxifti nobis vt illuderet mihi. Cum veto fuftuliflem vocem mc-amamp;clamarem, relifta vefte fua apud

P 4 me, fu-

il 6 CAPVT XXXIX.

me,fugit foras. Audiens itaqj dominus eius verba vxoris fuæquibus fue-rat vfa, Sic fecit mihi feruus tuus gt;nbsp;flammas irarum concepit j tollenftp he-rus lofeph coniecit eum in carcerem, in eum videlicet locum, vbi vinôi regis conclut renebantur, Et lofeph fuit il-licin carcere.

Fuit autcm D o-MiNvscum lofeph, amp;nbsp;inclinauit ad eum mifericordiam , 'Sc dédit ci gratiam in confpeéiu principis carceris, qui tradi-dic in manum eius vnîucrfos vindos, •

qui in cuftodia tenebantur, amp;nbsp;quæcun-quc erant facienda ipfe faciebat. Nec quicquam nouerat præfeétus careens in manu fua. D o m i n v s enim erat cum illo, amp;. qiiicquid faciebat ipfe, for^ tunabat.

CAPVT XL.

Argumentum.

genesis. 217

'K T10 hnitis capitis docet ijna~ Itsfuerit lofeph in carcere. Tanta enim ma-gnitadine antmi in carcere praditus fait, z/t relitjiios captiitos confirmaret, amp;ß tjnemforte confternatum zjidebat, hanc confolatione erigeret. quot;Deinde cum diferte tribuat inter-pretationem fomntorum fapientia Dei, ipfo fa£lo oflendit fe depanere fiduciam admi-rationem propna tndufiria gloriari in folo Deo- quot;Pofremo incredibtli patientia mode fia ßc défendit fuam innocentiam, vt non patefaciat immane ßelus ßatrum,, fed td t^uafi-velo quodam obtendat, amp;nbsp;cognatoßn-guini nuilam infamia not am inura^.

T V. y. T N s.

HIs itacß geftis accidit , vt régis Aegyptij pincerna amp;nbsp;piftor pec-carent aduerfiis dominum fuum regem Aegypti , Iratufcp eft Pharao aduer-fus duos præfeélos , nempe aducrfus præfeétum pincernarum , amp;nbsp;aduerfus præfeâum piftorum. Et coniecit eos in carcerem, in domum principis La-niorum, in ilium locum, in quo lofeph vinftus tenebatur. Et præfecit prin-ceps Laniorum illis lofcph, qui amp;nbsp;mi-

P 5 niftra-

2i8 ca pvt XXXI X. niftrabat eis, fueruntq; aliquot dies in carcere.

Viderunt autem vtcrfp pincerna piftor régis Aegyptij foinnia,eadeni node, quift]? fuum fomnium, vtriufcp fomnium habebat fuam interpretatio-nem. Adquoscuin introijlTec lofeph nianc,amp; vidiiTet eos triftes ,interro-gauicpræfedos Pharaonis, quifecum eranr in carcere do- „ , mini fiii diccns,Cur rumnis'^'^ triftior eft hodic quam foiebat effe facies veftra , Qui refpondebant ei, Somnium vidimus, amp;nbsp;non eft qui interprctetur nobis. Di-xitcp ad eos lofeph, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, r u

, Tx • r • Modeftia lofeph. An nonDeiluntin-terprctationes ? Narrate quæfo mihi.

Recttauit itaque

' Somnium pmcer-princcps pincerna- „æ. rum fomnium fuum

ipfi lofeph, dixitcpei, Cumegofom-niarem, en vitis erat coram me, amp;nbsp;in ipfa vite erant tres propagines . Vitis veto erat fimilis germinanti , amp;nbsp;afcen-debat flos eins , amp;nbsp;botri eins ad matu-ritatem perduxerunt vuas. Sed amp;nbsp;calix Pharaonis crat in manu mea, amp;.ac-ccptas

genesis. 219 ceptas vuas exprefsi in calicem Pha-raonis, Sc tradidi calicem in manum Pharaonis. Dixit vero ad eum lofeph : Hæc eft interpréta- .

T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Interpretatio.

tio eius, Tres pro-

pagines, tres dies funt, poft quos ex-tollet Pharao caput tuum , amp;nbsp;reftituec te in gradum priftinum , vt tradas cra-teremin manum eins , iuxta priftinum morem , cum elfes pocillator ipfius.

Tantum memento mei cum tibi bene fuerit, amp;nbsp;præfta mihi banc mifericor-diam, vt mei mentio né facias apud Pha-raonem, vt cducat me ex hac domo , quia furtim fublatus fum de terra Ebræo rum, neqj hicquic-quam perpetraui , propter quod me in hanc foueam con-ijccrent.

Videns vero pi- Somnium pifto-ftorum princeps , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

quod faufta effet intcrpretatio, ait ad lofeph : Et ego foranium habui. Etant

tria

130 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T XL.

tria caniftra alba fupra caput mcum. Porro in fuperiori caniftro erant varij cibi Pharaonis, qui lîunt arte piftoria, amp;nbsp;aues comedebant eos ex caniftro, quod erat fupra caput. Refpondit lo-feph amp;nbsp;dixit; Hæc Interpretatio. eft interpretatio e-

ius. Triacaniftra funt très dies, poft quos tollet Pharao caput tuum à te» ac fufpendet te in cruce, amp;nbsp;aues comc-dentcarnem tuam.

Faôtumeft igitur Euentus refpon-die tertio, qui erat mtcrpretationi natalis Pharaonis, ° vt appararet conuiuium omnibus fer-uis fuis. Et leuauit caput principis pin-cernaruin , amp;nbsp;caput principis piftorum inter fcruos fuos. Et principem pin-cernarum quidem rcftituit in prifti-num locum pinccrnx, vt traderetcali-cemin manum Pharaonis. Principem veto piftorum fufpendit, fient inter-pretatus eis fuit lofcph. Nec recorda-tus eft princeps pin-

cernarum lofeph, Nullafidesvn-quam mileros ele-/edobhuionitradi-

dit eum.

Capvt

G B N E s I S.

121

CAPVT X L I.

Argumentum.

» Hoc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;continet gloriofitm exi~

tum maxtmornm agonunt tjui pritceßerunt. ‘Z^uit enim Dominm [nos ertpere ex tenta-ttone, cnm^ßtfidclis, id eil, verax amp;nbsp;henefi~ ) CM, neminem finit tentari fnpra vires, fid dat cum tentatione exit um, vtpojjimm vintere. multis fiententijs Salomonii hiC liber atio lofeph lumen offert, vt verbi eau [a, Cjloriam antecedit humtlitas. Item vt ocu-Im Vident et auris audtat, Deus facit vtrun-^ue. Qtumadmodum enim imptj tolluntur in altum, vt lapfu grauiore ruant : ita^ lo-fief h , Dautd, Daniel amp;alij pij humiliant ur fubpotentimanuDeijVt pojlea maioregloria ornentur. TDeinde vt lofeph fuit ocuIm vident, id eil,gubernator excellent faptentia, virtute amp;nbsp;felicitate : Sic T^harao fuit au-rit audient ,id eil, obtempérant falutaribtu confilijs lofeph Dea vtrun^^ gubernantt.

T E X T V S. (

Poft duos annos OcmGo libera-habuic Pharao

fourni«

211 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T X L I.

foinnium. Putabat Primum foranîum fe ftare iuxta fluui- Pharaonis de fcpté - r- , , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vaccis.quas totidein

Um , amp;nbsp;afcendebant tnacilenta; deuorâc. de fluuio feptetn vac

car afpeftu pulchræ, amp;nbsp;carne pingucs» amp;nbsp;pafcebantiir in locis palultribus. Polt illas afcendebant aliæ feptcm vac-cæ de fluuio deformes amp;nbsp;teniii corpore, ftabantqj iuxta illas yaccas in ripa fluuij • Et vaccæ illæ quæ deformes erant attp macilentæ deuorabant fep-temvaccas quæ erant eleganti forma amp;nbsp;pingues. Et euigilauit Pharao- Rur-fumvero obdormi-

ens fomniauit fecun Akerum de fep-j T' r -r' temturgidisamp;prï-do,Eteccefeptefpi- grandib^fpicis,qua5 cæpululabant in cul abl'unwnt totidem mo vno plenæ qui- and« arque exuccç. dem amp;nbsp;bonæ, rurfus fcptem fpicæ tenues amp;nbsp;percuflæ vredineoricbantur, deuorabantqj feptem fpicæ tenuiores feptem fpicas craflas amp;nbsp;plenas - Euigi-lauitcp Pharao amp;nbsp;ecce fomniumerat. Mane autem fafto conturbatus eft fpi-ritus eiusgt; mittenfcp conuocauit om-nes magos Aegypti, amp;nbsp;cunftos fapien-tes, narrauitqj eis Pharao fomniafua, nec er^t qui eaPharaoniinterpretare-tttr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Locu-

G ENESIS. 1 J ;

Locutus ell ergo præfediis pincer-narum ad Pharaonem amp;nbsp;dixit, Subit hodie animum recordatio peccatorum I meoruin : Pharao iratus aduerfiis fer-uosfuos, coniecerat me amp;nbsp;præfeftum piilorum in carcerem, in domuin prin-cipis Laniorum. Somniabamus autem fomnium ego amp;nbsp;ille eadem nofte. Vtet-que iuxta fomnij fui interpretationem fomniabamus • Erat autem ibidem no-bifcum puer quidam Ebræus, feruus ' prxtcfti Laniorum , cui cumrêcitare-mus , interpretatus eft nobis fomnia [ noftra, vcrique iuxtafuum fomnium. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicuc autem interpretatus eft nobis,lie

eucnit. Nam ego reftitutus fumloco mco, ille veto in crucem aétuseft.

Mietens ergo Pha rao vocauit lofeph, Pla'mo loj.

amp; llatimeduxerunt cum è fouea. De-tonfus vero amp;nbsp;nnitatis veftibus venit ad Pharaonem , amp;nbsp;dixit Pharao ad lofeph, Somniaui fomnium, neeeft qui interpretetur illud, amp;nbsp;ego audiui loqui de te, quodpofsis lómnia quæ audieris j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jnterpretari. Refpondit lofeph Pha-

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;raoni amp;nbsp;dixit, Si-

ne me , D h V s re- Modtüu lofeph. fponde-

224 C A P V T TL T. fpondebit, quæ ad pacemfunt Pharao-nis.

LoCUtufq^eRPha Redtatio fora-rao ad lofeph, Cum niorum , fomniarem, vifus fum mihi Rare in ripa Huuij, âc è fluuio afcendebant fep-tem vaccæ pingues carne amp;nbsp;forma pul-chræ, pafcebantiirqß in praro. Et rur-fiis aftenderiint poft illas feptemalia; vaccæ tenues quidem Sc admodum déformes ac macilentæ , qiiales non vidi in tota terra Aegypti. Et deuoraue-runt vaccæ illæ macilentæ amp;nbsp;deformes feptem priores vaccas pingues. Ec quanquam ingreflæ effent in viftera il-larnm, tarnen non poterat obferuatio-ne notari illas in vifeera iftarum intraf-fe, fed afpedns illarum erat, vt prius, deformis, amp;nbsp;euigilaui. Et iterum vidi in fomnio meo feptem fpicas pululan-tes ex vno culmo plenas amp;nbsp;pulchras. Et rurfus feptem fpicæaridæ, tenues, amp;nbsp;orientali vento pereuffæ, pulula-runt poft priores. Et deuorauerunt fpicæ illæ tenues feptem fpicas bonas . Hæc recitaui Magis, verum nemo fuit, qui interpretaretur mihi.

Et refpondit lofeph Pharaoni, Som-niuni

genesis. 2ÎÇ nium Pharaonis V- Enarratio fom* numcll, Ouxenim riorum.

fadurus eft Deus oftendit Pharaoni .

Septem vaccæ elegantes, funt feptcm anni, amp;nbsp;feptcm fpicac bonæitidem feptcm anni funt. Vnum idemq^eft fom-nium. Septem veto vaccæ macilentæ amp;nbsp;tenues , quæ poft priores afcenderunt, feptem funt anni, amp;nbsp;feptem fpicæ va-cuæ amp;nbsp;Euro exhauftæ feptcm anni funt famis. Hoe cft verbum, quod locutus fum adPharaonem, id quod fadurus eft Deus oftendit Pharaoni. Ecce vc-nient feptcm anni fertilifsimi per to-tam terram Aegypti. Et deinde veni-ent poft illos feptem anni famis, öc ob-liuioni tradetur cunda abundantia per terram Aegypti, amp;nbsp;fames conficietter-

ram ipfam. Nec cognofeetur vbertas in terra ob famem illam fuperuenicn-tem. Nam grauifsima crit. Quod vero iteratum cft fomnium fuper Pharao-

Itérât io fomnii fignum certitudinis amp;nbsp;celeritatis.

Confiliü loreph, quod transfert fom-CL virum

220 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T X L I.

virum aliquem pru- nia legia ad vfum. dentem amp;c fapicn-

rem, amp;nbsp;præficiat eum terræ Aegypti. Faciat amp;nbsp;hoc Pharao , Conftituat præ-feftos fiiper terrain, amp;nbsp;accipiat partem quintain de terra Aegypti per feptem annos vbertatis. Congrcgent quocp omne alimcntum per annos bonos fe-quejîtes, èc eonuehantfrumentum vt fit in manu Pharaonis, amp;nbsp;annonam per ciuitates conferuent. Eritcç alimen-tum hoc ad conferuationem regionis fcptcin annis fainis, qui futuri funt fu-per terrain Aegypti,ne terra fame con-ficiatur.

Placuit hic fermo Pharaoni amp;nbsp;cun-ôis miniftris eius. Et dixit Pharao ad fcruos fuos , An inueniemus fiinilem huic virum , in quo fit fpiritus Dei ? Dixitq^ Pharao ad lofeph, Quando-quidcm Deus hæc omnia tibi nota fe-cit, nullus efl-, qui teprudentia amp;nbsp;fapi-entia æquet. Tu igitur fis fuper domum meam, amp;nbsp;ad tui oris imperium vniuer-fus populus meus mouebitur. Vno tantum regni folio maior te ero. Rurfum dixit Pharao ad lofeph, En confiitui te fuper totam terram Aegypti. Et aufe-rens

GENESIS. 11 quot;J rcns Pharao annulumde manu fua, de-dit ilium in manum lofcph, veftiuittç eumveftimctis byf-finis , amp;nbsp;collo tor- lini delicatirtimi , quern aureum cir- Plin. lib. ij. cap. i. cumdedit. lufsit quoq^ eum vehi in curru fecundo, quern habebat, prsc-conium feccrunt de eo Abrech, amp;nbsp;con- . Abrech, id ett, ... . . _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lems pater,qui non

iiltUlt Ipfuni fuper tantum eft iuftus totam terram Ae- fed etiam beneficus

gypti. Et dixit Pha- amp;nbsp;demens.

rao ad lofeph. Ego fum Pharao, Abfi^

tuo imperio non mouebit quifquam manum, aut pedcm fuum in omni terra

Aegypti, vocauitqj Pharao nomen lofeph Zaphnath Pæ-neah.Etdeditei Af-vxorem.

Et perluftrauit lofeph terrain Aegy-pti. Eratautemio-feph natus annos tri ginta, quando ftetit coram Pharaone rege Aegypti. Et egrediens lofeph à Pharaone peragrauit totam terram Aegypti. Et protulit terra feptem an-0^2 nis ad

ï38 capvt xlt.

nis ad condenclum. Ille vero collegic omne aliincntum fcptem annorum, quodfuiü in terra Aegypti, idcprepo-fuit in vrbibus, ciiiuflibct agri prouen-tutn conuexit in cam vrbein, quam am-biebat ager. Et coaceruauit lofeph frumentiim valde multum , tanquam arenam maris , ita vt ccflaret niimera-re, quia non crat numerus. Natit^ funt lofeph duo filij ante FUii lofcph,«,«-quamveniret annus rum aker ab obli-famis, quos llli pe- uione,alterafruau pent Afnath filia «omenaccepit. Potipheræ facerdotis in On. Voca-uitcp nomen primogeniti Manaffe, ac fi diceret , quoniam perfecit Deus vt vniuerfi laboris mei, amp;nbsp;vniuerfa» domus patris mei obliuifcerer. Nomen vero fecundi appellauit Ephraim di-cens, Crefcere me fecit Deus in terra afïliélionis mer.

Circumaftis itacp Iniciumfamis. feptem annis fertilibus, qui fuerunt in terra Aegypti , venire cœperunt feptem anni famis, ficut prædixerat lofeph. Et in toto orbe fames præualuif. In vniuerfa autem terra Aegypti panis gt;nbsp;crat. Cumqß fames graflari inciperet etiain

genesis. 219 ctiam in tota terra Aegypti, clatnauit populiis ad Pharaonem pro alimentis. Et dixit Pharao ad omnes Aegyptios Ite ad lofeph, amp;nbsp;quicquid vobis ipfe dixerit, facite. Cum itaqp fames effet in vniuerfa ilia terra , aperuit lofeph omnia ( horrea in quibus erat ( anno-vendidit Aegyptijs. Inualuerat cnim fames per terram Aegypti. Omnes quoqj regiones venerunt inAegy-ptum , vt emerent à lofeph. Inualuc-ratenimfames per vniuerfam terram.

CAPVT XLII.

Argumentum.

T 7 o hutM capitis oflendlt quanta res fit peccatum contra confiientiam» amp;nbsp;quantos pauores hominum animis incutt-M,ejuoties pericnla ma^no tmpetu innosir-ruunt. Etfi enim fiatres lofeph haSlenw fine lege, vt T^aulw loejuttur, vixerunt, nec con-fiderarunt peccati fui magnitudinem : tamea mole ternmnarnm oppreffi, amp;nbsp;nullum exit um profficientes , fentiunt horribiles cruciattu confiientiit, ijui verbis defcribi non poßunt.

0^3 Huiut

23® CAPVT X L I I. '

Huiui exempli confideratio commonefaciat nos, vt maiore cura amp;nbsp;vigilant ia vitemiu lapßu contra con/cientiam-i.

T E X T V S.

Et videns Iacob quod effet frumen-tum in Aegypto, dixit ad filios fu-os , Quarc volipfos mutuo afpicitis, Dixittç , Enaudiui, quodfit friimen-tum in Aegypto , Dcfcendite illuc amp;nbsp;emite nobis inde frumenta, vt viua-mus amp;nbsp;non moriamur. Defeenderunt ergo decem fratres lofcph, vt frumen-tuniemcrcnt ab Aegyptijs. Beniamin vero fratrem lofeph non mißt Iacob cum fratribus fuis , Dixit enim. Ne forte occurrat ei exitiuin. Venerunt itacp nlij Ifraël ad emcndumfimulcum alijs qui veniebant. Erat enim fames in terra Chanaan.

lofeph autem princeps erat in terra Aegypti, ipfe vendebatfrumentum

omni populo terræ. fratres lofeph proni verfus terram incli-nabant fe ei. Videns autem lofeph fra-

GENESIS, 231 tresfuos, agnouit eos , amp;nbsp;alienum fc li-mulabat erga ipfos, loqiiebaturqp cum eis dure, amp;nbsp;dicebat ad eos gt;nbsp;Vnde veni-ftis? Refponderunt, de terra Chana-anjvremamus alimenta. Et agnouit lofephfratres, ipHvero non agnoue-runteum. Etrecordatus lofephfom-niorum, quae de eis fomniauerat , ait ad eos, Exploratorcs cftis, veniftifrç vt nuditatem terrs vidcatis. Ad quern illi dixerunt, Non domine, fed ferui tui efcam emtum vencrunt, Nos omnes fi-lij fumus vnius viri, probi fumus , nec vnquam ferui tui exploratorcs fucrunt. Quibus rurfum ait, Non, fed veniftis vt nuditatem terrs exploretis. Illi rur-fus dixerunt, Duodecim fratres ferui tuifumus nos, filij vniusviri in terra Chanaan , amp;nbsp;minimus natu etiamnum hodiecumpatrenoftro'cft. Vnusvero nonfuperftes eft. Et dixit ad eos lo-feph. Hoc eft quod locutus fum ad vos, cum dicerem,Exploratores eftis. Nunc vosprobabo. Viuit Pharao, Hine non exibitis, nifi veniat hue frater vefter minimus natu. Mittite ex vobis vnum, qui adducat fratrem veftrum. Vos interim vinéli eritis, donee probentur 4 qus

JJ2 C A P V T X L I I. quardixiftis, vtrumvera an falfafint. Quod fi minus, viuit Pharao, explora-tores eltis. T radidit ergo illos in cufto-diam tribus diebus. Tertio demum die dixit ad eos lofeph, Hoc facite vt vi-uatis f Dcum enim timeo ) Si probi eftis, frater vefter vnus vinciatur in carcerc veftro, vos autem abite amp;nbsp;af-ferte fainibjs veftris frumentum contra famem, amp;nbsp;fratrcm vefirum minimum adducite, vt probentur verba ve-ftra, nepereatis, amp;nbsp;fccerunt fie. Dixit-que alter ad alterû, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

Vnerdfim»,«,. ÄE“ pterfratrem noitru.

Cum videremus anguftiam animi illi-us, dumdeprecaretur nos, amp;nbsp;non au-diuimus, iccirco venit hæc afflidio fu-per nos. Refpondit eis Ruben dicens : An non dicebam vobis, Nolite peccare in pucrum, amp;c non audiebatis me ? Ec-cc fanguis eius exquiritur. Nefciebant autem quod lofeph intelligeret , co quod per interpretem loqueretur ad eos, Et auerfus ab eis fleuit, rcuerfufi^ ad eos , loCUtUS eft vis fratemi amo cum eis. Tulit au- ris inlofeph. tem ex eis Simeo- sicut Cntus in

nem.

ncm , vinxitcç eum ipfis cernentibus.

Et præcepit lo-feph, vt impletis va-fis illorum frumento, reftituerent pc-cuniam illorum, cuiufi^ in faccum fu-um, darentq; cis viaticum pro innere, fadumq^ eft eis fie. Imponentes igitur frumentum fuum afinis fuis, inde dif-ceflerunt. Et aperiens vnus faccum fuum , vt daret pabulum afino fuo in di-uerforio, vidit pecuniam fuam. Fuit enim in ore facci fui. Et dixit ad fra-tres fuos, Reddita eft pecunia mea, En eft in facco meo- Et egreifum eft cor illorum,amp; obftupefa- Imago malae con-étidixerunt inter fe, fcientia:.

Cur hoe fecit nobis Deus ?

Venerunt itaqj ad lacob pattern fuum in terram Chanaan, amp;nbsp;indicaue-runt ei omnia, quæ illis acciderant, di-centes , Virille dominus terræ acerbe locutus eft nobifcum, traâauitcg nos perinde quafi fuiiTemus exploratores terræ, Cui refpondimus, Probi fumus, non exploratores. Sumus enimduo-decim fratres filij patris noftri. Ac vnus quidem non eft fuperftes, Mini-

(1 S mus

234 C A P V T X t, I I.

mus vero natii ctiamniiin hodie eft a-pudpatrem noftriim in terra Chana* an. Riirfiisdixit ad nos vir ille dominus terræ , In hoc experiar probi ne litis , Relinquite apud me vnum aliquem ex fratribus veltris, amp;annonam tollite pro familijs veltris , amp;nbsp;abite, adduci-terp fratrem veltrum natu minimum ad me, vt fciam vos non exploratores, fed probos elfe, Turn reddam vobis fratrem veltrum , amp;nbsp;in hac terra negocia-bimini. Cumq? faccos fuos eftunde-rent, quifcp rcperit fafciculum pecuniæ fuæinfacco fuo. Et videntesfafcicu-los pecuniarum fuariim, tam ipfi quàm pater illorum confternati funr. Dixit-que ad eos Iacob pa

ter illorum, Orba-

Itis me, loleph non orbitate.

cil fuperftes, nec Si

meon adelt, amp;nbsp;Beniamin quoep tolli-tis. Contra me funt hacc omnia, Re-fpondit Ruben patri fuo : Si hune tibi non reduxero, interfice duos hlios me-os. Trade ilium in manummeam, amp;nbsp;egotibi eum rellituam. Et ait; Filius meus non defeendet vobifeum. Nam frater eius eft inortuus, ipfc folus re-liquus

GENESIS. 23$ liquus eft, si illi accideret pernicies in itinere quod ingrefliiri eftis, dediicere-tis canos meos cum dolore in foueam.

' CAPVT XLIII-

Argumentum.

p0N V NT V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C4pitiduo exempla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, vnum patrie Iacob erga

filiumnatu mintmnmquot;Beniamin, Sherarn lofepherga fiatres ,inprimifyj erga fratrem vtertnum 'Beniamtn. EU enim mirifictu qutdam amor erga cognatam fan-gt(inem,nonaccenfMConluetudine,vt amor erga altenos, fed naturale incendiam eit, ejMod Dens in intimo fina cordtum flagrare voluit, vt eflitcommonefallio de fuoamore • Pereant igitur ar-I gumenta phtlejophorum, qui negant in fapi-entem cadere perturbationes animorum. Ha-heant eas iuflit de caufis antmt Chrifliani, nec philofophorum, Stotcorum , vel quorum-fimtltum confintiatur errori, vt pra~ clare dixi' '^ugufltnwTrallatu 60. in la-annenLs.

T E X T V S.

Intcrca

CAPVT X L I I !•

INterea fames omnem terram vehementer premebat, Cumq^ abfumfif-fent in cibo annonam, quam ex Aegy-pto aduexerant, dixit pater eorum ad eos : Reuertimini amp;nbsp;emite nobis pau-lulum alimenti. luda refpondit ei amp;nbsp;dixit j Contellando conteftatus eft vir illeamp; dixit, Non videbitis faciem me-am, nifi frater vcfter veniat vobifcum. Si ergo miferis fratrem noilrum no-bifeum, defeendemus, amp;nbsp;ememus tibi alimentum. Si veto non miferis, non defeendemus. Nam vir ille dixit ad nos, Non videbitis faciem meam, nifi frater vefter fuerit vobifcum, Dixit ergo IfraëhCur tam inique mecum cgi-flis, vt indicaretis viro illi, quod fu-pereiTct vobis adhuc frater ? At illi re-fponderunt, Diligenter pcrcontatus eft vir ille nos de familia noftra, dicens, Viuit ne adhuc pater veiler ? Eftne vobis alius frater ? vt fecundum id quod interrogauerat refpóderemus ei. Nunquid feire potcramus, quod diäurus elfer, Adducite fratremveftrum. Di-xitqj ludaadlfrael pattern fuum,Mitte puerû mecum , vt furgamus amp;nbsp;abea-tnjs, viuamufq^ amp;nbsp;non moriamur nos

amp; tu

genesis, 257

amp; tu ac paruuli noftri. Ego fpondeo pro eo, de manu mea require turn. Si cum non reduxero ad te, amp;nbsp;in confpe-öu tuo collocauero, ero peccati reus in teomnibus diebus. Etenim nifi rem in pofterum dittulinemus, iam fecun-da vice reuerfi efl'emus • Et dixit ad eos Ifraël pater eorum, Siquidem omnino ita fieri oportet « facite hoc amp;nbsp;accipitc de nobiliisimis fru-

ôibus terrar in vafa Mandatufn.

veftra» amp;nbsp;afferte viro illi munera, pau-lulum refinæ, amp;nbsp;paululum mellis j aro-mata amp;nbsp;ftaéten , nuccs amp;nbsp;amygdalas. Sed amp;nbsp;pecuniam duplicem accipitc in manum veftram, amp;nbsp;pecuniam quæ re-pofita eft in faccos veftros deferte in manu veftra, quia fortafle erratum eft, amp;nbsp;fratrem veftrum tollite, furgitcrc-^rtiminicçadvirfi. ecanolacob. Devs autem om-

nipotens det vobis miferationcs coram viro illo, vt dimittat vobis fratrem veftrum alium, amp;nbsp;hunc quoquc Beniamin. Ego au

tem quafi orbatus Querela de fua abfqp libcris ero. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Acceperunt itaqs viri illi munera amp;nbsp;dupli-

ajg c A ïgt; V T X 11 I rlt; duplicem pecuniam inmanum fuam, amp;nbsp;ipfum Beniamin, amp;nbsp;furgentes de-fcenderuntin Aegyptum, amp;nbsp;fteterunt coram lofeph, Qlios cum ille vidift'ef, amp;nbsp;Beniamin cum illis, dicebat præfe-ÔO domus fuæ, Introduc viros illos in domum ,amp; mafta ,amp; para. Virienim illi mecum prandebunt in meridie. Fe-lofeph, introduxitq^ viros illos in do-mum lofeph. Ti-mueruntautem cum effent introduéti in domum lofeph, di-cebantcp , Propter pecunia ipfatn, quæ in faccos noftros ab initio repofita eft , introdudi fu-muSjVtdeuoluatin nos,irruatq5 in nos, amp;nbsp;capiat nos atqj alinos noftros, fer-uitutique fubijciat.

Et accefTerunt ad virum ilium, qui erat difpenfator domus lofeph , locutitp funt cum eo in foribus domus amp;nbsp;dixc-runt, Mi domine, iam ante defcende-ramus.

GENESIS. 139 ramus,vt emeremus alimentum, cumqj venifl'emiis in diuerforium, aperuimus faccos noftros, amp;nbsp;eccc cuiiifqj pecunia erat in facco fuo, iuxta pondus fuum, quam rcportauiinus in manu noftra., Sed amp;nbsp;aliarn pccuniam portauimus in manu noftra, vt emamus alimentum. Nefeimus autem quifnam pccuniam repofuerit in faccos noftros. At ille refpondit, Pax vobis , Nolitc timere, Deusvefter, amp;nbsp;Deus patris veftri de-dit vobis thefaurum in faccos veftros. Pecunia veftra pcruenit ad me, edu-xitqj ad cos Simconem. Deinde intro-duxit eos vir ille in doinum lofeph, amp;nbsp;dedit cis aquam, vt lauarent pedes fu-os, dedittç pabulum afinis eoruin. Et illi parabant munus interim donee ve-niret lofeph meridie. Audierant enim quod ibi nianducaturi eftent panem. Ingrefl'o veto lofeph in domum obtu-leruutmunera, qux habebant inma-nibus fuis, procideruntqj coram illo in terrain. At ille dementer refalutatis eis ,intcrrogauit eos, Pater vefter fe-nex, de quo mihi dixeratis, redene valet, viuitneadhuc? Refponderunt, Pater nofter feruus tuus rede valet, amp;nbsp;viuit

Î4O C A P V T X L I I I* viuit adhuc. Et inclinato vertice ado-raiieriint eutn ad terram.

Sublatis autem oculis vidit Beniamin fratremfuutn, filiutn matris fiiæ, dixitcg, Eftne ifte frater vefter natu minimus, de quo mihi dixeratis,amp; ait, Deus mifereatur tui fili mi. FelHna-iiitq^ lofeph f Exarferant enim vifccra eins crga fratrcm fuum J amp;nbsp;quæfiuit vt fleret, Sc ingrefliis cubiculum fuum flc-uit ibi. Et lauans faciem fuam exiuit amp;nbsp;continuit fe, amp;nbsp;ait, Apponite panem. Et pofuerunt ei fcorfim, illifqp feorfim. Acgyptijs quoiç qui cum eo comede-bant feorfim, quia nonpofTunt Aegy-ptij comedere cibum cum Ebrxis, fi-quidem abominandum cft hoc Aegy-ptijs. Sederunt itaq^ è regionc ipfius, primogenitus iuxta primogeniturarn fuam,amp; minimusiuxtaætatem fuamJ miratÎŒ funt viri illi quifcp cum proximo fiio. Ettulit portiones à facie fuaadillos, auftaq^ cft portio Beniamin, præ omnium aliorum portioni-bus quintuplo,amp; bi-bctes inebriati funt Inebnan phrafi fcriptura: lignificat .cum CO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fa-

turitatcm, vt Pfalmo es. Vilîtafti terram amp;nbsp;ine-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;briaili

genesis. ^41

briaßi earn, id eft, faturafti pluuia. Et Prouerb. »0. Qui inebriat ipfequuque inebriabitur , id eft, faturanspauperes faturab'ltur.

CAPVT XLIIIL

Argumentum.

In HOC capite pracipuut locM dt~ ilrirnt de vfu affi^ionum. Ut enim lofeph vtitur officiofa occultatione, vt in fiatrihnt txatet agnitionem peccati : fic Dent nos non vt pereamtu, fed vt reuocemur ad pxnitentiam. Etfi igitur omnis affiliso in prtfentia infaauis e^l .• tarnen exercitatü per earn affertfrudum pacifcnm iafticite. eyint enimprobat nos, aut humiliât, autpurgat, aut gloriam Dei illufirat.,

T E X T V S.

IOfeph autem præcepit curator! domus fuæ dixit, Impie faccos viro-rum illorum frumento quantum cape-re poffuntj amp;nbsp;repone cuiufqj pecuniam in faccum fuum. Scyphum prætcrea meum argcnteum pone in faccum natu minoris , vnà cum pecunia frumenti cius. Et fecit is iuxta mandatum lo-

R fcph

24-2 C A P V T XI 111 t’ feph quod mandauerat. Mane cum il-lucefceret, emifsi funt viri illi cum afi-nis fuis, Cumq^ vrbe effent egrefsi, amp;haud longe abeffent, aitlofeph ad curatorem domus fuæ, Surge amp;nbsp;perfc-quere viros illos, amp;nbsp;cum deprebende-riseosdic ad eos , Quare reddidiftis malum pro bono? An non ifte eft è quo bibit dominus meus , amp;nbsp;quo augu-rarifolet? Malefeciftishacin re. Ap-prehendens ergo illos, locutus eft cum illis verba ifta. Et refponderunt illi, Quare loquitur dominus meus talia verba ? Abfit hoc,vt ferui tui rem iftam defignent. En pecuniam quaminueni-mus in faccis noftris reportauimus ad te ex terra Chanaan, amp;nbsp;quomodofu-rati effemus aurum vcl argentum è domo domini tui? A pud quemeunqj ex feruis tuis hoc inuentum fuerit, is mo-riatur, amp;nbsp;nos quoq? ferui crimus domi-nimei. Qui ait,Fiatergoiuxta verba veftra. Apud quern inuentus fuerit fey-phus, is fit feruus meus, amp;nbsp;vos innoxij eritis. Feftinantes itaq^ depofuerunt quiftp faccum fuum in terram, amp;nbsp;ape-ruit quiftp faccum fuum. Et incepit fcrutari à maiorcnatu,defijt(p in minore,

genesis. 145 norc, Et inuentiis eft feyphus in facco Beniamin. At illi feifsis veftib.fuis rur-ftis onerarnnt afinos fiios, amp;nbsp;redierunt in ciuitate. ludas veto cum fuis fratribus ingreftus eft in domum lofeph, qui adhuc ibierat, amp;nbsp;proftrati funt coram co interram. Quibus dixit lofeph, Quidnam hoc eft quod fcciftis ? An non feitis quod certifsime augurari poteft vir talis,qualis ego fum ? Et dixit luda : Quid dicemus ad dominum meum, quid loquemur, aut qua ratione iufti-ficabimus nos ? Deus inuenit iniquita-tem feruorum tuorum, En ferui fumus domini mei, Nos, inquam, amp;nbsp;is incu-lus manu rnuentus

eft feyphus. Qui refpondit, Hoc procul lit à me, vt iftud faciam. Is in cuius manu inuentus eft feyphus, erit feruus meus. Vos autem afeendite ad pattern veftrum. Turn accefsit ad eum luda amp;nbsp;dixit, Mi domine, Liceatmihi quæfo feruo tuo loqui verbum coram domino meo, amp;nbsp;neinflammetur ira tua aducr-fus feruum tuum. Tu enim es perinde acipfe Pharao.

Interrogauit do- Oratioludæple-

R 2 minus

*44 C A P V T XLIIII.

minus mens feruos na ardentiffimorum fuos dicens , Nun- aâeduum.

quid eft vobis pater, aut frater ? Et di-ximus ad dominum meum, Eft nobis pater fenex, amp;nbsp;puer

paruus,qui natus eft Narratio.

ci in fenedute, cuius frater mortuus eft gt;nbsp;reliduftp eft ipfe folus ex matre fua, quern amp;nbsp;pater fuus vnice diligir. Et dixifti ad feruos tuos, Adduciteeum ad me, vr ponam oculum nieum fiiper eum. Diximus veto ad dominum meum , Non poteftpuer dcfercre patrem fuum. Nam ft defereret patrem fuum, niorerctur ilie. Et dixifti ad feruos tuos : Si non defeendcrit frater vefter minimus natu vobifeum, non videbitis amplius facicm nieam. Fadum ergo eft, vt afeenderemus ad feruum tuum, patremmeum , amp;nbsp;indicaremusei verba domini mci. Dixit autem pater nofter» Redite amp;nbsp;emire nobis parum alimenti, amp;nbsp;refpondimus, Non pofTumtis defeen-dere- Si veto frater nofter minimus nobifeum fuerit, defeendemus limul, Nam non poftumus videre faciem virl illius, ft frater nofter minimus non fuerit nobifeum. Et dixit feruus tuus pater

G E N B s 1 s. 245 ter meus ad nos, Vos feitis quod vxor mea duos mihi peperit , vnus quidem egreflus eft à me, amp;nbsp;dixiftis, Laccran-do laceratus eft, amp;nbsp;non vidi eum hafte-nus. Quodfitollitisiftumquoqpàmc, amp;nbsp;fi quæ pernicies ei accident, deducc-tis caniciem meam cum affliftione in foueam •

Nunc jgiturfive- Epilogus. nero ad feruum tuum pattern meum, amp;nbsp;puer illenobifcum non fuerit ( cum anima illius ex huius anima depende-at ) videritep puerum non adefle, mo-rietur , deducentep ferui tui caniciem i. Ab ætatc p*-ferui tui patris no- tr»«« ftri cum dolore ad fepulchrum. Etc-nim feruus tuus fpopondit pro puero coram patte meo, dicens, Si non tedu-xero eum ad te, te- .

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11. A teatu pro

us ero in pattern confcientii. meum perpetuo.

Nunc igitur remaneat quæfo feruus tuus pro puero illo , vt fit feruus domi-ni mei, amp;nbsp;puer afeendat cum fratribus fuis. Nam quomodo poftem afeende-re ad pattern meum, fi puer non fuc-rit mccum ? Nifi forte videre velim

R 5 malum.

2 4 CAPVT XLV.

maliim, quod acci- 111. A fpeSacuII det patri meo. indignitate.

CAPVT X L V.

Argumentum.

Qy M o DV M cap.4t. defcrtpta e^catafirophe arumnarum Jo/eph, ita tn ho( capite defiribititr catafirophe affliHionitm Iacob. Ham lofiph non modo dementer fratret en gr at tam reciptt, fed etiam obtempérât legi ctconiarum, ejnam redtat iydnflophanes in ^uibtti, Oportet natos hanc referre gr atiam parentibtts, vt fenes vidffïm nntriant. ‘Deinde T’harao hojpitiamfamilia lacob tran^ail-Inm liber aliter promitttt. Im vefligatio lacob in inuentionem, amp;pnlfatio in apertionem definit iuxta dtilam, Qutrite amp;nbsp;tnuenietis^ pulfate amp;nbsp;aperietur vobü. HS’^ 'Dominus in aternum fiubluationem iuftot nec t^uenquam finit tentari fupra vires, vt teßantur non modo dibla ,fed etiam exempla totittsfiriptura diuinitus tradita.

T E X T V S.

NOn potuit autem lofephfe con-tinerc coram omnibus, qui fta-bant

GENESI S. 247

bant iuxtailium, quin clamaret, Re-moucte omnes viros à me. Et non man-fit vir vllus cum eo, dum fe cognofcen-dum prxberct lofeph fratribus fuis, cmittebatq? vocem fuam cumfletu, amp;nbsp;audierunt Aegyptij, audiuit quocp domus Pharaonis. Et dixit lofeph ad fra-tres fuo8,E g o s v m

Joseph j Viuitne fonam principis cQ adhuc pater meus? induit perfonam fra Et non potuerunt ei

refpondere, adeo rerrore erant obftu-pefafti à facie eius. Dixit ergo lofeph ad fratres fuos, Acccdite quæfo ad me.

Et acceflerunt, amp;nbsp;dixit, Ego fum lo-

feph frater vefter, quem vendidiftis in Aegyptum. Nunc igitur nolite mœro-re confici,amp;nonfit quod me hue vendi

diftis. Quoniam ad vitam mifit me De

us ante vos. lam enim duobus annis

fames fuit in terra, Reftant autem adhuc quinep anni, in quibus neqj agros colent, neep metent. Mifit ergo me Deus ante vos, vt t r ■ n r ponerem vobis reli- uatÄli^urf.rc-quias in terra, amp;Vt clelîæfui temporis.

R 4 vitatn

148 C A P V T X L V. vitam veftram feruarcm liberatione magna. Itacç vos non mififtismehuc, fed Devs, qui amp;nbsp;pofuit me patrem Pharaoni, amp;nbsp;dominum tocius domus ipfius, amp;nbsp;dominatorem per totam ter-ram Aegypti.

Feftinate ergo, amp;nbsp;Mandatum, afcendite ad patrem meum, amp;nbsp;ficdice-tisilli, Filius tuus lofeph fie locutus cft, Conftituit me Deus dominum to-tius Aegypti. Defcende igitur ad me, ne différas. Habitabis in terra Gofen, erifep penes me, tu amp;nbsp;fihj tui, amp;nbsp;nepo-tes tui, amp;nbsp;armenta tua,amp; quæcuntp babes. Etibi te pafeam, quoniam reftanc adhuc quinq^ anni famis, ne forte ino-pia labores tu, amp;nbsp;domus tua, amp;nbsp;cunda quæ babes.

Ecce OCuli veftri Confirmatio à vident, fimulcpocu- notitia intuit.ua. li fratris met Beniamin, quod os meum loquirur ad vos. Referetis ergo patri meo omnem gloriam meam in Aegy-pto, amp;nbsp;omnia quæ vidiftis. Accelerate amp;nbsp;adducite patrem meum buc. Er ruit in Collum Beniamin, fleuitq?. Sedamp; Beniamin fleuit fuper collum illius. Et ofculans omnes fratres fuos fleuit fu-

per

genesis. 249 per eos. Et poftea locuti funt fratres eius cum eo.

Et hæC fama au- Beneficentia he-dita eft in domo ’■°'« Pharaonis er-. J. saEcclefiatn.

Pharaonis j vt dice-

rent , Venerunt fratres lofeph, amp;nbsp;pla-cuitPharaoniSt feruis eius. Dixitq^ad lofeph Pharao, Die ad fratres tuos, hocfacite, onus imponiteiumentis ve-ftris, Si euntes pergitein terramCha-naan , amp;nbsp;adducite pattern veftrum , amp;nbsp;domos veftras,amp; veniteadme,amp;dabo vobis bonum terræ Aegypti, vt come-da^is medullam terra:. Præcipe etiam illis , facite hoc , accipite vobifeum plauftra è terra Aegypti pro paruulis amp;nbsp;vxoribus vettris, amp;nbsp;aduehite pattern veflrum amp;nbsp;venite. Nec pœniteat vos fi fuppelleólilem veftram poft vos rc-linquatis,quia bonum vniuerfum terræ Aegypti veftrum erit.

Fecerunt autem fic filij Ifraël , de-ditep eis lofeph currus iuxta mandatum Pharaonis. Dedit etiam eis cotn-meatum pro itinere. Dedit infuper fingulisveftes mutatorias. Ipfi autem Beniamin dedit trecentos argenteos, amp;quinqj mutatorias veftes. Patri au-

R 5 tem fuo

250 C A P V T X L V. tem fiio mifit decem afinos geftantes de bonis Aegypti, amp;nbsp;decem afin as ge-ftahtes frtimentum, panem amp;nbsp;cibum gt;nbsp;pro pâtre fuo ad iccr.

Dimifît ergo fratres fuos, amp;nbsp;profici-fcentibus ait, Ne rixemini in via. Af-cenderiint itaq; ex Aegypto, Sc vénérant in terrain Chanaan ad pattern fu-um, amp;nbsp;nunciaruntei dicentes, lofeph adhuc viait, amp;c doininatar per totam terram Aegypti. Vacillabat aatem cor cias, non enim credcbat illis. Et loca-tifunt ad euni cunda verba lofeph, qaæ locutus fucrat ad ipfos. Cainq? vidiiïet plauftra qaæ miferat lofeph ad vehendum eum, reaixit fpiritas Iacob partis eorum, Dixirq? Ifraèl, Sat fa-perq? quod lofeph filins meus adhac viait , ibo amp;nbsp;vidcbo eum priufquam inoriar.

CAPVT XLVI.

Argumentum.

s i Iacob ar dent er expetit confpeElunt amp;nbsp;dulci/Jimam confuetudinem lofiph ; tamtn •egre aHellitnr à terra Canaan fibi amp;nbsp;pa-tribtH

genesis. 251 tribut promijjà, »on fine confiernttttone migrât in cÆgyptum, cum fiiret futurum eße, vt pofieri ipfim horrihili feruitute oppri-merentur ab iÆgyptijs. Idea diuina confola-tione confirmatur, amp;nbsp;fingulie curbs remédia maxime congruentia opponuntur. ZJt autem Ecclefia Iacob in defeenju fuit pufillus grex, fie in reditu polt annos ducentos amp;^uinde-cim in immenfum creuit.

T E X T V S.

PRofeftiis itaep Ifraël cutn omnibus quæ habebat, venir in Beërfeba, 8c obtulit facrificia Deo partis fui Ifaac. Et dixit Deus ad Ifraël noâe in vi-fione, Iacob, Iacob. Et refpondit, Ec-ce afl'um. Et dixit, Ego fum Deus , Deus partis tui, ne metuas defeendere in Aegÿptum, quoniam in gentem ma-gnam faciam te ibi. Ego defeendam tecum in Aegÿptum, amp;nbsp;reducam te, 8c lofeph ponet manum fuam fuper ocu-los tuos.

Et furrexit Iacob de Beërfeba, tule-runtep filij Ifraël Iacob pattern fuum, 8c paruulosfuosatcpvxores fuas in ve-hiculis, quæ miferat Pharao ad vehen-dum

C A P V T X L V I.

dum eiim. Et tollenres pecora fua, amp;nbsp;omnem fubftantiam fuam, quam com-parauerantin terra Canaan,venerunt in Aegyptum , laoob, amp;nbsp;vniuerfum fernen eins cum eo. Filij eins amp;nbsp;nepotes * eins cuin ipfo, fed amp;nbsp;filias Si neptes ex filij's, omne denicp fernen fuum duxit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alogus E-

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, liorum 8c nepotum

fecumin Acgyptu. ijcob intertexitur

Hæcfunt nomina hiftonæ propter Ge filiorum Ifraël, qui nealogiam Clirifti. venerunt in Aegyptum, Iacob cumfi-lijs fuis. Primogenitus Iacob Ruben. Filij veto Ruben, Hanoch, Fallu, Hezron amp;nbsp;Charmi. Filij Simeon , lemuël, lamin , Ohad, lachin, Zohar amp;nbsp;Saul filius Chananitidis.

Filij Leui, Gerfon, Cahat amp;nbsp;Mæra-ri. Filij luda, Ger, Onan, Sela, Ferez atq3 Sarah . Morcuus veto eh Gcr amp;nbsp;* Onan in terra Chanaan. Filijautem Ferez fucrunt Hezron atcp Hamul.

Porto filij Ifafchar, Thola, Phua, lob amp;nbsp;Simron.

Filij veto Sebulon, Scred,Elon amp;nbsp;lahleël. Hi funt filij Leæ, quos peperit ipfi Iacob in Mefopotamia, vna cum , Dinafilialua. Omnes anima; filiorum eius

GBNESIS. 155 eins amp;nbsp;filiarum eius, triginta tres.

Pilij autem Gad, Ziphion , Haggi, Suni amp;nbsp;Ezbon, Eri, Arodi atlt;^ Arei.

Fill) Afer, lemna, lefua, lefui, Bria , ateg Serah foror eorum . Filij autem Bria , Heber amp;nbsp;Malchiël. Hi funt filij Zilpa, quam dedit Laban Leæ filiæ fuæ, peperitfç iftos Iacob, fedecim videlicet animas.

Filij Rahel vxoris Iacob erant lo-feph amp;nbsp;Beniamin. Naticp funt ipfi lo-feph in terra Aegypti Manafies amp;nbsp;E-phraim, quos peperit ei Afnatb filia Potipheris facerdotis in On.

Filij Beniamin, Bcla,Becher, Asbel. Géra, Naaman, Ehi, Ros, Mupim, Hu-pim gt;nbsp;amp;nbsp;Ard. Ht filij Rahel quos pepe-rit ipfi Iacob, omnesanimæquatuor-decim •

FilijDan, Hufim.

Filij Naphthali, lahzeël, Guni, lezer, amp;Sillem. Hi filij Bilha, quamde-dit\Laban Raheli filiæ fuæ, peperitep iftos ipH Iacob-, Omnes animæ feptem.

itaep omnes animæ, quæ venerunt cum Iacob in Aegyptum, egreffæ de femoribus eins, ( præter vxores filio-

* nbsp;nbsp;turn Iacob } Omnes inquam funt fexa-

ginta

154 C A P V T XLVI. ginta fex. Filij vcrolofeph, qui nati lunt ei in Aegypto , duæanimæ. Om-nés itaqp animæ domus Iacob, quæ ve-nerunt in Aegyptum funt feptuaginta.

Mifit autem facob ludani ante fe ad » lofeph, vt inftruerct eum ante fe in । Cofen, veneruntcu in Gofcn. Et appa-rans lofeph currum fuum afcendit ob-uiam Ifracli patri fuo in Gofen, vi-denfcp eum ruit in colkim eius , amp;nbsp;fle-UlC fuper colin eius vehementer. Et dixit Ifraël ad lofeph, lam lætus moriar, pofteaquam vidi fa-ciem tuam, amp;nbsp;quod tu adhuc viuis-

Dixitqp lofeph ad fratres fuos, amp;nbsp;ad domumpatris fui, Afcendam amp;indi-cabo Pharaoni, dicamqt^ ei, Fratres mei, amp;nbsp;domus patris mei, qui fuerunt I in terra Chanaan , venerunt ad me, amp;nbsp;funtpaftorcs gregum . Quia funt homines dediti rei pecuariæ, adduxerunt-quegreges fuos, atmenta fua , amp;nbsp;omnia quæ habent. Cumqj vocauerit vos Pharao, amp;nbsp;dixerit, Quod eft opus ve-ftrum? Refpondebitis, Viri tradan-res rem pecuariain funt ferui tui à pue- , ritia noltra, vfq? in præfens, non foi lum

C E N E s I s» 255 him noSj fed amp;nbsp;patres nohri/vt fcilicct habitare pofsitis in terra Gofcn , cuo-niam abominandi fnnt Aegyptijs cun-öi paftores ouinm.

CAPVT XLVII.

Argumentum.

w Hoe capite olgt;feruetur inßgne di-^um, (jnod teftatnr curriculum huius vttit non modo fugaeißimum, fid etiam mifirri-mum tße, vt in verfu dicitur s

Vitu fugax hominu magnorum plena doloru, “1)6^0 conßderttur exemplum piet at if Io~ Jeph erga par entern amp;nbsp;ßatres. 7lt;fam omni--hui in rebut habet rationem, vt familia paterna relliffime confulatur amp;nbsp;prouideatur. T^oftremo lofeph attribuent reditus collegia facerdotum, admonet principes d“ quot;S^ffubti-cas, -vt minifirif Suangelij viHum amp;nbsp;defett-ßonem prafient.

T E X T- V S.

VEnititacp lo- Reuerentia lo-fephamp;indica- erga regem .

uit Pharaoni, dixitcp Pater meus amp;nbsp;fratres

256 C A P V T X L V I T.

fratres mei, greges eorum atq^ armcn-taeorum, vnâ cum omnibus qiiæ ha-bent, vénérant è terra Chanaan. Ac-cipiens autem minores natu è fratri-busfuis, nerape quincp viros, Ratiiic eos coram Pharaone. Dixit autem Pharao ad fratres lofeph, Qiiodeftopus vellrum? Et rcfponderunt Pharao-ni, paftores ouium funt ferui tui, amp;nbsp;nos amp;nbsp;patres noftri, dixeruntque ad Pharaonem, Vt incolamus hanc regio-nemvenimus, nonenim funt pafcua gregibus, quos habent ferui tui, quo-niam grailatur fames in terra Chanaan. Liceat igitur quæfumus ferais tuis vt habitent in terra Gofen. Et dixit Pharao ad lofeph, Pater tuns amp;nbsp;fratres tuivenerunt ad te. Terra Aegypti tibi patet, cura vt pater tuus amp;nbsp;fratres tui habitent in melioribus locis terrât» Habitent inquam in terra Gofen. Qiiodfinofti inter eos eifeviros indu-ftrios, pratfice eos pecori meo.

Adduxitquoqt? lofeph pattern fuum Iacob, amp;nbsp;ftatuit eum coram Pharaone, amp;nbsp;Iacob benedicebat Pharaoni. Di-xk autem Pharao colloquium read Iacob, Qupt funt gls cum Iacob.

dies

GENESIS. 357 dies annorum vitæ tuæ ? Iacob refpon-dit Pharaoni , Dies pcregrinationis meæ centum triginta annorum funt. Pauci quidem amp;nbsp;mali fuerunt dies annorum vitæ meæ, nee attigerunt dies annorum vitæ patrum meorum , qui-bus fuerunt perc-

grini. Et benedi- Sanfti funt pere-cens rurfus Iacob

Pharaoni, egreffus eit à confpeäu eius.

Afsignauic itacç lofcph patri fuoamp; fratribus fuis locum , in quo habita-

rent gt;nbsp;amp;nbsp;dédit eis pofl'efsiones in terra Aegypti , in optimis locis regionis, neinpe in terra Raemfes , quemadmo-dummandauerat Pharao. Et præbuit

patrisfui ados paruuli.

Nou crat autem panis per vniuerfam terra Aegypti, quo-niam graifabatur fa mes adeojvt non fo-

Ium Aegyptus, fed amp;nbsp;regio Chanaan propter famem contabefccrec. .lofeph

jgitur

258 C A P V T X L V I î.

igiturcoUegit oinnem pecuniar» , quæ inueniebatur in terra Aegypti, amp;nbsp;ni terra Chanaan pro frumentoquodilli einebant» amp;nbsp;intnlit Jofcph illam pe-ciiniamin domumPharaonis. Cutntp dcfîceret pecunia in terra Aegypti, amp;nbsp;in terra Chanaan,venerunt oinncs gyplij ad lofeph amp;nbsp;dixeriinr, Da nobis panem Cur moriinur ante re, cum pe-cmia defeterit. Refpor.dir lofcph, Date pecora veftra , amp;nbsp;quandoquidein defecit pecunia, dabo vobis pro peco-ribus veHris. Adduxenint irtitur pecora fua ad lofeph, amp;nbsp;dedit lofeph illis frumentum pro equis, pro ouibus, pro armentisgt;amp; proafinis, amp;nbsp;(uHcntaiiit illos cibo illo annum pro omnibus pe-coribus fuis.

Exaiäo illo anno , venerunt ad euin fecundo anno , dixcruntq? ad ilium, Non cxiabimus hoc dominum meum, exhauftam eße pecuniam , deinde amp;nbsp;poffefsiones pecorumelfe apnd dominum meum, nec reliquumeft coram domino meo, nifi corpora noftra, amp;nbsp;agri noftri- Cur morimur te fpedantc, non folum aurcm nos, fed amp;nbsp;agri noftri. Erne nos amp;nbsp;agros noilros pro cibo, crimus-

genesis. 259 crimufq} amp;nbsp;nos amp;nbsp;agri noflri feruien-tes Pharaoni, modo da fernen vt viua-mus, amp;c non moriamiir , neue terra in folitndinem redigatur. Emit ergo lo-feph omnes agros Aegypti Pharaoni, quoniamvendiderunt Aegyptij quifep agrum fuum , eo quod fames duriter premebat eos, faftaep eil terra Pha-raonis. Popidn ve

to ipfum tranftulit TranflatiopopnU r . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, teitimonium ferui-

in ciuitates ab ex- mtis.

tremis finib. Aegy-

pti, vfc^ ad nouifsimos terminos eins.

Sed terram facerdotum non emit, quoniam certum demenfum crat à Pharaone conftitutum, vt comederent demenfum quod largitus erat eis Pharao , amp;nbsp;ideo non vendiderunt terram fuam.

Et dixit Tofeph ad populum, Ecce emivoshodie, fimulqß terram veitram Pharaoni. Envobis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ■ nbsp;nbsp;■ Ordinatio tnbu-

iemen,vt ieminctis torum.

terram. Exprouen-

tu veto eius Qutntam dabitis Pharaoni , quatuor partes veftræ erunt pro fe-mineagri amp;nbsp;in cibum familijs amp;nbsp;hbe-

S a

uaRi

»So CAPVT XLVrr.

uafti nos in vita, nos cri mus ferui Phâ-raonis, modo inueniamusgratiamin oculis domini mei. Fccit autem lo-feph hoc in ilatutnm fiiper terram Ae-gypti vfqß in hune diem, vt quinta pars ciTet Pharaonis, nifi quod terra facer-dotum, ateg ea fola, non fada eft Pharaonis .

Habitauit itaq^ Ifraël in terra Acgy-pti, nempe in Gofen,amp; poiTederuiit cam, amp;nbsp;creuerunt atep multiplicati funt vehementer. Vixitq? Iacob in terra Aegypti decem amp;nbsp;feptem annis, Fueruntque dies Iacob amp;nbsp;anni vitar eius centum amp;nbsp;quadraginta feptem anni» Appropinquarunt autem dies Ifraël vt moreretur, amp;vocauit filium fuum lo-feph , dixitepei J Si inueni gratiam in confpedu tuo gt;nbsp;pone manum tuam fubter femur meum, ôc freies mihi mi-fcricordiam cum patrib. meis. Transféras ergo me ex Aegypto,atcç fepelias me in fepulchro illorum» Etrefpondit lofeph, Ego faciam iuxta mandatum tuum. Et illeait, lura mihi. Etiurauit ci. Inclinauit ergo fe Ifraël verfus caput Içâi.

Cap VT

C H N B s I s. 16 i

CAPVT XLVIII.

Argumentum.

COB adoptât duos filios îofeph E-fhra'tm amp;nbsp;ft^HattaJJen, amp;nbsp;hoc rita tefiatur tes fjjè htredts promijjiottnm pat ritsig faila funt. Objeruanda eitautcm precatio Jacob cum tntjutt, ü)eus benedscat hsspuerit^ amp;nbsp;Angelus, ^ui eripiiit mede cunblis malit. IJtc ebquot; Deum nominal, cr menltonem faiit angels, videlicet fili) Dei mijfs adpatres, amp;nbsp;hstne affii mat non eJJ'e creatsiram, Q^a dicit fe per hanc angtlsim a cunbiis malie, àpec-catis nbsp;nbsp;morte libérâtssm ijß. Hoc teßimo~

nium deßlio Dei fipe cogttemus, vt feiamtu, vereßliam ejji nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiamanteaßsem-

tam humanamnaturam, C? fcgt;r,per ajßasße Eccleßa, fient amp;nbsp;Jrenases inqseit, Semper aß- '■ ^tneri hnmano Kiy^e.

T E X T V S.

POn hxc gefia niinciatum eft lo-feph, En pater tuusxgrotat. Et tnlit fecum duos filios fiios Manafle Sc Ephraim, idt^ nunciatrm ett Iacob, S 3 Ecce

îél C A P V T X t V I I I.

Ecccfilius tuns lofeph venir ad te. Et confortauit reCe Ifraël, amp;nbsp;refedit fuper Icâum. Dixirqj Iacob ad lofeph, Detis omnipotens apparuic mihi in Lufa j in terra Chanaan, benedixitq^ mihiamp; dixit, Ecce ego faciam te crefeere, amp;nbsp;multiplicabo te, daboq? vt fis cœtiis populorum, amp;nbsp;tradam terram banc femini tuo poft te, vt pofsideant earn perpetuo. Et nunc duo filij tui,qui nati funt tibiin terra Acgypti,antequâ hue venirem ad te, mei fiituri funt, Ephraim fcilicet amp;nbsp;Ma nafle, ficut Ruben Ôc Simeon. Filijau-tem tui quos poft eos gcnucris, tiii erunt, amp;nbsp;nomme fratrum fuorum vo-cabuntur in polTcfsionibus fuis. Et cum redirem ex Mefopotamia, mortua cft Rahel in terra Chanaan in via. cum

adhuc iugero agri abefiem ab Ephrata , fepeliuiq; earn ibidem in via Ephra ta, quæ eft Bethlehem. Et videns If-raël filios lofcph di-xit, Qui funt ifti.^

gene Refpondic lofeph patri fuo, Fili) mei funt, qiios * (ledit inihi Deus in hoc lo co. Et dixit, adduc eos ad me,vt bene-dicam illis, Oculi enim Ifraël caliga-bant præ fenio, nec potcrat videre. Et adduxit illos ad eum. lacob autem of-

culum dedit eis, amp;nbsp;eos eft complcxus, dixitcp ad lofeph , En faciem tuam vidi , qnod nunquam cogitaflem , amp;c ecce Deus oftendit mihi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cumulates

CClHni icn'icn tuuni « suget fua muneva Et eduxit lofeph cos quam a nobis poftu-dc gremio eius , amp;nbsp;lata funt.

pronus inclinauit ad terram erga faciem eius. Accepit autem lofeph vtrun-qiie,Ephraim in dextra fua ad finiftratn Ifraëlis, Manafl'e in finiftra fua ad dextram Ifraëlis gt;nbsp;amp;nbsp;duxit ad ilium. Extendens autem Ifraël dextram fu-

am, pofuit fuper caput Ephraim , qui erat mi nor natu, amp;nbsp;finiftram fuam fu-

per caput Manafle, feiens ac prudens dirigens manus fuas, tametfi Manafles effet priinogenitus. S 4 Et

2(54 C A P V T X t V I I I.

Et benedixit Iacob ipfi lofeph amp;nbsp;ait, Deus in cuius confpeâu ainbulaue-runt patres mei , Abraham amp;nbsp;Ifaac. Deus qui pafcit me omni vitamca in hune vfcç diem, Angelus qui eripuit medecuneftis malis, benedicat pueris iftis, amp;nbsp;inuocetur fuper eos nomen meum, nomina quoq? patrum meormn Abraham amp;nbsp;Ifaac, amp;nbsp;crefeantamp; mul-tiplicentur in ipfa terra.

Videns autem lofeph, quod pone-ret pater fuus manum fuam dextram fupra caput Ephraim , xgre tulit, amp;nbsp;apprehenfamanu patris fui, transferre earn voluit décapité Ephraim fuper caput Manafle. Et dixit lofeph ad pattern fuum, Non fie mi pater. Nam ifiC eft primogenitus, pone dextram tuam fuper caput eins. Sed pater eins renuit amp;nbsp;dixit, Scio fili mi, feio. Ilie quoq^ in populum euadet, amp;nbsp;inagnus erit. Ve-runtamen frater eins natu minor eric illo maior,amp; feinen eins crefeet in multas gentes. In tebencdicct Ifraël, vtdi-cat, Ponat tcDcus ficutEphraim,?: ficut Manaflen. Etprarpofuit Ephraim ipfi Manafic.

Dixit vero Ifraël ad lofcph En ego mo ri-

CKNESIS. 265 morior, amp;nbsp;Deus erit vobifcum, redu-cetc^ vos ad terram patrum veftrorum. Et ego dedi tibi portionem vnam fu-pra fratres tuos, quam tuli de manu ' Atnorrhæi gladio meo amp;nbsp;arcumeo.

CAPVT XLIX.

Argumentum.

c o B finio confe^M amp;nbsp;ßium dient obiturus conuocat filios ad cognojcendas pra-dictiones/aai, vt dtfiant ex commifiattofjï-igt;Hi, (juaproponnntur tribui ßiijs '^^ben, Simeon e/r Leut, tram Dei aduer/ui peccatum, tx relicjuorum vcro promijjionibus Dei mife-ricordiam, Sicut enim correlatiuafunt com-mtnatio diuina amp;nbsp;timor, it a proml/ßo diui-na amp;nbsp;fides habent fie correlaiiue. Ltß autem nomen Silo alij ahter interpretati/unt : tarnen fieejuens particula manifiefte o/bendit in-telligt dueem, ejui etiamgentes ad Deumplaçât um congregalit, tjut eonculcabit caputfer-pentis,abolebit peccatum cäquot; mortem, amp;nbsp;re-fiituet iitflietam c/ ^ieam aternam.

igüur vocabu'.um Silo redditurappellatione fidutis fialuatorii. Cum autem récentes ludet varfi fiophifimatum pra/ligijj dulctjfi-

S 5

16 6 CAPVT XLIX.

mam promijjîonem de Chrlßo corrumpere fo-leant, tencantur hac teftimonia adrefutan-do.. I^td-tos, ijtta diligenter colltüa^nnt a Te~ tro (jalatino libro 4. cap 4. S. !. Chal-daica verßo in'jnn : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pratenbit aitfor

duminij de domo ïuda, amp;ßriba de fiitjs filio-rum eins m ßeulnm, donee wniat Mef-fias,cniiu Cil rtgnnm, ei'et obedient gentes. 11. Commentamu Adaior in Çenefinfîc ad verbum diàt ; Donee ventât Sihilo, Ipfe eil eJAtefßas, amp;nbsp;nd enm congregabnnt fegentes, ^itia tpfe ittdicabit otbem. nbsp;nbsp;III. In expoß-

ttoneThrenornm leremia fitper iltnd Thre^ norumt. Qitiaelongattu eil à me confolatcr conuertens antmam meam, ße dicitur, Q^d ell nomen eJAIeßta ? Qjti de domo 'iR.abi Sela erant, dlxerunt, Sehilo eil nomen einsgt; ßent dillnm eit Qen. 49- Donee veniat Sehilo, td eit, nJ^Ießias. 1111, ‘ßabi eJ^Iofes in commentario Çenefeos enarrans httne locum ße inpnit. Et firiba defemoreeitts. Hi fnnt Sanhedrin fedentes in corßflorio adin-dieandnmindicia animarum, ^ui nuntjuam de terra luda auferentnr donee veniat Sehi-h, tjui elt nJAIiJßas. His teßtmonijs confir-mitt reli^uoritm ludaorum infulfas cauilla-tioncs non vnius aßimerntts ajßs.

TEX-

genesis. 1(57

T E X T V S.

VOcauit autein Iacob filios fuos amp;nbsp;ait eis, Congrcgaminivt anniin-ciem vobis quid euenturum fit vobis pofieris temporibus. Congregamini amp;nbsp;audite filij Iacob, Audite Ifraël pa-trem vcftruni.

Rvben primo-genitus meus , Tu virtus mea, amp;nbsp;prin-cipium roboris mci, excellentia oblatio-nis amp;nbsp;poteftatis. DifFlucs ficut aqua, non excelles. Quia afeendifti lelt;9:û partis tui,Ibi ftraturn meum prophanafti afeendendo.

Simeon amp;nbsp;Le-VI fratres , arma violenta machæræ corum. In confili-um eorum non veni-atanimamea,amp; in cœtu illorum non verfetur gloria mea.

fuo occidcrunt vi-runi, amp;pro libidine fua perdiderunt bo-ucm. Alaledißus furor corum , quoni-am vchemens efl, Si indignatio eorum, quia dura. Diftribuam eos in Iacob, Sc

difpergam eos in Ifraël.,

IV D A tu es , te laudabunt fratres tui, manus tua in ccruicc hoftiü tuo-rum, gcnu fleftent tibi filij patris tui. Catnius leonis lu-da, dcprxda £li mi afuendifti i demifit fc Si accubuit ve'uti Ico, amp;nbsp;tanquam vêtu lus leo. Quisex-citabif cum?

Non aufcrcfur fceptrnm de luda, amp;nbsp;Legidator de pc-dibus eins , donee veniat Scirito, amp;nbsp;a {idum genres con-(jrcgabnntur.

lyo c A gt;nbsp;V quod eflec amœna, Inclinauit humerutn fuiim ad geftandum, faâufcpeft tributis feruiens •

Dan iudicabit populum fuü, quem-admodum alia tribus Ifraël. Futurus eft Dan ferpens in via, amp;nbsp;coluber in femita, mordens calcaneos equi, vt cadat eques eius retrorfum. Expcäa-bo falutetn tuam o Do mine.

G E H 6 lofeph, filius accre-fcens iuxta tontem. Filiæ faperbc ince-dimt in gubernatio-ne. Irritarunt cum, contenderunt cum eo, amp;odio profecuti funt eum periti fagittanj. Manfit tarnen arcus eius fir-

mus, roborataqß fiint brachia manuum eins, per manum potentis in lacob. Inde pallor , lapis Ifrael. A Deo pa-tris tuiauxilium tu-

uni. Etomnipotens benedixit tibi benc-didionibus coeli de-fuper, bcnedidioni-bus abyfsi cubantis infra, benedidioni-bus vberum amp;nbsp;ma

tricis. Benedittionespatris tuimaio-res flint quàmbenedidiones maiorum

meorumvfq} adde-fiderium coIlium in mundo, eruntqp fu-per caput lofeph, amp;nbsp;in verticc Nazaræi inter fratres fuos.

te pyflit de antecellentii.

3 7 s C A P V T XLIX.

Hocoraculü au-guflius eft) quam vt deimpio rege Saule, cuius gubcrna-tio infelix fuit ,in-telligi debeat.Com parat igitur tribum Beniamin lupo rapaci, quia Hierofblyma vrbs regia amp;nbsp;facerdotalis , {iti in forte tribus Beniamin, ad feorania commoda aliarum tribuum inllar lupi efurientis rapuit, cum necefle eflet regibus dari tributa amp;nbsp;vediga-lia, facerdotibus veto primitias atque décimas. Vt autem mane , id eft , a condita arce Sion SC templo, vfque ad Melfiaî aduentum comedit prædam : ita veTpertino tempore feu nouilfima hora, vt loannes loquitur , rurfus diuifit fpolia, nonquidem aurea vel argentea , fed opulentiai« gratixDei, quam meruit amp;nbsp;douât fiüus Dei credentibus , Hanc interpretationcm confirmât Chriftus Lucæ vltinio , amp;nbsp;Aôt. i.

Omnes iftæ funt duodecim tribus Ifraël, Sc hoc eft quod locutus eft pater eorum ad illos, cum benediceret eis, ciiiqj iuxta fuam benediâionem.

Præcepit præter- Poftremumman-ea. eis, amp;nbsp;dixit ad datum lacob de fe* eos. Ego congregor pultura fui corpo-ad populum meum, '

Sepelite me cum patribus meis in fpc-lunca,qusE eft in agro Ephron Hitthæi, in fpelunca duplici gt;nbsp;quæ eft è regionc Mamre in tern Chanaan, quam emit

Abra-

'GENESIS. 275 Abraham cum agro ab Ephron Hit-thæo in poflefsionem fepulchri. Ibife-pelierunt Abraham amp;nbsp;Saram vxorem 1 eins. Ibifepultus eft Ifaac cum Rebecca coniuge fua. Ibi etiam fepcliui ego Learn in eo agro amp;nbsp;fpeluncaj quæemta eftabHethitis.

Cumcç iam finem feciffet lacob præ-cipiendifilijs fuis, collegitpedesfuos fuper leétum, amp;nbsp;ex- .. , pirauit, colledufcR ,

I in., J.. nbsp;nbsp;nbsp;1 r lum non eft diiTipari

elt ad populos fuos. interire/ed mi-grare ex hoc fragili domicilio in tabemacula non manu faäa , in quibu» habitant omqçs bea-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ti vfque ad refurreftionem vniucrlalein.

1 ■gt;

Argumentum.

Hoc caput nbsp;nbsp;nbsp;äefcrtptio pompafune-

irû , (juateßatur corpora fan^orum honore afficienda ejji, amp;nbsp;^uiafutrunt tempU Spiri~ tut ßtn^i amp;nbsp;organa, diuinarum aElianiun, flr ^uia fiatuto tempore refußitahuntur ad tarn amp;gloriamJempiternam. ^e hù caufît rsAugujHntts in libre i. de Ciuitate Dei cap, 13. amp;nbsp;in Itbro de cura pre mortuie gerenda gt;!^Pgt; S.fuauifflmediJJerit. 'Deindeproponaur

T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in /O',

i-] 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T L.

in lofifh exemplum heKoiclt;s manfuetudinti ijult;e grauiffimoi iniuritu propter Deum va-luntaria obliuione conterit, amp;nbsp;omnia confiUa ad communem concordtam refert.

H y S.

RVitque lofeph I.

in faciem patrîs fui, Si fleuit fu-per cum, ofculatuuç en eum. Porro lofeph, feruis fuis

medicis mandauit. Aloe, Murha, S vt aromatibus cou-

calKtæ, anrinaentes

dirent patrem fu- acdeficcantesmuni-

iim, amp;nbsp;aromatibus medici condiucrunt Ifraëlé,donee transirent quadraginta dies, f nam fie im-plenturdies eorum, qui aromatibus con diuntur ) amp;nbsp;luxe-runt eum Aegyptij feptuaginta diebus.

T ranfadis autem diebus ludus, vfus eft lofeph ad domum Pharaonis hac oratione : Si inueni gratiam in confpe-duveftro, loquimini quæfo ad Pha-raonem huiufmodi verba , luramento obliga-

' G t N E S I S. 275 obligauit me pater meus dicens , En ego morior , fepeli me in fepukhro meo, qitod mihi fodi in terra Chana-an. Nunt igitur afcendain amp;nbsp;fepeliam patrein meuni, atcj} reucrtar. Et dixit Pharao, Afcende amp;nbsp;fepeli pattern tu-um, ücut iuramcnto te obligauit-

Cum igitur lofeph afcenderct adfe-pelienduinpattern fuum, afcenderunt cumeo onines ferui Pharaonis, fenio-res domus eins, amp;nbsp;cundi fenes terræ Aegypti. Sed amp;nbsp;vniuerfa domus lofeph, Si fratreseius, atcp domus patris fui, relidis duntaxat liberis, gregibus atqp armentis fuis in terra Gofen. Afcenderunt quoque cumeo ciirrus amp;nbsp;e-quites , amp;nbsp;fada eft multitudo magna valde. Et venerunt ad aream Atad, quæ eft cis lordar.em , amp;nbsp;planxerunt ibi plandu magno amp;nbsp;acerbifsinao, luxitq^ patrem fuum feptem diebus. Habira-tor s autcm illius regionis, nempe Chananæi, cum vidèrent ludum in a-rea Atad, dixerunt, Luôu ingenti af-ficiuntur Ac’yptij, amp;nbsp;obhanccaufam Vocatumelt nomen loci illius, Ludus Ae-:yptiorum, qui eft cis lordanem.

. Fcccrunt ei ergo filij eius quemad-’V.x, ,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T a modum

^16 nbsp;nbsp;’ CAPVT L.

modum mandaiierat illis. Et tranfla' tiimin ter ram Chanaan fepelieruntin fpelunca duplici, quam emit Abraham cum agro in poflefsionem fepulchri, ab Ephron Hitthæo, è regione Mamre. Reuerfufq; eft lofeph in Aegyptum, poftquam fepeliuerat pattern fuum, ipfe amp;nbsp;fratres eins, atcy omnes qui af-ccnderant cumeo ad fepeliendum pattern eins.

ïêph timueruntjCum pater eorum eflet mortuiis j amp;nbsp;dixe-runtjFortafsis odio profequetiir nos lo-fêph amp;c retaliabit nobis omne malum,

perpetrauimus. Propterea fubiecerunt ei hanc fentcntiam : Pater tuus priuf-quam moreretur , mandauit nobis di-cens, Sic dicetis lofeph, Condona quse-fonunc fratribus tuis iniquitatem amp;nbsp;peccatum eorum , quiainiuria teaft'e-cerunt. Nunc ergo ignofce quæfo ini-quitati feruorum Dei partis tui. lofeph autem fleuit loquentibus illis cum CO' Venerunt enim fratres eius ad cum.

amp; abiecerunt fe ad pedes eius dicentes, Eccenos fiimus fer-uitiii. Quibus dixit lofeph, Ne metua-tis. Num Dei loco ego fum ? Equidem vos cogitaftis aduer fus me malum, fed

Deus cogitauit id-ipfuiïi in bonum, vt faccret quemadmo-dum hodie apparet, vt feruaret in vita populum multum. Ne igitur metuatis, ego pafcam vos , amp;nbsp;paruulos veftros, confolatufqp eft eos, amp;nbsp;locutus eft eis in cor eorum.

Habitauit itaqj lofeph in Acgypto, ipfeamp; domus patris nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;,

r • nbsp;nbsp;nbsp;: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aetas lofeph.

lm , vixitcç centum

amp; decern annis. Vidit etiam lofeph ex Ephraim filios vftp in terriam genera, tionem. Filij quoq? Machir , filij Ma-naffe nati funt fuper genua loleph.

Dixit vero lofeph ad fratres fuos» Ego morior, amp;nbsp;De-us vilitando vilka-

bit vos, Si reducet ens de egreifione fi-

T 3 vos ex

Î78 CAPVT t. VOS ex hac terra in terram, quamiura-uit Abraham, Ifaac amp;. lacob. Ideo iuramento obligauit d-Iios Ifrael, amp;nbsp;dixit. Cum Deus vos vifi-tabir, afporrate ofla mea hinc. Mortu-useftitaqj fofeph cum elfec natus an-nos centum amp;nbsp;decern, ic condierunt eum aromatibus, pofueruntqj eum in ar cam in Aegypto.

Finis primi Jibri Moyfi.

irnOMNHMATA GRAM-M A T I c A IN Ge

ne s I N.

c A P V T I-

CKeavit.} Bafiliiis in quadam

Epiftola : Tres inquit modi crea-tionis in fcriptura reperiuntur. Primus eft fabricatio rerum ex nihilo, vt Gen. I. Secundus eft mutatio in melio-rem ftatum, vt Pfalmo 51. Cor mun-dum, id eft, fidepurificatum créa in me ôDeus. Tertius eft refufcitatio ex morte,vtPfal. 104. Emittesfpiritum tuum amp;nbsp;creabuntur, amp;nbsp;renouabis faci-em terræ.

Verba Bafilij funt : çf««- CVgiixÄ* ysKtl»?, p-'ieur

'duj tùjÙ Ti [jLti 'üvrof n( to «l'a« ytjüu. (TcVTêçotx J's ihii n tîf to x,(élT!lt;iy à^Kdiamy. S'i ’riw t^a,yiçti.lt;nr

Devs.) Vtitur Mofes nomine plu-rali Elohim, vt fignificet tres efle per-fonas diuinitatis, amp;nbsp;creationem elfe commune opus æterni Patris, Filij, 8^^ Spiritus fanéti. Etfi autem Pfalmo 82«

T 4 Ma§i-

2'8 o rnOMNHMATA Magiftratus vocantur Elohim , quia magiftratuum poteftas proxime ad Del immortalis numen accedit : tarnen aliud eft loqui de officio diuino, aliud defcribere creationem , quæ eft opus folius effentiæ diuinæ.

Ferebatvr.J Hieronymus : Pro co quod in noftris codicibus fcriptum eft, Ferebatur, in Ebræo habetur Me-rachefeth, quod nos appellate poffu-mus incubabat, fine confouebat in fi-militudinem volucris oua calore ani-mantis. Ex quo intelligitur non de fpi-ritu mundi dici, vt nonnulli arbitran-tur, fed de Spiritu fanßo, qui amp;nbsp;ipfe viuificator omnium à principio dici-tur. Si autem viuificator, confequenter amp;nbsp;conditor, quodficonditor,amp; Deus. Emitte enim, ait, fpiritum tuum amp;nbsp;creabuntur•

Bafilius enarrans hunclocii inquit: Sine quod verius eft gt;nbsp;amp;nbsp;enarratum ab ijs, qui ante nos fuerunt, loquitur de Spiritu fanâoDei, Quiafcripturahoc obferugt, vt cum ait, Spiritus Dei, in-telligat Spiritum fandum, qui eft diiii-næ trinitatis tertia perfona. Acfihoc jnodo intclliges didium Moyfi, maio-rem

grammatica. 281 rcmcapiesvtilitatetn. Qnomodoeniin ferebatur fuper aquas ? Narrabo tibi fermouem Syricuiufdain,qui aie, Vo-cein hïc pofitam fignificare idem quod fouere vitali calore, ficut auis incu-bans fouet oua. Haâenus Bafilius.

Firm AMEN TV M.J ypT Extendit. Inde ygt;pT extenfutn, vt pïalmoio4. dicitur : Extendens ccelü ficut pellem.

Stata tempora. J quot;lyin fignifi-cat tempus ftatum amp;nbsp;lolenne, vt Pa-fcha, Pentecoften, ff’KÎu/o'ÿTH'j'iay. Signifi-cat etiam locum, in quo homines con-uenire folent ad fefti celebrationem , vtPfal. 74.

CAP. I I I-

CoNTERET.} nbsp;nbsp;obruete primum

quidem ad tegendum amp;nbsp;occultandum , vt Pfalmo ijÿ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qtó’n q« Forfitan

tenebræ tegent me. Deinde ad oppri-mendum amp;nbsp;delendü,vt lob ç.nny fca ’3srüi Tempeftate me obruet^ óppri-metjCÓquafiabit.Ita hoe loco -qsrÿ’ win tMT Ille opprimet feu quaflabit caput tuum.

In potestate viri. JptJ Cer-tum eft huius verbi radicem efle ppd

T 5 Hinc

282 TnOMNHMATA

Hine np’J amp;nbsp;pÿ amp;nbsp;quod fignifî-cat difcurrere. Nahû 2.ni3'np3pp'z,pr/J» In plateis difeurrebant. Etioël'is 2. ipf; niy3 In ci ni fate difcurrebant.Hinc pvJ forum, in quotiifcurritur, vel pla- ' tea, amp;nbsp;crus vel pesquocurritur. Ab hoc difcurfii cft npvjn ferinnis vclnii-nifterium, quia min'iftratuvi alijs fur-fumamp; deorfum currnnt. Sicfœmina: diôtum cft qnprJn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad viruiTi

tuum feruitus amp;nbsp;minifterium fub- . iefiio tua. Et ad Cain diânin cfl ' inpizJn Ad te erit feruitus eius, fcilicct pecca’ti.

CAP. I I I I.

Cognovit. J yn; Latius patet qiiàm apud Latinos cognofeere. Non cnim tantum lignificat fpeculatiuam , cognitionem, fedfcnfumamp; experien- J tiam, vt cuin lob dicit de impijs , Cog-nofeent quid fit contra Deum facere, । id eft , experientur amp;: fentient. Sic t Pfaimo 51. Peccatum meumegocog- i nofco , hoceft, fentio amp;nbsp;experior . Et Gen. Nunc cognoui quod timeas D O MI NV M , hoc eft, reipfa didici Sc expertus fum. Et Lucæ i- Virum non cogno-

grammatica. 285 cognofco. Nouit quidem Maria multos viros, fed virum nullum experca eft, nee fenfit. Ad hunc moduin hoc loco, Cognouit Heuam vxorem non fpe-culatiue, fed realiter expertus eft fuain Heuam , quod effet fœmina, Lutherus.

Virvm DOMiNiJ Lutherus dc nouifsimis verbis Dauidis fic vertic hunc locum : Poffedi, feu adepta fum ac iam obtineo hominem ( lehoua } ipfum D o MIN V M,quafi dicat,Hic ent 1 hauddubie ille ipfe D o m i n v s, de quo nobis Deus'locutus eft, quemcç credi-mus iuxta pron ifsionem fore fernen mulieris, videlicet hunc filium nomi-nans ,amp; virum feu hominem, amp;nbsp;ipfum D o M IN V M feu Deum. Ratio autem verfionis eft , quia particula Ebraica MN habet vim articuli , quem Cræci aceufatiuo cafu efferunr.

Respexit.} ny'J Hoe verbum lar tius patet quàm verbum refpiciendi. Significat enim non modo refpicerc, fed ctiam arridere amp;nbsp;fingularem amo-ris fignificationem in vultu oftenderc. Etfi autem Mofes hoe loco non expli-cat, quale illud fignum fuerit , quo Deus ofiendit fibi Habel munera grata effe :

2^4 ïnOMNHMATA crte: tarnen verifimileeft fuifie ignem de cœlo demiflum, quo oblatio haußa amp;nbsp;confumtaeftin oculis omnium, vn^-de apparuit Deum deleétari officio Habclis. HæcLutherus.

Hieronymus hunc locum explicans inquit ; Vnde fcire poterat Cain, quod fratris munera fufcepiffet Deus, amp;nbsp;fua repudiaffet, nifi illa interpretatio vera effet, quamTheodotio pofuit, Et in-flammauit Dominvs fuper Abel amp;nbsp;fuper facrificium eius. Ignem autem ad facrificium deuorandum folitum venire de cœlo, amp;nbsp;in dedicatione tempü fub Salomone legimus, amp;nbsp;quando Elias in monte Carmelo conftruxit altarc»

CAP. VI.

Gigantes.J Verbum non tantum abfolute, fed etiam tranfitiue ' vfurpatur, vt Pfalmo lo. vniyya

Et proffer net in forti tudine fuà paupercs. Et lofuæ ii. nns Etop-prefferunt eos. Sunt igitur n’^Ba Tyrann!, qui propter potentiam gfàffan-tur inter homines, perinde quaff nullum reffet iudiauai, amp;ipfis quicquid libet liceat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F oe-

Xî rammat'l CA. 285

F OED VS.) n’73 fignificat paâum, fœdus,amp; teftamentum. Pactum eftpro-mifsio, id eft, confenfus duorum vel plurium verbis expreflus, quo fe vteriç obligat ad aliquid dandum aut faciendum . Fœdus eft paöum bellicum fie diiäum à fide. Teftamentum eft ho-neftaordinatio morituri, in qua hæres iqftituitur, amp;nbsp;legata certis hominibus attribuuntur,amp; dantur certa mandata.

CAP. X.

G OMER.) *101 fignificat perficerc amp;nbsp;abfoluere, Quando autem res iam abfoluta amp;nbsp;confummata eft, deponi-tur de manibus ac veluti abijeitur. Proinde etiam fignificat confumere amp;nbsp;finem alicuius rei facere. Eft ergo noi finiens.

M A G o G.) 11 tettum.

Madai.) ino amp;nbsp;TO menfus eft. Madai, id eft, modius feu menfura.

IA V A N ) Hane vocem alij à luto, quodEbræiseft pj alij à columba de-ducunt.

M E s E Ç H. J qü’o extendit.

Ascanes.Jü;;«fgnis p3 facerdos.

Ri-

3g(5 rnOMNHMATA

RiphathJ nsT difloliiic.

T HOGORMA. ) DT J oflu confrcgif.

K IT r 1M J Percuflbres à verbo cuius Hiphil eit n;n percufsit.

Dodanim.} TiT Cognatus ’Jjf Mifer.

C H V s.J Hæc vox fignificat Aethio-piamGen.2. Pfal. 7.

MizraimJ AcgyptuSyPfaI.ii4* Ph v T. J Mauritania.

C A N A AN.^ Id eft, mercator.

H E VI L A._} India, Gen. 2.

Nimrod.^ nia rebellis fuir.

A N A MIM. j jy Fons, n’a aquæ.

L A A B IM.J nan^Flamma.

P HI L 1 ST I libra- Sunt enint cognatæ literæ Sgt;c commutabiles Sa-mech amp;nbsp;Schin. Habent igitur tanquam mercatores nomen a libra.

ZiDoN.J nny venatus eft. Et nn*3r vcnatio feu vidus, vt Pfal. 132. Venation! feu vidui eins benedicam. Natu-ralis enim ratio comparand! vidus haï j habet fpecies , pecuariam , agricultu-ram, venationcm amp;nbsp;mercaturam œco-nomicam.

E L A M.J Adolefcetls.

AssvR.jmcM Beatus.

A\-

. ■G R A M M A T I C A.

A R p H A c H s A D, KST fanauit ^^ï# vaftitas.

A r a ai.J dît fublimis.

TABELLA IN OJV A CONFERVNTVR POPVLI cumfuis maioribus.

POSTERI IaPHETH.

CimmeriJ. Turci.

Medi. lones. Aeoles. Cilices-Macedoncs.

Dodonæi. ' Hifpani.

Mofci-T braces.

Tuifcones. Riphei.

Ham.

Aethiopes.

Acgyptij._ ’ Mauritani.

Sabæi, 1

Heuila

Eiice ancillamJ ü’tj repu-diauit. Inde nJT’J repiidiata , cuius nulla deinceps ratio habetur, amp;quæ prorfus aliéna redditur. Nunquatn enim pofthac in doinum Abrahæ re-uerfa legitur ancilla.

C A P. X X I I.

M o R I A. J Hieronymus deducit hancvocem à verbo mnt vidit,vt Moria fit vifio Domini. Hane etymo-logiam confirmât Abraham inquiens. Deus

grammatica. 28^ Deus vidit. Alij dicunt radicem huius vocisefle,Docuit, iuxta illud pro-phetæ, ExSion exibitlex, amp;nbsp;verbum D o MINI de lerufalem. Alij denicg à verbo «22 timuit eandem vocem deri-uant, quad dicas timor feu cultus D o-MINI. Nam patres hauddubie in hoe monte facrificarunt amp;nbsp;alios cultus Deo placentes præftiterunt.

MA cTARE T. J on'^ fignificat ma-öarepecus, Maöantur autempecudes vel parte acuta iugulatæ, vel dorfo fe-curis pereuffæ. Ideo eadem vox vfurpa-tur pro auri pereufsione.

PerplexitätE.Jqïo fignificat ramos erraticoSjdiffufosVcrefcentes fine certo ordine.

Ben E D icENT VR. J Cum textus vtatur verbo quartæ coniugatioms , quæ habet fignificationem reciprocam, fic fententia reddi poteft : In feminc tuo benedicent fefe omnes gentes. Nam benediftio Dei per Chriftum tune prodeft gentibus, quando libi fide applicant benediftionem , Sum benedi-étus non in meipfo, fed in femine.

CAP. X X I I I,

V Hb-

290 ïnoMNHMAT'A

Hebron.J nan copiilauit, confo-ciauit. Inde Hebron ciuitas non vni» fed miiltis dominis fnbieéta, vt S mal-caldia, Frideberga, amp;nbsp;fïmiles.

Kiriath arbeJ Vetullasdiftri-buebat regias ciuitates in quatuor partes. Prima erat curia feu principum. Secunda militum. Tertia agricola-rum. Quarta opificum.

P E R E G RI N V sj na peregrinum fi-gnificat, ld eft, externum , ex alieno loco aducnientem. Sic Abraham erat aduena , quia non in Chanaan natus, ,fed ex Chaldæa oriundus erat. Inquilinus eft, qui non eft dominus, Ted bofpes in terra in qua habitat, nihil Habens proprij.

CAP. X X I I I L

Pr AE p AR AST iJ na» idem figni/i-cat quod Graccis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fit auteui

'^erbis amp;nbsp;re. Vult igitur dicerc feruus gt;nbsp;Hoe fignum erit «aït-jj.cs-

id eft, firmifsima probatio often-dens earn virginem deftinatam efle H-lio herili.

Inavrïm.J Dta fignificat lunulam fiuc

grammatica. 291 fine femicirculum ab vna aure ad alteram. Non eft igitur gemma penfilis in auribus , qualis fuit Cleopatræ, fed frontis ornamentum.

P raepara V i.JnaB Angulus. Sig-nificat igitur hoe verbum repurgatio-nem omnium angulorum, vt locus patcat hofpiti.

CAP. XXV.

Oravit.J iryfignificatimportune amp;nbsp;improbe orare, ita vt pulfando amp;nbsp;odiofe inftando Deo moleftiam exhi-beamus. Primum enim petendum eft » Deinde quærendum. Poftremo pulfan-dum.

CAP. XXVI.

Grande peccatvm.^ ndM fig- -nificatdeliftum voluntarium, quod libera voluntate re deliberata finecoa-ftione amp;nbsp;metu committitur. Poftea vfurpatur pro piaculo , vt Efaiæ 53. Ponet animam fuam tóN id cft,vt Paulus interpretatur , Chriftus faftus eft pro nobis malediflum feu piaculum.

CAP. X X V I 1.

Va Cl-

api TnOMNHMATA

CiBosJ DVQ guftauit. Congruît aiiteiB cum plïrafî qua Lucas vtitur Aft.io.de Petro J Et cum efurircr voluit guftare, id eft, prandere. Hac phra-fi fignificatur temperantia in cibo amp;nbsp;potu, vt fit magis guftatio quàm cra-pula, vt corpus alatur amp;nbsp;fuftentetut, nononeretur.

CAP. X X V I I L

O M NI P O T E N s.9 Tÿ mamilla. Inde nü Nam Deus non tantum elt creator, fed ctiam nutricius, fuppeditans vni-cuitp neceflariaadeonferuationem in-columitatis.

CAP. X X X r.

ID O L A.J □’STt' generaliter fignifî-cat fimilitudinem'vel imaginem cultus diuinifiueverifiuefalfi. VtOfeæ tertio dicitur : Sedebunt filij Ifraël fine rege,fine principe, fine facrificio, fine altari, fine Ephod, amp;nbsp;fine Theraphim. En. Reg.ip. Michol ponit inleftutn loco Dauidis Theraphim.

INI Qv IT A s. J y JS fignifîcat pecca-tum omifsionis feu prætermifsionem officij. »fan peccacum commifsionis.

Hoc

grammatica. 29} Hoc eft, alterumfignificat omittere facienda , alterum facere omittenda feu prohibita.

CAP. XXXII.

Moram traxi.J inN tardauit, moramtraxit. In futuro aiitem cum Aleph radicale fit elifum, Heth debe-bat habere dagges. Sed quia non eft hiiius punâi capax tanquam guttura-lis, ideo Zere fubijcitur liters feruili Aleph -“ir.Ni

SpAcivM.9 w? proprie fignificat rcfpirationem , vt Exodi 8. Videns Pharao quod faßa effet refpiratio.

Lvctatvs est.} pay fignificat pnluerem excitar e pugnando.

CAP. XXXV.

I VGE R V M ARVI. } ^^3 COmcdit à quodfrnmentum fignificat. Inde n»i3 prandium, 2. Reg. 13. Et Kat fpacium itineris, quod ambulans conficit ante prandium ant cœnam, hoc eft, quarta pars miliaris ant circi-ter.

CAP. X X X V I I.

V 3 Eo

2 p’4 r n o M N H M A T A

E O Q^V OD IN SENECTVTE. 9 In Ebræo eft, Quia films feneöutum erat. Chaldaica tranflatio fic hibet: Dilexit eum, quia fuit ei filius fapien-tiæ fenum , hoc eft , tails erat filius, tanta in eo crat fapientia , vt cum quolibet fene fapientia certare poftet.

Polymitam.J op particula ali-qua abfcifta. Hine veftis pifta Gen. 37. quæ non ex vno panno, fed ex particu-lis diuerforum colorum conficitur. Quod enim ops amp;nbsp;os fignificet abfeif-fionem,, teftatur Pfalmus duodecimus, Quoniam abfeifsi funt veraces , hoc eft, dcfccerunt, amp;nbsp;n u Hi amplius extant.

Laceratvs est.J In pafsiua coniugatione Piel media radicalis da-geftatur, amp;nbsp;Hirec aâiuum mutatur in Kybuz pafsiuum. Propter mediam veto gutturalem vel Res, quæ non funt capaces punfti Dages, Kybuz amp;nbsp;Dages mutantur in Hólem , amp;nbsp;interdum in Schurcc. Huius vtilifsimæ regulæ exemplum hoc loco proponitur. Nam t]p-âeft præteritum pafsiuum Pielficut np’a benediâus-

F o s s A M. ) fignificat locum animarum. Præcidânvur autem curio-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fæ quæ-

grammatica. 29^ fæ quættiones de fede atqp regionc ani-mariim his diâis, Domine lefu fuf-cipe fpiritum meiim. Item, Hodie me-cuni eris in paradifo. Item , Iiiftorum animæiamanu Deifunt. Hæcteftimo-nia expendantur, quia confolationes dulcifsimas continent.

L A NIO R V M. J Certum eft n3ü figni-ficare maâationem. Vt igitur infra fit mentio principis piftorum, fie Poti-phar hauddubie fuit princeps lanio-rum, non tantum in aula Pharaonis, fed etiam in toto regno.

CAP. XXXVIII.

C H E SI B, ) Hieronymus fie vertit. Quo nato parère vitra ceflauit. Ed au-tem Chefib hoc loco proprium , non appellatiuum. Nam appellatiue figni-ficat mendacium, proprie vero eft vrbs in tribu Dan in conuallib. terræ luda-

Pastorem.J VoxEbraicavtrun-que fignificat , paftorcm amp;nbsp;amicum. Sed nos hoc loco conrenti fimus vfitata verfione, quæ nihil habet incommodi.

In OST IO oc V LOR V M.J Id eft, inbiuio. Hæc figura Ebraici fermonis Latinisinufitataeft. V 4 CA-

6 rnOMNHMATA

CAP. XXXIX.

CvBicvLARivs.} Vox Ebræi hoc loco vfurpata non tantum fignifi-cat emafculatum, fed etiam ciibicula-rium feu miniftrum principis, vt Efaiæ 32. Filij tui erunt Eunuchi inpalatio régis Babylonis.

CAP. X L I X.

Ro BORIS. J Alij vertunt doloris mei. NamvoxEbrxa On alias dolorem fignificat, vt fupra cap. 35. Rachel filium fuum ob diflficultatem partus appellauit Benoni, id eft, filius doloris mei. Sed hoc loco fignificat ro-bur, vt Deut- 21. de primogenito diei-tur, ifte eft principium roboris eius. Eftigitur hie titulus primogeniti,quod vocatur prima patris virtus feuforti-tudo.

Oblationis.JVerbum Kta varie vfurpatur, vt Gen. 4.amp; Pfal.32. fignificat remifsionem peccati. Cum au-tem principaliter fignificet Icuarc, pru-denter videndutn eft quid fingulis materijs amp;nbsp;circumftantijs congruat. Hoc

grammatica. 297 quidetn loco, in quo de iure primoge-nituræ difleritur, hauddubie iignificat oblationem. Nam primogenitus erat in familia paterna facerdos amp;nbsp;rex. Id-eo Chriftiis à Paulo nominatur primogenitus , quia pater ad ipfum tranftulit facerdotium amp;nbsp;regnum inEcclefia.

D1F F L V E N s. ins Non eft efFun-dere, fed diffluere temere vagari • Hinc pfeudoprophetæ vocantur à So-phonia !cap. 3. nnna id eft, vaga-bundi, nihil certi docentes , fed fluólu-antes, amp;nbsp;agitati omni vento doârinæ. Sic Ruben fuit ins quia non magnife-citfuam primogenituram, fed laxauit frenos errantibus cupiditatibus.

B O V E M. J ni J fignificat murum amp;nbsp;bouem, vt P fal. 18. In Deo meo tranf-grediar murum, amp;nbsp;Exodi 21. Si bos a-lienus bouem alterius vulnerauerit,amp;c. Sedhocloco appellatione ivJ fignifi-catur bos. Vt enim bos arator totam familiam labore fuo alit, fie lofeph fuit nutricius familiæpaternæ.

Ac vt leétor intelligat rayonem, cur lofeph boni comparetur, repetam in-fignem locum Ciceronis ex fecundo de natura deorum : Quid de bubus lo-

V 5 quar ?

298 rnOMNHMATA quar? quorum ipfa tcrga declarant non ede fc ad onus accipiendum figu-rata, ceruices autem nacæ ad iugum, turn vires liumerorumamp;: latitudines ad aratra extralienda/quibus cum tcrrï fubigerentur fifsionc glebarum, ab il-loaureo genere, vtpoëtæ loquuntur, vis ntilla vnquam affercbatur.

Ferren tum ver o proles exorta repente e^ funcßüpiimn fntricarier enfentj Ftgujlnre mnnu iunllü domitum^^ tuuencU) Tanta purabatur vtilitas pcrcipi è bu-bus, vt eorum vifceribus vefci fcelus haberetiir.

Vetvlvs leo.J Leo-apudEbrx-os habet diucrfa nomina pro varijs gra-dibus ætatis. Nam in primo gradu di-citur ma id eft, catulus. In fecundo •”53 id eft, vaftator feu deletor gregis. In tertio In quarto Et in poftremo Etfi autem vetiilus leo videtur propter ætatem efle infirmier amp;nbsp;languidior : tarnen de multis feni-bus, quorum natura heroica eft, verc ilia dicuntur, Bos laiTus fortius figit pe-dem- Item , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’TTorhSv via»

. Senex vegetus multis iuueni-buspræftannor.

S CE-

grammatica. 299

ScEPTRVM.J ludæivafre eludunt nomen oatd idqj contendunt fignifica-recalamitatenijVt Sennacherib amp;nbsp;Na-bogdonofor foerunt virgæ affligentes populumludaicum. Sed hanccauilla-tionem prinium réfutât collatio alio-rum diâorum, in quibus eadem vox pro fceptro vfurpatur, vt Pfalmo 47. Sceptrum regni tui fceptrum rectum . Deinde feries verborum in textu. Mox enim fequitur particula quæ déclarât priorem ne aliquid dubitationis in animis legentium relinquatur : Non auferetur de pedibus eius PPn-Q id eft, fcriba, legiflator, fenator. Loquitur autem de fenatoribus , quos Mo fes in deferto elegit, vt effent confiliarij régis, qui vocabantur Sanhedrin. Hic fenatus ab Herode interfeâus eft. Ergo Mefsias exhibitus eft.

S c HIL o.J Non infuauis eftetymo-logia Ebræis nota, qui interpretantur Schilo fœtumeius, videlicet matris, vt congruat ad diftum ; Semen mulicris conteret caput ferpentis. Et infigneeft

Hic filius Dei affumit hu-manam naturamimbecillem, quæ fufti-net ingentes dolores,iram Dei amp;nbsp;mortem,

300 rnOMNHMATA . tem,amp; pendens in cruce eft deforme amp;cruentum Et tarnen ex morte reuiuifcit. In nobis veto natura im-munda prorfus eft fordidum amp;nbsp;pollu-tum ^ó^iov peccato. Sed cum ipfe hoc noftrum ^h^ioy induit , cum nos voce Euangelij amp;nbsp;Spiritu fuo fanöoviuih-catj fir hæc pellis templum Dei, amp;nbsp;libe-ratur à peccato amp;nbsp;à morte.

CoNGREGABv N T vR.J bnp» Hanc vocem ludæi deducunt à radice nnjj quae fignificat frangi acdebilirari. Hac autem etymologia confirmare volunt opinionem de regno politico Mefsiac. Ira enim interpretantur hunclocum, Erit debilitatio gentium, id eft, Mefsi-as domitas genres fubijeiet populo Ifraël. Sed hæc etymologia vnà cum enarratione plena eftinfullitatis amp;nbsp;va-nitatis. Infulfe enim abijeiunt literam lod, quæ eft prima radicalis, vt vanif-fimiim fomnium de regno politico fta« biliant. Eft igiturverafententiaquam gignit natiua Grammatica, Erit ei au-dientia feu congregatio populorum à verbo np; id eft, Mefsias non confti-tuet regnum politicum armis, fed verbo reget fuum populum. Cura autem docerc

grammatica. 301 docere amp;nbsp;audire fint corrclatiiia, ma-gis perCpicua erit fententia, fi correla-tiueintelligatur, Mefsias eritconcio-nator gt;nbsp;regens Ectlefiam verbo, per quod eft efficax, dans iufticiam amp;nbsp;vi-tatn æternatn.

CVNEVS LATRONVM.J Hnl GC-dnd fæpe in facris hittorijs vfurpatur, vt 4- Reg. 13. Cum quidam fepelirent hominem, amp;nbsp;vidèrent Gedud, abiece-runt hominem in fepulchrum Elifæi» amp;4. Reg. 24. de lehoiakim fcribitur, Immifit ciDoMiNvs Gedudim Chal-daorum,amp;c. Significatautem hæc ap-pellatio noniuRum exercitum, fed ma-nipulum furum, feu turmam latruncu-lorum. qui fubitas imprefsiones faci-unt amp;nbsp;prædam agunt.

IN-

J N DEX

T I 0 N I s Ç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L £.

s £ o s

O«

1-

aoUrintz.

De patefaliione Dei cap.

12. IS. IS. 17. tS. 22. 2S, De Deo cap.

De fil'to Dei cap.

De daabtti natarii in Cbriflo De conceptione Chrifti cap.

De bencfiiijsßij Dei cap.

De regno Chri/iicap.

De Spiritu fan^lo cap.

^e iuramento Dei cap, De creatione cap.

De creatioae hominie cap.

De dignïtate natura humana cap.

De Sabbat0 creattonis cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2

De amore Dei ergagenm humanum cap. t. 2

^De prouidentta diuina cap.

30 4 nbsp;nbsp;zwDEr.

angelorum officio cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iç. 24.32

‘De odto Diaboli adnerffits gemu humanum

cap. 3

De lapjit primarum parentum cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3

De caufu peccati cap, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3

De pœaa peccati cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^ 4. ■^. /j,

De caufa mortis amp;nbsp;omnium calamitatum cap. 3

De peccato originis cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3-3.6. S.2i

De peccato contra confcientiam cap, 42 De mtniflerio £ua»gelij cap.

De luflificatione cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j22

De fide cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4. j. g. ,2. 21. 22

De Ecclefia cap. 2.3.4.3. tt. 2t. 22.26-27,2g.

37.49

jyc cj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IS cap, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 pj

De cruce cap. 3.12.16.42. 44. gg, 3g De exaudittone diuina cap. ig. 20.21.24.

23-33

De tJddagifiratu cap.

2je comugto cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- 2,4^ nbsp;nbsp;24, 23

De officijs œconomicis CÎf politicis cap.

23-29

De future iudicio cap.

De refurre^ione mortuorutn cap, 33.49

De vtta atema cap.

! d. Coif

3a j

IJ. Conjolationçs, Confolatio à 'Vtn:orici Christi cap. Con^olatio opponenda fcandalo crucis cap. 2 g Confilatio contra furores Diabolt amp;nbsp;mundi cap. 2S

Confolatio contra calumnias cap.

Confolatioftmta àprionbtu benefcijtcap.

Confolatio àprafentia Dei in arumnis cap. 39-46

Confolatio ab exitn famta cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 t

11 J. ’Trecationes.

Trecatio Lot cap.

T^recatio ferai iAbraha cap.

^recatio lacob plena ardentijftmoritm aff'e-Haam cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ez/ lia eiafdem cap,

1111, (^ratiarumaltiones, (jratiarumaüio C^elchfedec pro viiloria cap. 14

t9

24

32

If nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t N D e y.'

‘jR^ttutfo primornm parentum poH: lapfutM

Tranflatio Henoch cap.

Conferuatto T^oha: in diluuio cap,

‘Uin:oria -4 hr aha cap.

Fcxcundatio Sara fterilis efpaeta cap. iS. 2t

• V1. ‘Tromißiones.

quot;PiomtJJîode Chriftocap. 3. c). t2.22.26.2S.4^ ‘Promijfto decerta fide £ccleßa cap. 12.13.

• IS. n. 26- 2S. 3S

^romifiio prafientia nbsp;nbsp;auxilij diuini cap. tj.

28* ^6

^romijfio de man faro natura or dine cap. g ^romißio bonorum corporalium cap. 12

V11. Uatjciniafetd^’Trm^ dißt tones.

'FradiSho dtluuij cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6

Fradt£lio de firuttute pofteritatie zAbraha eduêlione gioriofa ex tÆgypto cap,

IS

^PradiEHo de pofierie SCau amp;nbsp;lacob cap. 2 s 'FraditUo de victfitudine fieruitutis amp;nbsp;defe-

eiionis Idumeorum cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27

‘jPradibliones lacob de ijs, tjua duodecim tri-• bubuf Ifirdèl acciderunt cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49

Vatici-

f N n B y. 307 ’Vaticinium inßgne de tempore aduentm nJ^eßite cap.

Z}atiiin!um deßnepolitic ludatcit cap. nbsp;nbsp;49

Uaticinium de regno Ephraim cap. 49

J1J. C ommin at tones.

Commtnatio de poena primi lapfus cap. nbsp;nbsp;nbsp;2

Comminatio depœna homicidtj cap. 4. 9

I X. ^r^cepta.

(^oncio legii, ^nlt;t egt;l régula -vitie cap. ^rteceptam de fide cß bona confictentia cap.

17

. Exemfila difiributa iuxta

‘Trimi Tracepti.

Obedientilt;e erga Deam cap. 12.17.21.22 Tentattonis fia Soniuanet; cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;22

Exeniplam ^aod docet medtjs concejfis vten~

dam efi'e cap.

*Dtatna proteElionis cap. ^atierittie cap. Humilitattf cap.iS^ Confießionis peccati cap, Ira Dei aduerfiupeccati %^tfirtcerdilt;e Dei cap.

tyf ulica bentuolentia cap.

Jmmanitatù cap.

Forticudmü cap. dement ix cap. ^J^anfaetudinis cap. quot;Dileüionü cap.

K^oderationis in viEloria cap.

Sexti Tr^cepti.

^osnalihidinum cap. Caßitatiscap.

v^mertt coniugalts cap.

Septimi ^rtucepti

Jngratitudlnis cap.

Hojpitalitatie cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tg, ig. 2.^.

O^aui Tr^cepti,

Calumnta cap. z^4pologiit modefta cap, £ona confcientiacap. confiientia cap.

Occultationis ojjictofi cap.

adficietatcm Sccleßa.

i Cap.

310 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N D t X.

^‘^P- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 22.2s. 49

XII. Jmaginesfeid fyptjepi

Chrifli cap.

Fcclefiitcap.

Fidei luüantis amp;nbsp;vincentti omnes tentatio-

nes cap.

'ldicijjïtudinis tentationum amp;nbsp;conÇolationum cap. IS. 33

Felicitatie iwpiorum cap.

Tjlandiiocjuentice hypocritarum cap.

Crndelitatis hypotritarum cap.

Certaminis inter Ecclefiam hareticos cap-26

Huius vita cap.

quot;F^aturce humance poH lapfum cap.

Dtfciplince cap.

InHaurationis naturct notlra cap.

Securitatis human a cap.

Sapientißima amp;nbsp;modeßtßima fchola cap. 3’

tl. t4

'Viri vere boni cap.

‘Fonce matrisfamilia, cap. Lu^la carnis amp;flnritus cap, Jnfirmitatis fantlorum cap. Boniprincipie cap.

313

I.

O R A T I O DE adamo primo PARENTE GENERIS

H V M A N I.

Et S1 nas nimü otioßs animis hiftoriat» primorumpitrentum à z^oyß recita-tam legtmni : tarnen nuliim creatura eloejtien-tia magnitttdinem reram qaas compleLUtur, exponere poteH. creatto mundi amp;nbsp;hominis, cß infiittttio coniu^ij ac dominij, amp;nbsp;re-ftitatio SccleßapOillapfitm, ßnt illufhria bo-nitatis Dei amp;nbsp;amoris erga nos teßtmonia, tjuaßpe in innocatione cogttanda fant, vt ac-cendantitr in nobis vera ßdes ,gratitndo amp;nbsp;dileÜio erga Deum , amp;. catera •uirtutes. QaiaenimDeuseffinxit hominem, amp;hitnc imaginem ac ßmiUtudtnem referre fai ipßut in terris voluit, eundem^ animalibus prafe-citcunüis, deniijj pracipitatum exaltißimo dignitatis gradu, per Chriflum reßitutt in antirjuamgratiam ; tffeB:u ipfi euidentfßime oßendit, fi beneficum eße, generi^ hominum amtcum. Hlt;tc teßimonia dtuini amoris erga genus humanum, ß ijuam maxime intentis «culis ( vt aiunt ) acerrime contemplarcmur, X S vicijßm

'vicijjlm amp;nbsp;ftndiuM gratitudinû, amp;nbsp;ingens dolor propter noilmm tngratitudintm in nobis excitaretur. Sed te oramta lt;tterne Dem, propter filium mediatorem , accende cortU noßra Spiritu finElo tuo, z/t te vers agno-fcant, inuotent, diligtint, amp;nbsp;tuam bonitatens oelebrent. Qjtanejuam autem neo concilium ereationis hominum, nee opus ipfitm penittU perfpici potent : tarnen m Ecclefia necejfe eSi retinen doblrinam, ^uadininitttsde creatie-Ke hominis, amp;nbsp;de lap ja ac refit tut tone traditti eU. ‘Primam igitur narrationi, ijua tn primo libro iJMoyfi extat , firmijfima fide ajjen-tiamar, etiamfiprophani homines banc nar-rationem derident, autin [jioSoKciy'iay transformant , Ù in fingulis parttbfu narrationis ^J’fdojaica amphtudinem maximarum rerum confideremus.

Cum honitati non fuffictat fiipfitm confi-derare, jedboni natur a fit, fife diffundere amp;nbsp;alijs communtcare : Deus tn t^uo eH^ fummtt bonitos, initio condidit angelos , amp;nbsp;in hos radios fua fapientia, iufiicta amp;nbsp;libertatis trans-fudit. Sunt autem angeli jpirttuales natu-corporea, inutfihi-les, plena lucis dtuina, ejua fiJeum conditorem celebrant. L,oquor enim de natura angelica, qualis condita , non de auerfione d Deo,

^aam

DE Adamo. jij quam fibi magnum agmen an ge lor urn fua Jponte aueißuit. Hoc autem mundo i/t tta, dtiam ,lpirttualicon/iituto -, JDem fabricauit mundurn corporeum 'ß vißbilem, qui e^com~ fup^riorum inferiorum corpnrum arte dtfiributotum , continent ccelumßidera^ element a, plantai, animant ia Çp“ aliat natu-foi, quainßngulu parttbttf pror.reantur aut exiflunt. Sed nondum fa£la erat natura par-ticeps vtriufq^ extremi, ßiritut dico cor-poria, qua ejjet jpecimenßngularii ftpienti^t urchtteüi, neep^ tota opulentta honitatis dtui-na conjptciebaiur. 'Idt igitur Deui oftenderet ß effe non artißciofum folum, fed plane artiß-Cem , animal cpagmentauit ex inuißbili tamp;' 'vßbili natura, dt' corpus quidem ex materia iampridem condita extruxit, antmam vero capacem imaginis Dei, halitu fuo in hominem transfudit, vt eßet natura intelligent, corpore veflita, JpeHatrix vißbihum creaturarum, facerdot Dei , gubernatrix rerum terreßri-nn, caleflii amp;nbsp;terreßris, vißbilu amp;nbsp;inuißbi-lis, particept ßiritus amp;nbsp;Carnii.

Htc cogitet pia ment illuflria teßimonia amorti diumt erga genm humanum . ^ri-mum enim dignatus e^l Domtnui propria manu eßngere noßrum corpus, '^on enim angelis hune laborem mandauit, vt verbis

Baßlif

P6 nbsp;nbsp;nbsp;oratio

, Tiafiiij vtar, ne^ terra faa Jponte 'velut cica~ dos nos effadit, fed cum Deus vellet nos ejfe fuum templum ac domicilium, propria manu terr am fumfit, cffingulas partes corporis non modoadvfam, verumetiam ad venufiatem ! admirabili arte amp;nbsp;confiUo diflinxit. Etfi enim ordo in tot a natura rerum oflendst, hunc mundum non cafu ex Dem 'ocritt ato~ mis confluxißi ,fed ejji mentem architeElatri^ cem, qua confulto amp;nbsp;arte omnia opera forma-uit : tarnen manifeflum eil plurimum eft artis infabricatione humant corporis. ^gt . verone de cat erts membris dicam, quanta ars efl in oculi fabricatione, qui conflat quinque tunicis amp;nbsp;tribus humoribus ? Quanta porro ars eFl in organis vocisamp; fermonis-Etenim nodus gutturis , qui Çracè appellatur , conflat tribus chartilagintbtu^ quarum anterior fcuto feu pelt a fîmilis eFl, poflerior nomine caret, media ad roflri fuforij fimilitudtnem proximo accedit. In huius medio rima eFl, qua nominatur yKoFitf , pro-priflftmum vocis organum. Supra banc ri-mam operculum ell nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo aut ent i

à mente principium ducit, qua cum linguam ! dentibusßnitam tanquam pleFlrum impellit, : amp;nbsp;derem concinne format, vox artitulata , tffititur, Sed nullius eloqueatiafatis enarra-

repo-

dB ADAMO.

fepote^ fabricationem humani corperisple-nam artis,confilij amp;fignificationttm. Omrf-ftighur hac commemoratione, cttm Tertul-Uano exclamemw : Homo toties honoratur, ^uoties manum Deipatitur, dum tangttur, dum decerpitur, dum deducitur, dum effin-gitur^ T^^cogita totnm illi Deum occupatum ac deditum, manu,[enfu, opere, confilio, ßtpt-tntia,proutdentia, amp;nbsp;tpf^ tnprimii affe6lio~ ne, ^nie Uneamenta din:abat,.

‘Deinde cogitemw, fit condita mi-ma, 'Videlicet tails, vtfit imago fimilis Deo. Sicut enim Deus eSl fabflantia intelligens, in

ell fapientta difiernens reHa amp;nbsp;non re-^a, eïr voluntas Uberrima voient relia, amp;nbsp;fia cjuadam latitta acijuiefiens in rellis, amp;nbsp;nolens contraria , amp;nbsp;ver a indtgnatione re~ pellens ac defiruens : Stc anima incorrupta, ell natura intelligent, in tjua lucet noticia Dei, amp;nbsp;ilia fipientia dificernens iufia amp;nbsp;in-tufla, ilr habent voluntatem Uberamguber-nante Spiritu fanlio, volentem iHfta,plenam fiducia cr laticia in Deo, 0* dominantem in-feriortbus zdribus fine earum contumacia .fine peccato amp;nbsp;fine morte. Ha res proprie fint tmagotllain antma integra, fitUcet mens ,in lt;jua lucet noticia Dei amp;nbsp;legis, cfi- Ubertas voluntatis, in qua accenfiafuerunt à Spiritu fanlio

3i8 ora'tio

Jantlo virtutes congruentes cum voluntate Det,ßduciu amp;nbsp;httum in Deo ,Jine peccato amp;nbsp;fine morte. Quidautemgloriofius tn ireatu-ra cogitari aut eße potefl, cjUum ipuodfit .ma-go Dei, referons i/ta, tjult;t Junt in Deopudher-rima, J.'pientiam, tufiiciam amp;nbsp;lihertatem •voluntatis in Deo. Cum tgitur Dew ita con-dideiit humanam natur am , vt in ealuieiet codttoris imago,tt transfuderit in earn bond, ejua funt in ipja mente diutna pukherrima, non dubtum eil, ijuin valde hoc opus diiexe-rit, ^uodfic ornauit, amp;nbsp;domicilium ac tem-plum eße •voluit in tjuo habitaret, CT agnope-retur, amp;nbsp;ifgt;fe illufi, ibus tefiimonijsfeje ofien-deret. Etijuontampoil conditum hommint Dew nullam nouam jpectem elementorunt aut animanttum creauit, ipfo falio oflendit genus humanum eße •vltimum opus, ad ^uod fabricatio altar urn rerum praùpue direilti fuerit tCf in t^uo •velit aci^uiefere,drcuiigt;f omni aternitatt communicaturus fit fefe ,fu-am fapientiam, iufltciam amp;nbsp;laticiam. (ßua-re cum legimus in prime libro lt;t^oyfihlt;tc •verba , Faciamus hominem ad imaginent amp;fimilitudinem noßram. hem ,quot;fiei^uituit Dew die jeptimo ab omni opere fuo, cogite-mw non Jolum ingentem gloriam humana natura,^ualii londita eil,defiribi : fidetiant decla-

DE ADAMO. 319

dectarari amorem Deifingtilarem ergagtnut

hnmanum, (jnod tunc flactbat Deo , amp;nbsp;erat

plenum luce Dei, indium, lt;3“ habehat afpett-tionum ordtntm congruentcm cum lege men-

tif. Etfienim infigne epiphonema, lt;^uod ex-tatinfine capitii primi Çenefeos, Vidit De-ui cunbta qua fecerat, amp;nbsp;er ant valde bona, ad omnes créâturas perttnet.- tarnen maxime defcribit humana natura praflantiam, qua erat valde bona , id e^l, valde placent Deo, valde dilebla à Deo, pradita donis longe fuperantibui prsfentes vires, valde ordinal a , perfeble obediens Deo.

Sequitur in narratione itJMo'^inßita-tio coniugij amp;nbsp;doming, de qua antequam dt-cereincipio, videtur mihi refutanda eße ino-nis gloriatio nydthenienßum, qui iablitant fe ejjè aÜTiyßvos. Sic enim regina is^tttcu apud Surtpidem inquit :

Drhs noiira multù antecellit cateris, ‘dß^quaquam enim confluxtt hue ex dijjbnis Confu/a multitudogentibui, gerens ^■^orefyj naturajq^ dißimiles fibt : Sedmater haceil vna tellus eyittica ' Stirpis vetufla ciuium, ex hoc quam filo 1 tiJMundi architeblatrtx creautt mens Dei I nbsp;nbsp;'Uirtutis acres infirens flimutos fata.

' Et Cicero in orationepro fiaieo laudat dues

520 nbsp;nbsp;ORATIO

dues zAtticos hls verbis : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j4thenh

enfes, vnde humanitas, do^lrtna, religto, fiu' jfw, leges ort^, atc/^ momnes terras dtflributt futantur, de quorum vrbis poßttone proptef pulchrimdinem etiam inter deos certamtH prodit urn eit, qua vetuflate ea eli, vt ipja ex fefe fuos dues genutße dicatur, nbsp;nbsp;etr

rum eadem terra parens, altrix,patria dicht' tur. Hanc inanemgloriattonemfiue zgt;4tht‘ nienßum,ßue zydrcaditm,ßue aliorum, qui volunt videri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, vnoverßt zj^oy^

fis réfutât, inquiens : Formauit Dominai Deus zAdam de limo terra, amp;nbsp;inßirauititi faciem eius ßiraculum vita, amp;nbsp;fabius eÜ homo in animam viuentem.. Ißemo igitut eib ajjTQy^av, nißfolus zyidam, formatus eX terra in regione vicina Damafo. Et cunt dam ante lapftm aßiciens tot um cœli (If terra opificium multa intellexerit, quapoftett hommes acie mentis penetrare non poteranh non dubium eil, eum fimina doblrinarum dt Deo, de cœli motibua, amp;nbsp;de rebus naßentibm tradtdißepofieris. Longauitas etiampatrut» ab zyidam vß/^ ad diluuium ßgnum eÜ) quod ofiendit doSrinam ab eispropagatat» ejji. Ideo enim longa vttafiacia multis con-tefies de continuis pate-fallionibus Dei, de forma, colleblione amp;nbsp;de-fenßont

DE ADAMO. 521

fenflant Scclefi^ , cJ“ totitu doürimt iÜuflra-tores.

'Tfunc ad infiitutionem contugi] venio, ejiia hu verhU recitatur ; T)txit Dominm, Ifon eii bonum homini ejfe folum, Faciamtu ti adtutoriumfimile , (frauiffima dtliherativ inclufa nerho, Ty i xn ■gt; ^uod egoßc tn~ terpretor, Sapieatta dittina amans iufiiciam, cafittatem altM •virtutes,fecit hoc decre-tam, ejuod valt ratum Ù firm um eße, vt tales fit ordo confiociationis 0quot; propagationis tn genere hamano, hune ordinem patefiecit, AC fiuerißime paniet omnes violantes hune ordinem. Hac omnia cum non dabtumfit in Verbo, Jy IX n, comprehenfiaefji, hanc vo-cem infixam antmis, diligenter omnes pij con-fiderent, amp;nbsp;cogitatione eins exuficitent animos , vt velint haie immoto décréta lyd obe-dire, (fi pænM fiugere ,ejua ordtne dtuino fie-tjaantur huitu decreti violationem. Quoties igitur tlla Diaboltca lex voce pontificam pro-malgata chatur, lt;jaa magna parti hominum pracipit,ne viaantin coniugio, opponamm ei aternam (fi immotam autorttatem decreti diuinit^uod congruit adaternam normant mentis diuina. Obijciunt aatem hoc loco ali-^ui dtEium quot;Fault, quot;Bonum eit homini non attingert mulierem , tdlt;f^ eontenduntpugna-

T re cura

3 22 nbsp;nbsp;nbsp;ORATI O

re cum di^o in Çenefi. Sed facilii ell concp liatio appurentü ^niKoyiiui. Jn ^enefi trti' ditur régula communis de maxima parte gt-neris humani, ficut conditum ei't. Itaij^nt‘ ceffi e^ obedire régula emnes , ejui [unt fat- ' cundi, amp;nbsp;nifi -viuant in coniugio, contamiquot; nantur. ‘Taulm vero de Sxceptione lojui' tur, Si /juinon funt idonei adconiugium,aiit non contaminantur in cœlibatu , hi fctantfi exceptas ejjè à communi régula, nec peccant, fimanent ccelibes, modo tjt/înt taies, -vt non contaminentur. Q^ret fortajjè lt;]uijjiiam. cur fœmtna appelletur adiutonumfîmile quot;jh ro. Fateor conßUaiDei omnia in creattont tnan ari non pojjè, Sed tarnen e^ certut» ^uid de hac tjuaflione rejfiondeam, Non omAt vir fiatuam, ijuia nec cognât a elb, necßmild esî, id eil, non eil res intelligens, orna ta fi' miltfapientia amp;nbsp;iujlicia. Sed mulier eil co-gnata amp;nbsp;eilßmilis, id eil, natura intelligens, i ornataßmili agnitione Dei amp;nbsp;iußicia, amp;nbsp;oc ] dtnata, vtßt fiociagenerattonis amp;nbsp;opitula-trix in injlttutionefiobolù amp;nbsp;in gubemattont ' Oeconomica. Hacßmtlltudo mutuum amo- ; rem inter coniuges accend'tt, ^ui quidem tunt ardentior amp;nbsp;fuauior eil, cum copulatt funt inJigt;eo,ßcut amp;nbsp;initio ante lapfum masamp; faemina parittr in Deo copulatt srant.

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qjfif

de ADAMO 323

Qjm porro non ture miretur htec tria ^ellacula,formattonem lt;gt;^4da ex terra, adi-ßcationem ëaa ex cofla mariti, amp;nbsp;propaga-tionem totias generis humani ab 9y4dam Sua ? ’üere enim laßt ßtpientia ‘Dei aterna, q^ua eîi filtus Dei K^ynt in orbe terra, firmans -Adamum ex terra, amp;nbsp;extruens Suam ex latere wri dormientis, amp;propagans ex vno finguine totum genus humanum. Cum autem de primo Jpeüaculoßtpra alisjuid di-£lumßt, dtinceps de reliquis duobus pauca dicam. Etß Sua cendita esl ex coHsaÇumta ex liyidam : tarnen in viro amp;nbsp;multere numerus coflarum eil aqualis. Quare confinta-neum eH: in viro coflas anteafuißi tredecim-, amp;nbsp;tredecimum iugum ex viro exemtum eße, vbi eil viri cinHus, inde fabricatam S-uam. Huius admirandißie^aculi imaginem tgt;4ugufiinuslib. 22.de ctuitate Dei cap. 17, ad ChriHum amp;nbsp;Sccleßam pie accommodât. 'Doluit Deus creationem Sua t^pum eße Sc-eleßa nafientis exfilio. Stcut enim ex Adam dormtente fumiturcofia, vnde, vt firtptura loquttur, adificatur Sua : ita Jumitur Sccleßa ex tpßo corporefilij Dei, id eil, ex natura facia fili) Dei redemta per ipfitm. Et quia esl es e.x ojßbus eins, amp;nbsp;caro ex carne, mirahile incendtum c^l amoris mutui inter hunc Do-■. - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T 2 ' mtnum

J24 ORATIO'

minum amp;nbsp;inter Scclefinm. Hic typm illuflrät lotam don:rinam de crentione. Cum enim D Ev S ßt verax, amp;nbsp;voluerit tllttdfnnm de-tretum ratum Ó'firmum effi, fnciamtu hominem ad imaginem noß'ram, ideo bac di-cens ,ßgnificatßlium aßkmtaram eß'e huma-nam naturam, /^ui eitproxima amp;nbsp;fubfian-tiatii imago patrii, amp;nbsp;mtttitur, vtßt mflau-rator imagtnis in genere hum rno. ‘l^raclare ergo lt;tgt;4thana(ius in hbro de incarnationt iierhidixit, Congruebat filium aj]ùmere naturam humanam, vtper imaginem Dei effen-tialem homo refftueretur conditus, vt effet imago Dei créât a, ejuia per verbum, ejuo di-uinitas patept, reftituitur imago. Caufam vero, cur Deits voluerit omnes homtnes ah vnopropagari,egt;ïuguflinus libro i-i.. deciui-tate Dei cap. i. his verhit exponit : 'Deut eX hamine vno voluit homines infiituere, vt hu-manumgenus non folum natureßmilttudine conficiatum., verum etiam cjuadam cognatio-nis neceffitudine tn vnitatem concordempacit vinculo colligatum effet. Quane^uam igitur ahj funt proptores, aly longtus dßant à fiir-pe : tarnen comsMunis cognatio eit inter omnes homines propagates ah eyidam. Hac fumma vtcumgp indicata, omnes aeihortor, vt de hit rebus maxsmit piam meditationcm adhibe-Mt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etß

de ADAMO. 3^$

Etß autem lux de Deo nbsp;nbsp;nbsp;noticia legis tfi

hominum nutura, lucebat : tarnen Deus et-iam fe ßngulari modo patefectt ,prodiens ex arcana fede fua, nbsp;nbsp;allo^uens homines , cer-

tum amp;nbsp;exprejjkm verbum addtdit, vt tefia-retur fe ve/le hoc modo agnofci, cum mentes fiat uer ent hunc vere De um conditorem efii, fifipatefecifiit certa voce. quot;^Data funt igitur mandata de certa arbore, amp;nbsp;de coniun~ iltone vntus maris amp;nbsp;vnius faemina, vt in hü officijs declararent obedientiam erga ip~ /um. Infiitutum eii etiam dominium rerum corporalinm, qua necej/aria funt vite corpo-rail. Ita agno/camus res pracipuas fiatim tni-tio ordinatas e/fe, Scclefiam, Oeconomiam politiam. autem ordinatum dominium hü verbü Subijcite vobü terram , amp;nbsp;domi-namtnipifiibus maris, (^c. ideïl,generi hu~ mano trado hoc itts, vt de vfu harum rerum tales ordinationes faciat, qua profint ad a» qualitatem conferuatricem /octet atü.

Sed quoniam de creatlone hominum de p ttefaHione Dei ante lap/um, breuiter e^l dtRum: videamus quid ej^ofes /cribat de trifii/fimo lap fit primorum parentum gt;nbsp;de quo propter multas cau/as diligenttffime cogitan^ dum e^. Hac enim narratio ofiendit, quam Vere iAmbro/iustn libro primo de vocatione

T 3 gtntium

3^s oratio

gentium exclamurit, T^emo confidat fuu vi-rihui, lt;^ult;t cum erant integra, non fieterunt, fed per ilium ejuarat viElortam, ^ui foltu non eil viStm, amp;nbsp;in omnibm •vicit, amp;nbsp;iernhar-du4 in prima condone de annunciatione ; Si flare nonpotuit humana natura adhuc integra, ejaanto minuspoteritperfeipfamrefur-gere iam corrupt a. Etfi enim natura fliritu-um amp;nbsp;hominis fie à Deo conditafuit, vt Deo placer et, reile ordinata effet, amp;nbsp;Deo obedient : tarnen Diabolus fife Itbere auertit n Deo, amp;nbsp;pofleahommesimpuUt offufa falfi imagtnatione, vt fe auerterent à Deo. EÜ autem primus adruinam gradus, dubitart de certitudine verbi diuinitus traditi, çfi relira ver bo Dei, ijuxrere aliam fapientiat» magis blandientem rationi. Quare cum pri-m'iparentes non crederent Deo minitantipoe-nam,fidfafiinatiffeciofdpromiffione Diabo-li, definerent metuere pœnam, CÊr arderent cupiditate maioris fioria, difieflirunt à ver-bo Dei, violarunt mandatum Dei contri confiientiam, horribili ingratitudine ex-pulerunt Spiritum fanSlum in ipfis habitan-tem , tjisafl affernantes copulationem cum Deo, denicf^ fuerunt homicida fui cfi tottus pofleritatis, ijuia hic lapfus efl ianua omnium fielcrum amp;nbsp;miferiarum pofleritatis-

Tantus

DE A D A M O. 5 2 y TuntM aceruM atrociurndeUHorum fuitin primo lapfa, lt;]uem alitjui exténuantes dijpn-tant, £tiam/i verum eïl homines tunc condi-tos difcejjijjè à mandata T)ti, ^utd hoc ad pofteritatem pertinutt ? aut tjua tanta res fuit, vefii porno interdiEto ? Sedpiamentfs expauefcant potiui cogitatione prtmi lappia,. amp;nbsp;ne^uaijuam audtant virulenta^ calumni-as narrationis diuinitM tradita, (jua ejuidem funt tela magü venenata, t^uàm qualiafue^ runt tunc fermones Diaboli, ejutbw initio ftuciatum eil cor Sua. Sit fane, vel vt veri-Ui dicam, videatur res leuis, vefciporno. Ilia tarnen profebîo magna amp;nbsp;horrenda fuerunt, auertt à Deo, t^ui eit maximum amp;nbsp;ve~ rum nbsp;perfeblum bonum, négligere manda

tum conditoris, anteferre Diabolum T)eo, excutere Spiritum fan£lum, amp;nbsp;illam ater-nam coniunblionem cum Tileo ajpernari, de-ni^j hoc lapfu accerfère fibi amp;nbsp;pofterù ingen-tem amp;nbsp;inenarrabilem tram T^ei, in ejua magna multitude perpetuo man^ura ePl. Horum malorum magnitudo non pote^ vllint angeli vel hominis elo^uentia fatis exponi, imo ne tjuidem mente concipi pote^.

Cum autem primi parentes, vt verbis-T^uerendi praceptoris I). T^hihppi Melan-chthonis fepe multum^ vtar, antea fuijjènt

T 4 domici-

dumictlium Dei, amp;nbsp;fulfijjet in eis filius Dêi tanejuam /ol verlt;e virtncis , flammoi in en jpurgens, amp;nbsp;fuijfet in tota natura congruen-tiaiummente ^^tjoluntate Det,pojiea ex-cujfo Deo, cum iam in mente caligo effet, mult is let alibus vulneribw natura Jauciata effet, folio pci tnter trepidationes tegunt non catena membra, fed vniuspartis deformita-tern. Huie foliofiei fimtlis eii diffipUna externa , qua etfinon meretur remiffionem pec-catorum, nec e'sl tuflicia coram Deo , nee eïi impletiolegis stamen vtcunq^tegit dformt-tatem humana natura fpoUata fauctata à latronihus Diabolis. Quis autem poteil cau-fasdolorum (ff pauorum in primis parenti-btts deffsrtbere ? Drtmum enim non fine in-genti eonfiernatione[uam nuditatem d^trt-Jltffima vulnera afficiebant. Deinde cum nec promiffionem gratta audiulffint, nec vllunt exemplum reconciliations vidffint, quid a-Itudcogitare poterant, quam fe ruituros effe in aternum exttium , prafertim lum ira Dei declarata effet reiebtione amp;nbsp;trtPiffim!spaeriis Diabolorum. ugebat et'iam fummi luiltU acerhitatem hac cogitatio, quod intelUocbant totum gentu humanum fua culpa inudiffe in aternam tram Dei. Sed omnium maxime expauerunt aceufante Deo, fanante ipfo trififft-

dH ADAM o. nbsp;nbsp;nbsp;2 p

accu/atiofjem. In hoc exemp/o confjiici poteït, ^uid fit ver a contrit io, ^nomodo ßat, Cum autem nee ah angelis, nee ßis conßlijs, nee ah vlla créât ara iaaari poßent, rarfasprodit ex arcana ßaa Jede T)e-tu, öquot; oßendit in arcano i/loßto confilio placa~ torem conflitutum ejfe ßltum, amp;nbsp;aßirmat fi reeipere omnes ad ßUam confuglentes. Hac promijßone aacUta tyidam amp;nbsp;£ua, ßenßerant firectpt à ^Deo, cfi reddi fihivitam. Hoe primumßait miracalam post creationem re-tum, (jaod de promijßone tefiimoniumßatt, ^aod ‘Deas merit arts opitalatas etl fine caH~ fi fiecandis, amp;nbsp;oflendtt fie Ecelefiamcoltcüa~ ram efi fieraatarum eße, etiam extra illam natara ordinem, qaem antea condiderat. prorfias miranda res eit, ^aodfieraato ordine taflicia amp;nbsp;mifierieordia, liberatar genus ha-manam ah aternaira, inprifitnam dignitatem ac libertatem reflitaitur^ Immenji mifiricordia eti, ejuod diuinitas non voluit perire ad omnem aternitatem genus hama-num ,fieat in aternum ahlecit Diabolos. Sed tarnen vt tafiicia quot;Dei tjuo^ fiatisfieret pro no-flro peccato, ordinata ett poena, ^aa est obe-dientia mediatorts innocentis. Hac ettme-ritumamp;precium, propter ^uod amp;nbsp;peccato. »oßra remittantHrtamp;nos Deo placemM,fiea

T J accepti

33 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO’

accept! fnmm , cum fide nobis applicatun Hlt;tc pie amp;nbsp;rentrent er cogitanda Junt, vt quantum malum fit peccatum, tpuanta res fit ira amp;nbsp;tufiicia ^Dei, quanta mifiericordiA aterni patris, quod fiUum mittit, quant us amor fit in filto erga nos, confideremus, 0 eiuri et indurati et obduratifilij jida, quos no emodit tanta benignitas, tantajlamma, tan-tus ardor amoris, tarn nehemens amator, qui pro vilibus fisrcinulis tarn preciofias merces expendit. Tater vtfiruum redimat filio non partit, filius feipfum libentijfime tradit, Spi-ritum fauSlum tJterqj mittit, ipfi Spiritui interpellât pro nobis gemitibus ineffabilibus. Libet enim miht eifdem verbis vtt, quibus vtitur 'Sernardut in condone fecunda de Tentecofle,.

'Ll er urn vt ad hifioriam, vnde digrejjd efigt; oratio reuertatur, promtffioni gratia ‘DeUS adtunxitpradtiHonem de cruce, amp;nbsp;fignifica-uit, filium Dei fiemper afiputurum efie £ccle-fia, amp;nbsp;mirabiliter earn inter Diaholorutn infidias (fi impiorum furores fieruaturum efii,. tyiddidit etiamprtmis parentibus veftttuns, vt hocgefiu vtrunq,figntficaret, defenfionem corporis in hac vita, amp;nbsp;deinde re/Htutionem noua pellis. Etfi autem Çract Taradi/os votant hortos, praclaris nbsp;nbsp;bonis rebus omnibtss,

I ■gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quafcun^

T) E A D A 'M O. ƒƒ!

tellM procreare poteïl:, refertos : tarnen in hifloria primorum parentum Ta-radifits flgnificat, amp;nbsp;lotnm terra meliorem, talem hominKm fiatum, inejuo finepecca^ to amp;nbsp;fine morte vixijfent, Qt^are eijci ex pa~ rad'fo nihil aliud efi, ejnam ex illo meltore fiat a detarbari, amp;nbsp;tjuidem habere omnia element a mintts felicia. T^ofiea defirtbitur à generatto prima fibolis, amp;nbsp;ofiendi-tnr ejnalii fueritprima Scclefia amp;nbsp;prima cademia do^rina. Qjtoties entm «y4dam connocauit faam ècclefiam, non tantum fa-crificaait, fed etiam récitattit initia creatitf-nis, lapftim hominnm amp;nbsp;promifiionem, amp;nbsp;filer ificia hoc fere fenfet interpretatnt est.

Tfon cafei tfatnm ett genus hamannm, ntc fruftra conditum , fid vt ejfet ah^uod ^uafi theatrnm, in t^uo ^Deus innoteficret, amp;nbsp;cni TDetts fuam fetpientiam amp;nbsp;bonttatemin omni at er nit ate communicaret. Ut autem agnofcatur, patefecit fe non folum imprests in hacmundt corpora vefligijs, certiffimo or-dine coelefiium motuum, temporum vicibut, ' legibus ac tiiribus nafientium, perennitate fontium fit fluminum, difiin^lione fiecierum, diflributiooefinium, fed etiam in nos trans-fudit tancjuam in imaginem fuam radios fiimmorum bonorum, fapientia, iufiicia amp;nbsp;liber tat is

332 nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

hertatis, amp;nbsp;addidtt mandatum de certo oft' re, ^uod ejjet teflimontum obedientia. Huit mandata /i obtemperaßimw, fine peccato fÿ fine morte vixijjèt genus humanum, amp;nbsp;mente fulfijfet ver a firma agnitio T)ei, tor arfifiet amore Del.

Sed Dtabolus furens odio T)ei, amp;gaU‘ dens deftruüione operum diuinorum, doild doitsamp; facetis fabricis glaucomam nobis ob' iecit, ne cogitaremus, ijuantopere re^uirat quot;iDeus, ne à fiuo verbo dtfiedamus t amp;nbsp;/quanta ingratitudo fit, excutere S pint um fia»' Elum gubernatorem mentis , voiuntatis amp;nbsp;tordis, amp;aternam cum T)eo copuiationen* afiernari. Quare cum omnia dtutnituscon-ditabonaefiint ,peccatumfton 4 T)eo,fielit Idiaboii cix hominis voiuntate or turn eib\ ExcuJJb autem Tüeo, tjuieii fions vita, fiée ut d eil mors, drtyrannis Diaboii, ejui aduer/us genus humanum hofltiiter ^rajfiatur, amp;nbsp;or/t' mbus caiamitatib. mifiros homines opprimit-

Sedcjuia noiuitTieus prorfius penre gt' nus humanum, ideo poil iapfium noßtutu rurfius ex arcana fiua fide proditns, fit fie pâte-fiecit, cfi tmmenfa mifiericordia lapfios recepit, ac p) omijfionem nobts tradidit de venturo fi-mine, propter ^uod veitt piaeatus ejfigeneri humano, nos exaudire amp;nbsp;fiaiuare, ac reddert_ nobis

*^DE ADAMO. *335 ftobis uternAm vitAm^lucem ,fapïentiam iußtciam, deleto peccato, abolit a morte,fubla-tis omnibut calamitatibus humants.

T’romalgata igitur promifftone, rurfits •Ecclefia condita eïi , tn ijua vt propagart ad pofieros doihina psfpt, ritus tnfiituti Junt, dr pnblici congrejfus. In his vocem promijjïonis defemine, amp;nbsp;reHcjttam doUrinam, quam re-titamus, de Ueo, de creatione r er urn, de pri~ mo lapßt di“ pœnis eins lapfns, de inßdijs Dia-iolt, de canfis mortis dl omnium mifiriarum humanarum, de dtfirimlne aHtonum hona-rnm dx malar um, de futuro tudicio vniuerß generis humani, fonare oportebit. 'Ll ult entm ‘Dens exaudiri ßiam vocem in toto genere humano. Idea publiei dr honefli congreßus trunt, dr fimper Scileßa t/elut arxinarduo monteßta conjpictetur, vt inde vox doHrimt ad omnes gentes per fern pojßt. Horum con~ greßuum vincula funt nofira facrtficta. Sunt dr piblura, ^UA nos de promißone commone-faciunt, dr de facrißcio, ejuod pro nobis illud fernen offeree, ad placandum Hcum. Quo~ ties igitur videtis agnum cremari, dr c)Utdem igne diutnitus accenfo , fubeat animumcogi-tatio de alio agno, ftlicet de venture femine, cuius mortem ha pecudes ßgnßcant. Sic tnim TleM nobis fit propitius, fi credtmus,

non

3 34 nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

non hanc pecudem placare tram ^si , propter illadfernen nobts tfnofci t nos exaudt-ri amp;nbsp;fduart.

'^Tlacet autem innocatio noflra , cum fi' nten tlhtdagnoftmm, mores ita regimttigt; ne poilu ere confienttam v^imus. Qu^nejuafif entminhstc mort alt vita harent peccatuntt mors amp;nbsp;catera calamitates :■ tarnen inchoa' tur diuinitus nona lux amp;nbsp;vua tn hls, ^ui fi-ducia venturi f minis fe 4 TDeo recipi crt-dunt, amp;nbsp;ad eum hac fiducia confugiunt, ac ei ohedire incipiunt. Ventet etiam illudfimert, vt iudicet mundum, amp;nbsp;reddat vitamperpc’ tuara i)s, ^ui promijfionemfide amp;nbsp;bona confident ia amplexifiant, amp;puniat aternü fiap-plicijs eos, ejui Tjeum autpromi/fitonem fiaper-’ becontemfierunt, ^furenter laxarunt fienot malts cupiditatibus -

T^e hist antis rebus cumprimi parentes trudifijent pofleros, etiam doblrinam de natura reram tradiderunt. Ofienderunt certof ejje motuam caelefl^tum leges, vt teflenturt mundum non cafiu extitifie, fiid ab aliejua a-terna mente conditum ejfie- IDocuerunt amp;nbsp;au-ni curriculum fingulari confïlto ordinatunt ejfie, vt tn dtjudtcatione religionum certo cog-noficipofifit, cjua prior, ^uapoflertor doblrintt fiit^ Etvtagnoficerent homines, omnia coni t . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiult»

t) t A b X M o. '535 fuho condita ejje, varias vfw inplantis man-flrarunt, ad lt;jaos tanqnam ad eert os ßnes, prepter haminum vtilitatcm nafiuntar. Hancfaijjè prtmorum parentnm doEhinam, per^icue ttflatur tj^loyß narratio in libro prtmo .

Cnm igitnr audda hac don:rina tydbtl obtHliffet in facrtficio agnum, täquot; Cainprimi-tiMfrugnm, rejpexit ^omintu ad ^bel amp;nbsp;ad manera eim, ad Cain vero amp;nbsp;ad manera ^ias non rejpexit, Hanc partem hiftoria enar-rans Hieronymus ineyait: 'ündefeire pot erat Cain, ijaod fi'atris eins manera fupepijjèt ‘Deas, Cf ßta repadtajfet, nift illa interpretatie ver a ejjèt, cjaam Theodotio po/kit : Et tn-flammaait 'Dominas Japer eÿibel amp;nbsp;faper facrißeium ei as. Ignem aatem ad Jacrificium deuorandam filitam venire de cœlo, (jr in dedicatione templi jub Salomone legtmas, tjaando Elias in monte Carmelo conflrnxit altare. Hine ergo certamina inter fiatres extiterant, tjaa vt reprimeret Deus, hac vote Cain cnmpellaait .• Si bonos fueris, eris ac-ceptos , ßn aatem malos ,peccatum tuu (jaie-fiet donee reaeletur. Sab teßt appetitos tuas, amp;nbsp;tu domtneris ei. De mult is magnts rebus hi pauci verßeuli coneionantar. Dri-mum tnim decent v/am ceremoniarum Deo ' placer»

3 3 lt;5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oratio

placere prlt;tlucente fiât, nbsp;nbsp;inchoxta obedieH-

■ ^tiamaralt, Deitide fï^nificantfuturumejji, vt alitjuundiu d;jfcrur/tugt;' pxnt, ac quot;verho ^uiefendt horrtbilts fecuritatgenet ts humani taxutu eil , ejux caeca furent contetnnit tramTJei, donee fenttuntur poena. In ff nd etiam ewphaftt efl m ver to domtnandi, cjuad fignificat magnat ejje tmpetut affe^uum, aC voluntatis oportere magnam contenttonent effe adfrenandos affellus, Seibus autem net non noflris viribus vincere vittofas appetf ttones , fed auxibo TJomini noilri hsV Ch'^ist I, vt praclare dtxit u^uflintd I lib. 22. de ciuitate Deicap. 23. Nec de virb ■ I but noflris ffereturfacienda viSoria, nec viribus noflrtsfibla tribuatur, fed eiut gratta, ’ de (juo ait zrdpoflobu, Çratia fit Tieo, tjni dat nobts vibtariam per Dominum noflrum Jes^m Ch^i Sty m. ltem,Vincimui per eum lt;jui dtlexit nos.

Sed Catn exempla fuo confirmât, efuoddt Salomon, Terinde facere canenttmbonacar-minaprauo cordi, ac fiacet urn fundat fuper nitrum. Tantum enim abeil, vt hac cancio-^^ ne audita emendetur, v-t etiam maiores odij fiammas aduerfus fratrem concipiat. Quare vt tmmanem odij acerhttatem expleret, non modo terram, qua mater eil omnium, fed et--bcm

DS ADAMO. 5^1^ iam cofißientiam Çnam nece fi'atris horribili’. ter polluit ,lt;ä‘ boc [celer e noua, inttudtto inußt^ito, vulnera parent um [uorum refiica~ uit. enim diet poteii, ejueinto in luHu amp;nbsp;mœrore verfatißnt eAdam amp;nbsp;Euei,par~ tim propter necem tyi helis, ejuifuturus er at uelut plant arium ver a Eccleßa, partim propter alt er I us filij parricidium. Iß^m poH [enfum ira quot;Jüd nullus dolor maior eil, i^uam ü tjui concipitur ex tnfelicitate liberorum. Ut autem tn affehlo corpore, i^uamuif leuis caufa, magis tjuam in valida grauior[enti-tur : ita agra amp;nbsp;aßetla menti ^uodcun^ ad-uerß inctderit, non rerum magnitudtne, [ed viribus extenuates, tpua nthil cjuod aggrauat pati poßunt, aflimandum eil. Q^are cumpri-mi parentes ajßduam memoriam [ui lap[ut circumfirrent, amp;nbsp;[utura mala proßieerent, tot um prima atatts centenartum, tnenarra., hm mceflitia conßetti ac pene exanimatt [unt. Etßautem Catn parrtada interrogatus, vhi fiater eius , contumaciter reßonditt Hßgsncjuid ego (um cufiosßatris mei tarnen tonuihlus confiientia mentis [ua, iuflam eße peenam conßeßus eil, voce diuina denun-ciahatur, vagus er is amp;nbsp;proßugsts in terra,ßui , cjuem nemo aditu, nemo congreßionet ntmo [ermone ) nemo con-

U'quot;'quot;

338 nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

uiuio dignum iudicahit, fèd omnes aß/ernu-buntur, omnes abhorrebunt, omnes vt ali-^uam immunem uc pern/ctofum beßium pe-j^f'^^fugient. Çeffit etium C^iinfignum reu-tus,ficustn^Mittextus, Sspofuis‘Deus in eo fignum, ’vsdeltces fisbisum confiernasionem coramali] homsnibsss, orsumex mugnii pa-■Horibsss confi/enSKS. Isu^^ nemo inuensus est» ^uin expsundum locum ilium urbitraretur, sjuucun^ Cum tser fecifiis, nemo sjuin serrum ipfum violuri veßigfi confieleruti hominis pusures. Sicpoßeu apud Cfsucos nemo Ore-fiemgerensemfignu reusus recipese setlo, nemo udire, nemo ullos^ui, nemo refiicere voluis-

Sed omijps poflerisuse Cuinicu, quee pu. ternum implesusem fiblubusur, de vera Seek fiu dtcumus, ^uu T)eo re/llsuis ur epquot; fer-Hutur, dusofilio Seth. per guem colligisur uithuis coesus, in ejuo [onus vox cœleflis de fut uro femine, amp;nbsp;hinc propugusur SctlefiupusrUVS dtluuium. lam cogtsa ejuuk collegiumfueris i^ldu cum oblo pojieris. TS^am vi-uensem »^dum uudiueruns aliejuos ficulis Seth, Enos, Kenun, zyiduhul deel, lured, Henoch, ttjdduthufulem, Lame'^hputer Tßo-hu. Hue lumtnu Scclefiu ante dtluuium huud dubie fuuutjfimo; fermones interge communt'. Mvunt de vent uro femme, de immortuUtute.

animt,

DE ADAMO.

AnifHlt;t ) de refnrreElione corporum, de vita «terna , hts collocjnijs animos conßrmarunt contra exempla Catntc« multitudtnis, in qua fuit Var iet OS amp;nbsp;tntonftantia amp;nbsp;crebratan-quam tempeftatum, fît fententiarum de reli-gione rebufq^ diutnis commutatto. Vt autem Hefferm inter noüurnos tgnes eminet, ßc Henoch rehquispoflerk da vfij^ ad dtluui-um antecellit. ßfon enim mort um efl, vt re~ Itquipatres, necin/erfiElus vt e^bel,cuius anima ficiam maf am dtßderat, fed viuens vna cum co: pore incœlum trän flatus, amp;nbsp;in beat or um t œ: u ac numero repofit us e^-. Hoc exemplo Heus non filum refutautt Epicureos Jermones Catnica multitudmis congruentes Cum Spitaphio Sardanapali :

Htec habeo qua edi, quaq^ exaturata libido Haufit,at ilia iaeet mult a etpraclara reliEla gt;nbsp;fedettam confirmauit veram Scclefiam contra dubitationes de vita amp;nbsp;flute eeterna dand i his , qui Deum relie inuocabant in agnitione promijfi feminis. Sic Hiaspoil di-iuutum adhuc tndutus corpore viuus dtfcefft aä Heum . vt teflaretur zJil^leßiam , de quo populos docebat, ahoUta morte redditurum tfe V tarn a ternam, amp;nbsp;conculcaturum Caput ferpentu Tandem vero Hominus noder fp.-SKS Ch'KJ S poslmortemreutxit, nbsp;nbsp;■

alij

3 4'0 oratio

multi pittres amp;nbsp;prophetit ma refufiitati futjt. Et(i en'tm polm deftendtt : tarnen non folut afiend'it, fed cum magno comttatu fan-itorum, vt poflolut Thaddeus dixit, tejle £ufebio libro prima Hi flor ne Eccleßaflict -In hoc comitatu confentaneum ell fuifje lt;c/4~ d im amp;nbsp;£uam tancjuam primittot genertf humant amp;nbsp;Eccleßa, prafertim cum tJMat-th (tit diferte dicat, mult a corpora ßnölorunt ^ui dormierant, 'tgreffa è monumentis poli refurretlionem Domini, venifle in fanllam ctuttatem amp;nbsp;apparuiße multit. ^uget et-iam hanc pi am conieiluram vetut traditio, ^ttam récitât Epiphaniia Epif opus Cypri, in tefutattotie Tati ant. (oi^iSmic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T-àr

«u.Sv txo-Quîiv^tçiy ce ttJ gt;oâgt;o9^ Içojj-où;t £t?Agt;) ■o'ou, àrK ’i wSct ’ztctijo t'o r

»0)11.0:. fl) i«. TcS Tma^e'ircu, aaTMy »àf Ka.riva.VTt ajJTaS ti^^Itvto vßijiä. «rcZXâv ip.i^àv JitK^àv j vr^çoi/ »à9« Kgà qv TI^

ribTa, t'/f^roKufaay J's ri^ieov IlS'caKas-,Kß «t«« ivnJ roirart^ ylt;gt;!lt;-

a9iV ttK'iTaçro tirdvuucv à toto? s^, K(a-n'ov èfp^iutbifj^fjQi r'b-rrof. Et pauiopoil.' oiii-StV oaü K iravbflia toJ K^av'lou J äXX.’ È'ThJ'» iS osfar^'oKÓ.rov àv^^a'orao oKf/ to k^Óviov i'bçxraïf l(lù Lkci to àh4o‘I'’I' ^aoriKctTo, nîn tvfKa x^a-riou rottof imniKhiiro, .ttf’ eu. s-an^eeSeit ó xu^iof

k -.t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;i[to)V