Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

DIVI IVSTINl PHI-LOSOPHI AC MARTYRIS OPE^ RA NON ITA PRIDEM GRAECE EDITA, NVPER ueró Latine reddita,interprété Sigifmundö Gelenio: quorum tituli pagina opéris initio ob;# uerfa apparent

W T s I nun^ noftri huius fcripturientis feciili homi^ O num mores mihi placuerint, candide Ledor, quo, 3» utrefertHoratius,

Scribi'mus in dodidodi'cp poëmata pafsim: _________fl fempertp plus poden's apud me habuerit,

cacp decaufaanimus fuerit,nun^ ullo fcripto meam infantiam in uulgus efferre,amp;quorumlibetfubireiudicium.uerum Sigifmunis di Gelenfjjbunc autorem in Latinam linguam conuertere aggreG» fi mors importuna ad fcribendumme copellitjquiduminfuoin# ftituto occupatus eflet, plus«^ iam dimidia parte ablbluiflet, letha li eft correptus morbo:a quo mêfe plus minus tortus fuperas eua* ßt ad auraSjCUm fuo Iuftino,cui transferedo immortuus eft, uitam adurus cæleftem ac uere felicem.Hinc fadu eft,ut alfj cuidam dos* do uiro,nobis amico,Latinæc^ ac Grgcæ linguæ perpulchrègna ro,reliquum eins autoris traducendi prouincia fuerit traditaiqui non folum libros poftremos fecit Latinos, fed multos etiam locos in prioribus,ubi carmina ex autoribus fuerant allegata, quæ Gele niüs ne fiiæ interpretationis curfum moraretur,trâfilierat, (fed eo animOjUtlibroadfinemperdudo, dumfuam conuerfione priuG quam ederetur,recognofceret,eadem opera carmen carmine red^ deret) fuppleuitifenfu tarnen magis quam carmine, etiamfi poeta fit eximius,exhibito:fecus quam nofter Sigifmundus folebat,fem perobferuansuteodemoratiqnis genere Græca Latio donaret: cxcellens etiam multisalf)s dei donis,maximè autem reftituendis utriufcp linguæ fcriptorû deprauationibus : de quo tanto parcius loquar,quanto id notius eft pluribus^De diuo luftinOjPrifci Bac^ chfj F. Flauia Neapole Syriæ Paleftinæoriundo, philofophoS^ martyre, non plura cômodè poflùnt recenferi, quàm quæ D^Pho dus in Mille libris,amp; Hieronymus in Catalogo Scriptorum éccîc fiafticorum,tum Eufebius Pamphili,Nicephoruscß Calîifti in Ht ftoriæ fuæ ecclefiafticæ libris referunt,quorum teftimonia huic piftolæ fubnederelibuitjpofthabitis quæSuidasamp;Volaterrasî nus,ex prædidis fcriptoribus mutuata, de eo tradunt:de quo hoc meumeftiudiciu,(fimodo mihidetanto uiro ferreiudiciû licet)

cum (àcrarum litcrarum fuifîè pen'tifsimum: quod præter alia uel ex unico ipfius colloquio cû T ryphoiie ludæo côftat, ubi tam ua* lidis fcripturarum teftimontjs probat 8^ cÔuincitJefum Chriftum feruatorem noftrum,eïîè uerum ilium Melsiam, quern adhuc ho^ die ludaiea gens obftinate fed fruftra expedat.’talibus^ eum pre mit argumentis, ut nifi natiuam eius gentis peruicaciam maluiflex imitari,quam inuidæ cedere ueritati, indubie luftino porrexiflet herbam,Chriftum^ fuilfet amplexus. Oratorem præterea fuiffe, uelindeapparet, quod Chriftianis,ne innocentes,ut ante,pIe(Se«» rentur,Impunitatê religionis fuse,cum à Senatu Romano, turn ab Ælio Adriano, Antonino^ Pio Caeff. Impp. duabus Apolos gijs,huic operi infertis,impetrauit,quod magna cloquêtia aflecu^ tum elle oportet,nifi malimus id diuino adfcribere numini. Cæte rum quod magnus fuerit philofophus, declarat ipfius cognome, quodafsiduonimirumphilofophiæftudio fibi paraflfe confenta«» neum eft. Quapropter amice Ledor,Iuftinum huncce,paruum, fiChartas numeres,librum:fi dodrinam,ingente, hilari fronte ex# cipe,ex quo uno cum oratoria 8^ philofophia ueram pietatem adi» difcere potes:cuius fcripta quædam intercidifiè, quædam mutilai ta elfe, maxime dolendum eft. Vale. Ex bibliographia mihi SC Frobenio communi,Cal. Aprilis,

LEó:a eft lufti'ni Martyn's apologia pro Chriftianis,0iScontra Gentes èâ ludaeos : itemq; alterum eius opus contra primum Qc fecundutn de nagt; turali aufcultationCjCiue contra fpeciem ÔC. matcriam ÔC priuationem, acuti fermones,amp; uiolentij^ utilesatemcç contra quintum corpus, amp;nbsp;contra tcrnummotunt,quodratiocinationum acumen peperit Ariftotelesutemcç dubitationum contra religionem iummariac folutioncs. Eft autchomo qui ad philofophiæ cum noftræ tum peregrinæjfummum peruenit, diuittjs Ratens eruditionisamp;hifton'arum.Sed non fuiteiftudium colorandi arte dt-cendi natiuam philofophiæ fuæ pulchritudinem.ltac^ eius libri,cûm fint a-lioquin ualentes amp;nbsp;feientia pollentes,non redolent artis condimentatneep pellacia ÔC illecebris multos auditorum alliciunt. Confcn'pfit autem opera quatuor contra Gentes,quorum unum Antonino Pio, amp;nbsp;filtjs ac fenatui di cauit. Alterum item illius fucceflbribus.ln tertio de natura dæmonum difle ruit.Quartus eius liber item contra Gentes cOmpofitus, refutatio inicribi-tur.Eius funt amp;nbsp;liber de dei monarchia, ôd qui inferibitur Piàltes, necnon contra Marcionem neceflarq libri, amp;nbsp;contra omnes hærefes opus utile. Is filius fuit Prifei Bacchqtpatriâ habuit Neapolim, cam quæ pertinet ad prtc-fetfturam Palæftinæ.Romæuerfatus eft,amp; uerbis 06 uita amp;nbsp;habitu philofo-phans.Cum elTet aute ardens religionis amator,aduerfarium habuit 8C uita amp;nbsp;religione quendam nomine Crelccntcm, de eorS genere qui Cynici uo-cantur, à quo oppugnatus, ut dignum crat totius eius uitæ inftituto,etiam infidias compofuit. Hane cnim martyrij occafionê adeptus, generofe gau-denstÿ mortem pro Chrifto oppetijt.

IVftinus philolbphus,habitu quoc^ philofophoru incedens, de Ncapoli urbe Palgftinæjpatre Prifeo Bacchio,pro religione Chrifti plurimulabo rauitjintantum ut Antonino quoep Pio,amp; filijs eiuSjSC fenatui librum cotra Gentes fcriptum daret, ignominianuç crucis non crubefeeret, amp;nbsp;aliS librS fucceflbribus eiufdem Antonini,M.Antonino Vero,6C L.Aurelio Como do.Extat eius SC aliud uolumen contra Gentes,ubi de dçmonum quoep na tura difputatjSC quartum aduerlus Gentes,cui titulum prgnotauitjtAiy;^©'» fed QC alium de monarchia dei,amp; alium librum, quem prænotauit Pfalten, amp;nbsp;alium de anima.Dialogus contra ludæum, que habuit aduerfus Tiypho nemprincipemïudæorum; fed amp;nbsp;contra Marcionem infignia uolumina, quorumIrenæus quoep in quinto aduerfus hærefes libro meminitzfiC alium librum contra omnes hærefes, cuius facit mention? in apologetico, quem dedit Antonino Pio.Hic cum in urbe Roma haberetTorr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cre-

fcentemCynicum,quimulta aduerfum Chriftianos blafphemabat,redar-gueret,gulofum,0d mortis timidum,luxuriæ(p SClibidinum feeftatorem, ad extremu ftudio eius amp;nbsp;infidijs accuiatus quod Chriftianus eflet, pro Chri-^ fto fanguinem fudit.

IVftinus germanus uerae phflofophiae amator, deniiç in Gentil]urn ruditionetritus Sgt;i. exercitatus, eiuidem ipfetemporis in Apologiaad Antoninumfic fcribensmeminir.Nonautem abfurdum fore putannis,!! hoc loco etiam Antinoi recordemur, amp;nbsp;eius quod illius nomine etiamnS faciunt,qucm cundi tan^ deum propter metum coIereproperant,cum fei ant quis, unde fiicrit. Idem autem luftinus belli quoc^ turn cotra ludaeos gefti mentionem faciens,hæc adijeit: Nam in bello Iudaico,quodiam ge.-ftum cftjBarchochebas ludaicae defedionis dux folos Chriftianos grauiffi mis iupplicijs,nifi Chriftum negaflentamp;blaiphemaffentjpuniriiuffit. In codem operc declarans,qüomodö no temere,fcd cum iudiciorelida Gen tili philofophia ad pietatem tranfierit,haec fcribit : Nam ipfe ego,qua Pla* tom's dogmatis deledarer,Chriftianos traduci audirem,0^ tarnen imperter ritos ad mortem amp;nbsp;omnia ca quæ formidabilia putantur cernerem, cogita* bam fieri non pofle,ut hoc genus hominum maliciacamp;^ftudio uoluptatufit bbnoxium.Quis enim uoluptatis amans, aut intemperans,autingluuichu manarum carnium iucundam ducens,mortem fic côpledîi poterit, ut con* cupifeenttjs fuis priuetur,amp; non magis uitam hanc femper uiuere, QC prin* cipes fallere,nec feipfum occidendum prodereconeturf Praeterca ÔChoc idem luftinus fcribit,quomodo Adrianus literis à Serenio Graniano illu* ftriftimo prçfide pro Chriftianis acceptis,fignificantibus iniuftû efle,quôd fine ullo crimine, populi uociferationib. traditi, abfcß iudicio occideretur: refcripfiflet Minutio Fundano proconfuli Afiæ,ac præccpiflèt, ne quifqua fine crimine amp;nbsp;accuiâtione rationi conibna occideretur. Quin amp;nbsp;exemplü Lpiftolae obferuata Romana linguà,ficut potuit, adiccit, cui ifta præmifit: Et cum ex epiftolamaximi ôif illuftriftimi Gpfaris Adrianipatris ueftri à ud bis exiger epoftemusjUt ficutille praccipere dignatus eft, iudicia fiant : hoc tarnen non tantjuam ab Adriano pracceptum perimus, fed ex co quodlci* tis acclamatione populi quae iufta funt efl'e petenda.

ƒ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

HAc ipfä aetate Hadriani, luftinus etia ex philo{bphismartyr,intcr prac cipuos efthabitus,germanus amp;fincerus uerç philoibphiçamator,5C in Graccorum difciplinis egregie' exercitatus.Sedenim quis qualis'ue fuc* rit,ö^ quemadmodum à Grçcorum erroribus adgermanamphilofophiam tranfieritjcómodifïimumfueritexipfius uerbis recognoicere. Quü enim aduerius Graccos amp;nbsp;Gentiles pro Chriftianis orationes feripfit, quibus re* pugnare atep refragari illi non potuerunt : tum Romæ, uBi uitam degebat, Antonino Pio Imperatori, fiC Senatui Romano pro nobis Apologiam ex* hibuit,ita earn infcribens:Tito Æ lio Hadriano Imperatori, Antonino Pio •Cæfari Augufto,SC Veriftimo filio Philofopho,amp; Lucio Philofophi Ceiä* fis natura,ÖC Pij adoptione filio,amatori dotftrinae,iäcrolt;jSenatui,amp;^popu lo Romano uniuerfo,pro eis qui ex omni hominü genere iniquiflime' inui dia laborant QC affligunturduftinus Prifeus Bacchij filius,FIauia noua

täte Syriæ Palcftinac on'undus,orationcm attp deprecàtionem hanc obtuli. Eciaeadem orationefe nontemeré, fediudicio ad Chnftianam profefTio-nem perueniflejita refert : Ego quidem,qui Platonicis deledarer dîfcjpli-nis,quum Chriftianos calumntofe deferri audtrem, utderemcç eos impaui^ dos interritoscç eife ad mortem,SC quaecuncp horrçnda mortalibus uiden* turxonfidérâUt ipfe mecum, fieri omnino non pofle, ut illi in Èagîtîjs delû ctjslt;^ uiuerent. Qiiotus enim quifcp, uoluptatis confedîator SC libidinofiis, quii^ humanarum carnium dapibus deleôetur, bono fibi mortem efle pu* tetfutper earn cupiditatibus delictjscç fuis priucturÄ no potius illud agat, ut femper banc uitam uiuat,magiftratuslt;^ ÔC leges fallat.nedum feipium ad cædem ofFerat;’ In Apologia ea illud quocp fcribit.No n abfurdû uerô fue* rit, Antinoi quotp hic meminifie^ qui nô ita pridem deceffît, quem omnes ueluti deum per timorem colere fuftinuerunt: quum quidem omnes pro* bè fciuerintjô^ quis fuerit,ô^ undeprouenerit.

EO tempore adhucïuftinuSjCuius pauloantéfccimus mcntioncm, eni tuicôC quum,quos diximus^Principibus aliam etiam pro dogmate no ftro defenfionem obtuliflet,amp; contra oppugnatores Græcos amp;nbsp;ludxos,in faciem côrum,Chriftianae profcflloni patrocinatus eflet, atqr etiam hstfeti* corum uanam linguae lo quacitatem nocentemtj mentis infaniam luculen* tis orationibus retudifiètjfîdem nofiramfirmis adamantinist^ propugnan« rationibus, abundctj ucritatem certitudinemi^ cius demonftrans, corona martyrij feipfum exornauin Cui Crefcês quiderii phtloibphus,uita morûtp æmulatione Cynicus,infidias Ilruxit. Quum enim in multis fçpe colloquîjs amp;nbsp;diiputationibus Crciccntê,quôd plerac^ perpcram faceret, falfotj in pro feflîoncm noftram criminans irtueheretur,Iuftinus conüiciffet, cumimpro bis quibufdam qui magifiratus gerebant, atcp itidem cum altjs, ille confpi* ratione contra luftinSfâda,tormentis quamplurimis cum affecit,amp; poftre mo gladijs etiam confecit,ueræprorfus fapicntiaefeôatorcm.Itaillead de* fideratum fibi Chrifium tranfiit. Quae autem pafiùrus fucrat. ea antea quo* que in ea, quam diximus,defenfione diuinans prædixit,ad h une modS icri* bens ; Ego quidem infidias amp;nbsp;fuftuariS Cxpcdo à quôpiam, qui alicuius fit nominis,uel ab ipio etiam Crefeente infîpicntc, arrogantiac quippemagis quàm lapientiae amantedndi^nus nanc^eft, qui philoiophus amp;nbsp;iapientiae amator dicatunpropterea quod publice' de rebus quas ignorat,uidelicet q» Chriftiani athciprorfuscç fine deo SCimpij fint,afleuerat, ad gratiam SClibi dinem eorum qui ab eo fùntin crrorc fedudi,id facienS.Si enim dodrinam Chrifti,quâ non attigit,rcprehendendo profcindit,improbilfimus eft, idio tis at^ indodis hominib.multo deterionqUi faepé de rébus quas ignorant» loquijô^ felfo teftificari fupcrledent,Sin Chriftianâm ptofcluonem didicit, aut amplitudinem eius non intell exit: aut certé intellexit,amp; ne Chriftianus elle fiilpetflus fiat, nos criminatur, itaep longé adhuc eft importunior, nihil ingenui dC liberalis ingenij Habens,utpotc inepta abfurda opinionc «ir, timoritgt;fordido obnoxius,6Cc.

Expofitio fidei de reda confelfione, fiue de ianda 0!^ coeflèn^ tiali trinitate.

Quaeftiones Chriftianæ ad gentiles,amp;gentilium reiponßones, earumcç refutationes.

Refponfiones ad OrthodoxoSjde quibuidamneceflarrjs quaeftionibus* ' Quaeftiones Græcanicæ,fi'uegentiIes,adChriftianos,deincorpôfeo, amp;nbsp;de deojdecjreiurredionemortuorum.

irationis expers inutilisé difci'ph'na, petita è trass ditionibus hominunijCüm Pharifæis uita opinio M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IttVl 1 «1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/-4 [^lt;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/4lt; t lt;

S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confentientium, in Epiftola ad Papam dili«gt;

___________niinius, ut^ bene ac féliciter degendi cupidis oc, cafionem falutarem præbeam,quamuis iam ante accurate fcripfiGgt; fe ad Principes mihi uideor, non grauabor tamê uobis quoq^ fcri bére,quo cognofcatis inftituta quorüdatn puerilia. prodeft enim fcireconuerfationes a' ratione aliénas,nequis improuifo ftudio iii cas incidat uos certe refte facitis quód ut boni uiri euadatis adni^ timinûfedquoniam his turbatorum temporum motibus ad muti dum retrahimini, à quo nofter fèruator nos auocat,ncgans fe eHe ex co : amp;nbsp;ut ueritatis amici fitnus nobis confulens, expeéfemus«^ cffêdurn cceleftis potentiæ, uoluntatem æterni patris exfequen-tes, amp;nbsp;longealieniàmundanis rixisacæmulationibus. nam fibis» metipfeinfeftus eftquiuis iracundus,contentio foletinauto^ ris caput recideren'd quod crebris exemplis compertum eft,quofss dam cumnefciant unde acceperint iniuriam,feipfosdiucxarcac^ rodere» non eftigitur molefte refiftendum prouocantibusamp;la:« ceftèntibus,fed conftanter placide^ refpondendum hoe tantum: Nunquam elFicies ut me dimoueas à propofito. Curandum autê ut pacem habeamus cum aduer{arrjs,nec indülgendum iræ,uel iic fibi blandiendojut dicas:Tali fum ingenio, no poflum non irafci: uel fiCjUt etiam à folenni communione precibusqp publicis abfti^ neas.nam iuxta naturæ dueftum uiuere, eft hominis qui nondum credidittfîcut æmulari per inuidiâ, eft longé à ueritate femoti»De* bemus igitur quemuis docere,ingénue condonatis offenßs præte rids,modo ne fit aduerfus monita contumax.non defunt certe qui dam qui iuxta carnem proficiunt,iracundiæ fuæ parrocinantes ex Euangelio, 8c(èntentiæ in quam proniores funt, accommodam’ tes feruatoris noftri oraculadn quorum poteftate fi eftet fitum ge hennæquoslibetaddicere, totusmundus exhauftus effeteorum ■ nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a fæuitia,

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. rVSTINI EPISTOLA

ïæui£îa,attamefi quantum in ip(îs eft èC condemnant, 8^ ignisfor naces aperiunt, ideo nos non lîmus talium fîmiles. præterea fuai« deo uobis,uideatis quas res contemplari coueniat, 8c proximis Cigt; rudiendis traderc î quandoquidem opus eft ut quifcp pn'mùm a-pud fe retraftet quicquid fufpedû de falfîtate habet,atcp ita demu admoncat ah'os,donee aut perfuadeat^aut erroris ipfe coarguatur aberimüs autem à perturbationibus, fî primatum non affedaueri rnus,8d alios affedâtes cum æquo animo tuleriraus, ceftèrimus ingereritibus feadeaad quæ feruator inuitat neminem.quôd ß quis nobis occlamet, fileamùs: fi uidor fibi uidebit, derideamus: neob inanem gloriampræfentibus alijsamp;audientibus,putetfc ex aequo contendendo ifiorum quo(^ peruicaciam alere.h’cebit per mecuiuis qui male quid afleuerat,cogitet me aut perperâ fènti rCjAut nolle,non audereue contradiccre : modo fîlendo fim mihi confcius,poflèrationemreddere:amp; tarnen qui uidetur reprehen* fibilis,non dedignetur fratripeffuadere:amp; qui admonet,non ira* cunde id faeiat,fed familiariter. oportet enim ut ambo accommo* dentur fibi inuicem,amp; ad pacem contendant pariter: quandoqui* dem etiam patrem ilium uidemus occurrifle pcenitenti filio,8c no expedato aduentu obuiam excepiflè huius poenitentiam î boni* tas enim à fide profeda utrumep plaeatum conciliât, fiquidem amp;nbsp;iniuriuspeccatum agnofeendofledit amicum î amp;nbsp;affedum iniu* ha pœnitebit,quôd aduerfus familiärem fuerit commotion proiii de oportet fidelem procul abefïè ab omni carrvali aftedu atq? con. çupifcentia:alioquin committit in dei templo fàcrilegium,uel fî li* bere dicendum eft,è feipfo deum profligat, ut cuius occalluit con feientia nullam ferentis admonitionem,dum mauult imitari Ada* »num,8ó Euæ fadum probare, quàm Chrifto common', atcj dili* genter cauendum eft ne uita noftra fît culpabilis,ne'ue fermonem nugis impendamus:fed plerunc^ taciti, non nifî modefte refpon* deamus quando ufus poftulat .cauendum item à malis fufpicioni* bus,aut fî incidant examinandæ funt,patfenter compefeendo ira* cundiammec inuidendum fîquis amari prac nobis cupiat, ac ne in minifteria quidem debemus nos ingerere, quafî feruitutem afîè* dando,ô(S ultro deuorando (ut aiunt) amaritudinem : fed agenda cunda iuxta redam fidei regulam.quifquis enim fecus fecerit,tan quam per extentum funem incedens,leui momento decider, quan tumuis in admiratione fuerit apud ociofos ôiS^pentes ad aliéna iadantiam.ftiêdum igitur,qualia fînt oftentatoru ftudia,qualia ue htatem fedantium ôc exercentium; ac perinde gubernandu cui«^ fuuna

tium nauigium, non fin gen cl o gubernandi' pentiaiD, nee tempee liâtes horrendo, fed expeciando quæcûc^ pehcula.nam mera cas» ro fumus, nee boni quiequam in nobis habitat : aduocandus efti# gitur ad noftri curam medicus:fic enim fugato inorbo cótinget fa nitas. Curandum item ut fermoneneqjauulgo nihil differ am us, neepnimis^fufe abutamur:alterenim illefegniseft amp;inefficax,' alter prgfefert mundana ftudia. Cibus fumendus non ad uolupta tem,fed ut uiuendo aliquibus fimus utiles, quód fi quando nos geftas apprchêdcrit,c5tenti fimus rebus tenuibus, V uitis audire compendio quomodo efFugiatis moleftias nullâ fortunam alper namini,ita fiet ut neq? ditati cadatis in iaciantiam,necp per egeftas» tem collabaturuobis animus,dum mensrationeuirtute^munita eundem femper uultum obtinet.prgterea credendü eft, hunc mun dum alienum effc,Sfin eo nihil nobis proprium,niff fiidem religio nemcp.proinde necamicitia terrcnaquærendaefl, necopulentia, qualcm ftulti homines magnifaciunt,placentes fibi ob amplitudt nem patriæ, aut commodorû copiam, quæ ne defideranda quidë funt.non enim fumus ex hoc feculo,nifi coanati huius mundi elle uoîumus:amp; ut côpendio dicam,qui uult féliciter uiuere,ncc uide« re multa nec audire ftudeat:^ qug uidet audit ucjdifsimulet.hinc enim originem habet tranquillitas animi, cæterû qui multis fe ne^ gotfis ingerit,5ô feipfum lædit proximum, peccat«^ uftrd con^« tendendo cura eo.ergo quodcuncp negotium incidit,iterum atq^ iterum difpiciendu eff,Ôôtum demum relinquendum,fi neeuftioî« ne nec fedtione fit curabile. Loquendum etiam mundanum nihil, led quicquid nos ad uirtutem inffruit:quod ni fiat,multam fcurri^: litatem no effugimus, 8^ cotentiofis occafionem præbemus, funt enim quidam fie addiéli fuis opinionibus,ut quantum in ipfis efl, ex die noeftem faciant : quia in abfurdaimaginatione occalluess runt, non credunt quofdamreële fapere, his in tantum iniqui,ùt malint mendacibus eorum obtreëlationibus credereînequid dica de his, qui propter malam confeientiam, quod de alqs dicitur,ad fe trahunt,amp;: quicquid de quouis loquaris, ad fe pertinere putant* atcß inde ut fît nouas côfîngunt fabulas amp;nbsp;trageedias, cotenti fuas fufpiciones dicere uel feribere, illos quoc^ merito ridêdos iudico^ quiinangulocumfodali quopiam componunt librorum capita, oóorationes ad nihil conducibiles,excitaturas tantum murmura, amp;nbsp;obambulando fè tanquam in feena oftentaturas : quemadmo«* dumille quiOreftem agensimmaniôëuafla uoce,terribilismas» gnus'que uifus eftpopulo flulto, propter cothurnatos pedes lin

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. IVSTINI EPISTOLA

gnéosamp;Tuentrcm fadi'cium,inufitatumc^habi'tum acpcrfonam pfddi'giöfamyèodertl rnodö qui zelum amp;nbsp;linguæ libertatem profi tentur,ut fiant uoti compotes, cöntentiofe fibi affingunt quamli* bet libertatis ipeciêjdeüoratis æmulatoribusjiio aliter quam bac# chæ fub pacis prætextu lanceas tbyrfis fuis inferût.Hoc quoqp ca# uendum,ne modo hilari uultu prodeartius,môdo tétrico,ô^ ( fi uc rum licet dicere ) in totum abftinendum ab officio quotidianö di# Uifo in partes xfj.mea quidem fententia, quifquis cum mundo fa^ |3it extra redam regulam,feipfe condemnat, feiens fua ftüdiàiamp; in fe bellum inteftinum agnoicens nec tarnen pacem intra peólüs at# trabens. Amici honorandi fiint omnes, èC reprebenfio non exer» cenda folüm,ièd admittêda eft, Vini ufus tantifper conceditur, dum à leótionibus interquiefeimus ; qui fecus facit,fit uino perdi# tus,amp; mentem deprauatur,mero calens cotinue, Dum proximus loquitur, nec uitüperandüs nec uetandüs eft, fed finendus donee filehtio pudefadus ipfe finem facial, Confilium quod in commua ne confert omnibus,per unum proferendum eft. Qui peccatjino# neridebet,nec tarnen publice, nifi hoc poftulet eius contumacià» Mulieres etiam alloquende funt feriö propter uanitatem ingenrj, donee enim fe facit iÎ3edabilem,ôlt;S fexum prætexit,amp; indulget o# tio,focminaeft, proindenondurn fidelis.quapropter necihfe# demur eas,nec tarnen eis blandiamurfficautem diligamus üt ab# ntpenculutn/multi^lidter cnim adhiittituf uidumjideo uigilan^ dum,uacando feruatöris elóquijs,ne de quoquaiti qüicqüanl tna# ii dicamus audiamus iie, affricatür enim menti fcabies,ita utmuî# tismalis bumóribusrepleaturexaliorum colloques,quamobre utilià folà funt audienda facienda^,ficut docet Euangeliü, fugien dauerd quecunep mentem fuppIantant.Quærendum de oraculis diuinis prudenter,fi fieri poteft, fin minus,faltem uulgari modö-àmenti enim roganti defapientia,hocipfum imputatur pro (à# pïèntia, quiautê fibiuidètur fapere,magnanotabiturignominia, uocat autem ipiritus amentem, qui per imperitiam falliturfènfi# bus, ut amentê intelligamus atep fimplicem, Paulus quoep fie fcri bit.’Qyis nouit mentem domini daturus ei cohfiliumÇ’ac rurfum: Nos autem mentem Chtifti habemüs,Nam qui per incogitan# tiàm fteus quàrn oportet dicit facit iie, is cû fibi uideatur prudes, fatüüs èxiftimabitur.’redigendus eft autem ad modeftiatn hô üer# bis tantum,üèrürn ÔC operibus, ne fimus præftigiatores impofto res^jfed mites non adulatores etiam.præterea decet reâeinftitu# turn hominê quietu ac minime curiofum eflè, non iracundum,no * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tacentem

tâccntcm contumaciter,côfiderantem quicqui'd opus eft, an poC: fîteloquibene,actum demum proloquêtem. Hymnietiam,Pfah mi,odæ laudesc^ canantur, at non per contentionem, ut quidam faciunt,quoid alios male habeat, dum taxanturobfcureper quaé* dam ænigmata,ne uideantur quæri difsidia,amp;S hac arte cglari coti tentionis ftudia,quo minus acculationi obnoxia fiant, Confiliüm audiendum eft,non dandum tantummodotamp; perfuaderi oportet ei quem uelis in tuam fèntentiam traducere. Béne fentiendum de aliorum quoqj prudential non üfurpando fibifoli intèlîigentiâ: cauendumcp ne plus æquo nobis tribüendo incidamus in pericu lum.Præceptor non eft contenendus, fed monendus ft minus ia« piattquód û uera docet, parère ei debemus amp;nbsp;obfequixontentio^ fus enim uir peccatü fuum coduplicat: amp;nbsp;cum cedere debeat, uulf Cadméam(ut aiünt)uidoriâ uincere, in caufa eft uanægloriæ cu* piditas, dum ne erratum fateatur, maüult opinion! fuæ quamuisi periculolæ acquiefcere.Ridiculi enim funt,qui ut aliquid euincatj agunt quotidianis clamoribus,quos Eris illa obiedo porno conci tat,ut de rebus mundanis différant. Alq quidâ hiftriones miferi ni hilfenefcireaiuntjprofitcntes 80 fabfilem aftê amp;nbsp;futoriamjamp;in quauis re pollicêtcs fuam induftriam : quód ft quis de bis hügato ribus dubitet,profèquuntur eum odio. Sunt amp;nbsp;illi uane gloriofij qui proximo benefaciût ut îaudentur ab hominibus. Hi quocp in magno funt periculo,qui inuocät diem Dominfaut enim perfuai* fum habcnt,euafuros fe illud iüdicium,aut proximo debent remit tere,ut amp;nbsp;ipfis Deus remittat fua peccata, ifti ueró ira pfæcipites malunt aftringcre fuis debitis tiincula. Obferuanda eft etiam quo rundam arrogântia,qui cum debcrent moniti fefe corrigérèjftoli# derefponfantîNôeft curcaufàm dicam teiudice:fufpicaredemc utlibet.Taceodchis,qui fibiplacentescôfultofem reqciuntfaftu mundano turgidi,amp; in promptu habent illud:Tu me nee feruare potes ncc damnafe.neC défunt qui tâ confeientia quam bona men tecarentesex alienis peccatis uoluptatem capiunt.improbandi 8^ illiquioffendife difsimulant,8lt;^ quamuis modefte loqui conatur, tarnen colore, oculis,Capitis fuperciliorum 'ue nutu, aut manuum geftu fe produrtt : impofsibile eft enim feipfum non accufàrè.om^ nis autem fidelis quando fe putat haben' ludibriö,malam mentem illuforis ex aduerfo penfitat,cuius nouit infolentiamtamp;S ut copens» dio dicam,quifquis feipfum iudicat, ab omni delicfto abeft pluri* mum.Ex iftis autem clamofis iufgatoribus nemo eft fobrius ♦ qui licro nunc pallet nunc rubet,colore fubinde uarians,chain eleonte a 3 teferc

, r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S TO L A

refert errantcm in æftuofîs folitudinibus.Obferuandum eftctiana quomodo quidâ inter legendû afFiciantur.’nam interea mores eo# rum amp;nbsp;fenfus deprehendütur per homines acriiudicio præditos, interdum Sc uitaindicatqualis fitaniraarnamper conuerfationê etiamocculta cognoicuntur.Nccefteontendendum cumeoqui dat opera ut quomodocunc^ fiatfuperior,amp; modouidor habeas tur,ueras rationes negligit. debent autem colloquia fieri cum bolt;* na confcientia.Ambulationes corpus exerceant, non proximuna circurnueniant iniquis negotiationibus.Ncc abfurdum fuerit cof mitatè diluere opinionem morofitatis èc niraiæ fapientiæ.nam naturæ requifitafeceffus fecretos poftulant ,inquos quidam mulate fe conferunt, utibiaduerfus aliquem cogitent. quemadgt; modum autem apud Comicum pater filium luxu perditütolerat, Sc fi forte unguêtum olfaciat,beneolere negat, ut eius licentiâ co* hibeat:fic amp;nbsp;ego confulo prudentioribus nimis dura difciplina e* ducatisjUtpre fe ferant óórerum amp;nbsp;fermonum imperitiam.axqui* cuncpfapitfuo iudicio,non cedit monrtis,amp;f repugnando aduerfa turcon(ultoribus,cótentus fuis cositationibusmorehominûinfî deliû.quapropter pr^beamusnos irreprehenfibiles, non fola que nobis placent agendo, uerû quæ multis,ut ialutêco4Tf€quâtur» îrafcendum,fi fieri potefl,nunqua.nam hæc eft qu^dâfjaeciesinlâ niæ.quod fi quandoira incuinbit, utendum efthacadfànandutn proximum.nam qui rationem ei non adhibet, Sgt;C feipfum Sc proxi mum odio profequitur:feperturbans,amp; iliumafficiens moleftia. (criptum eft enim quôd quifquis irafeitur fratrifuo temere, reus critiudicio.huncenimmotum quiurs mentis compos confidera* re poteft : nonnulli uero proximos admonendo feipfos condem* nant. quod enim quis docet alterum, hoc ipfe prior facial, ne imprudens dumproximum arguit,contrafemetipfumferatfèn* tentiam.igitur qui fapit, quoties aniraaduertit in aliorum peccata, fie apud iê loquetur : num forte ego quoqß talis fum C Vinum nec -adebrietatêbibaturquotidiê,necutaquarequiraturmamutrûq^ Dei creatura eftrfed aqua neceftaria, uinum autem ad curam cor^ poris.quiuero lingua impeditamicat uelutigneis oculis,.amp;pe* dibus uacillatimpos fenfuum,uenenum recepitletiferum : quafiè ferro non falcem faceret aliud ueinftrumentum rufticum,fed glagt; «diumaut lanceam ,in alium ufumrefingens quodDeus paraue* rat.nam uini potor cum debeat hieme bibere ad frigoris remediiï, seftateueroadtuendam fanitatem uifeerum, abutiturhocadingt; ianiam, ÔCimmodicè ingefto feruens more porcorum canume^ gerit

gen'tfc turpiter. nosautem oportet fecusquàm ïuxun’ofos fe^lé -uti Del donis,nec ebrietate fitim accerfere, îed ne fitiamus po tunl capcre * nam qin'uinum forbinando,uelut febrientes,bibunt^ propediem peribunt per intemperantiam, Fugienda amp;nbsp;b'gu* xitio contento pauci's ac neceflàrqs. nam fient corpus morbidunti mulnamp;uarrjs'queopus habet remedi}s,fic male alïeóia anima tanï» tùm non corqs uefci appetintum fi quis caufàm qiiærat, corporià morbum comminifcitur.talibus refpondebimus, non omnium fa (florum quæ nobis probantur rationem reddi facile, quandoqui* demadulteri quoqueSt homicidæac fugitiui conantiirexcularè quæfaciuntrfed qui ueram caufam mali rogatus profert, is rem mi ram eloquitur. proinde cibo utendum quo minus efuriamus.tali qui contentus non cft,cuperet fibi centum manus, amp;nbsp;quinquagin ta capita,Geryoni tricipiti feximanoep inuidens, quod multis ma* nibus faucibus'que nequeat gulæ cibos fuggerere, Nec diuitiæ ïaudandarfunt, necpaupertas uituperanda,namillæconflantur ic damnata materia, quæ tandem périt confumiturcp à uermibus, incendqs,ruinis,tyrannis atque prædonibus;at hæcrelicftisre* bus fecularibus ucritatem folam inquirit,nec abullis tempora* neis diftrahitur. Hæc uobis feribo adhortansad tranquillita^-tem animi, ÔC ad uirtutis perfelt;n:ionem uos præparans, nam qui fecus facit, exorbitatâ data fibi régula, amp;nbsp;ob turbatum ordinem ,fit expers premrj, etiamfi ualde adiuuetur à ftrenuis certatori* bus, cibo potu ueftitu'queaccepto,nihilôminus corona carebiù SC illi quidem fublimes inuedi intra diledam ciuitatêm patris^ honore fempiterno fruentur: ifticontràpi*ôptcrprælentem ali— moniam uera uoluptate fruftrabuntur. Vxorculæ honorant dæ funt,cautè,ne forte fallamur,cônuerfandum que curti eis mo* dice ac fobrie, timendo earum confuetudinis periculüm, pro* pternotam earuminconftantiam, qui femper meminerunt eiuS rei ad quam fe fadas putant, fed ante omnia cauendum ab oc* cultis earum mundanisftudrjs,quæne ipfæ quidem probant,fa* ciunt tarnen in proximorum perniciem. Sic fit ut non nullæ,quià non audent propalam fucare faciem, furtiuis artibus id faciant.iil aquam enim aut oleumprofpiciendo decernunt, pofsint nead* .nerfus pudicitiam bellum gerere. imó alio modo ftruuntinfi* diasdmplexoenim clàm capillitio,quafinon liceatin propatu* io comam cunofius excolere,proximorum barbam mentum 'que contredant fummis digitis : interdum etiam capite immoto ocu» los per totum fuum corpus circumferunt, oportet igitur cum 9 4 talibus

8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D» IVSTINÎ EPI-STOLA

talibus ucrfàri Forti animo, patulos ramos eorum refecare : fle* dunturenim deorfum quamprimum prehenduntur,ÓCfrudus cafum abfumitur à uulpibüs in foueis degentibus Jdeo ficut pro* pheta docetjftimulö afinus,fcutica equus incitandus eft:ut tardus caftigetur^ôC efFreniscohibeatur uerberibus^abfit igitur ut fïmuB equi,ficutHieremjas loquitur,infanientesinfoeminaSjSCadhin* nientes ad uxorê proximi.eft autem foror omnis mulkrrdicitun^ uxor proximi,hoc eft, lefu Chrifti feruatoris noftri : quæpropter amorem Dei patriscp omnium,cui propinquitateiungitur,höno rari debet att^ diligüftcut Paulus dicif.Défponfaui uos ommes u* ui marito,ut exhibeam Chriftö caftam uirginem i Eft ptopin* qua mulier caro noftra ,cui adhinnire non decet. adhinnitautem etiam,qui nonduni concupita potitus eft, efferuefcente cupïdinr, quamuis non fequatur perpetratio. Oportet autem amp;:pueros attendere,quoniam talium eft regniim cGElorum^Necægrotïne* gligendi funt,ut dicamustMiniftrare no didici.quifquis enim de* liciascaufatur,óó quódnonaflueuerit, fciatfequocptradanduni ïïmiliterzquod ubi accideritjfuapte fententia damnabitur,ea fere« doquæ ipfefecitalqs.proirtdenenegïigentesquidem negligerwlî fpnt.Deusenim eftquiiudicat, amp;nbsp;quicunc^cupitbeneficiumac* ëipere,benefaciendo thefaurizet fibi proximi beneficentiam. Pu* dor autem non conueniuquocircanemonosproptermanüumi» borem miferos acinopes exiftimet.idfolummodocauendum eft;, ne qui Deumfenofleprofitetur, obmalam uiciolamcpuîtamfiai reprehènfibilis.Dicam paucis:Triftitia mundana mortem opera* turinhisquosoccupatîat quæiuxtadei uoluntatemcontriftat,uî tæintelledum pariuSedante omnia fcire oportet, amp;nbsp;morbos î«a* minerenoftris corpufculis damna SCegeftatemjeftei^ingra* tos homines in proximo iideopræmeditari debemus futura,«« poftquam uenerint j obftupefaciant corda noftra miraculo * nam præmeditatus in tali cafu diéiurus eft,Sciebam te uenturum ,noa inexpedatus adesjtuum infultum iam ante præfagiebam.ad eum modum fiquisfe præparauit,fubfiftetfîne ruinæpericuloratex improuifoturbari,üociferari,interdumamp;lamentari,eft métis ual demiferæ. hac^ foli uirtuti ftudendum j amp;nbsp;fedandi quidehacdi* fputant»quôdfiqui didis fada non adiungunt,hisualerciufsis, commilitones noftros quæramiis ♦ nam qui eloquentiæ ftudet,6c quod priuatam uitam agat,nihil boni opcràtur, nefcit £c multora tyrânide oppreflîim feruireuicqs, amp;rabfterrere alios uolentes per redam uiam incedere.Beatus igitur qui mundum cor habet;nam

iiÎG (blus dcum uidere poteft. Ab inuidia ueró amp;nbsp;æmulatione fidè lis homo procul abefle debet: ac potius précari (qüôtidie,ut èc uer bis abundemus SC polleamus opéribus membra enini lurrius in^ uicem » quamobrèm dolenti condoleamus, laudato gratulemur, ûitando alienos à Chrifti legibus.Hgc uobis fratres dunâ cônfülo, reliquosctiamper üosâdmoneojütuôluntatem Deifaciant. Do^ minus autem gloriæ,qui eft in fecula,det omnibus uobis cum elê* â:is honorem ac requiè àflequij ctiius gt'atià fit cû üobis omnibiist Divi IVSTINI PHI

W te omnia Deum precor, ut mihi dicenda fugges» Æ rat,uobis uero det, ut omiflà obftinata peruica# cia,ertorecp accepto â maioribus,prgferatis ianî

ab eis diileritiedo potiora lequamim. lOlet enim exadum rerurn examen, cas qüæ prius placuerant,experimehtô certiore deprehendere, quo d aliter quàm æftimabâtur fe habeâti ergo quoniam de uero dei cultu dicere propofuimus,quo nihil hà betur præftantius apud fécuræ uitac amatores Juturi poft hanc iü dicrj memores’.quod nô folum maiores noftri diuinitus afflati ua# tes legislatorescp prædicant,fed ueftra etiam exiftimatione fapîèrt tes tam poetæ quàm philofophi, profèftbrés apud uOs rerurn diüi harumfcientiæ:uifum eft mihi operæpretium,primüm examina* re noftros acüeftros pietatis dodotes,qui ôd quot quibus ue tem poribus fucrint:ut homines antea falfo religionis nomine imbutl âfuisprogenitoribüs,faltemnûc tandem errorem priftinum fcn* tiantac déférant:nosuefô manifeftisaroumentiseüincamüs eflé nos fedatores pietatis maiorum DeO gratifsimæ. Quos igitur üi* ri Græci rcligiOnis uèftræ dodores dicitis^poetas neCatqui no ë* rit in rem uéftram,fi cum poetarum ftudiofis conflidemur. fciüilt enim'ipfî qüàm ridicuîa fiteotum theOgoilia qüaiTiüocânt,ùtli* quetex HomërOiàntiqüifsimo fummocp poetarum ueftratium* nam is primùm ex aqua deos ait habere originem.fic enim canit:

Nee Ibtum belli militibus,fed Só periurij T roianis,filia fua fe queftra dicit autorem,eundem amantem, lamentantem,afflidan* tem fe,amp;aliorum deorum infidqs irapetitum introducit,aliubi ßc deplorafttemfuumfilium:j

Hei mihi,quem ante omnes Sarpedona diligo,fato HiePatroclimanibusferturperiturusin arma, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Eheu’charum ego uirum raptari circum moenia His öculis uideo,magno cum anirai mei dolorc

Quid porró dealiorum deorum contra lóuern cófpirationtf dicatjuorunt quotquot legerunt uerfus bos: Cum eum uellent alrj di] conftringereluno amp;Neptunus

óó nifi Briarcum illum^ut ipfi uocant, formidaflènt dij beatt, tiindus ab eis fuiflet lupiter. Nee filentio prætereundum uide=« tur,quod de amoribus eius ac libidine memorat facit enim ipfutra bis uerbis cum lunone fua loquentem:

Nunquam enim ullius uel deæ amor,uel feeminæ, Animum mihi in ped-ore fic circunfuEis domuit: Necß tum cû amaui Ixioniam uxorê, nec^ cû Danaen Acrifionée Filiam,nccp cum Celebris illius Phœnicis filiamgt; Necç cum Semelen,nec^ cum Alcmenam^Thebis, Neep cum Cererem formoiàm capillis reginam, Neep cum glorioiàm Latonam,nelt;^ cum teipßim*

Dicendum quidamp;Sdereliquis dfjsexeodem poemate Ho^ meridifeere liceat, Martern Veneremcç à Diomede uulneratos narrat,amp; aliorum multorum cafus uariosdd enim ex uerbis Dio^ nés filiam confolantis di{cimus,q,uæ fic eamalloquitur: Patere nata mea^ôc tolera,quamuis ægra.

Multi enim noftrum,q,ui cœleftes domos babemus,pafsi fijmus Ab hominibusjdira mala alij alijs inferentes» PaHus eft Mars,cum eum Otus durusep Bpbialtcs, Filij Aloei conftrinxerunt duro uinculo»

Cum quidem in ferreo carcere uinélus fuit trcdccim menfes«» : Paflà eft lunOjCum eam durus filius Ampbitryonis Secundum dexteram mammam tridente fàgitfa

VulncrauitjCüm quidem earn inuafit dolor mfànabilis, PalTus eft Sc Dis immanis celerem fagittam, Ciïrn eum hic uir,filius louis Aegi'ochi,

Aftendit antem in domum Iouis,ÓC magnum olympum^ Corde dolens,doloribus penetratus’.fagitta ueró

Quod fi Sc reliquorum deorum pugnas libet cognofcere,au diamus ueftrum poetam dicentem:

Tantus ftrepitus exortus eft deorum inter ft confligcntiunii Nam contra Neptunum regem

Stetit Phoebus Apollo,Habens alata tela. Contra Martern glauca oculos Minerua» lunoni reft i tit auream colum Habens clamofa Diana floribus gaudens,foror Apollinis.

Hæc 8(^ huiufmodi alia de dqs Honierus uos docuit,ncc is fb:i lumifed amp;nbsp;Hefîodus.itacp fi præcipuis poetis creditis,qui à prima ftirpe deduGut eorum ftemmata, alterutru confequitur, ut eos aut tales efte,aut Omnino nullos credatis. Quod fipoetarum paru gra uis apud uos eft autoritas, ut quibus conceflum fit comminifci fa^ bulas,8c multa dedijs nugari à ueritate alienilsima, quos tandem alios habetis pro pietatis doóloribüs, 8C à quo edoÂos *♦ non eft crtimpofsibileut tammagnarum diuinarum'que rerum notitiam teneat aliquis citra docftoris operam. num lapientes ueftros profe retisÔCphilofophosÇ’adHosenim tanquam adarcemmunitilsiî* mam foletis confugere,quando poetarum de dijs opiniones refugt;! tantur. Ergo quoniam à prifcis illis decet incipere, Hine orfus exa» ponam fingulorum dogmata,multo magis ridenda quam fit poes« tarum theologia. Thales Milefius, qui primus rerum naturam fcrutari cccpit, pronunciauit,aquam efle omnium principium^ nam ex ea conftare,8c in earn rurfum diflblui omnia. Hunc fecu:^ tus Anaximander eius ciuis, ab infinito ait orta omnia, ex hoc nim nata,in hoc ipfum redire poft interitum. Tertius Anaximegt; nesjhicquoque Milefius,aerem dicit rerum omnium originem.j ab hoc profeefia cunCla in hunc redire^ Heraclitus Ponticus om^ nium principium igni tribuit, docens ex hoc orta in hunc finire qmnia. Anaxagoras Clazomenius ad homœomerias quafdam re fert uniuerforum principia. Archelaus Apollodori filius Athe:* nienfis,aerem infinitum SCeius crafsiciem raritatemque aitreruni princi*

prindpinm^omncshifuccefTores Thaletis naturalem tradarunt philofophiâ.deinde alten’us fedæ autor Pythagoras Mnefarchi fi lius Samius,arbitratur prindpium numéros amp;nbsp;menfuras horü concinm'tates,elementac^ ex utrjscp compofita,prctcrea unitatem S)Cinfinita dyada.Epi'curus Neodis F*. Atheniefis dieft rerSpn'n«’ cfpfumcflè corpufcula quarrationepercipfuntur, expcrtia uacui, ingenfta,fncorruptflfa, quæ nee frangf, nee formari qucant è fuis partfbus,acnealteran qufdê,8eideoratfonepercfpf.Empedodes Metonfs filius Agrfgentfnus,maauftfd quatuorelemêtfs tribue^* re,fgnf,aerf,aquæ, terræc^. hfs addit duas pote dates ftimmas^lftê amfcftfam,hane quæ unfat res^fllam quæfepareuVfdetfsigftur quanta confufio fit apud fftosueftrosfapientesjquos religionis dodores habetfs:alfus uultfgnem eflèrerum omnium principiü, aïius aerem,alius aquamjalius aliud quippiam ex his quæ fiipra di ximus:cumtarneomneshi conentur probabilibusrationibusof piniones fuas ut bonas adftruere,amp; has cæteris potiores demon* ftrare^Hæc funt eorum placita. Quomodo igitur putatis uiri Gre ci,ülutis eupidos hic poflè tuto de religione uera credcre, inter quos ipfos parum conuenit difsidentes fn fiiis opinionibusC Di* cent fortafle qui pertinaciterretipent errorêuetcrê,ie no àfupradi ôis,fedàphilofbphoru celeberrimis abfolutifsimis^ difeiplinâ rc iigionis accepiflèjPlatone uidelicet atc^ Ariftotele.hos enim aiut, fcire uera perfedamép pietatê.ex iftis ego libêter fcitarer,primiim aquibuseosipfosdididfïè credant.noneft enimpofsibileabfcp ullo dodore tam arduas res uel dilcereuel alios docere.deinde ho rum quoep opiniones examinari æquum cenfèo.cognofcemus e* nim an no horum uterc^ ab altero difi'entiat.quód fi Só hos difcor des comperiemus, facile opinor eorum manifeftam ignorantiam damftabimus.fiquidem Plato,tanquam afuperis dccidiiïet,perlu ftraflètcp diligenter omnia coeleftia,fummum deum didt efle ini* gnea fubftantia» Ariftoteles autem in libro, quo Alexandro Mace doni tradit compendium fuæ philofbphiæ,aperte oppugnat Pla* tonis opinionemynegans deum efle in ignea fubftantia,fïngens^p quintam quandam ætheream èC immutabilem eflenfiam,in qua il Je degatjfcribit enim fic:Non ut quidam in deum peccantes aiunt, cum efle in ionea Cubdantia. deinde non contentus hoe in Plato* ö

nemlacflo conuido, Homcrum cxei'us republica pulfum utmens^ dacem amp;nbsp;aueritate ad uanas imagines transfugam citâtteftem de corpore illo æthereo,flc fcribens:Certè Homerus etiâ ita canit: ïupiter ccelumamplumfortituseftin æthereac nubilus.Adeum modum

modumûultgraul teftimoniofuamopinioncm approbate,nori intelligensjfi hoc poeta tefte utendum fit, fore ut multæ ipfius opi niones falfitatis coarguantur. nam Thales Milefius,qui primus apud Græcos philofophari aggreflus eft,ex huius carmineocj» cafioncmnadusjnegabatopiniones Ariftotelicas de principijs» nam cum hic omnium principium dicat deum ÔC materiam, Tha^s lesillccitracontrouerfiam antiquifsimus deaquaida{reuerat,ex bacomnia nata prædicat,amp; in eandem diflolui omnia ♦ id colligit, primùm quia genitura,ex qua cunda oriu ntur animalia,eft humi da,deinde,quia ftirpes omnes humore nutritg frudu ferunCquod fi humiditate deftituantur,arefcunt continuo.V erum hac fua con ieduranoncontentus,Homerum teftemadducitidoneum,ficca n en tern:

An non igitur merito Thales ad hunc modu appellabit Arilt; ftotelem,Cur Platonis opiniones oppugnans'ut ueraci aflTentiris Homerozanobisuerddiftentiens negaspoetamueridicum*:' uujs de liquet mirandosilloslàpiêtes ueftros ne in alps quidem rebus confentire,nam ciim Plato tria dicat huius uniuerfitatis principia, Deum,materiam,fpeciem,fiue ideam:deum fadorem omniuuna-' teriam fubiedurn primæ generationis, quod creandi occafionem præbuerit:8lt;fpeciem illam rerum fingularum exemplarem : Ari* ftoteles fpeciei nullam mentionem facit inter principia, duo tantu airerens,deum amp;materiam»R.urfum quu Plato in prima fummac^ coeli fphæra planetis fuperiore, primum deum cum ideis collocet: Ariftoteles poft primum ilium deum non ideas, fed quædam in* tellipentiarunuminafubiungit: adeo de rebus cocleftibus difere* pant.itacp feire debemus, ne noftras quidem eos potuifle cogno* feere, fed de his quoep difeordantes, fidem fibi abrogate cœleftia fcrutantibus.certc de humana anima cis non côuenire,ex utriusc^ didis apparet♦ namPlato tripartitam earnait,pattimrationalem, partim irafcibilem,partim concupifcibilem : Ariftoteles non tam late patentem facit,ut quac no compledatur partes corruptibiles* fedfolamrationalem.Plato clamat,omneni animam eHe immorta lem: Ariftoteles entelechiam earn nominans,non immortalê een* fet,fedmortalem.ille in perpetuo motu dicit earn eflèthic immobi iem ipfam ait motus omnis autorem» Verumtamê in his alter con tradicit alteri. quod fi quis diligenter feorfim cofideret fingulos^ nee ipfi conftanter manentin fuis opinionibus» Plato modo tria principia dicit oniniumideum,materiam,fpeciemîmodô quatuor, b addendo

acJdcndo his uniuerfalê animam.Rurfum cum priüs matcriä dixif fet ingeni'täjpoftea genitä ipGm aflcrit. amp;nbsp;cum prius fpecid tribu iflètpropriuprincipiît,propriam^ cflèntiâ,lt;lein cam inter cogita’ ta cenfeupraBteréa eu prius docuiffeti quicquid gignitur interitu^ rurri cfle,mox ait j ndnullagenita fieri polîè incorruptibilia ôf ins’ diflolubilia, Quç igitur eft caufa^ut nÔ iblû à fe inuicc,ied èC à feip ils ueftri fapiêtes difsideantCnimirû quôd nolint à feiêtibus difee^ rejfed feipfbs exiftimêthumanis fuis cogitationibus rescccleftes poflè exaôlè cognofcere,cû tamê Uè terrenas quidê pernofle uale:^ anteerte hutnanâ anima quidâueftrates philofophi aiût in nobis, quidâ circa nos eflè.nâ ne in hoc quidê confentiunt, fed tanquâ b gnorantiâ partin’ uariè, malunt ctiâ de anima inter fe contendere/ quidâ aiunt eâ eflè igné,quidâ aerem,quidâ mente,quidâ motum, quidam exhalationê, nonnulli uirh defluentê à fîderibus,ahi mos» tiuû numerû,aquâ alq prolificâHn iummajperturbata quædam ÔC diflona inualuit apud eos opinio, uno tantum nomine laudabih's apud finceros iudices,quód ifti uidêtur uellc feinuicê erforis atcp falfitatis coarguere. Ergo quâdoquidê nihil ueri de religione à ue ftris dodoribus licet difcere,amp;Sex mutuis difsidqs fatis apparet eo rum ignorantia, reliquu opinor eft ut ad noftrosmaiores reuerta raur, etia setate multo antiquiores ueftris magiftris:qui nci^ fuas imaginationes nobis ingerût,ne^ inter fe rixantur,aut conâtur al ter alterius placita iubuerxere:fed abft^ feditione côtêtione^ nos docêt quicquid diuinitus acceperunt icicntiæ.nâ nec naturæ ope, nec humana cogitati5e,tâ magnas ac diuinas res homo poteft per cipere, fèd dono deftendête in fànélos uiros ccelitus: qui no opus habet arte dÜTerendi, aut côtentioiè diiputâdi, modo fe puros pre béât operationi diuini fpiritus: ut ipfum numê fuperne defcendês pulfet eos tanquâlyrâaut citharâ,cceleftc eisfapientiâreucletj Quamobrê tanquâ uno ore una'^ lingua,de deo,de mûdi création ne,de homine côdito, de immortalitate human^ animç, de futur© poft hâcuttâ iudicio, de^ omnibus cognitu neceflàrqSjpariter eo dêcôfènfunos docuer5t,idcpin diuernstêporïbus locis^ confti tutijCÛm hâc dodrinam traderentjncipiâ igitur à primo apud nos propheta legislatoret^ Mofe, bona fide indicato prius quo uixit fèculo.utcnim libentius credatis,no tantum ex iàcris hiftorijs nà ftris uobifeum agam, quibus nondum fidem habetis propter ueteratum errorem hæreditarium,ied amp;nbsp;ex ueftris, à religione nd ftrate alienifsimis. fie fiet utfeiatis, omnibus ueftris iàpientibus, poetisjhiftoricisjphilofophisjlegiilatoribusjantiquiorêfuiflenof

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftrum

ftrum Mofen, primum pietatis doAorem, ut liquet ex Græcôru hiftorfjs.Nam tcmporibus Ogygis amp;nbsp;Inachi, quos quidam ê ue# ftrisputant terngenas,Mofesfuiffe proditur,autorprincepsqp ïudaici generis .id enim Polemo narrat in primo libro De rebus Græcorum,amp; Apion Pofidonij F.in fuo cotra ludeos Coramaw tariOjitemcp in quarto Hiftoriaru fcribens, Inacho apud ArgiUos regnante,amp; AmafideapudÆgyptiosJudæosab eis defecifle,amp; Mofisduólu fecefsi(reiPtolemæusquoqucM.endefîusin Rebus TÉgyptiorum cadem base memorat,amp; cumbis Hellanicus Philos chorusep in Aethide,qui fcriplèrût res Atbeniehfiu. præterea Ca ftor,7’hallus, Alexander Polyhiftor, 8^ Philo lofephus^ ludæo:» rum dodifsimi, omnes mentionem facientes Mods, utprifei an^* tiquifsimiep ludææ getis principis.certe lofephus antiquitate fuse hiftoriç profitetur ipfo titulo fic: Flauij lofephi de Antiquitatibuä ludæorû, Archæologiam opus hoc nominans. Diodorus quoep apud uos celebcrrimus hiftoricus,bibliothecaru abbreuiator,qui fe ait pet XXX. continues annos luftrata Europa Afiaqj proprijs pleraqj contemplatu oculis, hiftoriarulibros xl. confcripfit.is ill primo refert,feaccepifle abÆgyptijs facerdotibus,quod apud prifeos Mofes primus legislator fuerit, de quo his ipfis uerbis Io* quitur: Nam poft prifea ilia inftitutaÆgyptiorum,quæindeo* rum heroumcp uitis narrât fabulæ, primus fertur Mofes fcriptas leges tradidifle populo, easc^ obferuafle,uir magnanimus, hu* man£ uitæ utilifsimus ♦ Aliquanto póft in antiquorum legislate* rum mentione Mofem primum recenfet his uerbis: Apud ludços Mofemuulgo deum appellatum,fiue propter mirificum diuinûcp huiusinuentumpt‘ofuturumpopulo,fiuequód cæteros legislate} res facultate perfuadendi multum antecelleret. alterum uero Æ* gyptiumlegislatorem fuifle aiunt Sauchnim, uirum prudentifsi* mum.tertium Sefonchofim regê non foliim rebus bello geftis il* luftrem apud Ægyptios, fed Ôd pUgnacis huius gentis formatore legibus impofitis.quartum legislatorem aiunt fuiffe Bochorim rt gem, fapientem atep callidum. Poft hunc AmaGs rex leges retra* ftafle dicitur,quem ferunt nomotu præfedôs inftituiflc,amp; totiuS Agyptires difpofuifle ordinafle^.fextus deni(^ DariusXerfis pater,huic genti leges dedilfe fertur.Hacc funt uiri Græci quæ allé ni à nöfträ pietate de Mofîs uetuftate prodiderunt memoriæ, fa* tendo fe accepiftè ab Ægyptiorum facérdotibüs,apud quos Mo* fes non folum natus eft,fed amp;nbsp;educatus, ut adoptatüs â regis filiâ^ ê^ideo cura Omni dignushabitusjficutprodunt præftâtifsimi hi* b 2 ftóricöi*

ld nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I V S T INI S E IVM O'

fton'corum Philo amp;nbsp;îofêphus cjuibus libuit uita ci'us genus gtf ftacp mandare literis.nam hi res ludæorum fcribentes,à Chaldæis deducu-nt Mofis origine,cuius maiores propter famé è Phoenicia migrarint in Ægyptum.ibi natum aiunt hune uirü,quem deus ob eximiâ uirtutem honoratum,imperatof ê,principê,legiflatoremq^ fui populi eflè uoîuerft, quando uifum fuit ei Hebræos in attribua# tam eis régionê reducere ♦ Huie fànélorû priftio Deus ccelitus dij» uinam fatidicamcp concefsicgratiâ , amp;nbsp;hune primû religionis no^ ftræ dodorem inftituit: que mox cæteri prophetæ fecuii funt be# nignitate eiufdê numinis,eandê doôlrinâ de fjfdê rebus nobis tra# diturh Hi funt quos religionis noftræ magiftros profitemur,non humanorû commentorum dodores*, fed diuinitus acceptæ gra# tiæ.uos uerd quandoquidem errori maiorum aflueti hos faftidi# tis,quosnam alios religionis ueftrg autores fide dignos profereti« in mediumÇ'impofsibile eft enim(ut fæpe dixi ) magnas dïuinas^ resabfi^præceptoris opera ueldifcere,uelalrjs difeendas rede tradere.Ergo quoniâ iam fatis per ea quæ diximus philofophi ue# ftri conuidi funt impofturæ atque ignorantiæ, omifsis his, fîcut prius poetis,confugictis tandem ad ilia falfa oracula:id enim mcM liri quofdam audio. Reliquum igitur opinor, ut quæ aliquando uos iadare memini,ea commodùm uobis ingeram*Scitante quo# damjUtipfi fatemini,ueftrum oraculum,qui unquam religiofi uiri fuerint,hc refponfum dicitis:

Soli Chaldæi fàpientiam adeptigt;funt,amp;f Hebrær, Deum regem per fe genitum iàndè colentes»

Ergo quoniam putatis uos ex oraculis ueritatem pofle diiee# re,cû ueftras hiftorias de Mofe feriptas ab hominibus à noftra re# ligione alienis legitis, inde difeitis eum cæterosc]^ prophetas Hebræos fuifle à Chaldæis oriundosmolite mirari, fi uirum è pio natum genere, uita refpondentem fuis raaioribus, deus bac ho# noris prærogatiua dignatus eft, ut omnium primus uates exor# tus fit.arbitror autem etiam tempora confideranda,quibus ueftri floruere philofophi,ut ftiatis, non itadudum eflè ex quo exti# terunt, fieenim faciliusintelligetur Mofis antiquitas. uerùmne ’ in rationc temporura iiidear prolixior,his paucis contentuse# ro» Socrates Platonis,Plato Ariftotells præceptor fuit» hiflo# gt;nbsp;’ ruerunt Philippi amp;ÂlexandriMaccdonura feculo,quoamp;orato res Athénienfium,ut fàtis liquet uel èDemofthenisaduerfus Phi# ' lippum orationibus.itac^ modis omnibus perfpicuum eft,omni# ' bus hiftorijs Mofaicam elTe longe antiquiorem, cum ôc illud feir« debcatis.

debeatîSjnihilGræcoscerto prodidifle quod fit fupcrius olym^ piadibus,neceos habere ullos annales ueteres de rebus fuis aut barbaricis.fola Mofis prophetæ præcefsithiftoria, quam diuino fpiritu afflatus ille fcrip fit literisHebraicis. Græcorum enim fcri:# pta nulla tum erant,quodamp; literatores demonftrant,quiaiunt, Cadmumprimum literas importalTeàPhœnicibus in Gracciam. teftatur amp;nbsp;Plato, prascipuus uefter philofophus ,inuentumhoc non elfe uetuftum admodum.fcribit enim inTimæo,Solonem fa pientumfapientifsimum exÆgyptoreuerfum CritiædixilTe,ex quodam Ægyptioætatis integræfacerdote feaudilTeuerbahæc: ó Solon Solon,uos Græci perpetuô pueri eftis, nec quifquâ Græ eus fenex eft ♦ Ac mox : Semper eftis iuuenes anima, in qua nulla eft à prifeis accepta opinio,nulla cana fcientia.ignota funt hæc uo^ bis, quia fuperftites cladibus amp;nbsp;literis, muti uita defundi funt. Sciendum igitur,quamcuncp Græcorum hiftoriam literis póft in uentis fcriptam,fiue quis poetas ueteres, fiuelcgislatorcs,lîue Hi s» ftoricos,fiue philofophos,fiuc oratores profcrattquandoquidem conftat lios Græcis fcripfifle literis. Quôd fi quis contendat,]VIo^ fts etiam aliorumep propbetarum monumenta Græcis feripta cha ra(fteribus,difcat è profanis hiftorijsjPcolemeum Ægypti regem, dum Alexandrinam bibliothecam apparat, amp;nbsp;undccuncp libros contrahit, ea iam referta,ubi didicit prifeas hiftorias Hebraicis liü teris exaratas feruari fumma diligentia, uoluifle bas cognofeere: accitosq? ab eo feptuaginta uiros Græcæ Hebraicæcçlinguæ pe ritos, uertifte hos libros iulTu ipfius petitos àHierofolymis:ut abfqueullo impedimento interpretationemfuamceleriusabfol:» uerent,mandafte regem non in ipfaurbe,fedadfeptimum inde ftadium, ubi Pharos turris attollitur, totidem exftrui cellulas,ut feparatim quifque ucrteret:cum prius miniftris iniunxiftet ut ill is præberent omniaææterûm inter fe conferreuerfionem non fine^ rent,quo exatftius nofeeretur confenfus eorû amp;nbsp;diligentia.ubi ue roanimaduertit feptuaginta uiros eifdemuerbis etiam ufos non modo fententijSjôC neUnaquidem diucrfosuocula,fed cafdem tes totidem prolatas di(ftionibus,attonitum,perfuafumcp id acci^ difle non fine numine,omnibus eos ut deo caros dignatum hono ribus,atcp ita magnifiée donatos remififlè in patriam, libros uero præ miraculo in bibliotheca fua confecrafte.Nihil hic fingimus ui ri Græci, nec narramus fabulam, fed quod ipfî uidimus Alexan# driæ,ubi cellularum Phariarum ueftigia fpetftauimus, 8c ex indi* genis rem à maioribus per manus acceptam audiuimus:quæ8lt;S , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b 3 uos

tios potefli’s àb ah'js difcere, præfernm probatis hfftoricïs, Phi'ïö^ ne ac ïofepbo alfjs^ pIuribus.Quöd fi quis obftinatus ncget hos ludæorum libros ad fe peruncre,feruâtos hodie'c^ in eorum fyna:« gogiSjdicatqj nos fruftra inde pietatem difcere, aucliat ipfàm fcri# pturam,quód hæc dodrina non illorum fèdnoftra fit.feruari aii^ tem etiani nunc apud ludæos noftram reljgionem,deo nobis pro fpiciente:quine maledicis occafionem præbeamus profcrendo codices eos ex ecclefia, malumus illos è ludæorum fynagoga pro ferrijUtex leÆone manifefteappareat,noftram eue doélrinam quicquid fcripferunt uiri fàndlifsimi. Oportet igitur uos uiri Græ cijfuturi prouidoSjamp;S expeélantes illud non à pfjs modô,fed ÔC ab exterisprædicatum indicium,ueftrorum maiorumerroremim^» probatum omittere, ne falfas traditiones pro ueris accipiatis:præ ftat perfpicere fruftrationis periculum, amp;nbsp;in ipibs maiores, quos præceptores uocatis,inquirere.nam ôô ilîi multa per diuinam pro uidentiam coafti funt in rem noftrâ eloqui, præfèrtim quotquot in Ægyptum peregrinati, à Mofe huiusc^ pofteris ad pietatem in ftrucftiores funt redditi,putoenim non ignorare quicunqjlegi^ ^ftisDiodori atc^ cæterorum hiftorias,ut Orpheus, Homerus,So Ion qui léges fcripfit Athenienfibus,Pythagoras,PIato amp;nbsp;ali) qui dam in Ægypto uer(àti,adiuti^ fcriptis Mofàicis, pofteacontra^ rias prioribus potiores^ iententias dedijs introduxerint. Ors* pheus certe ille, qui primus apud uos cecinifle plures deos uideri poterat,ô^ hanc opinionem docuifle,quid deinde Muiæo filio cæ terisq^ germanis auditoribus deuno foloDeoprædicet,audirc operæpretium exiftimo» fie enim inquit:

Eloquar quibus fas eft:portas claudite profani Vniuerfi:tu uero audi,lucifera prognateluna Mufæe:eftàbor enim uera,ne(^ te quæ prius 'In pelt;ftoré apparuerunt,chara uita priuabunt» Tu uero diuinum fermonem intuens huic afside Dirigens cordis mentale uas:amp; rite infifte Viam,folumcp intuere mundi regem.

V nus cft per fe genitus,ab eo uno cunda prognata funt, Et in eis ipfe fuperat,nec eum quifquam Mortalium uidet,at ipfe omnes uidet.

Et bellum horridum,amp; dolores lachf ymofbs, Neep quifquam eft alius præter magnum regem* Eum autem ego non uideo.nam circumfufus eft iîrma nubc.

Vnus deus in omnibus,quid tibi fingula hæc eloquorç’ Atcp idem in luramentis:

Orationem te patris obteftor,quam primam efîàtus eft, Cummundumuniuerfum fuis hrmauit con fili^s»

Orationem te patris obteftor,quam primam effatus eft*:’ bloc loco Dei fermonem nominat per quern coclum, terra, uniuerfa^ creatura eft condita, ficut nos docent fanélorum pro# phetarumoracula:quorum partem aliquamamp;SipfenacftusinÆ# gypto,cognouit quod Dei uerbo fada fint omnia, quocirca poft quam dixit:

Orationem te patris obteftor quam primam effatus cft,fubdit: Cummundum uniuerfumfuis firmauitconfilijs. Hicucrbum orationem nominat,metri gratia.id ueru efle inde colligitur, quia ubi per legescarminis licet,non abhorret à fermonis uocabulo» Sic enim dicit:

Quin 00 ilia Sibyllæ antiquifsimæ carmina,cuius Plato, Ari ftophancs,alijeg camplures mentioncm faciunt,libet uobis occi# nere,quid de uno folo Deo dicat in hunc modum: Vnus deusloluseft,præmagnus,ingenitus, Omnipotens,inuifibilis,uidens ipfe omnia, Ipfe uero non cernitur ab ulla carne mortali*

Operac^ manufafta ueUeramur amenti animo, Simulachraftatuarum,defunlt;ftorumcp hominum» Et rurftis alibi:

a o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. IVSTINI SERMO

Qui quidem templa omnia repudiabunt ubi uiderint. Et arasjuanas lapidum ftupidorum ftatuas. Sanguine animalium contaminatas,amp;facrificijs Quadrupedum:(]pedabunt^ magnam unius dei gloriam, Hadenus Sibylla ♦ cæterùm poetaHomerus abufus poëtica .

Iicentia,amp; priorem illam Orphei de inultis dijs opinionem imita# tuSjfabulofe complures deos memorat, ne uideatur diflentire ab illius poemate,quod fibi æmulandum propoiuerat, adeo ut amp;nbsp;ini tialem uerfum fimile feceriL Nam cum Orpheus fic exordiatur: Iram cane dea Cereris frugiferentis* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfe fcripflt:

Malens opinor enormitatê admittere in primo uerfu, prigt; mus mendonê deorû facere. poftea tarne fuâ fententiâ de uno fo # lo Dec aperit, uel ubi in perfona Phcenicis Achille ficalloquitur: Non fi mihi promittat deus ipfe Se mthi detradurum fenedutê, faifiurumcp me iuuenc pubêtem.

Vbi dum per nominis excellentiam dicit, Deus ipfe,fignifi# cat eum qui uerè deus cft,uelubi Vlixesad Græcorûplebêdicit: Multos imperitare malum eft,rex unicus cfto»

Quod autem multoru dominado non bona, fed mala fit,re# ipia indicate uoluit,dum narrat deorû bella,pugnas,iedidoncs,ia fidias mutuas,propter eorum muldtudine. nam monarchiam pa# catam éflè conuenit.Hæc eft Homeri poetæ opinio» Quod fi è fcc na quoc^ têftimonia, de uno deo addi placet, audite Sophocle fic loquentem:

Vnus uerè,unus deus eft, f^yi ccelum condidit,amplamcp terram, Amœnoscp frudlus maris,8^ ucntorum impetus^ Sed nos multi mortales corde errantes, Ercximus malorum folatium, Deorum fimulachra ex lapidibus amp;nbsp;lignis, Aut aureorum aut eburneorum figuras* Hisc^ facrificia ôô pulchros conuentus Peragentcs,putamus nos elfe pios.

Hæc Sophocles.Pythagoras quoc^ Mneiarchi filius,qui pla citafuæphilofophiæ per arcana fymbolaexpofuit, ut docent qui eiusuitamfcn'pferunt,dignam Ægyptiacaperegrinadoneopinio nem de uno deo protulit. cum enim unitatem dicit principium rc rum omnium, hanc ipfam caufam uniuerforum bonorû,unûm fûlum

folunldeum cHè docet alIegoricè.idi'tacncïndeColIigitur,quia unitatemóó unumak multuin difterre à (èmukem*unitateni nim cenfet in rebus intelligibilibus unum uerd in numeris* Quód fi magi’s declarari uobis uultis Pythagoræ de uno Deo fen tentiam,audite banc:Deus unus eft, non, ut quidam fufpicanturj extra opus à fe ornatum acdifpofitum, fed in feipfo totus inor^ betotOjinfpeftans quægignuntur omnia, ctïm fit temperament tumcundorum temporum,opifex potentiarum opcrumcpfuot rum, omnium principium, unum, luminare in coclo, pater om# nium, uniuerforum mens amp;nbsp;animatio,circulorum motus om^ nium. Ita Pythagoras» at Plato uidetur quidem de uno folo Deo dodrinam Mofis cæterorum'que prophetarum agnofcere,quani in Ægypto didicerat:tarnen propter Socratis cafum ueritusne contra fe quoque aliquis Anytus aut Melitusaccufatorexoriret tur,qui populo Athenienfi occlamaret: Plato iura curiofitate fua uiolat,quos ciuitas colit deos elfe non exiftimat : metu cicutagt;uat riefermonemdedijs figurât,negantibus eosamp;afferentibus præ bens materiam. ficut facile ex ipfius didis licet cognofcere ♦ poftt quam enim demonftrauit elfe mortale quicquid gigniturrpoftea dicit,deos genitos. ergo fi omnium rerum principium DeumôC materiam efle uult, neceflario fcquitur deos prognatos elfe è ma# teria. quód fi è materia, ex qua malum ortum ait, quales dq pro#! ' gnati ex ea cenfendi lînt, confiderandum relinquit rede fapien#s tibus»namideo materiam dixit ingenitam,ne uidereturDeum mali fadorem alferere, de dqs quidem à Deo conditis fie loi# cutus: Drj deorum, quorum ego fum conditor: de eo quiuet rc Deus eft,rede fentire uidetur»cum enimin Ægypto audift fet, olim Deurn Mofi dixilfe ,Ego fum Ens ille, quando ad He#! ' bracos eum mittebat, intellexit deum non indicalfe illi nomen ' fuum proprium.nullum enim poteft deo conuenire proprie»nam nomina imponuntur rebus, ut per ea dignofcatur ipfarum uarie* tas:deus autem neqj fuperiorem quenquam habuita quo nomen acciperet, neep feipfe nominate uoluit cum unus Óó folus effet, fi# cut de feipfo per prophetas teftatur : Ego deus primus,8c ego de# inceps,nec eft præterme deus alius. Ideo ficut antea dicebamj cum Mofem ad Hebræos mittetet, non nomine ufus eft, fed par# ticipio quo dam quofe unum folum que deurn effefignificat. Ego fum, inquit,Ens ille,uidelicet ad differentiam eorum qui nonfunttutfciantquifedudifuerant, fenon ueris dijs fuiflede# ditos,fed qui nufquam rerum funt. quo circa Deus feiens prifeos , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homi#

»2. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. I V S T I N I S E R M O

bomîncs impofturæ parcntibus fuis factæ memorcs, quando Ko* ftis humani generis dæmon fraudulentè dixit eis:Si meis monitis Dei mandata pofthabueritis, er it is dij s fimiles:deos nominâs qui non funt,ut homines putarent efle SC alios deos, ac fe quocp poflc deos fieri.ideo Mofi dicit : Ego fum illc Ens : ut per hoc participia Ens,eum qui eft ab rjs qui non funt difcerneret.homines autem il* li qui à dæmone decepti mandata dei contemnere aufi fuerunt,exi uerunt è paradiro,memores nominis deorum, quod tarnen eße nane nondum à Deo didicerant,nec ullos eife alios præterea.non eratenim æquum primos facilis mandati præuaricatores docéri amplius,fedluftas pœnasluere,itaepmeritopulfi c paradifo, ob folamjUt putabant,inobedientiam,amp; ignari fe peccafle quod deos crederentquinon funt,dèorum nomêtradideruntpofteriç.Hæc eft igitur prima de drjs falià imaginatio^habens à decepto pâtre o# riginem.Deusigiturfciénsnon eftèueram demultis drjs opinio* neniî ej^tirpaturus earn uelut moleftum morburh ex anima, ante omnia Mofife oftendens dixit ei,Ego fum illeEns: oportebate* nim,opinor,futurû Hebraicæ gentis imperatorem ac principem, nihilprius quàm uerumdeumdifcere.ideoprimo huic confpc^ lt;ftus,quatcnusDeus poteft uideriab homine,dixitei:Ego ftim Ens ille.deinde legato ad Hebræos deiîgnatoiubet ut illis quoep nunciet : Qtii eft mifit me ad uos ♦ His Plato in Ægypto cognitis, delecftatus ea de uno Deo fententiajMofem quidem unumfolum Deum eftè docentem nominate apud Atbenienfes parum tutum ducebatjtimens Areopagitas : fed quicquid boni ab illo didicerat difsimülans,quafi fuam opinionem propofuit in Timæo,erudi* toiane ac diligenter elaborato opéré, inquodiuinasquoque rcs tradare aggrefîus, cadem quæ Mofes,fcribit de Deo.ait enim: E^ quidem ante omnia diftèrendum cenfco,quid fitEnsfempiter*» num ingenitum:8cquid,quodgignitur quidem,efttarnenntin# quam.hæc uiri Græci nonne intelligentibus uidentur eadem,foi« lo articulo diftantiaCMofes dicit o nbsp;nbsp;Plato ueró tö op. utriimque

hocdeo fempiterno conuenire apparetu's enimeft folusille qui Temper eft, utpoteingenitüs. Quid igitur fit illudalterum cum fempiterno collatum,de quo ait:amp;r qind,quod gignitur quidem, eft tarnennunquam , diligenter conftderandum eftUnueniemus enim eum aperte dicere, quod ingenitus file fempiternus fit, gCi# niti uero fiue conditi(ut ipft de his dieftum ait, Drj deorum quorii ego film conditor)amp;gignanturamp;S pereant.fic enimipieloquiturî Equidem ante omnia difterêdurn cenfeo, quid fit ens fempiternu,

quot;îngenftum:6^quid quod gigm'tur quidê, eft tameri nunqua.IIIud intelleftu per ratïonis I'ndaginem percipi poteft,cum'femper fit ia dcmthoc opi'nione per irranoilalem fenfum atdngi,cum gi'gnatur intereat,fit tame nunquâ. Hgc dilt;fta reefte intelligere ualentibus interitu genitoru deoru predicant.necefte aute opinorhoc quoc^ animaduertere, quod non fadorem eum Plato, fed conditoreni nominat,cdm multû inter hæcinterfit iuxta ipfius opinionê ; nam amp;dor,nulla re adiutus,fuapte uirtutc potential fuum opus perfi dt:at conditor facultatê condendi fumit à materia^Sed fortafiTequi dam pertinaces in religione multorum deoru, obijeient nobis ipis fius eonditoris uerba fic alloquentis à fe conditos : Quia generati. eftisjimmortales quid? amp;nbsp;indiflblubiles omnino non eftismec ta* men unquam diftoluemini,nec mortis fatufubibitis, cu uoluntas meafituobis prouinculo nexuc^ualidifsimo.Hic Plato timens cultores multorum numinu, inducit conditore iftum loquente fi* biipfi cotraria.iam enim dixerattOmne quod gignit efle corrupti* bile, ntic facit eu loqui cotraria, non animaduertes fe no pofte hoc pafto medaci} crime effugere: autenimpriusilkiddicedo:Omne genitu eft corruptibile,mentitur:aut nunc pronunciando contra* nïqji.nâ fi iuxta priorê fententiâ neceftarió quicquid gignitur cor rumpitur,quomodo cónfiftit ut id poisibile fiat, quod necefle eft ciîc impofsibile'î’itacp fruftra uidetur Plato ifti conditori tribuere. impoisibilia, ut femel mortalibus fadis ^duóliscp è materia, nuc immortalitate polliceatur.nam materiæ potêtia, cu iuxta Platoni* cos coditori equeua fit,eius uoltttati repugnatura uideturmihil e* nim poteftatis habet qui no fecit,in id quod ipie no fecit.ergo nec^. cogi poterit ilia, nempeconftituta extra omnê neeefsitatê. ÔC hoc eft cur Plato fic fcripfit:Necefsitati ne Deu quide uim facere,pro* uerbio iadatur ♦ cur igitur Homerum pellit è fua Republica, qui Phœnicem in legatione ad Achillem fingit fic loquentem;

Quamuis Homerus non de rege, 8d ut Plato cxiftimat,con* ditore deorum hoc dixeriqfed de quibufdam quos Græci cenfent in deorum numero, ficut ex ipfius Platonis uerbis licet colligere, dicentis Dij deorum.namilli uni primo'que deo dat Homerus poteftatem in omnes Sc imperium, fub figmento catenae aureæ; reliquos uero deos tantum abefte putat ab eius deitate,ut hos coniungat hominibus.certe Vlixeminducit Achilli dicentem dé Hedore: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Hinccertó coni)cio,poctam cquèac Platonem abÆgyptfjs perfuafuttijdc uno deo maiiifefte prædicarc,qudd quifquis huic fi di’t,eos qiii non funt negligat. nam 06 aliubi pocta idem alio uer* bo tantundempolknteutitur,prononu'nc uiccPIatonispardd#' pq,Entertl deum indicantis,ubi inquit: Quid ßt ens fempiternum ingcnitum» Nec enim temerè dida mihi uidentur ilia Phcenicisî Non fi mihi promittat deus ipfe

Nam Ipfe pronomen,eum qui uerc eft Deum fignificat, ficut' in illo de Chaldacis ôd ludæis reddito uobis oraculo. percontanti enim cuidam,Quiunquampi) homines fuerint,ficreiponfum da*» turn fertur:

Soli Chaldæi fapientiam adept! fi.int,amp; Hebræf, Genitum per fe regem uenerantes deum ipfumgt;

Cur igitur Plato incuiat Homerum quod deos exorabiles xerittquâuis id utiliter didu ex ipfisuerbis appareat.propriû enim eft uota facra^ numini placando facienti5,defiftere,amp;S peccati poe nitere.nam qui deum fledi non putant, haudquaquam habet cefi» fandiàpeccatis propofitum, utquipcenitentiam credant inutile* Cur igitur damnata Flomeri fententia, dicentis deum flexibilxmj ipftphilofophus deorum conditorem inducitmutari tarn facile, ut nunc deos mortales,nunceofde immortales dicatCnec hoc con tentus,etiam de materia, ex qua deos ait neceflario conditos jftr^! monem uariat,modd genitam dicens, modo ingenitam,non ani-maduertensfe in crimen obiedum Homero impingcre, diccnti, deorum conditorem mutari tarn facile, quamuis ilie de code præ^ dieet contrarium.ait enim eum de feipib loqui ficî Nec reuocanda,nec irrita,uana ue dico futura, Quæcuncp annucro,5ó promifero uertice moto,

V erùm ifta Plato uidetur inuitus tradere,a df) s aliéna, uide* icet cultores multorum deorum ueritus.quæcuncp autem à Mo* fe prophetis^ accepta putat comunicanda cualqs, ea mauult my* fttce apud pietatis ftudiofos proferre,fuam opinion? fubindicans, Deledatusenim illis uerbis dei Mofem alloquetis:EgofumEnsi ille,breuitate^ orationis elatg per participium, multû diu^ con* templatus cam,cognouit quod Deus uolens indicate Mofiftm* piternitatem fuam, Ego fum Ens ille,inquit: fyllaba Ens non tan* turn unum tempus fignificantc,ftd tria,præteritum,præfèns, futu rumcp,fic enim amp;nbsp;Plato uocem hanc Ens ufiirpat de infinito ten)* pore cum diciefit tarnen nunquammam uox hacc Nunquam,non depras

Je prætentOjUt quidam putant,fed de futuro dicitur tempore ♦ fic cnim ea profani etia fcriptores utuntur, quamobrem uelut inters» pretaturus no intelligentibus quod myftice de fempiternitate dei dixerat per participiumjad Uerbum fic fcribit philofophus: Déus iuxta uetus uerbû,principiû,finê medium^ omniu reru obtineris. Hie aperte uetus usrbülegêMöfisnominat, licet illûcicut^metu no nominetnorat enim cp exofa efièt Græcis uiri huius doclrina^ attamê per uetuftatê uerbi Mofem matlifefte fignificat. Qiiod au*' tem prifca primacp fit lex Mofeos, iam à Diodoro cæterisqj hifto ricis fan's démolira tu eft. nâ Mofem Diodorus omniu antiquifsi mulegiftatorê fuifte autor eft, ante inuentas Græcoru literas,qui' bus res geftas mâdauerût. Nec eft mirandu, fi Plato ex autoritäre Mofis de fempiternitate Dei fcripfit ad eu modû.Inuenies enim in cius arcanisjpoftuerfi entern Deû etiâ prophetas uerâ rerûhabe* 'ré hoticiâJk enim in Timæo fcribit, difleres de quibufdâprinci* prjs:Rationes probabiles necefsitati cÔiundas fequendo,ignê cæ tera^ corpora principium fupponimus:fuperiora principia deus nouit,amp;f quotquot hominûilli cari funt. Quos alios uiros deo ca* ros exiftimat,nifi Mofem prophetasep cæteros exquoru letîtio* nedidiccrat ea, quein primo De Republica tradit in hune modul Poftquâ ed deuenit aliqüis,ut breui moriturû fe opinetur,inuadit turn timor, Ss cura qüædam uitæ aeftæ per fecordiam. nam amp;nbsp;bulæquædeinferisnarrantur,quomodofccleftos pcenas meri* tas dare iIlic oporteat,irriiæ haAenüs, mouent tune animum, ne forte ueræ fint, folicitum:ôé ipfe fiue propter fene(ftutis débilita* tem,fine quia propinquior illis,res eoruni magisconfiderat.pro* inde anxius fecum reputat, numquem affecerit aliquâ iniuria. qui ergo inuenerit fæpe,fe iura uiolaflè,terretur ficut puéri fonino ex* citi,amp; cumfpe uiuit pefsima* quiautênullius maleficij fibi eft con fcius,eum comitatur fuauis fpes,fene(ftutis altrix commoda, ut in quit Pindarus i feite nanep mi Socrates id cecinit:Quicuncp iuftc fandfeq^ uitam exigit,dulcis cum fpes fequitur cor nutriens, fine* eftutemep fouenSjquæ fpes maxime hominumuerfatilemguber* nat animum.haec in primo De Republican'n decimo autê apertifsi me quæ apud prophetas legerat, quamUis autores metu Graeco* rum difsimulet,fub fidicia perfona cuiufdam in acie caefi, amp;nbsp;duo* décima póft die funerandi,ac in rogi ftrue rediuiui, denarrantisep res inferas,recenfet his Uerbis:Dicebat fe interfuiflcjCÙm alium in terrogaret quifpiam,ubinam eflet Aridæus iriagnUs. hie autem in quadam Pamphyliac ciuitate tyrannus fuerat ante annum ab eo c temporë

3(5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. IVSTINI SERMO

tempofc millefimum, qui fenem patrem maiorem natu fratrem occiderat,aliacpimpia fcelcra perpetrauerat.ïnterrogattimcpillu aiebat refpondifle : Non uenit Aridæus necß ueniet.ô dirum fpcs; dlaeulum,dum enim egrefliiri hiatu peteremus,cætera omnia per pefsiïillum protinus uidimus alios^ cum eo,omnes ferme tyrant nos'.inter quos amp;nbsp;priuatos nônullos,qui magna fcelera perpétra# iieranf,quos afcendereiam fe propemodum aufos hiatus ille mini mepermittebat : fed horrendum mugiebat quotiens aliquis eoru qui uel inianabilcs eflent,uel nondum purgati,egrcdi niteretur.a^* derant illic feroces quidam uiri afpectu ignei:qui quam primu mu gitum audirent,hos abripiebant, uidelicet Aridæum cum eius fi# milibusn'niediscpin manus,pedesceruicemi^ uinculis,profter# nebanteos 8c excarnificabat,ac mox extra uia tralt;fios laceratoscß fentibus, monftrabant prætereuntibus, referendo caufam huius cruciatus,8ó cur retraberentur in tartarum,ibi cum multis uarfjscp agitentur terrohbus,nullum maiorem eis accidere,quam fi mugi# tus ille occurrat exitum peten nbus,quandoquidem eo quiefcentc unufquifcp libentifsime afcenderct4 has pcenasefledamnatorum contrarias piorum præmqs.Hic miht uidetur Platonon folumde extremoiudicio,prophctaru didicifle oracula,fedamp;2deeaquani Græei non credunt refurrecftione ♦ dum enim ait animam iudicari cum corpore, iàtis indicat fe refurre(ftionem credere.alioqui quo# modo Aridæus 8c cæteri reliólo fuper terram corpore,cuius funt partes,caput,manus,pedes,cutis^,tales pocnas luebantapudin# feros^non enim didluri funt,caput,manus, pedes,cutimcp haberC animamTed ciirn in Ægypto audiflet Plato prophetarum teftimo nia,amp; percepiflet dodlrinam de refurredione corporis,docet nos cum corpore iudicari animam.nec Plato folus, fed ôd Homerus fi militer inÆgypto edodus,T ityum fimiles pcenas ait penderctfic cnim in Necyomantia facit Vlixem narrantem Alcinoo: Nec non 8c T ityon terræ omniparentis alumnum

Porrigitur,roftrocp immanis uultur adunco Immortaïe iecur tôdet. Iecur enî nô animæ,fed corporis,indicat. Ad cundê mo# dum amp;nbsp;Sifyphû T antalû cum corpore puniri fcribit. Peregrina turnautêHomerû in Ægyptû,multa quæ ibi didicerat tranftulif# fe in fuû poema,(àtis nos docetDiodorus hiftoricorum celebcrri# mus.ibienim eû didicifle,qult;3dHelena nepêthes illud irarûcura# obliuionêinduces,àPolydâna Theonis uxoreacceptû Spar tam lec« deportariuquo remedio did t ipfam ufam côtra mcefticia . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Telema#

Telemachi à fiio Menelao recepti hofpitio. aureä quolt;^ Veuere , nominat propter Ægyptiam hiftoriam. norat enim in ea regione templum V eneris cognomento aureæ,8d cäpum eiufdem appella tionis.quorfum autem hec memoroCnimirum ut oftendam, hunc poetametiam èfàcris prophetarum literismulta in fuum carmen tranftuldïè,8ó in primis eins libri initium, quo Mofes creationem mundi defcribit, hic enim fic fcribit t In pritlcipio fecit Deus coclu terram,dein folem,lunam,ftellascp.hæc ille in Ægypto docflus, SCeadefcriptione deleftatus, Achillis clipeoa Vulcano fabrefa* élo inièriiitjtanquam creationis illius imaginem,bis uerfibus; Principio ccclum terram,campos^ liquentes, Lucentemcpglobumlunæ,Titaniacpaftra» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;,

Paradifi quocp imaginem defcripfit in bortis Alcinoi, quos femper uirerC dicitplenos continuatis fruftibus» Ibi magnæ creuefunt arbores longæ,

Pyri,amp; punicæ,amp; mali fru(fiuofæ, Ficusqj dulces,amp; oliuæ îôiigæi Quarum nunquam frucfius périt,nec intcrmittit Hyeme nec æftate perennans:quin femper aura Zcphyria flans aî ia gignit,alia coquit.

Pyruspofcpyrumfenefcit,8c malus poft: malum. Et uua poft uuam,8d ficus poft ficum.

Hic ei fata eft frucftuofa uinea,cuius altera area In piano loco ficcatur fole:alias autem uindemiant, Alias calcant.adfunt immature uuæ

Nonne hæc uerba manifeftâ habent imitationem paradifi,dc qüô Mofes narrat primus propheta C Quod fi quis turris fub^f ftruôlionê uidere uoluerit, per quam illius feculi homines moliti füllt ad cœlum aditum,inueniet de bac quocp iàtis pulcbram aile««. soriam,ubi Oti Epbialtæc^ mentionem poeta facit bis uerfibusî (^i Sgt;C dqs immórtalibus minati funtin Olympo Sefe bellum illaturos.

Oftan Olympo conati funt imponere,8(r OiTæ Frondofum Pelion,ut cœlum accedi poftet.

Itemdeproiecftodecœlis boftebumani generis,quemdia^ bolum uocant iàcræ literæ, propter calumnia petitum primum hominem.Confideret diligenter qui üolet,inueniet poetâ, quam* uisnufquam nominet diabolüni, fingere tarnen ei nomen ab ip* fius ftudio fceleratifsimo.Aten enim nominans, ait à fiio deo præ c 2 cipitatum

18 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß. IVSTJKI SE RHO

cfpitatum de cœlo, uideli'cet memor quid Efaias propheta de hoc fGn'pferit.carmen fic habet:

Stadm prehendit Aten pingucm capdlos, ïhdignans animo fuo,iurauitcp feuerum infurandum, Nunquam fe in olympum ftellatum^ coelum Rurfus accepturum Âten,quæ omnes læditi Sie fatus deiecit earn de ccelo ftellato.

Plato quoc^,duni poft deum prineipia rerum facit materia Si ideam,nori aliunde quam à Mofe occafionê nadus uidetur:qui ta metfî lèu fpeciei feu ideæ nomen è ftriptis Mofis didicerat^nondu tarnen è peritis eorû audierat, nullam ex his acqutri certâ noticiam. ablq^ contemplatione myfticaTcribit enim Mofes, Deû fic ad ip# fum loquutû de fuo tabernaculo:Et faciès mihi tabernacüîum per omnia fimileexemplari quod in môte præfcriptû oftendi tibi,Ac rurfum paulo pôft:Sic utic^ tacies iuxta forma quâ in mSte often ditibi.Hæcfcriptanadus Plato,poftquam diligenter penfitauit, ita ut debuit,exiftimauit efte quandam antiquiorem lpeciem,fepa ratam ab ifta que fenfu pércipitur, illam etiam rerum exemplar no minare folitus.quoniam Mofis literæ ficloquuntur de tabernacu ioduxta (peciem in monte indicatam tibi,fic faciès illud, Ad eun# dem modum de terra,cœlo,homine,in errorê lapfus uideturmam Sc horum ideas efte putat, Mofes feribit : In principio fecit Deus cœlum amp;nbsp;terram:deinde fubiungit: T erra autem erat rudis amp;nbsp;imt uifibilis.id ita intellexit phiIofophus,Terra autê erat:didû de anti quiore terra,quoniâ Mofes ait:T erra autê erat rudis amp;nbsp;inuifibilisi quod autem dixit : Fecit Deus cœlum amp;nbsp;terram: putauit diêfû de terra fenfibili fada ad illitis antiquioris formam fiuc fpeciem.Item de cœlo creato,alterum fadum eftè,quod firmamentum nomina#? tur,idlt;:^ fenfibile:alterum uerôeftèintelligibilejdequouatesillc inquit:Cœium cœli Domino,terram autem dédit filijs hominum. Idem acciditin homine,quem primo nominat Mofes,deinde poft multas creaturas quomodo exhumo fidus fit memorat dicens: Etfecit Deus hominem,limo de terra defumpto,putauit igitur Plato fupra nominatum hominem antiquiorem hoc condito: po fteriorem autem èlimo fidum ad illam fpeciem, Cæterüm homi nemè terra fidum Homerus quoep cognouitè facris antiquitaii tibus,ubi legitur:Terra es, ÔC in terra reuerten's: amp;nbsp;ideo cadauer Hedoris terram nominatifîc enim de Achille Hedorem poft ne* cem raptante loquitur;

Rurfumaliubi Menelaus fodos tergiuerfantes adprôuocà* tionem Hedoris finguhrerri piignam pofcenti's fic increpat: Vos omnes opto terra ut fiads ÔC unda:

Præiracupicnsin terram eos refolm,antiquam on'ginenli Hæc è prifcis cômeritartjs in Ægypto decerpta Homerus amp;nbsp;Pla* to iuis fcripds inferuerunLalioqui unde Plato didicit, louem cur*, ru alato uedari, nifi è prophetarum ledioncCfdebat enim prophe ta fic loqui de Cherubim : Et exiuit gloria Domini de domo dus, Sc aicendit fuper Cherubim. Et fumpferunt Cherubim alas fuas, amp;nbsp;currus hærebat eis,ÔC gloria domini Dei Ifrael erat ei fuperim* pofita.Hinc nadus occafionem Plato ille magniloquus libéré prç dieatcodeftemlouemmaximum,quialatum currumagitat.alio* quin unde hæc nifi è Mofe prophedsq? dididt'T unde illud quod dicitdeipnea del elîentiaÇ'no'nnec tertio ReQnorûlibroÇ’ubi feri*

ptum eft : Non in fpin'tu Dominus, pod fpiritum commotio: non in commotione Dorninus,amp; pod commotionem ignis : nori in igne Dóminus,S'podignc fibilus auræ tenuis, uerum ilia fen* fu anagogiCOjdiligêticp côtemplationé, din's ptjs intelligeda funt, Platouerononfatis iddidum contemplatusait, deumefir in ef* fentia ignea.Iam fi quis confideret donum illud dei ccelitus dedeil dèns in fandos homines,quod fpiritum fandum prophetæ noniji hant,adhibeatq^ diligentia,inueniet hoc etiam à Platone,licet ali* ter id nominante prædicari eo libro, in quo cum MenonC difpu* tat.Veritus enim Dei donum fpiritum fandum nominare, ne^i* déreturprophetasfequidodrinæ Græcanicæ tedio, ccelitus id à deo fatetur defceridct'e,non tarnen fpiritum landum,fed uirtuteni nominare dignatus. difiTerens enim cum Menonede reminilcen* tia,pod multas de uirtute quædioncs, utrum difeendo meditan* doue acquiri pofsit,an non jaut neutro hoc modo, fed à natura contingat hominibus,aut alio modo quopiam, tandem pronun* ciatuerbis totidem : Quod fi toto hoc fermonebene quæfiuimus amp;nbsp;difieruimus, uirtus ncc à natura datur, nec per dodrinam pa* ratür,fed diuinitus cöntingit citra mentis opcram, quibufeunque côntmgit.Hæc opinor manifefte de fpiritu fando fub uirtutis no mine ex prophetis in fua Icripta Plato tranftulit. quemadmödum facri uates tinum eündémq? fpititum in feptem fpiritus aiiint diiii di:fic amp;nbsp;ipfe unam eanderhéi? tiirtütem nominâs, hanc in quatuor üirtutes partitur,nullam quinti fpiritus rrientionê apertam facies^ per allegoriam tarnen prophetarum de eo dida proférés, fic enini

30 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. I VSTINI SERMO

ait circa fînem dialogi qui Menon infcribitunHac itacp rationc ap paret,uirtutem diuinitus contingerehis quibuscontingit* Veris: tatemtamendehocperfpicuamtum demum comprehendemus, amp;nbsp;quomodo paranda fît uirtus, ubi quid ipfa per fe fît,ueftigauciî rimus. Videte quomodo fuperne defcendens donum uirtutem tantum nominat.Præterea quærendum putat,uirtutê ne, an aliud quid,nominare id conueniàt,dubio procul timens id iàndum no minare fpiritum,ne uidcatur prophetarum ièqui dodrinâ. Quid tempus,unde cum ccelo natû didicit^Scribit enim : Tempus cum coelo ortum eft,ut fimul orta fîmul intereant, fî quan do interitura funt.Hæc nonne èMofefàcrofcriptore didicitCfciebat enim cons’ flare tempus è diebus menfibus^inanni orbemredeuntibus.ôi quia prima dies poft ccelum conditu uniuerfo tempori dedit prin cipium(ut Mofes fcribit,In principio fecit deus ccelum 80 terrâ:ac moxîEt fadus eft dies unus à parte totum tempus fîgnificans ) die nominattempus,ne fî ufus fuiftet hac uoce dies, apud Athénien:» fem populum accufaretur pro Mofîs difcipulo.Ccelum porro in^ teriturum unde in mente eiuenitC nonne hoc à prophetisdidi:» cit,quoru hanc putauit fententiâç’Quod fi quis rationê ftatuarum cxaminet,cur primi haru opifices deos humana forma expriment dos putauerint : inueniet id quocp defumptum ediuina hiftoria» cum enim ibi ex perfona dei dicatunFaciamus hominem ad imagi nem amp;nbsp;fîmilitudinem noftram : hoc didum fîc acceperunt, quafî humana forma deu referattatcp ita perfuaferunt fîbi,deos forman dosadeffigiem hominum:uidelicet,utipfi putabant,fîmilium» Quorfum hæc uiri Græci'^ut fciatis, non efle pofsibile diftere ue-ram religionem ab iftis,qui nihil de fuo potucrunt proferre miran dum uel profanis hominibus,fed tantiim quæà Mofeac reliquis prophetisdefumpferantjinferueruntfuis commentaries^. lam igi^ tur tempus eft uiri Græci, ut autoritate externarum hiftoriarum perfuafî,Mofem ceteroscp prophetas antiquiores fuifle omnibus ueftris fàpientibus,defîftatis ab inueterato errore maiorum, uer^ fetiscp iacras prophetaru hiftorias, unde religionê ueram difcatis: non ex artificiofîs fermonibus ad perfuadendum compofîtis.nam idpropriûeft ueritatem ccelantibus:ied è ftmplici cotextu uerbo* rum ac nominum,enuciante qugcuncp fandus cceleftis^ fpiritus per afflatos ftudiofîs religionis ueræ aperire uoluit. Itaq^ non puf - deat uos abijcere cunda prifcoru deliria:8ó fpeciofos illos fed ina* nesftrepitusomittendo,inquibusfumma uoluptatê collocatis: arripite quæ funt utilia, nulla enim iniuriâ facietis ueftris maiori^

bus,fi in diuerfiim defleélati's ab illoru falfis opim'onibus,quos ere dibilceftearu i’am lerópeenitere apud inferos:quifipofîentuos illincde fuis poft obitum calamitatibus certiores facere, fciretis quamlibenter uobisà tantis malis præcauerent.nunc quoniam non eft uobis pofsibile id ex illis difcere,ac ne ex iftis quidem falfó nominatæ philofbphiæ profefloribus,reliquum eft ut explofo er rore maiorum, 'detis uos lacrorum uatum prophetijs, non requis rendo in eis eloquentiâ(nec enim in fermone,fed in operibus con# ftftit noftra religio)fed inquirendo apud eos quae ad æternam ui* tam faciant.nam quotquotinani ftudio ftiâ infamant philofophiâ, nihil fcireconuincuntur, atep etiamipfifateri hoccoguntur,no ib lumdifsidqsmutuis,fedScinconftanti acuaria fuorumdogmatu expofitione.quód ft ueritatis inuentio confefsioneomnium finis eftphilofophiæjquoiureiftiquiueritatis noticiam non afîequun tur,philofophi nominari poftulant nam fi Socrates ille omnium (àpientum ueftratium fapientifsimus, uel oraculi ( ut fertur ) teftis: monio pronûciantis,ai/ePyû)// «Wptcü// nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«:t«2 crolt;pM7a:TO2,fatetur

fe nihilftiretquomodo pofteriores etiam rerum cceleftium profit tentur fcientiamÇ’nam ideo fe fapientem pronunciatum ait,quia rc iiquis fimuîantibus rerum fcientiâ,ipfeingenue fatebatur le feire nihil, fie enim loquitur: Ideo mihiuideorpaulofapientior, quia quæ ignorOjCorû ne opinor quidem habere me noticiam. Nec eft quod aliquis putet hanc ironiâ, quia nônunquâ in diflerendo figu fahac utitur.nam ilia extrema eius oratio, qua caufam fuâ egit itu:* rus in carcerê,declarat cum ferio faifum ignorantiam.ipfius uerba funt hæc:Sed iam hora eft hinc abire,me quidê ut moriar,uos autê ut uiuatis.Vtri uero' noftrû in melius eant,omnibus præter deum incertûeft. Veru'm Socrates hac extrema uoce in curia Martis e^ mifla,in carcerê iè proripuit,Deo foli tribuens rerû nobis obftura rumfcientiâ.pofteriores autemne terrenarû quidem rerum ade^« ptinoticiâjcccleftiû tanquamàfeuifarum feientiam profitentur. certe Ariftoteles aefi diligentiusPlatonc ferutatus effet cceleftia^ non ut ille in ignea fubftantia Deû efte dicit,ncc ei fuffragatur:fed in quinto elemento ætheris fîmili eum eue pronunciat, amp;nbsp;hoc cre di eloquetiæ fuæpoftulat, qui neEuripi quidê Chalcidenfis natu rampernofcereualuit,amp;^id ignominiofum ratus præpudoretciâ dio^Kuita cmigrauit. Nemo igiturprudensialutê fuâ iftorû fa# cundiæ pofthabeaufed cera obturatis auribus ( ut eft in uetere fa# bula)harû Sirenum illccebras nocentifsimas fugiat. nam fupradi# ^i uiri tanquâ efeam obijciendo facundiâ,uulgus à reda religionc e 4 eonantur

conanturabduccre,imitando ilium feduó:orem quiplurcs dcos prædicare primis hömihibus aufus eft:quibus impoftoribus no* lim eflè uos faciles,fed potius uerlàre prophctias facrorum homi* nuniJd fi aut piget facere,aut quo minus faciatis uetat prifca fuper ftitio, cum non aliunde pofsitis unüm folum Deum difcere, qua nota precipuè fïnceritas religionis difcernitunfaltém Orpheo ere dite,qui priorem de multis dqs doctrinam recaritarns, möx ütilio* remneceffariam fubftituit, bis proditis quæ pauloahtè retuli: Sc fidem habete reliquis etiam,eadem de uno deo docêtiblis. nam illius prouidentia fadum eft uobis confulentis,ut uel ab inuiïis ue ritas extorqueret teflimonium confirmaturum prophetarum de uno dcofententiam, utunoconfènfu damnata multorumdeoru fuperftitione, præberetur uobis ueritatis cognofcendac occafiö» Poteritisetiamfacile partem aliquam religionis üeræ difcere uel è prifcis Sibyllæ oraculis,prope ad propheticam docflrinam accé* dentibus^hancaiunt èBabyloneoriundam,Berofirerum Chaldaï carum fcriptoris filiam,nefcio quomodo in Campaniam delatam^ amp;Cumispracula folitam reddere, ad fextum à Barjs lapidé,quöd 'oppiducelebraf propter aquas calidas.in eaurbe ipeétauimusfó* cumquendâ inftar amplifsimebafilice cauàtûexunofaxo folidó, remadmiratione dignifsimam, ubioraculum eiusfuiflè narrant indigenæ,ficutacceperuntà fuis maioribus.in eius antrimeditul* lio monftrantur putei tres eodem in faxo aperti: quorum aqua lo* tamaiebant in penitifsimam eius antri cellamfolcre iècedere, ac mox in antro medio fublimerrt fedentem éffari oracula.Huius fat« dicæ Sibyllæ inter multos aliös feriptores amp;nbsp;Plato in Pbædro me minit : amp;,ut mihi uidetur, propter eius oracula uatibus diuinitatê tribuit.uiderat enim euentus refpodere huius antiquis prgdictio* nibusjcuius rei miraculo in Menone dialogo uates fic ad uerbum laudat : Merito igiturdiuinos uocabimus uates de quibus loqui* mur,non mediocriter afflatos numine quo rapiuntur,quando ma gno fucceifu dicunt faciurttep res maximas, quas nequaquam in* telligunt. Quibus uerbis aperte fignificat Sioyllinaoracula, hæc tnîm feripta iua non corrigebat,nec expoliebat,iicut poetg faciut, quando metrorum a ferationem exigunttied tantifper dum numi neafflareturuatem agebat,quomoxceflante nihil eorumcarmi* num meminerat.amp;' hec eftcauià cur non feruata fint omniadd ip* fe Cumis audiui ab his qui me deducebant,uifendi gratia,locos u* bi uaticinabatur oftendcntibus,amp; quandam urnam lenticularcm aheneam^in qua reliquias eius aiebant conditas« inter cætera nar* rabane

rabant, fe accepifïè à maionbus, cos qui petcbant oracula, bomu ncs rudi feculo natos,fæpe deprauafle metra:idco in nonnullis de fidci ari diligentiam, quôd uates ad ie reuerfa immemor fieret eo^ quot;■ rum quæ cecinerat,notarri uero in exfcribendis laberentur per im pcritiam.Hinc apparet^ad Sibyllina oracula refercndamillam Pla tonis fententiam: Magno fuccefTu dïcunt faciunt^ res maximas, quas nequaquam intelligunt.ProindeuiriGræci, quandoquijs dem necin poetarû carminibus fita eft uera religio, nec in dodris« na qua uobis placctis,pmiiro carminum acdidionum examine, res in eis contentas côfiderate abfcß peruicacia: agnofcite quan tam felicitatem percipcre pofsitis è facræ uatis de lefu Chrifti fer* iiatoris noftriaduentu præfagrjs:quicùmfitdei fermo indiuifus potcntia,hominemairumpfitcreatumad imaginem deiacfimili* tudincm,atcp ita prifcorum pietatem nobis recTegitin memoriam, quam pofteri dereliquerant,fedu(fi:i per inuidiam dæmonis ad fuâ» perftitionem faîforum numinum .Quod fi uospigetcrederequæ’ traduntur de fidto è limo homine,ueftra fàltem audite oracula,qui bus fidem non adimitis : inuenietisin quodamhymnoin ömnipó tcntis Dei laudem edito infertum uerfum hune: Mortalem primum finxit, Adamumeç uocauit,

Quemhymnumfcio feruari apudmultosè ueftris,ad coar* guendam incredulitatemrefiftentium ueritati confeflæ ab omni* bus.Crédité inquam uiri Græci,nifi apud uos imaginatio uanorü deorum plus ualet quam falutis propriæ ratio, crédité Sibyllæ antiquifsimæ,cuius libri per totum orbem feruantur,afflatu diui* noproditi^docentep non efle deosquos uulgus exiftimat,8lt;Sad* uentum lefu Chrifti feruatoris noftri prædicunt apertifsime,atcp etiam quicquid gefturus erat.erit id uobis ad legen dos facros pro phetas ceu præludium.quod fi quis mauuk ab antiquifsimis phi* lofophis de Deo difeere, Acmonem amp;nbsp;Mercurium audiauAcmo nem,qui in fuis libris deum nominat occukifsimum : Mercuriurn uerodiferte dicentem:Deumintelligere eft difficile, eloquiuerd ïmpofsibile,etiam ei qui poteft intelligere ♦ certo igitur perfuafuni

elTe oportet,baud aliunde redum Dei cultum pofte per cipi, quam afolis prophetis,ex aütoritatc diuini ipiritus uos do*

' -, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;centibusi

EAMBVLANTi mi'hi'mancin porti’cu,obui'us quidam altjs comitatus, Aue, inquit,philofophc,' èc cum dido conuerfus mecum ambulabat.idem' fecerunt eius foef) ♦ Ego ueró homine refalutato,’ Quid potifsimüm, inquaCT urn ilIe:Audiui gis àCorintho Socratico, no eflè contemnendü quenquam inifto habitu,comitcr potius inuitandum ad collo^' quium, fi qua fortèuel ad me uel ad ilium ipfum inde redeac utili*quot;^ tasibonum enim id fore utriep, etiamfi iuuetur alteruter. quaproV' pter libenter compellaui te,ficut meus mos eft, quoties aliquem in boe habitu uideo:hi quoc^ eomites fperat fe boni aliquid ex te augt; dituros.Huieego ioeabundus : At quis nam es tu optime morta* liumCis ueró nomen amp;nbsp;genus edidit ingenue : Tbryphon,inquit, uocor,homo Hebræus eireuneifusq?,nune è Græeia propter belgt; ïaprofugus,inCorintho ciusurbe pleruc^degcrefolitus.Btqui potes,inquam, tantam utilitatem expccffareèphilofophia, quanta èlegiflatoretuoprophetis^eæterisCQuidJnquit,nonne philofo . phi de Deo fèmper dilputâf,erebras quæftiones mouendo de mo narehia eius atep prouidentia C an non hoc eft philo{ophorum,de; rebus diuinis inquirereCEftjinquamjUt noftra fert opinio.attamê magna pars ne id quidem curat, unus'ne an plures dfj fint,amp;: progt; üideant ne rebuS noftris, an non,quafi hæc feire nihil ad felicitate conferat:imó üobis etiam perfuadere conantur, Deum prouidere quidê uniuerfitati huic eiusep fpeciebus acgeneribus, mihi uerdî amp;nbsp;tibijfinguliscp no item: alioqui fuperuacuas fore preces noiflur nas diurnas'ep.quo autem ifta tendant facile deprehenditurmimi* rum hæc opinio fecuritatem fibi quæritatq^ lieentiâ faciendi quic quid collibueritjdum neC pOCna timetur, nec ullum à deo iperatur commodum.quid enim fperarent qui aiût,iterari femper eadem, amp;nbsp;me teep denuo uitfluros fimiliter,nihilo meliores détériorés ue redditosCAlf) ueró perfuafum habentcs,immortalem èc incorpo^ ream eflè animam juec pcenas malefadorum daturam putât, ciim

careat corporemec dei fauore opus earn habere,ciim non fit mor^» ti obnoxia. Ilie fubridens ciuiliter : tu uero quid nam fends de re^ bus hisÇ'quid de DeoC’dic quænam eft tua philofophiaCDicamji’ii quam,quod mihi lane uidetur. Reuera enim philofophia eft pof» fefsio præcipua,amp; deo carifsima,cui nos addudos fola comment dat.funtcp hi ucre fandi qui ad earn applicant aniinum. quid aute ea fit,amp; cur deinifla ad homines,uulgus ignorât: alioqui no Plato nici eflent,non Stoici,n5 Peripatetici, non Theoretici,nÔ Pytha^a gorici,cum fit unica hæc fcientia ♦ cur aute fada fit multiceps,dica^ Qui primi hanc tradare aggrefsi fiint,uiri célébrés co nomine, fess datores nadi funt non examinaturos ueritatem, fed admiraturos tantiim illorum tolerandam,continentiam,eloquentiamcç,ô(fpro uero habituros quicquid à fuis dodoribus accepiflent fingulfiqui amp;nbsp;ipfi mox cadem tradidcrut pofterioribus,8c alia his fimilia,no* mine impofito ab inuentore dogmatis. ego quocp initio cupidus clus fodalicij, dedi me in diftiplinâ cuidam Stoico : amp;nbsp;fads diu cu co moratus,cdm nihil in cognitionc Dei proficerem(nam necip* ft norat,Só negabat hanc difciplinam efle neceftariam) hoc relido ad ahum tranfiui profefsione Peripateticum,acutum uirum, ut fi;« bi uidebatur.hic pafliis me fecum uerfari aliquot dies,poftea mer^ cedcm fibiftatui popofcit,nefamiliaritas iloftra effet nobis inuti^ iis.quapropterSd huncreliqui,haudamplius habensprophilofo pho.cumaurem animus adhuc mihi geftiret audire aliquid exii* mium amp;nbsp;philofophiæ proprium, accefsi laudatum uirum Pytha«» ooreum,magnæ iapientiæ fibi confcium: ac mox poftquam ccepi agere cum eo de me recipiendo inter auditores domefticos,Es ne uerfatus,inquit,in mufica ÔÔ aftronomia geometriacpCan putas te percepturum quicquam ad felicitatem pertinens,nifi hæc prius di ftas,SC animam à rebus fenfibilibus ad intelligibiles traduda,red«» dasaptamuirtutisjipfiuscp fummi bônicontemplationiç'cumiîp mukadixiffetin laudem harum difciplinarum, amp;qudmfintne^ Ceflàriæ, ablegauit mefaflum eas nefcire. grauiter id tuli,necima merito,fpe fruftratus,tanto magis, quia putara eum fcire aliquid. acrurfum penfitanti quantum temporis infumendum eflèt his di ftiplinis,non libuit difterre tandiu.tandem uifum eft confultius ac cederePIatonicos,propter exiftimationemhorum egregia.ita«^ adiunxi me cuidam in hac feda cximio, qui tum recens in patriam meamuenerat,amp;apudhunc degens proficiebamindies : places« bat^mihiadmodum rerum incorporearum cogitatio : amp;nbsp;idearii confideratiomihireddebat intclledum uolucrem, adeoutbreui mihi

mihi uidercr factus üpiens,ftultè (perans fore ut confeftim Deunt uideam.hic enim finis philofophiæ Platonicæ. fie affédo collibuit aliquando,ut quiete fatiarer,fecedere in folitudinem nullis tritam callibus,in rufculurrt qüoddam maritimuni ♦ eicûm propinqUarê folus futurus^iènexquidam afpedunon contemnendus,niartfüe tos mores uultu præférens ,fequebatur meinteruallomodicomt uerö me ad eum uerti,fubftiti acriter ilium intuens, Agnofcis me^ inquit.negaui.Cur igituf itamec5tempIaris^Miror,inquam,quo modo accident ut eundem quem ego locum peteres ♦ putabam nim hicreperiri neminem.fum,inquit,folicitus de domefticisqüi bufdam abfentibus,ideo ueni profpedurus ficunde compareant, tu uero quid hic agisCDeledor,inqua,löcis talibus, ubi abfi^ im;# pedimento mecum ipfe colloquor, quoniam ftudiofis érudition nis conducuntmaxime.Ergohuic,inquit,mauis ftuderequamla^ bori aut ueritati,amp;S fophifta potius uis efle quàm peritus rerum a# gendarumC Et quod eft,inquam potius negotium, quàm ration* nemcundamoderantem inuenire,amp;hacappreheniàperfpicerc huius dudu aliorum errorem,amp; eorum ftudia,quomodo nihil las’ num aut deo gratum agantÇcæterùm fine philofophia nemo reda rationê in telligit* quocirca oportet omnem hominem philofopha ri,amp;hanc præcipuam fundionem duceretreliquauerofecundo tertiocp loco ponere,ut qtig cu philofophia coniunda mediocriter ampledenda funt:feiundim uerd fi tradentur, molefta amp;nbsp;illibera lia*T um iIlc,Ergo philofophia fclicitatem paritC Parit,inquam, quidem fola ♦ Quid eft, inquit,philofophia quam felicitatem afFertCdic fi licet. Elf, inquam,Entis fcientia, ueritatis noticia, cuius fapientiæ præmium eft félicitas.Deum ueró quid uocas^in^î quit.Id,inquam, quod circa eadem code modo femper fe habet, 'omnium rerum caufa eft, Deu efle aio.Hac refponfione audita ille 'deledatus ropauit denud: Sciêtiâ nonne eft nomê comunerebus o

uarrjs^na cuiufuis artis peritus,fcies uocatur,imperatoriæ, guber natoriæ,mcdicæ, aliarum tarn humanarum quàm diuinarum^ ita'neÇ’Scientia eft quæcuncp prebet uelhumanarum rerum uel di uinarum noticiam. Num harum quoq^ diuinitatis amp;nbsp;iufticiæÇ'E# tiam. Quid igitur,eft ne perinde fi homo fciat deum, ac fi muficâ, aut arithmeticam,aut aftronomiam fcirct, aut tak quidpiamCNe:« quaquam.Ergo non rede,inquit,refpondifti ad meam perconta^s tionem.nam altéras fcientias difcendo dilTerendocp,altéras uiden do difcimus.Siquis tibi diceret,eflein India quoddâ animal,natu ræ diuerlæ ab omnibus alijs, uarium ac multiplex, taie aut tale,no prius

prius ld quam uifum noflès: imo ne narrare quidê pofles qui'cquî de eo,nifi auditum cx eo qui uideritiCerte non poflém. Quomoa» do igitur,inqüit,philófophi poflunt de Deo rede uel loqui uel faf pere,cuius nullam uifu audituüc compertam habet lioticiamC At:* qui non potcft,inquam,oculis,mi pater, afpici Deus ut cætera ani malia,lèd fola mente percipitur,ut ait Plato,cui ego aflentio, Ineft igitur, inquit, mehti hoftrac talis tantacp uis j ut (hin pefcipiendo quam lènfiis efficacior^aut poterit mens humanaDeurri üidere,ni lit exornata fando fpirituC Gerte Plato,inquam,ait,talé elfe men* tis oculum,ôô ad hoc nobis datum, ut eo dare pofsimus Ens illud ccrnere,quod eft caula omnium rerum intelligibilium,carens colo re,figura, quantitate, amp;nbsp;cæteris quaccuncp uidet uulgaris oculus: ipfum, inquam, Ens fuperius omni eftentia, nullo modo efîàbilej foîum puîchrum bonumcp,repente in bene natis aniinis cxoriens propter cognationem uidendicupidinê» Atquaériobis eft cuni Deo cognatioCeft he anima quoc^ diuina ÔC immortalisjilhus ip:* ftus regiæ mentis particüîaCita ne ut ilia mens Dcum uidet,noflrâ quoqj poteft numen intc!ligere,amp; hiric felicitaterti aftequiC Prolé dopoteftjinquam* Pergebatille quà?rere:Omneshie animée ca^ piuntur ab omnibus animalibus, an alia hominis eft alia equi amp;nbsp;afiniC’R.dpondi,Non:fed eedem funt in omnibus,Ergo,inqtlit,8ó equiamp;afiniuidebunt Deum,autuideruntaliquandoNon,in:* qua,imo ne uulgus quidem hominum, nifi qui iufte uixerunt,pur' gati per iufticiam üirtutes^ cæteras.Ergo,inquit^non propter co gnationem uidet mens Deum, nec quia mens eft,fed quiä iüfta ôd fobria. Etiam,inquam:6C quia habet quo Deum intdligatQin'd igitür,iniuftæ funt capræ ouesep Nemini, inquam,faciunt iniu-* riam» Ergo iiixta tuam rationem hæc quocß animalia uidebunt*;^ Non.nam eä talc corpus impedit » Turn illeicrede mihi,fi daretut cisiermo,iuftius ilia noftro corpori conuicium facerent.tieriim ia fta nunc finamus, fit ita ut dicis. illud refporide,in Corpore hè üi^ det ânima,an liberata ab eo lt;nbsp;Et in humano corpore, inquam, po:» left mérite cernere,fedmultomagisfoluta,iam fibqpfireddita, pcgt; titur eo quCtri femper concupiftebat.Meminit'ne huius reuetia in hominemCNon opinor,inquam.Quid igitur prodeft ùidiflé, aut quid plus lucratur qui uidiqquàm qui non, fi ne uidiflè quidê me* minit^Nonpoflum,inquam,diccrc. Quid illæ quæ indignæ iudî catæ funt hoc fpedaculo quid patiuntur driduduntur in quædâ brutorû corpora,amp; hæc pœna eft earûç’ Sciût igitur iè peccaftè,amp;^ ob hanc caufam in talibus elfe corporibus 1 Non opinor.Ergo né d hiâ

hi's quidcm (ua pcena prodcfle uïdetur, imó ne puniti cjuideni eas dicerem, fi pccnam non perci'piunt ♦ Non certe. Ergo animæ nee Deum uident, nee mutant fua corpora♦ alioqui fcirent fepunin'ÿ èc timerent ne pofthac in peccatum mciderent.quód autem intek ïigcre pofsint,efle Deum,amp;:: iufticiam ac pietatem bonas exiftima re,id ucro' aflentio.Reéle diets, inqüam * Nihil igitur de his rebus fciuntiili philofophinam nehoc quiderelponderepofTunt, quid fit anima.Non,ut uidetur. Imó nee iramortalis dicenda eft.quia fi immortalis,efietuticp rngenitatquamuis immortalcm ingenitS afleuerent quidam Platonici. an fortemundû quoçp ais ingenitûC' Sunt qui dicant, fed his non afîèntio, Rede faeis.cuius enim pru^ dentiæ fuerit,putare corpus folidum,durum,compofitum,muta? bile,quotidie generationem corruptionemcp recipiens, carere or tu atqj principioç’ quod fi mundus ortum habuit,neceflarió confe quitur animas quoep fic extififie,quæ aliquando nulquam fuerät» fadæ funt enim propter homines cæterascp animâtes:alioqui pra priam naturam haberent,non eomunem cum fuis corporibus. Ita plane feres habere uidetur.Ergo non funt tmmortales.Non,quanf doquidem ÔC mundum fadum comperimus.Non tarnen aio mo? ri omnes animas,id enim lucrum profedo efi'et malis hominibus, quid igiturCpiorum animas in meliore quopiam loco degere, in# iuftas amp;nbsp;malas in deteriore,ubi expedent tempus iudierj, turn ue? ro quæcuncp digne Deo uifàs fuerint,non mortuntur ampliustcacr teræpuniunturquàm diuhas punrriDeusuoruerit, Num tale quid dicis,quale Plato in Timæo de mundo fiibindicat,eumeflè quidem corruptibilem inquantum eft genitus,non diftoluendum tarnen,nec fati forti obnoxium,Deo fic uolenteT’Num idem tibi ui detur de anima quibufuis cæteris'T Videtunquicquid enim eft Deo pofterius,aut unquam futurum eft,naturâ habet corruptible lem:amp;r poteft interire ne fit amplius.nam folus Deus ingenitus S£ incorruptibilis, hanc ob rem Deus eft, reh'qua omnia poft hunc, fada funt amp;nbsp;corruptibilia.quapropter amp;nbsp;moriuntur animæ amp;nbsp;put niuntur.nam fi elfent tngenitæ,nec peccarent,nec effent plenæ ine fipientia,nee audaces,autaduerfo timidæ,nec unquam fpontemi grarent in fues,ferpentes, eanescp,ac ne cogt quidem eas fas eflet, fiquidem funt ingenitæmam ingenitum ingenito eft æquale, fimt le, idemép, nec honore,nec potenria præferendum alt erum alteri; quocirca neep multa funt ingenita » fi enim ulla effet in eis differeii tia,non poffet inueniri caufa eius quantuuis quæfitamunc in infie nitum cogitationem extendens, tandem feffiis in uno ingenito de .

fines,5c huncdices caufam rerum omnium .Ergolatucrunthæc, iriquam,Platonem,Pythagoram^ uiros fapientes ,in quibus ceu arcemquandam philofophiæ collocabamusC Non euro ,inquit, Platonem,nec Pythagoram, nee ullum prorfus opinatum talia.ue ritas enim fic fe habet,id inde potes difcere. Anima aut uita eft,aut uitam habet.Si uita eft,aliud quiddam uiüificabitiUon feipfam:fi^ cut motus aliud potius mouet quam feipfum. uiuCre autem anima nemo negat.quód fi üiuit,uiuit non quoniam ipfa fit uita, fed ut ui tæ pcrticeps.diuerfa funt autem quod participât, amp;nbsp;quod p artici:« patur:uitæ autem anima fit particeps, quia Deus uult earn uiuere» atcpitaiiunquam participabit,nifiquandoDeus uoleteam uiue# rc.nec enim ex fcipfa uiuit ut Deus : fed ficut homo no eft femper, née anima femper eft in corpore,fed quando hæc harmonia diffol uitur,relinquit anima corpus,amp; homo effe definit, fic quando ani ma interitura eft,deftituit earn uitalis fpiritus, amp;nbsp;pofthac non eft anima,fedip{aquoq?reuertitur illucundefumptafuerat.Quoigi tur,inquam,præceptore pofthac utendii eft, quis nos adiuuabit, fi ne apud iftos quidem eft ueritas^ Fuerunt quondam ante multa fecula uiri antiquiores iftis omnibus^qui habéiit pro philofophis, beati,iufti,Dco cari,loquuti diuino fpiritu,qui prædixerunt quæ nunc uidemus fieri.prophetæ uocantur,hi foli ueritatem Só fciuelt;s runt ÓCprolocuti funt hominibus, nee ueriti quêquain,nec reueri ti,non decepti opinionibus, fed ca tâtum effati quæ audierunt uii» dcruntcp,repleti fanefto fpiritutmanent eorum fcripta amp;nbsp;hodie,li^ ’cctlecftori exhis utilitatem caperemaximam, difcêti deprincipijs finecp,accæterisquæ oportetfcire philofophum illis credulum. non utuntur enim in differendo demonftrationibus, utpote ueri latisteftes fidedigniores quam uthis opus habeant. cæterùm Zit uentus præteriti præfentesq? cogunt nos fidem haberchorurri fcr monibustquamuis etiam propter prodigia quæ patrarunt * digni fuere quibus crederetur:quoniam ÔC deum celebrabant faftorem patreraqj omnium, 8c Chriftum prcnunciabant mittendum ab eo filium : quod pfeudoprophetæ impoftoreimpuroep fpiritu pleni nee fecerunt nee faciunt,tantüm obftupefaciendis hominibus au# dent prodigiofa quædam, 8d illufores fpiritus genioscp célébrât, tu ueró ante omnia precare ut tibi aperiatur lucis ianua, non funt enim hæc cuiuis perfpicua,fedfolis quibus intellelt;ftum dat Deus amp;nbsp;Chriftus ipfius.Hæc amp;nbsp;alia plura, quæ nunc non eft tempefti# num memorare,locutus illeabqt,hörtatus me priusuteafeque# rer:nec eumuidi poftea.mihi continuo quidam ignis accenfus eft d 2 in ani#

4'0' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVSTINI C0LL0QV4VM’

in anima,correpto prophetarum amore, amp;illorüquicunC^ GRri? ftocarifunt:amp;cum mecumfermones hosreuoluercm,hancfOä» lam philofophiam comperiebam tutâ amp;nbsp;utilem: atep ita euafi phi^f ïofophus.optarim autem can dem mentem amp;nbsp;cæteris,neà Serua# toris uerbis difcederêt.poflunt enim rdigionem incutere à uia re^ ó:adefledêtibus,amp;meditantes ipfa refiéere quieteiucundifsima.* proinde fi tibi ipfe cordies, ß ad falütêalpiras Deo fretus non alie no ab hoc negotio, licet tibi per agnitum Chriftum Dei ad perfes^ Äionehi felicitatemcp peruenire.Hascubi amicelocutusfum,rii’ fum fuftuleruntTryphonis comites.ipfe autefubridens,Placent» inquit,hæc : ÔC probo tuum iftud tam uehemens rerum dimnarîï-ftudium.melius tarnen faceres, fi adhuc cum Platone philofopha* reris,aut alio quopiam cultore fortitudinis, temperantiæ,fobrieta' tiscp,quàm quod uerbis te decipi paiîus es mendacibus, amp;nbsp;induci' in fententiam nullius pretij hominum;manehti enini tibi in illo in ftituto philofophia?,amp;S innocenter uiucnti,fupererat melioris fatï fpes:poftquam autem relido Deo ipem collocafti in homine,qua falutem habes rcliquâç’ergo fi me audire uis ( nam te amicu iam exiftimo)circumcifionem primiim accipe,deinde obferuationem' fabbatorum,nouiluniorum, cgterorum Dei fefi:orum,amp; femef omnium quæ lex præfcribir,tum demum habiturus Deum propt tium.Chriftus aute fit ne natus,amp; ubi fit,nefcitur:imóipfe fe non^' dum fcit,nec ullS poteftatê habet,donec Elias ueniat, amp;nbsp;unâîmr nifeftet omnibus.uos uano rumOre perfuafi Chriftu uobis quêdâ' fingitis,8ó propter cum temere in perniciem ruitis * Ignofcatur tia i)i,inquam,ô homo remittatun nefeis enim quid dicas, fed crc:# dens dodoribus firipturas non intelligentibus, amp;nbsp;fedudus falfis uatici'nijsjloqueris qurequid in mentem uenit.quodfi libet, redde tur tibi ratio.nos nOn errarcjfed conftanter faccre dum perfeuera^ mus in huius confcfsfönc,etiamfi probris nos afficiat homines,æ negate cogant tyranni crudelifsimi.nam eueftigio declarabo,nos non uanis credere fabulis,ne(^ dubijs fermonibus, led plenis diui no fpiritu,uirtute fcatentibus,amp;r gratia florentibus.Hic rurfum ca chinno occlamatione indecora exceptus fum ab eins comitii«= bus.tum ego paraba difeedere. ille uerd me prehefum pallio nega bat prius dimiflnrum fe,quam prgftarem pollicita.Ergo,inquam, ne obftrepant tui focij,nec tumultuentur tarn turpiter,fed fi uoluC audiantquieti filentesq?:aut abeant fiquid habent negotij,per quod eis aufcultare non uacatmos uerd in aliquo fecelTu quiefeen tespergamus colloqui; PlacuitTryphoni hæc conditio^ italt;^ digt;

gTcfsi fumus ah Hli's in aream porticus, cx quibus duo cauillati in hoftrum ftudi'um abierunt.nos ueró poftqua eó perueni'mus ubi fcdilia faxea funt Gbi inuicê oppofita ,in altero confedit T ryphon cutn foctjs, amp;nbsp;à quodam inieéla mendone belli iudaici,collQqüei« bantur.poftquS c5dcucrunt,ego fic inccepi denüoïNihiVne iil no bis aliud culpads uiri amici,practerhoe quod non fecun dum lege uitiirtius C amp;nbsp;fecus quarti maiorcs lieftricarnem non cifcumcidi* muSjttec ritu ueftro fèruamüs fabbata^an forte uita etiam moresi^ noftri dilplicent^hoc quærojnurrt amp;nbsp;uobis perfuafum cft,nos hu* manisuefcicarntbuSjamp;poftépüIunlextinÀis luccrnis in inceftis uolutari libidinibüsÇ’an hoc ipfum danlnans, quod credamus fer* inonibus,quos alïênos à ueritatc putatisC Hoc eft quod miram ur, inquit,Thryphon.uulgiautem rumores nequaquam fide digni funt.non cadunt enim in humanam naturain.in ueftro aute,u£uo* catisjEuangeliotamarduamiranda^ mandata ineftèfcio,ut arbi trereaferuäri pofte a nemine.curauienimutca legerem.Illudeft in quo haeremus præcipuè,quod uos qui pietatem profitemin i,0^ cæteris meliores uideri uultis,nulla in re cedids eis,nec differtis ui ta à profanis gendbus, dum nec fefta feruads nee labbata, nec cir* cumciftone habetis,amp;2 infuper in homine crucifixo fpe collocatis* fiótamêiperadsüosimpetraturos boni aliquid a Deo, cum eius mandata no faciatlsC an non legifti quod exterminabitur anima it fa è füo generc,quaecunqß non circumcidetur odauo dieC’idem dcaliénigenisamp;de empdeijs praicipituf ,abhüius inftituticon* tcrtiptu exorfi negligitis etiam fequêtià, 8^ poftulatis üttrédamus notumefle uobis Deum,cunl nihil ägads eorum quae religio ft a^ gunt.Haec obieefta fi potes diluere,amp; declarare quomodo fperetis quidlibet,etiamfi legem non ferueds,libcnter te audiam,amp; fimili* terexaminabimuscætera.Tumego:Nô eritunquam alius Deus mi Trypho, nec^ fuit à feculo, praiter fadorê amp;nbsp;ordinatorê huius uniuerfimecalium noftrum, alium ueftrum exiftimamus Deumt ftd ilium ipfum qui eduxit patres ueftros èterraÆgyptoinma* nu potend amp;nbsp;excelfo brachiomec^ fperamus in ullum alium.non énim èft,fed in eum in quern Sd uos, Deuni Abrahami Ifaaci 8^ lacobi.Speramusautemnoper Mofem,neqj per legem :alioquin idem quoduos faccremus .nunc quoniam meminime legerend Tryphoprædidionem de lege poftrema teftamentoep omnium ualidifsimo,quod iam debetferuariab omnibus hominibus,quQt quot dei hæreditatem affedännnam illa in Oreb promulgata lex, antiquataiam,ueftra tantum eft, haec ueró prorfus omnium ; lex quot;nbsp;‘ nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dj porró

porró îegî fubfti'tuta priorê fecit irrita,ficut teftamentu r ecetitis ‘ antiquiori omnê uim ademit: fempiterna nobis èC ultimaIcx Cbri ftus datus eft,amp;teftamentû fidde, poft quæ no lex ulla,nÔ manda tum,nô prcceptû fequeuanno kgifti quæ dicit EfaiasÇ’Audite me, audite me popule mi,amp;rcges auribuspcrcipitc, qudd kx egredfe« d me amp;nbsp;iudidû meu in lucê gentium,propinquat celeriter hifticia înea,8Cegredictfalutaremeû,amp;^inbrachiû meû Gentes IperabSf» Per kremiâ quoep de hoc ipfo nouo teftamêto fie Ioquit:Eecedies ueniût, dicit Dominus,amp; faciâ teftamentu domui Ifrad,amp; domui ïuda, teftamentu nouS,nô quod feci pàtribus eorû in die qua prc^ bendimanumeorum ,ut educerem eos è terra Ægÿpto. Ergo fi gt;nbsp;Deus teftamentum nouumiamdudum denuneiauit,id^inlucem ' Gentium:amp; uidemusjcertoé^ feimus,per nomen eius,per îHû cru cifîxum lefum Chriftum,abidôlis cætera^iniquitatecôuerfosad Deum,8d ufq? morte perdurantes in côfefsione pietatclt;:ç:tum ex operiKtum ê comitante uirtute perijaicuum fît omnibus,hanc efïc nouam kgem,hoc nouûillud teftamentû,hanc expedationêcun^ dlarum gentiû, bona diuinitus expedantium.nam uere Ifraelitica (piritualisép progenies ludæ lacobi ^Ifaaci, Abrahamic]^ illius in • præputio fidei teftimoniu benediélionê à Deo ^meriti,uocati’ que patris multarü gentiû nos fumus,perhûc crucifixû Chriftum Deo c5ciliati,ficut ^cedente fermone demÔftrabit.His addebam ' quod aliubi Efaias clamat:Audite meauerba,amp; uiuet anima uc ftra:amp; ftatuâ uobis teftamêtû fempiternû,fanda Dauid fidelia.ee te teftê eû dedigêtibus. gêtes quæ nÔ norât te,inuocabût te.popu • îi qui ncftiût te,côfugiêt ad te r^pter Deû tuû iUu fàndû Ifraelis, ' quia te cekbrê efle uoluit ♦ Hanc ipiàm kgê fpreuiftis uos,amp; uili* pendiftis illud nouû teftamentu eius iàndifsim2:acne nûcquidê accipitis,nelt;^ malorû facinorû pœnitêtiâ agitis.adhuc enim aures ueftre obturate funt,oculicæcati,cor crafsius redditû,ficutoccla* mat leremiasrac ne fie quidê auditis.prgfto eft kgiilator, èc no ub detis.pauperes Euâgeliû,cæci uifum accipiût,amp; no intelh'gitis. fe^ cûda iâ circûcifione opus eft, amp;nbsp;uos ^pter carne extollimini.hæc noualex fabbatûàuobis perpetuû exigit,amp;uosotiû unius diet religionê abfolutâ putatis,nô intelligêtes cur id uobis imperaturti fit: lû quoties pane nô fermetato ucicimini,uoluntati Dei uos dici ’lis fatisfacere. nô ifta placet Domino Deo noftro. fiquis eft inter nos periurus aut fur,definat: fiquis adulter,refipifeat : amp;feriatus eft illo iucûdo ueroenDei fàbbato ♦ fiquis impuras manus habet, lauatOjSçpurus erit,E(àias certe nômittit uoamp;ad balineu, ablutu«» ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rosibi

ctM T R YP H Ö NE ' 1 V O AEÖ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45

‘ ros ibi cædê peccataé]^ cætcra, quae ne mare quide quanta eft exit piaret : fed ut apparet dudü per hscc fignificabat falutare lauacru, ' quod fequi^ pc3cnitentia:quando no iam fanguine hircoru ouiücp, nee cinere iuuencæ, nee fîmilæ oblatione puriÖeamur,fed fide per ianguinê Chrifti mortê^ipfius,qui proptefea mortuus eft, ficut aitidê EfaiasïReuelauit Dominus brachiû fandû fuû in eôipedu ‘ omniû gêtiü:amp;uidebût omnes gêtes, ôc extrematerræ, falutê mif fam à dco .R.ecediteireeedite,recediteiexite inde,ôC polluia ne teti geritis:exitede medio eius : abfiftite qui fertis uafaDomini, quia no cûtumultu ^fîcifcemini.præcedet em uos Dominus,ÔC eôgrc gabit uos Dns Deus IfraetEecc intelligct puer meus SSextolletur ÔC celebrabitualde.Sicut obftupefcêtfuperte multi,ficinglorius crit afpeélus tuus tua forma inter homincs.adeô mirabunf cum gentes multæ,amp; reges côtinebunt os fuu:quia quibus nÔ eft renû ciatûde eo,uidebût:amp; qui nô audierunt,intelligêt. Domine quis credidit auditui noftroîamp;C brachiû Domini cui reuelatû eftC Nun ciauimus ante illû ut feruulus,ut radix in terra fîtiêti.nô eft fpecies ’ci nec^ decor,uidimus eû, amp;nbsp;no habebat fpeciê nec pulchritudi nê:fed crat fpês eius defpeda, amp;nbsp;deterior filqs hominû» homo afife dus plaga,amp;:fciêsferrelâguorê,quiauultus eius auerfus eft.defpc dus fuit àC nullius reputationis.hic peccata noftra fert,Sô pro no«“ bis dolet.nos uerô putauimus eû in labore cfte, plaga amp;nbsp;afflidi onc.at ille uulneratus eft propter peccatanoftra,6d infirmatus eft '‘^pter iniquitates noftras. difeiplina pacis noftræ fuper eû,amp;uibi ce eius fanati fumus.omnes quafi oues errauimus.homo uia fua cr tauit,amp; Dns tradidit eû peccatis noftris : amp;nbsp;ipfe d^pter afflidionê nô aperit os fuû.ficut ouis ad madationê dudus eft:amp; ficut agnus corâ tôdete fe mutus,fic nô aperuit os fuû. in huniiliatione amp;nbsp;iudi do fublatus efttgencratione autê eius quis enarrabitCquia tollit de terra uitaeius. d^pt^^r ferlera populi mei dudus eft ad fuppliciûtSC dabo impios pro fepultura eius,8ddiuites pro morte eius:quia ini quitatê nô fecit,nec dolus inuêtus eft in ore eius. SC Dns uült côte rere eû uerbere. Si d et pro peccato anima ueftra,uidebit femê 1 on gscuû.S^ uultDominus detraherc dclabore animæ eius, ut often dat ei luce,86 ut formet eû in prudêtia, ut iuftificet iuftû bene fern uientêmultis,86 peccata eorû ipfe portabit .ideo ipfehæreditabit multos,86 diuidet fpolia fortiü, àquibus tradita eft in morte ani# ma cius,86 inter iniquos reputatus eft: 86 ipfe peccata multorü tun dit,86 iniquitates eorû fuit traditus. Lætare fterilis quæ no paris,erûpe in clamorêquae nô parturis:quoniâ multi filq defertg, t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d 4 maois

magi's quàm eius quæ habcbat uirum. Dixit enim Do’minüSrdilîf ta locütti tciltorq tui, ôé pelles tabernaculorum tuorum extend«, né pàfcàsjongos faé funes tuoSjÔ^ paxillos tuos confolida,ad de* xtranïS^atîlæuamexpande, ÔC fernentuumgenteshæreditabit, S)C duitates défertas habitabis.noli timere confufà, nec erubekerc affédla opprobrqstquia côfufîonisaeternæobliuifceris ÔC oppro brq uiduitatis tuæ non recordaberis amplius.quia Dominus fecit nomen fibi,amp; qui eruit te,ipfe Deus Ifrael omni terraé uocabitur, ut mulierem derelidam amp;nbsp;pufîllanimam üoéatiit te Dominus, ut uxorem exofam ab adolcfcentia. Ergo per lauacrum pCenitentia? amp;Snoticiæ Dcijquodadcxpiandâ iniquitatem populorurnDco dicatorum fuitinftitutum,uf Efàias claniat,nos crcdidimüs^Sô cer to fcimushoc efleilludbaptifma quod olim prænunciatum fue* rat,quod folum purificate pœnitentes potcft,quod eft aqua uitæ, ifti autem putei quos uobifipfi fodiftis,côtriti funt amp;nbsp;ad nihil uo* bis utiles.quæ enim eft utilitas iftius merfàtionis,carrtem fbla red* dêtis nitidioremC'eluite iram, auariciam, inuidiâ,odium ex anima, cnuobis puritatem corporis, hoc enim fignificatur per panes azy mos,ne faciatis male fermentata opera uetera. at uos omnia carna liter intelligitis,amp; putatis pietatem, fî talia faciendo habeatis ani* mamplenam doloamp;omnimodamalicia.ideopoftfeptetndiesâ* zymos nouum fermentû uobis maceratis ex præcepto Dei,quod fîgnificat aftionem aliorum operü, non imitationem priftinorum malorumcp.Qiiôd autem hæc à uobis ille nouus legiflatorpoftu* Iet,recitabo uobis iterumuerba quæprius,amp;raliaquædamadqz ciam.Audite me, dicitur per Efaiam, amp;nbsp;uiuetanima ueftra,amp; fa* dam uobis teftamcntum æternum,fânda Dauidis fideh'a.ecce te* ftem gentibus dedi eum,principem ac imperatorem populis.gcn* tes quæ nefciebant te,inuocabunt te.‘amp; populi qui te ignorant,ad te confugient,propter Deum tuum fandum illû Iftaelis,quia cele brauit te.quæriteDeum, amp;nbsp;cüm inueneritisinuocate,dum prope cft.Relinquatimpius uias fuas,amp; uir iniquus confilia fua,amp;reuer taïur ad Dominum,amp;: miferebitur eius, quoniam multus eft ad i* gnofcendum.non funtenim confîlia mea,fîcut confilia ueftramecp uiæ meæ,fient uiæ ucftræ:fed quantum abeft cœlum à terra,tantii abfuntuiæmeæàuijsueftris,amp;:cogitationes meæàcogitationi* bus ueftris. amp;nbsp;quomododefeenditimbernix de ccelo, nbsp;illuc

ultra non reuertitur, fed inebriat terram rigans amp;nbsp;germinate fa* ciens, ut det fernen ferenti amp;nbsp;panem comedenti : fie erit uerbum meum quod egredietur ex ore meo.non reuertetur donee faciat ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæcun^

quàîcünq? uolui,amp; profperctur in his ad quæ mifi illudrquia in læ, tlcia eorediemini,amp; in gaudio doccbimini. nam montes amp;nbsp;colles exulcabunt expe(flando uos,amp; omnes arbores regionis plaudent ramis fuis.pro faliuca exorietur cuprefsuSiamp;Spro urtica myrtusióc crit Dominus nominatus in fignü æternû quod no auferetur.Hæ prædidiones propbetarû, mi Trypho, partim primû aduentum, Chriili nunciat^quado inglorius,indccorus mortaliscp in lucem, proditurus canitrpartim fecundû, quâdo gloriofe nubibus inue^« (flus ueniet cÔfpicuus ueftro populo, amp;nbsp;agnofcêt que punxerut,fi, cutOfeeunusex duodecim ^phetisamp;f Daniel prædixerût.Ieiu^ niû quocp ueruDeo ieiunare,ut ei placeatis^ex Efaia difcite fie do^ cente:Cîama,neccflèsiquafi tuba exalta uoeê tuâ,Sô annunciapo=# pulo meo ftelera corû^ôô domui lacob peccata eorû.Me ein de die in diê quærut,amp; feire uias mcas uolût, quafi gês quæ iufticiâ feccî* ritjSe iudiciû Dei fui no dereliquerit ♦ rogât me indicia iufl:iciæ,amp;S appropinquareDeo uolût.quare ieiunauimusjamp; nô afpexifli^hu, miliauimus animas noftras,ÔÔ nefeifti.ecce in die ieiunij ueftri in^ uenituolûtasueftraôôomnesdebitores ueftrosrepeiitis. eccead lires Sô côtentiones ieiunatis,ÔL percutitis pugno impiènolite ieiu nare ficut ufcp ad hâc diê ut audiat in excelfo clamor uefter.nùquid taie eft ieiuniû quod elcgi,per diê affligere hominê anima fuâ^nun quid cöntorquere quafi circulum caput fuum, faccu cinerernqj (îernereÇ’nunquidiftuduocabis ieiunium, Scdiemacceptabilern Domino^ndnne hoc eft magis ieittnium quod elegicdicit Domi;« nus.DilTolue omnes colligationes impietatis, folue paéla uiolêter grauantia.dimitte eos qui confraefti funt liberos,ôlt;2 omnes fyngra phas iniuftas lacera.Frange efurienti panem tuum, egenos ua# goscfî induc in domum tuam.fi uideris nudum,operi:amp; domefti:^. v cos feminis tui ne defpexeris* tune crumpet matutinum lumen tuum,amp; fanitas tuabreui exorietur.ôê pracibit ante te iufticiâ tua, ploria Domini amiciet te. tune inuocabis, Dominus exau^ diet te:clamabis,amp; dieet : Ecce adfum.qudd fi fuftuleris obligatio nes,pa(fla,obmurmurationes, amp;fdederis efurienti panemtuum ex animo,8C animam oppreflam fatiaueris,tunc exorietur in tenes bris lunieii tuum,amp;f tenebræ tuæ fientmeridies,amp; erit Deus tuus tecum femper,amp; faturaberis iuxta defiderium animae tuæ, amp;nbsp;oflà tuaimpinguabuntur,8ó erunt ficut hortusirriguus Sd fons aqua:« rum,amp;f terraquæ nunquam aquis deftituitur» Proinde circumci^ dimini præputium cordis ueftri,ficutDeum uelle exipfius uerbis intelligitis,qui perMofem quoeç fie clamat;Circucidite præputiu cordis

cordis ueftri, amp;nbsp;ceruicem ueftram ne induretisampliusjquia do* minus deus uefter,ipfe eftdeus deorü ÔC dominus dominântium, deus magnus,potens,terribilis, qui perfonam non accipit nee mu nera.amp;S in Leuinco;Pracuaricati funt,amp;: defpexerunt me, amp;nbsp;ambu laueruntcoram me obliquc:ambulabo igitur óó ego cum eis oblis* qucj^ in folo hoftico perdam eos ; tune erubefcet incircumcifum coreorum.Namcircumcifiocarnalis Abrahamoin fionum data luitjUt ab alf)s gentibus à nobis difcerneremini,8Cut uobis fob's calamitates incumberent, quasnunc iuftc patimini: utagri ueftri fiant defertfoppida deleantur incendiOjfruges uobis infpetftanti* bus ab bofte deuorentur,amp;C nemo ueftrum audeat aftenderc Hie* rofolyma.non eft enim aliud difcrimen inter uos amp;nbsp;mortalcs cæte rosjprætercarniscircumcifionê. nemoenim ueftrum, utopinor, perfritfta fronte negabitjDeum prcuidifte præuidereq? futura,amp;^ cuiq? præparare quo dignus cft.ergo uobis quolt;^ hæc meritd ac* ciderunt.occidiftis iuftum ilium,ôcCprophetas eiusanteatnunc quocp nos,qui fperamus in eum amp;nbsp;in omnipotentem rerum falt;fto rem Oeum à quo miftus eft,uilipenditis:8d quantum in uobis eft, notatis ignominia, execrando inueftris fynagogis quotquotin Chriftum credunt.nec enim poteftis nobis manus crucntas inijcc re,cohibitimetuimperatorum:quotiesautem potuiftis,hocetiâ perpetraftis:quapropterDeus perEfaiam uosincrepat ; Videtc utperiitiuftusillc,amp; nemocortfiderat.nameconfpecTtuiniuftoru iuftus fublatus eft,erit in pace iepultura eius, ftiblatu’s eft è medio* uos eum hue adegiftis fcelerati filrj,fernen acluiterorum,8£f mcretri cis progenies,cui tandem illuditisC”contra quern aperitis os cotra quern linguam laxatisçNon funt enim cæteræ gentes huiciniqui* tati,qua nos Sc Chriftum exagitatis,fic obnoxiæ ut Uos,quibus e* tiam pefsimæ uolutatis erga iuftum illu fuiftis occafio. poftquam enim crucifixiftis ilium folum innocentem iuftumep homine, per quern fananturuibiceseorum qui peripfum adpatrem aCcedut, amp;cognouiftiscum rediuiuum aftendiftèin coclum,ficutprophe tæ proedixerantmon folum no egiftis fcelerum pcenitentiam, fed fclegiftis certos homines Hierofolymis, quibus per omnes terras dimifsisrumorcs fparfiftisde Chriftianorum feda impia, confi* dis aduerfus nos criminibus,quæ ab ignaris audimus. itaque non uobis fob's peCcati caufa eftis,fedamp;S cæteris omnibus nö^ minibus,ut merito uociferetur Eiaias: Propter uos nomen meum conuieijs impetitur à Gentibus.Et: Væ animae eorum, quoniam inicrunt confilium malum contra ft iplbs,dicentes: Vinciamus iu

ftùrrtjcjuia nobis inutilis eft.ideo fruólum operum fuorum corner? dent. Væ iniquo.malacnimiuxta opera manuum eius retribuen:« turei.Etrurfum aliubi : Væqui trahitis peccataueftraquafifiine longo,ÔC iniquitates ueftras quafi loro iugali uitulæ.qui dicius,ap propinquet eius celeritas:ueniat confilium fandi lfrael,ut fciaiuus illud. V æ qui dicitis malurp bonum, amp;nbsp;bonum malum:qui fa ci tis è luce tenebras,amp; è tenebris lucem:ex amaro dulce,óóè dulci ama« rum. Vos igitur ilium folum innocêtem ÔC iuflum, à Deo miffum » o ut eßet lux hominum,data opera per omnes terras amans oC tertc brolis iniußiscp appetiftis calumnfjs. moleftus enim uifus eft,ocis damans uobis ut fcriptum efttDomus mea domus orationis uoca bitur,uos autem fecißis earn fpeluncam latronum. menfas quoc^ numulariorum in templo fubuertit,fubinde damitans: V æ uobis fcribæ öd phanfæi hypocritæ, qui amp;nbsp;decimatis mentam rutam, cætertim diledionê Deiôd indicium negligitis . Sepulchraincruî* (lata,externe fpeciofa,intus plena mortuorû ofsibus. Item in fcri# bas,V æ uobis fcribæ,quia claues habetis : ipfi non intratis,nec a# lios intrare finitis,cçci duces. Cùm enim fatearis miT ryphOjlegiG le te feruatoris noftri dod:rinam,nÔ inconuenienter,opinor,paus! ca illius uerba propheticis addidi. Lauamini ergo Sd nunc,rcpur^ gamini ,eximite ex animis ueftris maliciam. taie uobis lauacru,Slt;^ ueram circumeißonejDeusimperatinos enim 8d hanc carnis muj« tilationem,ôd fabbata,ôd: omnia fefta obferuaremus fimpliciter,ni cauCam feiremus cur uobis hæc mandata fint, nimirû propter inis» quitatem ueftram Sdcordis duriciem.cùm enim feramus quicquid homines dæmonescp mali contra nos moliuntur, ufcp ad mortehi Sd cruciatus uix effabiles,8d infuper oremus pro infeftantibus,ne minimam quidem uicem reponendo ,ficutille nouus legiflator nos iubetreur non ferremus quæ nihil lïcdünt*. circumeifionê car nis dico Ôd fabbatafeftacp.inhoc enim hæremus, cur taliatantaep tolerances non fuftineamus hæc de quibus quæritur.uidelicet no omnibuseft neceflaria hæccircumeifio.feduobisfolis,utquod iam dixi,calamitates præientes feratis.nam neep merfationes illas inutiles,quæ in pifeinis aquis putealibus fiunt,recipimus:nihilt; li funt enim collatæ ad hoc uitæ lauacrum ♦ ideo clamat ipfe Deusî IMe dereliquiftis fontem uiuum,Ôd fodißis uobis cifternas perfra d:as,quæ aquam continere nequaquam poterunt. Vos in carne dreumeifi,opushabetis noftra circumeifionetnos haccontenu, nondefideramus illam alteram:quæfifuiflet,utuosexiftimatis, neceflaria,Deus Adamum præputiatum nô finxiffet, nec Abdis dona,

dona,in præputio carftali offèréntis ui6limas,dionatus fuiflèt afpt cere5nccEnochumæquèpfæpudatunicomprobafîèt,quinufqu3 comparebat,quia Deus eumtranftulerat. Lotincircumcifus eua«« ïïtè Sódomisideducentibus eumipfis angelisóC Domino.Noe humani generis inftaurator, licet incircucifus tarnen ùnà cum libe ris arcam intrauit♦ incircumcifus erat Melchifedech iacerdos Ak tifsimi, cui etiam Abrahamus décimas obtulit, primus carnalitcr circumcifus,amp; ab inobenediAionêaccepit:fecundumcuiusordi nê æternû fàcerdotê Deus fe uelle infl:ituere,predixit per Dauidê* uobis igitur folis neceffària fuit ifta circucißo: ut ex populo fiéret non populuSjamp;^ ex gentc non gcns,iuxta Ofee duodecim prophe tarum unius uaticiniu.omnes enim modo nomina« iufti uiri Deo fine fabbatorum obfèruanone placuerüt,amp;: poft eos Abrahamus eius^ progenies uniuerfa adMofem ufc^,cuius tempore populus in deferto impietatem fuam amp;nbsp;ingrantudinem prodidit,ere(fta fta tua uitulo.quapropter Deus accommodans fe populi moribuSjeif tiam facra fieriiufsitamp; uidimas olferri, tanquam fuo nomini, ne idolis leruiretis.quod tarnen non obferuaftis, aded ut liberos rnalt;* lt;ftare«s dæmonqs.eadcm rationeimperata funt fabbata,utDeum uobisreuocarentin memóriam.namipfehoc indicathis uerbis: Vt fciatis me effe Deum qui in libcrtatê uos uindicaui. fic ÔCcibis quibufdam uobis interdixit,ut uel inter comcdendu bibendumcp haberen's eum præ oculis,alioqui ad obliuionem eius procliues amp;nbsp;faciles, ficut Mofes quocp teftatur : Comedit bibitlt;^ populus,amp; furrexit ut luderet.ac rurfum:Edit lacobjlaturatus amp;fimpinguatus eft,amp; recalcitrauit ille dilecftus.impinguatus,incrafiatus,dilatatus dereliquit Deum facftorem fuum. nam Noe iufto Deû concefsillè ad cibum omne genus animalium, excepta crucnta carne, Mofes narrat uobis in libro Genefeos.Cumcp ille fubijcere ucllet,ut oicu ra herbæ:præoccupaui addcns ipfehæc uerba,utolera herbæ: quod non eft,inquam,fic accipiendum,ut quia deus quemadmo:# dum homini permifit cibatum ex oleribus, i ta uifcerationc ex anb malibusjintelligatisiamtum Noe feculo difcrimenfacTtuminfer animalia.nam cum pofsim dicere,quöduis olus herbam efte,amp; co mefum uiresroborare, in hoc non immorabor : fed fi olera herbac difcernimus non admittendo in cibos omnia,non ut impuris abfti nemus,fed quod amara fint,aut fpinofa,aut letifera.quicquid alite bonitatefuauitateq? ad alimenta eftutile,feumarinum fèüterrc*' ftre,libenteradmittimus.fic amp;nbsp;Deus per Mofem uos iufsit auerfa ri quicquid impurumjiniquumjiniuftum eft,quoniam turn quoc^

fcüm mâna üos indeferto akret,8C tot prodigia uiderctis inter uos diuinitus fieri,adorabatis efRgiê aurei uituli. itac^ meritó clamaré no definitdmprudentcs filq,nó eft fides in eis. Ob eas iniquitates ticftras maioruep ueftrorü,pro fignoCut dixi)Deus fabbatu uobis feruandu iniunxit, 8C mâdata cetera impofuit : déclaras quo'd pro pter profanas gentes,ne male audiret nome fufi apud cas,paflus fit iieftri generis quofda efle fuperftites.ipfius uerbis crédité,quf per lezecielê fie loquutus eft:Ego Dominus deus uefter, in præceptis mcis ambulate,amp; iudicia mea cuftoditetaftudfis Ægyptioru cauc tc,amp; fabbata mea fandlificate, ut fint fignû inter me uos,ÔC fei a# lis quia ego fum Dns deus uefter»Et exafperaftis me,amp; filrj ue ftri in prgeeptis meis no ambulauerut,amp; iudicia mea no cuftodiuerut lit facerêt eaîquac cüfecerit homo uiuet in eis:fed fabbata mea uio* lauerut. Et minatusfum fore ut effunderefurore meufuper eos in deferto,amp; cxplere ira mea in eismo feci tame propter nomen men ne uiolaretur cora gentibus.eduxi eos in confpeft u earn, amp;nbsp;leuaui manum meam in eos in folitudine, ut difpergere in nationes,8c in regiones difsiparem ; eo quod iudicia mea non feciflcnt5amp; præces pta mea reiecifrent,8lt; fabbata mea uiolaflent, Sd poft defideria pa:« trum fuorum fuiflent oculi eorum ♦ Et egO dedi eis præcepta non bona,amp; iudicia in quibus non uiuent : SC polluam eos in munerk bus fuis,cfim offerent omne quod aperit uuluam,ut deleam eos» Quod autem propter pcccata amp;nbsp;idololatrias populiueftri juori quod his oblationibus egeret,mandarit uobis hæc facrificia,audf^ te quid dicat per Amos unu è duodecim damans: Væ defideranti bus diem Domini.ad quid earn uobis‘»dies Domini ifta,tencbrae'i Sônô lux.quomodo effugiat uir à facie leonis,8lt; occurrat ei urfus: amp;infiliatindomumfuam,8cinnitatur manibus fuperpariete,Si mordeat cum colubenNûquid no tenebrç dies domini amp;nbsp;no lux: amp;nbsp;caligo non habens fplendore *» Odi SC proieci fefta ueftra amp;nbsp;no olfaciam nidore celebritatum ueftrarum.quoniamfi obtuleritis mi bi holocautomata Sc uidimas ueftras,nÔ accipia: S^ uota pro falu teueftra non exaudiam.aufer à me tumuftum carminu ueftroruril pfalmorumcç,organis tuis no dele dor.Et uoluetur quafi aqua iu* diciu,8^ iufticia quafi torrens inuadabilis. nunquid hoftias madà ftis mihi in defcrto,domus IfraeK dicit Dominus. Et afl'umpfiftis tabernaculû Moloch,fidus del ueftri Raphan, imagines idolorU qu3c feciftis uobis. Et trâsferam uos ultra Damafeum, dicit domi* nus,Deus omnipotens nomen eius. Vac uobis qui monti Sion il* luditis freti monte Samariæ,optimales populorum,qui decimatîa ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c nation!*

yo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dy ï V S T I NI' C 0 L L 0 r V M

natj'onibüs ifttratis in domum Ifrael.tranfite in Chalanncn'iamp;f uidc tc,Slt;^ it€ inde in Emath magna, ÔC dc£cêdite indein Gethi optimas iirbes horum regnorum: ui Riri fi latior ueftro eft ager eorum,qus feparati eftis in die malü,qui ferqs abutimini: qui cubatis in fpons» dis eburneis,amp; lafciuitis in ftratis earn,quiedïtis agnos egregios, uitellos lacflentes eximios.qui tripudiatis ad inftrumentorü mu ficoru fonitü,putantes banc uoluptatê diuturnâ.,no fugitura Gon^ tinuo.qui potatife uinû è phialis, delibuti unguentis primarijSjno condolentes lofephi pofteroru calamitatibus.quapropter nüc ca«# pttui traducentur â potentioribus in nouas eolonias,amp; mutabitur maleficorü domiciliu, Sc equorü hinnitus ex Ephraim auferetur, Rurfum perleremiamïConfertein unum ufumuifcerationes ue^« ftras óómadatas ui(flimas,amp;f ipiÏ édité.nihil de uiéiimislibationilt;s busqj mandaui patribus ueftris,qua die manum eoru apprehendi ut eos e terra Ægypto educerê.Rurfum per Dauidê Pfalmo qua^« dragefimonono iie loquitur: Deus deoru dominus loquutus eftgt; ÔC uocauit terrâ:à fob's ortu ufqj ad occafura,ex Sion fpecies deco^ ris eius.Deus man i feite ueniet : deus n oft er, no ftlebit.Ignis in cófpeóiu eius exardeftet, in circuitu eius tepeftas ualida.Aduo cauit cœlû defurfum,amp; terra ut difcernat fuu populu.Congregate illi fandlos eius,qui exequuntur inftitutueius de facrifierjs. Et an^ nunciabunt cœli iufticiâ eius,quoniâ deus iudex eft. Audi populç mi,amp; loquar:tulifael amp;nbsp;teftabortibi:Deus deus tuuscgoiùm,nûi in iacrifici-js tuis arguam te C holocautomatatua repræfentas mihi femper.Nô accipio de domo tua uitulos,necp de gregibus tuis hir cos anniculos.quia meæ funt omnes fer^ agreftesjiumêta in mon^ tibus 8cboues.Noui omnes uolucres coclföC ameenitas agri meg poteftatis eft.Si efuriero nÔ dicâ tibitmeus eft enim orbis habitabs lis,amp; quicquid eo cÔtinetur.nûquid uefeor taurorû carnibus,aut bibo hircorû fanguinêç’ Immola deo iàcrificiû laudis, amp;nbsp;redde ab tifsimouota tua.Etinuoca me in die tribulationis:eruâ te, Sc ceicif brabis me.Peccatori autem dixit deus : Quare tu enarras iufticias mcas,amp; aftumis teftamentû meû per os tuûç’tu uero odifti difcipli nâ,amp;:reieclftifèrmones meos poft tergmSi uidebas furê currebas eu eo:amp; adulteroru fiebas particeps.Os tuû abundauit malicia,8lt; lingua tua cocinnabat dolos, Sedens tuo fratri obloquebaris, amp;nbsp;germano ponebas offendiculû.hæe fecifti,amp; tacui.putabas me tb bi fore iniquitate iimilêç’arguâ te, amp;nbsp;in os ingéra tibi peceata tux ïntelligite hæc qui obliuifeimini deû,nequâdo rapiat,amp; nô fît qui eripiat. Sacriheium laudis honorabit me;ô^ illic uia qua oftendam eifaluta^î

tï (aliitare meumærgo necuidimas à uobis requint,ncc cum prix mum hæc mandauit îndigébat eis, fed fie peccata ueftra poftula* bant.nam nec templum illud Hierofolymitanum quod opus ha^i beret eo,probauit ut fuum domiciliû : fed hoc tantum agcbatur,u£ ad illud reuocaremini ab idololatriaad ita elTe confirmât Efaias di cens:Qualem domû ædificabitis mihi ait Dominus. Cœlû mihi fedesjterrâ fcabéllum pédum meorum.Quod ni fie fe habere fatea mur,in multas abfurditates incidemus,amp;S cogitabimus, non eun^ dem fuiffe Deum feculo Enoehi cæterorumt^ 5 qui nec circumeifî fuerunt,nec fèruauerunt iabbata, nec alia præcepta Mofaica : aut non femper idem fuifle ius uriiuerfiile gentium: qùæ nemo non di xerit ftulta amp;nbsp;ridicula.illud potius fatendû, eum cdm idem fit fern per,hæcamp;fimiliamandaflè propter peccata höminum, ut qui a=s mans humani generis huieperpetuo proipicit, ipferei nullius in# digits,repræfentans üitrdfiiam benignitatem atcß iufticiam. alio# quin fi res fecus ie habet,refpöhdete mihi boni uiri, quid ientiatis de his quæftionibus*Gumép nemo quicquam reiponderet, pergè bam:(^aproptèr mi Trypho,tibi amp;nbsp;fis qui uolunt fieri profelyti, occlamarê ego diuina üerba,quac ex illo uiro audiuf uidetis quod clementa non feriantur,nec àsunt feftüm fabbatoC manete ut nati eftis.nam il ante Abrahamum no erat opus circumeifione, nec art te Mofem fabbatis,feftisc]^ ac uidimis, ne nunc quidem opus eft* poftquam uolente Deo fine peccato ex genere Abrahami de Vir ginelefus Chriftus natus eft*etenim Abraham ipfenondum cirlt;s cumcifus,propter fidem quaDeocrediditiuftificatuseft,8óbenei didioncm accepit ab eo, ut amp;nbsp;ftriptura docet: circumcifionem uc roin fignum non ad iuftificationem,utfcripturis amp;Srei ueritati ere dendum eft. itaqp meritd diefium eft de illo populo : Anima quæ# cunep non circuncidetur ocftauo die,exterminabitur è fuo generegt; praetereaciim non pofsit foemininum genus carnalemcircumci# fionem aflümerejiàtis apparet,in fignum datam circumcifione,n5 tanquam opus iufticiæ.quicquid enim ad iufticia uirtutem^ per# tinet,etiam foeminis Deus dedit ut ex æquo feruare poftent. nunc iiidemus mafeuli corporis formam differre àfoemineo,tamê quart turn ad hæc attinet,neutrum cenferi iuftum iniuftum'ue, fed pro# pter pietatem ac iufticiam. Poflem amp;nbsp;illud manifeftis agurneritisj euincere,quód per hanc o(fiauam diem Deus myftice fignificabac Cam efle potiorem feptima.ftd ne tiidear nunc fermonis diuerticii (a quærere,dara uoce moneo uos ut intelligatis ianguinem ill û cir cumcifionis iam fupcruacu5,ôCfanguini falutari nos credere.aliud C 2 rtuné

nuc feftamcntu,8ó alfa lex è Sio prodtjt, lefus Chriflus omnes cöS qui uolüt circucidit iuxta prifca pr^iagia cultris lapideis;ut exoria tur gês iufta ,populus tenax fidei,cupidus ueritatis, in pace per fèuerâs. Adefte omnes qui Deü timetis, qui defideratis uidere fêla ci täte Hieruiàlê.adefte ut ambulemus in luceDomini.inuifit enim domû Iacob fuû populûîuenite omnesgêtes, côfluamus in Hieris (àlêhâCjquæiamnoinfeftat^pter iniquitatespopulorum.cÔfpi^ cuus faélus fum,inquit,his qui me no quçrebât amp;inuêtus fum his qui de me nô fcitabantunSic enim clamat Efaias.Dixi præfto fum gentibus quæ nÔ inuocarût nome meû.extêdi manus meas per to tum diê uerfus populû refponfatorê ôô incredulû ,qui no ambulat in uia bona,lèd peccata fùa côfedat.populus exafperator eft in co Ipedu meo. Content! eflènt uel exigua forte in hæreditate noftra capere ifti, qui fibi iufti iiidenf, nbsp;nbsp;iadant fo Abrahami pofteros,

ficut per Efaiâ clamat fpiritus fondus ex perfonaipforum loques; Aduerte è ccelo, amp;nbsp;ex inclyta domo tua ^fpice ubi eft zekis tuus fortitudo tua, multitudo uifceru tuorû amp;nbsp;miforationû tuarû'Tfti per me côtinuerût fe.Tu em pater nofter,amp; Abrahâ nefciuit nos, Si! lif ael ignorauit nos:tu domine pater nofter redêptor nofter^ à feculo nomê tuû.quare errare nos fecifti dne de uijs tuis, indura fti cor noftrûne timeremus teÇ’côuertere^pter feruos tuos,^ptcr tribus hgreditatis tug,ut parua pars montis fandi tui nobis inhere ditatê obuenfat. fadi fumus quafi à principio cû non dominareris nobis, nec inuocarec nomê tuû fuper nos^utinâ dirupercs eerlos, tremor occuparet motes, Sé liquarent ficut cera igné foluit.côbu^ ret ignis inimicos tuos,ut innotefeat eis nomêtuu:in aduentu tuo gêtes trepidabût,cû facies ^digia,tremêt môtes pre metu, à feculo nô audiuimus,nec oculi noftriuiderûtDeûprgter te,amp; opera tuay qui facies clemêter omnibus refipiftentibus ♦ occurrifti faciêtibus iufticiâ,memores crût uiaru tuaru.ecce tu iratus es,ôêpeccauimus.' idcirco errauimus, amp;nbsp;fadi fumus impuri omnes,ßcut pânus meri ftruatæ tota iufticia noftra,ôê cecidimus quafi folia propter iniqui tates noftras, ita uentus nos auferet. nô eft qui inuocet nomê tuu, qui meminerit prehêfore te:quia faciê tuâ auertifti à nobis, Ô! tra« didifti nos ^pter peccata noftra.nûc Dne côuertere, quia popu^? lus tuus fumus omnes nos.ciuitas fondi tui deferta eft,Sion in foli tudinê redada eft,Hierufalê uerô in execrationê. Domus fandifi catiÔis ôêglorig noftre^ubi laudarût te patres noftri,deleta eft incê dio,8êqcquid habebamUs præclarû,collapfum eft:amp; hæc fersDq mine,calamitatc5 noftras difsimulasVTST ryphôîQuid igitdicis^

hegas qucnquam noftrum habiturum ullam pordonem in mön^ te fanólo DeiÇ^Non hoc dico,inquam,fed quicuncß perfecuti funt Chriftum,8ó perfequunturjnecagunt peccatorum pccnitentiam, nihil hacreditatis habitüros in monte fando.fic enim Deus per faiam loquitur:Ego Dominus Deus uocaui te in iufticia,ód apprè hendam manum tuam,8d: tenebo te:dedi te in teftameiitum gcne^ ris,in lucem gentiumrut apèrias öculos cæcorum, ut educas com^ peditos è uinculis,amp; eos qui fedént in tenebris, è cuftodia career ris.Rurfum:Extollite fipnum sentibüsiécce enim Dominus elFe^ cit ut audiatur üfq? ad terras extimas.dicite filiabus Sion: eccefer» uator aduentat recepta mercede fua,ó^ opus éius coram illo eft.Et uocabunteos populum faiuflum rèdémptUma Domino, tu autê uocaberis Quæfita ciuitas;, Sc non Detelifta * Quis eft ifté qui ue^ nit ex Edom,tindis ueftibus rubore Bofdreno jifte decorus in fto«« la fua,afcen dens cum robore ualidoCEgo loquor iufticiam, 80 fa^ lutare iudicium.Gur funt rubra ueftim€ntatua,8lt; indumenta tua ficutcalcantium in pleno torculari Ç’Torcular calcaui folifsimusj amp;nbsp;de gentibus no eft uir mecum:calcaui eos in furore meo,amp;S coil triuieosutluturrt,Slt; effudiiànouinê eorUm in terram .Dies enirrt ultionis peruenit ad eos,8ó adeft annus redèmptionis.Circümfpè xi,ô^ non erat qui fuccurreret:confîderaüi, Sc nemo opitulabàturî faluum me fecitbrachium meum conculcaui eos in ira meäi fanguinem eorum in terram effudi* AdhæcThryphon:Cur ejè cerpendo ex propheticis fermonibus quicquid libet, manifefturrt deîàbbâtisferuandispræceptûfilentio præteris*, fie enirrt per E* faiam denunciatur: Si auerteris afabbatis pèdém tuum,ne facias uoluntatem tuämin illó die fando,8d uocaueris fabbatum delica# tum,amp; fandum dornini Dei tui j nec moueris pede tuum ad opuSj neclocutusfuerisfermOnem ex orCtuo:tunc confides in Dornin tlö,8ó imponet te fuper bona tèrrætamp; cibabit te hæreditate patris tui iacob. nam os dornini loquuturrt eft hæc, Turn egoj Arrtici Non quod contra me facere tales prophetias exiftimem, præter« trtiflæ funufed quia puto uos amp;nbsp;intellexifle ÔÔ intelligere, quod é* tiamfi per omnes prophetas inculcentur rtobis èadê quæ per M.Ö fem funt imperata,tarnen propter duriciem cordis ueftri amp;nbsp;irtgra* titudinem Deus ita pergit,eadem occiamär^,ut uel fic tandem rca fipifeentes ei côcilicmini,amp; pöfthac nee filios madetis dæmonfjs* neefurum fitis participcs,aut dona mutuasep gratificationes con* fedemini,non reddendo iura pupillis, ÔC caufasuiduarum non cognofeendo, ac ne àfanguine quidê puras raanus feruando.Ete* e 3' nim

nimfih’æ Si’ónambularunt ereélaceruice,lafciuientcs interim ot.. culorum nutibus, amp;nbsp;trahentes fyrmata « Et aliubi clamat : Omncs deprauati funt ôd inutiles redditi,nô eft qui intelligat, ne unus qui demdinguisfuisad dolum ufîfunt,fèpulchrum apertumguttur €orum,uenenum afpidum fub labijs eorumjcontritio ÂTcalamitas inuqseorum,amp;uiam pacis non cognouerunt. iiacß iîcut initio propter maliciamueftramhæc mandata funtjficiîianentibus in ea. imô in dies nequioribus,reuocâtur hoc pado in memoriâ, ne Dei prorfus obliuifcamini. at uos populus duri cordis,infeniàtus, cæ# cusjclaudus^jfili) perfidi,utipfe dicit,labijs folis honoratis eum, corde ab ilIo alienifsimi,docentes dolt;flrinas ueftras no ipfius.Di:# cite,cum Deus pontifîces facris operari ûbbatoiufsit ,fuit ne his autorpeccandiÇ’aut circumcifîs circûcidentibuscp odauoà natali die,ne fabbato quidê excepto Z annon potuit id fieri pridie uel po ftridie,fi Deus fciebatid non reéle fieri fabbato quid illi fupcrio* res Mofis Abrahami^ feculo, uiri iufti èc in præputio dco cari, cur nô ab eo didicerût circûcifionem Scfabbatadbi T ryphon,iam antèaudiuimus te hoc obijcientem,8ô hæfimus: eftcnim reuera di gnum hæfitationc,ne ut uulgus refpondeamus,fie illi uifum. nam hæc tergiuerfatio femper eft in promptu ad quæfita refpôdere nô ualentibus.Tum egoÆrgo quandoquidem è feripturis amp;nbsp;ex ipfa rem natura uós côuinco, nolite inquâ cundari, fed indubitanter incircumeifo mihi credite»breue tempus uobis ad aftèntiendû fus# pereft.fiChriftus prius uenerit,fruftra uos pœnitebit,fruftra fiebi tis.no enim uos exaudiet.Nouate uobis noualia, clamat leremias ad populum,amp;S nolite in fpinas fementem facere, Circumeidimini DominOjfedcircumcidimini cordisueftri præputium. caueteigt tur ne in ipineta 8^ arua inculta iaciatis fernen, unde nullus uobis frudus proueniatnofeite Chriftum, amp;nbsp;ecce noualc pulcherrimu

pingue in ueftris cordibus.Ecce enim dies ueniunt,dicit Domi nus, ÔC uifitabo omnes circumeifos in ÆgyptOjIudaca, Idumæa, terraep Moabitarum^quoniam Gentes omnes incircumeife funt tota domus Iftael incircumeifum cor habet.uidetis non hanc cir cumcifionc,qugin fîgnum dataeft,DeumrequirereCnam nccÆ/ gyptijs prodeft,nec Moabitis,neG Idumgisiied fit uel Scytha quis aut Perla, modo habeatnoticiam Dei amp;nbsp;Chrifti eius,nec ius illud æternûuiolet, circumeifus eft circumeifione optima utilifsima^:

ut amicus Dei donis fruitur,uicifsim illi offèrens. R.ecitabo uo^ bis amici uerba iplîus Dei,fic alloquentis populum per Malachia unum duodecim prophetarû, funt autem hæc ; Non eft mihi uolt;=, lu n tas

ïuntas in uobis, dicit Dominus : amp;nbsp;munus non accipiam de manu ueftra♦ ab ortu enim folis ufqüe ad occafum, magnum eft nomen raeum in pentibuSjamp;Z in omniloco facrificatur amp;nbsp;offertur nomini meo oblatio munda:quia magnum eft nomen meum in gentibus, dicit dominusïuos autem polluiftis illud.Et per Dauidem ait:Pogt;^ pulusquemnon noramjferuiuitmihisauditu auriculæ obediuit inihi»Celebremus Deum uniuerfæ gentes congregatæ, quia uifi^ tauit nos quocÿ.celebremus cum per regem gloriæ, per Domina exercituum.uifum eft enim ei gentes quoc^ complefti fuabeneuo lentia,amp;facranoftra libentius quàm ueftra fufcipit. proin nihil moror circumcifionc,poftquâ dei teftimonio probatus fum.quid opus eft ueftralotione, poftquam ipiritufando tinftus fumlt;hæc me perfuafurû opinor uel mediocrem intelkdum habentibus.no funt enim hifermones à me copofiti, nec ornati humano artificio, fed Dauid pfaltes hæc cecinit,Efaias Euangelifta nunciauit, Za^^ chariaspræco proclamauit,Mofes in literas retulit.agnofcishc TryphonC’inueftrisliteris funtconditajimô nS tain ueftrisquàm noftris.nos enim eis credimusmos le^endo non intelîioitis. noÜte igitur auerfari amp;nbsp;nobis exprobrare corporis pr2cputium,quod ip feDeus finxit,aut ægrè ferre quod caldâ fabbato bibimus: quanj« doquidê deus mundum hac die gubernat ficut cæteris : ponti fîces etiamfacra ficut cæteris diebus.ita hac, iufsi funt facere. præte^« reatotuiri iufticiæ teftimonium habentàDeo,qui nihilharum ceremoniarum attigerunt. certe maliciam ueftram proditis, duni homines infani Deo facitis calumniam, quafi eadem iura non fern ’ per omnes docucrit. multis enim abfurda nec digna deo hæc dolt;s élrina uidetur,qui non habent earn gratiam ut intelligant, popu^ lum ueftrum deprauatû animalanguidû, per earn reuocari pa«« terne ad mente meliorem, eftec^ prophetiâ hanc æternâ,quæ Mo fis obitum fecuta eft. quod amp;nbsp;Pfalmus affirmât 0 amici,efîè uerba cius dulciora melle fauocç, duntaxat nobis qui erudimur eis,adeô ut ne mortis quidê terrore adigi queamus ad negationê nominis. domini.qud d aut nos qui credimus in eu,oremus ut nos feruet ab externis.id eft,malis fraudulentiscp fpiritibus,ex perfona unius fi * delis apud prophetâ loquentis intelligit.rogamus enim deü conti nue, ut à dæmonqs pietatis hoftibus, quæ s^uondâ adorabamusi nos per lefum Chriftum conferuet : ut poftqua ad Deum côuerfi fumus ipiîusfauore auxiliocç,fimusirreprehenfibiles.illûenirri adiutorem amp;nbsp;liberatorem uocamus, cuius etiam nominis uim tis ment dgmonia tremêtiaî §4hodiecp adiurata per nomê lefu Chriftj e 4 crucifixj

crucifix! fub Pontio Pilatoludææ præfide,impcrata faciunt:uf hinc quocp ïicjueat omnibus,quód pater tantam ei poteftatem de denÉ,qüantamdæmohiaformidantfubdita iniusnomini,amp; prae teritaèpafsiónis eiusdiipeniationi.quód fi hoe pafsionis cofilium tantam poteftatem mox protulit,profertcß nunc etiam:quid futu«* rum eft ciim ueniet in gloriaCprædixit enim hoe Daniel, hominis filiumuenturum,nube deuelt;fi:um angelis cotnitântibus * Verba èiusfiinthæc: Aipiciebam donee throni pofitifunt^amp;Säntiquus dierum ieditmeftimêtum eius candidum quafi nix, amp;nbsp;capilli Capi«! tis eius quafi lana munda.thronus eius,flama ignis:rotæ eius,ignis ardens :igneusfluuius rapidus egrediebatur ex eius facie:millia millium miniftrabant ei,S^ decies millies centena millia apparebâc ei.iudices confederunt,8c libri aperti funt. Afpiciebam uocem fer monum grandiumquös cornu illud loquebatur: 8gt;C oceiia eft be^ ftiacrebris'uerberibus,amp;perqtcorpuseius traditum incendio* reliquis beftijs poteftas adempta eft, èc tempora uitæ conftitu ta funt eis ufep tempus occafionem temporis i Aipiciebam in uifionenoélis, amp;nbsp;ecce cum nubibus cceli quafi filius hominis iiea niebat,amp;uenituft^ antiquum dierum,Ôlt;rpræfto fuit in conipetfiü cius,addult;ftus ab apparitoribus ♦ èc data eft ei poteftas tnäieftas^ regia,Sc omnesgentes nationatim,cundicp magiftratus earum* Ut feruirentei.poteftas eius poteftas æterna,n on auferendaab eö/ nee regnum eius unquam interiturum eft.in eo ftatu meo ipiritus meus eohorruit, ÔC uifiones capitis meiterrebât me.accefsi unum de afsiftentibus,8cdiligenter fcitatus fum ex eo de his rebus omni bus,qui refpondens mihi eas interpretatus eft.Hæ quatuor heftig magnæ,funt régna quatüor,que delebuntur de terra, nec recipiet fègnum ufqj in feculum amp;nbsp;in feculum fèculorum. tune libuit periS ferutari de beftia quarta horribili cunda uaftante, dentes eius fersî rei,ungues ahenei : deuorabat ÔC comminuebat, pedibus conCul^ cando reliquias ♦ ÔC de cornibus decem quæ habebat irt capite, SC de unoadnatOjCuius opera excidçranttria exprioribuscornüa: quod cornu habebat oculos 8c os magniloquum, amp;nbsp;afpelt;ftus eiüs erat ceteris amplionanimaduertebam cornu illud moüere bellunt 'àduerfus {àn(fi:ôs,8c profligarê ipfosî donèc Uenit an tiquus dierti, 8c indicium dédit iànftis altifsimi,8c tempus aduenit, amp;nbsp;regnum obtinuerunt fandi altifsimi» Et didum eft mihi de quarta beftia, fore hanc regnum quartum in terra ,amplius cæterisregnis fupe* rioribuSjSc deuoraturum uniuerfam terram, eueriurum^ ac dele turum cam.porrô cornua decem, reges decem exorientur poftea,

uftus crit peior pn'onbus,qui tres reges hurhiliabitjamp;Sobloque jur alnfsimo,amp; alios fancflos altifsi tni fubuertet,putabi fe poflè jinutare leges ÔC tempora, ÔC tradentur in manus eius ufc^ tempus

tempus amp;nbsp;dimidium temporis.Et confederunt indicés ut aufe^a ranthunc principatum conterendum óódifperiturum ufc^infi^ nem» Regnum autemamp;S poteftas amp;nbsp;amplitudo rcgnorum quæ fub ccelo funt,dataeft populo altifsimi,cuiusregnum regnum fempiternum eft,ÓComnes poteftates feruient ei ÓCobedient.hucii ufc^ finis uerbi * Ego Daniel ecftafi correptus fum uehementer,8i£ fermo illepenetrauit me,uerbum autem in corde meo conferuauü Vbi uero deftj, fubiecit T ryphon, Bone uir,hæ fimiles'c^ fcriptus« ræiubent nos expeólare filium hominis magnum quempiam amp;nbsp;il ïuflrem, accepturum æternum illud regnum ab antiquo dierum^ at ifle uefter quem Chriftum dicitis,obfcurus luit amp;nbsp;inglorius,ass ded ut in extremam execrationem in lege Dei proditam inciderit^ in crucem enim acTrus eft. Ad hæc ego:Amici,nifi iam è fcripturis memoralTem afpetftum eius ignobile,genus inenarrabile,amp; quod pro morte eius morti tradentur diuites, quod uibice eius fanati fii mus,quddmore ouis ducendum efleprædicftumfueratttumde ,duobus aduentibus,altero quando punxiftis euirijaltero quando agnofcetis quem punxcritis,0(S plangetis tributim feparatis mulie rumuirorumcp coctibusiobfcura incertal:^ loquiuiderer.nunca« tern nihil non demonftro è facris prophetarum ueftrorum literisi fperâs pofte inueniri aliquem ueftrum ex eo numero, qui per gras* tiâ Domini Sabaoth fuperftites relinquatur ad lalutem æternam, ergo ut apertius intelligatis id quod quaérimus, adducam uobis aliaquoque oraculac beatôDauide,exquibusôlt;C DominumiU ium qui Chriftus à fancfto prophetico fpiritu dicitur, percipietisi

uniuerfalem rerum Dominum patrem^,fubducentem euma terra, iubentemcp federe à dextris fuis, donee ponat inimicos fcabellum pedum eius »Id fit exquoinccelum aftiimptus eft poft refurreólionemDominus nofter lefiisGhriftus,dum complen^ tur tempora, ille contumeliofè audenter^ oblocuturus altifsi^ mo iam eft pro foribus,quem Daniel fignificat duraturu per terns» pus ÓÓ tempora amp;nbsp;dimidium temporis, quod uos ignorâtes quati to têpore duraturus fit,feciis intelligitis.tempus enim c. annos in terpretamini.id fi ueru eft,ut minimû cccL.annos regnareoportet illu iniquitatis homine:ut quod dixit fandusDaniel amp;têpora,duoî Untû tëpora elfe diéta fupputemus.atc^ hæc omnia per digrefsio* nes uobis loquor,ut tâdê credatis Deo uos increpati quod fitis irri

prudentes fïlr}s:8ó his uerbts minitantcQüapropter eccc apponS transferre populû hûcjamp; transféra cos:8d aüferâ fàpi'en ti â à fapiert tibuSjamp;S inteilèduni intelligentium celabo:definati's^ turn uosip fôs turn auditöres ùeftros feducere, difcatis^ à nobis,quibusper Chrifti gratiam (âpere contigituerba autem per Dauidem enun^ ciata funt hæc : Dixit dominus domino meo fede â dextris meis. Donee ponam inimicos tuos fcabellum pedû tuorum, V irgâ uir* tütisemittettibi Dominus è Sion, dominate in medio inimicoru tuorum: Tecu principium in die uirtutis tug in fplcndoribus fan* ôorum tuorum^ex utero ante luciferû genui te. lurauit domihus* nec pœnitebit eum, tu es facerdos in æternum fecundum ordinê Melchifedech.Dominus à dextris tuis,eonfregitin die iræfiiæ re ges.ïudicabit in gctibus,implebit ruinas.De torrente in uia bibet, proptereaexaltabiteaput, NecmeIatet,inquamjUos hûcPfalmu interpretari c5fidenter,quafî de rege ueftro Ezccia ïoquatuf ♦ lcd falli uosjcx ipfis uerbis pcrfpiciatis efficiam. iurauit Dominus,amp; bonpœnitebiteum, tu es làcerdos'æternus lècundumordineni Melchifedech,æ quæ lèquunturpræccduiitc^^quod autem Eze* cias nec làcerdos Dei nec æternus fit,ne uos quidê audebitis con* tcndere.in noftrum uero lefum hæc competere,ex his ipfis uerbis liquet,nifî auribusobturatis etiam corexcæcatûhaberctis.dum cnim dicit,Iurauit Dominus,née pœnitebit eum, tu es làcerdos in æternûfecundû ordinê Melchifedech : iurans Deusjncredulitati «eftræ declarauit,eire hune làcerdotê iuxta ordinê Melchilèdech, qualisMelchifedech làcerdos altifsimirefertur in literisMolàicis; qui fuit làcerdos incircûcilbrû,pro Abrahamo tamê nota fecit ac* ceptis ab cO decimis:talê æternum, illû fuû làcerdotê, quem Ipiri* tusfandus uocatDominum, apud incircumeifos fore prædixit: qui etiam circumcifôs ad le accedentes, hoc eft ipfi fîdentesbé nedidionem ab eo petêtés,amplexurus Sc benediêlurus fit.qudd autem primùm futurus fit homo humilis,extollendus pôftéâ,Plàî mi finis indicat:Etorrente in uia bibét.ac imoxtpropterea exaltabit caput.Et quo magis perfuadeam, uos nihil in feripturis intelligc* f c,prôferam amp;nbsp;alium Plàlmum Dauidis afflati fando Ipiritu, utï* cunc^ uos eum ad Salomoném ex illo prOgnatum amp;ipfum regeHS lieftrum accommodare conamini.refertur autêamp; hicad Chriftu nolfrum dominum.üOs uerôuerborüm fimilitüdine uos ipfos de fcipitismarn eüm dicit:Lex domini eftirreprehenfibilis, non illam futurarrt,fed Mofaicam interpretamini, reclamante Deo,qui no* Uam legem nouum^ tcftamentû pollicetur» Et ubi legitis : Deus

• lt;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iudicium

ïüdiciunl tuum régi da: quia Solomon fuit rex,de hoc Pfalmû ca*, nere alTeueratis: quamuis è uerbis Pfalmi fatis appareatjillû æter^f num regem predicari,Chriftum uidelicet.nam Chriftus eft rex,fà cèrdos,deus,dominus,angelus,homo, imperator, lapis, puer na^* tus,pafsibilis primùm,deinde in cœlum afcendensirurfum uentu rus cum gloria,cuius regnum prædicatur aetcrnum,{iGut demongt; ftro è fcripturis omnibus^quod ut intelligatis, Pfalmi uerba reci^ tabo.Deus indicium tuum regi da, amp;nbsp;iufticiam tuam filio regisilu dicare populum tuum in iufticia,amp; pauperes tuos iniudicio. Su^« fcipiant montes pacem populo,amp; colles iufticiam .ludicabit paus« peres populi,0£ faluos faciet filios pauperu, amp;nbsp;humiliabit calum^ niatorem.Et permanebit cum foie amp;nbsp;ante lunam in ætates ætatu. Defcendet Geut pluuia in uellus, amp;nbsp;Geut ft ilia ftillans fuper terra,.

„ Orietur in diebus eius iufticia,Slt;S multa pax donee auferatur luna. Et dominabitur à mari uft^ ad mare,8c à flumine ufcp ad terminos orbis terrarum. Coram illo procident Æthiopes, ÔÔ inimici eius terramlingent,RegesTharflsamp;infulæ muncra offerent, reges Arabum amp;sSaba dona adducent.Et adorabunt eum omnes reges terræ,omnes gentes feruient ei. Quia liberabit pauperem à poten te,amp; pauperem cui non erat adiutor, Pareet pauperi amp;nbsp;inopi : SC ' animas pauperum faluâs faciet. Ex ufuris amp;nbsp;iniquitate redimet a* nimas eorum : Sc honorabilc nomen eorum coram illo ♦ Et uiuet, amp;nbsp;dabitur ei de auro Arabia:, 8d uota facient pro illo femper,tota die bene precabuntur ei ♦ Et cric firmamentum in terra in fummis montium,fuperextolleiur fuper Libanum fructus eius: 00 efflogt; refcenteciuitateficut herbæ terræ, Erit nomen eius benedidum in fecula:ante folem permanet nomen eiiis.Et benedicentur in ip«» foomnes tribus terræ,omnesgentes magilifacient eum.Bene* didus dominus deus IfraCl,quifecitmirabiliafolus.Etbenedi^ dum nomen maieftatis eius in feculum Sc in feculum feculi:amp;S re^ plebiturmaieftate eius omnis terra: fiat fiat dn finePfalmihuius adferiptum eft:Defecerunt hy mni Dauid filrj leflæ. Scio quidern Solomonem fuiffe regem illuftrem, à quo templum illud Hierofo lymitanum fuit conditumtnihil tarnen corn quæ inPlalmo dicun tur,obucnit illi^, ut apparet.nam necç omnes reges adorauerut eu, neep regnauit ufcç terræ terminos, necç inimici corâ eo prociden#? teslinxeruutpuluerem.imo audeo dicere quodinlibrisRegnoru de eo fcribitur, propter mulierê operatû eû facris idolorum apud Sidonios: quod facere non fuftinerent qui ex gentibus per lefum

omnes crudatus mortem ufcp perpcti,quam facrificare idolo, aut . guftarc de uidima.Turn Trypho, Atqui audio multos qui lefum confitcntur, amp;nbsp;Chriftiani uocantur, non abftinere ab immolati* ciis,negantes id efle noxium.Reipondi,Hoc quoc^ quod non de^ , funt qui Chriftianos fe profiteantur, amp;nbsp;crudfixum lefum Dornin* num ac Chriftum agnofcant, nec tame præcepta dus doceant,{èd impoftorum fpirituum : nobis fidem manifeftiorem adftruit, qui , fpemhabcmusinillius pollidtis.quicquid enim prædixitgeftu* iros quofdam in fuo nomine, id fieri cernimus ♦ Dixit enim:Multi uenient in nomine meo,externe induti pellibus ouium^ntus autc fpntlupi rapaces ,8^, Eruntfadiones fedæ(^.amp;: Caueteuobisà pfeudopropbetis, qui ueniêt ad uos externe induti pcllibus ouiu, întus autem funt lupi rapaces. amp;nbsp;,Exorientur multi pfèudochrifti amp;nbsp;pfeudoapoftoli, amp;nbsp;multos feducent è fidelibus. Sunt igitur,amp; fueruntjô uiri amici,multi, qui docent dicere amp;nbsp;facere impias res

contumeliofas in deum, ciim tarnen in nomine lefu ueniant.âC , funt inter nos diftindi cognominibus, denominati à quibufdam uirisjutquifcpfuit autor alicuiusnouæ dodrinæamp;fententiæ.na , aliteralfi blalphemant rerum conditorê,Chriftumcp ab illius pro phetisprænunciatum,8dDeum Âbrahamilfaacilacobit^ docêt* cxhis cum nemine c5municamus,quippequinouimuseos elfe impiôSjirreligiofos, iniuftos, iniquosep homines amp;nbsp;nomine tan^î iùm confiteri lefum,reautem nequaquâ colere, quantumuis Cfiri ftianosfeappellitentrquemadmodum gentiles Deinomen adfcrl bunt manufadis ftatuis,quod mox profanât impijs ôôillicitis my# fterijs.ex bis ali) uocantur Marciani, alij Valentinianfalrj Bafiligt; diani,ali) Saturniniani,alij alio uocabulo,quifcp à primo inuento^ fe fui dogmatis.ficut unufquiicp ex bis qui pbilofopbaripütantur, . qüod initio fermonisdixi,parentis dus dodrinæ pbilofopbino# men profefsioni fuæ adoptât Jtaep ut dixi,8d bine certô icimus, Ic-fum fuifle præfcium futurorum, amp;nbsp;ex alfjs q ui prædixit obuentu* rafidelibus, Chriftumipfumconfitentibus,quicquidenimpati* mur ad internecionem infeftati à domefticis, iam olim prædixerat üt nullo modoeiusdidauel ada reprehêdereliceat,ideo tampro , uobis,quàm pro inimicis omnibus deprecamur, ut nobifeum re* fîpifcatis,amp;S definatis conuiefjs impetere lefum Chriftum nulli cul pæ criminf ue obnoxium,fiue ipedes ipfîus opera, fiue dodrinâ^ ïîue prodigia quæ fiunt ad inuocatum dus nomenjfiuc priftoruirt üatum oracula, eius aduentus prænuncia:utcp illo freti falutem irt ueniàtis quand© reuertetur cum gloria, enugiatis ignis æterni

ftjppnci'um,R.efpondi’t ilIe,Efto ut dids, prophetarïï oraculis cre^ di Chriftum efïè pafsibilem, eundem uocari lapidem,poft primu aduentum in quo pafsiorii fuit obnoxius,iterüm uenturum in glo ria,iudicem iam seternümcp regem atc^ pontificem: nunc doce fit' ne hic à prophetis prænunciatus,Tum ego Fiat ut iubes,mi Try phon,accédant ad probatiories quas poftulas, cum tempeftiuum fuerit.nunc patieris me prius memorare prophetias quas uolo,u£ oftendam quod Chriftus deus ac dominus exercituû làcobicp uo*‘ cetperfimilitudineà iànélô ipiritu:amp;quodin{ënfati, ficut Deus cos increpatjfint interprétés üeftri, qui hæc no de Chrifto intelli^ gût fed de Solomone, quSdo intulit Teftimonq tabernaculum iii templû recês à ie conditS.eft aût Pfalmus Dauidis hic:Domini eft tcrra,amp;^ plenitudo eius,orbis terrarû,ôd omnes qui habitant in eo* Quia ipfe fuper maria fundauit eû,Sc iuper flumina prçparauit eu. Quisafcêdetin monte dominiC autquis ftabitin loco fànclo eius“^ innoeês manibus mûdo corde qui no accepit in uano animani (uâ,nec iurauit in dolo proximo fuorHic accipietbcnediélionem à dominOjSc mifericordiâ à deo ialutari fuo.Hçc eft generatio quæ* rendue5,quacrentiû faciê dei Iacob.Attollite portas principes ue ftras,amp; eleuamini portæ æternalcs, amp;nbsp;introibit rex gloriæ. Quis éft ifte rex glorieC'Dominus fords potes, dominus potês in pré lio, Attollite portas principes ùeitràs amp;nbsp;eleuarhini portæ æterna lés,amp; introibit rex gloriæ.Quis eft iftè rèx glorieC Dominus exer cituu ipfe eft rex glorie.Ergo dcmonftratû eft,quod nôSolomoui fed nofter Chriftus,fit doniinus excercituû. is quado poft refurre édoriê ê mortuis in ccclû afeendit, iubêtur cœleftes principes ordi nati àDeo portas coclorû aperire.ut hic introeat qui eft rex gloricj poftafeenfionem dexter patri fedeatidonec ponat inimicos fea bcllumpedumfuorum,ficutperalium Pfalmumdeclaratumeft. Qiioniamenim principes cœleftes uidebant fpeciern éius indeco* ram,inhonoram,amp; ingloriarn,non agnofeentes cum feitabantur: Quis eft ifte rex gloriæÇ'quibus refpondet làndus fpiritus ex per fona patris aut propria,Dominus éxercituû,iplè eft hic rex glorig. iîâm quod neep de Solomone rege illuftrifsimo, neep de taberna«* cülô Teftimontj, ianitor ullus tepli Hierofoîymitani aüfüs fuiftet diccrc,Quis eft ifte rex gloriæÇ’unufquifcp fatebit.Et in diapiaîma te quadragefîmifexti Pialmi legûtur,inquâ,dc Chrifto hgc: Afcen dit Deus in iubilo,dominus irt uocc tube:PfalIite deo noftro pfalli tc,piàllitc régi noftro pfallite, Quoniâ rex omnis terræ deus pfalli te fapiêter.Regnauit deus fuper gctes,deusfcdet fuper fedê fanda f fuamlt;

g 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Di I V S T1N F C O Dlt;L O Q. V DV Ms

fuam.Pnnei’pes populorû corigregati funtcûdeo AbraEamfjqu# ’ niaw Del fortes terræ uehementer eleuati funt.Ite in nonapefimo odiauo Pfalmo exprobrat y obis fpiritus fandus,amp; hune que non uultis regnare,regê Samuchs,Äaronis,Mofis,caeterorrrrff^lemeS omniS decîarauVerbaPfaImi funt bæc:Dominus regnaufoirafea tur popuhrqui fedetfupVV Cherubim, moueatur terra.Dominus in Sion ma-gnus,amp; excelfus fuper omnes populos. Confiteantur nomini tuo magno, quoniâ terribile èc lamflum eft, ôô honor re^ ’ gis iudicium diligit.Tu parafti dirediones, indicium amp;nbsp;iufticiam in lacob tu fecifti.Exaltate dominû deum noftrum, amp;nbsp;adorate fea^ bellum pedum eius,quoniam {àndî:îteft«Mofès amp;nbsp;Aaron in lacera« ;dotibuseius,3d Samuel inter eosquiinuoeant nomen eius.Inuoca bant(aitfcriptura)dominû,56ipfe exaudiebat eos:in columna nu^ bis loquebatur ad eosiquia euftodiebât teftimonia eius, èc præce ’ ptû quod dédit illis.Domine deus nofter tu exaudiebas eos,deus tu propitius fuifti eis^^ ulcifcês in omnes adinuentiones eorû.Ex altate dominû deum noftrUjamp;C adorate in monte fanôlo eins, quo niam fanélus dominus deus nofter.Tum Tryphon;Homo,bonu fuiflet nos parère inftitutoribus ,amp;abft:tnereàueftris colloquijsj r nec de his rebustecû uerba facere,blafphemias enim multas loque ris,dû contêdisjcrucifixû iftû adfuifîe Mofi SC Aaroni,loquutûcp eis in columna nubis. deinde hominê fadû pertulilTe crucis fuppli •ciû,ac mox in ccelûafcêdilTe, rediturûolim in terras,amp; ea propter adorâdum efle.R.efpodi,Scio uerbodeido(flus,uobisabfcondita ■elîè hanc magnâ creatoris omnipotentis fapientiândeô uobis con Polens adnitor uthæc noftraparadoxaintelligereuosefficiâ: lin gt;nbsp;.minus,faite ipfe lîm infons in dieiudicq.audietis enim quæ magis iCtiam ut uobis noua demiremini .nolite tarnen pauefcere,fedau«« fcultate attentius,8d examinare pergite,contemptis magiftroruni ueftrorû traditionibustqüândoquidê compertû eft, eos nÔ intelli gere qu^ deus per fpiritû propheticû prodidit,ut qui fua malint di fcipulis obtruderexertèin quadrageßmoquartoPfalmo’firailiter Chriftus prædicat fie; Erüdauit cor meû uerbû bonû,dico ego oa* pera mea regi.lingua mea calamus fcribeuelociterlcribêtis.Specio ;fus forma præ filqs hominû,difFufa eft gratia in labqs tuis, propte^# ;rea benedixit teDeusin ^ternû.Accingeregladio tuo fuper femur tuû tu potêtifsime,fpecie tua amp;nbsp;pulchritudine tua:amp; intêde amp;nbsp;pro Ipere^cede,etregna:Propter ueritatê,mâfuetudinê iuftidâ^ et de ducet te mirabiliter dexterà tua.Sagitte tupfunt exacutg opotetifti .me,populi fubte cadêtjin corde iiiimicorû regis,Sedes tua deusfn s. » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;quot;nbsp;feculum

fccuîum feculi, ui'rga dirediom's uifgâ rcgni tutDilexi’fti' iufticia, èi. odifti ini'quitatê:Propterea unxit te deus tuus oleo læticiæ pras cofortibus tuis. Myrram amp;nbsp;ftadê cafiam à ueftibus tuis,à turri bus eburneis,ex quibus delecflarunt te filiac regum in honore tuó* Aftitit regina à dcxtris tuis ueftitu deäurato pictoq; amicfla.Audi filia,amp; uide, amp;nbsp;inclina aurcm tuam, èc obliuifcere populi tui do^ müscp paternæ:amp;concupifcetrexpulchritudiném tuarn:quoniâ ipieeft Dominus tuus,amp;adorabunteuni.EtfiIiaTyri in muncri# busruuitui tuo fupplicabunt diuites plebis«Omnis gloria filiere# gis abintus,iri fimbrijs aureis circumamicfla uarietatibüs .'Affcrcii tur régi uirgines poft eam,proximg eius affêrentur tibi, AlFerêtur cum hîlaritate ac læticiâ, deducentur in templum regis.Pro patri# bus tuis nati funt tibi filij, conftitues eos principes fuper omnenl tcrram.Memor ero nominis tui in omni generatione Óó generatio nc.Propterea populi confitebuntui* tibi inæternum in feculum feculi.Nècmirum,inquam,fi nosodio profcquimini,quódco# ai'guamüs mentis ueftræ obftinationem. nam Elias ipft de uobis Deum aiióquens queritur: Domine, prophetas tuos occiderunt, altaria tua diruerunt,ego relicÏüs fum folus, Sc quærunt mihi uitâ adimere.cuirefponfum eft, Adhuc funt mihi feptem milia uiroru, qui non flexerunt genu coram Baalis ftatua ♦ quemadmodum igiif tur propter ilia feptem milia Deus iram filam cohibuit,fic 8lt;S nunc nondum intulit dämnationem nec infert,cum feiat cjuotidie quoi# dam nomen Chrifti difcere,amp;: erroris uiani relinqueré:quôrû ftn# guliaccipiunt donaut quifep dignus eft,illuftrati per huius Chri# fti nomen.alius cnim accipit fpiritum prudentiæ,alius cofilij,alius fortitudinis,alius fanationis, alius præfcientiæ, alius dô(Hrinæ,a/' lius timorisDei.AdhæcTryphon:Dum iftaloqueris,delirare tc feias uolo.Ego cÖrttra:Äüdi tu,inquam,n5 inlanio nec deliró,fed prophetarum eft hoc uaticiiluni, fore ut Chriftus in ccclurri reuer fus nos iure uiftoriae captos reducat ab errore, donatos fuis mune ribus.carmen fic habet : Afcendit in altum, captiuam abduxit ca# ptiuitatem, dona dedit Hominibus. Nos igitur qui dona Ghfifti fublimis accepimus, uos ueftro iudicio fapientes èC fciolos ftulti# ciæ couincimus, qui labfjs tantum honoratis Deum 8^ Chrifturri ipfiustat nos operibus,cognitione, corde ufq^ ad mortem honora mus eum,quem exipfa ùeritate didicimus.Vos autemfortafsis e# tiam ideo dubitatis fateri, huncefle Chriftum, ficutfcriptùfæ do# cent,8ô ea qug per illius nomen patrari uidemus: ne irifedationerrt feratis principum,qui agitati furî)à hii^óftöfis ferpentini ipiritus., £ 2 non

non defincnt cnecare ac perfcqui confeflbrcs Chrifti nommis,dcgt; nee iterum ueniat, èC impofito fine omnibus, cuiq^ rétribuât pro meritis.lbi Tryphon,Iam igitur expecflo rationem,cur putes hue, quern ais crucem perpeirum,afcendiflein ccelum,efle ilium Chri^ ftum Dei.nam quod Chriftum pafsibilem feripturæ prædiccnt,i^ terumuenturumeum gloria, amp;nbsp;fubiediiseigentibusomnibus in seternum regnaturu, fan's antea declarafti facraru literaru teftimo nio*quod autchicipfcfit/acmeccrtiorc.Tum ego:Id quidêô ami ci demonftratum eft ex ueftramet confefsionc, modo aures habea tistattamen nc putetis me hæfitare, quód nequeam expedirepro^ bationes quas requiritis,faciam que pollicitus fum,ubi fucrit com modumaiuncreuertorad côtinuandaquædicerecocperam. My fterium folennis facrificij, quo in Pafehæ fefto madatur agnus ex oraculo, figura Chrifti erattcuius fanguine fideles freti ungut do mos fuas id eft, femetipfos. nam opus Deo fidum Adam ille,u£ fcins,fa(ftum eft domicilium flatus infpirati diuinitusad præceptn fuifle temporaneum hinc apparet, quia Deus nufquam permittit maftariagnum pafchalem,præter locum in quo inuocatur nome ipfiusrnimirum quiafeiuit uenturos dies poft pafsionem Chrifti, quando folu Hierofolymitanu tradendu eflet hoftibus, celTanti^ bus femel omnibus uidlimis.quin illud quod agnus totus aflagt;« riiubetur,crucifigendum Chriftu fignificabat : liquide agnus ills in crucisformamexpanfus aflatur, alterenimreâus paxillus ab imo uftp caput traijeitur,alter item tranfuerlus per occiput,cui ar^ miagnialliganturjdemfignificantin ieiunioleleéli adlacrahir^ ci duo fimiles,alfer emiflarius,alter ui(ftima,uidelicet duos Chrifti aduentus prænunciantes: primum quando cum uelut piaeularem foras deduxerût lèniores populi ueftri facerdotes^pn'niedis ei uio ientis manibus ut neci dederent : fecundû, quando in eodem folo Hierofolymitano agnofeetis cum que dudum contempferatis, amp;nbsp;luftrale uictima obtulcratis pro omnibus peccatoribus refipifceii tibus, 8d ieiuniu quale defcribit Efaias ieiunantibus, beerantibus ftrangulationes paeftorum uiolentorum, obferuantibusep cætera ibidem enumcrata,quoru fuperius mentionefecimus, quæ Chrigt; fto fidentesfolentobferuareJlludquocp fcitisjfolennem duorum hircorum oblationem ieiunij tempore, non alibi quam Hierofoly mis permilTam fieri:ficut nec fimilæ,quæ pro mundatis à lepra fogt; let olFerri ex more,figurate fignificans panêeuchariftiæ:quê in me moriapafsionis fuæ, purgantis ab omni peccato animas hominu, lefus Chriftus dominus noftertradidit pofterisîut interim gracias agamus

agamusDeo,tumpromundo propter hominemcrcatocumcaè^ terisquæhoccontihentüritumpro redemptionequaliberati fu* mus à p€ccatis,principatibus ac poteftatibus in üniuerfum debeb latisiüxta diuinum confiliù.Qüapropter defacrificqs ueftris,què tuncoffèrebatis, fie loquitut Deus 5 ut fuprà dixi,per Malachiam unum è duodecim:Non cft mihi uolutas in uobis,dicitDominüs: amp;nbsp;munus non accipiam de manu ueftra.ab ortu enim foîis ufe^ ad occafum,magnum cft nomen meum in gentibus, Sô in Omni loco adolentur odoramenta nomini meo üidimæcp pure: quia magnû cft nomen meum in gentibusîuos autem polluiftis illud. Cæterû de facrificio quod offertur in omniloco à nobis gennbus,id eft,eü chariftiæ turn pane turn poculo, ibidem prædicit dicens, nos clari ficare nomen eius,quod UOs profanetis» Sic 8c præceptum circum cifionis, quæ ab omnibus nuper natis exigitur o(îlauo die,figura crat ueræ circumeifionis, refecantis errorem atcç maliciam,per c5 qui à mortuis refurrexit una iàbbatorum diejefum Chriftum nolt; ftrumdominum.unacnim fabbatorum manens prima omnium, uocatur oûaua in orbem récurrente numero, non obftante quod prima maneauQuin ÔC duodecim tintinabula è^ftola pontificis de pendcntiaiuxta pr^fcriptum.fignificabantduodecim Apoftoloâ pendentes à potentia Chrifti æterni {acerdotis,pcr quorum uo ce totüs mundus gloria gratiâcp deiac Chriftirepletus eft. Propte* tea Dauid dicitdn omnem terram exiuit fonus eorum, in fines orbis terre uerba eorum.Item Efaias ex pcrfonä Apoftoloru Chri fto dicentium,quôd non audito fermoni fuo credet gentes,fed ip^ lius potentiæ:Domine quiscrediditaudituinoftro, ÔC brachium domini cui reuelatumeftC annunciauimusin confpedu eius ut puer,ut radix in terra fitiete:3c quæ deinceps fequentia fuprà me* morauimus»Quod aute dicitur pluraliter, Annunciauimus in con fpedu eius.ac mox fingulariter, Vt puertfignificat multos Conner fos à malicia per obedientiam fecilTe imperata illius,atcp ita Urtiuer fos falt;ftos tanquam unum puerum: ficut uidere licet in corpore,cu multa membra numerentur, uniuerfa corpus unum effe uocari^» nam 8c pop ulus concio cum fint multi homines, tanquam unU quiddam uno âppellantur uocabulo ♦ Alia quoep cundta inftituta Mofaica recenfcndo,poffem inquâ,ô uiri,demonftrare figna fuif* fc figurasep prænuncias eorum quæ Chrifto erat obuentura, atep -ctiam eorum que Uel predeftinati ad fidem in ilium, ucl ipfe Chri* ftus,gcfturierant♦ fedquoniam quærecenfui uidenturfufficere, iam reuertor ad fermonis feriem. Ergo ficut ab Abrahamo cœpit f 3 circum*

ciïcumcifio,à Mofe fabbata, uidimæ,oblanones, fcfta^ quæ monftraui inftituta propter dura corda ueftri populufic ceflàre de berent ex uoîûtate patrisjpoftquâ ex generc Abrahami amp;nbsp;tribu I« dæ 5 uirgine^ Dauidicæ ftirpis, natus eft filius Dei Cbriftus qui prænunciatus eft uenturus,ut fieret lex æterna amp;nbsp;nouu teftamen^ tumuniuerfb mundo,quemadmodûèfupràmcmoratis prophet irjsapparuit.Noscertequi huiusopead Deum accefsimus,non carnalem iftam circumeifionem aftuinpfîmus, (èd fpiritualem illâ, quam Enoch amp;nbsp;fimiles obftruaucrunt,hanc nos per baptifma,utgt; pote peccatores nati,à Deo miferantc accepimusreum licet omniä« bus fimiliteraccipere. Nunc res poftulat utdicamusdenatiuitais tisilliusmyfterio. Efaias genus ipfiusChriftinegat eftehomim#' bus enarrabile, cum dixerit : Generationem eius quis enarrabit^ quia tollitur de terra uitaeius ob iniquitates populi,ad mortem dudus eft. ergo quod inenarrabile fit genus huiusmorituri,ut cius uibice fanarentur peccatores, fpiritus propheticus hæc locu^^ tus eft.atque ut modus etiam natiuitatis, quo in mundum prodijt feiretur ab hominibus illi credentibus, pereundem Efaiam ipiri? tus diuinus prodidit his uerbis : Et adiecit Dominus loquiad A:« chazdicens:Petetibi fignum à domino deotuoin profuiidum, aut in excelfum. amp;nbsp;dixit Achaz, Non petam, nec tentabo domE num.amp; dixit Efaias: Audite ergo domus Dauid, nunquid parum eft uobis moleftos efle hominibus, quia molefti eftis amp;nbsp;domino^ propter hoc dabit Dominus ipfe uobis fignum:Ecceuirgo concis piet,Sc parfttfilium,5lt;^uocabitur nomen eius Emmanuel,buty^» rum8Cmcledet,priusquam fciatreprobarcmalum,0Cbonum eli gere. quia prius quam feiat puer uocare pattern aut matrem, ca=» piet copias Damafci S^ fpolia Samariac coram rege Aflyriorumï amp;nbsp;occupabitur terra, quam tu tradas durius, à facie regum duos' rum.Adducet dominus fuperte,0Cfuper populum tuu,amp;fupcr domum patris tui,dies qui non uenerunt à diebus feparationis Es« phraim à luda cum rege Afîyrioriim.Itaçp liquet, Abrahac poftejs rorum neminem,præternoftrum Chriftum, natum efle de uirgi^ ne,imó ne prædicatum id quidem de quoquam alio.attamen quia uosamp;Smagiftri ueftriaudetis côtendere,inEfàiæprophetiafcri# ptûjEcce puella côcipiet,n5 ecce uirgo cocipiet, Slt;f uaticiniû id de Ezecia rege ueftro interpretamini, conabor hæc paucis cotra uos difTererCjóódeclarare difta efle de hoc que nos Chriftu eófitemur,! fie enim infons,quantû ad uos attinet,inueniar,fî opera dedero ut demonftrationibus fidefaciam,uosfiin obftinatione duri cordis

manferitis, autpropofitam Cliriftianis mortem horrefcentes ucs» n'tati aflentirc noluen'ti's, ipfi eriti's i'n culpa uofinetipfos decipien clo,8d credeudo quód ciim fitis Abrahami progenies carnalis,om nino hæredcs eritis bonorum qug deus per Chriftum fe daturum promifit.nemo enim ne illo quidem genere prognatus quicquarri aflequetur, ni ex animo fidem Abrahami referat, Óó omnia myfte ria percipiat.equidem aio quædam præcepta ad religionem iu# fticiam exercendam eflè data: quædam ueró mandata fimul in* ftituta,tantiimut myfticè fubindicarent Chriftumpropter dura corda ueftri populi.id ita efle, apud Ezecielem ex ipfius Dci uer* bis difciturrSi Noe Jacob, Daniel, deprecentur pro filijs aut filia* bus,non condonabuntur eis.Idem amp;nbsp;apud Eiaiam legitur fic:Di* cit Dominus Deus, Prodibut uifuri oiTa homiiiG eorum qui man data träsprefsi funtmam uermis coru no moriet,amp;ionis eoru non extinguetur:8ó crut fpeéîaculo mortalibus omnibus.Itaqj refecfla ifta uana fpe è ueftris animis,ftudendücfh ut cognofcatis uiam re^ mifsionis peccatorû,ôô fpem hæreditatis promiilbru bonoru.nul la cft em alia prêter hâc,fi agnito hoc Chrifto, abluti in remifsionê peccatoru lauacro ab Efaia prædicato, fine peccatis uiuatis in po* fterum.Ibi Tryphon:Etfi uidear fermone de rebus ncceflarijs ex^ aminâdis inftitutû interrumpere, feres tame interrogantê quiddä quod cupio diicere.Qti^re,inquâ,quicquid in metê tibi uenit.eg o uel poft interpellationê refponfionê«^,ad eundê fermonê explens^ dum reuerxi conabor.T um ille,Dic igitur mihi. Qui uixerûtiuxta legem per Mofem tradita,ficcine uiuent poft rcfurrcótionê à mor tuis,ut Iacob,Enoch,Noe,an non ficC’Ad hæc ego,Homo,cüm ex autoritateEzecielis dixi,quodetiamfiNoe,Daniel,Iacobdepreca ti fuerinc pro filrjs filiabusq;,non condonabutur eis,fed fua quifep iufticia feruabitur,nimirum dixietiam eos feruandos quiuixe* runtiuxta inftituta Mofaica ♦ nam Mofis lex præfcribit quiequid naturaliter honeftum,pium,iuftumcp eft, data propter durû cor* populi,amp; obferuata ab obedientibus:quoniam amp;nbsp;illi qui æternas naturæ leges honeftifsimas fequcbantur,Deo placebât:ôôper hue ipfum Chriftum in refurredione pariter, turn pofteriores,tum illi priores Noe,Enoch,Iacob amp;nbsp;his limiles cæteri, feruabuntur cu a* gnofcentibushunc Chriftum efleDei filium,quiamp;anteluciferu lunamqj erat,00 ex uirgine hac Dauidici generis nafei in carne fu* ftinuit:ut per earn difpenfatione illeab initio maliciofus ferpês cu fui fimilibus angelis deftrueretur,8ó mors cotemneretur, tandc^ inftcundoChnftif(duentuin fideles quideoplaccrc ftuduerunt f 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nil iuris

iliï iuris haberet cxinanita: quando alq ad ilipplicium ignis ætcrni mittentur,alfjiam pafsionis corruptionis moleftiarumexpertes immortalitatcm conièquentunquód fi cui libeat nunc quor^ uiue re iuxta præfcripta Mofaica,modo credatin hunc leiurn crucifixU Sc eum pro Dei Chrifto agnofcatjCUi datum fit femel omnium iU*; dicium,etiam is regnum æternum pofsidebit. Poffunt neSchilêt uariç'inquit ilIe,Turn ego : Confideremus 8c illud an poisibile fit. etiamnunclèruareprgcepta Mofis omnia.Modo dicebas^nqui^ nos non intelligerc gt;, quod nec agnum pafchalem madlare extralo cumdefignatum,necieiuni} temporehircos ofFerrealiascpuidi«»’ mas omnes liceat, T um ego : T u uero quæ cenles obièruatu im^ pofsibiliaCrogo die ipfe.aflènties enim eum qui æternüm ius uio«’ ïat eße à falute alienum. T um ilk, Ego in primis cenfeo feruands fabbata circumcifionemc^jSC abßinendum à menßruatis, lauan«* dum'ep poß contalt;ßum eorum que Mofes tangi uetüit,alc^ etiam poßcoitum.Quid inquam,Abraham,IfaacJacob,Noe,lob,alijcp fimiles iuRi qui hos aut præceflèrunt aiit fèquuti funt, ut Sarra u* xor Abrahami,R-ebecca îfàaci,Rachel ÔC Lia Iacobi,8C reliquæ miles,ufe^ ad matremMofis ferui fidelis,quæ nihil ißarum rerunt; feruaruntjputas'nefaluos foreCRefpondit Tryphon,Nôcircum^ cifus eß Abraham amp;nbsp;eins poßeri’.Scio,inquam,circumcifum fuiß k Abrahamum eiuslt;^progeniem.caufam autemcircumcifionis -eis iniundæ iam audißi non femehquod fi frontem prerfricuißis,li cet eafdem rationes examinare denuo. cæterüm quod ufi^ Mofis ætatem nemo iußus obferuarit quicquam corum de quibus qug«* rebamus,nec ullum praèceptum acceperit, prius quam Abraham circumcifus eß,ipfi fcitis.ScimuSjinquitjSc (aluos efïè fatemur. In telligitis inquam,populo ueßro propter duriciem cordis talia prC’ cepta deum dedifle per Mofem, ut toties admoniti deum femper haberetis præ oculis quicquid ageretis, hec iura necpietate uio^ lando.præceptum eß enim uobis de circumferenda tindlura cocci na,ne uos unquam obliuio Dei capiat, amp;nbsp;de phylaÂerio membrai nis tenuifsimis inferipto certis literis fandlis proculdubio, quas geßare iufsi eßis,ut uos pudeat ilon perpetuoDei meminifle,ut^ ueßra corda coarguantur,qiiód ne minimum quidem pietatis me mineritis.’attamen ne fie quidem perfuaderi uobis pafsi eßis né cô leretis idola:fed qui Eliæ feculo nominans numerum ait fupercflè fibi feptem milia üirorum qui non flexerint gertu corâ Baalis ßa* tiia,in Efaiæ feriptis uOsarguit etiam liberos idolis maÀaflè. nos uero ne facra faciamus quibus folebamus antea, extremas pœnas

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perpe*

CVM TRYPHONE tVDAEO, pcrpetimür, læti emorimur, certo perfuafi refufcitaturuln nos Dcum per Chriftum fuum,amp; immortales redditurum, expertes morborum corruptionis'qj, nihil coferentibus ad iuftificationem pietatetncppræceptis,quæuobis iniunârafci'mus proprer cordis duriciem.T ûT ryphon dénuo fcitabatur:quid fi quis hscc ita fe ha bere,Slt;^ huncefie Chriftum perfuafus, credat ei, mandatisép cius parère cupiat,num feruabiturC' V t mihi,inquam,uidetur mi T ry^ phojaio fore ut feructur quifquis tab's eft,modo ne cæteris,hoc eft quosChriftus à gentiû errore conuerlbs circumcidit,omnino per fuadere contendat,nulîam fperandam falutem ifta non obferuan;« tibus:quod tu conabaris initio colloquipperneoans me falute affe cuturum ni ifta feruauero. T um iUe, Cur igitur dixiftiiut mihi ub detur aio faluü fore quifquis tab's eft “T funt ne qui negent tales fer;« iiandosC’Sunt,inquam,miTrypho,qui non audent ne fiib tedium quidem aut ad colloquium admittere taies hominesrquod ego no probo* fed fi ipfi propter mentis infîrmitatem quantum poffunt ex præccptis Mofaicis feruando, quæ nos propter duriciem pO;« pulo data inteiligimus, uolunt in Chriftum credere, fempiter^î numillud naturæius pietatemq? feruare,necfaftidiuntcumfide«« libus Chriftianis coniuetudinem,non circumci(îonem,non fabba ta finiiles obferuationes ab eis exigendo : cenfeo taies copletften c(os,amp; exhibenda eis omnia humanicatis officia tanquam german nis fratribus.quod fi ueftrates ô Tryphon hunc Chriftû eue con^« fefsi,exgentibus adfidem ipfius conuerfos cogèrent obferuare quicquid Mofaicalcx precipitgt;autàrecufantibusfe alienarent,8ô ipfos improbarem pariter. cæterùm eos qui libenter illi parent ut commodæ adinftituendam rempublicam, fimulcp Chriftum Def confitentur,uel falutem aftècuturos cxiftimo.eos uero qui agnitu hunc Chriftum confefsfpdft defciuerunt quacuncp de caufa ad le gern Mofàicam,fimulq5 Chriftumipfum negarunt, nifî ante obia turn pœniteat, haudquaquam feruandos pronuncio : Abrahami quoep prognatos femine,fecundum Icgem uiuentes, nifi ante uitg finem in hunc Chriftum crediderint, fimiliter aio falute carituros, iftospræcipuequiinfuis fynagogis deuouerunt hunc Chriftum atep deuouent:quibus fuadeo ut ad fàlutê afpiret,caueantcp fibi ab ignis æterni fupplicio.nam bonitas amp;nbsp;humanitas Dei pro fua im# menfa benignitate etiâ peccatores, ficut per Ezecielem promittit, refipifeentes ampledlitur tanquâ iuftos èC innoxios. itidê eos qui à pietate ac iufticia deficiunt ad impietatem iniufticiâ, inter pec catores ÔC iniuftos impios^ numerat * Ideo dominus nofter lefus ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftus

Chriftus dixit : Quales uos inüeniam, tales iudicabo, Turn Try/ phci. Audiuimus quid dè his f ebüs fentias»Reuertere igitur eó un de digreflus es. mirus enim erat fèrnio tuüs,amp; uix credibilis, uess rëÓr në no pofsit certis argumentis cófirrnari.quod enim diccbas, ciim Deus fit bic Chriftus ante fecula, deinde fuftinuifle ut homo fadus na{ceretur:amp; quód non fit homo ex hominea’d non folum incredibile,fed ftultum mihi uidetur.Scio, inquam,hæc uideri gt;nbsp;uix credibilia, prefertim ueftris hominibus,qui res diuinas nee co gitare nee traëlare unquam curaftis,fed traditiones magiftroru ue ftrorum,ficutipfeDeusclamat.SedmiTrypho,nonuanefcithæc própófitio, hunc efle Chriftum Dei, fi non ualuero demonftrare fuiflTeilium iam antea filium Dei creatdris rerum omnium,ac dein de hominem natum de Virginelmodo eüincam hunc efle Chriflu Dei, quifquis ipfe fit. nam fi non demonftro,eümiam ante fuiflè, priusquam homofadus carnemnoftræ flmilem fumeretexpa# tris arbitrio, hadenus tantum errare me potes dicere: fed non eft æquum ut efle hunc Chriftum neges,fi liqueat hominem ex homi nibus natum ad hoe ut per eledionem Chriftus fieret.etenim funt quidam,o amici,ex noftris hominibus, qui fatentur turn Chriftu €fle,fed hominem ex hominibus aiunt: quibus non aflentio, ne fi ’ maxima quidemturba eflètfic opinantium :quandoquidemnon humanis dodrinis iubetnos Chriftus credere,fed fuæ dodriiiae, beatorumep prophetarum uaticinfj s.T urn T ryphon, Atqui mihi uidentur hi qui aiunt hominem natum ex hominibus, deindepef eledionem inundumSc Chriftum fadum, probabiliora dicerCj qüahi üos qui diuerlum ut ais,aflèritis. nos enim omnes expeda^# mus Chriftu fore hominem ex hominibus, amp;nbsp;Eliam eum unduru ubi uenerit ♦ quód fl is Chriftus efle declarabitur, utic^ hominem ex hominibus prognatum conftabin quoniam autem ne Elias qui dem uenit,nec hunc efle Chriftum didurus fum. At ego perconta bar,Nónne Elias uenturus per Zachariam promittitur,antequam ueniat magnusille ac terribilis dies dominiCMaxime,inquit,Ergo edrri neceflë fit fateri,duos aduentus Chfifti prænunciatos à pro* phetis,in altero uenturum pafsibilem,indecorum amp;nbsp;ingloriumfin alteroilluftremóóomnium iudicem,utiam fæpedemonftratum eftmónne ante magnum ierribilem diem uenturu Eliam opor* tet nos ex Dei uerbis intelligefe Maximë,inquit, Nofter quoc^ dominus,inquam,hoc ipfum inter cætera docüit, uenturum olini Eliam,amp; id ita fore fcimus,quando in gloria de cœlis dominus iió fter lefus Chriftus uenietïcuius etiam priorem aduentu præceftit

C V. M 1 T R Y P-H 0.P5 Evr- li V ,D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Dei fpiritus qui in Elia fuerat, in loanne propheta ueftri generis, poft quem nullus alius propheta apuduoSjextitit:isadIprdanem; fluuiumfedês clamabanEgo quidemuosbaptizoinaqua ad poE^ nitentiam.ucniet autemfortior me,cuius non fum idoneus portam re ealceos:ipfeuosbaptizabitinfpiritufanâ:oamp;igne:cuiusinma nu eft uentilabrum,Só perpurgabit aream fuam^amp;C frumentu corn portabit in granarium,paleas autem comburet ignc inextinguibü li.hunc ipfum prophetam rcx uefter Herodes incluferat in carççlt; rêxumcg in natalicijs ipfius faltatrix fatris Eli a regi placuiftet, iuG ftflètcp earn petere quidlibet^puella monitu matris petijt caput lo annis coniedti in carcerem. ad cuius preces miflo fatellite,mox ca^: putinlance intulitutiuftlis fuerat* Ideo nofter Chriftus cum cftet in terra,diccntibus quibufdam oportere ante Chriftum Eliam ue nircjait:Eiias quidem ueniet,amp; conftituet omniatDico autem uo^, bis Eliain ueniflc iam,Slt;:2 non agnouerSt cumjfed fecerimt ei quic* quid uoluerunLÔC adferiptum eft,tum demum inteilexifte difcipu los,cum de loannebaptifta dicere. ad hæc Tryphon, id quoq? uigt; detur parum crcdibile,fpiritumdei prophcticum qui in Elia fue# rat,amp;: in ïoanne fuifte.Nónne tibi uidetur,inquam, idem accidifle, lefu Natie filio, qui dux pópuli, Mofis fucceftor fuit quand a iuffus eft Mofes ei manus inponere,Deo dicente : Et ego transfes» ram in cum de fpiritu qui in te cft*Maximè,inquit.Ergo, inquam j quemadmodum Mofe etiam turn fuperftite Deus in lefum tranù tulit de illius fpirituific potuit efticere ut ab Elia in loannem migra retfpiritustut Geut Chriftus in primo aduentu obfcurus prodijt, fie ÔC fpiritus ,femper inElia Chriftum antecedentis, primus adsi uentus obfcurus intelligatur.nam occulta manu Dominus Ama^ ïecitas debellafte dicitur,quostarnen corruifte non negatis.quod fi Amalecitas non nift gloriofo Chrifti aduentu debellandos dicE tis,quorfum attinet illud diclum,Occulta manuDeus debellat A^ malecumCpoteftis intelligere, occultatam fuifle dei poteritiam iii Chrifto crucifixo,quêSlt; dæmonesmetuunt,amp;inuniuerfum om nés principatus poteftatescç terraru*T um Tryphon : Videris mî hi crebra conflitftatione exercitatus in omnibus quæftionibus, 8^ ideo própte refpondere ad interrogata quælibet* refponde igitur prius,quomodo potes demonftrare, aliû etiam efleDeumpræter creatorêomniû.tum demûperfuadebis cûfuftinuiirenafcid,cVic ■ gine.permitte,inquam, mihiprius recitare üerbaquædam, quæ propheta Efaias cecinit de praccurfore domini noftri lefu Chrift» ïoâne,quibaptifta GmulôC propheta fuipPermitto,inquit,Efaias, nbsp;nbsp;,

,______ quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ ‘ “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' inquamJ

inquam,de loanne antecefluro fic prædixit.Et di'xi't Ezccias ad Ë* faiam : Bonum uerbum domi'ni quod locutus eftjfiat tantum pax amp;Si'uftidain diebusmei's. Confölaminï populum ücerdotcs,lo* quimini ad cor Hi'erüfakm, confbÏammi earn ; quohiam com# piëta eft humiliatio dusjabfoïüta eft ab iniquitate fua,qtJÖniam ac cepit de manü Domini duplicia pro omnibus peccatis fuis » Vox clamantis in defcrto. Parate nias Dominijtcdas facite femitàs dci noftri.omnis uallis rèplebitur,omnismonsamp;collis humiliâbk tur:5ó omnia praua fient direóta,amp; afpreta in uias planasr edi# gentur, 8ó confpicua fietgloria domirii, amp;nbsp;uidebitomnis caro fa* lutare dei, quia Dominus locutus eft» Vox dicentis, clamàj Et dixi, quid clamabo Omnis carofocnum, amp;fornnis gloria horni* Mis quafi flos fœni. aruitfœnum amp;; flos eius excidit, uerbum au* tem domini manet in æternum. fuper montem exceïfum afceri* de qui euangelizas Sioni, exalta uehementer uocem tuam qui Euangelizas Hierofolymæ : exaltate, nolite timere, Die ciuitati* bus Iudæ,Ecce Deus uefter, ecce Dominus in fortitudine ue* niet,amp;bracbium eius dominabitunEcce merces eius eum eo,amp; o* pus eius eoram illo.ficut paftör pafcet gregem fuüm, brachio fua congregabitagnos,amp; grauidam confolabftur.quismenfus eft’ma nu aquam,amp; paimo ccelum.amp;S pugillo terram uniuerfamCquis ap pendit montes ftätera,amp; bilance tumulos’^quis nouit mentem do minfquis ei fuit à confilfjs adiuuans eumCcum quo inrjt cîonfîlium amp;inftrult;ftus eftCquis oftendit ei indicium, Sc docuit eum uiam iu fticiæCOrrtries gentes quafi ftillacadi, amp;nbsp;quafi momentum bilan* cis reputataî funt,8c ficut fputum reputabuntur, ÔC Libanus non iufficiet ad fuccendendurrijS^ quadrupèdes non fufficient ad holo cautomata,amp;omnesgentes nihil funt,Scpro nihilo reputantur» Vbi uerd defiffubiecit T rypho,Omnes fermones huius prophc tix funtambiguiboneuir,00 nihil habent ad probandum ea qua: conafis efficax ♦ R-efpondi, Nifi prophetæ mi T ryphon defiiftent in ueftra gertte poft loannem,poteratis eof urn qtig ad lefumChri# ftumrefero,ancipitem interpretationem facere. quod fi loannes præcefsit clamitans agerent pocnitentiamjSd Chriftus adhuc eo fe dente apud tordanem fluuium fuperuertiens finem prophetiæ ba ptifmofp illius impófuitj'pfe laètum afferent propinqui regni ccx* leftis nuncium : prædicérts fc multa pafîurüm à Scribis Phari* fæiscp,ac demiirn poft crucis fuppliciuni tertia die refurreéfururri, reuerfurumcp HierofolymaSc cibum ac potum fumpturumuna Cum difcipulis:ad hæc inter duos aduentus eius exorituros facer*

dotes ac prophetas falfos qui fè iadent ipfîusnomme, fd quod fa* Âumvuiclemus,quomodo poteftis dubitare amplius,cüm pofsitié rebus ipfîs credereCDixeram autem de fublatis prophetis è ueftrö genere,amp; de olim promiflb Dei fœdere agnoicendo iam poftquâ lt;ft exhibitum,de Chrifto ùidelicet ♦ Ita lex 8c prophetæ in loannc baptifta definunt,poft quem regnuni cœlorum uim patitur,amp; uiô lenti illud diripiunt,amp; modo üelitis accipef c, iplè eft Elias ille uen turus»qùi habet aüres ad aüdiendiimjâudiatQuiri amp;nbsp;Iacob patri:« archa duos Chrifti aduéntus prædixihôc in primo fore iplum paü fîbilem, poft quem nee prophetam ullû hec regem uoS hàbituros qui fît ueftri generis:ôô àddit,genres Chrifto paftb crédulas,expe daturas aduentum eiüs akerum.per ßmilitüdinem tanieh ôcuela^ te data opéra Ipiritüsfàndus hæcprolocutus eft,inquam,uerbis hifteduda te laüdabunt fratrés tui,tuæ mânus urgebunt terga ini:« micorum tuorüm:adorabunttefiiq path's tui» Catükisleoms lu# da,ègermincfilimiafcèndifti ; récübans fopitus eftutleo ucl leo# nis catulus:quis excitabit eumC Nön deficiet princeps è luda, nec dux è femohbus eius, donee ueniänt quæ repofita funt ei:amp;S ipfc crit expedatio gentium,alligans ad uitem pullutn fuu, ÔC ad paimi tem aièllum fuum.Lauabit in uino ftolam fuam j ih iànguiriê u^ uæamidum fuum. hilares oculi eius à uino, amp;nbsp;dentes eiüs lade candidiores.Certcnoneftistam impudentes utaudeatisnegare, prophetas amp;nbsp;qüaleicunc^ principes nunquam uobis defuiflè ufq^ aduentû ïefu Chrifti pafsionemcpmam amp;nbsp;Herodê fub quo paflüs «ftjAfcaloni oriundum, tarnen recenfetis inter ueftri generis port iifîces,quafî iuxta Mofi legem hoftias obtulerit tune quoep ac cæ^ teros ritus obièruauerittamp;prophetarû fuccefsiones ufep loannerrt continuatis:adeô ut ne trahfmigrationis quidem Babylonicæ terrt pore, uaftata régionc ablata^ làcra tenlpli fupelledilè j prophe# ta inter uos ceftàueritjCüius aütoritatc regeretür popüîus na ipiri tus qui prophetas afflabàt,etiâ principes uobis fconftitüebatinürt gebatcp:fed poftquâ lefüs nofter Chriftüs in genre ueftra exortus QC necatus eft,nulquani prophetam habüiftis nec habetis,imd üé regêquidêproprium:æ infuper ueftra terra deièrta eft,derelidâ tanquâ autumnale cuftodtariû.quod autê feriptura per lacob pr| dixitzEt ipiê erit expedatio gerttiû, figura té duos àduentus eiüs fi# gnificauitjÔC genres ei credituras, quod taridem repr^rentatû uide tis.quorquot enim ex Omnibus gentibus per fidüciâ in Chriftü'pt) iufticp fadi fumus,redituru eum expedarnüs.tum illudj alligâs ad lt;iitêpullûfuu,amp;adpalmitêarellûfuû:ÔC eorûquæ in primo aduert

$7 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COLLOQ^VIVM

»tu egitjSó futuræ gentium credulitatis eràtpræfagiumvhr funC nimtanquampullus nondum clitellatus,necdumiugum experif tus,donee Chriftus uenit ÓÓ mifsis difeipulis erudiuit eos : ut eins uerbiiugo fufeepto terga præberent fuftinendis omnibus oncri^« bus fpe promiflbrum præmiorumu'mo SC reuera afinam quand» cû pullo fuo ligatâ in aditu uici Bethphagæ, dominus nofter lefus Chriftus Hierofolyma petiturus iufsit fibi adduci per difcipulos: amp;nbsp;fic inuedlus eft in earn urbem quemadmodü manifeftè prophe tatum de illo fuerat,quo magis hoc fado Chriftus efle agnofeere^ tur.nihilominus poft hæcomnia perada,etiam fcripturis conui»» di perftatis in cordis duricie ♦ prædixerat autem id ita fore unus è duodecim prophetis Zacharias ad hüc modum: Lgtare ualde filia Sion,iubila Ôôprædica filia Hierufalem:ecce rex tuns ueniet tibi iu ftus amp;nbsp;feruator,mitis amp;nbsp;pauper,afeendens fupcf iumentü amp;nbsp;pul* Ium afînæ,Quôd autem etiam afinam iugalem una cum fuo pullo jfpiritus propheticus ac patriarcha Iacob in bonis eius recenfent, atep ipfe,ut dixi,fuis difeipulis imperat animal utrumc^ adducere: prænunciabantur etiam è ueftra fynagoga quidam credituri in cum una cû gentibus.quemadmodû enim gentes fignificabat pul (us indomituSjfic afina clitellata ueftrum populum. geftatis enim lege à prophetis impofitäjdem propheta Zacharias etiam perçu«» tiendû hune ipfum Chriftum èc diffugituros difcipulos prædixe rat,quod ôôeuenit.poftquâ enim crucifixus eft,difcipuli eius per^ petui comités difperfi funt,donec a mortuis rcfurgeret,quos paft fionem fuâ àprophetis prænunciatâ fuifteiam docuerat.eam do* drinam illi mox per totum orbem fparftrunt.unde nos quoeç in fi de ac difciplina eius confirmati fumus,perfuafi tum prophetarum teftimonfjs,tum difcipulorum miraculis,quç per crucifixi nomen toto orbe patrari cernimus, uerba Zachariæ funt hæc : Framea infurge contra paftorem meum, amp;nbsp;contra uirum populi mei, di* cit dominus exercituum:percute paftorem ,amp; difpergenturoue» eius,Item quam c Moleretulimus patriarchæ Iacob prædidio:Lai uabitin uino ftolam fuam, ÔÔ in languine uuæ amidum fiium-î fignificabat abluendos eius languine quotquot in eum crede* rent.nam fpiritus fandus ftolam uocat eos qui per ipfum remifsio nem peccatorum accipiunt,quód hisfemper adfitfua potentfai amp;nbsp;manifefte in ftcundo aduentu aderit* cæterum languis uuae non temere didus fignificat, habere quidem Chriftü languinem, non tarnen ex humano femine, ftd ex dei potentia. ficut enim ui* tis fanguinem non homo fed Deus genuit, fic Chrifti fanguis

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non ex

non ek Humano generc, fed ex dei uirtute prouenturus prædice:« batur.Hæc eft amici prophetia,ex qua dicebam liquere,Chhftum non effe hominem ex hominibus comuni hominum more genitUi Refpondit Tryphon, Memores erimus buius quocp interpréta« tionis tuac, fi amp;nbsp;alrjs argumentis earn confirmaueris.nunc ad pro* pofitum reuerfus oftedc nobis,ubi fpiritus propheticus dicat eflc alium deum præter creatorem omniutmodo ne folis lunæcp men« tionem facias,quos tanquam deos legimus conceflbs gentibus ut colantur adorenturq?:amp;2ideo prophetas interdum {icloqui,Deus tuus Deus deorum eft 8ó dominus dominorumtaddcrecç aliquo« ties,ille magnus ÔC fortis 8lt; terribilis i nec enim hæc dicutur quod drj ßnt,fed ut fciamus ilium uerum Deum,creatorem uidelicet,ef« (efolum dominum iftorum quiprodijs habentur dominisJd utindicaret fpiritus fanólusperfanóluDauidê pronuciauitdeos gentium non elfe deos,fed fimulacradæmonum. acmoxexecra« tur opifices eorum cultorescp.Non haec, inquam,argumenta prö laturus erä mi Tryphon,quibus tales cultores amp;nbsp;adoratores darrt nari fcio,fed tarn ualida ut nemo queat contràdicere. noua tibi ui« debuntur,quamuis apud uos legantur quotidie:ut uel hinc pofsi« tis intellioere, ueftram rnaliciam eife in caüfa cur Deus uobis non aperiatfapientiam in feripturis fuis reconditam, exceptis aliquot quos propter fuam magnam mifericordiam, ut ait Efaias, reliquit feminarium feruandorum, ne ficut olim Sodomitarû Gomorraeó rumq5,genus ueftrum funditus intereat. Aduertite igitur his quae uobis recitabo è facris literis : quac modo audiantur nullo habent opüsinterprete.Mofesillebeatiis,fidusminiftcr Dei, narräs con (pedlum effè Abrabamo ad qüercüm Mambre degenti deum,co« tnitatunri duobus angelis fecum ad condemnanda Sodoma mifsis ab äliö femper in coelis manenté, qui pér feipfum nemini unquam uifus aüt auditus eft,creatore patre'cp omnium,ficloquitur:Âppà ruit autem ei Deus ad quer cum Mambre, fedenti in oftio taberna culi fui mcridielcumqs leuaffct oculos ui dit, Slt; ecce tres uiri fuper uenerunt. quibus confpedlis properauitin occurfum cofütnab oftio tabernaculi fui,8é adorauit pronus ad terrain,dixitq?: amp;nbsp;que deinceps fequuntur ufcß illa uerba: Abraham aute mane progref« fus inlocum ubi fteterat coram domino, intuitus eft profpedum Sodomorum amp;nbsp;Gomorræ agri^ illarum.ôé ecce afeendebat flam ma ex agro ficut c fornace candente. quibus recitatis rogaba num fatis intellexilfent. Aiebant fe intellexifte, nihil tamê contineri uer bis his unde probetur,eire alium deum aut dominum,præter iUu o 2. afpitU

B. IV ST (Nr COLLO Q,V Î VAI afpiritufando eelebratum creatorem huins rerum uniuerßtatisquot;»-Conabor, inquam, èfcripturis declaratis perfuadere quæ aio, e(i fe,didc^ alium quoqueDeumamp; dominum præter creatorcmr cum uocari angelum fiuc nuncium,quód nunciet hominibus quic quid eisnunciariuult creator ille omnium, quo nullus alius deus eft fuperior.tum repetitts quæ prius narraueram, rogabam T rys« phonem:putas' neDeum fub quercu Mambre offum Abrahamo,' ficut facris literis proditur^Maximè,inquit.Erâtne,inquam,unus: ex illis tribus,quos uirili fpecie con-fpeftos Abrahamo, credimus autori fpiritui prophecicoCNo, inquit, fed Deus apparuit ei prius qua tres illos cerneret,deinde tres angeli quos ftriptura uiros no* minat,duo mifsi ad delenda Sodoma,unus nunciaturus Sarre na* tiuitatem filrj, ad quod miftus fuerat, Sc officio perfundus abijf» Quomodo igitur,inquam,tinus ètribus exceptis tabernaculo, qui dixerat, Hoc tempore anni reuertar ad te, amp;nbsp;erit Sarræ filius: igitur reuerfus poft natum Sarræ filium,amp;Deum ipfum eflepro* prheticus fermoibi quoc^ ftgnificat* utautem peripicuum uobis fiat quod dico; audite Mofem difertè loquetem hunc in modum« CumcpuidiffctSarrafiliu Agar Ægyptiæ ludentemcûliàacfilio fuo,dixit Abrahamo:ExpeHc ancillâiftlt;â cu filio fuo,non enim erit coha?resfilius ancillæ filio meo* id didu de filio durum uidebatur Abrabamo.Cui dixit Deiismo eft curdurn tibr uideatur quod di xit Sarra de ancilla amp;nbsp;puero.quicquid drxerit audi uocc eiusrquo* niam in Ifaac uocabitur dbi feme, Intellexiftis igitur,qudd qui fub quercu prædixerat le reuerfurum, ut præfcius Abrahæ opus fore Sarra confultrice,réuerfus feribiturî ftcùt uerba hæc fignificant: dixitautem deus Abrahamo: non eft cur durû tibi uideatur quod dixit de ancilla Sc puero. Maxime,inquit Tryphon. ièd hinc non perfuades alium eflèdeum præter hunc Abrahamo conlpedum^ qui amp;alr)spatriarchis prophetis^apparuitztantumoftêdiftinos non rede intelligere, omnes tres exceptos Abrahami tabernacu* lo fuiffe angelos, Refp5di:Ergo etiamfi è feripturis nô poffem de monftrare,unum ex illis tribus Sô Deum efîè, amp;nbsp;angelum uocari, qudd èo nunciante(ut iam dixi)perferantur mandata dei creatoris ad quofcuncp ille uult:tamê eum ipfum qui ipecie uiri confpedus eft in terris Abrahamo comitatus duobus angelis, probabiliter in telligeretis deû antiquiorê mûdo côdito, ficut tota natio ueftra ini telligit.Certe,inquit,fic cm citra fecûdû côfîfteremus.Tû ego:Re* uertamur ad feripturas, dabo opéra ut perfuadeâ,hûc qui Abraha mo,Iacobo,Molî^ cÔfpedus dicit, ÔC in feripturis deus uocatur, ■ nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effeà

eflè à creatore diuerfunncnumero, inquatn,non fententia, certuna cft enim,eum nihil unquam feciflc, nifi quod ipfe mundi creator quo non eft fuperior deus alius, faciendum atc^ dicêdum cenfiiit» Fac,inquit,ut id iam liqueat,ut hic quo(^ confentiamustquando«» quidem uiderisdicere, ilium nee feciflc quicquamneclocutu efle præter creatoris fententiam»Scriptura, inquam, proxime recitata uobis id declarabit.uerba eius funt hæc. Sol exortus eft fuper ter* -ram,8d Lot ingrelTus eft in Segor:ó^ Dominus pluit fuper Sodo* ma amp;nbsp;Gomorram fulfur èc ignem à Domino de ccelo,amp; fubuertil has ciuitates cum agris earü omnibus. T urn unus è quatuor T ry* phonis comitibus qui permanferant. Ergo, inquit, iatendum eft, cum unum,qucm duobus angelis Sodoma profcótis, Mofes noz ininaï Dominum,efle Deum alium,qui ft Abrahamo cernendum præbuerit.Non hac tantum de caula, inquam, uerum fateri opor* tet modis omnibus, alium quendam præter hunc qui creator om* nium rerum intelligïtur, Dominum dici à fando fpiritu,nec folu per Moftm,ftd èC per Dauidem. nam amp;nbsp;ille cecinit : Dixit domi* nus domino mco,ftde à dextris meis:donec ponam inimicos tuos fcabellum pedum tuorum.’flcut iam ante recitaui. Rurlum aliubi: Sedes tua Deus in ftculum feculi, uirga æquitatis uirga regni tui, Dilexiftiiufticiam odifti iniquitatem,propterea unxit te deus, • deus tuus oleo Igticiæ præ confortibus tuis.Ergo fi amp;nbsp;alium quen ’damdeum dominum^ prædicariâ fpiritufando dicitis,præter omnium patrem amp;nbsp;Chriftum eius,refpÔdete: equidem pollicitus fum me per ftripturas declaraturum, non alterum è duobus ange lis Sodoma profedis appellari Dominum, fed ilium dici Deum* qui cû eis Abrahamo uidendum fe præbuit.Declara, inquit Try* phon.nam ut uides dies procedit, nos imparati fumus ad ta periculolàs refponfiones:quandoquidem talia ftrutantê aut que* rentem aut declarantem audiuimus antea neminem.ac ne te quidê tuliflcmus,nifl ad ftripturas referres omnia. nam ex his argutnen* taconaris adducerc,ôc negasullum deum creatore fuperiorê.Sci* tis,inquam, legi ficin facrisliteris: Et dixit dominus ad Abrahâ; quare riflt Sarra dicens,N5 uerè paritura fum anus^nunquid deo quicquam eft difficilcThoc anni tempore ad te reuertar olim,ôô ha bebit Sarra filiû.Et pauld poft.Cumcp furrexiflent inde uiri dire* xerunt oculos côtra Sodoma : Abrahâ uero fimul gradiebatur de ducens eos.S^ dixit Dominus: Num cælare potero Abrahamum quæ gefturus fum‘;'ac rurfum pauld pdft.Dixit dominus, Clamor • Sodomorum ÔÇ Gomorræ multiplicatus eft, ÄSpeccatum eoruni g 5 aggraua*

.aggrauatum eft nimis.Defcendam, amp;nbsp;utdebo utrum cïamorc qui ,uenitadrne,operecomplcuennt:annÔeftita,utfciam. Conuertc? riintcp fe inde uiri,amp; abierunt Sodoma:;Abrahâ autê adhuc ftabax corâ domino,amp; appropinquas ait:Nunquid perdes iuftü cum im pioÇ’amp;S quedeinceps fequuntur.n01ibetenimeadêrcpetere,fufe ciut quæ protuli ut rem Tryphoni probabilê facerê.tandê ad eum ÏOCÛ deueni ubi legitur: Abij tcp Dominus poftquâ ceiïàuit loqui ad Abrahâjamp;Sille quoqj domû reuerfus eft.V enerutcp duo angeü ; Sodoma uefpere,fedente Lot in porta ciuitatis, deinceps ufcp il Ia uerba :uiri autê correptu manibus Lotu attraxerunt ad fe in ,des,amp;r clauferunt eas,amp; qugfequütur ufcp ilIa:amp;S apprehenderunt angeli manu eius,amp; manu uxoris, amp;nbsp;manus filiarü,eo quod paree ret Dominus ilIi.amp;Tpoiîquâ adduxerût eos extra ciuitatê,dixerüt: Serua anima tuâ,noli reipicere poft tergû, nec côftftas ufquâ in gro circumuicino.iri monté ferua teipfum, ne ftmul abripiarisidi^« xitc^ Lot ad eos:precorDomine,quia inuenit feruus tuus gratiam corateSê magnificafti iufticiâtuSquâ feciftimeçu ut uiuat anima meamec poftùm in montem euadere, ne forte aflèquatur me cala* ' mitas amp;nbsp;moriar : ecce ciuitas hæc iuxta, ad effugium patet,parua» ,nunquid non paruaeft,amp;uiuet animamea.Dixitc^adeum:cc* .cerationem tui habeo,amp;rhoc quoqueirhpetrafti utnon fubuer* tam oppidum pro quo deprecatus es.Propera ut feruerisin.ea. Non enim potero exfèqui mandatum donee te illuc recipias.progt;! pterea uocauit nomen ilîius oppidi Segor, fol exortus eft fuper tcrram,ôê Lot ingreflus eft Segor: amp;nbsp;Dominus pluit fuper Sodo , ma amp;nbsp;Gomorram fulfur amp;nbsp;ignem à Domino de ccelo, amp;nbsp;fubuer* tit ciuitates bas cum agris fuis omnibus ♦ His recitatis rurium ro* gabam.Ne nunc quidem intelligitis amici, unû ex bis tribus Deü dominume^ elle illi coclefti miniftrantem,duorum angelorum do

L, minumCprogreisis enim eis Sodoma, ipfe reliêlus colloquebatur cü Abraham O,ficut Mofes literis prodidit qui poftquâ digreftus t. eft abfoluto colloquio, Abraham quotç domum redijuille autem : ubifuperuenit,non iam duo angeli üerlantur cum Lot,fed ipfe,ut feriptura indicattôê eft Dominus,à domino illo ccclefti, hoc eft re : rû creatore,accepta poteftate animaduertédiin Sodoma Gomor* * ramcp,qüod his uerbis recenfeuDominüs pluit luper Sodoma ' Gomorrâ fulfur amp;nbsp;igné à domino de ccclo.Tû Tryphô,me filète, Apparet,inquit,fcripturas nobis hâc confefsioné exprimere.illud dubitatione dignum cftènon negabis,quoddicitur ediflequæ Abraham parauit ôê appofuit. Scriptum eft, inquam, illos édifiée

' ■ id fi de tribus didum accipiamus,non de fob's duobùs, qui reuera erant angeli, amp;nbsp;in cœlis ut conftat uefci foliti, licet alio cibo quàin homincs.nam de manna qua patres ueftri alebantur in deferto ait feriptura: Panem angelorum eosefitafiTetdicerem fie intelligent dum hicgt;ut cum dicitur ignis comefle omnia.nec tarnen id accipit • tur ita,quafi commanfa maxillis amp;nbsp;dentibus abfumpferit, proin^ de ne hicquidem relinquitur ullum dubium,fitropologiamuel modice attigimus» AdhæcTryphon:poirumusêchuic diffit •cultati mederi fitropum admittamus, amp;nbsp;abfumptainteîîigamus quæcomcftafcribuntur. pergerationcm reddeie, quomodo hic ■Deus Abrahamoconfpedus,miniller Dei creatoris omnium,de VirginenatLisefthomoceterorupafsionibus obnoxius.Tû ego. Sine mi Tryphon,prius alias probationcs ad hoc caput pertinen •tes adducam proîixius ut uobis ctiam perluafum fiat,tum poftca reddetur ratio quam poftulas, Fac ut libet, inquit, fadurus miht rem gratifsimam.Scrip turis,inquam,uobiicum adurusfum,non uerborum apparatuartem oftentaturus. non fum enim talifacult lt;tatepræditus,tantum gratiamintelligendi feripturas deusmihi de ditjCuius participes finemercede amp;nbsp;fine inuidia fieri omnes hort : tome fi fecus faciam, reus fiam uenturo iudicio, quando creator omnium Deus iudicabit per lefum Chriftum meum dominû. Fat ‘cis,inquit, Tryphon, uthomine pio dignum eft,fed uideor mihi quandam ironiam in tuis uerbis deprehendere, dum negas tibi ar temdicendi contigifiè.Sitita,inquam,fiita tibi uidetur, equidem credo me nihil fingere: fed ut probabiliora quæ.fuperfunt effi't ciam,aducrte animum. Die, inquit. 1’um ego:Fratres, Hoe quot que Mofesfcripfit,quód hiequi confpecluspatriarchis dicitur Deus, amp;nbsp;angelus amp;nbsp;Dominus appcllatur, ut uel hinc agnofcatis eum miniftrâtem patri uniuerlbrum, ficut iam annuiltis,amp;f plurit bus argumentis perfuafi confirmabimini.Verbu Dei per Mofem fic narrat de lacobo Abrahami nepote. Et poftquâ cóceptus ouiu ' aduenerat uidi oculis meis per fomniu, amp;nbsp;ècce hirci amp;nbsp;arietes faiiêt tes fuper oues caprasi:^ fedi linea câdidâ,Slt; uarfi,8ó einerlei] fparfi : maculis.dixitcp angelus Dei ad mein fomnis : lacob Iacob, amp;nbsp;ret ’ fpondi,Quid eft Domine ♦ ÔC ait.’tolle oculos tuos,amp; uide hircos arietesep faliêtes fuper oues 8lt;capras,fedos linea câdida SCuarios amp;nbsp;cinericios fparfos maculis.uidi enim quicquid tibi Laban facit, ego fum Deus ille que uidifti in loco Dei,ubi unxifti mihi columt ■ nam,amp; uotum uouifti mihi.nunc ergo fiirge, 8^ egrederc de terra hac amp;nbsp;proficifeere in terram natalem, amp;nbsp;ero tecû. Rurfum aliubi g 4 deeo^

decode ïacobo ficloquiturtSurrexitautem node ina,afliimptïs^ duabus uxonbus,amp;Sduabus pedifequis,amp; undccim pueris,tran* 'fiui't uadum laboch, ÔC tranfmifit ultra torrentem fua omnia. iplc ueró manfit folus, èC ludabatur angelus cum eo ufip mane. uidit autem fè non pofle.præualere,Slt; tetigit latitudinem femoris eins, lt;|uæ moxinterludandum obtorpuiLdixit^adeum:dimittemc. afcenditenim aurora.refpondit,non dimittam,nifi beneprecatus fueris mihi.tum ille:Quod nomê eft tibi^ rclpondit : Iacob, at illeî nequaquamdnquit,Iacob appellabitur nome tuum,led Ifrael:quo niam fi robuftus fuifti contra deum, præualebis amp;nbsp;contra homi# nes Jacobautem rogauit,Die mihi nomen tuum. S)Crefpondit al* ter,quid ita quæris demeo nomine^T amp;nbsp;bene ominatus eftei in eof dem loco* Vocauitep lacob nomen loci, Vifio Dei, dicens : Vidi quot;Deum facie ad faciem,S«f gauila ell anima mea* ac rurfum aliubi de hoc ip folacobo narras ficait:Venit autem IacobLuzam,quæeft •in terra Ghanaan,cognomcnto’B£thel, ipfe 00 omnis populus qui crat cum eo.ædificauitl:]^ ibi altare, amp;nbsp;appellauit nomen loci illius Bæthehibienim apparueratei Deu« cdm fugeretElaum fratrem •fuum.eodem tempore mortua ellDebora nutrixR.ebeccæ,amp; fe* pulta eft ad radices Bsethel fubter quercura : uocatumcp eft nomc •loci illius Quercus ludus. ApparuitautêitcrûDeus lacobopoft quam reuerfus eftd«lMclbpot2miaSyriæ,bencdixit^ eidicens: Non appellabitur nomê tuum lacob, led lira el erk nomen tuum. •Deus uocatur, Deus eft,8ó erit. Gum® annuifient omnes : Sc ilia uerba,inquam,qu^ narrant quomodoiugicnti fratrem Elaum,hie Sc angelus amp;nbsp;Deusamp; Dominus in fpecie uiri apparuerit, amp;nbsp;in “(pecie hominis cum iplblacobo colludatus fit ,’necelîària relatu '€xiftimo*funt autem hæc: Etprofedus lacob à puteoluramcnti ' pergebatGharf-as,cum^ueniiret ad locum,cubauit illic. Decide^ ■bat enimSol.tulitcp delapidibusloci, ÔC fuppofurtgt;fuocapKi,atcp ita dormiuit. uiditep in fomnis fcalâ liante fuper terram, amp;nbsp;fummi tas eius pertingebat ad ccclumjangClos quoep Dei alien dentes amp;nbsp;defeendentes peream.Dominusautêinnixuslcalæallocutuseft cum dicens:Ego lùmüominusDeus Abrahami patris tui amp;nbsp;Ilaa •ci.Nolitimere. Terramin qua dormis, tibi daboamp;tuofemini,SC ^eritfernentuum ficufipuluis terræ.dilatabiturad mareamp;Taullru feptemtriones orientem, benedicenturc^ in te omnes tribus terræ amp;Sin femine tuo.Deducam tequacuncß proficifeeris, amp;: re* ducam in terram hanc,quia non deftituam te donee perfecero quf cunc^ locutus fum tibi.ciim^ euigilafiet lacob de fomno,ait:Do*

rttinus eft inlocohoc,8c ego nefciebam,territuscp dixit,quam hor ribilis eft locus hic:non eft bic aliud, nifi domus Dei ÔC porta cœ^J li.Surgens ergo lacob manCjtulitlapidem qucm capiti fuppofues rat,8ó erexit in titulum,8ó infudit oleum derupcr,appcllauitcp no* men loei Domus dei, ciim prius Vlammaus diftum fit hoe oppi* dum.His recitatis fuftinete, inquam, ut amp;nbsp;è libro Exodi uobis de;« monftrem, quomodo bic ipfe qui angelus, Deus, Dominus,uir, homo, Abrabamo Ifaaco^ uifus eft,in ardente ruboMofi confpe ó:us eum alloquebatur* cumep libenter amp;nbsp;abfc^ tedio fe audituros pollicerentur:hæcfunt,inquam,quælegûturinExodo. Poft mul tos autem dies illos mortuus eft rex Ægypti, óó ingetnuerunt filq Ifrael propter opera:8lt; reliqua ufe^ V adc conuoca fenatum Ifraél, amp;nbsp;dices ad eos: Dominus Deus patrum ueftrorum^dcus Abra«» ham amp;nbsp;deus Ifaac èc deus lacob apparuit mihi dicerts : Vifitatioi* ne inuifo uos,Slt; quæcunque acciderunt uobis in Ægypto. Qui^i bus recitatis, Intelligiiis, inquam, o uiri, quod quem Mofes an^i gelum ex igne locutum ait, is indicat ipfi Mofi fe efte Deutrt Abrabami Ifaaci lacobi que'» Non hoc, inquit, Ttyphon intellii» gimus exuerbis modo recitatis,fedangelum fuiftequiin flam* ma ignis confpeftus eft, Deum uero Mofi loquutum,itaquc8ó angelum amp;nbsp;Deum duos fimul apparuifte illo tempore » Turn lt;fgo, Etiarrifi concedamus amici amp;nbsp;angelum amp;nbsp;Deum fimul ea* dem uifione Mofi apparuifte,de qua fcripturam audiuimus, non éftille return creator bic qui apudMofemprofiteturfeDeum A* btahami Ifaaci lacobi que: fed is quem, ut declaratum eft, Abra* ham8(2lacobconfpexerunt miniftrantemcreatoris uoluntati,ôC exfequentem decretoriam ipfius contra Sodomitas fententiam» itaque etiamfi res fic fe habeat ut dicitis quod duo erant angelus Deus,non creatorem ilium pattern'que omnium telidis rebus cccleftibus in exiguo terræ fpatio confpedum efle, quiuis modd fanæ mentis fit, audebit dicere* Turn Ttyphon, Quoniam de* clatatum eft, qudd ille Abrahamo confpeiftus, qui Deus èc Do* minus nominatur, è cceleftisDomini autoritäre intulit Sodomo* rum terræ quæ intulit, amp;nbsp;nunc quoque angeluserat cum alterö Mofi Deus confpedus: Deum quierubo Mofem alloquutus eftrnon rerum creatorem Deum fuifte intellipemus, fed altcrumi ilium,quem demonftratum eftuifendumfe ptæbuiflè Abtahä* mo Ifaaco lacobocp : qui etiam angelus creatoris Dei elTe dicitut amp;intelligitut,eoquodrenunciet hominibus uoluntatem patris creatoris 'que omnium » Turn ego ; auamen mi Triphon rurfurn demon*

dcmonftrabo, hunc ipfum qui folus amp;nbsp;angelus uocätur DeuS’ «ft,non modo apparuifl'e Moß, fed colloquutum edam, fiecnira dicit fcriptura : Äppaf uit autem ei angelus Domini in fläma ignis de rubo:amp; uidebat rubum ardere,nec comburi tamê,ôlt;S dixit Mo fes:accedam amp;nbsp;uidebo uifionem banc magnam, quare non com* buratur rubus.ubi uero dominus uiditaccedentem uifendi cauià, uocauit eumde rubo.quemadmodum igitur eumquilacoboin (bmnisapparuit,angelum fcriptura dicit: deinde hunc ipfum an*» geluni narrat ficlocutum: Ego fum il 1 e Deus quem uidifti cû uub tumEfaufratris tuifugercs : Abrahami ætatedamnatisSodo# mis Dominus à Domino de ccclo damnationem intuliftèlegitur: ficamp;nuncquando fcriptura narrat angelumDominiapparuiftc Mofi,ac mox Dominum Deum^ fuifle fignificat: eum ipfum in* dicàtquemfæpe legimns miniftrantem illifuper mundanodeo, 'quó no eft alius fuperior. Aliud quocjj teftimoniû ê fcripturis uolt; bis amici proféra, quo'd in principio ante omnes creaturas Deus exfeipfo genuit potcndam quandam rationalem,quæScgloria Domini à fpiritu fanéfo uocatur,interdum etiam filius, fapientia, angelus,fermQ,Deus3Dominus.aliquandoetiammagiftrumn3ï# lidæ fe dicit,quando humana fpecie apparuit lefu Naue filio.con* ueniunt enim ei hæc omnia nomina, eo quod paternam uolunia* tê exfequaturjamp;T ex patre uolente prognatus fit, aliter tamê quam natum uidemus noftro feculo.nam nos lermonem mente con* *ceptum proferimus uerbis abfcp detrimento cius qui intus conce ptus eft:quale quiddam in igne uidemus accidere, dum alius ena* fciturabfq^ detrimento eius unde acccnditurin eodemftatuma# nentis,ut nihil inter hunc amp;nbsp;ex eo accenfum différât, quandoqui* dem nihil decedit alteri ♦ atteftabiturmihi fermo ipfius iapicntiac, quae eft hie ipfe Deus ex patre uniuerfitatis genitus, idem lapien# tia,uirtus gloriacpfui gcnitoris,ßc perSolomonem loquensîSian nuncio uobis que quotidie fiunt,reccnfebo etiam initia ieculi.Do minus creauitme initio,uiam fuamad opera fua.antefecula fund» uit me in principio, antequam terram Sc abyflos faccret,antequ5 fontes aquarum prorumperent,amp; antequam montes ftabilirca^ tur,anteomnes colles oignit me» Deus fecitregiones tumdeierj* tas turn habitatas fub ccelö,Quando parabat ccelum,adcra:quaölt; dö fuper uentis fedeni dèfigfïabat fibi, quando firmabat nubes dc fuper,ó(S librabat fontes abyisi, quando folidabat fundamentaler ræ,eram cum eo coaptans ea:ego eram qua obledlabatur, laeta^ bar coram eo omni tempore:quoniam orbe abfoluto gaudebat,amp; deledaba/

dele^labatur filfjs.hominütn^Nûc crgo fili audi metbcatus uir qui obeditmihi, ôôhomo quicuftodit uiasmeas, accubans foribus meis per diemjamp;obferuans meos introitus«nam exitus mei exitus uttg,8ô parata cft uoluntas à domino: qui autem in me peccarit,ini pius eft erga fuam animam. amp;nbsp;qui me oderunt diligunt, mortem* Hæc eadem ô amici amp;nbsp;per Mofem nos docet Dei uerbum, defcri# bcns eum quem conftat eflèDeum,fîc loquentem de creatione hominis :Faciamushominê ad imaginem noftram amp;nbsp;fimilitudii* / nem,amp; dominentur pifcibus maris,uolucribus cœlijpecudibusc^ acuniuerfæterræ^cunébs'cp reptilibusquærepuntfupeream .Et fecit deus hominem, fecundum imaginem Dei fecit eum, marem amp;nbsp;fœminam fecit eos : 06 benedixit eos Deus dicens : Crefcite ÔC inultiplicaminiiamp; impiété terram,amp; fubijcite earn. Sed ne depra;* uandodidauerba,moreueftrorum magiftrorum interpretemi^ ni,fecum ipfum locutum deum cum diceret Faciamus: fîcut ôônos faâuri aliquid intra nos dicimus faciamus : aut allocutum efle ele menta,terram Sd reliqua unde intelligimus hominemjdlxiflecç Fa ciamus.Rurfum eiufdem Mofis uerba refera,ex quibus citracon^ trouerfiam patebit,Deumlocutûefle adaliumaliquemnumero differentem amp;ratione præditum. Verba ipfa funt hæc : Et dixit Deus-.Ecce Adamfaéfus cft ficutunuscxnobisjutnofcatbonuni amp;nbsp;malum.Ergo cum dicit Vnus ex nobis,numerum,ôô ut mini mum duos fimulfuifle indicat.necenim cuidam ueftræ fedx,aut eius dodoribus tanquam uera docentibus affentio,quôd angelos âllocutus fit,aut qudd angelorum opus fît corpus humanum : fed hæc uera patris progenies ante omnescreaturas cum pâtre erat.

hanc pater alloquitur,ficut per Solomonê eft proditum,ab ini;« tio ante omnes creaturas ex Deo prognatam,quam ipfe Solomon uocat fapientiam: quam dixi lefu Naue in confpedum uenifle, ut ipfe retulit.ôc ut clarius fiat quod dico,audite hæc ex libro lefu de promptatCûm effet lofue in agro Ffierichuntino, leuauit ocülosgt; üidit uirum ftantem contra fe.accefsitcp ad eum 8C ait : Nofter es, anhoftium^ô^dixitei,Imperator exercitus domininunc uenio* turn lefus adorabundus procidit in terram dices : Fiere quid man dasferuotuoS^ amp;nbsp;dixit mapifter militiæ domini adlefumtSolue: Ö

Calceamenta pedum tuorumî locus enimin quo ftas,terra fan^ daeft.Hiericho autem claufa erat atque munita,00 nemo pro* grediebatur ex ea ♦ amp;nbsp;dixit Dominus ad Iefum:Ecce do in manus tuas Hierichuntem 8lt; regem eius, quantumuis uiribus pollcant, Tum Tryphon, Multis ôc ualidis argumentis hæc probas ami*

cc.Supcreftigitur dem5ftrandum,quód hic ex V irgine homo nt fcifuxta patn’s fui uoluntakm fuftihüèrit, 8c criid affixus emo* h'latiqüe ctiam rediuiüus irtcCcIurn aüéridetih démöriftra hæc. Reipbndidam hæcquoquè demonftraüi ouifi in fupcriüs reek ’ tati s uerbis propheticis, quai iit grati ficcr uobis rcuocare hori gra uaborinmembnam, amp;his iixplicatis cónabor traduccre üosin incam fententiam. V erba Efaiæ funt hgcGencrationcm düs quis cnarrabit^Tqüia tollitüf dc terra ui ta eius, Hæc nonne itä dida uk dentur, quail genus dùcàtnonex hominibUslt;cümdicaturpro* ptcr populi peccata morti addidUs à Deo * de cuius (anguine Mo fes quoepjUt meminiilis, loquitur dum ait eum lauare (tblani fuä in uuæ (anguine :figurate fubindicans hunefanguinem nonefle oriundum ex bumano (emine,fed ex dei uolutate« Quin illa Da uidicacarminailnfplendoribus (andorum tuorum ex utero ante luciferum genui te.Iurauit Dominus,ncc pœnitebit eum,tu es (ä^ cerdos in æternum (ecundum ordinem Melchifedec :nónnc do* cent ubs,quÓdfupcrneper uentrem humanum Deus Sópatéru^ niuérforüm'érat eum progèniturus^iicut ÔC alibi diduni iam megt; moraùi: Sedes tua deus irk (cculuni fêCuli, uirga reditudiriis ùirga regni tuÉ Dilexiftiiufticïâ èc odiili iniqUitatehl pröpterea unxit teDeus,Deus tuusoléo îætitiæpræ côn(brtibustüis,Myrra8£ (îade SC cafîa dc ueftibûs *tuis:de turribus eburneis ex quibus exlt; hilararunt te filiæ regum ih honorem tuû, Aftitit regina à d ex tris tuis,auro diftinda uefte àrhida ornataép.Audi filia ÔC uidc,SCiil* clinàaurê tuam,8ô obliUifcére populi tui,ac domus patris tui',â^ cocupifeetrex tuam pulchritudinem:quoniam iplèeft Dominus tuû's,amp; àdôrabis eum.Ergo Scâdorandum amp;Deum èc Chriftuni cflè uateshié teftatapertifsimè jiîcütexhiseiusuerbis colligitur, quôd credentes in ipfum,tartquânî unam animam,unum cœtu* bnam concibném, Dci uerbum appcllet filiam ecclefiam natâ ex ipiîus nômirte,amp; ci cognominem, quandb Chriftiàni ortincs uo# camur,æquèclàre hæc uerba prædicant,dôcenté^ nos obliuifci pa renturn ueterurn,dum occinût.* Audi filia amp;nbsp;uide,amp; inclina aurcm tuâhijôc obliüifcére popularium tuorUm paterriae^familiaCjUtco cupiatréxtuarri pukhritudinêi quoniam ipfcedtuusDominüàj amp;nbsp;adörabis èurUiAd haécTryphonîSit UcftrUm exgentibus cbn uerforurri DôrUirtüs GhriitUs DeUS agrkitUs^qUàlëm feriptU ræ præfignantmos autem Dei,qui Sf hunc ipfum fecit,tuitôres tu (îmus,non opus habemus côfiteri eum,necadorarc. O Tryphon, inquam,fi tam contentiofus ÔC inanis eifern quàm uos^non bade* nus per

nus pcrduraflèm in Hoe colloquio, uobis non tam ad intelligcridu paratis,quam ad contradicendu. nunc quia iudiciSDci timeo,nó audeo de quoquâ ueftrû defperare,dubitans ne forte fit ex illis re* liquqsferuandisper gratiâ Domini fabaoth.quapropter etiâfi ma licioie tergiuerfemini,urgere non definâ ad quaflibet obiédiones refpondêdo,nec aliter me gerâ erga quêcûcp hominê de huiufmO* di rebus côferendi feitandiep cupidû.proinde quod quicucp ex ue ftro genere feruabûtür,per hue falutê adipifcêtur,amp; ad huius forgt;* tem pertinêt,potuiffctis intelligere,fî iam ante recitatis per me feri pturis attente mente aduertiiretis,nec opus eflet Hæc ex me qugrc re.âttamê répéta denuo Dauidica ilia : uôs rogo detis opera ut ins telligatis Hæc potius,quàm malitiofc carpatismerba Dauidis fiint bæc:Dominus regnauit,irafcanturpopuli:quifedetfuper Cheru bim,commoueatur terra.Dominus in Sion magnus,8lt;excelfus fil per omnes populos.Confiteantur nomini tuo magno, quoniâ ter ribiie Sô fandum eftîamp;S honor regis iudicium diligit»Tu parafti di rediones,indicium 8^ iufticiamin lacob tufecifti. Exaltate domis num deum noftrum, amp;nbsp;adoratefcabellüm pedum eins, quoniam fartdum eft, Mofes amp;nbsp;Aaron in facerdotibus eius , Samuel ins ter eos qui inuocant nomen eius.lnuocabant dominum,amp;ipfe ex âüdiebateoSjin columnanubisloquebatur adeos:quiacuftodies bant teftimonia eius,Si precepta que dédit illis.Ex alrjs quoq? Dà uidisuerbis iam recitatis, quæparum prudenter adSolomonem trahitis, quod Pfalmus Solomoni fit infcriptus,demÔftratum eft, cain ilium non competere: fed in hune, qui ante folemerat,per quem feruabuntur quotqüotueftri homines falutem confequen turmerba uatis fünt hæc : Deus iudicium tuum régi da, Si iufticiâ tuam filio regis, ludicàre populum tuum in iufticiâ, Si pâuperes tuos in iudicio ♦ Sufeipiant montes pacem populo, Si colles iufti* ciam Judicabit pâuperes populi,8ô feruabit filios pauperu,8i hüs iniliabit calumniatorê.Etpermanebit cûtole,8i antelunain genes rationes generationü.ôi cetera ufcp:ante folê permanet nomê eins Ôi benedicentur in ipfo omnes tribus terræ, omnes gentes beatu cum prædicabût.Benedidus dominus deus Ifrael qui facit mirabî lia foins, Si benedidû nomê maieftatis eins in feculufeculi,Sire* plebitur gloria eius omnis terratfiat fiat.Quin Si illud memoria rc petite,quod ex alfis nerbis æquê Dauidicis docui: quibus prædi«s citur à fummo cœlo progrefiiirus,ac rurfum in eulocu reuerfurus* utamp;Dcû agnofeatis qui fuperne defeenderit. Si hominê qui ucr* fatus fitinter homines,eundê rediturû confpiciendum ab his qui h plangent

plangent fe quód eum confixerint.carmen eft hoe ; Cœli enarrant gloriam dei,amp; opera manuum eius annunci'at firmamêtum, Dies diei eruétat uerbü,amp; nox nodi indicat feientiâ» Non funt loquelg neque fermones quorum uoces non audiantunin omnem terram exiuit fonus eorum, amp;nbsp;in fines orbis terrg uerba eorumdn fole po fuit tabernacuium fuum,amp;ripfe tanquam fponfus procédés de tha lamó fuo.Exultauit ut gigas ad currendam uiam:a fummo cocio eü* grefsio eius,Et occurfus eius ufq^ ad fummu ccelumrnec eft,qui (è abfcódat à calore eius»Tü Tryphon:Ciim tot fcripturas reuerear, nefcio quid dicendum fit de illis uerbis Efaiæ,quibus Deus negat (è alteri concefiTurum fuam gloriam ficdicenszEgo dominus deus, hoe meum nomen eft,gloriam meam alteri no dabo,nelt;^ uirtutes meas.R-eipondijSi fimpliciter amp;nbsp;fine maliciami Tryphon prolo cutushæc uerba,reticuiftiquæ coniuncfiimpræcedunt fequun* turqp, mereris ueniam:fin ideo quia putas te iniedurum difticulta tem difputationi,quo me cogas dicere, pugnare fcripturas inter iê ïnuicem,falleris.id enim non aufim unquâ uel cogitare uel dicere; fed fi qug fcriptura proponatiir talis in fpeciem, quæ uideatur efle alteri contraria, ciim perluafum habearn nulla his ineiîe contradi* dionem mutuam,citius fatebor me qug dicuntur non intelligere; amp;L utdefcripturisidemièntiâtjperfuadere conaboraduerfarijs.tu quo animo problema hoe obieceris, deus nouit. ego recitabo uo^ bis fernïonis feriê,ut ex ipfo cognofcatis, quód deus Chrifto fuo folidethanc gloriam. repetamautem paulóaltius quæ cohærent cum citatis à Tryphone,quædam etiam mox fequentia fubficiam# non concifa enim,led uno contextu ita ut funt,recitabo:uos animU tantifper mihiaduertite.textus fie habet:Hæcdicit dominus deus creans ccelos èc extendens eos,firmans terram,ÔC quegerminant ex ea,dans flatû populo qui eft fuper cam,8ô fpiritum calcantibus cam,Ego dominus uocaui te in iufticia,8d apprehendi manu tuam amp;nbsp;feruaui tc:amp; dedi te in fœdus populi,in lucem gentium:ut aperi rcs ociilos cecorum,ut educeres è uinculis compeditos,ÔC è domo carceriseos qui fedentin tenebris. Ego dominus Deus, hoc eft nomen meum.Gloriam meam alteri nondabo, nec uirtutes meas fculptilibus.Qug prima fuerunt ecce uenerunt,noua quæ ego an# nuncio, 06 antequam annunciarentur,manifeftata uobis fuerant. Cantate domino canticum nouum, principatus eius ab extremis terræ,Qui deftenditis in mare,amp; nauigatis femper : infulæ amp;nbsp;ha# bitatores carum. Lætetur deftrtum uici uillæ 'que eius,qui ha# bitant Cedar Ôlt;Petram lætabuntur.De uertice montiû clamabût,

dabuntDeo gloriam, Sc uirtutes eius in infuUs nunciabunt. Do«» minus Deus excrcituum egrcdietur,conteretbcllum, excitabit ze lumjnclamabit inimicos iuos cum fortitudine.His recitatis intel# iexiftis inquani,uiri amici, Deum dicere,daturum fe gloriam huic quem prælucete gentibus uoluit,non cüiquam alteri:amp; falliTry# -phoncm qui putatDeum fibi retinere fuâ gloriam':^ Intelleximus, inquit T rypbon, boe quocp.Perge igitur,amp; abfolue quod fuper# cft ♦ Turn egorcuerfus eó ubi defieram,natiuitatem c Virgine o# ftendere,amp; uirginis partum iani olim per Efaiam prædiélum fuil# fc,propbctiam eandem repetrj Ge canêtem : Et appofuit Dominus loqui ad Achaz dicens: Pete tibi Ggnû à domino Deo tuo in pro# fundum autinexcelfum. Et dixit Achaz:nonpetam,nectentabo Dominum.Et dixit Efaias, Audi domus Dauidmum paru uobis eft efle molcftos homnibus,nifi molefti Gtis ÔC DominoÇ' propte# rcaDominus infedabit uobis Ggnùm .Ecceuirooin utero con# cipiet,amp; pariet lilium,amp; uocabunt nomen ciusEmmanuel.buty# rumamp;mclcdct, priufquam dignofeat malum,eligetbonum:quia priLifquam dignofeat puer is malum àbono,reiicict malum ut bo# num eligatiqma priufquam feiat uocare patrem aut matre, capiet copias Damafci amp;nbsp;fpolia Samariæ coram rege Alïyriorum,ÔÔ oc# cupabitur tcrra.dura patieris à uultu regvtm duorum î fed inducet Deus fuper te Sô fuper populum tuum amp;nbsp;fuper domum patris tui diesquales nunquam fueruntexquadie abftulitEphraim àluda regem Affyriorum.Etfubiunxitquodautem ex genere carnali A# brahæ nunquam quifquam natus Gtautnatus dicatur,prxterhüc noftrum Chriftum,omnibus eft perfpicuù.Refpondit T ryphon: Scriptura non habet,Ecce uirgo c5cipiet,8ô pariet:fed, Ecce puel la concipiet amp;nbsp;pariet Glium,Slt; quæ deinceps recitafti. tota autem bæcpropbetia referturad Ezeciam,in quo euentus eius appa# ruit.Græcorum funtiftæ fabulæ,narrantiumPerfea natum è Da#' nae uirgine^ cùm louem auri fpecie fluentem excepifîèt in gremiu* V os quoep dum narratis cadem,deberetis erubefcere,ôô lateri po tins hominem ex hominibus natum lefum iftum : turn G è feriptu# ris oftenderitis ipfum efle Chriftum,propter abfolutamlegis ob# feruationem dignum habitum ut in Chriftum eligereiurmon pro digiofas fabulas temerè con6ngere,ne æquè ac Graeci nugari con uincamini. Ad hcc ego,O T ryphon,inquam,illud tibi perfuafum uolo 80 atqs omnibus,quôd etiamG ridendo illudendocp male mi hi obloquamini, no auertetis à propoGto : fed ex his ipGs rebus ac fermonibus quos contra me afterre uos putatis,argumêta pro me h X colligam

colligam, adhibito femper fcripturarum teftimonio. non rede tau, inen,nec ut amicum ueritatis decet,facis, dum in dubium reuocas ea de quibus iam inter nos conueniebat,propter durû cor populo ueftro per Moièm præcepta quædam fuiflè impofîta.ais enim pro pter legis obieruationê eledum Chriftü,ß modo büc cfle Chriftu c fcripturis probari queat.Fatebaris enimjnquit * circumcifum fuifle obferuaflè cætera mandata legis Mofàicg.Fateorinquani nûc quocp,nego tamê pertuliflè omnia ut iuftificaretur per ea, fed ut perficerèt diipeniàtionê patris fufcreatoris omniû amp;nbsp;dei atque domini.fateor enim eû fuftinuilïè ut in cruce moreref, Sc homo fie ret;,Sô pateretur acceptas à üeftra gente iniurias.fed quoniâ rurfus uideris diflentireô Tryphon,in quibus cÔfen(cras,refpôdemihi; patriarchy illi ÔC iufti qui uixerut abfc^ obferuatione legis laty per Mofem poftea,{unt ne falui Scbeatorû cohæredes,an nô^Scriptu ræ,inquit,cogunt ut faluos fatear.Refponde hoc quocp inquâ,ob* iationes amp;nbsp;uidimas cur Deus exegit a' ueftris patribusmum qudd hisegeret,an propter cordis eorûduriciâScprocIiuitatê adcultu Jdolorûç’Sc hoCjinquit, fatemur fcripturis cogêtibus. Quid illud, inquâ^nonne fcripturis fjfdê prænunciatû eft, padurû Deû aliud fœdus prêter id quod in mote Horeb pepigeratC praçnunciatû eft inquit. Vetus,inquâ, teftamefitûcû timoré tremorec^acceperunt. patres ueftri,itautne audire quidem Deum ualerent,Fafliiseft. 7’um egOjErgo illud alteru Deus pollicitus'eft, non quale prius* fed tradendum One pauore, tremore, fulguribuscp : per quod o* ftendereturillud mandatum fempiternum quod conuenire uhi^ uerfohumano generi Deus nouitreætcrûfuperiorafuiflèaccom^ rhodata duriciæ ueftri populi, ficut ipfeDeus per prophetas fuos occlamabat.Hoc quocp,inquit,fatcndum eftj ne contentioni mao gis quam ueritati ftudere uideamur.Nefcio quomodo fit,inquam Mt cum non probes contentioncm in alqs, ipfeinterdum hæreasgt; in hoc crimine,negans quæprius concefferas. Intredibileefte# nim,inquit,8ó pene impofsibile quod perfuadere conaris, Deunï fuftinuiflenafci Ô6hominem fieri. Siid,inquam,humanisarguA, mentistentaremeuincere,ferre me non deberetis.quodfifcriptu ras id prædicantes toties uobis ingerens üt èas agnoftatis poftu# lojoccalluiftis corde quominus cognofcatis mentem Deiuoluno tatem'que.ego retinens quæ 8Cante confli(ftationem hanc no# ftram tenui, uos miflbs faciam.Turn Tryphon,Scis amice, mut# tis laboribus tibi conftitifle hanc noticiam^ proinde nos quo# que oportet examinare qukquid obi)citur,amp;eatenus affentiri,

5 qüatenüs feripturis cogimur.Non poftuloinquam,ncmodis om ,, nibus ftudeatis exami'nare quæ difquirüntur fed ne temerè con^ tradicatis his quibus femel afîenfiftis.ut id fiat,inquit,dabimus pcram.Rurfum inquam, ulten'us ex uobis percontari uolo.fic nim curabo ut breui abfoluatur hoe colloquium. Percöntare, irt^ . quitNumquem alium,inquam, adoratione dignum Dominum : deum^ in fcriptuns intelligitis,præter creâtorem huius uniuerfi'^ tatis Sd Chriftum,quem hominem fadü effe probauimus tot (cria pturarum teftimonqsç’ Qui pofîùmus,inquit,afîèntire,quâdoqui dem quæftio tota in hoc uertitur, nûquis præter folum patrem fit : alius CNecefle eft inquam, hoefeitari, nuqua in re difîèntiatis â Deo,Nonôbonc,inquit«Ergo inquam,fi uerèconfentitis,amp;!^ uer;«

• bum dei dicit,Generationem cius quis enarrabitmonne debetis in stelligere,non elfie genitum ex humano femine'» Qtiomodoigitur, ; inquitjDauidi promittitur,Deû ex lumbisipfiusaffumpturû fibi : filium,cuiusregnumprofperabit, amp;nbsp;regêipfum collocabitin fuæ i inaieftatis folio;Turn ego,miTryphon, fî propheta Efaias no do « mui Dauidis,fed cuiufpiam è duodecim tribubus,prædixiflet,Ec:» .ce uirgo in utero concipiet, fortafle haberet difficultatem hoc neis ' gotium.nunc quoniam hæc prophetia fpeélat ad Dauidis familia - quod Deus occulte promifit Dauidi,hoc Eiàias quomodo futurû cfietenarrauit.nifi forteignoratis amici, multos fermones prius te ^os fimilitudinibus,myfterf)s,figuristp,ueluerbisuel operibus declaratos a' prophetis fubfequutis poftealt;Certô feimus id,inquit Tryphon.Ergo,inquam,fi demonftrauero hanc Efaiæ prophetia nonadEzeciamutuosputatis fpelt;fiarc,fedadChrillumnoftrû, nonne pudebit uos credere ueftris dodoribustqui audent dicere, interpretationem hanc quam ueftrates Septuaginta fèniores edi# derunt apud Ptolemæum regem Ægyptiorum,non elfe ueram in locis aliquot^nam quicquid in feripturis opinionem eorum infa# nam amp;nbsp;arrogantem difertd redarguit, id non ita feriptum audent contendere » quæ autem putant fe polïe ad fuum propofitum tra# ,here,a(fi:ahumana,ea negant in noftrum lefum Chriftum compe# .terc,fed quocunq; ipfî detorquere conantur : quod amp;nbsp;in hac ferf# ptura quam nunc tracflamus faciunt, docentes uos hæc de Ezecia didla intelligereuduerd mentirieos dcclarabo, ita ut pollicitus fum.cùm enim feripturas quædifertè prædicant Chriftum pafsi# bilem Sn^ adorandum Sd Deum,de Chrifto intelligendas fateri co# gantur,hunc Chriftum efîè audent negare. uenturum tarnen paf# ,furum^ regnaturum ae etiâ adorandû Deumq? fatentur, quod i,.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h 3 ridicus»

ridicuîum ac ftultum efîè demonftrabo. fed quoniam refpondctt^ - dum eft prins ad ea quæ per rifum cauillatus es, diffèrentuf paKlii« fperhæ probationes» Velimigitur te fare mi Tryphon,qüód quæcunq? deprauata diabolus infèruit Græcorum fabulis, qüem admodu olim in Ægypto per magos operatus eft,8ó per pfcudoi# prophetas Eliæ feculo,amp; ipfa mihi confirmarunt fcripturarum dem atqj noticiam.cûm enim Bacchum è louis Semelescp comple xu prognatum fabulantur,amp;r poft inuentam uitem difcerptum ne catumc]^ reuixiftè narrant, ÔC in cœlum afcendiftè, uinum^arca^« nis eius fàcris inferuntjuônne fùpradicffæ Mofis de Iacob patriar^ cha prophetiæimitationem intelligo C cùm Herculem ilium uali*« dumper omnesterras circumducuntjhunc quocpè loue Akult;« menacp genitum, èc mortuum in cœlum afcendiftè aiunt, nonne fîmiliter intelligo imitamentum fcripturæ canentis de Chrifto, quod robuftus utgigas curratper uiam fuamCciimad Æfcula* pium detorquetur mortuorum refufcitatio,cæterorumcp morbox' rum fanatio,nonne hæcpariter ex prophètes de Chrifto diuinan tibus eftiftadeprehendoCQuoniamautem nondumreéitauiuoiî bis fcripturam quæ Chriftum talia fadurum fignificet, unam me«« morareneceftè habeo,unde cognoftere poteritis,quomodoSC ignorantibus Deum,gentibus,inquam,quæ nec oculis uident nec corde intelligunt,Ôi^ ftatuas adorant ligneas, diuinum oracu^ lum pollicetur foreuthis abnegatis in Chrifto fpem collocent, uerbafunthæc:Lætare defertum fitiens,exultetfolitudo efflo^ refcatquafi lilium,ô(S cxultabunt defertalordanis. GloriaLiba«« ni data eft ei èC honor Carmeli. ÔC populus meus uidebit celfitu/ ■ dinem Domini,amp; ploriam Dei.Confortamini manus rcmiffx,Sgt;C diftbluta genua,confblamini pufillanimi corde,confortamini,nölt;« dite timere,ccce Deus nofterius reddit reddet^ : ipfeueniensfer«« uabitnos.tuncaperienturoculicæcorum, amp;aures furdorumau# .dient.tuneialiet ficut ccruus claudus, ôô diferta erit linpua muto«« rum: quoniam erupit in deftrto aqua, amp;nbsp;torrens in terra fîticulo* fa:amp; arida uertetur in ftagnum ,amp; fitiens in fontem aquaruni. Fons aquæ uiuæ à Deo datus in delerto, hoc eft,fons cognitionis Dei, terræ gentium promanauit Chriftus hic quièftirpe ueftra exortus eft : Ô6 à natiuitate cæcos iuxta carnem furdos^ ac claïf«« dos fanauit,uerbo efficiens ut alius faliret,alius audiret, alius uide ret,excitatis etiam mortuis Sc ad uitam reuocatis, ut operibus pu* defaceret eiusfeculi hominesad credendum agnofeendum^ip* fum difficiles. illi uerd etiam cum uiderent patranhæcmiracuîa,

. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ magica^

magkâs appellabant praeftigias.nam SC ipfum magum uocare au»» dcbant impoftorern 'que publicum, at illc etiam hæc faciebat quo certius perfuâderet fibi credituris, fore ut etiam fi quis fit parutn integro corpore, modo difciplinam â fe acceptam cuftodiat, inters grumidinfecundô aduentu recipiat,amp;infuper immortalenulli corruptioni moleftiæ' ue obnoxium. lam quâdo mitbragyrtæ fuu Mitbrum aiunt fâxo progenitum, ÔC fpeluncam uocant locum uss bi difcipulos initiant, nonne hic licet agnofcere faxum illud quod Danieldicitexcifum fine manibus,nimirïïbis quocp oraculaeffiii gere conâtibusCnam amp;nbsp;præcepta de adminiftrâda iufticia defumlt;i pferût callide è prophetis profani homines.id quo magis credatis, ex Efaia quacdâ mihi recitanda funt.ea fie fe habet : Audite qui Ion ge eftis que fecerim,86 cognofeite uicini fortitudine meâ.Conter* titifunt in Sion peccatores,oCcupauit tremor impios.quis annun ciabit uobifelocû acternu, ambulantem in iufticia,loqüentê uias re ôas,aucvfantem iiiiquitates aciniufticias,amp;manusferuantë puras à corruptelis muherum.qui obturât aures ne audiat iniuftum iudi ciumfanguinis,6lt; cîaudttoculosné uideat iniufticiam .hichabp tabit in excelfa fpelunca faîd munitifsimi. panis ei dabitur,amp; aquç eius fideles funt.Regem in maieftate uidebitis, 80 procul cernent ueftri oculi.anima ueftra timorcm Domini meditabitur. ubi eft li teratus^ubi funt confultores*; ubi eft qui dinumerat eos qui alun# - tur,minorem maiorem'quepopulum,cuinon confuluerunt,ne# quefciucrunt profunditates uocum,utneaudirent quidem.po# pulusuilis,Slt;audiendo non intelligunt.In haeprophetia 5lt;de pane quem nobis nofter Chriftus tradidit ad commemoratio# nem corporis aflumpti propter credentesineum, propter quos Scpafsibilis natus eft’.ôôdepoculo quod inmemoriam fangui# -nis fui cum ovatiarum aclione fumendum dédit,fit manifefta men tio.tum quod hue ipfum regê in maieftate uidebimus,declaratea# dem prophetia; ÔC quod populus ad credendüei prædeftinatus meditabitur timoré Domini,totidê uerbis propheta clamat.prete rea quod qui exiftimâtur facræ literaturæ périti, quantumuis pro phetias audiât nô intelligût tamé,ipfçfcripturç clamitât.Sic quan domiTryphonPerfeadeuirgine natû audio , nô mefallitimpo# ftor ferpés imitatushoc quoep ,nec ueftris doélorib.credo’.negan tibusLXX. feniores interpretis officio reélefunélosapudPtole# mæû Ægypti regê.ipfifecusinterpretariconâtur:amp;: multasferi# pturas in torn fuftulerût ex editione lxx. feniorû accitorû ad Pto lemeû,qug manifefte hue ipfum crucifixû, ÔC Deum hominem

incruce mortuum prædicant,quoduos ignorare nonpatiors quas quia fcio hegari ab omnibus ueftris hominibus, ad taks qug ' ftiones non adhibeo,fed ex receptis apud uos difputationem infti tuomam quafcunc^ redtaui haclenus agnofdtistexcepto quod de bis uerbiSjEcce uirgo in utero cocipiet,contradixiftis, contenden tes kriptum,Ecce puella in utero eoncipiet:quando pollicitus fum me declaraturum,non ad Ezeciam ut à maoiftris didiciftis, refera ri hanc prophetiam, fed ad hunc Chriftum meumrquod iam prq^ bandumaggrediar.TumTryphon, Amabd indicanobis prius aliquas fcrjpturasdeprauatas,utexiftimas»GratificaboruobiSjin* quam JnEfdra ubi de lege pafchatis agiturjhancinterpretationem fubmouerunt.Et dixit Eldras popuIo:Hoc pafcha feruator nofter amp;refuoium noftrum,fi coaitetis amp;afcendat in eor ueftrum, fore ut humiliemus eum in figno.poft hæc il iperauerimus in eum, no ‘deuaftabitur locus hic in æternum ,dicit Dominus cxercituum» quod il non credideritis ei,nec obedieritis prædicationi eius, erh tis îudibrio gentibus Jtem ex Icremia refecuerunt hæc : Ego ficut apnus deftinatus facrificio,contra me cogitarût cogitationes : Ve nite ponamus lignum in panem eius, oC deleamus eum de terra ui uentium,amp;f nominis eius nemo pofthac mentionem faciat.Et quo niam hæc particula’de fcriptis leremiæ reiecfta fupereft adhuc in a? ïiquot excmplaribus cjuæ in Synagogis kguntur ( ante paucos e^ nimannoseam ademerunt)cum hincquoc^ oftendaturludæos confilium aduerfus Chriftum iniiîe,ut eum crucifîxum tollerentî ipkcp,ficut S)C apud Eiàiam,narretur tanquam ouis duc'rus ad ma étationem,atç^ ita indicetur ut agnus innocens: expedire fe no ua lentes ex his anguftijs uertuntur ad conuicia Jtem ex eodem lere^ mia detraxerunt hæc : Recordatus eft Dominus Deus lirael morgt; tuorum fuorum quiiacent in terræ tumulis, Ôl deicendit ad eos ut cuangelizaret eis falutare fuum Jtem de xcv. Pfalmo Dauidis duas uoculas detraxerût, fcilicet has : A ligno. cùm enim ibi légat: Dicitein gêtibus,regnauit à ligno Dominus:fic fcriptum reliques runtjDicite in gentibus, regnauit Dominus, De nullo autem un# quam ueftri generis homine prædicatum eft in gentibus quod tan quam Deus regnarit,niiî de hoc folo crucifixo:quem amp;nbsp;incolumê refurrexiflc,in eodem Pfalmo dicit fanélus fpiritus,indicans eum non efk fimilem dijs gentium, nam illi funt iimulacra dæmonum. utautem melius intelligatis quædico,totumPiàlmumrecitabo: Cantate domino canticum nouum, cantate domino omnis terra, cantate domino amp;L bénédicité nomini eius, annunciate de die in

CVM TRYPHONE IVDAEO, diemfalutare cius.annunciate inter sentes gloria eins,in omnibus populis mirabilia eius.Quönia magnus dominus öclaudabilis,ni=» mis terribilis eft fuper omnes deos * Quoniaomnes di) gentiüdac monia,dominus autê cœlos fecit» Cófefsio amp;nbsp;pulchritudo in conc fpedueiuSjfanÀiraonia 8cmagnificentia infandificatione eius» Afterte domino patriæ gentium,afferte domino gloriam nbsp;hono

rem,aderte domino gloriam nominieius ♦ Tonitehoftias,amp;2 in* iroiïe in atria eius:adorate dominum in atrio (ando eius»Commo ' ueatur à facie eius uniuerfa terra: dicite in gentibus,regnauit Do* minus. Etenim correxit orbem terr æ qui non commouebitur t iu* dicabit populos in æquitate.Lætentur cœli ÔC exultet terra, com* moueaturmareamp; plenitudo eius: gaudebunt campi,amp; omnia ' qax in eis Cunt.Tune exultabunt omnia lignafyluarum afacie do mini,quiauenit,quoniarnuenitiudicaretcrram .ludicabit orbem tcrræ in 'æquitate,Slt; populos in ueritate fua» Ad hsecTrypbon: Dcprauarint ne aliquid in fcripturis principes populi, quod tu di cis,Deus feirc potefttmihi non uidetur hoc credibile. Scilicet in* credibilc,int]uam,quafi uero id abominabilius fit quam fecifle ui* tub eftjgiê,cùm efient manna faturi,8c immolafife filios dæmonqs, nbsp;nbsp;nbsp;'

aut propbetas ipfos interemifiTe .fed facnunquam auditas eflefcri pturas,quas dixi furto fubdudas; fufFiciunt ad explicandam qux ftionem quashadenus protuli, plures proferam adbuc aflerua tas intégras.Scimus,inquit, nobis poftulantibus eas te protuliffe» cæterum de Pfalmo quern port remum recitafti è Dauidicis,uide* turmibieum nonloquidealio quàmde pâtreillo qui cœlumter* ramq; condidit,tuueróais cum loqui deboc pafsibili, quernÔC Cbrsrtumerte conaris ortendere. Obfecro, inquam ,cxpenditc uerba ipiritus landi canentis inboc Pfalmo,8ó intelligite me;uidè bitismenec male dirtercre,nccuobis fucumfacere.atqucitafiet ut amp;nbsp;alia multa fpiritus Candi oracuta per uos iplos queatis ihtclli geregt;Cantate Domino canticu noüum,câtate domino omnis ter* ra;cantate domino ÔCbenedicite nomen eius,euâgelizate de die in die Calutare eius, in omnibus populis mirabilia eius .Hortaturut Deocundorupatricanatpfallantcp totiusterræ incolæ,cognito boe falutari myrterio,boc ert pafsiSe Cbrifti,per que Ceruauit eos: agnofcantep ilium laudabilë acterribilemfadorê cœli terrç'cp, qui bunc feruatorem deditbumano generi,etiam port crucem ac mor tem àfe dignatum uniuerCæ terræ imperio,ficut alibi feriptum cft:Et derelinquent me,2lt;irntum babuerunt fœdus meum quod pepigi cum eis in die ilia ♦ ÔC derelinquam eos, ÔC auerCabor ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ eos:

cos’.fietin deuorationem, amp;nbsp;aflequentur cum calami’tatcs multaf^ prefîuræc^Æt dieet ilia die:quia non eft dominus deus meus inter -nos,ïuperuenerunt mihi calamitateshæ» ego autem auertens auer tam faciem meam ab eis in die ilia, propter omnia peccata quæ fe^ gt;nbsp;cerunt,quia uerterunt ft ad deos alienos Jam in libro Exodi,etiam nomen ipfiusdei elft leftis, quod necAbrahamonec lacoboindft catum fit,æquè myfticeperMoftm enuciatum nosintelligimus» uerba fie habent. Ét dixit Dominus Mofi:Ecce ego mittoangelu meum ante faciem tuam ,utcuftodiattein uiaut introducat tein terram quam paraui tibtattendeipfi audi eumreaue ne non pa^» ; reas ei.necenim decipiet te. nam nomen meum eft in eo Jntellexft ftisfanequisintroduxerit in terra promiflam patres ueftros,uidc licet qui hocnomine cognominatus eft lefus, cum priusAufts uo caretunft hocintellexiftiSjCtiam dei nomen efte lefum agnoftetis, dicentis ad Moftmtquia nomen meu eft in eo.nam lacobo deus nomen mutarat,ut po'ftuocareturJfrael.Quod autem 8^angeliamp; apoftoli Dei dicantur prophetæ, eo quod mittantur ab eo ut nun dent aliquid,exEfaia fit perfpicuum, nam ipft in libro fuoficin# quit:Mitteme.8ó quod propheta potens ac magnus fueritquile* fus cognominatus eft, liquet omnibus. Ergo fi Deum in tot fori# mis nouimus conipedum Abrahamo,Iiaaco,Mofi^,cur dubiie# mus amp;nbsp;non credamus eum iuxta uoluntatem patris omnium pof# fe hominem etiam nafei exmulicreC præftrtimcùm habeamustax les ftripturas,ex quibus aperte intelligimus id quolt;^ fadu de pa# ternafententia.cum enim Daniel tanquamfiliu hominis dicitafîà mentem regnumæternum,nônnehocipiumfubindicatC nam eu ait,quaftfiliumhominis,narratnatumamp;uifum hominem,fed non ex humano femine. 80 dum hune ait lapidé excifum fine manibus, hoc ipfum clamat myfticè.id enim eft fine manibus excidi, ut non fit humanum opus,ftd diuinæ paternæc^ uoluntatis propofitum* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0

Efàiascertèdicens :Generationem eiusquis enarrabitCdocetqua fit genus eius inenarrabile» nullius enim hominis ex hominibus nati genus eft inenarrabile. Item illud Molaicum de abluenda fto lainuuæiànguine.ndnneiam fæpe uobisdixiefftarcanampro# phetiam,habiturum quidem eum fànguinem, ftd non ex homini# bus:ficUtuücfànguinénon homo fed Deus protulif; Turn Efaias uocans eum Confilq maghi angelum,nonne prçdixit eum uentu# rum dodforem eorum quæ poftquam uenit docuit C magnû eniffl illud patris confilium de omnibus quotqùot ei placuerunt aut pla cituri funtjde^ defertoribus dus uoluntatis angelis pariter ac ho;»

minibus,bic folus aperte docuitdicês:Vcniêt ab oriente occident teép,Sv difcumbent cum Abrabarao,lfaaco,Iacobo,in regno ccelo ruæ’.filii autcm rcgni eijcientur in tenebras exterioreSjamp;iMulti di ccntmihi die illa,quot;Domine domine,nónne tuo nomine edebamus, bibebamus,prophetabamus,eiiciebamus dæmonia^amp;dicam eis. Difccditeame.amp;alibi damnandis qui faluteindigni fint ait fe di:» xSturunr.Abite in tenebras exteriores,quas parauit pater meus Sa tanæ cum fuis angelis.Rurfum alibi,inquit,Do uobis poteftateni calcandifuper ferpentes,fcorpios,fcolopendras,amp; fuper omncm uirtuteminimici.nunc quoq; nos qui in crucifîxû fub PontioPila tolefum dominum noftrum credimus,dæmones omnesSó fpiri:« tus malos adiuratos eiicimus,amp; imperata facere cogimus. quamjgt; uis enim per propbetas tedtèprædiftum fît,nafciturumChriftuni pafsibilem,amp; poftea cundis dominaturum,tamebæc intclîigi po terât à neminc, donee ipfe perfuafic Apoftoîis,expre{ra effe in fcri pturis.prius enim quâm crucifigeretur clamabat : Oportet filiutn bominis multa pati,ôC reprobari à ScribisPbarifcisc^,amp; crucifigi, bc tertiadie rcfurgere.Dauid quoep ante folem 8^ lunam ex utero nafeiturum eum iuxta patris uoluntatem prscdicauit, èC Deu for«» temChrifiumqjadorandum fore præfignificauit. AdhæçTrys= pbon,2\{rentio tibi bæc tot Sc talia fuffîcere ut aduerfarios pudei» faciant:fed uolo memineris poftulari à te rationem eorura,quæ to ties propofuifii ofiendere. abfolue igitur earn, ut feiamus te indi^s tante,de ifto ueftro Cbrifto difta cffe,quæ nos de ipfoEzecia pro pbetam prçnunciaffe dicimus.Fiat,inquam,boc quoep utiubetis: fed privis demonftrate mibi deEzecia predidu, quôdpriufquam feiat uocarc pattern aut matrem, occuparitDamafei copias ÔÇ fpo lia Samariæ coram rege AfTyriorum. nec enim permittetur uobis ut ueftro arbitratu interpretemini,Ezeciâ bellû gefsilfe cum Da^ mafeenis 8lt; Samaritis coram rege Affyriorù. nam uerba propbe# tie dicuntîPriufquâ feiat puer uocare patrê aut matrem,occupabit Damafci copias nbsp;fpolia Samarie corârege Aflyrioru, nifi em ad

didiifet fpiritus propbeticustPriufquâfeiat puer uocare patrê aut matrê,occupabit Damafci copias 6c fpoliaSamariæ ,fedbocfolu dixifièt,Pariet filiû qui occupabit copias Damafci 80 fpolia Sama riæ.Poteratis dicere:Qtioniâ prgfciebat Deus cûbgc occupaturu, ideo pr çdixitmuùc cù addi tamê to loquit propbetiatpriufquâ feiat puer uocare patrê aut matrê, occupabit copiasDamafci amp;nbsp;fpolia Samariæ:quodneminiludgorûunquâ côtigiflepoteftis oftêdere, ïiobis uerô prop tu eft id in noftro Cbrifto iaftû demôftrare.quâ« primutn

primu cnim natus eft,magi ex Arabia profedi adorarunt eü,adito prius Herodc qui tüm in terra ueftra regnabat,quê oraculu uocat regê Aflyriorü, p’töptcf mcntc eius iniufta amp;nbsp;impiam. fcitis enim talia per collatioiies! Ô6 firhïlitüdines plerumq^ loquifandufpiri*' tum:ficutamp;uniuerfuni Hieröfolymitanurn populüfoletalloqui dicens:pater tuus Amorræus,8ô mater tua Chettæa, nam ifte rex Herodes didicité feiiioribus üeftripopuli,magis qui ex Arabia uenerant dicêtibus : E ftella in cccio exorta co^nouimus natu eflê regem in regionc ueftra, S^uenimus adoraturi eum: in Bethieem nafciturüm polliceri prophetiam bis uerbis : Et tu Bethieem terra ludæ nequaquam minima es inter principes Iudæ:ex te enim egrc dietur dux qui pafcat meum populum.Ergo poftquam ex Arabia uenerunt magi in Bethieem, amp;nbsp;adorarunt puerum oblatis ei mu# neribus, auro,thure myrracp,iufsi funt per reuelationê ut adorato apud Bethleê puero ad Herodem non reuerterentur. löfeph quo^» que Mariae iponfus cum prius uoluiftèt fponiàm erjcere, quod pu tatetè uirOjid eft,è ftuprograuidam,per nodurnam uifionêmo nitus eft retinere uxorem fuam, edodus ab angelo, è fpiritu lân^* do conceptum efle fcctum in utero. ideo territus non eiecit eam; fed cûm per id tempus ageretur primus cenfusinlùdæa fubQut tinio,à Nazareth ubi domicilium habebat afcendit in Bethieem ueterem patriâ,ut nomen profîteretut, eratenim oriundus è tribu îuda, cuius fortis fuit id oppidum. is ipfe unà cum Maria iubetur in Ægyptum proßcifci, atcp ibi degere cum puero, donee eis rur^ (um teueîetur reuettendunl éftè in ludæam ♦ cùm autem puer na* fccretùr iti Bethieem, quia lofèpho non erat locus in caftello quo diuerteretjin fpeluncam quandam caftello propinquâ diuertitubi Maria Chriftû recens natum in præfépe depofuitsibi amp;nbsp;a magis in uentus eft ex Arabia üenientibus. Quod autê Efaias etiam huius (peluncæ olim mentionem fecerit, iam dixi iiobis, non grauabor tarnen repetere propter tuos comités, turn recitaui denuo particu Iam ex Efaia fuprà fcriptam:addens,ex illis uer|)is occaiîonem ar# ïipuilTeMithriacoSjdum fuamyfteria traduntinitiandisin loco quèm Speluncam nominant,fic opérante diabolo.Ccterùm Hero dès'noû réuerfis ad fe magis Arabicis ut petierat,fed ita ut iufsi fuc rant per aliam uiam in tegionem fuam profedis : amp;nbsp;lofepho quo* que cum Maria puero^ iuxta reuelationem in Ægyptum digref* fo,cùm nÔ noftet puerum quem utadorarent magi uenerant, iuP fît interfîci omnes fimul Bethleemiticos pueros: quod futurum le remias propheta prgdixerat,per quem ipiritus fandus fie locutui

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft:

cft:Vox\nRama audita cft,fletus 8^ eiulatus multus,Rachel fles fllios fuos,nec admittens conrolationem,quia non funtJtat^ prolt; pter hanc uocem audiendum in Rama j hoe eft in Arabia (nam 8Ó hodie locus quidam in Arabia uocatur Rama)fletus occupatus rus erat Ramam,ubi Rachel uxor lacobi cognominati Ifiracl fepul ta eft, id eft Bethleem mulieribus puerOs fuos deplorantibus, propter necem eorum fuamcp calamitatem confolationcm non ac cipientibus.namôiEfaias canens: Occupabitcopias Damafciamp;S fpolia Samariæ:prænunciauit fore ut mali dæmonis Damafcu in«» colentis copiæ uincerentur à Chrifto quam primu nafceret,quod euenifîè oftendimus.magienim quos dæmonfibi uindicarat ad omnia maleficia, poft qua uener unt ut adorar ent Chr iftu,uidetur ab illo defeciffe redadi in buius poteftate,fcriptura myftice fignifi canteDamafcu efleillius domkiliu*tum quia hæ copiæ funtiniu^« ftorumpeccatorucç,pulchrafimilitudincuocateasSamariâ.quôcl autem Damafcus fit terræ Arabicæ, quamuis nunc cotributa Sy^ rophoenicig,ne uos quide negare poteftis. proinde reâe faceretis ft quicquid non intelligitis,à nobisChriftianis qui à Deo gratia ac cepimus difceretis’.omifsis cotentionibus quibus ueftrâdodrinâ aftruitisDei doélrinc anteferêdo.et ideo trâslata eft in nos hec gra tia,utEfaias teftatur his uerbisiPropinquat mihi populus iftc,fed labiishonoras me,corde feiundifsimus. fruftra me colunt,docen do præcepta doélrinascp hominûipropterca curabo ut transférât hic populus, 80 transféra eumtamp;aufera fapientiâ ab eorum fapieri tibus,ÔC irritam faciam prudentum prudentiam ♦ T um T rypbon iam commotior,falua tarnen reuerentiafacrarum literarum,quan tu ex uultu eius licebat colligere : Eloquia Dei fan(ftafunt ,inquit, fedueftræ interpretationes arte fucantur,nec caret blafphemia,figt; eut ex tuis interpretamentis apparet,ais enim angelos pcccafle,3c defeciffe àDeo,Ego uerô uoce remifsiore,ut attentiorê reddere,rc fpondûEaudo mi homo tuâ pietatê,8c precor tibi eandê mente er ga ilium cuius rainiftros fcriptüræ uocant angelos,quernadmodu aitDaniel : Quod tanqua filius hominis ad àntiquû dierû adducit datur ci regnû uniuerfum in feculu feculixæteru ut feias mi ho# ino,nontemerèmeutihac interpretatione noftraquâincufas,te# ftemtibicitabo ipfumEfaiam, qui ait malos angelos habitaffe 84 habitareTanim in terra Ægypto.uerbaciusfunthæc; Væ hlq de fertores,hæc dicit dominus; Eeciftis confilium, non ex me‘.84 pa# ô:um,non per fpiritum meum, ut adderetis peccatû ad peccatum; qui ambulatis ut defeendatis inÆgyptumime autê non confulue# \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i runl

runt de afcifcendo in fodetatê Pharaone,amp; de petendis Ægypti'o rum auxilqs. Erit uobis fortitudo Pharaonis in cofufionem, amp;nbsp;in ïgnöminiam fiducia qua fîditisÆgyptijs:quia funtin l’anim prin cipes angeli mali.fruftra laborabunt apud populum, cuius auxilia nihil proderunt,nifi ad confufionem Sc opprobrium,quin amp;nbsp;Za charias ait,utip(è meminifti, qupd diabolus fteterita dextrislefn pontificiSjUt aduerlaretur'ei diceret^dncrepet teDominus prote ÓorHierofolymg.acrurfuminlobfcriptu eft,utipfefateris,Venif fe angelos ut ftarent cora domino, amp;nbsp;cu eis diabolü.apud Mofem quocp in prineipioGenefeos legimus ferpentê execratu quód Euâ deceperit:amp;S in Ægypto magos æquatos uirtuti Mofis fidelis mi«« niftri Dei.præterea Dauidê fcitis dicere, quod dij gentiü fint monia,Ad hæc T ryphödam ante dixi,te femper fcripturis herere quo ineedas tutior.fed die ferio^putatis'ne unqua inftaurâda Hie^ rofolyma,atcp ibi cpîligendû ueftru populu, in hilaritate uiâuru CU Chrifto patriarchis prophetisc^jô^cû noftris hominibus ayt Eis qui fe nobis adiunxerût, prius Chriftu ueftru expeiftaretis^ an hæc cocefsifti quo facilius in dilputatione fieres fuperiorCNon fum inqua,adeó mifèr mi Trypho, ut aliter loquar fentiam.iam ante faftus fum mihi 8^ alrjs multis i ta uiderfut fcitis, quauis multi ctiâ pure pieep Chriftiani diftentiant.audiuifti enim quofdâ Chri«« ftianos diefeu fint blaiphemi ÓC impij, fciCsic^ in feftas aliquot ni«« hil doceant prgter impietates merifsimas, ut autem fciatis me non tantum corâ uobis hæc dicere,totû hoc noftrum colloquiû,quan^ tum potero in comentarium redigâ, amp;nbsp;inter cætcra hanc quoep o^ pinionem feripto profitebormec enim fequor homines aut doftri nas humanas,fed Deu amp;nbsp;qug ille docuit,fi enim incidiftis in quoft dam Chriftianos nomine, qui hæc negant Slt; infuper audent con* uicia iacere in Deum Abrahami, Ifaaci, Iacobilt;p,negantes etia re«« furrediionê è mortuis, quod eorfi animæ poft morte in ccelu reci* piantur,nolite tales pro Chriftianis haberetficut nee inter ludæos rclt;fte cêfentur quicuep fe fatetur Sadduegos aut fimiles hæreticos, Geniftas,Meriftas,GaIilgos,Grgcanicos,Tin(SorescpPharifgos: fedCrogo patieter audiatis qug fèntio)hi nomine tenus ludæi funt amp;nbsp;Abrahæ filq ,Iabi7 s cÔfitentes De5,corde uerô,ut ipfe Deus lo# quitur,ab eo alienifsimt at ego cû alrjs qui refte Chriftianetp fen«« tiunt,fcio amp;nbsp;refurreôtionem carnis futuram,8ô mille annos in Hie rufàleminftaurata,ornata,dilatatacp,ut affirmant prophetæEze^^ ciel, Efaias Sc cæteri,fic enim Efaias de hoc annorum millenario lo qùitur î Erit ccelum nouum nbsp;terra noua;amp;C nô eruntin memoria

pnora,amp; Aon afcendent fuper cor : fed gaudiuni 8^ exultationem inuenient in ea quccuncp ego creo.quia ecce ego facio Hierufalem in exultationem populum mcum lacturn;amp; exiiltabo in Hieru* falem,8lt; gaudebo in populo meo 18^ non audietur in ea ultra uox fletus ncc^ uox clamoris.non erit ibi amplius immaturuS dicrum, 8d fenex qui non impleat setatcm fuam. erit enim iuuenis filius een tumannorum:amp; qui morieturpeccator filius centum annöru ma lediclus erit.Et ædificabut domos quas inbabitabunt ipfi:8ó plan tabuntuineas quarumfritdum comedent, uinüm^bibent. nort scdificabunt,8ó alius babitabif.non plantabunt, 8c alius comedeu fecundurnenim diesligni uitæ,crunt diespopulimei.operamarf nuum eorum multiplicabuntur, eledi mei non laborabunt in ua^! tium,necpliberos progignent in cxecrätioneml quia fernen iuftu crunt benedidum à Domino,nepotes eorüm cum eis.Slt; fiet titantequam clament exaudiam eostadbuc illisloquentibusdicaj Quid elKtunc lupi 8lt; agni fimul pafcctur, 8c leo ficutbos edet pa teas,amp;i ferpensterram ficut panem ♦ nonlædent nccçlædentur in monte illo fanó:o,dicit Dominus ♦ Hæc funt inquam, uerba pro^ phctiæ.erunt enim fecundum dies ligni dies mei populiîopcra la* borum eorum intelligimus milleannos fignificaremyftice. ficut enim Adamum,cui didum fuit: Quacunep die cderis de ligno, ea morieris: feimus mille annos non explefle * fic illam fententiä,dies Domini ut mille anni,eodem tendere intelligimus.quoniam amp;nbsp;a* pud nos uir quidam,cui nomen loanncs,unus eCbrifti apoftolis^ inreuelatione fibi fadä propbetauit,mille annis babitaturos Hie* rofolyma quotquot Cbrifto noftro crediderint: ac mox fequutu* ram uniuerfalem,amp; ut paucis dicarrt æternam refurredionem fi* mul omnium, atcç indicium. quod etiam Dominus nofier dixit: Non ducentuxores,nec nuptum dabunt, fed æquiparabuntur an gelis,cum fint filq Dei refurredioniscç. apud nos enim nunc quo que fiint dona prophétie,ut uel inde colligere dcbeatis,irt nos tras lata elfe quæ olim ueftra fuerant.fed quemadmodu apud uos tem# porefandorum propbetarum erant etiam pfeudopropbetætfîc nunc quoeg apud nos funt multi falfi magiftri : à quibus cauedutn præmonuit nos nofter Dominus, nequa fraude circumuefiiamut feientes ilium prsefeiffe quiequid fecuturum eiusrefurredionem afeenfionemep in coelum, 8C nobis obuenturum forct.dixit enim futurum ut propter nomen ipfius omnibus inuifi occidamur etiä: 8c multos pfeudopropbetas pfeudoebriftosep uenturos in eins iaominc,amp; decepturos multosfid quod euenit, nam multi opinio* i 1 nea

nes impias,blafphciîTas,iniquas,abufi dus nomine,docuerunt,8f inftindu impuri fpiritus docent hodiecp:quos æquè ac uos ab er* rore in redam uiam traducere conamur,fcientes quod quifquis Io qui uera,cum pofsit,grauatur,a Deo iudicabitur, ficu t per Ezecie km Deus ipfe proteftatus eft dices:Speculatorem pofui tcdomui ïudæ,Si peccaritpeccator amp;nbsp;non fueris proteftatus ei, peribit qu» dem ipiein peccato fuo,a te tarnen fanguis eius requiretur.qudd fi teftatüs fueris apud eü,eris innocens.prg timoré igitur nos quotÿ ftudemusfcripiuris,nonoblucriautgloriæuoluptatis uecupidi ncm.nam ob nihil horum quifqua nos criminari queat.no enim li bet ßc uiuere ficutuiuut principes ueftripopuli,quibus Deus ex* probrat dicensiPrincipes ueftri focrj furum,amant munera, amp;nbsp;fe* danturmutuamgratiam.quo'd fialicjuos talesnoftisinternose* tiam jialtemicripturasamp;ChriftumproptertalesnoIite blaiphe* mare deprauarecp.nam ülud,Dicit Dominus Domino meo, fede à dextris meis, Donec ponaminimicos tuos fcabellum pedu tuo* rumrde Ezecia didum aufi funt interpretari ueftri magiftri:quaß tune iuftus fit à dextris templi federe,quando rex Aflyriorum mi* fttadeum legatos minabundus,ipfe uerdperEiaiam netimeret cum fuit monitus.Scimus quidem Sc fatemur id fadum quod nair rat Efaias:Et auerfus eft rex Aflyriorum ne debellaret Hierufalem in diebus Ezeciæyamp;angelus Domini occiditin caftris Aflyrio* rum cLxxxv. M,Pfalmum tamenbunc non de ipib loqui appa* ret,ßc enimhabet:DicitDominus Domino meo ftdeàdextris meis,Donec ponaminimicos tuos fcabellum pedum tuoru. Vir* gam uirtutis emittet in Hierufale, dominabit in medio inimico rum fuorum* In fplendoribus fandoru ante luciferu genui te.Iura uit Dominus nec peenitebit eum jtu es läcerdos in eternu fecundu ordinem Mekhifedec» Ezeciam aute no eflè gternum fàcerdotê fe cun du ordinê Melchiièdec,quis non fatebiturCtum quod is no fit iiberator Hieru(àlê,quis nefeit^ amp;nbsp;quod uirgâ uirtutis ipfe n 5 mi* ferit in Hierulalê,nec dominatus fit in medio inimicorû fuorû,fed Deus ab eo flente lamentâte^ hoftcauerterit,quis ignoratÇat no^ fter lefiis licet nondû uenit in gloria, uirgâ uirtutis emifit in Hieru falê,uerbû inuitâs omnes gêtes ad pœnitentiâ, ubi dgmonia domi nabantjficut Dauid.inquit.’Dij gentiû dgmonia» amp;nbsp;ille uehemens cius fermo perfuafit multis,ut relidis demonijs quibus fèruiebât, in omnipotente Deum per eum crederent, deos gentiû effe daß monia.Iâilludtln fplendoribus fandorû,ex utero ante luciferûge nui te,Chrifto didû elfe indicauimus antea,Et illud.Ecce uirgo ia

Utero concipiet, parietcp filiu, de hoe prædidum fucrat. nifi enirn deVirgine lue de quoEfaias cartcbat nalcitürüs fuifTet^de quo alio fpirîtus fandus clamabat^EcceDortu'nusipfè dabft fîgnlim:eccc uirgo concipict pânetc^ ßlium fî eni'm uulgàri more ptimogenisi torum nafeiturus erat ex eoitUjCur deus tanquam prodigium pol* licereturquod comuneeft primogeninsomnibus^:'fedilluduere lignum eft amp;nbsp;prodigium, credendum tarnen humano generi, ui^s delicetèx. utero ilirgineo proditurüm creaturæ omnis primogeni tum,aflumpta carne pueri.'quod ideo per fpiritum propheticuua rijs modis prænunciatum eft, ut quando eueniret,potentia uolun tateep omnium conditoris fadum fciretur:ficut etiam ex una cofta ru Adami Eua nata eft,amp;alia animalia cunda ex uerbo Dei primu orta furiu Vos autem etiam in his audetis deprauare interpretatio nes fértiorum uePLrorUm,quas Ptolemæo régi Ægyptiorum inter pretati funUamp;f negatis ftripturam habere quod illi uerterunt, fed Eccepuella in utero concipiet : quafi prodigium inftgne effet mu^ lierem ex coitu parère, quod omnes iuuenes mulieres faciunt exa ceptis fterilibus, quas amp;nbsp;ipfas Deus ft uelit poteft foccundas redgt; dere.nam mater Samuelis impos pariendfper uoluntatem Dei pe périt,0^ uxor fandi patriarchæ Abrahami,ôsC Elifabeth que loan^

' nem baptiftam peperit,ÓÓ alia aliquot fimiliter.itacp non debet uo bis incredibile uiderfdeS pofte quæcuncp uultrpræfertim ea quæ Ventura prophetæ cecinerunt,nonfuntdeprauanda nee alio tor^« quendainterpretamentis.fîc enim uos ipfos non Deum lederetisî

• funt enim quida ex uobis qui ilia prophetiac uerba, T ollitc pot tas principes ueftras,amp;^ eleuamini porte ætcrnales,ut introeat reX gloriac : fimiliter de Ezecia interpretari audenttalij Uero de Solo;# mone.atqui nee in hunc, nec in ilium, nee in ullum alium ueftrum regem poffunt hæc competere, nifi in folum hunc noftrum Chri=* ftum,qui indecorus amp;nbsp;inglorius apparuit, ficut Efaias ait,0C Dalt;» ‘uidjóó omnes fcripturac : qui eft Dominus exercituu uoluntate fui patris conftitutüsîqui etiâ refurrexit è mortuis, amp;nbsp;afeendit in ccc^ lum : ficut amp;nbsp;Pfalmi æ aliæ feripturæ præfignabant, prænürtciai# bantep eum Dominum poteftatum ac exercituum:quod nunc per •fpicüum uobis,modo uelitis,poteft fieri, per nomen enim huius fî lij Defprimogeniti omnis creature,ex V irgine nati hominis pafi fibiîis,crucifix! fub Pontio Pilato à ueftro populo,mortui, refufci ‘ tati in cœlum profedi, adiurâta quælibet dæmonia uincuntur amp;nbsp;imperata faciunuqu^ fi uos adiuretis per omnia nomina ueftro rum regura,prophetarû,patriarGharum,iuftorum(^,nullum non i 5 erit

r©ît nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;04 IVSTINI C Ô IzL O QJZ I V

crit contumax« at fiquîs ueftrum adi'uraret ea per Deum Abrah», ÔC Deum Ifaac,amp; Deum Iacob,fortafsis obfequerêtur: utuntur ta men ueftri exorciftæ arte hac, fîcut amp;nbsp;gentes, adhibendo fuffîtus adalligamenta. Eflè autem angelos Ss poteftates quibus pro phetia per Dauidem edicit ut toliant portas, amp;nbsp;intromittatur hic ex mortuis furgens iuxta patris fui uoluntatê Dominus uirtutû le fus Chriftus, uerba ipfius Dauidis fimiliter declarant:quæ denuo bbet reuocare in memoriâ propter hos qui non interfuerût hefter no c011oquio,^pter quos multa heri dida repeto côpendio»quôd fi eadem inculco,fcio nô abfurdü id uobis uidertridiculû enim ef* fet,cumuideamus folemaclunam ûellasc^ femper eandemuiam repetere,eafdemq^ uices temporum: amp;nbsp;calculatorem quoties fup^ putat bis duo quantum faciant j non dubitare quatuor iterû atçp if terum dicere: cæteracp ad eundem modû quæcuncp confiât perpe tuo' fui fimilia:fcripturas ^pheticas tradâtibus nô idêpermittere, ut eafdê répétant,quafi quis felicius hæc quàm ipfa fcriptura que^ at eloqui.uerba prophctæ,quibusDeus déclarât eflè in ccelo ange ios potefiatesc^jfunt hæc:Laudate dominum de coElis,laudatc eu in cxcelfis:Laudate eum omnes angeli eius,laudate eû omnes pote fiâtes eius»T um Mnafeas unus ex his qui acceflerunt pofiera die? Gratû efijinquitjte eadê propter nos repetere. Ad que ego:audite amici cuius fcripturæ iuflii hoc faciâ » lefus iufsit diligere etiam ini. micos, quod ôô per Eiàiam dudum prolixe prgdicatum fuerat, mul^ myfierium regenerationis nofiræ, omniumt^ expedantiu Chrifium appariturum Hierofolymis, amp;nbsp;operibus ei placere ftu* • dentium. VerbaEfaiæfunthæc:Âudite uerbum Domini,qui tre* mitis uerbû eius.dicite: Fratres nofiri efiis, odientibus uos,ôd ab/ ominantibus propter nomê Domini, Glorificabitur dominus^ èC cÔfpicietur uobis lætantibusa'pfi uero pudefiêt, V ox clamoris de ciuitate,uox de templo,uox Domini reddêtis retributionê fuper/ bis.antequâ parturiret grauida peperit,Sô antequâ uenirêt ei dolo res partus,enixa efi mafcuIü.Quis audiuit tale,aut quis uidit fimi/ leCnunquid parturiet terra in die unaCaut parietur gês fîmul, quia parturiuit amp;nbsp;peperit Sion filios fuos C ego dedi hanc fpem non gi* gnêti,dicit dominus.ego feci fcecundam amp;nbsp;fierilê dicit Dominus, Lætare Hieruiàlem, amp;nbsp;celebrate fefium cundi qui earn diligitis. gaudete omnes quotquot lugebatis propter earn, ut fugatis amp;nbsp;fa/ luremini de ubere côfolationis eius,ut lademini delicrjs afflua/ tis ob introitum gloriæ eius.His didis adieci:Crucis autê quæ ab terum ilium gloriofum aduentum prsecefsit fecundjum fcripturas, eorum

gnum uitæ,quo(lin medio paradifi plantam audiftis,Mofes item cû uitga ad liberandu populü miffusjhanc manibus geftans in pri ' mo agmine mare difcidif.hac èpetraaquS clicuif.inMerræ qüocp amaru fonteminiedo ligno fecit aquas eius potabiles. Iacob uir^ gis in aquae alueos cSiedis, foetas auuculi oues illuc agebat, ut ex cisnatapoflefsionê fuamfacetet.idemiaólatfein uirgatraieciffe fiuuium,amp; uifam fibi fcalam,cui Deus inniteretur,Gcut narrat fcri ptura.quem deu alium fuilïè quam patrê illu, cxfcripturis docui^ mus Japidem quocp cü perunxiflèt oleo j columna poft in eo loco facraffe deo,qui fibi apparueratjegitur. lapide autê Chriftu fæpe infcripturis figuratè dici, iam declaratum eft : amp;nbsp;quod unguêtum quoduis,tam ex oleo, quam è ftafte alióue odoramento compofi tiim,buius unólionem figurabat,æquè demonftrauimus, fcriptuï» ra dicente:Propterea unxit te Deus, Deus tuus,oleo læticiæ præ côfortibus tuis.etenim regibus omnibus Chriftiscç exhuius con«»

fe à patre accepit ut effet rex,Chnftus, facerdos,angelus, quic# quid fimilehabet uclhabuit ♦ Virga Aaronis germinans pontifia cem eum defignauit : V irgam è radice leffac proceffurum Chriftu Efaiasprophetauit.Dauidquoqs uatesiuftum cÓfert ligno,quod plantatumeftiuxta decurfus aquarum,quod fruftum dabitfuo tempore,folium eiusnondeftuet.Sc alibijuftus ut palmaflori* turus dicitur, circa lignum AbrahamoDeus confpeó:us eft tcfte fcriptura,ad qucrcum Mambrac uidelicet. lxx, falices èc xii. fon tes populus traieftolordane reperit. Virga Scbaculo confola* tumfe à Deo Dauid cecinit.LignoElifaeus coniefto in lordanem fluuium extraxit ferrum fecuris, qua filq prophetarüm cacdebant materiemad ædificiumdomus,ubilegem8dpræcepta deimedii* tariuolebant: quemadmodum Slt; nosmerfospeccatis noftris gra uifsimis,per lignum fuæ crucis 8^ per aquam puriHcatos Chriftus nofter redemit, ut fieremus domus orationis adorationiscp.Vir# gaprodiditludampatrem natorumèThamare,non fine magno myfterio. AdhaecTryphon’.Caue putes, inquit, me quicquant percontari ut oppugnem quæ à te difta funt, fed ut difcam hæc ip fadequibusinterrogo.Rcfpondeigitur .Efaiasficloquitur.Egrc dietur uirga de radice leffac, flos afcendet de radice leffæ, amp;nbsp;regt;» quiefcetfuper eum fpiritus Domini,fpiritus fapientiac 80 intellige tiæ,fpiritus côfilq amp;nbsp;fortitudinis, fpiritus cognitionis amp;nbsp;pietatis^ ÔC replebit eum fpiritus timoris Dei,T urn uerfus ad me,Faffus es i 4 inqtiit,

ifîè dids, ac deinde iuxta del uoluntatem incarnatum amp;nbsp;ex Virgi ne natum homineni«quomodo poteft credi fuifle antea qui repies’ tur fpiritus fancti potenties enumeratis ab Efaia, quafi haruin indi gus'TPrüdenterinquanijô^ cordate interrogafti. nam reuera uide tur hie dubitatio quædam occurrere.fed ut rationem harum quos» que rerum uidcas,audi quæ dico * Has enumeratas fpiritus uirtu* tes non ut indigo harum ait fcriptura fuperuenturas,fed requiem ras fuper eo ,hoc eft, in co defîturas, ne pofthac ut ante prophetx eftent in ueftro genere, quod oculis ueftris poteftis credcre, poft illu cnim plane nullus propheta inter uos exftitit. prætereaquod iinufquifc^ prophetarum unaaltera'ue poteftate diuinitusacco pta feceritdixerit^ qu^cunep ftripta funt,intelligitis quid dicam. Sapientiæ fpiritum habebat Solomon, intelligcnnæ uerd con^ ftlq Daniel,fortitudinis pietatis'ep Mofes,Elias timorisjcognitio-' nis Efaias,Só alij fimiliter,aut fingulas,aut aliter atcç aliter coniuga tas,ut leremias amp;nbsp;illi duodecim, dC Dauid cæteri^ quotquot agt; pud uos prophetæfueruntQuieuitigitur fpiritus, hoc eft, deftit in aduentu illius,poftcuius conuerfationem cum hominibus rem pus erat hæc dona uobis auferri : poft quam hicinterquieftent, rurfum iuxta prophetiâs donari credentibus per gratiam eiufdan potentis fpiritus pro cuius^ modulo ipß fpiritui cognito. quod cuenturum poft eius in coelum afeenftonem prophetas predixifle iterum atlt;^ iterum ex me auditis. noftis illud : Afcendit in altum, captiuauit captiuitatem,dedit dona filqs hominum.item alia pro# phetiam dicentem:Etpoft hgeeffundam fpiritum meum inomne carnem,in feruös meos ancillascç meas, SiC prophetabunt.id quod apud nos uidere licet,feeminas æquè ac mares habere dona diuini fpiritusu'tac^ no quod ille indigeret potentia,uenturas in cum po# tentias cecinit Efaias quas enumerat : fed quia non erant manfurx amplius. fit uobis idoneum teftimonium magorum ex Arabia de quibus diximus,qui puerum hunc quamprimum natus eft adiuc# runtadoraruntep .natusenim fuamhabuitpotentiam »proætate crefeens morecæterorû hominû,uefcês cibis omnibus,amp; pcran# nos fermé triginla expedans donee præcedcret loanes praeco ad# ucntuseius,amp;præiretperüiabaptifmatis,ficutfuprà docui.tuue rolefu profecfto ad lordanem fluuium ubi Joannes baptizabat,amp; in aquam degreflb,ignis è fluuio emicuit: ac mox in emergenteex aqua deuolaftc fpiritum fandum columbæfpecie fcripferunt ip# ftus noftri Chrifti apoftoli: non tarnen quod opus habuerit mer#

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fionc

fioneautallapfufpirituscolumbinafpeciejideo'cpadamftemuene rit^,ut nöbis eft perfuafifsimü : Geut nee natiuitate nee crucê quód bis ópusbabefet pertuHt:fed pro falute bumani generis: quod pore Adami (eduélum àferpente mortem inciderat, præter fuarn cutpam utrocß parete in peccatum prolapfo» Sic enim Deo uifurn eft, turn angelos tum homines libero arbitrio præditos fuiep po* tentes facerc,quemq? pro acceptaTacultate:ut G placita eius elege* rintjillæfos feruet ac incolumesifin ad maliciam deflexerint, fingu lis pcenas infligat quafeunep uoluerit ♦ nam nelt;^ tunc cum inGdês aGno iuxta prophetiâ uenit Hicrofolyma, ea uedatio quicquaad Chrifli dignitatem contulit,fedbominibus ipfum efle Chriftuin^ dicauit:Gcut amp;nbsp;Ioannis tempore oportuit Chriftu indicari homi*' nibus.cum enim loannes apud lordane prædicaret baptifma pŒi» nitentiæ,cinâ:us zona coriacea,amp; indutus ihdumeto è foils carnci iinispilisconfcâo,necalio cibopaftusquàmîocuftis mellecpGU iieftri,homines ipfum effe Chriftum fufpicabantur .quibusille re clamabar.No fumChriftus, fed uox clamâtis» V eniet enim itie for tior me,cuius ne calccos quidë portare fum idoneus.cumcç uenif* fet lefus ad lordancm,ut turn putabatur lofepbi materiarq fabri G# iiijs,ipfe quocp.obfcurus ut feripturæ prædixerât pro fabroha«« SbitusÇfolebat enim dum inter homines degeret aratra fabricate ill gacp,ut per has Gguras iufticia doceret,8lt; re ipfa fuga ocij^tunc Ipirijus fanótus propter homines ut iam dixi fpecie colùbe deuola uitfuper eu:Gmulcp uox de coclis uenit,quæ 8lt; per Dauidê ex per fonapatris cnunciatafueratiRlius meus es tu, egohodie genui teî tunc natu dices hominibus,quâdo ceepit eis innotefcerc.Filius,in quit,meus es tu,ego hodie genui te» Turn Try phon, Scire debes quod etiâ noftra gens tota Chriftü expeâaf.amp;fcripiuras quas me morafti cunâas de ipfo intehigendas fatemur, qudd lefu nome filioNauæpudeatme tribucre,nonnego»fedantam ingloriusfit Chriftus ut cruciGgatur,id uerd expedite non poffumusdex enim cruciGxum maledicit. itaeç adhoc ctedendu fum pctdifficilis.paC« fibilem quidem Chriftum feripturæ manifeftè prædicant : àn au# tem paffurum etiam pafsionem exectatam in lege , hbet ex te difee re,G modo potes docere» NiG paffutus fuiffet Ghtiftus,inquam, iaon prædixiffent pto’phetæ futururn ut propter peccatapopuU duceretur ad mortem, contumelqscçac flagris afficeretut, 8c in# ter iniquos teputatetüt, Sc tanquam ouis ad maélationem duce# retur,cuius genus inenattabile prophetam dicere admitatione di gaumeft,quôd fihishotis nofeitatur ab omnibus, eut non etiatù ho»

hos fortiter crcderemus m cum:8^ quotquot intellexcrut prophe* las,non dealio quamhoc crudfixo didailIorumaccipi'antC^Do:* cc igitur, i'nquit etiam nos è fcripturis ut crcdamus pariten paf* furum chiin ÔC tanquam ouem ducendum fdmus:an autem crud* figatur amp;nbsp;tam turpiter probrofe^ moriatur morte execratain Ie* ge,tu explica. nos enim ne cogitare quidem hoe pofliimus.Seis’, inquam,quód quiequid dixerunt 8ó fecerunt prophetæ,fimilitudi nibus(ut ipfi fatemini) figurisc^ texerunt, ne facile pleracg inteïK^ gantur ab omnibusjita ut laborandum fit in qu^renda eruenda^ ueritate*2Afienfcrunlomnes.Pergeigitur,inquam,audire. Mofes primus prænunciauithanceius, ut uidetur,maledidionem,perfi* gna que patrauit»Quænâ,inquit^Quando populus, inquam,pu* gnabat aduerfusÂmaIec,Nauæfilius cognominelefus præerat inacie,Mofesipfe uotaDeofadebat,expanfis ambabus mani* bus.Or autem amp;nbsp;Aaron fuftinebanteas pertotam diem,neremit* lerentur præ lafsitudine ♦ Siquid enim labaret hæc figura crucem imifans,mox(ut ipfe Mofes feribit ) uincebatur populus. quod fi in eodem ftatu maneret, Amalec uincebatur, crucc uires addcntc uidoribusmon enim propter preces Mofis iuperior euadebat po pulusjfed quia nomen lefu uerfabatur in prima ade,amp; uates fîgnu crucis repræfentabat. quis enim eft ueftrum qui nelciat,predbus lacrymisf^ maxime fledi Deum ad miferationem, fi quis demilTo uultu procumbat in genuaCièd in lapide iedens nec hic alias preca tus eft,nec alius poftea.habet autem èC lapis figura,ut docui, Chrî ftum fignificantê. Alibi quoep indicans uim myfterfj crucis, Deus perMofemficIoquiturin benedidionc,qua benedicitlofephu: De benedidione Domini terra eius, dehoriscceli ÔC rore atepa* byflb fontium lympidorum:de pomis fruduu folis aclune,deuei' ticeantiquorum montiumatcpcollium fluminum^perenniö,Só de frudibus terrsc ac eius plenitudine.Bénedidio illius qui appa* ruit in r ubo,ueniat fuper caput lofeph amp;nbsp;fuper uerticê « Gloriofus inter fratres primogenitustquafitauri pulchritudo eius; cornua rhinocerotis cornua eius : ipfis uéntilabit gentes ufcp ad extrema terræ. Vnicornis enim cornua nullam rem aut figuram aliam pof* fis dicere, quam formam cruds.nam unus ftipes in redum furgit* in quofummoceü cornu prominet, quandotranfuerfum lignum ’ additur,uni cornui adiundis utrintp coriiibus: médius quotp fti*’ pes refert cornu prominuli fpedem j quo fuftinentur crucifix!, SC ipiècum reliquisduobuscornibus coaptatus,paritercp rigidus» quin 8^ illud didum,Ipfis uéntilabit gentes ufcç ad extrema terre: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

fignificat câ quæ nunc uidemus in omnibus getibus fiertnam cor nubocpetiti compundi^ multi ex omnibus gentibus, per hoe myfterium ad pietatem conuerfi funtà uanis fimulacris dçmonû: incredulis autem eadem figura ad condemnationem ipforum pro ponitur : quemadmodum populo Ægyptum egreflb,per figura^ tam expanfionem Mofis manuum, ÓC per Nauæ filium lefum co^ gnominatum, Amalec fuccumbebat,uincebat Ifraeh quin amp;nbsp;illa fi guraferpentis dedicati propter infeftatos Ifraelitas ferpentumor fibusjpræfignafle uidetur falutem credêtium in crucifixum,cuius cruxexiiium ferpentiattulit.non enimin ferpente nosfiduciam collocate propheticus fpiritus perMofem docuit,quandoquideni ab initio maledidum à Deo dixerat:8Cpcr Eiaiam prædiélum eft, fore ut interficiatur tanquam boftts magno illo gladio, qui Chri#lt; ftus eftiNifi quis igitur per diuinam gratiam adeptusfueritinteb ledum dic'iorum fadorumq? propheticorum, nihil ei proderit fci re uel dida ipfa uel fada,ni pofsit etiam rationem eorum reddcrè: alioqui contemnenda uidebuntur ifta prolata apud uulgus non ia tclligentium.Siquis enim reputet,quód Enoch, Noecumfilqs^Si fiqui fuere fimiles,abfcp circumcifione fabbatiscç Deo placuerint qu3c caufa eft ut poft tot ætates Deus per nouos principes nouas# que leges exegerit iuftificationem, circumcifionis quidem ab A# brahamoufcp M.ofem,deinceps uero mandatorum quoep ad cir# cumcifionem accedentium,hoc eft fabbatorum, facrificiorumjob lationum,libaminum:nifi quæ iam me diflerente apparuif.uideli# cet præfciuiffe Deum,fore ut uefter populus merito erjeiatur Hie# rofolymis,adeó ut nemo ueftrum permittatur illuc ingredi C nulla enim alia re dignofeimini,ut dixi,nifi carnis circumcifione» Abra# hamcertenon propter circumcifionem,fed propter fidemiuftus appellatuseftdei teftimonio» prius enimquam circumcideretuvi didum eft de eo: Credidit Deo Abraham, 8c imputatum eft ei ad iufticiam.ideo nos quoque in praeputio carnis credentesDeo pec Chriftum,amp;circumcifionem habentesUon inutilem,cordisui# delicet,fperamus nos pro iuftis approbandos aDeotquandoqui# dem iam confecuti fumus ab co teftimonium per uerba propheti# ca.cæterum fabbata ueftra oblationescp, SCpropriuslocusdefi# gnatus inuocando nomini Dominiîhæc omnia (ut dixi) datafunt pronis ad idololatriam 80 oblitis Dei, quando ad impietatem 80 dei contemptum deflexiftis,ut femper foletistSc iam ante oftendi, banceffecaufam fabbatorum oblationum'que,8cmandatorum buiufmodi, attamen propter hos quihodie uenerunt, eadem fer# melibet

me libet repetere: alioqui patebft Deus quorunda calumnqs,qüä fi parum prouidus aut non femper eodem modo docens iufta ucl dicereueifacere, liquet enim multas ætates’hominum ante Mo* fem elaplàs fuiflc.Nónne fcriptura dicittuerax eft Deus 8C iuftus, amp;Somnes eius uiæiudicium,neceft in eo iniufticiaÇ’hoc oraculum quia uerum eft, uult deus ut relifta ftulticia priftina caccocp amo* re fuijferuemini cum Chrifto dilefto dei,de quo teftantur lanlt;fto* rum propbetarum oracula,ficutprolixe demonftrauimus.nam quæ femper èc in uniuerfum iufta funt,folidam iufticiam prebenc cuiuis hominum generi:in quo nemo ignorât,malum eftè adulte* rium,ftuprum4iomicidium,ôd huiufmodi cætera: qug etiamfi om nes facerenf,fcirent tarnen feiniufte faccre: exceptishisquipleni fpirituimpuro,6lt;malaeducationemalis^moribusaclegibus de prauati naturalem fenfum amiferunt,autextinxerunt oppreftè* runt(^ Jicet enim uidere facientes quæ libi nollent fieri,8c oppro* brantes alrjs ea,quorum fibijpfi funt confcq. ideo recfte dixit domi nus noftcr amp;nbsp;feruator lefus Chriftus,duobus præceptis continert plenâriam pietatem atep iufticiamjiiempe his: Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo totiscp uiribus tuis, proxirnum ut te ipfum. nam qui toto corde totiscp uiribus Deum diligir,cum fit pia mente præditus,nullum alium colet Deû,etiamfi colat Deo uolenteangelum ilium diledum ipfi Domino Deo^»amp;5quicucp proxirnum ut feipfum diligit, quicquid boni fibimet cupit, amp;nbsp;illi CLipiet pariter,nemoautem fibrjpfimaleuult. eadem igitur quæ 11 bi proximo qiiocp optabit amp;nbsp;faciet, quifquis proximu ut feipfum diligit.nihil autem eft liomini propinquius, quam homo, animal rationale pafsionibus eifdê obnoxiû.cum igitur tota iufticia diui* datur in officia quæ debentur partim Deo partim hominibus,prc ceptum hoc: Dilige Dominum Deum ex toto corde totis^ uiri* bus,amp;r proxirnum ut teipfum, reuera iuftu erit.uos nee erga Deu* nee erga pr ophetas,nec erga uofipfos unquam declaraftis amoré aut amicitia m:fed ut demonftratum eft, femper idololatræ 8d ho* micidæ iüftorum deprehenlî eftis,donee in ipfum Chriftumma* nus inieciftis : amp;nbsp;hodie^ perduratis in ueftra malicia, execraildo eosquihuncauobis crucifixum effeChriftumeuirtcunt.neehis contenti,conamifii perfuadere, ilium ut inimicum Deo cxecrabi* lemcp,crucifixum füiftè,quæ ueftra eft infania maxima. ciim enim pofsitis èprodigrjs fignis^ perMofem exhibitis colligerehunc ' effe,non uultis tamen,atcp ut etiam nos ftducatis adnitimini,exa* gitando quæftiunculis, cum rationibus deftituamini fiquandoin

foÏidum fïrmûc^Chriftiânûincicleritis.Dicite mihi.riónne Deus eratqui perMofem intcrdixcrat nequis imagine fimilitudine uc uUam faceret uel cœleftium terû uel terrefttiüm;amp;C tarnen ipfc per eundemMofem in deferto iufsit fieri ferpentem aherieü,amp; pró fi* gno erigi, ut per hoe fignum feruarentur thorfi à ferpentibus : id quod liemo ut iniquum criminatur.pracfignabatur enim, ut dixi, myflefiumjfore ut aliqUâdo deftruatur potentia ferpentis,qüi Âlt;» damo trânfgrediendi mandati autor fuérat,falütem autem obuen* turam his qui crederent per hoe fignum prgnurtciato, erucifigedo uidelicetjUt ferpentinos morfus euadant t hoe eft mala opera,idoïs lolatriaSjiniquitatescp cçteras, alioquin nihæeitaintelligâtur,red dite mihi rationê cur Mofes aheneû fetpentem pro figno fuftulegt;' riböC morfos eum intueri iulTerit, rerriedio præfentanéo,pr3cfcrgt; tim cùmipfe interdixifletnequis üllam fimilitudinem eftingeret» TurÂ alter ex his qui portera die uenerant: uerè dixti, inquit, non poflumusrationem reddere.equidem fepe fuper hac re niagirtros confului,nec quifquam rationem réddidit. proinde perge tu dice re âttendimus enim tibi explicânti myrterium,ôô prophetas uindl canti à calurànfis.Quemadmodumigitur inqüam, fignum ahenei ferpentis Deus iufsit fieri,qüod nemo culpati fie amp;nbsp;in lege execra* tio bropofita eft crucifixis homiriibus, cüm Chrifto Dei nulla in# tentctur,per quem feruantur quotquot funt alioquin execrabiles» nam uniuerfum genus hominum, fubiacet execrationi legis Mo# faicæ, ficdenunciantfiExccrabilis omnis quinonimmailèt prsccè pris feriptis in libro legis huius, ut faciat ea : quæ à nemine exaftè obferuata,nc uos quidem negare audebitis,licet alf) magis,alii mi# nus ab eis déftexerint. quod fi etiam legis obferuatores non funt immunes ab execratiohe eo quod non feruent praecepta omnia: qUanto magis erunt genres omnes obnoxiac, bollutæ idololatriä puerorumc^ inceftisarnöribüs,8c uicfis cacteris'^^cumigitur Chri^^ ftum fuum pater prouniuerfo genere hominum execrationê fubi rè üoluerit,feiens eum à fe poft crucem mortemcp refufcitandum; tur tanquade exeerato loquimini eum patris uoluntatem patiënt do exfecutus fit,ac no potius uös ipfos deploratis quamuis enirrt pater ipfe filio patiendi pro humano genere autor fuerit,uos tame nóufuiftisminiftri eius fententiæ.nâm necç cum próphetas öcci# deretïs,pié feciftis.Néc eft quod dicatistfi pater hæc eum pari Uöi# luit,uteius Uibicefanaretur genushominUm s nos qüidpéccaui# mus'^Inam fipeccatipœnitet, 8c agnofcendo hunc efle Chriftum; mandata cius feruare uóléntes percontamini, dixi in promptu eC* ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k feueniam

fè ueniam. quód fi óó ipfum amp;nbsp;eius fideks execramini, Sc quotrc» in eos fæuire datur interficitis,qui fieri poteft ut non exigatur à uo bis pcena,qiiafi ab iniquis èC obftinatis peccatoribus,qui ne ab il* io quidem icekratas manus abftinuiflètiamp;C Etenina diëlum hoe k* gis, Makdidus omnis qui pendet in ligno,non quiæ makdidus 5t bic Deus crucifixus,confirmât ipem noftram à crucifix© Chrk fto pendêtem:fed quia Deus prædixit nos ueftricß fîmiks omnes îgnoraturos ilium antiquifsimum kmpiternumeg Dei facerdotê, regem ac Chriftum futurum:quod nuncin uobis uidere licet, Dâ uouetis enim diris quotquotabillo Chriftiani d£nominantur,C2C teræ uero genres hanc imprecatiofïem exfequuntur operibus,in* terficiendo obfolam profefsionem Chriftianilmi:quos tarnen oni nés fratrum appellatione dignamur,amp; ad ueritatis cognitionem hortamur:uobis autcmilliscp contumaciterrefîftentibus,8ô ultro nos ad negations nominis Chrifti cogentibus, enecari malumus» certi rata fore omnia que nobis Deus per Ghriftû eft pollicitus:Só înfuper etiâ pro uobis prccamur, ut mikricordiam Chrifti confe* quamini.fic enim ipfe nos pro inimicis oraredocuitdicens : Efto* te benigniac mifericordes,ficut pater uefter cœkftis ♦ uidemus e* nim Deü cundipotente benignum mifericordtme^, qui Iblê fu5 profert ingratis aciuftisjamp;pluitfiiperpiosac malos,quos omnes fe iudicaturum præmonuit ♦ nec enim temerè fadû eft,quod pro* phetaMofes permanfitufep ad ueiperam in eadêforma,Oro Aa* ronecp manus eius fuftentantibus, nam ö^ Dominus pene ufcÿ uc fperam in ligno manßt,ac tue deraum fepultus eft, tertia uero die refurrexit:id quod fic per Dauidem prænunciatum fuerat: V occ mea ad dominum clamaui, amp;nbsp;exaudiuit me de monte fando fao» Ego decubuf öd fopitus fum : ejtperredus fum quia Dominus fu* Icepit me,Et per Efaiam fimiliter prædidum fuerat de hoc,8c moc tis eius gcnere:Expandi manus meas ad populüm incredulu con* tradicen tem 'que, ambulantem in uia non bona, Refurredurunr quoep idem Eiaias dixerat: Sepukhrum eius fublatum eft e' me* ’dio:dabo diuites pro morte eius. Pafsionem quoep ac crucem peK myfticam fimilitudinem aliubiDauidfubindicat in Pialmoxxr» Foderunt manus raeas8épcdesmeos,dinumerarunt omnia oft (à mea: ipfi autem confiderabant amp;nbsp;infpedabant me. Diuiferunt libi ueftimentamca,8(Sfuper ueftem meammikrunt fortem» Quando enim crucifixerunt eum, impadis clauis manus eius pe* des que pertuderunt:amp;crucifi'xores ueftimentaeiusfibi diuife* runtjfortibus committentes quseportio cuimiliti debeatcederçjf , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- - nbsp;“ nbsp;- — nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;jjQg

uos tarnen ne hunc quidem Pfalmum de Chrifto loqui putatis,ex cæcatimodis omnibus: necintelligitis nullum unquam ueftri ge# neris regem Chriftum extitifle^cui uiuö manus ac pedes perfora« finufed folum lefum iuxta my fticum carmen crucifïxum fuiffe.Re citarelibet totum Pfalmum, ut audiatis quanta pietateilleadpa* trem référât omnia,orans ut per ilium ab inftante morte feruetur, fimuléçin eodemPfalmo indicans quales fuerint quicoorti fint aduerfus eum, declarans^^ fe fuiflè uere hominem pafsionum ca^ pacera»eft autem Pialmus hic: Deus deus meus refpice in me, qua re me dereliquifti'^longe à falute mea uerba deliéforum meorum» Deus meus clamabo per diem amp;nbsp;non exaudies; 8C no(fte,8ô no ad infipientiam mihi.Tu autem in fandfo habitas,laus Ifrael.ln te fpe rarùrtt patres noftriifperarunt Scliberafti eos. Ad te clamarunt ôê falui facli funttin te fperarunt non funt confufi,Ego autem funt uérmis nÔ homo, opprobrium hominum amp;nbsp;abiedio plebis.Om nés uidentesme deriferunt me’.locuti funt labiés,mouerunt ca# puttSperauit in Domino,eripiat eurrt : faluum faciat eum, quonia uult eum.Quoniam tu es qui extraxifti me de uentre, fpes mea ab uberibus matris meædn te proiedus fum ex utero, de uentre ma# tris meæ deus meus es tu »Ne difeefleris à me quoniam tribulatio proxima eft, quoniam non eft qui adiuuet. Circumdederunt me uituli multi,tauri pingues obfederunt me. Aperuerût fuper me os fuum,ficutleo rapiens amp;nbsp;rugiens.Sicut aqua effufus fum,amp;:difper fa funt omnia offa mea.Paétum eft cor meum tanquam cera,lique# feensin medio uefttris mei. Aruit tanquam tefta uirtus mea,8ô lin güameaadhæfitfaucibus meistScinpuluerem mortis deduxiftr me.Qüoniam circumdederunt me canes multi,eonfiliû maligna« tium obfedit rae.Foderunt manus mcas amp;nbsp;pedes meos, dinumera runt omnia offa mea. Ipfi uerô confiderauerüt SC infpexerunt me * diuiferunt fibiueftimenta mea, fuper ueftem meam miferunt fortem .TuautemDomine ne elongaueris âuxilium tuûàme,ad defendendum me attende.Erue à frameaânimammeam,8lt;de manu canis unigenitam meam.Serüa me ex ore leonis, à cornibus nnicorniumhumilitatemmeam.Narrabo nomen tuumfratribus meis,in medio ecclcGælaudabo te. Qui timetis Dominumlauda* te cum,uniuerfum ferne lacob glorificate eum.Timeat eum omne fernen Ifrael.His recitatis,nuncinquam, declarabo totum Pfalmû' deChrifto diélum,interpretando fingula. M.OX initio quod dicit: Deus deus meus refpice in me : quarc me dereliquifti, totidê uer^ bispoftea Chriftus protulit.pcndensenimiricruce dixir.Deus k X deus

, deusmeusquaredereh’quiftimcÇ’rtemqtfgdeineeps(èquuturjon ge à falute mea uerba deliólorS meorum:Deus meus clamaboper diem amp;nbsp;non exaudies: nodu amp;nbsp;non ad infîpiêtiam mihi,ficut eti'â gerenda erant,ita prædida fuerantnam pridie qua crucifigeretur digreflus cû tribus ex difcipulis in monté quiOliuetû dicit,Hiero folymitano ten^plo aduerfum,precabatur dices : Pater fi pofsibile eft,tranfeat à me hoe poculü.ac mox addidteno ut ego uolo,fèd uC tu uisthis uerbis indicâs fefadcû uerepafsibilê hominê. Veriim ne quis cogitaret: Nuigitignorabat fe pafluru^fèquitur mox in Pfal mOjEt no ad infipientiâ mihi:ficut nee Deo imputatu eft ad igno^’ rantiâ, quod rogarit Adamû ubi effct:amp; Cainû, ubi Abelmimiriî fingulos argues,ut hgc pericripturas in noftrâucnirêtnoticiâ : ita hic quo(^ no fuâ ignorantiâ figntficatjfed iftorû qui eûChriftû no putât,acperinde moliûtur ei peraiciêylt;luaQ uulgari hominimâfu# ro apud inferos.quod aût,fequit: Tu uero in fando habitas bus b frael: fignificatlaude admirationeep dignû futurûpoft crucê redi* uiuû die tertia,quod beneficiu â ftio pâtre acceptû habet.namChr» facobuocariamp; Iftaeljiamdocuimus.necfolûbenedicftiones îofephi ludæ'c^ myftice deilloprædicatasoftêdimus,fed Sc inE“ uangeliolegimus cum dixifle: Omniamihi tradita {untàpatre,.^^: nemo nouit patrem nifi filius,nec filium nifi pater, quib^filius re ixebuerit ♦ Reuebuit igitur nobis omnia,quæcuncp ÔC ex ftriptu«: ris per ipfius gratiâ difcimus,intenigêtes eu Dei primogenitû aniî tiquiorem creaturis omnibus:amp; patriarcharû filiû,quâdoquideni per oriundam ex illorum genere Virginê incarnatus, homo inde torus,inglorius,pafsibilisc^ fieri fuftinuit ♦ V nde cû de futura fua pafsione loquerctur,inquit;Oportet filium hominis multa pati reprobari à phariièis fcribis^,amp;r crucifigi, èc tertia die refurgere. Filiû hominis feipfum dicebat,uel quia natus de V irgine oriunda ut dixi à Dauide, Iacobo,Ifaaco, Abrahamo^: uel quia ipfe Abra hametiamreliquorumdeinceps pater eft, exquibus Marigftirps deducitur.fcimus enim patres filiarum, etiam liberorû patres efle, quos illæ pariunt ♦ nam Simon unus difcipulorum, qui reuebnte pâtre agnoueratChriftumDei filium,Petrusideo cognomina^ tus fuit:amp; filium Dei legimus in Apoftolorum ipfius commenta^ rrjs:quem cum filium dicimus intelligimus antiquiorem creaturis omnibus, ex pâtre uirtute ipfius confiliocp progreflum, qui èC fa pientia,dies,oriens,gbdius,bpis,uirga, Iacob, Ifrael, alio atqp alio modo in prophetarum feripturis appellatunhomo natus de Vir# gine,ut per quara uiam fraude ferpentis fubintrauit inobedientiaj

pcrcandcm fequereturuenia.cdmenimintegfa uirgo cflètEuai conccptouerbofêrpentis inobedienda mortemçppeperit.atuirü go Maria poftqua concepit fidem cum gaudio, afferente fibi Ga^ briele lætum nunciûi,quod fpiritus Domini ei fuperueniat, ÓC oblt; umbret ipfam uirtus ahifsimi, Si ideo quod ex ea nafcatur fandûj cflèfilium Dei,refpondit: Fiat mihifecundum uerbum tuum. Ex hacnatusefthicdequotot fcripturasloqui docuimus, per quern Dcusamp; ferpentem ilium ôdfimiles eius angelos homines^ de/* ftruit: pœnitentibus ueró amp;nbsp;credentibus in eum ablolutionem d morte concedit.Cæterum quæ in Pfalmo hoc iequunturffn te fpé rarunt patres noftri, fperarunt amp;nbsp;liberafti eos : ad te clamarunt 6^ non pudefadti funtîEgo autem ftim uermis non homo,opprobriu hominum ÔC reiedus à populo : fignificant eum patres agnofcere qui fperando in Deum ab eo feruati fuerunttqui quidem ctiam pa tres erant Virginis ex qua homo natus eft:amp; fe quot^ feruandurrt ab eodcm Deo indicat, tantum abeft ut iadlet fe aliquid effeduru proprio confilio fuiscp uiribus.nam amp;cùm in terrauerfareturi:* dem fecit:dicente ei quodamjPræceptor bone,refpondit: Cur me dicis bonum*;'Vnus eft bonus,pater meus cocleftis» quod autê di^ cit : Ego fum uermis non homo, opprobrium hominum 80 reie* 0:us à populo:prædi(ftum eft quod obuenire obuenilTecp! ei uidec mus.opprobrium eft enim nobis quotquot ubiuis gentium in eit credimus,reielt;ftamentum uero populi, quia nihili penfus 8C con* temptus à ueftro populo,paffus eft iniurias quibus eum affeciftis* Turn quæ icquuntunOmnes qui contemplabantur me fubfanna bant,loquebantur in labtjs mouentes caput tSperauit in Domi* num, liberet eum, quia uult cum : fimiliter futuri euentus habenC præfagium.namqui crucifixum eum infpedabant,torquendö nares Sgt;C labia cauillabantur,ficut in literis Apoftolorum legimus: Filium dei fe iadabat, defcendat nunc amp;nbsp;obambulet ♦ feruet eum Deus. Sic quæ deinceps leguntur : Spes mea ab uberibus matris meæ,in te proieélus fum è uulua,àuentre matris meæ Deus meus estu:quianoneftquiiuccurrat mihi.Circumdederunt me uituli multi,tauri pingues circumuenerunt mejàpcruerunt in me os fuu tanquam leo rapiens amp;nbsp;rugiens.Sicut aqua diffufà difperfa^ ftint omnia oflà mea, fadum eft cor meum ficut cera liquefccns in me* dio uentris met Aruit ficut tefta uis mea,8ô lingua mea hæfit guttu ri meo,dudum prænunciabant hæc quç iam faéla funt. riam quod dicif.Spes mea ab uberibus matris meæ:quamprimum in Bethle* hem natum, ut fupra dixi, tderodes ex Arabiæ magis cognouit, k 3 molitus

molitus eflei pcrnici’em,quan(Ïo lofcph Deo i'ubente unà cu puc * romatre«^ Maria in Ægyptum profeduseft,ficenim pater eins decreuerat, ut poft abfolutam demum uerbi prædicationem filiix ad necem dederet.Quód ftquis obijciat, an non potuit Deus He^: rode potius interimere C uicifsim rogabo : An no potuit Deus int do (èrpentem è rebus tollere, potius quam dicere, Inimicitias po^» nam inter te 8)C mulierem, amp;nbsp;fernen tuum ÔC fernen illius C NónnC potuit confeftim facere multitudinem hominum Sed ut ei uifum cft bonü,reliquit in ipforum poteftate quid iufte agerent uel angC ii uel homines j præfinito tempore quandiu uellet eos efle iuris ïi^ bertamp;T quia bonu hoc eftè fciebat,generatim particulatimcp exer^ cuit iudicia, faluo tarnen libero arbitrio ♦ unde fie legimus de fun/' datione turn's illius,de^ linguis mutatis Sc diftbnis : Et dixit Do# minus:Eccegenus unumamp;labium unum omnium,ôCaggrefsi funtifta facere:necdefiftent a cogitationibus fuis donee eas ope# re compleant. Sic ÔÔ illud : Aruit quafi tefta uis mea, amp;nbsp;lingua meahæfît gutturi ^fimiliter prsedieftiofuitgerendorum olimiu# xta paternam uoluntatem,nam fermonis eius uehementia,qua coarguebatlaceflentesfe quæftionibusphariiæosfGribas'queamp;-in uniuerfum mapiftros ueftros,cohibita fuit ficut fons exundans cuius aquæ deriuatæ funtalió,itaut apudPilatum neminem re# ïponfo dignaretur, quemadmodum in commentarfjs Apoftolo# rum legitununde didum illud Efaiæ fit magis peripicuumtDomf nusdatmihi linguamut feiam quando debeam fermonem pro# ioqui. lam ciim dicit, Deus meus es tu, ne difcelferis à me : docet omnem hominem debere fpemfiiam inDeofoloponere,amp;ab allo falutem auxilium'que peteremon ut folent cæteri, fiducia ge# neris, aut opum ,aut uirium j aut fapientiæ falutem fibi polliceri: quemadmodum amp;nbsp;uos femper feciftis, interdum adorantes uitu# lum, femper ingrati 8c occifores iuftorum, inflati que fiducia ge# neris »nam fi uidemus filium Dei nec uiribus fuis neefapientie fer re acceptam falutem, cum tarnen fit innocentifsimus, ac ne uerbo quidem peccarit (iniquitatem, inquit, Efaias non fecit,nec eft in# tientus dolus in ore eius)nec putare fe poflè fine Deo faluum eua# dere : qui fieri poteft ut uos 8c alfi quicunque fine hac fpe falutem

► cxpclt;ftant,nonfeipfosdecipiantç’ Quodautem fequiturinPfaI# mo:Quia tribulatio propinquat, quia non eft qui adiuuet me.Cif cundederuntmeuiluli multi, tauripingues circumueneruntme*. diduxerunt contra me os fuum, tanquam leo rapiens rugiens: -quafî aqua effufà ÔC diiperfa funt omnia oflà mea: æquè de futuris fuit

fuit uaticïnium.nam illa node quando in monte oliuarum aggreG» fi funt eum ucftri populäres, immifsi à fcribis pharifæiscp circuini« uenerunteum, quos uitulos cornutos petulcos que fcriptura nos» ininat. fic tauros pingues cum dicit, de magiftris ueftris loquitur, ad quosiuuencis nihilo mitiores adduduseft:quosideo tauros fcriptura uocat, quia uitulosetaurisgigni fcimus* quemadmo# dum igitur abfcp tauris non fiunt uituli,lic magiftri ueftri autores fuerunt fuis filfj s ut progrefsi in montem oliuarum comprcbende rent ilium, amp;nbsp;ad fe adducerent.Quod uero dicitiNon cft qui adiu uetirefertur ad idemfacinus .nam neunus quidemilliut infonti Opern tulit. cactertim illa uerba : Aperucrunt contra me os fuum quafi leo rugienszfignificant regem ludæorum eius temporis, qui èc ipfe Herodes didus fuccefferat illi Hero di fub quoCbriftus na tus eft,interfedore puerorum Betblemiticorum,quando propter uerba magorum Arabiæ cogitauit intcrcipiendum eum in hoc numero,nefcius pluspoffeDei confilium ablegantis lofephum in Æ-gyptum cum Maria ÖC puero donee per reuclationem mo^ neretur deredituinpatriamtubi permanferuntufqueobitumHe^ rodis infanticidæ,amp; fuccelforem Arcbelaum » ucrum is quo(^ de fundus eft priusquàmChriftus fuam difpenfationem iuxtapa^ tris uoluntatem exfequeretur ufq; ad crucis fuppliciumJn eius re gnipartem fuccefsit Herodes alter,cuiPilatus ut gratificareturi uindum lefum mißt, ut olim deus per prophetam prædixerat uer bis bis: Et adduxerunt eum regi munus in palatium Aflyrip Aut leonem contra fe irrugientem dicit diabolum, quem Mofes qui^» demferpentemuocat,aloboautem ôôZLacbaria nominaturdia^ bolus,8LalefuSatanas,appellatiohem banc nadusconuenien# temfuisftudps .Satan enim ludæorum Syror um que lingua de^« fertorem fignificat. bæc autem uoxNas, quod interpretatur fer^ pens,Ebrxisidem quodSataualet .itaexutroque unum uoca^» bulum componitur fatanas.îSlam bic diabolus, quam primum il# lo exfeendente amnem lordanem auditum fuit ; Filius meus es tu, egobodie genui te: ficutin feriptis Apoftolorumlegiturtaggref# fus eum tentandi caufa eo ufque procefsit ut diceret,adora me î àCbrifto reqeeretur boe refponfo: Abi poft me fatanatDominum Deum tuum adorabis,8c ei foli feruies. nam ftcut Adamura dece# perat,cogitabatbuic quoep fe pofte aliquid officere.ltê illa : Sicut aqua eftufa difperfa funt cunda ofta raea : fadum eft cor meum ficut ceraliquefeens in medio uentris mei : euenerut ei node ipfa^ qua in monte oliuarum captus eft,quemadmodum prædidum k 4 fuerat

D, I VST INI CÓLLOQJIVM fucratlegiturenim infupra memoratis Apoftoloru 8^ Difcipuïlt;w. rum dus commentartjs,fudore quafi guttis fanguinds manafle il* lum precantem dicentem^ïT ranfèat,fi fieri poteft,poculum hoe; uideÏicct tremorc cor amp;nbsp;oiTa occupante,præcordrjs tanquam cc ra liqudcentibus in uentremt fciremus pattern uoluifre,hæc quo* que fuum filiû pati propter nos:néue dicamus quod ill e, ciim effet Dei filius, parui penderet quicquid fîbi accidereu Itê illud : Aruit quafi tefia uirtus mea,lingua mea hæfit gutturi meo:ut iâ dixi præ fignabat fiîentium nihil cuiquam refponfiiri,cùm poflet omnes uc ftros magîftros coarguere ftulticiæ,T um illuddn puîuerem mor* tis deduxifti me : Circumdederût me canes amp;uenatores multi,cce tus malignantium circumuenit me:Foderût manus measamp;pedes meos,dinumeraruntomniaolïàmea:lpfi autemconfiderabantSô infpedabantmeidiuifèrunt fibiuefi:imentamea,8dfiiper uefteni meam miferunt lortem: iam antea dixi uaticinium fuiffé de generc mortis qua damnauiteum confilium malignantium, fîcuteorun* dem Apoftolorum feriptis eft proditû: quod genus hominû feru ptura canes uenatoresep uocat, quia prius quàm damnarent clau* ferût ilium indagine ♦ Veftes quoep crucifix! diuifas fuiffe inter mi lites exadores fupplicq,antè didum eft. Iam quæ fequuntur in eo dem Plàlmo:Domine ne elongaueris auxilium tuum à me,in adiu torium meum intende:Libera a' framea animam meâ,amp; è manuca nis uniaenitam meâ: Serua me ex ore Ieonis,8cà cornibus unicor* nium h umilitatem meam:æquè ac ilia fuperiora luturos cafus præ nunciant. quod eftim hic erat omnipotentis patris Unigenitus,fer mo potens ex eo genitus propric,ac póft homo natus per uirginê, ex Apoftolicis liter is ante memoraui : ficut SCmortê dus quam in cruce fuftinuit.nam illa uerba:Libera à framea animam meam,ö^ c manu canis unigenitam meam:Serua me ex ore leonis, amp;nbsp;à corni* bus unicornium humilitatem meam:fimiliter funt prædicentis ge nus mortis pafsioniscp,crucem uidelicet. fuperius enim explicaui uobis,quód cornua unicornium nihil aliud quàm crucem ßgnifi* cent.quod uero petit,ut à framea amp;nbsp;ore leonis amp;nbsp;manu canis ani* mam fuam eripiat,precatio eft ne in cuiufquampoteftatem ueniat ut quando nos in exitu uitæ fiierimus,eadem petamus à Deo: qui poteft abigere quemcuntp impudentem malum genium,quo mi* nus animæ admoliri manus audeat.manere autem poft mortem a* nimas declaraui uobis exemplo Samuelis,cuius anima iubête Sau le fuit euocata per fagam uentriloquam.uidentur aute omnes ani* mæ prophetarum iuftoruni que obnoxiæ fuifle talibus poteftati* bus

bus,quale ih uentrUoquâ fuilTe rebus ipfis Creditur. idco bic quo^» que docemur exemple filtj Dei ut contendamus ad iufticia, amp;nbsp;fub exitumuitæ deprecemurne anima noftra in ullam fimilempotc^ ftatem incidat.Reddens enim fpiritum in cruce dixit: Pater in ma nus tuas depono fpiritum meum: ficut ab ijfdem difcipulis eft lite ris proditum.ldem compellens difcipulos ut inftituta pharifæoru iuncerent,aut fcirent fe non faluandos,Gc dixifle legitur : Nifi ab=* undaueritueftraiufticia plusquam fcribaruScpharif3Eorum,nQ intrabitis in regnum ccelorum. Et quia fciebat le impetraturum à patre quicquid petierit,refufcitandum etiamabilloex mortuis, bortabatur omnes religiofos ad laudandum Deum, eo quod per facramentum crucifixi mifertus fit omnium hominuminfe ere* dentium. Quapropter ibidê legitur quomodo in medio fratrum fuorum Apoftolorum conftitit:qui eumreuixifle perfuafiita ut ante pafsionem ipfe prædixerat,ôô propbctæ multo ante prærtuil ciarant, pccnitentia tadifuntquodeumin fupplicio deferuerint: atcp ita una cum eo laudauerunt Deum:ficut huius Pfalmi reliquft indicatuerbis bis:Narrabo nomen tuum fratribus meis,in medio ecclefiæ laudabo te.Quitimetis Dominumlaudateeum,uniuer# fum fernen Iacob glorificate eum:Timeat eum omne fernen Ifraeb quinSc illud quodin eifdem commentarfis legitur cum mutafle nomenuni ex apoftolis Petro, ficut Ôcfratres filiosZebedæico;« gnominatosBoanerges,boceftfiliostonitrus : fignificathuncef* feilium qui olim lacobum cognominauitlfraelem,Sclefum pro Aufeuocari uoluit,cuius nomine duftu'que populus ex Æ gyp to profugus ad terram patriarcbis promiflam demigrauit. lam or# turn eius uelut fidus cmicaturum ex Abrabami gencre Mofes prç diuinauit dicens : Orietur ftella ex lacob,2lt; dux ex Ifraele » Et alia fcriptura,inquif.Ecce uir, Oriens nomen eius. Ergo ftatim ut na# tus eft,ftella in ccclo extitit. ficut fcribunt Apoftoli : quam mox a# gnouerunt magi Arabic!, ÔC uenerunt adoraturi eum. Quod au# tem die tertiapoft crucem refurreduruseflet,fcriptum eftinqf# demcommentarqs.cumenim quidamè ueftris difputarent cum eo dicerentcç î Oftende nobis fignum aliquoducfpondit eis, Ge# neratio mala amp;nbsp;adulterina fignum rcquirit,nec dabitur eis ullum, nifi fignum lonæ. Quæ cùm dicercntur ^latebant intelledum audientium,hæcintelligi oporterederefurreéiione poft crucem die tertia: fimuVque indicabatur, generationem ueftram nequio# rem deprauatiorem que efle ciuitateNiniuitana: ubilonas è uen# tre cetiregurgitatus die tertia,inter caeterapr|dicauit foreut poft quadra#

quadragmta tres dies deleatur ciuitas una cum uniuerfbpopulo,if liuerôterriti leiunium indi'xerunt abfque ulla cxceptione remif* fione 'que, nee bruns parcentes nee bommibus, facci's induti, Si ciulatu continuo præfeferentes finceram cordis pcenitentiam,8i relegatam iniufticiam, inuitantes 'que fe inuicem ad fidendum di^ uinæ caritati atep clementiæ omnibus reiipiicentibus expofîtædâ« ta ut rex ipfe cum fuis magnatibus amiéti cilicij s perdurarent in ie iunijs ac precationibus,ói exorarint Oeum ne fubuerteretur ciui^ tas.id cüm ægrè ferret Ionas, poft quadragefimumtertiu dïem in;gt; columiciuitateirritum fadumluum uaticiniü,ferturdeouolentc fubito exortâ ceu pergula fruticante filueftri cucurbita, quæ effet in æftu pro umbraculo, citra plantationem lonæ rigationemcp,re pentino uirore opaca:fed quâm facile adoleuerat tam exaruiffe fa cik.ac rurfum indignabundum prophetam reprehenfum meritd, quddmcereretftareciuitatem integram:Tibi,inquit,gratafuitca curbita cui alendæ nihil oper3cinfumpfifti,quæ una nodenatau^ na nodeperrjtCSi ego non parcam Niniuc ciuitati magnæ,in qua funt plus quàm centum uiginti milia nominum qui nefciunt quid interfit interdextram Si finiftram fuamySiiumentamultaCHaecIo næ ada cùm feiantueftri homines, tarnen præmonitià Chriftoac cepturos fe fignum lonæ, ut (altem poft refurredionêeius à mor^ tuis refipifeentes ab erratis præteritis,ad exemplum Niniuitarum opploraretis Deo,atqj ita genti ciuitaticp ueftræ caueatis ab exci^ diomon folùm non egiftis poenitentiam poftquam audiftis excita turn à mortuis:(èd utantè dixi,per certos homines publico confia» lio dimiflbs quàm late orbis habitatur, fparfiftis rumorem exortâ eftè impiam (èdara audore quodam lefu Galilæo, homine impo* ftorerquem à uobis crucifixum difeipuli nodu è monumento fub' traxerint,quôrefixusàcruce pofitus fuerat:perfua(èrint^^credugt; lis excitatum à mortuis in cœlüm a(cendiftè:8i infiiper dodrinam eius infamaftis.ficut Sihodie de confîtentibus Chriftum magiftrii' fuum eflè dei filium, quædam (celeftaUniquajimpiafp deprædica;# tis.præterca ciuitate ueftra expügnata,terracp deuaftata,non refi^’’ pifcitis,fed audetis cxecrari Siipfum quotquot creduntin eum, nos tarnen nec uosjnec eos qui talibus ueftris mendacqs credunt, odio pro(equimur,fed precamur ut nunc (àltem pœnitentes à de*» mentifsimo Deo conlequamini ueriiam.cgterum quôd genres refi lido errore priftino ad (aniorem mentem redituræ fint audita præ dicatione Apoftolorum,quæ Hierofblymis profeda dodrinâ de Uerbo paffo diftèreret,audite me paucis recitantem prophetiâ Mi chææ

cliæâî unius è duodecim facris uatibus. uerba cius funt bgc: Et cris in nouifsimo dierum côfpicuus mons Domini,præparatus in uer tice montium,excelfior collibus,amp; fluent ad eum populi, amp;nbsp;pro:^ perabunt gentes multæ dicentcç; V enite afcendamus in montem Domini,ÔC in domum Dei Iacob:amp; prælucebunt nobis per uiam eius,ôd in femitis eius ambulabimus. quia de Sion egredietur lex; Su uerbum Domini de Hierufalem, dijudicabit inter populos multos,SCredarguet gentes fortes ulcç in longinquum.amp; concis dent gladios fuos in uomeres, amp;C baitas fuas in falces. non fumet gens aduerfus gentem gladium, non difcent ultra belligerare„ èc fedebit uir fub uitc fua Sc fub fieu fua:8ô nô erit qui terreat, quia os Domini exercituumlocutumeft, quia omnes populi ambulaï» bunt unufquifcß in nomine dei fuimos autcm ambulabimus in nd mine Domini Dei noftri in æternum.Et erit in die illa, conoreoa^ bo anxiatam,Sc expulfam colligam quam afflixeram : 8c ponä an^ xiatam in rcliquias,amp;2 eä quac laborauerat in gentem robuftam:8ó regnabit Dominus fuper eos in monte Sion ex boc nucufq? in ælt;» ternum.Poft bæc fubieci.Scio ueftros magiftros bunc totum cotl textum ad Cbriftum reterre, fed eum nondum uenifle putantlaut 11 uenit,nondum agnitû’.agnofcendû tarnen ctirn apparuerit in fua gloria,ac tum demum uenturam felicitatem quæ textu boc defcri* bitur,quafi nondum rata fit bæc propbetia, homines imprudent tes, qui non intelligant duos aduentus promitti omnibus oracu;» lis,alterum calamitofum obfcurum ufcç ad crucis ignominiam;-alterum uerô quando illuftris è ccclo uenietî quando ctiam defer)« tor bomo,ne€ariè loquens aduerfus altifsimum, in terris patrabit contra nos Cbriftianos multa facinora ; qui per legem prædica:« tionem'que Apoftolorum lefuprpfeéforum àHierofolymis pie* täte cosnita, ad deum lacob Deum Ifrael confuoimus : o* mifsisbellis ac mutuis cædibus tiitfis que cæteris,pro fe quifquc, armabellicauertimus in ferramenta ruftica, recufis gladqs in uo* meres lanceis in falces ut colamus religionem,iufticiam,cbarita, tem,fidem,fpemtp in patrê crucifixi,dum quifcç fub uite fua fedet, boc eft unica mutiere côiuge utitur.Noftis enim illud propbeticû: Vxor eius ut uitis fôecûda.quôd autê nos in lefum credêtes nemo terrere aut domare ualeat apparet quotidie,cü cm obtrùcemur cru cibgamur, obficiamur beftfis, ignibus alfiséç tormentis tradamur, tamê à eôfefsione nô difcedimus, fed quâto magis in nos fæuitur, tanto ptures pietatê fidemcp per nomê lefu pr ofitêtur : baud fecus quàm Gquis uitê putatione prouocet adubertatê fruéfuû ♦ nâ uitis àDeo

a Deo 8c feruatore Chrifto plantata,eft eius populus« reliquu aü^ temhui'us prophedæinaduêntü fecühdo repræfentabitiir ♦ nam quod anxiatam uocat appafet ubie^ gentium non folùm à uobis fed ab Omnibus hominibus Chriftianos pelli, nô tantum è fuis facultatibuSjUerum etiam è mundo ipfo amp;nbsp;è uita: licet uos banc ca lamitatem interpretamini accidifle ueftro populo,qui cû iufto bel lo fitis profligati, etiam fcripturarum oraculis de bac clade fuiftis præmoniti: nosuero nibiltalecommeriti poft Dei ueritatêagni«» tam,'teftimonium babemus à Deo unà cum iuftifsimo, immaculâ tOjfolocp innocente Cbrifto, quod tollamur è medio^uociferatur enim Eiàias:Ecce quomodo iuftus perrjt, amp;nbsp;nemo mentem aduer titCuiri iufti tolluntur,amp; nemo confiderat.Ceterùm duos aduen# tus Cbriftifiguratépeir Mofem prædidlosfuiftèiam docuiantea, uidelicet quando in ieiunio bircos obtulit:ficut eadê figura in Mo fislefucpactis agnofcitur.alterenim eorum extenfîs manibusin colle perdurauit ufcp uefperamj^lij s manus fuftentantibus : quöd nihil nifi crucis figuramindicat.'alteruerô aftumptolefu nomine, duftufuo uidtoriam Iftaelitis peperit.Hic confiderandum eftin bis duobus fànftis uiris ôd Dei prophetis, quod neuter eorum fo^ lus par erat fuftinendo utriq? myfterio: hoc cft Sgt;Ccrucis^Si aflum^ pticogno'minis. unius enim folius hæcuirtus eftamp;eratcritique,, cuius nomen omnesprincipatus uerentur, dolentes quod per eu difloluendi fiht. itacphicnofter Chriftus pafsibilis amp;crucifîxus non cft à lege maledicftus, quippe quæ per hune folum feruandos credentèsin eum indicatdn Ægypto quoq?ctîm interimerentuf Ægyptiorum primogeniti quotquot earn cladem euaferunt, fergt;'' nati funt per fanguinem quo poftes ac fuperliminarc tingebantur/ gt;nbsp;pàfcha enim erat Chriftus qui pdft maftatus eft, ut Eiàias inquit: Ipledu(ftus eftficutouisad facrificium. Legimusauteminfefto pafehæ comprehenfum àuobis 06crucifixum. amp;nbsp;ftcutin ÆgyptO' pafthalis fànguis fuit ialutifer:fic Chrifti fanguis credentes è mors’ tè'eripiet.Ergo erratums erat Deus nifi fignarentur ianuæCncquâ' quam,fed fie prænunciabatfutura bumani generis falus per Chri' fti fanguinem.nam 80 fymbolum illud rubri funiculi,quod in Hié richoïjacculatorcs à lefu Naue mifsi dederunt Raab meretrici,iufi læutidalligaretfeneftracjper quameosdemiièrat clam hoftibus,-ftmiliter præfighabàt Chrifti fahgùinem,per quèmfaluifîüntirt’ omnibus gentibus,quî oh'm ftortatores amp;nbsp;iniufti füerant,accepta remifsione peccatorum à quibus refipuerunt.’at uos hæc interpre# tandoiuxtafenfum humilem,imbecillitatemDei damnareuide#’

mihijta Gmplidtcr accipiendo qux dicuntur, necintrofpiciendo penitius^alioqui Mofes quocp fuamkgem uiolafTe iudicabitur,cu uetucrit ullum fimulacrum fieri rerum coeleftium, terreftriüjtnari narumtp amp;nbsp;poftea ferpentem aheneum iplè fecerit,própofueritctt in ftipite,amp; morfos eum infpiceré iiilTcrit: quo fado euadebant fa lutis periculum.Ergo ferpentem intelligemus tune faluti fuifTe po pulo ilium ab initio maledidum diuinitus,amp; occifum magno gla* dio,utEfaias clamatCadeóne ftultè hæc accipiemus j ut ueftri magi ftri,ac non figuratè potius nónne præftat has imagines ad ïefum erucifixum referre:quado 8^ Mofes expanfis manibus,rem geren te lefu ut tUnc uocari eoeptus eft,parauit popülo uidoriam C fic es« nim de geftislegifiatoris definemus ambigerc.non enim Deofet«» pentem prætulit,nec fuit autor populo fperandi in eum à quo ino« - bcdientiapræuaricatiocp habuit initium. atep hæc myfteria pru^ dentcr à beato prophetafunt traditamec eft quod quifquam in ui loprophetautmalefadum didum'uequeatreprehendere,fimo* dó eosintelligatis. Qviód fi ueftri magiftri quæftiunculas mo# ueant,cur illo uel illo feripturæ loco dicantur cameli fœminæ, aut qüænam fint illæ cameli fœminac: item cur tot menfuræ fimilæ, tot olci offerantur non plures: atque hacc interpretentur iuxta fenfum humillimum : maiora autem amp;fcrutatu digniora ne au* deantquidamunquam attingere:imóuel nobis eainterpretanti* bus uos audire uetent,8ó à colloqurjs noftris arceant : nónne meri to audient obiurgationem Domini noftri lefu Chrifti dicentis’.Sc pulehraincruftata,foris apparetis decorijintus referti mortuo* rum ofsibus'^^mentam décimantes, camelum autê deglutientes,cc ci cæcorum duces.ergo nifi arrogantiam illam, qua Kabbi Rabbi falütari gaudetis,depofueritis,00 fic ad prophetarü feripta accefte* rin s,ut parati fitis eadem pati à ueftris homirtibus,qua(2 prophetæ ipfipafsi funt,nihil uobis prophetiæ prodene poterüt»V erbi gra tia.Sociumillu Chalebi Äufem,Chanane3C terrae exploratore, les» füm(ut non femel dixEMofes nominauit. id cutfadum fit non hç fitas,nonfcrutarisipfe,nonfcitaris exalqsadeoChrifttimigno* ras,amp; quac legis non intelligis : ac ne nunc quidem clim audis le* fum effe Chriftum noftrum,ratiocinaris,hoc nomen nontemerc ilU efte imp oft tum .fed cur primo Abrahamo ad priftinum nomen alterum a fit additum theolooice diflerisi cur item in nomine Sar* ræalterum er fit adiundum ,mirificè difputasxür autem nomen Aufæàparentibus inditumNauæfilio totum mutatum fit inde* fum, non perquiris « ficut necillud, quod poft mutatum nomen l fuccelfor

D. IVSTINI COLLOQ^VIVM fucceflbrMofisfacfluSjfoluscxhi’s quiaduiti Ægyptodemigra«» runt, reb'quias populi in terram fandam introduxit, Et qucmad* modum ille potiusqua'm Mofes i’ntroduxitin terram fanéï^am pO pulum,huiuscpagros diuifitfuis ciuibus :ita etiam lefus Chriftus conuertet difperßonem populi ßngulis agros bonos diuidetj fed non fimiliter.nam ille non diuturnas fortes diftnbuit,quodip fè non eflèt Chriftus deus, nee Dei filius : at hie noftèr poft iândâ refurreeftionê æternas poftefsiones nobis dabiuiufsii ille fblem fta re,fed aflumpto leiu nomine,cuius ipiritu côfortatus eft, nâ quod lefus cumMofe, Abrahamo eseteris^ patriarchis collocutus fit ex patris fui fentêtia,iam antè’docui, no dicâ quomodo homo natus euirgine Maria in fempiternum maneat.hiceft enimperquem ccelum terramtp pater condidit,per eundé inftauraturus.hic Hie* rofolymæ lulgebit lumen perpetuum. hic eft ilk kcundum ordk nem Melchifedech rex Salem, 8c facerdos æternus altifsimi. pri* feus ille lefus dicitur fecunda circumcifione cultris lapideis cir:^ cumcidiflepopulum: quod fuit prælàgiumhuiuscircumcifionis qua nos lefus Chriftus refecuita lapidibus fimulacris'que exte^ ris,congeftisaceruispræputiorum:hoceft,liberauit nos ab er* roremundanotubique gentium multiscircumcifis cultropetrP no,id eft,uerbo lefu noftri Domini.nam quod lapis amp;nbsp;petra Chri ftus prædicetur in propheticis fimilitudinibus, iuperius docui* mus, ergo per cultros lapideos debemus fermones etus intellige* re,per quos tot errabundis præputia cordis reieda funt : ad quod circufneifionis genus etiam Abrahami pofteritas,poftillam diuk nitusimperatam,perIefumiamtuncinuitabatur,Dico poft occu patam terram fandam iterum circumcifum iubente lefu populum cultrislapideis:quia fpiritusfandusinterdûfadis claras figuras edebat futurorum euentuum:interdu uerbis enunciabat res futu* ras,quafi iam turn gererentur aut geftefuÜTenLidartificiû ni feiant ledores, nequaqua poterunt fe accomodare propheticis fermoni bus.proferam aliquid ex eis exempli gratia, quo melius percipia* tis quid uelim dicere. Vbi per Efaiam loquitur : Ipfe ficut ouis ma danda dudus eft, amp;nbsp;ficut agnus ftat coram tondente fe : quafi de iam paflo loquitur.Rurfus cum dicit: Ego expâdi manus meas ad populum incredulum amp;nbsp;refponfatorem:item,Domine quis credi dit auditis ex nobis: quafi de rebus iam tranladis narrat.fic per fi* militudinêlapidemfæpe uocariChriftum oftendimus,amp;tropo logke lacob ac Ifrael.Rurfum ubi legitur: Videbo coelos opera di gitorum tuorum,nifi didû hoc de uerbi operibus accipiâ,parû fa*: pienter

pienter inteUigam,ficut üeftri magiftri cenfént intcÏligeftdum,qtii putant manus,peâes,digitO8,animâméç habere,no fcŒS quàm a* nimal deum ilium rerum parentcm ingenitum:Sc ideo patrcm ip* fum Abrahamo lacobocp uifum alTeuerant.proindc beati nos cir* cumcifî cultris lapideis circucifîonc fecundaria,natn prima ilia uc* ftra quia ferro fada eft amp;nbsp;fithodic^p,permanet in uobis eadê cor* dis dur ici a. at noftra que fecüda poft ueftram circurncifionem nu mcratur,fit per acutos lapides, hoc eft, per uerbum Apoftolorunt illius angularis lapidis excifî fincmanibus,utrefccetur à nobis ido lolatria ÔC in uniuerfum uiciorum genera omnia:qui cor habemus ficcircumcifum à uici}s,ut mortem quocp lib enter fubeamus pro* pter nomen illius boni lapidis,ex quo promanans aqua rigat cor* da fummum patrem propter eum diligentium, amp;nbsp;potum præbet omnibus quotquot uolunt de hoc uiuo latice bibere ♦ uerûm hæc mea uerba uos non intelligitis, quippe qui ne prophetias quidem de Chrifto percipitis, ac proinde ducentibus uos ad eas non obfc quimini nccp creditis,ßc enim clamat leremias: Væ uobis quia de teliquiftisfontem uiuum,Sô fodiftis uobiGpGs cifternas côtritas, quæ continere aquam non poterunt.nunquid defertum eft mons Sion, quia dediHierufalemlibellum repudq in côfpedu ueftro^ faltem Zachariac in parabola narranti Chrifti myfteriumjôc tedè: prædicanti,debucratis credere,eius uerba funthæc:Gaude ÔClæ* tare GUa Siô,quia ecce ego uenio, ÔC habitabo in medio tui,aitDo minus: applicabuntur gcntes multæ ad dominum in die illa,8C crunt mihi in populum,amp; habitabo in medio tui,8c fcient quia do minus exercituum miGt me ad tc,8c pofsidebit dominus ludâ par* tem fuam in terra fandiGcata, ÔC eliget adhucHierufalê. Reuerea* tur omnis caro àfacieDomini,quia furrexit è nubibus fandis fuis» Etoftenditmihilefum facerdotem ilium magnum ftantêantefa* ciemàngelijôCdiabolus ftabat àdextriseius utaduerfaretur ei.8^ dixitDominus ad diabolû’.lncrepet in te dominus, qui elegit Hie rufalcm.nunquid non ifte torris,erutus de igne’^CumcpTriphon pararetfeadrefpondendum èc contradicendum’.expeda ,inquâ, ÔC audi quæ dicomon enim Gc interpr etabor,ut tu putas, quaG no fueritfacerdos quidam nomine lefus in terra Babylonia,ubi capd uus degcbat uefter populus:quod G facercm,appareret lefum fuif fe facerdotem ueftri generis.uerum hic nô eft is qui in uiGonc pro phctac obuerfatus eft, Gcutnec diabolum,nccDomirti angelû,fui compos uidit oculis,fed extra fc raptus per reuelationem.hoc au* tem nunc affeuer o,quemadmodum per Icfu nomen Glio Nauæ a* \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 X diones

Aiones quædam uirtutes acceflèrunt prænuci’antcs oh'tn geren da per noftrum dominum : ita reuelationem in Babylonia fadam fub lefu facerdote ueftri populi,me pofle referre ad noftrum facer dotem ÔC deum ÔC Chriftum,patris uniuerfalis filium.mirabar fa^ ne cur paulo ante ftleretis, nec reprehenderetis cum dicere folum Nauæfilium ex omnibus æqualibus Ægyptum egreftis in terra fandam perueniftè,cæterisadaliam ætatem pertinçntibus.foletis cnim ceu mufeæ aduolare ad exulcerata, fiqua inter plurima rede dida excidcrintîamp; uel unum quippiam,quod aut uobis diiplicet, aut non fatis intelligitis,omifsis ceteris egregiè didis, reprebendc re quantumuis pufillu ftt,tanquam impietatem inftdari : ut ftmili iudicio iudicati à deo,multo difRciliorem rationem expoftuIemP ni pro immani turn adionu tu interpretations audacia ♦ quo cnim iudicio iudicatis,codem uos iudicari æquum eft. cæterum ut reue lationem de lefu Chrifto ill o iandifsimo edifleram, ad inftitutum fermonem reuertor, aio ipfam reuelationem fadam propter nos qui in huneChriftum pontificem crucifixum credimustqui cum hadenus fuerimus in fornicationibus cæteriscp ibrdibus om nibuSjper gratiam noftri lefu iuxta patris uoluntatemgt;cundas for des quibus obuoluti erarqus exuimus, diabolo femper imminent te ut aduerfetur,amp;Scupiente ad fc omnes attrahere.at angelus Dei, hoc eft,potentia dei mifla nobis perlcfum Chriftum,increpat eum,8ó à nobis abigit.’fumus^ uclut cruti de igne, turn de pecca*» tis priftinis à quibus repurgati fumus, turn de ignitis exagitatio* nibus quibus nos moleftabat diabolus amp;nbsp;cius miniftrhex quibus nos rurfum eruit lefus dei filius, induendos paratis indumentis fi mandata cius fecerimus,ficutpollicitus eftipe fempiterni regni propofita.quemadmodSenimlefus illequia propheta facerdos dicitur,(brdidatus confpedus eft eo quod uxore merctrice duxif* fe narratur,fimulcp torris crutus ex igne uocatus eft,quia remifsio nem peccatorum impetrauerit, increpato ctiam ipfius aduerfario diabolo : ad eundem modum nos quo^ omnes quotquot cenfe^ mur lefu Chrifti nomine,quaG unus homo in Deo conditore hu# ius uniuerGtatis,per nomen illius primogeniti Gli),{brdidis uefti* bus, hoc eft,peccatis exutfignitic^ per uerbS uocationis eius,uc* re'pontiGces Dei reddimur:Gcut ipfc Deus teftatur, dicensrquod ubique gentium offerentur ei purse gratae que uidimæ.ânemi«» ne autem Deus uidimas,niG per facerdotes fuos,accipit.undc certd conftat,quód huius nominisfacrißeia quælefusChriftus tradiditjhoccftEuchariftiam panis 6Cpoculi,ubicunque terras^

'* rum apüdChriftianosfiant,Deusaccipiat,8^ grata fibi cflèteftc* tur.ueflra ueró amp;nbsp;â uedris iftis (acerdotibus oblata recufat dices: Vidimas ueftrasnó accipiamdcmanibus üeftris:quoniam ab br tu iblis ufc^ occafum nomen meum inclaruit in gerïtibus:uos autê profanaftis illud.Nunc etiam contendere pergitis, dicentes cefla* re quidem Hicrofolymis uidimas Ifraelitarum nbsp;nbsp;faftidiri à Deo:

fèd difperforum pafsim eius gentis hominum precés ilium gratas fibi faterijSc has uocari facrificia« equidem Sc preces amp;nbsp;gratiarum aAiones,fi per homines dignos fiât, folas pro perfeftis ÔC deo gra tis habeo.hæc enim fola iâcra Chriftiani facienda accepcruht,ut ali mento fîcco atc^ humido admonerentur eorumquæ propter ip« los Deus Del filius perpefTus eflc narratur: ctiius nomen pontifia» CCS ueftri Sc doétores per omnes terras profanarunt Sdinfame fe* ceruntfuis cotluicrjszquæ quidem indumenta fbrdidata peruos

' quantü potuiftis,amp; induta nobis qui a' Chrifti lefu nomine Chri* ftiatti denominamur,Dlt;us propalam nobis auferet,quando refu* fcitabit omnes à morte, partim'ad æternum regnum incorruptibi les,nec mord rtec dolori obnokios, partim mittendos in gternum incendium.porro quod uofmetdecipiatis ÖCipfi amp;nbsp;magiftri üeftri interpretandohasfcripturasdc üeftris hominibusin difperfione degendbus,quafi preces eorum amp;nbsp;pura (acra in omni loco fibi pla citura Deus polliceaturjhunc errorc agnofcite, Sc definite uobif* ipfis ultro fucum facere.Primüm,quia nondum ueftra natio per« net ab oriente foie öccidentem ufqi,fed multç gentes nullos inqui linos habent ueftri generis. at ne uila qiddem nàdo üel Græcà uel barbàrâ,Uel quocunt^ tandem ceniènda uocabülo,nc ex his quidë quajprodomibusplaiîftns utuntur actentOrijs agentes uitâpa* -ftorieiam,tamaliénaeftàlefucrucifix! nomine,utnecprécesnec gratiarum adiones in ea dirigantUr ad omnium patrem cortditô^ rcm!^*amp; fcitis quia temporé illo quo Malachias hæc prædicebat, nondum per omn es térrâs diipérfi fuiftis,ficut nünctquod cx ipfis apparetiàcris literis.proindépræftatutdefiifentes 3.coiltertdonc refipifcatis.priufquâ ueniat ilia magna dies iudicq,quändo fe plan gent omnes mail qui hune Chriftum compunxerunt,ficutèfcri* pturis iam docui,cùm interpretarer ilia ucrbadurauitDominus te foreiâccrdotemfecundum ordinê Mejchifedech, declarans quid «is prædidu fittfimul^ prophetiam Efaiæ de fepultura Chriftire furrcdionccp cânentis,quod fepulchrum ilh'us füblatum fit è me* dio.eumChriftum foré iudicem uiuorum morfuorum^,dixi non femeltde quo amp;nbsp;Nathan uerbis dei pollicetur Dauidi: Ego cro ci

in patrem ipfe erit mihi in iïlium:amp; mifericordiam mèam no au ' feram ab eo,ficut_ab hig qui præécfleFunt cum : amp;nbsp;ftatuam eum in domo mea, èc in regno eius in feçula nec E^cbiel aliû quàm huc ipfum annunciat eius domus prseßdem.hic enim eft eximius facer ’ dos rex æternus Chriftus ilk Dei filiustin cuius fecundo aduen ; tu non eft quod putefis Eiaiam cæteros^ prophetas polliceri cru entarum uidtimarum autlibationum inftaurationeminaltaripri ftino, fed ueras ac fpirituales oblationes laudis atc^ gratiarum a^ dionisjineum nosnôtcmerènecàmagiftris decepti credidimus, fed mirifica Dei prouidentia:ut uobis non tarn re quam exiftitna^ done religiofis prudetibus, prudetiores atq^ religiofiores corn periamur,propter uocationem nouam æterni fœderis,Chrifti delicet Jdmiratus Elaias canitzEtcontinebunt reges os fuum, quoniam quibus non fuerat annunwatum, uidebunt : S)C qui non audierant,intelligent,Domine quiscredidit auditui noftro amp;nbsp;bra chium domini cui reuelatum eftC T urn uerlus ad T ryphone ; liacc funt,inquam,quæ hodie quantum poftum perfuadere Conor pro*» pter tuos comites,paucis tarnen uerbis amp;nbsp;copendio. Rede facis, inquit,atcp etiamfi prolixius trades hæc eadè,fenties nos deledasî ri tuis fermonibus.Turn ego, Putatis'ne amici, nos pofte kriptugt; ras intelligerejnifi uo,lente illo qui dat intelligendi gratiamjTiuxta Molaicum illud oraculum: Prouocarunt me in dtjs alienis, ad iramconcitaruntin abominationibus,immolaruntignotisdæhîo nijs^nouis recentibuscp dijsquos non colueriint patres eorum, Deum qui te genuit dereliquifti,8d oblitus es Dei altoris tun Vk dit Dominus amp;nbsp;excanduit, irritatus à filijs fuis filiabus^, Et ait: Auettam faciem meam ab eis,8^ oftendam nouifsima corumïquo niam generatio peruerià {unt5amp; infidèles filij.Ipfîme exafpera# runt in co qui non erat Deus, Sc irritauerunt in fimulacris fuis:8^ ego prouocaboeosad æmulationemin eo qui non eftpopuks, Sc in gente ftulta iritabo eos. Ignis fuccenfus eft in furore meo, SC ardebitinfernum ufq^: deuorabitterram cum eiusgerminibus,amp; comburetfundamentamontium ’.Sgt;Ccongeram mala fuper eos.b tacp poft interemptum à uobis iuftum ilium,nos populus alterex orti fumuSjCeu maturæ fegetes,iuxtaprædidionem illam progt; phetarum:Et confugient gentes multæ ad Dominum in die i 11a ut fiant eius populus, 8c habitabuntin terræ totius medio . Nos ue# ro non folum populus, fed Sc fandus populus furnus, ut iam de/ monftratum eft. Et uocabunt eum populum landum, redemptu à Dom ino.proinde non furnus contênenda plebs,nec tribus bar# bara

bara,necqualis Carum aut Phrygumnatio: fed nos quocp Deus ' elegit, quærentibus uidendum fe præbuit « Ecce, inquit, Deus fum genti quæ non inuocauit nomen meum.hec eft enim illa gens quam olim deus promifit Abrahamo, fore ilium patrem multariï gentium,non Arabum nee Ægyptiorû nee Idumæorum:quando quidem amp;nbsp;Ifmael magnæ gentis parens fadus eft, Sc Efau:Amani ' tarum ctiam ingens multitudo eft nunc quocß.Noe ucro Sc ipfius Abrahamipater fuit,8i5uniuerfi humani generis, alqs abalijs de^ï fcendêtibus, quidigitur eximiu Chriftus Abrahamo largitus eft, quód nominatim eum euocauit dicens: Egredere de terra qua ha^ bitasCnos quoc^ uniuerfos uocauit uerbis totidêjSCincunélater e* grefsifumus de inftitutis in quibus degebamus more cæterorum male uiucntiü,ut una cu Abrahamo terrae fandæ poflèfsione acei * peremus in perpetuG, filfj eius haeredes'cp fadi propter fidem fimi ïem.quemadmodu enim ille uocanti Deo credidit,óó imputata eft ei fua fides pro iuftician'ta etiam nos credentes fermoni Dei locuti per Chriftum ac Apoftolos, omnia mudana ufep ad morte abdica uimus.proinde gentem fide pietate^ parend fuo fimilcm ideo^ gratampolïiceturci,nonuosin quibus nihil eft fidei.uidetis certc quomodo 80 liaaco ïacobo promittat cadem. fic enim liääfeum alloquitunEtbenedicentur in feminetuogentes uniuerfae terrae^ ïacobüm ueró fic : Et benedicentur in te omnes tribus terrae,èc in femine tuo. Quod non de Efau nee de Ruben aut alio quouis di/ citur,feddeipfa ftirpeexqua orituruserat Chriftus per Mariam uirginem. certe fi benedidionem ludæ audias, rem intelliges.di^ uiditùr enim feme Iacobi,amp;S per ludam,Phares, lefle, Dauidemq^ defcendit.idautem fignificabatquod quidam ueftrigenerisho^ mines erunt Abrahami filij, fimul'quead Chrifti portionem per# tinebunt: cacteri ueró tanquam arena in maris littore fterilis,nuiî merofi quidem fèd infrugiferi,marinas tantum undas combiben* tes:quod quidem in uulgus ueftratium belle competit, impietatis amaram doélrinam bibentium, Dei ueró uerbum relpuentium* Dicitur autem in benedidione Iudae:Non deficiet princeps ex lu# da,neque dux è femoribus cius,Donec ueniant quæ repofita funt ciamp;ipfeerit expedatio gentium.id non de luda didum,fed de Chrifto,apparet,neeenimludam expé(fiamus omnes omnium gentium homines, ftd Icfum ilium qui èC patres ueftros ex Ægy^ pto cduxit.nam hæc prophetia Chrifti aduentum prædicat, dum dicit : Donee ueniat cui eft repofitum, SC ipfe erit expedatio gen^ tium» ' Venit igitur,ut abunde docuimus, ac rurfum expedatur

uenturus Riper nubibus leRis, cuius nomen uos infamatis amp;nbsp;pef omnes terras ignominioRim reddere conamini, polTiim enim uo bifcum contenderedébüius loei Ie(^iOne,ciimuoslegatis,Do* nee ueniant qüaé repoRta Rint ei t quod aliter lxx. reddiderunt, nempe Re, Ddrtecueniat cui edrepoRtunl^ quoriiamautem qu3ß (èquuntur indicantdeChriRo hæcdici\uidelicet iierbahæc,£t ipfc erit expelt;Ratio gentium, nort eft cur diiceptemüs dè tiua uo* cula:ficüt nee fetipturis apüd uos non rcceptis urgebo,quas irt Ie* remia i Eldra ï Däuide^ ad ChriRupertinerc docui;fcd bis dunta xat quas hödiê^ ut propbeticas eitraomnem eontrouerfiam com pledimini.ca R ueftri doélores intenexiflcnt,delcüiflèntprocül* dubiojficut illa quæ de fupplicio Eiàiæ fcripta Ricrunt,quê fee^ ra lignea fecuiftis.id facinus fuit figura Chriftigcntem u eft ram in partes duas diflêduri,ö^alteros cö fandis patriarchis prophctislt;^ dignaturi fempiterno regno futuro, alteros uero damnaturi ad i* gnem inextinguibilem.una cum cæteris Rmilibus incredulis amp;nbsp;in corrigibilibusnationis cuiuslibet. Venient,inquit,ab oriente oc^ ciderttec^,Sd^difcumbentcum AbrabamoJGacOjIacobo,in regno cœlorumifilqâutem regnieijcienturin tenebràs extimas.Etheclo quof nihil rtifi de ueritatedicendafolicitus,metuens neminem, egt; tiamfiiri ueftigio diicerpendusa uobis eifern .nam neep gen tem mêam,hoc eft Samaritas,offèndere Rim ueritus, quando Caefari li bellum obtuli, etrorem coarguens quo à Simone mago decepti funt,aiïerentes «um Deum fuperiorem cundis uirtutibus ac poie ftatibus.cum^ nemo eorum contradiceret, proferebam Dauidis teftimonium deChrifto,non in eius femine,ièd in ipfo benedidio nem pollicentis gentibus omnibus^fie enim ille canit : Nome eius in feculu exorietur foie darius, amp;nbsp;in eo gentes omnes benedicen* tur.qudd fi inChrifto bencdicuntur omnes gentes,ex omnibustp gentibus in eum credimus,amp; ipie eft ille ChriftuSj^ nos per euffl benedicimur.olimquidem iolem deusadorandumpropoRierac* ficut icriptum eft:nemo tarnen unquam uifus eft folem tarn reli^'o fe colere,ut moreretur propterea.at propter nomen lefu uidemus ex quouis hominum genere multos fuftinere omnia,potius quàm idabnegent. Feruidiorenim eft ièrmoueritatisacfapientiæ,amp;il* luftrat efficacius quàm folaris uis, intimos metis cordistp finus pe netrans,amp;: hoc eft quod iacrum carme dicit: Exorietur foiedarius nomen eius.Rurfum Zacharias,Oriens nomen eius,inquitrSc de eodem loquens ah, uifuras eum tribus aliam poftaliam. quifiin primo contempto indecoro ignominiofo que aduento tantopere

darui’tatcf polluit,uta nullagentc ignoretur reuocatismultis ad pœnitentiam, ut^ omnes dæmonas eorum ^que prin cipes cogat imperata facere,nomen eins formidantes præ cundis mortuis: nónne modi's omnibus inillogloriofb aduentu deftruet omnes inipiicos fuos,amp; qui ab eo defecerunt nulla læfi ïniuriaCfuos itenl perducet in requiem perfoluendo cunda quæ expedauerantCno^» bis igitur datum eftutaudiremusintelligeremus'que,ólt;Sperhunc Chriftilm ièruaremur,uoluntate patris cognita. quapropter fic eu alloquitur: Magnum tibieft uoçaripuerum meum,ut reftituas tribus lacobjamp;Sconuertas difperfiones IfraeKpofui te in lucent gentium, ut fis falus earum, ufque ad extrema terræ. Hæc uös dé Georaamp;S profelytis dida putatis,cum reuera de nobis dicantur perlefum illuftratis ♦ alioquin ÓC illis Chriftus præbuiiïèt tefti^ monium: nunc autem duplo magisfilios gehennæait cos factos» ergo ad nos, nonadillos uoces prophetarum referendæ fiint, de nobis canentium in hunc modum : Ducam cæcos in uia quant non norant,amp;S calcabunt femitas quas ignorauerant, ego teftis fum, dicit Dominus Deus, Sc puer meus quem elegi, de quibus igitur teftatur Chriftus nimirum de fidelibus. at profelyti, tan^ tum abeft ut credant,üt duplo magis quam uos blafphemi fint ineius nomen, nöbis in eum credentibus necem torraenta'que intentantes, denique ueftri fimillimi♦ Rurfum alibi clamat : Ese go Dominus uocaiii te iuftè,apprehendammanum tuamóócon tortabo tezfaciam'que te fcedus populióólumen gentium,ut a^? perlas oculos cæcorum, èC educas uinc1:os è carcere » nam èc hæc amici ad Qhriftum de gentlbus illuminatis dida funt,nifi rurfum contendetis ea pertrahere adlegem Sóprofelytos.Hoc audite tan:lt; quam in theatro conclamarunt aliquot ex his qui poftridie ue*. nerant: Quid C nónne de lege loquituramp;illuftratis abea^hiau;« tem funt proielyti.Non, inquam, uerfus ad Thryphonem.nam fl lexpotuiiïètlumen præbere gentibusiplam recipientibus ,quid opus fuiflet Nouo teftamento,quod deus fe mifliirum promi^i fit ut fit pro legemandato^quein fempiternumÇ'nehanc promifi« fioilem intelligeremus de profelytis amp;nbsp;lege uetere : fed de Chriflo ÔC illi adhærentibus nobisgentilibus,quos illuminauit ficuta^ licubi loquitur,Hæc dicit Dominus : Tempore acceptabili ex^ audiui te, amp;nbsp;in die falutis adiuui te,amp; dedi te in teftamentum gen* tium ut conftituas terra ni:amp; ut hæreditate pofsideas de ferta.quæ igitur eft hæreditas Chrifti nifi gcntcs 1 quod teftamcntum Deilt;* nónne

nónne Chriftus'^'ficut amp;nbsp;alibi didcFilius meus es tu,ego hodie ge nui te«PoftuIa à mc,amp; dabo tibi genres hæreditatem tuam,amp; pop fefsionem tuam terminos terræ» Quemadmodum igitur hæcom nia dida (ùnt ad Chriftum Sgt;C de gentibus,nc amp;nbsp;illa dida exiilima te.nihilenim opus habentprofèlytitedamêto alioquàm legecon municircumcißs omnibus, dequibusfcriptura didtrEtaddetur etiam Georas ad eos, amp;nbsp;adiungetur ad domum Iacob«Bc proièly * tus quidem poft circumdfionem cenfetur in populo tanquam in* digena:nosautem quamuis dignati nomine populi,nihilominus fumus genres cum fimus indrcumdfî« præterea ridiculû eft quod putatis,profdytorum quidem apertos oculos, noftros uero non: amp;nbsp;nos appellari cæcos furdosc^ illos uero illuminatos, turn illud magis etiam rifum meretur,quôdlcgem datam gentibus didtis, quâ ipfi uos ignoratis,alioquin iram Dei timuiflètis, appellati de* prauatores èc iniqui Hlrj : puderetlt;^ uos audire ilia uerbazFilq qui bus non incft fides,amp;:Quis cæcus nifi pueri meiCquis furdus nifl qui dominantur eis^à excæcati fiint ferui Dei, at quia non praebc tisauresapertas,necauditis qualibus uos deus ornetlaudibus;i* deo non pudet eadem audire fæpius,nec minis dei terrcmini,quip pe populus duri cordis amp;nbsp;fatuus.Quapropter ecce adqciâ ut träft feram populum hunc^didc Dominus,ÔC transferam eos: perdî iàpientiam lâpientum,8c prudentiam prudêtum celabo. Merito. non eftis enim iàpientcs nec prudentes,fed acres èc callidi, iàpien tes tantum ad male faciendum.cognofcere autem occultam dei uo luntatem teftamentumue fidele domini,aut femitas dus inuenire, non ualetis.Quamobrem ait : Sufdtabo liraeli ÔC ludæ fernen ho* minum amp;nbsp;fernen pecudum.amp; per Efaiam de alio IfraelCfîcloqui* tur.In die illa erit tertius Iftael inter Aflyrios Ægyptios^, benedi élus in terra quam benedixit dominus exerdtuum dices : Benedi dus erit populus meus quieft in Ægypto,Ô^ qui eft in Afryriis,SC hsereditas mea IfraehErgo ciîm Deus benedicat hune populum,!* ftaelem eum uocans,8^ hæreditatem fuam cfle prædicans: quin rc fipifeitis amp;nbsp;defînitis uofipfi dedpere quafi foli fitis Ifraelitæ,male dicereep benedidum à Deo populumC'nam ad Hierufalem amp;eius finitima inter cætera fie loquitur: Etproducâuobis hominespo* pulum meum ïfrael,8^ hæreditate pofsidebunt uos,Sô eritis eis in poiTèfsionem,necunquampofthac hisfilqs deftituemini,Ergo, inquit T ryphon,uos eftis Ifrael, amp;nbsp;d e uobis hæc dicuntur C Nifi, inquam,iamdudum fuper his rebus colloqueremur, poteram du* bitare ne forte non intelligens hæc percontcris.quoniam autc ha* denuf

^enus afTenfiftis meis demonftranonibus opi'nor te nee ignora^« fe quæ didafunt,ncc contentionesquærere,fedmui’taTi potius u£ pergam ulterius.cum^isannuifret:R.urfus,i'nquam,auditisinE^ faia,ß tarnen auribus percipins, DeSfiguratè appellante Chriftiï ïaeob S)C Ifrael uocabulo.uerba ei'us funt hæc.’Iacob puer meus, fu feipiam eum,Ifrael eledlus meus,ponâ Ipiritum meû fuper eum,6^ efïeret iudiciü gentibusmô côtendet nee clamabit, nee audiet qm'f quam in plateis uocê eius.arundine quaflatam non cofringet, amp;nbsp;li hum fumans non extinguet,fed in ueritatê proferetdudicium aflult;» met,nee conteretur priufqua in terra ponat indicium : amp;nbsp;in nomi^ neipfius gentes iperabunt.Quemadmodum igitur ab uno Iacob, tjui etiain Ifrael cognominatur, omnegenüs ueftrum appellatum eft Iacob Só Ißaekita Sónos ab eo qui nos Deo genuit Chrifto,qui Iacob,Ifrael,luda jofeph, Dauidq^ nominat,germani filrj Deiapgt; pellamur fumuscp,quotqüot mandata Chrifti obferuamus.Cücp animaduertifTem eos turbatos, quia dixiflem efle nos Dei filios tiam,preueni eorum interrogationê dicens:audite uiri amici quid fpiritus fandus dicat de hoc populo, quód ömnes filrj fint illius al tifsimi,amp;2 ipfe Ghriftus in ccetu eoruni intererit, iüdicaturus uni* ucrfumgenushumanum. eauerba funtapudDauidém, amp;iuxta ueftram interpretationê ßc fe habent.Deus ftetit in fynagoga deo rum, in m^io autê deos diiudicat. Vfep quo iudicatis iniquitatê, Sc perionas peccatorum accipitis Indicateegeno SC pupillo, hu* milem 8lt; pauperem iuftificate.Eripite paupcrem,8ó egenu de ma# nu peccatoris liberate. Nefcierunt neep intellexerunt, in tenebriÿ ambulantrmouebuntur omnia fundanlenta terræ ♦ Ego dixi,dij e# ftis,Ô^ filij excelfi omnes»Vos autem fient homines moriemini,8C fient unus de principibus cadetis.Surge deus iudica terram; quo# niam tuhæreditabis in omnibus gentibus,Lxx* uero interpretan tur,Ecce ut homines moriemini ,8Cunusdc principibus cadetis: indicando inobedientiam hominUm, uidelicet AdamiEuæ^ : Sc eafum unius principum, hoc eft eiüs qui fêrpens uocatur, colla# pfî ruina magna, eo quod Euarri decepiffet. Verùm quoniami nunc non eo tendit oratio, fed ut difeatis quid fpiritiis fandua éxprobret hominibus, qui Deo fimiles impafsibiles immorta# les'que futur! fi eius mandata obferuaffènt, amp;nbsp;appellatione fi# liorumabeo dignatfipfiquoquefimiliter ut Adam Ô^Euamor# tem fuapte culpa fibi acciuerunt : habeat fc interpretatio Piàl# mi utcumque uultis : nihilo fecius hinc appäret quod pro drjs hä# beri pofsitis omnes amp;nbsp;pro fifijs altifsimi:SC quod ficiit Adam Sc Eua

Eua damnandi fitis ueftropte iudido.quod aute Chriftus dcui^ quocç uocetur,fads demonftratum eft» Equidem exuobis diftere cupio,quid nomen hoc Iftael ualeatSilentibus inis,Ego,inquam, dicam quod ftio»lniquum enim duco cglare quæ fcias:nec libct fu fpicari de uobis inuidiam aut impcritiam:proindc citra fucum Ioü» quar fîmpliciter,memor dominicæ illius parabolæ, Exijt femina* tor ut ftmeiltem facerentum aliud ftmen (ecus uiam, aliud in fpi* nas,aliud in faxofa cecidit,aliud ueroin terram bonam» Sperando igiturbonam fore terra oportet diftèrere,quandoquidê illemeus dominus ut fords amp;nbsp;potens res (uas ab omnibus repetet ubi uenc rit:amp; diipenfatorem fuumnondamnabit,fi compereritei curae fuifle ut dominus reuerfus facultates fuas inueniret intégras, non defoflas quacuncp de caufa, fed commiflas meniàrrjs» uox hæc Ift rael interpretatur homo uinccns potentiam.nam Ifra homo cft,E( potentia.idpræfîgnatumfuerat perludam Iacob myfticam, cerlt;* lands cum eo qui uoluntati patris obfèquensuidendumfeobtu^ litjCÙm eflèt deus quippcfilius primogenitus creaturis omnibus antiquionquod Chriftus aflumpta carne fadurus erat.quando enim homo fadus eft,ut antea dixi,aCCe(sit eum diabolus,hoceft) potentia illa quæ SC ferpens uocatur amp;nbsp;fatanas,tentans eu 8c con^ tendes profternere,dum adorari ab eo poftulauat ille uicit amp;nbsp;pro^ ftrauitaduerfarium, arguens eiusmaliciam qui contra præcepta ftripturg pro deo adorari poftulet,ciim ab obftquio dei defecerit. reipondetenim ei: Scriptum eft,Dominum deum tuum adorabis,

ei foli (eruies»ita uidus coargutus'cp difcefsit diabolus» Et quo«« niäm torpor quocp Chrifto noftro ferendus erat,uidelicet lafsitu* do rnetuscp fub inftantê crucis pafsionê,etiam hoe præfignificatu fuit per attadum femur Iacob,ita ut torpéfcereucæterùm id nome Iftael,fupernè inditû ei fuit,ut fîc cognotrtirtatus beatus Iacob be«« ncdicereturhocnomine,(îc quolt;^præiîgnansqudd omnes quot quot per filium ad patrem confugiunt, funt benedidus Iftael.uos autem nihil horum intelligentes nec curantes intelligere,tartîen ià lutem expedatis,cùm fids filq Iacob carnali femine « (èd quod hac in re uofipfi decipiads,fads iam demonftratû eft.at fî feireds qüis«« nam fît ille confili] magni angelus 8CuirapudEzeciclem,tanqua fîlius hominis apud Danielem,pucr apud Efaiâ, Chriftus amp;nbsp;deus adorandus amp;nbsp;Dauid amp;nbsp;lapis apud multos, apud Solomonem fa«» pientia,Iofeph èc Iudas,amp;ftclla apud Mofem,oriens apud Zacha riam,pafsibilis amp;nbsp;Iacob amp;nbsp;Iftael, rurftim apud Eiàiam, qui amp;nbsp;uiro ga,ftos,lapis angularis uocatur amp;nbsp;deifîlius, non blafphemaretis

6 Tryphon eum qui îàtti aduenit,amp; natus palTus«^ in cœlu afccn* dit,unde iterum aduenturus cft,ac tune plangent fe ueftfæ illæ tri bus duodecim.alioquin fi oracula pfophetarum intelligeretis, nô negaretis effe deum illiusfolius,iugëniti 8^ ineffabilis deifilium» nam amp;nbsp;apud Mofem in Exodo ficlégiturtüocutus eft autcmDo* minus ad Mofem, èC dixit ad eum : Ego fumDotîiinus qui appa^ rui Abtahamo, Ifaaco, lacobocp, deus corum nec indicaui eis no* men meumtpepigiep fœdus eum eis.Rurfum alibi aitludatum la« cob cumhomine, quemtarnendeumefle dixit. Vidi,mquitla* cob,deum facie ad faciem,8c falua fada eft anima mea. quin amp;nbsp;lo* cumin quo à fpedro benedidionem extorfit, dei uifîonem appel laflèinfaçrisliteris proditur. Abrahamo quoquefimiliteruifum deum narrat Mofes, fedenti ad quercum Mambræ in foribus ta* bernaculifui meridie.acmoxfubinfertiCumcß cleuaftetoculos, appât uerunt ei très uiri ftantés prope eum:quos cùm uidiflct,pro perauitin occurfum eorum.paulo pôft unus eorum pollicetur A* brabamo filium,dicens: Quaré rifit Sarra cogitans, poteft: ne fie« ri ut anus pariam Nunquid deo quicquam eft inripofsibilë Re« uertar ad te hoc eodem anni tempore, èC habebit Sarra filium. at« que ita difeefierunt ab hofpitc fuo‘.moxc^ pergit de cis uates narra re;Cdm autem furrexiftent inde uiri,direxerunt oculos cotra So« doma. Deinde rurfumad Abrahamumis quieratSCeftloquitur fic:Numc3claboferuum meum Abrahamum quægefturusfum^ 8c quæ deinceps à Mofe närrantut iam ante mihi explicata : unde liquet eum patri domino'c^ fubditum uoluntatenlipfiuSexfequu bic eft ille qui Abrahamo Jfaaeöilacobo,cacteriscp patriarchis co*, fpedus feribitur, Slt; nifî iani art te audifletis, adderem hune ipfuni fui{re,qui,quando populus carnes requirebat Mofes parum credebat angelo faturitateni pollicenti à Deo ,ipfe ÔC deus an« gelùs à patte miffus dixifle ilia fecifteep natratur. fie enim in facris literislegituttEt dixit Dominus âd Mofern:Num manus Domi« ni non fufficieKiam feies nüm cælabo te confilium meum,an non. rurfum aliubi ficloquitur:Dominus auterrt dixit ad me: Non traz qcies lordanem hunc.dominds deus tuus, qui praccedit ante faciê tuam,ipfe delebit gentes bas. Alia ejuoep ad êundemmodumle« giflatoti prophetisep difta funt,ut fatis me indicafle putoî quoties Mofes dicit,Afcendit deus ab Abrahamo,autjLocutus eft Domi nus ad Mofem,amp;:,Defcêdit Dominus ut üidetet turrim qua aedi« ßcarunt filp horainü,aut,CläuGt deüs areäm Noe defotis,ne cxifti metis ipfum ingenituitiDeü defeendifte gt;nbsp;afeendiffe ue.ineffabilis m cnim

i54quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tVSTiNI AP o LO ßl A.

cni'm file pater ac Dominus omnium, nee uenit,nee ambulat, nee dormit,nee furgit,fed in loeo fuo quieunc^ is tandem eft manet,a^ cutum eernens atep audiens, non oeulis nee auribus, lèd indicibi^ potentia eunéta infpe^flâs eognofcensep: nee eft quifquam noftru qui ilium lateat:at ille non mouetur, qui loco nüllo,ne mundo qui dem uniuerfo eapitur,utpote raundöipfo antiquior. qui poteft i* gitur fieri ut bic aut alloquatur quenquam, aut uiièndum ei fe pras beat,autappareatinparuo terræfpatio:quandoquidem nemifsi quidem ab eo gloriam populus ualuit in Sina infpicere,imó ne ip^» fe quidem Moiès potuiflet ingredi à fe faëlum tabernaculum, ni repletus fuiflet diuina gloria^Tac ne pontifex quidem in adyto pogt; tuit fubfiftere,quando in reeens à fe conditum templum Hierofo^, lymitanum Solomon arcam intulit. Ergo nee Abraham,nee liàac, nee Iacob,nec ullus alius homo uidit patrê ilium 8c ineffabilêunM uerforum atep etia ipfius Chrifti dominu : fed eum qui iuxta illius uöluntatê deus eft, quippe filiuSjidem amp;nbsp;minifter nuncius,qui paterno cófilio homo natus eft ex Virginc,qui 8C ignis aliquando fuit CU Mofem è rubó alloqueretun nâ nifi fcripturas ficintelliga«’; mus,confequens erit ut pater ac dominus rerum non fuerit in coeigt; lo tantiiper dum dominus pluit de coelo ignem amp;nbsp;fulfur fuper So domâ à domino,ficut Moiès prodidiu Hue facit 8Cillud quod Da uid fic canit; Tollite portas principes ueftras, 8c eleuamini portaz fempiternæ,8c introibit rex glori^ ♦ ac rurfum : Dixit dns domino meo,fede à dextris meis, donee pona inimicos tuos fcabellupedii tuoru.Preterea quod Chriftus,cum fit Dominus,deus deiep filius ipecie uiri amp;nbsp;angeli 8c igneo fplêdore apparuerit, ut in rubo,amp;in condênatione Sodomae prolixe demonftratu eft. Poft haec cu re.# petfifièm qug ante memoraui èfcriptura Exodi,de uifi'one in rubo 8C de lefu cognomine,fubieci haec uerba:Cauete putetis o uos,fu* perflue me faepius eadê iterare:fed quonia aliquot ex uobis didus* rientes animaduerto:potentia illa à patre üniuerlbru miflam in co fpedu Mofis,aut Abrahami, autIacobi,uocari angeluquoties fe offert hominibus,quoniâ uoluntas path's per ea renunciatur ho^ minibus:item aliquando gloria,dum uifio non fatis percipiturntê uiru 8c hominê,quâdo formas tales ex uolûtate paths aflumitffer^â monê quocpuocari,quâdo uerba paths profert alloquês homines, eamautem potentiâefle inièparabilêà patre,quemadmodûàfoî« kquieft incœlohanc lücem quæin terris diffiinditur,quoocci^ dente lucem quoep dècedere : Ita 8C pater (aiunt ) promicare iubet fuam potentiam, eandem^ quando uult ad feipfum retrahit.part

modo amp;nbsp;angelos eum facere dixerut * Veriim angelos eflè marter reep femper eofdêjHee difTolui in id unde fadi funt,iam uos docui* tum quod potentia hæc,quâ ÔC deu prophetæ nominât(ut copio^ fe declaratû eft)amp;S angelû, non ut folis lumen ibio commun! cenic tur nomine,ueriim etia numero diuerium quiddâ eft,fuperius cô^ pendio diflèrui,dicerts potentiàm hanc natam ex pâtre,ui uoluntà tec^ illius : at non ut portionern deciiàm de patris eflentia, quales funt cæteræ omnes portiones rerum diuifarüm,aKæ iam quàm an te feftionem fuerant exempli gratiajignes de igné accenfôs dfuer fos uidemus, nihil diminuto illo unde multi accendi poHùnt : fed eôdem manentead ut clarius pércipiatis,denuo icripturas antea ci tatas repetam:ut cum propheta dicit: Pluit Dominus ignem àDo raino de ccelo : duos numero diuerfos uerba prophetica indicant: alterum in terra uerfantem,quern ait deCcendiiTe ut uideret clamor rem Sodomorum : alterum uero in ccelo degentem, qui amp;nbsp;huiuS terrarum domini dominus eft,quippe pater amp;nbsp;Deus, autorc^ ei poteftatis dominationis atep deitatis» Rurfus ciim legimus dixifle deum in mundi exordio Eccé Adam faétus eft tanquam unus ex nobisalla uerba Tanqua unüs ex nobis, numeru fignifîcât,nec ad mittûttropologiâjficut ueftri fophiftae interpretari conantür, qui tieritatê né intelligunt quidê,tantû abeft ut doceât.Et fàpientia fie ioquir.Si annûciauero uobis quæ quotidie, fiut, enumerabo quæ funtà feculo; Dominus creàuit me initiu uiarûfuarûin opera fua«. ante (ècula fundauit me in prillcipio priufquam terra faceret.nons» dum erant abyfsi,nec fontes aquarum eruperarttî priufquam mort téscollesc]^ftabiliret,genuitnié.Hisdilt;fi:isaddidi,Intelligitisaudi tores,fi modo aduertitis, quod fcriptura nata efle ex patre ante uni üerfbrû creationê hanc progenie: èi. in confeflb eft,genitorê geni* tumepdifFerrenumero';^ cumlt;^ aflenfiflent omneSjreuocaui cis in memoria certas fcripturas rtondu per me citatas, uidelicet ex Mo^ fefideli famulo.Suntautem haCzLetamini cceli cum eo, 06 adorent eum omnes angeli Dei,S(f quæ deinceps fequuntunamp;fubieci hect Lætaminigentés cum populo e!us,6d confortenturper eum om# nes angeli dei:quOrtiam fanguiilem filiorum eius ulcifcetur,amp;: fu^: met poenas de inimicis,amp;réddet talionê odientibus fe,8cpurgabit Dominus terram populi fui.His uerbis nos genres iubemur læta^ ri cu eius populo,uidelicet cu Abrahamo, Ifaacojacobo, prophet tiscpSócaèterisquotquotin caplebe deoplacuerunt,ficut antca confenfimus.Nec tame omnes ueftri generis homines audiemus, quandoquidem per Efaiam didicimus,quód artus præuaricantiû m X erodendi

D, IV ST INI COLLO Q.V IVM crodendi ßnt à uermc ignccç immortali amp;nbsp;perpetüo,ut fiant omni carni fpedaculu. Qiiin nbsp;alias fcripturas uobis ô uiri ex code Mo

le proféra,unde queatis cogno{cere,iam olim Deû difperfifle onv nes homines,diuifos liguis ac nationibus: ex omnibus autê gentil bus ueftrâ elegiflc, inndam Só incÔmodam : ut liqueret ex quauis gente feledos obedituros eius uoluntati per Chriftü,qui lacob nominatur amp;:lfraethunc lacob feu Ifiaelê appellatione fua multos côplelt;fii oportet. Cum enim ait, Lactamini gentes una cu populo eius,fimilê eis tum hæreditatê tum appellatione tribuit» quod ue^ rd eos cum fintgentes dicitlætariunà cumfuo populo, adueftra pertinet ignominiam.quemadmodûenimuos exacerbaftiseum idola colendojita Sc ipfe idololatris uoluntatem fuam fecit cognita uthæreditatem eius pofsideant. Libetadducere ipfas fcripturas, quæ gentes autore Deo diuifas fuifle indicant. funt autera hæîhv terrogapatremtuumamp;annunciabit tibi,feniores tuosamp;diccnt tibi.quando diuidebat Altifsimus gentes,8^ difpergebat fill os dami: ftatuit terminos oentiu lècundu numéros filiorû lifael, èC fa éla eft portio Domini populus eius lacob, funiculus hæreditatis eiusIfrael.His recitatisadmonui,uertiflè illosfeptuaginta intern# prêtes hoc modo: Statuit terminos gentifi fecûdû numerû angelo rumDei:fed quoniâ dilputationi meæ nihil ofFiciat,ufumme uul^ gata le(fi:ione,uos quocp,inqua,modo ueraces efle uelitis,fatebinii ni,fidem noftram erga deum ueftra præftantiorem:quandoquidc per afpernabile probrofumcpcrucis myfterium uocati diuinitus, propter confefsionê eius pietatê slc obedientiâ, pcenas incitate diaboli militia uefhracp opera iMatas ufc^ad morte perferimus: tamê ne uerbo quidê negamus Chriftü, qui nos uocauit adfalutê à pâtre ante præparatam ; pofthabitis uobis quos excelfo bracbio fuo protedos magnifiée liberauitexÆgypto, diuifomariut pdf ficcas arenas daret tranfîtum : ubi paulô póft perièquentiû copias cumfuiscurribus cæterocp apparatufplendido undisobruit,in meatum quæ tranfieratis rcfluentibus: quando columna fulgi^ daprælucebatuobis,utfingulari priuilegio poflètis habere lumê proprium ac perpetuum. panis quocç angelorû mâna in cibatum ccelitus depluitjUt ne panificiû quidem defideraretis,amp; aqua Mer ræuerlàeftin dulccdinem : quando etiamper ferpentes (utantc dixi )præfiguratum eft crucis myfterium,mature præmonente uos Deode gratiafutura,ergaquem tarnen femper ingratifuift fedeprehendimini.talis fuitetiâ figura Mofis manus cxpandetis, ÔC eius qui poft aiTumptuIefucognomê Amaleehitas debellauit:

lt;jHod præcïarum dus fadnus Deus lufsit mandan literis,promit* tens nomen lefu fore apud uos celebre,quippe qui deleturus effet fub fok Amalechitaram memoriam. atqui uidemus poft Nauæ fi liummanfiflèmemonam Amalech. Verumiftaomnia præfagia fuere de lefu crudfixo,quód profligaturus effet dscmonia, uel fo* Io nomine formidandus eorum poteftatibus, quemadmodum amp;nbsp;regnis hominum,ut ex omni gente religioff pacati^ redderentur quotquot in eu credidiflent,ficut liquide perdperc potes mi Try phon ex his quæ fupra memorauimus ♦ quid quod tantum cotur* nicum uobis oblatum eft,cùm carnes requireretis, lit no potnerit iniri eorum numerusÇ’ijfdê amp;nbsp;è iàxo aqua prorupitjôc nubes con* tra æftum oppanfa eft pro umbraculo, fimul amp;nbsp;à frigore proteges in itinere,aliud ccelura nouum per hanc figuram prænuncians : i* mo ne calceamenta quidem ueftra tunc detrita iunt, aut ruptæ ho rum corrigiæ,fed pucris induta cum ætate crefcebant.Et poft hæc beneficia ff mulacrum feciftis uitulo, fcortati eftis cum puellis bar* barisjcoluiftis idola.ac rurfus poftquam accepiftis terra,tanta uir* tute fuffs fugatis^ hoftibus,ut fol ipiè curfum fuu fifteret fpedan doresgerentem ueftrum ducem lefumrecens cognominatum,amp; per XXXvr. horas differret occafum.aliaquocp inter uos patrata funt prodigia,quorum unum recenfere nunc libet. conferet enim uobis ad agnofcendum lefum hunc, quem nos confitemur Chri* ftum,Dd filium,qui crucifixus reiurrexit amp;nbsp;in ccelum afcendit,in de rediturus iudex uniuerforum hominum natorum poft Adamu generis humani principem.Noftis ut tabernaculum teftimonfj ca ptu fuerit ab hoftibus Azotqsmtcp graui peftc afffidi propterea, confflium ceperint de area imponeda plauftro,cui iunxiffènt uac* cas recens partu leuatastquo experirent an ab irato Deo peftis im miffà fit,amp; an uelit arcam eo reportari unde fublata fuerat.Quo fa do uaccae nemine deducente peruencrunt, non in eu locu unde ar ca rapta fuerat,fed in prædium uiri cui nome erat Aufes,ide quod illi qui póft lefus cognominatus fuit,ôd in agros armis quæfîtos in duxit populû, in id prædium delatæ hæferunt,manifcfta coniedu ra quod hue dedudæ ff nt ui huius nominis : ffeut antea populi ex Ægypto egrefsireliquiæ nouas fedes tenuerunt dudu lefu,qui amp;nbsp;ipfe Aufes prius nominabatunnihilominus poft édita inter uos ta infignia prodigia diuerfis temporibusa'prophetis obiurgamini, quod in honorem dæmonum neàliberis quidem madandis abfti nueritis,donee poft cætera facinora Chriftum aogrefsi eftis imma HI audacia,nec adhuc perfequi deff ftitis: quæ omnia Deus propi*

dus 8d Chriftus eius di'onentur uobis remitiere, amp;ucni‘am âcfalü tem concedere Deus enim ruturæ maliciæ præfcius iic uos exccra turperEfaiam:Væanimæeorum:inieruntconfîlium malum cou tra feipfos dicentes: Vinciamus iuftum,quia incommodus nobis cft.ideo frudus manuum fuarum comedent. V iniquotretribu«« tio enim operum eius fielei. Popule meus,exadores ueftri fpicik gium ex uobis facient,amp;S quæftores uobis dominabuntur.Popu^’ le meus,qui te beatum dicunt,ipfi te decipiunt, amp;nbsp;turbant uiarum tuarum femitas.Sed nunc ftatuet pro tribunali populum fuû Do«« minuSjôd ipfe in iudidûueniet cum fenioribus populi eiuscp prin^ cipibus.uos autem cur incendiftis uineam meam, ôd rapta pauper ri abfconditis in ueftrisædibusC cur meam plebeiniurqsafficitis,-amp;pudefacitis facies pauperum C Rurfus aliubi propheta idem ad eundem modû loquitur: Væ qui trabitis peccata ueftra quafi Ion* go funiculo,amp; iniquitates quafi loro iugali.qui dicitis,cito appro* piet opus eius,amp; uen iat côfilium fandi Iff ael,ut fciamus illud. qui dicitis malum bonum,amp; bonum malum: qui ponitis tenebras lucem,amp; luccm tenebras:qui ponitis amarum in dulce,amp; dulcc in amarum, Væ qui lapientes uos eftimatis,prudentes coram uobif* metipGs. qui potentes eftis ad potandû,ÔC fortes ad mifeendu ficera.qui iuftifieatis impium propter munera,amp;L iufto ius fuû non redditis.quapropter ficut deuorat ftipulam ignis,ôô calor flamm? exurit.'flc radix eorum quaiî fauilla erit,amp; germeh eorum difsipa* bitur ut puluis uento excitus, Abiecerunt enim legem domini ex* ercituum, amp;eloquium làndi Ifrael irritauerunt: ideo commotus eft furor Domini exercituum,amp; iniecit manum fuam fuper eos,et pereufsinturbatifunt montes,amp;S fada funtcadauera eorum quafi ftercus in medio platearum,per hæc omnia non funt conuerfi, fed adhuc manus eorû eftinfolens.Reuera enim adhuc manüs ueftras cxtêditis ad maleficia.quâdo poft Chriftû occifum ne fie quidê re* fipifeitis, amp;nbsp;nos quoep qui per eum Deo patrie^ credidimus,odio profequimini, nô têperantes per occafionê à cædibus.Indefînen* ter aût execramini amp;nbsp;ipfum eius {èdatores,cû nos public^ pre* cemur pro uobis amp;nbsp;omnibus hominibus, ita ut nos Chriftus no* fterÔC Dominus docuit,iubensnosproinimicis uotafacere,ô^ proodiodiledionem,proexccrationibus fauftas ominationesre pendere.ergo fl uobis prophetarû ôô ipflus Domini dodrina pu* doré incutit, fatius eft ut Deû ftquamini quàm infipientes c?cos^ magiftros, ueftros qui hodie^ quaternas èc quinas uxores uobis permittunt fingulis,præfertim flquis formofæ amore capiatur,al*

legantcs cxcmpla lacob qui cognöminatur Ifrael patriarcharu^ cætcrorum,ôiS negantes uiolari iura fiqui's fimile aliquid faciat, h o mines inienfati Ssmiferi^magna enim in his rebus fingulis diipenlt;î fabanturmyfteria* Dicam de connubijs lacob quid præfignaue;« rint, ut cognoicatis quam nihil diuirïü ueftrimagiftri in his fadis obfèruauerint, quippequi humiles tantum affedus confiderant, idoneos magis corrumpendis quam corrigendis moribus ♦ aduer tite igitur quid dicam,nuptias Iacob fuiiTe figuram eorS que Chri ftus gefturus erat. Duas enim uxores fimul óó fertiel non erat fas lacobum ducere.fcruiuit etiam Labani pro mercede accepturus n lias, amp;nbsp;fraudatus iuniore itcrum feruiuit alterum fepfennium4C2Ci« terum Lia populus ucfter eft amp;nbsp;fynagoga, Rachel ueró noftra ec^ clefia.pro his feruit Cliriftus nuc quocß,amp;f pro feruis quos utracp compleditunnam uice duorum filiorum terti) progeniêNoc fers» uitutiaddixit.nunc ediuerfo ob reftituendos priftin^ libertati am bos filios,amp; feruos qui ad cos pertinent,Chriftus aduenit,omnes quicunque mandata ipfius obferuant honore dignaturus eodem, quemadmodum ctia lacob ex artcillis fufceptos æquèac natos ex ingenuis uxoribus pro germanis filqs habuit,quorum fata ut diui nus prædixit ordine » lacob feruijtLabani pro maculofis uarfjs pecoribüs:ßc Chriftus ufcp ad crucem pertulit feruitutem pro dis® uerfis multiformibus^ hominS generibus,quos per fanguinê fu5 fibi parauitac per crucis myftcrium.Liæ debiles erant oculirfic ueftræ animæ admodum hebetes habentoculos . Rachel furata eft deosLabaniSjUt in hodiernûufcpdefofsilateant: nobis quoc^ -perierût drj fabrefadi quos accépimus à maioribus » lacob femper exofus fratri fuitmunc itidem nos inuib fumus uobis cæteris'que mortalibus quos natura effe fratres uoluit* lacob cognominatus cft Ifrael;amp; Chriftum Iftaelê efle oftendimus, qui lefus, id eft, fers’ uator eft ac dicitur. ftquidem quando fcriptura ftc loquitur : Ego dominus Deus ille fàncftus Ifrael, qui declaraui Ifraelem regem ue ftrum, nonneuerè de Chrifto æterno reoe hæc intellioitis C ftitis enim quod lacob Ifaaci filiusnunquam regnauerinideo fcriptura explicans quemnam regê uocet lacob,amp; Ifrael nominibus, fie ait: lacob puer meus,fubleuabo eûdfrael eleftus meus,accipiet eu ani ma mea.dedi fpiritû meum fuper eumjSC afferet iudiciû gentibus; nonclamabit,necaudieturforisuoxeius.harundinem quaftàtam non contercc, amp;nbsp;liniim fuinans non extinguet,donee in contenu; tione educat indicium. non turbabitur nec triftabitur,donec po«! natinterraiudicium,amp; in nominecius gentcsIperabunt.Num L

gitur in lacob patriarcham fperant conuerfi ex gentibus, ac non ï in Chriftum potius,imo amp;nbsp;uos ipfi^:'itacp ficut Ifraelcm Chriftuni) fcriptura uocat,(ïc ÔC. Iacobum:nos quocp è uentre Chrifti lapides, excifi,fumusgenus uere IGraeliticu. fed præftat audire ipfa uerba prophetica.caucam,inquit,cx lacob fernen ex Iudacç,ÔC pofsidelt;lt; i bunt montem iandum meum,amp;^hæreditabunteumelediicrui) meijhabitabuntcpillic, erunt uillæpecuariorumin ialtibus : uallis Achor in requiem armentis populi quærentis me. uos auié} qui defeciftis à me,obliti montis fanóli meijamp; paraftis lediftcrniaj dæmoni)s,uinumc^ mi{cuiß;is,ego tradam gladio, omnes occifio* ne cadetis,quia uocante me nó obediftis, fed feciftis malum in coa' fpeélu mco, amp;nbsp;elegiftis quæ mihi difplicebât.Ha(fleous fcriptura. Intelligitis autem óè ipfi aliud eflè ièmen lacob de quo nunc loqui tur,non populum ueftrum ut aliquis exiftimare poflet. nó poteft cnim fieri ut pro lacob filqs defertoribus ièmê lacob fubftituatur, neep ut hacreditatê polliceatur deus his quos indignos ea pronun' ciauerat.fed quemadmodum idem propheta dicit: Et nunc tu do^* mus lacob age ambulemus in lumine Domini : miifum enim fecit populum fuum domum lacob, quia denuo repleta eft eoru regio fortilegis augurqs : ita amp;nbsp;hoe loco debemus intelligere duo mina Iudæ,duocp genera:duas item domos Iacob:alteram è carne prognatam SC fanguine,altera ex fide atep ipiritu,uidete enim quo modo fuperius alloquatur populum: Sicut inuenietur racemus in botro,amp; dicent:caue Icdas eum.nam ineft ei bcnediélio:iïc faciam propter ièruientem mihi,propter hunc nondelebouniuerfosini* ternecione ♦ Ac mox lubiungit : ^t educam aliquos ex lacob ex luda.liquet igitur quód fi illis ita irafcitur, ut minetur paucosreli* quos fore,alios quofdam edudutum fe pollicetur, habitaturosin monte ipiïus,nimirum ab ipfo profeminandos gignendoscp, uos enim nee uocantem eum fertis,nec alloquentê auditis, imó ma* lum feciftis in confpeiftu Domini:amp; quod eft extremæ maliciæ ca pitalis^ odrj,necaftis iuftum amp;nbsp;alios qui ut huius participes piëta tem, iufticiäjcharitatemcp adepti funt.Quapropter uac animæ eo* rum,dicit Dominus : quoniam inierut confilium malum aduerfus ièipfos,dicentes : Tollamus iuftum, quia incommodus nobis eft. uos enim non iacrificaftis idolo Baal ficut ueftri maiores,nec in ex celfis lucis placentas coxiftis cœli militiæ,fèd in hoc præcipuê pec caftis quod Chriftum dei non recepiftis.nam qui hunc ignorât,i* gnorat uoluntatem Dei:amp;S qui hunc odit aut afficit iniuria, offen* dit ilium à quo is miftiis eft.itidem fi non credit in ipfum,nee pro* phetarum

pKctarurrt uaticinijs crcdit,qui' tanto ante attulerunt omnibus ho# minibus lætum futuræ félicitatis nuncium,abfit fratres ut male de illo crucifixo loquamini,aut ludatis cauillis in eius uibices qui fuß« fieiunt fanandis omnibus,ficut etiam nos fanati fumus. bonum es» nim fuerit fi perfuafi circumcidatis cordis duriciem, quam non a« gnatam ultro uobis acciuiftis. nam circumcifionem nô ut iuftifica tionem fed ut figntim uobis datam,fcripturis credêdum eft » id ita efle cûm agnofcatis,nolite dei filium conuicijs laceflerc,nec illude re Iff aelis régi ut docforibus pharifæis gratifîceminfiamp;S archifyna gogis poft publicas preces in profeuchistalia uos doccntibus, Si enim is qui côtreélat res deo placitas, perinde eft ac fi attingat pu pillam eius oculfimulto magis qui à dileólo ipfius petulantiâ non abftinet.is uero qui fit,iam fan's declaratum eft. Ad hæc illis filenü tibLiS5Ämici,inquam,nunc in fcripturis citandis Lxx.interpretcs fecutusfum.nampriusueftrum contextum adhibcndoprætenta ram quomodo affefti fins. cum enim adduxiffem fcripturam bac: Væipfis,quiainieruntconfiliummalum contra feipfos,dicentes: adieci luxta lxx.T ollamus iuftum,quoniam incommodus nobis tft.’quamuis initio colloqurj ueftram ledionem feciitus fim, uide^ licet hanctdicentes, uinciamus iuftum,quoniam incommodus no bis eft.uos autê aliud turn agebatis,nô fatis attenti auditores ut mi bi uidebatuncæterum quando bec etiâ dfes ucrgit,amp; fol tendit ad occafum,finem faciamfiunum quiddam férmonibus præteritis adiecero.id licet antea dicftum, æquum tarnen cenfeo denuo repe^ tere. Scitis igitur ô uiri, Deum per Efaiam dixiffe ad Hierußlem: tempore dil uur) fub Noe feruaui te,id propterea dixit Deüsfquia diluuium fuit myfterium feruandorum bominum, fiquidem Noe iuftus unà cum cæteris qui èuafere,boc eft uxore, tribus filqs toti^ demcß nuribuSjOcfto in uniuerfum, ipfo numero præfigurabât O3 dauam diem,qua Cbriftus nofter rediuiuus apparuit,femper priü mam potentia.nam Cbriftus cû fit totius creaturæ primogenitus, èc principium noui generis per aquâ amp;nbsp;fidem renati,propter crus« cem non caret ligni myfterio, ficut etiam Noe ligno feruatus eft, ueftatus fuper aquas cum domefticis.Quando igitur propheta di cintempore Noe feruaui tejloquitur^ut audiftis, ad populu æquè deo credulum,8ô eadc habentém fymbola, riam amp;nbsp;Mofes uirgani tenens per mare traduxit ueftrum populu, at Uos putatis bgc dici de fola ucftra terra üeftrocp gencre.atqui tota terra,ut facris litcris eft prôditum,mundata fuit,aquis fuper omnesmontes eleuatis ad quindecim cubitOs ♦ itac^ liquet non ad terra Hdncfermone perti»« ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nere.

nerCjfèd ad obfequentem populum, cui parata eft requies in Hie* ruiâlem,fîcutpræfiguratum fùerat per omnia diluufjmyfteria.au* diftis autem, per aquam amp;nbsp;fidem amp;nbsp;lignum præparari, quicunt^ agentes peccatorum pœnitentiam,cuafuri funt futurum Dei iudi* cium.nam 8d aliud myftenum propheticumNoe temporibuscon tigit,quod nefcitisjnimirum hocin ominationibus quibus illefaU fta precatur duobus filiis,etiam nepotem fuum execratur ♦ nam fi* liocum relfquisaDeobenedidö non decebat male precari pro* pheticumfpiritum : fedquamuistota pofteritasirriibrispaternx nuditatis futura erat meritæ pceng particeps,filio tarnen no eft in* ten ta ta execratio.inter cætera uero id quoq^ pater pracdixit, pofte ros Semi occupaturos agros Chananæorum nbsp;babitacula,eijcien

dos rtlox à lapheti progenie, quemadmodum ipfi prius Semi pro geriiem eieciftèntexagrisundeChananæos expulerat.iditafadil docebo^uos enim qui à Semo ducitis origine, occupaftis dei iuftft terrain filiorum Chanaan amp;nbsp;poftèdiftis . deinde filfjlaphetæque iufto dei iudiciotenuerurtt earn,amp; uos illinc profligauerunt» bæc autem fic referunturin iacris literis : Noe ueró ubi uinu edormijf, amp;nbsp;didicit quefecerat ei filius iuus minor3ait:MaIedi(ftus püerCha naâjieruus erit fratribus ftiis.Dixitq^ : Benedidus dominus deus Sem:fit Chanaan feruus eins,Dilatet deus Iapbet,8c habiter in ta* bernaculis Semrfitq^ Chanaan feruus eius. Ergo cum duo populi benedicantur Semi lapheticj poften,amp; decretum fit ut priores il* lipotiantur Chananæorum fedibus,inquarumpoflèfsioncmox fuccedat lapheti progenies,uno populo à Chanaan oriundojin fer tiitutem addi(fto duobus populisiChriftüsab omnipotentepatre accepta poteftate aduenitjinuitans ad amicitiam, benedidlionê^i 6ó ad poenitentiam ac confortium faneftorumearn terram habita* turorum,quibus promiflam oftendimus. quapropter omniSgen tium homines tam ferui quam ingcnühquicunc^ inChriftum ere* duntjamp;noruntuera prophetarum oracula,fciuntfeunàcumeoi terram illam habitaturos, Sc hæreditatem æternâ accept uros ac in corruptibilem^Vnde Iacob,utfupradixi,cümipfequocpfigu* ra Chrifti eftet, duas uxores duxitancillas totidem ingenuarunii ód ex eis fufeepit filiosiut præmortftraret Chriftum aflumpturum etiam lapheti pofteros,ipfamcp Chanaan progenïem æquatam in genuis,quantùmadhæreditatem attineuquä? uosintelligerenon ualetis,quia non poteftiS de uiuo fonte bibere, fed de cifterniscor ruptis amp;aquam nop continentibus,ficutfcriptura dicitfSuntauté cifternæ corruptaf^aquam non continentes, quas foderunt uobis maoiftft

mâgiftn ueftn',ut fcriptura manifefte teftatur, docentes docflnnas mandatahominum.hi feipfosuoscpfimuluanafpepafcunt,qua^» fi fint carnale fernen Abrahami, æternû regnum accepturi quam« ui’s peccatores infidèles, inobedientes'que Deo fuerint : quod ue« rum non effe è fcripturis difcimus. An non dieft Efaias : Nifi Do^« minus fabaoth reliquifïèt nobis femen,fadi eflèmus tanquam Go morra Sodoma‘;'ód Ezechiel: Etiamfi Noe,Iacob,Daniel petie« rint condonari fibi filios aut filias,non impetrabunt.imó nee pater pro fill o, nee filius pro patre, fed quifque pro peccato fuo pleéles» tur,amp;L fuo quifque benefado fèruabitur,ac rurfum EfaiasiSpeda« bunturoiïainiquoruniruermiseorum no definet,Ô6igniseoruin non extinguetur,amp; omnis caro uidebit eos.alioqui Dominus no* ftermiffus à patre domino rerum omnium,non dixiflèt: Venient ab oriente occidente'que difcumbent cum Abrahamo,Iiaaco, Iacobo,in regno ccelorum : filq autem regni eqcientur in tenebras exteriores.cæterum nonefïèDeumin caufàutprædeftinati fiant iniufti fine angeli fiue homines, fed fua quemque culpa talem effe qualis apparebitjiam antè döcüi.Nc autem piofsitis caiifarfopor;* tuiffeChriftum crucifigfatque etiam inter noftros homines efle præuaricatoresjiec poffe aliter fieri,iam docui compendio: quod Deus cum uellet angelos 80 homines obfequentes habere, uifum eft eifacere hos liberæ poteftatis ad bene agenda, ratione prædi« tôs ut feirent fuâ originê,amp; à quo ut fint acceperint: futurûcp ut iuÉ xta ipfius leges iudicandi fint, fiquid à redo deftexefint.nS fuaptc cólcientiaamp; homines ÓCangelicoarguenf,nifi maturcmuteturiti melius.q) fi uerbu Dei prædicit omnino quofdâ angèlos amp;homi4 nes danandos,ideo predicit quia pracfciuit incorrigibiles,n5 quia talesaDeofadifint.itacpfi omnes refipucrint,pofluntconfequi dei mifericordiâ madi diuinó teftimonio. Beatus, inquit,cui non imputabit peccatu Dhs,hoc cft,cui poenitêti peccata Deus remit« tet':riô ficut prgdicatis uofmetipfi fallêtes, amp;nbsp;älij quidâ ueftri fimi« les aflèucrât,etiamfi qui peccatores fuerint,modo Défi norint,no imputabit eis peccata dominus»T eftis eft una cülpa Dauidis, qua , doperfaftumlapfus,nonpriusimpetraüitrcmifsionê,quàmla« mentis fletucp peccatû diluit,ita ut feriptû legimus. quodfi tali ui« ro non eft remiffum citra pœnitentia, fed poft tantos demû ftetus Sócorredasadionesmagni regis uatisep delibuti diUinitus,quo« modo impuri perditi,nne lamentis planducp ac pœnitêtia, pof funt fperare peccataipfis remifîurS dominu'fid unicu delidS in V« riæ cÔiuge admiftum fatis déclarât âmici, patriarchas nô libidinis caufà

caufa ufbi pluribus uxoribus^d ita fubferuifîè cuipiam difpenfa* tioni my (licXialioqui fî li'citu eflec quafuis,quomodolibet: quot libet ducere,ut foicnt ueftri homines ubicunlt;ç pcregrinanturaut quocuncp mittutur,eas^ nomine duntaxatuxores multo maoism idem licuiflet Dauidi.Hcc Iocutus,M.Pompei carifsimc,defii.AIi quanto poft T ryphon: Vides, inquit, non tern ere fadum ut con^ grederemur, quâdo mirificam uoluptatem cepi ex hoccolloquio» nee aliter aftedos iftos exiftimo.plus enim inuenimus quamexpc dabamusaut expedari poteratu’dfi fæpius nobis contingerct, plus proficeremus ftrmonesipibs examinando : fed quoniam ui* den's hinc foluturus propediem, fac mei tanquam amici memine^ ris.Quantum ad meattinet,inquam,uellem,fi manerem, quotidie nos idem facere.fperoautem meiam nauigaturum deofauente,in terim uos hortor,ut quandoquideagitur deftlute, omiisis ueftris magiftris conferatis uos ad Chriftum dei omnipotentis.atcç ita di fteftèruntincolumitatê comprecati mihi turn in itinere turn in otn nibuspericulis.amp; egouicifsim faufta omnia precatus ilh's, extrem mum hoc adieci,nihil cis me pofte ominari felicius,quam ut agn^ ta uia quæ homines fert ad iapientiam, Chriftum Dei compkdan»

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur ftcut nos facimus,quandoquidem nobis datus cft.^

SR; v.AE Heri ac nudiustcrtius in urbe ueftra Patres komani fub iudice Vrbico, alibi que pafsim ad eunde modum fub iniquis præftdibus ada funt, cogunt me habita ratione ueftrum,qui uos ei'fdc paisionibus obnoxios amp;nbsp;fratres efte propter i* ftas dignitatcsparum animaduertitis,libellum i hunc uobis offcrre.ubic^ enim receptum eft mo ribus,ut qui peccat adrnoneatur â patre,aut uicino, aut iilio,aut alt;? mico, aut fratre, aut marito,aut uxore : etiamfi non fint perfiiafi, manereiniuftos amp;improbos ignis æterni fijpplicium:ediuerfo Chrifti æmulatorcs, Chriftianos, inquam, in perpétua corporis animi que integritate cum Deo uiduros,eo quod conftanter uir* tutein

mail Jæmonçs aim deuindos fibi habeanttales iudices,ceu Iymgt; phatos agunt I'nnoftrampernidcm.utautemfciadscaufamoms* nium quæ patrauit V rbicus, rem totam expediam, Mulier quacï^ dam degebat in coniugio uiri libidine perditi, ipfa quondapaii rum pudica.poftquam autem Chrifti doéirinam cognouit, tantir propter confefsionemChriftiani nominis,affecifti fupplicio huno hominem. Sententiæ tales Vrbice ncc imperatoris Pfj uel eins fit« ïrj feculum,necfacrum hune fènatum decent.at illeuerfus adLuss cium hoc tantiim reipondit, Videris tu quoqj efie fimilis. cum^ Lucius id faterctur,0d ipfum duci iufsit.ille uero gratias agebat ei, quod liberaretur à moleftis dominis,00 ad pattern regem^coG;«* leftem proficifceretur.Tertius quoqj quiipiam ceu auétarium pa^a riter plexus eii. Veriim ne quis dicat, Ergo uofipfos omnes occi* dite,atque ita ad Deum ite,amp; nobis exhibere negotia definite, di* camcaufam cur hoc non faciamus,amp; cur quando examinamur confiteamurintrépide.Non temere mundumdDeocreatum eflc-didicimusjfed propter humanum genus, amp;nbsp;ideo deledari homi* nibusadimitationem ipfiusfe componentibus, offendiuerd hiS quiuacantmalls operibusaut lermonibus.idcirco fiomnes noa bis necem confcifceremus,quianecgignendo quenquamnec in rebus diuinis inftituendo,quantu in nobis fitum eft tenderemusi ad humani generis perniciem,uoluntati diuinæ ad eum modu adi« uerfaremur.quOtiefcuncp autê poftulamur non negamus,quippe nullius criminisnobis confci), alienum àpietateducentes uerita=» tern celare,quamfcimus Deo gratifsima,fimul^ dates operamut faliæ opiniones uobis eximâtur.Qudd fi quis fic cogitat,fi auxilio DeifideremusdllunonlaturSab iniuftisnos,ficutquerimur,ue^ xari ac opprimi,etiâ hoc dubiu explicabo:Deus qui hunc mundu uniuerfum c5didit,poftqua res terrenas fubiecit hominfcceleftes uero ad prouentu frugû diftinxit certis uicibus quotanis recurred tibus,8óiufladiuina in hominu ufum(utapparet)exfequêtibus,eo -rum quæ fubccelofunt cura comifit defignatisadhancfundlionc -angelis.qui ab officio decedentes,uidicp fccminaru c0plexibus,fu feeperunt ex eis progenie,qua uulgus uocat genioszamp;prouedi ad maiorê audaciâ,genus humanu fibi fubdiderut,partim magicis li«s tens,partim incuflo metu pcenaru, partim comôftratis facris quaff' confiât ui(ftimis,odoramentisatc^libaminibusquorû ten ebantur çupidinetdeuindis^î per hos affedus animis, pafsim mifeuerunt! , n omnia

omniahomicilt;lfjs,benis,ftupns,adulterqs,malcficïjs^cgtcrfs.c[ua propter poetæ ac fabulatores,quia nefciebât angelos nbsp;ex his pro

gnatos geni'os rê habuilïè cum mafculi'samp;fceminis ciuitatesgen^ tes^ à fe memoratas,retulerunt ad ipfumDeurtijeiuscp ac fratruin ut putStur Neptuni Ditis^ filios amp;nbsp;horum progeniem. fingulos enim nomi’nibus appellabantjqug illi fibi fuiscp natis impofuerat» uni'uerforum ante pater nullum nomen habet inditumxæteru pagt; ter,Deus,creator, dominus,herus, no nomina funt,fed àbeneficé tiadefumptauocabula,atfiliusillius quifolus proprie dicitfilius, fèrmoillequi ante res creatasapud patrem erat,exipfo genitus: Chriftus quidem,eo quod undus Iît,amp; per ipfum Deus difponat ordinetçp omnia,uocatur non uulgatæ fignificationis nomine, fîgt; eut amp;nbsp;dei uocabulum non tam nomê eft quàm inenarrabilis rei ho minibus innata opiniodefus uerô hominê ^fèruatore fignificat et nominat.nam homo quoc^,ut antè dixi,fadus eft,ex ièntentia pa* tris conceptus amp;nbsp;partu editus in falutê fîdclium hominû amp;nbsp;intérim turn dæmonû:quod etiâ nûc uidere licet ♦ multos enim arrepticios per totum orbem,ÔÔ in hac ipfa ciuitate,multi ex noftris Chriftia* nis adiuratos per nomê lefu Chrifti,iub Pontio Pilato crucifîxi,fa narût,quos nec adiuratores alij nec ineâtatores expiatores'ue iàna re potuerât:ôô adhuc fanare pergût,dæmonia ^jfligando ex obfeß* fis hominib.idcirco Deus differt totius mûdi confufîonê atqj inte ritum,quâdomaliangeliamp;genfj hominesep delebûtur jUtparcat Chriftianorû femini,quodfeiteflè caufam rérû nature incolumha tis.nifi enim hoc fupereflet, ne uobis quidê daret patrare pofthac talia,8ê concitari à noxrjs dæmonibus: fed ignis uindex deftendês line diferimine fuftuliflèt omnia relinquens neminê : qualis clades olim apud prifeos accidit Noe lèculo,fiue ut ueftri autores prodût Deucalionis,quâdo uniuerlàlis diluurj uaftitas unum folûreliquit cum domefticis ad pofteritatis feminarium, unde tam mali quant probi reparati funt.hæc eft enim noftrorû defutura exuftione fen tentia,non ut Stoici falib exiftimant, ratione mutationis element torum ex alqs in alia.Sed neque fato agunt homines aut patiuntur quiequam ut apparet,quippe qui uoluntarie bona malat^ faciunt, nifi quodinterdum à malisgentjs contra probos uirosincitantur lit Socratem ac fimiles, quos perftquuntur trudunt in career?, ciim interim Sardanapalus amp;nbsp;Epicurus fimiles 'quein honoribus atquedelicrjsfibi placeant.quodnon intelligentes Stoici adfati necefsitatem retulerunt omnia ♦ cæterüm angeli hominesep quogt; niam initio cüm crearentur acceperunt à Deo liberum arbitrium, iuftè

îuftè pœnam peccatorum luent in æternis ignibus.cft autem geni tarum rerum omnium hæc natura üt uirtutis ac uicrj capaces fint» nullaenimlaude quicquam eflet dignum,nicfletad utrumlibet flexile, atteftantur mihiquotquot rationêueram fecuti funt legiß latores uel philofophijdum alia iubent,uetat alia, quin Sói pfi Stoi ci cum de moribus difïcrunt in eadem funt fententia, tit appareat cos de principes rebus incorporels non recflefapere. Si enim contendent fan's repi res hominum, aut nepabunt Deum in tanta fubuerfione,mutatione,reiblutionecp in fuas origines,ut nihil pre tercorruptibilia percipiant acneipfum quidem deu a' corruption neprorfus immunem faciant: aut tollent è rebus diicrimê uirtutis ac uicij,quo quid poteft cOgitari abfurdius amp;nbsp;ab omni ratione alie niusÇ’quapropter fcimus dogmata Stoic0rum,quamuis illi honê^ fte de moribus difputent, ficutamp;T poetæinterdum proinnatis fibi ratiotiis fèminibus,tamê pafsim exploia efle.HeracIitu certe,ut fu^ pra dixi, amp;nbsp;noftro feculo Mufonium cæteros^p nouimus. ficut nim obferuatum eftjomnes probos qui quomodocunó^ uirtutern fedati funt auerfi à uicr}s,acerbis odfjs exagitarUnt mali genrj. nec mirum eft ab his infeftari particularia rationis femina, quando ih liusuniuerfalisÄo^zr, id eft Chrifti cognitionem côtemplationê^ multomagis odifte deprchenduntur nefarq demones,daturiraeri tas pœnas in ignis æterni carcere. nam ft nunc per nomê lefu Chri fti uincuntur ab hominibus, certo hoc argumento coliigituf fore ut in aeternum igne puniantur cum fuis cultoribus.id enim Sófacri nates omnes prædixerunt, Si. lefus ipfe noftcr magifter docuit, egoigiturexpeóto utàquopiamex iftis perinfidias baculopergt; cutiar,uel ab hocCrefcenteiaeftatorephilofopho,philofophum nim appellare non dignor, hominem qui de nobis quæ nefeit pü^ blicè prædicat,efte Chriftianos hoftes numinis Si impios, adgra^ tiam Si uoluptatem decèpti uulgi garriens.nam fiuenÓ Ielt;fta Chri fti dölt;ftrirta in nos inuehitur, modis omnibus malus eft Si idiotis multo deterior, qui fæpecauent nederebus ignotis falialoquart* turifiue na(ftus eius excellentiam Si intelligens, ad uitaridam fuipi ciortem difsimulat,tanto ignauior eft atq? fceleftior,qui timori celt;» dat Si imperiti uulgi rumufculis.uolo enim feiatis, me cum cO Coït greflum in hoc quæftionumgenere, expertum efle amp;nbsp;coarguifte hominis ignorantiam.id ut perfuafum uobis fit,non dubitarem in candem difputationem cum eo déftendere, ni putarem ad uos per ueniflènoftrum colloquiummec infra ueftram maieftatê eftêt hgc cognitio.quddfi notæ funt uobis illius rcfponfîones meis feitâtio n 1 nibus

nibus reddit^,compertû tenetis eum nihil fcire^quodfi fcit aliquid nec tamen audet profari,ut Socrates,amatore gloriæ fe prodit no (àpientiæ,hcut iam dixi : qui ne præclarum quidem illud Socratis didum magni facit, V eritati præferendû efTe neminê, uertîm Cy* nico qui omiflobonofedaturindifferentia,pofsibilenon eftfcire aliudquâindiffêrens.cæterùmnequis mihi contradicatmoreifto rum philofophorû uulgariS, terrificis nos uerbis fed inanibus uti de ignis æterni pœna qug iniuflos maneat, metu magis cp uirtutis amore côtinere homines in offîcio:breuitcr refpôdeo, fi hæc falfa funt,nô elTe Deû.’aut fi eft,nÔ curare mortalia, uirtutê ac uiciu clTe uana nominaramp;Tut diximusjiniuftc lepifiatores in iuris uiolatores .O

animaduertere.fed quia nec illi funt iniufti nec pater qui fuis ora^ culis eos inftituit,ne hi quidem qui afientiunt iniufti funt.Quod fi quis obqcict eiîè diuerfas leges hominum ÔC alijs honefta uideri quæ apud alios turpia cenfentur,is difcat, etiam leges malas indu^ lt;ftas elfe à malis angelis, quibus delecftantur æque mali homines; amp;nbsp;ciim accedit reda ratio,nÔ omncs opiniones ei probari nec ont nia placita, fed fieri difcrimcn inter mala bona. itaque talibus quoque habeo quodad eundem fimilem'ue modum refpondeam prolixius fi opus fueriunûc ad propofitum redeo. ideo res noftr» Omni humana doârina funt præftantiores, quod Chriftus totus rationalis propter nos fadus fit,corpore,mente,atque anima.natn quicquid boni unquam inuenerunt aut docuerunt legiftatores philofophi,id rationis partibus claborarunt,inuentione contenir plationecp.fed quoniam non intégré mente iîlam ÇcuÂoyoy, Chrft ftumperceperunt,interdum prodideruntquædam ipforummet doélrinæ contraria : 8^ qui ante Chriftum natum conati funt hæc rationibus humanis difquirere contemplariq?, tanquâ curiofî pro imprj s correpti ad tribunalia tradti funt.omniû autem conftantifsi mus firmifsimust^ Socrates,eiufdê cuius nos criminis reus poftu«« latus eft.aiebant enim eudæmonia noua introduccre,8ô nôeofdê cûpopulo deos colere.at ille malos quidêgenios, quorûpoetgde cantantfacinora,unâ cûipfo Homero cæteriscp poetiseiecitèfua republica,homines uero auerfari talia docuit: cæterùm ignotû eis Deum ueftigare rationibus eos hortabatur dicens:Patrê autê opi ficemq? omniû nec inuenire facile,nec inuentû apud quofuis enun ciare tutu fuerit, quod nofter Chriftus per fuâ effècit potentiâ.So* crates em nemini perfuafit ut moreret pro ipfius dogmate ; Chri# fto aut ne Socrati quidê prorfus ignoto(erat enim ÔC eft fermo ille diiponês omnia,qui per ^phetas futura prædixit,ô^ per feipfum, nobis

nobis facîlusfîmilisjfuam dodnnam prodidit)nonfokimerüdi* ' tionis fapientiæ^ cupidi crcdiderûtjièd 8^ opifîcès ac idiotæ,glo:# ria,formidine,morteq;côtcmpta: quoniani is cft iriefFabih’s patn's potentta,nonhumanærationis inftrumentû, nec intctficeremur aut uinceremur à malis horrtinibüs dæmonibus, nifi omni nato homini mors debercturn'dcoteddenteS debitum Gratias agimusi Nuncnôintempeftiuum fucritXenopbonticum illud Crefcenti 8c alfjs fîmiliter deliràntibus oppOnere, narrat Hcrculem in cornas ptto quodam inueniiïè mulicrum fpecie Virtutê ôd Vicium:hanc molli ueftecultam fada ad amoris illecebras,Iæto uuitu blando^ afpedü ilium affàtamjpolliccntem fîipfam fedetur, deliciaslauti«« cias^ amp;nbsp;ornaturtl qualem in ea uideret, V irtutem uero uuitu pari ter ac cultu fqualidam,fic locutam: At me fi fèquàris^ non iftis eua^^ nidis ornamentis teipium excoles, (èd uere pulchris perpetuis* Itaconfiâtquod quifquisftigit res pulchrasinfpcciem,tradans duras amp;nbsp;tetricas, felicitate adipifcitur. nam Vicium prætexit fuis adionibus honeftatê uirtutis, imitans duntaxat quedam corrupt! bilia (nihil enimincorruptû habet aut potcftfacere)amp;ficfubigit homines humiles,peribrta fumpta pro uirtUtefe oftentans.attamê quiuerabona intelligunt,incorrupt! propter uirtutem funt,ut Chriftiani amp;qui uitam degunt in exercitijs,quales poetæ célébrât COnfecratos uulgiexiftimatione.itacp uelideo quia mortem corm temnimus^ licet de nobis bene fentire. nam amp;nbsp;ipfe quando PlatO:« nicadodrinadeledabar,cumaüdirem calumnqs Chriftianos apj«. peti,nec mortcm horrentes nee aliud quiequam cæteris ferribilcj cogitaba eflèimpofsibile tales uierjs feruire ac uoluptatibus. quis enim uoluptati déditus, aut intemperans,aut fuaUiter uefcens hu# manis uifceribus, pofTet morte gaudere, ut priuetur fuis delicrjs^ àe no potius conaretur perpetuó hic uiuere Ôômagiftratus fallere^ tantum abeft ut feipfum ad riecem prodaf.quamuis hue quoep ma li dæmones adegerunt quofdam fceleftos homines, ut poft patra# tam ab ipfîs cædem aggrefsi noftros fycophantrjs,feruos,puerosi. mulierculas tormentis fubiecerint atep ita his necefsitatem men# ' tiendi cxpreftèrinf,ut ijaargerent fabulas quafi de patrantibus cia quaï ipfi abfcp pudore faciunt in propatulo.rios Uero cum horuni nobis non fîmus confth,ne21iaimus,contend inoenito Dco tefte ' ' O Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A a

adionum cogitadonumep. alioquin quid uetaret proHteri hæc ip fa publice,8d referre ad diuinam philofophiam, Opérantes Satur# nimyfteriis per homicidiaj cruoreep repletos more illius làcrati a# pud uos fimulactijCUi litads nonbrutorû tantummodo fed amp;nbsp;ho# n 5 minum

minum fangui’ne,idcp illuftrifsimi ac nobilifsimi inter uos uiri mi* nifterio, uidimarûcriiorem affundentis altanbus, ad imitations uerd louis cæterorumcp deorûpromifcuè cum mafculis atep fœ* . minis uolutamini,ad defenfionem flagitiorum proferentes Êpici» ' rum SC poetarum carmina. bac difeiplinam eiusep fetflatores quia fugiêdos efle docemus,quod amp;nbsp;hoc libello conamur euincere,ua* rijs modis impugnamurn'd tamê nobis curæ non eft, quandoqui* dem feimus Deû infpeélorê iuftû rerû omnium.atc^ utinâ nûc ali* -quis exiftat qui è loco celßore intonet uoce tragica:Pudeat uos pu deat quæ palàm peccatis infontibus obprobrare, amp;nbsp;ueftra ueftro rumqp deorû dedecora in eos côgercre in quos ne tanti'IJu quidetn competunt.refipifciteamp; meliorêmentem fumite.Equidem ubico gnouimalosgenioshoc agere, utdiuinâ ChriftianorSdtfciplinâ ïnfamem reddant fields criminibus,derifi(fateor)figmentum id SC uulgi opinionê,expetens uotis pro uiribus contendês ut Chri* Hianus euaderemmô quodPlatonis dodrina à Chriflipræceptis » aliéna fit,fed quod non ufcpquacp fimilis,ficut nec Stoicorû, poe tarum, hiftoricorumcp commentary. nam horum fingulipartent aliquamdiuinæ rationisinfitam fibiconnatamcßcernentesbene ioquuti funtcæterùm qui ab eis in rebus magis ierys diffèntiunt, gt;nbsp;nóniie reconditam quandam fcientiamamp;irreprehenfibilem ha* -buifle uidenturÆrgo quiequid ufquam apud omnes fcriptores re de dicitur,noftrum eft Chriftianorum. nam inoenitum ÔC ineffa* bil cm Dei fermonem poft Deum adoramus amp;nbsp;diligimus,quado* doquidem propter nos homo fadus eft,utpafsionûnoftrar5fa* dus particeps affèrret eis remediû.cæteriim fcriptores omnes per inditumfibinatiuum rationis fernen non nifi obfcurc potuerunt ueritatem uidere.aliudenim eftièmen quoddaSc imitamentuni quoad fieri poteft,aliud id à quo gratia hæc amp;nbsp;facultas promanat. Poftulamus igitur ut hûclibellum proponatis fubferiptum ficut nobis placucrit, ut amp;nbsp;alÿs res noftræ fiant cognitæ,ôô eximantur cisfalfæopiniones atquehoneftatis ignorantiatficfietncabfque culpa pœnam fibi acceriànt, fi hæc hominibus innotuerint. referÉ ‘ cnim eorum diferimen honeftatis èc turpitudinis uel ex nobis di* fcere,quos damnareiftaprobra ignorant, quibusipfi deledan* tur ficutdys quoquetalia patrantibus,amp;hodic queàcæterisea* dem poftulant,cùm nos ob hpc falib licet obieda,morte,uinculis, alys(^ pcenis muldent.non requiro alios indices, qui etiamapud . meos populäres impiam Simonis impoftoris dodrinâcôtempfi. uos û hæc promulgaueritis, noftrum erit dare opérant ut omnes,

11 fieri poteft, mutentur in melius nee alia de caufa hune fermone compofuimus.nonfuntnoftra præcepta damnanda iudiciofo# brio,cum antecellant uulgarem philofophiam.fairem non poftha bcantur Sotadijs Philaenidrjscp cantiüculis,Epicureorum'ue feri# pris amp;nbsp;poetarum longe difsimilibus ♦ non deerit magiftrorû fimul amp;librorum copia, finem faciam fundlus quantum in me fuit oüia ciojdeu precatus ut cognitione ueritatis dignetur omneshomines übicß gentiu:qui faxit ut pie fiipieter^ in rê ueftrâ feratis fèntêtias«

M p E R A t o RI T.Ælio Adriano Antonino Pid Aug.Ccf §0 Verifsimo E pbilofopho,8lt;^ Lucio philofopho Cæiàris germano fiIio,Pi) uero adoi» ptiuo,amatori eruditionis,làcro^fenatüiôô uni uerfo populo Romano,pro generi humano iniu ^ ftèinuifis execratisip jiuftinus Priici Bacchi) fi* lius,a Flauia Neapoli Syriæ Palæftinæ, unus eo rum banc appellationem ÔC fupplicationemfeci,

Ratio didat, uerc pios ac philofophos folam ueritatem hono re amorecp dignari,negle(flis ueterum opinionibus, fi uitiofæ fue rintnam incorrupra ratio diclat,non folu non efle fequendos qui male quid aut docent aut faciunt:uerùm ctiam ftudio ueritatis mo dis omnibus iufte facienda dicenda^ omnia,contempto uitae pegt; riculo fiquis mortem minetur,uoscerteab omnibus auditisPif, Phiiofopbi,cuftodes iufticiæ, amatores eruditionis : an aute ßtis, declarabitis.non enim adulationis caufauos compellamus hisli^ teris,nec largimur quiequam ueftris auribus, fed ut feriam amp;nbsp;accu ratam iudicandi rationem expofeamus accefsimus uos, baud præ occupatos priftinis perfuafionibus, necp captaturos fauorem fult; perftitioforum hominü,ac ne bruto quidem impetu inueteratis^ calumnijs cotra nos motos,quo (ecus quam expedit proferatis fen tentiam.Scimus enim nos lædi poffe à nemine,nifi deprebedamur in fceleribus ^ut maleficqs.occidere poteftis,lædere non item» Ve rum ncquis banc uocem inconditam ÖC audace exiftimet, oramus h 4 utexai*

Ut examinêtur crimina,amp;nifi alieni â culpa inuenianaur,puniamuf (îcut decet pum'ri noxios^cpiod ß nemo eft qui coarguat,iniquuni fuerit nos irifontespleéliprOuuïgimakdicentiaiquæ iniuria per* tineret ad ipfos iudiccs,affed:um magis quarrt rationem adhibeiv tes in confiIium»amp;S eft acquißima poftulatio conienfu omnium re^ defentientium,offerre fe ad exhibendamrationeuitæirreprehen ïîbilis:qucmadmodumamp;rprincipesdecetinteriudicandumfequi pieraterrt ac pbilofophiam, no tyrannidem ÔC uiolentiam« fie enim tâ fubditi qua'm principes felicitate? fruerêtur. uetus eft enim illud didumiapientis cuiufdâ:Nifî magiftratusac fubditi philoibphen tur,no fort fortunatas ciuitates, Noftrum igitur eft turn uita tuirt difciplinamconfiderandamproponerequibuflibet,nepcenasdt beamus erratorum quæ committuntur abinftitutum noftrumi* gnorantibusmeftrutn ueró,cognita caüfà decernere quod ration! confentaneum compertum fuerit. id nioptimoiurefeceritisjipfi nullam exeufationê apud Dei tribunal inuenietis.nec enim ad bo^ norum malorum^ diferimeri fola nomina fufficiunt ni côfideren* tuf quam rebus ipfistonüeniant.alioquinquodad noftramap* pcllationem attinet fumus ^ksotätoz , hoc eft commodifsimi: at tarnen no poftulamus earn nobis prodeftè ut abfoluamur, fi cuius noxæ affines conuidi fuerimus.ediuerio, fi extra culpam efiê nos approbamus inftitufo æquè «c rtomine, ueftrurri erit date opera, neiniuftepünièndönóncortuiftoSjipfipoenam debeatis uiolatae iufticiæifiquidem nomen nec laudemullàm necpcènam iuremt* retur,riifiaccedant honefta uel improba facinora. nec enim aceuft tos pro tribunali priuiquanl cOriuincaritur damnatis.in nobis ue* ro nomen arripitis pro crimine, quamuis quantum ad ipfiim no#= men attinet,debueratis potius in accuiàtores noftros animaduer* tere.nam quia Cllriftianifumusfeosagitis, quod nomenaudiffis ' iam indignum efleodio.tum fiquis àccüfatus talemfe inficietur^ abfoluitur,cùm nullani culpam pofsitis in eo coargueretquodfif* teâtur,ob ipfam confefsionem pleftitis.atqui praeftaret turn fàtert tis turn negâtis uitam inquifitione excutere, uniufcuiufcp faftis de ipfo credère. quemadmodum enim quidam iuxta pfæceptuni -Chrifti dum examinanturconfîtenturfortitera'tafoftaflcnonde* funt qui male uiuendo præbent occafionemtemerè obloqueridi Chriftianis omnibus,tanquam ex profeffb fceleratis 06 imptjs.at^ qui non oportet ficagefe.nam philoibphiam nomine habitue^ profitentur quidam qui nihil præftant dignum hac profefsioneî amp;nbsp;feitis etiam illosprifcos quorum diuerfifsima funtplacita,eodc.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nomine

nomine uocari phnofophos,amp; in his funt qui negat uHum numê eflèjficutpoetælouem cum fuaproleflagitiofosfaciuntttamenco rum fabulas no eqcitis,imó præmia honorcscp proponitis his qui eisluculentè conuiciafaciunt*cur igitur noftra conditio deterior eft,quiprofe(sioneipfadetcftamuropiniones iniuftasamp; impias^ nonexaminatis caulasjfed aiFedu temerario flagdlocp furiaru per citi occiditis indemnatos abfq^ ullo reipedlu iuihciæ. V er3 dicam liquidem ÔC olim genrj mail per fpedlra illuferunt fœminis ac pue ris,terrueruntcp prodigijs homines,utàftupidis metuexprime* rent quod ratione non poterant: qui nefeij malorum dgmonu efle haspræftigiaSjin uniuerfum deosnominarut diftineffos proprijs uocabulis,quæ cuiep placebant maxime.cum«^ Socrates ueris ra* tionibus hæc difeutere conarct, à fuperftitione reuocarc homi* neSjillijpfi dæmones per malos uiros effecerut ut is tolleretur tan^ quam deorum hoftis 8C impius,obf)cientes quod introduccret no ua dæmonia,ficut amp;nbsp;nos infeftant hodiemo enim apud folos Græ cos Socrates ratione fretus hæc coarguit, fed amp;nbsp;apud Barbaros hæc ipfa ratio formata in hominem quilefus Chriftus dicitur:a quoperfuafi nos afleucramus genios errorum talium autores no foliim prauoscne,uerum ctiam fceleftos atque impios,neuiris quidem bonis æquiparandos : amp;nbsp;ideo hoftes deorum iudicamur, fatemur quidem nos hoftes deorum iftorum fi(fticiorum, at non iliiusuerifsimiDei, patris iufticiæ prudentiælque ôCcæterarum uirtutum, cundtorum expertis uiciorumtfed eum ôd ab ipfo iniffum filium magiftrum noffrum, reliquumcp fimilem huius bo norum angelorum ipfîus dudtum fequentem exercitû,nec non fpi ritum propheticum ueneramur adoramusep, ueris rationibus ho* norâdo, amp;nbsp;cuiuis difeiplinam eandê required comunicâdo abfqj inuidia.Dicet aliquis deprehenfos aliquot in maleficfjs, quafi uc* ro foleatis in delatos inquirere, ac non plerofcp inauditos ob iam dicFam caufam damnaueritis. illud certein uniuerium fatemur, quemadmodum apud Græcos hi qui fua placita prodiderunt,cen fentur omnes uno philofophorum nomine, quamuis pugnent fententi}s:itaamp;apud Barbaros quotquot uidentur excellerefa* pientia, commune nomen habere. nam Chrifliani omnes appel* lantur.ideo poftulamus ut quorum nomina ad uos deferuntur, eorum fada iudicctis,utqui criminis conuidus fuerit,profcc* lefto puniatur non pro Chriftiano : fin autem infons inuenitur, abfoluaturutChrifiianusinnoxius. necenim petimus utaccufa* tores puniantur • fufiicit illis fua malicia ÔC honeftatis ignorantia,

putateautemhæcpropter ucftram utilitatêclici,quandoquidein nobis in promptu eft negate dum examinamur:fed nolumustueri uitammendacio« cùmenim æternæpuræ^uitædefideriotenea* mur,damusoperam ut cum Deo cundorum pâtre ac opificede* gamusjamp;eonfîtemur libenter, certoperfuafi fore uoti compotes qui fadis declararint fe Dei fequaces nbsp;nbsp;nbsp;cupere cum eo degere iî*

lic,ubi nulla peccatifentitur rebellio.Indicaui cÔpendio quid ipe* remus,amp; quam dodrinam à Chrifto acceptam tradamus.nec mid tum ab eo Plato euariaqicribês fontes damnari apud tribunal Mi noisRadamanticp, at nos Chriftum aimusforeiudicem fiftenda* rum ei ànimarum cum fuis corporibüs,pœna2etcrna puniendaru, nonfolum per Mannorum circules, ut ille putabat.quodfi quisre fpondebitjuiderihocincredibileaut impofsibile,fallantfeinui* cem utlibet,modôin nobis nulla culpainueniatur.ceteriimquod uidimis ôôcoronis fîmulacrain templis confecrata non honora* mus,in caußi eft quia icimus ea carerefenfu atep anima, ac ne for* mam quidem habere Deofimilê.negamusenim banc eflèDeifor mam,quam quidam aiunt le exprefsiftè,fed iftæ funt effigies amp;nbsp;no mina demonum, quos malos elle oftendimus.nam quod ad mate* riam attinet,non ignoratis dedolata côflata'ue ab opificibus,amp;io terdum reeufa è uilibus uafculis,formis tantummodo per artêno* uatis,amp; impolitis deorum nominibus ♦ quod non folum ab Omni rationealienum,uerumetiam cuminiuriaDeiconiundum exifti* mamus,illam incffabilem maieftatem formam tribuere iftis corra P tibilibus ÔC humana ope indigentibus.amp; ftitis impuros horu o* pifîceSjOmnibusuicijs,ne lingula perccnfeam,obfitosî quïetïam fuarum officinarum miiiiftris ancillulis ftuprû offerunt.ô nos ftu* pidos qui ab hominibus obfccenis deos quos adoratis fingi refin* gicp creditis, amp;nbsp;his fimiles facerdotes ædituosep conftituitis, nec aduertitis quàm nefariû didu cogitatucp lit,deos euftodiri à mor* talibus.nos uero perfuafum habemus Deum non egereoblationi bus rerum corporearum, cüuideamus etim largiri omnia:fed cre* dimus eum folos diligere qui uirtütes ipfius imitantur, moderatio nem,charitatem,iufticiam,ÔC cæteras familiäres illi,qui nullum no men habet inditum. is pro fua bonitate in iplo rerum exordio cort didit homines ex informi materia,licut à maioribus accepimusîut li uitam fuam ipfius uoluntati attemperauerint,cum illo degantre gnentcpimmortalesacimpafsibiles.quemadmodumenim abini* tio ciirn in rebus non eflent eos condidit,lic quotquot obedienter uoluntatem eius exfequuntur, immortalitate perpétua^ fecu con fuetudin«

fuetudme dignaturum credi'mus^namuteflèindpcremuspeneà nos non crat.’utautem ei grata fcquamur dudu rationisquamlar situs eftjnuitatnosipfe addens fiduciam.id quccenfcmuscon^ krre utilitati omnium mortalium, ne quis ab hac difdphna arcea* tur,fed hucincitetur potius.quod enim leges hiimanæ non ualue funt efficere, id fermo ilk ut diuinus efFecilîet, ni mail gcnfj multa falfaÔdimpia crimina fparfiflent aduerfus eum,afciiisinfocieta;« tern priuatis cuiufc^ cupiditatibus,ad res uarias fuapte natura pro niSjàquibus nos immunesfumus .uosuerodumaudiiisnos gnum expedare, temerè de humano fufpicamini, ciim nos de re* gno dei loquamur : ficut liquet “ex his inquosan Chriftianifint inquiritis, qui fatentur fe Chriftianos ,quamuis fciant mortem huic confcfsioni propofitam ♦ nam fi humanum regnum expcda# remus,negaremus ut euaderemus, amp;nbsp;eonaremur talkrcjUt expe* dato potiremur. fed quoniam fpes noftræ præfentia non affelt;f dant,non timemus eos qui occidunt, quando mors debetur om* nibus.c^terdm quod ad pacem attinet, fouemus earn magis qua'm ulli ueftri focrj,dum prædicâmüs dcum non pofle falli à quoquam malefico aut fraudatore aut dolofo ac deteftabili : cuiqj pro me# ritisaut pœnam rèpofitam autfalutem ,fempiternam utramque, hæc fi nota eflent omnibus, riemo uicfjs ad breue tempus fe dede«? ret:quæfciretpuniendaæternisignibus,fed ab omnibus uicrjs ab ftinendo cohoneftaret fe uirtutum ornamentis, ut à Deo félicita# tern confequeretur,Sd euaderet fupplicia. noftras enim leges Ô6 a# nimaduerfiones improbi conantur fallere: 8C quia fciunt nos pof# fefallicumfimus homines,nonceffantmalefacere:quifi fcirent Deum nihil latere uel fadum uel cositatUm ,faltem futurorum metu honeftius uiuerent,quod ipfi non negabitis. uidemini uere# fi ne omnes colant iufticiam, atque ita defint in quos animaduer# tatis* Veriim hæc curacarnificum fuerit magis quam bonorum principum. fedcompertum eft nobis, hæc fieri ( ut diximus ) in# ftindu malorum geniorum,qui à ftultis uidinias amp;nbsp;diuinum cub turn fibipoftulanriuos Uero nihil indignri ueftra philofophia pie# tatecp admittere credimus. fin ante uos quocp no fecus qua infen# fatUuulgus ueritati præfertis cofuetudine,q) poteftis facite.porro principes opinionêueritati anteponêtes nihilo plus poffunt la troncs in folitudine.no litari ante ueftris uidimis declarat fermo il lefiueAo^ösquoniillüregaliorêiuftiorcc^ principe poft ipfius ge nitorênouimus.quêadmodûefhinfirmitatis,paüpertatisdgnomi niepaterngnemo no recufat hgres fierijfic quicquidrationi no eft confeua

conféntaneumdctredabatquiuis fapiens.prædixi't,inquamihæç omnia nofter præceptor,patns domini dei^ filius amp;nbsp;apoftolus k fus ChriftuSjà quo Chriftiani denominati fumus, amp;nbsp;cuius dodri* na confirmamur, quippe qui uidemus euenire quicquid ilk pr«c^ dixit,id quod Dei opus eft.Dixit antequam fieret,Sd ut præditfîu ita fadum eft.poteram hicdefiftere in caufa tarn bonaiuftai^,fed quia fcio animam opprefiam ignorantia no facile mutari,Iibet ad^ dere paucain gratiam ftudioforumueritatis, uthacadhibitaprolt;^ fligent ignorantiam.Ergo non efie nos impios, qui omnium rcrU opificem colimus,non uilt;fiimis amp;nbsp;libaminibusingratis illiutno* uimuS,fedprecibus,laudibus,gratiarumadionibus proacceptis bénéfices, hunc folum honorem ipfo dignum ducêtes,G quicquid inalimentum noftrum laroitur, non ione abfumamus, fed in no^ ftrumamp;egcnorum ufumuertamusrgratitudinem uerciilli approx bemus ucrbis hymnis^,quód nati fimus,quód ualetudini conful turn fit,quod fpecies rerum conferuentur, quod uices annuæbe^ ne fuccedant,quód immortalirate iperare ac impetrare liceat:quis fanus non fatebituilt;tum cum qui nos hæc docuit, in hoc natus elfjiefum Chriftum,crucifixum fub Pontio Pilato in ludæa procii ratore Tiberij Cacfaris,agnofcimus ueri deifilium, locofecun«« docolimus,tcrtiumq?ordinc fpiritum propheticum:amp;f hunc cub turn reda ratione niti demonftrabimus, hac enim parte utinfant reprehendimur,quód poftimmutabilcm ilium fempiternum^qu^ deum genitorcm cun(ftorum,fccundum locum hominicrucifix xo tribuamus : fed reprehendimur ab ignorantibus latens myfte^' rium,quod cxplicantes nos ut attente audiatis hortamur.præmo^î ncmus enim caueatis ne dacmones à nobis accufati uos decipiant*

mentes ueftras auertat ab intelligendis his quæ dicimus.cÔtetl duntenim uos feruos fuosfacereoccuparc^exhibendis fibimini fterrjs,nunc in fomnis obuerfartdo,nunc uerfutijs magicis captaiv do cos qui falutem uteunep defiderant. cuius cupidine nos quoc^ rationcm fecutfab t Hi s quidem defciuimus,folum autem deum ik lumingenitum fedlamurper eiusfilium,quipridem ftortationi* bus dcledabamur nuncamplexi folam temperantiam:quimagk cis ambus utebamur,bono ingenito deo dicatuqui lucra è pecU nfisamp;prædrjs antefcrebamus rebus omnibus,nuncpriuatasfac cultates in cômunem ufum proferentes ÔÔ omnibus egenisimpar tientes îqui odio profequebamur nosinuicem,nonabftinentesa cædibus,amp; propter morofitatem non epulabamur nificumtribu libus,nuiic poft aduentum Chrifti menfæ eiufdem participes,etiâ

pro intmicis precantes,amp; immerito I’nfenfis perfuadere’conantes, ut juxta Chrifti honefta præcepta uiuêdo fpem præmi'orum acci:« piendorumab uniuerfbrum domino deoæquèacnoscocipiant. uerùm ne circumuenire nos uelle uideamur, aliquot ipfius Chri^ fti prgcepta memoranda funt ante quàm argumentis agamusiue* ftrum erit examinare pro poteftateregia,numueradidicerimus doceamus^» funt autem fermones eius breues amp;c5pendiarq,erat cnim non fophifta,fed mens et uirtus dei.de temperantia fie loqui tur:Quicuncp afpexerit mulierem ad concupifeendum eâ,i im ads» ulterium commifit corde coram Deo.ô^,Si oculus tuus dexter of* fendat te,erue eum .præftatenimutlufcus admittarisin regnum cœlorum,quàm faluis ambobus oculis mittaris in ignem æter* num.amp;, Qui ducit dimifiam ab alio marito,adultcriû comittit» 8^, Sunt quidam qui caftrati funt ab hominibus : fiint item qui eunu* chi nati funt:funt etiam qui feipfos caftrarunt propter regnu cce* lorum.uerum hoc nô cuiuis datû eft. Siquidê ôô qui iure humano duas uxores ducunt,peccatores funt iudice præceptore noftro,ÔC qui fpeâant mulieres ut alant concupifcentiam.nana non (blus fa* do adulter ab ill o rerjcitur,fed qui affeétat adulterium, quando quidê cogitationes uel abfcp efïedu deo funt cognitæ : ÔC multi in utroep fexu reperiuntur egrefsi annum fexagefimum ac (èptuage* fimum,qui à teneris dficiplina Chriftiana imbuti, perpetuam cafti tatem conferuauerunt. atep utinam poflem taies oftendere in om* ni generehominum.quid enim attinet dicere déinnumeramulti* tudinc reuocatorum per hanc difciplinam à libidinibus C nam nec iuftos nectempérantes Chriftusuocauit ad pœnitentiam, (èd in* iuftos,impudicos,amp;^ impios.uerba eius funuNon ueni uocare iu* ftos,(èd peccatores ad pœnitentiam. mauult enim pater ille cœle* ftis pœnitentiam peccatoris quàm pœnam.De caritate autem er* ga omnes docuit hæc:Si diligitis diligentes uos, quid nouum faci tisCidem amp;nbsp;fornicarrj faciût.at ego uobis dico : Orate pro inimicis ueftrisjdiligite infen(bs uobis,faufta precamini execrantibus uos. De fubleuandis autem egenis èC non captanda gloria,fic ait: Om* ni petenti date,amp; mutuari uolentem auerfari nolite.nam fi mutuûi datis his à quibus fperatis recipere,quid nouu facitis C idem 8ô pu* blicanifaciunt.uos autem cauete condatis uobis thefauros in ter* ra,ubi tineis corrumpantur ÔC rubigine : fed in cœlis condite,ubî necrubigo uiciet eos nec tinea. quid enim proderit homini (î to* tum mundum lucratus,animam perdideritCaut quid rependet ^ro eaC reponîte igitur thefauros in cœlis, ubi nçc tinea nec rubi*

* '• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O 20ui#

go uiciatamp;, Sitis autcrri boni ac mifericordes,ficut pater bonuseftac miiericors,quifolem fuum iubetoririfuper pecca« tores,amp; malos æqué ac bonos. nolite igitur foliciti efle quid eda^ tis aut quid induamini.nonnemeliores eRisferis dCuolucribusC’ amp;nbsp;tarnen Deus alit eas ♦ ne curetis igitur quid edatis, aut quid duamini.nouit enim pater uefter cceleftisquam opus habeatis bis rebus»qua^rite regnum cceIorum,amp;S adtjeientur uobis hxc omnia,ubi enim thefaurus eft,ibi amp;nbsp;mens hominis»amp;,Nolite face re hæc üt fpetRent uos homines, alioqui mercedem non habebins apatre ueftro qui in CGcIis eft.De tolerantia ueróamp; bene merendi ftudio èi. cohibenda ira hæcpræcipinPercutienti maxillam,praelt;’ be 8ó alteram : amp;nbsp;tollend tuam tunicam aut pallium ne reluReris» quifquis autem irafeitur reus eft ignis gehenng.angariantem tcad mille pafluSjfequere ad MM.Luceant ueftra bona opera corâ hogt; minibuSjUt ea uidentes miretur pattern ueftru ccelefte. Non uult enim nos efle contentiofbs nec æmulatores malorû,fed ut per to«’ lerantiam ÔC manfuetudine abducamus reliquos à probris amp;nbsp;pra uis cupiditatibus.extant enim apud nos multa exempla proteruo rum Sc tyrannicoru hominum in melius mutatorum,animadueria uicïnipatientia,uelcomitisà fecircumuenti foe if ue fraudati mira tolerantia. præterea de omni iuramento uitandoSCueritatefem” per proferenda,fic mâdat. Ne iuretis omnino.Sit autem ueftrutn etiam etiam,8c ueftrum non fit non.quod autem ultra hæc adiun* gitur,ex malo proficifcitur.Quod ueró Deus folus adorandus fit, de docuit:Maximum mandatum eft,Dominum deum tuSadoral bis,Sc illû folum coles ex toto corde tuo,8c totis uiribus tuis. Do«« minumdeum quitecreauit.cumcpaccedens cum quida dixifiet, Magifter bone,refpodit,Nemobonus nifiiblusDeus,quicreauit omnia.Quicuncß autem fecus uiuunt quam ille doGuit,fciant ft no efle Chriftianos,etiarafi Chrifti præcepta in ore habeant.nS enim eos qui dicunt tantüm,fed eos qui etiam opera faciunt, feruandos pronuciat.fic enim ait:Non omnis qui dicit mihi,Domine Domi# ne,intrabit in regnu cccloru, fed qui facit uoluntatê patris mei cœ leftis.quifquis em audit me^ôc facit quæ dico »audit eum qui raifit me.multiaûtdicentmihi,Domine Domine,nônnein nomine tuo comedimus 8c bibimus 8c uirtutes fecimusCtûc dicâ eis,Diftedité àme iniquitatis operatrj.ac tûc fequet fletus Sc ftridor dentiû: qua do iufti fulsebût ut foLiniufti uerd mittent in isne æternû. multi cm ueniêt in nomine meo,externè induti ouiu pellib.cu intus fint lupi rapaces,ex operib,e9rû cognofeetis eos.Omnis arbor qugno

facit frucîlum bonum, exciditur 8^ in igncm mittîtur. V t autê eos. qui non uiuunt fecundum præcepta illiusjcontenti Chriftianos (c uocari,puniatis,rogamus etiam. cætcrùm uedigalia tfibuta que â uobis inftituta ubique ante omnes conamur pendef erbeut nos ip fedocuit. Nam in illo tempore accefïèrunt quidâ feitatu ex eo, nu oporteat tributa dari Cæiari. qui refpondit:dicite mihi, cuius hic numus habet imaginem'TaiutjCæiàris.tum ille:reddite igitur quæ funt Cæfaris,Cæiari:amp; quæ funt DeijDeo.Sic fît ut Deum folum adoremusjincæteris rebuslibenter uobisfubferuiamus, quosass gnofeimus reges atep principes hominum,precemurcp ut cum re* giapoteftateprudentiapar coniunda inuobisapparcât.quôdiî noftraspreces abftpomni fimulatione difsimulationecp oblatas contempferitis,nos nullum damnum accipiemus, quippe qui cre* dimus,imô compertum habemus,pro meritis quemque daturutft pœnasaddidum æternis ignibus,amp;Spro portione uirtutum quas acccpitàDeo,rationem redditurum,utChrirtus indicauit dicens; Cui plus dédit Deus, plus etiam repetetur ab eo. Confiderate fi* nem cuiufqj regum qui deceirerunt,mortuorum morte communi omnibus,quæ fi fenfum cum uita fimul adimeret, pro lucro impu tari poterat. ucrùm quoniam fenfus omnibus natis permanet, 8C impendentæterna fupplicia, nolite fidem abrogate his quæ dici* musjcrediteuelnccromantijsueftrisjôôpuerorum nondum Ve* nerem expertoru uifionibus,euocationibuscp maniu, 8c his quos niagifpiritus familiäres uocat immifibresepfomniorumperitisep talium artium animas humanas etiam poft mortem fenfu efte præ ditas.’credite idem confi'rmâtibus qui agitantur à defuneftoru Ipiri tibus,quos arrepticios amp;nbsp;furiofos uulgus uocat : præterea ueitris manteiSjUt Amphilochio,Dodonço,Pythiocp,8c id genus alijsii* tem icriptoribuSjEmpedocli, Pythagoræ, Platoni,Socrati,amp; foi* fæ Homericc Vlixi^ defcêdêti ad uifendos inferos, 8c cæteris qui talia prodiderunt: quorum autoritati iàltemæquandi fumus, qui non minus,imo magis quàm illi,Deo credimus,amp;r iperamus mor tua quoep ac humata corpora nos recepturos, certi Deo nihil efle impofsibile.quod nelcio cur debeat incredibilius uideri, fi quis nondum inditis corpori nobis pollicereturfore ut è parua feminis humani gutta formentur oftà,carnes,nerui^,quales exortos indc uidemus.Fingamus enim aliquem nobis nondum in rerum natu* ra produdis quales nunc fumus,oftendere hominis gertituram,(t mulcp pidam eftigiem humanam,ô^ aflèuerare illam eiîè huius ori ginem,num alij crederetis prius quàmueftris ocuIisCnemoaufit lt;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O i contradi*

contradicerCiCodem igitur modo quia nondum uidi'ftis quemqna rediuiuum,gtauamini credere.atqui ficut nunquam credidilTeti's poOc è tantilla guttula taks ac tantos fieri,Sd tarnen fadtos uïdeti'sï fic cogitate quod diflolutamore feminumSó redada in terra cor*^ porahominum,deus refurgereiubebit ftio tempore,amp; immor=# talitatem induere, nec id illiefle impofsibile fcilicet ut dignum eft’ de potentia dei fentiuntquiaiunt quemque redire illuc unde orlt;’ tus eft:8d ne Deum quidempofle contra facere ♦ his quid reipongt; debimus, nifi quod liquet eos non fuifle credituros, pofle proue^ nire tales homines quales ipfi funt:ficut nec totum mundum pofi« fecreari qualem nunc uident,præfertimexhisoriginibusç'atqui præftiterit credere quæ uel noftræ naturæ uel cçterorum hominu funt impofsibilia,quàm fimiliter non habere fidem reh'quis:quanlt;« doquidem amp;nbsp;noftrum præceptoremlefum Chriftû fcimusdixifi» fe:Quæhominibus impofsibiliauidêtur, Deofuntpofsibilia.amp;', Nolite timere eos qui occidunt uos, nec habet quid faciât poftea» ti mete eu qui poteft anima quoç^ interimere,corpore in gehênain CÔiedo,Eft aût gehenna locus deftinatus pœnis eorû qui male uk xerunt,nô credentes uera quæDeus per Chriftû prædixit.quam^ uis 8c Sibylla amp;nbsp;Hyftaipis prædixerant res corruptibilcs abfuméi^ das incendio:Stoici ueró ipfum quo(^ Deum in ignem diftbluen* dum opinantur,atq? itainftaurationemmundi futuram.nos créa* torem Deum cenfemus mcliorem quàm iftas res corruptibiks.Er go ciîm cÔfentiamus præcipüis poetis ac philofophis, quædâ etiâ diuiniora doccamus,n5 abfcp demôftrationibus,cur prg omnibus iniufte inuifi fumus quod enim aftèrimus Deû côdidifteac difpo fuifle omnia,Platonis placitû uidemur adducere:Stoicorum uerd deexuftione.itêquod deanimarû poft mortem pœnis præmfjscp iiel màlarû uel bonarû doccmus,poetas philofophos^fequi uide mur.de non adorâdis artificû operibus Menâder comicus amp;nbsp;iîmi les idem quod nosadmonent,cùm liqueat opéré fuopotiorêeflc öpificem.quód uerdtradimus primogenitumillûDeifiliûfermo nêcp finecoitu natû, 8c hûc poft crucê mortemcp in cœlûfublatû, nihil diuerfum eft ab his quæ feruntur apud uos de louis filijs.fci* tis q? multos liberosei fcriptores célébrés attribuât: Mercurium Interpretern facultate quiduis docêdi præditum,Æfculapium cult; ratorcm ualetudinisprius decœlo tadumquâm raptuminccelû* Baechum uero diiccrptum,Herculem tedio laborum à feipfo pro* ïelt;ftum in rogum,èLeda fufceptosgemellos Gaftores,amp; è Da* nae Perfeum,ueâatum'queperaera PegafoequoBelkrophon*

tem.quid memorem uel Ariadnen uelfimiles relates inter fidera^ imperatores ueftros nonne poft mortem cónfecratis,amp; produci^» tis aliquem qui iùrciurando affirmer fe uidifle èrógö in cœlum a* feendentem exuftum CæfaremC nec opiis eft apud gnaros recenft regefta fingulorum louis filiorum,conftripta ut exempio profint inftituendis alijs.honeftumenim exiftimaturadimitationem deO rumfecomponere.abfitautem ab anima fobriatalisdediiscogi=« tatio,ut amp;nbsp;ipfum redorem ficut putantgenitoremqj omnium Jo« uem,patn'cidam ôô è tali pâtre prognatum fuifte,impotentie^ Jibi« dineinftuprumGanymedis ôf multarum feeminarum adulteria prouedtum,quemadmodum SC ipfius filios,credatunfcd ut antea dixi,malidæmonesiftafecerunt.nosautem didicimusirrimortali tatem corunl tantdm efte qui honefte fanefte^ coram IDco uixe* rtint,mails contra pcenas æternas deberi,nimature mente melio« i^m affumant.cæterüm Dei filius Iefus,etiamfi tantu uulgaris ho* mo eflet,propterfapientiam filius deiiufte diceretur. nam patrem hoftiinum^ deumcp omnes fcriptores Deum appellant, ciim Ue« ro peculiariter, non more cornuni prognatu ex Deo dicimus Dei fcrinonem,utfupra audiftis, agnofeitis fimile quiddam in ueftrO Mercurio,quemfermoneminternUncium deidicitis.qudd ficru« cifixusdifplicetjhocquocp comunrhabet cumcladibus fupradi« dorum louis filiorum,fi uera narrant ueftri autores. nam Sd illoru uarias mortes legimus,ut nec quatum ad pafsionem attinet buius noftri conditio fitdeterior,imô potior ctiamjficutprocedentcler mone demonftraturos nos polliciti fumus.ex adis enim iudiciurrt fit de præftantià. pOrro quod è Virgine natu credimus, ide apud uos fertur de Perfeo ♦ itê quod dicimus eum claudos, paralyticos * à natiuitate cæcos perfanaflè,mortuos ad uitam reuócafte, hæc fi« milia uidentur illis quæ iadantur de Æfcülapio.ut autem iam de^ claremus uobis, quod quæcunçp loquimur inftituti à Chrifto ÔC prophetis qui eum anteceflerunt, fola üera fint amp;nbsp;antiquiora feri« ptoribusomnibus:amp;: quod noftra placita, non ut ueftris confonà ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fed ut uera admit« poftulemus,nempc à lefu Chrifto accepta, qui

proprie filius dei primogenitus,mens,uirtus^ ipfius,ex üolunta« te patris homo fadus hæc nos docuit,ad liberartdüm ôô in uiam rc ducendum genus humanum : quod priufquam ille inter hömi« nes uerfaretur,quidam inftindi à prædidis dæmonibüs amp;nbsp;abufî poetarum opera, fpaflèrunt pro rebus geftis fabulas à ic cofidas, quemadmodû hodieep conarttur rids reddere infames opprobran do impia facinora,quorum nec teftis extat nec probatio:his argu« o 3 mentis

mentis utenlunPhmu quod quamuiscûGræcis cofentianiuSjfo#' 11 fumus exofi propter Chrifti nomen,8d innocentes tanquam fce^ lerati è medio tollimurjcum no defint qui colant arbores,fiuuios, mures,feles,crocodilos,amp; bruta plurima,nÔ eadem ubicp fed alibi alia,ut ipG feinuicem reos impie tads agât propter diuerfas religio^ nes,quod folum crimen nobis obtjcitis,non eadem uobifcum nui» mina uenerantibus,amp;S quod defumflorum manibus nidores acl^ l)amina,eorumcp monumentis coronas ÔÔinferias no oflFeramuS/ noftis enim eafdem animantes alibi pro drjs,alibi pro beftrjs babe ri,alibi pro uiólimis legitimis.Alterum argumentum eft,quodfo# limortalium ne mortis quidemformidineadigi potuimus utcole remus Liberum Semeles,8C ApollinemLatonæ filios probrofos puerorurqamoribus, autProferpinam Veneremc^ infanoamorc Adonidis ceu œftro percitas,quarû celebratis myfteria, aut Æfcu lapium aliuin ue deu fiâiciûzfed fauente lefuChrifto hos conteffl* pfimuSjdicantes nos Deo ingenito intado pafsionibus:quê ici mus non ardereGanymedem aut Antiopem ßmilescß fœminas, nee ad Thetidis preces uinculis folui fuccurrente ill o centimano» nee in eiufdem nymphæ gratiam fólicitune Achilles iratus ob ere ptam concubinam Brifeida multis Græcorû fît exitio: amp;nbsp;ideo mi* feret nos talia credentium, quippe qui no ignoramus huius credu litatis autores dæmonas.Addo tertiû,quod poft Chrifti afcenfîo# nem in cocluijdem genij fubornarunt quofdâhomines quifepro dfjs gererenttqui honores etiam apud uos confecuti funt, tantiïni abeftutpulfi fuerint: fîcut Simonemquêdam Samaritam ortumè Gitta oppido, qui fub Claudio Cæfare fubnixus ope dæmonû,8^ fretus magicis artibus ,in hac urbe regia deus eft habitus, Sf quafî deus honoratusftatua pofita in Tiberi inter duos pontes cû hoc Latino titulo,siMONi deo sancto« quem ferme omnesSamarit^, 8caliquot etiamin alqsnationibus,tanqüam primariumDeum adorantatep celebrant,unàcumHelena quadam quamtunccir# cumduccbat,antea publicè proftitutam, quam ipfi appellant prb mam intelligentiam ♦ Menandrum etiam æquè Samaritam,huius Simonis difcipulum,inftrudum uiribus dæmoniacis 06 profedu Antiochiam multos arte magica decepifle nouimus:quibus etiam ; perfuafit,nunquammorituros fuos difcipulos fedatores'que.‘Ô6 reperiuntur nunc quoque quibus hoc perfuafum fît. Marcio uero quidam Ponticus hodie' que fuos docet alium quendam maiorem creators Deum credere,impoftor Ô6 ope dæmonum feducens ho raines,qui multis blaiphemandi autor fuit amp;nbsp;negandi rerum con/

ditörcm Deum,8d maiora quædam l'aâandi de l'IIo quem maîorë finxcrut.horum omnium fedatores,ut dixi Chriftiani uocantur, quemadmodura amp;C diuerforum dogmatum dodores communi cenfentur phüofbphorum nomine, an autem in eos ilia nefaria competant quæ fparguntur uulgi fabulis, de lucernæ fubuerfioî» neamp;promifcuo concubitu,dequeuorandis humanis carnibus, compertum non habemus. hoc fcimus »à iiobis eos nec prehendt tiec interfîcijtiepropter dogmata quidê. ipfe fcriptû habeo quod^s dam opufculum aduerfus omnes quæ hadenus extiterunt hæ^ refes, quod exhibebo fi uobis placet cognofcere : noftra uerd dolt; drina non finit quemquam eflè tUoIeftum autiniurium,acnein^ fantesquidam fas putat cxponere.primùm quia uidemus expofis» ticios ferè omnes proftitui,non folùm puellas fed amp;nbsp;mafculos : ïîcut prifci pafcebât greges caprarum, ouium,boum, equarum^: ita nunc pueros ali tantum in turpem ufum, fimiliter que puel^* las,proftare'queoppidatim eftbeminatosatque propudiofostex quorum mercedibus colligitis uedigalia,cùm deberetis excinde* re hoc genus ex orbe habitabilirquando qui a' talibus nô abftinêt, præterquâ quod polluûtar nefartjs côplexibus,in natos fiios aut cognatos aut germanos incidunt.necdefunt qui filiarum lenones funt amp;nbsp;coniugû,aut caftrantur ut profiteantur impudicitiâ, 8^ ma tris deûm facris fe initiannomnibus^ ueflhs dijs lèrpentes appin gitiSjCeu magni myfterq fymbolû : èc quæ propalâ patratis atcp a«« ded colitis,ceu extindo diuino lumine,nobis adfcribitis:quod no nos leditalienos ab hac culpa,fed eos potius qui ipfi patrâtes talia nos infuper falfis premût teftimonijs.apud nos erR princcps malo rum dæmonû ferpês uocat èc fatanas amp;nbsp;diabolus, ficut licet ex no ftris côtnentarrjs cognofcere : que in ignem raittcndû cû exercitu fuolêdudis^ hominibus,amp;f per infinita iècula puniêdû,Chriftus prædixit.qudd aùï Deus differt fuû iudiciû,id facit in gratiâ huma ni gcneris.præuidet em quofdâ feruandos per pcenitêtiâ,amp;S in his fortafie nondu natos nônulfos.qui principio pr^ditû intenedu,et fcientê eligere uera felicitatêcpledari cÔdidit hominê,nequis apud Deum excufationêhabeat.mêtis emôCcontempIationisfadifunt côpotes.qudd fi quis Deu ifta curare nÔ putat,aut nullû effe di ca autdeledari uici}s,aut torpere lapidi fîmilê:urrtutê porrd ac uiciü cfleinania nomina,boni uero mal/ue nihil nifi dûtaxat opiniôe ho mînûtqua impietate irtiquitatecpnulla eft grauior-Rurfum ne quis expofitus à nemine colledus enecec,amp;^fiamus homicide, aut nu ptijs^pterçducâdos liberostatüutimur,automnino abftinêtes

compkxibus in perpétua cotinentia degimus, èC extitit inter nó ftrosquiutuobis perfuaderet falfum eiïe quod fertur de promis fcua uenere in noftris myfterijs,per libellum oblatumFelici Alexä driæ præfî di, poftulauit execari fibi chirurgi opera tefticulos, ne* gabant enim eius urbis medici iicere hoc fine permiflu præïîdis, cumcp Felix noluiflet fubicribere iuuenis integritati fuac relidus contentusfuitfuafuorum^ confcientia.Non alienum-autêâpro* pofitofueritetiam Antinoi recens confecrati mehtionemfacere, quem pro deo ferme omnes uenerantur metu coaéli,quâuisfciant quis Sc unde oriundus fuerit. Sed nequis obrjeiat, fieri poiTe ut 8^ nofter Chriilus homo näius ex hominibus, oftentatis magicæ af tis prodigns,idcö fiiius Dei fit habitus,probationesia afFeremuSj fidem adlffljendo non ex fermonibus,fed ex prifcorum propheta rum oracuhs,quib us propter euêtus manifeftos neceflum eft cre* dere,quod quidern maximum argumentum eft Sc certiisimum,U£! ftro quoep ni fallor i udicio* Fucrun t quonda apud ludeos uiri pro phetXjperquosfpiritusfatidicus futura prænunciauitantemulia lèculaieorum prophetias ludæi reges ætate quifijfua,diligenter per ipibs uates mâdatas Hebraicis literis, coemerüt adfcruâdascp curauerunt.ubi uero PtolemeusÆgypti rex bibîiothecam ccepit inftruere,conatus quicquid ufquam gentium feriptum eflet congé rere,admonitus S«f dehisprophetrjs ,pcrh'teras petrjtab Herode rege Iudæoium,uteorumlibrorumcopiam fibifaceret.isHebrai ce khptos tranfmifit:ÔC quoniam non inteîligebantur Ægyptijs, rurfum Ptolemeus interprètes petqt qui Græce uerterent.quo iffl petrato facftunlcft ut ad noftram ætatem ufcp mâneât hi libri apud Ægy ptios,qualcs ubiqp apud ludæos inuertiuntunqui tamê quæ legunt nô intelligût,fedinimicos nos hoftescpftiosexiftirnantmô minus quàm uosfæui amp;infenfi,itaut eXcruciatos interimantquö ties datur occafîo,fîcut percontando poteftis diieere. nam^ proxi mo bello ludaico Barchochebas,defe(ftionis eius autor,folosChri ftianos grauifsimis tormentis fubijciebat,amp; nifi lefüm ChriftM «é garent blafphemarent^,afticiebat ftipplicrjs» In eorum propheta«’ rum libris inuenimus pr^didum, uenturum qui natus e' Virgine,. Sôad uirilem ætâtemprouedus,omnes morbos languorescpFaria ret,refufcitaretcp mortuos,ignotus,amp;inuifus uflt;^ ad crucis fuppli cium,üidelicet lefum noftrum Chriftumieundfemcp rediuiuum à* feenfurum in cceium,appellatum.id quod eft Dei filiurnttum üerd mitten dos ab eo in omnês genres harum rerum præcoues,quibjis cthnici homines magis quàm cæteri credituri fîot.prædixeiûtau*

tétnhæcuatesquianteceflfèrunt eum quidarti cjuincÇannoru mi^ !ibus,al)itnbusduobus'uemilibus,autDccc.annis qui minimum, nam fecundum ætatum fuccefsiones aîfj alio floruerunt tempore. Mofes certc prophetarum antiquifsimus fie ad üerbum loquiturî Non defîciet princeps c luda, neep dudtor exfemoribus cius, do^ necueniatcuirepofitumeft.iseritexpedatio gentium Jigansad uilem pullum fuum,lauans in fanguine une ftolam fuam.ueftrum igiturefiaccurate quærere accognofeere, quoufque resludæo^ rum adminiftratæ fint per proprios reges atque principes : uidess liCet ufque aduentum lefu Chrifti noftri præceptoris,amp; obicura^« rum prophen'arum interpretis,ficut prædidum fuerat per diuinu Ipiritum fandum amp;nbsp;propheticum, Mofe pollicentenondefedu rum principem ex Iudgis,cioncc ueniat is cui regnum eft repofîtu. lüdas enim gentis Judæorû eft conditor,â quo Ôô denominantur: uos poft Chrifti aduentum terram ludîtam gentisep regnum feci^ ftisimperii prouinciam. cæterum hæc uerbagt;Ipfe eritexpeftatio gentium,fignificantfuturo9in omnibus gentibus quiexpedêtfè cundumeius aduentum, id quod ueftrisoculis poteftis credere, apud omnésenimnationes expedatur isquiinludæacrucifîxus eft, poft cuius mortem terra ludæorum in ueftram poteftatem ditionem armis redaefta fuit. Illud uerd, Ligans ad uitem pul^! lum fuum, amp;nbsp;lauans ftolam in uusc fanguine tpræfignabatquæs» dameuentura Chriftoamp;fab ipfogerenda« pullus enimafinæfta:* bat in aditu cuiufdam uici ad uitem alligatus, quem per fuos fami* liares adduci fibi iuftit : eo uedus Hierofolyma, ubi erat maxi* mum illud templum ludcoru, quod uos diruiftis poftea, mox cru cifîxus eftut prophetiæ reliquum ratum fieret. nam hæc,Lauans ftolam fuam in uuæ fanguine.’prænunciabant genus futuri obitus quomodo per fanguinem expiaturus crateredentes fibi. nam fto* la quam diuihus fpiritus per prophetâ nominat,funt homines qui credunt ei in quibus habitat à dco demiffiim fernen, fermo uideli* cet.namquidicituruuæ fanguis,fignificat uenturum quihabeat quidem fanguinem,fed ex diuina potentia, non ex humano femi* ne.prima autem uirtus feu potentia poft pattern omnium amp;nbsp;domi num Deum,eft ille fermo filius, qui quodammodo caro fadus ho mo natus eft,ut dicemus poftea.quemadmodû enim uuæ fangui* nem non homo fecit fèd deus,ita etiâ hicpræfîgnabatur, ex dei po tentia non ex humano femine nafeiturumfähguinem de quolo«» quimur.item alius prophetâEfaias rem candemaliter canituer* bis his ; Orietur ftella ex Iacob, amp;nbsp;flos afcendet c radice lefTæ, ÔC

X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inbraa

in brachium eins gentes iperabunt.Hæc lucida ftena,8if flos e rad*^ ce leflæ ortus,eft Chriftus nofter. editus eft enim ex V irgineori^ unda à femincIacob principis inter ludæorum progenitores,gta* uida fa(fla per dei potentiâ, atc^itaîeflæum inter prifcosproauos iuxtaoraculumhabuitdacobi uero ludæ^ filius fuit propter lêrie ftemmatis.audite ipfa uerbaEiaiædefuturo partu Virginis.aiie^’ nim:Ecce uirgo concipict SC parietiîlium : dicent in eius uonii* ne,Nobifcum deus.queenim uidebanturapud homines nec pof* fibilia neccredibilia,næcDeusfuturapræmonftrauit perprophe ticumfpiritum,utpoftquam eueniflènt,fideminuenirent,8ôiiel propter prædictiones crcderentunuerùm ne àquibufdâ prophe* tas nonintelligêtibus idem nobis obqciatur quodipfi obiecinius poctis narrantibus defcenfus louis ad mulierescomplexUumgfi tia,apertius diflerere.conabimur. Verba ilia, Ecce uirgo cocipict» fignifîcant non ex coitu concepturam uirginem:alioqüi noneiîet uirgo amplius, fed uirtutemDei fuperuenientêuirginiobumbra turam earn,ut iàlua uirgiuitate fiat grauidalfîcut minîjs tuncad ip fam angelus attulit ei lætum nuncium dicens: Ecce Concipies èipi* ritu fando,amp; paries filium,qui aliifsimi filius uocabitur:amp;impo* nés ci nomen lefumas enimfaluum faciet populumfuuma pccca* tis eorum:utproditumeflincommentarrjsderebusferuatorisno ftri lefu Chrifti confcriptis,quibus credimusrquandoquidempef eundem Efaiam fpiritus proplieticus id tanto antepraedixit,ut fii* prà indicauimus ♦ eum fpiritum eamc:p uirtutem nefas eftintelligl aliud efle,quàm uerbum illud Dei primogenitum, ficut fupradi* (llus propheta Moiès docuit. hoc fuperueniês obumbrans^ Vif giném,non per coitum,fed per uirtutem, earn prägnantem reddi dit.cæterùm lefusHebræisidem quodGræcis Soter,id eft,ièrua* tor fonat.quapropter angelus dixit Virgini : Et impones ei nome Iefum:is enim laluum faciet populümfuum à peccatiscorû« quod autemprophetæ non alio numine rapiantur quàm fermone diui* nô,neuosquidem opinornegabitis.Nataleautemeiusfolumquo modo à propheta Michæa prædidum fit audite. Et tu Bethîeê tec ra Iud£c,haudquaquam minima es in principibus Iudæ,ex te enim proditurus eftdux,qui reëlurus eft populum meum.idcaftellum eft Iudææ,ftadia xxx v. difsitû à Hierofolymis, in quo lefus Chri ftus natus eft, ficut cognofeere poteftis ex cenfu faeîo fub Quiri* nio,qui primus in ludgam procurator miftus eft. Quodaute Chrî ftus in obfcuro futurus effet à natiuitate ufcp uirilem çtatem,ita ut cuenit prædidum audite,carmen fie habet : Puer natus eft nohis, f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;ado«

amp; adolefceiis datus eft nobisjcui’us pnncipatus eft in humeris* id fignificabat uirtutê crucis,cui fufpêfus adhæfit humeris,ficut pro cedente ftnnone declarabimus.Rurfum ide propheta Efaias affla tus fpiritu fatidico ftc cani't:Expandi manus meas ad populu incrc dulû amp;nbsp;obloquutorêjad ambulates in uia no bona. poftulant nûc à meius amp;nbsp;audent adiré Deu. R-urfuni alibi per aliS propheta fic loquiturtPerfoderunt mihi manus pedestjp, fuper ueftimenta mea miferunt fortem.certe Dauid rex ÔC propheta, qui hæc dixit, nihil tale paiTus eft. Chriftusautem manus expandendas in cruce. ludæis præbuitjobloqucntibus amp;nbsp;Chriftum eum efle negâtibus» nam iuxta prædilt;ftionem prophetæ per ludibrium collocarunt eii in tribunali acclamantes ; Redde nobis ius.Illud autem, Perfode^ runt mihi manus pedes^,i*T^t^lb'gitur de clauis quibus eius manus pedescp cruci affixi hiermit, óó^oft fublatum in crucem mifsis fu^ per eius ueftimenta fortibus,diuiferuntea fibi ceu operc præmiu* iditafaifrum poteftiscognofccre exadisPontfjPilati. Præterea quomodo afinæ pullo inuedus fît in urbem Hierofolyma,prædi4 xitaliuspropheta uerbis his:LsctareualdefiliaSion,clama fîlia Hicrufalem;eccerex tuUs uénitad tc mitisjfedens fuper afînam,ôlt;S piillum iumento genitum.Quoties atJtem uerba prophetaru audi tis ex perfona ipforum,nolite putare ab ipfîs diciafflatis, fed à fer:« moneillo diuino quo agitantur.is enim aliquando futura prædi^ cit, aliquando quail ex perfona domini omnium patriscp Dei lo^« quitur,aliquando tanquam ex perfona Chrifti, aliquando tan qua experfona populorum refpondentium Domino,autpatrieius# quale quiddam licet etiam apudueftros fcriptores uidere,Gumu^ nusfîtautO!:‘operis,uariastarnen perfonas loquentes induci.idl quod non intelligentes ludæi penes quos funt prophetarum uolit mina,adeó non credunt Chrifti aduentum, ut nos quia ueniifc iU lum contcndiinus,amp;: ita ut prædidu fuerat crucifixu fuifte,proie=lt; quantur odio. quod ut clarius percipiatis, perfupradicftum Bfaia propheta experfona patris hæc uerba proferutur : Cognouitbos poifeflorem fuum,8ó afînus præièpe domini fui, Ifracl autê me nô cognouit,populusmeus nôintellexit.Væuobisgês peccatrix, popule plene peccatis,femênequâ,filti iniqui dereliquiftisDomi« nû.Rurfum alibi ^phetaidêæquèex perfona patris dicit: Qua’ê domû mihi ædifîcabitis,ait Dominus Ccclû mihi foliû,tcrra fca^^ bellum pedu meorum. Rurfum alibi : Calendas ueftras amp;nbsp;fabba^ taodit anima mea,amp; magnum diem ieiunij feriascp non feromeqj fîueneritisinconfpedum ineuni exaudiamuostplenæfanguine

maftus ueftræ,fi obtulerids fîmilam thus'uc,abominatio mihi eib adipetn agnorurrt ianguinetrt taurorum nolo.quis enim requiff uit ifta de ueftris manibus C' Diflblue omnem obligationem iniu* ftam,dilacera pada dcgrauantia,nudum S)C tedo carentem open» Frange efurienti panemtuum.Hinc poteftisintelligerequalia fint quæ Deus per prophetasprædpit,Quâdo autexperfonaChrifti loquitfpiritus propheticusJtadamatjBxpadi manus measadpo pulum incredulum èc obloquutorê,ad ambulantes in uia non bo na.S^ rurfuSjDorfum meum præbui flagellis, ÔC maxillas measa^ lapis:faciem auterri meam non aucrti à fceditate fputorum:8c,Dolt;’ minus adiutor mihi fadus cft,propterea non confundebar,fed ob firmaui uultum meum tâquam petram folidam, amp;nbsp;cognoui quód non pudefiam,quia prope eft qui iuftificat me* R-urfus ciim dicit; Ipfi ieceruntfortem (uperueftimenta mea,foderuntmanus 8^ pe* desmeos,ego autem obdormiuióóibpitusfum,acmoxrefurrexigt; quoniam Dominus fuftentabatme.Rurfuscum diciuLocutifunt labijSjinnuebât capite dicêtes,Efipiat feipium. Quæ omnia Chrb ftum à ludæis pertuliflepoteftis diicere. crucifixum enim fubiàn^ nabant diftortis Iabijs,8C mouêdo capita dicebant : Qui mortuos re(u(citauit,feipfiïm liberet.Quando autem more prophetæ uatici natur futura diuinus ipiritus,fîc cariitrEgredietur enim è Sionlex,

fèrmo Domini ex Hieru{âlem,amp; iüdicabitinter gentes, 8C pulum multum arguet»tunc recudent in aratra gladios,5^ in falces ianceas:amp;non fumet gens contra gentem gladium,ne(^ diicêtain plius belIagerereJdita eueniflè percontâdo poteftis cognofcere. € Hierufalem enim uiri duodecim numero in mundû egrefsi fîint, èc hi qui dem idiotac, ad eloquentiam parum idonei: lèd adiuti di«« uinapotentiadeclarauerûtuniuerlb humanogeneri,{èà Chrifto miflbs ut omnibus uerbum Dei prædicarent» ita fadum eft ut qui priusinnosgraftàbamur mutuis cædibus,nuncemorimalimus propter Chrifti confefsionem,quàm aut mentiri, aut inquifitores fallere:alioquin in promptu erat ufurpare illud uulga’tum: ïurata lingua eft,animus iniuratus eft.

Ridiculum fane fuerit,milites in delcdibus obïitos patriæ,do mefticorum,parcntum,falutiscp propriæ,uobis fàcramentum dilt;f cere,qui nihil eis præftare poteftis durabilémos uerô immortalita tideuotos non omnia perferfeut cocupitaaccipiamusabilloqui cam largin’ poteft♦ Audite quid 8C de præconibus eius dodrinae huncijs^ aducntus,idem regiüs prophetaprædixerit afflatus fati dico ipiritu:Dies diei erudat uerbum,Sc nox nodi annûciat icieii tiam«

ti'am. Non funt loquelæ nee fermones quoru no audiantur uoces eoru.In omnê terra exiuit fonus eorû,ôlt;Cin fines orb is terræ uerba eorû.In foie pofuic tabernaculû fuû,ô«f iplè tanquam fponfus egre# diens è thalamo fuo, exultabitut gigas ad currendûper uiâ fuam, Ncc alienû ab inftituto noftro fuerit alias etiâ prophetiasDauidis hic fubiûgcre,ex quibjicet difeere quomodo uiuere homines do«s ceatfpiritus ^pheticus:amp;Squomodo prænûciet Herodis regis ip forûcp ludæoru confpirationê cuPilato ucftro ^curatore huiuscç milinbus contra Chriftü noftrû dominû,denicp credituros ci ho^ mines nationû omniû:tum quôd Deus euappellet fihiï,promittês fc fubditurû ei om nés aduerfarios: 06 quo pado demones quantu in ipfis efi:,patris omniü domini^ Dei, Chrifticp ip fiu s poteftatê conêtur efiugere : 8ô quomodo ad pœnitentiâ Deus omnes reuo* cet, prius q? ueniat ilia dies iudicrj. uerba funt hæc:Beatus uir qui nô abrjt in confilio impiorû,amp;5 in uia peccatorum non ftetit ÔC in cathedra peftilentiæ no fedit. Sed in lege Domini uolütas eius:Só in lege eins nieditabit die ac node. Et erit tanquä lignu quod plan tatum eft fecus decurfus aquarum,quod frudu fuum dabit in tem« pore fuo.Et folium eius n5 defluet,amp; omnia quæcuncp faciet pro fperabuntur.Non fic impij non fic,fed tanquam puluis quem pro ijeit uentus à facie terræ.Ideo non refurgent impfi in iudicio, nec^ peccatores in confilio iuftorum.Quoniam nouit dominus uiä iuj» ftorum.amp;iterimpiorüperibit.Qiiarc fremuerutgentes,00 popu»» li méditati funt inaniaÇ’Aftiterût reges terræ, principes cóuene runt in unûaduerfus domina ôdaduerfus Chriftûeius.Difrumpa mus uincula eorum,8c prorjciamus à nobis iugum ipforum. Qui habitatin ccelis irridebit eos, 8d Dominus fubiannabit eos.Tunc loquetur ad eos in ira fua,ôd in furore fuo conturbabit eos.Ego au tem conftitutus fum rex ab co fuper Sion montem fandû eius,prg dicâs præceptu eius. Dominus dixit ad me : Filius meus es tu,ego hodie genui te.Poftula à me dabo tibi genres hæreditatê tuam, amp;nbsp;polTefsionem tuam terminos terre.Reges eos in uirga ferrea,ÔC tanquam uafa figuli confringes eos.Et nunc reges intelligite, eru^ dimini qui iudicatis terram. Seruitc domino in timoré, èC exultai te ei cum tremore. Apprehendite difciplinam,nequando irafeatur Dominus,Sepereatis de uia iuftatCû exarlerit celeriter furor eius, beati omnes qui cofiduncin co. Rurfus aliud uaticinium de Chris« fto pofterueem regnaturo fpiritus propheticusper eundem Daui dem edidit ad hune modum.Cantate Domino omnis terra,annun date de die in diem falutare eius. Quoniam magnus Dominus ÔC

laudabiKs ualdcjternbnis fuper omnes deos.Qy oni'am omnes dij sendum fimiilacra funt dæiTionum,Deus autem cœlos fecit. Con fefsjo pukhritudo in confpeélu eius, fortitude ôc magnificêtia in loco fanclificationis eius.Date gloriâ Domino patri fecuIoruiB afliimite gratiâ amp;nbsp;introite ante faciê eius,8ôadorate in atrio fancîlo eius.l^imeat à facie eius uniueria terra,amp; corrigatur amp;nbsp;no cômo^ ueatur.Lætentur gentes,quia de ligno regnauit Dominus. Inters dum autem fpiritus propheticus futura quad iam fada narrat,ut e fuperius recitatis æftimare licet.qüe res ne ledori facefîàt negotiu cxpîicabitur.Q.uæ omnino décréta funt,prædicuntur quafi iam fa dâ.id quo magis intelligatis,animû aduertite.Dauid qui m. d. an^ ris Chriftum natum paflum^ anteccfsit,modocitata cecinitîante buius ætatemnemocrucifixuslæticiâgentibusattulitjimdnepO'® ftea quidem.folus noft er lefus Chriftus crucifixus ac mortuus re^ furrexit,amp; in cœlum fublimis euedus regnauit, prædicatus^a^î pud omnes gêtes per læta nûciantes ApoftoIOs,expedatione pro iniifæ immortalitatis cas exhilarauit, Cæterüm nequis noftradk da fie accipiat,quafi fati nccefsitatêafferamus, amp;quæ fiûtideofic ri quia prædida funt,explicabimus hoc quocp.Pœnas ac præmia pro dignitate operû cuicp reddi uerum eft, compertum expro^ phetarum oraculis.alioquin fi fato regerentur omnia, nihil omni^ no relidum eflet in noftra poteftate. nam fi fatal! lege alius bonus eftet alius malus,nec laudem ine,nec hie mereretur uituperium.8^ nifi homines arbitratui fuo poftunt turpia fugere,honefta fedari, extraculpam eruntquicquidagant. cæterüm quod libera uolun«« täteuelpeccenttielofficium faciant,fic demonftrabimus.Eunde hominem uidemus otcupatum cotrarijs ftudqs. quod fi fatale eft fet hunc aut malum aut probum efle,non eflet capax contrariorii, nee mutaretur fæpius.imo nec perpetuo malos aut perpetuo pro^ bos ad fatu referimus,Geu caulam probitatis aut maliciæ.alioquin uera eflet opinio cuius fupra mentionem fecimus, nihil eflê uirtu;» temamp;S uicium,led exiftimatione fola probono malo'ue haben: quæ opinio plena impietatis Sc iniquitatis conuincitur ueris ratio nibus.nos immutabilem fad legem hanc cenfemus,malos pcenas, bonospræmia,pro meritis recipere.Hominemenimlonge alia quam arbores aut quadrupèdes, difeernendi eligendicp facultatc carentesjcondidone creauit Deus ♦ alioqui nullam laudem mereri potuiffet, fi non fponte uirtutem prætuliflèt uicio,fedutuirtu/ tinatus,necp fi malusfuifletpœnammerebatur,cümnonfuapt^ natura talis eiret,qua inuita nequit efle alius,Didicimus aute h^ca

fpiritu, quo afflatus'Mofes narrat Deû fîclôèu tam recês à ffe fixflo bOminit Bccé àiltéfadê t’uâ bonu SC malû,tu bo nutlîgito. Ifi Efatas alius i^phétà èx perlôna pàtn’amp;dornintcp om iriùm Oei fîclôqui€?baüâniirtljmôd» êftêj'âùfcrte’màlkjas à iieftris anitfi^bus,dikité'bonâ facïtre;pUpinis Uiduis^fuâïus rcddi’te:6C tS agitc difceptemasidicitDns » Si fucrint peïccàtaueftra ut cocci* riir,tânquâiârttreddâcacandida:fin fucrint ütpSnus puniceusj ni uccarididiorafàiël5iSiUoIUcfitig4Ô^Hic3uocêaüdicritis,bonaterrg conrcdctistqudd fi'ttÔ cxaüdicriti^ deüorabit uos gladius i nam os Dni hæc loquütû tft.Quôd aût dicitj Dcuorabit uos gladius:non ôpdê minât tontuttiacibustféd Dci gladiug'cft ignis,cuiuspabulû fuiît patratores hialorû op^ru » ideo dicit, Gladiüs ÜÖS deuOrabit: nS osDni h^c loquutu cft.qui (îde iecantè acrnox deiînête gladio loquerct,non diteret DcUorabit.Itat^ Plato cum aitîCulpâ penes digentê eft, Deüs üéró extra culpa : à Moic ^pbeta mutuatus eft hanc fententiS.Möfes ein antiquior eft omnibüsGræcoru fcripto ribus:amp;quiequiddeimmörtalitateanimorü,depcenis inferorûet rebus cœleftibus aüt id genus alqs philofophi tlel poetæ prodidc tunt^ ä prophetis occânonê acceperut tam fentiedi eloqUedi lia.Sicfituthisomnib.ineile uidèantquædâ Ueritatis femina:fed quâdofcribSt intcrfepugnâtianoiàtisiêintellcxiflèindicat.Iracp dû^phetas futurä pVgdixiflè dicimus,nÔfatinecefsitatê aßen'muSi led dei præfcientiS, qua notS eft illi quicquid homines ftciut. Cucp his perfuafum fit quelt;^ recepturu quod tneruit,Deo peniante inâ lam bona uc opera,per fpiritöpröpheticü premonet,qiiomagis at fentos reddat ae memorcs,cordi fibi res corn efle oftendes quibus ita profpiciaufed irtftindu malorûdænlonüm capitalis pcena de* cretaeftjSibyllinorûcarrtiinûamp;Hyftàfpis prophetarû^ ledori* bus, ut periculo detcrreretur à cognitiOne rérû bonaru,8d in ferui tuteretinercnuquodtame illi no potuerut effîccre.nâ intrépide no folu uerfamus ea uolumina,ftd ÔC uobis ut uidetis côfiderâda ptaé bemus,nô dubitâtes placitüra órrinibus j'mô fi ucl paucis perfualc rimüs,proingêti lucro repütabimus,récepturi mercedê ab hero,fi cutboniagricolse.Quôdautê Chriftû èX mortüis eiteitâtu fubdu fturus fuerit in coélû Deus pater ômniû,ibi^ detenturus donee fc riat omnes dæmonâs eius inimicos,cÔpleaturlt;^ fiumerus bonorû iam olim eledorum, propter quos nondum quicquam deefêtunt cft,audite canenféfil prophetam Dauidem : Dixit Dominus Do* mino meo, fede à dextris rtieis, Dortec ponâ inimieOs tuos fcabel lum pedum tuorum, Virga uirtutîs emitter tibi Dominus éx Hie* pi rufalem

D. I V'SiT in-î’^AP O-XO CJI.Jl’ÎÏI ruGIc,4ôraînar€ln medio inimicorS tuoru, Tccu print ipiuHfd/fî uirtutis tuæ in fplêdotibus fanâorû tuotS: ex uteroatiK lueiferü. genuite.ltac^ illud, Virgâ uirtwtisiemittettibtexHiertifaIê»pr9?^i nudabat fermonê uaïidû »qui përapoftolos Hierofolymis ^os in omnes terras praédicatus eft,amp;: quâuiscapitale fit uçl doW’j re hâc doârinâ uel Chrifti nomê profitcri, nos tame idubiqi eorttî pk^imur pertinadter ^docere no defînimus,Qpddfi Ups quolt;^ i înfenfis animis hâc defenfîonç legeritismihil ampliws poteftiS;(.USt prædiximu$)qnàm occideren'dnobis nihil dArntti dabit,nobiçMlt;:} ro fit omnibus iniuftasinimicicias exefcêtibus, nèç refipifçêtihtt?jl per igné scternû cmcialus aft'eret.Ne aût quidâ infipientes réfuta^: rç noiiram dodtrinamconentnr dipant^, etiam noftra côfefsioa^' Çhn'ftü natum fub QuiriniOjdocuifle perd aliquâto póft fub Pou tio Pilatoiatc^ ita eximât culpac Omnes natps fuperioribus fecylis»: oçcurremns huic dubiös Chriftn primogcnitû Dei didicimuSjCun de mente efle demonftrauimus,cwius totû genushumanû eft par* ticeps:amp;: qui cum ratione uixerût,Chriftiani funt, etiâfi no nouift fe deû çxiftimati fînnquaks apud Graecos SpcrateSjHeraclitus a* Iqq? iîmilestapndbarbaros AbrahâjAnaniaSj Azarias, Mifacl,E* lias,ôd multi alrj, quorû nomina ^res breuitatis caulà nûc nô per^ cenfebimüs.itacp iâ illijqui ante Chriftû natu uixerût fine ratio# ne,«gt;(^N£^û/ ôé inimici Çhrifto erât,homicidæ dudû rationis fequê tiû.at icélaîores ratiohis:Chriftiani,fortes j imperterriticç perma# nêt.Quâ aût ob»caufam pet poteptiâ uerbi iuxta patris omniû do# minicp Deiuoluntatêex Virginehomo natus amp;nbsp;leifis norainatus. fiticur in cfuce mortuus refurrexerit ÓC in cœlû afcêderit,ex antedi étis prudes quiuis.poteritdeprehéderc.nOsqoiahecad prcfensin ftitutû ^prienS pertinent, adneceffarias eornquæ diximuspro# bationes accedemus,audite igit fpiritû propheticu quid deludlt;eo. rû terfg uaftitate predixerit.accipiêda funt aût ejus uerba ex pcrfo napopulorûfaônid demirahtiû.Facftaeft defertû Sion, tan^foli ttwdo fada eft Hierufalê in cxemplû cxecrationis uerfa eft domua fanduari) noftri,amp; maieftas eius çui faufta preçati funt patres no# ftri Côflagrauif incêdio,8ô omnis claritas eius corruitiôC hæc tôle# rafti filentio,afflixifticpnos uehemcnter4Deuaftatâautê cflcHie^ rufakm iuxta hoc uaticinium ipfi fcitis.quin èc Eiàias eandê uafti# tatem prædixit,amp; qudd non permittetur eo redire habitatoribus priftinismçrba eius funt hæc ; Terra eorum defçrta j in confpedq teorum,hoft6s frudus eius deuoraburtt, nee fupercrili qui habitet in ea» Qudd autcm çuftodes adhibueritis, nbsp;pmnem ludæumj

in careperturtî capi'te pledi iuficritiSjnô ignoratis.item quôd om# nés morbos (ânaturus,mortuôsqüolt;^ad uitamreduduruseflct Chriftusnofter,audite uattimpræconia.Suritaütem hacc: Iriaduc tu eius iàliet daudüs ut ceruus,ô^ lingua mutorurrt diferta fiet,C£C* ci uifum recipient,leproiï rnündabuntuf,môrtui tefurgCnt ob* ambulabunt.Hæc ita gefta effè, ex monumentis temporum Pon* tijPiJati licet uobis cognofccre.nunc audite quid pr^nüncict idem fpiritus propheticus de eius rtcce ac cgterorum in ilium fperantiû. uerba uatis Efaiæ funt hæc:Eccè quomodo perqt iuftus, èC nemi* ni cordi eft:uiri iufti tolluntur,ôd nemo confiderat, à facieiriiufti* ci£ fublatus efl iuftus,amp; eritin pacefepultura eius,fublatus eft de medio.R-urfumidemElaias canitquomodo quinonexpe(ftaue* runteum populi gentium,adorabunt eum:qui üero ftmpcr expe* dant ludæi non agnoftent aduentüm èius.loquitur autem cX per^ fonaipfius Chrifti ftcrConfpecftus fum non fcitantibus de me,in* üentüsfumrtonquærcntibusme.Dixi:Ecccadfum,gentibusqué non inuocarunt nomen meum.expand! manus meas ad populurn incredulum ôô oblôcutorem,ad ambulantes non in Uiâ bona j fed poft peccata iplbrum: populum qui uultum meum exafperat.narrt ludæi cum prophetias habeantgt; amp;nbsp;ftmper aduentû Chrifti expc* dent,nort folüm non agrtouerunt eum, fed amp;nbsp;male tradauérunf* atconuerß eXgentibus quaô nünquamquicquam deChriftoau* dierant,nin poftquam apoftoli Hierofolymis digrefsi res eius pre dicauerunt,8ó prophetias ipfis com'municarunt,replen fide ac læ* ticia uale dixerunt idolis ingenito Dco per Chriftürtl lèfc dedi cauerunt. Quod autem prælciUerit non defuturos qui mägnö fuo malo male loquantUf Chriftum COnfiterttibus j contenden# tesimmanendum confuetudinibus ueteribus j audite paucahæC exipfoEfaia: Væhisquidicunt dulce amafumamp; amarum dul* ce. Præterea quod proptef noftram faîutem natus amp;nbsp;mortem i* gnominiofam perpeftusjiterum üenturus fit cum maieftatc, audi tepr^fagia prophetarum ed ipecftantia.Sunt autem hæc: Quia tra diderunt in mortem animani eiUs,amp; cum iniquis teputatus eft.ip fe peccata multorum in fe recepit,Sc iniquis fiet propitius. Eccc e* nlm intelliget puer meus, extolletur èc clarefcct ualde ♦ Sicut ob* ftupefcent fuper temultijfic ingloriüs erit inter homines alpedus tuus,amp; forma tua inter filios hominum. Mirabuntur gentes mul* tæ,amp; reges ora fua cohibebunt i quia quibus riOrt eft nafratum de co,amp; qui non audieiquot;unt,intelligent. Domine quis credidit audi* tui noftro,Sc brachium Domini cui reuelatum eftCannûciauimus,

ante faciem ei'us ficut feruulus, ficut radix in terra fiticnti ♦ non eftquot; fpecies ei nec^ maieftas* uidimus eum experte decoris amp;nbsp;pukhri«’ tiidinisjfpretum èc cxteris deteriorem habitum, uirum afflidu SiC ' ailuetûferendis languoribus. quiauultus eius auerfus erat Só do fpeétus nulliuscß reputationis. hie peccata noftra fert, amp;nbsp;pro bis dolet : ÔCnos reputauimus eum quafi morbidum humiliatu percuflumcp. Ipfe autê uulneratus eft propter iniquitates noftras, attritus eft propter noftra fcelera:difciplina pacis noftreftipereû, liuoreeius fanatifumus.Omnesquafioues errauimus,unufquift^ in uiam fua deflexit, ÔC tradidit eû Dominus pro peccatis noftris* bl afflidione no aperuit os fuum, tanquam ouis ad madationem dudiis eftj amp;nbsp;tanquam agnus coram tondente fe obmutuit. in hu'* militate eius de eo iudicatum eft ♦ Itacp poft crucem eius, etiam fa* miliares omnes derelidum abnegauerunt. deinde poftquam redi uiuum confpexerunt,amp; prophetias ftrutari in quibus hæc omnia prædicuntur admoniti fünf, ipfum*^ in ccelum afcendentem uidc runt, iam^ credêtes acceperunt demiflamillinc ab eo potentiamj ad omnes gêtes profedi hæc docuerunt, amp;nbsp;appellati flint Apofto li. Vt autem nobis indicaret fpiritus propheticus,quód is qui hæc pertulit ineffabile genus habeat, amp;nbsp;regnu fliper inimicos fuos ex* erceat, fic ait : Generationem eius quis enarrabitç' quia tollitur de terra uita eius.propter peccata eorum uadit in mortem^Daboma los pro fepultura eius,amp;S diuites pro morte eius : quoniam iniquk tatem non fecit,nec inuentus eft dolus in Ore eius,amp; Dominus uult mundare eum à plaga.Si detur pro peccato anima ueftra, ui* debit fernen longæuum : amp;uult Dominus eximereè dolore ank' mam eius,ut oftendat ei lumen,amp; inftruat eum intelledu, ut iufti fleet iuftum bene feruientem multis: peccata noftra ipfe in fe re cipiet.proptereaipfehæreditatepofsidebitmultos,ôôdiuidetipO lia fortium,quia tradita eft in mortem anima eius, amp;nbsp;inter iniquos reputatus eft.amp; ipfe fert peccata multorum, propter quorum ink quitates traditus eft.Iamquomodo in coelum afcenfurum uates prædixerint, audite uerba hæczTolIite portas ccelorum, aperitc, utintrogrediatur rexgloriæ. Quis eftiftercx gloriæCDomk nus fords potens. Item quomodo ècœlis aduenturusfltcutn maieftate,audite oraculumperleremiam prophetam flipercare proditum,uidclicet hoe : Ecce tâquam filius hominis uenit uedus cceli nubibus,amp; angeli eius cum eo»Quoniam igitur quæcunquc hadenus fada fun t, multo ante per prophetas prædida oftendk mu'sjneceflTum eft ut quæ fuperfunt edamnum,credamus nihil hæfîtan*

hæfitantes cucntura paritcr, quemadmodutn eni'm lam fadla cue* rterunt,mulns prædiéla ionorantibus:ficeuenientamp;rch'quae:« tiamfi non credant.Duos enim eius aduentus prænunciatunt pro phetac,alternm iâin prætentum in (pecre hominis pafsibilfs con temptibins:alterum quando cum maieftate angelorumcp legioni'^ bus de ccelo uenturus prædi'catur,excitaturus c mortuis corpora omnium qui unquam nati funt hominum : amp;nbsp;di'gnos quidem in* duturusimmortalitatej'niquos uerd una' cum mail's genijs mifTu* rus in nunquam finiendum incendium. hæc ita pvxdiéia nunc re* citabimus.Ezechiel propheta fic loquitur:Os ófsió^ iundlura hinduræ coaptabitur, èC carnes rcnafcentur, 8c omnc genu fledc tur Domino,amp; omnis lingua confitebitur ei, Qin'bus autem pœ« rtis ÔC cruciatibus deftinati fint îMiufti, audite hoc quoque prædi* dum fimiliter his uerbis: V ermis eorum non ceflabit,amp; ignis eo* rum non extinguetur:amp; tuncdcmum tangentur inutilipceniten tia.Turn ueró quid ludæi diduri faduricp fint ubi uiderint aduen tus eius gloriam,Zacharias propheta canit ad hunc modumrMan dabo quatuor uentos ut colligant difperfos filios : mandabo aqui loni ut afferat,amp; auftro ut inolïenfe properet.T une erit in Hieru* falem plandus ingens, non plandus oris autfaciei, fed plandus Cordis:amp; non feindent uelfimenta fua, fed mentes fuas. plangent fetributim,amp;tum demum uidebunt quern pupugerinudicentt^, Domine cur feduxifti nos à uia tua lt;nbsp;Gloria qua fe iadaucrunt pa^ tres noftrijuerfa eft nobis in opprobrium. Poffemus amp;nbsp;alias pro* phetias congerere,definemus tarnen , rati uel has fufficere ad per* fuadendum quibuslibet, duntaxat habentibus auresdociles, mentemhis rebus percipiendis idoneamtquiafcripturænoftræ non funt fimiles fabulisquæ feruntur de louis filqSjftd certisar* gumentisnituntur.Curenim crederemus crucifixohomini,eftè: ipfumingenitiDei primogenitum, futurum olimtotiushumani generis iudicem, ni haberemus uatum teftimonia de natiuitate il* lius 8d aduentu ad homines,quibus euentus refpondere comperie musCuidelicet ludææ terræ defolationem, amp;nbsp;omnium nationum homines Apoftolorum dodrinæ credulos, amp;nbsp;relido errore pri-* ftino ueribs in melius, ex quo uidentnos Chriftianosamp;nume* ro ueritatis cognitione crcfccre pre ludæis Samaritis'que.nam reliquæ nationes communi uocabulo Gentes nominantur aipP ritu propheticodudaicæ uerd Samariticæ'que tribus,appellantur domus Iacob amp;nbsp;Ifrael.Et hoc quoep per prophetas prgdidum ei* fe,plures è Gentibus creditüros,lt;^ è ludæis Samarins' ue,apparet P 4 ex hoc

ex hoe præfàgio : Lætare fterilis quæ non paris, erumpe clan», qusE non parturis,quia plures funt deferte,quàm eins quæ n» ritum habet.Omnes enim genres defertæ à uero Deo fuerant, fer* uientes operibusmantiu Judgi uero Sc Samarite quamuis Dei uct ba per ptophetas traditâ fibi acceperant, continue Chriftû ex* peftauerailt tarnen præfentemnon agnouerunt, exceptis paucis aliquot,quorum iàlutern ipiritus propheticus per Eiàiamprgdixc rat.dixit enim experfonaî'pforum iNifi Dominus reliquiffet no* bis femen,fîcut Sodoma^Gornorra péri)iïèmus.Quas urbesab imprjs Ciuibus babitatas Mofes feripto prodidiq èc deletas à Deo fulfurignemcp pluente,necferüatumqucnqtiam præterquêdam inquüinum Chaldæum natione,Lotum nomine,huiuslt;^ filias.a*. grum autem earum urbium, poil deflagrationem uaftS nunc uft^ ac fterilem,cuiuis licet uifere.Quomodo autem conUertendorSex gentibusmaior fîdes maiusq^ ueritatis ftudium prænunciatûfit, audiamus Efaiam prophetam fie loquentemt Ifrael habet cor incir cumcifum,gentes uerôpræputium. Hæc igiturtanlmulta cùme*. uertifreuideamüSspofTuiltueritati fîdem adftrucre,modônequift rationémpofthabeat ambitionicæterist^affècfbbus.cæterumqw» iuuentütitradunt poetarum fabulas, nullis argumentisnitumuf probab!libus:quandoqüidemhæ(utdoCuimus) à malis genijsia uedæfuntaddecipiendosfedücêdoscphomines.Dodienimpro phetarum oraculis de Chrifto uenturo, deep igné cruciaturofede ftos amp;nbsp;impies,curarût fpargi quædam de pluribus louis filqs,lpc' rahtes fore ut qui hæc nugarum portenta audiant,d€ Chrifto quo quenonplus credent quàm figmentispoeticïs.atquiaudituseft amp;nbsp;Græcis Si. ceteris gentibus, quo magis obfecüti funt prophétie ob fiduciam fuam erga Chriftum olim ab cis prænünciatâ. Quoi autem dæmonesnonignariprædilt;ftionumpropheticaru,eâspa* rumintelledasper errorem cOnati ftntànoftro Chriftoad ftiah* gmenta detorquere,iam declarabimus. Diximus Mofem prophe tam antecefsifte omnes feriptores, is ad hunC modum cecinitiNô defteiet princeps ex Iuda,5cdux èfemoribus eiüs,donec ueniatcui repofitumeft:amp; ipfèerit expedlatio gentium, ligartsaduitempul lum fuum,lauans ftolam ftiam in uuæ ianguine.Hisprophetrjsaa dicis fînxerunt Bacchum ex loue natum uitem inuenifte, üiniiai* rribucndoeiusmyfterijsu'pfum ueropoftquam concerptusefta* Iccndiftein cœlum prodiderUntEt quia Mofi prophetia non ex# prefsit difertè,cncf ne Dei filius is qui uenturus erat,amp; num in ter ra pullo ueéiaretur an in ccclum afeenderet, ipfumœ nomen pull*

’ ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uelsfî*

Il PRO CHRISTIANIS, j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;177^

W R^ninyolupî çquinum fignificare poterattinccvti utcr futurus effet fignum 94^çntus,ÔcDetn€an hominis filjum afinunçiaret Qïaçulum,çtiam Bellerophontem equo Pegafo impofitun)» Konai natum exhorninc,dixeruntafcendifi^e inlt;:oelumJtê quia pro phetamalium Efaiam audierant promittentem partum V irginis,’ fic editum afcenfurum eflTe per feipfum in cœlum, traxçrût hoc ad fuum Perfea.Sic illud in eifdem prophetfis prædidum, Robutf ftus ut gigas ad currcndum in uia,de Hercule acceperunt^qui præ Ualidus totam terram perambulaueritiitem quia didicerant ex pro phetisilium opem allaturum morbis omnibus, Æfculapium pro# tulerunt in medium.Cruccm tarnen in nullo louis filio retulerunt. nonenim intelligebant myfterium fcripturarum figurate omnia tradentium nee quod crux fit præcipuum infigne principatus aQ roboris’jutoculis cernitur^confiderate totum mundumanin eO quicquam geratur fine hac figura, aut cönftet ulla focietas ♦ Marc non fulcatur , hifi hoc tropæum quoduocatur nelumin naui ma# neatihcolumeifofforesnon operantur,ficutnecopifices,nifiinA ftrumentis hanc fotmam habentibus.hominis figura non jiUter à brutis differtqnàm quod credtaeft maqus expandit, in facie àfronte protènfum nafum praçferc,per qüem fit refpiratio, ut pla« ne forma crucis üideatur. quod ÔC propheta fie indicat : Spiritus ante faciem noftram Ghriftus Dominus.ucftrâ quoque figna.de# datant huius figursc potentiam, ut tropæa amp;L quædam quæ præ# latauobistuTbamfubmouent,magiftratusamp;:: poteftatisinfignia, quamuis id non adüertatis agentes aliud, defundorum quoque imperatorum ueftr orum imagines côfecratis boc fehemate quos Diuqs cognominatis irt titulis.cûhi igitur,ôC bonis rationibüs Sç ex ipfa figura defumptis pro uirili portione agamus uobifeum^ extraculpam crimus in pofterum,ctiamfi non perfuaferimus ob# ftinatè in incrédulitate perdurarttibus : quandoquidem quan^ lum in nobis fitum crat præftitimüs. Neç fatis fuit malis dæmo# nibus ante’aduentum Gbrifti fabulari de filqs quos loui affinguni fedpoftquam apparuit inter homines natus,ôC celebratus eftius? Kta pjrophetarum uaticinia , uidentes eum expedàtum ÔCper fi#, dem’î^gnitum in omnibus gentibus, rurfüm quod fupradiximus^ ^Qtnmenti fuht alios quosüulgoadorandosproponerent,utSiä? rhQnem ÔçMenandrûSamaritastquimagicis artibus multos fç# duxçrunt,etiam rtunebuie errori obnoxiosmam utiam diximus, ihueffra urbe terrarum domina fub Claudio CçfareSimonS.P» O^Rqmanûintantû admiratione fui ftupefeçit utbaberetur pro

DeOjS^ reccptus in deorum numerum honorareturdkâtaîîbift^ tua.qüapropterS.PiQiRömanumteftamurjnöspoftulaKutß* quis eiiisdodrinataptUs^ft,ab erroreadueritateiti fèreripiat»t* que ctiam ftatuani jfî placet,deiicitè»hunquâm cnim daemoncsn» li pèrfuadere potcrùnïiigncnl æternum non rnanere impios: fiait ncc illud ualuerutlt€fîicerè,ut Chrifti aduentuslatcrct:fed hoctä* tümmodó,ut homines bruti,nialismonbus afïcélibuscpinnutri^ ti,præfertim arriorî gîoriaî,odqs 8C eædibus in nosfâcüiant quos tarnen miferando éotiamurad meliorem mcntem traduccrc^tanttf abeft üt profequàmur odio mutuotnirtiîrum contfinnentes tem nemini non debitam,præfèrtim cûhæc uita nihil nouansk«* per eadeni iterettquorum uel intrafpatium annuum ßturos,plt;et* furbationumcpacinopiæ pertefös, oportet noftris placitisaniniä äduertere. quod fi creduntnihiifüpèrcfiepoftmortemj amp;^uitadcf funélospriuari etiâ fenfibiis, cefte àb affèdioiiibus amp;necefsitat* bus'præfentib.Iibcrâdortos bencficiomagnoafficiût,interimprlt;gt; dentes fuam inhumanitaté âtqîambitiortê. ooii enim iit ècalartliti tibuseripiant,{edûtuita uoluptatibuscp mulclent,nösinferiftiui. ijdemgenfj Màrcionemquoqj Ponticum ( ut dixi) fubotnartint* quifuos docetriegarépeum eOnditorem tcrrenarum rerutnat* quecæleftiunàjamp;T prænunciatum per prophetasChriftumeiusfi^» liumrpto quibusähnünciatmundiopifîcem alium,filiumiteraa* iiumrquam dödrinamutfólarrtueracem fecutimuki noftramdc* rident,cùm ncqueant fuam ullis argumentis confirmare,tanquani Oüés âlüpô côrrepti,per impietatem præda futuri dæmonibus,ni h il aliud fatagèntibus quàm quomodo dutât homines à DeO tort ditoreiuo,Slt;SChrifto eius primogenitO,idcirco abiedosquofiÿ tiünqüam fe humo tollentes rebus terrenis nbsp;manufadis loiêtaf»

figerereOs uero qui fè rerum diüinarum cohtemplationi dederut* fupplantant,amp; nifi fobriam caftâmc:^ uitam inftitucrint, in impie* tate'm præcipitant. Vt autem fciatis Platonem è noftris doâôri büSj prophetarüm ihquam oractiîis,haufifle quod ait Deû crcaik mundimà ex informi materia,audité ipfà uerba Mofîs liatum and* quifsinli,fuperiorisomhibusGræcôrum fcriptoribus, per que« fpiritiiS iandus énâiVat ex quibus prindpijs quomodo mUndî crcarîtDeus opifex»ficériim îoquiturdn principiofecitDcüs cccw lum terram.tcfra autcm erat inüifibilis incompofita,amp;fuper abyflîim tenebrac i amp;nbsp;ipiritus Dei ferebatur fuper aquas. Et dixit Deus: Fiat lux, ôôfacftum eftita.LiquetigiturquodDei uerboÊi* tftum mundum didicerût ex Mofe,tàm Plato quàm cæleri nbsp;nbsp;hot

t‘ ' ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfunx

‘PRÖ C îi R I S TI A N I S‘ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17^

ipfum (ènn’unt, ficut nos quocp, quod amp;nbsp;uos potcftis perfpj'cere, Erebus ctiam quem poetqc fic uocanc,reperitur apud Platone no^ minatus anteadâ illudin Timpo ad natura filij Dei pertines,qtiod ait,Decuflauit cum in uniuerfo : fimiliter à Moiè defumptum eft» namillefcribit,quemadmodum poftexitumifraelitarum cxÆgy pto,cùm per deierta iter facerent,inciderunt in uenenofas beftio:# laSjUiperas amp;nbsp;afpides ferpentes^ omnis generis,qui enecabât po pulum.Tum Mofem Deo monente fecifte formam crucis ex ære, ftatuiflc'qj prope tabernaculum, amp;nbsp;ßc allocutum efte populäres: Si afpexeritis banc figuram credideritis in ea,{alui eritis.quo fa«* doferpentesintcrifte,populum effugifte perniciem» Hisleftis, necfan's intelledtis, cum non crucem, fedformatum charaderem Plato cogitaret,dixit primum ilium Deum potetiam fuam decuG fafte in uniuerfo.Sic dixit eum tertium, quia legeratin eifdem lite# nsquodfuprarecitauimus,Etfpiritus Dei ferebaturfuperaquis» Secundum enim locum uerbo quod apiidDeum eft tribuit,quod aitformatumamp; difpanfum inuniuerfo:tertium uero fpirituiqui fuperaquis ferebatur,afsignans tertio quiddam tertium.Exuftio# nemquoç^ uniuerfalem fpiritu diiu'no per Mofem prædidam au diftis.ait enim:Defcêdet fempiternus ignis,8u deuorabit ufcp ab# yffum infimani.Ergo non fèquiniur aliénas opiniones,fed ali) no# ftras emuîàntur.apud nos igitur hæc difcenda funt,qui ne elemeil torum quidc figuras nouimus,idicgt;tæ fermone ac barbari,{ed men te fapientes fidclesc[5,orbati oculis ut intelligamus hec fada no hu mana fapientia fed diuina potcrltia. cæterùm quomodo nos Deo dicäuerimus,renouati per Chriftu,iam exponemus,nequid mali# ciofe difsimuiare uideamunQuotquot perfuafi credSt h^c qug do cemus uera effe,amp; ad eum modü uiuere pollicentur:ante omnia df feunt precibus Ô6 ieiunps petere à Deo præteritorûpeccatorû ue# niâ,nobis unà preces ieiuniacp iungetibus.deinde ad aqua à nobis ducuntur,amp;renafcöturmodörenafcêdi quoamp;f nosrenatifumus» nam in nomine patris omnium dominiep Dei,amp; feruatoris noftri lefu Chriftf,amp; fpiritus fandi,in aqua tune laucätur.dixit enim Chri ftusipfe: Nifi renati fucritis,nointrabitis in regnûcœlorû* quod aute fit impofsibile femel natos introire in uentres matrü fuarü,li# quet omnibus.Per Efaiamquoqjprophetamindicatum efle dixi# mus,quomodo pcccatores debcant effugere peccata agendo pce# nitentiâ.Sicaûtloquitur;Lauamini,purificamini,aufcrtemalicias ex animabus ueftris: difeite bonum facere,reddite ius pupillis ui# duis que j amp;nbsp;agite difceptemus,dicit Dominus^Si fuerint peccata ueftra

ueftra ut pannus puniccus, tanquam lanam alba faciamifi fuerint ut coccinum,redda niue candidiora. qudd fi non exaudicritfs mc» gladius uos deuorabiuquia os Domini bæc loquutum eft.Ratio^ nem eius rei hac accepimus ab Apoftolis. Quoniam prima natiui tas nee fcientibus nee uolcntibus nobis obuenit ex complexu pa«* rentum humore^ genitali,amp; acceHèrunt mali mores ex educatio ne.ideone permaneamusuel neceisitatis,uelignorantiæfilij,red fiamus potius uoluntatis amp;nbsp;feientiæ, adipÜcamur^ remifsionem peccatorum præteritorum per hoc Iauacrum,inuocatur fuper cu* pientes renafci,amp; à peccatis refipiicentes, nomen Dei patrisom=« niumSi domini,præterea nullam eius appellationem adhibendo inter abluendunl.quis enim poleil dicere quodnam fit Dei noiné ineffabileC’quod nemonifi deplorate inlanus proferre tentaref* uocatur autem hoclauacrum illuftratio,quod indat lumen hæcdi icentibus.inuocaturinterim etiam lefuChriftifubPontioPilato crucifix! nomêjôcfpiritus fandli qui prophetarû pracconijs de lefu prædixit omnia:atcp ita hoc lauacro merfati luftrantur. id lauacrU quia dæmones ex prophetis didicerant, effecerunt ut quiadeunt templafeipfos afpergant,prius quam offerantillis gratos nidores atcplibaminaaut etiara totosfe abluant antequam fubeant delu^ bra eorum, nam 80 calceis exutos introirelacrorum caulaiubent iacrifici,dum ijdemgenij æmulantur quiddâquodMofiprophe tæaccidiflefciunt.Cumenimin Æ-gyptum mittendus effet ut edit ceret illinc populum liraeliticum pafeentipecudes fui affinis in A* rabia uidendum alloquendumc^ fein rubo ardête hic nofter Chri ftus præbuit,dixit^:Solue calceamenta tua, amp;nbsp;adefdum aufculta turus.qui mox calceos exutus accefsit, audiuitep raâdata de adeun da Ægypto,educendis^ Ifraelitis pro poteftate accepta à Chrifto fecu in ignis Ipecie collocuto, ôô profedlus eduxit eos magnis pro digrjs editisrea fi cupitis cognoffere, inuenietis diligenter prodiw in ipfius hiftorijsïamp;^ hodiec^ omnes ludæi tradunt iliuminnomb natutn Deum cum Mole collocutû.Quapropter ipiritus prophet tiens, pef memoratum Efaiam üatem eos redarguens,fic(ut iam di xi)loquitur: Cognouit bos poflèffbrem fuum, amp;nbsp;afinus præfepc domini fuitlirael Herd me non cognoüit,amp; populus hic me non in telIexit.Hüic atteftatur lefus Chriftus,negans feire ludgos quid fit pater,quid'ue filius, fimiliter eos reprehendens dicens : Nemo nouit patrem nifi filius,neep filium nifi pater, amp;nbsp;quibus reuelaues« rit filius.Eft autem fermoDei filius ipfius,fientiam diximus^deni, amp;nbsp;angelus uocatur ÔC apoftolus.is enim nunciat qug feiri oportet.

PRO CHRISTIANI s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18 t

8Cmi£dturutafFeratnuncium,(îcutipfeDommus nofter ait:Qui meaudit,audit eum qui mifit me.quin è literis Mofaicis id fans apparetjUbific legiturtEt loquutus eftMoß angelus Dei è rubo ardente dicens,Ego fum qui fum,Deus Abraham,Deus lfaac,De usIacobjDeus patrum tuorum: defcende inÆgyptum,ÔC cduc populû meum.Reliqua inde petere licet uolentibus:non poflunt enim hiccomprehendi omnia,tantum adduximus hæc,ut déclara-remus lefum Chriftum elTe Dei filium amp;nbsp;apoftolum,qui prius uer bum erat,8c aliquando in ignis fpecie apparuit,aliquando in imagine incorporea,nunc autem per uoluntatem dei pro falute homi-num factus hom o,paflus eft iniurias Sgt;C contumelias ab infanis lu-dæis furore d^moniaco percitis:qui cum in libris Mofi's diferte di dum inueniantjEtlocutus eft angelus DeiMofî in flamma ignis in rubo,dixit^,Ego fum qui fum,Deus Abraham,Deus Ifaac,De us Iacob:uniuerforum patrem ac creatorê aiunt hgc dixilTe.Et hoc cftquodfpirituspropheticuseis opprobrat dicensdfrael aûtme non cognouitjôc populus me non intellexit»Rurfum Iefus,ut mo do dixijCum apud eos uerfareturait: Nemo nouit patrem nifi fill— us,ne(^ filium nifi pater,amp; quibus filiusreuelaueritjtaqpludgi qui putant patrem omnium cum Mofe collocutum,nefcientes locutû ci Dei filiû,qui amp;nbsp;angelus amp;nbsp;apoftolus uocatur,meritô reprehen-dunturperfpiritumpropheticûjamp;Sper ipfumChriftum,ut ignorantes tam patrem quàm filiû.’nam qui filium patrem efle conten-duntjprodût fe ne patrem quidem fcire,aut quod ill e filium habe-at,quiuerbum Dei primogenitum èC Deus fît» is olim informai gnis amp;nbsp;imaginis incorporeæ Mofî cgteris^ prophetis confpedus eft:nûcaûtfub ueftro imperio,fîcutdiximus,exuirginehomona-tus iuxtapatrisuolûtatem pro falute credentium, bC contumelias ôôafflidionesfuftinuitjUtmortuus acrefurgês mortem uinceret. Quod autem è rubo Mofes audiuit^Ego fum qui fum,Deus Abra ham,Deus Ifaac,Deusiacob,Deus patrum tuorum:fîgnificatillos 2lt;poftm9rtemuiuere,efle^ipfîusChrifti homines»hi enim pri* mi hominum quærendo Deo uacauerût,Abraham Ifaaci genitor, Ifaac uero lacobi,fîcut Mofes fcriptum reliquit.Illud quocç inuen-tum dæmonum,quo Proferping loue natæfîgilla circa fontes de^ dicâtur,Mofaicc prophetic uidetur imitatio»fîc enim ille fcribit:In principio fecit Deus cœlum amp;nbsp;terram: terra autê erat inuifîbilis amp;nbsp;incÔpofîta,amp; fpiritusDeiferebaf fuperaquis.Exhaç igiturfpiri-tus Dei fuper aquis uedatione nadioccafîonem, finxeruntPro-ferpinam louis filiam,ficut 8lt;Mineruam cadem aftutia,hâc quoq^ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q

loue natâ,nec tarnen ex concubiturfed quia uoluntate intelleâuq^ Deum per uerbum creafle mundum didicerant,finxerüt hanc prv mam intelh'gentiam:quod fanè perridiculum fucritjmaginem in'-teUigencixprxrefcrreFormamf(xmineam,{ic8^alioru louisfilio^ rum figm êta rebus ipfis coarguuntur.Nos uero fic ablutum j'n-' fti'tutum ad fratres quos uocât adducimus,ubi ccetus fiunt,ut tam pro nobis^quàm pro recens illuftratô precemur,quo inueniamuf per ueram dodn'nam amp;nbsp;bona opera di'gni obferuatores mandato rum cuftodes^:Sc ut æternam falutem aHequamur,poft precatio-nem nos falutamusofcuîomutuo. deinde afFerturpræcipuofratrî panisôô calix aqua dilutus:quibus acceptis laudem acgratiarum aélionem patri omnium offert per nomen filr),fandti'que fpiritus, atq^ita euchariftiam aliquandiucelebrah poftpreces ôôeuchark ftiâ totus cœtus accinit Amê.Ea uox hebraica lingua fignifîcat ide quodFiat.Abfolutagratiarûaâionepræfulis,amp; ominatione to-tius plebisjdiaconi quos uocamus,dât fingulis præfentibus parte panis amp;nbsp;calicis diluti,fuper quos fada eft gratiarum adio,at(p etiâ deferrefinuntabfentibus.hocautê aîimentumapudnos uocatut euchariftia:ad quod nemo admittitur,nifi qui credit uerâ eflc no-ftram doflrinam,ablutus regenerationis lauacro in remifsioncm peccatorüjSC HcuiuensutChriftus docuit.non enimutuulgarcm panemôôuulgarepoculumhæc fumimus:fed quemadmodû pet uerbum Del caro fadus lefus Chriftus feruator nofter carnem fanguikiem pro falutenoftrahabuit,fi'cetiâperuerbum precatio-nis gratiaruma(ftionis,facratam abipfo alimoniam^quemutata nutritnoftras carnesamp;fànguinem,iniusincarnatilefu carnem SC fanguinêefïedidicimus.namapoftoliin fuis fcriptis,quæuocam tur euangelia,ß'c fîbimandaffelefum tradiderûtîfumptopanejaquot; diis^gratrjs dixifre:Hocfaciteinmei memona. hoc eft corpus me um.fi'militerfumpto poculo,aôtis^grati}s,dixifl’e:Hiceftfanguis meusrScfolis ipfîs cômunicafTe^quod in Mithræ myfterijs imf tari mali dpmones conati ftmüpanem enim aqug poculu initian dis eos apponere cum quibufdam incâtationibus:fi nefcitis,pote' ftis difcere.Nos uero^poftea femper hæc nobis reuocamus in me-moriam^ôô ditiores egenisfuccurrimus,uerfamur^ unà côtinuô: 80 pro omnibus rebus quibus fruimur,creatorcm earum benedid mus per filium eius IefumChriftum,8ô fànftum fpiritum.Diefolis urbanorumpcrufticorum cœtus fiunt,ubiapoftolorû propheta-rumcß literæ,quoad fieripoteft,prælegûtur:deinde ceflànteledo/ rcjprepofitus uerba facit adhortatoria, ad imitationem tam hone^ ftarum.

ftarumrerûinuitans.pofthfcconfurgimusomnesjamp;^preces ofFe-rimus,quîbus fînitisprofertur,utdiximus,panis,uinum ÔC aqua, tum præpofitus quantum poteft preces offert gratiarum aftioz neSjplebs ucro Amen accfnit. inde confecrata diftribuuntur (îngu lis,Ô6 abfentibus mittuntur per diaconos.ditiores fi libeat,pro fua quifq? uoluntatc conferunt .collegia deponuntur apud pr^ pofitû: is fubuenitpupillis,uiduis,et propter morbum aliam’uenecefsita tem egêtibuSjUinifbs quocp ac peregrinis,amp; in fumma curator fit omnium inopum.conuetus autem hos die folis facimus^quoniam bac die primum Deus depuliïs tenebris, formata^ materia,mun-dum creauitdefus Chriftus quoep nofter feruator eadem die refur-rexitàmortuis.nam ea qug proxima Saturni diem præcedit,cruci fixusfuit,8ô proxime fequêti Saturni diemjolis die uidelicet,conz fpiciendû feapoftolis acdifeipulis præbuit,eis^ fuam dodfrinam impartrjt,quâ 8C uobis confiderandâ obtulimus.fi uidetur rationi ueritati^confentanea,honorêeihabete.quôd finugæifta uidenz tur,utnugas contemnite,8ô noliteperfequi hoftiliter, capitalem pœnam intentando infontibus. prpmoneo enim uos,nô euafuros futurum Deiiudicium,fi iniufti permanferitis, nobis acclamanti-buSjFiat uolûtasDomini.Etquamuis non défit nobis referiptum illuftrifsimimaximicp Cæfaris Adriani patrisuefiri, quo freti ius noftrü poftulare poiremus:tamê non tam illius præiudiciû quàm ueftram cognitionem ualere cupicntes,hanc appellationem ex. pofîtionem fecimus.Subiecimus etiam exemplar eius epiftolæ,ne quidputetis nos fingere,id^ uerbis totidem.

Inucio Fûdano. Accepi literas ad me feriptas à decefTore tuo Serenio Graniano uiro clarifsimo , fuper negotio quod non placet indifeufTum relinqui,neamp;innoxq per^ turbentur, amp;nbsp;calumniatoribus nocendi præbeatur occafio.ltatç fi euidenterprouinciales huic petitionifuæadefleualentaduerfum Chriftianosjit pro tribunali eos inaliquo arguant,hoceos exequi non prohibeo:precibus aût in hoc folis amp;nbsp;acclamationibus uti,eis non permitto, etenim multo pquius efi:,fiquis uolet accufàre,te de obiedis cognofeere. Siquis igitur aceufat amp;nbsp;probat aduerfum le^ gcsquicquâagerememoratos homines,pro merito peccatorum etiam pœnas ftatues.Illudmehercules magnopere curabis,ut fi q 2 quis

quis calumniofequenquam horumreumpofhilariqinhunc pro malicia fupplicrjs fæui'oribus uindices»

Mp.Cgf.T.Ælius Adrianus Antoninus Aug.Pius,Pdt» max.Trib.pot. Cos.nii.pater patriæ uniuerfîs Afiæ ciui tatibuSjfalutem.Equidem non ambigo etiam dijs iptis curæ eiie,nequis noxius lateaqmulto enim magis illis couenit pü^ nire cos qui ip fis immolate nolunqquam uobis:fed uos confirma tiseorum quos perfequiminifententiam quam deuobis habent, dicentes uos impios èC fine deo efiezundeàs uitam malunt amitte refaluareligioncfua,quamuobistalibus acquiefcere,amp;r adueftra defcifcere.Deterrpmotibus porro uel prpteritis uelpræfenubus, libetmœrorcm ueftrum admonitione iufta folari:quâdoquideni compertûhabeOjUosin huiufcemodirebus cômunes cafus refeP readipforuminuidiam.quapropterillorum magis augeturerga deumfiducia,uobis interim per ignorantiamamp;reliquorfi numi-numcultum neglig€tibus,amp; fummum ilium afpernantibus/uius cultores odij s capitalibus perfequimini.Super quibus amp;nbsp;alij pro^ uinciarum præfides diuo patri meo fcripferunt:quibus refcripfit, nequidinterturbarêthoc genus hominum,nifi qui conuidi eflenc tentalTequippiam contra rempublicam.ad mequocß multiretulc runtfuperhocnegotio:quibus paternam fecutusiententiampa' rimoderationerefcripfi.Quod fiquis perfiftithis abflt;]p ullocrimi ne faceflere negotium,ille quidem qui hoc nomine fuerit delatus, abfoluatur,etiamfi fit Chriftianus quod ei obijcitur, delator aut^ u atpcenas quas meretur»

JW.ARCI IMPERATORIS EPlSTOLA AD SENATVMr in qua teftatur Chriftianos fuifle cauiäm uidtoriæ,

Mp.Cæfi M.Aurelius Antoninus,Germanicus,Parthp cus,Sarmaticus,popuIo Romano facro^fenatuijfalute. Notos uobis facio conatus meos amp;nbsp;fucceflus belli Gergt; manici,quätis^ inhoftico laborauerim difFicuItatibuSjCircuueiv tusadraconibus lxxiiii intranonummiliarium.eosinpropim quo eiTe indicarunt exploratores,amp; Pompeianus magifter militu confpedos eflemihi fignificauit.itacp fenfi me cum legionibuspd ma,decima,gemina,Euphratenfi^ pene oppreflum ab immenfa coliuuie»

colîuuiejn qua numerabancur armatorum nongenta feptuaginta quirKÇ milia.cum^ nonhaberem copiasconferendasnumero bar barorum hoftium,prccabundus confugf ad opem patriorum nUz minumia quibus negledus,8(C in arcflum r edaccus ab hofte,acciui quos Chriftianos uocamusJi perquifiti,bene multi repcrti funt» infremui in eos,quod non debuerâ,ut poftea cognqui ex mirifica eoru potentia.qui moxrem aggrefsi funt abfcp telis,armis tubis^, nimiru abhorrentes ab iftiufmodi paratu,8ó contenu Deo quem circumferut fecum in confcientia.credibile eft igitur,lket impios exiftimemuSjDeum pro munimento habere in peélpre, proftrati enimhuminon folumpronie deprecati funt,fedö^pro præfenti cxércitu, petentes opem contra urgentem fitim 8^inediam.qüin-^ tus enim dies erat ex quo aqua carere coeperamus,eramus quippe inhoftilifolojinipfo meditulIioGermaniæ.Confeftim autem ut procubucruntinfacies,etprecesfuderuntadignotümihiDcum, dcfcenderuntdccoclojinnosquidem frigidifsimus imber,in nogt;' ftrosuero hoftesgrando mixta fulminibus,utiine mora fentire-mus præfto efl'e inuidam opem Dei potentifsimi.Iam nunC i^itur permittimus efle Chriftianos huiufmodi homirtibus,ne forte con tra nos tale quodpiam telum poftulartdo impetrent i 8C autorem me interpono, ne cuiquam religio Chriftiana uertatur crimini. quod fi quis Chriftianu detulerit,hoc folo nomine qudd Chriftia nus litjUoIo ut delatus Chriftianüfe impune fateaturgt;niodó nihil eiobijciaturpræterreligionemdiuerfam:delatoruerô eiusuiuus comburatur.confefliim autem compertum^ Chriftianîî nolo ad mutandamreligionem induci,à prouinciæ prgiîde fuo relinquen dum arbitriOjamp;S hoc meum decretum fenatusconfulto ratum fieri uolojiubeo^ proponi publice legendum in Traiani foro,ut inde

porrb tranfmittaturin prouincias,cura Verafi) Pollionis Vrbi præfedi.huius quocç ediditranfcribendi utendi^ copiam permitto omnibus,defumenti*

V M A N A M naturam ab initio cum iàlute inteï : ledum adeptam,uc difceret ueritatem,

cultum unius omniu rerum domini,fubrepens inuidia traniuerfam ad idola fingenda rapuitj oblitamfuærtla2nitudinis:ôôis mos confirma-ö

tus diuturnitate temporis, apud uulgum iam errori afliietum plus quàm ueritas ipfa ualuiu Eftautem Opus hominis humani,uelpotiuspi),eos commonefa* cere,qui quod fcire debebât,omiferunt.Erat enim ipfa ueritas per fe fads ad feipfam oftendendam,ex f)s quæ fub polo ordine often/ dunt opificis horum»Sed obliuio,propter dei patientiam,fupera-^ tishominum mendbus, maliciöfè egit,transferens ad mortaks nd men foil uero deo debitumtatcp à paücis manauit ad multos com tagiomalijdumuulgariconfuetudine pauladm afirmaamp;immu-tabili ueri cognitione defjciuntur.Illi enimprincipio feftis ficriscp in honorem maghorum hominum peragendis,pöfteris obliuio-nem iniecerut uniuerfalis opinionis.Ego uero ut paulo ante pro/ mifi,piamenteufus,humana uoce utar,oftendam9,fjs quidéqui funtfanpmêds,debereomncs,quiuniuerfiadminiftradonéfruU“ tur,habereimmutabilê cultum eiusquinouitomnia»Hocauteni nonornata oradone cloquar,fed teftimoniisGræcorum,Slt;anti/ quorum poctarum,qs^ uulgo acceptis atqptritis demonftrabo» Nam ex quibus,qui habentur in precio legem amp;nbsp;confuetudineni de fimulachrorurtl cultuuulgotradiderunt,cxijfdem conuinceiv tur elfe mentis expertcs,à fuis ipforum poè'tis amp;nbsp;uerfificatoribus» Primus enim Æfchylus fui temporis res defcribens,deDeofo lo locutus eft in hune modum:

Sépara â mortalibus deum,8^ noli eum Tui fimilem,uidelicetcarneum,cenfere» ' Nonnoftieum.isaliquando ceu ignisapparet, ïmmenià uis,modo aqua,modo caligo» Beftijs quoep redditur confimilis,

Mîniftrant autem ei mare,amp; rupes. Et fontes omnes,8lt; aquarum gurgites, Tremunt^ montes,Sô telIuSjSi l'ngens Vndamarïs,amp; montium magna proceritas» Cüm e3L l'ntuetur terribili oculo dommt Poteft eni’m omnia, eft^ gloria fupremi det

Nee folû is inftrudus fuit cognitionc dei/ed 8^ Sophocles dci folius uniuerfitatis coditoris,amp; unius,ordine tradit his uerbis;

Amcenosq fludus maris, 8ó uentorum impetus, Sed nos multimortales,corde errantes, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a

Deorum fimulachra,ex lapidibus SC lignis, Aut aurcorum,aut eburneorum figuras, His^ facrificia 06 pulchros conuentus PeragenteSjputamus nos eflepios,

Quin amp;nbsp;Philemon rebus antiquis eloqucndis abundans, ueri cognitionem habet,fic enim fcribit:

T eftabitur me uera dicere Orpheus,inducens illos trecdos ft* xaginta deos,in libro qui infcribiturTeftamenta,ubi eu prior is opinionispœnitereuidetur,dum ita fcribit;

Ipæ prias in pedore apparuerunt,chara uita priuabunt, Tuuerö diuinumfermoncmintuens,huicafside. Dirigens cordis mentale uas:amp;ritéinfifte

Vnus eft,per ft genitus:ab co uno cunda prognata funt, Et in eis ipfe fuperat,nec eum quifquam

Mortalium uidet:at ipft omnes uidet. Hie ex bono malum mortalibus dat. Et bellumhorridum,86 dolores lachrymofos, Neep quifquam eft alius præter magnum regem, Eum autem ego non uideotnam circumfufus eft firma nube;

Omnibus enim mortalibus mortales pupillæ funt in oculis, Ita ut uidere nequeant louem omnium redorem;

V ndic]^ extendiucontremifcunt cnim longi montes, Etflumi'na.gurges^ caui etamœni maris» Atc^hæc fie fcribit,quaß uideritipfe del magnitudmem»

Si quis dicet,Deus fum,practer unum,is debet Mundum huic parem condere,S^ dicere,hic meus eft» Nec folumconderCjô^ dicerc meus cft,fedhabitare Ipfe in eo quern fecerit. hie autem ab hoc fallus eft» lam uero quod folus poisit ÔC de aeftionibus uitæ,amp;dediuinica tisignorationeiudiciumftatuere,poiEimproprios teftes cita-* rcjôc in primis Sophoclem.qui de hoc pc loquitur:

Erit cnim,erit illud feculorum tempus. Cum plenum ignis thefaurum laxabit Igneusæther,paftu^ flâmma Omnia terreftria amp;nbsp;fublimia

Nufquam erit fluduum omnis gurges, Erit^ terra fedibus deferta,necamplius Volucrum genus portabit dum ardebit» Nam ad inferos duas femitas exiftimamus, V nam iuftorum,alteram iniuftorum, Erit^ terminus,deinde feruabit omnia qufc perierint»

T erra ita tedum iri,ut deinceps in omne tempus Effu gerint numcn,tanquam latucrintjquot; Eft æquitatis oculus,qui omnia uidet»

Si enim iuftus etimpius eadem conditionefuturifunt, l,rapc,furare,frauda,mifce»

Malum ali quod facit,fe latere deum. Is uidetur malus:et dum uidetur,capitur Cum ocium agit iuftitia.

« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liber VN VS' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j8^

Eft enim,cft» quod fi quis male facit Et eft malusjtempus fane lucrctun Nam tempore poftea dabit poenas»

Item qüó d non libatione et fuftitu maleficoru placetur deus,fed exæquopocnas cuicp inferat,teftabitur mihi Philemon iterum;

Si quis facrificium ofFerens,ô Pamphile, Taurorum multitudinem,authircorum,aut etiam Aliorum talium,aut apparatus, Faeths aureis chlamydibus,aut purpureis, Aut eburneis,autfmaragdinis figillis, Putat fe dei beneuolentiam conciliare* Is errat,amp; uanam mentern habet» Oportet enim uirum efle utilemj Qui uirgines non corrumpat,aut adultereti Autfuretur,autinterfîciatpecuniæ gratia, Aut aliéna afpiciat amp;nbsp;concupifeat, Autfocminam pr2cftantem,aut domum^ Autpoflefsionem puerum ue,ancillamue omnino, Equos,boues prorfus,autiumentorum aliquod» Ne acus quidem unum futuræ pundum concupiueris,Pamphile! Deus enim præfens adeft,qui teintuetur, Quiiuftis operibus deledatur,noniniuftis» Laborantem fine tueri fuam uitam, Terram arantem nodes amp;nbsp;dieSj Dco^ facrifica femper iuftus. Non tarn chlamydibus fplendcns,quam corde» Audito tonitrujhaudquaquam proculfugeris. Nullius mail tibi confcius,domine, Adeft enim præfens deus qui te uidet»

lté Plato inTimæo’.Quodfi quis,inquit,hæc opera confideretj ignorabithumanæ 8c diuinæ naturae diftercntiam,quódDeus quidem omnia in unum commifeet, quippe qui id fatis amp;nbsp;feiat pofsiuat hominum qui altcrutrum horum pofsit,nemo neep nunc eft,nequc unquam crit.Deqsautem quiapudnonnullos uidentur participare fandum perfedumeç nomen,quod quidem uano quodam inftituto quidam obtinuerunt, tanquam dii,Menander in Auriga fic dicit:

Alterum hominem per alterum:fî quem cnim deum trahit Cymbalis homo quo uult. Is qui hoc facit,maior eft deo»

Item in Inuifo jurfus oftêdens eoru mêtcs,quiin deosrefcrun-tur,uclpotius eos non efte arguensjde Menander fie loquituri

Si enim hoc e2ouidercm,amp;: animam Caperem,at nunc ubinam deos Ita iuftos licet inuenirej’

Eft iudicium iniuftum,ut uidetur,ctiam in dfjs» Et Euripides tragicus in Orefte:

Seruimus drjs^quó d funt aliquando di)\ V ides Aponinem,qui in meditullio Habitans,mortalibus præbet os clariftimum, Cuiparemusquicquid illedixcrit» Huic ego obtemperanSjgenitriccm interfeci» Ilium putate impium,amp; interficite» Illepeccauitjnon ego. quid mefacerc oportetî* An non idoneus eft is deus,qui mereferentem Scelus feruetf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Idem in Hippoly to:

Et in lone: ■ Sed filiam Erechthei quid ego Curofea nihil ad me.fed aureis Rotis ad piaculum Rorem cremabo.pacatus uero mihi Phœbus quid præbetç'uirgines ui in matrimonium Prodit,natos progignens danculum.

Morientes non curat:noli:fed polies» Virtutes perfequere,etenim quifquis hominum

Poteft'ne i'gitur eflè i'uftum,ut uos qui leges mörtalibuS Scn'pfiftiSjipfi iniufta patrensf QuodfinonadeftiSjUtar ratiöne, Dabitis homimbus poenas uiolentorilm matrimoniorumj' Tu amp;nbsp;Neptunus,ïupiter^,qui ccelum tenet,. ïtaeft:uos qui potentes eftis,iniuftitiamtollite. Dum enim Prometh ei ignis uoluptates Sclt;ftamini,peccatis.nelt;çiam homines malos Dicere æquum eft,fi deorum bonas res Imitamunfedeos qui hæc do eu er un t. Etin Archelaoî

Sidijuitiofafaciunt,nonfuntdrj, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Etrurfusin eodemt Aitaliquis efle fane in ccelb deos, Nonfunt,nônfunt:fi quishominum dicit, Ncantiquo ftultus utatur dido, Hæc autem mihi perpendite,mea dida Animo attendentes, dico ego tyrannidem üccidere plurimos,amp; pofTefsionibus priuare. Et contra iufiurandumurbes depopulari; Et hæc qui faciunt,magis funt fortunati, Quàm qui quietè pietatem colunt quotidie* Noui ego paruas urbes deum honorantes, Quæ maioribus parent magis impfjs, Maiore haftarum munerolubadæ» Putoetuosjfiquisociofus drjs Suppliceqnecç manu quæritet uidum, Fruftradeprecaturos àdr)s calamitates.

Et Menander in Diphilo; ïtaep eum qui femper eft omnium dominus. Et pater,eum un-um perpetuo honorare decet, Totbonorum inuentorem 8c conditorem. Idem in Pifeatoribus;

Quod enim nutrit me,id ego lùdico deumîquod autemnutrire folet, ïd non eget opibus indigentis.

Quód fi' pius eadem qua impijfsimi Conditione eftjpoflunt ne hæc rite fe habere. Si lupiter iUe optimus nihil æquum feit;*

Videtis quam fît etiam inter deos lucrari Pukhrum.fufpicitur qui plurimum in templis Habet auri;quid fanè uetat quominus tu quo^, Olucrum,fî adfîs,afsimileris dqs;

lupiter, quifquis es lupiter. nec enim te noui nifî uerbo; O Iupiter,fîue tu es naturæ necefsitas,fîuemens mortalium, Oro te.

Hic igitur eft indiciu uirtutis ÔC mentis amantis intelligentiam, recurrerc ad coniundionis focietatem,amp; feipfum applicare inteP ligei tip ad falutem,ô^ deligere meliorum eledionem libero hoini num arbitriotneceos quihumanapatiuntur,putare efle omnium dominos,cùm ne tâtam quidê poteftatê eos habere pateat, quan^ tam homines. Apud Homerû enim Demodocus ait fe per fe didn cifre,Sed deus mihi fubiecit uias.Immortalis Æfculapius amp;nbsp;Apof Io,à Chirone centauro mederi difcût,id quod eft abfurdifsimû,ut abhominedifcantdrj.QuidBacchum commémoré,quem furerc ait poetac'Quid Hercule,quem ô^ipfum dicit improbum^Quid Martern amp;nbsp;Venerem,adulterq autores, ex quibus omnibus détériorés reddi pofsint auditores.Si quis enim talia deoru fada no didicerit,8ô tarnen imitetur,is nonfolù homine,fed etiam homine uitiofo deierior exiftimabitur.Sin cognouerit,habebit iuftâ pce-narum declinationem, dum oftendet,non efte delidum, diuino-rumfacinorumimitationem.Quod fi quis res culpet,tollet etiam cognita cxeisnomina,neceasdifertisgarrulis^uerbis protege^ Eft autéampledendu uerûamp;immutabilenomen,quod non foin mea uoce,fed etiâ eorû,qui nos ad dodrinpprincipiû adduxerut, prædicaturtne ociofè perado huius uitæ têpore,nô folû ut ignari coeleftis gloriée.fed etiam ut ingratfpcenas demus iudici.

OST Q_v A M fans ludgos ac Grgcos couicimus, fupereft ut exponamus fana ratîonê fidei:fiqup dem res itapoftulat,uc inuetaueritatc fciamus quid de hac fenti'endum fit. non fuffi'cit enim ad parandam falutem glorificare patrem amp;nbsp;filium, fed fanaTri'nitati's confefsio præftat feficitatem pijs repofita.Iicet enim en'â diuerfum fentientes audirclaudantes patrem atqp filiû,quibus tarnen non reifla mente cul turn exhibêt. quapropter neceifaria uifa eft nobis huius fcripti expofitiOjfubdudura ledores ad fincera ueritatis cognitionem» Vnum igitur Deum colere docet nos tarn traditiones patrum quam diuinæ literæ.oportet enim unum elfe fummûautorem re-rum omniû,nequid externe accides eis noxam afferat. nam fiquid principio extraDeum fuiflTetjid omnino fatendum erat aut Deum efie.aut potentiam quampiam alteram.cscterum fi Deum quis dp cat,abolet diuina uerba diferte cIamantia,Ego Deus primus,amp; e^ go poftea,nec eft prgter me Deus.quod fi non Deum,angelos aut poteftates dieet uidelicet.fed Sc hoc modo facras fcripturas faciet irritas,ubilegitur:Laudate Deu de ccelis,laudate eum in excelfis; laudate eu omnes angeli eius,laudate eum omnes poteftates eius, Etpaulópóft:Qtioniam ipfe dixit amp;nbsp;falt;ftafimt,ipfemandauit 80 creatafunt.Ergoconfeffumfuerit principio nihil fuifle cum deo, quandoquidêliquet ab ipfo produda efle omnia. Vnus igitur eft uerus uniuerforûi Deus,qùi in patre,filio,fândo^ fpiritu agnofcp tunquoniam è propria elTentia pater filiu genuit,et ex eadem pro--duxitfpiritu:ut cum fint unius eiufdem^ eflèntiæ participes,mc-rito unius eiufdemcp deitatis cefeantur.DicetaliquisrQuomodo igitur non differt à genitore genitus, amp;nbsp;procedens ab eo ex quo proceditc'certe pater ingenitus eft,ex quo amp;filius prognatus eft, amp;nbsp;fpiritus procefsit.nô eft igitur filius amp;nbsp;fpiritus fandus idipfum quod pater. Refpondeo,ingenitum,genitum,procedetem,nomi'-nahæcnoad eflentiam attinere,fed ad modos fubfiftentiæ: quod modus fubfiftentiæuocibus his exprimatur.at effentia manifefte fignificac Dei nomine,utpater à filio Sd lpiritu,iuxtafubfiftentiæ r modum

moduin differat,faluaidenntateiuxtarationê eflentiæ. nam fihi'c ingeninuè habetefrentiam,hicg€ninue,hic procefsiuejfthæc ad differently confîderationem apta fiint.’quód fi prêter fubfîftentias ipfa effentia quæritur,hyc communi deitatis nomine fignificatur» quod dico fiet clarius hoc modo^Qui fubfiftentfam Adami confia’ derat,quomodo ut effet acceperit,inuenieteumnon genitumî non enim ex alio quopiam homineffed diuina manu formatus eftî eaformatio modum fubfiftentiedénotât.fîgnifi'cat enim quomogt; dofaCtusfit. amp;uicifsimfubfiftentiæ modus formationem exprP mit Jndicat enim fimiliter,eum formatum extitiffe.quôd fi quæras ipfam effentiam qua coniumftus eft fuis pofteris,hominê pro fub-* iedloinueriies.ficut igiturformatiomodumfubfiftentiydenotat, etfubfiftentiæ modus formationem exprimit,cyterum effentiæra tio hominem fubiecflum ipfumindicat:ficet Deum patrem^ con' fiderabimus.nam fi modum fubfîftentiæ quæras,uidens ex nullo alio genitum, uocabis eum ingenitû: fiuero ingeniti uocabuluirt confideresjubfiftentiæ modum fi'gnifîcareidinuenies.quôd fi ef fentiam ipfam indicate uelis, qua cumfilio cohæretacfpiritu, de-monftrabis earn Dei nomine.itacp illud ingenitus etfubfiftentiæ modus,notæfunt quibusinterftinguntur:cyterumuoxhycDeus effentiam fi'gnificat.ficut enim Adam,quamuis non eodem quo ipfius pofteri modo genitus,tamen comunem cum eis habet effeii tiam: fie nulla ratio eft cur propter ingeniti nomen diuellaturef fentia cômunis patrffilio, fpiritui^dtacp uoces hy ingenitus,geni tus,procedens,n5effentiâ,fedfubfiftentias fîgnificantrualêtenim ad difeernendasperfonas patris,fîlq, fanlt;ftifpiritus,amp; indicandas nobis fingulorum proprias fubfifterttias, fie dum geniti uocabu-lum quafi notam quâdam audimus,mox cogitamus filiu:quemad modû 80 per procedentis notâ,fpiritus propriâperfonâ difcimus Hæcfatis fintad demonftrâdum,quôdingenitus,genitus,procegt; dens,no fignificentipfam effentiâ,fedfubfiftentias,amp; effendimO dosdeterminêt.Reliquu eftutdifferamus de effentia,quomodo una fitpatris etfilfj etfandifpiritus, Videmus comunimoreeangt; dem effentia prognatorûamp; gignêtium»Verùm pryftat rem altiu» exordirfne fermonis feriem interrumpat quyftio fiqua incideritî etprimumdiuidamuseaquæfuntjinueniemus omnia uel creata elle uel increata.quicquid enim in rebus eft,aut increatanatura eft aut creata.increata quidem herilis etab omni necefsitate libera^ creata uero feruilis et obfequens legibus herilibus.altera ilia prægt; potens,etpropoteftate quicquid uultfaciens.hæeuerôalteramf

DE TR INI T A TE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^5

m'fterio rolo,quod ab ipfa dcitate accepit,perfungt ualens.Hgc cu ita diuidantiir, produces in medium fcripturç oraculis.confidera diligenter in utra parte collocent filium amp;nbsp;fpiritum»oportet enim apud ecclefiæ alumnos non humanis rationibus res diuinas èxa minari, fed iuxta ipiritualem docflrinam fermones Beri.ac pri-mum nos Dauid doceat,is hymno in Deu compofito totius crea^ turæ nomine,enumeratis^ his quæ ccelo continentur una cum ip fis poteftatibuSjfimiliter^ rebus terreftribus,nô adhibetad hue laudanrium chorum filium ÔC ipiritumjiimirum cum natura diup na coniundosmam fi feifl'et horum creatam eirentiam,non prætegt; rifiet folos filentiOjimo ante omnia mentionem eorum pro dignp täte feciHet. Sicamp;beatus ille Paulus diuino ardore correptus,amp;2 feruentem fuam ergaDeum charitatemac diledionis conftatiam non difsimulater conteftans,in hgcuerba prorumpit:Certus fum enim quódnecuita,necmundus,necmors,necangeh',necpotcfta tes,necprincipatus,neeprefcntia,necfutura,necaltitudo,ncc pro funditas^nec u 11 a creatura alia poterit nos diuellere à charitatcDei in Chrifto lefu noftro domino.Similiter enim ô^ipfe poftquàm recenfuit mundum,uitam,mortem,angelos,archangelos j princH patus,poteftatcs,SCinfuperpræfentiafutura^,profunditatêac al titudinem,prcterea nihil in natura creata inueniens,nec tarnen co hibereualens fermonisimpetu,fuppleuit eum per hyperbole, ad-dès creaturam aliam.Ergo qui hyperbole opus habuit,ut déclara' ret charitatis erga Deum fuæconftcâtiam,fi fciuillet creatam eflen-tiam filij fpiritus^,non horum cum epteris mentionem fecifletj’ Vnde liquet no coniungi cum creata natura filium amp;nbsp;fpiritum:amp;S habeo multa alia teflimonia,fed quia cum ecclefiæ filrjs agimus, amp;nbsp;compêdia fedamur,opinor fufficere quæ dida funt.Rcliquum fuerit oftendere quod in natura diuina cenfeaturfilius amp;nbsp;fpiritus, primum diceturquodad rem attinetmaxime.Dominusnofter lefus Chriftus poftquam refurrexit à mortuis,in ccelu afeenfurus, apoHolos ad erudiendas baptizandas^ gentes mittes,fic eis man dauit:Ite,docete omnes gentes,baptizando easinnomêpatrisSó fib] óófandi fpiritus. Corinthfisquoep fcribens beatusPauIus,fi-nein epiHolæ quafi obfignat dodrina hac appofita, dicensiGratia Domini noHri lefu ChriHi,amp; diledio Dei,amp; focietas fpiritus fatv di,cum uobis omnibus.RurfumadEphefios ficainSummo angular! lapide ipfo lefu ChriHo,in quo qugcucp Hrudura coagmen tatur,eacrefcitin templum fandum in Domino,in quo amp;nbsp;uos co-ædifîcaminiinhabitaculum Dei per ipiritum»Videtis quopado . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r 2 docens

docens de ftruAura qug fit in Chrifto,per quam Chrifti tertipltim efficimur, iuxta illud:Inhabitabo in eis inambulabo,amp; ero Deus eorum:tres perfonas coniumflim nobis commemorat.Sum mojnquit,angulari lapide ipfoïefu Chrifto.ac paulo póftjn quo

uos co^dificamini in habicaeulum Dei per fpiritum. Hinc enini difcimus, Chriftu Deu amp;nbsp;Spiritü,unum numê, inhabitare ac uim fuamexercerein nobis.quotquot dignaturfua gratia,id fatis ap' paret ex bis qup dicit alibi:Huius rei gratia fle^fèo genua mea ad pa trem domininoftri IefuChrifti,ex quoomnis paternitasincoclis in terra nominatur,ut det uobis iuxta diuitias glorig fuæ,ut for titudinecorroboremini perfpiritum fuum,in internum hominé, utinhabitetChriftusinuobis.EccerurfumPaulus meminit,inha/ bitantis numinis, una complecflens patrem,filium,fan(fi:um^ fpi-ritum,ficut ubicç fokt bas tres perfonas in eundem referre ordiné» Nam in fecunda ad Corinthios fic loquitur:Qui autem confirmât nosuobifcuin Chriftum,8lt;f quiunxitnos,Deuseftqui etiam ob-fignauit noSjdedit^ arram fpiritus in cordibus noftris. Hic quocf gentium doófor difertè coniunxit patrem Deum,óó Chriflum fi-lium,8dfandum fpiriEum,ficutinliterisad GalataszQuoniam aut eftis filq.emifitDeus fpiritû filrj fui in corda ueftra,clamantéAbba pater.ubirurfus traditconiundim cogitandü patrem filium etfpi ritû.uideuero quomodo apponatfummæ coniundionis indicia» no enim fîmpliciter dixit,emifitDeus fpiritû:fed nunc eum coapta uit filio.aliàs patri attribuit,ubi dicit:Vos autem nonfpiritûmun di accepiftis,fed fpiritum exDeo patrecp.acrurfum filius,cum ipk fitueritas,uocat hune ueritatis fpiritum,quem ÔC patris cfle docct nos,à pâtre procedentem uidelicet.hancièntentiâ perpetuo corn firmantfacræliteræ,non efiecogitationefeparandum patrem à fi' lio fando^ fpirituu’mô ne in mûdi quidem opificio filrj fpiritus^ operam à pâtre femouent diuina oracula, id quod exDauidelicet difcere,fic canente:Tu Domine initio terram fundafti,amp; cœli font opusmanuum tuarum.Compêdio uocehacDomine,fignificauit filium quoep ac fpiritum,nihilominus propter imperitiores utitur etiam perfonarum diftindione; fic loquens:Verbo Domini cœ-’ li fîrmati funt,amp;^ fpiritu oris eius omnis uirtus eorum.atquc adeô ne poteftate quidem inferiores effe pâtre filium amp;nbsp;fpiritum,è facra feriptura didicimus:audi uerba ipfa:Deus autem nofter in cœlo et in terra fecit omnia quæcuncp uoluit.Hoc de pâtre dixit Dauid:fi' bus ueró banc poteftate in kprofo illo exeruit» V olo,inquit,mun dus efto,eandem beatus Paulus etiam fpiritum exerunt^ Volo,ingt;

197 quit^mundus efto. Eandem beatus Paulus etiam fpiritui fando tribuitjfic fcribens:H?c autem cunda operatur unus amp;nbsp;idem fpiri tusjdiuidens cuicp iîcutuulc.Proinde quâdo amp;nbsp;in dodrinaper to, turn orbe publicata,amp;^ in præfcripta forma baptifmatis,ôC in créa tionis narratione,amp;^ in ui poteftatis, coniudim patris,fili),fandi^ ijjiritus unum nomen accepimus,quis contender fihumamp; fpiritu alienum ab ilia diuina beata^ eflentiarNec eft cur mihi quis iurgi-um faciat,quód aliud poUicituSjtradem aliudrquafi no eiufdem ef fentiac proferam argumenta,fed tantu probationes,quód pater dC filiusSc fandusipirituscêfeanf ineodéordine.curenimunà cen^ feantur no alia eft ratio,nifi quo d patris SC filq amp;nbsp;fpiritus fandi ea^ dem fît eflcntia. Age,confîderet diligêter iftereclamator diuifîonê noftram denuó:inueniet exadamrationemeflentiæinipià coap-tationeordinum.Summamrerum diuifîonem fecimus bifariam, in increatam nbsp;creafam naturam:00 conuenit inter nos increatg ar

gumêca eftehæc,quôd hcriJis fît amp;nbsp;ab omni necefsitatc libera.effû eiens pro poteftatequicquid uulnediuerfo creata feruilis fîtjegi-bus herilibus obfequens,accepto â deitate miniftrandi officio, lux ta hanc diuifîonem,cum inter deitatem, hoc eft rem increatam, creaturam,nihil effe medium coftetrquicquid à creatura diuerfum cft.nimirum à natura diuina diuerfum non erit.ergo quandoqui-dera prolixe declarauimus diuerfum efle à creatura filium 8C ipirp turn,qui rebus creatis non connumerentur,fed ubiq^ cu patre con iungatur,annon extremæ demêtiæ fuerit, cenfere hos extra increa tarn effentiamcnecefle eft enim fruftrarialterutrum:aut demoftra buntur creati,amp; ab increatis feparabuntunaut fi euincatur elTe in^ creatoSjè creaturis cximentur.atqui apparuit èc à creata natura fe-iundos eire,amp; cum increata coniundos.’prætereanihil medium, undefequiturhaberehæccommunem eflentiam,quæ ubilt;p con^ iundafunt.Sienim,utdidumeft(liceatmihi eadê repetere,quó res fiat euidentior) amp;nbsp;indodrinaper totumorbcmpublicata,8ó in diuinis fcripturis à fando fpiritu proditis,amp;: in mundi creation ne,amp;: in poteftatis autoritate,accepimus eadem de patre amp;nbsp;filio amp;nbsp;fando fpiritu,quis efttamrudis ut dubitet de commun! eorum effentiac'Decet igitur ut unumDeumconfiteamur in patre,filio, fpiritu que fando agnitum,quatenus pater amp;nbsp;filius Ipiritus fan^ dusunius deitatis dignofcendofubfiftentiasrquatenus autê De^ us,eflentiam communem fubfiftentiarü intelligendo.unitas enim in trinitate intelligitur,et trinitas in unitate nofcitur j*d quomodo fiat,nee alios fcrutari uelim,nec ipfe mihi pofliim fatis facere, cuoi

arcanos fermoneslutea carnea^ acfordêtelingua contredarc mi hi fît rdigio.quamuis enim mens pura nobis lit inßta,per quam fppe cel fi O ra nobis ratiocinando apprehendimus, tarnen compare carne grauata hebefcit ad euidentem perceptionem rerum maio-* rum:quandoquidemterreumhoc tabernaculum mentem multa cogitâtem degrauac.Nulio igiturmodo,cum ßmus homineSjpof fumus penetraread illam prima m ac beatam eflentiam.Quid dico diui nam eflentiam î’imo ne ad myfteria quidem eius.Nihil enim diu inum manifèftum eft hominibus,uc ait quidam Græcorum fa piens;8c quidemuere,quâttim ego iudico.Dum enim audio Pau-* ïum inftrumdum illud ledifsimum, qui ad tertium ccelum euafif, etarcanaaudiuitnoneloquenda linguis humanis,profitentemfe intus habere largitorem eloqucntiæ,et tarnen cognitionem dum taxat ex parte fibi unedicantem:Nunc,inquit,nolco ex parte,tunG autem cognofcam ficut fum cognitus.ac rurfum,Ex parte cogno-fcimus,et ex parte prohctamus:quî poiTum credere,perfedam rum diuinarum noticiam côtingere mortalibus i nam fi his qui ad Pauli modulum pertigeriït,obfcuraqugdam etfuccifiua contigitî hoc enim fubindicat uifîo quafi per fpeculum et in ænigmate:quis eft tam infolenter audax,ut perfedam rerum diuinarû cognitions profîteatc'proinde nos quocp non ignari quàm finthæcarcanaiiv explicabilia,cum DauideadDeû exclamabimus: Mirabilis fada eft notitia tui ex me:confortata eft,et non potero ad earn.Sic enim ctloquietfapereæquumacpium eftmam prüdentem pium^ up rum decet numini cedere.rcs igitur diuinas quatenus tutum eft fcrutemur,pietatê uero ita ut rcligiofis dignû eft colamus^quam^ uis enim natura diuina fit incomprehenfibilis,non debemus tame in totum ab ea quasrenda defiftere,et per ignauiam uitam confus mere:fed pro fua quifiç portione acceptæ à Domino fciêtiæ, ftrC' nuè rem examiner, certus nô quidem exade fe percepturumjpro' fedurum tame aliquantum per huiufmodi contemplationcm,ac* cedendo ad ilium propius. Sic igitur intelligimus filium è pâtre prognatum,ficut lumen èluminepromicansmarnhacimagincrc' fertur ôô coæternitas,Slt; eflentiæ idcntitas,amp; pafsionis expers na-tiuitas.quatenus enim eluxit,cum eo undeeluxit,finc têporefuit» quod enim tempus medium poteft inter lumen etfplendoré eius intercederec’quatenus autemlumen èlumine,rationem luminis prç fe fert ex quo enatum eft»rurfum quatenus lumen eft id quod progignitur,pafsionecaretnatiuitas.non enim decifione aut de-fluxu aut diuifîone elucefcit,fed ex ipfa eflentia fine ulla pafsionc

pföccdit« Eandcm fdêntiam tenemus de fancHo fpin’tu, ficut filiüm fie fpiritum à pâtre oriundum,nifi quod difFerunt modo fubfiftendæ.alter eni'm lumen è luminc profulxit gcm'nue: alter Ô£ipfe lumen èluminejnontamê genïduejed procefsiuepro-' uenit.atque ita coæternum patri coëflendaIem^,amp;lînepafsiO/ neabilloprogreiïumintelfigimuSjUtfîtm trinitate uniras,in unitate trinitas.His perccpds,ôô content! bac menfura feiendae accepta à Domino, exponimus filqs ecclefiæquod comprehend dimusjhortantes eosutficfapiant,doneceis perfedior affulxeric nodcia,quandoquidem intenti huic noftre expofitioni proficient in cognitione fobria.nec enim fucatam aut turgidam aut iacTrabun dam doclrinamoftêtauimusrquippeqtii maluimuspro uirilipias amp;nbsp;deo dignasratiocinationes colligere,amp; unius deitatis in tribus perfedis lubfiftendjs noddain exponere.Hancdebeata illadiui nacß trinitatefentendam profefsi, accedamus ad diHerendum de gradauerbi dei difpenfationc^,quamuis ipfa difpenfatio area-namradonêhabeaunospro Liirili hæc quoq^ modoeodemfcru-tabimur, Quando enim Verbum illud animaduertit creaturam fuam opus habere inftauradone,8C luendas efTepœnaSjquas Adâl per trafgrefsionem incurrerat,tuncdecoelo ad nos defcendit,non corporali dcfcenfu,fed diuinæ uoluntatis efFicacia»ad earn difpem fationem ufutn eft fcqueftra uirgine ftirpis Dauidicg,ficut illi régi promiirumfuerat:8ôingreflumirieiusuterum,quafi feme quod* damdiuinum,fingit fibitemplum perfeótum hominem,fumpta parte quadam illius nature,qup fieret formandi eius rempli elfen* da.hocindutus amp;nbsp;huicunitus,filius dei prodrjtnaturegeming^ex illo enim tempore filiusamp;S deus amp;homo efta'ta difpenfationem erga nos fuam abfolutt, quandoquidem Adam peccaildo pofte* ros fuos mord fubiecit,et uniuerfam eorum naturam huic debito reddidit obnoxiam,at filius ut deus amp;nbsp;homolapfum Adamin in* tegrum reftituit: et inquantum homo,uitam agit inculpabilemj mortem^ fpontaneam fufdpitrabfoluta quidem uiuendi ratione deliftum abolens,mortem uero debitam indebita irritam faciens* ïnquantumautem deus,quod collapfum eft reftituit, et mortem jpfam in totumdeftruit.idem igitureftfilius,quietcôcidit,etcol* lapfareftituit:inquantumhomo,concidit:inquantum deus,refti* tuit.quoties igitur audieris de uno filio uoces contrarias, collatas inuicem diuide iuxta utramq? naturam,magnificas diuinas^ diui* nenaturgattribuens:quicquidautem exiguum et humanum,hu^ mangimputans. fie enim etuocum earum diferepantiam effugies, r 4. redden*

2.00 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. I V S T I N 1 E X POS I T 1 O FIDEI

reddendo fuacuîq; naturæ,ô^ filium unicum antiquiorcm fecuKs omnibus,eundem recens natum iuxta iâcras fcripturas confitebe/ ris.Neceftcurquifquamexmehuius unitionis modum fcitetur» non pudebi t enim fateri ignorâdam : imb gloriabor potius quôd eredam arcana quibus initiatusfumjquæ nec ratio nec mens ualet percipere:quare caue nequid manifeftü de his uel ex me uel exalio difeere cupias, qubd filibetea cognofeere quæipfi' pcrcepimus, ' nôcelabo filioseccleßacjhoctantumadmonitos,quôd traélanti-bushaneexpofîtionem opus fît iuperno fauorc ac auxilio,utalp quatenusfiant fui üoti compotes.Sunt qui hancunitionê,qualem animæ cum corpore intelligantjatq^ ita doceant:et conuenit exem plum fî non omnino,faltem ex parte.quemadmodum enim homo cum fîtunuSjhab etin fe duas diuerfas naturas,8ô alia fui parte corn ' fulit,aliaconfultum exequitur,animo decernens nauis ftruclurâ, manibus uefô opus decretum conficiens.’fîc filius unus cum fît na turæ géminé,iuxta alteram patrat miracula,iuxta alteram humilia quælt;ç in fe recipit.quatenuS enim ex pâtre etDeus,fiicit prodigia: quatenus è uirgine et homô,cruGemjpafsionê,amp; fîmilia ultro pep tulit naturaliter.Hacfienus fîquis conférât, fîmilitudo quadrate-' gregiè.ediuerfo fî totum cum toto componat,tollet dilFerentiam. nam homo quanquam duas naturas habere uideatur,n5 habet ta' men,fedex duabus conftâtem. fîcutenim corpus confiât ex igné, aëre,aqua, terra^,nec tamê eftignis aut elementû aliud:diuerfum enim eft ab his ex quibus confiât,quippe cum alia ratio fît compo fîti,alia eorum quæin compofîtioncm ueniunt:fîchomo quamuis ex anima conftans ÔC corpore,aliud eft quàm ea unde côponitur. Dicamapertius.E diuerfîs materrjs domumædificamus, nemo ta men dixerit,domumidem effequod materias ex quibus conftrU' (fia efttnec enim domus eft fîmpliciter lapides amp;nbsp;ligna amp;nbsp;reliqua, nam fî hoc effeqante ædificationê ipfas feparatas materias domu uocarelicuifleununcpoftquam fîbiinuicem coaptatæ funt,domû abfoluunt:atq^ etiam hac dïruta, nihilofecius materiæ permanent fui fîmilcs.cæterùm domum periffe dicimus quam abfoluebat hu' iufmodi compofîtio materiarmid quod amp;nbsp;in homine acciditnam etfî conftet ex anima corpore, non tarnen idem eft cum eis,fed diuerfum:ut homo conftet ex copula corporis cum anima,amp; exi-ftat tertium quiddamaliud.atcçhocliquct ex eorum feiundione, pöftquam corpus fui fîmilepermanet,quandoquidem uel mot/ tuum tres dimenfîones retin et.anima quofj^ æquè rationalis poft fciunlt;fiionemmanetutantea,cætenjmhomoperi)t,quiconftabat

ex coniuncîioneutriufqp.atChriftus non exdeitatehumam'tateq; Chriftus fa (flus eft,cum non fit diuerfus ab his duobus,fed utrûcp amp;lîO!noSv deus.Deuminteilipimusex mi’raculisJxjminc exna-

O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

tura noftrg fimili\alioquin anima plerum^ ante corpus occupatur, pafsione,amp;priorpatitur:cumipfo uerb nunquam non afficitun èC fæpeantefecflionem eiusanxia^prius quàmillud alteratur,atlt;^ poft fe(flionemnihilominus dolorem admittit: quod quidcm de deitateChriftiorthodoxus nemo, modo fanæ mentis fit,aufit dp cereaut cogitare* itacp hominis exemplum partim recipiendum^ partim fugiendum eft.Equidem iam antefaftusfum mehuius uerî tatismanileftamcognitionem non pofte mente comprehendereî acnenuncquidem pœnitethuius modeftiæ,cÔtentos dato nobis modulo:proinde rationes ad pietatem accômodando,exemplum hocadhibcmus: magis tarnen placet hâcunitionem conferre cum ampliore quadam imagine,magis decête magnificam ex tanto pâtre originem.quoniamenimuerbumilludquod inmundum ue-nit,lumen eftulxit ex ingenito lumine,malim à lumine fumcre hu-ius unitionis fimilitudinem.Intelligamusigiturillud uerbum lumen efte primigeniû,quod prima uoce Dci per ipfum uerbû pro-gnatum efttcorpus uerô folare,corpus humanum,cuimodis arca^ nisuerbumillud unitum eft» Caue autem putes folem aliud lume quàm id quod primû facftum eft.nec enim quafi parum fuftîciente adilluftrandû mundum illo primo,folfa(flus eft,ut defe(ftum eius fuppleret.nô eft enim talis hic opifex,ut nec perfecftum opus pro-fpexerit,nec fplendorem quâtumufuspoftulat,creauerit.Vnum eft igitur lumen illud primigenium.fol aute corpus ei paratus eft, in quo colletftum lumen hoc diffundat fe inde per omnia.hoc ho-rarum dieicurfum per corpus abfoluit nobis ex officiojiifi enim adftricftum effet corpore,fedtotum in toto aëre,necp dies dimeth retur,necp motu ordinato autorem fuum nobis oftêderet. Quod fi mihi obqciaSjCtiam ante folem conditum diem nocftem^ fuifTe, primum aftenties lucis naturam illuftrâdo uniuerfo fuffecifTezde-inde quæres caufam cur fol facftus fit,nec aliâ inuenies quàm à no-bis iam redditam.namanteatotum lumen diffufum per totumaé^ rem neque motu ferebatur£cquabili,nequediei menfuras difter^ minabat,fed contrahendo fenodi decedebat,ut modis omnibus uerum approbetur,aliud quiddam efte lumen,aliud folare corpus huius conceptaculum.Cum itafehabeat lumen ad folare corpus, confidcrate iam diligenter hanc rationem, ficut enim poft unitio--nêprimigenjjluminis cumfolaricorpore,nemohæcpoteft abin-

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uicem

uicein di’uenere,ne(ç alterum fokm feorfim uocabit,alterum ucro lumen,fed unus fol hoc lumen diciturißc de ilia uera luce 8^ fandif fimo corporamp;ç^ftunitionem nullus dixerit,alterum feorfim filiu uerbumDei,alterum uero fîlium,hominê:fedutracç unumôi eun dem intelligetjficut unum lumen ÔÔ unum folem,tum comprehen fum lumen,tum corpus quod id continet.Rurfusficut unum liv men amp;nbsp;unus fofnaturæ uero duæ alteraluminis, altera corporis folaris:fic amp;nbsp;hic,unus filius amp;nbsp;dominus et Chriftus amp;nbsp;unigenitus; naturæ uero duæ,altera noftra,altcra nobis fuperior.Rurfum fi' cuthuicluminilumen ineft alt;fi:u,quod nemo fepararepofsit à cor porcconceptaculo fuo,ratione tarnen quiuis difcernat naturam» cuius efthæcuis propriaificin uno filio Dei,uniuerfam uimnemo feparauerit ab unica filietate,nâturæ tarnen eius proprietärem ra-tione quiuis difcreuerit.Hocexemplo diuinæunitionisaddudo, nos ad magis piam cogitationem confugimus,fi non omnino ip' fam ueritatem alTequutijCerte quandam eius fimilitudine,quæpie fcrutanCibusfufticiat.Siquid horum uidetur propead ueritatem accedercjlaudalargitoremmenfuræhuius feientiæ: quod fi quid magis pium ab alio didiceris,rurfum lauda illius prouidentiâ.nam ipfe antiquifsimus per aliû uim fuâexercet.Quonia igitur quoad potuimus fan'sconfefsionem redam expofuimus, gaudium filijs ecclefiæ precati,ôô gratias ei qui banc diflerendi facultatem dédit, agentes,pofthacquieti uitam degemusper filentiu. Sed animad uerto quofdam inftaurâtes fermonem,amp; prouocantes in alterius quæftionis ftadium,currendi auidos,Së fortafsis experiendi num prior curfus aliquid lafsitudinis attulerit.atqui reperiêt quiddam fond fimile,quiquo magis frequentatur ab haurientibus,eo lim^ pidiores profunditlatices.itatçcurfus hicadlubefeit fermoni iam pulfanticarceres, amp;nbsp;fignum certaminis expedann auide.proin-de fignum det eirogator,parato ad erumpendum amp;nbsp;incredulita-temprofternendâ, compefeendas^ linguas impias, tum uerô ad diftinguendum quid oporteat de rebus diuinis quærere,quid cre dere,utiure certaminis uidor pronuncietur.Quæritur: quomo^ douerbumilludubicpfitiuxtaeflentiamjamp;quomodo in templo propriOtfî enim fie amp;nbsp;ibi ut in uniuerfo,templû nihil habebit præ cæteris.ôô quid faciemus illi fcripturædn quo habitat omnis ple^ nitudo diuinitatiscorporalitenquôdfiquis concedetin templo ef feplus,ergo nonadeftrebus omnibus iuxtaeirentiam,quodeft Deiproprium»Manifeftoindiciofeprodit incredulitas,quando deDeo quærit hac uoce Quomodo, alioqui quomodo cœlum, lt;nbsp;quomodo

quoniodo terram,quomodomare,aërcm,ftirpes,animalia cûrca, tecp l'pfum ifta curiofe de Deo fcrutantê condiditc’V ticp refponde bis eum abfoluta potentiaproduxiffè omnia.num jgitur Dei po-tentia creaturis per accidens adfuit,an iuxta efTentiam f fi per acci* denSjCerte ut exiftentibus antequam crearentur.’quoniâ accidens fuapte natura non per fe eft,fed in fubiedo aliquo.id Ci rifum me^ retur,reliquu eft ut iuxta eflentiâadfit omnibus.Ergo quia iuxta eftentia uis ilia creaturis aderat,nihilneplus habebat ipfe dominlis qui templum eftc'nec hacc ratio nec ilia inueiiit exitum,utrâcç fides explicat.uidéiVquâto impetuproftrata fit incredulitasc’uideut co bibeanturlinguæ impiæ. Dicite nobis uos qui ad Chriftianifmum afpirarefingitis.qui uttollatis duas naturas,quæftiones tales progt; ponitis,qui mixturam,cofufionem,amp;r mutationem in deitatem ex corpore,utbæc confundatis comminifcimini,qui nunc in carnem uerbum uerfumafiferitis,nunc carnem inuerbi eflentiâ,ethac men tisdeprauationenihiluosfapereoftenditisrdicite inquam nobis, quomodo uerbum caro fadumccclos non reliquit^utiq? dicetis, ideo quia caro faótu Deus permanfit.Refpodete rurfum,quomo-do permanfitjfaóèum caroc’fi manfit quod erat, quomodo faeftum eft quod non erat c* quod fi faeftum eft quod non erat, quomodo manfit quod eratcNôexplicasfolutionêc’necunitionis huiusmo-dum explicabis»fed credis quod manendo faeftum fite'erede etiam-idem Verbum ubicçadelTeiuxta eirentiam,eximieueró in templo proprio.Rurfum rogemus quomodo corpus hoc poft unitione, naturam diuinam aflumpferit,ut cum uerbo unitum fieret immof tale acincorruptibile.idfificfe habet,corpus quidemmanet cor-pus,quia non corpus eft Deus,fa(ftum tame diuinæ maieftatis par ticeps,non nature,quia ipfi uerbo ita uifum eft.Quod fi uerbu per banc unitionem in fuam naturam corpus mutauit,rurfus quereiv dum,quomodo corpus in eftentiam uerbi mutatûfit.num ifthac mutatione in eftentiam uerbi,additum fit quicquam ipfi eftentiæ. ergo imperfeda eratantea,fiquidemaugmêtum recipit.Sed nihil ei accefsit.ergo fequitur,ut quod mutatum eft,nihil fit,amp; quomo do nihil in diuinam tranfijteftentiamc'Dicennnoninpropriam eC fentiam fermo ille corpus fuumrefoluit, fed in diuinam refinxit» Refpodeantigitur denuó,fic nein diuinâ,ut diuerfa fit à fua,an in eandem cumfua.Siineandem cum fua,duas diuinas elTentias uer* bi prædicabimus: unam quam expatrenatum habebat,alteram in quam corpus fuum mutauit.quod fi in diuerfam à fua,necin di uinam,creatani dicent uticç.nam inter deitatem et creaturam nihil poteft

potefteflemedîum.prætcrea quid opus erat hacmutatione cor-r porijfîrurfum mutabatun’n creatamefTentiamc’Caligare uideris obortauertigine,hæntarequemetuendonequidmodo dida puquot; gnent cumrationenoftræ fidei.atego dum qugrens ambigo,tuni maxime miratus Chriftiana myfteria cogor exclamarc , noftras res cffefublimiores quamut uUa mente,ulla ratione,uUa creata na tura percipi queant,quoties autem te quocy fimilia fcrutantem fu' bibit dubitatiOjOpponc qugftionibus paratam folutionem,fideni uidelicetjcogitans quôdpræfentefauente^DeOjCtiamfi ignore* turaliquid eorumquædidlafuntjUel propter excellcntiam natu-ræ,uel propter dilpenfationis modum,nullum inde damnum acci detignorantibus.annon pudetaudacip dum in res diuinasinquP ritis,nifi nonaudiftis oraculum,quod ueftri fimilium conatus co* hibens,lutietfi^uliproponitfimilitudincm,docens nos abftinere a curiofi'tate,amp; a fcrutâdis arcanis diuinis:cedendupotius uolufl' tatiDeijGcut Iutumobfequiturfuofigulo»Subeat igitur uos uel tandê religio,amp; f quo animo cogitationes ueflras iupprimite,ncc aliud quâm ibla fides ueftras fixfitationes diffoluatîtimete diuina eloquia, ficut fcriptura monet : ut requie diuina digni liabiti,ucr^ baillabeata audiatis à Deo rerum domino dicentedn quem aipi^ ciam,nifiin modeftum 80 quietum,trementcm^ fermones mcosî? Sic retufis linguis impijs,iam ad diftinguendfifeftinat oratio*uos ecclefiac filrj,qui pie quæftionem mouetis, percontando non ten^ tandijfed pro uiribus difcendi gratia,promptum mihianimu ad-uertite.Docfirina diuina cum fitmultifaria,c5pendio duobuscon tinetur capitibus,difciplinamandatorum obferuandorum,8^ co' gnitione cultu^ Detproinde pietatis amatores dabunt operam, ne ignorent mandata,amp; ut ea cuftodiant,fed prius utDeu colant» certe huius notitiam ueftigabunt fummo ftudio. ubi uero defti' tuentur uiribus,adorabuntut incomprehenfibilem,ne noftrafi' des fruftretur. iuxta hoc pr^fcriptum,cum fciamus quænam quæquot; renda credendaue fint, çurabimus utfermo nofteruincat in hot ftadio.Exequatur igitur ftrenue reliquu certaminis.Fatemur nos ignorare manifeftam ueritatisfcietiam,quoniam in hac confefsio/ ne fitaeft bona pars uidloriæ.quatenus autem fas eft humanam naturam peruenire,eatenus fcrutatus pietate falua quçftionêhanc uobis expIicabo.Quxritur quomodo uerbum illud 8Cin proprio templo fitiuxta efrentiâ,ÔC in rebus omnibus fimiliter,8^ quid ha/ bebithoctemplura præcæteris rebus.audiamus fcriptura diceii/ temzQui eft in finu patris iuxta elTentiamjUniuerfis ex gquo adeft.

DE TRINITATE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20$

hcc dldmus eum fie in pâtre efiTe.ut in rebus cæteris.nô quod eius cfiTentia contraôtior fiat in aliisjfed quia mefura harum' ad captum diuinitatis non fuffîcit.Sic à proprio teniplo infeparabilem faten^ tes,in quo plenitudo deitatis inhabitetjiihilominus rebus omnp buseumadeflciuxtàeflentiamdicimus,etfi no fimiliter.necenim capit deitatis fplédorem corpus fordiduin.id licet exemple difee^ re.nec enim ceîabo huius quæftionis pondus filios ecclefîæ.piè eu eisdiflcrens.Cômunisîiicfolnobis quotidicfepræbet omnibus, liée magisminusueirradiâtalium tp alium,fedinomnesexæquo exercet uim fuâ.attamé fiquis acutiore uifu polleat,plus eius fpîen doris recipiuno quo d fol magis in eum agat quàm in cæteros ,fcd pröpteruim oculoruexirniam.atquifquisinfirmos habet oculos, ne obtueri quidem tantamiucem poterit,propter eo'rum hebetu^ dinemadem cogita de foie iuftitiæ, cum fie Deus ex æquo,illû ad-clTeOmnibus iuxta fuam elïentiâ: nos autem quotquot fumus,ut hebetes èi. oculis fqualentes præ peccatorum fordibus, ad perci-pieüdum lumen non efle idoneos,tcmplumueroillud proprium oculopurifsimo fplédorem totiusluminis capere,utpote forma-tumfandi fpiritus opera,amp;^âpeccatoprorfus alienifsimummam ficutfol quamuis fua ui attingat pariter omniajtamen non ab omnibus fî'militer capitur:fic uerbum illud iuxta eflcntiâ prüfens om-nibus,non fimiliteradeft cæteris ut templo proprio.uide quomo doinhocCurriculofermonofteruiélor euafit,fuperefi: ut laurea* tus tranfuehatur8C triumphet de aduerfarqs:nos uero Chriftiani profequamur eum carminibus,fauftis^ acclamationibus,concele brantes uidoriam,accinentes^:Curfum abfoluifti,fidem feruafti, repofita efttibi corona iufticiæ, Sed preftat hymnis decantare aü-torem huius uieloriæ,uerbum illud diuinifsimum,lumen uerum, illuftransomnem hominem uenienté inmuhdum hûc,cuius ope uiüimus ôô mouemur amp;nbsp;fumus ♦ per quod omnia fada funt, per quod nos extricamus ex iftis uerborû uerfutijs,agnofcentes ilium Curatoré, largitorem, benefaétorem^, cui fàcrificamus adionunl fuaueolentiâjipfum tradantes,ipfum fpirantes,ipfum cogigt;

tantes,ipfîadhærentes,ipfumlaudântesperpetuô, ' ipem beatamregni cœleftis quod ab

nter omncshoneftos conatus,quibus homi' nes Deü demereri ftudent,nullus eft ei gratiof, quamcum dantoperamutfeipfis meliores eua^ dant,curât^ ut amp;nbsp;alij proficiât.Huic ucftro tam feruenti defiderio,presbyter honorande Paule, libenter parui, feh'gere iuflusaliquot dogmata Grgcorum deDeo,de^ rerum creatione:non ut ueri quippiam ex bis difcas:quï pofsis enim,cum à maioribus do* tflrinam prophetarS de his rebus acceperisffed ut cognofcas Grae cos profeflbres de Deo,de^ creationc,no iuxta demonftratiuam fcientiam uerba facere, quippe conietfluris definiêtes quiequid ip fisuidetur. Qui deDeo creatione^ difTeruerunt homines,par tim ab ipfo creatoredeo deutroq^ didicerunt,inhocprophetis illi fubferuientibus,poft autoritärem eorum fidem^ miraculis confif matam diuinitus,utcofaciliusperfuaderentdodrinam obfcuram antea:partim contemptis prophetarS eloqufjs,ut fide carentibus, proprijs ratiocinationibus comiferuntueftigationê Dei notitiæ» ïuxta illos diuinitus edo(fios de creatione,unus eft Deus,utroque ingenitursc modo ingcnitus,qui deü deos 'ue nee ante fe,necpoft fe habuit,necfubieeftum cogternum Habens,nee obiedum,incor' ruptibilem habens effentiam,amp; nullis obftaculis cohibendam effi caciam,opifex mundi totius,orti ex ipfius uolûtate,à qua ut fit ac/ cepitjà qua pendet etiam eius durabilitas.nam partes mudi aut in' corruptibilespermanentjUtccelum at(ç cœleftia,potcftates^inui fibiles:aut uicifsim gignunt corrumpuntur^,ut terreftres animan tes plantæ^.Et ficut quicquidfadum eft,non fuiflet fadtum nifi il Ioiubente,Fiat:ficnecpermaneret,nifi mandatum addidiflet ille, incorruptibilibus quidem ut perfiftât in feculum feculi: generatio nemautem corruptionem^ alterantibus ilIud,Crefcite amp;nbsp;multi-plicamini,8ô replete terram,ut autem appareat diuina eius poten' tia,quôd no legibus naturæ feruiat,fed fuo arbitratu operetur,ini tia quidê naturæ generabiliumac corruptibilium è terra06 aquis produxit

produxit iuffu hocPrôferat terra animam uiuêtem in genere fuo, herbam habentem in fe femen,amp;^ ligna frudifera.Rurfum:Pro^ ducantaquæ ailirhamuiuentê in genere fuo,Cæterûm quæcunqp prognata funt è primis originibus,gigni è feminis iadü inftituit, idquodomnespropbetæ cœleftisnuminisapudhurnanû genus interpreteSjConftanterfenferuntjUulla inter ipfos diflbnantia.qui autèm diffiduntprophetarum fermonibuSjamp;maluntconieduris de Deo creaturis^ quod fîbi placet definite, ualde tum ab inuicê, tumàfeipfis difcrepantde rebus,earum^ principijs,iuxta elïentiâ, numerum,motum,finemdeni(p:ficutliquebitèprimolibroNatu ralis aufcultationis Âriftotelis,nihil ueri dicentis de rebus de qui-bus definite propofuit,

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aufcultationis Ariftotelis*

SEmperenim eftaliquid quod fubijcitur,ex quo generatur id quod fît : ut plantp animalia ex femine, fiunt autem omnino quæfiunt,quædam transfiguratione,ut ftatua ahenea:quædâ adz ditione,ut ea quæ incrementu capiunt: quædam ablatione,ut mar inorea ftatuarquædam compofitione,ut domustquædâ alteration ne,ut ea quæ uertunt fuâ materia, omnia autê quæ fie fiunt,mânife fiseftquod exfubieélis fiât,id^ dupliciter.eft enim autfubiecftu, autoppofîtu.oppofîtuuocoimmuficûjfubiedu autem homine.

Si prius eft fernen quod feminat,pofterius id quod ex eo gignit, bC utrûcp genitu, generation!' quidérei èfeminc genitæ fubrjcitur fernen : generationi uero feminis feminantis fubijci fernen non eft pofsibile.ergo non femper animalia plantæ^ gignunt è femine,.

Ampliusjfîeft animal genitum utrunque, turnquod feminat, turn quod èfeminegignitur,nec eft ex eodem femine utruncp,fed altetum efemine.alterum non è femine : annon falfum eftfemper animalia gigni è feminec’eadem et de plantis ratio.

AmpIiuSjfîprincipiû è femine geniti eftfeminâs,id quodindefin nitûreliquitin tra(fiatudeÄufcultationenaturaliAriftoteles,quän obre fcripfît hue tra(ftatû,ignorato p'rincipio primi animalis plam tæ^fnâ .ignotû principiû fequit ignoratio eorû quæ inde oriunt.’

Si animal quod è feminegignit,fitfecundûnaturâ,liquet quod animalgenitumquidein,fednon èfemine,nonfitfecundum natu ram.dicant igitur Atiftotelicffecundû quid fiat animal quod non fecundum naturam gignitut.

Amplius, fi in hoc fîta eft differentia generationis^ animalium, quod aut é femine genita fint ôô fecundû naturâ,aut non è femine,

io8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D, I V S T ï N I CON F V T A T lO

necfecundumnaturanijneceflarijs finibus circunfcribitut'gcfteta-« tio. quomodo i’gitur Græci aiunt am'mah'a plantas^ prindpio ci' rere æque ac Dcum,cum fint fecundum naturam genita,ÓC ne pdquot; mo quidemanimali pofsint efle contemporanea,

Amplius fi' omne genitum femper compoficum eft,quanam ï3 none modum per compofirionem generandi' peculiari difFerentia abaltjs generadonismodisdiftinxiftic’nam fiomne genitum eft compofitum,fecundamcómpofitionemfitnecefiario,quódfinio dus gencrationisfecundum compofitionê generationi omni cort uenitjfuperfluealrj generationismodidiftingutur fuis difFerétijs» . Amplius fi fubieda didis generationib.efïentig funt,amp; in eis co fiderat fubiedi duplicitas,id eft fubieótu 8^ oppofitutmateria aut^ cflentia no eft:qui couenitmodus generationis generatoru exef-fentrjs,modo generationis no ex eftentia generatorumc' neceiTum eft igitur aut eflèntiâ efle materia,aut ^enerari alio prêter iâ dicftos modo qug gignuntur è materia.cgterum quoniâ in tratftatu deAu fcultatione naturali,defînitû eft materiâ nô efle eflentiâ,ôô modus generationis exeageneratorum non traditur,an non fuperuacua uidetur hæc traôtatio,in qua manifefte perplexitas deprgheditur^

Amplius fi quemadmodum naturam ôô artem oportet nô e'for tuitis facerefortuita,fed e‘ certis certa,fic amp;nbsp;Deum necefle eft è cer-tis certa facere,quis præfcripfit Deo hune terminumç'nam nâturæ arti^ àDco præfcriptum efle terminum nouimus.quod fi Deus præfcriptioni non fubeftjfedè quolibet facit quidlibet,nullo ter-mino impediente quominus faciat quæ uult,an non exemptus eft à necefsitate è fubiedis creandi^

ESt autem fubiedum.numero quidem unum,ipccie uerô duo» homo enim amp;aurû80 omnino materia,numerabilis.eft enim hocaliquid magis,amp;^nonper accidens fit quod ex ipfo gignitur.' Priuatio autem amp;nbsp;contrarietas,accidens. Vnum autem fpecies: ut ordo,autmufica,auteorûaliquid quæ fimili modo dicuntur.quaquot; propter ipfa principia turn duo,tum tria dicêda funt.prgterea tum côtraria:ut fiquis dicat muficum immuficum,aut calidum amp;nbsp;fri' gidum,aut conftrudum nbsp;inconftrudum : tum non contrariai

feinuicem enim contrariapatiimpofsibile.foluitur autemamp;hoc, quia aliud eft ipfum fubiedum.hoc enim non eft contrarium,italt;ç ne(p plura contrarias principia quodammodo funt, fed duo(utiia dicam)numero:nelt;ç rurfuspenitus duo,quia ipforum ratio eftdi ucrfa,fed tria. Si eft fubiedum numero quidem unum, fpecic uerô

ucró duOjCum unum uni fubiacere debeat,cjuî fît ut fubiecflû iftud fibi ipfi non fubiaceatdd fi eft impofsibilcjannon falfum eft,fubiez ftum hoc efle duo fpeciej*

Amplius fi oportet Temper aliquod fubiedum efTe eorum quæ generantur,nempe materiam,quî fît ut materia non fit Temper gegt; neràbilis.Temper enim alterutri contrariorû Tubiacet:aut enim pri uationiTubiacet,aut contraria:Tpeciei:ôô Tpecie quidêfît Tormoià, priuationeueró deformis»quîfît igitur ut materia non fît effentia generabilis,cum Temper gigni apta Htc’

Amplius fi priuatio nihil eft aliud quàm totius entis intcritus, amp;nbsp;hanc materia recipit,quî fit ut materia no perdat Tuam eftentiâî*

Amplius fi abTente Tpecie materia nec eft eirentia,nec aliquid, nec eus, ergo abTente ipecie nuTquam eft materia»

Amplius fi numerabilis eft materia,c5trariauerà huicaccidêtia innümera,quomodo Tunt tria principia,materia amp;nbsp;huicaccidêtiaf

Si nihil in rerum natura Tpedatur ex materia,non qualitas, nort quanntas,quomodo quæ gignuntur ex ea ,gignuntur per Te ipTaî*

Si noneft poTsibile efte quodnon fît ccrtumaliquid, quomo* domatériacumnonfît certum quid, efttarnenî*

Si priuatio 8^ ipecies accidût materip,materia tarnen no eft eflTen tia,quomodo huic accidût côtrariac’etiâ eflenti^ accidût accidêtia.

Si fient ordo ineft ordinatis,fîc etiâ ipecies materiæ,quomodo inordinataTunt aliquid anteacceptû ordinêc'nâfîmateriaprius ipeCiem habeat non eft aliquid,perit ordinis ad fpecicm anale gia*

Si in compofitione eorum quæ generantur,duo tantum confî-deranturprincipia,materia amp;nbsp;fpecies,extra côpofîtionê uerotria Tunt principia,materia, priuatio,fpecies:liquet quo d fî non eftènt qug gignerentur,eirent tria principia. cum aütem fint qup gignun.-tur,non tria funt,Ted duo.annon igitur quod gener*atür,ten dit ad perniciem unius principe,fi nifî hoc periret,illud non gignereturc* Si quemadmodum afficiturhomoà mufico amp;nbsp;immüfîco,corpus àcalidoamp;frigido,uoxà concinno etinc5cinno,ficafFiciturmatez ria à Tpecie priuatione^,fit materia eflentia ut homo et corpus,aut accidens ut uox,Talua analogiæ conTequentia. quod fi nec eflentia eft materia nec accidens,ergo non aflicitur à contrary s»

QVot igitur principia fint naturalium rerum quibus generatio ^competit,amp; quomodo fint tot,dicftumeft.amp;maniTeftum eft oportereTubijci quidpiam ipfîs côtrariis,amp; contraria duo efle.mo do autem quodam alio non efle neceTTe^Tufficict enim contrariorû s 5 alterum

alterum ad facienda prefenda fui uel abfentia mutationem. näturä autem ea qug fubrjciturjfub fciendam cadit fecundum analogiam* ficut enim fe habet ad ftatuam gs,aut ad lecflum lignum,aut ad alf quid formatuminformis materia: fcipfa fe habet ad eflentiam,amp;^ adcertumaliquidjamp;adidquod eft.unumigiturhæc principium eft,n5 fic unum exiftens ut certum aliquid,fed unum ut ratio.huic cótranum,priuatio. Sed utrü eft eflentia,fpecies an fubiectumï'

Si fpecies prscfenda fua fpecificat matcriam,8ó abfentia fua facit informe: funtcpprincipiaduo,fpecies amp;nbsp;informitas:amp; ijdem effe-(flus funt priuadonis uel præfends uel abfentis:ergo principia ge^ nerabuntur corrumpentur^ à fe inuiccm,nec erunt æterna.quodz enim æternum eft,non opus habet cuiufquam prgfenda uel abfeti tiautfitincolume* Si per contrariorum præfendam amp;nbsp;abfentia fitprincipioru mutatio,manifeftü eflidquoqj mutari quodfunc principia.quomodoigiturpoiruntpermanere,quedefieruntefle principiac Si principium quod habet principium non eft princi pium,quomodo materia quæ effendi principium habet fpeciem, non effendi ueró priuationêjpotéft elfe principium;' Naturam nominate fubiedtum priuationis,cum nee eflentia fit^nec certu ali quid,nec ens,quomodo non eft fuperfluum;’ Si principia necaü unde orta funt,nec ex fe inuicê:priuatio autem eft ex abfentia fpe-ciei,8lt; ex priuadonis abfentia fpecies:quomodo non funt exfein-uicem principia,fpecies amp;nbsp;priuatioc'nam per mutuâ abfentia aptæ funtfacere fe inuicê» Si quomodo fe habet g s ad fundendâ ex eo ftatuâjfic fe habet materia adeffentiâ 8d,hocaliquid amp;nbsp;ens: quîfit ut æs nifî fit effentia ôd hoc aliquid 80 ens^rationc habere ad ftatua no pofsit Licet materia cum nee fit effentia,nee hoe aliquid, nec ens,ad3çs habere pofsit analogiam. Si omnia quæin conftitu-tionibus rerum naturalium côfiderantur,fenfu poffunt cognofei, quomodo materia ex qua fiunt fenfibilia,per analogiam cognofei poteft,non fenfuc'aut quomodo ex infenfilipoffunt fieri fenfiliac’

Si hoc quid effe eft effe unum principiu,quomodo materie cûm ea fit unum principium,non ineft tame ut fit hoc quid cquot; item fi effe hoc quid,8d hoc quid non efte effentia eft,quomodomateriæ hoc quid no effe ineft,effentia tarnen non eftç'quomodo autem poteft quis efficere ne materia fit unum,cum diuidat cam in duas fpecies, fubiedtum generatiSd oppofitum;'

Si nodum liquet ex antedidfis effentia fit’ncfpecics an fubieclu, quomodo materiam afferuit non effe effentiam,nec hoc quid,nec ens;’dixit enim fubiediû effe materiâ,§daliquâdo negat eâ effentia amp;hoc

amp; hoc quid amp;nbsp;eus,aliquâdo incerturelinquican (it eflentia^quod * ahrion ipnorantis eftc*

PR.iiT)i nancp philofophi.ueritatem atqp natura eorum quæ funt quærenteSjCxorbitarunc quafî ad aliam ui'am quandam rudi-tate depulfirdicûtcp neep fieri quicquam eorum que funt^neep cor^-rumpi:quia neceffe eft omnequod fit aut ex ente aut e non ente fieri generaricp.neutrûautem eflepoteftmeep enim fit quod eft.iam enimeft.8c ex non ente nihil fieri poteft.aliquid enim fubrjeiatur oportet.atephocpaftoquod deincepsaccidit augentes, neep eftè muîta dicuntjfed folum ipfum quod eft» nbsp;nbsp;Vel hæc fatis atteftan,

tur no.ftræ de Grecoriim pbilofophis fententicjiilnl eos iuxta de^ monftratiuam 1'cientiam docere, quippeconiefturis definientes, quicquid ipfis uidetur.

NOs auté uno quidêmodo,nihil inter h^cdicimusinterefte: ex ente inquam aut ex no ente fieri,amp; id quod eft aut quod non eft agere quippiam aut pati,aut quoduis hoc fieriiet medicuagere quippiam autpatfaut è medico aliquid efle aut oriri.Quare cum id dicatur dupliciter:patet ex ente fieri, aut id quod eft,agere aut patijduobus modis dici.Ædificatigitur medicusmonut eft medi eus,fed utædificator.amp;S albus fitmô hoc fane quo medicus eft,fed quo niger.medeturaute et non medicus fit,quo medicus eft. Atep cum maxime ipfum medicum agerequippiâ aut patidicamus,aut fieri ex medico, fi illud agat patiaturue ut medicus:patet amp;nbsp;hoc, è, non ente inquam fieri,id fignificare ut non ens eft.Quod quidem cum non diftinxiffentillflonge à ueritate aberrarunt:amp; ob igno^ rationem hanc crefeente ignorantiaiuihil cæterorum fieri aut efle opinatifunt,tolletes uniuerfam generationê.Nosautêamp;ipfi dici mus,nihil quidê fieri fimpliciter ex non ente,tamen ex no ente per accides fieri, ex priuatione enim que eft per fe no ens, et que no in--' eftrfieri dicimus.Mirabile id eft,ôô impofsibilé uidet,ex no ente fi eri.Similiternetp ex eoquod eft,ne(p id quod eft,fieri:nifi perac-cidês. Sic ante amp;nbsp;hoc fieri dicimuseodê modo,ceufi animal ex ani malifieret,etaliquod animal exquopiàanimali:utfi canis exequo fieret, etenim canis,non folum ex animali quodam,fed exanimali etiam fiet,at non inquantu éft animal.iam enim id ipfum eft. fi ue-ro quidpiam exoriturum eft animal,non peraccidens,nonerit ex animali,amp; fi aliquid fit,nô ex eoquod cft,nec ex eoquod non eft. diftum eft enim quid fignificent hæc uerba,inquantum non eft.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s 4. præterea

212 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. I V S T I N I E X PO S I T I O PIDEI

Si nec c fimpliciter ente,nec è fimpliciternonentepofsibile cft fieri quidpiam,is error communis cum generationem tollêtibus per imperitiam amp;nbsp;ignorâtiam:quem cum ifte corrigat,an non hie corredoræquetollit generationem atep illi qui fallunturc’

Si impofsibile eft fieri quid per accidens ex ente,8ó ex non ente, nifiprius cogitetur generatio per fe geniti:ut impofsibile medicU fieri album,rtifi nigrum'album fiat,amp; impofsibile medicumædifî care, nifi sedificator ædificeufi medicus fit niger amp;nbsp;ædificator,quo modo fit quid per accidens ex ente amp;nbsp;non ente,cum nullum præ-cefterit per fe genitumç’

Si primum quidem animal,pofterius uerb animal ex animali,8^ quoddam animal ex quodam animali;amp; generationi quidem ani' malis exanimali fubrjeitur fernen, quod eft animal potentia,aâu uerb non animalîgenerationi uerb fimpliciter animalis fubiedum non erat fenlcnrquomodo no eft præter naturam gigni ex animaquot; li hoc animale

Si prius quam fieret quod fit,materia quidem erât,quod uerb ex ea fit, non crauquid erat matcriaeutfi materia equi erat antequot; quam equus fieret e

Si quicquid in equi elTentiaconfideratur eft genitum,quomöquot; do erat ingenita ex qua equus fadus efte

Si per fe neepriuatio ens eft,nec materia,accidens autem cuipia perfe entiaccidit,quîpofsibile eft per accidens fieri quid èpriuaquot; tione,ciimeanecper fe fit,necperacCidensc'

Ex quibus difiundis impofsibile eft fieri quid ex ullo eorum,cx his ne complexis quidem pofsibile eft quid fieri:utex fimpliciter ente non poteft quicquam fieri:fic è fimpliciter no ente (ut uerbis utamur Ariftotelis.) quomodo igitur utrunep fadum eft pofsibi-* le,8ó ex ente fieri,8i ex non enteç’

Si fubiedum,ex quo generatur quod gerteratur,neceflarib fub qcitur contraries,ergo non generatur quicqua è priuationeperac cidens,contrarijsnonfubieda»

Qui nec efle totum tollit,nec non efre,fed finit totum eire,amp; no cne,quomodo poteft uere dicere,materiam nec eflentiam eire,ncC hoc quid,nec ensf

Si fit quod fit,non tarnen è fimpliciter ente,nec è fimplicitet non ente,fed ex utrifque:fit igitur amp;nbsp;è materia tanquam ex ente,8f non ente,amp; tanquam exhocquid cnte,et hoc quid non ente.id fiitafe habet,ergo falfo de materia dicitur, earn nec eftentia efle,nec hoc quid,

XI5 quid.rtec cns.Sicut materia caretforma, fie fpecies caret maferia» quo d fi materia amp;nbsp;informitas eius funtduo principia, ergo etiam ’ fpecies Sc eius materiæ priuatio duo erutprincipia.quomodo igigt; tur cum quatuor fint principia,tria fola funt pofitaj*

Os enim materiam amp;nbsp;priuatione diuerfa efle dicimus,amp;^ ex qs materia quide no ens efleperaccidenstpriuationêueró perfc,cenfe mustetillâquidêpropemodûefièntiâjhâcautêhaudquaquâ.Atini ^d non eft magnû paruu^ fimiliter aiunt efte:aut utrucp fimul,aut utrucp feorfû.quare mod’ hie trinitatis omnino diuerfus ab illoeft, Si per accidens no ens ineft materig,manifefte per accidens ma-terianec materiaeftnecprincipiS.ends enim eft eftemateriam efieprincipiui.quod fi per accidens non ens ineft materiæ propter priuatione, uidelicet hec ipfa per accidens eft ens propter fpeciem* eritigiturmateria per ft quidem nunquam ens:accidetautem ei Temper utaliquando no ens fit,aliquando ens.an non igitur abfur dumeftdicere,nomultuabeflreab efftntiaquodnuquâ perfeeftj* Sialiudmateriam effe,aliud cuiufdam materiam effttet non da* turmateriæ utfitcuiufdâ materia,ut autem fit ipfa materia datur: ergo materia erit ens,amp; non enstens quidem,quia fit ipfa materia: non ens uerô,quia no fit cuiufdam materia, cæterùm fi nullius ma* tcria eft materia,eft igitur informitatis materia,quod fi informita* tis eft materia,ergo nunquam erat materia inquatum materia,fed Temper cuiufdam materia,nuncformæ,nunc informitatis,efft autem quid informitatem apparet,cum ponatur rerum principium, quæ fi itaft habent,nunquam igitur non ens eftmateria:fed ß ens eftjUunc informis,nunc formata, amp;nbsp;ideo Tempiterna,

Si poteftmateria coæternam fibi informitatem abi}cere,poteft etiam coæternam Tuam fempiternitatem abi)cere.quod fi hoc po-fterius non poteft,ne illud quidê prius.quomodo igitur à materia fit quicquid fit,cum materia coæternâ fuâ informitatê no abqciati* Si ut modus Ariftotelicg trinitatis differt à lrinitatePlatonica,fic altera trinitas differt ab altera,quî fit ut no fenio fitreruprincipiu, fed trinitasc'^d fi no eft altera trinitas,^ pafto modus eius alter eftf EEX EODEM LIBRO.

Tenim materia perm anens,c5 forma caufa eft eoru qug fiut,fi* cut mater.altera uero pars cotrarietatis ne effe quidê uidebit inter* du ei qui mentemaleficiu ipfius intuet.na cum fit quidda diuinu et cxpetendu,aliaipfi cotraria effe dicim’ :alia fuapte natura affeêfare ipfum appetere^.qbufdâ autê euenit ut côtrariu appetant,fuâmet corruptionê,fieri tamê ncqt ut aut forma ftipfam appetat(quippc cum

cum non mdigeatfui)aut contrarium,cum contraria mutuo fcipfà . côrrumpantjêd materiaperinde eftacfœmina marem appetens, ficut fi turpe appetat pukrum aliquid.non eft tarnen per fe turpe, fedperaccidensmecper fefcemma,fedpcraccidens»At ueroturn corrumpifur8C gignitur,tum necp gigniturnecp corrupitur.narn ut eft quidem id in quo,per fe corrumpitur.id enim quod corrum piturinhoceftjipfainquam priuatio.atfuaptcpotentia,n5perfe» fed nec occidat nee oriatur,necefie eft.nam fi gignitur, fubijciatur aliquidprimu oportet,ex quohocpaftonafcctur,utin(îtinipfae hoc autcm,eft ipHus natura, quare fit,ut fit ante nbsp;nbsp;fitorta. etenint

materiam id dico quod fitprimum cuiufcp fubiedum,e quo quip piam co fit paóro, ut non per accidens infit. Si corrumpitur,ad hoc ultimum fane profieifcetur» quare erit corriipta antequam fit corrupta.

Si eoruquæ générant principiu eft priuatiOjequeacmateriaijîCï cies^rquô materia forma? eft caufandifocia,priuatiouero non^

Si ideo principiû fpecies,q? ab ea accipiatut fit quicquid gene/ rat:apparet quod et priuatio ideo principiû,quia per eât u fit no fit quod generat.quo igjtpriuatio dicif rcrûgeneratarûprincipiûî'

Si dum adeft fpccies,priuatio no permanet,apparet quod dunt nonadeftfpecies, permanetpriuatio. annon igiturabfurde dici-tur non elfe quod permanetc'

Si alterum è contrarrjs eft priuatio,8^ huic male facit ipcciestart/ non fpecies bonum fimul acmalum eftfbonum quidem materiæ, ■^cui datut fit eifentiatmalum ueró priuationfquam tollit erebus.

Siquid eft diuinumSd bonum 8lt;f expetcndû,et habet contrariU quod necbonumeft, neccxpetedum:erit igitur hoc diuinu amp;nbsp;bo num non bonum.expetendum nonexpetendum^,acproinde diuinum et non diuinum.id fi abfurdû cft,ergo diuinum illud bo/ num expetendum, non habet quicqua contrarium. fimpliciter c-nim bonum omnibus eft bonum,non qiiibufdam tantummodo.

Si contrarium bono non appétit bonûrcorruptionê enim fug na turc appetit,fi bonû appétit,fpecies quolt;^ feipftm non appetit.no enim indigetfuûeft autem diuinu illud expetendu et defidcrabile, cui nam expetendum nifi materiæj'animata eft igitur materia, nant animati eftexpeteredefiderare^.quodfianimataeft materia,an/ non falfum materiam no ens efle per accidensOtam anima ens eft, 80 animatum ens eft.

Si utfœmina mare appetit,amp;r turpe pulcru,fic materia bonu appétit,et materia no eft per fefcemina turpeue,fed per accides:mani feftum

feftûefteânô g feappetcrebönü,fedperacddês.eritigi?numêno pcrfe bonü expetendü^,fed peraccidenSjqcFabfurdö eftdkerc» Si eft materia generabilis propter fpeciê, corruptibilis propter priuationêjpropter feipfam ueró ingenerabilis èC incorruptibilis; erit igic materia femper quidê corruptibilis aut gencrabilis,incor-ruptibilis ueró amp;nbsp;ingenerabilis nûquâ.femper enim autpriuationi fubieda eft,qupin ipfa corrSpitur:aut fpecieijqug in ipfa gignitur, ïngenitiïin generabilibus quidê priuationê fi'gnificat,in quæcadic generatio.in æternis autê generatione omnino negat,prgteritâæx queacfuturâ, ficut æs côflandûin ftatuâ^prius^ fiat ftatua,infedu dicitur fccûdû priuationê, eo quod pofsit ex eo fieri ftatua.dedeo autê cum dicituringenitus, negatur fecûdû effentiâ generatio tam in futurû in præteritû.ex his duobus modis utrum intelligemus demateriaç'fi fecundûpriuationê,ergo materia eftinfeda ficut æs, fifecundum negationê,nihiligiturfitmateria,necpoteft fie fe habere ad eflentiam,ficut æs ad ftatuam,quod dixit Ariftoteles,

Si materia ficeftingenita utDeus,8^ poteftDeusex ingenito quidfacere,apparet poiTedeu èfimpliciteringenito facere quid, fîcutenimnôeftidoneu no ens ut ex eofiatquidfecudunaturam üelfecundû artê : fic fempiterne ingenitü no eftidoneum,ut ex eo fecundûnaturaartem^ue fiatquid.quomodo igiturè fempiterne ingenito deus potuitquidfacere,è fimpliciterno ente no potuitf Nimirum quianon credebant pofte deum ex no ente quid facere, prifciphilofophieó prolapfifunt,utncgarentuniucrfamrerû gc^ nerationem è materia. Ariftoteles ueró uolens hunc errorem cor^ rigere,generationem materiæ fuftulit.

Si eft quod fit,amp; eft quippiâ hoc quod fit,ficut fuprà dixit:nihil igitur exhis eft materia,fi ingenerabilis eft amp;nbsp;incorruptibilis.

Siingenerabilis eft materia amp;nbsp;incorruptibilis,neceftariô fecûdiï utrûcç ingeniture modû eft ingenerabilis:ergo nec fit ex eaquic^, nec corrûpitin ea,qu5 igitpriuatio corrüpiturinincorruptibih?

Siuna eft materia, multa autê amp;nbsp;diuerfa quæ ex ea fiût:quomo-donecefteeftmateriâ manere infetftâ, cum eius femper diuifibilc non pofsit manere indiuifiim

Sinumerouna eft matcria,fpecie ueró duæ,eft^ ingenerabilis Sê incorruptibilisraut igitur tota eft ingenerabilis èC incorruptibi Iis,aut dimidiû eius.fi tota eft ingenerabilis etincorruptibilis,certe amp;dimidiû eius talc eft.quôd fi dimidium eius eft ingenerabile incorruptibile,Slt; dimidium eius non taie,ergo erit contrarietas liera de eodem ftibielt;fto,quod eft impofsibile.

Si entiu eft ingenerabile efte incorruptibile,quomodo maU •ria ens non eft,amp; ingenerabilis ineorruptibilis^ eftf

Siid,quodingenerabilitcr eftiningenerabilijipfum quocp eft ingenerabile,quomodo priuatio cum ingenerabilis ficin materia# gignitur amp;nbsp;corrumpiturc'

SijUt diftum eftjfufficit alterum contrariorum ad faciendam mil tatione fua prefentia uel abfentia,quid mutatur in materia cum ea fit ingenerabilis ÔC incorruptibilisc’

Siingenerabilicas incorruptibilitas cofideratur circa eftentia euiufpia ingenerabilis amp;nbsp;incorruptibilis,ubi eft ingenerabilitas 8^ .incorruptibilitasmateric, cum materia no fit eftentiac'Nifi gs gene ratu fuiflet generatione priftina,nec ftatua fieret,quo igit fit mate/ ria,aut ex materia quippia,cum no prgceflerit generatio materiac/ - Sinoncorrumperetæs,necgramentücorrûperetur:quomodo igitur corrumpitur materialCjCum materia fit incorruptibilist'

Si ex incorporels corpus non abfoluitur,quomodo fadum eft corpus è materia Slt;^fpeeie per feincorporeisf

Si naturali necefsitate ingenerabilitatê amp;nbsp;incorruptibilitaté c5(é quitindiuifibiîitasôôimmutabilitas,quomodoin fpeciebusdiui' fis per genera eft ingenerabilis ôô incorruptibilis materia:amp; quo-modo per alterationêfiûtquæmutanturfecundû materiam,fîcut in expofitionemodorum generationis defîniuicfuperius*

VNo igitur modo natura fie dicitur,prima cuicp fubicô:a mate ria. eoru,qu^motus in fe mutationis^ principiûhabent. Alio uero modo,ipfaformaôôfpecies,quæfecûdum rationem eft.nani ucars diciturquod fecundum artemfacTumeft atepartificiofum, fie Si natura dicitur quod fecundum naturam naturale.

Quid igit dicemus materiale Si fecundu materiâ nifi materiât’diç quid aliudt’quod fi materiâ,dicemus hoc,tûc materia erit materia, quâdo erit materiale et fecundu materiâ.nam Siqatura tiïçnatura, quâdo fecûdû naturâ et naturale. Similiter et ars.qup ein codé mo do enuciant,eodcmodo fehabetadinuicê.q? fi tûc materia exiftit quâdo fecundu materiâ etmateriale,n5 eft ergo ingenita materia. Qeivsdem ex EODEM lier O.

Vare alio modo natura erit corn quæ in fcipiismotusprinci-piu habet forma etipecies nô fèparabilis,nifi rationc dûtaxat idau tê ^d ex his eft côpofitû,natura quid? no eft,fed à natura,ut homo.

Si fecundum naturam eft homo,Si naturale quoddam animal, quomodonon eft natura homot’Definieratcnim,Naturadicitut quod eft fecundum haturam àC naturale. ’' ' I- , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

tN qs igitur quac per arte coficiuntur, nos operis cxtruendi eau JLfamateriam facimus: in naturalibus autem, eft»

■ Quortiam eft opus aliud quod nee fecundum naturam eft,nec fccundum artem,ubi huius operis materiam ponemusc’ Gignitur enim animal ex animali,ÓC nifi primum animal nee anima! ex ani* mali,ec feeundu naturam quidem gignitur ex animalianimal,non fecundum naturam autem animal fimplieiter. quod fi operibus fc cundum artem materia externe aeeedit, naturalibus autem ineft: manifefto in operibus quæ nee ex arte nee naturaliter fiunt materia eft alitenCuius definitionem ni faciat qui tradlat docrrinâna^ turalem^inconfiftentia faciet etiam quæ iam définira funt. Si enim turn demü uidemur nobis feire quæcunlt;ç, cum primas caufas eo^ rû cognofcimus èC prima principia, quomodo poterit quis nofle animal ex animali,nifi' prius norit animal no ex animaliallud enim huius caufa eft ac principium»

QVoniamcafusSófortunacaufefunteorundcm quorumens amp;nbsp;natura,quoties accidit ut horum alterutrum in caufa fit:ni hilautem per accidens antiquius eft quam ea quæper fe funt:lp quetquódne caufa quidem quæ contigit per accidens, prior fit caufaper fe.Pofterior igitur cafus 8lt; fortuna mente natura^.p tac^ quantumuis hominis caufa fit cafus, tarnen neceflarió mens 8^ naturafunt hoe antiquiores caufæôC huius ÔC aliorû multoru, uniuerforum denic^»

His uerbis non folum primarum fecundarum^ caufaruquem ipfenonferuatdicit ordinem,fedamp; cœlû,quodfuprainhoc ipfo libro eximit è generatione fortuita,nó folum fortuitæ tribuit, fed 8ó natural! amp;nbsp;ei quæ amente fit. quod quidem manifefte abfurdu eft,quieffentialem generationem permentem naturam^ primas caufas faeftamfumpferitjeum iterum eandem à fecundarijs caufis fumere.

Prætereaannon eft abfurdifsimum, idem alias eximere ge-nerationifortuitæ,aliàs fubfjcerc:8lt; modo ingenitum nominate, modo à natura genitum.apponamenimuerbaipfius,utpropius infpedis,prodatur eorum falfitas*

SVnt etiam qui amp;nbsp;coeli huius mundanoru omniu,cafum efte caufam afferut.nam à cafu conuerfionê motionemue aiunt ficgt; ri,quibus uniuerfum hoe diftinguitur ordinaturep. Et quod mire

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t ris.

ns,animaliaquidemacplantas dicunt à Fortuna necefle nec fieri: fed autnaturam autmentem, aut ah'quid aliud tale,caufani ipforix aflerunt.no enim ex cuiuslibet femine quoduis nafcitur,fed ex ta^ li quidem olea,ex tali autem homo.ccclum autem amp;nbsp;diuinifsima quælt;çfenfibilium,cafu ortafuilTe: nullamcp ipforu caufamtalem elfe,qualem plantarum atc^ animaliS. atqui fi itaferes habet,hoc ipfumconfiderationedignum eft,Slt;operæpretium fuerit fuper hocaliquid differere.nam præterquàm quod èC alioquin abfur-dum eft id quod dicitur,illud etiâ abfurdius eft, quo d audent hgc dicere,cum uideâtin cœlo quidem nihil cafu fieri:inrebus autem fortuitis multa praeter fortunam accidere,quamuis contrariumfit probabilius»

Cafufadlum cœlum,8ôrurfus non cafu,indicant textus quosrc citauj'mus exlibrifecundi Aufcultationis naturalis duobus capi« bus,undecimo duodecimo^,quod autem id Sógenitum à natura ipfe dicat Só ingenitum,uerba eins recitabo quæ hoc alferunt.

COelum igitur uniuerfum nelt;^ ortum efre,nelt;p corrumpipof-fe,ut quidam dicunt,fed unum efte ac fempiternum, principi urn quidem èC finem æternitatis non habens,habens aute ÔÔ conti nensinfeipfo infinitum tempus, uel ex ijs quæ didafunt fit pro-habile,

Hæc de ingenito cœlo Ariftoteles : nunc uide quid de eius ge-neratione dicat in primo de Cœlo libro,Et rede uidetur naturaitï quod futurum erat ingenitum èC incorruptibile,exemille è côtra-rtjs.in contrarfjs enim generatio 80 corruptio.

Si nihil impofsibilium nec eft,nec elfe poteft, eft autem impof-fibile id quod futurum eft ingenitum carere fine ac principio, habere^ ac compledi intra ft infinitu tempustergo qui hpc dicit,ne-feit pofsibilis amp;nbsp;impofsibilis rei differentiam.

Nihil enim cafu,necincorruptibile,necingenitum poteft efie, Quomodo igitur quis credat utrumlt;^ afftrenti de cœlo: in undecimo capite cafum ait elft caufam cœlizin tredecimo dicit, cœlum ingenitum amp;nbsp;carens principio.

SVntautem duo principia quæ mouent nonnaturaliter,exhis alterum nonnaturale.non enim habet mouendiprincipium in feipfo.tale autem eft,fi quid mouet ipfum non motum. itacp tunc omnino

Quomodo igitur mouebitnaturaliter iftud pnncipiu,cum que naturale nt,ne(Ç fecundum naturam moueat lt;nbsp;foli enim natural! principiofecundumnaturam mouenti côpeiitmouerenatu-raliter. Si principium quod non eft naturale nô habet in feipfo ini tiummotionis,manifeftu eft quod principium naturale habet in feipfo initium motionis/ed principium habens principiu,non eft principium» Si inter fempiterne ingenita nullû poteft efle prius poftcriusuealio:quomodo principium immobile,quodcumipz fum fitimmotum^mouettarnen, primum eft omniunijautomniz noprincipiumc*

QVod autem infinitum fit, argumentum fumuntè tempofeî ^hocenim infinitum eft,prætereahac folaratione nô deficit generatio corruption, fi infinitum fit, unde auferatur id quod fiu Si tempus femper hocipfo quod fit,habetutfit:quodautem fit prius quam fieret non erauquomodo infinitum eft tempus cuius honelîequàm efteantiquius eftc'quod enim nondum eft,uentu-ïum cxpedatur,amp;ipfum uenturum praEteriturum,8^ quodpræte rijt,olim futurum erat» Si ideo ne deficiat generatio corruption, oportetinfinitam eftegenerationem corruptionemntcarebutigi turprincipiOjficutingenituScincorruptibile.quodfihocimpoisi bile,ergo generatio corruption infinitæ non fuht»

At uero nelt;5 numerus ita,ut feparatus ac infinitus,numerabiz le eft enim numerus»Si igitur fieri poteft ut ipfum numerabi lenumeretur,amp;infinitum potent quifpiampcrtranfire»

Si rei numerabilis habêtis numerum, non eft infinitus nume rusjtempus autem præteritum eft numerabile,ergo finitum eft tempus præteritum»

QVod fi non fit infinitum fi'mpliciter,multa impofsibilia acci-deremanifeftum eft.Temporis enim erit aliquod principiu finis:amp;!: magnitudines non erut diuifibiles in magnitudines : ÔC O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ö

Si infinitum partim aétu eft,partim potêtia, impofsibile autem iudicatur quod nunc eft adu infinitum,non ante fuiflc potentia: ergo impofsibile eft infinitum fempet efl'e partim adu partim poz tentiarfed primum potentia,adu uero poftea.Si quemadmodum in futurum fine caret tempus, fie in præteritum principio,carebit

iXO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D»ïVSTÏNf C O N F V T A T 1 O

igitur témpore:cum fitingenitum tam in futurum quam in præté htum.Quód fîhoc eftimpofsibik ingenitum efTe tempus infutu rum,quando nondum fadum eratjfadum eft autcm in prscteritu: ergo tempus no caret principio.nam rei principio carêtis nuUaeft generatio:tempus autem generatur.Si nihil poteft adu efTe infini tum,ergo iam didæ diuifiones magnitudinum non funt infinitæî necß iam didus numerus,cft numerus, ambo enimhæcadufunt, quod fi non funtinfinita,ergo finita,fiueró finita,igiturprindpiiï quocç habcbunt,alteræ diuidcndi,altér nümerandi.

Et infînitu eft appofitione,eft etiam ablatione.magnitudo aut quod adu quidem infinita non fit diximus,diuifione uerd fit* Refût igitur potentia cflè ipfum infinitu. Non oportet autem iHquot; finitupotcntia fie accipere,quemadmodû fi poteft hoc eftèftatua, crit hocftatua:fic infinitu aliquod,quod eritadu, fed cum muf tipliciter dicatur quippiâ eflepotentia,perinde eft infim'tû ut dits cft amp;certamen,quia fit aliud at(ç aliud femper,fic ÖCinfinitü,nairt in his eft 8^potentia8Caduefle. omnino nanlt;ç hoemodo eftinfi nitumjUtfemper aliud atcç aliüd fumaturzamp;S id quod accipiturfît quidem firiitum,fed (emper aliud atqp aliud.

Si adu non eft quicquâ infinitu, manifefto apparet quôd quic-' quid adu eft,femper finitum eft.’finitum autem cum fitjOecefiTarih principiumhabet.prindpiu autem cum habeat,neceflariô eft ge-* nitum. genitum autem cum fit »'olim in rebus non erata'd quod âc omniinfinito per appofitionem ablationem^,amp;^perpotcntianl diuifionem^ didtUF»

T^jEcfiquid extra eftjhoc infinitum eftjfed quod externequip' x N piam acciptt,maius fit poftquam externe id accepit.quod aU tcmperappofitionêexternorufeipfo matus fit, femperfinitûeft*

Si infinitu femper in appofitione S6ablaEione,ergo infinitûlent per eft in appofitione. quomodo igitur principio caret, eu fempd fiêdo efle habeatc’quod enim fit,principio no caret, Infimtæbiptgt;f titiones magnitudinisîitalt;p potentia quidê eft,adu uero non:felt;f femper (uperat quod accipituromne finitâ multitudinê. Vcrüirt noneftterminabilishicnumerus,necmanetinfinitash3ec,fcdfît, ficut 8lt;S tempus SxS numerus temporis.Si non manet hæc infinitas, fed fit ficut amp;nbsp;tempus 8ó numerus têporis,ergo nihil infinitu eft in genitu, quôd fi omne infinitu genitu^ergo genita funt Sc cætera milia quibus infinitûinefle dicitur.Siaccidens infinito neceflario aeddili

öccidit ilïis rebus in quibus eft hæcinfinitas : accidit autem infilt; nito fieri Só inceptum effe:ergo genitum eft tempus Öó incoepiuSi militer autem etiam mötus,cuius tempus eftnumerus.

REvle etiam Hefiodus uidebitur dicere, facies primum chaos, dicitenim:Ante chaos,poft hocfacfia eftlatifsima tellusiqua^ fi oporteret primum fieri receptaculum his quæ funtïqui putabat ut uulgusjCuntfta alicubi efle atep in loco.Quod fi ita eft,admirabi lis quædamipfiusiociuis erit, Si. antiquioromnibus, quod enim ita fehabetjUt fine ipfo quidem cetera nequeant efTcjipfum autem fine cæteris fît,id primum omnium efle necefle eft.

Siigitur primus locus,amp; pofteriora quæ in loco,natura fiepoz ftulâtCjUt dixit Hefiodus,amp; Ariftoteles dilt;ftü eius approbauit,aii noneftincrcdibilcjcœlum quod inlocoeft,diciingenitumç’hoc enim perinde eft ac fi dicas genitum antiquius efle ingenito.

PR-imum igitur confiderandum cft,quö d non requireretur lo-cus,nifi motus eflet fecundum locum ♦ hæc eft enim præcipua caufa cur putemus in loco efle coelum,quia eft in motucontinuo.

Si impofsibile eft ingenitum ad hoc ut fit amp;nbsp;moueatur egere o^ peaiicuiusmobilis, ergo impofsibile eftcoelum efleingenitu.o-pus enim habet loco,ut fit moueatur^.

TVquidemhabet locusjcaret autem corpore. iVl Silocus habet finita fpatiamagnitudinem^,eft igiturge-nitus.quod fi infinita,ergo aut adtu aut potentia. fi potêtia,eft igf turgenituslocuSjficuttepus temporis numerus, quod fiadu, ergo mentitur ilia propofitio qu^ negat quicqua efle poife acftu in finitum. Si per cuiufqua prouidentiâ locus eft hoc quod eft,00 ha^ bet quod habetjgenitus eft igitur locus,00 pofterior quam proui dentia.quod filocus abfep generatione ac principio eft hoc quod eft,amp; habet quod habet,eft igitur ingenitus 8d antiquior omnib. quæinlocofuntjinterquæ numerâtur ÔC cœlu et eius fidera.fîne quo enim aliud nihil eft,illud necefle eft primum efleinter cetera.

N Am utjfi alteratur eft aliquid quod nunc quide eft albu,olim autem erat nigrum :quapropter amp;nbsp;dicimusmateriâ aliquid t efle

efre:fic8(^locijsperquandamtalem imaginationem eflè ufdetun uertim illud quïdem,quia quod erat aër,hoc nunc eft aqua.Locus autem,qui'a ubi' erat aér,hi'c nunc eft aqua»

Siquemadmodûfehabet locus ad locatû,fiefehabetmaten'â ad ea quæ commet iuxta fimilem imaginationemuncomprehenfî'' bills autemeft locus amp;nbsp;materia:ergo materia nihil efteorumquaî alterantur in ea generantur^,nec eft eirentia»Quomodo igitur afi firmatum eft materiam eftentiam effè eorum quæ generanturC

OMne corpus aut impetu aut incremêto mouetur alicubi» Coß luih au tem, ut didum eft,nec ufquam eft,nec ullo in loco, quidem nullo continetur corpore»

Si quiequid impetu mouetur,per fè mouetur alicubi, coelum au tem mouetur fuopteimpetu,necefle eft igiturcoelumeflealicubh quod fi hoe pofterius falfum eft,ergo amp;nbsp;illud prius.funt enim hfC ab inuicem infeparabilia,8^ fublato altero confequentcr alterU tollitur.Si non eft coelum in loco per fe,quomodo in orbem uolu turn partibus fuis nunc deorfum uergit,nunc furfum attolliturc'cu enimpartes eiusfurfum deorfum^ fcrantur,annon mentiuntut qui negant coelum effe in loco:*

Ergo punólum nuiquam eft,ficut amp;nbsp;non ens » Quo d fi hoC falfum eft,ens igitur eft pun(ftum,amp; alicubi.quod fi alicubi,amp; logt; cum eius efle neceiïe eft.

Et eft locus alicubhnon aut ut in loco,fed ut terminus in termi r\ato,non enim omne quod eft,in loco eft:fedmobile corpus» Si quiequid in loco idem alicubi eft, non côtrà, quiequid alicu bi idem in loco: plus igitur eft iftud alicubi quam locus. quomogt; do igitur unius prædicamenti efle dicutur alicubi amp;nbsp;in loco, cum tantopere inter fedifferant,utóó locus dicaturefle alicubi, no aut in locofpræterea fi terminus terminati, alterius quidem termina« eftlocus,alterius uero terminus,ann5 neceflàriô fequitur,fempef locu elTe locum ac terminuç'quod fi locus antiquior eft eaquae in loco,iam no erit necefle ut femper locus aliæ rei fit locus,ali^ uc ro terminus.preterea fi quod nufqua eft, non eft in loco:alioquin efletalicubi,ficutdixit:annon idem eft alicubi quod in loco:Ad hæc fi non omne quod eft in loco eft,annon quædam entia perin-de eruntacno ens, fiquidem hoe comunehabent quod neutram loco

ïoco fintfdeniqg fi folum mobile corpus in loco eft, quî fît ut cœlû cum fît corpus mobile,in loco non fîtr

his i£a(^ tempus no efte penitus,aut uix efle ac exigue, quift picâfufpicabit.nâ partim fuit no eft,partim eftfiiturû etnondû eft.exhifceaûtcôftatamp;f infinitUjSx^ quod Temper accipit tépus. at ' hoc in rationereru efle,quod ex his quænô funt coftat, impofsibi' Ie uidet.omnis em rei quæ quidê fît partibilis, necefsu eft tâtifpcr aut omnes partes efle aut aliquas.at teporis q? coftat effe partibile aliæ partes tiâfa(ftæ,âliæfuturæ funt,nulla^ penitus adeftj'pfum aut NunCjparte no eflTe c5ftat,pars em menfura recipit,et oportet to tu cÔponi ex partib.têpus aut non uidetur côp oni ex ipfis Nuc,

Si quicquid fit non erat antèquâ fier et,non eft igitur tepus fem piternum 8C fine principio,proinde nec motus fempiternus eft fine principio,cuius tempus eft numerus, fi enim futura pars tem^ poris nondum eft,cratautem præterita pars temporis antequâ futura fieret,erat igitur quando non erat præteritapars temporis» quod fi oportet infinitû carere principio,non eft igitur infinitum tempuSjCum mutatio futuri fit ei principiu.Tum fi præterita pars temporis,aftu eft tempon's,futura uero potentia : atftus autem amp;nbsp;potentiafuntinentibus.ergoexnon entibus noconftattempus compofitum è futuro præterito. Adhæc fi tempus no eft effens tisc particeps,cum tame adiacere pofsit eflenti}s,hmc quo^ appa^ rec,tempus efle ex entib, T urn fi præterita pars teporis confiderat iu præteritis partibus eius quod diuidit,quo nullaportio eft tepo hsaptinatiadhocut diuidatc’præterea fiipfum NScnoeftminigt; nia pars têporis,quî fieri poteft ut futuru quidê mutetur in Nue, Nuc uero in præteritu,cû Nûc no fit pars têporisfhæc em oiafunt partes teporis,primü,futurü,pofterius, nûc, deinceps,præteritû»

Atqui amp;nbsp;hocmanifefto apparet, tempus eflè genitu non fem piternum,inceptum non carens principio, finitum n 5 infinitum » quod fi tempus tale eft,neceflariô fequitur ut amp;nbsp;motus fit talis,cu ius numerus eft tempus»

Quibusadeftut fint gcnerabilia generatacp, ab his neceflàriô abeft amp;nbsp;fempiternitas 8c infinitas Sê carentia principfj»

TVnc didmus fuifle tempus,cû prius in motu pofterius^ feil-' ferimus.hocautem ipfo definimus,quód aliud atcß aliud ipfa, aliud quid inter ipfa medium efle exiftimamus. nam cum extrc ma alia à medio intelligimus eHe,amp; animus ipfa Nunc duo dicit, alterum prius,alterum pofterius:tunc amp;nbsp;hocipfum tempusdici-mus elTe.quod enimipfo Nuncdefinitur,id tempus efleuidetur^ eft enim tempus numerus motionis fecundum prius et pofterius* non eft igitur motus tempus,fed motus habet numerû.argumen/ tum eft quia plus amp;nbsp;minus difcernitur numero:motus autemaior minor^ difcernitur tempore*

Qui generationem temporis motu priore pofteriore^ definit, nee tempus nee motum fempiternû,infînitu,ô^ fineprincipio aflc rit.fi enim faélum cft,nee eft fempiternfi, nee caret principio : tuirt fi proprijs extremitatibus finitur,infinitum non eft»

IPfum autê Nunc menfura eft temporis iuxta prius et pofteriusj fequiturep motus quidem magnitudinem,hunc autem tempus. Si Nunc non eft pars temporis,ut dixit in xxxiij, cap. quomo^ do metitur tempusç'aut igitur no metitur tempus Nunc iftud,au£ neceflario eft pars temporis.turn fimagnitudinê fequiturmotuSi hunc autem tempus,ergo genita eft magnitudo, ficut tempus èC motus qui hanc fequuntur»

LIneæ minimus numerus, multitudine quidê eft duæ aut unä, magnitudine autem non eft minimus, fic tempus,minimü nU mero eft unum aut duo,magnitudine ueró non item,

Nifi minima pars lineæ fit pun(ftum,temporis autê Nunc,quid aliud eft pundum in linea,quàm nunc in têpore e quod fi non eft minima pars,fed terminus,quomodo igit fine terminato impofsi bile eft efle terminum,pundum autem poteft efle finelinea c tum fi quibus non ineft minimum,eifdem neçp maximum, fublatahac diflerentiapartium maximæminimæ^,quænâfupererit reliquaî* exeodemlibro.

QVare manifeftû eft,quôd ea quæ femper funt,quatenus fern-, per funt,non funt in tempore, non enim continentur à tem pore,nec:ç menfiiratur efleipforum à tempore,

Quomodo igitur motum dixifti efle fempiternum, et tempus eiusnumerumca quibus enimtempus feparari non poteft,eano poflTunt eflTe nifi in tempore.

Væcunc^ neep mouentur neep quiefcunt,non funt in tempos VJL re.efle enim in tempore,eft men fur ar i tempore» Tempus au tem motus atep quietis menfura eft»

Si quiequid eftin tempore,mouetur quiefcit:cceïum aut, ut ipfeait,mouetur,amp;S quiefcit terra:in tempore igitur cœlu Sgt;C terrst funt,atlt;p horS motus ac quies.Præterea fî genitû eft têpus neceft fariô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex

fu'niedo in non fubieélum, ergo nufqua eft materia,quamfupra dixifti fubiecflam his quæ uel generantur uel corrumpuntuf,altegt; ris ut ex quo,alteris ut in quod»

NAm non albu,aut non bonu,capax tarnen eft motus pcracci dens:poteft em homo efle quod no albu eft.quod aut fimpli citer no eft certu quid,no itêjimpofsibile eft em moueri nonens..

Si ex eo quod non mouctur impofsibile eft fieri effentia fimpli citermo ens aut nonmouetur,cu non ens moueri fitimpofsibile: quo fada eft eftentia è materia, fimpliciter ho c quid no exiftente:?

QVodfi impofsibile quide eft têpus effeacintelligi fine Nuc ipfOjNuc autipfum,mediu eft quoddâ principe fîmul finish rationêfubiens,principij quidêfuturi,finisuero tnâfaêthtepus fit femper profedo neceflum eft.ultimû nâcp têporis eius quod extre mûfumptû eftjnaliquo ipforu Nûc erit.nihil enim in têpore,præ ter Nunc ipfum,accipi poteft. Quare cûipfum Nunc principiû fît at(p fi niSjCitr a ipfum ac ultra têpus fît femper neceffe eft. At fî tempus ^mper elfe neceflê eft, patetôC motû neceflàrib femper eflêt quippe cum tempus afïedus fît quidam ipfîus motus»

Hicadftruit Ariftoteles cœlû elfe fempiternû.fî enim eft quodgt; dam mediu principiû ôô finis,amp; utrincß femper têpus cohæreq hincneceflariô fequitur têpus elfe fempiternû.id uerô abfurde aft feri hocpado coarguetur.fîcut enim fiettêpus futurû,fîc fadû eft ÔCpræteritumtfedfuturûficuthabet hoc ut fiat tandem,fichabet etiam fuum principiû:5lt; ficut nihilpræteriti eftinfuturo,ita nec futuriquicquam eft in præfenti. cæterum fî ipfum Nunc ens eftôC adeftjfuturumuerô nondum eft,necens,necpræfens:ergo nô eft hocpræfens Nunc,principium futuri temporis : fed quodfuturû eft Nunc,illud eft principiumfuturi:quod neque medium eft quod utrinque tempus habeat,fed utrolibet {]oedes,necprincipigt; um nec finis eft:ipfum quidemNunc,fed diuerforum temporum:

22.6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D, IV S TI N 1 d ONÎ VT ATI Û

utpn'ndpium qüidem futuri, finis uero præterin:fedah'udNunÊ principiunî,aliudfinis,eiufdélicct temporis:alioquin fi impofsp bilceft Nunc,cfleNunc,nifi prius fit futurum non ens,crgoiin pofsibileeft NunCjfempiternumefle.fienim omne prius non ens, póft generatur fit,tale autem etiam Nûc eft, ergo ipfum Nunc eft genitum. quodfi ipfum Nunc^necefTario etiam tempus omne, cuiusipfumNunc8dprincipiumôi. finiseft* quodfi tempus, ne-ceftariô etiâ motus,cuius tempus eft numerus,quo d fi motus,negt; ceflariô etiam corpus quodmouetur eftgenitum»

OMnino autem hocprincipium fufficiens efle putare,femp€r inquam efle fie aut fieri,non redte fe habet : ad quod Democritus caufas naturales reducens,Sic, inquit,etiam antea fiebat» ip fius autem Semper,non quærendum principiû cenfet,in quibuf-dam hocredè dicens,in omnibus autem non reéle. etenim trian-gulus habet duabus redis femper angulos æquales, attamen fem piternitatis huius eft alia caufa.principiorum tarnen quæ quidenl îunt perpétua,non eft alia Caufa»

Si iaitur ut fit nunc,ita etiam antea fiebatmo rede creditur hoC principium efle eorum quæ femper fecundum naturam generan-timergo neceflàrio rede creditur principium effe eoriï quæ fecun dum naturam generantur,quod no ita fada fint ut nunc fiunt, aliter.ideoæquumeftetiamhuius fempiternitatis quærerepringt; cipium. aliter fit animal ex animali,amp; aliter fadû eft animal ex non animali. Animal quidem ex non animali,ne(Ç fecundum naturam fit,ne(Ç femperfit.animal autem exanimaliSC femper S^fecudum naturam fit,ex quo cœpit initiu generationis ex illo animali ^ni-to citra animalis operam.idem dicendum de omnibus quæ fecun dum naturam gignuntur, non folum de quibufdam. impofsibile cftenim oriunda è principrjs genitis,eandem originem habere quam habentipfaprincipia.In rebus genitis fempiternitas carens principion5poteftefle:etenimtriangulus femper duabusredis æquales habettres angulos, principium habens genitumredam lineam,cuius ratio eft fumma intenfio:hæc enim eft caufa cur tria-gulus duabus redis æquales habeat tres angulos.qug fi abfit,non poteft eifetriangulus.triangulus autem fi abfit, nihilominuspo-teftefleredalinea»Principia eorum quæ fecundum naturam femper fiunt,æterna efle non poflunt.nam fi fuam naturam impertiut ex fe genitis,eam^ genitam, ergo etiam principiorum natura eft genita,eifî modus generationis diuerfus fit»

D o G M A T V M A R 1 S T 0'T Ê 11 S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X27

XjEceflum eft efle aliquid unum 8^ perpetuum, quod primum Jl^ mouet.demonftraui'mus enim neceflano Tempermotum eC ie.quódfifcmper,continuus ficnecefleeft, nam Temper eft conngt; nuum:quod enim deinceps fit non eft continuum,continuus autc unusjunus autem uno mouente amp;nbsp;uno moto» fi enim aliud at(ç a^ liud mouebit,non continuus motus fiet, Ted deinceps.

Siillud primum mouens Tecundum lationem mouet,is autem motus eft coeli,cœlum porro eft naturale corpus,naturale autem corpus in TeipTo habet motionis naturalis principiu: ergo Tuper-uacuècoclummoueturmotu primi mouentisTecundu lationem: quandoquidê etiam hoc ceflante, moueri à feipTo poterat,cum co ftet e quinto elemento,ncc grauitatemhabente qua uergat deor-Tum,necleuitatem quaTurfum tollatur,Ted aliam uim innominata quamoueatur circamedium. Si illud primum mouens quod mouet coelum Tecundumlationem,necnaturalitcr ipTummouet, id enim effet Tuperuacuummec præter naturam,is enim motus de terior eft alterozergo non eft quod coelum moueat. Si omnis mo tus ut fit nunc,ita antea fiebat'.fit autem nunc fecundu mutation wem eius quodfuturum eftffuturum autem non erat priuTquafie^ reucæterum quicquid primum non ens póft producitur, id geni^ turn eftigenitum ueró quicquam principio carere æternumcç effe haudpoteft:ergo motus necæternus eft,nec caret principio.

TV TÄnifeftum eft lationem primam efle. primuenim,ut in alqs, IficScinmotu multipliciter dicitur. dicitur enim prius,Só id quo fublato caetera tolluntur,ipTum autem uel all}s Tublatis eft:8^ quod temporepræcediudeniqj quodpræftantius eftTecundûeT-fentiam.Quare fi neceffc eft continue motum efle,erit autem com tinue aut is qui continuus eft,aut is qui eft deinceps,magis autem. erit is qui eft continuus,pracftatcp continuu cfle,atcg id quod prav flat in natura Temper effe putamus,modó poTsit efle:poteft autem continuus effe,utpóftdemonftrabitur,nunc Tatis eftfiTuppona-tur:atcç nullus alius effe poteft,nifi latio tantu'.latio profefto mo/ tus (itprimusneceffeeft.nihil enim cogit ut id quod Tert creTcat, alteretur,generetur,corrtipaturue.atharum muta tionu nulla efle poteftjG continuus is motus quo mouet primurn mouens, aufera tur.Practerea primu tempore efle neceffum ePc. hie enim Tolus cor poribusæternisaccômodatur.atinuno quoep eorumquægene-rantur,lationem mo tuff ultimam effe neceffe eft. poft ortum enim 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;altera.'

altcratione primum incrementóue,dein iam perfeâ:û latione mö^' uetur,fed aliud prius neceflum eft efle fubiens lationcm, quod generationis his quæ fiunt caufa eri t,n5 ipfum fubiens gencratio-nem,utid quod genuit,rem generatam præcedat. nam generatio ideomotuû prima uidetur,quia fada oportet efle rem primum» Atliocquideminunaquauis re generanda itafe habere uidetur* aliquid tarnen aliud ante moueatur necefleeft: quod quidemex his eft quæ oriuntur Sc occidunt,non fubiens generationê,amp; hod item aliud prius»

Si quicquid augetur eft gcnitum,augetur autem latio quantité te motus,non eft æterna latio.corpus enim quod fertur habet lo' cosuariosjinquibusprotendens migrationem fuarum partium, dum fertur,auQeri facit motum fecun dum lationem* Si latio habet in fe augmentum quâtitate motionis,quomodo diciturhæclatio motum fecunduaugmentu præcedererSiimpofsibileeftid quod principio fine^ caret augmentum per appofitionem capere, ergo latio non caret principio,quæ quantitate motus femper augetur» Si latio confîftitin fieri ÔC ceirare,non eftæterna,cum in eano elfe quàm effe fitantiquius,omnis enim motusfecundû mutationern fit nondum entis,fed futuri.Si omnis latio præterita fui parte finita eft, omneautem finitum neceffarió etiam incepit,omne autem quod incepit eft genitum,genitaigitur eft latio.quod fi latio cor/ pore quodfertur no eft antiquior,ergo quodfertur eft genitu» Si in rebus æternis aliud tantùm mouet,aliud tantum moueturp terne motu fecundû lationê,annon eft impofsibile id quod prin/ cipio caret motu inchoato moueridSi id fine quo aliud nihileft, præceditalia tum effentia tum tempore,quomodo non eft ingeni turndconceffum eft enim illud primum mouens omnibus efle an/ tiquius amp;nbsp;ingenitum,atqp etiam cœlû amp;nbsp;quæ in eo fpedantur mo uentur^ fidera ingenita efle omnia:quod abfurdû eft dicere, efle aliquod ingenitum prius aliquo æterno in æternis.Si illud primu mouens motu continuo, neçp fecundû naturâ mouet, nelt;p prætcd naturam,quôdille motus fit fuperuacuus,ut didû eft,hic autem deterioraltero,ergo nihil mouet motu continuo.Sieorû que fern piterne mouentur,motus nec prior ipfis eft nec po fterior,eft autc omnismotusmutationondum entis fed futuri,accipient igitut omniaquæmouenturfuam eflentiamöd mutationê nondumengt; tis fed futuri.Si uniufcuiufiçeorum quæ generantur latio motus eft ultimus,necefle eft tarnen aliud motum fecundû lationem effe gntiquius,quodgenerationis cau(àeft,cû ipfum fitingcnitû:qui fieri

fieri poteft ut unum amp;nbsp;idem caufa fit generationis,tum cius qug fe cundumnaturam eft,tumeius quæprætef naturamVnam primus illegcnitor non eft genitusrquamuis quöd primo mouebatiir, fie mouebatur ad generationem primum gcniti,ficut id poftea motu fuitadgeneratiönem exfeoriundi.Autigiturno cft caufa omnis generacionis illud quod fic mouetur ingenitètaut illüd primu mo uens non mouet motu continuo, cofiderando differentia genera tionis corü quæ Hunt partim naturaliter,partim fupernaturalitcr. Si eft in^enitu pfius pbfterius,êrit igitur aliquâdô ingenitSno ingenitu:quod eft abfurdu,aliquando no efle quod eft ingenitû,

IN continuo infunt quidé infinita dimidia,non tarnen adu congt; tinuOjfèd potentia* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ’

Si adu continuo,nihil eft in finitum,nimiru nee motus nee tem pustcum motus tcmpusc^ præterita fui parte finita fint, acproin^ deprinçipiumquocphabeantnecefrariô. hoc autem cumhabeat, ncceifario funt genita.Quo d fi motus têpus^ funt genita, necefta ’ ho confequitur utamp;T corpus quod mouetur fit genitu,quod fem^ per eo ipfo quo d mouetur hab et ut fit» Quo d fi etiâ femper quod uis affumptum tempus bipartitionem admittit fumendo de futugt; ro amp;nbsp;apponendo ad practeritum,ne fic quidem fieri poteft ut tem pus præterita fui parte unquam infinitum fit alt;ftu continuo»

Eceifum eft efle aliquod corpus fimpkx, quod quidem aptu E N fit circulari motu fuapte natura ferri.

Quis igitur eft ufus illius primi mouentis ad mouendu taie cor pus, quod fuaptenatura feratur motu circulant’

PAtet igitur efle in rerum natura quandam aliam efîentiam cor poris præter eos quæ hic confiftunt,priorem his uniuerfis at^ quediuiniorem»

Si corpus iftud fempiterne ac fine initio circum tcrramhanc no ftram mouetur,quomodo poteft efle antiquius quàm terra ipfa, fine qua non potuiflet moueri motu circularftQuôd fi æquè fem^ piterna,ingenita,8lt;adconftitucnda quæ hic gi^nunturutilis eft terra,atq^ corpus iftud quod taie prædicant * quanam ratione debet corpus hoc cenferi terra ipfa antiquiusf*

COrpus autem quod in orbe fertur, impofsibile eft habere gra uitatemautleuitatem»

Xjo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ö, I VJ TISI C ON F VT AT I O

Si id quod nee grauitatê nee leuitatem habef,no poteft efTe cön tiguummam rebus habentibus grauitatem leuitatem^ ineft eon^ tiguum,quomodoeumhoc habeat quodiïnc illiseiTenOpoteßi ilia ipfatanîen non habetc'præterea qüomodo uimcalefadiuâaé-’ risfuo motu tfRcitfiicutapud nos corporahabentiagrauitatele^ uitatem^jUim calefadiuam exercent fuis motibus»

LAdonis uero contrarietates, fecundû locorum funt contrarie tatesiSiigituræquales eiïent,riiotusîpfarum non effet.quare fi ambo eflentjfruftra fane alterum effet corpus, non motum fuo motu/ruftra enim calceumeumdicimusefîejcuius ufusnonelb Deus autem èC natura nihil fruftra faciunt.

Sieffent in lationecorporu motus cÔtrarqtfîuc^quaïes pér nul tuamrefîftentiartlimpedientesfeinuieê:fiueinfquales,utpræua^ lente alteroaltcrû corpus fifteret,ncc in naturali motupergercG fruftra fada fuiffent hgc fie impedita ^pf h s modbus,ac^inde nec Deineenaturæeffentopcra.Ö.uódfihoru fruftra fadoruneenà^ tura rt ec Deus eft conditor,ergo opera qug abfiç ullo impedimen to naturalesfuos motus peragûtjDeusatcp natura côdidit.Quo-modo igiturnÔ eftdidu abfurdifsimû,ingenita8cfempfternaeffe carere^ principio hg c quæ Deus atlt;ÿ natura côdiditc'ÔÔ eu calcecs habiles dicamusopus artificis,quid uetat edam corpora motus proprios naturaliter peragentia Dei naturæ^ inuenta diccrej’

ALiam igit elfe formas ration? eâ quæ fine materia eft,alia earn quæ in materia eft:rede profedo dicit, atc]p ueru effe ponau nulla tame ob idipfum mSdos aut plures effe,aut plures effè pofft necefsitas eft:fi hie ex uniuerfa materia conftat,ut reuera confiât

Si hæ rationes hoc ipfo inter fe differunt,quód fine materia fint uel in materia,apparet radon? in materia pofteriorem effe ratio-ne fine materia, quomodo igitur ingenitus eft mudus,qui è ratio/ ne pofieriore conftitutus eft^ Si materia nec formam habet nec effentiam,necefi hoc quid priusquam formam affumat fiat^ ef fentia amp;nbsp;hoc quid:quomodo mundus eft ingenitus qui è talima/ teria. fadus eftc' Si is qui unus mundi radonem p ere epit, perce-pit 8lt;r plurium:amp; nonutipfiuifum eftcondidithuncmundu,fed pro copia materiæ fecit unum,cum pro eius inopianon ualcret plures facere:an non uidetur fruftra percepiffe rationes mundo-; rumplurium,quosnon ualuit abfoluere præinopiamateriæî'

è materia faâus eft,fi æquè ac ilia eft ingenitusî' Nifi Deus fie fe cit materianijficut ea quæ fecit è materia:ergo non facit Deus quæ cunq^ iiultjfed quæ poteft facere.quôd fi tantum poteft quantum uult,ergo Sc materiam fecit æquè ac ea quæ confiant è materia» ' Si materia fubieefta Deo ad rerû creationem,licetinformis,eflen tia,qualitate,quantitate^ carens, nihilominus per Deipotentiam mutata eft in hæc omnia, eflentiafaiftaqualitatem ac quantitate aflumpfiuquomodo per tam efficacem ad earn mutandâ Dei pp^ tentiam non creuit in tantum,ut etiam plures mundi ex ea produ-cerêtur,fed abfumpta bac in unius mundi creationê,inuitus Deus àpluribus creandis deftitiu

confiant è materiarfed fi exuniuerfa confiât, nô ex parte,efle quidem ipfius cœli buiufee cœli aliud eft:non tarnen aut erit a-liud,aut fieri poterit, propterea quôd hoc uniuerfam materiam eftcomplexum.

Sicoelum eft ex bis quæ fingularia funt, amp;nbsp;ex bis quæ confiant c materia rationed,ut efte ipfius cœli aliud fit, aliud uçrô rationis fine materia,quomodo non eft genitum, cum principiû ei fit corn pofîdo è materia rationed, ex quibus ipfum conftatc* Si materia perfcnecgrauitatem habet necleuitatem:funt enim hæc corporu ex ea fadorum accidentia: fi ex uniuerfa tali materia fadum eft cœ lum nec grauitatem habens nec leuitatemtunde fada funt cætera, quando uniuerfa materia in cœlum creandum abfumpta efte* Si priufquam formaretur materia in hanc cœli formam, nec grauita^ temhabebatnecleuitatem, ficutnenunc quidem habet poftquâ formata eft: cur non mouebatur antequâ formaretur,ficut nüc mo ueturpoftformationemc’ Simoueri eft fubftanti£,amp; careregfa uitateleuitate^,eft materiæ non fubftantiæt mouetur autem cœ^ lum circular! motu quôd grauitate leuitate^ careat, manifeftu eft motum inefte cœlo propter materiam non propter formam.quo^ modo igitur materia non poteratmoueri in orbem priufquâfor^ maretur,cum nec grauitatem haberet nec leuitatemf

Deiautem operatic,immortalitas eft. hocautê, eftperpétua uita.quareDeoperpetuumineflemotum necefTeeft.cum autem cœlum fit tale(efl enim corpus quoddam diuinum) ideo corpus rotundumhabef,quodfuapte natura femperuoluitùr.

15^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'D» I V'S T 1 N 1 C ON F V T A TI O

Si quicquid ingenitu æccrnumcç éft,non habet autoré eflentias fuæ:ea uero quorû eft opus,operis ipfîus funt gratiainon funt igi-tur æterna,quæ his operibus ut caufîs dcbent fuam eflentiâ. Si ina nimatorû eft per præfentiam tantum fuam operari naturales ope-' rationes,rationaliumuerofuapteuoluntateagcre:quomodocœ' Iumeftdeus,quôdnon uoluntate immortalitatem operatur, red motu Só migratione fui partium^ Si ingenitum nelt;^ ut fit, ncc? ut’aliquid faciat,eget ope cuiufquàm,aut ullo externo cooperator re:quomodo côelüm,cùm amp;nbsp;ut fit mobile, terra opus habeat, amp;nbsp;ß nefocîjsfoleluna cæteris^ fideribus nil agat,eft ingenitumc’ Si ingenitiratio non eft in agente, quomodo cœlum fi eft ingenitu habet rationem fine materia in agente,amp; rationem materiatam in materia,ut aliud fitipfum côclû,aliudhocceccclû. Si nonpoteft cœlum facerc uolûtate quæ facit motu,quo habendû eft pro Ded ætcrnOjCum æternam uitam non (ponte opereturc* Si cœlum in rebus aîternis non operatur uitâ æternâ:habcnt enim hanc ex nagt; tura propria:generabilia uero amp;nbsp;corruptibilia non uiuunt in æter numiubinam eft ilia ætérnauita quant cœlum operatur;’ Sinon folüm ad generationem eorum quæ fiunt, uerumetiam ad corru-ptionem utilis eft cœli motuszquorfiodo cœlum eft Deus, 8ó cpü ratio eiüs uitaæterna,per quam corrumpuntur corruptibiliaf Si ex materia nonpoteft fieri quicquam coæternu ipfi materiæ,quo modo cœlum eft ingenitu,cum conftet ex materiaç'Si quicquid ex utroep c5ftat,eft utroep pofterius,quomodo cœlû conftans è magt; teria formai,coeternû eft utricp f Si forma non à materia fit,fed ah agente,quomodo cœlum cum aliunde materiâ habeat,aliûdeforgt; mam,ingenitu eft i Si cœlum eft corpus materiale,ôô habet forma orbicülarem,amp; eft ingenitû,quomodo non utruncp fumpfit à ma teria,UC amp;nbsp;effet quod eft,amp;S haberet quod habet i Si materia eft id quod perfefubiacetacineft omnibus quæ fiunt ex ea,quomodo cœlum cum fit ingenitum,haud fecus quàm res genitæ materianl in Ce fübiecftum habet;'

QVoniam cœlum corpus quoddam diuinû eft,ideo eft orbicu lare,fuaptc natura mouetur in orbemfemper.Curigiturtotu corpus cœli taie non eft;'quia quidpiâ corporis eius quoduoluic, id inquam quod eft in medio,manere neceffe eft, huius autem nul la pars poceft manere quomodocunlt;ç,nedû in medio ♦ Naturalis cm eius motus effet ad ipfum mediû, at ipfum naturaliter in orbe uoluiualioqui motus is æternus non effet,cû nihil alienû à natura femph

D o G M A T V M ' A R 1 S T O T E L I S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;25^

ièmpiternum fit.id autem quod éft practerhaturtim, poftcrius eft eoquod eft fecundum naturam.Sit igitur terra necefle eft» hcc cm quiefcit in médio.At (î terram cfle neceflceft, igncm etiam efïè ne ceffe cft.Contrariorum enirn (i alterum eft natura, 6^ alterum cfte îiatura neccfte eft,fi fit contrariû,atlt;p afiquam ipfius efle naturam* eft enirn eadem contrariorum matcria,amp;^priuatiopofterior,uelut calidûprius eftfrigido.Atqui fi eft ignis amp;nbsp;terra,’ea quoçpcorpo^ ra eflc,quæ funt inter ipfa,necefle eft. contrarietatem enirn habet quod(çelementorumadunumquodlt;^ . Hæc cumitafehabcant, liquetgenerationem efleneceflariâj eo quod ipforum nihilaeter-num eiîepoteft.affîciunt enirn fe ipfa côcfaria mutuum,8^ a. fe in^ üicem patiuntur corrumpunturcp.Prseterea non eftrationi cÔfen tancuin, mobile quippiam æternû efle,cuius morus fecundu na-turam æternus efle non poteft. at horum eft motus. ex his igitur patet neceffario generationem eflc.fi uero generationem,8^ ah'am lationem aut unâ aut plures efle necefle eft, nam ut fe habet totius motio,fic neceflum eft habere fe elementa corporum ad feinuigt;-cem.Nunc hoc patet,quam ob caufam plura fine corpora in orbe uolubilia,quia necefle eft generationé eflc,fiquidem et ignem efle necefleeft.ignem autem 8d cætera,fiquidem ôdterram: hancautê quia necefle eft efle aliquid quod confiftat maneat^ femper,fi mo ueri quippiam femper oportet.

Sieo quod grauitatc leuitate^ careat,côeli corpus eft mobile cir cunifui mediûjnecefife eft igitur ut totum coeli corpus moueatur circum medium.quod fi coclum habet tale corpus, motu ueró ta-lem non habet,patet quôd præter naturam moueatur. Si circum medium mouetur corpus coeli,at non totum fecundû lationê cle. menti ex quo conftare dicitur,fed in orbem per migrationê partiu oppofitarum fibi inuicem,annon orbicularis motus præualetelc menti motuic' atqui haudquaquâelementariu corporu motus for mam fequitur,fed elementa imitatur ex quibus conftant ipfa cor^ pora. quomodo igitur in coeli corpore mutata eft hæc motuu negt; Cefsitasc'NeccflTe eft ut corpus grauitatc ac leuitate carens quiefeat potius finemotu,quàm moueatur finerequiemâfinec^ deorfum fertur grauitatc fua,necp furfum leuitate attollif, necefle eft ut im-* mobile maneat.Siformaretur lapis in globi fpeciê,amp;S poneretur in aèrCjUt in fuum locû ferretur,non moueretur in orbem propter dîguram fphæricam,omifl'alatione deorfum,fedredadeferretur propter grauitatê:quomodo igitur quintu illud elementû quod efl cœli materia,cum fit natûmoiieri circum mediu eo quod graui

2^54 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ü. I VST I NI CONFVTATIO

täte acleuitate eareat,fecundu fuam natura noufertur to tum currt fuis partibus circum mediu,fed in orbem tranfmigratione partiu oppofitaru fibi inuiceni,cum non fit hæc elementi natura,fed figu ræ orbicularis, Si necpræter naturam,nec fuperfluum, nee fruftra quicquain eft in rebus æternis, quo igitur coclu prêter natura mo uetur, fruftra habet elementi fui natura fecundû qua non moue tur,8lt;l fuperflue à primo mouente ipfo immoto mouetur,cum po tuerit motu proprio uel abfqp illo moueri.Nifi quod quiefeit qui-efccret femper in medio,quod temper mouetur no moueretur dr camediumrquomodo igitur non eftfalfum, coelu mouerifempef fuaptenaturarNifi natura fitum^ terra haberet fie ut habet, SCnifi ccelum quo(Ç natura fitum^ haberet fie ut habet, nee quod moue tur moueretur,nee quod quiefdt quiefcerct. Quo igitur hæcætet nafuntSC ingenitaquæ eflentiam èé qualitacêmutuantur à feinui cem,cum hoc fit rerum genitarû propriûc’ Si in rebus æternis nec per prouidentiam eft q«icquam,neccafu:qup enim per prouideu tiâ fîuntjpofteriora funt prouidentia,amp;rcafus præter naturâaut per accidens eft in rebus uoluntarrjs:porrô quod præter naturani pofterius eft quod fecundu naturam,deflelt;ftendo enim à natura præter naturâaccidens in uoluntarijs pofterius eft quant uoluntas ipfarquÔ cofiftit in rebus æternis efte hocce,propter effe aliud hoc quidc’uerbi gratia,quoniâcœlum eft, necefle eft elfe SC terra,quod fi terra amp;nbsp;ccelum eft,id^ opusprouidentiæ,quæhanc rerum uniuerfitatê è diuerfis uel ufu uel effentia partibus confecitt ergo aut non funt æterna coclum terra,cöprehenfa^ his omnia, fe inuicê ut fint agant patiantur^ adiuuantia:aut fi funt eterna,no necelTum efthoccehocceefle,qa hoccehocceeft. Ariftotelesuna æternam neccfsitatê fupponens,multas alias æternasnecefsitates ab hac fuppofita pendêrefecit.neceffe eft,inquit,efte motû perpc' tuum. quo d fi motu,nccefle eft elfe tempus quoep perpetuS. tentquot; pus enim eft motionis numerus, quod fi mo tus gternus eft,neceP fe eft hûc elfe continuû.quô d fi côtinuus eft motus,necefle eft elfe corpus fimplex diuerfum ab his quæ hicfunt corporibus, nec gra uitatem habens nec leuitatem.nam grauialeuia^ corpora quonia in diredum mouentur,continuè moueri non poftunt.quod fi coti nuo mouentur,necefle eft ea habere figurant iphæricam.hpc enint fola capitmotum continuum.quod fiin orbem mouenturjnecef fe eftterram effein medio femper quietam,utcircum earn fiatmo tus circularis.quod fi terra eft, neceifario etiam quæ terram inter Eignemfuntcorpora.quodfihæcquocf,necefle eft eflegenera/ tioncni

lionê.quoniamautemhæcæternaefrenonpoirunt, neep gen era-tionê ehe necefle eft,alia9 drcularia corpora^uerûm i'ftud,Si' hoo Cehocceeft,neceHe eft hoccehocceeflcjïn i'ngenids ac æternis lo^ cum non habet: ergo non funt 3Eternaamp; ingenita quæ di’ximus, quôdfihæcæternafuntSôingemta.noneftigiturhoc propter ik ludjUecp illud propter hoc»Quandoquidem ß terra eft,nece£ïe eft amp;nbsp;ignem efte ôô quæ media incercedun t corpora, quomodo cum terra æterna fît èC ingenitaj'gnis nô eft æternus,kuis licet petês cp fublimiac'nam fi,utait,quorum contrariorûalterû naturaliter eft, amp;alterümnaturaliter efTe necefle eft:annon abfurdum terram æ^ ternam amp;nbsp;ingenitam eflej'gnem autem non æternum faut ignem æternum efle,terram non æternam f cum alterum fît propter alte^ rum. Si propter generationem necefle eft efle alia circularia cor pora,quógeneratio non eft caufa fempiternorûf^ternafuntenim corpora circularia,0^ fecundu horn motû generatio. quod fî hoc abfurdu eft,non funt igicur ingenita circularia corpora, qug enim funt ideo quia funtalia,hæc genita funt non æterna» Si admittit in æternis eflè quod eft ingenitis,necefle eft hocce efle, quia hoc ce eft:ergo nil differut ab ingenitis genita»nam in æternis, inquit, nihil difFert efle,80 eflepofle.

QVaniuis in circulo duo motus fieri poflunt, tarnen non funt contrarij.Sedfi nihil in æternis elTe fortuito aut à cafupoz teftjccelum uero perpetuum eft atep ipfa conuerfio, quam ob cau fam ad alterafertur,non adalterafnam amp;nbsp;hocprincipium efle,aut ipfîus principium efle,necefre eft.Natura femper id facit quod fie ripoteftoptimumiutautemlationurefta,ex ea præftabilior eft qua locus fupcrus petitur(eft enim diuinior locus fuperusinfe-« ro)ficamp;rea quaitur uerfus anteriora,præftabilior eft eaquaitur . retrorfum.habetautem fîdextrum,etiamfîniftrum.atteftaturaûc diftadubitatio, quod habeatpriusamp; pofterius.hæc enim caufa dubitatione foluit.nam fi fe habet ut poteft optime,hæc erit pro^ fedû caufa eius quod diximus.opttmU enim eft fimplici ac incefla bilimotumouerijôd hoc ad id quod præftabilius eft»

• Si natura illa,que folet facere quod fieri poteft optimum, efle-citutcoelum mouereturprorfum non retrorfum, quo æternûeft coelum cum fuo motu à natura falt;ftum,à qua optimum mouendi fc modu accepitfSi tanto præftabilior eft motus qui prorfum mo uetur quam quiretrorfum,quâto is qui furfum fe c5citat,præftat ei qui uergit deorfum:quô no funt contrarij .motus hi q tatopere u 4 inter

inter fedifFeruntc'Sicorporumfimpliciummotus fimplex nonfo lum fieri poteft,fed eft neceflario:quomodo duobus motib» mO' ueri poteft cœlum firnplici corpore præditû,atlt;ç etiammouetut quantum ad potentiam attinctc’ Si cöelü undiqualt;ç æquale con ftatexæqualibuspartibuSjS^ quomodocuncç moueatur,in orbe mouetur,poteft igitur amp;nbsp;à meridic moueri in feptentrioncm,8ô à feptentrioneinmeridiem:fîcutmoucri poteft ab oriente in occi-dentem,amp;S ab occidentein orientem,Quomodo igitur natura no fruftra corpori cœli tot motuum facultatê indidit,cûmpofsit mo dis quatuor moueri,non moueatur tarnen nifi fîmpliciter;’

De ijs autem quæ ftellæ uocantur deinceps dicendum efleup detur,ex quibus confient,quas^ figuras habeât,amp; quinatn fintipfarum motus.EftautêrationiSgt;Cbis quæ fiiprà difleruimus confonum,unamquancß ftellam cenfere ex eo corpore in quo fer/ tur,quoniam diximusaliquideficquodferri circulariter natueft. ut enim qui dicuntigneas efiTcjideo dicunt quia fuperum corpus ignem effe aiunt,quippe cum cOrtfonum fit rationi ex ijs quamcp conftare in quibus efi quæcp:fic 8ô nos in bac fententia noftr a di-cimus.calor autem ab ipfis lumen^ideo generatur,quodaérilb/ rummotuatteritur.nam motus aptus natus eft ignire ligna,ferru, êc Iapides:tanto magis id quod eftigni propinquius.propioraût eft aer,ut uidere licet in mifsilibus telis quæ per eum feruntur.hf c enim fic incandefcututliquefcantglandes plumbeæ:quod cû eis accidat, necefTum eft ut ètiam aer ipfas circundans idem patiatur» Hæc igitur ideo caIefcSt,quiaferunturper acrem,qui quideidus commotus^ in ignem uertitur.fuperorum aut corporum unurn-' quodc^ferturinfuo circulo, utipfaquidem no igniantur,fedacr cum fit fubuoluentefefe circulo,obillius rnotum calefcat neceflà-rib, præfertim fub eo cui fol infixus eft, quapropter quando pro/ pins accedit,amp;r oritur,0^ fupra nos eft,fit etiam calor. quod igitur nec fint igneæ, nee in igné ferâtur, hæc nobis ditfia fint.

Si ex eadê materia ccelû ftellæ conftant, quomodo nô eft fal fum illud. Ex Omni materia fadu eft cœlû:amp; illud,Omnê materiâ comprehenditf Si id quod motum calefacit alia, non poteft hoc efficere,nifi prius feipfum motufuo calefaciat: quomodo cceleftis globus 06 quæ in eo fiint fidera motu fuo calefaciunt aerem, cum ipfa non calefcantî* Si id quod fuo motu uim calefaciendi exeri^ necefTum eftautgrauitatem habeat autleuitate: quomodo cœlu amp;:quæhoccontinêtur fidera uimcalfadonamexeruBt,cumncc grauif

gfaultatcrn nee leui'tatem habeantî' Si quæcunc^ habent cande eflentiam mobilcm,ncccffe eft moucri motu eodem per fe no per accidens.quomodofolnonmoueturperaccîdcns j fi fuæfphæræ illigatus eftfidem dicendum de ftelh's cæteris,fî non per femouen turnaturalibusmotibusjfedpcrfphæras quibus illigatc funt.

Si fol confiât ex eadem qua cœlû matcria,necgrauitatem neclc uitatem habente,8ôformam circularem habet qualem 8ó cœlum; cur non eodem modo mouentur ambo, aut tranfmigratione par tium oppofîcarum fibi inuicemc Si in rebus æternis nihil eft prp ternaturale, quomodo non eft alienum à natura, moucri quic-^ quam motu à natura fibi dato.nec tarnen per fe moucri, fed per al tcrumc'mouentufenim fol ôô ftellæ non per fe,fed per ijahgras qui bus illigatæ funt. Si quemadmodum fadla quecunq^ fecundum rationem funt quicquid falt;fla funt,fic amp;nbsp;ingenita fecundum ratioquot; nemfuntquod funt:ergo ratione pofteriora funt ingenita,idfî eft impofsibile,crgo non fecundum rationem funtingenita. cum autem non fint fecundum rationem,quomodo fuis qu£lt;^ funôlio nibusperfunguntur in ufum communcm,Si habent quod hagt; bent,agunt^ quod aguntc'quæ enim ufum aliquem exhibent,ra* tionis prouidentiæ^ ftint opera. Si res genitas iequitür ut ex ra tione fint Só materia,ergo ingenita non funt è rationcSc materia, quomodo igitur ingenita funt cœlum 8êin co cotenta omnia, eu fint è rationed materia:’ Si ut ait Ärifto teles irt æternis nihil eft fruftra,necpræternaturam,cur de motu folis fie loquitur,qüafi u* trunqucincumcompetat, ÔC fruftra ÔC prâetcr haturâmt’fîcnim fol mouenti fe ijjhæræ non illigatus,eodem natural! motu moue-» rctur quonuncmouetur,quomodo non fruftra fuæ fphæræ illigatus eft^'quod fi non hoc motu natural! moueretur,fedabhoG qualitatequantitatcue diuerfo,quomodo non præter naturam nunemoueturî*

E X E O D E M L I B R O. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

jOÎrculosquidcm moucri, ftellasueroqu!efccre,amp;!ll!gatas fer VJri fuis circul! s.

Si fecundum naturam ftellæ quiefeut in fuis circülis, fruftra cis illigatæfunt.quod fipræter naturâ quiefeut, uiolentè igitur.atin æternis nihilfruftrapreterûenaturâ eft.'crgo Ariftoteles ftellaru motusrationenôinuenit.nâæternas dicit ftellas, cûtamêinuer^ bis eius ubi de motu harû loqui£,amp; fruftra amp;nbsp;præter naturâappa reat.Si ftellæ funt fternæ,atlt;ç etiâ cœlû eu! funt illigatæ, amp;nbsp;fingu^ læDeus appellantur, quomodo dq non trahuntur à dijsrnam quæ

130 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï). 1 vs TIN I CONF VT AT 10

quae moueiîti alli'gata funt,tradini mouentur* Si alia eft eflentiaî compofitiojè materia formal uidelicet, alia côpofîtio è partibus eftentiam habentibus:quomodo æterna dicuntur qusc utrafc^ co pofitiones habentc'nam cœlum cum habeat folem ftellas^ illiga-tas fibi partes,eft ex eis compoCùù,habet cnim hæc cœlû in feipfOf

I Nfuper nullum ipfis inftrumentum admotum tribuifte natura; metasegrediturrationis» nihil enim cafu natura facit.nec uero cum animaliaipfi curæ fuerint,res adeo præftantesneglexiuuiSè tur tarnen tanquamdeinduftriaabftulifleuniuerià quibusperf^ poftentprocedere, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;'

Si æternorum ingenitorum^ nullus eft opifex, neq^ curæ fuut cuiquam quid fint,authabeant'nenaturaliterquæ habêttquomo do fi cœlum eftingenitum amp;nbsp;coæterna quæ in eo ipedantur fîde^ ra,naturam habent fadam curatori obnoxiam ut pergât in fuis fundionibusî'Sidecebatloquentem demotu æternorum dicere, naturam nihil temerefacerezannonliquetcœlum SC ftellas eflèo-“ pera naturæ quæ ipfis inftrumenta motus abftulit;’

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EXÈODEMLIBRO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;’

CVm igitur cœlum quidem fuo motu moueri oporteat,ftelbs uero non progredi per fe ipfas,nimirum utraep fphæricafuut rationabiliter.fic enim maxime alterûmouebitur,quiefcet alterugt;

Si quiefeens illud dicitur,quodpoteft moueri motu illo à quo quiefciuquomojdo quiefeunt ftellæ eu proprio motu careantquo moueri deberentfquôd fipoflunt quidem moueri,fed uetantur, quippe illigatstefuo circulo, an non præter naturam habent motu perpetuum;' Si his quæ femper mouentur dataeft figura iphæri-ca ut conueniens:quomodo hanc figura habentia partim mouert^ tur motu perpetuOjpartim femper quiefeunt,

SEd cum non uideatur hoc femper ateidere, netç animatoneq« uiolento motuftellaunaferetur,quafi natura ipfàprouidéteiu futurum:quôd non ad hunemodum habente fefe motu carum,ni hil effet eorum quæ hoc in loco funt,quodfehaberet fimiliter,

Quomodo igitur æterna funt ÔC ingenita quæ per naturæpro-uidentiam acceperunt ut eftent talia mouerentur^ taliterç’quæ e-nimfecundûprouidentiamfiunijpofteriorafunt quàm iplapro^ uidentia:quicquid autem fempiternum eft,nullo eft pofterius. Si quod futurum eratjprius quàm effet non eratj quî fieri poteft ut de cœlo aftris^ ÔC eorum motu uerum fit utrunlt;p, ut amp;nbsp;futura fine

DOGMAT VH J A RISTO T ELIS finr eadêjSi fempiterna ingenita-^fnam futurû nondû eft, asternû aut ingenitum^ femper eft.Siideo ut que hocin loco funt fimüv terfehabeant,natura ccelo profpexit de motus modo iamdido^ quomodofuntfempiterna ingenita^ hæc, quæ propter genitas res funt ut funt,amp; mouentur ut mouenturr

EX EODEH LIBRO, KjAmcunidemonftratufitftenashaudaptasefleper fe mout/ JLNn',natura^ nihilabfcprationefruftra^faciat:patet ipfamdex diflefigurameam rebus immobilibus,quæminimemoturafit,tagt; lis autem eft rotûda,propterea quod l'nftrumentû mouendl nullu habet. Quare patet,ftenarum molem rotundam eftèi

Si natura femper mobilibus dédit fphæricamfiguram ut agile, annonfruftraftellætalem figuram acceperunt illigatæ fuis orbi-bus,adeô utnequeant naturalem fuum motum peragerec* Si fteb læ non funt aptæ natæ per fe moueri, ergo non habent naturalem motum perpetuum,quomodo igitur conftant ex eodêquo cœlu eljemento,nec grauitatê habente nec leuitatêç* Cœlû quidem quia confiât ex tali elemento,amp; figura habet fphæricam, aptum eft ut circamcdiûfuoptemotuuoluaturperpetuoiftellæ uero quamuis ex eodem eîemento fadæ,eadem^ formapræditæ,non funt aptæ per fe moueri:ut natura uideaturffuftracis dedifle effentiâ figu ramcÔucnientêfempiternomotui, quandoquidë ftationêhabêt immobilem.Quôd ftellæ habent eftentiam figuram^ femper mo bilê,amp;ftationêimmobile,annon eft fignum irrationalisuanæ^ creationis quæ fecerit ftellas præter fuam natura quiefcerec' Si in-genitorum æternorum^ effentiæ funt omni fadlura fine rational! fiueirrationalifuperiores,quomodo cœlum aftrap cum fintinge nita,per naturæ prouidentiam nihil irrationabiliter aut fruftra fa-* cientiSjfunt quod funt,5^ habent quæ habêtf Si no oportebat mo ueri fîdera,cur mouêtur utiç^ ab alrjsc’quód fi oportebat ea moue/ rijCur non per fe mouentur,fed per alîac'cu natura potuerit elficerc ut per fe mouerentur motu quo nûc mouent per alia, quæ ea fecit lt;nbsp;ineifentiaagilifsima manere immobilia,quontû ad propriu ipfo-ru motû attinet.Si in æternis nihil eft prgter naturâ,præter naturâ aüt efthabere figura eftentûâcp femper mobile, ftationemuero im mobilé:ergo non funt æterna inquibus reperituraliquid præter naturâ,aut falfum eft in æternis nihil effe præter naturâ.Si nullum ingenitum habet quod habet,aut caret quo caret,per alicuius pro uidentiâ,quomodo cocluaftraepfi funt ingcnita,inftrumetisqup dem motus carentper naturæ prouidentiâ,pro inftrumento autê habent

habent figuram fphæricam,aptiorcni ad continue motum quart funtinftrumentaambulatoriaî'

PRima nanc^una quidem eft.multaautemmouct diuinorurt corporum:cæteræueromultæ quidem funt,unaqufq^ tarnen unum folum mouet. errantium enim’ftcllarum quæçp pluribus fet tur lationibus.Sic igitur exæquat natura ordinerri quendam fa citjUnilationimulta corpora, amp;nbsp;uni côrpori lationes complures reddens,in multis enim iphærisunaiphæra fertur innexajfphæra autem quæcç corpus eft,.

Si æternarum ingenitaru eflentiarum nullus eft opifex,quöJ X modoæternaingenita^funthæc, quorum ordinis conditrixeft natura,uni lationi corpora multa dans, 80 uni corpori multasla-tiones,multitudines lationum unius corporis cxæqyans multiW dinicorporum.Siingenita eadefunt quæinfetfta, q(iîfieripoteft ut in ingenitis fadus fit ordo naturalisî’Sphærà fpha^ræ inncxa,e' andern Habens fubftantiam quam iphæra cui eftinn^xa,annonul detur habere utranqp abfurditatem quæ in æternis rion inueniurt tur,utfruftrahabeat fubftantiam mobilem qua non mouetur,S^ præter naturam moueatur per accidens,

EOrum quæ natura dicuntur efle,alia funt fubftantiæ,alia haru opera affedusûe.dicoautem fubftantias,fimpliciacorpora:ut ignem,terram,elemcnta^ cætera,8^ quæcunq^ ex his conftant:cce 1Û etiâ totu ipfius^ partes,amp; animalia plantasue 80 horu partes. Qui dixerat ccelum conftare èquodam fimplici elemêto,diuep fo ab his quæ hic fiint elementis:^ efle impofsibile fieri ccelum a-liud,quod hoc uniuerfam materiam compledaturîquomodo nue ait exrjfdem elementis conftare coelum,ex quibus ^plantas amp;a/ nimaliaî’fi aliud cœlum dicit ex alrjs elementis fa du,annon falfurt eft,non pofte efte aliud cœlum præter unum r Si autem de eodem cœlo dicit,nunc ex alio his diuiniore elemento id conftare,nûcex ijfdem elementis,annon alterutrum falfo afteritf

HÄdenus de primo elemêtoru,amp;f quale fit natura,amp; quôd in-' corruptibile ac ingenitum.

Si elementum eft ex quo fit quod fit, infituipfi : quî fieri poteft ut idem fit Si elementum amp;nbsp;ingenitume' Si prius elementû, po' ■ fterius quod exelemento, quomodo ingenitum eft elementûex quo cœlum,Sc cœlum ei coingenitumî* Si elementum obhanc caufam

caufaîîî eft ingcnitum,quia non ex elemetoquomodo ccclum eft ingenitum,cüm fit ex elementoc’

Æ Terna igltur efteimpofsibile*uidemusenim 8(fignêamp;aqua diftóluijamp;unumquodqp fimplicium corpora, itacç neceflc eft generabilia ÔC corruptibilia eflTe elementorum corpora.

Si elementum corporum eft terra quo(Ç, quomodo ais terram coaeternam coingenitam eflTe cœlo,cæterauer6 elementa genex rabiliaamp; corruptibilia:’

Ar Quomodo elementa nondu nata primüm generantur ex Ie inuicêgenerationemutuai-'prima em generatio neceflTe eft præcc dat hanc altera, exiftêtibus enimhismutanturin fe inuicem, amp;nbsp;gi' gnuntur ex fe inuicem.Natura quæ facit naturalia, nifiprius fiat à non fecundum natura faciente,nec eft ipfa,nec facit quicquâ. Non fimpliciter quicquid eft generabile corruptibilecp,in generatione habet quadripartitû tempus,principiu amp;nbsp;incrementû,uigorem defecftum:fed quod natura aut arte fit. Sinoftris nominibusuoca lur Deus quicquid uocatur,non eft neceffum ineflTeDeo propter nomen quæcuncp infunt noftro nomini.uocatur aut Deus 06 ueri tas amp;nbsp;bonus.ueritatimendaciu eft contrariü,bono malu; atDeo nihil eft contrariu.id no animaduertens Plato introduxit quidda Deo fubcontrarium,neceflrarium malum fempiternum^. Non . eft quodquam ens quod non fit hoc quid:uerbi gratia,nô eft cor-* pus quod non fit hocce corpus.quodfi materia eftehocce non ha bet,ergo nec elfehabet.nam eflTe non feparatur ab hocce cftc.

Natura amp;nbsp;ars,c fubftantqs faciunt quicquid faciunt:ut è femine facit natura hominem, 8ó ex homine fernen. Sunt autem fubftan^ tiæ fernen ac homo.fie amp;nbsp;artes faciunt ex ære ftatuam, domum è lateribus. Sunt autem fubftantiææsamp;S lateres, croo cum mate^ ria non fit fubftantia,quisfecit quicquid ex eafa(flum eft, quado-quidem natura ars non poflTunt quiequam nifiè fubftantia face sre. Si ut ait Ariftoteles,eft corpus nec graue nec leue,necununi ex elementis quatuor, nec çx his quatuor compofitum: liquet quódjfihocuerumeft, erit corpus neccalidum necfrigidum,nec natura necaflTecftione.quicquidenim affecfione aut natura eftcali dum frigidumue, autunum eft elementorum quatuor,aut exhis quatuor compofitum quod finon inueniturcorpus quodnatura iielaffedionc non fit calidum aut frigidum,ergo nelt;j ullum quod

nee graue necleue fît,ne(ç unum cx dementis quatuor, ncque ex hi's quatuor compofitum.Quomodo igitur dicitæthera elle cali-* dum propter motum cœleftis corporis, SC cæterorum quæ in co mouenturc'nam corpora quaefuo motu calefaciunt aliquid,ipfa prius à fe calefiunt.quodfi calefiunt,uidelicet peraffedionem ca^ lefiunt.fi autem per afFedioncm,nimirum pser altérationem»quôd fi per alterationem,certe per mutationem. fi per mutationem,cer/ té in contrarium è contrario mutantur. eft autem frigido contra-* rium calidum,efrigido igitur in calidum mutantur.Sed quoniam non eft corpus quod efrigido in calidum per afFedionemmute-* tur,quodnonfitunumex elementis quatuor,autex hisquatuoi* compofitum,eamobremnoneft coelefte corpus aliud element diuerfum ab his quatuor.calefit enim per affedione è frigido mu-' tatumincalidum» Sicorpora quæ motu calefcunt,maioremo^ tu magis calefcunt,quomodo fi fecundum Ariftotelem fol eft cor pus calidum non fuapte natura fed propter mötum,maiore motu nee calefcit magis nee calfaciqfedfemperin motu inæquali calore habet æqualem» Si Ariftoteles fubftantiâ definit id, quod com trariaperuicesrecipit,quomodo idemrurfus materia negatlub' ftantiam,cum contraria per uices recipiat r redpit enim priuatiogt; nemamp;T habitum» Si qui caretefle hocce, caret etiam ipfo eflet quomodo Ariftoteles ait impofsibile generari aliquid ex non cm te,cum materia fecundum ipfum utroc^ careat,8^ eifcjSC hocce cf fer Si ex eo quod prorfus non eft non fit quicquam,apparet qtio^ ex eo quod eft,fit aliquid.id fi eftmateria,quomodo crit ueruArl ftotelis dogma, negantis ens materiamc' Sinonalteraturmatc^ ria,non poteft fieri quicquam ex ea. Atfi quicquidalteraturcx: hocce in hocce alteratunmateria uero non eft hocce:ergo non af teratur,amp;SideoHonfit exea quicquam. None quolibet in quid-* uis fitmutatio,fed in contrarium in eodem genereiut in qualitate non fit mutatio ex albo in magnum,fed in nigrum♦ fecundum quid igitur mutabitur materia in generatione fubftantiarum quae fiuntexea,cumnon habeat quicquam quod mutari queatr Si quemadmodum in animatis eft animal, amp;nbsp;in coloratis color,fîlt;î amp;nbsp;in materialibus materia: quomodo fublatis animatis fimulanf mal tollitur, fublatis coloratis una tollitur 80 color: fublatisue-* ro materialibus Aon item materia fimultolliturr

Si expertem effe ÔC participate eft entium, apparct id quod haudquaquam eft , nec expers efle nec participate cuiufquam* quomodo igitur materia particeps eft prhiationis, cum nonf*^ in

fncntium numcroc’ Si eft impofsibikidem in eodêmoucn am^ bobusmonbus,naturali,amp;co qui præternaturamfit: quomodo fol naturaliter quidem mouctur ab ortu in occafum,præter natu-ram ueró ab occafu in örtum per fuum circulumc' no eft enim pöf-fibile,idem in eodem contra rijs naturaliter moueri motibus» Np fifoIefTetjfuperuacuus effet oculus: amp;niß oculus effetjfuperua-cuus effet fol.fedquoniam alter propter alterum eft neceflarius, gen’tusigituruter(p.namingenitum,propter nihil eftingenitum. Si eft impofsibile,cum fit tempus,fieri quippiam fecfidum cau^ fam^non etiam fecundum tempusrquomodo dicunt Gentiles mu dum fadum fecundum caufamjfecundum tempus non itemf Si eft impofsibile mundum effe fine anno, quomodo acternus amp;nbsp;in^ genitus eft mundus.cum annus non fit æternus,fed conftet è cer-torum dierum in orbem recurfuc* Si annus eft gcnitus,quomo-doæternaSc ingcnitafuntjquæinannofuntc*

I fummo in rebus humanis bono fummum ma* lum opponitur,fummum autem in rebus huma nis bonu eft noffe ueru DeumjCrgo fummû ma lum eft hunc ignorare.id main quo nia eft in qui bufdâ hominibus,quid magis decet Deu mun* di huius opificem,mutarene præfentem uitg fta tum,ôôhomines è fummo malo eripere, ficut Chriftiani fentiunt: an mundum in ftatu eodem,amp; homines fummo malo femper ob* noxios finerer

Primo ad primum dubium refpondeatur,nullum effe malu ma ximum.fi enim bonorum maximum Deus eft, apparet fi quis fup ponat fummu malum,exorituru alterum principium Deo contra rium,quodManichæimalè afferunt abfurdu eft enim Deum non omnia compledi,non omnibus fua bonitate alfulgere:nullum igi tur eftfummûmalum.namignorâtiafæpeinipforum comodum

daturhominibuSjCumuideamus pkrofq^ interdum cognfta gis quàmignoratacontemnere.Ô^ alioqum etiain ignoranüâ Oei non aliunde quam ex propria obliuione patituranimaunno tefcit autê Deus animabus hïc etiam,ficut uidemus nonnullis ctiä hîc Deum effe cognitum.imó ut uerü fateamur,neignoratur qui-dem Deus»communi enim co nfenfu omnes Deu eflc confitentur# porró quod etiam hÏc degêtcs homines pofsint noiTe Deiï, ortho doxorum quoq^ fides aperte prædicatjdicens Deum ipfum defcc^ difïeinnotuifle^hominibus. ergo fihomines poiTunt etiam hk nofl'e Deü,non accidit eis fummu maluna ideo quo d hÏc fint, nam ignorantibus,utdidum eft,ob incredulum ingeniumignorare; Deum contingit.Quo d fi quis quamuis abiurdii, concédât tamê fummummalumeflerespræfentes,amp; pt^ftarc non efiequæhic funtquàmeircasfidicitmalafecilTehîc opificem per debilitatcm uirium,delirat,negans Dei potentiam comprehendere omnia. Ac fi cum poflet bona hîc facere,permifit alios facere mala,amp;S hoc eric Dei crime.nam quifquis cum pofsit cohibere negligit, ipfe uerius in culpa cftfacinqris.fin autem ipfe Deus quæ hîc funt condidi'Mc quet quôd cum idem Deus maneat,0C in pofterum 80 femper ea^ dem erunt.quæ enim olim poterat,nuc quot^ppoteft.quod finuC poteftaliquanto plusquam antea,teporaria erit hæc eius potetia^ quod abfurdu eft, nâ quicquid temporariu,eft corruptibile. fi auc CÛ potuerit olim prohibereiftud fummumalu, non prohibait ta^ men, inuidus uideripoterit,quod ne cogitare quidefas eft. opo^ tet igitur eum cum idem in qfdem maneat,eadem fiicere,

Hæcipfâuérbà fi confidcrentur,fatis redarguunt fuaminconii ftentiam.eum enim principio negent eife ullum furnmu malu,tati dem in fine dicut impiS efte amp;nbsp;à fola imaginationeproficifci quod indigne de Deo cogitatur:id uero quid aliud eft inducere fuffl^ mum malum,quod prius refponfor temere negaueratfquod fi ad hâc folius imaginationis impietate accedat oratio, niaior fit impie tas, tum fiquis non contentus loqui, fcribat etiam,neceflarió mail ciam omne fuperat hæc impietas.id fi fic fe habet,amp; cueftis quarim digne de Deo dicutur,fcributur, cogitanturue,ineft impietas eX' iftimatione de Deo deftruens,ergo exignorato Deo fummu ma^ lumhominibus prouenit. Sed quonia tuæpietas poftulat,ut etia fcripto redarguamus huius fentêtiæinconfiftentiâ,parebo SC fof bam pauca copendio.nam prolixins coarguere manifeftu menda cium,fcribcntiæquè t^dinaffèrtattj legêti.Inifta reiponfioneme morantut

hioräntur fummi' mail düæ fpecies,tres uero ignorationis DeiJIÎe ex Manichæorû opmione,hæ uero ex ipfius qui refpondet» è dua bus fpeciebus fummi maliautfecûdum eflentiam alcerum, alceru fecundumhùiusoperationem, è tribus autem fpeciebus ignorationis Defaliam per obliuionem aliam per incredulû ingenium, aliam datam ad ignorantis cÔmodum ♦ Sed compêdio relcindens èC Manichæorum opinionem èC fuam, nunc illos impugnatdigt; cenSjNullum eft malum maximum,alioquin fiquis fupponatfum mum maîum,exorietur alterû prineipiu Deo contrariu,quod Ma nichæi male afleruntmunc uero contrafeipfumloquens,aitigno-rationêueriDeinon aliundequàmexpropria obliuione patitur animadllis uerbis tollens fummû malum fecundû eflentiâ, his uero alterü quod eft fecundû operationem. Sic amp;nbsp;ignorationis fpe-ciesquasipfepofuitjtollitdicensjlmo ne igiloratur quidc Deus,, uno enimconfenfuomnesDeû efleconfitentur.Ergo fiprorfus nonignoraturDeuSjliquetfalfo dici,ignoratione Dei continge^ re hominibus aut per obliuione,aut per incredulû ingeniû,aut ip^ forum cÔmodo.quôdfî unum côfenfum omniû dicit,cuiufcçdam nataîfccftæ fpeciales opiniônes,ne ficquide eritiii omnib. Dei no ticia.noscertenecfummûmalûiuxta Manichæôs,nec qualêifte fentit ignorationcDei pofuimus inperCôtatione,fed fummû ma-' lumincelligimus mendaciû contraDeû, Deiuero ignorationê eâ quæ falfaloquitur,quæ quidc eft tertia fummi mali fpecies,ob in^ credulitatem duritiamcp uoluntariam côtingens hominib.quod oppugnare uolens ifte refponfor,fuftulit quidem illas duas fecun dum Manichæos fummi mali fpecies, hoc uero de quo loquimur non fuftulit.quapropter necefte eft nos altcrutrû fentirc de hoc re fponfore,eum aut nonintellexifte tertiam fecundû nos fummi ma li fpeciê,autnon habuifTe^d iuftè cotradicerct. efteaût fummû ut nos dicimus malum,quod ex ignorationê Dei cÔtingit hominib,. fîc demonftratur.SumûilIud malû quod non eft fecundû fubftan tiâ,hominesDeûignorantcsfuppofucruntinfuis dogmatibus,te ftis eftipferefponfor ubi dicinSummûmalum nullû eft:alioquin fiquis fupponat funlmû malû,exorietur altcru principiu,Deo con trarium,quod Manichæi maleaflerunLabfurdu eft enim Deû no omnia c5pledi,non omnibus fiia bonitate affulgere, nullû igitur eftfummûmalum.His uerbis toilitur quidem fummû malum fe-cundumftibftantiam,relinquitur tamê illudquodfuppoftiimus in percontatione.Sed quoniâ ut è rebus tolleret hoc fecundû nos furnmû malum,refpôfor côtentiofe dixit: Summû malû nullû eft:

aut non intellexit,inquam,quid fîtfummûmalumfecundunino^» aut no habuit quod iuftè côtradiceret.’id fi ica fe habetjiquec funi mum malûinhominib.effe quod nos fuppofuimus»Nam fifuo]^ mum bonum Deus eft,uerèpie^ fummû bonum de eoprædicau fed quia homines quidam ueru Deum ignorâtes,adimunteifu3S appellationes honores^ meritos, ad eos qui di) non funt trans feruntzannon uidetur huic reiponfori duplex empiétas,qua no maior alia,quod Sijierus Deus ignoratur, et qui nullus eft ornât illiusappcllationibusatcphonoribusç'Tum fiueraloquitur negâ® ullum fummû malum eflein hominibus, cum fumma impietas fit in hominibus,annÔ putat fummâ impietatê efle malum maximn^ Si quis,inquit,fupponat fummû malum,exorietur alterum prind pium Deo contrarium,quod Manichæi male aflèrunt.abfurdum eft enim Deum non omnia eomplelt;fti,non omnibus fua bonitatc affulgere.nullumigitur eft fummum malum. Si nullumfummum malum eft in hominibus,quomodo criminaris Manichæos utaf-fertores prauæ fententixcnam fi nonreôtè dicunt Manichæi quas^ dicunt,manifeftè malum eft quod dicunt. quifquis enim dicit ma' Ie,male malum dicit.at illud fecûdum Manichæos malum taie ut non fit maius aliud.id fi uerum eft,uerè igitur eft magnum ma^ lum in hominibus, fi non fecundum fubftantiam, certe fuppofi' turn amp;nbsp;in opinione.Nam ignorantia, inquit, fæpe in ipforum co' modum datur hominibus,cum uideamus plerofiÿ interdû cognf ta magis quàm ignorata contemnere.ôialioquin etiam ignoran-tiam ueri Dei nÔ aliunde quàm ex propria obliuione patitur anf ma.innoteftit autem Deus animabus hîc etiâ,ficut uidemus non-nullis etiam hîcDeum effe cognitum. imout uerum fateamur,nc ignoratur quidem Deus.communi enim confenfu omnes Deum elfeconfitentur.porro quod etiamhîc degenteshomines pofsint nofteDeum,orthodoxorum quoçp fides aperteprædicac, dicens Deumipfum defcendiireinnotuiffe^hominibus.Dixitinipforil commodumignorantiam interdum darihominibus.id fi dicit de hac ignoratione Dei de qua nunc diflerimus, manifeftæ abfurdf tatiseftdicere,ignorationem Dei dari ignorantibus in ipforum commodum.nam hacratione omnes fuperftitiofi cultores Deum nefcientes,nefcient eum in fuum commodûzreligio uero nofeens Deum in fuû nofcet incommodû, Quod fi de alialoquitur ignorantia, de quanon eftpropofitumdicere,intempeftiûaeftifta ob iedio, no quæfitâ pro quæfitaingerens.Dixit Deum ignorariab anima propter obliuionemipfiusanimæ: dixit etiam hîc contim gère

AD GENTILES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;247

gere animabus Dei nondam:dixît ctiarn. hîcnon deeiTeà quibus uideamusDeum cognitum.perncgatignorariDeum, quâdoqui dem communi côfenfu omnes eum efle côfitcantur. ait hîc quocp pofleDeumnofciabhominibus:quodut comprobaret adduxic fîdemorthodoxorum,dicentiumipfum Deum defcêdifle, inno-tuifle^ hominibus.Sed fi uerum cft per propriâ obliuionê animg accidere ut ignoret Dcum,manifefte falfum eft illud, haudqua^ ignorari Deum,quandoquidem omnes comuni côfenfu hune co fiteantur.Sc quid opus erat hîc animabus c5tingercDeinoticiä,fi ab uniuerfis Deus nofeit prgdicat^ jä illud, Videmus hîc quoep homines quofdânofcêtesDeû: de quibus dicithominibusç’fide his qui eû poft^ defcêdit amp;nbsp;innotuit agnouerût iuxta fidê ortho-' doxorûjueradicit.uidemuserheos.atquoiftecum per aduêturn Deiconet probare,poflèhîcquoq^cognofcieuab hominibus,ip fe no credit eius didis de mûdi reparationefnam incredula demo ftratio no aftruit fidê his quæ demoftrant.Qubd fi alios homines prætereiusq defcêdit Dei difcipulos dicit habere noticiâ eius:fab fumeftillud, Videmushîcquocç hommes quofdânofcêtesDeiïgt; nam ego hos nô uideo.Turn fi prorfus nemo ignorât Deû,omnp bus unanimiter eum efle côfitentibus,quænam Dei noticia hîc cô tingithominib. nifi fpecialis:fecüdû quâ religiones omnes quot-quot in terra funt,à uera quidê religione difFerût fimpliciter men dacio, inter feautê diuerfis mêdaci} uarietatibusu'd fi fiefe habet, ergo no ut opinât refponfor,hîc hominibus cÔtingit Dei noticia, fedpotius ignoratio:quandoquidc no fecundum uniucrfalê Dei noticiâ religiones inter fe differûqfed magisfecundû earn quæ hîc ïpfiscôtingit.Sieftigïturpoflibilehîcetiânofci Deum ab homu nibus,nullum fummû malû hisacc{dit,proptereacphîcfint:nam. ab ignorantibuSjUt didum eft,ob ipforum genuinamincredulira tem Deus ignoratur»Duo»quædam quæ fimul nô poflunt côfifte rCjifterefponforconiunêtim pofuiualterum illud. Si eft poflîbile hîc Deum nofciab hominibus,nullumfummum malumeisaccp diualterum illud. Ignorâtes Deum ob genuinam incredulitatem. eumnefciunt.atcpita fummummalum quodpriorepronunciato procul relegauerat,reduxitpofteriore:fiquidem fummum ma/ lum eftgeminata contra Deum uerum impietas, gloriam ei pro priamadimere,ôdfalfos deos honorarcipfiushonoribusattribu tisfernere, quæ quidem eftextremalinea maliciæ,Quod autem ait ideo fummummalum non accidere hîc hominibus, quia poft fint hîc confequi Dei notitiam, non tam tôllit fummum malum, X 4 quàm

quam exaggeranquando etiam pofsibilia nonpolTuntliomineS propter fuam uöluntän'am incredulitatem,cum liceatiuxta fimpH cem religionern falutarem^ ipfis pie uiuere : illi uero impietatem duplicatam ei præferant, quam fummu malum eflc negate abfuP difsimum fuerit.Quod fi quis quamuis abfurdü concédât tarnen, fummurnnîalumeflercspræfentes,8lt; præftafe noncffequæhîc funtqüàmefl'en'sfidiôtmalafeciflfehîcopificem per dcbilitateni uirium,deliratnegans Dei potentiam comprehendere omnia.At fi cum poflet bona hic facere,permifit alios facere mala^Sc hoc erit Dei crimê.nâm quifquis cum poflitcohibere negligit, ipfeuerius in culpa eft facinoris. Si at fupra didum eft, ignorantia ob cu-iufqp incredulum ingenium contingit Deum ignorantibus,quo^ fummum malum efle conftat,quomodo nunc hoc utrem abfurda refponforcôceditjimô fi uelaliud fummû malum utremabfurda concedat,nonad nos illud pertinebit,fed ad Manichgos.fecundu nosenimbonafunthicomnia,ut qua* fommeboni fintopiliciu» nec eft in eis uHum fummum malum fccundu fubftantiam, necÿ ft cundum huius mali operationcm, fed fecundum uoluntariupto^ pofitum hominumendaciaueritatipræferentiû,iuxta prædiflant impietatê geminâ.cui remediû adhibens mundi opifêx Deus,prai finiuit diem qua omnia mala ex incredulitate uel contumacia erga ipfum Deû orientia tolleret,fîcut orthodox! credunt qui Deû hîc agnoueruntjUt refponfor quoqp teftatur.nô debuerat igitur cum de fummo iuxta noftrâopinionem malo diflereremus,refponfîo-' nem fuamin fummû fecundum Manichæos intendereznam inftf tiæ fignumhoceft,8ôargumentorûinopiæ,ficut diôtum eft.Con ccdit etiam nos patrare quæ fponte proponimus mala, nô per in-firmitatê uirium,fed ut amp;nbsp;noftrum arbitriû appareat amp;Dei longa nimitaszq? alioquihocrerum ftatu necnoftraincolumitas tutafti ret,nec illius bonitas côijsicua.Sin aût ipfe Deus que hîcfunt codi ditjliquetqpcumidêDeusmaneatjamp;Cin pofterûamp;T fempereade erunt.quæ cm olim poterat,nûc quoqp poteft.q? fi nunc poteftali quanto plus antea,teporaria erit hæc eius potentia,quod abfur dû eft.nâ qcquid temporariû,eft corruptibile.De quib,dicit codi ditjde his dicit ÔC c5det,ut nihil uetet hæcpmutari ceu pquipollégt; tia.côdidit aût fuapte natura prius eft^côdet, qfunt fignificatf ua duarû extremitatû têporis»qfqs aût habet has duas extremita-tes,id eft,preteritû futurû^,necefre eft habeat 8d harû intermedin têpus,hoceftprefens.8ôquoniâ hpc uoxcôdidit, habet uim iïgtn ficatiuâ têporis, oportet Deû quæcûcp hîc côdidit, iuxta fententia

Vefpondcntis codidiflein tempore^fedDeus qiucodiditqugcuqp hïcfuntjincorruptibilia corruptibilia^ condidit.hæcfunt cm par tes rerum quæ hîc funt.unde liquet refponforê bac uoce Côdidic, rationabiliter ufum deDeo,nulla autê ratione corruptibilia ab ingt; corruptibilibus diftinxifle tempore,cum hæc uox Côdidit, ea no diftinguat, fiquidem utraçp condidit. Ergo fi is qui de Deo dicit quod condet,dicic reparationem quæ exercetur aflumpto tempo tezcerteis quo(ç qui de eo dicit quôd condidit,dicit operatum af-fumpto tempore,quandoquidem ubiq^ prius eft côdidilTe quàm conditurum efïe» quod fi is qui condidic,fine temporal! facultate condidit.haudquaquâcumtemporali facultate conditurus faôtu rusûe eftin pofterû.Si autem cum potuerit olim prohibere iftud fummûmalû,nôprohibuittamê,inuidusuideri poterit, quod ne cogitarequidemfas eft.oportetigitureum cum idem iniftdcma-nent,eadêfacere.Quôd propter ignoratu Deum multis modis in pietatê peccent homines,illû uerû nefcientes, fuprà indicauimus» aut enim fpernunt Deû,priuantes eum fua gloria,amp; falfos deos il lius nominibus rebus^ falfô honorât: aut opificiû prouidentiâcp mundi tribuûtpugnantibus inter fe opificibus:aut ingeniti nomi ne,quodfoluDeûdecetmudi conditorê,partes mûdi nominant, amp;nbsp;adimunt Deo fabricâ mûdi,cû relinquât nomê opificis:nequid dicâ dealfjs hominuuitijs maximis,impietatepan uel etiâ maiore inuidû efle Deum cogitantiû.Hæc amp;nbsp;fimiliamala eu fint in homp nibusjprædicatâaut a Chriftianisreparationê,qua cûdahominu tamanimi corporis uitia tollunf,nô credathic refpôfor:annon amp;ipfeDeû inuidu exiftimat:qui cû fummamala^phibere pofsic ab hominibus,non prohibeat tamé,fed in codé femper ftatu finat cxercentes impietatê ôô in ipfum ÔC in feinuicêfatcur non credit hâc mundi reparationêc'ob impotentiâ eius qurfecit hûc,an quod hoc opus eu decere non putetefi opinatur eu inualidû, ne côditor quidêeriLquæeniminftaurarenôpoteft, ne côderequidê ualet» côiunôtim enim hæc uel neaantur uel cÔceduntur ♦ fin aut infra di __ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ö

gnitatêDei hoc uidetur,ergo non decebit eum opus longe cæte-ris mçlius:id quod diduabfurdifsimû eft,decere fi condat corru/ ptibiles homines,non item fi eofdem reddat incorruptibiles»

SI cftimpofsibile Deûefle qui nihil fecerit,quomodo eft Deus fi mundus eft ingenitus, ficut quibufdam uidetur,

quitur.nam SdhÎGrefpondérelicetjapudDcutîi nihilefTe tempo* rahum.idfîüerûeft,li4uétnepræteritû quidem tempus apte did deDeo.quôd fi non apte dicitur, ne fecille quidertl quicquâ Dtit couenienterdicetunErgoDeusotiofus credcndus eftî'quodud in cOgitàtionem adniittereUetat religio. Nequaquâ,fednegamus eum uelfeciflTe quicquam,uel facere,uci fadlurum eiîe in tempore» non magisenim fecit^quàm facit autfaciet.fed tampræteriturti irt prgfenti apud Déum eft,quàm futurum in pr^terito:quippe cunt Deus nihil fluxum habeat,fcd fem per eademfàciat,propter perfe/ (fnfsimamipfiusatcpimmutabilem ucl efficaciam uel potential, facit igitur mundum in hoc ipfo quod eftjdans éi motû indefînen tem,ut in fempiternum uigeat,ac clareat. itacp nec fedt quicquam necfacieufedcum fitfemperidemjfaciteadcm,nullu habcnscrca-' tionis principium,rte finem quo(p habeat.quandoquide fi prinef piumfinem^haberenteius ôperationes,côrruptibiles effent ope rationes Defquod eft didu abfurdifsimu.alioquin mutabilis crit etiam ipfiuspotentia,ütquæaliàs magis alias minus fitefRcax:amp;^ eflentiaquoc^periclitabitur mutabit^, nunc has nunc illasuires proferenSjUec in eifdem immanens.itacp fi res temper fe habent ad huncmodum,uidebitur mutabilis effentiaDei fimul atlt;çpoteiv tia efficacia^.quod abfit/idem igitur cum maneat,nihil habet teiU porariu.facit igitur mundum ordinans eum femper,amp; mundus e» iuspræfidiofemperfitjCUm^ temper fit idem,eff;ingenitus»

Quitquis pofsibilenegat Deum elte qui nihil fecerit,abturdc loquitur.nam ÔÔ hic refpondere licet.apudDeum nihileffetem-porarium.Si quia nihil temporariu eftapudDeu,abturdueftdi-cereeumfeciffealiquidræquèabturdûdidueftjcûfacere aliquid* I quomodo igiturhic retpontor ait,alteru Deo conuenirc,alteruni nbsp;nbsp;j

tes licet permutareinuicem,cur in prima relponfione deDeolo* quensutiturhiSjCondiditamp;S Condit, nunc autem utrun(Ç aufert abeoc'Ipfeeft,inquit,Deusqui condidit quaccuntp hîcfunualtex ra uero fie utitiinÓportet igitur eum, cum idem in fjtde maneat» eadem facere.acmox in tecunda refponfione deftruens qug inpri ma dixeratjfic dicit,Qiiitquis pofsibile negatDeum effe qui nihil fecerit,abturde loquitur»Rurtum,Nec fecit Deus,nec facit, nêcfâ eiet in tempore.Sed fortaffe per obliuionem ipte fibi contradicit» quam ait in cauta ut Deû ignorêt homines, examinCmus qug dein ceps fequuntur, Apud Deum,inquit,nihil eft temporariu: unde li quet

AD GENTILES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;251

«quetne prætcritum quidê tempus conuenienter dici de eo. quod fi non apte dicitur,ne fecifle quidem quicquam Deutn conuenien ter dicetur.Hts uerbis refponfos nofter,cum oftêdere uelit abfur-dum didu eflejapud Deum eflc quicquam temporarium, ea quæ hancabfurditatem neceflariô fequuntur fubiungitquafirationagt;-bilia, dicens:Si apudDeum nihil efttemporariumjiquetquod nepræteritum quidem tempus in eum competit. quodnifiei con uenit,nefeciffe quidem quicquam Deum conuenienter prædica-bitur.Abfurdè autemhuncfuppofuifle,apudDeu nihilefle temporarium, qua propofitione profundamento argumentationis utituqex ipfîus uerbis coar^uitur,qug funt in prima refponfîone: Sinautemipfe Deus quæ hïcfuntcôdidit,liquet quod cum idem Deus maneat,amp; in pofterum femper eadem erut. quæ enim o-limpoteraqnuncquoq^poteft.Siigitur nihil temporarium eft a-pud Dcû,prôculdubio nec fecit nec facit, nec prius nec pofterius, nec olim nee nunc, neepoterat S^poteft, de eo prædicatur. nam hæ uoces Fecit,Prius,Qlim,Poterat,præteriii temporis fignifica-tiuæfunt.ficutprærentishæ,Facit,Poft,Nûc,Poteft.QtiodfihæC prædicatadeDeo fignificantfupponunt^,omnia Dei opera eftc apud ipfum temporaria,liquet propofitione iftius abfurdam efle* negantis apudipfum quicquam efte temporariû.quæfî ut incon-fiftens reiiciatur,neceflarió altera quotç ilia fimul uanefeet aepro-fligabitur,quæ hanc uocem Fecit,negat in Deum competere. atep ita hisconfutatis neceflariô adftruitur id quod eft cotrarium, hoc eftuocem hanc Fecit,Deo conuenire. nam in quauispropofitio-ne oportet aut affirmationem efle ueram aut negatione. conceflo autemconuenireDeofeciflCjimpofsibileeftdicere Deum quint hi 1 fecerit.eft enim alterum alteri confequens. Ergo Deus o tiofus cftj’Nequaquam.fednegamus eum udfecifle quicquam uelface-reuelfadurum efle in tempore, non magis enim fecit quam facie autfacietifedtampræteritûin præfenti apud Deû eft, quam futu ruminpreteritoiquippe cumDeus nihil fluxu habeat,fed femper eadem faciat,propter perfedifsimam ipfius at(Ç immutabilem uel cfficaciam uel potentiâ.Ifte dum cauet ne peccet in Deum, fi dicat cum otiofum,nihilo leuius peccat, negans eum quicquam uel fe-cifleuelfacere uel faduruefle in tempore. Nam etiamfilapfus in-caute dixiflet otiofum,quid ampUus peccare poterat^nuedum cautus uideri uulte’quafi aliud fit otiofum efle cp nec fecifle quicquam nec facere nec fadurum efle.Si enim adimas Deo,uerbahec fignificattuatemporumjOtiofum eum relinquesdamcç ne coditor quidem

D. I V S T 1 N I Qjr Æ S T 1 O N E S quidem crit/ublatis ab eo temporarqs,ut necpræten'tum necprf fens nec futurum apud ipfum fit. Quomodo igitur ifte refponfor adimens Deo tcporaria,mox ei rurfum tribuit,dum dicit,tam ptc teritûin præfendapudDeum efle,qûàm futurum præterîtoc'Ex bis uerbis duplex fenfus elicitur,aut non ens apud Deûi elfe in no ente,autcns effe apud Deuin entc.Sed prius eftimpoisibile.narn in aliquo eife,aut non efle,entis e ft. fin aute concedatur poftcrius, iam eft apud Deum no ens in ente,hoc eft præteritum tempus in præfenti tempore, quo côccfto apparct non rcfte di(ftû,nihil teni'' porarium apud Deum:cum præteritum in prüfend futurum fit in præterito,quæ funt temporaria.quâuis enim permutauit quo' dammodo apud Deum partes temporis, nihilominus cocedit ef fe apud eum tempus Sô præteritum Sd præfens amp;futurum/Tum fi non magis fecit quàm facit,aut facit quàmfadet, ne opus quide erat in fa(ftis,8ô quæ fiunt,faciendis^ hacfecundû màius minusue diiFerenda,cum alioquinfads creaturæ à feinuicem différant, ncc enim ideo feciffe ncgaturfti no magis fecit quàm facit,fed affirma^ ■ tur podus.Proinde liquide) apparet,quôd omnia temporariaquf cunqp ifteademitDeo præloquens in fecundamrefponfîoné,hic eirelinquat.Quippecum Deus nihil fluxumhabeat, fedfempct eadem faciat,propter perfeddfsimam ipfius atq immutabilem ud efficaciam uel potentiam. Qui tollit temporaria,non adftruit ca' dem.quomodoigiturcumiuxtaiftumapud Deum nihilfittcm-porarium,Deus eademfacit operaç’nam hocuerbum Facit,nopo teft intelligi fine præfenti têpore.præterea quomodo habet Deus perfeddfsimam uel efficaciam uel potentiam, fi facit indefinentef eademcNam fi motus ideo dicitur adf us imperfedfus,quiafempef mouetur:Deiquocp imperfedfa potius quàm perfedtaoperatio uidebitur,fieftilliusfimilis.namperfedfa operatic confideratut in perfedlo opere,non in imperfedfo.Qiiod fi propter imperfeda operationem, amp;nbsp;hac imperfeddorem ipfius rationem, refponfor ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;negat Deum quicquam feciffejfalfum eft quod ait perfedfam Dei

efficaciam,quæ quidem nec in uniuerfum nec ex parte operafua perficit.quod fi opere imperfedfo, impofsibile eft perfedtamefTe opificis efficaciam,ne Deus quidem earn habet perfedla,cum qux cuncpfacitjfemperfaciat. Facitigiturmudum in hoc ipfo quod eftjdans ei motum indefinentem,ut in fempiternum uigeatac cla' reat. Sihocipfoquodmotumeilargitur,Deusmundum facitji quetquodeum in temporefaciat,necenim is motus, quem accf pit à Deo,carettempore,ergo fifacere præfentis eft tempon's, hic

AD GENTILES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 ƒ5

hic motus eft temporanus, annon falfum eftjiihil apud deum efle temporariùc'Quomodoautem mouetur mundus quinondum fa clus eftjfedfîtadhuCjCum Deus faciatfi'netempore,mundus uero abfoluat in têporecneceffum cft enim ut ficut facit opifex,fic opus fiat fine tempore, quod fi motum ei prcbendo Deus mundu facit, nectamêconuenienter dicitur mundufecifiTezerso nec de mundo conuenit dici quo d moueat,fi alius eft hic motus,aliud uero quod mouetur. Verbi gratia,moueatur fol,motus autem cius fit de loco in locum migratio.hicmottis no datfoli fubftantiâ,fed tantum ut moueatunapparebitfoie duobus modis fieri,altero fecundu fub-* ftantiam,fecundû motû alterorcum fît fol globus æthereus,fpecie fulgidus,rotûdus figura,quarum rerum nullam propter motum habet.quód fi nihil horû propter motum fol habet,certe nec pro-pterca quod à Deo fadus fît.Si autem indefînetem motum eilar^ giendo folem Deus facit ut mundi parte,quippe qui totum mun-dumfacit:amp;r oportetjUt mobile fît fuomotU antiquius.’aut fol no habetfa(ftamfubftâtiam,autalio modo fubftantiahuius fadta eft, motus item alio,Sd fada prius fubftantia turn demum motu acce-pit.Scd fî moueri eum femper facit,fubftantia autem eius non fern per facit,liquet quod poft creationê eius fubftantiæ dat ei motum indefinentem,etabfoluta demum eius fubftatia fit eius motus ini* tium.Quæ fî fe habent fîc,apparet nihil apud Deum efl'e fîne tem-* pore.nam creatura creaturæfuccedês non caret temporejtaq nec fecit quicquam,nec facienfacit autem femper idem eadem,noil ha* bens principium faciêdi,ne amp;nbsp;finem habeat.Poftquâ declaratû eft aliam efle creationê fubftantiæ folis,amp;alia motus ipfîus,quem re* lponfornofterindefînentênominat,amp;quôd creatio fubftâtiæfît antiquiorquàm motus creatio:annon abfurdum eftdi(ftu,carere principio creationem folis,qui abfoluta demum fubftâtie fuæ créa tionemotum indefînentem accepitraut igitur fubftantia folis non condiditdeus,autiftafolispermotum creatio nô caretprincipio* Siprius concedatur,deum non eflêfubftatiæ folis opificem,certe nemotus quidem eius erit opifex.à quo enimhabet eftentiam,ab hocmotumquoqp neceffum efthabeat.Quod fîmagis placet po* fteriuSjCorruptibilis erit Deus in fuis operationibus:fîquidem fe* cundum iftum refponforem ceffante operatione dei,corruptibilis fitDeiuisôôefficacia.Quod fî Deus eft fador folis fubftantfæ,8ê hancfemper non facitdiquet earn fadam prius quàm folmouere* tur,amp;: nullam faduram apud deum car ere temp ore. Quod fî prin cipium habent dei adiones,fîmulcp finem,corruptibilis erit deus y adione,

aâionejd quod a b fur dum eft:ent eius potentia murabi'h's,mó^ do has modo illasacfliones propofitas habens,Quod fipotenna mutabilis eft,modo hi's modo illis Utens actionibus,etiam fubftart tia c0uelle€ur,modo has modo illas gignens potenn'as,Slt; mähens inijfdem.Icacp fi hæc omnino cöftanr,enc deus mutabilis fubftaiv na,potentia,adione: quodabfurdumeft.Quemadmodum deus ipfe non habet principiü et finem.ita nee eius actio nee opera.Sunt enim eius adtiones ineius openbus.Ita fietutquemadmodu ipfe faciente non eget,fic nee ea qup dieüntur eius opera. Erit amp;nbsp;falfutn dicere,deum conditoremeorumquæfuntfecundûipfum,amp; prin Cipio èC fine earentia.Sin ubiep hadenus diftert eonditor à re eon-dita,quod ipfe amp;nbsp;ante fuit,0^ póft eft, eerte qui deû amp;nbsp;eius opera priuat hac differentia,utrû(ç priuat,deum et eius ereaturas.-ipfum, creatoris appellationefillauero, ereaturarum. Et fi quidem eftdei potentia infînita (ut eerte eft) eius autem opera finita,eft omnino deus feeundum eas quas habet,Sc tarnen no utitur,potenrias,non corruptibilis adione,fecundü iudieium eius qui refpondinQuod fi feeundum eas quas habet ille quidem potentias,fed fecundû eas non agit, corruptibilis non eft,fequitur ut etiam fi eeflauerit aâio dei,quæmundû produxit,non tarnen eorrumpatur deus attione, quantum quidem uult,nori quantum poteftineep facit corruptibf km deum,a(ftionis eohibitiomeqp eum cohibet actionem,cohibct rhutationepotentiæ: quin eft dei potentia femper immutabilis: fed ipfe utituraftionibus quantû uült Non enim agit deus quem^ admodumaguntquæ in agendo habenteffe: deinde ubi eeflauit acftio,defînût amp;nbsp;ipfa efle: ut ignis Sc nix.Nam fi fie agit deus, non magisagiteorûcaufa quæfiunt,quam utipfefit,quafi fi agere dc-fieritjfuturumfitutetiam effedeiïnat.Quôd fihocabfurdum eft, etiam abfurdum eft dicere mutabilem effe dei potentiam adionis cohibitione,aut conuclli eius fubftantiam uarijs a(jtionibus,quod modo has,modo illas propofitas habeat.Etquemadmodum eum facit nos deus primum infantes,deindeadolefcêtes, deinde fenes, non facit mutatione potentiæ,nec adionis corruptione, nec quia concutiatureiusfubftantia,dummutatætates noftras feeundum diuerfa tempora,quæ inter fe fie différât,ut fint alia alqs anteriora, alia pofterioraffedid facit quia adionem uel adhibet,uel cohibeC ita non mutatione potentiæ principium et finem habet eius adio, fed quia earn uel adhibet uel cohibet.Si enim cohibita adione,no iam poffet deus uti adione,quædefrjffet,ritediceretur adionis corruptio, Sin femper poteft eandê adionê adhibere quâdocunt?

AD GENTILES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;255

uuît,no corrumpituradio dei,dum cohibctur.Cu enim potcntia nô corrumpatur,fien no poteft ut corrûpat adio.Nô eft enim idê adionis corruptio,etalt;fdonis cohibitio.Quôd riifi cohibi'ta fuiflet adio quæmundü fedt,innumerabiles fadi fuiflent mûdi, aélione nunquâ ceflante.Nunc unb tantû faélo mundo,fine operis oftenquot; ditur finita adio quæ mundum fecit .Idem igitur manens,nihil ha^ bettemporariu;facit ergo mundû,ordinans eum femper.’ac mun-dusquidemhocipfofit.qd'femper cuftoditura'pfeuero quoniam Temper eftjngenitus eft. Si nihil habet temporariS deus,ne facere quidem habeueft enim facere,temporariû:ÔC fi facit mûdum deus nonproducenseiusfubftantiam,no facit mundu.Mundus enim fine fubftantia no eft mundus. Quo d fi mundus fubftantiam non habet,necefte eft ut necj^ fadus fuerit,necp cuftodiatur.Quo enim nô egetutcreet,eodêetiân5 egetutcuftodiat.nâingenita natura, nullius eoru qug funt extra ipfâ capax eft:amp; fi omnino oportet aut affirmationê aut negationê efle uerâ,quî fit ut relpôfor utruqp dixe rit de mûdi generatione,uidelicet affirmationê ôê negationê,dices cum 8ê genitû effe,ôê ingenitûc’ Præterea fi,quêadmod5 dixit in tertia reiponfione,ingenitus deusingenitè facitomnia,itautnon fiant,fed unà confiftânfed quoniâ quicquid unà côfiftit,eius cum quo unà eft,falute feruat,nulla alia egens tuitione,nifi illius falutc: illo enim feruato,feruatur et id propter hoc:fi opus eft tuitione ad fàlutê,illud nulla e^et tuitione,nifi illius falute,quo côfiftente corn fiftunt etiâquæ una c5fiftunt:fihæc,inquâ,fic habêt,nô eget mun dustuitiÔe,quinunàcûdeocôfîftat,fedipfe deus,cu quo côfiftit munt^us.Quôd fi hoc abfurdû eft,abfurdû eft etiâ dicere,mûdum una eu deo confiftere.Dicendû igit eft,uolûtate dei côfiftere mun diï,SC eiufdê dei uolutate manere eundê,etiâfi nô femper. Similiter qugalicuiuscôfiftentiauna côfiftunt,eiufdêmanfionemanent,no fua:quêadmoducôpofitione linearu côfiftunt anguli,8lt; manente côpofitione,manentamp;anguli,eadê^fublata,tollunf.Quôd fi o-pus eft ut maneant anguli,neceffe eft tribuere tuitioncm compofi tionilinearum,nô angulis per feipfos.fed per aççidês angulis, per feipfumautêcôpofitioni linearu, Eodê modo cogitandum eft de mundo,fi ingenitè confiftitunàcumdeo,ficutaitquirelponditt

Quæftio Chriftiana ad gentiles tertia, SI quia eft,amp; nô quiauult,facit deus:quêadmodu calefacit ignis quia cft,quî fieri poteft ut ipfe et fimplex fit ac unius modi,et ta men diuerfarum fubftâtiarum fie conditorf

Non eft putandû ut in nobis aliud eft elTe,aliud uelle,fic etiâ efle y . Z in deo;

in deotquin idem plané eft in deo eiïe uelle. Qiiod cm eftjdetrt uult:ô^ quod uulqeftmeculla eft diftinctio in deo,quippe quiipft abfefe producac.Icaq^ diftindio inter efte uelle,in deo répudiai! da eft. Et tamê ne fie quidê fatêdü eft deû facere quia fît,ficut ignis calefacit Jgnis eindicet fubftâtialiter,tamê accidenté habet calore. Atapud deû nihil nec fubftantialiteraccidir,nec accidêtaliter.lgit ciimei nihil accidit,amp; fit idê efteamp; uelle deo,fequit utfimplexfit Sc unius modi,effi'ciens ingenité eorû qup funt.Sicut em uidemus quod genitiua,ut homo quiuis,qui generatus ipfe, genitiua facit, etomnino genitiua gcnitè geni ta, genitiua faciunt^amp;f exfefaciunn codé modo deus quocp,cum fi t ingenitus,ingenite facit omnia,ita utnô gignantur,fedfimulc5fiftant:8Cpotentie quidem infinitate diuerfa facit, Non debemus auté deum humano niorecontêplari. Non cm quemadmodû nos,qui alioquin aliquid prius habemus, poftea id in aliud mutantes,dicimur facere,fic amp;nbsp;deus faciufed eX' cellente potentia fine tépore faciens omnia,perficit omnia,fimul^ quia eft,etiâ entiafacit,nec ei opus eft,ficutnobis,ut aliquid prius fadû perfedû^ fit,quo deinde faciat pofterius,quippe cû nihil fit in eo prius autpoftenus,Videmus fane naturâ quia fitfaccre,amp;re pentinâfempermutationé cffîcere, quêadmodûin coagulatione îadis répété coagulationé cernimus accedere ladi.ltaq^ multo ma gis putandû eft deû répété Ôé fine tépore omnia facere, quiipfe fit unum,5ô infinitatepotétic diuerfa producat,quæ ipfa plané perfe producanf, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Huiusrefponfionisrefutatio.

Non eft putandû,inquit,ut in nobis aliud eft efte,aliud ueHe^fic etiâ efte in dcoiquin idem plane eft in deo efte et uelle.Qiiod enim eft,idéuult:ôôquoduult,eft:nec ullaéft diftindio in deo,quippc qipfeab fefeproducat.Itacç diftincrio intereiTeSc uelle,in deo rc/ pudianda eft. Cûhabeat deus fubftanriâ ad eflenticâjUolûtaté au tem ad agendu,qui répudiât fubftantiæamp; uoluntatis differentia, idemdei èC eftentiam répudiât amp;nbsp;effeftioncmrefléntiam quidem ciuSjcffeélionem uero eorum quænonfuiit, Qiiôd fit autem alia fubftantia dei,alia uoluntas,oftéditur etiam ex h is rcfponforis uer bis’.Quod enim cft,idem uulf,amp; quod uült,cft.quibus dixitidem effe fubftantiam quoduoluntatcm,Sô uoluntatem quodfubftan^-tiâ, Atquihuiufmodi conueriïo fieri_n5potcft,quin ca quæcouer tuntur,diuerfafintucluerbo,ucl numero.Quod numero unû eft, id quominusuerbo aliud ftt,nihil prohibetmt reéla linea côfiftétia quidénuméro una eft,uerbo auté aliud eft reéfa,aliud linea.Hoc modo no differtdei natura uerbo,abefrentiaôôuolûtatc.Si aliud eft effc,Slt; aliud incffe,amp; eft quidé dei fubftâtia,ineft auté fiibftâtie uolûtas,fequi t utaliud fit dei fubftantia,aliud uoluntas.

AD GENTILES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;257

SiDeiüoIuntasexfubftanti'aefttfubftanti’auero noneftexuo^ luntate:aliud eft fubftantiaDei,aliud uoluntas. Subftantia Dei non poteftnon efle fubftanda:at uoluntas poteft non uelleiut uo luit Deus facere unurn folem:duosnoluit:quoniâ quemadmodû expediebat rerum naturæunüeflefokmjita non expediebat fieri alterum,uoluït^ Deus quod expediebat : quod non expediebat, nonitem.Quôd fi uerum eft,aliud eftfubftantiaDei,aliud uolun tas^ Si quod eft Deus,idem uult,fequitur ut fit ipfe non uolun* tas /cd res quæ uelle poisiu Qui fieri igitur poteft ut idem fit fub* ftantia 8c uolutas,cum id quod uult,aliud fit quàm uolûtas,quenl admodum fenfîle amp;nbsp;fenfusrSi fine principio,8^ æternus eft DeuS, nec ab fefe nec ab alio produdus eftîqui enim plane à feipfo pro-duftus eftjis nulla ratione æternus eft amp;nbsp;abfqi principio. Reipo* for altera uoce tollit fubftantiæuoluntatis^ Dei alterû:altera üe* ro uoce id poniuT ollens quidem fubftantiæ uoluntatis^ Dei al-* terum,dixit:Non eft putandumutin nobis aliud eft eftejaliud uel le,fie etiam effe in Deo. Alterû uero ponens,dicit:Quin idem pla-ne eft.EtrurfumrEfle uero amp;nbsp;uelle,idem eft Deo.Quemadmodû enim alterum aliud ali) eft,alterû fie, amp;nbsp;idem aliud ali),eftprorfus idemntidêamp;Tquodprorfus aliud eft alij,eftprorfus.Atquifiidem eft fubftantia Dei SC uoluntas, prorfus erit aliud aliud. Sin mi* nuSjdumtolleturaliud ÔCaliudjtollet necefîario identitas fubftâ tiæDeiamp;uoluntatiSjôC eius quod eft prorfus» Quemadmodu moueri,a(ftioeftniotionis:ita ÔC uelle,uolûtatiseftaôtio.aequo* modo differtpotentiaabadione, fie differt uoluntas àuolendo» Fieri autemnô poteft ut uelle à uoluntate différât,à uolente non différât. Quod fi nulla ratione fieri poteft ut idem fit uelle, uoz luntas,amp; uolens:certe quireijcit Deiuelle, et aliud èC aliud,reijcit agentis amp;nbsp;adionis differentia, quod abfurdum eft. Si aliud,eft quod confiftitjôô aliud quod non confiftit,et Deus eft illud, uelle autê eft hoc:qui Dei et uolendi aliud et aliud rerjcit,is aut id quod confiftitreijcit,autquodnoncôfiftit.Sifecund5rationê aduerfa* rij,quod eft Deus,id uult:amp;f quod uult,cftîfi noluerit Deus corrû pi adionem fuam,ea ceffante non corrumpitur uolénte ipfo : non eft ergo Deus quod uult.Si facere eft Deiuoluntatis,fequiturut quemadmodu differt facere fimpliciter à faciédo qualia, amp;nbsp;quan* ta,et quando:fic différât effe à uoîendo.Et tarnen ne fie quidem fa tendu eft Deu facere quia fit,ficut ignis calefacit. Ignis enim, licet fubftantialiter, tarnen af cidentê habet calorem. At apud Deuni* hiî nec fubftantialiter accidit,nec accidetaliter, Igitur cum ei nihil y 5 accidat,

15 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. I V S T I N I Qs_V amp;nbsp;S T I 0 N B S

accidat,amp; fit idem effc et uelle Deo,{èqüitur ut fimpicx fit, SiC unigt; ufmodi',efFiciensingenitè corûquæfunt* Quomodoacddatignï calor,di'catrefponfor quomodo id uelitintclligere c’Nô cm quo-' modo ei calor accidat,nunc qugritur,fed deinuoluntariaadione, fecundum quam quia eft agit* Veile autfubftantiæeft,autadeft fubftantiæ* Ätqui fi fubftantia eft,non eft uolês:fin adeft fubftan tisCjUeceflarib aliud ÔC aliud eft:non eft enim idem id quod eft, ÔC id quod adeft.Si multa uult Deus,8i£ tarnen multa non eft, no eft idem apud Deum efle amp;nbsp;uelle*Si Deus quæcuncp uult facere, po/ teft facere,8ó tarnen non quæcûc^ poteft facere, uultfacere,no eft idem apud eum efle amp;nbsp;uelle. Si Deus eft unum 8^ fimplex,et uni-ufmodi,multa^ uult,amp; multa non uult, ut uult quidem uarietatc multa efle quæfuntjfedeamultitudineinfinitaefTe non uult, non eft idem apud eum efle amp;nbsp;uelle.Si ingenitèingenita nonfiunt,ne Deus quidem ingenitc ingenita facitrficri enim no poteft ut dum ingenitu.Quemadmodu dodrina, äflio eft docentis in dp fcente:fic effe/ftio adio eft facientis in co quod fit. Ergo qui tolliC generationem ab eo quod fit,tollit ctia adionem ab clTedionefa-* • cientis.Fruftra agit Deus elFedionem.fi non eft quod fiat.Si infe-* de no facit Deus,ne ingenitè quidem facit. Facit Deus,affîrmatio eft effèdionis:facit infedè,poten tia negatio eft affirmationts. Pu-gnantiafunt nomina ingenitumamp;fadu. Si quod eftpereffedio nem,ingenitum eft,non eft ingeninam quod non eft per effecftio-* nem.Nihil intereft utrum dicas, Qui fecit,fecit:quod uero fif, nO eft fadumran dicas,facit Deus infcda.Si rite dicitur,Deus ingeni tè ingenita facit,rite etià dicitur,Ingenitè ingenita fiunt: nam cum facere coniundu eft fieri,natural! necefsitatezquô d fi fecundu ab-furdum eft.etiam primum abfurdû eft. Si temporariû eft gignf* temporariu eft amp;nbsp;fieri:idem enim fignificant: fieri enim no poteft ut faciens faciat,quin gignatur id quod fit, Si ingenitè nihil gignl tur,nefit quidem quicquâingenitèrgigni enim fieri,uerbonon eft idem, fed re idem eft.Si Deus facit quia eft, coade facit quæ fa cit:fin facit quia uult,fponte facit,fponte enim faciens, facit quantum uult,06 qualia uult,amp;S quando uult,Si Deus quia eft,facit,ni-hileiprodeftuelle,quippequo nequaquâpofîituti.Duoquæco uenire nequeunt,tribuit Deo refponfor: nominat eum effedorê rerum,amp;r dicit eum ingenitè facere. Si enim ipfe facit ingenitè, id autem quod fit,nequaquâ gionitur,ergo nec genitè,nec ingenitè, neceffediuè,necineffèdiué.Ergo quemadmodû non gignitur id quod fit, ita necç facitfàciens,

' • Ai) GENTILES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^^

î SîcutJnqui'tjUidemus quo d geniti’ua, ut homo quitus, qui ge, hcratus ipfcjgenitiua facit,amp; omnino geniti'ua genite gcnita,genï tiua faci'unt,amp;^ ex fe faciunt,€odem modo Deus quoc]^, cum fit ingt; genituSjingcnïtè facit omnia,ut no gignantur,fed fimul cofiftantt Öd po teiitiæ quidem infinitate diuerfa faciu

Quis ergo eft qui fecithominê c' quihomOjUtaitreCpoCorjgeni tègcnitus,amp; ipfegenitiuus genitè genitiua facit i Quod iï Deus cumfecitjCertefaHum dixitreijpöfor,dum ait,Deus ingenitus,in-genitè ingenita facit. Sin no Deus eü fecit,certe aliéna curatDeus, dumcurathomincs,quorünonefl;efFe(ffor^ Quodii abfurdueft negate Deû elFedorê hominis,abfurdû eft etiâ dicere,Deû ingenî te ingenita facerc.fecit em hominê genite,q cft genitiuus.Si ctrius pars genita eft,eius etiâ totû neceflarió genitu eft,amp; pars eft mudi homo,qui(utait re{pôfor)genitè genitus eft,fequjtutgenitusfit mûdus.Siingenitus eft Deus,amp;ingenita facit, qui fit ut nÔ côtra c5muneferatingenitinomê,nullo fediftinguensc' Si Deus quod cft,nô facit(eft enim impoftibile)facit aut qug no fuht,facit geniti uaipfeingenitus.Nô quærimus aûtprimum qu5faciatDeus,fed quid facianinuento enim quid faciat,inuentû eft etiâ quo faciat.Si ingenitus Deus,ingenite ingenita facit, fequitur ut carens domû no,etiâ fine domino faciat carentia domino:quôd fi abfurdû eft fé cundû,abfurdum cft etiâ primum. Quæfincullodifcriminccôfiz ftûtalterucum altero,eorununû poteftalteriusefle côditoralio quin effent côditores alteru altetius, Quod fi hocabfurdû eft,ab-' furdü eft etiâ dicerc, Deû coditorê eftè eorû que cû ipfo fine difcri minecôfiftunt.Si infinitapoteftfacereDeus,fed uolêdo,amp; tame Deus diuerfa effe no poteft (eft enim unu amp;nbsp;fimplex bC unius mo di)amp;r tamediuerfa uult,nô facit quia eft,fed quiauulc.Si quemad* modu CÛcopofitionelinearu confiftut anguli,ita ÔCmundus cum Deoîcoadtè inuolûtariè facit mundû Deus p accidês,8^ no pet fetcoaótè enim óó peraccidês côfiftût anguli cûcôpofitionelinea rû.Faciêsfacitens:ensenïno egetcÔditoretq? fi' uerûeft,noneft çÔditorDeus eorû quæ cû eo c5fiftunt,fîcut dicitrefpÔfonDeus domûnôfecit,fedfecit hominê,8Ó eideditpotentiâfaciêdidomû: nihiligithorûingenitè eft apUdDéû,necp effedio hominis, neep datio potêtiæ.Duas régulas pofuit refpôfor,unâ de effedionc iiv genitorû,amp; ingenite facientiûralterâ de effeêtione genitorû,Slt; ge nitèfacientiû:amp; ait operaingenitorû, côfiftcrecûfuis côditorib» ingenitè:opera autê genitorû, effe têporaria.Ergo fi nullû ingénié toruintemporariè facit,fequitur ut genitanec^ fada fihtab inge^ nitOjiieq^fieripofsint, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non

Nort debemus autem Deum humano more contempIarbNoil eni'm quemadmödüm nos,qui alioqui'n prius aliquid habemus, poftea id in aliud mutates,dicimur facere,fic èC Deus facit:fed in^ effabiliamp;f excellente po tentia,fine tempore facit amp;perficitomfni3, fîmul^ quia eft,ctiam entia facit,nec ei opuS eft,ficut nobis,ut alf quid prius fadum perfeôtû^ fît,quo deinde faciat pofteriuszquip pe cum nihil fît in eo prius aut pofterius»

Nos quidenl prius mutamus in pofterius, inuétione meliorisî at Deus non item:quin fîcuti conuenit, principio fîicit non mutas in pofterius priera. Si enim ftatuit principio mutare priera in po^ fteriora,ôô non mutat,aut infirmitas putanda eft potêtig, aut quia inuenit melius propofîto,quorum nullum adeft Deo, necinfirnU tas potenti^,nec inuenire pofterius priore melius.Si faceret Deus omnia quæ non gignantur,fed un à confîftant,fuperuacaneu eflej ea facere,qug fînt cum ipfe eft.Quemadmodû enim fuperuacanciÆ eftet.entecopofîtione linearum, facere angulos.’ita fuperuacanett eftetjentc Deo cum mundo,facere mundû. fî modo cum Deo tort fiftit,utaitrel|3ondens.Siunacum Deoeftetiammûdus,amp; murt dus femper eft in motu,et motus in tempore,fequitur ut fît Deus in tempore cum mundo.Si ingenitus Deus, ingenitc ingenita fa-cit,non quæ gignantur,fed quæ cum eo confîftant,{èquitur ut ho mo etiam fît ingenitus,qui fît pars mundi,quî fit ergo ut hune gc* nitum refponfor appelletÆt fî ingenitus Deus, ingenitè ingenita facit,fequitur ut cû fît fîmplex,fîmplicia omnia cum ipfo confîften tia faciat. Quo d fî uerum eft,non confîftit cum Deo mundus, qui amp;nbsp;toto et parte fît compofîtus. Si unum eft Deus,amp;r non unû eft quod cum eo confîftit,non confîftunt cum eo gcnita,cum fîtinge nitus. Si Deus eft ultra cogitabilia fenfîlia, nec facit opera qua? fînt ultra cogitabilia etfenfîlia,fefluitur utnoningenitusingenita faciat Si impofsibile eft confiftere cum eo quod fît ultrafe,quo^ modo coftititmunduscumDeoqui eftultraipfumc Siimpofsi bile eft ingenita elfe quæ fiin t Compofîta,quomod o cœlum et fol funtmundus ingenitus,cum fînt compofîti, aliunde habentes ma teriam,aliunde fpeciemt’

Videmus lànè naturam quia fît,facere,ct repen tinâ fempermu tationem efficererquemadmodum in coagulationeladis repente coagulatione cernimus accedereladi.Itacp multo magis putandu eft,Deum répété èC fine tempore omnia facere,qui ipfe fît unum, amp;nbsp;infinitate potentiæ diuerla producat, quæ ipfa plane per fe producantur.

AD GENTILES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^1

Natura quidem uniuerfam mutatione faci't,non ad efFedlionem fubftâtîæ,fcd ad efFedionem art ccti o ms; co agul a cio enim in laóte, eftlacrtsafFec'lio.Atfubftantiâ haudquaquam répété facit natura» ïtacprefponforimproprioexéplo ufus eft^uidelicet eftcCtione na^ turæ,quo oftenderet dei efFeótionê efle fine tempore,cum fit deus multarum 80 diuerfarù fubftantiarû opifex,quas etiâ fi repente fa-' ciat deus,ne fie quidé facit fine têpore»Eft em repentinum,téporis indiuiduû.Eis qug perfeproducûtur,nô dominatur dei uolûtas» Atquidominaturdeiuolûtas qs quæ ipfaproducit.Enimuero fî dominatur dei uolüntas omnibus,nihileftperfe prôdu(ftum,Per fe produdSnominatreiponfor deum ôé mundû, Atqui fî per fe produétuseftmundus confîftenscum caufaconfîftentiæfuæ, ne^ ceife ert:etiam deum,quifîtperfeproduéî;us,confîfterecum caufîi confîftentiæ fuæ»Quod fî hocabfurdum eft,abfurdu eft etiam cere,deû 8C mundû eife per fe produélos,amp;S alterû cum altero con fîftentes fine difcrimine.Si per fe deus eft per fe produdus,pcr ac^ cidens uero mundus,n5 confîftens cum eo,omnino falfum eft di-cere,NihiIacciditdeo,fî quidé produéto per fedeo,conftitit cum eo produftus per femundus.Si qusenaturali necefsitate accidunt alicufea inuoluntarièaccidûtefquîfieripoteft ut fî naturali necef fitate confiftitunàcum deo mundus,noninuolûtariè cum eo con fîftatperaccidensç’Siidem eftapud deum efleetuellejfequitur ut in quibus no üultdeus,in qs etiâ nô fît,Potéftne ergo cum non fit ipfe,fnunduscum eo confîftere îquot; inuoluntariè em cum eo confiftit mündus.Siingenitus ingenitè ingenita facit, ergo incôpofîtus in-côpofîtèincôpofitafacit.Quod fîfecundûuerumnô eft,ne primû ■quidé uerumefticompofituseftem mundus.Sideus diuinèdeos nonfacit,quomodo ingenitus ingenitè ingenita fa citç'non ein ipfe fecumcÔfîftitjfed alius.Aliud eft deus,aliudingenitû illud quidé eft,hoc uero feparatur à genitis:amp; faciens deus,eft:facit,non fepa-ratur.Quod fî quo feparatur,facit, fed per accidens,Sd non per fe, quomodo nihil accidit deopèraccidensfacientiî’ Si quemadmo-' dum confiftit cum globo cauum amp;nbsp;conuexû,ita confiftit cum deo mundus, funt alter altcrius caufa,uidelicet deuS mudi'Ôé mûri dus deijficut illa:Si non facit quis uoluntate quæ etiam nolens facegt; reqquomodo ergo uolûtatemundumfecit deus,quem etiam no-’ lens facereineceifario feciiTetfSi unum eft fubftantia deus, infini-tus uero potentia,quæ uero cum eo confîftunt,eanelt;ç unum funt fecundû efus fubftantia, hecp infinitafecundû eius potentiâ, ergo neq^ confîftuntcum eo,Deus femper perfeélus eft,femper potens eftjôc

in eo quidé nihil prius aut pofterius eft^fed in eius operibus cft utruncp.Si copofitafunt cius opera,omncautem cópoiïtum ex fîmplicibus côftac,amp; impofsibile eft fimul effe fimpJicia cum com pofitis,primaem funt fimplicia,deinde copofita.Qu^^dmodurn accufari no poteft deus infîrmicacis potentiæ,q) cum no plures fed unufeciflet mundu,deirjt façere: fie accufari no poteft imperfeâio nis uiriiï, quo d no fimulac fuit,mundu fecit/ed cum uoluit, Nihd diftert inter per feprodult;ftû,Slt; per fegenitu: quod fi per fe produ' ÄUS eft turn deus tfi mudus,erit uterlt;ç per fegenitüs.Si quêadmo' dum uidemus coagulationê repente ladiaccedere,ita repente ac* çeditmudo efte,ergo genitus eft mudus,8ô mutabilis ex nô elTein fubftantiam.nam accedere fignificatgigni.Siperfeproduftuseft deuSjôô perfeprodudus eftmSdus,utriulc^prodult;ftio principle eritexiftêtiæ utriufcptquomodo igit eritfine principio èC æternus deus 8ó mSduSjCÛ produdiones fuas habeant principia exiftennx fuæj'Per feprodudum,fignificataliquid quod à feipfo producat» Sed cum quicquid producitur, idautaduêtu producat,trâfîtionc delocoinlocû,aut fubftâtia producaturper effedionê ducêtei^i exnoneffe in efie, nihil autemhoruminfit indeo,ergo non rede cumnominauitrelponforperfeprodudum.Namperfe produ' idum, ab eo quod ab altero produdum eft, eo quod omnino per feprodudum eft,nihil differt» Si impofsibile eft ingenitum efle infedum,impofsibile eft mundum efle ingenitum,et eius condito rem deum*Quôd fi mûdus à deo hoc diftert,quodfadus eft, nelt; cefiTe eft ut etiâ hoc différât quod fit genitus. Fadus eft enim mun* dus,deus autem infedus. Si is qui natural! necefsitate confiftâ lt;umingenito,infedus eft, omnino falfum eft,Fecitfadu mûdum ,deus,infedum Ôô ingenitu per fe. Si per fe produdus eft muttquot; ,dus, 8^ non faduSjUeceffe eft ut fit etiâ per fe fadus. Ab eo quod perfe produdum eft,nihil differt id quod per fe gentium 86 per fe îàdum eft:quod fiperfeproduduseft Ô6 deusôd mundus, eruiit ,jetiamperfe genitiamp;fadi.Quodfihocabfurdumeft,abfurdû c(l içliam diccreperfeprodudum efle deum,qui fit fine principio, Ô6 æternus:.ingenitum ucro 86 perfeprodudum fadummundum. ' Siper feprodudus eftmûdus,non eft diuinitusprodudus;q, fi non eft diuinitus produdus,nec deus eum produxit.Ergo cuip .dicitrefpQnfor,produccntcm deum,munduniueroperfeprodu^ dum,faliâ dicit âcS inconuenientia.

Itaque mufto magis putandum eft, inquit, deum repent« amp;nbsp;fine tempore çmniaFacere, qui ipfe fit unum , 86 infinitatc potentiæ

A Ù gentiles nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^5

Sifaccreidemfignificatquodfadurû effèjquîfitutquiaufertà deo factururn efle,utquod notionem habeatfuturi tempon's,nûc ponatin eofacerCjqcF eandê têporîs habet notionêc'Quodfi cum notionefuturi têporis habetfacerc etiam præteriti notionê, quo-modo non l'nfunt in dei adione temporis omnes partes^

SI impofsibile eft ut is qui antea non erat,ôô poftea eft,fit coæter nus ei qui Temper eft,quomodo fieri poteft ut mundus,fi geni-tus efijfit Coæternus deoç*

Quod quidê impofsibile fit ut temporariû(hôe chim fignificat id quod olim non erat,fed poftea eft)gternum fit amp;nbsp;coæternum ei quod femper eft,patet. Quodautê etiam exhocdido demonftrc tur mundus ingenitus, etiam hoc cuiuis manifeftum eft.Sed fi quis uelit dicere,quofdam antiquoru mundum ingenitu uocare,fi leuP terhæcdidaconfiderentjpoflemeritoremphendi qui hoc dicûu Sin ea penitus confiderentur, inuenietur eos plane amp;nbsp;aperte pro^ nunciaremûdum ingenitû.Cum enim dicant exemplarem effedri cemq; caufam efleingenitam.certemundûjquifit earum opificiu, aperte pronunciât ingenitu. Pronunciarût emantiqui ea quç rela* tiua uocant,effe unà cum natura.Cum fit ipit naturaliter Sè imago una eu exêplo,amp; exeplu cû imagine, erit etia opificiu eu opifice,amp; opifex cû opificio.Quo d fi ingenitus eft opifex amp;nbsp;exêplü,etiâ mû* duseritingenituSjCÛ fit exepli imago,et opificis opificiû.Quod au tem relatiua unà cû nâtura fint,apertè ab omnibus pronunciatû côfclTum eft, Schinc facile eft cognitu.Dextrû emamp; finiftrû relatiua funuQuemadmodû ergo nonpoteft dextrum efte quin fit fini* ftrû,neq5 finiftrû quin fit dextrûfita non poteft opifex efte fine opi* ficio,necopificiûfineopifîce.Ergofiingenitus eft opifex,ingenitu eftetiâ opificiû.Quod fiquis uelit dicerepriusfuiffeopificê,deinde opificiû,incidet in aliud abfurdûJnueniet em dicere opificê efte potêtia,nô adione:qcf nihil aliud eft quam deû dicereimperfectû. præterea nihilominus cofiftere cû opificê opificiti,cu fit id potêtia quêadmodû opifexîquippecûubicçrelatiuapariter côfiftât.Ergo fi opifex eft potêtia,etiâ opificiû erit potentia:fin opifex eft adionc amp;nbsp;perfedus,etiam opificiû itidê erit.Itatp cuiuis perfpicuû eft,opp ficium confiftere unà cum opifice,quatenus opifex eft»

cHei'ngenitumjfîcinhacpromîttitfe oftêfurum mundum ingeniÿ' tum. Atqui in alij s fuis refponfionibus,necp ex manifeftis cogni tis afferuit mundum efïe ingenitum,necp id demôftratione confia mauiCjfed tantum autoritate fua,quod fibi uifum eft,pronüciauit« Vbi deinde uenit ad prgfentemhanc refponfionêjn quaconatut oftenderemudum efleingenitum,primü meminitantiquorü,qiii dixerut genitiï mundum:quosmeritó reprehêdendos dixit,dum dixerunt genitü mundü,nifi' alrjs fuis uocibus euertiflentfuasipro rum uoces,qusc dicunt mundum efle genitü, Hoe uero no libérât cos iufta reprehêfionCjfed magis inurit eis magnâ iuftam^ repre-' henfionem,qui in mundi generatione pofuerint affirmationérn negationêjSCpropria orationeidem fecSipfe pugnauerit.Et hæc quidem dióla fint ad demoftrandum no rité ufum eflTe reiponfore pugnantibus interfe uocibus,addemonftrandü mundu effeingc nitü,Nos ueró perpêdamus antiquoruilloru uoces,in quibus de^ monftratiuépronunciât mundum ingenitum,ut ait refponfor.

Qi-iodautemetiam ex hocdido,inquit,dem5ftretur mundus ingenicus^etiam hoe cuiuis manifeftum eft.Sed fiquis uelit dicere quófdam antiquorum,mundumingenitum uocare:fi kuiterhæc dicta c5fiderentur,pofsint meritó reprebendi qui hoe dicunt,Sin capenitus confiderentur,inuenietüreos plané óó aperte pronun* ciare mundum ingenitum,Cum enim dicant,exemplarem effeâri cerp^caufam efle ingenitam,certé mundum,qui fitearumopifi' cium,apertépronunciantingenitum,

Sipofueruntantiqui genitum elTe mundum,id^ kuiter confiquot; deratum manetimmutabikracriter autem confideratum,uertitur incütrarium:curnon ufus refponforexemplariS^effedricecaufa ab antiquis pofita,fimili attentionu (fcilicetkuis 8^ acris) permU''. tatione(fiquidem hæ,rem in cotrarium mutant) genitü mundum ab antiquis pofitum mutauit in ingenitü,ut eos qui hoc dixerunt, iufta reprehéfione liberaretfQuodfihocfacereabfurdueftjOpor tet fecundum rerum naturam perpendere antiquorum di(fta,non diuerfis attentionibus mutantibus in cotraria ea quæpofita funt. Si aliud eft exemplum,amp;aliud id quod eft fecundum exemplum (fimpkx eft enim exeplum,copofitum aute id quod eft fecudum exêplum) quod autem fic eft aliud amp;nbsp;aliudjUeceiTario eft alias amp;nbsp;aliastquod eft ante aliàsamp;aliàs,eft:prius amp;Spofterius:nonpoteft fimul elfe natura,Non eft ergo fimul natura exeplum,amp;id quod eft fecundum exemplum, Refporifor modo dicitjmundumeife cômune opificium exemplaris caufæ amp;nbsp;effedricis,dum ait : Certè mundum

AD GENTILES nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^5

mundum,qui fit carum opificiumrmodo eftedncis opificiu^exem plans ueroimaginein.Acci^ exhocmanifeftûeftquodnecçopifîci relanims eft mûdus quatenus imago,neqj cxemplo quatenus opi ficium»Quôd (îeft»nouerum eft mûdum efteharum opifidum» Si exemple fabricat opifex mundû,uolens fabricat. Quod fi quia eft,eumfàbncat,fuperfluumeft exemplum, eum efte Deumfa' tis fit ad effedioriem rei facieiidærexcluditur^ uoluntas.Non cnim fiuntuoluntaria ea,quæ etiânolente eo qui facit,fierent.Ta-le cnim opus eft eorum quæ agut quia funt. Deus quidem eftin^ genitus ipfe,exemplum autem genuit ex mête fua, mundum uero fabricauit ex materia fecundû exemplum. Enimuero fi, ut uult re^ fponfor,quoniâ opificium ingeniti opificis eft mûdus,propterea ipfe quoepingenitus eft,eritetiam exemplum ingenitû,quando-quidem generatio eft ingeniti. Quod fiablurdumeftdicereinge^ nitam generationcm,abfurdum eftetiam dicereingenitûgenitu. Si quia eft opifex ingenitus,etiam opificiu eft ingenitu, eodê modo ncccflc eft infabricatû efte opifîcium:eft eniminfabricatus opi fex.Quod fi hoc abfurdum eft,abfurdum eft etiâ dicerc mundum inaenitum.Fabricatum à oenito tantum uerbo differttre non diF leruitaqp quod de uno dicitur,idem amp;nbsp;de altero,quia æquipollêt» Si quid enim genitum eft,idem neceflario eft etiam fabricatum:amp; contra.Sed cum impofsibile fit mundum effe ingenitu ôô genitu (neceffe eft enim omnino aut affîrmationê autnegationêefteuex ram)ergo impofsibile eft mundû eftefabricatû amp;nbsp;ingenitum. Bis efte idem in alio neceftario fit alias 80 aliàsrut exemplû eft in Decÿ (Y in materia:amp; in Deo quidem eft infedûn'n materia uerôfadû; SuinDeo nonmundus,fedmundi exemplûn'n materia uerô mun dus.Atquifieftaliàsatçpaliàs, et aliter atep aliter,necefreeftutfit prius amp;nbsp;pofterius.Quod fi prius eft 8ô pofterius, ergo nô coæter^ num. Antiquipronunciarunt ea. quæ relatiua uocantur,efte fimul cumnatura.Ergo cum imago referatur ad exemplum,8ó exemplû ad imagine,amp; opificium ad opificê, opifex ad opificium,erunt hæc fimul cum natura. Ergo fi ingenitus eft opifexexemplû,in-genitus erit et mundus, cum fit exempli imago, amp;nbsp;opificis opifix ciùm.Quiantiquidemonftraruntrelatiuaeftefimul cum natura, ijdem tradideruntfermonêimaginis.Imago,inquit, eftcuiusge-neratio fit imitatione. Atqui fi,ut uult refponfor,ingenitus eft mû dus,ergoperdidit mundus nomen imaginis, etrê ipfam. Si enim ingenitus eft mundus,non poteft retinere uerbum imaginis.Quî dicitopificiûefte ingenitû quia opifex eft ingenitus, debet etiam 2 infabri*

infabricatu dicerc opificiu, quoniâ opifex eft infabricatus ♦ quid eft cnim ingenitumjidneceftariô eft etiain infabricatuniîô^ contrà.Quod fi hoc abfurdum eft,etiam abfurdû eft dicere opifiquot; cium cffeingenitùm.Si fimul cum natura funt relatiuajamp;S propt^' reaneceflceft opificium,fimul cum opifîce efle ingenitum, fici^^* refponfori uidetur,necefle eft eodem modo dicere ingenitu mul cum genito ingenitum ♦ Sunt cnim hæc relatiua.Refertuf enim ingenitum ad genitum,ôCgenitum adingenitû.Sin non te genitOjingenitum potentia eft ingenitu: ente autem genito, in^ genitûacftione eft ingenitu:nçcefrc eft idem cogitare ctiam deopî fice Ô6 opificio,amp;S exemplô Sc imagine,net^p quicquâ abfiirdiï citur.Quam enim naturâ habet relatiuû in opifîce opificio,can/ dem habet etiam in genito amp;nbsp;ingenito:ôô prius amp;nbsp;pofterius eft relatiuis:ad prius enim refertur pofteriuSjöC contra; fimul^ natura funt potentia,aut natura adione» Atqui fi ex refponforis fenten tia opificiû ingenitu eft fimul cum ingenito opifîce,quandoquidc relatiuû eft,amp; fimul natura;erit codé modo genitiï fimul ingenitu cum ingenito Deo:prior enim Deus eft : pofterius autê genitum. eft^ tanquâ relatiuû fimul cum natura prius 8c pofterius. Quôd fi fine eoquod modo potentia modo adioneeft, impofsibilecft prius 8^ pofterius efle fimul cum natura,ergo neep opificium æter num eft fimul cum opifîce, neqj imago cum exemplo.

Quod autem relatiuaunà cum natura fint, aperte ab omnibus pronunciatum 8^ confeflum eft,et hinc facile eft cognitu, DextrU ein 8C finiftrü relatiuafunt. Quemadmodu ergo nopoteft dexrrU efle quin fit finiftrû,necç finiftrü quin fit dextrü:ita no poteft opi' fex efle fine opificio nec opificium fine opifîce. Ergo fi ingenitus eft opifex,ingenitum eft etiam opifîcium.

Si quemadmodumfccundumeandêfubftantiâfunt dexteruin 8ó fîniftrum in tota parte alterum ad alterum, fie effent etiâ opifex 8^ opificium fecundum eandem fubftantiâ in totaparte altcrûad alterum,haberet locum exemplum quo ufus refpôfor,conatus eft oftendcre fimul ingenitum efle cum opifice opificium. Sinaute dc xterum 8Cfiniftrum fecundum eâdem eflèntiâ funt in tota parte al terum ad alterum,opifex autem 8C opificium non item, manifcftii eft quod improprio exemplo ufus eft refponfor ad rei naturâ,nul lam habête conucnientiâadid quod oftêdit. Relatiuorû alia dicuntur,quod dicuntur alterum alterius,ut pater, filq diciturpa/ ter,8i filius,patris dicitur filius.Alia no dicuntur alterum alterius, ut reftum 8C rotundum,quorû cômune eft quod alterum aliquan dopo/

dopoteftatcdicit quod didtaliquâdo aâione:utrûq^a5tfempcr aut poteftate eft, aut actione, ut cauû ÔC côuexûtalia uerô femper atftione, ut fupra ÔC infra. Cûh^ntrelatiuorû diftintftiones, quâ^ douolumusquæftionis alicuius dubiunifoluereperrelatiuû,prp mum confiderandum eft cuius fit diuifionis relatiuorum id quod quæriturrdeindeita fecundû naturâ diftintftionis paranda eft con uenientia quam habet exemplum ad id quod oftéditur. Alioquin inuenietur exemplum improprium,amp; dubium infolubile.Si opu fex et opificium funt ex ijs relatiuis quæ quod dicuntur, dicuntur alterum alterius(eft enim opificis opificium,et opifex opificij) re-fponforuerouolensexemplo demôftrare genitum elTeingenitâ fimulcumingenito, fiimpfit ad huius demonftrationemrelatiuû cxijs quæ non dicuntur alterum alterius(dexterum enim non di-citur finiftri,nelt;ç finiftrum dexteri)perfpicuum efteumufum eflTe improprio exemplo,quod nô habet fecundum naturâ, eius quod demonftratur eonuenientiam,quæ foluat dubium eius quod qu^ ritur,adid quod oftenditun

Quod fi quis uelit dicere prius fuiffe opifice, deinde opificium, incidet in aliudabfurdum.Inuenietur enim dicere opifice cfiTe po^ tentia no aftione:quod nihil aliud eft quàm Deû dicere imperfe-’ du.prgterea nihilominus côfiftere cum opifice opificiû,cum fit id potêtia,quemadmodû opifex, quippe cû ubitp relatiua pariter cô/ fîftant.Ergo fi opifex eft potêtia,etiâopificiû erit potêtia: fin opv fex eft actione et perfe(ftus,etiâ opificiû itidê erit.Itaq^ cuiuis per-fpicuum eftjopificiû côfiftere unà cû opifice, quatenus opifex eft»

Si quemadmodû ad opificium condition? habet Deus relati-uâ ut opifex,fîc habet eâdem condition? fecundum relatiuumad genitum utingenitus,et ad pofteriora ut primus,nihil imperfetftû habet necç quiaingenitus eft,neq{ quia primus.NulIa enim ratio-ne dicipoteft Deum ingenitum imperfecftum, aut primum imper fe(T;um,quiafueritaliquando potcntia utrunçp, uidelicetingeni-tusetprimus.Itan5poteftimperfe(ftusefleDeus,quipriuspotc- ' tiafuerit opifex.Quod fi quia fuit primum potentia opifex,poftea uero adione,accufaturimperfe(ftionis,necefle eft etiam quiafuex.. ritprimum potentiaingenitus et primus,pofteauero a(ftu,accufa -ri eumimperfelt;ftionis. Quod fi abfurdum eft accufare Deû imper fedionis quia ingenitus fit et primus, abfurdû eft etiâ accufare eû imperfec'lionis operatricis eius potentig,quian5 fimulacfuitfecit mundû,fed poftea cum uoluit ♦ Fieri enim nô pote fl; ut qui aliqua relatiui condiiione fitimperfe(ftus,non reliquis omnibus relatiui

168 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. I V s T I N I C^y Ä s T I 0 N E s

SI ingcnitu eft cœlû,et i’ngenitusDeus,ÔC habitat itj cœlo DeU§lt; abeirenonpoteftquinDeo,quihabitct in no fuis,fiat iniutia» Quum enim non fecit cœlura,id non eft eius*

Qudd ingenitus fîtDeus,ingenitûi^ coelû,perfpicuu eft tum qs quænunc kuiter p^rftridaiunt, tum ex rjs quse à multis egre-giè demonftrata funt.Quôd autê Deû dicerehabitarein côelo,no fit rationi confentaneS,fic confideremus.Pnraû enim id quod ha/ bitatuT.fadum eftadfalutêhabitantis.lta^ fimundus eft habita^ culum, Deus autcm habitans,manifeftum eft quod mûdus feruaÉ Deum,Dcusautêferuatur à mundon’dquodeftomnium abruP diffîmum,cum id quod præftantius eft ;continens fît minüsprae-* ftantis:minus præftans autem contineatuf à præftantiore,Aiqui id quod habitat,ab habitatione continetur:ergo Deû continebit habitatio,erit^ hacrationcDeus détérioré côditione, opifidiim uerô méliore.larriuèroid quod c5tinetur,eft in loco: quicquidaU tê eft in loco,corpus eft:ergo Deus,fî in loco'eft,corpus erit» Quo modo ergo,fi corpus eft minus(quippequod contineatur)contP liebit corpus maiusc'Hocdicere, abfurdû eft. Quodaûtid quod habitat in loco,côtineatur à domo,cuiuis uel cæcutienti manife-ftu eft. Quid ergOjinquiesc'quomodo dicit Homerus opificis do-* miciliû efle cceluc'An quia Dei fpkndorê mundo undicç circumie (ftum intuitus,mundû uocauit Dei domiciliS,tanqua receptaculit omnis effedionis ÔC adionis Dei nbsp;nbsp;ocât aût peculiariter cœlurn,

quoniâtotiusmundi fummûeirecoclum,omnibus in cofeflbeft» Huius reiponfîonis refutatio.

Dicere opificê fiuefabricatorê Deum, infabricatu aüt mundu (nam infabricatum idem eft quod ingenitû)planè traiTumptio eft idem fîgnificantiumiamp; dicere,IniàbricatusDeusinfabricatafacitî quod idem eft ac fî dicas,ingenitûDeum ingenitè ingenita faccrt» J tem dicere æternû Deum,coæternû autem mûdum, amp;nbsp;Deum ex non elle in efle,ô^ mundum per fe produci. nam per fe produdi^ dum de Deoamp; de mundo dicitur,eandem habet fîgnificationem» Item dicere per fe produdum,Sc ab altero cuftodiri mundû:nam à Deo cuftoditû,fîgnificat ab altero cuftoditû:âlius enim eft mun dus,amp; aiius Deus mundum cuftodiês,qui fi per fe produdus eft, oportet neceifario utperfeetiam cuftodiatur. Item dicere DeûS^ mudumingenitos amp;nbsp;perfegenitosjnam per feprodudu, deDeo 8ódc

demundo didum,fïgnificat per fe genitum. Item dicere,Cû fe-cithæcDeus:8^rurfus:Non feen, temporis enim eftutfecn,fic et. Cum fccit.Item dicere æternè côfiftere infeparatè cum Deo mun/ dum,qui ex materia amp;rlpecie generate per compofirionemacce-pit efle ab opifice.Item dicere incorruptibilem corruptibilê eG femundum,mcorruptibilem quidcm,quia ßt: corruptibilem ue-ro,quiacuftodiatur.Item dicere,gignnur mundustgcm'tum aute eft Eemporarium:amp;temporarium eft corruptibile.Item dicere, o-mnis effedionis adionis Dei receptaculu efle mundu, èC Deiï non efle opificem corruptibilium. Deus enim, ut uult refponfor, nihil temporarium faciegenita aute temporaria omnia, fecun-dum eum,funt Temper corruptibilia.Hæc Ô6 talia non funt homi-num quiex feientia naturæ rerum,egregia demoftratione de Deo de^ mundo demonftrenufed hominû temerarioru, qui quod fi-bi deDeo de^ mundo uideatur,impudenterpronuncient. Vitu pcrare autem,fi quis dicat Deum in coclo habitarc,tanquâ id Den baud deceat,hominum eft fentientium quae abfurde dican tur, ma b'eiofum enim di(ftum,etiam maliciofum fenfum habet. Nos uero nonpofuimus in interrogatione modum quo Deus in ccclo habi tet,quern refponfor criminatus eft, fed fic : Si ingenitum eft cœlû, noneftDei.amp;quidicunt habitare Deum ineo,iniuriamfaciunt Deo habitanti in ccelo non fuo.Domum autem folium^ Dei dici mus cœlum,non quafi Deus co ad habitationem aut ad federn e^ geatjCÛ fltDeus omnino incircûfcriptuszfed ne magnitudinê co^ nftentiæmundijSf incorruptibilitaté eius fubftantiæ intuêtes,o^ pinemur eum eiTe Deu,aut pari eu Deo honore præditû, propte^ rcanominamuseumdomûfoliumcp Dei, eum hisnominibusfe-parantesab omni cum Deo cômunitate fubftantiæ,ÔC appellation nû fubftâtiæ.Sicut enim domus amp;nbsp;foliû pofterius cft eo qui id fen cit,itaet cœlu pofterius eft Deo,ficut genitus ingenito.Et fi in prg fentiaincorruptibile cœlû dicimus,nô codé modo id dicimus in-corruptibile quo Deû.Deus enim increatè,ex fuaipfius fubftâtia, amp;æternè incorruptibilitaté habetzatmudus creatè,exDeiuoluta te,habet incorruptibilitaté ad ufum prefentis ftatus, 8^ peraefto Un fu,adaliûmodûincorruptibilitatistrâsfert,Quiemdéditei deus corporis magnitudinê,dédit quanta uoluit,no quanta potuit.Po terat em facere eû magnitudinê longe maioré eft, nûc ficipfe eu ftatuit.ut fînib .fuis circumfcriptus, maneat in incorruptibilitaté, ufcp ad tépus quo res in melius transferent,fecundûfidé orthodo xorû,qui ex doétrina cognitiipfis Dei,Deû cognouerût:amp; fecun dûteftimoniûrefponforis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z 5

I ueterem cultum fuftulit Deus quod eo no de* led:aretur,Slt; Chriftianoru cultum tanquâ ßbi placentem,pro eo inucxit:orthodoxi autem foil Deo placentes, no pares numero, fed inferiores funt Græci Só ludæi, amp;nbsp;omnes hæretici:nega ri no poteft quin maneat inextirpatus error, pe^ nuriauirium eius qui cultum huncproilloele^ gitc'eft^ inutilis illius cultus abrogano,cum multus adhuc error mundum teneat»

CumDeuscultum antiquu abrogare,amp;nouum introducerc peruetusteftamentûftatuilîet,nifi introduxilTet * hociiv troduóio pro illo,quod primum prædicatum eft uerbis diuinarii poteftatumteftimonio confirmatis,fuftulitÔlt; ludaifmum óógen tilifmum:deindefadis quæ ßmiliter diuinis poteftatibus fiunt, O' mnem qui uelinhominibus,uelin dæmonibus eft,errorem extir* patac cum hoc omnium quæ in mundo funt malarum hærefeum cultum fuftulic, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fidei^amp;effeâionis. Si non omnes

quicultumacceperunt,eandemdeiifdem rebus opinionemtuen tur atcp habentjfed alrj re(fte,alfj non redte fentiunt,hoc non eft indicium penuriæpoteftatis Dei, quodilliobfuam negligentiam, aut aliam infirmitatcm,non reifte percipiant quæ credunt: fed illo rûnegligentiæ.Diiftû eft autê in cultu introduccndo,de orthodo xorum paucitatealicubi:Multi funtuocati,pauciuero elecfti.Eta-libûAngufta amp;nbsp;arda uia eft quæ ducit ad uitam, Sc pauci funt qui inucniût eam»Similiter amp;nbsp;dehærefibus,quas Dominus in fuis pa^ rabolis zizania uocat,Slt; malos pifces.Ergo ft nihil ementitum eft in Chriftianorum cultu, qucmadmodum rerum teftaturueritas, ex præteritis fidem faciens futurorum,nulla fupereft occafio crimi nandi Deum de uirium penuria,aut dicendi inutilem effe cultum hunc qui pro altero inuedus eftrquo nunc ludaifmus ac genti-lifmus abrogatur,amp; poftea etiam hærefes,

Si res futuraSjUt belloru trophæa, hoftiu incurnones,8d urbiu ■ ' hoftiles euerfioncSjprædixcruntprophetæapoftoli,ô^ eafdem prædixerût etiâ apud gentiles oracula,undénam cognofcitur hos eflemelioresexterniscûab utraq? parte prædidliones extiierintsf

EiufdêDei funthæc omnia,amp; uerborum prædidio, retû uentus^qui per prophetas amp;nbsp;apoftolos praîlignificauit qug faétuz rus erat.ldem fîmiliter per eos qui extra religionê erant, prædixit quæ faflurus erat»Quemadmodii enim per uatem Balaamû Ifraegt; litis benedixit,amp; eorum hoftibus maledicit, id^ utrûcp fecit prg^ fignifîcationererûfuturarû:ncamp;S per prophetiâ Nabuchodonox fori régi Babylonis præfi'gnifîcauit excidiu lerofolymæ, quemadz modûdicitprophetalezechiel: Stabit rex Babylonis in biuio,in capiteduarum uiarum,diuinationê quærens, eômifcens fagittas» interrogabitidola:exta côfulet.ad dexterâ eius faéta eft diüinatio fuperlerufalem Sicamp;^perGræcorûuates,quæcuncp reieu? tu côprobata funtj'pfe præfîgnifîcauit. Sed multa eft prophetarS amp;nbsp;uatû differentia. Prim um quod Dei cuius nomine prophetarut prophetæôdapoftolicognitionêhabueruntamp; fide SC cuItumzac omnia quæ de Græcorum deorum uatum^fublatione amp;nbsp;Chri-ftianarum rerum conftitutione prædixerunt prophetf,reipfa acci derunt. Deinde nihil eorum quæ prgdixerunt uates aut contra ue ritatis Deum et eius cultores,aut pro côftitutioneGræcarû rerutn reipfaaccidit.Horumteftiseft Aftyriorum clades quidomeftico uaticinioimpulfi dicebantfe no fine Domino afcediflein hanc ter râ ut earn depopularêtur. Dominus mihi dixit, Afcêde et earn de^ populäre. Atqui cum afcediflet,cladem accepit ipfe contra fuum uaticinium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quæftio 3,

Siinrefurreftioneomnes quipeccauerint, punientur, fed gragt; uius qui Dei uoluntate fciuerint ec non fecerint, quod'nä lucrum eft Chriftiani et Greci bapti^ati et non baptizatijorthodoxi et n3 orthodoxie’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refponfio.

Qiiemadmodum authore apoftolo,fidelis,qui rei fuæ no progt; fpicitjDeum negauit,eft^ deterior infidelibus,qui no cum cogni tione ec fide et baptifmate,etiam mores afcifcat qui Chriftidodri namexprimant,fedhabens pietatis fpeciem,eins autemuirtuté abnegata,deterior fit infidelibusn’ta tanto deterius eft cum cogni tionepeccare,qua fine cognitione,quanto inexcufabilepeccatum ' deterius eft eoquodhabeeexcufationem*

Si tofi'suiribus ftuduerunthæretici cognofccre fcruarcdo-^matum uen'£atem,necpotucrüt,nónne iniuftum eft eos tanqua a ucntateaberranteSjfubijcerc pcenis;*

A Deo no quæfiueruthæretici ton's uiribus ueritatê,ut cu caip fis oftenderec ab eis cj earn inuenerât,neqp potiierint neep fuftinue rint eâ admittere. Ac fi uera eft hæc defenfiOjdebebât ipfi ali) alrjs »gnofeere errannbus,tanquâ qui uiriu infirmitate,non animi mali cia,hgrefes introduxerint ÔC ipfas fibi,ÔÔ ueritati répugnâtes.Nûc cum damnent alrj alios ob opinionû diflenfîones, peripicuum eft omnes eorum hærefcs occafionê habuifte ex ambitione mutua inuidia hgrefiarcharum:propter quam caufam lupi graues ab apO ftolo nominati funt authores hærefeum ♦ Quod autê fieri no pofi ficut qui ueritatem toto corde totis^ uiribus quærat, earn no in' ueniatjteftatur Dominus, dicens : Omnis qui petit,accipit:ôô qui quæret,inueniet:8lt;S puliànti aperietur»

Si in hæreticorû ecclefijs miracula fiut,ut morborû iànationes, S)C impurorû ipirituu exa(ftiones,8C frugû prouêtus,ôô olei featufl gines,nônne necefle eft illos hifee rebus confirmari in erroref

Quemadmodu quod fol oritur in malos amp;nbsp;bonos,pluit^ in iu ftos et iniuftoSjid no eft eiufinodi ut malos amp;nbsp;iniuftos cô firm et in malicia 8c iniuftitia,fed præparet ad iuftas pœnastita no côfirmat hæreticos in errore quod quædâ miracula fiunt in eis.Si enim mi' raculorum effedio,pietatis eflet fîgnu amp;nbsp;demoftratio, nunquam Dominus reprobos 80 fuafamiliaritateindignos pronutiaretcos qui dicutjDomine nonne tuo nomine prophetauimus, 80 tuo n® mine dæmonia eiccimus,amp; tuo nomine miracula multa fecimus? Quibus ille dicit:Nun^ noui uos:difcedite àme,malefici.Nônne uos docui cibû potu dandu elfe efurienti amp;nbsp;fitientifMulto ma-* gis ipfe eoriï fîmiliaquæ nos docuit,facit,congerens ignem in ca' pita eofum qui fidei datorem non ut dignus eft cognouerinu

Si in ijs qui dolent,80 in ijs qui deledtâtur,affelt;ftus exeritur, do lebunt aût improbi,ô^ deleftabûtur iufti in iudicio,nônne falfun» dicit,qui dicit hominibus poft rcfurrc(ftionem fore indolcntiam^ Refponfio,

A d g ÈN TI LES' ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^75

fecurtdû natura no côuertcmur, neq^ in oppofîtafecuducns S^nô ^hSinecpin cÔcrariafecundû magis ôô minustuc ex gaudio riô uer^ temurinmœrorem,necp eodem bono gaudcbimus modo magis, modo minus:etiam fi de maiore bono magis gaudebimus, de miquot; quot;nbsp;noreautêminus:fedficquocçpro bonorû proportionemanebit immutabilisquantitasgaudrj, Atcçhæc defjs quirefurgent adui tam.De rjs autem qui refurgêc ad damnationem, eadem eft ratio» Eademenimratione refurgét alf) aduitam, alij ad damnationem» Quæftio 7.

Simuta.tionis indicium eft bonaSó malaufurpare cogitatione, quomodoaùtimmutabiles qui cruciabuntur,8d iuftorum requiê cogitabûtc’autrurfum qui erunt in quicte,8c improborû cruciatu rccolentç'Tunc enimutrûcg in altero côciliatfenfummaiorê, dum CO ntrar iorù fit coHati o, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refp o n (îo »

- “Infuture feculo quantitas fenfus turn honoris tufupplicfj, pofî taeft inmenfura honoris 8C fupplicrjrnecpoteft ex collatione opquot; pofîtorûjfenfusadmittereincrementumaut diminutionem.Sunt “ enimiilic omnia immutabilia,ficut qualitatc,fîc amp;nbsp;quantitate»

Si boni mâiicp cognitionem à Deo St ab effe accepimus,nônnc ipfe caufa eft utriufcp.qui amborum cognitionem St uires indide gt;nbsp;rit naturæ ad illorum completionemc’

” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refponfio».

Non fold ut fimus,8t ut bonû St malû feiamus ac faciamus, po* teftatênobis dédit Deusîfed etiâ liberum arbitriu nobis largitus cftjUOscç dominos facit præfcrendi ac eligendi quod nôbis uidea tur^exfis que cognofeuntunatq^ utboni autmali fimus,idnon po fuitincognitioneeoruquecognofeunturjedin elettione eorum ‘ quæeliguntur, îtalt;ç non eft cognitio caufa Ut fimus boni aut magt; lijfedpropo(îtû,Qiiemadmodûenim quiuidet meretricê,St feie df« meretriccm,non eft feortator propter hâc cognitionem, ac ne quidem fi cognitio excitauerit cupidinis affe(ftum,neficquidem feortatoreftifedficôfenferitcum affeftionepropofitum,tuneeft: feortator autatlione aut affetftioneîfic St bonorum St malorum hominum cognitio non eft in caufa utboni fint aut mali, fed pro-poritum,quod elegitid quod ei uifum eft,idpræferens alteri»

Siquæmodo di(ftafunt,deditDeus,coronatcp autpunitunûquot; quencp hominum fecundumeius aâ;io.nem,quomodo iuftè facit i ambOjÇumutrumtçabeohabeathomoC

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refpotiquot;

174- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. 1 V S T 1 N I QLV Æ S T I O N E S

NoSjCt id quod in noftra poteftate efl, difFerunt inter fe* Nos quidêfumus mares fceminæ:in noftraautepoteftate eftefleca ftosautfcortatores. Coronamurergo aut punimur jppterid^d eft penes nos»Nam ad quæpropofîtu noftru agitnos,propterea aut coronamur aut pledimur.Nam ad agendû dédit nobis Deus uires:fedeasfubiecitpoteftatipropofiti:etad propofitum habet Deus æquitatê gubernatricé uiriûpropofîti qu^ funt in nobis,no ad naturagt; Accepimus aut à deo faciendi et no faciendipoteftate; faciendi inquâiufta,nô faciendi autem iniufta.Quando igituriu^ fta facimus,amp; iniufta non facimus,iufte coronamur* Sed iifaccrc Sd non facere in contrarium mutamus,meritó pledcimur.

Si corporca quæ de Græcorum dfjs àpoétis,8ôquædeDeoa prophetis dida funt per all cgoriam,alium habent fenfum, nónnc patetutrac^eflefabulamc' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refponfio,

Quæ all egorice à prophetis de Deo dida funt,fecundumrela' tioncm dida funt ex f)s quæ natura hunt,ad ea quæ non naturafr unt,utillud:Olfecit Dominus odorem fuauitatisin hominibus; olfecit eft fecundum naturâ:at in Deo abufiue dicitur, no natura* At qug à poetis fabulofe de drjs dicuntur, no dicuntur per relatio ne anaturalibus ad no naturalia.N5 enim deuorathomo homine natura,ut per relatione intelligamus Saturnum deuoraffe louem* Eft uero de deuorato loue fabula eiufmodi,ut prêter mendaciutn babeat nihil. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quæftio it*

Si continens maius eft contento fubftantia, dignitate uero mi-nus,utccelumamp;terra,angelorum domus habitâtium incorpore animæ,continet autem uniuerfum Deus,nónne eft minor uniuer forationeindignitatisc’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refponiïo.

Hpc oratio nó eft uniuerfalis,ideo neep eius fana eft interroga-tio(quorum enim contrarium pereadem poteft inueniri,eafunt eiufmodi utnohabeant necefsitatem)nelt;^ probationem habet. Sunt enim quædâ côtenta minora continentibus 8^ fubftâtia et di gnitatCjUt grana baccarum. Prgterea quæ dida funt côtinentia, continent quia funt:folus Deus côtinet uoluntate uniuerfum. Et alia côtinentia egent ipfa quoep continente:at Deus non eget-con tinente ipfum. Et alijs quidem contends elfe ôô manere non eflex c5tinentib.ipfà:at uniuerfo utrûlt;ç ineft ex Deo. Et quæ didafunt côtinentia,ea funt^opter côtenta:at Deus non eft propter uniuer^ » fùm.’itaçB maior eft Deus uniuerfo,ut fubftantia,fîcôC dignitate.

Si continens eft propter cuftodiam S)C conferuationcm content ti^nonne Deus continens uniuerfum,id côtinet propter cuftodiä be durationem maliç'etenim in parte totius malum ipedatur,

Vniuerfum eft opus Dei:amp; fcruans Deus uniuerfum,feruat o* pusfuum.ô^ qucmadmodûnô fecit Deus natura malum, ftc netp feruat natura malum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quæftio i5r

SiKcrefurre(ftio,ut unicuio^ reddat proutuixerit,quîfîtutiiv fautes amp;nbsp;fœtus in utero defunftirefurgant.cumnec operum mer^-cedem reportent,nec requietis aut anguftiac fenfum propter acta,* tis immaturitatem capere pofsintf

Credentiueru efleiIIud,Seritur in infîrmitate,réfurgitütin po* teftate,huic Se pofsibile SC deCens eft credere etiam infantium re-furreótionem.Qvii enim eis immortalitate praeftat, poteft eis etiS uires fentiendi præfentia bonalafgirùquorû fî non fîtrefurredio, iuuenietur Deus fruftra finxifte eos ♦ Quod fî Deus nihil facit fru* ftra,necefîe eft etiâinfantes adduci in efleperrefurreéfionem. An uero no eft ineptum Herode damnare adpœnâ ob interfetftos in* fautes,fi infantes nô fiint qui uindicenuTeftatur hoc ïoânis Bapti ftæin uentre matris geftientis exultatio, Se hymnus infantium SC ladîantium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quæftio i4-*

Si falfum uanum^ eft baptifma quôd ab hæretîcis cÔfertur,cur orthodoxi hæreticum,qui ad retftS opinioné confugit,non bapti* cant,fed relinquût in adulterino baptifmate tanquâ uero V Quo d 11 iilorum iuiiragia fuerit adeptus,etiam haec rata habet. Poteft ne ergo uel is quiadmifTus eft,uel qui admiferunt,carere culpar

HæreticiadreAamopinionem uenientis deliiftutn corrigitur, prauæquidem opinionis mutationcfententiæ,baptifmatisautê, undione fandi unguentûfufïfagiorum autê,impofîtiônc manuû: netf quicquam manet eorum quæ ante fuerunt,quin foluatur,

Sinonpcccauitïobusqui diem execratuseft, ergo exauditus eft utiuftus. Et fî exauditus eft,deus euertit terminum fuum,eft^ necefle quærerc in diuinis feriptis illius diei interitum. Sin nô ex* auditus eft,nonne dicendum eft eum,quia peccator eftet,n5 fuifle cxauditûtNam uoluntatê timentiû ipfum faciet Deus. De pecca* torib.ucro didû eftîEtiâfî multas preces feceritis,n5 exaudiâ uos.

Scopus lobi in ilia execratione is erat, quaddiccret: Vdnam clTet dies ilia in qua ego natus fum,hac execratione execrabilis, CurfutegOjinquitjiion eHem natus,ficri enim nonpoteft utquis nafcatur in tali die,quæ fie execrata fit ♦ Non eft ergo execratio ilia fie ædita,quafi quae euentum expelt;ftaret ♦ Si enim ita eflTet, eadein uox pronunciata fuiffet eo ex calamitate Iiberato,0C meliore con-ditionem adepto ♦ Ergo propter immodicum angorem, ex corde fuo uerba ilia protulit,quo deinde angore Iiberatus,non iam ean-dem de ilia die fententiam habuit.

Sifecundum naturam noftram,fiquidgenitum eft id eiufdcni fubftantiæeftjCuiuseftidquod ipfum genuit,nónnc fecundum can dem fi quid genitum eft,confiftitpoft geriitoremf Quod fi fecundum non eft,ne primum quidem eft»Similiter amp;nbsp;de diuinagc neratione nobis fentiendum eft*

Nos elTentiamhabemus tanquam prægreHàm generationifa-poft eflentiam: at Deus fimulacfuit,genuit*ldeo nonefta-pud Deum fequens eflentia prolis:quandoquidem nelt;ç antegref fa eftentia generationis*

Si diuinarum confiftentiarum unitas eft indiuidua,quoniodo poffunt tres confiftentiæamp;S tresperfonænommari,acnonpotius una confiftentia trinominis aut triperfonalisç’

Diuinarum confiftentiarum unum, fubftâtiæ eft indiuiduum' fed tres eft diuiduum.Itacp tres confiftentiæ proprijs nominibiis funt tres:acquam confiftentia uocamus patrem,noniam eandem uocamusfilium,fedaliam.Trinitatemenimnominû dicimus elfe trinitatis confiftentiarû,nô unitatis earu*Itacp unus eft Deus uno ôô indiuiduo fubftâtiæ:fed tres perfonæ,diuifione confiftentiaru^

Si Deus fubftantiam,paterperfonam fignificat, quomodoidé eft dicere filium Dei,ô^ dicere filium patrisf

Licet difiun(ftè dicamus filiûmodo patris,modo Deifîliumîat difiunôtè eum nunquâ cogitamus.Eft ergo filius patris,filius eius quifubftâtia Deus eft.Eft autêidem dicere filiûpatris,amp; dicere fi' liuDeÉfiquidê fi quid eft perfonæ,idê eft etiâ fubftâtiæ perfonæ. '

Si palpicationum obferuatio efl interea quæ à pijs interdicta funtjquÏ fit ut pij fummis uiribus cam rcpellere uolenteSjHon pof-fintjeauelhilaritatêueimeroremindicantetQuödfihocuitiofunl eft, qui fit ut contra uoluntatênoftram accidatefinbonum^quod nonputOjquadecaufainterdi(ftum eftt Refponfio»

Futurorum prædictio,cftanimc,quc à diuino fpiritü illumina-tur ad cognitionem rcrum haétenus incertarum,non ab inuolun^ tario motu corporis. At palpitatio eftaflcârio corporis ex difcur^ fu naturalis ijairitus^qur ineft in corpore omnium animalium.Pro pterea talem corporis motionem indignam iudicaruntfàndi ex qua de futuris iudicaretur. Ac quemadmodû narium fternutatio-nes,amp;:tinnitus aurium,præter uolûtatem noftram fîunt.fic 80 paF pitatio.Præterea fis qui futuri ftatusfpem fumpferunt; unum habêtfeopumin illam femper preparate intucrfifuperuacaneum eft hilahtatem aut mœrorem hic ex palpitationibus prænofcere. Etfi eadê palpitatio quæ diuitias prænunciat,accidit amp;nbsp;mundano hominfiamp;:folitario,nônnefalfumeft palpitationis diuitiarû præ^ fagiurUjCÙm folitarfi propofitum non folum ablentium acquifîtio nem noneligaqfednecpræfentium pofrefsionemt

Si ad mortem corruptionem pifeatores capiunt ex aquis pi-iceSjquîfitutinuitâæternâaddudurushomines Dominus ChrF ftus perapoftoloSjpromifcrit fe fadurû eos pifeatores hominumt'

Quoniam oportcbateoshomines,qui abapoftolis euerriculo regni capcrêtur,mori ab anteadta in peccatis uita. propterea captu ræpifcium afsimilauit Dominus capturam Iiominum.Addiditau tcm,ad uitam,ut ita quod deerat exemplo,fuppleret*

Si cafta mente impulfi monachficoniugales uoïuptates auerfatt funt^cur in notfturnis imaginationib’,quæ nolût,eis accidût,adeo utnÔfolûcûquibufuisalfisfœminiSjfed interdû etiâcû matribus fororibus^ fuis fe rê habere in imaginatione opineturtQuibûsna ïgiturremedfis utendû eft ad declinâdum hoc bellum tet an uiôtus debeat àmyfterfisabftinere tSCan adeundafîntadhibita lotione aut alia quapiam huiufmodi re,ne ludaicè fiat expiatio^ docetOj, quando magna eft de hoc etiam apud eos quæftio»

Z7S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. I V s T I N I RESPONSIONES

qui quibufcûqj poteft modis cnmen ptjs molit,propterea eis quae nolint accidût în fomnis.Et quâquâ fcit aduerfanus nos ob ea qu^ penes nos nô funt,neq^ Iaudari,fî honefta,ne(ç uituperari,fi turpü funt(laudes em uituperationes eorûfunt,quæ à nobi’s cûratio nis côfenfu fîunt)necfomnia penes nos efle,tamêper fomniamo/ uet in nobis amborû alt;fbones,uidelicet honeftoru et turpiû,ea fpc fi forte pofsit nos authoneftarurerûadtioneincitare ad inanem ia dlantiam eorû quæ non fecimus,aut turpiû adione deprehendere nos flagitiofa adionc gaudentes.Enimuero huiufmodi fomnia ui dere,noneft penes nos:fed huiufmodi non uoluntaria adioneaut deledariaut dolere,eft penes nos, Igitur fi nos inuenerit inuolum taria adionelætantes,gloriaturutuidor aduerfariusrfin dolétcs, uincitur,amp; inane reddit eius côfilium.ïtatç fatis eft ad declinandu prauuconatûjdolere ob id quod nolenti accidir,Slt; lachrymis elU' ere fœditatê huiufmodi imagination«,qug nobis inuitis exiftant, Abftinere uero eosquihæcinuiti padantur^à communione my-fteriorum diuinorum,nequaquam gquum eft, Alioquin tollemus uoluntariorum ôi. inuoluntariorum malorum difterentiam.

Si cum frumento crefcere zizania dominusChriffus pronuncia uit^quî fit utzizania exuberauerint,frumentum uerô penè defect^ ritç'amp; quo pado demonfhrari poteftfrumêtum efl'equoddefecit, autnonfalfumeflequod prædidum eftamboaudum iric'

Frumentu efle quod defect t,demonftratur ipfius prædidione, dum dicit:Quiaabundabitiniquitas,refrigefcet charitas multoriï. Et rurfum:Poftremis teporibus deficiêt quidam à fide,et attendit (piritibus deceptoribus,et dodrinis hominû.Et rurfum: A uerita^ teauertentjSô ad fabulas conuertêtur.ltêjntrabûtin uoslupigra^^ ues,quinonparcent gregfquo abftrahantadfedifcipuIos.Quod autê uf(Ç ad confummationem feculi non dcfinet frumentu,déclarât Dominus, dicêsrSed propter eledos,quos elegit pater,decur-tabuntur dies illæ. Atenim fi quid accidit frumento quod de eo di dumnô fitcrefcente amp;nbsp;dcficiente,non dubium eftquin falfum fit quod de eo didûeft.Sin ab initio prpdicationis ufc]^ ad feculi con* fummationé omnia ei euentura,prædidionibus tradita funt, per-ipicuumeftnô efle falfum quoddeeo didûeft.Enimuerofî funt zizania,nccc{re eft efle etiam frumêtum.Nam ex utriuftç collation neetfrumêtumquidficcognofcitur,etzizania:etalterumfî ab fît, pealterum quidem quid fit,cognofcitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qu«iïftio^5»

Si ante pafsioncm Dominus orauit ut à pâtre fanflificarehtuf difcipulijóC poftcaludas pcnjtjquomodo uidentur admifTæeius pro illis preccs c'autquomodo oftendctur uerunieffeiUud,Sdo quo d me Temper audisc' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refponfiö. ■ ,, in r

ludæpernicies accidit eyi quo Chriftus fumptam intinclam'qué buccellam ci dedic,amp;inludam,poftquam fumpfit buccellamyn’-tr^uitSatanas,atqueipfeïüdasfeipfumauulfit à cgteris difcipulis» Preccs autcm Chrifti pro d»fcipülis,poft ludæ feparationem faZtæ funt.AtcphocoftcditurexipfîsprecibuSjCüm precatusDominus, dixit: Quos dedilti mihi3feruaui,necunus exeisperrjt,niH fiUus pcrditioniSjUt fcriptura compkretur.Fuit igitur primü ludæ petz nicies,poftea preces pro difcipulis,deinde pafsio feruatoris^

Quæftio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;k-

Si deus opifexSc dominus eftcreaturæ,quî fit ut Apollo ni di-Zlatainpartibus müdi poIîeantç’Nam amp;nbsp;maris impetuSjamp;f.uentoz rumcurfuSjSd rnurium ferarumincurfiones,utuidemUs,arcet, Etfiquæfada funt à Dominomiracula, fola narrationeferuntur: illius uero plurima etiatn in rebus ipfis oftendütur,nónne eos de-cipiut quieauidentÆt fi quidem dei permifsionehoc fiuTtum eft, nónne dux ad gentilifmum fuit hæc perniifsio ç* Sin minus,, nónnc poteftatedæinonum fada funt ilia c’Rurfum fi deus rebus illiSjUt bonis,deIecT:atus,iIlûadiuuit,curnonperprophetas6ôapofl'olos talia fada funtrSin ea ut uitiofa ci nô placebant,quare quod uitio-fum erat,aut fiatim non impcdiuiqaut paulopoft no difToluitjfed inomnemmundiæternitatemuigerepermifîtî’ Refponfio»

Apollonius,ut uir naturalium potentiaruni,amp;r diflenfionum ac confenfionum carum peritus,exhacfcientiadidata faciebat, non authoritatediuina.Hancobremin omnibus didatis indiouit af-

Ö fumptioneidoneartim maceriarum,quæ eum adiuuaret ad id perz ficiendu quod efficiebatur.Atferuatornofter Chriftus,diuinaauz thoritatemiraculafactês,nequaquâ indiguit inateria,fed eiusiuffa amp;præceptaresipfæfequebanturamp;fequutur.EtApononq quide didata,quoniâ fada funt ex feientia uirium naturali û ad corporalê adionemhominum.noneuertitDominus^Atipfum dæmonê in illius ftatuafitum,qui homines oraculis fuïsita deceperat,ut Apol Ionium tâquam deum uenerarentur ac honorarent, obmutefcerc fecit,abolitis eius oraculistSô fîmulreliquorum quoq^ demortUm, quideoru nomine à gentilibus colebaiîc,poteftatê fuftulit,utrcs indicatjn his eu habeamus diuinæ Chrifti potefhatis argumenta, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A 2 non

28o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. I VS TI NI RE SPONSION ES

non eft dicendum Chrifti miracula in nuda narrationc elTe poßti* Qpf ft*® nbsp;nbsp;■

Si inftitutus crat Mofcs in omni fapientia Ægyptiorum,adeo uC fadÏs'didis^ potens effet, ficut tradunt diuinac literæ,an no aftro/ nomiam dC gcometrisim aftrologiam,amp;r quac hæc fequûtur,tra/ dauitidembeatusprophetaç'NamÆgyptiorum fapientia tucep roris ddcumêta tradebat.Cur ergo ex talibus didis ÔC fadis à (cd ptura celebraturj* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Reiponfio.

’ Célébrât prophetâ diuina fcriptura ob didoru fadorum^ po-tentiä,non propter dida amp;nbsp;fada per fe;erant enim illa indigna pef fe ob quæ celebraretur propheta.Sed quia propter utrâcç illuftris cratapudÆgyptios propheta,uidelicetpropterorationis difci-plinam,amp; ciuilem uitæ claritatê,cuiutri(ç pietatem prætulit, pro-pterea eum extollunt facræliterp. Aftronomia uerô,ÔC aftroiogia, amp;nbsp;geomctria,apud Ægyptios tûc uulgares amp;nbsp;humiles acforenfes difciplinæ habebantur.In precio uero erant turn apud eos difdpli næ quæ Hieroglyphicæ uocantur,quæ quidem in ady tis non qui-buslibetjfed eximqs,tradebantur,quorumuates etiamfi fcientiam habebat, at ufum non iteni,utpote contrariû diuino Hebræorum regimini,propter quod ille contempta uniuerfa regali in Ægypto potentia,maluit cum dei populo aduerfa pati.

Si omnes aquæ fanguis à Mofe fadæ funt,quî fit ut addat hoc fcriptura:Fecerunt etiâ càntatores Ægyptiorû fimiliterrAut enii» falfum eft,quod omnes aquæ à Mofemutatæ fint in fanguinê,aut rurfus quod cantatores idem fecerint. Ac de reliquis eorum mira-^, culiseadem eft ratio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Reiponfio.

Omnibus aquis quæ fuper terra erantj'n lànguinem conuerfis cogebant Ægyptij circa flumê fodereputeos,amp;hauftaindeaqua feipfos, fua^ animalia pecora fuftentare.Ex hac aqua ex puteis haufta feccrût cantatores fanguinê,nec ullo pado fallus eft ferrno» Ac quæ à Mofe làda funt miracula', utpote diuinis uiribus édita, fada funt mutatione naturæ rei propofitæ, in naturam eius quod efficiebatur. At quæ à cantatoribus fada funt, opera dæmonû falt; da funt,qui fpedantu oculis eas pr^ftigias offuderunt,ut quifer-pens non effet, eum uiderêt quafiferpentem,ÔC no fanguine quafi fanguinem,ô^ non ranas quafi ranas.

Si contraria fîbi Mofes nô docuit,olTà lofephi afportans,8^ idé eum qui mortuû tangat,tanquâimpurum abominans,amp; fi habuit « . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquam

x8i aîiquâîcîoneamradonem,hancnuncdifcamus.Curuero di'uingH teræ non dixerunt qua ob caufam ilia faciens Mofcs,hec docuentc’ Refponfio.

Quoniämorienslofephuäjde transladoneofsi'um fuorum ob^ teftatus eratIfraeh'tas,erat^ utn'ufcp rei cuftodiaMofi propofita, utne(^iu(îuranduuiolaret,neçpmortuum tangerct:propterea fol ucndo legem que mortuum tangere uetat,feruauitiufîurandû in' uiolatum.Fieri enim non poterat ututrunçp ôôlegem Ôôiufiuran-dumferuaretinuiolatum.Ergo maiore iuGurandi cuftodia,foluit minorem legis cuftodiam. Semper enim minus malum magis eli-gendum eft^quam maius. Ac multa taliainueniuntur in facris litC' ris,contra qu^ (i quis faciar,deus ei peccato id non tribuit,propter earn quæaccidit necefsitate,cuiufmodi eft ocftaui diei circuncifio, be oâaui diei circundatio lerico,8C in fabbato uidimarum immo-Iatio,quæquidem fabbatiuiolationem continent. Præterea ft fta' tuit propheta homines qui per uices oftalofephi portaret,8c fècû-dum * propter * fccundum legem Mofishuius numeri * expiari,nihil fecit quod contrarium eflet eis quæ dixit.Quærere uerd cur non dixerit propheta caufam horu,perin-deeftacfiquærascurnon omnia fcripta,explicata tradita fint ab i)s qui ea tradiderunt,cum in rei narratione aperte contineatur rei fenfuSjideo^ non uifum eft feripturæ eum enucleate declarare»

Si Pharifæorum fidtam religionem argues Dominus,dixit eos cffefepulcradealbatajoflibus mortuorum plena,amp; omni immun dicie: amp;nbsp;in lege,qui mortuum tagebat,impurus iudicabatur,quafi aliquidillicitumfaciensiamp;nosmortuosamp;eorumfepulcra abhor repiuSjCum mortuus et in uetere et in nouo teftameto impurus ap pelleturnónne Chriftus contra utrunep fecit,qui uiduæ filium rez fufcitans,tetigeritferetrum,8dlairi filiam manu prehenderitî’Nam etiâfî ambo tandem reuixerunt,tanien mortua erant corpora cum taótafunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refponfio.

Corporum cadauera 8ó eoru fepulcra abhorrentur propter foC' torem quem exhalant,non propter mortem.Si enim tantum pro-•ptermortem abhorrerentur,nonliceret mortuorum corporS ani maliumpartibus utiad ufum uiuentium,ut corqs et cornibus etpi lis et bile et adipibus et carnib.qup quin mortua fint,nulla rationc negari poteft.Quód fi mortua lunt,et tarnen propterutilitatê qug indepercipitur,non abhorrentur,abfurdifsimü eft ea pura exifti' mari propter utilitatem quam afferût : fandorum uero martyrum »

corpora 8C fepulcra k gêdlibus abhorreri,cum ea tueant homines ' ab infidijs dæmonû,morbos^ curet,artemedicaincurabiles,Co-parauit aute Dominus fîd:am Pharifgorûreligionê cum dealbatis fepulcris,quoniâ quêadmodû uiuentiû l'udicio abominabilis cft mortuorûcorpora fcctoramp;impun'tas, ßcS^illorum improbitas abominabilis eftiudïcio piorû,quippequæquodammodofîtain mæ eorû morSjôd fœtor ac impuritas, Vt enim anima à corpore fe parata,mortuûfoctidum^ Scimpurû corpus eftnta feparatoDei metu abanima,mortuaeft anima,amp;foetidaac impura.Nelt;ç ucro quicquâfecit Dominus quod uel ueteri uel nouo teftamento eflet contrariû:nec enim fub lege erat,cum mortuos illos,de quibus in qugftione didum eft/ufeitauiuNam à baptifmate exorfus eft Do , minus regimen euangelicû,quod erat extra legis obferuationem, ideoqp non efteontaminatus tangendomortuo.Secundûnouutn teftamentû uerô ea fola polluunt hominê,quæ mala ex cordepro^ deuntrat mortuum tangere,non polluit hominem.

Quæftio X?. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Si plena domus erat ubi Chriftus erat,eu paralyticus curandus effet,8d hâc ob caufam coadifunt qui eum portabant,rumperete' óium,amp; eà demittere ggrotantem,quî fit ut territi non fuerintqui in ea domo coiuerât,cû telt;flû rumperetur;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refponfîo.

.Cum fentirent qui domierant,futurum ut tcAum rumperetur, omnino cefferunt.Nec enim tam amentes erantqui tedum perfo rabant,ut non clamore monerent eos qui domi erant,ut cederent, ne ferirentur.Nec enim opus erat totum teó;um detegi,fed quantum fatis effet ad demittendum paralyticum.

Si unumquêcç hominê angelus euftos comitatur,ut diuina ferp P ta dicût,amp;homines propter fua fa (Ha modo accretionem, modo decretionêfuftinuerûc,ficutindiluuioreliquis^cladibus accidit, angeli quiaccretionisamp;S decretionis hominumcapacesnonfunt, quodnam munus tune obibant,cum unufquifiç angelorum à deo munus acceperit ab initioc' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refponfio.

Angeliomnes,turn quiregunt,tum qui parent,munus obeunt utile cœliSjamp;T qs qup propter hominê obeunda funt. Quibus uero munus hoc mandatûeft ut homines comitentur,eorû^ euftodes fihtjfi femper augentur,nunquâ diminuûtur, Aut enim comitâtur utrunçp,anima dico amp;nbsp;corpus:aut comitant anima poft eius exitu excorpore,ufcp ad têpus recreationis mundi. Antequâautê comP tandis euftodiendis^ præficianthominibus,parent fuis principp bus,in air)s munijs pro hominê obeundis.

Si nutu dei nubes pluuiâ terræ demittunc,cur qui nubiû fugato rcs appellantur,efficiûtquibufdâ carminibus ut nubes ubi uolûc ipfîjimmodicas grandines amp;nbsp;pluuias ciacuicntur;'

Quâdoquidem iftud fecundû facras literas tcfl:aris,incredibilc eft pluuias manare à cantatoribus.Nam amp;nbsp;ipfe qui hâc quæftionc propofuifti,no ab ijs quæ fieri uidifi:i,quæftionê fumpfîfti, fedab ijsquæaudiuifti» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quæftio 52-»

- Simortalê creauit deus natura noftram,quomodo dicis deum mortem non fedfleç' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Reiponfio»

Nô fi quid natura mortale eftjd omnino mori necefïè eft.Exem plo funt Enoch amp;nbsp;Elias,qui cum natura mortales fint,tamê adhuc inimmortalitatemanêt,adeo ut fintfupraillud^Terra es,amp; in ter-ram reuertêrisÆfi: ergo uerû quod deus naturânoftrâfecerit mot talê,quod^ mors in mundûintrarit hominis inobediétia.Si enim fîcutifecit deus mortale natiirâ,fic 8C mortêfeciflet,nô fiiifletpro^ feda ab inobedientia mors,Et fi deus inobedientiam non fecit,ne mortem quidem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quæftio 35.

Sihominis natura,tanquâ res mortalis,fuû quidêfinêagnofcit, fed fîngulorum tempus nô eft definitû,quod externi fatum appeb lant,quifacftum eft utEzeciæadditafuerinttcmpora^Nam quod additumeftjidprofedloadditum eftadpræfinitS numerum.Qua igiturrationeinijs qui decedunt, temporis indefinitum fpacium oftenditurî’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refponfio,

Quod non fit definitum uitæ cuiufq? tempus,oftêditur ex fcri-pturæ uerbis,Si ruri,inquit,inuenerit aliquis puellâ defpÔ{àtâ,eilt;p ftupriïper uim intulerit,uirum interficite,fed puellâ ne interficite, Eft emres hæcperinde ac fi quis alterû occidat,cu nemo adfit q ci fubueniat.Clamauit puella,fed nemo adfuit q ci fubueniret,Nun-quâ afsimilaftent diuinæ literæ uiolentû ftuprû,uiolétæ occiGoni, il effet definita mors.Quod em à deo definitû eft,id inuiolabile amp;nbsp;ineludabile eft. Quod fi eft,profelt;fto nô prefinitæ uite Ezeciæ ad-' dita funt têpora uitp,fed eius annis indefinite antegrefsis,quorum finêafferebatmorbus lethifer,à quo morbo deus eufanauic,SC in uiuêdiftatûreftituiu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quæftio gt;4»

Si,quemadmodum perhibentnonulli,diluuium non omnem terr^ locum occupauit,fed quem tumincolebanthomines,potéft neucrumeflequôdelatafuerit aqua quatuordecim cubitisfupra montium altifsimosc

Nort uidetur uerum «fle quód non totö mundo flient diluuiu, nifi forcé dcpreffiora erant loca ubi fuit diluuiu,^ reliqua loca KP ræ* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quæftio 35.

Si omnium irrationaliû opifex eft deus,cur biiulca amp;nbsp;eadem rü'' tUinalia,pura efle cenfuitcEtrurfumcurruminalia quæbifulcano cflentjUt cameluSjin bonis pofita funüamp;C bifuka,fed quæ nô rumi nentjUt fus,in immundis habenturdtem in pifcibus,ea que carent fquamis,ôôuolucres,cur diuiià funKcum tarnen nonnulli mundi (fiquidem permittunturhæcimmündis)comedantamp;: uendant,'

Naturaquidem munda funt omniaanimalia,amp; à deo creataa principio bona,ut oftendit illud, Vidit deus omnia quæfecerat/f fe ualde bona.adeptacp funt diuinam benedictionê quæ diciuCK feite amp;nbsp;muïtiplicamintSed quia uolebac deus in omnibus quæ co mederentur,Iudæosfubijccreiugoferuitutislegis,proptereaani-malium amp;nbsp;uolucrum amp;nbsp;pifeium quædam munda nominauit,quo rum amp;iugulationêamp;^efumpermifitludæis.quædamuerô immu* danominauit,quo'rumefum eis interdixit.Hæc ergo munda immunda dicunturzmunda, propter naturam:immunda,propter legem. Aliàs munda amp;nbsp;imrrtunda dicuntur propter banc cauiàmi Quoniam in Æ-gypto omrtiatuncanimalia,præter fuem,dij habe bantur,proptereaanimalium aliamunda,alia immunda nomina^ üit.amp; munda quidem permifit eis immolare, alia uerô non comP dere ut immunda,utrolt;ç oftendens indigna efle uel appellatione amp;nbsp;honore dei,quod amp;nbsp;immolarentur et comederentur,amp; rurfum immunda uocarentur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Si numen mutari non poteft^cur de umftionc Sauli dicit fe pot' nitere,item^ de euerfione Niniuæ,quod fententiam mutauerit.

Refponfîo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Dominus deus et quod eft,etquod facit quæfe deeeât,immuW bilis eft.Sed cûij quös curat,mutétur,mutatipfe res,prouteisex-pedit quos curatddeo^ et ad ignofcendu,et ad no ignofeenduitn mutabilis eft.Ignofcit enim immutabiliter ijs qui delidafuacorrf guntujsuerôquiàmalo reuocarino poflunt,immutabiliternon ignofcit.Quod ergo dicit deuntftione Sauli,Pœnitetme:oftédit eiusimmutabilitatê in nô ignofcêdotqcT uero deNiniuæexcidio eu pœnituitjoftédit eius immutabilitatc in ignofcêdoæft enim im mutabilis deus,{cmper^ pfeueratin eis quæ ipfum facere deceat, nec un^ mutationê admittit ad ea faciêda quæ eu dedeceât.

Siïoanmsbaptifma noneratfccundulegcm,utcertenon erac, nônnc crat contra kgê?8^ cur admiffum eft ab fjs qui erât in léger Nonne in legem peccarût,qui quum fub lege eflent,admifcrint ba pdfma contra legem^Quod fi fub lege gratiæ erat baptifma,quod nelt;çfecundulegc,nelt;ç fupralegê,neq^ contra legem dicerctur,fe-cundû quid falt;îlu elTe reperieturc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Reiponfio*

Baptifma Ioannis proœmium erat euangelrj gratiæ,ideo9 iu-pralegê erat,Nelt;p enim poterant qui fecundû legem peccauerant, in ea ueniam aflequi per poenitentiam fidem^ Chrifti.

' Sifîdem facere difeipulis fuis loannes de Chrifto uolebat, cum efle Chriftum,cum eos mifit ad eum (hoc enim nonnulli dixerût) curnôeisidaffirmauitjfedpereosChriftum percontatus eftrSin ipfe quia in carcerê coniedus eftètjCX uarrjs cogitationibus in du-bium de Chrifto addudus erat ( nam hoc dixerunt alij ) cur fie interrogat quafi eum nondum ueniftefciatc'Nam illud,Tune is es qui uenturus eft,an alium expeeftamusruidetur innuere Chriftum ftondum uenifte,fed optariacexpeôari.Si enim hoc ei perfuafum fuiflèqnon fieinterrogafl'ct. Tune Chriftus es, an alius quiipiam quàm Chriftusr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refponfio.

Quoniâ de Chrifti miraculis diuerfi fermones ferebant,alrjs dp . ctêibuseûquihæcfaceret,efle Eliâ,alr)S Ieremiâ,alrjsahûaliqucm prophetarû:hos ièrmones audiês loânes in carcere,mittit difeipu-los fuos ad difcêdû an q hpc miracula facit,is fit de quo ipfe loânes teftams eft:an alius quis,qui multorû fama celebret.Hûc Ioannis feopû in t eiliges Iefus,prf fentibus loânis difeipulis fecit multa mp racula,pcrfuadens et ipfis,8ô per ipibs Ioâni,fe eu efle qfeciflfèt etia quæ aliorû nomine ferebant miracula,80 de quo loannes ipfe tefta tusfuiflet» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quæftio 3?.

Si fc omnes ad fe tradurum effe Dominus Chriftus, poftquam elatus fuiflet,promifit,quî fit ut no omnes ad eius fide accurrerintr Nonne dum promittitfè omnes ad fe tra(fturS,aduerfat illi diétoî Nemo uenit ad me,nifi pater meus traxerit eûr Refponfio.

A fuo fine omnis fermo iudicatur.Finis autem eft,omncs ad fe trahere,cum aboleueritomnem principatum amp;nbsp;dominatum etpo tcftatcm.Itatp antefinem non font exigenda quæ font finis.Trahit autem pater ad filium,dando etiam filio cam poteftatem amp;nbsp;iàculta tcm,ut pofsit omnes ad fe trahere.Nô trahit ergo alias paterad fi^ liû,ô^ alias filius ad feipfomfitatj nulla in dilt;ftis illis pugnantia eft.

Si l'ndæmonîads dæmones contincnterIiabrtànt,q«oniQ^o âltjs detrimenta afferunt^Sin hoc faciunt ab ægrotîs ad tempus^*' fccdentes,qui fit ut Cum l'nuifibih’ poteftate ex eisfiugati funt,nullî iam in ds ueftigi'a præfcntiæ fuæ oftcndantj’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refppnfîo. '■

Fieri non poteft ut qui dæmonibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facit

prefentXaprcfentis * neceiusadfüntueftigia.Nâ abigensetf potèftas inuifibilis,ntetu ci inCutit,ncamplius accedatad curatu»

Quæftio 4’» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Sifolius dciciiuitâuires^ darccorporibus,quîfituthocfaciîf demones, confirmantes dæraoniacorumcorpora,adeoutuincuh catenas^ conterantc'Gonftringebatur enim îllc catenis 8c.compe' dibuSjSC uincularumpens agebaturà dæmoneinfolitudinem*

- Non corpori præftabat daemon üires conteredidifrumpeii' di uincula à catenas, fed ipfe daemon ea cönterebat,etiam fi faerJ literæ dæmoniaco tribuant opera daemonis»

Si partibus mundi dgmones no imperât,cur aliquando quia no obtemperatu effet ipforû oraculis,poenas inflixerutgentifibus,5^ cultis idolis pœnas cohibuerût,et illis pro pœnis bonaprpbuerfi^ Vnde uires lias habentin utranq? partemc nbsp;nbsp;nbsp;Refponfio»

Mos erat demonibus,addecipiêdos homines,tribuere fibifient dei nômen,ficÔ^ uires, Quod autem dæmonibus nô fint uires pU; niendiinobediêtes,8lt;bencfaciendiobediêtibus,patetexinteritù quem paffus eft gentilifmus àChriftianifino. Aperte enim perfpe-Âum eft gentilifmumnô alia poteftate ufiimefîe contra Chriftia-nifmum,quàm manuum gladiorum hominû. Si enim præditus fuiffec gentilifmus poteftate diuina, quæ propugnaret proipfo dumaboleretur,nunquamfuifretufushumanapoteftateadfede' fendendum,expe(ftato fruftra deorum prefidio.quodquidê maxi mum argumentum eftinfirmitatis demonum,amp;^quodnunquaia potuerint Opera diuina perficere,quibusSlt;^ rebelles ulcifcerentin; amp;C obedientibus benefaccrent.Preterea cû cultus omnis fit uiucnir tiumamp;^fentientium,nonneapertêfalfumeftillud,Et cultis idolis pœnas cohibuerunt: cum eaneq^ uiuancnecpfentiät,fedutadcul tus,fîè amp;ad contemptus oraculorum infenfibilia fint» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;) û

y ■ ■ gt;• : I’Qugftio 45« ' ‘‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

- Gu'dicat têporc dilüiiq duo Só duo,8^ feptena feptena anima lia in area illataefre,ne9numerûcomputet,nelt;5p dicat quatuor S4 y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quatU'

quatuordecim eximmùdis etmundis(namhoc quidâdixerut,alij uerotantubinapura)utrum uehuseftç’ Rcfponfîo»

Verius dixit ç| dixit quatuor óó quatuordecim,quàm qui dixit duo amp;nbsp;feptê. Dixit enim duo amp;nbsp;duo,pro duo mares amp;nbsp;duæ fœmi næ,amp; feptem mares Sf feptê fceminæ,immundaautê duo amp;nbsp;duo.

Quandoquidem multoculorum animalium uifi'onê uiderunt Efaias etIezecieljUtrum ambobus eadem res patefada eft,an alteri altera oftenfa eftcquid uero ibi oftendebatur;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refponfi'o»

PeruifionemEiaiæprophetæ,decîaratum eftChrifti myfteriu fedentis in folio gloriæ,amp; efu fuæ fancflæ carnis^expiantis peccata impiorum hominû,toto orbe celebrantiû fan êta m ÔC pari honore præditamtrinitatenijob magnitudinem diuinorum donorum,cu lus trinitatis nomine baptisatijiuftificatijfuntadepti fpem partiel pationis cccleftium Sô æternorum bonorum.Quem enim carbo^ nemuidit prophetaimmüdis fuis labijs admoueriaddeliêtorum etpeccatorum expiationemjis fignifîcationemhabebat dominiez carnis,purgantis ab omni impietate confeientiâ eorum qui earn co medunt.Perlezeciélis autem uifioncm, declarata funt quse euen-tura erantNabuchodonoforiregiBabylonis,quæ folatio forent Ifraelitis Babyloneexulantibus.Viditautcpropheta quadrifron-tiaanimalia,G'mi!itudineshabêtia hominis,leonis,uituli et aquile. Dicitauteni etprophetaDaniel de Nabuchodonofore, quod ei creuerintungues utaquilæ,8ê pili utleonis,quod^ herbis paftus fuerit rnoreuituli,ethominis corei datum fuerit. Hac uifîone confolationem quandamafFertlfraelitis,in præualidam duram^ poteftatemBabyloniorüintuentibus,et derecupcrandalibertatc defperantibus. Vtigitur de hac delperatione deducat Iffaelitas deus,efficiatcp ut in ipfius dei poteftatem intùeantur,oftêdit prophete manfueti et immanfueti animalis coniunêtionemj et habêtis graues humeros et uolucris côpadionê.Manfuetum enim animal cfthomo:immanfuetûleo:et graues humeros habet uitulus.’aquiz Ia ueró animal eft uolucre leue.In illis igit declarat regniex feri-tatein manfuetudine mutationem:in his uero translatione grauP tatis feruitutis in libertate.Eft enim fubiugalis uitulus;aquila uero à iugo iibera.Oftendit et prophete rotam in rotajndicans per cas lud^orum abdudionem in exilium,et abdudionem in patriam.

Queftio 4$. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V

Cur in lezeciele abufa eft diuina definitio nuncupatione homv niSjid quod in alijs prophetis non fecitj’amp; an uniuerfam mundi rc furredionem

x88 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. 1 VS Tl NI responsiones

furrecfilone in aridis ofsibus idê propheta uideritró^ an reipfa furrexerint ofla,euaferint^ in homines perfeó:os,ficut doceceiuh dem prophetælibère’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refponfio. gt;

Quoniam prscfcribêda erat per prophetâlesecielem in uifione refurredio mortuoru^quæ reipfafuturaerat perfilium hominis, uteftinillo dilt;fto:Venit dies,amp; nunc eft, cum omnes quiinmoni mentis funt^ audient uoeem filij hominis,amp; qui audierint, uiuentî proptereauocaturlezeciel nomine filq hominis,quemadmoduni lefus Nauefilius,foliôôlunæperâuthoritatéimperaturus,nomcn accipitlefu,quodàcreatura,obedientiapreccpti honoratur.Sicet lezecielnomêaccipitfilij hominiSjôôperuifionemrefufcitatmor-tuos poteftate allocutionis.Fuerût autem in lezeciele omnia uifio tum olîà tum eorum refurrecTtio.Oftendit autem prophetæ uiiïo' nem hac deus,per earn præmonftrans futuram per Chriftum uni' uerfalem refurrec'tione omnium.Deinde id facit ad cofolationeni IG-aelitarum.qui ex ca,in qua erant,BabyIonici regni feruirute eua furos fe diffidebât, Vt enim mortua corpora in monimentis iacen tia,lpem refurreélionis non habentrficilli fe efle arbitrabantur in ßaLbylone citra ipem ulla reditionis.Hoc declaratipfe propheta, dum dicitïEt locutus eft Dominus ad me,dicens:Fih hominis,oF fa hpc eftomnis domus Ifraefqui dicut: Aruerunt ofTa noftra.’per^ ijt fpes noflra,8óc.

Si bona funt omnia quæ pertinent ad uitam,cur qui ab eis abfti nentjin literis Iaudantur,óó qui ea retinent^uituperantureSin mala funtjCur mala uitænoftræadiumfta funt,prefertim cum opifexßt bonuse* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refponfio,

Non fimpliciter laudabile eft,abftinere à bonis uitpmei^ fimph’ citeruituperabile,ea retinere:fed utrunqp fi dccentirationefiat,8ó abftinere amp;nbsp;retinere eft laudabileefin contra fiat,utrunlt;p uitupera bile eft.Quod autem nihil per fe malum adiundtum fit uitp noftre, declarant diuinæliterp,laudantesoperum creationc,dum dicunt: Et uidit deus omnia quæ feceratjSóeratualde bona.Sed cumnos bona uolentes pcruertimus,mala funt.Nihileftenim malum in eo quod falubre eft,fi bona quæ infunt,imperuerfa maneant:itacg nihil eft malum,nifi peruerfio boni.Ergo nihil malum adiurnftum cftuitænoftræ.MaIaenim,ufu uitiofomala funt, non naturaded bene aut male uti,arbitrfi noftri eft,

Qug ad ccelum amp;nbsp;terra dicuntur,adeos qui in eis ratiöne prg^ didfunt,dicuntur,quemadmodum quæ ad urbem dicuntur^qua. leeftilludderufalemjerufalemjquæoccidis proph€tas,amp;^lapidas eos qui ad te mittuntunNon énim urbs interfecit èC lapidauit,fed eines. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quæftio 48.

Gür dixit Dominus Mariae poft refurrectioncnijNolimetan-gere,nondumenimafccndi ad pattern meumc’Si ante aflumptio-nem nemini licebat eum tangere,quî fit ut paulo póft difeipulis amp;nbsp;Thorny id fiicere permiferitfîSin licebat,qui fit ut quod paulo póft mulds permifliirus eratjid paüló ante Mariæ uetueritî’

Noli me tangete, diftum eft Mariæ a fcrUatoregt;quafi diceret, NolimefequijUtperpetuô mecum uerieris,ficut crat ante meam crucem confuetudo. Volebatenim paulatim defuefacere diftipu^ losfiiosabafpeftuprcfentia^ fuicorporis:eam^obremneq^ fem per côipiciebatur difcipulis,quô tempore uerfabatur in terra poft rcfurrecftionem,necomnino inconfpeftum fe præbuit eisjed per üices.utruncp faciebat,ut eis 8C ccrneretur,et non cerneretur.

1' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qtiscftio 4p.

' Quomodo planum fieri poteft,tâtum fingula paria ferarum amp;nbsp;pecorum, uidelicet marem et fœminam,inmundicreatione édita fuiftecNam hoc quidam piorum dixeruntjad demonftrandû non cxbrutorum pelle pelliceas tunicas primis liominibus à Deo fuift fedatas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refponfio.

Siinunoquocp généréfuntquædâprimiparentia,ea^ funt ope raDeirquæuero fub illis primiparetibus funt,opera funt naturæ, fatu etgeneratione conftantia,nô dubium eft quinfinguîorum ge tierum no plura fecerit Deus,quâm fingula paria côiuga.Tunicas autem pelliceas fecitDeus,nonhiimanomore,fed côdendo.Non cnimiugulatisanimalib.etconfutis corum pellibüs,tunicas fecit: fedipfastunicaspelliceas côdidit.Sed dieetfottafsis aliquis:Si co diditDeus pelliceas tunicas poft feptem dierum opificium,qùî fit ut dicant diuincliterp,Requieuit deus diefeptimo ab omdib.opc fibus qup cceperatfacerecRequieuit à creatione,hoc eft à faciedis quaenon elfent. Veru qu’as rtuncpelles facit,non incipitfacere,fed in creatione animaliu etiam pelles eorum antea fa(ftac fuerant.Huc perdnet amp;nbsp;illud,Formauit adhuc dns deus ex terra,omnia pecora amp;nbsp;feras terreftres,ea^duxit adAdâ^SCemâ uoxAdhuc,fignificac fecunda eoru generations. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B

Quandoquidem olim pueri,8^nosnûcdeum collaudant^s, utimur uoce Oiànna,amp; Anduia,quæ nam eft harü interpretatio!'

Siimmutabilis deus eft,quîfîtutduudblaiphcmatur,udlaud8 tur,utrifq? fæpe digna fadis præmia repen date* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rcfponfio.

Manens deus in fenfu iuftitia^ fua,immutabiliter unumquélt;? ut dignus eft remuneratur,nec tamêid facit quod mutatus aliquid inueneriefed cum lemper babuerit, habet in hisimmutabiïitate, Schabens pariordinehabet erga blalphemos infenfiles aciniu* ftos,quæ quidem funt aliéna»

Si pio ftudio motus Sâulus,uentriloquas fuftulit,cur eo adduquot; dus eft ut à uentriloqua petierit prædidionemÆt an ilia Samuequot; lem reipfa euocauerit,fiquidem hoc tradût literæzac quod ipfa uc' rumdicat,resautemimpiafit,patet» * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refponfîo»

Qui diuino ftudio facit aliquid,is nÔ pugnat cum deo.Sauîus fufpedû habens Dauidem^quodadeumtranftuliiTet deus ipßus Sauli regnûjomnino conabatur tollere Dauidem, ne fieret quod deeodidumfueratdininafententiaSuftulitautemuentriloquas, utearationedeum fibireconciliaret,quo fententiäabrogaret qu? Saulum regno abdicauerat,non ille quidem uentriloquarum im^ pietatemodio profequens,fed regnum amans.Etquiano admißt deusintentionem eius,eumdeferuit,utegeretcis quasnonbon« intentionefuftulerat»Cætera omnia quæ à uentriloqua fa da funt, fada funtoperadæmonis,qui fie præftrinxit fpedantum oculos, ut fibi uiderentur Samuelem uidere qui non erat. Verborum qui / dem ueritas à deo profeda eft,qui dæmoni dédit in figura Samue lisapparere uentriloquæ,amp; rem futuram demonftrare.Et quia Sa muelem no audiuerat Saulus,dicentê ei fore ut regno priuaretur, fed.etiâpoft diuina fententiâ,quæ eum regno abdicauerat, adhuc regnum fibi uendicabat,indignûiudicauit eum dcus,cui perfuos præfîgnificaretquæipfieuentura eflent:quemadmodum fecitS^ Achabo régi Ifraelitarum,qui non credidit ueritatis,fed falfis pro-* phetis,quam ob caufam mifit ei deus falfum Ipiritum, ut eft in 1p bro Regum;quibuscûm credidiflet Achabus,deceptus abijtin defertum,unde uiuüs non redijt»

. f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quaelt;

Si mas fœmina ob procreations creata funt,cum erit refurrè-flio^an refurgenthomines genitriciS partium difFerentiam haben , tesÆt fi ita érit,an non fuperuacaneû eft ocîofa membra adhiben? Refponfio»

Et fiadprocreationem nonetunt Utiles génitrices partes poft tcfurre(ftionem,at utiles erunt ad recordandu homines ab his par^ , tibus fumpfifle ortum amp;nbsp;incrementum ac duratione.Adducemur cnim per eas in cogitationem tant^ Ch ri ft i fapientiæ,quæ hæc

* mortis crefcente cuftodia * generis noftriin imgt; inortalitate,fuccefsionenatorum*

Cum pœnam propter delicftum inferendâpopulo Mofes præ-dixerit, cur ea carmine dixit,cum carmina licentiammagis quàrri iitilitatem hominibusafterre foleantc'

Secundum narrationes quæ in carminibus habebatur,concin^ , ne fiebant numerorum rythmi,qui animas agerent ad opinionem fjsdignamquæcantarentur.Autenimflebiliter ii,

, Multaquideinuentafuntetiam apfjs,quibusfanarentur mor-^ bi corporis,necnon à rege Solomone:fed nullus eorum qui effent àbfiç pietâte,habuit perceptionem medicam nbsp;nbsp;nbsp;*

Si decedêtes infantes neC laüdari nec uituperari poifunt ab ope; ribus,qua?ham erit in refurreftione differentia inter eos qui ab a-hjs fuerint baptizati 80 nihil egerin^j^ôi Cos qui non fuerint bapti-lt; 2:atijamp; fimiliter nihil egerinri

Hæc eft differentia inter baptizatos 8^ nô baptizatos,qubd bagt; ptizatiadipifeuntur bona quæ baptifmüs aftertrnô baptizathnort item.Afficiuntur autembaptifmibonis,propterfidem eorum qui èos adferunt ad baptifma.

. gt;nbsp;Si duorumcœloru ortum Mofes nobis expofuffquî fît ut plu-i ■. tes effedoceant nos literæ,dum modo dicunt,Cœli cœlorumzmo dbjApertifuntei cœli:amp;. Video cœlos apertos;amp;,Raptus eft uflt;ç i adtertiûcoelumînec dixit^ufepad tertiampartemcœliffed plane ■ nbsp;lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;82 üfep

ufqp adtertium cœlum.MuItahis ßmili'ai'nueni'esinnteris.Änno dicunt,ac non utrobitp uera traduntc'

Mofes di'xitcœloSjfed numero no tradiditunû,ne(^ duos,nec^ plures»Verû diuinæliteræ nominatur^ erant coclos,fpacia quæ in parte fuperioraforêt,ut uolucres cccli,amp;faquiladeccelo,amp; fîdera cœli.ïtaqp ex confcquétia poiîtarum uocum,intcnigimus cœlosre efle duoSjfed fpacijs plures.Siita coclos intelligas,nulla pugnâtia relinquetur in uerbis,

Si tribuere Chrifto ignorantiam, impium eft, non dubium eft quin habeat omnium perfe0:amcognitionem»An nonigitur eft ipfe caufa proditionis Iudæ,ôô negationis Pétri cum iureiurando coniundæ,quihæc pr2cfciuerit,nec;tamê impediueritfAcde dia^ boli ÔC primi hominis à Deo lapfujCadem dici poiTunt» Refponfio»

Si Chriftum oportebatab uno difcipulorû fuorû prodi.ut fie^ ret quod fcriptû erat,Chriftus caufa eft impletionis fcripture,non proditionis ludæ^Huius enim ludasipfefuitauthor,quam futura feiens deus,p rædixit per literas:nec eft prænotio caufa eius quôd futuru eratjfed quod futur U erat, caufa eft prænotionis.Non enim pr^notionê fequitur res futura,fed rem futuram pr^ notiornec ullo palt;fto qui prænofcit,caufa eft rei futuræ. Itaqpnon Chriftus caufa eft proditionis,fed proditio caufa eft prænotionis Domini. Ac de : diabolo ôô de primo homilie eadem ratio eft.

Sinodle fol abditur,nônnepatet coclû efte fphærât’NS cxpliilogt; fophisuirillediuinusdixic * nocorpore.Hicergoeftqui terr^ incûbit, Atcç ille propter leuitatê furfum fertunhæc propter grauitatê deorfum.Itaçp quiaindiuerfa nituntur,alterum ab altero cotinetur.Quod fi hoc uerû eft,totius cœleftis circuli in nbsp;nbsp;*

Si in confeflb eft multa efle alia in eodê amp;f æquali folo,quepro/ pterfpacqlongitudinemlateantaipe(ftum,utnauesinmari,qua: aliæ ab alijs no cernuntur,quôd latitudo ita afpectum circumfînit aquæfuperficie,utultraidquofinitur,non feratur:quid mirum fi etiaminluminaribus fitoccultatio eadem caufarStareauté ccelum amp;nbsp;terram quiaindiuerfa nitantur,in primo cocloamp; terra licet hæe conijcere,quia fimul fadfa funt,fed in firmamento amp;nbsp;terra,no item

îîotcflidcogitarûStabatenim terra ante Ermamentiim,portans üniucrfamhumidam fubftâtîani,fîneretradione firmamentùnam poft terram Jaétum eft firmamentum,

Siformarum dtuerfitas nobis hicutilis eft propter ufus corpons* amp;nbsp;ftudia,amp; côtractuSjCum corpus ficrefurgatm refurréÓdone, ut nullare egeatjî eadem formaru diuerfitatcrefurgemus,nónne ent inutilisc'Sin eadêfimilitudinejquomodo demonftrarihoc poteftj’ An non Lazan' 8^ diuitis parabola formarum uarietatem oftêdi'tç* Nam hoc omnino ex ea perfpicuum eft.Quod fi qui's di'cet cognp tionemdiuiti quandamfuiftedatamad agnofcendûLazarum èC Abrahamiim,undehocprobabut etiam de Domino,cum fandto rum quiobdormiuerant,corporarefurrexerunt,amp;multis appa-rueruntcNimirum fua quifcp forma à notis fuis agniti funt.

Muitæ funt caufæ.propter qüas oportet refurgen tes,fùa quelt;^ formarefurgere pnmum ad oftendendam fîngularem diulnam^ dei poteftatem,quôd pofsitm taminnumerabili refurgentiû mul titudine,fua cüilt;^ forma feruan\Deinde ne putetur côdere nouos homines,ac non mortuos'excitare,propterea oportet ut refurgert teshabeantfuam quifcp forma, îgnorati's enirn formis ei'us qui in^ tulitjôC d'us quipafliis eft iniuriam,perit æquitas iudicrj.Prgterea fiabohtisufibusjpropterquosneccflariaeft formaru uan'etas, ei fuperuacanea SiC inutih's reperitur,fuperuacanea eft inutilis efia nominumdiucrfitas.Quîfitergo ut diues Abrahamû ÔôLazaru nomine üocetjCum exnominum diuerfitatenôn cognofcanturfa-ciesdam ilia de Lazaro diuitenarratio,necparabolaeft,nec higt; ftoria:fiquidem parabola,fcrmo eft fimilitudinêhabens fei pr^tC' ritæad futurâ.Hiftoriauerô,fermo narration? côtinens iam fadtac rei.Nec enim anterefurrecfionê fua cuicç digna fadlis præmia fol-* uüntmeqp poft refurreôtionêuerû eft illud,HabétMofem amp;nbsp;pro* phetas,audianteos.Eftautemhæc de Lazaro ôôdiuite narratio, illuftris 80 euidens fermO,quo docetur nÔ poffe poft anime ex cor pore exitum,homines ulla prouidentia aut ftudio aflequi ulla uti* litatem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qu^itio 61.

Si folusimmortaîis deus eft,authore Âpoftolo,quomodo uc rum eft quod idem ait,Non omnes obdormiemusj*

' Solus habere immortalitatê dicit deus,quonia nÔ habet earn ex uoluntate alterius,ficutreliqui omnes immortales,fed ex propria fubftantia» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B 5 Q_uæ*

Si quarta die fac7a cft creatio Iuminanum,8ô à îuminaribus per» detdierumnumerus,nônnetresdiesqui fuerunt anteprodult;S*® nem luminarium,ancipitem oftenduntnumerum dierum quifo^ runt poftproduiflionemluminariumc' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refponßo.

Ex produdionelucis falt;fla eft diftindio luds tencbraruni,S^ ex diftindione lucis ôC tenebrarum côftitit dies amp;nbsp;nox. Ante créa tionem luminariumjdominatus lucis efficiebat diem:tenebrarum uerOjtenebraSjfiuenodem.Sed poftquâfadtafuntluminaria,prr feda funt alterum luci dC diei,alterû tenebris amp;nbsp;nodi.Opifex enim lucem cum definito ei dominatu,maiori luminariû comiiiuac qua les dies nunc facit lux cûluminari,tales faciebat etiäante creatione luminariûjfecundûterminû dei,qui ei dominatSdefiniuit horarix xqui terminusfolemimpellitad motû xhorarû mêfura definitu».

Quoniam uariè obfcurè interprétât! funt nonulli illudjnfo' Iepofuittabernaculumeius,enucleato tu, Refponfio,

Diximus fuprà,in diuinis literis folere uocari coelos aut rem ip-. làm,ut primum cœlum amp;nbsp;firmamêtum,aut aeris fpatia.Igitur cun» dixitjln foie pofuit tabernaculum eius: uoluit diccre,coelos pofuit tabernaculum folis,Nam translatio ex Hebraica lingua in Syriaca fichabeuin eis pofuit Colis tabernaculum.Hoc déclarât etiâin alio pfalmo propheta Dauid,dum dicit,Qui extendit cœlum tâquani pellemmampeniumexteniîOjtabernaculumeffîcit.Igituruarieta' te fubftâtiarum diuerfitate ufuû oftendit eos efle genitos.Nain ingenita natura ab ingenita natura fecudû naturâ nô differt.Talc autem aut taie efle propter utilitatê,alienûiefl; ab ingeniti natura*

Si quemadmodum fuit lonas in uentre ceti tres dles,ita amp;nbsp;Chri flus in corde tcrræ,n5ne Domini mors opinione fuitdonas enin» cum non eflet mortuus,putatus eft mortuus.Sin Dominusmor-'^ tem uerè paflus eft,nônne fallum eft exemplum lonæjy

Non mortem cum morte coparauit,fed triduanam in fepulcrô manfîonem feruatoris,cum triduana in ceto manfione lonæ.Alio quin fi fîmile eflet exêplumlon^ amp;nbsp;feruatoris,non pofletillud efle huius typusSC imago.Oportet ergo ut ueritas plus aliquidhabeat quàm typusjfecundum didum illud:Hic plus eft quàm lonas.In-telligitur autem lonas fuifleuerum exemplum Chrifti,hoc paâo, quod quemadmodum lonas habuit exitum ex ceto poft triduum* quo

quo fîgno fides fieret eum à deo miflum efTe præconem eucrfionis Niniuitarunijfic8gt;C Ceruator habui't refurredione exfepukro poft triduum,quo ßgno fides fieret,eum miflum efle à Deo præconem regni cœlorum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quæftio ^5 »

Quandoquidem nonnuIli,Domini traditionem tertia die fiiifle dicunCjCx magnitudine eorum quæ tum fadla funt,hoc conijcien-tes,quomodo demonftrari poteft quo die traditus fueritc

Chriftum non tertio,fed quinto die,traditum fuifle,ficoftendi poteft^Quanodle traditus eft,eadem à potificibus amp;nbsp;fenatoribus iudicatus amp;nbsp;damnatus eft.Matutino autem quod noftem illam fe cutum eftjtradiderSt eum Pilato:ac quo die eum accepit Pilatus, eodem crucifixit. Accepit autem eum manè diei Præparationis,ÔC ciufdem flieihora fexta crucifixit,Italt;^ no debet Boris fcripto defi^ nitis id addi quod incertum eft.Dicit enim Matthæus euangelifta in hune modum; Vbi mane fuit,confilium ceperunt omnes ponti^ fices amp;nbsp;fenatores populi contra Iefum,quomodo eu interficerenr, eû^colligaruntamp;abduxeruntjôô tradideruntPontio Pilato prgz tori.Similiterôi loânes euâgeliftadicit.’Ducuntlefum à Caiapha inprætoriumîerat autem mane.Et rurfumrPilatus ergo cum audi uiflet hgcuerba,duxit foras Iefum,fedit^ pro tribunali in loco qui diciturLithoftrotUjHebraicè autem Gabbatha:erat autê Prépara tio pafchæjhora cirtiter fextaJgitur fi nodu traditus efl,amp;S iudica^ tus à pontifîcibus atep condênatus,manè autê traditus eft Pilato, fexta hora Prpparationis crucifixus,perfpicuu eft quinto die fu-

ifletraditionem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quæftio

Quoniâ dominus feipfum perpetuo filium hominis mafeulino, nofœminino generenominat,ideo^ conant infidèles oftêdere eut natueiTe excôiugalicoiundione,quoniâ hominis nomen fit uiri, no fœmine,quibôsnâ rationibus inane maledidu hoc refellemusf

Si ex coniugali coniundione natus fuiflet Dominus,non dixiC fetfcriptura,Vt putabatur filius lofephi.Nam Putabatur,defjs qui ex coniugali coniundione nafeuntur^didum eflTe non poteft, ïam uerô propter unam obfcuram curtamcp uoccm,cuertere omnes lilas uoces quæaperte tradunt Chriftum ex Spiritufando ôi Maria uiroine natum,abfurdifsimum eft. Ad euertendum autem corum uanumconatum,huiufmodi rationibus utemur. Si quia non dixit,fe Chriftum filium hominis fœminæ,propterea non eft filius hominis fceminæ;fequitur,ut quia nô dixit fe filium alicuius

hominïs,no fit filiüs ah’cuiushomïms.Quód fi non eft ali'cuiusho minis filius,ncccfle eft ut nec^ hominis iîtfilius.Itê fi quêadmodu filiüs Eli didus eft lofeph fecundû kge,citra coiugalê coniûdione quod deus hoc mödo uoluerit darelofephûfilium Eh',quid abfut dum eft fî fie etiâ dédit filiû lofèpho citfa coniugalê coniundionc» Hu jus em caufa itâ rc moderata eft diuina gratia,ut uirgo defpon^ deret uiro,qui duos patres habüerat,unûiecundu naturâ ex conu biali côareftujaltcrû fecundû Icgê fine cônubiali cooreftutin illius gencrationeadumbrans Chrifti generationê,qui exfpiritufando natus eft fîlius deo,ex uxorc auterrt lofephi fîlius îofepho.Spiritus fanôtus,inquic,inuadette,etuirtusSupremiinumbrabitte.Itaquc quodextenafeet fandû Domino,uocabit filius deLEnimuerofi quodnatum eft ex uxoreEIijfilius eft Eli fecundû legem dei,muh to magis exuxorelofephi, deo ita uolente,filius eft lofephicitra coniugalem congreiTum^

Cum Efaias de Domino uaticinans,dicat:Eius genus quis enaf f abitç’utrum de genere difficili enarratu,an de inenarrabilfiaut de diuinitatc,an decarne,aecipiendafunthæc uerbaî*

Chrifti genus fecudum carnem exponituf,eius^ modus in litt' f is enarratur,uidelicet ex fpiritu fiindo uirgine Maria.Sed eius genus fecundum diuinitaté no commemoratur,ideo^ eft inenar/ rabiîe,Oftendit ergo prophetica uox ineffàbile,aut effatu difficile efle genus éiüs* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quæftio é8.

Si fangtiis hominis nOn eft anima,quia illo effufo périt animal, quibusnam rationibus Ô6 exemplis oftédetur animam efle in coP pore,aut aliud quod ereaturæ fit inuifibile^

Quihabentuoces opificis creaturse,quæ animarri diftingunta cofporCjno debent quærere certiora his exempla ad probandam quaeftionis ueritatê.Nam quod dédit diabolo poteftate cædendi àrbitratufuoomnemcorporeâ Iobiconftitutionem,amp;uetuittan gere eius animâ,oftenditincorporeâ animâ,qug fit aliud quiddam quam eius cefacaro.Similiteramp;illud,Ne timete eos qui interfici,' unt corpuSjfed animam nonpofTunt interficere : déclarât elfe alf quidfublatihominis,quodimmorcalepcrmaneat etiam poftmof tem corporis.Itacpabfurdum eft dicerc,fanguinem effufum atque corr U P turn, efte animam, ex quo perfpicuum eft,an imam rem efle fuapte natura hominibus inuifibilem,

Cur feptcnarius numerus mutationem admittttÆtenim in Sab bato ut plurimu mutatur acr,amp; hominis ætatis progrefsio in hoc numerocapitincremêtumjdentibus vu menfenafccntibus,8óan no vu mutâtibuSjijs^ annis geminatis,homine feminis uiresadp pifcente.Atcputinpauca conierâ,fcptenariusnumerusetaugmen tumamp;fincmhominum cfficit,Sdmorborum dijudicationê facit; amp;nbsp;inlcgfjUencrabilior eft rcliquis numeris, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rciponfio»

Pro naturæ uiribus perfîciuntur opera nature,non pro téporis ftatu,quifeptenario menfiûautannorû numero fit definitusJta^ quæoperanaturæ in qupftionenominata funt,ea fppe uel celerius uel tardius feptenario numero perducit ad perfedionem fuam na^ tura:id quodnon fieret,fi naturafcptenarium, acnon feptenarius naturam fequeretur.Igitur non feptenarius caufa eft abfolutionis operum naturæ,fed uis naturæ caufa eft feptenarijjecundû quam uimaddiuuat feptenarius naturam ad opera fua pcrficienda.Simi literÔ6 dealijs numeris menfium Ôt annorum, quibusabfoluitur opus naturæ in reliquis animahbusamp; ftirpibus,naturæ uis caufa eft temporis uel paris,ucl longioris,uel breuioris, Eft autem in dp uinis literis feptenarius numerus uenerabilior quàm c^teri, quoni am ineoconcludituromne têpus et creationis mundi,etrequietis eius qui eum crcauit,quæ creatio fuit feptem dierum:quies autem unius.Vtergoretineretur memoria creationis mundi interhomî neSjftatutiï eft in diuinis literis ut feptenarius numerus in maiore honorehabeaturquàm cæteri» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quæftio 70»

Si de donis gaudere amp;nbsp;cxultare uetatur,quoniam id fuperbiam efRciat, animi uero demifsio modeftia, fjs qui dona acceperint, præcipitur à diuinis literis,nônne eis inutilia funt dona,eu eis fern fumpræberenequeantpræfentis bomï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Reljponfio»

Gaudere de donis cum fuperbia,uetat,quoniamid impediat quominus bene gaudeatur.Sedgaudere cum modeftia,nô modo nonprohibet,fed côtrà, ad taie gaudium adhortatur,modo dum dicitfcruator,Gaudete quodnominaueftra feriptafuntin cœlis, modo du aitapoftolus,Fratres gaudete in Domino femper: iterîî dicam,gaudete.modeftiaueftra nota fit omnibus hominibus.ge-' minando gaudete,intenfionem gaudfj oftendit. Ergo nec gaudiû tollitmodeftiâ,nec modeftia gaudij fen(um,fed alterum ab altero feruatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quæftio 7«»

Quandoquidemnonnullide mundi conftitutione conietftan^ tes,dixerunt tantum fex millia annorum duraturû,an hoc euiden-tibus

tibus exemplis ofhenditurc'amp;C an ex diuinis Iiteds fît,an uerôinccP tüm,dift'arnus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refponfîo,

• Licet ex multi's literarum Iods conf)cere,eosuerum diccre,cjui dicunt tempus prefentis flatus mundi,efre fex annoru milliarduin ; modo dicunt liter^jVltimis hifce diebus allocutus efl nos inffio» modo illudjin quos fines feculoru dcuencrunt:modô,Poftqüànî uenit plenitudo têporis.quæ omnes eiufmodi uoces,dilt;ft£funtiii fexto millenario, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Queflio?^»

Si tualienus ab inuidia oflendit homOjCu qcFboni facere fcitjici , fifieripotefl,gratificatproximis:nónneinuidus efldeus,q cupO' tuifTet omnes facere deos,nô fecerit,cû bonû fit de^ cQuód fî i nuL . dusn5efl,fedidnofecitquian5potuit,duorû * necefle *

* largientibus proximis qucbonafacerepofl'untautfciüt.Quod , cnim deo proximu efl,non eget deo qui ei præbeat aliquid.habet enim in omnibus tantû,quan tû ipfe deus.Prcterea fi deos tantum fecifiet deus,mundû no fecilîet.NeCefîàrio enim indipet mundus partibus,quæ pofitu alip alfjs fuperiores aut inferiores,inter fedifi ferant.Ad hpc fiimpofsibiliû nihil fît,amp; impofsibile eft fieri deum (increatus enim ÔC infedlus efl deus) none incptu efl dicere,dcum inuidû,quia nô faciat quæ fieri nequeûtdtê bonu efl deus,quoniâ increatus eflôô creator.Nihilautê eorû quæ creata funt,reipfapo' tefl fieri increatum,hoc eft deus. Ac uidet hæc quæftio fi'milis utfi quis dicatjBonus eftoculus,amp; uenerabiliorpedibus.Enimuerofî f nô inuidus eft deus,cur non pedes fecit oculosdnfert enim hæcra tio eandem ineptam abfurditatc,deum aut propter inuidiain,auC propter infirmitatem,non fecift'e pedes oculos,

Si turn bonu apparet bonû,cum côparatur cum malo amp;nbsp;bonii eft munduSjfequitur ut malum fit non mundus,h oc eft quod fuit antemundum.Qubdfiambofuntà deo,uidelicet quodfuit ante mundû,ôô mundus,nônne utruiKp eft ab eo,uidelicet bonu amp;nbsp;ma lumc'Sin alterû eft ab eo,alterû non itê,nônne per fe eft,et non fub deo,id quod ab eo non eftc'Aut quomodo uerû dicit,qui dicitab eo efleomniac'Nam in omnibus continent amp;nbsp;quæ antea nô erant, ôôquænuncfunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refponfio,

Malum nihil aliudeft euerfio bonnitaq^ pofterius eft bono malu,quippe quód fit euerfi'o boni.Sed hoe manifcftu eft,non ex collatione mali bonu uideribonu, fed ex fua ipfius natura.Quod autê ante mundûnôerat,omnino non erar,nec bonu erat nee ma.

umïi'taq^ cum co quod fic non erat,nihil confertur.Item quod om--nino no eft,idnecadeoeft,necabalio,necafeipfo.Ante mundu ergo nihil crat nifi Deus. Cum fitigitur collatio eorum quæ funt cum fjs quæ non funt,n5 confertur mundus cum non mudo,nelt;^ in mundo continetur non mundus.Nam non mundus nihil efttat quodc5tinetur,eftalfquid,Etcu dicimus ex no ente deum fecifle omnia,nô ponimus id efle quod no eft,fed id qcF no eft, prorfum tollimus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quæftio 74.

Si quia gentilifmus à Chriftianifmo uilt;ftus eft,lpera non habet gentilifmus reparationis,quî fit ut uida olim à gentilifmo uera pic tas,nunc reparari potueritç'Nam ante errorem uiguifle ueritatem, teftantur diuinæ literæ,dum oftendunt Ädamum ÔC multos dein* ceps poft eum no idolis,fed deo feruiuiflè,etiamfi eorum nonnub li uitiofîs fadis explorât! fuerint. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refponfio.

Si præfentis ftatus finis eft igneum iudicium in impios,ut aiunt fcriptaprophetarum nbsp;nbsp;apoftolorû,item^ fcripta Sibyllæ,quem-'

admodum ait beatus Clemês in epiftola ad Corinthios,fit^ idiu-diciumperlefumChriftumàludpis crucifixum,perpetuô regnan tem in Chriftianos infinite regno,quod ei fecundum prophetam Danielem datum eft,fequitur ut nullam fpem reparationis habeat gentilifmus.Nam fi quapoteftate imperabat gentilifmus populo defcamabolitam no potuit recuperare,nónne fruftra nunefperat inftaurationê ueteris fuæpoteftatisî'Cuius ueró caufa fperat gêtili fmus ueteris fuae poteftatis inftaurationemromnino ut tormentis cogat Chriftianos defiftere à cultuSc fide fih)dei,dæmonum^ fu perftitionemattêdereatcpfequi.Enimuerohæctormenta quibus ante ufus eft gêtilifmus,fperas hac ratione fefe conferuari pofte inintegro,amp;gentilifmumaboleuerunt,04 Chriftianifmu firmius ftabiliuerunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Queftio IS»

Si * corporu refurredionis anima * * premia non reportât * nbsp;nbsp;examine uftp ad refurredionê. nbsp;nbsp;nbsp;Refponfio.

Non quê habet anime hic cum corpore ftatû,eundê habet etiä poft^ hinc ex corpore exierût.Hic enim omnia qup unitatis funt, comuniafunt iuftoruamp;iniuftorujueculla eft ineis huius rei differentia,qualia funt nafei et morfualere et ggrotare,diuitê autpau perem efte,ct alia his fimilia.Sed poft exitum ex corpore,ftatim fit iuftoru Sc iniuftorü difcrimê.Ducunt enim ab angelisin loca fe di gnaruidelicct iuftoru animp in paradifum,ubi congrefsio ÔC afpe-dio eft angeloru ÔC archâgelor5,adde ÔC côfpedû feruatoris Chri fti,ut eft in illotPeregrinâtes à corpore,8C uerfantes apud Domi

num.ïm'uftorum autem animæducunturirtinfefnï Ioca,quemalt;l modum de NabuchodonoforeBabylohi's fegedictum eftdhfet' nus infra exacerbatus eft,occurrens nbi,amp;^c,atlt;p ita cuftodiuntuf in locis fc dignis ufq; ad dicm refurrelt;Q:ionis et remunerationis,

Si antcrefurreÔtionê noncftoperum remuneratio,quamnani percepit utilitatêlatro,eius ariimä in paradifum duv^tac'præferiii» eum paradifus fit fenfibilis,at animas fubftantia non item^

Profuitlatroni in paradifum intrare,quod redidifcitfîdciutili' tatem,per quam aiïecutus cft fancftorum focietatem,in quacufto' ditur ufqp ad diem refurrcÆonis SC remunerationis,habet^ para' difi fenfum eo fenfu qui métis appellatuf,quo uident animætuttt feipfaSjtum ca quæ fub ipiis funt.’amp;f prastereä angelos Só dæmo' nes.Non enim cögitat nee uidet anima animam,nec angelus angc Ium,nec demon d^monemzfed eo quem dixi mentis fenfu uident amp;nbsp;feipfos Óc alioSjSó infuper omnia eorporea.

Si auxiliofenfuum corpons,fenfibiliüanimafumit fenfum,lén* fibilia autem funt bona Si mala,nónne infenfibilis eft anima à eon pore feparatac'Quód.fi infenfibilis c ft, eer te necata eftmarii mortu* orum amp;nbsp;uiuentiurti differentiam difcernit infenfibilitas amp;fcnfus.

Omnes create Sörationales res duplas babent coprebendentes facultateSjUidelicef fen fil em amp;nbsp;mentalem.fenfilem quidê,qui coni prehendunt et feipfas,et alie alias:mentalem'ueró,qüa cognitioné accipiunt eius quod eft fupra ipfas.Non ergo auxilio corporis fen fumaccipiunt anime fenfilium,fedip{a anima fenfiim præbcns,fiia præfentia fenfile reddit animafita ut Si animal ipfum fitienfile,8i ipfa fit fenfilis,necunquämortua fiatanima.Nam mori,eftreiäni-matæ,n5 animejtaep auxilio corporis eget ad fenfilium copreben fionem res animata,et animatio non anima/Äliud eft enim anima' tum,aliudanima:aliud quodcum re,aliud quod reeft quodeft» ’

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qoifcftiiö 78.’’

• Si Dauidem fecundum cor fuum efte pronunciauitDeus^quî fadtum eft ut poftea adulterium cedem^ patrauerit idem pröphe taÆt fi hpc DeOjUt mala,inüifa funt,cur Deus prôpheræ genusex adultéra conftituit^effecit^ utlDomini Cbrifti genus ad Cam refer returcHoc cum fic habeàt,quomodo uera eft fcriptura,quæ dicif, adulterorum natos elfe imperfedtosr

EfgoDauidquipcenitcntia ddida fua correxit, propterca in^t uentus eft ex animi dei fentêtia, qui non uük mortem peccatoris, ièdmagisut conuertatur SCuiuat. Ac quem adukerioprocreamt Dauid ex uxore Vriæ, eum nCcauit deus, quoniam adukerorum natifuntimperfedli.Quiueró poft eum natifunt,nônecauit,quo* niam Dauid illam poft interfcÂum Vriam düxit uxoreini Ac he^ nignè pcenitentiam honorans deus,in uxoris V riæ progenie cok locauit genus Dauidis »eademcp de caufa ftcit ut ex eaChriftus genus duceret,

Si omnium feoum Ifraelitarum amp;nbsp;ludæorum ardentifsimuré^ ligionis ftudium præftitit Iofîas,qui fîmulachrorû columnas congt; triuerit,amp; una cum fimulachrorüm altaribüs,2entilium ofla in ck ncresredegerit, 8c erroris lucos funditus extirpauerit, 8c eos qui in facellis fuffiebant ac facrificabant,ab bis faciendis cohibuerit,ÔÇ diuinum cukS erexerit,cffècerit^ ut populus fefta legis (ut teftan tur literæ) magnifiée perageret,amp; tarnen gCntili gÏadiö üitam uio# lentér pofuit,ólt;S eius nati captiui Babylonê abdüdi fiint, amp;nbsp;in lon^ gam feruitutem addiéli gcntilibüs, ndnne propter b^c üerè diCêre pofsintgentiles, quoniam in ipibrum nümina ita deliquerit, eum in tam triftem exitum incidiflc'Tubi üeró reperiemus eum tantoru rede fadorum præmia accepifleC Ad quam ueró pofterorü utili^ tatê literis proditæ funt calamitates, quæ lofiæ 8c lu is poft tantattt rerum præclarè geftarum magnitudinem acciderunt^

Tempus remuncratioriis eórum qui in religione res præclatas cuiil uirtutegefteruntjnon eft præ(èns,fed futütû, in quo pfæmia qua* éripinon poterunt, in fempitemum permahebunt i)s qui eà. expedant» Triftem autem uitæ finem babuit lofias^ quia non obgt; temperauit leremiæ præcepto,quidenünciauerateiiuftüdei, né exiret obuiam Aegypti regi in prclium,ut tradit iplè Jeremias» V t igitureum purum à peccatis éx uitareciperet dominus deus,pro^ pterea permifit eu gentili gladio dare poénas buius inobédierttiæ, addocendosinpofterum homines,neprophetis nori obédiâht, tum etiam ad docendum quid fit illud:Si iuftüs ægrè ftruatür,im^ probus amp;nbsp;impius ubi comparebitClofig uerd filq fi perlèiierafîént in pietate patris, amp;: tarnen captiui fuiflent, baberet locum diduni gentilium, quod quia deliquiflet lofias in fimulacforum ftumirta, eins fill) captiui fuiflent». Sed fi à pietate patris defecerunt, 8c idon

lorum cultum a{ciuerunt,ac idola cokntes, in captiuitatem abdu* difunt,plané falfum eft didum gentilium»

Sinoserga omncspadentiam docent literæ, nonne lapfus eft Elifæus, qui execrationepuerosin ipfum contumelioios necauo ritCpræfertim cum infantes maliignarosultus fit, ôôeis mortent à feris conciliauerit, propter folam in eum contumeliam»

Cüm eorumpatientia quibusfitiniuria,non emendanturqui inferuntjtum feueritas rjs qui fint inemendabiles, utilior eft quàm patientia. Itacp non eftpropheta culpandus propter ièueritatern. Cüm enim comperiflet patientiam non pracbere peccantibus fenlt;« fum peccati,cum^ uoces illas, quas dicebant pueri, prophetâ coït tumelia afticientes,àparentibus fuis,qui Temper infenfî fuerant prophetiSjdidiciflént ( nam illud, Afcende calue, dicebant in con# tumeliam afcenfus Eliæ,quafî dicerent.’capiat te quocp fpiritus,8^ inmontem inaccefliim prorjciatjUt ilium proiecit,utliberemur te,fîcut amp;nbsp;illo liberati fumus) propterea occifione puerorum cafti gauit parentes,ut difcerent non afficere contumeliaprophetas,ôi pereosdcum,

Si omnis error aduentu Chriftifublatus eft, qui fît ut per eos qui uentriloqui uocantur, dæmones loquantur^Àn non uilem Si contemptione dignum efficiunt Chriftianilmû, dum in Chriftia^ norum corpore amp;nbsp;crroris opera monftrant,ôc uaticinationisora«» cula efFanturÇ

Si quemadmodum didum eft,nondum ei omnia fubieda fiinf,’ donee aboleuerit omnem principatum amp;rpoteftatê,perfpicuunt eftnondum abolitum eflè omnem errorem dæmonum,Sedqui Chrifto crediderût,in rjs omnis dæmonum error abolitus eft: qui uerô Chrifto nondum credunt,in rjs efficiunt dæmones errorem»’ Etïpcdraquibus uentriloqui utûtur ad Ioquenduamp; faciendum, quæ funt uaticinationis opera,non funt uera corpora,fed per* ftringunt dæmones alpedus lpedantium,ut corpora uidere uidé antur quæ non funt corpora.

Si dæmonum nomina literæ nulquam hominibus oftenderut, quomodo ludæi dominum Beelzebul appellarunt,quafî cognito nomine,dicentes eum in eo nomine dæmones eijeere^Quomodo item

item dominus ipfedifcipulis ceu dæmonis nomen cognofeentiä« bus,dixit:Si patremfamilias Beelzcbul uocarunt'Taut quænam eft eius nominis interpretatio'^

Quemadmodum efle dæmonas,ab ipfis dgmonibus diftebant hominestita amp;Leorum nomina ab ipfis doéli fuerunt. Primiim cnimfacrificarunt homines dæmonibus, deinde dixerunt diüinæ-literætSacrificauit dæmonijs,non deo» Et quemadmodum an fint dæmones,nihil uidentur dixifle literæ,ô^ tarne dicunt: Sacri:* ficarunt dæmonfjs,non deon'ta de eorum nominibus edm nihil di xerint,dicunt nomina dæmonum Beelzebul amp;nbsp;Beliar, Quænam, inquit,Concordia eft Chrifto cum BeliarïQuibus enim utebantur Cantatores nominibus ad opera fibi propofita,ea neceflarió difce# bant homines ab eis* Nâ qualis erat curationis modus,tali cos no* minenuncupabât* Dida eft autem ab Ofigene horum nominum interpretatio in Hebraicorum nominum interpretatione»

Sibrutorum facrificfjs deus non deledabatur, quemadmoduni amp;nbsp;dixere quidam,óó hic ftatüs docet,cur ante lege imperauit Nog facrificare,maxime cum idolicafacrificia nondum fièrent Sin qs deledabatur,cur poft legem defiit eorum ufusC

Nemo eorum qui bruta immolarunt, facrificiu deo ante legenl diuino mandato fecit,etiam fi uidcatur deus id accepiflcjcius acce* ptione oftèndens facrificatorem fibi efïc acceptû* Quæ ueró man dauit Abrahamofumere animalia trimula, item^ arietem immo* lare,quern pro liaaco obtulit,non fecitquafi corum facrifieijs de* ledaretur,fedufuscaufa,quo futura præfigriificarct, Noæ ucró nuf^ uidetur deusi imperaiïè ut fibi brutorum facrificium facerct.

Si donum eius duplum quod erat in Elia,obtinuit Ehfieus^ qui fit tit nec fimpla nec dupla miracula fecerit, cuiufmodi fiint pluuia cóhibere,fame terram præmere, ignem adläcrificium de ccelo de* uocare,facerdotesimprobosiugulare,femicenturiones *

amp; cætera. Vndeigitur oftendetur Elifæum poftulatä fua 8^ Eliæ promiflà confecutumC^

NonpetijtElifæusdupïum fpiritusadeffi'ciendaeadem opera dupla,fed ut poiîèt fimpliciter perficcre quæcuncç à fe facienda fo f€nt,cummaiorepræfîdiopotentiæ»Quôdautêin poftulatis fuis

non fuerit repudiatus,teftantur fada ab eo miracula,quoru dam dupla, nonnuUa fimpla perfecit. Quód cnim duos mortuos excitauit,alterum uiuens, alterum iam uita dcfunólus, oftendit d ƒ pli'ccm abundafitia doni fpiritus, quo prgditus crat in reliquis raculis, fi uti uoluiflet. Atc^ ab Elia quidem ad uium fadu eft ök‘ incrementum, abEIiiæo uero ctiam ultra ufum^EtEliasignedc«® uocauit de ccelo ad ulcifcendos hoftes:at EliQus equos ói équités igneos deuocauit de ccelo ad auxiliandum Ifraelitis»

Si turn eft perfeda refurredio » cum perfedus reftirgit homo» qui fit utdicat poft dominicam pafsionem fcriptura, quód mulw corpora iandorum, qui obdormiuerat,refurrexerint^quodquilt;’ dem no dixit dealns, quos dominus fufcitauit, ut Lazarum,ôôui“* duæ filium,amp;f lairi filiam, ied abfolute dicit quod hunc aut hanc Iti fcitauerit.Qui fit ergo utin hi’s iolis memineritrefiirredionis cotif porum,amp;S addat quod multis apparuerintç'id quod maximæ tifulpicionemfpedripræbet.Etanreipfà inanima refurrexerint corpora,amp; an poftea uixerint, an ftatim deceflerint, an immorta^« lia maneant, amp;nbsp;ubi, ÔC quænam ad pofteros ex ilia re utilitas affci» raturjdoceto»

Siperfedam rcfiirredionem refurgcntiumhominûuocamus, çum animæ remigrant in eorû corpora,non dubium eft quin om^ nés qui refurrexerunt,8ô qui fulcitandi funt, à domino perfcdi refurrexerint. fieri enim non poteft mortuorum refurredio, quirt anima migret in fuum corpus^Siue igitur dicant diuinæ literæ,ali^ que refurrexiflè ex mortuis, fiue corpora refiirrexifle ex mortuiSj oportet nos utracç locutione perfedam refurredioncm intellig^* re,quæ fit dumcorporiredditur anima, Ac quemadmodum duiu dicunt diuinæ literæ: Qui lufcitauit dominü noftrum lefum Chri ftum ex mortuis,uiuificabit animas ôô corpora noftra, nec impèr* fedam dicunt refurredioncm, necfpedri fulpicionem præbent^ fed perfedam rcfurredionis fidem:fîc cdm dicunt,Surrexerunt ex mortuis multa corpora iàndorum, qui obdormiuerant, perfci? dam dicunt reftirredionem. Fuit autem horum iàndorum refurd redio,demonftratio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eflè Chrifti mord

tem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominum,ijs quiinpræfcnti

omnibus quæapud inferos crant aftimabus. Quam ob caulàm neqp rurfus obicrunt, fed manentin immortalitate,fîcut Enoch ÔC Elias,funt^ cum ci s in paradifo,exd r i ,, U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pedantes

peftantcs æternam uitam,quæ uirtute refurredionis Chnfti fiet immutatióe,qua,ut ait di'uinus Apoftolus,ornnes immutabimur. Nath in i’mmortakm Só incorrupdbilê üi'ta nulHus adhuc fada eft ' refurredi'o,pr^ter^ Chrifti feruatorisadèocp primogenitus mor^ tuorum,amp;prinütiæ dorrniéntiuiTi nunctipatus eft»

Quid fignificat mina,ephi,nebel jgotnor, ficÏus, baGIkuni, faritf dum,ftatef, drachma, quadrans,monde, didrachmunl, talentum,’ aflàriunijferaphim, bezel, fabaoth,adonai,ephodç’ Orrthium enim nobis eft nccéflatia cognitio,quandoqüidê utrac^ Iiteris côtinenu

DidaeftabOngene,homine Hebraici fermonisperito,om^ nium quæindiuinis literis feruiitur Hebraicorum nominum,6^ menfurarum interpretatio Jllic Ohlnium quæ quæfiuifti,interpré(â tationeminuenies.

Si ante Baptiftæ occifionem, dominus faciendis miraculis cîà# rebat,ut ait Matthæus,eiust^fama ludæam totam peragrayerat,; qui faftum eft ut poft occifum præcurlbrem, audiens quæ fiebant à Chrifto miracula Herodes cum ludæis,dixerit loannem efle qui in uitam rediiflct3amp; figna ilia ederetCHæc eninl nöbis narrat beä^ tusMarcus*

Quód non omnia a feruatore fada miracuia,omnes qui aucîiuè runt,'uno tempore audiuerint,fedalrjprius,alijpofterius,teftâtur. uoces eorum qui dixerunt loannem efle authorem miraculorurrij quæfadafuntä feruatore poft fublatum loartnem« Nec enim hoc dixiflent, G audiuiflent fada à feruatore ante fublatum loannê min racula,Itacp mirum non eft,fi Herodes quocp póft Ioannis occifio , nem,audit opera difcipulorum Iefu,fada nomine lefti. T urn enim audiuit Herodes nomen lefu, ciim mifit lefus difcipulös fuôs in ui cos amp;nbsp;urbes,ad ptædicandam pceniterttiam,curandos^ rtiorbos, ut ait Marcus Euarigelifta» Nam amp;nbsp;ipfe îoannès ante refufcitatio# nemfilquiduæ,nort audierat omnia quae fecerat lefiis in Gàlilæa lerofolyma : tametfi multa effent iam fada à ferüatöfè mifacylà amp;ànteÔdpoft^ côiedus eflctloannesiricüftödiam. Tunc enim mißt difcipulös fuos loanncsad îefum,addifccndûâhisefletqui iienturusexpedabatjUt ait Lucas Eüâgeliftà * Euageliftaillud*

; r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quæftio 88

Si quemadmodum Sc diuinæ docent litérac, 8^ nos credirtüsi gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C péceatum

D. I VS TINI Q.V AES T I 0 NE S pcccatum gcnitus Chriftus non comifit, poflunt ne ucrum diccrc cædcinliteræ, quæcum iureiurando clamant neminem genituin cfle qui non peccauerit,nec^ natum qui non deliqueritCOmnis tia infans qui uel uno tepore amp;nbsp;natus eft 8d decefsit, uel paruâ uiff parte fortitus eft,peccatu amp;C deli(ftu,aut his cotraria, facere potuit» Refponfio»

IlludjNemo gcnitus eft qui non peccauerit,nec^ natus qui non deliquerit,non oftendit eftè falfum illud de Chrifto didum:Pecc3 turn non comifit,Nam de co qui ex uiro 80 fccmina fit natus,diân fuit illud : at Chriftus ex fpiritu fando 5gt;C ianfta uirgine natus eft-Eft autem diélum illud fic accipiendum : Nemo eft eoru qui nativ ra peccant aut delinquunt,qui non peccauerit aut deliquerit. Pec^ cat autem natura, qui fuo libero arbitrio agit feipfum ad facieduni. quæ uultjfiue bona fiue mala, Atinfans cum nondum talem pole#: ftatem habeatjCerte ne peccatquidem natura * erità-fordibus:fed nemo,fi uel unius diei fit eins uita in terra:ullo modo * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uita enim promoribus * atinfanti

Si utenGle quod uiditin uifione Petrus,habebat mundas uoliv cres, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quemadmodum nobis traduntliteræ.

omnia uox comprehendens ambo prædi# lt;fta ficuti fteterat,deinde immolare amp;nbsp;comedere fine ullo difcrimi# neiuffusidem Apoftolus recu(àuit,Nequaquam domine,inquitt nam nihil unquamprofanumautimmundum comedi: nonne his uerbis oftendit fe abhorrere ab omnibus brutis,tanquam immun dis,amp; eum reprehendere qui ilia madare permiferit,tanquam qui immundum cibum guftare iuflerit“;'

Ex Petri rcfponfione intelligimus quacnam cfïènt quæinlintco crant,uidelicet fola immuda,necp uox illa,Omnia,neceflarió con# tinetctiammunda.Poftunt enim omnia quadrupedaamp;f uolatih's terræ dici etiam immunda,Illud autem,Nequacp domine,nihil un quam profanum autimmundum comedi,refponditad afpeftuiu omniu quæei in linteo oftenfa funt,non de aliquibus,lgitur utciu file in quo erant omnia uolucriaamp;quadrupeda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* pet

aflumptioncmdidumeftimpuripro * in quo erant om# niaimmunda uolucria, amp;nbsp;omnia quadrupeda terrac.Ac quemad# modum ciim dicunt diuinæ literæ:Omnis uiri caput Chriftus eft, uox,Omnis,non continet fidelem infidelê uirum, fed duntaxat fidelem

fideîcm : nam uir fidelis eft corpus Chrifti', amp;nbsp;Chriftus uiri ftdelfs caput dicitur: ita nec^ uox,Omnja, continet munda immunda, fed immunda tantum,per quæ præiîgnificata eft Petro aftumptio iinmundaru gentium, quarum deusHde Chrifti, corda purgauit»

' Si piaratione moti patriarchæ, amp;nbsp;fibi natis uxores duxcrunt ex cognatione fua,nonne contra pium maiorum fcopum fecerunt Iofephus8dMoyfes,qui duxerint alter Ægyptiam, alter Madias nitidem fceminam*»

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Reiponfio.

' Patriarchæ ueriti ne â religione exciderefit fui fill), non permis« fèrunt eis ex gentilibus uxores ducere. At loiephus amp;nbsp;Mofes exs^ pertes erant huius metus.Nihil ergo cÔtra fcopum patrum fecifth uidentur uel Mofes uel lofèphus, ducendo gentiles uxores* Nam tantum abfuitut ipfî ab uxoribus fuis abftraherentur à religione^ ut etiàm fuas uxores ad relioioncm fuam tranftulerint.

Si ante delidum, Adamus nullius neep bruti neep rationalis ani malis mortem uiderat, qui fît ut mortem quam non uiderat, tame minante deoformidaueritCaut qui fit ut deus earn ignotam illitan quam notant minatus fîtC

Sirationalê eum appellamus qui habet in fèfe intelligentias eos» rumquæa' * fignificantur,non dubiumeftquin Adamus cum effet rationalis,haberet in feipfo mords intelligentiâ. Ac que/ admodum cdm no uidiffet Adamus animal rationale uerecundari ob nuditatê fuam,tamcn nudatus uerecundatus eft,quod habuifs fetin feipfo uerecundiæ SC nome Sgt;C intelligentiam : fie habebatin feipfo etiam mords intelligentiam,etiam fi rem ipfam in alio non/ dum uiderat Jtaep meritd formidauit mortê,cum intelligentia fua feiret earn efîè uitæ contrariam.

Quandoquidem feriptura dicit iudicia3amp; iuftificationes, amp;nbsp;tes ftimonia,amp; legem,Sc præcepta,amp; mandata, doce an hæc fint om# niaidemtan fingula propriam rationem habeant»

ludicia dicit uerba quæ diftinxerunt facienda à non faciendis, Sc obedientiæ honorem,contumaciæ ignominiam decreucrût* Iuftificationes uocat iudiciorum æquitatem,quæfuum cüiq? tri* buat. Leg^m autem, feriptam comprehenfionem omnis ludaici lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C 4 cultus

cultus 8c morum.T eftimonium appellat remunerationem eorurn quægefleruntquiacceperunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perbenedi'*

öionem amp;nbsp;maledi(îbonem,quam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Moyfestc*

ftificans dixit ludæis euenturam ipiîs obedientibusautnon obe^ dientibus^ Præceptauerdamp;T mandata dicit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerbo^

rum nominans uerba imperando aut mandando didla, lècunduni pronunciationem diuinæ authotitatis eius quih«ccpræcepitaut mandauiu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Si terga cœli contabulata funt aquis, ïicutait lcriptura, id cjtiod nonnulli dixerunt efle fadum propter igneam luminariû fubftan tiam,utcoelum preflum aquis incumbentibus,maneat inui^îluni aduerfus fubiedlam luminarium flammam,quomodo uera dicunl qui hæc dicunt, ctim luminaria non in ccelo, ièd fub ccelo moueati turç* Sin luminaria in ccelo efle dicimus, qui fit ut habeant motricé a(fiionem,cùm ccelefte corpus immobile fîtC Sin cum ccelofideta motum accipiunt, nonne uera eft eorum opinio, qui ccelum fphae ram eflè perhibêt Sin hoc non decet, fed quod iam didlum eft de luminaribuSjCredere confentaneum eft,nónne inutilis eft: fuperio rum aquarum conftitutio ç’ aut quidnam ea fiet in confummatio# nemundi, cum fupra iufti, infra improbi fuorum fadoruin miaferentC’

Etiam fi fub coelo fint luminaria,fed fubftantiæ igneorum aólio natura furfumferatur,conuenientem caufam habueruntquidixc runt ad efficiendu m ut permaneat firmamentum, aquis elfe conta bulata terga cceli.Necp uerc) hoc folum caufa eft; ut fint aquae in ter gis cceli,quodinui(ftum perfiftat aduerfus fubiedam flammamiu minarium,fed etiam quod deorfum urgeatur pondéré multitude nis aquarum quæ funt in eius tergo, nec agitetur uiolento impuU fu uentoru : 8c quod ex eis fummu frigus deorfum mittatur, à quo mixto cum fummo calore folis,efficitur aerum temperatio, ad con feruationem terreftriu animaliu atc^ ftirpiû» At in cofummatione mundi,non in hoc quod nunc çft: ccelo aut terra reportabut adio/ num fuaru praemia homines,fed in nouo ccelo nouac^ terra,ut han bet didu illudtSicut ccelui nouu 8C terra noua,qua ego facia,tnanc bit cora me in perpetuudtedn principio tu domine terra fundafti, 8c opera manuu tuarum funt cceli. Ipfi peribuntttu autem perma^ nes,ôlt;Somnesfîcut ueftimentu ueteralftent, 8C tan^ inuolucrum uolues eos, ItemtSemel ego mouebo no folum terram, fed 8c ccei^ lum

lum.Quod autem concutitur,déclarai eins mutationem,ut mane* ant quæ non concutientur immola» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

dicit dominus,necnon propheta his confona prænunciauit, non* ne pcrfeélus firmamenti interitus illis uerbis oftenditurC Quæ eft igitur eorum uerborum mensjamp; quomodo poflunt elementa con filtere incorruptibilia'T

Qucmadmodum firmamenti creationêdiuinæliteræ per fîmi* litudinem conferunt aliquando cum pellis extcnfîone, dicentes: Qui extendit cœlum ficut pellem î aliquando cum firmato fumo: Coelum,inquit,ceu fumus firmatum eft : aliquando cum rotundi* täte camcræ:Qui cxtendit,inquit,ccelum ceu cameram : fie eius difiblutioncm per comparationem conferunt aliquando cum uo* lumine inuoluendo, aliquando cum elementoquodignidiffblua tur,quemadmodum ait apoftolus Petrus in fecunda fua catholics cpiftola: aliquando cum ueftimêto ueterafeente. Necefle eft enim induétiorte melioris cœli quod recens fiet, tolli firmamentum,uC inutile ad ilium ftatum,ut eius interitu tune faltem uana ilia de in* creationeamp;incorruptibilitatecœliopinio * quicunç^ ingenitumamp;æternum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hune dixerunu

Si propter noftrum ufum amp;nbsp;utilitatem induéta eft creatura,iti* demc^ propter noftrû ufum alia corrumpuntur, alia incorruptibi litatem in fine mundi induent,ut iumenta quidem, èC uolucres,8c leræ corrumpentur : cœlum uerô amp;nbsp;terra corruptione liberabun* tur i ècilia quidem corrumpentur, quia corpus noftrû nullius in* digum refurget : incorrupta uerô manebunt quæ dixi elementa, quoniam in eis reportaturi fumus faétorum noftrorû præmia:aer St mare nonne erunt inutilia,fi turn manebunt incorrupta,cû nos, eisnecadrelpirationem egebimus,necpadambulationem,necad pifeium efum, aut aliam aliquam opem, quod corpus, ut dixi, erit nullius indipumC

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refjjonfîo»

Siautoreapoftolo Paulo, deus transferetfiguram huiusmun* di,non dubium eft quin neceflàrio transferenda fint unà cum figu ramundi,etiam alia omnia quæ caufa figuræ mundi faéta fuerunt, ïnducetur autê nouum cœlum ât terra, in quibus dabuntur iuftis amp;nbsp;iniuftis digna fadis præmia» Acre uerô etfî ad relpirationê tune . gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non

non mdigcbimus,at ad motum quidem, amp;nbsp;loci mutation?, co cefTario utemur, Rapiemur enim, inquit, in nubibus obuiam mino in aerem,

Nifî * exfèntcntiabonisàdeolaus * pueriqu* ab Herodc propter * ' fublatifuntamp;T ★ cuminiu^ mentofedens * ofFendithymnumcanta ★ habent merito debitum * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iHi caedem qua præter fêntentiatn

afFedi funt.Etnonfententiafua,fed diuino munere lerofolytn^e hymnum ilium elocuti funt»

Refponfio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~

Si dei donum eft pro Chrifto pati (uobis, inquit, donatumeft non folum in eum credere, fed etiam pro eo pati ) amp;nbsp;pafsi funtin-* fantes pro Chrifto, fequitur ut donati fint diuino munere» Quis ergo non merito laudeteos dono diuinæ gratiæ,Iaudatôsàdeo, qui ijs etiam quæ infcienter rede fiunt,laudem largiturçPræterea fi ad eorum laudem qui propter religion? affligutur, reddit deus afflidion? ijs qui eos afflixerunt,neceire eft etiam infantes ab HeÏ rode fublatoSjlaudari hac laude quæ tribuitur ob uindidam affli^ dionum, Æquum eft,inquit apoftolus Paulus, ut â deo rependa^ turijs qui uos afflixerint, afflidio : uobis uero qui affligimini,relt;i quies nobiftum in eius regno»

Si gratia ideouocata eft gratia, quod delinquentibusparatius ignofcit quam lex,qui fit ut qug gratiam deccant, in lege magis re^ perianturCHæc enim expiationibus quibufdam,amp;facrificijs,amp;di uerfis lotionibuSjlabentes quotidie foluit à culpa : gratia uerd una duntaxatlotionem largitur. lam fi femel duntaxat delidis laberen mur,femel duntaxat etiam uenia egeremus.Nunc fæpe peccantes, non dubium eft quin iæpe uenia egeamus,id quod non gratia,fed lex fupra' didis expiationibus 8c cæteris præftare feit, Quomodo igitur oftendetur gratia elementior in peccantes, quam lex, cum res fic habeant ut didum eft^

Eiufmodi delidorum Qeniam confert lex lotioneSdfacrificio, quæ delida nullum detrimentum affèruntmoribusamp;uitæhomi num,cuiuimodi funt tangere mortuum,aut leprofum, aut aliquid talc»Sed aliorum delidorum quæ moribus aut uitg hominum de* trimcntola funt, non præftat lex ueniam nec^ lotione, nce^ bru* torûiàcrificio,fed iuftam dignam'cp mercedem foluit delinquent tibus

tibusjcos pari pccna pleftendo : uitam pro ui'ta, i'nquit, ocuIG pro oculo,dentcm pro dente.Vbi ueró talione agi non decet,ibi igne, au£lapidibus,aut gladio fontes pledit.Nam facerdotis filiana fcor. tatam,igneconficit:profani ueró hominis, lapidibusïmaritum au^ tem,gladio:nec ufquam potcft lex dementia per lotiones amp;nbsp;facrM ficiaieruareullum talem» Atgratiæ mapna uiseftad condonan^

dum peceantibus.Hæc enim etiam uigentelege, nifi Dauidem re^ geininduolethifera peccata Iapfum,apertaeipœniténtiæ porta excepiflet,non ille in lege expiatricem peccatorïï clementiam inue nilfct. Hæc conftituitin mundo probum peccatorum medicum, uidelicet pceniten.tiam,qup potelt eis etiam qui feptuagies fepties deliquerint,mederi,dum modo uelint uti confilio pœnitcntiæ. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quæftio 98

Si dominus metum no neçeflàrium ftatuit, dum dicit:Qui me«« tüit,nö eft perfeda charitate:qui fit ut rurfus idem difcipulos me^ tüm doceatjdicens : Metuite eum qui amp;nbsp;animam Sgt;C corpus poteft ingeennaperdereC

Non à domino didum eft. Qui metuitjuon eft perfedla charita tCjtametfi qui id dixit,fecundum dominum dixit. Illud ueró, Me^ tutte magis eum qui poteft SC anïmam corpus in geenna perde-rejooneftdidumadtollendam perfedam charitatem. Qui enim-maiore metu dei minorem hominu metum tollit, id facit charitatc dei, ut fit maior dei metus, ne excidat ex eo quod amatur. Quanti enim preci] habetur id cui creditur, tantum amatur :amp; quantum amatur,tantum metuit amator ne ab eo excidat,quandiu eft in eer tamine pro amato.finito certamine finitur und cum ill o etiam me^ tus exeidendi ab amatis : itaep illuc ufep neceflarius eft dei metus, Non enim ficut odium tollit amorem, (eundem enim amp;nbsp;amare SC odifle non pofsis) fic ÔC metus. Poteft enim idé Sé amari amp;nbsp;metui, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quæftio 99

Sibrutorum facrificia deus in lege fieri præcepit,utqs homines honorem exererent quo eum profequeretur, qui fit ut impf), quiat immolarenthomines,oftendantur efle minus pi),qudm illiCquod quidem aiunt ab antiquis fadum efle,ut maiorem honore tribue^» rent ei quern pro deo habebant,dum eum rationaliu faerificio ho^ norarent. Quanto enim rationale honoratius eft irrationali,tanto eiusimmolatio auguftior eft quam illius. Atep hoc ex lephthaefa do clarius patet, qui ciim filiam fuam immolauerit, in epiftola ad Hebræos ab Apoftolocômemoratur in numero piorum. -

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confiderare facn'ficium quod deo

fècundum legem offèratur, quod irrationabih'um languis eft, fed quomodo id acceperit deus oblatum fibtSi enim languinem brUi« torumoblatumlÏcaccepit. * fuamipfiusanimam obtulit,quieum * ♦nondubiumeftquin lacrificium * a fauore eius qui id fie accepit,amp;S deus primu honorem. Quód autem tanquam fuam iplïus animam offèrretdeo languinc brutotum is qui offerebat, teftantur diuinæ literæ, dicentes :Pro anima olïèrentium languinem uidimaru fuarum, offertur in fan^ äa lànélorum Jtac^ non ex natura uidimæ, led ex affedione acd^ pientis iudicandum eftde làcrificrj ordinc, amp;nbsp;de dei honore,qui quiaparcebathominumgenerijuolucrit homines quotidiatioû# crilîcioimmolandoconfumere,ÔC eorum genus abolere,feddede rit iplîs hominibus crelcere 8c permanere, eorume^ làcrificijs ma^ ximum ordinê. Atq quiapud Gentiles colebantur dij, utpotequi dæmones client mali,amp;: hominû ofores,gaudebant làcrificijs quf genus hominum minuerentôôabolcrcnt, idquod indiciûeftud maximum ÔC gentilium deorum brutæinhumanitatis,amp; ipforum gentilium impictatis, qui abolition! generis hominum magisgt;ut aiunt,uelpotius turpifsimèconarenturhonorare fuos deos.Cur autem lephthae inter pios recen fitus fuerit,caulà eft hæc:PetijtI^^ phthae uidoriam de hoftibus,amp; pro hac uidoria uotum quogra tias ageret,imprudenter pronunciauit,lèlc immolaturum id quod lîbi ui(flori ex pugna reuertenti,domo exiret obuia. Cepit diabo^ lus occafionem ex imprudent! uoto,amp;conatüs eftindelaqueum tenderelephthae quo delinquerctJtac^ impulit cius ünicâ filiaui ut cum cithara ei obuiâ domo prodiret,ut lephthae â filia fefe con# tinenSjCOgeretur uotum reddere irritum» Sed tarnen quamuis fo laqueo, non eft potitus prà^da diabolus,quod lephthae pluris fecit uoti lblutionem,quàm uitam filiæ.Pcrmifit autem deus illam immolar!,non quafî humailo lànguiné dclelt;ftaretur,lèd quo docu mentû ftatueret pofteris ne unquam imprudenter deo uotanun^ cuparcnuMulta enim metuenda lunt abfurda in huiulmodi uotis imprudentibus, quæ ne eueniant prôlpiciens deus, permifît im* molar! filiam lephthae, quod quidem non fuit antegrels! confia II) ueldeiuel iplîus lephthae, lèd accidens imprudentis uotiJgi^ tur quoniam lephthae immolanda filia præbuit le euftodem reli^ gionis erga deum, propterea eius fàâa eft mentiû in enumeration neiuftorum,

lt;' AD’ ’ORTHODOXOS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;515

quot; Si ad probandum ueram effè orthodoxorum fcligionêi dom ü nusmiraculorû donum eorum ecckfiisprincipiolargitusèft, cur èùm hæretici, poftquam in ipfîs ecdefiis dcum coluinent, ab ip (îs orthodoxis defecerunt, non (îmul defeccrunt ab ecdefiis diuina dona, fed falfa religio ecclefias inuafitrquæ ucrô ad augcndam re^ dam religionem à deo donata fucrant, ea etiam apud hæreticos in ccclefîis eafdem uires habueruntÇ'

Siquidem per hæreticos uiuosautmortuos, diuina gratia nis illis funoeretur,habcrec ea res non abiiirdam dubitation?, Siil qui diuina miracula in ecclefiis edunt, iàndi funt apoftolij ÔC pro^ phetæ SC martyres, quorû diuinis operibus teftatur mundo dcuS illorum eiTeecclefias/perquos miracula perficiuntur, hoc eft or^« thodoxorum, *

Quæftio tôt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ .

. Si onlnis ration e præditus meditatione ftientiam aflèquitur,fci cntiæautemlexeft minora præponere maioribus,idquodin lu:^ dæis apertius oftenditur,qui prius Icgis, deinde euangelq difcipli nam acceperunt,nonne nos præpofterè diicimus, qui maiora do« ceamur anteminoraCdico autem minora quæ iunt legis,maiora uc ro quæ funt euangelq»Cùm fit enim eadem noftra amp;nbsp;illorum natu ra, debebat amp;nbsp;difciplinæ eflè idem ordo, quandoquidê nifî in dk' fciplinis anteceflèrint deCeriora,impediuntur meliora,

Si quam habent illæ difciplinæ necefsitatem, ut niß prxceffètit minorum difciplina, maiora impediantur,eandem haberentno^ ftræ,ineptèfaceremus,qui præpofterè diiceremus, Sed ciîm poG fîntdifciplinæ noftræ etiam præpofterè difci,nô eft dubium quin liberæ fint ab ilia necefsitate, Quod autem â necefsitate libery eft, id quamuis præpofterè fiat, reprehendi non poteft^ Et hæc ad fo^ lutionem fophifinatis quæftionis. Ad ipfam uero quæftionem fie Kefpondemus,quod ne nos quidem præpofterè docemur, quin ué difeebant apoftoli primùm legem, deinde euangelium, fie nos docûcrunt,T eftantur hoc éorum uoces,quibus nunciartint euan gelium, Vbicß enim ex lege Chriftû prædicarunt,ex primis pofte riora,amp; ex minoribus maiora.Nam iUud,Prophetam uobis iuicis» tabit dominus deus uefter,ex fratribus meis, fîmilem mei:amp;^ illud, Dixit dominus domino meo, fêdc d dextris meis, donec ponâ ini* micos tuos : amp;nbsp;illud, Non dereliquifti animâ meam apud inferos,

necß caro mea uidit corruptionem : uoces fuiltlegis, quibus præ^ nunciatus fuit Chriftus,quibus ipfc quocp Apoftolus uius,Iudps euangelium prædicauit. Ac quod ad difciplinam attinet, nihil in# terfuit inter euâgelia amp;nbsp;Iegê,fed promiisionc Sc prcftatione difcr* men fuit.Quid enim eft lex^prænunciatum euangelium,quid eu# angeliumS'impletalex,

Si nihil nec fuperfluum, nec curtum fecit opifex in conftituh'o# ne corporis noftrijcur tanquâ fuperflua præputq parsiudæisab# ftindebaturCAd quid uero utilem non in alia parte, fed in genitali membro circumcifionem acceperuntquifuerunt ante aduentum domini Chrifti C Aut cur cùm illi banc ceu utilem acceperint,nos non itidem tali manuum opère utimurî'

Quoniam propter fenium fuum,8ô liberæ coniugis,defperabat de fufeipienda proie ex libera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;promifsionem

prolis ded nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deijcumc^deocrcdidiflètfepræ^

ter tempus setatis fore patrem eius quieiexfteriliuetulanatuscft filius, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eideus fîgillumhuius *

cumcifionêpræputij, partis quæ propter fenium’ad gignendum cratinutilis,propter fidem uero Abrahamiadgignendûfaâaeft utilis. Tranfinifît autem circumeifionê banc ad uniuerlum genus, quod ex genito præter Ipem pâtre ortum eft,ad lèmpiternam me# moriam ÖC fidei Abrahami,ôd poteftatis dei, uiuifîcâtis mortuos, amp;nbsp;uocantis quæ non funt tanquâ fînt, Circumeidimur autem nos quocß circumcifîonc Chrifti per baptifma, exuentes Adamû, pet quem peccatores fa(fti,mortui fumus : amp;nbsp;induentes Chriftiimjpet nbsp;nbsp;j

que iuftificati, refurgimus ex mortuis, in quo, inquit Apoftolus, circûcift eftis circûciïione nô manu faefta, exutiÔe corporis ueftrû

Si qui iuftùs eft facere quantum poteft,laudcm aut uituperatio nem in faciendo aut non faciendo aflèquit, certè qui non fecit quac (iiht fupra uires, quippe quæ fieri non polsint, acculàri no poteftr Quifitigiturutlcxeaiubens quæfunt fupra uires,uidelicetnon peccare,peccante pœnis fubqciat, cùm homo legem implercne# queat^Teftatur hoc Apoftolus,dum ait : Non iuftificabitur ex oa peribusiegisullacaro, ,

Quod Omni bomini impofsibile eft, idem amp;nbsp;alicui homini im# poftibile eft:ut uolarein acre aquilæ ritu,cft alicui homini impol# fibilc

fibile,quoniam omni homini eft impofsibile.R-urfum quod aïicui homini pofsibile eft,ut nauigare,idem omni homini pofsibile eft» SedfijUtaiunt diuinæ literæ,aliqui fub legcfuerunt iuftitiairre^ prehêfibiles, certc omnibus fub lege degentibus erat pofsibile mili modo fieri iuftitia legis irreprehenfibiles.Dicit enim beatus Paulus apoftolus de feipfo,iuftitia legis fe fuifte irreprehêfibitem. Beatus ueró Lucas euSgelifta dicit de Zacharia Sc eius uxore Eli#, ' fabetajfuiflè ambos iuftos cora deo,ambulantes in omnibus præ# ' ceptisamp;Sinftitutis domini irreprehenfibiles. Quidautem eft tota legis iuftitiaC Diligere deum plus quam feipfum, Sc proximum ut feipfum, quod quidem no eft impofsibile hominibus uolentibùs. Quod dicit igitur non iuftificari ex lege carnem ullam, non dicit quia non pofsint impofsibilia, led quia nolin t pofsibilia. Volun# täte enim ad pofsibilia utimur, non ad impofsibilia, Pofsibilibus enimamp;in noftra poteftatepofitis,uellausfadis, ueluituperatio nonfaâis tribuitur.Peccare autem homines quia bonum non dia gantj non quia non pofsint, indicio eft, quod no omnes homines in omne peccati genus cadut,fed alfj in aliud, amp;nbsp;alrj in plura, ali) in pauciora, alrj in nullu, quales fuerunt quos modo diximus iuftos: quod certe no accideret hominibus, ut aliquo peccati genere pec# carent, alio nunquam,fi infi'rmitate uaturæ,ac non confilio amp;nbsp;uo* lufttate fua peccarent, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Si lex in criminibus pœnitentiæ locum ijs non fiat qui pecca# runt,fedeisineuitabile periculum créât, nonne propheta Dauid commifloadulterioamp; homicidio, ueniam contra legem adeptus cftCQuod fi uenia bona res eft, cur lex nullam ueniam datç* fin ma# la (quod non puto) qui fit ut bonorum autor rem malam prophe# taelârgitusfitÇ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Si lex in criminibus pœnitentiæ locû ijs non dat qui peccaruf, qui fit ut in nonagefimafeptima quæftionelexpræpofita fitgra# tiæ,tanquam facilior ôô clementior ad dandam peccatoru ueniam fontibus, quos fingulis diebus lotione amp;nbsp;brutorum fàcrificio ab# foluitàculpaCNunc in propofita quæftione gutta nulla clemetiæ relifta eft legi, fed ei adiunfta eft inexorabilitas, quæ peccanti pe# riculu creet ineuitabile, Atq; hæc quidem difta fint ad incogitan# tiam amp;nbsp;quæftionum pugnantiam, Ad quæftione ueró fie reipon# debimus,Licet fitlex inexorabilis, at gratia quidem pœnitentiam dédit fonti,Nam illud,Manus ueftræplenæluntômguinetue#

rum ïauamini amp;nbsp;puri efFicimini:amp; G fuerint peccata ueftra tam rult;^ bracjuàm eft coccus,reddâ tam alba quam eft nixntem inud,Nolo mortem peccatoris,fed ut conuertatur 8C uiuat,uoces funt diuina^ gratiæ, peccatores uocantes ad legis facilitatem, adepturos pceni^ tenda ueniam comiftbrum. Eft igitur uenia bona, di'uinæ oralt; tix donum,ftd ea neq? fecundum legem,necp contra legem eftji^d fupra legem ÓÓ pro lege:fupra legem, quia gratia: pro lege uero, quia per poenitentiam ducit fontes ad legis facilitatem, ficut S/C IJauidem*

Si cundlis hominibus propterinfirmitate naturae neceflan’unt cftprccumauxilium,amp;eanecefsitas non ineft domino Chrifto» quippe domino uiribus prædito, quae ad omnia fufficiant, cut produnt literæ Chriftum fæpius orafte quam apoftolosC

Quemadmodum efuriuitdominus,amp; fttiuit,amp;Iaborauit,amp;l3i^ cbrymauit,amp;^ fudauit,licet quibus præditus erat uiribus poftet ni^ bil horum fuftinere,fed ut indicium præberethumanæfuænatu# 'ræjultro fuftinuit infirmitates naturæ, fie precatus eft proptet candem cauiam.Sienim cum fuaipontefuftinucrit infirmitates na ’ turæ luæ, tarnen audent dicere quidam cum non efle noftræ natU ræ,no'nne idem cum multo maiore argumento dicerent, fi nun^ quam deum amp;nbsp;patremoraftetCEtquiâdeapoftolis nulla fuit du* bitatio an homines eflent,de feruatore uero futura erat dubitatio, propterea tradunt diuinæ literæ eum etiam fæpius orafte quam cæteros homines. Si enim fuperatis refurredione infirmitatibus carnis, ut pontifex confefsionis noftræ deum pro nobis interpeh lat, nonne magis ciirn adhuc fubiaceret infirmitati carnis, egebat magno ualido^ clamore lachrymis,cum quibus prccesoffere'* bat ei qui eum à morte tueri poteratC

Si omnium hominu eandem habet caro,eandcm anima fub* ftantiam,qui fit ut alius fit ignauus, alius ad cogitandum acutiorgt; Quo'dfi anima caufaefthuius differentiæ,necefte eft animaruni fubftantiam efte diuerfam, pro diuerfitate cogitationis. Sin caro, cadem amp;nbsp;de hac ratio quadrat.Sin ex redundantia aut defedu ali* cuius humoris, ut ficci, aut humidi, aut calidi, autfrigidi, alterum altero fit ualentius^ quæres amentiam créâtaut ianam mentem,; undenam aut quomodo oritur huiufmodi qualitatis uigor,quilt; efficiatut in nobis plus fit uel mentis uelamentiæf

' Acuminis aut tarditatis rnends caüfam tradidcrut quidarrijtcrri periern ód i'ntempenern elementorum, ex quibus compofità funt noftra corpora : item'cp organicarum partium moderationcm : 8^ uidentur rede tradidifle horum cauias* Sunt enim hónnulli in iu^# uentute tales, ut cogitationes acute pariant amp;nbsp;percipiant:fjdem in fenedute mutantes in contrarium^fiant ad cogitandum ignaui. id quod indiciù eft,temperiem 8ó intemperiem cauiam efle talis par^ ticipationis. Similiter qui nimis magno funt capite, quidicun* turgrauicipites,quianon retinentmodicam proportionem cuni alrjs corporis partibus propter nimiamuel paruitatêuel magni* tudinem,ineptifuntadpariendasaut percipiendas cogitationes, Fiunt amp;nbsp;alrj ad comprehendendas rerum naturas acuti amp;nbsp;expedi^ tfetiam à diuina gratia,ut habetur ubi dicitur:Dedit dominus So lomoni tarn amplum ingenium, quam eft arena litoris marint item illud, Alrjs datus eft per fpiritum fermofapientiæ,alqs fer«« mo fcientiæ,

Si ab infidelibus ad impofturam inuenta funt carmina, in îê^ geintroduda funt propter animi puerilitatem,cur qui gratiæ per^ kdamSc ab illis modis alienam diftiplinâm acceperunt, carminic bus utuntur in ecclefiis more puerorum legis*;^

Non canere fimplicitereft pueris coniiénienstfed cuminank mis inftrumentis canere, ôd cum iàltatione crepitaculis, Itacp iri ecclefiis fublatus eft ex carminibus ufus talium irtftrüméntorumj amp;aliorum pueris conuenientium,amp; relidum eft cànèré iîmplici*’ ter» Excitât enim hæc res animumadardentem cupiditatemeius quod in carminibus canitur:fopit infurgentesex carne affèdio^« nesicogitationes malas expellit, quæ nobis ab inüifibilibus inimi cisinrjciuntur:irrigatanimam ad feféndos frudus diuinorum bo norurn : generofos reddit ad rerum aduerfarum tolerantiam cerss tatorespietatiSjÔôomniumquacinuità accidurit rerum triftium remedium affert prjs. Paulus quidem gladiüm Ipiritus hoc nomi^ natiubî contra inuifibiles hoftesarmat milites pietatis.Eft enim uerbum dei quod dum cogitatur amp;nbsp;cànitur amp;nbsp;puliàtur,fugat dae^ mones * perficientia animarri in uirtutibus pié^ tatiSjdum pfj s contingürit pef eccleßaftica carmina,

mur,qui fit ut antiqui ludæi, qui Chriftum imprudentes crucifîxe runt,plurimis amp;nbsp;intolerabilibus malis afFedi fuerint,fîcut in libris de urbis excidio teftatur lofephus item^ nunc qui eorum Chrilt;* fto non credunt,r) à patria extorres,in omnes terras difîedi fint,amp;^ gentibus addiéb in ignominiofam ièruitutem, fîcuti res damat 3«= perdus quàm ulla columna C Atqui in utroc^ ignorandam eorum oftenditamp; dominus, dum dicit: Pater ionofce eis, neiciunt enini quid faciant:8(S Apoftolus dices,Si enim cognouiflent, nunquam dominum gloriæ crucifixiflent.Et hæc de andquis ludæis. De rc“^ cendoribus uerô:T eftor,inquit,eos habere zelum dei,fed nonfe* cundum fciendam,

Cùm inuoluntaria ignoranda eiuimodi eft,utipfî ignorantes purent efle cognitionem, tune euentus rei per ignorandam faâae oftendit uterû uera fît cognitio,an error amp;nbsp;ignorantia.Poilquam autê euentu oftenfum eft, earn quæ putabatur efle cognido, igno# rationem efle rei, fî in eadem ignoranda perieuerat is qui ignora^ uit,nullam fîbi ueniam conciliât, fed ineuitabilem pcenam. Atqui quod ita crucifixerint ludæi Chriftum, ut cognofeentes eum deo contrarium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habentesdeumineiusow

cifîone cuiuis perfpicuum eft. Non enim eum crucifixiflènt, fî fîi* uiflènt futurum ut eum deus poft mortem in uitam reuocaret.Ex* citatus autem ex mortuis à deo, oftendit earn ludæorum quæ pu^ tabatur cognitionem contra Chriftum, efle ueritate ipia ignoran« tiam.Ergo quoniam poftquam refurrexit dominus ex mortuis,o# ftenfum^ eft neqp deum fuflragatore ludæis fuifle in morte Chri^ ftfnec^ Chriftum fîne refurreélione manere in morte, fîcutfpera^ bant qui eum crucifixerant,tamen manebant adhuc ludæi in incre dulitate,non erant uenia digni.Nam eius refurreeftionem pecunia nundinari, amp;nbsp;furto habere, Ô6 uetare quo minus apoftoliineius nomine perficiant diuina opera, quæuirtutc fiebant ipiritus fanlt;« éd, hæc, inquam, non funt inuoluntariæ ignorantiæ, quæ fîbi ue# niam conciliet,fed cognitæ èc uoluntariæ contra deum repugnan tiæ,quæ pœnam afcifcat.Si enim hac fpe Chriftum crucifixere lu«« dæi, ne obtineret eius dotftrina, neueaboleretur ludaiimus,cùm neutrum confecuti fînt, nonne lollitur eorum inuoluntariacon^ tra Chriftum ignorantiaClllud enim,Pater ignofee eis,nefciuntc# nim quid faciant,fîc accipi debet : Si agnouerint me à fe per igno* rantiam crucifi'xum,peccatorumqp ueniam petierint, cÔcedito eis, Non enim datur uenia ei qui peccatû fuum non peccatum, fed ftitiam

’ fti'tiatn cfleputat. Item Pauli di’dum niudzTefton'IIos zclum ha^ here dei,fednon fecundum fcientiam,moniusamp;extenuato crin ‘ mine didutn eft, dum ille infirmisfitinfirmus,ut,quod didurtl eft,infirmos fernen

Sircfurreifti'onis donûomnibus mortuisdeusfêdaturum eflc promifît,amp; omnes ex fepulcris furredurijSc coram indice ftften* difunt,quomodofîetquoddicitur, dominum iudicaturum mor^ tuosamp;uiuosCautquomodo iudicari poterunt mortui, quorum corpora in monumêtis iacent,animæ à corporibus feparatac funtî

Non omnes,inquit,obdormiemus Judicabit ergo uiuétes, hoc cft,qui turn crût fuperftites : amp;nbsp;mortuos,hoc eft,qui refurgent ex mortuis.Venit,inquitjhora,amp;r nunc eft,ciim omnes qui in monii mentis erunt,audient uocem fili] dei,8ô exibût,qui bona fecerint, in refurreftionem uitæ:qui uero mala fecerint, in refurredionem iudicij.Debebatergo ex bis didis confîderari rem fieri pofte, ac non inepta dubitatio proponi.

Si relinquentibus patrem matrem amp;nbsp;natos etc. centuplum promiGt dominus, ergo uxores centenas accipient. Igitur cùm multi illis propter præceptum relidis,decefterint pauperes,amp; Co^ liacdeferti,nônnefalfaeftilla promifsio'i'

Qnemadmodum patres, amp;nbsp;matres, Sf fratres, 8c forores dicit eosquifamiliari affedione Chriftum accipiunt, relidis parentiü bus,frathbus,fororibus:fic uxorem dicit eam,quæ relidis pro^ pter Chriftum alqs,curat eum qui reliquit earn quæ natura erat u* xor.Ecclefia uero domini Chrifti,quæ ab initio Chriftianicæ præ dicationis,ab aduerfarrjs fuis gentilibus tandiu infeftatur ac diri# pitur,undenam tantum amp;nbsp;fpiritualium rerum amp;nbsp;hominum, quan turn uidemus,adepta eft incrementû, nifi quod diuina uiua^ UOx feruatoristammultiplicem mercedem pollicita,etiam præftitit^ Vndediuites8^uiri amp;nbsp;fccminæafferentes fuas facultates,infoli^ tudine eos qui illuc feceflerant quæfiuerût,amp;f eorum egeftati fubrf uenerunt,quemadmodum cognouimus ex hiftoria landorum ue terum uirorum : nifi quod dominus Chriftus per eos promiftum fuum perduxit ad exitumÇ’

, nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quæftio lil

Si ad confirmandam corporum refurrcdionem,exemplo fémi* num tanquam ualido ufus eft Apoftolus ad Con'nthios, quorno;« do refurgent qui fecantur aut uruntur jCiim fèmina poft feéftonem aut uftionem non germinent,fed prorfus intereantC

Glim natura fit eHiciens eorum quæ gignunturexftminibus, utpote quæ ad id modicas uires acccperit ab opifice ,necefle eft ui idoneafint fèminaad eafacienda quæ exipfîs gignuntur.Itac^fi combufta aut feda fuerint femina ,redduntur natura inutilia ad ca facienda quæ ex ipfis gignuntur. At deus non habet modicas ui;« resn'tacp nihil eorum ineptum eft ad facienda quæcunc^ uultinec impeditur fedione aut uftione corporum, quominus efficiatcolt;’ rum refurredionem. Non enim lege menfura naturæ operatur deus,fed arbitrio confilq,quód nulla in re non poteft efRcere quæ uulu Vfus eft autem Apoftolus feminum exemplo ad confirmant' dam mortuorum refurredionem, ut confimilirefidemfacerctct' iusquod de refurredione dicebat, ut quemadmodum credimus germinationemfeminis,uidentes in terra mortui abiedic^ fcmi^ K nis naturam,itanondebeamusnon credere mortuorum refurrct» dionem. Deus enim qui naturæ dédit eas uires, ut per fernen effit« ciat germinationem,multo magis ipfe poteft ex morte exciiarc mortuos,

Si regnum Ifraefgloriam amp;nbsp;delicias SC quietem terreftrem opif nabantur apoftoli,fîcuti nonnulli dixerunt, cur dominus de eo ab ipfis interrogatus, non fblum eos non correxit, fed etiam pcrftrin xit eorum ignorantiam,dum dixit : Non eft ueftrum fcire tempo«« ra amp;nbsp;momenta quæ pater pofuit in fua poteftate', Hæc quidem rc^ Iponfîo confirmât eorum interr ogationem,

Et hoc unum eft eorum quæ ante ipiritus aducntum non polt; tuerunt ab Apoftolis cognofci,ut habetur in illo dido : Multa ha# beo dicenda uobis,fed ea nunc ferre non poteftis. Sed ciîm uene# rit fpiritus ueritatis,ille ducet uos ad omnem ueritatem. Poft# quam autem a' fpiritu didicerunt illud, Et uentrem amp;nbsp;cibos abo-lebit deus,exludaicaopinione translati funtadfèntentiam dig# nam ftatu refurgentium ex mortuis,in quo ftatu nec cibus erit ncc

potio,neG nuptiæ,fcd erunt fîmi'les angdis fijrj refurtedionis Jgi# turillud:Noneftueftrum fcire tempora 8d momenta quæ pater pofuitin fuapoteftate, non tale eft ut confirmet eorum opinionê, quipen'gnorantiaminterrogarunt:fedambiguam reddit utrancjj eorum opinionem, uidelicet tum de tempore, tum de modo. Delt;^ clarat autem amp;nbsp;apoftolus Paulus modum illius ftatus, dum dicit: Regnum deinoneftcibus aut potio,fed luftitia,SCpaxj^Cgauj» dium in fpiritu fando*

Siperfedumtuncintelligimus perfetftum * cûm omnia adeptum eft perfe(fta:perfelt;ftum aute fumme eft quod! nullam prorfusadiedionemaut incrementum admittit, qui fit ut deus,cum cflet ante creaturam,amp; poftea creaturam feccrit, ita opi' ficis amp;nbsp;nomen rem acquifiuerit,amp; ex deo fadus infuper opifexj incrementum generationem admiferit»

Aliud eft ipfum efle, aliud alterius efte. impoftefsiuü eft ipfum elTe :fed poflefsiuum alterius efte. Cum fit igitur dei perfedio in^ ipfum elfe,non auget eum alterius efle. Ac quemadmodum quod unum eft numeri principium, nihil confert ad eius perfedionem (nam 8lt; cum non eflet principium numeri, perfedum erat : amp;nbsp;fa^ dum principium numerfnon audum eft) fic déus ante creatio nem erat perfedus, amp;nbsp;poft creationem non eft audus. Nihil ioia tureorum quæ ex creatione funt,augetdeum.Tuenim,inquit, idemes.Sed multiplex eft eius ad creaturam relatio. Multum,ingt; quit,elatuses fupra omnes deos. Etenim utpater, dominus, Sé iudex,8é paftor, Sé his fimilia. Et quemadmodü deus cùm non feceritplures mundos * Sé facerepoteftnonim perfeda,ex eo oftenfa eft eius perfedio * Quód finon faciendo plures mundos deus noneftdiminutus,ne uno quidem faciendo audus eft»

Si effe potêtia, minus eft quam efle adu, nc)nne mündi cf eator^ cüm ante mundi creationem creator cftèt potentia,non adu,cadft* in nomen minutionisÇ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' *

Quorum adionis potentia naturali quadarn iiecefsitate con# ’ ftat,corum potentia minor eft quam adio. Sed cuius adionis po* tentia non naturali necefsitatc, fed proprio conftlio conftat, is mi* nutionis

nuti’onis nomini fubfjci nequit» Simulac cogitafti, inquit, omni'a tibiadfunt»

Si genu fledere in precibus,magis deo comendat orates, quant ftantes orare,magiscp conciliât dei mifericordiam, cur diebus do# minicis, amp;aPafcha ufcp ad Pentecoften, genu non fledunt oraiii* tesC unde talis in eccleflas intrauit confuetudoC

Quoniam utrunc^ nobis femper recordandum eft, uidclicetamp;^ cafus nofter in peccatis, amp;nbsp;gratia Chrifti noftri, per quam ex cafu ftirreximus:proptereanoftra fex dierum genuflexio, fignum eft noftri in peccatis cafus : quod autem die dominico genu nonfle* dimus, fignum eft refurredionis,per quam Chrifti beneficioS^ à peccatis ôôàpeccatorumortenecataliberatifumus. SumpfiiaU^ tem principium hæc confuetudo ab apoftolicis temporibus,utait beatus Irenaeus martyr epiftopus Lugduni, in fermone de Pa# fcha,inquo meminitamp;Pentecoftes,inqua non fledimusgenu, quoniam eafdem uires habet quas dominica, lecundum caufartt de ea didam.

Si refurgens dominus exmonumento,ftpulcraliainftpukro reliquit, qui fit ut literæ non tradant eum poft refurredionem aut nudum apparuifle,autaliunde ueftem fumpfifleÇ’Quddfîneca# liundeindumentafumpfit,necpnudus rjs,qui turn eum uiderunt, apparuit, quomodo uerum eft quod ueftimenta in fepukro reli# queritç’

Reiponfio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Veftimenta quidem feruatoris poft eum crucifixum milites di# uifèrunt:fedquæpofteaillatafuntinfepulcrum * uiuentis inepta erant. Quas ueftes autem ferebat dominuspoft refurredionem,eas aut confecit,aut fumpfitaliunde,ficut fumpfe# rat afellum ad equitandum. V trunep enim poterat,amp; conficere,amp; aliunde capere.Cuni fint autem multa à domino dida,quorunar* rationes literæ non c5tinent,neceflè eft ôd quas ueftes habuit poft refurredionem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conueniensquod

Si corpus craiïum claufis portisi’mpediturquorninustranfiré pofsitjquônam modo poft refurreétioncm ad difcipulos l'ntrauit dominus^Quod (i ucrum eft claufis portis intus uifum fuiflc cor=* pus, qui fit ut lapis dominico monumento impofitus, ab angelo fueritauolutus propter refurreiftionem corporis eiusCQuod fiue radicuntliteræ de claufionc portarum, certè non corpus, fed fpi* ritus intrauiu Sin corpus modo corpus erat,niodo Ipiritus fiebat, nonne corporis fubftantia mutabatur^

Quemadmodum non mutatione corporis in fpiritum ambu# huit dominus fupermare, feddiuina fuapoteftate fecitutambu# laripofretmare,quodalioquin ambulari nonpoteftid^ nonfo# lum fuo corpore,fed etiâ Petri;fic eadem fua diuina poteftate exijÉ ex monumento,iàxo incûbente monumento, ad difcipulos in# greflus eft claufis ianuis. Non enim propter eius refurredionem ablatum eft faxum à monumêto, fed ut declararctur fpedantibus refurredio. Nam quôd in monumêto uifæ funt ueftes eius fepul# turæ,ipfc non item, indicium fuit euidentifsimum refurredionis* Nobis autem intelligendum eft,ea quæ funt earundem uirium,ha bereeandem fidem,fiue concedantur,fiue tollantur. Habent autc eafdcm uircs, ambulare fuper mare corpore non mutato, amp;nbsp;intra# re ad apoftolos corpore non mutato,claufis ianuis Jtê intelligent dum eft,fieri non pofte ut quæ fupra naturam in natura fiunt diui# na poteftate, earationenaturæexhibeantur. itaep territis tali in# greffii difcipulis,permifit palpare pafTos locos fui corporis, quo# niam non mutatione corporis in fpiritû, ingreffus erat ad eos, fed cum crafib corpore,diuina fua poteftate efftdrice rerum quæ fint fupra naturam.

Si deus Cum fecerit omnia fecundum naturæ circuitum, eft om nium dominus, ideoep Dauid in omni loco ditionis domini iubet ftos celebrate dominum, fimiliter 8^ Apoftolus in omni loco iu# bet nos attollere pias manus ad deum,cur nos folis tradu pro ue-* ncrabili operæ amp;nbsp;domicilio diuino habetes,irt eu intuemur,dunt deolaudesamp;precesmittimus’.autquinam confuetudinem banc docuere Chriftianos^

Quoniam noftrorum honorabilifsima quæcp ad dei honorem feponimusjamp;efthominum opinione folis ortus honorabiliot cp .

aliæ partes mundi',propterea tem pore precum (peólamus omnes ad orientem,qu€madmodü dextera manu in nomine Chrifticoni’ fignamuseosquihocfignoegent,quia honorabilior exiftimatur quam finiftra:tametfi fitu,no natura,ab ea differt. Sic ortus tan quam mundi pars honoratior,adorationi dei deftinatus eft. Nc^ ueropropheticæ amp;nbsp;apoftolicæ uoci contrarium eft quod nosad orientem preces facimus : nam in omni loco eft oriens orantibus. Et quoniam quam in parte fenfum uidendi habemus, in earn par# tem adoramus,amp;r fieri non poteft ut precum tempore in quatuor mundi partes fpedemus, propterea in unam parte mundiintuen# j tes,adoramus,non quafi id folum fit opus dei,necß quafi addeiha bitationem ftparatum : fed quia locus eft conftitutus adoration!, qua nosdeum ueneramur. Aquibus autem morem orandiaccc# lt;nbsp;pit ecclefia,ab rjfdem etiâ locû accepit, uidelicet à fândis apoftolis» *

Si nec arborum fructibus,iiec animalium carnibusuefcebantur qui fuerunt ante diluuium,quemadmodum nonnuHi patruin do# cuerunt,quifitut Abelexadipibus ouium quas pafcebat,itcmc^ Gain ex frudibus terræ quâ colebat,libauerit C Nec uerd dubium eft quin utercp cibo fuo præferens numêjtali làcrificio fuerit ufus.,^ Sihinutiliafibijoffèrebant deo,nônnetali iibatione lædebantid quod femper eftC'quippecùm eorum utercp munuseiconferret ridiculum,amp;quod offered nihil detraheret. QuifitergoutCaini, iàcrificium reiedum fuerit, Abelis autem donaria litauerintï

Beatus apoftolus patrum pater,religionis magiftcr,ait:Quis uitem conferitquindeeius frudu comedatC qiiis gregempafcit quin delade gregis comedatCnimirû nullus.QucJd fi nullus,certe Âbelgregem non pafcebat ut gregis lade non uefceret,necpCain terram colebat ut eius frudibus non uefteretur.Præterea fi inuti# les erantCainofrudus terræ, qua de caufa deterioribus honora# bat deum,melioribus feipfum ante deû honorabatCltacp reiedum eft eius lâcrificium * non egens frudibus terræ, Quod fi antehabuit Abel utilitati fuæ deum,Cain uerd pofthabuit,nô du# bium eft quin uterc^ folitus fit utilitatem ex labore fuo percipere,

Si firmam dei refurredionem nonnulli arbitrât! funt, iuftiau# tem Sd fontes hanc adepturi credûtur,qui fit ut Paulus eos qui ue# tita fecerint, exhæredes pronunciet, dumdicitÇ'Nec fcortatores, nec adiilieri,ÔCc.regnum dei pofsidebunt,

•' 'AÏ) ORT HO b 0X0 S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;315

- ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refponfio» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;' -

Regnum dd folentlitcræ nominarenon refùrrcâionem fims pliciterjfed inftaurationem quæ feqiietur refurredionem, in qua ■fiet puniendorum ôôglorificandorum diftindio, cum deum om# nes fine dubio confitebuntur,qui gloria gloriofos, amp;nbsp;pœna pu niêdos afficiet ♦ Audient,inquit,uocem filq dei qui erunt in monU mcntiSjSc exibunt,qui bona fecerint,in refurredionem uitae : qui Ueromalafecerint,in refurrcdionem iudicrj.Diftinguiturigitre* furredioinuitam Sómortem jdifferêtia iuftorumSóiniuftorum, Latius cnim patet refurredio quam regnum dei,quippe cu reform redio iuftos iniuftos«^ comprehendacregnum uero folos iuflos,

Si anatbematifmum fol um de abiurdis intelligit uetus amp;nbsp;riouü teftamentum,qui fitutbeatus Petrus in paisione Dominum ne# gans,anathematizarc cceperitCaut qug differentia eft inter anathe matifmum 80 catathematifmumCSó quid fignificat utrunc^C'

Anathema dicitur quod deo repofftu amp;ftpofitum eft, necam plius in communem ufum fumitunaut quod à deo propter uitium alienatûeft.Catathema uero eft confentire cu anathematizatibus*

Si horis 8ó diebus res noftræ non tenent,qui fit ut in nuptrjs di xeritDominus,nondum uenit bora meaCÔC Euangelifta de eo, nc moiniecit ei manus,quia nondum uenerat eius horaC

. Etiamfi horis amp;nbsp;diebus noftræ res non teneantur, tarnen eor3 quæ uel à nobis,uel circa nos fiunt, alia fiunt oportuno temporcj alia importuno, Vocant igitur diuinæ literæ oportunum ad rem quæ fiat tempus,prgfentiam horæ:importunum ueró,abièntiam» Ct quia poft effedionem uini,tempus oportunû exiftimabat Do minus difcefsionis ex nuptrjs,propterea ante effedionem uini di# xit:n5dum uenit hora mea.Rurfum quia tempore Pafchæ lud^o# rum,oportebat Dominum comprehendiamp; pati quæpafluseft^ propterea ante Pafcha didu eft de eo : Sed nemo iniecit ei manus« quia nondum uenerat eius horatnon quia horæ necefsitas impedi ret quominus comprehenderetur,fed Domini prouidetia * necefsitatehoræ impediebatur Dominicomprehenfio,neccam tribuiflent diuinæ literæ loco.Diiceisit,inquiuntjIefiis in Galilga, Non enim uolebat in ludæa ueriàri, quia ludæi conabantur cum occidere.Sed nec ante in Aegyptum fe recepiiîet,fi Gris fuiffet ho

tæ necefsitas ad cum cuftodi'cndum quominus coprchedcreturi ,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. r Quæftio txj

Si bonum eft omnium optimum,quod uero affligitur, eft om* nium peisimum,8c bonus eft deus,homo uero affligitur,fcquitur ut homo fit omnium pefsimos^Nam aliarum rerum,uidclicet cce«’ li,terr3e,aeris,Iuminarium,amp;S talium,nihil eft quod affligi pofsit» Refponflo.

, Si horainum caufa funt cætera quæ nominata flint, qtisfe auteni funt alicuius caufa,ea illo inferiora funt,{èquitur ut optimus fit ho mo,quippe qui fît ftipra ea quae flint propter ipfumæt fî ipfum af* fligijconfertaliquid ad meliorationem hominis, optimus eft ho* rao,amp; hocipfo quodaffligitur,diuina prouidentia fanatur ah in* ^enerato flbi uitio.Debet autem qui uult bonum hominem cog* nofcere,intueri finê liomini repofîtû poft decefsu. Eft em illehu* ius uitac fru(ftus,hoc eft infinita beatitudo,^ breui uitae affliftioß» Quæftio 1X4

Si cuiufcp uitam praenouit deus,cur non collocauit piorum ani mas in robuftis corporibusCQuo'd fî praeraia eis in futurum con* , ;gcrens,in pracfentia permitdt eos affligi, cur non omnes pij pari* ter afflidionibus explorantur,ut inde perfpicuum fiat quinamho ni fint aut malivQuodfi utra«^ apud utrofc^ reperiuntur,nónne f incertum eft ecquis meliorem partemelegeritCNonne cumom* •nes mundi res cafu fine prouidentia ferantur,perfpicuu eft nul Ium elTe difcr,imen pij èc impq.

/ Noluit deus prgftntibus Honorare pro üirtute eos qui ipfi funt dediti.Nam quac funt in morte piorum,non flint merces uirtutis» , Et quemadmodum dicuntur pq non efte in mundo, fic amp;nbsp;eorum gloria S)C diuitiac terreftria non funt.Quandoigitur uidemus pijs .adelTe eadem quæimpqs,debemus ratiocinari,præfentiano eifl digna laboribus uirtutis’Quodfîuideturhominibus deus aliquâ ,do extuliiîè nonnullos eorum qui funt ei dediti, ut lofephu amp;nbsp;Da uidem,non tarne ea re uirtutes eorum remuneratus eft,fed per Io* fephum profpexit incremento generis IfraeliticKper Dauidem uc TO regnum fpiritus conftituit♦ Differunt autem pq ab impqs pla* ne nihil,fî materiam et res corporeas fpeéfes. Omnia enim adfunt iitrifçp8(S dulciaamp; triftia.Sed differunt inter iè primo ipe futuro* rum,amp;^ aduerfîs pro pietate patiendis:deinde diuinis auxilqs, qui busfæpeconipicuos fecitdeusfuos,dum uel Aegyptiorumpo* tentatumaboletjuelChananæosIfiaclitis fubqcit,uel Affyrioru ferocü

Eerocitatem confopit,ueIBabyloniorum regnum cireftitjucl cur* fum amp;nbsp;ftationem contra naturam (oH i'mperat.In his quidem ofte diturdeiproufdentian'niins uerócompbnit ptosad fjjcdandam aliamuitam.inqua iuftosabi'niuftis difcriminabit oloria nominia.

Cum malum pro malo,aut conufcium pro coukio rcddere Pau lus Apoftolus uetucrit,qui fit ut fpfe contra fecent,modO pontifi «,modo Akxandro làbro maledxcendo^

Si rcpercuisiflct Paulus pôtificem qui eum pcrcuftèratjaut Aie xandro qui ipfî mak fecerat,mak feciflèt,liceret dicerc eum feciflè contraria ijs quæ docuit Sed dicere cuicp quid ci fît çUenturum a deo,uiddicetpontifici,Percutiet te deus,paries dealbate: Alexan dro uerOjHocci reddat Dominus in ilia die, non cft nelt;^ makdi ,öum,necß conuicium,kd prædidiones Apoftolo dignæ, qui fe*^ ipfîim non ukiicatur,kd det iræ locum,

Si pios remuncratur deus huius uitæ ipledorc, ut Abrahamu, Ifaacum,Iacobu,eorum^ pofteros diuitqs,prolis felicitatc,amp; fru* gum prouentu,urtdc'nam eadem præbebant idola gentilibus, dû ca ubicç cokrent C No nnepatet gêtilifmum eflè ianélioremC cum quamdiu ilk urbes tenuitjomni felicitate et proiîjeritate fruitg fînt urbes amp;: agrijidcp cum crebrius oppugnarentur,Poftquam ue ro cas occupauit Chriftianica prpdicatio,priuati funt amp;nbsp;domibus amp;babitatoribus,reliqua^ proiperitate, ac uix rcliquias rctinêtes facultatûolim àgentilibus partarû,hoc eft qcFaliquando fuerint , urbes,oftendunt utramcp religionem caufam efle, banc nouæ ca* lamitatiSjillam ucteris fclicitatis,

; / A Domino deo,quifokmfuum oriri fàcitin malos amp;nbsp;bonos, / compluit^ iuftos amp;nbsp;iniuftos,utriicp fiippcditaturpræfcntis uitæ corporeusipkndor. Cuius cnim potcntiafaftus eftmundus,eiuG demprouidentiaregitur.fitigitur utiufti uidentes fe plus laborû . ferre pro pktate,uitæ uerd bonis pares cHe impi)s,aliam uitam ex pedcntjin qua crit honoris Sc pœnæ dilîerentia iuftorum amp;nbsp;iniu ftorum, fîcuti didum cft. Quod autem uigente gentilifnio folita } fint fieri excidia amp;nbsp;urbium amp;nbsp;agrorum,tcftatur folitudo Babylo* niorum Sç Aflyriorum,amp; Niniuæ aliarumep multarum gctium, -Ne^uerô oftendi urbfulla poteft quæ uigente in utraque urbe

ChnftfanifmOjCxcifa fuerit Jam ueró à rebus fccundis, SiC annönaf ubertate,amp; habttatione aut dcfèrti’one urbium SiC agroru, nofihV cet conqcere meliorum pietatem,cum Dominus deus cundis ho minibus ad eorum utilitatem lalia uel præftet uel adimat. ludicas«, tur autem meliorum pietas ex rebus bonis, quas data opera fad^ unt.Sedhomines immolaredæmonibus(immolarunt,inquit,filt;’ lioS filias^ fuasdæmonibus ) amp;nbsp;debitum deo honorem pracftare inanimatiSjhgc inquam fiebant uigentibus gentilibus:cum huiul^, modi impia facra uigentibus Chriftianis prohibitafintJtalt;^àta* libus cognofcendaeft Chriftianorum pietas, non à rebus fecun** dis,amp;^ habitationc urbium agrorum. Hadenus autem præftat Chriftianifmus,quatenus eo uigête, mûdus minus oppugnatur? quàmoppugnabaturuigentegentiliimo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

Si quod perimitur, à perimente pcrit,amp; quod perimit, uitio ne cem inFert,amp; talia multa in brutis omnibus animantibus reperiu^ tùrjicetc^ in eis uidere non folum aliorum in alia ièd ÔC in homi^. nés infidiarum molitiones,poteft'ne uerum dicere qui dicitdeum omniabona,ôô quidem ualde bona,feciflelt;Qiiod fî uerum didt, SC tarnen bona et mala in rerum natura funt,non'ne patet bona el# ie boni,amp; mala mail opificis,amp;S effe duo principia interfe contrats ria,fecundum ManichæosCQuodfî eorum interitusquæ interfi# ciuntur,fit propter bonum aliquod,quemadmodum opinati funt nonnullijnon'ne melius fuifletprincipioprohiberi quominuscx non effe uenirent in eflè^

’ Qui ex opificio animalium turn rationalium turn rationis exper tium de opifice confequentem fecit quæftionem, ipedare debet corumnaturam,quæiccundumopificis terminum ducit omnia mortalia quemadmodum ad ortum, fic amp;nbsp;ad interitum. At(^ hac ratione non differunt rationalia ab irrationalibus,quippe quibus idem fit opifex,Quern ucrd alia ex aliorum infidfjs interitum fufti nêt,eû diuina prouidentia contingerepermiffiim eft.Si cnim curti amp;nbsp;natural! amp;nbsp;infidiarum interitui fubieda fint,tarnen non dubita run t ea nonnulli deos faeere,quato magis deos feciffent,fi ea à no^ xaSc interituièmperimmuniamanfiffcnt^ Vtigiturexijsquf ds acciduntjfciatur eaeffe quod funt, hoc eft indigna dei uel honore uel nomine, propterea ÔC natura amp;nbsp;infidtjs obnoxia funt interim tui. Fada funt autem bruta animalia partim ad ieruitium hominis, partim ad alimoniam;partimad caftigationem,uthabeturia illo:

Denies ferarum immittam in cos,qu2c eos cu furore profternenu Quód fi bonum cft nutn'ri hominem â brutis animantibus jamp;S fèr uitiumindeaccaftiganonemperciperë,ergoea creataefle bonu cft,nee poteft hoe uinó dan' uel naturæ, ucl eorum ufui ♦ Quód ft hocuerum eft,pcrfpieuum eft omnia ratióné carêtiaanimaha,cflc opera um'us boni öpificiSi

Sifupra didlam uitiofttatem inuidia Gïuti's hominum in homi^ nibus efficit inimicuSiConSs hacratione cos futuris pcenis fubqce reibfuta atitcm rieep falutem nelt;^ pcenâ adeptura fun t, ideocp in # expiigtiabiicm habent * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non ne fola naturæ üi

Obadionis uitiofitatem eulpare naturam brutorum, no eft aè^ quum.Nam ratione præditorum eft bene aut uitiofe agere,n5 rax tionis expertium.Et quia propter didum fuperius ufum fada eft brutorum natura,peripicuum eft cum fît bonus ufus, efle bonani naturam,

Éi fîmplex cft quod per fe eft,ut in litcrarum elemcntis e : coni* pofitum autem, quod eft cum altero, ut peiô^ quamuis ambo fînt ex eadem fubftantia,uidelicet e, amp;nbsp;compofitum ex tribus, tarnen hocnoneffîcit quo minus fîtcompofîtum exàmbobus tquomox do dicitur deus incompofitus,cum compofîtiofiérn habeat ex dua bus perfonis,quæ confubftäntiales intelliguntur,patris dico,amp; ft lii,8^ Una perfona propriæ fubftantiæ,quæ facile fuipicionem fa# dat^8^ tarnen unus uocatur,00 iricircumfcriptus,cum tanta talisq^ ' fît éiüs hypoftafeon fîue perfonarum diftindio ÔC diuifîo,

E amp;pc fubftantia nihil inter fe diffèrunt : eft enim utrucp linea: lineaautemà linea,utlinea,nihii difFert.Differtautem cape tali fi ' tu,quohocefte,hocuerópe:Sópequidemutlineaeft, unum eft: Ut üero pe eft^trinitas eft,ôô corhpofîtum 8C generatum ♦ Per par* tesênimamp;temporali intenfione conftitit pc ab accidente 8céô qui id fccitiDebet igitur qui naturali ànalogia contemplatur éum qui eft fupra naturam,ea fola fumerc ex arialôgia,quæ conuéniant eiquiperànalogiarri confîderatur,utünum SCtresihfunt in peôô in deo:fed in pe generate amp;nbsp;compofîtèîin deo uerô ingencratê Si incompofîtè.QiiienimnôhâbëîàqüÔ fàdüs fît autcompofîtuSj is nec^ genitus eft necj compofîtus Jtaq^ in deo æternam dicimus

coenèntiam,(èd non compofitioneman pe uero compofiti’oncm» quia per partes genitum eft» Vnus igitur eft deus, trini'tas unitate fubftantixjfine uUaCquod ad hoe atti'net) diui'fione aut difcretio# ne:quemadmodum pe unum eft unitate lineæ, fine ulla diuifione autdifcretione,Sed differentia eft in fanda trinitatemodis eflèn^ tiæ hypoftafeonîin pe uero,fitu lineæ.

Si ccelum,quia fi effet lphæra,ut eft opinio gentilium, amp;nbsp;moue returjpropterea effet in ïoco:non ne quia ceu camera fixu eft, aut ut peUis extenfum,ut tradunt (àcræ literæ, eft in loco C Nam fîcut id quod mouetur,ita id quod fixum eftjneceffè eft in loco puta^« re efle»Quod fi eft,non ne exiftimandum eft alteros ab alteris de circumferiptione cccli merito damnariCSin fecundum utrorumc^ opinionem ccclum in loco eft,et utrffcp loci qualitas ÔC qualitas ig nota eft,cur alterimagis quam alteri damnari poffumus,cum de hffee rebus utri(^ in eadem fint damnatione amp;nbsp;ignorantia^ Refponfio,

Si quidem dicerent Chriftiani ccclum non effè in loco,quemad modum dicunt gentiles,éffent utriq^ ex æquo damnandi,qui dice rent non effe in loco coelum,amp; tamen utriep eiufmodi uocibus terentur quæ ccclum in locoeffe fignificarent. Sin ccelS effe fphaî ram,amp; fphærice mouerfimpofsibile eft : effe autem ut camerami oftenditur pofsibile, nullopado poflunt Chriftiani ignorantia? damnari.DeeiusautemlocOjexqsquæ nota funt coniedamus* quod quemadmodurn apud nos,fi quod eft rotundum corpusjæ* quale amp;S cauum,amp; undique æquabiliter circinatum, id fi quando in aquam demergitur,portatur ab aquateodem modo portât cœ^ Ium abaqua.Qui extendit,inquit,coclum ut cameram: earner^no mine declarauit rotunditatem corporis ccelfSuftinent igitur coe^ Ium aquætaquas terratterram diuinum præceptum ♦ Qiiifufpen/ dit,inquit,terram fupernihilo.

Cum Euangeliftg Matthgus amp;nbsp;Lucas, Domini genus ftcundu carnem deftribentes,alter fecudum naturam,alter ftcundum car^ nem defcripferit,quoniam ea effet ludaicarum rerum ratio, nohlt;» ne perfpicuu eft Lucam pugnare cum Matthæo,cum Lucas plu^lt; res Chrifti iecundum legem genitores expofuerit, quam fecundü adoptionem:cum contra feribi debuerit,quippe cu neceffario dc^ beat exiftimari pauciores effe adoptiuos quam naturales patres^ Licet enim fieri fecundürq legem . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hatU

rail's pa tris puellæ geniton's.Qui' fit igi'tur ut,qucmadrtiodum di* xijapudeuangeliftas * inuerfum fit^amp;Lucas, cumtoti'^! dem uel potius pauciores deberet nominare Chrifti genitores fèlt; cundum legem quam (ècundum naturam,plures nominare depre hendatur.Quód fi in generis defcriptione alter alteri,amp; idem fi bi répugnât,poflunt nein reliquis deièruatoredocumêtis fidem mereri'^cum in ipfis ftatim proœmfis ad contradidionê moueant eu qui cum ratione afcifci uelitin religionem noftram, Refponfio»

In generis defcriptione authore Luca folus Eli pater eft loicpbi fecundum legem.Äb Eli uero ufcp ad Nathan omnes qui fubijciS tur,funtfecundumnaturam filrjeorum quibus fubiiciuntur,qui quomodo habet Eli ad Iofeph,aui . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

computanturlofephiquidem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fecundum le^

gemireliquorumuero omnium fecundum naturam.Hisficper^ Ïpe(flis,tollituromnisde euangeliftarum contradidionecalum#• nia,quæ ah ignoratione didorum illorum proficifcitur, Quæftio 132.

Si fecundum Mofaicam legem,frater defuncfii fine prole uxore ducensjgignebat ex ea liberos fecundum naturam fibi, fecundum legem uerofratri,an fi forte fuperftes frater uxorem habebat,cum eaetiamdefuncfiifratris uxorem ducebatin matrimonium; no ne V hoc eft abfurdum^Quod fi ea infuper fterilis erat, non ne præter' abfurditatem etiam in u till cas inerat in eo coniugio, legiscp præcc ptum undicp retundebatur,defun(fto non adipifcente monimen* tum ex prole^Quænam uero mortuo accedit utilitas,fi ex alterius procreationepoftobitum pater appelleturalienæfobolis*?

gt; Culexnon uetueritlfraelitasinmatrimoniumducere,fîuellêf, nonfolum cognatam,fed etiam captiuam concubinam,non eft abfurdum ncc^ detrimentofum uxorem aliam fuperaliam duce* re . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fratrem defun

elfe,fed incertum eft hoc uxorLincerto autem non eft

gcm.Eft autem hæclex lata,utquibus priuabat mors defundum* uidelicet paternitate amp;nbsp;hærede,ca præftarcntur ei legis prouidêa^ tia.Sienim memorise hsereditatis caufa connubia contrahurit homines,perfpicuum eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oratus

fuent deus ut hæc præbeat honu’nibus,non fit inutile negoctu««» ïneft autem huic legi etiam alia utilitas,ut hoccoiugio maneat res in eadem tribu,nee tranfeat in aliam.Et quoniam femel cöniu# da primo uiro mulier,unum corpus fada eft:,non fit pater aliéné prolis defurtdus,fed nafcentis ex fuo ipfius corpore. Vt enim qui nafcitür ex huiufmodi c5iundione,nominatur defundi filius, fic amp;nbsp;uxor nominaturillius Uxori

Si lex illa de qua iocuti fumus, ante tempora Dauidis mantla^’ fuit Ifraclitis,qui fit üt eüangelifta Matthaeus cômertlorauerit na# turales patres èc ante poft Dauidem: Lucas uero ante Daui(^c natufaleSjpoftDauidem üeroeos quifuerunt fecundumlegcni^ Et fi nomina patrum fecundum naturam amp;nbsp;fecudum legem^n uinis literis comprehenfa non inueniuntur poft Captiuitaterti Ba# bylonicâjfed authoritate fcripta funt, quomodo quac fcripta fuut authoritatc,ab exadioribus * potcruntC

Et Lucas Eli patres fecundum naturam commemorauit tu qui ante,tum qui poft Dauidem fuerunt. Eli ueró folus fuit fecûdutn fegem pater lofephi,cuius lofephi propter filijtatem qu^ fecundu legem eft,eadem ratione ufcp ad Nathanem genus ducitur. Vt au tern Dominus Chriftus nominaretur lofephi filius qui lofephus duos patres habuiftèt, uidelicet alterum fecundum legeni j altcru fecundum naturan1,effecit diuina gratia, ut cum audiemus Clin# ftum,filium efle lofephi, nec tarnen ex eo natum fecudum natuia, non admiremur. Vt enim lofephus ipfe uocatus eft Eli filius, nec tarnen ex eo genitus, quoniam diüinæ legi fie uifum eft ex uxore Eli dare filium Eli:fic uifum eft deo ex uxore lofephi dare filium Io fèphö,non genitum ièçûdum naturarrt ex ipfo.Quod enim ex foe# rairtä aliqua fine ftupro nafeitur, id neceflario filius eft uiri amp;nbsp;foe# miriæ,quo pado uult detis dare filium uiro aut per coniundionc aut Citra coniundionem.Necp uero authoritate priuata ufi funt e# uangeliftac in enUmerartdis Chtifti maioribus, fed fcriptis hifto# rrjs.Erant enirn Hebraei Hebtæis prognati iandi euangeliftf, qui illam generis enumerationem Conferipferunt, qui (âne diligenter operam dabant ut cohftriptum haberent genus tribiis tégif amp;nbsp;If# raeliticæ, Atqp hac de cauft poftquam Babylonc redituni eft^quo rum genus non inuenit Efdras iniàcerdotüm librario,cos abcli# cauit munerc facerdotali: atque hoc oftenditur ex libro Parali# pomenon.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quaeftio 154

Si legcm Ifraelitis deus per Mofem mißt,qui fit ut in plurib.dilt;lt;.; uinarumliterarûlocis Iex,nonlegislator appelletur MofesC f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refponfio»

Mos eil non folum hominibus,fèd etiamdiuinis Iiteris,ièrniO: nem appcllare eius nomine qui eum dixit, ut intelligatur alicuius eflcfcrmoncm,quale eft iIIud:Sedebat Eunuchus in curru,amp;S kge batprophctam Eiaiam.Etrurfum:Abominationem,inquit,deio*, lationis didam à propheta Daniele«Similiter Sc nos iolemus dice re:Comparaui prophetam Ieremiam,aut Apoftolum»

Si uerax Chriftus eft,qui ie èc adione æ re eum præftet quem perhibentdiuinæliteræ, Emmanuelem autem uocatum iri Chri* ftum prædixcrunt diuinæ literæ,quomodo uerax Dominus cxk ftimabitur,qui poftquam natus eft,nufquam Emmanuelis nomü nefueritappellatus'Z'Nemo enim Chriftum,ubi uenit,Emmanue# lisuocenuncupauiu

Si in euangelicis narrationibus continetur euentus diuinarum de Chrifto prædidionum, nobisc^ tradidit beatus Matthaeus eu eiTequemdiuinaprædidioneftatutum fuerit uocatum irinomi* ne Emmanuelis,non ne uocatur nomine Emmanuelis^Nô inter* mifîtautemfimdadeiecclefia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exdodrinafandieuâ*

gelij Emmanuele nominare Dnm« Habemus aut in nomine Chri fti omnia alia Chrifti nomina côprchenfa, ctiâ fi no omnibus fern perutamur.Nec enim quia uocac Emmanuel eft;ied qa eft,uocat, Quæftio 156

Si parentes afpernari diuinis literis uetitum cft, Sgt;C qui uetita fa cit,peccatorappellatur,qui fit ut Dominus Chriftus parêtesfuos compluribusiocisafpernatus,tarnen finepeccatoeflè pcrhibcatC Nam in nuptqs matrem obiurgauit,dum dixit:Quid mihi amp;nbsp;tibi, mulierCitcm cum eum uidere uellet mater,matrem et fratres appel lauiteosqui dei uoluntatem exequuntur. Item cum beatus p'rædi caretur uenter qui eum geftaflet, ÔC ubera quæ fuxiflèt, ipfe bea* ' tos dixit eos qui dei uoluntati parenttquæ omnia in matris contu ■ meliam ab eo didaputantur, quodeius matre nominata, amp;nbsp;bea* ta dida, alqab eoeius matri oppofîtibeati didi fiint.quæ oplt;* pofitio certein contrarijsrebus intelligitur. lam uerö cumfan* da uirgo ad tanti operis minifterium deleda fuerit, qui fit ut, quemadmodum didum.eft,indigna fuerithabitaquæbeatadi* gt;nbsp;cerçâ»

ceretur C Si'n diéla ilia inter fe contraria funt, non ne quæ inter fc , contraria funt,ea alterum ab altero difloluunturC’

Illud,quid mihi ÔC tibi mulier, non ad obiurgationem didu cft matri à feruatore, ièd quafi hoc demonftrare tielletrnon nos ïjfu-mus qui curam fufeeperimus uini quod in nuptijs confumitur: » men præ amore,G uis,ne deficiat eos uinum,dic miniftris ut faoât qusc ego eis dikcro,8lt; uidebis eis non deefle uinum : id quod etw accidit.Non ergo uerbis matrem obiurgauit,cum eâ fadis hono# raritjn alqs uero non ita locutuseft quafi matrem priuarethono^ redebitOjïedoftcnditquanammaternitatebeatadici debcat go.Si enim qui dei fèrmonem audit exequitur,is Chrifti frater Sc foror S)C mater eft, Sc eius mater habebat utrunep, perfpicuum eft eius matrem debuiftè hac raaternitate beatam prædicah. Nam dei fèrmonem audire SC exequi,uirtutis eft animæ^ puræ, quæ tota deum fpedet. Et quia non quamlibet fccminam elegit deus quæ Chrifti mater fieret, fed omnium foeminarum uirtutibusex# cellentifsimamjpropterea Chriftus uolebat ob hanc uirtutê præ«’ dicarimatrem fuam, per quam uirtutem ilia id afTecuta fuifletut uirgo mater fief et. Nihil autcmfecifTe Chriftum in parentum ig^ ' nominiâ aut contumaciâ,teftat Lucas Euangelifta, dum dicicDc feen dit cum lofepho amp;nbsp;Ma^ria Hierofolyma,erat^ cis obediens.

Quæftio 137 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ?

, Siante fepulchrum Maria Dominum unxit unguento , nos eins pafsionis 8c refurredionis monimentum ifi baptifmopera# gimus, qui fit ut primum ungamur oleo, deinde peradis in laua# cro monimentis iUis,unguento pofteaconfignemurCNon nehic contra facimus quam fadum eft circa Dominum, cum die primu oleo fuerit undus,deinde paflusCAn non et fuperuacanea olei un dio adhibetur baptizandis, fiquidem fblo unguento ad pafsione undus eftDominusî'

Quandoquidem facit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

fèpulturam poft mortem eius facit fepeliendi 4 Beata uero Maria ante mortem unguento perfudit Dominum gt;nbsp;ut fcriptum eft; Quodfecitjinquitjhæc ad fèpulturam meam fecit: anticipauit nim ungcre corpus meum.Ita«^ non fit hoc contra quam debeat, fed quod in Domino fadum eft ante tempus,id in baptizandis fit fuo tempore. Vngimur autem uetere oleo,ut fiamus Chrifti, hoc eft undi : ungueto aut ad recpxdatione eius qui unguêti undioné pro

pro fepultura fua habuit,idlt;j! fit typo quidcm in præfenti'a, ucrita tcautem infuturo,uocante nos feruatore Chrifto ad communion ncm turn fuarum pafsionum,tum glorig*

Siiuftus eft qui cum qui peccauit,propter dus pcccata plccftit, poteft ne deus eftc iuftus, qui tâtum populumpropter aliorum la pfus interfecitCLapfos dico lonathanem et Dauidem,ilium infcie terjoluendo ieiunium guftatu mellis:hunc numerado temerc po pulum.Quod fi quis dicat fubditorum mortem fuifTe poena prirta» cipum,nonne inique facit deus qui infontes fubrjciat pœnisC’ut in terim taceam quod facris literis adu€rfatur,quæ dicûtîAnima qup peccaueritjipfa morietun

I . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Reiponfiô.

Popuii pœnam,efleaccrbifsin)am pœnam rcgu qui pèccarurit, déclarât ipfe bcatus Dauid, orans deum ut in fe domum^ fuam transférât popuii cladem.EftenimregnitêpeftasdiminutiO fublt; ditorum.Similiter èC Saulus interfeélurus erat filium fuum lonâ# thanem,uteius nece mederetur cladi popuii, nifi populusiurarc anticipafiètjnon efte moriturum lonathanem ♦ Ac qüemadmodu confiât homo ex anima amp;nbsp;corpore, fie amp;nbsp;regnum confiât ex rege Só fubditis:amp; quemadmodum fi manu peccauit homo,ct uapulaC dorfo,non afficitur iniuria ab eo à quo uapulat:fic non iniufic facit deus,fi propter regum lapfus populum ulcifcitur,Solet cnim mul turn angere reges,clades populimâ regni poena,eft clades popuii,

Si deus unus eft deus jCerte om nia id habet ut fint unum,ut fini plex amp;nbsp;compofitum,mortale ÔC iramortale,genitum amp;nbsp;ingenitiï, gignere S)C non gignere.Cum igitur pater genucrit,filius Uero ti5 genuerittScfiliusgenitus fit,pater non genitus fit,quomodo po# tefi unus deus uocari pater Sc filius fpiritusÆx co quod gigna' tur,aut non gignatur,amp;L gignat amp;nbsp;non gignatrquæ uidentur effe pugnantia.

Si eft deus coeftentia trium diuinarum fubfiftentiarum, différé tium inter fe non fiibftantia fed eflentise modis,amp;: differentia mo# dorum eflèntiæ non diuidit id quod eft in {ubftantia,amp;quemad# modum in Adamo amp;nbsp;Eua Setho una eft fubftantiac ratio ( eft cnim anima rationalis, amp;nbsp;corpus mortuum)fid eflèntiæ modi funt diuerfi(nam Adam fadus eft ex terra * Eua ex cofta, Sethus ex feniine)^in diuerfis eflèntiæ modis manct fubfiantiæ ration

Una indiui'dua 8c immutabilistfîc Sgt;C in deo identitate fubÂâtij^ fonarum unus deus creditur pater et fîlius èc fandus fpintus. Ni# hilenimconfert ad fubftantiærationem modus elîèntiæ.Jgüur quæ de tribus diuinis confiftentps ^militer ßne mutatione dkun tur,in f) s intelligi u»itatem ftibftantiæ:quæ uerd non fimiliter ,ca intellige modo eflèntiæ perfonarum.

Si bæredem fe Chriftus nominat, eum ( ut cft in parabola) agricolæ,hoc eft ludæi agnouerunt,amp;: fe agriculture dominos fie ri cupiêtes, bæredem ut hærcdem interfecerût,qui fit ut Chriftus ipfejôc apoftolus Paulus,teftati fint eos id facinus commifilfe per ignorantiamûlle quidem dicens,ignofce eis, neiciunt enim quid facianuhic uero,Si cognouiflentjnunquam dominum gloriæ cru cifixifîènt»

Bifariam dicitur ignorantia:aut enim nolens quis ignorât,duffl res ad cognitionem ducentes non habet:aut uolens ignorât,dum res ad cognitionem ducentes habet,fed cognoicere non uult.Hâc uoluntariam ignorantiam folent diuinæ literæ modo ignorâtiam, modo cognitionem appcllare:cognitionem,dumdicût:Etmcno« ftis,amp;undefim noftisrhoceft poteftisàfadis meis cognofcere mei nominis meorumc^ didorum ueritatem.mentiens enim non pofsit hæc opera facere.Ab agricolis autem cognitus hæres dici^ tur,quatenus uiderunt hune efle fupra omnem hominem in præ^ fenti uita,operibus quæ faciebat,amp; nuncupatione filq, ut exprimi tur in parabola »Sedquod eum mortuumfufcitaturus eilet deus ex mortuis in uitam immortalem, amp;nbsp;omnium conftituturus hære dem,non cognouerunt.ncc enim in parabola hoc exprimitur.Hu ius ergo ignorantiæ ratione dixit Chriftusdgnofce eis nefciunte;« nim quid faciant.itidem amp;nbsp;apoftolus,Si enim cognouiifent, nun* qu am dominum gloriæ crucifixiiTent*

SifôlusChriftusdiuinalege perfede perfunduseft,quomO* do ambulabant in lege inculpati Zacharias amp;nbsp;£lifabet,de quihus h^c Lucas teftatus eftu'tê^ Paulus,àiuftitia legis fuitinculpatus^

Aliud eft inculpatum effe,aliud infontem ♦ Inions enim omni* no eft etiam inculpatusrat inculpatus non ncceflarid eft et infons. Qui enim in lege comittit ueniale peccatü,is libatione uidimaru, amp;nbsp;côfefsiôe delidi uenia adeptus,fit mudus amp;nbsp;inculpatus iuftiua legis.

legis,At ChriftuSjCÙm inions eflèt,nelt;ç ufquâ in Icgcm deliquiiî» fet,nihil comifit quod egerct corredionë. Ad mi fît autcm et Bapti ftam Iohanrtem,amp; ab eô baptizatus eftjUt implcret omnem iufti« tiam,quant Paulus antequam Chrifto credidiilet,nondum afîècu tus erat:nec crtim perfècutus fuiflet ecckfiani.Propterea Chriftus folus dicitur fine peccato fuiffe»

Siarigeius eft homine fuperior, iàcræ literæ homines ap pel lât deos,nô'ne côuenit angelos quocß deos à nobis appellari»

Ângelorum quicuncç iri dei of dine àpparüerunt,aut eu homi* nibus loquuti funt,habuerut ipfi quoep dei nome,ut qui cû laco* boÔôcûMofelocutuseft.Vocâtifuntautêetiâhomines dq,atcp ' utrifep propter ufum eius martdâtü,datû éft dei ordinê æ nomeri habere.Perado deinde ufusdefirtutuocaridi) qui ^^pter ufum ali queacceperût dei nomê.Cûenim comifit angelo procurationerri populi, dixit Moll de co:noli nôobèdife eimanimeUnomêeftei impofitû.Itê eu mandauit ma^iftratib.iüdiciu populijdixit eis:Iu j« ftûiudiciûiudicate:nâiudiciueft deiJtê:Egodixi,dq eftis j amp;nbsp;filrj altifsimioês:ubi eos dixit deos’, pro. Dedi uobis honore meû, Sgt;C ordinê,amp; nomêjgit tan^ me iudicante,fic indicate populum»

Hæc quæftio neep Chriftiano côgruit,necpgêtiIi,Vtrobicp au tem ad inferiores translatum eflrîomêfuperioris fècundü cuiufcp gIoriam,Non debet autem de ëoilfëfsis ambigi,fed de dubrjs.

Si habet deus fubfîftentiâ quæ fît,amp; confiliu quod infit, filiu qui fît,quÔ pot€ft,cû ex ta multis fit c5pofîtus,fîmplex notninari';’ Refponfio.

Quemadmodu deus totus eft ubiep,8ô totus in ünoquoq3,8^ to tus in feipfo,amp;^ huius fidê habemus:fic Ôlt;S eius fimplicitas tota eft fi Iius,amp;totâefthabêsfiliû,amp;tota cÔfiliûeft,amp;Stotacfthabês confi liû.Nô enirrt eft fecundu creata naturam deus, ut efîè amp;nbsp;habere ip fum,intelligatiriéÔpofitione:quêàdmodû nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fedquemad

Cû ex fjfdê côftet fànguis ex quibüs ëafô,cur efum carnis anima liû g mi tti c deus,fanguinis uero ùetat^ V crû carne, in q t, in fangui ’nenoncomedetis»

Refponfio» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;'

Vt amp;nbsp;in hoe feparet nos deus à fimilitudine beftiarum, tjua? cu cfu carnisjlambut etiam fanguinem eorû,quorû carnes comedût»

Si deus in ijs quæ uerû euentû habuerunt, etiâ per gentÜiûua# tes futura prgfignificauit,ut cûgentiles cû gentilib.pugnarentƒ« peaccidit utfaciêdo aliquideorû quoddiuinæliteræfieriuctue# rûtjiberati fuerint malis in fecûda interrogatione pofitis, ut accp dit in bellOjCÛ feptê illi Thebas funditus effent euerfuri.Nâ uatid nato Tircfia,Mengceus ex oraculi fententia feipfum ultro iugula« uit,atc^itafecundum oraculi prædidionem amp;nbsp;urbs feruata eft,et hoftes à ciuibus oceiß. Atqj hoc de bellorum uidorijs unû de mul tis à nobis didum eft,

Qiii quæfîta foluit,debet primû ponere cÔfefsiones,deinde eis efRcere fblutionê quæfitorû. Eft aut in confefto, unu elfe deii, totius mudi opifice gubernatorêjquem deum annûciâtdiuinx Chriftianoru literæ,uerbis diuinoru miraculorü teftimonio cofif rnatisjà quo dco eft futurorû amp;nbsp;prgdidio ôô euentus, Eijciût autê literæ qug hune nûciant, gentiliû deos.Si mutabût,inquit,genres deos ftios,qui tamê nô funt dfj.Atqui quorû dij nô ßjnt di], boni ne uates quidê funt ueritatis prophetae,nec eorû prædidioineui^ tabilê amp;nbsp;uerù habet euentû» Vt enim procul abfuntà uera diuinf^ täte, fie amp;nbsp;à futurorû prænotione» lam uero ôd in pugna gêtiliUjCW gentilibus,qui uariè,amp;maxime in bellis ,ufi funtoraculis,Chrigt; ftianorû deus confilium fuum ratû fecit.Teftatur hoc pugna Aie xandri 8d Darr),in qua deus Alexandri oracula côfirmauir, Darij irrita reddidit»Teftantur ôd Aflyrrj prælia,quibusdimicauitcum alq s multis potentibusr:^ gentibus,quem Affyriû deus uirgam irf fuæ,ferrâcp uocauit,modo dicensÆcce Aftyrius uirga eft iræ meg ingentêimprobam* * eum.mododicens decoîNum •X- ferra fine eo qui trahit eamCAtqui «K- Aftyrius quoniâ propter fucceftus oraculorû,quae per uates accepit à d tj s fuis,fecat èc lacerat miferas gêtes,quæ fretæ(ut ôd ipfe)oraculis,Guni eo ma* nus confèruerunt,8d ab oracu lorû ipe exciderunt,deo permittête oracula fuccedere Aftyrio,gentibusnôitcm.dcquibus dicitdeus per prophetâ Efaiam:Extuli manû meâ,ôd exaruerût, Aftyrius au tem dicitîNum liberarunt dij gentiû fuas terras ex manib.meisgt;ut liberet Dominus lerolblymâexmanumea'Tlam fecundum oracu la quæ acceperat Aftyrius à uatibus,uoces illas protulit 8d in gêtes 6d in lerofolymârac permittente deo/ucceflerunt ei contra genres

otàcuïatat contra lerofolymam non fucceflcruntjdeo non permit “ tcnte.Quomodo igitur non füccefsit fèptem illis ad Thebas uati:« cinatio de urbe funditus euertê JaCNam oraculi frudratio, arguit infirmitatem dei,qui oraculo ea præfignificauerit,quf non euene runt.Qudd G iècundum uerifsimam illam feruatoris uoeem, fine deo non cadit paflerculus ad terra, multo magis ges tota aut urbs totaperire non poteft non permittente deo. Quod autê uniuerià gentiliu gens à gentili gente pcriens,uirga 8c ferra iræ Domini pé reat,pcrfpicuum eft ex qs quæ de AlTyrfjs di(fèa funt. Præterea fi quæ à Græcis de uate T irefia dida funt,omnino ridicula funt,pof funt neipfius diéla eflè ueraCAiunt enim eum uiriim et fœminam fuifiè,amp; deorum de uoluptate uiri ÔC fœminæ controuerfiam di^ remiiîè.Hanc ob caufam irata aduerfus eum Iuno,eum cæcauitjii piter uerOjUt eum de cæcitate confolaretur,ei diuinationem largi* tus eft.Enimuero fi à fide aliéna funt quæ de eo fabuloià tradunt^ quomodo uera effe pofTunt quæ ab eo traduntur‘;'Prgterea fi, que admodû dicunt Græci,quæ â Parcis nentur,retexi nequeunt,non ne inutiles funt diuinationes qs qui eis utuntur, cum Parcæ ad in^! eludabilem finem necefîàrioperducant ea quæabipfis nentur“; Quod fi hæc fie habet,non ne falfæ fiint amp;nbsp;Parcæ, amp;nbsp;diuinatiôesj cumalteræab alteris tollanturÇ'Et non^nefeipfum fruftra iugulaä« uit Menceceus arbitrio diuinationis,cum cauia interficiendorum hoftiumSCurbis feruandæ,non à dæmonependeret, qui oraculS ediditjfed à domini ueri dei permifsione^

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD GRAE CO s.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faciensnaturalianifi primo *

idquodeftfacientis nonfecundûnaturâ,necp * necpfacih X Quod non fimpliciteromn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;genitumôc

corruptibilein generatione fecundum quadripartitum tempus, principium,incrementum,uigorem,8^ decremêtum^fed quod nà tura fît aut arte.

$ Natura ars exfubftantijs fadunt quod faci'unt,utcxfemfnc fade natura hominem,amp; ex homine fèmen.fubftantiæ autem funs fernen 8c homo.Similiter amp;nbsp;artes fadunt ex acre ftatuam,amp; ex la^ teribus domum.fubftantiæ funt æs ÔC lateres. Igitur cum materia non fît fublfantia, quis eft qui fedt ex ea cum nec natura nec ars quicquam facere pofsit ex non ftibftantiav

6 Si materia ut ait Ariftoteles corpus eft,nec graue nec leue,nec unum quatuor clementorum,nec ex quatuor elcmêtis,fequiturut ft uerum eft hoc corpus,necp calidum fît,neq^ frigidum,nec^ fccu dum naturam,nelt;^ aliunde.Quod enim uelfecundum natura,ud aliunde calidum eft aut frigidu,id quatuor elementoru eft.Quod ft corpus non eft,nelt;^ fecundum naturam calidum aut frigidu,ne que aliunde, non iam corpus eft necç graue neep leue, nec unum quatuorelementorum.Cur ergo didt calidum eftesetherem,pro;« pter moth cœleftis corporis, amp;nbsp;corporum quae in eo mouentur'^ Nam corpora motibus calefacientia,fî calefiunt ante ea qua? ah ip fis calefiuntjcerte aliunde calefiunt,quod Ci aliunde, etiam altera^ tionc.’ôô ft alteratione,etia mutatione:amp;: fi mutatione,certe ex coti trario mutantur in contrarium.Eftautem calido contrarium frigi dum:ergo ex frigido mutantur in calidum. Sed quia non eft cor^ pus quod ex frigido in calidum aliunde mutetur,quin fit quatuor elementorum,aut ex quatuor elemêtis,fèquitur ut ccelefte corpus non fit aliud elementum à quatuor elementis,Calefit enim aliûdc, dum ex frigido mutatur in calidum*

7 Si quæ motu calefiunt corpora,maiore motu magis calefiunt, quomodo fecundum Ariftotelem corpus eft fol,qui fit non natugt; ra fed motu calidus,fi maiore motu magis,necp calefit calefa* dt,fed femper impari motu parem habet calorem*^

'AD O RT HOD 0X0 S. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54 t

11 Si ex quolibet in quodlibet non fit mutatio,fed in contrarium in eodem generc,ut in qualitate non fit mutatio ex albo in aliquid aliud, fed in nigrû, qua nâ ratione'mutât materia in generatione fubftâtiarû,qu^ fiunt ex ipfà,cû nihil habeat quod mutari pofsit^ li Si quemadmodum eft in animatis animal, 0^ in coloratis co^ lotjlic eft amp;nbsp;in materiatis materia,qui fit ut tollendis animatis,tob latur fimul amp;nbsp;animal,amp;^ coloratis color,at tolledis materiatis, non tollatur etiam materiaC^Sin tollitur cum materiatis materia, quona modo eft materia ante materiataT

13 Si carere aut præditum efle,eft corn quæ funt, ccrtc quod om nino non eft,id nec^ caret aliquo, nec^ præditum eft, Quomodo ergo prædita eft materia priuatione,cum non fit eoru quæ funt* 14 Si fieri non poteft ut idem in eodem moueatur utrocß motu, uidelicetfecundum naturam, contra naturam, quonam modo fol fecundum naturam mouetur ab occafu ad ortum:contra natu* ram uero ab ortu ad occafum,propter fphæramCNec enim poteft idem in codem contrarqs ftcundum naturam moueri motibus.

Si fieri non poteft ut mundus fit fine anno, quomodo æternus ingenitus eft mundus,cum annus non fit æternus, fed ex ambi tu plurium dierum conftet ♦

QVAESTrONÉS GRAÈCANÎCAE, StVE GENTILES, ad Chn'ftianoSjde incorporeo,amp; de deo,amp; de re* furretfiione mortuorum.

z Vnde perfpicuum eft id per fe efle pofte extra corpus C' amp;nbsp;art eft id per fe incorporeumC i

Et quid amp;nbsp;quomodo faciattan cu confilio,an fine confilio« lo Et fi cum confifio,ufus inftrumento,an fineinftrumento. ti Et fi fine confiliOjUtrum fine rationefaciatjfinecogitatione amp;nbsp;confideratione,an cum aliquo iudicio»

multo diutius fæpe multa eorum durât eo corrupto qui ea fi citiipfaincorrupta,ut in ædificqsuidere licet -X- talium. *4 Et fl corrumpit id quod fit à deo,cuius'nam uitio corrumpit» eius'ne qui fecitCan eius quod fadum eftCan alicuius externi quod contrariu fiat ei qui fecitCQuodcuncç aût horu ponamus, non du biu eft quin Uitiû fit eins qui fecit.Siue enim id quod fadu eft,pro pter aliquod infitu fuu uitiû debet corrupi,is qui fecit in caufa eft, qm id tale fccit,ut reftaret in co malum aliquid;fiue aliquis extrin*« fccus contrariu ei qui fecit,fi£ id uitio eius qui fecit,quia nopofi fit uincere contraria;fiue ab eo qui fecit eft uitiû, perfpicuû eft ip^ fum elTe qui malus eft. Atcp hæc de bis hadenus ex multis pauca. Nam fiuolumus,quærendû eft quid fit corpus,^ exquibus cor^ puSjamp;S quæ inde nafcunf dubitationes.Sed his omifsis,ad mirabp lia ucniamus^uidelicet ad ea qug de rcfurredione dicunt. Eft enim hæc una de uilibus dubitationibus, quæ mouenf apud eos qui cor habet lapideû. Si ein oportet,inquit,fàïuos refurgere cos qui ôbierint,fi contigerithominêmon' in mari,deindccomefumapi** fcibus,rurfus ab alqs hominibus comedi in comedendispifcibus, quomodo recipiet carnes âbalijs hominibus confumptas cefle eftenim ut aut hic refurgat fine carnibus, quas comederunt alq homines comedendopifces,utiam didumefttautillireddere iufsi partes carnis huius,eas deponant, mutili fiant, ut expleant idquod eis deeftquos iniufte comederunt .Atque hæc tanquam ridentes aiunt homines cordis lapidei. Ego uero uos éxhortor ut

Mt extra dubitationem difcatis fèrmonem de reCurre(fÏ:ione,qin ne ceflario demonftret neceflèeHeutfit refurredio quibufdam de^ mÔftratiuisueriscprationibuStDcmÔftrationibus enim ueritate cofirmads, nulla (ut hoe fciatis) dubitationu rationê habebo.Na et ineptu et rixofum eft,cÓtra firma demoftradonê uelle cotêdere»

Hæcdida non funt rationales dubitationes, fed artis expertes» quæftiones. Sermo enim qui affert rationales dubitationes,in fjs quæ confentaneè dicuntur colligit abfurdü,ut,Solus homo ridetj quiequid ridet eft animal, ergo folus homo eft animalrquac quidê funt confequentes propofitiones,fed abfurda eft conclufio.Ät in propoiïtis diftis nihil abfurduex confequentiacolledueftn'tacp non rite uocatæ funt dubitationes. Si fieri non poteft ut idem e j dê amp;ignoret Sc fciat(nam de omni re oportet uerâ efle affirmatio nê aut negationê)qui fieri poteft ut qui ignorât an fit incorporeû* cognofcatc5filiuSlt;iudiciû,cogitationêôC cofiderationê, mêrêc^ et radonè,quç funt incorporel opera.Nâ in ignorâtia efsêtic incor porei,cognofeere incorporel opa,hominû eft ncfciêtiû qd dicât,

Infcrredubitationê,S^ folucre dubitationc,non eftfenfus neqj corporis.Atqui qcT noeftcorporis,idneccftècft elfe incorporel ' Vndequærimusincorporas elfendæ declaratloneinÇ'Sienim quærere de quopiâ an fit,an no fit,ratlonis eft:amp; ratio eft opus ra tionalis:8c corpus per fe eft irrationalerpatet elle aliquid incorpo reû,cuiuspropriû eft quærere ÔCiudicare. Aliud, Non confia têti elfe aliquid incorporeu,ineptü eft ratione querere iudicarc an fît aliquid incorporeû. Abfurdû eft enim uti adionibus incors» porefamp;^tamêignorareeftèntiâ incorporel. Aliud* Due funt in nobis facultates,quæ res c5prehend5t,{ènfus amp;nbsp;cogitatio,qu3 rum aftiones tantû inter fe difterût,ut quæ ab altero comprehend» dunt,ab altero non pofslnt.Sed cû omnes facultates fint fubftan^ tiaru facultates, necefle eft ut fint duæ fubftantlæ j quarû alterius proprium fîtfentire,alterius cogitare.C2.uôd fi eft, fequitut fitalis» quafubftantia incorporea,cuius proprium fit cogltare, quemad^ modum fendre corporis. Aliud, Si eft aliquid anrmatum,ne-« celTe eft ut fit anima:anlmæ enim pardeipatione animatum eft ani matum.Sl intelligentia no eft per feipfamjfed in anima,necefre eft utfîtanimaperfeipfam,in qua infit intelligentia, Aliud* Si corpus eget anima ad uluendum amp;nbsp;lèntiendum, anima ucro non egetcorporenecad uiuendumnec adcogitandum,fequitur ut a# liud fît anima quâm corpus. Aliud Si anima im^

pcrat corpori,amp; corpus obtempérât imperqs animæ,aïiu(J eft ani ma quàm corpus» Ali'ud» Si animae artificis rationed obtinetjcorpus autem inftrumenti, amp;nbsp;non eft idem inftrumentu quod àrtifeXjfèqüitur ut non fît idem corpus quod anima.

Âliud. Si prima eft ratio, amp;poftea id quod eft fecunduifl rationem(nam in anima eft ratio : in materia autem id quod eft kf cudum rationem)(cquitur ut aliud fît anima quàm materia, Atqui quod aliud eft quàm materia,id etiam aliud eft quàm corpus.

Aliud, Si quod corpus non eft^ne fubftantia quidem eft,quo modo diuiditur fubftantia in corpus incorporeum,cum id qd* diuiditur,fît neceflàrio in ijs in quae diuiditurC

Guiuspraefêntiacorpusredditurpraeditum uitaamp; fenfuamp;co gitatione,cum per fejfît horum expers,abientia autem rurfum red ditur mortuum 8lt; infenfile et cogitationis expers,id neceife eft ut fit per fe,tanqua quod fuapte natura fit incorruptibile. Aliud. Afferre feite rationales dubitationes, eas fimiliter feite folucre, non eft ftnfus opus.Et enim in confeiro,n5 pofte fenfum attinge«’ re cognitionis fubftantiam amp;nbsp;ueritatem.Quod fi ita eft,8d feièdx eft attingefe fubftantie amp;nbsp;ueritatis cognitione,necp fenfus eft, amp;nbsp;quod no fenfus eft,id nec^ corporis eft,neceife eft ut fit aliquid in corporeu per fe,irt quo infit (cietia. Aliud. Si oportet fubftan tiä effe per ie,amp;f diuiditfubftâtia diuifione prima in corpus amp;nbsp;in# corporeu,non ne eft incorporeu fubftatia quæ eft per fe^ Aliud.

Qiiod poteft feipfum feparare à patiêdo cu corpore,et tn no cor rupi,poteft etiâ feparari à corpore,tn no corrûpi.’itac^ pulchri# uS honorabilius eft corpore, quippe qcF caufa fit ut pulchrû lit corpus,fua præfentia.Tale aûit dicimus efte rationale anima, quæ eft ipiritus mêtalis, prædita uita amp;nbsp;cognitione,SC per ft mouens, cui animg cofubftantiales eife dicimus angelos 8c dxmonas.Etut in uniuerfum loquar,omnè fubftâtiale quod ab aliquo teneri non poteft,id corpus eft tenêti ipfum.Et diuinitate eift dicimus incor# poreâ,nô quia fit incorporca ( eft enim deus fubftantia fua ut ub tra corpus,fieSc ultra incôrporeum,utpotcutriuft^horû opiftx: nec enim fecit deus id quod ipfe cft)fed quemadmodum folemus in fis quæ apud nos materialia iunt,ftmper uenerari diuinitatemî fie amp;nbsp;in nominibus,non quafi deo his egefite,ftd nos fis oftendi# mus ecqd animo de eo coceperimus. Hoc igit modo nominamus cum

€umincorporeum,tametfi fdamus eumcfTe ultra incorporeuni, utpote huius opificem, Ponatur autem omnino hoe quoep in hoe fermone,quo oftendatur eflè aliquid incorporeum^Si nihil effet in rcrum natura incorporeum,ne eorpus quidem eflèt:(èd quia cft a^ liquid incorporeum, ficut corpus, neceffe eft cotrarqs notnini* bus contraria inter fefe diftinguere. Etenim deu Uocamus increa«? tum,euni increati nomineâ creatis diftinguentes» quod nifi eflènt creata,ne deus quidem ab his diftingueretur nomineincreati.Hac igitur diftindione quæ fit nomine increati,off editur deus effe ul^ tra corpora amp;nbsp;incorporea.Si enim nomen,Creatum,omnia fimul compleditur amp;nbsp;corporea amp;nbsp;incorporea,perfpicuumeft, ciim hoc nomine à creatis diftinguatur, neceffarid ctia à corporibus amp;nbsp;in# torporeis diftingui : ac quod ineft alfjs incorporels, uidelicetnon teneri à corporibus,idem ineft etiam deo, non ut incorporeo, (cd ut ei qui eft ultra incorporeum.Et quia non habere opificem do minum,præftantius eft quam habere, uocamus deum incrcatum. Quod enim eft increatum, id nec opificem habere poteft, nee do# minum. Similiter quoniam non teneri ab aliquo, præftantius eft quam teneri,eum uocamus incorporeum,

Ex rerum ftatu amp;nbsp;permanfione, Nec enim effent quæ (ûnt, niff deus effet ante ea,qui partes ómnes creaturæ ut opus erat,ad utili# tatem totius creaturæ c5ftituit,nobis cognitus prædidionc amp;nbsp;do ftrina prophetarS amp;nbsp;domini feruatoristp noftri lefu Chrifti,amp; e# (us apoftolorû didis,diuinorû miraculorû teftimonio côfirmatis,

An faciat deus,an fecerit,an fadurus fît ; amp;nbsp;an faciat cum confî# lio,anfîneconfîlio^

Fecitdeus,amp; facit,amp;faciet fuauoluntate.Fccit enim creaturam, quæ prius non erat,quiauoluit: cuius ftatum idemfiiaprouiden# tia tuetur,quod eft facit,idemcp earn recreaturus eft, in meliorc ftatum recreando perdu(fturus,quod eft faciet, ut cam purgetab omni uitio,quod ei ex rationalium ueiània accidit: non quia iudi# cio amp;nbsp;côfideratione poftca melius aliquid inuencrit : fed àprimor dio 8^ ante mundum côditum erat ei ftatutum facere. Nam nec ad cqgnitionê,necadpoteftatempoteftaccedercdeoaliquid poftea, quod non ante habuerit, Qiiddautêuoluntate feceritdeusmun#

dum, hinc perfpia'tur,quod cum poflèt facere plures foies,fecitu# num. Qui enim plures foies facere non poteft, neunum quidcra facere poteft. Et qui unum poteft, is neceftarió etia plures poteft. 'Cur ergo non fecit deus plures fbles,ctim poffet, nifi quia noIuitC Quód ft quos non fecit foies, uolûtate non fecit, fèquitur ut quem fecit,uoluntate fecerit. Ac ficut folem,fic amp;nbsp;reliquas omnes partes munditum incorruptibiles turn corruptibiles, quac exdeiconfii» lio habent quod funt,amp; quod talia funt.

Si corpus animatur amp;nbsp;mobile fit,non corporis alten’us, fedifl* ^orporei præfentia, non poteft non eftè incorporeû melius quàm corpus. Aliud. Si ex materia S^fpecie eft omniscorporeafubi» ftantfa,amp; non ex materia fpecies,fed aliunde uenitmateriæ, non poteft incorporeum non efîe melius quàm materia, cum ab eo uc* niatinmateriam fpecies. Aliud. Si non poteft æqualecogno* fciignotoinæquali,qui pofsit corpus cognofti ignoto incorpo# reoC Aliud. Sicorporea omnia in corpore ita funt ut oculis, incorporea uero ratione perfpiciantur, non poteft anima non efle incorporea. Aliud. Si poteft anima mente agere(agitautem anima mente cùmfeipfam feparatabomnifenfu) non poteftnon cfleperfeipfàm.

Quantum diffèrt opificem amp;nbsp;dominum eftè, ab opifieem dô minum habere : ÔC quantum diffèrt quod eft fupra id quod eft, ab co quod eft.

Non eget deus ulla re quæ fit extra fuam naturam î ac quemad* modum fine inftrumento délibérât, ita fine inftrumento facit.Si enim fimulatcp uultaliquid fieri,id confiftit,nónnefuperuacanea eft natura inftrumentorum quæ fîuntÇ’

Si fine confilio facit deus,utrum fine ratione facft,fifle cogitatio nc amp;nbsp;confideratione,an cum aliquo iudicioC fi cum iudicio, cu* iufham indigentia eget iudicioCfin Gne iudicio,quanam rationed . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Relpono

' nbsp;nbsp;nbsp;AD ORTHODOXOS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;547

Si cogrtofcibilia (lint opera dei,amp; quæ cognofcibilia fiint, ratio ne cognofcibilia funt:neceiïè eft ut rationê cognofcat deus quæ fa cit.Facere autem cum cogitatione ÓC corifideratione èc iudicio ali* quid noftrariim rerum, artificum eft proprium j qui His ad melio^ rem finem operum perueniunt Deus uerci ciim cognitionem nee aflumatnecamittat,nuUo horum eoet,

Quorum incorruptibilitas ex alterius confiliopendet, eanoil polfuntingeneratèincorruptibjilia efteJtac^ folum deum dicimus babereimmortalitatem, quoniam ex propria natura, non ex alte* dus confilio jhæc iniunt ci»

Si córrumpitur quod fit à deo,cuiüs uitio corrupitur eius qui fçcit,an eius quod fadum eftç'an alicuius externi j quod côtrariuin fiateiquifecïtîf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Nec conditoris,nec contrarrj uitio corrumpunturquæ corruni puntur,fed finitione opificis,effîcientisin fingulis corruptionem; in uniueriîs incorruptionem.Si enim alicuius eorû quæ diéta funt uitio corrumperentur’quæ corrumpuntur, totum genus corruni peretur,tum fit^ulorum turn uniuerforû. Si enim concederemus alicuius uitio efle corruptionc,nonferuaretur in eis quæ corrum* puntur,gehüseorum qUæ fiuntjincorruptum, uitio amp;nbsp;in fingulà Sdinuniuerià pollente* Quôdft ullius uitio uniuérfacorrûpi non pôflunt,nefîngulaquidem cuiufquâ uitio corrumpuntur, fed fi* nitioriedei. Si enim non éft inrebus uitiüni ullüm qiiod pofsit irrt pedirégenerationem,ne eft quidem in rebus uitiüm ullum quod , genus corrumpat Aliud» Sideüscftfupraincorruptibiles,uc forum conditor,fed fiipra ingeniturrt non eft (nec enim eft ingeni torumopifex)rton fèquiturutquicquid incorruptibile eftjidern fitîngenitum* Aliud, Si incorruptibilis eft deus luapte natü* ra,itemcp incorruptibilis eft anima eiufdem opificis uolûtate, qui fitutïn tanta incorruptionis differentia, lèquaturfécündum nos ut quod eft incorruptumj idem fit ingenitumC Aliud. Si igi* tur cohferuntaliquid ad ftatum corruptibilium, nonfie res inicor* ruptibiles miniftræfunt corrumpentiû, caufa incorruptionis ea* G Z tum

rum duccnte cas ad huiufmodi miniftenum Quod Jfi eft, pcrfp^ cuumfitpoflè aliquem habere immortalitatem, propter aliquam caufam in ufu pofitam : at ingenerationê non item. Ingenitu enim oportet fine ullaufuscaufaefleingcnitum. Aliud. Si primuni corpus eft elementu,fccundum autem ex elementis,quod aute cor pus ex dementis eft,non poteft eftè ingenitum (nihil enim ingen’ tumpoteft efle pofterius genito) nonne fi corpora ex elementis funt incorruptibilia,genita erunt incorruptibiliaC' Aliud. Si genita funt omnia elementa,ndnne nugatorium eft ingenita dice* re quæ funt ex dementis C Si enim materia per fe nee elementueftj necfubftantia,fed afiumpta qualitate quantitate,fit dementum Sc fubftantia,qui poflunt qug ex talibus dementis cffîciuntur,eflè ctiam ingenita, fi contingat eis efle incorruptibiliaC Aliud, Si aliud eft corpus,aliud incorruptibile corpus, 8C aliud corruptiS’ le corpus,ac fècundû diffèretiam incorruptionis ÔC corruptionis, diuiditur corpus in incorruptibile ÔC corruptibile,nohneneceflc eft proprium efle corporis quod diuiditur,ut fit genitum amp;nbsp;mge* nitumCQuod fi nihil horum propriu eft diuidendi corporis,nón^ ne erit corpus quod diuiditur nec genitum nec ingcnitumCQiid^ fl fieri no poteft ut neutrum fit corpus quod diuiditur, neceflèeft ita diuidi corpus, ut aliud fit incorruptibile, aliud coruptibile,in quæ diuiditurcorpus quod diuiditur.

I Quôdhomoàpifcibus,ôCpilcisab hominibus comeditiir,id nec hominemrefoluit in pifeem, nec pifeem in hominem : quin triufep refolutio fit in dementa ex quibus primum compofiti fue* runt, tametfi modus refolutionis fit mutua comeftione. Sed om* nis refolutionis, quocunep modo ea fiat, finis eft quod quæ refoh uuntur,ea in dementa abeunt. Non debet ergo propter muniam hominis amp;nbsp;piftis comeftionem,affcrri affeftata controuerfia,qux tollat refurredionê:fed fpedanda eft potentia dei, qui non folum promifit fe fadurum efle mortuoru rdurredionem, fed etiam cce pta iam in feruatore noftro Chrifto refurredione, firmâ præbuit nobis eins fidem. Quod fi dementa pofita funt ad creationcm co»* rum quæ fiunt,ÔC ad recreationem corruptorum,no'nne fi incredi bilis amp;nbsp;impofsibilis putaturrecreatio corruptorum,incredibilis 6c impofsibilis erit etiam creatio eorum quæ primo fiuntÇ’id quod cftabfurdum^

Nec^ mundi creationê,nec eiufdein recreatîonê credunt Græ* ci.Qiidd ß ueruni dicunt,primû fie fiet perfpicuum» Di'cunt enim tempus efîê æternum, Atqui fi tempus eft æternû,necefle eft edam tempons partes efTe æternas,uidelicet horas,8ô di'es,ÔÔ menfes,amp; annum. Quod û hæc non funt æterna, qui'ppe cùm fint in eis alia priora,aliapofteriora,nemundusquidem,cumfitin tempore,po teftæternuseflè.

3 Propter duas res credendum eft non eftè mortuorum refurre»« âionê,aut quia non poteft deus refufeitare mortuos,aut quia non conducitreiurgentibus eflèincorruptibiles.Horumautêalterum cftimpium,alterum ridiculum.Quod fi eft,no'nne ex impietate rifu conftat ratio eoru, qui non credunt mortuorû refurredliöiiê^ 4 Quæ deus per fe facit, ea iuffu facit : eft autem æqualis iuffui dei eifentia eorum quæ ab eo fiunt.Cogitafti,inquit,Sc præfto fuc runt.Qudd fi hoc conuenienter de deo didum eft, nonne qui re^ furreédonem non credit, idem non credit deum habere talem po^ teftatem C Nec enim alia rc egent qui refiirgunt ex mortuis, quàm deiiufii).

di'denntquæ pofitionê neceflanó fequuntçSi eiïèt,ut jpfîuôfünt, æternus mundus, meritó dicerent non fore mundi recreationem: creati enim mundi eft recreatio,non increati.Non eflè autem æter num mundum,ex eo patet,quöd homo non eft coæternus deo. Si enim uniuerfale eft coæternum deo,neceflè eft ut iïnt etiam fingult;s la.Sin minus,ne uniuerfale quidem*

II Semel omnes homines recreatione eo' perducere ut /Ïntincor ruptibilesjlongèdiuinius eftfccundum * quameosinfta tumhunc mortalem,inquo fumus,adduxifle.Referuabatautem deus nobisid quod melius amp;diuinius eft, ut pofterius, utpofito in eo noftro ftatu,quo fi priuati efremus,ut uolunt qui refurreftio nem non crediint,quanto eflet melius nos non eflèjquàm effcÆft enim inutile,quicquid fuo fine priuatur»

ïx Si fieri nÔpoteft ut aliquis pro requæ no fit, morte præponat uitæ fuæ,qui fieri poteftut fi,quemadmodü uos aflèritis, nô cftuc ra de refurredtione do(ftrina,pro ea tarnen fuæ uitæ præpofuerint martyres mortemÆcquæ uero fuit unquam alia religio, cuius do élrina diuerfistormentisamp;mortibus confi’rmata fuerit,nifi hæc Chriftianorum de refurredtionemortuorum»

13 Siquænon credunt Græci,eanecfunt,nec erufit,ergoincog nitioneGræcorum fita eft rerum eftentia. Quifitigiturutinpluri mis,amp; ijs maximi momenti opinionibus, perfpicuum fit eos amp;nbsp;ip fos fecum,0d inter ft pugnare^Talis enim pugna no finit pofitam efie in cognitione Græcorum eflentiam rerum,

14 Si non credunt eorum teftimonio,qui refurredfionis parente ex mortuis in uitam æternam refurrexifft uiderunt, amp;nbsp;tarnen inui dlademonftratione tollere non pofTuntdodirinam derefurreâio ne.Nam quod homoapifeibus comeditur,dubitationehabet:dclt; monftrationem non item.fieri enim non poteft ut eadem res amp;im pofsibilis demonftretur,amp;2 tarnen fadlaoftendatur. Remuerote ipfa poteftatedemonftratam, nullus fyllogifmus poteft euertere, 15 Sol cum eft fupra terra, fub terra non eft:amp; ctim fub terra eft; lupra terram non eft. Poteft ne igitur æternus efie,utuultisuos, ctim id æternè non habeat ut fupra terram fit aut fub terraÇ^ Quód fi eum qui æternus no eft,æternû opinantur Græci, poflunt nefilt;’ de digni efre,dum fanciunt non fore refurredlionêmortuorum^ t? 1^ Id quod modo fupra,modo infra eft, eorum eft quæ aliquant do nec fupra erant, nec infra. Poteft'ne igitur fol æternus elle, qui ante^ fupra aut infra efftt,non eratC Ergo quifolem natura fuage nitum non intelligunt,nc)nne abfiirdum eft eis credere non refur^f gere

gcrcmortuos,quorum refurredionis parens ram faélus Ht eorum primogenitus refurreóèi'oneC

17 Dum pollet faciêds poteftas,tum etiam maten'a idonea eft ad cffedionem ei'us quod fit. Sed fi aliquis mortuus idoneus eft deo adrefurreftionenij neceftàriô etiam omnistamp;niftomnis, nemo, Non funt autem argumeti's noftrrs metienda dei opera:funt enim fupra mente fenfum 8c rati'onem opera dei, in quibus eft en'am a pifcibus deuoratum mortuum necefîàrio rurfus in uitam ueni're, licet eum accident ab aliquo corrumpt

18 Poteft ne efte uerum, dominum poteftatem habere in uiuos amp;mortuos, fi, quemadmodum uos uultis, non habet poteftatem transferendi alium in aliumÇ' '

19 Si melioru conditor eft deus,deterioru non itê,nónne eft hoc argumentu infirmitatis dei lt;nbsp;quod quidem eft impium dicere. Sin par eft dei potentia ad effeftionem utriufc^,cur non creditis refiir reftionem mortuorum in incorruptionem refurgentium*;'

10 Si deo fadu non eft impofsibile, nobis autem ut fiat eft con^ ducibile, ut ex calamitoia amp;nbsp;corruptibili uita ducamur in beatum incorruptumcp ftatum refurredlione potius,quam ut philofopho rum laboriofitate ad formicarum laboriofitatê deducantur philo« fophantesGræci,migrationeanimarû:quid magis ridiculum efte poteft,quàm illam rem teftatam non credere : hanc uei o fine pro« batione credere amp;nbsp;tradere,ut olim athenizans philofophus Plato, poftea formicizet';'

XI Si autoribus Græcis,quia eftjnon quia uult, facit deus homi« nes,qui fit ut Plato aliqult;âdo fit animal rationale amp;nbsp;homo,aliquan doanimal irrationale formicajper traniànimationê C Si quidem necelTe eft ut quia deus eft,fuerit Plato facftus homo, necefte eft ut ciirn Plato mutatur,amp;S ex homine fit formica,mutetur etiam deus, ^definateffe quod eft.Sin Plato tranfmutatur,tame deus non definit efie quod eft, fequitur ut non quia eft, fed quia uelit, faciat deus homines.

XX Si dei opus non corrumpitur, amp;nbsp;homo corrumpitur, non eft homo opus dei,fi uera dicunt qui hoc dicunt.

X5 Si genus noftrum generatione incipit efte,amp; corruptione de« finit effe,fieri non poteft ut deus quia fit,non quia uelit,caufa fit ut fimusautnon fimus.

X4 Si quæ funt ex elementis, fiunt rurfus elemeta, an abfurdum autimpofsibile uidetur, rurfus efle ea quæ funt ex elementisC X; Si fub termino non eft deus, fed omnis termini dominus eft,

poteft'ne penes eumefleut fadi fintS^corrumpanturhomines: ut ueró fiamus Sc non corrumpamur,non itemC'

iS Secundum eos qui credunt mortuorum re(urredionem,Hei iufto iudicioamp;Smorimur SiC reuiuifcimusJIIud hominis inobo dientia,hoe hominis obedientia. Quibus igitur ignota eft caufa mortis,fjfdem StT naturæ hominis opifexignotuseft. Cumautem ignorant ÔC cauiàm mortis, amp;nbsp;opifice naturæ hominis, nonne ea# dem ignorantia dicuntnon eflè mortuorum refurredionem^

fit dcfinita,ficut naturg amp;nbsp;artis, Quód fi hoe dteere abfijrdum cft, abfurdum eft etiam non credere deum poflè ex corrupto hominc facerc incorrupdbilem^

35 Si quemadmodum infidelibus hominibus impofsi’bile uidc* turutfiatrefurreâ:io, ficimpofsibile eftdeofacere refurrcélionê, fequitur ut nihil différât deus ab homine. Sin immenfum differt, ut certè differt, nónne abfurdum eft non credere dco fadurum ea quorum faciendorum habet poteftatem'^

3^ Quæ poteft facere deus fupra naturam, nonncabfurdum eft non credere eum eadem reficere fupra naturam^

37 ‘ Sieiuseffedionemquodfitnon fecundum naturam, putan* dum eft incredibilem efle SC impofsibilcm,nónne erit etiam primi fadihominisincredibilis impofsibilis effètftio, ciim faÄus fue# rit non fecundum naturam C fieri enim non poteft ut fatftus fuerit exhomine homo,nifi prius faélus fit homo fupra naturam.

38 Si non fiam iterum quod fui, quomodo accipiam uirtutis ui* tijep præmia,quæ in hac uita non fuerim adeptus C Si enim non fit mortuorum refurredio, nónne inter fe pares erunt amp;nbsp;qui faciunt martyrica certamina, amp;nbsp;qui patiuntur Quód fi hoe iniuftum eft, nónne iniuftum eft non fieri mortuorum refurretftionem, in qua fola fieri poteft diftinótio eöru qui iniufta fecerint,amp; qui pafsi fue* rint, difcrimine honoris èC pœnæ^

39 Si quid fuerit quid fit homo, non præterit cógnitionê dei eomortuo,non eftimpofsibile eururfus eflè.Nam opera dei,funt ei nota amp;nbsp;pofsibilia.Quód fi non ftint ei pofsibilia, ne nota qüidê^ 40 Sibonumefteffenosinhacuita mortales,6lt; melius efle noj immortales in futura,no'nne abfurdum eft dicere deum potentem cffèadcfficiendumbonum,impotentcmadmeliusC '

41 Si impofsibile eft deo mortale corpus efficere immortale,no* ne erit mors ualentior deo,qui no pofsit ab ea tueri fubditos fuosC^ 41 Si deus poteftatê habet uiuificandi mortuos,nó'nne funt apti adrefurredionem refurgentesC Quód fi amp;nbsp;deus ad refufeitandos mortuos potens,S(^ ipfi ad refurgendum apti funt, quê locu habet corum incredulitas, qui mortuorû refurredionem non creduntC 43 Si ut fimus amp;nbsp;ut non fimus,penes deu eft, nónne penes eun* dem erit ut fiamus immortalesCquot; Quód fi ut fiamus immortales,ex tradeipoteftatem eft,non erit penes deum ut non fimus.

44 Siquam habent naturam immortaliaamp;mortalia,ex dei uo* luntate habent,cur non fit pofsibile immortales fieri mortuos uo* lente deo; \

4$ Quorum oppugnantia infirmaftint, corum ftatus firmus efi» Quöd fi omnibus oppugnandi modis ufi Græci ad tollendum do gma refurredionisjid tollere nequiuerunt, quod id eius poteftat^ qui facit refiirredionemjinconcuiïum in uarrjs oppugnationibus fèruatur,cur fit incredibilis mortuorum rcfiirredio, cüm eius do* gma nec manibus nec lingua conuellatur^

46 Si maximum eft indicium inuidæ ÔC incircumfcriptæ ftatis dei,quód funt omnium hominuuiuentiûS)Cmortuoruideaî adiones tum bonæ tum malæ, nonne eft mortuorû refiirrcÄo indicium incircûicriptæpotcftatis cognitionis^ dei,cùm per cam rurfus in uita collocet homines'» Quod fieft, none priuabit deum tali indicio,qui priuabit mortuos refurredione^

47 Si fperantes Græci ft fua repugnantia fiiblaturos dogma de reftirredione,àipeaberrarunt,nônnerurlusàipeaberrabuntip^ rantes rurfus non fore mortuorum refurredionemC

48 Debent Græci oppugnantesreiurredionis dogma, aut non uinci in pugna,aut uidi non diffidere de refurredione. Alioquin crit eorum primus inanis labor,argumentum abfurdae eorum incredulitatis»

I N I S. i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, i. - ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ■ • •

, Fof. d'. Iwfrf I o. Zegccowftdff. 7.312.4o.nubiius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;39.9/^

rep!. iip.S.concudent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;izs.^p.aduentu. izp.^^.deferta.

rum. is8.39.mäg^osueflros. i74-zo,rcgttum. i^'^.si.efféndiHodoi. ifig.4o.deleMit lineam ufe^adfequentis uerftuuocêEandem. 198.1cr lia.16.propbetdmtu.

9.dffulferit. zoi.effiilfit. 'zis-sz.^wfit. 214.1^. qMapereamfifutnonßt^uod^enerdtur.