B I T V R nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

1 T I domino DOMINO (j E O \G I O D quot;E^t-derico tl^archiofn Bmndebnrgenfi, Stettni amp;nbsp;‘Pomerani‘e,amp;c.duci, amp;c.Bnrg-gTAMto Igt;lgribcrgenfl, Domino

MKcnneï et inenarrabile opus Dei eft liberatio populi Ifraël ex Aegypto , amp;nbsp;traduftio per mare rubrum , amp;nbsp;per vaftas folitu-dines deferti in terram patribus fanöis promiflam. Sed non minus miraculuin eR reRitutio purioris doârinæ Euan-gelij, qua nunc fingulari Dei beneficio Écclefia fenefcens fruitur. Quam enim triftis fuit feruitus corporum in Aegypto , quæ durauit annos odoginta, ram mifera amp;nbsp;luduofafuit confcientia-rum carnificina aliquot fcculis in regno Pontificio. Nam vt de alijs idolis, erroribus amp;nbsp;abufibus Pontifcijs non dicam, quis fine lacrimis recordari po-teft infinitam confufionem amp;inextri-cabiles labyrinthos doôrinæde pœni-tentia ? Finxerunt enim doétores pon-A 2 tificij

tificij oportere contritionem fufficien-tcm efle, amp;nbsp;hanc mereri sratiam fcii re-mifsionem pcccatoruni, ciimqj nc^mo fciat quando contritio (it fuft'iciens, perpetuo dubitandiim efle de remifsio-ne peccatoriim. Deinde flagitariint fcrnpulofam enumerationem fingulo-rum delidorum in confcfsione, quam ipfi nominaruntanricnlarem. lamve-roconftat multos anibigentes an fatis pure confefsi eflcnt, in magnis moero-nbus fuilTe. Poftremo finxerunc re-mitti quidem culpam propter contri-tioncm amp;nbsp;confefsionem fiifFicientem, fed pœnas æternas mutari in pœiias temporales, amp;nbsp;harura partem rcmitti poteftate clauium , partem redimen-dam efle fatisfaftionibus. Vt autem Chriftus in hac tora fabula elfer muta perfona, quinqj gradus fatistaftionum conftituerunt , quorum primus com-pledebatiir opera non débita gt;nbsp;id eft, non mandata lege Dei, fed opera fii-pererogationis, vt verbi caufa, pere-grinationes, feu difcurfationes ad fta-tuas jieiunia certorum dierum,recita-tiones ccrtarum precum.

collegium MonachoTum , quæ vulgo fraternitas nominabatur. Etfi enim non omnes fe illis fodalicijs Monacho-rumadiungebant; tarnen plæricp magno ære rediinebant mérita talium fo-dalitiorü, poll mortem cucullis mo-nachorum induti fepeliebantur , quo facilior ipfis adcœlumpateret aditus. Nam de his ccetibus hypocritarum per-fuafum habebant plæricp, idtg inhæfi-tanter credebant, fic eos bonis operi-busaffinere, vt riuulis meritorum re-dundantium alienos hortulos irrigate poffcnt.

T E R TIV s gradus continebat mérita fanclorum, qui ex hac vita difccf-ferant. Hæcnon gratis, fed eer to pre-cio in foro indtilgentiarumemebantur.

A RT V s graduserat ignis pur-gatorius gt;nbsp;qiiem fic amplificabant pon-tificij doftores , vt dicerent eum tanto ardentiorem efl'e igne naturali, quanto naturalis ardqre fiiopidum ignem fuperat. Teftis huius affeuerationis eft Longobardus lib. 4. diftin. 2«. Ignis purgationis etfi æternus non eft, miro tarnen modo gram's eft. Kxcellit enim omnem pœnam, quam vnquam pati-

EPI STOLA tiir aliquis in hac vita. Niinqiiam in carne tanta inuenta eft pœna , licet mirabilia martyres pafsi finttormen-ta, amp;nbsp;multi latrones horrenda fæpe fti-ftinuerint fupplicia^.

PosTREMVS gradiis fatisfaäio-num étant vigiliæ Miffæ funèbres. Deniq.) infinitum chaos eft commen-tum de fatisfaétione.

Qjis igitur non iure miretur ve-ritatem tam abdite latentem amp;nbsp;tantis’ tenebris circumfufampotuifle agnofei atq3 in lucem proferri Non eft homi-num ratione amp;nbsp;confilio, fed Dei ope amp;nbsp;auxilio res tafita perfefta- Nec veto ad repurgationédodrinæ fatiserat mentes dodorum diuina luce gubernari, fed etiam magna animifirmitate opus erat, amp;nbsp;quadam excelfa conftantia, quæ difficiliiis à veritate quàm Sol à fuo curfu dimoueri poteft. Vt enim Moy-fes cduxit populum Ifraëliticum ex Àe-gypto Pharaone ignem amp;nbsp;fulmina fpi-rante : fie repurgatio dodrinæ fada eft frementibus , amp;nbsp;bella, vaftationes, exilia, fupplicia, incendia minitanti-bus cum Pontifice plxrifqj regibus amp;nbsp;principibus, qui opiniones de religio-

ne tot feculorum confenfu firmatas conuelli nolebaiit. Sednecmens, nec animus tantas res efFicerc potuiflet fi-i ne eloquentia diuina att^ admirabili, quæ omnes partes doétrinæ exintrica-tifsimis fophiftarum labyrinthis quafi euolutas voce amp;c fcriptis illuftrauit. Qipare cum amp;nbsp;mentes docentium luce diuina accenfæ fuerint, amp;nbsp;animi confirma ti contra metum in periculis, amp;nbsp;linguæ in diflerendo diuinitus guber-natæ, reuercnter agnofcamus beneficium Dei, amp;nbsp;pro hac luce doftrinæ Deo gratias agamus, amp;nbsp;gratitudinem de-claremus inconfefsione amp;ftudiocon-feruandæ huius puritatis, qua extînéta nec difcrimen eft inter Ecclefiam 8c alias feftas, nec confolatio alia eft retra-( hens nos ex morte sterna, nec inuoca-( tio vera fieri poteft- Semper etiam ar-dentibus votis amp;nbsp;gemitibus petamus, ! vt cum accenderit Deus doârinam amp;nbsp;lucem fuam in Ecclefia fenefccnte, ad-iuuet hæc falutaria initia, 8c doftri-' nbsp;nbsp;nbsp;namlatiuspropagaricuret, idqß faci-

I at, vt feruetur amp;nbsp;crefcat 8c non fundi-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tus intereat Ecclefia.

Ad t V am vero Celfitudinem II-Juftrifsirneprinceps fecundum librurn Moyfi, qui continet hiftoriam deedu-étione popiili Ifraëlitici ex Aegypto, Si iinaginem illuftrem proponit relH-tutæ doftrinæ mittOjamp; quia pater Cel-fitudinis tuæ Georgius Marchio Bran-deburgcnfis laudatæ memoriæ hoc Dei beneficium magnifecit, amp;nbsp;quia Cel. T. exemplo paterno benigne fouet Eccle-fias Si ftudiadoélrinæ. Oftenditenim optimus amp;nbsp;fanftifsimus princeps pater Cel. T. in conuentu Auguftano anno Chrifti 1530. vnàcumalijs pijs amp;nbsp;lau-datis principibus, quantum doftrinx repurgata: tribuereti. Etfi enim non ignorabat quanto cum periculocon-fefsio Euangelij coniunda efiet : tarnen vt vir fapiens amp;nbsp;verapictate Deum colens llaruebat omnibus priuatis amp;nbsp;pub-licis periculis anteferendam efle glori-am Dei. Quare vicifsim ei Deus bene-fecit, Si ftudium Euangelij compenfa-iiit in hac vita maiore luceamp; fapientia fpirituali, robore fidei, confolatione, fuccefsibus in gubernatione, amp;nbsp;poft hancvitam præmiaæterna datums eft, quando faciet ipfum payticipem refur-redio-

reftionis fanftoriim fiiorum. Tuam Veto Cel. vt Deus æternus Pater Domini noftri lefu Chrifti Spiritu fuo fan-ôo gubernet, feriiet ac defendatper Sc propter sternum filium fuum Dominum noftrum Ihsvm Christvm ardentibus votis amp;nbsp;toto pedore oro. Lipfis, Cal. lunij Anno Chrifti 1566.

V s hie teymilleßmui tyice-(imtii quintui, poflcjunmÄtoyfes vir Dei (è' dux chart prophetici Calendif Martini ex fta fiattone diuinitus euocatm eH, ejui amp;nbsp;vi-ttui annas fjuadragintapapulum Israelfideli- . ter amp;nbsp;falutariter gubernautt, amp;nbsp;re/iÛis vti-Itfiimis monumentis erudit ScclefiS, perpétua. ‘De hoc tanto viro, cjuo peperit maius foemintt nulla deem ( Chrtflum fimper excipio ) cum nte dies admonutfiit, nulla de re alia patins t^uam de zJMoy/e dicendum ejfiiudicaui.pra-fertim cum eitu htfioria nos de proutdentia diuina, de paenis impiorum, de Sccleßa forma, tcrumnis defenfione multa doceat. Et-fi autem hifioria fummum ox Ataris opus esi, vt vertßime Ctcero pronunciauit : tarnen omne ejuod de re bona diluetde diettur, eidem praclare did vtdetur. Quareßmulta tenuior erit oratio mea, ijuam vt refiondeat argu-mentt magnitudini, vos ora, vt pro vei^bra pietate amp;nbsp;candore vefiro hanc (jualemcunay^ Oper am boni confulatis. Se^uar autem in di-cendo rerum amp;nbsp;temporum fertem, qua ipfum tJ^toyfin

tj^oyfin in quatuor libris v^um ejjè vi(}e' mus. “T^n emmprobo confnetndinem eorum, qui deperfonis diüiirt initio partiuniur bona in triagenerajG“ dam adhac fingnlaspartes hißoria accommodare •volant, rerum or-dinern confandunt.

Cam Scclefia in ty£gypto po^ mortem lofeph ßngulari benediiiione De 't creuißet, tantns Diaboli furor tn regibus tÆgpptijS exarßt ,vt omnem regni fui conatuminEc-cleßa perniciem parurent at^^ meditarentur. T^ej^ enim tillsqnicquamdehberatius fuit, quant -vniuerfum fernen oibraha quacunq^ rattonepoffentdelete. Itaqj lum tentaffent omnes •viaspremendi amp;nbsp;delendi popult Jfra-el, tatrdem edibta crudelijfima non atramen-to fedfangutneßriptapropofuerunt, vt recens editi fœtus necarentur. Sed non esl'vlsty-rannorum •valentior quant confiUunt Dei. Ut enim Eccleßa femper in perficutione cre-feit dr maximefloret, amp;nbsp;tanquam ilex dures tonflt bipennibus, per damna, per cades, ab ipfo duett opes animumq^ ferro; flcpopulus Jf all tune mii-ando opere Dei feruatus amp;nbsp;aublut elf. Interea dum hac atrocifflma cru-dehtas tn populum /fraelexercetur ,nafl:itur ^yifoyfes patre tAmram nepoie Leui amp;nbsp;matre lochxbedanno fixageflmo quinto polf

Wörtern Iofeph, hoc eït, o^ogeßmo anno ante txitum Ißaelitarum ex iÆ^ypto. Hic euen~ tw congruit cum pradiU:ione diuina, qua extat Cjenefis is. Tradixerat enim ti^lbraha Ht US futurum eße, vt generatione quarta, 'vtdelicet po^l defeenfum Iacob in zÆgyptum, Jfraèlità liberarentur à fruttute iÆgyptia-ca. EH autem eJUoyfes feptimits ab Abraham cß quart US à Lc ui fUo Iacob , quem Deus in aquam abiellum mtrabilittr Jerua-uit, amp;nbsp;poH annos obloginta illuftriltts teflt-monqs ad edulltonem populi I/rael ex lt;cÆ.gy-pto vocauit. Quanquam enim parentes Adoy-ß fde praflantes non veriti funt edillum re-gis , vt eptflola ad Ebraos inquit, amp;nbsp;menfes tres natum infantem occultarunt ,propterea quod vidèrent elegantem puellum; tarnen eum ilium amplius abfeondere nonpoffent, ar-cula tnclufum in rtpa 'I^li expojuerttnf. In hocpericulo, quod humano conßlio dtfiuti non poterat, Deus ofienditß eße nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s’arasa,

HiP« lói/Tüiy, id eH, feritatorem homi-num verfanttum in acte nouacula, edf tune vere veile opitulart, cum à ereaturis defirti Pumus, ßcut Tfr Imo 72. dulcißime dicitur : Liberauit pauperem eui non erat adiutor. Impulit enim mentemßlia Tharaonis, quam lo/ephus Thermuthin appellat, vt cum Çy-

»eclt;to in eadem ripa, in qua infans nJ^foyfgt txpofitmerat, ambularet, amp;nbsp;pedij/equa ne-goctum daret, vt artulam tollerct\ qaa aperta -vidit infantem non fine fenfa mtfcricordta. Hac eifi Democritui diceret cafit accidijfe: tarnen Scclefia certo fit tales motm à Deo gabernart, ’I^cvero tantarn rnifiricordia infantIs aramnofiaffe^a eÜ, fed etiam extradant ex aqaii tradtdit in manam loiht-bed, quam ignorabat efi'e matrem inf antis, eiq^ mercedempro nut ricat tone promtfit.

Cum autem tj^oyfis ex domo paterna in aulam tranflatus effit, Thermuthis inplij loco earn habuit, amp;nbsp;omnt ftpientia tÆgpptio-rum erudiri curauit, vt Stephanus in Adis tefiatur. T^rat enim pueros imbui debere bonis artibus, quas fidum funt teneri combi-bertnt, ad matora venturos ejfe paratiores. £ïl enim ilia vera Cp vobis, qui in ßadiqs do-drtna uerfamtnijnon ignota oratio, fp^mo fine cognittone Philofophia ad vllam rem il-lupriorem fat is ornatus potep accedere. ‘Dr.a-clare ergo Tiafilius in quadam oratione inquit, cui tit ulus ed, Q^ta vtilitas ex ledione fcrtptorum Ethnicorum capienda fit, Dtcitur etiam ^Jildoyfes ille, cui omnes homines maximam faptentia laudem tribuunt, iy£gyptio-rum dodrinis mentem excoluijfe, atq^ it a ad

Moyse. j tontemplationem veri Dei acceßijji. Hoc ex-tmplum meminerint fiudiofi contra ejuojdam indoSlos, ejui artes vitupérant hoc pratextn, ^uodptetati ojflcere videantur, iJJda^is enim tnfcitia liter arum, quam cop^nitio phtiofophia omnibus atatibtts Scclefia nocutt,

‘Terrât praterea lofiphus libro ficundo à^’x^JoK^y'iaf zJ^oyfen verjànte^ in aula eÆgyptia duxtjji exercitum contra regem tÆthiopia, nbsp;nbsp;tllußreIpecimen virtutü tn eo

bello ofiendijjè. Sed quoniam nuUa huius rei fit mentio in fiacris Uteris, relinquo narratio-nem lofephi tnmedio, amp;nbsp;adea qua certi/fima amp;nbsp;veri/fima ßunt accedo, lt;tfi^doyfes anno atatis fute quadragefimo, teße protomartyre in ,/l^is, inuifins fratres fiuos filios Ifraël, cum vidißit Ifirdélitam tniuria affici, défendit eum percufo vÆgyptio. Exißimabat au-tem intelligere fiatres fuos, quod T)eus per manum ipfius datums eßet falutem Ulis, ^t Uli non inteUexerunt. eyiltero die egreßus i/idit duos vir OS fua gentis inter fe rixari, dixitq^ ad iniurix autorem, qttare percutis populärem tuum ? Cxterum is qui faciebat iniuriam proximo, repulit eum dicens, Qjns conßituit teprincipem nbsp;nbsp;iudicem ßtper nos ?

^i^um occidere tu me vis, ficut heri occidißi *Ægyptium, Hac voce auditOffugit Adoyfes, amp;nbsp;pere-

Ö* per egrin at Hi ert in terra vj^idian. ’Sreuii quidem e^i amp;nbsp;fimplex hue narratto, ^uam Stephantti ex feeundo lihro eJAdoyß re~ petiutt. Sed tarnen de maxtmie rebus lelio-rem admonet. T^nmum enim iUußre exem~ plum fidei proponit, deejua Ebreos //. peribi-tur : iJldoyfes grandie fabius negamt fe cfi filiumfilia ‘^Pharaonis plurie faeiens focieta-tem ajjiibltonum populi Dei , pi am exigui t emporte delieiae et maiorem opulentiam lt;tfti-mans thefauro tÆgyptiorumprobrum Chri-ßi. IP^eßiciebat cnim ad compenfationent. Etß autem videtur amentis eße ipfum fibi malam facere fortunam .• tarnen fttitts eit participent eßearumnarunt Ecelefia, quam ad flor entern fortunam tmplorum fiadiun-gere. Tßam bona externa, cuiußnodifune opes, honores amp;nbsp;voluptates, auideferunt im-pios in isita, aut ab eis deferuntur tn morte, “vt Seuerus Imperator moriturta Eboraci in ’Britannia dixit, Omnia fui amp;nbsp;nihil mihi prodeil. Et Saladinos -sdfia, Syria atq^ sÆ-gypti rex iuffit, vtpolt mortem fuam interior lineui amiblui, quo induifolebat, haßa pra-longa impoßttts per caflraportaretur, amp;nbsp;is quieum ferebat, magna voce omnibus dice-ret, Saladtnum Afia domitorem ex tantis opibtu quantos peper erat vnum hunc lineum ami-

Scclefix propria nec eripinec furrtpt pojfunt -vntjuam, ne^ in morte amtttuntur, nec for' tuna permutatione mut ant ur.

^Deinde fa^um lt;L^oyfi defendentie fu-um populärem 0‘ interficientis tÆ^yptium oftendit quamvere à poetade excellentiexi-mia^j virtute diElum ßt : Ingenium cœlefie fuis velocitu annii

Surgit amp;nbsp;tngratafert male damna mort. Ißon enMprogreßiim atatis expeblauit Illo-yfi^} ineunte atate declarauit fe natum eße ad Eccleßamiuuandam, tutandam, confer uandam. Sciode hoc fallo ejyioyßvarias eße doHißimorum hominum amp;nbsp;diferepan-tesßntenttas. Sed hauddubie verißima esf, qua heroica faHa fupra regulam collocat, amp;nbsp;mediocres homines admonet, vt fe tntra régula metas contineant.

'Toflremo exiltum if^loyfi, quod durauit annos quadraginta docet practpua lumina Sccleßa, vt lefeph, tfHoyfen, Dauidem, Da-nielemamp;aUos non collocari adgubernacula, ntßprius magnas calamitates certo Dei con-fiUo tulerint. Ifam crux eslfchola Spiritus ftnlli, in qua Domi,tus amicosßbi chariß-mos erudit, vt in “P(almo dicstur, '3onum eil mihi Domine, quod humtltafli me, vt diße-

rem iuftificattones tuai. Quemadmodum e-nim metalla tn ignem comeila aut purgan-tur, aut probantur, aut praparantur ad vfui netejjartos : ita crux aut purgat, autprobat, aut praparat pip.’, i/tpoßea mat ore cum fruit u Scclefra amp;nbsp;'fre,p. ferutre pofrlnt.

enim non ett tentatus, vt ait Str acides, qua-lia fr:tt ? Sed hac doltrina de cruce fuo loco itheritts enarrari folet. quot;^deo igitur adhi-ftoriam. Tßnn folum imperia, fedetiam con-iugta fato fru ordinattone diuina conflttttun-tur. frjegit enim Deus occafiones amp;nbsp;animo-rum impetus in contrahenda focietate, qua quafr(eminarium esi Ecclefia (S' ‘ll.frp. Hutus affeuerattonis illullre exemplum in hiflo-ria iJ^oyfrproponttur. Cum entm lt;iJddojfre.i txulans ventfret ad quendam puteum, con-tentio amp;nbsp;difrceptatio extitit inter pafrores (fr frlias frtcerdotis 'sfr^didian de aquatione, cum-que pro amore tuflicia in natura [isa tnfito tmbectUiorem frxum aduerfrts iniuriam pa-ftortim defrendiffrt, hac occafrone in facer dot is noticiam venit ,qui admiratus viri Hrtutem non modo ofricia fua prolixe ad eum detulit, fed etiam fliam tanquam pignus arbliorü neceffitudinis ei in matrimonium tradidit, Sufcepit autem ej^oyfes frltum, quem appel-lautt Cjerfonem, vt mentione ipfa nomlnis

Moyse. admoneretur de fno exilio, in quo cam pnÇ. cendu oaibus amp;nbsp;cognitioni rerum dedittu eß. [et, peruenit ad montem iy4rabiie Sina, lt;jni naturafaxetu nbsp;nbsp;abrnptm in cœlum exiirgit,

adeo vt diffictlem labartofiffimumijj ad cacn~ men euadentibus aßenfum prabeat..

^nno igitur at at it [ua oblägeftmo amp;nbsp;exilij quadrageßmo vidtt in dcfirto montis Sina ang^elunt Domini tn flammeo incendia rubty^hanc vocem Domini aud/uit, Ego [um Dempatrum tuorum, Dem -Abraham, amp;nbsp;Dem Ifaac, amp;nbsp;Dens Iacob. Sollte calcea-mentum pedpm tuorum. Locm enim tn tjuo flat terra[tncla eil. iJddaxime intcntis ocu~ lis contemplatm [am affUblionem populi mei, (jui eil in tÆgypto, dr gémit um eorum audt-ui, dr defcendt vt enpiam eos ex manu ^Ægj^ ptiorum. In hac narratione primum conftde-retur per/ona lotjuens cum Aloyfi, i^ua haud-dubie eil filim EJei xS^of. Ip[e entm , vt ait Tertullianus aduer[m Traxean, adhumana [emper collocjuia defiendit, ab dam v[^ ad patriarchas dr prophetas, in vifione, in [omnio, in anigmate , inßiecu'o , ordinem[u-um praftruens ab initio [emper. Sic Irenam dulciffime inejuit,ßliumprop^rea diet KÓyev, ^uod ßt perßona loijuensy^ißn patribm , amp;nbsp;fimper ajßt ßa Eccleßa. ^ocaiur autem an-

profert SMngeliam exfinn aterni patris, nos allotjuitnr ,fernat mintfierium Eaangelij^ colligit Sccleßam , Ö“ mentibm noßris ofien-dit volant at em cet ernt patrie, ac dicit confo-lationem cjaam finat vox Saangelij (ß ajfen-fionem confirmât^,

T^etnde obfiruetar illaflre teflimoniam de refarre^ione mortaorum , qao Chrislus Dominos noH-er Saddacaos réfutât.• T)eos tsl Deos viuorum. Deus nomtnat ß Deam brahcepofiqaam ex hac vita difiejjit. Ui-aittgitar -dbraham amp;nbsp;re far get.

Qjüd porro adconfolandos animos effica-cias dici aut cogitart poteil, quam quodfiUus Dei affirmât fe intentie oculie contemplariaf-fitHiones pioram, dr exaadiregemitut amp;nbsp;vota confltdantium cam aramnie ? ‘dßallos enim aurifaber fic deßgit oculos in maßam aart, quam igneprobat, vt ßlius Dei noiira mala contemplatur. lllßec vero animos hominis vnqaam tarn aaidos est ad accipiendum, quinßlius Dei multo autdtor fit ad dandam, vtpraclare Taulerus dixtt, qui ante annos ducentos cty^rgentint docuit, amp;nbsp;libros Seele-fia vtiles reliquit.

T^oil hane narrationem feqaitarglorio-ßd iJ^oyfi voeatio. Ideo enim propheta il-luflri-

MOYSE. Il lafiribtü teflimonijs vocati funt, vt fiiat £c~ ilcfia verbum, quod ampleblitur amp;nbsp;proßte-‘ tur, diuina autoritate traditum eße. Ito, in-quit ßltw Dei, quia mittam te ad Tharao-nem vt educas populum meum,filios Ifrail ex i^oyjes vero modefiißime reßon-det, Qms fum ego vt vadam ad Pharaonem, educain ßlios /frail ex tÆ^ypto .f Ißon imitatur iJMoyfes philofifhos, qui in illii ip-ßs libellis, quos de contemnenda gloria firi-bunt, nomen fuum infiribunt, amp;nbsp;tn eo ipfo, in quo pradicationem nobilitatem^j deßiciunt, pradicari defi,acnominarivolunt,fedfine vllafimulattone agnofcit fuam inßrmitatem, intelligit fe nequaquam parem eße oneri gu-bernationis, amp;nbsp;tarnen propter vocattonem non recufat /ubire tant am molem, üquot; hanc fide fuflinet, expellans auxilium à Deo, quod quidem mox ei promittitur. Ego, inquit ß-Ittts Dei, ero tecum , amp;nbsp;de nomine Dei inter-roganti reßondetur , Sum qui fum, qui ell mißt me ad vos, amp;nbsp;additur, Deus patrum veflrorum, Deus Abraham, Deus Ifaac, amp;nbsp;Deus lacobmifitme advos, Hoc eH nomen meum in aternum amp;nbsp;memoriale meum inge-nerationem amp;nbsp;generationem. Cur quant ^yHoyfes de nomine Dei ? 'Dt afperat tefli-monium aliquod fua reuelationis. Traditur P 3 ergo

ergo doürina maxime Jalutaris eo loco. Te-Jlatur tlle Dcm , lt;^ui cum «yidoyfe ioi^uitur, fet/ere Deum ei^è. Qiùe^l, id eil, iscjui vntu eil vere Dem, dtfcernendm à commentitijs dijs, cir hoc titulo dißernendm, ejuod fit Dem .Ahrahe, //aac, Jacob, id eil, tUe Dem, qui ipßs “verbumßmm tradidit, quo agnoßi vult amp;nbsp;dlßernt à dijs aliurumfillarum,ficut hfc luculenta amp;nbsp;infigni deßcriptione dillumeJl, hunc titulum, Dem Abraham, Dsm Ißaac, Deus Iacob, forefimpiternum memoriale. In-fignis reuelatio amp;nbsp;promi/fio continetur in hts verbii. Dem teflaturße perpetuoßeruaturum eße hoc vnum ißquot; idem verbum, quod patri-bm tradidit. Sempes ergo patrum Scclefia manßura eil.

Sape er hoc cogtto hac deßeriptione figni-ßcart, Qjsi eil, id eil, Ille tpfi filim Dei, qui earn antea Vobis ellpromißm. Idem hiciam mißt me, hic idem iam quo^ liberator ent. ßfec ab hac interpretatione procul abell, quod alij enarrant ßuturi temporis vocem vr-gentes. Ego ero qui ero, id eil, Ego Ule pro-mißm Vobis liberator adero, qui aUquanto poil ero frater vefier, aßumta humana natugt;. ra , amp;nbsp;VOS vere liberaho à peccato cß à morte , (gr inter vos in carnerefitrgens à morte, Tegnum at er num tnchoabo. JJac interpreta-ttode

tiode ßlioDei locjiienteamp; ßgntßcante fHtu~ rum aduentum, fimul admonct audit or cm de natura dtutna in Chri/to, ■ amp;nbsp;apt e congruit ad premiffiones, Cjuafidicat, ^uid dubitas de libe-ratione? Ego ero cjut ero, tde^ , Ego tum pt omiferim me futurum fi-atrem vefh um, OS ex ojßbui 'veflris, amp;nbsp;colleblurum mihi £c-cleßam icternam, nunc etiam adero, vos Jer-uabo, ne hic ^yrannus vos opprimât, E^o tile tpfe Deus, yui pofiea er o frater verier, nunc afr'uturus frm. Sic yuadrabtt amp;nbsp;illud , Qui ent, m'tfrt me, id ei^, illsnofter liberator, yui erit frater nofier afrumta carne, tjui vobis promt frits e^l, mifit me. ‘Eecenfrut intet pret a-tiones loci tn nJ^ioyfreptas, ex yuibus deltgat leblor cjuam volet, etfrvicinaJunt omnes, frd pofrrema accommodatior e^ ad Chrifriperjo-narrtj.

'öt autem tj^oyfis haberet illufrria te-fitmonia frua vocationis, Deus mutât baculum e^ldoy/î inferpentem, (fr manum eiufdem le-profamin integrum reflituit, amp;nbsp;ac^uam ex fiumine hauftam vertit in franguinem, ejua tantum natura omntpotentis opera frunt, cut frli creatune cedunt amp;nbsp;obediunt. tranfinutatio naturarum inter fre, velvnius in alteram conuerfio fubita frlo tufru efr^ebla, non difr^ert a creatione. Hlt;ec vero amp;nbsp;alia

mïmcitlti non pf opter ilium tantum exhibita funt, fid tefiimonia funt vtiUa toti Scclefia, lt;jugt;e oßendunt doblrinam propheticam vere ejje vocem Det, amp;nbsp;Deo cunc ejje faos mtni-firos. tyîcfipe mthi de vocatione eJMoyfieo-gitanti nenit in ment cm diElt, ^uodapùd He-rodotum tn quot;Tolymnia extat. Sic enim ^r-tabanus ad Xerxen dicte t àyli^ iTs âr l!»

, ei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fj^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'s-S.y èitKl-

tsrciaiS!^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tyJ e^ea ^^aa-ùf

cl». £um virum ejfepraftantijjîmum, cjut inter cogitandutn amp;nbsp;deliberandum timidus fit, colltgens omnia mala, qult;t euentrepojfe vide-an tur, in agendo vero confidentem fefeprabe-at. ii./ingitur eXHoyfes iturttt ad£harao-nem de facultate dicendt, amp;nbsp;de ficio tanti labor ù, cum vniw mantu fit imbecillùpugna. Deniy^ filicttut eîl de defenfione. Hie curù amp;nbsp;Jolie itudini bus vpponit 'Dein cenjolatioaes maxime congruentes. 'Tolliceturenim AJoy-fi facundiam amp;nbsp;defenfionem, amp;nbsp;adiunfit ei fiatrem e^dharonem, ficut or at ores pr oxime regibus adiunül fitnt. In hanc imaginem tJAloyfi tn tuent es ,fimus amantes trampuilli-tatès ,amp; tune cum necejje eü aliejuidgerere, acres, non turbulenti in mouende^ amp;nbsp;in agenda fiegnes, vt apud ThucydidemJaptentiffime pracipieur.

Qtiam porro dtjpcile fit retmerefidem amp;nbsp;fiem, (juoties non omnes euenttu refiondent nofirü imaginationibtis, hifloria Moyfi per-Jpicue ofiendit, Etfi enim popnlo perfuafum er at Adoyfen diuinitm mijjam ejjè, amp;nbsp;audita voce ^haronis de {pe libertatü non prafent omnium modo efiufa lattcta fuerat ,fid per multos dies gratis amp;nbsp;cogitationibus amp;nbsp;fer^ monibtis reuocata, vt facile appareret, nihil omnium bonorum multitudtni gratins liber-tateejfe: tarnen cumfintit fe durius premidt' exerceri quam antea, mergitur tn dubitatio~ nem, amp;nbsp;fiemtt aduerfits Adofen amp;nbsp;^haro-nem. quot;A^ec vero populus duntaxat in hoc généré peccat, fed etiam AEoyfis dux populi cum Deo expofiulat inquiens, Q^are mififli me, nec liberafli populum tuum ƒ Hac exempla dubit^tionum amp;nbsp;impatientia proponun-tur nobis propter duos caufas, quarum prior eit, vt agnofcamus vere peccata rcliqua ejfe in renatis in hac vita, d? vere doleamus nos circumferre tantam caliginem df infirmita-tem, n^ efieramut nos, quafi nihf l in nobis vitijfit. Itéra caufa eil, vt cum vtdemus populuqf dt“ Afoyfin quanquam infirmas re-c^eptos df fiinatos eJfe, fciamus dA nos vere re-cipi dr fanari, ficut fifàne 42. dulciffims dici-tur, xirundinemquaffatam non franget, df

Cum igitur Atoyß;probe paratus Ôquot; lt;ir-mattu ej]et contra iwpia terricnlamenta^ vent t vna cam fratre o^harone in anlam , amp;nbsp;regem ^Ægyptinm hac oratione compellat : Sic ait ‘Dominm Deui Ifraél, Dimittepopu-iftm meum vt fefium mihicelebrent in dejer-to. z^^haron vero proiecit virgamfuam coram ''Pharaone amp;nbsp;ferait eiM, amp;nbsp;verfa eib in firpentem. Hoc miraculum etfi '^Diabolm per tncantatores (fquot; m.igos tÆgyptios vtcun-i^ne reprafentauit ; tarnen vt vanitM harum prajb/gtarnm appareret, denorauit virga ad-harontf vhgaimagorum. Sed vt mordaci-tM nitri augetttr affußone aceti ;ßc in Tha-raone créait rabies audita voce mandati di-uini, cui additum erat ingens miraculum. Quare cum hoc lenipharmaco nihilprofifere-tur, Deus lufßt opponi extreme morbo extrema remedia, cjuorum decem ordine in hifioria commemorantur.

tf^icprimum tjui dem fuit conuerfio aejua in fanguinem. Hac paena, ejua durauit totos dies feptem , congruit ad diUum , ejuod in A-pocalypß legitur cap. i6. Quia fanguinem fanlîorum effudet unt, fanguinem eisdedifli bibere. ‘Digni emm funt.

Secunda pœna fuit înnumerabilis multi-tudo ranarur.i, de qua venufle dixit zAugu-fitnns'TraHaiu primo in loannem, Mufias amp;nbsp;ranas, non vrfos amp;nbsp;leones Deus Pharaoni amp;nbsp;feruts eius immifit, vt rebus viliffimis fu-perbia domaretur.

bfM pedicularü in hominihw amp;nbsp;iumentii, Etfiantem ma^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, quorum nomimt

Sufebiits lib. ç, pritparationis Snangelic^ po-nit lannem amp;nbsp;lambrem ex T^umenio ^y-thagoricophilofopho, 'umbrasprima amp;nbsp;fecun-tia poena fuis prafiigip vtcunq^ reprafinea-runt : tarnen terttam imitart nullo modo po-tuerunt, fed exclamarunt, Digitus Dei hie e 'ii. Elite ingenua confe/Jio magorum admo-netnoi de dtfrimine inter mtracula Det amp;nbsp;praftigias Diaboli, 7^m Scclefia habet mi-racuta peculiaria amp;nbsp;proptia, longe fuprada-monum virespafita. ‘Deinde Ethnica mira-cula fiunt ad manifeHas turpitudines ftabi-liendas. miracula Scclefia direbla funt ad conßrmationem vera dofrina tradita di~ uinitus amp;nbsp;verorum cultuum, amp;nbsp;confenttunt cum verbo ante patefablo de vero cultu fi-lio Dei.

Q^ntalues ftutens in pecora. Sextet vehe-mens exulceratio in corporilim hominum amp;nbsp;iumentorum. Septimn Çrando noua, inaudit a amp;nbsp;'mußtat a, qua omnibiu plant is amp;nbsp;he-fiijs hom'tntbtu in agro verfantibus perni-ciem attulit. Oütaua incredibilis multitudo locuflarum depafientium quicqutd à grandi* ne intabJum fuerat. ‘Tßona pœna fuit tri-fiißlma caligo, qua tot am lt;iÆgyptum fie ob-fi.urauit, -vt per triduum nemo hominem homo agnofeeret. Carendo igitur zÆgyptij in-tellexerunt quam char a res fit lux Solis, mundum qui illuftrat Dniuerfum. Cum enim quarto die fol illuxiffet, turn fibi reuixtjje vi-debantur. Sed hablenus commcmoratas poe-nas longe fiiperauit décima, cuius fimtle exemplum non legit ur in omnibus hiflorijs. ^fiidediagt;enim noüe, qua J fide lit a cetebra-r un t prim urn pafcha ,percuffit Domimu om-neprimogenttum in terra iy£gypti à primo-genito ^haraonis ad primogenitum ca-ptiui amp;nbsp;fingulorum iumentorum , nec vlla fuit domus, in qua non iaceret profiratum ante oculos cadaues-.

Quemadmodum autem in pœnis , tÆgyptios opprefièrunt, confiicuur ira Dei aduerfius idola, magiam, libidines amp;nbsp;alios horrendos furores : Ita confiruatiopopuli ffi rail

MOYSE. 19 riièl, (jui harum pœn^um expersfuit, eit il-lnfire telhmoninm mtfiricorciilt;e amp;pritÇentta Dei in £cclefin. ^tfi enim tÆgyptiortim primogenita interfc^la funt: tarnen Dem pepercitfamilijs Ifraelitarum, tjuorum Umi-na con/perfa erantfangttine agni. Eodem modo tranfit Dent omnibm temporihtuper mun-dam puniens horribditer contemtum mint-perij S'Mngeliti amp;nbsp;tont am ad am in atrocibm deliblie, amp;nbsp;tarnen parcens reliquijs Ecelefia con/perfis fanguine filij fai-

Cam igitar ‘Eharao amp;nbsp;t^dEgypttj tant am cladem accepipint, acctdit eie, qaodplaranq^ hominibui nimia pertinacia atqj arrogantia vpi venire filet, vt e'o recurrant, amp;nbsp;cupi-difftme petant, qaod paalo ante contemferant, T^harao, qai antea ignem amp;fulmina fiiraaerat, amp;ßaerijpme edtxerat ne Aiofet deinceps in confieElam /kam verdret, qaafi cam fiapore confiernatM vocaait Alofin dlquot; yiharonem nodu, eofi^ hancin modam allo-cuttu eil : Sargite, exite de medio popalt mei VO! amp;filij Ifr del, Ite feruite Domino. ^Ægy-ptijvero vrgebantpopalam, vt primo quoq^ tempore ex agro atq^ finibm ^Ægypti exirent. iDixerant enim, omnes moriemur. Qaie aa-tem non iure mireturfidem ef animi magni-tudinem in Äfofi, cai mandatum erat vt e-duce-

duceret populum Ifrdèliticum ex inufto amp;nbsp;répugnante rege ? Tantam rem nec Scipio, nec Annib.il, nec Alexander Alagmu fujeipere aufui fuijjit. T^n enim potuit educipopulm Jine ingenti motu amp;per-turbatione tottus fegni, t^uod hac mutatione grauiter affiEbum eil. zAdtantum facinus re^uiritur profeblo exceljd conflantia drjpi-ciens omnit- perieula fidei certitudo, cjuam tn Moyfe fuijje eptflola ad Ebraos teflatur : Fide reli^uit •sAgyptum baud veritus fero-ciam regie. T*erinde enim qu.ifi vidiffet eum, ^ui eil tnuifibilis, tta ceijo (If magno animo fuit. QMdßimperator ali!^uU eiufmodi milites haberet confiantes in fide amp;nbsp;fie auxilt) dtuint, hauddubie totum mundumparua manu debellaret. In talibus enim non fo/um con-t(pttU3 mortis (fi pertculorum en-, Jed amp;nbsp;animus certus de villoria amp;nbsp;gubernatione Dei, epui docet manus eorum ad pralia (èquot; digitos ad bellum, vt Ffialmi verbis vtar. H.tc non funt in Alexandre, ijui tjuantjuam magno animo praditus eil, tarnen gerit omnia fine fide (fi inuocatione. iiAbrah.tm vero, lo-Jepb, ^Aloyfies, lofiua, Dauid (fi alij pi] duces firma (fi non dubttantefideefijpeinpugnam fuunt , amp;nbsp;villoria ditiinitus ornantur.

exit lts Ifrdèlitarum ex tÆgj'pto, tjttam probant Sujebms in Chrontcü amp;nbsp;Au-gHliiniu in ^ttaflionibta fuper Exodum. Dicit autem textus in Exodo cap, 12. Ebrlt;tos.fuij]è hojpttes in e^^gypto annos Inde ‘î^auiits rnsmerum fumfît tmpuiens (jalat. S-promi/Jionem ^braht datant ad legit pronmlgationem annos ejfe quadringentos amp;nbsp;triginta. Sunt tgitur anniin Exodo amp;nbsp;'Tast-lo non numerandi a defcenfn Iacob in lÆ-gyptum ,Jed à prima migratione Abrahaex idaran. EH- tgitur popultts Israel eduUnsex tÆgypto anno mundi 24S3- po^l' conflagra-tionent Sodoma annis 406- xlnte fabricatio-nem templi Salomonis annis 4S0. nte re-fùrreliionem Chrtfli 1^42.

Fuit autem fama rerumgefl-arum in edu-tlionepopuli Ifra'él ex ^gypto tam celebrüt •vt Manethon facerdos (Ægyptius defiri-bat profelHonem Ebraorum ex vÆgypto, te~ fleEufebto libro décima praparationts Euan-gelica, clr Strabo libro decimo fexto fecutut prifiat narratlones dicat, Mofen ducemfuif-fe, ejui magna multitudlniperfuafertt non relie coli Deunt ab v^Egyptijs, acßmulachra execrattts ßt, ßr docuerit tpuomodo Deus in-Mcandusftt.

T^^ec vero tacittu praterire pojfum parti-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;culam

cnlam hifiorMciejpolijs zÆ^ypti amp;nbsp;de colum-na »ubis amp;nbsp;ignis. Etfi enim dijpntitri folet, -An re^e fecertnt IjrdèlitxJpolt antes lt;igt;Egy-ptum ; tarnen non difficilis dijudicatio eii' con-fiderantiregulam, ^^rima tabnla moderatur fecnndam, vt cnm pracipit Deus Abraha, vt filtum interficiat, aut cum practpit Ifraêlitis, Dt auferant vafa tÆgypttorum .• Taha mandata valent propter antoritatem diui-nam, cum t^uidem etiam probabilemrationent habeant, ejnia Deus e^l magis Dominas no-firi corporis amp;nbsp;nofirarsi rerum tjuam noßpß.

Eïl autem pulcherrtma tmago in jpolijs ^gypti p'ropoftta t ^uam Augi^inus Ub. 2. de dobtrina Chrifiiana cap. 40, hoc fereßnfa explicat : Qj^emadmodii Ifrdélita vafa tÆgypttorum ad vfus Deo placentes contulerunt: ita Chrtflianiphilofophiam, liter as amp;nbsp;Itnguas *■ ad tußum pradicandt Euangeli] vfum trans-ferre debent. Ifam fobria philofiphia, t^ue nonmißetur cum Suangelio, e^ ornamen-tum amp;prafidium hominis doPii in Ecclefia. Sedde fiudijs philofiphiafepe alias dici filet. ‘Jßgtnc igitur in propofito (urfiu perfiueret oratio.

Tip^rrat hi floria populum Ifidel interdiu nube teElum, amp;nbsp;noblu lucent ibusflammis cir-cundatum fuijß, Hac piblura dulcijflmam i confie-

Moyse. 25 confilationem propontt, amp;nbsp;lt;^ntdem commone-fucit nosßmul de magnitudine miferiarum amp;nbsp;peritulornm, amp;nbsp;de defenfione. ^em e^i ignis confitmens , vt Dettteronomij t^narto firiptitnt est, nec iram (3quot; iudicium etM fnfti-nere Eccleßnpofj'et. Ideonnbetegimnr, amp;nbsp;filitu Dei vmbracitlum e^t inter ‘l)enm indicant em amp;nbsp;nos. 'Dnlciter fouemnr, ne confi-mamiir horrend.t ira Det. ^Deinde oppugna-tur Sccleßa à Dtabolû, à tyrannis, amp;nbsp;pre-mitur inter communes calamitates generis hitmani, amp;nbsp;inter tnmnlttu imperiorum. Sed tam^namflammeomnrocinblaell, ne Diabolus amp;nbsp;tyrannifattire in eam pofßnt, vt fa-renter cnpinnt. Et tot a hlt;tc defenßo compre-henfa eil in diüo Chrtßi, ^no nos dulciffime confolatnr, Tfemo rapiet ones meat ex mani-hns meis. Sed ^noties has promißiones legi-mns, andimns, cogitamns, cjHM qiùdem propter affidna pericnla, fcmper in conßebln eße oportet, ßmul doblrinam de fide amp;ße com-plellamnr. “Ißon fatis eil audire promißio-nem. Sed nofira mentesfidnciafilij Dei faci-ant innocationem, ardenti fidepetant gnbcr-nationem amp;nbsp;defenßonem , (ß conflanti ße eam exponent. Et intuentes in filiumDei, ^ui nobts vmbracnlum eil amp;nbsp;flammens mn-rns, vincamns dnbitationes, metnm, dolores C noflros.

nosTr!);, (ÿ (latuamtu nos ah ipfi feruai i, gt;nbsp;gi amp;nbsp;fsrotegi. Et hao pde Jpe coupantes ft-mus in confejjîone amp;nbsp;emnibui ojßcijs vocatto-nis noilrlt;e.

'Erofe£lt autem Israelit« ex zÆ.g^pio quart ts taflru perttenerunt ad mare rubrum, quod turnpama nbsp;nbsp;auditione Pharao accep/p

fii.’ regt um exercttum ducens Jfraéhtas perfe-cutm esh, qui erant inclupp.trtim mari,p.tr-tim montibus, ne effugerepojjent. In hocperi-culo, quodnullts humants conftlijs dißutipote-rat, Moyfes clamat, Nolite timere, Gf vtdete ßalutem,quam Deus hodie vohù allaturw eft, quaßdtcat, Ættorelb Dominas ad prôtegcn-dum quant Diabolus adimpugnand“:. Quare ' I inperfecutiontb.nemo cogttet quodpertculum . Diabolus importée ,fed confideret quod duxi- i hum Deus praßet, nec mentem labefactat hu-mana infeßatio, fedeorroboret fidtmdiuina 1 frotellio. Tantum entm vnufqu/fqj de Dei ope accipit, quantïi fe crédit acetpere, nec eß quod cmnipoten. praßare nonpoßit, niß accipientls fides caduca defecerit. Libet enim mihi eifi dem verbis vti, quthus Cyprianus in exhorta-tione ad Martyrium vfus est. Et fi autemfides Moyfifuit villrix omntum pauorum: tarnen cor tpfius in his angußiji hauddubie fienfit h(c venenata tela Diàiboli; Hic totmpopulut

M o Y S K. 15 hodte perihit- ‘Thamo inflat amp;nbsp;vrget, amp;nbsp;lt;^uo te tancj^ vert erts perfiejnitur, vt natla rattone liceat pertculum efl^ugere- Hutus tanpt malt tuflltts es aut or, quta eduxifli multi-tudinem Ijraelitarttm ex îÆgypto- Hd hac fleéïra Diaboli acceflit clamor populi- Cum igttur inenarrabili gemitu Deu imploraret : Homine tuo iuflit eduxi tant am multitudinem ex tÆgypto , Quare fer nobis opemin extrema pertculo at!^ dlfirimine conflitutis, ^eus ^ui multb promtior eii adaudiendum tjuam nos ad clamandttm , exaudiuit gemttus amp;nbsp;preces zyidoyfi, O' dtulpt aquas marts rubri longo (pacio per altqttot dies. Continet enim latitudo marts rubri eaparte, qua Iflaeltta tranflerunt , milltaria Çermantca -viginti àAyj/iça.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vero tanta multttudofubito \

traducipotuit per mare rubrum, fled confum-tifunt in tranfitu dites flex aut oüo,pritflertlm cum alij paruulos httmeris fuis impofitos ge-flarent, alij grandiufculos liberos manupre-henflos fecum ducerent, coniuges item aut gra-uida difficulter procéderont, aut fltb pondéré recens edtti inflantis ingemi/cerent. Jn-terea diuifi vndarum fluHus montium in-ftar confliterunt, amp;nbsp;Iflraeltta flde tranflerunt , quod cum tentaflint impij régis copia miraculofla tnundatione opprefla atque ab-C 2 forbtit

firptit funt- Semp;rantsgt;n £ccle/id flmilis e^i populo Ifrael trunÇeunti per mure rubrum. Ut erjim hic popuhu mouttbut 0“ mu-inclußti non hum tnts tonßiß autpraßdß, fed mir an do opsre Det ßruatur ac dtfendt-tur ; Ita Eiclejta omnium temporum verßtur tn pericttiis, hum-tno lonßiio txtricart non poßunt, (ß tarnen experiiur diuinam liberattonem ac defenßonem. Con/picitur et-tam in pitna itÆgyptioi um hm t tbile exemplum tra Dei aduerfuipe-.catum. Tleanurn illud omnium toto ome terrarumflor^ntiffi-mum Jubito tumultu dijßpatur amp;nbsp;euertitur, confumta maxim i parte hominum cmutnua-tis cladibut multiplicilm, dcleto rege amp;prin-cipihus tn mari rubro •, denu^^ mut ata tot a re-gniforma. Ha tragict calamitatesfuerunt poena idalatrns, magde, Itbidinum amp;nbsp;crudeli-tatts aduerfua ßnblos.

Et fjuoniam dato bcnefciopoflulat Deta gratiarumabHonem, vt in Pf.dmo dicit, /n-uo 'a me tn die trilulattonit:, eß erip'nm te 0“ glorificabii me, fjddoyßs iß filij Ifrael hoc carmen Domino cectnerunt : Cantabo Domi-' »0, ijuia fecit remgloriofam, eijuum ß fejfo-rem eitu pracipitaui't in mare. Fortitudo meet ß lattsmea Domintu, amp;nbsp;fafdiu e^lmihitn ftlutem, ß tjuie in eodem carmineßtjuuntur.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M o Y s E.' 2y

^^aria for or Aloyfi amp;nbsp;^h^tronis or-nata. dono propje tut jnnifit lyr^pMium in wanitrn fuaw, carmtu a p'atre compofi-tnm in thora multdn repetinit.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tJ^oyfes nero profelHoncm Ifruëlis fic

I rentur in defertum Sur, lumip^ tndni iter confecijfent, non innener nut alt;jUAi. Et cunt ' 'uenifent rjnintis caflrii m Marn , non potue-I runt bibere acjUOi propter amariim portm , Clamanit ergo Adojes ad Dominnm, lt;^ui o-

I fiendit ilii lignum, i^uoin atjuam conitël'o fa-por aejuit rnutatm eil, Hac amara aquafia-nißcat ajflibtiones, quagt;s omnes hommes natu-raliterfugtunt amp;nbsp;reformidant. Sedarumnit aliquo modo dulcejcunt pijs , qui Chrislum pendentem tn ligno cruets appiciunt, amp;nbsp;poil-quam ßde beneficia huttes Domini amplexi fiunt, exemplum eiufdem adimttandum ßbi proponunt, vt T^etrut inquit, Chrifitts pafiùt pro nobis relmquens nobis exemplum, vt vefligia tpfius fiequamur. nbsp;nbsp;Eil amp;nbsp;ilia fien-

tentia confideratione dlgnißßma, quam his Je narijs Tfa'gjanfenus expreßfit : irTa.r «zroô ogi^is otiKciH tiùs aluj (SlttlällTl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Tav c4t«V0l/ OCeUJIJ.iTUV

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'vóa-tiS't fS.ii^ä.raZra. rar rS Sianón

Qu an do iniuria inflammat tnum animum 'Uemat tibt tn mentem Chri/ti amp;nbsp;vttlne-rum illins-

Tunc dotorem cjitafiacjUf. infufione extin-Cum aatem triccfimo diepo^i exitnm ex *^gyptopopulus Ifiaëldnce Adoyfipernentf-Jet in def er turn Sin, cpiodeiT: inter Elim nbsp;nbsp;Si

nai , amp;fame labor.tret, Detit eedem die ve-Jferi mifit tntra caftra magnam vim caturni-cum, amp;nbsp;pofb-idie manna de coelo ffarfit, ^uo innumerabilem multitadinem Ifraelitarum, annos totos tpn.tdraflnta in deferto almt, vt teflareturnen cafu jpargi res necefl'arias vita corporis, fed has tpfas res ettam Deoguber-nante offerri , prafertim Ecclefia. Diferte enim textus tnsjuit, Ego Dominuspluam vo-bispanem de calo.

SPoftea cum Ifra'èlita venijfent in Epphi-dim multi homines omnium at at urn ßti con-tabuerunt. Hac tanta calamitate Deus ali-quandiu multitudinem puniuit, fed tarnen vt Ecclefiam feruaret tubet Mo fen ferire petra, ac promittit fe inde effufur um effi flumina prabitura pot urn vniuerfa multitudini. Hac narratio de Moyfe fenentepetramproponit imaginem Chriftipercuffi à lege. Cum enim ofes

MOYSE. 29 ^-^oß f petram percujjtt fingulart amp;nbsp;ineff'a-^ conjiernatione animi, fignißcatam eii, ^^^fpfrcatf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id est, in populo legis

amp; P' opter legem percutt filium '^Dei, miran-do temperamento ittftieiie amp;nbsp;mtßricordiit. Etfientre} recepit^Deistgentu humannm per mifericordiam : tarnen tantum malum esl peccatum, vt iufticta T)eipofiulartt pœnam amp;nbsp;tompenjatiomm lt;tlt;juiualentem feu hititiv, vt in Euangelio nominalur .

Eodem in loco precihtu iJMoyfi viUtn e'sl exercitui eyimalechiticui , tjui vagan-Its in deferto Ifraelitas opprimere conaba~ lar. Sie Eßtia precante liberalur obßdio-ne leroßolyma, amp;nbsp;multaßmilia exempla le~ guntur , vt lacobui Epißopus ßeruat bin, cum oppugnaretur à rege ‘Eerftco, vt narrat Theodoretus Ithro ßeundo hiflorilt;z Ecclefiaßica cap. ^o. EPraclare ergo ej^aca-rtut bomtlta 4^. inquit ; Si fuerint dlt;tmo~ nes robufite montibui fortitudinepares, tan~ quam ab igne cera , comburentur ab ora-tione. Tif^m precibui depelluntur, Diaboli, reprimuntur lyranni, imo ex ipßs regnis excutiuntur , profligantur exercitm . Sed de efficacia pi^ precationis alio quodam loco plura dicentur. Tßunc ad hifloriam redeo. C v m populut adhuc hareret in

, Denit ad generum Adoyfe» ficer Jetbro face) dos in «.^idian, et^ non folurn gratulatui eil T)ei prafntiam auxihum, Jcd ettam filu(gt;e)^)^iniu)n conftlinm dédit de allenanda mole guhernattonis. Etß autem Adoyfestantiosres geßirat in tÆgypto, in martrubro amp;nbsp;in dejerto, amp;nbsp;tantajaptentia pritdittis erat, vt conplio egere non vtdcre-tar, tarnenfocero bene monenti obtemperauit, Dt exemplo fao nos admoneret non contem-nendamejjè fidele conßlium propter persona inferiorem flat um amp;nbsp;condittonerru.

Die ^utncjuageßmo poü cxitum ex tÆ-£)pto, •videlicet poil primum paf ha populi Jßael tn monte Sina inter tonitrua cfi ful-gura fonuit vox quot;Dei edens Decalogum, (fl vniaerfa multitude fuit Jpeilatrix flamma-rum in monte, (fl fonantem vocem in monte magno cum pauore audiuit. Hac illufiris pa-tefailio exhibita eil audientibus fexcentis mitUbui virorum, vt de THeo (fl de lege certa tefltmonta haberemus, (fl flatueremus omnibus denunciari iram (fl paenas contemnenti-bus aut violanttbus legem ^Dei. Commoratus eil autem populus 1 Jr al I in ßlitudine ad montem Stnai integrum fere annum, (fl ta-bernaculum cum omnibtss vafls ad facriflia neceßarß fUXtaT)eiprafcriptHm fabricauit.

Sed niwU eïi e^uod dixit Euripi^ des, Otiofits exetcittußmilü e^t inten^Uo,. 2^.mpopiilHSotto[Ki^ Jeturtts iujßt ßbri-Catt vituium hand.dabie imitatione ptiorutK, qui colnernnt ^pmjpecie taun pyg. pter agricnburam. In hocexempio confidete-tar quantaßt hominum tnifetia, quod poil tanta miracula populus tarnen reeipit idoli cuit um, quem pdebß à Deo damnatum ejjè, Gquot; quod Okaton agentuur, z/4c de populo quidcm text us inquit in Exodocap. 32. Sedit populus manducare amp;nbsp;bibere amp;nbsp;furrexit ludere, id eit, tn luxu (S'en otio hommesfrigidi-us tnuocant Hieum, cir maiore audacia ßn~ gunt opiniones de Deo. ez/ bar on 'oero permittit fabricationem vituli, t/tpopuliim ß-fiat, id eit, infleiltt religionem ad(ijlendum tumultum, quot;ut nunc reges attemper ant religionem ad ßlendorem aularum fuarum . 'Eropter hanc idolatriam Deus tantas ira flammas concepit, •vt vntuerfammultitudi-nem vna cum ^harone deleturus fuertt, nifi Moyfes ardentißima precatione Dominum placaßt, in qua funt duo argumenta, z/num à caufa impulßua, alter um a caufafinali, amp;nbsp;mßgne 'Urget enim promißonem iureiurando Dei confirmatam, amp;nbsp;petit fe ex-audirtpropterea, vi fit aliqua pars generis

humant, in ‘Dem agnofiatitr amp;nbsp;inuace-tur vt biajphemt confundantur, qui ma~ gnos triumphos achiri ejjent fi Dem fine, et fundttw interire fu.im Ecclefam. ^ddit et-iam infgne amp;nbsp;memorabile .• i^ut di-nütte populo peccatum, quo pollutm esl, aut dele me de hbro tuo quem fripßfi. O admi-rabilem amp;nbsp;pene incredibdem vim amoris er-ga tnobediente, CZ' ingratoi, quitotiet vociférât i fknt fi ipfm tyrannide ex zÆgypto edu-ilos eße. Adauult cnim Adoyfes lumpopula-ribm [uii in aternum abieüm eße, qu.im fine iUtsfäutem confequi. Sic ^Paulus optât fieri anathema pro fiatribm. Hac exempla animo colligent es infirma atem noflram deploremm, tfl a ‘Deo petamm vt nobls det S pint um di-lebitonà erga Deum ßj“ proximuni-,.

Cum autem ‘Dem lufla ira aduerflu po-pulum Ifraêl propter idolatriam commotm, negaret fie popmlo praiturum eflè per defer-tum, (S' tanquam abieSla eim cura , iar» edddoyfi omnem gubernattonem commenda-ret, ac promitteret fe tUi additur um eße an-gelum, qu! eßet dux populi, nec amplim cum populo, fed tantum cum zJddofe loqueretur. In hoc coUoquto prtmum petit tJAfofes , vt Dem tpft affit gubernator amp;nbsp;dux huim populi eut dédit verbum amp;promißlones. • Sic tgitur

MOYSE. 35 igitur inijtiit • tu ip/e pt-tcedas nos, fJe educai nos de hoc loco. ‘Deinde cum pe-Ortende mihigloriam titam, hic refpon-det Dem , FAcictn meAm videre non pote-ris. Sed ecce locm apud me, vht confifies in-nixm petrtt, cumejue tranfibit gloria mea, ponam te in foramtne petra , çy protegam te dextra mea , donee tranßeix), ei' aufe-ram manum meam , amp;nbsp;videbis poflerio-ra mea, factem autem meam videre nonpo-teris.

Hane admirandam hifloriam, lt;jua nulla ablirußor eil in toto z^ofi, t^uidam fic ex-ponunt : Dette leJldofis , vt Dem pramon-flret curfum totim huimgubernationùpopuli. Etfi enim eJl^o/es educens populum ex zÆ-gypto norat parendum eße voci diuina, fetebat hos labor es non fore trrttos ; tarnen omnes cafm tancjuam futuras tempe[iates nonprouidehat,mintme^^cogttabat ^uadra-gintaannos tantammultftudinem inter rabum faxa amp;nbsp;in vaßa folitudine circum-ducendam eße fine certa fede. Dem vero re~ ßondet tJ^oyfi, nolle fe cerni factem, id elf, confilia fua ante finem confummata Sccle-pa, fid videre nos poiferiora, td elf gt;nbsp;in eon-fummattone vtfuros eße gloriam, tntertm latere Sceleßam in foramine petra, id elf, in prlt;t-

prttfinti flatu fubieH-r.m cruci, amp;nbsp;titnien tmMu quot;Dei. Hlt;ec ftntenttagr(itifft~ tnam confolationem noht^ proponit, ^ma te-Jhtur £ccl(fiam nnne tegi manu 'Dd, çsquot;po-itcaglortficandam cßi, latere autem in jora-mine pet ra, id eïl, inprafentiflatu innixam petra Chriilo.

e^iij ver o, inter ^uos ell i^uguflintu enarram Pfalmum i^g. nbsp;nbsp;in tjua/Honiliu

Juper £xndum, intelligunt Adofèn fuß/nere per Jon am Jm pepu/i,(Jr banc intei prêtât ionem tradunt. ‘■Pe/tt Adofes conjptilum filij T)ei, tjui esl jpiendor gloria aternipatris, Tgt;ater vero reßondet, Ego fad am tranßre coram le, id eil, coram populo tuo omne bonum me-um, Jpljam inChiillo ßunt omnes thefauri J: 'pientia , CT in eo habitat omnis plenitudo diuinitatir ffatfjLaTiKcic, dpfe etiamfiHus ajfr-mat fe afjumta natura humana fore miniflrum (Jr doElorem huitupopuli, ‘Pradteabo, inipuit, in nomine ^Dominicoram te, (Jr cjua-le genus doElring allaturus fit, his verbis o-ftendit, z^ltferebor cuiufeun^ me miferet, ac mijerabor eiuemcurnj^ commtferabor , id ell, dor ehe Euangelium, epuod excludit omnium hominum dignitatem, (fl aflirmat cre-dentes gratis recipiper Jolam mtfericordiam propter mediatorem. Sed faciem meam vt-dert

MOYSE. 55 degt; e non poterie, fcUtoet tn h^c vita mort ali. in vita aterna omnes eUüi frnentur clariffimo conjpeila Uet. Intcrea feruabtt ‘Deas hanc poliriant inntxam petra , donee tranfîerit Cbrljias de mundo ad Patrem. ‘PoH banc verotranfitum delebuar polit ta Adofàica , tiy Sccleßa colleHa ex ladais amp;nbsp;gentibfts videbit poßeriora Christ, id eîl, in verbo aonoßet eum vifitrafaciem tune cam glorißcabttar in fine.

iydltero die cant Mo fes af en difit in montem gefians m ma faa daas tabulas lapideas fimiles priortbas, (juas iratuspropter e-reblam vitalam aureum fegerat, défendit Dominas in nabe, amp;nbsp;fletit iaxta Mo^en, tfquot; pradicaait in nomme Domini, amp;nbsp;tr an fuit coram eo, lt;:fi clamauit, Dominator Domine Dent, mi fer at or amp;nbsp;clemens, lentus ira çfi malta bonitatis amp;nbsp;verax gt;nbsp;ejai euftodis mif-ricordiam in mille generationes, ÔJquot; remittis peccata, deltbla rfiprauaricattones, (fiquot; coram ^ao nemo eil innotens, vif tans iniejuitates patram in fi/ijs (fiquot; poflerù vfpj in tertiam (fiquot; ijuartam generationerru.

Hac narratio teflatur flium Del defi.en-dijjiin nabe , (fiquot; flantem tuxta Mo fin fiieci-men edidife eiut dollrina.t^alim pofiea ajfum-ta natura humana tlluftrautt. iSamma au-

tew conciotw hac e^l •• Stent lex per tJ^fofen data eil, ita gratta amp;nbsp;'verttat per Christ tint faEla ell. lipam Pater placatw obedientia filijg/-atü remittitpeccata, dehcla prtua-ricationes. lt;gt;y4lpernantnr hlt;tc homtnes pro-fant. Sed nos in Scclcfia non ajpernewur fi-iinm Dei. Hnnc 'vnnm fitamus conftitntum ejje propittatorent, nec 'vllam eßefjpientiam Gquot; iupticiaw hnmanam anteferendatn haie medtatori.

quot;Pon: banc concionem commorattu e^ Atofis tn monte fine ctbo amp;nbsp;pottt ejuadragin^^ ta diebus, quibtu exaElit redijt ad popttlum, enm^ defi.enderet démonté,fades ipfiw/parfit f(tlgorem,'vtafiid à populo nonpojjét, ac propt créa cum lospueretur adpopulum,texit fadem 'velamîne, ejuod tarnen Ingrediens ad ‘Dominum amp;nbsp;lopuens cum eo amouit. Hu~ tut hi/larbe fignificationem ‘Paulus in pofle-riore cpijiola ad Cortnthios expontt : Populus intuetur fadem ej^loyfi velatam, id eil, legis opera externa vtcun^ audit imtta-tur, amp;nbsp;hlt;cc imitât io eiliu/licta politica 6quot; Phariftica, fedfulgorem tJdPoyfiferre natura hominum non pot ell, id eil, tudidum amp;nbsp;iramDei aduerfus peccatum, t^ua de/ertbi-tur lege Dei, necjuacjuam poteSl natura ho-nttnum tolerare. Q^d vero diatur i^op

fi’t ittnouifli velamen engt edtentem ad TJe-çlr toquentem cam eo, nbsp;nbsp;nbsp;completum eÇ-

ƒ iu-edtuina, ßgnificatum eil altamcjje iu-ßictam, qita 'Deoßmus accepti, GZ qua De-um ßiß-inere pojjumut, fcilieet quando ßlittt 'Dei loquens tn nobis tommunitat nobts lu-cem fuarn. ha velum legi detrahitur toh Ittur hypocrifis , 0' funt in nobis iufltcta vna, quam lex defiribitßed non exhibit, verum jilius Dei exhibet, Ideo in quit 'Paulus, velum aboleriper Chrißunt-,.

Caterum anno Jecundo poil exitum po-pti/i ex ixEgypto menßs p, imi die primo , nblolutis omnibus, qua eJPlopes iußiss erat Sid tabernaeuli cultum lt;ß ornatum Cr facro-^itm vfum fabrtcare, tabernaculum nouum ere^ium, Cf dedicatum eil, qundßatim ma-ieflas 'Domini replcuit, nube denfa per diem, Cr late fulgente flamma per noblem incubante tabernaculo. Vt autem tune 'Deus appro-,, baust teßimonio prafentia ßua opera amp;nbsp;cultus congruentes ad normam quam ipfe tra-diderat : ita omnibus temporibui ejßcax eil tn pradicatione Euangelij, Cr in vßilegitt-mo facramentorum, fß Jemper aliquot régénérât ad vitam aternam, St enim promtil-gatio legis non fuit inanis, fed habuit Juos effeHus , conßitutionem polttia zßlhfaica, mnl-

amp; mult a tefiimonta prlt;tfentin ''Dei ; Quanto magis vox Eaangtlij trit ejjicax, vereaf-feret isterna bona, t^ult;g promittit, cum propter hoc minifier turn prior a omnia facia fint.

^.^^lenfis ficun^i dieprimapo^ exitum ex ^gypto anno fecundo Det iujfn C^ofit amp;nbsp;Aharon numeraruntpopulumindefirto, amp;nbsp;repereritnt fexcenta tria rm Ilin ijuingentos quincjuaginta viros egreffos annum Ktatis vicefimum ,non annumeratU Leuitis, (quorum erant vigtnti duo millia, multitudo vniuerfi in defirto extinEla eii propter ino-bedientiam lt;amp;nbsp;tngratiiudinem ,necplitres de tanta turba ^uam duo lofiia amp;nbsp;Caleb in terram patribus promifiam introdubli fitnt. Et-fiautem confilia Dtt omnia tnguhernatione Scclefia enarrari non pofiùnt : tarnen confen-taneum e^l iufiiffi Deum numerari populum, vt verstatem fue promifiionis demonlirarct. Cum enim ade^braham dixifi'et ; tAduiti-plicabo fimen tuum tamjuam fiellas cœli, efi ficut arenam, nbsp;nbsp;nbsp;e^ in Utt ore marts, nunc

ipfo faEio ofiendit fita promifiionis veritaiem, ^uia fixeenta tria mtllia ejuingenti tjuin^ua-ginta virinumerati fiunt hello idonei, vtra^^ fimota atate tarn immatura, lt;juamproue-hiiore, ftmiliter tilquot;genere famineo amp;nbsp;leuitica trtbUfipuanon eii cat er is annumerata. 'D 0-lntt

M o” Y S E. 5 9 luit etiam HJieui conßtici [nam potentiam óquot; lihtrtatem, qua non eïl alligatui caufis fecun-dis, quia tant am multitndinem in jlertli defirto ioco annos totos quadraginta panit, 0“ mirahtliter protexit.

Cnm antem populm Ifiaêl ad montem Sinai confediffet undecim menfes amp;nbsp;viginti dies, die viceßmo fecundt menfis anno/ecnn~ do poit exttum extÆgypto nnbe eleuataa tabernaculo ,fignumprofeblionis accepte, öquot; motis cafris d monte Sinai proceffit tridui viam in deferto. Semper autem velut in de~ ferto 'vagatttr Scclefia, exuL amp;nbsp;errans fine certa fede,fine hnmana defenfione. T^erttnet igitnr imago populi Ifiael ad Scclefiam omnibus temporibtts, qua ducitttrper defertum, tegitur nttbe et flammis cœlefiibtts, amp;nbsp;adefl ei Chriftus, vt iUis affuit. Quare confirme-mus animos, amp;nbsp;certo teneamus hanc finten-tiam, quod TJeus fit feruaturus Ecclefam, qua retinet doblrinam traditam d Chrt^o, prophetis amp;nbsp;apoïlolis.

Eiufdem menfis die 'vicefimo fecundo po-pulus mediocrem laborem leinerum recufauit ferre, amp;nbsp;murmur are cospit contra oJ^ofen. Qjsare 'Deus iratus fulmine accenditpof re-mam partem caflrorum , vbi cum ignis gr af. faretur ita atrociter, -vt 'videretur vntuerft

caßra femel abfnmtnrm ejjè, a^re tandem prectbm ad 'Denm, lachiyma Moy ft ac trépida multttudinis incendmm reftinäii eH.

Eldem anno Mof es fent'iens fe tmparem effi moltgubernationit, feptuaginta feniores Icgtt taneyaam focios confiltorum tft labarum. 'VniHS enim manm^ vt Mt Euripides, eil im-becillisp’igiia. Eli; fenatus manftt ad omnem poficrttatem j acfutt collegium dofhjftmorum hominum , lyuod nominarunt Sanhedrin.

Elft autempopitlits non laborabat fame t fed habebat mediocrem copiam vibius ; tarnen ft/Hdiens manna appetiutt carnet. Hanc intemperantiam, ad yu im cft alia peccata acceftcrunt, ^Ueusgrauitcr puniait, vt fcribi-turin capite vndeclmo Tslgtmeroruntj.

‘E’orro ne yutd deejfet de cuinulo mtfiria-rum (ft“ difpcultaiam Moyft,fi-ater aiharon amp;nbsp;fórorAfaria conciphtntfiammas amula-tionis, ftquot;eertant cum Moyft de antecelien-tia. Sed Deus tramfttam aduerfus hoe pecca-turn publtca pæna declarauit. te^Mariam enim fubita lepra percujftt, ejwe hafti in ea feptem diebue. Iftt autem Moyfts ft“ Dauid tulcrunt amulationcm tn ftatribus fats : ita nos eleganter toleremus ccllegas morofis, fu~ jpicaces, inuidos, auidosgloria, agre ferentes ß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß pttttnt,

^oflea na/Ji funt exploratores tn terram Canaan, cjni omnes pra/er lojaam Caleb Jùbttanece coram populo diuinttm t'nterfeili Junt, ^aia in concionem introdubli populum conßtrnatum rtddiderant exaggerata amp;nbsp;am-pUficata Cananaorum potentia amp;nbsp;munitione vrhnim-,.

HaSlenut continua hijloria primi amp;nbsp;fe~ cuncti anni poTl exttum ex isÆgypto breuiter indicata eH, t^ua fatù déclarai lt;juanta fuerit moles negociorum amp;nbsp;periculorum in guher~ nations J\rtoyp. Fuit enim gubernat/o pro-phetarum difficilior ejuam apojlolorum. Nam propheta duos res fuftniuerunt, pnlittcamgu~ bernationem, amp;nbsp;propagationem dcitrina de promliftonibut, de A-leffia, cÿ“ de vita at erna, ty^poßoli vero libert a gubernatione politica, tantumcircumtuierunt Suangeliu, etiam-fi habuerunt infinitapericula corporum, amp;nbsp;arcana certamina cum Diaboli lpe£lris amp;nbsp;inßdijs, amp;nbsp;contentionesßne fine cumfanati-cis do^oribus. c vt de caterü prophetis non dicam, lt;juam diffictlis fuit gubernatto Mojfi, tpui annos tjuadraginta continuas tn deferto confiiStatus eil cum populo dura cer-utcie J tjui multoties negauit Adoyfen efie du-cem a TDeo conflitutum gt;nbsp;fed vociferatus eil tum eße tmpofiorem. Et cjuanquam non eil

leue onui ferre CQntnmeliM : tarnen lt;iJ^oyßn multo dariui exercuernnt animi dolores, ^gnofcebat Atoyfes iram Det adHerfmpo-fuU peccata,lugebat popnli fnteritum,puona-bat or at tone pro populo, rixabatur ettmfidi-tioßs, perturbahatur exorientibue fubinde fcandalis. TDeni^ nulla oratio exponere po-tefidifficultates,lt;jHas hahuit gubernatio jfdoy-fi, pralertimin populo inquteto ,fedittofo, (3“ tx alijs pectatii tn alia ruente, amp;nbsp;attrahente poenM,ficut Cacioi ventut nubes ad ße trabe-redicitur.

Sequitur hifioria triginta ftptem anno-rum, qua trtbm caplttbus numerorum recita-tur, vtdelicet ts. i6. amp;nbsp;i7. Qua enim à ca-pite vicefimo eiufdem libri vfq^ ad finem, amp;nbsp;in Deuteronomto exponuntur,pert{net ad annum quadrageßmum, quo Aharon mortuut efi, cum vixtffèt annos centum amp;nbsp;vi^tnti tres. oAc in capite quidem decimo quinto T^ume-rorum proponitur exemplum, quod o/lendit quantopere Deus ira/catur vtolationi Sab.. bati, l^m violator Sabbati lujju Dei faxis obruitur. Capite vero decimo fixto defiribi-tur poena horrenda Core amp;nbsp;aliorum fedltio-firum, qui ficerdottumßne vocatione inua-dere conati ßnt. *^^m fa^io Core hiatu terra abforpta e^l, quatuordecim millia homi-

hominum amp;nbsp;fiptingenti perierunt cœleSli flammet • orro capite dectmo feptimo extat narratio de virga Aharonis, lt;j»lt;e contra natura erdinem floruit, amp;nbsp;genuit amygdalas. Hac fumma eil earum rerum, t^ua annis tri-ginta feptem in defirto ante mortem ^baronie acciderunt, amp;nbsp;à eJ^oyfe Uteris mandata [unt.

‘^flat igitur poflremus feu ^uadrageß-mus annw, lt;^uo Aharon mort uw eil, amp;fer-pens aneus ereilus, amp;nbsp;'viSii duo reges Sthon rex Amoraorum, 0“ Og rex Bafan, i^uorum

Cum autem Jfraelita caflra locaffent in campeftri regione eJ^oab, conduxit Halac rex Moabitarum prophetam Alefopotamia Btleam, vt malediceret populo Dei feu diras contra eum recitaret. Etfi autem hicprophe-ta iaitio pietatis fpeciem pra fe tulit,amp; populo benediütonem pronunciauit j pulcherrtma ‘vaticinia edidtt de maximis rebtu, videlicet de Âieffia, quem nominat jlellam oritur am ex Jacob, amp;nbsp;de tAlexandro Magno, amp;nbsp;de quot;Bp-mano imperio ; tarnen poftea horribiliter la-pfiu eil, amp;nbsp;mercedem iniijuitatis dilexit, vt 'Betrus loejuitur, t^uia régi quot;Balacdeditconfi-lium deproponendo idolo Haal, quodfuit tc-

ca fi a trifli(fimlt;e ruina in populo Dei. propter idolatriant amp;nbsp;fcortationem occijii frthuntnr viginti /quatuor millia hominum omnium tribuum principes.

Et quoniam mentio 'vuticinioi um BileamfaUaeii, breuiter de eis dicendum vide-tur. Quad enim Bile um de Aiejfia loquatur cum inquit T^merorum 24- Otdetttr fiellu ex Iacob, ttjlatur Chaldaica verfio qua hit verbis eandem fententiam explicate Cum fur-rexertt rex ex Iacob, fäquot; natas fuerit Alejß-as ex Ifra’él, interßciet duces Moab, domi-nahitur omntbtisßlijs hsmtnum. Inteliigatur autem hoc vaticinium de ea fententia,de qua Eßtias cap. ti. conctonatur, 'Percutiet terrant vtrga orisfui. 'T^n enim armis conflituitur regnumChrifli, fed voce Euangelij colligttur Eccleßa. THetnde vaticinatur Bileam, Venturas eße claßes ex Ktttim, qua ^ßyrios (ß E,braos deletura fint. Hic régna in Europa intelligit, amp;nbsp;complellitur lexandrum amp;nbsp;ifiomanos. Ifam zAlexandernon deleuit Ehraos, Sctamus ergo Ktttim gentes eße in Europa, ortas à ßlio lau an Ktttim, tum in ioiis Cf racta victnis, tum in Italia.

Quod vero ad poenam populi tÿ princi-pum atttnet, hoc nobisperßaßum fit, idq^ ex-floratum omntno ducamw , E)eum duobtss genert-

M o T s E. 4 5 generibtti peccatorum horribiliter trafii, videlicet idolatrie confuftoni Ubidlnum, amp;nbsp;aduerfiti vtrunij^ iramJnam tragicis calami-tattbui ittde v^^ ab initio declaraße. Qjtare cogitatione mandatt diuini amp;nbsp;pœnarum nos ad vtram cnltum T)ei amp;nbsp;adcajUtatem exci-temw- 'diibon enim dubtam pracipue pu-nirt Tarcica feruitute idola amp;nbsp;lihidmes, ejalt;e putantur ejjè conceljit voluptates non dign^e pœna, Imttentnr ettam pij Adagiflratm Ne-mefin Pinehas tnterpcientis fiupratorem in tolltndis idolis amp;nbsp;illis dtris pottentis, lt;^nlt;e amp;nbsp;iram T)ei irritant, amp;nbsp;polluuntgcntds huma-num tetrif iibtdtnum confufionibtts, lt;]uia cer-tijjimumhorrtbiliter ira/ci amp;nbsp;ipjis Ubidinum confnßonibm , amp;nbsp;negligentiagn-bernatorum , tjui eas nonpaniunt, ntc Jontes e medio tollunt.

Eodem anno iuffit Deus populum dentio numerari, vt oflenderet fublatis ettam patri-bus eundem /upere/Ji numerum. lujjit ettam forte diuidi terram, vt litem amp;nbsp;controuerß-am omnem tolleret. laßt praterea lofuam impoßtione manuum ordinari ad gubernatio-nem populi Det.

ver o ßlentiopratereundum e^ illu-flre teßimonium prafentia Det exhibitum in pugna contra Midiamtas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maxima

hoßlum mnltitudo interfeLla eîî, nullo /ßa^-lita amijß. In ea cletde Bileam impie-tati^ fna iufloi pœnoi perfiluit. Eadem enim poena dignifunt i^ni Jeijauntur alteram gt;nbsp;amp;nbsp;ij (jat ipß faérant tmpietatis daces, vt tn Pfal-mo [2S. firiptam eil : Déclinantes adpraat-tates faas dacet Dominas cam operanttbut ini^aitatertLj.

Eiafdem annt menfi 'undecimo prima die coepit Bdofes repetere legem cor am ijs,qaipro-malgattonem legis fablam in monte Sinai non aadierant. SS^am illi ^ai ab ipfo Domino earn aadierant omnes in defer to perierant ■ 'n oca tar ergo qainttu Uber Moyß Deatero-nomium, id eß,fecanda lex,non qaod alia ft qaam ea, qaa in monte Sinapromalgata eil, jed qaod repetit afit noao patio per.mintfieri-am zJiltoyfi,

Et qaoniam Afoyßs non tantam minifier eil ziel erts teftamenti, fed etiam prophe-ta noai, intertexit haic repetitioni velutgem-mam infignem promifßonem de Afeßia, qaant ^pofloli in Atlis fiepe citant (ß illaftrant : ‘Prophetam, inquit Dominus, fiafeitabo eis de mediofiatram fiaoram, fient te, amp;nbsp;ponam verba mea in ore eins, loquet ar ad eos om-ma, qaee pracepero illi. Qui autem verba mea qua loquetar in nomtne mec audire noluerit,

Moyse. 47 fl re^utram ah eo. Idea autem di fer te Do^ winui tncjnit, T^onam verba mea in ore etWy vtconftet promijfonem gratia vita ater-na decret Um ejfe immotum totim diuinitatte, nee Chriflum afferre do^rinam à fe vno ex-cogitatamy fd tanquam legatum volanta~ tern Patrie arcanam exponere. ^Particula vero in tjua fit coliatio APoyfi (3“ Chrifii dex~ tre intelligatar. 'Primum enim tagens dif crimen esi perfonarum. In Adoyfe tantum erat humana natura obnoxia peccato amp;nbsp;morti. In Chrtfio non ell tantum humana natura, fedetiam diutna. ‘Deinde difiernan-tur ofiicia amp;nbsp;beneficia Moyfi amp;nbsp;Chrtili. ^yidoyfes tantum fuit doblor Ö“ politicus gu~ bernator amp;nbsp;mediator typicus , non deleuit peccatum amp;nbsp;mortem. eJdleJfias autem non tantum eil doüor, fed etiampropitiator amp;nbsp;verui mediator inter Deum amp;nbsp;homines tollens peccatum amp;nbsp;mortem, nec eil politicus gubernator, fed ellviliima propeccato, ejquot; perpetuus fiicerdos dans remijfionem peeca-torum, Spiritum fanblum, nouam iulliciam amp;nbsp;vitam aternam. De hoc diferimine r,ap-tifla incjuit, Lex per Moy fen data eil, Cjra-tia amp;nbsp;Veritas per Chriflum fabla eil, lt;]uaß dicat, Lex ell miniflerium oflendens horren-dum iudicium elr iram Det aduerfus pecca-

tum. vo.y; Suangelij annunciat donari reio!icüia.ttoneni çjquot; -vitam itteynam propter Chrifitim jKediuto) em, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dißeremijs con-

fiderc.tis ,non difficile e^t tnielltgerepurticu-Ium, Sicutte. Qitemadrnodum enim Aioyfes immediate a ‘Deo i/ocattii eil, ortiatM mtracults , (jult;e erant teji, monta do^rina : Ita Chris!tu eil perfonaahatcrno Patre mif-fu, O' ornât.t tefltmonijs qua oflendunt Putrem arernumfontem ejji doElrina, quam hic doSor Jonat, approóatorem ac defenfi-rem. Deinde ficut a eJUfoyfe reliqui pro-pheta jJ'icerdotes ^Jr omnes doctores in illo populo ac : iperunt doUnnam de Deo, de leçe, de rnortbm Cö“ cultibus, Cc contemnentes eCddoy-fen horrendes poenis oppreffi funt, Dt ordine hifloria indiCat ; Ita à Chris!o non folum apoflolt, (ed omnium tempor um mini Jiri in Scdefia vocem Cuangelij acceperunt,(ir ajper-nantes hanc vocem pasnas prafintes Cl ater-nas fibi accerjunt.

quot;Porro vt cycni dicuntitr cum cantu mort tfic Moyfes virDei tsocatui advitaexi-tum can it praclaritm carmen de benefiiijs populo Iß-ael exhibitü, amp;de alips rebus magnis, amp;nbsp;benedibliones fingulis tribubut pronunctat, inter quas maxime excelltt ea, qua adtribum leuiticampertinet. Sic entm tJ^Iofes tribum facer-

M o Y s H. 4^ ficerdotiïlem compellauit : Integritoitua amp;nbsp;lux tu,i fecundum virumfmShtm tuu, cjitcm tefitufli in Aïaffa, 0“ cum ^uo litigafii ad a-contradiütonis. Qui dicit patri ßto amp;nbsp;main fait, non nout eut», amp;nbsp;adfilium ßium, Jgnoro, hi cuflodiunt eloe^utum titum pa-itum tuiim feruant. Ht docehunt lacob indicia tua, 0“ Ifra 'èl legem tnam. Ht portent in~ cenßim in ira tua, amp;nbsp;holocaufium fuperalta-re tuum. 'Benedic Domine robori eius, amp;nbsp;o-pera manuitm eins approba. Uulnera lum-bos infnrgentium contra eum amp;nbsp;hoîlium eius ne erigantur. Hac forma verborum alligat fier dot es ad cert um genus doUrinadtuinis tefiimonijs traditum per iJd'lofin, prophet as, ehrtf um amp;nbsp;apoßolos. «klonet etiam ejuales debeant eße doblores, videlicet arm at i tali ro-boreßdei contra metum in periculis, vt ante-ferant confeßtonem omnibus rebus humanis, vita, fama ,pacipubltca, beneuolenttaprin-cipum . T)eni^ promit tit defenfionem huic ftcerdotio diuinttus ordinato , amp;nbsp;minatur poenas hoflibus huius facerdotij.

Cum igitur hie dux chart prophetici vi-xißet annos centum viginti, amp;nbsp;fuifetfi-delis feruus in tota domo Dei ,mortuus eil Calendis dbfartijs tefle lofepho tn ßne Itbri ^uarti f amp;nbsp;ab tpfi Domino fepultuseii. Sic tnim

enim lofiphtti induit .• èrtAciJT»« J's tiJ i/ra-Tö jxtuli ntnc, varo /j^ p.eiKiS'óvav, .ï'Js'gou kä-^aut^ou, à.S'd^ov (Tê ù(p gt;ip.ai/ you^zïui/ct. Mor-tuui eslpo/h emo me?7fe anni, tjni à Mace-donibm Dyft/ Ui, J noflris Adar appellater lam lena ejjèt noua.

li^itaui tjua potui breuitate perjjti-cuitate hiftoriam de vit a amp;nbsp;rebut gefiis Moy-fi, de ^ua cogitantes primum omnium dijcer-namus Moy^en à T^latone, ijuem K^umeni-us ‘Tythagoricus philofophtu vocat z^lofett Ætice loquentem, c!? a Solone, Lycurgo, Za-leuco amp;nbsp;alijs legtflatorib. Ethnicis. Etfi enint ‘Plato amp;nbsp;legiflatores extra Ecclepam Deca-logi particulam, quatenus de externa difei-plina conctonatur, explicant ; tarnen prorßti ignorant promijjtonem de redemtore amp;nbsp;de •vita aterna. ^t Aiofes cum integra legii t-narratione coniungitpromijfionem de media-tore, vt Chnflut inijutt. Si crederetis e.Zdoy‘ ß, crederetù eiiam mihi, ejuia de me Ule firi-pßt. ‘Deinde difiernamut Adoyfen tanijuam ducem à reliquis prophétie. Quanquam enir» eadem vox eil omnium prophetarum inde

ab ^dam : tarnen Deus ipfe in capite 12. ‘I^tmerorum fic diftinguit Adofen à reliquis prophétie, vtdicat, Sifuerit inter vosprophe-ta Domini, huic in v'tßone me patefaciam,

^ut loqnAr cum eo in famnio. Sed nonßc fir-uuimeM.MofiSi ^uiin vniuerß domo men fidelii e^- Ore ad os loquor cum eo, amp;nbsp;vtdet Dominum inßaßecie, non in anigmate aut fimilitudine. Qjßd, ijued Adofisfecit maio-ra miracula in tÆgypto amp;nbsp;in defirto, lt;juam ciuißuam aliorum prophetarum, quot;vt Deuter o-nomij vltimo ßribitur. 7gt;^n furrexit dein-ceps prophet a in Ifiael,ficut Adofis, tjuem näßet Dominus facie ad fadem, in omnibus fignis at^portentis, adtjuafacienda ‘^Domi-nus eum miferat in terra tÆgfpti coram Pharaone amp;nbsp;omnibus ferais eius, atlt;j^ coram iniuerß terra etus , amp;nbsp;in omni manu robu-fia, magnißj vifionibw ejuasfectt Adofes coram vniuerjo Ifrdel. T^ofiremo confiderantes hifasiam Adoyfi Deo gratias agamus, ejuod hunc excellentem doUorem Ecclefia dedit, cuius vefligia caters propheta iufba veneratione fe^uuntur, amp;nbsp;pro nofira mediocrstate imste-mur idiidoyp fidem ßileblionem, modefliam, knit at em ( H^hil enimpoterat t Ho fieri mi-tius ) amp;nbsp;diligentiam tn omni officio.

Ißunc aliqutd addendum eil de Adoyfi firiptis. Confiât autem Aioyfin firipfiffi lt;juin-lt;]Ue libros, quos primum nobis vetufiascom-mendat, deinde rerum bonitos, ^evetufiate Tertullianus in .Apolegetico inquit, Omnes libros

Uhr os vnitu prophète firinium fecults vindt-, in ejno videtnr thefaurus collocatus todm lu-datd facramenth amp;nbsp;inde cùam noslri. H‘inC /ententiam mu/tis arguments conßrm.int lo-fephtu tontra ^piotiem, /uflinm in purent-tic.-t orattone adgentes, Enfebita inpt [para-tione SuangeUca., ôquot; ^uguflinns in Itl o tS-de C.T). cnp/te trictfimo feptimo. Tsntrn vero hanitatem tpfn iedio me tnientè oflt idtt-7i(ecejfe e^i naße vnintrfnm htfloriam £i.:le-fin, ejunntum cogno/d pated amp;nbsp;propter teßi-Monin dedotlrinn, cr, propter dijiidnaticnern contronerfinrum. Inm vero conßat nJfdofen compiexum eße hiflonnm dnorum millium f-T ^ningentorumfere annorum ah initio mundi amp;nbsp;generis humnni vßfj ad hofitam, lt;jui ter-ram Canaan occupât am farte inter ßhos Tf-raèl diuifit. Hac fola vtilitas O poter at amp;nbsp;debebat pios hortari ad a/fdttam Icdtontnt fcriptorum Moyß. Sed accédant p!ares vti-litates, videlicet don:rina legisamp;promiffio de mediatore, Miracula, ejua funt teflimonta de do^rina amp;nbsp;de Ccclcßa, Exempla confirman-tiaßdem noßram, Typi feu imagines duldfß-mt Chrifli CS“ Eccleßa. (fua cum itaßnt, tile

ß profecißc fiat, cui Adofes fans tottus fapienttaprophéties amp;nbsp;^poflo-lies valde placebit.

QVicq^vid in cremo pafTus eft .populiisille, amp;nbsp;qiiicquideis Deus largitns eft, quæciinq? ilia flagella fuerunc, quxciinq} dona , (ignificatio-ncs funrreruni, quasin hac iblitudinc huiiis vitæ ainbiilantes amp;nbsp;in Chrifto quærentes patriam , amp;nbsp;accipimiis ad confolationem, amp;c patimur ad proba-tionem.

Maxime memorabilisefthiftoria liberationis populi Ifraël amp;nbsp;edudionis ex Aegypto, amp;nbsp;vt apparet omniu hifto-riarû,omnium ætatû à principio mundi vfqj ad fine, excepta ipia Chrifti pafsio-ne amp;nbsp;rcfiirredione, longe maxima. Nó folum enim eft imago Ecclefix omnium temporum, fed etiam prxeipua pars, plena

5 4 plena ingentium miracnlorum, quæ amp;nbsp;cæteris temporibus infignia exempU monltrat, quæ teftantur, amp;nbsp;feruari Ec-clefiam ac regi à Deo line præfidijs hu-manis, amp;nbsp;exerceri va rijs calaniitatibus-Quam horrendum eft in hoc ccetu, qui gerit nomen Ecclefiæ Dei, qui habet tot amp;nbsp;tam illuftria teftimoniadiiiina-rum liberationum, tarnen præcipuam partem populi j multos præftantes vires, principes amp;gubernatores horri-bilib. exemp'is puniri, multitudinem J toties plcâi J donee propemodum vni-uerfa périt eorum qui ingenti numero ex Aegypto exierant. Et tarnen feruan- i tur aliquæ populi reliquiæ, quæ manfe- ■ runt incorrupt« , Sc retinuerunt do-ôrinæ puritatem, Sc expert« funt mi- L randas liberationes, ficut ordine hifto- i riaindicat. Data eft manna, dat« carnes , pereufTa rupes virga Moyfi effudit } largos fontes, Teéla eft multitudo nu- k be interdiu , amp;nbsp;no(ftu flammis prælu-centibus. In prælijs etiam exhibentur illuftria teftimonia præfenti« Dei. De-niqj in deferto maior fuit gloria huius populi,quam vnquamflorcnte regno 'J in terra Chanaan.

SE c r N D r s Itf^er «JMoyß in t^uintjtte hifloria^ precipuoi diflrtbui poteïl, vum E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deßrihitferuautentpopuli

triflifflntiim in tÆgypto, amp;glorioßtm vo-cattonem tAdoyß plenam ingentium mira-culorum. Continet autem capita duodecim.

tur, récitât miracula édita in exitu populi ex traduHione per mare rubrum in deferto ad legie promulgatione'm-gt;.

T L'UT 1 ~A capttibui trede dm compre-hendft Decalogi amp;nbsp;aliarum legum partim fo~ renßum, parttm ceremonialtum promulga-tionem-,.

tribtu capitibus, 'videlicet 32gt; 33. exponit fabricationem 'vituE aurei, amp;nbsp;colloquium vjldoyfi cum Deo.

Q.y^iNT.A amp;nbsp;poftrema ht(loria dijjirit de fabricatione 'vafirum ornamentorum tabernaculi. Continet autem capita fex vf^f adfinem libri.

QVe MA DM o D vM in Geiicfi re-- petitur amp;nbsp;illuftratur promifsio de venturo liberatore, amp;nbsp;huicdoôlrinæ exetnpla fidei illurtria adduntur : Ita in Exodo doärina legis promulgatur, quæ non folutn difcernit iufta amp;nbsp;hone-fta opera d contrarijsj fedetiam tclla-tur quod fit Deus, amp;nbsp;qualis fit, amp;nbsp;quod iuxta hanc normam , quam in monte Sina propofuit , omnium hominuin confilia amp;nbsp;fada iudicaturus fit- Tabs eil enim Deus, qualem fe in lege pin-xit, videlicet iufius, bEneficus, caftus, verax, damnans iniurias, libidines amp;nbsp;inendacia. Et quoniam lex fine execu-tione nihil valet, ideo exempla horri-bilium pœnarum in hoc ipfo libro pro-pofitafunt, quæ vniuerfum genus hu-manumde iufticiaDei amp;. defuturo in-dicio commonefaciunt. Sunt igitur præcipui loci in Exodo , Imago illu-E 1 ftris

ftris de gubernatione amp;nbsp;conferiiatio-ne Ectleîîæ dim’na, Miraciila qux funt teftimonia patefaftionis amp;nbsp;figilla do-étrinæ, promulgatio Decalogi, Exempla iufticiæ Dei propofitain pœnis.

CvM tN zÆ^yptoediEhim à. regepro-pofitum ejjêt, vt recens edtti faetm necarentier, tent ar entier omnes quot;via premendi Ö* delendi popieli Ifrdel, annis totis othoginta, tarnen Deies mirabiliter earn gentem firiea-uit amp;nbsp;aiexit. Hac hifioria oftendit Scclefiam affldae verfari in pericielfi, epeahiemanù con-filijs difcati non poßient, amp;nbsp;tarnen [eruari eam, reflitiei amp;nbsp;erigi diainittes-

c funt nomina filiorum If-raël, qui ingrefsi funt in Aegyptii cum lacob, quifq^ cum fua domo in-greffus eft. Ruben, Simeon, Lem, luda, Ifafchar, Zebulon amp;nbsp;Beniamin , Dan amp;nbsp;Naphthali, Gad amp;nbsp;Afer. Fuerunt au-

tem omncs anima?, egreflæ de femore lacobjfeptuagintaanimsE. lofeph ve-ro in Aegypto fuit, mortuufq^eftlofeph amp;nbsp;omnes fratres eius, atque tota generatio illa. Et creueruntfilij Ifraël, amp;nbsp;procrearunt numerofam fobolem» arqj multiplicati funt, amp;nbsp;roborati funt valde nimis, repletaqj eft terra ab eis.

xitq^ ad populum fu-um,Ecce populus fi-Horum Ifraëlmaior amp;fortior nobis eft. Age, callide oppri-mamus cum, ne mul-tiplicetur. Fieri e-nim poffer, vt moto bello, fefe hofti-bus noftris adiunge-rent, amp;nbsp;contra nos pugnantes ex terra difcederent. Conftitiierunt igitur fu-per ilium principes exaélores opera-rumj vt affligèrent ilium oncribus fuis, extruxeruntqj vrbes Pithom amp;nbsp;Raem-fes Pharaoni ad repofitionem thefau-rorum. Q^anto autcm magis afflixc-

Non longo tempore poft moitë lofeph reges Aegyptii abieda doârina lofeph rurfus idola co luerunt, amp;nbsp;magicas artes amplexi lunt. Ita non diu'retinent homines lucem ve-ritatis, nifi diuini-tus feruetur, ficut

Bafilius in epiflo* laad Alexandrinos.' Inperfecutione Ec-clefia crefcit amp;nbsp;maxime floret. ciTaïff

T«»

Adv 3‘ütXi^a,

runt eum, tanto ma-gis crefcebat amp;nbsp;au-gebatur, amp;nbsp;auerfati funt faciein filiorum Ifraël . Et Aegyptij trifti feruitute op-prefTerunt filios If-raël,amp; vitam eoriim acerbifsimain reddideruntduris labo-ribus luti amp;nbsp;latcrum, amp;nbsp;omnium ope-larum rufticarum • Nam omni genere laborum duritcr excrcebant cos.

Et dixit rex Aegyptius adobdeti i-ccs Ebræas, quarum vna nominabatur Siphra, altera Pua, Quando officium veftrum fœminis Ebræorum parturt-entibus præftabitis, amp;nbsp;videritis in ipfis fellis , quod fit filius, interficietis eum. Sinautem crit filia, finite earn viuere. Sed obftetrices ti-muerunt Denm , amp;nbsp;Exemplum regu-non fecerunt impe- nen-Llj rata régis Aegyptij, quam hóminibus. fed con féru aril nt filios in vita. Et vocans rex Aegypti obftetrices, dixit ad eas, quare feciftis rem iftam, amp;nbsp;cónfcruaftis filiosEt refpondcrunt obftetrices Pharaoni, Non

Nón funt Ebrcæ fient mulicres Aegy-ptiæ, S unt enim vi-iiaces, priufquam adeasvenerit obfte-trix, pariunt. Rcnefecit italt;çDeus ob-ftetricibusj 8c multiplicatiis eftpopu-lus, ÔC in immenfutn creuit. Et quia titniierunt obftetri-ces Deum, ædifica-uit eis domos. Præ-cepit ergo Pharao omni populo fuo di-cens, Omnem filium recens editum in flu-men abijcitc, amp;nbsp;omnem filiam incolu-mem feruate.

i.Tiin.4. Pietas habet promiiTiones præfentis amp;nbsp;æternç vitæ.

Ediftum regis de necandis infantib. Harc calamités du-rauit annos oâo-ginta , videlicet a nato Moyfe vfque ad exitum ex Aegy-pto. Eft autem Mo-quinque poft mortem

t V s capitii tres funt loti pracipni-'P'S^iMvsde miranda confernatione Äioy~ fijtjuteïl tiflimonium prouidentit Deicu-rantis Seelefieim, amp;nbsp;dantis et gxàernatores heraicos, quorum curfus eilfœlix amp;nbsp;faluta-

rk. S zcv N Tiv s exemplum fîdei in Atoy-fe,de i^uu Ebritos ti.fi.ribitur, Fide tJAloyjes grandit faElut negautt fe ejjißlium filta Fha-raonif pluris faciens ficietatem ajfliUionum populi F)ei, quant e xi gui temporis delicias maiores diuitias afitmans thefauro ^Ægy-pnorum probrum Chrin:i. l^ejpiciebat enim ad compenfationem. T e i v s locus est dulce teilimonium, quod Deus preces £ccle-fia affliblie amp;nbsp;mijeris modis opprejjà recipiat Gquot; exaudiat, clr tandem fuo confiUo ex ini-qutffima conditions vita dileElant animai» fuam eripiat,.

Iium,cumcp videret eum elfe pulchriim, abfcondit eum tri-bus menfibus. Et cum illum amplius abfcondere non pof^ fetj fumfit arculam arundincam, quam liiüuit luto atcß pi-

Ebræos n. Fide natus Moyfes oc-cultatus elt menfes tres a parentib.fuis, jPpterca quod vide' rent elegantem pu-ellum, amp;nbsp;non veriti funt edidum regis.

ce, amp;

E X o D I. 6 ce, amp;nbsp;repofuit in ea infantem, expofu-itqp in careéto ad ripam fliiminis. Et üetit fororeiijseminus, vccognofce-ret quid de eo futurum effet. Defccn-dit autem filia Pharaonis , vt lauaret fe in flumine , amp;nbsp;deambulabant puellac eius iuxta ripam fluminis,amp; videns ar-culam in medio carecti, mifit famulam fuam, vt tollererillam, quaaperta vi-dit infantem, amp;nbsp;ecce puer flebat, Sc mi-fertaillius dicebat, De pueris Ebræorû Citxumcifio dir n Î . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r cei nebat ludæos ab

raonis , Ego ne vadam, vt vocem ad tc mulierem nutricem ex Ebraeis , quæ tibi laólet puellum. Refpondit ei filia Pharaonis, vade. Abiens itaqjpuella vocauit matrem pueri, quam filia Pharaonis his verbis compellauit, Tolle puerumiftum , Sc laäa eummihi, ego dabo tibi mercedem, amp;nbsp;accepit muhet illapuerumSc ladauiteum. Creuit autem puer, amp;nbsp;adduxit illum ad filiam Pharaonis , eratque ei loco filij, amp;nbsp;vocauit nomé eius Mo-

T I r.

Ebrros n.

’AnnoætatisfuJ

* Qimdam autem tempore, cum Mo-fes grandis faétus effet, egrefiiis eft ad fratres fuos, amp;nbsp;vidit oneraeorum,cumcp vidcret virum Ae-gyptiuTipercutientcmquendam Ebræ-um, qui erat ex fratribus fuis, refpici-

cns hue atq3 illuc amp;nbsp;neminem videns percufsit Aegypti-um, arqj abfcondit in arena. Altero an-tem die egrefflis vidi t duos virosEbræ. os inter fe i'i.\ari, di-xitcp ad iniuriæ autorcm, quare percu-tis fpeium tuum ? Qui refpondir, quis conftituit te principem Sciudicemfu-per nos ? Num occidere tii me vis, fient hcrioccidifti Acgyptiumgt; Et timuit Mofes dixiti^, quomodo haec res inno-tiiit ? Er Pharao hac de re certior fa-ôus , quærcbat occidere Mofen , amp;nbsp;fu-

giens Mofes à facie Pharaonis commo-ratus eft in Midian, feditque iuxta pute-uni. Erant autem fa-cerdoti Midian fe-

Auguftinus Tra-ftatu if. in Ioan. Vnufquifque feruus Dei non peccat S feceflerit in aliuni locum, videos furo-rem perfequentium

o D I. 6 y fe, aut quxtentium in malum animam fuam , Viderctur autem fbi feruus Dei peccare (Î face-ret, niii in faciendo Dominus præceflîP-fet. Fecit hoc ille magifter bonus vt doceret, non quod timeret.

Occalio coningii diuinitus oblata.

E X ptem filix, quæ veni-entes hauferiint a-quam, impleuerunt-que canales, vt po-tarent ones patris fui. Et venerunt pa-ftores amp;nbsp;repulerunt eas. Itaque fiirgens Mofes opem eis tu-lit, 5c potauit oucs illaruiii,quæ cum re-

dijflent ad pattern fuum Reguel, dixit ille, quare hodie tarn cito redijftis? Refponderunt, Vir Aegyptius libera-uit nos de manu paftorum , Sc haurie-bat nobis 6c potabat oues. Dixit qrgo ad Alias fuas, vbi eft ille ? Quare fic di-mififtis virum ilium, vt non inuitaretis eum ad conuiuinm ? Et confenfit Mofes habitare cum viro illo , dedittp ille Zi-poram filiam fuam Mofi, qux cum pe-periflet filium, vocauit ille nomen eius

Exul erat Chriftus, comités nos exulis huius

Efle decet cuius

nos quoque membra lùmus.

ortus afcendic ad Deum, Aiidiuitque Deus gcinitum illo-rum, amp;nbsp;recordatus eft Deus fœderis fui cum Abraham, Ifa-ac amp;nbsp;Iacob. Et re-fpexit Dominus fili-os Ifraël j 8c ratio-nem eorum habuit.

Pfal. «i.Exaudtï orationé, ideo om-nis caro ad te verliet , id eft , Deus eft promtiflimus ad au-die'nduiTi,modo nos promti ftmus ad cla mandutn.

Pfal. «o.Tu (blus labores amp;nbsp;dolores confîderas.

7 IM r s locui huitu capitit teßi-fnoniuntdepntfentiaßlijlieitn £cclefiit. IpÇe enim, vt ait TertulUanm aduerpu ^raxtan, ad humana fimper colloe^uia defiendit, ab

dam adpatnarchas prophetas, in 1/ißone, in fomnio, in anigmatt, in Jpecalo, ordtnem faum praßruens ab initio ßmper. Sic Irenant dalctßime im^uit ,filiumpropter-oa dici Klgt;yt)y, lt;jniaßtperfina lotjuens cumpa-tribm, tß-femper ajfttßta Eccleßa. Szcv h-DV S eli inßgnüpromiffio, teftatar Deum per-

E X o D I. 67 «w perpettto feruatitrum effi hoe vntim lt;amp;nbsp;idem verbum, quad patribus tradidit. ‘^Di~ ferte entm tnqnit, Hoc est nomen meum lt;eter-num, Cl“ memoriale meum à generatlone m generationem. Semper ergopatrum Ecclepa, manfura e^:. 'Te'kj'ivS e^l humüiteu J\d.oyß agnofcentie fiMminfirmitatemamp;ta~ men obedientis vocationi fiducia auxilij di-uini.

Et angelus Domini appariât ei in flam-ma ignis de medio rubi, amp;nbsp;videbat ru-bumardere in igne amp;nbsp;tarnen non abfn-

• mi. Dixit ergo Mo-fes , vadam amp;nbsp;vide-bo vifionem liane magnam, quare non comburatur rubus. Cernens autem Do-

Perfona loquen» cum Moyfe eft fili-us Dei qui affuit Ecclefix inde vfque ab initio. Vo-catur autem angelus , quia clt perfo-na tnill’a ad Ecclefi-am , quae profert Euangelium ex finu æterni Pattis , amp;nbsp;nos alloquitur, fer-uat minifteriü Eu-angelii,colligit Ec-minus

minus quodiret vi-dendi eau fa, vocauit eum de medio rubi amp;nbsp;ait, Mofes, Mo-fes. Qui refponditj Ecceego. Atille, Noli hue propius ac cedere, fed exue pedes tuos ealeeis. Nâ loeus in quo fias, terra fanéta eft. Et ait, * Ego Deus partis tui, Deus Abraham , Deus Ifaac, amp;nbsp;Deus Iacob, amp;nbsp;texit Mofes faciem fuam, quia timuit Deum afpicere. Et dixit Do MIN VS, Maxime intentis oeuhs

t contemplafus fum aiflidionem populi meiin Aegypro, amp;nbsp;clamorem eius au-diui de exadoribus operarum. Cognoui dolores eius, ideoep defeendi vt liberarem

clefiam, amp;nbsp;mentib. noflris oHendit. vo-luinatem æterni Pa tris, ac dicit con(ô-Jationem quam fo-nat vox Eujngelii, amp;nbsp;adenfionem confirmât .

Solutio calceo-rum eit fyinbolum mentis non propha-n£ , non occupât.« opinionibus aut af-fcftiblis pi’.giiantib. cum verbo , fed pis amp;nbsp;reuerenter acce-dentis aJ verbum, vt in CO Deum Jo-quentera audiat, ôi agnita Dei volunta-te in ipfa voce diui-na acquiefeat.

*TeftimonJutn de refurreftione mor-tuorum, quia Deus efi Deus viuoruin, Matth, 22.

T Deus niulto vi-gilataci ius ad falu-tem, quam Diabolus ad pernicié Ec-clefiæ.

Ä X o D I. 09 Aegyptiorum , amp;nbsp;educerem de terra ifta in terrambonam amp;nbsp;latam, in terram fluentem lafte amp;nbsp;melle, videlicet in locum Chananæi, amp;nbsp;Hitthæi, amp;nbsp;A-morræi amp;nbsp;Pharrifaci, amp;nbsp;Hiuæi atcp le-bufati. Cum igitur clamor filiorumlf-rael ad me peruenerit, amp;nbsp;vidcrim afFli-ôionem, qua Aegy-ptijeosprcmuntjito nunc, quia mittam te ad Pharaonem, vt educas populum nieum , filios Ifra-el ex Aegypto. Et dixit Mofcs.ad De-um, Quisfumego, vt vadam ad Pharaonem , amp;nbsp;educam filios Ifraël ex pto? Et refpondit, Ego cro tecum, amp;nbsp;hoc erit tibi fignum, quod ego miferim te, cum cduxeris po-pulum ilium ex Aegypto,coletis Deum fuper monté iftum. Et ait Mofes ad De

Deus non prz-bet fe otioliifft fpe-datorem calarnita-tum EccleGz.

Mofes agnofeit fuain iufirmitatem intelligtt fe neejua-quatn paremefle o-neri gubemationis, amp;nbsp;tarnen propter vocationem nun te-cufat fubiie untain molem, amp;nbsp;hanc fide futtinet , expedat auxilium a Deo, no iudicat fe fuis cunfi-liis amp;nbsp;viribus res tam periculofas regere poffe , fed fi quid féliciter gerit, leit fe auxilio Dei gerere, ncc defpicit alia organa Dei.

um, Ecce fi venero ad filios iCraël ,ac dixero eis, Deus patrum veftrorum unfit me ad vos, ipfiqj refponderint mihi, quod ell nomen eius, quid dicam eis? Et refpondit Deus Mofi, Ero qui ero, amp;nbsp;ait, fic dices ad filios

Ifraël, Qui Erie mi-fic me ad vos. Et rurfum dixit Deus ad Mofen , Sic dices ad filios Ifracl, D o-M IN vs Deus patrii veftroru , Deus A-braham,Deus Ifaac, amp;nbsp;Deus lacob mifit mead vos, Hoc efl: nomen meum fem-piternum, cuius memoria omnibus fe-culis conferuabitur. Ito ergo amp;nbsp;congre-ga feniores Ifraël, amp;nbsp;die ad eos , D o-MIN V s Deus patru veflrorum apparuit mihi, Deus Abraham , Ifaac amp;nbsp;lacob

Ego ero qui erogt; id ert , Ego ilJe pro' mifl'us vobis libera* tor adero , qui ali-quanto poll CIO frater vertcr , allumta Humana natura , 8c VOS vere Iiberabo a peccato amp;nbsp;a morte, amp;nbsp;inter VOS in carne refurgens a morte, regnum jeternfi in-choabo. Hæc in-terpretatio de filio Deiloquente amp;nbsp;fi-gnificante futurum aduentü , fimul ad-monet auditoré de natura diuina in Chrifto , Si tpte cogruit adpromif-fiones , quan dicat. Quid dubitas de Jiberatione, Ego e-ro qui ero , id eft , Ego cum promilerim me futuru fra-trem veftrum, amp;nbsp;or ex ofsibus veftris, Sc coJJedurum mihi dicens»

Ecclefiam çternarn, nunc etiain adero * VOS feruabo, nc hie tyrannus vos opprimât. Egoille ip-fe Deus, qui pofte» ero frater vefter , nunc aftuturus fum.

dicens, Vifitaui vos amp;nbsp;( vidi qua: vobis accidcrinc in Aegy-pto,amp; dixijEducam VOS ex aft'liâione Ae gyptia i n terra Cha-nanæi, amp;nbsp;Hitthxi, amp;nbsp;Amorræi, amp;nbsp;Pherifæi amp;nbsp;Hîiiæi,atep lebufæi, in terram fluentem laâe 8c melle. Et cum aiidierint vocem tuam, ingredieris tu amp;nbsp;fenlores Ifraël ad regem Aegypti, diçetifq^ ad ilium, Deus Ebræorum vocauit nos. Sine ergo nos conficere itertrium dieruin in defer-tunijVt facrincemus Domino Deo noftro. Sed ego fcio, quod non concef-furus fit vobis rex Aegypti vt abeatis » nifiin manu valida. Nam ego exten-dam manum meam amp;nbsp;percutiam Aegy-ptum omnibus mirandts operibus meis , quæ fafturus fum poftea dimittet vos. ficiam, vthic populus valeat gratia a-pud Aegyptios, nc inde difeedentes mi-gretis vacui, fed po-ftulabic mulier à vi-

m medio eius, 8c Illud ctiam per-

Prima tabula De-calogi moderatur fecundam, vt cutn præcipit Deus A-brahar, vt filium in-terficiat, aut cum prxeipit Ifraelitis, F cina

I I I I.

vt aufrrat vafa Ac-gyptioruiii . V^tan-tem ICraëlitJE vaia Aegyptiorum ad v-fus Deo placeiire* conciikrunt : lie Chriftiani philofo-phiaiu ad iii/lû p.a:* nder.e debent. Au-Chriiiiana, cap. 4c.

cina fua amp;nbsp;domefti-ca rua,vafa argentea amp;nbsp;vafa aiirea , atque veftimcnta gt;nbsp;qiiæ im-pofifa liberis veftris eripferis Aegyptijs.

'PI pv V s locus huius capitis tmap^o htnitAtii D:t toltrantis inßrmitatem amp;nbsp;opponent is confolationts maxime congruentes curu amp;ßlltcttudinihus ’ü^'loyß. ^^ngitur tJ4doßes de teßimonio vocationii Juit, T^n credent mihi. Imo, inijuit Dominus , Inßruam te talibusßgnis, jua: factie tibi fidem amp;nbsp;autoritatem concihabunt. lt;tyingt~ tur Adofes de facidtate dicendi, polUcetur HomiitM facundiam, ad it enim, Quisdedit homtni OS, amp;c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ngttur pntterca deficio

tanti labor is. addiungitur tret^o Aduyß ädha-*'on,ßcut or.ttores proximo adtunbli/unt re-gtbus. T^oßremo foliicitus eîl Adoyfesdede-ftnßone. zadßit mat Dominus moituos eße,

(jutrebiint animam Mayß, amp;nbsp;promittït äefenßonem. Hanc imagine)» /lt;tpe mnltHm-^Heintm:a)nur, amp;agitmtis Deogratitu, ^uod recipit inßrmos, vt ‘E^m. t^. dulcißime dici-tur, Infirm»)» in fide afikmite. enint »JJ»mßt e»m-i.

D O MIN V s, Quid eft quod tenes in manu tua ? Refpondit virga. Dixittç D o-MiNvs, proijce earn in terrain , amp;nbsp;proie-citin terram, amp;nbsp;fa-

Tria teftimonia de vucatione Moyfi, quia nccelTe eft Ec-clefiatn fcire verbum , quod ample-ftitur, diuina autoritäre traditiicffe.

Ôus eft ferpcns , fu-gitcp Mofes à confpeftu eius . Et dixit D O MIN V s ad Mofen , Extende

manum tuam amp;nbsp;appréhendé caudam eius, Extendit igitur manumfuam amp;nbsp;apprehendit ilium, faftufcç eft in manu eius virga. Hanc ob rem credent ti-F 3 bîj quod

bi, quod apparuerit tibi D o m i n v J Deus patrumtuorum,Deus Abraham, Deus Ifaac, amp;nbsp;Deus lacob. Iterum ve-ro D o MIN V s ad

num tuam in finum tuum, 8c intulic manum fuam in finum fuiimjCumq^ iterum protulifiet earn, ecce manus eius crat leprofaquafi nix. Et dixit, Refti-tue manum tuam in finum tuum, amp;nbsp;re-Rituit manum fuam in finum fuum, cumcç protuliifeteam è finufuo,ecce fimilis erat reliquæ carni. Quod fi non crcdiderint tibi, neqj audierint vocem tuam priori fighofpermoti J credent tarnen voci tuæ propter fignum pofte-rius. Quod fi nec duobus his fignis cre-diderint,neque au

dierint vocem tuam, Ï I I-fumeaquain fluminis, amp;nbsp;effundeeam fuperaridam, amp;nbsp;quicquid hauferis è flumine vertetur in fanguinem. Dixit autem Mofes ad D o m i n v m, Inde vfqj ab eo tempore quo mecum locutus es non fui præditus facultate dicendi, quoniam fermo grauis mihi eft, amp;nbsp;gra-uis lingua. Cui refpondit D o m i n v s, Qpis dedit os homini ? Aut quis fecit

= , nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ’ voseftis qui loqui-

amp; docebo te quæ lo- fnini fed Spiritus quaris. Atille,ob- Patriseftquiloqui-turinvobis.

ergo D o MIN V s aduerfus Mofen di-xit, Scio, quod frater tuns Aharon na-tus in tribu Leui, fit facundia prædi-tus. Ecccprodibittibi obuiam,amp; ma-gnam ex confpeótu tuo læticiam capier. I-oqueris igitur ad eum, amp;nbsp;pones hæc verba in ore eius, Et ego adero ori tuo Se ori jllius, doceboep vos quid agerc

debeatis. Etloque-tur ipfe pro te ad po pulum) crit(ç ipfe os tuum, amp;nbsp;tu eris deus ipfius. Ethanevir-gam in manum tuam fumes,qua figna edi-turuses.

Sicut ego tibi me-uin verbum tradidi, Itatu dabis mandata Aharoni. Prit ergo Aharon inter-pres tuarum cogi-tationü amp;nbsp;tanquam orator additus régi.

Abijt igitur Mofes amp;nbsp;reuerfus ad lethcr focerum fuum dixit. Sine me quæfo abire, vt redeam ad fratres me-os qui funt in Aegypto, amp;nbsp;videam an F 3 • adhuc

adhiic fint fuperflites, cui refpondit Ic-thro , vade in pace. Dixit quoq? Doji i n v s ad Mofen in Midian, vade amp;nbsp;renettere in Aegyptum. Nam mortui funt viri illi, qui quærebant animam tuam. Tulit ergo Mofes vxorem fuam amp;nbsp;filios fuos, amp;nbsp;impofuit eos afino, re-uerfufq? eft in Aegyptum, amp;nbsp;fumfit vir-gam Dei in manum fuam. Et ait D o-MiNvs adMofen, Cumreuerfusfue-ris in Aegyptum, facies cunètaprodi-gia,quæ pofui in manu tua,coram Pha-raone, Ego vero in-durabo tor Pharao- .

. nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;• finam indurari. Na

nis , oC non uimittet phrafïs Ebraica non populum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poftulat lise verba

durius exponi , vt cum dicimus , Ne nos inducas in tentationem, id eft , ne fînas nos induci, aut induôos perire. Huius verx explicationis tefiis eft Auguftinus in librode bono perfeuerantix cap.«. Nihil fit nifi quod Deus aut ipfe facit, aut fieri permittit. Quod itaque dicimus, Ne nos inducas in tentationem, quid dicimus, nifi. Ne nos infer-ri finas.

Et dices ad PharatTnem, Sic ait D o-MIN V s, Ifraël eft filius meus primoge-nitus. Et ego præcipio tibi, vt dimittas filium meum , vt mihi feruiat. Hoc fî facere reeufaris, interficiam filium tuû primogenitum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cum

Cnmautemin iti-nere effet in hofpi-tiojoccurritilli Do-minus amp;nbsp;voluit eum interficerc. Etac-cepit Zipora petram , amp;nbsp;circiitncidic prxputium filij fui, amp;c tangens pedes eius dixit, Tu mihi es fponfus fangui-num- Tune ille dimifit eum, amp;nbsp;ipfa di-tebat, fponfe fanguinum propter cir-cumcifionem.

Dixit autem Dominvs ad Aharon , Ito obuiam Mofi in defertum, Sc abiens occurrit illi ad montem Dei, ofculatufcp eft eum. Et expofuit Mofes ipfi omnia verba D o m i n i qui mi fer ar cum,amp; cunéta figna quæ præceperat ei. Abierunt ergo Mofes amp;nbsp;Aharon, amp;nbsp;congregauerunt omncs feniores fi-liorum Ifraël. Et locutus eft Aharon omnia verba quæ dixerat Dominvs ad Mofen , fecitq) figna fpeâante populo, amp;nbsp;populus credidit, cumcç audi-rcnt, quod vifitaffet Dominvs filios Ifraël, amp;nbsp;refpexiffet affliélionem illo-rum, inclinato verticc adorarunt.

H / Sr ohuîfu capitis doctt arduum amp;nbsp;difficile fit perfeuerare in fide, fit (fi patientia. Etfi enim populo perfiiafinnt ' trat Æofien diuintttu mifiitm ejfie, (fi infiare tempus liberationis : tarnen cum fintit fi duriuspremi (fi exerceri lt;^uam antea, mer-gitur in dubitationem, (fi fiema aduerfim

ofien (fi haronem. 'jfi^ec veropopulM tantum in hocgenere peccat,fid etiam Mofies dux populi cum Deo expofiulat intjuiens, Q^are mififlt me, nec liberaffi populumtu-um ? Hlt;tc exempla dubitattonum (fi impatient ta proponuntur nobis propter duascau-

O eil, vt agnofiamus verepecca-ta reltqua efie in renatis in hac vita, amp;nbsp;vere doleamus nos circumfierre tantamcaliginem (fi infirmttatem, nec effieramus nos, ijuafinihil in nobis viti)fit. lt r X-'f caufia eil, Vt cum videmus populum (fi Äfofien ^uan-^uam infirmes receptos (fi fianatos effie, fcia-tnus (fi nos vere recipi (fi fianari,ficut Efitia ■^2. dtcitur, ^rundinem^uaffiatamnonfian-gtt, (fi linum fumigans non extinguet- Hat ^onfiolatiopijsgrata amp;nbsp;necefiària esl',

te populum mcum, vt fertum mihi célèbrent in defcrto- Et dixit Pharao, Quis eft Dominus, vt audiain vocemeius, 8c dimittâ Ifraël ? Non noui Dominum,nec Ifraël dimittam. Et dixerunt , Deus E-breorfi vocauit nos. Sine ergo nos con— ficere iter trium dierum in defertum, vt facnficemus D o-

Salomon Prouer. 2j. Canens bonura carmen prauo cor-di infundic acetum fuper nitrum . Vt enim mordacitas nitri augetur affufio-ne aceti, fic tyranni audita vera doâri-nafiunt rabioiioresr

Mino Deo noftro,ne forteaccidat nobispeftis autgladius. Etaitadeos rex Aegypti j Q^are vos Mo fes amp;nbsp;A-haron liberatis populum ab operibus fuis. Ite ad labores veftros. Dixit quo-que Pharao, Ecce nimis magna eft mul-titudo populi in terra, amp;nbsp;vos reuocatis eos à laboribus fuis. Et illo die præce-pit Pharao exadoribus populi atque præfediseiusi dicens, Non dabitis dc-inceps ttramen pcf|)ulo ad conficiendos lateres ficut antea, fed ipfi euntes col-ligant ftramen, Et numerum laterum, F 5 quetn

Hine natum eft tritiAn 1'ermone pro uerbium, Quando duplicätur lateres, tune venit Moyles, hoc eft, quando gu-bernatores onerant populuni fupra vires, irrrpendet fata-lis periudus.

quem haéïeniis fece-runc, imponetis cis, nec quicquam immi-nuens. Nam otip rorpcnt, ideocp clamant dicentes, Ibi-mus amp;nbsp;facrißcabi-mus Deo nolho.

Premantiir homines mole laborum, vt aliquid aganr,nec moueantur vanis fer-moiibus. Egrefsi itaq3 exadtores popu-h amp;nbsp;præfeâi eins dixerunt ad populü : Sic ait Pharao, Non dabitur vobis ftra-tnen. Ite voßpfiamp; colligite ftramen vbi-cunque id intienéritis, nec propterea quicquäimminuetur de labore veftro. D.'fperfus eft ergo populus per totam rerram Aegypti, vt colligerent {Iranien. Et exaäores vrgebant eos dicentes , Perficite laborem veftru diurnum, ficut antea cum haberetis llramen. Et percufsi funt prxfedii filiorum Ifrael, quos conftituerunt fuper eos exaöores Pharaonis dicentes, Quare nec hodie nec heri perfeciftis laborem diurnum amp;nbsp;ftatutum in parandis lateribus ? Et ve-neruntpræfeâi filiorum Ifrael amp;nbsp;cla-marunc ad Pharaonem dicentes, Quare lie

re fic tractas feruos tuos ? Non datur feruis tuis ftramen, Sc tamen imperan-tur nobis lateres, Sc ecce ferui tui perçu tiiuitur , amp;nbsp;populus Supplicaiis tyran-tuus reatü fuftinet. no periode facit ac Qui ait, Otio vos fi f^uis fupplicet torpetis , otio inquâ

torpetis, Ideo dicitis, Ibimus Sc facrifi-cabimus Domino. Nuncigitur iteSc facile operas,Stramen quidé vobis non dabitur , amp;nbsp;tamen fummam laterû red-detis. Et vidcrunt præfeéti filiorum If-racl omnia in peius ruerc, quia diceba-tur,nihil minuetis de labore diurno nec de fumma laterû, cumqp à Pharaone di-fcederentjoccurrerunt Moli amp;nbsp;Aharon, amp;nbsp;liantes in confpeciu eorum dicebanr.

Videat Dominus Sc iudicet vos,qui odo-rem nollrum fœtidû reddidiftis corâ Pha raone Sc coram feruis eius, Sc tradidi-ftis eis gladium in manum ad nos tru-cidandos. Rcuerfus

Mon exercebat Ifraëlitasjpoftquam Moyfes promifît li-berationem,nec fla-tim eduxit populû ex Aegypto, imo ir-ritauit tyianoum , vt feiuitutera exa-fperaret.

cft autem Mofes ad D o m i n v m Sc di-xit, Quare male fecifti populo tuo, Sc quare

quare mififti me ? Ex eo enim tempore quo veni ad Pharaonem, vt loquerer in nomine tuo,magis afflixit hunc populögt; nec tu liberaiti populum tuum. Et dixit Dominvs ad Mo fen, Nunc videbis quæ fafturus fim Pharaoni, quoniatn in manu valida dimitteteos, atque in manu robufta eijciet eos ex terra fua«

7quot;DI TV \ ia hoc capite do^rint maxime falutaris de modo, t^uo Deut valt agnofii amp;nbsp;inuocari. I^lam de ejjentia diuina inqait, Ego ^am lehoaa td ell, ejfentia ater-na, omnipotenst non obnoxia vUi corraptionh ac conditrix reram t ^ult;e omnes natara fatt fane imbecilles amp;nbsp;langaidte, nec pojjint dur tire, nifi aDeoionferaarentar, DtautemE-lohe nomen commune eîi » quo et tarn gent et vtebantur,fic lehoua proprium ell, quo De-um fila Ecclefia patrum Ifiraelitarum compellabat, amp;nbsp;fiiungebat fitam inuocatio-nem ab Ethnica inuocatione. T)einde de volant ate tnquit. Ego Jam Deus tyibraham, /faacamp; latob, id eil ,qaimecertisteflimo-

E X o D I. 85 patefeci ^brahlt;t, Jfaac amp;nbsp;lacob^fä“ tradidt eii promiffiones. Q^areia omni inuo-catione allocjHdmur vtrum Deum, t^ui fi in IÇraèl patefecit, amp;nbsp;vtrbnm fuum nobis tra-dtdit, T E X T V S.

amp; apparui Abraham, iCaac amp;nbsp;lacob, vt eflem ipforum Deus omnipotcns, fed nomen meii I e-H o V A non paté feci eis. * Conftitui quocp fcedus meum cum eiSjVt darem eis terram Chanaan, in qua ^egrinati funt. Audiui etiam gemi-tumfiliorum Ifraël, quos Aegyptij fer-uilibus operis pre-munt, amp;nbsp;recordatus futn fcederis mei.

Nomen I e h o v a non fuit ignotu pa-tribu5 , fi;d confe-runtur hoe loco mi-nifteria patrum amp;nbsp;Moyfi.Collegerunt quiJem patres ali-quara Ecclefiam ex Cananæis amp;nbsp;Pale* flinis. Sed nequa-quam conferendus eft hic exiguus coe* tus cum maxima multitudine, quara

Ideo dicas filijs If- eduxit j amp;nbsp;pofieà in raël, Eeo fum D o - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gubemâuit.

V T V t.

fapientia patrum, qui femper liunc verum Deuin inuoca-uerunt.

Repetitio pro-miflionisde fucura libeiatione populi.

gypti, amp;nbsp;eruam VOS de feruirute eorutn atcg redimani vos in brachio extento, amp;nbsp;in iudicijs inagnis» amp;nbsp;afTumam vos vt

ficis mens popukis, amp;nbsp;ero vefter Deus» vt cognofcatis quod ego fim D o m i-N V s Deus vefter, qui vos eduxit ex oncribus Aegypti amp;nbsp;introduxitin terram, pro qua leuaui

dentem fe tanquam hoflem amp;nbsp;inimicuni , Sc fic ad finem vCque perfeueiare .

Mofendicens, Ingredere amp;nbsp;loquere ad Pharaonem regem Acgypti,vtdimittar aiios Ifrael de terra fua. Et locutus eft

do igïtur Pharao me andiet cum firn in-circuincifus labijs ? Et locutus eft D o- ’ Min VS adMofen amp;nbsp;ad Aharon , de-ditq? eis mandatum ad filios Ifraël amp;nbsp;ad pharaonem regem Aegypti, vt edu-cerent filios Ifraël de ter ra Aegypti.

patrum, Filij Ruben primogeniti Ifraël, Hænoch amp;nbsp;Phallu, Hezron Charrai. Hxfunt familix Ruben. Filij Simeon, lemuël amp;nbsp;lamin, O-had amp;nbsp;lachin , Zohar amp;nbsp;Saul , filius Chanancæ, Hx funt familix Simeon. Et hæc funt nomina fi-liorum Leui, in gc-nerationibus fuis, Gerfon amp;nbsp;Kehath

■ Gcnealogia Moy-fi defcribitur propter congruentiam prædiftionuiB amp;nbsp;c-uentuum. Prardixit e«im Deus Gen .ij. fore,vt generations quarta poll defcen-fum Iacob in Aegy-ptum Ifraelitac li-berentur a feruitu-te Aegyptiaca.

Huie prædiftioni refpondit euentus. Nam Mofes eft fe-ptiraus ab Abraham amp;nbsp;quartus a Leui fiiio Iacob.

Gerfon , Libui, amp;nbsp;Simehi, per familias fuas. Filij Kehath Amram amp;nbsp;lizhar,

phæg amp;nbsp;Sichri. Fi-iij autem Vziël, Mi-fael amp;nbsp;Elzaphan , amp;nbsp;Sithri. Accepit et-iam Aharon Eli fr-ban filiam Amina-dab fororem Nahaf-fon fibi in vxorem, qua» peperitei* Nadab amp;nbsp;Abihu, Eleazar, amp;nbsp;Ithamar. Filij Corah, Afsir Sc Elkana atque Abia-faph. Hæ cognatio-nes Coritharum. E-leazar autem filius Aharon accepit fibi

Hæbron amp;nbsp;Vzicl. Anni auteni vitæ Ke-hath fuerunt triginta tres amp;nbsp;cencuna anni. Porro filij Merari, Mahli amp;nbsp;Mufi. Hæ familiæ Leui per generationesfu-as. Accepitailtem Parente? Mofis Amram lochæbed Amram amp;nbsp;lochx-amitam fuam fibi in • vxoremjgcnuircp illa ei Aharon amp;nbsp;Mo-fen. Anni autemvitæ Amram fuerunc triginta feptem centum anni. FiliJ lizhar gt;nbsp;Corah, Naî-

Corah , Dathan Sc Abiion hiatu tef ra: abforpti font CÛ inuafiHent (äcerdo-tium fine vocatio« ne. Num. i«.

Nurn. fufpen* duntur propter con fufioneni libidinum duodecim princi* pes , inter quoi fuit Nahafibn affinis Mo yfi Sc Aharonis.

* Duo filii Aha* ron maximi natu Nadab amp;nbsp;Abihu freti pratrogatiua as tatis facrificarunt ßne vocatione,ideo' que flammis con* fumti funt.

E X o D I, 87 defiliabus Putiël f vnam J in vxorem, quæ peperic ei Pinehas, amp;nbsp;hæc fiin«: capita patrum Leuitariun per cognatio-nes faas .

Hic eft Aharon amp;nbsp;Mo fes, ad qaos dixit D o M 1 N V s, Educite hlios Ifraël de terra Acgypti cu exercitibus eorum. Ipfi funt qui loque-bantur ad Pharaoné regem Aegypti, vt educerent filios If-

Quam difficilt» res fit fontradicere magnis principibus, amp;nbsp;eorum volunta-tes offenderc, non potefivlla oratione

Quodam vero die locutus eft D 0.1 MIN V s ad Mofen in terra Aegypti di-cens , Ego Domin vs, Loquere ad Pharaonen! regem Aegypti omnia quas loqnor ad te. Et ait ...

wires coram D o- cÄquot;quot; MiNOjEcce egoin-circumcifus fum labijs, amp;nbsp;quomodo audict me Pharao.

C V M omnihtu temporihm inde ah initio Diabolm opera Dei imitatw fit, amp;nbsp;^uihufdam prlt;efii^ijs, ijuando^^ amp;nbsp;verts mi-racnlts ftos furores confirmant, diligenter difirimen confderetur miraculornm £celefîie amp;nbsp;Diaboli, ejua dififeruntpartim impoffibili-tate, parttmfinibus. 'T‘rimum enim Scclefia habet miraculapeculiaria amp;nbsp;propria, longe Çapra damonum virespoflta , tjult;c nullo modo Diabolw imitari pote^i. Sic i^nfes malt a ingentia edit miracula, quorum etfi quadam Dtaboltts per incantatores efi magos eÆgj-ptios reprafentat : omnia tarnen prafiare ne-^uit inter ilia miracula hoc velmaxi-mum, (fi Diabolo prorfas tnimitabile, i^uod e^îofès diutdit acjuoi maris rubri longofigt;a-tio per aliejuot dies, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;herum difrimen fit-

muur à fin thus miraculorum. Ti^am Sthni-ca miraculafiant ad manifefias turpitudines fiabiliendas. egt;^t mtracula Ecclefia drrctla funt ad confirmationem vera doblrina tradi-ta diuinitus, (fi ver or um cultuum, (fi confen-tiunt cum verho antepatefaElo de verocultu (fifilio Dei.

IL Ecce conftitiii te deiim Pharaonis, Si Aharon frater tuns erit prophcta tuns. Tu loquerisom-niagt;quæ mandauero tibi, Si Aharon frater tuns loquetur ad^ Pharaonem , vt di-mittat filios Ifraël

Appellatiô dei hoc loco fignificat officium diuinum , vt Pfal. 8î. Ego di-xi dii eftis, id ell, cuftodes vei bi Dei , amp;nbsp;organa operum Dei. Sic Moles fuit cuftos veibiDei, amp;nbsp;per eum mirar.da opera Deus fecit.

de terra fua. Et ego indurabo cor Pha-raonis, amp;nbsp;multiplicabo figna mea amp;

Pharao volens ar-det ira amp;nbsp;cupidita-te , amp;nbsp;obtempérât Diabolis eum inci-tantibus, cftque in ipfo Pharaone cau-fâ reiettionis.

vos.vt extendam ma nû meam fuper Ae-gyptutn, amp;nbsp;educam cxercitus meos, po-pulum mcum, filios

per magna iudicia. Et reipfa comperi-ent Aegy ptij quod ego fim D o m in v s, cum extendero manum meam fuper Aegyptum ,amp; eduxero filios Ifraël de medio eorum.

eut præceperat illis «1« noßras îma Dominvs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ginationes , fed in

mandatum Dei amp;nbsp;vocationem confiderandam eße. Deinde non ignauiam aut contumaciam in volunrate noßra tonfirmandam elfe , fed obedi-endum mandate amp;nbsp;vocationi diuinx , ficut Pfal* mo loj.de Mofe amp;nbsp;Aharon dicitur , Non repu-gnauerunt fermonib. eins. Poßremo petendum elfe auxilium Dei in tanta mole negociorura 8c periculorum, quam fola Humana fapientia SC Humana; vires fußincre nequaquampoßunt.

amp; Aharon oótoginta trium annorum cum ad Pharaonem loquerentur. Di-xitep D o MIN V s ad Mofen Sc A.-iaron, Cum dixerit vobis Pharao, oftendite ligna veftra,dices ad Aharon,Tolle vir-gam tuam. Sc proijee ante Pharaonem» vt fiat ferpens. Ingrefsiitacp Mofes amp;nbsp;Aharon ad Pharaonem, fecerunt ficut præceperat Dominvs, proiecitq^ A-haron virgam fuam coram Pharaonc Sc feruis eins, amp;nbsp;verfa eit in ferpentem.

guli proieceruntvir-gasfuas, quæverfæ func in ferpentes. Sed deuorauit virga Aharon virgas illo-runi, induratumque eratcorPharaonis, nee audit’bat eos, ficut prçdixerat D o

. M I N V S.

91 pho citât : lannes amp;nbsp;lambres fueiunt Aegyptii facerdo-tes, qui netnini in arte iragica cedere videbantui-j tempore migrationis lu-dxorum ex Ae^y-pto . Moyfi igitur ludsorum duci,qui Deo precesadhibe-re norat, a turba

Dixitqj D o M1N V s ad Mofen, Durum eft cor Pharaonis, amp;nbsp;recufat di-niittere populiim, Vade ad Pharaonem mane, Ecce egredietur ad aquas, amp;nbsp;fta è regione eius in ripa fluminis, Si fume in manumtuam virgam, quæ verfafuit in ferpentem, dicefq^ ad euin, D o m i-Nvs Deus Ebræorum mifit me ad te dicens, dimitte populum meum, vt fer-uiatmihiindeferto, Sed haâcnus no-luifti audire, Ideo fie dieit D o m i n v s. In hoc cognofccs, quod ego fim D o-MIN Vs, Ecce ego percutio virga quat in manu mea eft, aquam quæ in flumine cH,8c vertecur in fanguinem. Et pifees, G 3 qui

Jum babetis amp;nbsp;vinum quseritis Siquideni tanta eft iJIius fluminis JuJcedo, vt iccolx vina non tjurrant.

virgain tuam amp;nbsp;cx-tende manum tuam fuper aquas Aegy-pti,fuper fluminaeo-rum, iuper riuos, Sc flagnaillorû, amp;nbsp;fuper cunÄam con-gregationem aqua-rum J vt fiant fan-guis, amp;nbsp;ût fanguis in tota Aegyptoin li-gneis amp;nbsp;lapideis vafis.

Virga Moyfi eft imago minifierii Eu angelici . Vtenim viiga fuit inflru-mentum,quo maxima miracula in Ae-gypto édita fünf, tic Euangelium e(l organum , quo De-us in Ecclefîa effi-cax eft.

I. Plaga. Con-uerfioaqux in fan-guinem .

Mofes Si Aha-

N V s, amp;elciians vir-gam percufsit aquas quz erant in flutnine coram Pharaone amp;nbsp;ferais cius, vcrfxcß

Sapientiæ ii. quæquis peccat per cadem punitur.

Apocal. 1«. Quia fanguinein fanfto-rûeffuderunt, (an-funt

E X o D I, 93 funtomnesaquæ flu guinem eis dedifti minis in fanguinem. bib«e. Digni emm Pifccs quoq? qui e-rant in flumine mortui funt, Sc fceterc. cœpit flumen, nee poterant Aegyptij bibere aquam flnminis , fuitt^ fanguis per totam terram Aegypti. Etfece-runt eadem magi Aegyptij incantatio-nibus fuis, amp;nbsp;induratum eft cor Pha-raonis, nee audiuit eos, fieut pradixe- ' rat D o MIN V s. Et Pharao auertens fe redijt in domum fuam s neq? hanc rem in animum induxit. Foderunt au-tem omnes Aegyptij in cireuitu flumi-nis vt inuenirent aquas , quia non poterant bibere aquas fluminis. Etexa-ôi funt dies feptem poflquâD o MIN V s Prima phgadu-perculferat flumen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feptem.

/ N pmis ^gypti conßderentur exempla ira Dei, c^r gratia. Vt entm 'Dew tÆ-gyptios propter idolatriam, libidines amp;nbsp;ty~ rannidem aduerjw Scclefiam htrrendif pœ-

opprej/ît ,ficpepeycit fß'aelitti, vt hoc loc^ difeyte dtcitnr , Ponam Uberationem inter popuium meum amp;popnlum tuum. ^^4diun-gnmm (gitur nos ad ver am Sccleßam Dei, vt in ea velut in area ahditt in hü horrendù tonfufionibtagenerii httmani fegt; uemur.

DIxit aiitem D o m i n v s ad Molen , Ingrcdere ad Pharaonem dic ad eum , Sic dicit D o m i n v s, Di-niitte populum menm, vt feruiant mihi. Hoc fi recLifas facere, ecce ego per-curiam omnes terminos tuos ranis, amp;nbsp;featebit fliiuius ranis, qiiæ afeendent amp;nbsp;venient in domum ruam , amp;nbsp;in cubi-culutn tuum , amp;nbsp;fiiper ledum tuum, amp;nbsp;in domum feruorum tuorum, in populo, attp in furnostuos, amp;nbsp;in maflani tuam. Imo in te atqî in populum tuiiin amp;:in omnes feruostuos afeendent ra-næ. Etait D o M IN V s adMofen, Dic ad Aharon,Extende manum tuameum virga tua fuper fluuios, fuper riuosamp; fupcrftagna.vtad- „ ducas ranas fiiper

B X num fuam fuper a-quas Aegypti, amp;nbsp;af-cenderiintranæ, o-perueruntcç terrain Aegypti. Eodem modo fecerunt magi incantationibus fuis, amp;nbsp;adduxerunt ranas fuper terram Aegypti.

o n T. 9 J

Auguflinus Tia-élatu I. in loan-nem : Mufcas Si ra-nas, non vrfos Sc leones Deus Pha-raoni amp;nbsp;feruiseius immißt , vt rebus viliflimis fuperbia doniaretur.

Aharon amp;nbsp;dixit eis , Orate D omi-N V M, vt auferat ranas à me amp;nbsp;à populo meo, amp;nbsp;dimittam populum, vt facri-ficent D o M 1 N o : Et dixit Mofes ad Pharaonem, Sit eleótio penes tequan-do debeam orare pro te, pro feruis tuis, atq} pro populo tuo, vt remouean-tur ranæ à te amp;nbsp;à domo tua, amp;nbsp;tantum in flumine remaneant. Qui ait, eras , amp;nbsp;ille dixit, luxta verbum tuum ( fict ) vt experiaris , quod nemo fit ficut D o M1N V s Deus n öfter • Itacç recedent ranæ à te, amp;nbsp;à domo tua , à feruis tuis , amp;nbsp;à populo tuo, amp;nbsp;tantum ' in flumine remanebunt.

Et egrefsi funt Mofes amp;nbsp;Aharon à Pharaone, amp;nbsp;tlamauit Mofes ad D o-M1N v M propter ranas, de quibus Pha-

C A P V raoni fpcin fecerat. Et fectt D O MIN V s iuxta verbum Mofi, amp;nbsp;mortuæ funt ranæ in domibus, in atrijs amp;nbsp;in agris . Et congregarunt eas in varies ac diuerfos aceruos, amp;nbsp;fœtuit terra, Videos autem

T VIII.

Pfal. 14 4 • Vo-luntatem timenti* um fe faciet, amp;nbsp;de-prccationcm eorum exaudiet.

Pharao quod ali-quid Jaxamenti na-dus eflet, indurauit cor fuum,amp; non au-diuiteos, fient præ-dixerat D o m in vs.

Rom.i. An diui-tias bonitatis eius amp;nbsp;patientiæ amp;nbsp;lon-ganimitatis contem nis ? An ignoras benigniias Dei te ad pœnitentiam inuitat ? Secundum

autem duriciem tuam amp;nbsp;impœmtcns cor colli-gis tibi Irani in die ira:, amp;nbsp;reurlationis luüi iu-diciiDcijCjui reddet vnicuique fecundum opera fua.

Dixitq^ D O MIN V s ad Mofen , lo-quere ad Aharon , t r r n j- ,• III. Pcdiculi-extende virgam tuam amp;nbsp;percute puluerem terræ, vt fiant pedicuJi in tota Aegypto. Fecerunt autem de. Exteodit enim Aharon manum fuam , amp;nbsp;virga fua pereufsit puluerem terræ, 8c faâti fun t pediculi in homini-bus amp;nbsp;iumentis. Omnis puluis terræ verfusellinpediculos in tota Aegypto-Fecerunt quoqj fimiJiter magivr produce-

ducerent jncantafionibiis fuis pedicu-los, fed nonpotue-runt. Eterantpcdi-culi in hominibus 8c iumentis. Dixerunt ergo niagi ad Pharaonem , Digitus Dei eft hic, amp;nbsp;induratum eftcorPha-raonis, ncc audiuit cos ficut prædixerat D o M I N V s.

Dixit quoqi? D o m i n v s ad Mofen, Manc furgens fta coram Pharaone, qui egrediecur ad aquas amp;nbsp;dices ad eum, Dimitte populum meum vt feruiant mihi, Hoe f reeufas facere, ecce immit-tam tibi amp;nbsp;feruis tu- ,,

domibus tuis infeéta , 8c implebunrur domus Aegyptioruin infeftis , amp;nbsp;agri amp;nbsp;quiequid in eis reperitur. Et faciam illodie aliquid fingulare in terra Go-fen, quam populus meus incolit, vt ibi non fint infecta,vt experiaris quod ego firn D o M1N V s in medio terræ, 8c po-nam liberationé inter popu'um meum amp;nbsp;populum tuum. Cras fignum illud fiet. Fecitqp D o m i-

NVS fic,amp; vencrunt fliemo excidio le-plurima infefta in gt;o'quot;)yææ' domum Pharaonis, amp;: in domurafer-uorumeius, amp;nbsp;in oinneni terrain Ae-gypti, amp;c valïâta. e(l terra ab illis infe-étis. Et vocauit Pharao Mofen atq^ A-haron, amp;nbsp;ait, Ite, facrificate Deo ve-ftro in hac terra. Cui refpondit Mofes, Non decct nos fie agere, quoniam ab-ominationem Aegyptiorum facrifica-

remus Domino Deo noftro. Ac fi facrificaremus abo-minationeni Aegy-ptiorû eoram ipfis, defertum,amp;facrificabimus Domino Deo nofiro fient præcepit nobis. Et air Pharao, Dimittam vos , vt facrifi-cetis Domino Deo veftro in defer-to, dummodo non longius abeatis Sc oretis pro me. Et dixit Mofes, Ecce cum à redifcefiero,orabo D omin vm vt eras reeedant infeda à Pharaone, amp;nbsp;à feruis eins , Si à populo eius. Sed deinceps non pergat Pharao infidiofe 1 mecumagere, vt non dimittat popu-lum ad

Omnia animan-tia fueiunt iciol»

terporcum. Herodotus ]ib. 2. Strabo lib. 17.

I Him ad faciendamrem diuinatn Domino. Egreffus itatg Mofes à Pha-taonc orauit Dominvm, amp;. fecit D o MIN V s iuxta verbum Mofis, amp;nbsp;re-ceflcrunt inCefta à Pharaotic, à feruis eius amp;nbsp;à populo eius, nee vllum reli-üumeft. Et indurauit Pharao cor fu-um cciatn hac vice, nee dimifit populü.

Cz M T)aminm/itbeneficuigener!^ho-minum Atnicm mtfericordiii tempe-rat , O' vt propheta ait, in ira mifericordne recordatar. Huim (ententia illaftre exemplum in hoc capite proponitur. 7^m iÆgy-ptijs grandinem tmmijjurui, denuntiauit tl-lii, vt feruos pecora domum cogèrent. XJe-re igitur in Tfalmo 36. dtblum , Homines amp;nbsp;iumentaferuabis Tiomine^

DTxitautemD ominvsadMofen, Ingredere ad Pharaonem amp;nbsp;lo-qucrc ad eum : Sic ait D o m i n v s

Deus Ebræorum , Dimitte popnium meum vt feriiiant mihi. Quod fi no-liieris dimittcre, diutiiis detinueris eos, ecce maims Domini eric fiiper gregein tuum , qui eft in campo , amp;nbsp;in eqais, in afinis , in camelis, in armentis V. Lues, atq^ in ouibas lues fæuifsiina (graßa-bitur Et faciet D o m i n v s quiddam mirabile inter pecora Ifraël amp;nbsp;pecora •Aegyptiorum,vc nihil moriatur ex omnibus quæ funtfiliorum ïfraël. Et con-ftituit Do MIN VS tempus dicens, Cras faciet D o m i n v s hoc fuper ter-ram. Et fecir D o m i n v shocmane, amp;nbsp;mortuum eftomne pecus Aegyptio-rum, De pecore autem Ifraël ne vnum quidem mortuum cft. Et mifit Pharao, amp;nbsp;ecce non erat mortuum de pecori-bus Ifraël ne vnum quidem. Sedindu-ratum cft cor Pharaonis, nec dimittc-bat populum.

Etait Do MIN VS ad Mofen amp;nbsp;ad Aharon, ToIIite plenismanibus fuli-ginem ex fornace , amp;nbsp;fpargat illam Mofes in cœlum coram Fharaone, cumq? pulueris inftar fparfa fueritper vniuerfam Acgyptum, efflorcfcent in homi-

per totara Acgy-ptum. Tuleriintita-quefuliginem defornace,amp;: fteterunt coram Pharaone, fparfitqj illam Moles in cœlum, amp;nbsp;efflorucrunt vlcera ar-

j , dentia in ho'minibiis amp;nbsp;iumentis. Nec ' poteranc magi ftare coram Mofc propter vlcera, quia e-

rant vlcera in ma-gis amp;nbsp;in omnibus Aegy|)tijs. Sed D o-M iNvs * tndiirabat cor Pharaonis , ne audirec eos , ficut ptsrdixerat Domi-Nvs Mofi. Dixitcß I) o MIN V s ad Mo-fen , Mane furgens fta coram Pharaone amp;nbsp;die ad eum,Sicdi-cit D oMiNvs Deus

D« magi s Aegy-ptiis vetficulus pro-ueibialis vfurpiri poteft ; Aliorfi medicus ipfe vlceribus fcatcns.

* Indurabat , id efl , finebat indure-fcere , finebat ferri fuo impetu Pharao-nem , cum Deum audire nollet, quia Deus trahit volcn-tem, non repugnan-tem .

Ebræorum, dimittepopulum meum vt feruiatmihi, Alioquin hac vice immit-tarn omnes meas plagas in medium tui, amp;in feruos tuos atq^ inpopulumtu-

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vni-

telhmonia de ver» Deo J Si dil'ceriiùiK eum ab omnibus cieaturu amp;nbsp;idolis.

Auguftinus.Tam bonus eli Djus , vt nullo modo permitquot; tat malunijiiifi inde norit elicere bonii.

vniucrfa terra Nunc cniin extendatn ma-num meam , vt per-cutiain reamp;populû tuuni perte vt delea-ris de terra. Etqui-dem ob hanc caiifatn excitaui te. vt inea potentia in te con-

fpiciatur, amp;nbsp;nomen meum celebretur in vnincrCa terra. Sed adhuc conculcas populiim meum, nec dimittis eos, Ec-

ce ego pluam eras hoc ipfo tempore grandinem maximam, quarts non fuit in Aegypto inde vrtç ab eo die, quo primum fundata eft.

cora tua , amp;nbsp;qnic-qmd habesin campo- Homines enini amp;iumenta, quæ inuenta fuerintin a-gro, nec in domum congregata, fi ce-cideric üiperea. grando , morientur.

Iraqg timentes verbum Domini ex feruis Pharaonis, fi-nebant fugere fer-uos fuos amp;nbsp;pecora

Sicut in aula Ne-ronis fuerunt ali-(]uipii ; Ita in aula Pharaonis fuit .fernen fanduni.

fiia

s X o D J. IO 5 fill in domos. Quivcro non moueban-tur yerbo Domini, relinquebant fer-nos fuosamp; pecora fua in agro. Etait DoMiNvsadMo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

r T' * nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VII. Grando.

Jen, bxtende manum tuamadcoeliim,VCgrando décidât in vniuerfa Aegypto fuper homines amp;nbsp;fu-pcriiimenta, atq; fuper vniuerfam her-bam agri per terram Aegypti. Et ex-tendit Mofes virgam fuam adcœlum, amp;D0MINVS excitabat tonitrua amp;nbsp;grandinem, 8i ignis difcurrebat in terra , amp;nbsp;pliiebat D o MIN V s grandinem fuper terram Aegypti, amp;nbsp;grando atc^ ignis inter fe permixta tanto impetu ferebantur, vt nihil fimile vnquam in tota Aegypto fuerit, ex quo homines earn tenuerunt. Et percufsit grando ilia per totam Aegyptum , omne quod fuit in agro, ab homine vfcg ad iumen-tum, amp;nbsp;cunftam herbamagri percuf-fit grando , atcp omnes arbores agri confregit. Tantum in terra Gofen, vbi erant filij Ifraël, non Deus mirabiliter fuit grando, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tegit fuæ dodrinae

Et mittens Pha- fedemamp; Ecdefiam rao VOCauit Mofen batione generis hu-amp; Aharon , dixitcp mani.

ad eos, Pcccaui etiam hac vice, D o m N VS iuftus eft , amp;nbsp;ego atlt;p popukis meus iinpij. Orate Dominvm vtde-financ tonitrua Dei amp;grando. Tune dimittain vos, ne hîc diutius maneatis. Ad quem ait Mofes, Cum egrefliis fue-ro ex vrbe, exteiidam manns meas ad D O M IN V M, amp;nbsp;ceflabunttonitrua, Ôc grando non erit, Vt Terra non eft re-feias , quod D o m i- gum amp;nbsp;principum, NI fit terra. Scio et-

go amp;nbsp;hordeum perciifia funt. Nam hor-deum matiirefcebat, amp;nbsp;linum habebat folliciilos. Triticum vero amp;nbsp;fpelta non funtpereufla, quia erant ferotina. Et egrefliis Mofes à Pharaoneex vrbe ex-pandit manns fuas Miracula Eccle-ad D o M r N V M, cef- fiæfiuntcum inuo-fauernntqj tonitrua cationeyeriDei.

amp; grando, nec vitra ftillauit pluuia fu-per terram. Videns autem Pharao quod ceflaflent pluuia amp;nbsp;grando atq? tonitrua ,,peccatum addidit peccato, amp;nbsp;indurauit cor fuum ipfe amp;c ferui eins» amp;nbsp;induratum eft cor Pharaonis,nec di-mifit filios Ifraël, ficut D o m i n v s per-Mofen locutus fuerat. . C a-

' Q_v ^m^duodvm pritdens medicut non propereit ad Je^hofjfm amp;nbsp;vftionem, Jed pharmacy ornnia prim experitur .• Ita “^De-w cnm fit longanimii non Jnbito delet im-pios,fid concedtt tis fiacium ad conuerfionem. ‘Dolendum ejl autem tam tetram prauitatent tfie humana natura, vt htc tpfa mora, pro ^uagratioi agtro debehat, confirmet multi-plicem imptetatem • Leuiut enim curant homines tudtcium Dei ,'propterea cjuod poena differuntur, etfi hac t'pfa mora valde breuis tïi . Infuper tgitur fielera fieleribm addun-tur. Huiui pernicto/a fecurttatts exemplum in' Pharao, qui contemnit bonitatem to-leranttam T)ei, amp;fibi cumulât iram, quam paulo poH:finfit in mari rubro.

Et dixit Domini gredereadPha-taonem. Nam ego induraui cor eius amp;nbsp;cor feruorum eius,

s ad Mofenjln-

Gradatio. Indu-rabo regem vt mul* ta figna edantur.

Signa eduntur,vt a vt edc-

O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Recttantup po-

narrares audiente fi- fteritati, vc Domi-lio amp;nbsp;nepore tUOj nus agnofcatur. quantas res gefle-rim, amp;nbsp;quantaligna ediderim in Aegy-pto, vc fciaris quod ego fim D o m i-

Nvs. IntroieruntergoMofesôcAharon ad Pharaonem dixeriintei, Sic dicit Dominvs Deus Ebræorum,

Pfal. nj. Deus humilia refpicit in coeloamp;in terra, î’iàl. nS.Quoniani excelfus Dominus amp;nbsp;humilia refpicit) Sc excel fum a longe cognolcit.

VIII. Loeufla.

Quamdiu recufas hu miliari coram me? Dimicre populû me-um, vt feruiant mihi. Sin autem recufas dimittere popu-lum meum, ccce ego eras inducam loeu-ftamin terminos tu-os, quæ operiet fuperficiem terra», vC non pofsit cerni terra. Et depafeetur quicquid à grandine immune vobis re-Inâurn cft. Deuorabit etiam omnem arborcm germinantem in agro. Præ-terea implebunt domum tuam, amp;nbsp;domos cunftorum feruorum tuorum amp;nbsp;domos omnium Aegyptiorum, ita qui-dem, vt nihil fimile viderint patres

E X o D I. 107 maïores tui inde vfqp ab eo die quo fu-per terram fuerunr. Et auerfus difcef-fit à Pharaone. Dixeruntautem ferui

nobis tendicula ? Di mitte homines illos, vt fermant Deo fuo, An vis prius expe-riri Aegypti interi-tum? Èt reuocatus eft Mofes atqß Aharon adPharaonem,

Semper in aulis funt aliqui boni vi-ti abhorrcntes a confiliis irnmodera-tis, quæ prima fpe-cie Ixta , tradatu dura, exitu trißia funt.

dixitcg ad eos, Ite amp;nbsp;feruitc Domino Deovellro. Qui ex vobis ituri funt? Et refpondit Mofes, Ibimus cum pue-ris amp;nbsp;fenioribus noftris, cum filijs amp;nbsp;fi-liabus noftris gt;nbsp;cum ouibus amp;nbsp;armcntis

noftris ibimus , quoniam feftiim D o-M1N1 nobis eft. Et ait ad eos, D o m 1-Nv s fcilicet eft vo-

veftros? Videte an non aliquid mali animo agitetis ? Nonfic, fedvirieanc amp;nbsp;feruiant Domino, Hoc enim vos poftulaftiSjEteiicie-

V , c • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vices in aulis,

am fuper terrain Aegypti propter lo-cuftam , vt aftendat fuper terrain Aegypti , amp;nbsp;coinedat omnem herbam ter-ræ, omne quod grande reliduum fe-cit. Extendit itaqj Mofes virgam fuam fuper totam Aegyptum, Si Do miüvs adduxit ventum Orientalem fuper terrain tota ilia die amp;nbsp;rota noéte, amp;nbsp;mane attulit ventus illcOrientalis locuftatngt; Afceiidittp locuda fuper totam Aegyptum , Si quieuit in omni termino Aegypti tanta quidem multitudinc, quanta ncc antea fuit nec deinceps futur a eft. Operuit enim amp;nbsp;obfcurauit fuper-ficiem rotins terræ. Si comedit omnem herbam terræ, atq^ omnem fruétum arborum , amp;nbsp;quicquid grando refidu-um fecerar, nec vlla viriditas reliâa eft in arboribus Sc herbis per totam Ae-gyptum.

Et vocauit Pharao cum magna fc-ftinatione Mofen amp;nbsp;Aharon , dixitq?, Peccauicontra Dominvm Deumve-flrum amp;nbsp;contra vos. Et nunc remitte quæfo peccatum meum faltem hac vice , amp;nbsp;rogate Dominvm Deum ve-ftrum

E X O D I. loÿ ftrum, vt auf er at à me tantum iftam mortem. Egreffus vero Mofes à Pha-raone orauit ad D o i41 n v m , Et vertit B o MIN V s ventum Occidentalem ve-hementifsimum, qui abreptas locuftas cum quodam fragore præcipitauit in mare rubrum) ita vt ne quidem vna re-fidua manferit in omnibus finibus Ae-gypti. Sed Dominvs indurauitcor Pharaonis, ne dimitteret filios Ifraël.

Dixitqp D o MIN V s ad Mofen, Ex-tende manumtuam ad ccelum , vt fint tencbrx in terra Aegypti, quæ mani-bus contrcclari pofsint. Et extendtt Mofes manum fuam ad ccelum , amp;nbsp;ex-

Aegyptum tantse tenebix obfcuia-runtjVtpettriduum nemo hominem homo agnofceret, Ca-rendo igitur Aegy-ptii intellexerunt quam cara fint bona. Cüenira quarto die fol illuxilTct, turn fibi reuixiflé videbantur.

fifsimæ in tota Ae-gypto tribus diebuSj vt nemo alterû ccr-nerct, nee quifquam loco in quo eratdi-moueretur trib. dic-bus. *Vbicunqjau-tem habitabant If-raëlitæ ibierat lux.

Et vocauit Pharao Mofen , amp;nbsp;ait, Ite, feruite Domi-

N O, tantum oues veftræ Si boues velîrî hîc inaneant, paruuli quocp veftri eant vobifcum. Et ait Mofes, Holliasquocç amp;nbsp;holocaulla dabis nobis, vt ea ofFe-ramus Domino Deo noftro. Quarc amp;nbsp;grcges noftri nobifcum ibunt, nec rclinquetur vngula. Ex illis eniin acci-piemus gt;nbsp;vt miniftrernus Domino Deo noftro. Etenim ignoramus quid ofFerre debeamus Domino, donee veneriinus illuc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Indurauit autem Dominvs cor Pharaonis, amp;nbsp;noluitdimittereeos. Et ait Pharao ad ilium, Recede à me Se cauc nedeinceps venias in confpeftum meum. Et dixit Moles, ficut locutus es, non veniam deinceps in confpeâû tuu»

2^0 w Epicurus tAMum, fid maximn multitudo hominum exifltmat caßt amp;nbsp;fine vllo Dei confilio mi fieri omnia bona amp;nbsp;mala. Has Epicareas optniones réfutât ‘Detts

/aPIo , ejuia difiernit Eccltfiam faam ab impijs, vt 7gt;p^ha firuauit in diluuio, cum re-liqaa

E X o D r. iir multttftdo gener it humant, qnie erat extraarcam, miferabiliter periret. Itafir-Hautt Dem IfiaèlitM in tÆgypto, in defir-to,tn terra Chanaan, inßabylone, denitpj omnibm temporibm feruat Scolefiamdeletü impijs Je^ie.

Et dixit D o MIN Vsad Mofen, Ad-huc vnam plagam inducam fuper Pharaonemöc fuper Aegyptum. Poft-ea non tantum dimittet, fed etiam omni contentione vos hinc eijcict. Dices igitur populo , vt petat vnufquifcp à proximo fuo, amp;nbsp;mulier à vicina fua vafa argentea amp;nbsp;vafa aurea, amp;nbsp;conci-liabit D o M I N V s gratiam populo

apud Aegyptios. Porro Mofes erat maximus vir in Ae-gypto, coram feruis Pharaonisamp; coram populo. Ec aitMo-feS) Sic dixit Domi-

Autoritas Moyfi, quæ tribus rebus confiât opinione fa-pientiæ amp;nbsp;virtutis, felicitate , amp;nbsp;incli-natione animotum diuinitus fada.

NV s. Media nofteegrediar in Aegyptum , amp;nbsp;morietur omne primogeni-tumin Aegypto, à primogenito Pha-laonis, qui fedet fuper folium eius, v fcç

ad primogenituin ancillæquæ eft poft molâin, atqj onine primogenitum iu-mentorum. Eterit clamor magnus in tota Aegypto,qualis necantea vnquain fuiti nee deinceps futiirus eft. Apud omnes autem filios Ifraël ne quidetn canis latrabit inter homines amp;nbsp;inter iumcnta,vt fciatis quoddiftinftionem fecerit Dominvs inter Aegyptios amp;nbsp;inter Ifraël. Tune defcendent oin-

nes ferui tui ifti ad me amp;nbsp;adorabunt me dicentes, Egredere tu amp;nbsp;cundus popu-lus,qui tibi ftibiedus cft, amp;nbsp;poftea egredi-ar,amp; difcefsit à Pha-raone irainflamma-tus. Dixit auté D o-MIN V s ad Mofen , Non audiet vos Pha-rao, vtmultaprodi-gia à me edantur in Aegypto- Itacp Mofes amp;nbsp;Aharon fecerunt omnia hæc prodigia coram Pharaone. Sedindu-rauit Dominvs cor Pharaonis , vt non dimittcrct filios Ifraël de terra fua.

Plærunque homi' nibus nimia perti-nacia atque arro-gantia accidere fokt , vti eo recur-rantj amp;nbsp;id cupidip finie petant, quod paulo ante contein-ferant.

7 T)^!üV S allegnria de agno maHato in pafihate. lt £ \ Cil exemplum irlt;e amp;nbsp;miferdordtte Dei. T e t^e iv s edu^ionis populi JJr del ex tÆgypto. lt;tyignui pafèhalis hauddubie ßgmficabat Chrijlum, mablatio pajjionem feu mortem, manducatio fidem mtentem hacipja. perfina, amp;nbsp;confocia-tionem, ^ua ejfctmur membra ,fratres amp;nbsp;co-haredes Chrtfti , ue participes Spiritus tpfitu, Ùfeut T^etrus hx^uitur^ diuina natura. Hec inteüigebant y lofuaamp;ßmiles eum vefeerentur agnopafhatü. 'Deindeßeut in paenis «y^gyptiorum conjjlcitur ira Dei ad~ uerfus idola, magtam, Itbtdines amp;nbsp;alios horrendos furores ; Ita liberatio populi Jfael eît illußre tefiimonium mifericordia amp;nbsp;prafen~ tilt;e Dei in Sccleßa. Etß enim tÆgypttorum primogentta interfen:a fient : tarnen Deuspe-percitfamiltjs Ifrdèlitarum, ejuorum limina f^onfiserfa erant fanguine agni. Ita omnibus temportbus tranfit Deus per mundum, puni-■ tns horribiliter contemtum mini/lerij £uan-

amp; tarnen parcens reli^uijs Ecclefit conjjterßs ßnguineßlij fui. ‘Toftremo obfruetur

' exitw JfraéUtarumex eÆgypto. T)i-tit antem text us Sbraos futjjihojpites in tÆ-gypto annos 430. Inde Tlaulut numerum fum-ft incjuiens lt;ßal. 3. ^olt promijftonem t/i-ad legis promulgationtns annos effe quadringentos amp;nbsp;triginta. Sunt igitur annt in Exodo amp;nbsp;T^aulo non nume-' randt d defienßt Iacob in zÆgyptum ,fed d prima migratione ^braheeex Harun. EÜ Igitur populus eduHus ex ^Ægyptoanno mutt dt 2473. Toil conßagrationem Sodoma annit 406. nbsp;nbsp;nbsp;nteßabricationem templi Salomo-

MiNvsad Molen amp;nbsp;ad Aharon in terra Aegypti. Hic menfis erit vobis pri mus menfis , amp;nbsp;ab hoc fumetisinitium menfium anni.

ludæi inchoant annum a nouiluniogt; quod proxime ante' cedit aut fequitur atquinoftiumvernfi. Quare celebrant pi fcha plena luna poft veinum atquinofli' um . Nos celebra-mus hoc feftum do-minica jpxima poft plenilunium-

E X o D I. 115 el dicentes, Decimo die huius menfis vnufquiftg'paterfamilias fumat agnum profuadomo. Quod fi minor fuerit

familia » quam vt par efTe pofsit agno ( edendo ) aflumac vicinnm fuum in pro xima domo , vr nu-fiifficiat ad comeden diim agnum.

Commonefaftio de diledione amp;nbsp;er-ga pauperes miferi-cordia . Vt enim cœna Domini eft vinculum diledio-nisjSc neruus publi

Narratio in Luei oflendic Chriftuni ipfo die quarto de- ' cimo iuxta Mofai-cam rationem , amp;nbsp;manducade agnutn amp;nbsp;ciucifixum eile.

Erit autem agnus integer , mafculus, vniusanni, quem ex ouibus, autexcapris tolletis, acferuabi-tis vfep ad quartum

queeum vnaquxcp multitudo in Ifraël ad vcfperam, amp;nbsp;fumet de fanguine, po-nentqj fuper duos poites j amp;nbsp;in fuperli-minariin ijsædibus, in quibus ilium comedenc. Et comedentcarnem illam

canoóte, affata igni, attçcumpanibusin-fermentatïs,amp; adhi-bitis amaris fher-

in äcdibus inquiblis Sanguis fignum fueritis , amp;nbsp;videns «•edemtionis.

fanguinem ilium præteribo vos, nee erit in vobis plaga pereufToris, quan-dó pereuflero terrain Aegj'pti. Erit autern dies ille vobis Ritus maftatio-

ad recorda.tionem, amp;nbsp;celebrabitis eum tanquam feftu D o-MiNi vos amp;nbsp;pofteri veftri rituperpetuo. Septem diebus in-fermentatos panes comedetis, amp;nbsp;primo die auferetis fermen tum ex sedibus vc-

nis agni non foluni fuit fignum admo-nens de præterita li-beratione, fed et« iam de futura, amp;nbsp;de agno feu viéti-tna ) per quam vera amp;nbsp;xterna libcratia donanda erat.

Vt in pafchatc ludaico fermentum tollendum fuit ; Cc IIOS ex Ecclefia fermentum,id eft,pra-ua dogmata amp;nbsp;pra-ua exempla tolla-mus.

fl r is, Qui auté com-ederit fermentum à primo die vfque ad feptimum, cius anima extirpabitur de Ifrael. Die primo

fiet congregatie fanda, amp;nbsp;die feptimo itcrum fiet congregatio fanda. Nullas operas in eis facietis, nifi illas qux

ad nutritionem animarum pertinent. Eftote cuftodes infermentati panis. Nam hoc ipfo die cduxiexercitus ve-i ftros ex Aegypto. Ideo obferuabitis 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hunc

hune diem vos amp;nbsp;pofteri vertri ric« perpetuo. Decimo quarto die menfis primi ad vefperam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,

tatos panes, vlq^ ad vigefimum primum diem eiufdem meii-fis ad vefperam. Septem diebus fer-mentum non inuenietur in domibus veftris , amp;nbsp;omnis qui comedcrit fer-mentatum, eius anima extirpabitur de coetu Ifraël, fiue fit peregrinus fiuc in-digena terræ. Nihil fermentatum coin-edetis, fed in omnibus habitationibiis veftris comedetis infermentatospanes-Vocauit autem Mofes omnesfenio-res Ifraël, amp;c dixit ad eos, Eligite 8c tollite vobis agnos vnufquifq^ pro familia ftia, amp;maâ;atePa:fah. Eraccipite fafciculum hyjsopi,amp; tingite eum fan-guine, qui eft in pelui, amp;nbsp;tangite fuper-liminare amp;nbsp;vtrunt^ poftem fanguine qui eft in pelui, amp;nbsp;nullus ex vobis egre-diatur per ianuam domus fuæ vftp ad tempus matutinum. Tranfibit enim D o MIN V s percutiens Aegyptios, cumqj viderit fanguinem in fuperlimi-nari, amp;nbsp;vrroep pofte, tranfiliet D o m i-N y s ianuam illam, Sc non finer percuf-forem

EXO DI. II9 forem ingrcdi in domos vellras ad perdendum. Qiiare tn amp;nbsp;pofteri tui cuftodietis hunc ritum perpetuo. Ec cum vencritis in terram, qiiam dabic vobis Dominvs fient promifit, ob-feruabitis huncritum. Et cum dixerint vobis filij veftri, qualis eft hie ritus ve-fter? dicetis, Sacrificium phafe eft Domino, qui tranfilijt domos filio-rum Ifrael in Aegypto, cum percuteret Aegyptios,amp; domos noftras liberaret, amp;nbsp;inelinans popukis verticem adora-uit. Abeuntes ergo filij Ifrael feccrunr, ficut præeepcrat Dominvs Mofi Sc Aharon.

Media autem nofte percufsit D o-MIN V s omne primogenitum in terra Aegypti, à primogenito Pharaonis fe-dente fuper folium eius. vfcp ad primogenitum captiui, qui erat in carcere amp;nbsp;omne primogenitum iumenti. Surre-xititatp Pharao noaeamp; omnes fend eius, amp;nbsp;omnes Aegyptij, amp;nbsp;ortus eft

ait, Surgite , exite de medio popiili mei VOSamp; filij Ifraël, Ite, feruite D o-M I N o ficut dixiftis. Ones qiioque veftras amp;nbsp;armenta veftra tollite, fient dixiftis, ite amp;nbsp;mihi quoque benedici-te. Et Aegyptij vrgebant populum vc primo quoque tempore expellerent e-os è terra, Dixeruntenim, Omnes mo-riemur. Et populus geftabat maflam nondum fermentatam pro cibo fiio, ligatam in veftibus 8c humeris fiiis impofitam. Fecerunrque filij ifrael iuxta verbum Mofi , amp;nbsp;petiuerunt ab Aegyptijs vaCa argentea amp;nbsp;aurea 8c veftimenta. Et D o m i n v s conci-liauit gratiam populo apud Aegypti-os, vt commodato

fexcenta fere millia Raemfes regio peditum virorum , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuxta He-

Sedamp; promifcuum vulgus magno numero cumeis afcendit, oues quoque i amp;nbsp;boues j amp;nbsp;plurimum pecoris. Co-xeriint autem ex mafia, quam ex Ae-gypto

KXODI. Ill gypto exportarant, panes in ferme n-tatos, non enim erat fermentata, quo-niam cum expellcrentur ab Aegyptijs, non tantum fpacij habuerunt, vt fe commeatibus inftruerent.

Habitatio autem filiorum Ifraël, qua manfcrunt in Aegypto , triginta fuerunt anni amp;nbsp;qua-dringenti anni , quibus circumadis gt;nbsp;vnodie totus excrcitus Domini de terra Aegypti cgreffus eft. Ideo hæc nox obfcruabitur Domino, qua e-duxit eos'de terra Aegypti, amp;nbsp;hanc ob-feruabunt Domino omncs filij Ifra-cl amp;nbsp;pofteri eorum.

Dixit’autem Dom in vs ad Mo-fen amp;nbsp;Aharon, hæceft lexPæfah. Nullus extraneus comedet ex eo. Omnis autem feruus, qui pecunia emtus eft, poftquam circumcideris eum comedet exeo. Aduena amp;nbsp;Mercenarius non comedent ex eo ■ In domo vna come-datur, ncc efferes ex domo de carne ilia foras, nec os confringetis in eo , Totus coetus Ifraël faciet hoc.

Quod fi peregrinus apud te com-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I a morabi-

morabitiir, amp;nbsp;facere volet Pæfah D o-*iiNo, circumcidatiir otnnis mafcu-lus eins, amp;nbsp;tune accedat vt faciat ip-fiim, amp;nbsp;erit fient indigena terræ. Nul

lus eniin ineireum-cifus comedet ex eo. Lex vna erit indige-næamp;peregrino,qui inter vos habitat. Feeerunt autem om-nes filij liraël fieut prseceperat D o m i-Nvs Mofiamp; Aharon.

mogenitis mafiulie, Exodi 13. 34.Ó‘ meri s. amp;nbsp;addita eïl ratio, t^uia percujflpri-mogentta i^gypti, pofco vefira primo^eni-ta. Htc lexjigmficat hunc populum eleliunt eße a ‘Deo , vt tn eo fit £ccle/ia. Sicut enittt fubditus eert o munere teflatur ,fe fuo domino Addi^Htn ejfe : Ita vult Deue fe agnofeï effe

B X o D I. 123 'Daminum hutus popu/t. Hanc ejji legii fen-tentiam “Dew, ipß teßatur, quia tnquit, de-bentur mthi ontnia prtmogenita, deie^i mthi pro tliü trihum Leut TJetnde htflorta huit» capttù narrat populum in deferto nuite te-itumfui/ji, qua interdiu 'vmbramprabuerit noSlu ver o lucem. 'Ut autem columna nubis amp;nbsp;ignis tunc fuit mir anda confoiatto amp;nbsp;te~ fimonium praJentiaDei : Itafemperpijfci-antfic fe regt, noble, id eil, in tenebrb', pericu-lis amp;nbsp;morte minifrari lucem, conßltum, conflation em amp;nbsp;vttam. 'B^rftis tn lt;eßu vmbram, id eil, inpcenis fußentationem ,neim-becillii natura terroribttt dtuiniscon/umatur.

LOciitus eft autem D o m i n v s ad Mofen dicens, Sanftifica mihi om-neprimogenitum, quod quamcunquc matricem aperit apud filios Ifraël tam inhomine quam in iumento , quia mc-üm eft. Et ait Mofes ad populum , Me-mentote diei huius, quo egrefsi eftis ex Aegypto, ex domo feruitutis, quia manu valida eduxit vos Domin V shine.

cgrefsi cftis menfe ôrinæ, vt Matth. J, Au;u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cauete a fer-

Amorræi, Hiuæi ôc lebufæi quamiura-uitpatribus tuis fe tibidaturumefîe, terram fluentem lade amp;nbsp;melle, celc-brabis ritum hune menfe ifto. Septem diebus comedes panes infermentatos, amp;nbsp;dies feptimus erit folennisfeüiuitas Domini. Ideo comedes feptem dieb. panes infermentatos, vt nec fermentû neepanis fermentatus confpiciatur in omnibus finibus tuis. Narrabis autem filio tuo illo die dicens, f Hoc obferua-mus ) propter ea quæ fecit nobis D o-MIN V s, cum exiremus ck Aegypto • Ideo erit tibi fignum in manu tua, amp;nbsp;commonefaétio coram oculistuis, vt lex D O MINI fit in orc tuo, quod valida manu eduxeritte Dominvs ex Aegypto. Quare hune ritum obferua-bis quotannis ftatuto tempore. Cum igitur introduxerit Lex de primoge-te Dominvs in n*ds.

terram Chananæi eamq? tibi dederit, ficut iurauit tibi amp;nbsp;patrib. tuisgt; fepara-bis

E X o D I. I2J bis Domino omnc quod aperit ma-triceni, amp;nbsp;primogenitum fcetum pecu-(lis,qui eftmafculus. Primogenitu afini agno redîmes, amp;nbsp;fi non redemeris franges ceruicé eins , Omne vero primoge-nitu hominis inter filios tuos redîmes« Quod fi interro- Ratio legis, gauerit te filius tuns eras dicens, quid eft hoc ? Refpondebis ei,Valida manu eduxitnos D om inv s ex Aegyptoexdomoferuitutis. Cum cnim Pharao diificilem fe prseberet ad nos dimittendoSjinterfecit D o m i n v s omne primogenitum in Aegypto à pri-mogenito hominis vfqj ad primogenitum iumenti. Ideo facrifico Domino omne quod matricem aperit mafculini fexus, amp;nbsp;omne primogenitum filiorum meorum redimo. Erititacp fignutnin manu tua, amp;nbsp;commonefaftio coram oculis tuis, quod valida manu eduxerit nos DoMINVs ex Aegypto.

Hic oUenditur omnia fieri debere, qu3E confilio rede fieri poflurit,ad eui-tanda qux adueiTa funt , etiam cum 4 pœni-

pœnitebit populum, cumviderint bellû, amp;nbsp;reuertenturin Ae gyptum. Tdeo cir-cumduxit Deus po-pulum per viam de-fertt, quæ eft iuxta mare rubrum. Ar-mati vero afcendc-runt filij Ifraël ex Aegypto.Tulit quo-que Mofes ofTa lo-feph fecum * qui iu-ramento obligaue-rat filios Ifraël di-cens, Deus viütabit

Deus apertiflime ad iutor eü. Augulli-nus in quæft. fuper Exodum.

Mofes nihil minus cogitât quamfe lt;]uadiaginta annis cum tanta multitu-dine , in tantis 2-rumnis in deferto vagaturum elfe, fed fperat fortaffis vni-us ménfîs itcr fore. Libérât autem amp;nbsp;feruat Deus Eccle-fiam fuam miran'iiis modis,quos non po-tefi huinana ratio prolpicere.

bitis hinc vobifcum oflamea. Profeâi itatp deSuccoth, manferuntinEtham in aditu deferti.

prscedebat eos in-terdiu quidem in columna nubis, vt monftrareteis viam, noôu vero inco-lumna ignis, vr præluceret eis ad faci-endum iter die ac node. Non recede- vobifcum fum ombat columna nubis nibus diebus vfque intct'

Hoc caput tres habet locos maxime ia-ßgnes. 'Tt^imvS ellimago Ecclefiaomnium temporum • Semper Ecclefia fimilü est populo tranfeunti per mare rubrum. Kt enim populus Ifraél montibiu amp;nbsp;mari inclufui non humants conßlijs aut praßdijs, fed mtrando opéré Dei firuatur acdefinditur : Ita £ccle-ßa omnium temporum •verfutur inpericulist ^ue humano conßUo extricari non pojfunt, amp;nbsp;tarnen experitur diuinam liberationem ac defenßonem. t/i LT K'S, locta eïldon:rintt deßde ac^uiefcente in ^Deo, etiamß cauftfe-cunda nos deflituunt. State, inejuit eJ^ofes, amp;nbsp;tacete ,idetî, nondeJperatefi'aUi magnt-tudine periculorum , non qu^rite inconceßa praßdia, non defigite oculos in caufisfecun-dw,ijult;t vobis txitiumminantur,fed acejuîe-fcite in filo Deo, lt;^ui e^ liberrimum agens, clrpoteit opitulari contra ordinem caufarum fecundarum. T fKTiv S ett exemplum ira Dei aduerfui peccata tÆgyptiorü. '^gnum l s illuà

tllud omnium toto or he terrarum flor ent tjp^ mum fltbit o tumultu dijjipatur amp;nbsp;eutrtitur, con/umta maxima parte hominum continua-tis cladibui multiplicihut,deleto rege amp;nbsp;prin-cipibui in mart ruhro, deni^ mut ata tota re~ gniforma, tia tragtca calamitatesfuerunt poena idol atria, magia, libidinum, crude-lUatis aduerflus fanbtos.

Et lacutus efl D o m in v s ad Mo-fen dicens, Loquere ad filios Ifra-el, vt redeant amp;nbsp;caftranietentur in adi-

tu vallis Hiroth inter Migdol amp;nbsp;mare , è regione Baal Zephon, ntcp ibi ca-ßrametentur è regione maris. Nam

Circumftatitio loei auget miraculü* Nam populusex pl» no deferto Etham iuffu Dei retrahitur in montana amp;nbsp;afpe-ra lora , S( lubetut

Pharao dieet de filiis poneie inter Ifraël, C«CO impetu Magdal.m St mare, vagantur in terra , conclufit eos de-fertum. Et ego indurabo cor Pharao-

nis, vt perfeqnattir vos,amp; fpecimen glo-riæ mcæ oftendam in Pharaone amp;nbsp;in

K X O toto exercitu eius, vt feiant Aegyptij quod ego fim D o-MIN V s, amp;nbsp;fecerunt fie.

Et nunciatum eft

D ) 1. lip

Caliginemque of'-fundic , vt ruant fuas

Furenter in clades , fibi quas no-xiis

Accerfierunt vitro confiliis mali.

régi Aegyptio,quod fugifTet populus, amp;nbsp;mutatum eft cor Pharaonis amp;nbsp;feruorum eius ergapo-pulum, amp;nbsp;dixerunt, Cur hoc fecimus.

rus eledos , omnes currus Aegypti, amp;nbsp;duces omnium exer-cituum fuoru. Nam Do MIN VS indura-uit cor Pharaonis, vt perfequeretur fili-os Ifraël. * Sed filij Ifraël alta manu f duce Jegrefsi fuerant.

* Pfal 9?. Fortis fonitus aquarü mul-tarUm amp;nbsp;fluSuum maris . At fortiov in excçlfo D o m i-M V s. I. Ioannis 4. Maior eft qui in nobis eft , quam qui in mundo . Cy-prianus in exhor-tatione ad Martyrium; Maior eftDo-

_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M I N V s ad pro-

tegendum , quam Diabolus ad impugnan-dum. Quare in perfecutionibus nemo cogi-tet quod periculum Diabolus importet , fed

confideret quod auxilium Deus præftet, nee mentetn labefaciat hutnana infefiatio, fed coi-roboiet

roboret fidem diuina proteftio. Tantum enim vnufquifque de Dei ope accipit, quantum fe crédit accipere , nec elî quod omnipotens præ-ftare non poflitj niii accipicntis lides caduca de-fecerit .

Et perfecuti funt AegyptiJ illos, amp;nbsp;deprehenderunt eos in caftris iiixta mare, totus equitatus curruum Pha-raonis, atcp équités eius amp;nbsp;excrcitus eius in valle Haroth è regione Baal Zephon. Cumque propius accefsiflct Pharao, leuaruntfilij Ifraël oculos fu-os , amp;nbsp;ecce Aegyptij proficifcebantur poft eos, timueriinttp valde, amp;nbsp;clama-uerunt filij Ifraël ad Dominvm, amp;

dixerunt ad Mofen : An quia non erant fepulchra in Aegy-pto , ideo eduxifti nos vt moreremur in deferto ? Quare hocfeciftinobis, vt cduceres nos ex Ae-gypto? Nonne hoc eft quod diximus tibi in Aegypto , De-fiftede tuopropofi-to,amp; fine nos feruire

Mofes in his an-gufliis hauddubie lenfit in corde hæc venenata tela Dia-' boli : Hic totus po-pulus hodie peribit-Non enim poteftef-fugere manus Pha* raonis. Huius ma-ximi mali tu felus es autor , quia edu-xilli eum ex Aegy-pto. Ad banc inter-nam tentationé fo-ris acceflit clamor

Aegy;

Satius e- populi. Ibi Spiritus mm nobis fuifTec fer- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'P‘'^

terpellauic gemitu uire AegyptlJS, qua inenawabili, vt fu-moriindeferto- fpiraretadDeumamp; diceret , Domine tuo iufTu eduxi populum. Fer igitur opem. Hunc gemitum vocat Icriptura clamorem .

Et dixit Mofes ad populum, Noliteti-mere, State amp;vide-te falutem,quam ho-die vobis D o m i-N V s afFeref. Nam Aegyptios quos ho-die videtisjdeinceps nullo vnquam tempore videbitis. Domi N V s pugnabit pro vobis, amp;VOS e-ritis tranquilli.

Cum Pharao re-giumexercitumdu-cens acceiridet ad Iliaelitas , amp;nbsp;op-prelFurus eps vide* retur, quia Ifraeli-tarum multitudoe-rat inclufa partim mari partim monti-bus,ne effugere pof-fet, amp;nbsp;periculû nullis liumanis conlî-liis diPcuti poflet, clamat Mofes, No-lite time re, ftateamp; videte falutem qua Deus hodie vobis

allaturus eft. lubet flare , id eft, non oræfcri-bere modum Deo, non difcurrere ad human» prsfidia quærenda , fed hue progreflbs vt Deo obeditent in hac obedientia placide expeftare defenftonem a Deo, ficut hs fententiæ docent s Infilentio amp;fpeerit fortitudo veftra . Item, Vacate amp;nbsp;videte quod ego firn Deus.

Virga Moyfî eft imago Ainifterii in Ecclelia. Vtenim Deus per virgarn Moyfi mare diuifir Si alias les magnas geflit : Sic omnibus temporibus per miquot; nillerium Euangelü efficax efl, vt Rom. 1. dicitur, Euange-lium eft poteiitia Dei ad falutemoiH' nicredenti.

1^2 C A P V T X 1 1 1 i‘ Ifraël vtproficifcantur. Tu autcmele-ua virgam tuam ic cxtende manum tuam fuper mare,amp; di-uideiltud, ingredi-anturque fiUj Ifraël per medium eius fic-co pede. Ecce ego indurabo cor Aegy-ptiorum, vt fequau-tur illos , amp;nbsp;often-dam fpecimen gloria: meæ in Pharao-ne amp;nbsp;in toto excrcitu eius, in curribus eius, amp;nbsp;in equitibus eius. Et fcient Ae-gyptijquod ego fim DoMiNVS,cum fpecimen gloria: meæ oftendero in Pha-raone , in curribus amp;nbsp;equitibus eius. Migrans igitur angelus Dei, qui erat dux caftrorum Ifraël, cœpit ire poft illos , Columna quoq^ nubis,quæ erat in confpeélu illorum, contulit fe ad ter-gum, amp;nbsp;medium locum obtinuit inter caftra Aegyptiorum amp;nbsp;inter caftra If-raël. Erat autem nubes plena caliginis fimulilluminans no- „ .r ..

Ex obfcuranube ctcm, ncc tOC3, nocte emicabant fulge* alter adalterumve- tra, que pauorem nire

E X tiîre poterat. Etex-tendit Mofcs ma-num fuper mare, amp;nbsp;fecit D o M I N V s abire mare per ventura Orientalem ve-hementifsimum, tota illa nofte, 8c fic-cauitraare, ac diuifæ func aquæ. Et ingrefsifunt filij Ifraëlin medium maris ficco pede, amp;nbsp;aqua erat ipfis inftar muri à dextra amp;nbsp;finillra. Et Aegy-ptij fecuti func eos , amp;nbsp;ingrefsi funt in medium mans vnà cum equitatu Pharaonis amp;nbsp;curribus atque equiti-bus eius. Cum autem vigilia matu-tina adeffet, refpexit D o m i n v s ad cadra Aegyptiorum de columna ignis amp;nbsp;Hubis, amp;nbsp;fubitum tumultum excitauit in cadris Aegyptiorum , amp;nbsp;detraxit rotas de curribus eorum, ac violento motu impulit eos. Dixerunt ergo Aegyptij , Fugiamus Ifraelem gt;nbsp;quia D o M I N V s pugnat pro eis contra Aegyptios. Et ait Dom i-N V s ad Mofen, Extende manum tu-atn fuper mare, vt reuertantur aquæ fuper Aegyptios , fuper currus at-I que équités eorum- Et extendit Mofes

o D I. 15 5 Aegyptiis incutie-bant, amp;nbsp;Ifiaëlitis lumen prxbebanc . Idem enim fjepe ellcaufa contrariorum .

manum fuam fuper mare amp;nbsp;reuerfum eft mare ante inatutiniim tempus in al-ueiimfuû, amp;nbsp;Aegyptij fugientes ibant ci obuiam, amp;nbsp;Dominvs præcipita-uic Aegyptios in medium maris. Et redeuntes aquæ operuerunt currus amp;nbsp;équités amp;nbsp;totum exercitum Pharaonis, qui ingrefsi funt poftillos in mare, ac ne vnus qui dem ex eis fuper ft es fuit.

Filij autemlfraël ambulaucruntfic-co pedc per medium maris, amp;aquæe-rant illis inliar muriàdextra amp;àfini-llra. Liberauititaq^DoMiNvs in ilia dielfraëldemanu Aegyptiorum, amp;nbsp;vidit Ifraël cadaiiera Aegyptiorum in littore maris, amp;nbsp;ma-

Manus Domint num potente, quam potenseftad humi-cxercuerat D o m i- handum amp;ad cxal-N VS contra Aegy- tandum . ptios, amp;nbsp;timuit populus D o m i n v M, ac crediderunt Domino amp;nbsp;Mofi fcr-uo eins.

tîone. t T E aüegoria, de ligno i^nod amarum faparent aqine tn dulcem Connertit. In carmine Snchariflico obferuetur tefiimo-ninm de tribm perfonie diuinitatie. T)omi~ nw eli fortis bellator, lehona eil nomen eins, Dexter a tua lehoua percujßt inimicum, amp;nbsp;jj’tfitum 'faciei tua congregatafunt aijua.

Horum t/erborum optimus interpret eil E~ fai.cap.6^, ini^uiens, 'Ubi eßqui eduxit eos de mari cumpafloregregit fui, “Vbi eil ^uipofu~ it tneoSpiritum fanllum fuum, ijui eduxit dextra zJMofin hrachio maießatis fua, ejui fcidit aquae ante eos. Et deinde addit, Spiritus Domini duHor eitu fuit. Hac dilla per-ßicue difiernunt aternum Patrem, amp;nbsp;Fili-um, qui appellatur brachium maieflatis di-uinse, quia per tpfum »mnia faEla fint, amp;nbsp;Spiritum fanllum-t.

Porro amara aqua, quae popubu non po-teil bibere ,ßgnificant affibliones, quas om-nes homines natur aliter fugiunt ac reformi-dant. Sed arumna aliquo modo dulcefiunt pijs, qui Chriftum pendentem in ligno crucie aßiciunt, nec exemplum duntaxat huitu Domini ad imitandumßbiproponunt, fed etiam bénéficia paßonis ipfitu fide ample-bluntur, hor um cogitatione fefufientant.

Vnc cccinit Mofes amp;nbsp;filij Ifraël hoc carmen D o m i n o, amp;nbsp;dixe-runt :

Cantabo Domino, quoniam fecit rem gloriofam,equü amp;nbsp;fenbrem eius præ-cipitauitininare.

Fortitudo mea amp;nbsp;laus mea Domi-N V s, amp;nbsp;faftus eft mihi in faliitem.

Hæc gloriofa libérât ioe ft telhmo-niuinpræfentiæDei in Ecc.lefta. Sinite-nim Deus accidere inextrieabilia huma no confilio, vt con-fpiciatur piæfentia eius in Ecclefiacum inirandis modis libérât , amp;nbsp;exercean-tur fides, irtuocatio amp;nbsp;aliæ virtutes.

Difcrimen veri Deiamp;idolorum.

DoMiNVseft heroicus bellator, DoMiNvseft nomen eius , currus Pharaonis amp;. exercitum eius proiecit in mare.

Eledi duces eiusmerfi funtinmari rubro, Abyfsi operuerunt eos, defcen-derunt in profundum ficut lapides.

Dextera tua D o- Dexteia Domini MINE gerit res ma- eft filius Dei, Efa. ximas,Dextera tua ^3-Domine deleuitinimicum.

EXODT. IJ'; aduerfarios tuos • Cutn enitn ira: tuæ habenas eftunderes, abfumfilh cos tan-quatn ftipulas.

Per fpiritum faciei tuæ congregatæ funt aquæ,amp; vndarum fluftus fteterunt inftar cumuli, coagulatæ funt abyfsi in medio mari.

Dixit hoftis j per- Aliud eflconfilt-fequar , deprehen- «quot;ijaliudeuentus. dam, diuidam fpolia, amp;nbsp;cxplebo in eis vindiaæ cupiditatem.

Flauidi anhelltu Si tanta vis efl an-tUO amp;nbsp;operuit eos helitus diuini,quan mare, demerfi funt tum putas ede ro-“Ut lacertorura Sc tanquam plumbum extentæ manus. in aquis potentibus.

Domine quis eft Symbolum ludas fimilis tibi in dijs ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Quiseft ficuttu magnificus, fanöus, terribilis, laude dignus, amp;nbsp;faciens mi-racula ?

1 Duxifti per mifericordiam tua hunc 1 populum , quem redemifti, deduxifti eos per fortitudinemtuam ad habita-

Cumhoc audirent populi, confternati funt, amp;nbsp;pauor op-prefsit incolas Pa-læftinæ.

lofuæi. Audiui-mus quod ficcauerit Dominus aquas ma ris rubii,amp; liæc au-dientes confternati fuimus , amp;nbsp;Jangue-faftum e(l cor no-ftrum,nec manfit in nobis fpiritus, amp;c-

Tune conterriti funt duces Edom, amp;nbsp;potentes Moab tremuerunt, Animo fraâi funt incolæ Chanaan.

brachium tuum magnum, obftupefcant tanquam conuerfi in lapides, donee perrumpat populus tuus Domine, doneepcrrumpatpopulus tuus, quem poftèdifti.

Introduc cos amp;nbsp;planta eos in monte hxreditatis tuæ, quem tu Domine, vt effet domicilium tuum præparafti, amp;nbsp;quem manus tuæ ftabiliuerunt tanquam locum fanétuarij tui.

D O MIN V s in Omni xternitâte re-gnabit. Ingreflus eff enim equitatus Pharaonis cum curribus atlt;^ equiribiis fuis ia mate , Dominvs reduxit

Et fumfit Maria jPphetiHa foror A-haronis tympanum in manum fuam , amp;nbsp;omnes mulieres fe-quebantur earn cum tympanisamp; choris, amp;nbsp;Maria prxcinebat eis, Cantate D o m i-

o D I. 159

Deletis impiis fei'uatur Ecclefia.

Prudentius in

Pfychümacliia :

Pulfauit refono modulantia tympana pledio

Turba Dei, cele-brans mirum ac me-morabile feclis

Omnipotentis o-pus, liquidas inter fréta ripas

Fludibus incifîs,

amp; fubfiftente pio-cella

Crefcerejfufpen-foCque globos po-tuifl'e teneri.

to confecifTent, non inuenerunt aquas. Et cum veniflent in Mara, nôpotuerunt bibere aquas in Mara, quia erant ama-ræ.eamçp ob caufam impofitum cft illi ho-

CO nomen Mara. Et opoi tet efle dulce, ■„urinnranspopulus contra Mofcn dixit,

Quidbibemiis ? Et clamauit ad Do-min v m, amp;nbsp;oftendit illi D o m i n v s lignum, quo in aquam conieflo, ilia dul-cefcerecœpit.

Ibi fanxit eis legem amp;nbsp;indicium amp;nbsp;tentans eos dixit, Si diligenter audie-ris vocem Domini Dei tui, amp;nbsp;feceris quod reótum eft inoculiseius, amp;obe-dieris pr-eceptis eius, amp;nbsp;cuftodieris fta-tutaeius, nullum morbum quern Ae-gyptijs impofui, tibi imponam, quia ego D O M I N V s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,1

p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FihusDeieltme-

lum medicus tuns. dicus vino lauans faucii viatoris vulnera, amp;nbsp;in ea balfamurainfun-dens, amp;nbsp;geflans xgrum fuis manibus.

C y M tricefimo diepoïl exitum ex eÆ-^ypto populftf Ifraél duce nj^oyfe peruenijjit tn depertum Sin, amp;nbsp;fame laboraret, ‘Dettf eodem die vejperi mißt intra caflra magnat» vtm coturnicHm, (ßpofiridie Adanna de code ßarßt.

, ijuo intjnmerabilem mulutudtnem Iß rdeUtarum annos totos tjuadraginta in defer-to aluit. Uac hifloria primum docet, non ca-fafjargi res necefariM vitie corperit ,/ed hot ipfoi res etiam ‘Deo gubernante ojferri ,prlt;e-fertim Ecclefia. ‘Diferte enim texttu im^utt, • Ego Dominus pluam vobù pattern de cœlo. Deinde proponit hlt;tc hifloria Utuflrem tmagi-nem Sccleßit omnium tempörtem. Ut entm popului Ifrdel in defer to fine cultura agro~ rum amp;nbsp;fine commeattbus vicinorum a Deo alimentapetiuit amp;nbsp;expeüauit .• Ita Eeelefia alijs temporibut non regttur , défenditur amp;nbsp;firuatur humants confilijs, fed mirandis mo-dis, de ejuibus non potell humana ratto cogi-tare. Tertio admonet hac hifloria pium le-ilorem de vero pane, de cjuo Chriiius Ioannis fexto concionatur, Egofumpanis vita, patres veflri manducauerunt Manna amp;nbsp;mortui ptnt, Si /^uis autem manducauerit ex hoc pane, viuet in aternum, amp;nbsp;panis quem ego dabo caro mea eil pro mundi vita.

Sin, quod eft inter Elim amp;nbsp;Sinai, quin-todecimodiemenfis jjocefi, zriceS-feciindl , poitquam mo die poft exitura cgrefsi funt ex Ae- ex Aegypto.

in deferto, Dixerunttp ad eos Elij iCn-el, V tinam mortui effemus per manum Domini in Aegypto, quando fede-bamusiuxta oliam carnis, amp;nbsp;comedc-bamus panem in faturitate. Jdeo enim cduxiftis nos in de-

Et ait D o MIN V s ad Mofen, Ecce ego pluam vobis pa- Prudentius in nein de cœlo, Si e- Plycbomachia .• gr.Ji«urpopuIusct colllgetquotldicne. ^datoreftseeft.

B X o D I. I43 cefTaria ad vlótmn diurnum, vt tentetn €um, vtrumambuletin lege mea, an non. Die autem fexto paratieruntad inferendum dupluni eins, quod colli-gunt fingulis diebus. Dixeruntq? Mo-fesSc Aharon ad omnes filios Ifraël, Vefpere fcietis quodeduxeritvos D o-MIN V s ex Aegypto, Si mane videbitis gloriam Domini, quia audiuit murmur veftrum contra Dominvm,amp; nos quid fumus , quod murmuraftis contra nos? EtaitMofesj Dabit vo-bis D o MIN V s vefpere efum carnium, amp;nbsp;mane panes in faturitate, quia audiuit D o m 1N V s murmurationes ve-ftras, quibus murmuraftis contra eum. Quid cnim nos fumus ? Non enim con-murmura-

itlS, lcd contra D o- fpernit, me fpeinit. MiNVM. Dixit quo- Omnisenim viola-que Mofes ad Aha- ræ legati pettinet ron, Die vniuerfæ

congregationi filiorum Ifraël, Venitc in confpeâum Domini, Audiuit e-nim murmur veftrum gt;nbsp;Cumep loque-retur Aharon ad vniuerfum cœtum filiorum Ifraël,rcfpexerunt ad defertum, amp;nbsp;ecce gloria Domini apparuit in

nabe. Locutus eft autem D o m i n vs ad Mofen dicens, Audiuiinurmurationes filiorutn Ifraël, Loqucre igituradeos dicens, Vefpere comedetiscarnes, amp;nbsp;mane fatuiabiinini panibiis , amp;nbsp;fcietis, quod ego fiin D o min v s Deus vefter.

Et vefpere afcendit coturnix, ope-ruitqp caftra, amp;nbsp;mane iacuit ros in cir-cuitu caftrorum , quo remoto, ecce in deferto erat tenue quiddam 8c rótun-dum inftar pruinx fuper terram. Quod cuni vidifTcnt filij Ifraël, dixerunt alij ad alios, Quid hoc ? Nefciebant enitn quid eftët. Et ait Mofes ad eos, Hic eft panis, qucm dedit vobis Do m isvs ad vefcendum. Hoe autem eft quod prxcepit vobis Dominvs, Colligat vnufquifqi exeo quantum fibi fiifficit ad vefcendü, amp;tol- Gomor duo lat Gomor per fin- »«f.id eft, quatuor gula capita iuxta nu fextarii. merum animarum veftrarum, quæ habitant in tabernaculo fuo.

Et fecerunt ßc filij Ifraël amp;nbsp;college-runt alius plus, alius minus, cumqj ad-hiberetur menfura Gomer , nec qui plus collegerat, habebatamplius, nec qui minus collegerat habebat minus, fed fin-

exodi. 145 fed finguli tantum quantum comederc --poterant collegerant- Et dixit Mofes ad eos, Nemo reliuquat aliquid ex eo vfqp in craitinum. Sed non obedierunt Mofî, amp;nbsp;quidam afleruaruntreliquias vfquein craftinij^m, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auaritix.

quæ vermibus ica-tere amp;nbsp;putrefcere cœperunt j amp;nbsp;valde fuccenfuit eis Mofes. Colligebant au-tem mane finguli quantum fufficere poterat ad vefcendum, cumcç incaluif-fet fol, liquefcebat.

Et fexto die colligebant duplumpa-nem, videlicet duo gomor pro vno, amp;nbsp;omnes principes congregationis ve-nientes nunciabant id Mofi, qui ait ad eos, Hoceft,quoddixit Dominvs, CraseftSabbatum fanétæ quietis Domini. Quicquid pinfere vultispinfi-te, amp;nbsp;quicquid coquere vultis coquite, amp;fiquidrel^quum fuerit, id alferuate vfcç in craftinum. Et afl'eruarunt id vfcç in craftinum,ficut præcepcrat Mofes , amp;nbsp;non computruit, nec vermis in eo fuit. Dixitcç Mofes, Comedite hoc hodie,quoniam Domini Sabbatum eft , Hodie non inuenietis ipfum in campo. Sex diebus colligetis, Septi

mus autem dies eft Sabbatum, in quo nihil erit. Porro cum die fcptimo quidam ex populo egrederentur ad colligendum , nihil inuenerunt. Et dixit Domi NV s ad Mofen , Quamdiu re-cufacis cuttodire præcepta mea amp;nbsp;leges meas, Videtc, D o m i n v s dédit vobis Sabbatum. Ideo dat vobis fcxto die bidui demenfum. Maneat igitur vnuf-quifcp infuof loco Jnec cgrediatur è loco fuo die feptimo • Celebrauit itacg populus Sabbatum feptimo die. Ap-pellauit veto domus Ifraël nomen illi-us Man, amp;nbsp;erat qua-

fi fernen coriandri Mannæ defciiptio. album, amp;nbsp;fapor cius quaficrullæmellit«.

Dixit autem Mofes, Hoc eft quod præcepit Dominvs, Impie Gomer ex eo, quod affeructur ad pofteritatem veftram, vt videant panem quo vos pa-ui in deferto poftquam eduxi vos ex Aegypto. Et ait Mofes ad Aharon : Accipefidilemvrnulam, Screponein ea Man quantum capit Corner, amp;nbsp;af-fêruaillud coram D o m i n o, vtcu-ftodiatur ad pofteritatem veftram, fic-ut Dominvs Mofi præccperat, Et repo fuit

O D Ï. I J

Teftimonium ii-gnificat ininifteriû a Deo infiitutum , quod fæpe appellator cathedra Moy-fi.

Filtj aiitem Ifraël cóederunt Man qua-draginta annis, donee vcncrunt in terram habitation! ipforum deftinatam, amp;nbsp;cotnederunt Man , donee venerunt ad fines terræ Chanaan. Gomor autem eft décima pars * Epha.

* Epha ell Medimnus Atticus, qui propemo-dum congruit cum Lipfico medirono , quem no-minant Lipfix , ein Scheftel. Id ex vetcri precio intelligi poteft. Etat enim lege precium medim-ni tritici vlitatum Athenis drachms quinque , videlicet dimidiuin coronati, vt Demofthenes narrat in oratione contra Phormioné de mutuo.

CrM IfraêlitieveniJJint in Ti^aphidim, multi homtnes omnium lt;statum fiti morte-hantur. Hue tantu culumiteite Dew ali~ ^uandiu multitudtnem puniuit, fed tarnen vt Ecdeßam firuaret, iubet ty’ldofen ferire petram , ac promittit fe inde eff 'ufurum eße a-^uarumflumina, prabtturapotum vniuerfe multi-

148 C A P V T XVII. mnlütudini. Hlt;ec narratio de feri-entepetramprimum amplijßmam nbsp;nbsp;'vtiliffi-

mam dotlrinam continet depraftanda obedi- l entia in pan te, de Jpe auxilij dinini, de inao- nbsp;nbsp;)

catione. ‘Deindeproponit imagtnem Chriili percujji à lege. Cam entm eJ4dofes petran* percaffit fingalari amp;ineffabili conflernatio-ne animi,/îgntficatHm eit, lege percuti Mef-fiam, id eil, in popalo legte, amp;nbsp;propter legem, percutißlium Dei, mirando temperamento iufticia amp;nbsp;mifericordia;. Etfi enim recepit Dem genw hamanum per mifericordiam : tarnen tantum malum eit peccatum, vt tufti-cia Dei poflularit poenam, (p* compenßitio-nem aquiualentem fiu Kl'rioy, vt in Euange-Ito nomtnatur. çyi l t £ hifloria haiut capitis hort at ur nos ad precationem nbsp;nbsp;nbsp;mo-

net tjua fint arma Ecclefia. Ifiam precibin ) depelluntur Diaboli, reprimuntur tyrannic imo ex i'pfis regnis excutiuntur, profligantiir nbsp;nbsp;I

exercitus, fient precibnt C’Hoyfi ^iniebatur I exerettus malechiticm. Q^a Dens vult Ecclefiam exercere fidem in inuocatione, eß ' exandit haspreces, ne fundituspereat Eccle-fia, efi vt tefleturfibi enra ejfie Ecclefiam, amp;nbsp;exaudire preces.

ÊXOÛI. 14p T profefta eft vniuerfa congrega-tio filiorum Ifraël ex deferto Sin

conficiens iter fiimn iuxta præceptfi D o-mini, amp;nbsp;caftrame-tati fuut in RaphU dim- Ibi non erat aqua, quam populus bibere poftet. Et rixatus eft populus cum Mofe, dixe-runtcß, Date nobis aquam ad biben-dum,quibusrefpondit Mofes, Cur ine-

ibifitiens expeteret aquam , inurmura-runt contra Mofen dicentes, Quare e-duxifti nos ex Aegy-

uinam fiducia pto-priæ fapientix.

Seditiofa: amp;nbsp;im-piæ populi vocife-rationes.

pto, vt lineres fiti contabefcere nos, liberos noftros amp;nbsp;pecora noftra. Et cla-mauit Mofes ad D o m i n v m diccns ,

Quid faciam huic populo ? Parum ab-eftquin me faxis ob- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;periculo-

ruant. Et ait Domi- rum in gubematio-Nvs ad Mofen, An- quot;e-tecede populum, amp;nbsp;adiunge tibi fenio-rcs Ifraël, amp;nbsp;fume virgam tuam in ma-

vade. Ecce ego ibi coram te in petra Horeb ftabo, amp;nbsp;tu percuties petram, e-gredienturque aquae ex ea,vt bibat populus. Fccit Mofes ita coram feniorib- If-racl , vocauitqj nomen loci illius MafTa amp;nbsp;Meriba, propter rixam filiorum Ifra-el, amp;nbsp;quia tentaue-rant D o m i n v m di-centesjEftneD oMi-Nvs in medio no-ftri, an non .gt;

Paulus J. Cor.10, affirmât ipfuin fili-um Dei et duâorc amp;nbsp;cuflodeni Ifraeli-tis affuifTe : Petra inquit erat Chri-flus. Ita femper Ec-cle^a: fuæ adeft iu-xta diduni, Eccee-govobifcii furo vf-que ad confunima-tionem feculi. •

Malfa tentatio.

Meiiba rixa feu contentio.

Venit autem Amalec amp;nbsp;pugnabat cum I frac I in Raphidim, Et ait Mofes adlofua, Eliee no- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

bisvlros.amp;^gredi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.•’quot;°“-

Amalec. Cras ego ftabo in vertice col- i lis, eritqj virga Dei in manu mea. Fe-cit itaq^ lofua j ßcut dixer^c illi Mofes, I amp;pugnauitcontra Amalec. Mofes au- j tern , Aharon amp;nbsp;Hur afeenderunt In verti-

B X o D T. ÏÇI verciccm collis. Ac quoties leuabat Mo-fes manum fiiâ gt;nbsp;vin-

Sic nos vincimuï cebac Hrael. Ç^io- Diabolum mboamp; tics autem remirte- precationc.

bat manu fuam, vin-cebat Amalec. Et quia manus Mofî c« rant graues, ideo tulenint lapidem, quein fuppofuerunt illi, Sc fedit fuper eum. Aharon vero amp;nbsp;Hur fuftentauc-runt manus eius vtrinqj vnus r Itaquc manferunt manus eius firmæ vfqß ad Solis occafum. Et debilitauit lofua A-malecamp; populum eius acie gladij.

Dixit autem D o m i n v s ad Mofen, Scribe hoc in. libro ad recordationem, amp;nbsp;commenda auribus lofua . Nam

tnonumentum iuxta folium Domini, quod D o MIN V s pugnaturus fit contra Amalec ad omnem pofteritatem.

T M Celebris fuit famx rerum gefta-rum in ednHione fopuli IÇrael ex •vt amp;nbsp;eyidanethon zÆ^fptim deferibat pro-fe^tanem Ebraorum ex tÆgypro, tefle Eufe-iio libre decimo prlt;tparationis Euangebet, amp;nbsp;Strabo lib. i6. fècutxs prifias narrationes di-cat z^fofen dacemfaijji, ejul magna multi-tudiniperfîtaferit, non reüe colî'Deiim ab ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;execratwfit, amp;nbsp;d0‘

çnerit tyaomodo’^Detu tnaoeandM fit. Hm celebritate permotus lethro itenit ad gene-rnm z^iofen, ei^ non filum gratnlatits eil *Igt;ei prafentiamdf auxiliuni ,fiedetiam fat fidei perfiieuam confefiionem edtdit. Idea autemin exttu Ifidèlitarum ex iÆgypto tot illuftria miracula exhibita fiant, tjnia Deui certifiîma tefltmonia de fie fie amp;nbsp;de fia a lege, de promifiione, de colleHione Stelefiie confitei voluit , lyut qutdem cogitari vult omnibus lt;eta-tibus, vt afiinfio de Tàeo amp;nbsp;de tota Ecclefia doElrina in nobis confîrmetur.

EXO D I. 155 CV M audiflet lethro facerdos Mi-dian focer Mofi, omnia quæ fcce-rac D o M1N V s Mofi amp;nbsp;Ifraël populo fuo, amp;nbsp;quod eduxiffet D o m i n v s If-raëlex Aegypto, TulicZiporamvxo-remMofi.quamdomumremiferat, amp;nbsp;duos filios eins, quorum vnus vocaba-i tur Gerfon, Dixie Pfai.jj. Peregri-enim , Peregrinus nus ego fum apud fui in terra aliéna, te,fient omnespa' aker vero Eliëfer, Dixit enim, Deus patris mei fuit mens opitulator , amp;nbsp;liberauit me à gladio Pharaonis. Cum igitur lethro focer Mofi amp;nbsp;filijeiusamp; vxor eius veniflent ad Mofen in defertum,ad mon tem Dei, vbi caftra locauerat, iufsit ei nunciari. Ego (ocer ruus lethro venio ad te vna

ciinivxore tua arque cum duobus filijs tuis. Itatp Mofes obui-am iuit focero fuogt; amp;nbsp;geflu corporis re-uerentiamdeclarans ofculatus eft eum, cumq? alter altcrum

Approbat Deus ordinem amp;nbsp;concin-nam connexionem hominum in ciuili focietate, videlicet nvutuatn reuetenti-am amp;nbsp;beneficenti' am amp;nbsp;modeßiam.

falutafiet, ingrefsifunt in tabernacu-lum. Et expofuit Mofes focerofuo cun-âaquæ

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ôa qux fecerat D O MI N VS Pharaoni

attp Aegyptijs propter Ifraëlem, amp;nbsp;« omnem molelliam quæipfisinitinere acciderat gt;nbsp;8c quod liberaflet eos D o-MiNvs. Et lætatus _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ ,

tulerat D o m i n v s in Ifraëlem, amp;nbsp;propter liberationem à manu Aegyptio-rum, amp;nbsp;dixit, Bene-

didus Dominvs, , Confeflïo fidei . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. î lethro.

manu Aegyptiorum 8c Pharaonis, amp;nbsp;qui eripuit populum huncexpotefiatc Âcgypti. Nunc fcio, quod Dominvs maior fit omnibus dijs, quia fuperbc e-gerunt contra illos. Et acccpit lethro îocer Mofi holocauftum, 8c facrificauit Domino, venitcp Aharon 8c omnes feniores Ifraël ad comedendum panem cum focero Mofi coram Deo.

Altero autem die fedit Mofes, vt iu-dicaret populum, qui aftabat Mofi i matutino tempore vfq^ ad vefpertinö. Et videos focer Mofi omnia,quæillcfa« ciebat populo, ait. Qua ratione traâas populum ? quare tu folus fedes, amp;nbsp;cun-étus populus aftat tibi ab aurora vfqj'-advc-

advefperam? Et refpondit Mofes fo-cerofuo , Populus venitadme,vt in confilium adhibeat D o m i n v m , Si quidenim negocij habent, veniuntad me, vt iudicem inter eos, 8i oftendam ftatuta Dei amp;nbsp;leges eins. Et ait focer Mofi ad illum, Non rede facis , quia conficis teipfumlaboribus amp;nbsp;populum, qui tibi præilo eft, Maior eft enim hæc moles negotiorum, quam vt tu foins earn .Yquot; j“ luftinerepofsis. Scd P-S“ • _ audi vocem meam, Si ego confilium tibi communicabo , amp;nbsp;erit Deus tecum.

Sis tu patronus populi apud Deum, amp;nbsp;perfer caufas ad Deum, amp;nbsp;doce eos ftatuta amp;nbsp;leges,amp; monftraeis viam in qua ambulent, amp;nbsp;officium quodfaciant.

rus integros, timen-tes Deum, amantes * veritatis amp;nbsp;inimi-cos tauaritiæ,quos cæteris præficies videlicet tribunoSjCen turiones , quinqua-genarios amp;nbsp;decanos, qui iudicent popu-

ludicutn ti^tTKer /Sfitt.

*Cic.î.offic. lu-dicis eft femper tn caufis verum fequi.

t Idem in eodem libro ; Nullum vtti-um tetrius eft quam auaritia, prxfertim in principib. amp;nbsp;Répub. gubetnantib.

L 3 lum

X V I T I.

Hibere enini qui-Itui Rempub. non mudo turpe eft , fed fceJeratum etiam amp;nbsp;nefarlum.

magni momenti. Hoc paäo amp;nbsp;teipfutn alleuabis, amp;nbsp;illis partem oneruin impolies. Quod fi finie confilio obtempera-bis, poteris exeqiu mandata Dei,amp; popuius redibit in locum fuum cum

Exemplum doei' litatis i-on conteni-nentis aliéna indicia. Sic Bernardus modeftiffime dixir : Minus fenlui ineo quam alterius cre-didi. Et Ausu/li-nus in qu^ß. itiper Exoduin ■ Hie Ccri~ ptura nos admoneC nó defaere contein-ni conßlium verities a quocunque ho-mine datum.

Obediuit itaque Jvîofes confilio Coce-h fui, Sc fecit omnia quæ ille dixerar. Et elegit Mofes viros integerrimoscx vni uerfo i fraeJc amp;nbsp;prx-fecit eos populo, videlicet tribunos,cen turiones , quinqua-qui iudicauerunt po puJumomni tempore, amp;nbsp;caufas qui-dem grauiores retuJerunt ad Mofen minora vero négocia ipG indicarunr Dimiiie autem Mofes focerum funmi ijui redijc in regionem üiam.

D I (juin^uagefimo foïl txitum tx ^gyfto , viddket po^lprimum pafihapo-pult Jfraet promulgata eit lex terribill voce decœlo, ^uia ‘Detti 'voluit extare publicum teltimouium fui iudicij adutrfut peccata horni-num. Et cum popuitu audtuiffit legem expa-Mt ac petturt, vt per z^open deferrcntur mandata Dei ad multitudinem. Senferunt enlm fe non poJJ'e fuflinere vocem legis. Hac hifortafignifcat eadem cjuageruniurinfin~ gulis, cum audimus vocem legis, id eil, cum ßntimut Deum iudicantem. 7^071 enim po-teil natura hominum rea fuflinere tram Dei iudicantis amp;nbsp;legs terrentü conftientiam, ßcut insjuit E'^chias, Sicut leo contriuit omnia ojfa mea. Ergo promulgata lege agno/cun-turpeccatum Ö“ tra Dei. Qui autem dedit legem, tpfe dedit amp;nbsp;gratiam, fid legem per firuum mißt, cum gratia tpfi defeendit, quot;vt ^uia lex oflendit peccata , non tolUt, volentes legem fuis 'viribits exequi, nec valentes, co-gantur ad gratiam, ^ute amp;nbsp;impojßbdttatis morbum, amp;nbsp;inobedientia aufert reatum, vt preclare dixit .rduguflintts tn fermons vnde-fono de verbis apofloli.

Me N s E tertio poft exitumlf-raëlitarumex Aegy-pto, ipfo die vene-runt in defertum Sinai.

Men Ce tertio e grelfionis ex hegy pto in die hac, id ell J Ÿt omnes ferc interpretantur, die prima, peruenic po puius duce Mo(e in Iblitudiné ad mon-

tem Sinai , vbi commora-us integrum annum ferme,legem Dei accepit, amp;nbsp;tabei naculum cum omnibus vafîs ad iàcrificia neceirariis iuxta Dei præfciiptum fabricauit, ficut illa defenbuntur copiofe 2 I», cap. Exodi vlque ad lînem libri, amp;nbsp;per totum Leuiticum,amp; prima capita fequen-tis libri vfque ad caputdecimum Numerorum.

Nam profcâi ex Raphidim venc. runt in defertum Sinai, amp;nbsp;cafirametati funtin ipfo deCerto, amp;nbsp;ibi conimoràti funt c regione montis. Mofesautem

afcendit ad Deum, amp;nbsp;vocauircum D o-MIN ys de monte dicens: Sic dices domui Jacob J amp;nbsp;an-nunciabis filijs irréel, Vos vidifîis quæ fecerim Aegyptijs, amp;nbsp;quomodo portauerim vos aJisaqui-Jarum, Si. vos mihi adiunxerim. Si ergo audie-

Ecclelî^ srcenilit ad Deum per fidein iSr Spiiitum fanâfl. Deus vero deïcen-dit ad nos per ver* bum amp;nbsp;ücminentt docendo amp;nbsp;exer-cendu nos in fui cognitione.

T X audicritîs voce me-am, amp;nbsp;cultodieritiç paâum ineum, cri-lis tnihi loco peculij prx omnibus popu-lisj quoniam mea eft

vniuerfa terra. Et critis mihi facerdo-tale regnum, amp;nbsp;po-pulus fandus. Hacc iunt verba, qiiæ per-feres ad filios Ifraël.

Venir itaœ*Mofes amp;nbsp;vocauit leniores

Ek his verbis cx-truituv delcriptio veteris teflamenti : Vêtus teftamentum ell vêtus paftum , quo Deus obligat fc populo ad dandatn certam fedé amp;nbsp;po-litiam , in qua tarnen velit colhgere æternani Ecclefiâ , amp;nbsp;viciirim obligat banc politiam ad legis obedientiam, amp;nbsp;tonferuationena do-ftrinæ amp;nbsp;promiflio-nis in fuapolitia.

populi, amp;nbsp;propofiiitcis bæc verba om-nia,quæpræceperateiDoMiNvs. Et refpondit totus populus fimuldiccns, Cunda quæ locutus

venioad te in denfa nube,vt audiat populus me tecum col-loquentem,8i credat tibi in perpetuum. Et Mofes nunciauit

Vt Mofes fuaui-ter acquieuit in fa-miliarlcongreflu amp;nbsp;colloquio Dei ■ Gc tecum certo eû col-loqui fciâs, quoties hos ipfos libros le-

L 5 verba

T XIX.

gis prophetarum amp;nbsp;apoftolorum , quos Deus Ecclefix traditie, vt perpetuo eius vocem audi-ret.

verba populi Domino. Et ait D o-MiNvs ad Mofcn, Vade ad populmn fandifica eos hodie amp;nbsp;eras, laucnrcjj veftimenta fua, amp;nbsp;fint paratiiii diem tertium, qiioniam die tertio defeendet D o m i n v s coram toto populo in montem Sinai. Et con-ftirues terminum populo in circuitu dicens, Cauete, ne afeendatis in tnon-tcin i aut tangatis fines ems. Omnis cnim'qui tetigerit montem,morte mo-rietur. Nulla manus tangat eum, fed lapidibus obruetur, aut telo confodic-tur, amp;nbsp;fine homo fit fine ititnentum.non viuet. Cumautem lentus fuerit fonitus

tubæ, tuncafeendant fcêdit itaq^ Mofes de monte ad populû amp;nbsp;fandificauit eum, lauer untlt;ç veftimenta fua. Et ait ad populû, Sitis paratiindicm tertium, amp;nbsp;nemo ad vxorem accedat. Cum igitur illuxiflet diestertius, excitata funt tonitrua amp;nbsp;fulgura,amp; denfa nubes in monte, amp;nbsp;fonitus,

in montem. Dc-

Sanôificatio ce-lemonialis, id eß, præparatio , fîcut viftimæ dicebantur fanftificarijqnando a Leuitis præpara-bantur ad maftatio nem amp;oblationeni.

E X O D I. lël nitiis tubs tam vehemcnscrat, vt vni-üerfiis populus in caftris cohorrefte-ret- Et Mo fes eduxit populum exca-firis, vt obuiam iret D o m i n o, amp;nbsp;fte-terunt ad radicem montis. Mons au-tem Sinai totiis plenus erat fumo, quia D o M1N V s in igne fuper euni defcen-derat, amp;nbsp;fumus eins aftendebat ficut fumus fornacis . Ideo totus mons vehementer tremebat. Et tubs fonitus cre-fcebat Sc inualefce-bat. AcMofesqui-dé loquebatur, D o-M1N V s vero refpon-debat ei tiara voce.

Cum Deus ede-retlegeni inter fra-Rores horrendos 8£ fulmina, trcmuerüt longa roor.tium iu-ga , taxa , l’copnli. Si qui igitur con-cioné legis rident, illis ipfis Icopulis Sc faxis rupis Sinai du-riores funt.

tis Sinai,vocauit Mofen in verticé montis, amp;nbsp;Mofes afeendit, Dixitep D o m i-N V s ad Mofen, defeende, amp;nbsp;contefta-re populum » ne perrumpant ad D o-minvm videndum, amp;nbsp;multi ex cis ca-dant- Prsterea facerdotes qui propius ad DoMiN V Maccedunt,fanctifictnt fe, ne D o MIN V s eos conter ac.

Non poterit populus afcendcreinmó-tem Sinai, Tu enimconteftatus es nos dicens, conftitue terminum monti Sc fanétifica ilium. Et dixit ei Dominvs, Vade Sc defcende, Tu Sc Aharon vna aPcendetis, Sacerdo-

tes autem Sc popu- Mofes typ.cus mc r r diator inter Deun» lus non perrumpant sc Ecdefiam.

MiNVM, ne forte conférât cos- Dc-fcendit itaqj Mofes ad populum, 8i lo-cutuseftcumeis.

/n te\_ res maximoi in gen ere hutM-no verijjlme eü illa p^ttefaSlio Dei,cum legem coelefli voce edidit in monte Sinai, andien tilgt;ntJexcentismiUihnt vir or um, amp;nbsp;vt non dubium eßet ,hanc ejfe doHrinam diuinam, addita funtttt testimonia, EduEliopopult per mare rubrum, aejuis cedentibut, amp;nbsp;poflea SPharaonit interitns , manna de ccelo ßar-ptm, alia ingentia miracula, tjuorum con-ßderatio in nobis fidem de tot a doSlrtnain £ccleßa confirmée.

Nvs Devs tvvs, Quieduxite de terra Aegyptij de domo feruitutis, Non habebis Deos alie-nos coram me.

Non facies tibi fculptile aut vllam fi-militudincm eins, quod eft incœlode-fuper, amp;nbsp;eins quod eft in terra deorfum, amp;nbsp;eius quod eft in a-quis fub terra, Non adorabis ea neoR coles.

^lagna emphafis eft in vocabulo T v-vs,q.d. Te vere re-fpiciens , amp;nbsp;curans tibi dans verbum , te vocans, tibi opi-tulaturus, te exau-diens , feruan, in hac vita amp;nbsp;poft hanc vitam.

Nefas eft dete-rioribus meliora af-ftmilare, neque aliter quam intelli-gentia Deus com-ptehcndi poteft. 11-lud etiam manife-ftumeftcultumido-lorum cumulatutn efle ftatuis.

vifitans iniquitatem patrum in filijs, in tertia amp;nbsp;quarta generationc eoru, qui meoderunt,amp; faciens mifericordiam in millibus, qui diligunt me, amp;nbsp;obfer-

1^4 C A P V mine Dom i ni Dei tui. Non enim pœ-nam DoMiNiefFu-gi^c, qui nomine ip-lius abuliisfuerit.

T XX.

uis præceptis inclu-fæ 1'unt aHirmaciux fententiæ,vt fecun-dum prrceptüptO' hibens abufum no-minis diuini iïmul concionatur de ve-rovfu.

óifices. Sexdiebus operaberis, amp;.f3ci-es om'nia opera tua. Septimo autem die fabbatum eü Domini Dei tui, Non facies vllum opus in eo, tu amp;nbsp;fili-us tuus,amp; filia tua, feruus tuus amp;nbsp;ancil-latua, iumentum tuumamp; peregriiius, qui eH intra porras tuas. Sex enim die-bus fecit Deus cœluin amp;nbsp;terram amp;nbsp;ma-

re amp;nbsp;omnia quæ in Auguflinus lib. eis fuut , amp;nbsp;quieuic 4.de 'Generi adli-die feptiino, amp;nbsp;iccir-

N 1 NV s die Sabbatl, bus operibus fuis, amp;nbsp;fanüißcailic eiim. Vtiam nuJlam no-uam conderet cret-turain, non vt conditas continere, Sc gubernare cellaret.

Honora patrem tuiim amp;nbsp;matrem tu--am, vr fis Jongæuus faper terram,quam Dominvs Deas tuas tibidabit-

Non concupifces vxorem eins j non feruunijnon ancillam, non bouem, non aßnum , ncc omnia quæ illius funt.

Etvniuerfus populus cernebattoni-trua amp;nbsp;fulgura, amp;nbsp;fonitum tubæ, mon-tcmcg fumantem. Hæc cum vidèrent fiigerunt amp;nbsp;à longe fteterunt dicentes

Mofi , Loquere tu nobifeum amp;nbsp;audie-mus, Nonloquatur nobifeum Deus, ne forte moriamur. Et aitMofes ad popu-luin, Nolite timere, Venit enim Deus,vt tentaret vos, amp;nbsp;vt timor illius femper ante veftros oculos verfaretur, ne'pec-carctis. Stetit itaeç populus à longe.Sed

In hac hiftoria fi-gnificatum eft, hu-manam naturam no polfe fuftinere vo-cemDei iudicantis feu iudiciuni Dei, ficut amp;nbsp;Deuter. 4. dicitur,Dcus eft ignis confumens.Nec vero Mofes ipfe au* dire Dcum potuif-fet,nifi filius fuiflet vrabraculum , ficut Exodi 3Î. dicitur , Non videbit me homo amp;nbsp;viuet, fedad-dit,protegam te de-xtera mea. Non fu-ftinet Mofes iram Dei, nec eft propi-

Mofes

Mófespenetrauic in cahginem, in qua e-rat Deus. Ét ait Do-M iNvs ad Mofen , Sic dicesfilijs Ifraël,

tiator , nec poteft traiisfundere radios iufticiæ lt;k vitæ in alios, Ideo velatus ell, VC lignificetur typum piopótii.

Vos vidiftis, quod de ccelo locutus fini vobis. Ideo nihil iuxta me facietis , ar-

genteos amp;nbsp;aureos dcos non facietis. Altare de terra facies mihi, amp;nbsp;facrifi-

cabis fuper eo ho-locaufta amp;nbsp;pacifica tua,ouestuas. Öc boues tuos. Vbicunq^ enim memoriam no minis mei conferua-bo»ibi veniamad te, amp;nbsp;benedicam tibi.

Nonrolitur Deus fiimtu , led eum qui vult Deo place-re oportet fideiuftü e{1è , amp;nbsp;hae pratlu-ceiite retinere pro-po/ïtum iuOa faciendi.

Et fi altare de lapidibus feceris mihi, non ædificabis illud de policis lapidibus. Si enim cultrum tuum ei admoue-ris, prophanabis ipCum. afcendes pergradus ad altare meum, nc forte reueletur nuditas tua.

/ N H 0 c captte amp;nbsp;duobtii fe^uentibut recitantttr leges forenÇes, epuarum aliqu«funt naturales amp;nbsp;ornnes gentes obligant omnsbut temporibtu, ut lex depœna homtcidij, aliqua non (ant naturales,/ed proprie adpolitiam C^ofaicam pertinent, qua non obligarunt gentes, nec nos obligant. Hoc difirimine con-fîderato, leilio h or um capitum non filum iu-tundior, fed etiam vtilior erit.

TEXT

HAec funtiura, Si emeris fer-uum Ebræum , fcx annis feruiet tibi. In leptimo egredietur liber gratis. Si fine vxore intrauerit, fine vxore cgrcdic-tur, amp;nbsp;fi vxorctn ha-buerit, vxoreins e-gredietur fimul. Sin auretn dominus de-derit illi vxore, quæ cipeperit filios, vel filias, vxor amp;nbsp;liberi eins erunt dotnini

Seruitus ciuilis, quam Deus appro-bat , eft priuatiö légitima facultatif poftldendi tes proprias, amp;nbsp;eligendi o-peras proprio arbi-trio,amp; transferendi corpus aut res proprio arbitrio. Di-ferte autem dicitur légitima, quia dct-ituni nô debent cogéré feruosjVt faci-ant contra leges di-uinas. Nam Deus eft fuperior dominus , amp;nbsp;null* crea-M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fui t

fui J ipfe vero exibit finevxore. Quodfi dixerit feruus, dili-go dominum meum, vxorem ac liberos, non egrediarliber, adducet ilium dominus eius ad deos,amp; applicabit eum ad oftium vel ad po-ftcm, * perforabirq^ aurem cius fubula, Sc feruiet ci ia fecu-lum.

T XXI.

tura petereaut iu* bere aliquid debet contra mandata di-uina iuxta didum. Oportet Deo ma-gis obedire quant nominibus.

Magiflratus ap-pellanturdii, quia nabent officiû mandatum a Deo, vt iîntVox legis amp;exe-cütores legis Dei.

’Fodere auréeil poftulare obedien* | tiam, vt Pfal. ».

ancilla,non egredie-tur, ßcut ferai egre-diuntur. Si difpli-cueritdomino faoj nec voluerie earn de-fpondere, poteüatemei facietvc fefe redimar, populo aurem alieno non poterie earn vendere,quia contemfft eam. Sin aurem filio fuo defponderiteam, j jure ßliarum aget cam ea. Quod ß alteram ei tradiderit, viétum eius, amp;nbsp;ye-ûitum

ftitutn amp;nbsp;dcbitum coniiigale non minuet . Si hæc tria non prxHitcrit ei, egredietur ilia gratis abfqp pecunia.

diatus eft ei, fed De- “ol“quot;tat« exdw». us permifit ilium incidere in manus eins, conftituam tibi locum, ad quem

confugiat. Si quis autem ex infidijs amp;nbsp;dolo malo interfe-cerit proximum fu-

moriatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vultu fæpe læditur

pietas, quod fupplicium fatis acre reperietur in cum,(iui mortem obtulerit parenti, pro quo mo-ri ipfum, fi res poftularet, mra diuina atque hu-mana cogebant ? Plutarchus in libro de frater-no amore ; Parentibus honorem poft deos pri-mum amp;nbsp;maximum non modo natura, fed etiam lexconferuatrix naturx tribuit, nec vllum officium Deo magisplacet, quam filiberiparentibus amp;nbsp;nutricits mutuam gratiam pro nutrica-lione fumma cum beneuolentia amp;nbsp;alacritate re-

ferant. Contra veto nullum euidenriusfignura eft impis mentis, quam negledio amp;nbsp;contemtus parentum. Nam ft quis alios homines iniuris af-ficit, merito reprehenditur. Si quis autem non lludet omnia facere amp;nbsp;dicere , quæ parentibus grata efle intelligit, etiamfi non offendat eos, immanis amp;nbsp;impius ab omnibus ludicatur.

Qui furatus fuerit hominem,amp; ven-diderit eum, atque inuentus fuerit in manu eius , morte moriatur.

Lex de pœna pla-giarii, id eil, eiu$gt; qui libero honiini feruitutem concili* at. Cumautemli-bertas ciuilis fit fummum bonii corporis, iulliflimoor-rapitur.

Siracides cap.?-Honora parentes ferraone, opeie 8c

patiencia. Qui vero non honorât pattern violât eum,qui procreauit, qui aluit, qui erudiuit, qui in fede ac domo, at* que in republica collocauit, Cic.Paradoxis.

Sirixati fuerintviri, amp;percuflerit alter proxitnum fuum lapide vel pu-gno, amp;nbsp;ille mortuus non fuerit, fed ia-cueritin ledulo, fi furrexeritamp; ambu-lauerit foris, innocens erit percuflbr,

O D I. 171 ta didum , Dilige proxitnum ficut te-ipfum.

Vincula diuina amp;nbsp;naturalialigantfer-uos amp;nbsp;liberos. Se' neca : Non licenc in hominem, qux ius nacuræ vetat.

Qui perculTerit feruum fuumvel an-cillam virga,amp; mor-tuus fucrit fub manu eius, pcena affi-datur.

Sin autem vno die vel duobus fuper-ftes fuerit, non punietur, quia pecunia i)lius eR,

Si rixati fuerint viri, amp;nbsp;læfcrit ali-quis grauidam, vt abortum quidem facial,fed tarnen maneat incolumisi mul-äam pecuniariam foluet, quantam niaritus exegerit iuxta arbitrorum fen-tentiara. Si autem dainno affefta fue

rit, redder animam pro anima, oculum pro oculo, dentem pro dente , manum pro manu, pedem pro pede, aduftio-nem pro aduftione, vulnus pro vulnerc uore.

Lex talionis : lufla malis hæc ad* niifTo pro crimi-nepœnaeft

Si quæ fecerunt ea-dem patiantur amp;nbsp;ipfi.

liuorem pro li-

Si quis pereufferit oculum ferui fui vel ancillæ fuæ, amp;nbsp;perdideriteum, li-M 3 berum

berutn emittet ilium pro oculo fuo. Et fi dentem ferai fui vel ancillæ fuæ ex-euflerit, liberum dimittet ilium pro dente fuo.

Si bos impetum Deus eft amans fcccric invirumaut Vitæhominnm,nec mulierem, mortu- nbsp;nbsp;nbsp;î.n*’

Sin autem antca boscornupetafue-rit, admonitufq^ dominus eius non cu-ftodierit eum, fed file interfecerit vi-rum vel mulierem, faxis obruetur bos ille,amp; dominus eiusinterficietur. Quod fi precium ei fuerit impofitum, dabit ad redimendam animam fuam quicquid ei fuerit impofitum. Simili iudicio age-tur cum eo, fi filium aut filiam læferit• Si feruum aut ancillam percuiferit bos, dabic domino eius triginta ficlos argent! amp;nbsp;bos ipfe lapidabitur.

Si quis aperuerit foueam , aut fode-rit foueam, amp;nbsp;non operuerit earn, amp;nbsp;ce-ciderit in earn bos vel afinus, dominus foueæ data pecunia damnum compen-fa bit, amp;nbsp;cadauer retinebit.

Si impegerît bos vnius in bouem proximi fui, amp;nbsp;ille mortuus fuerit, vendant bouem viuum amp;nbsp;diuidant preci-um eius, amp;nbsp;cadauer quotp diuidant.

Si autem notum fuerit bouem antea fuiife cornupetam,amp; dominus eius non cuftodierit eum, redder bouem pro bouc , amp;nbsp;cadauer retinebit.

r L T o« y««/ in hoc capite leges hu-mahtffimit, ejnlt;enon tantum ad illampoliti-rtw, fiä etiam ad omnes homines pertinentt vt verbi caufa, commonefaHtones de officijt pcregrtnos, vidutu amp;puptllos, de reue-rentia debtta magiflratui, prohihitio vfura-runu.

SI quis furatus fuerit boue aut ouemj camtç mafta-ueritautvendiderit, quinque boues pro vno boue redder, amp;

Recens lex horû temporuni feuerior eft , quae omnes fu-res c^itali fuppli-cioafficit,quod nabet rationem in his batbatis nationib.

4 quatu-

quatuor oues pro vna ouc.

Si in perfofsione depreheiifus fuetit fur , amp;nbsp;perçufsus mortuus fuerit, perr cufTor non erit reus fanguinis. Siautem * fol ortus fuerit fu-

per ipfum, reus erit fanguinis.

Debet autem fur compenfare damnû. Si nihil habuerit, vendatur pro furto fuo. Si autem inucn-tum fuerit apud eu furtum, Eue fit,bos, Eue afinus Eue ouïs viucns , duplum re-üituet.

Si Jæferit quiipi-am agrum vel vine-am, amp;nbsp;permiferit vt iumentum ipEus a-lienû agrum Jædat, is de optitno quod habuerit in agro vel i

Apud Græcos £■ rant tres gradus fu rum. Fuies qui fine violentia res abflu-lerant. Hi condem-nati duplo punie* bantur. Deinde e-; rant graliatores, quiarmati pénétra-bent in aliénas do-mos, Græce rtixr e-iZ‘h id eft^perfofquot; fores parietum, vel eftjde-trahentes vefles i-Jiis. Item qui Jatro-ciniuin exercebant Hi duo po-ürei'ni gradus pce~ nis capitalibus pu-niebantur.

*Hûcamp;inlegib. sntiquis iècularib. quibus tarnen ilia eil antiquior, inue-niturjlmpuneocci-di noâumutn futé, quoquo modo, di-urnum autem fi fe cum telo defende-rit. lamenimplu« J

BXOBI. I75 in vinea damnû com eft quam fur. Au-penfabit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;guft. in Quæfl. fu-

Si cgreflus fuerit ““** ignis amp;nbsp;inuenerit fpinas, amp;nbsp;abfumferit manipulos aut ftantes fegetes, aut a-grum, damnum compenfabit autor in-cendii.

Si quis alterius cuftodiæ cómenda-uerit pecuniam aut vafa,eaq; fuerintex domo illius furto furrepta , ii deprc-hendetur fur, duplii reddat. Sin autcm non deprehendetur fur, adduceturdo-minus domus ad de-os, an non admoue-rit manum reb. pro-ximi fui.

Depofitum eft res quæ alterius fidei coreimendata eft, vt non minor! diligentia quam res propria cuftodiatur, 8c reddatur domino pofcenti fine infigni detrimento amp;nbsp;mu-tatione.Quiautem in feruando aut reddendo depofito non præftiterant fidem autdiligentiam,du-pliciter punieban-tur legibus Atticis amp;nbsp;Romanis videlicet vt foluerent depofitum,8c vteffent infames.

nem iniuriarum« fine iniuria pertincat ad bouem, fine ad afinum,fiuc ad ouem, flue ad veilem, fine ad rcmperditam, ■vtriufcç caufa addeos referatur, amp;nbsp;que condemnauçrint dij, is reddet duplum' proximo fuo. M 5 Si

si quis alterius cuftodiæ comtnenda« ueric afinum, vel bouem, vel ouem, aut aliud iumentum, idqg fuerit mortuum, aut fraftum aut captum, nemine vi-dente, deferetur al- • Oeficientibus i-tcri luramentum co- lüs probationibus ram domino, An nó defertur iuramen-admouerit manu re-

bus proximi fui', amp;nbsp;dominus reirecipi-et C rem depofitam} Sc ille non com-penfabit : Sin autem furto ablatuni fuerit, domino rei damnum compenfa-bit. Si autem à beftijlt; laceratum fuerit , adducet ille teftem, amp;nbsp;non fatisfa-

Coaimodatü di-citur alkuius rei ad aliquem fpecialem vfum gratuita faäa conceflio, accipien* te obligato ad red-dendü idem in ipe-Cie fine corruptela.

Si quis a proximo fuopoftulaueritf co-modatumJ Sc id fra.-öum fuerit vel mortuum abfente domino , foluet commo-datum. Sin dominus eins præfens fuerit,non foluet, præ-fertim ß mercede conduäum ßt.

Lex Attica erat difîunâiua, Stuprii otFeiens virgini,aut ducat earn aut det

amp; du-

o * D r. 177 dotem. At lex Mo-faica erat copulati-ua ! Stuprum offe-rensvirgini amp;nbsp;ducat earn, amp;nbsp;de fuo dotem conftituat.

amp; ducat earn. Siau-tem pater virginis recufauerit earn dare ilk, appendet pe-cuniam quæ dotis nomine virgin! debetur.

Nullam viduam aut pupillum afflige-tis. Sin autem affli-xeris eos,clamabunt ad me,amp; ego clamo-rem eorum cxaudi-am,amp; concipiam irae ardorem, amp;nbsp;intcrfi-ciam vos gladio, vt vxores veftræ fiant viduæ 8c filij veftri pupilli.

Quod Plato in quinto de legib-de hofpitib. dixit, hoc eodem modo de vi-duis amp;nbsp;pupillis po-teli dici ; Iniuriæ quibus hofpites af-ficiuntur, pertinent ad Deuna iudicetn amp;nbsp;vindicem. Nan» hofpes dcftitutus præfîdio cognatorü amp;nbsp;affinium, miferi-cordia dignus eft a-pud Deum amp;nbsp;homi-

amp; poflït puni re delinquentes, hauddubie magna feueritate puniec violationem officiorum gt;nbsp;qua:

Si pecuniam mu-tuo dederis populo meo paupcri,qui tecum eft,non eris im* manisexaétor debi-ti, nee vfuram d im-pones.

Si pignorisloco à proximo tuo acce-peris vcllimentum, ante folis occafum reddes ei- Nam ve-

Lex Mofi vult officium mutuationis inter ciues gratui-tum elle , quia etuis in comniunica-tione rerum plus ob ligatus eliciui, qua peregrino aut holti.

Pigniis cft resjde qua inter créditer rem amp;nbsp;debitoiem conuenit, vtfit pro debito obligata.

ftimentum eius eft vnicum tegumen-tum cutis eius in quo dormit. Si auteni clamaueritadmc, ego exaudiam, quia fum mifericors.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;btrio perduellionis

ceSjuC pnncipem po- rco: Magiftntuuni pull tui non defor- poteftas proxime ad mabis conuicijs. deorum immortali-um numen iccedit» Vt igitur Deo non eû maledicendumfitanoti font deformanda organa operum diuinorum.

Plenitudinem tuâ Plenitudo figni-... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ficatfruftus aridos,

Primogenitum filiorum tuoriimda-bis mihi. De bobus qiioq? amp;nbsp;ouibus tuis fimiliter facies. Septem diebiis fint cum matte fua, amp;nbsp;die oâauo offe-reseos mihi.

Sitis homines fancti coram me. Garnern laceratam à beRijs in agro non comedetis, fed canibus earn obijcietis.

Hoc caput continet leges partim foren-fes, partim ceremoniales. Sunt autem leges forenfes feu iudiciales in libris z^oyfipra-ttpta à Deo tradita de externis a^iontbut regentibus hanc ciuilem fcietatem indiui-ftone hareditatum, contraUibus, iudicijs amp;nbsp;pxnis- Leges ceremoniales ^^oyß funtprlt;e-cepta à Deo tradita de ritibus externü fa-cramentorum amp;nbsp;facrificiorum, amp;nbsp;priuato-rum ^uorundam exercitiorum in cibo amp;nbsp;ve-flitu, tjui infiituti fant, vt ejjint vincula con-ficiantia hunc ipßtmpopulu /n inpolitia ALo-faica, amp;nbsp;diftinguentia eum ab omnibus alijs , gentibus, amp;nbsp;ejfent nerui publica congregatie-nie ad con/eruandum minißerium docendi in-tegram.

tegram amp;nbsp;incorruptam da^rinam a Dca traditam , videlicet legem amp;promijjionem aJldeJlia-

No N aflentiaris Vult iudici iti rumori vano, ,Ï nee coniungas ma- féquatur tantu num tuam cum im- fufpkiones, aut in-pio , vt fis iniquus certas opiniones. telHs.

Non fequaris turbam in malo , nee dices fententiam de caufa confirmatatn errore multitudinisj vt recedas d iufticia .

VC receoas a lU licia. decipiamur iudióis inultitudinii, ficut multi in controuerfiis reli-gionis fequuntur opiniones vulgi, aut poten-tum , nee inquirunt certain veritatem.

Si occurreris boui inimici tui, aut a-fino eius erranti, reduces cum ad ilium. Si videris afinum hoftistui onere op-preiTum iaccre, caue ne déféras eum, fed potius tuam rem negliges.

Non peruertes indicium pauperis tui in caufa fua. Sis procul remotus à falfa caufa, nee innocentem amp;nbsp;iuftura occidas, quia non iuftum pronuncio impiura. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non

Peregrino non fis moleftus, quia noui-ftis animam pere-grini, cum pcrcgri-ni fueritis in terra Aegypti.

amp; congregabis fruges cius ♦ Septimo anno concedes ei quictem amp;nbsp;otium, vc comedant pauperes populitui, amp;nbsp;refi-duum comedant beftiæ agri. Idem facies de vinea amp;nbsp;oliucto tuo.

opera tua, amp;nbsp;fcpti- je Satbato. mo die quiefeesj vt quiete fruatur bos tuns amp;nbsp;afinus tnus » aliquid laxamenti habeat filius an* cillæ tuæ Sc peregrinus.

nominis deorum a-lienorû recordemi-ni, ncc vlla eorum nicntio in fermone vcftro fiet.

nes fermenti expertes fîcut prxeepi tibi tempore menfis Abib. Illo enim menfe egrefiiis es ex Aegypto. Non vc-nies in confpeftum meum vacuus. Et feftû mefsis prima- nbsp;nbsp;nbsp;j

Terquotannis apparebit omne ma- ' fculinum tuum in confpeftu Domini Dei. Non facrificabis vnà cum fer-mento fanguinem räcrißcij mei, nee manebit adeps folennitatis mex vfip ad matutinum tempus.

Primitias frugum terrx tuæafferes in domum Domini Dei tui, amp;nbsp;non coques hoedum in lade matris fux.

Ecce ego mitto angelum ante te, vt cufiodiat tc in via, amp;nbsp;introducat te in locum, quern prxparaui. Reuerearis faciemeiusamp; audiasvocem eius, nee irrites eum, quoniam non pareet ini-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quitati

E X o D r. 18 j quJtati veftræ, amp;nbsp;nomen ineumeftin illo. Si autem vocem eins audieris, amp;nbsp;feceris omnia quæ loquorjinimiciisero inimicorum tuorum amp;nbsp;aduerfarius ad-uerfarioriim tuorum.

Cum igitur angelus meus præcefle-rit te, amp;nbsp;duxerit te ad Amorræum, amp;nbsp;Hitthæum, amp;Pherifæumamp;Chananæ-

um, Hiuæumatcp Iebufæum, amp;nbsp;ego eos deleuero, non ado-rabis deos illorum, neqj coles eos , nee faóa illorum imita-beris, fedidola ipfo- idolorum.

dicet panem tuum amp;nbsp;aquas tuas, amp;nbsp;ego omnes morbos à te auertam. Non erit abortum edens aut fterilis in terra tua, amp;nbsp;numcrum dierum tuorum implebo.

Terrorem meum mittam ante te, amp;nbsp;omnium populorum ad quos tu vene-^ ris animos debilitabo, amp;nbsp;perficiam vt omnes hoftes tui terga tibi obuertant. Et mittam ante te crabrones,qui expel lantHiuæum, Chananæuraamp; Hitthæum coram facie tua.

vno anno, ne terra fiat deferta, amp;nbsp;be-ftiarum multitudo contra te aiigeatur. Paulatim eijciam ciim à facie tua donee crefeas amp;nbsp;terram pofsideas.

Et ponam terminum tuum à mari rubro vfcp ad mare Palxilinorum, amp;nbsp;a promiflæ. deferto vfq^ ad flu-uium. Tradam enim in manus veftras incolas terræ, amp;nbsp;expelles eos à facie tua. Non conftitues cum eis fœdus, nec cum dijs eorum- Non habitent in terra tua, ne forte ad peccandum teinuitent. Si enim coluerisdeos eorum, erittibi ea res tendicula.

T e ; P r r 5 locta huiw capitù doilrina de discrimine veteris nouitefin-mentt, ejult;t alibi copiafe traditur. Vetm Tefiamentum eilpromijjto politia cum obli-gatione ad fernandam legem per liJibfoyfen traditam, qua polttia conflit ut a eil, vt tn ea confiruaretur promijjio de tjldejfla , tf,i eJldeflias exhiberetur, propter quem amp;nbsp;firn-per ibi

E X o D I. 18$ per ibi al!ejult;t elector um Ecclefia fuit. Sed novum Teftamentum eUpromifflo bonorum lt;e-ternorum, remiffïonis peccatorum, Spirittn ftnEli, iuflicitt amp;nbsp;vult;e lt;iternlt;e, quit propttr C^effiumgratis txhibentur, non propter le-

Ad Mofen quocp dixit, Afcende adD o M ïNv M tu amp;nbsp;Aharon,Nadab amp;nbsp;Abihu , amp;nbsp;fe-ptuaginta feniores Ifraël, amp;nbsp;adorabitis procul. Solus autem Mofes propius accédât ad D o M 1 N V M, alij veto non accédant propuis , nee populus afeendat cû eo.

Affiimint Ebræi Moylîs inlbtutum, qui feptuagir.ta feniores legit,vt fcri-bitur in capite vn-dccimo Numerorü, manfilTe ad omnem

pofterimtem, idque deinde fui He collegium doftiffimorü nominum,quod no-minarût Sanhedrin, quod pro Grçca voce iTBwsJ'j«» vfurpa-runt.

Domini amp;nbsp;omniaiura, refponditep viiiuerfus populus vna voce, amp;nbsp;dixe-runt. Omnia verba quæ locutus eft D o MIN V s, faciemus. Et fcripfit Mofes omnia verba D o MI Ni, furgenfqî N 3 mane

CAPVT XXIII I, mane ædificauitaltare fub monte, amp;nbsp;duodecim ftatuas fecundumduodecim tribus Ifraël,mifittp iuuenes de fihjs If-raël, vt offer rent holocauftaamp; facrifi- nbsp;nbsp;'

cia pacifica Dom INO de bobus. Et j accepit Mofes dimidium fanguinis, amp;nbsp;nis fparfit fuper altare. Et accipiensli-brum fœderis legit audiente populo, qui dixerunt, Cundaquæ locurus eft D o MIN V s faciemus amp;nbsp;obediemus •

Tulit quoqß Mofes fanguinem, amp;nbsp;fparfit fuper populu di-cens. Hic eft fanguis fœdcris, quod pepi-git D OMiN vs vo-bifcuin fupcr cun-dis fermonibus his.

Vetus teftamcn-tum fanguine tau-rorum amp;nbsp;vitulorum fancitum eft. Noquot; uum eft obfignatuin fanguine filii Dei.

Afcenderunt ergo Mofes amp;nbsp;Aharon Nadab amp;nbsp;Abihu, amp;nbsp;feptuaginta fenio-res Ifraël. Et viderunc Deum Ifrael, erattp fub pedibus cius quafi opus lapi-dis Saphirini , amp;nbsp;quafi ipfum coelutn

Dominus non in-lerfeciteos.Etquä-quamviderunt Dc-urn;tamé vixerunt.

Etait

Et ait D o MIN V s ad Mofen, Afcen-deadme in montem, amp;nbsp;ibi maneto, amp;nbsp;dabo tibi tabulas lapideas amp;nbsp;legem atcp præceptagt; quæ fcripfi,vt doceas eos- Et furrexit Mofes amp;nbsp;lofua minifter eius, afcendenfq^ Mofes in montem Dei dixit ad fcniores, Expeftate nos hîc, donee rcuertamur ad vos. Ecce Aharon amp;nbsp;Hur funt vobifeum, Qui habuerit caufas, accedat ad eos.

Cum idtur afeendiflet Mofes in montem »pperuit nubes montem, amp;nbsp;habitauit gloria Domini fuper montem Sinai, amp;nbsp;operuit eum nubes fex diebus, vocauitcç Mofen die feptimo ex media nube. Et erat vifio gloriæ D o MINI quafi ignis confumens in vertices fflontis coram filijs Ifraël. Et ingreflus eft Mofes intra nubem , afcenditque in montem, amp;nbsp;fuit Mofes in monte qua-draginta dieb.amp; quadraginta nodibus.

/N HOC capite duo funt lociprlt;tcipuit ob/eruatione digni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eïl allcgoria,

_ i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 ^rclt;t

a, ca fœderù amp;propïtiatorij. T*rtmum him appeUatio arclt;e ftfderù fignificat ilium tantum ejji populum TJei , cum quo exprejji) ver-topaitum fecit. Treinde in arcam coUocata funt dua tabula decalegi, quoßgnificatum eil Scclefiam /^per oportere cufiodem ejji libro-rum prophettcorum apofl^olicorum, in qui-but Dtus fe patefecit. Tertio area tegebatur tabula aurea, qua voeabaturpropitiatoriutn-Jdac appellatione ßgnificatum eil Scclefiam tegiaduerfui tram Dei mediatore velut vm~ traculo. e^ddita eSl autem promijjîo depro-piciatorio, inde Deum locuturum efi'e tß ibi exauditurum. 7lt;[am Detu propter hune pro-piciatorem nos rectpit, exaudit ß fialuat. Supra banc tabulam flabant duo Cherubim alas tangentes eß fieß contuentes. fJi ßtptifi“ cant minißerium doiirina in vtroq^ tefiamen-to, r^/unt tunäa ala, ß fades fe mutuo con-tuentur, t,t confenfus doblrina fignifeetur. Tofiremo vebles ß baiuli ßgnificant mitti-flros deblores ßfiholaßieos.

LT E Zffc«/eildiblumbisrepetitum, Fac ficundum exemplar quod tibi in monte monflratum eil. Hoc dtblum monet leilorem de caufa finali omnium rituum Leuiticorumt qui nihil aliud fuerunt nißpiblura beneficioru Chriili, vt Coloffenfes 2. ß Sbraos !. dicitur-

LOcutufqj eft D o MIN V s ad Mo-fen dicens , Loquere ad filios Ifra-el, vt aliquid conférant ad oblationem, eamqj accipietis ab omnibus,qui liben-ter amp;nbsp;ex animo non

tem eft oblatio, quam accipietis ab eis, aurum amp;nbsp;argentum amp;nbsp;æs fericum da-

Uum,purpuram,coc-cinum, fericum album, amp;nbsp;pilos capra-rutn, pelles arietum rubore tinftas, amp;nbsp;pelles melium, amp;nbsp;ligna Sltttm, oleum pro lampade , aro-mata pro vnguento.

Hieronyraus in prologo Galeato : In templo Dei offert vnufquifque quod poteft. Alii aurum, alii argentum, oflfcrunt. No-biCcuro bene agitur, (i obtulerimus pelles amp;capiatum pilos.

T X X V.

bus erant infcripta tribuum nomina.

* Rationale tege-bat cor parte rationalem,in quo erant duodecim lapides.

orit duorum cubitorumamp;dimidij, la-titudo fefquicubitalis, amp;nbsp;altitiido feP quicubitalis ; operiefcg earn auro puro, intus amp;foris, amp;nbsp;facies fuper earn co-ronamauream per circuitum. Fundes quocç pro ea quatuor circulos aureos, amp;nbsp;pones in quatuor eius angulis, ita vt duocirculi fiat in vno eius latere, amp;nbsp;duo circuli in altero eius latere. Etfac vedes de lignis Sittim, amp;nbsp;tege eos auro J Si infere eos illis circulis, qui font in lateribus arcæ, vt his adminiculis area geftetur. Semper autem vcâes manebunt in circulis J nec vnquamindc eximentur. Et repones in area tedimo-

Propitiatoriura.

Area fuit inaura-ta. Propitiatoriuin fuit aurcum. Ita Ecclefia tegitur iu-fliciaChriili, amp;nbsp;tala titu-

Facies quoq^ pro-pi tiatorium ex auro puro, cuius longitudo fit duorum cubi-torumamp;dimidij,amp;

EXO DI. IPI latitudo fefquicubi- men in hac vita eft talis. Facies etiam jmbecilhs 8c quaft duos Chérubin ex jiüs miferii». folido auro in vtra-que parte propitiatorij, vtvnusfitin hac parte, alter in ilia, att^ita duo fint Cherubim in duabus partib. propitiatorij. Et Cherubim expandent alas de-fuper, vt alls fuis tegant propitiatoriu, amp;nbsp;facies eorum ita fefe mutuo contue-antuf, vtfimul in propitiatorium defi-xæfint. Pones autem propitiatorium fupcr arcam, amp;nbsp;in area repones tefti-monium quod tibi dabo.

Inde teftificabor Hæcptomiffioad-tibi , amp;nbsp;loquar te- dita propitiatorio cum, videlicet de illuftratun.Paral, propitiatorio inter duos Cherubim,quod arc« fœderis im-pofitum eft, omnia quae tibi præceptu-rus Cum ad filios Ifraël.

fam ex lignis Sittim, cuius longitudo erit duorum cubito-rum, amp;nbsp;latitudo vnius cubiti, atcç alti-tudo fefquicubitalis, amp;nbsp;operies earn auro purojfacieGqp ei coronamauream per circuitum, amp;nbsp;fimbriam latitudine A ?; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N $ •vnius

Ip i vniiis paimi minoris, amp;: coronam air-reani in ambitu illius fîmbriæ. Faciès porro in ea quatuor aureos circules ad quatuor angulos ,qui funt in quatuor pedib.eius. Sub fimbria erunt circu-lijvt vedes eis inferantur, quib. menfa geßernr. Et ventes fades ex liguisSit-tini, amp;nbsp;operies eos auro, vt his admini-culis menfa gefiari pofsit.

Patinas prætcrea, calices, cantharos amp;nbsp;phialas faciès exauropuro, vt fnt inftrumenta libationis. Et pones fu-per menfani panes facierum coram me femper.

Faciès Sc candela- candelabrum. brum ex auro puro amp;folido, in quo fint bafis, calamus, phialæ, nodi amp;nbsp;flores. Sex calami procèdent de lateribus eins, tres calami ex vno latere, amp;nbsp;tres ex altero latere. Tres phialæ formam amygdali haben-tes erunt in calamo vno , amp;nbsp;totideme-runt in altero , vna cum nodis amp;nbsp;flori-bus. Hi funt fex calami procedentes ex candelabro. Et in candelabro quatuor fient phialæ amygdali formam haben-res vnàcum nodis amp;nbsp;floribus fuis. Erit-que nodus fub duobuscalamis,quorum fex

fe x o D r. 19 Î ftx ex candelabro procedunt. NamSc calami amp;nbsp;nodi ex ipfo procèdent, omnia quidem ex puro amp;nbsp;folido auro.

Facies quocR lu-cernas feptem, quas in fublimi collocabis, vt è regionc lu-ceanr. Forcipes eins amp;nbsp;vafa in quibus fauillæ extinguuntur fiant ex auro puro. Ex talento auri puri facies illud cumvniuerfisvafisiftis. Et vide vt facias ad imaginem quam in monte vi-

, amp;nbsp;leges Ifraelitis dedit de ritihtts flt;i~ cramentorum 0quot; facrifidorum, ne rxcogita-rent nouos culttts : it a peregrinantibm illis ae in deferto vaganttbns tabernaculum extrui pracepit, e^uodfacile transferri pojjit, in ejuo preces 0“ facrifcia offerrent. Semper autent nd tabernaculum fuerunt clajjis facerdotum 0* leuitarum, non flum vtibi mailarent pe~ cudes, fed multo magis, vt legem populo eyar-f nr ent, rejfonderent ambigentibtts antmist

amp; duudtcarent dogmatitm controuerfiiu, vl flare teflatur caput 17. in Deuteronomie, t^uod tubet deferri controuerfias ad facerdotes Leuiticos, amp;nbsp;ad locum tabernaculi amp;nbsp;iudi-cari res non ex arbitrtjs potent um, fed ex lege diuina. Fuit igitur illud collegium fchola feu Academia optime confittut a, ^ua ^uidem Chrtfium annos circiter mille ^uin-gentos doHrina diuina tnterpres et cufiosfuit,

TAbernaculum vero facies ex decern cortinis , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

r tl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cortinæ hoc loco

ferico flauo, purpu- feu aulæis, feu tara amp;nbsp;coccino,in qui- pctihus. bus fint imagunculæ lîngulari arte fa-brefaüx. Longitudo cortinx vnius ßc viginti odo cubitorum , amp;t latitude quatuor cubitorum. Omnes cortins ßnt æquales, 8c quin^ fintconiunâæ vna cum aliagt; amp;nbsp;quinq? cortinæ ßmili nexu copulabiintur. Facies quotp an-fulas ex ferico flauo in ora cuiuft^ cor-einx, vbi debet ßeri connexio, vtbin« in cxtremitatibus iungantur. quaginta anüjlxßntin vnaguat^cor--I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tina,

tina, vtfingulxßnguliscolligari pof-finr. Facies etiam quinquaginta fibulas aureas, quib. inter fe conneftipof-fint cortinæ, vt fiat tabernaculuna.

Facies porro ex pilis caprarum tcgu-mentum, vt fit ftragulum tabernaculi conftans exvndecim cortinis. Longi-tudo cortinæ vnius erit triginta cubi-torum, amp;nbsp;latitudo quatuor cubitoruin, Omnes cortinæ erunt inter fe æquales. Quinq^ fibi coaptabis, amp;nbsp;fex hac ratio-neconiunges, vtfextam pofsis duplica-re in aditu tabernaculi. Et facies quin-quaginta anfulas in ora vniufcuiufcp cortinæ, vt extremitates copulari pof-fint. Et quinquaginta æneas fibulas facies, eafcp anfulis infères, vt ftragulum ex his componatur. Quod vero redun* dat in cortinis ftraguli, eius dimidium fines defiliere per tabernaculum v trinque vnius cubiti longitudine,vt redun-dans fit in lateribus tabernaculi, amp;

vtruntp latus tegat. lum facies tegumen-tum ex pellibus arie-tutn rubore tinélis, amp;nbsp;fupremum ex pellibus melium.

Supra hoc flragu-

Triaflragulafeu tegumenta tabernaculi aicebant pluui-amamp;ardorem.

culo de 1 ignis Sittim, quæ ereftæ ftent. Vnius tabulæ longitudo fit decemeu-bitorum, amp;nbsp;latitudo fit fefqulcubitalis«

Duas manus ha-bebit vnaquæcç tabula, vr altera alteri coaptari pofsit.Hoc modo fabricabis oui nés tabulas taber-naculi, quarum vi-

Manus metaphorice appellâtur duse partes prominentes a ferra reliftæ, qux bafibus infertæ ta-bul.imeteâam fuf-tinebanr.

gintieruntin parte auftrina, amp;nbsp;habe- ' bunt quadraginta argenteos pedes fibi 11 fubieéios, duos videlicet pedes fingulï tabulæ iuxta duas manus. Totidem ta

bulæ erunt in parte quæ Aquilonem rc- ; fpicic hâbenres quadraginta pedes argenteos , duos videlicet pedes fingulæ tabulæ. In parte veto fpeiSante ad oc- I cäCum facies fex tabulas, 8i duas tabulas in angulis tabernaculi, in quibiis duo latera iunguntur. Et altarutracx bis duabus tabulis infra quidem per bafin , fupra veto per circulum tabulæ laterali colIigataerit.Eruntigituroâo tabulæ vnàcum fedccim pedib. argen-teis, ks videlicet, vt fingulæ tabulæ bi-nos ha béant pedes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Faci-

cx lignis Sittim, quincp pro tabulis tabernaculi in late* re vno , amp;nbsp;quinq^ pro tabulis taberna-culi in latere altero , amp;nbsp;quinqj pro tabulis tabernaculi in angulo occitlenta-li. Etvedes per médias tabulas fie im-mittesj vt pertingant ab vno fine ad alium. Operies autem tabulas auro, amp;nbsp;circulos earum facies aureosj vteis in-ferantur vectes. Ipfos quoq? veéles dc-aiirabis. Eteriges tabernaculum ipfuni iuxtaordinem , quem vidiftiin monte.

Facies amp;nbsp;velum ex _ r . n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Velum,

fcricoflauo, purpura, coccino ferico albo retorto, in quibus fint Cherubim fingulari arte fabrefaéii, ponefep illud fuper quatuor columnas ligni Sittim, deaufatas ,quæ habeant nodos aureos , amp;nbsp;quatuor pedes argenteos , amp;nbsp;velum fibulis vincies.

amp; inter fanétum fan-étorum. Imponcs ctiam propiciatori-um arcæ fœderis collo cat æ in fanâo fan-

ftorum. Menfam veto extra velum col-locabis ) amp;nbsp;candelabrum è regione mcn-fæ, ita videlicet, vt menfa teneat latus Septentrionale amp;nbsp;candelabrum latus auftrinum.

XXVI.

ea , qus folis fum-mis facerdotibus a-fpicere licebat. Sed annis quatuorde-cim poß occupatam vrbem Hierofolymâ ad Pelufium oppidum Aegypti inter-fedus poenam Iwius prophanationis per-foluit.

Facies quoq^ operimentu pro oftio tabernaculi ex ferico flauo, purpura, coccino amp;nbsp;ferico albo retorto conte-xtum. Facies præterea illi operimenro quincg columnas de lignis Sittim, Si o-peries eas auro, amp;nbsp;capita earum crunt aurea, fundefq^ pro eis quinque bafes æneas.

S1NavLlt;gt;n(,i conßUoT)etuinpopuh Jßael tantum vnum tjfe tabernaculum {eu temphtm voluit, ad t^uodßerent légitima fa^ crificta, oblationes amp;nbsp;mablattones , amp;nbsp;ad ^uod fimper praflo trat fummut faeerdm cum uUejuo collegto. Hac ordinattoproderat adrttitttndam concordiam doblrina, opiniff-num 0quot; ;

num amp;nbsp;cultuum, lt;jHta diuerfk templa amp;nbsp;di--uerfipontifices cititu peperijjènt dtuerfis cultus amp;nbsp;diuerfu opiniones ,ficut pofiea acciditt quando Ieroboam'amp; alij humana audacia condiderunt nouum templum. Hint difior-diu magni errores ortt [unt.

FAcies amp;nbsp;altarc delignis Sittitn, quod habebit quinque cubitos in lon-gitudine amp;nbsp;totidem in Utitudine, vt fit quadratum, 8c tres cubitos altu. * Cornua facies in quatuor anguliseius,amp;ip-futn ære operies. Facies amp;ollas capaces cineris,palas,pelues, fufcinulas, igniu re-ceptacula, amp;nbsp;omnia vafa eius ex ære. Facies quoqj craticu-lam reti fimilem ex are,amp; quatuor æne-

Allegoriatn hu-ius lociexplicat E-piAola ad Ebræoa cap. IJ. Habemuï altaie, Sic. Conditor xternu» veraefltibivocero-gandus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Qui luit officio criminanoftra fuo. Huic appone ma-nus , huic toto in-cumbito corde.

aoô c À P V T kxvtr. os circules in quatuor finibus eins. Sic autcm facies craticulatn, vtimam partem altaris cingens pertingat vfcç ad medium altare. Facies prærerea vedes pro altariexlignis Sitttmæreopertos, quos circulis inférés in vtroqj latere altaris, vt his adminiculis gcilari pof-fit. Sic autcm ex tabulis cauum facies, vt tibi in monte monftratum eft.

Facies porroatri- Atrium taberna-um tabernaculi. Ici- cuß. licet velamen ex fç-rico albo retorto , cuius longitut’oin latere auftrino erit centum cubitoriim, amp;nbsp;viginti columnas cum totidem bafi-biisæneis, amp;nbsp;æneacapitella cum circulis argenteis. Sic in latere Septentrio-nali fit velamen longitudine centum cubicorum,amp; viginti columnar cum totidem bafibus æneis , amp;nbsp;ænca capitells cum circulis argenteis. In latere vero quod ad Occafum refpicit latitude a-trij habebit velamen longitudine quin-quaginta cubitorum, amp;nbsp;deeem columnas cum deeem bafibus. Denicp verfus Orientem latitude habebit quinqua-ginta cubitos. Ha- Quomodohiclo* bebit ergo velamen eu* intelligédus tic, in vno

In vno latere quin-decim cubitos , amp;nbsp;tres columnas cum tribus bafibus , amp;: in cim cubit os amp;nbsp;tres columnas cum tribus bafibus.

In porta veroatrij Porta atrii. fitoperimentum vi-ginti cubitorum , contextum exferico flauoj purpura» coccino, amp;nbsp;ferico albo retortoColumnas habebit quatuor cum totidem bafibus. Omnes columns in anibitu atrij argenteos habebunt cir-CUÎOS, amp;nbsp;capirella argentea, 8i bafes asneas . Et longitudo atrij continebic centum cubitos, amp;nbsp;latitudo quinqua-ginta, altitudo quinq^ ex ferico albo rcrorto , amp;nbsp;bafes eruntæneæ. Omnia vafa tabernaculi, ad omnes vfus defti-nata, amp;nbsp;omnes eius claui, amp;nbsp;omnes cla-uiin atrio fintænei.

rant tibi oleum de oliua purum amp;nbsp;con-tufum pro luminari, quod femper in fublimi lucerna ardeat, intabernacu-lo teftimonij extra Libentergens lu-

daicavfaeft appel-latione teftimonii. Quare fiepe generaliter pro doâriiia feu pro verbo Dei certis teftimoniis tradito vfurpatur, vt Pfal.iÿ. amp;l’fal.

gt;1?.

velum quod eft iuxta teftimonium. Et parabunt earn C lucer-nam ) Aharon amp;nbsp;R-lij eius mane amp;nbsp;ve-fpericoram Domino. Hie ritus erit perpetuus ad omnê

Si err fy4haron ficerdas typtctu : ita Chrt^m vereelt Jummw facer dos, cai htc definitio conuenst. Sacerdos eil perfiM, promifftonem diuinam habet, vt certo fiat Here pojfit fe exandiri ,vocata mandait» diaino, vt doceat Suangelium, amp;nbsp;or et acfr‘ cripcet pro alijs. Hacproprijfpme amp;nbsp;prtmu^ competent pdo Det, ^ai promifponem habet, ^aa certo fiitfi exstttdiri, tfihicpltusprotaUt arcanam deer et um de reconciltatione ex finit at erntpair is, amp;fimper or atpro nobis, deniy^ facrificiumpro nobis obtuUt, fit am mortem, amp;nbsp;tjuidem id facrificium nobis appltcauit’ /ta caterifacerdotes doitrinam à Chrifto era-ditam

F X O D ï. 2 0'5 ditam populoßne coyruptelis proponant, amp;nbsp;pro Stcleßa or ent, (ßtant^uam vi£lima per-fer ant ociia, exilia amp;nbsp;fuppUcia propter ve~ ram do^tnantj,

ACcerfeS etiam Ebræos !. Nemo Aharon fratre J*™« . led qui vocatur a tuum amp;. filios eius ex £)eo tanquam Aha-filijs Ifraël , vt fint ron.

facerdotes mei, videlicet Aharon amp;nbsp;fi-lios eius gt;nbsp;Nadab, Abihu, Eleazar Sc Ithamar, faciefcp ye-

Hcsfanftas Aharon cat ipfum Deum.ss fratri tlio» quæfint res quibusfeDeus pulchræ Sc magni- Cómunicat, velde-t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° dicatas vfibus Dei,

vt homo conuerfus adDeum vere teraplum Dei fanduni dicitur, quia Deus in eo habitat. Templum faxeum amp;nbsp;vafa dicuntur fanfta , quia funt dedicata vfibut

Et loqueris cum omnibus qui fapi-entia excellunt,quos Dan .2. Deus dat ego impleui fpiritu fapientiam fapien' fapîentiæ, vt faciant tibus.

vcftes Aharon ad fanâificationcm , vt fit facerdos meus. Hæ funt autem ve-fies, quas facient, Rationale, Ephod,

ÄO4 CAPVT XXVIII. talaris, tunica ftrióla, pileus, amp;balrhe-us. Has fanftas veites facientfratri tiio Aharon amp;nbsp;filijs eius, vt fint mei fijcer-dotes, amp;nbsp;accipient aurum, fericum fla-uum, purpuram. coccinum, amp;nbsp;fericum album.

Ephod facientex Ephod. / auro, ferico flauo, purpura, coccino» ' amp;nbsp;ferico alboretorco, fingulari arte, vt in vtroqj humero fit connexio, amp;nbsp;duæ cxtremitates inter fe deuinétæ fint. Et cinftus ipfius fupremus eadem arte fabrcfaftus erit ex auro, ferico flauo, purpura, coccino, amp;nbsp;ferico albo retor-to. Sûmes autemduos lapides Onychi-nos, amp;nbsp;fculpes in eis nomina filiorum Ifraël, fex nomina in vno, amp;nbsp;fcx reliqua in altcro lapide iuxta ordinem natiui-tatiscorum- Artegemmarij amp;nbsp;fculpto-ris figillorum fculpes duos illos lapides, amp;nbsp;curabis ,vt auro includantur, ponefip cos in vtrocp latere Ephod, vt fint lapides conferuante« memoriam filiorum Ifraël,amp; portabit Aharon nomina eorum coram

D o M I N o in vtroœ , Vefles facerdot»-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;les erant pamm or-

EXO cies quoq^ bullas au-reas, amp;nbsp;duas catenu-ks ex auro puro, cjuæ habcant. duas txtremitaces, amp;nbsp;tarnen partes eariiin inter fe implicatæ fint. Has catenulas cu bullis conneótes.

Facies quotp ra- Rationale, tionaleofficijeadern arte, qua Ephod, ex auro, ferico flauo, purpura, coccino, amp;nbsp;ferico albo retor-to. Qj.iadratuin erit amp;nbsp;duplicatumlon-gitudine amp;nbsp;latitudine palini maioris, ponefqp in eo quatuor ordines iapidû-In primo ordine fint, Sardius, Topa-tius amp;nbsp;Smaragdus. In altcro Carbun-culus, Sapphirus amp;nbsp;Adamas. In tertio Lyncurius, Achates amp;nbsp;Amethyftus. In quartoChryfolythus, Onyx amp;nbsp;lafpis. Auro autem inclufi erunt in fingulis ordinibus , amp;nbsp;difpofiti iuxta nomina duodccim filiorum Ifrael, amp;nbsp;artegem-mariorum fculpti, vnufquifq^ fuo nomine iuxta duodecim tribus.

Facies quoq? pro rationali catenas ex auro puro, qua habcant duas extre-mitates, amp;nbsp;tarnen partes earum inter fe implicate fint, amp;nbsp;duos annulosau-

20 6 CAPVT XXVII I. rcos in rationali, quos connectes cum duobus angulis rationalis gt;nbsp;amp;nbsp;duas catenas aurcas illis annulis inferes in duobus angulis rationalis. Sed cxtre-mitates diiariim catenarum duabus bullis inferes, eafq) annedcs humeris Ephod vt fc inutiio contueantur.

Facies ctiam alios duos annulos au-rcos, eofdemc^ reliquis duobus angulis rationalis affiges loco conueniente, vt ad Ephod conuerfi fint. Facies prsc-terea alios duos annulos aureos, quos angulis infimis Ephod è regione col-locatos affiges , vbi Ephod connedi-tur, fic tarnen vt emineant fupra inge-niofumopus Ephod. Et rationale viia cum annulis fuis fic alligabitur perfu-niculam flauum ad annulos Ephod, vt ingeniofifsimo operi Ephod firmiffimc adhærcat, nec vnquam rationale ab Ephod diuelli pofsit.

Et portabit Aharon nomina filio-rum Ifraël in rationali officij fuper pc-lt;Sus fuum, quoties in fanftum ingredi-tur J perpetuæ recordationis caufa coy ram Domino. Et pones in rationali officij Vrimamp; Thu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fignificat

Ipeftum Domini, opimonibui amp;nbsp;gedabit officium carnalibus. filiorumifraëlinpe- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

totam ex ferico flauo, in cuius fuprcma parte in medio fit foramen,quod vndi-queambiat fimbria bene compafta ne rumpatur. Et in fimbria inferiore facies mala punica ex ferico flauo, purpura, coccino,per totumambitum,amp; inter hæc aurea tintinabula per totu am-bitum,ita videlicet vt rationem vicifsi-tudinis efficiant fingula tintinabula cum fingulis malis punicis per totum ambitum in fimbria talaris. Hac talari erit indutus Aharon quoties officio fungctur, vt audiatur fonitus cius quo-tics ingreditur in fanftum coram D o-MiNo amp;nbsp;rurfus egrcditur,ne moriatur.

I ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O 5 fronte

fronte Aharon, vt portet Aharon ini-quitateni fandtficatorum, quæ fan ft i-ficant filij Ifraël cundis oblationibus fuis fandis,amp; manebic femper in fronte eius ad reconciliandos eos cum D o-

Facies præterea Tunica flrida. tunicam ftridam ex fcrico albo, amp;nbsp;pi' leiim ex fcrico albo, amp;nbsp;baltheumopere acupidoris.

Facies deniq^ filijs Aharon tunicas, bairheos amp;nbsp;mitras, qux fint pulchræ amp;nbsp;magnifie«, amp;nbsp;his indues fratrem tuum Aharon amp;nbsp;filios eius, Et vnges eos, amp;nbsp;manuseorum impie- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,

bis, amp;nbsp;ra„a,Äcabis cos, vt fint met fa- ferre omnia qu« cerdotes. Facies pertinent ad mini-quo(^ eis linea fub- conferuatio-ligacuJa,vt partes te-gendas vcicnt à lutnbis vfcß ad femora. His erunt induci Aharon amp;nbsp;ßlijeius, quories ingrediuntur in tabernaculuni teftimonij, aut propius ad aJtare acce-dunf, vt feruiantin fanéiiiario, nepor* tantes iniquitatem Cuä moriantiir. Hie ritus erit perpetuus ipii amp;nbsp;poûeris eins.

In h^c captte dnlt;t fuut dulciffimt tmagi-ftts^vna de ojjtctoJactrdotum, altertt de Chri~ flo de Scelefia. 'Voluit etitm Dem hos ritnt Jacrificiorufn commonefalliones ejje de rehm Ktaiorihus. ‘Ptihts amp;nbsp;harmes facerdotth- at-tribnit, non folnm tjuia ea membra, cum pim tarnii habeant, amp;nbsp;magü tborofaßnt,p,luf tibi fuppeditant, fed et tam ^uia pellm jignificat ftpientiam,harmi baiulos. .y^ntecellere autem Jacerdotes eruditione amp;nbsp;Japtentia oportet, CÙquot; ingens ontu gubernationis pratipue fufiinere. -Altera imago Chrifium amp;nbsp;Eccleßam pingit, Sunt entm tres partes tjuotidiani facrißcij, crematio agni, libatto, amp;nbsp;oblatioßmila. Cre-matioagntßgntßcat mortem Chrtfli. Libatio figmficat vbf^in toto mundo credent es tldm

I ^gni fangutne aßergi per Suangelij pradica-tionem, hoe e^i',fan£ltßcari ,ficut ^etrm lo-lt;]uitur, In fanilifcationemßiritu», in ohedi-tnttam,amp; aßerßonemfanguinir lefu Chrifli. Oblatioßmilaßgnißcatßdem, inuocationem amp;grattarumailionem in cordtbm.

ôificaueris eos tnih in facerdotes. Tolle iuuencum vnum filium bonis, amp;nbsp;arietes duos immaculatos. Panes quoeç infer-mentatos, 8i placentas fcrmenti expertes oleo mixtas,amp; lagana infermentata vnfta oleo, ex farina triticea cunâa facies. Ponefq^ hjEc in calathum vnum, amp;nbsp;afferes ea in calatho vna cum vitulo amp;nbsp;duobus arietibus. Et Aharon atep filios eins adduces ad oftiutabernaculi tefti-monij, amp;nbsp;lauabis eos aqua. Tollefcç velles amp;nbsp;Aharon indues tunica ftriâa, amp;nbsp;i talari, amp;nbsp;Ephod, amp;nbsp;rational! Ephod, cinges ipfum ingeniofo opere quod eft in Ephod. Impones etiam pileu capiti eius, Ôi fanólam coronam pileo- Tolles deniq^ oleum vnftionis quod fundes fuper caput eius, amp;nbsp;vnges eum. Filios ' quoq^ eius adduces, amp;nbsp;indues eos ftri-ftis tunicis. Deinde cinges Aharon amp;nbsp;I filios eius baltheo gt;nbsp;impones eis mi-tras, vt habeant facerdotium rku per- , petuo. Implebis etiam manus Aharon amp;nbsp;filiorum eius, adducefq? iuuencum ad oftium rabernaculi teftimonij, amp;nbsp;imponent Aharon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

atep fill; eius manus /jgnificauit Chrißü-fuas capiti iuuenci, Deusætcmuspatet maóta- ,

K X maöabifque iuiicn-cum illfi cor am D o-Mino, iuxta oftiiun tabernaculi tettimo-nij. Et partem fan-guiiiis iuuenci po* nes fuper cornua al-taris digito tuo, amp;nbsp;reliquum fanguinem

O D r. ait impofuit ei manus, id eft J delegit eum, benedixit ei, vnxit eum , amp;nbsp;fubiecit fi-bi,ac preffitingenti onere ac fecit viéli-mam pro nobis . Hune prîEcipue fîg-nificat hic ritus im-pofttionis manuum.

fondes iuxta b afin altaris. Accipies quoœ vniucrfum adipem, qui operit inteftina, amp;nbsp;reticulum epatis, amp;nbsp;duos renes amp;nbsp;adipem eorum,amp; cremabis fuper altare. Carnem vero iuuenci amp;

extra caftra, quia eft fertur fanguis pro facrificium pro pec- pe^cato in fanfta

öificaret per fuum fanguinem populum, extra portam paflus eft. Exeamus igitur ad eum extra cjftraprobrum eius portantes. Non enim ha-bemus hic manentem ciuitatem, fed futuratn inquirimus .

Accipies etiam arietem vnum, culus capiti Aharon amp;nbsp;filij eius manusfuas imponent, cumeç madaueris arietem, tolles fanguinem eius, amp;nbsp;fparges fuper

altarcper circuitû- Ipfum autemaric-tem fccabis in frufta, lotacp inteftina etus ac pedes pones fuper fruftaScca-puteius. Deinde incendes totumarie-tem fuper altare gt;nbsp;vt fit Domino ho-locanftum , odor fuauitatis amp;c ignis Domini.

Tolles ctiam arietem altcrum, cuius capiti Aharon atqj filij eius manus fuas imponenr, cumcp inaftaueris arietem, fumes defanguine eius ponefcp fuper chartilaginem dextram aurium Aha- i ronis amp;nbsp;filiorum eius,amp; fuper polliceffl manus ipfornm dextruin, amp;nbsp;fuper pol-licempedis eorum dextruin, amp;nbsp;fpar-ges fanguinem fuper altare per circûi-tum , cumcp tuleris de fanguine qui ett fuper altare amp;nbsp;de oleo vnéiionis, ' fparges fuper Aharon atqj fuper veftes eius,amp; fuper filios eius atqp fuper veiles filiorum eius , 8f fanftificabitur ipfeamp; vcftimenta eius atcg filij eius amp;nbsp;vefti-menta filiorum eius.

Toiles quoque de Cauda Deo cr^ ; arieteadipemamp;cau- raabatur.vtfîgmfi- . J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. caretur ad nunc h-

dam , amp;nbsp;adipem qui nemomnesaftioncs | operit inteftina, amp;nbsp;referenda? efft, Vt , reticulum epatis , amp;nbsp;ceJebraretur.

X o D t. 113 duos renes vnà cum adipc eofiim, Sc harmum dextrumf cft enim aries ini-pletionum ) amp;nbsp;vnam cruftulam panis, amp;vnam placentam oleo mixtam amp;nbsp;la-ganuin vnumex cophyno azymorum, quieft coram Domino, ponefqj omnia fuper manus Aharon amp;nbsp;fuper manus filiorum eius, amp;nbsp;venti-labis ea coram Domino. Poftea accipies ca dc manu illorum, amp;nbsp;inflammabis fuper al-tarein holocauftum, in odoremfuaui-tatis. Eft enim ignis Domini.

Tolles etiam pcâus de ariete imple-tionum Aharon, idtp ventilabis coram Domin o,erirq? pars tua. Sanétificabis itacp peâus ventilationis , amp;nbsp;harmû Ic-iiâtionis, quorum illud ventilatum ed», hic in altum lcuacus,de ariete impletio-num Aharon amp;nbsp;filiorum eius. Eterit Aharon ac filiorum eius ritu perpetuo i filijs Ifraël, quia eft oblatio leuatio-nis, amp;nbsp;oblationcs leuationis erunt D o-mini à filijs Ifraëldepacificis eorum amp;oblationibus leuationis.

Porto veftes fanétæ.quas habet Aharon, erunt filiorum eius poft ipfum, vt ineis vngantur , amp;nbsp;impleant manus fu-as in eis. Septem diebus induet eas facer-

314 C A P V T XXIX. facerdos , fucceflbr dus, qui de filijs eius eftjvt ingrediatur in tabernacu-lum teltimonij, amp;nbsp;miniflret in fanâo.

Toiles autem arictem impletionum he coques carnem eius in loco fanéio, Aharon atq^ fîlij eius comedent car-neni arietis, amp;nbsp;panes qui funt in cophi-no iuxta tabernaculum teftimonij,qui3 propitiatio per ea fada eft, ad implen-das manus eorum, vt confecrarentur.

Alienus aiitein non vefcctur, quia fan-éta funt. Ac fi quid reliquum fuerit de carne impletionum aut de panibus vfcp ad matutinum tempus , combures illud refiduum igné, amp;nbsp;no comedetur,quia fan-ftum eft.

Chryfofi. Homi-lia 18. pofterioris ad Corinthios : Non Ccutin veteri Jege partem quidem facerdos comedebat, partem autem po-pulus J amp;nbsp;non lice-bat populo partici-pem efle eoru, quorum particeps erat facerdos, Sed nunc non fie J verum oin-

Sic igitur faciès nibus vnum corpus Aharon amp;nbsp;filijseius C™.“'’““' omnia quse manda-ui tibi. Septem diebus impicbis manus illorum» amp;nbsp;quotidic maêtabis iuuen-cum, vt fit hoftia pro peccato adpla-candum. Et altare mundabis, quando ipfiim

ipfum cxpiabiSjidq^ vnges vt confecre-tur. Septem diebus expiabis ipfum Sc fanöificabis vc fitaltarefacratifsimiu

Omnis quitetigerit altare fanétus fit-Hocelfcautéquod J j-actificium. racies luper altare.

rum vefperi. Deci-mam partem triti-ccæ farinæ mixtam oleo contufo, quod babeat quarta partem Hin, amp;nbsp;vinum ad libandum eadcm menfura cum agno vno. Alterumvero gios.

Dfcimam , feil. Ephi. Eli autem E-phi medimnus Atticus feu tria fata.

Hincótinet duo-deciin Log , ideft , 12. lèxtarios Atti-cos, feu duos con-

nitatis amp;nbsp;ignis Domino. Hoe erit bolocauftum perpetuum in generatio-nibus veftrisante ianuamtabernacnli

teftimonij coram Domino, vbi tefti-ficabor vobis amp;nbsp;tecum loquar. Ibi re-ftificabor filijs Ifraël Sc fanóificabor in gloria mea. Et fanftificabo tabernacu-him tefliinonij vnà cum altari, Sc Aha-P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ronattji

Deus Ecfleuam lïc dircernic äbjliis creaturisjVt proprie facial earn (ibi tem-plum amp;nbsp;domiciJiû, Sc habitet in iingu-lis faiidis.

roll atlt;Jp filios eias CnnéUHcabo, vc ünt mei fäcerdotes. Et habitabo inter ßlios Ifraël,amp; ero iJIoruin Deus, vt iciant me efle D o MIN V M De-nm ipforum, qui e-duxi eos ex Ae^y-

fv HOC capitepottffimnm ol'ßrueW lex, ejueeiubet vt fingnlipuberes Jfraelitat^-hernacnlo efitotanntt foluant ditnidinm Stch, id e^l, dtdrachmum. Eil emm Sicltu, autore Eofepho .pondtts ejnat»or draihmarum ^tti- i CArum. Ergo dmidium ßcli ernt didrach- ; r»um. Hmc penßonem, cpiam lex tcmflo at- ; tribuit, “Epmani ademt am templo ,ßii ma-giflratibnifolttiiujjirunt. rtJldonet autem hac ' lex Eteum veile communi lollatione iutiari Ecclefiae vt Eaangelij mini fierium conferue- J tur. Sape autem accidit vt Eccleßa oppri-mantur ßruitttte , amp;nbsp;cnpianttir fiipendia

E X o D T. 217 lt;ioRo)'iitnamp; difienttbui, propter pecc(ttaeo~ rum, qui do^trinum negligunt.

FAcies quoque al- Altäre fuffimen-tare ad incenden “• dos odorescx lignis Sittimlongitudi-ne amp;nbsp;latitudine vnius cubiti, vt iitqiia-dratum,amp; altitudinem habeat diiorum cubitoruni vnà cum cornibus. Operies autem ipfum aiiro puro gt;nbsp;Ui tedium ipfi-us ac parietes per ambitum , eiufdemtp cornua, amp;: facies ei coronamauream per circuitum, amp;nbsp;duos circules aiircos fub corona in vtroq? latere, vt eis infe-rantur veâes, quibus geftetur. Facies etiam veties ex lignis Sittim, eofdemcp operies auro. Et collocabis illud ante velum, quod prætenfum eft arcæ fœde-risamp; propitiatorio, quod teftimonio itnpoftcumeft, vnde tibi teftificabor. Et incendet fuper PfaimoMt.Diri-ipPum Aharon pre- gatur oratio mea ciofos odores fingu- incenfum in lisdieb.™ane,quan.

ram Domino in generationibus vc-ftris. Non facietis in eo fufFitum alie-num , nee holocauftum, aut oblatio-nem, ncclibationem in eolibabitis. Ec

femel quotannis pro pitiationé faciet A-haronfuper cornua eius de fanguine hollis pro peccato ad placandum. Talis propitiatio femel fiat quotannis in ge-nerationib. veftris.

SacriGcia propi-ciatoria in lege fic vocabanturjquia ty pierant illiusvidi-mæ, qua” Deo fatis-faâura erat pro genere humano , amp;nbsp;placatura iram Dei adueiTus peccata ge neris hutnani.

Et locutus eft Domin V sad Mofen dicens. Si numeraueris capita filiorum Ifraël , dabit vnufquifque Domino propitiationem anims fuae, ne plaga eis accidat cum numeraueris eos. Dabit autem vnufquifip qui eft in numero di-midium ficli, iuxta

leuatio Domini. Omnisqui eft in numero a viginti annis amp;nbsp;fupra, dabit leua-tionem Domino.

didrachmurUjid eflgt; quarta fere pars auquot; rei Rhenani.

* Gera valet fere tribus numulis My-forum.

Diues non plus dabit, 'amp; pauper nihil imminuetde dimidio ficli, quod datur Domino tanquam leuatio, vt fit pro-pitius animabus veftris. Accipies au-tem hanc pecuniam propiciationum à filijslfraëlamp; conférés earn ad cultum tabernaculi teftimonij,vt fit monimen-tum eorum coram Domino, quod vc-lit propitius efle animabus veftris.

Ét loCUtUS eft D o Labrum æneum. MIN V s ad Mofen, dicens, Facies amp;nbsp;labrum æneum cum bafi ænea ad lauandum, idq^ pones inter tabernaculum teftimonij amp;nbsp;altare, amp;nbsp;infundes in ipfum aquam, vt inde Aharon amp;nbsp;filij eius lauent manus fuas amp;nbsp;pedes fuos , quoties ingrediuntur in tabernaculum teftimonij, aut acceffuri hint ad altare, vt feruiant adolendo ignem Domini, ne moriantur. Hie ritus erit perpetuus ipfi amp;nbsp;femini eius in generationibus fuis.

romata pciofa, niyr- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘'i

rhæ purifsimæ quingentos ( ficlos } diinidium cinnamomi aromadci videlicet ducentos quinquaginra, amp;nbsp;calami aromatici ducentos quinquaginu, cafiæ quingentos iuxta iîcJum fanctiia-rij, Sc Hin olei oliuarnm. Et faciès inde vnguentuinfandum artiücio, qtiod exercent pharmacopa?i.

Hoc vnguento vnges tabern-aculuin teftimonij Sc arcam fœderis. Menfam quoqj amp;nbsp;omnia vafa eins, candelabrum amp;nbsp;vafa eiûs, ôc altare incen/î. Præterea altare holocaufti , vnà cuin omnibus vafis eius j labrum vnà cum bafi eius. Et fie fanâifîcabis ca, vt fint facratifsi-ma , omnis qui ea tetigeritfit fanâus. Vnges etiani Aharon amp;nbsp;filios eius, amp;nbsp;fanâificabis eos,vt fint mei facerdores. Et ad filios Ifraèl loqueris dicens : Hoc oleum erit mihi vnguentiim fanttum in pofteritate veltra • Super carnem hominis non effundetur, neep huiefimile facies, quia eft fandum. Ideo erit vo-bis fanâum. Quifquis fimile fecerit, aut altcri ex eo dederic, exterminabi-tur de populo fuo.

bi aromata gt;nbsp;Balfamum, Staden , Galbanum amp;nbsp;thus purum, eodem pondéré amp;menfura,amp;inde Aequalitas A-facies incenfum ar- rithmetica. tificio quod phar-macopæi exercent, permixtum, vtfit purum amp;nbsp;fandum, amp;nbsp;rédigés ipfum in puluercm , Sgt;i. pones coram tcftimonio in tabernaculo teftimonij, vbi teftifica-bortibi, fandum fandorum erit vo-bis. Huie incenfo fimile nullum facietis vobis,federittibifandum Domini.

' Quifquis fimile fecerit, vt inde fuffitu excitet, exterminabitur de populo fuo.

riuw. T^mSabbatum cumfît dies confii-tut a ad htc officia, vt publice proponatur vox dolirtna, cr publicis ceremenijs commeneffquot; ant homines , cff populus conueniat ad dif-cendum , (ff ad communem snuocationem, pracipua ceremonia est, neruus totiiu mi-ttiflerij. Ideo (omprehendi hoc mandate de

1 «yabhato tot um minifferium Seele ff affiamus, ^uod ell fœdus perpetuum inter Jdeum amp;nbsp;Scclefiam-,.

Mofen dicens , Ecce nominatim voca-ui Bczaleël fïlium Vri, filij Hur de tribu Iiida,amp; impleui eum fpiritu Dei, fapientia amp;nbsp;intelligcnria amp;nbsp;cognitione amp;omnî artificio, vt pofsit ingeniofe formate aurum , argentum amp;nbsp;æs, amp;nbsp;gemmas vera rationeexcuJpereamp; in-ichidere, amp;nbsp;fingulari induftria traâare ligna ad fabricationem omnium ope-rum. Et ecce ego adiunxi ci Ahaliab filium Ahifamach de tribu Dan. Et dedi omnibus inge-nio pracftantlbus fa- fapientiam amp;nbsp;foi-pientiam,vtfaciant titudinem.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;otnnia

I X o D I. 225 omniaquæ præcepi tibi, videlicet ta-bernaculÛ teftimo- congeries vafo-’ arcam rœderis, mra ubernaculi. propitiatorifi quod ei impofitum eft, amp;. cunda vafa taber-naculi. Mcnfam quoque amp;nbsp;vafa eius, candelabrum purum cum omnibus va-fis eius, amp;altareincenfi, præterea alta-re holocaufti amp;nbsp;omnia vafa eius amp;nbsp;labruth cum baft fua, veftimenta minifte-rij amp;nbsp;veftimenta fanda facerdotis A-baron, veftimenta filiorum eius dc-ftinata facerdotio. Poftremo oleum vn-dionis amp;nbsp;incenfum aromaticum facru. Omnia quæ mandauitibi facient. EtlocutuseftDo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j j,

minvs ad Mo fen dicens, Et tu loquerc ad filios Ifraël di-cens, Obferuate fabbatum meum, quia eft iignum inter meamp; vosingencra-tionibus veftris, vt feiatis meefle D o-minvM fandificantem VOS. Cufto-dietis igitur Sabbatum,cum vobis fan-dtimfit. Violans ipfum morte morie-tur. Quienimfece-ric in eo opus , illius ,, Opus,feil.impe-anima exterminabi- minifterium. tur de populo fuo • Sex diebus fufei-

pietur labor , At leptimo die eft Sab-batuin, fanéta quies Domini. Oinnis qui feccrit opirs die Sabbati, morte morietur. Cuftodiantigitur filij Ifrael Sabbatum, vt eriam pofteri eoriim ob-feruent Sabbatum fœdere perperuo. Eft enim fignum perpetuum inter me amp;nbsp;inter filios Ifrael, quoniam fexdiebus fecit D o MIN V s cœlum amp;nbsp;terram, amp;nbsp;die feptimo quieuit ôi quafi recrea-rus eft.

DcditaiiremDo-MIN y s Moyfïjpoft-quaiTi cefTaiiit loqni cum eo in monte Sinai, diias tabulas te-ïHinonij, tabulas lapideas fcriptas di-gito Dei.

Dus funt tabuls Moyfi, tjuiï duplex ell vita, Sjùritualis amp;nbsp;politica. Opus eft igitur vtioque genere opeiutn,cul-tibus qui immedia' te agunt cum Deo, amp;nbsp;puliticis officiis.

/jy omnibus hominibsss ine^ hoc mä‘ lum, (juod vagantur, nec volunt ad Deumfsc aUigart,ßcut spfefe patefecit ,fed volant iiht‘ ptgerede Deo tjaidbbet, amp;nbsp;ladere opinio-nibas. liter ladant Epicures, aliter St old, alder

SXOÖI. 22J fitter idolorum inuentores, aluer htretici-malum hoc profundim e^l maim ^uam vt expUcari poffit. Hoc arcanum ma-lnmptngit GT accu/at A/ojfis in cap. 32.EX0-di, cum populfu excujjo Deo finxijjet vitulum. 'l^am c^^tunc vagabunda mentes finxerunt fibt Deum, reiiblo cultu amp;nbsp;verbo dtuinitut tradtto. Sic enim imjuit textus, 'Uidit Adofes tjucdpopulus über at Ui ejjit, /juia Aharon li-berauerat eos ßflens tos ad ignomtniam, id ‘ii, Vtdtt e^idoßs iam vagaripopulum fine ^to,ficut vaga '’anturgentes. Ludunt The^ banifingentes ‘Bacchum , ludunt t.Atticifin-gtntes Cererem , ludunt Lampfacentpngen-les Triapum . Hanc libertatcm vel potius l'tentiam alt text us ignominiam efi'e, rjuta e^ ^ontumeUa aduerfua Deum, c$* fumma mi~ firt a generis humant, “^ihil enim trifittu eil ^uam hominem viuere fine Deo, fine prafi-dio Dei, fine inuocatione ver a. Sedcurhoc tantum malum accerfunt fibi hommes ƒ e^-^aronpermittit fabricationemvituli vt po-pulum fisbat, id eib, infieblit religionem ad ßflendum tumult urn, vtnunc reges attempe~ tant religionem adfilendorem aularum fia-tum. Huius mali magnttudo agnofcenda vt intelligamus »quantum beneficium fit, ^ttod *Deui tpfe feje certa voce, cert is tepi. monijt

Monijs amp;nbsp;mirMulis , dentine amp;nbsp;filto mijft patefecit, Sciamns etiam nos debere alhgtitos ejjè ad verbum Tleï nobù traditum, nec ab to di/cedendum ejli.

xic ad earn, Surge, fac nobis deos qui nosantecedant. Nefcimus enitn quid acciderit huic viro Moyfî qui nos eda-xic ex Aegypto. Ec dixit ad eos Aharon, Auellite orna-menta aurea ab au- . y'detur Aharon ribus vxorû vcftra.

rum amp;nbsp;fiJiarum ve-' ftrarum,amp; afFertc ad me. Et auuliît vni-uerfus populus ornamenta aurea qua: habebatin auribus-fuis Sc attuleruntea ad Aharon. Et fumens de manu eo- '1 rum, delineauit illiid Caurum } Hylo, ôc fâbrî'

B X « ii fabricauit inde vi-tulum fufutn. Et di-xerunt, Ifti funtdij tui o Ifraël, qui te eduxerunt ex Acgy-pto. Hoccumvidif-fet Aharon, ædifica-uit altare coram eo, amp;nbsp;præconium fieri iufsitjFeftû Domini eras eft. Et po-ftridie mane furgen-tes, obtulerunt ho-locaufta amp;nbsp;hoftias pacifieas • Et fedit populus manducare amp;bibere Sefurrexit ludere.

Non dubium eft populum I Craêl imi-tatione Aegyptiorü fabricafle vitiilum, quia Aegyptii colue runt Apin fpecie tauii propter agri-culturam. Et fepe homines ad vfitata idola relabuntur. Præcipue vero bic confideretur, quanta (it hominura rai-feria,qiiod poft tanta miracula populus tarnen recipit idoli cultum, quem fcic-bat a Deo damna-tum ede , amp;nbsp;quod Aharon aftèntitur.

In otio amp;nbsp;luxu homines frigidius inuocant Deum, amp;

maiore audacia fingunt opiniones de Deo, vt fx-pe accid.it in Eccleha. Samofatenus, Arius amp;nbsp;It-•niles, cum in magna fecuritate viuerent, nouas Opiniones petulanter excogitarunt.

Locutus eft autem D o m i n v s ad Mofen, Vade, defeende, quia populiis tuusquem eduxiftiex Aegypto atroci-ter deliquit. Cito difeefferunt à via, quam præcepî eis. Mobilitascordis Fccerunt enim fibi bumanh

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vitulum

amp; facrificauerunt ei dicentes, Ifti funt dijtui Ifi aelqiii te ediixerunt ex terra Aegypti. Et ait D o m i n v s ad Mofen, video hunc populiim efle duras ceruicis,

genera ardeat ira mca con- delidorum,propter tra eos amp;nbsp;deiioret qùæ piænpue Deus cos , Te autem faci- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Re(pubii«$

gnam.

Moyfes autein o-rabat D o m i n v m Deum fiium dicens : Cur Domine exar-defcitira tua contra

Pfal.io^. Et di* xit vt difperdcrete* os , (1 non MufeS eledus eius fletiifec in confraftione m confpeftu eius, vt

magno robore amp;nbsp;manu forti? Quarc .dicent Aegyptij, Ad caiamitatemc-duxit eos, vt inter- ^aufa finalis. hceret eos in monti- Habetoiatione' lt;gt;,Io bus , amp;nbsp;deleret de rîæ tua» amp;nbsp;réfuta rerra, Remitte ar- blafphemos. dorem iræ cuæ,amp; propitius'efto iniqiii-tflti populi tui. Recordare Abraham, liaac 8i Ifraël ferao- cauCa impulfiua. rum tuorum, quibus Sis memor promif-iuralli

Ä X o D ï. îïÿ» îurafti per temcti- fionistux^quam iu-pfum dicens, Multi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ô«™“'

plicabo fernen ve- ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

ftrutn ficut ftellas cœli, amp;nbsp;vniuerfant terram hanc, de qua lociitus fum dabo fetnini veftro,vt pofsideant eam perpe-tuo, Placatus eft itaqj D o m i n v s ne faceret maluin quod populo fuo de-nunciauerat.

Et vertens fe Mofes defcendit de Klonte Habens in mann fua duas tefti* nionij tabulas, qiiæ erant in vtraq?.fu-perficie literis notatæ. Nam Deus ipfe easfeceratjcifqj fcripturä infculpferat. Audiens autem lofua voce populi iubi-lantis ait ad Mofen, vox militaris eft in caftris.Et refpódit,Non funt mutuç voces fortiter pugnantiü amp;nbsp;clade affeâo-rum, fed vocemcantantium ego audio.

Cum igitur propius acccfsilTet ad ca-ftra amp;nbsp;vidilTet vitulum 8c choream ,Jra inflammatus Mofes eiecit ex manu fua tabulas, eafdemque confregit in ima parte montis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cum tabulæ de-

calogi dotalium inftrumentorum formam ha-j berent, fpoiifa vero in ipfo limine thalami nn-I ptialisad committendumadulteriü declinaflet, J iure profeäo dotales literas cftregit, 1 beodo.

«S. in Exod. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ Etat-

Et arreptum vitulurn, quem fabrica-uerant, igné combufsitamp; in pulueretn rcdegit quem fparfit in aquam, amp;nbsp;hac potauit filios Ifraël. Et ait Mofesad Aharon : Quid fecit tibi hic populiis, vt inducercs fuper eum tam grande peccatum. Et refpondit Aharon gt;nbsp;Non concipiat flammas iræ dominus meus, Tu fdshunc popu- clt;5fdnopcccati. lum malum efle. Di-xeruntenimad me, Fac nobis deos qui praecedant nos, quia nefcimus quid ac-cideritHH viroMoyfi, qui noseduxit ex Aegypto. Et dixi ad eos, qui aurutn habet, id auellätamp; mihi tradat, quod cum conieciflem in ignem hic vitulus extitit.

Cum igitur vidiflet Mofes,quod po-pulus libcratus efletjquia Aharon libe-raucrat eos fiftcns eos adignominiam, ftans in porta cailrorum dixit. Qui D o MINI eft ad me f veniat amp;nbsp;con-gregati funt ad eum omnes ßtij Leui, qiiibusäit, SicdidtDoMiNVS Deus Ifraël , Accingat vnuiquifcp gladium ftium fuper femur fuum, amp;nbsp;ice ac redite à porta ad portam caftrorum, amp;nbsp;occi-dat quifq^ fratrem, amicum amp;nbsp;propin-

E X o o I. 2;t quutn fuum. Fecerunt autem filij Leiii iuxta verbum Moyfi, amp;nbsp;cecideruot dc populo in die illa quafi tria millia vi- • J®quot;’ idolatri«, rorum. Et ait Mo-fes, Impiété manus veftras hodie D o-mino, vnufquifqp pro filio fuo amp;nbsp;pro fratre fuo, vt detur vobis hodie bene-diaio.

Altero die dixit Mofes ad populum, voscontaminati eftispeccato magno. Nunc ergo afcendam ad D o m i n v m, fi forte pofsimeum fledere ad condo-* nationem veftri delifti. Reuerfus ergo Mofes ad D o m i n v m , Obfecro in-quit, Contaminauit Ce hic populus ma-., gno peccato, quia fecerunt fibi deos ; aureos. Nunc ergo dimitte peccatum

eorum. Sin aliter, dele me de librotuo quemfcripfltti. Cui refpondit D o m i-N V s, Quid ? Qui aduerfus me delique rit, hune delebo de hbro meo, Tu autem vade amp;nbsp;duc populum iftum in eum f locum ) de quo dixi tibî. Ecce angelus meus præcedet te. Ego vifitabo peccatum eo-

tumeorurn, qiiando QiioJ differtur Venerit tempus vifi- quot;oquot; »ufertur. tationis meæ. Hoc modo puniuit D o-MIN V s popidum propter fabricatio-nem viculi, quem fecerat Ajiaron.

Cr3/ TieHsiuflnira adnerfiupopulur» /fr dé I propter idolatriam commotm, negaret fepopa/o prxiturum ej]i per de fir turn, tan-epaam ahtetia eim car a, iam tJd/ofi omnem gabernationem commendaret, ac promitteret fi an additarum efiè angelum, i^iii ejfet dux popati, nec ampliw cam ^paio, fid tamunf cam A/ofe loejaeretar, cdi/ofis ardentijfima precattone v/ia eii inijaiens, Oflende mihi gloriam taam. //anc admirandam hiflori-am, cjaa nalla abfirafior e/b in toto tj^ofe, ^aidam fic exponant. Tetit A/ofes'vtT)eat pramonflret carfitm totim haiits gabernatio-nis popali. T/eas vero refiondet, no/iefi cernt faciem, id e/i,confiiia fita ante finem con fam-mata Scclefia, fed vtdere nospofleriora,id eit, in confammatione vifaros eße gloriam. Interim latere Scclefiam in for amine petr«,id

i»en tegi tam manu Dei. Hacfententictgra~ tiffïmam confolationim nobis proponit, quia tefiatur Scclefîam nunc tegi manu 'Dei 0“ pofieaglorißcandam ejji, latere autem in fo-raminepetra, id eïl, in prafenti fiatu inni~ xam petra Chriilo.

tAlq veto, inter quos eii egt;4ugußintis enarrans 'Pfalmum 138. amp;nbsp;in quajtionibus fuper Exodum, intelligunt iJ^ofen fuflinere perfonam fuipopult, amp;nbsp;ham interpretatio~ tiemtradunt. 'Petit Afofis conJpeÜum filij J)ei,qui efi Jplendorgloria aternipatris. T^a-tervero rejpondet , Ego tranfire faciam co-tam te, id eii, coram populo tuo omne bonum tncum. quot;Ißam in Chriilo funt omnes thefaurt [apientia ,amp; in eo habttat omnis plenitudo diuinitatis o-ana.rix.S{: Ipfi etiam ßliut af~ ßrmat fe aßumta natura humanafore mini-ftrum amp;nbsp;do^lorem hutus populi, 'Pradicabo, inejuit, in nomine Domini coram te, amp;nbsp;quale gtnui doEirina allaturuspt his 'verbis oflcndit. Ci^ifirebor cutufiunqf^ me miferet ,acmije-rabor quemcum^ commiÇerahor, id eii, doce-bo Euangelium, quod excludit omnium homi-num dignitatem, ö'afßrmat credencesgraiis rectpi per folam mtfericordiam propter me-diatorem. Sed faciem meam 'videre nonpo-2 teris.

234 C A P V T XXXIII-teris ifcilicet in hac vita mortali. in vita aterna omnes elen:i fiuentur clarifftmo conßgt;eEiuDei. Inter ta fernabit Deut hanc folitiam innixam petra , donee tranßerit Chriiliu de mundo ad patrem. I^oil hune vero tranfitum delehitur polttia t^ofaica, amp;nbsp;Eeclefia collegia ex ludais amp;gentibui vi~ debit poßeriora Chriiti, id eil, in verba ag-nofeet eum, vißtra faciem tune cumglorifica-bttur in ßne.

LOcutufq? eft D o MIN V s adMofen dicens, Age afceiide hinc tu amp;nbsp;po-pulus quem eduxifti ex Aegypto , in tetr am quam iuraui Abraham, Ifaac amp;nbsp;Iacob dicens, Semini tuo dabo cam, amp;nbsp;mittam ante te angelum, Sc eijeiam Chananæum, Amorræum, Hitthæum, Pherifæum, Hiuæum atq? lebufæum, in I terram fluentem lafte amp;nbsp;melle. Non* cnim afeendam tecum , quiatuespo-pulus durs ceruicis, ne forte deuorem te in via. Audiens autem populus verbum hoc malum lu-xit, nec quifquam Ji—

n*, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pubhcis Ecclcfîæpe

geftabatornamenta î-iculis faciendum fua- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cih

Et dixit D o MIN V s ad Mofen, Die adfilioslfraël, voseftis populusdurac ceruicis. Faciam aliquando in te fubi-tamimprefsionem amp;delebote. Nunc ergo depone ornamentatua, vt fciam quid faciam tibi. Et depofuerunt filij Ifraël ornamenta fua iuxta montera Horeb-

Et Mofes tollens tabernaculum retendit extra caftra, amp;nbsp;quidem procul à caftris, amp;nbsp;appellaiiitipfum rabernacu-lumteftimomj. Et omnis qui volebat interrogate D o m i n v m , egredieba-turad tabernaculum teftimonij extra caftra. Cumep egrederetur Mofes ad tabernaculum, furgebat vniuerfus po-pulus, amp;nbsp;finguli ftabant in oftio taber-naculi fui amp;nbsp;refpiciebant tergum Mofi donee ingrederecur tabernaculum. Ac quoties veniebat Mofes in tabernaculum , defcendebat columna nubis, amp;nbsp;flans in oftio tabernaculi gt;nbsp;loquebatur cumMofe. Et vidit vniuerfus populus columnam nubis ftantem in oftio tabernaculi, amp;nbsp;furgentes adorauerunt finguli in oftio tabernaculi fui. Loque-batur autem D o m i n v s cum Mofe facie ad faciem,ficut Facie, id eft, co-‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0^3 loqui-

XXXIII, raraamp; dira voce, non obfcura fpecie, vel fomniojfîcut ea-dem fententia repe-tita cft in Numéris cap. U. vbi his ver-bis vtitur, Oread os ei loquar.

Quoties auté re-dibat incaftra,mi-nifter eius lofua fi-lius Nun iuuenis no difcedebat à taber-naculo.

Dixit autem Mofes ad D o m i n v m, Ecce tu dicis ad me, duc popukim ifti'i, Sc non indicas mihi quem miffunis Cis mecum, cum quidem dixeris gt;nbsp;Noui te ex nomine, amp;nbsp;inuenifti gratiam coram me. Si ergoinueni gratiam coram te, oftende quæfo mihi viam tuam, vt co-gnofcam te , amp;nbsp;gratiam coram te inue-niam. Et videquodpopulus idefitpo-pulus tuHS. Et ait, Faciès mcaibit, qui

te clin gam. Ipfe veto dixir ad eum, Si faciès tua non ibit, non educas nos de Joco ifto- In quo enim cognofcetur me amp;nbsp;populum tuum inuenifTe gratiam coram te, nifi in hoc, fl nobifcum eas ? vt ego amp;nbsp;populus tuns fimus admirationi omnibus popu- ' lis, qui orbem terra? incoJunt. Dixit autem

E X o D I. 237 autem Dominvs ad Mofenj Quod iani locutus es, ld quocp faciam. Inue-niftienim granam coratn me, amp;nbsp;noui te ex nomine.

Ille vero dixit : Oftende mihi glori-amtuam. Et dixit : Ego tranfire faciam omnebonum meumcoram te, amp;nbsp;prædicabo in nomine D o m i n i, amp;nbsp;mi-fcrebor cuiufcunq^ me miferet, 8c mi-ferabor quemcuntp commiferabor- Sed faciem meam, ioquit, vidcre non pote-ris, Nemo enim faciem meam videre poteft ac viuere. Et dixit Dominvs, Ecce locus eft luxta/me, vbi confiftes in petra. Et cum tranlierit gloria mea, ponam te in foramine petræ, amp;nbsp;prote-

gam te manu mea doneetranfiero. Et cum abftulero manu meam,videbis pofte-riora mea, Sed faciem meam videre nó poteris.

Auguft.in quxft. fuper Exod . Ille intelligitur loqui amp;nbsp;dicere,Donee trans iero, de quodicit Euangelium ; Cum veniflet hora , vt tranfiret lefus de

hoe mundo ad patrem. Hasc itaque magna om-nino prophetia eft. Ipfe enim ante omnei fan-öos traniiit ad patrem de hoe feculo parare illis manfiones regni cœlorum , quas dabit eis in re-furreftione mortuorum , quoniam tranfiturus .ante omnes primogenitus a mortuis fadus eft.

quot;U Eft^iSSiME dixit n^uflinui e-xitrransTfalmum ço. zJ^ofes non tantum tïl miniver veteris, fed etiamprophet a noai tefiamenti. Hnius affeuerationis itlufre ex-emplum tn hoc capiteproponitur. prier pars conttnet narrationem de defcenfa Dei in nitbe,lt;fMftans tuxta eJPloJen/pecimen edit eius do^rina, tjuam pofiea ajfumta natura humana tüufirauit. Summa autem conti onis hue e^: Sicut lex per tJPtofendata est, Itagratia amp;nbsp;veritas per Chriftum faüa eil. ’^p^m pater placattes obedientiafilijgrlt;*~ tis remittit peccata, deliila cÇr prauaricatio-nes. ey^jpernantur h«ec hominesprofani ,fed nos in ècclefia non ajpernemur filium Dei-Hune vnum feiamus conflitutum ejfe propi-ceatorem, nec vUam ejfe fapientiam Gquot; iufltci-am humanam anteferendam huic mediatori.

Itéra pars eil precatio, ^ua petit tßiofes, vt ipfi'Domimts fitduxpopuli, ambulet coram eo, nec déférât, fèdfibiferuet eum tan-lt;]uam hareditatem. ‘Igt;e hac precatîone re-Jpondet Tiominus fefailurum tjuodpetijt,amp; editurum miranda opera, vtipfi euentu decla- I

s X o D I. 259 tieclaret populum in grattant receptum ejjit infiaurat initam cum ipfi fœdnt , ßriptts ttiam denuo tahulis Decalogi, amp;nbsp;breui repe^ titione colligit infammam rtliejuas leges, amp;nbsp;rttui firuandos in hacpolitia.

Et ait D o m 1 n V s ad Mofen, Stulpe tibi duas tabulas lapideas inftar priorum, amp;nbsp;fcribam fuper eas verba, quæ fuerunt in tabulis prioribus, quas fregifti. Et efto paratus mane,vt afcen-dasmane in montemSinai» amp;ftesibi mecum in falligio montis. Nemo af-cendat tecum» nec quifquam confpicia-tur in toto monte, nec oues aut boues pafcantur in vicinia huius montis. Sculpfit igitur duas tabulas lapideas in-ftar priorum, amp;nbsp;furgens Mofes mane afeendit in montem Sinai, ficut præce-perat ei D o min vs, amp;nbsp;geftauit manu fua duas tabulas lapideas.

140 CAP VT X X X I 1 H. nator Domine Deus , miferator amp;nbsp;Clemens, lentus ira, amp;nbsp;multæ bonita-tisamp; verax, qui cuftodis mifericordi-am in mille generationes , amp;nbsp;remittis peccata, delifta amp;nbsp;præuaricationes, amp;nbsp;coram quo nemo eft innocens , vifitans peccata patrum in fi-lijs amp;nbsp;pofteris vfq? in tertiam amp;nbsp;quartam gcnerationem.

Et feftinans Mofcs inclinauit fe ad terramSi adorauit, _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,

dixitqiie. Si inueni recatioNoyi. gratiam coram te Domine, eatquz-fo D O M IN V s meus nobifcuin, popu-lusenimduræ ceruicis eft, amp;nbsp;propitius fis iniquitati noftra? amp;nbsp;peccato noftrO) amp;nbsp;fin as nos efle tuâ hærediratera. Qui ait, Ecte ego confti-tiiam fœdus co ram toto populo tuo, amp;nbsp;faciâ mirabilia, qua? non funt creara in vniuerfa terra atq3 in omnibus nationi-bus, amp;nbsp;videbit om-

Ecclefîa eft ætet’ na hæreditas fiJü Dei, Pfal.2. amp;nbsp;1«.

Gloria veteris te-ftamenti eü legis promulgatio,amp;con flitutio certx poli-tix, amp;. inultx âdini-randx vidorir in-currentes in ocuJof plurimarum genti-

nis po-

nis popnlus in cuius medio tu es , opus Domini. Erit e-iiim mirabile, quod ego tecum faciam.

um, quæ proderant vniucrfje multitudi-ni, fandis äc non Tandis.

Ioannis s. Pater meus vf'que modo operator amp;nbsp;ego o-peror.

die tibi præcipio. Ecce ego eijciam coram te Amorræ-«m, Chaiianæum, Hitthæum, Pherifæ-

tim, Hiuæum amp;nbsp;lebufæum. Caue ne conftituas fœdus cum incolis tcrræ, in s quam ingredieris, nefiattibi tendicula in medio tui, fed al-taria eorum euerte- • tis, amp;nbsp;ftatuas illo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k

' num, Nam D o m i n v s appellatur Ze-lotes, quia eft Deus zelotes, Ne forte fi inieris feedus cum , jpcolis terræ , Si il- pjj, fugienda.

poft deos fuos, amp;nbsp;fâcrificaucrint dijs fuis, vocent te amp;nbsp;comedas de facrificio eorum, amp;nbsp;accipias defiliabus eorum fi-lijs tuis,amp; fornicentur filiæ eorum poft deos fuos, facianrq^ fornicati filios tues poft deos fuos.

Deos fufos non Repetitio qua-facies tibi. Feftum . „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. quibus lupia dictu

obferuabis. Septem diebus comedes panes fermenti expertes , ficut præcepi tibi tempore menfis Abib. Nam menfe Abib egrefl'us es ex Aegypto.

Omne quod ape- . Lex de priraoge-rit matricem meum eft, Qui equid mafeulinum erit in peco-re tuo apcriens matricem, fine fit bos, fiueouis. Primogenitum autem afini agno redimes , quod fi non redemcris, franges ipfi ceruicem. Omne primogenitum filiorum tuorum redimes, nec quifquam coram me appareat vacuus.

Sex diebus laborem fuftinebis. Septimo die ceflabis tarn ab agricultura quàm à mefie. Feftum hebdomadum eelebrabis cum primitijs mefsis triti-ceæ,amp; feftum colleâionis in exitu anni.

minatore,D o m i n^o, ' Deo Ifrael. Cum de-leuero genres coram te amp;nbsp;amplificauero

8 X o D r. 245 fines tuos, nemo appetet terrain tuam, quia tribus vicibus quotannis afcen-dis vt confpiciaris coram Domino Deo tuo.

Non offeres fuper fermentum fan-guinem facrificij mei, nee pernoftabit vfque ad auroram facrificium fefti pa-fchalis.

Primitias primarum frugum agri tui afFeres in domum Domini Dei tui, amp;nbsp;non coques hœdum in lafte matris fuse.

Et dixit DoMiNvsad Mofen, Scribe tibi verba hæc, quiaiuxta formulam horum verborum conftitui fœdus tecum amp;nbsp;cum Ifraël. Et commorabatur ibi cum Domino

amp; non comedit panem neep bibit a-quam, amp;nbsp;inferipfit tabulis verba foederis, decern verba.

Cum autem de-feenderet Mofes de monte Sinai, habe-bat duas tabulas te-ftitnonij in manu fua, nec feiebat cu-

Mofi facies fpar-fit fulgorem , vt a-fpici a populo non poflet, ac propterea cum loqucietur ad populum , texit facie velamine, quod tern fa-

144 C A P V T XXXIII î. tcm faciei fuæ fui- tamé Ingrediens id gere , quia locutus Dominibamp; /oqiiens 5 nbsp;nbsp;’ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cumeoamouit.

ruerat cum eo. Vi-dcntes igitur Aharon amp;nbsp;omnes filij Israël fulgoretn cutis in facie ipfius, non aufi fuerunt propius ad eum accederc. Et cutn vocaflet eos Mofes, conuerfi funt ad eum Aharon amp;nbsp;omnes duces congregationis,amp; locutus eft Mofes ad eos. Poftea etiam acccflerunt omnes filij Ifraël, amp;nbsp;præcepit eis omnia, qnæ locutus fuerat D o m i n v s cum eo in monte Sinai. Ac quoties locutus eft Mofes cumeis, pofuit velamen fupet facicm fuam. Et rurfum Ingrediens Mofesin confpeftum Domini vtlo-queretur cum eo, remouit velamen do-nec egrederetur, amp;nbsp;egreflus loqueba-tur cum filijs Ifraël, quæ in mandatis

habebat. Cum igitur vidèrent filij Ifraël, quod fulgeret cutis in facie Mofi,iterum texit velamine facicm fuam donee in-grederetur ad colloquium Dei.

Huius hifloriiß-gnificationéî.Cor. 5. Paulus exponit. Populus intuetur faciem Mod veli-tam, id eft , legis externa opera vt-cunque audit amp;nbsp;ioii tatur, amp;nbsp;hæc imita-tio eft iufticia poli-

EXO DI» 245 iura hotninum non poteft , id eft 3 indicium amp;nbsp;irani Dei aduerCus peccatum, quxdeCcribiiur lege Dei, nequaquam puteft natura hominum tolerate. Quod vero dicitur Moyfen amouifle velamen ingredientem ad Deum amp;nbsp;loquentem cum eo j amp;nbsp;completuni eile luce diuina , ftgnifi-catum eft aliam eile iufliciam , qua Deo fumus accept!, amp;nbsp;qua Deum fuftincre poH'umus , fcili-cet quando hlius loquens in nobi?, cornmunicat nubis lucem fuain . Ita velum legi detrahitur, amp;nbsp;follitur hypocrifis-, amp;nbsp;funt in nobis iufticia amp;nbsp;vita , quam lex defcrJbit, fed non exhiber, verum filius Dei exhibet, Ideo inquit Paulus, velum aboleri per Chriftum.

Qy em^ ß MO D y M Ip^aélitt connt-itrunt ad extruitionem tabernaculi aat res ««f tueras , ita finguü inuemtii amp;nbsp;ernemui £cde/tas lt;^r fchoias, Quemmm Dem maquis ^ftbmtnftruxit^ùpartem facultatnm co»fe-‘ rat ad confirHationem miniß'erij. Si tjuis au-' tem ingénié çîr eloijuentia exceUtt, vtatur his donis ad illuflrattonem amp;nbsp;propagationem do-^inadiuinitm tradtta. Dem viciffim benefadurm eïi omnibm, ^ui dihgunt, portent , tuentur £cclefiam ,ficut inijuit Dsmi-ntu, Qpi dederit potum at^ua fiigida vni ex mtnimis meorum propter dodrinam, habebtt 'nertedem-,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TEX-

COngregauit itatç Mofcs omnetn cœtum filiorum Ifraël amp;nbsp;ait ad eos, Hase funt quæ D o m i n v s fieri præcepit : Sex diebus fufeipietur labor» feptimus veto dies erit vobis fan-ftuSjSabbatum quietis Domini. Qui fecerit opus in eo, morietur. Non ac-cendetis ignem per omnes habitationes veftras in die Sab-baci.

Eratin legeSab* bâti principalis in-tentio , prohibere operas feruiles, hoc ett, adiduas, abduquot; rentes a ceremoniis diuinis. Elt igitur calumniofa inter-

Et ait Mofes ad vniuerfum cœtum filiorum Ifraël dicens, Hoc eft quod præcepit D OM1 NV s, Da-temunus leuationis Domino. Qui-cunqj liberale peôtus habet, afferat le-uationem Domino, videlicet aurum, argentum amp;nbsp;æs, fericum flauum » pur-puram, coccinum, fericum album, amp;nbsp;pilos caprarum, pelles arietum rubore tinftas amp;nbsp;pelles Melium, amp;nbsp;ligna Sit-tim, oleum pro lampade, aromata pro rnguento, amp;nbsp;pro incenfo fragrantifsi-mi odo-

EXO DT. 247 mi odorisj lapides Onychinos,amp; gemmas includendas Ephod amp;nbsp;rational!. Et quicunep inter vos ingenio amp;nbsp;in-duftria excellunt, veniant amp;nbsp;faciant.

Arcam cum veétibus, propitiatoriuin amp;nbsp;velum ci prætcnfum. Menfam cum veftibus fuis, amp;nbsp;omnia vafaeius amp;nbsp;panes facierum. Can- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facierum

oelabrum luminaris fie appellati funt, vafa eius atqp lu- quoti femper in con cernas eins cum oleo iuminariS • Altarc cati efl’ent. Ideo ve-

cum, velum prætenfumoftiotaberna-culi. Altarc holocaufti, amp;nbsp;craticulam eius æneam vnà cum veftibus amp;nbsp;omnibus vafis eius,labrum amp;nbsp;bafin eius, cor-tinas atrij cum columnis eins atep bafibus eius, amp;nbsp;velamen in porta atrij. Clauos tabernaculi amp;nbsp;clauos atrij cum funibus cotiim, Veftimenta minifterij

2^8 C A P V T X X X V.' quæferuiunt fanfto,amp; veftes fandas Aharon facerdotis Sc filiornm eins de-ftinatas facerdotio.

Et egrerttis eli vniuerfiis cœtus filio-rmn Ifraël d confpeâii Mofi, amp;nbsp;omnes qui libenter amp;nbsp;ex animo conferebant, venerunt amp;nbsp;obtulerunt munus leuatio-nis D O MIN O, ad fabricationem ta-bernaculi tellimonij, amp;nbsp;ad omnemini-Iterium eiiis , Sc ad veftes fan ci as. Et venerunt ram vjri quàm mulieres amp;nbsp;obtulerunt non grauatim aut coade armillas inaures, annulos amp;nbsp;murenu-lâs, amp;nbsp;omnis generis ornameiitaaurea. Omnes præterea afferebant aurû tan-quam ventilationem D o m i n o. Et quifquis habebat fericum flauum, pur-puram, coccinum, fericum album, pilos caprarum , pelles arietum rubore tindas J pelles Melium, is afferebat ea-Omnis præterea attollens leuatio-ncm argent! amp;nbsp;æris obtulit leiiationem D o MIN o, amp;nbsp;omnes qui habebant ligna Sittim afferebant ea adomneopus minifterij.

Omnes porro mulieres ingenio pra?-ftantes texebant fuis manibus amp;nbsp;afferebant opera contexta ex ferico flauo, purpu-

EXODI. Î4P purpura, coccino amp;nbsp;ferico albo. Om-nes ettam miilieres peritæ talium ope-rum amp;nbsp;fiia fponte incitatæ contcxue-runt pilos caprarum. Principes aucem attulerunt lapides Onychinos amp;nbsp;gemmas includendas Ephod amp;nbsp;Rationali, amp;aromata atlt;ç oleum pro luminariSc provnguento amp;pro incenfo aromati-C0..H0C modo filij Ifraël tam viri quam mulieres liberali pedore obtulerunt ad omnia opera, quæ iufierat Domi-Nvs fieri per Mo fen.

Etait Mo fes ad filios Ifraël, Videte, Do MIN VS nominatim vocauit Befa-leëlfiliu Vri fihj Hur de tribu luda, amp;nbsp;impleuit eum fpirituDci, fapientiaSc intclligentia cognitione amp;nbsp;omni ar-tificiojVt pofsit ingeniofe formate aurii argentum amp;nbsp;æs , amp;nbsp;gemmas vera ratio-neexculpereamp; includere, fingulari induftria traéfare ligna ad fabricatio-nem omniü operü,amp; crudijt cor eius amp;nbsp;Ahaliab filij Ahifamach de tribu Dan, itnpleuitqj coreorüfapientia.vt facere pofsint omneopus fculpendo,texendo amp;nbsp;acupingendo ex ferico flauo, purpura, coccino amp;nbsp;ferico albo, amp;nbsp;faciant oinnia moreartificüingenio attç indu-ftriapræftantiû. Ra Ca-

pars hui ta capita perj]gt;icue tefiatur artts vita vtiles,generi humano di~ ttimtM monfiratas ejfi(^ conferuaria Dea. ^^onigitur tiubium eil heraicos artificet, ^ui ingenij vi amp;nbsp;doElrina copia ahjs antecel-(unt, e^fingttlari faelicitateplara^ ejpciunt, tiiaino afiiatu, amp;nbsp;quodam, vt (firaci vacant, tnthnfiafino mauert, z/f L it parsefi imago rant luiufdam benepcentta erga mtni‘ fterium Scclefiafiicum. Tama enim liberali-tae fuit Ifraelttarum tnconferendis rebut ad tabernaculi extruElionem necejfari]s, vt pent modum tn hocgenere ofpci) excejjirint. ^ua pars defiribit fabrtcationem tabernacalt infirumentorum eitu.

peri Beza]eelamp; Ahaliab, Scomnesvirl fapientes, quibus D o m i n v s dederat fapientiam amp;nbsp;intelligentiam, vt fcirent qua ratione facienda effent omnia opC' radc’

EX ÖD I. 25J ra deftînataminifterio fanäuarij iuxta omnia quæ præcepcrat D o m i n v s. Ec Mofes vocauit Bezaleël amp;nbsp;Ahaliab amp;nbsp;omnes fapicntia praditos,quorum cor» dibus Deus dederat fapientiam, eos videlicet qui fua fponte operatn ofFicij pollicebantur amp;nbsp;propius accedebant, Yt operi manum admouerent- Accepc-runtita«^ à Mofeomnem leuationem, quam contulerant filij Ifraël ad opus minifterij tabernaculi, vt perficeretur. Nam fingulis diebus mane ad eum af-ferebant fpontaneas collationes. Et venerunt omnes fapientes, qui in opéré fanâuarij elaborabant, vnufquifqp in fuo genere » dicentes ad Mofen , Nimis multa populus afîert amp;nbsp;quidem plura quàmvfus neceffarius huius opens re-quirit, quod D o m 1 n v s parari præ-ccpit. lufsit ergo Mofes in caftris hoc præconium fieri, Nemo aliquid adijci-at leuationi fanôuarij. Ibi populus de-finebat aliquid offerte. Nonfolumc-nim fatis matcriæ in promtu erat ad perfeétionem totius operis, fed etiam redundabat.

aj4 C A P V T XXXVI. j nianum operi admouerant, tabernacu-lum, decem cortinas ex ferico albo re-torto , ferico flaiio, purpura, coccino, in quibus erant Cherubim artificiofe fabrefaéti, Longitudo cortinæ vniiis erat viginti odo cubitorum , amp;nbsp;latitu-do corrinævnius quatuor cubitorum. Menfuravna erat omnib. cortinis. Et copulauitquinc^ cortinas vnameum altera,amp; rurfus quinq; vnam cum altéra. Fecit quoq^ anfulas flauas in cuiufcç cortinæ ora, vbi debet fieri connexio, quinquaginta anfulas in vna cortina, vt alia ex alia nederetur. Et fecit quinquaginta aureas fibulas, amp;nbsp;copulauit cortinas per fibulas, vt omnes inter fe iunftæ vnum tabernaculum eiricerent.

Fecit præterea vn Tria te^umen». dccim cortinas ex pilis caprarum ad tegendum taberna- j culum longitudinetriginta cubitorum Sc latitudinequatuor cubitorum,fin-gulas eadem menfura, amp;nbsp;quintç i un gebat feparatim, fex feparatim. Et fecit ^nfulas quinquaginta in cuiuilibet cortinæ ora j quibus connedi poifent, amp;nbsp;fecit quinquaginta fibulas æneas, vt i omnes inter fe iundæ vnum taberna-culuin

culiim efficerent. Fecit præterea tegu-mentum tabernaculi ex pellibus arie-tuniruboretinftis , amp;nbsp;huic impofitum operimentum cx pellibus Melium.

Sittim ftantes. Vnius tabulae longitude erat decern cubitorum amp;nbsp;latitude fefquicubitalis. Duas manus habebat vnaquæqp tabula, vt altera alteri coa-ptari poflet. Hoe modo fabricauit om-nes tabulas tabernaculi, quarii viginti étant in parte Auftrina. Et fabricauit quadraginta argenteos pedes tabulis fubiedos, duos videlicet pedes fubie-öos fingulis tabulis iuxtaduas manus-Totidem tabulas fabricauit in altera parte tabernaculi gt;nbsp;quæ Aquilonem re-fpicit habentes quadraginta pedes argenteos,ira vt fingulae tabulæ binos pe-deshaberent. In parte vero tabernaculi fpettante ad Occafum fabricauit fextabulas gt;nbsp;amp;nbsp;duas tabulas in angulis tabernaculi, in quibus duo latera iun-guntur. Et alterutra ex his duabus tabulis infra quidem per bafin, fupra ve-

I to per circulum tabulæ laterali colli-gata erat. Ofto igitur tabulæ erant vnà

254 CAPVT XXXVI. cum fedecim pedibus argenteis, qua-rum fingulæ binos habebant pedes.

Fabricauit .etiarn Vcdes. veftesex lignis Sit-tim, quinq^ pro tabulis tabernaculi in latere vno, amp;nbsp;quinq^ pro tabulis taber-naculi in latere altero, amp;quinq^pro tabulis tabernaculi in latere occiden-tali. Et fabricauit veftes, vtper medias tabulas immilsi pertingerent ab vne fineadalium, amp;nbsp;operuit tabulas auro, Si circulos earum, quibus inferuntur veâes fecit aureos » amp;c ipfos veftcs de-aurauit.

Fecit amp;nbsp;velum ex Velum, ferico flauo, purpura , coccino amp;nbsp;ferico albo retorto, in quo erant Cherubim fingulariarte fa-brefaâi. Et fecit illi quatuor columnas ex lignis Sittim deauratas, qua? habebant capitella aurea, amp;nbsp;fundebat quatuor pedes argcnteos. Fecit quoque opcrimentum pro oftio tabernaculi ex ferico flauo, purpura, coccino, ferico albo retorto contextum, amp;nbsp;quinq? columnas cum fuis capitellis , amp;nbsp;ope-riebat auro capitella amp;nbsp;coronas earum, amp;nbsp;fundebat pro eis quinque bafes «neas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C a p v t

tjipM reram maximarum. '7gt;(am arcafigni~ ficat Eecltfiam , propttiatorium ßgnißcat Chriilum^ Is enim eiJpropiciator. lexdoeet propiciatorium eßi federn Dei , amp;nbsp;ibiDeum inuocandumeffe, amp;nbsp;promijfionem fu 'tjfe additam, ^uod tbi Deus Tjo'uerit exau-dire, ita in ChriHo habitat plenstudo tüuini-tatis, elhp^in eo natstra diuina, amp;nbsp;Dette pro-nttjfionem propofuit, tjuodfic inuocari amp;nbsp;ex-audire velit, ß ad hunc mediaterem confu-giamtts, amp;nbsp;hic mediator tegtt amp;nbsp;abfiondit Eccleßam aduerfui iramDei. Suntimpoßti duo Cherubim,tjuißgnißcant legem amp;nbsp;Èuan-geltum. Hlt;ec duplex pradicatio femper maner e debet in Eccleßa, amp;nbsp;hac eli fumma £u-angelij, pradicatio panttentta amp;nbsp;remißionis peccatomm. Q^re hac piU:ura nos de ma-ximis rebsu admonet, de Ecclefia, de media-tore Chriilo , de pradicatione legis amp;nbsp;Suan-gelij.

gnis Sictim longitudine duortitn cubi-torum amp;nbsp;dimidij, latitudine artç al-titiidine fcfquicubitali, operuitcç earn auro puro intus amp;nbsp;foris , amp;nbsp;fecitei co-ronatn auream per circuitum. Fudit ctiam ei quatuor circulos aurcos, quos pofuit in quatuor eius angulis, ita, vt duo circuli eflent in vno eius latere, amp;nbsp;duocirculiin alcero eius latere. Etfe-cit veôtes cxlignis Sittim deauratos, amp;nbsp;inferuiceos illis circulis, qui funt in la-teribus arcæ, vthis adnüniculis area geftetur.

Fecit amp;nbsp;propitia- Propiciatorium. torium ex auro puro longitudine duorum cubitorum amp;nbsp;dimidij amp;nbsp;latitudine fefquicubitali. Fecit eriam duos Cherubim ex folido auro in vtraq^ parte propiciatorij, vt vnus effet in hac parte alter in ilia. Et Cherubim expandebanr alas defuper , amp;alisfuis tegebant propiciatorium, amp;nbsp;faciès eo-rum ita iêfe mutuo contuebantnr, vtfi-mul in propiciatorium dcfixæeflcnt.

R X o D I. 2J7 loQgitudîne duorum cubitorum, amp;nbsp;la-titudine vnius cubiti , atcp altitudine fefquicubitalb amp;nbsp;operuit earn auro pu-ro, amp;nbsp;fecitei coronain auream per cir-cuitum, amp;nbsp;fimbriam latitudine vnius palmi niinoris amp;nbsp;coronam auream in ambitu illius fimbriæ. Fudit porro pro ea quatuor au reos circulos ad quatuor angulos , qui funt in quatuor pedibus eins fub fimbria gt;nbsp;vt veâes eis inferan-tur,quibusmenfa geftetur. Et vedes fecit ex lignis Sittim amp;nbsp;operuit eos auto , vt bis adminiculis menfa geftari pofsit. Fecit prxterea ex auropuro vafa menfæ feruientia, videlicet patinas, calices, cantharos amp;nbsp;phialas,vc elTeut inftrumenta libationis.

Fecit etiain can- candelabrum, delabrû ex auro pure amp;nbsp;folidojn quo erant bafis, calami, phialæ, nodi amp;nbsp;flores. Sex calami pro-cedebant de lateribus eius , tres calami ex vno latere, amp;nbsp;tres ex altero latere. Tres phialæ for mam amygdalæ haben-tes erant in calamo vno cum nodis amp;nbsp;floribus,amp; totidem erant in altero cum nodis amp;nbsp;floribus,amp; in candelabro erant quatuor phialæ amygdali formam ha-bentes

ajS C A P V T XXXVII. bentes vnà cum nodis amp;nbsp;floribusjcratt^ nodus fub duobus calamis, quorum fex ex candelabro procedebant vnà cum calamis amp;nbsp;nodis, omnia quidem ex pu-roamp; folido auro.

fcptem Sc forcipes carumamp; vafa in quibus fauillæextin-guuntur cxauro puro- Ex talento auri puri fecit illud cum vniuerfis vafis fuis.

Fumex lignis Sittim longitudine amp;nbsp;là-titudine vnius cubiti, vt eflet quadra-tum,amp; altitudinem duorum cubitorum haberet vnà cum cornibus. Operuit autcm ipfum auro puro, amp;nbsp;tedum ipfi-us ac parietes per ambitum, eiufdeæq? cornua, amp;nbsp;fecit ci coronam auream per circuitum, amp;nbsp;duos circulos aureos fub corona in vtrotp latere, vt eis inferan-tur vcôtes, quibus gcftetur. Fecit etiani veftes ex Mgnis Sittim eofdemque operuit auro. Fecit amp;nbsp;oleum vnâionis fandum, amp;nbsp;incenfum aromaticum purum CO artificio , quod pharmacopœi

Hoc capHtteH-atur T)eum approbart netdlliciu officinat, ^nia pracipit fieri ex au-^Ottfrgento amp;nbsp;tere vu fît tabernaculi. ^ntci-ptt ttem vt t^uilibet Ifraélita nattti Annas viginti ^ttotanni^ det dimidinm ficU argenti, id eil, dtdrachmon argenti ad confiruatio~ titwfeu tabernaculi feu templi gt;nbsp;Duit igitur fffitinas effe in ijuibus metalla cotjuantur.

Sittim longitudinc amp;c latitudinequintç cubitorum, vt effet quadratum,amp; alti-tudine trium cubitorum. Cornua quo-quc fecit in quatuor angulis eius amp;nbsp;ip-fum ære operuit. Fecit amp;nbsp;ollas capaccs cineris, palas, pelues, fufcinulas, igni-um receptacula, amp;nbsp;omnia vafa eius ex aere. Fecit quocç craticulam rcti fimi-lemex ære, quæ imam partem altaris cingens pertingebat vfcg ad medium altare. Et fundebat quatuor circulos in qua-

in quatuor finib.craticulç æneæ qui extt perent veäes.quos fecit ex lignis Sittina ære opertos, quos circulis iiiferebat in vtroqj latere altaris, vt his adminiculis gellari pollet. Cauu ex tabulis fecit il-

lud. Fecit amp;nbsp;labri'i æneu cum bali ænea in confpeétu mulie-rum,quæante fores tabernaculi teftitno-

Apud tabernaculü feu templü fuerunt mulicies, quæ fer-uiebant coquendo» lauando, farciendis veftib.medicatione»

nij feruiebant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Leuitis amp;nbsp;pauperib.

fcilicct velamen ex ferico albo retor to, cuius longitudoin latere auftrino erat centum cubitorum,amp; viginti columnas cum totidcm balibus æneis,amp; capitella atq^ circulos ex argento- Sic in latere feptentrionali centfi cubitorufvelame ) amp;. viginti columnas cum totidem bafib. aeneisjöc capitellaatq^ circules exargento. In latere vero quod occafum re-fpicitquinquagintacubitorii C velamej amp;nbsp;columnas decem cum totide bafibus, amp;nbsp;capitella atcç circules ex argento. Deniqp verfus orienté latitude habebat | quinquaginta cubitos- quot;Habebat ergo velamê in vno latere quindecim cubitos amp;nbsp;tres columnas cum trib. bafibus,amp; in

M X o ö I. 26’1 altero latere quindecimcubitos amp;nbsp;tres columnas cum trib. baßbiis- Et oninia velamina atrij erat ex ferico albo retor-to,amp; bafes columnarü exære,amp; capitel-laatq^ circuli ex argento, ita vt capitel-la effent operta argento, fed circuli effent argentei in omnib, columnis atrij.

Fecit etiam operi' Operimentumin mentu in porta atrij porta anii. contextu ex ferico flauo, purpura,coc-cinorjSc ferico albo retorto longitiidine viginti cubitorum,amp; altitudine quintp cubitorü iuxta menfurâ cortinarû atrij. Prætcrea quatuor columnas amp;nbsp;quatuor bafes aneas , amp;nbsp;capitella ex argento amp;nbsp;horum inuolucra operta amp;nbsp;circulos ar-genteos. Denicp omnes claui taberna-culi amp;nbsp;atrij erant ænei in toto ambicu.

Hæc eff fummaf vaforü}tabernaculi teftimonij, quæ numerata eft,ficut Mo-fesdixerat ad minifteriu lcuiticum,per manum Ithamar filij Aharonis facer-dotisjquæ fecerat Bczalëel fitius V ri filij Hur de tribu luda , omnia ficut præce-perat D o m i n v s Mofi, amp;nbsp;cu eo Ahali-abfilius Ahifamach de tribu Dan, qui erat artifex fculpendi, texendi, amp;nbsp;acu pingcndi ex ferico flauo, purpura, coc-cino amp;nbsp;ferico albo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omne

hoc toto opere fanduanj, quod confe-rcbatur leuationis nomine expletfuni-mamviginti nouem talentorum,fep-tingentorum amp;nbsp;triginta ficlorum iuxta pondus ficli tabernaculi. Argentum vero, quod à congregatione conféré« batur,explebat fuminam centum talen-torum, mille, feptingentorum, feptua-gintaquincp ficlorum iuxta pondusfi-cli tabernaculi. Quot capita, tot didrachma iuxta pondus ficli tabernaculi, ab omnibus qui erâtinnumeroà vi-ginti annis amp;nbsp;fupra. Sexiescentu millia, tria millia, quingen-ti amp;nbsp;quinquaginta.

Ifraelitaium erîtit (juinquies centurti millia, iain fumma erat centum millia coronatorum.Nani decern drachmxfa-ciunt coronatum, lîcut oâo aureunt Rhenen fem.

Ex centum ralentis argent! funde-bâtur bafes fanftua-rij, 8: ha.Ces veli, centum bafes ex centum ralentis, fingulæ bafes ex ßngulis ralentis• At ex millibus, feptingentis amp;nbsp;feptaaginca quinq^ ficlis,fiebant columnarum capitelh, Si horum inuolu-cra amp;nbsp;circuli. Porco leuatio æris ex-plcbac

e' x“ o d' i. 2^5' plebat fummam feptuaginta talento-rum, duorum tnillium amp;nbsp;quadringeii-tonim ficlorutn. Indefiebant bafesin porta tabernaculi teftimonij, amp;nbsp;altare æneum, amp;nbsp;craticula ænea amp;nbsp;omnia va-ia altaris, præterea bafes atrij in cir-cuitu, amp;nbsp;bafes ianu« atrij gt;nbsp;omnes claui tabernaculi amp;nbsp;omnes claui atrij per totum ambitum.

r L T T^eus fidem amp;nbsp;opera ternuri ea norma, cjnam tradidit fta voce. Jdeo toties in hoo capite repetitur claujula, Sicut praceperat T)omin»i ^J^oß, lt;jux rei^~ omnes opintones amp;nbsp;cultw fineverbo Dei txcogitatos, amp;nbsp;dedncit nos ad teßimonia vo~ ds diuina de fide amp;nbsp;de opertbtts. Ut enim nul~ licreatnrlt;econceßum eil tradere nouam do-drinamdeDeo: ita nee angelte nee homint-bni licet inflituere nouas cultus Dei. Sciamut igltur normam noflra fidei amp;nbsp;obedientia o-forttt'e ejji •verbum ^ei ßpienter intelle-dum, •vt ColoJJinfis 3. dicttur, Uerbum Dei babitet inter quot;vos abunde cum omnt fapientias

Ex ferico autem flauo, purpura Sê coccino fecerunt vertes niinirterij, qiub. Aharô iiidutus feruiret in fanâua no, ficut D O M1N V s Mort præccperat»

uo, purpura J coccino 1 Si ferico aibo retorto. Et percufsit aurum, Sc laminas in filadifciditjVt artificiofeintexi pofTent ferico flauo, purpura?, coccino amp;nbsp;ferico albo,amp; in vtroq^ humcro con* nexio fieret, amp;nbsp;duæ extremitates inter fe deuindæ eifent. Et cinâus ipfius fu* premus eadem arte fabrefadus erat ex auro, ferico flauo, purpura, coccino, amp;nbsp;ferico albo retorto » ficut D o m i n v s Mort præceperat. Et fecerunt duos lapides Onychinos inclufos auro, feuF ptos arte gemmariorum , quibus in* fculpta erant nomina filiorum Ifraël. Etpofuit eos in vtroque latere Ephod, vr eflent lapides conferuantes memori-am filiorû Ifraël, ficut D o m i n v s Mort præceperat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etfe*

Et fecerunt Ra- Rationale, tionale eadem arte qua Ephod, ex auro, ferico flano, purpura , toccino amp;c ferico albo rctorto • Oyadratum erat amp;nbsp;duplicatum longi-t[idineamp;latitudincpalmi maioris, pofuenint ineo quatuor ordines lapi-dum. In primo ordinecranc Sardius» Topazius amp;nbsp;Smaragdus. In altero Car-bunculus, Sapphirus amp;nbsp;Adamas. In tertio Lyncurius, Achates amp;nbsp;Amethy-ftus. In quarto Chryfolithus, Onyx amp;: lafpis. Auro autem iuclufi crant in fin-gulis ordinibus, amp;nbsp;difpofiti iuxta nomina duodecim filiorum Ifraël amp;nbsp;arte gemmariorum fculpti, vnufquiftp-fuo nomine iuxta feriem duodecim tribun.

Et fecerunt in rationali catenulas, quæ habebant duas extremitates , ex auro puro, amp;nbsp;duas bullas aureas, amp;nbsp;duos annulos aureos , amp;nbsp;anneâebanc duos annulos duobus angulis rationa-lis, amp;nbsp;duas catenulas aureas inferebant duobus annulis in angulis rationalis. Extremitates vero catenularum inferebant duabus bullis, eaftp anneóebant bumcris Ephod vt fe mutuo contue-rentur.

Fecerunt etiam alios duos annulos aureos, eofdemcp reliquis duobusan-gulis rationalis afFigebantlococonuc-niente, vt firmiteripfi Ephodadhære-rec. Fecerunt præterea alios duos annulos aureos gt;nbsp;quos angulis infiinis E-phod è regionecollocatosafFigebant, vbi Ephod conneftitur. Et.rationale vnà cum annulis fuis fie alligabatur pet funiculum flauum ad annulos Ephod, yt ipfi Ephod firmifsime adhæreret, nee vnquam rationale ab Ephod diuelli pofict, ficut D o MIN V s Mofi præce-perat.

Fecit quoq^ tala- Talar», rem inferiorem E-phodtotam exferico flauo contextam, cuius fuprema pars in medio habebat foramen , quod vndirp fimbria bene compada ambiebat prohibens ruptu-ram. Et fecerunt in fimbria inferiore mala punica ex ferico flauo, purpura, coccino amp;nbsp;ferico albo retorto, amp;nbsp;au-reatintinabula, quærationevicifsiw dinis collocabant inter mala punica per totum ambitum in fimbria talaris ad minifterium, ficut D o m i n v s Moli præcepcrat.

Irico albo contcxtas Aharon amp;nbsp;filijs eius ,amp; pilciimex ferico albo, amp;nbsp;pul-chram mitrain ex ferico albo gt;nbsp;Si fiibli-gacula ex lino albo retorto, amp;nbsp;balthe-um acu piftum ex ferico albo retorto* fericoflauo, purpura amp;nbsp;coccino, ficut Do MIN vs Mofi przceperat.

' fanftam coronam ex auro puro, amp;nbsp;in-fculpferunt ei fcripturam, fanditatem D 0 MINI, amp;nbsp;affigebant earn per funi-culum flauum anteriori parti pilei in fronte Aharon, ficut Dom in vs Mofi

1 Hoc modo perfeâum eft totnm opus tabernaculi amp;nbsp;teöi teftiraonij. Et filij Ifraël faciebant omnia, quæ Domi-xvs Mofi præceperat. Et afferebant ad Mofen taberna-

CU1Û, tedum Sc om- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yafo-

..r» • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum tabeihacnii; •

las , tabular, veflcs, columnas, bafes. Tegurtientum ex pellibus arierum ru-' bore tinftis , openmentum ex pellibus Mclium, amp;; velum, Arcam fœderis cum

fuis veâibus, propiciatorium, menfâtn cuin omnibus vafis fuis, amp;nbsp;panes pro-poßcionis, Candelabrum pulchrü cum fuis 13mpadibusparatum,amp; omnia va-fa eins amp;nbsp;oleum pro luminari. Aureum altarc amp;nbsp;vnguentum amp;nbsp;res fragrantif-fimas, velamen in oftio tabernaciili, Akareæneum,amp;crariculameius æne-am cum veftibus amp;nbsp;omnibus vafis eius, labrum cum bafe fua, cortinas arrij cum fuis columnis amp;nbsp;bafibus, velum in porta atrij cum fuis columnis amp;nbsp;cla-uis,amp; omnibus vafis deft in an.s miniftc-rio labernaculi teftimonij, vefies addi-ôasminifterio Aharon, quofungeba-tur infanduario, amp;nbsp;veftimenta filio-rum ciuSjVtfungcrentur munere facer* dotum. Omnia ficut præccpcrat D o-MIN V s Moyfî, fie fcccrunt fiHj Ifnël in toto hoc opéré. Et Mofes afpiciens omnia hxc opera elaborata id prxCcii-ptum Domini , benedidionem cis pronunciauit.

w N 0 fecundo poH’ exitum popuU tx prtmi dte primo, ahjolutit omnibtu, qua tJ^ïofis tußut erat adtaberna-tuit cult um amp;nbsp;ornât um nbsp;nbsp;ficrer um vfum

fabricare gt;nbsp;tabernaculum nouum eren:um fietlicatum ePï, quad fiatim maieftoi Domini

^tpleuit, nube denfa per diem, amp;nbsp;latefulgen-ftfiammaper noÜem incubante tabernaculo.

autem tune Dettt approbauit teflimonio P’^'tfintia Jua opera amp;nbsp;cultM congruentes ad ^ormamquam tpfi tradiderat, ita omnibut temporibus effcax ePt in pradicatione Euan-amp; in vfit légitimafàcramentorum, óquot; fi^iper ahquos regenerat ad vit am aternantj.

LCcutufcp cft D O MIN V s ad Mofen dicens, Primo die menfis primi 'ériges tabernaciilum teftimonij, amp;nbsp;pones in eo arcam teftimonij, amp;nbsp;arcæ velum prætendes, amp;nbsp;afFeres menfam eam-^ue inftriies, amp;nbsp;candelabrum afFeres amp;nbsp;in ea pones lampades. Pones quoque altare aureum incenfi ante arcam tefti-monij , 8e oftio tabernaciili velamen prætendes. Altäre veto bolocaufti pones antcoftium tabernaculi teftimnnij.

Et labrum pones inter tabernaculum teftimonij 8c altare, amp;nbsp;aquam in id in-fundes. Difpones amp;nbsp;atrium in circui-tu, 8c velamen portsc atrij prætendes.

Sûmes etiam oleum vnftionis, quo vnges tabernaculum, 8c omnia quæ in co funt, fanftificabifqß ipfum cum omnibus vafis cius, vt fit fanâum. Vnges amp;nbsp;altare holocauRi atq; omnia vafa cius 8c fandificabis altare illud,vtfit facratifsimum. Vnges 8c labrum atcg bafin eins, amp;nbsp;fandificabis ipfum. «

Et Aharon atq^ filios eius adduces ad oftium tabernaculi teftimonij, 8c la-uabiseos aqua, 8c indues Aharon ve-ftibus fandis, 8c vnges eum fandifica-bifque eum, vt fit meus facerdos- Filios quoqj adduces 8c indues eos ftridis tunicis, amp;c vnges eos, ficut vnxifti pattern corum, vt fint mei facerdotes. Et hæc vndio erit ipforum propria ad perpetuum facerdotium in generatio-nibus fuis • Mofes autem fecit omnia ficut præceperat ci Do min vs.

Sic igitur eredum eft tabernaculu an-nofecundo,diepri- «’’emacuh. mo menfis primi. Cumq? Mofes id erj-- gerct

B X o D I. 271 §€reü, pofuic bafes amp;nbsp;tabulas amp;nbsp;vedes, amp;nbsp;columnas excitauic. Et tabernacu-lum expandit adhabitationem, amp;im-pofuit ei tegumenta ficut eiprasccperat D O M1N V s. Et acceptum teftimonium repofuit in area, amp;nbsp;admouit vectes ar-cæ, amp;nbsp;eidem propiciatorium impofuit. Et importauit arcam in tabernaculum» prétendit velum arcæ teftimanij, ficut ipfi præceperat D o m i n v s. Éc collocauit menfam intra tabernacu-lum teûimonij in angulo Septentrio-nali extra velum, amp;nbsp;parauit panes in ea coram Domino ficut ipfi præceperat D o m i n v s. Collocauit etiam candelabrum in tabernaculo teftimonij ê regione menfæ în angulo Auftrino, 8c impofuit ei lampades coram Domi-N O, ficut ipfi præceperat D o m i n v s. Pofuit quoep aureum altare in tabernaculo teftimonij ante velum. Etin-ceiidit in eo fragrantifsimos odores ficut præceperat ei D o m i n v s. Et prætendit velamen oftio tabernaculi. Altare vero holocaufti collocauit ante oftium tabernaculi teftimonij amp;offe-rebat in eo holocaufta amp;nbsp;oblationes, ficut præceperat ipfi D ominvs. Et

labrum collocauit injer tabernaculum teftimonij amp;nbsp;inter altare, amp;nbsp;infudic in ipfum aquam ad lauandum, amp;nbsp;laue-runt ex eo Mofes, Aharon atque filij cius minus fuas amp;nbsp;pedes fuos. Quoties enim ingrediuntur in tabernaculum teftimonij amp;nbsp;accedunt ad altare, lauant fè, ficutprsEceperat D o m in v s Mofi. Eterexit atrium in ambitutabernaculi amp;nbsp;altaris, amp;nbsp;prætendit velamen porta: arrij.

Et operuît nubes tabernaculum teftimonij, amp;nbsp;gloria Domini impleuit habitationem. Et non potuit Mofes ingredi in tabernaculum teftimonij donee nubes tegebat tabernaculum , amp;nbsp;gloria Domini implebat habitationem. Ac quoties nubes fuprataberna-

culum attollebatur, proficifcebantur E-lij Ifraël per turmas fuas. Etquando nubes non attollebatur, non proficifcc-bantur vfque ad eum diem, quo fefe in

lutn, Si noStu erat ignea coram oculis totius domus Ifraël per otn-' nes turmas fuas.

Verbum yn’ fignificat non folum agnofcere, fed etiam faucre amp;nbsp;curare, I. Nouit D o MIN V sviatniu-ftorum,id ell j approbat amp;nbsp;curat. Et Ioannis lo. Ego oues meas cognofco, id cftjvere refpicio,exaudio amp;nbsp;iuuo eas.

Sit electio penes te.J hm» Decorauit, glorificauit. Et Elegit, quia eleélio eft dignioris.

PedicvliIJ 033 Origenes fupcr Exodum : Hoc animal pennis quidem fufpenditur per acra volitans , fed ira fubtilc amp;nbsp;minutum, vt oculi vifum nift acute cernentis effugiat,corpus tarnen Cum infederit, acerbifsimo terebrat ftimulojita vt quern volitantem non videre quis valeat, fentiat ftimulantem. Hac Origenes, qui per hoc animalis

ïn o mN H MAT A genus Dialeâicam vult intelligi' » qu« minutis amp;nbsp;fubtilibus verbot um ftimu-lis animas terebrat, amp;nbsp;tanta callidira-te circumuenit, vt deceptus nec vidc-at, nec inteiligat»

Serotina.} Sbm caligauif. Etw* nondum erupit in confpicu-am fegetem quia fernen tardius terras mandatum eft.

Integer.) D’un fignißcat non morbidum, non mutilatum. Cum au-tem de homine vfurpatur vt Gen. 17- amp;nbsp;Pfal. up. ßgniHca.t habentem omnes partes vitaf Chriftianæ, videlicet fidem amp;nbsp;bonam confeientiam,

PAESAH.J non Tranfiliuit. Indc nos faltus, quia interfeftor primoge-nitbrum tranfiliuit Ifraelitas.

quid. Exequitur autem Dens pcenas per bonos amp;nbsp;per malos angelos. Nam de bonis angelis in hiftoriadcletionis Sodoinæ difertc fcribitur. De malis vcro Pfal. 78. dicitnr, Mifitin eos iram fuam, immifsiones per angelos malos.

Coe co impetv vagantvr. ‘inintricanit. Hine njiao perplexitas, cum contraria: caufæ implicant ani-îuum, ne pofsit alterucrain partem cligt; gere.

A QV11A R V M.) Hieronymus Efaiaî 66. Aiunt qui de animantinm feripferc naturis j omnibus quidem beftijs amp;iu-tnentis amp;nbsp;pecudibus auibufq^ ingeni-tum efTe erga filios pullofc^ fuos afFe-âum, fed maximum efle amorem aqui-larura, qux in excelfis amp;nbsp;inacceisis lotis nidos eollocant, ne coluber foetus violet. Amcthiften quoqp inter pullos eius lapidem reperiri, quo omnia vene-na fuperentur. Si hoc verum eft, rede affedus Dei in fuas creaturas aquilis tompa-

■ T tl O M H M A T A ’coinparatus elt,qui omni curtodia pro-tcgit fuos liberos, ne draco amp;nbsp;coluber antiquus Diabolus amp;nbsp;Satanasobrepac nouellis fœtibus, vt ad nomen hpidis, qui ponitur in fundamentis Sionotn-nes aduerfariorum frangantur infidix-PecvliiJ Peculnimamp;pecunia, à pecoribus, in quibus fubltantia veteram omnis confiftebat, amp;nbsp;quorum figura nummi fignabantur, dida fünf. Pecunia maius patrimonium, peculi-um pufillam pecuniam, fiue pufillum patrimonium fignificat. îtaque modicum illud quod ierui frugalitatede de-menfo comparcentcs fuo parabant, vel officio meruerant fibi donari, per-'mifluq^ domini fcparatum à rationi-bus dominicis habcbant, peculium di-cebatur. Eadcm ratio eft peculij filio-familias. Hæc facile ad Ecclefiampo-puli Ifraël diftindam ab alijs gentibus accommodari poflunt.

In sbcvlvm. J Hoc exemplum oftendit non vfurpari pro xter-nitate, quam nulJa temporis circura-* - . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcriptio

fctiptio metitur. * Ciim enim feruus (ït mortahs, non poteft infinitis feculis domino feruire. Sic circumcifio Gen. 17. appellatur fœdus id eft, dura-turumvftp ad Mefsiam.

Revs sangvinis.^ Q’QT Phra-fis obferuanda eft. Nam fanguincs (i-gnificat reatum pœnæ homicidij, feu ipfam pœnam homicidij , necem pro necCjVt Pfalmo 51. Libera me à fan-, guinibuSjideft.d reatuextremæamp; a-trocifsimæ pœiiæ. Mitiga pœnas , nec finasinein tragica mala incidere.

M A L E DI c T V s.) n^n fignificat rem deuotam ac deftinatam exitio amp;nbsp;mor-ti, amp;nbsp;vt Græci dixeriint feu ixfiçcÿtt. Sic igitiir nos Deus de culto-ribus idolorum fentire iubet.

PvRissiMAE.J Him fignificat libertärem, Leuitici 25. ‘ Efaiæ 61. Hic vcro fignificat myrrham piiram, hoc eft, ab omni adulterationeliberam.

Mvnvs l e VATioNis.JiDuaîfunt vfitatifsimæ appellationes in fcriptis Moyfi, quas reóie intelliginecefTecft-Vna eft nann quæ fignificat munus in fublime datum à verbo aii quod habet exaltandi fignificationem- Altera eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft, munus in dex-

trum amp;fihiftrum latusagita-tum, à verbo tjia quod fignificat hue amp;nbsp;illuc agita-

^aliißt Detu cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9. to. 20. 22

^rorniffto prafentiie amp;nbsp;auxili) diaini cap. 4 ^romijfio de futur a liber at tone populi Ifidèl

'''''■''xi' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Commi-

'Zgt;e officio Indicts cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;if- 23

10 10 tl l6 tg tg

32 32

Imago Eccleßa crefientie in perfecutione cap. t ^llegoriade vfu philofophia cap.

Imago Cyclopica impietatie cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y

12 vr^Uegoria de columna nubie amp;nbsp;ignis cap. ij Imago Sccleßa omnium temporum cap. 14..

tyflieg or ia defacie Moyß velata cap. 34 Imago .^Icademia optime conftituta cap. 26.

tyfllegoria de altari cap, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27

Imago ChrilH cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;29

Ne reliqux charte vacua ejpi^t putauiAppcribenda effeiudicia fum-woYum huius AtAtii Theologorum de ca tAtione interpretAndi ÇcripturAw fA-CYAm, cuïuf P^ecimen in Aliquot libris fropheticis oßenfum e^. H Ane Appen-dicem vt lector boni confulAt mAgnope-h oro. Bene vaU CAndide lector.

IA M fequitur textus de Lot amp;nbsp;filia-bus eius , qui quæftionibus amp;nbsp;confu-fionibus tatn indæorum quam noftro-tum plenus eft. Noftri patres eum præ-tereunt ferè fiue impeditialijsftudijs, fiuc Deo fie curante, ne Ecc'efiamulti-tudine librorum oneraretur. Nam ego ipfe cam ob caufam odi' meos libros, amp;nbsp;fæpe opto eos interire, quod mecuo ne morentur leétores, 8c abducant à ieflione ipfius feripturæ, quæ fola om-

nis fapicntiæ fons eft, ac tcrreor exem-plo fuperioris ætatis. Poftquam enitn inhominü comtnentarios inciderunt, qui facris ftudiis dediti erant, non fo-lum plurimum temporis in leétione ve-terum Theologorum confumfcrunt, fed etiam tandem occupati funt in A-riftotele, Auerroë, amp;nbsp;alijs, ex quibus poftcanati funt Thomae, Scoti amp;nbsp;fimi-liaportenta.

Debet i g i t v r modvs li-BRORVM ESSE, INT EJl Q_V O S Hl foli probandi funt, quiIcdorem dedu-cunt ad fcripturam reâe intelligen-dam. Et in ipfis patribus nihil debemus ampledi, quod cum facra fcriptura non conueniat, ea fola maneat iudex amp;nbsp;magittra omnium librorum. Expedit fane audirc confitentes fiue mortui fint in fcriptis, fiue viuant amp;nbsp;viua voce doceant ; Modus tarnen cffe debet. Ec régula haec perpetuo feruanda eft, vt illos legamus qui fcripturam explicant.

nis, amp;nbsp;multa iam fcribuntur , quse vt non mala fint , tarnen non neceffaria funt ad intelligendum ftripturas, amp;nbsp;occupant ita leétorem, vt non vacet ipfi legere facras fcripturas. Noftra autem fcripta eö tendere debcnt, vt inducant leétorem in penetralia fcri-pturarum , vt leétores poftea pofsint nobis dicere, quod Samantani dixe-runt mulieri Ioannis 4. lam non propter tuam'orationcm crcdimus, Ipfi enim audiuimus ( ex facra fcriptu-raamp;verboDei nbsp;nbsp;nbsp;f ci mus quod

In FINE capitüqninti, p!ig.3i.litt.6. fitcperiodui e^tomijjd. ( Vixitqß Lamech poftquam genuit Noah,quingentis no-naginta quinq^ annis, amp;nbsp;genuit filios amp;nbsp;filias. Et fafti fuut omnes dies Lamech ^eptingenti feptuaginta feptem anni, amp;nbsp;tnortuuä eft-} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vero, amp;c.

Cap. i. pag. 42. ün. 22. poH' paragraphum Egreffus eft ergo Noha amp;nbsp;filij eius, »mijfaßtnt hac verba : C Et vxor illiiis , Se Vxores filiorum eius, J cum, e^c.

Cap.ç.pag. 47. lin.penultima,pOitperio-dum cuimfinii eil, Quæ eft fuper ter ram, .etiampauca quadam Çunt omiffa, qua funt quot;velut repetitie pracedentium : f Dixit(^ Deus ad Noah, Hoc erit fignum fœde-ris, quod conftitui inter meamp; omnem carnem, quaeeft fuper terrain, J Erant autem, Crc.

Cap. 3g, pag. 2/1. lin. 17. Habeat fibi : Certe mendaeÿ arguere nos non po-teft. f Ecce mifi hœdum ilium , amp;nbsp;tu non inuenifti earn J

Cap. 4X.pag. 264.fert in fine capttu lin. 24. omtjja /unt hac verba. ( Benedixittp eis in tempore illo dicens J