-ocr page 1-

OPERA DIVICAE

CILII CYPRIANI EPISCOPI CARTHAGIz-nenfis.ab fnnumcris mendis rcpurgata.adiedtis bus.quæhadlenus non habcbantur, ac infcripta, unàcû annotatiun culis. Atcp hæc omni'a no d labore (uo

ERASMVS RO TERODAMVS.Uirfu/ uandis opdmis (Kidfjs nacus» APVD INCLYTAM BASILEAM EX

OFFICINA


FROBENI ANl


-ocr page 2-

VITA BE ATI CAECILII C Y P R I A/

NI PER D» EVSEBIVM HIERON YMVM* f

P Ypnanus Afer primum gîoriofe rhetorical ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* exinde,ftladente præibytero Cæcilio,

cognomentû fortitus cft^ChriHianus fadus, fubftanriamfuampauperibuserogaui't:acpo‘ tnultum tempons, eleótus in præfbyterum,eriam cpi^^^P^ß, Carthagtnenfis conftitutus eft. Huius ingenrj fuperfluut^ indicem texere, cum folc dariora fint eius opera. Paftus eit . Valeriano Si Gal/eno priricipibus, perfecutione olt;ftauagt; die,quo Rhoroæ Cornelius,fed noneodem anno.

F I N I S.

-ocr page 3-

REVERENDISSIMO

PATRI AC D. D. LAVRENTIO PVCCIO, TITVLI SANCTO,* RVJM QVATVOR, CARDINALI MERITISSIMO ERASMVS ROTERODAMVS S. D,

N tam uafta rei h'terariæ clade,quæ no folum tot? ewe gia uetcrum monumenta, ucrumeriam innumeros to' I'mmortali memoria dignos totos abforbuit.for/ taflisinepriusuideaturreuerendiflimepater unius aut I akerius inten'tu dcplorare,ni Cyprianus,unus effet mul : toruinftarhabendus,{îuefpelt;^cseloquériam,fiue dox fl:n'nam,fiue paftoris dignitatem, fine peólus apoftolici fpiritus uigorem ubiq; fragrans.fiue martyrrj gloriam.Hàncautem iaóluram baud fcio an hoc moderatius ferremus.fi totus nobis interiffet.Nunc quonia ex his fra/ gmentis quæ nobis, nefcio quis cafus.fupereffe uoluit, conijcimus, qualia fuerint ilia,qua? pericrunt.grauius etiâ animo diicrutiamur, quicunq? thez faurorum huiufmodi fumus auaruPorro ut nunc in obfcuro fit, quæ SL multa uir ille fcripferit,operu claritas in caufa fuinquæ Hieronymo perfua fit.ut no ducerct ooeræprccium, lucubrationum illius indicem texerc, cum ipfius’xtate ôi foie clariores habcrétur,ÔC publicitus omnium manibus te/ retentur.non exiftimans fieri poffe,ut tantam lucem ac celebritatem.ullus cafus, obliuionis tcnebris obfcurarct : quod idem malum nobis ufu uenit inTertulliano, nam alius quifpiam cafus Origcnicorum operum catalo/ gum nobis ademit.qucm Hieronymus fefeteftatur attexuiffe.in quadam ad Paulam epiftola, in qua huius Adamantq libros cum libris Varronis confert,quem ÔC ipfum conftat woXu-j^^cpoTaro/j fuifïè.Cæterum cum La^ ftantius teftetur, à Cypriano admodum multa fuiilcconfcripta, redlius pcrfpiciet quata fucrit ea calamitas quæ cætera nobis ademit, qui reliqurjs quas habemus,notha ac pfcudcpigrapha dctraxerinEtenim utGypriano cum cætcris fcriptoribus eft commune,quod ipfius lucubrationibus multa a 1 fint

-ocr page 4-

ÏN D, CAECILII CYPRIANI OPERA

fint alioru admixtaata hoe fuitHieronymo felicior.quod huius uolumioibu^ OpifrrfCyprw multa fint i'nterfperfa.prorfus indigna ledu.Cypriano nihil afleriptum eft,np Mo affiripM. f{ doótum Si à magnis uiris profedu.Proinde nos adeo nihil femouimus etia

huius gencriSjUt nónulla cx uetuftis codicibus adiecerimus, ne(Ç cm protinuS feqciendu.quod Cypriani nó eft.Ia ne quis in hac cenfura putet nos nihil aliult;J fecutos fomniu animi noftri.Sy mbolu fidei,quod in euulgatis pariter ac dc' fcriptis uoluminibus,Cypriani titulu hactenus poflïdetjnter opera diui Hicfo nymi,fertur Ruffini nomine, de cæteris conicótura noftrâ fuis locis annotabp mus. Vitâ apparet ex eo libro decerptâ.quê.ut teftatur Hieronymus.côfcripft Potius Cypriani diaconus,in ipfo etiâ exilio comes indiuiduus ufqp ad ulnm* fupplicq dié.Nec enim uerifimile fit,hocefle uolumê illud egregiû,cuius in uita Pontq meminit Hieronymus.cû quod extat apud nos,ne libelli quidêuocabn lu mereatur. Certe coronidê de tranflatione corporis eius.ab alio quopiâ adie ôlâ efle, clarius eft,^ ut fit admonendû, præfertim cû in ea Caroli imperator ris fiat mentio.Iâ quod diuus Hieronymus memorat,oéto tantu epiftolas Cy priani ad Corneliû Rhomanæ urbis epifeopû extitifle, cû in noftris codicibuS undecim, ni fallor.habeanf',fieri poteffiut nó ornes peruenerint in manus Hic ronymi.aut quoniâ fit aliquoties,ut in ijfdê diuerfa tradtentur argumêta,finga læ quæpiâ in binas diffedlæ fint,id quod nos in una certe faôlû.Ôi deprehendi/ mus,Si indicauimus.Porrô cû olim Africa permultos ædideriteloquentiado/ ôlrina'tç célébrés, inter quos funt in primis Tertullianus Si Auguftinus,tarnen uix ulli cotigit Rhomanæ didtionis germana puritas,præter^ Cypriano. Na TeriKlIUnMs. Tettullianus licet défus Si argutus fit in fentétqs.fermo tamé difficilis cft Si ob/

fcurus,atc^ etiâ incoptior, quêadmodû iudicat Hieronym^ in epiftolaad Pan A«gK/îtws. linû.uidelicet Ladlantq iudicio fubfcribes. lâ in Auguftino fubinde ledtoré of

fendit perplexû.nefcio quid.ôi impeditû atcç obfcurû.quod in epiftolis illi oh nbsp;nbsp;|

qeit Si Hieronymusrat utercç Cypriano fûmas eloquentiæ dotes tribuinficem Cypriftnns. feribit Hieronymus in epiftola ad Paulinû:Beatus Cyprianus inftar fontis pn

riflimi dulris incedit Si placidus.Ladlâtius aût in præfatiôe libri quinti,deinfti tutionereligioisChriftianæ, no folû illi tribuit facilitate,iucunditatê.perfpicu^ tatêicopiâ ac nitoré.uerum etiâ uim ac neruos in perfuadédo.Erat ctn,inquiés, ingenio facili,copiofo,fuaui,ôi(quæ fermonis maxima eft uirtus)aperto, ut di^* feernere nequeas,utrû ornatior in loquêdo,an facilior in explicâdo.an potêtior in perfuadédo quif^ fuerit. Atc^ utinâ diuus Augftinus, ut Afer Afrû.epifco pus epifeopû,numero uoluminû præcurritn'ta didlionis elegâtia potuiflet afle quitutinâcp linguâ huius tâ feliriter effet æmulatus,^ câdide miratur ac prædi cat.Siquidê is libro de dodtrina Chriftiana quarto ex huius uoluminib^potif fimû petit exépla,quib9 demôftret,nullâ eloquétiæparte in Chriftianis feripto ribus defyderari.hunc cû Ambrofîo fubinde coferês,quêadmodû Fabius Mat cû Tulliû cû Demofthene comittit.No poffû equide inficias ire,quiu olim in/ ter orthodoxes feriptores primas tribuerim Hieronymo : uerû ubi Cyprianu.

quein

-ocr page 5-

DES. ERASMI ROtÈRÔDAMI PRÀËPATÎO*

que P nus amp;nbsp;carprim amp;nbsp;ofcitans legerâ.propius fum contemplatus.protfus anîmi dubius reddor, utriî utri præferâ, adeo fuis utcrq; uirtutibus fûmus occurrit.Q(f fi hoc nomine iure præfertquot; Demofthenes.qd’ propius accefleric ad uerû illud ac Dono/lbcites naturale dicêdi genus,ô£ longius abfit ab umbra decbmatoria.longe præcellit bac parte Cyprianus Hieronymu.magis ubic^ ferius, ac minus aiïeôlâs.cû hic in rifii penè fit immodicus,fubinde defidés in expatiatioibus.plurimû admifcês ex progt; pharia literatura.quæ dotes,fî laudi dantur,n5 ta defuere Cypriano,^ uel fpretæ funt.uel negleâ:æ.Nihil in hoc reperies, quod ad oftctationé ingenq uideri poiTit afcitû,aut quod ullo padlo uafriciê fapiat.quæ no abeft Hieronymo.T alis ubicp fermonis habitus eft.ut loqui fentias uere Chriftianû epifcopû, ac martyrio defti natû.Pedtusardet cuâgelica pietate.ôi peôlori refpodet oratio,loquit'’ diferta.fed magisfortia diièrta,necp tâloquitf fortia uiuit.ut ipfe mcminit alicubi.Huic nimiru perfonæ magis cogruebat dignitas leposætiâ fi locis aliquot déclarât,fi hi non defuiflè nafum.ficubi res ira poftulaflettueluc ubi falfifiime rider hæreticiî quendâ.qui negabat Cyprianû habêdu pro epifcopotdeinde eu refellit eos,q no immerfos fed afperfione aquæ baptisatos in pericuîofis morbis.nô Chriftianos, feddinicoscenfebât appellâdos.Nâ hic præter perpétua illâ iucûditate, iànguinis in more per orne corpus fparfam,iocis etiâ ac didlerrjs utif .In una dûtaxat epifto la,cuius initiu eft:Bene admones Donate,nonihil lufit apparatu popâqj fermois, unde ÔC Auguftinus c5ptæ,iucûdæ fplédidæcp diôtionis depromit exemplu. Ta lêecclefiædoôtoré,talé Chriftianæ pietatis athletâ nobis dédit rhetorû fchola, ne quis fibi ftolide placeat, qd* nihil rhetorices attigerit.Efferât alrj quantu libet cos, quos nobis ædiderût dialeôlicoru ac Peripateticorû fcholæ,quos nec nos fane im probamus. Certe primas inter orthodoxes patres Cypriano tribuit papa Gela^ fius.indecretisi$.dift.c.Sanôta Rhomana.Iâ fortaflis no absre fuerit,nonihil at/ tingere de dogmatis huius,à qbus hodic diflentit ecclefia.inter quæ eu primis ia' ftatu eft.qd*exiftimaret hæreticos ab ecclefiæ cofortio femotos ac fchifmaticos ni hilagerebaptizando : atqui hæcfententiano uni placuit Cypriano,ueru plerifq; debaretids. omnibus Africæ,Numidiæ,Mauritaniæcp epiicopis.qd* aoude perfpicuu eft ex aftis fynodi Carthaginéfis quæ nos adiecimus in hac æditione. Quin ipfum etiâ Hilariû aliqn huius mifle fentêtiæ.ut ab Arrianis baptizatos no reciperet,nifî rur HtUrw/». fus ab orthodoxis baptizarentf.palàm docet Hieronym^, Et tamê hocita placuit Cypriano,ut queadmodu ipfe qd* optimû efie iudicabat fequebatur, ita nemini prxiudicaret,quo minus qdquot; ipfi uideref ,faccret,nec putabat qué^, fi diuerfu fen tiret,ea gratia femouendû à comunione.Porrô q diuerfâ fentétiâ fequi maluerût, mihi quidê no tâ argumentis uiden^ comotÉcp fauifle ei parti,quæ magis abhor feret à fehifmate Donatiftarû,fimul^ pcrfpexifle,^ no effet tutu,cam aperirc fe neftrâ,fi facerdos impius nihil agere crederet'’, qua tame in fentêtia uetcres quida fuiffeuident'’.Nâ quantu habeât momêti,quæ diuus Auguftinus adfert de facra mento 8C effedlu facramêti,de chara(fteribus,dc diuerfa ratione baptizâtis ÔC rex mittétis peccata.prolixius fit,^ ut coueniat hic expendere.Certe Chriftus fifdé ba ptizâdi lus tradidit,qbus mâdauit abfoluédi poteftate.nec tamê protin9abfoluit

a } facerdos

-ocr page 6-

IN D. CAECILII GYPRIANI OPERA PRAEFATIO.

faccrdos.qulfgs in hoc nome I'nuocattrinitatis. Quod fi res ah argiimentis hums nis pêdereuôi nifi cocordia fauore ubicç merere^’,potius haben' poterat.qd fequi tur Cyprianus,^ quod eft receptu » Sunt Si alia quædâ, fed hinc ferme proféra, Ldîfftn. Itb. J. qjjæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atn'ngemus.Iâ quod quidâ.ut refert Laótantius.homo difertuSifed

’’ implus,Caprianû pro Cypriano uocarit, hoc magis nobis placere debet uir opri tnus.quod uiro peftimo difplicuerit, imo cui nihil in Cypriano difplicuerit præteï Chriftianâ pietacê.Satis em déclarât qd ille de Chrifto fenferiuqui dodlrinâ eius aniles fabulas iudicarit»Ad hæc quod huicHteronymus alicubi uidet'’ abfolutâh cræ feripturæ feientiâ detrahere.nihil aliud fenfit.opinor,^ perfecutionû proccllis quibustûagitabat'' ecclefia.martyribcç præpeditû.no abfoluifle in explanâdisdi uinis uoluminibus.qd* egregie præftaturus uidebaCfi licuiflèt.Nâ quæ fcripfitJs rc uerfantur in locis comunibus.undeno paucadecerpit Hieronymus,quodes in ijfdê uerfatur.quêadmodû, ut eft uerifîmile, è Tertulliani libris multa mutuatuS eft Cypriaaus.qbus adeo deledlatus deditus^ legit'’,ut quoties ab amanuéfitO' dice pofcerct.dicere folitus fit : da magiftrû: nihilo minus ob id ingenio tribuens, quod ab ecclefîa fefe fubmouiifet.nimiru gnarus uel c fterquilinio legere aura, Si intelligês ubiqj bonû efle qd* bonû eft, ac uitans propheticâ imprecationéaduer fus eos.qui pro perfonaru uarietate.uel pro fuo magis aftedlu, de reb^ indicia ua hâtes,quod bonû eft.dicunt malu.qcf dulce eft.faciunt amarû,Sed necelfitadine C)gt;tgt;ndniope tuâ pluhbus morer, reuerendifltme pater,prodit Cyprianus Si cmedatiortnalto, r4 emendftM. -ftjblatîs Opera noftra médis, Si aliquâto purior.femotis ijs quæ illi falfô tribaeban

tur,K auótior.adieótis aliquot ex uetuftiftîmis exemplaribus,quæ hadenusdefi ïo. Frobenws derata funkPoftremo prodit opera Frobenq nitidior fi mul ôi auguftior: ptodi^

bit auté Si féliciter,fi T.R.D.noftræ fauebit induftriæ.fimul ôiconfilio.qui labors hune tuo nomini dicatû eflè uoluimus.no ignari.quantû ea laborer inftaurandæ religioni Chriftianæ.Quorû em aufpicijs magis coueniebat, reftitui prifeos ccclc fiæ doélores,^ ueftris qui nûc illorû præcipuas uices geritisT’g quos potias opor tuit afteri.fcriptorê apoftolis proximu,œ per eos,q nobis fumâtes apoftolosrc^ præfentâtCQuin Si illud mihi probe uiiu eft cogruere.ut Cyprian9, cui prima lo cû tribuit fedis apoftolicæ cenfura.tuis prodiret aufpicrjs,cui meritiflîmo inter tot ordinis cardinalicrj lumina primas tribuit leO pontifex. no minus cordatiflîm*

maximi titulo clarus.Celebris eft apud Rhomanos Hânibal Pœnus.qui cam Italis de Rhomano certauitimperio : hune æquû eft haberi celebrioré.q cû Rho manis orthpdoxis felicius Hânibal,de Rhomana certauit eloquétia.IHe ca Sd pione coflixit armis,hic cû Cornelio Rhomano potifice fie fufeepifte pietatis certa tnê uidet'’,ut ambos uirtutibuspares,eodé die,licetanno no eodé, fimilis martyrii palma decoraritæloquétiæ gloria uicerit Cyprian9.Mihi uero peculiaris etiâ quæ dâ caufa fuit, ut hoc quieqd eft operæ,amplitudini tuæ dedicate,quâdoquidéno licuit alia ratione teftari animû memorê officiorû haud qua^ uulgariû,quæpry Dj Antonws mû R .D.Antonius Puccius nepos tuus.id téporis legatû agens fummi pontifids PufCfKs. gpmj Eluetios,mox tua celfitudo Rhomæ mihi îargiter impendit : quâ precor ut

CHRisTvs Opt. Max. dignitati Rhomanæ fedis,amp;reip.Chriftian«iuuâdæ» diu feruet itïcolunié.Louaiai}, An. nbsp;nbsp; xix. pridie Cal. Auguft.

-ocr page 7-

annotativncv^

lae erasmi roterodami in cyprianvm*

ßxlibro primo. Folio u

Ognouimus frater chariffîme.) Videtvtr fenrirc non eße fas Chriftianis, armis ac ui tueri feaduerfus impctu perfecutoru» Quin addit.Cu innoeentibus necnocentes ocddereliceauCon fentit fibi in traólatu cuius inirium:Oblatrantem te^

, Folio 6,8i S.uerfu. 14..

Legiliteras tuas frater chariflime» ) Si male,inquit,locutus fum, expro/' bra de malo.Videtur Cyprianus aut certe is qué fecutus eft, Graxe legiflè pro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏTTlTl^HS'Opf

Ex eadem.folio s. uerfu 17;

Acoluthum mififti amp;c.) Acolytum fcriptum in huius libris inuenio, Sch^S fignificat eum qui no prohibetur, amp;koâ»»oç miniftfum fonauViden tur I^tini hic accepÜTc accentum Græcorum, quemadmodum fecerunt in paradetus,

.Folio 18»

Cum in unum conueniflemus» ) Sentire uidetur facrificio faccrdotis Im^ ptj nihil effici.inió magis inquinari populu^ Verum intelligit,opinor,de epi fcopo per hæreticos conftituto.qui non fit uerus epifcopus:huius facranon profuntijs,qui fauent huius impietati»

Folio 14.,

Pro tua religiofa diligentia. )Sentire uidetur non bapttóare neep abfob üere.qui fpiritum fanólum no habet. Verum hæc opinio damnata cft.Ea^ gt;nbsp;nbsp;dem diiîerit in epiftola u. cuius inirium:Cum fimul in concilio» Item in tra

^ta,cuius initium:Cum moneat dominus ô£ dicat. Item in adlis Synodi Carthaginenfis.

Ex libro fecundo,folio

Beneadmones Donate. ) Huius cpiftolæ phrafîs nitidior ac floruletiof cæterarum,ô£ redolet adhuc fcholafricam eloquetiam. Ex hac citauit Auguftinus exemplu fplêdidæ ac iucundæ diôlionis libro de doôl^Chrift* 4. cap. 14.. adducens hune locum: Petamus hanc federn ÔCa , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex eadem, folio 4-6-. uerfu xo.

Et homicidium eu admittunt finguli crime eft.uirtus uocatur eu publice §eritur.)Videturnullu facere difcrimê inter homicidiû amp;nbsp;bellum.nifi quôd bic publice occiduntur plures: ueru hoc intelligédum de bello iniu(l:o,cuiu(/

a 4* riiodi

-ocr page 8-

, JN p. CAECILIÏ CYPRIANI OPERA

modi Tant plcraq^.ói haud fcio an omnia,ut riunc quidem gcruncur» i 'r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Folio 4-7» uerfuàfine'7» gt;

Audacia prorfus conuicqs fadens ÔC impudenda congmens impudiaï) Pro' fadens nonnulli codices habebant fauens.Conqdo legendum: Auda/ da pro conuictjs faciens d^c» ut fît fenfus,audariam conuenire conuicianti.

Folio fi»

Quan^ fdam fi-ater chariffOEx hac colligitur olim quofdam puraaqua confecraHè fanguinem c HRI STi,non admixto uind»

Folio uerfu u

Non bibam amodo ex ifta creatura uiris.)quod Græds ram ueftit? '

Folio nbsp;nbsp;uerfu à fine 6-»

Sic uero calix domini non eft aqua fola Kc»)Sentire uidetur non confecra re eum.qui uinum cqniècret abft^ aqua,fed fenfît,opinor, non ritecófecra/ re,licet non confecretur aqua fola.

Folio $lt;?. uerlu à fine ƒ.

An ilia fibi aliquis cotemplatione bladitur Xa ) Videtur olim fuilTemoS, ut mane confecrarent aquam,fub cœnam uinum aqua dilutura.

Folio $7. uerfu ultimo;

Tingentes eos 6^c.)Latine dixit,quod nos Græce malumus.unde SÎ alibi quos nos baptisatos dicimus, ille tinól js uocat. Ex hac epirtola Auguftt' nus libro de doólr. Chrift. 4.. cap. n. adducit exemplu fubmiflæ didionis: Admonitos autem nos fdas.ut in calice offerendo ÔCc.

Ex Kbro tertio, folio 7lt;r.

Leffisliteris.) Inhacexcutiendum quid fentiat,cum ncgatfoliCHRP STO datam poteftatcm, uirga ferrea confringendi uafa fiff ilia, Si exuftiS sisanrjs pu^are triticum.nam ecclefîa etiam turn eqciebat improbos Si traólabiles.Di de eijciendo fenfit:Si afficiuntur capitis fupplidis,qui comme rentur, fed per magiftratus prophanos.Vnde fenfîffe uidetur,ccclcfiaftic3 cenfura neminem fîc perdi,ut intereat, quæ non in aliud adhibetur, quàm utfanet.Similiatradit libro 4-.epiftola x.Accepimus primas.

Folio 104.. uerfu 11.

Gloria quidem ueftra Sic. Squalent fine balneis membra. ) Hunc locum uidetur æmulatus Hieronymus in epiftola prima,quam adolefcens fcripfit ad Heiiodorum,ficuc Si alias multa huius e(I imitatus.

Ex libro quarto,folio 109,

Accepimus primas literas tuas.)Excutiendum cur in hac Comelium pon tifice Rhomanu collega fuu appellet.nec^ enim id femel fadt,utcafusuide ri poflit,fed iterum atcç iterum.Sic Si Innocentiu Auguftinus firatre uocat.

Ex eadem, folio 109» uerfu 14..

ItcQuod ne uel apud te uel apud quen^ Sic.)Hinc apparet ccdefîæde/ creta

-ocr page 9-

ÖES. ERASMï ROtERÓDAMI ANNOTATIO^TEg» creta pro tempore reóle mutari»Primum Cyptianus acern'me inuchebatuf in eos qui fine pœnitentix fadiTadttone recipiebât in ecclefiæ conïbrtiû eos, qui metu fuppiidofum defedflent à chr ISTI profeflîonetmox mutata in diuerfum fententia.idê fecit, quod iiïos indigne amp;nbsp;impie facere damitabat»

Ex eadem,folio nt. uerfn à fine 6^

Sic tamé admifliis eft Trophimus,ut laicus cômunicct»)Ex hoc loco ap^ paretpræfbyteros à peraôta pænitentia non recipi folere,niiî inter laicos» '

Folio tiq.»

compleôtenda.) Videtur olim ecdefia 8i pro martyribus ‘ oraffe.ficem aittSacriricia pro eis femper,ut meminiftis,ofrerimus,quoties uiartyrum paflîones anniuerfaria commemoratione cclebrarhüs » nifi forx te pro eisdidum eft,pro eo quod erat,in honorem eorum.

Folio 24.

^uæfifti ctiam frater»)Hâc no efte epiftolam integram uel ex ipfo ftatim initio liquet. Quis enim fie exordiref epiftolâC'quæfîfti etiâ,uerum pars eft epiftolæ,cuius initiûtPro tua religiofa diligenda.quod palàm arguit codex uetuftiffimus c duobus minor,quem nobis exhibuit uenerabile monafte/» riumlemblacenfe»

Ex cadem.

' In hac difpütatur an qui inftante morte,facra aqua fuiftent afperfi.quod ob morbû tingi no poflent,pro baptizatis eflènt habédi.Ô^ an rebaptizâdt fi reualuiffent.Hanc rem ita traâ:at,ut liberû relinquat,fiuc quis putet eiufi modi rebapn'zandos.fiuenon.

Folio iîlt;y» Folio ij9.uerfu 9»

* Ego te frater.) Ait:Loquitur illic Petrus fuper que ædificanda crat ecdefia» Ab hac fentétia multum abhorret Auguftinus, qui no uult hominem efte fundamentu ecclefiæ, certe hoc loco. Et tarnen nó femel Cyprianus facit Pe trum ecclefiæ fundamentum.

Folio 14.1»

Oblatranté te.) Demiror cur hæc aliquis maluerit tradatus appellate,^ cpiftolas. In hac Cyprianus (entire uidei: mûdu hûc fenio reddi détérioré.

Ex eodem,folio 14-7. uerfu à fine $. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Nemo noftrû quando apprehenditur reluélatur ÔCc.)Hic fentit Chriftia nos potuiffe refîftereperfecutioibus.fed noluiflè,ne ulrionê quâ deus fibi relt; feruatâ uoluit,fibi ufurparent. Conuenit autê cû eo quod annotauimus in prima epiftoIa.Nuc ultro inuadimus,ôC opibus inhiamus potius, faluti illoru ftudemus. Folio

Difeiplinaeuftos Kc.)Hic quod feribit nullam efte ueniâ peccanti poft co gnitâ domini uiâ,fic arbitroc intelligendu, non efte ueoiam,quæ pracftet,uc non imputetur deliétum.

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Folio

-ocr page 10-

IN D, CAECILII CYPRIANI OPERA ' nbsp;nbsp;-,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Folio ij8. uerfu lo.

Ex hoc libello locos aliquot adducit Auguftinus libro dedod:.Chfi{l.4' cap.ii. ex quo medas aliquot fubmouimus,adducit ante hunc lôcûîSi pihgendi artifex uultum alicuius ut exemplu grandis figuræ didioniSe

Folio ïamp;i, uerf.antepenultimoi

Cum moneat dominus.)Hic æquare uidetur autoritärem omnium apo/ ftolotum.cum aiuHoc erant utiq; cæteri apoftoli quod fuit Petrus,pari W' fortio præditi. Si honoris amp;nbsp;poteftatis.fed exordium ab unitatcproficiffl^ ut ccclefia una monftretur.Inccrtum autcm,an,quod dicit ccdefiam ab uno profedtam.ad christvm referedum fit.anadPctrum.magisuidcturdc CHRISTO fenfifle, cum alias Cornelium coliegam luum appcllct»

Folio 174.,

Quod idola dq no fint.)Huius rradatus titulus habebatur uariusdnue^ tuftifli'mis codicibus repperi.deos noneflequos uulcus colit. hincnotucH' In airjs dodfus aliquis suxit MuIiitn,3C tutCutn aliquis coiunxit titulum ipl* 3utem inctpic ex abrupto, fufpicor eflTe fragmentum proli xioris operis.(2uâdoquidem Ladlantius teftarur Cyprianum plurims ua fumina confcripfiile.

Ex eodem circa finem folio 178, uerfa 10, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

latn ucttturus c coclo ad poenam diaboli Si ad cenfuram generis ni.)Non fie accipiendam cft,ut quidam patarunr.diaboIumSianimasinv piorum no craciandas anteextremi iadieij diem, fed ex iadiciopcenamaiy ceiTuram diabolo.

Folio 178, Si folio i8h uerfa a fine lo»

Maka Si magna.)Qaod eft apud Mattbxu cap.e-, ptt« nbsp;nbsp;notiI

uertic, tinea Sicomeffara»

Ex eodem,folio i8lt;s-» uerfà» it»

Qaibas poffenr peccata tergeri, ) Tergeri pronundaait, iaxa fecandata inRexioncm. Atep ita pofitam aidetar apud Tcrentiam in EunachoiQiil I abflergerem aulnera» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Folio 197* Si folio 199» uerfa Bnei^»

Depatiêtia locutaras»)f-liclocusefd commode intelligendas,qaalesftiti( compfures etiâ in alijs libris orchodoxorum.Immortaltcate,inqait,incentTJ I pofica.ßeri fe Si morralem patitanFdeep enim filias dei deftjteffeiaitnorta/ 1 lis,pofleaqaam affumpfit bumanam nataram» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Ex codem, folio zie-» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Paxecce dileéti{kmifratres»)ln bocfcdifTeritderemiffionepeccatoraat, 1 ut uideatur adimere bominibas autoritärem abfofaendfVeru ex toto mone fan's liquet,illu fennredenó abfolaédisabfc^ fatiffadlione» Agitetn aduerfas eos qui ftatim admittendos arbitrabantur in ccdeßx confordum 1

quot;f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eoS

-ocr page 11-

DES» ERA8MI ROTERODAMI ANNOTATIONESJ

COS qui metu tormcntorum christx nome abnegaflent.Iâ tametfi fum/ mus pontifex hoc fadt poteftate abfoluta, tamê no idê, opinor.cônceflum quibuflibetepifcopis.Dîuus Hieronymus teftatur Cornelium Rhomanæ urbisepifcopum ædidifle uolumen de lapfîstuerum nihil uetat idem argile mentum à duobus fiiiflctradlatum»

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Folio ij9» uerfu i«^»

Euangelica præcepta.Et rcmitte nobis débita noftra Kc») Vbi funt quidâ circunforanei rabulæ.quiapud populum indojflum cœlum terræmifcex bantquod in oratione dominica.pro d/mittc mutàrim remitte.no damnas omnino quod nos Ie2imus,fed quod elegantiüs eftjpræferens^ Atqui prianustot ante nos icculis aufus eft Ce precari deum: Remitte nobis.Porz rô ne quisimpudens cauilletur locum à me corruptum, confulat uel deferi^* ptos.uelexcufostypis codices» Folio xô-(»

Obtemperandum fuit fili charifïime») De hoc uix licuit certum pronun^ date,quod præter præfationem,autor nuf^ fuum ftilum exerat. Probable liusmihi quidem eft non efle Cypriani.In uulgatis codidbus non habebâ tut nifi duo libri,nos tertium adiecimus ex bibliotheca lemblacenfî»

Cap» $» folio uerfu à fine 7»

, Locus quidtatur ex Abacuc,iuxta Græcorum leôlionem citatur in uetu/» ftiffîmis codidbus icriptis»

Ex eodem.cap» ii» folio iff s, uerfu 11.

1 Quod eft apud Matth»c^.primo: Cuius non fum dignus,hic citauCu/, uisnon fumidoneus, cum Græce fit ïnavo?;

Cap» IJ» folio xffff» uerfu à fine 8»

Quod eft apud Matth»cap»undedmo : lugum enim meum fuauc eft, 52 onusmeumleue.Iugum enim meum bonum'cft,ÔC fardna mea leuis,quocJ , Græce xsKop eft,bonum üertit.

Libri i.cap.i8» fol» xSj.uerf I4-»

Quod eft apud loannem primoîMedius autem ueftrum ftetit»hic ita re/ fcrtdn medio autêueftriftat,fendês tsnxt ôchuiufmodi uerbaficufurpari*

Cap» x8» folio XS7» uerfu xo»

Omnis patriae gentium»)Gra:cam uocem reliquat, warj/ai, id eft.familiac.

Folio jxx» ' '

Scripfifti raihi frater») Ad lubaianum hoc opus no habebatur in his coz didbus.quos habemus exeufos typis»In uno tantum codice repperi perue/ tufto,cuius copiam mihi fedt collegium lemblacenfe.fed unico,unde quægt;-dam non quiuimus emendate^ f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In eodem,folio uerfu 19»

1 Quod nunc q uoeç, apud nos getitur» ) Hic nonnihil attingit de ritu pri^* fcobaptizandi»

Ex codent

-ocr page 12-

IN D» CAECILÏI CYPRIANI OPERA

Exeodem.foli’o ïió^uetfu xo» -

Proinde fruftra qtudam»)Hic fentit abfurdum non cfle.fi quid i'fl effldu teccptum uertatur in mclius,aut etiam com'gatur.G deprehéfus

Ex eodem.folio ni. ueriu à Ene n»

Hæc tibi breuiter.) Cum uerfetur in re fidei,tarnen coHegas epifct^o^ W® rclinquit arbitrio.Et baud iao an inter bos fuerint fuffraganei, nâ Cartha^ go metropolis eft Africæ.Nunc prædicatorculus quilibetaut theologaftef præfcribit mundo»

Folio îji»

Quanquam plenè ea» ) Nee boe opus habebatur inter excufatypis* adiecimus é eodiee lemblacenG»

Folio »7»

Retulic ad me frater.)Et boe ex eodem adiedmus»

Folio ÎÎ9»

Cum in unum Cartbagini conueniflèmus.) Ipfa res indicat boe opus no efle compofitum â Cypriano, ied aóta (ynodi, notarrjsexdpientibusqus gcrebantur aut dicebatur.Nec enim eft eadem omnium dilt;ftio.fed fatis ap/ paret omnes epifcopos illiuS temporis eruditos fui(re.Eft autem elegasor/ nere.quibus modis olim epifcoporum códlium folitum fit celebrari. Quin ôi illud animaduertendum, opinionem derebaptizandisijsqui fuiflentab hæreticis baptizati.non unius fuifle Cypriani,fed omnium fermeepiftopo rum Africæ.Numidiæ ac Mauritanie» Ânnotandum amp;nbsp;illud, non proban ab bisrebaptisationem.fed arbitrantur.nibiladum baptifino hereûcor**» Et bunc librum adiedmus ex uetufto eodiee* '

Ex eodem,folio îî9»^uerfu xo,

Supereft ut de bae ipfa re fînguli.) Rurfus bic cum facramenti res trader tur ac fidei,tarnen unuquêqj fuo relinquit arbitrio, nec putat quê^ terrore cogendu.ut mutet fententiâ, uidelicet ne fdnderetur eoneordia ecdefiafiica«

Ex eodem,folio J4.0» uerfu 9.

Migirpa in fuffragio fuo.boc baptifmum dixit,quemadmodum Si Au/ guftinus in eommentatqs in loannem»

Ex eodem,folio Î4.1» uerfu à fine «■» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Monnulus in fuffragio fuo, cancer ufurpat neutro genere, pro morbo, quod amp;nbsp;alias apud Cyprianum reperies»

Q.VAE VIDENTVR FALSO ASCRIPTA CYPRIANO» Folio 34*9» amp;nbsp;KO» uerfu à fine 9»

Probario capitulorum» ) Pbrafis imô genius buius operis totus abeftac diflîdec à Cypriani ftilo, fiue foedles elegâtiam orarionis,fiueeruditioncm (àcram.fiue ardorem animi.Mibi uidetur effe fra^entum alicuius comen tarij. lam ut nibil aliud, uel illud unum mibi perfuaferit opus non eHc Cy/ priant

-ocr page 13-

DES. ERASMI ROTERODAMI ANNOTATIONES.

priant,quod ferio recenfet hic,quifquis eft.fn'gidiflîmû comtnétum.de quâ/ lûor elemcntis,quibus apud Hebræoscoponitur Adam, K quatuor mûdi plagas,quas is nefcio quo œfilio délias appellat,quarû fingulæ apud Græ/ cos incipiant à fingulis Hebraici nominis elementis.Deinde alterum multo frigidius.denumeroquemconftituuntapud Græcos eadem elementa, a, 'f'. «»M. ôî tarnen hoc uifumeft Auguftino idoneum quod ferio refcrret* enartans Ioannis caput. 2.

Folio îjdr.K }$8.uerfu lo.

Narrat lofepus.) Nec hic quidem quicq? eft Cypriani, mcminit aatem Pipiniregis Aquitanorum.quiquo tempore fuerit, nôdumexquiiîuimus* Folio Î89.

• Ptomiferam quidem uobis.) Libellus hic cruditi facundicp hominis efle* oegari nec debet,nec poteft.Et confentiunt quædam fchemata.in quibus ta men hic magis immodicu s nbsp;Cyprianus: uerum afperfa funt ucrba quæ/-

dam.non referentia puritatê Cyprianicæ didtionismelut ilia: Quoties inor dinaliter credimus, ac contubernalitas : Item artificialia funt, Si coniugaligt; tas acuulgaritas. Item abfentare, pro feparare.ltem conftitutionarrj, Si, pulforium,pullulât uitia,pro producit.à naufragalis.ôC corpus ancillat,pro effœminat.Item frequentatiuum.aliâcç his cofimilia.Sidiuinarelicet.ftilus nonabhorrct à diôtioneTertulliani.quem Cyprianus frequenter habebat in manibus.Quan^ uidetur cpifcopus.aut alioqui autoritäre præditus fu/ iffe,nam fie inquit alicubi: Vos autem filq chariflîmi non tantum perfuafi^ one,fed etiarn poteftate eduenio. In hoc libello citatur locus Pauli iuxta ue ram ac Græcorum leélionemtNon ergo blafphemetur bonû ueftrum.atcg italegitut in uetuftiflîmis codicibus.

Folio jö^i.

Mihi quidem fideliflfime Laurenti,)StiIus fan’s arguit hoc opus non elle Cypriani: amp;nbsp;inter opera fertur inferiptum Rufhno, nec abhorret phrafis d phrafiRuffini:8£ inter huius opera magnifice deSymbolo meminit Gettz nadius,quod adeo præclare dicit efle dilfertum, ut cæteri ad hune nihil di-* xiffeuideantur. Folio J94..ucrfu ij. fol. 4.17.

lt; . Soient matres.)Nec hoc opus efle Cypriani ftilus arguit.licet hominis fît eruditi,quales ætas ilia coplures habcbat.Præterea nec habebatur in excm/ plaribus manu deferiptis, quibus ufus fum,K in æditione Badiana fepara-tu habebatquot; à reliquo uoluminc. Vita Cypriani intcrieôla,in prioribus ædi tionibus omnino non habebatur,fed tarnen habenda graria qs qui in eaux fa faerunt,uthæc nobis fuperfint.idcp debemus nomini Cyprianico, quod buiuscommendatione feruata fint.fortaflïs alioqui peritura.

Folio 4-8?.

Et fi iacongruenseft.)Opinor neminem fore tam obefe naris,quin illico b fenfurus

-ocr page 14-

IN D. CAECILÏI CŸPRIANI OPERA

fenfurus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;huius opens longe latec^ diferepare â didi'one

nîcaîcft em'm elaboratus Si inæqualiis.idenridetn intumefcés.fcd parum fclî citer. AfFeólat argutiam.ne id quidê ubilt;ç féliciter, 8(, omnino plus eft cuts ingenq.plus affeeftationis facultatis. Apparet opus fuifle meditatis X • exercentiscalamum.Si diuinare licet, non abfurde uidebitur aflcribenduni Tertulliano.Nam is de perfecutione fcripfit, ut teftatur Hieronymus.Non habebatur in codicibus excufis, repperi in codice bibliothccæ Icmblacen. fed mirum mendofe defcriptum, proindededimus quale potuimus. gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Folio 4-94..

Aliquas ojfficiorum meorum. ) Hunc in uetere quada «ditione excufun» repperi,fed mendofum locis compluribus, nec licuit mederi cundis erratis. quod no fuccurreret ullum aliud exemplar,Stilus palam arguit no eftê Cy/ priani.Nam fluit ille,ac ledorem ducit. Hie argute aebreuiter fententijsÄ enthymematis pungit,fieri potefl:,ut fitTertulliani, nifi qd* fe déclarât epi^ fcopum fuifle,unde fufpicor nonnihil efle Cornelij, doólus fait autor.quif'' quis fuit,Si liber indignus.qui intercidat.

Ex codem,folio 4.9f.uerfu x.

Ad impleda quæcp cognofeimus tribuat.)Legedu arbitror,qu^ cognofei tnus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Folio 4-9$. uerfu lo.

N ihil iam carni debentes qua renatos Sic.)Forte pro qua legedum qua/ (i,quanquam mihi uidetur Si alia's locus non uacaremendo.

Folio eodem, uerfu ij.

Quæ â CH RISTO cofecrata fit.) Vide num redius fit, chr i s to cofe/ txata.Qua^ fi legas à h r i s t o, fenfus eft, c h R i s t v m ipfum foifte uir/ ginem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Folio eodem, uerfu 19.

Modulo decore inuicem Sic.)Legendum fufpicor,mutuo decore.

Folio eodem. uerfu penultimo.

Exhauriens rem turn pudore.)Lege cum pudore.

Folio 4.91^, uerfu 7.

Eo uiris per uiros monftra.) Legendum arbitror,ex uiris per uiros.

Folio 4.99, uerfu 17. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Aut redintegrados dolos lenodnâtium.)Opinorlegêdum lenodnattira»

Folio eodem uerfu ij.

Oculorum cxtrcmitatesfuffocantur. ) Legendum arbitrorfuffufeanwr. Et mox pro adibus,fufpicor legendum artibus.

Folio eodem. uerfu jo.

Quorum prccia etia fine artibus calendarum cuiufuis exceduntur.) Forte fic Icgendum,quorum preda,ena fine artibus, cilindrorum onus excedun^ Folio yoo.

Cogitand mihi Si intolerabiliter.) Quado ftilus nd patitur, ut Cypriani lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;credatut

-ocr page 15-

ANNOTÄTIONES DES» ERAS. ROTEROD.'

crèdatur hæc epiftola.uero proximû eft.efle Cornelq Rhomanæ urbis cpi« gt;nbsp;' fcopi. fiquidem Hieronymus operum, huius catalogum texens, meminit hifce uerbis: Et alium K de N ouatiano Si qs qui lapii funt. Apparet autem effe imperfeótam.fic enim definiuPræ manu fit nobis oratio illa.cxomolo^ gefeos plena: nifi forte cotinenter fubfequi debebat oratio,qua in una rep^ peri æditioe.fed interieólo fermone Auguftini diuulfam,ea fubqda,licet mi hi nó fiat uerifimile hanc efle qua fenfit.uel hoe argumêto qefde pœnitêtiar aut relaxatioe peccatóru nuila hic fiat metio. at nihil aliud agit'’ in epiftola.

Ex eadem.folio $o6, uerfu à fine it.

At nunc ex quo caninam illam hærefim.)Pro caninam Icge.Cainam. Sic enim K Hieronymus appellat earn quae adimit (pern remittédi peccati.Cæ tera facile ledor ipfe deprehendet.

Folio yio. $11.

Subiecimus ÔC Auguftini oratione prorfus ipfiuspiam iuxta ac doeftam: deinde duas precationes non afpernandas mea fententia, an Cyphani inz certu.Porro quod in toto opere nefcio quis diflecuit libros, diftinxit tradia (■' tiis ab epiftolis,tametfi feieba inepte fadtum,tamé diflîmulaui.quod hic no admodum référât. Sic aliquis SC tomos » quos Origenes fcripfîtin Matgt; thæum.diflciditinhomilias. '

VERBA PECVLIARIA

CYpriano* Folio 79.uerfuq.Ôim.uerfipenult.

• Exambire.)pro ambitu aftequi fine eniti, ficut eblandiri.libri j.epiftola r« Quoniâ coperi fratres Jté lib. .epiftola t. Accepi.Epifcopatu no exambitu rieeextortum. Folio jôj. uerfii 15'.

‘ Remifla,pro remiflîone. lib. j, epiftola. q. Diu patientiam meam.

Folio iq. uerfu it.

• Sacrificatidicebâtur ea ætate.qui metu malorû eô pertrahebâtunut

lis eaâ facra faccrent.epiftola 4.. libri t. Accepi.Hos eofdé alicubi uocat thu rificatos.Qui no incêdiflcnt thura idolis.fed per libellos tàntu dediflèntno niina,libellatici uocabâtur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol.ijt. uerf à fine

Clinici tum uulgo dicebantur.qui ob morbum ledlo decumbentes.aqua facra afpergebantur.non tingebantur,nam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Græceledtuseft.

Folio if7. uerfu ult. ôi fol. tys. uerfu 17.

' Impugnare SC impagaatio,Üc enim feriptu habetur in codicibus» pro fux catione SC fiicare ponit in epifto. de habitu uirginum.Sed haud fcio an di/* cendum fit impigmatio, unde pigmenta didta üidentur.

Folio 185. uerfu à fine sgt;. SC fol. 154. uerfu à fine

• Magnanimitatéuocat, quod eft fubitïde in literis apoftolicis lt;«.ajKoew#xfa, b t quod

-ocr page 16-

IN D. CAÉCÏLH CYPRfANI ÖPERÄ .

quod àlrj ucttunt Iongam'mitate,ut in tradtaeu de eleemofy na, Haîc i’ndfß'' nentium operum magnanimitate rcdimantunltem in proximo: Chantal magnanima eß;,alnsc^ locis pluribus,ut referac cicare (ingulos.

Folio 3u uerfu 14. folio lo). uerfu 1»

Mortalis.) Apud hunc exueteribus unu reperio pofitum mortale pro co quod morte adfert,ut in tradatu de bono paticntiæ.cuius initium:De pa** tientia locucurus» Folio xiy.uerfu à fine 9. SC 10,

Œnfundi pro erubefcere.ufurpac craótacu de iapfiamp;

Folio 9J. ueriu à fine 7» ÔC fol.94..

Dare pacem,pro admictere in conforcium ecde(iac,auc abfoluere« Faccreliteras,pro icribere epiftolas.

Folio j8. uerfu xf» Abfttnerc pro (eparare. Folio IX. uerfu t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ec abftentus pro feparatu^

Folio 184.. uerfu xlt;f»

Dominicum,pro ccena dominica,feu communione eucbariftia^

INDEX SEV ORDO

OPËRVM Divi CAECILII CYPRIAN!»

Ognouimus fraterlt; ad Corndium. deperieuerantia fidci,fet!

I gl confeOione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Folio:»

Statueramus quidciM. adeundem. deqsquiobtormento-^ rummetumafidcdefecerunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folio î»

Legi literas tuas frater, ad eundcm cpiftola confortatoria. fol» Cum in unum conueniflemus. ad Felicem ÔC Paulum, de Martiali Si Ba/ filidehærefîarchis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folioi?»

Et iâ pride uobis. ad Rogatianu Si ciKetos, de obfèruatiôe difcipKnæ» * Pro tuareligiofa diligétia. ad M^nu.de qs q in leôlo gratiâ côfequût.i4» Grauiter amp;nbsp;dolenter motus, ad ^itcdlum Si plebem Afluritanonim. «b

Fortunatiano epilcopoi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folio.

Quanquam fratres chariffinûBricdus. ad plebem. de quinc^ præfbpcris

Ichifmaticis. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folio 5”

Grauiter comoti fümus. ad plebem ô£ derum Fumitanorum. deViâ:olt; re qui Fauftinum præibyterum tucorem nominauit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.K»

Prodileôlionetua. adEucratium. dehiftrione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folio }lt;r»

Legimusiiterastuasfratcr. adPomponium. deuirginibus. nbsp;nbsp;nbsp;fol. 57»

Cumfîmulinconciliocffcmus. ad lanuarium K cæt. deijsquiapudhx/ reticos baptizantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foL ô»

Adquædamdifponenda» ad Stephanum, dcconcilio» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foU**

-ocr page 17-

-I NDex sev ord o

Beiwadmones Donate» ad Donatu Cypn'anus de fua conuerfione; 4.4» Quan^ faam frater, ad Cascilium» de facramento dominid cahds» fol.

Et cunólos HOS pan'ter» ad Mofen amp;nbsp;Maximu amp;c. de cofefli'one eoru. ^8» ïn ordi’nâdis derids. ad derum Si plebê. de Aurelto ledtore ordinato.

ExuItolætusSigratulor. ad martyres, demartyrio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folio lt;ft

Quan^ bene fibi confdus» præfbyteri ÔL diaconi ad Cyprianum. lt;r4. Etcum diligétia. ad Corneliu, de Nouatiano Si Nouato fdiifmatids,- lt;?8. Et leligiofum nobis, ad eundem. de Ethippo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folio *70^

Quod fcruis dei Si maxime, ad eundem. de unitate ecdefiæ. 70. k Veneruntad nos.. ad eundem. de hæretids. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.yt.

Egiffe nos Si agere. ad eundem epiftola congratulatoria. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^

Etnuperquidem. ad Ludum papam de exilio reuerfum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;74-»

Cumfrequctcrdiariffimi. ad Maximum Si Nicoftratum.de unitate.

Lcdis literis ueftris. ad Maximu Si Vrbanum Sic.ad ecclefia reuerfos.7lt;f» Qualesliteias ad derum. ad præfbyteros Rhomæ confiftentes. 78. Quoniâ cóperi fratres. ad eofdé epiftola,in qua fe à maledids expurgat.78. Quan^ fciam uos fratrcs. ad eofdem : ut ijs fratribus qui in carcere funtgt; ' omnishumanitasexhibeatur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;80.

Exultantibus nobis, ad Ludum Sicepiftola gt;nbsp;in qua de acceptis literis gra^ tiasagif, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folio 81.

, Legimusliterastuas. ad Fidum. dé infantibus baptisandis.

Grauitcr Si dolenter commoti fumus» ad Rogatianum.de diacono.qui co tracpifcopum contendit. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Optaacram quidem fratrcs» ad præfbyteros Si diaconos, ut diligentiores fintcircareligionis adminiftrationem» ■

Quanta folicitudinê» ad Corneliu, de nonullis ad ecclefia rcuerfts»

Ne quid minus ad pœnam» ad eundem» de quibufdamichifmaticis» Fauftinuscollega nofter» ad Stephanum» de Martino Arclatenfe. 90. Certi fumus frater» Maximus, V rbanus Sic.ad D.Cyprianum»

Diu patientiam mcam» ad clcrum de quibufdam præfbyteris, qui temeré pacem lapfis dederunt»

Solicitudo loei nfi. ad martyres Si cofeftbres,g lapfts petierut pace dari.94. Ingemifcere uos Si dolere» Significatio ad plebem de petitione fuper lapfis tafta per martyres»

Miror uos fratrcs.ad cleru,ppter lapfos Si catechumenos.ne uacui exirêt.97. Lcgi literas ueftras» ad derum de ijs, qui ad pacem feftinant»

Dominus loquitur Si dicit. ad derum, nó effe temere pace lapfisdandâ.99* Accepimus literas tuas» ad Calydoniu epifcopu. quid fug lapfis egerit» 99. Gumdcexcefliiboniuiri» ad derum Rhomæ confiftentem» too. Ne quid confdentiam ueftram», ad derum. de leólore Saturo,Si hypodia/ b } cono

-ocr page 18-

' INDEX OPERVM D. CYPRIANλ

cotiooptato» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folio lou

Scripfiftis fratrcs.ad Fortunatu amp;nbsp;cætcros.de ijs qui g torméta fuperâlf.ilt;«» Saluto uos fratres. ad derum» de cura populi.

Gloria quidem ueftra» ad martyres ô£ confeflbres epiftola, in qua uirtu^ cum laudem excolÜL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folio wj»

Saluto uos fratres chariiL ad Scagrium Si Rogatianum in carccre conftigt;’ cutos epiftola confolatoria.

Accepimus primas literas. ad Antonianu» de Cornelio Si Nouatiano.109« Gloria fidei» ad Mofen K Maximû Kc»qui in gfecuooefidé feruauerût.itolt; Quari^ fentiam. ad derum» de deprecando deu pro pcccaris noftris» i«» Agnofcenda ô£ completftenda» ad derum Si plebem.de Celcrino confeflo re leëlore ordinato. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^4»

Cogitaueram quidem^ ad Thibaritanos epiftola cxhortatoria»

Q uæfifti eciâ Sic» ad Magnû. de ijs qui in leôio gratiam confequuntur.ijw Legi literas tuas, ad Cornelium epiftola, in qua de literis fe purgat, iJf* Ego te frater. ad Florentium Pupiatlum epiftola, in qua fe purgat quo J

ob tredtatoribus crediderit.

Nûciâdu uobis.ad cleru.de Numidico cofeiTorc præibytero ordinato.i4-o* Oblatrantem te. contra Demetrianum tratftatus, in quo demonftratau^ tor,mala multiplicari.quod ab idololatris deus non coleretur.

Difciplina cuftos. tradlatus de habitu uiig;inum.

Cu moneat dns. aduerfus Nouatianu fchifmatieu. de ecclefîæ unitate. isi*. Quod idola drj non fint, tradfatus, quod unus deus fit.

Multa Si magna, iêrmo de pietatis ópere K eleemoipia* Zelare quod bonum uideas. fermo de zclo amp;nbsp;liuore, De patientia locuturus. fermo de bonopatienti«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ^31»

Et fi apud plurimos. fermo de mortalitate* .

Paxecçediledliflimi. fermo de lapfis.

Euangelica præcepta. fermo de orationc dominical Defiderafti Fortunate, ad Fortunatum. de exhortationemart^rij. Obtemperandum fili. ad Quirinum aduerfus ludæos.

CHRISTVM primogenitum efle. ad eundêm.aduerfus ludæos. ^7** Pro fide ac deuotione tua. ad eundem. de præceptis dominiris.

INDEX OPERVM D. CYPRIANI, Q.VAE HACTENVS non habebantur in exeufis uoluminibus,lêd ex uetuftis co/ dicibusadditafuntà des. erasmo rot.

Scripfiftimihifrater. adlubaianum. dehæreticisbaptizandis. fol.}«» Quan^ plane ea. ad Pompeium contra epiftolam Stephani.

■ Retulit ad me frater.ad Quîtinû de hæreticis Si fchifmaticis bapisâdis.}}?» ;Cum in unum Carthagini.Sentétiæ epifeoporum coçilij Carthaginéfis.1}?.

Opera

-ocr page 19-

OPERA Q.VAE PALSO VIDE BA NT VR ASCRIPTA CYPRIAN O»

Probatio capitulorum, de montibus Sina ÔC Sion aduerfus ludæos» j sf» Narrat lofephus. de reuelatione capitis B. IoannisBaptiftæ.

Mihi quidé fideliffîme» Expofitio in fymbolû.quod uocât.apoftolorû.je^i. Promiferamquidem uobis* De fîngularitate clericorum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;389»

Solétmatres» ad Corneliu papa de cardinalibus christi opcribus.4.i7.

OPERA ADDITA EX DESCRIPTI8 CALA MO LIBRIS NOTHA TAMEN»

Etiiincogmêseft. ad Moyfen,M[aximû,ôi cxteros delaudemartyr4‘4-8j* Aliquas offîciorum meorum» de difdplina ôi bono pudidtiæ» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.94.*

Cogitanti mihi. ad Nouatianum hæreticum, quod laplîs fpes ueniæ non cftdeneganda» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folio yoo;

Hagios hagios» Oratio B» Cypriani martyris» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;po»

Domine fände pater» oratio eiufdem» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fui

Sermone à nobis» Sermo S» Auguftini de fando Cypriano martyre,

INDEX EPISTOLA--'RVM AC LIBRORVM DIVI CYPRIANI iuxtaordinem literarum digeftus.

Ccepimus literas tuas, ad Calydonium epiicopum, quid (uper folio 99» 2 Accepimus primas literas. ad Antonianu de Cornelio SC No^-uatiano.E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folio 109.

Adquædamdifponenda^ ad Stephanum de condlio.

Agnofcenda ÔC compledcnda. ad clerum 8i plebem de Celerino confcflb* reledoreordinato.

Aliquas offîciorum meorum. de difdplina SC bono pudidtiæ.

Bene admones Donate, ad Donatum Cyprianus de fua couerfione. 4.4-Certi fumus frater. Maximus, Vrbanus SC cæteri ad D.Cyprianum.

CHRISTVM primogenitum effe. ad Quirinum aduerfus ludæos. 171. Cogitanti mihi, ad Nouatianum hæreticum, quod lapfis fpes ueniæ non eftdeneganda.

yoo» IKS’*

I» lOO* 7lt;s-.

Cogitaueram quidem. ad Thibaritanos epiftola exhortatoria. Cognouimus frater, ad Cornelium papam.de confeffione. Cum de exceifu boni uiri. ad clerum Rhomæ confiftentem. Cum frequenter chariff. ad Maximum SC Nicoftratum de unitate. Cum in unum Carthagini. fententiæ epifcoporu condlq Carthagineh.339. Cum in unum conueniffemus. ad Feliccm à Paulum de Martiali amp;nbsp;Bafi^,

Iide


-ocr page 20-

IN D. CAÊCILII CYPRIANI OPERA

lidehærefiarchiSK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folio i?»

CÛ moneat dns. aduerfus Nouatianu fchifmaticu de ecdefiæ unitatc.

Ê^um fimul in cpcilio eflcmus. ad lanuarium Ôi cæteros de ijs qui npud hs leticos baptizantur,

De paticntia locuturus. fermo de bono patientiæ.

Dcfyderafti Fortunate, ad Fortunatu de exhotatione mattyrq,

' Difciplina cuftos. traólatusdehabitu uirginum.

Diu patientiam meam» ad derum de quibufdam præfbyterisqui tempre pacem lapfis dcderunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9:»

Dominus loquic'’ ô!. dicit. ad dcrum non effe temere pace lapfisdanda .99» Domine fani^e pater, orauo B. Cypriani martyris.

EgifiTe nos ôi agere. ad Cornelium epiftola congratulatoria.

Ego te frater, ad Florentium Pupianum epiftola, in qua fe purgat quod obtreótatoribus crediderit,

Etcu diligentia, ad Cornelium de Nouatianafamp;: Nouato fchifmatids.lt;y2* Et cuólos uos parif.ad Moyfcn Si. Maxima ôi cæteros de cófeflïóe coru.58. Et iâ pride uobis. ad Rogatianu ói cæteros de obièruatione diiciplinx» Et nuper quidem^ ad Lucium papam de exijio reuerfum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 ‘

Et religiofum nobis, ad Cornelium de Ethippo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7°»

Et fi apud plurimos. fermo de mortalitate. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;io7»

Et fi incógruês eft* ad Moyfen.Maximu 8!, cæteros de laude martyrij ^S?' Euahgelica præcepta. fermo deorationedominica*

Exultantibus nobis, ad Lucium amp;nbsp;cæteros epiftola, in qua de acceptis lite . gt;ns gratias agit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folio Si»

Exulto lætus ói gratulor. ad martyres de martyrio.

Fauftinus collega nofter. ad Stephanum de Martino Arelaten.

Gloria quidê ueftra. ad martyres Si confeflores epiftola, in qua uirtututu laudem extollit.

Gloriam fidei. ad Mofen, Maximum Si cxteros t qui in pcrftcutionefi^ , dem feruauerunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no'

Grauiter commoti fumus. ad plebem SL clerum Furnitanorum de Vidoz re, qui Fauftinum præfbyterum tutorem nominauit.

Grauiter Si dolenter, ad Epidtetum Si plebem Afluritanorum de Foftu/ natiano epifcopo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^9»

Grauiter SC dolenter comóti fumus. ad Rogatianum de diacono qui cou . tra epifcopum contendit. ’

Hagios hagios. oratio B. Cypriani martyris.

Ingemifcere uos dolere. fignificatio ad plebem de petitione fuper laplis . fadla per martyres.

In ordinandis dericis. ad denim K plebé de Aurelio ledlore ordinato. lt;ro. . ■ ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ledis

-ocr page 21-

tt4DEX IVXtA iORDt^ÊJl LITÉRARVM;

teftislitetis urte» ad Maximu,V rbanu ÔC ceteros ad ecdefia reuctfos. •ƒ S * Vgiliteras tuas, ad CorneUum epiftola confortatoria.

Uteras tuas, ad eundem epiftola, in qua de literis fe purgat. V^literas ueftras. ad clcrutn de qs qui ad pacem feftinant. begimus liter as tuas, ad Pomponium de uirginibus.

98, Î7* 81,

Mihiquidéfideliffimi. expofitio infymbolû.quoduocât.apoftolotu.

Mitot uos fratres.ad deru optetlapfos ÔC catecbumenos ne uacui exirêt.97.

Mülta SC magna, fermo de pietatis opcrc SC eleemofyna.

Narratlofephus. de reuelationecapitisB, Ioannis Baptiftæ.

Nequidconfdentiam ueftram. ad derutn deleélore Saturo ÓChypodiagt; conoOptato.

Ne quid minus ad. adGorncliumdequibufdamfchifmaticis.

Nuciâdu uobis.ad deru de Numidico cófeflbre praclbytero ordinato.i4-o» Oblattantem te. contraDemettianum traólatusdn quo demóftrat autoc mala multiplicari quod ab idololatris deus non coleretur*

Obtcmperandum tibi ftli. ad Quirinum aduerfus ludxos.

Optaueram quidem fratres. ad prxfoytcros SC diaconos ut diligentiores ûntdrcardigionisadminiftrationcm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sff.

Paxccccdileóliffimi. fermo de lapfis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xiff.

Ptobatio capitulotum. de montibus Sirta SC Sion aduerfus îudæos. Prodileólionetua. adEucratiumdehiftrione.

Promiferam quidem uobis. de fingularitate dericorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jSg.

Pro tua religiofa diligêtia.ad Magnu de qs q in ledo gratia cófequunf.t-v. Pro fide ac deuotione tua. ad Quirinum de prseceptis dominicis. 189. Quæfifti etiâ ÔCc.ad Magnum de qs qui in leólo gratia confequuntur. ijx» Quales literas ad derum. ad præf byteros Rhomse confiftentes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;78.

Quan^ fratres chariflimi. adplebêdequincçpræfbyterisfchifmatids. ju f^uan^ fdam frater. adCæciliumdefacramentodominidcalicis. $1* Qaan^ bene fibi confdus. praefbytcri SC diaconi ad Cyprianum. nbsp;nbsp;nbsp;^4.»

Quan^ faam uos fratres. ad præibyteros Rhomanos.ut qs fratribus qui in carcere funt omnis humanitas exhibeatur,* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8o»

Quan^ fentiam. adderum de deptecando deum pro peccatis nofttis. iiu Qnan^ plané ca. ad Pompdum contra epiftolara Stephani. «x. f^antâ folicitudinem. ad Cornelium de nonnullis ad ecdefiâ rcuetGs. 87^ Quod ferais dei SC maxime, ad Cornelium de unitate ecdefiæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 o»

Quod idola dq non fint, traófatus quod unus deus fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;174..

Quoniam comperi fratres. ad præfbytcros Rhomæ confiftentes epiftola» inquafe àmaledicis expurgat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;78»

Retulit ad me fraf .ad Quintinu de haxeticis SC fchifmatids baptixâdis.î 57» ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Saluta

-ocr page 22-

IN D, GAECILII GYPRIANI OPERA

Sàluto uos fratres. ad clcrum de cura popniu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iogt;

Scripfiftis fratres.ad Fortunatu SC cæteros de qs g g torméta fuperantuoi. Saluto uos fratres. ad Seagn’um amp;nbsp;Rogarianum in carcere conftitutos ep* (lolaconfolatoria,

Scripfifti mihi frater, ad lubaianum de hærcticis baptizandis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Sermone â nobis.fermo beari Auguftini de fanólo Cypriano martyre.fH' Soletmatres, ad Corneliu papadecardinalibuscHRiSTi operibus. i7» Solicitudo loci nri, ad martyres ôi cófefrores,q lapfis petierut pace dari. 9 ^ Statueramus quidem iam pridem, ad Cornelium de qs qui ob tormentor rum metum à fide defecerunt.

Veneruntadnos. ad Cornelium de hæreticis,

Zelate quod bonum uideas. fermo de selo K liuore, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;9^*

' ANNOTATIVNCVLA DES. ERASMI ROTERODA MI IN PASSIONEM D. GYPRIANI.

Temporibus V alenani.) Hie appcndicem ab alio quopiam recentiore additamJ clarius eft,^ ut fit admonendu.ea eft: Nos ergo fratres oremus omnipotente deö. Ét Hieronymus m Catalogo fcn'ptorum illuftriû teftatur.Cypriani uitam ac morte à Pontio diacono,qui fuerit illi comes indiuulfusduifle defaipta:è cuius libro, fufpi cor, hoe efle decerptum.Nam cum Hieronymus egregiu uolumen appellef, quod reliquiflet Pontius,non eft uerifimile,hüc efle librum de quo fenferit Hieronymus: qui adeo non meretur elegans dicCut ne libri quidem uocabulum mereatur.

PASSIO BEATI GYPRIANI EPISCOPI CARTHAGINBN' SIS, PER PONTIVM EIVS DIACONVM AEDITA»

HEmporibus Valeriani iniquifltmi imperatoris, fiiit in Cartha/ ginæquæeftin Africa ,'gloriofiflïmus uir nomine Gyprianus, qui primo quidê Rhetoricam docuit. Deinde à quodâpræfby-tero nomine Cæcilio conuerfus adfidê christi, nomêquocç fortituseft Cæcilius : qui omne culmen geftiens aflèqui Chriftianæ religio/ nis,perfccftioncm (quam christvs confulentiiuuenideuitaæternade/ prompferat) fecutus,omnem fubftantiam fuâ pauperibus erogauit,utnu/ dum mater ecclefia fufqperet, quem nudum mater carnea terræ ædidiflèt, ucraciter pcrlpiciens.no ^ofte perfedle in inenarrabili dei fàpientia philofo phari,terrenis cupiditatibus innixu. Nanqj ita dei ineffabili fapientiæ con/ templandum fe tradidit, ut toto orbe propè notiftîmus, foie darius extent eius innumera uolumina, quæ in euangelqs'amp;alqs uoluminibus optime perorauinchronicam quoep ualde utile compofuiqôi exhortatorias ad mul tos fandlorum epiftolas,in quibus ardorem fidei uelut bonus demoftrauit ■. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;athleta.

-ocr page 23-

D; CAEGILII CYPRIANÎ PASSIOgt;

atWcta.PoQ tnultum u ero temporis, ut no abdita manerct lucerna fub mo ; dio.fcd ut luceret inftar ftellæ fpiritualis fob's,pofita eft fuper candelabrum utpræfentcs ÔC fecutun' agnofcerent,n6 debere doloribus momentancis czf dere.quibus perpétua beati'tudo fixa mancrct. Dem'cp cotnprehenfus ä mî niftris Paterni proconfub's Carthaginenfis,ante eum in quoddam fecreta^ rium adduftus eft,cui ita dixit: Sacratiflîmi imperatores Galicnus amp;nbsp;Va^^ lerianus ad me b'teras din'gere dignati funt,in quibus fanxerunt, ut omnes homines deos quos Rhomani adorant, debeant adorare i ôi qui contemn pferint hoc præceptum gladio feriantur. Audiui uero quod tu deorum cul/ turn pro nihilo ducas : unde hortor ut confulas tibi Si deos honores. Cy prianusrefpódinChn'ftianus ego fum,amp; nullos alios deos nouÉnifi unum S^uerumdeum qui creauit cœlum Si terram.mare Si omnia quæ in eis funt^ Huicdeo Chriftiani feruimus, hunc noóte die^ deprecamur pro omibus etiâ pro imperatoribus. Paternus procoful dixittSi in hac uolutate perfeue raueris.peftÏma morte peribis.Sanlt;ftus CyprianusepifcopusrefponditïBo nauolûtaseft,quædeum timet,Si ideo nó poteft immutaruPaternus proz •cóful dixit:Quia in hac uoluntate pcrmanes, fecundum præccpta principu cxilio deputadus cs.Sanótus Cyprianus refpondit : Exul nó ent qui deum ’ m mente habebit.quonia domini eft terra Si plenitudo eius. Paternus pro/ conful dixit ad eum: Ante^ profïcifcaris die ubi fint præfbytcri qui in hac ci uitateeffedicuntur.uel fimilestui.Sanólus Cyprianus refpondinBeneatep utiliter legibus ueftris fanxiftis nullos delatores fore debere : idcirco à me prodi nó debent.fed à uobis inueniantunquia Si hoe cenfuiftis.ut nullus fe ultro offerretProconful dixinEgo à te cum tormentis eos exquiram. San^ dus dei refpondinPer me non perdentur,Procóful dixinPræceptum prin/ ripum eft,ne qui Chriftiani conciliabula faciant,uel cimiteria ingrediantun amp;nbsp;fi quis hocuiolauerit, gladio animaduertatur.Sanótus dei refpódit : Fac quod tibi præceptum eft.Cû ergo uideret animum eius immutabilê in reli gionediuina,feciteum inciuitate*Furabilitana exulari,ubi aliquadiu exem ploboni open's multis profuit,nemini obfuit.Cumc^ ibi domino in fanóli täte deferuiret.mortuus eft Paternus proconfuL Et ipfe de exilio regreflus, in quodam hortulo commanebanCuep de eo perlatum effet ad Galerium , Maximum qui Paterno fucceflerat, mifitduos miniftros, Si iuftïteum ad feaddud.Qui cum ueniflent ad eum.leuauerüt eum in curru fuo,6i ad Ga lerium Maximum perduxerunQui cum uidiftet eu ait:Tu es * Statius Cy Aamp;*Tïwtf«% prianusT’Sanólus Cyprianus refpondit: ego»Galerius proconful dixit: T u esquem Chriftiani papam fuum nominantC' Sandus dei refpondit : ego» Proconful dixit : luflerunt tibi principes noftri adorare deos » Sandus dei refpondit:Non faciam,ProconfuI dixit:Melius facies fi faluti tuæ confulas, amp;deos non contemnas, Sandus dei refpondit : Salus mca SC uirtus mca

Chriftus

-ocr page 24-

• D. CYPRIANI MARTYRIS PASSIO.

APs*V««fwi CHRIST V S dominus eft,cui fine fine feruirc defidero.Procoful tæ tuæ doleo.ôiuellem confulere tibûSanôtus Cyprianus refpondit: Con^ fultû mihi melius no efle quæro,^ ut deû uerum adorans, ad ipfutti tota mentis auiditate feftinem.quoniam non funt condignæ paflîones huiuste poris ad fuperuêturam gloriam.quæ reuelabitur in nobis. Iratus Galerius proconful ait:Diu facrilega mente uixi(li,S^ nephariæ confpirationis homi nés aggregafti tibi.ÔC inimicum te dijs Si facris religionibus eorum præbui/ fti,ô£ non æquiflîmis confilqs principum aflcnfum un^ præbuifti.fed per autor iniqui nominis Si fignifer extitifti.Sê propterea cæteris quos fek ri tuo aggregafti exemplum eris,ô£ in fanguine tuo difcent d ifciplinâ.Tunc ergo diólauit fententiam dicenstStatium Cyprianum dqs libamina offerte rennuentem.gladio animaduerti placet. Cumc^ duceretur ad decollâdum, fequebatur eum multitudo populi Si altj clamabantrMoriamur fimuloitn fandto epifiopo.Et cum perueniftet in locum qui dicitur Sextus,quartoab ® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miliario, expoliauit fe birro. Si tradidit carnificibus.Dalmaticam uero

Ddliwivit. tradidit diaconibus.ôC ftetit in lineis.expeôtâs fpiculatorem.Et dum ille ap/ propinquaftct,iunît fuis illi dare uiginti aureos.Cum(^ proftrauiffetfefeiti terram, orauit cum lachrymis, ÔC à fratribus linteamina ofterebantur, un/ de oculos fibi tergebat. Et cxim furrexiftet ab oratione, fententiaextabelb redtata eft itarStatius Cyprianus gladio feriatur. Et ftatim refpondit fan/ lt;ftus dei: Amen.Et ceruicem obtulit eladio, temporalemque uitam finiuit, recepturus à’dco fine fine perpetuam. Sic ergo beams Cyprianus luble/ cutus eft fide gloriofa faneftum Cornelium eodem martyrij genere.eodem paflîonis die,licet non eodem anno.deuiôto diabolo,triumphator migra/ uit ad cœlum.Et ficut (criptum eft: Quomodo in uita fua dilexeruntfe, ira Si: in morte non funt feparati. Ambo fide clari, ambo conftantiainuióli» ambo martyrio gloriofi. Nos ergo fratres oremus omnipotentem dcu pro , nbsp;nbsp;nbsp;fereniftïmo imperatore Carolo, quatenus qui beatum Cornelium papara

Si martyrem de Rhomanis partibus ob munimen fui.cundlorutric^ fidcli/ um fibi proximari fecit.ac nos de tam magno patrono honorauitPer fuf/ (ragia huius inclyti martyris beatitudinc perennis uitæ fibi conceffa fando rum omnium, quosuenerabiliterexcoluit.cofortia adipifci mereamurper/ petuo obtinenda, præftantedomino noftro ies V CHRISTO ,qui cum pâtre uiuit amp;nbsp;regnat deus in unitate Ipiritus làndi. per omnia fecula fecu/ lorum. Amen,

-ocr page 25-

ê^DIVICAECILH C

PRIANI EPISCOPI CARTHAGINEN/ . S I S L I B E R P R I M V S »

ARGVMENTVM EPISTOLAE SEQ.VENTIS.

Caecilij Cypriani epiftola ad Comdtu papa, de fidei CHRISTI confcHionc, cogratulantis hortantis, ut conftanter firmiter ad omné patienria perfeueret, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola I»

CYPRIANVS CORNELIO FRATRI SALVTEM*

] OGNO viMvs frater charifli'me fidei acuirtu^ ! tis ucftræ teftimonia gloriofa. Si cófeflïonis uez j ftræ honorem fie exultâter accepimus,ut in me/ ' ritis ac laudibus ueftris nos quoeç participes ac focioscomputemus»Nam cum nobis ÔCeedefia pi^f{ una fit amp;nbsp;mens iuncîla, amp;nbsp;indiuidua concordia, congratulam quis non facerdos in cofacerdotis fui laudibus, tan^ in fuis proprijs gratuleturC Aut quæ fra^ ternitas infratrum gaudio no ubique lætetur C

Exprimi fatis non poteft quanta ifta exultatio fuerit,ÔC quanta lætitia.cum de uobis profpera Si fortia comperiflemus.ducem te illic confeffionis fratri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..

bus extitiffe, fed Si cofeffîonê ducis de fratrum confenfione creuifle, ut dû fioßbdito^ præccdisadgloriam.multos feceris gloriæ comites,amp;:confeflbrem populû eß(o«erfw,^ fuaferis fieri,dum primus paratus es pro omnibus cofiteri : ut non inuenia mus quid prius prædicare in uobis debeamus,utrum ne tuâ promptam SC ftabilem fidé,an infeparabilem fratrum charitatê,Virtus illic epifeopi præz cedentis publice comprobata efl.adunatio fequêtis fraternitatis oftenia eft, Epifeopiuirtf dum apud uos unus animus Si una uox eft.ecclefia omnis Romana cofeC- «««ndno fr^ fa eft.Claruit fratres chariffimi fides, qua de uobis beatus apoftolus præ-* dicauic.Hâc laudem uirtutis Si roboris firmitatem, iam tune in fpiritu pra:/ uidebat.Si præconio futurorum mérita ueftra conteftâs, dum parentes lauz dat.filios prouocat:dum fie unanimes,dum fie fortes eftis,magna SC cæteris fratribus unanimitatis 6C fortitudinis exempla tribuiftis.Docuiftis grandi/ terdeumtimere,CHRISTO firmiter adhærere,plebemfacerdotibus in pez riculo iungi.in perfccutionc fratres à fratribus non feparari, concordiam fiz mul iunôtâ uinci omnino no pofle .quicquid fimul petitur à cund:is,deû pa Coneorduc as pacifias exhibere. Profilierataducrfariusterrorcuiolento christi ca-

c ftra

-ocr page 26-

EPISTOLÀRVM DIVI CYPRIANÎ

Aduerfdrins ftra turbafe,felt;l quoimpetuuenerat.eodem i'mpetupulfuseft,Kquâtitiiti1 ^”^reditT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terrons attulit,tâtum fortitudinis inuenit Ôi roboristfijpp^^*^'

’ tare fe iterû crediderat poffe dei feruos.SC uelut tyrones Si rudes,, quafi nii'* Stmilîwdo. nus paratos ÔC minus cautos.folito fuo more concutere * Vnum pritno^§^ gre(lus,ut lupus ouem fecernere à grege,ut acdpi'ter columbam ab agtninß Eieercitus uni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feparare tentauérat. Nam cui non eft aduerfus omnes fatisui/

tusdifperfo tium.ci'rcunuenire quærît folitudinem finguloru.Sedrctufusadunatiexer/ fortior. dtusfidepariter óiui'gore,intellexitmilites Christi uigilareiamfobrioS» Si armatos ad prælium ftare.uind non pofTe.mori pofTe, Si hocipfoinui'' Chrißimili/ öloS efïè,quia nee mon riment,nee repugnare contra impugnantes, eütn oc ^^temptoresquot; innocentibus nee nocêtem liceat, fed prompte amp;nbsp;animas Si fanguine tradere,ut cum tanta in feculo malidæ fæuitia graflètur, à mails Si (xais lodus recedaf’ » Quale illud fuitfub oculis dei fpedlaculû gloriofumC^cjuab in cófpeólu CHRISTI ôieiusecclefiægaudiumCAd pugnam quamtenta/ uerat hoftis inferre, non fingulos milites, fed femel tota caftra prodijiT^» Omnes enim confiât uenturos fuiffe,fi audire potuiflent.cû accurreritpro/ peranter.ôC uenerit, quifquis audiuit. Quot illiclapfi, gloriofa confeffionc funt reftitutiC'Steterunt fortes, Si ipfo dolore pœnitentiæ faóli ad prxliuw ÀIws T d«l»v fortiores.ut appareat nuper Tqbitatos eflc,amp; nouæ atc^ infuetæ rei pauore trepidaflc»Redrifle ad fe poftmodumjidê ueram,ôC uires fuasde dei timo/, re colleôtas,ad omnem patientiam conftâter Si firmiter roborafle, nec iaw fd^boßis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;criminis ueniam,fed ad paflionis corona» Quid ad hæc Nouatia/

nus frater C utrum ne iam deponit errorem,an uero ( qui dementium moS eft) ipfis bonis Si profperis noftris plus adadus eft ad furoremCôi quo ma gis ac magis dileiftionis ac fidei crefeit hic glotia.illic diflènfiois Si zAi nude feit infaniaCnec uulnus fuu mifer curat,fed adhuc grauius Si fe Si fuos uiib neratC in pernidem fratrum lingua fua perftrepens, ÔCfacundiæuenenatæ dilt;t. lacula contorquens,magis durus lecularis philolophiæ prauitate.q^ pniio' fophiæ dominicæ lenitate pacificus : defertor ecclefiæ, mifericordiæhoftiS» , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ interfeólor pœnitentiæ,doólor fuperbiæ,ueritatis corcuptor,perditor chari

ratisCAgnofdt ne iam qui fit facerdosdeiCquæ fit ecdefiaôC domus CHRI sTiî’qui fint dei ferui,quos diabolus infeftetÇ’qui fint Chriftiani, quos an/ tiçhriftus impugnetCNeque enim quærit illos.quos iam fubegit,aut geftit euertere,quos iam fuos fecit.Inimicus Si hoftis ecclefiæ quos alienauit abec défia Si foras duxit,ut captiuos Si uieftos contemnit, Si præterit: eos pergit Iaceftere,in quibus chri s T vM cernit habitare»Quan^ Si fi aliquisexta libus fuerit apprehenfus,non eft quod fibi quafi in côfeflione nominisbla diatur,cum conftet fi occifi eiufmodi extra ecclefiam fuerint, fidei coronam no cfte, fed pœnâ potius efle perfidiæ : nec in domo dei inter unanimes ha bitaturos eftè, quos uidemus de pacifi'ca Ôi diuina domo furore difeordi® receflîffe

* • i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

-ocr page 27-

LIBER P R I M V S, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)

receffîfle.Hortamur plané quatum poflumus pro chan'tate mutua,qua no bisinuicem cohæremus,ut(quoniamprouidenria dominimonéris inftrui'/ ro. ly. mur,SC di'uinæ mifericordiæ côfilqs falubribus admonemur.appropînqua/ reiam certaminis SC agonis noftri diem) ieiunqs.uigilqs, oran'onibus infix ftere cum omni plebe non definamus. Incumbamus gemitibus aflîduis.ôC deprecationibus crebris.Hæc funt em nobis armacœleftia.quæ ftare ÔC per/1 feuerare forciter faciunt.Hxc funtmunimenta fpiritalia Si tela diuina, quæ protegunt.Memores noftri inuicem fimus,concordes atqj unanimes,utroz biq; pro nobis Temper oremus, p^fluras SC anguftias mutua charitate rex leuemus.Et fi quis bine noftrum prior diuinæ dignationis celeritate præcef/ ferit.perfeueret apud deum noftra dileólio, pro fratribus SC fororibus nox ftris apud mifericordiam patris non ceflet oratio» Opto te frater chariftime Temper bene ualcre»

ARGVMENTVM SEQ.VENTIS EPISTOLAE.

Epiftola beat! Cypriani.nonnullorumq; epifeoporum ad Cornelium papam, in qua docenr.eos eccleîîæ communionicç admitti debcre.qui prioribus perTccutioz nibus ob tormentorû metum à fide defecerunt, amp;nbsp;dolenter ac iugiter diuina poftz tnodum folatia implorantes, pro domini fui nomine, acpro Tua falute Toftiter ftare amp;nbsp;repugnare profiterentur,

Epiftola II»

CYPRIANVS, LIBERALIS. CALYDONIVS, NICOMEDES, CAE cilius,Iunius,Marutius,Felix, Succeflus,Fauftinus,Fortunatus,Vilt;ftor, Saturninus, alius Saturninus, Rogatianus, Satius. Secundinus, alius

Saturntnus, Euthyces, alius Saturninus. Aurelius,PriTcus,Hercu lanus, Victorieus,Quintus.Honoratus.Manthaneus.Horz tenfianus, Gerianus, Iambus, Donatus, Pomponix us, Polymarcus, Demetrius, alius Donatus, Priuatianus,Fortunatus,Rogatus,SCÎvIunz

nullus Cornelio fratri Talutem »

Tatueramus quidem iampridem frater chariftime,participa -to inuicem nobifeum confilio,utqui in perfecutionis infeftatiz one Tupplqgti ab aduerfario SC lapfi fuiftent,ac facrifierjs fe ib licitis maculaftent,agerent diu pœnitentiam plenam, SC fi peri culum infirmitatis urgeret.pacem Tub idtu mortis acciperent» Necenim fas erat, aut permittebat paterna pietas SC diuina dementia, ccclefiam pulTanti- eXÎXÎ p«[z bus claudi,SC dolentibus SC deprecantibus fpei falutaris fubfidium denega/ fintibus ri,ut de Teculo reccdentes fine communicatione,aut pace domini dimitterez tur.cum permiferit ipfe.qui legem dedit, ut ligata in terris.etiam in ccelis lix gata eftent.ToIui autem poftent illic,quæ hic prius in ecclefia folueretur.Sed i8. cumuideamus diem rurfus alterius infeftationis appropinquate cœpÜTe.SC ' crebris atque aftiduis oftenfioQibus admoneamur, ut ad certamen, quod

c X nobis

-ocr page 28-

4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ËPiSTOLARVM DIVI CYPRIANÎ

nobis hoftisiDdidt,armati Si parad firaus,plcbem eriam nobis diuina^lt; gnatione cómiflam exhortationibus noftris præparemus,Ôi omnes omnï/ no milites c h R i s Ti ,qui arma defyderant.ôJ prælium flagitant t intra ca^ ftra domini colligamus,neceflttate cogente cefuimus, eis qui de eedefia 3a mini receflêrunt,(ed pœnitentiam agere ôi lamentari ac dominum depreca ri à primo lapfus fui die non deftiterunt,pacem dandam efle, amp;nbsp;eos aa prs |{um(quod imminet) armari Si inftrui oportere* ObtemperantiseftnantÇ oftenfionibus atc^ admonitionibus iuftis, ut à paftoribus oues in pericu/ lo non deferantur,fed grex omnis in unum congregetur,ÔC exerritus dotniz ni ad certamen militiæ cœleftis armetur.Merito enim trahebatur dolentiiï pœnitêria tempore longiore,ut .infirmis,fi qui effent,in exitu fubueniretur» quamdiu quies SS tranquillitæ aderat, quæ differre diu plangétium lachry fnbuenire fero morientibus in infîrmitate pateretur. At uero nunc neccfßriA. non infirmis, fed fortibus pax neceffaria eft, nec morientibus, fed uiuenngt; bus communicatio à nobis danda eft gt;nbsp;ut quos excitamus ÔC exhortamur ad prælium.non inermes Si nudos relinquamus,fed proteôlione fanguinîS corporis chrïsti muniamus,amp; cum ad hoc fiat euchariftia.utpoflît accipientibus effè tutela.quos tutos effe contra aduerfarium uolumus,mu^ nimêto dominicæ faturitaris armemus,Nam quomodo docemus aut pro/, uocamus eos in confeflîone nominis fanguinem fuum fundere, fi eis milp taturis chrïsti fanguinem denegamusC Aut quomodo ad mariyrijpo/ culum idoneos facimus,fi no eos ad bibédum prius in eedefia poculum do mini iure communicarionis admittimusCintereffe debet frater chariffîtnc inter eos qui uel apoftatauerunt.K ad feculu cui renunciauerant reuerfi ge/ tiliter uiuunt,uel ad hæreticos tranffugæ faóli,contra eedefiam parricidalis quotidie arma fufcipiunt.ôi inter eos qui ab ecclefiæ limine non recedetiKS à implorantes iugiter ac dolenter diuina Si paterna folatia.nunc fe ad pu/ gnam paratos efle. Si pro domini fui nomine, aepro fua falute ftare forti/ PdXMîgiUnti* ter,SC pugnare profitentur.Hoc in tempore pacem nos non dormientibus, b«s ddwr. fe J uigilantibus damusipacem non delici)s,fed armis damus:pacem no ad quietem,fed ad aciem damus.Si fecundum quod eos audimusjortiter fte/ terint,S2 aduerfarium nobifeum in congreflîone proftrauerint, nonpœni/ tet pacem concefliffe tam fortibus, immo epifeopatus noftri honor gran/ dis Si gloria eft, pacem dediffe martyribus, ut facerdotes qui facrifida dei quotidie celebramus,hoftias deo Si uiôlimas præparemus,Si autem(quod dominus auertat ) à fratribus noftris aliquis lapforum fefellerit, ut pacetn fubdole petat.ôi impendentis prælq tempore communicationem nonpr» liaturus accipiat, feipfum fallit Si decipit, qui aliud corde occultât, K aliud Fdcwm fixiez nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;denunciat» Nos inquantum nobis Si uidere SL indicate conceditur,fa/

non* ciem fingulorum uidemus.Cor ferutari Si mente perfpicere non pollumus.

DehiS

-ocr page 29-

LIBER P R I M V S.

dehisiudicatoàultorum fcrutator Sê cognitôrdto uênturiis, Si de arcaftis|scrKWtor cor» cordis atcç abditis iudicaturus.Obc(re auté mali bonis no debent.fed ma-' gis mali à bonis adiuuari.Nec idco marcyriû facluris pax ncgâda eft.quia lùnt qùidâ negaturi.cum propter hoc pax fit dada omnibus militaturis, ne per ignorantiam noftrâ ille incipiat præteriri.qut habet ptælio coronari» Nec quif^ dicat.qui martyriû tulit, fanguine fuo baptizaé’ gt;nbsp;nec pax illi ab epifcopo neceffariacft habituro gloriæ fuæ pacé,ôi accepturo maioré de do minidignatione mercedê.Primo idoneuseffe no poteft ad martyrium.qui Eucbiriftii ab ccdefia no armatur ad præliû.Si mens deficit,quâ no reccpta euchariftia erigit Si accendibDominus em in euangelio fuo aittCum auté uos tradide rint.nolite cogitate quid loquamini.dabitur ein uobis ilia hora quid loqua mini,no enim uos cftis qui loquiminiXed fpiritus patris ueftri qui loquitur in uobis» Cum aut dicat in traditis atcß in confeflione nominis coftitutis lo qui fpiritum patris, quomodo poteft ad cofeifione paratus aut idoneus in/ ucniri,qui no prius pace accepta receperit fpiritu patris,qui corroboras fetz uos fuos, ipfe loquitur SC cofitetur in nobis » Tuc deinde fi rcliótis omnibus M^rc. 10» tebus fuis fugerit.SC in latebris atcç in folitudine coftitutus in latrones forte incurrerit, aut in febribus ÔC in languorc dece{rerit,nónc nobis imputabitur qd* tâ bonus miles qui omia fua dereliquit,SC cotempta domo,SC paretibus acliberis, fequi dominu fuu maluit,fine pace SC fine comunicatioe deceifitC Nonne nobis uel negligentia fegnis.uel duricia crudelis aifcribeé’ in die iu/ dicij.quod paftores créditas SC cômiifas nobis oues,nec curare in pace,nec in acie uoluerimus armareCN ónne nobis tngerei: à domino^qd* per prophe* tâ fuu damat SC dicit:Ecce lac cofumitis,SC lanis uos tegitis.SC quod craffum eft interficitis,SC ones meas no pafcitistquod infirmatum cft,nó cofortaftis, SC quod male habuit,n6 corroboraftistSC quod cotribulatu eft.non cofolati cftis:SC quoderrabat,no reuocaftis:SC qd’periitmo inquififtis:8C quod forte fuit.cofeciftis labore:SC difperfæ funt ones meæ,eo qd^ non funt paftores,SC fatftæ funt in comcftura omnibus beftqs agri,SC no fuit qui inquireret.neq; qui reuocaret»Propterea hæc dicit dominus:Ecce ego fup paftores,6C inqui/ râ oues meas de manibus eoru.SC auerta eos ne pafcant oues mcâs,6C ia no pafeent cas,8C extraha oues meas de ore eoru.SC pafcä eas cu iudicio.Ne igi tur quod ore noftro pace negamus.qlt;f duricia magis humanæ crudelitatis

diuinæ SC paternæpietatis dulcedinê apponimus. oues nobis comiftæ à domino repofcanif,placuit nobis fanóto fpiritu fuggerete,8C domino per ui Cones multas SC manifeftas admonete(quia hoftis nobis imminere prænu ciatur SC oftendi^jcolligere intra caftra milites christi.ÔC examinatis fin guloru caufis pacelapfis dare, imo pugnaturis arma fuggereretquod crediz mus uobis quoc^ paternæ mifericordiæ contêplatioe placiturû.Quod fi de collegisaliquis extiterit,qui urgête certamine pace fratribus SC fororibus no c } putat

-ocr page 30-

e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPI ST OLARVM DIVI CYPRIANl

putat dâdâ.reddet file rattone in die indien domino,ucl importune cefur® uel inhumanæ duritiæ fuæ. N os qd' fidei Si charitati, Si folidtudini cogru^ ' bat.quæ crât in cofeientia noftra protulimus, die eertaminis appropinquaf fe,hoftê uiolentû cito contra nos exurgcre,pugnâ no talequalis fuit,fed gt^ uiorê multo Si âcrioré uenirc,hocnobis diuinttus frequéter oftêdiô dehoc nos prouidentia Si mifericordià dni fæpius admoncre dignaf’.de cuius op^ Si pictate qui in eu côftdimus,poirum9 eflefecuri.quia qui in pace militibuS fuis futurâ prænunciat pugnam.dabit militantibus in cogreflione uidtoria»

ARGVMENTVM SEQ_VENTIS EPISTOLAE»

Etufdem ad eundé eptftola hortatoria contra hærcfiarchas.qui faduri funtcu nant ex neceffîtate noftra uirtutê.quatenus nobis femel moi tendu fit.Oftéditpi^ terea qualiter facerdotalis autoritas,â; poteftas diuina dignatione firmetur: amp;nbsp;inlt;i^ obortas haErefes,amp;: nata eflè fchtfmata.quod dei facerdotibus obtéperare noluaint»

Epiftola III»

CYPRIANVS CORNELIO FRATRI SALVTEM» Egi literas tuas frater chariflîmc.quas per Saturû fratrem no^quot; ftru â^qiuthû mififtijôi diledlionis fraternæ,ÔC ecdefiafticædi/ fciplinæ.ôJ facerdotalis cenfuræ fatis plenas.quibus fignificafti fcliciflîmu hoftê CHRlSTl,nonouum,fediâ pridemoberifflt NowdtidnKm nbsp;nbsp;fua plurima Si grauiflîma oftéfum.ôi no tantû mea, fed Si pluritnoriini

inte ige. (.Qçpjfj-QpQfjj fententia codemnatûSC reieftu.ôC à te illic efle ab ecclefiapw^ Aims * Alt;er/ hibitum,«K cû ueniflet ftipatus *caterua Si faólione dcfpcratorû,uigore pk noCquo epiieopu agere oportet) pulfum de ecelefia eflè.dc qua iam pridem cû fuis fimilibus,dei maieftate Si christi domini iudicis noftri feueriu^ te depulfus eft.ne fehifmatis Si difftdq autor.ne pecuniæ commiflæ frauda/ tor,ne ftuprator uirginû.ne matrimoniorû multorû depopulator at(Ç cor*’ ruptonultraadhucipôfam christi incorruptâ,fanôlâ,pudicam,præfcô tiæ fuæ dedecorc.ôC impudica atc^ incerta contagione uiolaret.Sed enirak (rta alia tua epirtola frater.quâ primis literis fubiunxirti, fatjjmiratus fuffl» cû animaduertirtem te minis atcç terroribus eorû qui uenerant,aliquantu erte comotum,cû te(fecundû quodfcripfirti)aggrertt effent cû fûmadefpe/ rationc côminantes,quod fi literas quas attulerât no accepÜTes, publice cas redtarent.ôi multa turpia ac probrofa,ÔC ore fuo digna proferrenLQuodfi ita res ert frater,ut nequiflîmorû timeatur audacia, ut quod mali iurcati^ æquitate no portunt,temeritate atep defperatione perficiant.aôtû eft de epi feopatus uigore,SC de ecclefiæ gubernandæ fublimi ac diuina potertate.nec Chrirtiani ultra aut durare,aut erte portumus,fi ad hoc uentum ert, ut per/ ditorum minas at(Ç infidias pertimefcamus.Nam Si gentiles Si ludæi rai*' nantunôC hærctici atcç omnes quorû peôtora Si mêtes diabolus obfidet,ue nenatam rabiem fuam quotidie furiofa uoce teftantunno tarnen iddrco ce dendû ert quia minâtur,aut ideo aduerfarius Si inimicus maior eft chri/ fto.quia

-ocr page 31-

-L I B Ç R . P- R t M V 8gt;

S to .quiâ tantu (ibi uchdicat alTumit m feculo»Manere debet apud nos ylt;rftlt;s încott/ fraterfidei robur immobile,Si ftabilis atqj inconoifla uirtus contra omnes (^ contrlt;t inturfus.atcp impetus oblatrantium fluôtuu.uelut petræ obiacentis fortitu dinc Si mole debet obfiftere.Nec intereft unde epifeopo aut terror,aut pex riculu ueniat,qui terroribus Si periculis uiuit obnoxius.ôi tarnen fit de ipfis terroribus ac periculis gloriofus.Necn em folas gentiliu uel ludxorum mi-

r r r. ° 1 I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;--1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;'-'r i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;9^

nas cogitate Si Ipectaredebemus, eu uideamus iplum dominu a rratribus effe dctcntû,ôi ab eo que inter apoftolos ipfè delegerat proditû: Inter ini--tia quoc^ mundi Abel iuftu no nifi frater occident:Iacob fugiente perfecu/ tus fit frater infeftus.ôi lofeph puer uenierit uendêtibus fratribus. In euan gelio etiâ legimus.eife prædiôtû magis domefticos inimicos futuros,Si qui priuscopulati facramento unanimitatis fuerint.ipfos inuicê tradituros» Ni hil intereft quis tradat aut fæuiat.cu deus tradi permittat,quos difponit co/ tonari.Necç nobis ignominiaeftpati à fratribus, quod paifuseft chrIx STVs.ncc illis gloria eft facere,quod fecerit ludas. Quæ aute fui elatio eft, quæ cominantiu tumens Si inflata ac uana iaótatio,illic abfenti minari, eu hicme habeât in poteftate præfentéCConuitia eoru quibus fe Si uitâ fuam quotidie lacérant no timemus.fuftes Si lapides,Si gladios.quos uerbis riddalibus iadlitant.no perhorrefcimus»qd' in illis eft,homicidæ funt apud deûtales,necarctarnen no poifunt.nifi eis dominus permiferit.Etcu nobis MonenJ««» femel moriendû fit.illi tarnen Si odio,8i uerbis,6i delidlis fuis quotidie pex rimunt.Sed non idcirco frater relinquenda eft nobis ecclefiaftica difeiplina, aut facerdotalis foluendacenfura,quoniam couitfjs infeftamur,aut terroribus quatimur,cû occurrat Si feriptura diuina,dicens:Ille uero qui præfumit Si contumax eft uir fui iaólans,nihil omnino proficiet, qui dilatauit tan^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ty

inferus anima fuâ.Et iterû:Verba uiri peccatoris ne timueritis, quia gloria Abaeuc. t. eius in ftercoraerit Si in uermes.Hodie extollitur Si eras no inueniejf.quoz *• Mdcbcfr. i. niâcouerfuseft interrâfuâ.Sicogitatio eiusperibit.Et iterum: Vidi impiu ûxaltatum. Si extolli fuper cedros Libani,ôi trâfiui,Ôi ecce no erat.ôi quæfi/ uicum.Si no eft inuentus locus eius.Exaltatio Si inflatio,ôi arrogans ac fu^ perbaiaeftatio no de christi magifterio,qui humilitatédocet,fcd dean/ tichrifti fpiritu nafcitur.cui exprobrat per ptophetam dominus,ôi dicinTu E/i.14»-autem dixifti in animo tuo,in cœlum afeendam,fuper ftellasdei ponam fc dem meam.Sedebo in monte alto fuper montes altos in aquilonem,afcen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

dam fuper nubes Si fimilis cro altiifimo. Et addit dicens: Tu uero ad infe-ros defeendes in fundamenta terræ, Si qui uidebunt te, fuper te mirabun^ tur.Vnde Si parem talibus pœnam feriptura diuina loco alio comminatur Si dia t: Dies enim domini fabaoth fuper omnem iniuriofum Si fuperbû,ôi £ƒlt;lt;• fuper omné elatû Si excelfum. De ore itaep Si de uerbis fuis unufquifqj fta dm prodit'’,Si utrû c H R i s T v H in cordc fuo, an uerq antichriftû habeat,

c 4. loquendo

-ocr page 32-

8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLARVM DIVI CYPRIANI

Mdtth.j. loquédo detegitar.fecundu quod domi'nus in cuâgelio Rio ait : Progenid uiperarû quomodo poteftis bona loqui.cum fitisncquâîdcabundÂtiaem Ibidem, u. cotdis OS cmîtrit.Bonus homo de bono thefauro emittit bonû:5C nequaffl Idmi^ 16 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nequâthefauro emittitnequâ.VndeSidiuesiliepeccator,qüide

’ ■ Lasaro in finu Abrahæ pofito.atcç in refrigcjjo coftituto implorâtâuxiliu eu in tormêtis cruciabundus flâmæcremâtis ardonbus aduraô inter onieS corporis partes magis os eius Si lingua dat pœnas, quia plus fcilicet lingua MaIccïici. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccauerat.Na cu fcriptum Gt, nec^ maledici regnu dei cofequen

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur,8i iterum in euâgelio fuo dominus dicanqui dixerit fratri fuo fatue, qui

dixerit racha.reus erit gehénæ ignis^Quomodo poflunt cenfurâ dei ultoris euadere.qui talia ingerunt nó folu fratribus,fed 8ifacerdotibus,quibusho nor tantus de dei ^gnatione cóceditur.ut quif^uis facerdoti eius ÔC ad tem Deutro 17 iudicanti hó obtêpcraret,ftatim necarecCln Deuteronomio domi/ nus deus loquit'’,dicens:Et homo quæcûrç fecerit in fuperbia,utn5 exaudp at facerdotê aut iudicê.quicunc^ fuerit.in diebus illis morietur homo ilIe.SÜ omnis populus eu audierit.timebit, amp;nbsp;nó agent impie etiâ nuncJtêadSaz t. Reoiï 8. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à ludæis fperneret'’,deus dicit: Nó te fpreuerut, fed me fpreueruh

L.UC.IO. nbsp;nbsp;dominus quoc^ in euâgelio: qui audit,inquit,uos, me audit. Si eum qui

me mifit:S2 qui reqeit uos,mc reqcitiqui me rerjcit.rerjcit eu qui me mißt» Et Muttb. 8. leprofum mundaflTetiuadej'nquit.ôi demóftra te facerdoti. Et eu poftea tempore paflîionis alapâ accepiflet à feruo facerdotis,cûé^ ei dixiflenSicre/

IoKn.i8. fpondes pontificifAduerfus pontificê dominus cótumeliofe nihil dixit,nee quic^ de facerdotis honore detraxit, fed innocentiâfuam magis afleresÄ oftendens:Si male, inquit,Ioeutus fum, exprobra de malo : fi autem bene, a£î«k. 15.cædisf lté in aélibus apoftoloru. Poftmodu bcatus Paulus cum ei didlu eflènSic infimulas in facerdoté dei maledicedoC^uis domino iacfU/ cifixo,facrilcgi,K imptj.óC cruenti illi efle cœpiflent,nec iâ quic^ de facerdo/ tali honore SC autoritäre retinerent.tamé ipîum ^uis inane nomen Si um^ brâ quandâ facerdotis cogitas expauit.Nefciebam fratres,inquit,quia pott fex eit.Scriptum eft em:Principi plebis mæ nó maledices. Cû hæc tanta ac talia SC multa alia exempla præcedât.quibus facerdotalis autoritas Si pote/ ftas diuina dignatione tirmaé*, quales putas efife eos qui facerdotu hofteS, SC côtra ecclefiam catholicam rebelles, nec præmonentis domini commina/ Heerefes un/ tione.nec futuri iudicq ultione terrenturCN ecp enim aliunde hærefes obof/ de ortie, tæ funt,autnata funt ichifmata,^ inde quod facerdoti dei nó obtéperatur.

Nec unus in ecclefîa ad tempus facerdos, SC ad têpus iudex uice CHRISTI cogitaturtcui fi fecundum magifteria diuina obtemperaret fraternitasuni/ uerla, nemo aduerlum iacerdotum collegium quicquam moueret, nemo poft diuinum indicium,poft populi fufFragium,poft cp.epifcoporum con/ fenfum iudicem fe non iam epifeopi, fed dei faceret : Nemo diffidio uni/ tatis

-ocr page 33-

L I ß E R. PRIM V S.

tatis C H R Î S TI ecclefiam fcinderetmemo fibi placens ac tumes feorfutn fo ris nouam hærefim coderet.nifi fi I'ta eft aliquis facrilegæ temen'taris ac per-» ditæ mentis,ut putet fine dei iudicio fieri facerdotcm,cum dominus in eua/ gelio fuo dicatîNonne duo pafferes affe ueneunt, Ô2 neuter eorum cadit in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i*

terram fine patris lieftri uoIuntateC Cum ille nec minima fieri fine uolunx täte dei dicat,exiftimat aliquis fumma amp;nbsp;magna, aut non fciente, aut non permittente deo in ecclefia dei fieri,02 facerdotes,id eft,difpefatores eius.no de eius fententia ordinari^Hoc eft fidem non habere qua uiuimus, hoc eft deo honorem non dare,cuius nutu 8i arbitrio regi Si gubernari omnia friz DeinKW eun/ mus Si credimus. Plane epifcopi non de uoluntate dei hunt,qui extra cede regKntnr^^ fiam fiunt.fed cotra diipofitione Si traditionem euagelq fiunnficut ipfe do/ minus in duodecim prophetisjponit 8i dicinSibimetipfi rege coftituerunt, ofex. 9.

amp; no per me.Et iterumtSacrifiria eorum tan^ panis luótus,omnes qui ma ducant ea,contaminabuntur ». Ët per Efaiam quoeç fpiritus faneftus damat Si dicinVeh uobis filq defettores,hæc dicit dominusîHabuiftis cofilium Si Ep. nô per me,Si feciftis conuentionê,Si no per fpiritû meu,adrjcere peccata fil perpeccata.Cæterû dico.dico enim prouocatus,dico dolens,dico copulfus, quando epifeopus in locu defunôli fubftituitunquâdo populi uniuerfi fut« fragio in pace deligitur.quâdo dei auxilio in perfecutione protegitur,colle/ gis omnibus fideliter iundtus, plebi fuæ in epifeopatu quadriennio pro-* batus,inquiete feruiens difciplinæ,in tépeftate profcriptus,applicato Si ad/ iunfto epifeopatus fui nomine,totiens ad leone petitus.in circo.in amphi.* theatro dominicæ dignatiois teftimonio honoratus:is ipfis etiâ diebus qui bus has ad te literas feci, ob facrificia quæ de ediôlo propofito celebrate po pulusiubebatur.clamore popularium ad leone denuo poftulatus in circo, cû tali s frater à quibufdâ defpejatis Si perditis,Si extra ecclefiâ côftitutis im pugnariuidetur.apparet quis impugnet, no frilicet christvs qui facer* Chrifhisfd/ dotes aut côftituit aut protegit,fed ille qui c h R i s t i aduerfari^,Si ecclefiæ eius inimicus:ob hoc ecclefiæ præpofitû fua infeftatione perfequitur, ut gu bernatore fublato.atrocius atcç uiolentius circa ecclefiæ naufragia graffer'’, Necquê^ fidelem Si euangelq memorê, atcç Apoftoli præmonentis man data retinentem mouere debet frater,fi quidam in extremis temporibus fu perbi Si contumaces,Si facerdotum dei hoftes, aut de eccIefia dei recedunt, aut contra ecclefiam faciunt.quando taies nunc futuros Si dominus,Si apo ftoli eius ante prædixerint.N ec præpofitum feruum deferi à quibufdâ mi/ retur aliquis,quâdo ipfum dominum ma^a}ia Si mirabilia fumma facien tem, Si uirtutes faôtorum fuorum dei patris teftimonio comprqbantem, difeipuli fui reliquerint, Si tarnen ille non increpuit recedentes,aut grauiter comminatus eft, fed magis conuerlus ad apoftolos fuos dixit : Nunquid nbsp;nbsp;nbsp;fi*

Kuos uultis ireC’feruans frilicet legem qua homo libertati fuæ reliólus.

Si in

-ocr page 34-

10 nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLARVM DIVI GYPRIANI

amp; ih arbi'trio proprio conftitutus.fibimeripiï uel mortem appétit,üelfalu^ tem.Petrus tarnen,fuper quem ædificata ab eodem domino fiierat eedefia» lodn.è. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnibus loquens.SC ecdefiæ uoce refpondes,ait:Domine ad quß

ibimusC’uerba uitæ æternæ babes,amp; nos credimus amp;nbsp;cognouimus, quonia tu es filius dei uiui:Significans fcilicet Si oftendens eos qui à CHRISTO éeflerint,culpa fua perire,ecclcfiâ tarnen quæ in c hri stvm credat,ôiqu^ femel id quod cognouerit teneat.nû^ ab eo difcedere.ôi eos eflèecdefiaw» qui in domo dei permanent.Plg^tationem uero piantatam à deo pâtre flo elle uidemus non frumenti ftabilitate folidari, fed tan^ paleas diflîpanoS Lloitn.t. ihimici fpiritu uentilari,dequibus ÔCloannesin cpiftola fuadidt : ExnobiS éxierurtt.fed non fuerunt ex nobis : fi enim fuiflent ex nobis,mâfiflent un/ ' Ro. J. nobifeumJtemîPaulus monet nos,cum mali de ecclefia pereunt, no wn

ueri.nec recedêtibus pcrfîdis fidem minui:Quid enim.inquit, fi exciderunt j à fide quidam eorum, nunquid infidelitas illorum fidem dei euacuauit^

115. abfit: eft enim deus uerax, omnis autem homo mendax.Quod ad nos at' tinet,cx)nfdcntiæ noftræ conuenit frater dare opcram, ne quis culpa noflra de ecclefia pereat.Si autem quis ultro,amp; crimine fuo perierit. Si pœnitenna agere,atcç ad ecclefiam redire noluerit.nos in die iudicq inculpâtes futuroS, qui confulimus fanitati.illos folos in pœnis rcmanfuros.qui noluerint cotv Conuit^scegt; filfi noftri falubritate fanari.Nec mouere nos debentconuitia perditoruiu» doidum. quotninus à uia reôta,amp; à certa régula non recedamus, quando Si apofto^' G(tl. I. lus inftruit,dicens:Si hominibus placerem.c h ri s Ti feruus no eflèm.In-' tereft utrum quis homines promereri an deum cupiat : fi hominibus pla-' cetur,dominus offendituroi uero illud enitimur Si laboramus ut poflîmnS deo placere,amp; conuitia ôi malediôla debemus humanacontemnerc.Quod Fortundws autem tibi de Fortunato ifto pfeudoepifcopo.à paucis Si inueteratishære^ pfodoept/coz nbsp;nbsp;nbsp;conftituto.non ftatim fcripfi,frater non ea res erat.quæ in notitiam tu/

am deberet feftinato ftatim,quafi magna aut metuenda perferri, maxime quâdo Si Fortunati nomen iarn fatis no(Tès,qui eft unus de quin^ præft»/ teris iam pridem de ecclefia profugis,ôcièntentia coepifeoporum nofirotu multorum,6ê grauiftîmorû uirorum nuper abfteQtis,qui fuper hac re prio-re anno ad te îiteras fccerunt: Item feliciflîmum figniferum feditionisreco/ gnofceres.qui Si ipfe in rjfdem coëpifcoporum noftrorum faeftis, ad te pti^ dem literis continetur : qui non tantum ab fis iftic abftentus, fed abs teillic nuper de ecclefia pulfus eft.Cum hæc injip.fida tua effe confiderem, Si pro certo haberemtmemoriæ Kdifdplinæ tuæ feirem neceftarium,no putauicc' leriter Si urgenter hæreticorum tibi ineptias nunciandas.Necp enim adea^ tholicæ ecdefiæ maieftatem pariter ac dignitaté pertinere d ebet.quid apud Maximus hæreticorum Si fchifmaticorum moliatur audacia.Nam Si pars Nouati/ ani Maximum præiby terum,nuper ad nos à Nouatiano legatum miflum, arega

-ocr page 35-

L ï B É R P R Î M V §♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ft

âtq; à nóftra communi'catione reieólum, nuc iftic pfeudoepifcopum fibi fe üfledidtur.Nec tarnen de hoe tibi fcripferâi quando hæc omnia cótemnan tut à nobis,ói miferim tibi proxime nomina epifeoporu iftic coftitutorum, qui integriSifani in ecclefia catholica fratribus præfunt.Quoduticp ideo de omnium noftrorum confilio tibi placuit fcribere,ut erroris diluendi ac petx^ fpiciendæ ueritatis compendium fieret, ôd feires tu ÔC collegæ noftri,quibus fcribcrc.ôi litcras mutuo à quibus uos accipere oportet.Si quis autem pracz-ter hos, quos epiftola noftra coplexi fumus feribere uobis auderet, feiretis turn uel facrificio uel libello efTe maculatum: uel unum de hæreticis peruer/ fum fcilicet Si prophanum.Naôtus tarnen occafionem familiariflîmi homi nis Si clerici, fed Si per Felicianum acolouthum, quem cum Perfeo collega noftro miferas,inter cætera quæ in noticiam tuam perferenda hinc fuerantj, cdàtn de Fortunato ifto tibi fcripfi. Sed dû iftic Felicianus frater nofter uel ueto retardatur, uel accipiendis alqs epiftolis à nobis detinetur, Feliciflîmo âd nos properante præuentus eft Jta enim fcelera feftinant.quafi cotra inx nocentiamfeftinatione præualeantPer Felicianum âutê fignificaui tibi fra terueniffe Carthaginé Priuatum ueterem hæreticum in Pambefitana eolo nia.ahte multos ferè annos ob multa ôi grauia delidta nonaginta epifeopo tumfententiacondemnatum.anteceflorum etiam noftrorum Cquod ôiue ftram confeientiam non latet ) Fabiani Si Donati liter is feueriflime nota^ tum,qui cû caufam fuâ apud nos in cófilio, quod habuimus idibus Marjsgt; quæ proxime fuerunt,uelle fe agere diceret,nec admifliis eflet,Fortunatum iftum pfeudoepifcopum dignum collegio fuo fecit,Venerat etiam cum illo Pfettcloeptfca 6i Felix quidam, que ipfe extra ecclefiam in hærefi,pfeudoepifcopum olim conftituerat.Sed Ù louinus amp;nbsp;Maximus comités cum Priuato haeretico af McLximus, ïuerunt,ob nefanda facrificia Si crimina in fe probatagt;fententia nouem col Präms. legarum noftrorû condemnatÉSi iterato quoeç d pluribus nobis anno pri/ ore in cófilio abftenti,Cum his aute quattuor iunólus eft.ôC repofitus * Su turniccnfis,qui no tantum in perfecutione ipfececidit, fed Si maximam par tem plebis fuæ facrilega perfuafione deiecit.Hic quincç cum paucis uel facri ficantibus,uel male fibi confcqs.Fortunatum fibi pfeudoepifcopum coopta uerunt,ut criminibus in unum conuenientibus,talis effet fcilicet reôtorgt;qua les illi qui regûtur.Hinc iam Si cætera mêdacia frater chariftîme potes agno leere,quæ illic homines defpe^ ô£ perditi uentilauerunt.ut cum de làaifix caris uel hæreticis amplius nbsp;nbsp;quineç pfeudoepifeopi non fuerint, qui Car*

thàginem uenerunt.à Fortunatum fibi dementiæ fuæ focium coftituerint.

illi tarnen quafi filrj diaboli Si mendacio pleni.aufi funt ( ut feribis ) iaólare uiginti quincp epifeopos affuifle,quod mendacium Si iftic prius apud fragt;-tres noftros iaôlitabant,dicentes uigintiquincç epifeopos de Numidia effe uenturos,qui fibi epifeopum facerenuquo inmédadofuo poftea^ quincç folis

-ocr page 36-

It nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOL ARVM DIVI CYPRIANI

f oil's conucnicntibus naufragis, 32 â nobis ^ftcntis detedi funtat^ cofl^ fufi.Romatn cum medaciorum fuorum merce nauigauerunt, quafi ueritaS poft eos nauigare no poftet, quæ médaces linguas rei ccrta: probationcw uinceret. Attç hæc eft frater uere dementia,non cogitate nec feire quod Mcn.îlt;(f{lt;i no ‘^^da non diu fallant,nodtem tarn diu efte,quamdiu illucefcat dies, darifica dixto autem die Si foie oborto, luci tenebras amp;nbsp;caliginem cedere,^ quæ gßl^ fabantur per nodtem latrocinia ceftare.Denicç fi nomina a b eis quærereSlt; non haberent uel quos falfo nominarent,tanta apud illos etiam malorun* penuria eft.ut ad eos nec de facrißcada, nec de hxreticis uigintiquinq; cob ligi poftint.Et tarnen ad decipiendasaures ßmplicium amp;nbsp;abfentium. meiy dacio numerus inflatur.quaii Si fi uerus effet hic numerus,aut ab hxreüciS ecclefia.aut iniuftis iufticia uincatur.Nec me oportet frater psuja nunccum illis facere, Si ea. quæ commiferunt ateg hucufcß committunt meo fermonc Con^drridS decurrere.cum confyderandum fit nobis, quid proferre ÔC feribere facerdo/ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’tes dei oporteat, nec tarn dolor apud nos debeat,quam pudor loqui,

uidear prouocatus maledidla potius quam crimina Si peccata cogerere.Ta ceo italt;^ de fraudibus ecclefiæ fadlisîconiurationes,ÔC adulteria,Ä uariadc lidlorum genera prætereo.Vnum illud.inquonó mea,nechominum,ico dei caufa eft,de corum fadnore no puto effe reticendum.quod aprimofta/ tim perfecutionis die,cum recentia delinquentium facinora feruerent,Ä crificijs nefandis non tantum diaboli altaria, fed adhuc manusfpfae lapfo/ rum atcß ora maderent, communicate cum lapfis Si pœnitêtiæ agendx itv Exo4gt;»ix. tercedere no deftiterunuClamat deus:Sacrificans dqs eradicabitur.nifido/ Mdttb.io. ï’afuo foli.Et dominus in euangelio dicitcQui me negauerit,amp; ^o eum ne^

gabo, Etalio loco indignatio K ira diuina no tacet,dicens:Illis fudiftis libs mina Ô2 illis impofuiftis facrificia» Super hæc non indignaborCdidt domi/ nus.Et intercedunt ne rogetur deus,qui indignari fe ipfe teftatur, Intereen dunt ne exoretur precibus ôi fatiffaeftionibus c R hi s T v s ,qui negâtem fc negate profitetur.Nos in ipfo perfecutionis tempore de hoc ipfo literas ml fimus, ncc auditi fumus,confilio frequenter alt;fto, non confenfione tantum noftra,fed Si comminatione decreuimus, ut pcenitétiam fratres agerent, ut pœnitentiâ no agentibus nemo temere pace daret :illi contra deum facrik/ gi.cotra facerdotes dei impio furore temerarq,de ecclefia recedêtcs, amp;nbsp;cotra ecclefiâ parriddalia_arma tollentes,elaborant( ut opus fuû diaboli malids cofumment) ne uulneratos diuina demétia in ecclefia fua curet, miferorum pcepitentiam mendadorum fuorum firaudecorrumpunt,nedeo indignati ti fàüftïat, ne chri stvm dominum fuum, qui Chriftianuseffeuelcru/ buit,ueltimuit,poftmodum quæratmead eedefiam qui de ecclefia recelTe/ tJelilîd redb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opera ne fatiftaólionibus 3£ lamentationibus iuftis delb

redimantunne uulnera iachrymis abluantur.Pax uera falfæ pads men/ dado

-ocr page 37-

liber PRIMVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I)

daci'o tollitur.falutaris Gnus matris nouerca intercedente præcludi'tur.ne de pedhoreatrp orelapforumfletusôi gemitus audiatur.CompelIutur adhuc infuper lapG.utlinguis ati^ ore,quo in capitolio ante deliquerant.facerdoti bus conuicium faciant.confefldres ÔC, uirgines,ôi luftos, quofcp fidei laude præcipuos atlt;^ ia eccleßa. gloriofos contumelqs amp;nbsp;maledicis uocibus profe quuntur.A quibus quidem non tam noftrorum modeftia, Ôihumiiitas, ôi pudor cæditur, quam illorum lapforû ipes Si uita laceratur.Neq; enim qui audit,fed qui facit conuicium mifer eft,nec qui à fratre uapulat, fed qui fra-' trcm cædit in lege peccator eft.Et cum nocentes innocentibus iniuriam faci/ unt,illi patiuntur iniuriam, qui facere fe credunt » Denique hinc illis pertufà mens,Si hebes animus,8i fenfus alienus eft.Ira eft dei non intelligere deli^ â:a.ne fequatur pœnitêtia.Gcut (criptum eft.Et dédit illis deus fpiritu ttwf punftionis,ne reuertantur fcilicet Si curentur. Si deprecationibus Si fatifta^ ftionibus iuftis peccata fanentur.Paulus apoftolus in epiftola fua ponit Si diduDeledum ueritatis non habuerunt ut falui Gerent, ac propterea mitgt;' tct illis deus operationem erroris.ut credant mendacio, ut iudicêtur omnes qui non crediderunt ueritati.fed Gbi placent iniuftiria.Primus félicitatis gra Grudus dus eft,non delinquere : fecundus, delidta cognofcere.Illic currit innocentia integra Si illibata quæ feruet.Hic fuccedit medela quæ fanet, quod utrunq) ifti offenfo deo perdiderunt,ôi ut amifla fit gratia,quæ de baptifmi fanóli/ ficatione percipitur. Si non fubucniat pœnitentia, per quam culpa curatur. An putas frater leuia efte apud deum facinora, parua Si modica delidta, quod per illos non rogatur maieftas indignâtis deiCquot; quod non timetur ira amp;nbsp;ignis,Si dies dominiCquod imminente antichrifto,exarmatur fides mili tâtis populi,dum tollitur timor Si uigor CHRisTiCViderint laiçihoc quo/ modo curent. Sacerdotibus labor maior incumbit in aflferéda.propiciâda. Si procuranda dei maieftate,ne quid uideamur in hac parte negligere,cum admoneat dominus Si dicat:Et nunc præceptum hoc ad uos eft ô facerdo-^ tes.Si non audieritis,ôi G non pofueritis in corde ueftro, ut detis honorem noraini meo dicit dominusdmmittam in uos maledidtionem, Si maledicâ benedidtionem ueftram.Honor ergo datur deo, quâdo Gc dei maieftas Si cenfura contemnitur,ut cum indignari fe ille Si irafci facriRcantibus dicat.ôi cum pœnas æternas Si fupplicia perpétua comminetur,proponitur facrile^ gis atcç dicitur,ne ira cogitetur dei ,ne timeatur indicium domini, ne pulfe,* tur ad ecdcGam Chris Ti,fed fublata pœnitentia, nec ulla exhomologeG criminisfafta, defpecftis epifcopisatm calcaris,pax non à ueris præfbyteris uerbis fallacibus prædicetur.Si ne lapG furgant,aut foris ad eccleGam redex ant.communicatio non communicâtibus offeraturCQuibus etiam non fa-* tisfuitab euâgelio receflîlTe,fpem lapGs fatiftaôtionis Si pœnitentiæ fuftux liflèjfraudibus inuolutos,uel adulterijs commaculatos,uel facrificiorum fu/

d nefta

-ocr page 38-

»4. EPISTOLARVM DIV I CVPRIANÎ

nefta contagione pollutes, ne deum rogarent, ne in eccIeGa ëxhortiologé/ fin crimtnum facerent,ab omni fenfu Siïruólu pœnitentiæ remouifle, foriS fibi extra ecclefiam 8i contra ecclefiam conftituifTe conueticuluni perditæfa/ ótionis, cum male fibi confeiorum Si deum rogare ac fatifFacere nolentiutn cateruaconflueret. Poft ifta adhuc infuper pfeudoepifeopo fibi ab hærettgt; cis conftituto, nauigare audentSC ad Petri cathedram atep ecclefiam pn'nd palem,unde unitas facerdotalis exorta eft, à fchifmaticis amp;nbsp;profanis literaS Romlt;t.i. ferre,nec cogitate eos efle Romanos, quorum fides, Apoftolo prædicantamp; laudata eft,ad quos perfidia habere non poflit acceftum,Quæ autem cau/ fa ucniendi 81 pfeudoepifeopum contra epifeopos faeftum nunciandiC Ant enim placet illis quod fecerunt.K in fuo fcelere perfeuerant,aut fi difplicetSJ »tAtHtum. reccdunt.fciunt quo reuertantur.Nam cum ftatutum fit omnibus nobis,ôi æquum fit pariter ac iuftum,uc uniufcuiufcß caufa illic audiatur, ubi eft up men admiftum. Si fingulis paftoribus portio gregis fit afleripta, quam re^ gat unufquifcp 0igubernet,rationem fui aólus domino redditurus,oportet utiq? eos quibus præfumus non circuncurfare, nec epifeoporum concordia cohærêtem fua fubdola Si fallaci temeritatecollidere.Sed agere illic caufatn fuam.ubi Si accufatores habere Si teftes fui criminis poflint,nifi paucis dg/' fperaiös Si perditis,minor uidetur efle autoritas epifeoporum in Africa cofl ftitutorum.qui iam de illis iudicauerunt,0i eorum confeientiam multisdeli Alias * tnuo/ (ftorum laqueis * uineftam iudieij fui nuper grauitate damnaruntJamcaii/ IxMm. nbsp;nbsp;eorum cognita eft: iam deeis dióta fententia eft,nec cenfuræ congruitfa/

cerdotum mobilis atcç inconftantis animi leuitate rcprehendi,cum domP

5. nus dicat:Sit fermo uefter.eft eft,non non. Si eorum qui de illis priorean^ no iudicauerunt,numerus cum prælbyteris Si di’aconibus computetur,pingres tunc affuerut in iudicio K cognitione,quam funt fjdem ifti, qui cum For tunato uidentur nuc efle coniunóti.Scire enim debes frater charifli'me,euni pofteaquam pfeudoepifeopus ab hæreticis faótus eft, iam pene ab omnP bus efle defertum.Nanep tj,quibus in præteritum præftigia obtendebatur, Si. uerba fallacia quod fimul ad ecclefiam regrelTuri diceretur, pofteaquam uiderunt illic pfeudoepifeopum faeftum, fruftratos Si deceptos feenedP dicerunt.SC remeant quotidie atque ecclefiam puKant, nobis tarnen à quP Rdtio redden/ bus ratio domino reddenda eft,anxie ponderantibus,0J follidtc examinafl' bus,qui recipi Si adtpitti ad ecclefiam lt;debeant.Quibufdam enim ita autcri mina fua obfiftunt, autfratres obftinate Sifirmiterrenituntur.ut redpi omnino non poflint fine fcandalo atque periculo plurimorum.Nec^ enim fic putamina quædam colligenda funt, ut quæ integra Si fana funt uulne/ rentur, nec utilis atque confidtus eft paftor, qui ita morbidas Si contactas M l'oreft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;admifeet, utgregem totum mali cohærentis affliiftarione con/

wnus timens tamiiict » Non attendus numerum illorum, melior eft enim unus timensj de»m, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quatn

-ocr page 39-

LIBER P R I M V S,

quot;quàm piilli'afilq l'mptj,fient locutus eft dominus per prophetam dicens:Fp Efd.iÂs 11 ne iocunderis in filqs impqs fi mukiplicentur tibi,cum no fuerit timor dei in ipfis.O fi pofTes frater chariflime iftic interefle nobifcum,cu praui iftic ôd peruerfi de fehifmate reuertutur.uideresquis mihi labor fit perfuadere pa^ tientiam fratribus noftris.ut animi dolore fopito, recipiendis malis curanx-disc^ confentiât.Nâqî ut gaudent 8i lætantuncum tolerabiles minus cul pabilesredeuntîita contrafremuntamp;reluôlantur, quotiesinemendabiles ßiproterui. Si, uel audulterfjs, uel facrificqs contaminati, Si poft hoc adhuc infuper ôifuperbi.fic ad ecclefiam remeant, ut bona intus ingénia corrum^ pant.Vix plebi perfuadeo,immo extorqueo,ut taies patiantur admitti, SC iuftior fatftus eft fraternitatis dolor.ex eo quod unus atque alius,obniten -

• te plebe, Si contradicente, mea tarnen facilitate fufeepti, peioresextiterunt, quam prius fuerant,nec fidem pœnitentiæ feruare potuerunt,quia nec cum uera pœnitentia uenerant.De iftis uero quid dicam,qui nunc ad te cum Fe liciffîmo omnium criminum reo nauigauerunt legati à Fortunato pfeudo/ po epifeopo miflî, tam falfas ad te literas afferentes,quàm eft Si ipfe ( cuius li^ teras ferunt) falfus, quàm eft K eius peccatorum multiplex confcientia, execrabilis uita, quàm turpis, ut Si fi in ecclefia effent, eqei taies de ecclefia debuiffcntÇ’Deniq; quia confeientiam fuam norunt, nec nos audent adiré, aut ad ecclefiæ limen accedere.fed foris per prouinciam circunueniendis fra tribus, SC fpoliandis pererrant,Ô2 omnibus iam fatis noti, atque undicp pro fuis facinoribus exclufi.illuc etiam ad uos nauigant, Necß enim poteft illis efle fions ad nos accedendi.aut apud nos confiftendi,cum fint acerbiftîma SC grauiffima crimina.quæ eis à fratribusingerantur.Si indicium noftrum uolunt experiri, ueniant » Denique fi qua illis exeufatio Si defenfio poteft effc.uideamus quem habeant fatiffaólionis fuæ fenfum,quem afférant pce nitentiæ frudum, nec ecclefia iftic alicui clauditur, nec epifeopus alicui ae^ Eccleßd nullt negatur, patientia Si facilitas Si humanitas noftra uenientibus præfto eft. Optoomnesinecclefiam regredi.opto uniuerfos commilitones noftros intra CHRISTI caftra,ÔC dei patris domicilia codndi.Remitto omnia,mul ta diffimulo,ftudio Si uoto colligendæ fraternitatis, etiâ quæ in deum corn niiiTa iunt non pleno iudicio religionis examino, deliôtis plulquam opor/ tet rcmittendis penè ipfe delinquo, Amplecftor prompta Si plena dileóli^ one cumpœnitentia reuertentes,peccatum fuum fatiffaótione humiliôi fimplici confitentes. Si qui autem funt, qui putant fe ad ecclefiam non prelt; cibus, fed minis regredi pofte, aut exiftimant adytum fibi non lamentatie onibusSifatiffalt;ftionibus,fedterroribusfacere,pro certohabeant cone tra tales ftare ecclefiam domini,nec caftra Christi inuióla SC fortia.ói do minotuente,munitaminiscedere.Sacerdos dei euangelium tenens,SC CHRISTI præcepta euftodiens, occidi poteft, uinci non poteft» Suggerit

d X Ô:

-ocr page 40-

Iff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLARVM DIVI CYPRIANI

fubminiftrat nobis exempla uirtutts ac fidei Zacharias antiftes ni, qui cum terreri minis Si lapidatione non poflet, in tempio dei occifuS eft.clamans Si identidem dicens,quod nos quoque contra hæreticosdama i.P4rlt;tf.i5. mus Si dicimus: Hæc dicit dominus : Dereliquiftis uias domini, Si dorni^ nus derelinquet uos.Neque enim.quia pauci temerarq Si improbi cœleftcS Si falutares uias domini derelinquunuSi fanóta non agentes à fando fpirt tu deferuntur, ideo ÔC nos diuinæ traditionis non immemores eflè dcbe^ mus, ut maiora efle furentium fcelera, qua'm facerdotu indicia cenfeamuS» Aut plus exiftimemus ad impugnandum poffe humana conamina.quaw quod ad protegendum præualet diuina tutela. An ad hoe frater charifftac deponenda eft ecdefiæ catholicæ dignitas, Si plebis intus pofitæ fidelis itl

incorrupra maieftas,Si (acerdotalis quoque autoritas ac poteftas,ut iiKÜ care ucllefèdicat de ecdefiæ præpofito extra eedefiam conftituriCde Chri/ ftiano hæretici^’de fano faucrjC'de integro uulneratiCde ftante lapfiï' deiu^ dice reiCde facerdote facrilegi» Quid fupereft, nifi ut eedefia tSapitolio dat, Si recedenribus facerdotibus ac de altari fe remouentibus, in deri no/ ftri facrum uenerandumc^ confeflum,fimulachra atque idola cum aris fuiS , tranfeant, Si Nouatiano declamandi aduerfum nos atque increpandi hr/ gior Si plcnior materia præftetur:fi mihi qui facrifîcauerunt,6iCHRl/ STVM publice negauerunt, non tantum Si fine ada pœnitentia admitti» fed adhuc infuper cœperunt terroris fui poteftate dominariCSi pacem po^^ ftulant, arma deponant: fi fatiffaciunt, quid minanturC Aut fi comminan/ tur, feiant quia à facerdotibus dei non timentur. Ncque enim Si antichn^ ftus cum uenire cœperit.introibit in ecclefîam,quia minaturus eft. Autar/ mis eius Si uiolentiæ cedetur, quia refiftentes perempturum fe effe profite/ bitur. Armant nos hæretici,dum nos putantfua comminatione terreri, nec in pace nos derjciunt, fed magis erigunt atque accendunt, dum ipfam pa/ cem perfecutione peiorem fratribus faciunt. Et optamus quidem ne quod loquuntur furore implcantcrimine,ne qui uerbis perfidis Si crudelibuspec OradHmpro cant,fa(ftis quoque délinquant. Oramusacdeprecamurdeum (quempro/ mimicis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gr exacerbate non definunt) ut eorum corda mitefeant, ut furore

, depofito.ad fanitatem mentis redcant,ut peccatores à deliôtorum tenebriS pœniteiitiam agnofcant.Si magis pétant Hindi pro iè preces atcç orationeS antiftitis,quàm ipfi fondant fanguinem facerdotis. Si autem in fuo furore permanferint, atque in iftis infidtjs ac minis fuis parricidalibus crudeliter perfeuerauerinc,nullus dei facerdos fie infîrmus. Si fie iacens Si abiciftusfîr, imbecillitatc humanæ mediocritatis ita inualidus,qui non contra hoftesÄ impugnatores dei diuinitus erigatur, cuius non humilitas Si infirmitasui/ gore Sirobore domini protegentisanimetur.Noftra nihilintereft aura quo,aut quando perimamur,mortis Si fanguinis præmium à domino rece

-ocr page 41-

LIBER P R I M V S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17

ptari» Illorum flenda K lamcntanda conditio eft, quos fie diabolus excæ^ Flcdigehéntè cat,ut æterna gehennæ fupplicia non cogitantes, antichrifti iâ propinpuan tmmemorw. tis aduentum conentur imitari, Etquanquam feiam frater chariflîmèpro mutuadileôtione quam debemus,ôî exhibemus inuicem nobis,florentiflî mo illicdero tecum præcedenti,ÔC fandliflîmæ atcç ampliffimæ plebi legere te femper literas noftras,tamen nunc admoneo Ù peto,ut quod alias Ipon te atcç honorifice facis.etiam petente me facias,ut hac epiftola mea leôta, fi quod illi contagium uenenati fermonis.ôi peftiferæ *feminationis irrepfe-^ rat,id omne de fratrum auribus ÔC pedloribus exuatur,ôd bonorum integra nis eTcuendû. ac fynceradilceftio ab oniibus hæreticæ detraôtionis fordibus repurgetur, Alws *contlt;t Dedinent autem de cætero forticer,ôi euitent dileôtiftîmi fratres noftri uer/ ba Si colloquia eorum quorum fermo ut cancer ferpit î Sicut apoftolus àitî Corrumpunt ingénia bona cofabulationes penimæ.Et iterum : hæreticum t». jt hominem poft unam Si fecundam correptionem euita,feiens quia peruérz fus eft huiufmodi Si peccat,Ôi eft à femetipfo damnatus » Et per Salomonê fpiritus fanétus loquitur: Peruerfus.inquit.in ore fuo portât perditioncm, Si in labrjs fuis ignem condit.Item denuo monet dicés:Sepi aures tuas fpi/ Éfrf. 18. nis,Si noli audire linguam nequam.Et iterum : Malus obaudic linguæ ini^ Pronerb. 17, quorum, iuftus autem non intendit labqs mendacibus, Quanquam feix-am illic fraternitaté noftram,ueftrafcilicetprouidcntia munitam,fed Si fua uigilantia fatis cautam.nec capi hæreticorum uenenis poftè nec decipi, taux-tum^ apud illos præualere Si magifteria Si præcepta diuina, quantus illis in deum timor eft,tarnen ex abundantia uel (blicitudo noftra, uel charitas feribere ad uos ifta perfuafit,ut nulla cum talibus commerda copulêtur,nul nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ch

k cum malis couiuia uel colloquia mifceantur.fimuscp ab eis tam feparati,

fnnt illi de eedefia profugi.quia fcriptum eft:Si autéSi ecclefiam contem/ lAMth. i ». pferit,fittibi tan^ ethnicus Si publicanus.Et bcatus apoftolus non monet tatum,fed iubetà talibus ut recedatur.Præcipimus,inquit,Uobis in nomine domini noftri lEsvsCHRisTi.ut recedatis ab omnibus fratribus ambu kntibus inordinate. Si non fecundum traditionem quam acceperunt ä noz bis. N ulla fodetas fidei Si perfidiæ poteft efle, Qui cum c h R. ï S TO non Pidei 0 eft. aduerfarius c H ri sti eft, qui unitati Si paci eius inimicus eft, nobi^ Eum non poteft cohærere.Si cum precibus Si fatiffadlionibus ueniunt,auz diantur.SimalediiftaSiminas ingerunt refpuantur» Opto te frater fem^ per bene ualere.

ARGVMENTVM EPISTOLAE SEQ.VENTIS»

Besti Cypriani quorundamc^ coepiCcoporum cpiftola ad Felicem pr»ibyteru Paulum diaconum, ék' plebem ipfis commiir3m,con(ilium petentes de Marttali Bafilide haerefiarchts.in qua docent deu iuifillè non nifi immaculatos «Sir integros antiftites eligi deberi : idebep plena diligentia exploratione fyncera oportere eos ad facerdotium deligi,quos deo conftet fore acceptos,

d } Epiftok

-ocr page 42-

EPI ST OLAR VM DIVI CYPRIANI Epiftola IIII»

CYPRIANVS caecilivs, PRIMVS, POLYCARPVS, NICOMB des, Ludanus,Succeflus,Sedatus,Fortunatus,Tanuarius, Secundi'nus» Popomus,Honoratus, Viótor, Aurelius,Sati'us, Petrus, alius la* ■ nuarius,Saturninus,alius Aurelius, Venantius,Quietus,Ro gatianus,T enax,Felix,Fauftus,Quintus,alius Saturninus, Lucius,Vincetius,Libofus,Geminius,Marcellus,lam

bus, Adelphius, Viótoricus,ói Paulus Felici præfby tero,amp; plebibus cofiftetibus ad legione Si Aftu ricente Aelio diacono Si plcbi Emerite ccfi ftentibus fratribus in domino falutem.

□ Vm in unu conueniffemus, legimus literas ucftras fratrcs dik i| óliflimi,quas ad nos per Felice Si Sabinu coepifcopos noftros pro fidei ueftræ integritate,Ôi pro dei timoré fedftis. Signified __èi tes Bafilidem Si Martialem libellis idololatriæ commacubtos, Si nefandoram facinorum confeientia uinótos,epifcopatum gcrcre,Si facet dotium dei adminiftrare non oportere.Et defyderaftis rcfcribi ad hæcuo/ bis, 62 iuftam pariter ac neceffariam folidtudinem ueftram uel folatio, del auxilio noftræ frntêtiæ fubleuari » Sed enim defyderio huic ueftro no tam noftra confilia,^ diuina præcepta refpondent.quibus iam pridem manda tur uoce cœlefti, Si dei lege præfcribitur, quos Si qualcs oporteat deferuirc Exodr. 19. altari,02 facrificia diuina celebrare.In Exodo nancç ad Moyfen dcusloqup Sacerdoorm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;monet dicenstSacerdotes qui accedunt ad domina deum,fanólific^*’

tur.ne forte derelinquat illos dominus»Et iterumzEt cu accedunt miniftrare ad altare rand:i,no adducent in fedelidlum,ne moriantur.Itemin Leuinco Lf»lt;ttrn.z I. præcipit dominus Si dicitzHomo in quo fuerit macula Si uitiu.non acccdct offerte dona deo. Qiiæ cu prædidla uel mandata ÔC manifefta fint nobis» præceptis diuinis neceffe eft obfequia noff ra deferuiant.nec perfona in eiui modi acdpi.aut aliud cui^ largiri poteft Humana indulgetia,ubi intercedit amp;nbsp;legem tribuit diuina præfcriptio. Necç enim immemorcs effe debemUS» quid ad ludæos per Efaiâ prophetâ locutus fit dominus increpans Si indi/ 2nans,quod contemptis diuinis præceptis,humanas doólrinas fequcretut» Ep. 19. Populus iftc,inquit,labiis fuis honorificat mc,cor uero eoru longe fepara/ . Mdr. 7. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caufa ante colunt me,mandata Si doólrinas hominû dn

Mrttfb. 15. centcs,quod idé dominus in euangelio repetit Si dicitzRerjeitis mandatum dei,ut traditionem ueftrâ ftatuatis,quæ anteoculos habentes,ôi foliciteac religiofe confyderantes in ordinationibus làcerdotû nonifiimmaculatoS Si integros antiftires eligere debemus,qui digne Si fanóte facrificia deo ofte rcntcs,audiri in precibus poffunt.quas faciunt pro plebis dominicæincolu' loin. 9. mitate,cu feriptum fitzDeus peccatoré non audit z fed fi quis deum coluert» Siuolun^

-ocr page 43-

L I B B R f P; R I M V 8»

■K iioluntaté eins fecerit,ilium audit.Propter quod plena diligetia il. explo ratione fyncera oportet eos ad facerdotium dei dcligi»quos à deo coftet au din.Nec fibi plebs blandiatur, quafi immunts à contagione efle deliéli pof Gt.cu facerdote peccatore comunicans.SC ad intuftum atq? illicitu præpofiti fui epifcopatum confenfum fuu cômodans.cu per Ofeam prophetâ comiz netur SC dicat cenfura diuina:Sacrificia eoru tan^ panis luôtus.omnes qui mâducant ea cotaminabuntur: Docens fcilicet ÔC ortendes omnes omnino ad peccatum conrtringi, qui fuerint profani SC iniurti facerdotis facrifieio co taminaruQuod idê in Numéris manifertari inuenimus.quando Chore SC Dathan Si Abiron contra Aaron facerdotem facrificandi fibi licencia uen^ dicauerunt Jllic quoc^ per Moyfen præcepit dominus,ut ab eis populus fc* paretur.nefacinorofis coniunótus eodem facinore ôl ipfe perrtringaf’.Sepa tamini.inquit.à tabernaculis hominum iniurtorû duriflîmoru.ÔC nolite tâz gere ab omnibus quæ funt eis,ne fimul pereatis in peccato eorum. Propter quod plebs obfequenspræceptis dominicis, SC deum metuens à peccatore præpofito feparare fe debet,nec fe ad facrilegi facerdotis facrifi'cia mifcere.cu ipfa maxime habeat potertatê ueleligendi dignos facerdotes.uel indignos teeufandi. Quod SC ipfum uidemus de diuina autoritäre defcendere,ut fa^ cerdos plebe præfente.fub omniû oculis deligatur, H dignus atcç idoneus publico iudicio ac tertimonio comprobetur, ficut in Numéris Moyfi præcc pit dominus dicésrPrehende Aaron fratrem tuum SC Eleasarum filiu eius. NKtnerûiû» SC imponeseosin monté coram omni fynagoga.SC exue Aaron rtolaeius, SC indue Elcazarum filium eius, SC Aaron appofitus moriatur iIlic. Coram omni fynagoga iubet deus conrtitui facerdotem, id ert. inrtruit SC ortendit ordinationes facerdotales non nifi fub populi aifirtentis confeientia fieri oportere, ut plebe præfente uel detegantur malorum crimina, uel bono^ rum mérita prædicentur, SC fit ordinatio iurta SC légitima, quæ omnium fuffragio ÔC iudicio fuerit examinata, quod portea fecundum diuina magt; gifteria obferuatur in Aertis aportolorum, quando de ordinando in lox cum ludiC cpifeopo Petrus ad plebem loquitur. Surrexit, inquit, Petrus ASk. i. in medio difeentium, fuit autem turba in uno. N ec hoc in epifeoporum tantum SC facerdotum.fed in diaconorum ordinationibus obferuarte apo-fiolos animaduertimus, de quo SC ipfo in Adlis aportolorum fcriptum eftîEtconuocauerunt, inquit, illi duodecim totam plebem difcipulorum SC dixerunteis:Quod utiq^ idcirco tarn diligenter SC caute conuocata plebe to ta gerebatur.ne quis ad altaris minirterium,uel ad facerdotalem locum inx dignus obreperet, Ordinari enim nonnun^ indignos non fecundum dei Digni«»Æz uoluntatem.fed fecundum humanam præfumptionem,SC hæc deo difplice re,quæ non ueniant ex légitima SC iurta ordinatione, deus ipfe manifertat pct Ofeam prophetam cucestSibimetipfi rege conrtitucrunt.SC no per me.

-ocr page 44-

lo nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLARVM DIVI CYPRIANI

Propter quod dilîgêcer de traditione di'ui’na, Si apoftoli'ca obfcruarioncfcf uandutn eft Si tenertdum.quod apud nos quoc^,ÔC fere per prouindasut» uerfas tenetur.ut ad ordinatfones rite celebrandas ad eâ plebem.cui præpo fitus ordinatur,epifcopi eiufde prouinciæ proximi qui(^ conucm'ant,ôiepi Epi/cobtts pie fcopus dell'gatur plebe præfente, quæ fingulorum uitâ pleniflîme noiii'tS^ ùniufcuiufcp aólutn de eius conuerfatiorte perfpexit. Quod Si apud uos 6 j ótam uidemus in Sabi'ni collegæ noftri ordinatioe, ut de uniuerfæ fraterni । taris fuffragio,ô' de epiTcoporum qui in præfentia conuenerat, quii^ de eo ad üos literas fecerât iudicio.cpifcopatus et deferretur,ôi manus ei in locum Bd/îltdes cpî/ Bafilidis imponeretur.Necç refeindere ordinationem iure perfedâ poteft» quod Bafilides poft en'mina fua detc(fta,ô2 confeienriam etiam propria co-'

pofitum,0C geftæ rei ac ueritari s ignarum fefellit.ut ambiret reponi fe iniu^ j fte in epifcopatu,de quo fuerat iufte depofitus.Hxc co pertinent,ut BafiK/ dis non ta abolira fînt,^ cumulata deli(fta,ut ad fuperiora peccata eios ctia fallaciae Si circunuentionis crimen acceflerit» Nelt;^ enim tarn culpandus eft ille.cui negligenter obreptum,^ hicexecrandus.qui fraudulcnterobrepfc Obrepere autem fi hominibus Bafilides potuit,deo no poteft.cum fcripW GxUt. 6. GtiDeas no irridetur» Sed nec Martiali poteft profuiffe fallacia.quo minnS ipfe quoc^ deliótis grauibus inuolutus.cpifcopatu teuere non debeat,cu S Tiwm. I. apoftolus moneat Si dicat : Epifeopum oportet efte finecrimine, quafi del difpenfatore » Quapropter (cum ficut fcripfiftis fratres dileiftiffimi,^ ut Fß lix SC Sabinus collegæ noftri afleuerant ,utcp alius Felix de Cæfarauguft^ fidei cultor ac defenfor ueritatis, literis fuis fignificat ) Bafilides Si Martha lis nefando idololatriæ libello cotaminari fint:Bafilides infuper adhuc pr$' 1 ter libelli maculam cum in infirmitate decumberet.in deum blafphemaiie/ rit.SC fe blafphemafle confeftus fit,SC epifeopatum pro confeientiæ fuæuul/ nere fponte deponens,ad agendam pœnitentiâ conuerfus fit,deum depten cans,SC fatis gratulans fibi,fi uel laico communicate contingcret : Marriali'S

-ocr page 45-

liber PR I'M V S»

It

Ab ordl'nadone ante clcrratq; facerdotali honore prohiber!» Nee moueat uosfratres dilcótiflimi, fi apud quofdâ in nouiffimis téporibus aut lubrica fides nutat, aut dei timor apud inreligiofos uacillat, aut pacifica Concordia non perfcucrat» Prænunciata funt hæc futura in fcculi fine, SC domini uoce, ’• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4»

atqj apoftolorum coteftatione prædiôlum eft.deficientc îâ mundo,atq? ap i, PeH. j. propinquante antichrifto,bona quæq; defîcere,mala uero ac aduerfa profiZ cere,non fic tarnen, ^uis nouiffimis tcmporibus,in ecdefia dei aut euageligt;' eus uigor cecidit,aut Chriftianæ uirtutis ÔC fidei robur elanguit, ut non fuz perfit portio facerdotum,quæ minime ad has rerum ruinas,SC fidei naufra/ gia fuccumbauSed fortis QC ftabilis honorem diuinæ maieftatis Ôi facerdo talem dignitatem plena timoris obferuatione tueatur.Meminimus SC tene mns/uccumbentibus licet SC cedetibus cæteris.Mathathiam legem dei uinz MdtSî«.' dicaife fortitenHeliam ludæis deficientibus atcß à religione diuina receden HcIùs,Dlt;{/ tibus.fteti(feôCcertaffefubIimiter:Daniclem,necfoIitudineregionisalienæ, nec pcrfecutionis affiduæ infeftatione deterritum,frequenter ac fortiter gio n’ofe dediffe martyria: tres item pucros nec armis, nec minis fradtos,contra ignes Babylonios fideliter obftitiffe, Si uidtore rege in ipfa fua captiuitate uiciife uiderit uel præuaricatorum numerus, uel proditorum, qui nunc in ecdefia contra ccclefiam furgere, SC fidem pariter ac ueritatem labefadtare cœperunt. Permanetapud plurimos fyncera mens,SC religio integra, SC no nifi domino SC deo fuo anima deuota, nec Chriftianam fidem aliéna perx fidia deprimit ad ruinam, fed magis excitât SC exaltat ad gloriam, fecunz dum quod beatus apoftolus hortatur SC dicit : Quid enim fi exdderunt à Ronxtj.' fide quidam eorum, nunquid infidclitas illorum fidem dei euacuauitC abz fit.Eft enim deus uerax,omnis autem homo mendax.Si autem omnis ho/ ih'denu mo mendaxeft.SC folus deus uerax eft,quid aliud ferufSC maxime facerdo tes dei facere debemus, nifi ut humanos errores SC mendacia relinquamus, ÔC præcepta dominica cuftodientes, in dei ueritate maneamusCQuare SC fi aliqui de collegis ueftris extiterint fratres dileóliffimi, qui deificam difcipli^ nam negligendam putant, SC cum Bafilide SC Martiale temere communis cant.conturbarc fidem noftram res ifta non debet, cum fpiritus fanólus in/ pfalmis talibus comminetur dicens:Tu autem odifti difciplinam,SC proieci Pfd. 4* fti fetmones meos poft tc.Si uidebas furem.fimul currebas cum eo, SC cum adulteris portionem tua ponebas.Confortes SC participes oftendit cos alie norum dcliólorum fieri,qui fuerint delinquetibus copulati. Sed SC hoc ide Paulus apoftolus fcribit dicens:Sufurratores.detraólores,dco abhorrétes, Romd, i.' iniuriofi,fuperbi,ia(ftâtesfui,adinuentores malorum,qui cum iuftitiam dei cognouiifent,nó intellcxerunt,quoniâqui talia agunt, morte funt digni no tantu qui faciut ea,fed SC qui cófentiuni: cis qui hxc agunt,quoniâ qui talia, inquit,agunt,morte funt digni, Manifeftat SC coprobat morte dignoseffe,

ÔCad

-ocr page 46-

11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPI ST OLAR VM DIVI CYPRIANI

amp; ad pcenam uenire non tatum illos qui mala fadunt, fed edâ eos qui taliä agcntibus confentiunt.Q ui dum malis Si. peccatoribus,amp; pœnitentiâ non agentibus illidta comunicatione miicentur,nocetium contadlibus polluunz tur.K dum iunguntur in culpa,fic nec in pœna fèparâtur,propter quod inte gritatis Si. fidei ueftræreligiofam folicitudinem fratres dileóliffimi ôilauda mus pariter Si probamus. Si quatum poflumus adhortamur literis noftnS neuos cum prophanisôi maculacis facerdotibus comunicatione facrilegs AlusT tenore mifceatis/ed integram Si fynceram fidei ueftræfirmitatem religiofo^timore feruetis»O ptamus uos fratres chariifimi femper bene ualere»

ARGVMENTVM SEQ_VENTIS EPISTOLAE»

Beat! Cypnani epiftola ad Rogatianu âr caeteros confcffores,de obferuatione diiciplinæ fidei Chriftianaen'n qua hortatur, ut ficut prima congreffione aduerfa-' rium uicerunt,ita gloriam fuam forti perfeueranti uirtute teneant.

Epiftola V» CYPRIANVS ROGATIANO PRAESBYTERO ET CAETE RIS CONFESSORIBVS FRATRIBVS SALVTEM*

T iam pridem uobis fratres chariifimi ac fortiifimi literas feram, quibus fidei amp;nbsp;uirtuti ueftræ uerbis exultatibus congM tularer.ôi nunc no aliud in primis uox noftra compleótitur,^ ut læto animo frequenter ac femper gloria ueftri nominis pf^

dicemus»Quid enim uel maius in uotis meis poteft eife.uel melius,^ cum uideo confeifionis ueftræ honore illuminatum gregem CHRiSTiCNâm gaudere in hoc omnes fratres oportet,tame in gaudio communi maior eft epiicopi portio.Ecclefiæ enim gloria,præpofiti ^oria eft. QuantudolemiiS ex illis,quos poteftas inimica proftrauit,tantu lætamur ex uobis.quosdia/ bolus fuperare non potuit.Hortamur ante per cómunem fidem,per peifto ris noftri uera circa uos Si fimplicem charitatem.ut qui aducriàrium prima hac congreifione uiciftis,gloria ueftram forti Si perfeuerati uirtute teneads* Adhuc in feculo fumus,adhuc in acie coftituti.de uita noftra quotidie dimi camus,dada opera eft,ut poft hæc initia ad incrementa quoc^ ueniatunSi Nó minor eß confummetur in uobis,quod ia rudimentis felicibus eife ccepiftis, Parueft r^bäna^ei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliqd potuiffe.plus eft quod adeptu eft.poife feruare.Sicut Sl fideS

ri. nbsp;nbsp;nbsp;ipfa Si natiuitas falutaris no accepta.fed cuftodita uiuificat.Nec ftatitn con

fecutio,fed confumatio homine deo feruat.Dominus hoc magifterio docix io((n. $. it diccnsîEcce fanus faólus es.iâ noli pcccare,ne quid tibi deterius fiatPuta ante ilium Si confeifori fuo dicere:Ecce confeflbr fadtus es,ia noli peccare,ne quid tibi deterius fiat.Salomon denic^ Si SauLSi cæteri multi, ^diu in uqS domini ambulauerût.datâ fibi gratia teuere potuerunt, recedeteabhisdO fciplina dominica.receffit Si gratia.Perfeuerandu nobis eft in ardlo SI in an gufto itinere laudis Si gloriæ,ôC cu quies ôC humilitas.ôi bonoru moru trâ' quillicaä

-ocr page 47-

t I B E k P k I M V â.

iquillitas Chriftiants omnibus congruat fecundu domini uocê,qLii' neminé * aliu refpidt, nifi humilé ói quietû.ôi trementê fermones fuos.tamê magi's Alias hocobferuareóJi'mplerecófeflores oportet,qui exemplû faóli eft is cæteris fratribus,ad quorum mores omniu uita SC adtus debeat prouocari.Nâ cut ludæi deo alienati funt,propter quos nomen dei blafphematur in ge? tibusn'ta contra,deo chari funt,per quorum difciplina nomen domini lau^ dabili teftimonio prædicatun Sicut icriptu eft domino præmonente SC diz Cente:Luceat lumen ueftrum coram hominibus,ut uideat opera ueftra bo/ na,amp; darificet patrem ueftru qui eft in ccelis.Et Paulus apoftolus dicittLu/ ceteficutluminaria in mudo.Et Petrus fimiliter hortad’. Sicut hofpites.in/ i.peth. gt;« Çluit,amp; peregrini abftinete uos à carnalibus deiyderqs,quæ militant aduergt; fas anima,conuerfationem habentes inter genres bona,ut dum detredlanc de uobis.quafi de malignis, bona opera ueftra afpicientes magnificent do* tninum.Quod quide maxima pars ueftrum cum eo gaudio curat.ôd cofeG fionisipfius honore melior fadta tranquillis SC bonis moribus gloria (uam wftodit ÔC feruat » Scd quofda audio inficere numerum ueftru, Si laudem præcipui nominis praua fua conuerfatione deft:ruere,quos etiâ uos ipfi(ut/ pote amatores Si conferuatores laudis ueftræ) obiurgare Si comprimere SC emendate debetisgt;Cu quato enim nominis ueftri pudore delinquitur,qua/ do allUS aliquis temulentus Si lafciuiens demoratur, alius in eâpatriâ unde extorris fadlus eft regreditur,ut deprehenfus no iam quafi Chriftianus.fed quafi noces pereafTlnflari audio aliquos, Si no tumere audio,cu fcriptum linNoli altum fapere.fed time,Si enim deus naturalibus ramis no pcpercit, Romaau ncfortenectibi parcat,Dominus nofter ficut ouisad uidimâ ducftus eft,Si licutagnus coram tondente fe fine uoce,fic nd aperuit os fuu.Non fum,in/ quit,cotumax,neqj contradico.Dorfum meu pofui ad flagella,Si maxillas meas ad palmas.Facie autem meâ non auerti à fœditate fputoru.Et quifcp per ipfum nuc,at(ç in ipfo uiues, extollere fe audet Si fiiperbireCimmemor 8i fadtorum quæ iHe geflit,Si madatorum quæ nobis uel per fe,uel per apo ftolos fuos tradidit.Quod fi no eft maior domino fuo feruus,qui dominu loan.iy.cj'.i^» lequuntur,humiles Si quieti.Si taciturni ueftigia eius imitetur, Quato quifz $ inferior fuerit.fublimior fiat dicentedomino:Qui minimus fuerit in uo/ bis,hie erit magnus.Quid deinde illud nbsp;uobis execrandum debet uideri,

quod CÛ fumo animi noftri gemitu Si dolore cognouimusC Nd deeffe qui dei templa,8i poft cdfeflîonem fanótificata Si illuftrata mébra,turpi Si infa nu cócubitu fuo maculent,cubilia cû fœminis promifeua iungentes, quâdo 8i fi ftupru confeientiæ eoru defic,hoc ipfum grande crimen eft,quodilloru feandalo inalioru ruinas exempla nafcâtur,Contentiones quocç Siæmula Roma. D» tiones inter uos nullas efle oportet,cû pacem fuâ nobis dimiferit dominus, amp;nbsp;feriptû fit:Diliges proximû tuû tan^ te,Si auté mordetis Si ineufatis in/ Marc.i '7 ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uicem

-ocr page 48-

14 nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLARVM DIVI CYPRIANI

GdUf. 5. uicê.uidete ne cofumami’ni abinuicêConuicns etia ói maledi'óti’s quaefo uoä abftinecc,quia nec^ maledi'd regnu dci confequuntur.ó^ lingua quæ CHRI s T V M confefla cft,incolumis ÔC pura cum fuo honore feruanda eft. Natn quipadfica,Ôibona,ÔCiufta fecundu christi praeceptu loquitur.CHRP s T VM quotidie confitetur.Seculo renundauimus cu baptizati fumus, leo ôi nunc uere renunciamus (eculo,quando cempcati ÔC probati à deogt;noftra omniarelinquentes,dominum fecud fumus,Edeacdmore eiusftatnuS amp;nbsp;uiuimus.Corroboremus nos exhortationibus mutuis, ô!. m^is ac ma/ gis profidamus in domino,ut cum pro fua mifericordia pacem fecerit, qua le fadurum repromittit.noui SC pene mutati ad ecclefia reuertamur,0J exd piant nos fine fratres noft:ri,fiue gentiles circa omnia corredos,atcç in rae^ lius reformatos,ôC qui admirati foerât prius in uirtutibus gloria,nunc adnn rentur in moribus difciplina.Opto te frater chariflîme femper bene ualere*

ARGVMENTVM EPISTOLAE SEQ.VENTIS»

Beat! Cypriani epiftola ad Magnum de his qui in ledo gratiam confequun/ tur,in qua oftendtt,niG quis in ecclefia amp;nbsp;ab ecdeûa catholica ordinatusfuerit,iusd tabs aquæ habere non pofte,

Epiftola V I.

CYPRIANVS MAGNO FILIO SALVTEM*

fili chariffime.an inter cæteros hæreticos eos quocj qui à No,* uatiano ueniât,poft:profanumeiuslauacrum baptizariSifaii (ftificariin ecclefia catholica leoitimo Si.ueroSiunico ecclefia baptifmo oporteanDe qua re quantum ficlei noftræ capacitas, Si fcriptura rum diuinaru fanólitas ac ueritas fuggerit,didmus on^hes hæreticos omni no Si fchifmaticos nihil habere poteftatis ac iuris. Propter hoc Nouaü'a^ nus nee debet,nee poteft excipi,quo minus ipfe quoc^'extra ecclefiam confi ft:ens,Si contra pacem ac dileólionem c hristi faciens, inter aduerfarioS Siantichriftoscoputetunnecçenim dominusnofteriesVS CHRISTVS M4ttb. II. cum in euangelio fuo teftaretur,aduerfarios fuos effe eos qui fecum nonef fent.Si fecum non coUigentes gregem fuum fpar2erent,aliquam hæretico/ rum fpeciem defignauit.fed omnes omnino qui lecum non eflent aduerh/ Lkc. ii rios fuos oftendit dicensiQui non eft mccum,aduerfum me eft. Et qui no xJod». I. mecum colligit,fpargit.Item beams loannes apoftolus nee ipfe uilam hærc firn aut fchifma difcreuit.aut aliquos fpeciatim feparatos pofuit, fed uniuei fos qui de ecclefia exiffent, qui^ contra ecclefiam facerent, antichriftosap/ pellauit dicens: Audiftis,inquit,quia antichriftus uenit,nunc autê antichri' fti mulei fadti funt, Vndecognofdmus quia nouiflima hora eft, exnobis exiemnt,fed non fuerunt ex nobis.Si enim fuiflent ex nobis, mafiflèntuti/

nobifcu. Vnde apparetaduerfarios christi antichriftosomneseflê.

-ocr page 49-

L I B È R P R I M V s,

quos conftet à charitate atqj ab unitate ecclcfiæ catholîcæ receflîffe, Adhuc quocç dominus in euâgelio fuo ponit ÔC dicit:Si uero ecdefîam contempfè S* ïit.fit tibi tan^ ethnicus ô£ publicanus» Si autem qui ecdefîam cotemnunt, ethnici ôê publicani habentur,multo magis utic^ rebelles ÔC hoftes falfa ab taria,ôi illicita facerdotia.ôi facrificia facrilega.ôC nomina adulterata fingen/-tes inter ethnicos necefle eft computentur.quando minora peccâtes,ÔC tanz tum ecclefiæ contemptores.ethnici K publicani fententia domini iudicétur» Quod autem ecclefia una fit, déclarât in câtico canticorum fpiritus fanôlus Cdnt,«. ex perfona CHRISTI dicens:Vna eft columba mea.perfeôta mea,una eft matris fux^eleóta eft genitrici fuæ:de qua item denuo diciüHortus conclnz Ibidem.4. fus, foror mea, fpofa.fons fignatus.puteus aquae uiuæ.S i autem hortus co clufuseft fponfa c h ri s Tl,quæ eft ecclefia.patere res daufa alienis 8C pro/ phanis non poteft»Et fi fons fignatus eft.necç bibere inde, necç confignari poteft.cui foris pofito ad fontem acceflus no eft » Puteus quocç aquae uiuae ft unus eft,ide qui intus eft,uiuificari Si fandlificari foris pofitus ex ilia aqua fton poteft,ex qua folis eis.qui intus funt, ufus omnis Si potus coceflus eft* Quod Si Petrus oftendens unam ecclefiam effe, Si folos eosqui in ecclefia i, Penij* fint,bapti2ari pofte, pofuit Si dixit: In area Noe pauci, id eft, odlo animæ hominum falux fadlx funt per aquam, quod Si uos fimiliter faluos faciet baptifma, probans Si conteftans unam arcam Noe typum fuifte unius ecz defix. Si potuit tunc in illo expiati Si purificati mundi baptifmo faluus per aqua fieri qui in area N oe no fuit,poteft Si nue uiuificari per baptifma,qui in ecdcfia no eft,cui foli baptifma coceftum eft. Sed Si Paulus apoftoP hoc idé adbuc apertius Si clarius manifeftas ad Ephefios fcribit Si dicincHRlz E^bef. ST V s dilexit ecclefiam. Si feipfum tradidit pro ea,ut earn fandlificaret purz gans earnlauacro aqux.Quodfi una eft ecclefia,qux à christo diligiz tur,0ilauacro eius fola purgatur.quomodo qui in ecclefia non eft,aut diliz gi à CHRISTO ,4Ut ablui Si purgari lauacro eius poteftC Propter quod cu fola ecclefia habeat aquam uitalem, Si baptizandi atcç abluendi hominis poteftatem, qui dicit apud Nouatianum baptizari Si fandlificari aliquem pofte,prius oftedat Si doceat Nouatianum in ecclefia efte,aut ecclefix prxz fidere.Ecclefia enim una eft,qux una Si intus efte Si foris non poteft.Si em Eçfk|î4 «ntt» apud Nouatianum eft,apud Cornelium no fuit.Si uero apud Cornelium fot,qui epifeopo Fabiano légitima ordinatione fucceftit,Si quern prxter fa cerdotq honorem martyr io quo q? dominus glorificauit.Nouatianus in ecz defia non eft,nee epifeopus computari poteft, qui euangelica Si apoftolica

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;traditione contempta nemini fuccedens,a fe ipfo ordinatus eft:habere nâcç re no potefi.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut tenere ecclefiam nullo modo poteft,qui ordinatus in ecclefia no eft.Foz

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ris enim non effe ecclefiam,nec feindi aduerfum fe aut diuidi poffe,fed infe/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parabilis atc^ indiuidux domus unitatem tenere, manifeftat fcripturx diz |îgn«M,,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e ulnae

-ocr page 50-

*6- EPISTOLARVM DIVI CYPRIANI

uinæ fides,cum de facrâmento pafchæÂagni,qui agnus christVM de/ fîgnabat.fcriptû fit:In domo una comedetur.non efjcietis de domo carnctn foras. Quod l'tê circa Raab.quæ ipfa quolt;^ typû portabat ecdefiæ.expref/ fum uidemus,cui mâdatur ôi. dicitur:Patrem tuum ôi, matrem warn,amp; fra/ tres tuos,d^ totam domum patris tui colliges ad te ipfam in domum tuarn, Intrrprrtdtio. amp;nbsp;omnis qui exierit hodium domus tuæ foras,reus fibi erit. Q uo factatnö

to declarator in unam domum folam.id eft.in ecclefia uióturos,^ ab inten/ | tu mundi euafuros colligi oportere.Quifquis autem de colleótis foraseiece । rit,id eft,fi quif^ in ecdefia gratiam confecutus receirerit,amp; ab ecdefia exie/ | rit,reum fibi futurum,id eft,ipfum fibi quod pereatimputaturu.Quod apo

'Titim. 5. ftolus Paulus cxplanat docens Si præcipiens hæreticum uitandum efïe, ut peruerfum ÔC peccatorem,ói à femetipfo damnatum.Hic enim qui réus fiW erit,no ab epifcopo eieólus,fed fponte de ecdefia profugus,ÓJ hæretica præ^ fumptione à femetipfo damnatus.Et idcirco dominus infinuans nobis uni nbsp;j

Iodn.10. tatem de diuina autoritäre uenientem ponit Si dicit: Ego Si pater unum fu-Ibidem, mustad quam unitatem redigens ecdefiam fuam denuo dicitiK erunt unuS grex Si unus paftor.Si autem grex unus eft.quomodo poteft grcgi annu/ merari,qui in numero gregis non eftC aut paftor haberi quomodo poteft. nbsp;,

qui manéte uero paftore, Si. in eccefia dei ordinatione fuccedanea præfidé^ te.nemini fuccedés Si à feipfo indpiens,alienus fit Si prophanus, dominies pacis ac diuinæ unitatis inirnicus.non habitas in domo dei,id eft, in ecdefia dei,in qua non nifi concordes atcç unanimes habitant,loquence in pfalmis

PpL 67- (piritu fanóto Si dicente : Deus qui habitare facit unanimes in domo. Dtz nicç unanimitatem Chriftianam firma fibi atlt;ç infeparabili charitate con/ nexam.etiam ipfa dominica facrifîcia declarant. Nam quâdo dominus cot pus fuum panem uocat,de multorum granorum adunatione congeftuw» populum noftrum quem portabac,indicacadunacum.Et quandofangui^ né fuu uinû appellat, de botris atcç acinis plurimis expreftiim atcj in unu coaétum.gregem item noftrum fignificat,comixtioneadunatæmultitudi/ nis copulatum.Si Nouatianus huic pani dominico adunatus eft,fi CHRP

Ali4s*po/ STI* populo ôi ipfe commixtus eft.poterit uideri,amp; unici ecclefiaftici bapti/

«lo. ■ habefe gratiam poffe.fi eum coftiterit ecclefiæ unitatem tenere.Denii^ fit infeparabile unitatis facramentum.K fine (pe fint ÔC perditionera fi bi maximam de indignatione dei acquirant, qui Ichifma fadunt, Si reliélo epiicopo.alium fibi foris pfeudoepifeopum coftituunt,déclarât in libris Re gnorum feriptura diuina,ubi à tribu luda Si Beniamin decern tribus feifls îunt.ôi reliólo rege.alterum fibi foris inftituerunt.ôi indignatus eft, inquit, 5. RegK.It. dominus in omne feme Ifraël,flé dimouiteos,amp; dédit eos in direprioné do

nec abijeeret eos à fade fua,quia diftîpatus eft Ifrael à domo Dauid.K con AIw * lo/ ftituerunt fibi regem Hieroboam filium *Naboth.Indignatum elfe domi/

num

l

-ocr page 51-

LIBER P R I M V 8. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17

nu didt, eos in perditionê dcdiflè.quod ab imitate diOipati effent, attß alterum fibi regem conftituiffent.Et tanta indignatio domini extitit aduer fus illos, qui fchifma fecerat, ut etiâ cu homo dei ad Hieroboa miffus effet, qui ei peccata fua exprobraret, att^ ultione futura praediceret, pané quoqp apud illos edere.ôi aquam bibere uetaretunQuod cu non cuftodiffet,amp; co tea præceptû dei prandiffet.ftatim diuinæcenfura maieftatis percuffus eft, ut inde regredies impctii ac morfu leonis in itinere nccaretur.Et audet quif/ cp dicere aquam baptifmi falutarem. Si gratiam cæleftem comiinem cum fchifmaticis efle pofte,cum quibus ncc terreftris, nec fecularis potus debeat eftecomunisCSatiat adhuc in euangelio fuo dominus, Si maiore intelligcn tiæ lucem manifeftat.quod qdem qui fe nunc à tribu luda SS Beniamin fd* derant,Si Hierofolymis dcrcli(ftis,Samariam fecefferant, inter prophanos 8i gentiles computarentur * N am cum primu difcipulos fuos in minifteriu falutis mitteret,mandauitôi dixitîln uiam nationum ne ïeritis,ôi in ciuita-term Samaritanoru ne introieritis.Ad ludæos primu mittens, gentiles ad^ hucpræteriri iubet» Addendo autêSiciuitatem Samaritanoru debere omit ti,ubi erant fchifmatici,oftendit fchifmaticos gentilibus adæquari.Quod ft aliquis illud opponit,ut dicat eandé Nouatianu legem tenere,quam catho lica ecdefia teneat, eodem fymbolo quo Si nos baptizare, eunde nofle deu pattern,eundefilium CHRiSTVM,eundefpiritum fanlt;ftu,acpropter hoc ufurpare eum poteftatebaptizandi pofte,quod uideatur in interrogatione baptifmi à nobis non difcrepare.fciat quifquis Si hoc opponendum putat, prima non efle unam nobis Si fchifmaticis fymboli Iege,neqj eandé interro gationem.Nâ cum dicunt: Credis remiflîoné peccatorum,amp; uita æternam pet fanftâ ccdcfiam,mentiuntur in interrogatione,cu non habeant ecdefia. Tune deinde uoce fua ipfi confitent: remiffioné peccatoru non dari.nifi per fanftam ecdefia,qua non habentes oftendunt remitti illic peccata non poO fe.Quod uero eundêquem Si nos deum patre,eundemfiliu christ VM, eunde ipiritum fanótu nofte dicuntur.nec hoc adiuuare tales poteft» Nâ Si Chore Si Dathan Si Abiron cum facerdote Aaron Si Moyfe eundé deum Numeri nouerant,pari lege Si religione uiuentes,unum Si ueru deum,qui colendus atep inuocandus fuerat,inuocabanc.Tamen quia loci fui minifteriu tranfx grefli cotra Aaron facerdoté,qui facerdotium legitimu dignatione dei atc^ ordinatione perceperat,facrificandi licentia uendicatunt, diuinitus percufti pœnas ftatim pro illicitis conatibus penderunt, nec potuerunt rata efte.Si proficere facrificia,irreligiofc Si illicite contra ius diuinæ difpofitionis obla^ ta,T uribula quoc^ ipfa in quibus incefum illicite fuerat oblatum.ne in ufu de cætero effent facerdotibus, fed potius indignationis Si ultionis diuins memoria corrigendis pofteris exhibèrent, iuffu domini conflata at^ igne purgata,in laminas dudiles producunt^Si affiguntur altari,fecudum quod ; . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e X loquitur

-ocr page 52-

t8 nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLARVM DIVI GYPRIANÏ

Exodbt 8. loqui'tur fcn’ptura diuina:MemoriaIe,inquit,filqs Ifraetut no accedat ah'enigéna,qui non eft ex femine Aaron, imponere i’ncenfum ante Jonij nuni,ut non fit ficut Chore.Et tamé illi fchifma non fecerat.nec foras fl contra dei facerdotes impudêter atcß hoftiliter rebelIaueranuQuod nunc ccclefiâ fcindêtes,ôd contra pacem atcç unitatê c h r i s Tl rebelles,cathedra fibi confti'tuere.ôi pn'matum a(fumere,ôi bapti'zandi atcç offerendi licentia uendicare conanf.Quomodo perficere quo d agunt,aut impetrare aliqnid illiciris conatibus de deo poffunt.qui contra deum.quod eis non licet, mol^ ^^abhibm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^^Nouatiano.fiuecæteriseiufmodi fchifmatidspatrocinâ'

tcpote/îdtem tut.fruftra contéduntbaptizariôifanôlifîcari illicaliqueiàlutaribaptifn’^’ pCTctptwr. poffe.ubiconftatbaptizantêbaptizandi licentiam non habere. Atlt;ç ut ma gis intelligi poffet contra eiufmodi licentiam ÔC audaciâ,quæ fit céfura diuu na,inuenimus in tali facinore non folum duces Si autores, fed Si participes .c ' pœnis deftinari.nifi fe à comunione malorum feparauerint,præcipiente do NumerwÄ. mino ôd dicentetSeparamini à tabemaculis hominû iftorum duriflîmoru»

Si nolite tangere ab omnibus quæ funt eis, ne fimul pereatis in peccato eo^ rum,ÔC quod cominatus per Moyièn dominus fuerat,impleuit,ut quifqu^^ à Chore fe Si Dathan,ô^ Abiron no (èparaffet.pœnas ftatim pro impiaco/ munione perfolueret.Quo exéplo oftenditur amp;nbsp;probatur obnoxios fe deo Si, culpæ Si pœnæ faôturos, qui fe fchifmatids contra præpofîtos Si (aixt^ol tes irreligiofa temeritate mifcuerût. Sicut etiam per Oièe propheta fpirituS ofece. 9* fanôlus conteftatur ôidicinSacrifidaeorum tan^ pants ludtus,onineslt;}nf manducant ea cotaminabunturi Docés fcilicet ÔC oftédens omnes omnino cum autoribus fupplido coiungi, qui fuerint eorum peccato communicau. Quaî ergo apud eos mérita eflè circa deû poffunt,quibus fupplidadiuini-^ tus irrogand’ CAut quomodo taies iuftificare Si fanôtifi'care baptizatospo» funt,qui hoftias facerdotum aliéna Si illidta,ôi nullo fibi iure conceffa ufur/ pare eonantur'TQuos tarnen ipfos non miramur pro fuâ prauitatecontefl' Pertindces no dere. Afférant neceffe eft finguli quicp quod fadunt, nec uolunt uidi facik KitUni/îiv. fuccumbere,^uis fciant id quod faciant,non licere.lllud mirandum eft.im/ mo indignandum potius Si dolendum, Chriftianos antichriftis affftere, amp;nbsp;præuaricatores fidei atcç proditoresecclefiæ intus in ipfa ecclefiacôtraeo clefiam ftare.Qui quoniâpertinaces alias amp;nbsp;indociles,uel hoc tarnen confi/ têtur.quod uniuerfi fiue hæretici,fiue fchifmatid non habeant fpiritum fan lt;ftum,8i ideo baptizare quidé poffunt, dare autem fpiritum fanftum non poffunt.In hoc ipfo à nobis tenentur.ut oftédamus nec baptisare omnino eos pofte,qui no habeant Ipiritum (ànôtum.Nâ cum in baptifmo unicuitç peccata fua remittantur, probat Si déclarât in euangelio fuo dominus,pet eos folos peccata pofte dimitti,qui habeant (piritum fancftum.Poft refurrc Io4n. xo. (3;ionç em'nj Jifcipulos fuos mittens loquitur ad eos Si diduSicut mifit me palet

-ocr page 53-

LIBER P R I M V S, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19

pater,8i ego mitco uos.Hoc cum di'xifletinfufflauit Si aft iHist Acci'pi'te fpi' Mdftb.ig. ritum fandumtSi cuius remiferitis peccata.remittetitur illi.Si fi cuius tenue/ ritis.tenebuntur. Quo in loco oftedic eum folum pofle bapti2are,0i remii/ fionem peccatorum dare,qui habeat fpiritum fanótum.Deniq^ ipfum dox minumnoftrumiESVM chR-ISTVM baptizaturusloannesaccepitan/ te fpiritum fanótum.cum adhuc eiTet in utero matris conftitutus,ut certum effet atque manifeftum,bapti2are non pofle,nifi eos qui habeant (piritum fandum Jtaque qui hæreticis fine fchifmaticis patrocinantur, refpondeant nobis an habeant fpiritum fanótum an non habeantSi habent.cur illic ba pti2atis quando ad nos ueniunt manus imponitur ad accipiendum fpiri^ turn fanólum, cum iam utique illic acceptus fit,ubi fi fuit qui dare potuit» Si autem foris cunóti hæretici Si fchifmatici non habent fpiritum fanólum, Si ideo apud nos manus imponitunut hie accipiatur.quod illic nec effe.nec nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

dari poteft,manifeftum eft nec remifti'oncm peccatorum dari per eos,quos coftat fpiritum fandtu no habe re» Et idcirco fecundum diuinâ difpofitionê ateg euangelicâ ueritatem,ut peccatorum remiftione cofequi Si fancftificari, actempla dei fieri poffînt,ecclefiæ baptifmo bapti2andi funt omnes omni/ no,qui abaduerfarijsSiantichriftisad christi ecclefiam ueniunt»

argvmentvm epistolae seq,ventis»

Eiufdé epiftola ad Epitcdlum plebe AiTuritanoru de Fortunatiano epifeopo, docentis qui facrilega facn'ficia fecerunt, facerdotium fibi uendicare non polîè,

Epiftola. VII.

cyprianvs epitecto fratri et PLEBI ASSV/ RIS CONSISTENTIBVS SALVTEM.

RauiterSi dolenter motus fum fratreschariftimi.quod cogno

/uerim Fortunatianum quonda apud uos epifeopum poft gra Foriimlt;£ti'lt;tn? i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uem lapfum ruinæ fuæ,pro integro nunc agere uelle.Si epiffo/

patum fibi uendicare cœpiftè: quæ res contriftauit me : primo propter ipfum qui mifcr.uel diaboli tenebris in totum excæcatus, ucl quo.* rudam Gcrilega perfuafione deceptus (cum debeat fatiftacere Si ad domi.* num exorandum,diebus ac nolt;ftibus,lachrymis Si orationibus,Si precibus incumberc ) audet fibi adhuc facerdotium quod prodidit uendicare, quaff poft aras diaboli accedere ad altare dei fas fit : aut non maiorem in fe iram Siindignationemdominiin dieiudicnprouocet,quicum uirtutisSi fidei duxfratribus effe non potuerit,perfidiæ,Si audaciæ,8i temeritatis magifter exiftat.Et qui non docuit fratres in prælio fortiter ftare, doceât eos qui ui^ «fti Si proftrati funt,nec rogareCcum dominus dicat : Illis fudiftis libamina, E/d. 57, Siillis impofuiftis facrificia, fuper hæc non indignaborCdicit dominus.Si alio loco:Sacrificans drjs eradicabitur, nifi domino foli. Item dominus dex huo loquitur Si dicit:Adorauerunt eos,quos fccerut digiti eorum.Si curua/ Ep. z.

e ) tuseft

-ocr page 54-

io nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPI s TO L'A R VM DIV I CYP RI ANI

tus eft homo.ôi humili'atus eft uir.SJ no rclaxabo illis. In Apocalypfi quo/ Apo«t.i5. nbsp;nbsp;legimus iram dotnini cominanti's 8i di'cenns : Si quis adorat beftiaffl

imaginem eius,accipiet notam in fronte fua ôi in manu,bibet Si ipfe de lU/ no iræ dei.mixto in poculo irx eius, Si punietur igne Si fulphure fub oculis

. nbsp;nbsp;nbsp;fandtorum angclorum,Si fub oculisagni, Si fumus de tormcntiseorumiU

fecula feculorum afeendet, nechabebunt requiem die Si nodlc,qui adora/ uerunt beftiam Si imaginem eius. Cum ergo hate tormenta, hæc fupplid^ nbsp;nbsp;'

in die iræ dominus comminetur qs,qui diabolo obtempérant, Si idolis fa/ crificant,quomodo fe putat poffe agere pro dei facerdote, qui obtempéra/ uit Si feruiuit diaboli facerdotibusCaut quomodo putat manum fuâ tranf/ ferri pofte ad dei facrificium Si precem domini.quæcaptiua fuerit facrilegio ôi. crimini, cum in feripturis diuinis deus ad facrificium prohibeat accedere Le«it. 21. facerdotes etiam in leuiori crimine conftitutos. Si in Leuitico dicat îHowo Exod. 29. in quo fuerit uitium Si macula.non accedat offerte dona deo.Idcm in Exo nbsp;nbsp;j

do.Si facerdotes.Si qui accedunt ad dominum deum fanffifi'centur, ne for/ te derelinquat illos dominustSi itcrum:Et qui accedunt miniftrare ad altare fandtum.non adducent in fe delieftum nemoriantur.Qui ergo grauiainfc dcliôta adduxerunt.id eft, qui idolis facrificâdo facrilega facrificiafecerunt. facerdotium dei fibi uindicare non poftùnt,nec ullam in confpcffueius pre lodn. 9. cem pro fratribus facere, cum in euangelio feriptum fit i Deus peccatoretn

non audit,fed fi quis deum coluerit,Si uoluntatem eius fecerit, ilium audit. Quamuis fie quorundam peôtora tenebrarum ingruentium profunda Iigo cæcauerit, ut de præceptis falubribus nihil lucis admittant, femel à re/ ÓI0 limite ueri itineris auerfî per præceps Si abruptum criminum fuoruni noefte at(Ç errore capiantur. îSl ec mirum fi confilia noftra aut domini præ/ cepta nunc abnuunt,qui dominum negauerunnStipes Si oblationes amp;Iu-era defyderant.quibus prius infatiabiles incubabât.Si cænis atlt;^ epulis ctia nunc inhiant,quarum crapulam fuperftite indies cruditate ruff:abant,nunc manifeftifti'me comprobantes nec ante fe religion!,fed uêtri potius Si quæ^ ftui profana cupiditate feruiffe. Vnde Si ipfam ueniffe perfpidmus.Si credi mus de dei exploratione cenfuram.ne apud altare confiftere Si contreôlare fanôla ulterius pcrfeuerarent.pudorem incefti.fidem pcrfidi,rcligionépro/ fani,diuina terreni.fanôla facrilcgi.Quod ne taies ad altaris impiamenta Si contagia firatrum denuo redeant,omnibus uiribus excubâdum, Si omni ui gore nitendum,ut quantum poffumusab haceos fui fcelerisaudadaretU' damus,ne adhuc agere pro facerdote conentur,qui ad mortis extrema deie (fti, ultra lapfos laicos ruinæ fuæ pondéré proruerunt. Si uero apud infa/ nos furor infanabilis perfeuerauerit, Si recedente fpiritu fandlo, profiinda cæcitas in fua nodte permanferit.confilium nobis erit fi'ngulos fratres ab eo rum fallacia feparare,Si ne quis in laqueos erroris incurrat ab eorum conta

-ocr page 55-

LIBER P R I M V g, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jt

gîone feccrnerc, cam nec oblatio fandtifîcari illi'c poffit, ubi fpiritus fandlus non fit,nec cuiquam dominus per eins oblationes Si preces profit, qui dox minû ipfe uiolauit » Quod fi Fortunatianus aut immemor criminis fui per diaboli cæcitatcm.aut minifter Si fcruus diaboli fadtus ad dcdpiendam fra ternitatem in hoefuo furore permanferit.uos quantum poteftis elaborate, Siinhaccaligine diaboli fæuientis fratrum mentes ab errore reuocate.ne alienæ dementiæ facile confentiant ne fe defperatorum delidtis participes faciant.fed tencant integræ falutis fuæ tenorem,ôi integritaris conferuatæ à fe Si euftoditæ perpetuum uigorem. Lapfi uero magnitudinem delidli fui cognofeentes à deprecando domino no recédant, nec ecclefiam catholicam qux una Si fola eft â domino conftituta.derelinquant.fcd fatifiàdlionibus immorantes.ôi domini mifericordiam deprecantes ad ecclefiam pulfent, ut recipiillucpoifint. ubifuerunt.SiadcHRïSTvM redeant, à quo recefifex runt. Nec audianteos qui fe fallaciôi mortali circunuentione decipiunt, cum feriptum fit: Nemo uos decipiat inanibus uerbis: propterea enim uex E^hef nit ira dei fuper filios contumaciæ. Nolite ergo e(fe participes eorum. Ergo contumaces, K deum non timentes. Si ab ecclefia in totû recedentes, nemo comitetur» Quod fi quis impatiens fuerit ad deprecandum dominum, qui offenfus eft,ôi nobis obtemperare noluerit, fed defperatos Si perditos fex cutus fuerit,fibi imputabit cum iudicq dies uenerit.Ôuomodo enim depre cari in die illo dominum poterit.qui Si ante hoc c hri stvm nbsp;nunc quo- '

cjjeçclefiam christi negauit, ÔCepifeopis fanis ôiintegris Si uiuentibus non obtemperans, comitem fe Si participem morientibus prxbuitC Opto uos fratres chariflîmi ac defyderatiffimi femper bene ualere»

ARGVMENTVM SEQ.VENTIS ÉPISTOLAE»

Eiafdem epiftola ad plcbem deqm'ncç præfbyteris fchifmaticis: in qua diuerfarS perieuh animarum enarrans admonet.ut qui mandatum dei rerjciunt,él tradition nemfuainftatuereconantur,fortiter ab ipfis firmiter refpuantur»

Epiftola V11 K

CYPRIANVS PLEBI VNIVERSAE SALVTËM*

HVanquâ fratres chariftîmiBriccius fideliftîmus atcç integerrix mus prxfbyter : ite m Rogatianus Si Numidicus, præfbyteri, confeftores. Si gloria diuinæ dignationis illuftres, fed Si diax coni boni uiri ecclefiafticæ adminiftratioais per omnia obx fequia deuoti cum cæteris minifterqs plenam uobis præfentiæ fu^ dilix gentiam præbeant, Si exhortationibus aftiduis fingulos corroborate, fed amp;nbsp;lapforum mentes confilqs falubribus regere Si reformate non definant, tarnen ego quantum poftum admoneo, Si quomodo poftum uifito uos litetis meis,literis,inquam,fratres chariflîmi.Hoc enim quorûidam præfby/ terorum malignitas Si perfidia perfecit.ne ad uos ante diem pafehæ uenire e 4- licuiffeC

-ocr page 56-

‘ Ji nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIstOLARVM DIVI CYPRIANI

iicuilTet, dum com'uratiom's fuæ memores, amp;nbsp;antiqua illa contra cpifcopa^ tum meum.i'mmo contra fuffragium ueftrum ÓL dei iudi'cium ucnenà rcti^ nentesj'nftaurantueterem contra nos impugnationem fuam, 5L facrilcgaS machj'nationes infidqs folitis denuo renouant. Et quidem Si dei prouiden/ da nobis hæc nee uolentibus,nec optanribus.immo de ignofcentibus Sita/ centibus, pcenas quas meruerant penderunt, ut à nobis non eieóli ultrofc cqcercnt.ipfi in fe pro confeientia fua fentêtiam datent,fecundum ucftradï' uina fuffragia coniurati Si fcelerari de ecclefia fponte fe pelIerentNuncap^ FeUclffimt paretFelicilÏÏmi faótio unde ueniflet,quibus radicibus ftarct, óiquibuS uiribus hi fomenta olim quibufdam confeflbribus amp;nbsp;hortamenta tribiiß^ bant,ne concordarent cum epifcopo fuo,ncc ecclefiafticam difciplinam cutn fide Si quiete iuxta præcepta dominica continerent.ne confeffionis fux gb riam incorrupta ôi immaculata conuerfatione feruarent. At ne parum fuifquot; fet corrupilfe quorundam confeflorum mentes,Si facerdotum dei portion nem ruptæ fraternitads armare uoluifre,nunc fe ad lapforum perniciem ue nenata fua decepdoneuerteruntjit ægros Si faacios ad capienda fortiacoii filia per calamitatem ruinæ fuæ minus idoneos Si minus folidos, à tnede^ la uulneris fui auocent,ôi intermilfis precibus ôê orationibus,quibus domi^ nus longa Si continua fatilfaôdone placandus eft, ad exidofam temerita^ tem mendacio captiofæ pacis inuitent. Sed oro uos fratres uigilatc contra infidias diaboli, Si pro ueftra falute folicid contra mortiferam fallaciam di/ Pcr/êcKtto ligentius excubate. Perfecutio eft hic alia atque aliatentado.Etquinqne irti præfbyteri nihil aliud funt quàm quinque primores illi, qui edido nu-' per magiftratibus fuerantcopulad, utfidem noftram obruerent. Si lia fratrum corda ad lethales laqueos præuaricadone ueritads auerterent. Eadem nunc ratio, eadem rurfus euerfio per quinque præfbyteros Felidf fimo copulatos,ad ruinam falutis indudtur, ut non rogetur dominus, nec qui negauit christvm .eundêcHRiSTVM quemncgaueratdeprecez tur.poft culpam criminis tollatur Si pœnitenda, nec per epifeopos Si facer^ dotes domino fatiffiac,fedreli(ft:is domini fàcerdotibus contra euâgelicatn difciplinam nouatradido facrilegæ inftitudonis exurgat,cumcp femel pla^ cuerit tam nobis quàm confeftoribus Si clericis urbicis,itcm uniuerfis epi feo pis uel in noftra prouincia,uel trans mare conftituds,ut nihil innoueturdr/ ca lapforum caufam.nifi omnes in unum conueniremus. Si collatis confilfjs cum difeiplina pariter Si mifericordia temperatam fententiâ fi'geremus,con tra hoc confilium noftru rebelletur, Si omnis facerdotalis autoritas Si pore ftas fatftiofis confpiradonibus deftruatur.Quas nunc pcenas patior fratreS chariftimi,quod iplèad uos in præfentiarû uenireno poffumCipfe finguloS aggredfipfe uos fecundû domini Si euâgelq eius magifteriu cohortari.Nu fuffecerat exiliû iâ biênio Si à uuldbusacq^ ab oculis ueftris lugubris fepara

tioC

-ocr page 57-

LIBER P R I M V S* '

tiofdölor lUgts 52 gcmitus,qai me folum fine nobis continua lamentatione HifcruciatClachrymæ diebus ac noótibus profluêtes, quod facerdoti quem tanto amore amp;nbsp;ardore feciftis, necdum uos falutare, Si. necdum complexû bus ueftris inhærere contingatCÂcCeflît bine tabefeenti animo noftro do^ lormaior.quod in tanta folicitudine ac neceflîtate excurrere ad uos ipfe no poffum.dum per minas Si per infidias perfidoru cauemus, ne aduenientix bus nobis tumultus illic maior oriatur : Si cum paci Si tranquillitati epifeo-* pus prouidere in omnibus debeatjpfe materiam feditioni dedifle. Si perfe cutionem denuo exacerbaffe uideatur.Hinc tarnen fratres diledliflîmi bine admoneo pariter Si confulo, ne perniciofis uodbus temere credatis, ne fal/ ladbus uerbis confenfum * fallaciæ commodetis, ne pro luce tenebras, pro Aims */ddfe die nodlem.pro cibo famem, pro potu fîtim, uenenum pro remedio,morz tem pro falute fumatis^Nec ætas uos eorum nec autoritas fallat.qui ad duz orum præffayterorum ueterem nequitiam refpondentes: ficutilli Sufannâ Ddrjîdts.ih, pudicam corrumpere Si uiolare conati funt, fie ôi bi adulterinis dodtrinis ecclefiæ pudicitiam corrumpere, Si ueritatem euangelicarn uiolare conan^ tur»Clamat Si dicit dominus:Nolite audire (ermones pfeudopropbetarû, quoniam uifiones cordis eorum fruftrâtur eosXoquuntur, fed non ab ore domini. Dicunteis qui abijciunt uerbum domini: Pax erit uobis. Pacem nunc offerunt,qui ipfi non habent pacem Jn ecclefia lapfos reducere Si re^ uocare promittunt,qui de ecclefia receflèrut.Deus unus eft,ÔC Christvs unus.ôiunaecclefia. Si cathedra unafuper petram domini uoce fundata» Aliud altare conftitui,aut facerdotium nouum fieri,præterunumaltare amp;nbsp;unum facerdotium non poteft»Quifquis alibi collegerit.fpargit. Adultez turn eft.impium eft.facrilegum eft,quodcuncp bumano furore inftituitur, ut difpofirio diuina uioletur.Procul ab buiufmodi bominû contagione di-fcedite.Si fermones eorum ueluti cancer amp;nbsp;peftem fugiendo uitate,præmo/ ■ nente domino Si, dicenteîCæci funt Si duces cæcorum:cæcus auté cæcum du Mdtfb. 15* cens.fimul in foueâ cadent.Intercedunt precibus ueftris, quas nobifeu diez bus acnodlibus domino funditis.ut eu iufta fatiftadtione placetis. Intereen dantlachrymis ueftris.quibus comiffî delidti crime abluitisJntercedunt pa ci.quâ uere Si fideliter de domini mifericordia poftulatis, nec fiiût feriptum efle:Et propbeta ille aut fomnium fomnians.ille qui locutus eft.ut errare te Df«wr.ij* faceret à domino deo tuo,interficied'.Nemo uos fratres errare à domini uia fadatNemo uos Cbriftianosab euangelio christi rapiauNemo filios ecclefiæ de ecclefia tollat.Pereant fibi foli.qui petite uoluerunt.Extra ecclefia Exterdtio {» foli remaneant qui de ecclefia receflerunt» Soli cum epifeopis non fint, qui contra epifeopos rebellarunt.Côiurationis fuæ pœnas foli fubeât, qui olim fecundum dei iudicia fententiâ coniurationis Si malignitatis fuæ fubire me/ ruerunt.Monet nos dominus ineuâgelio fuo dices :Reijcitis mandatu dei

utttaditionem

-ocr page 58-

,4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPI ST OLAR VM DIVI CYPRIANI

Ut traditionem ueftram ftatuaris»Qui mandatum dei reijciunt,^ tradition nem fuam ftatuere conantur, fortiter à uobis Ôi firmiter rcfpuantur.Suffi^ dat lapfis ruina fua»Nemo uolentes furgcrc fua drcunuentione prxcipto Nemo iacentes,pro quibus nos rogamus.ut dci manu 8i brachio fublcucfi tur, profternat grauius Si déprimât » Nemo femianimes, ut falutetn priftinam redpiant deprecantes.ab omni fpe falutis auertauNemo tibus lapfus fui caligine omne itineris falutaris lumen extinguatJnftruit fc Timo.ö. apoftolus dicens: Si quis aliter docet.Ôi non acquiefdt fanis uerbis domini noftrilESV Christi.ôCdodlrinæeius ftupore elatusdifcedatab huiiif/ Epf’ef. modi.Et iterum dicit ipfe : N emo uos dedpiat inanibus uerbis» Propterea entm uenit ira dei fuper filios contumadæ» N olitc ergo efle partidpes eo^ rum»Non eftquod decepti inanibus uerbis prauitatis eorum indpiatis ef fe partidpes» Difcedite à talibus quælb uos, Si acquiefdte confilijs noftnä qui pro uobis quotidie continuas domino preces fundimus, qui uos ad ec/ clefiam reuocarc per domni clementiam cupimus,qui de deo pacem pbnil/ fimam prius matri.tum Si filqs eius oramus.Cum predbus atque orationi bus noftris ueftras quolt;^ orationes Si preces iungite, cum fletibusnoftnS DUboIt in/ ueftras lachrymas copulate» Vitate Iupos,qui oues à paftore fecernut: ttita* ’ te linguam diaboli uenenatam, qui ab initio mundi fallax femper Si men^ dax mcntitur ut fallatiblanditur, ut noceat: bona promittit, ut malum buatiuitam pollicetur.ut perimat»Lucent nunc quocç uerba eius,6i uenena manifefta funt»Pacem pollicetur,ne perueniri poflit ad pacem» Salute pm^ mittit.necui promittit,ueniat ad falutem:ecclefiam (pondet.cum id agat.ut qui illi credit, in totum äb ecclefia pereat» N une curandum eft fratres dile^ dtilTimfutqui ftatis fortiter perfeueretis,Si ftabilitatem ueftram gloriofam quam in perfecutione tenuiftis,perpétua firmitate feruetis.Et fi circunueni/ ente aduerfario lapfi eftis.in fecunda hac tentatione ipei Si paci ueftræ fide/ liter confulatis, Si ut uobis dominus ignofcat, à facerdotibus domini non Deut. 17. recedatis,cum fcriptum fit:Et homo quicuncß fecerit in fuperbiam, utnon exaudiat facerdotem,aut iudicêquicunc^ fuerit in diebus illis.morieturho' mo ilIe»Perfecutionis iftius nouiftïma hæc eft tentatio.quæ Si ipfa cito do/ mino protegente tranfibit,ut repræfenter uobis poft pafehæ dicm cum coll legis meis,quibus præfentibus fecudum arbitriû quoq? ueftrum, Siomtiîn noftrum comune confilium(ficut femel placuit) ea quæ agenda funtdifpo-* nere pariter Si limare poterimus.Si quis autem pœnitentiam agere, ôideo fatiftacere detre(ftans,ad infeliciflîmi Si fatellitum eius partes conceflèrit, Si fe hæreticæ faôtioni coniuxerit.fciat fe poftea ad ecclefiam redire,Si cum epi feopis Si plebe Christi communicate non pofte. Opto uosfratrescha/ riftîmi femper bene ualere. Si circa domini mifericordiam exorandam cofl/

tinuis nobifcum precibus infiftcrc»

Argumetituin

-ocr page 59-

LIBER P R I M V S, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff

ÄRGVMENTVM EPISTOLAE SEQ.VENTIS*

Elufdem epi'ftola ad derum plebé Furnitanorum.cómonentis nulli praelhy/» toolicere tutorem teftamcnto conlhtucic.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola» IX»

CYPRIANVS PRAESBYTERIS ET diaconibvs et

PLEBI FVRNIS CONSISTENTIBVS SALVTEM.

Rauiter commoti fumus ego amp;nbsp;collegæ mci qui præfentes ade rant.ôC conpræfbyteri noftri qui nobis affiftebant fratres cha/ riffîmCcumcognouifleniusquod Geminius Viótor frater no fter de feculo excedens, Geminium Fauftinum præfbyterum tutorem teftamento fuo nominaucritxum iam pridem in cocilio epifcopoz turn ftatutum fit,ne quis de * dericis Si dei miniftris tutorem uel curatorem teftamento fuo conftituat,cum finguli diuino facerdotio honorati, 8i cunx cfti in clericali minifterio conftituti.no nifi altari Si facrificqs deferuire.Si pre tibusatcç orationibus uacare debcant.Scriptum eft enim;Nemo militans x. Ti'mo.x» deo, implicat fe moleftqs fecularibus, ut pofli't placere ei cui fe probauit» Quod cum de omnibus diótum fit,quanto magis moleftrjs Si laqueis fecuz laribus obligari non debet,qui diuinis rebus Si fpiritalibus occupati,ab ec-^ defia recedere. Si ad terrenos Si frculares aótus uacare non poflunt* Cuius ordinationis Si rcligionis formam.Ieuitæ prius in lege tenuerunt,ut cum ter ram diuiderent. Si poftèffîones partirentur undecim tribus,Leuitica tribus quæ templo Si altari Si miniftertjs diuinis uacabat, nihil de ilia diuifionis portione percipereufed alqs terram colentibus,illa tantum deum coleret,8i ad uiftum atcç alimentum fuum ab undecim tribubus de fruôlibus qui na fcebantur,décimas perciperet»Quod totum fiebat de autoritäre Si difpofi^ tione diuina.ut qui opcrationibus diuinis infiftebant,in nulla re auocarenz tur,nec cogitate aut agere fecularia cogerentunQuæ nunc ratio Si forma in clero tcnctur.utqui in ecclefia domini ad ordinationem clericalem promox uétur.nullo modo ab adminiftratione diuina auocêtur,ne moleftqs Si nex gocijs fecularibus alligentur,fed in honore fportulanrium fratrum, tanquâ décimas ex fruôlibus accipientes, ab altari Si facrificqs non recedant, Si die Snceriosab ac node cæleftibus rebus Si fpiritalibus feruiant»Quod epifeopi anteceflb^ tes noftri religiofe confyderantes, Si falubriter prouidentes, cenfuerunt ne quis frater excedês ad tutelâ uel cura clcricum nominaret, ac fi quis hoc fecif fet.no offerretur pro eo,nec facrificiu pro dormitioe eius celebraretur. Necç em ad altare dei meretur nominari in facerdotu prece.q ab altari facerdotes Si miniftros fuos,leuitas auocare uoluit.Et ideo Vieftor cû cotra forma nu-perin confilio àfacerdotibus data Geminiû Fauftinû præfibyterû aufus fit adore coftituere,no eft quo pro dormitione eius apud uos fiat oblatio,aut deprecatio aliqua nomine eius in ecclefia frequcntetur,ut facerdotu décréta

-ocr page 60-

EPISTOLARVM DIVI CYPRIANI

rcligiofc Si neceffaüe faólu fenietur à nobis.Simul Si cætcris fratribus detut exêplu.ne quis facerdotes SL miniftros dei altari cius SL ccdefiæ uacatites ad feculares moleftias deuocec.Obferuari enim de cætero poterit, ne ultra hoC fiatdrca perfonam dericorum, fi quod nuncfadlum eft fuerit uindicatutn» Opto uos fratres chariflîmi femper bene ualere.

ARGVMENTVM SEQ.VENTIS EPISTOLAE.

• Ad Eucrati'um epifiola de hiftn'one quem fuadet ne finat hiftrionem artem am docere.fed ab ea ad uiam innocentiae deducat.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola X»

' CYPRIANVS EVCRATIO FRATRI SALVTEMgt;

Ro dileétione tua SL uerecundia mutua confulendum me exi^ ftimafti fraterchariflîme,quid mihi uideatur de hiftrionc quo' I dam,qui apud uos conftitutus in eiufdem adhuc arris fux decore perfeuerat,amp; magifter SL dodornoerudiendorum.led perdendorum puerorum.id quod male didicit,cæteris quoqueinfinuat, au talis debeat communicate nobifcum.Quod puto ego nec maieftati diuin^ nec euangelicæ difeiplinæ congruere, ut pudor ôi honor ecclefias tarn turpi SL infami contagione fœdetur»Nam cum in lege prohibeantur uiri induere muliebrem ueftem, amp;: maledidli eiufmodi iudicentur, quanto maioris eft criminis.non tantum muliebria indumenta accipere, fed SL geftus quoque turpes SL molies, SL muliebres magifterio impudicæ arris exprimere » Nec excufet fe quifquam fi à theatro ipfe ceflauerit.cum tarnen hoc cæterosdo/' ceat » Non poteft enim uideri cenafle, qui uicarios fubftituit, SL qui pro fe uno plures fuccedaneos fuggerit contra inftitutionem dei, erudiens SL do/ cens quemadmodum mafculus frangatur in fœminam, SL fexus artemu/ tetur, SL diabolo diuinum plafma maculanti per corrupti atcç eneruati cop poris delióta placeatur. Quod fi penuriam talis SL neceflitatem pauper/ tatis obtendit,poteft inter cæteros, qui alimentis eccefiæ fuftinentur, huiuS quoque necefti'tas adiuuari,fi tarnen contentus fit frugalioribus SL innoceuz bus cibis»Nec putet falario fe effe redimendum,ut a' peccatis ceflet.quando hoc non nobis fed fibi præftet»Cæterum quantum uult inde quæratQua/ Iis quæftus eft qui de conuiuio Abrahæ, Ifaaç SL Iacob SL hominesrapuit, SL male acperniciofe in feculo faginatos, ad æternæ famis ac fitis fupplid^ deducitÆt ideo quantum potes, eum à prauitate SL dedecoread uiam in/ nocentiæ atep ad fpem uitæ fuæ reuoca, ut fit contentus ecclefi'æ fumptibuS parcioribus quidem,fed falutaribus.Quod fi illic ecclefia no fufficit,ut labo rantibus præftentur alimenta, poterit fe ad nos tranfferre, SL hic quod fibi ad uiôtum atque ueftitum neceflàrium fuerit,accipere,nec alios extra eede^ fiam mortalia docere.fed ipfe falutaria in ecclefia difcere,Opto te frater cha riffime femper bene ualere»

Argumentum

-ocr page 61-

liber F R I M V S.


Î7


argvmentvm SEQ_VENTIS epistolae.

Beati Cypriani epiftola,nonnullorumcg coepifcoporum ad Pomponium de mï ginibusn'nquaaflerunt uirgines deô dicatas ac detedas dormifle cutn uin's per ma tins obftetricum debere infpici, âe quæ uirgines inuentæ fuerint, ecclefiæ admitti* uero corrupts,ad pœnitentiam plenam duc» oportere,

Epiftola X I»

CYPRIANVS, CAECILIVS, VICTOR, SEDVLIVS, TERTVL

LVS, CVM PRAESBYTERIS Q.VI PRAESEN^

tes ADERANT, POMPONIO FRA/

TRISALVTEM»

yÿOjjj Egimus literas tuas frater chariffime.quas per Paconium frà-* 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noftrum mififti.poftulans Si defyderans ut tibi referibe-'

remus quid nobis de rjs uirginibus uideatur, quæ cum femel fuum continenter Si firmiter teuere decreuerint, detex

ftæfintpoftea in eodcm leólo panter manfifle cû mafculis, ex quibus unu lt;^iaconum efle dids.Plan'e eafdem quæ fe cum uiris dormifle confeflæ funt, afTeuerare non decet fe intégras eflè»Circa quam rem, quoniam confilium noftrum defyderaft:i,fcias nos ab euâgelicis Si apoftolicis traditionibus no tecederc.quo minus fratribus Si fororibus noftris conftanter Si fortitcr coti fulatur.ôi per omnes utilitatis ÔS ïàlutis uias ecdefiaftica difciplina feruetur, turn dominus loquatur Si dicat:Et dabo uobis paftores (ècundum cor me* nbsp;nbsp;nbsp;J*’

um.ôi pafcent uos pafcentes cum difciplina:ÔJ iterum cum fcriptum fit: Di- Sdpîe».^ fciplinam qui abqcit,infelix eft: Si in pfalmo quocp fpiritus fanôtus admo/ neatôi inftruat dicenstContinete difciplinam.ne forte irafcatur dominus,ÔC pftü. u pereatis à uia reóla,cum exarferit cito ira eius fuper uos.Primo igitur in lo/ CO frater chariflîme.ôi præpofitis.ôi plebi nihil aliud elaborâdum efl:,quàm ut qui deutn timemus.cum omni obferuatione difciplinæ diuina præcepta yirginum (ÿ teneamus.nec patiamur errare fratres noftros, Si pro arbitrio ôi fruôlu fuo mAfculorii pegt; uiuere,fed ad uitam fingulis fideliter confulere, nec pati uirgines cum ma-fculis habitare, non dico fimul dormire, fed nec fimul uiuere, cum Si fexus infirmus,amp; ætas adhuc lubrica per omnia frenari Si régi debeat, ne diabox loinfidiantiôifæuirecupienti adnocendum deturoccafiotcuôiapoftolus dicat:Nolite locum dare diabolo. Liberanda eft uigilanter de periculofis lo cis nauis.ne inter fcopulos ÔC faxa frangatur.Exuenda eft uelociter de ineen dio farcina.priufquam flammis fuperuenientibus concremetur.Nemo diu tutus eft periculo proximus.Nec euadere diabolum dei feruus poterit, qui fe diaboli laqueis implicauit. Intercedendum eft cito talibus, ut feparentur dum adhuc feparari innocentes poffunt, quia diuidi poftmodum noftra intcrceflîone non poterunt, pofteaquam confeientia grauiflîma cohæfe^ rint.Deniqj quàm graues multorum ruinas hinc fieri uidemus.Ôi per huiuf modi illicitas Si, periculofas coiunôtiones corrumpi plurimas uirgines cum f fummo

-ocr page 62-

J 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLARY M DIVI CYPRIANI

lumo animi no (In dolore confpi'dmus. Q uod fi fe ex fide c hr IS to

uerunt,pudi’ce 8C cafte fine ulla fabula perfeuerent,ita fortes X ftabiles pri/ Melws ««be/ mium uirgi'nitatis expedlent.Si autem perfeuerare nolut.uel non pofliint, re Kri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft ut nubant,quam in ignem delicqs fuis cadanuCerte nullum fra/

1. Cor, 8. tribus aut fororibus fcandalum faciant, cum fcriptum fit : Si cibus fcanda/ lizat fratrem.non manducabo carnem in feculum.nefratrem fcandalizetn* Nec aliqua putet (e pofle hac excufatione defendi, quod X infpici X pro/ bari poffit an uirgo fit, cum K manus obftetricum X oculi fæpe fallantur, Et fi incorrupta inuenta fuerit uirgo ex ea parte fui, qua mulier poteft cflc» potuerit tarnen ex alia corporis parte peccafte.quæ corrumpi poteft, X ta/ men infpici non poteft,Certe ipfe concubitus,ipfe complexus,ipfa confabu latio X ino(culatio,0i coniacennum duorum turpis X fœda dormitio,quart turn dedecoris X criminis confiteturCSi fuperueniens maritus fponfam fu/ am iacentem cum altero uideat, nonne indignatur fremitî’ÔC per zeli dogt; lorem fortaftis Si gladium in manu fumitCQuia Christvs dominusÄ Virgo deo iudex nofter cum uirginem fuam fibi dicatam.Si fandlitati fuæ deftinatam dtrtM. iacere cum altero cernât,quam indignatur X irafciturCEt quas poenas incc/ ftis ciufmodi coniunólionibus comminaturCCuius ut gladium fpiritalem. Si uenturum iudicrj diem unufquifque fratrum poftit euadere,omni confix Iio prouidere Si elaborate debcmus,Et cum omnes omnino difciplinam tc nere oporteat,multo magis præpofitos Si diaconos curare hoc fas eft, qui ‘ exemplum Si documcntum cæteris de conuerfationc Si moribus fuis pr«/ i.Tim.j.ç’.s. béant,Quomodo enim poflunt integritati Si continêtiæ præeffe, fi ex fe incipiant corruptelæ.Si uitiorum magifteria procederen Et iddrco conlulce X cum uigore fecifti frater chariftîme.abftinendo diaconum, qui cum uir/ gine fæpe manfiufed Si cætcros qui cum uirginibusdormire confueuerant. Quod fi pcenitentiam huius illiciti concubitus fui egerint, Si à feinuicetn teceflerint, infpiciantur interim uirgines ab obftetricibus diligenter,ôi fi uir gines inuentæ fuerint, accepta communicatione ad ecclefiam admittantur. hac tarnen interminatione, ut fi ad eofdem mafculos poftmodum teuer/ fæ fuerint, aut fi cum eifdem in una domo Si fub eodem tedto fimul habi/ tauerint,grauiore cenfura erjciantur,nec in ecclefiam poftmodum tales fad' Ie recipiantur, Si autem de eis aliquæ corruptæ fuerint deprehenfæ, agant pœnitentiam plenam.quia quæ hoc crimen admifi't, non mariti fed CHRI STI adultéra eft, Etideo æftimato iufto tempore,poftea exhomologefifa cfta ad ecclefiam redeant,Quod fi obftinate perfeuerant, nec fe ab inuicem feparant,fciant fe cum hac fua impudica obftinatione nuquam à nobis aà mitti in ecclefiam pofte, ne exemplum cæteris ad ruinas delidtis fuis facere incipiant, Nec putent fibi uitæ aut falutis conftare rationem, fi epifcopisÄ fàcerdotibus obtemperare noluerint.cum in Deuteronomio dominus deus

-ocr page 63-

LIBER P R I M V Sé nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j9

dicat:Ethomo quicunquc fcccn'cinfuperbl'am ut non cxaudiat facerdo^ DeKMy. tem, aut ludi'cem, quicunque fuerit in diebus illis, morietur homo ille, ÔC omnispopulus cum audierit,timebit,amp; non aget impie etiarn nunc» Interz fici deus iuffit facerdotibus fuis non obtempérantes, iudicibus à fe ad tempus conftitutis non obedientestöd tune quidem gladio occidebantur.quan do adhuc amp;nbsp;circuncifio carnalis manebat.nunc autem quia circuncifio ^iri/ talis efle ad fideles feruos dei cœpit, fpiritali gladio fuperbi Si contumaces necantur, dum de ecdefia eqciuntur.Neque enim uiuere foris poflunt, cum domus dei una fit,02 nemini falus efle nifi in ecdefia poflit. Indifciplinatos autem perire, dum non audiunt nec obtempérant confilrjs falubribus, tex ftatur diuina feriptura quæ dicit : Non diligit indifciplinatus caftigantem fe» Qui autem oderunt correptiones.confumentur turpiter» Ergo ne indifei plinati confumantur K pereant,da operam frater chariflîme, ut quantum potes confilqs falubribus fraternitatem regas, Ôi fingulis ad falutem fuam \ confulas. Arôta amp;nbsp;angufta eft uia per quam ingredimur ad uitam,fed fum mus amp;nbsp;magnus eft frudtus cum peruenimus ad gloriam » Qui fe femel ca-* ftrauerunt propter regnum cœlorum.deo per omnia placeant.nec facerdo? tes dei autecdefiam domini contemnentes, fcandalo fe fratribus offerant» Etfi ad præfens à nobis contriftari uidentur, nos tarnen in falubri perfua*' fione maneamus, feientes Si apoftolum dixifle : Ergo ego inimicus faeftus G(tkt4.' fum uobis.uerum dicens uobisCQuod fi obtemperauerint, nobis gratifliz mum eft.ftantes eos ad falutem pariter dignatione noftri fermonis forma uimus ♦ Si autem quidam de peruerfis obtemperare noluerint, fecundum cundem apoftolum dicentem:Si hominibus placerem, christi feruus i. non effem»Si quibufdam fuadere non poffumus, ut eos uero c h r i s T o placere fadamus : nos certe ( quod noftrum eft ) cHRisTi domini Si dei noftri præcepta feruantes placeamus»Opto te frater chariflîme femper bez neualere.

ARGVMENTVH EPISTOLAE SEQ.VENTIS»

Bead Cypriani epiftola quorundamcç epifeoporum ad lanuan'um.nonnullosz alios, de his qui ab harreticis baptizari uidentur, in qua probat neminem baptP Sari foris extra ecclefiam pofle, cum unum baptifma in una catholica ecdefia fit,

Epiftola, XII»

CYPPIANVS, liberalis, calydonivs, ivnivs, primvs, Cædlius, Polycarpus, Nicomedes, Felix, Marutius, Succeffus, Lucianus, Honoratus. Fortunatus, Vidtor, Donatus,Ludus,Herculanus,Pompoz-nius,Demetrius,Quintus.Saturninus, lanuarius, Marcus, alius Saturmgt; nus,alius Donatus, Rogatianus, Sedatus, Tertullusgt; Hortenfianusritem f X alius

-ocr page 64-

4-0 EPISTOLARVM DIVI CyHian’î

alius Saturninus,Satius, ïanuan'o, Saturnino, Maximo, Viólori,alio Vi/ óiori, Caflïo, Proculo, Modiano, Cirino, Gargilio, Eutyciano, alio

Gargilio,alio Saturnino, Vemefiano, NampulojAntoniaz nOiRogatiano, HonoratOifratribus falutem.

Vm fimul inconcilio eflemus fratres chariffimi, lcginïuslitógt;' 'i|j ras ueftras, quas ad nos feciftis de his qui apud hæreticos fchifmaticos baptizati uidentur, an ad ccdefîam catholicatn ( quæ una cft) uenientcs baptiZari debeaht. Dc qua re quan^ quam Si ipfi illic ueritatem Si firmitatem catholica: regulæ teneatis, tarnen quoniam confulendos nos pro communi dilcótione exiftimaftis, fenten/ Alias * côfen uoftram non nouam promimus, fed iam pridem ab antecefloribus /tone, noftris ftatutam SC à nobis obferuatam, uobifeum pari * confeflionc eofl'' Nemo extrA fungimus : cenfentes fcilicet Si pro certo tenentes, neminem foris bâptisari ^^'^pttgt;ndKs^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccdefîam pofTc, cum fit baptifma unum intra fanólam ccdefîam cofl''

Hicre.x. ftitutum, ôi fcriptum fit domino dicente i Me dereliquerunt fontem aquîC uiuæ gratis,ôi effoderunt fibi lacus dctritos,qui non pofTunt aquam porta/ re.Et iterum diuina feriptura præmoneat Si dicat : Ab aqua aliéna abftinc te, Si à fonte aquæ aliéna ncbiberis » Oportet uero mundari Si fandlifieart aquam prias à facerdote.ut poffit baptifmo fuo peccata hominis qui bapu E3ecb.j6.2atur,abluere,quia per Ezechielem prophetam dominus didt:Etafpergam fuper uos aquam mundam,Ôi mundabimini ab omnibus immundidjsuc ftris,amp; ab omnibus fimulachris ueftris,ôi mundabouos,ôidabo uobiscot ■ ' nouum,SC fpiritum nouum dabo uobis. Quomodoautem mudareôJfan (ftificare aquam poteft,qui ipfe immundus eft, Si apud quem fpiritus fan/ Nuhicr.ip. lt;n:us non eftCcum dominus dicat in NumeristO mnia quæcunque tetigerit Nemodat fmmundus,immunda erunt.Aut quomodo baptizans darealtcri temiflîo ? no M et peccatorum poteft, qui ipfe fua peccata deponere extra ccdefîam non potcficSed Si ipfa interrogatio quæ fit in baptifmo teftis eft ucritatis. Nn cum dicimùsxCredis in uitam æternam,ôi remiftîonem peccatorum per fan âam ecdcfiamClntelIigimus remiftîonem peccatorum nonnifiin ecclefia dari : apud hæreticos autem ubi ecclefia non fit, non pofte peccata dimitn« itaep qui hæreticos afterunt,aut interrogationem mutent, aut uindicentuc ricatem,nifi fi eis Si eedefiam tribuunt, quos baptifma habere contendunt, ungi quoc^ nccefte eft eum qui baptizatus fit, ut accepto chrifmate, id cftgt; un^ione efteuncftus dei,Si habere in fè chrisTi gratiam poffit» Porto autem euchariftiaôi undc baptizati unguntur oleum inaltari faneftificatut» Sandtificare autem non potuit olei creaturam,qui nec altare habuit,nec eC' defîam» Vnde nec unôtio fp in tail's apud hæreticos poteft efte, cum confiée . olcum fanótifi'cari, Si euchariftiam fieri apud illos omnino non pofre,Sdrc r . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem

-ocr page 65-

liber PRIMVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.1

autcm X meminiflè debemus fcriptum eflc : Oleum peccatoris non ungat caput meum.quod ante l'n pfalmis præmonuit fpi'ritus fanôtus,ne quis cxz orbitanSjôi à ui'a ueritatis exerrans, apud hæreticos ôi c h R i s T i aduerfagt;' rios ungeretur.Sed ÔC baptisato quam facere precem potcft facerdos facri-' legus ÔC peccatorCcum fcriptum fit:Deus peccatorem non audit : fed qui eu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sgt;.

Coluerit.ôi uoluntatem eius fecerit.illum audit.Quis autê poteft dare quod ipfe non habeatCAut quomodo poteft fpiritalia agere.qui ipfeamiferit fpi ritum fanôlumCEt idcirco baptizandus eft Si innouâdus qui ad ecdefiam *rudis uenit ut intus per fanôlos fanôtifîcetur.quia fcriptû eftîSandti eftox te,quia amp;nbsp;ego fanôlus fum dicit dominus,ut qui in errorem feducftus eft,amp; foris tinôlus, in baptifmo uero Si eccleüâttico etiam hoc ipfum deponat, quodhomo ad deum ueniens,dum facerdotem quærit.in facrilegium frau de erroris incurrit» Cæterum probareeft hæreticorum Si fchifmaticorû ba^ ptifma.confentire in id quod illi baptizauerinLNeqj enim poteft pars illic inanis effe.K pars præualere.Si baptizare potuit,ÔC fpiritum fanôtum dare potuitSi autem fpiritum fandtum dare non poteft, quia foris conftitutus cum fandto fpiritu non eft,nec baptizare uenientem poceft,quando Si baz ptifma unum fit.ôi fpiritusfandtusunus.SC unaecclefia à Christo domi no noftro fuper petram origine unitatis Si ratione fundata. Ita fit, ut cum omniaapud illos inania Si falfa fint.nihil eorum,quæ illi gefterint probari à nobis debeat.Quid enim poteft ratum Si fi'rmum efle apud deum,quod illi faciunt,quos dominus hoftes Si aduerfarios fuos dicit, in euangelio fuo ponens:Qui non eft mecum aduerfum me eft, Si qui non mecum colligit, L«f.n. fpargit.Et bcatus quoque apoftolus loannes mandata domini Si præce.^ pta cuftodiês,in epiftola fua pofuerit: Audiftis quia antichriftus uenit,nue autem multi antichrifti faôhi funt, unde cognofeimus quia nouiftîma hora eft,cx nobis exierunt.fed no fuerunt ex nobis,fi enim fuiftènt ex nobis, no-bifeum manfiifent. Vnde nos quoqj colligere Si confyderare debemus, an qui aduerfarq funt domini. Si appellati funt antichrifti, poftint dare gratiâ CHRISTI. Quare qui cum domino fumus. Si unitatem domini tenemus, Si fecûdum eius dignationem facerdotium eius in ecclefia adminiftramus, quæcunque aduerfarq eius Si antichrifti faciunt,repudiare Si reqcere,ôf pro prophanis habere debemus,ôi eis qui de errore Si prauitate ueniêtes agno leunt unius ecclefiæ ueram fidem, dare illis per omnia diuinæ gratiæ facra** nienta,ôi fidei ueritatem.Op. V. F. Ch. S. B. V.

DI VI CYPRIANI LIBRI PRIMI EPIz STOLARVM FINIS.

f î Diui

-ocr page 66-

4-i


^♦’DIVICAECILII CY'

PRIANT EPISCOPI C ARTHAGINENSIS

EPISTOLARVM LIBER SE CV ND VS*

ARGVMENTVM SEQ.VENTIS EPISTOLAE.

Ad StephanQ epiftola de condlio.quod habitum eft Riper tjs qui apud hærcgt; ticos baptizabatitunac de præfbyten's qui non debent amplius facerdotio admiRi» ïî femel ad facrilegafacrificia acceflerunt*

Epiftola I»

CYPRIANVS ET CAETERI, STEPHA^

NO FRATRI SALVTEM»

D Q.vaeda*m difponendaaccommunisc6/ cilq examinarionem limâda,neceffe habuimus frater chariffîme.conuenientibus in unum plu/ ribus facerdotibus cogéré ôi. celebrate conciliu. in quo quidêmuka prolata atçp tranfîata funt» Sed de eo uel maxime tibi (cribendum Kcuni tua grauitate ac fapiêtia conferendû fuit,quo3 magis pertineat ad facerdotalem autoritateffl Si ad ecclefîæ catholicæ unitatem, pariter K di'quot;

gnitacem, de diuinæ difpofîtionis ordinationc uenientem, eos qui fîntfo'^ ris extra ecclefiâ Si tinéti, Si apud hæreticos Si fchifmaticos profanæ aqu$ labe maculat{,quâdo ad nos atq^ ad ecclefiam quæ una eft,uenerint bapti^ sari oporterc.eo quod parum fit eis manum imponere ad accipiendumfpl ritum fanôtum.nifi ôi eedefiæ accipiâtbaptifmum» Tune enim demum pb ne fanôtificari,ôi efle filq dei pofiTunt/i fàcramento utroc^ nafeantur, cû fed lodn. J. ptum fiùNifi quis natus fuerit ex aqua Si fpiritu fanôlo, no poteft introire Aüua. in regnum deLinuenimus etiam in Adtis apoftolorum hoc eflè ab apofto Iis culloditum, Si falutaris fidei ueritate feruatum, ut cum in domo CofOß'

(rj centurionisfuper ethnicos qui ibi aderant, fidei calore feruentes.ôiindo^ minû toto corde credêtes, defeédiflet fpiritus fanôtus.quo adimpleti uartjs linguis deum bcnedicerent.nihilominus tamê beatum apoftolum Petrutn diuini præcepti atque euangelq memorem præcepifiTe, ut baptisarentur iH* qdem, qui iam fuerant fan^o fpiritu pleni, ut nihil prætermiflum aiderez tur, quo minus per omnia diuini præcepti atque euangelq lege apoftolica magifteria feruarent.Baptifmum autem non eflè quo hæretici utuntunn^ quen^ apudeosqui christo aduerfantur,pergratiâCHRisTi poU^

-ocr page 67-

L I B E R S E C V N D V S, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.5

proEcere,diligenter nuper exprefliim eft in epiftola quæ ad Quintum colle gam noftrum in Mauritania conftitutum,fuper ea re fcripta eftdtem in li^ ten's quas collegæ noftri àd epifcopos in Numidia præfidentes antefece^ tunt,cuius utriufque epiftolæ exempla fubdidi» Addimus plane ôC adiun^ gimus frater chariflîme confenfu X autoritäre c5muni,ut etiâ 0 qui præfby teri autdiaconi, qui uel in ecclefiacatholica prius ordinati fiicrint, ÔC poftx tnodum perfidi aut rebelles contra ecclefiam fteterint.uel apud hæreticos â pfeudoepifcopisSiantichriftis contra chri STi difpofitionem profana or dinatione promoti fint, contra altare unum atque diuinum facrificia fo^ ris falfa ac facrilcga offerte conati fint.eos quoque hac conditione fiifcipi eu teuertuntur,ut communicent laici, ôi. fatis habeât quod admittuntur ad pa rem, qui hoftes pacis extiterint,nec debere eos reuertentes ea apud nos or^-dinationis Si honoris arma rctinere.quibus contra nos rcbellauerint.Opor tetenim facerdotes Si miniftros qui altari Si facrificqs deferuiunt, integros arque immaculatos effe.cum dominus in Leuitico loquatunHomo in quo fuerit macula ôJ uitium,non accedat offerte dona deo » Item in Exodo hæc eadem præcipiat Si dicatiSacerdotes qui accedunt ad dominum deum fan cf ificentur.ne forte derelinquat illos dominus. Et iterum:Et cû accedunt mi uiftrare ad altare fandli.non adducent in fe de!idtum,ne motiantur.Quod autemmaius poteft effe delidlum.aut quæ macula deformior.quàm aduer fus CHRI ST VM ftetiffe, quàm ecclefiam eius quam ille fanguine fuo para uit Si condiditJiffipaffeCquam euangelicæ pacis ac dileôtionis oblitum, co tra unanimem Si concordé dei populum hoftilis difeordiæ furore pugnaC-feCQui Si fi ipfi poftmodum ad ecclefiam redeunt, reftituere tarnen eos ô£ fecum reuocare non poflunt,qui ab eis feduóh ôi foris morte præuéti,extra ecclefiam fine communicatione Si pace perierunt,quorum animæ in die iu^ dicr) de ipforum manibus expetentur.qui perditionis autores amp;nbsp;duces exti terunt.Et idcirco fatis eft talibus reuertentibus ueniam darfnon tarnen de/ bent in domo fidei perfidia promoueri. Nam quid bonis Si innocentibus, atqueab ccclefia non recedentibus referuamus.fi eos qui à nobis recefferint Si contra ecclefiam fteterint honoramusÇ’Hæc ad confeientiam tuam frater chariffime, ôi pro honore commun!, Si pro fimplici dileétione pertulimus, credentes ctiam tibi pro religionis tuæ ÔC fi^dei ueritate placerc.quæ amp;nbsp;religi/ ofa pariter Si uera funt» Cæterum feimus quofdam quod femel imbiberint nolle deponere.nec propofitum fuum facile mutare.fed fàluo inter collegas po(Le7dcpo/; pacis Si concordiæ uinculo quædam propria, quæ apud fe femel fint ufutx- nimws. para retinere. Qua in renec nos uimcuiquamfacimus, aut legem damus, nbsp;nbsp;nbsp;r

cum habeat in ecclefiæ adminiftratione uoluntatis fuæ arbitrium liberum rcLtimemfiti unufquifque præpofitus rationem aólus fui domino redditurus, Qpto te «tSws reddit«/^ frater chariffime fempet bene ualere^

f Argumentum

-ocr page 68-

4-4-

EPISrOLARVM DIVI CYPRIANI

ARGVMENTVM SEQ.VENTIS EPISTOLAE»

Cæcilij Cypriani epiftola ad Donatum.inqua qualiter fua conuerfio fuen'tcnar rat,amp;; fandi fpin'tus uires commemorans, mundic^ laqueos declarans ac damna» hortatur ad placidatn amp;nbsp;fidem quietatn.

Epiftola II»

CAECILIVS CYPRIANVS DONATO SALVTEM»

Ene admones Donate chariftime. Nam Si promififte me me/ mini, Si reddendi tempeftiuum prorfus hoc tempus eft, quo indulgétc uindemia folutus animus in quietem folennes ac fta/ tas anni fatioantis inducias fortiatur. Locus etiam cum die coiv

uenit.Si mulcendis fenfibus ac fouendi's ad lenes auras blandientis auni/ mm',ortorum facies amena confennt.Hic i'ucundum (ermonibus diem cere. Si ftudentibus fabulis in diuina præcepta confcientiam peóloris enidi re.ac ne eloquium noftrum arbiter profanus impediat.aut clamor interapß Secefjfts ßu» rans familiæ ftrepentis obtundat.petamushanc fedem.Dant ieceiTum uici dto/tslt;tptHs. fecreta.ubi dum erratici palmitum lapfus nexibuspendulisper arundü Viteipor/ nes baiulas repunt.uiteam porticum frondea tcdca fecerut.Bene hicftudia

in aures damus,Ói dum in arbores Si uites quas uidemus, oblcdtante pro/ fpeótu,oculos amœnamus, anima ftmul ÓC auditus inftruit.óó pafcit obtu/ tus.Quanquam tibi fola nunc gratia, fola cura fermonis eft » Contempt uoluptariæ uifionis illecebris in me oculus tuus fixus eft,tam ore quam me/ te totus auditor es,Si hoc amore quo diligis. Cæterum quale uel quantum eft, quod in pedlustuum ueniat ex nobisC Exilis ingenq angufta medio/ critas tenues admodum fruges parit.nullis ad copiam fœcundi cclpitis cul/ minibus ingrauefeit» Aggrediar tarnen facultate qua ualeo.Nam Si mate/ ria dicendi tacit mecum»ln iudicq contentione pro Roftris opulcnta facun/ dia uolubili ambitione ialt;ftetur,cum de domino Si de deo uox eft uoris pu ra fynceritas.non eloquentiæ uiribus nititur ad fidci argumenta,fed rebuS* simplex de Egt;enicp accipe no difcrta.fed fortia.Nec ad audientiæ popularis illecebram deo fermo non culto fermone fucata,fed ad diuinam indulgentiam prædicandam rudi ue/ rftâte fimplicia.Aedpe quod fentitur ante^ difcitur.Nec per moras tempo rum longa agnitionecolligitur,fedcompendio gratiæ maturâtis hauritur, Eoo cum in tenebris atq^ in noôlecæca iacerem, cumcg in falo iaeftantis fe/ cuîi nutabundus ac dubius ueftigrjs oberratibus flucluarem.uitæ meæ ne/ fcius.ucritatis ac luds alienus,diftidle prorfus ac durum pro illis tunc mori/ bus opinabar.quod in falutem mihi diuina indulgetia pollicebatur.utquis Renafâpofje tcnafci denuo poftet,uteg in nouam uita lauacro aquæ falutaris animatus, mirdtus Cy/ quod prius fiierat exponeret: corporis licet manente compage,homineani prims. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mutaret.Q ui impoftibilis aicbam tanta conuerfio eft.utrepert

te ac pernidter exuaf^, quod uel geminu fitu materiæ naturalis obduruitiid ufurpatum

-ocr page 69-

LIBER SÈCVNÖVS* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41

ufurpatum diu fenio uetuftads i'nolcui't» Alta hæc Si profunda pcnitus radi ce federunt,quando parfimom'â difdt.qui epularibus cœnis,amp; largi's dapi'/ bus aflucuifTEt qui predofa uefte confpicuus i'n auro atcç i'n purpura fulfic, ad plebci'um feac fimplicem cultu quado deponitcFafcibus ille obleólatus amp;nbsp;honoribus cfle pduatus Si inglon'us nó poteft. Hic ftipatus dientum av neis,Si frequentiore comi'tatu officiofi agmi'm's honeftatus pœnâ putat efx fecum folus eft.Tenadbus femper illecebris necefle eft (ut folcbat)ui'nolen tiainuitetjnflet liiperbi'aj'racundi'a inflamet.rapacitas inquiétée, crudclitas ftimulet,ambido deleólct.libido præcipitet. Hæc egomet fæpe mecum.Nâ ut ipfe plurimis uitæ prioris horroribus implicatus tenebar, quibus exui tnepofle non crederem.fic uitqs adhærentibus obfecundans eram.defpera done mcliorum malis meis uelut ia proprijs ac uernaculis affauebam. Sed poft^ unde genitalis auxilio fuperioris æui labe deterfa.in expiatu pedtus ac purum dclupcr fe lumen infudit. Poft^ coelitus fpiritu haufto in nouu nie hominem natiuitas fecundareparauit.mirum in modu protinus confit marc fe dubia,patere claufajucere tenebrofajacultate dare.quod prius difficile uidebatur.geri pofle,quod impoffibile putabat'',ut effet agnofeere ter-renum fuiife.quod prius carnaliter natu deliólis obnoxium uixiifet»Dei ef-fe cœpiife.quod iâ fpiritus fancflus animarcLScis ipfe profedto Si mecu pa titer recognofcis,quid detraxerit nobis, quidue contulerit mors ifta crimix num.uitauirtutu.Scis ipfc,nec prædico in proprias laudes»Ociofa iaólatio eft.c^uis non iaólatum poffit effe.fed gratu. quicquid non uirtuti hominis alfcribitur.fed de dei munere prædicatur.ut iam non peccare efle coeperit fi dei.quod ante pcccatu eft,fuerit erroris humani.Dei eft,inqua,dei eft ome Dete/îqMo4 quod po(Turnus: inde uiuimus,inde pollemus, inde fumpto Si concepto ui gore,hie adhuc pofiti futuroru indicia prænofcimus.Sit tantu timor in nobis innocentiæ cuftos.ut quod in mentes noftras indulgentiæ cœleftis alla-pfu dementer dominus influxit, in animi oblecftantis hofpitio iuftaope-« rationeteneatur.nec accepta fecuritas indiligentiam pariat ,öiuetus de^ nuo hoftis obrepat » Cæterû fi tu innocentiæ, fi iufticiæ uiam teneas illapfa firmitate ueftigrj tui : fi autem in deum uiribus totis ac toto corde fufpéfus, boe fis tantum quod effe cœpifti,tantu tibi ad licentiam datur.quantû gra/ tiæ fpiritalis augetur.Non enim(qui beneficioru terreftrium mos eft) in ca/ Cceleftis niu pefTendo munere ccelefti menfura ulla uel modus eft.profluens largiter fpi nbsp;nbsp;nbsp;»«lUntc

ritus nullis finibus premitur, nee coercentibus clauftris intra certametaru^ ’ fpacia refrenatunManat iugiter.exuberat affluenter, noftru tantu fitiat pe ftusôJpateat.Quantû illucfidei capacis afferimus, tantu inde gratiæinun dantis haurimus, Inde iam facultas datur caftitate fobria. mente integra, uirtute fyncera, uocepura.in medulla adolefcentium pofte uenenoru uirus cxtinguere.animorum defi'pientium labes fanitate purgare, infeftis iubere

pacem

-ocr page 70-

EPI s T OLAR VM DIVI CYPRIANI

paccm,uiolentis qufetem.ferodcntibus Icnitate.immundos Si errati'cos fpv ritus,qui fe expugnandis hominibus immerferint.ad cofeflïonem minis iæ crepantibus cogcre ut recédant,duris ucrberibus urgere,confliólantes,eiugt;' lantcs,gementes,incrcmcnto pœnæ propagantis extendere.flagris cedere, igne torrere.res illic geritur,nec uidetur: occulta plaga.fed pcena manifefts» Ita quod effe iam cœpimus,acceptus fpiritus licentia fua potitur, fed quoJ nee dum corpus ac membra mutauimus,adhuc camalis afpeólus fcculinu/ Antmt e.rptóz cæcatur.Quantus hic animi potcntatus eft,quanta uis eft, non tantum tl potent.ft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fubtradlum perniciofis contaólibus mundi, ut quis expiatus SJ

purus nulla incurfantis inimici labe capiatur.fed adhuc maiorem Si fottioz rem uiribus fieri,ut in omnem aduerfarfj graffantis excrcicum,imperiofo iu re dominetur C Atep ut illuftrius ueritate patefacfta diuini muneris indicia clarefcant.lucem tibi ad cognitionem dabo, Si malorum blandicntium mli gine abfterfa, operti feculi tenebras reuelabo, pauliiper te crede fubduci in montis ardui uerticem celfiorem.Speculare inde rerum infra te iacétium h/ cieSiSi oculis in diuerfa porreólis.ipfe a terrenis contaótibus liber fludnan/ MKndi' ttM/ tis mundi turbines intuere» lam ièculi Si ipiè miièreberis, tuiq^ admonituS

Si plus in deum gratus maiore læticia quod euaièris,gratulaberis.CernetU itinera latronibus claufa : maria obfefTa prædonibus, cruento horroreca^ ftrorum bella ubique diuifagt;Madet orbis mutuo fanguine.Si homicidium cum admittunt finguli crimen eft,uirtus uocatur cum publice geritur Jnipu nitatem fccleribus acquirit non innocentiæ ratio, fed fæuitiæ magnitudo. lam fi ad urbes ipfas oculos tuos atque ora conuertas, celebritatem offen/ das omni folitudine triftiorem.Paratur gladiatorius ludus, ut libidinê cru/ delium luminum fanguis obleótetJmpletur in fuccum cibis fortioribus cor pus,Si à ruina affidui nidoris membrorum moles robufta pinguefcit,utf3' ginatus in pœnam charius pereat » Homo occiditur in hominis uoluptate, Si ut quis pofti't occidere peritia eft, ufus eft,ars eft. Scelus non tantum ge/ ritur,feddocetur.Quidpoteft inhumaniusCquid acerbius dici^ difciplins eft, ut perimere quis poftit. Si gloria eft, quod peremit. Quid illud oro te, quale cft,ubi feferis obiiciunt. quos nemo damnauitCAetate integra, ho^ nefta fan's forma,ueftepreciofa uiucntes in ultroneum (unus omantur.ma lis fuis miferi gloriantur: pugnant ad beftias, non crimine.fed furore. Spe/ ótant filios fuos patres.Frater in cauea.Si foror præfto eft, Si fpeótaculi li^ eet precium largior muneris apparatus amplificet, ut mceroribus fuis ra^/ ter interfit,Hoe proh dolor mater Siredimit in tam impqsfpeólaculiA tarhque diris iceleribus efle fe non putant oculis parricidas. Conuertehinc uultusad diuerfi fpedtaculinon minus pcenitenda contagia,in theatris 4^09“^ confpicies, quod tibi Si dolori fit Si pudori, Cothurnus eft tragi/ eus prifea facinora carmine recenfere. De parricidis Si inceftis horror anti/ quu^

-ocr page 71-

L I B Ê R SECVNDVS» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47

quus, cxprcfTa ad imagînem ueritatis aótione repltcatur, ne fecuîis tranfe-^ untibusexolefcat.quod aliquandocommi'ffum eft* Admonetur omnis ætasauditu fieri pofle, quod aliquando faôtum eft ► Nunquam æui fenio deliéta moriuntur,nunquam crimen temporibus obruitur, nunquam fce^ lus obliuione fepelitur. Exempla fiunt, quæ iam efle facinora deftiterunt* Tuncdeledat in mimis turpitudinum magifterio uel quid domi geiferit, fecognofcere.uel quid gererepoflît.audirc. Adulterium difdtur dum uide^ tur Si lenocinante ad uitia publicæ autoritatis malo,quæ pudica fortafle ad fpedaculû matrona procefTcrat.de fpedlaculo reuertitur impudica. Adhuc deinde morum quanta labes,quæ probrotum fomenta. quæ alimenta uiz dorum, hiftrionicis geftibus inquinarifuidere contra fœdus iusçp nafcen^ Htftmnklt di patientiam inceftæ turpitudinis elaboratamCEuirâtur mares,omnis ho uor amp;nbsp;uigor fexus eneruati corporis dedecore emollitur, pluscp illic placet quifquis uirum in fœminam magis fregerit Jn laudem crefcit ex crimine.ôi eo peritior quo turpior iudicatur.Speôtatur hic proh nefas.ôi libéter.Quid non potcft fuadere qui talis eftCMouet fenfus, mulcet affeôtus, expugnat boni pedtohsconfcientiam fortiorem, necdeeft probri blandientis autori/ tas,ut auditu molliore pcrnicies hominibus obrepanExprimunt impudica Venerem,adulterum Martern,louem illû fuum.non magis regno nbsp;uitqs

principem, in terrenos amores cum ipfis fuis fulminibus ardétem : nunc in plumas oloris *flauefcere,nunc aureo hymbre dcfluerc,nuncin pueroru pu aIms * befcentium raptus miniftris auibus profilire. Quære iam nûc an poflît efle ƒ«»■?• qui fpedat,integer uel pudicus,cu deos fuos quos uenerâtur imitantur.Fi/ untmiferisSidelidlareligiofa.O fiôipoflisin ilia fublimifpeculaconftitu tusoculos tuos inferere fecretis, recludere cubiculoru obducÂas fores, amp;nbsp;ad confcientiam luminû penetralia occulta referare,afpicias ab impudicis geri, quodnec poflît afpicere frons pudica. Videas quod crime fit SC uidere: ui.* deasquod uitiorû furore gementes geflîfle fe negant.ôC gerere feftinant : li bidinibus infanis in uiros uiri promut. Fiunt quæ nec ipfis, nec illis poflunt placere,qui faciunt.Mentior nifî alios,qui talis efl:,incrcpat,turpis turpes in/ famat, SCeuafifle fe confciû credit.quafi confciêtia fatis non fit. lidê in publi coaccufatores,in occulto rei,in femetipfoscenfores pariter SC nocentes.Da/ mnant foris,quod intus operantur.Admittunt libenter,quod cum admifez nnt,criminâtur.Audacia prorfus conuictis*faciens, SC im pu dentia cogruens Alws impudicis.Nolo mireris quæ loquuntur huiufmodi ore illo polluto.Quicx quid iâ uoce delinquitur,minus eft.Sed tibi poft infidiofas uias,poft difper fas orbe toto multipliées pugnas,poft fpecftacula uel crueta.uel turpia,poft libidinu probra.ucî lupanaribus proftituta, uel domefticis parietibus obfe pta.quorû quo fecretior culpa,maior audacia eft.Forum fortafle uideatquot; im mune,qd’ab iniurijs laceflTentibus liberû nullis malorû cotaôtibus polluai.

llluç

-ocr page 72-

4-8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E P I S T O L A R V M D I VI C Y P R I A N I

Illuc acictn tuam fledte.Plura illi'c quæ detefteris inucnics,magisoculos tti/ Inof« leges nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;di'uertes.Incifæ fint licet leges duodedm tabulis,ôê publico ære Pgt;^

negltgttntKr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. n . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;। r i i- • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T«

nxo lura prælcripta lint,inter leges iplas delinquitur.inter lura peccatunw' nocentia nec illic ubi defenditur,referuatur Sæuit inuicem difcordantiutn rabies.Si inter togas pace rupta forum litibus mugit infanum, bafta iHic^ gladius,Si carnifex præfto eft,ungula effodiens gt;nbsp;equuleus extendens, igniS exurens, ad hominis corpus unum fupplicia plura nbsp;membra funt. QuiS

PdtronHs prlt;e inter hxcucro fubueniatCpatronusC fed præuaricatur Si decipitJudexï^fe^ «(trifdtor. fententiamuendit,quifedetcriminauindicaturusadmittit,0i utreusinno^ cens pereatjit nocens ludex.rlagrat udkç delicta. Si pailim multirormigc nere peccandi per improbas mentes nocens uirusoperatur.Hic teftatnen^ turn fubrjdt: ille falfum capital! fraude confcribit : hie arcetur hæreditatibüS liberi : illic bonis donantur alien!» Inimicus infimulat, calumniator imp^^ gnac,tcftis !nfamat,utrobilt;ç graflatur in mendacium criminum proftituta: uocis ucnalis audacia,cum interim nocetes nec cum innocentibuspereunt. Eegibns hkH? Nullus de legibus metus eft: de quxftore.de iudice pauor nullus: quod p® honor, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^gn timetur: efte iam inter nocentesinnoxium,crimen eft:^^^

los quifquis non imitacur,offendit»Confenfere iura peccatis,Si cœpiteflèl* citum quod publicum eft.Quis illic reru pudorCquot; quæ efte poftitintegritasf ubi qui damnent improbos defuntCfoli ini qui damnenturoccurruntî’Sed ne nos uideamur eligere fortafte peiora,Si ftudio deftruendi per ea ocuIoS , tuos ducere,quorum triftis atep auerfandus afpeeftus ora Si uultus confde/ ^4 dæ melioris offendat, iam tibi ilia quæ ignorantia fccularis bona opinatur» oftendam. Illic etiam fugienda confpicies: quos honores putaseffeCquoS fafcesCquam affluentiam in diuitqsCquam potentiam in caftrisC in magi/ ftratu purpuræ fpedemfin principatu licentiæ poteftatemCmalorumblan/ dietium uirus occultum eft, Si arridentis nequitiæ facies quidem læta.Sed calamitatis abftrufæ illecebrofa fallacia, inftar quoddam ueneni,ubi in k-* thaïes fuccos dulcedine aiperfa calliditate fallend!, fapore medicato pool/' lum uidetur efte quod fumitur» Vb! epotata res eft, pernicies haufta graftâ tur.Quippe ilium uides,qui amiólu clariore confpicuus folgere fib! uidetur in purpura.Quibus hoc fordibus emit,ut folgeatfquos arrogatium fàftuS priuspcrtulitT'quasfuperbas fores matutinus falutatorobfeditfquottti/ mentium contumeliofa ueftigia ftipatus,clientium cuneis ante præceflîtCut ipfum etiam falutantum comes poftmodum pompa præcederet,obnoxia non homini fed poteftati.Neqj enim moribus coli meruit ille,fed fafeibuft Anfeps tem/ Horum deniqj uideasexitus turpes : cum anceps temporum palpatorab/ por»plt;tlp(ttor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cutn priuati latus nudum defertor aftecla fœdauerit, tunclaceraK

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domus plagæ confeientiam feriunt,tunc rei familiaris exhaufta damnaco'

gnofcuntur,quibus redemptus fauor uulgi.Si caducis atque inanibus uotis

-ocr page 73-

LIBER SECVNDVS* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49

popularis aura quæfita eft» Stuka prorfus ôi uana i'aólura fruftrantis fpe^ A«^pop« ftaculi uoluptatem id parare uoluiffe.quod nec populus accipcrcc, amp;nbsp;perde ret magi’ftratus » Sed ôi quos di'uitcs opinaris continuantes fakibus fakus, amp;nbsp;de confinio pauperibus exdufis infinita ac fine termino rura latius porri gentes,quibus argeti amp;nbsp;auri maximum pondus.ôipecuniarum ingentium uel extruóti aggcres.uel defoftæ ftrues, hos etiam inter diuitias fuas trepi^ Dittites difertt doscogitationis incertæ fok'eitudo diferutiat, ne pr^do uaftct.ne percuftor »“t infeftet,ne inimica cuiufcß locuplctioris inuidia calumniofis lidbus inquielt; tet. Non cibus fccurus fomnusue contingit. Sufpirat ille in conuiuio bibat licet gemma,cum epulis marcidum corpus thorus mollior alto finu con^ diderit.uigilat in pIuma»Ncc intelligit mifer fpeciofa efte fibi fupplicia:auro Auro AlUgtin fealligatumteneri.ôipoflîderi magis^ poflidere diuitias, Atqj odetefta-bills cæcitas mentium.ôi cupiditatis inlànæ profunda caligo.cum exonéra/ re fe poflît.ôC releuarc ponderibus, pergit magis fortunis angentibus incu^ bare,pergit penalibus cumulis pertinaciter adha:rere,Nulla in clientes inde largitio eft,cum indigentibus fit nulla partitio,0C pecuniam fua dicunt, qua umtis mifer uelut aliéna domi claufam folicito labore cuftodiunt » Ex qua non amicis, non liberis quic^.non fibi deniq; ipfis impartiunt, PofTident ad hoc tan^ tum.nc poflidere akeri liceat.Et o nominum quanta diucrfitas.bona appel lant,ex quibus nullus illis (nifi ad res malas) ufus eft. An putas uel illos tux tos(alteminter*bonoruminfulasScopes laroas ftabili firmitate fecuros,

quos regalis aulæ (plendore rulgentes armorum excubantium tutcla circun Rcgi(gt;9 anxie ftat^’Maior illis cæteris metus eft ; tarn ille timere cogitur.quàm timetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;metus.

Exigit pcenas pariter de potentiore fublimitas.Sit licet fatellitum manu fe» ptus,ÔC claufum ac proteôtum latus numerofo ftipatorc tucatuncp fecuros non finit elfe fubieôhos.tam necelTe eft ut non fit ôi ipfe fccurus. Ante ipfos terret poteftas fua,quos facit cfTe tcrribiles» Arridet,ut fæuiat : blanditur, ut fallat:illicit,utoccidat:extollit,utdeprimat.Fœnore quodânocendi fuerit amplior fumma dignitatis Si honoru, ta maior exigitur amp;nbsp;ufura pœnaru, Vna igitur placida fida tranquillitas.Vna folida,ôi firma,Si perpétua fe curitas, fi quis ab his inquietantis fcculi turbinibus extraeftus falutaris por/ tus ftatione fundatus.ad cœlum oculos tollit à terris, ôi ad domini munus admi(rus,ac deo fuo mente iam proximus,quicquid apud cætcros in rebus bumanis fublime ac magnum uidetur intra fuam confeientiam iacere glox n'atur,Nihil appetcre.iam nihil defyderaredefeculopoteftquifeculoma/ Deo proximo ior eft.Quàm (fabilis,^ inconeuffa tutela eft, cp perennibus bonis cœlefte nbsp;nbsp;nbsp;tertenum

præfidium implicantis mundi laqueis folui,in lueem immortalitatis eternæ de terrena fece purgari.uiderit quæ in nos prius infeftantis inimici pernicies infidiofa graflTata fit, plus amarc compellimur, quod futuri fumus, dum Si feire conceditur,ÔC damnare quod eramus. Nec ad hoc prectjs aut ambitu,

aut

-ocr page 74-

5Ö nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLARVH DIVI CYPRIANI

aut manu opus cft, ut hominis fumma uel dignitas, uel poteftas elabofâ^ ta mole pariatur, fed gratuitum de deo munus,religiofa mente concipitut» Si facile eft, SC ut fponte fol radiat, dies illuminât, fons rigat, hymber irto/ rat, itafefpiritus cceleftis infundit, poftquam autorem fuum cœlumintü/ ens diuina cognouit, fole altior eft, ac omni terrena poteftate fublimiof, A/}ïdKlt;tle/efle incipitquodeflefe credit. Tu tantum quem iam Ipiritalibus cafWS Lionel oTiitio cceleftis militia G'gnauit, tene incorruptam, tene fobriam religiofis uirturi’^ bus difciplinam.Sit tibi uel oratio affidua.uel lecftio : nunc cum deo loque/ re, nunc deus tecum : file te præceptis fuis inftruat, ille difponàt î quemük diuitem fecerit, nemo pauperem faciet.Penuria eftè nulla iam potcrit, cutn femel pedtus cœleftis fagina faturauerit. Iam tibi auro diftindla laquca^ । ria, ôipreciofi marmoriscruftis ueftita domicilia fordebunt,Cum fcieris te cfle excolendum magis, te potius ornandum, domum tibi hanc elfe potP orem, quam dominus infedit rempli uice, in qua fpiritus fandtus cœpit ha/ bitare.Pingamus hanc domum,pingamus innocentiæ, luminemus luce iu ftitiæ.Nonhæc unquamprocumbetinlapfum fenio uetuftatis.necp^ X^cA omtd gmento parietis autauro exolefcente fcedabitur. Caduca funt quæcunqiie /wMM. ^cata funt.nec fiduciam præbent poflîdentibus ftabilem,quæ polfeflîonis

non habent ueritatem, Hoc manet cultu iugiter uiuido, honore intègre, [ fplendore diuturno, aboleri non poteft nec extingui.poteft tantum in me/ lius corpore redeunte formari. Hæc interim breuibus Donate charilfirae, nam Si. fi facilem de bonitate patientiam,mentem in deum folidam, fidem tutam falutaris auditus oblecftat. Nihil^ tam tuis auribus gratum eft, quod in deo gratum eft,moderari tarnen dicenda debemus fimul lundi,® fæpius locuturi.Et quoniam feriata nunc quies ac tempus eft ociofum.quic quid inclinante iam foie in uelperam diei fupereft. ducamus hune diem Ix ti, nec fit uel hora conuiui] gratiæ cœleftis immunis. Sonet pfalmus conup uium fobrium, ut tibi tenax memoria eft, uox canora, aggrederehocraugt; nus ex more.Magis chariflîmos pafees fi fît nobis fpiritdis auditio, proie/ diet auris religioîa mulcedo.

ARGVMENTVM SEQ.VENTIS EPISTOLAE»

Epiftola beat! Cypriani ad Cædlium de làcramento dominici calicis, docens per multas patrum ueteris teftamenti fîmilitudines är prophetarum teftimoniahoc ante fuiife fignificatum. Nec calicem cum aqua fine uino rede offerri, nec uinuiu abfq^ aqua iuxta CHRISTI traditionem confecrari pofle.

Epiftoh

-ocr page 75-

LIBER SECVNDVS» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p

Epiftola III»

CYPRIANVS CAECILIO FRÂTRI SALVTEM.'

Van^ fdam frater chariflîme cpîfcopos plun'mos eccîe^ frjs dominicis in toto mundo diuinädignatione præpofi» wl tos cuanaelicæ ueritatis ac dominiez traditionis tenerc ra 7aH^‘o*^s™»ttlt;^cabeoquod CHRISTVS magiffetSiprajcepit

Si geffitjhumana ói nouella inftitutione decedere, tarnen quoniam quidam uel ignoranter, uel fimpliciter in calice dominicolanótificando.Siplebi miniftrando no hocfaciunt,qùodiESVS CHRI ST V s dominus Si deus nofter facrifictj huius autor Si dodtor fecit Si docuit : religiofum pariter ac neceiTarium duxi de hoe ad te literas facere.ut fi quis in ifto errore adhuc tenebatur,ueritatis luce perfpedta ad radicê atc^ originem traditionis dominicæ reuertatur. Nee hoe putes frater chariiïïme nolha Si Humana mente confcribere.aut ultronea uoluntate hoe nobis au daciter affumerejCum mcdiocritatem noftram iemper humili Si uerecunda moderatione teneamus » Sed quando aliquid deo infpirante Si mandante præcipitur, necefle eft domino feruus fidelis obtemperet, excufatus apud omnes quod nihil fibi arroganter airumat,qui oftenfam domini timere co pellitur.nifi faciat quod iubetunAdmonitos autem nos icias,ut in calice of* ferendo dominica traditio feruetunneqj aliud fiat à nobis, cp quod pro no bis dominus prior fecit» Vt calix qui in edmemorationem eius oftertur, mi/ xtusuino offcratur.Nam cum dicat christvs egofum uitis uera, fanz guis CHRISTI non aquaeft utiq^.fed uinu»Necpoteft uidcrifanguis eius, quo redempti Si uiuificati fumus efté in calice,quando uinu défit calici, quo CHRISTI fanguis oftenditur»qui fcripturarum omnium facramento ac te ftimonio prædicatur » Inuenimus enim Si in Genefi facramentu circa Noe Gene.?.'’ hoc idem præcucurrifte.Si fîaurâ dominicæ paftionis illic extitifle.quod uiz num bibit,quod inebriatus eft,quod in domo fua nudatus eft,quod fuit re Cubans nudis Si patentibus femoribus,quod nuditas ilia paths à medio fiz-Iio denotata eft,Si foras nunciata, à duobus uero maiore Si minore conter fta.Et cætera quæ nccefle non eft exequi,cum fatis fit hoc folum completfti, quod Noe typum futuræ ueritatis oftendens,non aquam fed uinu biberit, fic imaginem dominicæ paftionis exprefterit.Item in facerdote Melchife MelcW/êJcfS dechfacrificij dominici facramentu præfiguratum uidemus,fecundu quod typt^dominii fcriptura diuina teftatur Si dicit: Et Melchifedech rex Salem protulit pane Si uinum.Fuit autem facerdos dei fummi Si benedixit Abraam.Quod au* tem Melchifedech typum Christi portaret, declarat fpiritus faneftus in pfalmis ex perfona paths ad filium dicens:Anteluciferum gencraui te.Iux pfj. iosgt;. tauit dominus Si non pcenitebit eum,tu es facerdos in æternum fecundum ordincm Melchifedech. Qui ordo utic^ hie eft de fachficio illo uenies Si in' g i dedefeenz

-ocr page 76-

EPISTOLARVM DIVI GYPRIANI

de dcfcendês.quod Melchifedech facerdos dei futnmt Eii'c, quod paiïenl S! uinum obt«h’t,quod Abraam benedi'xît.Nâ qui magis facerdos dci fumtni dominusnofterlESVS christvsquifacrifidudeopatriobtulit.Et obtulit hoe idem quod Melchifedech obtuleratjd eft,pané ói uinum,fuun* fcilicet corpus amp;nbsp;fanguinem.Et circa Abraham benediótio illa præcedês, ad noftrum populupertinebatNam fi Abraham deo credidit.K deputatutn eft ei ad iuftitiam, utiep quifquis deo credit ói fide uiuit, iuftus inucnitur.S iam pride in Abraham fideli benediótus ói. iuftificatus oftenditur.ficut bca GdUtj. tus Paulus apoftolus probat dicens:Crcdidit Abraham deo, amp;nbsp;deputatu eft ei ad iufticiam.Cognofcitis ergo quia qui ex fide funt,hi funt filq Abra^ hæ.Præuidens autem fcriptura quia ex fide iuftificat deus genres,prænun/ Gene.z6. ciauit Abrahæ,quia benedicent^ in illo omnes gêtesJgitur qui ex fide funt, benedicentur cum fideli Abrahammnde in euang.inuenimus de lapidibus Mdttb.y. excitari,id eft.de gentibus colligi filios Abrahæ.Et cû Zachæû laudaretdo minus,refpondit ôi. dixinSalushodie domui huic faóta eft,quia SL hie filius eft Abrahæk Vt ergo in Gcncfi per Melchifedech facerdote beneditSio dr^ ca Abraham poftit rite celebrari.praxedit ante imago facrificq in pane Si ui no fcilicet conftituta^Qua re perficiens Si adimplens dominus pane Si calice mixtum uino obtulitôJ qui eft plenitudo ueritatem præfîguraræimagimS adimpleuit.Sed Si per Salomonern fpiritus (anólus typum dominid (acri/ ficq præmoftrat immolatæ hoftiæ panis Si uini,fed Si altaris Si apoftolotu PfoKerb.p. faciens mentionem. Sapientia, inquit,ædificauit fibi domum, à fubdidit columnas feptem, Madtauit fuas hoftias,mifcuit in cratere uinum fuumôJ parauit menfam luâ» Et mißt feruos fuos conuoeâs eu excelfa prædicatione ad craterem dicês:Qui eft infipiens declinet ad me,8i indigentibus fenfu di xitîVenite Si édité de mcis panibus.Si bibite uinum quod mifeui uobis.Vi num mixtu declarata'd eft, calice domini aqua Si uino mixtum prophetica uoce denunciat.ut apparent in paflione dominica id efte geftu quod foerat prædicfu.In benedidtióequoq^ ludæhocidêfignifi'catur.ubi SiillicCHRi STI figura exprimitur,quod à fratribus fuis laudari Siadorari haberet.qd' inimicorum dorla cedentium atep fugientium manibus.quibuscruceperW lit Si mortem uicit,compreirurus fuiflet.quodc^ iple fit leo de tribu Iuda,ôJ recubet dormiens in paftionc Si furgat,8i fit ipfe fpes gentiu.quibus fcriptii Ôene.49. fa diuina adiungit Si dicit: Lauabit in uino ftolam fua. Si in fanguineuuæ

amidtu fuum.Quando ante languis uuæ dici tun quid aliud uinu cafids 'Eß. «îj. dominici fanguinis oftenditurCNec non Si apud Efaiam hoc idé Si fpiritus

landtus de domini paflione teftai: dicensiQuare rubicunda funt ueftiméta tua,Si indumenta tua uelut à calcatione torcularis pleni Si percalcanVNun/ quid rubicunda ueftiméta aqua poteft facereCaut in torculari aqua eft,qux pedibus calcatur uel prælo exprimiï’C Vini.utiq^ mentio eft,Si ideo ponitur utdomigt;

-ocr page 77-

liber SECVNDVS*

utdomini fanguis uino intelli'gat^»Et quod in calice domiiiico poftea mani feftatû eft.prophetis annûciantibus prædicat''.Torcularis quo qi calcatio ÔC præiTurataxacur.quiaquomodo ad potandu uinuucniri no poteft nifi bo trus calcetur ante ôî prematur, fie nec nos fanguinê c H R i s Ti poflemus bi bcre.nifi CHRISTVS calcatus prins fuiflet amp;nbsp;preflus. Si calicetn prior bibe/ ret.qucm credentibus propinaret»Quotiefcunqj autem aqua fola in feriptu ris Tandis nominatur,baptifmaprædicatur,utapud Efaiam fignificari uide tîius»Nolite,inquit,priorum meminifle,ôi antiqua nolitereputare.Ecce ego facio noua,quæ nunc orientur.Ôi cognofcetis.ôi faciam in deferto uiâ,ôi Hu Figura facra/ ttiina in loco inaquofo adaquare genus meum eledu.plebê meam quâ ac-quifiui.ut uirtutes meas annunciet.Prænunciauit illic per prophetam deus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

quod apud getes in locis.quæ inaquofa prius fuiflent, flumina poftmodû fedundarent.ôi cledum genus dei,id eft,per regenerationem baptifmi fili/ os dei fados adaquarêt.ltem denuo præcanitur.ôi ante prædicitur.Iudæos fifitierint,Si dominum christvm quæfierint, apud noselTepotaturos, id eft,baptifmi gratiam cofecuturos.Si fitierint.inquit, per deferta adducet Efa. 4.?, illis aquâ,de petra producer illis.Findetur petra Si fluet aqua,Si bibet plebs mea.Quodineuangelioadimpletur,quâdochristvs quieftpetra,fin/ dituridu lanccæin pafïîone » Qui Si admonens quid per prophetam fit ante prædidu.clamat ÔC dicittSi quis fitit.ueniat 8i bibat.Qui credit in me, ficut dicit feriptura,flumina de neutre eins fluent aquæ uiuæ. Atq; ut magis poflit efle manifeftum,quia no de calice, fed de baptifmo illic loquitur dox' minus,addidit feriptura dicens:Hoc autem dixit de (piritu.quem accepturi erât.qui in eum credebantPer baptifma em fpiritus fandus accipitunSi fie à baptisatis,Ôi fpiritum fandum confecutis ad bibendu domini calice per/ uenitur »Neminem autê moueat quod cû de baptifmo loquatur feriptura diuina jfitire nos dicit Si bibere.quando Si dominus in cuangelio dicat:Be/ ati efurientes Si fitientes iufticiam.quia quod auida Si fitienti cupiditate fu-fdpitur.plenius Si uberius hauritur»Sicut Si alio loeo ad Samaritanâ mulie rem dominus christvs loquitur docêsrOmnis qui biberit ex aqua ifta iolt;tn.4. fitiet iterum.Q ui autem biberit ex aqua quam ego dedero.nó fitiet in æter nu» Quo Si ipfo baptifma falutaris aquæ fignificatur.quod femel fcilicet fu mitur nec rurfus iteratur, Cæterum in ecclefia calix domini femper Si fititur Si bibitur»Nec argumêtis plurimis opus eft frater chariflîme, ut probemus appellatione aquæ baptifma fignificatû femper effe, Si fie nos intelligere de bere,cum dominus adueniens baptifmi Si calicis manifeftauerit ueritatem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

qui aquam illam fidele,aquam uitæ æternæ præceperit in baptifmo dari,c3 licemuero docueritexemplo magifterq fui uini Si aquæcoiundione mifee/ ri»Calicem eteni fub die paflîonis accipiens benedixit,Sii dédit difeipulis fu* is dicens:Bibite ex hoc omnes,hoc eft enim fanguis noui teftamêti qui pro Mrfttb.xtf»

g î multis

-ocr page 78-

$4^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLARVM DIVI CYPRIAN!

multi's éffundetur in rcmiflîonc pcccatorum.Dico uobis no bibam âmocîo ex ifta crcatura uids ufcç in diem illum,quo uobifcû bibam nouum ui'num in regno patris mci.Qua in parte inuenimus caliccm mixtû fuifle qucm Ho minus obtulit.ôJ uinû fuifle,quod fanguincm fuû dixit. V nde apparet fan guinem christi no offerri fi défit uinû calicitnec facrificium dominicale' gitima fanôlificatione celebrari,nifi oblatio facrificium noftrû refpoderic paflîoni.Quomodo autem decreatura uitis nouû uinû cum c HRISTO m regno patris bibemus,fi in iacrificio dei patris amp;nbsp;CHRIS Tl uinutn nooffe/ rimusç' ncc calicem domini dominica traditione mifcemusÇ’Beatus quoqtie apoftolus Paulus à domino eleôlus Si miflus.ôi prædicator euangelicæue/ tCor. n. ritatis conftitutus.hæc cadé in epiftola fua ponit dicens: Dominus i E s V9

in qua noólc tradebaf’.accepit pane Si gratias egit,ÔC frcgit.Ôi dixir:Hoceft corpus mcû quod pro uobis tradctur.hocfadte Si uos in mcam comcmora tionem.Simili modo amp;nbsp;calice poft^ cœnatû eft acccpit dicens:Hic calix no uum tcftamentû eft in meo fanguine.Hoc facitc quotienfcuncp biberitisin meam comcmorationé.Quotiéfcunqj cnim ederitis pancm iftû.ôi calicem biberitis,morte domini annûciabitis quoadufcp ueniat.Quod fi Si à doim no præcipitutiôi ab apoftolo eius hoc idé cofirmatur Si traditur.ut quotiéf* cunq; biberimus.in comemorationê domini hoc fadamus,quod fecit Si Ho minus,inucnimur no obferuari à nobis quod mandatû eft,nifi cadcm qua: dominus fecit nos quolt;^ faciamus.Et calice pari ratione mifcentes à diuino magifterio no recedamus. Ab euâgelids autépræccptis omninorecedenHu non efire,ôi eadê quæ magifter docuit Si fedt,difdpulos quocp obferuare Si facere deberecóftantius Si fortius,alio in loco beatus apoftolusdocet dices: Gdht.u Miror quod fie tam cito demutamini ab eo qui uos uocauit in gratiâ.ad a^ ud euangcliû,quod no eft aliud,nifi funt aliqui qui uos turbant.Si uolûteo uertere euangeliû CHRiSTi.Sed licetnosautangclusdecœlo aliter annu det,præter|cp quod annundauimus uobis,anathema fit.Sicut prædiximuS Si nunc iterû dicoiSi quis uobis annunciauerit prætcr qd* acccpifiis,an3 thema fit.Cum ergo neeg ipfe apoftolus,nec^ angelus de cœlo annunciate poftet aliter aut docere,præter qcf (èmel ch ri st vs docuit,Si apoftoli eius annunciaucrunt,miror fan's unde hoc ufurpatû fit,ut cotra cuangelica Si apoftolicam difciplinam quibufda in lods aqua offeratur in dominico ca lice,quæ fola c Hristi (anguinem no pofti't exprimcre. Cuius rei facrame turn nec in pfalmis tacet fpiritus fanólus, faciens mentione dominici calids P/dLii; dicenstCalix tuus inebrians per^ optimus.Calix aût qui inebriat, uticç uino mixtus eft, Neep enim aqua inebriate que^ poteft. Sic autem calix dominicus inebriat,ut Si Noe in Genefi' uinum bibens inebriatus eft. SeH quia ebrietas dominici calids Si fanguinis no eft talis,qualis eft ebrietasup ni fecularis.cum diceret fpiritus fanólus in pfalmotCalix tuus inebrians,ad?

diHiC

-ocr page 79-

LIBER SEC VNDV Si

didi't pcrcp Optimus, quod fcilicet calix dominicus fie bibentcs inebriat, ut fobriosfaciat,ut meutes ad fpiritalcm fapicntiam redigat, ut à fopore ifto feculari ad intelleólum dei unufquifquercfipifcat.Siquemadmodum uino iftocommuni mens foluitur, Si anima relaxamr,ôi trifticia omnis exponiz tut : ita Si potato fauguinc domini Si poculo falutari exponatur memoria uctcris hominis.ó^ fiat obliuio couerfationis priftinæ fecularis, Si medium pedus ac triftc.quod prius peccatis angcntibus præmebatur.diuinæ indub gentiæ læticia rcfoIuatunQuod tunc demum poteft lætificarc in ecclefia do mini bibentem, fi quod bibitur dominicam teneat ueritatem » Quam üc^ to peruerfum eft,quamq^ contrarium, ut cum dominus in nupttis de aqua lodn. u uinum feccrit,nos de uino aquam faciamus.cum (acramentum quoque rei illius admonere Si inftrucre nos debeat,ut in facrificqs dominicis uinum po tins offeramus. Nam quia apud ludæos defccerat gratia fpihtalis, defecit Siuinum.Vinea enim domini fabaoth domus erat Ifraël, christ vs au tem docens Si oftendens gentium populum fuccedere, Si in locum quem ludæi perdidcrât.nos poftmodum merito fidei peruenirc, de aqua uinum fecit.id eft.quod ad nuptias ckristi Si ecclefiæ ludæis ceflantibus plebs magis gentium conflucret Si conueniret,oftendit. Aquas nanque populos fignificare in Apocalypfi feriptura diuina déclarât dicens : Aquæquas uix Aporrf. difti, fuper quas fedet meretrix ilia populi, Si turbæ Si gentes cthnicorum amp;linguæ, Quod fcilicet pcrfpicimus Si in facramento dominici calicis con^ tincri. Nam quia nos omnes portabat christ vs, qui Si pcccata noftra portabat, uidemus in aqua populum intelligi, in uino oftendi fanguinem CHRISTI.Quandoautem in caliceuino aqua mifeetur »Christo pox pulusadunatur.SC credentium plebs ei,in quem credidit, copulatur Si iungt; gitur.Quæcopulatio Si coniundlio aquæ Si uini fie mifeetur in calice domi ni,ut commixtio ilia non poflît abinuieem feparari, Vnde ecclefiam, id eft, plcbcm in ecclefia conftitutam fideliter Si firmitcr in eo quod credidit,perx feuerantem,nulla res ieparare poterità chri sto quo minus hæreat fem per Si maneat * in diuina dileeftione » Sic autem in fanóbifi'cando calice dox Aims * inib mini offerri aqua fola no poteft,quomodo nec uinum folum poteft,Nam fiuinumtatumquisofferat.fanguis CHRISTI incipit eflefinenobis.Siue roaquaficfola,plebsincipiteflefineCHRiSTO ♦ Quandoautemutrunep .

mifeetur,SC adunatione confufa fibi inuicem copulatur,tunc facramentu fpt ritalc SC cœlefte pcrficitur. Sic uero calix domini no eft aqua fola,aut uinu folum,nifi utruneg fibi mifeeatur, quomodo nec corpus domini poteft efle farina fola.aut aqua fola,nifi utrunep adunatum fuerit SC copulatu,8C panis unius compage folidatu.Quo SC ipfo facramento populus nofter oftendi^ adunacus,ut quêadmodû grana multa in unu colle(fta,SC comolita,SC comi xta,pané unu faciut, fic in ch ri sto q eft panis cœleftis unu fdamus efle

g 4- corpuä

-ocr page 80-

s ö- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIST OLARVM DIVI CYPRIANI

corpus,cui coni’unólus fit noftcr numerus Ô2 adunatus,N on eft ergo frater chariftîme quod aliquis exiftimet fcquedam efle quorunda confuetudine» fl qui in præteritum in calice dominico aqua folam offerendam putauerut. Quærêdum eft enim,ipfi quern fint fecuti.Nam fi in facrificio quod CHRi STVS eft.nonnifi christvs fequenduseft.uticç id nosobaudireôift^ cereoportet,quod christvs fecit,0i quod faciendum eftemandauiutu Iolt;in.i5. j’p{^ in euangelio fuo dicanSi feceritis quod raando uobis, non dico iioS

fcruos,fed amicos.Et quod chr i STV s debeat folusaudiri.patcr etiamde Mftttb. 17. cœlo conteftatur dicens:Hic eft filius diledtiftimus in quo bene fenfi.ipfuffl audite.Quarcfi folus christvs audienduseft,non debcmusattendcrc quid aliquis ante nos faciendum putauerit, fed quid qui ante omneseft» C HRISTV s prior fecerit.Necp enim hominis confuetudine fequi oportet, Efrf. 15. ueritatem.cu per Efaiam propheta deus loquatur amp;nbsp;dicanSinecaii/ fa autem colunt me,mandata Si doólrinas hominum docentes.Et itcru do minus in euangelio hoc idem répétât dicens:Reqcitis madatum dei.uttra/

5. ditionem ueftram ftatuatis, Sed Si alio in loco ponit Si dicit : Qui foluerit unum ex mandatis iftis minimis.Si fic docuerit homines,minimus uocabi/ tur in regno ccelorum,Quod fi nec minima de madatis dominicis licetfoh uere,quanto magis tarn magna,tarn grandia,tam ad ipfum dominiez paf fionis ôi noftræ redemptionis facramentum pertinentia fas non eft infrin^ gereCaut in aliud, quod diuinitus inftitutum fit.humana traditioc mu'* tareCNafiiESVS christvs dominusÔCdeus noftcripfe eft fummuS facerdos dei paths,Ô3 lacrificium deo path ipfe primus obtulit,0i hoc fieri in fui comemorationêpræcepit.utiqj ille facerdos nice christi uere fungi'' tur,qui id quod christvs fecit,imitatur.Etfacrifi'ciumueru Siplcnutuc offert in ecclefia deo patri,fi fic incipiatofferte,fecundu quod ipfum CHRi STVM uideatobtuliffe.Cæterû omnisreligionis Si ueritatis difciplinofub/ uerritur.nifi id quod fpiritaliter præcipitur.ndeliter refeructur,nifi fi in f^ni/ ficqs matutinis hoc quis uereatur,ne per faporem uini redoleat fanguineoi CHRisTi»Sicergo incipitSiàpaffionechristi inperfecutionibusfra/ ternitasretardari,du in oblatióibus difeitdefanguineeius amp;:cruore cofun/ dûPorrô aute dominus in euangelio fuo dicit:Qui confufus me fuerit, con GdUf.i. fandet eu filius hominis.Et apoftolus quoqj loquii: dicens : Si hominibuS placere,CHRISTI feruus non effem.Quomodo autem poffumus propter CHRisTvM fanguinêfandere,quifanguinê christi erubefeimusbibe ■ reCAn ilia fibi aliquis cotemplatione bladitur,quod Si fi mane aqua fob of ferri uidetur,tamen cu ad cœnandu uenimus, mixtu calice offerimusC SeH cu cœnamus,adconuiuiu noftru plebem conuocare no poffumus,ut facta/ w nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;menti uehtaté fraternitatc omni præfcnte celebremus. At erh no mane,fed

dnmdnc/ttce nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Icbrandwm. poftcœnâmixtu calice obtulit dominus.Nunquid ergo dominicu poltccc nam

-ocr page 81-

liber s E C V N D V s, lia celebrate debemus.uc fie mixtû cah'cem frequentandis dominicis offeta-ntusfcHRlSTVM offerte oportebat circa uefperâ diet,Lit hora ipfa facn'fi/ ctj oftéderet occafum ÔC uefperâ mundi.ficut in Exodo fcn'pcu eft:Ec occidéc illu omne uulgus fynagogæ filioru Ifraël ad uefperam» Et iteru in pfalmi'sî Eleuado manuû mearum facrificium uefperttnû.Nos autê rcfurreÀîonern domini manecelebramus.Et quia paflîonis eius mêtionê in facrificqs omi^ bus facimusfpaffio cft em domini facrifi'ciu quod offerimus) nihil aliud cp quod ille fecitffacere debcmus.Scriptura enim dicit:Quotienfcunqj cm ede i. Cor.m dds panem iftu.ôC calicem iftû biberitis,morte domini annunciabitis quo/ adufqj ucniat.Quotienfcuncp ergo calice in comemorationé domini ôi paf fionis eius offerimus,id quod confiât domina feciffe.faciamus.Et ideo frater chariffimc fi quis de antcccfforibus noflris,ucl ignorâter, uel fimpliciter nô hocobferuauit ôi tenuit.quod nos dominus facere exeplo Si magiflcrio fuo docuit.potefl fimplicitati eius de iudulgentia domini ucnia cocedûNo bis uero no poterit ignofci,qui nûc à domino admoniti Si inflruffi fumuSi ut calice dominicû uino mixtu,fecundu quod dominus obtulit.offeramus» Et de hoc quoqj ad collegas noflros literas dirigamus,ut ubiq; lex cuâgclt\ caSi traditiodominicaferue^’,Si ab co quod christvs Si docuit Si fecit, nó recedatur.Quæ ultra lâ cotemnere, Si in errore priflino perfeuerare, qd aliudefl incurrcrc in obiurgationê domini increpantis in pfilmo Si dice tisî Ad quidexponis iuflificationes meas,Si affumis teflamentu meum per pfed.^.^ os tuuCTu autem odifli difciplinam.Si abiecifli fermoncs mcos retro.Si ui debasfurem côcurrcbas,Si inter mechos particulam tuâ ponebas. Expone reenim iuflificationes Si teflamentu domini,Si no hoc idem facere quod fc cit dominus,quid aliud efl cp fermoncs eius abfjccre. Si difeiplinam domi^ nicam contemnereCnec terrena fed fpiritalia furta Si adultcria cômitterc,du quis de cuangelica ueritatc furatur domini noflri uerba Si fadta. Si corrum pic atqp adultérât præcepta diuinaCficut apud Hercmiam feriptu eflzQiiid Hfere. efl,inquit,paleis ad triticuCproptcr hoc ecee ego ad prophetas.dicit domi^ nus,qui furantur uerba mca unufquifq; à proximo fuo,Si fcducunt populu meû in mendacqs fuis,Si in erroribus fuis Jtem apud eundem alio loco. Et mcchata efl,inquit,lignû Si lapidcm.Si in his omibus no efl reuerfa ad me, Quod furtum Si adultérin ne in nos etiam cadat, cauerc folicitc Si timide» ac relioiofe obferuare debemus.Nam fi facerdotes deiSiCHRiSTI fumus,

O

noninuenioquemagisfequi,^deuSiCHRiSTVM dcbeamus,cu ipfe in euâgelio maxime dicat:Ego fum lumê mûdi.Qui me fccutus fucrit, nô am bulabit in tenebris, fed habebit lumen uitæ * Ne croo in tenebris ambule--O

mus,CHRiSTVM fequi Si præcepta eius obferuare debemus, quia Si ipfe alio in loco mittês apoflolos dixit : Data efl mihi omis poteflas in cælo Si intçrra.Ite ergo Si docete getes ornes,tingêtes eos in nomine partis Si filq Si fpiritus

-ocr page 82-

ƒ8 EPIST OLARVM DIVI CYPRIANI

fpintuS fandti'.Docete eosobferuare otnnia quæcucç præcepi uobis.Qu^/ refiin lumineCHRisTiambulareuolumus,àpræccptiseiusamp;tnoniriâ non recedamus, agentes gracias,quod dum inftruit in futurum quid face^ re debeamus.depræterito ignofdt quod fimplidtererrauimus.Etquiaiani fecundus aduentus nobis appropinquat, magis ac magis benigna eius K larga dignatio corda noftra luce ueritatis illuminanReligioni igitur noftiÆ congruit timori,ÓC ipfi loco atque ofRcio facerdotrj noftri frater chariflï^ mé,in dominico calice miicendo 32 offerendo cuftodire traditionisdomi^ nicæueritatem.Ôiquodpriusapud quofdâ uideturerratum,dominomogt;' nentecorrigere,utcum indaritatefuaamp;maieftate cœlefti uenirecœperit. inueniat nos tenere quod monuit,obfcruare quod docuit, facere quod ciuOpto te frater chariflïme femper bene ualere.

ARGVMENTVM SEQ,VENTIS EPISTOLAE»

Ad Moyfem Maximum epiftola, ac cæteros confeilbres de confeflïonc eorum, in qua docetquemadmodumperunius anni circulum cundaducunwt ad frugem, fic per annum quo carcerem perpeffi fuerant, ad arernam illos meflen* ueniflè*

Epiftola IIII.

CYPRIANVS MOYSI ET MAXIMO PRAESBYTERIS ET

CAETERIS CONFESSORIBVS DILECTISSIZ MIS FRATRIBVS SALVTEM»

T cunélos uos pariter amp;nbsp;fingulos reprælcntauit affediz bus noftris fratres chariffimi.Celerinus adueniensfideiac uirtutis ueftræ comes ôi gloriofis cogrefforibus dei mileS» Vniuerfos uos in illo ueniente cofpeximus, Si cum decha ritate circa me ueftra dulciter ac fæpe Ioqueretur,in eius fa monibus uos audiebamus.Satis ac plurimu gaudeo.qua/ es talia perferuntur»Vobifcum illic in carcere quodammoz do Si nos fumus, diuinæ dignationis hortamenta uobiicum fentirenoscrc Cbdriws. dimus,qui fic ueftris cordibus inhæremus.Honori nos ueftro charitas indi uiduaconneóliL Separari dileófioné fpiritus no finit, uos illic confeflio.me affedtio concludir.Et nos quidê ueftri diebus ac nodtibus memores.K qua/ do in facrificijs precem cu plunbus facimus.ôi eu in feceffu priuatispredbuS oramus, coronis ac laudibus ueftris plena domini fauentiam poftulamus» Sed ad reddendâ uobis uicem minor eft noftra mediocritaS.Plus uosdaö^ quâdo noftri in oratione meminiftis,qui iperantes iâ fola cœleftia Si tantu diuina meditantes.ad faftigia celfiora mora ipfa paffionis afcenditis»Lon/ góc^ temporu dudtu glorias ueftras non fubtrahitis, fed augetis» Beatutn Confefjio bed facit prima Si una confeffio» Vos totiens confitemini, quotiens rogati ut dc tos fiat, ^^rccrc recedatis, carcerem fide Sduirtute præeligitis.Tot ueftræ laudeS» quot dies:quot menfium cutricula.tot incremêta meritorum, Semel uindt. qui

-ocr page 83-

Lt BER SÈCVNDVS^

ijui ftatim paritur. At qui manens femper in pœnis congreditur cum doloz re nee uincitur, quotidie coronatur» Eant nunc magtftratus Si confules fiuc proconfules annuæ dignitatisinfignibus Si duodecim fafcibus glorientur» Eccedignitas cceleftis in uobis honoris annui daritatc fignata eft » Et iam reuertcntis anni uolubilem circulum uidlricis gloriæ diuturnitate tranfgrcf/ fa eft.Illuminabat mundu fol oriens Si luna decurrens* fed uobis idem.qui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

flC'f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Con/ollt;tFirtZ

loiem recit Si lunam.matus in carcere lumen ruit Si in corde ac metibus ue c^rcerMos. ftris CHRISTI claritudorefplendens.horribilescareen's atqj funeftaspœ^ nail's loci tenebras æterna ilia ôi candida luce radiauit.Per uiciflitudines me fium tranfmeauit hybernum, fed uos indufi tempora hyemis pcrfecutio^ nts hyeme penfabatis-Succeflit hyemi una temperies rofis læta.ôi flohbus coronata.fed uobis rofæ Si flores de paradifi delicrjs aderant, Si caput ue^ ftrum ferta cœleftia coronabant. Aeftas ecce mcfliu fertilitate foecunda eft,

Si area frugibus plena eft, fed uos qui gloriam feminaftis, frugem gloriæ metitis, Atque in domini area conftituti, exuri paleas inextinguibili igne confpicitis.ipfi ut tritici grana purgata Si frumenta preciofa.iam probati Si conditi, hofpitium careen's horreum computatis, Nec deeft autumno ad munera fungenda temporis gratia fpiritalis» Vindemia fon's premitur, Si profutura poculis in torcularibus uua calcatur. Vos de domini uinea pin^ gues racemi, Si iam maturis fruótibus botri, præfluræ fecularis infefta^ tionecalcati.torcular noftrum carcere torquente fentitis. Vini nice fangui^ nem funditis.ad paflionis tolerantiamfortes martyrri poculum libenter haun'tis.Sicapud feruos dei annus euoluitunSic fpiritalibus mentis, Si cce leftibus præmqs temporum uieifli'tudo celebratur. Bead fatis qui ex uobis per hxc gloriarum ueftigia commcantes, iam de feculo receflerunt, confer ftoque itinere uirtutis ac fidci ad complexum Si oiculum domini,domino ipfo gaudente uenerunt, Sed Si ueftra non minor gloria, qui adhuc in cer^ tamine conftituti,Si comitum glorias fecuturi, pugnam diu geritis.immox' taqueSiinconcuffa fide ftabiles quotidie fpeófaculum deo de ueftris uirz tutibusexhibetis.Quo longiorueftra pugna,hoccoronafublimior.Agon Pugndlogiot unus.fed multiplici præliorum numerofitate congeftus. Famem uinci^ corondmdde tis,6ilîtimfpcrniris,ôifqualorem carcerisac rcceptaculi pœnalis horroz remrobon'suigore calcatis. Pœna illic fubqcitur, cruciatus obteritur, nec mors metuitur, fed optatur.Quæ fcilicet immortalitatis præmio uinci^ tur,utuitæ æternitate qui uicerit, honoretur. Quis nunc in uobis ani-^ mus,qua'm fublime,quàmcapax pe(ftus,ubi taliaac tanta uoluunturC Vbinonnifi dei præccptaSi ChrisTi præmia cogitantur,uoluntas eft il/ lie tantum dei. Si in carne adhuc licet uobis pofiris,uita iamuiuiturnon præfentis feculi, fed futur!. Nunc eft fratres chariflîmi ut memores met ficis, ut inter magnas atque diuinas cogitationes ueftras nos quoque ani^

mo

-ocr page 84-

so nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPI S T OLAR VM DIVI CYPRIANI

mo ac mente uoluatis, fimque in precibus Si orationibus ueftris.cum ‘uox ilia purificatione confeflionis illuftris, iugi honoris fui tenore laudabilis. ad dei aures pénétrât, ÔJ aperto fibi cœlo de fubaólis mundi partibus ad fa pcrna tranfmifla,impetrat de domini bonitate quod poftulat. Quid enirti petitis de indulgentia domini,quod non impetrare mereamini, qui fie do/ mini mandata feruatis, qui euangelicam uiam fyncero fidei uigore tenui/ ftis,qui incorrupto honore uirtutis cum præccptis domini,amp; cum apoftoliS eius fortiter ftantes nutantem multorum fidem martyri) ueftri ueritate fo-lidatisCVereeuangcli) teftes,ôiucre martyres CHRISTI radicibuseiusin/ nixi.fupcr petram robufta mole fundati,difciplinam cum uirtute iunxiftis» ad timoré deicæteros prouocaftis.Martyria ueftra exempla feciftis. Opto nos fortiffimiac beatiflimi fratres Temper bene ualere,

ARGVMENTVM EPISTOLAE SEQ.VENTIS»

Ad derum plebem epiftola de quodam Aurelio ordinato lecflore,in qua aflè rit non fuifle neceflarium iuxta morem quid ab eis de meritis eius quærcre ,quo/ niam expedanda Humana iudicia non funt,ubi diuina fuffragia præcedunt»

Epiftola, V»

CYPRIANVS PRAESBYTERIS ET DIACONIBVS, ET

PLEBI VNIVERSAE SALVTEM,

N ordinadis clericis fratres chariflimi folemus uos anteco fulere.ôi mores ac mérita fingulorum comuni confilio p6/ derare-Sed expedtanda non funt teftimonia Humana, cn ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptæcedant diuina fuffragia, Aurelius frater noftcr illuftris

adolefcês.à domino iam probatus Si deo charus,eft in an/ __________nis adhuc nouellus,fed in uirtutis ac fidei laude prouedlus, A«rcl7 agon. Minor in ætatis fuæ indole, fed maior in honore.Gemino hieagonecerta^ uit,bis confeffus. Si bis confeflionis fuæ uidtoria gloriofus.S^quando uicit in curfu fadtus extorris, Ôi cum denuo certamine fortiorepugnauit,tn'ufflgt; phator uidtor in prælio paflionis. Quotiens aduerfarius prouocarefep uos dei uoluit,totiens fortiflimus ac promptifli'mus miles Si pugnauit Si ui cit.Parum fuerat fub oculis ante paucorum,quando extorris ficbat,cogref/ fum fuiflc,meruit Si in foro congredi clariore uirtute,ut poft magiftratusK proconfulem uinceret,amp; poft exilium tormeta fuperaret.Nec inuenio qud ineo prædicare plus debeam,gloriam uulnerum.an uerecundiam morum, Anrelt? e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;honore uirtutis infignis eft, an quod pudoris admiratioe laudabilis.

pkr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dignitate excelfus eft,ôd humilitate fubmiffus, ut apparent ilium dini

difciplinx. nitus referuatum, qui ad ecclefiafticam diiciplinamcæteriseflèt exempio'

*QHO’'”odo fcrui dei in confeflione uirtutibus uincerent, poft cófeflionem wt/tKtó? iticci moribus cmincrcnt.Mcrcbatur talis cleticse ordinationis ulteriores gradns poflcös^ incremeta maiora.no de annis Cais,fed de meritis a:ftimadus,fed intenm r/Poncmojti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pJadjit

b«s eminerer.

-ocr page 85-

LIBER SECVNDVS.


lt;n


phcuîtut ab officio ledionis inctpiac,quia 5C nihil magis cogruit uoci, quæ dominum gloriofa prædicatione confefïa eft,^ celebrandis diuinis ledio/ öibus perfonare poft uerba fublimia.quæ c h r i s Ti martyrium prolocuz tafunuEuangelium Christi legere unde martyres fiunt: Adpulpitum ^ß^compeslü poft cataftam ueniretlllic futflc coipicuum gentilium multitudint.hic à fra gnen qitd utn/ tribus cófpiciïlllic auditum eflecum miraculo circunftanris populi.hic cum gaudiofraternitatis audtri» Hue igitur fratres dilediffimi à me a' collegis qui pr^fentes aderanc,ordinatum feiatis, quod uos feio öi libenter ampler

di.K optare tales in ecdefia noftra nbsp;plurimos ordinari.Et qtioniam fern- Gdudwm^n

per gaudium properat.nec poteft moras ferre Iæticia,dominico IcgitJntcx tim uobis hac die auipicatus eft pacem, dum dedicat ledionem» Vos ora^ tioni frequenter infiftite,amp; preccs noftras ueftns precibus adiuuate.ut do-* minimifericordia * fauens nobis cito plebi fuæ, amp;nbsp;facerdotem reddat incox AlMs*p4rtfj lume.SJ martyrem cu iacerdote Icdorem.Opto uos in deo patre SC c hri / STO lESvfcmperbeneualere»

ARGVMENTVM SEQ.VENTIS EPISTOLAE.

Ad martyres epiftola, in qua eos ad amorem martyrij inuitans,docct domiz num non tantum feruos in certamine ipedare,fed amp;nbsp;ipium una luc?tari,dr coronaz te paritCT ä:: coronari.

Epiftola VI»

CYPRIANVS martyribvs et confbssoribvs lESV CHRISTI ET DOMINI NOSTRI PERz PETVAM SALVTEM»

XVLTO lætusôCgratulorfortiffimiacbeatiffimi fratres cognita fide ac uirtute ueftra, in quibus mater ccdefia glo riatur.gloriata SC nuper quidem cum cofeffione * præftan aIüs *per te iufeepta pœna eft.quæ cofeflbres c h ri s ti fecit extor «quot;ws» res. Confeffi'o tarnen præfens quanto in paffione fortior, tanto clarior SC maior in honore. Creuit pugna, creuit SC pugnantium gloria»Nec retardati eftis ab acic tormetorum metu, fed ipfis tormentis magis eftis ad aciem prouocatijortes SC ftabiles ad maximi cer/ taminis precium prompta deuotione prodiftis. Ex quibus quofdam iam comperi coronatos, quofdam ucro ad coronam uidoriæ proximos î uni-* uerfos uero.quos agmine gloriofo career inclufit.pari ac fimili calore uirtuz-tis ad gerendum certamen animatos,ficut eße oporcuit in diuinis caftris mi Milites CW/ litesCHRISTI, utincorruptamfideifirmitatem nonblanditiædecipiant, /^inwHowinfS - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ tur toimmto»

non minx terreant,no^cruciatus ac tormenta deuincant, quta maior eft qui præeft in nobis,qui in hoc mundo eft.Nec plus ad deqeiendû poteft ter rcna*pCEna,^ ad erigendu tutela diuina.Probata res eft certamine fratru aIüs gloriofo,qui ad cormua uinceda cæteris duces fatftûexemplu uirtutis ac fu

h dei

-ocr page 86-

EPI ST OLAR VM Divi CYPRIANÏ

del prxbuerunt.cogrefifi in acie donee actes fuccutnberet uióha.Quibuseg(J nos laudibus fortiflimi' prædicem fratres* robur peólon's ueftn', ÓL pcrfeiie/ CómfncJdtio rantiam fidei' quo præconi'o uoci's exornemC Tolerafti's ufque ad confond wdrtyrom. fnarionemoloriæ duriflîmam quæftt’oncm,necceflîftisfuppJicrjsgt;fecluO''

coronæ dcderunt/Quæftio grauîor ad hoc dîu perfeuerauic, non ut ftaii'' Alûts * kntf/ tc‘n fidê deqeeret, fed ut homines dei ad deum uelodus mittercuVidita^/ mirava præfentium multitudo cœlefte ccrtamcn,certamen dei,certamcn fp‘ ritale.prælium chr i s Ti,ftetifle feruos eius uoce libera,mente incorrupta, uirtutc diuina.tdis quidem fecularibus nudos,fed armis fidei credentesar^ matos.Steterunt torti torquentibus fortiores, ôi pulfantes ac laniantesuiv gulas,pulfata ac laniata membra uicerunt Jnexpugnabilem fidem fupera^ re no potuit fæuiens diu plaga repetita, quamuis rupta compage uifeeruto torquerentur in feruis dei iam non membra fed uulnera » Fluebat (anguts, qui incendium perfecutionis extingueret, qui flammas ôê ignés gehcntiî gloriofo cruore fopiretO quale iUud fuit fpeótaculum deo,quàm fublîmc, quam magnum,quam dei oculis facramento ac deuotione militis eiusaccc Mors fcLniio» ptum.ficut feriptum eft in pfalmis fpiritu loquente ad nos:Preciofa incon/ fpej^lu domini mors iuftorum eius:preciofa mors haec eft.quæ emit immor talitatcm precio fui fanguinis.quæ accepit coronam de confummatione un tutis*Quàm lætus in illis christvs fuit.quàm libens in talibusferuisfu/ is Si pugnauit Si uicit protestor fidei, dans credentibus tantum, quantum fe credit capere,qui fumit.Certamini fuo affuit,præliatorcs atque aifertoreS fui nôminis erexit, corroborauit,animauit.Et qui pro nobis mortem femel Mdttb. 10. uicit. femper uincit in nobis. Cum uos, inquit, tradiderint, nolite cogitam

quid loquamini.Dabitur enim uobis in illa hora quid loquamini.Noneni uos eftis qui loquimini.fed fpiritus paths ueftri qui loquitur in uobis.Do'' cumentum rei præfens prælium exhibuiuVox plena fpiritu fanctodemät Mdppdhrtts tyfisoie prorupit,cum Mappalicusbeatiifimusinter cruciatusfuospro/

confuIidicerehVidebis crasagonem. Etquodillc cumuirtutis atque fidd teftimonio dixit, dominus impleuit. Agon cœleftis exhibitus eft.Dei fet^ uus in agonis promiflï certaminecoronatuseft.Hic eft agon quem prophe 7. ta Efaias ante promifit dicens:Non pufillum uobis certamen cum homim^

bus.quoniam deus præftat agonem.Et ut oftenderet quis hic agon effet fu turus,addidit dicêszEccc uirgo in utero accipiet Si pariet filium, uocabitis nomen eius Emanuel.Hic eft agon fidei noftræ qua congrcdimur.quauiu cimus,qua coronamur.Hic eft agon quem nobis oftendit beams apofto/ i.Cor.9. lus Paulus,in quo oportet noscurrere.ôi ad coronam gloriæ peruenirc.Nc/ feitis,inquit, quia qui in ftadio currunt, omnes quidem currunt, unus ta/ men accipit palmam.Sic currite ut omnes occupetis.Omnis enim qui ago/ ' nisatut

-ocr page 87-

LIBER SECVNDVSé nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gf

m’zawpn omnibus contincns eft.Et illi quidem ut corruptibilem coronam acdpiunt.nos autem incorruptam» Item fuum oftendens certamen. Si hoy' ftiam fe domino cito futurum efle promittens ait:Ego iam delibor.öi tem i.Tnno.4. pus inftat aflumptionis meæ.Bonum agonem certaui, curfum perfed, fidê feruaui. Iam fupereft mihi corona iufticiæ. quam mihi redder dominus in ilium diem iuftus iudex»N on folum autem mihi, fed Si omnibus qui dile^ xerunt aducntum eius.Hunc igitur agonem per prophetas ante prædiôtu, per dominum commiflum.per apoftolos geftum.Mappalicus fuo Si colle/ garum fuorum nomine proconfuli repromiGt, nec fefellit in promiiTo fuo uoxGdelis,pugnam quam fpopondit,exhibuit, Si palmam quam meruit, accepit.Iftum hune beatÜGmum martyrem ÔJ alios participes eiufdem con Horfdwr grenîonis,amp; comités, in fide ftabiles,in dolore patientes, in quæftione ui^- ’quot;‘‘’'Oquot;'«*quot;’* ftoreSjUt cæteri quoque feôlemini Si opto pariter Si hortor,ut quos uincu* lum confeflîonis Si hofpitium carceris Gmul iunxit,iungat etiam Si confum matio uirtutis, ôi corona cœleftis, ut lachrymas matris eedefiae, quæ plan^ gunt ruinas Si Ginera plurimorum, uos ueftra læticia tergeatis, Si cæterox rum quoque ftantium firmitatem ueftri exempli prouocatione folidetis,Si Certdntïbus uos acies uocauerit, G certaminis ueftri dies uenerit, militate fortiter, dimi^ pr^e/ldomw tare conftanter, feientes uos fub oculis præfentis domini dimicare, confeP fionenominiseius ad ipGusgloriam peruenire* Qui non fie eft ut feruos fuos tantum fpedtet, fed Si. ipfe luôtatur in nobis, ipiè congreditur, ipiè in certamine agonis noftri Si coronat pariter Si coronatur.Quod G ante diem certaminis noftri de indulgentia dei pax fuperuenerit,uobis tarnen manet uoluntas integra Si confeientia gloriofa. Ne contriftetur aliquis ex uobis quaG illis minor, qui ante uos tormenta perpeftî uiôto Si calcato feculo ad dominum gloriofo innere ucncrunt,Dominus ferutator eft renis,ôi cordis DommKs wr arcana pcrfpicit,ôi intuetur occulta» Ad coronam dei promerendam fuffîcit ipGus teftimonium folum qui iudicaturus eft. Ergo utraque res fratres dix leftiflîmi fublimiseft pariter Si illuftris.Illa fecurior ad dominum noftrum uiôloriæ confummatorem properare.hæc lætior accepto poft gloriam com meatu in eccleGa laude florere.O beatam eccleGam noftram, quam Gc hox tior diuinæ dignationis illuminât,quam temporibus noftris gloriofus mar tyrum fanguis illuftrat. Erat ante in operibus fratrum candida, nunc facÆa eft in martyrum cruore purpurea. Floribus enim nec rofæ nec lilia défunt» Certent nunc Gnguli ad utriufque honoris ampliffimam dignitatem. Acci^ Eiant coronas uel de operibus candidas,uel de fanguine purpureas. In cocz

ftibuscaftrisSi paxSi acies habent floresfuos.quibus milites Christi ob gloriam coronantur.O pto uos fortiftîmi ac beatiflimi fratres femper in domino bene ualere,ôC noftri meminifte»

h 1 Argumentum

-ocr page 88-

EPrsTOLÄRVM DIVI CYPRIÄNi

ARGVMENTVM SEQ.VENTIS EPISTOLAE. ‘

Epiftola prælbyterorum amp;nbsp;diaconorum Romac confiftentium ad beatuin Cy/ prianum,in qua ubcrcs illi gracias reddunt quod ipfos confiliorum fuorum à la«/ dis participes efle uoluerit.

Epiftola. V I i»

CYPRIANO PAPAE PRAESBYTERI ET DIACONI RÖ'

MAE CONSISTENTES SALVTEM»

, Vanquam bene fibi confaus animus, ÓC euangelicæ difd^ ’ nHnîminfr»rf»1iiKfiÎYiic nbsp;nbsp;nbsp;iir»riic fik/ in /-Jzgt;rfnf/c


plinæ uigorc fubnixus, Si ucrus fibi in decretis cœleftibuS teftiseflfcólusfoleatfefolodeo iudice eflecontentus.nec akerius aut laudes pctere.aut aceufationes pertimefce/ re, tarnen geminata funt laude condigni, qui cum confek ^‘“^entiam fdantdeo foil debere fe iudici, aólus tarnen fuoS

defyderant 3d ab ipfis fuis fratribus comprobari. Quod te frater Cypriane facere non mirum eft, qui pro tua uerecundia Si ingenita induftria confilk orum tuorum nos non ram indices uoluifti, quàm participes inueniri,ut in tuis rebus geftis laudem tecum dum illas probamus inueniremus, SC tuo/ rum cófiliorum cohæredes, quia ôd affirmatores eflê poifemus.Idcra enim omnes crederemur operati, in quo deprehêderemur eadem omnes cenfu/ ræ Si difeiplinæ confenfione fociati. Quid enim magis aut in pace tam aptum, autin bellis perfecutionistam neceifarium, quàm debitam feuerk DïfctpliW nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uigoris tenereCquam quiremiferit,inftabilirerumcurfuer/

berMculumin fet neceife eft, Si hue atque illuc uarqs Si incertis negociorum tempeftati/ tempeßate. bus diffipetur. Si quafi extorto de manibus confiliorum gubernaculo, na/ uem ecclefiafticæ falutis illidunt in icopulos.ut appareat non aliter faluti eo clefiafticæ confuli pofte, nifi fi qui ôd contra ipfam fadunt, quafi quidam aduerfi fludtus repellantur, Si difeiplinæ ipfius fempcr euftodita ratio,qua-fi falutare aliquod gubernaculum in tempeftateferuetur, Nechoc nobis nunc nuper confilium cogitatumeft, neehæcapud nosaduerfusimpro/ bos modo fuperuenerunt repentina fubfidia, fed antiqua fides difciplina legitur antiqua, quoniam nee tantas de nobis laudes apoftolus protuliflet dicendo:Quia fides ueftra prædicatur in toto mundo, nifi iam exindc ui/ gor ifte raaices fidei de temporibus illis mutuatus fuiftet, quarum laudum Honoris iilbt degenerem fuifte,maximum crimen eft. Minus eft enim dedeco/ rifdcmieie ris nunquam ad preconium laudis acceffifte, quàm de faftigio laudis ruif/ corofKzn. Minus eft criminis honoratum bono teftimonio non fuiffe, quàm ho/ norem bonorum teftimonioru perdidifle.Minus eft fine prædicationeuir tutum ignobilem fine laude iacuifte, quàm cxhæredem fidci fadlu laudeS proprias pcrdidifte.Ea enim quæ in alicuius gloriam proferutur,nifi anxio Si folicito labore feruantur.in inuidiam maximi criminis intumefcunt.Hoc

nos

-ocr page 89-

LIBER S E C V N D V S.

nosnonfalfo dicere fuperiores noftræUteræ probauerunt.in quitus uobis fententiam noftram dilucida expofitione protulimus, ôi aduerfus eos qui feipfos infidèles illicita nefariorum librorum profeflione prodiderût.quafi hoceuafuri irretientcs illosdiabolilaqueos uidercntur, quo no minus fi ad nefarias aras acceffilTent hoc ipfo quod ipfum conteftati fiierant.tenerê tur: fed ctiam aduerfus illos qui adtafeciflent licet præfentes cum fierêt no affaiffent, cum præfentiam fuam utiq? ut fie feriberentur mandando fecif.* Cn'mim's p4w fent:non eft cnim immunis à feelete qui ut facerct.impetrauit, nec alienus à ticeps e/t (Jkî crimine cuiusconfenfu,licet non àfe admifTum crimcn.tamcn publice legit'quot;,

cum totum fidei facramentum in confeffione c H r i s Ti nominis intelU gatur effe digeftum.qui fallaces in exeufatione præftigias quæri negauit.ôC quiuult uideri paruiflc,nega(fe uoluitmeenon ctiam contra illos quoq; qui illicitis facrificqs manus fuas atq; ora pollucranr.pollutis ante mêtibus pro/ prijs,unde etiam funt ipfæ manus atep ora polluta.fidem noftram.confen* fumq; monftrauimus» Abfit cnim ab ecclefia Romana uigorem fuum tam profana facilitate dimittcre,ô£ nifi uosfeucritatis euerfa fidei maieftate dif/ foluercmtcum adhuc non tantû iaceant, fed ôi cadanteuerforum fratrum tuinæ,propcrata nimis remedia comunicationûutiq^ non profutura tefteti tur.ôC noua per mifericordiam falfam uulncra ueteribus trâfgreflionis uub ncribus imprimantur.ut miferis ad cuerfionem maiorem eripiatur amp;nbsp;pœni tentia. Vbi enim iudulgentiæ poterit medicina proficere, fi etiam ipfe mcx dicus inter præcepta pcenitentiæ indulgct periculis.fi tantummodo pex rituulnus,nec finit neceffaria temporis remedia conduccre cicatricemCHoc non eft curare, fed fi dicere uerû uolumus, occidere.Q uan^ confeflbrum quocç.quos hic adhuc in carcerem dignitas fuæ cofeffionis inclufit,24 ad ccr tarnen euangelicum fua fides in confeÆone iam gloriofa femel coronauit, liceras habeas confpirantes cum literis noftris quitus feueritatem euangeli cæ difeiplinæ protulcrunt, ôi illicitas petitiones ab ccclefiæ pudore rcuoca/* tunuNifi hoc feciffent difeiplinæ euangelicæ,ruina no facile farciretur,pra:lt; fertim cum nulli magis tam congruens effet tenorem cuâgelici uigoris illi^ batum dignitaterneç feruare,^ qui fe cxcruciandos SC cxcarnificandos pro

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuangelio furentibus tradidiffent.ne martyrij honoré merito perdidiffent,

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi in occafione martvrij præuaricatores euangclij effe uoluiffent. Nam qui

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod habet non euftodit in eo ex quo illud poflid t.dum id ex quo poffiz

l det.uiolat, amittit illud quod poffidebat. In quo loco maximas tibi atque GrdtUs dgüt l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ubetes gratias referre debemus SC reddimus,quod illorum carceris tenebras

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;literis tuis illuminafti.quod ad illos uenifti quomodo introire potuifti, qd?

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illorum animos fua fide SC confeffione robuffos.tuis allocutionibus literis-*

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qj recreafti.quod felicitates eorum condignislaudibus ptofecutus.accendi^

j fti ad multo ar dentiorem cœleftis gloriæ cupiditatem, quod pronos impu/ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h î lifti

-ocr page 90-

EPI s T OLAR VM DI VI CYPRÏANI

kill, quod ut credimus Si optamus uidtores futures ui'nbus tin' fetoiom^ animafttquan^ hoc totum de fide confitentium Si de diui'na indulgentia ueni're uideatur,tarnen in martyrio fuo tibi ex aliquo debitores fadi efle deantur.Scd ut ad id,unde digrefliis fermo uidebatur efle, rurfus teuert^ tur, quales Iiterasin Si'cilia quotç mifen'mus fubicdlas habebis. Quan^ nobis differentia: huius rei neceHicas maior incumbat, quibus ( poft exceP fum nobiliflimæ inetnoriæ uiri Fabiani) nondum eft epifeopus propter re rum Si temporum difficultatcs conftitutus, qui omnia ifta moderetur, Ä eorum qui lapfi funt poftit cum autoritate amp;nbsp;cum cofilio habere rationem* Quanep nobis in tarn ingenti negocio placcat.quod Si tu ipfe tracftaftipif us,ccclefiæ pacem fiiftinendam,deinde fie collarionecófiliorum cuttt èpifco/ pis,præfbyteris,diaconibus,confeffonbus,pariter aftantibus laicis, fada,h pforum tradtare rationem. Per^ enim nobis Si inuidiofum Si onerofuw uidetur non per multos examinare.quod per mukos commiffum uideatur fuiffe.ôi unam fentenciam dicere,cum tam grande crimen per multos diffil fum notetur exiffc.quoniam nec fîrmum decretum poteft eife quod nopb rimorum uidebitur habuiflè confenfum. Afpice totum orbem pen'e uafta^ tum,K ubiqj iacere deiedlorum reliqtrias,ôlt;J idcirco tam grande expeti con/ filium,^ late propagatum uidetur effe malum»Non fit minor medicina^ uulnus eft,no fint minora remedia nbsp;nbsp;funera, ut quomodo qui ruerunt ob

hoc ruerunt quod cæca temeritate nimis incauti fuerunt, ita qui hoc difpo^ nere nituntur, omni confiliorû moderamine utâtur,ne quod no oportet fa dlum tan^ irritum ab omnibus iudicetur. Vno igitur eoderhep confilioqfi dem precibus Si fletibus tam nos qui ufcp adhuc uidemur temporis iftiuä ruinas fubterfugiffe,^ illi qui in has temporis uidentur clades incidifte.dk Orlt;ittonimgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maieftatem deprecantes,pacé ecclefiaftico nomine poftulemus.Mu

monet tuis uotts nos inuicem foueamus,cuftodiamus,armemus : oremus pro Ia/ pfîs.utcrigantuKoremus pro ftantibus,utno ad ruinas ufq? tententurore' mus ut qui cecidiftè referuntur,deli(fti fui magnitudinem agnofeentes,intel ligant non mometaneam nclt;^ præpropcram defyderare mcdicinam.Orei mus ut effedlus indulgentiæ lapforum fubfequatur pœnitentiam.ut intellc ôto fuo crimine uelint nobis interim præftare patientiam, nec adhuc flu/ (ftuantem turbare ecdefiæ ftatum, ne interiorem nobis pcrfecutionem iplî incendiffe uideantur.ôi accedat ad criminum cumulum.quod etiam inqui/ eti fuerunt. Maxime enim illiscongruituerccundia quorumindclidisda/ mnatur mens inuerecunda.PuIfent fané fores,fed non utiqueconfringant, Adeant ad limen ecdefiæ, fed non utique ut tranfiliant Caftrorum code/ ftium excubent portis, fed armati modeftia qua intelligant fe defertoresfb te/ iftè. Refumant precum fuarum tubam, fed qua non bellicum clangantAr kpniend^t. ment fequidem modeftiæ telis, ÔC quem negando mords metu,fideidi/ naifèrant

-ocr page 91-

Liber s e c v n d v s, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

ftiiferant clypeum refumatlt, fed ut contra hoftem diabolum ueî nunc ar^ ( mati.non contra ecdefiam,quæ illorum dolet cafus.armatos efTe fe credanu Multum illi's profidet petitio modefta, poftulati'o uerecunda.humilitas ne ceflaria.parientia non ociofa. bdittant legatos pro fuis doloribus lachry/ gatidolomm. mas.Aduocatione fungantur ôC intimo peólore prolati gemitus. dolorem probantes commiiTi criminis ÔC pudorem. Immo fi dedecoris admiflî malt; gnitudinem perhorrefcunt.fi peôtoris Si confeientiæ fuæ lethalcm plagam K finuofi uulneris altos receflus uere medica manu traôtant, crubefeant Si pctere.nifi quia maioris eft rurfum ôC periculi.ôC pudoris auxilium pacis no petÜTe.Sed hoc totum in facramento, fed in ipfius poftulationis lege temz porisfadto tcmperamêto.fed poftulatione demifla.fed precc fubdita.quo/ niam SC qui petitur flecd debet non incitari.ôC ficut refpici debet diuina clez mentia.fic refpici debet Si diuina cenfura. Si ficut feriptum eft; Donaui tibi omne debitum, quia me rogafti’.fic feriptum eft ; Qui me negauerit coràm bominibus.ncgabo Si ego eu coram pâtre meo Si coram angelis cius.Dex us enitn ut eft indulgcns, ita eft præccptorum fuorum exaôtor, Si quidem diligcns.SC ficut ad conuiuia uocat, fichabitum nuptiarum non habentem ligatis manibus SC pedibus extra fanôlorum cœtum foras iadlat. Parauit cœlum.fed parauit ÔCtartarum. Parauit refrigeria ,fcd parauit etiam aîtetx nafupplicia.Parauit inacceftibilem lucem, fed parauit etiam perpetuæ noz ftisuaftam æternarnque caliginem.Cuiustemperamenti moderamen nos bictenerc quxrentes diu.ôC quidem multi, 8C quidem cum quibufdam epi/ feopis uicinis nobis ÔC appropinquantibus, Si quos ex alqs prouineqs lonz ge pofitis pcrfecutionisiftius ardor ciecerat,antc coftitutionem epifeopi ni* hilinnouanduraputauimus.fedlapforum curam mediocritertemperan/ dam efte credidimus, ut interim dû epifeopus dari à deo nobis fuftinetur, in fufpcndio corum qui foris poftunt dilatione fuftineri,caufa teneatur.eo/ rum autem quorum uitæ fuæ fine urgens exitus dilationem non poteft fer/

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rc, adla pœnicentia Si profefla frequenter fuorum deteftatione fadtorum,

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filachrymis Ci gemitibus.fi fletibus dolentis ac uere pœnitentis animi ftgna

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prodiderint.cum fpes uiuendi fecundum hominem nulla fubftiterit, ita dez

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mum caute SC folicite fubueniri deo ipfo feiente quid de talibus faciat, quaz

liter iudicii fui examinet pondera, nobis tarnen anxie curantibus, ut nec \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pronam noftr am i mprobi homines laudent facilitatem, nec uere pœniten/

1 tes accüfent noftram quafi duram crudelitatem.O ptamus te beatiflime ac ^lotiofiffime papa femper in domino bene ualere.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ARGVMENTVNt EPISTObAE SEQ.VENTIS»

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fpiftoh beat! Cypriani ad Cornelium papam R.homanu de quibufdam Noua

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiano ôc Nouato fchümaticis, ubi illorum probra commémorât.

-ocr page 92-

6-8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPI s TOLA R VM DIV I CYPRIANI

CYPRIANVS CORNELIO FRATRI SALVTEM* diligentia 8i dileólione fecifti frater chariflime ' ftinato ad nos mittendo N iceforum acolythum, qui no/ bis ÔC de confcfforibus regreflis gloriofam Ixticiam nun/ ' ciaret,amp; aduerfus Nouatiani amp;nbsp;Nouati nouas Si pernici/ ofas ad impugnandum CHRiSTiecclefia machinas pie' niffime inftrueret. Nam cum pridie iftuc ueniflet hærett/ cæ prauitatis nocens fadtio ipfa iam perdita, Si alios qui fibi confenferint perditura.poftero die Niceforus cum ueftris literis fupcruenit.quibus di' docereatcç inftruere cæteros cœpimus, Euariftum deepifcopo uagHs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fice: laicum remanfiife cathedra: Si plebis extorrem.Si de ecclelia CHRI

STI exulem,per alias longe prouincias oberrare, Si ipfum ueritatis acfidci Ni'coPwhs naufragum radium circa quofdam fui fimiles paria naufragiaconcitare:Ni deferfor ec/ coilratum uero diaconio fandtæ adminiftrationis amilTo, ecclefiafticispe^ cunqs facrilega fraude fubtradlis. Si uiduarum ac populorum depofitis de/ negatis, non tarn in Africam uenire uoluiife, qua'm confcientia rapinarum Si criminum nefandorum illinc ab urbe fugiffe : Si nunc ecclefiæ defertorac profugus.quafi mutaflet hominem,mutate regionem,confefrorcm feukro iadlat Si prædicat.cum Christi confeffor nec dici.nec eife iam poflic, qui

Epbe.5.ecclefiam christi negauit.Nacum Paulusapoftolusdicat:PropterhoC relinquet homo pattern Si matrem, Si erunt duo in unam carncmtSacra/ mentum iftud magnum eft, ego autem dico in christ vM Si in ccclefia, cum hoc,inquam.beatusapoftolusdicatrSi christVM pariterarquecc/ clefiæunitatem indiuiduisncxibuscohærentem,fandla fuauocetcfterur, quomodo po teft eflecum c H R i s TO ,qui cum fponfa CHRISTI arque in eius ecclefia non eftC Aut quomodo aflumit fibi regcndae aut gtîbernandæ ecclefiæ curam.qui fpoliauit Si fraudauit ecclefiam c h r i s ti cNam de No uato nihil inde adnosfueratnunciandum,cum magis per nosuobisdcbc' NoK/u«sno/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oftcndi return nouarum femper cupidus, auaririæ inexplcbi^

HArumremm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ■ a . «

ofpidKs. hs, rapacitatc turibundus, arrogantia Si itupore lupcrbi turnons innatus.

femper iftic epifcopis male cognitus, quafi hæreticus femper Si perfidus omnium facerdotum uoce damnatus, curiofus femper ut prodat, ad hoc adulatur ut fallat, nunquam fidelis ut diligat, fax Si ignis ad conflandafe/ NoHitti curA ditionis incendia,turbo Si tcmpeftas ad fidei facienda naufragia, tranquil/

litatis aduerfarius,pacis inimicus.Denique N ouato illinc à nobis receden/ te,id eft,procella Si turbine recedente.ex parte illic quies fadta eft,Si glorios fi ac boni confeftores.qui de ecclefia illo incitante difcefterant, pofteaquatn ab urbeille diicefti't.ad ecclefiam reuerterunt. Idem eft Nouatus qui apud nos primum diicordiæSifchifmatis ineen dium feminauit, qui quofdam iftic

-ocr page 93-

L I B É R . s E C V N D V g; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e9

iftic ex fratribusab epifeopo fegrcgaui't.qui in ipfa perfecutione ad aiierten das fratrum mentes alia quædara perfecutio noftris fuitJpfe cft,qui Felicif fimum fatellitcm fuum diaconum nec permittente me nec feiente fua faóliz one Si ambitione co ftituit,ôi cum fua tempeftate Rhomæ quoque ad euer*' tendam ecclefiam nauigans fimilia illic ôC paria molitus eft, a clero portion nem plebis auellcns, fraternitatisbene fibi cohærentis 8i fc inuicem diligen tisconcordî'am feindens. Plane quoniam pro magnitudine fua debeat Car thaginem Rhoma præeedere, illic maiora Ôi grauioracômifit.Qui ifticad^ uerfus ecclefiam diaconem feccrat, illic epifeopum fecit. N ec hoc quifquam mirctur in talibus » Feruntur femper mali fuo furore dementes, Ôi poftcaz- Mdirpofew qua'm fcelera feccrint,conicicntia ipfa fceleratæ mcntisagirantur.N cc rema Hereinecclefiadei poflunt, qui deificam ôiecclelîafticam dilciplinam, nec aâusfuiconucrfatione.necmorum pace.tenucrunt.Spoliati ab illo pupiL li. fraudatæ uiduæ, pecuniæ quoque ecclefiæ denegatæ, has de illo cxigunc pœnas.quas ineius furore confpicimus .Pater etiameius in uico fame mortuus, Si ab eo in morte poftmodum nec fepultus » Vterus uxoris caF cepercufTus.Sipartionc properantein parricidium partus expreffus. Et NoudtlpdfrU damnare nunc audet facrificantium manus, cum fit ipfe nocentior pedF bus.quibus filius qui nafccbatur.occifuseft. Hanc confeientiamcrimi^ num iam pridem timebat, propter hoc fe non de præibyterio excitari tanz tum, fed Si communicatione prohiberi procerto tenebat.Et urgentibus fratribus imminebat cognitionis dies quo apud noscaufaeius ageretur, nifi perfecutio ante ucnilfet.quam ifte uoto quodam euadendæ ôi lugt;-crandæ damnationis cxcipiens.hæc omnia commifit amp;nbsp;mifeuit, ut qui en-* ci de ecclefia Si excludi habebat indicium facerdotum uoluntaria difceflîoz ne præcedcret ,quafi euafiife fit pœnam, præucnifle fententiam. Circa cæteros autem fratres elaboramus, quos ab eo circunuentos dolemus, ut ueteratorisperniciofum latus fugiant, ut lethales laqueos folicitantis eua^ dant, ut de qua ille pelli diuinitus meruit ecclefiam répétant. Quos qui* dem,domino adiuuante.per eius mifericordiam regredi poffe confi'dimus» Nequecnim poteft petite nifi quem conftat efle periturum, cum dominus in euangelio fuo dicat : Omnis plantatio quam non plantauit pater meus cœleftis, cradicabitur. Qui plantatus non eft præceptis dei patris ôi mo^ nitis.foluspoterit deecclefiaille difeedere ,folusepifcopis derelieftis cum fchifmaticis ôi hæreticis in furore manere. Cæteros uero nobifeum adunaz bit dei patris mifericordia, Ôi c HRlsTi domini noftri indulgcntia, Si no--ftra patientia.Qpto te frater chariftîme femper bene ualere.

ARGVMENTVM SEQ.VENTIS EPISTOLAE»

Eiufdcmadeundcm Comelium epiftola.

Epiftola

-ocr page 94-

7 0 EPISTOLARVM DIVI CYPRIANI Epiftola IX.

CYPRIANVS CORNELIO FRATRI SALVTEM» T reh'giofum noHfe amp;nbsp;ncceflarium exidimaui frater rinimc ad confeffores qui illic funcgt;d£ Nouatiani Si No' uati obftinadone Si prauttate fedudli.dc ecdefia reccfle^ runt.Iiteras breues facere.quibus eos pro affeólione mU' tua conuenirem.üt ad matré.id eft.ecdefia catholicatn uertantunquas literas tibi ab Ethippo diacono legi

mandaufne quis aliud me fcripfifiTe fingeret, nbsp;nbsp;quod meis literisconane^

tur.Mandaui tarnen eidem Ethippo à me ad uos miflb.ut de tuo arbitno rem gerat.SC fi eafdem literas confeflbribus putaueris effe credendas uteaS tradauOpto te frater chariifime femper bene ualere.

ARGVMENTVM EPISTOLAË SEQ.VENTIS» Elufdem ad eundem epiftola, in nbsp;nbsp;nbsp;cum nequierit Chriftianæcharitatis uin^

Io uagantes copulare,ait eos neglexite,amp; nihil fernere à maledicis audire,acorai'' nationem fuam per fe collegas ftabilire, Epiftola» X» CYPRIANVS CORNELIO FRATRI SALVTEM»

Vod feruis dei Qi maxime facerdotibus iuftis Si padfiûS congruebat frater chariffime miferamus nupercoHegaS noftros Calydonium Öi Fortunatum, ut no tantum per-' fuafione literarum noftrarum.fed prsefentia fua Si eófilw omnium ueftrum eniterentur quantum poflent S elabo rarent.ut ad catholicæ ecdefiæ unitatê feifïïcorporis mein 3ra componeret,amp; Chriftianæ cahritatis uinculo copularet» Sed quoniaffl diuerfæ partis obftinata ôi inflexibilis pertinacia non tantum radicisÄtna tris finum atqj complexum recufauitgt;fed etiam glifeente Si in peius recrude feente difcordia epifcopum fibi conftituit,K contra facramentum femel tra-ditum diuinæ difpofitionis Si catholicæ unitatis adulterum,ô2 cotrarium ca put extra ecdefiam fedt, acceptis literis tarn tuis collegarum noftrorutn» item aduentantibus bonis uiris Si nobis chariflîmis colîegis noftris Pom^ peio Si Stephano,à quibus hæc omnia nobis cum læticia comuni alfeuera/ ta funt firmiter Si probata,fecundu quod diuinæ traditionis Si ecdefiafticas inftitutionis faneftitas ac pariter ueritas exigebat,literas noftras ad te dirext mus»Sed amp;nbsp;per prouinciam noftram hæc eadem collegis noftris fingulis in notida perferentes, ab his quoeç fratres noftros cum literis dirigendoseffc mandauimusiQuan^ mens noftra Si propofitum iâ tunc firatribusSJ pie/ bi iftic uniuerfæ manifeftu fuiftet.quado literis nuper ab utrac^ parte fufcegt; ptis tuas literas legimus, Si epifeopatus tui ordinatione finguloru auribus AliasTgrdti« intimauimus.Honoris etiam comunismemores K^grauitatisfacerdotalis acfaip

-ocr page 95-

Lî BE R SECVNDVS»

ac (andi'tàtis refpedtum tenentes.ea quæ ex diuerfo in libru miflum conge fta Fuerant,accniationibus cri mînofis refpui mus.cofydcrantes pari ter amp;nbsp;p5 derates quod in tanto fratrû religiofo cœtu, confidentibus dei faccrdotibus Ôi altari pofito nec legi debeant.nec audiri» Necç enim facile proméda funt ôi incauteac temere publicanda.cœtu difcordiofo ftilo audientibus fcanda bm moueant.Si fratres longe pofitos ac trans mare coftitutos incerta opi^ nione confundant. V iderint qui uel furori fuo,uel libidini feruicntes.SC diui ns legis acfanótitatis immemores, iaólitarc interim geftiunt quæ probare non po{runt.Ec cum innocentiâ deftruere atcç expugnarer non ualeant.fa/ tishabentfama mendacq.ôC falforum ore maculas infpcrgcre. Certc quod prxpofitis 8C faccrdotibus congruit.danda opera eft,ut talia cum à quibuC-dam feribuntur per nos refpuantur. Vbi enim erit quod dtfeimus, ac docc/^ nias feriptum elfe:Contine linguam tuam à malo, Si labia tua ne loquan^ tut infidiofe.Item alibuOs tuum abundauit malicia.ôi lingua tua complex ibîd.4gt; ftebatur infidias.fedcns aduerfus fratrem tuum detrahcbas.Si aduerfus fi/ lium matris tua: ponebas fcâdalum.Item quod apoftolus dicit:O mnis fer/ Epbe.4. tno malus de ore ueftro non procedat,fed bonus ad ædifîcationem fidci,ut detgratiam audientibus.Porro hæc fieri debere oftendimus.fi quando ta/ liaquorundam calumniofa temeritate conferipta funt, ut legi apud nos no patimur,ô€ idcirco frater chariflime cû ad me talia aduerfum te ôi co præfby teros tecum confidentes feripta ueniflent.clero ÔJ plebi legi præccpi.quæ re^ ligiofam fimplicitatem fonabant,nec ullis maledicotum Ôi conuitiorum la/ ttatibus perftrepebât. Quod autem feripta collcgatum noftrorum qui illic ordinationi tuæ affuerant defyderauimus.no ueteres mores obliti.nouum aliquid quxrebamus. N am fatis erat ut tu te epifeopum faôtis literis nun--tiares,nifi effet ex diuerfo diferepans faddio, quæ criminofis Si calumniofis comentis fuis collcgatum pariter ac fratrum plurimorum turbaret mentes, 8i corda confundcrct.Cui rei fopiendæ necelfarium duximus.ut feribentiu nobis inde collcgarum noftrorum firma Si folida autoritas parcretur. Qui

1 nbsp;nbsp;nbsp;tnoribus ac uitæ Si difeiplinæ tuæ codigna literarum fuarû teftimonia præ-

1 nbsp;nbsp;nbsp;dicantcs.æmulis quoque Si rerum uel nouitate.ucl prauitatc gaudentibus,

\ omnemambigendiôCdifcrcpandi fcrupulumfuftulerunt,8ilecunduconfi \ nbsp;nbsp;nbsp;lium noftrum falubrî ratione liberatas in hoc fluélu æftuâtium fratrû men

i tes.fyncere ac firmiter tuû facerdotium probauerût. Hoc enim uel maxime Vn!tlt;ts « de» 1 nbsp;nbsp;nbsp;frater ôilaboramus.ôilaborare debemus.ut unitaté à domino,ôi per apo-

\ ftolos nobis fuccefforibus traditâ quantû poffumus, obtinere curcmus,8i nbus feindinz \ nbsp;nbsp;nbsp;qd in nobis eft palabûdas Si errâtes oues,quas quorundâ peruicaxfaddio,

1 nbsp;nbsp;nbsp;Si hxretica tentatio à matte fecernit.in ccclefiâ coiligamus,illis Colis foris te/

\ nbsp;nbsp;nbsp;manétibus,qui in obftinatione fua ucl furore perfeuerarût.Si ad nos redire

l nbsp;nbsp;nbsp;noluetût.diCcretionis Si feparatiois à fe fadlæ.St ecdefiæ deteliôlx ipft ratio/

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nena

-ocr page 96-

Tl. EPISTOLARVM divi cypriani

ne domino reddituri. Quanta uero hic ad præfbyteriu quorundâ Si Fclidf fimi caufam pertinet.quid hicaótu fit,ut fcire pones literas ad te collegæn*’ ftn manu fua fubfcriptas miferut.Qui auditis cis qd fenferint,K quid pf®* nundaucn'nt,cx eoru literisdifccs.Melius ante frater facies fi etiâ exemplar ria litcraru, quæ ad te legenda pro dilcdlione ccmuni per CalydoniuniS^ Fortunatu colicgas noftros proxime mifcrâ.quæ de eode Fclicilïimo Si oC derSmi^flrd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eiufdemad dcrum iftic no ad plebem fcripferam, legi ifticfra

OAdplebem. tribus lubeas.quæ Ô2 ordinationcm ÔC rationem reigeftæloquâtur.uttatu

iftic illic circa omaia. per nos fraternitas inftruatur » Exemplaria autéea^ dem nunc quocß per Meftium hypodiaconum à me mifliim amp;nbsp;Nicepho^ rum acolythum trâfmifî» Opto te frater chariflîme fempcr bene ualere*

ARGVMENTVM SEQ.VËNTIS EPISTOLAE»

Ad eundcm epiftola de fupradi dis hæreticis,qui Cornelium male papatn tum airerebant,uolentes alium conilitucic.

CYPRIANVS CORNELIO FRATRI SALVTEM» Enerunt ad nos frater chariftimemifli à NouatianoMa^ ximus præfbyter Si Augendus diaconus,Mechcuscjup dam.Si Longinus.Sed cnim cum ex literis quas fecumfe-^ rebant,Si ex eorum frrmone atq^ afleueratione Nouatia/ num epifcopum fadlum comperiflemus illidte.Si cotra eC' __clefiam catholicam fadtæ ordinationis prauitate common» à communicatione eos noftra ftatim cohibendos efle cenfuimus, rdutanä interim ac rctufis, quæ obftinate ac pertinaciter aflerere tetabant, nam ego Si collegæ mei plurimi qui ad me conuenerant, expedlauimus aduentui^ collcgarum noftrorum Calydonfj Si Fortunati.quos ad te nuper Si coep^'' fcopos noftros qui ordination! tuæ afFuerant legatos miferamus,uteisa(i^ uentantibus,6i rei geftæ ucritatem rcportantibus,maiore autoritäre Si elu^ ridata per eos probatione partis aduerfæ improbitas frangcretur.SupcWC nerunt uero Pompeius Si Stephanus collegæ noftri.qui Si ipfi quoquead inftruendos iftic nos manifefta fccundum grauitatem ac fidem fuam indi/ cia ac teftimonia protuleru t» Vt nec ncccfle fuerit audiri ultra eos qui a No uariano uenerant mifti. Qui cum ftatione inuidiofis quoep conuieijsSicb moribus turbulentisprorucrent Si flagitarent, ut crimina quæ fe afferreac probare dicebant publice à nobis.Si à plebe cognofeerentur, grauitati no/ ftræ negauiriius conuenire,ut collegæ noftri iam deledli Si orainati,Si lau/ dabili multorum frntentia comprobati,ucnrilari ultra famam ore maledF co, Si æmulantium uoce pateremur, Si qui à quibus refutati Si comprel» funt,Si illicitis conatibus hærefim feciflè nudati funt.in epiftolam congere/ re logum fuit,ex Primitiuo compræfbytero noftro pleniflime fingula.cutn aduos

-ocr page 97-

LIBER SECVNDVS;

ad uos ucncrit audieris,Ac ne coru furens audacia un^ defifterct.hicquo^ cp in fchifmatis partes c hri s ti membra diftraherc, SZ catholicæ ecclcfiæ corpus unum (cindere ac laniare nituntur, ut hoftiatim per multorum dox mos, ueloppidatim per quafdam ciuitates difcurrentes obftinationis fuæ. Si erroris feini fibi quærant comités. Quibus femel refpófum dedimus, nee mandate defiftimus,ut perniciola diflenfione ói concertationedepofita im pictatem efle fciant,matrem deferere.Si agnofcant atej intelligant, epifcox po femel fadlo Si coUegarum ac plebis teftimonio Si iudicio comprobato, alium conftitui nullo modo polie : proinde pacifice fibi ac fideliter confu^ luiife.utfifealTertores euangelrj Si chrisTi efle confitentur,prius adec^ clefiam reuertantur.O pto te frater femper bene ualere»

ARGVMENTVM SEQ.VENTIS EPISTOLAE*

Ad eundem epiftola, in qua congratulatur de quibufdam ad ecclefiæ unicatem reuerfis,qui à fchifmaticis deprauati fuerant.

Epiftola. XII.

CYPRIANVS CORNELIO FRATRI SALVTEM.

T egiflè nos Si agere frater chariflïme maximas gratias fine ceflatione profitemur deo patri omnipotenti Si CHRI STO eius domino Si deo noftrofalutari, qd'ficecclefia dl . uinitus protegatur, ut uniras eius Si fanótitas non iugiter, nee in totum perfidiæ Si hæreticæ prauitatis obftinatione glt;ült;det. __uitietur. Legimus enim literas ueftras, Si uoti communis ampliiïimum gaudium exultanter exccplmus,Maximum præfbyterum Si . Vrbanum confeflores cum Sidonio Si Machario ad ecclefiam catholicam, regreflos elfe, id eft, errore depofito Si fchifmatico, immo hæretico furore . deferto.unitatis ac ueritatis domicilium fidei fanitate repetifle, ut unde ad gloriam proceflerant,illuc gloriofi redirent,ne qui christvm confelfi efi fent, CHRISTI poftmodum caftra defererent.nec tentarent charitatls atc^ unitatis fidem,qui uiefti robore Si uirtute non fuerant.Ecce incolumis Si im , maculata laudis integritas, ecceincorruptaSifolida confitentium dignitas, adefertoribus Si profugis receflifle,proditores fidei Si ecclefiæ catholicæ lm pugnatoresreliquifle. Merito illosreuertentes fummo,ut fcribitis, gaudlo Si clerus Si plebs fraternltas omnls excepit, quoniam in confelToribus glo/ riam fuam conferuantibus Si ad unitatem reuertentibus nemo non foclum. fe Si participem eorum glorlæ computat.Huius rei læticiam de noftris pof/ fumus fenfibus æftimare,nam cum iftlc ad literas ueftras,quas de eoru con feifione mififtis,lætus fit omnis fratrum numerus, Si fumma alacritate hue nucium communis gratulationis exceperit, quid i Ilic ubi res ipfa Si præfens lætida fub oculis omnium gerebaturCCum enim dominus in euagelio fuo dicat elfe fummum gaudium in cœlo fuper peccatorem pœnitentiâ agente, LKf.15.

i quanto

-ocr page 98-

74^’ EPISTODARVM DIVI CYPRIANI

quanto magis eft gaudium Si i'n terris pariter ÔC in cœlo fuper confcflbtt'/ bus ad ecclefiam dei aim gloria fua ÔC aim laude redeuncibus, Si redeunch' uiamcæterisexemplo fui ride ôi probatione fadentibusC Hicenim quofda fratres noftros error induxerat.quod fibi communicationé confeflbrum fequot; qui uidcrentur.Quo errore fublaco,lux omnium pedtoribus infufaeft,Â^ défia catholica una eflè nec fdndi.nec diuidi poflè.moftrata eft.Nec quif^ iam fadle poterie ichifmatid furentis uerbis loquadbus dedpi.oim proba/ turn fit bonos amp;nbsp;gloriofos Christi milites non potutfle diu aliéna fatia-' eia Si perfidia extra eedefiam detineri.

EPISTOLARVM LIBRI SECVNDI FINIS*

?*gt;DIVI CAECILII Cr

P RI A NI EPISCOPI CARTHAGINENSIS EPISTOLARVM LIBER TERTIVS.

ARGVMENTVM SEQ.VENTIS EPISTOLAE»

Ad Ludum papam Romanum ab exilio reuerfum epiftola.ubi de reditu «ongaudensjtnirificas ei laudes commémorât.

Epiftola» I.

CYPRIANVS CVM COLLEGIS LVCÏO FRATRI SÄLVTEM»

T nuper quidê tibi frater charififime gratulati fti mus.cû te honore geminato in ecdefîæfuæadifli niftratione confcfïoré pariter ôi làcerdotéconfti tuit diuinadignatio.fcd Si nunc no minus tibi 62 comitibus tuis atcç uniuerfæ fraternitati gratula munqcF cû eade gloria Si laudibus ueftris redu/ ces uos denuo ad fuos fecerit beniona domini ôi larga proteôtio,ut pafrédo gregi paftor.Si gu bernandæ naui gubernator,ôê plebi regendære

ôtor redderetur, ut appareret relegationê ueftrâ fie diuinitus elfe difpofîtâ. ïjftcixs epifeo nbsp;nbsp;Ut epifcopus telegatus Si pulfus ecclefiæ dceiTet, fed ut ad ecdefiâ maior

^ótnireflitHt^ rediret.Ne(ç enim in tribus pueris minor fuit martyrh dignitas.quia mot/ te fruftrata de camino ignisincolumes exierunt: aut non confumatus Da/

O

niel extitit in fuis laudibus.quia qui leonibus milfus fuerat ad prædâ.proK élus à domino.uixit ad gloria. In confeiforibus c hr i s T i dilata martytu no meritû confeflîonis minuunt, fed magnalia diuinæ protedlionis often/ lt;ïünt.Reprælcntatu in uobis uidemus.quod apud regé fortes atcç ilIuftreS pueri prædicauerutJpfos quidê paratos ardere flâmis.ne di)s dus feruirée, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut

-ocr page 99-

t I B ER TERT ï V S, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;75

aut imagine qnâ fecerat adorarent,deiim tamen que colebant.quêc^ 5ê nos colimus,potente effe ut eos de camino ignis eximeret, ÔC de regis manibus ac de pœnis præfentibus liberaret.Q uod inuenimus in confeflionis ueftræ fide,à indomini circa uosprotcólione nunc geftu, ut eu uos parati fueritis ptompti omne fubire fuppliciû.dominus tamen uos pœnæ fubtraheret. Sieedefia: rcferuaret.Regredientibusuobisbreuiata no eft in epifeopo con feffionis fuæ dionitas.fed maqis creuit facerdotalis autoritas,ut altari dei af fiftat antiftes.qui ad conteffionis arma fumenda Si facienda martyria,non uerbis plebe,fed faólis cohortetur.ôC imminete antichrifto paret ad pradiu milites non folu fermonis ÔC uocis incitameto.fed fidei ÔC uirtutis exemplo» Intelligimus frater chariffimc Si tota cordis noftri luce perfpicimus diuinac maieftatis falutaria ÔC fanóla cofilia.unde illic repetina perfecutio nup exor ta fit,inde contra ecclefiâ christ i ÔC epifeopû Cornelium beatu martyre UOSCÇ omnes,fecularis poteftas fubito proruperit,ut ad confundêdoshære ticos ÔC retundendos oftenderct dominus quâe effet ecclefia.quis epifeopus eiusunus diuina ordinationc delcôlus,qui eu epifeopo præfbytero facerdo tali honore coiuntffi, quis adunatusSCuerus christi populus dominici gceois charitate conexus.qui effent quos inimicus lacefferet.qui ecôtra,qui/ bus diabolus ut fuis parceret^Neep ein perfequitur Si impugnat c H ri s T i aduetfarius,nificaftraôC milites christi hæreticos proftratos femelôC fu os faólos contemnit ÔC præterit.Eos quærit deqeere, quos uidet ftare. Atcç utinâ nunc facultas daretur frater chariffime.ut intereffe illic uobis regredic l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tibus poffemus.qui uos mutua charitate diligimus.ut aduetus ueftri lætif-

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fitnû fruélû. præfentes eu cæteris ipfi quoeç caperemus» Quæ illic exultatio

l otnniûfratrûCqui'cocurfus atep coplexus occurrentiû fingulorûC V ix oculis \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adhætétiû poteft fatiffieri, uix uultus ipfi atep oculi plebis poffunt uidédo

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tatiari de aduétus ueftri gaudio.Cognofcere illic fraternitas cœpit qualis Si

quâtafitfccutura CHRISTO ueniêtelæticia: cuius quia cito appropinqua l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oit aduentus,imago iâ quædâ præceffit in uobis,ut quomodo loânes præ/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«t

1 tutforeiusôipræuiusueniésprædicauitCHRiSTVîA ueniffe,ficnuncepv

feopo cofeffore domini K facetdote redeunte,appareat 6C dominu iâ redix- burins.

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te, Vicarias uero pro nobis ego ÔC collegæ ôi fraternitas omnis bas ad uos

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiteras mittimus frater chariffime, ÔC repræfentantes uobis per epiftolâ gau

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diûnofttu.fidaobfequiacharitatis exprimimus,hic quoeç infacrificqs atcç

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iaorationibus noftris no ceffantes deo patri Si christo filio eius domi-

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tio noftro gratias agere,ÔC orarc pariter ac petere, ut qui perfeiftus eft atc^

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;petficiens euftodiat ôi perficiat in uobis cofeffionis ueftræ gloriofam coroz

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nâ.Qui ôi ad hoc uos tortaffe rcuocauit.ne gloria effet occulta, fi foris effet

l nbsp;nbsp;nbsp;cofedionis ueftræ cofumata marty ria.N â uiôlima quæ fraternitati præbet

j nbsp;nbsp;nbsp;exemplû uirtutis ÔCfidei,præfentibus debet fratribusimmolari. Optamus

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te (rater chariffime Temper bene ualere.

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;il Aroumentura

-ocr page 100-

•jS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVÏ CYPRÏANI

ARGVMENTVM SEQ_vÈNTIS EPISTOLAE» ’

Ad Maximum amp;; Nicoftratum epiftola de unkate,petens âr rogans,utad£t/ cleûæ redcant unitatem,

Epiftola» II.

CYPRIANVS MAXIMO ET NICOSTRATO ET CAËz TERIS CONFESSORIBVS SALVTEM.

Vm frequenter chariflîmicognoueritis ex II ten's meis,qtic confeftîom's ueftræ honorê,ôi fraternitari connexædile/ (ftionê meo fermone feruauerim.credarisquæfo K acquie/ fcatis his Iiteris meis.qbus uos ÔCaôlui ac laudibus ueftris ôdfcribo,ôi fimplkiter ÔC fîdeliter cofulo. Grauatenim me _______atcp cotriftatintolerabili'sperculfi ôipenè proftratipedlo/ ris mœftitia ôi perftringi't, cum nos iHi'c cóperiftem contra ecdefiafttcam db fpofitionem,contra euangelicam lege,contra infti'tutiom's catholicæum'tate epifcopum alîum fieri cenfuifleu'd eft.quod nec fas eft.nec Ii'cet fieri, ecdefiâ inftitui'.c H RI s TI membra difcerpi'.dominici gregi's animu Ä cor {■«44«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unum difcifta æmularione lacerari.Quod quæfo ut in uobis fairem illi/

citum iftud fraternitatis noftræ diflîdiu no perfeueret.fed Si cofeflionisue? ftræ Si diuinæ traditiois memores ad matrê reucrtimini unde prodiftis.un de ad confeffionis gloriam en eiuidem matris exultatione ueniftis.Ncc pu/ tetisficuoseuangeliû Christi aiferere.dû uofmetipfosàcHRiSTi grc ge Si ab eius pace amp;nbsp;concordia feparaftis,cû magis militibus gloriofis Si bo nis congruat intra domeftica caftra confiftere.Ôi intus pofitos ea,quæ in co mune traólanda funt.agere ac prouidere. Nam cum unanimitas Si concor ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dia noftra feindi omnino no debeat.quia nos ecclefia dereliôla Si forasexp

te,SL ad uos uenire non poflumus,ut uos magis ad ecclefiam matrem Si ad noftram fraternitatem reuertamini, quibus poffumus hortamentispeti^^ mus Si rogamus. Opto uos fratres chariflïmi femper bene ualere.

ARGVMENTVM SEQVENTIS EPISTOLAE, Ad Maximum præfbyterum Vrbanum Se Sidonium Se Macarium ad cc/ defiam reuerfos epiftola mirifice gratulans,ad corumlaudcmTeferensquicquidm confeilione geiferant.

CYPRIANVS MAXIMO PRAESBYTERO, ITEM VRBANO ET SIDONIO ET MACARIO FRATRIBVS SALVTEM.

Eclis litcris ueftris fratres chariflimi.quasad medeueftra regreflîonc,ôi de ecdefi'afti'ca pace.ac fraterna redintegra/ tione fedftis, in tantu me lætatum efle cófiteor.in quantu fueram amp;nbsp;ante Iætacus,quando confeflionis ueftræglorfâ comperi,ô£ mih'tiæ ueftræ cœieftem ac (piritalem laudé læ tabifndus exccpûNâ amp;nbsp;hæc fidei Ôi. laudis ueftræ alfa coti

feftîo eft,unam effe ecdcfiâ confîteri, nec alieni errons uel potius prauitatts parttdpcm

-ocr page 101-

LIBER TERTÏVS; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77

parrici’pem fieri, repetere eariê caftra unde prodiftîs.unde ad gercndu præ^ lium X aducrfariu fubigendû fortiffimis uiribus profilifti's. Illuc enim erât de ade trophea referéda.unde ad adem fiierant arma fufcepta, ne quos ad glonam Christi ecdefia paraflèt.eofdê gloriofos christi ecdefiano haberec.Nuncuero X nos côgruenté fideî ueftræ tenorem, atq; fndiuiduæ chan'taris X cocordi'æ legem domim'ca pace tenuiftis, X exemplum cæteris diledionis X pads ueftro innere fedftis.ut ecdefiæ ueritas X euangelid fagt; cramenn uniras,quæ à nobis tenebatur, ueftro etiam cofenfu ac uinculo ne deretur : nec confeftores c h R i s TI erroris duces fièrent,qu i uirtutis amp;nbsp;ho noris autores laudabiles extitiflent,Viderint quantum uobis cæteri gratu^ lentur.uel quantum apud fe ipfos finguli glorientur.Ego me X gratulari fa GrAtuldS Cy ris uobis, X plus cæteris in hac ueftra pacifîca regreffîone ôi charitate confi B” teor.fimpliciter enim quid in meo corde fuerit debetis audire.DoIebam ue ’ hementer amp;nbsp;grauiter angcbar, quod eis comunicare non poflem quos fè^ ttiel diligere cœpiftem.Poft^ uos de carcere prodeuntes fchifmaticus X hæ rcticus error excepit.fic res erat.quafi ueftra gloria in carcere rcmanfiftet.Il/ lie enim refediftè ueftri nominis dignitas uidebator,quando milites C HR l STI no adecclefiâ de carcere redirent,in queprius cum ecdefiæ laude X gra tulationc ueniflènt.Nam X ü uidentur in ecdefia eftè zizania,no tamé im^ pediri debet aut fides aut charitas noftra, ut quonia zizania efte in ecdefia cemimus.ipfi de ecdefia recedamus.Nobis * imo laborandu ut frumetum Altàs * mh/ effc poflimus,ut cu cœperit frumentu dominicis horreis condi, fruólu pro operc noftro amp;nbsp;labore capiamus. Apoftolus in epiftola fua didt: In domo x.T«n.2lt; aute magna nc folum uafa funt aurea X argetea,fed X lignea X fidlilia, ÔC quædam quidé honorata,quædâ uero inhonorata .Nos operam demus, amp;nbsp;quanta poflumus laboremus.ut uas aureum uel argenteu fimus.Cætegt; tum fictilia uafa confringere domino foli conceftum eft, cui X uirga ferrca data eft.Efle nó poteft maior domino fuo feruus.Nec quif^ fibi quod foli lo^miy. filio pater tribuit,uendicare fe putet,ut ad aream uentilandam X purganda paleam iä ferre fe pofte,aut à frumeto uniuerfa zizania humano iudido gregare.Superba eft ifta obftinatio,6i facrilega præfumptio.quâ fibi furor prauus affumit.Et dum dominu fibi femper quidä pluf^ mitis iuftitia de/ pofeit aflumunt,de ecdefia pereunt.Et du fe infoleter extollunt,ipfo fuo tu-niore excæcati.ueritatis lumé amittuntPropter quód X nos temperamêtu tenentes.ôJ librä domini cotcmplantes.ôi dei partis pietaté ac mifericordiâ domini cogitantes,diu multûc^ traôlatu inter nos habito iufta moderatie' oneagêda librauimus, quæ omnia penitus poteftis infpicere leôds libellis, quos hic nuper legerâ.ôi ad uos quoc^ legédos pro comuni dilceftione trâfi ^iferam, ubi lapfis nec céfura deeft quæ increpet,nec medicina quæ faner, bed X catholicæ ecdefiæ unitaté quâtu potuit,expreftît noftra mediocritas.

i J Quem

-ocr page 102-

EPISTOLA RVM DIVI CYPRIANI

Qucm libellu magÏs ac magisnunc uobi's placere confido.quâdo ciiffl fic Ie2rtts,ut Si probens,SC ametis. Si'quidé quod nos uerbis confcn'pfin’“^ uos ïaóti's îniplens,quando ad ecclefiâ charitans ac pacis unitate remcan®«» Opto uos fratres charifiîmi SC defyderatiflimi femper bene ualere»

ARGVMENTVM SEQ.VENTIS EPISTOLAE*

Ad praeibyteros Rhoma confîftentes epiftola, ut curent quædam ipûus ptaplebi nota fieri.

Epiftola. IIII.

CYPRIANVS PRAESBYTERIS ET DIACONIBVS RHOMAB

CONSISTENTIBVS FRATRIBVS SALVTEM. , Vales literas ad derum Rhomæ agêtera fecerim, illi mihi rcïcn'pfcrint.quid etiam Moyfes SC præfbytcri,ô^ Nicoftratus.ôcRuffinus.diaconi, Si exteti cum eisconid fores in cuftodiaconftituti,quæ ad literas mcas refeopfe^ rinnut feire pofletis fratres chariftîtni,exempla uobis kgc da tranfmifi. Vos curate quâtum poteftis pro diligtnf*^

noftra,ÔC illoru referipta fratribus ueftris*innotefcant.Sea ÔC fi qui de peregrinis epifeopi collegæ mei.uel præfbyteri, uel diaconi præ^ fentes fucrint.uel fuperuenerint,hæc omnia de uobis audiât. Et fi exempt epiftolarum tranferibere, SC ad uos perferre uoluerint, facultatemtranferk ptionis accipiant.Quamuis Si Satyro leétori fi-atri noftro mandauhutfin/ gulis defyderantibus feribendi faciat poteftatcrn,ut in ecdefiarû ftatu quo/ quomodo interim componendo feruetur ab omnibus una fideicofenfio. Decæteris uero quæ agendaerunt.ficutÔCcolIegismeis plurimisfcripfi» plenius confilio tradlabimus,quando conuenire in unum.permittenteoo/ mino, cceperimus. Opto uos fratres chariffimi acdefyderatiftîmifenipel bene ualere. Fraternitatem falutate.Valete.

ARGVMENTVM SEQ.VENTIS EPISTOLAE.

Ad eofdem cpiftola.in qua commémorât quicquid tempore perfecutionis geft fêrit,amp; à maledicis fe expurgat.

Epiftola. V.

CYPRIANVS PRAESBYTERIS ET DIACONIBVS RHOMAB

CONSISTENTIBVS FRATRIBVS SALVTEM.

Voniâ comperi fratres chariflîmi minus fimpliciter K mi nus fideliter uobis renunciari, quæ hic à nobis gefta funt, Si geruntur, neceflariû duxi has ad uos literas facere,qui-bus aôtus noftri.ôC difciplinæ.ôC diligentiæ ratio redderc* tur.Nam ficut domini mandata inftruunt.ftatim turba/ __________________ tionis impetu primo.cutn rtie clamore uiolento frequengt;' ter populus ftagitaflet,noH tam meam falutem,^ quietem fratrum publi' çam cogitans interim fecefti,ne per inuerecundara præfentiam noftram fo dido, I *

-ocr page 103-

LIBER T É R T î V S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7,

Ario (Juæ cœpcrat.plus prouocaretur. Abfens tamê corpore,ncc fpiritu.ncc adlu.necmonitis mets defm'.quo minus fecundum domini præcepta fratriz bus noftris in quitus poflem,mea mediocritate confuIeré.Èt quid egerim, loquûtur uobis epiftoiæ pro temporibus miflæ numero tredecim, quas ad uos tranfmifî.in quibus nec derO confilium meum,néc confeiToribus exhor tatio.nec extorribus, quæ oportuit obiurgatio.nec uniuerfæ fraternitati ad deprecandamdeimifericordiam.allocutio SCperfuafio noftra defuit.quan tum fecundum legem fidei ôi timorem dei domino fuggerente,noftra mez diocritas potuit niti.Poftea uero nbsp;nbsp;Si tormêta uenerunt, fîue iam torris fra

tribus noftris.Gue adhuc ut torquerentur inclufis.ad corroborandos 5C con fortandos eos nofter fermo penetrauit. Item cum comperiflem eos qui fa^ crilegiscontadtibus manus fuasatc^ ora maculaflent, uel nefandis libellis, nihilominus confeientiam polluiflent, exambire ad martyres paftîm con^ feftores quoc^ importuna Si gratiofa deprecatione corrumpere.ut fine ullo difcrimineatqueexamine fingulorum darentur quotidie libcllorum milia contra euangelq legem, literas feci quibus martyres Si confeftores confilio meo quantum poi^m ad dominica præcepta reuocarem.Item præfbyteris amp;nbsp;diaconibus non defuit facerdoti] uigor.ut quidam minus difdplinæ mez mores Si temeraria feftinatione præcipites, qui cum lapfis communicate iâ cœperant, comprimerentur. Intercedentibus nobis plebi ipfi quoc^ quangt; tum potuimus compofuimus.Ôi ut ïn ecclefiaftica difeiplina feruarentur.inz ftruximus.Poftmodum uero cum quidam de lapfis,fiue fua fponte.fiue ali quo incitatore audaci flagitatione proruerent, ut pacem fibi à martyribùs Si confeiToribus promiftam extorquere uiolento impetu niterentur.de hoc etiam bis ad clerum literas feci:ôi legi eis mandaui, ut ad illorum uiolenti--am interim quoquo genere mitigâdam, fi qui libello à martyribùs accepte» de feculo excederent.ex horaologefi faóla Si manu eius in pœnitêtiam im^ poiîra,cum pace fibi à martyribùs promifta ad dominum remitterentur. Ncc in hocîegem dedi.aut me autorem temere conftitui,Sed cum uidere-* tur Si honor martyribùs habendus,ôi eorum qui omnia turbarecupiebant impetus comprimendus,ôi præterea ueftra feripta legiflèm.quæ ad clerum noftrum per Crementum hypodiaconum nuper feceratis.ut qs qui poft la pfum infirmitate apprehenfi eflent.ôi pœnitentes communicationem defy derarent,fubueniretur,ftandum putaui Si cum ueftra fentétia.ne aôtus nogt; fier qui adunatus efle Si confentire circa omnia debet, in aliquo diferepa-^ ret,plane cæterorum caufas quamuis libello à martyribùs accepto difterri mandaui,SC in noftra præfentia referuari.ut cum pace à domino nobis da^ ta plures præpofiti conuenire in unum cœperimus,communicato etiam uo bifeum cofilio difponere fingula SC formate poflimus.O pto uos firatres cha riflimi femper bene ualere»

14. Argumentum

-ocr page 104-

So nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIST OLARVM DIVI CYPRIANI

ARGVMENTVM EPISTOLAE SEQ.VENTIS» ;

Ad eofdem cpiftola.rogans ut his fratribus qui in carcere etiam c5ftiiud,omQiS humanitas præbeatur,ac tempus eorum annotetur qui diem fuum obeunt,

Epiftola V I» »

CYPRIANVS PRAESBYTERIS ET DIACONIS

FRATRIBVS SALVTEM»

Van^ fciam uos fratres charifli'mi liten’s meis frecjuentcr admonitos effe, ut gloriofa uoce domino confeffis, Si ifl carcere coftitutis omnis diligentia præbeaf,tarnen idtnti demuobisincumbo.nequid ad curam defit qsquibus aa gloriam nihil deeft.Atqj utinam loci 8i gradus meicon/ ditio permitteret.ut ipfe nunc præfens ehe poflem,progt;^' ptus ôi Übens lolenni minifterio cunóta circa fortiflimos fratres noftrosdi ledlionis obfequia complerem^Sed officium meum ucftra diligentia præ/ fentet,Si facial omnia quæ fieri oportet circa eos.quos in talibus mentis dei 2C uirtutis fuæ illuftrauit diuina dignatio.Corporibus etiam omnium» (qui Si fi torti non funt.in carcere tarnen gloriofo exitu mortis excedunt)im partiatur Si uigilantia Si cura propenfionNec]^ enim uirtus eorum aut ho/ nor minor eft, quo minus ipfi quoque inter bcatos martyres aggregentun (^uod in illis eft tolerauerunt.quicquid tolerate parati Si prompt! fucrant» Qui fc tormetis Si morti fub oculis dei obtulit.paflus eft quicquid pariuo/ luit.Non enim ipfe tormentis,fed tormenta ipfi defuerunt. Sicut fcriptum g, eft: Qui in me confeffus fuerit coram hominibus, Si e^o in illo confitebot Lwc n. coram patre meo qui in cœlis eft*(3onfefli funt didt dominus. Qui toléra^ Mitth. IO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi'nem hic faluus erit. Tolerauerunt, ôê ad finem ufcß incortu/

pta Si immaculata uirtutum fuarum mérita pertulerut. Et iterum fcriptum Apoclt;t. z. eft:Efto fi'delis ufqj ad mortem, Si dabo tibi coronam uitæ. Vfcç ad mot/ tem fideles Si ftabiles, Si incxpugnabiles peruenerunt. Cum uoluntati no AliÀj*4fccdit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confeftîoni in carcere Si uinculis * accidit monendi terminus,confum

mata martyris gloria eft. Denic^ Si dies eorum quibus excedunt annota/ e, utcommemorationes eorum inter memorias martyrum celebrarcpofli mus.Quan^ Tertullusfideliftjmusamp; dcuotiftimus frater nofter inter cæ/ tera folicitudinem Si curam fuam cum fratribus in omni obfequio operati/ onis impartit, qui nee illic circa curam corporum deeft, fcripferitacfcribat, ac fignificet mihi dies quibus in carcere beati fratres noftri ad immortalita^ tern gloriofe mortis exitu tranfeunt, Si celebrentur hie a nobis oblationeS Si facrifi'eia ob commemorationeseorum.quæcito uobifeum domino pro/ Pdupercscö/ fperantecelebrabimus.Pauperibus quoqjfutfæpe iam fcripfi) curaacdili/ rnencùt. gentia ueftra non defit,qs tame qui in fide ftantes. Si nobifeum fortiter mi iitantes, christi caftranon feliquerunt: quibus quidemnunc maiora ' nobis

-ocr page 105-

L I. B E R. T E R T I V S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gf

ftôbi’s aileiflto amp;nbsp;cura præftanda cft.quod nec paupcrtate adaóli.nec perfè ^cionis tempeftate proftrati.dum domino fîdeli'tcr ferui'unt.cateris quocç puperibus exemplum fidei' præbuerunt.Opto uos fratres chanffîmi,ac de yaeratinîmi femper bene ualere.ôi noftri meminiire. Fraterm'tatem meo *iotninefalutate.

ARGVMENTvN SEQ.VENTIS EPISTOLAB.

fias rrf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;epiftola, de acceptis htens non mediocres gra

Epiftola VII»

CŸPRIANVS FRATRI ET COLLEGAE LVCIO, ET Q.VI

CVM EO SVNT FRATRES OMNES IN DEO SALVTEM»

Xultandbus nobis amp;nbsp;lætantibus in deo quod nos in con/ greiTione armauerit, ôi. in prælio uidlores fua dignatione recerit, fuperuenerunt literæ tuæ frater chariiTime.quas per Herennianum hypodiaconum, ôi Lucanum, ÔC Maxi^ mum, ôi Amâtium acolythos mififti nobis,quibus leôtis recepimus in uinculis laxamentum, in prefiura folatium, ^in neceiritate præfidiû, Si excitati fumas SC robuftius animati ad fi quid ^naplius fuerit pœnarum.Nam ante paflionem à te fumus ad gioriâ pro^ uocati.qui prior nobis ducatum ad confeflîonem nominis c H r i s TI pragt; buifti.Nos uero fccuti ueftigia confeflîonis tuæ parem gratiam tecum fpex famus.Nam qui prior eft in curfu,prior eft SC ad pfæmium.Si qui prior oc^ cupafti de quo cœpifti.inde hoc nobis comunicafti.Demonftrationem fa7 licet amp;nbsp;indiuiduam charitatem,qua femper nos dilexifti,ut quibus unus fu/ it fpiritus in coniuncftione pacis, effet precum tuarum gratia SC una corona confeffionis. Acceftit autcm tibi frater chariftîme ad confeffionis coronam rctributio operum abundans mcnfura, quam acdpies à domino in die te^ muncrationis,qui te nobis litcris tuis repræfentafti,ut peftus illud tuum ca didum ÔC beatum.quod femper nouimus, manifeftares, SC fecundum latP tudinem eins nobifcum laudes deo diceres,non quantum nos meremur aa dire, fed quantum tu potes dicere.Tuis enim uocibus SC quæ minus in no/ bis inftrutfta crût SC ornaftfSi confirmaftfôi ad fuftentationem earundem paflionum, quas patienter ferimus, fecuri de præmio cœlefti SC de corona martyrq,ôi de regno dei ad prophetiam quam litetis tuis fpiritu fanóto pie nus fpopondifti » Hoc totum fietdiledtiflîmc.fi nos orationibus tuis in mente habucris » Quod ôi te facere confido fîcutôi nos utique facimus» Accepimus itaque frater defyderatiflîme id quod SC à Quirino,Si à tcipfo mififti facrifîcium ex omni opéré mundo, ficut K N oë obtulit deo, SC dc^ Icftatus eft deus in odorem fuauitatis, ÔC refpexit in facrifîcium eius : Ita Siinucftrumrcfpiciat.ôCdeleëletur reddereuobishuius tam boni opcx ris mer/

-ocr page 106-

8tgt; EPISTODARVM DIVI CYPRIANI

ris mercedem. Peto autem ut Uterasquas adQuirinum fedmus.tranf^ mitti præcipias. Opto te frater chariflimeac defyderatiflime femperbenc ualcrc.óC noftri tnemi'nine.Saluta omnes qui tecum funt.

argvmentvm seclventis epistolae»

Ad Fidum praeibyterum epiftola de infantibus baptizandis, Epiftola» viir»

i CYPRIANVS ET CAETERI COLLEGAE Q.VI IN CON'

CILIO AFFVERVNT NVMERO LXVI» FIDO

FRATRI SALVTEM»

TbcrdptHsde ' rreti ttdfgnp

Egimus literas tuas frater charifïîmequibus fignifîcaftide Viôtorequodâ præfbytero, quod ei ante^ pcenitétiatn plenam egifret,ôi domino deo in que deliquerat.fatiifedl/ fet, temere Therapius collega nofter immaturo tempore Si præpropera feftinatione pace dedcrit.Quæ res nos fa/ mouit recefTum effe à decreti noffri autoritate, ut ante egitimum Si plenum tempus fatifFadlionis,ÔC fine petitu K confdentia pie bis nulla infirmitate urgente,ac neceffitate cogente pax ei concederetur.Sed Alias’* Itbe/ *Iibrato apud nos diu côfilio fatis fuit obiurgare Therapium collegam no ritto. fini,quod temere hoc fecerit,ôi inftruxiife ne quid tale de cætero faciat.P3/

cem tamê quomodocunq? à facerdote dei femel datam non putauimiis au fcrcndam,ac per hoe Vid:ori communicationé fibi traditara ufurpare pcp mifimus. Quantum uero ad caufam infantium pertinet, quos dixifti intra infiimtio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tertium dié quo nati funt conftitutos baptizari no oportere,

amp; confyderandam lege effe circuncifionis antiquæ,ut intra odauura die eu qui natus eft.baptizandum ôi. fanôlificandum non putares,longe aliud in concilio noftro omnibus uifum eft.In hoc cm quod tu putabas eiîe facienz dum.nemo confenfit, fed uniuerfi potius iudicauimus nuili hominu nato mifericordiam dei Si gratiam denegandam.Nam eu dominus in euâgelio Lkc.?. fuo dicat:FiIius hominis non uenit animas hominum perdere,fed faluare, quantum in nobis eft,fi fieri potefl: nulla anima perdéda cft. Quid enimei deeft,qui femel in utero, dei manibus formatas eft* Nobis enim atep ocU' Iis noftrisfecundum dierum fecularium curfum accipere.qui nati funt,incre Operddet mentum uidétur.Cæterum quæcuncn à deo fiunt.dei fadioris maicftateôJ pcrfefilt;r. opefe perfedla funtEfle denicp apud omnes,fiue infantes, fîue maiores na tu unam diuini muneris æqualitatê, déclarât nobis fixipturæ diuinæ fides. 4 Rig.4. cum Helifeus fuper infantem uiduæ filium qui mortuus iacebat, ita fc deu deprecans fuperftrauit.ut capiti caput.ôi faciei facies applicaretur, Si fuperz fufi Helifei membra fîngulis paruuli membris Si pedes pedibus iungerenz tur.Quæ res fi fecundum natiuiratis noftræ Si corporis qualitatem cogite/ tur, adulto ôi proueôto infans non poflèt æquari, nec coherere Si fumcerc

-ocr page 107-

LIBER T E R T I V S, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8j

pofTètlc parua membra maforibus Sed illi'c æqijah’tas diuina fpin'talîs txprimitur.quod pares atqp æquales fint omncs homines,quando à deo (e Howwei fadti funt.ôi pôffit ætatis noftræ incrementis corporum fccûdum fecu/

Ium,non fecundum deum haberi difcn'men, nifi Ô4 gratia ipfa,quæ ôi bapti Satis dattir,pro ætate accipientium uel minor,ucl maior tribuitur.cum (piri tus fandtus non de menfura.fed de pietate atcç indulgentia paterna æqua* Iis omnibus præbeatur.Na deus ut perfonam non accipit,fic nec ætate,cum Coïcff. fc omnibus ad cœleftis gratiæ confequutionem æqualitate librata præbeat patrem.Nam ÔC quod ueftigium infantis in primis partus fui dicbus conz ftituti,mundum non effe dixifti.quod unufquifcy noftrum adhuc horreat cxofculari, nec hoc putamus ad cœleftem gloriam dandam impedimento tfleoportere.Scriptumeft enimiOmniaiunt munda mundis.Necaliquis T(twn.ü uoftru id debet horrere.quod deus dignatus eft facere»Nam ô£ fi adhuc inz fans à partu nouus eft.non ita eft tarnen utquif^ illu in gratia danda atcç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*.

’n pace faciéda hortere debeat ofculari, quâdo in ofculo infantis unus quiC-(J noftrum pro fua rcligione ipfas adhuc recentes dei manus debeat cogi^ tare, quas in homine modo formato amp;nbsp;recens nato quodamodo exofcula -niur, quando id quod deus fecit amplecftimur. Nam quod in ludaica cir^ circuneißo/ tuncifionecarnali oeftauusdies obferuabatur.facramétum eft in umbra atz nis dies.

cp imagine ante præmiftum,fed ucniente c H r i s t O in ueritate completu» Nâ quiaoeftauus dies *idem poft fabbatum primus dies futurus erar, quo ÂliÀs ^ideO^ dominus refurgeret ôi nos uiuificaret, ÔC circuncifionem nobis fpiritalé da^ ret,hic dies oëlauus.id eft.poft fabbatum primus ói.dominicus præceftîtin imagine.Quæ imago ccffauit poftmodu fuperueniete ueritate,Si data noz bis fpiritali circuncifione.Propter quod neminem putamus a gratia confe,^ quenda impediendum efle ea legc.quæ iam ftatuta eft,nec fpiritalem circû dfionem impediri carnali circuncifione debere.Sed omnem omnino homi Gfdttd nem admittendu eftead gratiam christi.cu Si Petrus in Acftibusapoz ftolorum loquatur Si dicat:Dominus mihi dixit neminem hominé cómu,^ aSu. io. nêdicendum amp;nbsp;immundum.Cæterû fi homines impedire aliud ad confixu tionem gratiæ poftet,magis adultos amp;nbsp;proueôtos.à maiores natu poflent impedire peccata grauiora. Porró auté fi etiam grauiflïmis delióloribus Si in deum multu ante peccantibus,cum poftea ciediderint, remifta pcccatoz rum datur.Si à baptifmo atep gratia nemo prohibetur, quanto magis proz nbsp;nbsp;nbsp;«enegd»

hiberi non debet infans qui recens natus nil peccauit, nifi quod fecundum Adam carnaliter natus contagium mortis antiquæ prima natiuitate contra xitVqui adremiftam peccatoru accipiendam hoc ipfo facilius accedit, quod illi remittuntur non propria, fed aliéna peccata. Et idcirco frater chariflime hæc fuit in concilio noftra fententia à baptifmo atc^ à gratia dei (qui omni/ bus mifericors Si benignus Si pius eft)aeminem per nos debere prohiberi*

Quod

-ocr page 108-

84- EPISTOLARVM D I VI CYPRIAN!

Quod cum circa uniuerfos obferuandum fit atcp retinendum, turn magfe circa infantes ipfos ÔC recens natos obferuandum putamus,qui hocipfo de ope noftra ac de diuina mifericordia plus merend*,quod in primo ftatim na tiuitatis fuæ ortu plorantes ac flentes nil aliud faciunt deprecatur.Opta mus te frater chariffîme ièmper bene ualere.

ARGVMENTVN SEQ.VENTIS EPISTOLAB.

Ad Rogatianum epifcopum epiftola de dfacono qui contra epifcopum con/ tcndit,in qua docet quae fit facerdotalis poteftas,deberéque diaconem audadæ fuaJ pœnitentiam agere,

Epiftola IX»

CYPRIANVS ROGATIANO FRATRI SALVTEM»

Rauitcr ÔC dolenter common fiimus.ego amp;nbsp;collegæ tneiqui præfentes aderât,frater chariflîme ledtis literis tuis, quibuS de diacono tuo conqueftus es, quod immemor facerdou/ Iis loci tui,ac minifterq fai oblitas.contamclqsôiiniarijs fiP ___ JS te exacerbauerit,8i tu qaidem honorifice circa nos pw folira tua humilitate fecifti, ut malles de eo conqaeri, cuffl pro epifcopatas uigore SC carhedræ autoritate haberes poteftatê,qua pof' fes deillo ftatim aindicari î certus qaod collegæ tai omnes ratum habere/ mus quodcunq^ circa diaconam tuum contumeliofum facerdotali poreda te feciftes,habés circa haiafmodi homines prxcepta diaina, cam dominas Deute. 17. deas in Deateronomio dicaaEt homo quicuntj fùerit in faperbia. utnofl exaudiat fàcerdotem aut iudicem,quicÛ£Ç faeric in diebas illis,morietar bo mo ille, SC omnis popalas cum aud/erit dmebit, SC non agent impie etiam nanc,ÔC atfciamas hancdei aocem cum uera SC fumma maiedateeiaspro' ceifiife ad honorandos ac aindicandos facerdotes faos,cd adacrfas Aaron

Nwmc.iÄ. facerdotem tres de minifths Chore,Dathan,SC Abiron aa fi fant faperbif'' fe,SC ceraicem faam excollere,SC facerdoti præpofito fe adæquare,hiatu tergt;gt; abforpti ac deaorad.pœnas ftatim facrilegæ aadaciæ pcrfoIaeranbNec foli illiifed SC caeteri dacenri quinquaginta,qui eis comités ad aadaciam fu/ eranc,prorampenteà domino ignéconfampci fant, atprobarentar facet'' dotes dei ab eo qai facerdotes facit aindicariJn Iibro qaocp regum,cum Sa ^tiel facerdos à ladæoram popalo ob fenediatem (ûcat tu modo) conte/ mnetetar,exclamaait iratas dominas SC dixitmo te fpreaerant,fed mefpre uerunt.Et ut hoc alcifceretar excitauit eis Saal regem.qai eos iniarijsgraai bas afHigeret,SC per omnes contumelias SC pcenas faperbam popalam cal nbsp;nbsp;nbsp;!

caret SC premeret,at contemptus facerdos de faperbo popalo alttone diai' nbsp;nbsp;nbsp;‘

na aindicaretar. Sed SC Salomon in fpirita fàncto coftitutus tettatarôCdo cet,qax fit facerdotalis aatoritas SCpotettas dicenstEx tota anima tua time deam, SC facerdotes eias fanôlifica t SC iterum : Honora deam ex tota ani'

ma

-ocr page 109-

LIBER T E R T I V S»

ha tua,K honorifica facerdotes eius.Quorum præceptorum memor bea^ hs apoftolus Paulus, fecundum quod in Adtibus apoftolorum legimus, wm ei diceretunSic infilis in facerdotem dei maledicendoCRefpondit di xittNefciebam fratres quia pontifex eft. (criptum eft enim:Pnncipem pox Exod. i puIituinonmaledices.DominusetianofteripfeiESVS christvs rex ôi iudex amp;nbsp;deus nofterufcç ad paflîonisdiem feruauit honorem pontifia cibusÔJ facerdotibus,quamuis illi nectimorem dei.necagnitionem chri/ Stî fetuaffent » Nam cum leprofum emundaflet dixit illi : Vade ÔC mon^ LKf.5. ftra te facerdori, SC offer donum*Humilitate ea qua nos quoque eftè humi ksdocuiuSacerdotem adhucappellabat,quem fciebatefle facrilegum, Itê fab idtu paffionis cum alapam accepiflet, SC ei diceretunfic refpondes ponz loinas, bfici nil ille contumeliofe loquutus eft in perfonam pontificis, fed magis innocentiam fuam tuitus eft dicens: Si male locutus fum,exprobra de ma/ ^ogt;fi autem bene,quid mecædisCQuæ omnia ab eo ideo faóta funt humi^ ïiterôC patienter, ut nos humilitatis acpatientiæ habcremus exemplum. Docuitenim facerdotesueros legitime SC plene honorare, dum circa falfos facerdotes ipfetalis extitit.Meminifte autem diaconi debent,quoniam apo ftolos,ideft,epifcopos6Cpræpofitos dominus elegit.Diaconosautêpoft Oriinis ((de afcenfum domini in cœlos apoftoli fibi conftituerunt epifcopatus fui SC ecz cleGæ miniftros. Quod fi nos aliquid andere contra deum poffumus, qui epifcopos facit,poftunt SC hh contra nos andere, à quibus diaconi fiunt, SC ideo oportet diaconum de quo fcribis,agere audaciæ fuæ pœnitentiam, ut honorem facerdotis agnofcat, SC cpifcopo præpofito fuo plena humilitate fatifFacere, Hæc funt enim initia hæreticorum, SC ortus atque conatus fchix fmaticorum male cogitantium,ut fibi placeant, ut præpofitum fuperbo tu/ ßiore contemnant.Sic de ecclefia receditur.fic altare prophanum foris coU locatur.fic contra pacem christiSC ordinationem atq^ unitatem dei rex bellatur. Q uod fi ultra te contumelqs fuis exacerbauerit SC prouocauerit, fungaris circa eum poteftate honoris tui, ut eum uel deponas uel abftinex as. Nam fi apoftolus Paulus ad Timotheum fcribens dixit : luuentutem ’ • 'Timo.4» hamnemo defpiciat. quanto magis tibi à collegis tuis dicendum eft.Sene ftutem tuam nemo defpiciat. Et quoniam fcripfifti quendam cum eodem diaconotuofemifcuiffe,SCfuperbiæeiusatque audaciæ participem elfe, hune quoque SC fi qui alf) taies extiterint, SC contra facerdotem dei fecerint, udcohercere poteris uel abftinere. Nifi quod hortamur SC monemus, ut peccaffe fe potius intelligant SC fati ifaciant,SC nos propofitum noftrum te^ nere patiantur. Magis enim optamus SC cupimus contumelias SC iniuriam fingulorum dementi patientia uincere,quàm facerdotali liçentia uindicare.

Qpto te frater chariffime femper bene ualere.

k Argumentum

-ocr page 110-

««: nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLÄRVM DIVI CYPRIAN!

ARGVMENTVN SEQ.VENTIS EPISTOLAE.'

Ad præfbyteros diacones epiftob,ut diligentiores fint circa ea gerenda.quï âdminirtratio religiofa depofcit.

Epiftöla» X.

CYPRIANVS PRAESBYTERIS ET DIACONIS FRATRIBVS SALVTEM.

Ptaueram quidem fratres chariflimi,ut uniuerfum clenitfl noftrum i'ntegru ÔC i'ncolumê meis li'teris falutarem .Sed quoniä infefta tcmpeftas,quæ plebe noftram ex maxima patte proftrauit.hinc quoc^ addtt noftrisdoloribuscumil Ium,ut etia cleri portione fua ftragc perftringcret,oramuS dominu ut uos, quos in conftantia amp;nbsp;fidei uirtute ftarè co

gnouimus, tutosquoq; in pofterumper diuinämifericordiam falutemus, quan^ caufa compellcrct.ut ipfe ad uos properare Si uenire deberepri-* mo cupiditate Si defyderio ueftri.quæ res in uotis meis fumma eft.tü dein/ de uc ea quæ circa ecdefiægubernaculum utilitas comunis expofeit, trafta^ re fimul öi plurimorum confilio examinata delimare poffimus, tarnen po/ tius uifum eft adhuc interim latebram öi quietem tenere refpeiftu utilifatu AlMs * ^orK aliarum.quæ ad pacem omnium noftrorum pertinent amp;nbsp;falutem, * quam uobis à Tertullo fratre noftro charifTimo ratio reddetur.qui pro castéra fua cura,quam impenfe diuinis operibus impartit, etia huius cofilq autor fuit» ut cautus SC moderatus exiftere, nec eis locis in quibus totiens flagitatus ÔÔ quæfitus fuifïèm,me temere cómitterem.Fretus ergo diledione ôireligionc ucftra,quam fan's nouûhis literis Si hortor ôd mando,ut uos quorum mini me illic inuidiofa Si non adeo periculofa præfentia eft,uice mea fungamini TWKperKm c5/ circa geréda ea quæ adminiftratio religiofa depofrit.Habeac'’ interim quati wotdÆtio. (.jj poteft pauperu cura,fed qui tarnen inconeuflà fide ftantes gregê ch RI s TI no reliquerunt,ut his ad tolerandam penuriâ fumptus per ueftrâ dilp gentiam fuggeratur.ne quod rirca fidentes tempeftas no ferit,circa laborâgt; tes neceflitas faciat,Confefloribus etiam glorioGs impartiatur cura propefl fior.Et quan^ feiam plurimos ex his fratrum uoto ÔC dileôtione fufeeptos, tarnen fl qui funt.qui uel ueftitu,uelfumptu indigeant,ficut etiam pride uo bis fcripferam.cu adhuc effent in carcere conftituti, fubminiftrétur eis qux/ cunqj neceffaria funt,ut feiant ex nobis inftruantur ôi difeannquid fecun dum feripturarum magifterium eccîefiaftica difciplina depofcat,humilesôî modeftos ôi quietos elle debere, ut honorem fui nominisferuent, utqui gloriofi uoce fuerunt.Gnt Si moribus glorioG.Faciant fe dignos, ut in omni bus dominu promercntes.ad cœleftem coronam laudis fuæ confummatp Effî. n. one perueniant.Plus enim fupereft^ quod tranfaôlû uidetur,cuni feriptu Apoclt;t. î- Gt: Ante mortem ne laudes hominem qué^.Et iterumiEfto Gdelis ufqj ad mortem

-ocr page 111-

LIBER TERTIVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87

mortem,amp; dabo tibi coronam uitæ.Et dominus quocß dicat : Qui toléra^ ueritufque ad finem,hic faluabiturJmitentur dominum qui fub ipfo tem,» pore paffionis non fuperbior, fed humilior fuit. T une enim difcipulorum fuonim pedes lauitdicens:Siegobui pedes ueftros magifterK domix nus, SC uos debetis aliorum pedes lauare. Exemplum enim dedi uobis, ut ficutego feci, uos alqs faciatis. Item Pauli apoftoli documenta teftan^ tur.qui poft carcerem fæpe repetitum, poft flagella,poft beftias,circa omnia mitis öi humilis perfeuerauit,nec poft tertium cœlum Si paradifum quiequam fibi infolenter aflumpfit dicens:N eque enim gratis panem man nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?♦

ducauimus ab aliquo, fed in labore SC fatigatione nodle Si die opérantes, üt ne quem ueftrum grauaremus. Hæc fingula oro uos infinuate fratribus noftris. Et quia is exaltabitur, qui fe humiliauerit, nunc eft ut magis infi-^ diantem aduerfarium metuant qui fortiorem quencß magis aggreditur, amp;nbsp;acrior fadus hoc ipfo, quia uidtus eft.fuperantem fuperare conatur.Do minus faciat, ut Si ego iterum illos uidere Si falutari exhortatione compoz ftere mentes eorum ad feruandam gloria fuam poflim.Doleo enim quam do audio quofdam improbe Si infolenter diicurrere ad ineptias, uel ad diz fcordias uacare, Christi membra etiam c h r i s t v m confefla per congt; cubitus illicitos inquinari : nec à diaconis aut præfbyteris régi poflè, fed id agere, ut per paucorum prauos SC malos mores, multorum Si bonorum confefforum gloria honefta maculetur : quos uereri debent,ne ipforum te/ Pmcoth mtu ftimonio Si iudicio condemnati ab eorum focietate priuentur » Is enim de/ mum confeffbr illuftris Si uerus eft, de quo poftmodum non erubefeit ecz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

defia, fedgloriatur, Ad id uero quod feripferunt mihi copræfbyteri noftri Donatus Si Nouatus,Si Curdius,folus refcribere nil potui, cum â primor/ dio epifeopatus mei ftatuerim nihil fine confilio ueftro,Si fine confenfu pie bis mea priuatim fententia gercre. Sed cum ad uos per dei gratiam uenez ro, tunc de ijs quæ uel gefta funt, uel gerenda,ficut honor mutuuspofeit in commune traólabimus,

ARGVMENTVM SEQ.VENTIS EPISTOLAE»

Ad Cornelium papam cpiftola de nonnullis ad ecdefiam r€uerfis,qui fchifmaz ticorumuenenata aftutia cicunuenti fuerant.

Eptftola. XI,

CYPRIANVS CORNELIO FRATRI SALVTEM»

Vantam folicitudinem Si anxietatem fuftinuimus de his confeflbribus,qui dolo Si malitia hominis Si callidi,Si ue teratoris fuerant circunuenti Si pene decepti, Si ab ecclez fia alienati, tantam læticiam adepti fumus, Si deo omniz* potenti, Si CHRISTO domino noftrogratias agimus, cum eoscognitofuoetrore intelligamus hominis mahgt; k i gni

-ocr page 112-

«8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPI STOL AR VM DIV IG Y PRIANT

gni uclut ferpenris aduti'a uenenata dereli'dla, ad ccclcGatn unde exîcrant, ficut ipfi ex fuo corde profitentur,fimplici uoluntate uenifle. Et primo qui-' dem fratres noftri probatæ fidei amantes pacem, unitatem optantes, tu/ morem illorum, horum molliciem nunciabant » Fides tarnen non idonea, ut facile nobis credere daretur, illos penitus efle mutatos. Poftea uero quàm VrbanusôC Sidonius confefTores ad præfbyterosnoftros uenerût, affirmantes Maximum confefforem amp;nbsp;præfbyterum fccum pariter cupe/ rein ecclefiamredire,fed quoniam multapræceflerant ab eisdcfignata, quæ tu quoque cpifcoporum noftrorum Si meis literis cognouifti, ne te/ mere eis fides haberetur, ex ipforum oee Si confeffione ifta quæ per lega/ tionem mandauerant placuitaudiri. qui cum ueniffent, Si à præfbyteris quigeflerantexigerentur,nouiffime quod peromnesccclefiaslitcræ calu/ mnijs Si malcdiôlis plenæ eorum nomme frequenter miffiæ fuiffent,Si pcne omncs ecdefias perturbaflent, circunuentos (ceffie affi'rmauerunt, nequein iffis literisquidineffiet, fciffe,tantummodo drcunduôlos fe commififlè quoque fchifmata, Si hærefis autores fuifle, ut paterentur Si manusqua/ fi epiîcopatum imponi, qui cum Si cæteris fuiffient exprobrarêtur, aut abo* lerentur, Si de memoria tollerentur deprecati funt, Omni aélu ad mepet/ lato placuit contrahi prefbyterium, affuerunt etiam epilcopi quinquéqui Si hodie præfentesfuerunt.ut fîrmato confilio.quid circa perfonam eorum oblèruari deberet.confenfu omnium ftatueretur. Et ut motum omnium Si confilium fîngulorum dinofceres, etiam fententias noftras placuit in noti/ Reiter^ dd ^ias ueftras perferri, quas Si fubieôtas leges. His ita gcftis,in prælbyterium uenerunt Maximus, Vrbanus, Si Sidonius, Si plerique fratres qui eisfe adiunxerunt, fummis precibus defyderantes, ut ea quæ ante fuerant ge/ fta, in obliuionem cederent,nullaque eorum mentio haberetur perindeatf fi nihil effet uel commiflum, uel didlum inuicem, omnibus remiflîs cot mundum Si purum, fequenteseuangelicam uocem beatoseffepuroscor/ de quodiam Iperent dominum, Quod erat confequens omnishicaótuS populo fuerat infinuandus,ut ôd ipfos uiderent in ecclefia conftitutos quoS errantes Si palabundos iam uiderant Si dolebant: quorum uoluntateco/ gnita, magnus fraternitatis concurfus faólus eft. Vna uox erat omnium gratias deo agentium,gaudium peôtoris lachrymis exprimentes, comple/ cftentes eos quafi hodie pœna careen's fuiffent liberati. Et ut ipforum pro/ priauerba defignem. Nos, inquiunt, Cornelium epifeopum fandiffimæ catholicæ ecdefiæeredlumà deo omnipotente ôd christo domino no/ ftrofdmus,Noscrrorcm noftrum confitemur.Circunuenti fumus perfidie loquacitate faóliofa ameutes, Videbamur quafi quandam communicati/ onem cum fchifmarico homine habuiffe.Syncera tarnen mens noftra fem* perfn ecclefia fuit, necignoramusunum deum effc,Ôdunum christvM

-ocr page 113-

LIBER T E R T I V S, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;89

efle dominum,quem confeflî fumus, unum fpiritum fandlum, unum cpiz fcopum in cacholica ecclefia efle dcbere.Ifta eorum profeflîonc non moue; rémur, ut quod apud poteftatem feculi erant confeflî, in ecclefia conftituti comprobarent.Quapropter Maximum præfbycerum locum fuum agno/ fcere iuflîmus.Cætcroscum ingenti populi fufffagio recepimus.Omnia au temrcmifimus dco omnipotenti, in cuius poteftate funt omnia referuata» Hæcigitur fi^ater eadcm hora, eodem momento ad te perfcripta tranfmi-^ fimus.ôcNicephorum acolythumdefcenderead nauigandumfeftinanx' tem. ad uos ftatim dimifi.ut nulla procraftinatioe habita, uelut præfens in iftodero.ôCiniftopopuli cœtudeoomnipotentiSi CHRisTO domino noftro gratias ageres.Credimus autem fore.quinimmo iam pro certo con fidimus, cæteros quoque qui in hoc errore funt conftituti in ecclefiam bre^^ ui reuerfuros, cum autores fuos uiderint nobiicum agere. Has litcras pu/ tote deberefrater,ôi ad cæteras ecclefiasmittere.ut omnes fdant fchix fmatici huius ôi hæretici dolum ÔC præuaricationem de die in die euacuari.

ARGVMENTVM EPISTOLAE SEQ.VENTIS» Ad eundem epiftola de qutbufdam fchiftnaricis, Epiftola» XI L

CYPRIANVS CORNELIO FRATRI SALVTEM»

E quid minus ad pœnam futuram huius fcelerati homi^ nis deeflct, proftratus uirtutibus dei ( cum Maximus ÔC Longinus, Ôi Machens inde fuiflent expulfi ) denuo re^ furrexit, Si ficut prioribus literis tibi quas per Augendutn confeflorcm mifi, fignificaueram Nicoftratum Ôi. Noua/ turn, K Euariftum, Si Primum, SC Dionyfium illô iam perucniflc. Inuigiletur ergo ut omnibus coepifcopis noftris Si fratribus in/ notefcat, Nicoftratum multorum criminum reum, Si non folum patronæ Ni'co/îmws fuæ carnali, cuius rationes geflît, fraudes Si rapinasfeciflc.uerum etiam’^^”’'^”’”'^* quod eft illi ad perpetuam pœnam refrruatum, ecclefiæ depofita non mo/ dica abftulifle : Euariftum uero autorem fchifmatis fuifle, Si fucceflbrem Eudrißtts plebi.cui antea præfuerat.in locum eius epifcopum efle conftitutum Maiorauero amp;nbsp;grauiorahic defignauit maliciaôi inexplebili prauitate fua, quàm quæ illic apud fuos fern per excrcuit,ut fcias quales duces Si protedto res fchifmaticus Si hærcticus lateri fuo femper iuncftos habeau

ARGVMENTVM EPISTOLAE SEQ.VENTIS»

Ad Stephanum epiftola de Martiano Arelatenfi epifeopo hæi efiarcha, ut eo abftento, alius loco eius fubftituatur, in refouendis C H KIS TI ouibus diligen/ tia plena exhibeatur.

k ) Epiftola

-ocr page 114-

90 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLARVM DIVI CYPRIANI

Epiftola XIII»

CYPRIANVS stephano fratri salvtem» Auftinus collega nofter Lugduni confiftes frater chariffi^ me femel atcß iterû mihi fcripfit,fignificans ea quæ etiâ uo bis fcio utiq; nunciata tam ab co nbsp;nbsp;cæteris coepifcopisno

ftris in prouincia conftitutis, quod Martianus Aielateco fiftens.Nouatiano fe coiunxerit.ôC à catholicæ ecclcGxue/ ____ritate atcp à corporis noftri amp;nbsp;faccrdotrj cofenfione difiuti xerit,tenens hæreticæ præfumptionis duriflîmam prauitatem, ut feruisdd pro eo dolétibus ôi. ad ecdefiam lachrymis Si gemitu.ôi dolore pulfantibuS diuinæ pietatis ÔC lenitatis paternæ folatia Si mbfidia cludantur.N ec ad fo uenda uulnera admittantur uulnerati, fed fine fpe pacis Si communication' reli^ifi ad luporum rapinam Si prædam diaboli proiiciantur. Cui rei no ' ftrum eft confulere Si fubucnire frater charifTime.qui diuinam dementia co gitantes.ôi gubernandæ ecdefiæ libram tenentes,fic cenfuram uigoris pccca toribus exhibemus,ut tarnen lapfis erigendis.ôê curandis uulneratis.boni/ tatis Si mifericordiæ diuinæ medicinam non denegemus. Quapropter fa/ cere te oportet pleniflîmas literas ad coepifcopos noftros in Gallijs confti/ tutos, ne ultra Martianum peruicacem Si fuperbum, Si diuinæ pietatis ac fraternæ falutis inimicum collegio noftro iniultare patiâtur.quod nec duffl â nobis uidetur abftentus, qui ïam pridem iaôtat Si prædicat quodNoua? riano ftudens.ôC eius peruicaciam fequens à comunicatione fe noftra fegte/

Nouatianus ipfe quem fequitur olim abftentus Si hoftis ecdc fiæ iudicatus fit, Si cum ad nos in Africam legatum mififlet.optans ad com municationem noftram admitti, hinc à concilio plurimorum facerdotum qui præfentes eramus, fcntentiam retulerit fe foris efte cœpifle, nec poHca quoquam noftri fibi communicari, qui epifcopo Cornelio in catholicaec/ cîefia de dei iudicio Si cleri ac plebis fufïragio ordinato profanum altare eri gere.ôC adulteram cathedram collocate. Si facrilega contra uerum facerdo/ tem facrificia offerte tentaucrit.Proinde fi refipifcere Si ad fanæ mentis con filium redire uellet, agcret pœnitentiam, Si ad ecdefiam fupplex rediret, Quàm uanum eft firater chariifime ut Nouatiano nuper retufo Si refutato, Si per totum orbem à facerdotibus dei abftento, nunc adulatores adhuc nobis patiamur illudere, Si de maieftate ac dignitate ecdefiæ indicate, Di/ rigantur in prouinciam Si ad plebem Arelate confiftentem à te literæ.qui/ bus abftento Martiano,alius in locum eius fubftituatur.ÔC grex christi qui in hodiernu ab illo diffipatus ôiuulneratus contemnitur.colligatunSuf fîciat multos illic ex fratribus noftris annis iftis fuperioribusexceflîflefîne pace, uel cæteris fubueniatur qui fuperfunt, Si diebus ac nocftibus ingcmi/ fcunt,ôi diuinam acpatcrnam mifericordiam deprecantes.folatium noftrs opitulationis

-ocr page 115-

LIBER T E R T I V Si

opitularionis expofcunt ♦ Idcirco enitn frater chariflïme copi'ofutn corpus sacerdotum eft facerdotum cocordiæ mutuæ glutine atq^unitatis uinculo copulatum, utfiquis excollegio noftro hærefim facere * amp;nbsp;gregem CHRiSTi lacerare 8i uaftare tentauerit,fubueniant cæteri.ôi quafi paftores utiles ôi miièricor^ des,cues dominicas in gregcm colligant. Quid enim fi in mari portus aligt;-quis munitionibus fuis ruptis infeftus Si periculofus efle nauibus cœpex tit, nonne nauigantes ad proximos portus naues fuas dirigunt, ubi fit tu^ tusSC falutaris introitus, ôi ftatio fecura ♦ Aut fi in uia ftabulum aliquod obfideii Si teneri à latronibus cœperit,ut qüifquis ingreflus fuerit.infidianz tium illic infeftatione capiatur, nónne commeantes.hac opinionc compere ta, ftabula alia in itinere appetunt tutiora,ubi fint fida hofpitia Si recepta-culacommeantibus tutaCQuod necefle eft:apud nos efle frater chariflime debet, ut fratres noftros, qui iaólati Martiani fcopulis petunt écdefiæ porx tusfalutarcs, fufeipiamus ad nos prompta Si benigna humanitate.ôi fta^ balum commeantibus præbcamus tale, quale eft in euangclio,quoaIa''Li«:.ioi ttonibus fauciati Si uulnerati fufeipi Si foueri, Si tutari ab ftabulai io pof-fint.Quæeftcnim maioraut mclior cura præpofitorum, quam diligenti folicitudine Si medela falubri fouendis Si conferuandis ouibus prouidere7 cum dominus loquatur Si dicat:Quod infirmatum eft non confortaftis,ôi E3ccb.j4« quod male habuit, non corroboraftis, Si quod contribulatum eft,non con folidaftis,quod errauit.non rcuocaftis,amp; quod pcrqt.non inquififtis. Si diz fperfæ funt ones mcæ, eo quod non fint paftores. Si faôlæ funt in commet fturam omnibus beftqs agri, Si non fuit qui inquirerct neq; qui rcuocaret, pi'opterea hæc dicit dominus: Ecce ego fuper paftores. Si inquira ones me/ as de manibus eorum,amp;: auertam eos ut non pafcant oues meas,0C iam no pafeent ea3,0C extraham eas de ore eorum, ÔC pafcam eas cum iudicio.Cum ergo paftoribus talibus per quos dominicæ oues negligutur Si pereunt,fic comminetur, quid nos aliud faccre oportet frater chariftime,^ colligendis Sirefouendis christi ouibus exhibere diligentiam plenam, SC curandis bpforum uulneribus paternæ pietatis adhibcre medicinam,cum etiam do , minus in euangelio moneat Si dicat:N on eft opus fanis medicus,fed male habentibus.nam Si fi paftores multi fumus,unum tarnen gregê pafcimus, ôCoucs uniuerfas quas ch R i st v s fanguine fuo Si paflîone quæfiuk,col/ ligere Si fouere debemus, nec pati fupplices SI dolentes fratres noftros cru/ deliter defpici,ôC fuperba quorudam præfumptione calcari, cum feriptû fit: nie autê qui contumax cft uir fui iacftans,nihil omnino proficiet,qui dilata uittan^ infernus anima fuâ,ôC eiufmodi omnesdhs in euangelio eulpet Si

' damnet dicens: Vos eftis qui iuftifi'catis uos in cófpeótu hominu.deus au/ lmc. iä» té dinofeit corda ucftra,quoniâ quod excelfum eft in hominibus, execratio cft in confpekftu dei, Exccrabiles SC deteftabiles dicit efle,qui fibi placeant,

k 4. qui

-ocr page 116-

91 EPISTOLARVM DIVI C Y P R t A N I qui tumidi Si inflati aliquid fibi arroganter aflumant.Ex quibus cum Mar tianus eflc cœperit, amp;nbsp;fe Nouatiano coniungens aduerfarius mifericordiæ Si pietatis extiterit,fententiam non dicat.fed accipiat, nec ficagatquafi ipfe iudicauei it de collegio facerdotum.cum ipfc fit ab uniuerfis facerdotibus iiï dicatus.Seruâdus eft enim anteceflorum noftrorum beatorum martyriitn Cornelrj SC Lucq honor gloriofus, quorum memoriam cû nos honoremas multo magis tu frater chariiîîme honorificare SC feruare grauitate SC autoti täte tua debes,qui uicarius SC fucceifor eorum faôtus es.Illi enim pleni fpiri/ tu domini SC in gloriofo martyrio conftituti, dandam eflè lapfis pacemcen fuerunt, SC pœnitentia adla fruôlum communicationis SC pacis negandutn non effe literis fuis fignauerunt » quam rem omnes omnino ubique cenfui' mus. Nec^ enim poterat effe apud nos fenfus diuerfus, in quibus unus eP fet fpiritus.SC ideo manifeftum eft eum fpiritus fandti ueritatem cum cætcgt; ris non teuere, quem uidcmus diuerfa fentire.Significa plane nobis quis in locum Martiani Arelate fuerit fubftitutus.ut fciamus ad qucm fratresno/ ftros dirigereSC cui fcriberedebeamus. Opto te frater chariflimefcmper bene ualere.

ARGVMENTVN EPISTOLAB SEQ.VENTIS» Maximi, Vrbani,Sidonq, Macahj epiftola adCyprianum.

CYPRIANO FRATRI MAXIMVS, VRBANVS, SIDO.-NIVS, ET MACARIVS SALVTBM»

frater chariflîme te quoq^ nobiicum pari uotocon* gaudere, quod nos habito confilio, utilitatibus ecdeGæ amp;nbsp;pad magis confulentes, omnibus rebus prætermiftîs, SC iudicio dei îæ (èruatis.cum Cornelio epiicopo noftro pariter SC cum uniuerfo clero pacem fecifle,cum gaudio etiam uniuerfæ ecclefiæ prona etiam omni/ umcharitatehoc faólum hisliterisnoftrisfcire certiffime debuifti.Ora^ mus te frater chariftîme multis annis bene ualcre.

ARGVMENTVM EPISTOLAB SEQ.VENTIS»

Ad clerum de quibufdam præfbyteris epiftola,qui fernere pacem lapfis dedc/ runt,necdum fedata perfecutione,amp;; circa confcientiam epifcoporum.

Epiftola. XIIII.

CYPRIANVS PRAESBYTERIS ET DIACONIS FRATRIBVS SALVTEM.

lu patientiam meâ tenui fratreschariflimi, quafi uerecun/ i dum filêtium noftrum proficeret ad quieté.Sed cum quo/

i rundam l'mmodcrata ÔC abrupta præfumptio temeritate ! fua Si honore martyrumA confefforum pudoré.ôê plebîs

uniucrfætranquillitatéturbare conet'’ tacere ultra no opor Tdciturnittis tct,ne ad periculû SC plebi's panter ÔC noftroru taciturnitas m'mia procedat, wmù nocet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*■


-ocr page 117-

LIBER T E R T I V Sf

Quod enimnon periculum mctuere debemus de offenfa domini,cu ali'qui depræfbytens nec euagelq.nec loci fui mcmores,fed ncq; futurum domini iudiciu,neqj nunc fibi præpofitum epifcopu cogitantes.quod nun^ omnP no fub anteceiforibusfaólum eft,cu contumelia ôi contemptu præpofiti to turn fibi uindicenLÄtcp utinam non proftrata fratrum noftroru falute fibi omnia uindicarenuCotumelias epifcopatus noftri difli'mulare ferre pofz lum.iicut dillimuiaui temper Si pertulioed ditlimulandi nunc locus no elt, quando decipitur fraternitas noftra à quibufdam uefl:rum,qui dum fine ra tione reftituédæ falutis plaufibiles efle cupiunt, magis lapfis obfunt.Sum/ mum eniin deliótum effe quod pcrfecutio comitti coegic,fciunt ipfi etiâ qui comiferunt.cum dixerit dominus Si iudex nofter : Qui me confefiTus fuerit Lxc. n» coram hominibus.cofitebor Si e^o in illo coram patre meo qui in cœlis eft. Quiautcm me negauerit.Si ego ilium negabo.Si iterum dicit: Omnia pec/ cata remittentur filqs hominum Si blafphemiæ.Qui autcm blafphemaue/ Mdr. j. nt in fpiritum fancftum,nb habet remiflam.fed reus eft æterni peccati.Item i^eatus apoftolus dixit: Non potcftis calicem domini bibere.Si calicem dæ/ i-Cor. 10.' monioru.Non poteftis menfc domini comunicare Si mcnfe dæmonioru. Hæc qui fubtrahit fratribus noftris.decipit miferos,ut qui poffunt agentes pœnitentiam ueram deo patri ad mifericordia precibus Si operibus fuis fa/ nffacerc feducantur.ut magis pereant,Si qui erigere fepoftunt,plus cadant. Nâcum in minoribus peccatis agant peccatores pœnitentiâ iufto tempore. Si fecundum difciplinæ ordiné ad exhomologetîm ueniât.Si per manus im pofitionem epifcopi Si cleri ius ccmunicationis accipiant. nûc crudo tempo te perfccutionc adhuc pcrfeuerante,nodum reftituta ecclefiæ ipfiuS pace,ad comunicationem admittuntur,Si offertur nomen coru,Si nondû pcenitcn-n’a fafta.nondum exhomologeft finita,nondu manu eius ab epifcopo aut cleroimpofita euchariftia illis datur.cu fcriptum fit:Qui edcrit pane aut biz i. Cor. ii» beritcalice domini indigne,reus crit corporis Si fanguinis domini.Sed nue illirci non funt,qui minus feripturæ legê nouerunt. Erunt aute rei qui præz funt Sihæc fratiibus non fuggerunt,ut inftrucfti a præpofitis faciant omnia eu dei timore.Si eu data ab eo Si præfcripta obferuatione. Exponût deinde inuidiæ beatos martyres, Si gloriofos feruos dei cum dei facerdote comité tunt, ut cum illi memores Icgis noftræ ad me literas direxcrint, Si petierint tune defyderia fingulorum examinarfSi pacem dari.cû ipfa ante mater no ftta pacem de mifericordia domini prior fumpferit,Si uos diuina proteôlio reduces ad ecclefiam fuam fecerit.Hi fublato honore,qué nobis beati matz tyres cum confeftoribus feruant, contempta domini lege Si obferuatione, quamfjdem martyres Si confeftores tenendam mandant,ante extinôluni perfecutionis metum, ante reditum noftrum, ante ipfum pen'e martyrum exceffum eommunicent cumlapfis Si offerant.ôi euchariftiam tradant,

.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quando

-ocr page 118-

94« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPI S T OL AR V M DIVI C YP RIANI

quatido ctiam (Ï martyres per calorem gloriæ minus feriptura contcwpbn tes contra legem domini plus aliud cuperent.a præf byteris 6£ diaconis fug/ gerentibus admoneri debcrent,ficut femper in præteritis faótum cft.Calli gare nos itaq; diuina cenfura nec nodibus definit, nec diebus » Præter no/ élurnas em uifiones,per dies quocß impletur apud nos fpiritu fanólo puez pKcronim ore rorum innocens ætas,quæ in extafi uidet oculis.öi audit.SC loquitur eaqui/ nonuntp deus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dominus moncre Ô!. inftruere dignatur,Et audietis omnia quädo

’ me ad uos reducem fecerit dominus, qui ut federé,iuflGt.Interim temerarq, SC incauti.ôC tumidi quidam inter uos,qui hominé no cogitant.ucl domina timeant,feientes quoniam fi ultra in tjfdem pcrfcuerauerint.utar ea admo/ nitione,quâ dominus iubet,ut interim prohibeâtur offerte, aôluri Siapud nos,ÔC apud confeffores ipfos,ÔC apud plebe uniuerfam caufam fuâ domiz no permittête,cum in finu matris ecclefiæ recolligi cceperimus.De hocôiad martyres,SC confeffores ipfos,ÔC apud plebem literas feci, quas utrafq; bgi uobis mandaui. Opto uosfratreschariffimi ac deiyderatiffimi in domino femper bene uaIere,ÔC noftri meminiffe,

ARGVMENTVM SEQ.VENTIS EPISTOEAE»

Ad martyres confeffores epiftola.qui lapfis perierunt pacem darf, uteos no minatim libello affîgnent, ô; cauti defyderia petentium pondèrent,

Epiftola, XV

CYPRIANVS MARTYRIBVS ET CONFESSORIBVS CHAz' RISSIMIS FRATRIBVS SALVTEM, Olicitudo loci noftri,ÔJ timor domini compellitfortifiîmi ac beatiffimi martyres admonereuos literis noftris.uta quibus tam denote SC fortiter feruatur fides domini,ab ijfz dem quoqj lex SC difeiplina domini referuetur » Nam cutn omnes milites CHRISTI euftodire oporteat præceptaim peratoris fui,tum uosmagis præceptisciusobtcmpcraie plus conuenit,qui exemplum cæteris faéli eftis SC uirtutis, ôi. timoris dei,5i credideram quidem præf byteros ÔC diaconos qui illic præfentes funt, mo/ nere uos SC inftruere pleniflîme circa euangelrj legem,ficut SC in præteritutn femper fub antecefforibus noftris faff um eft, ut diaconi ad carcerem com* meantes martyrum deiyderia confilijs fuis SC fcripturarum præceptis gubet narent,fed nunc cum maximo animi dolore cognofeo, non tantum illic no fnggcri diuina præcepta, fed adhuc potius impediri, ut SC ea quæ àuobis ipfis SC area deum caute,SC area facerdotem dei honorifice fiunt, à quibuf

dam præfbytcris refoluantur.qui nec timoré dei.nec epifcopi honoré cogb tantes,CÛ uos ad me Iiteras direxeritis, quibus examinari defyderia ueftra, amp;nbsp;quibufdam lapfis pacem darf poftulaftis.cum perfecutione finita conue-nire in unum cum dero Ä recoliigi cœperimus : Illi contra euangelij legem, ueftratn

-ocr page 119-

L I ß È R T Ë R Tt V §1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 ƒ

ücftram c[uocç honorificam petttionê anteadtam pœnitentiam.atîtécxho mologefin grauiflîmî atcç extremi delidli fadlatn, ante mahum ab epifcox po Si clero in pœnitentiam impofitam,offerte pro illis ôi cuchariftiam da-te.id eft, fandtum domini corpus profanare audeanc.cum fcriptum fitîQui gt;. Cor. ederit panem.aut biberit calicem domini indigne, reus erit corporis ôi fan^ guinis domini.Et lapfis quidem poteft in hoc uenia concedi.Quis no mot tuusuiuifîcari properet^Quis non ad faluté fuarti uenire feftinetCScd pr^/ pofitorum eft præceptum tënere.ôi uel properantes,uel ignorantes inftrue/ tegt;ne qui ouium paftores effe debcnt.lanq fiant.Ea enim conccdere.quæ in pernidcm uertant,decipere eft, nec erigitur fie lapfus, fed per dei offenfam uiagis impcllitur ad ruinam. Vel ex uobis itaqj difcant,quod docete debu* eranuPetitiones Si defyderia ueftra epifeopo feruent,ôi ad paeem uobis pc tentibus dandam maturum Si pacatum tempus expédient. Ante eft ut à domino paeem mater prior fumât, tunc fecundum ueftra defyderia de fili^ otum pace tradletunEt quoniâ audio fortiftimi Si chariftîmi fratres impu/ dentia uos quorundam premfôi uerecundiam ueftram uim pati, oro uos quibus pofTum precibus.ut euâgelfj memores Si cofyderantes.quæ Si qua/ liainpoteftatem anteceffores ueftri martyres concelferint, quàm foliciti in omnibus fuerint, uos quoqj foliciti Si cauti petentium defyderia pondérez tis.utpoteamicidomini, ôî cum illopoftmodum iudicaturi infpiciatisSi aôfum.ôi opera,Si mérita fingulorum, ipforum quoqj delidtorum genera ôJqualitatescogitetis,ne fi quid abrupte Si indigne uel à uobis permiffum, uel à nobis fadlum fuerir,apud gentiles quoep ipfos ecclefia noftra crubefee reincipiat.Vifitamur Si caftigamur frequenter,ôi ut in nobis domini man i.Cor. lù data incorruptaôi inuiolata permaneant, admonemur, Quod quidem Oecillicapud uos ceffare cognofeo, quo minusplurimos quoqueex uo^ bisinftruat ad ccclefiæ difeiplinam diuina cenfura. Hoc autem totum pox teft fieri, fi ea quæ a uobis petuntur, ne facile tribuantur,religiofa contemzgt; platione moderemini, intelligentes Si comprimentes, easep perfonas aceP pientes in bencfîcqs ueftris.ut aut gratificentur.aut illicitæ cogitationis nun dinas aucupentur » De hoc ad clerum Si ad plebcm literas feei, quas utraC* uobis legi mandaui, Sed Si illud ad diligentiam ueftram redigere Si etnendare debetis, ut nominatim defignetis eos quibus paeem darf defyz deratis. Audio enim quofdam fie libello inferi,ut dicatur: Communicet il/ le cum fuis.Quod nunquam omnino à martyribus fatftum eft, ut cæca pe/ titio inuidiam nobis poftmodum cumulet» Late enim patet quando dieix tut, ille cum fuis, Si poffunt nobis uiceni, Si trieeni, Si amplius offerri, qui propinqui, Si affines, Si liberti ac domeftici effe affeuerentur eius qui acci* pitlibellum,ôd ideo peto ut eos quos ipfi uidetis amp;: noftis,quorum pœnitê/ tiam fatiffaôtioni proximam confpicitis. defignetis nominatim libello,

amp;fic

-ocr page 120-

9lt;r nbsp;nbsp;nbsp;EPISTODARVM DIVI CYP RIANT

6£ fic ad nos fidei ac difdplina: congruentes literas dirigatis. O pto uos for/ tiffimi ac dilcótiflïmi fratres in domino femper bene ualere, SC noftri me/ minifle» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ARGVMENTVM SEQ.VENTI8 EPISTOLAE»

Significatio ad pkbem,inifinuans petitionem fadam per martyres fuperbpßs, quæ priori epiilola continetur»

Epiftola. XVI*

CYPRIANVS FRATRIBVS'IN PLEBE CONSI^'

STENTIBVS SALVTEM.

Ngemiicere uos ÖJdoIere ruinas fratrunoftrorumexme fcio pariter amp;nbsp;doIeo.Si patior ac fentio, quod beatus Apo ftoIusdicicQuis infirmatur, inquit, SC ego non infirmor* Quis (candalizatuLÖJ nbsp;nbsp;nbsp;non urorÆt iteru pofuit in epi

ftola fua dicens:Si patitur membrum unum» compatiun/ __tur amp;nbsp;caetera membra.Et fi lætatur membru unum.SicoUc tantur cætera membra.Compatior ergo ÔC condoleo fratribus noftfis» qui lapn.ôC perfecutionis infeftationeproftrati.ôt partem noftrorum uifeemm fecum trahentes,acrcm dolorem nobis fuis uulneribùs intulerunt, QuibuS potens eft diuina miiericordia medelam dare,dum tarnen no putent pro/ pere nec incaute aliquid öd feftinanter gerendum, ne fi fernere pax ufurpe/ tur, diuinæ indignationis offenia grauius prouocetur. Fecerunt ad nos de quibufdam beati martyres literas, petentes examinari deiyderia fuacutn pace nobis omnibus à domino prius data.ad eedefiam regredi cœperimus. examinabuntur fingula præfentibus SC iudicantibus uobis» Audio quofdâ tamé de præfbyteris nec euangelrj memores.nec quid ad nos martyres fed pferint cogitantes,nec epifeopo honorem facérdotq fui ôd cathedræ feruan/ tes, iam cum lapiîs communicate cœpiife, offerte pro illis ôd euchariftiaffl dare.cum oporteat ad hæc per ordinem peruenire.Nam cum in minoribuS deliôtis,quæ non in deum committuntunpœnitentia agatur iufto tempo* re,Ôd exhomologefis fiat inipeôla uita eius.qui agit pcenitentiam,nec ad co municationem uenire quis poffît, nifi prius illi ab epifeopo ôd dero manus fiietit impofita, quanto magis in his grauiffimis ôd extremis delidis caute omnia ôd moderate fecundum difdplinâ domini obferuari oportetCquoS quidem noftri præibyteri ôd diaconi monere debuerant, ut commendataS fibi oues fouerent,ôd diuino magifterio ad uiam deprecandæ falutis infini/ crentEgo plebis noftræ ôd quictem noui pariter ôd timorem,in fanifadio/ ne dei ôd deprecatione uigilare,nifi illos quidam de præfbyteris gratifican/ tes decepiffent, Vel uos itaqj fingulos regite,ôd confilio ac moderationeue ftra fecûdum diuina præcepta lapforum animos temperate*Nemo adhuc importuno tempore acerba poma decerpat. Nemo nauem fuàm quafiata

-ocr page 121-

LIBERTERTIV8» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9^

^perforatam fludtibus priuf^ diligenter earn refecerit m altum denuo co niittat.Nemo tunicam fciflam accipcre Si induere poteft, nifi eam ab artifi ceperito fartam uiderit.ói afullonecuratam receperiùAudiantquæfo pa^ tænter confilium noftrum.expeótêt noftram regreflïonem, ut cum ad uos per dci mifericordiam uenerimus.conuocati coëpifcopi plures fecundu do-‘ï’inidifciplinam ÔC confeflbrum præfentiam beatorum martyrum literas, defyderia examinare poflimus.De hoe ad clerum,ÔC ad martyres, amp;nbsp;ad confeiTores literas fcci.quas utrafeç legi uobis mandaui» Opto uos fratres ^nariflîmi,ac delyderatiflïmi in domino femper bene ualere»

argvmentvm epistogae seqventis.

Ad Clerum qjiftola propter lapfos amp;nbsp;catechumenos neuacui exirent

Epiftola* xviîgt;

CYPRIANVS PRESBYTERIS ET DIACONIS

FRATRIBVS SALVTEM»

IR O R uos fratres chariffimiad multas cpiftolas mcas.

I quas uobis frequenter

c, cum fraterni


tatis noftræ uel utilitas,uel neceflîtas fie uticç gubernetur, fi à uobis inftruôli rcrum gerendarum confilium limarc poflimus»Quoniam tarnen uideo facultatem ueniendt ____ad uos nondum eflc.ôi iam æftatem cœpifle, quod temx pus infirmitatibus affiduis SC grauibus infeftat occurendum puto fratri--uus noftris,ut qui libellos à martyribus acceperunt, fi incommodo aliquo ‘nfirmitarispericulo occupati fuerint,non expedient præfentiam no^ firam, quin apud prefbyterum quencunq; præfentem,uel fi pref byter pertus non fuerit,ÔC urgere exitus cœperit,apud diaconum quoeç exhomo logefin facere delidti fui poifint.ut manu eis in pœnitentiam impofita uex filant ad dominum cum pace,quam dari martyres litcris ad nos fadtis de^ vuerauerunt.Cæteram quoque partem plebis quæ lapfa eft, præfentiaue lya fouetote,K ut à fide SC mifericordia domini non defidant ueftro fola---Jio focillate.Ncque enim deferentur ab ope SC auxilio domini,qui mites Ô2 fillmiles,Si pœnitentiam uere agentes in bonis opinionibus perfeueraue^ Jjfit)qiio minus illis quolt;^ diuino remedio confulatur. Audientibus etiani fiquifuerintpericulo præuenti,amp; in exitu conftituti uigilantia ueftra non fidit.implorantibus diuinam gratiam mifericordia domini non denege^ tur.Opto uos fratres chariiTimi femper bene ualere, SC noftri meminiffe^; rtaternitatem uniuerfam meo nomine falutate,ôC ut noftri meminerint rogate, Valete.

I Argumentum

-ocr page 122-

9« T . EPISTOLARVM DIVI CYPRïANt ......ARGVMENTVM EPISTOLAE SEQ.VENTIS* Ad clcrum cpiftola de h(s qui adcuchariftiam feftinant.

Epiftola. JeVIII.

CŸPRIANVS PRESBYTERIS ET DIACONIS

FRATRIBVS SALVTEM.

Egiliterasueftrasfratres chariftïmi,quitus feripfifiis falii breconfiliumueftruno deefte fratribus noftris* ut renie/

Apo.i,

raria feftinatione depofita religiofam patiêtiamdeopi^ béant,ut cum in unum per eiusmifericordiam ueneriinuS de omnibus fpeciebus fccundum ecdefiafticam difdplin^ _______traeftare poftîmus, maxime cum feriptum fit: Memento undeexcideris.6i aae pœnitentiam.Pœnitentiam ille autem agit, oui diuf tilt;r fcrudirdo Hispræceptis mitis a pattens. Si lacerdotibus dei obtempérans, oblequr|s dei in4iwiat4. fm's opcribus iuftis dominum promeretur. Quoniam tarnen fignificaz ftis quofdamimmoderatos cfte,amp; ad communicationem accipiendam fe/ ftinanter urgerc,ÔC defyderaftis in hanc rem formam uobis à medarficia/ tis plene fcripfiftème adhanc remproximis literis ad uos fadis.Cre/ do,ut qui libellum à martyribus acceperunt,amp; auxilio eorû adiuuari apud dominum in delitftis fuis pofiunt, fi premi infirmitate aliqua amp;nbsp;perieux ïo cœpcrint,exhomologefi faâ:a,ÔC manu eis à uobis in pœnitentiam im^ pofita,cum pace à martyribus fibi promifta ad dominum remittantur.Cæ teri ucro qui nullo libello à martyribus accepto inuidiam faciunt,quoniam non paucorum,nececdefiæ unius,aut unius prouinciæ,fed totius orbis hæc caufa eft, expedient ante dominum ^»tedlióe ecdefiæ ipfius publicam

pacem.hoc cnim ôi uerecundiæ ÔC di{aplinæ,ÔC uttæ ipft omnium noftrutn conuenientes præfente amp;nbsp;ftantium plebe,quibus amp;nbsp;ipfis pro fide ôê timorc fuo honor habêdus cft, difponere omnia confilrj communis religionepofi fumus.Cæterû quàm irreligiofum eft, ÔC ipfis quoque fcftinandbus pemP ciofum.ut cum extorres fadti Si patria pulfi ac bonis fuis omnibus fpoliati nondum ad eedefiam redierint.quidam de lapfis confeflbres ipfos præue^ hire,6i ante ad eedefiam introire feftinent.Qui fi minimum properant ha tent in fua poteftate quod poftulât. Largiter acics adhuc geritur,6i agon quotidie celebratur.Si commiflî uere amp;nbsp;firmiter pœnitent.Si fidei calor pras ualet.qui differri non poteft,poteft coronari. Opto uos fratreschariffîmi Temper bene ualere.K noftri meminiffe.Fratemitatem uniuerfam meo no mine faIutate,ÔC ut noftri memores fint.admonete.Valete.

Arguraentutn

-ocr page 123-

LIBERTBRTIV«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99

ARGVMENTVM EPISTOLAE SEQ.VENTI8» Ad derum epiftola.noncfletemcrepacem dandam lapfis, Äf fefolutn woncum ad dandum non cflc.

Epi'ftola» XIX»

CYPRIANVS PRESBYTERIS ET DIACONIS

FRATRIBVS SALVTEM^

OM IN VS Ioquituröidiat:Supcrqucm refpi'ciam nifi fü E/Ä.«srf» perhumilemöiquictum.amp;trcmentcm fermones tneosC* Hoc cum debemus omes cflè,tum huiufmodi illi effe de* bent quibus laborandum eft.ut poft grauem lapfum uegt;quot; ra pœm'centia 8i humilitate tota promcreri domi'nü pof/ fint. Legi autem Si uniuerforum confcflorum Iiteras,quas uolucrut per me collegis omnibus innote(cere,amp; ad eos pacem à fe datam pcruenire.Dequibus dum apud nos ratio conftiterit, qui poft admiftum fgerint, quæ res cum omnium noftrum confilium amp;nbsp;fententiam fpeólet» præiudicarc ego 6C folum mihi rem communem uendicarc non audeo. Et ideo inftetur epiftolis,quas proxime feceram.quarum exemplum collegis quocçiam mifi.qui perfcripferuntplacerefibi quod ftatuimus, necad uos Kcedendum efle,donee pace nobis à domino reddita in unum conucnire» fingulorum caufas examinare poflimus.Sed quid mihi Calydonius col lega meus fcripferit,quidcß ei refcripferim,utfciretis.utriufi^ epiftolæ exem plum literis meis iunxi,quod totum peto fratribus Iegati's,ut magis ac ma* gisadpcenitentiamcomponantur.necdelióloprioriadrjciat acîhuc aliud delidum.dum nobis nee euangelio feruire.nec fecundum uniuerforum cogt; felToru litcras caufas fuas examinare pmittüt.Opto uos fratres chariflimi femper bene ualere,öi noftri meminifle.Fraternitatem uniuerfam falutatc»

ARGVMENTVM EPISTOLAE SEQ.VENTIS» Ad Calydonium epijeopum epiftola infinuans quid fuper lapfis egerit.

Epiftola» XX»

CYPRIANVS CALYDONIO FRATRI SALVTEM*

CCEPIMVS literas tuas frater chariflîme fatis ibbrias SC integritatis ac fidei plenas.Nec miramur fi exercitatus SC in fcripturis dominicis peritus caute omnia SC confulte geras.Rcóle autem (enfifti circa impertitam fratribus no ftris pacem,quam fibi ip(î uera pœnitentia SC dominiez: confeftionis gloria reddiderunt fermonibus fuis iuftifica/ tiquibus fe ante damnauerat.Cum ergo abluerint omne delicftum.SC ma/ culàm primam affiftente fibi domino pofteriore uirtute dclcucrint, iacerc ultra fub diabolo quafi proftrati no debent,qui extorres fadli SC bonis fuis omnibus fpokacierexeruntfe,SC cum c R i s t o ftarecœperunt.Atcg 1 2. ucinam

-ocr page 124-

-JOO

EPISTODÄRVM DIVJ CYPRIANI

utinamficK cæteripoft lapfum pœnîtentes in ftatum priftinum reform mentunquos nunc urgentes amp;nbsp;pacem temere atcß importune extorquen/ tes,quomodo difpofuerimus ut fcires.libru tibi cum epiftolis numero gneg mifi.quas ad Herum Si ad plebcm.öd ad martyres quoep amp;nbsp;confeflbresfed^ Quæepiftolæetiaplurimiscollegisnoftrismiflæ placueruntSi referipf^-^ runt (è quoeç nobifcurti in eodem cofilio fecundu catholicam fidem ftarc» Quod ipfum etiam tu ad collegas noftros, quos potueris,tranfmittes,uc apudomnesunusadlus Si una confenfiofecundumdominipræccptatc/ neatur.Opto te frater chariflîme femper bene ualere»

ARGVMENTVM EPISTOLAE SEQVENTIS»

Ad Herum Romae confiftentem cpiftola, infinuans fe ab eo de morte coUeg» fui certtorem redditum,

Epiftola* XXI*

CVPRIANVS PRAESBYTERIS ET DlACONIS ROMAB

CONSISTENTIBVS FRATRIB VS SALVTEM»

V M de exceffu boni uiri collegæ mei rumor apud nos i'ö* certus effet fratres chariffimi Si opinio dubia nutaret,ao cepi ä uobis literas ad rae miffas per* Clementem hypo diaconum,quibus pleniffime de gloriofo eius exitu in-* ftruerer.öi exultaui fatis quod q? integritate adminiftra-* tionis eius confummatio quoqj honefta procefferit Jrt quo uobis quoq^ plurimum gratulor,quod eius memoriam tarn cclebriSi illuftri teftimonio profequamini,ut per uos innotefeeret nobis,quod Si no Pr«pofttt uitd bis effet circa præpofiti memoriam gloriofum.öC nobis quocy fidei ac üiroi fwWrtom relt; tis præberetexempIum.Nam quantum perniciofaeft ad fequentiura la/ pfum ruina præpofiti,in tantu contra utile eft Si falutare, cum fe epifcopus per firmamentum fidei fratribus præbet imitandum.Legi etiam alias lite/ ras,in quibus ncc quis fcripferic,nec ad quos feriptum fit, fignifi'cartter exgt; prcffumeft.Etquoniammeinqfdem literis 02 fcriptura,öC fenfus, Si char/ thæ ipfæ quoeç mouerût, ne quid ex uero uel fubtradlu fit uel immutatû’ eâdem ad uos epiftolam authcnticâ remtfi.ut recognofeatisan ipfa fit qua APs*Cre)np/ *CIementi hypodiaconoperferendamdediftis.perquàm etenim graue *”* eft fi epiftolæ clericæ ueritas mendatio aliquo Si fraude corrupta eft » Hoc îgitur ut feire poffimus Si ftripturara Si fubfcriptionem an ueftra fit reco/ gnofcite,ôi nobis quid fit in uero referibite ♦ Opto uos fratres chariffimi' femper bene ualere»

Argumentum

-ocr page 125-

LIBER TERTIV8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»oi

Ad denim cpiftola» x x 11»

CYPRIANVS PRESBYTERIS et* DIACONI8

fratribvs salvtem»

E quid cofdentiam ucRram laterct fratres ehan'ffîmî, quid mihi feriptum fit, utriufq; epiftolæ exemplû uobis mifi,8i credo uobis id quod rcfcripfi.non difplicere ♦ Sed ôi illud ad uos perferre literis meis debui, urgente caufa dero in urbe confiftenti literas me mififle Si quoniâ oportuit me _________,perclericosfcribere,fcioautem noftrosplurimos abfentes tfle.paucos uero,qui illic funt,uix ad minifteriû quotidianum operis fuffix cere.neccfle fuit nouos aliquos conftituere.qui mitterentur. Fecifle autem nicfdatislectorem Saturumô^hypodiaconu Optatumcôfeflorem.quos ïam pridem comuni cofilio dero ^ximo feceramus,quâdo autSaturo die pafehæ femel at(çiterum leôtionédcdimus.autOptatocum prefbyteris dodtoribus leôtoribus dodlorem audientium conftituimus, examinantes ancongruerent illis omnia,quæ efle deberent in t]s,qui ad derum paraban/ tur.Nihilergoàmeabfentibusuobisnouumfadlueft,fcd quod iam prfi dem communi confilio omnium noftrum cœperat, neceffîtate urgente motum eft.

ARGVMENTVM EPISTOLAE SEQ,VENTIS»

Ad fortunatum cpiftola cæteros de qs qui per tormenta fuperantur, Epiftola. XXIII.

CYPRIANVS FORTVNATO, HAYMO, OPTATO, PRIVA TIANO, DONATVLO ET FELICI FRA/ TRIBVS SALVTEM.

[ Cripfiftis fratresebariffimi,quod cum in Capfenteciuita-* te propter ordinationem epifcopi efletis, pertulerit ad uoS nuper frater Si collega nofter,Ninum,Clementianum, Flo rum fratres noftros, qui in perfecutione apprehenfi prius fuerant.öi nomen domini cófeflï uiolentiam magiftratus Si populi frementis impetura uicerant, poftmodum cum em peenis grauibus excruciarentur.ui tormentorum fuba^


apudproconfu

dos efle Si de gradu gloriæ.ad quam plena fidei uirtute tendebant, diutur hiscruciatibus excidiife,nec tarnen poft hunc grauem lapfum non uolunta te.fcd neceflitatefufceptum à pœnitentia agenda per hoc triennium defti* tiflc.dequibusconfulendumputaftisan eos ad excomunicationem iam fas effet admitteregt; Et quidem quatum ad mei animi fententiam pertinet, puto his indulgentiam domini non defuturam.quos coftet ftetiffe in acie, nome domini confeflbs efle uiolentiam magiftratuu Si populi furentis in/ l $ curfum

-ocr page 126-

101, . EPISTO-LARVM MVI CYPRIANI

curfum immobili's fidei obftinati'one uidflc.palTos efle carcerem di'u, inter minas proconfulis Si fremitum popnii circuftantis tormentis laniantibus ac longa iceratione cruciantibus repugnaflc.ut quod in nouiffima infirmi/ täte carnis fubaótum uidctur,mcritorü præcedentium dcfenfióereleuetur» 5L fit fan's talibus gloriam perdidiiTe.non tarnen deberc nos eis Si ueniæ b

Vent« tiiA OU daudere,atq3 COS à paterna pietate,amp; à noftra cómunicatione priuare, P ’ quibus æftimemus ad deprecandâ dementia domini poiTe fufficcre, quod tn'ennio iugiter ac dolenter ut fcribitis cum fumma pœnitentiæ lamentatio ne planxerunt.Cerre non puto incaute ói temere bis pacem cómitti, quoS uidemus militiæ fuæ fortitudineneeprius pugnæ defuifle, Si fi acies etiam denuo ueneringloriam fuam polfereparare.Nam cum in confilio’placue/ rit pœnitentiâ agentibus infirmitatis periculo fubueniri amp;nbsp;pace dan', debet utiq^ in accipienda pace præcedere,quos uidemus no animi infïrmitate ca qdiife.fed in prælio congrelfos Si uulneratos per imbccillitatem carnis con^ feflionis fuæ coronam non potuifle perferre,maxime cu eupientibus mort non permittetetur occidi.fed tamdiu feflos tormentalaniarent,^ diu nófi dem(q'uæ inuióta eft)uincercnt,fed carnem,quæ infima eftjfatigarét.Quo/ nfam tarnen fcripfiftis ut cu pluribus collegis de hoe ipfo pleniflime traólé, èi tes tanta exigit maius Si impenfius de multorum collatione confiliu, Si nuc omnes ferè inter pafehæ prima folênia apud fe eu fratribus demorant, cû folénitati celebrandæ apud fuos fatifFecerint,ôi ad me uenire cœperint» traôtabo cum fingulis plenius,ut de eo quod cofuluiftis figatur apud nos, Si referibatur uobis firma fententia,à multorû facerdotum confilio pondegt; ratä^Öpto uosfratreschariffimifemperbeneualere» '

ARGVMENTVM EPISTOLAE SEQVENTIS»

Ad clerum ut cura pauperum peregrinorum diligentioré habeant, Epiftola. xxini»

CYPRIANVS PRESBYTERIS ET DIACONIS FRATRIBVS CHARISSIMIS SALVTEM»

cito ad uos uenire,ut defyderio tam meo nbsp;ueftro omniil

fratrum fatiffiat.Oportée nos tarnen paci comuni confulc te,Si interdum ^uis cum tædio animi noftri deeiïe uobis, 1 ne præfentia noftri inuidiam Si uiolcntiam gentilium pro uocet,ôi fimus autores rumpendæ pacis,qui magis quiett omniû confulerc debemus.Cû ergo uos feripferitis rebus corapofitis me uenire debere, aut

PdKberîî corn wenottrio.

fi ante dominus dignatus fuerit oftendere, tune ad uos ueniam.Vbi enim mihi aut melius poflit efleClnfirmorum ÔC omnium pauperum curam pe^ to diligenter habeatis.fed Si peregrinis,fi qui ind^entes fuerint, fumptus fuggeratis de quâtitate mea propria,quam apud Rogationu comprefby*

terum no

-ocr page 127-

L I B E R T E R T I V S» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loj

tenim tioftrum dimifi,quæ quantitas,ne forte ïam um'uerfa crogata nt,mt7 fi eide per Nan'cum acolythum ah'am portioné,ut largius ôC prompti us cirz calaborâtes fiatoperatio.Opto uosfratreschariflîmifemper benc ualere» ARGVMENTVM EPISTOLAE SEQVENTIS.

Ad martyres amp;nbsp;côfeflores epiflola,in qua mïtutu fuarS laudem mtris præconrj's attollens,quæcuncp patfantur.myftice ad tuturam gloriam interpretatur, EPISTOEA XXV.

CYPRIANVS NEMESIANO, FELICI, LVCIO, ET ALTERI ' fdici.Litteo.PoIyano,Viôtori,Laderi,ôii Datiuo coépifcopi'sn'tem co pref byteris,ôC diaconis in métallo conftitutis martyribus dei ' patris omnfpotends,ôC lESV CHRISTI domini ÔS _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dei cofcruatoris noftrûæternam fakitem*

Loria quidêueftra pofcebat beatiflîmi acdiledliflïmi fra^ tres,ut ad cólpeólu atcp ad complexû ueftrû uenire ipfe de

^quot;1 berem.nifi me quolt;^ ob côfeflîoné nominis c h R i s Tire Dtlefîtone^ÿ legatu præfïniti loci termini coherccrêt.Sed quo poflum téfpfi dbfentes præfento me uobis,ôi ad uos etiam fi corpore amp;nbsp;greflli uez ___nire non datur,dile(flione tamê ôi fpiritu uenio,exprimens iterisanimû meu,quoiniftisuirtutibusôi laudibus ueftris lætus exulto, participem me coputans uobis ôi fi no paflîone corporis,tamê cofortio cha titatis. An ego poflîm tacere 8i noce mea filêtio premere, cû de chariffimis tneis tam multa Si gloriofa cognofcam.quibus uos diuina dignatio hono/ tauit.ut ex uobis pars iam martyrq fui côfûmationc præceflerit meritorum fijoru corona de domino receptura,pars adhuc in careen's clauftris, fine in tnetallis Si uinculis demorêtur,exhibens per ipfas fuppliciorû moras corro borandis fratribus Si armâdis maiora documenta,ad meritorû titulos artt pliores tormentoru tardîtate proficiens.habitura tot mercedes in cœlefti^ buspræmijs.quot nûc dies numerantf in pœnisCQuæ quidé uobis fortifli' '^ormetis^ra mi acbeatiflimi fratres pro merito religionis ac fidei ueftræ accidifle no mi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-*

ror.ut uos fie dominus ad gloriofum Si fublime faftigiû clarifîcationis fuo honore ^uexerit,qui femp in ecclefiaeius euftodito fidei tenore uiguiftis, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

conferuantes firmiter dominica mandata, In fimplicitate innocentiam, in Mdityrit Uns charitateconcordiam, modeftiam in humilitate, diligentiam in adminigt; ftratione, uigilantiam in adiuuandislaborantibus, mifericordiam in fox uendispauperibus,in defendenda ueritate conftantiam,in difeiplinæ feue/ ritatecenfuram.Ac ne aliud ad exemplum bonoi û faôtorum deeflet in uo bis,etiam nunc in confeflîone uocis amp;nbsp;paffione corporis fratfum mentes ad diuina martyria prouocatis,duces uos exhibendo uirtutis,uc dum grex paftores fuos fequitur.ôi quod fieri à præpofitis cernit, imitatur, paribus obfequiorû meritis à domino coronetur.Quod autem fuftibus cæfi prius grauiter SC afflidi g eiufmodi pœnas initiaftis cofeflïonis ueftræ religiofa ' ” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l primordia

-ocr page 128-

104. EPISTOLARVM DIVI CYPRIANI

.fi. . primordi'a,execrancla nobis ifta res non eft.Ncqj enim ad fuftes Chriffia/ fpes LItgno. corpus expauit.cuius eft fpcs omnis in ligno.Sacramétum falutis fuæ CHRISTI feruus agnouic, redemptus ligno ad uitam æternam.Iigno VmeuU mAr profcótus eft ad coronam. Quid uero mirum fi uafa aurea amp;nbsp;argenteain tyrii omamen æetallum.id eft,auri SZ argenti domicilium dati eftis, nifi quod nunc mee tAlt;ip«d de««» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natura conuerfa eftjoca'cp quæ aurum ói argentum dare ante co/

fucuerant,acciperecœperunt,impofueruntquoc]i compedes pedibus ue/ ftris,ói membra Felicia ac dei templa infamibus uinculis ligauerunt, quafi cum corpore ligetur Si fpiritus,aut aurum ueftrum ferri contagione raacu/ letur.Dicatis deo hominibus amp;nbsp;fidem fuam religiofa uirtute teftantibus,

ConfoUtte,

Deuts.

U(.4.

APs*fœJlt;t.

Pcend bre«[$ qH(( mdct mer (cscetcm^.

P/êll. 50.

Romlt;(,u,

ornamenta funt ifta non uincula.nec Chriftianorum pedes ad infamiara copulaiit.fed clarificant ad coronam.O pedes féliciter uindi, qui non à fa/ bro,fed àCHRiSTO foluuntur.O pedes féliciter uindi.qui itinere faliV tari ad paradifum diriguntur. O pedes in feculo ad præfensligati,ut fint fempcr apud domina liberi ♦ O pedes cópedibus ôiiraaduerlarrj interim contabundi.fcd celeriter ad CHRI stvm gloriofo itinere curfuri. Quantu uult hic uel inuida crudelitas uel maligna nexibusuosfuis amp;nbsp;uinculis te/ neat,cito â terris Si pœnis iftis ad cœlorû régna peruenietis.Nô fouetur in metallisledo Si culcitris corpus,fed refrigerio Si folatio CHRISTI fonce tur.Humiiacentfeftalaboribusuifcera,fed pœna non eft cum CHRP s T O iacere.Squalcnt fine balneis membra fitu Si forde deformia.fed fpi/ ritaliter intus abluitur quod foris carnaliter fordidatur. Panis illic exiguus. At non in pane folo uiuit homo,fed in fermone dei.Veftis algentibus de/ eft.Sed qui c H RI s T V M induit,ôi ueftitus abundanter Si cultus eft; Semitonfi capitis capillus horrelcij: ,4ed cum fit caput uiri christvs, qualecuncp caputillud deceat necefte eft, quod ob domini nomen infigne cft.Omnis ifta deformitas deteftabilis*öi tetra gentilibusquali fplendore penfabiturC Secularis hæc Si breuis pœna, quam clara Qi æterni honoris mercede mutabitur.cum fecundum beati apoftoli uocem tranftormauerit dominus corpus humilitatisnoftræconformatum corpori claritatisfuæC Sednec in illo fratres dilcdliftimi aliqua poteft aut religionis, aut fidei ia/ (ftura fentiri,quod illis nunc (acerdotibus dei facultas non datur offerendi amp;celebrandifacrifi'ciadiuina.Celebratis immo atque offertis facrifidum dcoamp;preciofumpariteramp;gloriofum,amp; plurimumuobis ad retributio/ nem præmiorum cœleftium profuturum, cum fcriptura diuina loquatur Si dicat:Sacrificium deo fpiritus contribulatus, cor contritum Si humiliagt; tum deus non delpicit.Hocuosfaaificium deo offertis, hoc facrificiura fine intermiftione die ac noóte celebratis,hoftiæ faóli dei Si uofmet/ ipfos fandtas atque immaculatas uidlimas exhibentes, ficut Apoffo/ lus adhortatur Si dicit: Oro ergo uos fratres per mifericordiam dei, ut conftk

-ocr page 129-

L I B E R T E R T I V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to|

utconftituatis corpora ueftra hofVam uiuam fandlam dco placentem.neG configuremîni fcculo hutc,fed tranfformemini in rcuocati'one fenfus,ad p bandum quæ fit uoluntas dei bona ÔC placens, 8i perfedta * Hoc eft enfin quodpræci'pue deo placeat,hoceft,in quo raaiorfbus merîtis ad promerê^ dam def uoluntatem opera noftra prouenfant.hoc eft.quod folum domino de beneficqs eius grandfbus Si falutaribus ffdei ac deuotionis noftræ obfequfa rétribuant, prædicante in pfalmis conteftante fpiritu fanélo: Quidretribuam(inquft)domino pro omnibus quæ retribuit mihiç’ Calice pfdu^* ïalutarisaccipiam,amp;: nomen domini inuocabo.Præciofa in confpeôlu do-mini mors iuftorum eius.Quis non libenter Si prompte calicem falutis acci piar/quis non appetat gaudebundus K lætus in quo aliquid Si ipfe domix no (ùo rétribuât, quis non prcciofam in confpedtu dei Ôi fortiter Si conftâz-ter mortem excipiat/óplaciturus eius oculis.qui nos in congreflïone nomi/ nis fui defuper fpedlans uolentes comprobat.adiuuat dimjcantes,uincen^ tescoronat,retributione pietatis paternæ remuneransin nobis quicquid *pfe præftitit,amp;: honorans quod ipfe perfecitCIpfius enim efle quod uineix mus.Ôiquod ad maximi certaminis palmam fubadlo aduerfario peruenix mus,dedarat Si docet dominus in euangelio fuo dicens: Cum autem uôs tradidcrint.nolitecogitarequomodo autquid loquamini, dabitur enim nobis in ilia hora quid loquamini.Non enim uos eftis qui loquimini, fed friricus patns ueftri qui loquitur in uobis.Et itermPonite in cordibus ue--“ris no præmeditari excufare.Ego enim dabo uobis Si os Si fapientiâ, cui non poterut refiftere aduerfartj ueftri.In quo quidê Si credentiû magna fiz ducia eft. Siculpa grauiflima perfidorum, nec credere ei quife opem fuâ daturum confitentibus pollicetur.nec rurfus eum timere qui æternam pœ-nam negantibus cominatur. Quæ uos tâta omnia fortiflîmi ac fideliflimi milites CHRISTI infinuaftis fratribus noftris.implentes faeftis quod uerx bis ante docuiftisjuturi maximi in regno cœlorû pollicête domino Si dice-teiQuifeceritôcficdocuerit.maxim^uocabit'’in regno cœloru.Denicp exe pis üeftru fccqta multiplex plebis portio confelTa eft uobifeum pariter.ôi pariter*coronata eftxonnexa uobis uinculo fortiflîmæ charitatis.ôi à præ pofitis fuis nec carcere, nec metallis feparata. Cuius numero nec uirgigt;-nes défunt quibus ad fexagenarium fruôtus cétenus acceflît, quasqueap cœleftem coronam gloria geminata prouexit.In pueris quoq^ uirtus maz iorætate annos fuos confeftîonis laude tranfcendit,ut martyrq ueftri beagt; tumorcoemôifexusôiætasomnisornaret.Qui nunc uobisdiletftiffîmi rratres confeientiæ uidtricis uigorî'quæ fublimitas animi C quæ in fenfu ex/ ultantia^quitriumphus in perftoreT'unumquemcß ueftrum ftareadproz miftumdeipræmium,deiudicrj die efle fecurumCambulate in metals }ocaptiuo quidem corpore,fed corderegnâtejcire christvm fecu efle

-ocr page 130-

Rom^.S.

lok EPISTOLARVM DIVI CYPRIANI præfentem,gaudentem tolerâtia feruorû fuorû per ueftigia ÔC nias fuas ad régna æcerna gradientiûÆxpedatis quotidie læti profeâ:ionis ueftræfala rarem diem.ôi iam iamc^ de feculo reccfïuri ad martyrû munera ôidomid lia diuina propcratis,poft has mûdi tenebras uifuri candidiflîmam lueem» Kaccepturi matorcm paffionibus omnibus Si confliôtarionibus daritaté, Apoftolo conteftante ÔC dicentexNon funt condignæ paflîoncs huiusteffl poris ad fuperuenturam daritatem quæ reuelabicur in nobis. Plane quia nucuobis in præcibus effîcacior fermo eft,6i ad impetrandû quod in preP furis petirur facilior oratio eft : petite impenfius eft, amp;nbsp;rogate ut confeflîo^ né omnium noftrû dignatio diuina cofummet,ut de iftis tenebris Si laque/ ïs mudi nos quoep uobiicû integrosK gloriofos deus liberet,ut q hiccha/ ritatis ôê pacis uinculo copulati cotra hæreticoru iniurias Si prefluras genti liû fimul ftetim9,pariter in regnis cœleftibus gaudeam9. Opto uos fratreS charifTimi ac dileôliflîmi in dho bh ualere.ôi noftri fp Si ubteç meminiflè.

TERTII DIBRI EPISTODARVM FINIS.


ARGVMENTVM EPISTOLAE SEQVENTIS.

Epiftola beat! Cypriani ad Seagrium ôi Rogatianum in carcereconflitutoscofl folatoria.ut claritatis futuræ gloriâ cogitanteSjprefTuras oés uiriliter calccnt.

Epiftola prima.

CYPRIANVS SEAGRIO ET ROGATIANO IVNIORI, ET CAETERIS CONFESSORIBVS IN DOMINO, PERPETVAM SALVTEM.

A L V T O uos firatres chariflîmi optas ipfe q^ cófpeóhi ueftro frui.fi me ad uos peruenire lod conditio permitteret. Quid em mihi optariuS Si lætius poflît accidere,qua'm nucuobis inhatc re ut copleôleremini me manibus illis.quæ pur^ amp;nbsp;innocentes amp;nbsp;dominicâ fidem feruantes faert

lega obfcquia refpuerunt C Quid iucundiusôî fublimius quàm ofculari nunc ora ueftra.qus confefla funt, confpid ctiarn præfentcm oculiS

gloriofa uoce dominum confefla funt,confpid etiam præfentcm ocuuS ueftris, qui delpedto feculo confpidendo deo digni extiteruntfSed quo/ niam huic lætitiæ intereflè facultas non datur,has pro me ad aurcs Si ad ocuIoS

-ocr page 131-

L I B E R . Q V Ä R T V s* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toÿ

ad ocuîos ucftros uican'as literas mi'tto, quibus gratulor ÔC cxhottor pa^ riter,ut in confeiTione cœlcftis gloriæ fortes'ôi ftabiles perfeuereti's, 62 ingreflt uiam domi'mcæ dignationis ad accipicndam coronam rpiritali ui'rtutepergatis,habentcs dominum protedlorem ôi. ducem, qui dixit : Et ecceegouobifcumftimomnibusdiebusufqjad confumraationem munx di.0 beatum carcercm quem illuflrauit ueftra præfentia.O beatum careez rem qui homines deimittit ad cœlum. O tenebras lucidiores foie ipfo SC lucc hacmundi dariores,ubi modo conftituta funt dei templa 62 fandifîca tadiuinisconfeffîonibus membra ucftra.Necquicquam nunc uerfatur in cordibus 62 mcntibus ueftris.nifi diuina præcepta 62 mandata cœl£ftiagt; quibusnos ad tolerantiam fgt;aflîonis fpin'tus fanôlus femper animauit; Nemo mortem cogitec.fed immortalitatem,ncc temporariam pœnam, ledgloriam fempiternam.cum feriptum fit î Præciofa eft in confpeôlu dei Ppl. mors iuftorum eius.ô2 iterum: Sacrificium deo fpiritus contribulatus. cor rontritum 62 humiliatum deus non defpicit.ô2 iterum ubi loquitür feriptu-^ ta diuina de tormentis quæ martyres dei confecrant 62 in ipfa paffiohis probatione fanelifîcant.ô2 fi coram hominibus tormenta paflî funt.fpes il/ lorum immortalitate plena eft.Et in paucis uexati, in multis bene difpo^ nentur,quoniam deus tentauit illos,62 inuenit illos dignos fe»Tanquam auruminfornaceprobauitillos, 62quafi holocaufti hoftiam accepic illos» slt;ipgt; * 02 ill tempore eritrefpeôlusillorum.Fulgebuntiufti, 62 tanquàm icintilla: in arundineto difcurrêt,iudicabût nationes 62 dominabûtur populis,62 ro-gnabit dominus eorum in perpetuum »Quando ergo iudicaturos uos 62 regnaturoscum c h ri s to domino cogitatis,exultetis neceflêeft,62 luturorum gaudio præfentia fupplicia calcetis, feientes ab initio mundi fie inftitutum.ut laborer iftic in feculari côflidtatione iuftitia, quâdo iti origin ne ftatim prima Abel iuftus occiditur.ô2 exinde iufti quiqj 62 prophetæ,62 apoftoli raifli.quibus omnibus dominus quoçp in fe ipfo conftituit exem/ plum.docens ad fuum regnumnon nifi eos qui fe per fuam uiam fecuti lînt,peruenire,dicens:Qui amat animam fuam in hoc fcculo,perdct illam» loxii.n* Etqui oditanimam fuam in ifto fcculo.in uitam æternam conferuabit illâ» iterumiNolitctimerceosquiocciduntcorpus,animam uero non poflunt occidere.Magisautemmetuiteeum qui poteft 62 animam 62 corpus occi» derein gehenna.Paulusetiam nos adhortatur,ut qui ad domini prorhiiTa uenirecupimus,imitari dominum in omnibus debeamus, Sumus.inquit, Ro.amp; filqdei ,fiautem filrj 62 hæredes dei, cohæredes aute christï , fi quidem compatiamunutficcomagnificemur. Addit etiam coraparationem præ^ fentis temporis,62 futuræ claritatis dicens: Non funt condignæ paifioncs huius téporis ad fupçruenturâ claritaré, quæ reuelabit'’ in nobis,Cuius da^

mans

-ocr page 132-

»o8 EPISTOLARVM DIVI CYPRIANI

ritads glon’am cogitâtes,preffuras omnes Ô2 perfecutiones tolerate nos cógt; ucnit.qtiia ôi fi font multæ præfiTuræ iuflomm^cx omnibus tarnen liberan tut,qui in domino confidunt. Beatas autcm fœminas faluto quæ uobifcu funt in eadem cofeflîonis gloria conftitutæ.quæ dominicam fidem tenen/ tes,6ifexu fuo fortiorcs non folu ipfæ ad corona proximæ funt,fed amp;cæte/ ris quocp fœminis exemplum de fua conftantia præbuerut. Acne quid dez cflèt ad gloriam numerî ueftri,ut omnis uobifcu fexus Si ætas eflèt in ho/ nore.pueros etiam uobis gloriofa confeflîone fociauit dignatio diuina .te/ Andnilt;cî. ptsfentans nobis taie aliquid.quale Ananias Azarias Si Mifahel illuftres AfAriAs. nbsp;nbsp;nbsp;pueri aliquando feccrunt,quibus indufis in camino cefferunt ignés. Si refri

gerium flammæ dedcrunt,præfente cum illis domino, Si probante quod ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in confeflbres Si martyres eius nihil poffet gehennæ ardor operari, fed qui

in deum crederent incolumes femper in omnibus perfcuerarentEt ut ton/ fyderetis diligentius peto pro ueftra religione.quæ apud illos pueros fides merit,quæ promereri dominum plenius potuit. Ad omnia enim parati,fi/ eut nos eife debemus,aiunt régi Nabuchodonofor:Rex non opus eft nogt; bis de hoc uerbo refpondere tibi.Eft enim deus,cui nos feruimus, potês eri pere nos de camino ignis ardentis,K de manibus tuis rex.liberabit nos (K fi non notum fit tibi)quoniam dqs tuis no feruimus,amp; imaginem aureani quam ftatuifti,non adoramus.Cum fe amp;nbsp;crederent. Si pro fide fua frirent pofle etiam de prælènti fupplicio liberari,iaôtare hoc tarnen Si uindicare lîz bi nolüerunt,docentes quod non eis minor eflèt confeflîonis uirtus finetez ftimonio pafrionis,addiderunt pofle omnia deum facere,{è tarnen non ia hoc fîdere.utliberari in prîtiènti uellent,fed illâ Iibertatis,ÔC fecuritatisætetz næ gloriam cogitarent.Quam fidem nos quocß retinentesôi dieac node méditantes toto corde ad deu prompti cotemptu præfentiû futura tantuz modo cogitemus,fruôlum regni æterni complexum Si ofculum Si confpez ôlum dei, ut fequamini in omnibus Rogationum prefbyternm glorioz fum fencm,uiam nobis ad gloriam temporis noftri gloriofa uirtute SC dû uinad{gnationefacientem,qui cum feliciflîmofratrenoftroquieto corde femper Si fobrio excipiens furentis populi impetu,primum hofpitiuni uoz bis in carcere præparauit,6C metator quodammodo uefter, nunc quoque uos antecedit ♦ Quod ut côfumetur in uobis aflîduis orationibus dominu dcprecamur.ut initqs ad fiimma pergentibus quos confiteri fecit, fadat ÔC coronari » Opto uos fratres chariflimi ac beatiflîmi in domino femp bene ualereSCadcoronam cœleflis gloriæ peruenire»

ARGVMENTVM EPISTOLAE SEQ.VENTIS,

Ad Antonianum de Nouatiano fchifmarico qgt;iftola,in qua dedarat quiderga b pfos egerit,ac docet neminem à pcenitentià agenda debere prohiberif

Epiftola

-ocr page 133-

L’ I B B R (Ï V À R T V

cyprianvs antoniano fratri salvtem.

Ccepimus primas literas tuas frater chariffîme.cdcordiam collcgfj làcerdotalis firmi'ter obftringentes.K catholica: ec^ clefiæ cohærentes, quibus fignificafti eu Nôuatiatio te nâ communîcare.fcd fequi confilium noftrum.ôi cum Gornegt; lio coepifcopo noftro unum teuere confenfum, Scripfiftî etiam ut exemplum earundem literarum ad Cörneliunii toHegam noftrum tranfmitterem, ut depofita omni folicitudine iam fcirét tefecum.hoceft.cum catholica ecdefîa commum'care.Sed eni'm fnpemenc/* ifuntpoftmodum alia: li'teræ tuæper Quintum compræf byterum miflæ,ïrt quibusanimaduertianimumtuum Nouattani literismotum nutarecdegt; pifle, nam cum S^conlîlium Si confenfum firmiter tuum ante fixifles,defygt; lt;letafti in his literis, ut referiberem tibi quam hærefim Nouatianus introx ^uxiffet, uel Cornelius qua ratione Trophimo ôi Thurifîcatis Comunicer» 9 uod quidem fi pro folicitudine fidei anxie curas, ÔJ rei dubiæ ueritate fo-lidtus exploras, reprehendéda no eft in timoré diuino æftuâtis animi foli/ dtudo fuipenfa, quoniam tarnen uideo poft primam fententiam cpiftoLc tuæ Nouatiani literis poftmodum te efte commotum, illud frater chariffîgt; me primo in loco pono graues uiros, amp;nbsp;femel fuper petram robuftam foli/ da ftabilitatc fundatos.non dico aura leui,fed nec uento aut turbine como/ ueri.ne animus dubius Si incertus uarqs opinionibus,uelut qutbufdam uê? torum incurfantium flatibus,frequenter agitetur, Si à propofito quocß fut» ^uadam leuitatis reprehenfione mutetut.Qüod ne apud te uel apud quen Cypriduiiijt

Nouatiani literæfaciant, ut defyderafti frater.ratiônem rei tibi breuiter txponam, Si quidem primum (quoniam de meo quoeç aôtu motus uide-ris) mea apud te Si perfonà, Si caufa purgâda eft, ne me aliquis exiftimet à nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

propofito meo leuiter receflîflc. Et cum euângelq primo uigoré Si inter ini/ tia defenderitn,poftmodum uidear animum meum à difciplina,ôC cenfurà priorc ftexifte,ut his,qui libellis confeientiam fuam maculauerint,uel nefan da facrifiria commiferint,laxandam pacem putauerim^Quod utrunt^ non , fine librata diu Si ponderata ratione à me fadtum éft»Nam cû acies adhuc CypriahHl^ inter manus eflet,ôi prælium gloriofi certaminis in perfecutione feruetet,tô to hortatu,K pleno impetu militum dires fuerunt excitandæ,6i maxime la-pforum mentes claflîco quodam noftræ uocis animâdæ,ut pœnitentiæ uiâ nonfolum prccibus,fcd Si lamentationibUs fequerentur.fed (quoniam re,gt; petendi certaminis ôi reparandæ falutis datur occafio ) ad confeflîonis poz riusardorem. Si martyri] gloriam noftris increpiti uocibus prouoeärentur, Deni^ cum de quibufdam ad me præfbyteri 6£ diaconi fcripfiflent eos im moderatos efle,ÔC adcommunicarioneni accipiéndam feftinâter urgerc,rez

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m Icribens

-ocr page 134-

110 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLARVM DIVI GYPRIANI

fcribcns eis fn epi'ftola mea quæ hi'nc extat, SC hoe addidi'. Qui fi nimiüw properant, habent in fua poteftate quod poftulant,tcmporc ipfo fibi plus poftulant largiente. Acies adhuc gen'tur,amp; agon quoridi'e cclcbratur, Si commiflï ucre Si firmi'ter pœnitet.ôi h'dei' calor præualet.qui differri non po te ft, P o re ft coronari« De eo tarnen quod ftatuendum effet area caufam la/ pforum diftuli'.ut cum qui'es ÔJ trâquillitasdata effet Si epifcopis in unutn conuem'reindulgentiadiuina permitteret, tunccommum'cato ÔClibratodc omnium collatione confilio.ftatueremus quid fieri oporteret. Siquis nero ante confilium noftrum, amp;nbsp;ante ièntentiam de omnium confilio ftatutaw lapfis temere communicate uoluiffet,ipfe à communicatione abftincrctun Quodetiam ad Rhomanum derum tune adhuc fineepiieopo agcntem.ôi ad cofeffores Maximum præfbyterum, ôicæterosincuftodiaconftitutoS, nunc in ecclefia cum Cornelio iunótos, pleniflime fcripfi.Quod me fcripfifi fedeeorum referiptis poten's nofeere. Nam in cpiftola fuaita pofucrunt, quanquam nobis in tam ingêti negodo placeat,quod tu ipfe traeftafti prigt; us fandtæ ccclefiæ pacem fuftinendam, deinde fie collatione confilioruta cum epiièopis.præfbyteris, diaconis, confefforibus pariter ac ftantibuslai/ cis faôta.lapforum traétare rationem.Additum eft etiam Nouatiano tuoc feribente, Si quod feripferat fua uoceredtante, SL præfbytero Moyiè, tune adhuc côfeffore,nunc iam martyre ftibfcribcnte.ut lapfis, infîrmis.ôi in exiz tu conftitutis pax daretur.Quæ literæ per totum mundum miffx, SC inno tidam cedefijs omnibus SL uniuerfis fratribus perlatæ funt. Secudum quod tamê ante fuerat deftinatum perfecuticwie fopita, cum data eftèt facultas in unum conueniendi, copioiùs epifeoporum numerus, quos integros Si in/ columes fides fua SL domini tutela protexit, in unum conuenimus, Si fui/ TLdp/îs corn pturis diu ex utraque parte prolatis, ternperamentum falubri moderatio/ wniwndd ne librauimus, ut nec in totum (pes communicationis SL pads lapfis nega-retur, ne plus defperatione dcficerent, SL eo quod fibi ecclefia abdiceretur» fecuti feculum gentiliter uiuerent: ne tarnen rurfum cenfura euangelicafiJ/ ueretut, ut ad communicationem temere profilirent,fed traheretur diu pœ tiitentia, SL rogaretur dolenter paterna dementia, examinarentur caufe Si uoluntates, SL neceftî'tates fingulorum, fecundum quod libello conttne/ tur.quem ad teueniffe confido,ubi fingula placitorum capita confui/ pta funt ♦ Ac fi minus fufficiens epiieoporum in Africa numerus uidebi/ tur.etiam Rhomæ fuper hac re fcripfimus ad Cornelium collegam noftru. qui SL ipfe cum plurimis coepiieopis habito confilio, in eandem nobifeum fententiam pari grauitate SL falubri moderatione confenfit, de quo tibi ne-ceffe fuit tune feribere, ut feias me nihil leuiter egiffe, fed fecunebm quod literis meis fùeram ante complexus,omnia ad commune confilq.noftri con filium diftuliffe, ôi nemini quidem prias me de lapfis communicaffe.quan doadhuc

-ocr page 135-

LIBER Q V A R T V S» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iilt;

âo adhuc crat : unde non tantum l'ndulgentiam * fed K cororiam lapfî's at^ riperet, poftea tarnen fient colUgq concordi'a, Si colligendæ fraternitatis, ac medendi nulneris ütili'tas exigebat, neceffitati temporüm fuccubuifle,amp; fa/ luti mukorum prouidendum putaflè,ô2 nunc ab hi's non recedere, quæ (èx mel inconfilo noftrodecommuni collanoneplacuerunt.quamui's multâ ttiultowm uocibus uentilcntur Si mendacia aduerfus facerdotes dei.dia,^ boll Ote prolata, ad rumpendæ cathok'cæ üm'tatis concordi'am ubi'que la^ ftentur.Sed te oportet ut bonumfratrem atque unani'mem confacerdo^ tem, non quid maligni atque apoftatæ dicant facile fufciperè, fed quid coU legænoftri modefti ÔC graues uiri faciant,deuitæ Si diiciplirtænoftræexeni plo perpendere» V enio iamiam nunc frater chariifime, St, ad perfona Cor/ nelii coflegæ noftri, ut Cornelium nobifeum ueriüs noueris, non de makgt; gnorum Si detrahentiuni mendacio.fed de dei iudicio,qui eum epifeopum kdt.ôi coepifeoporum teftimonio,quorum numerns uniuerfus per totum tnundum concordi unanimitate confenfit. Nam quod Cornelium chariiTi niutn noftrum deo,Si christo Si ecclefiæ eius,item confacerdotibus cun ftis laudabili prædicatione commendat,non ifte ad epifeopatû fubito per^ uenit.fed per omnia ecclefiaftica officia promotus,ôi in diuinis adminiftra tionibus dominum fæpe promeritus.ad facerdotq fublime faftigium cun^ âis religionis gradibus aicendit. Turn deinde epiieopatum ipfum nec pox ftulauit,nec uoluit,nec ui^ut ca^eri quos arrogantiæ St fuperbiæ fuæ tumor inftat) inuafit.fed quietus St modeftus, Si quales eife confueuerunt, qui ad hune locum diuinitus eliguntur,pro pudore uirginalis *confcientiae fuæ. Si Alüs pro humilitate ingenitæ fibi St cuftoditæ uerecundiæ, non ut quidam uim Fedt ut epifeopus Reret,fed ipfe uim paifus eft ut epifeopatû coadtus exdpê tetEt faôtus eft epifeopus à plurimis collegis noftris, qui tune in urbe Rho maaderant, qui ad nos literas honorificas,ôi laudabiles. Si teftimonio fuæ prsdicationis illuftres de eius ordinatione miferunt»Faôtus eft autem Cor nelius epifeopus de dei Si c h r i s T i eius iudicio,de clericorum penè omni/ um teftimonio,de plebis (quæ tune aftuit)fuffragio,ôi de facerdotum anti/ quorum Si bonorum uirorum collegio.cum nemo ante fe faeftus eirec,cum Fabiani locus,id eft,cum locus Petri Si gradus cathedræ facerdotalis uaca^* tet» quo occupato de dei uoluntate atlt;^ omnium noftrum confenfione fi'r^ Profanus efi mato.quifquis iam epifeopus fieri uoluerit, foris fiat necefle eft, nec habeat ecclefiæ ordinationem.quia ecclefiæ non tenet unitatem,quifquis ille fueric» gat. ttiultum licet de fe iaôtans,Ôi fibi plurimum uendicans,profanus eft,alienuâ eft, foris eft. Et cum poft primum fecundus eife non poftit, quifquis poft unum,quifolus eife debeaufadlus eft,non ïam iècundus ille,fed nullus eft* Turn deinde poft epifeopatum non exambitum nec extortum, fed de dei qui facerdotes facit uoluntate fufceptum,quâta in ipfo fufeepto epifeopatu

m t fuo

I

-ocr page 136-

EPISTOLARVM DIVI CYPRIANI

fuo uirtus, quantum robur animiCqualis firmitas fidciCquod nos fimplk* corde amp;nbsp;perfpicere penitus, amp;nbsp;laudare debemus : fedi'ffe intrepi'dum Rho/ mæ in facerdotali cathedra eo tempore, quo tyranus I'nfeftus facerdotibuS del fandaatcç I’nfanda commi'naretur,cum multo patientiusamp;tolerabili'us audiret leuari aduerfus fe æmulum principem,^ conftitui Rhomædeifa' cerdotem t Nonne hie frater fummo uirtutis Si fidei teftimom'o prædican/ dus eftCNónne inter gloriofos cofeflores Si. martyres deputandus, qui tan tis temporibus fedit expeólans corporis fui carnifices,amp; tyranni ferodentis ultores,qui Cornelium aduerius edidta feralia refiftentem Si minas,Si era/ ciatus.Sitormenta fidei uigorecalcantem, uel gladio inuaderent, uel crud/ figerenc,uel igne torrerent, uel quolibet inaudito genere pcenarum uifeera eius Si membra laniarentCEtiam fi maieftas domini protegeris Si bonitas facerdotem que fieri uoluit.faólum quocg protexit.tamen Cornelius quan turn ad eius deuotionc pertinet Si timorem,paffus eft quicquid pad potuit, Si tyrannum armis,8C bello poftmodum uidlum prior facerdotio fuo uidt» Quod autem quædam de illo inhonefta Si maligna iaólatur,nolo mireris, MenSdn» bo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;op^g femper diaboli,ut feruos dei medacio laceret.SC opi

IMS ml txr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gloriofum nomen infamet.ut qui confeientiæ fuæ luce datez

fcunt.alienis rumoribus fordidentur.Explorafle autem collegasnoftrosfd as,amp; uerifTime comperifte nulla ilium libelli (ut quidam iaótitant)labe ma/ culatum efle,fed nec^ cum epifeopis qui facrificauerunt,cómunionem facti/ legam mifcuiftè, fedeosdemum quorum caufa auditaamp;innocentiapro/ bata fit. coniunxifte nobifeum.Nam Si de Trophimo, amp;nbsp;de quo tibi faibi defyderafti, no ita res eft, ut ad te pertulit rumor Si mendadum maligno/ ru.N am ficut Si anteceflbres noftri fæpe fecerunt.colligendis fratribus no* ftris chariffimis frater nofter Cornelius neceftitate fuccubuit, Si quoniacu TropbiwKs T’rophimo pars maxima plebis abfeefleratredeunte, amp;nbsp;nunc ad ecdeOam

Trophimo Si fatiftaciente,amp; pœnitentia deprecationis errorem priftinum confitente.03 fraternitatem quam nuper abftraxerat cum plena humilitate Si fariffadione reuocante,auditæ funt eius preces,amp; in ecclefia domini non tarn Trophimus maximus firatrum numerus qui eu Trophimo fuerat, admiflus eft.Qui omnes regrefluri ad ecclefiam no eflent,nifi cum Trophi mo comitante ueniflènt.Tradatuergo illo cum collegis plurimishabitofu feeptus eft Trophimus, pro quo fatiftaciebat fratrum reditus, K reftituta multorum falus,fic tarnen admiflus eft Trophimus.ut laicus comunicet,n6 fecundum quod ad te malignoru literae pertulerunt.quafi locu. 8i facerdotis ufurpetSed Si quod paflim comunicare facrificaris Cornelius tibi nuncia/ tus eft,hoc etiam de apoftataru fidis rumoribus nafcitur.Necç enim pof/ funt laudare nos, qui recedunt à nobis : aut expedare debemus ut placea/ mus illis,qui nobis difplicentes cotra ecclefiam rebelles folicitâdis de ecclefia fratriboa

-ocr page 137-

LIBER Q V A R T V â* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ht

fratribus uîoletiter infiftunt»Quare Si de Cornelio.K de nobis quicucp ia^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ptgt;

ftantur nec audies facile,ncc credas fratcr.Si qui enim infirmitatibus occu^ ritni (rdendJÉ paiitur,illis ficut plaçait in periculo fubuenitur, poftca tarnen nbsp;nbsp;fubuétum

eft.K periclitantibus pax data eft.fuffocari à nobis non poflunt.aut oppri* mi.autui de manu noftra in exitum mortis urgeri.ut quoniam moriêtibus pax datur.neceflè fit mori eos qui acceperint paccm.Cum magis in hoc iu/ dicium diuinæ pietatis.ôi paternæ Icnitatis apparcat, quod qui pignus ui^ tæ in data pace percipiunt.hoc quoqj ad uitam percepta pace teneantur.Et iddrco fi accepta pace commeatus à deo datur, nemo hoc debet in facerdo / tibus criminari.cum femel placuerit fratribus in periculo fubuenire. Nec tu exiftimes frater chariflîme (ficut quibufdam uidetur) libellaticos cum facri- L^ibelUticttu ficatis æquari oportere.quando inter ipfos etiam qui facnficauerinc, ÔC con/ dirio frequenter amp;nbsp;caufa diuerfa fiuNecç enim æquandi funt.ille qui ad fa* crificium nefandum ftatim uoluntateprofiluit, Si qui luôlatus Si cogrefTus diu ad hoc funeftum opus necediratc peruenit : 111e qui amp;nbsp;fe ÔC omnes fuos prodidit,5C qui ipfe pro cunctis ad difcrimen accédons,uxorem,Ôê liberos,Ô2 domum totâ periculi fui perfundtione protexit: Ille qui inquilinos uel ami/ cos fuos ad fadnus compulit, qui inquilinis Si colonis pepercit t fratres etiam plurimos qui extorres SC profugi recedebant in fua tedta ôi. hofpitia recepit,oftendens SC offerés deo multas faluatas Ô( incolumcs animas,quae pro una faucia deprecentur.Cum ergo inter ipfos qui facrificauerunt,muP ta fit diuerfitas quæ inclementia eflet.ôi quæ acerba duritia libellaticos cum ijs qui facrificauerint iungere.quando is cui libellus acceptus eft.dicat i Ego priuslegeram, SC epifcopo traitante cognoueram no facrificandum idolis, necfimulachra feruum dei adorare debere, Si idcirco ne hocfacerem quod non licebat.cum occifio libelli fuiflèt oblata, quem nec ipfum acCiperem nifi oftenfa fuiifet occafio’, ad magiftratum ueni uel alio euntc mandaui Chri/ ftianum me elfe, facrificare mihi non licere, ad aras diaboli me uenire non poflfe,dare me ob hoc præmiû,ne quod no licet faciam.Nunc tarnen etiam ifte qui libello maculatus eft, poftquâ nobis admonentibus didicit nec hoc facere debuiffe. Si fi manus pura fit.ôC os eius feralis cibi contagia nulla pol-luerint.confcientiam tarnen eius eiTe pollutam.flet auditis nobis Si lament tatur,ô( quod deliquerit nunc admonetur,amp; non tam crimine quàm errore deceptus.quod iam de cætero inftrudtusSi paratusfitconteftatur»Quoru fipœnitentiam refpuamus habentium aliquam fiduciâ tolerabilis confcien tiæ,ftatim cum uxoribus.cum liberis quos incolumes refcruauerant,in hæz refim uel fchifma diabolo inuitante rapiuntur » Et adfcribetur nobis in die iudicq,nec ouem fauciam curafle,ôi propter unam fauciam multas intégras perdidiffe.Et cum dominus relidlis fanis unam errantem Si lapfam quæfie rit, S(inuentam in humeris fuis ipfe portauerit, nos in tantum non quæri* nbsp;nbsp;nbsp;‘5«

m }

mus

-ocr page 138-

114 EPISTOLARVM DÏVI CYPRIANI

mus lapfosjed iKueniêtes atcemus, Sê cum pfeudoprophetæ grégê CHRt s TI nunc uaftare Si lacerare non definant, occifioncm canibus K lupis mus.Et quos pcrfecutio infefta non perdidit.eos nos duritia noftra inhu « Cor.?, mani’tate perdimus.Et ubi ent frater charifli'me qd* Apoftolus didtCOinilt; bus per oinni'a placeo,non quærcns quod mihi utile eft,fed quod multi's ut i.Cor.4. faluentur.Imitatoresmci eftoteficutôi^o CHRiSTigt;5iiteru:Fadusfutu i.Cor.9. infirmus.ut infirmos lucrarer.6Citerum:Si patitur unum membrum,comps tiuntur Si cætcra membra,Si fi lætatur unum membrum,collætâtur X cæte/ Pbilofopboiw ra membra. Alia eft philofophorum Si. Stoicorum ratio frater chariflime, Mrio nbsp;nbsp;nbsp;dicunt omnia peccata paria efle.Si uirum grauem no facile fledli opot/

nib«sdf/J:/ tere.Inter Chriftianos autem Si philofophos plurimum diftat.Et cu Apo/ »”des. ftolus dicat : Videte ne quis uos deprædetur per philofophiam SC inanem fallaciam.uitanda funt quæ non de dei dementia ueniunt, fed de philofo^ phiæ duriori præfumptione defcendunr.De Moyfe autem legis in fcripW-' Nkw. n. ris dieftum : Et fuit Moyles homo lenis nimis. Et dominus in euangelio tzHc.ö. fuo dicit: Eftote mifericordes quomodo SC pater uefter mifertus eft ueftrit Mdttb.ji. Et iterum: N on eft opus fanis medicus,fed male habentibus * Quam po/ teft exercere medicinam, qui dicit eos folos euro, quibus medicus necelTa'' rius non eftCOpem noftram .medelam noftram uulneratis exhiberedc-' bemus. Ncc putemus mortuos effe, fed magis femianimes iacere, quoS perlecutione funefta lauciatos uidemus.qui fi in totum mortui eflent,nutt/ quam deeifdem poftmodum confefTores SC martyres ficrent, Sed quonP am eft in illis quod pœnitentia fequente reualefcat ad fidem, ad uirtutem pœnitentiæ robur armetur, quod armari non poterit.fi quis defperationc deficiat, fi ab ecclefia dure SC crudeliter fegregatus ad gentiles fe uias SC fe^ cularia defyderia couertat.uel ad hæreticos SC fchifmaticos reiedus ab ecclc fia tranfeat. Vbi SC fi occifus propter nomen christi poftmodum foe/ rit extra ecclefiam conftitutus, SC ab unitate atque à charitate diuifus, coro/ nari in morte non poterit. Et ideo placuit frater chariflime examinatiscaU' fisfingulorum libellaticosinterim admitti.facrificatis in exitu fubuenire, quoniam exhomologcfis apud inferos non eft,nec ad pœnitentiam quis a nobis compelli poteft,fi frudus pœnitentiæ fubtrahatur.Si prælium prias uenerit.corroboratus à nobis inuenietur ad prælium.Si uero antepralium infirmitas urferit,confolatio pads SC communicationis abfccdit.Nelt;ç enim præiudicamus domino iudicaturo, quo minus fi pœnitentiam plenam K iuftam peccatoris inuenerit.tuncratum fadat quod à nobis fuerit hie ftatu tum.Si uero nos aliquis pœnitentiæ fimulatione deluferit.deus qui no de/ ridetur.SC qui cor hominis intuetur.de his quæ nos minus perfpeximus iu/ dieet,amp; feruorum fententiam dominus emendet, dum tarnen nos memi/ PfOKerb.is. niflè fraterdebeamus feriptum efle:Frater fratrem adiuuans exaltabitur,Et Apoftolum

-ocr page 139-

LIBER Q V A R T V S» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ûy

Apoftolum quocç dixifTetln contemplatione ^bete unufqui'fc^.ne Si uos Glt;tUtd» tentemint,alterutrum onera fuftinetc, K fie adimplcbi'ti’s legem c h r i s Tl Item quod fuperbos redarguens Si arrogantiâ frangens in epiftola fua po nat’.Et qui fe putat ftare.uideat ne cadat.Si alio in loco dicatîTu quis es qui ’• Cor. 10, iudicasalienum feruumCdomino fuo flat aut cadit.ftabit autem, potes eft Ro}nlt;(.i4» enim deus ftabilireilium. loannes quoq? iesvm christvm dominû aduocatum Si deprccatorem pro peccatis noftris probat dicens: Filioli mei i.iorfn. î» ifta feribo uobis ne delinquatis, Si fi quis deliquerit, aduocatum habemus apud patremjES VM chrisTvm iuftum.ôi ipfcéft deprecatio pro deli disnoftris.ôi Paulus quoq; apoftolusin epiftola fua pofuittSi cum adhuc Romlt;ï.5» peccatores eflemus.CHRiSTVs pro nobismortuus eft,multo magis nunc iuftificati in fanguine illius liberabimur per ilium ab ira : cuius pietatem Si dementia cogitantes,non acerbi adeo.nec duri.nec in fouendis fratribus in/ humaniefle debemus.fed dolere cum dolêtibus,ôi eu flentibus ftere.Si cos quantum poftumus auxilio Si folatio noftræ diledtionis erigere, nec adeo immites Si pertinaces ad eorum pœnitentiam retundendam, neciteru folu tt Si faciles ad comunicationem temere laxandam.Iacet enim faucius frater ab aduerfario in acie uulneratus.Inde diabolus conatur occidere quem uub nciauit.Hinc christvs hortatur ne in totum perçât,quem redemit.Cui deduobus affiftimus,in cuius parte ftamus, utrum ne diabolo fauemus ut perimat.Si femianimem fratrem iacentcm.ficut in euangelio facerdos Si le-uites præterimusC an uero ut facerdotes dei Si c hri STi, quod Si ch R ST V S docuit Si fecit,imitâtes uulneratum de aduerfarq faucibus rapimus, utcuratum deo iudici rcferucmusCNcc putes frater chariffime bine aut uirz lutem fratrum minui.aut martyria deficere, quod lapfîs laxata fit pœniten/ tia.Si quod pœnitentibus fpes pacis oblata.Manet uero fidentiu robur im mobile,Si apud timêtes ac diligentes corde toto deum, ftabilis Si fortis pet/ feuerat integritas.Nam Si mœchis à nobis pœnitentiæ tempus conceditur, Sipax datur, non tarnen idcirco uirginitas in ecclefia deficit, aut continen--tiæ propofitum gloriofum per aliéna peccata languefdt. Floret ecclefia tot uirginibus coronata. Si caftitas ac pudicitia tenorem gloriæ fuæ feruat.nec quiaadultero pœnitentia ac uenia laxatur, continentiæ uigor frangitur. Aliud eft ad ueniam ftare, aliud ad gloriam peruenire, aliud miflum in carcerc non exire inde, donee foluat nouiftîmum quadrantem, aliud fta--tim fidei Si uirtutis accipere mercedem î aliud pro peccatis longo dolo^ re cruciatum emendari Si purgari diu igne, aliud peccata omnia paffione purgaffe : aliud denique pendere in die iudicq ad fententiam domini, alt--ud ftatim d domino coronari. Et quidem apud anteceffores noftros quix dam de epifeopis iftinc in prouincia noftra dandam pacem mœchis no pu taueiunt, Si in totum pœnitentiæ locum contra adulteria clauferunt, non

na 4-

tamcn

-ocr page 140-

Hlt;J- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLARVM DIVI CYPRIANI

tarnen à coepifcoporu fuoru colicgio recenenint.aut catholicæ cccleGsuny tatem uel duritiæ.uel cenfuræ fuæ obftinatione rupemnt.ut quia apud ali^ os adulteris pax dabatur.qui no dabat.de ecdefia fepararetur.manête conj cordiæ uinculo.ôC perfeuerante catholicæ ecclefiæ indiuiduo facraméto.aólu aIms *de/ fuum * difponit ÔC dirigit unufquifi^ cpifcopus,rationem propofiti fui do/ mino redditurus»Miror autem quofdam fic obftinatos cite,ut dandamla/ pGsnon putcnt pcenitentiam.aut pœnitentibusexiftiment ueniam denc/ Apoflt;lt;.i. gandam.cum fcriptum fit:Memento undc cedderis,amp;age pœnitentiam.K fac priora opera.Q uod utic^ ei dicitur.quem conftat cecidiflc,ói quera do/ ToI,.4. minus horcatur per opera rurfus exurgerc,quia fcriptum eft:EIeemofyna a

morte libérât,ôi no utic^ ab ilia morte,quam femel Christi fanguis ex^ tinxit,ÔJ à qua nos falutaris baptifmi Si redemptoris noftri gratia liberauit, fed ab ea, quæ per delidla poftmodum ferpit ♦ Alio item loco pœnitentix Aport.i. tempus datur.K pœnitentiam non agenti dominus comminatur: Habeo, inquit,aduerfus te multa.quod uxorem lefabel, quæ fe dicit propheten, fi/ nis doccrc Si ièducere (eruos meos,fomicari Si mâducare de faaificio,ôi de/ di illi tempus ut pœnitentiam ageret,ôi pœnitere noluit à fornicatione, Ec/ ce mitto eum in leôtum,Ôi qui cum ea fornicati funt in maximam tribulad/ onem, nifî pœnitentiam egerit ab operibus fuis. Quosuticç ad pœniten/ tiam dominus non hortaretunnifi quia pœnitentibus indulgcntiam polli/ lmc. 15. cetur» Et in euangelio : Dico, inquit, uobis fie erit gaudium in cœlo fuper unum peccatorem pœnitentiam agentem, quàm fuper nonaginta nouetn SdpL I. iuftos,quibus non eft opus pœnitcntia.Nam cum fcriptum fit: Deus no fe dt mortem,nec delcdtatur in perditione uiuorum, uticp qui neminem uult perirc, cupit peccatorcs pœnitentiâ agcre,ôi per pœnitétiam denuo aduitâ lobel. Z. rcdire.Ideo X per lohel prophetam clamat amp;nbsp;didt:Et nunc hæc dicit domi/ Alws * Hefter nus dcus * noftenReuertimini ad me ex toto corde ueftro.fimulcp Si ida^' nio.Si fletu,ÔJ plandlu,ói difdndite corda ueftra.ôi non ueftimenta ueftra, Si reuertimini ad dominum deum ueftru,quia mifericors Si piuscft,ôipa/ tiens,ôi multæ miferationis,ôi qui fententiam fleôtat aduerfus malidam ir/ rogatam.In pfalmis etiam legimus cenfuram pariter Si clementiam dei co* minantis fimul acparcentis.punientis ut corrigat. Si eu correxerit referuan/ Pftl 88. ds. Vifitabo ,inquir, in uirga fadnora eorum, Si in flagellis delida eorum*

Mifcricordiam autem meam non difpergam ab eis. Dominus quoque in euangelio pietatem dei patris ortendes ait;Quis ert ex uobis homo,queni fi petierit fîlius eius panem, lapidem porrigat illiCaut fi pifeem poftulaue/ rit, ferpentem illi porrigatCSi ergo uos, cum fins nequam, fdtis bona da/ ta dare filqs uertris, quantomagis pater uerter cœlertis dabit bona po/ feentibus fe C Comparât hoc dominus carnalem pattern Si dei patris æter/ nam largamque pietatem, quod fi irte in terris nequam pater offenfus grauiter

-ocr page 141-

LIEE R Q.V À R T* V 9 »

grauîter à fili'o peccatore K malo.fi tarnen eundem poftmodu uîdcn’t refor

matum, Si depoGtis prions uitæ deliôlis ad fobrîos Si bonos mores, amp;nbsp;ad

innocériæ difciplinam pœnitentiæ dolore corrcótum gaudet Si gratulatur, K fufceptum.quem ante proiecerat cum uoto paternæexultationis,compte ftit^.quâto magi's unus ille uerus pater bonus,mifericors Si pius.imrno ipfe bonttas K mifericordi'a.ôi pietas lætatur in pœnitéri a fili'orum fuorumî’nec irampœnitentibus.aut plangenribus amp;nbsp;lamentâtibus pœnam cominatur, fed ueniam magts Si indulgenti'am pollicetur, Vnde dominus in euagelio beatosdidtplangentes.quiaqui plangit,mifericordiam prouocat,qui perx uicax eft Si fuperbus.iram fibi Si pœnam iudicrj uenientis exaggerat.Et id/ circo frater chariflîme pœnitentiam non agentes, nec dolorem deliótorum fuorumtoto corde ÔCmanifeftalamentationis fuæ profeiTione teftantes, prohibendos omnino cenfuimus ab fpe communicationis Si pacis,fi in in^ firmitate atcç in periculo cœperint deprecari, quia rogare illos non deliôti pœnitentia.fed mortis urgentis admonitio copellit, Nec dignus eft in mor teacdperc folatium,qui fe non cogitauit efte moriturû.Quod uero ad No uatianiperfonam pertinet frater chariflîme, de quo deiÿderafti tibi feribi quam hærefim introduxiflet, feias nos primo in loco nec curiofos efle dex bere quid ille doceat cum foris doceat.Quifquis ille eft,ôi qualifeunque eft, chnfltiin? nS Chriftianusnon eft,qui incHRisTi ecclefia non eft. laôtec fe amp;nbsp;philofox phiam uel eloquentiam fuam fuperbis uocibus prædicet,qui nec fratemam noneß, charitatem.nec ecclefiafticam unitatem tenuit,etiam quod prius fuerat ami NowdHrfno fit : nifi fi epifeopus tibi uidetur, qui epifeopo in ecclefia a fedecim coëpifcoz pisfadlo, adulter atcç extraneus epifropus fieri â defertoribus per ambitu tiititur,ôicumfitàCHRiSTO unaecclefiaper totummundum inmulta Ecdeß^iumt^ membra diuifa:item epifeopatus unus epifeoporum multorum cocordi nu Epifeopows merofitate diffufus,ille poft dei traditionem.poft connexam Si ubicunque coniunólam catholicæ ecdcfiæ unitatem,humanam conetur ecclefiam facex te,K per plurimas ciuitates nouos apoftolos fuos mittat, ut quædam recen tia inftitutionis fuæ fundamenta cóftituat. Cumep iam pridem per omnes prouincias Si per urbes fingulas ordinati fint epifcopi in ætate antiqui, in fi de integri.in præflura probati,in perfecutione profcripti, ille fuper eos creax te alios pfeudoepifcopos audeat, quafi poflit aut totum orbem noui cox natus obftinatione peragrare, aut ecclefiaftici corporis compaginem dix feordiæ fuæ feminatione refcindere : nefciens fchifmaticos femper inter initia fua fernere, incrementa uero habere non pofle, nec augere quod ilx licite ccEperint,fed ftatim cum praua fua æmulatione deficere.Epifcox patum autem teuere non poflet, etiam fi epifcopusprius fadtus àcoëpifco poru fuorum corpore Si ab ccclefiæ unitate defeifeeret ,cum Apoftolus adx moneat, utinuicem nofmetipfos fuftineamus, nec ab unitate quam deus

conftituiC

-ocr page 142-

ii8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPI ST OLARVM DIVI CYPRIAN!

Epbe.4. conftitui't.recedamus.Si di'canSuftmèntes inuicem in dileótione,fatis ageti tes feruare unitatem fpiritus in coniunótione pacis. Qui ergo nècunitatem fpiritus, nee coniunólionem pads obferuat. Si (e ab ecclefiae uinculo atquea' facerdotum collegio feparat, epiicópi hec poteftatem poteft habere,nee ho norem, qüi epifcopatus nee unitatem uoluit tenere, nee pacem.Tumdein/ de quantus arrogantiæ tumor eft, quanta humilitatis amp;nbsp;lenitatis obliüio, arrogantiæ fuæ quanta iaólatio, ut quis aut audeat, aut facere poflè fe ere/ Mdttb. IJ. dat, qiiod nee apoftolis conceiïit dominus, ut zizania à frumento putet fe pofledifcernere.autquafi ipiÏ paleam ferreóiaream purgarè conceflum 'z.Tim. fit, paleas à tritico conetur feparare, cumque apoftolus dicat ï In domo au/ tem magna non folum uaia aurea funt Si argentea, fed Si lignea Si Iia,aurea Siargenteauafa uideatur eligere,lignea ueroSifiótilia conte-* mnere, abijcere, cum non nifi die domini aaCa lignea diuini ardoris ineen/ dio concrementur, Si fiólilia ab eo, cui data eft ferrea uirga frangantur. Aut iï fe renis Si cordis fcratatorem conftituit Si iudicem , per omnia

Io4n.$. ^qualiter iudicet, amp;nbsp;cum fciat (criptum efle : Ecce fanus faólus es,iam noli peccare, ne quid tibi deterius fiat, fraudatores Si moechos à latere atque a comitatu fuo feparet.cum multo óigrauior,amp; peior fit mœchi quàm libel/ latici caufa, cum hic neceflîtàte, ille uoluntatepeccauerit. Hic exiftimansfi/ bi fatis eftè quod non facrificauerit, errore deceptus fit, ille mâtrimontj eX/ pugnator alieni, uel lupanar ingreftus ad cloacam Si cœnofam uoraginem uuÏgi,fancftificatum corpus Si dei templum deteftabili colluuione uiolauc/ ï.Cor. lt;s. rit, ficut Apoftolus dicinOmne peccatumquodcunque fecerithomo extra corpus eft, qui autem moechatur in corpus fuum peccat. Qiiibus tarnen Si ipfis poenitentia conceditut .Silamentandi ac fatiftaciendiipesrelinqup i,Cor.ii. tur, fecudum ipfum Apoftolum dicentemïTimeo neforteueniensadiioS lugeam multos ex qs qui antepeccauerunt,ôi non egerunt pcenitentiam de immundicijs quas fecerunt Si fornicationibus Si libidinibus. Nec fibi in hoc noui hæretid blandiantur, quod Çe dicant idololatris non commu-* nicare,cum fint apud illos Si adakeri ÔS fraudatores, qui teneantur idolola/

Epbe.5. triæcrimine, fecundum Apoftolum dicentem:Hoccnî feitote intelligentes quia omnis fornicator aut immundus,aut fraudator, quod eft idololatria» Coîof.$.nô habet hæreditaté inregno christi 8Sdei.ÔSiterum:Mortifi'cateitac^ membra ueftra quæ in terra funt.exponentes fomicatiônem,immundici3, G(tUt.5.amp; concupifeétiam malam,SScupiditatem, quæ funt idolorum feruinis,pro/ pter quæ uenit ira dei.nâ eu corpora noftra membra fint CHRisTi.ôifin/ guli fimus templum dei,quifquis adulterio templu dei uiolat,deû uiolatSi qui in peccatis comittêdis uoluntate diaboli facit,dæmonqs Si idolisCerait» fanefto fpiritu ueniût,fed de adueriàrq inftinélu.Si ” ‘ de immundo fpiritu natæ côcupifcentiæ cotra deu facere,SC diabolo feruirc compellunc

-ocr page 143-

liber Q V A R T V Si

copelîuntlta fit ut fi peccato alterius inquinari alterum dicunt,amp; iJoloIatna lt;iehnquentjs ad non delinquentera tranfire fua afTeueratione contendunt» cxcufari fecundum fuam uocem no poffîntab idololatriæcrimine.cû coftet ^eapoftoli'ca probatione mœchos ôi firaudatores, quibus tlli communicât idololatras efle.Nobis autem (ccudum fidem noftram,Si diuinæ prædica' lt;• Cor.io» tionis datam formam competi't ratio ueritatis.unumquenc^ in peccato fuo •■eum teneri.nec pofle alterum pro altero reum fieri, cum deus præmoneat Sidicatîluftitia iufti fuper eum cric,Si fcelus fcelerati fuper eum erit.ôC iteru: Ejec. is. Mon morientur patres pro filqs.ôi filfj non morientur pro patribus. Vnuf-

in peccato fuo morietur.Quod legentes fcilicet à tenêtes neminê pu Umus à fruôtu fatiifaôlionis Si fpe pacis arcendum,cum fciamus iuxta fcri^ ptnrarum fi’dem.autore Si hortatore ipfo deo, Si ad agendam pœnitêtiam pcccatores redigi, ÔC ueniam atcß induigentiam pœnitentibus non denega d-Ât(Ç ô fruftrandæ fraternitatis irrifio,ô miferorum lamentantium caduz cadeceptio. O hæreticæ inftitutionis inefficax Si uana traditio, hortari ad btiffadionispœnitentiam, Si fubtrahere de fatiffaôtione medicinam, di^ ccre fratribus noftris.plange Si lachrymas funde, amp;nbsp;diebus ac noôlibus in^ gemifce.Kpro abluendoôi purgando deliôlo tuo largiter amp;nbsp;frequenter opcrarc, fed extra ecdcfiam poft omnia ifta morieris. Quæcunquc ad paz œm pertinent, fades ,fed nullam pacem quam quæris, accipies » Quis non sîmtlituJmz ftatim pereatCquis non ipfa defperatione deficiatC Quis non animum «« r \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-, i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n gt;nbsp;r pcemten

luum a propoiito lamentationis auertat v Operari tu putas rulticum pol/ i,„s nondenez fe, fi dixeris.agrum peritia omni rufticitatis exerce, culturis diligenter infix gundam, fte, fed nullam meftem metes, nullam uindemiam premes, nullos oliuex ti tui fruftus capies, nulla de arboribus poma decerpes C Vel fi cui * dex aIms ’‘Jomiz mum ufum nauium fuadens dicas ï Materiam de excellentibus fyluis mer-care frater: carinam præualidis Si elecftis roboribus intexe clauo,funix bus, uelis, ut fabricetur atque armetur nauis, operate, fed cum hoc feceris, fruftum de adlibuseius K curfibusnon uidebis C Præcludere eft atque abfeindere iter doloris ad pœnitendi uiam, ut cum fcripturis dominus de^ us reuertentibus ad fe Si pœnitentibus blandiatur, noftra duricia Si cnix delitate dum fruótus pœnitêtiæ intercipitur, pœnitetia ipfa tollatur.Quod fi inuenimus à pœnitentia agenda neminem debere prohiberi, amp;nbsp;deprcx cantibus atque exorantibus domini mifericordiam fecundum quod ille mi fericors Si pius eft, per facerdotes eius pacem pofte concedi, admittendus eftplangentiumgemitus,amp; pœnitentiæfruólus dolentibus nonneganz dus. Et quia apud inferos dum confeftio non eft, nec exhomologefis illic Exbomelogà fieri poteft, qui ex toto corde pœnituerint Si rogauerint, in ecdcfiam de^ feffioTurb^ bent interius fufeipi, SC in ipfa domino referuari, qui ad ecclefiam fuam uenturus de illis utique.quos in ea intus inuenerit,iudicabit»ApoftaxMabKleA.«3

X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tæuero^“^®quot;’'*

-ocr page 144-

1^0 ÉPI STOL ARVM DÏVI CYPRlÄNt

tæ uero Sidefertores, ud aducrfarij Khoftcs, SJ chri STI ecdefiaimdiflï^ pantes, ncc fi occifi pro nomine eins foris fuerint, admitti fccundum apogt; ftolum poflunt ad ecclefîæ pacem* quando nec fpiritus, nee ecdefiæ tenuo runt unitatem.Hæc interim frater chariflîme pauca de multis quantum pd tui breuiter decucurri, quibus ôi defyderio tuo fatiffacerem, amp;nbsp;te magisài magis college Si corporis noftri fodetati coniungerem. Si autemtibiuégt; hiendi ad nos opportunitas Si facultas fuerit, plura in communione fön'* ferre, Si uberius ac pienius quæ in falutarem concordiam faciant, traôtaré poterimus»

ARGVMENTVM EPISTOLAE SEQ.VENTIS»

Ad Moyfen Âr Maximum praeibyteros caeteros confeflbres epiflola, qui in peifecutionibus fidem integram fcruaucrunt.

Epiftola. 111»

CYPRIANVS MOYSI ET MAXIMO PRAESBYTERIS ET

CAETERIS CONFESSORIBVS DILECTISSIMIS

FRATRIBVS SAbVTEM»

Loriam fidei Si uirtütis ueftræ fottiflîmi âc beariflîmi ! tres iam pridem de opinione cognoueram, lætatus fatisSi ' plurimum gratulatus quod nos côfeflîone fui nominis pa? ! rauerit ad coronam domini noftri præcipuadignatîo.VoS enim primores Si duces ad noftri temporis prælium fadlï _____cœleftis militiæ figna mouiftis»Vos fpiritale certamen, qtf nunc geri detis uoluit.ueftris uirtutibus imbuiftis» Vos furgentis belli imps tus primos immobili robore atc^ inconeuffa ftabilitate fregiftis .Inde initia fdicia pugnandi orta funt, unde uincendi aufpicia cœperunt » Contigit hic per tormenta confumari martyriagt;fcd qui in congreffione præcedens exem plum uirtutis fratribus faôtus eft, cum martyribus in honore comunis eft» Coronas ueftras manu iertas inde hue tradidiftis.Si de poculo falutarifra/ tribus propinaftis » Acceftit ad confeflîonis exordia gloriofa Si miIiriæuiZ| dlrids aufpida.difciplinæ ténor, quem de epiftolæ ueftræ uigore pcrfpexi/ tnus,quam modo ad côllcgas ueftros in confeftîone uobifeum domino co pulatos,folicita adrtionitionc mififtis, ut euangelfj fantfta præcepta,ôitra/ dira nobis femel mandata uitalia,forti Si ftabili obferuatione teneantur.Ec

ce alius gloriæ ueftræ fublimis gradus, ecce iterunl cum cofeftîone gemina* tus promerendi dei titulus.Stare firmo gradu.Si in hac ade quæ in ciiangß* lio coronatur irrumpere,Si præceptis domini fubruêdis.mânus impiasinfc ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tentes fidei robore fubmouere.præbuiflè ante initia uirtutum, nunc Si mo?

rum magifteria præbere. Dominus poft refurretftionem mittés apoftolos 18. madat Si didt:Data eft mihi omnis poteftas in codo Si in terra. Ite ergo 6i docete gétes ômnes,£ingentes eos in nomine patris Si filrj Si fpintus fand!» doeetitesi

-ocr page 145-

D I B E R Q V A R T V «. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut

Hocctttes cos obferuarc quæcunqj præccpi uobis.Etloannes apoftolus ha ius mandati memor in epiftola fua poftmodum didtdn hoGinquit.intelli t.w su gimusquiacognouimus cum.fi præcepta ci'us cuftodi’amus:Qui dicit quo niatn cognouit eum,Si mandata eins non feruat.mendax eft,ÔC ueritas in il lo non eft.Hæc præcepta cum cuftodiêda fuggeritis.diuina ÔC cœleftia ma/ dataferuaftis.Hoc eft efle cofefforê domini.hoc eft effe martyrem chrî/ 8Ti, feruare uocis fuæ inuiolatam circa omnia amp;nbsp;folidam firmitatem i nec propter dominum martyrem fieri,Si præcepta domini deftrucrc conari.uti aduerfus ilium dignatione.quam tibi dederit armis ab illo acceptis rebelle quodammodo fieri.hoc eftcHRisTVM confiteri uelle.ôC euangeliunt CHRISTI negare.Lætor igitur ex uobis fortiflîmi ac fideliflfimi fratres, Si, quantum gratulor martyribus iftic coronatis ob uirium gloriam.tantu gra tulor pariter ôi uobis ob dominicæ etiam difciplinæ coronam.Dignationc foam dominus multiplici genere largitatis infudit,bonorum militum lau-* des amp;nbsp;glorias fpiritales copiofa uarietatc diftribuit.honoris ucftri partitif pesamp;nos fumus,gloriam ueflram noftram gloriam computamus.quoriî tempora illuftrauit tanta félicitas,ut ætate noftra uidere contingeret proba losferuosdei.KCHRISTI militescoronatos.Optouosfortiflimiacbea-* tiflîmi fratres femperbene ualere,amp; noftri meminifle*

ARGVMENTVM EPISTOLAE SEQVENTIS,

Epiftola ad clerum quem docetaduerfa tuncimminentia propter nimia pcccats ueniiTe.ideocp inftanter orandum,quoniam deus quem corripit düigit, cum cor tipit ad hoc corripit ut emendet»

Epiftola ini»

cyprianvs praesbyteris et diaconis

FRATRIBVS SALVTEM»

Van^ fentiam fratres chariftimi pro timoré,quem fingu li debemus deo.uos quoeç illic aflîduis orationibus Si eni Dw xis precibus inftanter incumbere.admoneo tarnen religio fam {blicitudincm ucftram,ut ad placandum attç exora chiymisi i««/ dum dominum no uoce fola,fed ôi ieiunqs, Si lachrymis, nijs ÔComnigeneredeprecatiôisingemifcamus»Intelligendu - a 'i a/ eft enim Si cofitendum prefluræ iftius tarn turbidam uaftitate, quæ grege rim«r peccdtx iioftrum maxima ex parte populata eft Si adhuc ufcp populatur, fecundu noßrn mme» peccata noftra uenifle,dum uiam domini non tencmus.nec data nobis ad faluté cœleftia mandata feruamus.Fecit dns nofter uoluntatê patris,ôi nos non facimus domini uoluncatem,patrimonio Si lucro ftudentes, fuperbiâ feâantes.æmulationi ac diftenfioni uacantcs.fimplicitatis Si fidei négligea tes,feculo uerbis folis Si non fatftis renunciantes.unufquifcç fibi placentes, ôi omnibus difplicentes»Vapulamus itaep ut meremur, cum feriptum fit: Seruus autem ille qui cognofeit uoluntatem domini fui,ôC non paruerit uo lx. u-

n luntati

-ocr page 146-

lit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOL-ARVM DIVI-CYPRIANI

luntati cius.uapulabi'c multis»Quas autem plagas,quæ uerbera non mere/ inur.quando nec confeflbres qui exemplo cæteris ad bonos mores cHe de/ bueranutencantdifcipIinamCltacp dum quofdam infolenter cxtollit con^ feflïonis fuæ tumida Ô!. inucrccunda iaólatio. tormenta uenerunt,amp;: torme ta fine fine tortoris,fine exitu danationis.fine folatio mortis, tormêta qus ad coronam non facile dimittant, fed tâdiu torqueant ^diu deijeiant: mû fi aliquis diuina dignatione fubtraólus inter ipfa cruciaméta profecerit,ad/ eptus gloriam non termino fupplicq fed celeritate moriendi, Hæc patimur Pf4L8amp; delidho Si merito noftro.ficut præmonuit diuina cenfura dicens:ôi dercli/'

querint legem meam SC in iudicijs meis non ambulauerint.fi iuftificationcS meas profanauerint.SC præcepta mea non obfcruauerint, uifitabo in uirga facinoracorum.ôiin flagellisdelidta corum,Virgas igitur 66 flagella fend mus.qui deo nec bonis uôtis placcmus,nec pro pcccatis fatifTacimus. Ro^ gemus de intimo corde SC de tota mente mifericordiam dei,quia Si ipfe ad I0.16. didit dicenszMifericordiam autem meam non difpcrgam ab eis. PetamuS

amp; accipiemus.ôi fi in accipiendo mora SC tarditas fuerit, quoniam grauiter Qffendimus,pulfemus,quiaôi pulfanti aperitur, fi modo pulfent hoftium præçes ôigemitus SC lachrymæ noftræ.quibus infiftere SC immorari opor/ tet,fi fit unanimis oratio.nam quod magis fuafit amp;nbsp;compulit,ut has ad uoS literas fcriberem.Scire debetis(ficut dominus oftendere SC reuclare digna-/ tMttbxi. 7« eus eft) dieftum effe in uifione : Petite SC impetrabitis t tune deinde præce/' ptum picbi afliftenti.ut pro quibufdam peribnis defignatis fibi peterenc In petendo autem fuifle diffonas uoces.ôi difpares uoluntates.ôi uehemé* Lu.!!, ter hoc diiplicuifle illi q dixerat : Petite SC impetrabitis,qd plebis ineqlitaS difereparet, nec eflet fratrum cofenfio una SC fimplex SC ianôta. côcordia.cn Pfxl.à 7. feriptum fit:Dcus qui inhabitare facit unanimes in domo.Et in Aôtis apo Aamp;UHTO.X. ftolorum legamus.Turba autem eorum qui crediderant, animo ac mente lodn. 15. unà agebant,ôi dominus fua uoce mandauerit dicens: Hoc eft mandatum nittbxf.is, meum.ut diligatis inuicem.Et iterum:Dico autem uobis,quoniam fi duo/ bus ex uobis conuenerit in terra de omni rc quameune^ petieritis conrin/ get uobis à pâtre meo qui in cœlis eft.Quod fi duo unanimes tantum pof îunt,quid fi unanimitas apud omnes efletC Quid fi fecundum pacem qua . nobis dominus dédit uniuerfis fratribus conueniretClampridem de diuP . na mifericordia impetraflemus quod pctimus, non tamdiu in hoc falutis

ÔC fidei noftræ periculo flueftuaremus, immo uero nec ueniflTent fratribuS hæcmaIa,fiinunumfraternitasfuifletanimata.Nam SC illud oftenfuni eft, quod federet paterfamilias fedente fibi ad dexteram iuuene,quiiuuc/ nis anxius SC cum quadam indignatione fubtriftis.maxillam manu tenési, mœfto uultu fedebat. Alius uero in finiftra parte confiftens rete portabat. quod fe mittete, uc dreuftantem populum capetet,minabacur.0^ turn mira tewrquid

-ocr page 147-

L I B E R Q V A R T V s, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ixj

retur quid hoc effet ille qui uidi't,diôlum eft ck luuencm qui ad dcxteratn fie federet,contriftari ÔC dolere quod præcepta fua non feruarentur:lllû uez PO in finiftra exultare,quod fibi daretur occafio ut à pattefamilias potefta-* tem fumeret fæuiendi.Hocpriuslonge oftenfiim eftquàm tempeftas üa^ ftitatis huius oriret'’. Et uidemus impletû qd fuerat oftenfuni,ut dum doz* mini præcepta contemnimus,dum datæ legts mandata (alutariànon tenez mus,facultatem nocendi inimicus acciperet.ôi minus armatos, ôi ad repu-' gnandum minus cautos iadu retisoperiret.Oremus inftanter, ÔC afliduis prccibus ingcmifcamus.Nam ôi hoc nobis iâ olim per uifionéfratres cha-* riffîmi exprobratû feiatis, quod dormitemus in precibus, necuigilâter orez hius.Sidcus uticp qui quem corripit.diligit.quâdo corripitad hoc corripit utemendet,adhocemendatutferueL Excutiamus itaqjôi abrumpamus fomniuincula.ôi inftanter ac uigilater oremustficut Paulus apoftolus præ/ cipitdicens:Inftate orationi uigilantes in ea.Nam amp;nbsp;apoftoli orare diebus Coîof. 4^ acnodibus non deftiterunt,amp;: dominus quocß ipfc difeiplinæ magifter Si exêpli noftri uia frequenter Si uigilanter orauit.ficut in euangelio legimusî Exfjt in monte orare: fuit pernoétâs in oratiôe dei.ôi utitç quod orabat, luw. « » orabat ille pro nobis,cû peccator no ipfe effet,fed noftra peccata portaret. Adeo autem pro nobis ille deprecabatur.ut legamus in alio loco:Dixit au tem dominus ad Petrû : Ecce fatanas poftulauitutuosuexaret quomodo triticumtego autem rogaui pro te,ne deficiat fides tua,quod fi pro nobis ac pro deliótis noftris ille laborat ÔC uigilat ÔC præcatur.quanto nos magis in-fiftere precibus ôi orare,6C primo ipfum dominum rogare, turn deinde per ipfum deo patri fatiffacere debemus C Habemus aduocatum 62 depre^ catorempropeccatis noftrisiesvm christvh dominum no ftrum,fi modo nos in præteritum peccaffe pœniteat,Ô2 confitentes ateg inz telligentes delitfta noftra.quibus nuc deum offendimus,uel de cætero nos ambulareinuqseius,62præceptaeius metuerefpondeamus.Pater no/ fter 82 corrigit éi tuetur ftantes tarnen in fide 62 in preffuris atc^ in angu^ ftijslicetCHRISTO eiusfirmireradherentes,ficutfcriptumeft:Quis nos RomdX feparabit à charitate CHRISTI* preffuraananguftia,an perfecutio, anfa* Wes,an nuditas.an periculum.an gladiusC'Nihil horu poteft feparare cre^ dentes,nihil poteft auellere corpori eius 62 fanguini cohærentes, Perfecutio ifta examinatio eft atq; exploratio peccati noftri,excuti nos deus uoluit 62 probari.ficut fuos femper probauittnec tame in ^bationibus eius aliquan do auxilium credentibus defuit.Denic^ ad minimum famulum fuum,ô2 in delidis licet plurimis coftitutu, 62 dignatione eius indignum,tame pro fua circa nos bonitate mâdare dignatus eft.Dic illi,inquit,fccurus fit, quia pax uentura eft.Sed quod interim morula eft,fupcrfunt aliqui q ^bentur.Sed amp;nbsp;de uiélu parco,ô2 fobrio potu diuinis dignationibus admonemur, fciliz*

cet,ne

-ocr page 148-

114; EPISTOLARVM DIVI CYPRIANI AB* Hffcbro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttïgofc ccelefti fublimc iam pcólus*illecebra fecularis cneruct, oei flc

fo ^oènlofe^^ largioribus epulis mens grauata minus ad preces orationis euigilct.Diflt^ mulare hæc fingula ôC apud confdentiam meam folus occultare non debut quibus unufquifcç ueftrum Si inftrui SC regi poflit.Ne ipfi utie^ apoduoS banc epiftolâ teneatis occultam,fed legenda fratribus fuggeratis.InteKipe re enim quibus nos dominus admonere Si inftruere dignatur, eius eft quj 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;admoneri Si inftrui dedignatuneius eft qui admoneri SC inftrui fratré fuij

noliLProbari nos à domino noftro fdant,nec à fide, in qua in eum fctnel credidimus,præfentis prefluræ confliólatione defidant.Delilt;fta fua

9. 1‘ recognofcentes,uel modo conuerfatione ueteris hominis exponant» Ne^ mo enim retro attendens,6C fupcrponens manu fuam fuper aratru, aptuS i Cm, 19. eft regno dei. Denicç uxor Loth,quæ liberata contra præceptum retro re/ fpexit,qd euaferat pdidit»Attedam9 no pofteriora.quo diabolus rcuocat , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fedprioraqcHRisTvs uocat.OcuIoserigamusadcœlu,neobledanic

illecebris nos fuis terra dedpiat» Vnufquifc^ oret dominum no pro fe tantu.fcd SC pro omnibus fratribus,ficut dns i e s v s orare nos docuit, ubi no fingulis priuatam precem mandauit,fed comuni SC cocordi prece ora/ re pro omnibus iuflinoi nos dhs humiles SC quictos,fi nos inuicem copula tos.fi circa iram fuam timidos.fi præfenti tribulatione corredlos cmend^ toscç con(pexerit,tutos ab inimici infeftationibus cxhibebit. Præceflît di/ fciplina,frquetur SC uenia. Nos tatum fine ceflarione pofcendi SC cu fidcac dpiendi fimplices SC unanimes dominu deprecemur cu gemitu pariter Ä fletudeprecantcs,ficutdepræcari oportet eos,qui fint pofiti inter plangen-tium ruinas,SC timentium reliquias,inter numerofam languentium ftrage» «B.Webn's SC exiguam ftantium paucitatem.Rogemus pacem maturius reddi,cito*la tebris noftris SC pcriculis fubueniri.In plerifcç famulis fuis dominus digua tur oftcndere redintegrarionem ecclefîæ iuæ.fecuritaté falutis noftræ, poft rpluuias ferenitatem,poft tenebras lucem.poft procellas SC turbines placida die* ’^*^^** lcnitatem.Pia patemæ dileótionis auxilia.diuina: maieftads folita magn^ lia,fttiibus SC perfequcntiu blafphcmia retondatur, SC lapforum pœnitetia rcformetur.SC fortis SC ftabilis pcrfeuerantium fiduda glorietur» Opto uoS fratres chariflimi fempcr bene ualere»

ARGVMENTVM EPISTOLAE SEOVENTIS,

Ad derum amp;nbsp;plebem de Celerino confeifore ledore ordinato, Epiftola V»

CYPRIANVS PRAESBYTERIS ET DIACONIS ET PLEBI

VNIVERSAE FRATRIBVS SALVTEM.

Gnofcenda SC copledlenda funt fratres dilediftimi beneficia di |uina,quibus ecdefiam fua dominus illuftrare temporibus no/ ftris SC honeftare dignatus efKcomeatum dando nobis contcfi foribl^

-ocr page 149-

L I B E R Q V A R T V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»y ,

roribusfuis6imartyhbusgloriofis,utquifublim{ter Christvm cofedl effenc,clcrumpoftmodumCHRSiTi minifterfjsecclefiaftids adornarent. Exultate l’tacç gaudete nobifcû leôlis Hteris noftris, quibus ego amp;nbsp;collez^ gæ mei qui præfentes adcrant,referimus ad uos Celerinû fratrem noftrum uirtutibus pariter Si moribus gloriofum dero noftro non humana fuffra/ gidtHUndum, gatione.fcd diuina dignatione coniunôtû.qui cû confentire dubitaret.ecde fiæ ipfius admonitu hortatu in uifione per noôlcm compulfus eft ne ne garettnobis fuadentibus.cui plus licuit ôi coëgit.quia nec fas fuerat nec de/ cebat fine honore ecdefiaftico efle,quem fie dominus honorauerit cœleftis gloriædignitate.Hic ad temporis noftri prælium primus, hic inter CHRI^ Celermieomz STI milites antefi'gnanus.hic inter perfecutionisinitia feruentia eu ipfo im menddrio. feftationis principe Si: autore congreflus.dum inexpugnabili firmitate cerz taminis fui aduerfarium uincit,uincendi cæterisuiam fecit,non breui com^ pendio uulnerû uiôtor.fed hærentibus diu ÔC permanentibus pœnis longe colluétationis miraculo triûphator» Per decem amp;nbsp;noué dies euftodia carce ris feptus.in neruo ac ferro fuit. Sed pofito in uinculis corpore,folutus ac li ber fpiritus manfit.Caro famis ac fitis diuturnitate cotabuit.fed anima fide Si uirtute uiuentem nutrimentis fpiritalibus deus pauit.Iacuit inter pœnas pœnis fuis fortior.inclufus includentibus maior,iacés ftantibus celfior.uin/ cientibus firmior uinélus.fublimior iudicantibus iudicatus. Et ^uis ligati neruo pedes eflent.calcatus (èrpens ÔC obtritus Si uiélus eft.Lucent in cotz* pore gloriofoclara uulnerum figna,eminent Si apparent in membris lonx ga tabe confumptis expreffa ueftigia.Sunt magna.funt mira.quæ de uirx tutibus eius ac laudibus fraternitas audiat.Et fi aliquis Thomæ fimilis ex-- tBow«fmi/ n'terit.qui minus auribus credat,nec oculoru fides deeft, ut quifquis quod les incredwlû audit ôî uideatJn feruo dei uiéloriam gloria uulnerum fecit, gloriam cica.* tricum memoria cuftodit.Nec rudis ifte aut uouus eft in Celerino chariftî/ tno noftro titulus gloriarum,per ueftigia cognationis fuæ graditur,parenti bus,acpropinquis fuis honore confimilidiuinædignatioisæquatur.Auia j findduut eius Celcrina iam pridem martyrio coronata eft.Item patruus eius ÔC auûz ceiermi culus Laurentius Si Ignatius in caftris K ipfi quondam fecularibus militan i^dwentîKs fes.fed ueri amp;nbsp;fpiritales dei milites,dum diabolum CHRISTI profeflîoz ne profternunt.palmas à domino amp;nbsp;coronas illuftri paflïone meruerunt, Sacrificia pro eis femper ut meminiftis offerimus,quoties martyrum pafx Çones ôi dies anniuerfariacommemoratione celebramus.Nec degener er/ go efte nec minor poterat.quem fie domefticis exemplis uirtutis ac fidei uocabat familiæ dignitas Si generofa nobilitas.Quod fi in familia feculari prædicationis Si laudis eft elfe patriciu.quâto maioris laudis ô£ honoris eft fieri in cœlefti prædicatione generofumCNon inuenio quem beatioré margis dicam,utrum ne illos de pofteritate tam data,an hune de origine glox

“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n ? riofa

-ocr page 150-

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLARVM DIVI CYPRIANI

riofaJta æqualiter apud eos rccurrit amp;nbsp;com meat diuma dignatio, ut iiïow coronam digniras fobolis illuftret.ói huius glonam fublimitas generis tllu mi'net.Hunc ad nos fratres dileótiflïmi cu tanta domini dignatione ueni'en / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem teftimonto Si miraculo ei'us ipfius,qui fe gfccutus fuerat illuftrcra,

ali'ud fup pulpitUjid eft, fupcr tribunal cedefiæ oportebat imponi,utlo^ ci altiotis ceifitate fubnixus Si plebi uniuerfæ pro honoris fui daritatc con^ (picuus.legat præcepta euâgciiidominûquæfortitcrac fidditer fequitur^ uoxdominu côfefla inhisquotidie,quædominus locutuseft.audiaturC uiderit an fit ulterior gradus ad que j^ficiiei in eedefia poflît. Nihil eft in q CelcrmKs Ru nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;côfcflor fratt ibus profit, nbsp;nbsp;ut dum cuâgelica ledlio de ore eius audi

rdio p(tr. tur.îedtoris fidê quifquis audierit,imitctur. lungendus in oratioe Aurelio fucrat.cû quo Si diaini honoris focietate côiundtus eft,cû quo omnibus uir aXuocoH^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;laudis infignibus copulatus eft.Pares ambo,amp;: utercp cofimiles. In

tio. quantû gloria fublimes.in tantû ucrecûdia humiles. Quâtu diuina digna hone promoti.tâtu fua quiete Si tranquillitate fûmifli.ôC uirtutû pariter Si Ah moru*fingulis exempla præbcntes.fiC cogreflîoni Si paci cogruétcs.Illic ro^ bore,hic pudore laudabiles.In talib9fcruis laîtafquot; dns Jn eiufmodi cófcflori bus gloriatur,quoru fedla Keouerfatio fie fîcitad prxconiû gloriæ,utma gilleriû cæteris præbeat difeiplinæ. Ad hoc eos c HR i s T v s efiè in ccdclîa diu uoluit,ad hoc de media noôte fubtradtos.quadâ dixerim refurredlionc circa eos facfla.incolumes rcferuai it,ut dû nihil in honore fublimP,nihil in hûilitate fubmiflt^à fratribus cerni^’, hos eofdê fraternitas fedlata comitet; APs*dHtem Hos *tamé ledlores interim côfiitutos fciatis,quia oportebat lucernâ fupet E«.lt;. 26. nbsp;nbsp;candelabrû poni,unde oîbus lucear,amp; gloriofos uultus in loco altiore cofti

tui,ubi ab omni fraternitate cireuftante cófpeóti incitamentû gloriæ uiden tibus præbeant.Cxtcrum pref byterrj honoré defignaffe nos illis iam feia^ tis,ut ôilportulis qdem cum prefbytcris honorentur,amp;: diuifiones menfu'' ræ æquatis quantitatibus partiantur.fefTuri nobifeum proucdl is Si corro/ boratis annis fuis.quamuis in nullo minor poflît uideri ætatis indole, qui confummauit ætatem gloriæ dignitate.

ARGVMENTVM EPISTOLAE SEOVENTIS

Ad plebem Thibari confiflentem epiftola hortatoria,ut mete incorrupta fide in tegr3,uirtute deuota Chrifti confeifionem feruet,

Epiftola* VI.

CYPRIANVS PLEBI THIBARI CONSISTENT! SALVTEM» Ogitaueram quidê fratres diledliflimfiatc^ in uotis habe/ bam,fi rerû ratio ac têporis côditio perrnitteret.fecundum quod frequêter dcfyderaftis.ipfe ad uos uenire,amp; quâtula • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mediocritas noftra præualeretexhortationis noftræ

præf^ns illic fraternitate corroborare.Sed quoniâ fie rebus

Si urgétibus dctinemur,ut longe iftinc excurrereA

( be(cuide

-ocr page 151-

LIBERQVARTVS» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;117

befcui de diuma indulgcntia prafumus^abcfTc non detut facultas, has in-' ten'm pro me ad uos uican'as literas mifi.Nam cum domi'ni inftruentis di^ gtiatione inftigemur fepius SZ admoneamur.ad ueftrara quoqj confcien^ Hatn admonitiom's noftræ folicicudi'nem perfcrre debemus.Scire enim de iJodn.i» beds amp;nbsp;Si pro certo credere ac tenere.prefluræ di'em fupcr caput efle cœpi'f-Je.SCoccafum feculi atq? antichrifti tepus appropinquafle.ut parati omncs ad prælium ftemus,ncc quicquam nifi gloriam uitæ æternæ, Si coronam co feflîonisdomi'ni'cæcogitemus.Necputemus tah'a cOe.quæ ueniunt, quah'a fuerunt ilia quæ tranfierunt.Grauior nunc Si fcrodor pugna imminet, ad qua fide mcorrupta,0i uirtute robufta parare fe debent milites ch r i s ti , confyderantes idcirco fe quotidie calice fanguinis c hr i sti bibcrc, ut pof fint à ipfi propter christvm fanguinem ftjdere. Hoc eft enim ueb kcum CHRISTO inueniri,idquodcHRiSTVS SidocuitSi fecit imitari fccunduIoannemapoftoludicentem:Quidicitfein christo manere, débet quomodo ille ambulauit Si ipfe ambulare.Ite beams Paulus apofto lus exhortatur Si docet,dices:Sumus filq dei» Si autem filq, Si hæredes dei, cohæredesautêCHRISTI, liquidem copatimurut Si commagnificemur* Quæ nunc omnia cofyderanda funt nobis, ut nemo quic^ de fcculo iam ^oriente defyderet.fed fequatur ch ri s t VM ,qui Si uiuit in ætcrnû.ôi up uificat feruos fuos in fide fui nominis coftitutos. Venit em tepus fratres dix leftiffimi.quod iampride dns nofter prænûciauit.Si docuit aduenire dices: Vcniethora.ut omis qui uos occideric,putet fe officiu deo facere. Sed hxc Io* facient,quonia no cognouerut patre neq; me.Hæcaute locutus fum uobis* Utcu uenerit bora eoru memores fitis,quia ego dixi uobis.Nec quif^ mix retur pfecutohbus nos aftiduis fatigari, SC prefturis angetibus frequeter ur geri, CÛ hæc futura in nouiflimis teporibus dns anteprædixerit, Si militiam noftrâ magifterio Si hortameto fui fermonis inftruxerit : Petrus qc^ apox ftolus eius docuerit,ideo pfccutiones fieri,ut probemunSi ut diledioni dei iuftoru præcedentiu exeplo,nos etiâ morte Sipaflîonibus copulemur.pox fuit cm in epiftola fua dicêstChariifimi nolite mirari ardorem accidenté uo bis,qui ad tentatione ueftrâ fit,nec excidatis tâ^ nouu uobis cotingat, fed qtienscomunicatisCHRISTI paflionibus.pomiagaudete.utSiin reuela done fada daritatis eius gaudentes exultetis.Si improperat'’ uobis in noie CHRiSTi,beati eftis,quia maieftatis Si uirtutis dni nome in uobis requie/ fdtQuod quide fecundu illos blafphemat'’,fecundu nos aut honorat'’.Do cuerut aut nos apoftoli ea quæ de præceptis dnicis Si cceleftibus mandatis ipfi qcç didicerut.dno ipo fcilicet corroborate nos Si dicete:Nemo eft.inqt, qui relinquat domu,aut agru,aut parcntes,aut fi'atres,aut fororcs,autuxo rem,aut filios propter regnudei.Si no recipiat fepties tantu in ifto tepore, in fcculo autem uenturo uitam ætemam.Si itcrum:Beati,inquit,eritis, cum

n 4. odio

-ocr page 152-

lïS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOI.ARVM DIVI CYPRIANI

odiouóshabuen'nt homines,feparaucrintuos,6C cxpulennt,amp;malör PofecKho ft/dixerint nomini ueftro.quafi nequam, propter filium hominis: gaudetc deliKforontt/fnjiJ^fjjggjexuItate.ecceenimmercesueftra multaeft in ccclo. Gaudere nos K exuitare uoluit in perfecucionibus dominus,quia quâdo perfecutio/ nes fïunt,tunc dantur coronæ G'dei,tunc probantur milites dei,tunc marty/ ribus patent cœli.Necç enim fic nomen militiæ dedimus,ut pacem tantu-*’ modo cogitate. Si detreólare ac reeufare militiam dcbeamus,cû in ipfa mill Chnßi exem ptimus ambulauerit dominus,humilitatis SC tolerâtiæ Si paflîonis ma/ plo primit flt;ilt; gifter.ut quod fieri docuit,prior faceret,amp; quod pati hortatur, prior pro no ferepo/led do ßjg nbsp;nbsp;nbsp;patefetur.S,'c ante oculos Fratres dilcóliffimi.quod qui omne iud^

«re oportet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pâtre folus accepit. Si qui uenturus eft iudicaturus,iam iudicij fui ôi

cognitionis futuræ fentcntiam prætulerit.prænuncians Si conteftans congt;' „ fefturum fe coram patre fuo confitentes.ôî neoaturum neoantes»Si morte «quit tardior poftcmus euadere.mcnto mon timeremus.rorro autem cum mortale mo HHtcitior. nbsp;nbsp;h neccfte fit,ample(ftamuf occafionem dediuina promiftïone amp;dignatio/

ne uenientem.K fungamur exitu mortis cum præmio immortalitatis, nee uereamur occidi,quos conftet quando occidimur, coronari: nee quifquara Fratres dileótiftïmi.cum populum noftrum Fugari conFpexerit metu perfe/ cutionisóCfpargi,conturbetur,quodcolIeólam Fraternitatem non uidear, nee traólantes epifcopos audiat.Simul tune omnes efle no poffumus,qui/ bus occidcre non licet,fed occidi necefte eft. Vbicuncp in illis diebus unui/ quifc^ Fratrum Fuerit à grege interim hac neceftitate tempons corpore non ipiritu Feparatus,non moueatur ad Fugæ i Hi us horrorem.nec recedens Si Ia/ tensfolicitudinedefertiloci terreatur.oolusnoneft,cui CHRiSTVsin Fuga comes eft.SoIus non eft,qui templum dei Feruans ubicucj Fuerit, fine Cafus comes Jeo eft.Et fi Fugientem in folitudine ac montibus latro oppreflerit.fe/ ° nbsp;nbsp;nbsp;ra inuaferit,Fames ac fitis aut Frigus aFflixerit.uel per maria præcipiti naup

gattone properantem tempeftas,aut procella Fubmerierit, expeólat milite fuumcHRisTVS ubicunc^pugnantem,ôiperFecutioniscaufapro nomi Altàs * perf / nis fui honore morienti præminm reddit,quod daturum ft in*furredione cKftone. nbsp;nbsp;nbsp;promifinNec minor eft martyrq gloriagt; non publice Si inter multos perift

ft.cum pereundi caufa fit propter christvm perire.Sufficitad tefti/ Abel pn'm«s monium martyrrj fui teftis ille qui probat martyres ÔC coronatJmitemut mttrtyrjj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dileétifljmi Abel iuftum,qui initiauit martyria,dum propter iufti/*

Abmbdmtob tiam primus occiditurJmitemur Abraham dei amicum.qui non eft con/ cdtcntKt. tatus ut Filium uiótimam fuis manibus offerrec,du deo fide deuotionis ob AmtnUs Ayl Fequitur.Imitemur trespueros Ananiam,A2ariam,0i Mifahelem,qui net ætate territi.nec captiuitate fradli,Iudæa deuióta amp;nbsp;Hierofolymis captis, in ipfo regno fuo regem fidei uirtute uicerunt, qui adorare ftatuatii,quatn .t Nabuchodonofor rex fecerat, iufli, Qi minis régis ÔC flammis fortioreS extiterunt

-ocr page 153-

LIBER

1X9

^xtitcnint,proclamantes Si fide fuâ per hæc uerba teftantesiNabuchodo^ Drfnietji; tiofor rex no opus eft nobis de hoc uerbo refpódere tibi.Eft enim deus cui nos feruimus potens eripere nos de camino ignis ardentis j Si de manibus tuis rex,liberabit nos(0C fi non notu fit tibi)quia dtjs tuis non deferuimus»

imaginem auream qua ftatuifti non adorabimus.Credebant fe illi fecuz dum'fidem pofte euadere ,fed addiderut.SC fi non,ut feiret rex illos propter devitti quem coIebat Si mori pofte.Hoc eft enim robur uirtutis Si (idei, crez lt;Itfc amp;nbsp;feire quod deus à morte præfenti liberate poftît, Si tarnen mortem De«’ dmoru non timere nec cedere ut probari potius fides poftît.Erupit per os eorum fpiritus fandi incorruptus Si inuiéias uigor ,ut appareahuera efte quæ in enangelio fuo dominus edixit dicens:Cum autem uos apprehenderint,no nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lai ,

lite cogitate quid loquamini.Dabitur enim uobis in ilia hora quid loqua-* niinf.Nó enim uos eftis qui loquimini.fed ipiritus paths ueftri qui loqui^ inuobis.Dixit gd loq Si reipodere poftîmus dari nobis in ilia hora diuinp tus Si offerri, nec nos tune efte qui loquimur.fed fpiritum dei paths, qui eu âconfitentibus non difeedit necg diuiditur.ipfe in nobis Si loquitur, ôi coz tonatur.Sic Si Daniel eu copelleretur adorare idolum Bel, que tune ôC rex

populus colebant.in aflerendo dei fui honore plena fidei libertate ^ruz pitdicens:NihiI colo ego nifi dominu deu meu,qui condidit cœlum amp;nbsp;ten tam.Quid in Machabæis beatorum martyrum grauia tormêta, ôi multix formes feptemfratrumpcenæ,amp;confortans liberos fuos mater in pœnis, fiimoriens ipfa quoeç eu liberisCNone magnæ uirtutis Si fidei documenta teftantur.ôCnos ad martyrq triumphum fuis pafli'onibus adhortanturC Quidprophetæ quos ad præfciétiam futurorum fpiritus animauitî' Quid Propheiät apoftdi quos dominus elegitCNónne cum iufti occiduntur propter iuftiz ApPt. tiammorinosquoc^docueruntCcHRisTi natiuitas à martyrijs infant tum ftatim cœpit, ut ob nomen eins à bimatu Si infra qui fuerant,necaren tur.Aetas needum abilis ad pugnam.idonea extitit ad coronam, ut appaz terent innocentes efte qui propter c h r i s tv m necantur,infantia inno tens ob nomen eins occifa eft.Qftenfum eft neminem efte à periculo perfe cutionis immunem,quando Si tales martyria fecetunt. Quam uero grauis Cbn'/î»’ taufa fit hominis Chriftiani feruum pari nolle,cum paftiis fit prior dornig «US,Si pro peccatis noftris nos pari nolle cum peccatu fuum proprium non Habens paftus fit ille pro nobisCFilius dei paftiis eft,ut nos filios dei faccx tetiSi filius hominis pati non uult.ut effe dei filius perfeueretCSi odio fecu/ filaboramus.odiumfeculifuftinuit prior christvs. Sicontumeliasin noemud^ ,fi fugam.fi tormenta toleramus.grauiora expertus eft mudi fa/ ftor Si dhs.qui Si admonet,dices:Si feculu(inquit)uos odit.memetote quo nbsp;nbsp;nbsp;15^

Wa rne primo odit.Si de feculo efteris,fèculû qcf fuu effet amatet.Sed quia «e feculo non eftis, SC ego elegi uos de feculo,propcerea odit uos feculunj.

Meraentcy

-ocr page 154-

ijor EPISTOLARVM DIVI CYPRIAN!

f-' Mementdte fermotus quem dfxi uobis,non eft feruus maior domino fiio Si me perfecuti funt.Ôi uos pcrfequetur»Domtnus Si deus nofter quicquid difdtfMAt. docuitSifedt,utdifcipulusexcufatuseftenon poftit,qui difci't Si non facit» Neq; aliquis ex uobis fratres dilecftiftimi futuræ pfccutionis metu.aut an/ tichrifti imminentis aduentu fic terreatur,ut non euangelicisexhortationi/ bus Si præceptis ac monitis cœleftibus ad omnia inueniatur armatus. Vc/ nit antichriftusjcd fupenienit Si christv s.Graftatur Si fæuitinimicus, Siftatim fequitur dominus,pafli'onesnoftras Si uulnerauindfcaturus.Ira/ fdturaduerfarius6iminatur,fedeft quipoftitdecius manibusliberate» Ilie metuendus eft cuius iram nemo poterit euadere, ipfo præmoncnte 6i Miittbiti.io. dicente:Ne timueritis eos qui occidut corpus,animam autem non poflunt occidere.Magis autem metuite cum qui poteft Si animam Si corpus per/ Ioäh.11. dere in gehcnnam.Et itcrum:Qui amatanimam fuam,perdet illam.Si qui oditanimam fuaminiftofeculo,inuitam ætcrnam conferuabit jllam.Et ApoMlyp.14 in Apocalypfi inftruitSipræmonetdicensrSiquisadoratbeftiamSi ima gincm cius.Si accipit notam in fronte fua Si in manu, bibet Si ipfe deuino *' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iræ dei mixto in poculo iræ cius,Si punietur igné Si fulphure fub oculisfan/

(ftorum angelorumiSi fub oculis agni ,Si fumusde tormentis eorum afcen dit in fccula feculorum,nec habebunt requiem die acnocfte, quicunqj ado/ ' rant beftiam Si imaginem eius.Ad agonem fecularcm Si excrcentur homi/ nes Si parantur,Si magnam gloriam computant honoris fui,fi illis fpeda^ cotigerit coronari.Ecce agon fublimis Si magnus,Sicoronæ cœleftis præmio gloriofus,ut fpcótet nos certantcS ■ - deus,Si fuper eos quos filios facere dignatus eft,oculos (uos pandens certa minis noftri fpecftaculo perfruatur.Præliantes nos Si fidei congreffionepu gnantes fpeôtat deus.fpeôlant angeli eiusTpedlat SiCHRiSTV s.Quâ ta eft gloriæ dignitas,quanta félicitas præfidedeo congredi,Si CHRISTO iudice coronariÇ’Armemur fratres dilediflimi uiribus ton's,Siparemur ad agonem mente incorrupta,fide integra,uirtute deuota.Ad aciem quæno^ bis indidtur, dei caftra procédant. Armentur integri, ne perdat integer quod nuper ftetit, Armentur Si lapfi,ut Si lapfus redpiat quod amifitJntc gros honor,lapfos dolor ad prælium prouocet. Armât Si præparat nos

Epb-6' beatus ApoftolusdicensxNon eft nobis colluólatio aduerfus carnem Si fanguinem, fed aduerfus poteftates Si principes huius mundi harum Annlt;t CbrP tencbrarum, aduerfus fpiritus nequitiæ in cœleftibus» Propter quod /îûtnowm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dei, ut pofTitis refiftere in die nequiflimo : ut cura

omnia perfeceritis.ftetisacdndi lumbos ueftros in ueritate,iuduti lo/ ricam iuftitiæ,Si calciati pedcs in præparatione euangelrj pacis, afliimen^ tes fcutum fidei,in quo poftîtis omnia ignita iacula nequiftîmi extinguere, ôigaleam falutis, Si Radium fpiritus qui eft fermo dei »Hæc arma fii^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mamus

-ocr page 155-

LIBER Q, VAR T VS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»ji

mamas,hl's nos mtamcncis fpiritalibus ôi cœlcftibus muni'amus.utin die ncquiflimo refiftere di'aboU minis ôi rcpugnare poflîmus. Indua x murloricamiufl:inæ,utcontra inimici iacula munitum fit pcdtus 0£ turn. Calciati fint euangclico magifteno Si. armati pedes, ut cum ferpens calcari à nobis Si obteri cœperit,mordete ÔC fupplantarc non poflit.Porte/ mus forriter feutum fidei,quo protegente quicquid iaculatur inimicus.poC fitextingui. Accipiemus quoqj ad tegmentum capitis galeam falutarem.ut muniantur aures.ne audiant edióla feralia. Muniantur oculi, ne uideant deteftandafimulachra.Muniatur frons,ut fignum dei incolume feruetur» Muniatur os,ut dominum fuum c h r i s t v m uiótrix lingua fateatur. Armemus Si dexteram gladio fpiritali.ut facrificia funefta fortiter refpuat, ut euchariftiæ memor.qui domini corpus accepit in ipfo dominum fuum tôpleâ:atur,poftmodû à domino fuo fumpturus præmium cœleftium cox tonarum.O dies ille qualis Si quantus adueniet fratres diledtiffimi, cum cœperit populum fuum dominus recenfere.Si diuinæ cognitionis examine fingulorum mérita recognofcerei mittere in gehennam nocentes, Si perfex mtores noftros flammæ pœnalis perpetuo ardore damnare, nobis uero m«lis geben« mercedem fidei Si deuotionis exoluere.Quæ erit ilia gloria Si quanta lætix pwws. tiaadmitti, ut deum uideas honorari, ut cum Christo domino deo tuo falutis ac lucis æternæ gaudiu capiasC'Abraham,Si Ifaac,Si lacob.Si pa triarchas omnes.Si prophetas.Si apoftolos,Si martyres falutare.cum iuftis ôi dei amicis in regno cœlorum datæ immortalitatis uoluptate gaudere.fu mere illic quod nec oculus uidit,nec auris audiuit,nec in cor hominis afeenx i.Cor.t. ditCMaiora enim nos accipere,quam quod hie aut operamur.autpatimur ApoftolusprædicatdicenstNonfunt condign« paffiones huius tempox Romki.S' tisad fuperuenturam claritatem quæreuelabitur in nobis. Cum reuelatio illaueneric,cum charitas fuper nosdei fulferit.iam beati erimus. Si læti dix gnatione domini honorati ♦ Quam rei manebunt Si miferi.qui dei deferx tores aut contra deum rebelles uoluntatem fecerunt diaboli.ut eos neceffe fitcutnipfo fimul inextinguibili igne torqueri C Hæc fratres dileótiffimi hæreant cordibus ucftris.Hæc fit armorum noftroßz præparatio.hæc diur/ Uaacnoólurna meditatio,ante oculos habere,Si cogitatione femper ac fen fibusuoluere iniquorum fupplicia,Si praemia ac mérita iuftorumtquid ne/ gantibus dominus comminetur ad pœnam,quid contra confitentibus pro mittat ad gloriam.Si hæc cogitantibus ac meditantibus nobis perfecutiox nis dies fuperuenerint,miles Christi præceptis eius Si monitis erudix tus non expauefeit ad pugnam,fed paratus eft ad coronam.O pto uos fra« ties chariftimi femper bene ualere»

Argumentum

-ocr page 156-

Ijl EPISTOLARVM DIVI CYPRIANI

ARGVMENTVM ËPISTOLAE SEQ.VENTIS, Ad Magnuqjiftola de his qm' in ledo gratia confequutur.ubi infinuatquocS^ tcpore gratiam dei petfedione nó carere dum ab acgro fides non exulat»

Epiftola* VII»

-====3===. Væfifti etiam frater chariflime, quid mihi de illis uidea/ : tur,qui in infirmitatc amp;nbsp;languorc gratiam dei confequu/ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habendi fint Icgitimi Chriftiani, eo quod aqua

[ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J falutari non loti fint,fed perfufi.Qua in parte nemini uc/

recundia Si modeftia noftra præiudicat,quo minusunuf qtnfrç quod uoluerit fentiat,amp; quod fenferit faciat. NoS quantum concipit mediocritas noftra,æftimamus in nuHo mutilari SI debi litari pofte beneficia diuina,nec minus aliquid illic pofte contingere.ubi pk na amp;nbsp;totafide Si dantis Si fumentis accipitunquod diuinis muneribushaii ritur.Necß cnim fic in facramento falutari delictorum contagia.utinlaua/ cro carnali Si feculari fordes cutis Si corporisabluunif, ut ôi fapone Si nitriS AP/Iotio. cæteris quoqj adiumetis,Si*doIio Si pifana opus fit,quibusablui Sirau dari corpufculum poftit. Aliter pcótus credentis abluitur,aliter mens homi nis per fidei mérita mundatur.In (acramentis falutaribus neceflitatc cogen te Si deo indulgcntiam fuam largiente totum credentibus conferunt diup na compendia. Nec quen^ mouere debet,quod afpergi uel perfiindi ui^ dentur ægri,cum gratiam dominicam confequuntur,quando fcriptura fan E5cÆjÆ 56- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per Ezechiele prophetâ loquaf” Si dicat:Et afperga fug uos aqua mun

dâ,ôi mudabimini ab omibus immudicqs ueftris.K oibus fimulachris ue/ ftris Si mundabo uos. Si dabo uobis cor nouu.ôi (piritu nouu dabo in uev Nxmeri. ijgt;. bis.Ite in Nueris.Et homo qui fuerit immudus ufq^ ad ueipera, hie purifia cabit'’die tertio Si die (èptimo,6C mûdus érit.Si aûtno fuerit purifient^ die tertio Si die feptimo.non eritmudus,S exterminabif’ anima ilia de Ifraet quoniam aqua afperginis non eft friper cum afperfa.Et iterum : Et locutus Nkwot. amp;nbsp;eft dominus ad Moyfen dicens: Accipe Leuitas de medio filiorum Krad Si purificabis eos.Et ita fades cis purificationem eorum.drcumlpergcs eoS aqua purifi'cationis.Et iterumtAqua alperfionis purifi'catio eft. Vnde ap** paret afperfionem quoep aquæ inftar lauacri falutaris obtinere, Si quando Ars*po/Jê do hæc in ecclefia fiunt,ubi fit Si dantis Si accipientis fides integra, ftare omnia minimiießA/ ôC confummati ac perfici* COS falutari aqua fide légitima christi gta confecutos non pofte maieftatcdomini Ôi fideiueritate.Porrô autent qâ quKÜ eos quodquidam non Chtiftianosfed clinicosuocant.noinuenio unde hoc falutdri aqua nomen aftumant,nifi forte qui plura ôKècretiora legerunt apud Hippo-* mcbrf/îfgS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dinicosiftos deprehenderunt. Ego enim qui dinicu

tilt;(m confecH de cuâgelio noui.icio paralytico illi Si debili per longa ætatis curricula in le dlo iacend nihil infi'rmitatem fuam obfuiflc,quo minus ad firmitatem ces leftcni

-ocr page 157-

LIBER Q V A R T V S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tff

Icftem plem'ffime perucniret.N cc tantum indulgenti'a dominica cxci'tatum degrabato efle.fed ipfum grabatum fuum rcparatîs Si uegetan's uiribus fu ftulifle.Et iddrco quantum fide concipere Si fcntire nobis datunmca fentêgt; tia hæc eft.ut Chriftianus iudicetur legitimus.quifquis fucrit in ecclefia lege Sciure fidci diuinam gratiam confecutus. Aut fi aliquis exiftimat cos nihil confecutos, eo quod ab aqua falutari tantum perfufi fint, fi inanes Si uacui funt, non decipiantur ut fi incommodum languoris euaferint Si conualuegt;-rint.baptizentur.Si autem baptizari non poflunt, qui iam baptifmo ecde^ fiaftico fandtificati funt, eut in fide fua SC domini indulgentia fcandalizan^* turCAn confecuti funt quidem gratiam dominicam.fed breuiore Si minore menfura muncris diuini ac fpiritus fandli,ut habeâtur quidé Chriftiani.no ,, . finttamen cæterisadæquandiC'Quinimmo fpiritus fandtus non de menfu mêf^rcLdAttir, ra datur.fcd fuper credétem totus infunditur. N am fi dies omnibus æqua/.ioan.y. liternafeitur,SC fi fol fuper omnes pari SC æquali luce diffunditur.quâto ma

- , „ G, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 r r I - • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;radios dilfntu

gisCHRi STVS loi Si dies uerus in eccleliaïua iume uitæ ætcrnæ pan æqua Ht. IitatelargiturCCuiusæqualitatis facramentum uidemus in Exodoelfece^ Gratiadâ lebratum, cum de cœlo manna deflueret.ôC futurorum præfiguratione ali-' mentum panis cœleftis cibum chr isti uenientis oftcndcrec.llliccnim fi/ Exodt.iÂ, ne diferimine uel fexus, uel ætatis gomor à fingulis æqualirer colligcbatur» Vndeapparebat CHRISTI indulgentiamÔCcœleftem gratiam poftmo-'' dû fecuturam æqualitcr ornibus diuidi fine fexus uarietatc.fine annorû di/ fcrimine.finc acceptione perfonæ fuper omnem dei populum fpiritalis gra^ tiam muneris intundi.Planè cadem gratia fpiritalis, quæ æqualiter in ba^ ptifmo à credentibus fumitur.in conuerfatione atque adlu noftro poftmoz dum uel minuitur.uel augetur, ut in euangelio dominicum fernen æqualL Mattbuyi ter feminatur, fed pro uarictate terræ aliud abfumitur, aliud in multiform mem copiam uel tricefimi,ucl fexageftmi, uel centefimi numeri frudlu exU' berantccumulatur. Adhucuero cum finguli ad denarium uoeentur, quid eft ut quod à deoæqualiter diftribuitur, humana interpretatione minua.^' turCQuod fi aliquis in illo niouetur quod quidam de fis qui ægri baptizan ; tur, fpiritibus adhuc immundis tentantur, feiat diaboli nequitiam pertina^ tem ufquc ad aquam falutarcm ualeren'n baptifmo uero * omnes ncquitiæ ƒ« 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HirHS»

luæuires amittere. Quod exemplum cernimus in rege Pharaone, qui diu teludlatus, Si in fua perfidia demoratus, tam diu reliftere potuit Si præua^ lete, donee ad aquam uenirct, quo cum ueniflet, SC uiôluseft ÔC extindtus. Mare autem illud facramentum bapttfmi fuifle, déclarât beatus apoftolus Paulusdicens: N olo enim uos ignorare fratres, quia patres noftri omnes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’°'

fub nube fuerunt. Si omnes per marc tranfierunt, Si omnes in Moyle ba^ ptizati funt in nube SC in mari,ôC addidit dicens: Hæc autem omnia figuræ noftræ fuerunt.Quod hodie etiam geritur, ut per cxorciftas uoce humana

-ocr page 158-

IJ4- EPiSTOLARVM ÖÏVI CYPRIANÎ

ôipotcflatcdiuina flagelIcturK uratur.ut torqueatur diabolus’.Etcüni exire fe SC homines dei dimittere fæpe dicat.ôi in eo tarnen quod dixcrit fal lat, Si id quod per Pharaonem prius geftum eft, eodem mendacio obftp Ï)mI,oI«s bit/nationis ôi fraudis exerceat: cum tarnen ad aquam falutarem, atqoe nd ptifmo oppri/ ßaptifmi fanótificarionem uenitur.fcire debemus K fidere quia illic diabo/ lus opprimitur, Si homo dicatus diuina indulgentia liberatur. Nam ficut fcorph Si (crpentes, qui in ficco prxualent in aquam præcipitatï, præuale/ re non poftunt, aut fua uenena retinerc: fic Si fpiritus ncquam, qui (corpq ôiferpentes appellantur , SC tarnen per nos data à domino poteftatecal/ cantur, permanere ultra non poffunt in hominis corpore, in quo baptisa/ to SC fandlificato incipit foiritus fandlus habitare. Hoc denique SC rebus ïpfis experimur, ut neceftitatc urgente in ægritudine baptizati SC gratiatn confecuti careant immundo, quo antea mouebantur, SC laudabiles acprolt; babiles in ecclefia uiuant, plusque per dies fingulos in augmentum cede/ ftisgratiæperfidei incrementaproficiant.Et contrafæpe nonnullideillis qui fani baptizantur fi poftmodum peccare cœperint, fpiritu immundo re* deunte quatiuntur, ut manifeftum fit diabolum in baptifmo fide credent tis excludi, fi fides poftmodum defecerit, regredi : Nifi fi iuftum quibuf/ dam uidetur, ut illi qui extra ecclefiam apud aduerfarios SC antichriftoS profana aqua polluuntur, baptizati iudicentur : Hi uero qui in ecclefia ba-* ptizantur, minus indulgentiæ SC gratia: diuinæ confccuti efle uideantur. SC tantus honor habeatur hæretids, ut inde uenientes non interrogentut utrumne loti fint an perfufi, utrurhne clinici fint an PeripateuciîApud nos autem de integra fidei ueritate detrahatur, SC baptifmo ecclefiaftica maieftas fua SC fandtitas derogetur. Refcripfî fili chariflîme ad literastu/ as quantum parua noftra mediocritas ualuit, SC oftendi quid nos quan/ turn in nobis eft fentiamus:Nemini præfcribentes quo minus ftatuat quod putat unufquifque præpofitus adlus fui rationem domino redditu/ rus, fccundum quod beatus apoftolus Paulus in epiftola fua ad Rho/ Rom4.14. manos feribit SC dicit : Vnufquiique noftrum pro fe rationem dabit. No» ergo nos inuicem iudicemus. Opto te fili chariflîme femper bene ualerelt;

't

ARGVMENTVH 8EQ,VENTIS EPISTOLAE.

Ad Comelium papam epiftola,in qua de literis ad prafbyteros miflîs fc pur/ gat,dk/ cundia ad illius dignitatem fecifte oftendit.

Epiftob

-ocr page 159-

LIBER Q V A R T V S»


«K


Epiftola» VIII»

CYPRIanVS CORNELIO FRATRI SALVTEM»


Egi lîtcras tuas frater chariflîme, quas per Primitiuuum compræfbyterum noftrü quibus te comperi mo tum,quod cum de Adrumeti'na colom'a Polycarpi nomiz ne ad te literæ dirigerentur.pofteaquam nos ego ôi Libc/ ralis in eundem locum ueniflemus.cœpiflent illuc ad præ/ fbyteros Si diaconos literæ dirigi» Quod fcire te uolumus ere.nulla leuitate aut contumelia faôtum.Sed cum ftatuif-

S^procertocred

femus complures,qui in unum conueneramus, ut legatis ad uos coëpifcogt; pis noftris Caldonio Si Fortunato miflîs,omnia interim integra fuipendez tentur.donecadnos qdem collegæ noftri rebus illic aut ad pacem redadis, aut pro ueritate compertis redirent, præf byteri Si diaconi in Adrumetina tonliftentes.PoIycarpo coêpifcopo noftro ^fente.ignorabant quid nobis in commune placuiftet.At ubi nos in præfenri uenimus, comperto confilio Uoftro.ipfi quo(Ç id quod Si cæteri obferuare cœperunt.ut in nullo ecclefiaz turn iftic confiftendum confenfio difcreparet.Quidam tarnen mentes nonz nunquam Si animos fermonibus fuis turbant, dum aliter quædam quàm fe habet ueritas nundant.Nos enim fingulis nauigantibus,ne cum fcanda lo ullo nauigarent,rationem reddidiffe nos fcimus.ôi hortatos eflè ut ecde/ Cx catholicæ matricem Si radicem agnofcerent ac tenerent. Sed quoniam latius fufa eft noftraprouincia, habet etiam Numidiam ÔC Mauritaniam fibi cohærentes, ne in urbe fchifma faôfum abfentium animos incerta opiz oione confunderet, placuit ut per epifcopos,retenta à nobis rei ueritate.ad comprobâdamordinationem tuam fada autoritäre raaiore, turn demum fonpulo Omni de fingulorum pedoribus excuflb, per omnes omnino in prouincia ifta pofîtos literæ fièrent, ficut fiunt, ut te uniuerfî collegæ noftri Ôicommunicationem tuam,id eft,catholicæ ecclefiæ unitatem pariter amp;cha ritatem probarcnt firmiter ac tenerent, Quod diuinitus euenifle.Ôi confili^ um nofeum prouidenter proceflîfle gaudemus. Sic enim nunc epifcopa^ tus tui Si ueritas pariter Si dignitas apertiilima luce Si manifeftiffîma amp;nbsp;fir-tniflîma eft confirmatione Eindata, ut amp;nbsp;ex refcriptis collcgarum noftro^ turn, qui ad nos literas inde fecerunt,ôi ex relatione ac teftimonqs cocpix ■ fcoporum Pompeq, Si Stephani, Caldonq, ac Fortunati ordinationis tuæSJ origo neceffaria, Si ratio iufta, ôi gloriofa quoque innocentia ab omnibus nofceretur » Quod ut fimul cum cæteris quoque collegis noftris ftabiliter ac firmiter adminiftremus, atque ut catholicæ ecclefiæ concordi/ ter unanimitatcm teneamus.perfidat diuina protedio.ut dominus qui ia-cerdotes fibi in ecclefia fua eligere Si conftituere dignatur, eledos quoc^ ôi cotiftitutos fua uoluntate atque opitulatione tueatur, gubernanter infpi^

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O amp;nbsp;ransac

-ocr page 160-

EPI S T OLAR VM DIVI CYPRIANI

ransac fubmi'niftrans,ÔCad improborum contumaciamfrenandamup gorem, amp;nbsp;ad lapforum foüendam pœnitenriamjenitatcm. Opto te frater chatiflîme fcmper bene ualere»

ARGVMENTVM EPISTOLAE SEQ.VENTI8»

Ad Florentium Puptanum epiftola, ubi dolens quod fernere de obtrcâaton/ bus aediderit,fe purgac,âr antmi tllius lenitatem oRcndït.

Epi'ftola I X»

CYPRiANVS Q.VI ET THASCIVS FLORENTIO CVI

ET PVPIANO FRATRI SALVTEH.

Go te frater credideram tandem l'am ad pœnitériam con-* uerti, quod in præteritum tam infanda, tam turpiâ, tam etiam gentibus execranda, aut audifles dè nobis temere, aut credidifles. Porto autem etiam nunc in literis tuisani/ maduerto te adhuc efle.qui prias fucras.eadcm te de no/ bis credere, K in co quod credidcras,perfeuerare,amp; ne for/

te claritatis ôi martyrrj tui dignitas.noftra communicatione maculetur, mo res noftros diligenter inquirere, K poft deum iudicem qui facerdotes facit, te uellc.no dicam de me (quantus cnim egoC) fed de dei Si CHRISTI iudi/ cio iudicare. hoc eft in deum non credere,hoc eft rebellemaduerfus CHRP 10. S T VM Si aducrfus euangelium eius exiftere.ôJ cum ille dicat ; Nonne duo pafteres afle ueneunt, Si neuter eorum cadit in terram fine partis uolunta/ teÇ’ôi probet maieftas eius Si ucritas fineconfenfu Si permiffu dei etiam mi nima non fieri,tu exiftimes facerdotes dei fine confenfu eius ineedefiaordi nariC' Nam credere quod indigni Si incerti Ont qui ordinantur, quid aliud eft quam credere quod non à deo, nec per deum facerdotes eius in ecdefia TTe/Ks m pro, conftituantut C An putas efle maius de me meum, quam dei teftimoni/ dominus ipfe doceat Si dicat teftimonium non efle ucrum,fi quis ipfe de fe teftis cxiftat, eo quod unufquifque utique fibi faucat, nec con* tra fe all quis infefta Si aduerfa depromat.fides uero fyncera fit ueritatis, fi Io4n. 5. jf, pra:dicationibus noftris alius fit prædicator ac teftisCSi teftimonium.in/ quit.dixero de me, teftimonium meum non eft ucrum : alius eft enim qui teftis eft de me. Quod fi ipfe dominus qui omnia poftmodum iudicatu/ rus fit,noluit de teftimonio fuo fibi credi, fed maluit de iudicio ac teftimo/ nio dei paths probari,quanto magis hoc fcrüos eiusobferuare oportet.qui iudicio ac teftimonio dei non probantur tantumjed ctiam gloriâturî’Præ/ ualuit autem apudte contra diuinam fententiam,öi contra confcietiam no ftramdeiiuribusnixam inimicorumamp;malignorum commcntum.quafi apud lapfos Si profanos.Si extra ecclefiam pofitos.de quorum pedoribus exccfleritfpiritusfan(ftus,efle aliud poflîtnifimés praua.ôi fallax lingua, 52 odia uenenata, Si facrilega medacia.quibus qui credit, cu illis neceife eft in^ ueniatiu

-ocr page 161-

LIBER Q V A R T V S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1J7

uenîatur.cum dies iudicq ucncrit.Quod uero dixifti facerdotes humiles ciTc Sdcercîote: debere.quia amp;nbsp;dominus SC apoftoli humiles fuerunt: Humiiitatem meam^’””'^^^' 8Cfratres omnes,SC gentiles quoc^ optime norunt SCdyigunt.SCtu quoque noueras SC diligebas,cum adhuc in ecdefia efles, SL mecum communicates» Quisautem noftrum longe eft ab humilitate, utrumne ego qui quotidic fratribus feruio, SC uenientes ad ecclefiam fingulos benigne SC cum uoto SC gaudio fufcipio.an tu qui te epifcopum epifcopi, 8i iudicem iudicis ad tem^^ pus à deo dati coftituisCcum dominus deus in Deuteronomio dicatxEt ho Deuter.i?» mo quicuncp fecerit in fuperbia, ut non exaudiat facerdotem, aut iudicem, quicucp fuerit in diebus illis,morietur homo ille, SC oranis populus cum an dierit timebit.SC non agent impie etiam nuncCSC iterum ad Samuelem lo/-quitur SC dicif.Non te Ipreuerunt.fed me fpreuerunt» Et adhuc dominus in i.Reg.?. tuangelio.cum ei diótum efTetîSicrefpondes pontificiC cuftodiens SC doces lotwas» facerdotalem honorem feruari oporterc,contra pontificem nihil dixerit.fcd innocentiam fuam tantummodo purgans refpondcrit diccnstSi male locu tusfum.exprobra de malo,fi autem bene,quid me cædisC Item beatus apo ftolus.cum ei diólum effet: Sic infilis in facerdotem dei maledicend of nihil ASKK.iî’ contumeliofe locutus fit aduerfus facerdotem:cum SC potuerit fe conftanter excrere aduerfus eos qui dominum crucifixiffent.SC qui iam deu, SC C HR l STVM.SC templum, SC facerdotium perdidiffent. Sed quamuis in felfis SC fpoliatis facerdotibus umbram tarnen ipfam inanem facerdotalis nominis cogitas dixerittNefciebam fratres quia pontifex eft.fcriptum eft enimxPrin cipem plebis tuæ non maledices,nifi fi facerdos tibi fui ante perfecutionem, quando mecum communicabas.fed poft perfecutionem facerdos effe defi/ ui.Pcrfeaitio enim te uenientem ad fummam martyrq fublimitatem pro^ Uexit: me autem profcriptionis onere dcpreffit, cum publice legeretur : Si quis tenet uel poffidet de bonis Cæcilq Cypriani epifcopi Chriftianorum profcribatur, ut etiam qui non credebant deo epifcopum conftituenti, uel diabolo credercnt epifcopum profcribenti»Nec hoc ialt;fto,fed dolens profe/ to.cumteiudicemdei coftituasSC Christi,qui dicitadapoftolos. acper hoc ad omnes præpofitos qui apoftolis uicaria ordinatione fuccedut: Q ui lkmo. audit uos, me audit, SC qui me audit, audit eum qui me mifit»Et qui reqeit uos,me reqcit.ôC eum qui me mifit.Vnde enim fehifmata SC hærefes obor»* tæ funt SC oriûtur.nifi dum epifeopus qui unus eft,SC ecclefiæ præeft, fuperx baquorundam præfumptionecontemnitur, SC homo dignatione dei ho^ noratus.ab indignis hominibus ludicaturf Quis enim hic eft fuperbiæ tult; mor.quæ arrogantia animi.quæ métis inflatio,ad cognitionem fuam præz pofitos SC facerdotes uocaref Ac nifi apud te purgati fuerimus, SC fententia tua abfoluti,etiam fex annis nec fraternitas habuerit epifcopum, nec plebs prîEpofitum,nec grex paftorem,nec ecdefia gubernatorê, nec christ v s

O } antiftitena

-ocr page 162-

n8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTÖLARVM DIVl CYPRIANI

antiditcm, nee deus facerdotem.Subuem'at Pupianus ói fententïam dicat: ludicium deiSi chrISTI in apertum referat.netantusfidelium numerus qui fub nobis accerfitus eft.finc fpe falutis SC pacis cxifle uideatur.ne nouus credentium popultfe nullam per nos confecutus ede baptifmigratiaraÄ fpiritus fanóli iudicetur, ne tot lapfis Si pœnitentibus pax data,K commü' nicauo noftra examinatione conceiTa iudicq fui autoritäre foluatur. nue aliquando Si dignare pronunciare de nobis. Si epifeopatum noftrutn cognitionistuæ autoritärefirmare,ut deusôi christvs eius ageretibi gratias pofîînt, quod per te antiftes ÔC reiftor altari eorum pariter Si plebi Apes regem reftitutus fit. Apes habent regem Si iudicem, Si ei fidem feruant.LatroneS mancipi obfequio pleno humilitatis obtcmperant.Quanto fimplicioresôi meliores uobis brutæ pecudes.ôi muta animalia, ôi cruenti licet aefurentes Pr«po/«9 in/ inter gladios atque inter arma prædonesC Præpofitus illicagnofeitur K tP urpr«dones. jy,ecur,qucm nonfententiadiuiaaconftituit.fedinquemfaôtio perdita Si nocens caterua confentit. Dixifti fane fcrupulum tibi efle tollendum de animo, in quem incidifti, fed rua mente Si uoluntate facrilcga, dum ince/ fta, dum impia, dum nefanda contra fratrem, contra facerdotem facile au/ dis, Si libenter credis, aliéna mendacia quafi propria Si priuata défendis, Efcï. x8. nec recordaris feriptum effe : Sepi aures tuas fpinis.ôi noli audire linguatn Pfowerb.ij. ncquam.ôi iterum : Malus obaudirlinguæiniquorum, iuftus autem non intendit labrjs mendacibus. Quare in huncfcrupulum non inciderunt mat tyres fpiriru fandlo pleni, Si ad confpectum dciamp;CHRiSTi eius.paflîo'' ni tam proximi, qui ad Cyprianum epifeopum literas decarceredirexe/ runt, facerdotem dei agnofeentes Si conteftantes eiCQuare in hune fcrugt;' pulum non inciderunt tot epifeopi collegæ mei, qui ucTcum de medio rc/ ceiTerunt proferipti funt.uel apprehenfi in carccre Si in cathenis fuerunt,aut qui in exilium relegati, illuftri itinere ad dominum profedi funt, qui qui/ bufdam locis animaduerfi cœleftes coronas de domini clarificatione fum/ pferuntCQuare in huncfcrupulum non inciderunt de plebe iftanoftraquæ apud nos eft,ôi nobis de dei dignatione commifla eft.tot confeifores qux/ ftionati Si torti, Si infignium uulnerum Si cicatricum memoria gloriofiC tot uirgines integræ : tot laudabiles uiduæ f ecclefiæ denique uniueramp;per totum mundum nobifeum unitatis uinculo copulatæ C nifi fi omnes ifti communicantes mecum.fecundum quod fcripfifti:polluto ore noftro poP luti funt. Et fi fpem uitæ æternæcommunicationis noftræ contagioneper/ PKfjUnomfttl diderunt, Pupianus folus integer, inuiolatus, fandlus,pudicus,quinobiS «tCyprûin?. j-nif^ere fe noluit, in paradifo atque in regno cœlorum folus habitabinScri pfifti etiam quod ecclefia nunc propter meportionem fui in difperfo habe-ar.cumomnis ecclefiæ populus 6C colledtus fit «K adunatus, Si indiuidua Concordia fibi uinôlus,à foli illi foris remanferint.qui Si fi intus effent eijd/ enc^

-ocr page 163-

LIBER QVARTVS^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 j 9

endi fuerant, ne patiacur dominus populi fui protestor 8C tutor triticum de area fua diripi, fed folæ poifint paleæ de ecdefia feparari, cum Si Apo^ ftolus dicat; Quid enim fi exciderunt à fide quidam illorum, nunquid in^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

fidelitas illorum fidcm dei euacuauitC abfit. Eftenim deus ucrax, omnis autcm homo mendax. Si dominus quoque in cuangelio.cum cum loqueti tcm difcipuli dcrelinqucrent, conuerfus ad duodecim dixcrit : Nunquid Si uos uultis ire^Refpondit ei Petrus dicens: Domine ad quern ibimusCucr^- lodn. «t bum uitæ æternæ habes.Si nos credidimus Si cognouimus.quoniam tu es filius dciuiui. Loquitur illic Petrus, fuper quem ædificanda fuerat ccdex fia, docens quia Si fi contumax ac fupcrba obaudirc nolentium multitude) difeedat, ccdcfia tarnen Chriftianorum non rcccdit, Si illi funt ecdefia Si, plebs facerdoti adunata, Si paftori fuo grex adhærcns. Vnde feire debes epifeopum in ecdefia effe, Si cedefiam in epifeopo, Si fi qui cum epifeopo non fint, in ecdefia non effe. Si fruftra fibi blandiri eos, qui pacem cum fa^ terdotibus dei non habentes obrepunt, Si latenter apud quofdam com^ ■ ■ ttiunicare fe credunt, cum ecdefia quæ catholica una cft,fcifla non fit neque diuifa, fed fit utique connnexa, Si cohærcntium fibi inuicem facerdotum glutino copulata. Quamobrem frater fi maieftatem dei, qui facerdotes or/ dinar,Si c h r i s t i cogitaueris:fi c h R i s T v M qui arbitrio Si nutu ac præ/ fentia fua Si præpofitos ipfos Si ecclefiam cum præpofitis gubernat, ali^ quando rcfpexeris, fi de innocentia facerdotum non humano odio, fed di,-uino iudicio credideris, fi temeritatis Si fuperbiæ atquc infolentiæ tuæ âge-rc ucl fero pcenitentiam cœperis. Si dco Si ch ri s to eius quibus feruio, amp;quibuspuroôiimmaculato ore facrificia Si in perfccutione pariter Si in pace indefinenter offero, pleniflîme fatiffcceris, communicationis tuæpo^ terimus habere rationem, manente tarnen apud nos diuinæ cenfuræ refpe/ ftu Si metu, ut prius dominum meum confulam an tibi pacem dari, SL te adcommunicationem ecclefix fuæ admitti fua oftenfione Si admonitione pcrmittat.Mcminicnim quidiam mihifit oftcnfum,immo quidferuo obfcquenti Si timenti de dominica Si diuina autoritate pra:ccptum, qui in/ terextera quæoftendere Sireuelaredignatus eft, ôihocaddidittitaque qui CHRISTO non crédit facerdotem racienti, poftca credere incipiet fax cerdotem uindicanti. Quanquam feiam omnia ridicula Si uifiones inex ptas quibufdam uideri, fed utique illis qui malunt contra facerdotes credere quàm facerdoti :Sed nihil mirum quando de lofeph fratres fui dixex runt: Ecee fomniator illcucnit»Nunccrgo uenitc occidamus eum, Si fo^ mniatorpoftca quod fomniauerat conîecutusfitrôiocciforesacucndito-resconfufi fint, ut qui uerbis non credidiflent, faólis poftmodum credex rent De rjs autcm quæ tu egifti uel in perfccutione, uel in pace, ftultum eft utuelim te iudicare, cum tu magis iudicem te noftri conftitueris. Hæc pro

O 4. animt

-ocr page 164-

gt;4® EPISTOLARVM D. CYPRIANI LIB. QVARTVS.

antmi* mei pura confdentia, Ói domini dei mei fifducia refcripfi » Habes tu literasmeas,ôiegotuas:Indieiudtci) ante tribunal CHRISTI utrunque recitabitur.

ARGVMENTVM EPISTOLAE SEQ.VENTIS.

Ad clerum de Numidico confeflbrepræfbyteroordinato, Epiftola.

CYPRIANVS PRAESBYTERIS ET DIACÖNIBVS ET PLE BI VNIVERSAE CHARISSIMIS AC DESYDERA/ TISSIMIS FRATRIBVS SALVTEM.

Vnciandum uobisfratres chariffimi, quod perrineat ad comunem lærici'am.ôC ad ecclefiæ noftræ maximam gloria am exiftimaui. N am admonitos uos Ôi inftrudos fdatis dignatione diuina, ut Numidicus præfbyter afcribatur præfbyterorum Carthaginenfium numero, ôi nobifcura fedeat in clero luce dariffima confeflionis illuftris.Si uirtu^ tis ac fidei honore fublimis, qui hortatu fuo copiofum martyrum numeru bpidibus amp;nbsp;flamrais necatum ante fe rnifiû Quicç uxorem adhærentera latcri fuo concrematam fimul cum cæterisCuelconferuatam magis dixerim) Iætusafpexit.Ipfefemuftulatus,K bpidibus obrutus.ôC pro mortuo dcie/ lióhis, dum poftmodum filia folirito pietatis obfequio cadauer paths itv quirit, (emianimis inuentus » Si refociilatus Si extradtus à comitibus, quoS ipfe præmiferat, remanfit inuitus » Sed remanendi ( ut uidemus ) h^cfoit caufa, ut eum clero noftro dominus adiungeret, amp;nbsp;defolatam quorundatn præfbyterorum noftrorum copiam gloriofis facerdotibus adornaret^Et promouebitur quidem dum tempus permiferit ad ampliorem locum reif gionis fuæ,cum inpræfentia protegente domino,uenerimus.Interim quod oftenditur fiat, ut cum gratiarum adtione fufcipiamus hoc dei munusXpe^ tantes de mifericordia domini eiufmodi ornamenta compleri, ut redinte/ grato ecclefiæ fuæ robore, tarn mites Si humiles faciat confeflus noftri ho/ nore ftorere*

DIVI CAECILII CYPRIANI EPISTOLARVM LIBRI Q.VARTI FINIS»

DiulCædIij ,

-ocr page 165-

?*DIVI CAECILII CY-

PRIANI EPIS GOPI CARTHAGINEN/ SIS VARII TRACTATVS*

ARGVMENTVM TRACTATVS SEQ.VËNTI§»

Cötra Demetrïæium tradatus dicenté Chriftianis imputari debere omnia qui/ “I’S tunc mundus urgebatur quod ab ipfis dq non colcicntur. In qua ab obi'edis fe Purgans demonflrat mala multiplicari quod ab idololatris deus non colcretur.

TRACTATVS PRIMVS CONTRA DEMBTRIANVM.

blatrantem teamp; aduerfu dcu, qui un us SC uerus eft.orefacrilego uerbisimprjs obftre pentem frequenter Demetriane cotempferam, uerecundius ac melius exiftimans erratis impe/ ritiam filentio fpernere, loquendo dementis infaniam prouocare.Nec hoc fine magifterq dt utni autoritäre faciebam,cumfaiptumfit:In au res imprudetis noli quic^ dicere.ne cum audic rit irrideat fenfatos fermoncs tuos * ÔC iterum t

Noll refpondere imprudent! ad imprudentia eins, ne fimilis fias illi, SC fan Prowrb.ij* ólum quoc^ iubcamur intra confcientiam noflram tenere, ncc conculcan-' dum porcis SC canibus exponere,loquente domino ôi dicentetNe dederitis Mrtttb.y» landtum canibus,neqj miferitis margaritas ueftras ante porcos, ne concul^ cent ca pedibus.SC couerfi elidant uos.Nam cum ad me fxpc ftudio magis contraJicendi,^ uoto difeendi uenires, SCclamofis uocibus perfonans mal les tua impudenter ingcrerc,^ noftra patienter audire.ineptum uidebatur congredi tccum.cum facilius effet SC leuius turbuleti maris concitos fluólus clamoribus retundere, quam tuam rabiem traótatibus cohercere. Certe SC labor irritus 8C nullus effeólus.offerre lumen cæco.fermonem furdo.fapien C«« tiam bruto: cum nec fentire brutus poifit. nec cæcus lumen admittere, furdus audire. Hæc confyderans fæpe conticui, SC impatientem^ patientia tidm bruta uici.cû nec docere indocilem poffem.nec impium religione comprimere.nec offfre, labot farentê lenitate cohibere»Sed enim cum dicas plurimos conqueri.quod bel lacrebrius furgant.quod lues,quod fames fæuiantiquodêp hymbres SC plu uiasferena longa fufpendant,nobis imputari, ultra tacere non oportet, ne iam

-ocr page 166-

t t D. CAECILII CYPRIANI TRACTATVS

nc i'am non uerecundiæ fed diffîdentiæ cHe incipiat quod tacemus, amp;nbsp;dum Refclltt De' cn'minationes falfas cotemnimus refutare.uideartiur crimen agnofcere.Re' metriAnifuf fpoodemus igi'tur Si tibi Demctriane panter Si cxtetis, quos tu forfitan co fKrros. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^ aduerfum nos odia tuis maledicis uocibus feminando.comitcs

bi plures radicis atque originis tuæ pullulatione fecifti.quos tarnen fermo/ nis noftri admittere credo rationem. Nam qui ad malum motus eft men«* dacio fallcnte.multo magis ad bonum mouebitur.ueritate cogente. Dixi^ fti per nos fieri, Si quod nobis dcbeant imputari omnia ifta, quibus nunc mundus quatitur ôi urgetur.quod di) ueftri à nobis non colantur ♦ Qua in parte(quia ignarus diuinæ cognitionis Si ueritatis alienus es)iHud primo in Mnniusfe/ Jqco fcire debes.fenuiffe iam mundum, non illis uiribus ftare quibus prius fteterat.ncc uigore Si robore eo ualere quo antea præualebat.Hoc etiâ no^ bis tacentibus.Si nulla de fcripturis fanais prædicationibuscp diuinis docu menta promentibus,mundus ipfe iam loquitur.Si occafum fui rerum labé/ tium probatione tcftatur.non hyeme nutriendis feminibus tanta hymbriquot; AlMs*«en)lt;th' um copia eft, non frugibus æftate torrendis folita flagrâtia eft, necfic*ucr/ na de temperie fata læta funt, nec adeo arboreis fœtibus autumna fœcun/ da funnMinus de effoftîs Si fatigaris montibus eruuntur marmorum cru/ ftæ, minus argenti Si auri opes fuggerunt exhaufta iam metalJa Si paupe/ AIms *bre/ fgs uenæ. * Breuiatur in dies fingulos Si decreftit ac deficit in agris agrico/ «wnfwr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nauta, miles iri caftris, innocentia in foro, iufticia in iudicio, ia

amicitrjs concordia, in artibus periria.in moribus difdplina»Putasne tu tan ta pofte fubftantiam rei fenefcentis exiftere, quanta prius potuit nouclla adhuc Si uegeta iuucnta poliere C Minuatur neceflê eft quicquid fine iam proximo in occidua Si in extrema deuergit» Sic fol in occafu fuo radios mp nus claro Si igneo fplendore iaculatur. Sic déclinante iam curfu exoletiscot nibus luna tenuatur, Si arbor quæ fuerat ante uiridis Si fertilis, arefcenti/ bus ramis fit poftmodum fterili feneôlute deformis.Et fons qui exundan/ tibus prius uenislargiter profluebat,fene(ftute deficiens uixmodicofu/ Omnret ortd ‘^ore diftillat. Hæc fententia mundo data eft : hæc dei lex eft, ut omnia op fttdunt. ta occidant, Si auôta fenefcant,ut infirmentur fortia,Si magna minuantur, ut cum infirmata Si diminuta fuerint, finiantur. Hæc Chriftianis imputas» quod minuantur fingula mundo feneótuteCQuid fi Si fenes imputer Chri ftianis, quod minus ualeant in feneôtute C quod non perinde ut prius uk géant auditu aurium, curfu pedum, oculorum ade, uirium robore, fucco Vitxbre/ uifcerum, mole membrorum C Si cum olim ultra ocftingentos Si nongen/ tos annos uita hominum longæua procederet,uix nunc poftît ad centena? num numerum peruenireCCanos uidemus in pueris, capilli deficiunt an/ tcquam crefcant, nec ætas in iènelt;ftutem definit, fed indpit à fenetftute : fie in ortu adhuc fuo ad fînem natiuitas properat, fie quodeunque nunc na^ feitur

-ocr page 167-

t’RiMVS CONTRA OEMETRIANVMgt; '

Teitur mundi ipfius feneólute dégénérât, ut nemo mirari debëat fingula ’ «n mundo cccpidc defîcere t cum totus ipfc lam mundu s j'n defeólione fit amp;nbsp;in fine. Quod autem crebrius bel Ia continuant gt;nbsp;quod fterilitas Si fames folicitudinem cumulant,quod fæuiêtibus morbis ualitudo frangitur.quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

humanum genus luis populatione uaQatur.S^ hoc feias prædiôtum in no^ uiflîmis temporibus multiplicari mala,ôi aduerfa uariari.ôi appropinquan te iam iudicq die,magis ac magis in plagas generis humani cenfurâ dei in*» ’^■gnantis accédi, non enim ficuttua falfa querimonia ôi imperitia ueritatis ignara iaólat ôi clamitat.ifta accidunt,quod dij ueftri â nobis non colâtur, hdquod â uobis non colatur deus.Nam cû. ipfe fit mundi dominus cogni tor ô£ redor,^ cunôta arbitrio eius Si num gerantur.nec quic^ fieri polîît» ttifi quod aut fccerit.aut fieri ipfe permiferit,uticç quando ea fi'unt quæ iram dei indignanos oftédunt.non propter nos fiunt à quibus deus colitur, fed delidtis Si mentis ueftris irrogan^.à quibus deus omnino nec quæritur.nec titnctur.nec reliôHs uanis fuperftitioibus religio uera cognofcitur.ut qui degt; us unus eft.omnibus unus.colatur ab omibus Si rogerur Jpfum denic^ au ^iloquentem.ipfumuocediuinainftruentem nos pariteracmonenté:Do ^ftc-4* tuinum deum tuum adorabis.ôi illi foli feruies,Ôi iterum: Non erut tibi dq Exod. alieni abfqj me,Si iteruîNoIite ambulare poft deos alienos,ut feruiatis eiSi Hwre.7* Si ne adoraucritis eos,ôi ne incitetis me in operibus manuû ucftrarû ad diz fperdendos uos.Propheta item fpiritu fandto plenus conteftatur Si denun ciat iram dei diccns:Hæc dicit dominusomnipotens:Eo quod domus mea Aggei, 4 deferta eft,uos autem feôlamini unufquifcç in domu fuâ, proptetea abfti^ nebitcœlu a' rore,ôi terra fubtrahet procreationes fuas, Si inducam gladiu fiiper terram,ôi fuper frumentû,ôi fuper uinum.ôi fuper oleum,ôi fuper ho «lines,Si fuper pecora,fuper omes labores manuû ueftrarum.Itê propheta alius repetit Si dicinEt pluam fuper unam ciuitatê.Si fuper aliâ non piuam*^ Amoj 4^ ' P ars una compluetunSi pars fuper quâ non pluero.arefiet. Et congregabû tur duæ Si très ciuitates in unam ciuitaté potandæ aquæ caufa.ncc fatiabun tur,8C non conuertimini ad me dicit dominus Jndignatur ecce dominus Si irafdtur,Ôi quod ad deû no conuertamini cominatur.Si tu miraris aut quez teris in hac obftinatione Si contemptu ueftro,fi rara defuper pluuia defceti dat,fi terra fitu pulueris fqualeat,fi uix ieiunas Si pallidas herbas fterilis oie fia producat, fi uineam débiliter grando cadens, fi oleam detruncet turbo fubuertens.fi fonte ficcitas ftatuat.aërem peftilens aura corrûpat, homines «lorbida ualitudo confumat.cum omnia ifta peccatis prouocantibus ue^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pdf

niant, Si plus exacerbetur deus quando nihil talia Si tanta proficiantCFieri «nim ifta uel ad difeiplinam contumacium, uel pœnam malorum, decla^ nmt» j rat in feripturis fanôtis idem deus dicens : Sine caufa pereufti filios ueftros* Hier. i. difeiplinam non exceperunt» Et propheta deuotus ajc dicatus dep ad haj:

eadem

-ocr page 168-

»4-4- D. CAECILII CYPRIANI TRACTATVS

Hier. 5. eadcm refpondi't QC, dicit: Verbcrafti cos, nee doluernnt, flagcllafti cos.ncc uoluerunt credere, nee aeefpere difci'plinam, Ecec i'rrogantur diuim'tus pla/ gæ, Si nullus dei metus eft.Ecce uerbera defuper Si flagella non défunt, Si rtemetriAnü crepidatio nulla.nulla formido cft. Quid fi nó inrcrccderet rebus humanis jnerepdt Cy/ q^I ifta ccnfura C quanto adhuc maior in omnibus eflet audacia facinorum impunitatefecuraCQuereris quodminusnunetibi uberesfonces,amp;:auræ falubrcs,amp; frequcnspluuia,amp; ferrilis terra obfcquium prabcant.quod non Ita utilitatibus tuis Si uoluptaribus elementa deferuiant. Tu enim deo fcr^ uis, perquem tibi cunófadeferuiuntCTu famularis illi, cuius nutu tibiuni/ ■ ucrfa famulaturf Ipfe de feruo tuo exigis fcruirium,amp; homo hominem pa/ rere tibi Si obedire compellis. Si cum Iit uobis eadctn fors nafcendi, condb Cojporif w/ iina monedi.corporum materia confimilis.animarum ratio communis, AnïwrTrl/ ’tire, K pari lege ucl ueniatur in hunc mundum, ucl de hoc mundo tiocommKnts. poftmodum rccedatur.tamen nifi pro arbitrio tuo tibi icruiatur.nifi aduo luntatis imperium pareatur.imperiofus Si nimius feruitutis cxaólor flagd/ lis uerberas,famc,fiti,nuditatc.frcqucnter ferro Si carcereaffligisôicrucias. Si non agnofris dominum deum tuum, cum fic excrccas ipfe dominatum» Merito ergo incurfantibus plagis non défunt dci flagella nec uerbeia, qux cum nihil iftic promoucant.nccad dominum fingulos tantocladium rerro re conuertant,manet poftmodum career æternus,amp; iugis flamma.SC poena perpétua,nec audietur illic rogantium gemitus.quia nec hie dei indignantis Ofet. 4. terror auditus cft.qui per prophetam clamat Si dicit:Audite fermonem do mini fill} Ifracl.quia iudidum domini eft aduerfum incolas terræ, eo quod neep mifericordia,necp ueritas neqj agnitio dei eft fupcr terram,fed cxecra' tio Si mendacium.Si cædes.ôi furtum, Si adulterium diffufum eft fupcr terz ram.fanguinem fanguini fupermifeent. Idcirco terra lugebit cum uniuerfis incolis fuis,cum beftqs agri.cum ferpentibus tcrræ,cum uolucribus Si uola^ till bus coeli,0i defirient pilces maris,ut nemo iudicct,amp; nemo reuincat.Indi gnari fe deus dicit Si iraCcieo quod agnitio dei non ft in tern's, amp;nbsp;deus non agnofeitur nec timetur. Dclida mendaciorum Si libidinum, fraudum,crugt; delitatis, blafphemiaru,impictatis Si furoris deus increpat Si incufat,amp; ad innocentia nemo conuertitur.Fiunt ecccquæ uerbis dci anteprædidafunt, necquif^ fide præfcntium, ut in futurum confulat, admonctur. Inter ipfa aducrfa.quibus uix coarrara Si condufa anima reipiiat,uacat malos efle,Ä in periculis tantis non de fc magis.fed de altero iudicare. Indignamini indi gnari deum,quafi aliquid boni male uiuendo mcrcaminfquafi non omnia Inuehitiir in ifta quæ accidunt,minora adhuc fint amp;nbsp;Icuiora peccatis ucftris.Qui aliosiu Demcfrmnif. Jfcas.aliquando efto Si tibi iudex, confeientiæ tuæ latcbras intuere, immo (quia nullus iâ dclinquendi ucl pudor eft,amp; fi' peccat'“ quafi magis pro ipfis peccatis placcatur) qui perfpicuus Si nudus uideris à cuneftis, ÔC ipfe te re/ fpice

-ocr page 169-

PRIMVS CONTRA DEMETRIANVMi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,4^

fpicc. Aut enim fuperbia i’nflatus es.aut auarida rapax, aut i'racudi'a feuus, aut *alea prodigus,aut uïolentia teraulentus.aut liuore inuidus, autlibidi/ AUis neinceftus,autcrudeIitateuioIentus,SCmirarisin pœnas generis humani iram dei crefccre, cu crefcat quoridie quod puni'attir* Hoftem quereris ex-urgcre.quafi hollis defit.efle pax inter ipfas togas poffit.Hoftem que/ ten's exurgere,quafi non SC fi externa de barbaris arma SC pericula compriz tnantur ferodus intus Si grauius de calumnqs Si iniurijs potentium duium doniefticæ impugnationis tela graflentur: De fterilitate aut fame querex tis,quafi famem maiorem ficdtas rapadtas fadat,quafi non de captatis atinonaru incrementis Si preciorum cumulis flagrantior inopiæ excrefcat ardor. Quererisdudihymbribuscœlum,cumfichorreacludantur in ter^ Auarjd^ tis. Quereris minus nafd,quafi quæ nata funt indigêtibus præbeantur. Pe ftcm amp;nbsp;luem criminaris, cum pefte ipfa Si lue ucl deteëla fint uel auóta criz roina finguloru, dum necinfirmis exhibetur mifericordia,ÓC defudlis aua^ rida inhiat ac rapin3,qdem ad pietatis obfequium timidi.ad impia lucra te merarq: fugientes morientium funera,6C appetentes fpolia mortuorum.ut appareat in ægritudine fua miferos ad hoe forfitan dercliótos eflè.ne poC-fint dum curantur.euadere.Nam perire ægrum uoluit,qui cenfum pereunx tis iiïuadit.Tantus*dadium terror dare non poteft innocentiæ difeiplinâ, amp;nbsp;inter populu frequenti ftrage morientem,nemo confyderat fe efle mor-* talcm.Paffîm difcurritur,rapitur,occupatur. Prædandi diflîmulatio nulla, nulla cunólatio eft.Quafî liceat.quafi oporteat,quafi ille qui non rapit, daz mnû Si diljsendium proprium fentiat,fic unufquifcp rapere feftinat. In la-* tronibus eft uteuneç icelerum aliqua uerecundia,auias fauces SC defertas fo litudines diligunt.ôC fie illic delinquitur,ut tarnen delinquentium facinus te nebris Si node uelctur. Auaritia palam fæuit.ôC ipfa audada fua tuta in foz ri luce abruptæ cupiditatis arma proftituit.Inde falfarq.inde uenefici, inde in media duitate ficarq, tam ad peccandum præcipites quàm impune pec-rantes.Ânocente crimen admittitur.nec innocens qui uindicet, inuenitur. De aceufatore uel indice metus nullus.lmpunitacem confequûtur mali, du ttodeftitacent,timentcon(cq,ueneuntiudicaturi.Et idcirco perprophetâ diuino fpiritu SC inftindu rei ueritas ^mituncerta SC manifefta ratio mon/ ftratur,dominum poffe aduerfa prohibere,fed ne ille fubueniat mérita pec tantium facere.Nunquid ait,non ualet manus domini.ut faluos uos faciat, autgrauauit aurem.ut non exaudiatCSed peccataueftra inter uos SC deu feparant.Et propter delida ueftra auertit fadem fuam àuobis,ne mifèreaz tur.Peccata itaqj Si delida reputenturconfcientiæ,uulnera cogitentur,ÔC de finetunufquifcp de domino SC de nobis conqueri,fi quod patitur.intelligat femereri.Ecce idipfum quale eft,unde nobifeum maxime fermo eft, quod QosiQfeftacisinnoxios,quodincontunieIiamdeiimpugnatis atr^ oppri-

P micis

-ocr page 170-

14-6 D. CAECILII CYPRIANI TRACTATVS

mitis del feruos.Parum eft quod furentium uarietatcuitiorum, quod in{gt;* quicace ferah'um criminum, quod cruentarum compendio rapi'narum ui/ s«per/}iricne maculatur,quod fuperfti'ti'onibus falfis reli'gio uera fubuertitur, pbKcrtttKrre/quod deus omnino nec quæritur nec rimetur, adhuc infuper dei feruosK

, maicftari ac*nomini cius dicatos iniufti's perfecurionibus flagellatisCSatiS quot;nbsp;non eftquod cuipfe dominum non colis,adhuc infuper eosquicoluntfa^ crilega infcftatione perfequerisC Deum nec colis, nec colere omnino pep mitris,ód cum cæceri.qui non tantum ifta inepta idola Si manu hominisfa-dta fimulachra.fed Si portenta quædam Si monftra uenerantur, tibi place/ ant.folus difplicetdei cultorgt; Fumant ubicp in templis ueftris hoftia-' rum bufta ói rogi pecorum, Si dei altaria uel nulla funtuel occulta. Croco/ cynocephali Si lapides Si ferpcntes coldtur,ói deus folus in terris aut Cbri/Kdnorii noncolitur,autnoncftimpuncquodcolitur,innoxios,iuftos,dco carosdo perfecutorDe mo priuas,patrimonio fpolias.cathenis premis, carcere includis,gladio,be roctrwnwï. ftfjs.ignibus punis, fairem contentus efto dolorum noftrorum compendio acfimpliciacuelocibreuitate pœnarû. Admoueslaniandiscorporibus ló/ ga tormenca,multiplicas laccrandis uifceribus nuerofa fupplicia.necfcritaS atcç immanitas tua ufitatis poteft contenta effe tormétis, excogitat nouas pœnas ingeniofa crudelitas. Quæ hæceft infanabilis carnificinæ rabies. quæinexplcbilislibidofæuiriæC'quinpotiusclige ribi alterumde duobus: Chriftianum eflè, aut eft crimen, aut non eft : Si crimen eft, cur non in/ terficis confitentcm f fi crimen non eft, quid perfequeris innoccntem f Torqueri enim dcbui fi negarem * Si pœnam tuam mctuens id quod priusfucram,0iquod deostuosnon colueram mendacio fallentecelarem, tunc torquendus fuiflcm.tunc ad confeflionem criminis ui doloris adigefl dus,ficut in cæteris quæftionibustorquentur rei,qui fencgantcriminequo accufantur teneri.ut facinoris ueritas.quæ indice uoce non promitur.dolo/ re corporis exprimatur.Nunc uero cum fponte confitear amp;nbsp;clamem,Sicrc/ bris ac repentis identidem uocibus Chriftianum me efte cStefter, quid tor/ menta admoues confitcnti,amp; deos tuos non in abditis Si fecretis locis, fed palam,fed publice.fed in foro ipfo magiftratibus 6C præfidibus audienti/ bus deftruenti,ut Si fi parum fuerat,quod in me prius criminaberis, creuc/ rit quod Si odifte Si punire plus debeas.quod dû me Chriftianû celebri lo CO à populo circuftante pronu ncio,amp;uosamp; deos ueftros claraôC public^ præconarioneconfundo.quid te ad infirmitatem corporis uertisfquidcu terrenæ carnis imbecillitate cotendisC Cum animi uigorecongredere,uirW tem mentis infringc,fidé deftrue.dilceptatione fi potes uince,uince ratione, Vel fi quid drjs tuis numinis Si poteftatis eft,ipfi in ukionem fuam furgât, ipfl felua maieftatedefendant.Autquid præftare colentibus poflînt,qui fe de non colentibus uindicare non poftuncî'Nam fi eo qui uindicatur plu ris eftiUe

-ocr page 171-

PRIMVS CONTRA DEMETRIANVM» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;147

nsefttlIequiui'ndkat,tudqstm'smaiores*Sï autem qs quoscob's mai'or es,non tu illos colere.fed ab i'pfis poti'us coli debes» Si illos læfos ukio no^ ftra défendit,quomodo amp;nbsp;claufos ne pereant tutela ueftra cuftoditç'Pude/ atteeoscolere.quos ipfe défendis. Pudeat tutelam deqs fperare, quostu tueris.0 fi audite eos uelles Si uidere,quando à nobis adiurantur SC quentur fpiritalibus flagris,6i uerborum tormentis de obfeffis corporibus etjciuntuqquando eiulantes SC gementes uoce Humana SC poteftate diuina flagella SC uerbera fentientes.uenturum indicium confitentur. Veni Si co^ gnofee effe uera,quæ dicimus. Et quia fic deos colere te dicis, uel ipfis quos coliscrede,autfiuoluerisöitibi credere,de teipfo loquetur audiente tc, quinunctuumpedtusobfedit,quinunc mentem tuam ignorantiæ noóle cïcauit.uidebis nos rogari ab eis,quos tu togas, timeri ab eis, quos tu tiz mes,quos tu adoras : uidebis fub manus noftras ftare uindtos SC tremcz fecaptiuos.quos tu fufpicis amp;nbsp;ueneraris ut dominos. Cette uel fic confun/ di in iftiserroribustuis potcris.cum cofpexeris SC audieris deos tuos quid fint ad interrogationes noftras ftatim procedere,amp; præfentibus licet uobis prxftigias ill as SC falladas fuas non pofte celare. Quæ ergo mentis ignauia cft,immo quæ defipientium cæca SC ftulta dementia,ad lucem de tenebris nonuenire, SC mortis æternæ laqueis uindtos fpem nolle immortalitatis ex ripere,non metuere deum comminantem SC dicentem:Sacrificans dqs era/ Eto.ti. dicabitur nifi domino foliç'ÔC iterum:Adorauerunt eos quos fecerunt digi/ Efiuu tieorum,ôi incuruatus eft homo nbsp;nbsp;humiliatus eft uir,ôî non laxabo illis.

(^uid te ad falfos deos humilias Si indinasCQuid ante inepta fimulacra SC figmentaterrenacaptiuumcorpusincuruasCRedtumtedeusfecit.Si cum «idere estera animalia prona Si ad terram fitu uergente deprefta fint, tibi fubliz mis flatus Si ad cœlum atep ad deum tuum uultus eredlus eft.llluc intuere, illucoculos tuos érigé,infupernisdeum quære. Vtcarere inferis poftîs, ad alta Si cœleftia fufpenfum pedlus attoIe.Quid te in lapfum mortis cum , ferpente quem colis, fternisC Quid in ruina diaboli per ipfum Si cum ipfo cadisC’Sublimitacemferua,quanatuses.Perfeueratab's,qualis à deo faz-ftuses.Cum ftatu oris Si corporis animum tuum ftatue. Vt cognofeere deumpoftïs,teantecognofce.Relinque idola, quæhumanus error inuez nit. Ad deum conuertere,quem fi imploraueris fubuenit. c H Ri s TO crez de.quem uiuifîcandis ac reparâdisnobis pater mifit. Lædere feruos dei Si CHRISTI perfccutioibustuis define,quos læfosultio diuina défendit.In-« de eft quod nemo noftrum quando appreheditur, reluôlatur,ncc fe aduer fus iniuftam uiolentiam ueftramfquamuis nimius Si copiofus nofter po-z pulus)ulcifcitur.Patientes facit de fecutura ultione fccuritas. Innocentes no centibus cedunt.Infontes pœnis Si cruciatibus acquiefeunt, certi Si fidentes quod inultum non remaneat quodcuncK perpetimuqquantôcn maior fue/

P X ritperfe^

-ocr page 172-

14-8 quot;nbsp;D. CäECILII cypriani tràctatvs

rit perfecurionis iniuria.tanto Si i'uftior fiat Si grauior pro perfecutione uin SfriKïMidiSit dióta.Nec unquam impiorum fcelercin noftrum nomen exurgi'tur.utnon ftatfm diuinitus uindióla comitetur» Vt memon’as nonteneamus antp quas.óC ultiones pro cultoribus dei fæpe repctitas.nullo uocis præconio te/ uoluamus.documentum rccentis rei fan’s eft, quod fie celcritcr, quodé^ in tanta cclerirate fie granditer nuper fccuta defenfio eft.ruinis regum, iadu-^ ris opum,dirpendio militum,diminutione caftrorum.Nec hoc cafu accidif fe aliquis exiftimet autfuifle forcuirum putencum iam pridem feriptura di Dewf.jx. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofucrit Si dixerinMihi uindiôîam,ego rétribua,dicit dominu?. amp;nbsp;ite

mm fpiritus iancftus præmoneat Si dicat:Ne dixeris:ulcifcar me de inimico bieo.fed expédia dominum,ut tibi auxilio fit. Vndc darum eft atcç matip feftum,quia non per nos fed pro nobis aecidunt cunóla ifta,quæ de dei in/ dignatione defcendunt.Nec ideo quis putet Chriftianos f}s qui aecidunt, non uindicari quod Si ipfi uideantur incurfione pcrftringi. Pœnam dead/ fis mundi ille fentit, cui Si lætitia Si gloria omnis in mûdo cft.Ille mœrctôi deflet.fi fibi male fit in feculo.cui bene non poteft efle poft feculum, cuiuS uiuendi frudtus omnis hic capitur, euius hic folatium omne finitur: cuiuS caducaamp;breuisuitahic aliquâ dulcedinem computat uoluptatum, cura iftincreccflcritpœnaiamfolafupereftad dolorem. Cæterum nullus hic . - dolor eft de incurfione malorum præfentium, quibus fiducia eft futuroru bonorum. Denilt;^ necconfternimuraduerfis,necfrangimur,necdolemus, necç in ulla aut rerum clade,aut corporum ualetudine muftîtamus, fpiritil , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magis quàm carne uiuentes.firmitate animi infirmitatem corporis uinci/

Pdh'enttd dd/ mus.Per ipfa.quæ nos cruciant Si fatigant,probari Si corroborari nos fei/ uerfis probaf musôiconfidimus.Putatisnosaduerlà uobifeum æqualiter perpeti.cura eademaduerfauideatisànobisôi uobis non æqualiter fuftineri C Apud uos impatientia clamofa femper SL querula eft.apud nos fortis Si religiofa patientia,quietafemper,ôi femper in deum grata eft, nee quicqua'm iftinc lætum aut profperum fibi uendicat,fed mitis Si lenis.ôC contra omnes flu/ dluantis mundi turbines ftabilis diuinæ pollicitationis tempus expedat. Quamdiu enim corpus hic permanet commune cum cæteris, fit necefleeft amp;nbsp;corporalis conditio c6munis,necfeparari generi humano ab inuicem-’ datur,nifii iftinc de feculo recedatur.Intra unam domum boni Si mali inte* VnA iomus rim contincmur.Quicquid intra domum euenerit pari forte perpetimur, bonos O’ ma/ donecxai temporalis fine completo,adæternæuel mortis uel immortalita ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tishofpitiadiuidamur.Non ergo idcirco compares uobis æqualesfu/

mus,quia in ifto adhuc mundo Si carne conftituti mundi Si carnis incom/ moda uobifeum pariter incurrimus. Nam cum in fenfu doloris fit omne quod punit.manifeftum eft cum non efle participem pœnæ tuæ, quem ui deas cecum æqualiter non dolere» Viget apud nos Ipei robur,ÖC firtnitas fi'

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dei,5C

-ocr page 173-

' PRIMVS CONTRA DEMETRIANVM» , nbsp;nbsp;14.^

dci.óC inter ipfas feculi labentis ruinas ereóla mens, Si immobilis üirtus.ôC nun^ nifi læta patientia Si de deo fuo fempcr anima fecura.ficüt per proz phetam fpiritus fanôlus loquitur hortatur» fpei ac fidei noftræ firmitatê cœlcfti uocecorroborans:Ficus.inquit,nonafFeretfruótum, amp;noneritgez neratio in uineis.Mentietur opus oliuæ,ôi campi non præftabunt frumen/ tum.Defidcnt à ftabulo oues.ôi non erunt in præfepibus boues* Ego auté in domino exuItabo.ôC gaudebo in deo falutari meo, dei hominem 8i cub ? torcm dei fubnixum fpei ueritate,ô£ fidei ftabilitate fundatum, negat mutt di huius Si feculi infeftationibus commouenWinea licet fallat.Si olea decû piat, Si herbis ficcitate morientibus æftuans campus arefcat t quid hoc ad Chriftianos.quid ad dei feruos,quos paradifus inuirat, quos gratia omes Pdfnüfni

copia regni cœleftis expeôlatCExukant femper in domino Si lætantur Sï Chriftianos gaudent in deo fuo.ôi mala atq; aduerfamundi fortiter tolérant, dum box na Si profpera futura profpeôlât.Nam qui expofita natiuitate terrena fpi titu rccreati Si renati fumus,nec iam mundo fed deo uiuimus,non nifi currt addeum uenerimus dei munera Si promifla capiemus»ôi tarnen pro arceti dishoftibus Si hymbribus impetrandis.Si uel auferendis uel temperandiS aduerfis rogamus femper,Si preces fundimus ♦ Et pro pace ac falute ucftra propiciantes ac plaçantes dominum diebus ac nodibus iugiter atq; inftaft ter oramus.Nemo igitur fibi blandiatur.quod nobis Si prophanis dei cub toribus Si deo aduerfantibus fit interim per æqualitatem carnis Si corpo/ ris laborum fecularium conditio communis,ut ex hoc opinetur non omnia ifta.quæ nunc accidunt,uobis irrogarfcum de ipfius prædicatione Si pro? phetica conteftatione ante prædicïtum fit uenturam fuper iniuftos iram dci,perfecutiones quæ nos humanitus læderent non defuturas, fed ultio? nés quæ læfos diuinitus defenderent fecuturas.Et quanta funt quæ iftic p nobis interim fiuntCln exemplum aliquid datur ut dei uindicis ira nofca^ tur.Cæterum retro eft iudicrj dies,quem fcriptura fanóla denunciat dices: Violate,proximus eft enim dies domini.Si obtritio à deo aderiuEcce enim dies domini uenit infanabilis indignationis Si iræ,ponere orbem terræ dez fertum Si pcccatores perdere ex eo.Et iterumtEcce dies domini uenit ardes Makcb.4* uelutclibanus ignis,eruntcç omnesalienigenæ.Si omnes,inquit,ut ftipula, 8i fuccendet illos adueniens dies dicit dominus.Succendi Si cremari aliexi nigenas præcinit dominus,id eft alienos à diuino genere Si prophanos fpi ritaliter non renatos,nec dei filios faólos.Euadere enim eos folos pofle,qu renati Si figno christi fignati fuerint,alio in loco dominus loqui€’,quâ* do ad uaftationem mundi amp;nbsp;interitum generis humani angelos fuos mitz tens,grauius in ultimo cominatur dicens: Ite Si cædite Si noTite parcere ocu lisueftris.Nolite mifereri fenioribus atcç iuuenibus.Si uirgines Si mulieres Siparuulosinterficiteut deleantur^Qmnem autem fuper quern fignum ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p J fcriptura

-ocr page 174-

150 D, CAECILII CYPRIANI TRACTATVS

fcriptum efl:,ne tcngeri'hs.Quod autem fit hoe fignum, amp;nbsp;qua in cotporifJ ■ parte pofitum,manifeftatalio in loco dominus dicésïTranfifnetfiamHi'c/ rufalcm SC notabis fignum fuper frontes uirorum,qui ingemunt ÔC mceret propter iniquitates.quæfiunt in medio ipforum .Et quod ad paflioncm Óifanguinê christi pertincathoefignum, amp;illefaluus ateg incolumis refeructur.quifquis in hoe figno inuenitur,item dei teftimonio comproba^ Exo. li. tut diccntisîEt erit fanguis in fignum uobis fuper domos, in quibus eritis, amp;nbsp;uidebo fanguinem Ô!. protegam uos,8£ non cr/tin uobis plaga diminu/ tionis.cum percutiam amp;nbsp;contcram terram Acgypti.Quod autem ante oc-» cifo agnojpræceifit in imagine,impletur in c h r i s t o,fecuta poftmo/ - , ’ dum ueritate:illic,percufla Acgypto,Iudaicuspopuluseuaderenonififaii guine ói figno agni potuit, ita Si cum uaftari cœpcrit mundus Si pcrcuti» quifquis in fanguinê amp;nbsp;figno christi inuentus fuerit, folus cuaden Fmts mdun Refpicite itaq; dum tempus eft ad ucram Si æternam falutcm,amp; quiaiam proxtmo eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proximo eft,ad dominum deum mentes ueftras dei timo/

Infelix loItKin te conuertite.Nec uos delcôlct in feculo inter iuftos ôi mites impotens ifta O/îtriles do» 3^ uana dominatio,cumôi in agro inter cultasôJ fertiles fegetes lolium SC dominetur.Necdicatis mala accidcre.quia drj ueftri à nobis non co

13ntur,fed feiatis efl’e hanciræ dei cenfuram,ut qui bénéfices non intcllig^ tur.uel plagis intelligatur.Deum uel fero qua:rite,quia iam pridem per pro Ajnos.5. phetam deuspræmoncnshortatur ÔCdicit : Quærite dominu,ÔCuiuetani/ ma ueftra.Deum uel fero cognofeite, quia c h R i s TV s adueniens hoc admonetdocctcp dicens:Hæccft autem uita æterna, ut cognofeant tefolu

' uerum deum,SC quem mififti iesvm c h r i s TV m . Crédité illi qui omnino no fallit.credite illi qui hæc omnia futura prædixit.Credite illi,qui crcdêtibus præmium uitæ æternæ dabit.Credite illi, qui incredulis æterna fupplicia gehennæ ardoribus irrogabitQuæ tune erit fidei gloria,quæ pœ/ na perfidiæ,cum iudicq dies ucneritÇ’quæ læticia credentium,quæ mœfticia perfidorum,noluifte iftic prius credere ÔC ut credant iam redire non poffel Cremabit addidos ardens femper gehenna, 6C uiuacibus flammis uorax pœna.nee erit unde habere tormenta uel requiem poflint aliquando uel fi/ nem.Seruantur cum eorporibus fuis animæinfinitiscruciatibus ad dolo/ rem,fpeôlabitur illic à nobis femper,qui hic nos fpccftauit ad tempus, SC in perfecutionibus faólis oculorum crudelium,breuis fruôlus perpétua uifio/ MdwP' pcnfabitur,fecundu feripturæ fantftæ fide dicentis: Vermis eorû no mo/ rietur,SC ignis corum nonextinguetur.SCerantaduifionem uniuerfæ car/ ni.Etiterum:Tuncftabuntiufti in magna conftantia aduerfus eosqui fe anguftiauerunt.ÔC qui abftulerunt labores corum. Videntes turbabuntur timoré horribili SC mirabuntur in fubitatione infperatæ falutis,dicentes in* terfe,pœnitcntiam agentes SC præ anguftia fpiritus gementes: Hi funt quos

-ocr page 175-

PRIMVS CONTRA DEMETRIANVM*

quos altquando habui'tnus in derifutn ÔC in fimilitudinê improper^ ♦ NoS infenfad uitam illorum æftimahamus infaniam,8i finem illorum fine ho«^ norc.Quomodo ergo computati funt inter filios dei, Si inter fandios fors illorum eftCErgo errauimus à uia ueritatis.ó^ iuftitiæ lumen no luxit nobis amp;fol no ortus eft nobis. Laffati fumus in iniquitatis uia SC pditioni§,S^ am bulauimus folitudines difficiles,uiam autem domihi ignorauimus » Quid nobis ptofuit fuperbiaf aut quid diuitiarum iaólatio contulit nobisCT ran/ fierunt omnia ilia tàn^ iimbra.Erit tunc fine frudlu pcenitentia gt;nbsp;SC dolor , pœnæ,amp; inanis ploratio.Ôô ineffieax dcprecatio lt;nbsp;In æternam pœnam fero creclunt,qui in uitam æternam credere noluerunt. Sccuritati igiturô^ uitæ sefKrtMh'co« dum licet,prouidete»Offerimus uobis animi 8i confilq noftri falutare mü/ ßflendunu nus.Etquia odiffe non licet nobis, SC fic deo plus placemus,dum nulla pro» iniuna uicem reddimus * hortamur du facultas adeft.dum adhuc aliqufd defeculo fupcreft.deofatiffaccre.öCad ucræreligioniscandidam lucem dc profundo tenebrofæ fuperftitionis emergcrc.Non inuidemus comodis uc ftns,nec beneficia diuina cclamus.Odrjs ueftris beneuolentia reddimus.öi f tormentis ac fupplicqs.quæ nobis inferuntur, falutis iter demoftramust Crédité SC uiuite.öi qui nos ad tempus perfequimini in æternû gaudete no bifeum. Quando iftinc exceffum fuerit, nullus iam locus pœnitentiæ eft, nullus fatiffadtionis effedtus * Hic uita aut amittitur.aut tenetur, bic faluti jo ætcrnæcuku dei Si frudtu fidei prouidetur. Nee quifquàm aut peccatis rex tardctur,autannis,quominus ueniatad cófequcndam falutem .In ifto ad^ PcmiiêndnuU hue mundo manenti pcenitentia nulla fera eft.Patet ad indulgentiam adi/ Id ferA^ft-tus:Si quærentibus atep intelligetibus ueritatem facilis acceffus eft. Tu fub ipfo licet exitu SC uitæ temporalis occafu pro delidlis roges deum qui unus Kucruseft.confcffionem SC fîdem eius agnitionis implores,uenia confiteti ti daturSicredenti indulgcntia falutaris de diuina pietate conceditur, SC ad immortalitatemfubipfamortetranfitur.Hancgratiam christvs im^ partit,hoc munus mifericordiæ fuæ tribuit fubigêdo mortem trophæo cru: ds.rcdimcndo credentem præcio fanguinis fui,reconciliando hominê deo patri,uiuificando mortalem regeneratione cœlefti. Hune fi fieri poteft fegt; quamur omncs,huios facramento SC figno cenfcamunhic nobis uiam uixgt; ^æaperit,hicadparadifumrcduccsfacit, hic ad cœlorum régna perducit» cum ipfo femper uiuemus, SC fadli per ipfum fili) dei cum ipfo femper exgt; ultabimus,ipfius cruorc reparati.Erimus Chriftiani cum c H R s IT O fiz ttiul gloriofi,de deo pâtre bcati,de perpétua uoluptate lætantes femper in confpcdtu dei,ÔC agentes deo gratias Icmper.Nec]^ enim poterit nifi ôi læz tus femper effe amp;nbsp;gratus,qui cû morti fuiftec obnoxiusffadlus eft immor-^ talitate fecurus.Âmen.

P 4- Argumentum

-ocr page 176-

tji D* CAECILII CYPRIANI TRACTATVS

ARGVMENTVM TRACTATVS

S E C V N D I»

Tradatus beati Cypriani dehabituuirginum.carteras muli'ercs ad pudicitiam amp;nbsp;mundi contemptum inuitans.docenscg quantum periculi fit uel tn unius tranfgrefi fi'one præcepti amp;: culpae leuioris:deinde uirginalem conuerfationem inftituens de/ monßrat quæ uirgtnibus meditanda,quæ concupifcenda funt»

TRACTATVS SECVNDVS, DE H Az

BITV VIRGINVM»

Ifciplina cuftos fpeî,retinaculum fidei.dux itincris faluta^ risjomes ac nutrimentum bonæ indolis, magiftra uiitudS facit in c H RI s T o manete femper ac iugiter in deo uiz uereadpromiflacœleftiaôidiuina præmia puenire,Hâc feólari falubre eft,Si aduerfari ac negligere lethaleJnpfal/ ______misIoquiturfpiritusfancftus:Cótinetedifdplinam,nefoP te irafcatur dominus,amp; pereatis à uia re(ft:a,cum exarferit cito ira eius fuper Ibidcm.49. UOS.ÔC iterumrPeccatori autem dixit deus: Vt quid exponis iuftificationes meas,0C aflumis teftamentum meum per os tuum» Tu aatem odifti difci/ Srfp j. plinam.ô^ proiecifti ftrmones meos retro» Et denuo legimus : Difciplinatn qui abr)dt,infelix eft.Et de Salomone mandata fapientiae monentis accept ProwerUj. mustFilineneglexeris difciplinam domini,ne defeceris abeo correptus» Quern enim diligit deus corripit.Si autem quern diligit deus corripit, Si fic corripit ut emendet.Fratres quoc^ SC maxime facerdotes non oderunt fed diligunt eos quos corripiunt ut emendent,cum SC deus per Hieremiam an liiere-^, te prædixerit.SC tempora noftra fignificaueritdicenstDabo uobis paftoz resfccundum cor meum,SC pafcentuospafcentes cum difciplina»Quodfi infcripturisfan(ftis,tam ueteribus quàm etiam nouis frequenter SC ubic^ difciplina præcipitur,SC fundamentum omne religionisac fidei deobferua/ tione ac timoré proficifcitur,quid cupidius appetere.quid magis uelle ac te( nere nos conuenit, quàm ut radicibus fortius fixis,SC domiciles noftris fu/ per petram robufta mole folidatis,inconcufli ad procellas SC turbines feculi ftemus,utad CHRISTI munera per diuinapræceptaueniatnus,confyz derantes panter ac fcientes quod templa dei funt membra noftra,ab omni fece contagionis antiquæ lauacri uitalis fanólificatione purgata, nec uiolari ea aut pollui fas fit,cum qui uiolatSCipfe uioleturÆorum nostemplorutn cultures SC antiftites fumus»Seruiamus illi,cuius efle iam cœpimus»PauluS ’•Conn.«, (jj epiftolis fuis ponit SC didt.qbus nos ad curricula uiuendi per diuinama gifteria formauit: Nó eftis ueftritempti em eftis magno prxcio,glorificate , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SCportate

-ocr page 177-

SECVNDVS, DE HABITV VIRGiNVMi 8ipoftate dnm in corpore ueftro.GIorificemus portemus dnm puro Si tnundo cordc.SC corpore amp;nbsp;obferuatione meliori.ut qui p fanguiné c hri* STi domini noftri rcdempti fumus,per omnia feruitutis obfequia redem* ptoris imperio pareamus, demusq; operam ne quid immudum Si. profaz num templo dei inferatur.ne offenfus federn quam inhabitat.derelinquat. Sofpitantis domini uerba funt Si docentis.curantis pariter ói. monentis:Ec lo»ç. K.inquitfanusfatfluscs.iam noli peccare,nequid tibi deterius fiat.Datuiz uendi morcm,dat innocentiæ lcgem.Poft^ cótulit fanicatemmec habenis liberis ói folutis uagari poftmodu parieur, fed ipfis potius fanatus quibus foeratmancipatograuiuscomminatur.quodfitfcilicet minor culpa deli^ quiffcante.cumnecdumnofletdifciplinam defnulla ficuenia ultra delinx quere,poft^ dominu noffecœpifti Si quidem hoc tam uiri muliercs,ta pueri quàm puellæ.fexus omnis atqj omnis ætas obfcruet, atqj procurer p •^digione Si fide,quam domino debet,ne quod fanólum Si purum de do^ mini dignationepercipitur,minus folicito timoré teneatur.Nûc nobis ad uirgines fermo eft.quarum quo fublimior gloria, maior Si cura eft. Flos tfttlleecdefiaftici germinis: decus atq? ornamentum gratiæfpiritalis, læta mdoles.Iaudis Si honoris opus integrum atcç incorruptum,dei imago rex Ipondensad fanólimoniam domini, illuftriorportio gregis Christi. Gaudet per illas arque in illis largiter floret ecclefiæ matris gloriofa fœcurt ditas.Quantôque plus copiofa uirginitas numero fuo addidit, tanto gau/ dium marris augefeit. Ad has loquimur, has hortamur affeôtione potius poteftate,non,quod extremi Si minimi Si humilitatis noftræ confer) ali quid ad cenfuram licentiæ uindicemus, fed quod ad folicitudinem magis cauti plus de diaboli infeftatione timcamus.Neque inanis cautio eft Si for niidouana,quæadfalutisuiam confulit, quæ dominicaôi uitalia præcex ptacuftodit,utqua feCHRiSTO dicauerint.ôi à carnali concupifeen^ tiarecedentes tam carne quàm mente fe deo deuouerint, opus fuum conlt; fument magno præmio deftinatum, nec ornariiam autplaccre cuiquàra nifi domino fuo ftudcant,à quo Si mercedem uirginitatis expédiant,dicen teipfo: Non omnes capiunt hoc uerbû, fed illi quibus datu eft. Sunt ein fpadones qui ex utero matris funt natûSi funt fpadones qui feipfos caftra üeruntpropterregnum cœloru. Sifuntfpadones quicaftrati funtabhoz splt;tdone?. tninibus.Denuo quoep per hanc angeli uocem continentiæ munus oftenx ditur.uirginitasprædicatur.Hi funt quicum mulieribus fe non coinquina/ Apof^l.«4^ uerunt.uirginesenim permanferunt. Hi funt qui fequunturagnum quoz-cuncç ierit.Neq; enim mafeulis tantum continentiæ gratiâ repromittit do^ minus,Si fœminas præterit.fed quoniâ fœmina uiri portio eft,8i ex eo fum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«îr»

pta atcç formata eft,in feripturis fere omnibus ad protoplaftum deus logt; quitquot;,quia funt duo in carne una,Si in mafculo fimul fignifiçaf Si fœmina.

Qu®*^

-ocr page 178-

If4 nbsp;D. CAECILII CYPRIANI TRACTATVS

QuodficHRisTVMconti'nentiafequitur,Kregno dei uirginitasdê ftinatur.quid eft illi’s cum terreno cuitu K cum ornamétîs,quibus dum ho/ minibus placere geftiunt, dominum ofFendunr,non cogitantes efte prxdi^ (ftum.qui hominibus placent confufi iunt,quoniam deus nihil fedteos.E£ Paulus quocçgloriofeamp;fublimiterprædicansdicit: Si hominibus placO'' reuellcm,c H R i s TI leruus non effem.Continentia uero pudicitiano in fola carnis intcgritate confiftit.fed etiam in cultus Si ornatus honorepa/' riter ac pudore.ut fccundum Apoftolum,quæ innupta eft fanda fit Si cov iCom.7, pore amp;fpiritu.Inftruit nos Paulus amp;dicit:Celebscogitatea quædci funt, quomodo placeat deo.Qui autemmatrimoniumcontraxit.cogitateaqu^ funt mundi,quomodo placcat uxori.Sic amp;nbsp;uirgo Si mulier innupta cogitat eaquæ funt domini.ut fit fanda corpore amp;fpiritu» Virgo non efte tâtum» fed Si intelligi debet Si crcdi,ut nemo cum uirginem uiderit dubitet an uir/ go fit. Parem fe integritas in omnibus præftct,nec bonum corporis cultus infamet.Quid ornata.quid compta procedit, quafi maritum aut habeat, autquæratCTimeatpotiusplacere,fiuirgoeft,nec periculum fui appetat, qux ad meliora amp;nbsp;diuina fe feiuat.Quæ uirum non habent,cui placere fc limulant,integræamp;puræ non tantum corpore, fed etiam ipiritu perfeuez rent.Neqj enim fas eft nirginem ad Ipeciem fuæ formæ comi, aut de carne, Xr/Hrcîmcm ß^deeiuspulchritudinegloriarfcum nulla fit illis magis quam aduerfuS (ollHitdtio. carnem colludatio,amp; uincendi,aut domandi corporis obftinata certatio. GaLfi. Paulusquoep forti acfublimiuoceproclamatxMihi autem abfit gloriari nifiincrucedominimeiiesv chriSTi,perquern mihimunduscrucifi/ ;cus eft.ôi ego mundo: Si uirgo in ecclefia de fpede carnis atep de corporis pulchritudinegloriaturC’AdditPaulusamp;dicit:Quienim funt CHRISTI» carnem fuam crucifixerunt cum uitrjs Si concupi fcentr}s.Et quæ fe carnis co cupifcentqs Si uitfis renunciafte profitetur.in ijidem quibus renunriauerat, inuenitur7 Dcprehcndcris uirgo,detegeris. Aliud te efte iadas.Ôi aliud affedas. Maculis te concupi feentiæ camalis afpergis.cum integritatis candi eA.4o. data fis,0^ pudoris.CIama.inquit Efaiæ dominus: Omnis carofœnum,62 omnis claritas eius ut flos fœni. Aruit fœnum Si flos dccidit, uerbum auté domini manet in æternum.Neminem Chriftianum decet. Si maximeuirz ginem non decet claritatem ullam computare carnis honorem, fed folu appetere fermonem dei,bona in æternum manfura compledi. Aut fi in cat ne fit gloriandum.tunc plane quando in nominis domini confeftione cru/ ciatur.quâdo fortior fœmina.uiris torquêtibus inuenitur,quâdo ignés,aut Clt;tnwîmont/ cruces,aut ferrum,uelbeftiaspatitur.utcoronetur. Illa funt carnis præciofa monilia.illa corporis ornamera meliora.Sed funt aliquæ diuites,ô^ facultaz tum ubertate locupletcs.quæ opes fuas præferâc,amp; fe bonis fuis uti debcrc concendant:.5ciantprinao illam diuicem efte,quæ in deo dines eft :lilaeffe locuplcte

-ocr page 179-

SECVNDVS, DE HAÖITV VIRGINVM.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;155

tocupletem.quæ locuples in c H r i s T o eft.Bona ilia eflè, quæ funt fpp ritalia,di'uina,cœleftta,quæ nos ad domi'num ducant.quæ nobifcum apud deum perpétua pofleflïone permaneant.Cæterum quæcunq? terrcna funt ih feculo accepta.SC hic cum feculo remanfura,tam contcmnt debent quàm tnundus ipfe contemnitur.cuius pompis amp;nbsp;deli'tqs ïam tue rcnundauimus cutn mcliorc tranfgrcflu ad dominum ucnimus.Hinc loanncs nos excitât hortatur fpiritali Si cœlefti uoce* corroborans. Nolite,ait,diligcre raun/ du.ncq; ca quæ in mundo funt. Si quis dilexerit mundum non eft chan'x tas paths in illo.quoniam omne quod in mundo eft, cocupifeentia carnis, Siconcupifeentia oculorum Si ambitio feculi, quæ non eft à pâtre, fed ex wneupifeentia feculi»Et mundus tranfibitamp;concupifcentiaeius.Q^uiau tena feceric uoluntatem dei manet inæternum.quomodo amp;nbsp;deus manet in sternum. Äetcrna iaicur Si diuina feólanda funt,Si omnia de dei uolunta/« tefaciendafunt.utdomininoftriucftigia SS magitteria diuina feólemur* 41^1 monuit Si dixit t Non defeendi de ccelo ut faciam uoluntatem meam, lodm lt;«. fcd uoluntatem cius qui mißt me.Quod fi non eft maior domino fuo fer/ uus.ôi liberatori debet obfequium libcratus» Qui eflccupimus Chriftiani, ^ebemus quod christ vs fecitSi docuit.imitari.Scriptum eft enim,SiIe gitur.Si auditur.Si in exemplum noftræ ecclefiæ ore celebratur: Qui dicit fe i, lodn. i. in CHRsiTOmanere,debetquomodo ille ambulauit Si ipfe ambulare» Atnbulandum eft ueftigrjs paribus,æmula ingreftione nitendum eft» T uc refpondet ad fldem nominis feólator ueritatis. Si credenti præmium da^ tur.fi quod creditur,Si gcratur» Locupletem tc dicis Si diuitem, fed diuitrjs tuis Paulus occurrit,Si ad cultum atcç ornatum tuum iufto fine moderanz Hum fua uoce præfcribit»Sint,inquit,mulieres cum uerecundia Si pudicitia i.Ti'j».î. componentes fe,non in tortis crinibus,nelt;^ auro.ncc^ margaritis, aut prez nofaueftc,feducdecetmulierespromittentes caftitatemper bonam con/ uerfationem»Itcm Petrus ad hæceadem præccptaconfentitSi dicit: Sit in i.Prtn.j. ttiulierc non exterior ornamenti, aut auri.aut ueftis cultus, fed cultus corz dis» Quod fl illi mulieres quoeç admonet cohercendas,Si ad ecclefiafticam difciplinam religiofa obferuatione moderandas,quæ excufare cultus fuos foieant per maritum,quanto id magisobferuare uirginem fas eft, cui nul/ Uornatusfuicompetatuenia.nec deriuariin alterum poflit mendacium culpæ.fed fola ipfa remancat in crimineC Locupletem tedicis Si diuiz tcm.fed non omne quod poteft debet Si fieri, nec defyderia prolixa Si defcculari ambitione nafeentia ultra honorem ac pudorem uirginitatis extendi,cum fcriptum fittOmnia licent,fed non omnia expediunt» Omnia i. Corm.amp; licent,fed no omnia ædificant»Cæterum fi tu te fumptuofius comas, Si per publicum notabiliter incedas,oculos in te iuuentutis illicias,fufpiria adolez (centum poft te trahas, concupifeendi libidinem nutrias,peccandi fometa fuccendas

-ocr page 180-

D, ÇAECILII ÇYPRIANI TRACTATVa fuccendas,ut ói fi i'pfa non pereas.alios tarnen perdas, ói uelut gladium « U uenenum uidentibus præbeas,exaifari non potes quafi mente cafta fis amp;nbsp;pudi’ca.Redarguit te cultus improbus Si impudi'cus ornatus, nec corapu tari iS pocesinter pucllas amp;nbsp;uirgines CHRisTi.quæficuiuis ut poflîsada/ man'.Locupletcm te dids Si diuitem.fed iaólare diuitias fuas uirginem no Slt;^P’5’ decet,aim dicat feriptura diuina:Quid nobis profuit fiiperbia.aut quiddi uitiarum iadatio contulit nobis Z tranfierunc illa omnia tan^ umbra i.Cor.7gt; Apoftolus rurfura moneat Si dicat:Et qui emunt fic fint quafi non poflide tes,öi qui hoc mundo utuntur quafi no utantur.prxterit cnim habitus hu* ius munduPetrus etiam,cui oues fuas dominus pafcendas,tuendas^ com mendat,fuper quem pofuit Si fundauit ecclefiam,aurum quidem fibi efle Si argentum ncgat,fed fe dicit gratia diuitem efle.fide eius Si uirtute locugt;' pictem.quibus multa magnalia cum miraculo faceret.quibus ad gratia gb riæ bonis fpiritalibus abundaret.Has opes.iftas diuitias poflidcre non po teft.quifediuitem feculomagis uult efle quamc H R i s TO.Locupb-* temteefledicisamp;diuité,Ôiutenduputasqsquæpofli'dere te deus uolub Vtere fed ad res falutares, utere fed ad bonas artes.utere ad illa,quæ deus præcepit.quæ dominus oftendit.Diuitcm te fentiant pauperes,Iocupkteffl ientiant indigentes»Patrimonia tua deofœnera,CHRiSTVM ciba,utuin ginitatis perferre gloriam Iiceat,ut ad domini præmia uenire cotingat, mul torum precibus exora,Commenda illic thefaurostuos.ubi nullus fureffo/ diat.qub nullus infidians graffator irrumpaLPoflefliones tibi fed cœlefteS magis copara, ubi fruótus tuos iuges ac perennes Si ab omni contadu in/ iuriæ fecularis immunes,necrubigo atterat,necgrando cædat,nec fol urat, nec pluuia corrumpat,Nam delinquis Si hocipfo in deu, fi ad hoc tibi ab illo diuitias datas credis.ut illis non falubriter perfi:uaris.Nam Si uoce ho/ mini deus dedit,0^ tarnen non funt idcirco amatoria cantanda nec turpia* Si ferrum efle ad culturam terræ deus uoluit,ncc homicidia funt idcirco fa-* cienda.AutquiathuraK myrrham ôiignem deus inftituit, facrificandura eft inde idoIisC Vel quia abundant pecudum gteges in agris tuis,uidimas Si hoftias immolate debebisCAlioquin tentatio eft patrimonium grande, nifi ad ufus bonos cenfus operetur.ut patrimonio fuo unufquifc^ locuple-* tior magis redimcre debeat quam augere delida» Ornamentorum ac ue/ (lium infignia Si lenodnia fucorum non nifi proftitutis Si impudids focmi nis congruunt,0C nullarum fere præciofior cultus eft.quam quarum pudor MpoftfRry, uiliseft. Sic in fcripturisfandisquibusnos inftrui dominusuoluit Si mo/ ncri.defcribitur ciuitas meretrix,compta pulchrius Si ornata, ôi cum orna/ mentis fuis ac propter ipfa potius ornameta peritura.Er uenit,inquit,unuS ex feptem angelis habentibus phialas feptem Si aggreflhs eft me dicensî Venioftendamtibidamnauonemmeretricismagnsfedentis fup aquas ' “ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mubas

-ocr page 181-

SECVNDVS DE HABITV VIRGINVM» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^7

multas,CU qua fornicati fuut reges terræ.Et duxit me in fpin'tu: ÔC uîdf mu^ lierem fedentem fuper beftiam, ôi mulicr ilia atnióta erat pallio purpureo amp;coca'iio,Ôi adornata erat auro K margaritis.ôi lapidibus precioGs, amp;nbsp;fe^ tens poculum aureutn in manu fua plenum execrationis Si immunditiæ.ôS fornicationis totius terræ.Fugiât caÀæ uirgines, Si mulieres pudicæ incefta rum cultus,habitus impudicarumdupanarium infignia, ornamenta merex tricum.Clamat etiam fpiritu fanóto plenus Efaias,ôi filias Sion auro uez fte corruptas increpat,ôC obiurgat perniciofis opibus affluences,ôi à domk no per feculi delicias recedentes:Exaltatæ funt,ait,filiæ Sion, Si ambulauex Ep.ï. runt alto coIlo,SC nutu oculorum,ôi inceflii pedum trahentes tunicas,ôi pe^ dibusfimul ludentes.Humiliabit dominus principales filias Sion.ôi reuela bit dominus habitum earum.Si auferet dominus gloriam ueflis illarum,ôi ornamenta earum Si crines, ôi cindnnos. Si lunulas. Si difcriminalia, Si de^ xt:ralia,ôi armillas. Si batronatû. amp;nbsp;fpecula,'ôi annulos.ôC inaureis. Si (erica. tontexta cum auro SC hyacintho»Et erit pro odore fuauitatis puluis, Si pro cingulo refte præcingeris, Si pro ornamento capitis aureo caluicium habez bis.Hoc deus culpat Si dénotât: hinc corruptas eflè uirgines,hinc à cultu uc to ÔCdiuino defciuifle pronunciat. Exaltatæ ceciderunt: comptæ turpitudiz nem fœditatemcç meruerunt : ferico Si purpura indutæ, c H R i s T V M in-* duere non poflunt: auro Si margaritis Si monilibus adornatæ,ornamenta corporis SC peôloris perdidcrunt.Q uis non id execretur Si fugiat.quod ali/ isfuerit exitioCQuis id appetat Si aflumat.quod ad necem alterius pro gla dio fuerit Si telo'^Si haufto poculo morerctur ille qui biberat,uenenum fci/ res efle quod ille potauit.Si accepto cibo qui acceperat interiret, fcires efle le thaïe quod acceptum potuit occidere : nec ederes inde nec biberes,unde in/ teriife alios ante confpiceres.N une quanta ignorantia ueri eft animi,quan/ ta animi dementia, id uelle quod Si nocuerit femper Si noceat C Si putare «Jüod inde ipfa non pereas, unde alios perifle cognofeasC N eq; enim deus purpureas aut coccinas oues fecit, aut herbarum fuccis,aut conchilrjs tinge/ re Si colorare lanas docuit» N ec diftinôlis auro lapillis Si margaritis conte-* xta ferica,SC numerofa compage digeftis monilia inftituit,quibus,ceruicem quam fecit abfconderet, ut operiatur illud quod deus in homine formauit, fie confpiciatur defuper id quod diabolus adinuenit. An uulnera inferri au* ribus deus uoluit, quibus innocens adhuc infantia Si mali fecularis ignara crudetur.ut poftea de aurium cicatricibus Si cauernis preciofa grana depen deant,Ôi fi non fuo pondéré mercium quantitateC Quæ omnia peccatores fie apoftatæ angeli fuis artibus prodiderunt, quando ad terrena contagia deuoluti.à cœlefti uigore receflerunt. Illi Si oculos circunduefto nigrore fii/ care,se genas mendacio ruboris inficere. Si mutare adulterinis coloribus cri nem,ôeexpugnareomnemorisôe capitis ueritatem corruptelæ fuæimpuz q gnatione

-ocr page 182-

ïÿS D. CAEGILII CYPRÏANI TRACTATV8

gnationc docuerunt» Et quidem ifto in loco pro timoré. quem nobis fielet fuggerit,pro dileólione quam fraternitas exigit.no uirgincs tantum aut up duas,fed Si nuptasputo,ôi omnes omnino feminas ammonendas,quo(l Afi * pldftnrf. öpus dei Si fadtura eius Sd * plaftica adulterari nullo modo debeat.adhibi/ to flauo colore,uel nigro puluere,uel,rubore,aut quolibet denique liniamcz ta.natiuacorrumpetemedicamine.Dicitdeus:Fadamushominem adiraa ginem 8C fimilitudinem noftram gt;nbsp;öC audet quifquam mutare öi conuertere j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod deus fecitCManus deo inferunt, quando illud quod ille formauit, re^

contendunt.nefcientes quiaopus dei eftomne Äino libro je quod nafcitur,diaboli quodcunque mutatur^ Si quis pingendi artifex uuh doS. Cbr. 4. alicuius Si fpeciem,ÔC corporis qualitatem æmulo colore fignaflet, Si fi gnato iam confummatoc^ fimulachro.manus alius afferretut iam formata,iam piëta quafi peritior reformaret, grauis prioris artificis iniuria Si in-’ fta indignatio uidere^ ♦ Tu te exiftimas impune laturam tam improbætez meritatis audaciam, dei artificis offenfamC V t enim impudica circa homi-' nes Si incefta fucis lenocinantibus no fis, corruptis uiolatis^ quædei funt, peior adultéra detineris»Quod ornari te putas,quod putascomi,impugn« tio eft ifta diuini operis, præuaricatioeft ueritatis» monentis Apoftoliuox

i. Cor.5, eft:Expurgate uetus fermentum, ut fitis noua confperfio fuut eftis azymi» Nam Si pafcha noftrum immolatus eft christv s. Itaque feftacelebre/ mus,non in fermento ueteri, neque in fermento maliciæ Si nequitiæ, fed in azymis fynceritatis 0iueritatis*Num fynceritasperfeueratô£ueritas,quan do quæ fyncera funt polluuntur coIorum adulterqs, mcdicaminum fucis jn mendacium uera mutanturCDominus tuusdicit: Non potesfacere capik Rim unum album aut ni2rum,0i tu ad uincendam domini tui uocem uis tc efte potioremCAudaci conatu ôi facrilego contemptu crines tuos inficis,ma Io præfagio futuroru capillos iam tibi flarameos aufpicaris, ôi peccaspfoh nefas, capite, id eft, corporis parte meliore,Sd cum fcriptum fit de domino: Xpofd. I. Caput autem eius Si capilli erant albi uelut lana aut nix, tu execraris canid-em.detcftaris alborem,qui fit ad domini caput fimilis.nonmetuis oro qus talis es, ne cum refurreólionis dies uenerit,artifex tuus te non recognofcat$î ad fua præmia Si promifla uenientem remoueat Si excludatC increpans uiz Homo mAto cenforis Si iudicis dicat :Opus hoc meum non eft, nec hæc imago no-rô/ÎK obliws. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cutem falfo medicamine polluifti, crinem adultero colore mutafti,

expugnata eft mendacio facies,figura corruptacft,uultus alienus eft,deum uidere non poteris,cum oculi tibi non fint,quos deus fecit, fed quos diabolus infecit. Ilium tu lèótata es, rutilos atque depidtos oculos ferpentis imi-tata es, de inimico tuo compta, cum illo pariter arfura. Hæc oro non cogi/ AÜs*me(îi/ tanda funt dei feruisCnon die fempcr ac nodte * metuendaCViderint quid

MHoÄ. nuptæper placendi ftudium de coniugum folario blandiantur, quoS dun)

-ocr page 183-

SECVNDVS DE HABITV VIRQÎNVMf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^9

^umi'nexcufationem fuam profenint.ad fodctatem crinunofæconfenfiox nis afdfcunt. Virgines cerce quibus ifte fermo nunc confulic, quæ fe eiufmo/ , diartibus compicrinc, inter uirgines non putem debere numerari.fed tan quatn contadlas ones ÔC morbidas pecudes à fanéto SC puro grege uirgi/ nitatis arceri, ne contagio fuo cæteras polluant, dum fimul degunt, ne per/ dant alias, quæcunque perierunt. Et quoniam continentiæ bonum quærix nius,pemiciofa quæcp ôd infefta uitemus.Nec ilia prxterco.quæ dum negli genria in ufum ueniunt, contra pudicos Si fobrios mores licentiam fibi de ofurpatione fecerunt.Quafdam non pudet nubentibus interefle, ÔC inter il bm iafciuientium libertatem fermonum colloquia incefta mifcerc, audire quod non decet.quod non licet diccre, obferuare.ôJ eflè præfentes inter uer baturpia Si temulenta conuiuia, quibus libidinum fomes accenditur, fpon b ad patientiam ftupri, ad audaciam iponfus animatur. Quis illi in nu^ prijs locus eft, cui animus ad nuptias non eftCAut uoluntariæ illic Si lætæ eflcquæ poffunt, ubi amp;nbsp;ftudia amp;nbsp;uota diuerfa funtfOuid illic dilcitur.quid oideturÇ'quantum à propofito fuo uirgo deficit.quando pudica quæ uene/ rat, impudicior diicedit C Corpore licet uirgo ac mente permancat, oculis, auribus, lingua minuit ilia quæ habebat.Ç uid uero quæ promifcuas bal^ neas adcunt, quæ oculis adlibidinem curiofis pudori ac pudiciciæ corpora dicataproftituunt,quæcumuiros atqueà uirisnudæ uident turpitcr, ac uidentur, nonne ipfæ illecebram uirijs præftant C nonne ad corruptelam Si iniuriam fuam defyderia præfentium foliotant Si inuitantf Viderit.in^ quis, qua illuc mente quis ueniat.mihi tantum reficiendi corpufculi cura eft amp;nbsp;lauandi. Non te purgat ifta defenfio, nec lafciuiæ Si petulantiæ crimen cxcufat»Sordidat lauatio ifta.non abluit.nec emundat membra, fed macu « latJmpudice tu neminem confpicis, fed ipfaconfpicerisimpudice.Oculos tuos turpi obleótacione non polluis, fed dum obledlas alios, ipfa pollue^ ristfpedaculum de lauacro fads : theatra funt fœdiora quo conucnis : ue/ tccundia illic omnis exuitur.Simul cum amiólu ueftis honor corporis ac pudor ponitur, denotanda Si contreótanda uirginitas rcuclatur Jam nunc confydera an cum ueftita eft.ucrecunda fit inter uiros talis, quæ ad innere^ tundiam profidt audacia nuditatis» Sic ergo ecclefia frequenter uirgines fu-as plangit, fic ad infames earum ac deteftabilcs fabulas ingemifcit, fic flos uirginum extinguitur, honor continentiæ ac pudor ponitur, gloria omnis acdignitas profanatur, fic fe expugnatusinimicus per artes fuas inferit: fic inGdtjs per occulta fallentibus diabolus obrepit : fic dum omari cultius, dutn liberius euagari uirgines uolunt, eflè uirgines definunt.furtiuo dede/ torecorruptæ, uiduæ antequam nuptæ, non marin fed chr isTi adulte^ ræ. quàm fuerant præmtjs ingcntibus uirgines deftinatæ, tam magna fupz pliciapro amifla uirginitate îenfuréc ♦ Audite igitur uirgines ut parentem, q X audite^'

-ocr page 184-

ISO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. CAECILII CYPRIÄNI TRÄCTATVS

audite quæfo uobis timentem panter ac monentem, audite utilitatibusSJ comtnodis ueftris fideliter confuIentem:Eftote tales quales uos artifex dc/ us fcdt.Eftote talcs quales uos manus patris inftituit.Mancat in uobis fa/ ciesincofrupta,ceruixpura, forma fyncera.Noninferantur auribusuuf/ nera.nec bracliia indudataut colla dearmillis Simonilibuspredofa ca/ thena:fint à compedibus aureis pedes liberi, crines nullo colore fucari» oculiconfpiciendo deo digni.Celcbrenturlauacra cum fcEminis,quafum in uos pudica lauatio ed» Nuptiarum fefta improba Si conuiuia lafdua ui* tentur,quoru periculofa contagio eft. Vince ucftem.quæ uirgo es,quæ deo fcruis : uince aurum, quæ camera uinds SC feculura» Non eft eiufdeni non

maioribus uind, SC iraparera rainoribus inueniri. Aróta SC angu/ fta eft uia, quæ ducit ad uitara : durus SC arduus liraes qui tendit ad glo/ riara, Per hunc uiæ limitera martyres pcrgunt, eunt uirgines. iufti quii^

Ipaciofa itinera uitæ Icbtalis i illic illecebræ SC raottiferæ uoluptatcs,illic diabolus blanditunut fallat : arridet, ut noceat: illicit, ut oc/ cidanPrimus cum centeno martyrum fruiftus eft, fecundus fexagenariuS uefter eft, Vt apud martyres non eft camis SC feculi contagio, nee parua SC leuis SC delicata congreftio, fic SC in uobis gt;nbsp;quarum ad gratiam merces fe/ cunda eft, fit SC uirtus ad tolerantiam proxima.Non eft ad magna fàciliS afcenfus,Quem fudorem perpetimur.quem laborem.cum conamuralcen/ dere colles Ôiuertices montium quid ut afcendamus ad cœlumî'Si pr«/ tmwortdliMs mium pollidtationis attendas, minus eft quod laborasJmmortalitas per?

dominus pollicctur* Seruate uirgines, fèruate quod effe cœpiftis, leruate quod eritis. Magna uos merces raanet, præmium grande uirtutis, munus maximum caftita/ tis » Vuitis fdre quo malo careat, SC quid boni teneat continentiæ uirtusC Multiplicabo.inquit mulieri deus, triftitias tuas,óigemitustuos,amp;intriftp tia paries filios, SC conuerfio tua ad uirum tuum, SC ipfe tui dominabitur« Vosabhacfententia liberæeftis, uos mulicrum triftitias óigemitus non timetis : nullus uobis de partu circa filios metus, nee maritus eft dominus» Dominus uefterôecaput christvs eft, ad inftar SC uicem mafculi:fors uobis SC conditio communis eft.Domini uox eft illa dicentis:FiIn feculi hu/ ius générant SC generantur ♦ Qui aaiem habucrit dignationem feculi iHius SC refurreótionis à mortuis, non nubunt, neque matrimonium faciunt,nc/

Vldtth.tu queenim indpientmori.æqualcsenim funt angelisdei.cum fint filijre/ furreótionis gt;nbsp;Quod futuri fumus, iam uos eflè ccepiftis : uos refurredio/ nis gloriam in ifto fèculo iam tenetis :per feculum fine feculi contagiouc tranfitis, Cum cafte perfeueratis SC uirgines, angelis dei eftis æquales, tan/ tum maneat SC duret folita SC illæfa uirginitas. SC ut coepit, fortiter, iugiter perfeuereuNec moniliura aut ueftium quærat ornatum,fed raorum» Dcu

Ipcótet

-ocr page 185-

S-ECVNDVS DE HABITV VIRGINVM,

fpedletKccelum, neque oculos ad fubh'mc porrcótosad carni's mundi concupifcentiam déprimât, K ad terrena dcponat. Prima fententia créfce-' te Si generate præcepit. fecunda ad continentiam fuafinCum adhuc rudis’ wundus ôi inanis eft, copia fœcunditatis générante propagamur Si. accCci' tîiusad humani generis augmentum » Cum iam refertus eil orbis,ôi muiv dusimpktus, qui capere continentiam poiTunt fpadonum more uiuentes taftrantur ad regnum, N ec hoc iubet dominus, fed hortatur, nec iugum Contwétidnt neccflîtatisimponit.quandomanetuolûtatisarbitriumliberum.Sedcum habitationes multas apud pattern fuum eflè dicat, mêlions habitaculi hoz ïpi tia demonilrat, habitacula ifta meliora uos petitis, carnis defyderia ca^ ftrantes maioris gratiæ præmium in cœleftibus obtinetis,Omncs quidem qui ad diuinum munus ôi patrimonium baptifmi fandlificatione pcrueni/ unt, hominem illic ueterem gratia lauacri falutaris exponunt, ôi innouati ^piritufanólo àfordibuscontagionis antiquæ, iterata natiuitate purgatif tur» Sed natiuitatis iteratæ uobis maior fanôlitas Si ueritas competit, quiz bus defyderia iam carnis Si corporis nulla funt.Sola in uobis quæ funt uir-tutisôi ipiritus ad gloriam rcmanferunt.Âpoiloli uoxeft, quemdomi^ nus uas eledtionis fuæ dixit, quem ad promenda mandata cœleilia deus niifif.Primus homo, inquit, de terræ limo, fecundus de cœlo, Qualis ille è Cor. iç. limo, taies Si qui de limo : Si qualis cœleftis, taies Si cœleftes, Quomodo portauimus imaginem eius qui de limo eft, portemus Si imaginem eius qui de cœlo eft. Hanc imaginem uirginitas portât, portât integritas, porx

tat iàndlitas, portât Si ueritas. Portant difeiplinæ dei memores, iuftitiam «If’ cum religione retinentes, ftabiles in fide, humiles in timoré, ad omnem to/ lerantiam fortes, ad luftinendam iniuriam mites, ad faciendam mifericor.^ diam faciles, fraterna pace unanimes atque concordes. Quæ uos fingula ó , bonæ uirgines obferuare, diligere, implere debetis, quæ deo Si chri-

STO uacantes ad dominum, cui uos dicaftis,ôi maiore Si melioz-

' re parte præceditis,Proue(ftæannis,iunioribusfaatemagiz fterium : minores natu præbete comparibus incita.^ mentum: hortamentis uos mutais excitate,æmuz

lis de uirtute documentis ad gloriam prouo ~ cate.Duratefortiter,fpiritualiterpergi/

te, peruenke féliciter,tantum me*

mentote tune noftri,cura in*

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cipiet in uobis uirgini/

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tashonorari*

SECVNDI TRACTATVS DE HÄBITV s,

VIRGINVM FINIS.

q î Argumentum

-ocr page 186-

i6i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D/CAECILH CYPRIANI TRACTATVS

ARGVMENTVM TRACTATVS SEQ.VENTIS»

Tradatus bead CypHani aduerfus Nouatianum fchifmaticum, oflendens praepofitos eedefiae ad tnnoccnriam fimphees cfle oportcrcÆ cum fimplicitate pru dentes in præceptorum obferuatione aduerfus occultam hoftis ludâ, qui plus me/ tuendus eft cauendus cum latenter obrepit,^ cum feaduerfarium profitetur.:

TRACTATVS TERTIVS DE SIMPLICITA^

TE PRAELATORVM.

Vm moneat dominus Si dicat : Vos eftis fal terræ, currtt^ eflenos iubeat ad innocentiam fimplices, amp;nbsp;tarnen cutn fimplicitate prudetes,quid aliud fratrcsdilediflîmiquàtn prouidere nos conuenit,ÔC folietto corde uigilantes fubdo/ li hoftis infidias incelligerepariterSi cauere, ne qui CHRI ___ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ s T V M fapientiam dei patris induimur, minus fapere in tuenda falutcuideamurCNequecnimperfecutio fola mctuendaeft,Kea quæ fubruendis ac derjeiendis dei feruis aperta impugnatione graftaniur. Facilior cautio eft ub.' manifefta formido eft. Et ad certamen animus ante

præftruitur.quando fe aduerfarius confitetur.Plus metuendus eft Si cauen dus inimicus, cum latenter obrepit, cum per pacis imaginem fallens occulz lopes diffKs tis acceflibus ferpit:undeamp; nomen ferpentis accepit. Eaeft eius fempec duboks. aftuti'a, ea eft circunueniendi hominis cæca Silatebrofa fallacia. Sic ab inû

tio ftatim mundi fefellit,amp;uerbis mendacibusblandiens rudes animas inf cauta credulitate decepit.Sic dominum ipfum tentarc conatus, quafi obre/ perct rurfus Si falleret, latenter acceflit : intellecftus tarnen eft K retrufus, K ideo proftratus quia agnitus atquedetelt;ftus. Vnde nobis exemplum da* turn eft ueteris hominisuiam fugere,ueftigqs christi uincentisinfiftc/ re,ne denuo incauti in mortis laqueum reuoluamur, fed ad periculum pro/ uidi accepta immortalitate potiamur»Immortalitate autem potiri quo/^ modo poflumus, nifi ea à quibus morsexpugnaturôiuindtur, CHRISTI mandata feruemusf ipfo monentc Si dicentc : Si uis ad uitam uenire, fer? Iolt;tn.i5. ua mandata » Si iterum : Si feceritis quod mando uobis, iam non dico uoS feruos, fed amicos » Hos denique fortes dicit Si ftabiles, hos fuper petram robuftamole fundàtôs, hos contra omnes tempetaftesSi turbines feculi M4tô.7. ftrimobili ôi inconeuflà firmitate folidatos * Qui audit ( inquit ) uerba mea

Si facit ea, fimilabo eum uiro fapienti, qui ædificauit domum fuam fupra petram, Defcenditpluuia, aduenerünt fluminà, flauerunt uenti,ÔCimpe^ gerunt in domum illam, Si non cecidit, fundata enim fuit fuper petram. Verbis igitur eius infiftere,quæcunque Si docuit Si fecit,difcere Si facerede-bemus, Cæterum crederc fe in christvm quomodo dicit, qui non fade quod CHRISTVS facere præcepit Caut unde perueniet ad præmium i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ■ gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dei

-ocr page 187-

TERTIVS DE SIMPLICITATE PRAELATÔRVM»

dei, qui fidcm non nult feruare mandatiC Nutet necefle eft Si uagetur, Ô2 fpiritu errorisarreptus,uelutpuluisquem uentusexcutit, uennIetur»Nee ambulando proficiet ad falutcm, qui falutaris uiæ non tenet ueritatem.Ca uendà funt autem non folum quæ funt aperte manifefta, fed ÔC aftutæ fraudis fubtilitate fallcntia. Quid uero aftutius, quidüe fubtilius, quàm ut CHRI STI aduentu deteôlus ac proftratus inimicus (poftquam lux gen tibus ucnit, Si fofpitandis hominibus falutare lumen eftulfit, ut furdi aux ditum fpiritalis gratiæ admitterent, aperirent addeumoculos fuos cæci , infirmi æterna fanitatc reualefcerent, claudi ad ecdefiam currerent, mux Uclaris uocibus Si precibus orarent ) uidens idola derelicfta. Si per nimium ctedentium populum fedes fuas ac templa defcrta, excogitauerit no x Uam fraudem, ut fub ipfo Chriftiani nominis titulo fallatincautosCHæx tefesinuenit Si fchifmata, quibus fubuerteret fidem, ueritatem corrumpe/ boh'. tet, fcinderet unitatem. Quos detinerenon poteft in uiæ ueteris cæcitax te. drcunfcribit Si dccipit noui itineris errore. Rapit de ipfa ccdefia homi/ Ues, Si dum fibi appropinquafte iam lumini, atque euafiffe feculi noôlcm uidentur,alias nefcientibus tenebras rurfus infundit.ut cum euangelio Christi , Si cum obferuatione eius ôilege non ftantes, Chriftianos fe uocent, Si ambulantes in tenebris, habere le lumen exiftiment, blandien/ teaduerfario atque fallente, qui fecundum Apoftoli uocem tranfti'gurat (è uclut angelum lucis, Si miniftros fubornat fuos uelut miniftros iuftitiæ, afferentes nodlem pro die, interitum profalute, defperationem fub ob/ tentu fpefperfidiam fub prætextu fidei.antichriftum fub uocabulo Christi , ut dum uerifimilia mentiuntur, ueritatem fubtilitate fruftrentur» Hoc eo fit fratres dileeftiffimi, dum ad ueritatis originera non reditur, nec caput quæritur, nec magiftri cœleftis dodlrina feruatur » Quæ fi quis con-fyderet Si examinât, traôtatu longo atque argumentis opus non eft.Prox batio eft ad fidem facilis compendio ueritatis» Loquitur dominus ad Pe/ trum : Ego tibi dico, inquit, quia tu es petrus, ôi fuper iftam petram ædix ficabo ecdefiam meam, Si portæ inferorum non uincent earn. Tibi dabo dauesregni cœlorum, Si quæ ligaueris fuper terram, erunt ligata Si in cœ/ lis : Si quæcunque folu eris fuper terram, erunt foluta Si in cœlis. Et eidem poft refurreólionem fuam dicitîPafceoues meas» Etquamuisapoftolis omnibus poft refurreôtionem fuam parem poteftatem tribuat Si dicanSi/ eut mifit me pater.Si ego mitto uos,accipite ^iritum fancftumrSi cui remife ritis peccata. remittentur illi:Si cui tenueritis, tenebuntur » tarnen ut unitax tem manifeftarct.unitatis eiufdem originem ab uno indpientem fua auto-titate difpofuit»Hocerant uticç Sf cæteri apoftoli,quod fuit Petrus,pari co-fortio præditi Si honoris Si poteftatis, fed exordiu ab unitate proficifeitur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ '

ut ecdefia una monftretur. Quam unâ ecdefiam etiam in cantico canticorS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q 4. fpiritus

-ocr page 188-

1^4- nbsp;nbsp;nbsp;* D. CAECILII CYPRIANI TRACTATV8 «

Ctinti. 6. fpiritus fanótusex perfona domini defignat Si di'duVna eftcolumba mea» pcrfeóla mca.una eft matri fuæ eleóla genitna fuæ.Hanc eccicfiæ uni'tatetn qui non tenet, tenerc fe fidem crédité’Q ui ecdefiæ renititur Si relîftit, in eC' défia fe eftc confidi't Z quando amp;nbsp;beatus Paulus apoftolus hoc doceat, Si Ephe.^. facramentum unitatisoftendac dicens: Vnum corpus^ unus fpihtus,una Concordia, nbsp;nbsp;nbsp;uocationts uefttæ, unus dominus, una fides, unum baptifma, unuS '

deusCQuam unitatem fi’rmiter teuere Si uindicare debemus, maxime epi/ fcopi qui in ccdefia præfidemus, ut epifcopatum quoque ipfum unum at/ que indiuifum probemus. N emo fraternitatem mendacio fallat, nemo fi/ EpjfcopÆtKs deiueritatem perfida præuaricatione corrumpatÆpifcopatusunus eft»

KHKs. fingulis in folidum pars tenctur. Ecclefia una eft, quæ in multitude multi nem latius incremento fœcunditatisextenditur: Quomodo folis multi

Sm l^tdv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unum, Si rami arboris multi, fed robur unum tenaci radi/

bMs fimutem fundatum. Et cum de fonte uno riui plurimi defluunt, numerofitasli/ e«Ic/t«prc/ cet diffufa uideatur exundantiscopiæ largitate, uniras tarnen feruaturin origine » Auelle radium folis à corpore, diuifionem luds unitas non ca^ pin Ab arbore frange ramum.fraôtus germinate non poterit. A fonte præ^ eide riuum, præcifus arefiet : Sic Si ecclefia domini luce perfufa per orbem totum radios fuos porrigit, unum tarnen lumen eft, quod ubique diffun/ ditur, nec unitas corporis fcparatur: ramos fuos in uniuerfamterramco/ pia ubertatis extendit:profluentes largiter riuos latius expandit, unum tarnen caput eft, ôi origo una, Si una mater fœcunditatis fucceftîbus colt; piofa*Illius feetu nafeimur : illius ladle nutrimur, fpiritu eius anima/ mur, Adulterari nonpoteft fponfa Christi îincorruptaeft ôipudica» Vnam domumnouit.uniuscubiculi fandlitatemcafto pudoreeuftodit» Hæcnos deoferuat,hæcfilios regno quos generauit,afiîgnat.Quifquis ab ecclefia fegregatus adulteræ iungitur, à promiflîs eccleûæ feparatur* Neepertinet ad CHR ist i præmia, qui relinquit ecclefiam ch RI STI* alienus eft, prophanus eft, hoftis eft. Habere iam non poteft deum pa/ trem, qui ecclefiam non habet matrem ♦ Si potuit euadere, qui extra af/

ArebiNof. cam Noe fuit, Si qui extra ecclefiam foris fuerit, euadit. Monet dominus Mdttb. II. Si didt : Qui non eft mecum aduerfus me eft, amp;nbsp;qui non mecum colligit» fpargit. Qui pacem christi Si concordiam rumpit, aduerfus CHRP STVM facit. Qui alibi præter ecclefiam colligit, c hris Ti ecclefiam fpar/

■ iMn. IO. git ♦ didt dominus î Ego Si pater unum fumus. Si iterum de patre Si filio Si ipiritu fandlo fcriptum eft : Si ttes unum funt, Si quifquam credit banc unitatem de diuina firmitate ucnientem. iacramentis cœleftibus cohx-* rentem feindi in ecclefia pofte, Si uoluntatum collidentium diuortio fepa/ tari Hane unitatem, qui non tenet, dci legem non tenet, non tenet pa/ tris Si filij fidem,uitam non tenet Si falutem.Hoc unitatis facramen/ w . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turn

-ocr page 189-

tbrtivs de simplïoitatb praelatorvm; igj tum. hoe uinculum concordi'æ ïnfeparabiKter cohxrenris oftcnditur.quanz do in cuangck'o tunicadomi’ni iesv christi non diuiditur omnino lodn.j^' necfcinditur, fed fortientibusdeuefteCHRisTI.quis ChristVM pongt; usindueret,integra ueftis accipitur.incorrupta atque indiuidua tunica pofz fidetur.Loquitur ac didt fcriptura diuidua.Dc tunica autem, quia de fupe^ höre parte non confutilis.fed per totum textilis fuerat,dixerunt adinuicemî Nonfdndamus earn, fed fortiamur de ea cuius fit. Vnitatem ille portabat / de fuperiore parte uenientem, id eft, de cœlo ÔC à patte uenientem, quæ ab acdpiente SC poftîdente feindt omnino non poterat, fed totam fimuî SC fo^ hdam firmitatem infeparabiliter obtinebat. Poflîderc non poteft indu^ ttientum CHRISTI, qui feindit SC diuidit ecclefiam christi.Contra de/ ràq;, cum, Salomone moriente.regnum cius SC populus feinderetur, Acht-aspropheta leroboam régi obuius faólus in campo.in duodecim feifturas uertimentum fuum difeidit dicens : Sume tibi deeem feifturas, quia hæc diz j.Rcg«. ifc ht dominus: Ecce feindo regnum de manu Salomonis, SC dabo tibi deeem ïceptra, SC duo feeptra crunt ei propter feruum meum Dauid, SC propter Hierufalem ciuitatem quam clegi, ut ponam nome meum ilIic.Cum duoz-decim tribus Ifracl fcinderentur.ueftimetum fuum propheta Achias feidir. Atuero quia CHRISTI populus non poteft feindi, tunica eins per totum textilis SC cohærens,diuifa à poftîdentibus no eft.Indiuidua,copulata,con/ tiexaoftenditpopuli noftri (qui christvm induimus) concordiam cox hærentcm.Sacramento ueftis declarauit ecclefiæunitatem.Quisergo fie eft fceleratus SC perfidus.quis fie diicordiæ furore uefanus.ut credat feindi poP fe.autaudcat feindere unitatem deiC'ueftem dominiC'ecclefiam christiC Monet ipfe in euangelio fuo,ÔC docet dicens: Et erit unus grex SC unus pa^ iolt;tn. w. ftor.Eceftèpoftèuno in loco aliquisexiftimat, aut multos paftores,aut pluresgregesCApoftolus item Paulus hanc eandem nobis infinuans uni^ tatem, obfecrat SC hortatur dicens : Obfecro uos.inquit.fratres per nomen ’-Cor.i. domininoftri iesv christi , ut idipfumdicatisomnes, SC non fint in nobis fehifmata. Sitis autem compofiti in eodem fenfu, SC in eadem fen^ tentia. SC iterum dicit: Suftinentes inuicem in dileôtione, fatis agentes fêr^ Epbef. 4. uare unitatem fpiritus in coniundtione pacis. Stare tu SC uiuere putas pofz fe de ecclefia recedentem C fedes fibi alias SC diuerfa domidlia conden temCcum diólum fit ad Raab, in qua præformabatur ecclefia : Pattern tu^* lofu. j* Utti,6Cmatrcmtuam,SCfratrestuos,SC totam domum patristui colliges ad te ipfam in domum tuam, SC erit,omnis qui exierit hoftium domus tuæ foras, reus erit:Item facramentum pafehæ non aliud Exodi lege contineat. quàm ut agnus, qui in figura christi occiditur. in domo una edatur. Loquitur deus dicens : In domo una comedetur, non eqcietis de domo carnem foras.Caro christi SCfandum domini eqci foras non poteft.

nee

?

-ocr page 190-

ffftf Dlt; CAECILII CYPRIAMl TRACTÄTVS

nec alia ulla credentibus præter unam ecclefiam domus cft. Hane domutn hoc unanimitatis hofpitium defignat denunciat fpiritus fandtus in pfat mis dicens : Deus qui inhabitarc facit unanimes in domo. In domo dci.in ccdefia Christi unanimes habitant,concordes ÔCfimplices perfeuerant. Idcirco Ôd in columba uenit fpiritus fanólus, fimplex animal Si lætum, non felle amarummon morfibus fæuum, non unguium laceratione uiolcntumt hofpitia humana diligere, unius domus confortium noffe, cum générant (imul filios edere, cum commeant uolatibus inuicem cohærere, communi conucrfationc uitam fuam degerc, oris ofeulo concordiam paris agnofee/ re, legem circa omnia unanimitatis implere. Hæc eft in ecclefîa nofeenda fimpliritas, hax charitas obtinenda, ut columbas dileôtio fratemitatisimi-tetur, ut manfuctudo ôd lenitas agnis ôd ouibus æquetur. Quid facit in pe/ ólore Chriftiano luporum feritasCôd canum rabiesC'ôd uenenum Icthale ' ferpcntumCôdcruenta fteuitia beftiarumCGratulandum eft,cum taies de ecclcfia feparantur, necolumbas, ne oues chri STi fæua fua ôd uenena/ ta contagione prædentur. Cohærere ôd coniungi non poteft amaritudo cum dulccdine.caligo cum lumine.pluuiacum ferenitate, pugna cum pace, cum fœcunditate fterilitas.cum fontibus ficcitas.cum tranquillitate tempe/ ftas. Nemo æftimet bonos de ecclefia pofTe difccderc. Triticum non rapit uentus.nec arborem folida radice fondacam procella fubuertit. Inanes pa/ Icæ tempeftate iatftantur.inualidæ arbores turbinis incurfione euertuntur. Hos execratur.ôd percutit loannes apoftolus dicens:Ex nobis exierunt.fed non fuerunt ex nobis: fi enim fuiflent ex nobis.manfiftcntnobifcum.Hinc hærefes ôd fatftæ funt frequenter,Ôd fiunt.dum peruerfa mens non habet pa cem.dum perfidia difeordans non tenet unitatem. Fieri uero hæc dominus permittit ôd patitur, manente propriæ libertatis arbitrio, ut dum corda Si mentes noftras ueritatis diferimen examinât, probatorum fides integra, manifefta luce darefeat. Per Apoftolum præmonet fpiritus fandus Si dirit î Oportet ôd hærefes efte, ut probati manifefti fint in uobis. Sic probantur fideles, fie perfidi deteguntur, fie ôd ante iudieq diem hic quo/ ' que iam iuftorum atque iniuftorum animæ diuiduntur, ôd à fruraento paleæ feparantur. Hi funt qui fe ultro apud temerarios conuenas fine di/ uina dilpofitione præficiunt,quife præpofitosfine ulla ordinationis le/ ge conftituunt, qui nemine epifeopatum dante, epifeopi fibi nomen affu/

I. tnunt.Quos defignat in pfalmis fpiritus fanôtus, fedentes in peftilentiæca thedra peftes ôdluesfidei, ierpenris orefallentes, ôd corrumpendæ ueri/ tatis artifices, uenena lethalia linguis peftiferis euomentes. Quorum fer/ mo ut cancer ferpit, quorum tadus petftoribus ôd cordibus fingulorum mortale uirus infùndit. Contra eiufmodi damat dominus, ab hisrefre/ nat ôd reoocat errantem plebem fuam dicenstNolite audire fermones pfeu» ' ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doprophetarum

-ocr page 191-

TERTIVS DE STMPLICITÄTE PRAELATÖRVM* doprophetarum.quoniam uiGoncs cordis eorum fruftrantur eos.Loquun tur, fed non ab ore domini'. Di'cunt eis, qui abijciunt ucrbum dei : Pax crit uobis.SC omnibus ambulantibus in uoluncatibus fuis.Omnis qui ambulac in errore cordis fui, non ucnient fuper cum mala. Non loquutus fum ad eos,öi ipfi prophetaueruntSi ftetÜTent in fubftancia mca.öi audifz fentuerba mca,8i fic docuiflent populum meum, conuertüTcm eos à malis cogitationibus eoru.Hos eofdem dcnuo dominus defignac ÔC dénotât di / ccnstMe dereliquerunt fontem aquæ uiuæ.ôi effodcrunt fibi keus detritos, ^ui non pofTunt aquam portare ► Quando aliud baptifma præter unum Bdptifnut dfe non pofli't, baptizare pofle fe opinantur» Vitæ fonte deferto.uitalis ÔC lalutaris aquæ gratiam polliccntur : non abluuntur illic homines, fed po^ tinsfordidanturtnecpurganturdelidla, fed immo cumulantur : nondeo natiuitas ilia,fed diabolo rilios generat.Per mendacium nati.ucritatis progt;« ßiilfa non capiunt.De perfidia procreati, fidei gratiam perdunt. Ad pacis præmium uenire non poffunt, qui pacem domini difeordiæ furore rupex tunt. Nec fe quidam uana interpreratione decipiant, quod dixerit domi^ nus: Vbicunque fuerint duo aut tres colledti in nomine meo, ego cum illis fum. Corruptores cuangelq atque interprétés falR extrema ponunt, Si fu^ perioraprætereunt.partim mcmorcs.ôi partim fubdole corrumpentes. Vc ipfi ab ecclcfia feiffi funt, ita capituli unius fententiam feindunt. Dominus enim cum difeipulis fuis unanimitatem fuadcret pacem: dico, inquit,uoz bis:quoniam fi duobus ex uobis conuenerit in terra de omni re quameunx que pctieritis,continget uobis à patre meo qui in coelis eft. Vbicunque fuez MdttE».!«. tint duo aut tres colledti in nomine meo, ego cum cis fum.oftendens non nmltitudini,fed unanimitati dcprecatium plurimum tribui:Si duobus,inx quit.exuobis conuenerit in terra,unanimitatem prius pofuit, concordiam bKcnd^m. pacis ante præmifit,ut conueniat nobis fideliter ÔJ firmitcr docuit.Quomo do autem poteft ei cum aliquo conuenire,cui cum corpore ipfius ecclefiæ SC cumuniuerfa fraternitate non conucnit C Quomodo poffunt duo aut tres in nomine CHRISTI colligi.quosconflataCHRiSTO amp;nbsp;ab eius euange-iiofeparariCnon enim nos ab illis, fed illi à nobis recefferunt. Et cum hærex fes ôi febifmata poftmodum nata Gnt, dum conuenticula fibi diucrfa conx ftituunt, ucritatis caput atque originem reliquerunt. Dominus autena de ecclcfia fua loquitur, ad hos qui Ïunt in ecclefia loquitur, ut fi ipfi conx cordes fuerint,fifecundum quodmandauitSC monuit.duo aut tres.lix eet colledti unanimiter oraucrint, duo aut tres licet fint, impetrare pofx fint de dei maieftate quod poftulant: Vbicunque fuerint duo aut tres Mdttb.ifc colledli in nomine meo, ego, inquit, cum eis fum, cum fimplicibus fcilix eet atque pacatis,cum deum timentibus,SC dei præcepta fcruantibus. Cum his duobus ucl tribus licet effe fe dixit : Quomodo Si cum tribus odm-j.

puehs

-ocr page 192-

D. CAECILII CŸPRIANI TRACTATVS

puens in camino ignis foit, Si quia in deum fimplices.atque inter fe unatiK mespermanebant,flammisambientibusmedios fpirituroris animauit» Affnfï4- quomodoapoftolisduobus in cuftodiadaufis, quiafimpliccs,quiauna*

nimes erant.ipfeaffuit.Ipfe refolutis careen's dauftris, ut ucrbum quod fi/ deliter prædicabant,multitudini traderent.ad foru ruriiis impofuit.Quan^ do ergo in præceptis fuis ponit Si dicit : Vbi fuerint duo aut tres colleâi in nomine meo.ego cum eis fum.non homines ab ecdefîa diuidit.qui inftitü^ it ÔC fecit eccIefiam.Sed exprobrans difeordiam perfidis, SL fidelibus paceni fua uoce commendâs,oftendic magis efle fecurum duobus aut tribus una-* nimiter orantibus.qua'm cum diflidetibus plurimis.pluscç impetrari poffe paucorum concordi prece.quâm diGo rdi oratione multorum» Ideo Si cum t^Arai. orandi legem daret.addidit dicens:Et cum fteteritis ad orationem.remitti/ te fi quid habetis aduerfus aliquem,ut ôi pater uefter qui in cœlis eft, remit tat uobis peccata. Et ad facrifîcium cum difienfione uenientera reuocatab altari.ôi iubet prius concordare cum fratre, tune cum pace redeuntem do/ mino munus offerte,quia nec ad Cain munera reipexit deus» Necç em ha/ bere pacatum deum poterat.qui cum fratre pacem per zeli difeordiam non habebat.Quam fibi igitur pacem promittunt inimici fratrumfquæ facrifi/ cia celebrate fe ctedût æmuli facerdotum» an fecum effe christv m cum colledti fuerint opinantur,qui extra Christi ecclefiam colligunturCTaleS etiam fi occifi in confeffione nominis fuerint, macula ifta nec fanguineab/ luitur.Inexpiabilis Si grauis culpa difeordiæ nec paffione purgaf.fiffe mat tyr non poteft,qui in ecclefia non eft: ad regnum petuenire no poterit, qui earn quæregnaturaeft derelinquinPacem nobis christvs dedit:con-cordes atcç unanimes effe præcepit : diledtionis Si charitatis fœdera incor/ rupta atep inuiolata feruari mandauit : exhibere fe non poteft martyrem, qui fraternam non tenuit charitatem.Docet hoc Si conteftatur Paulus apo i.Cor. IJ. ftoilus dicens:Et fi habuero fidem ita ut montes tranfferam,charitatcm au/

tem nonhabeam.nihilfum.Etfiin cibospauperu diftribuero omnia mca, Si fi tradidero corpus meum ut ardcam,charitatem autem non habeam.ni hil profîcio. Charitas magnanima eft, charitasbenigna eft, charitasnon æmulatur.non inftatur.non irritatur.non agit perperam, non cogitât ma/ lu.Omnia diligit,omnia credit,omnia fperat,omnia fuftinet: charitasnum ïtbdem. nbsp;nbsp;excidit.Nunquâ,inquit, charitas excidit: hæc enim femper in regno erit,

hæc in æternum fraternitatis fibi cohærentis unitate durabit» Ad regnu cœ lorum non poteft peruenirediicordia.necad præmia c hrISTI,qui dixit: Io(tn.i5. Hoc eft mâdatum meum,ut diligatis inuicem quemadmodum dilexi uoS/

Pertingerenonpoteritadpræmium christi. quidiledtionemchri/ STI perfida diftenfione uiolauit. Qui charitatem non habet,deum non ha ï.Iolt;n.4 beuloannis beati apoftoli uox eft:Deus,inquit, diledtio eft, Si qui in dile/ dlione

-ocr page 193-

TERTIVS DE- SIMPLICITATE PRAELATORVM, 1^9 -élionc manet,manet in deo,ÓC deus in illo manet.Cü deo manere no poC* funt, qui effe in ecdefia dei unanimes noluerunt, ardeant licet flammis.ôS ignibus traditi.uel obieóti beftrjs animas fuas ponant,non crit ilia fidei co rona,fed pœna pcrfidiæ.nec religiofæ uirtutis exitus gloriofus,fed defpera/ tionis interitus.Occidi talis poteft,coronari non poteft.Sic fe Chriftianum cfleprofitetur,quomodoôic H Ri s T v M diabolus fæpe mentitur, ipfo domino præmonente ÔC dicente: Multi uenient in nomine meo dicentes: cgofum CHRISTVS.amp;:multosfallennSicutilIe christvs non eft, uis fallat in nomineilliusdta ncc Chriftianus uidcri potcft,qui non perma net in euangelq eius ÔC fidei ueritate»Nam Si prophetare, Si dæmonia ex» duderc.Si uirtutes magnas in terrisfacere, fublimis utiqj Si admirabilis res eft.Non tarnen regnum cœlefte confequitur,quifqs in ijs omnibus inueni-nif.nifi reôti ôi iufti itineris obièruatione gradiatur. Denûciat dominus ÔC diciuMuIti dicent mihi in illo die:Domine domine,none in tuo nomine,p phetauimusC’amp;: in tuo nomine dæmonia exdufimusCSCin nomine tuo uirz tûtes magnas fecimusÆt tune dicam illisî Nunquàm uos cognoui, recedix te à me,qui operamini iniquitatem Juftitia opus eft,ut promereri quis pof fitdeum iudicem»Præceptis eius Si monitisobtemperandû eft, ut accipiât tncritanoftramcrcedem.DominusineuangeliOjCumfpei Si fidei noftræ niam compendio breuiantedirigerettdominusdeus tuus.inquit, unus eftî Et diliges dominum deumtuum de toto corde tuo. Si detota anima tua, amp;nbsp;de tota uirtute tua.Hoc primum Si fecundum fîmile huic, diliges proxix-tnum tuum tan^ te,In bis duobus præceptis tota lex pendet Si prophetæ. nbsp;nbsp;nbsp;■

Vnitatem fimul ôidiletftionem magifterio fuo docuit, prophetas omnes Klegem præceptis duobus incIufit.Quam uero unitatem feruat,quam dix ledionem cuftodit,aut cogitat,qui difeordiæ furore uelanus ecclefiam feirv dit,fidem deftruit.pacem turbat,charitatem diffipat,facramentum propha natCMalum hoc fideliflîmi fratres iam pridem cœperat.fed nunc creuit eiuf dem mail infefta clades,Si furgere Si puli' lare plus cœpit hæreticæ peruerfi tatisSifehifmatum uenenata pemicies: quia Si ficin occafum raudi oporz tebat,prænunciante per apoftolum nobis Si præmonente fpiritu fanólo: In nouiffimis,inquit,diebusaderunt tempora molefta. Si erunt homines x-Tim-s? Ebi placentes,fuperbi,tumidi,cupidi,blafphemi, parentibus inobedientes, Ingrati,impij,fine affeótione,fine fœdere, dclatorcs, incontinentes immix tes.bonum non amantes,proditores,procaces, ftuporeinflati, uoluptates wagis deum diligentes, habentes deformationem religionis, uirtutem autem eius abnegantes.Ex rjs funt qui repunt in domos uiduarum, Si pras dantur mulierculas oneratas peccatis,quæ ducuntur uarrjs defyderrjs, iemx perdifeentesSinun^ad feientiam ueritatis peruenientes » Et quomodo lamnes Si Mambres reftiterunt Moyfi,fic Si hi refiftunt oeritati, fed ultra

non

-ocr page 194-

17 0^-gt;.7 D/ GAECILII CYPRIANI TRACTATV8

nott ptoficient plun'mum.ïmperina enim conim manifefta eric otnni'biiS* ficut Si illorum fuit. Adi'mplêtur quæcunq; præriidla funt,amp; appropi'nquâ/ te fecuh' fine hominum pariter ac temporum probati'one uenerunt. MagtS ac magts aduerfario fæuiente error fallit, extollit ftupor.li'uor i'ncendi't,cupi dirasexcæcat.dcprauat impietas.fuperbia inflat,difcordia exafpcrat.ira præcipitat.Non ramé nos moucat aut turbct multorum ni'mia Si abrupta pcrfidia,(ed porius fidcm no drain prænuriante rei ucritate corroboret. Vt quidam talcs cHe cœperunt,quia hæc ante prædiôta funt, ita cæteri fratreS ab ciufmodi caucant.quia Si hæc ante prædidla funt indruente domino Si Marci.i^. rilcente:Vos aute caucte,ecce prædixi uobis omnia.Vitatcquæfo uos ciuf modi homines,Si à latere,atqj auribus uedris pcrniciofa colloquia iiclutco Ecn.18, tagium mortis arcctc.ficut kriptum ed:Scpi aures tuas fpinisÀ noli audf i.Corii:.i5. rehnguani nequam.ôiicerumiCorrumpunt ingénia bona confiibulatio-' y ’ nés pe(rimæ.Docct dominus ÔCadmonet à tailbus reccdendum.Cæci funt, Mtfttb. 15. j'nquit,^ duces cÆcorum.Cæcus autem cæcum ducens ambo in foueam C3 dent.A.uerfandus tail's atqj fugiendus quifquis fueritab ccclefia fcparatus. 'Peru er fus eft huiufmodi.SC peccat,amp; âlemetipfo damnatus.An edefibicu CHRISTO uidctur.quiaduerfusfacerdotes christi facitCquifea'cle^ ri eius uel plebis focietate fccernit Arma ille contra ecclefiam portât, côtra dei difpofitionem répugnât: hoftis altarisgt;aduerfus fàcrificium CHRisTI ' ■ rebellis,pro fide perfidus,pro rcligione facrilcgus.inobfcqués feruus, filiuS impius.fratcf inimicus z contemptis epifeopis ÔC dei facerdotibus dercliôHs conftitucre audet aliud altarc.precem alteram illicitis uocibus facere.domi/ nicæ hoftiæ ucritatem per falfa facrificia ^»phanare, ncc feire quoniamqui contra ordinationem dei nititur.ob temeritatis audaciam diuina animad/ N»me. lÂ.’Ucrfione puniturC Sic Chore Si Dathan ôi Abiron,qui fibi cotra Moyfcm

Si Aaron facerdotem facrificantes liccntiam ucndicare conati funt, pœnaS 'ftatim pro fuis conatibus pcnderunt.Terra compagibus ruptis in profun/ dumfuum patuit, ftantes atq; uiuentcs rccedentis foil hiatus abforbuit, Nec tantum cos qui autores fucrant.dci indignantis ira percudît, fed Si es teros ducentos quinquaginta participes ciufdem furoris Si comitestqui co/ agulati cLim rjfdcm fimuTad audaciam fuerant,exiês à domino ignis pro/ perata ultionc confumpfit,admonens fcilicet Si oftendens contra deum fie rfquicquid improbi fucrint ad deftruendam ordinationem dei humana OjUs. uoluntate conati.Sic Si Ozias rcx,cum turibulum ferens. Si contra legédd fàcrificium fibi uiolentcr affumens.refiftente fibi Azaria facerdote, obtetn/ perare nollet Si cedcrc, diuina indignatione confufus,ôC lepræ uarietate in , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fronte maculatus cft.ea parte corporis notatus.offenfo domino,ubi fignâ/

»inamp;r* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dominum promercntur.Et filfj Aaron,qui impofuerunt altari igné

alicnum,quem non præccperat dominus,in confpeôlu ftatim dominiuin/ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ’ dicantis

-ocr page 195-

TERTIVS DE SIMPLICITATE PRAELATORVM, «îicatitisexti'ndifuntîquosi'mitantur fcilicctacq;fcdlantur, quidci tradp tionecontempta aliénas dodtrinas appetunt.Ód magifteria humatiæ inftix tuöonis inducunt.quos increpat dominus obiurgat in euangelio fuo di/ Kns:Reqcitis mandatum dei,ut traditionem ueftram ftatuatis : peius hoc Mrfrfuy. crimen eft, quam quod admififle lapfi uidentur, qui tarnen in pœnitcntiâ criminisconftituti.deumplenis fatiftadlionibus deprecantur. Hic ecdcfia quæritur ÔC rogaturtillic ecdefia repugnatur. Hic poteft ncccflitas fuifx »etlllicuoluntasteneturiniccIerc^Hicquilapfus eft fibi tantum nocuitt Wicquihærefim uel fchifma facere conatus eft, multos fecum trahendo decepit Hic animæ unius eft damnum ,illic periculum pluhmorum. Cerx tepeccafle fe,SC hic intelligit öd lamentatur öd plangit.Iüe turnens in peccax to fuojSd in ipfis fuis delidtis placens,a matre filios fegregat, oues à paftore folidtat, dei facramentadifturbat.Etcum lapfus femel peccaueiit,ille quoti die peccatPoftremo Iapfus,martyrium*primitionem confecutus poteft re/ gni promiifa percipcre.ille fi extra ecdefiam fuerit occifus,ad ecdefiæ no po teft præmia peruenirc.Nec quif^ miretur dileótiflïmi fratrcs etia de con^ fcfforibusquofdam adifta procedere,indequoq; aliquostam ncfanda grauia pcccare.Nec^ enim cófeftïo immune facit ab infïdijs diaboli; aut có tra tentationes,6d pericula.öd incurfus,atqj impetus fccularcs ad hoe in feca lo pofitum,perpétua fecuritate defendit:cæteru nun^ in cofeftbribus frau/ desSdftupra.ôdadulteriapoftmodum uideremus.quæ nunc in quibufda üidentes ingemifeimus Sd dolcmus. Quifquis ilie confeffor cft,SaIomone maior,aut melior.aut charior non eft,qui tarnen ^diu in uqs domini amgt; bulauit.tamdiu gratiam.qua de domino fuerat confecutusgt;obtinuit.Poftx dereliquit domini uiam.perdidit öd gratiam domini.Et ideo fcriptu eft:

Tene quod habes.ne aliusaccipiat coronam tuam. Quod utiep dominus tiotiminaretur auferri pofte coronam iuftitiæ, nifi quia recedente iuftitia confefjlogh tecedat necefteeft SC corona.Confeftio exordium gîorfxeft,«on meritum riiee.rordiHtn, coronæ,necperfîcitlaudcm.fedinitiatdignitacem,cumc^ ftriptum fit: Quf petfeuerauerit ufq^ in fine,is faluus erit,quicquid ante fincm fuerit gradus tft.quo ad faftigiu falutis afcenditur.non terminus,quo iam culminis fum/ Çonfffjoft tna teneatur.Confcftor eft,fed poft confefti'onem periculu maius eft, quia plusaduerfarius prouocatus eft.Confeftor eft.hocmagis ftare debet cum domini euangelio, per euangelium gloriam coniecutus àdomino,Cuimui turn datur, multu quæretur ab co, 6d cui plus dignitatis aflcribitur,plus de illoexigitur fcruitutis.Nemo per confeftbris exemplum pereat.Nemo in/ iuftitiam.nemo infolentiam.nemo perfidiam de cofeftbris moribus difeat» Confeftbr eft,fit humilis 8d quietus,fit in atftu fuo cu difciplina modeftus, ut qui CHRISTI confeftbr didtur,CHRlSTVM quern confiteturimitetur, Nam cum dicat ilIe:Qui fe extollit humiliabitur,ôd qui humiliât fe cxaltax

t X bitur,0C

-ocr page 196-

I ft D;’ GAECILII CYPRIANI TRACTATVS

bitunSC ipfe à patre exaltatus fit,quia fe in terris fermo amp;nbsp;uirtus, Ôi fapictv tia dei partis humiliauit.quomodo poteft excollcnriatn diligere,qui Si no/ bis humilitatem fua lege mandauit,K ipfe à patre ampliffimum nome præ mio humilitatis accepitCConfeffor eft c h R i s T i, fed fi non poftea blaf phemetur maieftas ôidignitasCHRisTi.Lingua Christvm confefla no fit malcdica.non fit turbulenta.non conuicqs ÔC litibus perftrepens a'P diatur: no cotta frattcs Si dci facetdotes poft uerba laudis ferpcntis ucnc/’ na iacuIetur.Ca:tcrum fi culpabilis Si dcteftabtlis poftmodum fuerit.ficon fcffione fua mala conuerfatione prodiden't.fi uira fuam turpi fœditate ma/ culauerit.fi ccdefiam dcniq^, ubi confeftor faótus eft.derelinquens Si uni/ taris concordiam feindens,fidcm prima perfidia pofteriore mutauerit,bla/ diri fibi per confeffioncm non poteft quafi eletftus ad gloriæ præmiû, qua/ l/iitï prodö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magis creuetint mérita pœnarum.Nam Si ludâ inter apo/

tor. ftolos dominus elegit.Si ramen ludas dominu poftmodu prodidit. Non

tame idcirco apoftolorum fidcs Si firmitas cecidit, quia proditor ludas ah eorum focictate dcfecit.fic Si hie non ftatim confeftorum fandtiras.Si digni tas comminuta eft,quia quorundam fides fraóta eft.Beatus Apoftolus io* Row. J. quttur in cpiftola fua dicens:Quid cnim fi exciderunt à fide quidam ilioru, nuquid infidclitas ilioru fide euacuauitC abfit.Eft enim deus uerax.omnis autem homo mendax.Stat confeftorum pars maior Simelior in fidei fux robote,Si in Icgis ac difciplinac driicae ueritate. Nec ab ecclefiæ pace difee/ dunt,qui fe in ecclefia gratiam confecutos de dei dignatione meminerunt; atqui hoc ipfo ampliörem confequuntur fidei fuæ laudem,quod ab eorum peradia fegregati,qui iunób' confeftionis confortio fuerunt, à contagiocri/ minis receflerunt.uero illuminati euangelrj lumine,pura Si candida domi* ni luce radiati.tam funt in coferuanda Christi pace laudabiles,^ fuc runt in diaboli congreftione uieftores. Opto æquidem dileóliffimi fratreS Si confulo paritet Si fuadeo,ut fi fieri poteft,nemo de fratribus pereat,Si co fentientis populi corpus unum gremio fuo gaudens mater includat.Si ta/ men quofdam fchifmatum duces.Si diflenfionis autores.in cæca Si obftina ‘ ta dementia permanentes,non potuerit ad falutis uiam confilium falubre reuocare:cæceri tarnenuel fimplicitatecapti,uelerroreinduóli,uel aliqua fallentis aftutiæ calliditate decepti,a fallaciæ uos laqueis foluite, uagantes greftiis ab erroribus liberate.iter redlum uiae cceleftis agnofeite. Conteftan uThtf^i. tis apoftoli uox eft:Præcipimus uobis, inquit, in nomine domini i e s V

CHRI sTl,ut recedatis ab omibus fratribus ambulatibus inordinate Si no Epi»'/ 5« (ècudu traditionem quam acceperunt à nobis.Et iteru dicit:Nemo uos de/ cipiat inanibus uerbis.Propterea enim uenit ira dei fuper filios contuma/ riæ.Nolite ergo efte participes eorum. Recedendum eft à delinquentibus. uel immo fiigiendum,nedum quis male ambulantibus iungirur,Si per iri/

tieraerro

-ocr page 197-

TERTIVS DE SIMPLICITATE PRAELATORVM;

nera errons ôi criminîs graditur.à uia ueri itincn's exerrans * pari criminc it ipfeteneat'”.Vnus deus eft S' christv s unus.ecdefiaeiusuna.fidcsuna vntMs.

amp; plebs in fokdâ corporis unitatê concordiæ glurino copulata* Scindi um'z , tas no poteft.nec corpus unum difeidîo copaginis feparari,diuulfis lacera/ tionc uifccribus in frufta dilcerpi. Quicquid à matrice difceiTerit feorfum uiuere amp;nbsp;fpirarc non poterie: fubftantiâ falutis amittit. Monet nos fpiritus . fandusôCdiciuQuiseft homoquult uitâ.ôC amat uidere dies optimosCPAf îî« Contine linguam tuam à malo.K labia tua ne loquâtur infidiofe» Déclina a malo Si fac bonû,quære pace Si fequere eam*Pacê quærcre debet Si fequi nbsp;nbsp;^»(srêdit

filius pacis,à diflenfionis malo cotinere linguam fuâ debet,qui nouit Si dili gituinculu charitatis.Inter fuadiuina mandata Si magifteria falutaria paf fioniiam proximus dris addidit diccns:Pacem dimitto uobis, pacem meâ l”’ do uobis.Hanc nobis hæreditatê dédit,dona omnia fuæ pollicitationis SC prœmia in pacisconferuarione promifit»Si cohæredes christi furaus, IncHRisT.i pacemaneamus.Si filqdei fumus,pacifici efledebemus^Bea Mdtfb.5..: ti,inquit,pacifici,quoniâ ipfi filq dei uocabutunPacifîcos efTe oportet dei fi lios,corde mites,fermonefimplices.affeôlione concordes,fideliter fibi una-nimitatis nexibus cohærentcs.Hæc unanimitas fub apoftolis olim fuiuSic nouus credentiu populus domini mandata euftodies chan'tatê fuâ tenuit, probat feriptura quæ dicitîTurbaautecorn qui crediderât,anima Si mente aSkC^, una agebant.Et iteru:Et erant perfeuerantes unanimes in oratione cû mu lieribuSjôi Maria quæ fuerat mater ie s V ,ôi fratribus eius,Et ideo cffîcaci/ bus precibus orabât, ideo impetrare cû fiducia poterant quodeûqj de do* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

mini mifericordia poftulabant.In nobis uero fie unanimitas diminuta eft, utôilargitas operationis infraôtaeft.Domos tuncSi fundos uenundabât, Sithefauros fibi in cœlo reponétes, diftribuêdain ufus indigentium precia apoftolis offerebant. At nunc de patrimonio nec decimas damus,Ôi cû ué/ dereiubeat dominus,emimus potius Si augemus.Sic in nobis emarcuit ni goi'fidei,fic credentium robur elanguit. Et idcirco dominus tempora no** ftra refpiciens in euâgelio fuo dicittEilius hominis cû uencrit.putas inueni-atfidem in terraCVidcmus fieri quod illeprædixitjndei timoré,in lege iu fticiæ,in dileórionc,in opéré fides nulla cft.Ncmo futurorum metum cogi/ tat,diem dni.Si iram dei,ö£ incredulis ucntui a fupplicia, öC ftatuta perfidis æterna tormenta nemo confyderat*Quod metueret cofeientia noftra fi cre derct,quia non credit omnino,nec metuinSi autem crederet. Si caueret * Si cauerct,euaderet.Excitemus nos quantum poflumus dilecliflimi, Fratres, VigiU^» efi. Si fomno inerriæ ueteris abrupto ad obferuanda Si gerenda dni præcepta uigilemus.Simus tales quales efie nos ipfe præccpit diccnsrSint lumbi ucx l» , u. ftri accindti, SC lucernæ ardentes,SC uos fimiles hoibus expedantibus dox ßiinu fuü quando ueniat d nuptijs,ut cû uenerit Ü pulfauerit, aperiant ei»

r Î Bead

-ocr page 198-

47 DIVI CAECILII CYPRIANI TRACTATVS '

Bcari feriri illtquos aducniensdomi'nus inuenerituigilâtes.AcdndoSnoS , efle oportet,ne cum cxpeditionis dies uenerft,impeditos ÔL I'mplidtos ap^ prehendat.Luceat in bom's operibus noftrum lumen Si fulgeat, ut ipfuin nos ad luce daricacis æternæ de hac feculî noóle pducat. Expedemus foil'd d femper Si caud aduentu domini repcndnum.ut quado ille pulfauerit.eui . gilet fides noftra uigilâdæ præmiû de domino rcccptura. Si hæc mandata îerucntur,fi hæc monita Si. præccpta tencantur,opprimi dormientes diabo lo fallentenô pofTumus.Serui uigiles CHRISTO dominate regnabimus» ARGVMENTVM TRACTATVS CtVARTVS.

Tradatus quarfus bead Cypn'ani.quod Idola di) non fint,nec ab bis régnadde/ di'.quæacccptum tempus certo fine cu(todiunt,dr unum uerum deum eite d do/ minum omnium,qucm Chriftiani colunt.

TRACTATVS Q.VARTVS DE IDOLORVM VANITATE»

dêtibus datu fit deos nô efïe.quos colit uulgus, hinc notu

H apud fuos poftmodu etiam in morte cœperuntJnde illiS inftituta templaJnde ad defundtorum uultusperimagi/ nem detinendosexprefla fimulacra. Nam immolabât loldas.ôi dies feftos dando honores celebrabantrlnde pofteris fadla funt facra.quæprimitus fuerâtaflumpta foIatia.Nam ut uideamusan ftet hæc Meli'certes. apud fingulos ueritas,Melicertes Si Leucothea præcipitantur in maria, S LencotheA. fj^t poftmodum maris numina.Caftor amp;nbsp;Pollux alternis moriuntur,ut ui PoIIkx^ uant’AefcuIapiusutin deû refurgat/ulminaf’.Hercules ut hominé exuat, Af/olt;ldfgt;tKs. Oeteis ignibus c5crema£. Apollo Admeti pecora pauit. Laomedonti mil Neptunusinftituit,necmcrcedéoperisinfelix ftrmîtor accepit. Antru Nepwn«/. louis in Creta uifitur,ÔC fepulchrû eius oftéditur.ôi ab eo Saturnû fugatu SdtKrnKs efle manifeftû eft: Inde Latiû de latebra eius nomen accepit.Hicliteras ira iwôiter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ignare nummos in Italia primus infhtuit,unde ærariû Satut

btónm niuocitatunNamôiruftidtatishiccultorfuit.indeferens falcem pingitur: Mr.Hsbtfrons hunc fugatum hofpitio lanus excepit.de cuius nomine laniculum diótu ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft.ôê méfis lanuarius inftitutus eftdpfe bifrons exprimitur, quod in

TViduri regHm dio cóftitutus annu incipience pariter Si recedente fpedtare uideatur. Mao jKorS (HUores aero manifefte reges colunt,nec ullo uelamento hoe nome obtexunt:In/ depergentesSdprouinciasfingulas uaria deorum religio mutatur,dum non unus ab omnibus deus colitur,fed propria cuic^ maiorum fuorum cul Alex^tnder tura feruatur : hoc ita eile Alexander magnus infigni uolumine ad matte fuam fcribit.metu fuæ poteftatis proditu fibi a*pfjs hominibus.a facerdo/ te fecretu.quod maioru regu memoria leruata fit,inde colendi Si facrifican di ritus inoIeuerit.Si aut aliquädo di) nati funt,cur nô hodie qt^ nafeutur^ tiifi

-ocr page 199-

QVARTVS DE IDOLORVM VANITATE. 17^ nifi forte lupiter fenui’t,aut partus in ïunone defeat. Cur uero deos putas » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

pro Romanis pofle,quos fæpius uideas nihil pro fuis aduerfus corum ar/ ttiaualuifleCRomanoruautemucrnaailosdeosnouimus :cft Romulus Rom«l«y. peierantc Proculo deus faólus amp;nbsp;Picus.óC Tyben'nus.Si Pilumnus, Si Con f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 r t. I -ri' 1 in 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 • n TybermKS.

‘us.quem deum rraudis.uelut coliliorum deum coli Komulusuoluinpolb Confus, in raptum Sabinaru pcrfidia pcrucnit.Deam quoqj Clodna Tatius ad CIo«m» inuénic 8i coluit, Pauoré Hoftilius atcp Palloré.mox à nefdo q Febris de/ dicata.Si Acca. Si Flora merccrices. hi dij Romani.Cætcrum Mars Thra-^ A«d. rius.Si luppitcr Crcticus SC luno uel Argiua.ucl Samia,uel Póena.Si Dia-* naTaurica.Si deorum mater Idea,Si Aegyptia portentanó numina, quæ iMppfter* uticç G qd poteftatis habuilfenCjfua ac fuorû régna feruaflent. Plané funt i«no. apud Romanos Si uiôti penaces, quos Aeneas profugus aduexit.Eft Si Venus calua, multo hicturpius calua.Sp apud Homcrum uulnerata. Rcx gnaautem non mcrito acdduntjfed forte uariantur.Cæterû imperium an* tetenuerunt Si Affyrq.ôi Perfæ:ôi Græcos,ôi Acgyptios regnafle cognoui mus Jta uidbus poteftatum Romanis quoq^ ut K eæteris imperandi tcm^ pus obuenit.Cæterum fi ad originem redeas,erubefcas.PopuIus de fcelera tisSinocentibuscongregatur, ôiafilo conftituto fadtnumerum impuni-* tas criminum.Nunc ut rex ipfc prindpatum habeat ad crimina,fit Romu/ lus parridda.Atc^ ut matrimonium fadac,rem concordiæ per difcordiam aufpicatur.Rapiunt.fcrodunt.fallunt ad copiam duitatis augcndam. Nu-* ptiæ funt illis rupta hofpitfj fœdcra,ôi cum foceris bella*crudelia. Eft ôigra dus fummus in Romanis honoribus confulatus. Sic confuiatum cœpilTe Canfntimu-uidemus utregnum.FiliosinterfidtBrutus,ut crefcatde fuffragio fceleris commendatio dignitatis.Non ergo de religionibus fandlis, nec de aufpi-* cns,aut augurrjs Romana régna creuerunt,fed acceptum tempus ccrto fine cuftodiunt.Cæterum Si Regulus aufpida fcruauit,ôi captus cft. Si Mand^ tA^cinüs, nusreligionétenuit,Si fub iugu mifluseft.PullosedaceshabuitPaulus,ôi p^kIks. tarnen apud Cannas cæfus eft.C .Cæfar ne ante brumam in Africam naui gia tranfmitteret.augurqs Si aufpicrjs retinentibusfpreuit.eo fadlius Si na-* uigauitôi uidt.Horum autê omniu ratio eft ilia quæ fallit Si dedpit,ôi præ/ ftigqs cæcantibus ueritatera.ftultum Si prodigum uulgus indudt.Spiritus inlynceri Si uagi.qui poftea nbsp;nbsp;terrenis uitijsimmerfi funt Si à uigore cœle/

ftiterrcno contagio rcceflèrunt.non definunt pcrditi perdere. Si deprauati errorem prauitatis infundcre : hos Si poctæ dæmonas norunt, SC Socrates Socr/ues inftruifeôiregiadarbitrium dæmonqs prædicabat, Si m^isinde eft ad perniciofa ucl ludicra potcntatus.quotu tarnen prædpuus ôofthenes for-* Soßhenes. tnamuerideincgatconfpidpofle.ôi angelos ueros fedi eius didt aftiftcz . re.In quo Si Plato pariratione confentit.ôi unum deum feruans,cæteros angelos uel dæmonas didt. Hermes quoc^Trifmegiftusunûdeû loquiif, r 4. eumcç

-ocr page 200-

17 ff D. CAECILII CYPRIANI TRACTATVS

eunic[ï incoprehenfibilem atlt;^ inæftimabilem cófitef'.Hi crgofpusfubfta tfs.*(ó/er««t. tuis atcç imaginibus*confecratis deIitefcut.Hi afflatu fuo uatu pcólora in/ fpirant,extorutn fibras animant,auium uolatus gubernant, fortes regunt. oracula efficiuntjalfa ueris femper inuoluunt. Nam SC falluntur Si fallunt, uitam turbant,fomnos inquiétant,irrepentes etiam fpiritus corporibus oc* culta mentis terrent.membra difl:orquent,ualitudinem frangunt, morbos Iaceffunt,ut ad cultu fui cogât,ut nidore altarium SC rogis pccorû faginati, remiffis,quæ coftrinxerant.curafle uideantur.Hæc eft de illis medela ,eum ipforuce(ratiniuria,necaliud hisftudiueft,^ àdeo homines auocare.K ad fupftitionem fui ab intelleótu ucræreligionis auertere, Si cum fintipfi pœnalcs,quærerc fibi ad pœnâ comites,quos ad crimen fuum fecerût erro/ rc participes.Hi tarnen adiurati per deum uerû nobis ftatim cedunt Si faœ tur.ÔC de obfcflîs corporibus exire cogunt'’»Videas illos noftra uoce SC ora tione occulte flagellis£edi,igni torquerià'ncremento pœnæ propagantisex tendi,eiulare,gemere, deprccari unde ueniant. Si quâdo dilcedâtj'pfis etia qui fc colunt audientibus cofiteri,6C uel exiliunt ftatim,uel euanefcuntgra/ datim,prout fides patientis adiuuat,aut gratia curâtis afpiratHinc uulgus in odium noftri nominis cogunt. ut nos odifle incipiant homines ante^ Dews ms. nofle,ne cognitos aut imitari poflint,aut damnare non poftint. Vnus igit omniu dominus deus» Neq; enim illa fublimitaspoteft habere cofortem, cum folaomnemteneatpoteftate.Addiuinum imperium etiam de terris Regnum foc^ mutuemurexemplum.Quandoun^regnifocietasautcû fide cœpit.aut imj^Aüens, fine cruore deffjtî'Sic Thebanorum germanitasrupta.ôC permanens rogis diffîdentibus etiam in morte difeordia,SC Romanos geminos unum non capit regnum, quos unum uteri cepit hofpitium.Pompeius SC Cæfar affi*-nes fuerunt.nec tarnen neceflîtudinis fœdus in æmula poteftate tenuerût» Nec hic tu de homine mireris, cum in hoc omnis natura confentiat. Rex Apagt;9r«:Kn? unus eft apibus,ÔC dux unus in gregibus, SC in armêtis redlor unus, multo GrejibKsdw niagis mundiunuseftred:or,quiuniuerfa quæcun«^ funtuerboiubet.ra* donc difpenfat.uirtute confummat.Hic enim uideri non poteft.uifu clari/ oreft.Neccomprchcndi.taólupurioreft.Nec æftimari.fenfu maioreft» Et ideo fie deum digne eu æftimamus.du inæftimabilem dicimus » Quod ucrotemplum haberepoflitdeus,cuius templum totus eft mundus,S£ cum homo larius mancat intra unam cdiculam,uim tantæ maieftatisinclii datCln noftra dedicandus eft mente, in noftro confecrandus eft pe(ftoramp; Nec nomen deiquæras, deus nomen eft illi.lllic uocabulis opus eft,ubi 'De«sms appellationum infignibus multitudo dirimenda eft. Deo qui folus eft, dei uocabulum totum eft.Ergo unus eft, SC ubicp totus diffufuS eft.N am SC uulgus in multis deu naturaliter cófitet^, cû mens SC anima fui autoris SC principis adraonetur.Dici frequêter audimus,o deus,SC deus ou det,6C

-ocr page 201-

QVARTVS DE IDOLORVM VANITATÊ.

drt,amp; dco comendo.óC deus mihi reddet,amp; quod deus uuk,amp; (ï deus dedc riuAtquxefthæcfummadeltôli,nolle agnofcerequem i'gnorarenon pof fis^Quodueroamp;CHRisTVS fit,amp;:quomodopen'pfumnobisfalus uex chriflut nerit.ficeftordo.ficratioJudæisprimu erat apud deu gratia, fie olim i'ufti O'atit.ûc maiores eoru rch’gi'onibus obedi'cbant.Inde illi's amp;nbsp;rcgni' fublimv tas floruit,Si generis magnitudo prouenit»Sed ilii négligentes difeiplinæ, fuperbi poftmodum faóti.óC fiducia patrum inflati.dü diuina præccpta co temnunt,d3tam fibi gratiam perdiderunt. Quam fuerit illis profana uita, quaecontrada fit uiolatæ religionis offenfa,ipfi quoc^ teftâtur,qui amp;nbsp;fi uoz Ktacent.exituconfitentur.Difperfi ÔCpalabundiuaganturfoli. Etcœli fui l«lt;îlt;w«lt;lt;gdW profugi per hofpitia aliéna iadantur.Nccnon deus ante prædixerat fore* Wuergente fcculo,amp; mûdi fine iam ^ximo,ex omni genre amp;nbsp;populo amp;nbsp;lo CO cultorcs fibi allegeret deus multo fideliores,qui indulgcntiam de diuinis niuneribus haurirent,quani acceptam ludæi contemptis religionibus per/ didiflènt.Indulgentiæ igitur huius OC gratiæ arbiter ôi magifter fermo amp;nbsp;fi lgt;usdeimittitur,qui per prophetas omnes illuminator amp;nbsp;dodor humani generis prædicabatur.Hiceftuirtusdei,hic ratio,hic fapientia eius amp;nbsp;glo^ tia,hicin uirginem illabitur*carnem fpiritufando coopérante induitur» Deusfemper cum homine mifcetur,hic deus nofter, hic c H r i s T V s indHiÊ eft. qui mediator duorum hominéinduit,quêperducat ad patré,Quod homo eft.efle c H R IS T v S uoluit.utôC homo poffiteflè quod chrix

ST VS eft.Sdebât amp;nbsp;ludæi christvm efle uenturu.Nâ hoc illis femper cM/ÎKtpw prophctisnîonentibusannuciabatur» Sed fïgnificato duplici eius aduétu* nwncMitKs. unû,qui cxercitio Si cxéplo hominis fungeretur,alterum,qui deû fateretur, né intelligédo primû aduentû,qui in paifioe præceifit occulrus, unû tantü credunt qui erit in poteftate manifeftus.Quod aut hoc ludæorû populus intelligere no potuit,delidoru meritû fuit.Sic étant fapientiæ Si intelligen/ tiæcæcitatemuldati.utquiuita indignieflènt,haberentuitamante oeux los,necuiderét.Itacp cum christvsfecunduà prophetis prædida, uerbo amp;nbsp;uods imperio dæmonia de hominibus excuteret, paralyticos rc-* ■ ftringeret,leprofos purgaret,illuminaret cæcos,claudisgreflum daret, mot/ tuos rurfus animarct,cogeret fibi elementa famulari, feruire uentos, maria ohedire,inferos cedere,unû qui exercitio Si exemplo hominis fugeretur, al terû qui domina fateretur no intelligêdo.ludæi qui illû crediderant homi/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

né tantu de humilitate carnis Si corporis exiftimabât.magnû diligétia po* teftatisHuc magiftri eoR^ atc^ primores,hoc eft,quos Si dodrina ille SC (a pientia reuincebat,acccnfa ira Si indignatione ^uocata, poftremo detentiî Pontio Pilato,q tue ex parte R-omana Syria procurabat, tradiderut.crucc dus ÔC morte fuffragqs uiolêtis ac gtinacibus flagitâtes. Hoc eos faduros Kipfe pdixerat, ôC æphctarû omniu teftimoniû fie ante pceflerat,oporrex

tereiBû

-ocr page 202-

17« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAECILII CYPRIANI

tere ilium pati, non ut fentiret mortem,fed ut uinceret tSC cum pafluS effet denuo ad fuperos rcgredi.ut uim diuinæ maieftatis oftéderet.Fidem italt;| rerum curlus impIeuitNam amp;nbsp;crudfixus,præuentocarnifidsofBcio,fpiriw fponte dimifit,8Ï die tertio rurfus à mortuis fponte furrexit. Apparuit difd RefuiTfUio, pulis fuis talis ut ante fuerauS^ agnofcendum fe uidentibus præbuit,Cii»J uiótus Si fubftantiæ corporalis firmitate cófpicuus ad dies quadraginta moratus eft,ut denuo ad præcepta uitalia inftrui poflent Ô2 difccrent qus docerenuTune in codum dreufufa nube fublatus eft.ut hominem que dik Rfcenfio. xit,quem induit,quem à. morte protexit,ad pattern uidtor imponeren lam uenturus c cœlo ad pœnam diaboli.Ôi cenfuram generis humani.ultorisui gore amp;nbsp;iudicis poteftate: per orbem uero diicipuli magiftro ói, deo monen te diffufi præcepta dei infalutem datent, ab errore tenebrarumad uiam lucis adducerent : cæcos Si ignaxos ad agnitionem ueritatis ocularet. ne eflet probatio minus folida.öC decHRiSTO delicata confeffio.pertor/ menta.per cruces,per multa pœnarum genera tentantur.DoIor qui uerita/ tis teftis eft admouetur,ut G h R i s t v s dei filius qui hominibus ad ui* tarn datus creditur, non tantum ptæconio uocis, fed amp;nbsp;paflionis teftimo/ nio prædicaretur «Hunc igitur comitamur, hunc fequimur, hunc habemus itineris ducem Jucis principem,falutis autorem, coelum pariter amp;nbsp;pattern quærentibus Keredétibus poUicentem» Quod eft c H R i s T V S erimuS Chriftiani, fie h R i s t v m fuerimusfecutû

DIVI CAECILII CYPRI-

ANI EPISCOPI CHARTHAGINENSIS

VARII SERMONE S.

ARGVMENTVM SERMONIS SEQ.VENTIS.

Sermo primus de deemoiÿna ad pietatis â* mifericordiae opera inuitans, affeue rans xuflitiæ amp;nbsp;mifericordiae operibus pietaté diuinam mortalibus fubuenire,

SERMO PRIMVS DE EEEEMOSYNA.

VLTA ET MAGNA funt fratteschariffiffli beneficia diuina, quibus in falutê noftram dd patris se c HRi s TI larga ôe copiofa dementia Si operata fit,ôe femper operetur,quod confer/ uandis ac uiuificandis nobis pater filium mifiu ut reparare nos poiTet,quod^ filius mifluseffe se hominis filius uoluit ut nos filios dei facerct. Humiliauit fe.ut populu qui prius iacebat,cn/ geret.Vulneratus eft,ut uulnera noftra fanareu

-ocr page 203-

SERMO PRIMVS DE ELEEMOSYNA, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,79^

Seruiust.ut ad libertatê feruiêtcs extraheret.Mori fuftïnuit,ut moHés ïmor tali'taté mortalib9exhiberct.Multa hæc funt ói magna diui'næ miferfcordiæ tnunera»Sedadhucquail's^uidentiaillaôi quâtademériacHRisTi eft* quod nobis falutari ratione profpicitunut homini qui redemptus eft refers uando plenius confulaturC Nam cum dominus adueniês fanaftet ilia quæ Adam portaflet uulnera.ôi uenena ferpcntis antiqua curaflet,legem dedit lano.ôi præcepit ne ultra peccarct,ne quid peccanti grauius eueniret.Coarx ftaticramus,Ôiinanguftuminnoccntiæpræfcriptioneconclufi,nec habelt;gt; j batquidfragilitatishumanæinfîrmitas atcp imbecillitas faceret.nifi ite^ turn pietas diuina fubueniens.iuftitiæ Si mifericordiæ openbus oftenfis, uiam quandam tuendæ falutis aperiret,ut fordes poftmodum quafeuneg tontrahimus eleemofynis abluamus » Loquicur in fcripturis fpiritus fan» ftusSidicit:EIeemofynis0ifidedeli(ftapurgantur,non uticß ilia delióla ToU4* qux fuerant ante contraria t nam ilia c h r i s t i fanguine Si fanótifica» tione purganturJtem denuo dicittSicut aqua extinguit ignem, fic eleemo^ Ecn.y* fyna extinguit peccatum.Hic ofteditur quoiç Si probatur, quia ficut laua/ tfo aquæ falutaris gehennæ ignis extinguitur,ita eleemofynis atque opera tionibus iuftis delidtorum flamma fopitur.Et quia femel in baptifmo re»-fiiiffa peccatorum datur.affidua Si iugis operatio,baptifmi inftar imitata* dei rurfus indulgentiam largitur.Hoc ôi. in euangelio dominus docet: nam cum denotarentur difeipuli eius quod ederent,nec prius manus lauiflent*re Ipondit.Si dixitîQui fecit quod irttus eft.fecit Si quod foris eft: uerum da/ lx.k* te cleemofynam.Si ecce munda funt omnia uobis» docens feilicet Si often^ dens non manus lauandasefte, fed pedus Si fordes intrinfecus potius extrinfecus diluendas i uerum qui purgauerit quod eft intus, eum quoep id quod eft foris,repurgaffe,Si emundata mente,cute quoqj mundum efle coepiffe Si corpore.Porro autem monens Si oftendens unde mundi Si pur gati efte poirimus,addidit eleemofynas eflè faciendas. Mifericors docet ac •lionet mifericordiam fieri» Et quia feruare quærit, quos magno redemit* poft baptifmi gratia fordidatos docet denuo pofte purgari » Agnofcamus . nbsp;nbsp;nbsp;,

itaeç fratres chariftimi diuinæ indulgêtiæ munus falubre.Si emûdâdis pur/ gandisep peccatis noftris,qui fine aliquo confeientiæ uulnere efte non poC* lùtiius,medelis fpiritalibus uulnera noftra curemus»Nec quif^ fic fibi blati diatur de puro atlt;ç immaculato corde,ut innocentia fua fretus medicinam tion putet efte adhibendam uulneribus,cum fcriptum finQuis gloriabitur caftum fe habere cor.aut quis gloriabitur mundu fe efte à peccatisCEt iteru inepiftola fua loannes ponat Si dicanSi dixerimus quia pcccatu non ha» bemus.nofmetipfos dedpimus.Si ueritas in nobis non eft» Si autem con» feffi fuerimus peccata noftra»fidelis Si iuftus eft dominus, q nobis peccata diraittat» Si aute nemo efte fine peccato poteft,Si qfqs fe inculpatu dixerit, autfupet

-ocr page 204-

I 8o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' DIVI CAECILII CYPRIANI '

aut fupctbus aut (lultus eft.quam neceffaria nbsp;nbsp;bcnigna eft dementia di'ui

naCquæ cum fciatnondecfle fanatisquædam poftmodum uulnera, dedit curandi's denuo fanandiscp uulneribus remedia falutaria.Nun^ denique fratres chariflimi admonitio diuina ceflauit, nun^ tacuit,quominus in fcri pturis fandtis tarn ueteribus nouis femper K ubiep ad mifericordiæopez radei populus prouocaretur,0Ccanente atque exhortante fpiritufando quifquisad fpem regnieœleftis inftruiturjacere elcemofynas iuberetur. Mandat ôi præcipit Efaiæ deus:Exdama,inquit,in fortitudine Si noli pap cere,ficut tuba exalta uocem tuam,amp; nuncia plebi meæ peccata eoru.Si dogt; mui lacob fadnora eorum. Et cum peccata eis fua exprobrari præcepiflèt, cumcpeorum facinora plenoindignationisimpetuprotuliflet,dixiflètCj^ cos nee,0 orationibus Si precibus Si ieiunqs utcrentur,fatiffacere pro delp (dis pofte, nec fi in cilicio Si dnete uolueretur, iram dei pofte lenirenn nouif fima tarnen parte demonftrans folis deum eleemofynis pofte placari,addi Ibi'dew. Jit dicensiFrange efurienti panem cuum,0^ egenos fine tecdo indue in do/-mum tuam.Si uideris nudum,uefti cum,8^ ciomefticos feminis tui no dez (picies.Tuncerumpcttemporaneumlumentuum. Si ueftimentatua cito peccdtorU re/ orientur.ôdpræibitanteteiuftitia.amp;claritasdelcircudabitte.Tunc exclagt; wedirf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mabis 8^ deus exaudiet te.du adhuc loqueris dieet tibi: ecce adfum.Rcmc/

dia propiciando'deo ipfius deiuerbis data funuquid deberent facere pecca tes,magifteria diuina docucrunt.Opcrationibus iuftis deo fatiffieri.tniferi cordix meritis peccata purgari,8C apud SalomonelegimusCondude elec mofynam in finu pauperis,8i hie pro te exorabit ab omni malo.Et iterum: Prowerb.ii. Qui obturât aures ne audiat imbecillum,8^ ipfe inuoeabit dominum,82 no erit qui exaudiat cum»Necp enim promereri milericordiam domini pote/ ri t,qui mi fericors ipfe no fuerit.aut impetrabit de diuina picrate ali quid in precibus qui ad precem pauperis non fuerit humanus»Quod item in pfalquot; Ppl.40. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipiritus fandus dedarat Si probat dicês:Beatus qui intelligit fuper ege

num Si pauperem, in die mala liberabiteum dominus »'Quorum prx' ceptorum memor Daniel,cum rex Nabuchodonofor aduerfo fomniotetz ' ritus æftuaret.pro auertendis malis ac mitigandis diuina ope impetranda remedium dedit dicens:Propterea rex confilium meum placeat ribi, 82 peo cata tua eleemofynis redime,82 iniuftitias tuasmilerationibuspauperuffl, 82 erit deus parcens peccatis cuis»Cui rex non obtempcrans,aduerfa qua ui derat 82 infefta perpefTus eft.quæ euadere Si uitarepotuiftet, fi peccata fua RdpMel dnz eleemofynis redemiftet.Raphael quoeç angelus paria teftaf ,82 ut eleemo* ■ (ÿna libenter ac largiter fiat hortatur dicens:Bona eft oratio cum ieiunio 62 elcemolyna,quia eleemofyna a morteliberat,82 ipfa purgat peccata.Often dit orationcs noftras ac ieiunia minus pofte,nifi eleemofynis adiuucntur. Deprefdriôes Dcprccationesfolas parum ad impetrandum ualcrc,nifi faólorum Si opo Çneojjepmi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fumacceP

/»nt momçn«

-ocr page 205-

SERMO PRIMVS DE ELEEMOSYNA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8l

Wtn aacffionefarientur.Reuelat angelus 8C manifeftat.Si firmat eleemofy nis petiones noftras efficaces fieri.eleemofy’nis uita de periculo redimi, clee niofynis animas à morte liberari.Nec fic fracrcs chariflïmi ifta proferimus, ut non quod Raphaël angelus dixit, ueritatis tcftimonio comprobemus. Sic in Aólibus apoftolorum faóti fides pofita eft, ÔC quöd eleemofynis no tantum à fecunda.fed à prima morte animæliberentur.geftæ Si. impletæ rd ptobationecompertu cfl.Tabita operationibusiuftis ôi eleemofynis præ/ ftandis plurimum dedita.cum infirmata effet ÔC mortua.ad cadauer exani nie Petrus acritus eft: î qui cum impigre pro apoftolica humanitate ueniP fet,drcunfteterunt eum uiduæ flétes Si rogantes,pallia ôi tunicas,amp; omnia •Ha quæ prius fumpferant indumenta monftrantes, nec pro defunóta fuis Uodbus,fed ipfius operibus deprecantes.Senfît Petrus impetrari pofte,qcf lîcpetebatur.necdeniturum Christi auxiliu uiduis deprecantibus.quan lîo effet in uiduis ipfè ueftitus, Cum itaq^ genibus nixus oraftèt, SJ uidua-* nitnacpauperum idoneus aduocatus.legatas fibi preccs ad deum pertulif/ fet.conuerfus ad corpus.quod in tabula iam lotum iacebat:Tabita, inquit, cxurge in nomine îesv CHRisTi.necdefuit Petro quo minus ftatim fer tetauxilium,qui in euangelio dari dixerat quicquid fuiffeteius nomine po ftulatum.Mors itacp fufpenditur,amp; fpiritus rcdditur.ôi mirantibus ac ftu^ pentibus cunôtis,ad hanc denuo lucem rediuiuum corpus animatur.T an^ turn potuerunt mifericordiæ merita.tantum opera iufta ualuerunt.Q uæ la borantibus uiduis largita fuerat fubfidia uiuendi, meruit ad uitam uidua^ turn petitione reuocari.Itacp in euangelio dominus doótor uitæ noftræ, ôi ttiagifter falutis æternæ uiuificans credentium populum, uiuificatis conz fulens in ætemum,inter fua diuina mandata ôi præcepta cœleftia nihil crex brius mandat SC præcipit,quàm ut infiftamus eleemofynis dandis, necterz tenispoffeffionibus incumbamus, fed cœleftes thefauros potiusreconda^ nius.Vendite,inquit,res ueftras SC date eleemofynam.ôC iterum:Nolite uo Uc. it.' bis thefauros condere fuper terram, ubi tinea SC comeftura exterminât, SC ubi fûtes effodiunt SC furantur.Thefaurizate autem uobis thefauros in cœ lo,ubi neque tinea,nec^ comeftura exterminât, SC ubi fûtes non effodiunt, ncc furantur.Vbi enim fuerit thefaurus tuus,ibi erit SC cor tuum.Et cum ob/ feruatalegeperfeófum SC confummatu uellet oftenderetSi uis,inquit,perz' Mdttb.ij» feôtus efte,uade SC uende omnia tua,SC da pauperibus, SC habebis thefau^ fum in cœlo,8C ueni fequere me. Item alio loco negociatorem cœleftis gra^ tiæ,6C comparatorem falutis æternæ, diftradtis omnibus rebus fuis preciox fam margaritam, hoc eft,uitam æternam c hri sti cruore preciofam, de quantitate patrimonq fui dicit debere mercari. Simile eft, inquit, regnum ibidem. cœlorum homininegociatoriquærentibonas margaritas. Vbi autem inue fiic preciofam margarita,abijt SC uendidit omnia quæcunc^ habuit,SC emit

s earn

-ocr page 206-

»Sx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAECILII CYPRIANI

eam.Eos dcniq; Si Abrahæ fili'os di'duquos in iuuandis.akndis^

tu(-ribus operarios cemit Nam cum Zachæus dixiflcnEcce dinüdium exfub/ ftanda mea do ægcnis.ôi fi cui quid fraudaui.quadruplum reddo, refpon« dit lESVS ôidixit:Quiafalus hodiehuicdomuifadlaeft, quoniam ôiWc filius eft Abrahæ^Nam fi Abraham crcdidit deo,ÔC reputatum eft ei ad iu/ fticiam : utiqj qui fecundum præceptum dei cleemofynam facit,deo credit: Si qui habet fidei ucritatem.feruat dei timorcm:qui autem dei timoretn fe£ uat.in miferationibus pauperum deum cogitât. Operatur enim ideo quia credit,quia fcit uera eflc.quæ prædiôta funt uerbis dei, nec fcripturam facra pofte métiri: Arbores infru(ftuofas,id eft,fteriles homines, exddi Si in igné mitti.mifericordes autem ad rcgnum uocari.Quia Si in alto loco operarioS amp;nbsp;frutftuofos fideles appellat, infruóluofis ucro Si fterilibus fidem derogat Ibidem.IÖ. dicens:Si in iniufto mammona fideles no fuiftis,quod eft ueru quiscredet uobisCEt fi in alieno fiddes non fuiftis,quod eft ueftrum quis dabituobiSr Si uercris Si metuis,ne fi operari plurimum cœperisgt; patrimonio tuo larga operatione finito ad pcnuriam forte redigaris.efto in hac parte intrcpidus. efto fecurus.Finirino poteft undeinufus christi impéditur.undeopuS cœlefte celebratur.Nec hoc tibi de meo fpodeo.fed de fcripturarum fandla/ rum fi'dc,ÔC diuinæpollicitationis autoritate promitto.Loquitur per Saloz Prouer.ii. moncm fpiritus fantftus Si dicif.Qui dat pauperibus.nun^ ægebit, qui au tem auertit oculos fuos,in magna penuria erit. oftendens milcricordes atz opérantes ægcre non pofte,magis parcos ôd fteriles ad inopiam poftmo dum deucnire Jtem beatus apoftolus Paulus dominicæ infpirationis gra/ faCor.9- tiaplenus:Qui adminiftrat,inquit,femen fcminanti,ôdpanem adedédum præftabit,ôd multiplicabit feminarioncm ueftrâ.ôd augebit incrementa fru/ gum iufticiæ ueftræ.ut in omnibus locupletemini.Et itcrum, adminiftrario huius officq non tantu fupplebit ea quæ fandlis défunt, fide,fed SS abunda/ bit per multas gratiarum acftiones in dominum, Quoniam dum gratiaru adtio ad deum pro elcemofynis atcç orationibus noftris pauperum oratiz one dirigitur, cenfus operands dei retributione cumulatur. Et dominus in euangclio iam tune eiufmodi hominum corda confyderans,ôd perfidis ateg incredulis præfcia uoce denuncians conteftatur,ôd dicit: Nolite cogitate d^ centes:quid edemus,aut quid bibemus,aut quid ueftiemurChæc enim na^ tionesquærunt. Seit autem pater uefter quia omnium horum indigetis* Ibaem. Quærite primum regnum dei Si iuftitiam eius, Si hæc omnia apponentur uobis.Eis omnia apponi dicit Si tradi, qui regnum amp;nbsp;iuftitiam dei quærut, Eos enim dominus cum iudicfj dies uenerit ad pcrcipiendum regnum dicit admitti.qui fuerint in ecclefia eius operati. Metuis ne patrimonium tuutn forte deficiat, fi operari ex eo largiter cœperis : Si nefeis mifer quia dum ti^ mes ne res familiaris forte deficiat, uita ipfa SC falus deficit, Si dum ne quid derebui

-ocr page 207-

SERMO PRIMVS DE ELEEMOSYN?.* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï8j

de rebus tuis mtnuatu r attendis,no refpicis quod ipfe r cihuaris amator ma gis mammonæ quam animæ tuæ, ut dum times ne pro te patrimonium tuum perdas.ipfe pro patrimonio tuo pereas.Et ideo bene Apoftolus clax mat K dicit : N ihiI intulimus in hunc mundum, ueair: nee auferre pofTux i-Ttmo.«. mus Î habentes autem exhibitionem ói tegumentum, his contenti fimus» Nam qui uolunt diuites fieri, incidunt in tentationem, ói in mufcipulas.Si: in defyderia multa Si nodaa.qax mergunt hominem in perditionem 02 in mteritum: Radix enim omnium malorum cupiditas eft.quam quidam ap j petentesnaufragauerunt àfide,ô2 inferueruntfe doloribus multis. Metuis ne patrimonium tuum forte deficiat.fi operari ex eo largiter cœperisC’quan/ do enim faótum eft ut iufto poftent deefle fubfidia,cum fcriptum fit: N on ’o» OKÏdetfamc dominus animam iuftam C Helias in folitudine coruis minix s ftrantibus pafcitur. Si Danieli in lacu ad leonum prædam iuftu regis indu/’4» fo.prandium diuinitus apparatur.K tu metuis ne operand Ô2 deum prome tenti défit alimentum Tquot; quando ipfe in euangelio ad exprobrationem eox mtn.quibus mens dubia eft Si fides parua conteftetur,ô2 dicat: Afpicite uoz Mattb. «s» Utilia cœli.quoniam non feminant neep metunt.neque colligunt in horrea, S^pateruefter cœleftisalitilla.nbnne uospluriseftisinis$ Volucresdeus pafcit,02 pafferibus alimenta diurna præftâtur, Ô2 quibus nullus diuinæ rei lenfus eft, eis nee potus, nee cibus deeft.Tu Chriftiano,tu dei feruo,tu ope ribus bonis dedito.tu domino fuo charo aliquid putas defuturumi'N in fi putasquiaquicHRisTVM pafcit,acHRisTO ipfenon pafcitur tauteis terrenadeerunt, quibus cœleftia Si diuina tribuuntur:unde hæcincredux

U cogitatio C Si unde impia Si facrilega ifta meditatio quid facit in domo H fidei perfidum pcólus C quid qui CHRisTo omnino non credit, appella^ «no meietur, turSi dicitur ChriftianusCPharifæi tibi magis congruit nomen.Nam cum dominus in euangelio de eleemofynis difputaret.Si ut nobis amicos de terz lkc. i6. teftribus lucris prouida operatione faceremus, qui nos poftmodum in ta^ bernacula xterna fufciperent.fideliter Ô2 falubritcr præmoneret,addidit poft hxc fcriptura diccii^ : Audicbant autem hæc omnia Pharifei qui erant cuz- ibidem, pidiifimi Si irridebantQuales nunc quofdam in ecclefia uidemus,quorum prædufæ aures Si corda cæcata nullum de fpiritalibus ac falutaribus moniz tis lumen admittunt, de quibus mirari non oportet, quod contemnant in traftatibus feruum,quando à talibus ipfum dominum uideamus efte con/ temptum.Quid tibi iftis ineptis Si ftultis cogitationibus plaudis,quafi me/ tu Si folicitudine futurorum ab operibus retarderisC’quid umbras Si præfti gias quafdam uanæ excufationis obtendisCCofitere immo quæ uera funt, ô2quia feientes non potes fallere,fecreta Si abdita mentis exprome. Obfex deruntanimum tuum fterilitatis tenebræ. Si recedente inde lumine ueritax tis carnale petftus alta Si profunda auaritiæ caligo cæeauit : pecuniæ tuæ ca

s X ptiuus

-ocr page 208-

i’8 4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CÄECILII CYPRIANI

Peaini« ptiuus Si feruus csïcathetiis cupiditati's amp;nbsp;uinculis alligatus es,8C femus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHRISTVS, denuo uinólus es : feruas pecuni'am, quæ te feruata

non feruatî patrimonium cumulas,quod te pondéré fuo onerat,nec memi nifti quid deus refponderit diuiri exuberantium frudtuum copiam ftulta

L«c. 12. exultatione iadtanti: Stulte, inquit, hac nodte expoftulatur anima tua à te: quæ ergo præparafti.cui erunt^Tquid diuitrjs tuis folus incubasf quid in pœ nam tuam patrimonrj tui pondus exaggeras.ut quo locupletior feculo fuc/ ris,pauperior deo fiasCReditus tuos diuide cum domino deo tuo : frudus tuos partire cum cHri s to: fac tibi ex pofleffionum terreftrium prouen* tu CHRISTVM participem, utôê ille te fibi faciat regnorum cœleftiumco/ hæredem.Erras amp;nbsp;fallen's quifquis te in feculo diuitem credis. Audi in Apo calypfi domini tui uocem.eiufmodi homines iuftis obiurgationibus incre/ Apofdlj. pantem:Dicis,inquit,diues fum,K ditatus fum,ôi nullius rei cgco, ôinefcis quia tu es mifenôi miferabilis.ôJ pauper.ôi cæcus, ÔC nudus es.Suadeo tibi emere à me aurum ignitum de igne,ut fis diues, Si ueftiaris ueftem albam, ô£ non appareat in te fœditas nuditatis tuæ,ôi collyrio inunge oculos tuos, utuideas.Qui ergo locuplesac diueses.eme tibi à CHRISTO aurum igni/ turn,ut fordibus tuis tanquam igné decoôlis, efle aurum mundum pofliS, fi eleemofynis Si iufta operatione purgeris » Emc tibi albam ueftem,ut qui fecundum Adâ nudus fueras.ôJ horrcbas ante deformis.induméto CHRI STI candido ucftiaris.Et quæ matrona locuples Si diues es,unge oculos tu* os non ftibio diaboli,fed collyrio c HR i s Tl ,ut peruenire ad uidendum de* um poffis.dum dominum Si operibus bonis ô£ moribuspromereris.Cætc rum quæ talis es, nec operari in ecdefia potes. Egentem enim ôi paupercm non refpexerunt oculi tui fuperfufi nigroris tenebris Si nodte cæcatt. Locu/ pies Si diues dominicum celebrate te credis, quæ corbanam omnino non refpicis, quæ in dominicum fine facrifirio uenis, quæ partem de facrificio, quod pauper obtulit,fumis.Intucre in euangelio uiduam præceptorum cŒ ïeftium memorem, inter ipfas prefTuras amp;nbsp;anguftias egeftatis operan tem,in gasophylacium duo,quæ fola fibi minuta fuerant,mittentem.Qtiâ cum animaduerteret dominus Si uideret, non de patrimonio, fed de anp mo opus eius examinans Si confyderans, non quantum,fed ex quanto de/ Lxf. 21. diflet,refpondit Si dixit:Amen dico uobis,quoniam uidua ifta plus omni/ bus mifit in dona dei* Omnes enim ifti ex eo quod abundabat illis, mife/ runt in dona dei, hæc autem de inopia fua omnem quemcunque habuit ui ftum, mifit.Mukum beata mulier Si gloriofa, quæ ctiam ante diem iudP Dwtwmev/ meruitiudicis uoce laudari. Pudeat diuites fterilitatis atque infelicitatis

* fuæ : uidua Si inops, uidua in opéré inuenitur.Curnq? uniuerfa quæ dan/ tur, pupillis Si uiduis cotiferantur, dat ilia quam oportebat acapere,ut fci/ amus quæ pœna diufecm fterilcm mancat, cum hoc ipfo documento ope/ tari

-ocr page 209-

SERMO PRIMVS DE ELEEMOSYNA, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8y

•■an ctiam pauperes debeant ♦ Atcp ut intclligamus hæc omnia deo dari.Ôi wmquifcß hæc facit, deum promercri, christ vs illud dei donaappek bt,amp; in dona dei uiduam duos quadrates mififlè fignificat.ut magis ac ma gis poflit efle manifeftum, quia qui miferetur pauperis, deo fœnerat. Sed nec ilia res fratres chariflimi à bonis operibus ôi, iuftis refrenet amp;nbsp;reuocet Chriftianum, quod excufari fe pofle aliquis exiftimet beneficio filiorum, quando impenfis ipiritalibus christvm cogitare,qui acciperefeprofef/ fus eft,debeamus,nec conferuos liberis nofl:ris,Ted dominum præferamus, ’pfo inftruetc ôi monente:Qui diligit,inquit,patrem aut matrem fuper me, Uon eft me dignus: ÔC qui diligit filium aut filiam fuper me,non eft me di^ gnusJtem in Deuteronomio ad corroborationemfidei X diledionem dei paria conferipta funt:Qui dicut,inquit,patri aut matri, non noui te,amp; filios De«ter. fuos non cognouerunt.hi cuftodierunt præcepta tua, Si teftamêtum tuum fètuaueruntNam fi deum toto corde diligimus,nec parentes nec filios deo præferrc debemus, Quod Si loannes in epiftola fua ponit, charitatem dei apud eos non efte,quos uidemus operari in pauperes nolle: Qui habuerit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j.

iuquit.fubftantiam mund i, SC uidit fratré fuum defyderantem, ô£ clauferit uifcerafua ab eo,quomodo charitas dei manet in eoCSi em deus eleemofy nispauperum fceneratur,5icumdatur minimis,christo datur,noneft quod quis terrena cœleftibus præferat, nec diuinis humana præponat » Sic uidua ilia in tertio Regnorû libro,cum in ficcitate Si fame cofumptis omniz bus de modico farinæ SL oleo.quod fuperfuerat. feciflet fubcinericium pax 5.Reg.i7» nem,quo aflumpto,moritura cum liberis e(fet,fuperuenit Helias, SL petit fi bi prius ad edendum dari, tune quod fuperfuiffet inde illam cum filrjs fuis ucfci.Nec obtemperare ilia dubitauit.aut Heliæ filios mater in fame Ô2 egex ftate præpofuit.Fit immo in confpeôlu dei,quod deo placeat,prompte ac li benter quod petebatur.offcrtur, nec de abundantia portio, fed de modico totum darur,amp;: efurientibus liberis alter prius pafcitur.neq^ in penuria ÔC fa' me cibus antc^ mifericordia cogitatur, ut dum in opéré falutari carnaliter uitacontemnitur.fpiritaliteranimareferuetur.Heliasitacp typum chri^ Helttófyp«« STI gerens, SL quod ilia pro mifericordia uicem fingulis reddat oftendens, ^bridi tefponditôidixit: Hæcdirit dominus,fidelia farris non deficiet,ÔC capfaces olei non minuetur, ufq) in diem quo dabit dominus hymhrem fuper ter-* ram.Secundum diuinæ pollicitationis fidem multiplicata funt uiduæ 32 eu/ mulata quæ præftitit, SL operibus iuftis ac mifericordiæ meritis augment ta Si incrcmcnta fumentibus.farris SL olei uafa compléta funt.Nec füijs ab^ ftulit mater quod Heliæ dedit,fed magis contulit filrjs quod benigne SL pie fedt. Et ilia nondum ch ri st vm feiebat, nondum præcepta eiusaudie^ rat, non cruce SL paftîone eius redempta,cibum SL potum pro fanguine re/ pendebat,ut ex hoc appareat.quantû in ecclefia peccet qui fe ôi filios c HRl

s I ftoante

-ocr page 210-

DIVI CAECILli CYPRIANI

sTO anteponens diuirias fuas feruat, ncc patrimonium copiofum cum ingt; digcntium paupertate communicat.Sed enim multi funt in domo libeh,dC FiliomnHjne/ retardât te numeroGtas Gliorum, quo minus largiter bonis operibusinfi'' hocipfo operari ampliusdebes, quo mulrorum pignorum pater »»4s minuit, es, plures Gint pro quibus deum dcpreceris.MuItorum delióta redimenda funt.multorum precandæconfcientiæ.multorum animas redimendæ»Vtin hac uita feculari alendis fuftinendiscp pignoribus quo mator eft numerus, hoe maior eft Ói fumptus.ita ói in uita Ipiritaii atcç cœlefti.quo amplior fa-’ erit pignorum copia,eftè Si operum debet maion'mpenfa»Sic ÔC lob facri^ ficia numerofa pro liberis offerebat, quantu^ue crac in domo pignorum numerus.tatus dabatur dco Si numerus hoftiarum. Et quoniam quotidie deefle non poteft.quod peccetur in confpedtu dei, facriGcia quotidiana no deerant,quibus poflent peccara tergen,probat fcriptura diuina dicens; lob lob. I. homo ucrus amp;nbsp;iuftus habuit Glios lcptem,ó{ Gliastres, ÓCemundabatillos öfteres pro eis hoftias dco fecundum numerum ilIorum.óC pro peccatisco/ rum uitulum unum.Si ergo uere ftliostuosdiligis.G' cis exhibes plenam paternam dulcedinem chariratis,operari magis debes ut Glios tuos dco iu^ fta opcratione commendes»Nec eum liberistuis cogites patrem.quiÄcem porarius X infernus eft,fed ilium parcs qui æternus amp;nbsp;Grmus Gliorum fpiz ritalium pater eftJlH aflîgna facultates tuas, cjuas hæredibus feruas tille Gc liberis tuis tutor,ille curator.ille contra omnes iniurias feculares diuina ma-* Pxtnmonwm ieftate proteëtor. Patrimonium deo creditum nccrclpublica eriprt, necG-* deo frodendw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fnuadit, ncc calumnia aliqua forenGs euertit. In tuto hæreditas pont*

tur,quæ deo euftode faruatur. Hoc eft charis pignoribus in pofterum pro/ uidere,hoc eft Gituris hæredibus paterna petate coGilere, fecundum Gdetn feripturæ fandlæ diccntis:Iunior mi.etenim (ènui,d^ nunquam uidi iuftun» p/dLîd. derelitftum.necß fernen eius egens pane.Tota die miferetur Si commodat, Pfoker.io. Si fernen eius in benedieftione erit. K iterum: Qui conuerfatur Gne uitupc-* ratione Si iufticia,beatos poft Ce filios relinqueu Præuaricator itac^ pro/ ditor pater es, niG Glqs tuis Gdclitcr confulas. niG conferuandis eis religiofa Ä uera picrate profpicias.Qui ftudes terreno magis cœlefti patrimonio filios tuos diabolo magis comendare CH R i s T o,bis delinquis,amp; gémi* num crimen admittis, Si quod non præparasGlqs tuis dei paths auxilium, ÔCquod doces Glios patrimonium plusamare^ CHRiSTVM.Efto pott/ us liberis tuis pater talis.qualis Tobias extirit» Da utilia Si falutaria prxce^ pta pignoribus,qualia ille Glio dédit: manda Glqs tuis,quod Si ille Glio man

Tob.14. dauit dicens:Et nûc Gli mando tibi,fcrui deo in ueritatc.ôc fac coram illoqd* illi placct.ôC Glqs tuis manda ut fariant iuftiriam Si eleemoiynas,ôi Gntmc/

Tek 4. moresdei,ÔC bcnedicant nomen eius omnitempore.ôC icerû:Omnibus die-bus uitæ tuæ Gli dilccftiftime deum in méte habc,dC noG præterirc præccpta dus

-ocr page 211-

SERMO PRIMVS DE ELEEMOSYNA» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;187

eiusJufticiafn fac omnibus diebus ui'tætuæ,ÔC noli ambulare ui'am i'm'qui^ Tobwpr«»» taris,quoniam agente te in ueritate.eritrefpeótus operum tuorum.Ex fubgt; nbsp;nbsp;ddfdwm.

ftantiatua fac cleemofynam,amp; noli auertere fadem warn ab ullo pauperc: Ita ut nee à te facies dei auertatur» Pront habueris fili, fic fac eleemofynam; fi tibi fuerit copiofa fubftatia plus ex illa fac: amp;nbsp;fi exiguum habuen's^ex hoe ipfo exiguo cómunica.K ne timueris cum facis eleemofynam.præmium bo num reponistibi in dié nece(ïïtaris,quia eleemofyna à morte libérât,SC non patitur ite in gehennam.Munus bonum eft eleemofyna omnibus qui fad/ ünt earn coram fummo dco.Quale munus eft fratres dilediftiraGenius edi tio deo fpedlante celebraturC Si in gentilium munere grande ÔC gloriofum uidetur.procoftdes uel imperatores habere præfentes.ôi apparatus ac fum^ ptusapud munerarios maior eft.ut poflint placere maionbus:quanto illu/ ftrior muneris amp;nbsp;maior eft gloria,deu ÔdCHRisTVM fpeótatorê habereÇ’ Quanto iftic Si apparatus uberior.ôi fumptus largior exhibendus eft, ubi Elcemofyn« ad fpedtaculnm conueniuntcœloru uirtutes.conueniunt angeli omnes.ubi munerario non quadriga uel confulatus petitur, fed uita æterna præftatur, neccaptatur inanis SC teporalis fauor uulgi.fed perpetuu præmiu regnicœ/ leftis accipitur. Atep utpigros SC fteriles amp;nbsp;cupiditate nummaria nihil circa fniólum falutis opérantes magis pudeac,uc plus cofeientiam fordidam de^ dccoris ac turpitudinis fuæ rubor eædat,ponat unufquifqj ante oeuios fuos diabolum cum feruis fuis.id eft,cum populo proditionis SC mortis in medi/ urnprofilire, plebem christi præfente SC iudicante ipfo comparationis examine prouocare dicentemiEgo pro iftis,quos mecum uides, nec alapas accepGnec flagella fuftinuGneccrucem pertuli.nec fanguinem fudGnec fami liam meam precio paftionis SC cruds redemi,fed nec regnu ccelcfte illis pro/ niitto.nec ad paradifum reftituta immortalitate denuo rcuoco, SC munera mihiquam preciofa,^ grandia, nbsp;nimio SC longo tempore quxGta fum--

ptuofiflimis apparatibus comparât, rebus fuis uel obligatis in muneris ap* paratione.uel uenditis, ac nifl * editio honefta fuccefleric. conuicqs ac fibilis eijauntur.ôi furore populari nonnun^ pene lapidantur, Tuos tales mune tarios CHRISTE demonftra.illos dinites, illoscopiofisopibus affluentes, an in ecclefia præfidente SC fpeólante te eiufmodi munus edant, oppigno^ tads uel diftraótis rebus fuis,immo ad cœleftes thefauros mutata in melius poffeflione tranflatis C In iftis muneribus hominum caduds atque terres nis nemo pafeitur, nemo ueftitur.nemo dbiôd potusfolatio fuftinetur, nintfla inter furorem cdentis SC fpeótantis errorem, prodiga SC ftulta uo.--luptatum fruftrantium uanitate depereunt » IIIic in pauperibus tuis tu uex ftiris, SC pafeeris, tu æternam uitam operantibus polliceris. SC uix tui me^* is percuntibus adæqnantur, cjui à te diuinis mercedibus SC præmqs ccelex ftibus honorantur»Qnid ad hæc refpondçmus fratres chariflîmi C Sa^ pr«mwm.

s 4- crilega

-ocr page 212-

DIVI CäECILII cypriani

188

.Qj.j^^jy«j^p^crilegafterilitateamp;quadam tenebrarum noóte coopcrtas di'uitutn mcnlt; piktxm. tes, qua ratione defendimusCqua excufatione purgamus ♦ qui sabuli ferais minores fumus.ut christo proprecio paflïonis óifanguinis uicem.ncc immodicis rependamusCPræcepta nobis ille dédit: quid mcere feruos fuos oporteret inftruxit,operantibus præmiu pollicetur,8C fterilibus fupplidutn comminatur i Centeatiam foam protulit, quid iudicaturus fit,0i ante prædi/ xit, Quæ poteft excufatio efTe ceiTantiCquæ defenfio fteriliC nifi quod non faciente fetuo quod præcipitur, dominus faciet quod minaturC qui ôi didt: M4ttb.i5. Cum uenerit filius hominis in gloria foa, ÔC omnes angeli cum eo, tunc fe/ debit in throno gloriæ fuæ.Si colligentur ante eum omnes gentes, X fegrc/ gabit eos adinuice quemadmodum paftor fegrcgat oues ab hœdis,SJ tuet oues ad dextram.hœdos autem ad finiftram : tunc dieet rexqs, qui ad dexteram foam crût: Venite benedióti partis mei,percipite quod uobis pa ratum eft regnum aborigine mundi: Efuriui enim SC dediftis mihi mandu care : fitiui, SC dediftis mihi potum: hofpes fui, Si adduxiftis me: nudus, Si ueftiftis me: infirmus,0i uifitaftis me: in carcere foi,K ueniftis ad me»Tunc itaem. refpondebunt ei iufti dicentes : Domine quando te uidimus efurientem,02 pauimus: fitientem Si potauimus: quando te uidimus hofpitera S^adduxi mus: nudum amp;nbsp;ueftiuimus: quando autem te uidimus infirmuni Si in car*» cere Si uenimus ad teCTuc refpodens rex dieet eis:Amê dico uobis, quim diu fedftis uni horum ex fratribus meis minimis, mihi fedftis. Tunc dieet qs qui ad finiftram eius erunt:Difcedite à me malcdióli in ignem æternum, quem parauit pater meus diabolo Si angelis eius: Efuriui enim Si non de/ diftis mihi manducare: fitiui.ôi non potaftis me: hofpes fui. Si non addu/ xiftis me : nudus, SC non ueftiftis me : infirmus amp;nbsp;in carcere, SC non uifita/ ftisme.Tunc refpondebunt Si ipfi dicentes : Domine quando te uidimus efurietem.aut ficientem,aut hofpitem.aut nudum,aut infirmum.aut in car/ cere,0C non miniftrauimus tibiCSi refpondebitillis: Ame dico uobis,quam diu uni ex minimis iftis non fedftis,nec^ mihi feciftistSi ibunt iniufti in am buftionem æternâ: iufti autem in uitam æternâ. Q uid potuit nobis maius CHRISTVS edicereCquomodomagis potuit iufticiæacmifericordiæno/ ftræ operam prouocare, quod præftari id dixit fibi quicquid egenti prx/ ftatur Si pauperi, Si fe dixit offendi,nifi egenti præftet* SC pauperi,ut qui re/ (pedtufratris in ecclefia no mouetur.uel christi cotemplatione mouea^; à qui no cogitât in labore SC egeftate conferuu uel dominû,cogitet in ipfo ilLo que delpicit coftitutum. Et iddreo fratres chariflimi quibus metus pro/ nus in deu eft.ôi fpreto calcatóc^ iä mûdo ad fupema Si diuina animus ere étus eft,fide plena,mente deuota,operatione cotinua promerêdo,domiao obfequiu præbeamus: demus christo ueftiméta terrena.indumétacœ leftia recepturi.Demus cibu SC potu fecularé,cû Abraam Ifaac ÔC Iacob ad conuiulu

-ocr page 213-

SERMO PRIMVS DE ELEEMOSYNA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;189

conuiuiu cœlefte uehturi,ne paru metamus,plurimu femi'némus.Sccurita-tiac faluti' æternæ (dum tempus eft)confulamus,Paulo apoftolo admoné-teamp;dicentezErgo dum tempus habemus operemurbonum ad omnes.ma GdUt.k xirae autem ad domefticos fidei.Bonum autem facientes non deficiamus, tempore enim fuo metemus. Cogi'temus fratres charinTimi quid fub apoz ftolis fecerit credentium populus, quando intra ipfa primordia maioribus uittutibus mens uigebat,quando credentium fides nouo adhuc fidei calo^ te feruebat,domicilia tunc Ô£ prædia uenundabant, amp;nbsp;difpenfandam pau/ peribus facultatem libenter ac largiter apoftolis offerebant, terreno patrio ttionio uendito atque diftraólo.fundosilluctranfTerenteSjubi fruólus cape/ fentpoflTeflïonis æternæJIIic comparantes domos, ubi inciperét Temper ha bitare.Talis tune fuit in operibus cumulus, qualis in diledtione confenfus, ficutlegimus in Aólibusapoftolorum : Turba autem eorum qui credidez tant anima ac mente una agebant, nee fuit inter illos difcrimen ullum, nee tjuiequam fuum iudicabant ex bonis quæ eis erant, fed fuerunt il 1 is omnia tomtnunia.Hoc eft natiuitate fpiritali uere dei filios fieri,hoe eft lege ccele/ ApoftoUs ftiæquitatem dei paths imitari.C^uodcun^ enim dei eft,in noftra ufurpa/ oquot;””/ tionecommuneeft, neequifquamàbenencijseius aemuneribus arcetur, quo minus omne humanum genus bonitate ac largitate diuina æqualiter perfruatunfic æqualiter dies illuminât,fol radiat, hymber rigat,ucntus afpi rat,ÓC dormientibus fomnus unus eft.ftellarum fplendor ac lunæ commua niseft,Quo æqualitatis exemplo, qui poflèflbr in terris reditus ac frudtus fuos cum fraternitate partitur.dum largitionibus gratuitis communis ac iu ftus eft,dei patris imitator eft,Quæilla erit fratres chariffimi operantiu glo ria,quam grandis amp;: fumma læticia, cum populum fuum dominus cœperic recenfere, amp;nbsp;meritis atcß operibus noftris præmia promifla retribuere, pre» terreniscœleftia.pro temporalibusfempiterna.pro modicis magna præfta/ re,offerte nos patri, cui nos fua fandlificatione reftituit, æternitatem nobis lmmortalitaterh(Ç largiri.ad quam nos fanguinis fui uiuificatione répara^ uit,reduces ad paradiiudenuo facere,regna cœlorû fide ôi ueritate fuæ polit utationis aperireCHæc hæreant firmiter fenfibus noftris : hæc intelligantur plena fide:hæc corde toto diligantur : hæc indefinentium operum magna-* nimitate redimantur.Præclara ôi diuina res fratres chariffimi,falutaris ope ratio, folatium grande credentium, fecuritatis noftræ falubre præfidium, tuunimentum fpei, tutela fidei, medela peccati, Si res pofita in poteftagt; te fadentis, res grandis Si facilis, fine periculo perfecutionis corona pacis : Verum dei munus K maximum, infirmis neceflarium, fortibus glohox fum.quo Chriftianus adiutus præ fe effert gratiam fpiritalem, promeretur Christvm iudicem,deum computatdebitorem,Ad hanc operum falu/ tarium palmam libeter ac prompte certemus, omaes in agonc iufticiæ deo

SeChriftq

-ocr page 214-

190' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAECILII CYPRIÄNI

ôi CHRISTO fpedtanie curramus.ôC qui fæculo ac mudo maiores effc iam cœpimus.curfum noftru nulla feculi ac mundi cupiditate tardemus.Si expc ditos, fl celeres.fi in hoc operis agone currentes, dies nos uel reditionis, ud perfecutionis inuenerit,nuf^ dominus meritis noftris ad præmium décrit» In pace coronam uincentibus candidam pro operibus dabit,in perfecurio/ ne purpuream pro paflîone geminabit. Amen»

ARGVMENTVM SERMONIS SEQ.VENTIS»

Sermo eiufdem fecundus de Zelo liuore.in quo latentes inimict infidias drtc gens,unde zclus quâdo âr quomodo cozpent oftendit, amp;: mtritiplicem eius per/ niciem demonftrat.

SERMO SECVNDVS DE ZELO ET LIVORE»

Elare quod bonum uideas, Si inuidere melioribus, leue K modicum apud quofdam crime uidetur fratres chariflîmi, durhcç exiftimatur leue efle ôi modicum,nô timetur : dum non timetur,contemnitur:dum contemnitur, non facile uu tatunôC fit cæca Si occulta pernicies,quæ dum minus perfpi citur, ut caueri à prouidentibus poflît, improuidas mentes

atenter affligit.Porrô autem dominus prudentes eflè nos iuflît.Si caura fo licitudine uigilare præcepit, ne aduerfarius uigilans femper.S femper infix dians.quando in peôtus obrepat.de fcintillis conftet incédia,dc parais maxima exaggcret, Si dum remiflîs Si incautis leniore aura Si flatu molliore blanditur,procellis ac turbinibus excitatis ruinas fidei Si falutis ac uitæ nau/ fragia moliatunExcubandum eft itacç fratres dileôliflîmi,atc^ omnibus ut ribus elaborandum.ut inimico fæuienti.ôi iacula fua in omnes corporis par I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tes.quibus percuti amp;nbsp;uulnerari poflumus.dirigcnti.folicita Si plena uigilaiv

tia repugnemus, fecundum quod Petrus quoque apoftolus in epiftola fua ».Pétri. 5. præmonet Si docet dicenstSobrq eftote Si uigilate.quia aduerfarius uefter zabulus tanquam leo rugiens Si aliquid dcuorare quærens, circuit. Cireux it ille nos fingulos, Si tanquam hoftis claufos obfidens muros explorât. Si tentât an fit aliqua pars membrorum minus ftabilis ôi minus fida, cuius Didboliwerz adituad interiora penetretur.Offertoculis formas illices Si faciles uolupta-/Ktirf» tes.ut uifu deftruat caftitatem. Aures per canoram muficam tentât, ut fox nus dulciori auditu foluat Si molliat Chriftiani uigorem.Linguam ad coti-uicium prouocat, manus iniurqs laceffentibus ad petulantiam cædis inftP gat, ut fraudatorem faciat : lucra opponit iniufta, ut animam pecunia ca/ piat : ingerit perniciofa compendia ; honores terrenos promittif, ut cœ/ leftes adimat : oftendit falfa, ut uera fubripiat. Et cum latenter non po/ tcft fallere exerte atquc aperte minatur,terrorcm turbidæ perfecutionis in/ tentans, ad debellandos dei feruos inquietus femper, ÔC femper infeftus.

-ocr page 215-

SERMO SECVNDVS DE ZELO ET LIVORE. i j, t In pace fabdolus,in pcrfecuti'oneuiolentus.Quamobrem fratres dileétifli-mi contra omnes diaboli ucl fallaces inftdias, uel apertas minas flare debet inftruótus animus óiarmatus,tam paratus femper ad repugnâdum,quàm eft ad impugnandum femper paratus inimicus. Et quoniam frequentiora fnnt tda eius, quæ latenter obrepunt, magis quæ occulta ÔJ clandeflina ia^-mlatio, quo minus perfpicitur.hoc grauius éi. crebrius in uulncra noflra gtaflàtur.Ad hæc quoque intelligenda depellenda uigilemus.ex quibus eftseli amp;nbsp;liuoris malum.Quod fi quis penitus infpiciat, inueniet nihil ma^ gisChriftiano cauendum,nihilcautiusprouidendum,quàm nequisinuP dia ôc Iiuore capiatur : ne quis fal'êtis inimici cæcis laqueis implicatus,dum 2J ' 2elo frater in fratris odia conuertitur, gladio fuo nefeius ipfe perimatur, quod ut colligere plenius ÔC manifeftius perfpicere poflimus, ad caput eius 3tque originem recurramus.Videamus ergo unde zelus K quando ôi quoz inKtdt« ortgo modo cœperit.Facilius enim malû ta perniciofum à nobis uitabitur.fi ciuf détnali origo SCmagnitudo nofcatur.Hinc diabolus inter initia ftatim mû ^i perijt primus ôC perdidit.Ille angelica maieftate fubnixus.ille deo acce ptus amp;nbsp;charus.poftquam hominem ad imaginem dei fadlum confpAit.in Selum maliuolo liuoreprorupit.non piiusalterum derjciens inflindtu seli. quàm ipfe zelo ante deieôlus,captiuus antequam capiens, perditus ante^ perdens, dum ftimulâte liuore homini gratiam datæ immortalitatis eripit, ipfe quoeç id quod prius fuerat,amifit.Qtialc malum eft fratres chariftîmi, quo angelus cecidit,quo circunueniri ôi fubuerti alta ilia ôi prædara fublimi taspotuit,quo deceptus eft qui decipitCExindeinuidia graifa^’ in terris,du liuore *paritur,magiftro perditionis obfequitur, dum zabulum qui zelat, Af;.*pentKr? itnitatur.Sicut feriptum eftdnuidia autem zabuli mors introiuit in orbem Sdpîen. x* terrarum Jmitantur ergo ilium qui funt ex parte eius.Hinc deniq? nouas fra ternitatis prima odia.hinc parricidia nefanda cœperunt, dum Abel iuftum Gene.^. Chaim zelat iniuftus.durn bonum malus inuidia K liuore perfequitur.Ta turn ualuitad confummationem facinoris æmulationis furor, ut ne chari-* tasfratris.nec fcelerisimmanitas,nec timor dei, nec pœna deliôli cogitate-^ tur.Iniufte oppreftus eft, qui iufticiam primus oftenderat î odia perpefliis eft,qui odiffe non nouerat:occifus eft impie,qui moriens non repugnabat» Et quod Efau fratri fuo Iacob inimicus extitit,zelus fuit.Nam quia ille be^ Gcnc.17.' nediftionem patris acceperat.hic in odiû perfecutionisfacibus liuoris exarz lît.Et quod lofeph fratres fui uendiderunt, caufa uendendi de æmulatione Gene. defcendit,poftquam id quod fibi in uifionibus profperum fuerat oftefum, fimpliciter ut fratribus frater expofuit, in inuidiam maliuolus animus eru^ pit.Saul quoep rex ut Dauid odiflet.ut perfecutionibus fæpe repetitis inno i Reg. ig, centem,mifencordem,mitem,lenitate patientem necare cuperet.quid aliud

seli ftimulus prouocauitCquia Goliad interfejfto ôC opéré ac dignatione ibidem-iy; diuina

-ocr page 216-

DIVI CAECILIÏ CYPRIANI

diuina tatito hofte deleto populus admirans in laudes Dauid pr^dicatióf nis fuffragio profilqt.Saul fimultatis atc^ infeótationis furias dcliuore con cepitEt ne longum faaa fingulos recenfendo,pereuntis fimul populi attcti damusinterinim.Iudæi nonne indeperierunt,dumcHRiSTO maluntinz Mdr.15. uidere quam credereCObtreótates magnalibus.quæ ille faciebat, selo cxcx cantc decepti funt,ncc ad diuina nofcenda cordis oculos aperirc potucrunt. Quæ nos confyderantcs fratres chariflimi.contra tâtam mali perniciem ui/ gifanter ói fortiter dicata deo K uegetata peótora noftra muniamus.Alio' rum mors proficiat ad noftram falutem. imprudentium pœna prouidcn/ tibus conférât fanitatê » Nó eft autem quod aliquis cxiftimet ma’um iftud una fpecie contineri.aut breuibus terminis angufto fine códudi.Latc pa multiplex ói fcEcunda pernicies : radix eft omnium maloru. Si fonS dadium.feminarium deliólorum.materia culparum.Inde odium furgir,ani mofitas inde procedit.auaritiam zelus inflammat, dum quis nó poteft fuo efte contentus uidés alterum ditiorem. Ambitionem zelus excitât, dum eer nit quis alium in honoribus altiorem, zelo excæcante fenfus noftros, ac in dirioÜem fuam mentis arcana redigente.dei timor fpernitur, magfftcrium CHRISTI negligitur, iudicfj dies non prouidetur.Inflat fuperbia, exacer/' bat faeuiria.perfidia præuaricatur, impatientia concutit, furie difcordia, ira feruefcit.Nec fe poteft iam cohibere.ncc regere qui faótus eft poteftatis ali/ cnæ.Hinc dominicæ uinculum pacis rumpitur.hinc charitas fraterna uiola/ tur.hinc adulteratur ueritas.unitas fcinditur.ad hærefes atcç fehifmataprofi litur, dum obtreólatur facerdotibus.dum cpifcopis inuidetur, du quis aut queritur non fe potiusordinatum, autdedignatur alterum ferre præpofi/ tum.Hinc recalcitrathinc rebellât de zelo fuperbus.dc æmulatione peruer' fus.animofitate Si liuore non hominis, fed honoris inimicus. Quaiis ucro eft animi tinea,aut quæ cogitationum tabes peótoris quanta rubigo,2elagt; re in altero uel uirtutem eius.uel felicitate,id eft.odifte in eo uel mérita pro/ pria,ucl beneficia diuina,in malum proprium bona altena conuertere, illu* ftrium profperitate torqueri.aliorum gloriam faccre fuam pcenam.SC uelut quofdam peótori fuo admouere carnifices, cogitationibus Si fcnfibus fuis adhibere tortores.qui fe inteftinis crudatibus lacerêt,qui cordis fecreta ma/ liuolentiæ ungulis pulfent.non cibus talibus lætus.non potus poteft efte iiï cundus,fufpiratur femper Si gemitur,K doletur. Dumep ab inuidis nun^ liuor exponitur.diebus ac noólibus peótus obfefTum fine intermifttone la/ niatur»Malacæterahabentterminum,ÔC quodeuneç delinquitur.deliólico fummatione finitun in adultero ceflat fadnus perpetrato ftupro : in latro^ ne conquiefcit fcelus homicidio admiflo. Si prædoni rapadtatê ftatuit pof ïn«aid ftne feftà præda, Si falfario modum imponitimpleta fallacia, zelus terminum «oromo. non habet,permanens iugiter malum,Si fine fînepeccatum eft. Quantoifj illecui

-ocr page 217-

SERMO SECVNDVS DB ~ZELO ET ViypRE, »9^ ille cui i'nuidetur fucccflu meh'ore profecerit,tanto inui'dus i'n mai’us Hium liuon’s ignibus inardefcit.Hinc uultus minax,toruus afpecftus,pallor in fade,in labfjs tremor,ftridor in dentibus,uerba rabida, efFrenata conui da,tnanus ad cædis uiolentiâ promptæ,etiam iî gladio interim uacuæ,odio tamé foriofe métis armatæ.Et idcirco fpiritus fanétus dicit in pfalmis:No/ lite zelare bene ambulantem in nia fua.Et itcrum:Obferuabit peccator iuz ftum amp;nbsp;ftridebit ad eum dcntibus fuis. Deus autem irridebit eum. quo/ niatn prouidet quia uenietdieseius’.Hos beams Paulus apoftolus de/ fignat amp;nbsp;dénotât dicensîVenenum a(pidumfublabijseorum,6ios eo^ Rowilt;lt;.y. turn malediétioneôCamaritudine plenum eft»Veloces ad effundendum fanguinem pedes eorum.contritio Si calamités eorum in urjs eorum, qui uiam pads non cognouerunt.nec eft timor dei ante oculos eorum. Multo hialum leuius ôi periculum minus eft.cum membra gladio uulnerâtur.Fa/ cilior cura eft ubi plaga perfpicua.ôi cito ad iànitatem medela fubueniente petdudtur uulnus quod uideturtseli uulnera obftrufa funt Si occulta gt;nbsp;Occ tetnedium cura m edentis admittunt qui fe intra confcientiæ latebras cæco otcwlwm. ' doJore clauferunr.Quicuncp es inuidus amp;nbsp;malignus uideris fis eis quos odifti,infidiofus,perniciofus,infeftus,nullius magis tuæiàlutis inimicus cs.Quiflt;ç ille eft quem zelo pcrfequeris, fubterfugere Si uitarete poterit» tu te fugere non potes.ubicuncç fugeris aduerfarius tuus tecum eft, hoftis lèmper in pedore tuo eft,pernicies intus inclufa eft, ineludabili cathenari| Oexu ligatus Si uincftus es,2elo dominante captiuus es.nec folatia tibi ulla fubueniunu Perfeuerans malum eft,hominé perfequi ad dei gratiam per^» linentem,calamitas fine remedio eft,odifle felicem* Et idicirco fratres dile^ ftiflîmi huic periculo confulens dominus, ne quisselo fratris in laqueum 2abuli incurreret,cum eum difcipuli interrogaiîent quis inter illos maior ef ftt:Qui fuerit.inquit,minimus in omibus uobis,hic erit magnus.amputa^' uit omnem æmulationem refponfo fuo,omnem caufam ÔC materiam mot dacisinuidiæeruit ôiabfcidit.Difdpulo CHRiSTizelare non licet,no licet lt;nbsp;inuiderc.Exaltationis apud nos non poteft efle cotentio.de humilitate ad fummacrefcimus,didicimus unde placeamustdenicç Si Apoftolus inftru/ wsôCdocenSjUtquiilluminati CHRISTI lumine tenebras nocfturnæconx uerfationis euaGmus,in faétis atcç operibus luminis ambulemus, fcribit 6Ó diduNoxtranfiuit,dies autem appropinquauit,abiiciamus ergo opera te nebrarum.ôi induamur arma lucis,tan^ in die decenter ambulemus : No tu comeflationibus Si ebrietatibus,non in cocupifcentijs Si impudicitijs.no incertaminibus Si 2elo»Si receflerunt de peétore tuo tenebræ, fi nox inde difcuffa eft,fi caligo deterfa eft,fi illuminauit fenfus tuos fplendor diei, lî homo lucis efle cœpifti,quæ fût CHRISTI fequere,quia lux Si dies CHRï 8T Vs eft. Quidiü ^li tenebras ruisfquid té nubilo liuorisinuoluis^quid ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t inuidiæ

-ocr page 218-

,94 ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CÄECILII CYPRIANI ’ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

înuicîiæ cccttate omnc pacis ói charitatis lumen extinguisC quid ad 2abugt; lon,cui rcnunciaueras.iterum redisfquid Chaim fimilis cxiftisC Homicidi) nanq; facinore conftringi eum quifquis zelauerit Ô!. odio fratrcm fuum ha i.io.j. bueric, déclarât loannes apoftolus in epiftola fua dicens : Qui fratrcm fuum odit, homicida eft, 6{fcitis quia omnis homicida non habet ui/ ■' tam in fe manentcm. ÔC iterum : Qui dicit fe efle in luce, Si. fratrcm fu/ urn odit, in tenebris cft ufqueadhuc,ói in tenebris ambulat,Si non feit i.lo.i- quo eat, quontam tenebræ excæcauerunt oculos eius: Qui odit,in/' quit,fratrcm fuum,in tenebris ambulat.ôi non feit quo eat,uadit enim ne/ feius in gchcnnam.ignarus 8i cæcus præcipitatur in peenam, recedens feili/

Io,?, cet à c H R Î s Tl lumine monentis amp;nbsp;dicentis: Ego fum lux mundi, qui me 'fêcutus fucrit non ambulabitin tenebris,fed habebït lumen uitæ. Sequitut autem CHRIS TVM qui præceptis eius infiftit, qui per magifterf) eius uia graditur.qui ueftigia eius atq; itinera feólatur.qui quod CHRlSTVsSi ’,1 ; fecitôi docuit,imitatur,fccundum quod Petrus quoq? hortatur Si monct «. i.Pe.i. dicens:CHRlsTVS pafTuseft pro nobis, relinquens nobis exemplum uc fequamur ueftigia eius.Memini(fe debemusquo uocabulo christVS plebem fuam appellet.quo titulo gregem fuu nuncupct, oues nominatut lo.io.ö’.xu innocentia Chriftiana ouibus æquetur: agnos uocat, ut agnorum natura Mdttfc.y. iimplicem fimplicitas mentis imitetur.Quid fub ueftitu ouium lupus lati/ tat,quid gregem CHRisTi,qui Chriftianum fe mcntitur.infamatC CHRi STI nomeninduere,0Cno percHRisTi uiam pcrgerc.quidaliudpraeM Mrfttb.ij», uaricatio eft diuini nominis,qua'm defertio itinen's falutaris, cum Si ipfe dó ceat Si dicat eum ad uitam uenire qui mandatum feruauerit.Si eum effe fa pientem qui uerba eius audierit Si feceritC doótorem quoeç eum maxima Ibycm. 5. in regno cœlorum uocari.qui fecerit Si fic docucrit.tunc prædicanti profutû rum,quod bene atcç utiliter prædicatum fuerit,fi id quod ore promitur faz élis fcquentibus impleaturC Quiduero infînuauit crebrius difeipulis fuis Io.iy.i0-.i5. dominus,quid inter falutaria monita Si præcepta coeleftia cuftodienda fee uandacp magis mandauit,qua'm uteademdileótionequa difcipulos ipfe dilcxit,nos quoeç inuicem diligamusCQuomodo autem uel pacem domi ni,uel charitatem tcnct,qui intercedente zclo nec pacificus poteft efle, nec charusî’Ideo Si apoftolus Paulus cum pacis Si charitatis mérita depromc/ ret,cumcç afteuerarct firmiter Si doceret,nec fide fibi,nec eleemofynas,nec paflTionem quocß ipfam confeffionis Si martyrq profuturam, nifi chanta/ «•Corm.iy. tis fœdera integra atq; inuiolata feruaftet,adiecit Si dixit: Charitas magna 'nima eft,chantas bcnigna,charitas non selat» docens fcilicet Si oftendenS eum pofte charitatem tenere,quifquis magnanimus Si benignus, Si a' zelo Si liuorealienus eftJtem alio loco cum moneret,ut homo iam fando fpirf tu plenus natiuitate cœlefti dei Filins fadus non nifi fpiritalia Si diuina fe/ detunpo

-ocr page 219-

SERMO SECVNDVS DE ZELO ET LIVORE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;içy

ftctur.pom’t amp;nbsp;didt:Et ego quidem fratres non potui uobis loqui quafi fpi *• Corm.}» ritalibus.fed quafi carnalibus, quafi infantibus in Christo» Lac uobis potum dedi non cibum.nondum enim poteratis,fed neep adhuc po tcftis.adhuc enim eftis carnales,ubi enim in uobis zelus Si contentio, Si dif {en{ioaesCanc,n5necarnalese[iis,ÖCCecandam hominem ambuIatisfOb terenda funt fratres chariflïmt uitia SC peccata carnalia, SC terreni corporis infeftalabes fpiritali uigorecalcanda.nedumitcrumad ueteris hominis tonuerfationem reuoluimurjethalibus laqueis implicemur, Apoftolohoc idem prouidenter ói falubriter præmonente.Itacç,inquit,fratres,non fecun Cor{n.io» dumcarnem uiuamus.Si enim fecundum carnem uixeriris,mori incipietis» Si autem fpiritu opera carnis mortificaueritis,uiuetis,quoquot enim fpirP tudei agutur, hi funt filq dei. Si filq dei fumus,fi templa eius efle iam ccepi •nus.fi accepto fpiritu fanóto fandie Si fpiritaliter uiuimus, fi de terris ocuz losadcœlumfuftulimus.fîadfupernaôidiuinaplenûdeo Si Christo pedlus ereximus,non nifi quæfunt deo SC christo digna faciamus.ficut amp;nbsp;Apoftolus ponit SC didctSi confurrexiftis, inquit, cum CHRiSTO.quæ Collo furfumfuntquærite,ubi christvs eft in dextera dei fedés: quæ furfum funt fapite,non quæ fuper terram»Mortui enim eftis, SC uita ueftra abfeon/ ditaeft cu christo in deo:cum autem christvs apparuerituita uegt; ftra,tuncö{ uos apparebitis cum ipfo in gloria.Qui ergo in baptifmo fecux dum hominis antiqui peccata carnalia SC mortui öi fepulti fumus, qui rege uerationeccelefti christo confurreximus,quæfunt christi SCco^ gitemus pariter SC geramus.ficut idem apoftolus docet rurfus SC monet di/ cens:Primus homo de terræ limo,fecundus homo de cœlo,qualis ille de lixConn.isi Wo,talcs amp;nbsp;q de limo, SC qualis ccelcftis,tales SC cœleftes.Quo portauimus imaginé eius g de limo eft, portemus SC imaginé eius qui de cœlo eft.Ima/ gine aut cœlefté portare no poftumus.nifi in eo qd efte ia ccepimus.CH R l STi fimilitudinê præbeamus,hoc eft em mutafle qd fucras,^ cœpifte eflè quod non eras,ut nobis diuina natiuitas luceat.ut ad deum pattern deifica difciplina refpodeat, ut honore SC laude uiuendi deus in homine clarefcat, .ipfo hortante SC monente SC cis qui fe clarificant, uicem mutuam pollicen/ t«Eos,inquit,qui clarificant me,clarificabo,0i qui ipernit me, fpernam. Ad lo.it. quam clarificationem formans nos SC præparans dominus SC filius dei fix-Wilitudinem dei patris infinuans in euangelio fuo dicit.audiftis quia didlu cft:Diliges proximum tibi.ôC odio habebisinimicum tibi:Ego autem dico Le«î. if* Uobis,diligite inimicos ueftros,amp; orate pro eis.qui uos perfcquuntur, ut fi/ .tisfilnpatrisueftri,quiincœliseft,quifolcmfuumoriri facit fuper bonos

malos.ôC pluit fuper iuftos SC iniuftos. Si hominibus lætum eft SC ^orio fum filios habere confimiles.Sê tunc magis generaffe deleólat,fi ad pattern iiniamentis paribus foboles fubcifiuarefpondeat, quanto maior in deo pa V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cl treiae

-ocr page 220-

Î9tf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI C AE GI LU G Y P R IA NI

tre læritîa cft,cum quis (îc fpiritaliter nafcitur.ut aôtibus eius amp;nbsp;laudibus dî/ uina gencrofitas prædiceturç’Quæ l’ufti'tiæ palma eft.quæ corona.cflè te ta lem,ae quo deus no dkat : Filios generaui ôi exaltauij'pfi autcm fpreuerut mc.collaudct te potius CHRIST VS Kinuitetadpræmium di'cens: Ventte benedtóli patris met, perdptte regnum, quod uobts paratu eft ab origine naundi.His meditarionibus corroborandus eft animus fratres dilcótiflï^ mîÆiufmodi exerdtationibus contra omnia dtabolt iacula firraandus» Sit in manibus diuina ledtio.in fenfibus dominica cogitado. Oratio iugiS omnino non ceflet.Salutaris operatio pfeueret.Sptritalibus femp adtibas occupemur.ut quotiêfcuntç inimicus acceflerit.quotiés adiré tentauerit,S2 Coron« Chri claufum aduerfus fe peôtus inueniat Si armatum» Nó enim Chriftiani ho/ ftjdnorwtMn« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corona una eft,quac tépore perfecutionis accipitur. Habet 6C pax coi

ronas fuas.quibus de uaria Si multiplici congreflîone uiôtores proftrato Si fubaôto aduerfario coronamur.Libidinem TubegiiTe, continentiæ palma eft. Contra iram,contra iniuriam repugnaflè,corona patientiæ eft. De aua rida triumphus eft.pecuniam fpernere.Laus eft fidei.fîducia futurorû mun di aduerfa tolerare.Et qui fuperbus in profperis non eft, gloriam de humû Iitate confequitur.Et qui ad pauperum fouendorum mifcricordiam pro/ nus eft,rctribudonem thefauri cœleftis adipifcitur.Et qui selare non nouit, quié^ unanimis Si mitis fratres fuos diligit, dileôtionis Si pacis præmio ho/ noratur.In hocuirtutum ftadio quotidie currimus, ad bas iuftitiæ palmas Si coronas fine intermiftïone temporis peruenimustad quas ut tu perueniz re edam poftis,qui fueras zelo Si liuore pofleflus, omnem illam maliciam, qua prius tcnebaris,abiice,ad uiara uitæ æternæ ueftigqs falutaribus reforz mare.Euelle de peclore tuo fpinas Si tribulos,ut te dominicum fernenferti li fruge locupletct, ut diuina Si fpiritalis feges in copia fœcûdæ meflis exu* beret. Venena felliseuome, difeordiarumuirus exclude,purgetur mens quam ferpendnus liuor infecerat. Amaritudo omnis quæ intus infederat, CHRISTI dulcedine leniatur.Si defacramento crucisàcibumfumisKpo tum,lignû quod apud Mara profecit in imagine,ad faporis dulcedinem riz bi in ueritate proficiat ad mulcendi peôtoris Icnitatem : Nec ad medelam profperâdæ ualitudinis labores.unde uulneratus fueras,inde curare. Ama cos quos ante oderas.dilige illos quibus iniuftis obtretftadonibus inuide? bas.Bonos imitate,fi potes,fi feëtari non potes,collætare certe Si gratulatc ttielioribus.fac te illis adunata dileôtione participem.fac te confortio chariz taris ÔJ fraternitatis uinculo cohæredem.Dimittentur tibi débita, quando tu ipfe dimiferis. Accipientur facrifida tua,cum pacificus ad deum ueneris^ Senfus att^ adlus tui diuinitus dirigentur, quando ea quæ diuina Si iufta ProKerb.K., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cogitaueris,ficut feriptum eftîCor uiri cogitât iufta,Si à deo dirigentut

Gen.4. gfefpqg eius.Habes autê multa quæ cogites»paradifum cogita»qab Chaim non redit.

-ocr page 221-

SERMO TERTIVS DE BONO PATIENTIAE 197 nó redit,qui xclo fratrem fuum peremin Cogita cœlefte regnum, ad quod non niG concordes atcg unanimes dominus admittit.Cogita quod filq del tii foli poflint uocari,qui fint pacifici.qui natiuitate cœlefti Si legediuina ad Gmilitudinem dei patrisSi CHRisTi refpondentadunatûCogita fub ocu lis nos dei ftarc.fpeôtante ac indicate ipfo coueriàtionis ac uitæ noftræcurri cula decurrere,peruenire nos tune demum poflè.ut eum uidere contingar, fi ipfum nunc uidentem deleôlemus aôlibus noftris, fi nos dignos gratia pus Si indulgentia præbeamus, fi placituri femper in regno, in hoc mungt; doantcplaceamus.

l

ARGVMENTVH TRACTATVS SEQ.VENTIS.

SermotertiuseiufdemdiuiCyprianidebonopatienriæjinquo à CHRISTO Indies (i; per fandorum exempla difcurrens, docet quàm fît utilis patientia âr ne «flaria uniuerfîs,amp;; maxime Cliriftianis,qui diabolo impugnâte plus quatiuntur.

SERMO TERTIVS DE BONO PATIENTIAE.

■ E patientia locuturus fratres dileôtiflîmi, SS utilitatcs eius Si commoda prædicaturus, unde potius incipiam,quam quod nûc quoc^ ad audientiâ ueftrâ patientia uideo eife necefïàriam.ut nec hoc ipfum quod auditis Si diicitis, fine patientia facere poftitis. Tune enim demum fermo Si ______ tio falutaris efficaciter difcitur,fi patienter quod dicitur au diat'’.Nec inuenio fratres dileôtiftîmi inter cæteras cœleftis difdplinæ uias* quibus ad confequenda diuinitus præmia fpei ac fidei noftræ feôla dirigiz .tur.quid magis fît uel utilius ad uitam.ucl maius ad gloriam,quàm ut(qui præceptis dominicis obfequio timoris ac deuotionis innirimur)patientiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

waxime tota obferuatione tueamunhanc fe feôtari philofophi quoqj pro fitentur, fed tam illic patientia falfa eft, quàm ôi fapientia falfa eft ♦ Vnde tnim uel fapiens eflè uel patiens poflît,qui nec fapientiam.nec patientiam dei nouit.quando de qs qui fibi fapere in mundo uidentur.ipfe moneat Si dicanPerdam fapientiam fapientium,amp; prudentiam prudentium reproba bo:Item beams apoftolus Paulus plenus fpiritu fanôlo, Si uocandis, for^ wandiscç gentibus miflus.conteftetur amp;nbsp;inftruat dicens : Videtene quis uos deprædctur per philofbphiam Si inanem fallaciam,fecundum traditio tiem hominum/ecundum clementa mundi,Si non fecundû CHRIST VM, quia in ipfo inhabitat omnis plcnitudo diuinitatis. Et alio loco : Nemo fe,, ,inquit,decipiat:Si quis putat fapientem Ce efle in uobis, mundo huic ftub i. Gorm. j. tus fiat ut fit fapiens.Sapientia huius mundi ftultitia eft apud deumiJScrix ptum eft enim:Reprehendam fapientes in aftutia eorum. Et iterum: Cox lokf. .gnouit dominus cogitationes fapientium quia ftultæ funuQuare fi fapien pƒ4l.^* r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c ) tiaillic

-ocr page 222-

198 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVÏ CAECILÏI CyPRiANJ

Phiofopbi f^^**4 non eft.efle non poteft nee Si ucra pan'enriâ. Nam fi patiënt dco dif^licctes illc eft qui humilis Si mitis eft.philofophos autem nee humiles uidemus ef fe nee mites fed fibi multum pÏacentesgt; ód hoe ipfo quod fibi placcantdeo difplicêtes. Apparet non efleillic ueram patientiam, ubi fit infolens affeda tæ libertatis audacia,ói exerti ac feminudi pcdloris inuerecunda iadantia» Nos autem fratres chariifimi qui philofophi non uerbis fed fadis fumus, necueftitu fapientiafed ueritate præferimus,qui uirtutu magisconfdentia quamiadantiamnouimus.quinonloquimur magna fed uiuimus quafi ferui Si cultores dei.Patientiam quam magifterfjs cœlcftibusdifcimus,ob/ fequijsfpiritalibuspræbeamus.Eftenimnobiscum deo uirtus ifta com-

P4tienri«ori/ munisdnde patientia incipininde claritas eius Si dignitas caput fumit.Ort go a deo. mâgnicado patientiæ deo autore procedit.Diligéda res homini quæ deo characft.Bonum quodamatdiuinamaieftascommendat.Si dorai; nus nobis Si deus pater eft,fedemur patientiam dei pariter SC patris, quia SC feruos oportet eife obfequentes,ói filios non decet efle degeneres.Qua/ lis uero in deo SC quanta patientia,quod in contumeliam fuæ maieftatis SC honoris inftituta ab hominibus profana templa,amp; terrena figmenta.K fa/ éx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bonos amp;nbsp;malos æqualiter facit

/o exor . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nafc i amp;nbsp;lumen folis oborirfói cum hymbribus terram rigat, ncrao à

benefierjs eiusexduditur, quo minus iuftis fimiliter SC iniuftis indifcretas pluuiasIargiatunVidemusinfeparabili æqualitate patientiæ nocentibus amp;nbsp;innoxqs,religiofis ôdmpiis,gratias agentibus amp;nbsp;ingratis dei nutu tem/ poraobfequi,elementa famularffpirareuentos,fontes fluere,grandefcere copias meflïum.fruidus mitefcere uinearum,exuberate pomis arbufta.ne/ mora frondefcere.prata florere.Et cu crebris imó cótinuis exacerbetur oße fis deus.indignationem fuam temperat,ÓC præftitutum femel retributioniS

VmJi'ffaJtp diempatienterexpedat»Cumc^habeatin poteftate uindidam.mauult fendetts. tenere patientiam,fuftinens fcilicet dementer SC differens.ut fi fieri po/ teft multum malicia protraeda aliquando mutetur,ÓC homo in errorum Si fcelerum contagione uolutatus uel fero ad dominum c6uertatur,ipfo moz

E5ecb«i amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicente:Nolo mortem moriétis,quantum ut reuertaturöiuiuatÄ

X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;me,dicitdominus.amp; iterum:Reuertimini ad domi

’ num deum ueftrum.quoniam mifericors SC pius eft,ói patiens SC multxmi ferationis.K qui fententiam fledat aduerfus malicias irrogatas. Quod ice apoftolus Paulus commemorans,ôi peccatorem ad pœnitentiam reuocaS , Ron)lt;(.ü proponit SC didt : Aut nunquid opulentiam bonitatis eius SC fuftentio/ ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nis SC longanimitatis contemnis, ignorans quoniam patientia SC bonitaS

dei ad pœnitentiam te adducitCTu autem fecudumduritiam tuamói cor impœnitens,thefauri2as tibi iram in die iræ,ô£ reuelationis iufti iudicij deigt; qui reddet unicuicç fecundum ppera fua.Iufium iudidu dei dixit efle,quia -i , - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ferunJ

-ocr page 223-

SERMO TERTIVS DE feÖNÓ PATIENTIAE.

fcrum ed.qm'a diu multumc^ diffcrtur.ut homini' ad uitam longa dei pa ƒ tænriaconfulatunTuncrepræfentaturpœna itnpio 8i peccatori, quando iam tïon potcft pœnitentia prodefle peccanti » Atcç ut plenius intelligcre poflimus fratres dile(3:iffîmi,quia patientia dei res eft.óC qfquis leni’s ôi pà tiens amp;nbsp;mitis eft.dei patris imitator eft,cum in euangelio fuo dominus præ tepta in falutem daret,SC diuina monita depromens ad pcrfeólum difcipu los erudiret.pofuit Si dixit: Audiftis quia didtumefttDiligcs proximum Letti.i9i

odio habebis inimicum tuum.Ego autem dico uobis:Diligite ini/ Mitttb.s» ' niicos ueftros.Si orate pro eis qui uos perfequutur.ut fitis fili} patris ueftri qui in cœlis eft.qui folem fuu oriri facit fupcr bonos Si malos. Si pluit fup iuftos Si iniuftos^Si enitn dilexeritis eos qui uos diligunt.quam mercedem habebitisC'none hoc Si publicani faciutCEt fi falutaueritis fratres ueftros tâ/ tum,quidampliusfacietis*nóneethniciidipfum faciuntCEftote itaqj uos ptrfeóli.ficut pater uefter coeleftis perfeótus eft.Sic perfeótos dixit fieri del filios.fic confu'mmari oftendit Si docuit cœlefti natiuitate reparatos, fi pa** tientia dei patris maneat in nobis, ƒ: fimilitudo diuina,qua peccato Adam pcrdidcrat,manifefteturSiIuceatina(ftibusnoftris. Quæ gloria eft fimigt;-km deo fieri, qualis Si quanta félicitas habere in uirtutibus, quod diuinis laudibuspoflitæquari.Nechoc fratres dileóliftïmi iesvs CHRistvs .

Si dominus deus nofter tantum uerbis docuic,fed adimpleuit Si fadlis. Et quia ad hoc defcendifte fe dixerat.ut uoluntatem patris faceret, inter cæte^ ra admirabilia fuarum uirtutum,quibus inditia diuinæ maieftatis expreC fit.paternam quoque patientiam tolerantiæ tenorc feruauit,omnes deniqj aftus eius ab ipfo ftatim aduentu patientia comité fignantur,quod primu de ilia fublimitate cœlefti,ad terrena defcendens,non afpernatur dei filius carnem hominis induere,ut cum peccator ipfe non efter,aliéna pcccata pot tarct.Immortalitate interim pofita fieri fe Si mortale patitunut innocés Uocentiu falute perimatur » Dominus baptisai à feruo, Si remiflam pecca/ torum datums,ipfe non dedignatur lauacro regenerationis corpus abluégt; te, diebus quadraginta ieiunat, per quem cæteri faginantur: efurit Sifa^ tnem fentit,ut qui in fame fermonis Si gratiæ fuerant, ccelefti pane faturaz tentur.Cum diabolo tentante congrcditur,Si inimicum tatum uicifle conz tentus, nil ultra uerba conatur.Difcipulis non ut feruis dominica potefta te præfuit, fed benignus Si mitis fraterna eos charitate dilcxit, Digna/ tus eftetiâ pedes apoftoloru lauare,ut du circa feruos talis eftet dominus, lob.i j» exeplo fuo doceret,qualis circa compares Si æquales debeat efle conferuuS» AcqHrfnimi Nec mirandum quod circa obediences talis extiterit.qui ludam potuit ufc^ ’ ad extremu longa patietia fuftinere,cibu cu inimico fumere.hofte domeftt cufcire.nec palam oftendere,traditoris ofculu non recufare.In ludæis uero tolerâdis æquanimitas quâta Si quâta patiêtia7incrcdulos ad fide fuadédo

t 4. fleôlere

-ocr page 224-

^OO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DlVl CAECILII CYPRIANI

flcólcrejobfequio ingrates fouere.contradicentibus rcfpondere lenitcr.fu^ perbos fuftinere cleir enter,humiliter pcrfcquentibus cedere,prophetarum interfeótores SC adüerfum deum fcmpcr rebelles ufc^ ad cruds ôi paflïo^ nis horam uelle colligerc,fub ipfa autem paffione 81 cruce, priufqua'm ad crudelitatem necis Si effufionem fanguinis ueniretur,quæ cóuiciorum pro/ bra patienter audita,quæ contumeliarum tolerata ludibriaCut infultannu (putamina patiéter exciperet.q fputo fuo coed oculos pauloanteformaffet, amp;nbsp;cuius in nomine nunc à feruiseius zabuluscumangelis fuis flagellatur, flagellaipfepateretuncoronareturlpinis,qui martyres floribus coronat æternis.palmisinfaciem uerberaretur, qui palmas ueras uincentibus tri^* buinfpoliareturuefte terrena, quiindumentoimmortalitatiscæteros ue/ ftit,dbaretur felle qui cibum cœleftem dédit : aceto potaretur qui poculum falutare Dpinauit.llle innocens,ille iufl:us,imô innocentia ipfe.ôi ipfe iufti/ tia,inter fadnorofos deputatur Si teftimonijs falfis ueritas premitur, iudi/-catur iudicaturus,K dei fermo ad uidlimam tacens ducitur » Et cum ad Cruz' cem domini confundantur fydera,elementa turbentur.contremifcat terra, nox diem claudat,fol ne ludæoru facinus aipicere cogatur,Sd radios ocu/ los fuos fubtrahat : ille non loquitur, nec mouetur, nec maieftatem fuam fub ipfa faite paflîone profitetur:uf(^ ad finem perfeuerâter ac iugiter tôle/ rantur omnia,ut confummetur in c H R i s T O plena ôiperfedlapatien/ tia.Et poft ifta adhuc interfeôtores fuos, fi conuerfi ad eum fuerint, fufei/ pit,amp; patientia fua falutari ad conièruandos benignus amp;nbsp;patienseedefiam luam nemini cludit.illos aduerfarios, illôs blafphemos, illos nominis fut (emper inimicos.fi pœnitentiam deliôli agannfiadmiflum facinus agno^ fcant.non folum ad indulgentiam criminis,fed ad præmium regni cœleftis admittit.Quid poteft patientius,quid benignius dicif uiuificatur CHRP STI fanguineetiam qui effudit fanguinem chriSTi: talis eft C H R i s T i,ac tanta patientia,quæ nifi tanta ac talis exifteret, Paulu quoeç apo» ftoluecclefianonhaberet.Quod fiôCnos fratres chariflîmi in CHRP s T O fumus.fi ipfum induimus.fi ipfe eft falutis noftræ uia .qui CHRP s TVMueftigqsfalutaribusièquimur.percHRiSTiexépla gradiamur. ßcutloannesapoftolusinftruitdicens:Quidiritfein CHRISTO manez re.debet quomodo ille ambuIauit,ÔC ipfe ambulare.Item Petrus,fuper que pg,i. ecclefia domini dignationefûdataeft,inepiftola fua ponit SididnCHRP

STV s pafliis eft pro nobis,relinquens uobis exemplum ut fequamini ue* ftigiaeius.quipeccatum nonfecit.necinuentus eft dolus in ore eius.qui cum malcdiceretur,non remaledicebat,cum pateretur.non comminabatur* Tradebat fe iudicanti fe iniufte.Inuenimus denic^ Si patriarchas, Kproz* phetas.ôC iuftos omnesqui figuram c H R l’s T i imagine præeunteporz tabant,nihil magis euftodifte in lande uirtutum fuaium,^ quod patientia “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;forte

-ocr page 225-

8ERMO TERTIVS DE BONO PATIENTIAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10»

forte amp;nbsp;ftabili æqaanimitate tenucrunnSic Abel onginem maftytq Si paf Gen.4» fione iufti hominis initias primus amp;nbsp;dedicâs.aduerfus firatré fratricidâ non tefiftit,nccreluólatur,fedhumilisamp;mitis patienter occiditur. Sic Abrahâ ^eo credens Si radicem ac fundamentû fidei primus inftituens,tentatus in filio non dubitat necç cunôlatur,fed præceptis dei tota patientia deuotio^ Jrisobfequitur.Etlfaacadhoftia: dominicæ fimilitudinem præfiguratus, ^uando à pâtre immolandusoffertur.patiensinuenitur.Et Iacob fugatus Gen.ju 3 fratre,de domo fua patienter excedit.ôC maiore patientia poftmodutn fopplex adhuc magis impium ôi perfècutorem muneribus pacificis ad con tordiam reuocat Jofeph uenundatus à fratribus Si relegatus non tâtum pa tienter ignofcitjed ôi gratuita frumenta uenientibus largiter amp;nbsp;demêter itn partit.Moyfes ab ingrato Si perfido populo contemnitur frequenter.^ pc oè lapidatur.ôi tarnen lenis ôî patiens pro eifdem dcum dcprecatur.In Da uidueroexquofecundum carnem CHRISTI natiuitas oritur,quàm ma^ gna amp;nbsp;mira amp;nbsp;Chriftiana patientia,habuiflè in manu fæpc ut Saul regem perfequentcm fe.ôi interficere concupifcentem.poflet occidere.ôi tame fub/ ditum fibi Si traditum maluifle feruare, necrependilTe inimico uicem, fed ocdfumadhucinfuperSiuindicafle♦Totdenitç prophetæ interfeôti,tot gloriofi martyres gloriofis mortibus honorati.qui omnes ad cœleftes coro naspatientiæ laude uenerunLNeq; enim poteft acdpi dolorum Si paflio/ num corona, nifi præcedat in dolore amp;nbsp;paffione patientia. Quàm fit aute patietia utilis öi neceflaria fratres dile(n:iflimi,ut manifeftius Siplenius pof fit nofci,deifententiacogitetur,quam in origine ftatim mundi Ô2 generis humani Adam præcepti immemor Si datæ legis tranfgreffor accepit, tune fiuemus patientes in ifto feculo efle debeamus qui fie nafcimur.ut prefx Iuris ifticöi conflidtationibus laboremus.Quia audifti,inquit,uocem mu/ Gen.fieris tuæ, Si mâducafti ex ilia arbore,de qua fola præceperam tibi ne man-ducares,malediôla terra erit in omnibus operibus tuis.In triftitia Si gemitu edes ex ea omnibus diebus uitæ tuæ. Spinas Si tribulos efjciet tibi Si edes pabulum agri.In fudore uultustui edes panem tuum,donee reuerta^ ris in terram.de qua fumptus es,quia terra es,amp; in terram ibis, Huius fentê Homo dniri riæuinculo colligati omnes Si conftridti fumus, donee morte expundla de ifto feculo recedamus.In triftitia Si gemitu fimus necefte eft omnibus die^ busuitænoftræ.Edamuspanemnecefleeft cumfudoreôi labore.Vnde unufquifcp cum nafeitur Si hofpitio huius mundi excipitur, initium fumit àlachrymis,ÔC ^uis adhuc omnium nefeius Kignarus.nihil aliud nouit in ilia ipfa prima natiuitate quàm flere.prouidentia naturali lametatur. Vitæ mortalis anxietates.K labores.ôd procellas mudi quas ingredif'.in exordio ftatim fuo ploratu uel gemitu rudisanîa teftaf.Sudaf etn ^diu ifticuiuif

laborad’. Nec fudantibus SC laborâtibus poftunt alia magis patientiæ ' ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fubuez

-ocr page 226-

101, DIVI CAECILII CYPRIANI

fubucnirc folada.quæ cum apta fint amp;nbsp;neceflaria in iflo mundo uniuerfis» turn magis nobis qui diabolo impugnantcplus quatimur.qui in aciequo/ tid ie ftantes inuetcrati amp;nbsp;exercitati hoftis colluótationibus fatigamur.qui/ buspræteruariasôiaffiduas tentationum pugnas,Ói in pcdècutionutn quocç ccrtamine patrimonia relinquêda funt.fijbeundus career, portandæ cathenæ.animæ impendendæ, gladius, beftiæ, ignes.cruces, omnia deniqj tormentorum ac pœnarum genera fideamp; uirtute patientiæ perferenda.do* I0.16. mino ipfo inftruente Si diccntc:Hxc locutus fum uobis,ut in mepacem ha beatis,in feculo autem prefiTuram habebitis, fed fidite quonia ego uici mu dum.Si autem qui diabolo Si mundo renunciauimus preffuras Si infefta tiones diaboli K mundi crebrius ac uiolentius patimur,quanto magis pa/ tientiam debemus teuere,qua adiutrice Si comité omia infefta toleremus. M4ttb.io. Domini Kmagiftrinoftri falutarepræceptum eft:Qui tolerauerit,inquit. Io.8. ufcß ad finem,hic faluus erit.amp; iteru : Si permâferitis.inquit.in uerbo meo, ueredifeipuli mei eritis. Si cognofeetis ueritatem, nbsp;nbsp;ueritas liberabituos.

Tolerandum Si perfeuerandum eft fratres dileeftiflimfut ad fpem uerita/' tis ÔC libertatis admifli, ad ueritate Si libertatê ipfam peruenire poffimus, quia hoc ipfum quod Chriftiani fumus,fidei Si fpei res eft.ut aut ipesamp;fi/ des ad findtu fui poflînt peruenire,patientia opus eft. Non enim præfentc gloriam fequimur,fed futuram,fed quod apoftolus Paulus monet dicens: Romd.8. Spe faluati fumus.’Spes autem quæ uidetur non eft fpes.quod enim uidet quis,quidfperatCSiautemquodnonuidemus fperamus ,per patientiam expedtamus.propterea expedatio Si patientia neceflaria eft, ut id quod efle cœpimus impleamus,ôi quod credimus Si fperamus.deo præftante ca piamus.Denique alio in loco idem Apoftolus iuftos amp;operantes,0J foeno ris diuini incremento cœleftes thefauros fibi recondentes,ut patientes quo^ GäE«. quefint,inftruitamp;docetdicens:Ergo dum tempus habemus,operemur quod bonum eft ad omnes,maxirae uero ad domefticos fidei.Bonum au? temfacientes non defi'eiamus, tempore enim fuometemus.admonetnc quis impatiens in operatione dcficiat,ne quis tentationibus aut auocatus, aut uiólus,in medio' laudis Si glorias itinere defiftat,0i pereant præz E5efb.jï. terita, dum quæ cœperant definunt eflè perfeefta. Sicut feriptura eft: lu/ Apoflt;t.j. fti'tia iufti non liberabit eum in quacuncç die exerrauerit. amp;nbsp;iterum : Te? ne quod habes,ne alius accipiatcoronam tuam.quæuox adhortatur pa/ tienterS2fortiterperfeuerare,ut qui ad corona ÔC laudem iam proximam nititur,durante patientia coronetur. Patientia autem fratresdilediffî/ mi,non tantum bona euftodit,fedÔJ repellit adueria. Spiritui fando fauens,ôi cœleftibus ac diuinis cohærens,contra fada carnis S£ cor/ poris,quibus anima expugnaçpr Si capitur.uirtutum fuarum propu/ gnaculo reludatur* lafpiciamus denique pauca demukis,ut de pau/ dsio?

-ocr page 227-

SERMO TERTIVS DE BONO PATIENTIAË, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;soj;

OS intclligantur 51 cætera.Âdulterium,fraus,homia’di'um,mortale crimen cft.Sit fords amp;nbsp;ftabilis in cordepatienda,ÔC nec adulterio fandificatum cor pusÔC dei templum polluitur.ncc iuftitiæ dicata innocentia cotagione frau lt;^is infîc(tur,nec poft guftatam cuchanftiam manus gladio Si cruore macu lantur.Charitas fraternitads uinculum eft, fundamentum pacts, tenacitas acfirmitasunttads.quæôifpeamp;fidematorcft.quæ Si operaôd martyria præccdit.quæ nobtfeum femper æterna apud deum in regnis cœleftibus permancbir»TolleilIi padcndam.ôd defolata non durât. Toile fufttnendi, tolerandiép (ubftandam.ôi nullis radicibusacuirtbusperfeuerat.Apofto/ lus déni cum decharitate loqucretur.tolerandam Si. patientiam illi iun^ xit.Chadtas magnanima eft,chariras benignaeft.charitas nonæmulatur, i,corln,tf, -Oon inflatur,non irritatur.non cogitât malum,omnia diligit,omnia credit, oninia fperat,omnia fuftinet.Oftendit inde illam perfeuerare ut tcnaciter polfit,qui norit omnia fuftinere.ôi alio in Ioco:Suftinentes,inquit,inuicem W diledione fads agentes,feruare unitatem fpiritus in coniundione pacis.' ptobauit nec unitatem feruari pofte nec pacem,nifi fe inuicem fratres mUz* Oiatoleranda foueant.ôi concordiæ uinculum padentia intercedente cufto dianuquid deinde ut non iures neep maledicas, ut tua ablata non répétas, ut accepta alapa 5i alteram maxillam uerberand prabeas,ut fratri in te pec tanti non tantum fepties,fed feptuagies fepties,fed omnia omnino pecca^ tadiniittas,utdiligasinimicos tuos,utpro aduerfarijs S2 perfecutoribus precem facias. Non poteris ifta perferre nifi tolerantiæ Si patientiæ teneas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. i

fitmitatcm.quod fadum uidemus in Stephano.qui cum à ludæis ui Si la^ pidibus necarccur,non fibi uindidam fed interfedoribus ueniam poftula/ fiât dicens:Domine ne ftatuas illis hoe peccatum.Sic efte oportuit primum Aff««. 7. r ioartyrem CHRIST i,qui martyres fecuturos gloriofa morte præcurrés, Uon tantum dominicæ paflîonis prædicator eftct,fed Si patientiftimæ leni/ tatis imitator.Quid dicâ de ira,de di(cordia,de fimultate,quæ in Ghdftia^

Uo elfe non debêtdît padentia in pedore,ÔChæcillic locum habere no pof

funt,aut fi adiré tentauerintjCito difeedét exclufa,ut domicilium pacificum ' pttfeueret in corde,ubi deum pacis deledet habitare. Admonet denique

Apoftolus Si docet dicés:Nolite cotriftari fpiritû fandû dei,in quo (îgnati

tftis in die redêptionis. O mnis amaritudo, SL ira,Si indignatio,ôi clamor,

ôf blafphemia auferantur â uobis.Si cm Chdftianus à furore Si cotendeir tiecamali tan^ de maris turbinibus exceflît,6C tranquillus aut lenis in por tu CHRi STI efte iam cœpit,nec iram aut difeordiâ debet intra pedus adx . . niittere,cui nec malum pro malo reddere licet,nec odifte. Nec non ad uaria quo(ç carnis incommoda,Si crebros corporisdurosep cruciatus quibus hu manu genus quoddie fatigatur Si patit'’,patiêtia neceftaria eft.Nâ cû in ilia prima trâfgreftîone pcepti firmitaj corporis cum immortalitate difeefterit, - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÔCcum

-ocr page 228-

«CT4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DlVl CAECILII CYPRÏANl

SI cum motte infirmitas uencrit.nec poflit firmitas reci'pi, nifi cum reccpta amp;immortalitasfuerit,o{x)rtetinhac fragilitate atcç infirmitate corporca ludtari femper K con^€di,quæ ludtatio SC congreffio.non nifi patienoæu» ribus poteft fuftineriJExaminandis autem nobis atq; explorandis diuerfi ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;importantur labores,0d multiplex tentarionum qualitas irrogatutde iadhi

ris facultatum,de ardoribus febriu.de crudatu uulneru,de amiHione cha/ roru » Nec aliud magis iniuftos difcernit amp;nbsp;iuftos.quam quod in aduerfo per impatienriam qucritur SC blafphemat iniuftus.paticntia iuftus proba E«’’ tur.ficut fcriptu eft:In dolore fuftine SC in humilitate tua patienriatn habe; lobpdtientfd qwoöiam igne probatur aurum atc^ argentum »Siclob examinatus eft ^robfttKs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;probatus eft,ad fummum faftigium patiêtiæ laudis uirtute prouedhiSt

Quanta aduerfus eum iacula zabuli emiftafquanta admota tormentaria'' dtura rei familiaris infligitur.numcrofæ fobolis orbitas irrogatur, diues io ccnfu dominus,amp; in libcris pater ditior,nec dominus répété, nec pater eft; accedituulnerûuaftitas,dCtabefcentesacdefftuétesartus uermium quolt;^ edax poena confumit. Ac ne quid omnino remaneret, quod no lob in fuis tentationibus experired',armat zabulus SC axoré illo antiquo nequinæ fus ufus ingenio.quafi omnes per mulicrem dccipere poftet amp;nbsp;fallere.quod fe-quot; cit in originemec tarnen lob grauibusacdenfisconflidlationibusfrangi^ quominus inter illas anguftias amp;nbsp;prefturas fuas dei benedidlio uidrice pa Tobtds c««/ tientiaprædicetur. Tobias quocppoft luftitiæôd miferiçordis fus opera tlt;(tê nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magnifîca,tuminum amiftione tentatus,inquantum patienter cazdtateper

tulit,in tantum granditer deum patientiæ laude promeruit« Atlt;^ ut magiS fratres diledtiftimi patientiæ bonum luceat,quid mail econtrano ónpati^ lmplt;ttîentirf. - nbsp;nbsp;nbsp;importer conlyderemus.Nam ut patientia bonu chri sti cft»ficecó''

tra impatientia zabuli malu,8C ftcut in quo habitat nbsp;manet christvs

patiens inuenitur.ita impatiens femper exiftit.cuius mentem zabuli nequi tia poftidet.Exordia denicp ipfa uideamus.Zabulus hominem adimagi'quot; Aditm impd/ nem deifadtum impatienter tulit.indeôdperijt primus Sîperdidit, Adam hens, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contra præceptum cœlefte ci bi lethalis impatiens in mortem ceddit,nec ac

chAin »mpÄ/ ceptamdiuinitusgratiam patientia cuftodeferuauit.Kut fratrem Chaim - nbsp;nbsp;.. perimeret,facrificr) eius 8C muneris impatiens fuit,SC quod Elau de maiori^

(W anpAtus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J minora deicedit.primatus fuos per impatientia lentis amifit. Quid

ludaicus populus circa beneficia diuina perfidus SC ingratus, nonne quod à deo primum receftît impatientiæ crimen fuitfdum Moyfi cu deo loqueo tis moras non poteft ferre.profanos deos aufus eft poftulare,ut itineris fui duces nuncuparet caput bubulum SC terreftre figmentum: necun^ ab ea^' dem impatientia deftitit,quominus femper docilitatis SC diuinæ admoni/ tionis impatiens prophetas fuos SC iuftos quofcß perimendoadcrucem nuom SC fanguinem domini profiliret»Impatientia etiam in ecclefia hsregt; . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- r- . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ticosûdt

-ocr page 229-

SERMO TBRTIVS DE BONO PATIÊNTIAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zof

c tîcos fadt.Ôi ad ludæorum fimih'tudinem contra CHRISTI pacetn K cha^ ritatem rebelles ad hoftilia 82 foriofa odi'a compellit » Et ne longum fit fin^ gulatim recenfere.omnia omnino quæ patientia ædificat ad glon'am,tmpa tientia deftruit ad ruinam.quare fratres dileótiffimi ói. bonis patiêtiæ ÔJ.im/ padentiæmalisdiligenterexpenfispatiêtiamper quam in Christo ma nemus,ut uenire cum christo ad deum poflimus, plena obferuatione teneamus,quæ copiofa K multiplex non angufto fine concluditur.ncc bre^ uibus terminis coercetur.Late patet patientiæ uirtus. Si ubertas eins ac lafgt;* gitas dc unius quidem nominis fonte proficifcitur.fed exundantibus uenis patictix «w? per multa gloriarum itinera diffunditur.nec proficere aliquid in aótibus no mendatio. Ibispoteft adconfummandam laudem.nifi inde confummationis accipiat firmitatcma.Ptientia eft, quæ nos deo Ôi commédat Si feruat:Ipfa eft.quæ temperat,quæ linguam frenatmentem gubernat,pacem cuftodit.di^ foplinam regit,libidinis impetum frangit, tumoris uiolentiam comprimit, incendium fimultatis extinguit.coërcet potetiam diuitum.inopiam pauper rum refouet: tuetur in uirginibus beatam integritatem, in uiduis laborio-* lam caftitatcm.in coniunäis Si maritatis indiuiduam charitatem : facit hu ttiilesin profperis, in aduerfis fortes, contra iniurias Si contumelias mites» docetdelinquentibuscito ignofcere, fi iplèdelinquas,diu SL multum roga-Kttentationes expugnat,perfecutiones tolcrat, paffiones Si martyria con-* fummatJpfa eft quæ fidei noftræ fundamenta firmiter ponit: ipfa eft quæ Hicrementa fpei fublimiter prouehit: ipfa adlum dirigit.ut teuere poflimus uiam CHRiSTi.dum per eiustolerantiam gradimur: ipfacfticit, ut perfe/ ueremus filrj dei, dum patietiam patris imitamur. Et quoniâ plurimos fcio fratres diledfiflimi uel pondéré iniuriarum ingentium, uel dolore de qs qui aduerfum fe graflant^ ôi fæuiunt.uindicare uelociter cupere.nec illud in extre ttia parte rcticendum eft,ut in iftis fluótuantis mundi turbinibus ÔC ludæ--orum fiue gentilium Si hæreticorum quoeç perfecutionibus conftituti,pati-enterexpe^emus ultionis diem, nec ad uinditftam doloris noftri querula feftinatione propercmus, cum fcriptum fit : Expeóla me, dicit dominus,in Sopb. j. diem refurrcótionis meæ in teftimonium, quoniam indicium meum eft ad ^ougregationes gentium,ut excipiam reges,amp;: effunda fuper eosiram meâ» Expeclare nos iubet dominus amp;nbsp;futuræ ultionis diem forti patientia fuftp ueretqui Ôi in Apocalypfi loquitur dicens î N e fignaueris uerba prophetiæ Apocdl-ix. libri huius, quia iam tempus in proximo eft» Vt Si q qui perfeuerant noce^ re.noceant,ôiquiin fordibus eft.fordefcatadhuc: iuftusauteadhuc iuftior fiat.fimiliter Si qui fanólus eft,fancftior.Ecce uenio cito Si merces mea mecu df,reddere unicuic^ fecundum faefta fua. Vnde etiam clamantes martyres, 8iad uindiftam fuam dolore erumpente properantes,expe(ftarc adhuc iu bentutjSi temporibus confummaiidis implédis^ martyribus præbere pax'

u tientiara

-ocr page 230-

toff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAECILII CYPRIAN!

ApofdLe. tientiatn.Et cum aperuiflet.inquit.agnus quintum figillum.uidi fub afa cîeî animas occiforum propter uerbum dei amp;nbsp;martyrium fuum.ôC clamauerunt uoce magna diccntes:Quoufq; domine fandlus uerus non iudicas Si uw dicas fanguinem noftrum, de qs qui in terris inhabitant C” Et datæ funtcis fîngulæ ftolæ albæ,ôi didhim eft eis ut requiefcerent breui adhuc tempore, donee impleatur numerus conferuorum Si fratrum eorum,quiq^ poftea oc ciderentur exemplo ipforum.Quando autem ueniet fanguinis iufti diuina uindiôla.dedarat per Malachiam prophetam fpiritus fanôtus dicens: Ecce dies domini uenit ardens quafi dibanus.eruntép alienigenæ Si omnes ini/ qui ftipula.Si fuccendetillos adueniens dies.dicit dominus: quod item legi' mus in pfalmis.ubi dei iudicis pater dicatur aduentus cenfuræ fuæ maieftaz te uerendus:Deus manifeftus ueniet deus nofter öC non filebit.Ignis in coz foeólu eius ardcbit,ôi in circuitu eius procella nimia, aduocabit cœlû defurz lum.öi terram deorfum.ut feparet populum fuum. Colligite illi iuftos eiuS eos qui difponunt teftamentum eius in facrificqs.öi annunciabuntcœli iu/ fticiam cius.quoniam deus iudex eft.Nam Si Efaiaseadem prænunciatdi ^fii.66. cens:Ecce enim dominus ficut ignis ueniet, Ôi ficut procellæ currus eius retri' buere in ea uindidta: in igne enim domini iudicabuntur,d£ gladio eius uul' Ibidem.41, nerabuntui'.öi iterum:Dominus deus uirtutum prodibit Si comminuet bei lum.excitabit ceitame Si clamabit fuper inimicos fuos cum fortitudine:Ta/ cui tacui, nunquid Temper taceboCQuis autem eft hie qui tacuifle prius digt;

E/45 j . dt,öi non Temper tacebitTquot;utiep ille,qui ficut ouis ad uióïimam dudus eft.SJ ficut agnus coram tondente Te fi ne uoce non aperuit os Tuum : uti^ ille qui non clamauit.neque in plateis uox eius audita eft:utilt;ç ille,qui non Tuit con tumax neque contradixiqcum dorTum Tuum poneret ad flagella,Si maxib las ad palmas,Taciem Tuam non auertit à Tœditate Tputorum : utic^ ille, qui cumaccuTareturà làerdotibus Si Tenioribus nihil reTpondit, Si admirante Pilato patientiflîmum filentium tenuit. Hic eft qui cum in paftionetacue/ rit,in ultione poftmodum non tacebit.Hic eft deus nofter,id eft,no omniz um,Ted credentium fîdelium deas,qui cum in Tecundo aduentuueneritma niTeftus non filebit : nam aim in humilitate prius Tuent occultus, ueniet in poteftate maniTeftus.Hunc expedemus iudicem Tratres dilediflimi, iudi^ cem Si uindicetn noftrum, eedefiæ Tuæ populum, amp;nbsp;ab initio mundi iufto/ rum omnium numerum Tecum panter uindicaturum.qui ad uindidam fu' am nimiumTeftinatSi properat.conTyderetquia needum uindicatuscft ipTe,qui uindicat.Pater deus præcepit fîlium Tuu adorari, K apoftolus Pau 1. lus diuini præccpti memor ponit Si dicit : Deus exaltauit ilium, Si donauit illi nomen, ut fît Tuper omne nomen, ut in nomine ies v omnegenu flelt; datuncœleftium, terreftrium ÔCinTernorum. Si in Apocalypfi angelus lo/' Apocalip. anni uolenti adorare Te refiftit SC dicit ; Vide ne Teceris quia conTeruus tuus

Turn

-ocr page 231-

SERMO TERTIVS DE BONO PATIENTIAE. stof fam Sifratrum tuoru.iESVM domi'nutn adora. Qualis donnnusiESVS Si quanta paticntia, ut qui in cœlis adoratunnec dum uindicetur in terrisC Huius patientiam fratres dilcóliflïmi in perfecutionibus ói paflïonibus no ftris cogitemus. Huius aducntui plenum expeótationis obfequium præ^ beamus. Nee defendendi ante dominum ferui irreligiofa ÔC inuerecunda ’ feftinatione properemus » Infiftamus potius Si elaboremus, Si toto corde uigilantes, atque ad omnem tolerantiam ftabiles dominica præcepta lèr^ uemus.ut cum ilia iræ Si uindictæ dies uenerit.non cum impfjs Si peccatori bus puniamur,fed cum iuftis Si deum timentibus honoremur. Amen»

ARGVMENTVM SERMONIS SEQ.VENTIS»

Sermo quartos beat! Cypriani, de mortah'tatc ad amorem relinquendi banc uitam exhortans, amp;: oftendens hoc quod fine ullo diferimine cum iniuftis iufti mo fiuntur.non effe putâdum bonis amp;nbsp;mails interitum efl*e cornmunem, quoniam ad refrigerium iufti uocantur,ad fupplicium rapiuntur iniufti.

SERMO Q.VARTVS DE MORTALITATE»

T fi apud plurimos ueftrum fratres dileótiflïmi mens fb/* Iida eft,Si fides firma, Si anima deuota, quæ ad præfentis mortalitatis copiam non mouetur, fed tanquam petra for tis Si ftabilis turbidos impetus mundi, Si uiolentos fccu^ li fluôlus frangit potius ipfa nec frangitur, Si tentationi^ __bus non uincitur,fed probatur : tarnen quia animaduerto in plebe quofdam uel imbecillitate animi, uel fidei paruitate, uel dulcedine feculan's uitæ, uel fexus mollitie, uel quod maius eft.ueritatis errore minus ftare fortiter, nec peôloris lui diuinum atque inuiôtum robur exerere.diflî/ tnulanda res non fuit nec tacenda, quo minus quantum noftra mediocri^ Us potcft,uigorc pleno Si fermone de dominica leôlione concepto,delica' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mm»

tæ mentis ignauia comprimatur.Si qui homo dei Si CHR i s ti effe iam cœ piudeo Si CH RI s TO dignus habeatur» Agnofeere enim fe debet fratres di leôtiflîmi, qui deo militât, qui pofitus in cœleftibus caftris diuina iam (pe^* fat,ut ad procellas Si turbines mundi trepidatio nulla fit in nobis,nulla cou tatio.quando hæc uentura prædixerit dominus,prouidæ uocis hortatu in-ftruensSidocenSjSipræparansatquccorroboranseccIefiæ fuæ populum ad omnem tolerantiam futurorum, bellaSi fames,Si terræmotus,6i pefti/-lentias per loca fingula exurgere prænunciauit Si docuiL Et ne inopinatus nos Si nouus rerum infeftantium metus quateret, magis ac magis in nouif fimis temporibus aduerfa crebrefcere.antc præmonuit. Fiunt ecce quæ di^ âa funt. Si quando fiunt quæ ante prædidta funt,fequentur Si quæcunque promiiTa funt,domino ipfo pollicente Si dicente: Cum autem uideritis hæc lxc .u» omnia fieri, feitote quoniam in proximo eft regnum deuRcgnum dei fra^ trcsdiledtiftimicfle cœpit in proximo, præmium u/tæ Si gaudium falutis

u amp;nbsp;æternæ

-ocr page 232-

io8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'DIVI CAECILII CYPRIANI

æternæ,K perpétua lætitia ôJ poffeflîo paradifi nupcr amifTa, mundo trartgt;* feunte iam uem'unt.i'am terrenis cœleftia.ôC magna paruis, ô£ caduds æter-'’ na fuccedunt.Quis hic anxietads Si folicirudinis locus cftCquis inter hæctre pidus Si mœftus eft,nifi cui fpes Si fides deeftÆius eft enim mortem time' re,quiadcHRlSTVM nolitire: eius eftadcHRiSTVM nolle ire,quife non credit cum CHRISTö incipere regnare» Scriptum eft enim iuftumfi/ ° nbsp;nbsp;‘ de uiuere.Si iuftuses K fide uiuis,fi uere in deum credis, cur non eu CHRP

s TO futurus,amp; dedominipollicitadoe fecurus, quod ad CHRISTVM uo ceris amplelt;fteris,ÔC quod zabulo careas gratularisCSymeon denicç ille iU'’ Symeon. ftus,qui uere iuftus fuit,qui fide plena dei præccpta feruauit, cumei diuini* Lgf«. X. tus refponfum fuiflet, quod non ante moreretur ^CHristvm uidiflet, K CH RI s TV s infans in templum cum matre ueniftet, agnouit in fpirita natumefteiam CHRiSTVM,de quo fibifiierat ante prædiôlum,quo uifo/ fduit dto fe efte moriturum.Lætus itaeç de morte iam proxima, Si de uici/ na accerfione fecurus,accepit in manibus puerum.ôi benedicés deum exdâ/ mauit Si dixitiNuncdimittis feruum tuum dominc,fecundum uerbum tuu in pace.quoniam uiderunt oculi mei falutare tuum.probans fciliçet Si conte ftans tune efte feruis dei pacem, tune liberam amp;nbsp;tranquillam quietem,quan do de iftis mundi turbinibus cxtra(fti,fedis Si fecuritatis æternæ portum pe VWmlt;tfewp ’ ^tiando expunóla hac morte ad immortalitatcm uenimus» Illa eft expefîdndd di enim noftra pax,ilia fida tranquillitas,illa ftabilis amp;nbsp;firma Si perpétua fecu 4^**^ aliud in mundo,quäm pugna aduerfus diabolu quo/ AnfeobtïHné*^’‘^æg^ritur * quàm aduerfusiaculaeius8€ telaconflidtationibus affiduis »no/Kpremlt;t^ dimicatur^Cum auaritia nobis,cum impudicitia.cum ira, cum ambitione ^^’Hoftesho/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft,cum carnalibus uitrjs,cum illeccbris fecularibus aftidua,K iU'

mints. gis.Si molefta ludlatio eft.Obfcfta mens hominis ÔC undic^ zabuli infefta tione uallata,uix occurrit fingulis, uix refiftit.Si auaritia proftrata eft.exup git libido : fi libido comprefla eft, fuccedit ambitio : fi ambitio contempta eft, ira exafperat, inflat fuperbia, uinolentia inuitat, inuidia concordiam rumpit,amicitia zelus abfcindit.Cogeris maledicere, quod lex diuinapro/ hibet: compelleris iurare,quod non licet.Tot perfecutiones animus quoti/ diepatitur,tot periculis peeftus urgetur, Si deledlat hie inter zabuli gladioS diu ftare,cum magis concupifeendum fit Si optandu ad christ VM fub/ Io4n.i6. ueniente uelocius morteproperare, ipfo inftruete nos Si dicetc: Amen amê dico uobis,quoniam uos plorabitis Si plangetis, feculum autem gaudebit, uos trifles eritis,fed trifticia ueflrain læticiam ueniet.Quis non ad Ixticiam uenirc feflinetT’quis non triflicia carere optetCQuado autem in lætidam ue Ibidem, niat noflra triflicia,dominus denuo ipfe déclarât dicés:Iterû uidebo uos 8!

gaudebit cor ucflrum,amp; gaudium ueflrum nemo toilet à uobis.Cum ergo uidere c H R i s T v M gaudere Ct.nec poflit effe gaudium noftrum nifi cu ui dcrimus

-ocr page 233-

SERMO QVARTVS DE MORTALITATE, 109 dcrimus CHRISTVM ,quæ cæcitas animi.quæue demêua eft, amare preC^ fiiras amp;nbsp;pcenas.öi lachrymas mundi, X non feftinare podus ad gaudi'um, quod nun^ poflit auferriCHoc autem fit fratres dilecftiflimi.quia fides de-* cft.quia nemo credit futura efle quæ promi'tti't deus qui uerax eft, cuius fer 010 eredentibus æternus amp;nbsp;fîrmus eft.Si tibi uir grauis X laudabilis aliquid polliccretur.haberes uticp pollicenti fidem,nec tc falli ac decipi ab eo crede** fK,qüem ftare in iermonibus atcp in adlibus fuis fcires,nunc deus tecum lo quitur.ôi tu méte incredula perfidus fludtuasCDeus tibi de hoc mundo re* cedenti immortalitatem pollicetur atqj æternitatem, amp;nbsp;tu dubitas^hoc eft deum omnino non nofle.hoc eft chri stvm credetium magiftrum pcc* tato incredulitatis offenderedioc eft in ccclefia conftitutum fidem in domo fideino habere. Quatu profit exire de feculo. christvs ipfefalutisatq; otilitatis noftræ magifter oftendit.qui cu difcipuli eins contriftaretur.quod ftiam diceret recefturujocutus eft ad ad eos dicesiSi me dilexifletis gaude-^etis,quoniam ad patre uado.docens X oftendens chari quos diligimus de fcculo exeunt.gaudendu potius dolendum. Cuius rei memor beams apoftolus Paulus inepiftolafuaponitamp;didtiMihiuiuere christvs Pbtitpp i. tft X mori lucru ♦ lucrum maximu computans ia feculi laqucis no teneri,iä nullis peccatis X uitrjs carnis obnoxiu fieri: exemptum preftiiris angetibus, öf uenenatisdiaboli faucibus Iiberatü,ad lætidâ falutis æternæ Christo uocante proficiici. At enim mouet quofda quod æqualiter cu gentibus no*-ftros morbi iftius ualitudo corripiat, quafi ad hoc crediderit Chriftianus, ut X immunis à contacftu maloru.mudo X feculo féliciter perfruatur,Ô2 no Omnia hic aduerfa perpeftus ad futurâ læticiam referuetur. Mouet quofda quod fit nobis cu cæteris mortalitas ifta c5munis.Q uid enim nobis in hoc mundo no comune cu cæteris.^diu adhuc fecundum legem primæ natiui tatis manet caro ifta comunisC'Quoadufcp iftic in mudo fumus, cu genere humano carnis æqualitate côiungimur.fpiritu feparamur.Itaqi donee cor* dmebic tuptiüu iftüd induat incorruptioné, X mortale hoc accipiat immortalitate» «Ipinms nos perducat ad deu pattern, quæcuc^ lunt camis incommoda, rit«. fiint nobis cu humano genere comunia. Sic cu flatu fterili terra ieiuna eft, nernine fames feparat : fic cum incurfione hoftili ciuitas aliqua pofleffa eft, omnes fimul captiuitas uaftat.Et quando ly mbres nubila ferena longa fu fpendunt,omnibus fiedtas una eft. Et cu nauem icopulofa faxa cofringunt, nauigantibus naufragiu fine exceptione comune eft.Et oculorum dolor, X impetus febrium.Ôi omniû ualitudo membrorucû cæteris comunis eft no-' biSj^diu portatur in feculo caro ifta comunis.Quinimmo fi qua conditio/ nc.fi qua lege crediderit Chriftianus,nofcat X teneat,fciat plus fibi cætcz-ris in feculo laborandum.cui magis fit cu diaboli impugnatione luótadum, Docet X præmonet fcriptura diuina dicensiFili accedens ad feruitutem dei Efo. 1. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u J ftain

-ocr page 234-

xr© nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAEGILII CYPRIANÏ ,

fta in tuflitia Si ti'more.K præpara atitmam tuam ad tentati'onê.8i itcrudn dolore fuftine Si in timoré, Si in humilitate patientia habe, quoniam igne probatur anru fimiliter Si argentu.Sic lob poft reru damna.poft pignorii funera uulneribus quoc^ 8i uermibus grauitcr afflidtus.non uiólus eft, fed probatus : qui in ipfis cofltólationibus fuis Sidolóribus patientia religioft: lob. I. mentis oftcndês ait:Nudus exiui de utero matris,nudus etiâ ibo fub terra, dominus dédit Si dominus abftulinficut domino uifum cft.ita Si faólu eft, fit nomen domini bencdidlu^Et cum eu uxor fuacompelleret, ut ui dolon'S impatiens aliquid aduerfus deu querula Si inuidiofa uoce Ioquere£.refpoti lob. X. dit K dixit:T an^ una ex infipientibus mulicribus locuta es.Si enim bona fuicepimus de manu domini, quarc mala non tolcrerausCln his omnibus quæ cotigerunt lob.labqs fuis nihil peccauit in confpedtu domini. Itacç illi teftimoniu perhibet dominus dicens: Animaduertifti pueru meuIobCno eft fimilis illi quif^ in terris.homo fine querela, uerus dei cultor.Et Tobias poft opera magnifica,poft mifericordiæ fuæ multa ô£ gloriofa præconia.cæ citatem luminu paflus timens Si benedicens deu in aduerfis.per ipfam cor/ poris fui dadem creuit ad laudem.que 6C ipfum uxor (ua deprauare tenta^* Tob-i. uit diccnstVbi funt iuftitiætuæCecce quæ paten's. At ille circa timoré dei fta bilis Si firmus,0i ad omne tolcratiam paflionis fide religionis armatus.ten/ tad ont uxoris inualidæ in dolore non ceflit.fed magis deum maiore patien ïbtdem. n. ha pro meruit,quern poftmodu Raphael collaudat Si didt: Opera dei rcz uelare Siconfited honorificu eftmam quando orabas tu Si Sara nurus tua, ego obtuli memoria orationis ueftræ in confpedtu dantatis dei.Et cu fepez lires mortuos fimpliciter,SC quia non es cunólatus exurgere Si derelinquere prandium tuu.Si abifti Si condidifti mortuû,Ôi miflus fum tentarete.SC itc rum:Me mifit deus curare te,0£ Saram nurum tua: ego enim fum Raphael unus ex fepte angelis fantftis .^qui afliftimus Si couerfamur ante daritatem dei.Hanctolerantiaiufti femper habuerunt,hanc apoftoli difciplinadcdo mini lege tenuerut, no mufti tare in aduerfis.fed quæcucp in feculo accidut, fortiter Si patienter cxcipere.Cu ludæoru populus hinc femper offendertt, quod aduerfus deu frequentius murmuraret.ficut teftatur in Numéris do/ NK/ner.io. minus deus dicensiDeunat murmurario eoru à me.ôJ non morientuKmut?

murandu no eft in aduerfis firatres dileóliftïmi.fed parientcr fortiter quic Ppi. 50. quid accident fuftincndu,cum fcriptu finSacrificium deo fpiritus cótribula tus,cor contritum Si humiliatu deus non defpidnin Deuteronomio quoc^ Doitfr. 8. moneat fpiritus fandtus per Moyfen Si dicat: Dominus deus tuus uexabit te.ôi famé infjdet tibi,ôi cognofeetur in corde tuo fi bene euftodierispræcez Ibüé. IJ, pta eius,fiue no.ôi iterum:Tentât uos dominus deus uefter.ut feiat fi dtligi tis dominu deum ueftrû ex toto cordeueftro, Si ex tota anima ueftra. Sic Cenefis.z x. Abraam deo placuinqui ut deo placerct,ncc amittere filiu timuit.ncc gerérc , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parricidium

-ocr page 235-

SERMO QVARTVS DE MORTALITATE; liï parriddiu rccufaui't Qut filium no potes lege Si forte mortali'tatis amittetc, quid faceres fi filium iuberen's occidereC Aoomnia tc facere paratum timor dd amp;nbsp;fides debet»Sit licet rei familiansamiffio, fit de infeftantibus morbis E,ramp;oit4tîd affidua membrorum Si cruenta uexario: fit de uxorc.de liberis.decxccdcn tibus charis fiinebris Si triftis auulfiomon fint tibi offendicula ifta.fed præ-lia:ncc débilitent aut frangant Chriftiani fidem.fed potius oftendat in cob luólatione uirtutem,cum contemnenda fit omnis iniuria malorum præfen tiutn.fiducia futuroru bonorum.N i fi præcefferit pugna.non poteft efle ui-^ton'a: cum fueritin pugnæcongreflione uiótoria, tunedatur uincêtibus Si coronainâ gubernator in tempeftate dinofcituriin ade miles probatur.Dc/ licata iactatio cft.cum periculum non cfticonftidtatio in aduerfis probatio dt ucritatis. Arbor quæ aka radice fundata eft.uentis incumbentibus non *nouctur:SC nauisquæ forti compage folidata eft.pulfatur ftudlibus ncc fo fatunSi quado area fruges terit.ucnto^rana fortia Si robufta contemnut: Inancs paleæ flatu portante rapiutur.Sic Si apoftolus Paulus.poft naufra ^a poft flagella,poft carnis Si corporis multa Si grauia tormeta.no uexari led emedari fe dicit in aduerfis,ut du grauius affligitur, uerius coprobetur: Datus eft mihi,inquit, ftimulus carnis meæ angelus fathanæ, qui me colla- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u.

pbi2et,ut no extollar, propter qd* dominû ter ro^aui.ut difeederet à me, Si dixit mihiiSufficit tibi gratia mea.nâ uirtus in inhrmitate perficitf. Quâdp ibidem, ergo infîrmitas uel imbecillitas Si uaftitas aliqua graflàc'',tunc uirtus noftra pcrficituntûc fides fi tentata pcrftiterit,coronat'’,ficutfcriptu eftxVafafiguli £«».^7« probat fornax.K homines iuftos tétatio tribulatiois.Hoc denic^ inter nos Sfcætcrosintcreft.qui deû nefciunt, qd* illi in aduerfis querûtur Si murmu tâtinos aduerfa no auocant à uirtutis Si fidei ueritate, fed corroborât in do lore. Hoc quod nûc corporis uires folutus in fluxu ueter cuifcerat,quod in fauciu uulnera conceptus medullitus ignis cxæftuat.quod aflîduo uomitn inteftina quatiunf.qdoculi ui fanguinis inardefcut.quod quorundâ pedes ücl aliquas membrorû partes côtagio morbidæ putredinis amputant qd* per iaduras Si damna corpora prorumpéte languore uel debilitatur incef. lus,uel auditus obftruif’.uel cxcatquot; afpeôtus.ad documêtu proficit fidei. C5 ttatot impetus uaftitatis Si mortis incôcuflî animi uirtutibuscogrcdi.quâ/ lapcdoris magnitudo eftCôi quanta fublimitas,inter ruinas humani gene fisftare ercótu.nec eu eisquibus fpes in dominu nulla eft.iacere proftratûC' Gratulari magis oportet, SC temporis munus ampleôli.qd' dû noftrâ fidê firmiter promimus,ôi labore tolerato ad Christvm per anguftâ CHRI STI uiâ pergtmus.præmiû uitæ Si fidei ipfo iudicâte capiamus.Mori plane Mö« timeat.fed qui ex aqua Si fpiritu no renatus,gehennæ ignibus mancipatur. Mon'timeat.quino Christi cruccSipaftionccenfetur:mori timeat,qui ad fecundam mortem de hac morte tranfibit: mori timeat, quem de feculo

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U 4. recedentem

-ocr page 236-

1ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAECILII CYPRIANI

recedetem pcrennibus pœm's æterna flâma torquebicMori tjmeat,cui hoc mora longiorecofertur.ut cruciatus eius 6C gemitus interim diffcratur.Mul ti ex noftris in hac mortalitate moriutur.hoc eft, multi ex noftris de feculo liberantur.Mortah'tas ifta ut ludæis amp;nbsp;gentibus 8i c hr i s ti hoftibus pe ftis eft: ita dei feruis falutaris excefTus eft.Hocquod fine ullo difcrimine gc neris humani cum iniuftis ôi iufti moriuntur.nô eft quod putetis bonis Si malis interituefle comunem.Ad refrigerium iufti uocantur,ad fuppliciu ra piutur iniufti, datur uelocius tutela fidetibus, perfidis pœna.Improuidi Si ingrati fumus fratres diledliftimi ad diuina beneficia, nec quid nobis confe ratur agnofcimus, Excedut ccce in pace tutæ cum gloria fua uirgines.ucnie tis antichrifti minas Si. corruptelas Si lupanaria non timentes:pueri pericu/ lum lubricae ætatis euadunt, ad continentiæ atcp innocentiæ præmium fell/ dter perueniunt:tormenta iâ non timet delicata matrona.metum perfecutf onis,0i manus cruciatusc^ carnificis moriedi celeritate Iucratagt; Pauore mor talitatisôC tempons accendunturtcpidi, conftringunturremifti, excitantur ignaui.Defertores compelluntur.ut redeanngentiles coguntur, ut credant; uetus fideliu populus ad quietem uocatunad aciem recens SC copiofus cxer citus robore fortiore colligitur,pugnaturus fine metu mortis cu prælium uc nerit,qui ad militia tempore mortalitatis accedit.Quid deinde illud fratres clilecftilfimi quale eft,^ pertinens, nbsp;nbsp;neceflarium, quod peftis ifta SC lues,

quæ horribilis Si feralis uidetunexplorat iufticias fingulorum,0imentes hu mani generis examinatCAn infirmis feruiantfaniCan propinqui cognatoS pie diligantCan mifereantur feruoru languentium dominiCan deprecanteS ægrosnon déférant medicifan feroces uioletiam fuam comprimantfanra paces auaritiæ furentis infatiabilem femper ardorem uel metu mortis extiti guantî'an ceruicem flecftat fuperbiCan audaciam leniant improbiCan pere* unribus charis uel fic aliquid diuites largiantur Si donent fine hærede mo^ rituriC Vt nihil aliud mortalitas ifta contulerit, hoc Chriftianis Si dei feruis plurimum præftitit,quod martyrium cœpimus libérer appetere, dum mor tem difcimus non timere.Exercitiafunt nobis ifta non funera, dant animo fortitudinisgloriam.contemptu mortis præparant ad coronam.Sed fortaf fe aliquis opponat Si dicanHoc me ergo in præfenti mortalitate contriftat, quod qui paratus ad confeflïonem fueram.ói ad tolerantiam paftionisto/ to me corde SC plena uirtute deuoueram.martyrio meo priuor.dum morte præuenior. Primo in loco nó eft in tua poteftate, fed in dei dignatione mar tyrium,nec potes te dicere perdidifte,quod nefcis an merearis acdpere.tunc deinde deus fcrutator renum SC cordis,SC occultorum cótemplator SC cogni/ tor uidet te,amp; laudat.Sd comprobat.óC qui perfpiat apud te parata fuiflè uir tuté, reddet pro uirtute mercedê. Nuquid Chain cu deo munus offerretia peremerat fratremf SC tamé parricidiu mente conceptu deus prouidus ante damnauit

-ocr page 237-

SERMO QVARTVS DE MORTALITA TÉ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iîj

damnauit.ut illic cogi'tatto mala pernidofa conccptio deo prouidêtc,pro/ fpedta eftn'ta Si in dei' feruis, apud quos confeflïo cogitatur maitynum mente códpi'tur,animus ad bonum dedi’tus deo indicé coronatur. Aliud eft martyrio animum deefle,aliud animo defuifle martyrium.Qualem te inuc Qualifijuls nttdeus cum uocat,talê pariter SC iudicat, cum ipfe teftccur Si dicat.Et Icient fz«, i r r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* lts IhdlCÄtHra

omnesecdeliæ quod ego turn icrutator rems Si cordis,nee enim languinem ueftrum quærit deus,fed fîdem,nam nee Abraam.neclfaac.nec Iacob occiz fifunt,Si tarnen fidei aciufticiæ meritis honorati inter patriarchas primi eC-lemeruerunt. Ad quorum conuiuiumcongregatur quifquis fidelisSCiuftus budabilis inuenitur. Meminifle debemus uolutatem nos non noftram, fed dci facere debcre.fccundu quod nos deus quottidie iufïït orare.Quam præpofterum eft quarncj^ peruerfnm,ut cum dei uoluntatem fieri poftulez ttius.quando euocat nos Si accei fit de hoe mundo deus,non ftatim uolun^ taris eius imperio pareamus.Hoc nitimur SC reluólamur.SC peruicaciu mo/ te feruorum ad confpeólum domini cum trifticia Si mœrorc perdudmur, excuntes iftinc ncceffitatis uinculo, non obfequio uoluntatis, Si uolumus ab eo pr^mfis coeleftibus honorari,ad quem uenimus inuitiCQuid ergo ro gamus SC pctimus,ut adueniat regnum cœlorum.fi captiuitas terrena dele/ ftatC Quid precibus frequenter itcratis rogamus Si pofcimus, ut acceleret dies regni, fi maiora defyderia Si uota potiora funt feruire iftic diabolo, quam regnare cum c HR i s TO CDcniquc ut manifeftius diuinæ prouiden tiæ indicia clarefcerent, quod dominus prælcius futurorum fuis confulat ad neram falutem.cum quidam de collcgis Si confacerdotibus noftris iam in^ Vi/îo» firmitate defeffus,ÔC de appropinquantc morte folicitus commeatuum fibi precarctur, aftitit deprecanti SC iam pene morienti iuuenis honore SC maie-ftatcucnerabilis,ftatu excelfus, SC clarus afpedu, SC quem aflîftentem fibi uix poflet humanus afpeftus oculis carnalibus intueri.nifi quod talem uiz dere iam poterat de feculo receflurus. Atque ille non fine quadam animi Si uods indignatione infremuit SC dixit : Pati timetis, exire non uultis, quid fadam uobisC Increpantis uox eft SC monentis qui de perfecutione foliciz tis, de accerfione fecuris, non confentit ad præfens defyderiura , fed conx füllt in futurum, Audiuit frater nofter SC collega moriturus, quod cætez ris dicere. N am qui moriturus audiuit, ad hoc audiuit ut diccret : audiuit non fibi ille, fed nobis.Nam quid difeeret iam receflurusCdidicit immo no,« bisremanentibus, ut dum facerdotem qui commeatum petebat increpitii elfe comperimus.quid cundtis expédiât agnofeeremus, Nobis quoeç ipfîs minimis SC externis quotiens reuelatum eft,quàm frequenter atq? manife-* ftededei dignatione præceptum eft, ut conteftarer alîîduc SC puolicepræ^ cduieniunt dicarem, fratres noftros noneflelugendos accerfione dominica de feculo morte poms liberatos, cum feiam non eos amitti, fed præmitti, recedentes præcedere, ■.J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut profi-

-ocr page 238-

tl 4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAECILII CYPRIANI

Ut profÏcifcentes naui'gantes defyderari eos debere, non plangi : nee acct/ pÏendas effe hi'c atras ueftes, qnando illi ibi indumenta alba iâ fumpferitit; occafionem dandam non efle gentilibus, ut nos mcrito ac iure reprehen-quot; dant,quod quos uiuere apud deum dicimus.ut extindos Si perditos lugea mus,amp; fidem quam fermone Si uoce depromimus.cordis ÔC pedon's tertio monio reprobemus. Spei noftrae ac fidci præuaricatores fumus, fimulatä. fida,fucata uidentur efle quæ dicimus»N ihil prodeft uerbis proferre uittil tem,SC fadis deftruere ueritate. Impfobat deniq^ apoftolus Paulus SC ob^ iurgat SC culpat,fi qui contriftentür in exceflii fuorü:NoIumus,inquit,^no/ rare uos fratres de dormietibus,ut no contriftemini ficut SC cæteri.qui Ipetn nonhabent.Sienim credimus quia ies vs mortuuseft SC refurrexit, ficSC deus eos qui dormicrunt in c H ri s TO .adducet cum illo.Eos cotriftari di' cit in exceflii fuorum, qui fpem non hab ent. Qui autem fpe uiuimus, SC in deum credimus.se CHRISTVM paflum efle pronobis.SC refurrexiflecon' fidimus in chrISTO manentes.SCper ipfum atcç in ipfo refurgetes, quid aut ipfi recedere iftinc de feculo nolumus, aut noftros recedentes quafi per/ ditos plangimus ac dolemus.ipfo chris TO domino ac deo noftro mox Io4n.ii. nête SC dicente;Ego fum refurredio,qui credit in me licet moriatur.uiuet.SC omnis qui uiuit SC credit in me,non monetur in a:ternü.Si in CHRIS TVM credimus,fidé uerbis SC promiflïs eins habeamus.SC no moriemur in æter/ num,ad christvm cu quo SCuiduri SC regnaturi Temper fumus,lætafe-curitate ueniamus.Quod interim morimunad immortalitate morte tranf/ gredimur: nec potefl: uita æterna fuccedere,nifi hinc contigerit exire : no eft exitus.fed tranfitus,SC teporali itinere decurfo ad æterna tranfgreflus.Quis non ad meliora feftinetC Quisno mutariSCreformariad CHRISTI fpede, SC ad cceleflis gratiæ dignitatem uenire citius exoptet* Paulo apoftolo præ* Pfcilbp.j. dicätexNoftra autem conuerfatio,inquit,in ccelis eft, unde SC dominuexpe damus iesvm christvm .quitranflormabitcorpushumilitatisnoz ftræ,c5fîguratu corpori claritatis fuæ.Tales nos futuros SC christ Vs do minus po!!icetur,quando ut cum illo fimus.SC cum illo in æternis fedibus ui lodr.'^T. u^tnus,atq; in regnis cœleftibusgaudeamus.patrê precatur pro nobis:Pa/ ter quos mihi dcdifti.uolo ut ubi ego fuero.SC ipfi fint mecum, SC uideat da ritatem quam mihi dedifti, prius nbsp;mudus fieret.Venturus ad CHRISTI

fedem.ad regnoru cœleftium claritatem lugere non debet nec plangere,fed potius fccundum pollicitationem domini,iocundu fidem ueritatis, in profe dione fua SC tranflatione gaudere.Sic deniqj inuenimus SC Enoch tranfla/ trtocb ieo tu efle, qui deo placuit. Sic in Genefi teftatur SC loquitur feriptura diuina: Et placuit Enoch deo, SC non eft inuentus poftmodum, quia deus ilium tranftulit.Hoc fuit placuifle in conipedu dci.de hac contagione feculi Ef(î.44. meruiflê tranfterri. Sed SC per Salomonern docet fpiritus fandus, qui deo

-ocr page 239-

SERMO QVARTVS DË MORTALITA'TË» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lif

^co placeant maturius hïnc exitnî.ôi ci'tius liberari gt;nbsp;ne dum i'n iftö mundo diutius immorantur.mundi contaótibus polluantur.Raptus eft.inquit, ne s^pjen. 4, mahda mutaret intelledlum ei'us.pladta eni'm erat deo anima eius: propter hoc properauit educere eum de media iniquitate. Sic ôi in pfalmis ad dox winum properat fpiritali fide dco fua anima deuota. ficut fcriptum eft; Qua'm dilec^iffimæ habitationes tuæ deus uirtutum, defyderac ôi proper p/äLsj, tat anima mea ad atria dei.Eius eft in mundo diu uelle manere,quem mu/ dus obledtat,qucm (èculum blandiens atcç dccipiens,illecebristerrenæ uo/ luptatis inuitaLPorrô cum mundus oderit Chriftianum,quid amas eu qui teodit, Si no magis fequeris christvm qui te redemit.K diligiti^'Ioânes *u epiftola fua damat Si loquitur, ôi ne carnalia defyderia feôlantes mun^ dum diIigamus,hortatur:NoIite,inquit,diIigere mundum, neqj ea quae in i. lodn. u uiundo funtSi quis dilexerit mundum,non eft charitas patris in illo, quia omne quod in mundo eft.concupiicentia carnis eft,ÔC concupifccntia oculo tum,ôi ambitio feculi quæ non eft à pâtre, fed ex concupifccntia mundi, Si mundus tranfibit Si concupifcêtia eius,qui autem fecerit uolutatem dei.ma Oet in æternum.ficut ôi deus manet in æternum. Porto fratres dileôliflïmi mente integra.fide firma,uirtute robufta, parati ad omnem uolutatem dei fimus,pauore mortis exclufo immortalitatê quæ fequitur.cogitemus. Hoc tiosoftcndamus effe quod credimus,ut nelt;^ charoru lugeamus exceftum, 8icu accerfîtionispropriædies uenerit^incunôtantcr ôilibenter ad domina ipfo uocante ueniamus»Quod eu femper fuerit faciendum dei feruis, nunc fieri multo magis debet corruente iam mundo,ôi malorum infeftantiû tur hinibus obfefto.ut qui cernimus cœpifle iâ grauia.ôi feimus imminere graz uiora,lucrum maximu computemus.fi iftinc uelocius recedamus.Si in hagt;* bitaculo tuo parietes uetuftate nutarent, teefta defuper tremerent, domus iam fatigata.iam lafta ædifiens fenedtute labetibus.ruinam proximam miz naretur,nonne omnt celeritate migraresC'Si te nauigante turbida ôi procel/ lofa tempeftas fluôlibus ui uenti excitatis, prænunciaret futura naufragia, nonne portum uelociter peteresC Mundus ecce nutat ôilabitur, ôi ruinam Mimons nuJ fui non iam feneeftute rerum.fed fine teftatur.ôi tu non deo gratias agis,no tibi gratularis quod exitu maturiore fubtraôtus,minis ôi naufrages,ôi pla^ gisimminentibusexuaris* Confyderandum eft fratres diletftiflîmi.ôi iden/ tidem cogitandum.renunciaflè nos mundo, ôi tanquam hofpites ôi pere^ grinos hic interim degere. Amplecftamur diem, qui aflîgnat fingulos do^-micilio fuo.qui nos iftinc ereptos.ôi laqueis fecularibusexutos paradifo rex ftituit,ôi regno cœlefti. Quis non peregre conftitutus properet in patriam reorediCQuis non ad fuos nauigare feftinans,uentum profperum cupidi/ usoptaret, ut uelociter charosliceretamplcdiC' Patriam noftram paradi-* fum computamus, parentes noftros patriarchas habere iam cœpimus :

-ocr page 240-

lié nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAECILII CYPRIANI

quid non properamus ôi currimus,ut patriam noftram uidere, ut parente^ (alutare poflimusCMagnus illic nos charorû numerus expcólat,parêtu,fra trum.filiorum Jrequens nos ôi copiofa turba defyderat, iam de fua immor talitate (ècura,amp; adhuc de noftra incolumitate folidta. Ad horum confpe/ dtum amp;nbsp;complexum uenire, quâtaamp; illis 6d nobis in commune læn'tia eftC qualis illic cœleftium regnorum uoluptas fine timoré moriendi,ÔJ cum æœt nitate uiuendifquam fumma Si perpétua felicitas^illic apoftolorum glorio fus chorus: illic prophetaru exultantium numerus: illic martyrum innume/ rabilis populus,ob certaminis Si paflîonis uidtorïam coronatus: triumphâ tes illic uirgines quæ concupifeentiam carnis Si corporis continentiæ robo^ re fubegerunt, remunerati mifericordes qui alimentis Si largitionibus pau,^ perum iuftitiæ opera fecerunt, qui dominica præcepta feruâtes ad cœlefteS thefauros terrena patrimonia traftulerunt. Ad hosfratres dileôhflîmiaup da cupiditate properemus.ut cum his cito elfe poflîmus, ut dto ad chri^ STVM uenire contingat,optemus.Hanccogitationem noftram deus uide/ at, hoc propofitum mentis Si fidei dominus christvs afpiciat, datu^ rus eis gloriæ fuæ ampliora præmia, quorum circa fe fuerint defyderia ma/ iora»Âmen.

ARGVMENTVM SERMONIS SEQ.VENTIS»

Sermo quintus eiufdem de lapfis ée coronatis ïam martyribus ud ad uitam fer/ uatisjdocens deum famlh'am fuam hoc examine probare uoluiile.quia traditam di uinitus difciplinam pax lôga corrupcrat.Deinde multa de corpore CHRISTI tîii/ racula enarrans.ad pœnitentiam hortatur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

S E R M O Q. V I N T V S DE L A P S IS.

SefentMsdi/

feuffdnube , refùlget. lliffiiiiSSB

j Ax ecce dilcdtiflîmi fratres ccclefiæ reddita eft.ôi quod dif y ficile nuper incredulis ac perfidis impoftîbile uidebat,opû 72^^ atep ultione diuina fccuritas noftra reparata cft. In læticia mentes redeunt. Si tempeftate prcfturæ aenubedifeuflà, tranquillitas ac lcrenitas refulferunt.Dadæ laudes dco, Si beneficia eius ac munera cum gratiarum adlione cclebrati da, quamuis agere gratias noftra uox nec in periecutione ceftàuerit. Neqj enim tantum inimico licere poteft,ut non qui dominum toto corde, Si âtii/ ma,Si uirtute diligimus, benedieftiones eius Si. laudes femper Si ubicp cum gloria prædicemus.Exoptatus uotis omnibus dies uenit,ÔC poft longæno ^is horribilem tetrarhep caliginem dei luce radiatus mundus eluxit. Con? feftores præconio boni nominis daros, Si uirtutis ac fidei laudibus glorio/

inexplebili cupiditate compledlimur. Adeft militu Christi cohorscanz Confefforum dida, qui perfecutionis urgentis ferociam turbulentam ftabili congreifiooe «mmfcùtio. fregerunt,parati ad patientiam carccr/s,armati ad tolerantiam morris:repu gnaftis fortiter fecülo: Ipedtaculum gloriofum præbuiftis deo:fccuturis fra-tribus

-ocr page 241-

SERMÓ OyiNTVS DE L AP SI S ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

tribus fuiftis exempIo.Religiofà uox christVM looita cft.i'ri que fe fegt;î «HelcredidifleconfcnaeftJlluftresmanus quænon ntfi diuinis operibus aflùcucrant facrificqs facrilegis reftiterunt.Sandifi'cata ora cœleftibùs cibis poft corpus amp;nbsp;fanguînem domini prophana contagia,amp; l'dolorû reliquiasP refpueruuL Ab l'mpio fccleratôqueuelamine,quo illi'cuelabantur facrîficâ/ tium capita captiua.caput ucftrum liberum manfit. Frons cû figno dei piigt; ra.diaboli coronam ferre non potuiucoronæ fe domini referuauit * Qûàrri uos læto finu cxcipit mater ecdefia de prælio reuertentes C Quàni beata,^ gaudens portas fuas aperit,ut adunatis agminibus intretis,de hofte ^ftra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

lo trophæa refcrentesC Cum triumphantibus uiris amp;nbsp;fœminæ ueniût,quæs ôim feculo dimicantes fexum quocç uicerunt» Veniunt ÔC geminata militias luægloriauirgines,ôipuêriannosfiiosuirtutibustranfeuntes.Necnonô2 ' «rcuftantium cætera multitudo ueftram gloriam fequitur.proximis SC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

ne cóiunótis laudis infignibus ueftigia ueftra comitatur.Eadem Si illis fyn/ ceritas cordis,eadem fidei tcnacisintegncàsJaconcafTisprxcepcoram côele ftium radicibus nixos.ôieuangelicis traditionibus roboratos,non præfcrigt; pta exilia,non deftinata tormêta,non tei familiaris damna SC corporis fup plicia terruerunt.Explorandæ fidei pracfiniebâtur dies.Scd qui feculo renû/ fiaftc fe meminit,nullum feculi diem nouit.Nec tempora terrenä iam com/ putat.qui æternitatem de deo fperatNemo fratres nemo hac gloriam mu ‘ /quot;a tilet.nemo incorruptam ftantium firmitatem maligna obtreótatione debigt; liter,cumdicsnegâtibuspræftitutusexcefritiquifquisprofeflrus intra diem ' ? lt;1 non eft.Chriftianum fe efte confeflus eft. Primus eft uiôtoriæ titulus,genti lium manibus apprehenfum dominum confiteri.Secudus ad gloriam gra duseft.cauta feceflione fubtraólum domino referuari.Hla publica.hæcpri.-’^'*^’ üata confeflîo eft.Ille iudiccm fcculi uincit,hic contentus deo fuo iudice^ co/ fcientiam puram cordis integritate cuftodit. Illic fortitudo promptior, hie folicitudo fecurior.Ille appropinquante hora fua iam maturus inuetus eft* hiefortaffe dilatus eft,qui patrimonio derelidto idcircofeceffit,‘quia nort erac negaturus.confiteretur utiqj fi fuiflet SC ipfe detentus. Has martyrum' cœleftes coronas, has cofeftbrum glorias fpiritales,has ftantium fratru ma ximaseximias^ uirtutcsmeftitiaunacontriftat,quod auulfam noftrbru nifeerum partem uiolentus iriimicus populationis fuæ ftragc deiecit.Quid hoc loco faciam dileótiflimi fratres flueftuans uario mentis æftuC Quid auc gt;nbsp;- 3 quomododicamÇ'Lachrymis magisquam uerbisopuäeft ad expriment' dum dolorem,quo corporis noftri plaga deflenda eft,quo populi aliquant ’ do numerofi multiplex lamentanda iaeftura eft.Quisenim fic durus ac fer: reus,quiSficfi'aterna:charitatisoblitus,qui inter fuorum multiformes ruigt; nas.0Clugubres ac multo fqualore deformes reliquias coftitutus.fi'ccóSoCU/ los tenere praeualeatC’nee crumpête ftatiffl fletu pïius geraitus fuos lachry-* ‘ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;““ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X misÇ

-ocr page 242-

ii8 . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAECILH CVPRïANI

mi's quam uocc depromatCDoleo fratrcs doleo uobi'foim, nee mïhi ad m'endos dolores meos integritas propria,amp; fanitas pn’uata blanditur.qua/ do plus paftor in grcgi's fui uulnerc uulnerctur. Cum fingulis pedus meu; copulo.mceroris amp;nbsp;funeris pondera luóluofa partidpo.Cum plangetibus plango, cum deflétibus defleo, cum iacentibus iacere me credo. laculis illis graffanris inimid mea mébra fimul perçufla funt.fæuientes gladq per mca uifcera tranfierunt.Immunis amp;nbsp;liber à perlècutionis incurfu fuiffe non po/ Verftdrts rd/ tcft animus.In proftratis fratribus SJ me proftrauic affeólus.Habenda tagt;, tio bubenda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gß. fratres dileóliffimi ratio ucritatis,nec fic mentem ói fenfum perfeoi

tionis infeftæ tenebrofa caligo debet cæcaffe.ut nihil remanferit luds K lu-minis.undediuina præcepta pcrfpici poflint.Si cladis caufa cognofcitur.Si Fides dormi/ medclauulnerisinuenitur,deusprobarefamiliam fuam uoluit.Et quia nobis diuinitusdifdplinam pax longa corruperat iacétem fidem, amp;nbsp;pene dixerim dormientem, cenfura cœleftis erexitxut^ nos pro pccca/ tis noftris amplius pad meremunclemcntiflimus dominus fie cunda mö/-deratus eft,ut hoc omne quod geftum eft, exploratio podus qua'm perfez cudo uiderctur.Studebantaugendo patrimonio fingulfô^ obliti quidcrcz dentes.aut fub apoftolis ante fedflcnt.aut femper facere deberent, infatiaz bill cupiditads ardorc ampliandis facultatibus incubabant. Non in facerz «fs*mîni/}ns. dotibus religio deuota,non in*minifterijs fides integra.no in operibus mu fericordia.non in modbus difciplina.Corrupta barba in uiris, in fœminis Dwerpomid. formafucata.Adultcratipoftdcimanusoculi,capilli mendacio colorati.

Ad decipienda corda fimplidum callidæ fraudes, drcûueniendis fratribus fubdolæ uoluntates.Iungcre cum infidelibus uinculum matrimonij, profti ’ tucrecumgentilibusmcmbracHRiSTi.Noniuraretantum temere,fcd ad hocedam peierarc.Præpofitos fuperbo tumore conténcre.ucncnatofi/ bi ore maledicere.Odrjs perrinacibus inuicem diflïdere. Epifcopi plurimi, quos K ornamento efle oportet cæteris amp;nbsp;cxemplo, diuina procuratione contempta procuratores rerum fecularium fieri : derelióla cathedra, plebe defcrta,per aliénas prouincias oberrantes,negotiadonis quæftuofænutidi nas aucupari.Efurientibus in ecclefia fratribus habere argentu largiter, uel/ Ic fiindos infidiofis fraudibus rapere.ufuris mukiplicantibus fœnus augez fe.Quid non perpeti tales pro peccatis eiufmodi mereremurCcum iam prigt; fflt;L88. dem præmonuerit ac dixerit cenfura diuinatSi dereliquerint legem mcam, SC in iudicqs meis non ambulauerint,fi iuftificationes measprofanaueriot, SC praccepta mea no feruauerint,uifitabo in uirga facinora eorum,amp; in fla/ gellis delióla eorum.Prænûciata funt ifta nobis amp;nbsp;ante prædida. Sed noS datælegisamp;obferuadonisimmemores.idegimus per noftra peccata,ut dum domini mandata contemnimus.ad correóh'onem delidtûôi probatio nem fidci remedijs fruerioribus ueoireraus. Ncc falt^ fero conuerfi ad do r gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' * mini

-ocr page 243-

SERM0 QVINTVS DE DAPSISZ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;119

mini timofctn fumus,uthanc corredionem noftram probationcm^ diui nam patienter fubiremus. Ad prima ftatim ucrba minantis inimid maxi^ mus fratru numerus fidê fua prodidit, nee proftratus eft perfecutionis im petu.fed uoluntario lapfu fe ipfe proftrauit.Quid oro inauditura, quid no uumueneratgt;utuelutincognitis atq; inopinatis rebusexortis Christi facramentumtemeritateprædpitifoluereturCNônnehæcôiprophetæan/ lt;nbsp;ts ÔC apoftoli poftmodum nudaueruntCNóne iuftorum prefluras, Si gen .. tilium femper iniurias pleni fpiritu fanóto prædicaueruntCNone fidem no ftramfemper armans amp;nbsp;dci feruos ccelefti uoce corroborans,dicit fcriptu-* fadiuina:Dominum deum tuum adorabis,ÓC illi foli feruiesCNónne iratrt Dewt. À diuinæ indignationis oftendens,ôi penèmetum præmonens denuo didtC nbsp;nbsp;nbsp;*

Adorauerunt eos quos fecerunt di^iti eorum,ôlt;curuatus cft homo,amp; hux* miliatus eft uir,ôi non laxabo illis. ht iterum deus loquitur dicens: Sacrifiz' Exo.w» cansdi]seradicabitur,nifideo foli.Ineuangelio quolt;^ poftmodum domi/ ÖUS in uerbis doôtor,amp; confummator in facftiSidocens quid fieret Si fades quodcuniç docuifletî quicquid nunc geritur Si geretur, none ante præmo-nuitCNonnc Si negantibus æterna fupplicia.ôi falutaria confîtentibus præ tnia ante côftituitÆxdderunt quibufdam.proh nefas,omnia, amp;nbsp;de memo ria receflerunt. Non expeôlauerunt faltem.ut interrogati negarent, ut tus accenderent apprehenfi.Ante aciem multi ui(fti,fine congreftione proftra*-tûnec hoc fibi reliquerunt.ut facrificare idolis uiderentur inuiti. Vitro ad fo turn currere.ad mortem fponte properare,quafi hoc olim cuperent, quaft ampleôlerentur occafionem datam,quâ femper optaflcnt.Quot illic à ma/ giftratibus ucfpera urgente dilati funtCquot ne eorum difFerretur intérims eriam rogauerunt^Quam uim poteft talis obtendere qua crimen fuû putz» get,cum uim magis ipfe feccrit ut periretCNone quado ad Gapitoliu fpon teuentum eft,quando ultro ad obftquium diri facinoris accefliim eft.laba-uitgreflus,caligauit arpeótus,tremuerunt uifeera, brachia concideruntCNo fenius obftupuit.fermo hæfit.lingua dcfedtJ'Stare illic pomit dei feruus, Si loquiôCrenunciare CH R i s T o,quiiam diabolo renunciarat Si ftculoC Non ara illa.quo morituruç acceflît.rogus illi fuitCNon illi altare.quod fee? tore tetro fumarc ac redolere confpexerat, uelut funus Si buftum uitæ fuæ horrere ac fugere debebatC Quid hoftiam tecum mifer,quid uieftimam im/ »riolaturus ucl fupplicaturus imponitC'Ipfe ad arashoftia,uiólima ipfe trifti.Immolafti illic falutem mam,fpem tuam.Fidem mä funeftisillisigni busconcremafti.Ac multis proprius interims fatis non fuit, Hortamentis mutuis in exitium populus impulfus eft.Mors inuicem lethali poculo pro/ pinata eft. Ac ne quid deeflet ad criminis cumulum,infantes quoeç parent turn manibusuelimpo(ici uelactra^i«Atniferuntparuuli, quod in primo j-s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XI ftatim

-ocr page 244-

Ï16 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAECILn CYPRIANI • *

(larim naüui'taris exordio fuerant confccun'.N ónne illi cum i’udicq dfdflc/ • ncnt dfccnt:Nos nihil fecimus.nec dcrelióto dbo amp;nbsp;poculo dci ad prophagt; nacontagia fponteproperauimus.perdiditnos aliéna pcrfidia, parentes fenfîmus parricidasdlli nobis ecclcfiam matrem.illi patrcm deum ncgauez cuntutdum parui amp;nbsp;itnprouidhóitanti facinoris ignariperalios ad con/quot; tF$*f(tpfremKr fortium criminum iungimur,alicnafraude*morercmurCNeceftprohdo/ lor iufta aliqua Si grauis caufa.quæ tantum facinus cxcufet, Rclinquenda eratpatria amp;nbsp;patrimonr) facienda iadtura.Cui enim nafcenti atqj raorienti non rclinquenda quandoqp patria.öi patrimony fui facienda iadura eftî’ VtCHRiSTVS non relinquatur/alutis ac fedis æternæ iadura timea/ tur.Clamat ecce per prophetam fpirirus fandus : Difcedite, difcedite, exite inde,amp; immundum nokte tangere. Exite de medio eins, mundaraini qui fern's uafa dominiîSC qui funt uafa domini ac templum dei.ne immundum tangere,amp; fer^libus cibis pollui uiolaricp cogantur,non exeunt de medio ncc recedunt^Alibi quocß uox auditur e cœlo,præmonens quid dei feruos Apo.i8. faccre conucniat dicens : Exi de ea populus meus, ne particeps fis delido/ rum eius.K ne perftringarisplagis eius. Qui exit amp;nbsp;cedit, delidi particeps non fit.Plagis uero Si ipfe conftringitur, qui focius criminis inucnitur. Et ideo dominus in perlecutione fecedere Si fugere mandauit,atcp ut id fieret, ÔC docuit Si fedt.Nam cum corona de dei dignatione defeendat, nec poffit aedpinififuerithorafumcndi.quifquisinc hr i s t v M mancns intc^ rim cedit non fidem dencgat,fcd tempus expedat.Qui autem cum non fe cederct.ceddit.rcmanfit negaturus.Diifimulanda fratres ueritas non eft, nec uulneris noftri materia Si caufa rencenda. Decepit multos patrimoni) fai amor cæcus.nec ad reccdendum parati,aut expediti eflepotuerunt quos facultates fuæ uelut compedes ligauerunt. Illa fiierunt rcmanenz tibus uincula.illæcathcnæ.quibus Si uirtus retardata eft, Si fides prella. Si mens uincfta.Si anima præclufa.ut ferpenti tcrram(fecundum dci fenten tiam)deuoranti,præda SC cibus fièrent,qui terreftribus inhærerent.Et iddr/ co dominus bonorum magifter,6C præmonens in futurum: Si uis, inquit, perfeótus efte,uade uende omnia tua.SC da pauperibus,8C habebisthefau/ rum in cœlis.SC ueni fequere me.Si hoc diuites facerent,per diuitias non pc rirent,thefaurum in cœlo reponentes.hoftem nunc SC expugnatorem do*» mefticum non haberentteflet in ccelo cor,SC animus, SC fenfus, fi thefauruS effet in ccelo.Nec uind à feculo poffer,qui unde uinceretur in feculo non ha beret:fequeretur dominum folutusSC liber,utapoftoliSC fub apoftoliS multi SC nonnulli fepe fecerunt : qui Si rebus fuis Si parentibus derelióh^ indiuiduis c h r i 8 t o ncxibus adhæferunt. Sequi autem c H RI z s T V M quomodopo(runi;qui patrimoni) uinculo dcünenturC Aut quo

modo

-ocr page 245-

SERMO Q.VINTVS DE LAPSIS,

JM inodocœlumpetunt.ôCad fublîmia5ialtaconfcendutit,qui tcrrcftis cupîz ditatibus dcgratranturCPoffidere fe credunt,qui potius poflîdentur, cen-* pef«nt«MX»4i fus fui fcruÉncc ad pecuniam fuam domini.fed magis pecuniæ mandpati, Hoc tempus.hos homines apoftolus dénotât dicens: Qui autem uolunt diuites fieri,incidunt in tentationem ôi mufcipulas.ôCdefyderiamuIta, Si tiocentia,quæ mergunt hominem in perditionê Si in interitû»Radix enim

t ° ri , ,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dtj: mÂlorxm,

omnium maiorum elt cupiditas.quam quidam appetentes errauerunt a h de.K inferuerût fe dolonbus mukis.Dominusàutem quibusnos praemijs

' ad contemptum rei familiahs inuitatC Parua hæc ÔC exigua huius tempo* fis damna,quibus mercedibus penfatçNcmo cft,inquit,qui relinquat do* ßium,aut agrum.aut parentes,auc fratres,aut uxorcm aut filios,propter re gnum dei,ôi non recipiat feptiestantum in ifto tempore,infcculo autê uen turo uitam æternam»Quibus cognitis,ÔC de domini pollicentis ueritate c5* pertis.non tantum timenda non eft eiufmodi,fed Si optanda iadlura.ipfo denuo domino prædicante Si monente:Beati eritis cum perfecuti uos fue^ Tint,SC ièparaucrint uos Si expuIerint,ÔC malcdixerint nomini ucftro ut ne* quam propter filiu hominis.Gaudetc in ilia die Si exultateiecce enim mer ces ueftra multa eft in cœlis.Sed tormenta poftmodum uentura erant, ô£ cruciatus graues relutftantibus imminebant.Queri de tormétis poteft, qui per tormenta Riperatus eft: Si excufationem doloris obtcndere, qui uiôlus eft in dolore.Poteft rogare tab's ÔC dicereîCertare quidem fortiter uolui, Si facramenti mei memordeuotionisacfidei arma fufcepi:fed me in congrefz fione pugnanté cruaamenta uaria ÔC fupplicia longa uicerunt. Stetit mens ftabilis,ÔC fides fortis.ôC cum torquentibus pœnis immobilis diu anima lu^ lt;ftataeft:fed cum durifli'mi iudicis recrudefcente fæuitia iam fatigatum tiunc flagella fcinderent, nunc contunderent fuftes,nunc equuleus extende tet.nunc unguia effoderct,nuncflammatorreret,caro me in colludlatione deferuit,infirmitas uifcerum ceftît,nec animus fed corpus in dolore defecit» Poteft cito proficereadueniamcaufatalis.Poteft eiufmodi excufatio eflè ^orpHs noti laiferabilis.SichicCafto Si Aemilio aliquando dominusignouit.Sicin prima congreflîone deui(ftos,uiôlores in fccundo prælio reddidit,ut fortio nbsp;nbsp;nbsp;de/ïtir»

tes ignibusfierent,quiignibus ante ceflîflcnt,ÔCunde fuperati eflent inde fuperarcnt.Deprecabantur illi non lachrymarum miferatione, fed uulnc*-îum,nec fola lamentabili uoce,fed laceratione corporis Si dolore. Man abat pro flctibus fanguis,SC pro lachrymis cruor femiuftulatis uifceribus deflue bat.Nunc ueroquæuulneraoftendereuidlipofluntCquasplagas hianz tium uifcerum quætormenta mcmbrorum.ubi non fides congrelTa ceci/ dit,fed congreftioncm perfidia præuenitCNecexcufat oppreflum necefli** tas criminis,ubi crimen eft uoluntatis. Ncc hoc eo dico, ut fratrum caufas

*• gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X J onerenj

-ocr page 246-

DIXTT CAECILII CYPRIÄNI

oncrcm ,fcd ut magis fratres ad prccem fatifFaótiom's i’nfti'gcm i Nam ciim Icn'ptum fit,qui uos fdices dicunc in crrorem uos mittunt, Si femitas peda ueftrorum turbant.Qui pcccantem blandimentis adulântibuspalpat, pec candi fomitem fubminiftrat, nec comprimit deliôta ille,fed nutrit. At qui confiJrjs fortioribus redarguit fimul.atq; inftruit fratrem,promouetad fax' ' Apo.j. lutem.Quos diligo.inquit dominus,rcdarguo,amp; caftigo » Sic oportet dei facerdotem non obfcquqs dccipientibus fallere, fed remedtis falutaribos Mdifws im^ prouiderc. Imperitusefttncdicus, qui tumcntcsuulnerû finus manu pat/ cente contreôtat,Si in altis receflibus uifeerum uirus indufum, dum feruat, exaggerat. Aperiendum uulnus eft amp;nbsp;fccandum.ôi putredinibus amputa/ tismcdcîafortiorccurandum.Vocifcrctur Si damecliœc, Si conqueratut æger impatiens per dolorem,gratias aget poftmodum.cum fenferit fanita tem.Emcrfit cnim fratres dilcdtiflîmi nouum genus Jadis,amp; quafi parum ' nbsp;nbsp;nbsp;perfecutionisprocella fæuicrit.aeceffit ad cumulum fub mifericordiæ titulo

lt; ■ malum fallens Si blanda pernicies.Contra euangelq uigorem,contra dox miniac dei Icgcm temeritate quorundam laxatur incautis communicatio* Irrita amp;nbsp;falfa pax pcriculofa dantibus.Ä nihil accipientibus profutura. No P4r däntibHs qijxrutjt fanitatis paticntiam.necucram de fatÜTaótione medicinam. Pœ* i^itetitia de peccatoribus exdufa eft.grauiflïmi cxtremié^ dclidi memoria fublata eft.Oppcriutur morientium uuIncra.óC plaga lethalls altisói proz fundis uifceribus infixa.dinïmulato dolore contegitur. A diaboliarls reuet tentes,adfanólumdomini fordidisôi infeëtis nidorc manibus accedunt. Mortifcros idolorum cibos adhuc ppnèruólantes,exhalatibus etiamnum fcelus fuum faucibus Si contagia funeda redolentibus, domini corpus in uadunt.cumoccurratfcripturadiuinaói clametSi dicat:OmnismunduS manducabit carncm,ÓC anima quæcuncp manducauerit ex carne falutaris facrificrjgt;quod cft domini,immudicia eius fuper ipfum,ói pcribit anima «.Conn.10, illa de populo fuo:Apoftolus item teftetur Si dicat i Non poteftis calicem domini bibere Si calicem dæmoniorû.no poteftis menfæ domini cómunt/ care menfæ dæmoniorûtidem cótumacibus Si puicacibus cóminef^ Si de ’ a,Corln.n. nûcietdicens: Quicuq? ederitpane,autbiberitcalice domini indigne, reuS erit corporis amp;nbsp;fanguinis domini.Spretis his omnibus atqj contcmptis.uis inferturcorpori cius ôi fanguini eius. Plus modo in dominum maniboS atep ore delinquunt.qua'm cum dominum negauerunt. Ante expiata defiz Exbomologf/ lt;fta,ante exhomologefin fadtam criminis.ante purgatam confeientiam fa^ fis (enf(/J:o. aificio Si manu facerdotis.ante offenfam pkicatam indignantis domini Si minantis.pacem putant efte.quam quidâ uerbis fallacibus uenditant.Non eft pax illa.fed bellu.Nec ecclefia iugitur qui ab euangelio feparatur. Quid iniuriam beneficium uocantfquid impietatem uocabulo pietatis appellate’

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quid

-ocr page 247-

SERMÖ OyiNTVS ÙÈ' LAPSIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ »ij

^ui'd eis qui Acre l'ügitcr.ôi rogare dominû fuû debent,intercepta pctniteti tiælamentati’onecômunicare le fimuIantfHoc funteiufmodi lapfis, quod grando frugibus.quod turbidû fydus arbonbus,quod atmentis peftilens ûaftitas.quod naui'gqs fæua tempeftas.SoIatium æternæ fpci adimunt. af borem à radice fubuertût,fermone morbido ad lethale cotagiû fcrpût,nagt; üem in fcopulos.ne in portû perueniat.iliiduc.N5 cocedit pace facilitas ifta* fed tollic.nec comunicationé tribuit,fed impedit ad falutem. Perfecutio eft bæc alia.ôC alia tcntatio.pcr quam fubtilis mimicus impugnandis adhuc la pfis occulta populatione graflatur. V t lamétatio conquiefcac.ut dolor filex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î

at.ut delidi memoria uanefeat, comprimatur pedorû gemitus,ftatualf fle tus oculorum,ne dominum grauiter offenfum longaôC plena pœnitentia deprecetur.cum feriptû fit: Memento undecedderis,ÔC agepeenitentiâ. Ne tnofefallat,nemodecipiat.Solus dominus mifereripoteft.Veniam pecca^ nbsp;nbsp;nbsp;proprnS

tis,quæinipfum commifla funt, folus poteft illelargiri qui peccata noftra mifereri» portauit.qui pro nobis doluit,quem deus tradidit pro peccatis noftris. Ho tîio deo efle non poteft maior.nec remittere aut donate indulgentia fua fer üus poteft,quod in dominû delicftograuiore comÜTum eft,ne adhuc lapfo

hoc accedat ad crimen.fi neiciat efife prædidum. Maledidus homo qui Hîerc.i 7^ fpem habet in homine.Dominus orandus eft,dominus noftra fatiftaeftio' Domîtws ori ne placanduscft.quineganté negate fe dixit, qui omne indicium de patte folus accepitCrcdimus quidem pofte apud iudicem plurimû ualere mar^ tyrû mérita Ô2opera iuftorû.fed cû iudicrj dies uenerit.cû poft occafum fex culi huius amp;nbsp;mundi ante tribunal c h R i s T i populus eius aft iterinCxteru fiquispræproperafeftinationetcmeratiusremiftionéfe cunôtis date pu/ tat poli'e.aut audet domini præcepta refcindere.no tantû nihil prodeft, fed Si obeft lapfis. Prouocafte eft iram,non feruafte fententiam,nec mifericotz' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

diam prius dei deprecandâ putarc,fed contempto domino de fua facilita^ tepræfumere.Sub ara dei animæ occiforum mattyrû clamant magna uo^' Apo.«. cedicentes’.Quoufc^ domine fanôtus amp;nbsp;uerus non iudicas amp;nbsp;uindicas fan^ guincm noftrû de his qui in terris inhabitantC’ÔC requiefeere aepatientiam adhuc teuere iubentur : Si quenquàm pofte aliquis exiftimat reraittendis pafiîm donandisép peccatis bonum fieri contra iudicem uclle, aut priufcßl üindiectur, ipfc alios pofte defendereC Mandant aliquid martyres fîeriC fi iufta.fi licita.fi non contra ipfum dominum à dei facerdote facienda funt, fi obtemperantis facilis amp;nbsp;prona confènfio.fi petentis fuerit religiofa modéra h’o.Mandant aliquid martyres fieriCSed fi feripta non funtin domini lege quæmandant. Ante eft ut feiamus illos de deo impetrafte.quod poftulât, tûc facerc ^d mandant.Necp ein ftatim uideri poteft de diuina maieftate côceftum.qd filent hûana poUicitatioae ^miftum.N â amp;nbsp;Moy fes pecca

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X 4. tispopuU

-ocr page 248-

1X4 DIVl CAECILH CYPRIANI

Exodi' SI-'tis populi petit,nee tarnen peccatibus ucniam,cum petiiTet,accepit. Precor, ait .domine deliquit hic populus deliótum grande,ôi nunc fi dimittis eisde liôtum dimitte:fin autem.dele medelibro quem fcripfifti. Et dixit demi/ nus ad Moyfcn:Si quis deliquit ante mc.deleam eu de libro meo. llle ami/ eus dei,ille facie ad faciem locutuscum deo,quod pctqt impetrare non pO/* tuit.necdeiindignantis offenfam fua deprccatione pacauit.Hicrcmiam Hiere.1. deus laudat ôi. prædicat dicens:Priufquàm te formarem in utero.noui te.ôJ priufquàm exiresdeuulua,fanétificaui te, amp;nbsp;prophetamin gentibus de/ IbiHcm.?. di te,ÔC eidem pto peccatis populi deprecanti frequétius amp;nbsp;oranti,Noli,aif, orare pro populo hoc,amp; noli poftulare pro eis in prece amp;nbsp;oratione.quia no exaudiam in tempore in quo inuocabunt me,in tempore afflidionis fuar» Gm.lt;s. Quid uero iuftius Noc,qui cum repleta eflet terra peccatis.folus inuentus eft iuftus in tcrrisCQuid gloriofius Daniele f Quid ad facienda martyria in fi'dei firmirate robuftius^in dei dignatione felicius C qui totiens K cum , lob.i. confligeret uicit.ôCcum uinceretfuperuixitT' Quid lob in operibus prom/* ptius.in tentationibus fortius,in dolore patientius,in timoré fubmiflius. in fide ucriusCNcc his tarnen fi rogarent concefliirum ft deus dixit.Cum pro EjfcE 14. pheta Ezechiel pro delido populi deprecareturzTerra, inquit, quæcunquc pcccaueritmihi ut delinquat delidum.cxtendam manum meam ftperea. Si obteram ftabilimentum panis,6i immittam in earn famcm, Si auferam ab ca hominê Si pecora.Et fi fuerint très uiri fj in medio cius.Noë, Daniel, Si. lob,non liberabunt filos necç filias,ipfi foli falui erunt. Adeo non omne quodpetiturinpræiudiciopetentis,ftdin dantis arbitrio eft*Nec quic^ fibi ufurpat Si. uindicat humana ftntentia,nifi annuat Si cenftra diuina. In Mir. 8. euangelio dominus loquitur,dicens:Qui meconfeffus fuerit coram homi/ confitebor eum coram pâtre meo qui in cœlis eft.Qui autem me ncgauerit,amp; ego negabo eum.Si fe negantem non negat,nec confiten/ rem confitetur.Non poteft euangdium in parte confiftcre,ôi in parte nota re. Aut utrucç oportet ut ualeat,aut utrûcp uim ueritatis amittat.Si negangt; tes rei criminis non erunt, nec confitentes præmiu uirtutis acdpient Porrô fi fides quæ uîcerit.coronatur.necefle eft ut uida perfidia puniatur.Ita mat tyres,aut nihil poftunt,fi euangelium folui poteft,aut fi euangelium no po teftfolui,contraeuangelium facerenonpoftunt.quide euâgelio martyres fiunt.Nemo fratres dilediflimi infamet martyru dignitatem, nemo eoru glorias deftruat,di^coronas.Manec incorruptæ fidei robur incolume.necdi cere aliquid aut facere contra christvm poteft,cuius Si fpes. Si fides, Si uirtus.ôi gloria omis in ghristo eft. Vt ab epifeopis cotra mâdatû dei fi'at.audorcs eift no poflunt,qui ipfi dei mandata fecerut.An qf^ maiot deo,auc diuina bonitate clemçcior.q aut inftdu ueliuqd paftus eft de? fie* - ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri,aut

-ocr page 249-

8ERMO Qy INT VS DE L APSIS ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii|

ff,àut quafi illi minus poteftati's ad protegcndam eccleßam fuam fiicrit,aii xilio nos fuo putet pofle feruari Cnifi hæc ignaro deo eefta funt: aut non permittente illo omnia ifta ueniunt,cum doceat indociles,Ói admoneac imi memoresfcripturadiuinaquæloquiturdicens:Quisdeditindireptionem Ep.4ij lacob ôi Ifrael eis qui prædabantur eum f nonne deus cui peccauerunt ÔC nolebantinuijseiusambularejuecpaudire legem eiusÆt fuperduxit fu^ pereos iraanimationis fuæ.Et alibi teftatur ac dicit:Nuquid non ualet ma Eflt;(.^ nus dei ut faluos faciat C Aut grauauit aurem ut non exaudiatCTed peccax ta ueftra intet uos amp;nbsp;deum feparant, Si propter delióta ueftra auertitfa/ riemàuobis,nemifereatur,Deliôla potius noftra reputemus, adlus no/* ftros amp;nbsp;animi fecreta uoluentes.confcientiæ mérita pondcremus. Redcat in cor noftrum non ambulaflenos in uqs domini, abiecifle legem dei: ptæccpta cius monitafalutarianunquamferuare uoluiiTe, quid de eo ^oni fentiasCQue timorem fuifle apud eum,quam fidem credas.quem cor tigere ncc metus potuit.nec perfecutio ipfa reformauitCÄlta äi eredta cery ( üix,nccquiaccciditinflexa eft.TumensanimusöCfuperbus.nec quia ui/ ftus eft fraólus eft.Iaccns ftantibus, ÔC integris uulneratus mina(:,SC quod VwlneWb* e/ï non ftatim domini corpus inquinatis manibus accipiat,aut orc pollute do àetegereuhU niini fanguinem bibat,facerdotibus facrilcgus irafeitur. Atque ô tuam ni-tniam furiofe dementiam,Irafceris ei qui abs tc auertere iram dei nititur, ei niinaris qui pro rc domini mifericordiam deprccatur : qui uulnus tuum fentit.quod ipfe non fentis,qui pro te lachrymas fundit,quas ipfe forfitan non fundis.O neras adhuc crimen SC cumulas.Et cum fis ipfe implacabilis.’ ad antiftites dei putas drea te dominum pofle placariCÄccipe potius amp;nbsp;ad/ niittequæloquimur.Quidfurdæaures falutaria præcepta non audiunt,» quæmonemus^Quidcæcioculipœnitcntiæiternon uident quod often-* dimus C Quid perculfa ÔC alienata mens remendia uitalia non perdpit lt;nbsp;quxde feripturis cœleftibus amp;nbsp;difdmu3,ôi docemusCAut fi incredulis qui/ bufdam minor fides eft futurorum.uel præfentibus terreantur.Ecce eorum qui ncgaucrunt.quæ fupplicia conipidmus,quos corum triftes exitus fle/ RJUs.Ncc hic efle fine pœna poflunt,quamuis needum pœnæ dies uenerit» Pleftuntur interim quidam,quo csaeti corrigantur♦ Exempla funt omnin tormenta paucorum. Vnus ex bis qui fponte Capitolium negaturus afeen dit,poftquam christvm negauit.obmutuit.Pœnaindecœpit.undecœ pit amp;nbsp;crimen,ut nec rogare iam poflet.qui uerba ad precandam mifericor/. diam non haberct. Alia in balneis conftitutaChoc enim crimini eius öi ma/ lisdecrat.utad balncas ftatim pergeret,quæ lauacri uitalis gratiam perdi/ diffet)illicab immundo fpiritu immunda correpta ceddit,laniauit detibus iw lingua,qua fuerat ucl pafta impie uel Iocttta.Poft^ federates dbus fuptus

-ocr page 250-

DiVr ’CAECILII CYPRIAN!

cd:j'n pcfnidc’m fuâ rabies oris armata eftJpfa fîîi carnifex cxtitic, nee Jiii fupcrefle poftmodum potuit,doloribus uentris ôC. uifeerum crudata defcz dr. Præfente ac tefte me ipfo accipite quid eueneriuParentes forte fugien/' •! nbsp;nbsp;nbsp;tes dum trepidi minus confulunufub nutrids alimento paruulam filiam re

liquerunt.relióham nutrix detulit ad magiftratus. Illi ci apud idolum quo populus confluebat,quodcarnem necdum poflet «dere per ætatem, paz-nem mero mixtum,quod tarnen ÔC ipfum de immolatione pereuntium fiv {)ererat,tradiderunt.Recepit filiam poftmodum mater» Sed fadnus puelz a commiiTum tarn loqui Si indicate non potuit.quàm nec intdligcre prins potuit,necarcere.Ignorationeigiturobreptumeft,utfacrificantibas nobis cam fecum mater inferret » Sed enim puella mixta cu fand is, precis noftras Si orationis impatiens.nuc ploratu concuti,nunc mentis æftu fluduabun»*

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;da iadari.uelut tortore cogente,quibus poterat indidjs confdentiam fadU

in fimplidbus adhucannis rudis anima fatebatur»Vbi uero folenibus impletis calicem diaconus offerte præfentibus cœpit,K accipientibus cætcz ris locus eius aducnit,faciem fuâ paruula inffindu diuinæ maieffatis tere,oslabr)sobturantibuspremere, calicem rccufare.Perftitit tarnen diaagt; tius,6C reludanti licet de facramento calicis infudit . Tune fcquitur fîngub tus ÔJ uomitus. In corpore atque ore uiolato euchariftia permanere non potuit.Sandificatusindomini fànguinepotus,depollutis uifeetibus eruz pit.Tantaeftpoteftas domini,tantamaieftas.Sécréta tenebrarum fub eius luce detedafunt,facerdotem dei nec occulta crimina fefelleront.Hlt;« ‘i' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;area infantem quæ ad loquendum alienum circa fe crimen necdum habuit

ætatem^At uero ea quæ ætate proueda,ÔC in annis adultioribus conftituta facrificantibus latenter obrepfit,non dbum.fed gladium fibi fumensamp;ucgt; lut quædam uenena lethalia intra fauces amp;nbsp;pedus admittens angi, anima cxæftuante concludi poftmodum cœpit.Et prefturam non iam perfecutionis,fed delidi fui pafla palpitans Si tremens conddit. Impuniz* turn diu non fuit nec occultum diflîmulatæ confdentiæ crimen, quæ fefeP

’ domini fandum fuit,manibus indignistentaflètaperire.igne inde furgen/ te deterrita cft,ne änderet attingere.Etquidam alius SC ipfe maculatus, fagt; crifidoàfacerdotecclebrato,partemcumcæterisaufus eft latenter acdpe* re,fandum dei edereôCcontradare nonpotuit,cinerem ferre fe apertis manibus inuenic,documento unius oftenfum eft, dominum recedete, cum ncgaturtnecimmwentibus adfalutemprodefre,quodfumitur,cum gta* tia falutaris in dnerem fanditate fugiente mutetur.Qua'm multi quotidie '■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;immundisfpiritibusadimplentur,^ multi ufcp ad infàniam mentisexcor

' des dementiïc ^ore quaciuntur C Nec neceffe eft ire per exitus fîngulo/ V gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum,cwn

-ocr page 251-

SERMO OyiNTVS DE LAPSIS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itf.

fum.cum per orbi's multiformes ruinas tam deliólorum poena (Ït uaria, delinquentiu multitudo numerofa. Vnufquifqj confyderct non quid alius paffus fit,fed quid pari 8i ipfe mereatur.Nec euafifle fe credat,fi eum intex riin pœna diftulcrit,cum timere plus debeat, quem fibi dei iudicis cenfura leruauittne fibi quo minus agant pœnitentiam blandiantur.qui èC fi nefah disfacrifiens manus non contaminaucrunt, libellis confeientiam pollueruc, Etilla profeiïio denegantis conteftatio cft Chriiliani quod fuerat abnuen .tis,feciflefedixicquicquid alius faciendo córaifit. Cumep fcriptum fit:Non poteftis duobus dominis feruirejeruiuit feculari domino qui obtempéra^ üiteiusedióto.Magisobaudiuit humano imperio quam dco. Videritan niinoreuel dedecorc,uelcrimineapud homines publicaucrit quod admi-^ fitDeum tarnen iudicem fubterfugere K uitare non potcrit,cum dicat fpiri fusfanâwsin pfalmis:Quod eft imperfectum meum.uidcruntoculi tui,X in libro tuo omnes fcribentur.Si itcrum:Homo uidet in facie, deus in corx dedpfequocç dominus præmoneatK præitruac dicens:Et feient omnes Hwr.17. tcdefiæ quia ego fum ferutator renis Ä cordis. Peripicit ille abdita amp;nbsp;feçre^^ ta,at(^ occulta coniyderat.Ncc dei oculospoteft aliquis cuadere dicentis: Ego deus approximans,ÔC no deus de longinquo.Si abiconditus fuerit ho mo in abditis,ego ergo non uidebo eumCNonne cœlum ô£ terram ego im pleoCVidet ille corda SC peClora fingulorum, Si iudicaturus non tantum de faCtis.fed Si de uerbis Si de cogitationibus noftris omnium mentes uoz luntatescp conceptas in ipfis adhuc claufi peCloris latebris intuetur.Denicç quando ôi fide maiore amp;nbsp;timoré meliore funt,qui quamuis nullo facrificq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

nutlibellifadnore conftriôh',quoniam tarnen de hoc uel cogitauerut hoc ipfum apud facerdotes dei dolenter Si fimpliciter confitentur, exhomololt; gdînconfcientiæ faciunt,animi fui pondus exponunt, falutarem medelam paruis licet ÔC modicis uulneribus exquirunt, feientes fcriptum eflc:Dcus nondcridetur.Derideri Si circumueniri deus non poteft,nec aftutia aliqua bllente deludi.Plus immo delinquit.qui fecundum hominem deum cogigt;^ tans.euadere fepœnam criminiscrcdit,fi no palam crimen admifit. chri s T V s in præceptis fuis didnQui confofus me fuerit.confundet cum fix liushominis.EtChriftianum feputat,qui Chriftianus efleaut confundix tur.aut uereturCQuomodo poteft eflecum christ O,qui ad c H R i s T V M pertinere.aut crubefcit.aut metuitC Minus plane peccauerit non uidcndoidola.necfuboculisdrcuftantisatque infultantis populi fanCtita temfideiprofanando,nonpollucndo manus fuas funeftis facrifierjs, pec fceleratis cibis ora maculando. Hoc eo profîcit.ut fit minor culpa, non ut innocens confdentia. Facilius poteft ad ueniam criminis peruenirc.non eft tarnen immunis à crimine. Nec ceffèt in agenda pœnitenria atque in domini mifericordia deprecanda, ne quod minus efle in qualitate dcx

*■ i quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(iôt£uLlt;

-ocr page 252-

xiS' DIVI ' CAECILII C YPRI AN^^I ' ’’

liZti uidetutin ttegleóla fatiffaótione cumuletur.Confiteantuf fin^K fo lios fratres delictum fuum.dutn adhuc qui deliquit in fcculo eft, dû ad/ mitti confeflio cius poteft.dum fatiffaëtio amp;nbsp;remiffîo faóla per facerdotes àpud dominum grata eft.Conuerramur ad dominum mente tota.K poeni tentiam criminis ueris doloribus exprimentes, dei mifericordiam deprec^^ mur.Illi fe anima profternat.Illi mœftitia fatiftadat.IIli fpes omnis incunv bat.Rogare qualiter debeamus didt ipfe:Reuertimini,inquit, ad me ex to ’■ to corde ueftro.fîmulcp Si ieiunio ôi fletu Si planôlu, amp;nbsp;fdndite corda ue/ ftra K non ueftimenta. Ad dominum toto corde redeamus. Iram amp;nbsp;offeiW fara eius ieiunrjs,fletibus,plandlibus,ficut admonet ipfe,pIacemus.Lamea tari eum putamus ex toto corde,ieiunr)s,flctibus,plandibus dominum de prccari.qui ex primo criminis die lauacra cum fœminis quotidie célébrât» qui epulis affluêtibus paftus» Si iàgina largiore diftentus, cupiditates fuas poftridie crudlat,nec dbos fuos potus cum pauperum neceflîtate com-* ‘ municatC’Qui bilans ac lætus incedit,quomodo morte fuam defletgt; Cûjç

feriptum fit,non corrumpetis effîgiem barbæ ueftræ,barbam üellit Si fuam comit.Et placere nunc cui^ ftudct,qui dco difplicetÇ’Aii ilia ingemi/ fdtôCplangit,cuiûacatcuItum;preciofe ueftis induerc,nec indumentum CHRISTI quodperdiditcogitareCacdperepreciofaomamenta,Simóni* , lia elaborata,nec diuini Si coeleftis ornatus damna deflereî' Tu licet indu-* Deformîs ojenta peregrina ôî ueftes Sericas induas,nuda es. Auro te licet Si margari gemmisi^ condecores,fine christi décorédeformiSeS»Etquæcapilz lostuosinfids,uelnuncindoloribusdefine. Et quænigri pulueris dudu oculorumiiniamentadepingis.uelnunclachrymis oculos tuos ablue. Si quem de tuis charis mortalitatis exitu perdidifles,ingemifceres dolenter Ä fleres.facie incultà, ueftemutata,neglecfto capillo,uultu nubilo.orcdeied» indicia meroris oftenderes.Animam tuâ mifera perdidifti.ipiritaliter mot tua fuperuiuerehic tibi*6Cipfa, ambulans funustuumportarecœpifti.SÎ non acriter plangis,non iugiter ingemifcisCNon te uel pudore criminis,ud continuationelamentationisabfcodisCEccepeiora adhuc peccandi uulne/ fa,ecce maiora delidta.peccafle nec fatiffacere.deliquifte.nec delida defle/ D(tn.J. té. Ananias .Azarias .Mifahel illuftres acnobiles pueri.q minus exhomo/

logefin deo facerent,nec inter flammas K câmini ex^uantis incendia quieuerunt.Bene fibi licet confer) Si dominum fidei ac timoris obièquio pe promeriti.humilitatcm tamê teuere Si domino fatiifacerenec inter ipû glorioiauirtutum fiiarum martyria deftiterunt.Loquicur feripturadiuinaî Stans,inquit,Azarias precatus eft. Siaperuit os fuum» amp;nbsp;exhomologefirt faciebat deo fimul cum (bdalibus fuis in medio ignis ♦ Daniel quor^ poft fidei atc^ innocentiæ fuæ multiplicem gratiam, poft dignationem domtm drea uirtutes ac laudes (uas fæpe repetitam, ieii^qs adhuc æmereri deum

-ocr page 253-

SERMO- Q.VINTVS DE LÂPSÎS.

hitinir.in facco amp;nbsp;în cinere uolutatur.exhomologefin facicns dolenter amp;nbsp;dî/ cens:Domine deus magnus Si fom's,ôi metuendus, qui feruas teftamétum Si miferariones eis qui te diligunt Si conferuant imperia tua, pcccauimuS, fadnus admifimus.impq fuimus,tranfgreflî fumus, ac deferuimus præce^ pta tua Si iudicia tua,non audiuimus uerba puerorum tuorum propheta^ fum.quæ locuti funt in nomine tuo fuper reges noftros Si omnes genres,S^ fuper omnem terram»Tibi domine gloria,tibi iufticia,nobis autem confugt; fioHæc mites,hxc fimplices, hæc innocentes in promerénda dei maieftaté feccrunt.Si nurtc fatifFacere.Si dominum deprecari detreôlant,qui domina negaueruntC Quæfo uos Fratres acquiefcite falubribus remediis, confilrjâ obedite melioribus: cum lachrymis noftris Ueftras lachrymas iungite, curri noftro gemitu ueftros gemitus copuIatc,R.ogamus uos, ut pro uobis deu togarepoflimus, preces ipfas ad uos prius uertimus.quibus deum pro uö^ Hs ut mifereatunoramus. Agite pœnitêtiam plenam,dolentts ac lamentart tis animi probate mœftitiam : nec uos quorundam moueat aut error im^ prouidus,aut ftupor uanus,qui cum teneantur in tam grandi crimine,per'' wflîfunt animi cæcitatc.ut nec intelliganc delidla.nec plangant Jndignan^ fis dei mator hæc plaga eft.ficut fcriptum eft: Et dédit illis deus fpiritû trartf punftionis^Si iterumzDeleótum ueritatis non receperunt,ut falui fierertt.ac propterea mittet illis deus opcrationem erroris,ut credant mendacio,ut iu^ diccntur omncs qui non crediderunt ueritati.fed fibi placeant in iufticiadn/ iufte fibi placentes.Si tranfpundlæ mentis alienatione dementes dei præce/ ptacontemnunt.medelam uulneris negligunt, agere pœnitentiam nolunt» Ante admiflum facinus improuidi,poit facinus obftinati, nec prius ftabi^ les.ncc poftmodum fupplices, quando debuerant ftare iacuerunt, quando iacere Si profternere Fe deo debent.ftare Fe opinantur. Pacem Fibi ultro ne^* mine dantc FumpFerunt.Falfa pollicitatione Feduôli, Si apoftatis ac perfidiä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

lundi,errorem pro ueritate FumpFerunt.Communicationcm non commu» fîicantium ratam ducunt.hominibus contra deum credunt.qui cotra homi/ ftesdeo non credunt.EiuFmodi homines quantum poteftis efFugite.pernp «ofiscontadibus adhærentcs, Falubri cautione uitate» Sermo eorum ficut sermo maio/ faticerFerpittcolloquium uelut contagium tranFilitrnoxia Si uenenata petz' rUpcMcMcef foafio perFecutione ipFa peius interficit î ilIicFupereftpœnitentia.quæiatiFz' fadat.Qui autem pœnitentiam criminis tollunt, FatiiFaôtionis uiam claux dunt Jta Fit ut dum temeritate quorudam uel promittitur ialus Falfa, uel cre ditur.fpes ueræ Falutis adimatur» Vos uero Fratres, quorum timor in deum pronus eft.Si in ruina licet animus conftitutus mali Fui memor eft,pœniten tes ac dolentes peccata ueftra perFpicite,grauiflimû conFcientiæ crime agno/ fdte,adintelligenciam deliôli ueftri oculos cordis aperite, nec defperâtcs mi feordiam domini, nec tarnen iam ueniam uendicantes, Deus quantum oeMs mife/ y patris ««rs.

-ocr page 254-

tjo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAËÖILII CYPRIANI

patris pictatc indulgens femper ÔC bonus eft,tantum i'udtds mai'eflate mC'i tuêdus eft. Quam magna dcliquimus.tam grandi'ter dcflcamus. Alto uul neri diligens amp;nbsp;longa mediana non défit: pœnitcntia crimine minor nó fit» Putas ne tu dominum dto pofte placari, quem uerbis perfidisabnuifti. oil patrimonium præponere maluifti.aiius templum facrilega cotagione aio/ iaftiCPucas facile cum mifereri tui.quem tuû non efte dixiftiCOrare oporz ' tet impfenfius K rogare.dicm luëtu tranfigere,uigilrjs nodtes ac ftetibus du cerc.tcmpus omne lachrymofis lamentationibus occupare.ftratos folo ad/ hærere dneri.in dlido uolutari fordibustpoft indumenta c HR I s Ti per* ditum,nullum iam uelle ueftitum t poft diaboli dbum malle ieiunium : iu/ ftis operibus incumbere,quibus peccata purgantur : eleemofynis ficquctcr infiftcre, quibus à morte animæ liberanturxquod aduerfarius auferebat» c HR I s T V s acdpiatmec tencri iam nec amari patrimonia debet,quo quis Si dcceptus Si uicftus eft.Pro hofte uitanda res pro latrone fugicnda, pro gladio metuenda poftidentibus ôi ucndéda. Ad hoc tantu profucrit quod tcmanfit.ut inde crimen culpa redimatur. Incundtater Si largiter fiat ope rario: cenfus omnis in medela uulneris erogetur.opibus Si facultatibus no* ftris qui de nobis iudicaturus eft, domino fœneret’: Sic fub apoftolis fidcs uiguit.fi'cprimus credcntium populus Christi mandata feruauit: promz pti crantjargi erant,diftribuendum per apoftolos totum dabant,Si non ta lia deliófa redimebant.Si preccm toto corde quis faciat.fi ueris pœnitentiæ lamctationibus Si lachrymis ingemifcat.fi ad ueniam dclidti fui dominum iuftis Si cotinuis operibus infledtat,mifereri talium poteft, qui Si mifericor Éjeó. Î5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fr^am protulit diccns:Cum conuerfus ingemueris, tunc faluaberis, Si

fcies ubi fueris.Si itcrum:Nolo morte peccatoris didt dominus. quâtum ut reuertad' Si uiuat.EtIohel propheta pietatedomini,domino ipfo monente. lohet i. decIarat:Reuertimini,inquit,ad domina deum ueftrum.quonia mifericors

Si pius eft,Si patiens,Si multæ miferationis,Si qui fententiam fledlat aduer fus maliciam irrogatam. Poteft i He indulgetiam dare.icntentiam fuam po tcft ille defledlere.Pœnitenti, operanti.roganti poteft dementer ignofcere; poteft acceptum ferre,quicquid pro talibus Si petierint martyrcs,0i fecerint facerdotes. Vel fi quis plus eum fuis fatiftadlionibus mouerit, fi eius iram, fi indignatis offenfam iufta deprecatione placauerit.Dat ille arma rurfum. quibus uidlus armetur : reparat Si corroborât uires, quibus fides inftaura/ ta uegetetur.Repetet Sicertamen fuum miles iterabit,in ade prouocabit ho ftem.Si quidem fadlus ad prælium fortior poft dolorem.Qui fic deo fatiP fecerit, qui pœnitentia fadli fui, qui pudore delidli plus uirtutis Si fidei de ipfo lapfus fui dolore concepcrit.exauditus Si adiutus à domino,quam coz triftauerat nuper, Utam fadct ecclefiam : nec iam folam dei ueniam mere/ bitur,fed coronam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,

Argumentum

-ocr page 255-

SERMO SEXTVS DE ORATIONB DOMINICA»

ARGVMENTVM SERMONIS SEQ.VENTIS»

Sermo fextus etufdem de oratione dominica,fcilicet, Pater nofter, in quo do»« cct qua potiflimum oratione uti.är qualiter ad earn acccdere,äi: quo geftu corporis öi modo uocis conueniat, qui fe Chriftianum eflè aflerit»

SERMO SEXTVS DE ORATIONE DOMINICA»

Vangeli'ca praecepta fratrcs dilcdiffi'mi nihil funt aliud magifteria diuina,fundamenta ædificandæ fpei.firmamé' tacorroborandæ fidei, nutrimenta fouendi cord{s,guberx nacula dirigendi itineris, præfidia obtinendæ falutis : quæ dum dociles credentium mentes in terris inftruunt,ad cœ/ leftia régna perducunnMulta Si per prophcras feruos fugt;-os did deus uoluit Si audiri.fed quâto maiora funt quæ filius loquitur.quæ dci fermo, qui in prophetis fuit, propria uoce teftatur C non iam mandans üt paretur ucnienti uia, fed ipfe ueniens. SC uiam nobis aperiens Si oftenx dens.ut qui in tencbris mortis errantes improuidi Si cæci prius fuimus, Iult; risgratia illuminati.iter uitæ, duce SC redore domino teneremus. Qui inter cætera falutaria fua monita Si præcepta diuina.quibus populo fuo con--fulitad falutem, etiam orandi ipfe formam dédit,ipfe quid precaremur mo nuit amp;nbsp;inftruxit.Qui fecit uiuere, docuit SC orare, benignitate fcilicet qua Si cætera dare Si coferre dignatus eft.ut dum prece Si oratione quam filius do cuit.apud patrem loquimur, facilius audiamur Jam prædixerat horam ue--nire,quando ueri adoratores adorarent patrem in fpiritu Si ueritate.SC im--pleuit quod ante promiferat» ut qui fpiritum Si ueritatem de eius fandifica tione percepimus, de traditione quoque eius uere ÔC fpiritaliter adoremus» Quæenim poteftmagis fpiritalis eifeoratio.quàm quæ à CHRisTO nox Ordho3om{/ bis data cft, à quo nobis SC fpiritus fandus miflùs eftC Quæ uera magis apud patrem precatio quam quæ à filio, qui eft ueritas, de eius ore prolata eftCut aliter orare quam docuit non ignorantia fola fit,fed SC culpa,quando ipfepofueritSCdixerinRefjcitis mandatum dei.ut traditionem ueftram fta Mattamp;.iç, tuatisCOremus itaque fratres dilediffimi ficut magifter deus docuit. Arnica 3C familiaris oratio eft deum de fuo rogare, ad aures eius afeendere CHRISTI orationem. Agnofcat pater filq fui uerba, cum prcccm facimus. Qui habitat intus in pedore, ipfe fit SC in uoce. Et cum ipfum habeamus apud patrem aduocatum pro peccatis noftris, quando peccatores pro de--lidis noftris petimus, aduocati noftri uerba promamus. Nam cum dicat. quia quodcunque petitieris à patre in nomine meo dabit uobis, quanto efficacius impctramus quod petimus in CHRISTI nomine, fi petamus ipfius orationeCSit autem orantibus fermo SC precatio cum difciplina.quic tem continens SC pudorem. Cogitemus nos fub cofpedu dei ftare.Placcn-dum eft diuinis ocwlis SC habitu corporis SC modo uocis.Nam ut impuden ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y t tis

-ocr page 256-

DIVI CÄECILII CYPRIANl

ti's eft clamoribus ftrepere, ita contra congruit uerecundo modefti's pfcci/ bus orare.Dem'que magifteriofuo dominus fecrete nos orare præcepit in abditisamp; fecretis, uel femoris Iocis,in cubiculis ipfis quod magis conue/ nit fidci, ut fciamus deum ubiquc effe præfentcm, audite omnes Si K,Si maieftatis fuæ plenitudine in abdita quoque Si occulta penetrate,ficut Hiere.iy, fcriptum eft:Ego deusapproximans,0i non deus de Ionginquo.Si abfcon ditus fuetit homo in abfconditis, ergo ego non uidebo eumCNonne ccE/ ProKer.i 5. lum Si tcrram ego impleoCK iterumdn omni loco oculi dei fpeculantur bo nos Si malos » Et quando in unum cum fratribus conuenimus. Si facrifida diuina cum dei facerdote celebramus,ucrecundiæ Si difciplinæ memores cG fe debemus : Non pafti'm uentilare preces noftras inconditis uocibus, nec petitionem commendandam modefte,dco tumultuofa loquadtate iadaA re.Quia deus non uods.fed cordis auditor eft.Nec admonendus eft damo ribus,qui cogitationes uidet.prouocante domino Si dicente : Q uid cogita^ Hterc.i 7« tis nequam in cordibus ueftris C Si alio loco : Et fcient omnes ecdefiæ, qui^ 'Anna typHs ego fum fcrutator renis Si cordis.Quod Anna in primo regnorum libro zct typum portans cuftodit Si feruat, quæ dominum non clamofapeti* tione.fed tacite Si modeftc intra ipfas pcdtoris latebras precabatur. Loque batur prcce occulta, fed manifefta fide î Loquebatur non uoce, fed corde, quia ficjfciebat deum audire. Si impetrauit efficaciter quod petnt, quia fide/, t.Reg.i. liter poftulauit. Dcclarat fcriptura diuina, quæ dicit : Loquebatur in corde fuo, Si labia eius mouebantur, Si uox eius non audiebatur, Si exaudiuit

4- earn deus. Item legimus in pfalmis : Dicite in cordibus Si in ftratis ueftris Htcre.19. Si tranfpungimini. Per Hieremiam quoque hæc eadem fpiritus fanólus Orandîado/ fuggerit amp;nbsp;docet dicens: In fenfu autem tibi debet adorari deus. Ado* ransautem fratresdilcótiftiminec illudignoret.quemadmodumintem-plo cum pharifæo Si publicanus orauerit : non alleuatis impudenter ad cce lum oculis, nec manibus infolenter erecftis, pctftus fuum pulfans, Si pccca* ta intus inclufa conteftans, diuinæ mifericordiæ implorabat auxilium. Et cum fibi Pharifæus placeret, fandtificari hie magis meruit, qui fie orauif, tnnofcns qui fpem (àlutis non in fiducia innocentiæ fuæ pofuit, cum innocens nemo nemo, ßj., fgJ peccata confeflus humiliter orauit. Si exaudiuit orantem.qui humi/ Lgf. 18. libus ignofcit.Quæ dominus in euangelio fuo ponit Si diciuHomines duo afcencierunt in templum adorare, unus pharifæus Si alter pubb'eanus, Pha rifæuscum ftetiftet, talia apud ie precabatur : Deus gratias tibi ago,quia non fum ficut cæteri homines iniufti, taptores, adulteri, quomodo 6C pu** blicanus ifte, ieiuno bis in fabbato, décimas do de omnibus quæcunquc poifideo.Publicanus autem de longinquo ftabat, amp;nbsp;ncque oculos uolebat ad ccelum leuare, fed percutiebat pedtus fuum dkens: Deus propicius efto mihi pcccatoti.Dico uobis defeendit hiciuftificatus magis in domumfua.

-ocr page 257-

SERMO SEXTVS DE ORATIONE DOMINICA. ifj-quamillc Pharifaus.Qui'a omm's qui fe extollit humiliabitur, ÔC qui (è hux Mlt;tttb. tf. miliaueric, exakabitur. Quæ nos fratres dileótiflïmi de diuina ledîione dix fentes, poftquam agnouimus ad orationem qualiter accedere debeamus, cognofcamus,docente domino,K quid oremus.Sic,inquit,orate;Pater no/ Ordtidni« fterquiesincœlis.Sanôlificeturnomentuum^Adueniatregnumtuum.Fi/ ‘ atuoluntas tua ficut in cœlo SC in terra. Panem noftrum quotidianum da tiobis hodie, Si remitte nobis débita noftra, ficut SC nos remittimus debi/ toribus noftris Et ne patiaris induci nos in tentationem : fed libera nos à tnalo. amen. Ante omnia pacis dodlor atque unitatis magifter fingulatim floluit Si priuatim precem fieri, ut quiscum precatur pro fe tantum precex tur.Non dicimus pater meus, qui in cœlis es:nec, panem meum damihi hodie.Nec diraitti fibi tantum unufquifque delidla poftulat, aut ut in tenz tationem non inducatur, atque à malo liberctur, pro fe folo rogat.Publica Oratio ßtc5/ eft'nobis Si communis oratioîSC quando oramus.non pro uno,fed pro po pulo toto oramus.quia totus populus unum fumus,Deus pacis Si concotz dixmagifter.quidocuit unitatem,fic orarcunum pro omnibus uoluit.quo/ nbsp;nbsp;nbsp;, ;

tnodo in uno omnes ipfe portauit. Hane orationis legem feruauerunt tres pueri in camino ignis inclufi, confonantes in prcce Si fpiritus confenfione concordes, Quod déclarât feripturæ diuinæ fides, SC cum docet quomodo orauerint ules, dat exemplum quod imitari in precibus debeamus, ut tax les cife poflimus,Tunc,inquir,illi tres quafi ex uno ore hymnum canebant, Sibenedieebant dominum.Loquebantur quafi ex uno ore, SC nondum ib los CHRIST vs orare docucrat, SC iddreo orantibus fuit impctrabilis SC ef/ fieax fermo, quia promerebatur dominum pacifica, SC fimplex, SC fpiritalis oratio ;fic SC apoftolos cum difeipulis poftafeenfum domini inuenimus oraffe,Erant,inquit, perfeuerantes omnes unanimes in oratione cum mux nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;».

lieribus SC Maria,quæ fuerat mater i E S v, SC fratribus eius.Perfeuerabant in oratione unanimes,orationis fuæ SC inftantiam fimul SC concordiam de/ clarantes.Quia deus,qui inhabitare facit unanimes in domo,non admittit indiuinam SC æternam domum, nifi apud quos eft unanimis oratio.Quaz lia autemfunt fratres dileótiffimi orationis dominicæ facramenta, quam ttulta,quàm magna, breuiter in fermone colleóta, fed in uirtute fpiritalitcr copiofa.ut nihil omnino prætermiflum fit, quod non in precibus atque orationibus noftris cœleftisdodtrinæcompendio comprehendatur.Sic, ait,orate:Pater nofter qui es in cœlis.Homo nouus renatus, SC deo fuo per Mdtrf). gratiam eius reftitutus,pater primo in loco dicit, quia filius efte iam cœpit.

In fua,inquit,propria uenit, SC fui eum non receperunt,Quotquot eum rex iolt;xn. i. ceperunt,dedit illis poteftatem.ut filrj dei fierent, qui credunt in nomine eiz us.Qui ergo credidit in nomine eius, SC faeftus eft dei filius, hinc debet inci' pere.ut SC gratias agat, SC profiteatur fe dei filium, du nominat pattern fibi • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V Î elfe

-ocr page 258-

XÎ4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAECILII CYPRÏANI

efle in ccelis deum : conteftetur quoque inter prima ftatim natiuitatis fuae nerba renunciafle fe terrcno Si carnali patri. Si pattern fol um nofle fe ôi ha/ D«rtcr 5Î. bcrc cœpifle.qui fit in cœlis,ficut fcriptum eft:Qui dicunt patri Si matri,non noui te,ôi fibos fuos non aonouerunt,hi oiftodierunt præcepta tua,ô£ tefta IWdttb. 25. mentum tuum fcruauerunt.Item dominus in euâgelio fuo præcepit,ne uo/ cemus nobis pattern in terra,quod fit fdticet nobis unus pater qui eft incoe Mdttb.s. lis»Et difcipulo.qui mentionem defunóli patris fecerat,reIpondit:Sine,mor tui mortuos fuos fepelianndixerat cnim pattern fuum mortuum,cu fit ere? dentium pater uiuus » Nec hoc folum fratres diletftiftimi animaduertere Si intelligere debemus,quod appellemus pattern,qui fit in ccelis : fed coniun^ gimus Si dicimus:pater nofter.id eft.eorum qui credut.eorum qui per euni fanótificati.Si gratiæ fpiritalis natiuitate reparati.filq dei eflrecœperut.Qux uox etiam ludæos perftringit Si pcrcutit,qui CH RI s T v M fibi per prophe tas annunciatum,6i ad fe prius miftum non tantum fpreuerunt infideliter. fed ôicrudeliter necauerunt. Qui iam non pofliint pattern deum uocarc, cum dominus eos confundat Si redarguat dicens: Vos de diabolo patte eftis.ÔC concupifeentias patris ueftti uultis facerc.llle enim homicida fuit ab initio Si in ucritate non ftetitrquia ueritas non eft in illo.Et per Efaiam pro/ Ep. 1. phetam deusdamat indignansîFilios genui Si exaltaufiipfi autem me fpre uerunt» Agnouit bos pofleftorem fuum,0^afinus præfepedominifui.Ifra^ IbiHcm. el autem me non cognouit. Si popuius me non intellexit. Veh gens pecca/* trix,populus plenus peccatis, fernen nequam, filq fceleftuDereliquiftisdo-* minum.K in indignationem mififtis ilium fandlum Ifraekln quoru expro brationem Chriftiani, quando oramus, pater nofter didmus, quia nofter eife cœpit.ôi ludæorum ( qui eum reliquerunt ) eife defijt: nec peccator po^ pulus poteft eife filius: fed quibus remiffa peccatx/rum datur »dsfiliorum lod». f. nomêaicribitur.eis Si æternitas repromittitut.domino ipfodicentetOmnis qui fadt peccatum.feruus eft peccati.Seruus autem non manct in domo in æternum, filius manetin ætcrnum,qu5ta autem domini indulgentia, quan ta circa nos dignationis eius ÔJ bonitatisubertas, qui ficnos uolueritora-^ tionem celebrate incófpeótu dei, ut deum pattern uocemas,ô€ut eft CHRI S TV s dei filius, fie Si nos dei filrj nuncupemur, Quod nomen nemo no/* drum in oratione auderet attingere.nifi ipfe nobis fie permififfet orare.Mc minifle itaque fratres dileôtiffîmi Si feire debemus,quia quando deum pa'' trem dicimus, quafi fili) dei agerc debemus, ut quomodo nos nobis pla^ cemus de deo patte, fie fibi placeat Si ille de nobis. Conuerfemur quafi dei templa, ut deum in nobis conftet habitare» Nec degeneret aôlus nofter à fpiritu, ut qui cœleftes Si fpiritales elfe ccepimus, non nifi fpiritalia Si cœgt;* Reg. 2. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cogitemus Si agamus, qui Si ipfe deus dixit : Eos qui clarificant me

’’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;darifîcabo, Si qui me fpemit, Qjernetur. Beatus quoque Apoftolus in epi/*

ftoîa

-ocr page 259-

SERMO SEXTVS DE ORATIONE DOMINICA» i,ƒ ftolafua pofuic : Non eftis ueftii, empti enim cfti’s predo magno, clarifia i.Cor.«. cateK portate deum in corpore ueftro » Poft hoc aidmus : Sancftificetur SAniUfice^no •lomen mum,non quod optemus deo ut fanólificetur orationibus noftris, fed quod petamus ab eo ut nomen eius fancftificetur in nobis ♦ Cæterum à quo deus fancftificatur.qui ipfe fanóVificatCSed quia ipfe dixit: Sancfti efto/ Leutt to. le.quoniam ego fanótus fum:ideo pctimus Si rogamus,ut qui in baptifmo fandlificati fumus, in eo quod efle ccepimus perfeueremus : Si hoc quoti^ die deprecamur. Opus eft enim nobis quotidiana fandtificatione, ut qui , quotidiedelinquimus.delidta noftra fandlificationeaftiduarepurgemus» Quæ autem fit fandlificatio, quæ nobis de dei dignatione confertur, Apogt; ftolus prædicat dicenstNecç fornicarq,neque idolis feruientes.neque adul^ i.Cor.« teri.neque molies,neque mafculorum appetitores, neque fures.neque frau/ dulenti, neque ebriofi, neque maledici, neque raptores regnum dei confer quétur. Et hæcquidem fuiftis.fed abluti eftis,fed iuftificati eftis,fed fandti/ «cati eftis in nomine domini iesv CHRiSTi.Si infpiritu deinoftri.San ftificatos nos dicit in nomine domini lESV CHRisTi,Si infpiritu dei no ftri.Hæc fandlificatio ut in nobis permaneat oramus,Si quia deus Si iudex Uofter fanato a fe Si uiuificato, comminatur iam non delinquere, ne quid d deterius fiat, hanc continuis orationibus precem facimus, hoc diebus ac Uodtibus poftulamus.ut fandlificatio Si uiuificatio quæ de dei gratia fumi/ tur, ipfius protedlione feruetur. Sequitur in oratione ( Adueniatregnum tuum)Regnum etiam dei repræfentari nobis pctimus,ficuti Si nomen eius, utin nobis fandlificetur poftuIamus.Nam deus quando non rcgnat, aut apud cum quando incipit, quod Si (emper fuit, Si efle non definite Nox ftnim regnum petimus aduenire à deo nobisrepromiflum,CHRlSTi fan guine Si paftione quæfitum, ut qui in feculo ante feruiuimus, poftmodum CHRIS TO dominanteregnemus.ficut Si ipfe pollicetur Si dicit: Venire be Mdttfc. 15, nedidli patris mei, percipite regnum quod uobis paratum eft ab origind Riundi.Poteft uerofratres diledliffimiSiipfe christvs eftè regnum dei,quern uenirequotidiecupimus:cuius aduentusutcito nobis repræx lentetur optamus.Nam cum refurredlio ipfe noftra fit, qui in ipfo refurgix nius,fic Si regnum dei poteft ipfe intelligi, quia in illo regnaturi fumus.Be/ He autem regnum dei petimus, id eft, regnum cælefte, quia eft Si terreftre regnum.Sed qui renunciauit iam feculo, maior eft Si honoribus eius Si rez Terre/îrc. gno. Si ideo qui fe deo Si c H R i s T o dedicat, non terrena, fed cæleftia rex gna defyderat. Continua autem oratione Si prece opus eft,ne excidamus à regno cælcfti, ficut ludæi, quibus hoc promiftum prius fuerat, exciderunt, domino manifeftante Si probante : Multi, inquit, uenient ab Oriente Si Mlt;tttfgt;8. Occidente, Si recumbent cum Abraham, Ifaac, Si lacob in regno cœlox rutn. Filij autem regni expellentur in tenebras exteriores î illic erit ploratio

y 4. Siftridot

-ocr page 260-

1J6- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAECILII CYPRIANI

amp; ftn’dor denrium » Oftendit qui'a ante filq rcgni ludæî étant, quandö filq dei efle perfeuerabant.Poftquam ceflauit circa illos nomen paternum, cefTauit Si regnum»Et ideo Chriftiani qui in oratione appellate pattem de* um cœpimus: nos amp;nbsp;ut regnum dci nobis ueniat oramus, addimus quo^ ÔCdicimus (Fiat uoluntas tualicutin cœloamp; in terra)nonutdeusfadat quod uult, fed ut nos facere poifimus quod deus uult » Nam deo quis ob/ fl (lit, quo minus quod uelit fadat C Sed quia nobis à diabolo obfiftiturgt; quo minus per omnia nofter animus atque aótus deo obfequatur,oramus Si, pctimus ut fiat in nobis uoluntas dei, quæ ut fiat in nobis, opus eft dd uoluntate, id eft,ope eius Si proteólione, quia nemo fuis uitibus fords eft, fed dei indulgentia amp;nbsp;mifericordia tutus eft.Denique Si deus infirmitatem Mdttb. 16. hominis, quem portabat, oftendens ait : Pater fi fieri poteft tranfeat à me calix ifte ♦ Et exemplum difcipulis fuis tribuens, ut non uoluntatem fuam, fed dci faciant, addidit dicens: Veruntamen non quod ego uolo.fed quod tu.Et alio loco dicit:N6 defcendi de cœlo ut faciam uoluntatem meara.fed eius qui me mifit. Quod fi filius obaudiuit ut faceret patris uoluntatem, quanto magis feruus obaudire debet ut fadat dei uoluntatemCficut in epi/ ftolafua loannes quoque ad fadendam dei uoluntatem hortaturôd in/ ftruit dicens î Nolite diligere mundum, nequeea quæ in mundo funt. Si quis dilexerit mundum , non eft diledhio patris in illo, quia omne quod in mundo eft, concupifeentia carnis eft, Si concupifeentia oculorum, Ôêambi/ tio feculi, quæ non eft â pâtre, fed ex concupifeentia mundi, Si mundus tranfibit Si concupifeentia eius ♦ Qui autem fecerit uoluntatem dei, manct in ætemum, quomodo Si deus manct in ætemum, qui in æternum mane/ Vofenflt;ts det. re uolumus, dei qui æternus eft,uoluntatem facere debemus. Voluntas au/ tem dei eft, quam christv s ôidocuitôi fedt» Humilitas inconuerfati/ . one, ftabilitas in fide, uerecundia in uerbis, in fadlis iufticia, in operibuà mifericordia, in modbus difdplina » iniuriam facere non nofte, Si fadlam tolerate pofte, cum fratribus pacem tenere,deum toto corde diligere, amare in illo quod pater eft, timere quod deus eft,CHRi STO nihil omnf no præponere,quia nec nobis ille quicquam præpofuit, charitati eius infe/ parabiliter adhærere, cruci eius fortiter ac fidenter afliftere, quando de ei/ us nomine Si honore certamen eft, exhibere in fermone conftanriam qu^ confitemur : in quæftione fiduciam, qua congredimur : in morte patienti/ am, qua coronamur: hoc eft cohæredem chri s Ti uelle efte, hoc eft prælt; Stott tn f«lo ceptum dei facere, hoc eft uoluntatem patris adimplerc. Fieri autem petP O' in tern, mus uoluntatcm dei, ut in cœlo Si in terra, quod utrunque ad confumma/ lt;nbsp;tionem noftræ uoluntatis pertinct Si falutis. Nam cum corpus èterra. Si (piritum poflideamus c cœlo, ipfi terra Kcœlum fumus, Si inutroque.id eft, corpore Si fpiritu, ut dei uoluntas fiat oramus. Eft enim inter carnem

Si fpiritum

-ocr page 261-

SERMO SEXTVS DE ORATIONE DOMINICA.'

KfpiritumcolIuôlario.ÔCdifcordantibus aduerfus fetnuicemquoti'di'ana Colluifdtla congreffîo.ut non quæ uolumusipfa fadamus,dLim fpintus cœleftia SI, dix üina quæn'c, caro terrena Si. fecularia concupifcit : SL ideo pecimus impenfe inter duo ifta ope Si auxilio dei concordiam fieri, ut dum Si fpin'tu SL carne Uoluntas dei gen'tur, quæ per eum renata eft, anima fcruetur.Quod aper,^ te arque manifefte apoftolus Paulus fua uoce dedarat : Caro, inquit, conx Glt;tUt. tupifcic aduerfus fpiritum, SL fpiritus aduerfus carnem.Hæc enim inuieem aduerfantur fibi, ut non quæcunque uultis ipfa fadatis. Manifcfta autein font fada carnis, quæfunt adulteria, fomicationcs.immunditiæ, fpurd^ ciæ, idololatria, uenefida, homiddia, inimidtiæ, contendoncs, æmulax* tioncs, animofîtates, prouocationes, fimultates, diflenfiones, hærefes, in^ uidiæ,ebrietates, comefTationes.ôC bis fimilia.quæ prædico uobis ficuc prædixi, quoniam qui talia agunt, regnum dei non poßidebunt. Frudus autem fpiritus eft charitas, gaudium, pax, magnanimitas, fides, man^-foetudo, continentia, caftitas. Et idcirco quotidianis immo continuis ora^ tionibus hoc precamur, Ôi in cœlo SL in terra uoluntatem circa nos dei (ie^ ti, quia hæc eft uoluntas dei, ut terrena cœleftibus cedant, fpiritalia SL dix-uina pra:ualeant. Poteft etiam fie intelligi fratres dilediflîmi, ut quoniam mandat SL monet deus etiam inimicos diligere, SL pro rjs quoque qui nos perfequuntur orare, petanius SL pro illis qui adhuc terrent funt, SL necx« dam cœleftes efte cœperunt.ut SL circa illos uoluntas dei fiat.quam chr iz STVS hominem conferuâdo SL redintegrando pcrfedt.Nam cum difdpu^ liab eo non iam terrent appellentur, fed fal terræ, Si Apoftolus primutn yiMih. hominem uocet de terrs limo, fecundum uero de cœlo, merito SL nos qui »•Cortn.i5. efledebemus patri deo fimiles, qui folem fuum oriri facit fuper bonos SL malos, amp;nbsp;pluit fuper iuftos SL iniuftos, fie monente deo oramus SL petigt; mus,ut precem pro omnium falutc faciamus. Vtquomodoincœlo,id eft, in nobis per fidem noftram uoluntas dei fada eft, ut eftèmus de cœ^* fo : ita SL in terra, hoc eft in illis credentibus fiat uoluntas dei, ut qui adhuc font prima natiuitate terrent', incipiant efte cœleftes ex aqua SL fpiritu naz ti.Procedente orationc poftulamus SCdicimus (Panemnoftrum quoz i^Anenofirum tidianum da nobis hodie ) Quod poteft fpiritaliter SL fimpliciter intelUz ióXpreMt^ » gi.quia ôiuterqae intellcdus utilitate diuina proficitad falutem.Nam panisuitæ christvs eft,amp;panishic omnium non eft, fed nofter eft» fiCquomodo dicimus pater nofter, quia intelligentium SL credentium pa^ ter eft, fie Kpanem noftrum uocamus, quia christ vs nofter qui cor^ pus eius contingimus, panis eft. Hune autem panem dari nobis quotix-die poftulamus, ne qui in Christo fumus,ôi euchariftiam quotidie ad cibum ialutis accipimus, intercedente aliquo grauiore delido,dum abftentiÔCnon communicantes à cœlefti pane ptohibemur, à Christi

corporç

-ocr page 262-

ij8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAECILII CYPRIANI

loin. 6. corporc feparemur.ipfo prædicante 8i monente:Ego fum panis uitæ qui cœlo defcendi.Si quis edei it de hoc pane, uiuct in æternum.Panem autem quem ego dedero.caro mca eft pro feculi uira. Quando ergo dicit in xtct^ num uiuerc.fi quis ederit de eius pane.ut manifeftû eft eos uiucre,qui cor/ pus eius attingunt,amp;: euchariftiam iure communicationis accipiunt: itacofl tra timendum eft ôi orandum, ne dum quis abftentus feparatur à CHRi'î

Ibidem, g TI corpore,procul remaneat à falutc.comminante ipfo ôi dicête: Nifi ede ritis carnem filrj hominis,ÔC biberitis fanguincm eius, non habebitis uitam in uobis,Etideo panem noftrum, id eft, chri stv m dari nobis quotidie pctimus,ut qui in Christo manemusSi uiuimus,àfanlt;ftificatiôe6icor/ A!i(( inter/ ^qj-q ^ius non recedamus.Poteft ucro ôi fie intelligi,ut qui feculo renuncia/ pretdtio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dluitias eius amp;nbsp;pompas fidei gratia fpiritalis abiecimus, cibû nogt;

LKC.14. bis tantum petamus amp;nbsp;ui(ftum,cum inftruat dominus ÔJ dicaüQui nonro nunciauerit omnibus quæ funt eius,no poteft meus difcipulus efle»Qui au tem CHRISTI cœpitefle difcipulus, fccundum uocem magiftri fui renun^ cians omnibus,diumum debet cibum petere, nec in longum defyderia pe/-Mdttb. 6. titionis noftræextendere.ipfo iterum domino præicribente Si dicente:No/ lite in craftinû cogitate : craftinus enim dies ipfe cogitabit fibi ► Sufficit diei maliciafua.Merito ergo christi difcipulus uiôtumfibiindiem poftu/-lat, qui de craftino cogitare prohibetur, quia Si contrarium fibi fit Si repu/ gnans.ut quæramus in feculo diu uiuerc,qui petimus regnum dei uelodter aduenire.Sic Si beatus Apoftolus monet, formans Si corroborans (pci no i.Tîmo. 6. ftræ ac fidei firmitatem:N ihifinquit, intulimus in hune mundum, uerum necç auferre quid poftumus. Habetes itaqj exhibitionem Si tegumentum his contenti fimus. Qui autem uolunt diuites fieri,incidunt in tentationem Si mufcipuIasdiaboli,Si defyderia multa Si nocentia, quæ mergunthomi/ Cuüiiitiis nem in perditionem Si in interitum.Radix enim omnium malorum eft eu wÆloiîîMdw. ptditas,quam quidam appctentesnaufragaucruntà fide, Siinferueruntic doloribus multis.Docet non tantum contemnendas,fed Si periculofasefle diuitias.illic efle radicem malorum blandientium,cædtatem mentis huma/ Ali'is * dece' næ occulta * dcprædationc fallêrium. Vnde Si diuitem ftultum feculares co pttone. P nbsp;nbsp;cogitantem, Si (è exuberantium frucftuum îargitate iaólantem redar/

Lhc. u. guit deus dicens : Stulte hac noôte expoftulatur anima tua : quæ ergo pa/ rafti cuius eruntCLætabatur ftultus in frueftibus noefte moriturus,Si cui ui/ ta iam deerauuiôtus abundâtiam cogitabat. Contra autem dominus per/ fcdlum Si confummatum docct fieri, qui omnibus fuis uenditis atque iti Mdttb.ip. ufum pauperum diftributis thefaurum fibi condit in cœlo, Eum dicit pof/ fe fe fequi. Si gloriam dominicæ paflîonis imitari, qui expeditus Si fuedn/ (ftusnullis laqueisreifamiliaris inuoluitur.fedfolutus acliber,facultatcs fuas ad dominum antepræmiflas, ipfe quoque comitatur. Ad quod ut poftic

-ocr page 263-

%

SERMÖ SEXTVS DE ORATIONÉ DOMINICA, ÿ poffit unufquifuenoftrum parare fe.ficdifdt orare, amp;nbsp;de orariom's lege quail's eflc debeat nofcere.Neque enitn deeflè quotti'dianus cibus poteft iu fto.cum, (criptum fit ; Non occidit dominus fame animam iufti. amp;nbsp;iterum: Prottef. to, lutiior fui ôi fenui,Ô£ non uidi iuftum dereliólum.necp fernen eins quærens p/itl j«. panemdtem dominus promittat Si dicat:N olite cogitate dicétes, quid ede Mrfttb. uius,aut quid bibemus, aut quid ueftiemur C hæc enim nationcs quærunr, Sdtautem pater uefter quia horum omnium indigetis^ Quærite primum tegnum amp;nbsp;iufticiam dei.Si hæc omnia apponentur uobis. Quætentibus re gnum amp;nbsp;iufticiam dei.omnia promittit apponi, Nam cum fint dei omnia, habend dominum nihil dcerit.fi deo ipfe non defit.Sic Daniell in leonum bcu iuftu régis inclufo,prandium diuinitus procuratur, amp;nbsp;inter feras efuri-' ttites $i parcentes homo dei pafcitun Sic alitur Helias in fuga: $i in folitu^ j.Reg- ty, lt;linecoruis miniftrantibus Si uolucribus cibum fibi apportantibus in pcrx ficurione nutritur. Atque o humanæ maliciæ deteftanda crudelitas : feræ parcunt, aues pafcunt, homines infidiantur ÔCfæuiunt.Poft hæc Si pro pec taris noftris deprecamur dicentes t Et remitte nobis débita noftra, ficut Si Retnitte no/ Uos remittimus debitoribus noftris. Poft fubfidium cibi petitur Si uenia delich.ut qui à deo pafciturjn deo uiuat, nec tantum præfenti Si tempora^ huitæ, fed Si æternæ confulatur, ad quam uenire poteft, fi peccata donen^ tur: quæ débita dominus appellat, ficut in euangelio fuo dicit : Remifi tibi Mdttfe. is, omne debitum,quia me rogafti.Quàm autem necefle, quàm prouidenter falubriter admonemur, quod peccatores fumus, qui pro peccatis rogare tompellimur, ut dum indulgentia de deo petitur, confcientiæ fuæ animus tecordetur» N e quis fibi quafi innocens placeat, Si fe extollendo plus pere^ at, inftruitur Si docetur peccare quottidie, dum quottidie pro peccatis iube/ tutorare.SicdeniqueSiloannes in epiftolafua monetdicenstSidixerix uiolt;an,ù tnus quia peccatum non habemus, nos ipfos decipimus, Si ueritas in no-* bis non eft. Si autem confeftî fuerimus peccata noftra, fidelis Si iuftus eft dominus,qui nobis peccatadimittat.Inepiftola fuautrunque complc/-xus eft, quod Si rogare pro peccatis debeamus, Si impetremus indulgen-^ tiam cum rogamus» Ideo Si fidelem dixit dominum ad dimittenda peccalt; ta.fidem pollicitationis fuæ referuantem,Quia qui orare nos pro debitis ôJ peccatis docuit, patcrnam mifericordiam promifit Si ueniam fecutux tam. Adiunxit plane Si addidit legem, certa nos conditione Si fponfione conftringens, ut fie nobis dimitti débita poftulemus, fecundum quod Si ipfi debitoribus noftris dimittimus:feientes impetrarenon pofte,quod pro peccatis petimus.nifiSiipficirca debitores noftrospariafecerimus, Idcirco Si alio in loco dicit : In qua menfura menfi eritis, in ea remetietur Mrfttb.y, üobis. Et qui feruus poft dimiftum fibi à domino omne debitum, con^ ibtd. is. feruo fuo noluit ipfe dimittere, in cateerem religatur.Quia indulgere con^

feruo

-ocr page 264-

14-0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAECILII CYPRIAN!

feruo fuo nolui'c, quod fibi' à domino indulcum fucrat, amifit» Quæ adhöd fortius CHRISTVS inpræceptis fuis maiore cenfuræfuæ uigore prædp Mdrc.iii xit: Cum fteten'tis,inquit,ad orationem, remittitefi quid habetis aduerfus aliqüem.utSipatcruefter qui incœliseft,remittat peccata uobisifiau/' tem uos non remiferitis,neque pater uefter qui in cœlis eft remitter peccata uobis.Excufatio tibi nulla in die iudicq fupereft, cum fecundum tuam fen^ tentiam iudiceris.ôi quod feceris.hoc ÔC ipie patiaris»Pacificos enim amp;nbsp;cofl/ cordes atc^ unanimes efte in domo (ua deus præcipit, ôC quales nos fear nä tiuitate fccunda,tales uult renatos pericuerare, ut qui filq dei efte cœpimus, in dei pace maneamus.K quibus ipiritus unus eft,unus fit Si animus Si fen fusific nec facrificium deus rea'pit.Diftidentem ab altari reuertcntem priuS fratri reconciliari iubet.ut pacifias precibus Si deus poffit efte pacatus.Sacrf fidum deo maius eft pax noftra.Si fraterna cocordia.Si de unitate patris Si Genef 4. filq Si fpiritus fanóti plebs adunata»Neque enim in facrificrjs, quæ Abd Si

Chaim primi obtulerut, muncra eoru deus fed corda intuebatur,ut ille pla ceret in munerc,qui placebat in corde, Abel pacificus Si iuftus,dum deo fa^ crifl'cat innocenter.docuit Sicæteros quâdo ad altare munus offerunt.fic ue nire cum timorc dei.cum fimpltd corde,cum lege iufticiæ.cum concordiæ pa ce.Merito ille dum in facrificio dei talis eftef.poftmodum facrificium deo fa ótus eft.ut martyrium primus oftendes.initiaretSi fanguinis fui gloria do? minicam paftionem.qui Si iuftidam habuerat Si pacem,Talcs denic^ à do mino coronantur, tales in die iudicq cum domino uindicabutur, Cxterura diicordans Si diftidens,8i pacem cum fratribus non Habens,fecundu quod beams apoftolus Si fcriptura fandta teftamr, nec fi pro nomine christi Occifus fuerit,crimen diftenfionis poterit euadere, quia ficut fcriptu eftiQui t. lodn. J. fuum odit.homicida eft.nec ad regnum cœlorum pcruenit.ut cum deo uiuat homicida. No potcft eftecu CHRisTO.qui imitator ludæ ma-luit efte quam CHRiSTi.Quale deliólum eft,quod necbaptifinofangui/ nis poteft abluiCquale crimen eft,quod martyrio non poteft expiariClllud Ne nos indu/ quoqj neceftarieadmonet dominus ut in oratione dicamus: Et nepatiaris MS in tenta, nbsp;nbsp;nbsp;indaci in tentationem,Qua in parte oftenditur nihil contra nos aduet

fariu pofte.nifi deus ante permiferit,ut omnis timor nofter Si deuotio,at(^ obferuatio ad deum conuertatur,cum in tentationibus noftris nihil malo li 4,Reg.x4. rear, nifi poteftas inde tribuatur, probat fcriptura diuina, quæ dicinVenit Nabuchodonofor rex Babylonia: in Hicrufalem,Si expugnabat ea.Si dez dit earn deus in manu eius.Datur autem poteftas aduerfus nos malo, fe/ eA.4x. cundum noftra peccata,ficut fcriptum eft:Quis dedit in direptionemTacob Si IfracI eis, qui prædantur illumC nonne deus cui peccauerunt,Si nolebant in utjs eius ambulare,necp audire legem eius, Si fuperduxit fuper eos iratn 5. Reg. II. animationis fuæî’Si iterutSalomone peccate,Si à præceptis Si à uf)S domini recedente

-ocr page 265-

SERMO SEXTVS DE ORATIONB' DOMINICA? 14.1 fecedéte fie pofitum eft:exdtauit dominus fathan ipfi Salomoni.Poteftas uero aduerfus nos dupliciter datur,uel ad pœnam,cû delinquimus, ucl ad gloriam,cum probamur: ficuti de lob fadum uidemus, manifeftante deo ôidicentezEccepmniaquæcuncphabet.inmanustuasdo ,fed ipfumcaue lob.i« ne tangas. Et dominus in euangclio loquitur tempore paflionis:Nulla ha beres,inquit,aduerfum me poteftatem,nifi data tibi effet defuper. Quado autem rogamus ne in tentationem incidamus.admonemur infirmitatis ÔC löibecillitatis noftræ.dum fie rogamus.ne quis fe infolenter extollat,ne quis fibi fuperbe atc^ arrogater aliquid affumat,ne quis aut cófeffionis,aut paf/ fionisgloriam fuam ducat.cum dominus ipfe humilitatem docens dixerit: Vigilate Si orate,ne ueniatis in tetationem. Spiritus quide promptus eft: Mrfr. 14Î tato autem infirma,ut dum præcedit humilis Si fummiffa confeffio, Si totum domino,quicquid fuppliciter cum timoré Si honore dei petitur ipfi/ ns pietate præftetur.Poft ifta omnia in cofummatione orationis uenit clan fnia ,uniuerfas petitioes Si preces noftras colledta breuitate condudcns.Iti nouiffimo enim ponimusrSed libera nos à malo:comprehedentes aduer/ SeH liberd Mt fe cunâ:a,quæ contra nos in hoc mundo molitur inimicus, à quibus poteft fffe fida ÔC firma tutela,fi nos deus liberet,fi deprecantibus atlt;^ implorant! bus Opern fuam præftet.Quando autem dicimus:libera nos à malo, nihil fetnanet quod ultra adhuc debeat poftulari * cum femel proteólionem del aduerfus malum petamus,qua impetrata cotra othia quæ diabolus Si mü dus operantur,fecuri ftamus ôi tuti.Quis enim ei de feculo metus eft,cui iti feculo deus tutor eftCQuid mirum fratres dileôliftîmi fi oratio talis cft quâ deus docuit,qui magiflerio fuo omnem precem noftram falutari fermonc breuiauitÇ'Hoc iam per Efaiam prophetam fuerat ante prædiôtum, eu pie nus fpiritu fanôlo de dei maieftate ac pietate loqueretur:Verbum confum *nans,inquit,ôi breuians in iuftitia.quoniam fermonem breuiatum faciet deus in toto orbe terræ. Nam eu dei fèrmo dominus nofter lefus c H R s T V s omnibus uenerit,6icolligcnsdoól:ospariter Si indoÀos, omni fcx ’^uiatcçætatipræceptafalutis ediderit,præceptorumfuorum fecit grande wtnpendium,utindifciplinacœlefti difientium memória non laboraret* fed quod effet fimplici fi'dei neceffarium,uelociter difcerct.Sic cum doceret quid fit uita æterna,facramentum uitæ magna Si diuina breuitate complex xuseft dicens:Hæceft autem uita æterna.utcognofcant te folum Si uerurti iolt;(n.i7* deum.ôi quem mififti ies vm CHRiSTVM.ltem cum de lege Si prophez fis præcepta prima Si maiora decerperet: Audi,inquit,Ifrael,dominus deus tuus dominus unus eft.Et diliges domirtum deu tuum de toto corde tuo, de tota anima tua,Si de tota uirtute tua.hoc eft primum.ôi fecundum fi-tnile huic:DiIiges proximum tuum tan^ teJn his duobus præceptis tota lexpendet Si prophece.6i iterum:C2uscu(^ uolueritis ut faciant uobis ho-

2 mines

-ocr page 266-

^4^ DIVI CAECILII CYP RIA NI

mines bona,ita Si uos facite illis.Hæc cft enim lex SC prophctæ.Ncc ucrbii tantum, fed Si faëlis dominus orare nos do cuit ipfco rans frequenter 8i deprecans,8^ quid faœre nos oporteret exempli fui conteftationc demons Lh.s». ftrans.ficut feriptum eftjpfe autem fuit fecedens in folitudine Si adorans. MÂttb-i4. Si iterumxExiuit in monté orare,amp; fuit pernoétans in oratione dei. Quod fi ille orabat.qui fine peccato erat,quanto magis peccatores oportet orare? Et fi ille per totam noélem iugiter uigilans continuis precibus orabat, quâgt; to nos magis in frequentanda oratione debemus ncéte uigilare? Orabat autem dominus Si rogabat non pro fe(quid enim pro fe innocens precare* tur?) fed pro deliólis noftris.ficut Si ipfe déclarât cum dicit ad PetrumÆo ce fathanas expetiuit ut uos uexaret quomodo triticum,ego autem rogaui pro te,ne deficiat fides tua.Et poftmodum pro omnibus patrem depreca-* Iodn.17. tur dicens: Nó pro his autem îblum rogo.fed Si pro his qui credituri funt per uerbum ipforum in me.ut omnes unum fint,ficut tu pater in me Si ego in te,ut Si ipfi in nobis fintMagna dotriini propter falutem noftram béni gnitas pariter Si, pietas.ut non contentus quod nos fanguine fuo redime/ ret.adhuc pro nobis amplius Si rogaret.Rogâtis aute dcfyderiu uidete qd fuerit,ut quomodo unum funt pater Si filius,fic Si nos in ipfa unitate max neamus.ut hinc quoeç poflTit intelligi quantum delinquat qui unitate fdn^ dit amp;nbsp;pacem.cû pro hoc Si rogauerit dominus,uolens fcilicet plebé fuâ uni re,cum feiret ad regnum dei difiordiam non uenire.Quâdo autem ftamus ad orationem fratres dileôtiffimi,uigilare K incumbere ad precestoto cor/ de debemus.Cogitatio omnisfecularis ôô carnalisabfcedat, nec quicquàtii tune animus quàm id folum cogitet quod precatur. Idco Si facerdos ante orationem præfatione præmifla,parat fratrum metes dicendo.furfum cot da,ut dum refpondet plebs,habemus ad dominü,admoneatur nihil aliud fe quàm dominum cogitare debere. Claudatur cotra aduerfariu pcdus,ÖJ foli deo pateat,necad le hoftem dei tepore orationis adiré patiatur:obrez pit enim frequeter Si pcnetrat,ôi fubtiliter fallens preces noftras à deo auo-cat,ut aliud habeamus in corde aliud in uoce, cu intentione fynccra domi/' num debeat non uocis fonus.fed animus Si fenfus orare. Quæ autem fez gnitia eft alienari Si capi ineptis cogitationibus Si profanis,cum dominum dcprecaris,quafi fit aliud quod magis debeas cogitate,quàm quod cu deo loquarisCQuomodo te audiri à deo poftulas cum te ipfe non audias?ViS efte deum memorem tui cum rogas,cum tu ipfe memor tui non fis? hoc eft ab hofte in totum non cauere.hoc eft quando oras dominum, ma/ ieftatem dei negligentia orationis offendere,hoc eft.uigilare oculis, Si corz dedormire,cumdebeatChriftianusKcum dormit oculis corde uigilare: C4nri.5. Sicut feriptum eft ex perfona ecclefiæ loquentis in cantico canticorum: Ego

dormio Si cor meum uigilat,quapropter folicite Si caute Apoftolus admo net dicens:

-ocr page 267-

SERMO SEXTVS DE ORATIÖNE DOMINICA. *4;, het diccns: Inflate orationi uigilantcs in ca.doces fdiieet 6C oftendens cos Colo//^4* impctrarcquodpoftulant dedeo po{re,quos deus uideat irt' oratione uix gilare.Orantesautcm noninfruótuofis.necnudis ptccibus addeutn ue-* niamus. Inefficax petitio eft cum prccatur deum fterilis oratio. Nam cum M«tb omnis arbor non faciens frucftum excidatur,amp; in ignem mittatur, utiq^ ô£ fermo non Habens fruótum.promereri deum non poteft.qui nulla opera-^ tione fœcundus eft.Et ideo fcriptura diuina inftruit dicenstBona eft oratio Tobi«; turn ieiunio ÔC eleemofyna.Nam qui in die iudicr) præmium pro operibus amp;elecmofynisreddituruseft,hodiequocp adorationem cum opcratione uenientibenignusauditoreft.Sicdeniep Cornelius centurio cum oraret nieruit audiri.Euit fadens mukaselcemofynas in plebcm,amp; femper orans turio deum,huic circa horam nonam orand aftitit angelus teftimonium reddês luioperisôCdicens:CornelioratIonestuæ K elecmoiynæ afcendcrunt ad tnemoriam coram deo.Cito orationes ad deum afcenduntquasad deum •nerita noftri operis imponut.Sic Si Raphaëlangclus T obiæ oranti femp Tob/«.«.' ói Temper operati teftis fuit dices: O pera dei rcuelare SC cófitcri honorificu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

fft'Nam quando orabas tu SC Sara, ego obtuli memoriam orationis ue^ ftræ in confpeótu claritatis dei. Et cum fepelires tu mortuos fimplidtcr.Si 9^ianonescunólatusexurgereóidcrelinquereprandium tuum,Siabifti

condidifti mortuum,Si miftus fum tentare te.Si iterum mifit me deus cil tarcteScSaramnurum tuam.Ego enim fum Raphaël unusexfeptem an R^pb^eUtM gdisiuftis.qui affiftimus Siconuerfamur anteclaritatem dei. Per Efaiam

dominusammonetSi docetfimilia conteftans:Solue,inquit, omnê^f“*^^ tiodum iniuftitiæ,refolue iuffocationes impotentium commerdorum.Di' •^ittc quaflatos in requiem Si omnem* conGgnationem iniuftam diflïpa. aPs*«giti(tw/ Frangeefurientipanemtuum.Sicgenosfinetcóto indue indomum tuâ.quot;fquot;’-Si uideris nudum ucfti.Si domcfticos fem inis tui non defpicies.Tunc erum pettemporaneum lumen tuum.Si ueftimenta tua cito orientur, SC præibit 3ntc te iuftitia. SC claritas dei circudabit te.Tune exclamabis Si deus exaux Eflt;(.58. -^kt tc,dum adhuc loqueris,dicet;ecce adfum. Adefle fe promitrit.Si audire ^protegerefeeosdicit.qui iniuftitiæ nodos de corde foluentes.Si clecmo fynas circa domefticos dei fecundumeius præccpta facientcs,dum audiunt tjuod deus præcepit fieri.ipfi quoque à deo merenturaudiri. Beatus apo^* ftolus Paulus in neceflitate prefluræ adiutusâ fratribus opera quæfiunt, Facrificia dei dixitefte:Saturatus fum,inquit.rccipicnsab Epaphrodito ea Pbtli'p.4» ^‘Jæàuobismifta funt.odorem fuauitatis.facrificioacccpto Si placcnte ^co.Nam quando quismifereturpaupcris,dcofœncrat,Si qui dat mimgt; *^is deo donat.fpiritalitcr deo fuauitatis odorem facrificat. In orationibus ^trocclcbrandisinucnimusöbfcruaffe cum Daniele tres pnerosj'n fide ‘Ottes,Si in captiuitate uiótores,horam tertiarn.fextam.nonam.’facramenz

Sx to fcilicet

-ocr page 268-

,14'4- DIVI CAECILII CYPRIANI LIBELLVS

• to fcilicèt trinttans, quæ in nouiflïmis temporibus manifeftari habebaf* Nam Si prima hora in terciam ueniens.confummatum numerum trinita/ tis oftendit.Itcmc^ ad fextam quarta procedens,dedarat alteram trinita-^ tem:Etquado à. feptima nona completur per ternas horas trinitas perfe/ ôtanumeratunquæhorarumfpaciaiam pridem fpiritaliter dcterminan/ tes adoratorcs dei ftatutis K legitimis ad prccem temporibus fcruiebanU manifefta poftmodum rcs eft,facramcntum olim fuifle,quod ante Ge iü ftiprecabantur.Namfuper difcipulos hora rerria defcendit fpiritus fanlt;^ dtus.qui gratiam dominicæ repromiffionis impleuitlté Petrus hora fexta in teótum fuperius afcendens Ggno pariter amp;nbsp;uoce dei monentis inftruólus eft,ut omnes ad gratiam falutis admitteret.cum de emudandis gentilibus ante dubitarenEt dominus hora fexta crucifixus ad nona, peccata noftra fanguine fuo abluit,amp; ut redimere Si uiuiGcare nos poflèt, tune uidoriatn fuam paflïone perfeat.Sed nobis fratres dile^fliriimi præter horas antiqui tus obferuatas orandi, nunc Si fpacia Si facramenta creuerunt.Nam Si ma Mrfne orlt;(ndH ne orandum eft,ut refurretïlio domini matutina oratioe celcbrctur : quod Pfdls. olim fpiritus fanólus defignabat in pfalmis dicens:Rex meus Si deus me/ us,quoniamadteorabodominemane,SCexaudies uocem mcam,mane affirtam tibi.óC contemplabor te,Si iterum per prophetam loquitur domi/ Ortfnd« uefpi nus:Diluculo uigilabunt ad me dicentes:Eamus Si reuertamur ad domina , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deum noftrum:Recedente item fole acdie ceflante neceflario rurfum orati

dum eft.Nam quia c h R i s T v s fol uerus,8i dies uerus eft, foie ac die feculi recedente.quando oramus Si petimus ut fuper nos lux denuo ueniat, CHRISTI precamur aduentum lucisæternægratiâ præbiturum. chri PfdLiiy. sTVM autem diem diôtum.inpfalmisdedaratfpiritusfandtus:Lapis,inz quit.quern reprobauerunt ædificantes,hic faólus eft in caput anguli : à do* minofacftuseft.Sieftadmirabilisinoculisnoftris.Ifteeft dies quem fecit dominus,ambulemus Si iocundemur in eo. Item quod fol appellatus Gt Malachim propheta teftatur dicens:Vobis autem qui timetis nomen doz mini orietur fol iuftitiæ,amp; in alis ei9 curatio eft.Quod fi in fcripturis fanólis fol uerus Si dies uerus eft christvs, hora nulla à Chriftianis cxcipit^, quominusfrequenter acfemper deus debeat adorari,ut qui in CHR iz s T O,hoc eft in foie Si in die uero fumus,inGftamus per totum diem preci bus ôi oremus.ôi quando mundi lege decurrens uicibus alternis nox refoz luta fuccedit,nullum de noefturnis tenebris efle orantibus damnum poteft, quia filrjs lucis amp;nbsp;noóle dies eft.Quando enim Gne lumineeft, cui lumc in corde eftîTAut quomodo fol ei Si dies no eft,cui fol Si dies c H RIS T v S eftfQui autem in CHRisTO,hoceft,inIuminefemperfumus,necnodP bus ab oratione ceflemus.Sic Anna uidua Gne intermiflione rogans fem* per SC uigilans perfeuerabat in promerendo deo:Gcut in euangelio fcriptu cft:Non

-ocr page 269-

DE EXHORTATIONS MARTYRII, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14.^ r

cfl::Nonrecedebat,i'nquît,de tempIo,i'ei'unqsKorattonibus (èruiens nox acdie.Viderint uel gentiles,qui necdû illuminati funnuel ludæûqui de/ ferto lumine in tenebris remanferunt.Nos fratres diledtiflîmi.qui in domi nilucefemper fumus.quimeminimusôitenemusquidefle accepta gratia cæperimus cóputem^noólé pro die.Ämbulare noscredamus Temper in lu wine:non impediamur à tenebris quas euafimus.NulIa Tint Boris nodur/ precu damna,nulla orationu pigra Si ignaua difpendia. Per dei indiib gétiârecreati fpiritaliter Si, renati,imitemur quod futuri Turnus, habituri in *^cgno fine interuentu nodtis Tolum diem.Sic nodte quafi in lumine uigilez *îius,oraturi Temper Si adlxirigratiasdeo:hicquo(^orare Si gratias agere Qondefinamus»


ESYDERASTi Fortunatechatiflime nobis,ut quoniam preflurarum Si perTecutionum ponz-dus incumbit,SiinTineatq; in conTummatione mundi antichrifti tempus infeftum appropinz quare iam cœpit.ad præparandas Si corroborä-dasfratrum mentes de diuinis Tcripturis horta^ mentacomponerem,quibusmilites Christi ad Tpiritale Si cœlefte certamen animarem.Obx ___temperadum fuit deTyderio tuo tarn neceffario, quantum Tufficit noftra mediocritas auxilio diuinæ inTpirationis inftru /^.quafi arma ac munimenta quædam pugnaturis fratribus de præceptis diuinis promerentur^Parum eft enim quod dci plebem claffîco noftræ uo/ OS erigimusmifi credentium fidem,ac dicatam deo deuotamé^ uirtutê diui oa ledtione firmemus»Quid autem potius ac maius curæ noftræ ac Tolicitu uini congruit.quam ut commiflum nobis diuinitus populum Si exercitum in caftris cœleftibus conftitutum.aduerTus diaboli tela Si iacula exhortatio uibus afliduis præparemus7Necç enim idoneus poteft efle miles ad beF lußi,qui non exercitatus in campo prius fuerit. Aut qui agonifticâ corona SJ quærit

-ocr page 270-

14-lt;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAECILÏI CYPRIANI 'LIBELLVS

• • nbsp;nbsp;nbsp;quærit adi'piïci ,în ftadto coronabitur nifi ufum 8i pen'tiam ui'riu ante me/

Dwbolus Ion di'tcturCAcluerfariusuetuseftamp;hofti'sanuquus.cum quo præk’um gcri^ go KpdoîfKs. mus.Sex milia annorum plenc complctuncx quo hominem diabolus im/ pugnatOmniaiam genera tentandiôC artes atq; infidias deqdendi ufu Cbn'ftt miles uetuftatis edidicit. Si imparatum inucncrit christi militem, firu/ »»lt;iîf«s. dcm,fi non folicitum ac toto corde uigilantem.circumuenit nefeium, fallit incautum,decipit imperitum.Si ucro quis dominica præcepta cuftodiens Si fortiter Christo adhærens contra eum ftetcrit.uincatur neceflfeeft, quia CHRISTY’S quern confitetur inuidtus eft. Ac ne in longum fermo nemmeumextendercm frater chariflime.Sdaudicntem uel leoentcm ftili

nofte debeat Si tenere.capitula dominica fubnedtcrem.ôd id quod propo/ fueram diuinæ ledlionis autoritate folidarem.ut non tarn tradlatum meu uidear tibi miGfte,quam materiam traeftatibus præbuifle,quæ res in ufum Gngulis proficit ucilitate multorum.Nam fi confedtam Si paratam iam uc ftem darem,ueftis effet mea.qua alius utcretur.Si forfannon pro habitudi ne ftaturæ Si corporis res alteri fadla minus congruens haberetur.Nunc ue ro de agno.per quern redempti ac uiuificati fumus.lanam ipfam Si purpu/ ram mifi.quam cum acceperis.tunicam tibi pro uoluntate confici'es. Si plus ut in domeftica tua atep in propria uefte lætaberis, Si cæteris quoeç ut con/ ficere SC ipfi pro arbitrio fuo poflint.quod mifimus exhibebis,ut uctere iliac huditate contedta pcrfcrant omnes indumenta Christ i,cœleftisgra* tiæ fandlificatione ueftiti.Necnon SC illud confilium frater chariftime utile SC falubre q^foexi in exhortatione tarn neceflaria.quæ martyres faciat, am/ putandas efte uerborum noftrorum moras SC tarditates.ate^ ambages fee monis humani fubtrahendas,poneda ilia fola.quæ deus loquitur, quibuS ÄiTOdCbriftä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;martyriumCHRisTVShortatur.Præceptaipfadiuina,

norwn. nbsp;nbsp;nbsp;u^^nt arma pugnantibus fuggerenda funt.Illa fint militaris tubæ hortame

ta,ilia pugnantibus claftica.lnde aures erigantur.inde inftruantur mentes, inde SC animi SC corporis uires ad omnem paftïonis tolcrantiam roboren/ tur»Nos enim qui domino permittentc primum baptifma credentibus dc/ dimus,ad aliud quoc^ fingulos præparemus, infinuantes SC docentes hoe efle baptifma in gratia maius.in poteftate fublimius,in honore preciofius, baptifma in quo angeli baptizant.SC in quo deus SC christv s eius exui tant: baptifma poft quod nemo iam peccat,baptifma quod fidei noftræ in crementa confummat,baptifma quod nos de mCido recedêtes ftatim deo copulat. In aquæ baptifmo percipitur peccatorum remifla.in fanguinis co rona uirtutum. Ampledtenda res eft SC optanda.SC omnium poftulationö Qoftraru precibus expetenda,ut qui ferai dei fumus,fimus SC amici.

Capitula

-ocr page 271-

DE EXHORATIONE MARTYIE A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

CAPVT PRIMVM»

In cxhortandis itaquc ac præparandis fratribus noftris, SC fideî ac ui’fx itutisfirmitatead præcom'um dominicæ côfeflîom's,atquc adpræhû pcrfo curiom's, 5i paflîonis armandis: primo in loco dicendumeft, idola dcos non efle.quæ fibi homo facit.Nec^ enim quæ hunt faólore fuo K fabricax tore maiora funt,autprotcgere SC fcruarc quenquam poflunt quæ ipfa de templis fuis percunt,nifi ab homine feruentur, Sed nee clementa colen^ daefle quæ homini fecundum difpofitionem ÔC præceptum dei fergt; uiunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11

Deftrudis idolis ói elementorum ratione monftrata.oftcndcndum dominum folum colendum efle»

Tunc addendum quæ comminado dei fit aduerfus eos qui idolis facrix ficanu

I Præterea docendum non facile ignofceredeumidololatris v

Et quod fic idololatriæ indignetur deus,ut præceperit etiam cos interfi dgt;qui facrificare feruire idolis fuaferint»

Subiungendum poft hæc quod redemptiac uiuifi'cari c H r i s T i amp;nguine,nihil c h R r s T o præponere debeamus,quia nec ille quic^ quam nobis præpofuerit,amp; ille propter nos mala bonis prætulerit,pauper/ tatem diuitqs.feruitutem dominationi,mortem immortalitati ♦ Nos conx tra in paffionibus noftris paupertari feculari, paradifi diuitias SC delid^ aspræferamus.dominatum Ôi regnum æternum temporariæ feruituti, im/ tnortalitatem mord, deum SC christvm diabolo Si andchri x ftp. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V 11.

Infinuandum quoquc.ne erepd de faucibus diaboli Si de laqueis fecuti liberati.fiinanguftrjsSipreflurisefte cœperint.egredi denuo ad feculum Uelint Si perdant quod euaferint.

Infiftendum potius efle Si perfeuerandum in fide Si ueritate, Si cœlcx ftisacfpiritalisgratiæconfummatione,ut adpalmam Si coronam pofll't pcrueniri.

Ad hoc enim prefluras Si perfecutiones fieri ut probemur*

Nec timendas efle iniurias,Si pugnas perfecutionum.quia maior eft do minus ad protegendum,quàm diabolus ad impugnandum xi.

Acneexpauefcataliquis.Si conturbetur ad prefluras,Si perfecudo» nes,quas patimur in ifto mundo,probandum ante prædiôtum efle, quod tiosmundus odio habiturus enct,8i quod perfecutiones aduerfum nos ex dtaret.ut ex hoc ipfo quod hæc fiant,manifefta fit fides diuinæ pollicitatio nis in mercedibus Sipræmtjs poftmodu fecuturis. Nec nouu quid accidac

S 4. Chriftianis

-ocr page 272-

148 DIVI CAECILII CYPRIAN I LIBELLVS Chrifti’ani's quando ab initio mundi boni laborauerint,amp; opprefli at(^ oc cifi fint iuftiab iniuftis* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x 11»

In nouiffima parte ponendum eft,quæ fpes Si quæ merces maneat in ftos Si martyres poft cóflidationes huius temporis ôi. paflïonis t ôi quod plus acccpturi fimus in paffionis remuneratione, quam quod hie fuftine** mus in ipfa paftione,

CAPITVLVM PRIMVM»

Vod idola dq non fint,Si quod nec elementa uice dei cole da fint.in pfalmo cxiq.Idola gentium argentum Si auru, opus manuum hominum.Os habent Si non loquentur, ocülos habent Si non uident.Aures habent Si non audi/ unt,nelt;jcm eft fpiritus in ore ipforu» Similes illis fiât ho _______ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mines qui fadunt ea.Item in Sapieda SalomonisxOmi^ S(tpien.i5. jcioianadonum æftimaueruntdeos,quibusnclt;^ oculorum ufuseftaduiz-dendura,nccç nares ad perdpiendum fpiritum,nelt;^ aures ad audiendum, nec digiti’in manibus ad tra(ftandum,fed Si pedes eorum pigri ad ambuz* landum.Homo enim fecit ilIos,Si qui fpiritum mutuatus eft finxit iI{os.Nc mo autem fibi fimilcm homo poterit deum fingere,cum fit enim mortal^ mortuum fingit manibus iniquis : Melior autem ipfe qs quos colit, quox Exo.20, niam ipfe quidem iuxta.illi nunquam.Item in ExodoxNon facies tibi ido* Ium,neccuiufquàmfimilitudinem»lcemapud Salomonern de dementis: Sdpo.iy. Nequeoperaattendentes agnouerunt quis eflet artifex.fedaut ignem, aut fpiritum,aut citatum acrem,autgyrum ftellarum,aut nimiam aquam, aut folem Si lunam deosputauerunt.Quoru fi propter fpeciem hoc æfti^ mauerunt,fciant quanto qs dominus fit fpeciofior,autfi uirtutes Si opera eorum mirati funt,intelligantab ipfis,quoniam qui hie coftituit foraa,forz

dor eft illis»

II»

Deut.jz. nbsp;' Quod deus folus colendus fit,in DeuteronomioxDominum deum tux

adorabis.Si illifoIiferuies»IteminExodo:NonerunttibidijaIrjabfz que me. Item illic ; Videte quia ego fum, Si non eft deus præter me» Ego interimam Si uiuere faciam, percutiam Si ego fanabo, Si non eft qui eripiat de manibus meis.Item inApocalipfixEtuidialiumangelumuo lantern in medio cœlihabentem euangelium æternum.ut annundax ret fupcr terram,Si fuper omnes nationes,Si tribus,Si linguas, Si dicentem ’Apoflt;tLi4. uocemagna:Metuitepotiusdeum,Sidate illi claritatem, quoniam uenit hora iudierj eius.Si adorate eum qui fedt cœlum Si terram,mare Si omnia quæ in cis funt.Sic Si dominus in cuangelio commemoradone fadt primi Si feeudi

-ocr page 273-

DE EXHORATIONE MARVYRII.’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X4.9

amp;feamcIipra:ccptidicens:Audi Ifracl,dominus deus tuus dominus unus Dewt^ cft.Et diligcs domina deû tuû de toto corde tuo,ôi de tota anima tua,dC de tota uirtute tua.Hoc prima,ÔCfccundum fimile huicîDiliges proximum tuum tan^ ce.In his duobus mandatis tota lex pendet ôi prophetæ.ôC ite fum:Hæc eft autem uita æcerna utcognofcant te folum uerum deu, Si que lodn.if* mififti lefum christvm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iii»

‘ Quæ comminacio dei fit aduerfus eos qui idolis facrificant, in Exodoî Exo.11. Sacrificans dqseradicabitur.nifi' deo foli.Item in Deuteronomio:Sacrifica De«r.ju uerunt dæmonrjs Si. non deo.Item apud Efaiam : Adorauerunt eos quos Efn-u fecerunt digiri eorum,amp; curuatus eft homo,Si humiliatus eft uir. Si non la

2lt;abo illis.amp; iterum:Illis fudiftis libamina,ôi illis impofuiftis facrificia. Su/ iHdeiw.çy* perhæcnon indignabordicit dominusCltem HieremiastNoliteambula^ fe poft deos alienos ut feruiatis eis.Si ne adoraueritis eos*ôi ne indtetis me

gt;n opetibus manuum ucftrarum ad difperdendos uos. Item in Apocaly.^

plî:Si quis adorat beftiam Si irnaginem cius, Si accipict notam in fronte Apoeol.14^ fua aut in manu, bibet ôiipfedeuinoiræ dei mixto in poculo iræ eius,

punictur igné Si fulphure fub oculis fandlorum angelorum, Si fub ocu lis agni ,Ôi fumus de tormentis eorum in fecula feculorum afeendet» Nec habebunc requiem die ac noóle.quicun^ adoraucrinc beftiam Si ima ginem eius» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Il II»

' Non facile ignofeere deum idololatris. Moyfes in Exodo pro populo fogatnec impetrat.Præcor,ait,domine deliquit hic populus deliôlum gran .fccerunt fibi deos aureos: ôinunc fi dimittis illis delieftum orande.dimit

^’fin autem fine mc,Si dele delibro quem fcripfifti » Et dixit dominus ad ^ûyfen : Si quis delinquit ante me deleam eum de libro meo. Item cum Hicremias pro populo deprecaretur,dominus ad cum loquitur dicens î Et nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y*

noli orare pro populo hoc,Si noli poftulare pro iplis in prece Si oratio^ *ie,q'jianonex3udiam ilium in tempore quo inuocabunt me, in tempos ïe afrtiôlionis fuæ. Ezechiel quoque hanc candem denundat indigna z ï'onem dei cis qui in deum delinquunt.EtEiit, inquit, uerbum domini ad

dicens:Fili hominis terra quæcunque peccauerit mihi, ut dclidlum de/ l'nquat,extendam manummcamfupeream,ôi obteram ftabilimentum panis,amp; immittam in ea famem,ôi auferam de ea hominem Si pecora » Et fi fiierint tres uiri in medio eius Noe,Daniel,ôê lob, non libcrabunc filios ïiequcfilias, ipfi foli falui erunt.Item in Regum primo libro: Si delinquen j.Rcg;.i* •^0 peccet uir aduerfus uirum.orabunt pro eo dominum. Si autem in deû peccer homo.quis orabit pro eoC* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V

gt; Quod fie idololatria indignetur deus.ut præceperit etiam eos interfîci Sfaccificare SC feruire idolis fuaferiat:inDeuteroaomio:Quocl fi rogauerit iji# ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tefrater

-ocr page 274-

150 , DIVI CAECILII CYPRIANI LIBELLVS

te frater tuus,aut fili'us tuus.aut filia tua, aut uxor tua, quæ eft in ßnu tuo,i ' aut amicus tuus qui æqualis eft animæ tuæ,latenter dicensiEamus Si feruia mus dqs alienis, drjs gentium: non confentics ei, amp;nbsp;non exaudies eum Ô2 non pareet oculus tuns fuper eum, SC non celabis eum,SC annuncians annu dabis de ilIo.Manùs tua erit fuper eum in primis interficere eum,SC manus omnis populi poftrcmo,SC lapidabunt eum SC morietur, quoniam quæfi/! uit auertere te à dno deo tuo.ôC iterû loquit'’ dominus SC dicit:Necauitati parcendum etiam fi uniuerfa confenferit ad idololatriam,aut fî audieris in una ex duitatibus quas dominus deus tuus dabit tibi inhabitare te,iliic dp centes:Eamus SC feruiamus dqs alienis quos non nofti:Interficiens eos ne/ cabis omnes qui funt in ciuitateeæde gladq, SC incendes ciuitatem igni, Si erit fine habitaculo in æternum.Nonrcædificabituretiam nuncut aucrta* tur deus ab indignatione iræ fuæ.Et dabit tibi mifericordiam SC miièrebp tur tui.SC multiplicabitte.fi exaudieris uocem domini dei tui.SC obferuaue«-iMdcEi' ris pKÇccpta eius.Cuius præcepti SC uigoris memor Mathathias interfedt

eum qui ad aram facrificaturus acceflerat.Quod fi ante aduentum CHRI/ STI circa deum colendum.SC idola fpernenda hæc præcepta feruata funt, quanto magispoftaduentum christi feruandafunt.cumillcueniens non uerbis tantum nos hortatus fit,fed SC faôlis,poft omnes iniurias SC co/ tuméfias pafTus quoqj SC crucifixus.ut nos pati SC mori exemple fuo doce^ rct.ut nulla fit homini exeufatio pro fe non patientûcum paiîus fit ille pro nobis,SC cum ille paftus fit pro alienis pcccatis, multo magis pro peccatis Mdttb 10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unumquenqj debercÆt ideo in euangelio cominatur SC dicinQui

' cunq; confcfTus mefueritcoram hominibus,SCego confiteboreum coram pâtre mco qui eft in cœlisxQui autem negauerit me coram hominibus, SC

- , negabo eum coram pâtre meo quieft in cœlisJtem apoftolus Paulus: i.Tim.i. commorimur,inquit,SCconuiuemus.Si tolcramus,6Cconrcgnabi/ i.Ioâh.i. mus.Sincgamus,SCipfencgabitnos.ItcmIoannes:Qui negat filium nec patrê habet. Qui confitetur filiû.SC filiûSC patrê habet?Vndenosad cotem ptum mortis hortatur dominus SC corroborât dicens : Nolite timere eoS Hdttb.io. qui occiduntcorpus,animam autem non poftuntoccidere. Magis autem metuite eum qui poteft animam SC corpus occidere in gehennam.SC iteru: Qui amat animam fuam perdet eam,À qui odit animam fuam in ifto culo,in uitam æternam conferuabit illam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v i»

Quod redempti SCuiuificati CHRISTI fanguinenihil CHRISTO Mlt;(ttb.io. præponere debeamus:In euangelio dominus loquitur SC dicit : Qui diligit pattern aut matrem plus quàm me,non eft me dignus.Et qui diligit filium aut filiâ fuper me,n5 eft me dignus.Et qui nô accipitcrucé fuâ SC fequif me, Detitero.», QÓ eft me dignusgt;SicSC in Deutero.faiptû eft:Qui dicunt patri aut matri: nonnoui

-ocr page 275-

DE EXHORTATIONS MARTYRIT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iji

non noui tc.ôi filîos fuos non agnouerunt,hi' cuflodicrunt præcepta tua,K tèftamentum tuum feruaueruncJtem apoftolus Paulus:Quis nos.inquit, Rom.g, feparabi't d charitate christ i.preflura an angufti'a,an pcrfccutio, an fatnes.an nudftas,an penculum.an gladiusCSicut (criptum eft : Quia progt; pfd 45. pter te ocddimur tota die.æftimati fumus ut oues uiôlimæ.fed in his omi^ DUS fuperamus propter eum qui nos dilexit.SC itcrum:Non eftis ueftri, i.Corin, a, cmpti cnim eftis precio magno,glorificate ôi portate deum in corpore ue^ ftro.amp;itcrum:Pro omnibus mortuuseft,utÔC qui uiuuntiam non fibi uL ^.Corin.^ uant.fed ei qui pro ipfis mortuus eft, amp;nbsp;rcfurrcxic. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V n,

EreptosdefaucibusdiaboliôJdc laqueis fcculi liberatos non debere

denuo ad feculum reuerti, ne perdant quodeuaferintJn Exodo ludaicus populus ad umbram noftri ÔC imaginem præfiguratus, cum deo tutore SC üindice euafiftet Pharaonis atque Âegypti,id eft diaboli Si feculi, durifli^ mam feruitutcm,circa deum perfidus Si ingratus aduerfus Moyfem mufti tat.refpidens folitudinis ac laboris incommoda,ôi non intelligens Iibertagt;-n’s ac falutis beneficia diuina.reuerti quærit ad Aegyptum, hoc eft ad fecuz liferuitutcm,unde fuerat abftradlus,cum magis fidere in deum deberet Si tredcrc.quoniam qui à diabolo Si feculo liberauit populum fuum, prote-^ get liberatum.Quid hoc nobis,inquiunt,fedfti etjdédo nos de Aegypto» Melius erat nobis (èruirc Aegyptqs.quàm mori in folitudine hac. Et dixit Moyfes ad populumtState fidentes Si uidete falutem quæ eft à domino, quam nobis faciet hodie» Dominus ipfepugnabitprouobisKuostacebi^ tis.Quod nos admonens in euangelio fuo dominus Si docens ne ad zabu bm rurfus Si ad Icculum quibus renunciauimus SC unde euaGmus reuerta/ Dwr dicit: Nemo retro attendens SC fuperponens manum fuam in aratru L«, aptuseft rcgno dei.Et qui in agro cft,nó reuertatur retro.Memorcs cftote nbsp;nbsp;nbsp;‘7*

üxorisLxjch. Ac ne quis aliqua uel cupiditate rerum uelfuorum dulce^ ^ine retardctur,quominusc h R i s T V M fcquaturaddiditSi didtt Qui non renunciat omnibus quæ funt eius,non potcft meus efle di^ fdpulus^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VIII.

' InfiftendumefleSCperfeueranduminfideôCuirtute,8Ccœleftis8C fpirû, talis gratiæ confummatione.ut ad palmam SC ad coronam poftît peruenix ri.In Paralipomenon: Dominus uobifcumeftquàmdiuamp;uos eftis cum ï.Plt;itóKp. iç. ipfo.Si autem dereliqueritis eum,derelinquet uos.Item apud Esechielemî iuftitiaiufti nonliberabit eum inquacuncp die éxerrauerit.Icem domix Ejecßjj. Dus in euangelio loquitur SC didt:Qui perfeuerauerit ufcç in finem.hic fab uuserit.ôJiterum:Simanferitisinuerbo meo.uere difcipuli raei eritis, SC cognofcetis ueritatem, ô£ ueritas liberabit uos. Præmonens quoque nos femper paratos eftc debere, SC expeditos in procindlü firmiter ftare, adiecit SC dicitîSintlumbi ueftri præcinôti,SClucernæardentes,ôC uosftx

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miles

-ocr page 276-

DIVI CAE CILII CYPRIANI LIBELLVS miles homi'nibusexpedtanribus dominum fuum,quando reucrtaturànugt; ptqs.utcum uenerit Ôipulfauerit aperiant ei.Felices feruiilli,quos aduerii/ ens dominus inuenerit uigilantes.Item beams Apoftolus ut fides noftra proficiat amp;nbsp;crefcat.ôC ad fumma perueniat.hortatur diccnsîNefcitis quoniâ qui in ftadio currunt.omnes quidem currunt.unus tarnen accipit coronal Sic currite ut apprchcndaris.Et illi quidem ut cormptibilem coronam accigt; piant.nos autem incorruptam.ßi iterû:Nemo militans deo implicat fe mo leftqs fecularibus,ut poffît placere ei cui (è probauinSed amp;nbsp;fi certauerit quis Romux. no coronabimr.nifi legitime pugnauerit.ôCiterum:Oro autem nos fratrcs per mifericordiam dei ut conftituatis corpora ueftra hoftiam uiuente fatv* dfam.deo placentem.K ne confîguremini feculo huic, fed tranfformemini in renouatione fpiritusad probandum quæ fit uoluntas dei bona, Si Rom.8. censôiperfeôta.ôiiteru :Sumusfilq dei:fi autem filrj Sihæredes,hæredes quidemdei,cohæredes autem Christi,Siquidem compatiamur utÄ comagnificemur.In Apocalypfi eadem loquimr diuinæ prædicationis hor Apo.y. tatio dicens:Tene quod haDes,ne alius accipiarcoronam tuam,Quod exc plum pcrlèuerandi Si permanendi defignamr in Exodombi Moyfes ad fil Amdlefbftg« perandum Âmalech,quifiguram portât diaboli,in fignoamp; facramêtocriu rlt;t dûbolr. cisalleuat fupinas manus,Nec uincere aduerlarium potuit.nifipoft^ fta-*

Exo.17. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;figno alleuatislugiter manibus perfeuerauit. Et faôtum eft .inquit,

cum leuabat Moyfes manus,præualebat MraekVbi autem fiibmiferat ma/ nusjinualefcebat AmaIech.Et accepto lapide fuppofuerunt fub eo,amp; fede? bat fuper eum.Et Aaron Si Vr fuftentabant manus eius hinc Si inde,amp; fa* dtaefunt manus Moyfi ftabiles uiquein occafum folis, Et fugauit lefus Amalech,ôi omnem populum eius.Et dixit dominus ad Moyïen : Scribe hoc(ut fit in memoria)in libro.ôC da in aures lefu, quoniam deletione de/ lebo memoriam Amalech fub cœlo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l X,

Ad hoc enim preffuras amp;nbsp;perfecuriones fieri ut probemur, in Deutero JDrtt. IJ. nomio:Tentât uos dominus deus uefter.ut feiat fi diligitis eu ex toto corgt; de ueftro,amp; ex tota anima ueftra.SC ex tota uirtute ueftra.ôC iterum apud ,E«î. 17- Salomo riethîVâla fi'guli probat fomax,SC homines iuftos tentatio tribu/ lationis. Paulus quoque paria teftamr.ac loquimr dicens : Gloriamur ia Rom.5. fpeclaritatis dei. Non folum autem fed Si gloriamur'in preifuris.fci/ entes quoniam preffura toleranriam operatur,toleranria autem pro/, bationem, probatio autem fpem,fpes autem non confundimnquia dile/ óliodeidiffufaeftincordibusnoftrisperipirimmfanólum qui datus eft «.Prtrt4, nobis.Et Petrus in epiRoIa fua ponit Si dicittChariHimi nolite mirari ar/ doremaccidentemuobis,quiadtentationem ueftrâfit.nec excidatis nouumaliquiduobiscontingat.Sed quotienfeuneç comunicatis CHRP - STI paRionibus,per omnia gaudete,ut K in reuelariôc fa^a daritatis eiui ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gaudentes

-ocr page 277-

DE BXHORTATIONE MARTYRII. - nbsp;nbsp;* ijj

gaudcntcs «uIteris.Si impropcraé’ uobis in nomine ch ri STi ,beati cftis, quia maieflàtis amp;nbsp;uitturis domini nomé requiefcit in uobis, quod quidem periilosblafphematur.pernosautemhonoracur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x»

Timendas non efle iniurias SC pœnas perfecutionum, Si ne expauefcat quis ad prefTuras Si perfecutiones quas patitur in hoc mundo, quia maior cft dominus ad protegendu.cp zabulus ad impugnâdum.Ioannes in epi/ ftola fua ponit ÔC dicit : Maior eft qui in uobis eft, quàm qui inifto mungt;- i.Ioâh. do.iccm in pfalmo:Nô metuam quid mihi faciat homo,dominus mihi au P^l. 117» xiliator eft,ôi iterudfti in equis,nosaute in nomine domini dei noftrima/ PpLip, gnificabimwsJpfi obligati funt Si ceciderunt.nos autem furreximus Si ere* fti fumus.Et adhuc fortius docens Si oftendens fpiritus fandtus caftra za^ tuli non timenda, Si fi bellum nobis hoilis indixerit, in ipfo magis bello fpem noftcam confiftere. Si congreflione illa iuffos ac diuinæ fcdis Si falu^» tisæternxpræmiû pcruenire, inpfalmoponitamp;dicit: Sidiredtainmefiie pfuha, fitit caftra,non timebit cor meum.Et fi exurrexerit fuper me bellum,in illud ego fperabo.Vnam petfj à domino.hancrequiram.utinhabitem in domo domini per omnes dies uitx meæ. Item in Exodo declarat feriptura diuina pteflurismultiplicari nos potius Si augeridicens: Quantoeç eos depriqie^ ExoÆr, oant.tanto plurcs fiebant Si inualefcebant magis. Et in Äpocalypfi protez-ftio diuina promittitur in pafTionibus noftris: Nihikinquit,herum timez- Apartl.x. asqux palTurus es.Nec alius fecuritatem nobis pollicetur Si protedlionem quam qui Si per Efaiam prophetam loquitur dicens:Noli timere quia ego teredemi, SC uocaui te in nomine tuo, meus cs tu. Et fi pertranfieris per aquam,tecum fum, Sifluminatenon inundabunt,Ecfipertranfierisper ignem,ignis non comburet te, quoniam ego dominus deus tuus fum, qui tefaluum facio.Qui S)i in cuangelio promictit auxilium diuinum dei ferais ' inperfecutionibus nondefuturum,dicens:Cum autem uos tradiderint, no lite cogitate quomodo aut quid loquamini,dabitur enim uobis in illa ho^ U’quid loquamini.No enim uos eftis qui loquimini.fed fpiritus patris uez ftri quiloquitur in uobi3.amp; itcrum:Ponite in cordibus ueftris non prxme/ lkc.xi, ditari excufarctego enim dabo uobis os amp;nbsp;fapientiam,cui non poterunt re/ fifterc aduerfari] ueftri.Sic Si in Exodo ad Moyfem contantem K ad poz» . , pulum trépidante deus loquitur dicens : Quis dedit os homini^öC quis fez exoJ.-v Qt mutumî’ô^ quis furdumC'K quis uidentem Si. cæcumC nonne ego domiz nus deusCEt nûc perge Si ego aperiam os tuum,Si inftruam te quid loqua/ tis.Nec difficile eft deo aperire os hominis deuoti fibi, Si confeifori fuo ingt; fpirare conftantiâ ôJ fiduciam loquendi.qui in Numéris aduerfus Balaam Nxmft.tiJ prophetam etiam afinam fecit loqui.Quare in perfecutionibus nemo cogi tet quod periculum diabolus importet^d confyderet quod auxilium deus prüftet, nee mentem labefaciat humana infeftatio,fed corroborer fidem di

A uina

-ocr page 278-

- X^4- DIVÏ CAECILII CYPRIANI LIBELLVS uina proteólio, quado unufquifcç fecundû dominica promifiTa amp;nbsp;fidei fiïs mérita tantû acripi'at de dei ope,quanta fe credit accipere : nee fit qd* omni/ potens præftare no poflît.nifi accipientis fides caduca defecerit. nbsp;nbsp;nbsp;XL

Ante prædiôlum efle quod nos mundus odio habiturus effet, ôi quod perfecutiones aduerfus nos excitaret.ôi quod nihil nouum Chriftianis aoci dat.cum ab initio mundi boni laborauerint, ÔL oppreffi atep occifi fintiufti Xolt;(n.i5. ab iniuftis,Dotninus in euangelio præmonet Si prænunciat dicês:Si mufl' dus uos odit.fritote quoniam me primo odrjt.Si de mundo effetis,mûduS quod fuum effet amaret. Sed quia de mundo non eftis ÔJ ego elegi uos de mundo,propterea odit uos mundus.Mementote (èrmonis quem dixi uo/ bis: No eft feruusmaior domino fuo.Si me perfecuti funt. Si uos perfeque lodn.iÂ, tur.ôC iterum: Veniet hora ut omnts qui uos occiderit.putet fe officium dco facere.Sed hoc facient,quoniam non cognouerunt pattern neque me. Hæc autem locutus fum uobis, ut cum uenerit hora eorum memores fitis, quia ego dixi uobis. Si iterum: Amen amen dico uobisrquia plorabitis Si plan/* getis,feculum autem gaudebit:uos triftes eritis.fed triftitia ueftra in lætirf/’ am ueniet.amp; iterum:Hæc locutus fum uobis,ut in me pacem habeatis.in fè oilo autem preffuram.Sed fidite quoniam ego uici feculum. Si iterum cum à difeipulis fuis interrogaretur de figno aduentus fui amp;nbsp;confummationis tnundi.rcfpondit Si dixit: Cauete ne quis uos fallat, multi enim uenient in Mlt;ttba4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meo dicétes: Ego fum CHRiSTVS.ÔC multos fallent. Incipietis au

tem audire bella Si auditus belloru, uidete nolite tumultuari : oportet enim haK fieri.fed nondum eft finis.Exurget autem gens fuper gentem,amp; régna fuper regnum,amp; erunt fames Si terræmotus Si peftilentiæ per loca.Omnia autem ifta initia parturitionum funt.Tunc tradent uos in tribulationem 82 interfident uos,Si eritis odibiles omnibus gentibus propter nomen meum; Et tune feandalizabuntur multi. Si fe inuicem tradent Si odient inuicem.Ec multi pfeudoprophetæ exurgét Si feducét multos.Si eo quod facinus abun det.refrigefcet charitas multorum.Qui autem tolerauerit ufcp in finem.hic faluus erit. Et prædicabitur euangelium iftud regni per totum orbem terræ in teftimonium omnibus gentibus,amp; tune ueniet finis. Cum autem uideri DinieLj». tis abominationem uaftationis, quae dida eft per Danielem prophetani ftantem in loco fando C qui legit intelligat )tunc qui in ludæa funt fugiant , in montes. Si qui in tedo eft non deicendat tollere quicquam de domo: SC qui in agro eft non conuertatur retro auferre ueftimentum fuum. Væh an tem prægnantibus Si nutrientibus in illis diebus.Orate autem ne fiat fuga ueftra hyeme neque fabbato.Erit autem tune preffura magna, qualis non fuit ab initio mundi ufcp nunc, fed necç fiet : Si nifi breuiati effent dies ill^ non effet iàlua omniscaro, propter eledos autem breuiabunturdiesillû T une fi quis dixerit uobis : eece hic eft C hr i s T v s ,aut ecce illic, nolite cro-derç »

-ocr page 279-

DE' EXHORTATIONE MARTYRIÎ.

dere.Surgcnt enim pfeudochrifti Si pfeudoprophctæ. Si, dabunt fïgna ma gna K prodigta ad errorcm faciendum fi fieri poteft Si eleólis. Vos autcm cauetc, ecce prædixi uobis omnia»Si ergo dixerint uobis :Ecce in folitudinc eft.nolitc exire.ecce in cubiculis.nolite credere. Sicuc em corufcatio quæ exit ab Oriente Si paret ufqj ad Occidentem, ita erit Si aduentus filrj hominis» Vbi fuerit corpus.illic colligentur aquilæ. Continuo autem poft prefluram hierum illorum fol tenebrafcet.öi luna non dabitlumc fuum,amp; ftellæ cadet de cœlo, Si uirtutes ccelorum mouebuntur. Et tune apparebit fignum filq bominis in cœlo, Si lamentabutur fe omnes tribus terrae, Si uidebut filium hominis uenientem in nubibus in uirtute magna Si claritate. Et mittet anx gdos fuos cum uirtute magna Si claritate, Si cum tuba magna. Si colligent deftos eius à quattuor uentis à fummis cœlorum ufqj ad fummitates eo^ tum.Ncc noua aut repentina hæc funt qux nunc accidunt Chriftianis.cum boni Si iufti femper Si dei lege innocentiæac ueræ religionis timoré deuoti per prefturas ói iniurias,K graues ac multiformes infeftationum pœnas an gufti itineris difRcultate gradiantur.Sic in orgine ftatim mudi Abel iuftus Genef.^-i äfratre primus occiditunói lacob fugatur.ôC lofeph nenundatur.ôi Dauid i.Reg.14. ttiifericordcm.Saul rex perfequitur.ÔÎ Heliam maieftatem dei cóftanter ac ‘9» fortiter afterentem rex Achab opprimere conatur. Zacharias facerdos inx terficitur in medio ternpli Si altaris, ut illic hoftia ipfc fiat, ubi deo hoftias 'nimolabat.Tot deniq; martyria iuftorum fepecelebrata, tot édita in po-fterum fidei amp;nbsp;uirtutis exempla.Trcs pueri Ananias, Azarias,Mifaël æta^ fe compares,dileeftione concordcs,fide ftabiles,uirtute conftantes,flammis ^epœnis urgentibus fortiores, foli fe deo feruire, folum noftè, iblum colcre proclamant, dicentes ï Nabuchodonofor rex non opus eft nobis de hoe Ddm'et uërbo refponderc tibi.Etenim deus cui nos feruimus. potens eft nos eripe^ fede caminó ignis ardétis, Si de manibus tuis rex liberate nos.Quod fi no berit, notum littibi,quia dijs tuis no feruiemus,6i ftatuam aurcam quam ftatuifti, non adoramus. Et Daniel deo deuotus Si fanólo fpiritu plenus exdamat Si dicit: Nihil colo ego nifi dominum meum qui condidit cœlum D4nidi4* Siterram.Tobias quoep fub regali licet ac tyrannica feruitute, fenfu tarnen 3 c fpiritu liber,confeftionem fuam deo ieruat.óC uirtutem.maieftatemcp di üinam fublimiter prædicat dicenstEgo in terra captiuitatis meæconfitebor Tob. ly 'lli.Si oftendam uirtutem eius in natione peccatrice.Quid uero in Macha^ Mlt;tcb4b. ƒ» bæis feptem fratres natalium pariter Si uirtutum forte confimiles, fcptena^ rravium numerum facramento perfedtæ confummarionis implentesïfic fra tres feptem in martyrio cohærcntes, ut primi in difpofitione diuina feptem dies annorum feptem milia continétes, ut feptem fpiritus Si angeli feptem c[uiaffiftunt ói conuerfantur ante faciem domini,óólucerna lcptiformis in tabernaculo martyrq.óC in Apocalypfi feptem candelabra aurea.Ôi apud Apofatt»

A 1 Salomonern

-ocr page 280-

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAECILII CYPRÏANt LIBELLVS

troKer.ji. Salomotiem columnæ fcptem.fuperquas ædifîcat domum fapfcntiajtó^ ifti’cfeptem fratrum numerus,ecdefiarum feptem numcrum fui quantitate complexus, fecundum quod in primo Regum libro Icgimus, fterilem fe^ Ep. 4. ptem peperiflê » Et apud Efaiam:Septem mulieres unum hominem apprc hendunt, cuius inuocari fupcr fe nomen expofcunt» Et apoftolus Paulus; qui huius legitimi numeri ÓCcerti meminit ad feptem eedefias fcribit. Et in Apocitl. 1. Apocalypfi dominus mandata fua diuina præcepta cceleftia ad feptem eedefias Si earundê angelos dirigit.qui nunc ifte in fratribus numerus inuc nitur,ut confummatio légitima impleatunCum feptem liberis planècopu/ lantur ôi mater origo Si radix,quæ eedefias feptem poftmodu peperitdpfa prima ói igt;na fuper petram domini uoce fundata»Nec uacat quod in paflio nibus fola cum liberis mater eft. Martyres enim qui fe dei filios in paifionc teftantur,iam non nifi deo patre cenfentur, ficut in euangclio doeet dicens;

Mrfttb.ij. N e uocaueritis uobis patrem fuper terram, unus eft enim pater uefter qui ' in cœlis eft.Quæ uero ediderunt confeflïonum præconia, quam præelara, qua'm magna documenta fidei præbueruntCRex Antiochus inleftus, im^ Antiochoantichriftus expreflus.ora martyrum gloriofaSifpiritu confeftionis inuidla contagio fuillæ carnis maculate quærebat. Si cum

‘ gellis grauiter uerberaftet, ac nihil promouere potuiflet, fartagincs iuflit igniri; quibus ignitis Si accenfis, eu qui primus locutus fuerat Si magis re^ gemuirtutis Si fidei conftantia prouocauerat, admoueri præcepit Si frigu produdta Si exeóla prius lingua quæ confefta deum fuerat.Quod martyr' rium gloriofius contigit C lingua enim confefta nomen dei prior ad deum debuit ipfa proficifei. Poft in fecundo excogitatis acrioribus pœnis, ante/ quam cætera membra torqueret, cutem capitis cum capillis detraxit, odio fcilicetcerto.Nam cum caputuiri christvs fit.SicaputCHRlSTide/ us,qui caput laniabat in martyre, deum Si christvm perfequebaturin capite. At ille martyrio fuo fidens, Si refurreólionis fibi præmium de dei remuneratione promittens exclamauit Si dixit : Tu quidem impotens ex hac'præfcnti uira nos perdis, fed mundi rex defuntftos pro fuis legibus inæternam uitæ furreólionem fufcitabit.Tertius linguam poftulatusdto protulitî nam pœnam linguæ execandæ iam didicerat a fratre contemne/ re,manus quoque amputandas conftanter extendit.multum bcatusgenc/ re ifto fupplici], cui contigit extenfis manibus ad pœnam paftîonis uomû nicæ inftar imitari. Neenon Si quartus pari uirtute tormenta contemnens, Si ad retundendum regem cœlefti uoce refpondens exclamauit Si dixitPo tins eft ab hominibus morti datos expeôlare fpem à deo, iterum fulcitan/ dos ab eo in uitam æternam : tibi enim refurredtio ad uitam no criit.Quin' tus præter quod carnificinam regis Si duros uariosép cruciatus fidei uigote calcabat,ad prælcientiam quoque Si noticiam futurorum fpiritu diuinitatis quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aniraatus

-ocr page 281-

DE EXHORTATIONE MARTYR«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^7

gt; animatus prophetauitregi.SC indignarionem dei ôC ulti'onê uclocitcr profe wturam.Poteftatem,inqui't,inter homines Habens,cum fis corruptibilis.fa ris quod uis.NoIi autem putare genus noftrum à deo dereliótum efle.Su^ ftine amp;nbsp;uidemagnam poteftatem eius, qualiter te Si fernen tuum torque,^ ^^itiQuale illud leuamétum fuit martyrq.quàm magnum quàm grande fo* latium Z in cruc'itibus fuis non tormcnta propria cogitate, fed tortoris fui fupplida prædî'crieCin (èxto uero non uirtus îbla.fed humilitas prædicangt;-ria eft,nihil fibi nla^rem uindicafle,nec confeflionis fuæ honorem fuperz bis uocibus uentilafle,peccatis potius fuis aflcripfiflè, quod perfecutionem agere pateretur, deo uero dedilTe quod poftmodum uindicaretur. Docuit cffemartyres uerecudos de ultionefidere.ôC nihil in paffione iaôtare.Noli, inquit.fruftra errate,nos enim propter nofmetipfos hicpatimur pcccâtcs in deum noftrum. Tu autem ne te exiftimes impune futurum aggreftus pu.* gnare cum deo. Admirabilis quoque mater,quæ nec fexus infirmitate frax tta,nec multiplici orbitate commota, morientes liberos fpecftauit libenter, necpccnas illas pignoru,fed Si glorias computauit, tam grade martyrium deo præbens uirtute oculorum fuorum, quàm præbuerunt fïlrj eius tormé/ ris Si paffione membrorum. Cum fexpunitis K occifîs fupereffct unusex fratribus, cui rex diuitias Si potentatus Si multa pollicebatur, ut crudelitas riusautfoitas, uel unius fubaôh folatio fouetetur, Si peteret ut ad filium deijciendum fecum deprecaretur Si matcr.Dcprecata eft illa.fcd ut decebat tnartyrum matrem,ut decebat legis Si dei memorem, ut decebat filios fuos hon delicate fed fottiter diligentem. Deprecata eft enim fed ut deum confi teretur, deprecata eft ne à fratribus fuis frater in confortio laudis Si gloriæ , fepararetur, tune fe feptem filiorum computans matrem,fi fibi contingeret feptem deo peperiffeno feculo.Armansitaque cum Si cotroborans,ôi feli-riorem tune partu filium generansîFili.inquit.miferere mei,quæ te in utero inenfibus noucm portaui.ôi lac triennio dedi,ôi alui,6i in æcatê iftam per-* duxi.Orofiliafpicias cœlum Si tettam.ôi omnibus ( quæin eis funt ) afpex ftisintelligas.quiaex nihilo fecitilla deus Si hominum genus. Itaque filine timeascarnificem iftum,fed dignus fratribus effeétus excipias mortem, ut in ilia miferatione cum fratribus tuis te redpiam.Magna laus matris in exgt;* hortatione uirtutis, fed maior in dei timoré 6i in fîdei ucritate, quod nihil fibiaut filio de ièx martyrum honore promifit.nec fratrum preeem profutu ' tam credidit ad negantis falutem. Perfuafit potius participcm fieri paftioz nis,ut in iudicij die poffet cum fratribus inuetiiri.Poft hæc liberis fuis com^ moriturK matenneque enim aliud iam decebat,quàm ut quæ martyres pe pererat Si fecerat,in confortio illis gloriæ iungeretur. Si quos ad deum præz niiferat,ipfa quoque fequeretur. Ac ne quis uel libclli, uel alicuius rci obla^ lafibioccafionequa fallat.ampleôlaturdecipientiummalum munus.ncc 4t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A } Eleazarus

-ocr page 282-

10 DIVI CAECTLIÎ CYPRTÂN! LIBËttV^

EIelt;tj4rKs. Elcazarus tacendus cft,qui cum fibi à miniftris regis ofFcrretut facuîtas, ot accepta carne qua liceret fibi uefct, ad circunueniendum regem fimularet fe edere, quæ de facrificqs atquc illicitis cibis ingercbafttur,confentire ad banc .iMdfbdb.ô. falladam noluit.dicens nec ætati fuæ.nec nobilitati couenire id fingere, quo cæteri fcandalizarentur.ôi in crrorem inducerentur.exiftimantes Si Eleaza* rum nonaginta annos natum ad morem alienigenarum relid:a Siprodita dei lege tranfifle : nec tanti eflc lucrari breuia uitæ mometa. ut offenfo deo incurreret ætcrna fupplida. Atcç illic excruciatus diu Si in extremo iam con

IbwJem. ftitutus.cum inter uerbera Si tormcnta moreretur.ingemifcens aitt Domigt; ne qui fanôlam habes icientiam.manifefte tu fds.quia Cüm pôflîm à mor/' te liberari.duriffimos dolores corporis tolero flagellis uapulans,animo au* tem propter tui ipfius metum libcnter hoc pation Syncera prorfus fîdes Si untus integra ac fatis pura.non regem Antiochum cogitafle, fed deum iu^ diccm,3i fciiTc proficere fibi ad falutem non poflè, fi hominem derideretac fallcrct, cum deus qui confdcntiæ noftræ iudrX eft, Si folus tiraenduseft nec derided pofiît omnino.ncc fällig Si igitur Si nos dicâti deo ac deuoti ui-* uimus,fi fupra ipfa iuftorum antiqua Si fanôla ueftigia itcr fecimus,per ca* dem documéta pœnarum, per eadem paflionum martyria pcrgamus.hoc ampliorem gloriam computantes temporis noftri, quod cum ueteraexeni pla numerentur, exuberante poftmodum uirtutis ac fidei copia, numerari ApoMl.7. non poffunt martyres Chriftiani.teftante Apocalypfi K dicente: Poft hæc uidi turbam magnam.quam dinumerare nemo poterat, ex omni genre, Si ex omni tribu Si populo, Si lingua,ftantes in confpeëtu throni Si agni, Si étant amiôli ftolis albis,ÔC palmæ fuerunt in manibus eorum,ôi magno da more dicebant:Salus deo noftro fedenti fuper thronum Si agno.SC refpoti dit unus ex fenioribus dicenstHi qui amidti funt ftolis albis,qui funt Si un* de ueneruntCEt dixi ei: Domine mi fds. K ait mihi:Hi funt qui ucnerunt eX magna tribulatione,Ôi lauerunt ftolas fuas.ô£ candidas eas fecerunt in fan/ guine agni: propter hoc funt in cófpeótu throni dei.ôi feruiunt ei die ac no/ ôle in templo eius. Quod fi tantus oftenditur Si probatur Chriftianorum martyrum populus,nemo difficile ucl arduum putet efte martyre fieri,quâgt; do uidcat martyrum populum non pofte numerari* xil,

Quæ fpes ôi merces maneat iuftos Si martyres poft conflidlationes huZ, fus temporis Si paffiones.per Salomonern fpiritus fandtus oftcdit Si præ-^ J. cinit dicens : Et fi coram hominibus tormenta paftî funt, fpes eorum im/ mortalitate plena cft*Et fi in paucis uexati,in multis bene difponétur,quogt; niam deus tentauit illos Si inuenit eos dignos fe. Tanquam aurum in for^* nace probauit illos, Si quafi holocaufta hoftiæ accepit illos, Si in tempore erit refpedlus illorum.Iudicabunt nationes flC dominabuntur populis,8i rc gnabit dominus eorum in pcrpetuum.ltem apud eundem uindidanoftra defcribirut

-ocr page 283-

ÖÈ E^HORTATIONE MARTYRII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij9

^efcribitur,amp; perfequentium nos atque i'nfeftantium pcenitenti'a prædica/* tur,Tuncftabuntiufti',inquic,inmagnaconftanriaaduerfuseos,quifean/ Sd^itn,^ ^uftiauerunt, 81 qui abftulerunt labores corum, uidcntcs turbabuntur ^ore horribili,ÔC mtrabuntur in fubitatione infpCTatæ falutis.dicmtes inter • fepcenitentiam habcntes.SC præ anguftia fpiritus gementes: Hi funt quos “sliquando habuimus in derifum SC in fimilitudinem impropcrq.Nos infen btiuitam illorum æftimabamus infaniam, Si finemillorum Gne honore» Quomodo ergo computati funt inter filios dei, SC inter fandos fors illorii cftÆrgo errauimusà uia ueritatis, SC iufticiæ lumen non luxit nobis, SC fol *ion ortus eft nobis.Laftari fumus in iniquitatis uia SC perditionis, Si bulauimus folitudines difficiles.uiam ante do mini ignorauimus» Quid no bisprofiiit fuperbia, aut quid diuitiarum iadtatio contulit nobis C* tranfic-^ funt omnia ilia tan^ umbra. Item in pfalmo ny. predum SC merces paffiz onis oftenditurtPredofa, inquit, eft in conipcdlu domini mors faniftorutn dnsJtem in pfalmo n$.T fiftitia coftidtationis SC Ixtida retributionis expri niitunQ ui feminant, inquit, in lachtymis in gaudio metent. Ambulantes ambulabant Si flebant mittentes femina fua, Venientes autem uenient in exultatione, tollentes gremia fua. SC iterum in pfalmo nS. Bead quiimma^ wlati funt in uia,qui ambulant in lege domini.Beati qui fcrutantur martyr riacius.in toto corde exquirunt eum.Item dominus in euagelio, ultor ipfe perfccutionis noftræ Si remunerator paflionis:Beati eritis.inquit, qui perfe wxró. cutionempaifi fueritis propter iuftidam.quia ipforum eft regnum cœloru» 8C iterum:Beati eritis cu odio uos habuerint homines. Si feparauerint uos, Ibifiem» Sc expulerint. Si maledixerint nomini ueftro quaG nequam propter filium bbminis.Gaudete in illo die SC exultate, ecce enira merces ueftra multa eft incœlis.SC iterum:Qui perdet animam fuam propter me, hie faluabit.Ncc ibid-io • folosanimaduerfos SC interfedtos pollidtationis diuinxmanent præmia, fed etiam G ipfa paftio fidelibus défit, Gdes tarnen integra atc^ inuidla per/ ftiterit.SC cotemptis ac relidtis fuis omnibus CHRiSTVwfe fequi Chriftia rius oftenderit.ipfe quoq^ à christo inter martyres honoratur, pollicen te ipfo SC dicente:Nemo eft qui relinquat domum, aut agrum, aut parères, Lkc. iS, autfratres.aut uxorem.aut filios propter regnum dei.SC non redpiat fepties tantum in ifto tempore:in fcculo autem futuro uitam ætcrnâJtem in Apo calypfi hoc idem loquitur: Vidi, inquit, animas oedforum propter nomen Apoc^I. î«* lES V SC fermonem dei.SC cum primo loco pofuiifet occifos.addidit dicenst Etquicunq; imaginem beftix non adorauerunt.nec acceperunt inferiptio^ nem in fronte aut in manu fua,quos uniuerfos à fe in code loco fimul uifos coiungit SC dicit: SC uixerut SC regnauerut cu c H ri s t o » V iuere omnes di/ ritSCregnarecu CHRlsTO.no tantuquioccififuerint.fedSCquiq? infidei fiis firmitate SC dei timoré perftantes, imaginem beftix non adorauerunt,

A 4- necç

-ocr page 284-

J6-0 CYP. LIBELLVS DE EXHORTATIONE MARTYRII, neqj ad funefta eius ôi facrilega ediôla confenferunt. Plus nos accdpere in paHionis mercede.quâm quod hic fuftinemus in ipfa paflïone,probat be^ X. Cor-«' tus apoftolus Paulus qui dignatione diuina ufqj in tertium cœlum atcj in paradifum raptus.audifle fe inenarrabilia teftatur.qui occulta fide ies vM CHRISTVM uidifle fegloriatur.quiid quod ôC didicit ô£ uidit rnaiorisco/ j^onwt. 8- fcientiæ efle ueritateprontetur.Non funt.inquit.condignæ paflîones huius temporis ad fuperuenturam gloriam.quæ reuelabitur in nobis.Quisergo non omnibus uiribus elaboret ad rantam daritatem peruenire, utamiois dei fiat, Si cum c hri s to ftatim gaudeatCut poft tormenta Si fupplicia tcrrena, ad præmia diuina pcrueniatC Si militibus iècularibus gloriofum eftjUt hofte dcuiifto redeant in patriâ triumphantes,quanto potior Si ma-* tor eft deuicfto zabulo.ad paradifum triumphantes redire, amp;nbsp;unde Adam peccator eieôtus eft.illucproftrato eo,qui ante decepcrat, trophæa uidrida rcportareCofferre deo acceptiflîmum munus,incorruptam fidem Si uirtutc mentis incolumem.laudem deuotionis ilIuftremCcomitari eum.cum uenP te cŒperit uindiôtam de inimicis recepturus.lateri eius affiftere, cum fedcrit iudicaturusfcohæredem christi fieriCangelis coæquariCcû patriarchis, cum apoftolis, cum prophetis cœleftis regni poftèflîoe lætariChas cogitatiz ones quæ perfecutio poteft uincere, quæ poflùnt tormenta fuperare^Duz rat fortis ôi ftabilis religiofis meditationibus fundata mens, Si aduerfus - omnesdiaboîiterroresôi minas mundianimus immobiiisperftat.quem futurorum fides certa Si folida corroborat»Clauduntur oculi in perfecutioz nibus terræ, fed patet cœlum : minatur antichriftus, fed dominus chri-* s T V s tuetur: mors infertur.fed immortalitas fequitur: occifo mundus eri-* pitur,fed reftituto paradifus exhibctur: uita temporalis extinguitS fed ætet na reparatur.Quanta eft dignitas Si quanta fecuritas,exire hinc lætum,exire inter preftiiras Si anguftias,gloriofum claudere in momento oculos,quiz bus homines uidebantur Si mundus,Si aperire eofdem ftatim ut deusuP deatur ÔCchristvs ,tam uelociter migrandi quâta uelocitas ut terris re* pente fubtraharis, Si in regnis cœleftibus reponarisC Hæc oportet mente contemplari Si cogitatione, hæc die ac noôle meditari» Si talem perfècutio* pis dies christi militem inuenerit.uinci non poterit uirtus ad præmium prompta.Vel fi accerfitio ante præuenerit, fine præmio non erit fides quæ erat ad martyriû parata.Sine damno temporis merces deo indicé redditur, in perfècutione militia,in pace confeientia coronatur. Amen.

LIBELLI DE EXHORTATIONE MARTYRII FINIS.

Lamp;ci

-ocr page 285-

Uber primvs bealt;=

J-, Ti CYPRIANI ADVERSVS IVDAEOS Ab Q.VIRiz' NVM, CVIVS ARGVMENTVM SVBSCRI^

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PTA EPISTOLA CONTINET*

CYPRIANVS Q.VIRINO FILIO SÂLVTEM.

BTEMPERANDVMfili chänfTiniedefyderid cuo fpintali.impéfinîma petidone diui'na magi ften'a pofœnri,quitus nos dominus pér fcdptü ras fanôlas erudire dionatus eft 8L inftruere, ut O

à tenebris erroris abdudtigt;Si luceeius pura ô£ câ dida luminad,uiam uitæ per facramenta falutâ ria tencamus. Et quidé ficut pctifti, ira a' nobis fermo compofitus.ôi libellus compendiofa bre uitate digeftuseft,utquæ fcribanturnon co^

pialatiorediftunderem.fed quantum mediocritas memoriæ fuggcrcbat ex flt;^iptis capitulis ôi. annexis ncccflaria quæq; colligerem.quibus non tam tra, tradtandbus materiam præbuifle uideamur.Sed ôi legêtibusbre ^Cashuiufmodi plurimum prodeft, dum non intellcdtum legends ôi fen^ futn liber longior fpargit.fed fubtiliorecompendio (id quod legitur ) tenax •iicttïoria cuftodit.Complcxus fum ucro libellos duos pari æqualitatc *mo, Teratos: Vnum quo oftendere nixi fumus ludxos fecundum quæ fuc^ fant ante prædiôla.à deo rcceflifle.ôJ indulgentiam domini.quæ fibi ôi prr tltm data, ôi in pofterum promilTa fucrat.pcrdidilTe, fucceffiiTe ucro in eo* rum locum Chriftianos fide dominum promercntcs,ÔC de omnibus gentil bus ac de toto orbe uenientes. Item libellus alius cótinet Christi facra oietu.quod idem uencrit qui fecundu feripturas annunciatus eft,öS gcfiTerit acperfeceric uniuerfa, quibus intelligi ÔC cognofei pofle prædidtus eft : quæ legend tibi interim profunt ad prima fidei liniamenta formada. Plus robo ris tibi dabitur,Öi.magis ac magis intellelt;ftus cordis operabitur ferutati fed/ pturas ueteres ac nouas plcnius.ôC uniuerfa librorum fpiritalium uolumina perlegend.Nam nos nuc de diuinis fontibus implcuimus modicum,quod tibi interim mitteremus, Bibere uberiusöi faturaricopiofiuspotcris.fi tu quoeg ad eofdem diuinæ plcnitudinis fontes nobifeum pariter poturus acz cefleris.0 pto tc fili charÜTime femper bene ualere.

APs*möä«/ ruttis.

CAPVT. I.

Libellus primus ludæos in offenfam dei grauiter deliquifte.quod dominit dereliquerint öi idola fecud fint*

1 Item quod prophetis non crediderint,öi eos interfecerint» j Ante pdiótü qcfdnm necß cognituri.necg intelledluri nec^ recepturi effec.

-ocr page 286-

Ifffc DIVI CAECILII CYPRIANÎ LIEER PRIMVS

i Nihil poffe ludæos intelligere de fcripturis.nifi prins crediderint ia CHRISTVlVi.

Quod Hierufalê perdituri effent,Ói terram qua accepcrunt reliduri»

I o Quod lex noua dari deberet.

I J Quod iugum uetus euacuaretur,amp; iugum nouum oriretur.

I$ Quod domus ÔC templum dei CHRisTV s futuruseffet, SCceffaffet tcmplum uetus,nouumque cœpiffet.

I (S- Quod facerdotui uetus ceffaret ói nouus facerdosueniret,qui in æter num futurus effet.

LIBRI PRIMI CAPVT. I.

IVdæos in offenfam dei grauiter deliquiffe quod dominu reliquerint,5C idola fecuti fint,in Exodo popukis ad Aaron : Exurge SC fac nobis deoS q nos præcedât,quia Moyfes uir hic,qui noseiecit de Aegypto,quid eiacci Ibidem. derit,no fcimusJte illic Moyies ad dominu:Precor te domine.deliquitpo^^ pulushicdelidlu grande: fecerut fibi deos aureos SC argenteos.SC fidimittis eis,dimitte:fin aute,dele me de libro que fcripfifti.Et dixit dns ad Moyfen: Si quis

-ocr page 287-

ÄDVERSV« IVÛAEOS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terj

Si qm’s deliquerit ante me,delebo ilium de libro meo. Item in Deuterono^- Excd. 5»» mio : Sacrificauerunt demontis ói non deo»Item in libro ludicum: Et fece^ tunt flit] Ifraël malignum contra dominum deum patrum fuoru.qui eiccit cos de terra Aegypti.ôi fecuti lunt deos getium.qui circa illos funt. Si offen derunt dcum.ôC feruierunt Baal.Item illicEt adiecerunt fill] Ifracl itcrum fa cere malignum contra dominum, Si feruierunt Baal Si dtjs alienigenarû.ÔJ teliquerût dominû.SC no feruierunt ilIi»DereIiólus eft luda, ôi abominatio fafta eft in IfraefSi in Hierufale.quonia profanauit ludas fantfta dni.in q« bus dilexit Si, affeeftauit deos alienos » Exterminabit dns homine qui facie bæc.ôi humilis efficietur in tabernaculis lacob apud Malachiei» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11»

Quod prophetis non crediderint Si eos interfccerint : apud Hiercmiam dominus dicit: Mifi ad uos feruos meos prophetas, ante lucem mittebam Hicre.7. Sinon audiebatis me,neque intendebatis auribus ueftris dicenstCouerta^' turunufquifqj à uia fua mala. Si à nequiffimis affeeftionibus ueftris à fecu»* Io amp;nbsp;ufcp in fecula» Nolite ambulate poft deos alienos ut icruiatis eis.ôi ne adoraueritis, Si ne incitetis me in operibus manuum ueftrarum ad difper^ gendos uos.ôi non audiftis me»Item in Regum libro tertio Helias ad deûî j Aemulâdo æmulatus fum dominum deum omnipotêtem.quia derelique/ tunt te.altaria tua demolierunt,ô{ prophetas tuos interfecerut gladio,5i re/ ttianfi ego folitarius.Si quærunt auferre animam mea.Item in Efdra:Defci uerunt à te Si abiecerut legem tuam poft dorfum fuum, Si prophetas tuos interfccerunt.qui obteftabantur eos.utreuerterenturad te» 111»

Quod dominum neep cognituri,necp intelleóluri, neque recepturi effent, apud EfaiamtAudi ccelum ôi præbe aurê terra, quoniam dominus locutus E/ä.i» cft:Filios generaui Si exaltaui.ipfi autem me fpreuerunt, Agnouit bos pof/ fefforem luum.Siafinuspræfepedomini fui. Ifrael autem non coonouit.ôi populus’me no intellexit» Væh genti peccatrici.populo pleno peccatis, * fe^ nbsp;nbsp;nbsp;]emen,

mini nequam, filq fcelcfti reliquiftis dominum, Si in indignatione mififtis ilium fanótum IfraeLItem apud eundem dominus dicit: Vade Si die popu lo ifti: Aure audietis.ôC non intelligetis.ôC uidentes uidebitis,0i non uidebi/ tisJneraffaui cnim cor populi huius.ôi auribus grauitcr audicrunt, Si ocux los fuos concluferunt, ne forte uideant oculis, Si auribus audiant, Si corde intelligant.ôJ reuertantur, amp;nbsp;eurem illos » Item apud Hieremiam dominus diduMe dereliquerunt fontem aquæ uiuæ,ôi effoderunt fibi lacus detritos qui non poterunt aquam portare»Item apud eundem: Ecce fermo domini fadus eft eis in maledidlum non uolunt ilium» Item apud eundem domi^ nusdicit:Cognouit tempus fuum turtur Si hirundo,run's pafferes cuftodie runt tempora introïtus fui: populus autem meus non cognouit iudiciu do mini.Q uomodo dicetis.fapientes fumus, Si lex domini nobifeu cftCincaf/ fum fada eft mcechaturafalfa,fcrib« contufi funt,f3pientes trepidauerunt,

ÔCcapti

-ocr page 288-

16-4- DIVI CAECILIl CYPRIANI LIBER PRÏMVS

62 capti funt, quia uerbû dei reprobauerunt. Item apud Salomonê:Qaæ/ runt me mali 62 non inuenient:odio enim habuerunt fapicntiâ.fermonem PfALi7’ siatem domi'ni non tcceperunt. Item in pfalmoquot;: Redde eis retributionctn PfiL 15' eorum,quoniam no intellexeruntin operibus dominultem in pfalmotNo cognouerunt necç intellexerunt,in umbra deambulabuntJtem in euange/ lodn.i. lio fecundum loannem : In fua propria uenit, Si. fui cum non receperunt.

Quotquot autcm receperunt cum, dédit eis poteftatem ut filq dei fièrent, qui creduntin nomine eius» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ntl*

Quod feripturas facras ludæi intelledturi non effent, intelligi autem ha/» berent in nouiffimis temporibus,poftea quàm christvs ucniffet.apud Efd. 3.?. EfafamtEt erunt uobis hi omnes fermones ficut fermones libri,qui fignatus eft.qucm fi dederis homini feienti literas ad legendum,dieet: Non poflutn legere,fignatus eft enim.Sed in ilia die audient furdi fermones libri, Ô2 qui in tenebris,62 qui in nebula funt.oculi cæcorum uidebuntJtem apua Hierc niere. IJ. miam:In nouiffimis dicbuscognofcetis ea,Ité apud Danielcm: Muni fergt; . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;figna librum adufep tempus cófummr tionis, quo addifeant mul

ti,ô2 impleatur agnitio.quoniam cum fict difperfiojcognofccnt omnia hac. Paulus ad Corinthios in epiftola prima : Nolo enim uos ignorare fratres, quia patres noftri omnes fub nube fuerunt.Item in epiftola ad Corinthios fecunda:Obtufi funt fenfuseorum ufqt ad huncdiem,hoc eodcmuelameti to in ledtione ueteris teftamenti manente.quod no reuelatur, qui in chri STO euacuatur, 62 ufcç in hodiemum fi quando Icgitur Moyfesuelamen/* turn eft fuper cor eorum*Mox autcm ut conuerfus eft ad dominum,aufcp LKf.14. tut uelamentum.In euangelio dominus poft rcfurreólionem : Ifti funt fer/ mones.quos locutus fumad uos,cum adhuceffem uobifeum,quia oportet adimpleri omnia fcriptain lege Moyfi 62 prophctis,02 pfalmis derae.Tunc adaperuit illis fenfum,ut intelligerent fcripturas,02 dixit illis;Quia fcriptum eft CHRI sTVM pati,02refurgere à mortuis tertia die,62prædïcari innomi tie eius pœnitentiam 62 remiflam peccatoru ufqj in omnes gentes. V*

Nihil poffe ludæos intelligere de fcripturis, nifi crediderint in CHRIgt; eA.7* stvm, apudEfaiam:Etfin5credidericis,nclt;ç intelligetis.Vnde dominus lolt;(u.8. in euangeliotSi enim non credideritis.quia ego fum,moriemini in pcccaris ueftris* ride autem ftare iufticiam, 62 illic effe uitam, prædidlum eft apud RbAc.t. Abacuctluftus autem ex fide mea uiuet,tame Abraham pater gentium ere Gene/^iç. didit.In Genefi:Credidit Abraham deo,62 deputatum eft ei ad iufticiam. Grtidt.j. Item Paulus ad Galatas: Abraham credidit deo,02 deputatum eft ei ad iU' fticiam.Cognofcitis ergo quia qui ex fide funt,hi funt filtj Abrahæ. Prouu dens autem fcriptura quia ex fideiuftificat gentes deusprænunciat Abra/ Gakt.j. hæ,quia benedicentur in illo omnes gentes Jgitur qui ex fide funt, benedi/ di funt cum fideli Abraham. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vi.

Quod

-ocr page 289-

'ADVERSVM IVDAEOS.’ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;is

Quod Hierufaïem perdituri eflènt.Si terram quam acceperant reh'dtux fiarpud Efaiam:Terraueftradcferta,duitatesuefl:raeigntexuftæ, regi'oftê ueftratn in confpeólu ucftro alieni comedent earn » Si. deferta amp;nbsp;fubuerfa Ä popuKs alienis derelinquetur filia Sion ficut cafa in uinea, Si. ficut cufto^* diarium in cucumerario, quafi ciuitas quæ expugnatur.Et nifi dominus fa/ baoth reliquiiTet nobis fernen,quafi Sodoma fuiflemus.SC quafi Gomor^ Ufimilaremus.ltemineuangelio dominus dicinHierafalem,Hierufaïem quæ occidis prophetas ÔC lapidas miffos ad tc.quoties uolui colligere filios tuos ficut gallina pullos fub alas 62 noIuiftîÆcce relinquetur uobis domus Beftra deferta» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vil»

Quod effent amifluri lumen domini: apud Efaiam: Venite ambulex *nusinluminedomini,dimifitenimpopulumfuum domum liraekltem in euagelio. Fuit lumen ueru quod illuminât oêm homine uenicntê in hue lo^n.i. oiundum.In hoc mundo fuit,ô2mundus per ipfum fa(ffuseft,02 mundus cutn non cognouit Jtem iUic.Qui non crediderit,iam iudicatus eft,quia no lodn.^ ctediderit in nomine unici filq dei.Hoc autem eft iudidum quoniam lux ue Bit in feculum,62 magis dilexerunt tenebras quam lumen. nbsp;nbsp;nbsp;v 11 n

Quod circudfio prima carnalis euacuatafit, 62 fccunda fpiritalis repro Biiffa fit: apud HieremiamtHæc dicit dominus uiris luda, 62 qui habitant Hicrufalcm. Renouate inter uos nouitatem, 62 ne feminaueritis in fpk niSjcircuciditc deo ueftro uos,62drcudditepræputium cordis ueftri,neexe/ at ficut ignis ira mea,62 exurat Si non fit qui exringuat. Item Moyfes dicit: In nouiifimis diebus circucidet deus cor tuum 62 cor feminis tui,ad domix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J*

num deum amandum » Item apud lefum Nauc. Et dixit dominus ad Icz fum:Fac tibi cultellos petrinos nimis acutos,62 abdde 62 circucide fecundo filios Ifracl.Item Paulus ad Coloffenfes.Circudfi eftis circucifione non ma Colcff. u nufadainexpoliationem carnis,fedincircucifione CHRisTi.Item quod Ada primus à deo faótus incircudfus,ô2 Abel iuftus 62 Enoch qui deo pla/ niit,02 tranfiatus eft.Et Noe qui terns omnibus ob delióta pereuntibus fo/ lus in quo humanum genus feruaretur.eletftus eft. ut Melchifedech facers dos.fecundum cuius ordinem christvs repromiffus eft, tunc quod illud fignaculum feminis non profecit.Signo aut domini oes fignant;. ix.

Quod lex prior quæ per Moyfen data eft, ceffatura effet: apud Efaiâ: Tunc manifefti erunt qui fignant legem,ne difcedat.Et dices,Expedo deu qui auertit faciem fuam à domo Iacob,62 fidens ero in illum.Item in euanz gdio:Omncs prophetæ 62 lex ufij ad loannem prophetauerunt. x,

Quod lex noua dari haberet : apud Micheam : Quoniam lex de Sion proficifcetur,ô2fermo domini ab Hierufaïem. Et iudicabit inter plurimos populos,62 reuincet,62 deteget ualidas nationes.Ite apud EfaiamtDe Sion Epi«.^, enim procedet lex,62 uerbum domini de Hierufaïem,62 iudicabit inter gen

B tes

-ocr page 290-

166 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI VI CAECILII CYPRIANI LIBER

tes Jfcm i’n cuangeh'o fecundum MarthæumxEcee uox de nube di'cens: Hic cftfiliusmeusdileólusi'n quo bene fenfiupfumaudfte» XI»

Hiere. 2j- nbsp;nbsp;(^od difpodcio alia Öl. tcftamentum nouum haberet dari:apud Hiere/

miätEcce dies ueniut dicit dns.Si cofumabo in domu Ifrael in domu luda teftamentumnounm» Non fecundu tcftametum quoddifpofuipatribuS ' corum in dicm qua apprehcndimanuseoru.utcducereeos de terra pti.quia non pcrmanferunt in teftamento mco,6i ego neglexi cos dicit do minüs.Quia hoc teftamétû quod difponâ domui II rad poft dies illosdidt dominuszDansleges meas.in fenfum illorü fcribam illa,amp;cro illis indco, ßiipfi erunt mihi in plebcm.ói non docebunt unufquifc^ fratrem fuum dp centes:Dinofce dominum»quia omnes fcient me à minimo ufq; ad maxp mumeorum,quia propitiusero iniquitatibus eorum, K peccacorum eoru non ero memor amplius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X11»

Ef4.45. nbsp;nbsp;nbsp;Quod baptifma uetus ccffaret.K nouu indpercnapud Efaiam: Nolitc

priera raeminiflc,amp;: anriqua nolite reputare.Ecce facio noua quæ nue oric* tur.ôi cognofcetis, öl faciâi in deferto uiâ, SI flumina in loco inaquofo ada^* quare genus humanum, cledam plcbcm meam quam acquifiui, ut uirtu^ tes meas exponeret.Item apudeundem.Si fitierint per deierta addudisib lis findetur petra,S£ fluet aqua Öl bibet plebs mea.Item in euangelio feeun Mdttb.j. dum Matthæum loanncs didnEgo uos quidem baptizo in aqua öl in pce nitentia.qui ucnit poft me fortior me cft,cuius non fum idoncuscalciamez ta portare.Ipfc uos baptizabit fpiritu fanefto öl igne.Itcm fecundum loan lodn.j. nem:Nifi quis natus fuerit ex aqua öl fpiritu fan^o,non poteft introire in regnum dei.Quod cnim natum eft de carne.caro eft,Si quod natum eft ex fpiritu,fpiritus eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xiii.

' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod iugum uetus euacuaretur.Si iugum ncuum daretur: in Pfalmo:,

quid tumultuatæ funt genres,Si populi meditati funt inaniaCAftiterut reges terræ Si principes collcóti funt in unum aduerfus dominum, Si aducr fusCHRiSTVM eius.Difrumpamusuinculaeoru, Si abrjciamusànobis iugum eorum.Item fecundum Matthæumdominus dicit: Venite ad me omnes qui laboratis Si oncrati eftis, 8i ego uos requiefeere faciam. Tollite iugum meum fuper uos,Si difeite a' mc quia mitis fum Si humilis corde,SC inuenictisrequiera animabus ucftris»Iugum cnim meu bonum cft.Si fatz Htere.jo. tina mcalcuis.ÄpudHieremiam.Inilla die contribulabo iugum à ceruicc illorum.Si uincula illorum diCrumpam.Si non operabuntur alns,fed opera buntur domino deo,Ôi Dauid regem fuftitabo ipßs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x 1111.

Quod paftores ueteres ceffaturi eftent Si noui inciperennapud Ezechic lemrPropterea hoc dicit dominus:Ecce ego fuper paftores, Si inquirâ cues meas de manibus eorum,8i auertam eos,ut non pafcant oues mcas,8£ iam non pafeent cas,Si extraham oues meas de ore eorum, Si pafcam cas cum iudido«

-ocr page 291-

PR IM VS ÄDVERSVM IVOAEOS* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Uf

îudido.ApudHi'eremiamdominusdiduEtdabo uobis paftorcs fecunz fUfrt.ft ' dum cor meum.Si pafcent uos pafcentes cum difdplina .Item apud Hiercx oii'amtAudite uerbum domini gentes,amp; nudate in infulis quæ longe funt. ■ Hiere.jo dicite: Qui difpergitifraelcoligregabit ilium,ôêcuftodietficutpaftor gre/ gem fuu.Quia eruit dominus Iacob,Si eruit de manu fortioris illius. x v» / Quoddominus Si templum dei c H R i s T V s futurus eflct.Ôi cefTaf fettemplum uetusnouumqj cœpiflenprimo Regum fccûdo:Et fuit ucrbu domini ad Nathan dicens:Vade Si dicferuo meo Dauid.Hæc dicit domiz ôus.Tunon ædificabis mihi domum ad habitandum.fed eritcum impicz ti fuerint dies tui,Si dormieris cum patribus tuis,fuicitabo fernen tuû poft tc.quierit de utero tuo,ôiparabo regnumeius,hic ædificabit domum noz fflini meo,amp;: erigam thronum eius in fecula,amp; ego ero et in patrem, Si ipfe ' ’ erit mihi in filium.ôC fidem côfequetur domus eius.ôi regnum eius ufq; in fecula in confpeôlu meo.Item in euangelio dominus dicit: Non relinquet^ b templo lapis fuper lapidem qui non difroluat'',amp; poft triduum aliud ex/ citabitur fine manibus» ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X v l»

J Quod facrificium uetus euacuaretur.Si nouu celcbraretur: apud Efaiâ: Quid mihi multitudinem facrifidorum ueftrorum dicit dominusCPIenus fum.Holocaufta Si. pinguamina agnorum,Si iànguinem taurorum Si hirx coru noIo.Quisenimexquiiîuitifta de manibus ueftrisC Item in Pfaimo quadragefimo nono.Non cdam cames taurorum,autfanguinem hircorü bibam.Sacrifica deo facrificium laudis.ôi redde altiflimo uota tua * Inuoz cameindieprefluræ,SC eruam te ÔC clarificabis me.Itcm in Pfaimo eodemî Sacrificium laudis clarificabit me,ôJ illic uia eft,in qua oftendam illi iàluta.-te dei.Item in Pfaimo quarto. Sacrificate facrificium iuftitiæ, ôi fpcrate in deum.Item apud Malachiam:Non eft uolutas mihi circa uos.didt dorai/ nus,ÔC facrificium acceptum non habebo ex manibus ueftris. Quoniam à folis ortu Si. ufcj? in occafum darifîcatû eft nome meû apud gêtes,6i in omi loco odores incenfi offerent nomini meo. Si facrificium mundum,quoniâ tnagnum eft nomen meum apud genres,dicit dominus. nbsp;nbsp;nbsp;x v 11»

Quod facerdotiu uetus celTaret,amp; nouus facerdos ueniret, qui in a:ter num futurus eflct:in Pfaimo:Ante ludferum genui te.Iurauit dominus amp;nbsp;Pptio^. ' hon pœnitebit eum,tu es facerdos in æternum fecundum ordinem melchi/ fèdech.Itcm in Regum primo deus ad Heli facerdotem. Et fufeitabo mihi t- Regwm.u facerdotem fidelem,qui omnia quæ funt in corde meo faciet, Si ædificabo d domum fidelem, Si tranfibitin confpedtu Chriftorum méorum omni* bus diebus,amp; crit qui remanferit in domo tua,ueniet adorare in obolo pe-cuniæôipaneuno* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xviii.

Quod propheta alius ficut Moyfès promiffus fit.fciliqct qui teftamengt; tutn nouura daret,ô£ qui magis audiri deberet:in Deuterônomio deus ad

B X Moyfèm»

-ocr page 292-

Iff« DI VI CAE CI LU CYPRIAN! LIBER

De«t,i8. Moyfcm.Et dixi't dominas ad me Prophetam cxcitabo eis de fratribuscd rum ficut amp;nbsp;te.Dabo uerbum meum in ore eius.Si loquetur ad eos ea quæ ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præcepcro.Ec quifquis non audieric quæ loquetur propheta ille in nomine

meo,egouindicabo»Dequo ôiCHRiSTVsin euangelio fecundum Io annem:Scrutamini fcripturas.in quibus putatis uos uitam æternam habe/ re.hæfuntquæteftimonium perhibent deme.SinonuuItisueniread me, ut uitam habcatis»NoIite putare quia ego uos accufo apud pattern,eft qui uos acufet Moyfes.in quern uos fperatis.Si enim credidifletis Moyfi, ere-* dcretis ÔC mihi de me enim ipfe fcripfit.Si autem illius fcripturis non credit tis.quomodo uerbis mcis credetisC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xix»

Q uod duo populi prædiôti fint maior amp;nbsp;minor,id eft uetus iudæorum, Gen.t5. ßc nouus qui eft ex nobis futuru^: in Genefi. Et dixit dns Rebeccæ. Duæ genres in utero tuo fimt.ôi duo populi de utero tu diuidentur, Si popaluS O/êe.2. populum fuperabit,Ôi maior feruiet minoriJtemapud Ofee: Vocabo no populum meum,populum meum,Si non dileólum diledlu. Erit enim quo loco dicetur non populus meus.illo loco uocabuntur filq dei uiui, X X.

Quod ecclefia quæ prias ftcri li s fuerar.plures filios habitura eflTet ex gen eA 54- tibus,quam quot Synagoga an tea habuiftetiapud Efaiam:Iocundare fie/ rilis,quæ non paris,erumpe Si exclama quæ non parturis, quia multi filij defertæ magis quam eius quæ habet uirum.Dixit enim dominus : Dilata locum tabcrnaculi tui,Si pelles tabernaculorum tuorum extende.Noli par cere.longas fac menfuras tuas,Si palos tuos confirma. Adhuc in dexteram ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuam Si in finiftram extende.Si fernen tuum pofTidebit gentes, Si ciuitates

defertas inhabitabit.Noli timcre quiareuinces.Neq; reucrcaris.quia ma/ ledida es,quoniam confufionem æternam obliuifeeris. Sic Si Abrahæ.cu de ancilla natus eflet prior filius.Sara fterilis diu manfit. Si fero in feneda de pollicitatione peperit filiu Ifaac,qui fuittypus christi . Sic Silacob accepit uxores duas.maiorem Liam oculis infirmioribus in Typum Syna gogæ,minoré fpeciofam Rachel in typu ecclefiæ.quæ Si fterilis diu manfir. Si poftea peperit Iofeph,qui Si ipfe fuit Typus CHRisTi.Si in Regu pri/' mo legitur Helcana uxores duas habuifle, Fenennam cum filijs. Si Anna fterilem.ex qua nafeitur Samuel,non fecundum ordinem generandi,fed fc cundum dei miferationem Si promifiTionem cum ilia oraflet in templo, Si natusSamueltypus fuitchristi. Item in Regum primo.Sterilisfepte peperit,Si quæ plurimôs haberet filios infirmata eft.Filq autem funt ecclc/ Äpof.i. fiæ fepte. V nde Si Paulus fepte dona fpus fcripfit. Si Apocalypfis ccclefiaS feptem ponit.ut feruetur feptenarius numerus.ut dies feptem, quibus doz minus mundum fecit.ut angeli feptem qui affiftunt Si conuerfantur ante faciem dei.ficut Raphael angelus dicit in Tobia. Si lucerna feptiformis in tabcrnaculoteftimonii,6ioculidomini,quimundwm fpeculantur,8i lapis cum octf

-ocr page 293-

SECVNDVS ADVERSVS IVDAEOS

tu ocuîis feptem ut Zacharias di'ci’t,Ôi fpiritus feptê amp;nbsp;candelabra in Apo^ calipfi feptem,Ôi columnæ feptem fuper quas asdificauit dömum fapientia apud Salomonern» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxi»

Quod genres incHRiSTVM magis credituras cflentîin Genefi» Et dixit dominus ad AbrahamtExi de terra tua,ô^ de cognatioe tua,K de doz mo partis tui.S^ uade in illam terra,quam tibi oftêdero,amp; faciam te in gen* tem magnam.ôi benedicam te.ôi magnificabo nomen tuum,K eris benedi ftus.K benedicam qui te benedixerit.ôi maledicâqui te maledixerit. Si be^' nedicenf’ in te omnes tribus terræ.de hoc ipfo in Genefi,K benedixit Ifaac Iacob:Ecceodorfilfjmeificutodoragri pleni.quem benedixit dominus» Et det tibi deus de rore cœli,ôi à fertilitate terræ multitudinem frumenti.ui^ ni Si oIei,ôC feruient tibi gentes,amp; adorabunt te principes, ôi eris dominus ftatris tui,amp; qui maledixerit tibi,fit malediôlus, Si qui benedixerit tibi, fit bencdiôtus.De hoc ipfo in Genefi»Vt uidit autem lofeph quoniam pofuit Gen«48« pater fuusmanum dexteram fuper caput Effraim,graue illi uifum, amp;nbsp;apx prehendit lofeph manum patris fui auferre à capite Effraim ad caput Maz nafle.Dixit autem lofeph ad pattern fuum.Non fie pater, hic eft primitif nus meus.fuperpone dexteram tuam fuper caput eius» Ipfe autem noluit* 6^ dixit:Scio fili (cio,Si hic erit in populum,ôi hic exaltabitur.fed frater eiuS iunior maior illo erit.K fernen eius erit in multitudinem gentium » Item in Gencfî:Iudatelaudabuntfratrestui,manus tuæ fuper dorfum inimicotu tuorum*Adorabunt te filrj patris tufcatulus leonis luda de ftutice fili mi alcendifti.recubans obdormifti uelut Ieo,6i uelut catulus leonis»Quis cxcix tabic illumCN on defidet princeps de Iuda,ôi dux de femoribus eius,quo^-adufeç ueniant depofita illi, Si ipfe erit fpes gentium » Deligans ad uitem pullumfuum,Si ad ilicem pullum afinæ fuæ.Lauabit in uino flolam fuam, 8iinfanguinæuuæamiâ:umfuum.*FormidolofiocuIieiusàuino,ô2 catiz rtiuetfi didi dentes eius magis quàm lac» Inde in Numero de populo noftro feri- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legcndà

ptum eft.Ecce populus quafi populus leoninus confurget» in Deuteronox niio:Eritisgentes in caput,incredulus autem populus in caudam » Audite üoeem tubæ,ôi dixerunt,non audiemus,propter hoc audient genres,Si qui pafcentpecoraineis.In Pfalmo decimo feptimoîConftitues me in caput gentium.PopuIus quem non cognoui feruiuit mihi,in auditu auris obedi uit mihi.De hoc ipfo apud Hieremiam dominus dicitî Priufquàm te for^* Hiere.b niarem in utero noui te,K prius quàm exires de uulua fanôtificaui te,ôi phetâingentibuspoIuite.ItêapudEfaiâxEcce pofui illû refte nationibus» 'Manifeftaui principe Si imperatoré gentibus» Ire apud eudê. Genres quas Jo nouerut te, inuocabunt te.ôi populi qui ignorabant te,ad te coftigient» - Item apud eundem.Et erit in ilia die radix Ieiîc,qui furgês imperabit oihi- ibîdçw.H* ■' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B J busgé

-ocr page 294-

DIVÏ CAECÏLII CYPRTANI LIBER.

bus gcntibus.Si iti ilium gcntcs fperabunt,0i erit rcquies eius hottor » Itcni eundémîTerra Zabulon ÔC terra Neptalim uia man's,Si qui maritigt;

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ma inhabitatis,0C trans lordanem getium populus ambulans intenebris,,

uidete lumen magnum qui habitatis in regione umbræ mortis. Lumen lucebit fuper uosdtem apud eundem. Sic dicit: dominus deus CHRISTO meo domino,cuius tenui dexteram.ut cxaudianteum gentes. Fortitudine tuam difrumpet,0C in ilium gentes fpcrabunt, Si ciuitates concludentur^ Item apud eundem; Venio colligere omnes gentes Si linguas.Si uenicntSC uidebunt claritarem meam.Si dimittam fuper eos fignum,Si mittam ex eis. , . nbsp;conferuatos in gentes,quæ longe funt,quæ no audicrunt nomen mcu.ne^

uiderunt gloriam meam,8i nunciabunt claricatem meam inter gentes, Ite apud eundem;Et in omnibus his non funt conucrfi,igitur extollet fignum in gentes,quæ funt longe,Si attrahet illos à fummo terræ Jtem:Quibusho eft tiunciatum de eo,uidebunc,8i qui non audierunt,intelligent, ItemtMa-« nifeftus fum eis.qui me non quærunt.inuentus fum ab eis,qui me non in/ terrogabant.Dixi ecce fum gentûquæ non inuocauit nomé meum.Dc hoc Aîb/K.ij- ipfo in Aólisapoftolorum Paulus;Vobis primuoportueratindicari uergt; bum dei; fed quia expuliftis illud,nec uos dignos uitæ ætemæ iudicaftis,ec/ ce Gonuertimus nos ad gentes,fie enim dixit per feripturas dominus ; Ecce lucê pofui te inter gentes,ita ut fis in faluationem ufcç ad fines terræ. xxii.

Quod pattern Si calicem christ i,Si orntiem gratiam eius amiffu* ri eftettt Iudæi,ttos uero accepturi,Si quod Chriftianorum nouum nomen Ep.lt;S5. benediceretur in terris;apud Efaiam fie dicit dominus;Ecce qui fcruiuntmi hi,manducabunt, uos autem efurietis. Ecce qui feruiunt mihibibenuuoS autem fitietis.qui mihi feruiunt lætabuntur, uos autem confundemini, Si feruos meos uocabo nomine alio,quod benedicetur in terra.Item illic.Igi/ tut extollet fïgnum in gentes,quæ funt longe. Si attrahet illas ab extreme» terræ.Et ecce cito leuiter aduenient non efurient neq^ fitient. Item illic. Ecce itaeç dominator dominus Sabaoth auferet à luda.Si ab Hierufalem ua/* lentem Si ualidum,ualentiam panis,Si ualentiam aquæ.Item in Pfalmo tri cefimo tertio;Guftate Si uidete quoniam dominus dulcis eft. Felix eft uir, qui Iperat in eum.T imete deum omnes fanôti eius, quoniam non eft inox pia eis qui eum metuunt. Diuites eguerunt Si efurierût,qui autem inquix runt dominum,non egebunt omni bono.Item in euangelio fecundum lo/ ïolt;tn.«î. annem dominus dicit.Ego fum panis uitæ.qui ueniet ad me,non efurietSC Ibidm. 7. qui in me crediderit,non fitiet un^.Item illic ipfe.Si quis fitit,ueniat Si bi-* bat.Qui credit in me flumina de uentreeius fluent aquæ uiuæ.Item illic Ibidfw.tf. ipfe.Nifî ederitis carnem filrj hominis»Si biberitis eius fangu{nem,nonha/ ,'î bebitisuitaminuobis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxi il»

Quod ad

-ocr page 295-

PR IM VS ADVERSVM IVDAEOSlt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I-71

' Quod ad regnu cœlorû magi's gentes ludæi perucniant:fn euangelio dominus diciuMuIri uenient ab Oriente amp;nbsp;Occidete Si rccumbet cu Abra ham amp;nbsp;Ifaac Si. lacob in regno coelorum.Filqautem regni exibunt in tene bras exteriores Jllic eric ploratio ÔC ftridor dentium» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X X1111 »

Quod folo hoc ludæi accipere ueniam pofli'nt delidlorum fuoru,fi fan/ guinem c H RI T i occifi bapcifmo eius abluerint,0i in ecdefiam eius tran feuntes præceptis eins obtcmperauerint:apud Efaiam dominus dicit: lam nonrelaxabopeccataueftra.Cumextenderitismanus.auerta faciem meâ auobis.amp;fi multiplicaueritis preces.non exaudiam uos, manus enim ue/-ftra: fanguinis plenæ. Lauamini,mundi eftote.aufertenequitias ab inimi-^ as ueftris.a confpeóhi oculorum meorum,cefrate à nequitqs ueftris. Difciz te bonum facere.exquirite iudicium,conferuate eum qui iniuriam patitur, iudicate pupillo,0i iuftificate uiduam.ôi ucnite difputemusdeem dominus didt.Ec fi fuerint peccata ueftra ut Phœniceum,ut niuê exaibabo» Si fi fue-« tintquafi coccinum, ut lanam inalbabo.ôi fi uolueritis.ôc audieritis me, bo naterræ edetis.Si autem nolueritis,ÔC non audieritis me, gladius uos con^ futneuOs cnim domini locucum eft ifia»

LIBRI PRIMI FIN I S»

LIBRI SECVNDI C A P V T

christvm primogenitum efle.ÔC ipfum effe fapiêtiatn dei, per que omnia faóta fint.

‘ Quod fapientia dei c h R i S T v s, 82 de facramento incarnationis eius,ó2 paifionis 82 calicis Si altaris, 82 apoftolorum qui mifli prædi/ cauerunt.

Î Qiiod idem fit fermo dei.

4- Quod CHRisTvs idem manus 82 brachium dei cft. Quod idem angelus 82 deus CHRISTVS.

Quod CHRISTVS deus uenturus effet illuminator 82 faluator generis hum ani»

7 Quodcumàprincipiofiliusdeifuiffetjgeneraridenuohaberet (ècun^ dum carncm.

2 Quod hoc futurum effet fignum natiuitatis eius,ut de uirgine nafcerc ' nbsp;nbsp;tur homo 82 dcus,hominis 82 dei filius.

9 Quod 82 homo 82 deus 8i c H RI s T V 8 ex utroc^ genere concretus ut mediator effe inter nos 82 pattern poflîh

P Quod lemineDauidfecundum camera nafcihaberet.

gt;1 Quod inBethlecm.

i Quod hurailis in primo aduentu fuo ucniret.

* î Quod ipfefit c H R. IS T V s,que Iwdæi occifuri effent*

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..... Ï3 4« Qüodipfcfiç

-ocr page 296-

»71: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAECILII CYPRIANI LIBER -

I y Quod idem St!, lapis didus fit.

I er Quod deinde idem lapis mons fiefct,8i implerct totum orbem«

z^ Quod cum refurrexiffet,acdperet à patre omnem poteftatera,S plt;Ä»^

' ftaseiusætcrna fit»

Quod perueniri non poifit ad deum patrem, nifi per fiUum düs le/ fumcHRi s T VM»

LIBER SECVNDVS ADVER-*

SVS IVDAEOS. CAP. I.

H RIST VM primogenitumeffe.SCipfiim cffefapl«îgt; riam dei.per quem omnia fada fintnn Prouerbijs:Ponûr nus condidit me initium uiarum fuarum, in opéra fua aiv te fecula fùndauit me in prindpio antequam terram faccgt;' rct, amp;nbsp;ante^ abyffos coftitueret, ^duceret fontes aquaru. ante^ montes coUocarentur,ante omnes colles genult me

dhs.Fedt regiones SC inhabitabilia, SC fines inhabitabiles fub cœlo.Cutn pararet cœlum.aderam illi,SC cum fecemeret fuam fedem.Cum fuper tos ualidas faceret defuper nubes,8C cum confirmatos ponebat fontes fubcœloîquando fortia fadebat fundamenta terras,eram penes ilium difponens,cgo eram cui adgaudebat.Quotidie autemiocundabaran/ te fadem cius in omni tempore, cum lætaretur orbe perfedo.Item apud eundem in Ecclefiaftico : Ego ex orealtlflîmiprodqante omnem creatu/ ram.Ego in cœlis fed,ut operaretur lumen indefi'ciens SC nebula texi omne terran3»Ego in aids habicaui,SCthrouus meus in cotona nubis»Gyrû cagt; lidrcuàd

-ocr page 297-

SECVNDVS ADVERSVM IVDAEOSi

li draiiui,amp; proRindum abyflï penetraui,amp;: in fludbbus man's âmbulaüii Si in omni terra ftetijn omni populo SC, in omni gente primatum tenui,0^ omnium excelletitium SC humilium corda propria uirtute calcaui. Spes omnis in me uitæ SC uirtutis.Tranfite ad me oes qui concupifcitis me, Itê inPGilmo oótogefimo oólauozEt ego priraogenitum ponam ilium altiflj thum apud reges terræ.In æternum feruabo illi mifericordiam meam,K te ftamcntum mcum fidele ipfi.Ec ponam in feculum feculi fernen eius. Si dd tcliquerint filq eius legem meam,0i in iudicfjs meis non ambulauerint, ui^ fitabo in uirga eorum facinora.ôi in ftagellis delida corum » Mifericordia autem meam non difpergam ab eis.Item in fecundum loannem dominus diciuHæc eft autem uita æcerna,ut cognofcant te folum SC uerum dominu, ôiquern mififtilefum c H R i s T v M.Egotcclarificaui in terra,opus per feci qd dedifti mihi ut faciam ea.Nuc tu darifica me apud teipfum claritate quam habui apud te,prius qua'm mundus fieret.Item Paulus ad Coloftcrt fcs.(^ui eft ergo imago dei inuifibilis SC primogenitus totius creaturæ. Ite illicprimogenitum a mortuis ut fieret in omibus ille primatum tenens. Ite in Apocalipfi:Ego fura alpha,SC o mega.initium ac finis.Ego fitienti dabo Apoc.ii.-defonte aquæ uiuæ gratis. quod idem fit SC fapientia SC uirtus dei.Paulus adCorinthiosjQuoniam ludæi figna defydeiant,0i Græci prudétiâquæ- »-001111.1» funt.nos autem prædicamus lefum crucifixum,Iudæis quidem fcâdalum. gcntibusautemftultitiam.ipfisautemuocatisludæisôc Græcis ch rIx

s T V M dei uirtutêm SC dei fapientiam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11 *

Quodfapiétiadci c H R i s T v s,amp;defacramêto incarnationis eiUs» SipalfionisSC calicis.ôd altaris.ôi apoftoloru qui miftî prædicauerût: apud Salomonern in ProuerbqstSapietia ædificauit fibi domum amp;nbsp;fubdidit co/ 9^ lumnasfeptem.Madlauitfuam hoftiam.mifcuitincratera uinum fuum,ôi parauit fuam menfam.ôi mißt feruos fuos cum excelfa prædicatione ad crâ terem dicenszQui eft infipiens dedinet ad me.ôC egentibus (ènfu dixit: ucx nite édite de meis panibus.ôi bibite uinum qnod mifeui uobis.Derelinqui ïeftukitiam Si. quæriteprudentiam.ôC corrigite feientiæintelligétiam. ili*

Quod c H RI s T V S idem fit fermo dei in Pfaimo 4.4. Eruiftauit cor meum fermoncm bonum.dico ego opera mea regi.Item in Pfaimo tri cefimo fecûdo:Sermone dei cœli firmati funt,amp; fpiritu oriseius omnisuir tus eorum.Item apud EfaiamxVerbum confummansôi breuians in iuftix Epio» tiaquoniam fermoncm breuiatum faciet deus in toto otbe terræ. Item in Pfaimo centefimo (èxto:Mifit fèrmoné,fuû Si curauit illos.Item in euange liofecundû Ioanncm:In principio fuit uerbum, Ôduerbum erat apud deu, loftn.i# Sideus erat uerbu,hoc erat in principio apud deû,omnia per ipfum faefta fôuSi fineipfo fadtu eft nihiltOcf faeftû eft in ipfo uita erat.Ôi uita erat lux hominuni

-ocr page 298-

DIVI CAEOILII C YPRI ANI LIBER hominumgt;8i lux lucetin tenebris.Si tenebræ iHam non comprehcnderunbi Apoc.6. Item in Apocah'pfi:Et uidi cœlum apettum,ôi ecce equus alous, 6i qui fede bat fuper cum,uocabatur fidelis amp;nbsp;uerus.æquum iuftumcç iudicans, Ôipræ liaturus.erat^ coopertus uefte confpcrfa fanguine, amp;nbsp;dicitur nomen eius fermodek nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;llii»

* Quod CHRISTVS idem manus amp;nbsp;brachium dei Cit t apud Efaiam: Nuquid nó ualet man^dei.ut faluos faciatCaut generauit auré ut no exau/ E/d.59. diatcSi peccata ueftra inter uos deum fcparât.ôi propter peccata ueftra auertitfaciem fuam à uobisnemifercatur, manus enim ueftræ inquinatæ funtfanguine,5i digiti ueftri in peccatis. Labia autem ueftra loquuta funt Ibi'dc 66 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lingua ueftra iniufticiam meditatur.Nemo loquitur uera,neque

’ çft indicium uerum.Fundunt in uanis amp;nbsp;loquuntur inania, qui parturiunt dolorem,K pariunt facinus.Item apud cundem fic dicit dominus. Cœlum mihi thronus.ôi terra fuppedaneum pedum mcorum.Quam mihi domu / ■ nbsp;nbsp;nbsp;ædifîcabitiSraut quis locus ad requiem mihiComnia enim ifta fecit manus

51' mea Jtem.Domine deus altum eft brachium tuum.ôi non fciebant, eu co/ ’^'gnouerintautem confundentur.Item. Reuelauit dominus brachium fun (ànôlum in confpedu omnium gentium uidebunt omnes genres Si ipfa fu ,r præmaterræfalutemàdeo» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v»

Quod idem angelus ÔC deus CHRisTvSîin Genefi ad Abrahamî Goi.xi. gj, uQcauit eum angelus domini de cœlo ÔC dixit illi. Abraham, Abraham* Ille autem dixitjEcce ego.K dixit:Noli imponere manum tuam fuper pue/ rum,neque feceris illi quic^.Nunc enim cognoui quoniam rimes deum tu-um,ôi non pepercifti filio tuo diletftiftîmo propter me. Item illicad Iacob» 51. gj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;angelus in fomnis. Ego fum quem uidifti in loco dei,ubi unz

E,w. 15. xifti mihi titulum lapideum.Ôi uouifti mihi uotum. Item in Exodo : DeuS autem præibat eos,die quidem per columnam nubis, oftendens illis irer, noôle autem in columna ignis.Item illic.Promouit autem angelus dei, qui præcedebat exercitum filiorum Ifrael.Item.Ecce ego præmitto angelû men ante faciem tuam ad euftodiendum te in itinere, ut te inducat in terram quam tibi præparaui.Qbferuaenim Si obaudi eum,ne fueris inobaudiés, Ô2 non deerit tibi,nomen enim meum in illo eft. Vnde ipfe in cuangelio dû innominepatrismei,ôinonrecepiftisme. Cum alius uenerit in nomine fuo,ilium accipietis. amp;nbsp;iterum in Pfalmo, cxvij, Benedidus eft Gen. Î5.qnj[ uenitin nomine domini.Quoddeus c H R i s T V s,in Genefi:Dixit autem ad Iacob:Exurge K afeendein locum Betheli,amp; habita illic, ôi faciP . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lie altare deo, qui tibi apparuit cum fugeres à facie Efau fratris tui. Item

apud Efaiam.Sic dicit dominus Sabaoth. Fatigata eft Aegyptus, négocia tio Aethiopum ÔC Sabaimuiri altiadtetranfgredientur.ôîtuieruntferz ui, ÔC poftea ambulabunt ùinéti compedibus, ôi adorabunt uindi com^ pedibus

-ocr page 299-

SECVNDVS ADVERSVS IVDAEOS

pedibus.Eti'nterpretabunturquoni'amintedeuseft,óinoti cft alius deus præter te. Tu enim es deus,SC non fciebamus,deus Ifrael faluator. Confiin nbsp;nbsp;'

dentur SC reuerebuntur omnes qui aduerfantur tibi. Si cadent in confufiox ne.Item apud eundem:Vox damanti? in deferto parate uiam domino,rex icfi 40^ ftas facite femitas dei noftri.O mnis riuus implcbitunSC omis mons SC col lis humiliabitunSCerunt omnia tortuofain direótum,ÓCafpera in campu, uidebit omnis daritas domini.SC uidebit omnis caro falutare dei.quonia dominus locutus eft.ïtem apud Baruch:Hic deus nofter SC non deputabt tutalius abfc^ illo : qui inuenit omné uiam prudcntiæ,8C dedit earn Iacob pucro fuo.SC Ifrael dileéto fuo.Poft hæc in terris uifus eft.SC cum hominix l^us conuerfatus eft.Item apud Zachariam deus dicitfEt trafibunt per ma-reanguftum.SC percutient in man' fludlus,8C arefacient omnes altitudines ftuminum.SC confundentur omnes iniuriæ Aflyriorum.SC fceptrum Acgy pti auferetur.SC confortabo cos in domino deo ipforum, SC in nomine eius gloriabuntur dicit dominus .Item apud*Moyfcn dicit dominus:Non faaa dPs* ofcr. r tl iuxtairam indignationis meæ.non fina delen' Effrem, quoniam deus ego lum.SC non homo in te fanólus,SC nó introibo in ciuitatem, poft deu ibo. -item inPfalmo xliiq.Thronus deus in fecula feculóru,uirga æquitatis uir/ garegni tui.Dilexifti iufticiam SC odifti iniquiratê.proptcrea unxit te dcus^ deus tuus oleo exuitationis fuper participes tuos.Item in Pfalmo xlv.Va^* rate SC cognofcite quoniam ego fum deus.Exaltabor in gentibus, SC exalta ’ ’ . borintcrra.IceminPfalirio.lxxxû Non cognouèrunt neqj intcllcxerunt, in umbra deambulabunt.Item in Pfalmo.lxvti.Cantate deo pfallite nomt nicius,uiam facitc illi qui afeendit in occafu,deus nomen illi.ltcm in euan-' gdio fccundum loannemJn principio fuit fcrmo.SC fermo eratapud dcu, ôi deus crat icrmo.Item in eodem dominus ad Thomam.Infjce hue digi- ïóAi^.zo» tum tuum, SC uide manus meas, SC noli efte incrcdulus, fed fidelis. Re-* fpondit Thomas SC dixit illi.Dominus meus SC deus meus.Dixit illi lefus, ^noniam uidifti SC credidifti. Bead qui non uiderunt SC crediderunr.

Item Paulus ad Romanos: Optabam ego iplcanathema efte à chri/ Ro»w.^.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ö t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»rTri»

STo pro rratribus cognatis meis fecudum carncm,qui lunt llraelitæ,quo/ turn adoptio SC cIaritas,ÓC teftamentum.SC legis conftitutio, SC famulatus, 8ipromiftiones,quorumpatres,exquibus cHRisTvsfecundumcar/ nem , qui cft fuper omnia beneditftus in fecula. Item in Apocalipfi : Ego fum alpha SC o mega.initium SC finis.Ego fidenti dabo de fonte aquæ uiz uægratis.qui uicerit poftîdebitea8Ceorumhæreditatcm,8Cero eius dex us, SC ille erit mihi filius. Item in Pfalmo otftogcfimo primo. Deus ftedt in fynagoga deorum.in medio autem deos difeernens. SC iterum illic :Ego dixidij eftis,SC filfj aldlfimi omnes. Vos autem ficut domines moricmini. Quod fi iufti'qui fucrint SC præcepds diuinis obtcmpcraüerinc,di) dici pof funt.

-ocr page 300-

DIVI CAECILIÏ .CYPRIANI LIBELLVS

fiintiquahto magis christvs dci fih'usç’SicutipfeineuangcIio dicît fc' loin.io. Gundum IoanneraïNoneeftfcriptumi'nIcge,quoniam dpcftisCSi illosdi xit deos, amp;nbsp;non potent folui, quem pater fandificauit amp;nbsp;mifit in fcculum. uos didtistquom’am blafphemasxquia dixt fik'us dei fum cSi non fado fagt; óha patn's.nolite mihi credere,amp; fi non uultis mihi credere.faóli's crédité, Si cognofdte quoniam in me eft pater.K ego in illo.Item in euangelio fecunz Mattheum:Et uocabis nomen eins Emanuel,quod eft interpretatom

EmmeL nobiidim deus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V I.

. Quod c H RI s T V s deus ucnturus effet illuminator Si fakiMor gene Gjnfortaminimanus refolutæ Si genua debi/ lia,Si hortamini,qui eftis pufillanimes,nolite metuere.Deus nofter iudidu retribuet,ipfe ueniet Si faiuos nos fadet.Tuc aperientur oculi cæcorum, S aures furdorum audient.T uc faliet daudus (icut ceruus,Si plana erit lin^a mutorum.quia rupta eft in defcrto aqua,0i riuus in terra fitienti.Item illico Non fenior nee^ angelus,fed ipie dominus liberabit inos,qui diligit eos SS parcct,0i ipfe redimet eosJte illic. Ego dominus deus uocaui te in iuftitia, utteneam manum tuam Si confortabo te,0i dedi in teftamentum generis mei in lumen gentium,apcrirc oculos cæcorum,producere de uinculis uin/ lt;ftos,0i de domo careens fedentes intenebris. Ego dominus deus hoc no-* men mihi eft,claritatem mcam alteri non dabo,nelt;^ uirtutes meas fculptv Pfdlx^. Iibus.ltem in pfalmo : Vias tuas domine oftéde mihi,ôi femitas tuas cdp/j ’ ce me,quia tu es deus faluator meus.Vnde in euangelio fccundum loan* lodn. s. nem dominus dicit:Ego fum lumen mundi.qui me fecutus fucrit non am/ bulabit in tenebrisjed habebit lumen uitæ.Item fecûdum Mattheum: Ga

I. briel angelus ad lofeph.Ioièph fili Dauid,nemetucrisaffumere Mariam L«.i, Qxorem tuam.Quod enim ex ilia natum fuerit,de fpiritu fando eft.Pariet autem filium.Si uocabis nomen eius lefum.Hic enim faluum fadet popn/ lum fuum à peccatis corum.Item (ècundum Lucam,Si Zacharias impletus E«.i. eft fpiritu fando Si prophetauitdicensxBenedidus dominus deus Ifrad, qui profpexit redemptionë populo fuo,8i excitaun nobis cornu falutis in domo Dauid pueri fuiJtem illic.Ângelu5 ad paftores: Ne timueritis: ecce enim annuncio uobis,quoniâ natus eft uobis hodie faluator,qui eft chrI s TV s lefus in ciuitate Dauid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v 11»

Quod cum à prinripio filius dei fitiflèt.gencrari denuo haberet fecun/ dum camem:In pfalmo.q.Dominus dixit ad me, filius meus es tu,ego bo die genui te.Poftula à me Si dabo tibi genres,hæreditatem tuam. Si poflef 1^,,, fionem tuam termines terræ.Item in euangelio: Et fadum eft, ut audiuit falutarionem MariæHelifabeth exultauit infans in utero eius. Si implcta eft fpiritu fando Si exclamauit noce magna Si dixit xBenedida tu inter tnidi6re$,Si benedidus fiudus uentris cui.Ec undehoc mihi uc ueniat

ICI dm

-ocr page 301-

SECVNDVS ADVERSV8 IVDAEOS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;177

terdomini mei ad meCltem Paulus ad Galacas: At ubi aduenit adimple^ Glt;tkf.45 tto temporis,mific deus filirfm fuum faótum de mulicreJtem in epiftola lo annes:Omnisfpifitus,quiconfitetur iesvm christ VM in carne ue^ tlolt;tn.4i niflè.de deo eft,qui autera nègat éum in carne uenifle, de deo non eft, fed Heantichriftifpiricu» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, vut»

Quod hoe futurum effet fignum natiuitatis eius.ut de uirginé nafceretuf hortio ÔC deus.hominis amp;nbsp;dei filius.apüd EfaiamtEt adiccit dominus loqui ad AchastPete tibi fignum à domino deo tuo in altitüdinem furfum, SC in akitudinem deorfum.Et dixit AchaztNon petam.S^ non tentabo domina ibijeiü. deum meum»Et dixit: Audi itac^ domus Dauid.’non pufilliim üobis certâ/ inen cum hominibus, quoniam deus præftat agonem. Propter hoc dabit deus ipfe uobis fignum:Ecce uirgo in utero accipiet,ÔC pariet filium, SC uoca b's nomen EmanueLButirum SC mel manducabit.ut fa'at reprobare malu, K digere bonum.Hoc fernen dixerat deus de muliere procedere, quod cal-* tatet caput diaboli in Genefi.Tune dixit deus ad ferpêtem:Qùid tu hoc fe/ Genef.js-dftiCmalediótus tu ab omni pecore.SC ab omni genere beftiarutti terræ.Pez ftore tuo SC uêtre repes.SC erit tibi terra cibus omnibus diebus uit^ tüæ» Et ponam inimiciriam inter fe SC mulierem.ôC inter fernen tuunî SC ièmert ëius* ipfe tuum obferuabit caput,8C tu obferuabis calcanéum eius» nbsp;nbsp;nbsp;i X*

Quod homo SC deus CHRISTV s ex utroeç gencre concretus.ut media/ tor eife inter nos SC pattern poflet.apud Hieremiâ:Et homo eft,SC quis co^ Htere.17;.' gnofœteumCltem in Numéris : Orietur ftclla ex Iacob, SCexurgét homo tx Ifraëkitem illictProcedet homo ex femine eius.SC dominabitur multaru gentium,SC exaltabitur *ipfum regnum, SC augebitur regnum éiuS, SC deus Afe.*2;ogi duxit eum in Âegyptum.quafi daritas uniformise!,SC edet carnés inimico-^ tum fuorum.SC craflîtudines illorum emedullàbit, SC baliftis fuis cofi'get ini tuicum.Rccubans tequieuit quafi leo, SC quafi catulus léonis»Qüi$ fufeita^ Ih'Jen» ; bit eumÇ'qui betiedicunt te, benediéli funt, SC qui nîaledicunt tó, mâledidli font .lté apud Efaiant : Spiritüs domini fuper me, propter quod unxit me, bene nunciare pauperibus mifit me, curare contribulatos corde, prædicare taptiuis remiftîonem, SC cæcis uifum,ùocare annum domino acceptabilem

diem retributionis» Vnde in euàngelio Gabriel ad MariamtSpiritus fan LiK.it ftus fuperueniet in te.SC uirtus altiftîmi obumbrabit tc.quaproptér hoc qd* ûafcctur.fanôtum uocabif filius dei. Item in epiftola Pauli ad Côrihthios priorc:Primus homo de terræ limo.fecundüs homo de ccelo,qualis ille c h» ’•Cor. trio,taies SC qui de limo, SC qualis cœleftis, taies SC cœleftes:quomodo por^ tauimus imaginem eius qui de limo eft, portemus SC imaginem eius qui decœloeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x»

Quod ex femine Dauid fecundum carnem nafii haberet, in Regum fex süttdo.Et fuit uerbum domini ad Nathan dicens: Vade SC die feruo meo

C Dauid

-ocr page 302-

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÖIVI CAECILII CVPRIANI LIBER SECvNDVS

Dauid: Hæc di'dt dominus : Non tu ædificabis mihi domum ad habitant dum: fed erit cum implcti fuerint dies tuigt;ÖC dormieris cum patribus tuis,fut ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcitabo fernen tuum poft te,qui erit de utero ftio,amp; parabo regnu eius.Hic

aKÜficabit domum nomini meo, erigam thronum eins ufc^ in feculu.Ec cgo ero illi in patrem.SC ipfe erit mihi in hlium, amp;nbsp;fidem cofequetur domuS €ius,amp; regnum eius ufcp in feculum in confpelt;ftu meo» Item apud Efaiam: Et exibit uirga de radice Iefte,ö£ flos de radicE,eius afcendet,amp; requiefcet fu-per eum fpiritus domini: fpiritus fapicntiæ intelleólus, fpiritus confîlfj

, fortitudinis,fpiritus fcientiæ ÔC pietatis,ô£ implebit eum fpiritus timons do^ P/âLiji. mini.Item in pfalmotlurauitdeus ipfi Dauid in ueritate.S^ non reprobauic eum,de frudlu uentris tui ponam fuper thronum tuum. Item in euangelio Luf.i. fecundum Lucam : Et dixit angélus ad illam : Ne timeas Maria,.inuenifti enim gratiam apud deum:Ecce concipies in utero,ôi paries filium,6i uoca-* bis nomen eius lES VM.Hic erit magnus K filius altilfimi uocabitur.Sé da-* bit illi dominus deus thronum Dauid patris fui, ÔC regnum làcob in fecu^ Apowl.J. la, Si regni eius non erit finis » Item in Âpocalypfi : Et uidi librû in dextera dei fedentis fuper thronum.fcriptum intus 8i retro,fignatum fignis fepteni» amp;nbsp;uidi angelum fortem prædicantem uoce magnatQuis dignus eft accipe/ re librum.ôi aperire figna eiusCNec quifquam poterat, neque in eœlOi nec^ fuper terram, neque iub terra aperire iibrum,nequé profpicere eum.Et ego flebam multum quod nemo dignus repertus eflet qui aperiret librum» aut uideret ilium. Et unus de fenioribus dixit mihi : Ne fleueris, ecce ui/» cit leo de tribu luda, radix Dauid, aperire librum, ÔC foluere feptem fîgni eiuslt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XI.

MtfE J. Quod in Bethleem nafcerctur, apud Micheam : Et tu Bethicem EffratJ non exigua es, ut conftituaris in milibus luda, ex te mihi proccdit, qui fit princeps apud IfraëLSC poflefliones eius à principio à diebus feculi .Item in M«tb. t. euangeIio:Et cum i e s v s natus effet in Bethleem in diebus Herodis regis, ecce magi ab Oriente aduenerunt Hierofolymam dicentes:Vbi eft qui na^ tus eft rex ludæorumCVidimus enim ftellam eiusin Oriente, ôê uenimuS cum muneribusadoiarc ilium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xii.

5?« Quod humilis in primo aduentu fuo ueniret, apud Efaiam : Domi* ne quiscredidit auditui noftro T' amp;nbsp;brachium domini cui rcuelatum eftC Annunciauimus coram ipfo ficut pueri, ficut radix in terra fîtienti.Non eft figura ei nec^ claritas, 62 uidimus ilium 62 non habuit figuram neque fpez dem.Sed figura eius fine honore,ô2 defiriens præter cæteros homines.Hogt; mo in plaga pofitus 62 Iciês ferre imbedllitatcm.quia aduerfa eft fades eius, inhonoratus eft,62 no eft computatus.Hic peccata noftra portât,62 pro no bis dolet,ô2 nos putauimus eflè ilium in dolore,62 in plaga,62 in uexatione: fplè autem uulneratus eft propter fadnoranoftra,ô2infirmatus eft propter peccata

-ocr page 303-

ADVBSVS I VOA BOI«

p^cata noftra» Doârina pads tioftr^Taper ilium, 8i liaofe eius lanati fu^ tnus.Omnes ficut ones errauimus.homo uia fua errauitEt dominus tradi ibid. dit ilium pro peccatis noftris, Ôi ipfe propterea quod uexatus eft non ape^« wit os fuum.Item apud eundem:Non fum contumax neqj cotradico.dorz lum mcum pofui ad flagella,ÔC maxillas meas ad palmas,fadem aute non anerti a fceditate fputorum,0^ fuit deus auxiliator meus.Item no damabit, ^41»

audiet quis in plateis uocem eius» Arundinem quaflatam non confrfti get,3C linum fumigans non extinguet.fed in ueritate proferet iudicium»Ful gebit,Ôi non quaflabitur quoadufcç ponat iudidum in terra, amp;nbsp;in nomine dus genres crcdent.Itê in pfalmo n.Ego aute fum uermis,amp; no homo ma lediftu hominu K abieólio populi » Omçs qui uidebât me.defpidebât mc^

locuti funt labijs.Sd mouerunt caput.Sperauit in domino,eripiat eum,fal üum fadat eum,quoniam uult eum.Item illic:Aruit uelut tefta uirtus mea«

lingua mea adgiutinata eft faudbus meis»Item apud ZachariâîEt oftêlt; t» dit mihi dominus lefum facerdotem ilium maximum ftanterh ante fadx cm angcli domini.ôi diabolus ftabat ad dexteram eius aduerfari ei»'Ec i lus erat indutus uefte fordida, ÔC ftabat ante fadem ipfius angeli, K refpo dit.ôi ait ad eos qui ftabant ante fadem eius dicens: Auferte ueftimenta for dida ab co, ôi induite eum mutatorqs, amp;nbsp;imponitc cydarim mundam fu.^ per caput eias,ôi dixit ad eum : Ecce abftuli iniquitates tuas » Item Paukis ad PhiIippcnfes:Qui in figura dci conftitutus, non rapinam arbitratus eft Pbîlïpp» 1» dïe fe æqualcm deo,fed femetipfum exinaniuit gt;nbsp;formam ferui acdpiens in fimilitudinem hominum faôtus, ÔC habitu inucntus ut homo.Humiliauit le fadlus obedieniufque ad mortem, mortem autem cruds. Propter quod deus exaltauit ilium, ÔC donauit illi nomen, quod eft fuper omne nomert, Mt in nomine ie s v omne genu fleótatur cceleftium,terreftrium, X inferno rum, ôComnis lingua confitcatur, quia dominus lEsvs chrisTVS in gloria dci patris eft* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X i il*

/ QuodipfefitiESVS CHRisTVSjquemludæiocdfurieflênUnSapien tiaoalomonistCircunueniamus iuftum,quoniam infuauis eftnobis,amp;J co/ Sdpfcrt» λ frarius eft operibus noftris, Si exprobrat nobis peccata legis » Promittit fe fcicntiam dei habere. Si filium dci fe nominat»Faólus eft nobis in traducftiz one cogitationum.grauis eft nobis etiam ad uidendum,quoniam diflimi/ lis eft alfjs uita ilIius.ôC mutatæ funt uiæ illius,tâ^ nugaces æftimati fumus ab ilIo.öC continet fe à uqs noftris quafi ab immundicrjs, Si prxfert nouifli^z-maiuftorum, gloriatur patrem fe habere deum * Videamus ergo fi fer^-inones illius ueri unt,Öi tentemus quæ uentura funt illi, Contumelia amp;nbsp;rotz' ttiento interrogemus illum,ut Iciamus rcucrentiam ilIius,Morcc turpiflima condemnemus eum.Hæc co2itauerunt,ô2 erraucrunt, excæcauit enim illos malicia ipforum, ÔC nefderunt facramenta dei * Item apud Efaiamt Videtc Ep»i7*

C 2. quomodo

-ocr page 304-

ii» DIVI CAECILII CYPRIÂNI tlÉEIt SÈCVNDVS quomodo iuftus périt,Si nemo intelligft.Si uiri iufti tolIutur.Si nemo recdgt; gnofcit. Ä facie enim iniufticiæ faluatus eft iuftus, Si erit in pace fepultura ExoJaj. eius.De hoe ipfo ante prædidlum eft in Exodo:Innocentem Si iuftum non occicles»îtem in euangeliodudas pœnitentia ductus Jacerdotibus Si fenio.^ ribus dixit,peccaui tradens fanguinem iuftum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xi Tit.

(^uod ipfe didtus fit ouis Si agnus, qui occidi haberet, Si de facramento paflioais,apud Efaiam:Sicut ouis ad uidtirtia addudlus eft, Si ficut agnus coram tondentibus cum fine uoce, fic no apcruit os fuum: in humilirateiu dicium eius fublatum eft: natiuitatem eius qdis enarrabitCQuoniam aufe--retur à terra uita eius, à facinoribus populi mei addudtus eft ad mortem,Si dabo malos pro fepultura eius,Si ipfos diuites pro morte eius,quia facinus non fecit,nec^ infidias ore fuo,propterea ipfe confitetur multos, Si fortium diuidet fpolia, proptcrea quod tradita eft ad mortem anima eius, Si inter facinorofos deputatus eft.Et ipfe peccata multorum pertulit.Si propter faci htere.ii. nora illorum traditus cft.Item apud HieremiamrDomine fignificafti mihi Sicognofcam,tuc uidi meditationes eoru.Ego ficut agnus fine malicia pro^ dudlus fum ad uidtimam: in me cogitauerunt cogitatum dicentes : Venite mittamus lignum in pancm eius,Si fraudemus d terra uitam eius,Si no erit fexod-tx. in memoria nomen eius amplius.In Exodo deus ad Moyfen: Accipiant fin guli ouem per domum tribuum.ouem fine uitio,perfedtum mafculu anni* culum Si erit uobis. Ab agnis Si hœdis accipietis.Si occident illu omne uub gus filioru Ifrael ad ucfperam.Si accipient de fanguine eius, Si ponét fupct duos poftes,Si fuper limen in domibus.in quibus edent eu in ipfis,Si edent carnes iftas nodte aftatas igni,Si azyma cum ladlucis agreftibus edent.No edetis de eis cruda,nelt;^ codta in aqua.fed aftata igni,caput cum pedtbus Si interaneis,nihil derelinquentes ex his mane, Si oHa non confringetis exeo* Quæ autem relidta fuerint ab eo ufq; in mane,igni crementur.Sic aute co/ medetis eum:Lumbi ueftri præcindti.Si caligæ ueftræ in pedibus ueftris,Si Apociri. 5. edetis eum feftinanter,quia pafcha domini eft.Ite in Apocalypfi:Et uidi in ' z medio throni,Si quatuor animaliu, Si in medio feniorum agnum ftantem quafi occifum,habentem cornua feptem,6i oculos feptem, qui funt feptem fpiritus dei miffi per orbem terræ. Et uenit Si accepit libru de dextera federt tis in throno.Et cu accepiflet libru,quatuor animalia.Si uigintiquatuor fe/ niores proftrauerunt fe ante agnu, habentes finguli aureas citharas plenaS odoramentis fupplicationu,quæ funt orationes eoru.Si cantauerunt noun canticu diccntes:Dignus es domine acripere libru Si aperire figna eius,quo? niam occifus es,Si cmifti nos de fanguine tuo ex omi tribu Si lingua,Si po? pulo,Si natione,Si cos regnum deo noftro.facerdotesq^ fecifti,8i regnabut iofîn.fc ^uper terram.Item in euangelio: Altera die uidit loannes lefum uenientem

ad fe,0iait:Ecce qui aufert peccata mundu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xv*

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod

-ocr page 305-

AD Ver SV'S ÏVDAEÔS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tt'i

Quod idem lapis diótus fit, apud Efaiam fie dicit dominug t Ecce ego E/d.zg. taitto in fundamenta Syon lapidem preciofum.fummum angularem hox noratum, ÔC qui crediderit in eum.non confundetur.Item in pTalmo: Lapis p^Lht* quern reprobauerunt ædificantes, hic faólus eft in caput anguli. A domix no fadlus eft ifte, K eft mirabilis in oculis noftris^ Ifte dies quæ fecit domi7 nus.exultemusôi iocudemur in eo»O domine falua igitur,ó domine dirige igitur,benedi(ftus eft qui uenit in nomine domini.Item apud Zachariam: tcce ego adduco puerum meum.ortus nomen ci cft,quoniam lapis, quern dédiante faciem Icfu,fuper ipfum unu feptem oculi funt» Item in Deutero nomioiEt fcribes fuper lapidem omnem legem hancmanifefte nimis Jtern Deuter, apud Icfu Naue:Et accepit lapidem magnum Si ftatuit eum illic contra do lofue.z^ niinum, Si ait lefus ad populum : Ecce lapis ifte erit uobis in teftimonium, quod audieritis omnia quæ didla funt a domino,quanta locutus eft ad uos nodieerit ipfe uobis in teftimonium in nouiflimo dicrum, quando recefte titis à deo ueftro » Item in Adtibusapoftoloru Petrus: Principes populi.Si Aîî«. 4* îeniores Ifrael ecce nos interrogamur hodie à uobis fuper benefaefto homiz nis infirmi in quo ifte faluatus eft, Sit uobis omnibus notu Si omni popu lo Ifrael,quia in nomine iesv Christi Naèaræni que uos crucifixiftis, que deus fufeitauit à mortuis,in illo ipfe in confpeótu ueftro fanus aftitit.in allO autem nullo.Htccft lapis qui contemptus eft à uobis xdificatibus,qui P/dLirr» faftus eft in caput anguli.No eft enim nomen aliud fub coclo, in quo opor -tetfaluari nos.Hic eft lapis in Gencfi,quem ponit lacob ad caput fuu,quia Geneßzit. caput uiri christ vs, Si dormiens uidit fcalam ad ccelu pertingentem in quaconftitutus erat dominus,ôi angeli afccndebat,6i defcendcbant,que la pidem confecrauitSi unxit, facramento untftionis ch ri st vm fignificas. Hie eft lapis in Exodo,fuper quern fedit Moyfes in cacuminc collis, quado Exod-i ƒ* lefu Naue cotra Amalech dimicauiuSi facramento lapidis.Si ftabilitate fef ïióis Amalech fuperatus eft ab lefu.id eft,diabolus à chri sto uiiftus eft. Hie eft lapis magnus in Regu primo,fuper quern pofita eft area teftanieti, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4;

quando cam ab Allophy remiffam SC redditam in plauftro boues reporta üeruntdtem hic eft lapis in Regu,quo Dauid frótem Goliæ pereuftît SC oc* i.Reg 17* cidit,fignificâs diabolû SC feruos cius inde profterni, uiôla fcilicet ea câpitis parte quam fignatam no habent.Qüo figno nos tuti femper fumus Si uiui wus.Hic eft lapis,quem cû alienigcnas Ifrael uiciftet ftatuit Samuel,SC apz i bîd.T* pdlauit nomen cius Abcnnezer.id eft,auxiliator, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X v l,

Quod deinde idem lapis mons fieret, SC impleret totam terram, apud Danielem : Ecce imago ninlis magna, SC contcmplatio eius imaginis mex tuenda SC data ftabat contra te, cuius caput fuit ex auro bono, peôlus SC brachia eius argentea gt;nbsp;uenter SC fœmur ærea, pedes autem ex parte ferrei, exparte autem ficftilcs, quoadufque abfciflus eft lapis de monte fine ma^

C J nibus

-ocr page 306-

amp;8x DIVI CAEGILH GYPRIANI LIBER SECVNDVS nibus concidentium, Si percuflït imagincm fuper pcdes ferreos Si fidileS ôi comminuit eos minutarim, Si fadtum eft fimul ferrum amp;nbsp;tefta, SL æta.-' mentum, Si argentum, K aurum fadla funt minuta quafi palea, aut pub uis in area æftate, ôi uentilauit illauentusutaut nihil remanferitexillis. Si lapis qui percuflït imaginem, fadtus eft mons magnus, Si impleuit to/ tam terram. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xvii» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Quod in nouiflïmis temporibus idem mons manifeftaretur,fuper quetn rfi-i. genres uenirent,ôC in quem iufti quiq; afcenderent.apud Efaiam : Et erit iti nouiflïmis temporibus manifeftus mons domus domini fuper uerticem montium,öi exaltabitur fuper colles, amp;nbsp;uenient fuper ilium omnes genres. Si ambulabunt multi Si dicent; Venire afcendamus in motem domini.Si in domum dei lacob.K nuciabit nobis uiam eius.ôi ambulabimus in illa.De Syon enim procéder lex,Ôi uerbum domini ab Hierufalem,Si iudicabitin/ ter genres, ôî redarguet populum multum. Si condient gladios fuos in ara/ tta.ôi lanceas fuas in fakes,ôi iam no difcentpugnare. Ite in pfalmoîQuis afcendet in montem domini,Si quis ftabit in loco fandlo eiusCInnoces ma nibus Si mundus corde,qui non accepit inuano animam fuam,Si non fub/ dole iurauit proximo fibi.Iftcaccipiet benedidlionem à domino,Si miferk cordiam à deo falutari» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xvin*

Quod ipièfit fponfus ecclefiam Habens fponfam, de qua filrj fpiritalitet lobeLz. nafcerentur,apud lohel: Canite tuba in Syon,fandfificate ieiunium, Si in/ dicite curationem,aggregate populum, fandlificate ccclefiam.excipite maio res natu, colligite paruulos ladtates,procedat fponfus de cubili fuo.Si fpon Hiere. i6. fa de thalamo fuo.Item apud Hieremiam:Et auferam de ciuitatibus luda, Si de quadriuijs Hierufalem uocem lætantium.Si uocem gaudentium, uo/ Pfctl.i8. cem fponfi.Si uocem fponfae.Item in pfalmo:Etipfe uelut fponfus egredi/ ens de thalamo fuo, Exultauit ut gigas uiam currere, à iiimmo cœli egref/ fio eius,Si dccurfio eius ufcp ad fummum eius,Si non eft qui lateat à calote Apofdl.xi. eius. Item in Apocalypfi; Veni oftendam tibi noua nuptam uxorem agnf. Si duxit me in fpiritu in montem magnum,Si oftendit mihi ciuitatem fan/ dtam Hierufalem defeendentem de ccelo, à deo habentem claritatem dei, loÄn-j. Item in euangelio:Vos mihitefteseftis,quoniam dixieis,qui mifli funtab Hierofolymisadmc,quia non fum CHRiSTVS.fedquoniammiflusfum ante illum.Qui enim habet fponfam,fponfus eft. Amicus autem fponfi eft qui ftat Si audit eum,Si gaudio gaudet propter uoce fponfi.Huius rei my/ fterium oftenfum eftapud lefu Naue,quando iuflus eft excalciarefe.quod Mos ftçttis. fcilicet fponfus non ipfe eflet.Erat enim in lege, ut quifquis nuptias recufa/ ret,calciamentum deponeret, calciaretur uero ille qui fponfus futurus eifer, Io/)(c.5. Er fadtum eft cum eflet lefus in agro lericho, circunfpexit oculis Si uidit ho minem ftantem antcfaciem fuam,Siframeam tenentemin manu eius, Si dixit

-ocr page 307-

ADVERSVS IVDAEOâi

amp; di'xit : Nofter es an aduerfariommClIIe autem dixit : Ego fum dux ui'r-^ tutisdomîm'.nunc aducni.Etlefus cecidit ad terram ôi ait illcDomine quid imperasfamulo tuoC Si ait dux uirtutis domini: Soluc cakiamentum de pedibus tuis, locus enim in quo ftas terra fancta eftJtem in Exodo:Moy/ Exod.j* les iubetur cakiamentum deponere, quod nec ipfe fponfus eflet. Et appagt;* ruit angelus domini in flamma ignis de rubo, ôi uidit quoniam rubus ar^ deret igni.Sinon cremabatur » Et dixit Moyfes:Tranfîens uidebohoc grande uifum, cur utique non crematur rubus » Vt uidit autem quoniam accedit uidere, uoca uit eum dominus deus de rubo dicens:Moyfes Moy^ lès, qui dixit î Quid eftC Si dixit, ne accefleris hue, nifi folueris cakiamen^ turn de pedibus tuis, locus enim in quo ftas terra fandtaeft, ôi dixit ei* tgo fum deus paths tui, deus Abraham, deus Ifaac, deus lacob. Hoc au^ tem manifeftum eft in euangelio fécundum loannem, Et refpondit il--

lis loanncsrEgo quidem baptizo in aqua , in medio autem ueftri ftat, f? quem uos nefcitis : ipfe eft enim de quo dixi : Poft me ueniens homo ante uie faftus eft, cuius non fum dignus corrigiam cakiamenti foluere. Item In euangelio fécundum Lucam: Sint lumbi ueftri præcindli Si lucernæ ar^ dentes, Si uos fimiles hominibus expeeftantibus dominum fuum, quan^-do ueniac à nuptiis, ut cum uenerit Si pulfauerit, aperiant ei. Felices ferz uiilli,quos adueniens dominus inuenerit uigilantes,Item in Apocaly---pfi:R.egnauit dominus deus omnipotens, gaudeamus ôi exultemus, Ô2 demus ei gloriæ clahtatem, quoniam uenerunt nuptiæ agni,ôi uxor eius fe præparauit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xix,

Quodcrucifixuri ilium eflent ludæi.apud EfaiamiExpandi manus mèx astota die ad plebem contradicentem,0i contumacem mihi, qui ambulant uiasnon bonas,fed poft peccata fua.Item apud Hieremiam:Venice Si mit niere.Ui tamuslignu in panem eius,0C eradamus à terra uitam eius.Item in Deute/ tonomio: Et erit pendens uita tua ante oculos tuos,ac timebis die ac noefte* Dewter.zs. Si non credes uitæ tuæ. lern in pfalmo : Et foderunt manus meas,0i pedes Pfd2h tneos, dinumerauerunt omnia ofta mea, Ipfi autem contemplati funt, Si uiderunt me, diuiferunt fibi ueftimenta mea, Si fuper ueftem meam for^-tem miferunt. Tu autem domine ne elonoaueris auxilium tuum î in au/-o

xilium meum attende. Libera à gladio animam meam, Si de manu cagt;-nis unicam meam. Salua me ex ore leonis,Si à cornibus unicornis humilia tatem meam.Enarrabo nomen tuum fratribus meis, in medio ecclefiarum laudabo te.Item in pfalmo:Confige clauis de metu tuo carnes meas. Item in pfalmo : Alleuatio manuum mearum facrificium uefpertinum.de quo facrificio Sophonias dicit: Metuite à facie domini dei, quoniam prope Sopbo.i. eft dies eius, quia apparauit dominus facrificium fuum, fandlificauit ele^' tlos fuoSfItem apud Z^achariamtEt intuebuntur me,in que tranftlxerunt. Zicbn,

C 4- Item

-ocr page 308-

184. ÖIVI CAECILII CŸPRIANI LIBER SÈCVNDVS

PJkïyc. Item in pfalmo:Exclamaui ad te tota die.domine extendi ad te maniis f«c/ NKtne.ij. as .Item in Numeris:Non quaG homo fufpenditur.rtcq; quafi filius homi loftn-j. nis patitur. V nde in euangelio dominus dicit ï Sicut Moxfes exaltauit ferz pentem in eremon'ta exaltari oportet filium hominis,üt omnis qui credidc/ rit in filium,habcat uitam æternam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xx.

Quod in pafifione crucis figno uirtus omnis fit Si poteftas,apud Aba.* Abrff. j. cucïTexit cœlos uirtus eius,SC laudis eius plena eft terra» amp;nbsp;fplendor eids ut lux erit, cornua in manibus eius erunt. Et illic conftabilita eft uirtus gloriæ eius,ÔC conftituet diledtionem ualidam,ante faciem fuam ibit uerbû.ôi pro/ cedet in campos fecundum greCTus fiios.Item apud Efaiam: Ecce natos eft nobis puer.datus eft nobis filius,cuius imperium fuper humeru eius,K uo/ catu eft nomen eius mâgnæ cogitationis nuncius.hoc figno crucis Si Ama«* Evdà. 17. Icch uióluseft ab lefu p Moyfem.In Exodo dixit Moy fes ad lefutnïEIigé tibi uiros Si exi,Si cóftitue cum Amalech in craftinumtEcce eoo ftabo in ca/ cumine collis, ÔC uirga dei in rtianu mea.Et fadum eft cum leuabat manum Moyfes præualebat manus Ifraël.Vbi autem fubmiferat manus,inualefce bat manus Amalechifed manus Moyfi étant graues,Si accepte lapide füp pofucruntlub eo,Si fedebat fuper eum,8€ Aaron Si Vr fuftentabât manus eius bine Si inde, S2 fadlæ funt manus Moyfi ftabiles ufqj in occafum folis» SC fugauit lefus Amalecli ôi omnê populu eius.Et dixit dominus ad Moy/ ièn.fcribe hoc,ut fit memoriale in libre,Si da in aures eius.quoniam deletiz one deleam metnoriam Anlalech de fub cûelo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXL

Quod in hoc figno falus fit omnibus’, qui in frontibus notantur, apud EjeÆ.?. Ezechiele dicit dominus: Tranfi media Hieruialem,amp; notabis fignum fu/ perfrontcsuirorumquiingemuntôimœrent ob iniquitates quæ fiontin medio eorum. Item illic : Vadite Si cædite, Si nolite parcere oculis ueftris, nolite mifereri.Seniores,ôi iuuenes. Si uirgines interficite, ut perdeleantur» O mnem autem fuper quem fignum feriptum eft, ne tetigeritis, Si ab ipfis Exo4.ix. lundis meis incipite. Item in Exodo deus ad Moyfen :Et erit is fanguis in figno uobis fiaper domos, in quibus ibi eritis,ôi: uidebo fanguinem.Ä pro-tegam uos,ô2 non erit in uobis plaga diminutionis, cum percutiam terram Apocd.14. Aegypti.Item in Apocalypfi:Et uidiagnum ftantem in montem Syon.SC cum eo 14-4.. milia,Si habebant nomen eius,SC nomen partis eius feriptum in frotibus fuis.Item illic:Ego fum alpha Si o mega,primus Si nouiffimus, initium Si finis. Felices eos qui faciunt præcepta eius, ut fint poftes eorum fuper lignum* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxii.

Awos.8. Quod medio die in paftione eius tenebræ futuræ effent, apud AmostEc erit in illo die,dicit dominus,fol oeddet meridie,SC obtenebrabitur dies lu^ ds, Si conuertam dies feftos ueftros in ludlum gt;nbsp;Si omnia cantica ueftra Hbw. 15.in lamentationem♦ Item apud Hieremiam: Et territa eftquæ parit,S tæduit

-ocr page 309-

ÂDVERS VSIVDÀBÔS^i’ - nbsp;nbsp;, , igÿ

anima eins » Subqt fol, cum adhuc médius dies effet,confufa eft Si fiialedidta.reliquos eorum in gladio dabo, in confpeôlu inimiconim fuox rum.Item in euangelioî A fexta autem hora tenebræ faôlæ funt per totam terram, ufque ad horam nonam. Item in pfaimo uicefimonono: Domine abftraxifti ab inferno animam meam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxiii.

Quod à morte uindicaretur.nec apud inferos remanfurus eflet, in pfal* mo dedmoquinto:Non derelinques animam meam apud inferos, neque dabis fandtum tuum uidere interitum; Item in pfaimo tertio : Ego dor^ wiui.Si fomnum cepi, Si refurrexi.quoniam dominus auxiliator mihi » lté fecundum loannem: Nemo aufert anima meam à me,fed ego pono earn, SJpoteftatem habeo iterum fumendi earn » Hoc enim mandatum accepi à pâtre meoi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxiiir»

Quod ab inferis tertio die refurgcret.apud O fee: Viuificauit nos poft bi , duum die tertio. lté in Exodo:Et dixit dominus ad Moyfen,defcêde,lt;K te- Ejvoàiii. ftificare populo, SC fancftifica illos hodie amp;nbsp;eras. SC lauent ueftem fuam, amp;fint parati in perendinum diem, die enim tertio defeendet dominus in tnotitem Syna.Item ineuangelio;Progeniesnequam adultéra fignû quæ/ Lhc.ks rit,ôi (îgnum non dabitur ei nifi fignum lonæ prophetæ. Quomodo enim fait lonasin uentre ceti tribus diebus Si tribus noétibus : ita erit filius hoz-tninis in corde terræ» • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxv

Quod cum refurrexiffetacciperet à pâtreomnem potcftatem.ôC poteftas eiusætcrna fit.apud DanielemtVidebam in uifu noôtis,ôC ecce in nubibus coeli quafi filius hominis ueniens, uenitufcp ad uetercm dierum, ÔC ftetit in tofpeélu eius,ÔC qui affiftebant obtulerunt ei, Si data eft ei poteftas regia, Ôi omnes reges terræ.ôC genus omis claritatis feruiêt ei,Si poteftas eius æter tia.quæ non aufcretur.ôC regnum eius no corrumpetur.Item apud Efaiam: Nuneexurgam dicit dominus, nuncclarificabor, nuncexaltabor, nuncui/ debitis, nunc intelligetis, nunc confundemini, uana erit fortitudo fpiritus, uos ignis confumet.Item in pfaimo 109. Dixit dominus domino méo, fex de ad dexteram meam, quoadufcp ponam inimicos tuos fuppedaneum pedum tuorum.Item in Apocalyplî:Etconuerfusrefpexi,utuideremuocé, Apoc^t f* quæ mecum loquebatur.SC uidi feptem candelabra aurea, SC in medio canx dclabrorum fimilem filio hominis ueftitu podere, SC erat præcinélus fupra Camillas zona aurea. Caput autem Si capilli eius étant albi uelutlana aut nix, Si oculi eius uelut flamma ignis, Si pedes eius aurichalco fimiles, ficut de fornace ignis,ut fonus aquarum multarum.ôc habebat in dextera fua fc ptem ftellas. Si ex ore eius gladius utraque parte acutus exibat. Si faciès eix üs fplendebat ut fol in uirtute fua * Et cum uidiflem eum, cecidi ad pedes èiustanquam mortuus, ÔC pofuit f^er me dexteram fuam dicens.Nox li timere gt;nbsp;ego fum primus, Si nouilfimus, Si uiuus qui fueram mortuusi

ÔC eccé

-ocr page 310-

18 lt;r ’ piVI CAÉCILII CYPRIAN! LIBER SEGVNDVS amp;nbsp;ecce fum uiucns in fecula fccuIorum*8C habco claués tnortis Si inferorutt!lt;. Item l'a euangeko dominus poft rcfurredtiortertl difcipulisdidt:Dataeft , mihi omnis poteftas in cœlo ô£ in terra: ite ergo Si docete omnes genres,rin genres eos in nomine patris amp;nbsp;filrj ôi fpiritus móli, docentes eos obferua/ re omnia quæcnncp præccpi uobis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xx vi»

Quod perueniri ad deum pattern non pofTit.nifi per filium eins CHRP Io4n.i4. STVM lES VM, in euangelio î Ego fum uia.ôC ueritas,ÔC uita : nemo uetiic Ibtiio, ad pattern nifi per me.Item ilIicEgo fum hoftium.per me qui introierit.fai MAtth.iy. uabitur ♦ Item illic î Multi prophetæ Si iufti cupierunt uidcre qu« uidetis, loÄn-y Si non uidcrunt, Si audire quæ auditis, Si non audietunt. Item illic î Q ui crédit in filium.habetuitam æternam. Qui didlo non audiens eft in filiunl», non habet uitam,fed ira dei manebit fupcr cum.Item Paulus ad Ephefios: Bpbcfi. Et cum ueniflet annuciauit uobis paccm qui longe. Si pacem fis qui propê» quia per ipfum habemus acceifum ambo in uno fpiritu ad patré » Item ad, Rbomdj. RhomanosiOmnesenim peccauerunt.K egent clarirate dei.iuftificâtur aü temdono ipfius Si gratia per rcdemptionéquæeftin christo iesv i.Pefn.5, lté inepiftola Petri apoftoli: CHRISTVS femel pro peccarisnoftrismor-* tuus eft,iuftus pro iniuftis.ut nos offerret deo.Ité illie.ln hoc em Si mortu* i.lodn. X. 13 prædicatum eft.ut fufcitentur» Item in cpiftola Ioannis: Qui ncgatfiliu* necppatremhabet:quiconfîteturfilium,ô£ pattern habet» XXVIL Mlt;iUcb.4- Quod ipfe iudex uenturus fit,apud MalachiatEcce dies ucnit ardens ue* lut clybanus.erunt^p omnes alienigenæ.ôC omnes iniqui ftipula, 0£ fuccen-* det illos adueniens dies, dicit dominus. Item in pfalmo 4.9. Deus deorum dominus locutus eft,Si uocauit terram. A foil's ortu ufey ad occafum, ex fy-/, on fpecies decoris eins» Deus manifefte ueniet, deus nofter öi non filebit* Ignis ante eum ardebit, amp;nbsp;in circuitu eins procella nimia » Vocauit codum furfum Si terram, ut fepararet populum fuum» Colligite illi iuftos eius, eoS qui difponunt teftamentum eius in facrifierjs. Si annundabunt cceli iuftici/ ^4.41. am cius,quoniam deus iudex eft. Item apud Efaiam : Dominus dcusuirz tutum prodibit,ÖC comminuet bellum. Exdtabit certame, Si clamabit fupcr inimicos eius cum fortitudine.Tacui nunquid femper taceboCltem in pfal/ mo fexagefimofeptimotExurgat deus,ö£ diftipentur inimici eius,ö£ fugiant qui oderunt cum à fade eius. Quomodo deficit fumus, defidant: quomoz do tabefeit cera à fade ignis, fie pereant peccatores à fade dei.Et iufti iocun* dentur, amp;nbsp;exultent in confpciftu dei. Pfallite nomini eius, uiam fadte illi, qui aftcendit in Occafum, deus nomen illi. Turbabuntur â fade eius palt; tres orphanorum Si indices uiduarum. Deus in loco fandto fuo, deus qui inhabitare facit in domo unanimes gt;nbsp;producens uinólos in uirtute, fimiii-^ ter eos qui habitant in monumentis.Dcus cum tranfires,ptodires in cófpe/ du populi tui, in tranfeundo in cremum. Item in plalrao Su Exurgc deus

Kiudica

-ocr page 311-

- ÄDVERSVS IVÖAEOäi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iO'

oJtudi'ca tcrrâ,quoniâ tu cxterminabi's in omnibus gentibus. Item itl euan gelio fecundum MatthæumîQuid nöbi's 5L tibi fili DauidCQiiid hue uent fti ante tempus punire nosCltem fecundum Ioannem:Nihil pater iudicat. iolt;tn. 5. fed omne indicium filio dédit,ut onlrtes honorificent filium.ficut honorific «nt pattern: qui non honorificât filiunl i.non honorificat pattern qui cum mifit.Item in epiftola Pauli ad Corinthios u O mes nos manifeftafi opot x.Cdr.5i tet ante tribunal c hr i s ti ,ut reportet unufquifc^ fui corporis propria, fex tundum quæ egit,fiue bonaifîué mala* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxvni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a

Quod ipfe fit rex in æternum tegnaturus, apud ZacHariani: Dicite filiæ zdetd. 9i fyon:Ecce rex tuus uenit tibi.iuftus ÔJ faluans.mitis fedés fuper afinum do/gt; toitum.ItemapudEfaiam:Quisnunciabituobis quia ignis ardetCquis Hunciabit uobis locum CEternumC Ambulans in iufticia, amp;nbsp;manus abftinés àinüneribus.grauans aures,utnon audiat iudiciû fanguinis,amp;comprimés oculosfuos, ne uideat iniufticiâ hic habitabit in alta ipeluricâ petr^ fortis» Panis illi dabitut aqua eius fidelis: regem cû claritate uidebitis. lté apud Malachiam:Rex magnus fum ego dicit dominus,Si nomen meum illuftre lyidldebi tf eft apud gentes. Item in pfal. Ego auté conftitutus fum rex ab eo fuper Syon montem fanélû eius.nuncians præceptu eius.Item in plàlmo zo, Co ttiemorabuntur Si conuertentur ad dominu omnes termini terræ.K adora tant in confpeétu tuo omnes patrie gentiu,quoniâ domini eft regnum.ôi ipfe dominabitur gentiunt.Item in pfalmo ij. Auferte portas principes ue ftras,ôi extollimini porta: æternalés, amp;nbsp;introibit rex gloriæ Si claritatis do^ minus fortis in prælio. Auferte portas principes ueftras.â: extollimini potx-tæætemales,ôi introibit rex claritatis, dominus uirtutum ipfe eft rex claris tatis.Item in pfalmo 4.?. Eruélauit cor meum fermonem bonum, dico ego ‘ opera mea regi.Lingua mea calamus Ictiptöris acute lcribentis decoris fpë cie fuper filios hominum ♦ Effufa eft gratia in labijstuis, propterea bene^ dixit te deus in fecula. Accingere ente tuo ad feemur potentiftîme * Decori ' fpeciei tuæ intende,K dirige, ôê régna propter ueritatem Si manfuetudi^

lt;icm 8i iufticiam.Iteminplmmo 4.. Kex meus SS deus nieuS, quoniam ad te orabo domine mane.exaudics uocem meam.mane affiftam tibi Si con^ templabor te.Item in pfalmo 9$. Dominus regnauit exulter terra, iocunx dentur infulæ multæ. Item in pfalmo 4.4-‘ Aflîftit regina ad dexteram tugt; am in uefte inaurata.Audi filia SS uide.ôi inclina aurem tuamjK obliuifcegt; te populi tui SC domus path's tui.Quoniam defyderauit fpeciem tuam rexgt; quia ipfe eft dominus deus tuus.Ité in pfalmo feptuagelîmofecundo: Pe-gt; us autem rex nofter ante feculum operatus eft faluté in medio terræ * Item ineuangelio fecundum Matthæum: Cum ies VS natuseffet in Bethlecm Mduft. » ïudæin diebus Herodisregis: ecce magi ab Oriente uenerunt Hicrofoz lymamdicentes : Vbieft qui natus eft rex lut^orumîVidimusenim ftcl/

bm

-ocr page 312-

l88 CYPRIANi LIB. SECVNDVS ADVÊRSVS IVDAEOS.

lam cius in Oriente, K uenimus adorare eum. Item feeundum loanncra lodn. I». dixit lESVStRegnum meum no eft de ifto feculo i ft de hoc feculo effet re/-gnu mèû.mitiiftri mei tnrbarétut.ne traderer ludæis.Nûc ante regnû men non eft hinc.dixit Pilacus:Ergo rex es tuCRefpohdit i e s v s:Tu dtcis,quo/ nia rex fum-Ed-o in hoc natus fum, ôi in hoc ueni in (cculu, ut teftimoniutn pcrhibeamiieritati.Omnis qui eft de ueritate audit meâuocê. xxix^

Quod ipfe fit Si iudex Si rex,in pfalmo 7o.Deus iudicium tuu regi da,8! Âpcedamp;iadiciataâ filio régis. Indicate populutuu in iuftida. Ite in Apocalypfi: Ec nidi cœlu apertum.ÔC ecce eqUuS albus.SC qui fedebat fuper eum uocabatur fidelis ÔC uerax.æquû iuftu qui prædicat Si præliatur.OcuIi autéeiuscrant tâ^ flamma igrtiSiÔi fupér caput eins diademata muIta.ÔJ portabat nomé fcriptu.nerrtini ali) nifi ipfi foli notu.Et erat coopertus uefte afperfa fangut ne.Ôi dtcilf nomé eius uerbû dei, Si exerdtus qui funt in cœlo fequebantur eu in equis albis induti byftino mûdo, Si de ore eius exibat gladius utrac^ parte acutus.ut de eo percuteret natioes.quas ipiè paéturus eft in uirgafer/ rea,amp; ipfe calcabit torcular uini iræ dei omnipotentis, habet etiâ in uefte Si in fœmore fuo nome feriptu, rex regum Si dominus dominantium.Ité irt eQan2eI,'o.(3u ueneritfilius hominis in claritate fua, amp;nbsp;omnes angelt cû eo* tune iedebit in throno claritatis fiiæ.SC coUigentur ante eô omnes genres,6£ abinutcé, quemadmodu paftor fegregat oiies ad hœdis.K ftatuet oues ad dexteram fuâ, hœdos autê ad finiftrâ.T ûc dieet rex eis.qui ad dexterâ eins erut: Venite benedidti partis mei.perdpite regnû quod uo bis paratû eft ab origine mundi: efuriui enim.ôi dediftis mihi manducare: fitiui.ôi potaftiS me t hofpes fui,amp; abduxiftis me : nudus, Si texiftis : infir/ mus fui.ôê uifitaftis me:in carcerc.ôC ueniftis ad me.T une refpondebût iufti dicentes: Domine quando te uidimusefurienté,dC pauimus‘rfitienté,amp; po/ tauimusCquando te uidimus hofptté. Si abduximusC'nudu.K ueftiuimusî' quando auté te uidimus infirrnari.ôC in carcere.ôC uenimus ad teÆt refpon dés rex dicit eis:Amen dico uobis.^diu feciftis uni horû ex fratnbustneis minimis,mihi feciftis.Tûc dieet t)S,qui ad fittifttâ eius erunt:Difcedite à me malediéti in igné æternum.qué parauit pater mens diabolo Si angclis eius: efuriui enim, âf no dediftis mihi manducare: fitiui.d^ non potaftis me:holt; fpes fui.ôC no abduxiftis me: nudus,Si no ueftiftis me: infirmus Si in carce? te,SC no ueniftis ad me.Tune refpondebunt Si ipfi dicctes: Domine quâdo te uidimus efurientem, aut fitientem, aut hofpitem, aut nudum, aut infir/ mum,aut in carcere,ÔC non miniftrauimus tibi CEt’refpondebit illis : Amcti dico uobis,quamdiu non feciftis uni ex minimis his.neque mihi feciftis : ÔC nbibunt ifti in ambuftionem æternam, iufti autem in uitam aa:ernam»

LIBRI 8ECVNDI FINIS.

Libet

-ocr page 313-

?»^AD QVIRLNVM

lïber tertivs»

CYPRIANVS Q.VIRINO FILIO S A L V T E M»

R O FID E ac deuotionc tua qua domino deo exhibes fili chariffîme,petifti ut ad inftruédu te excerperem de fcriptuns fandtis quædam capitu la.ad religiofam fedæ noftræ diiciplinam pertix nentia.ledlionis diuinæ fucdnótam diligentiam quærens.ut animus deo deditus.non longis aut muleis librorum uoluminibus fatigeturjed eru^ ditus breuiario præceptorum cœleftium, habeat ad fouendam memoriam fuam falubre Ôl granz ‘iecompendiumÆt quia tibi plenum diledlionis obfeqüium debcojeci quod petiftbut Uborem femel, ne tu femper laborares ♦ Quantum potuit *tacçmediocntasnoftr3compledî:i,colIelt;Âa fuut à me quædam præceptat ’Dominica amp;nbsp;magifteria diuina,quæ eflè facilia ÔC utilia legentibus poflîntî ^utn in breuiarium pauca digefta,amp;: uelodter perleguntur.ôC frequéter itez fântur.Qpto te fili chariflîme femper bene ualerc.

CAPITVLA 'TERTIIDIBRI»’

* ’ De bono Opéré ÔJmifericordia»

In opéré ôi eleemoiynis, etiam fî per mediocritatem minus fiat ipfam uoluntatem fatis efle,

î Agapen ôi diledlionem fraternam religiofe fi'rmiter exercendam» 4- In nullo gloriandum quando noftrum nihil fit*.

î Humilitatem,amp; quietem in omnibus tenendam.

Bonos quolt;ç K iuftos plus laborarejed tolerate debere, quia ^ban^* quot;J Non contriftandum fpiritum fandlum.quem accepimus.

Iracundiam uincendam efle ne cogat delinquere. ïnuicem fe fratres fuftinere debere.

’0 In deum folum fidendum, amp;nbsp;in ipfo gloriandum» Eum quifidéconfecutuseftexpofitopriore hominc cœleftia tanta fpiritualia cogitate debere,nec attendere ad feculû cui iâ renûdauim^^

iî Non malediçendum.

Debonomartyrq, Mittota elfe qu^ittfecwlopatimur,^ fit ptîemiûquod ,pmiflum eft. J’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_D Dilciâio

-ocr page 314-

99 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAECILII C YPRIANI

18 Dilcdtione dei 02 c h r i s t i nihil præponendum. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

19 Voluntatinonnoftræ.feddeiobtemperandum^

xQ Fundamentum.óifirmatnentum fpei.SCfidei eflc timoretn*

XI Nontemeredealteroiudicandum.

X t. iniuria remittendum.ói ignofcendum»

x3 ' Vicemmalis non reddendam.

X4. Nonpofleadpatremperuenire,nifipercHRisTVM»

X nbsp;nbsp;Ad regnum dei nifi baptizatus, Si renatus qui fuerit, peruenire non

- pofle »

VS Parumcflè baptizari.óJ euchariftiamacdpere,nifi quisfadisKcpe re perficiat»

v 7 Baptizatum quoque gratiam pcrdere.quam confecutus fit, nifi inno/

: nbsp;nbsp;nbsp;ccntiam feruet.

rx 8 Non pofle in ecdefia rcmitti ci.qui in domino deliquerit.

19 De odio nominis ante prædidtum.

i o Quod quis dco uoucrit cito reddendum»

31 Eum qui non crediderit.iam iudicatum efle,

31 De bono uirginitatis Si continentiæ,

33 Nihil patrem iudicare,fed filium,ÔC patrem ab eo non honorificari.» quo non honorificetur fiiius»

3 4- Fidelem gentiliter uiuere non oporterc»

î y Deum ad hoc patientem eflè, ut nos pœniteat peccati noftri Ü te^ formemur»

3 Mulierem ornari feculan'ternon debere,

37 Fidelem non oportere ob alia delida.nifi ob nomen folum puniri.

4-lt;y Mulierem in ecclefiatacere debere.

Qaod

-ocr page 315-

LIBER TERTIVS AD QVIRINVM* .

Q'uodnemoinoperefuoextolli dcbear» ,

2- Credendi uel non credendi Hbertatem in arbitno pofitam»

Î Del arcana perfpi'ci non pofle i Si ideo fidem noftram fimplicem eße debere.

H Neminem GnefordeSi fine peccato efle* Non hominibus fed deo placendum» ‘ Deum nihil latere ex his quæ gerantur»

Neminem cotriftari morte debere, cum fit in uiuetido labóf Si pcfictti' Ium,in moriendo pax, amp;nbsp;refurgendi fecuritas.

‘ Poffidendi cocupifcentiam Si pecuniam non appetendatW» Matrimonium cum gentilibus non iungendum,

Omnia delióta in baptifmo deponi»

Difdplinam dei in ecclefiafticis præccptis obferuandamî

Nihillicere diabolo inhomine.nifi deus permiferitii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

I Mercedem mercenario cito reddendam.

Non augurartdum»

Non uellendum,

’îÇ Surgendum cum epifcopus aut pref byter tteniat» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. j

F nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Di Schifma

-ocr page 316-

DIVI'CAECILII CYPRIANl

8(7 Schifma non fadcndum, ctiam fumma fide ÔC in cadem tradition^

pcrmartèâcqai recedît.

quot; Fideïéç fimpliGescum prudcntiaefle debcre*

88

Fratrcm non drcûuenicndum» 89 Subito ucnire finem mundi»

90 Vxorem à uiro non rccedcre, aut fi rccefTerit innuptam manere»

91 Tantum unumquencp tcntad, quantum poteft fuftinerc. .

91. Non quicquid licetcflè faciendum. nbsp;nbsp;■

,9i Prædûîtum quôd hærefes futuræ cflent.

’94- Cum timoré amp;nbsp;honore cuchuriftiam accipiendam.

35 Bonisconuiuendum,malosautem uitandos.

9lt;î Fadtisnonuerbisoperandum.

EtaJfidemôCadconfccutioncm properandum.

loi Spiritum fandtum in igné frequenter apparuifle.

ict Correptionem quoeç bonos libenter audire debere.

loj A multiloquentia temperandum.

-Frequenter emendandos qui délinquant in domeftico minifteno. 10(7 Iniuri a accepta patientiam tenendam,SC ultioncm deo relinquedani* 107 Non detrahendum.

108 Non efle proximo infidiandum.

109 ïnfirmos uifitandos.

no Sufurronesmaledidtoseire,

III Sachficiamalorumacceptabilianorteflè. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

itï Grauius iudicari de his qui in hoc fcculo plus habueriftt poteftatis* • Il} ViduamôC pupillosprotegi oportere*

Il4- Dum in carne eft quis exhomologefin facerc debere* iiy Adulationem perniciofam eflè.-

11(7 Plus ab eo diligi deum,cui in baptifmo plura peccata dimittuntur^ 117 Fortem congreifioncm elTe aduerfus diabolum t Si idco foiticer noS ftaredeberc.utpoffimusuincere*

118 De antichriBo quod in homine ueniat.

119 Graue fuiffe iugum legis quod à nobis abieAutn eft,ÔC leue eile iugS domini.quod ä nobisfulccptum eil.

UQ Qrationibusinfiftenduig. - ƒ

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Librf

-ocr page 317-

D I V I C AB C I L I I C ÎP R i A N Ï AD Q, V I R I N V M»

liber T E R T Ï V S.

CAPVT PRIMVM»

}E BONOOPERIS 8CmifericordiæapudEfaiam:ExcIagt;* ! ma,inquit,in fortitudine,0C noli parcerc, ficut tuba exalta uocem'tuam, adnuncia plebi meæ peccata ipforum.ÔC dogt; mui lacob facinora eorura.Me de die in die qua.’runt.0C co

gnoGcreuiasmeasconcupiTcunt.quafi plebs quæ fufti'dâ f 1 f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. _l *

fccent.ôCiudidûnondefcrucrit.Poftulantme nunc ludi

cium iaftum.ôJappropinquaredeoconcupifcuntdi'centçsîQui'dquia îei'u nauimus ôê non uidiftûhumiliauimus animas noftras Ôi non cognouifti^ In diebus cnim ieiunq inucniutur uoluntates üeftræ t aut enim fubiecfloS nobis fubpungins, aut ad indicia lites ieiunatis * aut proximos ca;gt;’ ,ditis pugnis, ut quid mihiieiunatisfuthodieaudiatur uoxucflra in da moreCN on hoc ieiunium ego clcgi.nifi humilict homo animam fûam.Et ficótorfen's quafi circulu colin tuum, amp;nbsp;faccum,amp;cincrem fubftraucris, nec ficuocabitur ieiunium acceptum.Non tale ieiunium elegi, dicit dominus: fed folue omne nodum iniuftitiæ,rcfolue fuffocationes impotentium com hierciorum.Dimitte qualGtos in requiem amp;nbsp;omnem confignationem ingt;-iuftam diflipa. Frange efurienti pattern tuum, Si egenos fine teólo indue in do mum tuam.Si uideris nudum.uefti.ôu domefticos feminis tui non de fpicies, Tunc erumpet temporaneum lumen tuum, amp;nbsp;ueftimenta tua cigt; to orientur » Et præibit ante te iu0itia. Si claritas dei circandabit te. Tue ex nbsp;nbsp;nbsp;'

tlamabis,ôf deus exaudiette.Dum adhucloqueris dicct:ccce adfum.de hoc ipfoapud lobiConferuaui egenum de manu potentis, ôipupillo, cui non Tokx. ; trat adiutor.auxiliatus fum.Os uiduæ benedixitme.cum eflem oculus cæ.

torum.pes quoque claudorum ego eflem. Si inualidorum pater. De hoc quot;nbsp;ipfoapudTobiamtEt dixi Tobiæfiliomeo: Vadcôiadduc quéeunque iol).2gt; pauperem inueneris ex fratribus noftris.qui tarnen in mente habet deum - -txtoto cordefuo,hunc adduc SC manducabit pariter meum prandium

■■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D } hoc»

-ocr page 318-

DIVI CAECILII C YPRI ANI hoaSuftineo te fill donee ueniasJtcm illictOmnibusdiebus uitæ tux filfj» deum in tnèhte habe.ói noli prætcrire præccpta eius. luftitiam fac omni^ bus diebus uitæ tuæ,ôi noli ambulate uiam iniquitatis,quoniam agente te cxueritate.eritrefpeôlus operum tuorum.Ex fubftantia tua fac eleemofy-^ nam.ôi noÜ aucrtcrc façietn tuam ab ullo paupere,ita fict ut ncc à te auep taturfaciesdei.Quomodohabucrisfilidicfac»Sitibi fucrit copiofa fubz ftantia,plus ex ilia fac eleemolynam. Si cnim exiguum babueris, ex hoc ipfo exiguo communica.Et ne timueris,cum facis cTcemofynam: præraiutn bonum reponcs,repolies tibi in diem neccflîîatis,quoniam eleemofyna à morte libérât,Sinon patitur ire in ccnébris.Munus bonum eft eleemofyna omnibus qui fadunt earn coram fummo deo.de hoc ipfo apud Salomo/* PrdtcfVp. nem in parcemqsrQui pauperi miferetur, deo fœneratur. Item illic : Qui Ibidem.!?. Jatpauperi,nunquâm indigebit.Qui autem auertitoculum fuum,in mub ProHcr.15 ta penuria erit. Item illic : Eleemofyms Si fide pcccata purgantur. Itctn lbidem.!j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efurierit inimicus tuus ciba eum,(i fitierit potabis cum:hoc cnim fa^

Ecci.j. riens,carbones uiuos fuperfundes in caput cius. Item illic : Sicut aqua extinguit ignem,fic Si eleemofyna extinguit pcccatu.de hoc ipfo in Parcegt;* ProHer.5. mqs:Nedixcris,abiSircuertere,crascgodabo,cumpoiris continuo begt; Pro«er. 21. nefaceremon enim feis quid contingat iequenti die. Item illic : Qui obtU/» éat aures fuas ne audiat imbecillcm.ôi iple inuocabit deum, Si non erit qui exaudiat eum. Item illic : Qui conuerfatur fine uituperatione in iuftitia* Effî.14. bcatosfilios relinquit.apud eundem in Ecclefiaftico:Fili fi habcs bene fac tecum,ôi deo dignasoblationes offer,memorare, quoniam mors nom Ibtdem.ip. tardât. Item illic:Conclude cleemol^am in corde paupens,SC bæc pro te brabit ab omni malo. De hoc in Pfalmo tricefimo primo:mifcricotdia amp;pofteroprodcffe:Iunior fui,ctcnim fenui,Sinon uidi iuftum dereli/ ôlura,nec fernen eius quærens pancm.Tota die miferetur Si fœneratur, Si fernen eius in benediÂione eft.de hoc ipfo in Pfalmo quadragefimo:Bea/ tusquiintelligitfuperegenum,Sipauperem,in die malo liberabit ilium deus.Item in Pfalmo cétefimoundecimo: Diftribuit dédit paupcribus,iu/

Ofce.6. ftitia eius manet in æternum.de hoc ipfo apud Ofeæ : Mifericordiam uox lo quàm facrificium,Si agnitionem dei plufquàm holocauftomata. de hoc Mdttb.j. ipfo in Euangelio Kar« Matthæum:Beati qui cfuriunt,8i fitiunt iuftitiam» quia ipfi faturabuntur. Item illic:Deati mifericordes, quia ipfî mifèricor/ lhidem.6. diam confequentur. Item illinThefaurizate uobis thefauros in cœlo, ubi lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neque tinea,neque comeftura exterminat,Si ubi Rires non effodiunt,ôi Rigt;

rj. *'3titur,ubi enim fuerit thefaurus tuus,illic erit,Si cor tuum. Item illic : Si^ mile eft regnum cœlorum homini negodanci, quxrenti bonam Margatilt; cam

-ocr page 319-

LIBER TËRTIVS AD QVIRINVM»

tam:ubi autem inuenerit prcciofam margarkam.abqt Si ucndidit omnia s quæ habuit X emit earn. Edam modicum opus prodefle.Item illic:Ec Martfe. i©. qui potauent unum ex minimis iftis calicem aquae fdgidæ in nomine aifdpuli, amen dico uobis, non peribit merccs eius. Ncmini ncgârt dâelcemofynam.Item illic: Omni pofcenti da.Ôi ab eo qui uolucrit mu/ tuari.ne auertaris te. Item illic:Si uis ad uitam uenire, ferua mandata» Dicit illi.quæfôi dicit lefus : Non occidcs, non mcechaberis, non falfum teftimonium dices. Honora pattern amp;nbsp;mattem ôi diliges proximum bitanquàmte.Didt illi iuuenis: Omnia ifta obferuaui.Quid adhuc OiihidccftÇ’Dicitilli lefusîSi uis perfe(fluse(re,uadeamp; uende omnia tua,Sidapauperibus,ÔC habebis thefaurum in cœlo,amp;: ueni iequcrc tne. Item illic:Cum ueneritfiliushominis in maieftate fua.5i omnes Ibwfcm.iç* angeli cum eo, tune fedebit in throno daritatis fuæ, ôê colligentut an/ te eum omnes genres. Et fegregabit illos ab inuicem, quemadmodum fegregat paftor ones ab hœdis. Et ftatuet oues ad dexteram fuam,hœ dos autem ad finiftram. Tune dieet rexeis, qui ad dexteram fuam funt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Venitebenediôli partis mci perdpite tegnum quod uobis paratum eft ab origine mundi » Efuriui enim Si dediftis mihi manducare. Sitiui

potaftis me, hofpes fui.ôC adduxiftis mc.Infirmatus fumiôi uifitaftis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

tnc. Incarcéré fui,ÔJueniftis ad me. Tune refpondcbunt ei iufti dicen^ tcs.Domine quando te uidimus efurientem.ôC pauimus, fitientem Si po tauimusC Quando te uidimus hofpitem Si adduximus.nudum, Si ue/ ftiuimusT'Quando autem te uidimus infirmum ,amp;in carcere Si ueni--tnus ad te C Refpondens rex dicit. Amen dico uobis, quàm diu feciftis unihorum exfratribus meis minimis, ôi mihi feciftis. Tune dieet illis, quiàfiniftris eins funt. Difceditc à memalediôti in ignem æternum* quem præparauit pater meus diabolo Si angelis eius. Efuriui enim Si nondediftismihimanducare.SitiuiSCnon potaftis me.Hofpes fui SL non adduxiftis me.Nudusfuiamp;nonueftiftismetïnfîrmusôC incarce/ tCjôCnon uifitaftisme. Tune refpondcbunt ô£ ipfi dicentes : Domine quando te uidimus efurientcm,aut fitientem,aut hofpitem, aut nudum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T

autinfirmum ,autincarcere,ÔC nonminiftrauimus tibiCEt refpondez bit illis. Amen dico uobis,quàm diu non feciftis uni ex minimis his,nex que mihi feftis.Et ibunt ifti in ambuftionem æternam, Iufti autê in uitâ æternâ.Dc hocipfo in euâgelio x«tlt;x Lucam: Res ueftras uendite ÔC date L«.rx^ deemofynâ.ItéillicîQui fecitquod eft intus,fecitquod Si foriseft.Veru Umé date elcemofynâ,S£ ecee uobis oinia funt mûda.Ité illie :Ecce dimi/

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ' P dium

-ocr page 320-

ÖIVÏ CAÉCILTI CYPRlANf ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

Lh.’p- dium cx (ubftantia mea do egem's, amp;nbsp;0 cui quid fraudaui ,quadrLipIum - reddö.Dixitautem lefus, quiafalus hodie domui huic faélacftgt;quoz niam ÔC ipfe filius eft Abrahæ.de hoc ipfo ad Cofinthios fccüfidaï i.Corin.8. Veftra abundantia tllorum inopiam fupplear,ut Si il lor um abundantia noftræ inopiæ fit fupplementum, ut fit æqualitasficUt fcriptum eftï

Ero.ió. Qui multum habuit non abundauit,amp; qui modicum,non indiguit» «.Corin.jUicjQui patcc feminat,parce Si metct. Qui feminat in bene-*' diólionem.de bencdidione metet. Vnufquifquc autem ficut corde prox pofuiunon quaß ex triftitia,uel ex neceffitate, Hilarem enim datorctn dilis'it: deus» Item illicrSicut fcriptum eft:Diftribuit dedit pauperibus, ‘^’iuftitiaeiusmanetinæternum»ltem ilIic:Qui autem adminiftrat fo men fèmtnanti, Si panem ad edendum præftabit. Etmukiplicabit fe/ men noftrum.Si augebit incrcmenta frugum iuftitiæ noftræ,ut in omni bus locupietemini. Item illic:Adminiftratio huius officq non tantum fuppfeuit ea quæ fanótis défunt,fed Si abundauit, per multarum gra^^ t.lorfn.3. darumaólionem in deum » de hoc ipfo in epiftola Ioannis: Qui haz buerit fubftantiam mundi,0i uiderit fratrem fuumdefyderantem,0C clauferit uifcera fua ab eo,quomodo charitas dei manet in illo de hoc lh. 14- ipfo in Euangelio nbsp;nbsp;Lucam ; Cum fads prandium aut ccenam, noz

li uocareamicos tuos,neque fratrcs,neque uicinos.ncquc dtuites,ne forte Si illi retnuitent te, ôi fiat retributio tibi. Sed cum facis epulumi uoca pauperes, debiles, cæcos. Si claudos, Si beams eris, quoniam non habent retribuere tibi. Retribuetur enim tibi in refurreètioneiuftoz

rum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II.

In opere Si elcemofynis.edam fi per mediocritatcm minus fiat, ipfam uoluntatem fads efte:in epiftola Pauli ad Corinthios fecunda: X.Corm.8.giprompra eft,fecundum quodcunque habuerit,acccptabp le eft,non fecundum quod non habuerit, neque fit alqs refrigerium uoz bis preftura. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;111.

Agapcn 62 dilcdtionem fraternam, religiofe Si firmiter exercengt; damtapud Malachiam: Nonne deus unuscondiditnosÇ'Nonnepaz ter eft unus omnium noftrum f Quid utique dereliquiftis unufquifz, Io. [4. que fratrem fuumC' de hoc ipfop^ loannemrPaccm remittouobis,pa/ Ibtdow. 15. cem meam do uobis. Item illic : Hoc eft mandatum meum ut diliz , gatis inuicemiquemadmodum dilexi uos.Maiorem hac charitatem nemo habet, quam ut animam fuam quis ponat pro amicisfuis. Item Mdtth.s. illic:Beati pacifici,quoniam ipfi filq dei uocabuntur.ltem illic: Amen diz ibiHem.ig. ÇQ uobis,quoniâ ft duob^ex uobis couenerit in terra de omni re,quâcûlt;ÿ petieriùs

-ocr page 321-

LIBER TER**flVS -AD-QVÎRINVM* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i9^

pètteritis contingct uobi's à pâtre meo qui in ccelis eft. Vbicünq? enim fiie ! rintduo aut tres colledi in nomine meo,ego cum eis fum. de hoc ipfo ad Corinthios prima:Et ego quidem fratres non potui uobis loqui quafi fpi- *' titualibus.fed quafi carnalibus.Quafi infantibus in c h r i s T ojacuox , j bis potum dcdi,non efcam » Dû enim ad hue pufilli eratis.Ôi poteratis, fed necç nunc poteftis.Adhuc enim eftis carnales.Vbi enim inuocatis æmux Utiones,Ôi diflenfi'ones.notte carnales eftis,ôC fecundum hominem ambu latisCltem illic, Et fi habuero fidem ita ut montes tranfteram, chan'tatém ibidem, tj* autem no habeam nihil profîcio.Et fi diftribuero omnia mea amp;nbsp;fi tradide.^ . to corpus meum ut ardeam.charitatem autem no habeam, nihil proficio» Charitas magnanima eftCCharitas benigna eft. Charitas non æmulatur. Charitas non agit perperam,non inflatur,non irritatur.non cogitât ma^ lum.non gaudet fuper iniuftitiam,conlætatur autem in ueritate.Omnia di ligit,omnia crédit,omnia fperat, omnia fuftinctiCharitas nunquàm exci-^ det.de hoc ipfo ad Galatas: Diliges proximum tibi ranqudm te.Si autem GaP.fé tnordetis,ôi ineufatis inuicem,uidete ne confumamini ab inuicem. de hoc ipfo in epiftola loannistin hoc apparent filtj dei*ôi filq diaboli.Omnis q Don eft iuftus,non eft de deo,Ôi qui no diligit pâtre fuû amp;nbsp;matré fuâ:q em nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- lt;

fratrê fuû odit homicida eft, Si feitis quia omnis homicida non habet in fe üitâæternâ, lté ilIic.Si quis dixerit quoniâdiligit deû, Si fratrem fuû odit, Diendax eft. Qui enim non diligit fratrem fuum que uidet,deum que non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:

üidet,quomodo poteft diligereCde hoc ipfo in Adtibus apoftolorû:Turz Af}«w.4* ba autem eorum qui crediderant,anima ac mente una agebant, nec fuit in terillosdifcrimen ullum.necquicquàmfuum iudicabant ex bonis quæ eis trantjfedfueruntillis omnia communia.de hoc ipfo in Euangelio nar* Matthæum:Siobtulerismunustuumadaltare,amp; illicrecordatus fueris, Mattb.y« lt;îuia frater tuus habet aliquid aduerfum te,relinque illic munus tuum angt;! tt altare.ôi uade prius reconciliari fratri tuo.ôi tune ueniens offeres munus Dium adaltare.Item inepiftola Ioannis:Deuscharitaseft.amp;qui manetin i.io. 4. charitatc.in deo manet,ÔC deus in eo.Item illic.Qui dicit fe in luce efle Si fra frem fuum odit mendax eft,Si in tenebris ambulat ufq; adhuc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liii*

' In nullo gloriandum quando noftrum nihil fit: in Euangelio xarà lo. 1?. îoannem:Nemo poteft quicquàm acdpere,nifi datum illi fuerit de cœlo.

Item in epiftola Pauli ad Corinthios prima:Quid enim habes quod non t.Corînîç, aaeperisCSi autê accepifti quid gloriaris,quafi no acceperisCltem in Bao-zx lib.primo.Nolite gloriari netç loquamini data,no procedat magnilo

quentia ex ore ueftro.quia deus feientiarû dns. Item illic. Inualidusfaélus , nbsp;nbsp;nbsp;- s

eft arcus potentû.Kinfirmiaccinéli funtuirtute.de hoc ipfo inMachabæisî luftu eft fubditû deo efte.dC mortaléno paria deo fentireJté illic:Et uerba nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiri

-ocr page 322-

199^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAEGILII CYPRIANI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: r

uiri peccatofis ne ttmueris,quia gloria eius in ftercore erit ói in ucrmcs. Ho die extolletur.ói eras non inuenietur quoniam cóuerfus eft in terram fuatn Si cogitatio eius peribit» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Ef(i,66. nbsp;nbsp;Humilitatem amp;nbsp;quietem in omnibus tenendam: apud Efaiam fic didt

dominus deus:Cœlummihithronusamp; terra (cabellum pedum meorum. Quam mihi federn ædifîcabitis,aut quis locus ad requiem mihi Z Omnia enim i'fta fecit manus mea,óf funt omnia mea.Ec fuper quem afpiciam aliü nifi fuper humilem Si quietum, amp;nbsp;timétem fermones mcosCde hoe ipfo ia Euangelio ««t« Matthæum:Beati mites,quoniam ipfi hæreditabunt tee^ Lx.?, ram» de hoe ipfo xarà Lucam : Qui minimus fuerit in omnibus uobis. Ibyem.14. hiceritmagnus.Item illic»Quifè extollit humiliabitur.óC quife humiÜax uericexaltabitur.de hoe ipfo ad Romanos: Noli altumfapere, fed time» Si enim deus naturalibus ramis non pepercit, ne forte nee tibi parcat.de hoe ipfo in Pfalmo tricefimotertio:Et humiles fpiritu faluabit.Item ad Ro Ro.r. manos:Rcddite omnibus quæ debentur:cuitributum,tributum,cui ueóli/’ gal.ucóligabcui nmorem,timorem:cui honorem,honorem. Ncmini quicz quà m debcatis,nifi ut inuicem diligacis.Item in Euangelio ko-t« Matthæuî Mdttb. ij. Deligunt primum recumbendi locum in ccenis. Si primam feflionem in iy foro.öi uocari ab hominibus rabbi. Vos aut ne

uocaueritisrabbi. Vnuseft ein uobismagifter.Itcmin Euangelioxotr« Io lodn,ij. annê:Nó eft feruus maior domino fiio neep apoftolus maior eog fe mißt»

Hæcfcientesbeatieritis,fifeceritisea.Itemin Pfalmo ocftogefîmopriœoî Humilcm Si pauperem iuftifi'cate. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v i.

Bonos quocß Si iuftos plus laborare. Si tolerate debere, quiaprobdtar: Efd.17. apud Salomonern: Vas figuli probat fornax'Ä homines iuftos tentatio tribulationis.ltem in Pfalmo quinquagefimo:Sacrificium deoipiritusco« tribulatus,cor contritum,ö^ humiliatum deus non (pernet.Item in Pfalmo trigefimo tertio: Proximus eft dhscontribulato corde, Si humiles fpirita fàluabit.Item illic^MuIta flagella iuftorum,amp;ex omnibus illis liberaüitilx i. - lob.i. los dominus.de hoc ipfo apud Job:Nudusexiui deutero matris raeæ.ntP dus ego ibo fubterrârdominus dédit,dominus abftülit.ficut domino plaz cuit ita faólum eft,fit nomen domini benediôlum. In his omnibus quæ contigeruntei.nihilpeccauitloblabqs fuis in conipedtü domini ♦ de hoc ipio in Euangelio nar«. Matthseum i Beati plartgentes,quortiam ipfi eoO' lountd. folabuntur.lccm xarà Ioannem:Hæc locutusfiimuobisucin me pacem habeatis,in icculo autem preflûram habebiris.lèd fidite,quoniam ego uid it. Corin.K. mundu.de hoc ipfo ad Corinthios lêcûda:Datus eft mihi ftimuluscarniS meæ,angelus fatanæ, qui mecollaphizet, nemeextollat.Propter quodtef dominum rogaui,u£dilcederet à me.Et dixit mihi tfuificic tibi gratia mea» ...J ■ ■■■' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;““ quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■quot; .Nam

-ocr page 323-

liber TERTIVS ad OyiRINVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^99

Nam uirtus in infirmitatem perficitur. de hoc ipfo ad Romanos : GIox hamur in fpe daritaris dei: Non folum autcm, fed amp;nbsp;gloriamur in Roma-f, prefluris, feientes quoniam preifura tolerantiam operatur, tolerantia probationem, probario autcm fpem»Spes autem non confundit.quia diledtio deiinfufa cft in cordibus noftris per fpiritum fandtum qui dagt;-tuseft nobis, de hocipfo «ara Matthæumî Quàmiataôd fpaciofa uia «ftquæducitad intericum.ôd multi funtqui intrant per cam. Qua'm arta ßf anguftauiaeft,quæducitaduitam.ôC pauci funtqui cam inueniunt* de hocipfo in Tobiam; Vbi funt iuftitiæ tuæfeccequæ pateris.Item in Sa Tol,.2. pientia Salomonistin locis impiorum gemunt iufti.in illorum autem per* E«Pm/îeî,gt; ditionem abundabunt iufti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VIL

Non contrifVandum fpiritum fandlum.qucm accepimustapud * EpheiîoszNoIitcconrriftarefpiritumfandtumdei,in quofignati eftis.in Epb.4.. dieredcmptionisiAmaritudo,ôdira.fiCindignatio,K clamor, ÔCblafphex; ôiiæ auferantur a' uobis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vin»

Iracundiam uincendam cOê,ne cogat dclinqucretapud Salomon HcminparœmiistMelioreft uirpatiens forti.Quienim iracundiam con^ Pmerb. i«î. temnit melior cft,qua'm qui urbemcapir. Item illicî Imprudensin eadem die nunciat iram fuam, abfcondit autcm inhonorationem fuam aftu.' tus.de hoc ipfo ad Ephefiostirafeimini Si nolite peccare. Sol non occidat Epb.4» • lupcr iracundiam ueftram.Item in Euangelio xarà Matthæum : Audiftis quia didlum eft antiquis.nonoccidestqui autem occiderit.reus erit iudû oo.Ego autem dico uobis,quia omis qui irafeitur fratri fuo fine caufa, reus eritiudicio» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IX.

inuieem fefratres fuftinere deberetad Galatasrin contempla x GaP.rf. tionem habentes unufquifque.ne Si uos contentemini. Alterutrum onera fuftinetc.amp;ficadimplebitis Icgem christl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X*

' In deum folum fidendum cfte Si in ipfo gloriandum : apud Hicre^ Htere.gt; ttiiamtNon glorictur fapiens in fapientia fua.necglorietur diues in diuitrjs fuis.Si fortis in fortitudine fua, fed in hoc glorietur qui gloriatur intcllige» te,amp; nofte quoniam ego fum deus,qui facio mifericordiam, Si indicium,Si iuftitiam fuper terram,quoniam in hiseft uoluntas mea,dicitdominus.de ' hocinPfalmo.quinquagefimoquarto:In domino fperaui non timebo quid faciat mihi homo.Item illtc.Non nifi deo foli fubdita cft anima mea. Item in Pfalmo centefimodccimofeptimo î Non metuam quid faciat migt; hi homo.dominus mihi auxiliator cft.Item illic.Bonû eft confidere in do/ minum.qua'm fidere in hominem.Bonum cft fperarc in dominum, quàm fperarcin prinopibus. de hoc ipfo apud Danielem.Refponderunt autem Dlt;tnicCj. Sidrac, Mifac, amp;nbsp;Abdenago Nabuchodonofor régi. Rex non opus eft nobis de hoc fermone refpondere cibi. Eft enfin deus cui nos feruimus, t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potens

-ocr page 324-

ioo DIVI CAECILII CYPRIANI LIBER potens en’perc nos de cami'no ignis ardcntis, de manibus tuis libcrabit nos.Et fi non: notum tibi fit rex.quia dfjs tuis non feruimus, nbsp;nbsp;imaginera

Hiere. 17. autcam quam ftatuifti,non adoramus. Item apud Hieremiam : Maledp élus homo qui fpem habet in homine.amp;bcnediótus homo, qui fidetin DeHf.fi. domino,amp; cric in deu fpes eius. De hoe ipfo in Deuteronomio: Dominu Rotti.1. dcum tuum adorabis,K illi foli feruics.Dc hoe ipfo ad RomanosïEt coluc runtSiferuicruntcrcaturærcIidlocrcatorc, propter quod ôi tradidit illos deus in paflîoncs ignominiætde hoc ipfo apud Ioannem:Maiof cft quiia uobis eft,quàm qui in hoc mundo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x i.

Eum qui fidem aflccutus eft expofito priorehomine.cœleftia tantura amp;nbsp;ipiritualia cogitate dcbere.nec attendere ad feculum,cui iam renundaui/ Ep.JJ. musrapudEfaiam îQuærite dominum amp;cum inueneritis inuocate cunw ' nbsp;nbsp;nbsp;Cumautemappropinquauerit uobis,rcIinquatimpiusuiasfuas,ÔJuirfa^

cinorofus cogitationcs fuas,ôd conuertatur ad dominum 62 mifericordiatn ; cofequeé’,quia in multû remitter peccata ucftra.de hoc ipfo apud Salomo/ EcfPid/ïes.i. ncm: Vidi uniuerfa opera quæ faôta funt fub fole,ô2 ccce omnia uanitas.de ' Exo.iî. hoc ipfo in ExodoîSic autem comedetis ilium* Lumbi ueftri præcindi,8£ calciamcnta ucftra in pedibus ueftris,ô2 baculi ueftri in manibus ueftris, 62 edetis cum feftinanter,pafchadominieft.dehocipfoin Euangelio xlt;xt« lAitth.6. MatthæumtNoIite cogitate diccntesgt;quidcdcmus,autbtbcmus,aut quid ueftiemur : hæc cnim nationcs inquirunt.Scit autem parer uefter, quia ho rumomniumindigetis. Quæriteprimum regnumdei,62iuftitiam eîus» 62 omnia ifta apponentur uobis.Item ilIicNolite cogitate in craftinû.Cra/ ftinus cnim dies ipfe cogitabit fibi.Suffîcit diei malicia fua ♦ Item îHict Ne mo retro attendens 62 fuperponens manum fuam fuper aratrum.aptus cft regno dei. Item illic. Afpicite uolatilia cœli, quoniam non feminanr* neque metunt, neque colligunt in horrea, 62 pater uefter cœleftis pafeit L».n. ilia. Non uos plures eftis ilTisCdehoc ipfo Hari Lucam: Sintlumbiuez ftri accinôli, 62 lucernæ ardentes. Et uos fimiles hominibusexpedantibuS dominum fuum.quando ueniat a nuptrjs 62 cum ucncrit,Ô2 pulfauerit,apc riant illi.Fcliccs ferui illi,quosadueniens dominus inuencrit uigilantes. de 'Mftttb.s. hoc ipfo apud MatthæumxVulpes foueas habcnt,62 uolucres cœli diuerfo ria.filius autem hominis non habet ubi caput fuum inclinct.Item ilIic. Q ul non tcnunciat omnibus.quæ funt cius,non poteft meus difcipulus efle. de î. Corm.fi. hoc ipfo ad Cotinthios fecundo:Non eftis ucftri,empti cnim eftis predo lbidem.7’ tnagno,clarificate,62 portate dcum in corpore ueftro.ltem illic.Tempus col leôlum : fupcreft ergoutquihabentuxorcs quafi non habentes fint, 82q plangêt quafi non plangentes,62 qui gaudent quafi non gaudentes,82 qui emunt quafi non ementes, 62 qui poftîdcnt quafi non poflïdcntcs, 82 qui ttiJem, IJ. hgç ratuido ututur quafi no utantur. Pr^ceribic cnim figura huius mudu

-ocr page 325-

TERTIVS AD Q_VIRINVM. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j6t

Item inictPrimus homo de terræ lîmo, feoindus homo de cœlo.Quaîis ille * ch'mo,taies Si qui è Iimo,amp; qualis cœleftis,taies Si cœleftes.Quomodo pot tauimus imaginem eius qui de limo eft.portemus ÔC imaginem eius qui de ccelo eft»De hoc ipfo ad PhîIippenfeSîOmnes fua quærunt.Si no quæ funt PbtKpp.i. CHRIST I, quorum finis eft intérims,quorum deus eft uenter, Si gloria in confufionem eorum qui terrena fapiunt.Noftra autem conuerfatio in cce^ liseft, undeSifaluatoremexpecftamus dominumnoftru IESVM CHRI/ STvM.qui tranftormauit corpus humilitatis noftræ.conformatum corpo gt;nbsp;riclaritatis fuæ.De hoc ipfo ad GaIatas:Mihi ante abfit gloriari,nifi in cru-cedomininoftri lESV christi, per quern mihimunduscrucifixus eft, Siego mudo,De hoc ipfo ad Timotheum: Nemo militans deo obliget ie i.Timo, a» nioleftr)S fecularibus, ut pofti't placere ei cui fe probauit. Sed Si fi certauerit quis,n5 coronabitur,nifi legitime pugnauerinDe hoc ipfo ad Coloflcnfes:

Si mortui eftis cum c HR i s T o ab dementis mundfquid tan^ uiuetes in Colofjl Ü mundouanafeótaminiCltêdehocipfo:SinonrefurrexiftisinChristo: quæ furfum funt quærite,ubi c H RI s TV; s eft in dextera dei fcdêstquæ fiirz fum funt fapite.non quæ terrena funuMortui enim eftis, Si uita ueftra ab^ fconditaeftcum christo in deo^tCu autem christvs apparueritui ta ueftra, tune Si uos cum eo apparebitis in gloria » De hoc ipfo ad Ephe^ fios : Exponite prioris conuerfationis ueterem hominem qui corrumpitur, Epbef4Z fïcundum concupifcentias deceptionis Jnnouamini autem fpiritu fenfus ue ftri.Si induite nouum hominem,qui fecundum deum conftitums eft in iuz* ftiria,3i fandtitate Si ueritate. De hoc ipfo in epiftola Petri:Quafi hofpites i.Peróa» 8i aduenæ,8i peregrini abftinetc uos à carnalibus defyderijs, quæ militant aduerfus animam : conuerfationem autem habentes inter gentes bonam, ût dum uniuerfa retradlant de uobis,quafi de malignis, bona opera ueftra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

afpicientcsmagnificentdeum.De hoc ipfo in epiftola Ioannis:Qui dicitfe ’•lodn.i.' in CHRISTO manere,debet quomodo ilIeambuIauit,Si ille ambulare.lté fllicNoIite diligere mundum,neqj ea quæ in mundo funt. Si quis dilexerit ftiundum, no eft charitas partis in illo.Q uoniâ omne quod in mundo eft, toncupifeentia carnis eft,8i concupifeentia ocuIorum.Si ambitio feculi,quæ non eft à patre,fed ex concupiieentia feculi, Si mundus tranfibit Si concupi*' feentia cius.Qui autem fecerit uoluntatem dei patris manet in ætcrnû,quoz modo Si deus manet in æternum Jtem in epiftola Pauli ad Corinthios pri mæExpurgate uetus fermentum.ut fitis noua coniperfio, ficut eftis azymi. t. Nam Si pafehanoftrum immolatus eft christvs, itaque fefta célébré^ mus no in fermente ueteri.necp in fermente maliciæ Si nequitiæ, fed in azy mis fynceritatis Si ueritatis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X H.

Non iurandum, apud Salomonern: Multum iurans replebitur iniquita Etd.ij» te, Si non difeedet à domo eius plaga, Si fi uaoe iurauerit no iuftifîcabitur^

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E Dehofi

-ocr page 326-

ièi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVÎ CAÉCILTI CYPRtANI '

Mxftb.5- De hoe ipfo nbsp;nbsp;Matthæum: Dico uobis non iurarc in toto.Sit autctti (cp'

Exoft 10, mo uefter.eft cft.non non.Dc hoc ipfo in Exodo: Non accipies nomen do mini dei tui in uanum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xiii»

- tbid. 12. N on maledicendum, in Exodo: Non malcdiccs, neque principi populi tui detraxeris.Item in pfalmo tricefimofecundo:Quis eft homo qui uultui tam.öi cupit uidere dies bonosCCórinclinguam tuam à malo.ôi labia tua f Le»»'M4. ne loquantur dolum. De hoc ipfo in Leuitico: Et locutus eft dominus ad Moyfen dicenszProduc eum foras,qui maledixcrit extra caftra.ôi imponét omnes qui audierint manus fuas fuper caput cius, Si lapidabit cum omnis^ 4- fynagoga filiorum Ifrael.De hoe ipfo in epiftola Pauli ad EphcfioszOmiî fermo malus de oreueftro non procedat,led bonus ad ædificationem fidei, Rbonilt;ti2. utdetgratiam audientibus.De hoe ipfo ad Rhomanos: Benedicentes, no Mittb-s. maledicentes.Dehocipfoineuangelio nbsp;nbsp;nbsp;Matthæum:Quidixericfracri

Mottb, Il fuo fatuc.reus erit in gehennâ ignis.De hoc ipfo Matth^uin:Dico auté uobisquiaomne uerbumociofumquodlocunfiiehnt homines,reddent pro eo rationc in die iudicrj.De fermonibus cnim tuis iuftificeris, Si defer/ monibustuis condemnaberis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xiin.

Nunquam muflîtandum, fed circa omnia quæ acCidunt, bcnedicendum lob.i. deum, apud lob : Die uerbum aliquod in deum Si morere. At ille intuituS cam dixit: Tanquam unâ ex ineptis mulieribus locuta es:Si bona accipia? mus de manu domini.mala cur non tolerabimusC In his omnibus quæ ac/ Ibid, ciderunt,nihil peccauit lob labqs fuis in confpedtu domini. Item illic:

maduertifti in pucrum meum lobfnon enim fimilis eft illi quiiquam inter ris.homo fine querela ucrus dei cultor.abftinens fe ab omni malo. De hoc ipfo in pialmo triccfimotertiozBcnedicam dominia in omni tempore, fem/ N«»ner.ii per laus cius in ore meo. Item in Numéris : Definat murmuratio eorum a me,SC non morientur.Item in A(ftibusapoftolorum:Circa autem mediath nodlem Paulus Si Silas orantesgratiasagebantdeo, audicbat autem eoS uinifti.Item in epiftola Pauli ad Philippcnfes:Omnia autem pro deleda/ tione facite, fine murmurationibus amp;nbsp;reputationibus, ut fitis fine querela» Si immaculati filq dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X v.

Genefii. Ad hoc tentari homines à deo ut probentur. in Genefi: Et tentauit deus Abraham,6i dixit ad ilium: Aedpe filium tuum unicum quem diligis Ifaac, Si uade in terram.impones ilium ibi in holocauftum hoftiam, in unumex Déwer.ij montibus.de quo dixero tibi.De hoc ipfo in Deuteronomio: Tentât do/ minus deus uefter uos.ut fciat.fi diligitis domin deu ueftrum ex totou cor/ S«pten.5. deueftro.Si ex tota anima ueftra.De hoc ipfo in Sapientia SalomonisiEt fi coram hominibus tormeta pafli funt, fpes eoru immortalitate plena eft, ' nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;in paucis uexati,in multis bene difponetur, quoniam deus tentauit illos,

amp; inuenit eosdignos fe.Tan^ aurum in fqrnace probauitillosÄquaßho fti«

-ocr page 327-

LIBER TBRTIVS AD QVIRINYM.’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jój

hotoeâufta accepte illos, 8C in tépore eric refpedtus illorum Judicabunt *ïationcs,8i dominabuntur populis,ÔC regnabit dominus eorum in perpe/ ' tuum.De hoc ipfo in Machabæis:Abraham nonne ÔC in tentatione inuen i.Mdcbâ. Z ^eftfideliSjôCdeputatumeiadiufticiamC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xvi»

Debono martyrq.in Sapienria SaIomonis:Liberat de malis anima mar ProKerki^.' yf fidelisJtê illicî Tune (labunc iufti in magna conftâua aduerfus eos.qui Sdpien.^.. fç anguftiauerunt,ÔC qui labores eorum diripuerût. V identes turbabuntur tiiîiore horribili SC mirabuntur in fubitatione infoeratæ falutis.dicentes in-*

fe pcenitentiam habentes, K per anguftiam ipiritus gementes. Hi fuut H^osaliquando habuimusin derifum Ô£ in fimilitudinem improperq.Nos wfenfati uitam illorum æftimabamus infaniam, Si finem iilorum fine ho^ nore.Quomodo computati funt inter filios dei, Si inter fandtos fors illorS

Ergo errauimus à uia ueritaus. Si iufticiæ lumen non luxit nobis. Si fol ûô eft ortus nobis.Laflàri fumus in uia iniquitaus SC pcrditionis,amp;: ambula uitnus folitudines difficiles, uiam auté domini ignorauimus. Quid nobis profuit fuperbia, aut quid diuitiarum iaôtatio contulit nobisC tranfierunt otnnia ifta ficut umbra.De hoc ipfo in pfaimo ii$. Preciofa incófpeólu do mini mors fandlorum eius.Item illic:Qui feminant in lachrymis.in gaudio ôgt;etent.Et ambulantes ambuIabant.ôC plorabant mittetes femina fua. Ve/ hientes autem uenient.in exultatione colligentes gramina fua.De hoc ipfo in euangelio hH Ioânem:Qui amat animam fuam perdet illam,ô{ qui odit lodn. lu animam fuam in ifto feculo,in uitam ^eternam inueniet illam.Item illiaCû autem tradiderint uos,nolite cogitate quid loquamini, non enim uos eftis qui loquimini, fed fpiritus patris ueftri qui loquitur in uobis.Item illict Ve- iodn.ttf. niet hora,ut omis qui interficit uos,arbitretur obfequium fe deo facere.Sed Khocfacient.quoniam no cognouerut pattern necç me.De hoc ipfo apud Matthæum:Beati qui petfecuuonem paffi fuerint propter iuftidam, quox niam ipforum eft regnum cœlorum. Item illic : Ne timueritis eos qui oceix ibtiw. dunt corpus, animam autem non poifunt occidere. Magis autem metuite wm qui poteft animam K corpus perdere in gehertnam. Item illic : Quix ibîienh cunque me confeffus fuetit coram hominibus. Si ego confîtebor ilium cox ram pâtre meo qui in ccelis eft ♦ Qui autem me negauerit cotam hominix bas,ÔC ego negabo eum coram patte nieo qui in ccelis eft.Qui autem fiifti nuerit nique in finem, hic faluus erit. De hoc ipfo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lucam : Beati erix

ris cum oderint uos homines. Si feparaucrint uos, expulerint maledix xcrintnomini ueftro quafinequam propter filium hominis» Gaudete in ilia dieSCexultate.ecceenim merces ueftra multa eftin ccelis»Itemillic;

Amen dico uobis, nemo eft qui relinquat domum aut parentes, aut frax l«?. is, tres,aut uxorem,aut filios propter regnum dei, Si non recipiat fepties taux lum in ifto tempore,in feculo auté foturo,uitam aeternam. De hoc ipfo in

E amp;nbsp;Apocalypû

-ocr page 328-

î 0*4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t)ivi CAÉCILII CYPRiANÎ '

Apoflt;(.6. Apocatypfi: Et cum aperuiHem quintum fignum * ui'dî fub àra deiânittiiS occiforum propter uerbum dei, amp;nbsp;martyrium fuum, ÔC damaucrunt malt; gna uoce dicentes:Quoufque domine uérus Si fanôlus.non iudicas Si uiii/* dicasfanguinemnoftrumde hisqui interris inhabitantÆtdatæfunteis fingulis ftolæ albæ.Si diôlum eft eis ut quiefceret adhuc breui tempore,do/ nec impleatur numerus conferuatorum.Ôd fratrum corum.qui^ poftea

Apo(a.7. cidentur exemplo ipforum Jtem illic: Poft hæc uidi turbam multam quam dinumerare ex his nemo poterat, ex omni gente, ÔC ex omni tribu, amp;nbsp;ex Omni populo ÔC lingua, ftantes in confpecftù throni, amp;nbsp;in confpedu agtii, amp;nbsp;erantamidti ftolis albis.SC palmæ füerunt in manibus corum, magno damore dicebant : Laus deo noftro fedenti fuper thronum, Si agno.Et te^ fpondit unus de fenioribus dicerts mihi : Qui amiôli funt ftolas albas, qui funt Si unde ueneruntÆt dixi eùDomine mi tu fcis.Et ait mihi:Hi funt qui uenerunt de tribulatione magna, St lauerunt ftolas fuas, Si candidas cas fccerunt in fanguine agni, ideo funt in cortfpeôlu throni dei.K feruiunc ci diebus Si nodlibus in templo eius,Et is qui fedet in throno habitabit fugt; per eos, neque efurient, neque fitient unquam, fed neque fol fuper eos caz det, neque ullum æftum patientur. Quoniam agnus qui in medio thro/^ ni eft, reget eos, Si deducet eos ad fontem aquæ uiuæ, Si abftcrgct dcus

Apoc4.j. omnem lachrymam ex oculis eorum » Item illic : Qui uincet dabo illi ederc ex Omni ligno uitæ, quod eft in paradifo det mei Jtem illic: Efto fidelis ufcç ad mortem, Si dabo tibi coronam uitæ. Beati erunt, qui uigilabunt Si fer^ uabunt ueftimenta fua ne nudi ambulcnt Si uideant turpitudinem fuam» x.Tfmo.4. De hoc ipfo ad Timotheum in fecunda:Ego iam delibonôJ tempus inftat quot;

APs*lt;tgoncni. aflumptionis, bonum *certamen certaui,curfum perfed, fidem feruaui,iam fupereft mihi corona iufticiæ, quam mihi reddet dominus in illo die index iuftus: non folum autem mihi, fed Si omnibus qui dilexerunt aduentum

Rb«m4.8. eius . De hoc ipfo ad Rhomanos : Sumus filfj dei, fi autem filfj S£ hære^ des dci,cohæredes autem Christi. Siquidem compatiamurSicomz magnificemur. De hoc ipfo in pfalmo centefîmo decimoolt;ftauo:Beatiquf immaculati funt in uia, ÔCqui ambulant in uqs domini. Beati quiperfcru« tantur martyria eius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xvii.

Minora effe quæ in feculo patimur, quàm fit præmium quod prox Rbom4 s. ”’‘^“”’^ft’'neplftola Pauli ad Rhomanos: Non funt condignæ pafgt; fiones huius temporis, ad fuperuenturam claritatem quæ reuelabitur in nobis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XVIII.

-ocr page 329-

LIBER TERTIVS AD QVIRINVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tôf

gfitxs, K qui non acdpît crucem fuam Si fequitur me, non cfl meus difcix pùlus. Item in epiftola Pauli ad Rhomanos : Quis nos feparabit à cha^- Rfcom.g. ritate CHRISTI, preffura, an anguftia, an perfecutio, an fames, an nu diras, an pcriculum, an gladiusC ficut (criptüm eft: Q uoniam caufa tuf oc/ Pf4l.43. ndi'mur tota die, deputati fiimus ut oues liidtimae, fed in his omnibus fu^ peruincimus.pro quod dilexït nos. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xix.

Voluntatinon noftræ, fed dei obtemperandum .ineuangelio xara Ioannem:Non defcendide cœloutfaciam uoluntatem mcam, fed uo^ luntatem eius qui me mifit. De hoc ipfo pjl Matthæum: Pater, fi fieri po^ teil: tranfèat à me calix ifte, ueruntamen non quod ego uolo, fed quod tu. Item in prece cottidiana : Fiat uoluntas tua ficut in ccelo ôi in terra. Item ïbidem.g, x«T« Matthæum î Non omnis qufdicit mihi domine domine, introibit in regnum cœlorum, fed is qui facit uoluntatem paths mei qui in cœlis eft, »pfe introibit in regnum ccelorun?. Item Lucam: Ilie autem feruusqui k, cognofeit uoluntatem domini fui.K non paruerit uoluntati eius,uapulabic niultasJtem in epiftola Ioannis:Qui autem fecerit uoluntatem dei,manet t. lorfn.ï; inæternum.quomodo ÔCipfemanetinæternum. xx^

‘ Fuundamentum, ÔC firmamentum fpei K fidei efte timorem, in pfal^ •nocentcfimodecimoitlnitium fapientiæ timor domini. De hocipfö'in Sapientia Salomonis î Initium fapientiæ, metuere dominum. In parce^ Ecn.r.' ^iiseiufdem: Beatus eft homo qui ueretur omnia permetum. De hoc ProKerb,i?; ipfo apud Efaiam: Et fuper quem alium refpiciam, nifi fuper humtiem EfA.66.

quietum. Si trementem fermones meos. De hocipfo in Genefi: Et uo/ Gmefti, cauit eum angelus domini de cœlo, Si dixit illi: Abraham. Ilie autem dP Kit : Ecce ego. Et dixiuNoli inqcere manum tuam in puerum, neque fece-' tisilli quicquam. Nuncenimcognoutquoniam times deum tuum,6inon pepercifti filio tuo dilecftiffimo propter me. Item in pfalmo fecundo : Ser/ -nite domino intimorc,amp;exultatecumtremore. Item in pfalmo tricefix tnotertio : Timete dominum omnes fandli eius, quoniam non eft inopia hs qui eum metuunt. Item in pfalmo decimoodtauo : Timor domini cä-ftus perfeuerans in fecula feculorum. ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxi.

Non temere de altero iudicandum » in cuangelio xar« Lucam : Nox lite indicate, ne ludicemini: nolite condem'nare,ne cohdemnemini.De hoc *pfo ad Rhomanos : Tu quis es qui iudicas alienum feruumC domino fuo flat, aut cadit, ftabit autem, potehs ertim deus ftatuere eum ♦ Et iterum : Quare *excufationees 6 homoC in quo enim iudicas alium, te ipfum con/ ibiiem.2. detnnas,eadem enim agis quæ iudicas.Sperasautem tu qui iudicas eos’Ars*mexot/i( qni mala agunt ô{ eadem fads,quia ipfe es fugiés indicium deiCitem in epi/

E } ftola

-ocr page 330-

Divi CAECrLÏI CŸPRIÂNÏ

f.Cor. ïo. ftola ad Coti'nthios prima:Et qui fe fpcrat ftare uideat ne cadatEc iterum? Ibid.8. Si quis fe putat feire aliquid dura no fit quemadmodum oporteat. xxiiî '

Accepta iniuria remittendum Si ignofeendum. in euangelio in pre-' *

Mdttb. 6. ce cotidiana : Remitte nobis débita noftra, ficut Qi nos remittimus debp Mar.n. toribusnofttis♦ Item x«t«x Marcum:Etcum ftetefitisadorationcmjez mitrite fi quid habetis aduerfus aliquem, ut amp;’ pater uefter qui in cœlis eft iHi 4. remittat uobis peccata ueßra.Item iliic:In qua menfura menfi fueritis,in ea remetietur uobis* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxill»

Rbo.u. nbsp;nbsp;nbsp;Vicem malis non teddendam, in epiftola Pauli ad Rhomanos:Ne^

mini malum pro malo reddentes » Item illic : Noli uinci à malo, fed uin^

Apo.it. ce in bono malum. De hocipfo in Apocalypfi : Et dixit mihi, ne f gnauc^ risuerba prophétisé libri huius, quia iam tempus in proximo eß. Si hi qui perfeuerant noccre, noceant. Si qui in fordibus eß, fordeicat : iußus aurem adhuc iußiora faciat, fimiliter Si fandtus fandtiora.Ecce uenio cito, Si mer** ces mea mccum cß: reddere unicuiq; (ecundum faëla fua» nbsp;nbsp;nbsp;xxiiii.

Non poflèadparrem pemenirc, nifi per filium eius lESVM CHRP. ïoifn.r4. STVM, ineuangelio »(P loannem : ^o fum uiaueritas Siuita, nemoucz iolt;ttj.io. nit ad patrem nifi per me ♦ Itemillic : ^o fum ianua.pcr me fi quis introie/ ‘ ritjfaluabitur, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxv^

Ad regnum dei, nifi baptisatus Si tenatus quis fiierit, petuénire non ?• pofle, in euangelio x«t« loannem : Nifi quis renatus fuerit ex aqua amp;nbsp;fpi** ritu fanóto, non poteß introire in regnum dei. Quod enim natum eß de Ibid.«, cafne, caro eß,öi quod natum eß ex ipiritu, fpiritus eß. Item illicNifî edez ritis camem fîlfi hominis Si biberids fanguinem eius, non habebitis uitatn in uobis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxvi*

Parum eße baptizari. Si eucharißiam acdpcrc, nifi quis falt;ßisgt; Si o^ i.Cor.9. reperfidat,in epißola Pauli ad Corinthios : Nefeitis quia qui in ßadio currunt, omnes quidem currunt ,unas tarnen accipit palmamC' Siccurrite, ut occupetis, Si illi quidem, ut corruptibilem coronam acdpiant, nos ucro Mtfttb.j. incorruptam.In euangelio Matthaeum : Omnis arbor non Fadens fruz ibid.y. dumbonum.excidetur.Siin ignemmittetur.Item illic:Multi mihidiz cent in ilia die: Domine domine, nonne in nomine tuo prophetauimus. Si in nomine tuo dæmôniaexclufimus gt;nbsp;Si in tuo nomine uirtutes magnas fedmusÆt tune dicam illis : Nequaquam uos uidi, recedite a me qui opegt;

5. ramini iniquitatem. Item illic î LÂiceat lumen ueßrum coram hominibus» ut uideant bona opera ueßra,Si clarificent patrem ueßrum qui in cœliseR* pbilipp.i. Paulus ad Philippenfes: Lucete ficutluminaria in mundo, x xvil.

Baptizatum quoque gratiàm perdere quam confecutus fit, nifi innoz loi». $. centiatn feruet, in euangelio nbsp;nbsp;loannem : Ecce fanus fadus a. iam noK

s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- peccâiq

-ocr page 331-

LIBER. TERTIVS AD Q.VIRINVM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,07

' jpèaàfc, ne quid tibi deterius fiat » Item in epiftola PauK ad Côrinthios t Néfcitis quiatemplum dei eftis.K fpiritus dei habitat in uobisffi quis tem r.Cor.j» plumdei uiolauerit,difperdct ilium deus »De hoc ipfo in Paralipomegt;* nouîDominus uobiicum eft dum eftis uos cum ipfo,fi dereliqueritis eum, derelinquetuos» ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxvin.

Non pofle in ecclefia remitti ei qui in deum dereliquerit, in euangelio iCn Matthæum î Qui dixerit uerbum aduerfus filium hominis, remittetur Wrfttb.iu illi, qui autem dixerit aduerfus fpiritum fanôtum.non remittetur illi.neque inifto feculo, neque in futuro » Item Kctrà Marcum:Omnia peccata remits Mdrcj, tentur filqs hominum SC blafphemiæ î qui autem blafphemauerit in fpiri^ tum fandlum, non remittetur illi, fed reus erit æterni peccati» De hoc ipfo , in èatfiUü/j primo : Si derelinquendo peccetur aduerfus uirum, orabunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

proeodominû.fiautéindeûpeccethomo.quisexorabitproeoC xxix.

De odio nominis ante prædiôlum, in euangelio nbsp;nbsp;Lucam : Et eritis Luc. u,

odibiles omnibus hominibus propter nomen meum.Item kät« loannem;

Si feculum uos odit.fotote quoniam me primo odit,(i de (eculo e{retis,iècu Iorfii.15^ lum quod fuum eft amaret: led quia de (eculo non eftis,ô£ ego elegi uos de feculo, propterea odit uos feculum.Mementote fermonem quem dixi uo.* bisîNon eft maior domino fuo feruus, fi me perfecuti font, Si uos perfe/-quentur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXX»

Quod quis deo uouerit dto reddendum, àpud Salomonern î ProuE Uoueris uotû domino,ne moram feceris reddere illud»De hoc ipfo in DeU' teronomio î Si autem uoueris uotum domino deo tuok non tardabis red^ De«ter.i^ dere illud, quia inquirens quærct illud deus tuus à te, ÔC erit in peccatum: ea quæ egredientur per labia tua,obferuabis,ô£ facies donum quod locutus CS ex oretuo.De hoc ipfo in pfalmo quadragefîmonono : Sacrifica deo fa -crifidum laudis, Si redde altiflîmo uota tua» Inuoca me in die prefforæ, cximam te.ôi clarificabis me»De hocipfo in Adibus apoftolorum:Cur im a^kk, plcuit fatanas cor tuum mentiri te fpirttui fancfto, cû eftet fondus in tua po/ teftate:Non hominibusmentituses,(èddeo. ItemapudHiercmiam:Ma' hîoï.48» ledidus qui facit opera domini negligenter» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxxi.

Eum qui noncrediderit, iam iudicatum elfe, in euangelio ««t« loan^ hem : Qui non crediderit, iam iudicatus eft, quia non crcdidit in nomine unid fill) dci.Hoc autem eft indicium,quoniam lux uenit in feculum,S£ ma gis dilexerunt homines tenebras quàm lucem » De hoc ipfo in pfalmo prix tnoî Propterea non refurgentimprj in iudicio, neque peccatores in confilio iuftorum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxxii»

DebonouirginitatisS^continentiæ, in Genefi:MultipIicans multiple cab o tri ft ici as tuas, Si gemitus tuos, Si in trifticia paries, filios, Si erit con-«lerGo tua ad uirum caum, Si ipfe tut dominabitur » De hoc ipfo in euan* E 4. gclio

-ocr page 332-

îo8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DTVI CAECILII CYPRIANI '

gelio Kara Matthæum : Non omnés capiunt uerbum, fed illt quibusdaz tum eft» Sunt enim fpàdones, qui ex utero matris nati funt, Ä funt fpadones, qui coaóli funt ab hominibus gt;nbsp;Si funt fpàdones qui feipfos ca-» ftrauerunt propter regnum cœlorum qui poteft capere» capiat. Itcni Lxf.to Lucam : Filq feculi huius générant amp;nbsp;generantur, qui autem habue-rint dignationem feculi illius, ÔC refurredtionem àmortuis nonnubunt, neque nubuntur, Neque enim incipient mori, æquales enim funt ange/ lis dei, cum (int filq refurredionis gt;nbsp;Refurgere autem mortuos Moyfes (îz gnifîcat, quomodo dicit in rubo: Dominus deus Abraham, ÔJ deus Ifaac, Si deus Iacob, non eft deus mortüorum, fed uiuorum, omnes enim illi «.Cor quot;7' uiuunt. De hoc ipfo in epiftola Pauli ad Corinthios prima î Bonum eft hominem mulierem non contingcre, propter fornicationem autem unuf/ quifque uxorem habeat fuam, Si unaquæqué uirum fuum habeat.Vxoz ri uirdebitum reddat.fimiliter ôiuxor uiro» Vxorcorporis fui potefta^ tem non habet, fimiliter Si uir coiporis fui poteftatem non habet,fed uxor»Nolttefraudare inüiccm, nifi ex conüentione ad tempus ut uacc/ gt;nbsp;tis órationi. Et iterum: Reuertamini in idipfum. ne tentet uos fatanas pro/ pterinconcinentiam.Hocdico fecUndum con(ilium,non iècundum im/ perium.uolo autem omnes homines efte.ficut amp;nbsp;me, fed unufquifquc Ibidem, proprium habet charifma à deo, alius fie, alius autem fie. Item illic Cce/ lebscogitatqu^funtdomini,quomodo plaeeat deo.Qui autemmatrix monium contraxit,cogitatea quæfunt mundi huius,quomodo plaeeat uxori t Sic Si mulier, Si uirgo innupta cogitat ea quæ funt domini, ut fit fanda corpore Si fpiritu» quæ autem nubit.cogitat ea quæ funt mundi hu' Exod.19. iris, quomodo plaeeat uiro. De hocipib in Exodo 1 Cum præcepiffetde/ us Moyfi, ut fandificaret populum in diem terrium, fandificauitille. Si adieritxEftoteparati tribus diebus, non accedentes admulieres. De hoc ipfo in feao'/AHw/j primo: Et refpondit facerdos ad Dauid SC dixit: Non funt panes prophani in manu meà.nifi panis fandus unustfi obferuati funt pue Apof(lt;.i4. ri à muliere, manducabunt. Item in Apocalypfi: Hi funt qui cum mulieri/ bus non coinquinauerunt.uirgines enimpermanferunuhi funt qui fequun turâgnumquocunqueuadit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxxiii.

Nihil pattern indicate, fed filium, SC pattern ab eo non honorificari, Io4n.5. rjtio non honorificetur amp;nbsp;filius, in euangelio holt« loannem : Nihil pa/ ter iudicat, fed iudicium omne dedit filio, ut omnes honorifi'cent filium, fieut honorificant pattern. Qui non honorificat filium, non honorificat Gene. i;,. P^^^em qui eum mifit. Item in Genefi : Et pluit dominus à domino fupec Sodomam Si Gomorram fulphur SC ignem de ccelo. Item in pfalmo fc/ ptuagefimox Deus iudicium tuum regi da.ôC iuftiriam tuam filio regis. Indicate populum in tuam iufticiam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxxinr. gt;

Fidelem

-ocr page 333-

LIBER TERTIV8 AD Q.VIRINVM; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jo^

Fidelem gentih'ter ui'uere non oportere, apud Hicrcmfam: Hæcdicic dominus î Secundum uiam gentilium non ambulauen'tis De bocipfo quod fegregare fe quis debeatà genrilibus, ne fit focius cnlpæ, Si fiat patquot; Keeps plagæ.in Apocalypfi: Etaudiui aliam uoeem de cœlo dicentem t Exi ApGf4.iamp;' deea populus meus ne particeps fis delidlorum eius, Si ne præftringaris plagis eius, quoniam deli ^ta eius ufque ad coelum peruencrunt, amp;nbsp;memi^ nit dominus deus iniqUitatum eius» Ideo reddet ei dupla, ôi in quo po^ culo mifeuit, duplum remixtum eft ei, fed in quantum fe clarificauit, Si de/ lidarum habuit, in tantum datur ei Si cruciatus. Si ludus,quoniam ip cor/ de fuo dicit: Regina fum, Si uidua efle non poflum, nec ludtus uifura fum, ptopterea una hora plagæ eius adueniunc . mors, luôtus Si fames. Si igni cremabitur, quia fortis ell dominus deus qui earn iudicabit. Et flebunt, Si plangebunt fe in ea reges terræ, quia cum ea fornicati funt gt;nbsp;Si in delidlis conuerfati funt. Item apud Efaiam : Exite de medio eorum, qui fertis ua--- E/d. fa domini. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxxv»

Deum ad hoc patientem effe. ut nos pœniceat pcccati noftri. ut refor/ ftiemur, apud Salomonern in Ecclefiaftico : Ne dixeris, peccaui, Si quid Ecd.j. aeddit mihi trifteC' eft enim altiffimus patiens redditor. Item ad Rhoma- Rbo«x. ôosiAn nunquid opulentiam bonitatis eius.Sê fuftinentiam.Si patientiara contemnis, ignorans, quia bonitas dei in pœnitentiam te adducitCTu au/ tem fccundum duritiam tuam. Si cor impatiens thefaurisas tibi iram in die itæ, Si reuelationis iufti iudicrj dei, qui reddet unicuique iecundum opex rafua. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxxvi.

Mulierem ornari feculariter non debere, in Apocalypfi : Ëtuenitunus ex feptem angelis habentibus phialas, Si aggrcftuseft me dicens; Veni Apocd.iy» oftendam tibi damnationem meretricismagnæ, fedentis fuper aquas mul tas, cum qua fornicati funt reges tcrræ.Etuidi mulierem fedentem fuper beftiam, Si mulier ilia amiôta erat pallium purpureum. Si coccineum, Si adornata erat auro, Si lapidibus preciofis, Si margaritis, tenens poculum aurcum in manu fua plenum execrationum, Si immunditiæ. Si fornica^ -tionistotius terræ»Item ad Timotheum tSint mulieres ueftræcumuex’*Tt»«ô i* fecundia, Si pudicicia componentes fe, non tortis crinibus, neque auro, neque margaritis, aut uefte préciofa, fed ut decet mulieres promittentes caftitatem per bonam conuerfationem. De hoc ipfo in epiftola Petri ad Ponticos : Sit in muliere non exterior ornamenti, aut auri, aut ueftis cuL gt;nbsp;tus, fed cultus cordis. Item in Genefi: Thamar cooperuit fe pallio,0i ador^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^.

nauitSicum afpexiifetearn ludas.uifumeftei meretricem elfe, xxxvir.

Fidelem non oportere ob alia delidla.nifi ob nomé folum puniri, in epi^ ftola Petri ad Ponticos:Ne quifquam ueftrum tanquam fur aut homicida patiacur

-ocr page 334-

po nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAECILII CYPRIÄNl

patiatur.aut tanquammaledicus.aut curas aliénas agens,fedtanquatn

Chriftianus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxxviii»

Seruum dei innocentem eflê debere, ne incidat in pcenam fecularem, in Rbom. rj. cpiftola Pauli ad Rhomanos : Vis non timere poteftatemCbonum fac,SC habebis laudem ab ea. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxxix*

i.Pctrù Z. Datum nobis effe exemplum uiuendi in CHRi stoîCHRISTVS enim pafliis eft pro nobis, relinques exemplu uobis, ut fequamini ueftigiaeius, qui peccatum non fecit.nec inuentus eft dolus in ore eius.Qui cum maledi* ceretur.non maledixit.cum pateretur.non minabatur: tradebat autem fe iu Pbtl(pp.i. dicanti iniufte.Item Paulus ad Philippenfes:Qui in figura dei conftitutus, non rapinam arbitratus eft efte fe æqualem deo,fed fe inaniuit formam fcr ui aedpiens, in fimilitudinem hominis faótus,in habitu inuetus eft homo. Humiliauitfe.faótus obediensufquead mortem,mortemautem;crucis. Propter quod deus exaltauit ilium,amp; donauit illi nomen,ut fit fuper omne nomen:ut in nomine i e s V omne genu curuetur,cceleftium,0i terreftrium, ÔC infernorum, amp;nbsp;omnis lingua confiteatur, quia dominus i e s V s in gio-* loÄn.ij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patris. De hoc ipio in euagelio xaret loannem; Si ego laui pedes

ueftros dominus magifter, amp;nbsp;uos debetis aliorum pedes lauare.Exemx plum enim dedi uobis,ut ficut ego feci,amp; uos aids faciatis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XL.

Non ia(ftantcr,nec tumultuofe operandum.in euangelio nbsp;nbsp;Matthæu:

Mittb. 6. Nefciat finiftra quid faciat dextera tua, ut fit elccmofyna tua in abfepndi^ Ibidem. to.ôC pater tuus qui uidet in abfionfo redder tibi.Item illic: Cum fads elec.* mofynam, noli tumultuare quomodo hypocritæ fadunt,in uids, in fygt;* nagogis,ut clarificenturab hominibus. Amendico uobiscomplèuerunt mercedem fuam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xli.

Epbe. 5. Inepte ÔC feurriliter non loquendum.in epiftola Pauli ad Ephefios : Stul^ tiloquium SC fcurrilitas.quæ ad rem no pertinent, nec nominentur quidem in uobis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XLii.

Gencf 15. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tâtum prodefte,ÔC tantum nos poire,quantö credimus,in Geac^

fi:Et credidit Abraham deo.ôC deputatum eft ei ad iufticiam.Ité apud Efa* iam:Et fi non credideritis.net^ intelligetis.ltem in euangelio Matthæu: Modicæ fidei quare dubitaftiCEt iterum : Si habueritis fidem quafi graniî finapis, diceretis monti huic,tranfi hinc illuc.ôC tranfibit.ôC nihil impoflibi* le erit uobis.Item x«t« MarcumtOmnia quæcuncp oratis SC petitis,crédité, Abacuc.z. quia âcdpieds,ÔC erunt uobis.Et iterum: Omnia poflîbiliacredenti.Item in DitnieLj. Abacuctiuftus autem ex fide mea uiuet.Item in Daniele:Ananias,Â2ari/

as.Mifahel credentes deo liberati funt de flamma»

XLHI .

PoiTe eum ftatitn confequi qui crediderit uere.in Adibus apoftolorunw Ecce aqua,quid eft quod me impedit baptizaricTunc dixit Philippus:fî etc dis ex toto corde cuo.licet» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. XLllll»

Fidelcï ■

-ocr page 335-

LIÊEH TERTlVS AD OVIRtNVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fH

gt; FideÏes inter fc difccptantes.non debere gentilem iudicem experiri:in epi ftola Pauli ad Corinthios prima: Audet quif^ ueftrum aduerfus alterum j.Cör.Ä tiegórium habcns,difceptare apud iniuftos, ÔC non apud fantflosCNefdris quia fanóti hunc mundu iudicabutÆt ircrumJam quidem in totu deliótd in uobis eft.quia indicia habetis cn inuiccm ♦ Quare no magis iniuriâ patiz tnini.ói quare no magis fraudaiïiini, * 8^^ uos iniuriam facitis.Si fraudatis.S£ hoc fratribus : aut nefcitis, quoniâ iniufti regnû no confequentuiC XL v»

Spem futurorum crie gt;nbsp;8i ideo fidem circa ea quæ promifla funt pâticnx tem cfTe debere, in epiftola Pauli ad Rhomanos : Spe faluati fumus.Spes Rbomrf. amp;nbsp;autem quæ uidetur.non eft fpes.Quod cnim uidet quis, quid fperatCSi an tem quod non uidemusfperamus, per fpeôtarionem fperamus. xlvigt;

Muliercm in ecdcfia taceré debere. in epiftola Pauli ad Corinthios prix ma: Mulieres ueftræ in ecclefia taceanùSi quæ autem dilcére uolunt * domi t.Cor. uiros fuos interrogent.Item ad Timotheum : Mulicr cum filentio difcat in i.Tîmo. i* Omni fubieôlione. Docere autem mulierem non pcrmitto.neque præpofigt; tam efte uiro. Adam enim primus formatas eft,deinde Eua.ôê Adam non cftfeduôlus.mulierautemfeducftaeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XLVir*

Delido ÔC merito noftro fieri ut laboremus, nec dei opem in omnibus fentiamus: apud O fee: Audite fermoncm domini filq Ifraël.quia iudicium o/êe. 4» tft domino aduerfus incolas terræ : quod neque mifericordia, nequc ucri^ tas,nequeagnitio dei fit fuper terram.Execratio.ôi mendacium,amp; cædes.Si furtum, ôi adultcrium diffufum eft fuper terram.Sanguinem fanguini fux^ permifcent,amp;idcircoterra lugebit cumuniuerfis incolis fuis,cum beftqs agri, ôi cum ferpentibus terræ, cum uolucribus cœli, Si deficient pifces ma^ ris, ut nemo iudicet, nemo reuincat. De hoc ipfo apud Efaiam : Nunquid Ep, non ualet manus domini,ut faluos faciat,aut grauauit aurem.ut non exau/ .diatCScd peccata ueftra inter uos Si deû feparant, Si propter peccata uéz ftraauertit faciem à uobis ne mifereatur. Manus enim ueftræplenæ funt fanguine, Si digiti ueftri in peccatis, labia autem ueftra locuta funt facix* nus. Si lingua ueftra iniufticiam meditatur : nemo loquitur uera,neque eft iudicium uerum : fiduntin uanis. Si loquunturinania : qui parturiuntdo^* lorem, Si parient facinus. Item apud Sophoniam : Defeôtione deficiat à Sopbo.ri facie terræ dicit dominus.Deficiat homo,ôi pccudes deficiat, uolucres cceli, 8Cpifces maris,ÔJ auferam iniquos à facie terræ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xL v 111*

, Non fœnerâdum.in pfalmo ij.Qui pecunia fuam no dédit in fœnore,6i muncra fuper innocentes non accepit, qui ifta fecerit, non commouebitur in æternum. De hoc ipfo in Ezechiele: Homo autem qui erit iuftus homix EjecD. tÿ ncm no opprimer,amp; pignus débitons redder,Si rapinam no rapiet:panem fuum efuriéti dabit,ôi nudum oppericLôC pecuniam fuam in ufuras no da-bitJtem in Deuteronomio: Non fcenerabis fratri tuo ufuram pecuniæ, Si Dotter.iji ufurana

-ocr page 336-

Jtt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAECILII CYPRIANI LIBER

ufuram dborum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xlix? ‘

Lhc,«s, Im'micos quoqj dih'gendos:In euagelio k«t(x Lucatn : Si dili'giris qui uol dili'gunt, quæ uobi's gratia eft C ôi peccatores enim diligunt cos qui fe dilp Mftttb, ƒ, gunt»De hoc ipfo Matthæû:Diligite inimicos ueftros, Ô2 orate pro his, qui uos perfcquuntuLut fitis fili) patris ueftri qui in cœlis eft,qui foîem fuu oriri facit fuper bonos Si malos.ôè pluit fuper iuftos Si iniuftos. nbsp;nbsp;nbsp;L*

Sacramentutn fidei non efte prophanandum.apud Salomonern in palt; ProHer. zj. fcemqsdn aures imprudentis noli quic^ dicere, ne quâdo audierit irrideat Mdttb.7. fenfatos fcrmones tuos, De hoc ipfo in euangelio nbsp;nbsp;Matthæum : Ne de/

AFî. * fanfHi. deritis*femen canibus,neqj miferitis margaritas ueftras ante porcos,ne for te conculcent ea pedibus fuis,6i conuerfi elidant uos» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;li.

Quod æmo in opéré fuo extoUi debeat, apud Salomonern in Ecdefiafh’ ; Ecdf.ro. CO : Noli teextollere in faciendo opéré tuo. Item in euangelio nbsp;nbsp;Lucaiw

LMf.17. Quisueftrum habensferuum arantem, autpaftorcm, Si aeaieatidcagro dicit.continuo tranfî recumbeCScd dicit illi,para aliquid quod cœne, SL aC'’ cingere SL miniftra mihi donee manducem Si bibam, Si poftea tu mandu/* cabis K bibes » Nunquid habet gratiam feruo iîli quia fedt quæ imperata funtCEt fie itaqj Si uos cû feccritis quæ uobis imperata funt,diciteîSerui fu/ peruacui fumus.quod habuimus facere fccimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lu»

Credendi uel no credendi libertatem in atbitrio pofitam, in Deuterono^ DfKter.jo. tiaio:Ecce dedi ante faciem tuam uitam Si mortem, bonum Si malum : dix EfA. IV gc uitam,K uiues»Item apud Efaiam : Et fi uolueritis Si audicritis me* bo^ na terræ cdccis.Si autem nolueritis.SC non audieritis me, gladius uos con/ LKc.t7. fumet, os enim domini locutum eft ifta.Item in euangelio nbsp;nbsp;Lucam : Re/

gnum dei intra uos eft» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LUI»

Dei arcana perfpici non pofte, ÔL ideo fidem noftram fimplicem eflède-r.Cor.ij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;epiftola Pauli ad Corinthios prima : Videmus nunc per fpeculutn

in a:nigmate,tunc autem facie ad faciem.Nunc fcio ex parte,tune autem co* slt;(pie».r. guofcam,ficuti ego cognitus fum.Ite in Salomonis Sapiêtia : Et in fimpli* citate cordis quîcritc deum.Item apud eundê:Qui ambulat fimpliciter.ani' Efcî.j. bulat fidenter.Item apud eundem: Altiora te ne quæfieris, SL fortiora te ne Ecctmßes. 7. ferutatus fis.Icem in SaIomone:Noli efte multum iuftus,SJ noli argumen/ tari plus cp oportet.Item apud eundem : Væ qui arguti funt in femetipfis» r.Mdfbd. 3. Item in Machabeis:Daniel in fimplicitate fua liberatus eft de ore leonum» Rbomlt;t.ii. Item in epiftola Pauli ad Rhomanos:O altitudo diuitiarum, ÔL fapientte SL feientiæ dei.quàm incomprehefibilia funt iudicia eius.Si inueftigabileS uiæ eius.Quis enim cognouit fenfum domini,aut quis confiliarius eius fu/gt; it,uel quis prior dédit ei.Si retribuetur illifQuoniam ex ipfo, Si per ipfum, SL in ipfo funt omia,ipfi claritas in fecula feculorum. Item ad Timotheum: i,Ttmo. Z. Stultas SL ineruditas quæftiones deuita.fciens quia lires generant»Seruunt

autem

-ocr page 337-

TERTIVS AD QVIRINVM, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jij

'autem déi non oportet lirigare,fed tni'tem cfTcad omnes, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LIIII»

' Neminem fine forde,amp; fine peccato efTerapud Iob:Quis enirn mundus lob. *5* à forde^nec unus,etiam fi fit,uita eins unius diei in terra * Item in Pfaimo; yo.Ecce in iniquitatibus conceptus fum,amp; in delidis cocepit me mater mea»

* Item in epiftola Ioannis:Si dixerimus qüia peccatum non habemus, nofx, j^.r. ipfosdecipimus,óiueritas in nobis non eft*. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t Vi

Non hominibus fed deo placêdumn'ti Pfalmo.yi.Qui hominibus placent confufi funt.quonia deus nihil fedt illos-Item in epiftola Pauli ad Ga/ Glt;tP. ù latas:Sihominibusplacereuellem Christi fehiusnoneftem» lvi» ' Deu nihil latere ex his qüæ gerantunin Sapientia Salomonis:In omni Prouer. loco fpeculanturoculidei,bonosôimaIos»De hoc ipfoapüd Hieremiam: Htero.23. Ego deus approximans Si non eft deus de longinquo.Si abfconditus fue/ fit homo in ab(conditis,egönon uideboeum7Nónne cœlum Si terrarri egoimpleo.dicic dominusJtemin ^ao-iÄHufi primo»Homouidetin facie, i.Reg.t^» deusautemincorde.IteminÂpocalyfi:EtfcientomneseccIefiæ quia ego ApowLx* fiitn fcrutator renis ói cordis,dabo ünicuic^ fecudû opera fuadtê in Pfal mo.iS.Delióla quis intelIigitC Ab occultis meis münda me dominé.Item iti epiftola Pauli ad Corinthios»x»Omnesnosmanifeftari oportet ante tri-' LCcrin.^ bnnal CHRisTi,ut reportet unufquifc^ propria corporis fui fecundû quae ègitfiue bona fine mala» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tv II»

‘ Fidelem emendari referuaritin PfalmO »116» Émendans emendauit

We dns,SC morti me no tradidit.Ite in Pfaimo» 88. Vifitabo in uirga fadno ïa eorum SC in flagellis delidla eorum.Mifericordiam autem meam no au/ feram ab eis.ItemapudMalachiâ:Etfedit Conflans amp;nbsp;expurgans ficutau fumÔJargentum,ôiemûdauitfiliosLeui»Itemin Euangelio : Non exibis Mdttb.j« bde,donee foluas nouiflimum quadrantem» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L v i n i '

' ■ • Neminem contriftari morte debere.cum fit in uiuendo labor, amp;nbsp;peri/ wlum.inmoriendo pax ÔC refurgendofecuritasnnGenefiî Tunc dixit ad Gemji AdamtQuia exaudifti uoce uxoris tuæ Si maducafti ex ilia arbore,dequa Cola præceperam tibi ne mâducares^malediëfa terra erit in omnibus operi-bus tuis .In triftitia, 8^ gemitu edes ex ea omnibus diebus uitæ tuæ» Spinas 8Ctribulos erjciet tibi, SC edes pabulum agd tui in fudorc uultus tui.Edes panem tuum donee reuertaris irt terram i de qua fumptus es, qùoniâ terz fâ es,ôi in terram ibis.Item illicîEt complacuit Enoch deo,ÔC non eft inuen- îbiHem. tus poftmodum,quia deus ilium trâftulit» Apud Efaiam:Omnis caro fœgt; nbsp;nbsp;^o»

num.ôC omnis claritas eius ficut flos fœni.Aruit fcènum Si flos decidit.Ser/ tno autem dei manebit in æternum»Item apud Ezechielem.ipfi dicunt ari/ Ejeô.jy* (b fada funt ofla noftra.perfjt fpés noftra interiuimus propterca prophe? ta.8C diciuHæc dicit domintis:Ecce ego aperio monumenta ueftra, Si edux» cam nos de monumentis uefttisA inducam nos in terram Ifracl» Et dabo rT. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ■ quot;nbsp;“ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F fpirituni

-ocr page 338-

lt; lt;nbsp;4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI vr C AE CIL11 C Y P R IA N ï‘

fpintum meu in uos SC ui'uetj's.Et ponam uos in teitatn ueftram.Ä cogtto? fcctis quoniam ego dominus locutus fum amp;nbsp;faciam.dicit dominus.Itcm in slt;pifn. 4. Sapientia Salomonis : Raptus eft ne malicia mutaret incelledu illiustpla/ dtacnimeratdeo animaillius.IteinPfalmo Sj.Quamamabilia funt ha^» bitationestuædeusutrtutum,defydcratôC properat anima mea ad atria iTbcIJkl.^ dciJtem in eptftola Pauli ad TheHalonicenfcstNolumus autem ignorâtes uos fratrcs de dormientibus.ne contriftemini.Gcut amp;nbsp;cæteri qui fpcm non habent.Sienimercdimusquia lefusmortuuseft Si refurrexit.ficSC deus eos qui dormierunt in lefu adducet cum eo.Item ad Corinthios in prima: «.Corm.rç Stultetu quodfcminasnouiuificatur,nifipriusmortuumfucrit. Etitcru;

Ibidem. Stella à ftelladiffert indaritate.fic Si refurreólio mortuoru . Seminat'' cop pus in corruptione,furgit in incortuptela. Seminat'^in ignominia refurgit in gloria. Seminatur in infirmitate,refurgit in uirtute. Seminatquot; corpus atii

Ibidem. male.refurgitfpirituale.SC iterum:Oportet enim corruptiuum iftud indue re incorruptioncm.SCmortale hoc induere immortalitatem, Cum autem corruptiuum hocinduerit incorruptionem SC mortale hoc inducritimmor talitatem.tunc Get uerbum quod fcriptum eft: Abforpta eft mors in coten/

’ • nbsp;nbsp;tioncm. Vbi eft mors aculeus tuusCVbi eft mors intetio tua^Itcm in Eua^

lodn.!?. gelio kJI Ioanem:Pacer quos dedifti mihi uolo ut ubi ego fuero, SC ipfi fint mecum.SC uideant clariratem mcam quam mihi dedifti ante conftitutione Lu.2, mundi.ltcmvjil Lucam:Nunc dimittis domineferuum tuu in pace. Quia I0Ä». 14. uideruntoculi mei falutaretuum.Item uaroi loannêSi medilexiftetisgau/ dtretis.quoniam uado ad pattern,quia pater maior me eft. nbsp;nbsp;Lix.

lip.r5. De idolis quæ gentiles deos putant: in Sapientia Salomonis:Omnta idola nationum æftimaucrunt deos.quibus necg oculorum ufus eft adui^ dédum.nec^ nares ad percipiendum fpiritu, necç aures ad audicndu.nct^ digiti manuum ad traótandum, fed SC pedes eorum pigri ad ambulant dum.Homo enim fecit illos.SC qui fpirirum.mutuatus eft finxit illos. Nc/* mo autem fibi fimilem homo potent deum fingere.Cum fit enim mortagt; Iis,mortuum finget manibus iniquis.Melior eft ante ipfe is qui colit,quoz niam ipfe quide uixit illi nun^.De hoc ipforNecç opera attendetes agno uerunt quis eftet artifex.fed aut tgnem.aut fpiritum.aut citatum aërem,aut gyrum ftcllarum.aut nimiam aquam aut folem SC luna redlores orbis ter/* ræ deos putauerut.Quorum fi propter fpeciem æftimaueruntîfciant quan to his dominus fit preciofior, aut fi uirtutes eoru aut opera mirati funt, ingt; telligant ab ipfis,quoniâ qui hæc inftituit fortia,fortior eft illis. lté in Pfalz mo.u4.Idola gentium argentum SC aurum,opus manuum hominum. OS habent SC non loquétur,oculos habenc,SC no uidebût, aures habent SC non audienc,necß enim eft fpiritus in cor eorû. Similes fiant illis qui fadunt ea« K omnes qui confid^t in illis.lcem in Pfàlmo.i^.Qmnes dtj gentium das ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inoni%

-ocr page 339-

LIBER TERTIVS AD QVIRINVM. 7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yy-

ftioni’a,dominus autem cœlos fecit.De hoc ipfo in ExodotNon facictis uo exo. jo» bis deos aureos.necç argenteos.K itcmmrNon facies tibi-idolum, nec cu^ Dew.5. iusqua'm fimilitudinem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L X ♦

' Ciborum nimiam concupifcentiam non appetendatapud EfaiamtEda^ zz^ mus Si bibamus.cras enim moriemur.Non remittetur uobis peccatu iftud, quoadufcç moriamini.Item in Exodo:Confeditpopulusmanducare.öi bi Exojj. bere SC furrcxit ludere.In epiftola Pauli ad Corinchios prima:Cib9 nos nó t. Conn, s» cómendat deo.necß fi maducauerimus abundabimus,neq} fi no ederimus egebimus.öCiterum:Cumconueneritisadmanducandum inuicem expex ibidenwi.' ftate.Si quis efurit domi manducec,ucnon in indicium conueniatis * Item äd RomanosîNon eft regnum dei efta amp;nbsp;potus,fcd iuftitia Si pax SC gau^ Ro. 14. dium in fpiritu fanóto»Item in Euangelio HÄT« Ioanncm:Ego panem ha^ Io4n.4. beo quem non noftis. Meus cibus eft ut faciam uoluntatem eius qui me. nbsp;nbsp;nbsp;,

mifit.ut perficiam opuseius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lxi.

Poftidendi concupifcentiam,SC pecuniam non appctendamtapud Sa/ lomonem in Ecclefiaftico:Qui diligtt argentum non fatiabitur argento.Ite In Parcemr)s:Captans annonam malediólus in plebe eft, benedi^io ante ProKer.n. tn capite eius eft,qui communicat.Item apud Efaiam:Væ qui coniungunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

domum ad domum,ÔC agrum agro continuant,ut aufcrant proximo fuo aliquid.Nunquid habitabitisfolifuperterramC Item apud Sophoniam: Aedificabunt domos Si non habitabunt,SC inftituent uineas.SC non bibent Sopb. 3. uinum earum,quia propeeft diesdomini.Item in Euangelio xar« Lucamr Quidenimprodefthominilucrifaceretotum mundum,fe autem ipium perdereCSCiterutDixit autem illi deus:Stultehacno£fteexpoftuIatur ma tua,quæ ergo parafti cuius erut.’SC iterum:Commemorare,quonia per Kpifti bona in uitatua, SC Lazarus fimilitermala. Nunc uero hicrogatur» m autem doles.Item in Alt;ftibusapoftolorum:Dixit autem Petrus ad eu. Argentum quidem SC aurum no eft mihi,quod autem habeo hoc tibi do. In nomine lefu christi Nasareni furgeSC ambula.Etapprehenfa ma/ nu eius dextera excitauiteum.Item ad Timotheum in prima:Nihil intulP i. Timotb. mus in hunc mundum,uerum nec auferre quid poflumus. Habentes itaeç habitionem, SC tegumentum, his cotenti fimus. Qui autem diuites uolunt fieri incidunt in tentationem,8C in mufcipula,SC defyderia multa SC nocen.^ da quæ mergunt hominem in perditionem, SC in interitum. Radix enim omnium malorum eftcupiditas,quam quidem appetentes naufragauerut afide SC inferuerunt fe doloribus multis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXn.

Matrimoniumcum gentilibusnoniungendum:apud TobiamtVxoz Tob.a. temaccipc exfemineparentum tuorum, SC noli fumere uxorem alienam quæ non eft ex tribu parentum tuorum,Item in GenefitMittitpuerufuu Gfn.2^ Abraha,ut de femine fuo aedpiat Rebeccam filio eius Ifaac .Ite in Efdra. i ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F X latis

-ocr page 340-

DIVI CAECILH CYPRIANÎ î.E^«.^w. Saris noti fit déocumuaftarcnturludæi.nifiali'enigenasuxores cum filijs quoc^ qs ex tlli’s procreauerant reh’quiflent. Itê in epiftola Pauli ad Coria L Corîn-7‘ thios prima:Mulier uinéta eft diu uiuituir eius:fi autem dormierit libe/ rata eR,ut cui uult nubat,tantum in domino: felicior autem erit fi fie perx IbiJenj.tf. manlèrit.Itcm de hoc ipfo ad Corinthios prima:N efeitis quia corpora uc/ ftramébraCHRiSTi funtCAuferensméorachristi,faciens membra fornicarcCabfit. Aut nefeitis quia qui conglutinâtur fornicariæ, unû corpus funtCErût enim duo in carne una.Qui auté fe coiunxerit domino unus fpi^ a; Côrin.6. fftus eft.Itê ad Corinthios fecûda: N olite coiungi cû infidelibus.Quæ aût partiripatio eft iuftitiæ ôi iniquitatiCAut quæ cômunio eft lumini ad tenez 5. R^g.ic. brasCitem in Salomonern nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et auerterunt uxores alienigenæcor

eiuspoftdeosfuos* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lxiii*

«. Con'n.6. Grauius deliétû efte fornicationisJté ad Corinthios u Omne delidu quodcûq; fecerit homo extra corpus cft.Qui aut fornicat'’ in carne fua pecz cat.N5 eftis ueftrirempti ein eftis precio magno. Clarificate amp;nbsp;portate doz minum in corpore ueftro* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXiin»

Quæ fîntcamalia quæ mortem pariant,quæ fpiritualia,quæ ad uitâ GâÊç. ducât.In epiftola Pauli ad GalatastCaro cocupifeit aduerfus fpiritû, amp;nbsp;fpiz ritus aduerlus carné. Hæc ein inuicé aduerfantur fibi,ut no quæ uuln's ipfa faciaris.Manifcfta funt aut fada carnis : quæ funtC fornicationes, adulte/-ria,immûdiciæ,fpurcitiæ,idololatriæ,ueneficia,homicidia,inimiririæ,contélt; rioncs,æmulationcs, animofitates,prouocarioncs,fimultates, diftenlîones, hærefes,inuidiæ,ebrietates,c5meffationes,ôi his fimilia:quia qui talia agût regnû dei no poftîdebût.Fruélus aût fpiritus eft gaudiû,charitas,pax,ma* gnanimitas.bonitas,fides,manfuetudo.cotinentia.caftitas. Qui enim funt CHRiSTI carnem fuam crucifixeruntcum uitpsô£ côcupifcentqs. l x V* iCorwgt;6. Omnia deliótainbaptifmo deponi. In epiftola Pauli ad Corinthiosi* Ncqp fomicarrj,ne(Ç idolisferuietes.necß adulteri,neq; molies,necç mafeu/ loR2 appetitores.neep frauduléti,necç fures,nelt;çébriofi,necp maledici.necç raptores regnû dei cófequetur.Et hæc quidé fuiftis,fed abluti eftis,fed fan/-cftificatieftis,innoiedninoftrilefuCHRISTi.Ôiinfpûdeinoftri. LXVi.

Difeiplinâ dei ô£ in Ecclefiafticis præceptis obferuandâ: apud Hieremiâ, Hiere-j. Et dabo uobis paftores fecundû cor meû,amp;pafcent uos.pafcétes cum difeiz ProKo-.j. plina.ItemapudSalomonêinParœmt)s:Filtne neglexeris difeiplinâ dei, necç defeceris ab eo correptus.Quem enim diligit dns corripit.Item in PfaI mo i.Côtinete difeiplinam ne forte irafeatur dns,ÔC pereatis à uia reda.Cû exarferit rito ira eius fuper uos:beati omnes qui confidunt in eo.Ité in PfaI mo 4.9.Peccatori aût dicit deus.Ad qd appones iuftificationes meas ôi aQ fumes teftamentû meû perostuûttu auté odifti difeiplinâ,ô£ abiecifti fer/-J. mones meos poft teilte in Sap.Salonwßis:Pifriplinä qui abijeit infelix e, , . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pt^diótu»

-ocr page 341-

LIBER TERTIVS AD QVIRINVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)i7

;• PfædîÔlum.qüoddi'fcipknamfanamafpernàturieflcntPau/ LXviI. kis ad Timothcum i.Erit tempus quando fanam dodrinam non fuftine/Tltttoi-b. 4. ^unt.fed fccundum fua defyderia coarceruabunt fibi magiftros prurientes*

audiendo fcalpentes aures.Ec d ueritate quidem auditum auertcnt,ad fa ^ulas autem conuertentur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXVllI.

, Recedendu ab eo qui inordinate,^ cqtra difciplittam uiuit. In epiftola Pauli ad ThefraIoniccn(ès.Præcipimus auté uobis in noielefu CHRISTI» difeedatis ab omnibus fratribus ambulanribus inordinate,amp; non fecun

traditione qua aceeperuc à nobis.Ite in Pfalmo 4.9. Si uidebas furent fintul currebas cum eo.Öd cum adulterisportionem tuam ponebas. lxix*

Non in fapietia mudi, nec eloquéria effe regnum dei, fed in fide crucis, 8^in uirtute cóuerfatiois.In epiftola Pauli ad Corinth.t. Mifit me CH r ix 2.Cortn.k STVs annunciate nó in fermonisfapientia.neinanis fiat crux CHRISTI» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Verbum em cruds ftulticia eft bis qui pereunt.his aut qui faluantur, uirtus eft.Scriptum eft enimiPerdam fapientia fapicntiü,amp; prudentia prude/ tium reprobabo, Vbi (apiens,ubi icribaiubi coquifitor feculi huius.none iti ^atuauit deus fapientiâ huius mundif Quontamquide in fapientia, no co^ gnouit mundus per fapientia deu.CopIacuit deo per ftukitiam pratdicatio nisfaluarecredetes.Quonid ludæi figna defyderant.SC Græci prudentiani quærûr.Nos autprædicamus christvm crucifixû,Iudæis quidé feart» aalum.gentibus auté ftultitiâ» Ipfis auté uocatis ludæis amp;nbsp;Grsds c H R l s T VM dei uirtuté,K dei fapicntiâ.Ôi iterûîNemo fe dedpiat. Si quis putat Corm-j. fe fapienté cfte in uobis.feculo huic ftultus fiat,ut fiat fapiés.Sapiétia enim buius mundi ftultitiâ eft apud deum.Scriptum eft enim:Reprehendes fa^ nbsp;nbsp;nbsp;,,

pientes in aftutia ipforû.ÔC iterumî dominus cognouit cogitationes fapien ° ’ tium, quia funt ftultæ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lxx.

Parcntibus obfcquenduln cpiftola Pauli ad Ephefios.FiIq obfequentcs Epb. «#ƒ rftotc parcntibus ueftris.hocenim eft iuftum.Honora patrê tuu, matré tuâ.quod eft mandatû primû in proraiftîone, ut bene fit tibi, ôi longæuus fis fuper terrant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXXt.

Patres quoœ afperos circa filios eftè no oportere.Ët parétes nolite in iragt; cudiâ mitrere hlios ueftros,fed nutrite eos in di(ciplina,d£ in correptioe dni. : Seruoscûcrediderint.plusdominiscarnalibusfcruiredebe^ LXxil. re.In cpiftola Pauli ad EphefiosxSerui obedite dominis ueftris carnalibus eu metu Si tremore. Si in fimplidtate cordis ueftri ficut chri STO .non ad oculûferuiétes.quaft hominibusplacétes,fedqfiferuiCHRISTI. LXXIIï.

Icédominos minores eftedebere.Etuoseadédominifacite ad eos laxâ/ tcsiracundiâ.fcientes quia Si ueftru ipforum dominus eft in cœlis.ôi excex ptio perfonarum non eft in illo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXXIIII*

Viduasprobatas quafeç honorandas.In epiftola Pauli ad Timotheu 1.1. TîmotE^; Viduas honora,quæ ucre uiduæ func.Quæ aût delicara eft.uiucns mortua eft.dCiterû:Iunioresauceniuiduaspræceri»Cum enim indelicatæ fucrint in

F J Chrifto

-ocr page 342-

518 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAECILII C YPR I ANI

CHRISTO» nubcreuolut.Habétes iudictû qm prima fidecxprobranetut» Suoru K maxime fidcJiûcurâ plus unûquécp habere deberc. lxxv. «.Ttmotb.5. Iré ad Timotheû i,Si qs aût fuorû.K maxime domcfticorû no agit curâ.fî TËfd-dé denegat Si eft deterior infîdeli.De hoc ipfo apud Efaiam:Si uidcris nu/ dû uefti.ôC domefticos fcminis tui nedcfpicias.E)e qb9domcftids in euâgc Mdttb.io. JiO didtû é:Si patré familiæ dixcrût beclzebub.qnto magis domefticos ei^C Maioré natu no ternere aceufandû: ad Timotheum prima: LXXVI. i.Timotb.5. Aduerfum maiorem natu aceufationé ne receperis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lXxvn*

Peccantem publice obiurgandum.In epiftoîa Pauli ad Timotheum pri ma:Peccantes corâomnibus corripe.utamp;cæteri metû habeâr. Lxxvilh Tttjî.j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hæretids no loquédû:ad Titû:Hæreticû hominê poft unâ correptio/

né deuita, fdés qniam peruerfus eft huiufmodi Si pcccat.K eft à ièmetipfô ». Ioitn.1. dânatus. De hoc ipfo in epFa Ioânis:Ex nobis exierunt fed non fucrunt ex nobis:fi enim fuiffent ex nobis.nobifcum uticç manfiflent.Item ad Timox «.Tiniotb.x. theum fccunda:Scrmo eorum ut cancer ferpic. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lxxix.

1.10411.3. Innocentiam fidenter peterc 82 impetrareîln cpFa Ioannis:Si cornoftrû . no nosreprehédit/iduciâhabcmusad deû,82 qdcuncp pcticrimusaccipie* Mlt;(ttb.j. mus ab eo.Ité in cuâgelio nbsp;nbsp;Matthæû:Bcati mundo corde,qm ipfi deum

uidebunt. In Pfal.ij. Quis alcendet in montem domini, aut quis ftabitin loco fanéto eiusC Innocens manibus,82 mundo corde. lXXX.

Nihil licerc diabolo in hominé nifi deus pmifcrit:In cuâgelio »{ft loanné: Todii.is». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lefusîNullâ habercs poteftaté aduerfum me,nifi data effet tibi defu/

5- Reg 5- per.Itê in ^.aCiXKuju 3.Et excitauit deus fatanä ipfi Salomoni.Ité in lob prius ïob.x. de9pmific,ô2 tûc diabolo licuit.Et in euâgclio ante pmifit dns dicedo ludæ: Prom xb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facis faccelerius.lté apud Salomo, i Parœmqs:Cor regis in manu dek

Mercedé mercenario cito reddendâtln Leuitico:Nô dormiet LXXXI» merces mercenary tuiapud te ufcp in mane. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lxxxII.

De«t. 18. Iténoauguriâdû: In DeuteroiNonauguremini. lxxxiii.

Itê cirrû î capite no hndûmo facietis drrû ex coma capitis ueftri.LXXXillI igt;«î rp» Item no uellendum.Non corrumpetiseffigicm batbæ ueftræ. lxxxv. Ibidem. Surgendû cû epifeopus aut prefbyter ueniat: In Leuitico: A fade feniox riscxurges,ô2honorabispcrfonam prcfbyteri. lxxxvi*

Schifma no faciendum,ctiam fuma fide Si in cadé traditionepermaneat EecPix/îcj.io. qrecedit:apudSalomonéinEcclcfiaftc:Sdndens ligna periclitabi^ in eis fixed. IX- fi exciderit ferrû. lté in Exodo:In domo una comcdec ,nô eqeietis de domo camé foras.Ité in Pfalmo i3x.Ecce cp bonu Si iocundû habitare fiatres in M«tb.ia. unû.In euangelio xarà Matthæû:Qui non eft mecû aduerfum meeft. Etq (.Corin.!, mecû non colligit, fpargit. Item in epiftoîa Pauli ad Corinthios.i.Obfecrô aûtuosfratres pçr nomé dni noftri iefu CHRisTi.ut idipfum dicatis oés» amp;nbsp;no fint in uobis fchifmata.Sitis aût copofiti in codem fenfu,8C in cadé fen têtia.Ité in Pfal.ffy.Dns g inhabitare fadt unanimes in domo.L xxx v ir. ~ ’ Fideles fîmplicescûprudentiaefledeberc:x«ToMatthæû;Eft Ote prudert cesficut

-ocr page 343-

LIBER TERTIVS AD QVIRINVM» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)t9

tes ficut ferpentes.Ä fimpliccs ficut coIumbas.K item: Vos cftis fal tcrræ« Si 8ût fal mfatuatû fuerit.in quo falieturCad nihil ualet.nifi ut proqciacur fo^ tasSCconcuketurabhominibus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lxxxviii»

Fratrem non circuucniendumJtl cpiftola Pauli ad TheHalonicenfcs:N5 Tbe/Jit. 4. drcuuenircin ncgocio fratre fuu.quia ukor eft deus dc his oib^.LXXXiX.

Subito uenirc fine niundi,inquit ApoftolustDies dni.ficut fur in noóle, •ta adueniet.Cudixerint pax Si firmitas,tue illis repentinus aduenict intCz fitusJtem in Adibus apoftolorum: Nemo poteft cognofeere tempus aut tenipora,quæ pater pofuit in fua poteftate» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xc-

Vxore à airo non recedere.aut fi receflerit innupta manere:ad Corinthigt; os:His autem quæ nupferunt præcipio.non ego fed dominus,uxorem à ui/ t,Corm.74 to non feparari: fi autem receflerit,manere innuptam, aut reconciliari uiro, uirum uxorem non dimittcre* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xci.

Tantu unuqueqj tcntari,quantu poteft fuftineretad Corinthios tatio uosnon occupauit,nifi Humana.Fidelis autem deus quinon patietuf uostentari fuper quod poteftis, ied faciet cum tentatione ctiam cuadendi facultatcm, ut poflitis tokrare» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x c 11.

Item non quiequid licet eife facicndum.Item illic: Omnia licent, fed non ibidem.^» ornniaexpediunt.Omnia liccnt.fed non omnia ædificant» x c iir»

Item prædiôtum quod hærefes futuræ eflcntîïn epiftola Pauli ad Corinx ibiHem. tu thios 1.0porter Sihærefesefle,ut ^bati manifeftati fintin uobis. x cilii»

Cu timoré Si honore cuchariftiâ accipiédâ. In Leuitico: Anima aut quæ- Lo«'.7» cûc^ mâducauerit ex carne facrificq falutaris,quod eft dhi.ôi immudicia ei9 kp ipfum eft,peribic anima ilia de populo fuo » lté in epFa ad Corinthios ••Quicuqj ederit pancm,aut biberit calice domini indigne reus erit corpox ,.cohn.n» tisôifanguinisdomini» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XCV .

Bonis côuiuendû,malosautuitâdos:apudSalomonê in ParœmrjstNe proKcr.j» adeluxeris impiû in habitaculû iuftorû. Itc apud eundê in EccPiafticotViri 9. iufti fint tibi couiuæ.ôê iteru: Amicus fidelis mcdicamétû uitæ,ÔC imortalita Ibidc. s. tis.Ité illic: Loge abefto ab homine poteftatê habêteocddédi,ÔC no fufpica ibfje,,,. beris timoré.Ité illic:Btûs q inuenit uerû amicû.ôi q enarrat iuftitiâ audiêti. ibîdr.xj. icé illic: Sepi aures tuas fpinis,Ôi noli audire lingua nequâ. ité in PfaLi7.Cû iufto iuftificaberis,ôi eu uiro innocente innocés eris.ôC cû guerfo peruerfus cris.itéjin epPa Pauli ad Corint. i. Corrumpût ingénia bona cofabulatiox i.Corni.15» - Faólisno uerbis operandû:apud Salo.in Eccle (nespeflimæ.xcvi» fiaftico:Noli citatus efle in lingua tua,Si inutilis Si remiflus in opibus tuis. E«ï. 4. ité in epFa Pauli ad Corinthios i.No in fermone eft regnû dei.fed in uirtux r.Cortn.4. tc.ité ad Romanos:No auditores Icgis iufti fut apud deum.fed faétores le Ro-l gis iuftificabuntatê in cuâgelio nari Matthæû: Qui fecerit ÔC fie docuerit, maximusuocabié’ in regno cœlorû.itê illic xaTlt;xMatthæu:Omis q audit Mdttb.y. uerba mea SC facit ea.fimilabo eu uiro fapieti.q ædificauit domum fuâ fux per petram » Defcendit pluuia, aduenerunc numina gt;nbsp;flauerunt uenti, SC

F impe

-ocr page 344-

JIO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI CAECILII CYPRIÄN1

impcgcrunt in domu illâ.ÔC no cccidinfundata fuit fup pctra.Et omnis qui audit uerba niea,SC no facit ea,Gmilabo eu uiro inGpienti.qui xdificauit do mu fuafuper harena.Defcendit pluuia.aduenerunt flumina.flaucruntuen r ti,amp; impcgcrutin domu illâ.ôêcccidit.ôi fadta eft ruina ci^magna. XCVII» Ecad fidé.ôC ad cófccutioné j)perandu,apud Salom.in Ecclefiaftico: Nc tardes couerti ad deu. Si ne différas de die in dié.Subito ein ucnit ira illius* Catechumenu pcccare no debcre.In epPa Pauli ad Romanos: XC VIIU •' Faciamus mala dum ueniunt bona.quoru condemnatio iufta eft. XCIX. ludiciu fecundu tempora futuru ucl æquitatis ante lcgem,ucl legis poft Ro.x. Moyfcn:Paolus ad Romanos:Quod quide fine lege peccauerut, line lege amp;nbsp;pcribut.Et qd* quide in lege pcccauerut.g lege Si iudicabuntur. C.

AfbtH-s. Gratia dci gratuita effe debere.in Aótibus apoftoloru:Pecunia tuatccu eft in pditione.quia exiftimafti gratia dei per pecunia poftîderi.Itéin euâ' Mdttb. 10. gelioxGratis accepiftis,gratis datc.ite in euâgeliotDomû patris mei.dcmu iacitisnegociationis.Ite apud Efaia:Qui fititis,ite ad aquâ,ô^ quotquotno Apolt;41.w* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pecunia,eûtes cmitc.ôi édité fine pecunia.Itê in Apocal.Ego «Ko,

initiû ÔC finis.Ego fitienti dabo de fonte aquæuiuæ gratis. Qui uicerit, pof . , fidebïc ea,K eoru hæreditaté.K cro cius dns,K ille eric mihi filius» CI.

Ero.19. Spiritû fanôlû in igné frequéter apparuiffc.In Exodo:Et mous Syna fu/

mabat totus.quoniâ defeéderat deus in eu in igné.Item in Aiftibus apofto RÜnîi,z. lorÛjEtfaôluseftfubitodccœlo fonusquafiferretur ftatus ueheraens.K impleuic totû locû illû in q erâc fedentes.Et uifæ funt illis linguæ diuifæ.qfi ignis, q Si infedit unûquéqj illorû K impleti fût oês fpû fanôlo.Itéin faerp ficqs quæcûcp acccpco habebat deus defeédebat ignis de cœlo, qui facrifica E,w j. ta cofumerct. Itêin Exo.In flâma ignis apparuit angelus dni derubo.cn.

Correptioes qcç bonaslibcter audirc dcbere:apud Salomonê in Parce/ ProKer.9. mns,q corripit impiû odict'^ab eo. Corripe fapiétem Si diligette, nbsp;nbsp;CIII.

ProKer.io. multiloquentia tcmperandû.Ex multiloquentia non effugies peccatû parcensautcmlabrjsfenfatuseris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciiii.

Projfer.iî. nbsp;Nó mentiendû. Abominatio eft domino labia mendacia. nbsp;nbsp;nbsp;CV.

. Frequéter emédâdos q dclinquût in domeftico minifterio.Tn Prouer.Sa Prower.ij. Jo. Qui partit baculo odtc filiû fuû.Kiterû:Nedeftiterispuuîûemédâdo» Iniuriaacceptapaciétiâtenédâ,amp;ultionedeorelinquêdâ:Nedixe cvi» Ro.L ris ulcifear mede inimico meo, fed fuftinc dnm ut tibi auxilio fit.Ité illic:Mi hi uindiêtam.ego retribuâ.dicitdns.Itê apud Sophoniâ.Expcda médiat Sopb.5, dns in die refurrcólióis meæ in reftimoniû.qniâ iudiciû meû ad cogregatio lt;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;né gentiû.ut cxcipiam rcgcs,ÔC effundam fuper cos iram mcam. c v il.

ProKcr.ij, NÓ detrahendû apud Salom.in Parœmtis: Noli diligere detraherene eradiceris.itê in Pfal.4-9. Sedés aduerfus fratré tuû detrahebas,K aduerfus filium matris tuæ ponebas feandalum. Item in epiftola Pauli ad Coloff. Colo/J?4. Denullo male loquincclitigiofos effe. . CVili,

Prewer. nbsp;nbsp;nbsp;Non effe proximo infidiandûtapud Salomonê in Parœmijs: Qui fodic

-ocr page 345-

LIBER TERTIVS AD QVIRINVM» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jil

foucam proximo fuo.incidet in eam ipfe* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C i X.

Infirmes uifitandos:apudSalomonéinEccIefiafticoîNepigriteris uifita Eaî.r. fe infîrmû.Ex his em in dileôlione firmaberis.Item in Euangeliodnfîrmus MAtth. fiiiSC uifitaftis me.in carcere fui SC ueniftis ad me» ex.

Sufurrones malediôlos efle.In EcdefiafticoîSufurro ôi bilinguismalcdi- EaF.t?. ftus:mukosenimturbabitpacem habentes- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Sacrificia malorû accepta no efle.In EcdefiafticotDona iniquoru no pro Ec«.j4. bataltiflîmus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exir.

‘ Grauius iudicari de his qui in feculo plus habuerut poteftatis. ludicium duriflîmû in his qui præfuntfiet:Exiguo enim cocedetur mifericordia.Potê Sdpîen.A tes aut potenter tormêta patientur.ltem in Pfalmo x. Et nûc reges intelkV gite.emendamini.quiiudicatisterram. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CXill.

Viduâ SC pupilles 4gt;tcgi oportcre:apud Salomoné in Ecdcfiaflico t Eflo Efn.4. pupillis mifericors ut pater,SC uiro matri eorû,ÔC eris uelut filius altiflîmi fiobedieris.De hoc ipfo in ExodotOmné uiduâ SC orphanû ne uexabitis. Exo.w» Siaut uexaueris eos.ôC uociferates exclamauerint ad me, audiâ excîamatio Oes eorû,âJ irafear anime in uebis.ôi périma uos gladio.ôf erut céiuges ue ftræuiduæ,ôi filq ucftri orphani.ltêapud EfaiâJudicate pupilles SC iuftifi/ E/i.r. täteuiduâ,Si uenitedifputem^rdicit dhs.Itê apud lobzCéfcruaui egenû de löt’« •tîanu potêtis.Si pupille cui né erat adiutorauxiliat^fum.Itê.Osuiduæbn dixit me.lté in Pfalmo «■7.Patres orphanorû,6i indices uiduarû. c xi 111.

Du in carne eft quis exhomologcfin facere debere.In Pfal.fs^. Apud infez tos aût quis côfitebif’ tibiî'lté in Pfalmo i9.Nuquid exhomologcfin faciet tibi puluisCité alibi exhomologcfin faciendam:Malo pœnitêtiâ pcccatoris îî* *îïagis^mortem.ItéapudHieremiâ,Hæcdicit dominus îNunquid qui Htere.?* càdit,n6 furgec,aut qui aucrtitur.non conuerteturC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex v.

Adulationé perniciofam eflerapud EfaiâxQui uos fclices dicut, in erroré Uosmittut.ôCfemicâpeduueftroruconturbant. exvi.

Plus ab eo diligi deu,cui in baptifmo plura peccata dimittutur.In Euan gelio Kara LucamtCui plus dimittitur.plus diligit, SC cui minus dimittitur, Lk. 7* ßiodicum diligit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex vu.

Forte congreflîonê efle aduerfus diabolû,ôi ideo fortiter nos flare debe^ teutpoflîmusuincere.In epiftola Pauli ad Ephe.No eft nobis colluétatio EpE^* aduerfus carné SC (anguiné.fed aduerfus poteftates SC princepes huius mû di,3£ harû tcnebraru,ad fpûalia nequitiæ in cœleftibus.Propter hoc induis te arma dei,ut poflîtis refiftere in die nequiifimo, ut eu omnia perfeceritis induêtesloricam iuftitiæ, amp;nbsp;calciati pedes in præparatione euangelrj pacis, in omnibus aflumétes feutû fidei,in q poflîtis omia ignea iacula neqflimi extinguere,ÔJ galeâ falutis aflumere, Kgladiû fpus q é uerbu dei.cxviil.

lté de Antichrifto quod in homine ueniauapud Efaiâ:Hic home qui co wattçttâ,ôCcômowet reges, qui ponitQtbéterï^totwdefertu. nbsp;nbsp;exix,

Graue

-ocr page 346-

}lt’ D. CAECILIVS CYPRIÂNV8 AD 1VBAIÄNVM

Graue fuifle i'ugum legis, quod à nobis abicdtu eft, Si leue efte iugu dni quod a'nobis fufceptu eft.InPfalmo.i. Ad quid tumukuatæ Cunt genres,SJ populi meditati funt inaniaCAftiterunt reges terræ,ôi principes cógregati funtin unû aduerfus dnm ÔCaduerfus chr iSTVMcius,Dirûpamus uin/ • culaeorum,ôiprorjciamus â nobis iugû eoru.Item in Euangelio K«TcèMat Mdtó.u. thæum:Venice ad me omnesqui laboracis. Si onerati eftis ôi ego uosrc,* quiefcere faciam.Tollite iugum meum fuper uos, amp;nbsp;difcite quia mitis fum amp;nbsp;humilis corde,Si inuenietis requiem animabus ueftris.Iugum enim me/ urn bonum eft, Si onus meum leue eft. Item in Aótibus apoftolorum: Aihfijs- Vifum eft fandlo fpiritui Si nobis nullam imponere farcmam, quara iftam quæ ex neceftitate eft,abftinere uos ab idoîolatrfjs.Si fanguiniseffu Tob.4. fione Si fornicatioe.Et quæcûq; uobis fieri no uultis.alrjs ne feceritis.cxx. ColoU:^.. Orationibus infiftendum:in epiftola Pauli ad Coloflenfesdnftateora tioni,uigilantes in eaan Pfalmo primo:Sed in lege domini uoluntas cius, : *. Si in lege eius mcditabitur die ac noóte»

AD Q.VIRINVM LIBRI

T E R T I I FINIS»

AD IVBAIANVM DE HAERETI^ CIS BAPTIZANDIS.

CYPRIANVS IVBAIANO FRATRI SALVTEM» ■

Cripfifti mihi frater,Ggnificans defyderare te motum ani^ mæ noftræ,quid nobis uideatur dehæreticorû baptifmo, qui foris pofiti Si extra ecclefiam conftituti uindicantfibi ré nec iuris fui nee poteftatis. Quod nos nee ratum poflu^' mus.nec legitimum iudicäre.quando hoc apud eos efle co ftet illicitum.Et quoniam fuper hac re quid fentircmus lite

'' ris noftris cxpreilimus,ut compendium facerem,exemplum earundem lite rarum tibi mift.quid in concilio cum complures adeffemus decreuimus.qd deinde poft ad quondam collegam noftrum de eadem re requirentem re^ - fcripferim.Ec nunc quoep cum in unum conueniflemus tarn prouinciæ Afri cæ qua'm Numidiæ epifeopi numero unus Si feptuaginta,hoc idem denuO fententia noftra firmauimus.ftatuentes unum baptifma efte.quod Gt inec deGa catholica conftitutum.ac per hoc non rebaptizari a' nobis,fed baptizà ri.Quicunq; ergo ab adultérai prophana aqua ueniuntabluendi funt,Si fan^ificandi falutaris aquæ ueritate.Nec nos mouet frater qd in literis tuis complexus cs,Nouationos rebaptizare eos quos à nobis folicitant, qu3ngt; do ad nos omnino no pertineat quid hoftes eccleGæ faciunt,dumodo neamus ipfi poteftatis noftræ honorem Si rarionis ac ueritatis firmitatem* - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Natn

-ocr page 347-

DE HAERETICIS ÊAPTI^ANDlg, ‘

Nam Nouacianus fimiarum more, quæ cum homines non fînthomi'* ncsimirantur, uuk ecclefiæ catholicæaucoritatem uindicare,quâdo ipfein Écclefîa non fit» Imo adhuc infuper contra ecclefiam rebellis extiter»t.ocien3 tin unû efle baptifma,hoc unû fibi uindicat,ut apud fe efle ecclefiâ di6at,Ô^ hoshærcîicos facianNos aûtq ecclefiæ unius caput ÖC radicé tenemus^cer *•0 (qmns Qi fidimus nihil illic extra ecclefiâ licere, ô£ baptifmatis qd eft unu caput nos cde.ubi ÔL ipfe baptifatus prius fuerat, quâdo diuinæ unitatis ôi tationem Si ueritatera tenebat.Quod fi in ecclefiâ baptifatos rebaptizan^ dos foris extra ecdcfiâ Nouatianus exiftimat,à fe incipere debuerat,ut pri/ Qtextraneo Si hæretico baptifmo rebaptizaretur.qui poft ecclefiam.immo contra eedefiam baptizandos foris opinaf. Quale eft autem quia hoc No üatianus facere audet.ut nos putemus non efte faciendûÆrgo quia amp;nbsp;ho/ horem cathedræ facerdotalis Nouatianus ufurpat,nunquid idcirco nos ca thedræ renundare debemus^ Aut quia Nouatianus altare collocate. Si fa-^ crifida offene contra fas nititur,ab altari SI, facrificqs ceffare nos oportet,ne paria Si fimiliaeû illo celebrate uideamurCVanû prorfus K ftultui ut quia Nouatianus extra eedefiam uindicat fibi ueritatis imaginem.relinquamus cedefiæ ueritatem. Apud nos autem non noua aut repentina res eft,ut ba^ ptizandos cenfeamus eos qui ab hæretids ad eedefiam perueniunt, cû mul ri iam anni fint. Si longa ætas ex quo fub Agrippino bonæ memoriæ uiro conuenientes in unum.epifcopi plurimi hoc ftatuerunt,at(Ç exinde in ho^ diernum tot milia hæreticorum in prouineqs noftris ad eedefiam conuerfî# j Oon afpernati fint.necç cundlati.imô rationabiliter eomplexi fint.ut laua^ riiuitalis,ô£ falutaris baptifmi gratiam cofequerentur. Necç enim difficile, eft dodtoriueraôi légitima infinuare eis quihaeretica prauitate damnata, ecclefiaftica ueritate comperta ad hoc ueniunt ut difcant.ad hoc difeunt,

Mt utuant. Nos non debemus ftuporem hæretids patrodnq Si confenfus hoftri Si libenter Si prompte obtempérant ueritate.Plane quoniam inueni MAms. inepiftola cuius exemplum ad me tranfmififti feriptum effe,quod quæren dum non fit quis baptizauerit,quando is qui baptizatus fit accipere remiC« ürapeccatorum potueritfecundumquæcredidit.prætereûdum locum no putaui.maximecum ineadem epiftola animaduerterim etiam Martiani fieri mentionem,ut nec ab ipfo uenientes dieat baptizari oportere,quod iâ in nomine lefu Christi baptizati effe uideantur.Confyderare itaeç dcx bemus fidem eorum.qui foris credunt, an feeundum eandem fîdem poftj't aliquid gratiæ confequi.Nam fi fides eft una nobis ô£ hæretids, effe poteft amp;nbsp;gratia una.Si eundê patrem.eundê filiû,eundem fpiritû fan(ftû,eandé ec defiâ confitentur nobifeû Patripaffiani, Appellanionitæ,Mardonitæ.ôi cas teræ hæreticorû peftes gladqs acuenenis Gibuertetes ueritate,pot illic 02 bapufma unu effe,fi eft Si fides una« Ac ne longu fit hæreticos uniuerfos decurtere

-ocr page 348-

D, CAECILII CYPRIANt AD IVBAIANVM

decurrere,62 finsulorum uel ineptias uel infanias recenfcre,qu(a nee dcleéia tio eft djccre.qd aut oftedcre pudct aut noflè.deMardone interim folo cu/ iusmcntioincpiftola à te ad nos miflafaóhaeft,examinemus an poffit baptifmatis eins ratio conftare. Dominus cnim poft refurredionem difd^ pulos (uos mittens,qucmadmodum baptizare deberent inftituit QC docuit dicensîData eft mihi omnis poteftas in cœlo ôi in terra,Ite ergo docete oés genres baptisantes easin nomine partis K filqôC fpiritus fandti » Infinuat trinitatem cuius facramento genres baptisarentunNunquid hanc trinitaz tem Marcion tenetCNunquid eundem afferit quem Si nos deum patrem creatoremCNunquidcunaemunum filiu christvm de Maria uirz gine natu,qui fermo caro faéluscft.qui peccata noftra portaueritCqui mot tem moriendo uiceritCqui refurredtionem per femetipfum initiauerit, Si di fcipulis fuis in eadem carne refurredtionem oftéderitC Longe alia eft apud Marcioné fed ôi apud cæteros fides.immo nihil eft apud illos nift perfidia SCblalphemia.Kcontentio fanôlitatis ôi ueritatisinimica.Quomodo et^ poteft uideri apud illos baptisatos confecutos efle peccatorû remiffam*

Si domini indulgentiam per fuam fidem qui ipfius fidei non habüerint ue ritatemCSi enim ficut quibufdam uidetur.fecundum fidem fuâm quis acci pere aliquid foris extra eedefiam potuitritac^ id accipere non potuit, quod neccrcdidit,fedpotius adultéra amp;nbsp;profana fecundumquod credebat accegt; pit.Quem locû profani SC adulteri baptifmi*fubtiliter Hieremias prophet ta perftringit dicens. Vt quid qui contriftantme præualentCPlaga mea for h'daeft*Vnde fanaborCFaóla eft mihi quafi aqua mendax.no habês fidê. Mentionem facit per prophetam fpiritus fanôtus aquæ mendacis, Si perfi/ diæ,uticp eius quæ baptifini imaginem menritur.K gratiam fidei adumbra ta fimulatione firuflxàtur* Quod fi fecundum prauam fidê baptizari aliqs foris 6C remiftam peccatorum confequt potuit,fecundum eandem fidem co fequi Si fpirirum fanêlu potuit. Aut utrucp enim fides forispotuit, aut ned trum corum qui foris fiierat accepit.Manifèftum eft autemubi Siperquoà remifla peccatorum dari poftit,quæ in baptifmo fcilicetdatur. NamPetro primum dominus fuper que ædificauit eedefiam Si undehumanitatisorigt; ginem inftituit SC oftendit.poteftatem iftam dédit,ut id folueretur in ter/ ris.quod ille foluiflet.Et poft refurreótionem quoeç ad apoftolos loquitut ïodn4o. dicens:Sicut mifit me pater,amp; ego mitto uos.Hoc cum dixiflet, infpirauiri

Si ait illis:Accipite Ipiritum fanôtum.Si cuius remiferiris peccata remittun/ tur illi,fi cuius tenueritistenebuntur.Vnde intelligimus non nifi in ecclefîa præpofitos Si in Euangelica lege ac dominica ordinatione fundatos licere bapti2are,ÔC remiffam peccatorum dare,foris autem nec ligari aliquid nec fôlui,ubi non fic,qui aut ligare poflït aliquid aut foluere.N ec hoc frater fi/ rie feriptur« diuinæ autoritäre prop6nimusgt;M dieamus certa lege, ac progt; ? ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;priaordina

-ocr page 349-

DE HAERETICIS BAPTiZANÔIS.- « 'jtf. ofdi'natione cunéla effe difpofita.nec pofle qiienquâ contra cpi'fcopos

Si facerdotes ufurparc ali'qui'd, quod non fit fui iuris ac poteftatis»Nam Ôi Niimer.rd» Chore ÔC Dathan K Abiron contra Moy fen ôi Aaron facrificandi fibi lieert uindicare cotiati funt,nec tarnen quod illicite aufi funt impune fecerunh

Et filq Aaron qui alienum ignem altari impofuerunt, in confpe^u domi--indignâtis extinôti funt.Quod fupplicium manet eos, qui aliéna aquam

Eaptifmo ingerunt falfô, ut diuina cenfura ulcifeatur, Si uindicet id hæreti^ cos contra ecclefiam gerere,quod no nifi foli liceat ecclefiæ. Quod autem di cunt quidam de eis qui in Samaria baptizati fuerant, aduenientibus apo^* ftolis Petro Si Ioanne,tantum fuper eos manum impofitam efle.ut accipe^ tent fpiritum fanôlum.rebaptizatos tarnen eos non eiTc,locum iftum frater 3d præfentcm caufam uidemus omnino non pertinerc. Illi enim qui in Sa-^ •ïiaria crediderant.fide uera crediderât.ôi intus in ecclefia quæ una eft:,amp; cui foli gratiam baptifmi dare Si peccata foluere permiffum eft,à Philippo dia cono quem ijdem apoftoli miferant baptizati erant.Et idcirco quoniam le-gitimum Si ccclefiafticum baptifmum confecuti fueranubaptizari eos ultra non oportebat : fed tantummodo quod deerat, id à Petro Si. loanne faôtiî eft.ut oratione pro eis habita,Si manu impoGta.inuocarctur Si infundercgt;* tut fupercos fpiritus fanclus.Quod nunc quoep apud nos gcritur.ut qui in ccdcfia baptizantur.per præpofitos ecclefiæ offerantur,ôi per noftram ora/ tionem ac manus impofitionem fpiritum fandtum confequantur.Si figna^ culo dominicoconfummentur»Noneft ergo frater quod hæreticis cedeti-^ dum exiftimcmus.ut baptifma quod non nifi ecclefiæ datum fit prodendiî purcmus.Boni militis eft, aduerfus rebelles Si hoftes imperatoris fui caftra defenderc.Gloriofi ducis eft fibi commifta figna fcruare.Scriptum eft:Dô/ De(it.4^ tninus deus tuus,deus zelans eft,qui fpiritum dei accepimus, zclum diuinæ fidei habere debemus.Quo zelo Phinees placauit,Ôi pro men'tis indignâtis iram populo pereunte leniuit.Quid adulteram Si alienigenam diuinæ uni/ taris inimicam in acceptum referimus, qui non nifi unum chri stvm Si unicam ecclefiam nouimusÆcclefia paradifi inftarexprimcns.arboresfru-ftifetas intra muros fuos intus inclufit, ex quibus qui non facitfruôlum bo Mdttb j* num, cxcidetur Si in igné mittctur.Has arbores rigat quatuor fluminibus, ideft.euangelrjs quatuor,quibus baptifmi gratiam falutari Si cœlefti inun^ darionclargitur.Nunquiddeecclefîæfontibusrigaripoteft,quiintusinecz ■ clefia no eftcNunquid paradifi potus falubres Si falutares impattiricuicp potcft.qui peruerfus Si à femetipfo damnatus.Si extra paradifi-fontes rele/ gatus aruitfSi æternæ fitis ficcitate defecitf Clamat dominus,ut qui fitit ue/ lorfn. 7. tïiat Si bibat dç fluminibus aquæ uiuæ,quæ eius uenis reftuxcrunnQuô ué tutus eft, qui fitit, utrum ne ad hæreticos, ubi fons Si fluuius aquæ uitalis omnino noneft»an ad ecclefiam quæ unaeft,Si fuper unum quiclaueseiuamp;

' - ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G accepic

-ocr page 350-

riff D. CAECItn CYPRÏANÏ AD IVBAIANVM

accept uoce domi'ni fudata eftcHæc eft una quætenet Si poftîdet omnetn gt;nbsp;fponfi fui gratiam, in hac præfîdemus.pro honore eius atque unitate pu^ gnamus.huius ôigratiam pariter ^oriam fidei uirtutedefendimus.NoS diuinopermiflii rigamusfitientcm deipopulum.noscuftodimustermi/* nos uitalium fontium.Si poflêflîonis noftræ ius tenemus, fi facramentum unitatis agnofcimus,cur præuaricatoresuaritatis.curproditores unitatia cxiftimamurC Aqua ecdefiæ fidelis ÔC (àlutaris Si fantfta corrumpi aut adul , terari non poteft, ficut amp;nbsp;ipfa ecdefia incorrupta. Si cafta, ôi pudica eft. Ec fi ecdefiæ deuoti, ÔC in ecdefia conftituti funt hæretid, poffunt baptifmo ei^ us ôi cxteris iàlutaribus bonis uti î fi autem in ecdefia non funt, imô Si cou tra ecdefiam faciunt.quomodo baptisare baptifmo ecdefiæ poffuntCNeq; enim parua res hæretids ôê modica conceditur, quando à nolws baptifma corum in acceptum refertur.cum inde incipat omnis fidei origo.ôJ ad fpem uitæ æternæ falutaris ingreffio, Si purificandis ac uiuificandis dei feruis dix uina dignatio.Nam fi baptizare quis apud hæreticos potuit, urique Si te^' miflam peccatorum confequi potuit. Si peccatorura remiftam confecutus eft, fi fanôlificatus eft, fi tempîum dei facftus eft, quæro cuius dei C ficrcax ton's, non potuit, quia in eum non crediditî fi c H R i s T i. nec eiusfieri pox tuittemplum,quinegat dominumCHRlsTVMtfifpiritusamp;ncfti.quox modoplacatuseieftepotuit,quiautpartis, aut filrjinimicuseftCProinde fruftraquidam,qui ratione uincuntur,confuetudinem nc^'sopponunt, quafi confuetudo maior fit ueritate, aut non fuerit in fpiritalibus fequenx dum, fi melius fuerit à famfto fpiritu reuelatum.Ignofci enim potuit fimpli »,Timo.r. citer erranri, ficut de fetpib dicit apoftolus Paulus : Qui primo, inquit, fui blafphemus,ôi perfecutor,ôi iniuriofus,fed mifericordïammerui,quia ignoransfeci.Poftinfpirationem ucroSireuelationem falt;ftam,qui ineo quod errauerat, pcrfeuerat, prudens Ôifiiens fine uenia ignorantiæ peccati præfumptione enim atque obftinatione fuperatur. Nec quilquam dicat tjuod accepimus ab apoftolis, qui non nifi unam ecdefiam tradiderunt. Si baptifma unum.quod non nifi in ecdefia fitconftitutum.ôi neminem inue niamus ab apoftolis,cum apud hæreticos baptisatus eflet.in eodem baptt fmo admiftiim eflfe,ôi communicaflè, ut uideantur apoftoli baptifma hæx reticorum probaftè.Quod enim quidam dicunt,quafi ad hærcticorum fufi JPb tlîpp. r. ff agium pertineat,quod dixerat apoftolus Paulus: V eruntamen omnimo

do.fîue per occafionem,fiue per ueritate c HR i s T v s annuncietur: inueni/ mus hoc quoque ad eorum patrocinium qui hæreticis fuffragantur Si plaii dunt, nihil poflêproficerc.Ncque enim de hæreticis aut eorum baptifmo loquebatur in epiftolafua Paulus, ut aliquid quod adhanc rempertineat pofuifle oftendatur. Loquebatur de ffatribus fiue inordinate Si contra eo» flefiafticam difciplinam ambulanribus, fiue cuangelicam ueritatem de dei timoré

-ocr page 351-

DE HAERBTICIS BAPTIZANDIS»

timoré feruantibus»Et qijofdamex eispofuit uerbum dei conftanter at^ que intrépide locutos, quofdam oero in inuidia SC diflenfione uerbi uerfax tos,quofdamferuarecircafe beniuolatncharitatem, alios uero habuiflc beniuolam diflenfionem, tarnen patienter omnia fe fuftinere, dummo^ do fine in ueritate,fiuep‘erocca(ionem nomen Christi quod Paulus prædicabat, ad plurimorum noticiam peruenirct, SC noua adhuc ac rudis fermonis feminatio loquentium prædicationccrebrefceret. Porto aliud eft eos qui intus in ecdefia funt de nomine c HRI8 Tl loqui : aliud eos qui foz risfunt,amp;contra eccleGam faciunt, in nomine Christi baptizare.Qua tequi hæreticis patrocinantur .non id proférant quod Paulus de fratri-^ bus pofuit, fed oftendant fi hæretico aliquid concedendum putauit, aut fi fidem amp;nbsp;baptifma eorum probauit, aut (i perfidos ôcblafphemosremiP fionem peccatorum accipere extra ecdefiam polfe coftituit » Si aatem quid apoftoli de hæreticis fenferint confyderemus, inueniemus eos in omnibus epiftolis fuis execrari SC deteftari hæreticorum facrilegam prauitatem.Nam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z.

cum dicant, fcrmones eorum ut cancer ferpere, quomodo poteft is fermo dare remiifam peccatorum. qui ut cancer ferpit ad aures audientiumCEt cum dicant nullam participationem elfe iufticiæ ôC iniquitati, nullam com^ uiunionem lumini ôi tenebris, quomodo polfunt aut tenebræ illumina^ te, aut iniquitas iuftificareC Et cum dicant de deo eos non elfe, fed elfe de antichrifti fpiritu, quomodo fpiritalia SC diuina tradlant, qui funt hoftes dei, SC quorum peôlora obfederit fpiritus antichriftif Quare fi reieôtis hux tnanæcontentioniserroribus ad euangelicam autoritärem atqueapoftox licam traditionem fyncera SC religiofa tide reuertamur, intelligemus nihil eisad gratiam ecclefiafticam SC falutarem licere.qui fpargentes arque impu gnântesouesCHRisTi.à christo ipfoaduerfarq.ôiapoftoliseiusan/ ticlirifti nominantur. Non eft autem quod aliquis ad circunueniendam Chriftianam ucritatem CHRisTi nomen opponat,utdicat,in nomine lE SV CHRISTI ubicunqueamp;quomodocunquebaptizati.gratiambapti.^ fmifuntconfccuti.cumipfecHRiSTVS loquaturôidicatîNonomnisqui MdttEy, dicit mihi,domine domine,intrabit in regnum cœlorum : SC iterum præmo Oeat SC inftruat,ne quis à pfeudoprophetis.ôi pfeudochriftis in nomine fuo facile fallatur.Multi.inquit.uenient in nomine meo dicêtes, ego fum CHRi ST V s, ÔC multos fallent » SC poftea addidit dicens : Vos autem cauete, ecce prædixi uobis.unde apparet, non ea ftatim fufcipienda SL alfumenda quæ iadtantur in nomine chri STi, fed quæ geruntur in CHRisTi ueritate» QuodenimineuangelhsÔCapoftolorumepiftolis lESV CHRISTI no/ men infinuatur ad remilfioncm peccatorum, non ira eft quafi aut fine pa/ tre, aut contra pattern prodelfe cuiquam folus Filius polfit, fed ut ludæis quiiaólabant fe pattern hàbere, oftenderetur, quod nihil eis pater profuz ' ! quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gl turus

-ocr page 352-

5 j8 D. CAECILII CYPRÏANI AD ÏVBAIANVM

turus eflèt, niG in filiam crederent quem tlle mififlèt»Nafn qui dcum (ïéi^ torera patrera fdebant.filiura quoque christvm fdredebebant. nefibf blandtrentur Si plauderent de folo patre fine filp eius agnitione, qui ôC dice’ fodn.14. banNemo uenit ad patrera ntfi per me.Duotam autcmcognfrionemeflè ibtd.17. in (e quæ (alueta'dera ipfe manifeftat dicens:Hæc eft uita xterna,ut cogno/

fcantte folura Siuerum deura.ôCquem ratfifti lesVM christvm. Cu ergoôijpfius CHRISTI prædicarioneamp;conteftatiohepater antecognoz fcendus fit qui mifit: tunc deinde c H Ri s TV s qui miftus Gt: nec poHic efz fefpes falutis,nifi duobus fimul cognitis,quomodo noncognito.ininio Si blafphematodeopacre.qui apudhærericos Christi nominebaptizan di'cuntur,pcecatorum remiftam confecutiiudi'canturfAlia enimfiritîudæo rum fub apoftoli's ratio,aha eft genti'h'um conditioJlh'qui ia legis Ä Mof/ fiantiquifti'mum baptifmafuerantadepti.in nominequocp lESV CHRI STI erant baptizandi.fecundum quod in Acftibus apoftolorum Petrus Io quitur amp;nbsp;dicit: Pœnitemini, Si baptizetur unufquifque ueftrum in nomix nedomini iESv Christi in remiftionerapeccatorura,8iacdpietisdolt; num Ipiritus fandti Vobis enim eft promifli'o amp;nbsp;filifsueftris, Si omnibus deincepsquofcunqueaduocaueritdominusdeus nofter.iESV Christi mentionem facit Petrus,non quafi pater omittcretur.fcd ut patri quocç G^ lius adiungerctunDcniqj ubi poft refurreófionem domini,apoftoli ad gê/ tes mittuntur,in nomine patris Sd filq amp;nbsp;fpiritusfiinóli baptizari gentiles in bentur, Quomodo ergo quidam dicunt foris extra ecdcfiam modo in no--' mine iesv CHRISTI ubicum^ amp;quomodocuncçgencilembaptizatum temiftionem peccatorum coniequi pofte,cum ipfe christ vs gentesba^ ptizare iubeat in plena amp;nbsp;adunata trinitateC nifi fequi christvm neget, negatus a' c hr i s to qui pattern eius negat, quem ipfe CHR i s T v s conlt; fcflus fit non negauit,amp; qui in eum blafphemat.quem christ v s domi/ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;num amp;nbsp;deum fiium dixerit; remuneratusà chri sto rcmiftionem pecca/

torum.SC baprifmifancftificationem confequitur. Qui autem poteftatecon fequi in baptifmo remiftionem peccatorum poteft, negas deum creatorem pattern CHRisTi.quando ipfam poteftatem qua baptizamur, Si fandtifi cationemab eodem patre CHRISTVS acceperit.quemmaiorem dixerit, à quo clarifi'cari pecierit,cuius uoluntatem ufque ad obfequium bibendi cali*-cis,6d fubeundæ mortis impIeueritCQuid eft igitur quam partidpem hære^ tids blafphemantibus fi'eri,defendere uelle Siafterere.quod remiftam pcc^ catorum acdpere in c HR I s Ti nomine poffit,blafphemans grauiter amp;nbsp;pec cas in pattern Si dominum deum CHRisTifQuid deinde illud, quale eft, cum qui filium negat,ne pattern habeat.ut qui negat patrem.filium habere Io4tgt;. uideatur.cum filius ipfeconteftetur Si dicauNemo poteft ueniread me.niz fi fueritilli datum à patre : ud manifeftum fit,nullam remiffionem pcccato/

rum

-ocr page 353-

DE HAÉRETICIS BAPTIZANDIS^

l^uminbaptifmo accipi à fili'o pofle.quâ conftet patrê non dcdiflc,maxime cum adhuc répétât ÔJ dicattOmnis plantatio quanó plantauen't pater me/-uscceleftis,eradi'cabitur»Quodfi Chrtftianidifcere'à Christo nolunt» quantum ueneratîonis Si honoris paterno nomini debeatur, ucl de exem-plis terrenis fecularibus difcant,ôC feiant christvm non fine maxima exprobratione pofuifle.filq feculi huius prudentiores funt filqs lucis in fecu L«f. i«» ^0 ifto» Si cuius patri aliquis conuicium fecerit, fi contumeliofus Ôi procax pudorem eius ôi honorem maledico ore lacerauen'tjndignatur filius Si iraz fa'tur,ôi læfi patris iniuriâ quibuflibet modis uindicare conatur.T u c hri/ ST V M putas impqs Si facrilegis, 8i in pattern fuum blafphemis impunita tem dare^'ôi eis in baptifmo peccata dimittereC'Quod cum conderet baptiz ■ nbsp;nbsp;* ’

Satus eademadhuc in perfona patris malediôlacongereret .Siinceflabili blafphemantis linguæ fcelere peccaret.hoc Ghriftianus, hoc dei fcruus po/» teft aut mente concipere, aut fide concipere, aut fermone proferre, Si ubi erunt legis præcepta diuinæ,quæ dicunt,honora pattern Si matrem,nifi uo ExoJ. ià* cabulum patris quod in homine honorari præcipitur, in deo impune uiô/' laturÇ'VbieritquodipfeCHRisTVS in euangelioponitSidicitCQuimaz ledixerit patri aut matri, morte moriatut : nifi is qui maledicentes parentix bus carnalibus puniti Si interfici mandat, in cœleftem Si fpiritalem pattern maledicos.atque ecclefiæ matris inimicos ipfe uiuificat» Execranda ac detez ftanda tes à quibufdam aflèritunut is qui blafphemantem in fpiritum fan-ftum reum futurum peccati æterni comminetur, idem in pattern blafphez uios falutari baptifmo fanôlificate dignetur. Et nunc qui talibus ad ecdefîx am uenientibus fine baptifmo communicandum exiftimant, non putant fe alienis.immo æternis peccatis communicate, admittentes fine baptifmo eos qui non nifi in baptifmo blafphemiarum fuarum peccata deponere po(funt.Quàm uanum eft porto Si peruerfum. utcum ipfi hæretici, repU/ diato SC reliôto uel errore, uel fcelere in quo prius fuerant. agnofeant eede/ fi^ueritatem,nos eiufdem ueritatis iuta Si facramentum mutilemus, SC uez nientibus SC pœnitentibus dicamus eos remiffionem peccatorum confecuz tos eflè, cum illi (è peccaffe, Si propter hoc ad ecdefîæindulgentiam uenire bteantur* Quare ecclefiæ catholicæ fidem ac uetitatem frater Si teneredebe mus firmiter Si docete, Si per omnia euangelica Si apoftolica præcepta ra* tionem diuinæ difpenfationis atque uhitatis oftendere.Nunquid potell uis baptifmi maior elfe, aut potior quam confeflïo^ ut qui coram hominiz bus christvm confiteatut,Si fanguine fuo baptisetur: SC tarnen hoc ba ptifma hæreticis non prodeft, quamuis christvm confeflTi, Si extra ec/-clefiam fuerint occifî, nifi hæreticorum patroni SC aduocati hæreticos in fal faconfeffione christi interfeôtos martyres prædicant,Si contra apoftoy licam teftationem,qui nihil eos quamuis exuftos SC occifos dicit pofle pro/-

G } ficere

-ocr page 354-

Hb - Ö. CAECILÜ CYPRÎANÏ ÄD ÏVÖAtANVM ficercgioriam eis Si coronam paflionis aïïîgnant» Quod fi hæreticferfecbît ptifma publicæ confeflîonis X fadguinis proficere ad falutetn poteft, quia falus extra ccdefiam non eft.quanto magis ei nihil proderit, fi in latebra S4 in latronum fpelunca âdukeræ aquæ contagionc tinôlus,non tantum pec-cata antiqua non expofuerit, fed adhuc potius noua Si maiora cumulaue/' rit.Quare baptifma nobis amp;nbsp;hæreticis non poteft efte, cum quibus nec pa^ ter deus, nec ch r i s T v s filius, amp;nbsp;fpiritus lanólus, nec fides ipfa in eçdefia communis eftt ôi ideo baprizari eos oportet,qui de hærefi' adecclefiam ue^ niunt, ut qui legitimo ÔC uero âtqne unico fancftæ ecdéfiæ baprifmo ad rez gnum dei regeneratione diuina præparantur, (àcramento utroque nafcanz iöÄ». tur.quia fcriptum eftzNifi quis renatus fuerit ex aqua Si fpiritu fan(fto,non poteftintrare inrcgnum cœlorutn.Quo in loco quidam quafieuacuare poftînt Humana argumentatiorte prædicationis cuangelicæ ueritatem.cate chumcnos nobis opponunt, fi quis exeis antequam baptisetur in confeP fionenominis apprehenfus fuerit amp;nbsp;occirus,an fpem falutis Si præmium co fefti'onisamittat, eo quöd ex aqua prius non fit renatus.Sciant igitur eiufz modi homines fuffragatores SC fautores hæreticorum, catechumenos illos primo integram fidem SC ecclefîæ ueritatem tcnere.Ôi ad dcbcllandum diaz bplum de diuinis caftris.cum plena SC (yncera dei paths SiCHRiSTiSCfpi ritus fandti cognitione procedere,deinde nec priuari baptifmatis facramen to, utpotequi baptizentur gloriofiftimo SC maximo fanguinis baptifino, 11. de quo dominus dicebat habere fe aliud baptifma baptizari, SC paffione fandificatum confummari, SC diuinæ pollicitationis graham confequi.Dcz clarat hoc in euangelio idem döminus, quando ad latronem in ipfa paffiz one credentem SC confitentem locutus, quoad fecum fiiturus fit in paradiz fo pollicetur. Q uapropter qui fide SC ueritate præfumimus, eos qui ad fiz dem SC ueritatem ueniunt.Si agentes pœnitcnriam remitti fibi peccatadcz pofcunt decipere non debemus ÔC fallere.fed corrcptos à nobis,Si reformaz tosad regnum ccelorum difciplinis coeleftibuserudirc.Seddicit aliquiss Quid ergo fiet de his qui in præteritum de hærefi ad ecclefiam uenientes firiebaphfmo admiffifuntCPotenseft dominus mifericordiafuaindulgen tiam dare, SC eos qui fimpliciter admifli, in ecdefia dorniierunt,ab ecclefiæ fuæ muneribus non feparare.Non tarnen quia aliquando erratum eft ideo femper crrandum eft,cum magis fapientibus,0{ deum timentibuscongruz at.patefada SC perfpeda ueritate libenter atcç incundâter obfequi,^ pcrz rinaciter atque obftinate contra fratres SC confacerdotcs pro hæreticis rcluz dari»Nec quifquam cxiftimet hæreticos eoquod illis baptifma oppoz nitur, quafi fccundi baptifmi uocabulo fcandalizacos,ut ad ecclefiam uez niant retardatione moueri, cum hoc ipfo magis ad neceffitatem uenienz di teftimonio oftenfæ fibi SC probatæ ueritatis adigantur.Nam fi uidez . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tint

-ocr page 355-

DÉ HAERETiCIS BAPTIZANDÏS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ijl

hnt ludido 52 fententia noftra id decerm', 52 ftatui ut baptifma luftum amp;nbsp;Iegt; gi'timutn computetur quo illicbaptizantur, putabunt ecçlcfiàin fe quoqué; amp;nbsp;cærera ecclefiæ munera iufte ac legitime poflïdcre, nee erit caufa uenieux di ad nos, cum habentes baptifma habere uidearitur 81 exteta.. Porro au^ tem cum cögnofcunt baptifma nullum foris cfle Hec rêmiflam peccato^' rum extra ccclefiam dari poffe.audacius ad nos 32 pt*ömpn'us próperant,02. tnunera 32 dona matris eedefiæimplorant,certi peruenire fe omriino no pof lè ad ueram diuinæ gratiæ pollicitationem, nifi prius uenerint ad ecclefiæ unitatem/Necrccufabunt baptizari apud nos hæretici legitimö 32 uero ec/ cleGæ baptifmo. cum ex nobis didiccrint baptizatos quoque à Paulo eos qui iani baptifmo Ioannis baptizati fuiflent, ficut legimus in Adlibus apó ftolorum.Ét nunc apudquofdam de noftris hærcticorum baptifma occu-* patum afferitur 32 inuidia quadam.quâfi rebaprizandi baptizäre poft hoz ftes dei nefas dudtur, aim bapfizatos inueniamus quos loannes baptiza^ uerat, ille loanes maior inter próphetas habitus, ille diuina gratia adhüc in üteromatris impletüs,illeHelia: fpiritu32uirtutefubnixus, qui non adgt;f üerfarius domini, fed præciirfôr prædicàndo fuit, qui dominum non taux turn uerbisprænuhdauit, fedÔ2aculisoftédit,qùiipfum christvm per quem baptizatur cætéri, bâptiisaüit Quod fi idcirco ha:rcticus ius baptilmi obtincre potuit.quia prior bâptizautt, nön poftîderttis erit iam baptifma» fed occupantis * 32 cum feparari 32 diuidi othnirio non poflint baptifma 82 ecclefia, fi præoccupare prior baptifma potuit. 32 eedefiani pariter occupa^ ûit.Et indecœpifti illi hæreticus üideri,quia præuentüs pofterior efîé cœpiz fti, qui cedendo ac manus dando ius qiiod acccperas,reliquifti.Qua'm pe^ riculôfum autem fit in diuinis rebus ut quis cédât iurë fuo 82 poteftate, fcrigt; ptura fanefta déclarât in Genefi, quod Efau primatus fuos inde perdidegt;gt; Gene, rit, necrecipeté poftmodum potucrit. Hæc tibi breuiter pro noftra medió^ critate refcripfimus frater chariffimci nemini præfcribentes aut præiudicah' tes, quo minus unufquifque epifeoporuni quod putauerit, faeiat, habens arbitri) fui liberam facultatem. N os quantum iti nobis eft propter hæretigt; cos cum collegis 32 coepifeopis noftris non contendimus, cum quibus diuiz ham 82 dominicam pacem tenemus, maxime cum 82 Apoftolus dicat : Si «•Cor.rti quis autem putatur contentiofus.nos talem confuctudinem non habe/ tous, neque ecclefia dei. Seruatur à nobis patienter 82 firmitcr charitas aniz hii, collegq honor, dilcdliortis uinculum, concordia facerdotfj.Propter hoc etiam nunclibellum de bono patientiæ, quantum ualuit noftra mediocri-tas, permittente domino 82 infpirante conlcripfimus, quem ad te pro mu/ tua diledtione tranfmifimus.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F I N I S«

G 4» Ad Poitt*

-ocr page 356-

AD POMPEIVM CON

TRA EPISTOLAM

STEPHANI.

CYPRIANVS POMPEIO FRATRI SALVTEM*

«

V A NO, A V M plenc ea quæ de hæfcticis bapti’sâdîs (iicê/ da funt,complex! fumus inepiftoh'squaru ad te exempla tranfmifimus frater chariflîme,tarnenqm'a defyderafti in noticiam tuam perfcrri quae mihi ad literas noftras Stephanus frater nofter refcriplêfit, mifi tibi refehpti eiz US exemplu, quo leólo, magis ac magis eius errorem de^

notabis, qui hæreticorum caufam cotra Chriftianos di contraecdefiam dei aflèrere conatur. Nam intet cætera uel fupcruacua » uel ad rem non perti^ nenria, uel fibi ipfi contraria, quæ imperice atque improuide fcripUt, etiani illüd adiunxit üt dicerenSi quis ergo à quacunque hærefî ucnerit ad nos, nihil innouetur, niß quod traditum eft, ut manus illi imponatur in pœni^ tentiam, cum ipfi hæretici prope alterutrumad fe uenientesnon bapti^* Zent, fed communicent tantum A quacunque hærefi uenientcm baptiza^-ri in ecclefia uetuit, id eft, omnium hæreticorum baptifmata iufta efle', ü légitima iudicauit.Et cum fingulæ hasrefes fingula baptifmata habeant,hic cum omnium baptifmo communicansuniuerlbrum delicfta in finumfuam coaceruata congeflit. Et præcipit nihil aliud innouari, nifi quod traditum eft.quafi isinnouet, qui unitatem tenens, unum baptifma uniecclefiæuinz dicat, Si non ille utique qui unitatis oblitus mendacia Si contagia prophaz na ÔC motiones ufurpat. Nihil innouetur, inquit, nifi quod traditum eft : undeeft ifta traditio, utrurn ne de dominicaöi euanaelica autoritatedex fcendens, an de apoftolorum mandatis atque epiftolis ueniens C Ea enim fadenda efle quæ fcripta funt, deus teftatur, Si proponit, ad lefum Na^; t' ue dicens : Non recedet liber legis huius ex ore tuo, fed meditabcris in co die ac noóte,ut obferues facere omnia quæ fcripta funtJtem dominus apo falt;ütb z8. ftolos fuos mittens,mandat baptizari genres Si doceri.utobferuent omnia quæcuncç ille præcepit.Si ergo aut in euangelio præcipit'’,aut in apoftoloru cpiftolis,aut Adtibus cotinetur, ut d quacun^ hærefi uenicntes non baptigt; 2entur,fcd tantu manus illis imponantur in pœnitêtiam, obferuetur etiam amp;nbsp;hæc fandta traditio. Si uero ubique hærctid nihil aliud quam aduerfaz

rij.S?

-ocr page 357-

CONTRA EPISTOLÄM STEPHANI» ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;},ƒ

H) anti'chrifti nomfnantur, fi ui'tandi, amp;nbsp;peruerfi, SC à femetipfis damnan di pronundantur, quäle eft ut uideantur damnandi à nobis non efle.quos lt;onftat apoftolica conteftationc à femetipfis damnatos effe, ut nemo apo ftolos infamare debeat, quafi illi harrcticorum baptifma probauerint, aut ds fine ecdefiæ baptifmo communicauerint, quando talia de hæreticis apo ftoli fcripferunt, amp;nbsp;cum non adhuc hæreticae pertes acriores prorupiflent, fiecdum quoque Mardon Ponticus emerfirtet. Si cuius mercedem fub Hy gino epifcopo qui in urbe nonusfuit, Rhomam uenit, quem Marcion fex üitusaddidit adcriminisaugmentum.impudentius cætcris dCabruptius In deum pattem creatorem blafphemare inrtituit, öi hæreticum furorem fa ctilegis armis contra ecclefiam rebellantem, fceleratius 8i grauius armauit, Quod fi hærefes conrtat portmodum plures, amp;nbsp;peiores extitüTe, ÔC fi retro nufquam præceptum ert, neque confcriptum, ut hæretico tantum manus in pœnitentiam imponatur, 0£ fic ei communicctur, Si fi baptifma non ni^ fi unum ert, Si intus ert, Si foli ecdefiæ diuina dionatione conceflüm eft, Quæ ifta obftinatio, quæue præfumptio, humanam traditionem diuinæ diTpofitioni anteponere, necanimaduertereindignari SC irafci deum quoz-tiens diuina præcepta foluit SCpræteritHumana traditio, ficutperEfiäm prophetam clamat SC dicit : Populus ifte labrjs honorificat me, cor uero £ƒlt;(• Corum longe feparatum eft à me.Sine caula autem colunt me, mandata SC doftrinas hominum docentes. Item dominus in euangelio incrcpans fi^ militer Ä obiurgans, ponit öi dicit : Reicciftis mandatum dei, ut traditio^ MÄttb-iÇ ncmueftraraftatuatis.Cuiuspræceptimemor beams Paulusapoftolus, tnonct ipfe quoque ÔC inftruit dicens :Si quis aliter docet, ÔC non acquie^ i.Tîmo.tf, fcitfanisuerbis domini noftri iesv Christi amp;doôlrinæeinsftupore èlatus eft, nihil feiens, difeedendum ab huiufmodi. Præclara fane ac legiti/ ma traditio Stephano fracre noftro proponitur, ut autoritärem nobis ido* neam præbeat. Nam in eodem loco epiftolæ fuæ addidit ÔC adiecit, cum ' ipfi hæretici próprie ad fe uenientes alterutrum non baptisent, led com/-municent tantum. Ad hoc enim malorum deuoluta eft ecclcfia dei SC Ipon* fa CHRISTI,uthæreticorum exempla feótetur,utadcelebrandafacraz-menta cœleftis difeiplinæ lux de tenebris mutuetur, Si id faciant Chriftl/ ani, quod antichrifti faciunt. Quæ uero eft animi cæcitas, quæ prauitas fiz-dci,unitatemde deopatre iesv Christi domini SCdei noftri traz« ditioneuenientem nolle cognofeereCNam fi idcirco apud hæreticosecclex fia non eft, quia una eft, Si diuidi non poteft : fi ideo illic fpiritus fanótus non eft,quia unus eft, Si efle apud prophanos Siextraneos non poteft, ntique Si baptifma, quod in eadem unitate confiftit, eife apud hæreticos non poteft, quia feparari neque ab ecclefia, neque à fpiritu fanóto poteft, Auefi effeótum baptifrai maieftati nominis tribuunt, ut qui in nomine

Chrirtt

-ocr page 358-

JÎ4- D. CAECÏLII CYPRIANI AD POMPEIVM

CHRISTI lESV ùbicunque ôC quomodocunque bapdzantur,innouari fandificati iudicentur : cur in eiufdem Christi nomine illic SC manus ■ . , bapcizato imponitur ad accipiendum fpiritum fanólumCCur eiufdem ma icfias nominis non præualec in manus impoficione, quam ualuifle conz tendunt in baptifmi fandlificationef Nam fi poteft quis extra ecclefiam na tus templum dci fieri, cur non poffit fuper templum SC fpiritus fandtus in^ fundi CQui enim peccatis in baptifmo expofitis fandtificatus eft, Si. in noz uum hominem fpiritaliter reformatus, ad accipiendum fpiritum fandlum GitUt.5. idopeus fadtus non eftCcum Apoftolus dicat:Quotquocin CHRisTO baptizati eftis . christvm induiftis . Si poteft apoftolus hæreticos CHRIST VM induere.multo magis poteft fpiritum fandtum.quem CHRI s T V s mifit accipere. Cæterum maior erit mittente qui miftus eft, ut inci/ piat foris baptizatus christvm quidem induere.fed fpiritum fati-^ dtum non potuifle perdpere, quafi poflit aut finefpiritu christvs in^ dui, aut fpiritu fandlo feparari» Illud quoque cum natiuitas fpiritalis fit gt;nbsp;qua in CHRISTO per lauacrum rcgenerationis nafdmur,dicantquod poflit quis apud hæreticos fpiritaliter nafci, ubi fpiritum negant eflc. Peo cata enim purgare, SC hominem fandtificare aqua fola non poteft, nifi ha' beat SC fpiritum. Necefle eft concédant illic efle fpiritum fandtum, ubi ba-« tifma efle dicunt, aut nec baptifma eft, ubi fpiritus non eft, quia bapti^ fma efle fine fpiritu non poteft. Quäle eft autcm aflerere SC contendere quod efle poflint fill] dei, qui non fint in ecclefia natiCBaptifma eft enim in quo homo uetus moritur, SC nouus nafcitur. Manifeftat SC probat bex Tiw. j. atus Apoftolps dicens : Seruauit nos per lauacrum regenerationis : fi au-^ tem in lauacro, id eft, in baptifmo eft regeneratio, quomodo generarc filios deohærefis per christvm poteft,quæ Christi fponfanon eftCEcclefiaeftenim fola,quæ Christo coniundlaSC adunatafpiritax Epbe.5. liter filios generat,eodem Apoftolorurfus dicente: CHRISTVS dilexit ecclefiam, amp;nbsp;feipfum tradidit pro ea, ut earn fandlificarct purgans cam la^ uacroaquæ.Igiturfihæceftdikdta SCfponfaquæfola à christo fanz Zfificatur, SC lauacro eins fola purgatur, manifeftum eft hærefim ( quæ (ponfa.CHRISTI non fit, nec purgari SC fandlificari lauacroeiuspoflît) filios deo generarc non pofte. Porto autcm non per manus impofitio» nem, qui nafcitur accipit fpiritum (andlum, fed in baptifmo fpiritum fan/ dtum renatus accipit, ficut in primo homine Adam fadlum eft. Ante Genff.2. enim eum plafmauit, ÔC tune infufflauit in faciem eius flatum uitæ,Nec cnim poteft accipi fpiritus, nifi prius fuerit qui accipiat. Cum autem na-* tiuitas Chriftianorum in baptifmo fit , baptifma autem generatio , SC fandlifîcatio apud folam fponfam CHRiSTi fit, quæ parère fpiriz taliter, ÔC gcuerare filios deo poflït, ubi, SC ex qua, ÔC cui natus eft, qui . , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filius

-ocr page 359-

CONTRA EPÎSTOLa’M SfEPHÂNÏÏ - ijt Rlius ccclcGæ non ed:, UC habere qui's poffit dcum patrem, ante ecclefî z am matrem C Cum ucro nulla omni'no hærefis.fedmeque altquod fchtz fma habere falutaris bapn'frai fandlificarionem fon's poffît, cur in tantum Stephani fratris noftri obftinatio dura prorupit, ut etiam de Marcionis baprifmo,item Valentini Ôi Apellis, Si cæterorum blafphemantium in deum patrem, contendat filiosnaici Si illic in nomine iesv christi dicat remiirionem peccatorum dari, ubi blafphematur in patrem 8i in do^« ftinum deum christvmCQuo inloqo confyderandum efl: frater cha-* fiflîme.pro fide ôi religione facerdotalis loci quo fungimur, an conftare fa-* cerdotis dei ratio in die iudicrj poflît.aflèrentis Si, probantis in acceptum rez ferentis blafphemantium baptifmata, cum dominus comminctur Si dicat. Et nunc præceptum hoc ad uos efl: Ó facerdotes, fi non audicritis, Si fi non MdkcL pofueritis in corde ueftro, ut detis honorem nomini meo, dicit dominas omnipotens.immittam in uos maledidtionem, amp;maledicam benedidtio^ nemueftram.Dac honorem deo qui Marcionis baptifmo communicate Dat honorem deo, qui unitatem Si ueritatcm de diuina lege ucnientem î non tenens,hærefim cotra ecclefiam uindicateDat honorem deo,qui apud tos qui in dominum blafphemant, remiffionem peccatorum dari iudi^ catC Dat honorem deo, qui hæreticorum amicos, Si inimicos Chriftianox tum, ueritatem Christi Si ecclefiæ unitatem continere putatCSi fie ho-« ttordeodatur.fificà cultoribus Si facerdotibus eiusdei timor Si dilcipli-* na feruatur : abqciamus arma, manus demus, in captiuitatem diaboli tra/ damus ordinationem euangelrj,dffpofitionem christi , maieftatem dei, diuinæ militiæ iacramenta foluantur, facrorum cœleftium figna pro^ dantur, cédât eeelefia hæreticis, lux tenebris, perfidiæ fides, fpes defpera» tioni, ratio errori, immortalitas morti, charitas odio, ueritas mendacio, Christ VS antichrifto : Si fie in dies fingulos fchifmataôJ hærefes fur--gant.crcbrius atque liberius excrefeant, Si ferpentinis criminibus pullulant tesaduerfus ecclefiam dei maioribus uiribus, uenenorum fuorum uirus exprimant : dum illis aduocatione quorundam, Si autoritas præftatur ÔC firmitas, dum baptifma eorum defenditur, dum fîdes, dum ueritas prodix tur, dum id quod contra ecclefiam foris geritur, intus in ipfa eeelefia uindi^ catur.Quodfiefl:apud nos frater chariflîmedeitimor, fi tenor'præualet fidei, fi euftodimus christi præcepta, fi incorruptam atque inuiolatam fponfæ eius fandtitatem tuemur, fi hærent noftris fenfibus Si cordibus uer badomini dicentistPutascum ueneric filius hominis, inueniet fidem inL«e.i8. terraC quia fideles clei milites, quia deo fide Si religione fyncera militamusî commifla nobis diuinitus caftra fideli uirtute feruemus : nec confuetu doquæ apud quofdam obrepferat,impedire debet,quo minus ueritas præualeat Si uinçauNamcofuetudo fine ueritate,uetufl:as erroris efl: pro^

pteç

-ocr page 360-

^^6 D» CÄECILII GYPRIANI AD POMPEIANVM

pter quod reliólo errore.fequamur ueritatem, fdentes quia amp;nbsp;apud Ezranï }.Pfdrx.}. ueritas uidt.ficut fcriptum eftï Veritas üalet,amp; inualefdt in æternüm, Si UL' uit SC obtinet in fecula feculorutn.Hoc eft apud eam nó accipere perfonam, nee differentiam.fed quæ funt iufta fadt.nec eft in iudido eius iniquum.fed fortitudo Si regnum.K maieftas omnium feculorum.Benediólus deusue/' ritatis,quam ueritatem nobis chri STVS oftendens in euangelio fuo di/ toÄtt.14- □[•Ego fum ueritas.Propter quodfi in christo fumus,ÓC CHRISTVM in nobis habemus, fi manemus in ueritate, amp;nbsp;ueritas in nobis manet , ea quæ funt uera tencamus. Fit autem ftudio præfumptionis Si contumaciæ, ut quis magis fua praua SC falfa defendat, quam ad alterius faóta Si uerba cófcntiat. Cui rei profpidens beatus Paulus apoftoLus ad T imotheum feri bit,SC monet epifcopum non litigiofum,fed mitem SC docibilem eftedebe** re.Dodbilis autem ille eft,qui eft ad difeendi patiêtiam Icnis Si mitis,opor/ tet enim epifcopum non tantum docere.fed SC difcere.quia Si ille melius do eet,qui quotidie crefcit SC proficit difcendo meliora.Quod ipfum quoc^ idê ï.Cor. 14. apoQolus Paulus docet,præmonens,ut fi alio fedenti melius reuelatum fu/ erit.prior taceat.In compendio eft autem apud religiofas mentes SC fimplk CCS,SC errorem deponere,8C inuenire atc^ eruere ueritatem.Nam fi ad diup næ traditionis caput SC originem reuertamur.ceffat error humanus,SC facra mentorum cœleftium ratione perfpeóla, quicquid fub caligine ac nube te^* nebrarum obfeurum latebat luce ueritatis aperitur. Si canalis aquæ qui co-^ piofe prius SC largiter profluebat, fubito deficiat, nbnne ad fontem pergi*^ tur, ut illic defeótionis ratio nofcatur, utrumne crefeentibus uenis, in capite ficcauerit, an uero integra inde SC plena procurrens in medio itinere deftite/ ritC At fi uitio interrupti aut bibuli canalis effedlum eft, quo minus aqua perfeueranter continua ac iugiter flueret, refedlo SC confirmato canali ad ufum atlt;ç potum ciuitatis aqua colledta eadem ubertate atque integritate repræfcntatur qua de fonte profidfcitur.Quod SC nuc facere oportet deifa/ cerdotes præcepta diuina feruantes.ut in ^iquo fi nutauerit, SC uacillauerit ueritas, ad originem dominicani SCeuangclicam SC apoftolicam traditioz nem reuei tamur,SC inde furgat aeftus noftri ratio,unde SC ordo SC origo fur Epbe.4. rexitTraditum eft nobis quod fit unus deus, SCchristvs unus, SC una fpes,SC fides una,SC una ecclefia, SC baptifma unum non nifi in una ecdefia conftitutum.a qua unitate quifquis difeeiferit, cum hæreticis necefle eft inx ueniatur,quos dum contra ecdefiam uindicat, facramentum diuinæ tradie tionis impugnat. Cuius unitatis facramentum expreflum uidemus etiam Cdnt.4. in Cantico canticorum.ex perfona CHRISTI dicentis:Hortus c5clufus,fo^ ror mea,fponfa mea.fons fignatus, puteus aquæ uiuæ, paradifus cum fru^ (ftu pomoru. Si aute ecclefia eius hortus conclufus eft,8C fons fignatus,quoz modo in eundem hortum introirc, aut bibere de fonte eius poteft, qui in ecdefia

-ocr page 361-

CONTRA EPISTOLAM'STEPHANI, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HT

ecdcßa non eftJtem Petrus ipfe quocç demonftrans, S2 uindtcans unîtatê nandauit SC monuit per unum baptifmum folum unius ecdeGæ faluari no pofle.In arca,i’nquîtgt;Noë paud.id eft odto animæ faluæ fadtæ funt pgt; aquaj, Petri.fi^ quod SC nos fimiliter faluos faciet baptifma.Quam breui Si fpirituali com? pendio.unitacis facramentu manifeftauit,Nam ut in illo mudi baptifmo* quo iniquitas antiqua purgata eft qui in area Noe non fuit.non potuit per aquam faluus fieri.ita nee nunc poteft per baptifmum faluus uideri, qui ba ptizatus in ecclefia non eft,quæ ad arcæ unius facramentum dominica uni/^ Ute fundata eft.Obfcruatur italt;ç à nobis SC tenetur frater chariflîme, ex-* plorata SC perfpedta ueritate, ut omnes.qui ex quacucp hærefi ad ecdefiam ' tonuertuntur.unico SC legitimo baptifmate baptisctur.cxceptis his qui ba/ pti'sari prius fuerant.SC fic ad hæreticos tranfieruntHos enim oportet cum tedeunt aóta pœnitentia per manus impofitionem folam recipi. SC in ouile undeerrauerantàpaftorereftitui.Opto tefrater chariflîmefemperbene ualere,

?*’AD QVINTINVM-

CYPRIANVS Q.VINTINO FRATRI SALVTEM,

1’ ?

iJEtuIit.à me frater chariflîme.Lucianus coprefbyter nofter, te defyderafle.utfrgnificaremus tibi,quid fentiamus de his qui apud han:eticos.SCfchifmaticosbaptizati uidentur. De qua re quid nuper in concilio plurimi coepifeopi cum prex f byteris qui aderant cêfueri mus.ut feires, eiufdem cpiftola: exemplum tibi mifi.Nefcio etenim qua præfumptione du^ tuntur quidam de collegis noftris.ut purent eos qui apud hæreticos tinóli funt quando ad nos uenerint baptizari non oportere.eo quod dieant unu baptiima efle.quod unum fcilicet in ecclefia catholica eft. Quæ ecclefia fi eft Una efle extra ecclefia baptifma no poteft.Nam cu duo baptifmata efle no poflint.fi hæretici uerebaptizant.ipfi habentbaptifma.Etqui illis hocpagt; ttociniu præftat’de autoritäre fua, cedit illis SC confentit.ut hoftes SC aduerr farq CHRisTi habere uideanturabluendiSC purificandi SC fandificandi hominis poteftatem.Nos aute dicimus eos qui inde uenerut non baptizaz ti.Netç enim accipiunt illic aliquid ubi nihil eft,fed ucniut ad nos ut hie ac* dpiant.ubi SC gratia,SC ueritasuna eft.Porrô aute quidam de collegis nogt; fin's malunt hæreticis honorem dare,^ nobis confentire.Et dum unius ba ptifmi afleueratione baptizari uenietes nolunt ficaut duo,aut multa bapti/ fmata efle dicut.aut certe quod eft grauius hæreticoRz fordidam SC propha nam tindionem.uero SC unico SC legitimo ecdefiæ catholicæ baptifmo præz ponere SC præferrecôtettdttntjnoncçfyderantesfcriptueflètQui baptizat'’ s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;H àmortuo

-ocr page 362-

, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CYPRIANVS AD QVINTINVM;

âmôrtdoquidpfoficitlauatioeiusC’Manifeftiî eftautcmeosqutnonfunt in ecclefia CHRISTI,inter mortuos c5putari,necpofle ab eo uiuificari alte . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum qui ipfe uiuit in ætcrnum,amp; uiuificat dei popuIum.Et dicunt fe in hoe

ueterem confuetudinem fequi.qui quado apud ueteres hærefes, ôi fchifma ,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cicos prima adhuc fuerant initia,ut iilic eilent qui de eedefia recedebant, SC

hic baptizati prius fuerant : quos tue ad ecclefiam reucrtentes,amp; pœniten^ tiam agentes neceffe non fuerat baptisare.Quod nos quoeç hodie obferz uamus,ut quos conftat hic baptizatos effe à nobis,SC ad hæreticos trâfifle, ft poftmodum peceato fuo cognito.SC errore digefto ,ad ueritatem SC matri cem redeant ftatü,fatis fit in pœnitentiam manu imponere.ut quia ouis iä fuerat,hâcouem abalienatâ SC errabundâ in ouilefuum paftor redpiat. Si autem qui ab hæreticis uenit,baptizatus in eedefia prius non fuit, fed allez nus in totû SC prophanus uenit, baptizandus eft, ut ouis fiat, quia una eft aqua in eedefia fandla quæ oues facit,Et iddrco quia nihil poteft efle coma neraendacio SC ueritati.tenebris SC luei.morti SC immortalitati, antichiifto r.Coiw.t4. gjcHRisTo.peromniadcberausecdefiæeatholicæunitatem tenere,nec in aliquo fidei,5C ueritatis hoftibus cedcre.Non eft autem de confuetudiz ne præfcribendum.fedrationeuinceudum.Nara nec Petrus quem primu dominus elegit,SC fuper quem ædifi'caûit ceclcfi'am fuam,cum Paulus decir circudfione poftmodum difccptaret fe uindicauit,feu aliquid infolêter, aut arroganter aflumpfit, ut diceret fe primatum tcncre.SC obtemperari à noz ucllisÓCpofterisfibipotiusoportere»Necdefpexit Paulum quod ecelefi« prius perfecutor fuiffet.fcd confiliu ueritatis adminiftrationi legitimæ, qua Paulus uindicabat facile confenfit, documentum fcilicet nobis SC concordiæ SC patientiæ tribuens.ut non pertinaciter noftra amcmus,fed quæ aliquan/ do à fratribus,SC collegis noftris utiliter SC falubriter fuggerutur, fi fint uera SC légitima ipfa potius ampleólamur. Paulus quolt;^ profpiciens, cocordiæ SCpadfideliterconfulens,inepiftola fua pofuit dicens, Prophetæ autem duo aut tres loquantur.SC caeteri examinet.Si autem alf) reuelatum fuerit fe denti,ille prior taceat.Qua parte docuit SC oftedit.multa fingulis in melius reuelari, SC debere unuquecp pro co quod femel imbiberat,SC tenebat perti naciter congredi.fed fi quid melius SC uttliusextiterit libenter amplcófi* No enim uincimur quando offeruntur nobis meliora,fed inftruimur, maxime in his.quæ ad eedefiæ unitate pertinent SC fpei ac fidei noftræ ueritatem. Et nos facerdotes dei,SC eedefiæ eius de ipfius dignatione præpofiti fdamus re miflam peccatorum in eedefia dari pofte,nec pofte aduerfarios christi quic^ fibi pro eius eedefia uindicare.Quod quide Agrippinus bonæ mcz moriæ uir cum cæteris coëpifcopis fuis qui illo tépore in prouinda Africa* SC Numidia eedefiam domini gubernabant,ftatuit,6C librata confilrj cornu nis examinatione firmauit.Quoru fententiatn SC religiofam. SC legitim am

Sefalutarë

-ocr page 363-

DE HAERETICIS BARTIZANDIS;

' 5^ falutàrê,fidei SC ecclefîæ catholicæ congruentê,nos etiam fecuti fumus. Et Quales fup hac re literas fecerira^ ut fcires.exemplu earû.tam ad notitiâ tuâ ' co'épifcoporu noftroru,qui illic funt,^ comuni diledlione trâfmifimus-

SENTENTIAE EPISCO

PORVM DE H AE R B TI C I 8

BAPTIZANDIS.

Vm in unura Carthagini couenifTent Calen- Septembris epiicopi plurimi ex prouincia Aphrica,Numidia, Maurita nia.cû prefbyteris ô£ diaconis,præiente ctiam plebis maxi ma parte.amp; leôtæ effent literæ lubaiani ad Cyprianum fa* dtæ, item Cypriani ad lubaianu refcriptae:de hæreticis ba** ptisâdistquid^ poftmodum Cypriano lubaianusideni Cyprianus dixit»

Audiftis collegæ dilediiTîmfquid mihi lubaianus coëpircop9 nofter Ccri pferit.coiulens mediocritatê noftrâ de illicito.Si prophano hæreticoru ba^ ptifmo.ôC quid ego ei reCcâpferim.ceaCeas (cilicet, quod femel atcç iteta 62 fæpe ceniuimus.hæriticosadecdefiam uenicntes.ccdefiæ baptifmo baptisa fi K fanôtificari oportere.Item leôtæ funt uobis ÔC aliæ lubaiani litera:, qui^ bus pro fua iyn cera,ôi religioia deuotiôe ad epiftolâ noftrâ refcribens, non tantuconfeniït.(èdöCinftruólufeeflè grattas cgitJSupereft ut de hac ipfa te quid finguli ièntiamus proferamus,neminé iudicantesaut à iurc cômux nionis aliquê.fi diuerfum fenferit,amouëtes.Nelt;ç eiriquif^ noftru epifco pum fe cffe epiicoporu coftituit,aut tyrannico tcrrore adobfequédi neceffi täte collegas fuos adegit:quâdo habeat omnis epiftopus pro licentia liber/ tatis amp;nbsp;poteftatis fuæ arbitriu propriû,tâ^ iudicari ab alio nó poffit, cum nee ipfe poffit altçru indicate. Sed expeólemus uniuerfi iudiciu dni noftri lefu c H RI sTi,qui unus SC folus habetpoteftatem SC præpenendi nos in ecclefiæ fuæ gubernatione, SC de aótu noftro iudicandi»

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gæcilius à Bilta dixit.

quot;Ego unu baptifma in ecclefia fola fcio.SC extra ecclefia nuIIu.Hoc erit unu ubi fpeä uera eft,ô2 fides certatfic em fcriptu eft.una fides,una fpes.unu ba/ Epb.^» ptifma,no apud hæreticos ubi fpes nulla eft.SC fides falfa,ubi omia p men/ daciu agutur.ubi exorcisât dæmoniacus iàcramentû,interrogat,cuius os Ô2 uerba cancer emittut.Fidé dat infidelis,ueniâ deliótoru tribuit fceleratus,S2 in noie christi tingit antichriftus.Benedicit à deo maledidlus.uitâpob nbsp;nbsp;■ '

licetur mortuus.pacem dat impadficus,deu inuocat blafphemus, facerdo*«

H Z tiutn

-ocr page 364-

54û,.î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SENTENTTÄE EPISCOPORVM ’

num admihiftfat prophanus.ponit altare facrilegus.Ad hæc btnhta it(e/ dit ôi illud malum, ut antiftes diaboli audeat eucharifti'am facere, aut qui illis aflîftuntdicant,hæc omni'a falfa effe de hæretids.Ecce ad quali'a cede* fia confentire cogi’tur.Ôi fine baptifmo ac uenia deliôlorû eomum'eare copcl h'tur.Quam rem fratres fugere ac uitare debemus,ô£ à tanto fcelcte nos fez parare,ÔC unum baptifma tenere quod foli ecdefiæ à deo conceflum eft.

Primus Felix ä Migi’rpa dixit»

Cenfeo omnem hominem ab hærefi ueniente baptizandû.Fruftra cnim illic putat fe efle baptizatum cû non fit baptifmû.nifi in eedefia unû, Si uegt;* rum.quia Si dominus unus.Si fides unaeft.in qua ftat unum baptifma SC fanôlitas Si cætera.Nam quæ foris exercentunnullû habent falutis effediw Polycarpus ab Adrumeto dixir,

o^i^noflrn -g/ Q ui hæretfeorum baptifma probant*ha:rcticis comunicant, «-T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

Nouatusa 1 hainugadedixiu

Licet feiamus omnê feripturam teftimonium reddere de falutari baptt'z fmo, debemus tarnen fidem noftvam exprimcre.Hærcticos Si fehifmatkoS ad ecclefiam uenientes qui pfeudobaptizati uidentur.debere eos in fonte perenni baptisare.Et ideo fecundum tcftimoniu feripturarû. Si fecundum decretum collegarum noftrorum fanôtifiTimorû uiroBJ,omnes fchifmaticoS amp;nbsp;hæreticos qui ad ecclefiam couerfi funt bapti2ari,fed Si quicuq; ordinatî üidebantur inter laicos recipi»

Nemefianusà Tubunis dixit,

' Baptifma quod dant hæretici Si fchifmatici non effe acram,ubic^ in ferî pturis fanélisdeclaratu cft.Quoniâipfi præpofiticoru falfi CHRISTI fur» Si falfi ^phetæ.dicéte dno per Salomone.Qui fidens cft in falfis, hic pafcic uentos.idê âut ipfe fequi^auesuolantes.Dcrelinquitautê uias uineæfuæ;,' Si à femitis agri fui errauit.Ingreditur aute per auia loca atcç arida, Si terra diftinat â meffe.colligit aût manibus fterilitatê.Si iterû. Ab aqua aliéna ab (line te,Si de fonte alieno ne biberis, ut longû uiuas têpus,adijciâtur etiarai ■ tibi anni uitæ.Et in Euangelio fua uoce dns nofter lefus christvs loop loXn.j. tus eft dicêsîNifi quis renatus fuerit ex aqua Si fpiriru fanâ:o,no poteft in*-troire in regnû dei.Hic eft fpûs qui ab initio ferebaf fuper aqua. Nee^ cm fpiritus fine aqua operari poteft,neep aqua fine fpiritu.Male ergo fibi quiz dam interprctantunut dicat,quod per manus impofitione ipiritu fandum accipiant.Si fic recipiantur.cu manifeftu fit utroep facrameto debere eos re* nafei in ecdefia catholica.T uc quippe poterut filq dei efle, dicete apoftolaj Curates fcruare unitate fpus in coiudione pacis,unu corpus Si unus fpuS, ficut uocati eftis in una fpe uocationis ueftræ,unus dns,una fides,unum ba ptifma.unus deus.Et hæc omnia ccclelia catholica loquif’.Si iterû in Euage* Iio dicit: Quod natu eft de carne caro eft. Si quod natu eft de fpu fpus eft, quonia fpiritus deus eft,Si de deo natus eft.^rgQ omnes hxretici Si febifma rici omnia

-ocr page 365-

eONCILII CARTHAGINENSIS- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•; 141

tici omriia quæcucç faciut carnali'a funt dicerite apoftolo * Manifefta cnim G(tl. font opera carnis, quæ funt,fornicationes,immûdiciæ, inceftu, idololatriæ. Beneficia,inimicitiæ, certamina, 2elus,ira,diuifiones,hærefes, Si his fimilia* de quibus prædixi uobis ficut prædico.Quoniâ quicuc^ hæc faciut, regnu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

dei nó han:editabût.Condemnat æque apoftolus cû omnibus malis Si eos qui diuifionê faciunt.hoc eft fchifmaticos amp;nbsp;hæreticos.N ifi ergo acceperint baptifma falutare in eccha catholica quæ una eft,falui effe no poflut.fed cû carnalib9in iudicio drii Chrifti dânabutur. nbsp;nbsp;nbsp;lanuarius à Lambefe dixit*

Secundû icripturarum fanôlarûautoritatê decerno hæreticos oés baptk Sandos ôd fie in ecclefiâ fanôtâ admittendos» Lucius à Caftragalba dixit* lt;nbsp;Cu dris in Euangelio fuo dixerit: Vos eftis fal terræ.^ Si aût fal infatuatu fuerit, id quod faliçtur ex eo.ad nihilu ualebir.nifi ut ^qeiatur foras.K co^ culce^ ab hominibus:amp; iterû poft refurreólionê fuä mittens apoftolos fuos Biädauerit dices:data eft mihi omis poteftas in coelo Si in terra, ite ergo Si docete oes genres baptisâtes eas in noie patris Si filq Si fpiritus fantfti » Cu ergo manifeftu fit hæreticos,id eft hoftes.nó integra facramêti confeflîonc habere:Itê fchifmaticos no pofte condire fapietia fpuali, cû ipfi ab ecclefiâ quæ una eft,recedendo infatuati cotrarq fac^ fint:fiat ficut feriptû eft, Dox Bius contrariorû legis debêtemûdationê,ôC cofequês fit eos qui à cotrarqs lîaptisati inqnati funtprimo purgari.ôC tum demum baptisari»

Crefeens a Cirta dixit»

quot; In tanto cœtu fanôtiftïmorû confacerdotû leétis literis Cypriani diledif/ ßtni noftri ad lubaianu, itêcç ad Stephanû,quæ cantû in feteftimoniorû defeendentiû ex feripturis deificis c6tinent,ut merito oes per dei gratiâ adu/ Bâti cofentire debeamus, Cenfeo oés hæreticos fiue fchifmaticos.qui ad ca* tholicâ ecclefiâ uoluerint uenire.no ante ingredi,nifi exorcizati Si baptisatt fuerint,exceptis his fané qui in ecclefiâ catholica fuerintantc baptizatiftta ta Bien ut per manus impofitionem in pœnitentiam ecclefiæ reconcilientur* -NicomedesàSegermis dixit.

Mea fententia hæc eft,ut hæretici ad ecclefiâ ueniétes bapti2enif,eo quod nullam forisapud peccatores remiftionem peccatorum confequantur,

Monnullus à Girpa dixit.

Ecclefiæ catholicæ matris noftræ ueritas femper apud nos fratres.SS man fit amp;nbsp;maner,Si uel maxime in baptifmatis trinitate,drio noftro dicente. Ite MttttbJSr bàpti2ate gétes in noie patris Si filq Si Ipu fandli. Cum ergo manifefte feia mus hæreticos no habere nec pâtre,nec filiû,ncc fpiritû fandlû, debet uenié tes ad ecclefiâ matré noftrâ uere renalci Si baptizari, ut cancer qd habebât amp;dânationisira,ô2 errorisoffènfaperfanétûôCcœleftelauacrû fanôlifice tur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secudinus à Chezas dixit.

Cû dnsnofter christvs dicat.Qui noneft mecu,aduerfus meeft.Et loannes apoftolus hos qui ab ecclefiâ exeut antichriftos dicat,indubitâtcr hoftes CHRISTI qui^5^ antichrifti nominati futtt,grariâ baptifmi faluta^ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H } ris

-ocr page 366-

J4.I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SENTENTIAE EPISCOPORVM.

, nbsp;nbsp;’? f is mi’iliftràrc rio poffunt.Et ideo cenfeo eos g de infîdqs hærcticoru cofügî

unt ad ecdefîâ,baptizâdos efTe à nobis,qui amici appellaci fumus dei, eiuS dignatione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Felix à Bigai dixit»

Mdttb.is. Sicuc cæcus cxcû duccns ambo in foueâ caduc,ita hæreticushærcticu ba/j ptizans fimul in morte caduc. Et ideo baptisâdus.ôC uiuificâdus eft, ne noS uiuimortuiscômunicemus» Pollianusà Mileo dixit.

i Cenfeo hæreticum baptizari in ecdefia fanôta.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Theogenes ab Hippone regio dixit.

, Sccundu facramêtû gratiæ cceleftis,quod accepim9, unû baptifma quod ' eft in ecdefia fanôla credimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Datiuus à Badis dixiu

‘ï , Nos quâtû in nobis eft.hæreticis no c5municamus,nifi baptisati in eccfia fuerint amp;nbsp;remiflîonê pctÔR2 accepint, Succeffus à Birgermaniciana dixic. . Hæretids aut nihil licet,aut tocû licct.Si baptizare poftut,ôi fpiritûfandu ' darepoflunt.Siaûtfpiritumfanôtûdarenopoftunuquianôhabenc fpiri turn fanólu datum.nec baptizare fpiritualiter poflunt, ^pterea cenfuimps hæreticos baptizandos efte. Fortunatus à Thuccabori dixit.

7. gt;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHRi ST V S dhs Si dcus natus dei patris Si creatotis filius, fug pe^

trâ aédificauit ecclefiâ fua.nó fug hærefim: amp;nbsp;poteftatê baptizâdi apoftolis habere dédit no hæreticis.Quare qui extra ccclefiam funt.Ôi contra chriz STVMftantesoues eiusôJgreges fpargunt, baptizare forisnon poflunt.’ SedatusàTuborbo dixit.

’ ■ In quâtu aqua facerdotis prece in ecdefia fanôlificata abluit delidla.in taz ■ tu hæreticus fermone uelut cancer infeôla cumulât peccata.Quare oibus qz dem pacificis uiris nïtendû eft,ne qs hæretico errore infedlus Si tincftus,fin/ gulare,ôi uerû ecclefiæ baptifmu detraólet acciperc quo quifquis nonfuerit baptizatus, a regno cœlorû fit alienus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Priuatianus à Sufîcula dixit.

. Qui hæreticos poteftatê baptizâdi habere dicit,dicat prius qs hærefim cd diderit.Si enim hærefis à deo eft.habere Si indulgentiam diuinâpoteft.St uero à deo non eft,quo gratiam dei aut habere aut conferre alicui poteftC J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Priuatus à Sufibus dixit.

Qui hæreticorum baptifma probat,quid aliud nbsp;nbsp;hæreticis cdmunicatf}

Hortenfianus à Laribus dixit.

‘ ' Quot fint baptifmi uiderint præfumptores,aut fautores hæreticoru.noî ' nbsp;nbsp;nbsp;unu baptifma qd nd nifi in ecdefia nouimus, ecclefiæ uendicamus.Aut qz

modo pofluntin noie CHRISTI aliquêbaptizare,qs ipfe christVS dp cit aduerfarios fuos eifeC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caflîus à Macomadibus dixit.

Cû baptifmata duo efle nd poffînt,q hæreticis baptifma cdcedit,fibi toL lit.Cenfeo itac^ flebiles Si tabidos hæreticos baptizâdos effe cû ad ecclefiâ uenire cœperint,ôi facra Si diuina lauatione lotos,ôê lumine uitæ illumina/ tos.nd hoftes fed pacificos,nd alienos fed fidei domefticos, non adultères fed dei filios nd erroris fed falutis effeêlos.in ecclefiâ recipi abfcp eis qui de ecdefia fideles fupplantati ad hærefis tenebras ccâfietutjed eos per manus impofitioné

-ocr page 367-

CONCILII CARTHAGINENSIS^-impofirionêreftitaêdos» Aliusianuan'usà VicoCæfàrîsdîxi't.

Si no obtempérât error ueritati,multomagis ueritas no côfentit errori.Et ideo nos ecclefiæ afliftimus in q ua pfidemus, ut baptifmu eius ipfi foli uen ^dicâtes eos quos ecclefîa non baptisauit baptizemus»

Alius Secundinus à Carpis dixit*

Hæretid Chriftiani funt,an noCSi Chriftiani fûtcur in eccFia dei no futç* Si Chriftiani no funt,quô Chriftianos faciûtCAut q ptinebit ièrmo drii di cétfs^qui ho eft m’ecû aduerfus me eft.ôi qui mecu no colligit fpargit. Vnde Coftat fup filios aliènes ôi foboles antichrifti fpiritum fandtû per mantis itnpoiîtionétantummodo no pofte defeendere, cû manifeftû fit hæreticos baptifma non habere» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vióloricus à Thabracadixit.

* Si licet hæreticis baptisare ôi remiftam peccatorum dare,quid illos in fa-* inamus.Si hæreticos appellamusC Alius Felix ab Vtina dixit.

Nemini dubiû eft fanóliftïmi cófacerdotes no tâtû poffe humanâ pfum ptioné,quâtû dhi noftri lefuCHRisTi adorandâ amp;nbsp;uencrabile maicftatê^ Memores ergo periculi hoc qcp no tatu obferuare.ueru ctia ab omibus no/ bis cofirmare debemus,ut oes qui ad finu matris eccleiîæ accurrunt baptize tur.ut mens hæretica.quæ diuturna tabe polluta eft,fanólificatione lauacri purgata in melius reformetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quietus à Buruc dixit.

Qui fide uiuimus.obfequi qs qùæ inftruédis nobis ante prædidta funt fez ’ dula obferuatioe debemus.Nâ fcriptu eft apud Salomone. Qui baptizaf” £«1.34^ à mortuo,Si iteru tâ^it mortuu.qd jjficitlauatio ciusCQcf uricç de his qut ah hæreticis tingunt,ôi de tingentibus loquidquot; Si ein qui apud illos baptix* Xâtur p fémiftioné peccatoru uitâ æternâ cófecutur.cur ad ecclefiâ ueniuntç* Si uero à mortuis nihil falutis accipitur.ac propterea agnito errore priftino ad ueritatem cum pœnitentia reuertuntur.uno uitali baptifmate, quod eCfc in ecclefiâ catholica.fanôtificaridcbebunt. Caftus à Sicca dixit.

Qui contempta ueritate præfumit confuetudiné fequfaut circa fratres tnz ' nidus eft,SC malignus, quibus ueritas reuelatur,aut circa deû ingratus eft, cuius infpirationeecclefiæ eius inftruuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

Eucratius à Thenis dixit.

' Fidem noftram.ôC baptifmatis gratiam amp;nbsp;legis ecclefiaftici regulam dox minus SC deus nofter lefus c H R ist v s fuo ore apoftolos docens,ïm-pleuit dicens:Ite Si docete oes gêtes,baptizantes easin noie patris.SC filq,SC fpusfanôti.Falfum ergo hærcticoru baptifma SC iniquû,à nobis pellédum eft ôC Omni deteftatioe refutandû,de quoru baptifmate,nô uita nec gratia coeleftis,fed blafphemia trinitatis exprimifquot;. Et ideo uenietes ad ecclefiâ hæ reticos,integro SCcatholico baptifmate baptizaredebere manifeftû eft,ut a blafphemiæ fuæ pfumptioe purificati poftînt fpûs fanóti gratia reformari.

Libofus ab Agra dixit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)

lt;r

lt; In euagelio dhs:Ego fum,inqt,ucritas : no dixit ego fum cofuetudo.Itacç^I«^quot;* ^4-tteritace manifeftata cedat cofuetudo uentati,ùt SC ft in pfxteritu qs hæretû

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H 4- cusin

-ocr page 368-

ï44-


SENTENTIAE EPISCOPORVM


cusineccIeGanonbapnzauic,neciiuncbapt:iAareincipiacgt; Lcucius à Thabcfte dixit»

Hæreticos blafphemos atq; intquosucrbisuarfjsdeccrpetitesGndtaSi adorabilia fcripcuraru uerba cxccrandos cenfeo,dC idco cxorcizandos Qi, ba ptizandos eflc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eugenius ab Ammedcra dixit.

Et ego hoc idem cenfco hæreticos baptizandos eflc*

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Item alius Felix ab Accura dixit.

Et ipfe (ecutus diuinaru fcripturaru autoritäre baptizados eflc hæreticos cêfeo.fed QC eos q apud fchifmaticos baptizatosfe cc cótédutSi aut fecudu cautû Chrifti priuatus fos nofter eft.intelligatcudli ecclefiæ noftræadocrfa ri),g alicni funt.nobifcû efle no pofTunt.Nec duobus populis falutarê aqu^ tribuere pot illc g unius gregis paftoreft.Et ideo manifeflu eft.nec hæretP cos,nec fchifmaticos aligd cœlefte pofle fufcipere.gui à peccatoribus homini bus.S^abecdcGaextraneisaudeancaccipcre.Quâdodanci locus noneft. U tig; nec accipiéti ,pdeft:. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ite alius lanuarius Muzulenfis dixit.

' Miror qd cû oés cofiteâtur unu efle baptifma.no oés intclligât eiufdé ba* ptifmatis unitatétccclcfia cm Si hærefts.duæ Si diucrfæ res funt. Si hærctici habet baptifma,nos no habemus.Si aût nos habemus.hæretici habere no poflunt.Ê)ubiu aûtnoeft.ecdefiâfolâbaptifmû Christi poflîdere.quæ fola poflideat ôi gratiâ Chrifti ÔC ueritaté. Adelphus à Thafbalte dixiu

Sine caufa quidâ falfo Si inuidiofo uerbo impugnât ueritaté,ut rebaptîgt; Zarc nos dicant.quâdo ab ecclefia hæretrcus no rebaptizetur» fed baptizelf* Demetrius Aleptuninus dixit.

Vnû baptifmû nos cuftodimus,quia ecclefiæ catholicæ foli rem fuâ uendi camus. Qui aût dicût quia hærctici uere Si legitime baprizare poflunt, Ipfl funt g no unû.fed multa baptifmata faciût.Nâcû hærefes multæ fint,^ eaij rû numéro Si. baptifmata cóputabuné’. Vincentius à Thibari dixit.

Hæreticos feimus efle peiores ethnicos.fi ergo cóuerfi ad deum uenirc uoluerint,habem9utiq; régula j^itatis quâ dns pcepto diuino mâdauitapo Mircbi«. ftolis dicês:Itc, in noie meo manû îponite.dæmonia expellite.Et alio loco» j(-e doccte gentes.baptizâtes cas in noie patris Si filq Si fpûs fandi.Ergo primo P manusimpofitionêad christi pollicitationêuenire,aliasautc fieri fccûdo per baptifmi regenerationê cenfeo non debere»

Marcus à Madlari dixit.

Mirâdû no eft fi hæretici,hoftes at(Ç impugnatores ucriratis.rem fibi ucti dicêt poteftatis Si dignatiois alicnæ.fed illud mirandû eft.qcf quidâ noftri præuaricatores ucritatis hæreticis fuffragané’.ÔC Chriftianis aduerfan^Pro pterca decernimus hæreticos baptizâdos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Satius à Sicilippa dixit.

Si hæreticis in baptifmo fua petâ donan/,fine caufa ad ecclefiâ ueniût.Na cû in die iudicq pcccata fût quæ puniâlf, nihil eft qd timere poflînt hæretici ■ de iudicioChrifti.fi fût remiflTioné peccatorû côiècuti. Vidlor a' Gordixit* ' Cum peccata no nifi in ecdefiæ baptifino reroittant'’»qui hæreticû ad coin gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;municationc

-ocr page 369-

CONCILII CARTHÄGINENSIS. ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î4Ç

Wanîcatîonetn fine baptifmo admitn’t,utrum(^ contra rati'ohem facit, ncc faæféticospufgatôC Chrifti'anoa inquinat.

Aurcltusab Vtica dixiü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

dicat apoftolus no cômunicandû pcccatis aîienis.quid aliud nbsp;nbsp;pecca r. •r

tis alicnis comunicat.q hærcticis fine ecclefiæ baptifmô cômunicatC Et idco tenfeo baptisandos eiîe hæreticos.ut accipiant remiflam peccatoru,ÔC fie ib liscomiiniccc'’» CôfefTor Iambus à Gcrmaniciana dixit.

I Qui hærccicorum baptifma probant,noftrum improbant,ut extra eede/ Cam non dicam lotos.fcd fordidatos negent in ecclcfia baptisari oportere.: Lucianus â Rucumma dixit.

Scriptum eftrÔC uidit deus lucem quia bona eft,6i diuifit inter lucem 6^ te Gen. i» ticbras.Si poteft luci amp;nbsp;tenebris conuenire.poteft nobis 3C hærcticis aliquid efie cômunc.Propterea cenfeo hærcticos baptizandos efle.

Pclagianus à Lupertiana dixit.

Scriptum eft. Aut cnim deus deus eft,aut Baal deus eft.ita K nuc aut ec^ j.Reg,ig, defia ccclcfia eft,aut hærefis eedefia eft.Porrb fi hærefis ecclefia nó eft, quo 'cffcapud hærcticos baptifma ecclefiæ potcft^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ConfeiTor Si martyr lader à Midila dixit.

Scimus non efte nifi unum baptifma in ccclefia catholica. Si ideo no de/ ■bem9admittere hæreticû nifi baptszatus apud nos fuerit, ne fe putet extra ’ ecdefiâ catholicam baptifatu efte. lté alius Felix à Masrazana dixit.

Vnafides.unum baprifm3,fedecclefiæcatholicæ.cuifoli licetbaptizarc. Confcflor Paulus ab Obba dixit.

Me non mouet fi aliquis ecclefiæ fidem.ôi ueritatê non uendicat,quando apoftolus dicat : Quid ein fi exciderut à fide quida illoruC Nuquid infidez Row.j. litas eoru fidem dei euacuauitCabfit.Eft ein deus uerax,eft aut omnis hox mo mendax.Si autem deus uerax eft.quomodo efte apud hærcticos bapri fmi ueritas poteft.apud quos deus non eftCquot;

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confeftor Pomponius à lofiniana dixit.

Manifeftu eft hærcticos non pofte baptizarc, Si remiftîoné peccatorum date,qui poteftatê non habent,ut aut foluere aut ligare aliqd in terris poC-tînt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confeftor Venantius à Tinifa dixit.

Si maritus peregre proficifeens amico fuo comendet uxore fuâ cuftodicn dâ,cômendatâ fibi illc quâta poftet diligentia cóferuaret.ne ab aliquo fan-^ 'lt;îhtas,Ô{cafticasadulterarei:,CHRiSTVS dris Si deusnofter ad pâtre ^fir cifccns.fponfam fuâ nobis cómédau{t,utru ne eâ in corruptâ ôC inuiolatâ ca ftodicraus.an incegrit3téci9 Si caftitatê mœchis Si corruptorib^ prodem^C •Quiern baptifma ecclefiæ cômunccum hæreticisfacit,fp6fam christi adulteris prodit. __ Aymnius ab Aufuagiga dixit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Nos unu baptifmu acaccepimus, Si ipfum tenem^ôCexercemus.Qui an lem dicit quia ôC hæreticis licet baptizare, iplè duo baptifmata facit. lt;

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Saturninus

-ocr page 370-

jzj-ff ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SENTENTIAE EPISCOPORVM

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. SaturninusaVicÆorianadixtt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-• ‘

Si licet hæfeti'cis baptisare.excufati funt.ôd defenfi illicita faci'etiteSiNec aï deoqreeos aut CHRIS TVS aduerfarios fuos, aut apoftolus anti'chriftoS eos appellauerit» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CôfeflorSaturninusà Tuccadi'xit»

Gentiles ^uis idola colant,tarnen fummû dcû patte creatorê cognofcut Si côfîten6ln hune Marcionitæ blafphemâr.Si quidâ no erubefeût Marcio nis baptifmû probare:quô taies facerdotes facerdotiû dei aut feruantaut uendicant,qui hoftes dei nonbapti2ant,8C fie illis communicant* Marcellus à Z^ama dixit.

Cu peccata non nifi in ecclefiæ baptifmo remittanf,qui haarcticu non ba ptizat peccatori comunicat. Côfeflbr Hireneus ab Vlulis dixit*

Si ideo ecelefîa hxreticü no baptisât quod dica^ iam baptizatus eife.ha? refis maioreft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Donatus à Cibaliana dixit*

Ego unâ ecclefiâ SS unu baptifma eius noui.Si eft qui dicat apud hærcti/ cos effe baptifmi gratiâ.ante eft ut oftendat SC ^bet effe illic ecclefiam*' Zofimus à Tharafla dixit.

Reuelatione faóla ueritatis,cédât error ueritati quia ÔC Petrus qui pfius drcucidebat.ceflït Paulo ueritatem prædicanti.

Iulianus à Telepte dixit.

itxJ» gt;nbsp;Scriptum eft:Nemo poteft aliquid acciperciUifi datu illi fucrit de codo* Si hærefis de cœlo eft,poteft ÔC baptifma dare.

Confeflbr Fauftus à Timida regia dixit.

Non fibi blandiantur.qui hæreticis patrocinantur.Qui pro hæreticis ec^ defiaftico baptifmati intercedit.illos Chriftianos SC nos hæreticos facit.

Geminus à Furnis dixit.

Quidam de collegis hjçreticos præponere fibi pofliint,nobis no pofliinf,’ SC ideo quod femel decreuimus tenemus,ut ab hæreticis uenientes baptize/ mus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rogatianusà Noua dixit.

Ecclefiam christvs inftituit.hærefimdiabolus.quomodo poteftha berebaptifmum CHRISTI fynagoga fatanæC

ConfefforTerapiusà Bulla dixit*

Qui hærettcis ecclefiæ baptifma cocedit SC prodit,qd aliud iponfe CHRI STI ludas exiftitC

Çonfeifor item alius Lucius d Membrefla dixit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

’’ Scriptu eft:Deus peccatoré no audit,Hæreticus qui peccator eft,quomo* do audiri in baptifmo poteftC

Item alius Felix àBuflaccenis dixit*

In hæreticis fine ecclefiæ baptifmo admittendis nemo cofuetudinc ratio! SC ueritati præponat, quoniâ cofuetudinê ratio SC ueritas femper excludit.

Âlius Saturninus ab Itinis dixit.

poteftancicheiftusdarealicuigratia christi,pofliintQChxtetidba ptizare»

-ocr page 371-

CONCILII CARTHAGINENSIS; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j4'7

ptisare.qui’ appellaci funt antichn'ftk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui'ntus ab Aggiaa di'xi't»

Illepoteft dare aliqd.qui aliqd habuentheretid aut quid poimt dare qS cóftac nihil habereC Alius lulianus à Marccllina dixiu

Si poteft homo duobus dominis (èruire deo Si, mâmonæ,poteft Si. bapti Ima duobus feruireChriftiano amp;nbsp;hæretico»

• 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tenax ab Horreis Cæliæ dixit*

Baptifmaunum eft,fedecdelîæ.Vbi ecdcfiano eft.baptifmailliccfle no poteft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confeflbr alius uidiot ab AiTuris dixit.

Scriptum eft.quia deus unus eft,Si fpiritus unus eft,Si ecclefia una, Si ba Epb.4-ptifma unu. Quomodo ergo illic baptizari aliquis poteft ubi de9 SC CHRI Stvs,SC ecclefia una non elK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Donatulus à Capfe dixit.

Et ego femper hoc fenfi.ut haa'ctici qui nihil forisconfequi poftiint.quan ,do ad ecclefia conuertuntur.baptizentur.

Martyr de fchifmaticis Verulus â Ruficcade dixit.

Homo hæreticus dare no poteft quod no habet,multo magis fchifmati = cus,quicqd habuit amifit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pudentianus à Cuiculi dixit.

Nouitas epifeopatus effccit fratres chariffimi ut fuftinercm quid maiores iudicarent.Nam hærefcs nihil habere.nec pofte manifeftû eft, atc^ ita fi g tx ijs ucnerint baptizari.æquiftïme eft ftatutum.

Martyr Petrus ab Hipponczarito dixit.

CG baptifma unum fit in ecclefia catholica.manifeftu eft non pofte extra ccclefiam baptizari.Et ideo in hærefi tindlos fiue in fchifmate uenientes ad ccclefiam,cenreo baptizari oportere.

Ite alius Lucius ab Auafafa dixit;

J^ecudu aut motu animi mei,SC ipus landli cu fit unus deus,pater dni no ibidem* ftri lefu CHRisTiSC fpus fandlus SC una fpes,SC una ecclefia, unu debet SC elle baptifma.Et ideo dico fi qdab hæreticis motum aut fadlu fuerit refdn di deberc,SC eos qui inde ueniunt baptizandos eftc.

gt; Item alius Felix à Guraitibus dixit.

Ego cenfeo ut fecundu (ànôlarû feripturarû pr*eCepta baptizatus ab ha;gt; teticis extra ecclefia illicite, eu confugere uolucrit ad ecclefiâ,gratiâ baptifmi übi licet ei dari confequatur. - Pufillus à Lamaf ba dixit.

Ego credo baptifma falutare non efte nifi in ecclefia catholica. Quiequid abfi^ catholica fuerit fimulatio eft.

Martyr Saluianus à Gazaufala dixit.

Hæreticos nihil habere conftat,SC ideo ad nos ueniunt ut poffint accipe,* re,quodnonhabent.

Honoratusa Tucca dixit.

' Cum CHRiSTVS ueritasfit,magisueritatcmconfuetudinem (eqof debcmus,uthæreticos qui ideo ad nos ueniunt,quia foris nihil aedpere po tuc(anc,ccclefi% baptifmo fandificemus*'

Vidot

-ocr page 372-

Vidor ab Odlauodiw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- -

; Quod ipfi fcitis non olim fum epifcopus conftitutus.K ideo cxpcdagt; bam prædcccflbrum confilium.Hocitacg exiftimo,utquicult;^ ex hxrefiue . ‘ ' nerint fine dubio baptizentur*

ConfeHorCIarusa Mafculadixiu

Manifefta eft (èntêtia domini noftri lefu CHRisTbapoftolos fuos mit tcncis Si ipfis folis poteftate à patre (ibi datam permittencis^quibus nos fut ceftîmus.eadem poteftate ecdefiâ dni gubernantes,öi credétiû fidem bapti 2antcs.Et ideo hæretici.qui neepoteftatem foris,nec ecdefiâ CHRISTI bent,nemin€baptisarebaptifmoeius poftunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

Martyr Secundianus à Tabeis dixih

Nó debemus hæreticos noftra præfumptione decipere.ut in ecdefia do/ mini noftri lefii christi no baptizati ac per hoc remiflione peccatorutn no c0fecuti,cu iudicq uenerit dies nobis imputent,quod per nos no fintba^ ptizati.Si^ indulgêtiâ diuinæ gratiæ cófecuti.Propter qd cû fit una ecdefia, SJ unum baptifma,quado ad nos conuertutur.fimul cu ecdefia dC ecdefiæ bs ptifmu confequatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Item alius Aurelius à Cillani dixit.

■ i.Iodn,T. î loânes apoftolus in epiftola fua pofuit dicens:Si quis ad uos uenit Si do drinam chri sti non habet,nolite eum admittere in domum ueftram. Si aue illi ne dixeritis.Qui em dixerit illijaue^communicat fadis eiusmalis. Quomodo admitti cales in domû dei poftunt qui in domu noftram priua tam admitti ^hibent''fÂut quomodo eu eis fine ecdefiæ baptifmo comuni care poftumus, qbus fi aue câcû dixerimus fadis eorû malis cômunicam^« ConfeiTor Lideus à Gemcllis dixit.

Mftttb, »ƒ Cæcus cæcu fi ducat,ambo in foueam cadunt.Cu ergo hæreticos conftet non pofte illuminate quê^.uc pote cæcos,baptifma eorum non ualet.

Natalis àBoea dixit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î

Tam ego præfens Pompeius Sabratenfis,^ etiâDioga Leptimagnê fis.q mihi mâdauerût corpore quidê abfentes,fpu præfentes.cenfemusqdf Si collegæ noftri,quod hæretici cômunicationê habere nobifeu no poftunt^ nifi ecclefiaftico baptifmo baptizati fuerint.

lunius à N eapoli dixic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Meamfententiâpleniftîme expreftît epiftola quæ ad lubaianu collega noftrû feriptaeft,hæreticos fecudu euâgelicâ ÔC apoftolicâ coteftationêad/ tledn-i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHRIST! Ô{antichriftosappellatos,qult;do ad ecdefiâ uenerint

unico ecdefiæ baptifmo bapcizâdos elfe,ut poftinc fieri de aduerfartjs amQ d Si de antichriftis Chriftiani.

/. ■

F I N i s; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.

-ocr page 373-

OPERA QVAE VIDEN

TVR FALSO ASSCRIPTA CYPRIANO*

DE MONTIBVS SINA ET SION, ADVBRSVS IVDAEOS TRACTATVS»

Robatiocapîtuîofum,quæîn fcri’ptun’s deifids continentur, quæ in uetcri teftamento figurali/ ter fcripta runt,per nouum teftamentum fpiri-* taliterintelligcndafunt.quæper christvM in u er it ate adimpletafunt. Nobis enim per lex fum CHRISTVM fpiritalis intellcótus datus eft ipfo lefu dicente: Vobis quidem datum eft Milt;r.4k inteiligerefacramentadci.alqsautctn in fimilix tudinibusJnuenimus in euangelio fecundu Io anrietnfcriptumefleîLex per Moyfen data eft,gratia ÔC ueritas per lefum CHRISTVM faóla eft.quæ lex Moyfi in monte Sina data eft. Verum ite/ futn inucnimus fcriptum. De Sion enim exibit lex. Si uerbum domini ab ^icrufalê.Quatenushoc intelligere debemus, utru Sinamons ubia deo Moyfi lex data eft,amp; Sion mons unde lex exiit,an unu fint,an nero alter fit Sina mons. Si alter fit Sion mons.Inuenimus hæc nomina duorum monx Swn tiumefleHebraica:uerumlatinainterpretatio nominum diftcrentium ab inuicem oftendit aliud efle Sina montem, amp;nbsp;aliud montera Sion. Hxc eft interpretatio de Hebraica lingua in Latinam.Sina raons interpretatur ten tatio æterna ÔC odiura: æque SC Sion interpretatur tentatio exacerbationis amp;nbsp;fpeculatio. Vides ergo in Hebraica interpretatione non fibi firailare, fed nec^ efle unura raontem,fed potius duos inuicera à fe differentes gratia dC nonore.Prætcreacum dicatDauidprophetain Pfalmo primo:Ego ante Ppti« conftitutus fum rex ab eo fup Sion monte fanólu eius.annuncians impex hum eius.Ecce quatenus montem Sionfanótum defignat. Vnde manifex ftum eft montem Sion cœleftem efle amp;nbsp;fpiritalem, Si Sina efle terrenum; Nihil enim poteft quod in terra eft efle fandum, cu totus mundus ^pter fafta niala à diabolo fitmaculatus,dicéte Iefu:Odit me feculu, quia ÔC ego illud,qa mala Junt fadta illius.Ex qua re qcqd eft in hoc feculo terreno,fanz ftu efle no poteft.Sion aut monté ex prophetico didto conftat efle fanótu amp;nbsp;fpiritale.In quo mote à fpiritu fanóto filius dei rex coftitutus eft, annuel ans uolutatem SC imperium dei patris fui: SC Sina montem terrenum efle in arida terra coftitutum.qui eft in Syria Palæftina,ubi eft terra ludæa, ubi eft SC ciuitas ilia interfeétrix prophetarum,ante cuius portam c h r i s t v s

1 àludæis

-ocr page 374-

550 quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TRACTATVS DE SINA ET SION

à luHæis ctiïc^'xus eft in horto.qüæ ciui'cas dicitur Hierufalem pet Efaiàffli • pfophetam.fpi'ritali'ter ucro cxecrata ôi derelidta.Necimmento ôidcusex codera raonte Sina teteeno per Moyfen adhuc in carne terrena primi hoz minis pofitura populo ludæorura terreno.ÔJ carnalijegera à deo recepit il* lis tradcndara.digitis fàcris fcripram in duas tabulas lapideasjiccc digitis fa cris.taraen digitis in figura carnis, quafi populo carnali amp;nbsp;dun'flimo, ficut fuerunt tabulæ lapidcæ dunflîmæ.in quibus tabulis logera acceperun Idco in duabus fignificâs unitaté populi diuidi in duas partes,parte quæ faluaf. Gcn.i5. QC parte incredulâ quæ périt,dicête angelo ad Rebecca uxoré Ifaac,duæ gc/

tes in utero tuo funt.SC duo populi de uêtre tuo diuidcné'.ôi populus popu lu fugabit. maior feuict rainori. Rebecca uero figura portât ecdefiæ, ficuc Ifaacuireiustypu infeportabat ChrisTi.Ergocûdicitduægêtesinuté ro tuo funt,quia ôi degentibus duas partes futuras defignabat.partcm ido lolatriæ deditara,ÔC partera crcdulara uiuentera per fidera, banc unam par tem gentium defighat in utero ecdefiæ permanere generationem in æternit in figura Rcbeccæ.Si partera populi infideliura ludæorura à uentre tue Rc beccæ diuidi amp;nbsp;ieparari à natiuitate ccdefiæ.Hæc fuit pfi'guratio in Geneß . nbsp;nbsp;nbsp;per angelura fpiritaliter annuncîata.hæc ucro noraina eorum montium ta

lera habet interpretationera in lingua Latina, deraonftrantem ueritatem, qui fint hi duo montes Sina,uet nunc Sion : quod quidera poft paululuth diduri fumus, Ita enim hanc ueritatis interpretationera probauimus, de principio generis huraani uenientera.Ita enim omnipotens deus ab initio ' mundi,amp;: deinceps omni homini naftendi dedit tempus.ôC nati nomina a parentibus fuis accipiebant,non quidera ex ie,fed à deo mente impelleban/’ Nomtiwt nit tur.Qui antequara fiant præfcius futurorura,quales poft crementum ætâgt;-feentibus con/ tis fuæ futuri elTent.pofteriori tempore uegeti in nominibus Hebraicis defi fouA dAbiatr. gnabantur»Quid fingulis futurum effet interpretatio nominum defigna-^ bat ueritatem,ficuti tunc temporis in patriarchis completum eft.lecundum

' primi hominis carne ex terra Si limo effe ex ipfo prothoplafto probamuS 'Acliterrd in/ ueritatem.Nomen accepit à deo.Hebraice Adam interpretatur terra caro ««preMtur. faéta,eo quod ex quatuor cardinibus orbis terrarum pugno comprehen-^ fcriptu eft: Palmo menfus eftccjelum,0i pugno coprehendit terra,' Si finxit hominem ex omni limo terræ.Ad imaginera dei fecit illum.Opot tuit ills ut ex his quatuor cardinibus orbis terræ noraen in ft portaret Ada. StelU^KXtKor Inueniraus in fcripturis per fingulos cardines orbis terræ effe à conditorc quatuor ftellasconftitutas in fingulis cardinibus. Prima ftellaoricn didtur ivaroXiî, ftcunda occidentalis J'va-iç, tertia ftella Aquilonis 'iy ~ xToç.Quarta ftella meridiana didtur «.Ex nominibus ftellaru nu/* tpero quampr,de fingulis ftellarum nominibus toile fingulas literas prinev palestdc

-ocr page 375-

ADVERSVS IVDABOS^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

pàTeS.de ftella Anatole a.de ftclla Dy fis d.de ftella Arólos a.deftelîâ Mcx ièmbria m.In his quatuor litcris cardinalibus habes nome Adâ»Nâmô£ in numero certo per quatuor literas Græcas defignatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc modo,« m/'«, Mnt.^c.io.

id eft unum»2v T£öyaj«,id eft quatuor. «gt; id eft unu. (UTtwajaxovTa.id eftqua expofinone draginta.Ex quibus refultat numerus quadrageharius fenarius,paflioncm catnisAdædefignans,quamcarnem infefigurakm christvs portai uit,Si earn in ligno fufpendit.Quæ caro dominica à deo patre lefus uocata eft.Spiritus fandlusqui de ccelo dcftendit, christvs dei uiui deo uoca-tus eft,fpiritus carni mixtus eft lefus C H r t s T V S ♦ Hie ergo numerus xlvi.paifionemdéclarât,eoqUod fextomillefimo anno hora fexta paP fus à mortuis refurgens,quadragefimo die in cœlis afeendit. Vel quia Salomon quadragintafex annis templum deo fabricauerit.In cuius rempli fimilitudinem lefus carnem (ham efte dixitdicens Pharifeis. Deftruite fa-^

num iftud,0i ego in tribus diebus excitabo illud.Et Pharifei dicebanttqua/ MÀr.14. dragintafex annisædificatû eft fanum iftud,Si hie in tribus diebus fukita bit illudCDicebatautem lefus fanum de corpore fuo* Deinde Abel filiuS Abeiis ’mtcr^. Adæ nomen accepit Hebraicum.fignans fratris interfeiftioncm, 6iparentu ludum.Item Enoch.qui antediluuium deo iuftus complacuittSi ideode Enochinta ifto mundo in carnis ïuæ natiuitateuiuus traftatus eft in loco.ubi deus feit, P’^e««’’* èx quo loco coiummatiortcm mundi innouare habet in hoc mundo, unde ttiam tranftatus eft ad confundendum Si reuincendum antichriftum.Qud ihterfeóto martyria fua complebunt uiuentes irt æternum in fecula feculo^

ru.Etideo Enoch interpretatur innouatus.Dcinde lob iuftus,qui ante dié interpre/, iudici) meruit uocc iudicis laudari.Si ideo diabolo deuidlo Si fuperato, lob interpretatur charifti'mus dei. Acque Si Abraam in finu à natiuitate à pare

nous luis Abram uocatuseft.tentatusuero a deo hdelis inucntuseft,ôi ap^et^nd/ deo benedidlus pater multarum gentium conftitutus eft,Si ideo immutato nomine à deo Abraani uocatus eft,interpretatur pater multotum populo?

fum.Eccc interim de multis probatiohibuS pauca diximus, ut ad duotum inontium nominum prouenicntcsinterpretätioneS,qüorum montium no mina probemuS,qualiterdefignatafint ad noftram inftrutftionem, ut e^i bac interpretatione nominUm intelligamus motem Sirta efte terrenum. Si tnontem Sion eftècœleftem.Spiritalitcrinterpretatur Sina tentatio ætet^ na Si odium,Si mons Sion tentatio exacerbationis æternæ Si Ipeculatio.Ita

•ntèlligitur cum dicitur mons Sina tentatio æterna Si odium, eo quod ejt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ' gt;

w monte Moyfcs legem acceperit populo duriffimo Si contumaci.Per quS legem tentati à deo ætemo,Si inuenti funt non pofte eandem legem fufh'gt; nerc in perpetuum,exinde deo in odium conuerfi funt.Ideo in nomine ma t Sina.unde Icgem accèperanMnterpretatio nominis defignauit populü

~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* I 1 tentatu

-ocr page 376-

TRACTATVS, DE SINA Et SION r tentatOnf àdcosamp;in ætcrnum odium efle conuerfos.ideo didtur Sittâ tWli tado æccrna Si odium.Inuenimus in fcripturis eos eflè à deo tcntatos ira pofitum,diccntcdominoadMoyfen.Exeatpopulusîfte,ôicolligant diup gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;num in dicm, Si. tentabo eos an poflînt Icgem meam fuftinere an non. Si

tencaci à deo per legem inuenci funt ab ea lege alicni.Exinde deo in odium æternum conucrfi iunt.K compléta eft intcrpretatio Sina. Manifefta uero Moyfen.per quem eos deus per legem centauit,in latino interpretatur (i militer Moyfes tentatio dei,ôi inuentio,per quem tétati à deo inuenti funt alicni à legis obfcmationc,ideo in xternum deo in odiû conucrfi funt.Hoc odium in ipfo gcncre ludxorû icriptû inuenimus dicente Ifaac de duobus

C(n. V7. Juis filrjs Efau maiore,ôi Iacob minore diccns.Iacob dilexi:Efau auté odio habuuEfau uero maior pilofus fuit totus,inquit,quafi corium pilofum, in * r ' nbsp;nbsp;. figuram populi maioris impictate deliôtorum fuorum conftitus. Et Iacob

fuit Icnis Si minor,in figura populi nouellioris.qui ex dido audietiam pet credulitatis fidem ex aipredinc feculi in Icnitatcm conuerfus eft ad cHR 1/ ’ STVM dominum.ôC dcifilium.Ecceprobauimus per feripturarum fidem populum maiorem Si uetuftiorem efle deo in odium conuerfum fecundu l'ntcrpretationem montis Sina dicentis.tentatioxterna Si odium. Atlt;]g .U, ctiam Sion mons ita interpretatur tentatio exacerbationis ôêfpeculatio.

Hæc uero intcrpretatio latina ligni facri paftîonem defignat,dicente Salo-* pîonedeipfapaflîonedominicatContumeliaôC tormento interrogemus ilium,ut feiamus rcuerentiam illius.Ôi probemus patientiam ipfius, amp;nbsp;ten^ V • . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t-emusquæuentura funt illi.Sienimuercfiliusdeicft,fufcipict ilium, Ôilibe

rabit eum de manibus contrariorum.morte turpiflîma condemnemus illû» Hæc cogita uerunt Si crraucrunt,exc£ccauit illos malitia ipforum.ôC noninx ' pydlro5. tellexerunt facramenta dei.Ecce tentatores ludæos.Item feriptum eft. Si tenj tauerunt deum in loco inaquofo. Speculum uero altitudincm ligni decla/j i- Cantit. fat; di'ccnte Salomone.Pofuerunt me uelut euftodiam pomarij.co quod in borto in ligno confixus inter duos latrones pependit. Si de altitudine ligni ambos fpeculatur in figura duorum populorum malefaôlorum. Gentes iti feculi mala fada iaccntes.ôi ludæos intcrfedorcs prophetarum .Hifunt duo populi malefadores,quorum figuram in fe portabant duo latrones,in ÇdtrobU/^e ter quos pependit innocens.Vnusbîafpheraabat,aliusuero confeftus eft, x-dttro fon/ep ^“*3 innocens iniuriâ patitur.Iefus auté ambos fpeculabatur de ligno fpegt;, /or. ' nbsp;nbsp;nbsp;culatorio blafphemû Si confefforétcôfefforem faluauit.ôi blafphemû perdi

dit,ficuti de duobus populis fecit. Pcrfecutores derelidi.qui in ætcrnx mot ris fentétia fibi non credidcrint.fi ficde feculo cxicrint perient.Gcntcsuero ad feconuerfæ fidem fibi habente?, quia filius dei e-ft, faluati uidebuntin Sterna feculafeculorum Imperatoren) Si fuHm.yerum ipfam paP, ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' fioncra

-ocr page 377-

ADVERSVS IV'DAEOS’.

fîonetii pendens in ligno,duas partes populi profpicies fpcculabatur,de alto ligno partem populi,qui uidcrat uirtutes eius mirabiles Si deific3S,patie/ tem ilium.Alij iniuriam dolentes plorabant, alq uero ludæi irridentes de arundine caput ei quaflabant blafphemantes Si dicentes.Aue rex ludæox-rum:Vbi eft pater tuusî’ucniat Si liberet te de cruce.Exinde exaeerbatus pa ter fecit cœlum patefieri Si tonitrua faefta funt infuftinibilia, terra comota, patcfaóla funt fepulchra Si corpora,a femetipfo uelum rempli feiflum eft in duabus partibus,Si à tanto fragore cceli Si terræmotus omnes qui ftabant ante lignum.alq dolentes,alq uero blafphemantes illudentes proftrati in fa ciem iacuerunt trementes tan^ mortui.Tunc ludæi intellexerunt fe offene difle dominum,Si in ludtum conuerfi funt,Si fuit exacerbatio.Eo enim tern pore quo in ligno confixus pependit dies fuerunt azymorum.qui funtdies fefti ludæorum.Eo die metuentes factum efte terræmotum Si cœli fragore proftrati facie in terra plangentes in ludtum conuerfi funt,Si in ipfa palfio* necompleuitpropheticumdidtum.Etconuertamdies feftoseorum inlux ftum,Si cantica eorum in lamentations. Ante ein cu captiui detenti effent i.Mdcb.t. aBabylonqs dicebant illis Babyloncs. Catate nobis cantica de canticis Si-on,Si ludæi lamentantes captiuitatem fuam dicebant ad Babylonios,ut di nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

ximus lamentantes fe.Quomodo cantabimus caticum domini in terra alie naÆccequatenus impleta eft interpretatio montis Sion,tcntatio exacerba tionis Si fpeculatio.unde manifeftum eft montera Sion ligni facri regnum in fandtitate iuftificatum dicente Dauid: Annunciate regnum dei in genti--bus.quia dominus regnauit de ligno,8i tranfiuit in getibus. De quo regno ligni regalis idem propheta dicitEgo autem conftitutus fum rex ab eo fu--per Sion montera fandtum eius.annuncians imperium eius . Quod didlu propheticum per Pontium Pilatum in fua paftione pendens in ligno corn/ . pleuinPontius Pilatus infufa mente à deo accepit tabulam Si titulu. Si

pfit tribus linguis, Hebraice, Græce Si Latine, lefus Nazarenus rex Iugt;- C6n/litiw dæorum.Si in capite ligni clauis tabulam cum nomine régisludæorum co/ hxit.Tûc manifeftauit propheticum didhu,eo quod fpiritaliter mons Sion crux eft,quæeft uirtusdei.apoftolo Paulo dicente:Crux christi no ere- i.Corin.i» dentibus ftultitia eft.credentibus autem uirtus dei eft. Si iterum did» Nos autem annunciamusuobis christvm Si hunccrucifixum.ludasis quiz demlcandalum,ftultitiam autem gentibus,ipfis autem uocatis ludæis Si Græcis dei uirtutem Si dei fapientiam.Sic uero Si alius propheta declarat It gnum paflionis dominicæ eflè montera Sion fandlum in fpiritu ita dicens: Quis afeendit in montera domini.Si quis ftabit in loco fandto eiusC Inno.' p/^Liy, cens manibus.dextera leuaq^ extenfis manibus clauis fixis,innocentiam de »nonftrans.Ideo didtinnocens raanibus,Si mundo corde, qui non accepit tn uano animam fuam,Si non iurauitfubdoleproximo fuo,hic aedpietbe/

I } nediólionem

-ocr page 378-

354- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TRACTATVS DE SÏON ET SINA'

ncdi'dlionê à domino,ô£ mifericordiâ à deo falutari fuo.Omis paHîo homî num in terra cadet,hæc fola paflîo crucis ftanté demonftrat.Vndeucre du cimus monte fanôlû lignû eflè paflîonis.Inde innocens manibus amp;nbsp;mûdo corde.hoc didto prophetico ludæos redarguebat,qui Moyfen præponenz tes CHRISTO dno illius,eo quod Moyfescû in montéSinaafcédiflet,ut Icgem ludæis acciperet innocens manibus mundo corde non fait. Nelt;p cnim mudo corde,eo quod Aegyptium cake pcrcufTit in Acgypto,ôi morz tiferauit eum.cû manibus fuis in arena obrucrit.c H R i s TV s autê in mon tem fanétû afcenditlignû rcgni fufut morerctur à ludæis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfe aliqué

hominu non mortiferarcc,nifî folu diabolum inimicû generis humani.Exz inde in monté afeendens innocens Si mundo corde,Si ideo propheta did: P/dltj. Quisafeendet in monté dni.Si quis ftabic in loco eiusCinnocens manibuà

Si mundo corde.Et dcclarauit monté Sion fanélu efle fansflam crucê dicen E/4.i, te æque propheta.De Sionexiet Icx,6iuerbûdominiab Hierufakm.Lcx Chnftianorû crux eft fanóla Christi filrj dei uiui,diccntcæque^pheta. Lex tua in medio uentris mci. Percuifas in lateris uentre de lancea, fanguis Si aqua mixtus perfafus afflucbat,unde fibi ecdefiam fanda fabricauit, in Ioxn.7. qua legem paiTionis fuæ confecrabat dicente ipfo:Qui fitit,ueniat Si bibaf-Ibidem, Quf credit in mc ficut feriptum eft, Ournina de uentre eius fluent aquæ P/aL I. uiuæJtem in pfaImis.Et erit uelut lignum quod plantatü eft fccus dccurfus aquarum,quod frudtum fuum dabitin tempore fao.Ecce uerbu prophetiz cü frudlu refurredlionis die tertio fpiritaliter intclligendum dices. De Sion enim exiet lex,hoc eft de ligno rcgali,ôi uerbum domini ab Hierufale, quæ eft ecdefia.Caro ligno connxa emifit uerbu dominicum dicens,heli,heli. Et adimpletû eft per propheticum fpiritale ante didtum.De Sion cxiet lex, Ô2 Äpofdlw. uerbum domini ab Hicrufalé.De qua dicitur in Apocalypfi: Vidi Hierufa lem decœlo defeendentem nouamciuitatcquadratâ per quatuor euangc Iia,habcns duodecim fandamenca duodecim propheraru, duodecim pou tas duodecim apoftoloru,per quoru annunciatione Chriftiani in hanc ciz uitaté fandlâ Si noua introierût,quæ fpiritalis eft ecdefia.Ecce probauimus per omniu fcripturaru deificaru fidem duos montes Sina in terra, Si Sion in cœlo,duorum teftamentoru portare figuram,ueterisSina,Si noui Siom Ex quibus Sion duobus montibusuide Si duo teftamenta, his pofteriori tempore demonftratos Si declaratos duos populos.ucterem Sipriorcm lu dæorum,Si nouum Si pofteriorem populu ChriftianorumJudæos terrez nos,qui terram ^gt;miflam àdeoacceperûtcarnales,Si ChriftianoscœlefteS^ qui régna cœlorû à deo ,pmifta accepturi funt in faturo Icculo. Caro enitrt Chriftianorum ipiritalis Si immortalis erit.Aliâprobationem ueritatisfai pturis pofitâ ex ea ueritate cœleftem Si fpiritale facimus figuratâ coparatioz nem de hwiufraodi ronuerfi3.DiximBS enim mpiitisfanifti Sion,quod h'gt; . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ gnum

-ocr page 379-

ÄDVERSVS IVDAEOS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j$j ; :

gniim regale öi facru haberet intcrprctatione de Hebraîco Græco uel Lati no,tcncatio exacerbanonis uel fpeculatio, co quod de h'gtio fpeculabatur tris/peculum^ ante fe liantes bonos ÔC malos Jta inuenimus ipfum faluatorem per Salöz slt;tp. ?• monem fpecuiu immaculatu patn's efle didtü,co quod fanótus fpi'n'tus dei filius gèminatû fe uidcat pater in filiö.amp; filius in patre.utritç fe in le uidenr, ideo fpeculu immaculatû.Nâ Si nos quiilli crcdimus,cHRi STVAl itt noz bis tan^ in fpeculo uidemus.ipfo nos inftruente amp;nbsp;monente in epiftola Io annisdifcipuli fut ad populum.Itàméin uobts uidete, quomodo quis uc^ ïolt;(»» ftrum fic uidet in aqua aut in fpeculo,öi confirmât Salomonicû de fe ditflû dicentezQuieftfpcculum immaculatu patris.Verum étiâm Si.uitem feefte Sdp. 7* dixit,patrefuumagricolam.Siergo christvs uitisuera,uticç conftat quia Si nos qui in iTlo crcdimus,ôi ipfum induimus,(um9uitis uera, quæ eft ùineadominicazEtCHRiSTVS cuftosuineæfuæ,diccnteSalomone.Po^ Cdittui» fiieruntmecuftodem in uineam.Inuenimus ergo in conuerfos huiufmodi th fimilitudiné fpiritalé figuraliter eflc uineam habcnte dominum Si poflèf fcrem fuû. Verum téporc maturo propè dies uindcmiaru ponunt in uincâ Êüftodem puerû in alto ligno media uinca confi'Xo.ôi in eo ligno faciût fpe, Culûquadratu de arundinibusquaftatis, Si per (ingula latera quadratutæ’ ^eculi fadunt cauernas ternas.quæ faciut cauernas duodecim.Per quâ qua draturâ cauernaru cuftos puer omné uineâ perfpiciens cuftodiat câtans, ne ùiator Ingrediens uineam dominicâ fibi aflignatâ uexet.uel fûtes uuam ut-’ BeæconculccntQuod fi importunas fur egens in uineâ uoluerit introire Si* ûuam demcre.illic puer follicitus de uineâ fua deintus de fpecula dat uocent thalediccns Si cominans.ne in uineam ùiator fur audeat accederë dicens,relt; élus ambula. Fur autcm timens uocem pueri fibi cominantis refugit de uigt; hea, fpeculum uidet,uocé audit,puerum intus in fpeculo fibi Cominanté nd' uidet,timens poft uiam fuam uadit.Hic conuerfus fecularis fimulat gratis fpiritali Jta eft enim Si in populo deifico ficut in uineâ terrena. Vinca dox tninica Si fpiritalis plebs eft Chriftianorum,qui euftoditur iuftù dei patris apuero CHRISTO inligni fpeculoexaltato.Quod fi ùiator diabolus per-ambulans uiam fecularem,fi aufus fuerit de uineâ fpiritali hominê de plegt; be dominicâ feparare Si uexare,ftatim à puero cœlefti correptus,Ôi fpiritali bus flagris cmendatus,cxulans ad centefimû eftùgit in locis aridis Si defer fi's Hic eft cuftos puer filius dominicus,qui uineam fuam fibi à pâtre comx mendatam faluandam Si refcruandâcuftodit,pro quo per Efaiam prophe ram canit dicêszEcce puer meus filius meus diledliftîmus.fuper eu ponâ fpf ritum meum,amp; iudiciu gentibus nunciabit, non clamabit nelt;ç contender? M4ttb.ii, Ârundiné quaftatam no cfroninget, Si linum fumigans no collocabit,quo' adüfij expellat in edtentione iudiciû. Si in noie eius genres credant»

FINIS»

-ocr page 380-

TR ACT ATT s DE RE-

VELATIONE CAPITIS BEAT!

IOANNIS BAPTIST AE»

A RR AT lofephus uindum (uifTeloannembaptiftani in cailello Macherontajbi^ caput eius truncatum fiiiP fe,ac denuo lèpultum in Sebade ciuitate regionis Palæfli næ,quæ quondam Samaria cft appellata Poft fofigom uero tempus monumentum eius pagani inuaferuat»dC oHa per campi planiciem di(ripauerût,rurfum^ colleâa

igné concremaueruntjôC poflea per agros cremata'proiecerunt ♦ Poftea uez OffAlcinnis roadueneruntquidammonachireligiofi uiri de Hierofolymis ad locum eiufdem monumenti,audiences es. quæ loanni acdderant,ÔC quicquid po^ tuerunt ex oflibus illius colligentes ad pattern (uum lofepbum detulerunt HierofoIymam,6C ille tranlmifît ea cum alqs uiris religiofis Âthanafîo Alexandria pontifia fideliffimoJbi^ miro modo fuerunt fèruata ufque ad tempus Theophili eiufdem urbis epifeopi. Qui Theophilus iubente Theoclofio principe omnia idolorumphana in iUâregione christo fa uence deftruxiudC ecclefiam mirs magnitudinisconfhruxit, K in honorem eiufdem fandti Ioannis baptifbe cofecrauit, dC illius ofla quæ fibi direxemc fupraferiptus Athanafiusin eadem eedefia congregatisfîbi uicinis pontifi/* ctbus ex Omni parte cateruadm omnibus^ ordinibusdericorum Âpopu/’ lorum honorificeconftituit.Igittiraccedentepafcali fefliuitate decoUatuS loinnesöw»? cftioannes baptiftaimperantenequiffimoHerode,quidarifaltantipnel Dewiurionk læcaputeius iuffit, Ä multo poft decollationem eius, accedentc illo anno io4nnts mfli/ quo couflruda cfl ecdefia in nomine eius,âC oflà eius ibidé coUata à Theo wid/olmtt4s. philo pontifice iubête Theodofio principe in honore eius confecrata eft quarto calendas Septembris » Sollennitas nanc^ eius mirifice eft confecra* tain dedicando » Caput autem illius tune temporis repofitumadhuc erat in loco quo illud in abfconfb uxor Herodis depofueracgt;nemine fciéte poft* quàm à filia in difeo fufeepitSi quis omnia plenius uoluerit frire. chroni* cam Mateelli principis légat, ÔC ibi repetiet duos monachosab Qtiea^ ’ teitt

-ocr page 381-

DE REVELATIONE CAPITIS IOANNIS BAPTISi jyf té in Hierufalem ueniflecaufa orationis ,in tempore Marciani Iraperaz ton's » Quibus monachis in uifione angelica diótum eft ♦ Ite ad pala tium Herodis, qui quondam hic fuit perfidus princeps, introcuntes per ïfpictte diligenter,ôê ubi fumum e terra afeendentem uideritis, fodientes ibi :caput Ioannisbaptiftæ incunôtanterinuenietis»Et ita fecerunt.ôi cum ma^ -gno honore danculum fecum Hierofolymam deportauerunnEt non mul-* to poft à latronibus raptum eft: mittentes in quodam ipecu ibidem dimife runt.donec idem Joannes Christo auxiliante cuidara uiro religiofo noz -mine Marcello facerdoti, qui in eodem fpecu morabatur ut eremita, reuegt;-lauit dicensîAcdpecaput meum.quod in hoc fpecu depofitum eft à latro/ ; nibus.6£ deler illud lurâno epiicopo.qui nunc præeft Alexandria: ciuitati ' quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

poft Theophilu deo charum.ubi reliquiæ corporis mei requiefeun Et fie fe citMarcellus CHRISTO annuentcJneademiaiturfolennitate collelt;ftiogt;-nisrcliquiarumilliusôitranflationisamp;ccclcfiæ confecrationis allatum eft lt;aput Ioannis baptiftæadduitatem Alexandriæ à Marcello præfbytero, K datum lurâno epiieopo quarto calendas Scptembris.Et lurânus fufee^ pit illud collocâs mirabiliter in eodem loco perpetim euftodiendu* Et ideo ilodiema fcftiuitascolleôliobeati Ioannis baptiftæ non decollatio nomi** * “ nanda c H r i s to annuente.fed inuentio ac reuelatio capitis eius. ladicç idem uir domini lurannus epifeopus amp;nbsp;Marcellus facerdos féliciter ad do/ minum ex hoc mudo in pace migrauerant. Annis euoluentibus non pluri ittis cuidam uiro religiofo iàcerdoti ac monacho Felid nomine,qui oratio*-Dis gratia ab Occidétali parte in illis diebus Hierofolymam adierat,angc/ Uca uifione di(ftum.cft.Felix furge concitus Si pergens ad ciuitatem Alexan dtiæinueniesibi.ecdefiamin honorem fanefti Ioannis baptiftæ confecra^ tam.ubi caput eius cum tribus paruulis innocentibus recoditum eft.Quod acdpiens transfer in partibus Galliarum in regione Aquitaniæ.in loco que : tibi oftendero.De qua uifione certus expergeraeftus reuerendus fenex gau dio ampliflîrao rcplctus,pergens illico ubi iuflus fuerat,ficuti ei diôiam fuc tat,cunôta rcperiens,re(ftori fui itineris grates innumeras rependit. Prope* tansfp ad locum,thefaurum fibi à deo deftinatum in unius fportellæ coclu/ fit finUrStatimcj^ retro iter arripiens iunótis fibi foerjs feptem fratribus fuis, quicum eo ibi étant, uallans'quc omnem' regionem illam, perueniens ad littora maris, inuenit nauem cum remigibus ac gubernaculis à deo para^ larntQuamingreflus eft cum thefauroamp;magni precrj margaritis. Igtz tur fratres ôi focrj eius defeendentes cum eo in naui gratias agentes in hymnis 8C laudibus deum benedicentes, alta petunt cquora ♦ Cumep in Riareicer agere cœpiffent, Felix eleuatis oculis adcœlumpalmastctengt;Fdt«sot^Âb'o. dit dicens ♦ Dotnine lefu c H R i s T e , qui fecifti cœlutn K terram, ma

-ocr page 382-

• 558 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' TRACTATVS DE REVELATIONS ’

re Ô2 omm'a quæ in cis funt.ôC profundum abyflî intucris,qui fuper und^ maris ficcispedibus ambulafti,amp; Petrum mergcntémanu erexifti.Ôi Pau^ lum ter de naufragio Iiberafti.Dbera nos de magnis flodibus huius pelagt; gi.ut uiucntes benedicamus nomen tuum ia Cecah.Miuere ctiam domine dignare fanôlum angelum tuum de cœlis,ut fit dux itincris noftri.ficut fuit quondam patribus noftris,quando cduxifti cos de terra Aegypti in fortix tudine magna,in manu tua ualida,amp; perdue nos rcôto itincre ad locum optatum.ad fanôtas ô!, preciofas margaritas collocandas» Hæc SL bis fimigt; iia orante beato Felice, ecce nubes lucida dépendit fuper nanem, SL de me^ ColHttibd felt dio nubis egrefla eft columba adinftar niuis,amp; fuper puppim nauis immo « ß J-g pef faui fn Jfe quàm in nodte, ufi^ dum in partibus Aquitani® ad littus maris Oceani pertingcrent.Cumcß non longe à terra fe eflè cogno ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiflent.diuertcrunt ad portû qui appellatur Angolifmenfîs.qui eft fitus in

pago Alnicnfi Jbi^exeuntesdenaui ad terram paulifper requieuerunt. ' Mouentesautemexeodem loco quafi miliaria duo.inuenerûteminus cor VtfitniWt în poramortuorum,regem uidelicetVuandalorumcumomniexercitu fuo de iaccntém fuper faciem terræ.utopinor quafi uiginti milia uirorum. Quo/ ïeSf. . ufatn egreflus fuerat ifdem populus crafla ceruice de uagina fua per ma/ re cum clafte magna,Si uentus uehemens irruitin eos, SL tranfuexit in par/ tes occidentis in fupradiôlu portû Angolifmenfem. Nunciatû^ eft Piptgt; no régi Aquitanorû, quod gens Vuandala regnû cius inuaderct» Mifitc^ in omnesterminos Aquitanorum acXanlt;ft:onicæ,necnôAngolifmæ,fiuc in omnes terminos eorum,ut contra eos pergercntac dimicarcnt,quiaifdc rex Pipinus tûc morabatur in territorio Âlnieniè fuper fluuiû Vultonna» in palatio qui uocatur Engeriacus,intermedios fines Pijftauorumac Xan ôtonicæ.Dcnicp cum ifdem rex Pipinus cum Omni multitudine armatoru r*nm«îV«^ occurrerethoftibusfiiis»fecit dominus falutem magnam Omni exerdtui Jis-ofcurrit- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut nullus euaderct ex bac multitudine,qui non cæde uaftaretur^u/

Pipin? K(î|or. pradidus autera rex uidens fibi à domino auxilium de cœlo fuilfe’ prxfti-tum.Ôi ultoréde inimicis, ita ut no minuerentur dcexcrcitu fuo nißuiginti uiri quos præ cæteris ualdediligebat.Quos accipiens fingulisdepoluit ferc tris.Lætus pro ui(ftoria,mœftuspro amiflbrûfuncribus cxercitû reuocar, pergere cupiês ad ^pria» Cûcp ab bac cædc quafi quatuor miliaribus difiû dli eftenufigere tétoria imperaLpreflus'ep fomno ftratû fuû patari in papß lionibus iubet.T ûc laffitudine fomno ingruête uox diuina oblata eft di^ cens ad eum, Cur te piger fomnus ita preflî'tCNoueris magni uiri loanniS VotdapipM baptifta: caput ex tranfmarinis partibus ab Oriente cum tribus paruulis innocentibus ad bunc pagum deferri.ôi propter eius meritum in boc prægt; lio diuinitus uûftoriam tibi à domino effe coHatamfRcfpondic ei rex Pipi** . , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ ausûa

-ocr page 383-

CAPITIS BEATI IOANNIS BAPTIBTAB.

nusinüifîonedicensîSi tanta beneficia propter eins meritum in me ui^ gent,indica mihi quid agam:aut quemadmodum inueftigare uel inucnire potero eum lt;nbsp;Refpodit ei uox diuina dicens.Ecce poft tergum tuum fequil tur te feptem fratres in habitu peregrinorum.ôC unus qui cæteris præefte ui detur Felix uocatur.Vade in occurlum éorum cum paucis, ÔC in humilitate cordis benigne fufcipe. Adornatiscç præciofiffimis margaritis pacifice texgt; cum ducere coneris,Ôd uidebis magnalia dei Vir autem domini Felix uifa tanta multitudine cæforumcorporumpauorepcrterritus,tamen de adiu-toriodei confiius confortât ibcios,amp; ut paulifperiteragercnt.admonet.Di/ «ertentescß ex aduerfo paruulum fibi ftatuerunc habitaculum, ut eadem nodeufqî maneineodem permanere potuiftent. Prædicftus autem rex Pipinusà fomno euigilansincrafemetipfum cogitatetacitus cœpit exui^ iîone quam uiderat,quid agere deberet,recogitans quia in antiquiseft faz sencspiwz picntia.ôC multorum prætericorum prudentia. Mittensc^ concitus accerfi-' dentés.» ritubec uirum prudentem, ac in omnibus operibuspollentem nomine Fe licem.uc de tanta manifefta uifione dominum pulfarent,ut eis falubre con/ filiumfuggerercdignareturJgiturconfilioinuentum cft,ut exutis uefti^ ceremonwni bus calciamentis fuis in dnerc amp;nbsp;cilicio nudis plantis incedentes.ficuti ora f«Ppîe«do e« culo diuino admonitus fuerat.obuiam famulis dei procédèrent, Cumqj fe mutuoconfpexiflentiacenteSitam ipièquàm omnesquiaderant, proni in terram tamdiu adorauerunt.quoadufq? famuli dei ad locum ubi iacebanc pertingerent.Cuihtç dominum benedixiftent.amp; fcinuicé falutaflenr, ofeux lum pads fibimet dederunt. Lcuantesçp iè à terra lachrymabiliter interrox gabant feinuicem.qua caufa hæc quæ uiderant Si audierant accidiflent» Vir autem domini Felix cunefta intelligens à deo effe manifefta, retexit hiftox rias quemadmodum Hierofolymisiuerit orationis gratia,Si thefauru fun abfconditum diuina mifericotdia ei reuelauerit,ô£ faefta oratione eu omnes tefpondiifenttamen* eleuatis Felix preciofiflîmis margaritis, capite fdlicet ïoannisbaptiftæ SC reliqurjs fodorum eius beatorum martyrum innocent tium cum hymnis ôC laudibus pfallentium dirigit chorum.Quo audito cun dus exercitus qui in caftris erat.quafî unus uir ei obuiam proceflît numero triginta milia uirorum.Exequias uero mortuorum qui in prælio corruerât* fecum deferences petebantauxilium à domino per præcurforem fuum lo/ anncm,ut cuius reliquiæ deportarentur diuina gratia manifeftare dignare tur.promittentes fetantam fidemquot;habere utquicquidpetereturfanólus loannes domino annuentc, tribuere poflèt. Apprehendentesque foortellam.in qua bead Ioannis baptiftæ caput continebatur, fingulis feretris impofuerunt mortuos tangentes » Miro atque ineftimabili modo f^ortuïs mox ut tetigit ofla iacenrium,uita per mortuum mortuis reddita eft.

Sunexerunt autem eadem hora ab oftîdo funeris uiginti uiri tarn celeritet

-ocr page 384-

TRACTATVS DE REVELATIONS


jlt;y«


celenter ac fi àfomtio eflèntexdtati’.ôJ qui à flentibus amicis poftabantof ad tumulandum.qfdem gaudentibus ad uitam redirent. Vidés autem rex Pipinus Si cunélus exerdtus magnalia quæ drca cos dominus ge fiera tper præcurforem fuum loannem bapriftam.plaudentes manibusbenedicebât dominum,qui fedt mirabilia in cœlo Si in terra. Vir autem dominiFelixôi foctj eiusgaudioreplcti.unâcum rege Pipino Si cxcrdtu eiusieuâtes caput beati ac præcellcntiiïimi præcurforis c h R i s T i Ioannis baptiftæ Si beato/ rum innocentium,cum gaudio Si lætitia iter agerecœperunt. Curnt^ nulla . mora fieret in eundo peruenerunt ad quandâ uillam.quæ appellatur Vub i mr j.fQjjfa^(2ûcp ibidem paulifper quieuifiient.obuius eis quidâ cxcus faólus.’ efi;,qui ftatim fanus efïêôlus eft per bearifiîmi præcurforis merita.Cû^ de eodem loco eis moueri placui(fet,arripiunt iter per uiam quæ dudt ad pain dé cognomen Matheuallis.Cucj eis aliquantulum ibirequiefcere placuiP fet,ecce quidam debilis pedibus,qui fe erigere omnino nequibat, rependo fe trabens obuiam eis proceflît.Iamcp propinquantcs ad locum quo tende bant,fuperfluuium Vultonna ad palatium nomine Engeriacum peruene runt.Audiens autem omnis populus à maximo ufiç ad minimum, à uiro ufi^ ad raulierem.omncs fimul in unum coglobati obuiam eis procefièrut» Cûép ibidem ante palatium regis Pipini uenifiènt,in bafilica beatifiîmæ Si gloriofiffimæ femper uirginis Mariæ cû magno fcruore Si ftudio, illico ad cuftodiendumdepofuerunt.Lætatuscp eft uniuerfus populus lætitia ma/ gna. Si celebrauerunt folennitatem huius diei quarto caledas Septembris Si reuerfi funt unufquifcp ad habitacula fua Jgitur beatus Felix Si focij eius cumuenerando rege inter cætera dominum deprecabantur, ut eis falubrc confilium fuggereret.quonam in loco fancfta membra locarent, Aedifîcan/ tescç bafilicara,amp; in ea dborium cum fex columnis marmoreismirifîci opè fis bene compofids no longe à Vultonnæ littore, fed ut arbitrer centû fia drjs.In quo cum aromatibus Si plurimis bonis odoribus condientes caput beati Ioannis baptiftæ almi præcurforis christi.ÔC beatorum trium in/ nocentium corpora fimul in hoc dborio concluferunt.Domino autem au? xiliante hoc ædificium completum eft feliciter.Fedt etiam idem rex fontem duétorium.qui à duobus ferè miliarqs per profudiflîmos terræ meatus ad palatium eius du(ftusdecurreret,amp; ut in ipfambafilicam per ferrum SJ æs introduceretur.ac fubitus ciborium per concauam marmoream columnatn cbulliret, Ibi^ facri baptifmatis ablutio fieret:ficc^ iterum ad primos adi/ tus refleéteretur. Conuocans igitur rex Pipinus Si beatus Felix pontificeS Si facerdotes.omnesép patriæ nobiles, benedicentes ecclefiam,atc^ in ho/ note eiufdem Ioannis baptiftæ dedicando mirifice confccrantes,SÎ prædijs ac pofleffionibus fuis à progenitoribus fibi dimiflïs earn nobiliter dotaue» runuOrdinads^ omnibus neceftartjs,monachos ibidem deo in perpetuu femituroS

-ocr page 385-

IN SYMBOLVM APOSTOLORVM EXPOSITION Jlt;rlt; feruituros ftatuerunt»Pofl:modu muka domino nairabilia opérante per fa/ mulum fuum loannem baptiftam»Tandem uero metam narration! pone tes, oremus immenfitatem bonitatis CHRisTi,ut fua potentidextera fufz fultos nosadæternæquietisftationem pcrducat:quiuiuit ÔC regnat cum patre ôi ipiritu fanóto per omnia’ fecula»

FINIS.

EXPOSITIO IN SYMBOLVM APOSTOLORVM.

Ihi quidem fidelini'mc papa Laurentiad fcribendum ani* mus tam nonj eft cupidus quam nec idoneus, feienti non efle abfej periculo multorum iudiciis ingeniu tenue amp;nbsp;exi/ Ie committere. Sed quoniam.ut conueniatis quæ dixerim, temere in epiftola per chri sti me facrameta quæ à no« bis maxima cu reuerentiafufcipiuntur,aftringis,ut aliquid tibidefide fecundum fymboli traditionem rationemque componamus, quamuis fupra uires noftras fit pondus præcepti.Nonenim latet fententia ilia fapientium quæ probe admodum dicit, quia de deo dicere etiam uera, ptriculofum eft .Tarnen fi expofitionis à te impofitæ neceftîtatem orariox nibus iuues, dicere aliqua obedientiæ magis reuerentia quam ingenq præ« fumptione tentabimus, quæ quidê no tam perfeóhorum exercitrjs digna ui dcantur^ad paruulorum incHRiSTO Ä incipientium librenturaudix tum.Et quidem comperinonnullosilluftriumtraótatoru aliqua de bis pie amp;nbsp;breuiter edidifte, Fotinum uero hæreticum feio eatenus conferipfifle, no ut traditionem diólorum audientibus explanaret, fed ut fimpliciter ôi fide/ liter dida ad argumentum fui dogmatis trahcret.cum in his uerbis fanótus fpiritus prouiderit,nihil ambiguum,nihil obfeurura, nihil à reliquis diflo/ nâs poni.quia in his uere completur prophetia qua dicitur: Verbum enim E/ä. confummans ÔC breuias in æquitate.quia uerbu breuiatum faciet dominus fupcr terram. Nos ergo uel fimplicitatem fuam uerbis apoftolicis reddere Si affignare tentabimus.uel quæ omifta uidetur à prioribus adimplere,fed ut manifeftius fiat argumentum uerbihuius, ut diximus, breuiati,caufam qua hæc traditio ecclefqs data eft ab origine repctemus. Tradunt maiores noftri quod poft afeenfionem domini cum per aduentum fandti fpiritus fa per fingulos quofque apoftolos igneæ linguæ fediftent, ut loquelis diuerfi's uavq3cp loquercntur.per quod eis nulla gens extera,nullæ linguæ barbaras inacceifæuiderentur.ôi in uia præceptum eis à domino datum ob pracdicâ/ dum dei uerbum ad fingulas quafeç proficifei nationes. Difeefturi itaeç ab inuicem normam prædicationis in commune conftituutit: ne forte alius ab alio abduóti diuerfum aliquid his qui ad fidê chri sti mutabâtur expo* tiercnt.Omnes ergo in uno pofiti,ôi fpiritu fanóto repleti, breue iftud futu-

K nbsp;nbsp;nbsp;ræ fibi

-ocr page 386-

I ri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN ’SYMBOLVM ÂPÔSTO?

ræ fibi, utdi'ximus, prædi'cattoni’s indidum.conferendo in unum quod fert tiebat utiufqui'fcß componunt,atqj banc credentibüs dandam efle regulam l^mbolKm. ftatuunt.Symbolum autcm hoc itiulris amp;nbsp;iuftiflîmis ex cauGs appellate uo lucrunt.Symbolum eni'm Græce, tndidiitn diet potefl: ôicollatio, hoceft, quod plûtes in unum confctunt.Id enim fecetunt apodoli in his fetmotip bus,in unum conferendo unufquifque quod fcnGt. Indiciuhi autcm uel G-»» 4.Cor. II. gnum iddtco dicitur.quia illo tempore Geut ÔC Paulus apoftolus dicit, amp;nbsp;in

Aôtibus apoftolorum refertunmulti exdrcundGs ludæis GmulabantfeeG fe apoftolos CHRiSTi,ÔC lucri alicuius uel uentrisgratia ad prædicandutn profidfccbantur, nominantes quidem CHRISTVM, fed non integris tta-* ditionû lineis nunciâtes. Iddtco ergo iftud indidû poGiere, per quod agnoz Greretur is qui christvai uere (ccundum apoftolicas régulas prædicaret» Deniqj Si in bellis duilibus hoc obfcruari ferunt.quoniam Si armorum ha bitus par,Si fonus uocis idem,Si mos unus cft,atcÿ eadem inftituta bellati/ di.nc qua doli fubreptio Gat.fymbola difereta unufquifque dux fuis militia bus cradit.quæ latine uel Ggna,ucl indida nominantur,uc G forte occurrerct quis de quo dubitetur.interrogatus fymbolum prodat G Gt hoftis an fod/ üs. Idcirco deniqj hæc non feribi cartulis atep membranis,fed rctineri cordi/ bus cradiderunt.ut certum cHct neminem hac ex ledione quæ interdu perz Uenire etiam ad inGdcles folet.fed ex apoftolorum traditione didicifle fuffi cerec.Difccffuri crgo,ut diximus,ad prædicandum iftud unanimitatis Si Ggt; Genau, Jei fuæ indicium apoftoli pofucre, non Gcut Glq Noë dilcefturi ab altcru/' trum turrem ex latere coefto Si bitumine conftruentes, cuius cacumen pergt;' tingerct uGç ad cœlum, fed munimenta Gdci quæ ftarent aduerfum fadem inimid ex lapidibus uiuis, Si margaritis dominicis ædiGeantes, quæ neque uenti impellerent.uccç flumina fubuertcrent,nelt;çtempcftatum ac procella rum turbines permouerét. Merito ergo illi abinuicem fcparandi turrem fu/ perbiæ ædiGeantes linguarum confuGone damnati funt, uti ne unufquifcç pofTctaduettere proximi fut loquelam. Iftiucro qui turrem fidei conftfue/ bant.omnium linguarum feientia Si agnitione donati funt, ut illud peccati, hoc Gdei probaretur indicium.Sed iam nobis etiam de ipGs aliquid contre (ftandum eft margaritis,in quibus primo in loco fons Si origo omnium bo norum poniturcum didtur.omnipotentcm.Verû priuf^ incipiam dcipGs fermonum uirtutibus difputare, illud no importune commendandum pu/ to.quod in diuerGs eeclefqs aliqua in his uerbis inueniuntur adieda. In ec' dcGa ramen urbis Rhomæ hoc non deprehenditur fadum.pro eo arbitror quod nec^ hæreGs ulla illic fumpGt exordium,8i mos ibi feruatur antiquüS âpud eos.qui gratiam baprifmi Gïfcepturi funt,publico,id eft, fidelium po/ pulo audience lymbolum reddere. Si uticp adicélionis unius (àltim fermo/ nîs eorum qui præceflèrunt in Cde no admitrit auditusJn cæteris auté locis quantum

-ocr page 387-

LORVM EXPOSITIO.

3uancum intcHigi dacur, propter nonnullos hæreticos addita quædam ui’x entur, per quæ nouellædodlrinæ fenfus uideatur cxdudi.Nos tarnen illu ordinem fequi'mtir.quem in Aquilcgicnfi ecclefia per lauacn’ gratiam fufccz pi'mus.Credo ergo primo omnium ponitur, ficut K Paulus apoftolus ad Hebræos fcribens diciüCredere enim primo accedentem oportet ad domi/ Hebnir. num.quia amp;nbsp;credentibus in fe remunerator fit.Sed propheta dicit : Nifi Efd.?« crèdideritis non intelligctis» Vt ergo intelligentiæ tibi aditus patefcat, retïle primo omnium te credere profitcris, quia nee naucm quis ingreditur, Si liquido ac profundouitamcommittit elemcnto.nifiièprius credat pofx fe faluari.Nec agricola femina fulds obruit 8i pro frugibus fpargit in terra, nifi crcdiden't uenturoS hymbres,afFuturum quoque folis teporem.quibus terra confota, fegete multiplicata, frugcm producat,ac uentis fpiranbus nu triât. Nihil deniq; eft quod in uita geri poflït, fi non credulitas ante præccC-ferit.Quid ergo mirum fi accedentes ad deum credere nos primo omnium profitcmur,cü fine hoc nee ipfa exigi poflït uita communisCHæc autem id/ circo in principes præmifimus.quia pagani nobis obrjeere foicnt qd*religio noftra quæ quafi rationibus deficit,in fola credendi perfuafione cofiflat.Et ideo oftendimus nec agi.ncc flare all quid pofle.nifi præceflcrit uis credent di.Denic^ ideo Si matrimoniacontrahuntur.quia crcditurfucceflura pofle ritas.SC pucri difeendis artibus traduntur, quia magiflrorum in diicipulos tranflundendacreditur difciplina. Imperrj quoep infignia unus fufcipit,du creditfibi urbes ôi populos armatum cciam exercitum parituros. Quod fi hæc fingu’a nifi prius credidcrit futura, nullus aggreditur, quomodo non multo magis adagnitioncm dei crededo ueniatur Z Sed uideamus quid ia breuialis hie fymboli fermo proponat.

Redo,inquit,in deo patre omnipotete.Orietales ecclefîæ omes ifla traduntxCredo in uno deo patre omnipotente. Et rurfum infequentifermoneubinosdicimus: Etin Christo iesV __â unico filio eius : unum fcilicet deum. Si unum dominum fccun dum autoritäre Pauli apofloli profitentes.Sed de hoc in (equentibus repe tamus. Nunc interim quod ait, In deo patre omnipotete uideamus,Deus ttiimquod inopinari potefl humana mens.naturæ ipfius uel fubflantiæ, quæ eft fuper omnia,eft appellatio. Pater uero arcani Si ineffabilis facrame ti uocabulum eft.Deum cum audis,fubftantiam intellige,fine initio,fine fix fle,fimplicem,fine ullaadmitxione, inuifibilem, incorpoream. ineffabilem, inæftimabilem,in qua nihil adiudlum,nihil creatu fit.Sine autore eft enim ille.qui autoreft omnium.Patrem cum audis,filium intelligeSi pattern,qui filius fupradiclus imago,fubftantia.Sicut enim nemo dicitur dominus nifi habeat uel pofleflïonem.uel feruum cui dominetunSi ficut nemo magifter didtur nifi difcipulum habeat, ita Si pater nullo padto quis dici poteft, nifi

K X filium

/'•■'Äh :

-ocr page 388-

IN SYMBOLVM APOSTOx

filium habens.Hoc ergo ipfo nomine quo deus pater appeUatur, cum pa/ tre pariter fubfiftere etiam filius demonftratur.Quomodo fanè deus pater genuerit filium,nolo difcutias,nec te curiofius inféras in profundi huius arz canum, ne forte dum inacceflæ lucis fulgorem pertinacius pcrfcrutaris, exix guum ipfum qui mortalibus diuino munere conceflus eft, perdas afpedu, Aut fl putas in hoc omni genere nitendum, prius tibi propone quæ noftra funt:quæfi confequenter uolucrisexpedire, tunca terreftribusad cœlex leftia.S^ à uifibilibus ad inuifibilia præpara te. Expedi primo fî potes SC ex/ plana quomodo mens quæ intra te cftgeneret uerbum, ÔC quis fitinea memoriæ fpiritus, quomodo hoc cum diuerfa fînt rebus ôC aôlibus, unütn ramen fint fubftantia uel natura: SC cum è mente procédant, nunquam ta/ men ab ipfafeparantur.Sed hæc quamuis in nobisôCinanimæ noftræ fubftantia habeantur, tarnen tanto nobis occulta uidentur,quanto SC afpe/ (ftu corporeo inuifibilia de apertioribus rcquiramus. FonS quomodo ex fe generat fluuiumC’ quo autem fpiritu rapidum fertur fluentumCquod qui/ dem cum unum SC infeparabile fit,SC fluuius SC fons,tame nec fons fluuius, nec fluuius fons intelligi aut appellari poteft,SC tarnen qui uidcrit fluuium, uidet SC fontem'. Exerce tc prius in horum explanatione, SC difcute fi potes quæ habcntur in manibus, SC tunc ad horum fublimiora ucniemus.Nec putes quia te ftatim de terra fuadcam afcenderc fuper cœlos, fed prius te fi placet ad iftud firmamentum quod oculis patet educam, SC ibi fi potes na/ ruram huius uifibilis luminis difcute, Quomodo ignis ifte cœleftis gene/ rat ex femetipfo fplendorem ludsCQuomodo etiam producit uaporemC Et cum fint tria in rebus, unum tarnen funt in fubftantia. Quod SCfi hæc fingulainueftigarcpotueris,fcito adhucdiuinæ generationis myfterium ranto effe differentius SC eminentius, quanto creator creaturis potentior, quanto artifex operis fui præftantior, quanto ille qui femper eft co qui ex nihilo cœpit efte, nobilior. Credendus eft ergo deus pater efle unici filq fui domini noftri, non difeutiendus. Neque enim fas eft feruo de natalibus Mitttb.ï?' domini difputare. Conteftatus eft pater de ccelis dicens : Hie eft filius me/

us dileótus, in quo bene complacui, ipfum audite, Pater ipfum dicit effe fix Io4n.i4. liutn fuum, SC ipfum audiri iubet, Filius didt : Qui me uidet, uidet SC pa/

trem,SC ego SC pater unum fumus,Et ergo à deo exiui.'SC ueni in hunc mun dura, Quis eft qui inter has patris SC filq uoces medium fe difeurforem in/ terferat,SC deitatem diuidat,affc(ftum feparet, SC fubftantiam rumpat, fpi/ ritum fecet, neget effe uerum quod ueritas dicit. Eft ergo deus pater, uerus ueritatis pater, non extrinfecus creans, fed ex eo quod ipfe eft filium genCquot; rans, id eft, quafi fapiens fapientiam, quafi iuftus iuftidam, quafi fempi/ ternus fempiternum, quafi immortalis immortalem, quafi inuifibilisinuf Xibilem, quafi lux fplendorem, quafi mensucrbum.Quod aptem diximus QrientiS

-ocr page 389-

LORVM EXPOSITION

Orients ecclcfîas traderepacretn otnnipocencemSf unutndotninum,hoe ' modo intelligendum eft, unum non numero did, fed uniuerfitate» Verbi gracia:Si quis didc unum hominem,aut unum equum, hic unum pro nu^ mero pofuiu Poced enim SC alius homo effe SC cercius,uel equus» Vbi aux tcm fecundus uel tertius non poteil iungi, unus fi dicatur non numeri, fed uniuerfitatiseft nomen» Vt fi exempli caufa dicamusunum folem.hic unus ita didtur,uc alius uel cercius addi non polTir.unus ed foLMuIco magis de^-US cum unus didcur.unus non numeri,(ed uniuerliraris uocabulo nuncupa tur,id eæqui propcerea unus dicatur quod alius non fic»Similirer ÔC de dogt; mino acdpiendum eft. quod unus fit dominus lESVS Christ vs, per quem deus pater dominatu omnium tenet. Vnde ÔC fequens fcrmo omni/ potentem pronundat dominum. Omnipotens autem ab eo didtur quod omnium teneat potentatum.Tenet autem omnia pater per filium, ficut SC Apoftolus dicit Î Quia per ipfum creata'funt omnia uifibilia inuifibilia, Colo^tt fiue throni, fiue dominationes, fiue prindpatus, fiue poteftates. ÔC iterum ad Hebræos fcribens dicit: Quia per ipfum fecuta inftituit.SC ipfum conftigt; nebr. b. tuit uniuerforura hæredem. Conftituit autem quod ait genuit, intelligitur quod G per ipfum fecula inftituit pater, 6C per ipfum creata funt omnia, SC ipfeefthærcs omnium per ipfum.ergo ÔC poKtatum omnium tenet.Quia ficut lux de luce,SC ueritas de ueritate, ita SC de omnipotente omnipotes na tus cft. Vt in Apocalypfi Ioannis de feraphin icriptum eft:Et requiem non Apo.4.' habebant die ac nodte, dicentes : Sandlus landlus fandlus dominus deus» ÎC quicft,SC qui uenturus cft omnipotcns.Omnipotens ergo didtur qui uê turuscft.Etquiseftalius quiuenturuseft nifi iesvs christvs Filius deicHis additur inuifibile SC impaifibile. Sciendum quod duoifti fermox nesin ecclefiæ Rhomanæ fymbolo nonhabentur:conftatapud nosadx ditos hærefeos caufa Sabellrj, illius profedlo quæànoftris Patripaflîana appellatur,id eft,quæpattern ipfum uelexuirgine natum didt.SC uifibilem fadtum uel paflum affirmât in carne. Vt ergo excludcretur talis impietas» de pacrc,uidentur hic addidiffe maiores SC inuifibilem.atque impaftibileia dixiffe. Conftat cnim filium non pattern in carne natum, SC ex nariuitatc carnis filium uifibilem SC paffibilem fadtum. Quantum autem fpedlat ad ii lam deitatis immortalcm fubftantiam,quæ una ei eaderht^ cum patre eft, Ibi nequc pater.neque filius,ne(^ fpiritus fandlus uifibilis aut paffibilis cre/ ditur. Secundum uero dignationem carnis affumptæ filius SC uifus SC pafx fus in carne eft.Quod SC propheta prædixcrat ubi ait : Hic deus nofter, SC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

non reputabitur alter ad eum.Inuenit omnem uiam difciplinac, SC dedit eä Iacob puero fuo,8C Ifrael diledlo fuo.Poft hæc in terrisuifus eft,SC cum ho/ cbri/î»s 2 minibus couerfatus eft. Sequitur poft hæcSCin CHRISTO iesv * lefus tbrifmAtc,a Hebræi uocabulum nomen eft, quod apud nos (aluator dicitur.Chriftus à

K, chrifmate

-ocr page 390-

iSS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN SYMBOLVM APOSTÖ?

chnfmatc,idefl:,abun(ftioneappelIatur*Legimusm libris Moyfiqaod Aufcs Naue filiïis cum cleótus effet dux popuh', commurato nomine fe.Iefus cognominatus fit. Quo fcilicet oftenderetur hoe effe nomen quod phncipibus ÔC ducibus conueniret htjs duntaxat qui (àlutem fe populis da fent.ltaque Si ille lefus àppcllatus eft qui eduëtum de terra Aegypti popu/ lum SC de erroribus eremi îiberatum in terram repromiffionis induxit Et hic lefus dicitur, qui populum de ignorantiætenebris eduôtum.ôi de ffiun di erroribus euocatum introduxit ad régna cœlorum. CHRISTVs quoeg Cî)rt/l«s w ygj pontificale, uel regium nomen eft. Nam prius ô£ pontifices unguento, gl« nome e chrifmatis confecrabantur amp;nbsp;reges, fed iîli uelut mortales SC corruptibiles unguento materiæ corruptibilis ungebantunhicuero fanélo fpiritu perun/ (ftus.CHRiST VS efficitur.ficut firiptura de eo didüQuem unxit pater fpi/ ritu fanifto miffo de cœlis. Et Efaias præfignauerat dicens ex perfonafilij î Efd. 6b Spiritus domini fuper me,propter quod unxit me, euangelizare pauperb bus mißt me. Quia ergo oftendimus quid fit lefus qui populum faluet, ôi quid fit c H RI s TV s qui pontifex faeftus fit in æternummûc ex cofequenti-» bus de quo dicantur ifta uideamus. Et iii unico filio eius domino noftro» Per hoc docet nos quia lE s V s ifte de quo diximus,8i CHRiSTVsde quo expofuimus, quod unicus filius fit dei SC nofter dominus. Ne forte pûtes quod humana ifta uocabula terrenum te aliquid doceant, ideo iùbiungit unicum hunceflè filium dei dominum noftrum. Vnus enim de uno nafci/’ tur,quia SC fplendor unus eft lucis, SC unum eft uerbum cordis.Nec in no-* merum pluralcm defluit incorporea generatio, nec in diuifionemcadit, ubi qui nafeitur, ncquaquam à générante feparatur. Vnicus eft, ut menti fenfus, ut fapientia fapicnti,ut cordi uerbum,ut forti uirtus. Nam ficut fo^ lus fapiens pater ab Apoftolo dicitur, ita SC folus filius fapientia nominal tur. Vnicus ergo filius eft, SC cum fit gloria fempiternitate, uirtute, regno» poteftatc, hoc quod pater eft, omnia tarnen hæc non fine autore ficut pater,fed ex pâtre tanquam filius,fine initio,ôiæqualis habet,Kcum ipfe fit omnium caput, ipfius tarnen autot eft pater generando, fine inb tio, Quia nec pater præcedit filium, nec filius fequitur pattern in faciendo quafi adoptiuum, ficut nos. Filium fane cum audis, nolo cogitationem carnalis natiuitatis affumas, fed memento hæc de incorporeæ dici fub^ ftantiæ naturafimplici.Sienim (utfupra iam diximus)uel ineo quod cor générât uerbum, uel mens fenfum, uel lux ex fe parit fplendorem, nb hil horum rcquiritur,nec ulla in tali generatione fragilitas cogitatur.Q uan to purius SC facratius de horum omnium creatore cenfendum cftCScd fop taffe dicas, ifta quam memoras infubftantiua eft generatio. Neque enim , lux fubftantiuum præfert fplendorem, aut cor fubftantiuum générât uerx

bum.Filius autci.. deifubftantialiter afferitur gcneratus.Ad hæc pri* mo

-ocr page 391-

LORVM EXPO SITI Ó»

tûo omnium illud diccmus.quodetiam incæteris rebustCum profcruntut exempla, non per omnia fimilitudinem feruare poflunt rei illius cui præ^ bere putantur exemplum, fed unius alicuius partis, pro qua uidcntur aflt; fumpta, fimilitudinem teneur gt;nbsp;Verbi gratia, ut cum in euangelio dicitur î Simile eft regnum cœlorum fermento, quod abfcondit mulier in farinæ menfuris tribus. Nunquid putamus regnum cœlorum fie per omnia mile efte fermento ut SC fubftantia ilia palpabilis fit ac fragilis, ut acida fix eri poftit SC corrupta an ad hoc folum exemplum iftud uidetuf aflumx ptum.utoftcndereturex parua prædicationeuerbi dei humanaS tnenx tesfidei fermento pofte coalefcereCSimiliter SC cUm dicitur: Simile eft rex Ibictem; gnum cœlorum reti miflo in mare, quod ex omni genere pifeium attrahit. SC in hoc nunquid putandum eft, quod naturæ lini quo rete aptatur, ac no/ disquibus maculæ neeftuntur regni cœlorum fubftantia per omnia conx feratur C An ad hoc folum uidetur aftiimpta comparatio, ut oftenderet, quia ftcut rete de profundo maris piices adducit ad littus, ita de profunda! huius feculi errore humanæ animæ regni cœlorum prædicatione liberaux turCExquibusconftat exempla non in omnibus his quorum exemplafunt effefimilia. Alioquiufleademeffentomriia,iam non exempla dicerenx tur,fed ipfæ potius res de quibus agitur.uiderentur. Deinde etiam illud dix cendum eft,quod nulla creatura talis effe poteft qualis creator eius. Et idea» ficut fine exemplo eft diuina fubftantia, ita SC fine exemplo eft diuina ma/ ieftas.Tuc etiam illud addemus,quia cteatura ex nihilo eft.Si ergo ex fub* ftantia fit ilia quæ gignitur ex fefe creatura quæ ex nihilo fadla eft,cöditiox nem in hoc feruat origiuis fuæ: illius autem æternæ lucis fubftâtia,quæ fem per fuit,quia infubftantiuum in fe nihil habuit.infubftantiuum ex fe fplenz dorem proferre non potuit.Et ideo reóle unicus dicitur filius.Vnicus enim eofolus eft,quia natus fit.Nec comparatione aliquam poteft habere quod unicum eft. Nec fimilitudinem fubftantiæ in fadluris fuis habere poteft ilx le qui faeftor eft omnium. Hie ergo lEsvs christvs filius unicus dei, qui eft SC dominus nofter unicus, SC ad filium referri, SC ad dominum pOx left,Vnuseftfilius.uerefilius.SCunusueredominuslEsvs christvs; Cæteri quippe licet dicantur filij i adoptionis tantum gratia dicuntur, noni ueritate naturæ. Et fi dicuntur alp domini, conceffa non ingenita poteftax te dicuntur, hie uero folus eft unicus filius, SC folus unicus dominus, ficut SCApoftolus dicit: Vnuspater deus,SCunus dominus lEsvs CHRix Epbe.-»» ST vs, per quem omnia. Igitur pofteaquam propofitus ordo fidei inefx fabile facramentum filp de patre natiuitatis expofuit, nunc ad humanæ fa/ lutis dignationem, difpenfationerhque defeendit. Et hunc quem fupradix xit unicum filium dei SC dominum nunc dicit( Quia natus eft de fpiritu fa:« éïo ex Maria uirgine) Hxc iam inter homines difpenfationis natiuitas eft,

K 4. iH^

-ocr page 392-

jerS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN 8YMBOLVM APOSTO/

ilia diuinx fubftantiæ, hæc dignarioni's eft, ilia naturæ. De fpinta fando cx uirgi'ne nafdtur. Et iam hoe loco mundior auditus requiritur, S! puhor feafus^Huicenim quædudum de pâtre natum îneffabiitter didicifti, nunc afanólofpintutemplumfabricatum intra fecreta uteri uirginalisintellige. Et ßcut in fanóti fpiritus lanólificatione nulla fentienda eft Tragilitas, ita Si in partu uirginis nulla eft intelligendacorruptio» Nouus enim huicfcculo datus eft partus, nec immerito, qui enim in cœlis unicus filius eft, confc z quenter amp;nbsp;in terra unicus eft, quia Qi unice nalcitur. Nota funt omnibus ôJ in euangelrjs decantata de hoc QC (cripta prophetarum quæ dicunt, quod uirgo concipiet Qi pariet filium,fed Qi partus ipfius mirabilem modum Eze chid propheta ante formauerat, Mariam figuraliter portam domini nomi nans,per quam fcilicet dominus ingreflus eft mundum.Dicit ergo hoc mo Eîefb.44. do: Porta autem quæ refpicit ad O rienté claufa erit,K non aperietur.K ne/ mo tranfibit. AC claufa cricQuid tam euidens dici de confecrationeuirgix nispotuitCClaufa fuit in ca uirgtnitatis porta,per ipfam introiuitdominus deus Ifrael, Qi per ipfam procelfit, Qi in æternum porta uirginis daula, ferx uata uirginitate.permanfit.Igitur fpiritus fandtus refertur dominicæ camis, Qi rempli eius creator Jncipe hinc iam intelligere etiam (andti fpiritus max ieftatem. Conteftatur enim euangelicus fermo de ipfo,quod cum loquenx

gt;• ti angclo ad uirginem Qi dicenti:Quia paries filium,8C uocabis nomen eius I ES VM, hie enim faluum faciet populum fuum a' peccatis fuis:Illa refpongt; dilïètîQuomodo fiet iftud,quoniam uirum non cognofcoTquot; Dixit ci angex lus deirSpiritus fandtus ueniet fuper te, Qi uirtus altilli mi obumbrabit tibû Etideo quod nafeeturex tefandtum.uocabitur filius dei» Vide ergo coope/ rantem fimplicem trinitatem.Spiritus fandlus uenire didtur.ôC uirtus altifx fimi obumbrare ei. Quæ eft autem uirtus altiflimi, nifi ipfe christ vs, qui eft dei uirtus, Qi dei fapientiaCCuius hæc uirtus eftCinquit altiflimi* Adeft ergo alriffimus, adeft uirtus altiflimi, adeft fpiritus landtus. Hxc eft trinitas ubique latcns, ubique apparens, uocabulis perfonis'que diferex ca infcparabilis fubftantia deitatis. Quamuis folus filius nafcatur exuirgt/ ne, aoeft Qi altiflimus, adeft Qi fpiritus fandtus ,ut Qi conceptus uirginis fandtificetur Qi partus » Verum hæc quia ex fcripturis propheticis aflerunx tur^poflCunt force ludæos quamuis lint infidèles Qi increduliconfiitare* Sed pagani folent ridere nos,cum audiunt prædicari à nobis uirginis par/ turn, propter quod paucis Qi eoru m obtredtationibus refpondendum eft, Omnis partus ( ut opinor )ex tribus conftat, Si adulcæ ætatis fit foemix na, (1 uirum adeat, fi non fit uitio fterilitatis obclaufa. Ex his tribus in hoc partu quern prædicamus unum defuit, uir, dC hoc patet, quia qui naz feebatur non erat terrenus homo, fed cœleftis » Per coeleftem fpiritura dicimus,falua uirginis incorruptionc,compléta»Et tarnen quid mirum ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidecur

-ocr page 393-

LORVM EXP O SITI O.

UÎdetUf fi uirgo conccpcrit, cum Orienris auem quam Phœnkem’uo cant, in tantum fine contuge nafei uel renafei conftet, ut femper ÔCuna fit, Kfemper fibi l'pfa nafeendo uel renafcendo’fuccedatC Âpes certenefcire Apw* coniugia.nec fœtus fexibus ædere omnibus palam eft, Sed ôi. alia nonnul/ la deprehenduntur in huiufiemodiforte nafcendi.Hoc ergo incredibile uidebitur diuina uirtutc ad totius mundi redintegrationem tadtum, cuius exempla ctiam in animalium natiuitate cernunturC' Et tarnen mirandum curhocgentilibus impoflibile uidcatur .quicredunt Mineruam fuamde cerebro louis natam z quid ad credendum difïïciliusCaut quid magis conx tra naturamC hic fœmina eft.hic naturæ ordo feiuatur,hic conceptus par tustemporibus fuiseditus» Ibinuiquam fœmineus fexus, fed uir folusÔC partus^Qui ilia crédit, cur ifta mireturC'Sed Liberû de fœmore eiusafTe/ runt natum, Ecce illud ported genus eft ÔC creditur»Venerem quoep quam Aphroditem uocant de fpuma maris ( ficut etiam nominis ipfius compofi/ tiô aftendit)credunt effe progenitamrde ouo natos Caftorem.Pollucempp confîrmantæx formica Myrmidones. Si alia mille funt. quæ contra rcrum ïiaturam uenientia, ipfis tarnen uifa funt credibilia.ut Deucalionis Si Pyrz thæ lapides iaeftos Si hominum ex his (ègetem natam. Etcum hæc tot Si talia figmenta crediderint, unum eis uerbum impofiîbilc uidetur, quod adolefcens fœmina diuinum germen non hominis uitio, fed deo infpi^ tante conceperit. Qui utique ad credendum difficiles funt illis, tot Si tam turpibus monftris fidem nequaquam commodaredebueranL Si uero fa^ riles funtaS credendum,multo promptius hæcnoftra tam honefta amp;nbsp;tam fanffa recipere, quàm ilia tam indigna Si tam fœda credere debuiffent » Sed dicent fortaflis, quia poffibile quidem fuerit deo ut uirgo conciperet, poffibile etiam fuerit deo ut pareretî fed indfgnum uideri ut tanta ilia maieftas per genitales fœminæ tranfiret exceffus : ubi quamuis nulla fu z-erit ex uirili admixtione commixtio, fuit tarnen ipfius puerperq oblcœ^' næ attreôladonis iniuriatproquo paulifper eis fecundum fenfum fuum tefpondeamus : Si quis uideat paruulum in profundo cœni necari, Si ipiè cum fit uir magnus SC potens, extremis ( ut ita dixerim ) plantis ingredia^* turcœnura,ôiparuulum morientem liberet,pollutusneà te aceufabitur hic uir quod paululum luti calcaueritC an ut mifericors laudabitur, quod uitam contulerit morituroC'Sed hæc etiam de communi homine diôla fine, Redeamus nunc ad naturam eius qui natus eft. Quantum putas natu ta folis eo inferior eftCquantum creatura fine dubio crcatoreJntucre nunc folis radios. fi in cœni alicuius uoraginem dimittantur, nunquid iam ali^ quia inde pollutionis acquirunt C aut obfcœnorum illuftratio folis ducc^ tur iniurqs C ignis quoque natura quanto eft inferior his de quibus fermo eft ^Et nulla materia uel obfcœna, uel turpis adhibita ei ignem polluiffe creditur

-ocr page 394-

570 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN SYMBOLVM APOSTO/

creditur » Cum ergo hæc ira effe in rebus materialibus conftet, tu I'n ilia fu^ peremi'nenti ÔC ineorporea natura quæ fuper omnem I'gnem Ôi fupra omne lumen eft, polluti'om's alfquid putas aut obfccenitati's mcidcre C Turn inde etiam illud aduerte : Nos hominem à deo creatum de terræ limo di^ omus, quod fi obfcœnitasdeo reputatur, opus fuum multo magis rcqup renti ei reputabitur opus illudab initio fabricanti. fuperfluumeftdi^ cere cur per obfccena tranfierit.cur obfcœna c6diderit.Et ideo obfcœna ha:c effe non natura,fed obferuatia docuit.Cæterum omnia quæ funt in corpore ex uno eodemcp luto formata ufibus tantum SC offices naturalibus dp ftinguuncur.Sed nec illud quidem ab abfolutione uacare huius quæftionis omittam.quod fubftantiadei quæ per omnia ineorporea eft, inferi corpoz ribus.uel capi ab eis principaliter non poteft, nifi aliqua media fit fubftan-* tia fpiritalis, quæ capax effe diuini fpiritus poffit. Verbi gratia, utfi dica-^ musxLux omnia quidem membra corporis illuftrarc poteft, nullo tarnen hoc nifi à folo oculo capi poteft, folus enim oculus eft qui capax fit lucis.Ec filius ergo dei nafeitur ex uirgine, non principaliter foli carni fociatus, fed anima inter camem dominie^ media generatus. Anima ergo media, Si in fecreta rationabilis fpiritus arce uerbum dei capiente.abfque ulla quam fu^ fpicaris iniuria deus natus eft ex uirgine.Et ideo nihil ibi turpepurandum eft, ubi fandlificatio fpiritus inerat. Si. anima quæ erat dei capax, particeps fiebat etiam carnis.Nihil ibi ducasimpoffibile.ubiaderat uirtusaldflîmi» Nihil de humana fragilitate cogites, ubi plenitudo inerat deitatis ( Cruci-*

J. fixus fub pontio Pilato, defeendit in inferna ) Docet apoftolus PaulusiP luminatos debere effe oculos cordis noftri ad intelligendum quæ fit altitu/ do, latitudo, Si profundum. Crucis earn partem quæ in terram defixa eft profundum appellauit. Altitudinem uero illam quæ in aërem porreóla fublimis erigitur. Latitudinem quoque illam quæ diftenra in dexteram le/ uarhque protenditur» Cum ergo tot fpecies mortis fint, quibus de hac uiz ' ta exitusdari hominibusfolet, uultnos Apoftolus illuminatos corde fare rationem.cur ex his omibus crucis potius fpecies ad mortem deledta fit faL uatoris.Vnde fdendum cft,quod crux ifta triumphus erat,triumphi eninl I'nfigneeft trophæum,trophæum autem deuidi hoftis indiciueft.Quia et goadueniens christv s.ficut Apoftolus dicit.tria panter régna fubiedtî pbt!tp.x. hoc cm dicit ubi ait: Quia in nomine lEs v omne genu fletftaturcceleftiu, terreftrium,amp; infernorum.amp; hæc omnia fua morte uincebat,cóueniensmy fterio mors quæfita eft,ut in aercm fublimatus.amp; aerias fubiugans potefta tcs,ui(ftoriam de his fupernis Si coeleftibus traderet: expanfas autem ma--e/ä. 6^. nbsp;nbsp;nbsp;tota die ficut propheta dicit:Tendit manus ad populum incredibilemi

qui eft in terra, ut incredulos conteftaretur Si inuitaret credentes : earn uez ro partem quæ fub terram demergiturquot;, Jquod inferna fibi régna fubijeeret.

Etenim

-ocr page 395-

LORVM EXPOSÏTIÖ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î71

Etenirn utbrem'tcr ’aliqua etiam de fecretioribus perflringamus, ab inkió deus cum feciirct mundum, præfedt ei X præpofuit quafdam uirtucum cce leftium potcftates. quibus regereturSC difpcnfaretur mortalium genus» Quod ita fadtum Moyfcs indicat i'n Deuteronomq cantico ubi didnCum Deuter.^ diuiderctexcelfus genees, ftatuitterminos genum fecundum numerum an gdorum dei.fed horum nónulli fient X ipfe qui pnneeps appellatus eft mû di datam fibi à deo poteftatem nifi his quibus acccpcrant legibus tempera/ runt,nee humanum genus diuinis obedirc præccptis, led fuis patere præua ricationibus docueruLEthincaduerfum nos peccatorum chirographa fcri/ pta funt, quia ut propheta didt.peccatis noftris uenundati fumus»Predum nanc^ animæ fuæ unufquifcç confequitur cum concupifeenriæ fatüTecerinr» Iftud ergo uniufcuiufq; chirographûm ab illis rccîtoribus pefîîmis teneba^

' tur.quod christvs detraxit adueniens, Xhaccospoteftatenudauit, idcp fub ingenti myfterio Paulus indicat, cum dicit de eo, delens quod ad/ ColofJquot;.t2 uerfum nos erat chirographum, X afïîgcns illud cruci fuæ, traduxit prineix patus X poteftates, triumphans eos in femctipfo » Restores ergo illi quos humano generi præfecerat in tyrannidis contumadam uerfi ifnpugnare c5 mifl'os fibi homines aagrcflt funt,ô{pcccati prælijsdebellare.Sicut Ezechiel propheta myftidsdciignateloqurjs cum dicit: In ilia die procèdent angex Il feftinantes exterminate Aethiopiam, eritep inter eos perturbatio in die Aegyptiquoniam uenit. Reôteergo eos omnipotentia nudatos CHRI-^ ST VS dicitur triumphaflc.ablatamcp ab cis poreftatem hominibus tradi/ diffe.Sicut ad dücipulos fuos dicit ipfe in euangelio : Ecce dedi uobis pote^ LKf.ro. ftatem calcandi fuper ferpentes X fcorpioncs,ôi fuper omnem uirtutem ini mici.Illos itaque qui accepta poteftate male abufi funt fubiedtis quofdam fuis fubqdt crux c hri s ti.Nos uero hoc eft humanum genus edocet pri mo omnium ufcp ad mortem refiftere aduerfum peccatum, X libenter in^ teritum pro pietate fufdpcrc.Tum deinde X obedientia: nobis in hac eadé * cruce proponit exemplum, ficut illis qui aliquando rcrflores noftri fuerant pofuit contumeliæ pœnas » Audi ergo quomodo Apoftolus uult per cru-^ ecm CHRIS TI obedientiam nosdocere.Hoc,inquit,fcntite in uobisquod ôiiniESV CHRISTO.Quicumin forma deieifetnonrapinam arbi/' tratuscftfe efleæqualemdeo.fed femetipfum exinaniuit,formam ferui accipiens, in fimilitudinem hominum fadlus, X habitu repertus ut homo, faótus eft obediens ufque ad mortem, mortem autem cruds. Quia er^ go ille magnus magifter eft qui fecerit X docuerit, idco obedientiam quæ pps motte etiam fufcepta feruanda eft docuit ipfe prius pro hac morien.* do feruari. Sed fortafte terrcatur aliquis in huiulcemodi docftrina, quod quem paulo ante cum deo pâtre diximus fempiternum.acde eius fubftan • tia efle progenitum, quemque regno .æterhitate X maieftate unum cum

patre

-ocr page 396-

J -ft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN SYMBOLVM APOSTOz

patre eflc docuimus, nunc de ci'us morte trademus. Sed nolo tcrr^ ^ ris fideh's auditor, paulo port iftum quem audis mortuum, rurfum uidebis immortalem, mors enim ab co mortem fpoliatura fufeipitur. Nam facra/ mentum iliud fuiceptæ carnis, quod fupra expofuimus, hac habet caufam, ut diuina filf) dei uirtus uelut hamus quida erat habitu humanæ carnis ob^ Pbtlip.2. teólus.Et ficutante Apoftolus dixit, habitu repertusut homo, prindpem ergo mudi ut inuitare poflet ad agonem.cui ipfe carncm fuam ucfut efeam tradidit.ut hamo cum diuinitatis intrinfecus teneret infertum, Si effufione immaculati fanguinis,qui peccati maculam nefeit, omnium peccata dderer, eorum duntaxat qui cruore eius portes fidei iîgnartèntSicuti ergo hamum efca confeptum li pifds rapiat.non folum efeam cum hamo non remouet, fed Si ipfe de profundo efca altjs futurus educitunita Si is qui habebat mor tis imperium rapuit quidem in mortem corpus lES v. no fentiens in co ha/ mum diuinitatis inclufum.fed ubi deuorauit.hæfit ipfècótinuo Si difruptis inferni claurtris,uelut dcproRindo tradt^s tradif.ut efca cæteris fiat.Quod fhturum fub hac eadem fi'gura,amp; Ezechiel dudum fignaucrat diccns: Et extraham te in hamo meo,5i extendam te fiiper terram, campi implebun/ tur de te,SC conrtitua fupcr te omnes uolucres cœli,ôi iàturabo ex te omneS bertias tcrræ.Sed Si Dauid dicit:Tu confregirti capita draconis magntdc/ dirti eum in efeam populi Aethiopum.Et lob de eodem myrtcrio fimilitcr protertatur, ait enim ex porfona dei loquentis ad fc : Aut adduces dracogt;’ lob.^-o, nem in hamo, aut ponescapirtrum circa nares eius.Non ergo damno afp quo aut iniuria diuinitatis christ V s in carne partus ert, led ut per infîrgt; mitatem carnis operaretur falutem in medio terræ. Diuina natura in mor/ tern per carnem defcendit.no ut lege mortalium detinerctur à morte,fed ut per fe refurredturus ianuas mo rtis apcriret : uelut fi quis rex pergat ad gen/ tcm.in qua proprios habeat captiuitatis uinculo alligatos.deuidlac^.carce/’ rem intret, in qua uindli detinebantur, foluat cathenis uincula, Si dauftra comminuat,0i uindos in rcmirtionem cducat, Si eos qui iedentin tenebris amp;nbsp;in umbra mortis luci ac uitæ rertituat. Ergo dicitur rex fuirte quidem in carcere, non tarnen ea conditione qua ca^eri qui tenebantur indufi, fed illi quidem ut pœnas foluerent, hie uero ut abfolueretpœnas» Cautirtîme au/ tem qui lymbolumtradiderunt,etiam tempus quo hæc fub pontioPila^* to gefta funt, deßgnaucrunt, ne ex aliqua parte uelut uaga Si incerta ge/ ftorum traditio uacillaret, Sciendum (ànè ert quod in ecdeûx Rhomanæ ïÿmbolo non habetur additum, defeendit ad inferna, (èd neque in Orien/ tis ecdeiqs habetur hic(èrmo,uistarnenuerbi eadem uideturerte in eo quod fepuîtus dicitur.Sed quoniâ tibi erga feripturas diuinas amor Si ftu/ dium fubiacet, fine dubio dids mihi oportere hæc magis euidentibus feri/ pturæ diuina: tertimontjs approbari ♦ Quanto enim magna funt quæ cre/

denda

-ocr page 397-

LORVM EXPOSÏTiÔ* ^cndafunt.tatttoidótiéisóCindubiïatistéftibusindigereueraeftKconfe' lt;nbsp;quens propofîtioiSed nos.tan^ fcientibus légctn loquentes.teftimom'orU fibam breuitàds caufa derelitïqtwmus,paucâ tarnen ex mukîs.fi edam hoc . fçquirttur, adhibemus» î fdentês ftüdiofis quibufcç in fcriptuns diuinis là^ . dffitnam teftimoniorum pelagus patere,Primo ergo omriium fciendû eft* qaod ipfa fado crucis non omnibus una cademq^cft, fed aliud géndbüs, ®liudludæis,aliud eredêdbus fapit,ficut Si Apoftolus diciczNos autê præx i.Cor.h ^icamus CHRIST VM erudfixû.Iudæis quidem Gandalu» gedbus aût ftut --dciam.ïpfis uero uocads ludæisamp;Grands g.hrïstvm dei uirtutetn Si dei Gpienu'am.ôi alibi: Verbum enim crucis pereuntibus quidem ftulriciâéft, ibidem*- lt;nbsp;bis ucro qui falui fiunt uirtus dei eft»Iudæi ergo quibus ex legê trâditu fuCx •^atgt;CHRisTVM inxternummanfurum, fcandalum padebantur de cruce ^ius,quia refurreôlionem eius recipere noIueruntGentibus autem ftultida uidebatur deum mortem fufcepiiïe.quia ignorabant myfterium carnis aC* futtiptæ^Fideles uero quiôC natum amp;nbsp;paffum incarnereceperant.ôi à. morx tuis refurrexiiTe.merito uirtutem dei credebant cfle.quæ uicerat morte» Pri/ ergo hoc ipfum quod ludæi quibus prophctæ hæc prædixerant.non ef Gnt credituri, fed illi qui non à prophetis audierant : audi quomodo pro.quot; phedcofermonefignantur:Quibusnoneft,inquit,annunciatumde eo.ui* debunt,ÔJ quinon audierunt,intelligent. Quod autem his qui medicabangt;-tur legem dei à pueritia ùfqj ad feneôlutem non credentibus ad genres eflèt ornne myfterium tranflaturum.Efaias hoc modo prædicitzEt faciet.inquit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

dominus fabaoth omnibus gendbus in monte ifto inucniri lædciâ.bibent üinum.unguentur unguento.Tradc hæc omnia gentibus.hoe enim confît lium dei omnipotentis fupcr omnes gentes.Sed dieet fortafle nobis illi qui G iaôtant in feientia legisiBlafphemads qui fie dicitis dominum corruptioz ni mortis fubieôlurn.ôC paffioni crucis fuifle.Legite ergo quod feriptum ha nbsp;nbsp;nbsp;lt;

beds in lamentationibus Heremiæ ubi dicit:Spiritus uultus noftri CHR Ix Ti'eno.4*' ST VS dominus comprehçnfus eft in corrupdonibus noftris : in quo dixi^ m9fub umbracius uiuemus in gétibus. Audis quomodo propheta chri nbsp;nbsp;nbsp;. .

STVM dominum comprehçnfum cffe.ôî pro nobis,id eft,pro peccatis noz ftris corruptioni traditum î In cuius umbra quoniam populus illequi perlt; *nanfit incrcdulus.abieótus eft, dicit,quia uiuemus non in Ifrael,fed in gen tibus.Quod fl operofum no uidetur quam poftumus breuiter fingula qu« in euangelqs referuntur gt;nbsp;qualiter in prophetis,prædiefta funt defignemus» ut hi qui prima fidci elementa fufeipiunt teftimonia hæc habeant in corde fcripta.ut nulla eis unquâ de his quæ credunt ambiguitas inimica furripiat, Edocemus per euangelium quod ludas unus de amicis K conuiuis chrIz STI tradiderit eum,audi quomodo prænuncietur in pfalmis: Qui mandu/ cat.inquit,pancs tneos,ampliauit aduerfum me fupplantationem. Et alibi;

-tb;'-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L Amici

-ocr page 398-

ï^quot; SŸMBÔLVM apósto?

t'fai.iy. Amid thei'proximi mei aducrfum me appropinquauerutÄ ftetcruht.SC PAL$4. iterum:Mollici funt fermöneseius fupct oleum Si ipfi func iacula.Vis uidez MftKb.26. reqüomodomolh'ri fijntCVenit, inquit, ïudasad iesvm amp;nbsp;dixitei : Aüé rabbi,6C ofculatus eft eum.Pcr moHe ergd ofcult blandimentum exccrabile

L«f.x2. iaculum proditionis infixk.Vnde Si dominus ad eum dixicluda ofculo fiz lium hominis tradis»Triginta argetiteis audis eum appredauim cflc cupi-* ditate prodftoris. Audi SC de hoc propheticam uocé:Èt dixi,inquit, ad cos: 2:lt;cb.ti. Si bonum eft in confpedlu ueftro date mercedetn meam Si abite. Et poft hæc,inquit: Accepic triginta argcntcös,amp; miGt cos in domum domini in co flatorium.N bnne hoc eft quod in euangelt^s fcribitut.quia ludas pœnité/ tia dudtus reportauit pccuniam Si proiecit earn in templo SC difceflic- Bene autem mercedem fuam didt, uelut impugnantis SC Cxprobratis affedum» Etem tâmulta opera bonaapud cos cgeraoCæcos eoru illuminauerac,clau dis pedes.paraliticis greftum.mortuis qüöcp reddidcrat uitam.Pro hqs et» go omnibus bonis mercedem reftituunt ci mortem triginta argcntcorum Cxiftimatione penfatam.Rcfctturitem in euangelrjsquod uindusGt.Præz fcp-î- dixit hoc fermo prophetfcus pct Efaiam diccns : Væ animæ ipforum quia cogitauerunt cogitationem peftimam aduerfum feipfos dicentes : Alliger rtius iuftum quia inutilis eft nobis. Sed dieet aliquis:Nunquid hæc de do^ mino intelligenda funtCnunquid dominus ab hominibus tencri poterat.K in indicium protrahicEt de hocte idem propheta conuincet, dicit cnim his

Ibddn. uerbis: Ipfc dominus in indicium ueni.ôi cum ieniohbus SC principibus po puli.lndicatur ergo ipfe dominus iècundum prophetæteftimonium.amp;no folum iudicatur.ied SC flagellis cæditunK palmis in facie uerberatur SC coof fpuitur, SC omnem pro nobis perfert indignitatis iniuria.Et quod hæc ftuz penda erant omnibus cum prædicarentur ab apoftolis, idcirco ctia ex perz êAvî- fona ipforum propheta exclamat SC dicit: Domine quis credidit auditui no ftroClncredibilc cm eft nt deus dei filius ifta pertulifte dicatur:Et ideo præz dicuntur per prophetas, ne qua credituris dubitatio nafccrctur.ipfe ergo ex Tbrenor.j. fua perfona CH RI s T V s dominus dicit : Dorfum meum dedi flagellis, SC maxillas meas ad palmas, SC faciem meam non auerti à confuGonc fputoz rum.Scribitur ctiam illud inter cæreras paflGones eius.quod alligantes cum duxerunt ad Pilatum : præGgnauit etiam hoc propheta ubi dicit : Et allb games adduxerunt eum ad xenium régis larim : nifi G obrjeiat aliquis SC di cat, fed Pilatus non erat rex » Audi ergo quid in fcquentibus enangchum refert: Audiens, inquit, Pilatus eum elfe de Galilea, miGt eum ad Herogt;* dem, qui erat tunc rex in Ifrael. Et bene addidit nomen larim quod eft fih uefter.Non enim erat Herodes de domo Ifrael, necde ilia uinea Ifraëlitigt;' ca quam eduxit dominus de Aegyptc^iÄ plantaucrat in cornu in loco ubegt; ri.fed erat Gluefter, id eft, ex filua alienigenaru. Et ideo filuefter appdlawr, qualt

-ocr page 399-

tORVM EXPOSITION nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

iquafî qui de Ifràëliticæ uitis ncquaquâ palmitibus pullulaflet» Scd amp;nbsp;quod ait propheta.xenium conuenienter aptauit.Tunc enim Herodes Si Pilatus (ut euangeliû teftatur )ex itiimids in çoncordiam reuocàti FuntEt uelut rez nbsp;nbsp;nbsp;iÿ.

conciliàtiohis fuæ xeniu üindiû Fibiinuicé mittèbaht i E s VM »Quid intereft dummodo ie s v s ubi(^ diflîdentes récóridhet,pacém rèparetiCóricórdiam reddatCVnde etiatn de hoc foiptum eft in ïob : Oomirius recohciliat cotx da principurn terræ. Refemir item quod cum Pilatus uellet aim dimittere, omnis populus dàmàuéritîCrucifige,crucifîge eum.Prænunciat hoc HierC' ibiJeni. mias propheta dicens ex perfona domini ipfius : Fadta eft.inqùit, hæredigt;' Hiere. lâ* tas mea mihi ficut leô in filua»Dedit fuper me uocê fuam^ropterea exofus Fum earn* Et propter hoc,inquit,dereliqui domû meam.Et iterUm alibi diz citiSupcr quem aperuiftis os ueftrum,ôC aduerFus quém relaxaftis linguas ueftras»Cum iudicaretur Fcribitur tacuifle» Multâe de hoc fcripturæ tcftangt;' tur, in pFalmis dicitur: Faólus Fum ficut homo non àiidiens, à non habens in ore fuo increpationes»ôi iterumiEgó autem ficut Furdus non audiebàm, li’ïdenîi

ficut agnus coram tondente Fë. fie non aperuit os Fuum.In humilitate iu-dicium eius Fublatum eft»impoFita Fcribitur corona Fpinea » Audite de hoc in Canticis canticorum Fuper iriiquitates HieruFalem mirantis de iniuria fiz lij paths uocem, Si dicentis î Exite amp;nbsp;uidetefiliæ HieruFalem coronam qua CAntiji cofohauiteummaterFua.SedôideFpinisita alius propheta commemc)-* tat:Et expedlaui ut faceret uuam,fecit autem Fpinas,ô£ nÔ iuftiham.Fëd dà^ morem. Veruntamen ut myfterq Fecreta cognoFcas,oportebateUm,inqüit, qui peccata mundi uenit auFerre, ctiam terræ malediëta purgare, qUæ pro^ thoplafto peccante * Fententiampræuaricationis acceperât, dicente domix no: Malediëta terra in operibus tuis,Fpinas Si tribuloS producat tibi.Pro^ Gene.ji ptereaergo Fpiniscoronatur iesvs, ut prima illacondemnationisFenterix tiaFolueretunAd crucem ducitur,ôi in ligno totius mundi uita Fulpenditut» Visse de hoc propheticis teftimonrjs confirniariC audi Edieremiam dicen^ temtVenite Si inrjciamus lignum in pane eius. Si cohteramus eum de terra HkwJk uiuentium,Et iterum MoyFesuelutdeflens eosdidtiEterit uitatuàFuz- Dwt.ifc FpenFa ante oculos tuos, Si timebis per diem Si noôlem, Sè hoh credes uits: tuæ. Sed tranFcurrendum nobis eft, iam enim propofitæ bfëuitatisexce-^ dimus modum se breuiatum Fermonem longa diflertionë diftendimus, paucatarnen addemus.ne penitusquodcœpimus præterifteuideamur. Scribitur ie s V s in latere pereuflus, aquam Fimul Si Fanguinerri profudiFx Fe.Hoc quidem myfticum eft, ipFe enim dixerat.quia ftumina de uentre eiz loin.?» us procèdent aquæ uiuæ. Sed produxit Si Fanguinem, quem petiefant Iugt; dæi uenire Fuper Fe Si filios Fuos. Produxit ergo aquam ut credentes diluât produxit ôe Fanguinem,qui condemnatincredulos.Poteft tarnen ctiam inz telligi quodduplicem gratiambaptiFmifigurauerit,unamquædatujper

L » àqu«

-ocr page 400-

lt;N sVmbólvM ÄPOSfd/

aquæ bâprifmum: ak'am qùæ pér mattyrium profufione fatigiiinfe quéregt; tur,utrunep enim baprifmum nominatur» Quod fi amp;nbsp;hoe quæris cur'no ex ah'o membro,fed ex latere produxiffe dicatur aquam ÔC fanguinem. Vfde/ tur mihi in latere per coftam mulicr indican, quia fons peccati óC mortis dc ■. muliere prima,quæ fuit primi Adam cofta,producitur» Scriptum eft quod in pafli'one eius ab hora fexta ufcp ad horam nona tenebræ fadlæ funt.ÄC' Amoî. 8. ape de hoc prophetæ teftimonium dicentis:Occidet tibi fol meridie.Ä ite/' Z4fblt;t.i4. rum Zacharias prophetadn ilia, inquit, die non erit lux,fed frigus amp;nbsp;prui*^

na erit uno die, Si dies ille notus deo,amp; neep dies netç nox,amp; ad uelpcratn crit lux»Quid tarn euidentius à propheta did potuit,ut iam hæc no tarn fu/ tura prædid.quàm narrari præterita uideantur,etiam pruina amp;nbsp;frigus præ/* Mrfr.14. dixitCPropterea enim Petrus calefadebat ie ad ignem, quia friguserat. Si

frigus patiebatur, non folum temporis,fed Si fidei» Addidit etiam: Si dies »I la nota domino, nec^ dies, nelt;^ nox» Quid eft neep dies neqj noxT'nonnc aperte deinfertis diei tcnebris.si reuocata rurfum lucedifteruitfNonfuitil ia dies.neep enim cœpit ab ortu folis,necp integra nox fuit : non enim pera/ lt;fto diei curfu,fpacia débita uel ab initio fufeepit, uel ad ultimutp terminata produxit,fed fugata per impiorum fadnuslux reparatur ad ucijsera lt;nbsp;Poft horam enim nonam depulfis tenebris fol redditur mundo.Et itcrum aliud de hoc ipfo teftimonium dicit : Obfrurabitur fuper terram in die lux. Do/* M4ttb.27. ceteuangclij prædicatio quod etiam milites diuifcruntfibiueftimentaiB^

s v,Si fupra tunicam eius miferunt fortem.Hoc etiam curæ fuit fpiritui fan/ PpLii. (fto prophetarum uocibus proteftari cum dicit: Diuiferunt fibi ueftimenta mea.Si fuper ueftem meam miierunt fortem.Scd nec de ilia quidem ueftc quam dicuntur milites illudentes induiftc cum,id eft,de uefte coednea pro/ z phetæ filuerut. Audi em quid didt Efaias: Quis eft ifte qui ucnitde Edom, rubor ueftimentoru eius ex BoforfQuare rubicunda funt ueftimenta tua. Si indumentum tuum tanquam à torculari calcatoC Vnde Si ipfe relpodin ibidem. Torcular calcaui folus filiæ Syon.Solus eft enim qui peccatum non feat, Si abftulitpeccata mundi.Si enim per unum hominem mors introire,quan/ to magis per unum hominem qui Si deus erat potuit uita reftituif Refera* tur etia quod aceto potus fit,ucl uino myrrato, quod cft amarius felle. Au^ pfoLói. nbsp;nbsp;qm’cJ de hoepropheta prædixerit; Et dederunt, inquit, in efra mea fel. Si

-in firi mea potaucrunt me aceto. Att^ rcipondens iam tüc Moyfes dicebat De«ter. 5i. de populo illotEx uineis Sodomorum uitis eorum, Si palmes eorum Go/

morra. Vua eorum uua fellis, botrus amaritudinis ipfis. Et iterum expro/ lt;nbsp;Ittdcm. brans eos didüPopulus ftultus Si nó iapiens, hæc domino retribuiftifSed

.Si in Canticis canticorum cadem prænunciantur, ubi ctiam hortus in quo . J crudfîxus eft delîgnatur,dïdt ergorintraui in hortum meu, foror mea fpoa

fa,0C uindemiâ myrram meam. v bi cuidetcr uinum myrratu quo potatuS . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft

-ocr page 401-

daJarauiuSpititu póft hæc fchbitur réddidift'e,p raenuncÈatum Ûierat Ôi iiocperpróphetatn dicétem expcrfqna filq ad patremdn manustuas ram ■tncndo fpin'tum mcum^Sepultu^^pçÇ perhibetur.ôC lapis tnagnus pofi-^ ad olh'um monumêtuÂcdpe edam de hoc quod prôphericus per Hic/ „temiâ fermo prædixerit:Mortificauerût,inquit,in lacü uitam mei,SC pofué funt lapidcm fuperme.Çtiideriflîmahæc fepulturæ eius indicia prophericis uocibus defignaca funt, accipe tarnen ÔC aliat A confpedu.inquitaniquita' tisablatus cft iuftus,ôi edt in pace locus eius» amp;nbsp;alibi t Et dabo mâlignos in fepultura cius.Item alià^îRecubâs dçrmiuit ut leo.ÔC ut câtulus Icoilis, quia fufcitabiteumCiSed ÔJqqqd in infcrnum defcendit, euidêtcr prænunçiatuf in pfalmis ubi dicit î Et iq pulijttem mords deduxifti me * Si iterutnt^ie Pfditt ütilitas in fanguine meo «torn defccndo in corrupdonemCô^ iterurntPeuen difti in limu profundiôÇ no eft fubftâtia.Sed ÔC Matthæus didtîTu es qui rvî^crb. i» Wcnturus es,an aliû expcôtamusî’Vnde 8i Petrus dixittQuia christ VS inortifîcatus carne,uiuificatus autem fpirituJnipfo ait: Et eis qui in carcéré inclufi erât in diebus Noë.in quo cdam quid operis egerit in inferno,decla- . ratur.Sed Si ipfe dominus per prophetam didt.tanœ de futurotQuia non Pfd dereliriques animam mcam in inferno t nec dabis fanôtum tuum uidere , \ corruptioncm: quod jrurfas prophedce nihilominus oftendit irnpletum eu diciKpomine eduxiftiab inferno animam meam,faluafti me ä defeenden* tibus in lacu.Sequitur poft hæc (T ertia die refurrexit ) Refurrcdlionis glo* da in christo omne quod infirftium SC fragile uidebatur,abfoIuic,Si ti bi pauloante nonuidebatur efle poftibile ufeç ad mortem ueniiTe immorz-talem.afpice nunc quia qui deuiefta morte reiurrexifle dicitur.nô poteft ef/ fc mortalis.fed bonitatem in.hoc intellige creatoris.quia eoufcç ille miferan do defcendit, ufquequo tu pcccando deiedtus es. Nec creatorcm omnium de hoc impoftibilitatis aceufes, ut ibi putes opus eius caduco lapfu potuifle cocludi.quo ille id reparaturusperuenirenon poftet inferna Si fupema noz bis dicuntur,quicertecorporiscircunfcriptioneconcluiî, intra pr^icdptx no bis legis terminos contiuemur.Pe!oautem qui ubic^ eft,ÔC nufquam dçeft» quod inférum eft,aut quod fupernunrpatet. Veruntamen in aftumpdoné corporis etiamift:acomplentur.Reiufcitaturcaro quæ depofitaerat infcx pulchro, ut adimpleretur quod diôlu eft.per prophetam : Quia non dabis Xbidctm fandum tuum uidere corruptioncm. Redit ergo uitftor â mortuis »inferni fecum fpolia trahens,eduxit enim eos qui tenebâtur à morte,ficut ipie præx dixerat ubi ait:Cum exaltatus fuero à terra,omnia ad me traham.Attefta^ loitn.iîi tur autem euangelium de hoc cum didt : Quia monumenta aperta funt,SC multa corpora iànôlorum dormientium refurrexerunt Si apparuerut mul/ ds, ÔCingreflî funt fanôlam ciuitatem illam de qua Apoftolusdidt: Quæ autm furfum eft Hierufalem libéra eft quæ eft mater omnium noftrum.

L ) Sicofi

-ocr page 402-

47t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jN: «VMßöLVM äPOamp;TO/

Sioit ad Hebfæos iteruni didnDecebat eni'm pröpter qücm omni’a, pdt quem omnia,mulcos filios in glon'am adäuccntem,autorem falucis eorutä per paßionem confummari» Igiturcofummatam paßtonibuscamem ar^ in earn prothoplaßi lapfum refurredlionis uirtuce rcparatum, in dextera (e .rBpbe. I. dis dci altiflimi cölIocauit.Ynde ÔC Apoftolus dicit: Qui fimul confufdra^'

, iiit nos,fîmulcç federe fecit in cœleftibus»hrc eriim erat figulus qui, ut Hierc Hint. iS. miasdocet propheta: Vas de manu fua collapfum öi. confradlu, rurfum eie

uauit manibus fuisgt;ÖC reformauit ficut piacuit in confpedlu eius.PIacuitau/ , tem ut corpus quod mortale ôi corruptibile fufceperat.de fepulchri petra le uatum,amp; immottale atcç incörruptibile effedlum» iam non in terrehis, fed in cœleftibus ÔC in patris dextera collocaret. Plenæ funt de bis facrairientis fcfipturæ ueteris teftamêti. N ullus fuper bis propbeta.nullus legiflatot aut pfalmograpbus ftluit, fed omnis pene facra de bis loquitur pagina, Si ideo fuperfluum uidetur immorari nos ad congreganda teftimonia : pauca taz-mé Si admodum pauca ponemus,ad ipfos fontes diuinorum uoluminum rémittentes eos qui potare abundantius cupiunt, didt ergo ftatim in pfal^ mis:Ego dormiui di fomnum cœpbfld tefurrexi.quoniam dominus fufeepit Ibid. II. me.ôC iterum in alio locö:Propter miferia inopum Si gemitum paupetum» lbid.2gt; nunc exurgani dicit dominu3.Et alibi Geut iam fuperius diximus: Domine eduxißi deinferno animam meam,faluaßi me à defeendentibus in lacum* Ibid-84» Si in aliotQuoniam couerfus uiuificafti me.öC de abyflb terræ iterum redu/

xtfti me.Euidentiflimeautem in odlogefimo Si feptimo pfalmo deeo did/ tun Et facîlüs fum Geut homo Gne adiutono,inter mortuos liber.Non dixit homo,fed Geut homo.Sicut homo enim erat quia edam defeenderat in in/ ' fcmum.fed inter mortuos liber erat,quia à morte teneri no poterat.Et ideo in Uno natura humanæfragilitatis,inaliodiuinæmaieftatisoftédi 60 fee Ófee. 6. autem propheta étiam de tertia die manifeße prxnundat hoc modoîSana

bit nos,inquit,poft biduum, in die autem tertia refurgemus Si uiuemus in confpeótu eius.H£Cc autem ex perfona eorum dicit qui cû ipfo die tertia re/ Ë/4.40- furgentcs,de motte reuocantur ad uitam,d{ ipG funt qui dieut.die tertisire^’

furgemus Si uiuemus in confpeólu eius.Efaias uero aperte dicit:Qui educit de terra paftorem magnum ouium.Sed Si mulieres quod uifuræ eflent.re^ furredtionem eins» fenbis Sipharifads Si populo no credentibus, etiam hoc prædixit Efaias his uerbis: Mulieres quæ ueniris ab fpeëlaculo uenite,nort enim eft populus habens {ntelled:um. Sed Si dcillis quae poft refurredio/' tod».xo. nem perrexiffe dicuntur Si quæfifte eum,⣠non inueniftc,Gcut Maria refer

tur ucniftc ante lucem.K no inuento eo,flens dixiftc ad angelos qui aderât* Quia tulcrunt dominu,8^ nefcio ubipofuerunt eû:eriâ hocdicitur in Cantf Qtot. J. cis canticorutln cubili meo quæGui.SC no inueni eum.De illis quor^ quæ,in/

uencrunt eu,d£ tenuerunt pedes eius,prædicitur in Canticis canticorut

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttebo

-ocr page 403-

t o R V M -È 5c P O ïi Tï Ö. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57^;

fi^àctfmamp;nodimittameûquédilcxeritanitttamca.Hæci'ntcrînipaucà de mulris br euitati’ ftüdetites pofdi'rtîus, plurà Ôi relinquentes. ( Afcendk in tcelos ,fcdet ad dextcrâ patns.i'ndcucnturus eft iudfcarcuiuos ÔC môttcios) Gïnfequcntia breuitatis in fine fermonis hæc côntinent,in quibus qnod di citürqoidê palâm eft, fed reqüiritur quofenfù irttelligi debeat quæ dicutt£. Nam afcendiffê Qt. fediffe.K uenturû eße,fi fecundû dignitatem diuinitatis intelligas,afiquid per hoc humanæ fragilitatis uidebit'’ indicari. Cofumma tisetertim his quæ in terra gerebâtar.ôC animabas de inferni captiuitate re^ üocatis.afcendère niemoratur ad côclos,ficuc propheta prædixerat: Afcen^ Epfgt;e.4i dens in altu captinâ du xit captiuitate, dédit dona hominibus Jlla fciiicet do na qu£t Petrus in Adlibus apoftoioru de fpiritu fanftö dicebat : Exaltatus as».* ergo dextera dei, effudit hoc donû quod uos auditis ÔC uidetts » Donu crz go fpiritus faticfti hominibus dédit,quia captiuitate quâ prius diabolus per peccatu deduXeràt in infernû» c H r i s T v s per mortis fuæ refurreôtïonem Teüocauit ad ccelû. Afcendit ergo ad codos,nô ubi uerbû deus ante non fue fat,quippe qui état femper in cœlis.ôC martebat in pâtre,fed ubi uerbû caro -faftû ante non fcdebat.Deniq; quianouus ifte ingreffus portarû coeli ædiz tuis amp;nbsp;ptincipibus uidebatur.uidétes naturâ carnis cœlorû fecreta penetran tem.dicût àdinuicê,fiàit Dauid plehus fpiritu cnunciat: Tollité portas prin

• upisueftri.Kdeuaminiporteætemales.ôCintroibitrexgloriæ.Quiseftifte tex gloriæC dominus fortis amp;nbsp;poterts; dominus potens in prælio.Quæ uox uticp no propter diuinitatis potentiâ.fed propter nouitaté carnis afcendengt;

' tis ad dexteram dei ferebatut.Dicit Si alibi idé Dauid: Afcendit deus in iuz bilàtioe.dominusin uoce tubæ Jn uoce enim tubæ riioris uidloru eft redire

lt; deprælio.deipfoquocp ÔC alias dicitur: Qui ædificatin ccdo âfcehfûm fuû. . Etiâ alibitQui afcendit iuper chérubin Si uolauit.uolauit fuper pennas uen torum.Sedere quOep ad dexteram paths carnis affumptæ myfteriû eft,ne^

enim incorporcæ ilH naturæ conuenienter ifta abfcp aftumptiône carnis adduntur,necp fediscœlcftisperfoftum diuina natura fed humana conqui fit, Vnde Si dicitur de eo:Parata fedes tua domine èx tunc,à feculo tu es.Pa rata ergo à feculo fedes èft in qua feflurus erat is, in cuius homine omne gez bu fleâitur cœleftium,terreftriura,amp; infernorum.Et omnis lingua cofitàîi turei, quia dominus iesvs christvs inoloriadei patriseft.dequo Sè Dauid ita refcrtxDixit domin9 domino meo,iede à dextris meis, donee po PAliogt; bâinimicos tuos Icabellû pedû tuorû.Quæ tamé didla dominus in euange 110 differens diccbat ad PharifaK3S:Siergo Dauid in fpiritu dominû uocat, MàiÆ.

, quomodo filius eins eft7 Per qd* oftédit fccûdû fpiritu dominû,fecûdû car né filiû efte Dauid, Vnde K ipfe dominus iterû dicit: Verûtamé dico uobis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**

amodo uidebitis filiû hominis fedenté à dextriS filq dei. Et Petrus apofto^ lusdicitde c hrisjo: Qui eft in dextera deifedes in ccelis.Sed ôi Pauk® »•Peth*

L 4- ad

-ocr page 404-

in'svmbolvm ÄPOSTOx

Cpbf. 5. ad Ephefiosfcrib'enstSecundum operationem,inquit,pötetixuittutis quam operatus eft i'n christo fufdtans eum à mortui'sgt;amp; federe faci'ens in dcxcera fua.Quod auté ueniat iudicaturus uiuos ói mortuos multis quigt; dem di'uinarum (cripturarum teftimonfjs edocetur, fed priuf^ prophetids eloqurjs prædiéla doceamus, iflud necéHanó arbitror admonendum, quodifta fidei traditio quottdie nos unit de aduencu iüdi'cts efle fötidcos ùc aâais noflrosica præparemus uelut reddituri imminenri ludid rationem« tyitiii. Hoc cnim erat qaod ÔC propheta dicebat de biro beato, quia difponetfer^

' nbsp;nbsp;moneis fuos in iudido. Quid autem didmr iudicare uiuos amp;nbsp;mortuos. nifi

quodalq uiui.alt) moitui ad iudidum ueniant^fed animxfimut iudicabun^ tur ÔC coïpora,in quibus uiuos animas.cörpora mortuos nominauit. Sicut Mdttb, IO. ipfe dominus in euâgelio didt:Nolite timere eos qui corpus poflut ocd nbsp;nbsp;i

deregt;animæ autem nihil facere poflTunt.fed timetepotiuseu qui poteft ani* mam ÔC corpus perdere in gehenna » Nunc iam paucis fi uidetur etiam per fjrophetas hæc prædidta elle doceamus.PIura autem teftimonia cum uo/* □cris,ipfe tibi de fcripturarum latitudine cogregabis, dicitergo Malachias prophctatEcce uehit dominus omnipotens,Ä quis fuftinebit diem aduen/* tus cius,aut quis fuftinebit afpeólum eiust quia ipfe ingredietur ficut ignis

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftatoris,dC ficut fpuma lauantium,0C fedebit conftans cos,6i purgans fiz

cut argentum Si ficut aurum. Vt autem cuidentius agnofcas quisfit ifte do minus de quo hæc dicuntur.audi quid Si Daniel propheta prænundàt: Vi debam, inquitjn uifii. Si ecce in nubibus codi quafi filius hominis ueniês,Si ufc^ ad uetuftum dierum perueniet.Si in conlfxrdu eius dblatus eft. Si ipfi datus eft principatus amp;nbsp;honor.Si regnum» Si dmnis populus, tribus SC litv guæ ipfi feruiunt Si poteftas eius poceftas ætema quæ no peribit, Si regnil

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eius non corrupetur.Ex his ergo edocemur tion folu de aduentu Si iudicio.

fed de poteftate eius Si regno.quia poteftas eius ætema fit.Si fine corrupti/ onis fine fit rcgnutficut in euâgelio dicif:Rcgni eius no erit finis.Vndeuah de alienus à fide eft.qui regnii Christi dicit aliquando finiendu.Scirc ta

ad decipendum fideles quofc^ callida firaude fimulare.SC pro filio hominis qui expeélaf uéturus in maieftate partis fui filiû perditionis in prodigqs SÄ fîgnis mêdacibus'præparare,utj3 CHRISTO mûdohuicintroducat antw

ni in nomine paths mei.Si nori rccepiftis me, alius ueniet in nomine fuo SC ipium recipietis. Si iteru didt : Cû uidebins abominationé defolationis itl p^teL J. loco landlo.fîcut dicit Daniel prophctatQui legit intelligaLDaniel ergo de

‘ aduentu erroris iftius plenius Si latius in luis uifionibus edocet, ex quibuS ualdc bperofum cft exempta nunc ponere,quia fatis amplis narrationibuS

' quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diIatantur.Ec ideo feire de his plenius deleCUntem ad ipfas magnas recen,*

(èndai

-ocr page 405-

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LÖR V BXPÔ SÏTÏdî

téndaS fcmîttîitius uifiones.Sed Si Apoftolus de eo didtîNc qüîs lios fcdu Colo^. iî tat ullo modo.quontâ nifi difceffio uenerit pn'mum.ôC rcuelatus fuerit hôx

./-I- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;1 r - • II' r r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, I.Iôdn.î»

fno pcccati nlius pcrdttionis.qui aduerlatur Si extollit le luper omne quod diciturdeus.aut quod colitur.ita ut l'n templo dei fedeat.oftédens fetât^ fit deus.Etpaulo poft:Et tune reuelabiturj'nqui't,mimicus quem dominus iß SV s interfîctet fpiritu oris fui,Si euacuabit illuminationc aduentus fui eum, -cuius eft’aduentus fecundum opera fatanæ in omni uirtute.fignis Si prodiz grjs medacibus.Et iterum paulo poft;Et ideo mittet illis deus operationenl erroris ut credat mendacio, ut iudicentur omnes qui non eredidcrunt uerix tati.Propterea ergo propheticis Si euangelicis atc]^ apoftolicis uocibus nógt; bisprænunciatur hic error,ne quis prö aduentu Christi aduentum cre^-dat antichrifti.Sed Si ipfe dominus dixinCu dixerint uobis,ecce hie chri ST V s,aut ecce illic, nolite credere.uenient enim multi pfeudochrifti Si pfeu doprophetæ,8i feducent multos.Sed quomodo demonftrabitur indicium ueri CHRISTI uideamus: Sicutfulgur, inquit, de Oriente refplendetufqj Lw-tji ad Occidentem:ita erit aduentus filrj hominis»Cum enim aduenerit uerus dominus iesvs CHRlSTVS.fedebitSiiudiciumftatuet.ficuteuagelium dicitiEt fegregabit ones ab hcedis,ôi iuftos ab iniuftis. Sicut Si Apoftolus ij# fcribit ; Quia omnes nos ftare oportet ante tribunal cH R i s ti ,ut redpiat Rbom. r4i unufquifcp propria operis fui prout geftit fine bona,fiuc mala.iudicàbirhur auté no folu pro geftis,fed Si pro cogitatis.fecudu quod Si ipfe Apoftolus i.Gor. f.’ didt : Inter fe inuicem cogitationibus acculantibus.aut eriam defendetibus in die quo iudicabit deus occulta hominum, fed de his ifta fufficiaht. Poft hoeponitur in ordine fidei:Etin fpiritu fandto.Ea quæ in fuperioribuspaa lolatiusdeChristo funttraditaadincarnationisuelpaftîoniseiusmÿ/ fterium pertinenuQuæ dû media intercedunt perfonæ ipfius coaptata fad lt;n:i fpiritus commemorationem paulo longius reddidcrunt. Cæterunl fi fo lius diuinitatis ratio habeatur eo modo quo in principio dicitur. Credo in deo,patreomnipotête.Etpofthæc,in iesv Christo filioeiusunicodo tnino noftro,ita iûgitur.ôC in fpiritu fanóto.Illa uero omnia quasde chri STO memorantur ad difpenfationem carnis,ut diximus.fpeiftatn'gitur fan fti fpiritus memoratione adimpletur myfterium trinitatis.Sicut enim dicigt; tur pater Si alius non eft pater,unus dicitur Si unigenitus filius,0C alius unt' genitus non eft,ita Si fpiritus fanólus unus eft,ôi alius non poteft efte fpirr-tus fandlus. Vt ergo fiat diftineftio perfonarum,affelt;ftionis uocabula fecergt; nuntur,quibus ille pater intelligatur,ex quo omnia.ôi ipfe no habcat patre* filius uero tan^ qui ex patre natus fit, Si fpiritus fandtus tan^ de dci orc procédés Si cudta fandlifîcâs» Vt ante una eadeep in trinitate diuinitatis do ceaé, ficut didlu eft, in deo patre credi adiedla præpoficionc,itaîôi in chri ITO filio eius, ita ÔC in fpiritu fan^lo memoratur. Sed ut manifeftius fiat

quod

-ocr page 406-

iéi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN sYmbolvm apostó/

quod didmusex confcqucntibus approbabitur.Sequiïur nancß poft hutic fermonem (Sanótam ecclefiara.remiftionem peccatorum.hui'us carnis refur . reótionem) Non dixit in fàndlam ecclefiam»nec in rcmilTionem peccatora, nec I'n carnis refurre(ftionem.Si enim addtdiftet in pfæpôGtiortem.una . demcp uis fuiftec cum fuperioribus. Ne aucem in illis c]|uide uocabiilis ubi de diuinitate fides ordinatur, in deo patre didtur amp;nbsp;in ies v chri STO fi Iio eius,0i in fpiritu fanóto, in cxceris uero ubi non de diuinitate,fed de creä lt;nbsp;turis ac myfterqs fermo eft.in præpofîtio no additur,ut dicatur in fandtam ecclefiam,(ed ianólam ecclefiam credendam e(re,n6 ut in deum,fed ut ecdez fiam deo congregatam: SC, remiftionem peccatorum credendam effe, no ta rcmiftionem peccatorum: SCrefurreótionem carnis, non in refuredione car nis.Hacitacp præpofîtiois fyllaba creator àcreaturisfècernitur,ôi diuina Cef paratur ab humanisJs ergo ijjiritus iandlus eft,qui irt ueferi tcftamcnto Ie gem SC prophetas.in nouo uero euangelia SC apoftolos inipiräuit. Vnde SC Si Thimo. jj Apoftolus dicit:Omnis icriptura diuinitus infpirata,utilis eft ad docendu» Et ideo quæ funt noui ac ueteris inftrumenti uolumina,quæ fecundu inàio rum traditione.peripfum ipiritum iandlum inipirata creduntur,0C ecdefijs CHRISTI tradita,competens uidetur in hoc loco euidenti numero,ficut ex patrum monumentis accepimus defignarc,iraq5 ueteris inftrumenti primoi omniu Moyfi quinq; libri iunt tradin', Gencfis,Exodus,Leuiticus,Numegt; ri, Deuteronomiu : poft hoc lefu Naue,Iudicum fimul cu Ruth, quatuor poft hæc Regum libri, quos Hebræi duos numerant,Paralipomenon.qui dieru didtur liber,0i Efdræ libri duo qui apud illos finguli coputamnSC He fter,prophetarum uero Eiaias,Hieremias,Ezechiel, Daniel, prætereaduo/' dedm prophetarum liber unus,Iob quocç,amp; piàlmi Daaid finguli funt li/ bri,SaIomonis uero tres ecdefijs tradiri,Prouerbia,Ecdefiaftentica can ticorum .In his concluierunt librorum numerum ueteris teftamcnti. N oui uero quatuor euangeIia,Matthæi,Marci,Lucæ, Ioannis, Adtus apoftolox* ru quos defcripfit Lucas,PauIi apoftoli epiftolas quattuordecim,Petri apo ftoli epiftolas duas, lacobi fratris domini SC apoftoli unam, ludæ unam» Ioannis tres, Apocalypfim Ioannis. Hæc fiint quæ patres intracanone coa daferant,exqaibas fidei noftræaflertiones conftare uoluerunt.Seien.* dum tarnen eft quod SC alij libri fiint quæ non canonici, fed ecdcfiaftici à maioribus appellatifunt,uteft Sapientia Salomonis, amp;alia Säpientia quæ didtur filfj Syrach, qui liber apud Latinos hoc ipfo generali uöcabü^ Io Ecdefiafticus appellatur: quo uocabulo non autor libellt, fed fcriptii^' ræ qualitas cognominataeft.Eiufdemordinis eft libellus Tobiæôiluz dich SC Machabeoram libri. In nouo uero teftamento libellus qui didtur Paftoris fine Hermans, qui appellarur duæ aiae,ael iudidum fecundum Pet:rum,qax omnia legi quidem in ccdefiis uolucrunt, non tarnen proferri

adautoz

-ocr page 407-

LôrVm EXPOârtiô’j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j8lt;

autonïatem ex his fideî confirmandam.Cæteras uero fcri’pturâs apocrigt; phas nominanît.qvias in ecdefrjs legi noluerûtHæc nobis a' patribus,üt di/ xûtradita opportunû uifumcft hocin loco defignarcàd irtftruôlionê cpru qui prima ndei elementa fufa'piunt, ut fciant ex quibus fibi fontibus uerbi dei hauriéda fint pocuIa.Tenet deinde traditio fidei fandlâ cccleCam.Cau» fam iam Giperiusdiximus cur non dixerit etiam in fanôlam ecdefiam i fed fandlam ecdefiam. Hi ergo qui fupra in uno deo aedere doôti funt fub my fterio trinitatis.crcdere etiam hoc debent, unam cflè ecdefiam fanlt;îlani, in qua una eft fidesgt;8^ unum bapcifmagt;in qua unus deus credit'' pater,Si unus dominus lESVs christvs filiuscius,ÔCun9fpiritusfanâ:üs.Iftaeftcr go fanóla ecdcfia non Habens maculam ac rugam.MuIti enim Si altj ecdefi as congregarunt, ut Marcion Si Valentinus, ut Hebion.ut Manichcus» ut Arrius,0i caxeri omnes hæretici.Sed illæ ccclefiæ nó funt fine macula aut ru ga perfidiæ.Etideo dicebat de illis propheta:Odiui ecdefiam malignatttiu, pfd-zjt ÔCcumimpiis nonfedebo.Dehacautemecdefiaquæfidem CHRisTi in/ tegram fcruat audi quid dicit fpiritus fanôlus in Canticis canticorum: Vna Câ».«» tft columba mca.una eft perfeda genitncis fuæ»Qui ergo hanc fidem in ec défia fufceperit,non dedinet in concilio uanitatis,amp; cum iniqüa gerentibus non introëat.Conciliû nancç uanitatis eft.quod ait Marçion.qui negat pa trem christi deum eftecreatdrem qui per filiu fuum fecerit mündû.Co ciliumuanitatisquodHebiondocet.ita christo credidebere.utÄcircu cifiô carnis.ÔC obferuatio fabbati,ÔC facrifîdorû folennitas.cæteræcp omnes obferuationes fecundû literam legis teneantur.Conciliu eft uanitatis quod Manicheus docet : Primû quod le paraclitu nominauit: turn deinde quod mundû à malo fadû dicittdeû creatorenegat: teftamêtum uetus répudiât: unam bonâ aliam malâ naturâ fibiinuicé aduerlantes aflerit:co£çternasdeo animas hominû fecudû Pythagoricos in pecudes Si animalia Si beftias rez direper diuerfos nafcendi drculos aftruit: Refurredionécarnis noftræ ne^ gat:Paftïoné domini Si natiuitate no in ucritate camis,fcd in phätafps fuif k cofirmat.Conciliû uanitatis eft qcF Paulus Samos Athenus,Ä poft eius fucceflbr Fotinusqui afleruit christ vm nó fuifte ante fecula natu ex pa tre,fed ex Mariaccepiflè,Si non eu deu hominem natu,fed ex homihe deu cxiftimat fadlu.Conciliu uanitatis eft Si qd* Arrius atc^ Eunomius docuit» qui filiû dei nó ex ipfa paths fubftantia natü,fcd ex nihilo creatu uolunc,S2 filiu dei habere initium Si minore efle patre: fed Si fpiritu fanólu nó folum minoré efte,fcd Si mittendariu aftèrût.Conciliû uanitatis eft Si qcP illi aiütlt; q filiu quidé de fubftatia patris fatent^fandlu uero fpiritu feparant Si fecerz nunt, CÛ uricç una eandécp uirtutê Si diuinitate oftéderit trinitatis. faluator in cuangelio cu dicit: Baprizate gétes in nomine patris Si filq Si fpiritus fan Mtókts» fti.Etéft aperte impiu feparari ab homine quod diuinitus iungi6Conciliü

uantutis

■'i

-ocr page 408-

J 84r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN SYMBOLVM APOSTügt;

uam'tatis cft ôi hoc quod oli’m congregauit pertinax prana contcntio.àC^ ’ ferensquidetncHRisTVM camemhuraanamfufccpifle,tioft tarnen amlt; rnäm rationalem, cum uticç ô! catni.ôi animæ,ôi: fenfui. Si mêti una eadeih q; falusd CHRiSTO coHatafitSed amp;nbsp;illud conciliû uanitatis eft quod Do natus per Aphricâ traditionisccclefiam criminando contraxit,Ô2quôd No uatus fôlidtauit,lapfispœnitentiam denegando gt;nbsp;Si fecündasnupn'âsnon ini«,eas ctiam,fi neceffîtas exigic,condemnando» Has omnes ergo uelut c6 grcganoncs malignantium füge ; fed Si cos fi qui illi funt,qüi dicuntur aflè rere quod filius dei no ita uideat.uel nouerit pattern ficüt ipfe nofdtur, Si. ui detut à patre,ucl rcgnum cHRisTi effefiniendum.uelcarnis refurreâioz nem non integra naturæ fuæ fubftantia rcparandam, futurum dei iuftum erga omnes negate iudidum,diabolum dœïta abfbluere damnatione pŒlt; narum. Ab his,inquam,omnibus fidelis dedinet auditus,fan0lam uero e(gt;

- clefiam tencat quæ deum pattern omnipotêcem.ôi unigcnitum filium eius îESVM CHRISTVM dominum noftrum amp;fpiricum fàndumconcordi

c ' ôi Gonfona fubftantiæ ratione profitetur, filiurhtç dei natum ex uirgine, SC paiTum profalutehumana.ôircfurrexifleàmortuis in eadé carne quana/ tus eft,credit,eundemqj uenturum iudicem omnium fperati in qua remif fio-peccatofum,ôi carnis rcfiirrcótio prædicatur»Verum de remiffionepeo catorum fuffîcere deberet fola credulitas. Quis enim caufas aut ratione rez quirat,ubiindulgenriaprindpaliseftÆttamécum térreni regis liberalitas difcuffioni non fit obnoxia, ab humana tcmeritate difcuritur diuinalargiz tio.Solcnt enim cû irrifione diccre aduerfum nos pagani quod ipfî nos de/ cipiamus/qüi putamus crimina quæ opéré commifla funt,uerbis pofle put gari. Si aiunt: N unquid poteft qui homiddium commtfît, homicida non eflè.aut adulter no uideri.qui adukerium perpetrauitCQuomodo huiufce-modi criminum reus.fanótus uobis efFid uidetur Si purusCSed ad hæc ( ut dixi) melius fide^ ratione reipódeo.Rex enim eft omnium qui ptomifit, terræ cœlicç dominus eft qui hæc pollicetur» Vis utei qui me hominem ex terra fecit eredam quod ex criminofo me faciat innocentem. Si quimecum eftem cæcus fecit uidere.uel cum eflem furdus audire me fecit,qui mihi dau/ do reddidit greftum, innocentiam mihi perditam non potent reparareÆt tarnen ueniamus ad ipfius naturæ teftimonium^Oeddete hominé no fem»« per criminofum eft,fed malicia non legibus occidere,criminofum eft» Non ergo faólum me in talibus,quia interdum'ôi reefte fîtifed animus male con/ fulcns damnanSi ergo animus in me qui criminofus effedlus eft, Si in quo origo fuit uitrj corrigatur,cur tibi non uidear pofte innocens effîd qui prius fucram criminofusCSi enim (utfupra oftendimus) conftat quod non in fa

■ (fto.fed in uoluntate fit crimêgt;ficut mala uolu tas autore malo dæmone pecz cato me Si morti fecit obnoxium, ita bonauoluntas mutata autotebono

deo

-ocr page 409-

tyORVM EXPOSITIO,' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j8f

dco.innocêciæ me rcddic 8i uitæ. Similis caufa in cateris criminibus.Et hoe niodo fides noftra non inuenitur naturalibus rationibusaduerfari.dum re tniffio peccatorum non geftis quæ mutari non pofiTunt, fed animo que de malo in bonum uerti poife certum deputatur.Sed ultimus ifte fèrmo qui re furreólionem prænunciat.fummam totius perfeóKonis fuccinóta breuitate condudit.Quamuis etiam de hoe non foium à genrilibus,fed etiam ab ha: feticisfidesimpugneturecclefiæ» Nam Valentinus refurreólionem carnis omnimodo negat,ó£ Manicheus.ficut fuperius oftendimus* Sed Si ifti qui Efaiam prophetam dicentem quidem:Refurgent mortui Si fufeitabuntur qui in monumentis funt. Audire noluerunt, nee Danielem fapientiflïmu omnium, prophetantem. Quia tune refurgent qui funt in terræ puluere.hi quidem in uitam æternam,hiautem in opprobrium Si eonfufionem æterx nam.Inde uel in euangelqs quæ reeipere uidentur,difeere debuerunt à dox, mino faluatore noftro Sadueæos doeente diótu. Quod aut refurgant mor tui non legiftis quomodo dieitMoyfes in rubo:deus Abraham,deus Ifaac, Eno.y Si deus laeob: deus autem non eft mortuoru.In quo etiam quæ fit amp;nbsp;quan ta refurreótionis gloria,in fuperioribus memorauit cu dixit.In refurreólio/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m.o?

ne autem mortuorum,necp nubent neep nubêtur,fèd crunt fieut angeli det Refurreólionis ergo uirtus angelieum hominibus eonfert datum,ut qui de terra refurrexerunt,non iterum in terra cum pedibus.fed in ecelo cum ange lis uiuant.quos tarnen ad hoe ratio uitæ prioris admiferit : Illos feilicet qui iamnonearniièruiuntjfed animæ fuæ carnem caftis pudieitiæ firenis in daedientia fanótifpiritusfubiugauerunt,amp;: omnieam uitiorumlabete^-nuatam,ô{ ad fpiritalem gloriam fanólifieationis uirtute mutatam, angelo tum quoeç meruerint eonfortqs mifeeri. Sed infidèles reelamant Si dieunt^ Quomodo poteft caro quæ putrefadla diffolurtunaut in puluerem uerti^, maris etiam quæ interdum profundo (oluitunfluólibusc^ dilpergitur, rex colligi rurfum Si reintegrari in unum.SJ eorpus ex ea hominis reparariC Ad quosprimam interim refponfionéfermonibus Pauli faeiamus dicêteseis: Infipiens tu quod feminas non uiuifieabitur nifi prius moriatur ♦ Et quod feminas non eorpus quod futurum eft feminas,fed nudum granum tritiei, autalieuius eæterorum feminû.deus ante dat illi corpus pro ut uult, Quod ergo in feminibus quæ tu in terra iads.per annos fingulos fieri uides,hoc in tua carne quæ dei lege feminatur in terra,futuru efle non credisf Cur quæx fo te nunc anguftus Si inualidus diuinæ potentiæ exiftimator es,ut difper x fum uniufcuiufcp carnis puluerem in fuam rationem colligi 82 reparari pofz fenon cenfeas, cum uideas quod etiam mortale ingenium demerfas in pro fundum terræ metallorum uenas rimatur,02 artificis oculus aurum uider in quo imperitus terram putetCNec tantum quidem concedimus ei qui fedt . . ' hominem,quatum homo qui ab ipfo faótus eft, aflequi poteftcEt cu auri quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M efle pro

-ocr page 410-

IN SYMBOLVM A P O S T 0/

. cfTc propriatn uenam.amp; argenti alia.eris quocç longe difparcm.Fcrrî quo(!f 8C plumbi' diuerfas in terra fpedes terræ latere,mortale deprehendat ingc-* nium.diuina uirtus inuenire pofTe ac difcernerc no putabitur uniufeuiufe^ carnis proprium fenfum.etiam fiuideaturefledifperfumT'Sedadhuc ten^* temus animas quæ defîciuntinHdenaturalibus rationibus adiuuarc.Si quis diuerfa femina in unum permiièeat.ÔC hæc indiiêreta feminet.uel pafgt; fimfpargatinterram.nóncuniufcuiufcpfcminis quocunq^ loco fuentfa/* tio.competenti tempore fecundum naturæ fuæ fpedem germen produdt» amp;nbsp;culmum fuæ formæ fuicp corporis reparatCIta ergo ÔC uniufcuiufcp cat^ nis fubftanria quamuis uarie ÔCdiuerfedifperiafit,ratio tarnen ipfa quae ineftunicuiquccarni .immortalts eft. Tempore quo fcrninatisintcrram corporibus primum uerbum dei uoluntate.cumarriièritcoUcdxim de ter^ ra.ôC attraôtum fubftantiæ fux ienfum reddit ac reparat in ilia (pecie quatn mors aliquâdo diffoluerat-Et ica. fit ut unicuicp animæ non confufum, aut cxtrancum corpus,fed fuum quod habuerat reparctur, ut côfequcnter pof fitproagonibuspræièntisuitæcum anima fua caro uel pudtca coronari, uel impudica puniri.Et ideo fan's cauta Si prouida adieôlionc eedefia no^ ftra fymboli docet.quæin co quod à cætcris traditur carnis refurredioné. Vno addito pronoraine tradit huius carnis refurredtionem.Huius fine du bio quâ is qui profitetur fignaculo cruds fronti impofito contcgit,quo feiat unulquifcp fîdelium carnem iuam fi mundam feruaucrit à peccato futurâ uas efle honoris utile domino,ad omne opus bonum paratumtfi uero co-* taminata fueritin peccatis,futuram efle uas iræ ad interitum. lara uero de ipfa refurreôlionis gloria Si de repromiflîonum magnitudine.fi quis pleni* us feire defyderat,omnibus penè diuinis uoluminibus inuenict indicari, ex quibus nos commonitionis tâtummodo gratia pauca in præfenti loco me* morantes,fineminiunôtiàte opufeuli faciemus, Igitur apoftolus PauluS iCprtm If. quod refurgant mortui.talibusafleritargumentisdicens. Quod firefurre-* ôtio mortuorum non eft,ergo nec chri s t v s refurrexinSi autera CHRI ST V s non refurrexit,inanis eft prædicatio noftra,uacua eft Si fides noftra* Et paulo poft.Nuc autem chri stV s refurrexit à mortuis,primitiaedot mientium.Quoniam quidem per hominem mors,ôC per hominem refur-« reôliomortuorû.Sicutem in Adam oésmoriûtur, ita in CHRISTO ocs uiuificantur:unufquifcp autem in fuo ordine initium CHRISTVsgt; deinde hi quifunt CHRISTI in aduentu eius.deinde finis.Etincôfequcntibus ad Ibidem, dit etiam hæc:Eccc myfterium uobis dico.Omnes quidem refurgemus, fed no omes immutabimur. In mométo,in iólu oculi,in nouiflima tuba.canec cnim tuba Si mortui refurgent incorrupti.SC nos immutabimur.Scd Si ad Theflalonicéfes nihilomin^ fcribês dicit: Nolo aut uos ignorare fratres de dormienctbu»,ut no côcnftemini ficut dC cæteri qui Ipem no habent. Nara

ÔCfictc

-ocr page 411-

LORVM EXPOSITIO» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jSy

amp; fi Cf edimus.quia lefus mortuus eft Si reCarrexit,ita deus cos qui dormic hThffJ’.^'» runt per lefutn adducet cum illo.Hoc enim uobis dicimus in uerbo domigt;' ni.quia nos qui uiuimus qui relióti fumus in aduentu domini, non præue-* niemus eos qui dormierunt.Quoniâ ipfe dominus in iuflu,in uocc archan geli, in tuba dei defcendet de coeIo,S2 mortui qui in CHRÏ STO funt,refurx gent primiîdeinde nos qui uiuimus qui relióli fumus fimul cum illis rapie? murinnubibusobuiam christo in acra,Siitafcmper cum domino eri mus.Vcrum ne exiftimes hæc Pauli folius prædicatiôe nouella fignari.auz di quid etiam Ezechiel propheta olim per fpiritum prælocutus fit. Ecce.irt/^ Ejefamp;-ï7» quit,ego apcriam fepulchra ueftra,amp; educam uos de fepulchris ueftris.Iob quocç myfticis redundans totus eloqurjs, audi nbsp;nbsp;euidenter refurreólioné

prædicetmortuorumiEft,inquit,arboris fpes.fi enim abfcifla fixerit iterum pullulabit.Si uirgultum eius nun^ deficit: quod fi fenuerit.in terra crit rax dix eius.Si aut in petra mortuus fuerit truncus eius.odore aque reflorebir. Si faciet fruticêquafi nouella.Vir uero fi mortuusfuerityabijt, Si mortalis fi ceciderit,ultra iam non erit.Non tibi uidetur in bis cum quodam pudore ar guere homines Si dicere.Ita ne eft ftultum hominum genus,ut cum uideâc abfdffx arbori uita*reciperc, ipfi nee lignis fimile aliquid de femetipfis.nec arboribus opinenturCVt autem fcias quod uelut interrogantis, quomodo kgendum fit quod dixit:Mortalis autem cum ceciderit non refurgef.de co/ fequentibus probat.Subiungit nancj; ftatim.Si autem mortuus fuerit ho^ rno uiuet.Et paulo poft dicit.Expeólabo ufe^quo nunc haurit. Hæc quidê dióla funt ad comprobationem profeftïonis noftræ.qua cófitemur in fymx bolo huius camis refurreólionem ♦ Quod enim adiundtum eft.huius.uide qu^mconfonum fit omnibus his quæ de exemplis diuinorum uoluminiï tnemorabamus: Quid enim aliud indicatur in diólislob quæ fuperius exgt; pofuimus cum dicit.quia fufcitauit pellem mcam quæ hæc nunc haurit » id eft quæ ifta tormenta perpetitur. N one aperte huius carnis dicit refurrex ftionem futuramC’Huius.inquam,quæ tribi.îationum Si tentationura cru/ ciamenta nunc fuftinet.Sed Si Apoftolus cum dicit: Oportet enim corrux i.Con'n. rj. ptibile hoc induereincorruptionem, SC mortale hoc induere immortalitaz tem,nunquid non corpus fuum quodammodo contingentis Si digito paix pantis eft uoxÇ’Hoc ergo quod nunc corruptibile corpus eft.refurreólionis, gratia incorruptibile erit.Et nunc quod mortale eft, immortalitatis uirtutiz businduetur.utficut Chris tvs refurrexita mortuis, iam non moritur, ftecç mors ei ultra dominabitur.Ita qui Si in christo refurgunt.nec cor ruptionem fentiant ultra.nec mortem.non natura carnis abieóta.fed de co/ ditioe eius Si qualitate mutata.erit ergo corpus’quod refurget à mortuis in/ corruptibile Si immortale,non folum iuftorum fed etiam peccatorum. lux ftorumquidemutfemperpoffintpermanerecum christo .peccatoru

M t uero

-ocr page 412-

jgtf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN SYMBOLVM A P O S T 0/

ucro ut abfcç înternicione fui débitas luant pcenas.Quod autcm iufti femz . ■ ' per cum domino christo permaneant, iam Si in fuperioribus edocup mus.ubi oftendimus quia Apoftolus dicbDeinde nos qui uiuimus,qui re lidli fumus,fimul rapiemur cû illis in nubibus obuiam christo in acra, ÔC ita femper cum domino erimus.Necmorafacrofanôta fandorum cor-' pora in tantam gloriam refurredionis mutabuntur.ut in occurfum domigt; ni fufpenfa nubibus Si âëre uedata rapiantur : cum ipfe Apoftolus expo/* nens quantum conférât deus his qui diligunt eum.dicat.Qui tranftorma^ bit corpus humilitatis noftræ,conforme corporis filrj claritatis fuæ. Nihil cc go abfurdum eft,G fandorum corpora dicantur nubibus in acra fuftoili.cu ' ad formam corporis christi quod in dcxtcra dei fcdet,dicantur eflere-formanda.Sed hoc fandus Apoftolus ucl de fe, uel de cæteris fui loci, ucl meriti addit Si dicit.Quia coexcitauit nos cum CHRIS TO, Gmulcp fecit fez dereincœleftibus.Vndecumhæcamp;horum Gmilia quam plurimain re/ .promiftionibushabeatrefurrcdioiuftorum,non erit iam difficile credere Matdj I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prophetæ prædixerut, quod iufti fulgebunt Gcut foLôi Geut

fplendor Grmamenti in regno dei.Quid cnim difficile uidebitur cos fulgo rem folis habituros Si fyderum ac Grmamenti huius fplendore decoran/ dos.quibusueluitaôiconuerfatioangelorum dei paratur in cœlis.uel con firmandi dicuntur ad gloriam corporis Christi, ad qua gloriam falua^ «.Corm.ty» ton's ore promifl’am,refpiciens fandus Apoftolus dicit:Quia feminatut corpus animale furget corpus fpiritale ♦ Si enim ucrum cft(Gcut certe ucru eft)quod iuftos quofcp Si fandos angelorum confortijs fociabit diuina di/ gnatio,certum eft quod amp;nbsp;corpora fandorum in fpiritalis corporis gloria uertat. Ncc hoc contra naturalem corporis rationem uideatur efle promiP Gena. fum.Si cnim fccundum ea quæ fcripta funt.quod accipiens deus limum tec ræ plafmauit hominem,credimus:0d hoc eft natura corporis noftri ut uolu täte dei terra uerteretur in carncm.quid tibi aut abfurdum,aut contrarium uidctur,G eifdem rationibus quibus lutum profecifte dicitur in corpus anigt; malc,in corpus proficere fpiritale credaturf hæc quidê atcß his Gmilia muP ta inuenies in icripturis diuinis de refurredione iuftorum. Dabitur Si peo catoribus ut fupra diximus incorruptionis Si immortalitatis de refurredio ne conditio: ut Gcut iuftis miniftrat ad perpetuitatem gloriæ ita peccatorP bus ad prolixitatem confuGonis SL pœnæ.Sic enim propheticu deGnitelo.^ quium : cuius ÔCpaulo ante mcminimus.ubi diciuEt multi refurgent deter/ puluere,hi quidem in uitam æternam, hi autcm in confuGoncm Si op.^ probrium æternum.Si ergo intelleximus qua ueneratione deus omnipo^-tens pater dicatunquo ue facramento dominus nofter lefus christvS unicus filiusci^habeafjSC qua gfedioe fandus fpus eius noietur atej fan/* da trinitas unu Gt per fubftantiam fed affiedu pfonisc^ diferetarquid etia

partus

-ocr page 413-

tORVM EXPOSITION nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' IÄ9

partus tu’rginiS,quid uerbi in carne nati’uitas.quid facramêtum craci’S » quid utilitas diuini ad infer na defcenfus, quid refurredionis gloria amp;nbsp;animarii de infernis reuocata captiuitas,quid etiam afcenfus ad ccelum Si uenturi iuz dicis expedatiojed Si fanôlæ ecdefiæ aduerfum congregationes uanitatis qualis haberi dcbeac agnicio,qui facracorum uoluminu numerus, quæ ue hæreticorumuitandaconuenticula.atq^inpeccatorum remiflïone qui ad diuinam libertatem in eaquæ ratio naturalis obfiftat.óC ut carnis noftræ re furredionem non folum diuinæ uocis fed ipfîus domini Si faluatoris exen» plum Si confequêtia naturalis rationis aflîgnet fi inquam hæc fecundu tra/ ditionis fupra expofitæ regulam confequenter aduertimus, deprecemur ut tiobis Si omnibus qui hæc audiut concédât dominus fide qua fufcepimus cuftodita curfu confummato expedare repofitam coronam iuftitiæ.ôi ingt; ueniri inter eos qui refurgunt in uitam æternamjiberari uero à confufionc opprobrio fcmpiterno:per chris t vm dominum noftrum.per quen» eft deo patri omnipotenti cum fando ipiritu gloria Si imperium in fecula fecuIorum.Ämen*


LIBELLVS DE SINGV’

LARITATE CLERICORVM; IN Q.VO DOCETVR, d domino fuiflè reuelatum, ne facerdotes cum feeminis con/ mune haberent contubernium*Sed ne uelut fomnia/. tore irrideat quif^.quod per reuelatione dnm iufliffe acceperat,per feripturarum facra te/ ftimonia ante iuffiim fuiHejofiendit»

Caput unicum»

Romiferam quidem uobis ante tempus epiftola filq charif fimi,quæ omnium morum inftituta de lege commendans fummatim omnia etiam contineret, quæcuc^ uniuerfis de ricis generaliter ad dirigendam regulam competunt difei^ plinæ.Sed quia nunc de feeminarum commoratione uuE gariter inter uos quidam ignominiofedeuolutifunt,etiâ de hac re fpecia iter uobis domini correptione feribere compulfus fum, qui tniferumme proueftra negligentiacum feueritate conueniens, mandare præcepit,ne derici cum feeminis commorentur» Et licet hæc admonitio fola

M } ^Iterarum

-ocr page 414-

J9O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LI B ELL VS DB SINGV/

Iiterarum mcarum auton'tate fufficeret, tarnen ne me fomniatorcm fttiJep C3en-r7» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fient lofcph fratres irrifcrût: fcripturarum addi'mus firmitatem,'

Aftutus AM no pericKlo cniaiwr.

ut omnes fci'ant hoe etiam modo per reuelationem dominu inhere, quod literis eognofeitur ante iuffifTc^nce nos eflê adultérantes uerbu domini, auc uolentes iaólanter de reuelationibus gloriari.fedficante eonfpeólum do* mini refcrendo non mentiri quod loquimur.ficut à domino eonfidimuS nos non audifTe mendaeium.præfumentes uoeem apoftoli Pauli ^teftan/ fcGlt;»w.4. tis:Non enira fumus,inquit,fient plurimi adultérantes uerbum dci, fed ex fynceritate fieut ex deo coram ipfo in c H Ri stO loquimur.In dolore itacp maximo conftituti de quibufdam putrefaólis membris corporis noftri, K in gemitu iaifluram lamentantis ecclefiæ,quæ per fegnitiem noftram redi^ tur per dies fingulos ad nimiam paucitatcm.credimus nos ex parte aliqua fubleuarfquod diligentiæ noftræ negligentia quomndam obeflè non pof fit,quibus nun^ noftræ literæ defuerunt.quæ per abfentiam noftram frez quentiam omnibus penfauerunt diftîmulationis fuæ.ut unufquifi^ cotera ptorreum femetipfum conferibat.nos aute libéra fronte contéptoribusex* Prouer.i. clamemus,quod Salomon confidenter exprobrat.Quoniam quideuoca** bam,inquit,ôi: non obaudiebatis,ôi extendebam uerba mea Ôi non inten/’ debatis.fcd irrita faciebatis mea confilia.meisautem increpationibus non intendcbatis.Itaq; Si ego ueftræ gditioni fuperridcbo.Gratulabor ergo ad uerfum uos,cû aduenerit uobis interitus, cû adnencrit uobis fubito tumul*’ tus,cuerfio aût fimnl ôf ^cellæ, ÔC cû aduenerit uobis pffura Si expugnatioJ Erit em cû me inuocaueritis, ego aût non exaudiâ nos, Quærent memali, amp;nbsp;no inuenientroderunt enim fapientiam» Verbum autem dni non affura pferunt, necç uoluerût meis confilrjs intendere. Spræuerût em meas corre/^ ptionesildeoc^ edent uiæ fuæ fi;ult;ftus,amp; fua impietate fatiabûtur. Ad uoS nunc mea exhortatio couertitunquos nolumus experiri talia præcipitia ruî narum.Metuite quantum poteftis eiufmodi cafus exitia.Et in ifta fubuerz fione labentium uos expérimenta pertcrreant.N imiû præceps eft qui trä* fire contendit ubi alium confpexerit cecidifle, ÔJ uehemêter infrenis eft, cui non incutitur timor alio pereunte. Amator ucro eft falutis fuæ, qui euitat alienæ mortis incurfum.Et ipfe eft prouidus.qui follicitus fit cladibus cætc* rorum,ficut Salomon approbat dicensiAftutus uidens malum puniri.ue* hementer erudietur.ôC iterumtCadenttbus impqs iufti uehementer terre/ buntur.Aduerfaeftconfidentia.quæpericulisuitam fuam pro certo corn/ médat.Et lubrica fpes eft, quæ inter fomêta peccati faluari fe fperatJncerta uidloria eft,inter hoftilia arma pugnare.Et impoflîbilis liberatio eft, flam* PrpHw.tf. nus circûdari nec arderetquod Salomon no negat dicens:Quis alligabit in

fuiu fuQ ignem,ueftimenc4 Autem fua non comburet * Sic qui incroierit ad

uxorera

-ocr page 415-

LARITATB CLERICORVM.

üxorcm proximi fui.non ent immunis.necç omnfs qui tangit earn t Ctcdl^ te quæfo uos crédité diui’næ fidei quinimmo plus noftrae,quia ome qufc quid pollicetur non poteft fanere,dicente domino: Facilius eft,inquit,cœlû Lu.ta^ à terra præterire,quàm de lege unum apicem cadere.ói iterumtCcelum ÔC terra tranfibunt,uerba autem mea non præteribunt Jpfi ergo nos fallimus* quotiensinordinah'tercredimus.æftimantes per fidem noftram legis præ/ cepta mutari.ut inter mafculos ôi fœminas fperemus paflîm caftitatem ira mobilem cuftodiri.Diffîcilequisuenenum bibet.ôC uiuet. Verendum eft dormientiinripa.necadat.cum dicat ApoftolustQui feputat ftare.uideat i.Corin. («• ne cadat.In bac parte expedit plus bene timere,^ male fidere. Et utilius eft infirraum fe homo cognofcat ut fortis exiftar.quàm fords uideri uelit, Si in firmusemergat.Dequarepræfumptorcs obiurgat Apoftolus diccns: Si quis putat fe aliquid eflè.cum nihil Îît.feipfum implanat. Pro certo impla^ nator proprius fuam animam decipit,qui non cauendo contraria noxrjs rc bus femet ipfecommiferit.Ille autem tutius fibi côfulit,qui circa malos fem per infidus fpecies quafcunq^ noxias extimefcittquorum diftantiam Salox

4non difleruit dicens:Sapienstimendo declinabit ab omni malotinfipiens PMWrb.14! autem confidens fui miicetur iniquo.Magnum fapientiædiuinæ confilium inuentum eft.ubi timoris auxilio liberemur.Magna compendia prouiden tiæ,ut aliquando fiat uirtus Si uiiftoria per timorem. Magna remedia doz minus contulit ad falutem,ut habeat Si timidus laudem.iicut Salomon re/ petit dicens:Beatus uir qui ucretur omnia per metum.Inæftimabilis domi' Ecrf.ijî ni mifericordia.quæ undiq^ homini fuo contulit gloriam, Si incomprehen fibilis pietas, quæ fcilicet pugnas dedit SC palmas, ut confitendo mafcuz lorum fæuitiam fuperemus. Si timendo fœminarum blandimenta uinca» mus.dummodo Si de uirtute K de infirmitate fuper nos dominus glorias operetur.ut in omnibus Si per omnia omnipotétem femet ipfe tefteturtdfi uidens differentias triumphoru.ut tarn cófilqs nbsp;nbsp;uiribus à nobis bella uin*

cantur.ne fi uicerimus folius fidei fortitudine cotra Salomone uacua effent

opera fapientiæ.Nunc igitur fapientiæ arma geftanda,ubi fœminci Si uiri/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4c

lis fexus certamé indicitur.Vnde Salomon fic inftruit diccnstPrudentiam, inquit.fac notamtibi.utteferuet à muliere aliéna Kpeff'ma.Videte nunc ” prudentiam in ifto bello non fidem nobis datam effe uiiftricem.quasnos tt miditatisremedioliberaffet,0^ contemplaminiquæ funt modo armafu» menda,fi uultis habere legis auxilia.Eftote timidi,ut fitis intrepidi, Si licet timor in certamine infirmitas effe uideatur,tarnen fecudum uerbum Apo/ ftolixuirtus in infirmitate perficitur.Separamini deprecor feparamini à coii tagionepeftifera.Quantucuqj fuerit unufquifcß longiusab aduerfis,tantu non fentit aduerfa.Minus uoluptatibus ftimulatur,qui noneftubifrez

Î queot^ çlt jjoluptgtum » Et minus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;moleffias patitur, qut diuitias

M nonuideu

i.‘£l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•••- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

-ocr page 416-

59fc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LIBPLLVS DE SIN G V.lt;

i.Tw.lt;s* üon utdet. Si admittimus Apoftolum di'centcm : Qui uoIunMnqùît,dî(iigt; tes fien',inddut i'n tcntationem Si mufdpulas diaboli Si defyderin multa S2 inutilia Si noxi'a,quæ mergunc hominé in perdidonê amp;nbsp;in intentu.Nó aKgt; Af»Ie«s pec' tcf tcntationibus fubiacet,qui iunólus cfl: fœfninæ,in qua nihil eft aliud,ni/ cAtifomtimff fi quod feriat proximantcm.Aculeus pcccati faóla eft forma fœminca,ÔC mortis conditio non aliunde furrexit,nifi de mulicbri fubftantia.Quod Sa lomon ad noftram follicitudincm memorat diccns:A muliere fadu eft ini tiu peccati.ôi propter hanc oes morimur.Inde mortales tencmur,nee teneri timemus»Quid fi iam immortaleseflemusC'Per muliere liberauit nos equif Gen.j. demCHRiSTVS.Sedundeadhucmorimurformidaredebemus.TuncIt beratio ipfa conftabit in fœmina.fi à nobis mors reuincatur.quæ per fœmi nam uenerauCæterum fi adhuc per mulierem circa nos fcandala dominât! tur,liberationis christi fecimus pro certo difpedium.Siquidem in futu/ rum fpes ifta libertatis manet, quam fidei noftræ c H r it v M credimuS eótulifle,ut tue nobis omnino muiter non noceat.cu ÔC ipfa mors fuerit eua cuata.Nam fimodoputamus nos intentabiles eftemuliebribus iaculis» X. Conn.4. quid ergo reftatcœleftibus regnisC Nó immerito tales fenfus Apoftolus iti crepat dicens:Iam fatiati eftis.iam diuites fadi eftis.fine nobis regnatis, 32 utinam regnetis»Tempus ergo ludaminis adhuc geritur,ô2 mors per feemi nam adhuc ufiç graffatur.Mentior fi non uidemus cxinde interims pluri/ morum.Quanti SCqualescpifcopi 52 clerici fimul Si laici poft confeftionu uidoriarurheß calcata certamina.poft magnalia Ô2 figna uel mirabilia uf(^ quaqj monftrata,nofcuntur cum his omnibus naufragafte, cum uolunt in naui fragili nauigareCQuatos leones domuit una infirmitas delicata, qus cum fit uilis 62 miferade magniseffidtprædamCQuod Salomon loquitur

Prouer.lt;5. dicens:Precium meretricis tantum eft unius panis.mulier autem preciofaS animascapitt Ante nos iftatradantur,62nullis terroribus cohercemur« Quid faceremus fi opinionibus tatummodo geftas hiftorias audiremus* Sed hæc eft femper incredulitas humanæ duritiæ,ut non folum audiendo,' fed etiam uidendo non credat alteros interifle,nifi 62 feipfam uideritintert/ re.nec fociorum mortibus quatitur.dum illosemeritosautinualidos opigt;

' natur. Se autem multum mereri, aut multum ualere fiducialiter putat, negt; feiens præberi cundis exempla,cum fuerint quibufdam irrogata fupplicia* 'Eu.ty ficut dominus in euangelio pronponit 62 dicit:Putatis quod hi Galilæi præ omnibus Galilæis fuerint peccatores.qui talia pafli funtcN on.dico uobis: nifi pœnitentiâ habueritis fimiliter perietis, ficut illi fupra quos cecidit tur--ris in Syloe Si occidit cos.Putatis quoniam 62 'ipfi debitores fuerunt præ omnibus hominibus habitatibus in HierufalemCNo.dico uobis: fi no poe feduf nitueritis fimiliter perietis. Miramurfi Adam per Euam fedudus eft, §Hs db Em, qvjem nulla moriendu exempla pra;ceflerant,nifi iuffio una conftnnxerat,

cum

-ocr page 417-

LÄRI-TATE CLERICORVM»

cum modo nos nee i'nnumcrabiles mortes, nee infintta lufla eompefcantC Quibus eonuenfentcr dkitur fecundum increpationem dominu Si Adam uidiflet mortes,quæ faôlæ funt in uobis,olim in eilieio 8i daete peenitentiä egifleLDico autem uobis,quoniam Adæ tolerabih'us erit in die iudieq,

, uobis.Longe Gt peftis ifta öi Ines amp;nbsp;clandcftina pernicies.O quam inordü nabilis fœminæ propinquitas iaculatur.cuius uicinia eft dcliótoru latrocb nium.Non eft in hac focietate fynceritas approbabilis.quæ eollifiones ha-^ bet uelut quibufdam flueftibus turbulentas Jn hac familiaritate non habi-^ tatamicaconcordia,quoniamnonniti difcordantesinimicitias créât,Fecit cquidem uiro dominus muliercm adiutricem,led lerpentis inuidia pcrlo^ namfumpfithoftilem.QuodfiilIadeuirofuonataufcç hodie ipfum cui mngitur tentât,quanto magis iOa quæ copulatur nulla lege coniunda Z Et fi illi qui duo funt in carnc una concreti tentationibus mutuis inuicem pum guntur.quid facient hi qui in una carne nec natfnec iuntfti funt7 Præfertim quia nec deum iam inuocare perm ittitur,qui charitate alterius auocatur.nec finiturcogitarediuinaqui fibiquæfiuit cuiexhiberct domefticam curam. Propter quod fie Apoftolus cófulit dicens: Volo uos fine follicitudine efle, ». Corm.7. Qui fine uxore eft.follicitus eft quomodo placeat deo.qui ante habet uxo/ tem.cogitat quæ funt huius mudi,quomodo placeat uxori.Quid eft nunc quod in hac coniunólione deleólet.in qua funt folæ pugnæTquot;Aut quæ utili^ tas fauet.ubi non funt officia coniugalia,quando nec ipfa poffunt efle fecu/ raCCafualc eft omne quod fœminæ eft,ôi copulatio eius femper infefta eft. , Feederefuo magnas moleftiaspræftat,SC cui adhæferit contra fas, infanabi lem ingerit plagam. De carbonibus fcintillæ diflîliunt,de ferro rubigo nu^ tritur : morbos afpides fibilant.ôi mulier fundit concupifeentiæ peftilentiâ, quam Salomon fie comparât dicensiDe ueftimêtis procedit tinea,Si à muz e««. 44.' hereiniquitas uiri,Volo feire quæ fit affèôtio ifta comunis, quæ morbi dif* fenfio femper ambigua,quæ propofitum fuum nutantibus confilqs impu^ gnando conturbat.Vtquid fibi adhibuitmulierem.qui ducere contempfit uxoremC Omnis qui non manducauerit carncm,ut quid habitationem fuâ carnis apparatibus repletC Et qui non biberit uinum,quid uini obledtatioz ne perfruitur C Quafi non aliquotiens habende nec guftando copia efeux lends animus pafcitur,ôi uini odoriferi fola fragrantia fufeitatur fæpius anî mus,quid per hypocrifim uult ab hominibus abftines dici,ÔC in fecreto cargt; nibus amp;nbsp;ebrietatc diftendi C Habet multi diuitias quas fuis ufibus neganr, fed pro cupiditatc cóferuant.quibus fi nulla cupiditasinhæfiflet,nec cupide tatis infignia pofliderent. At uero qa cupiditate poflefli funt.pfruutur ani mo quod ufu no tangut.Ita his qui defpexit uinculû nuptiarû,6{ aliter uinz cutis feemineis obligat^Suis nullo coewbitu mifceaf,defyderio tamê, uifu,

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;colloquio.

-ocr page 418-

194- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LIBÉLLVS DE S IN G Vz

colloquio'.conîundioc femg oblcdatur.Nam fi defydcnu fœminæ no ha«

. béret, nun^ fœminam fuis obleôlamentis aflùmcret.Immo uero infupcr

' nbsp;nbsp;mihi fufpec^um placitum dédit,qui non legitimam duxitK legitimam re*

cufauit,nifi fallor in publico argumentatus eft hominibus promittere fan^ d:itatcm,amp;: in occulto fine uxore non effe. Duo arguméta fanôlitatis Si. libi dinis bine Si inde miranda funt,quæutralt;j inuicem tegunt,amp; utraqj inup cem produntJngeniofus eunuchus Si mœchus inuidet fibi dum côfulit, K dum quærit utrucp neutrum facit, ut fanótusminime deputetur,qui no uez ra coniundlione perfruatur, cu Paulus apoftolus dicat:Alligatus es uxorif t.Corin. 7. ne quæfieris folutionem.Solutus es ab uxoreC'ne quæfieris uxorera.Sed co fentio non eife caftitatis huius pudicitiam uiolatam.Sufpiciofis tarnen ma lam porrigit famam.SJ pudicitiæ bonum fruftra intrinfecus laboriofo ago necuftodit,quod forinfecusefficitinfamari.deftruens magifterium Pauli ibUem.io. prOuidentispariter Kmonentis.Vtquid,inquit,libertasmea iudicatur ab infideli confeientia C Si ergo gratiæ participo, ut quid blafphemor pro co quod gratias agoCPeius eft quàm mœchari continentiam ducerc crimino fam.ôC infamem ferre fanólimoniam. Blafphemiam ingen'treligioni.quâ contulit.qui quod confitetur non ante omnes impleuerit, ne Chriftianitas credatur efle fallada, Si mcechatio uidcaéquot; efle fanólitatis uelamcnto uefti Mdttb.5. ta’Propter quod dominus ineuagelio fic præmonetdicêstSicluceatlumê ueftrum coram hominibus,ut uidentes opera ueftra bona magnificent paz Row. t4. trem ueftrum qui in cœlis eft.hoc (èquitur Si Paulus apoftolus dicens: No ergo blafphcmetur bonum ueftrum.Si iterumxProuidentes bona non tan «. Corin, w tu corâ deo,fed etiam corâ hominibus.Et alio loco : Siue ergo manducatis, fiue bibitis.fiuc aliud qd facitis,omia in gloria dei facite.Eteftotefinefcanz dalo ludæis Si Græcis Si ecclefiædei.ficut Si ego p omnia omnibusplacco. Obi'efh'o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opponitur forfitan.quid eft quod ipfe iteru dixeritT’Si hominibus pla

G4I. I. cere ueIlcm,CH R i sTl ièruus non eflem.Nun^ fe quæcun^ dida legis ex cludut, ièd certislocis reipófa uniuerfa defixafunt. lllic placere hominibus non licet ubi uoluntas horainum non capit domini uoluntatem. Vbi ucro ’ acceptant homincs,quod ad gloriam proficit dei,innotelcere omnibus ipiè Row,i5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apoftolus præcepit.Vnufquifcç,inquit,noftrum proximo fuo pla*

ceat ad bonam ædificationem.Quale ergo præmium fanditatis expec^t, qui non folum blafphemiam ianditatis ab infidelibus prouocat,fed etiam . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fidclibus pcrniciofum præbet exemplar,ut infirmi fub prætextu diledionis

fubtiliter fornicentur,sipudicus impudicifti'me caftitatis præbeat magiftcgt; hCorin. amp;nbsp;ttum,deftruês quod Paulus apoftolus cóminat'’.Perqt,inqt,frater infirmas in tua cofciétia, jjpter quê Chriftus paflus eftfSic autê peccantes in fratreS Si percutiétes confeientiaeoru infirma in Ghriftu peccatis, Si quidénó hoe - ' z ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ iuuenibus

-ocr page 419-

LARITATE CLERICORVM. gt;

föUcnibus tantum,(èd ÔC fenibus congruit,fratrü i'mbecillitati' confulere,nc fenedtus petite ptouocet iuuentutem.ex qua debent omnia falutatia dooi inenta procedcte,fiait Eleaxatus in libto Machabæotum ptofitetut ÓS di- 2.MÄfblt;t.Ä dnPtæmitti malo in infetnu cppattias leges defetete,nó enim ætatenoftra dignû éft fingete.ut multi adolcfcentiu arbittati Eleazatû nonaginta anno Eferfj«rf ru ttâfiflè ad uitam alienigenatum, amp;nbsp;ipfi propter meâ fimulatione, 8i pro-pter modicum ÔC corruptibile tempus uitæ per me feducantur.Ôd odium ac macularn fenedtuti mcæ acquiram.llle maluituitam fuam tormentis obq-* 'Cere,quàm cuiqj magifterpcrditionisexiftcre.ôd nos ubi nulla totmenta fttnt,fluxibus folis nolumus faluandos fratres anteponere.nec contend fu/* mus ullis cruciatibus tam nobis prodefle quàm cætcris.cum ille noluit uiue te moriturus.ficut inferius profecutus eft dicens.Quamobrem fortiter uita exccdens.fenedlutc dignus apparebo, adolefcentibus autem exemplum forte relinquam.ut ptompto animo ac fortiter pro grauibus amp;nbsp;fandlis legi bus honeftæ morti fuccedant. Cum hoc etiam laicos deceat, ne aut extrane is occafionem blafphemandûaut fraternitati opportunitatem fornicationis opponant.tum maxime clericos uehementer neceflîtas ifta coftringat, qui bus aut religio blafphemata,aut fraternitas perdita pœnas duplices irroga bit.Necinuenientin iudicio dominiullum omnino folatium,qui alienigez nis Si fratribus peccâdi fomitem miniftrarût.Propter quod fie Paulus apo ftolusTitum inftruitdicenSîTeipfumbonorum faólorumprxbensexem Tiww.«. plum in dodîrina.in integritate.in grauitatea'n uerbo fano at^ irreprehenz fibili.utadueriariusreuereaturnihil habens de nobis diccre mali. öd iteru: lUdew. , Omnibus, inquit, fidem bona oftede.ut bonam dodlrinam faluatoris dhi noftri præferant in omnibus.Sic öd ad Timotheum fetibit dicens t Forma r« Tin». 4» efio fidelib^in fcrmone.in couerfatione.in charitate.in fide,in caftitate.Qd* Si Petrus apofiolus hortatut dicens:Cóuerfatio,inqt,ueftra in gentibus bo na fit.ut in eo quod detrahuntde uobis tanquam de malefadtoribus.de bo hisoperibus ueftris glorificentdeum.öd iterumîQuoniam ficeft.inquit.uo ibidem, luntas dei.ut benefacientes obmutefeere faciatis ftultorum hominum igno rantiam.Necquifquam fibi proponat Öd dicafhabere uolo quod uincam, dFs*Mi««w hoc eft cnim dicere.uiuere defydero fub ruina * Quis ^am ftultus qui ar^ ftari cupiat ad laborem.cuiofforturdelicatusttiumphusC’nequeenim duz plextriumphuseftfub fœminæ præfentia probari uiólorem, quàm eft in fingularitate feruare integram fponfionem fandlimoniæ.Et cum fit unus d tulus gloriarum,hoc loco unus fortis cft,qui fads laboratöd cum illo qui pa rum laborando uicerit.paritet muneratunQuid quod ille qui minimo con ' (umatus aftcribitur.qui fe orhi tepore fœmineis affeótibus oftentat abfeifx fumCQuia eum dominus in euangelio perfedu uocat.qui totö fuis ufibus rik «mputauerit patrimoniu. Gerte etiam cuicunc^ quotidiani triûphi pro ca-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftitatc

-ocr page 420-

39 s ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HBELLVS D,E S IN G V./ quot;

ftitatchon défunt,quta nû^ dcfyderijs camalibus fpiritum ceflat infefla-^ G(tP.5. rc corpus humanum:quodapoftolus afFirtnat di'ccns:Caro,inquit,toncugt; gt;nbsp;pifcitaduerfusfpiritum.fpiritusautcm aduerfuscarncm.hæccnim inuiccm aduerfantur fibi.ut non quæcuc^ uulti's ilia facîatis. Habcs nunc carne tua,, HcttiitriwKs quâ fupercs fcmp.Quid tibi uis alteram uellc coducereÇ’ Nemo fuper unâ adhibcrepdorem.ne j’ncfpiathcmitn'tæo infanabtli laboralt;

gt;ntdt({. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re,cut nullus ualeat medicus fubuenire»Nec^ aliquis fuper onus proprium

tollitinfuperalicnum.neoneribusduobusoppreflus ufc^ ad inferos degt; mergatur.Vnde fie Hieremias propheta docet fanôlitatis pondus fingula Thren.j. r*ter fuftincndum.Bonumeft.inquit.uirocum portauerir iugum graue in iuuentute fua.fedcbit fingulariter ôi filebit quoniam tulit fuper fe iugû gra ue» Sed fi quif^ malignus obfecutor ad diôtû apoftoli Pauli confugict diz centis:Oneraueftra fuftineteinuicem.ôCfie impiebitis logé christi.No hæc funtohera.quæ Paulus apoftolus imperat fubuehenda.fed ut toleranz tes nofmctipfos difeordia nulla difcernat.K in tentationibus conftitutis fia tribus mutua præbcamus auxilia.non ut ipfi nobis tentamenta per fcemi^ nas procuremus.fed ut tentamentorum magis pondera fubleuemus, cum feat quale fit fanditatis iugum,quod uix fingulare por tetur. De quo non folum ipfe.fed Si dominus uoluit certum diffinirc præceptum dicens: N on

capiunt uerbum iftud.fcd quibus datum eft.ôi iterum : Qui poteft ’ caperc capiat.Si ergo difficileftngulariter magnitude iftius ponderis tolcz ratur.quomodo tolerabitur fi geminatis ponderibus prægrauetur^’ Et fi fin gularcs pen'e omnes uix durant carnales infidias fullinere, quid faciunt illt qui ex utroejj latere gladqs impendentibus non cotantur incumbercCPlus dico.Si mariti Si uxores defyderia coiugaliaquotidie gereutes fibi no fuffi/ ciunt.quid agunt illi qui ad augendas impugnationes fœminis fociantur»’ MbIiVW infi/ nbsp;nbsp;improuiib ucl tranfeunter ad horam fœmineus afpedlus occurrensuez

dwC Uffci Int fagittas alienis oculis iaôtat.Quando libera non eft fimplex rcuerentia, quid illic geritur ubi libertatis fumit mulier in contubernalitate conftantiâ» quando in domefticis negocqs nunclacertosac fœmora lanificis operibuS nudat,nuncæftuans detcgitmembra.nunc fatigataiaôlatur.aut in riiùm aliquâdo di(roluit'’,nûc blanditias exhibet,amp; quod eft uenenofius fuper ciî ôta,pfallere deleôlatur.autcanerefCuius cantu tolerabilius eft audirc bafili

Effï-s». feum fibilantem.Contra quam Salomon fie nos cautos efficit dicens: Cum faltatrice noli aftîduus efle, nec audias illâme forte difpereas in efficacia ci9, T aceo reliqua,quæ magis pudenda funt quàm dicenda,folum hoc dico.in (ih*frAngi. dolore uel in ira mulierem* angi confpicere, iam non eft fine mulcedine»

Quid dicimus fi uideas iocundantem.aut quod eft deterius blandientcm?

Èfct.ÿ. Semel dixerim.omnis inconueniens fodalitas mulierum gluten eft delido rum,ôi uifeus toxicatum, qyo diabolus aucupaturJncongrua eft fodalitas fœminatu

-ocr page 421-

\ lari TA TE CLERICORVM^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;597

fcerriinarLim. Qaarùtiifodalitatêita nos rurfum Salomon docct ifi omnigt;' buspræcauereiCum aliéna,ihquit,multere ne fedeas omnino.ôi ne altercez ris cum ilia in ùino,ne force déclinée cor cuum in illam, amp;nbsp;fanguine tuo laba ris in perditionem,Poftremo fi animum noftrum confidimus in baccom^ munitate durare femper, uel illud apud nos debet effe fufpeôtum, ne ipfaî quac nobifeum conueniunt in nos ipfos forfitan moueantur, aut in alteros amores præ rapida ætate incicamentis furialibus ftimulentur, Si èeit nobis caufa quod peius eft (îne caufa,ut fomicacio nos maculer aliéna,apud quos ^^gg^dtur cæteris occafio lupanaris, ÔS crimine alieni reatus abforbebimur, cüi nos ipfi fubornamus immundidæ lenocinium » Propter quod apofto^ lus Paulus de fimilibiis ita nos inftruit dicens:Si propter efeam frater tuus fcandalizatuniâ non incharitateambulas^Noli éka tua ilium perdere,proz pterquem CHKiSTVSmortuuseft. SCiterum:Bonumeft non manduca^ ibiJew.' recarnem,necß bibere uinum.necp oftêderetn quo frater tuus offendit.aut fcandali2acur,aut infirmatur.ôi alio loco:Hoc,inquit,iudicatc magis,ne po ibiHew» naris offcndiculum aut feandalu fratri.ôi de femetipfo fie aittPropter quod i.Cor.R. fi cibus fcâdalizat fratrê meû, tam nS manducabo carne in æternum.ne fra rrem fcandalisem.Cu m ergo nos pulfat coniundtionis huius moleftia de-* teftabilis, amp;nbsp;fi adulteros non poteft facere, fàcit tarnen peiores adulteris $C incœftis. Quis enim cordis alterius ferutator qualitatem uniufcuiufcp perx pendat,ô£ pro altera perfona contra fatanam repugnator, circa deum uero idoneus fideiuflor efle præfumatCDe femetipfo demens eft,qui aliqd polx licctur.ne dicara fi etiam pro fœmina Iponfionem ponerc uidcatur,cu Pau lus apoftolus fie de fe pronundet dicens:N on quia iâ accept,aut iam tuftifî Philip-^' catus fum.aut iâ perfedus fum,fequor autê fi quo modo comprehendâ, in quo Si comprehenfus fum àCHRiSTO. fratres ego me non arbitror com^ prehendifte; Vnum tamentpofteriora quidem obliuifeens ad ea quæfunt antepedes,ad regulam fequor,ad palmam fupemæ uocationis domini noz ftri lESV CHRiSTi.Quicuncçergo perfedifumus.hocfentiamustMibij i.Cor.^ inquit.pro minimo eft:,ut à uobis tudicer,aur ab humano die, fed necç me iplum iudico : qui autem iudicat me, dominus eft.ô£ alio loco : Beatus, in*- Rl)o.i4k quit,qui non iüdicat femetipfum.in quo probat alium. Quamuis ergo nos Dec de noftra ftabilitate certum aliquid habeamus, qui fine ceflatione con** cutimur inter fludus feculi fuftinentes procellofos incurfus, tarnen fi alicui tanta fidticia eft de immobilitate propriæ firmitatis, faltem folidtus reform midet,neipfe fit fcandalum uifibus alienis, (èd terreatur uoce domini com^ minantis:Væh,inquit,huicmundo ab fcandalis.üeruntamen, uâeh homini tUi per quem fcâdalum uenit. Si bas domini comminationes religiofo corx de metuimus SC reueremur, plus de alrjs quàm de nobis extimefeamus pe/» riculum noftru, qui mutais teftâte apoftolo Paulo urilttatibus obligamurt ' gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N Non

-ocr page 422-

)9« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LÏBELLVS DË SÏNÖV/

' Pbilipp.!. Non quâ: Gia runt,inquit,finguli’cogitantes,fed quæ aliotuiöi iterütti:f^égt; I. Cor. to. mo quod fuum eft quærat,fed quod alterius, Sed aliquis atrip iens de ipfo Rbo.14. Paulo quod opponat: Vnufquifq^,inquit, ueftrum pro fe rationem reddet deo,6i unuiquifcç fuam farcinam portabit. Qui non uult ergo pro altero rcddere rationem,nec caufis eius,nec negoctjs debet particeps illidtus inter* ene,8C qui liber uel immunisrirca farcinas aliénas conatur exiftere,nihil atû enum contraria condirione teneat infra fe. Nâ neceffe eft ut rarioni alterius fubqciatur.qui negodum tradlauerit alienu.O porter eö damno perftringi uel dilpendio farcinaru,apud que fub intuta cuftodia fratris fardnse perie* rut,quia quicquid in domo noftra fub minus idonea tutela perditu Hierit» ,, - nbsp;nbsp;nbsp;aut latrones effregeriat,noftru eft. Si à nobis exigetur quicquid per inertia

noftra male comilTum cuftodif .T une uero ab inuicem bberi fumus,fi nihil Obieaio. apud nos de re alterius refrructur.Forfitan aliquis dicat:Ergo nec ad domui orationisdebemusparicerconuenire,ne aliquis aliquem feandalizet. Han's ticæ profeflionis eft ifta contradiólio calumniofa,quæ de bonis præfcribit, ut afterat mala, Si de (ànditate præiudicat, ut immundidam fubtiliter in** troducat.De lidto calumnias facit, ut obrincre illidtû poffît. Propter quod i.Cor.K. apoftolus Paulus hærefî huicante præfcribit dicensxVeruntamen nccç mu lier fine uiro.necp uir fine muliere in domino. Abfit, abfit ut ubilt;ç feeminas præfcribantur.aut ubit^ permiftio tribuatur. Habent loca fua drea maritû* drea fîlios,circa fratres,drca parentes, circa feruos.ÔC in domo orationis tan*-tummodo iuxta cundos dericos. In manfione autem una fine cognationc competenter non habent focios.Hæc eft libra quæ ftat. State ueto non po/ pMMer.4. tcft quicquid inclinauèrit libra,dicente fcripturaxNon dedinabis in dexterâ, 5- nec^ in finiftram,dC dominus in euangelio t Quod amplius eft, à malo eit, Difce nunc temperantiæ modum,qui per licentiam quæris exceftum.Ama fçeminas inter facra folennia, SC odio habe in communione priuata : fi uis Eccfid/lcs.y. Salomonis teuere dodrinamtTempus, inquit,amandi, ôi tempus odien.* di.Tunc ergo cauenda funt fœminæ pam'dpia, quando geritur camalium curarum continua unanimiter fi equêria.quoniam inter curas fuas carofem per indtamenta oipidinis prouocac,8C illic parit fomenta peccandi,ubi pet/, tradanscommoda fua temporalis uitæcogitationibus fenferitpaululum relaxari » ficut Salomon aflerit dicens : Deprimit terrena cogitatio fenfutn multa cogitantem.In conuentu uero facrorum ubi fpiritus dominatur,an/ alla femeripfam cognofeens, perdit fuæ uoluptatis ufum, perdit SL luxum dum tradantur cœleftia, dum celebrantur fonda myfteria. coca humani*' î ’ nbsp;nbsp;nbsp;tas occupacur, ubi non humana, fèd diuina funt omnia, ubi ueneratio uel

tremor SC terror incutitur,animis uniuerfis fepulta eft perfede fubftariacar nalis. Inter ipfa ferè camis merdmonia multi uoluptaté corporis negligunt, fdlicec quando à legionibus exerdtia medicantur artnorum, aut crêpât litiz

-ocr page 423-

Làrïtate clericorvm.

bus forum,aut rcfonant Kteris auditoria,aut negociatorcs comcrdjs inftati ter incumbunt.aut artifices in artificia ipamp; propenfi funt : quâtô magis ubi non carnale opus hotninum, fed fpiritale geritùr àngëlôhimCN ihil illic ina

. pugnatioes pofTunt, ubi ÔJ ipfi dæmones cedutiôi niillà fexus alicuius per/ mitti£ cofyderàri diftantia.ubi nec ætas née dignitas » fed fola æqualitas re/ gnat,at q; ut plcnius dicâiOmnes illie talés fenfus acdpiût,ÔC ut ipfa coiugali/ tas ignôréif.ubi chr I s T V s loquié’,audi€’,attenditf,K per omia.K in omi' bus fôlùs eft totû,téftante Apoftolo K dicente:Vbi non eft,inquit,Iudæus Koloff. ôC Græcus,circunci(îo Si prxputium,Barbaras dC Scycha,mafculus feemi ’ na,reruüs Si liber.fed omnia Si in omnibus christv s.Hunc plané con^ • üentum gloria eft cclebrare cum fœminis,in quo nulla eft difcrctió qùalita/ tis.ubi tantum licet omnes æquare fine aliqua differentia,ut nec in ipfo ba^ ptifmate cuiufquanuditas erubeicat» Vbi Adæamp;Euærenouaturinfantià nec exponit,fed poti9 accipit tunica.Quod fi amp;nbsp;illic fît aliquis diabolo peior, qui fcëminaru afpedlibus feriatur.de nullo tarnen congregatio ucftra culpà fcutquæ propter cœleftia.no propter terrena colligitur» Verutamé fi quis il-licluxuriofis obtutibusfuerit, nullo modo altcrum lædit, qui no ad homigt; nem.fed ad christ vm pro falute proceftinQuinetiam de fuis contradi/ ftionibus concradiétores excludam.ut no meis,fed fuis propófitiónibus cè dantSi inter fefta fandla poteft comunis cOnuentio fcandalisari, ubi ten^ tator ipfe diabolus trçmit,quis illic ftabilem fe efte promittit, ubi têtator aii denter occairitCôê fi illic periclitamur.ubi dei præcepta nos congregât, quid agimus ubi dei iufla nos feparant C amp;nbsp;fi turbamur illic ubi dei uoluntatè munimur,quanto niagts ubi non folum diabolum, fed etiam domina ha^ bemus àducrfumC^Cû facrofandtis étiitri ôd iuftis nobis protedlio miriiftrà tur.ficut Efaias ait:Légcm,inquic,in adiutorium dédit,fine iüftïonibüs üérô nbsp;nbsp;nbsp;in dUntà

diuinis nullum poteft eifepræfidium. Aliud eft quod dcüs impérat facerë, K aliud uoluntati eius obfiftere.Cuius ita funt mandata fetuatida,ut fi ahgt; quid iuflerit quod fccudum homines iniuftum efte üidéatür.iuftum creda/ tur fiatrSC fi iuftum iufferit.iuftum reputetur ÖC fiat,cum fine iufticia non poteft efte quod mandat,qui potens cftiniufticiam iuftificando uocareiu fticiam,K iufticiam reprobando iniufticiam probate tranfuerfam,cuius üo VolunUs âd luntas eft fola Si uera iuftida.Si enim totum quod gerimus, ad hoc tantu* modo gerimus,ut domino placeamus, profe(fto hoc folum erit iuftû quic/ quid uoluerit, Si iüfferit.ôê probauerit deus.cui placere geftimus. Nâ eu (èr ui non poftînt â femetipfis feirè quid fuis dominis placeat,nifi dominorurri fequantur imperia, Si utiqué homines hominum fimilium fibi no ualeanjc utilitates agnofeere, nifi âceeperint quod obferuent.multo magis mortales nefciunt immortalis dei iufticiam comprehendere.nifi ipfe iufticiarum fua^* rum dignetur iudida démônftraterSicut Salomon approbat dicensrQuis Sdpirn,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ni enim

-ocr page 424-

.tlBÉLLVS DÉ SIN GV/ , cnim hommum poterit fcire confilium deiC aut quis potent cogitate quid uelit deus f Cogitationes immortaliu timidæ Si incertae prouidétiae noftræ» Corpus enim quod corrumpitur.a'ggrauat animam Si deprimitterrena in/ habitatiofenfummukacogitatem.Difficile æftimamusquæin terra funt, quæ in profpeólu funt inuenimus cum labore, quæ in ccelis autem funt, quis inueftigabitCSenfum autem tuum quis icit.nifi tu dederis ei fapientia Si, miferis fpiritu fancftu de akiifimisÆt fi correôlæ funt femitæ eorû qui in terra funt,ôi quæ tibi placent, didicerint homines, Si per fapientiam fana« funt, ambulantes in tenebris fibimetipfis lumen no poffunt oftendere.nifi ' ultroneu fcipfum non uidetibus offerat lumenJta humanacæcitas ad dcu non dirigit uiam, nifi ipfe lucernam legis oflcdat.Vnde Dauid fic loquitur pfdLit?. dicens:Lucerna eft,inquit,pcdibus meis uerbum tuum. Si lux femitis meis» Ibiiis. 6Citerum:Præceptum domini lucidum illuminas oculos.Hoc eft ergolucife rum quodcucp merit à deo intimatum.ôC hoc deo dignum.quod ipfe deus uoluntati fuæ fateturacceptum.ut exerceat per omnia dominatu. Alioquin nec nos ferui afcriberemur.nec ipfe dominus haberetur, fi fecundum uolun tatem noftram permitteremur impendere feruitutem,amp; arbitrio noftro no dei eligeremus exercitameta iuftitiæ. Tales Paulus apoftolus uanificat di^ Rbom. to. cens: Ignorantes,inquit,dei iuftitiam.K fuam uolentes ftatuere, iufticiæ del no funt fubieóli.Tollantur nuc è medio ambages iftæ ta uanæ,ôê’ querimo niæ inaniter calumniofæ. Ad Ipiritales aótus cû fœminis, deoiuuâte,nô me tuimus adunari.qui per dei iuftîonem iufticiâ nos credimus opcrari,ex qua nobis feimus munimenta fupponi. Priuatim uero côtinentibus plurimu clerids Si uirginibus hofpitia îeparanda funt,quia quod deusiniquum iu/ dicat.iuftum efte non poteft.Contubcrniû tamen(amp; fi nulla in ipfocontu-bernio turpis confuetudo nafeatur ) accedat, quia impoflîbile eft iniquita/ tem ad uiôtoriam peruenire, quæ contendit cotra dei iufla pugnare.Quan turn enim lex obedientibus fuggerit adiutorium.tantû inobedientibus in-* «.Cor. y. dtatpeccatum, dicente Apoftolo: Virtus, inquit, peccati lex.Qui nos ergo iuftît,ut in facris fuis cum fœminis triumphemus, ipfe iubet ut priuatim pu gnas fœmineas caucamus.Sunt equidem neceflitates aliæ, quæ nos quoeç priuatim fœminas uidere compellant,fed etiam ipfæ diuini opens uel præ«-cepti imperant effi'cadam,ut uifitemus,ut folatia præbeamus, ut hortameti ta uitalia falubriter intimemus : nec tarnen Si in qs offi'cqs minor cura agen daeftpro moribus noftris,utclarefcant in noftraoperationeindicia pu/ ritatis. Seucritas non défit, quæ fub clerico foeminam poflîc aftringere, ut ipfam confolationem noftram fufdpiat cum tremore, Si ita fentiat uifita/ tionis affeôtum, ut clericum ueneretur. Ac ne tardius fit euagari per fin/ gula, totum quicquid agimus, honeftum efte poteft, fi femper in nobis fi/ gna honeftatis eluceant,ficut Paulus apoftolus uniuerfa complexus eft dicens

-ocr page 425-

LARITÄTE CLERICORVM# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.40 t

.dtcens : Omnia ueftra honefte fiant» amp;nbsp;iterumtSic prjecipimus,inquit,uoz i.Cöf.i'4» bis ut honefte ambuIetis»Non bene fuccedit quiequid agitut paffim, ÔL fan

r ftum non eft.quod geritut fandtum, nifi fandtc quod fanólum eft perâga . tut,fient Salomon aflerit dicens:Qui enim cuftodierint iufte iufta iuftifica-' s^tpien.«. j, buntur»Synceriter ergo fynceritas ipfa feruanda eft, SC omne quod uoti eft

etiam in aólu fignandum eft,ne aliud uotacómendent, SC aliud adus infi^ niuent.Vndicp probanda eft inftitutio uoluntatis, SC undic^ confumandus eft curfus uniufeuiufqj certaminis.ne minus fit aliquid ad triumphum.fi no plenius dimicetur.Hinc Paulus apoilolus introducit documêta certaminu: Sed amp;nbsp;qui in agone,inquit,certat,non coronabitur.nifi qui legitime certaue z.Tim. S ritöj iterum:Nefcitis.inquit.quoniam qui in ftadio currüt,omnes quidem tCor.jf^ currunt.fed unus accipit brauium:fic currite.ut comprehendatis»Omnis ein qui in agone contendit,ab omnibus fe abftinet.Si illi quidem ut corruptibi lern coronam accipiant.nos autem incorruptä»Plenitudo eft ergo fanctita-' tis SC palma perfedta ut ex omni parte fecum non habeat quod recufet, ne quod profiteturodiffe,tenedo uideaturamare»Quodfi aliquis dicit,captif similttudmü uum teneo aduerfarium meu.cui femper infultem,uideat ne forte aduerfus eum captluus indpiat præualere.Nû^ fecurus cum thefauro latro tenetut inclufus,nec intra unam caueam habitans cum lupo tutus eft agnus Jpfe fe uoluit fuperari.qui hoftem propriu in fuas portas induxitîSi inteftinû glaz

f diumfibi ipfe fuppofuit, qui locum habicationis fuæ aduerfarq ingreftibus referauittô^ qui fretus eft couerfari cum fcandalo,fine caufa dicit.pacatus uo lo effe cum diabolo,cotra Apoftolum dicentem:Nolite locum dare diabo^ Ëpbe.4, lo.Omni ergo modo muniendus eft locus,ubifuerit thefaurus abfcôditus, ne per unam cauernam totum parietem latro fuffodiat.Nâ fi de foris expu gnans uix mûris expellitur,quantû ualebit fi infra muros acceperit habita/ culumCôi fi illi qui côtra eu claudût, aliquotiens ab eodem capiuntur,quati to magisille qui ultroneus illi patefecetit ingreflum decipiturî’cû dicatSalo mon:Si iuftus uix faluus fit,iniuftus ubi parebitCOmnes ergo rimæ ne di- prower.iï* cam portæ claudendæ funt.ne per unum foramen caftra omnia pénétrent ,tur,ôî uniuerfa componenda funt munimenta,ne per modicum non muni/ turn tota ciuitas ruat,ficut Salomon repetit dicês:Qui fpernit modica,pau/ Ecn.i^, latim cadit» Sic ftupeo autem huius peruerfitatis arbitriû,ut â clerids ad c6/

. munitatern fœmina magis quàm mafculus eligatur.Nunquid tantum mu lier utilior eft commodis clerici, quantum prodeft mafculus continens. uel puer mafeulo continentiÇ'aut ipfa erit decens utilitas, quam indecens cornu nitas fadtCÔi ubi erit, quod Salomo aitCOmne animal diligit fimile fibi. ôj ibH kerû: V olatilia ad fibi fimilia coueniunt. Sed ôC fi fœmina utilior exiftima-* tur,non oportebat carnalia emolumenta præponere utilitatibus fpiritaliu commodorum,Ôi; expediebat qualeeun^ uirum inutilem fuftinere pro exiz

N î ftimatione

-ocr page 426-

4.ÖX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LIÖËLLVS De SiNGV/ - •

ftimati'one mum'enda, bonos affeólus mulicris cuni exiftimarione t«fz

Ëffï. 4x. piflïma.Qüod Salomon comparât di'cés:Melior eft, i'nquit, iniquitas ui« benefaciês mulier.Artifidalia funt itac^ femper diaboli ueneficia.quibus ingenium fuæ calliditatis exercés fandimom'æ deditos dolofis commodïz tatibus iuuat ut perdat, amp;nbsp;inter cotinentesquafi neceffaria emoluméta mu tuis adiuuaminibus fubminifträs, adrjcit prius mafculu Qi. fœminam pari/ ter,ut poft^ infeparabiles fecerit per alterutra folatia.poflït occidere, danz tes fimplices animos ad caftitatis uota feruanda, ÔC impugnationis fuæ arz ma fubducens interim quafi placidus fautor fuggerit fanÄitatis argument ta,donec diutius inter ambos inimicam nutriat concordiam. Facit affabiles fibi inuicem Si deferuire, amp;nbsp;aftentator infeftus impedimenta remoues uniz uerfa, cómodis eoru gaudet efficacia cómodare.ut totaeos fibimctipfis nez ceflitate commendans,exhiberc eos poflit in alterutrum folitaconfolatioz ne penderc.Non uult eos in aliquo impedire, ne feparet tam fpiritaliter camaliter.Inconcuflos effidtuiuere.ne ipfa fodetatis initia immature temz pore fœdera cepta conturbent» V fqueadeo illos uidentibus cuntftis ad petz fedtû fanôlitatis inuitat, fouet, fubleuat, ut dei effe computet benefida ipfa contraria,quibus inducuntur ut pereant.nefcientes nunquam deum iuuare quod uetat.Quibus in tantû diabolus blandiens fecuritatem præparat fan Âimoniæ, ut coniundtos fe magis æftiment difiunôtos immobiles circa libidinem perdurare. quos cum omni tranquillitate deducens nullis procel lis aut ftudibus inquiétât, amp;nbsp;uelut in medio mari minus cautos inducit la^ xare uela.uec quærere gubernacula.ut fubita tempeftate concitatos naufra/ ( gos ex infperata commotione fubmergat.Hanc primo exhibet Icnitatem, ut duas naues obledlet ad inuice conucnire,quas cû fecerit iundas Si repen tints turbinibus in femetipfas elidere poflît Si frangere.ôi his utitur blandi/ mentis,ut fubtraélis omnibus iaculis compcicens aduerfa, fuggerens proz fpcra.tam diu fopitum ignem fine ullis Hammis occultât,donee duas facuz las iungens fimul ambas accendat,amp;: tamdiu ceflat feuitiæ fuæ tcla fuppo/ nere,donee ficut peritus uenator quos oedfurus eft, laquei fui uinculis alhgt; get. At ubi infolubili cathena deuindlos aftrinxcrit, uelut lanifta protinus duos gladiatores aduerfus inuicem compellit armari,dC fubinde ftimulans membra ftatim gladios aptat,ftatim fuccendit infaniam. Si uulnificos am/ plexus impingens utrunque fimul uno iôlu mortificat. Sic explicat quod ante præftare uidetur, fie de fimplici charitate amorem confiât illicitum, fie perfanôh'tatemfibi inducitinteritum, dum contentuseft cedere.ficualet fortius occupare, Si fummiflus patitur femetipfum præbcre deuidum, fie

• ' plenius deuincere gloriatur. Cuius uerfutias Paulus apoftolus fie intclligt; ï. Cor. 2. git dicens: N on enim ignoramus, inquit,aft utias cius. Male itaque in bac participatione pacati funt, qui ad bella pacificante diabolo perducuntut.ôS

non

-ocr page 427-

L AR. I T ATE CLERICOR.VM, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40J

toon bene in fandtitate profidunt, quibus ad detrimentum prouedlus ipfe inimid arrifido fubornatur.nec reólo oirfu moliuntur conrinenriæ fcaias afeendere, quos ut de alto prædpitct, élaborai ad culmen aduerfarius proz telare. Sed necefle eft caducis lapfibus elidantur, qui uiam lubricam tenu-' etunt, de qua Salomon fic prædicat dicens: Eft uia quæ uidetur apud ho^» Prouer.i-^ mines redla efle, nouiftima autem eius ueniunt in profundum inferorum» Sed aiunt : Si de hac coniunótione derid denotantur, notandi font etiam fanóhi plerique nobifeum, ficut Helias, qui manfit apud uiduamt fiue apox j.Regu'^ ftoliqui mulieres fccum comités circunducebant, ut loannes qui matrem Ioäh. 19^ domini afliimpfit, eodem domino delegante, aut ipfe dominus cui de fo-* is facultatibus alimenta præftabant aliquæ mulieres religiofe, cui etiam Martha miniftrabat ad menfam, amp;nbsp;qui fingulariter locutus eft ad puteum fedens cum alienigena muliere Samaritana gt;nbsp;uel cui recumbenti fœmi ibdem. 4^ na lachrymis pedes lauit, capillis exterfit. Galiidi argumentatores amp;nbsp;iu- 7* rifperiti fallaces, qui dum cupiunt præuaricari, controuerfias aólionesque caufarum etiam ipfa iura tranfoèrtunt, K cum nolunt competencibus coërz ccri iuifionibus.Iegum adilludendos indicesinconuenientibus exemplis uelut fimiles coniedturas iutis obqdunt, qui per Salomonern ipfius legis fagadtate produntur : Peccator, inquit, homo euitat correptionem, Ôi ad Efd.ji* uoluntatem foam inuenit comparationem.Tales ergo non peroration nem.fedper correptionem potius reuincendifunt.ut non ante interpren tatis orationibus inftruantur quam admiferint, quod ad defenfionis folan tium reppercrunt, ficut nos aduerfos huiufmodi homines Salomon edon cet dicens : N oli, inquit, refpondere infipienti ad ipfius infipientiam, ne fix milisfias illi, fed refponde infipienti contra ipfius infipientiam, ut non uin deaturfibi fapiens efte. Reuera magni homines, qui fe comparant fann dis,8C eximia conuerfatio noftra, quæ prophetis uel apoftolisuideatur æqualis.ad occafionem luxuriæ noftræ in peruerfum fandtos uolumus imitari, SC inter cæteros adlus ueftigia iuftorum nolumus fequi. In qui n bufdam infirmosnosexcufamusadimitanda fadla maiorum.ôd in aids nos æquales maioribus proteftamur,cum Helias ipfe in anguftia conftitu-tus, imparem fe patribus fuis ante deum fateatur. Nunquid, inquit, me^ lior fum patribus meisChoc Helias de anteceftoribus fuis in infirmita-' j. Reg. te fua cogitur cxclamare.ôi nos Heliæ uel prophetis.ôC apoftolis, amp;nbsp;domix nouirtutem noftra non dubitamus æquareC Video plané no fic apud uos calcari auaritiam, ficut apoftoli propria cundla dimiferunt » Video crapux lam 8C ebrietatem fic ueftris conuiurjs no abelTe, ficut apoftoli nihil haben* tes frequenter coadti font efurire.Cognofco taliterin nobis ieiunia, fi^ tim, famem, nuditatem propter inftantiam dodlrinæ folius ubilt;^ poliere« ficutin apoftolis legimustriumphafle.SCapprobanturapud noseadem

N 4 exercitia

-ocr page 428-

40 4* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.LIB ELL VS DE SIN G VA

cxercida ferucrc uirtutum, quibus apoftoli omnia uitia trcmuerunt. Plane 4ogt; dieriim ieiunium domini meditamur,dC orationcs cxcubias^, quibits illepcr folitudinesetiam nodturna filentia rumpebat»Nuquid firoilesago/ ncs frequentamus contra ludtamina uitiorum.Ôi fie agimas rigore, autoiv tate,uigilris,paffi5ibus,labore,nece0itate,afflidione,abftinetia,quibuspec cata calcatuLut nemo de nobis mali aliquid fufpiced’ Z per quæ Paulus apo t.Cor.(S. ftolus cofiientia fua innotuifle omnibus gloriaóln omnibus.inquit.come

dates nofmetipfos, quafi dei miniftros,in fuftetatione multa,in preffuris.iti tetationibus in tribulatioibus.in angu();r)s,in plagisj'n cuQodrjs, in careers bus,in fediti6ibus,in inuocatioibus,in laborib^.in uigili)s,in ieiunijs,in cafii cate,in fdentia,in I6ganimicate,in bonitate.in fpiritu fanóto,incharitatcnó fidla,in uerboueritatis,in uirtute dei perarma iufticiæ à dextrisdcàfiniftns. Ad has imitatiotjes infirmi fumus,si ad mulieres circunducendas poflibili taré nobis comparandæ imitationis afciHimus, quod fi etiam cundla illoru quif^ fe impfere iadtaiTet.me tame nullius fuadela poterat indinarc,ut ali-I. Cor. II. osnuncapoftoloscredere.cotra apoftoli Pauli profeftione: Nunquid, itigt;

quit,omesapoftolifnuquidomes prophetæCSi christv s feipfu copa lolt;tn. 14. rare no aufus eft deo.qui ainPater maior me eft : aut fi apoftoli coæquarc

femetipfos no aufi fut c H R i s T o nbsp;nos hodie apoftolis æquales facict co

fimilis fortitudoC Miiera humanitas in hac æqualitate no timesfulminari, qua: de filio dei,aut de filqs tonitrui no contaris peccatis tuisexepla uelutfiz milia mutare C cu fuperbiæ fitelata iadlantia etiam minimis ccdefixqué^ PMIi'p.1. comparabilem uelleconfcribi.Cu Paulus raoneatôi dicat: Alter altcrumfu Ibidem, periore fibi exiftimantes.0d inferius addidit dices: Hoc fentite de uobis qcf

Kin CHRISTO IES V, qui cu in forma dei eflet conftitutus, non rapinatn arbitratus eft efle (e æqualem deo, fed (emetipfum exinaniuit,forma ferui acdpies.Minus itacß de noftris uiribus (entiendu eft,nec fortitudini fando ru noftra infirmitas comparada eft.ficut nobis apoftolus Paulus de femeti i.Cor.io. nbsp;nbsp;nbsp;magifteriu proponit K didt:No enim audemus,inquit,comparare rios

aut conferre quibufda qui (èipfos cómendant,fed ipfi in nobifipfis nofmetz ipfos nobis c6mendates:no fupra menfura gloriâtes, led ad mefura gratia; I.Cor. 15. qua nobis mefus eft deus.Etenim cotemplamur quod ipfe iteru dixit.PIus ab illis omnibus laboraui,nihil mclius,nihil aptius mihi proponitur unde uinca,nifi ut de ipfo de quo mihi præfcribitunego iplè præfcribâ.Ccrte plus omnibus ipfe laborauit, K tarnen ad mulieres circuducendas collegas fuoS imitari cotremuit, ne fe ad interitu fubqceret tetationi camalt. Vnde ipfe ra i.Cor.p. tione fic reddidit dices: Ego,inqt,fic curro,n5 quafi in incertu : fic pugno,no quafi acre cædens, led affligo corpus meu, K in ieruitutem redigo, ne forte alrjs prædicâs,ipfe reprobus inueniar.Huic ergo te copara, qui te apoftolu iaeftas, K ex ipfo difee quid metuas.qui damac K didc : Oro uos imitatores , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...... ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niei

-ocr page 429-

LÀ RIT A TE C L E RIC O R V M,' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-ôf

mcî eftote.Noluit îtacg de mulicribus circûduccndi's habere fîdiicia.qui no i.Cof.4. ignorabat quantum ah’æ uirtutes ab alqs uirtutibus différant,amp; aliam clan* tatcni folis.ôi aliam lunæ,aliam ucro ftellarum.de charifmatibus ecclefiafti t-Cor.i^» cis fimilitudinem comparans intimaucrat.Sed nos contra de apoftolica no bis coæquatione blandimur, no intendêtes penitus, quid apoftoli ôi fandli omnes inuiôf a uirtute gelferunt.ôC difïîdlem rumpere quaerimus uiâ.cu per facilia planior fit nobis appolîta,contra Salomonern dicentem:Non te cre/ Efd.jj» das,inquit,uiæ laboriofæ,ne ponas animæ tuæ Icandalu. Nec ullus confyde rat.quoniam unus fccurus in lubrico graditur.Si alius qui impar eft jabitur, unus per ripas curfu montes afcendit,alius fi fe coardlauerit.cadit. Vni con-tingit per tempeftatesnauigia féliciter explicate,amp; alteri talis félicitas no po tefteuenireî quod Paulus apoftolus dccernit: Vnufquifcp.inquit.propriû t.C(fr.7i donum habet ex deo, unus quidem fic.aliusuero fic»Sed qui mihi de fan^ dorû exemplo præiudicâc,quid aliud exemplum uolunt cótemplari quod metuannôC qui apoftolis coæquari contendit,quare no magis prælbyteros adukeros apud Danielem ad formidinem fibimet ipfe proponit.Hæc autê D4n».tj« ’ non ideo propono.ut quafi apoftolorum imitatoribus contradicam.fed ut illos confundam, qui fe fandlis exæquent.Nec nego ipfos elfe felt;îfandos, quos doôlores accepimus cunôti.fed aduerfus eos contendo, qui cupientes ad mala fua bonorum hiftorias deprauare,legem*fibi æftimant fuffragari, aFs * dik ficut omnes qui perire feftinâr.ÔC fub obtentu fanóforum dedccora fua uogt; lunt elfe œlata, ut fub imitatione maiorum contraria quæcp committann quos apoftolus Paulus prodit 6C publicat dicens:Quod autem faciogt; ôd fa' «fturus fum:ut amputem occafionê eorum qui uolût occaGonem.ut in eo in quo gloriâtur,tales inuenianf.quales Sd nos fumus.Nâ ôd huiufmodi pfeu/ doapoftoli funt operarq dolofi.tranftîgurantes fe in apoftolos christi, hoc addunt adcumulum perd.ittonis cumulandu.ut bonos infamennquoz Tum exemplo utuntur ad malum,quibus utile effet fatis ôd falubre. fi cuiuf^ cuncp hiftoriæ fcipfos magis crederent non intellexiftè rationem.quàm ali-quid inhoneftum arbitrarentur in lege : quos apoftolus Paulus corripit ôd confundit dicens:Non intelligentes nelt;^ de quiîîuS dicunt, necç de quibus i.Timo.r» affirmant.ôd iterum: Si quis putat fe feire alipuid.nodum cognouit quemx i.Cor.g. admodû eu oporteat feire. Vacant itaeç præiudicia petulâtium.quos inge nia fuæ peruerfitatis errabunda tranfducunt, ôd quærunt competentes fuis fenfibus hiftorias quas exponât.qui male agentes mutuât Icgalia patrod^ nia. Bene agentibus bona funt omnia quæcûcç feripta funt,qui bene dióla bene fufdpiunt,ficut Paulus apoftolus pollicetur; Scimus quoniâ bona eft i‘Tfwo.i» iex.fi quis ea legitime utatur. O brinuimus confundêdo cótradiólores.Có-uertamur fubinde eofdê quos uicimus infuper erudire,ne auc,ut faneftos rez Giancre patiamur in crimine.aut ignari deputemur in reddendo rationé,ut

pnblicc

-ocr page 430-

LIBELLVS DE SINGV/

puWice uidi’ pcenitenriam gerant. Aut fi noluerint nos cxpunximus.qnód ad noftram pertinet diligentiam» ut quomodo fatiffecimus fupradfôlæ fen t.Timo.2. tentiæ Salomonisita fatiffadamus PaUio apoftolo condonanri: Setuum» i'nqui'tidomini no oportet litigarejed mitéi^e,ad omnes dodbilem,pariêgt; tem,CU omni modcftia,complété eos qüi refiÜunt ueritati. ne forte det ilîis deus pœnitentiâ ad cognofccndâ ueritafem, SC refipifcât à diàbolt laqueis, à quo captiui tenencur fecundum eius uoIuntâtem.Orhne quicqiïid ab au/ toribus noftn's geftum eft,rationabiliter gerebatur.ut pofteris nobis aduer fus præuaricatorcsmunicaündic^ autoritastradere^,propter hærefim atiw putandam quam fuperius taxauimus * de aflùmendis fœminis, quam fiue per femetipfum,Cue per fouos (uos dominus paululu relaxauit, ne nimio rigore in totum domini fabrica damnaretur.Præuidebâtur à domino hæte tid.qui nuptias auferunt,SC quod dominus iunxiucotra naturæ principium SC contra euangeliû feparare contendunt. Quibus interdicens iâ tune auto/ ritas parabatur.nc maritatæ mulieres accedere uetarentur adcHRiSTVM cui in præfentia feruierunt.Sed non fine moderaminc fuit etiâ ipià proniif/ fio procurata quæ no fibi operabatur quod gerebat.fed cæteris.Nâ fie allo/ loAn.^ cutus dominus Samaritanâ ad horam docuit SC receflît,nec defenfioné coti IC, nuâdis exceffibus fedt. Ad horâquoeç Marthâ pafiTus eft miniftranté.Sed

quid erat aliud domino.nifi regni cœleftis prâdia miniftrareCN uquid fub domino no fucrecôuiuiaC’aut (ub maieftate eius erat alius cibusautpotus» difeiplina tantummodo quæ pafcebat7 teftante ipfo domino ac dicerite:

Meus cibus eft.ut faciam uolutate eius qui mifit me * Sic apoftöloä ntulic* mm comitatus decebat ut no perderent.fed ut difeerent rcuerétiaiii,ô£ pfO' pter humanitaris exhibendu minifterium fequebantur, ficut in euangelio de domino SC de ipfis pariter mcmoratur.Et (aâ:um eft, inquit,poft hæc SC ipfe iter fadebat per duitates SC caftella,euageiizans regnum dei.SC duode/ cim cû illo,SC mulieres quæ erant curatæ à fpiriribus immundis SC infîrmita-» tibus,Maria quæ uocatur Magdalene, dequa dæmonia feptemeiderât, SC loâna uxor Chuzæ procuratoris Herodis.SC Sufana.SC aliæ multæ, quæ SC miniftrabantei de facultatibus fuis.Nunquid adhærebantfingularibusfîn gulæ.aut indiieiplinatæ cômorantes,perfeuerabant illecebrofo confortio co uerfantes,ubi tota ecclefia propemodû uidebit^ut no ad couiuationes im^ probas, fed ad difeenda bonæ conuerfationis ftudia fequerenturC ad ea nd bene deferibitur quod noftris conuiuationibus coæquetur, non rifus.no io eus didtur affuifle.Nec ficut apud quofdâ nûc uflt;ç aflolet fieri, chorus pfai lentium uirginu aures uenenofîs cantibus afleritur demuIfifle.Et ut de apo ftolis breuiter probe,quantû illis fluxa familiaritas potuit difplicere,qui cd/ pulfi fut SC de ipfo domino loquete eu fœmina dubitare.nifi eos maieftatis Iô((nc4. notida probata cotnpefceret, ficut euâgelifta refert dieens: Inter hare,inquit, ûenerunt:lt;

-ocr page 431-

LAkîTÀtfi 'CLERlCOkvM;

Üénerunt difdpuh eïus, SJ mirabatar quod cum mulierc loqiicretur.Nemd Umédixit iUüquid quæn's,aut quid loqueris cum eaf Quid auté loquar ac/ ceiTum fœminx ad pedes domini prouolutæ,cuius luólus K plâdlus ad de- t'W-i» fenGönem lafciuiæ luænonerubelcuntimprobi flagitareCVfqueadeo illos propria cæcitas rapit.ut nec de fimilibus caufis audeâc reludtari de quibus Salomon t Excæcauit, inquic, cos malida eorum i Si nefderunt facramenta dd.Ioannes autem matrem domini fufcepiflTe üidôtur.fed matré cuius mo tes matemum indicat nomen.Tamen non poffum Si alias chr i s TI ma? tres admittcre.nec æquâda cft mulieribus cundtis, quæ genuit maieftatemi Helias quocß iuflus eft à domino relinquere folitudinem Si ingredi tabcrgt; i.Rcg.iri naculum uiduæ.Pro impeno domini laborauit,ut in domo mâGncncui ib/ litudo folacium præftabat Si requiem» Occafionem illi dominus obtulit ad ttiagnalia facienda,ut famis tempore magis ipfi tam uidua: qua'm pupillis eins fufîidentia tribucrct alimenta,qui ieiunqs ufquequaq? afiîidlus toléra/ uerat indigama, Si qui iuffus uenerat pafd.paflusquinimmo côfetês mifé ris miferias ægeftatis fedt excludi » Et hoc no potcft cuiuf^ fauere luxuriæ, cum nuUa fuerit opportunitas fcandali, ubi tranfeunter quod peius eft ege ftuofam habuerit manfionem.quâ quicuncß hofpes cffugcret. At hic apud quos hofpitatus cft impleuit redi^t, qui ctiam fi moraretur fufpedlus eße non potuit.Qualis illic fuit comunitatis cft'edtus.ubi no erat uidtusC Et qua lern aduiduam habuit Helias introitum.cui fames dédit hofpitiumCQuif quis es qui te uis Heliæ de cómoratione uiduæ uocari difcipulum,prius fogt; litudinis afflidtioes Si quadraginta dierum toléraieiunij cxitium, Si aut no quæres fceminam,aut non erit qui cum fœmina commorerur. Si tamé fi ua lueris tibi ferua. Nobis autem in fpiritu Si uirtute Heliæ non alium quàm loannem folum angelus Si dominus Chris TVs infinuat» Prohdolor do lere cogimur quod docernur.qui uflt;ç ad hoc uenimus, ut in comparatione fiuxorum de fandlorum tremendis uirtutibus difputcmus» Parce iam par/ ceproteruitas.nun^ tibi fandti confentiunt,qui religiofa,modeftagt;uenerâ/ da,pudica,pudorata cum focminis négocia pcregerut. Aut fi adhuc per fan dloscauillationis anfradhis contendis exquircrc, nos tarnen amicos dei no nouimus,nifi ad uencrationem tantummodo memorari.quod Dauid doz cuit dicens: Mihi autem uehementer honorificati funt amid tui deus» Ëant Pptiji, nunc prædones pudoris dC plagiarq caftitatis mulierculis fuis exponere moleftias querelarum. Apud fandlos noftros non habent omnino fuffux gium quibus mifceri ccclefia.autoritatc Pauli apoftoli prohibetur, Et hos, inquic,deuita,exhis enim funt qui repunt in domos,Si captiuas dux cunt mulierculas oneratas peccatis, quæ ducuntur uarijs defyderhs. Poft hocedidtum utinam confidant fibiangelorum exempla conduccrc. Nos iam non ualencftedUre,qui nouimusôC angelos cum feeminis ceddifte»

-ocr page 432-

08


LIBELLV8 DE S I.N G V lt;


Ab fpfîs cquidcm bene patrocinia mutuantur, fed nos nullum ahgelum au GäUm. dimus contra Paulum apoftolu:Et fi,inquit,ego aut angelus dei aliter euâ/ gclisauerit uobis.præter quam quod euâgelizauimus uobis,anathema fit. Infaniunt prorfus, ardent defyderio fœminarum, quotquot huic interdis étiôni no cedunt.ôi obfcœnitatibus inhiantes malunt mori,^ contenu fint à latcribus mulierum aliqua difiunôlione diueUi,ut ad explendam fux aui/ ditatis ingluuiem etiâ pundto temporis non fint fine fœminæ uoIuptatc.Si hune habent in mulieribus £ruôtum,ut in illis fèmper defixa intentione.de/ fyderia fatient oculorum.ne uel momentum aliquod tranfeat.cum indige^ ant quod affedtant.Sic inter eos integritas emoritur.ubi omnis commoca/ tio fiue conuiuendo, fine commanendo corruptis affedtionibus inquinap x.Petrt.1. tur.Quos fandlus Petrus apoftolus defignauit diccnsiln conuiuijs fuis lu/ .

xuriantes, oculos habétes plenos mœchationibus,ôC inceffabilibus delidis EcÆ 14. capientes animas infirmas.Hos ctiam ita Salomon dénotât: Abominatio

eft.inqüit,coram domino defigens oculum.PIanè purum cotra oculum te/ lob. 31. ftatur fe habere Iob,qui ait:Et fi oculiamp;confenfit cor meum. Verumenimue ro illè poteft fuis oculis obnoxius no teneri,cui nolenti repentinus occurfus mulicris.fcandalu mouerit,quod protinus mens quod Holcbat,expellit.lllc autem comotionem fui uifus no meretur euadere.qui apud fe fcandali ma» teriamtenet, quiuultintentionis fuæ affedbbusfrui,quiaffedathabere quod oculis offenfionem ingérât, quorum auiditas inexplebilis inter offen dicula continua nullo modo poteft omnino compefci,quod Salomon ap/ 1 probat dicens:Infernus ôCinteritusno fatiâtur.fimiliter oculi hominum in/ latiàbiles funt. amp;nbsp;in alio Ioco:Non iàtiatur oculus uidendo. ôi itcrumiNe/ quius oculo quid creatum eftCHaceaftigatione non compundi.diuina in/ terdida nefandæ familiaritatis obftinatione contemnunt,Ôi adhuc infupec de charitate caufantur.qui feciïdum uerbum Efaiæ amaritudinem pro duk cedincdcuorantes,nudamfceditatem uelamento boni noministcgunc,du cbdn’Mh's apud eos fub falfa diled:ione,uera diledio uiolaf.Sed cxdamat charitas 8C ÎKertmoftûfc appeUat,tales ego no iunxi,falfa altera eft quæ me fimulâdo cofingiuNu^ dei præceptis obfifto.nun^ ftuxis faueo, per me fànditatem non opto cul pari.Calumnias mihi aduerfa germanitas facit, pcricula K ego inter falfos fratres incurri.Succurre meus præco, fuccurre Paule apoftole, dicteftimo/ nium meum, ne quod de me annuncias peruertatur. Finis autem praccepti i,Ti'mo.ï. eft charitas de corde puro Si confCientia bona,ôi fide nó fida.Diledio de/

putabitur, per quam fanditatis iniuria criminationibus appetiturCAut il/ lorum erit fyncera fratemitas æftimâda,de quibus filiæ matris ecclelîæ per/ duçuntUr in culpamfSi talis Chriftiana charitas aduocatur, indubitanter odia meliora funt,quæ dumfeparant,nemincm macuIant.Hæc autem par/ ricidalis diledio fratres perfecutores adunarc côfueuiuqui libenter'patiun^ / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, defuo

*4.

-ocr page 433-

LARITATE CLERICORVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.09

dc fuo cohfoftio filias ealefîæ fornicarias difFamari contra charitatem qua I^aulus apoftolus docuit dicens: Dileólio proximi malum non operatur, Ro)it.igt; Egregia probatio charitati’s quæ non tantum noxi’a gcrmanitate officit xinio.fèd etiam fubieóta non uult efle præfcriptionibus apoftoli'cæ iuflio^ ois»Confundantur affcrtorcs dileólionis huiufcemodüquos iudi'cat illi qui pro comunibus commodis etiam conianguineam deferunt charitatem » In ütnni mundo pene totum iunótum eft genus humanum, ÔC ubiq^ cognac rio naturalis alterna peregrinatione difcernitur.Poflunt parentes, poflunt filijipoffunt fratres,poflunt amp;nbsp;ipfi(quod plus eft)coniuges à deo concefla fi/ bi naturæ uincula difrumperc.K clerici deo non concedente infuper prohi/ bente.mulierum nexibus ancillata non ualent recufare charitatem. Op tan da fempcr cognatis abfentatur affi'nitas proximorum, ÔC peregrinari ab ex traneis feeminis clerici reluótanturfquibus fadendura fuerat etiam fi peeux liarealiquid uel inconfuetu dominus imperaflet,qui ad explicanda impof fibilia habent foiritum fanólum,quem mundani homines nó habenuVnz deloannesapoftolus fie admonet dicens:FiIioIi uinciteillos.quoniam maz ior eft qui in uobis eft,quam qui in hoe mundo.Nune uero poflïbile etiam gentibus.non dicam Chriftianis,K leue profpicitur,SC apud clericos fine uiz lis effeótibus euacuatur.ut parum fit eis dei mâdata defpicere.nifi aliud dez decus habeant.quod nee fecftantur.non dicam uincunt omniu gentium co-* füetudinem : quibus dominus per Ezechielem exprobrat Si dicitJn legali/ EjecEïo» bus meis non ambuIaftis,ÓC iuftifi'cationes mcas non feciftis.Sed neqj fecu dum iuftificationes gentium,quæ funt in circuitu ueftro feciftis, Pudendu nefcio quid dileótio ifta fignificat,quæ extorqueri contra naturam putatur. Adhuc habeo quod mirari nó ualeotCu uidea de Chriftianis plerofc^ ma ritos pariter óC uxores cótinentia deftinantes domicilia fingularia magis eli gere.ut confenfus eomunium uotorum fine irritatione præfentiæ Si concor dante feceflu ualeant obtinere,ÓC eunuchi noftri nó dubitant fine fœminæ ^nnwbi, fodalitate dormire apud illos amor coniugalis continentiæ amore penfa^ tur.óC apud fpadones cohabitatio fœminæ nun^ poteft habere faftidiu;quot; Dicat eunuchorum charitas,dicat,ne forte in hac feceflîone magis coniuga spddoner» lischaritas peccet,ut apoftoli Pauli confilium uideatur coniugibus infinuaf fe diuortium » Tempus, inquit, quod reftat, breue eft » Reliquum eft ut Si r.Corin.7. qui habent uxores fic fintquafinonhabentes.öCqui non habent quafi habentesefleglorientur.De hisipfeapoftolusait: Gloria in turpitudine Pbilip-j, ipforum,Dile^io eft,inquiut.O dileótio quæ inuidetfibi, O charitas quæ cupitfein uituperatione laudari. Grande miraculü,ut uirginu charitasuir^ gines faciat uelut coniuges credi.öC coniugu charitas coniuges faciat uelut uirgines æftimari.Ecce uera dileâ:io,quæ in coniugalitate diuidit,ut in cafti taceconiungat,EccefanóUdileAio,quxconiugalibus ad eommunem iaux

Q dem in

-ocr page 434-

4-10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LIBELLVS DE SI NGV/

dem induci’t abfentiam.Hi pro certo fefe infeparabiliter diligut.qui ut tfiu* phos fibi inférant à fe ipfis difcedut, quibus nec crimen,nec natura,nec lex, nec dns, nec Apoftolus poteftatê unius couerfatiôis interdixit aut tulitjed ,p tuendis paribus uotis femota unanimitate abfentari charitas pfuafit.Illi uero uiderint quid fit charitas quam nouerunt.qui nec crimini, nec naturæ, nec Iegi,nec domino,nec apoftolo,nec ipfi coniugalitati fuccumbunt, quos tantum uirginitas probrofa condemnat,quantum illos coniugalitas caftra ta glorificat,quibus fufficiat ad fupplicium dedecorofum,quod fpadones a coniugibus iudicantur.Ad quorum increpationem non tacendi funtetiam t.Eßre.10. filq Ifraël, qui apudEfdram uxores amp;nbsp;filios contra diuina iura fufceptoS non contati funt pellere,nec contra domini charitatem conati funt excufa^ re. Verum fateor fi permittar.Qui nunc pro dimittêdis fœminis alienis ad/ hærent,quid facerent fi liberosÔC uxores proqcereiubcanturCAut quando ualebunt pro chri st O renunciare cognatis,qui mulierculas no fuas præ ponunt CHRISTI præceptisCDico eos facile pro qfdem mulierculis paren • ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tes proprios abnegate,^ propter christv m ipfas mulierculas relinquc

L». 14. rc pofle, defpicientes quod in euâgelio ipfe dns dixit: Si quis uenit ad me amp;nbsp;non odit pattern fuum,aut matrem,aut uxorem,aut filios,amp; fratres.ôê fo rores,amp; anima fuam,non poteft meus elfe diicipulus. Si de abpciendis pa rentibus dubitâtes indigni funt Chrifto, quid fibi pmittût.quoscontépto resexhibet CHRISTO nonparentalisaffeôtio^Acper hoc illorum mcri/-h’seuacuantur,quosuidentcontemplatione christi nullas perfonasac ripere cognatorum. Nec minis eos,fed pœnis etiâ illi confundunt,qui me/* tucntes non tantum cum aliéna,fed etiam cum fua carne ludlari amputatis genitalibus abfcedunt.De quibus modo examinationis fufpendo fentcnz tiam, relinquens alia difputatione promendam. Sed in confufione fpa^* donum non dubito meliores aflèrere, qui nec fibi parcunt quidem non EwnncborKm Jicam fœminis audent tentamenta porrigere.Refpondeant fpiritalcs eu^ ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nuchi,quis furor fit in diledlione mulierum,uel quod fit in contubernalita/

te fœminæ myfterium,ut in pcrniciem fuam alienis membris indulgeant, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum illi fuaquoq? incundtanter abfcindâtC Hi cófirmatos in fe artus abfjcix

unt,ÔC illi aduerfarrjs artubus glutinantur.Hi pro intcgritate fpiritali cû tor mcto non integri corporis dimicare no dubitant.ôi illi fine torméto integri effe fine fœminarum dimidietate detreôtant.Sed aduerfus illos compara-quot; tio nuUa eft facienda de noftris, ne confolentur addiôti quibufcucç iudiciji Chriftianis.Peiores funt ÔC aliqui memorandi,ut maior pœna fit à damna todamnari.Iudæosconfyderentufcç hodie pro legis imperio carnis fuæ partem circucifione crun£are,6i fciant quid mereantunqui euangelio iuben te difiCimulant circûcifi mulierum præfentia peragere domini uoluntatem, Mitttb.j. non intelligentes quod ipfe dominus dixerit.Nifi abundauerit iuftitia uex ftraplusi

-ocr page 435-

LARITATE CLERICORVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;411

ftra plus fcnbarum Si pharifæorum,non intratis in regnum ccelom.Pu^ to etiam de Gallis fuis nobis idololatræ exprobranter infultent.qui abfein dentes femetipfoslibêter excruciantjumodo cû dâno flatus fui fimulacro CdHo pHinic tum diflîmulationibus pareant.Clerici autem noflri ad lucrum magiscotz ptrîgw. porispropri) damnum uoluntmulierum fecum commorantium fuflinere* quas etiam de fubflantia propria euellere oportebauG cum illis nafci con/ tingcret,ne comparati idololatris Si facrilcgis erubefeerêt. De quibus Ôi do minus contemptores arguit dicenstPrudentiores funt fili) fcculi huius filijs Iucis.Ergo noflris clericis talium profana deuotio efl præponenda, quibus tu tantis excrcitqs amabilia funt turpia facerdotia.CIerici uero dignitate facerdotq cœleflis non fanguinem fundunt,non tolerant ferrum,no efl ali/ quod uulnus,non efl aliquis cruciatns,fcd folus contra dominum feeminæ terret afpedtus.Sic in fœminas ruunt, fie fœminas amant, ut non fperent manifeftari diledtionis fuæquandocp pofle pura myflcria,ficut per confia miles eorum turpiter publicata funt Si deteôla.quos Paulus apoflolus præ uiderat iam tune dicens:Quorundam hominû peccata manifefla funt præ cedentia ad iudicium.quofdam autem ÔC fubfequuntur.Similiter autem Si ’ faôta bona manifefla funt,ÔC quæcuntç aliter fe habent,abfcondi non poO funt. At contra ô^ipfi dicunt,nonnulli de contemptoribus noflris fimiliter fœminas habentes in domibus martyrium fecuti funt,ut illorum innocens confiientia probaretur.NoIo mihi de martyrio quif^ moueat aólionem, quia fæpiusôCmcechi,ô2(anguinari).ÔCebriofi,ÔC omnium feclerum rei rez perta pugnæ occafione, côuerfi meruerunt ad martyri) palmam peruenire* mm Ideo enim martyrium appellatur tamcorona.quàm baptifma.quiabapti/ corowt^ bu/ Sat pariter amp;coronat.Agenuncfi licuerit quibufdam inuiolata fœminaru focietate martyrium promereri fine indulgentia quoque illis martyrium ipfum non fuit,quosreatusprohibits contubernalitatis non abfoluitCNec innocentes in ipû innocentia potuit approbate,quibus contemptum legis Si conuerfationis illicitæ fœditatem,5C quod efl grauius fuper omnia,crime ecdefiscerniturignouiflè. Etenimnoxiaeflinnocétia,quæiponfæ chri/ STIofficitfams.Etcumchristvs agnusinnocens immo ipfe cœleflis innocentia,quod efl uerius,totum (è contempfèrit pro ecclefia, ut earn fine macula ulla uel ruga redderet illibatam.qualis efl clericus cui ad hoc fpon^ fa CHRISTI committitur,utprounius fœminæamoreculparitotam eccle fiam patiatur gt;nbsp;Âufimdicere,à deopâtre mifluseflfilius de finu partis, amp;nbsp;regno abfens efle durauit,ut ecclefiam faceret innocentem,ôi clericus mu lieris latus defererenon potefl.nc CHRIS Tl ecclefia reddat infamcmC Sed aiunt:In martyrio ignofiitur nobis,fîcut indultum efl parentibus,hoc ergo ÔC nos omnes de peccatis noflris confidamus, ut qui agere bene laborax mus,inter luxurias euagemur,ÔC difeurramus per femitas peccatorum,reti-*

Q I nacula

-ocr page 436-

4’^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LIBELLAS DE SINGV/

nacuIadi'mktamus.Sf frena laxcmus.Eamus nos quocunc^ mun Jus abflii lerit.ôC ubicuncç nos diabolus inuitauerit libéré fornicemur, inuideamus, rapiamus.fraudcmus.omnia mala fecuri committamus,martyrium fubue/ Ro. J- niet,K euademus.Sic enim Paulus apoftolus pollicetur.Faciamus mala ut ueniantbona.Quorum damnatio iufta eft. Huicmartyrio fpem tradant, quos mathematici docuerût habere decraftino præfcientiâ.ôC has coronas expeólét.qui fuper angelos ÔCcHRiTVMp aftrologos didicerût fcirc te pora.quæ pater in fua pofuit poteftate.ut uel tune recordentur ante marty* rfj tempus bene agere debuirfc.cum diem domini fenferint ficut furem.Sed credamus fuper illos martyrium iam iamq? pendere.Interim priuf^ marx tyres fiant.legibus fubiacent,ut iudicio fubqcianturnifi armis exarmentuf» Audaciæ nephas eft illis aduerfus autoritärem domini parentum perfonaS Ejeô.w. obqcere,quibus ipfe dominus contradidionis huius abftulit uocem Jn legt; galibus,inquit,patrum ueftrorum nolite ambulare, amp;nbsp;iuftificationes eoru nolite cuftodire.ôC ftudqs eorum nolite commifceri.ôi nolite inquinari.Ego , . nbsp;nbsp;dominus deus uefter Jn præceptis meis ambulate,amp; iuftificationes meas cü

ftodite.Sciantnuncadempta fibi efteparcntalia patrocinia,qui hucatq; ilgt; lue récurrentes contradidionum latebras quærunt.ne un^ fœminis carez ant : amp;nbsp;quia undicp defenfionis fuftragio deferuntur nouiflîmiscundis ar* gumentis exhauftis.fententiam Pauli apoftoli opitulari fibi opinatur,amp; di .Rà.14. cunttTu quises,quide feruoalieno ludices^AgnofcitequidéPauîusapoz ftolus conftitutionis fuæ uerba prolata,fed conftitutionarios prolatores , - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfos ignorât Jllis enim contulit defenfionem,qui nullam partem legis imz

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pugnant,S£ ipfîs tribuit patrocinium,qui ex uoto fuo aliquid faciunt,nec qc

' ’ nbsp;nbsp;quam ecclefiaftici iuris impediunt Jus tradat uiuendi.ôi non edendi, arbû

rrium uniuicuiufcç confirmans.De fimilibus neminem iuftit iudicari, quas uoluntatifingulorumautoritasdiuinaconcedensin utrac^ parte faciendi Si non faciendi clemêter indulfit. Illos autem ecclefiafticis tribunalibus fub* didit,quos tranfgreftbres ordinariæ tranfgrefti'onis nulla impunitas exeufa ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uit,ut qui paflîm (T u qs es.qui de feruo alieno iudicesÇ')aduerfus nos uelu?

quot; ' ti libellu contradidoriu ^ferunt,rationabile fimui SL certû recognofeât qd a^cepimusab eodê Paulo apoftolo repulforiu.Præcipimus, inquit, uobis fratres in nomine dhi noftri lefu c h R i s T i, ut feparetis uos à fratribus ambulâtibus inordinate,5^ non fecûdum traditionê quâ accepiftis à nobis» Euafimus utopinor tâtaligaminaquæftionu.quibus amatores eunuchos amplexus fœminei ligauerunttquiperuerfisinterpretationibus décréta lez galia demutarecoguncur,d^ malunt audiriproponentes uana Si fabulofa ».Tim 4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audiant : quos Paulus apoftolus anz

nunriat dicens : A ueritate quidém auditum auertent', ad fabulas autem conuettentunQuicquid uolunt adhucexqturant,ut obfiftant pro mulieriz busuericari«

-ocr page 437-

LARITATÈ CDERICORVM,

’ bus ucritari.Victoria non habet apud quos cotta Efdrâ mulier poti'us nbsp;nbsp;ueriz

tas uicit.Vos aût filq chariffînii no tantû perfuafione.fed poteftate conuenio. Taie deliramécu defpi'cite,quorû quæftiones Paulû apoftolû fcitis ubitç dânaf fe,fîcut ad Romanos fcripfit dicens:Rogo uos fratres diligenter obferuare eos, rojä qui diffcnfiones Si offendicula præter dodrinâ quâ uos didiciftis,aut dicût.aut faciunt,Si declinate ab ipfis.SicôiTimotheo deIegat.NoIi,inquit,uerbiscôten t,Tim.it dere,nihil enim utile eft.nifi in fubuerfionem audientiu. Sollicite cura teipfum ptobabilê exhibcre deo operariû irreprehenfibilem,relt;îte tradranté uerbum ue ritatis.StultaaûtÔiinaniacloquiadeuita. Multuenim ^fîciunt ad impietatê Si Cermo eoru ficut cancer ferpit.Ätcß ut oftenderet clericis difponendi ad eua/ cuandas quæftiones,quæ fit doôlrina coueniens.etiam Tito fie infinuat dicens: Tu aut loquere quæ coueniunt fanæ dodtrinæimaiotes natu fobrios efle, prux dentes,fanos in fide,in charitate.in patientia fyncera.Ergo auditiones fimplices obedientia ueftra fufcipiat.ôi uerfipellem cotradiôlionû uitate fallaciam t Puriî iter ueftris greflibus mudate.ôi fuper fpinas Si tribulos nolite feminare uel cab tare,ne bonû fernen non poffit uobis propter Ipinæ frutices làndlitatis fruôtua afferre.Vnde propheta Hieremias feminâtes fie hottatur Si docet dices: Noli^ te,inquit,ferere infpinis.Circûcidite uos deo ueftro.circûcidite præputium cotx Hiei»« lt;• dis ueftri. Abfcindenda funt ergo de agro noftro cûôta quæ pungete Si lacerax te confueuerût,ne animus agticultoris in poflefiione fua malignis fentibus inic ratur.Et amputanda funt omnia nobis quæcuc^ igniferi fomitis fulphurâtibus fiâmis candés fornax ebullientis carnis exæRuat.ne uel tenuis quidé icintilla (èr uata maiora coflet incendia.Quod Salomon manifeftat dices: Ab icintilla una BMf.tu augetur ignis. Auertite occafiones imputas,quibus interiora peôloris penettan nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

tur.ut liquida in uobis pfpicuitas honoretf.Côtenti eftote fîngularitatê laborio fam pro pudore feruâdo potius fuftinere,^ fine labore ad dedecus peruenire. Contêplamini quid fit populo fanéto præeflre,Ôi confyderate quale fit diuinis facramentis infiftere.Altaribusplàcere dcbent,qui de alteribus uiuunt, Si talis côuenit cura (ynceritatis facratis,qualia funt làcra ipfa,quibus exhibent officia fetuitutis.ne circa dominu offendât ipfî quod traôlant,aut circa populu incipix ant impedire quod prædicât.Proptcr quod Paulus apoflolus fie teflificatur.Ec omnia,inquit,fuftinemus,nc quodimpedimentûdemuseuâgelio christi» uCorîn.9, Et iteru:Nemini dantes ullam offenfione, ut no uituperetur minifteriu ueftru Hac igitur inftitutioeuobis ^plurimu laborandu eft.de qs quibusad manife^ t.Corm.it ftandâ grauitaté fingularitas magis ^*parilitas teftis uera eft. Refpicite quâta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

tuala conuerfatio*parilitatis huius acquirat,quæ no nifi corruptionem feminat, çommoiA. fgt;ullulatuitia,cupiditatêcondpit,ignominiâ parit,rabiem cocitat.porrigit furiâ, dPs*plKM(it4s afciuiâ pafcit,petulantiâ nutrit,caius exaltat,ruinas ædificat,rapinas exigit, præ ripitia inftruit,periculis nauigat, naufiragrjs uelificat.pcrditioe gaudet, interitu fouet.cofufionémerca^’,thefanri2atopprol3riû,criminationesexaggcrat,accufaz rioes inflâmatSC cateruatim femel in fafeem glomerans nûerofas indagines ca ptionu P infinita dedecoru fimplices mortes inuehit in perniciéperditoru. Tot ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O J italt;^

-ocr page 438-

4-14^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LIBELLVS DE SINGV^ï

Cdftititif it5^q3 ô^tâcas ftrages calamitatis,02 ftrages peflîmæ couerfatiois netno^ftefoicj • mfnddtio, nemo calcat, nemo funcftat,niG ftngularis caftitas fola, quæ munimé inuidu

cft fandimoni'æ,8lt;^ expugnario forris infamiæ.Fortitudinis firmi’tas,ÔC lafciuias petulantis infirmitas, probitads pfidiû,ÔJ ïmprobitaris exddiû,animæ uido-ria.ôi corpods prædatubertas glïaRz.ôi capduitas cdminû.pronuba fanditads» Si repudiû turpicudini's,fyncentads i’ndidum,amp; abolin'o fcandalorû .exerdnu cotmêdæ.ôi euacuado tot luxuriæ,pax fecura uirtutû,ôi dcbcllado inquiéta beU Ioru:puritatis culmê.SC libidinis career, honeftads portas,ÔC ignominiæ naufra galislocus.uirginitatis mater,amp;hoftisimmuditiædorica pudoris, ô£ fpoliû brofitatis,corrupdôis cxitiû,murus rigoris,ôi deftrudio uulgaritatis,fæuerita^ gladius triuphator.ôC difToludonis occifor,armatura uiriû.ôi exarmaturafluxa . : rua'ntegritatis dignitas,amp; fornicadonis abdicatie, daritads faftigiû,ô^ dedeco/

ris præcipidu: uolutas bonorû operû, Si afflidio uitioru, refrigeriû pudicitiæ, pçena petulandæ,acquifido triuphoru, ôCfacinorûdetrimcntum, requies faluj; tis,Ôi pditionis exiliû,uita fpûs,ôi carnis intérims,ftatus qualitads angelicæ.fn plus hûanæ fubfl:âdæ.Hui9retinaculis ois obfcenitas frenat'’,ôi copedib^eiuscal ees furentis libidinis ftatuun6 In hacuelut in feopulo frangûtur impetus qua-^ .:.. i lefcuc^ fanguinis inundâds,amp; in ilia fedatur fpumâs tumoris infania corpalis»

Quæ du fibi fubtrahit adminiePa cocupifeedæ, mortua mébra fua cognofcit'’ba 'ColQff.j. lulare.de quibus apoftolus Paulus præmonet dicens:Mordficate ergo mébra, . nbsp;quæ funt fup terra ,fornicationé,immûdidâ,libidiné,c5cupifcendâ malâ,ôi auagt;

ritiâ,quæ eft idolorû lèruitus,propter quæ uenit ira dei. Ab his omnibus non - nifi fplendido fingularitatiscultrocaftratur Humananamra,utillibatos fpado \ nés ad couiuiû fanditads difpenfante circudfioe introducat. Cui fanditas ita ptomifitjânuli fui nuptiale fîgnaculû.ut fine ipfa uirginitas rengne^,quæ fe fola fotêta Cupidinédomat, mêtêc^ redificat,côcupifcentiâ fubigit,defyderia ardo ris cxtinguit.artus debilitat.corpus ancillat,amp; ita carnalia crucifigir,ut ta mafetu lus nbsp;nbsp;fœmina uideatur in couerfadone mêtiri.dû illos utriufcç lèxus operatioc

abfcindit.aut neutru faciès de duobus,tertiâ forma coferre gloriatur ambobus, ut ante refurredionê refurrediois imagine ad inftar angeloru meditari nofea-r tunQuod promitfçs dns futuru ,qui digni,inquit,habétur feculi ilIius.Si refutx Lkgt; to. redionis à mortuis,n5 nubêt.necp nubécur, neeç enim morientur.Nâ funt fix tJk*derifoTîi. miles angelis dei.Quia refurrediois filq funt.Hoc exigit fanda fingularitas^mc ritorû,ut antc^ trâffiguretur iâ trâffigurata cernamr in angelicæ daritads al^ du.Quæ oia fibi amputas cocupifcédæ certamina deprædaè.Cuius laudes Sa ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lomon exequitur dices : Melius eft efle fine filijs cu claritate.Immortalis eft cm

memoria illius,quia Si apuddeu nota eft,ÔCapud hoies.Cum præfens eft,imp tatur ilia, 6^ defyderât eâ,cu fe fubduxedt,ôlt; in perpetuu coronata triuphat inco

' inquinatoru certaminu præliû uinces.N5 eft fine filqs cu claritate,nifi fingulari » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tas fola,qua no folu cófdétia fua nullis fordibus maculat,fed etiâ nullæ opinion

«R’pEiliMtû. nes fuipedæ*parilicatis infamât.Nâ fi caftitas(quod eft difficile)mafculû Si fœ mina pariter in uirginitatecoferuet,no habet claritaté,quâ comunitas ipfa non . poteft,ni/i quibufdam probrofitatum tenebrisquot;obfc«rare.Singularitas uero ita

-ocr page 439-

LARITATE CLERICORVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;411

claracflomibusSicxcrta^utcuötis fplédorc fui câdoris pura matiifeftetur Óilucida.Vnde ficnosapoftolusedocet dicês:Sicut filq lucis ambulatejru/ Epk lt;ftus em luminis eft in omni bonitate,ôC iuftitia,ôi ueritate,probates qd be neplacitû fit deo.S^ iteruîOia,inquitJadte fine murmuratióe 6C. hæfitatioe Pbilip. leut fîtis irreprehéfibiles,ôi fi'mplices.ficut fill) dei immaculati in medio natio Uis prauæ amp;nbsp;peruerfæ,inter qs lucetis ficut iuminaria in mûdo.Sic ubitç fin gularitas fplédet,ut oês q? ilia fpodere no dubitêt.ôC ita fanôlitatê in femet-ipfa darificat,ut lande fibi ab ipfis quocç inimids extorqueat.Quod maxime de ppofito quocucp Paulus apoftolus mâdatdicês: O porter aût euôi nTim-j. teftimoniû habere bond ab his, g foris funt.ut no in opprobriu inddat.ôC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

laqueu diaboli.Hacigitur amate^hac tenete,quæ fola pot fœminas debella feîcû adhuc cocupifcentia nulla peólus impulfat.Si du adhuc fimplidtas in-corrupta gmanet uel quieta. Ad fecretæ fingularitatis tutela dto concurrite, Ue poftmodu no ualeatis effugerc.Præoccupâdus eft aditus cudtis infidijSj Uehoftilitas prior obrepes occurrat improuidis.iSalutare remediu eft præ/ uenire potius præuenirfSi antidpare potius antidpari uirib^ fortibus cogruit. Vbicucß fuerit prouidétia/ruilratur uniuerfa cotraria* Vbi aut prq Prouidàtit^ uidétia negligitur.oia cotraria dhantur. Ante fame certamus,ante inopiam -iaborando fatagimus.Sicper oraniacalarpitatibuscudtistollimus locu.du gerimusproutdentia teporu futuroru.Quato magis ante præuenienda eft omni pratuifioe calamitas fœminaru.çuius cupido fi admittitur indpere,nu

prorfus accipit finêCCui^coparationé Salomo explicat dicês:Infernus,ô2 proner. jo. amor mulieris, Si terra quæ no fatiat'’aq,amp;ignis no dicitfufficit. Vnufqfqj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,

itac^ qui fecurus eft quia needu tccat ^timeat.quia nihil de illo dicit'’,profpi/ dat ne dicaf:hoies fum^/ragilitate noftra carne portam9.Sic eâ undiq) nos drcufpedta uiuacitate circudare debemus Si cingere. ut no fit pars aliq quæ Uacillet.Accipimus qdê fortitudine fpiritalê^g qua fubftâtiæ noftræ fragili/ tasroboreó Sed ita nobis fpiritalis fortitudo collata eft,ut ^»uidos no nos pdpites tuealf,ut illos muniat.q renupat importunitatib9deli(ftoru, no eos q fe magis importunis delidtis immergut. Cuftos nobis datus eft fpus, fed Ut cotraria declinâtib9afliftédo fubueniat, no ut cotraria eligetibus faueat, nec ut uolutarios Si q)nos in aduerfa cofortet.fed ut ab aduerfis nitetes fepa tari c6firmet.Nâ gcucç gnidofis conatib9audet exercere uirtutê.iuuamê no habet fpus fiftfq neminé uult ultroneu uiru forte ad frauduletas uidorias coaólari necqitegit eu quinimo fed deferit que giculis irruente g illidtos ex , uétusexqrere triuphos agnouerit,ficut ipfe iâ tunc g Salo.locutus eft dices: Efd-j. Amas giculu.in ipfo periet.Ordine fuo igit'’ no nro arbitrio uirtus fdi fpus miniftrat'',0i fecundu inftitutu eius plia profpcranl:, nu^ nifi prædpitatus exercitus cecidit.q auidus facere,ducis uel imgatoris fui difpofitióes irrupir, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. j

multo magis per giturâ erogat fortitudine,q fine armis doôtrinæ raagiftri fpuspfumpferit triuphare,cû dicat,uæ.q per præfumptionê fuâ aliquid fax dut,no per deu.Si qua /gif’ in uobis eft fiducia uiriû fpiritaliu.'qd fpiritales deceat recordemur, Si fi creditis.uos fpiritafiter militate agnofdte qd doce-« O 4

-ocr page 440-

4.10- libellvs'de singvlaritate clericorvm. mus no efle carnale.fkut Paulus apoftolus loquitf dicês:Si gs putat fe pro? pheta efle aut fpiritalé.cognofcat quæ fcribo uobi's.Non eft quod uobis i'n hacpfuafionedeceptoriablädi'amini.ut quiafpiritaleseflis,uelidfinter Ba gitioforu armamêca uerfan'.nec uos inhabiles efle^ dericatus dignitate,qä maiores maioribus confueueruc cóflidiones occurrcre» Acn'us diuitibus pauperib9 inuideif,amp; nó inopes,fed locupletes inquiétât infeftatio iæua la^* tronû.Plus duces ÔC principes milites ab hoftibus appetunf in pu^a Ä uiolêtius ^pullandquot; ucntis ôi turbinibus culmina quæcûqj funt altioraJdeo lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magis magisc^ q plus cæteris unufqfcç pôt,(ciat efle fibi metuendu, ne in

Promr.iu aliquo minoreé’,^pter quodSolomon fieadmonetdicens:Quigloriat^in/ quit,in diuitqs.paupertatê uereat''.Rogo uos quantu ualeo,6i: ultra ua/* leo,hæc fiint fludia onîia clencoru,ut fingularitatis inaceufabilis fiiccefliotf funganlf.ne aut ipfi p fœminas.aut fœminæ per illos ad ignominioià ludi-bria prouocétur.Si qs habet matré.uel filiâ.uel fororê.uel côiugé,uel cogna/ ta fie habcat.ut nulla ancilla interfit,neep aliqua ingrediat'’ extranea. ne ad hocuideat'' tenere ^ximas fuas,ut ipfarû eaufa libéré fibi adhibeat aliénas.

' ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q? fi no poflînt ipfequæ fût proximæ fine famulaB? minifterio.uel fine ami

carû efle folatio,expedit ut migret ad aliud domiciliû,^ propter illas perfo næcotrariæteneâtur.hûanû eft em ut nec clericus illas neceifarijs fœminis fraudet.nec ipfæ clericû p importunas fœminasibrdidét.Aflignari poffût Tandis mulieribus,cû quibus uiuât,dûmodo eu derico fœmina nulla coma neat no deipe(fta,no uetula fine affînitate peculialiter fufcipiêda ad domex fticû obfequiû.quia magis illic cito delinquit'’,ubi fine fuijjicione fecurû pot efl’edelid:û,maxime qa Cupidini nulla deformitas, nulla deipedio faftidif uel uilis exiftit.fed diabolus pingens ipeciofiim effîcit qcquid fœdû uel hor ridum fueriuSi qs aût uiæ perfedione cogéte apud (ratres uel apud extra/* neos hoipitat'’,ubi mulieres interrunt,omnino feardet.nc paflïbilitatealiq uitie6Semotus ac fecretus deo uacet amp;nbsp;fibi,ne intus capiat' à diabolo, Si g foris capi nó potuit,apud fiioscadat.Qui hoftes effugitad têpusj? falutari bus caufis ,pcedat ad faciê,ôi iterû cito diieedere de coipedu feftinet. Vbitg guftâda eft cû mulierib^no cotinuâda præièntia,fed quafi trâlêunter feemiz nis exhibenda eft acceflio quodâmodo fùgitiua»Proteruitas em iam capta finit repræfentari femp in mediû,amp;pditionis meditatio eft frequétatiuû in ter mulieres celebrate proceflum.de qua re nobis Salomo moderamen imz Etc». 42. pofuit dicês:In medio mulieru noli afliduus efle.Sic igit'’ ambulate, ficagi^

* nbsp;nbsp;nbsp;te,u t femp in clericis ecclefiæ iènatus candidus coftet.oeueritas in uobis drZ

ca fœminas uigeat,autoritas polleat,uigorteneaf,grauitas ueneret'’.Vt mel omia colligamus ad daufulâ.breuiariû relegimus uobis,quod ad cope diofam plenitudineredigens Paulus apoftolus infinuat.De cætero fratres quæcûcp fiîtuera.quæcûcp pudica,quæcûc5p iufta,quæcûcp fanda,quæcûq^ amabilia,quæcû(^ bonæ famæ,fi qua uircuç,fi qua laus diiciplinæ.hæccogf tate,qu£C accepiftis,amp; didiciftis,amp;audiftis.amp; uidiftis in me.H^c agite,de

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;us pads,dC diledionis erit uobifeum. Amen.

-ocr page 441-

AD DIVVM CORNELI-V^^ PAPAM DE CARDINALIBVS OPERIBVS CHRI fti ufc^ ad eius afccnfum ad patrem. Præfatio.

Oientmatres i'nfantuh's nupereditisin i’pfo ufr^ introitu aptare uocabuIa.óC ex aliquibus præcedentibus uel dreun' ftantibuscaufis.uelexgcnere.uel exeuentibus imponcre nomina,ut in ipfis primordialibus inittjs quædam præfî^ Ji gerenturcommoniton’aingredientibusuitam.ne nomen èis eflet ad ignominiam, fi otiginalis naturæ tradudlio à confueto limix tedeuiaret.Kauirtutepatrumdegenerans indigna fucceflîo monftri no hominis fadem exhiberet. Refpiccrent potius ad nomina uel oflfida fua, quorum infpedtio honeftæ couerfationis formam ets infunderet öi doótrp nam.ut honorificarent naturales caufas Si rationales difdplinas: nec in aligt; quo elementarias amaricarent dukedines.uel primarias offenderent digni tates.Nam olim tumultuarie uel inconfyderate nomina rebus imponebä/ tur.fed ex quo ad Adam addudta funt fingula.utuocaretea propria im^ Gen,ü poneret nomina.prouifum eft in populo antiquo amp;nbsp;inftitutumut aliqua effet in uocabulis ratio.ÖC interpretarentur nomina uitam, öi exprimèrent aliquam perfonæ proprietärem fecundum quam uel differret a' cætcris uel ret etiam communicaret.Sic in nominibus patriarcharum Abraham liaac ÔC b»s «nfon«, Iacob magnarum rerum extitere indicia, amp;nbsp;præloquebantur uentura, nec deerat impofitorum nominum fecundum fenfum (uum effetftuum certitu do. Apud gentiles etiam non in nominibus fed in agnominibus poftea a uiris illuftribus obferuatum eft,ut nobilitas generis uel uirtutis gloria pO'-fteros illuftraret.Augufti uel Cxfaristitulo fuccedentem honorare progOz niem,öi imperatoriæ dignitatis hæredes primæ originis irradiate fulgori-z bus. Sic amp;nbsp;philofophi amp;nbsp;doeftores antiqui tradatibus fuis nomina prætO' xere.breui titulo grandis materiæ latitudinem prælibantes, ôi propriæ gloz rïæ præpofito nomine fuo prouidentes,ut integritatem operis Si laborem autoris tam ftili quàm perfonæ in pofterum autoritas conferuaret Si fact/ leferipturæ fubtilitas indicaret,fi aliqua manus inuida elegantiæ tradatUz um elimatorum pannum rudern infueret, uel nugis fuis quafi fua effent quæ alius laudabiliterdidaffet furtiuatranflatione infereret. Sic incapiz te libri fui quifque autorum fe pofuit,ut Si ftilus autori,Si ftilo autor famuz laretur Si autoritäre airrinfeca communis gloria muniretur, hoc uiro rum illuftrium præclara meruerunt ingenia, Si per hæc uiuax eorum fa^* tna Si gloria indelebilisperfeuerauNosueco qui uix intelligimus quæ ab

eis

-ocr page 442-

4-i8 , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PR AE PATIO

cis diôlâ flint fcnfii Ô!, eloquentia omnino eis impares.G quid aliquado Cm bitnus indignum titulo iudicamus.ne forte nobilis materia cuius explanaz tioniftudium adhibemus, decoloratam fepotiusquam ornatam noftra præfumptione queratur» Verum quia folent aliquando patres nugis infan tilibus arridere.ôi linguis balbutientibus deledlari.indulgcntiam mereretur humilitas,quæ quo poted acceiTu fublimitatis uedræ manibus fe porrigic attreótandam, non gloriam mendicans fedgratiam .Egoquidem neca meipfo necß ab alio quæro nomen,nccç enim aliquid me exiftimo eflè cu nihil fum, qui hoc à uobis maxima fupplicationc quæfîui ut non eifem quod fum,amp; humiliter fupplicaui ut ab hac flamma in qua crucior me ucz ftra dementia liberaret. Tentaui fi poflem manu ueftra me fuftinentc.hoz nefte defcendereiquod quia non potui urgentibus flamis non attendi quo profilircm dum meuoraxincendium non crcmaret.

PROLOGVS OPERIS SEQ.VENTIS» Vblimesmateriæfubtiliumingeniorum exigunt traótatorc^ nec facile de artibus reóle iudicat qui artes ignorat.Exercitati in liberalibus difciplinis fimul ingenio conucniente Si ftudio phi __lofophari poflunt Si fecure aggrediresabditas.eorumc^ coz natibus fc per uiam penetrata exhibet difficultas.ôi ænigmatibus enodatis return fecretarum facies patet.cuius (erenitatem uelabat nubes oppofita,0C ueritati fuperfufa caligo.Ideocß tam in diuinis quam in philofophoru doz (drinis nec tutum eft,nec honeftum ineruditosSi ignaros fenfuum ad lite* ras illas pertinentium profilire ad dilcuftionem eorum quæ nefeiunt, Si de his fibi ufiirpare magifterium quæ ignorant.Huius rei forma feraphin faz ciem dei amp;nbsp;pedes uelat,0C patentibus quæ in medio funt principium fînétç maieftatis diuinæ alarum extenfio infra fupra^ operiens aditum ad fe tez merarqs traólatoribus uel frriptoribus interdicit,nec patitur ad liquidum fr uideri diuinitas qua utiep inueftigatio fidelis aliquo modo odorat uel fenlt; tit.frd pura cius eflèntiam nec confpicit nec comprehédit» Affirmatio quip Diwnitds iif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eflentia in promptu haberi no poteft,nec^ enim diffinibilis eft di

pniri uinitas.frd uerius iynceriusfp remotio indicatnegado quid non fit,^ affe* rendo quid fit.quoniam quicquid feniui fubiacet illud efle no poteft,quod omne fuperat intclle(ftu.Quicquid audiri uel uideri uel feiri poteft non coti uenit maieftati, hebes eft in hacconfyderatione omnis acies fenfuum, SiC3 ligat afpeótusihancinuifibilem lucem, inacceftabilem naturam fex alis hinc Si inde feraphin ftatu Si uolatu circumeunt abfeondunt, ftatu æter nitatisimmobilitatem monftranccs,uolatuuero altitudinem cius, fîcinfu perioribuseleuacamutquantumlibetadcor altum homo afeendat exalz tetor

A

-ocr page 443-

P R o t o G V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;419 ■

têtur deus, 5^ comprehcnfionisimportum'catcm cuadat. Nee tarnen alas illæ quæ dei uelanc fubftannam noftros confpeôtus di’ffugiunt,fed illae pu ris mentibus fe uifibiles exhibent, ôi operum dei ratio, fine eorum quæ ex nihilo font, fine eorum quæ ex materia uel faeftæ font uel fiunt,fe intelx ligibilem exponit.ôf quæcircadeumamp;quæfobdeo font mundi poteft cordis quoquomodo fynceritas co tcmplari. Prima rerum conditio fex inftt tuta diebus fatetur artificem 8i profitetur opus autorem.Neq; enim foqpfi VnH nece/fd us artifex efle aut potuit quis nouam create materiam,nec potuerunt mul/ ta ÔJ diuerfa rerû efle principia,quia nifi ad unum cunôlarefpicerent, difeor dia Si infinitate cuncîla turbata uoluerentur in chaos Si repugnarent Si colz liderentur in fe difeordes materiæ.nifi omnibus faôtoris autoritas impera-^ rct,amp;: unius monarchia poteftatis uniuerfitatis caufas ôi efficientias ordina tct.Homo itaep præpoGturam in inferiora accepit,feiens quis hune honox rem contuleriunee tarnen ea feientiæ pcrfeélione illuftratus eft uteo modo tognofeeret conditorê, quo eius cognitioni reliquæ creaturæ fubiecftæ font, fed diflantiam maxima experiretur inter fumma Si infima. Si ex hoc ipfo eflet deo accliuis Si humilis quo autori fuo fo in nullo poflet conferre, cuius effugere dominium nee penetrate confilium, nee poterat uitare iudicium» itaep qui circa ipfum font angelid fpiritusjicet inuifibilis naturæ fint in lez-gationibus,tame fois feauditu manifeftac Si uifu,amp; falutis noftræ miniitc , rialeslæpiflimæexperimur,quorumofTiciaamp; nomma in kripturis lanetis wfeni» habentur.lllaquidem fuperiora agmina nobis prædicant non indicant deum,ôC nunciant quæ iubentur ipiritalitatem iniuóli negocqpetagentes, nó uniuerfitatis explicantes fcientia,qa ad nos numerus Si menfura Si pon dus refetf’. Deusuero his omnibus nó ardlatur fed excedês omnia Si æter nalitcr antecedens poteftas Si uirtus nil habet coëuum, nee immenficatis eiusptofundumullacreaturauelcœleftis uel terrena metitur.Quæ uero fub ipfo font implent templum,ói præfens ecclefia cognitionem earum relt; rum aflequitur quæ ad cultum iufl:itiæ,quæ ad ordinem uitæ, quæ ad gra-^ dus afcenfionum.quæ ad conuenientiam moru,quæ ad honeftatem huius conuerfationis Si gratiam pertinent contemplationis.Hæc aguntur Si exer centur in templo præfenti,amp; per hæc deus quæritur,nec tarnen quæfitus ills co inuenitur. Guftamus,delibamus,odoramus,ôi prope eft.cûé^ accefleris longius abin Et quomodo fulgur nubes difrumpit,amp;: repentina corufeatio tió tam illuminât hebetat oculu.ita aliquado nefcio quo motu tâgeris Ô2 tangi te fentis.eû tarne qui te tâgit nó intueris.Dicûtur tibi quædâ uerba ar cana intrinfecus quæ effàri nó fufficis, ut dubitare nó poifis, qa iuxta te efl;, imo intra te q te foliicitat.nec tn ficuti eft fe tibi uidendu cocedat. Rachel ad odoré nó ad efum Liæ mâdragoras côcupifcit,tu fpôfo fidc nó eóplexu có/ Gene/Z.31» wngeris,tu fpe côcipis donee Chriftus in teformetur, Si depofito pojidere

huius

i

-ocr page 444-

410 . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P R O D O G V Sgt; '

hums ca Jaucrîsclufdê fint puritatis caro amp;nbsp;fpin'tus, rcnouata natorafi,/ bolé Immaculata parturiat.Rachel gppe uifum principiu fonat.Quod ucrz bum in principio apud deum in fuo proprio cflè niihi non patet, fed qui/» bufdam nominibus deum inuoco ÔC dicon'uftitia.ueritas.fanólificatiojcha^ ritas:amp;quæro aliquas fpccies uel formas per quas quid fcntio quoquomo/' do intimem.Nam quod uerbum caro faôtum cft facilius uideoiK hocfen-t fui meo quafi efu incorporeo,prinripium autem illud uix rcmotiiTimo odo ratu quafi pertranfiens fentio.llla quidem intclîcdtualia per uifibiles creatii ras quantum fas eft animæ uidere uel præuidere diuina mente à longe pro fpicimus in multis per opinionum Si coniedburarum pelaguscircûdudi, in multis ueritati hærentes.in multis magnitudine rerum oppreflî, exclamagt; Ro-n» mus cum apoftolo.O altitudo diuitiarum fapientiæ ÔC fcientiæ dei. Cordî

igitur noftro fe offert deus.Si aliquid fui luminis infundit inuitans Si uocans.Nifi em aliquo modo fentiretur.nec appetendfnec inquirendi fpes eflèt aliqua uel facuItas.Sed quia ex parte fentitur admirationi eft odor illc ô{(àpor,nullâhabenscumcarnalibus dulcedinibus fimilitudinem, SC per om nia fuauitate differens,eo defyderatur copiofius quo cætera delcda* menta excedit.Defyderium autem inquirentespurificat.ôC purificatio ex-* dufis enormitatibus ad formam dei prouehit afcendentes.atcç ita in ope-* re fuo imago Si fimilitudo dei multis laboriofis^ proucdlibus propriatn fibi demum indicat dignitatem.Ad hanc rerum adeo profundarum inda-* ginem nifi incamati uerbi magifterium acceflîflèt, humana defeciflcnt in^* genia,SC ncfcio fi Si aliqui auderent ad hæc tentanda conatus afturgere, fed affociata carni diuinitas aftumptâ naturam ex parte fuæ uoluit efteclarita-tis confortera,SC apertis ccelis fuper doôlorera SC dominura noftrum ad fu/ Iodn.1. periora noftrum introduxere afpcdtum.SC uidimus gloriam eius quafi uni

geniti à patre,SC de plenitudine gratiæ SC ueritatis quæ in ipfo eft, inftiilata Ibaem.14. cft nobis aliqua portio.SC cû Philippo audiuimus.qui uidet me uidctSCpa

trcm.Ncc tarnen in hac uifione plena poteft effe fufficientia donee in fplcn doribus fandtorum in die uirtutis fuæ agnofeatur ratio gigoentis SC geniô SC procedentis,quam oculus non uidit,nec auris audiuit.nec in cor hominis tCorw-i. ad liquidum hueufeç afcendit.In his omnibus quæ diôta funt omnino fen-

fum noftrum materiæ excedit fublimitas,SC ftilum repellit moles nimtj poz deris SC afeenfionis arduæ difficaltas,fed præcepti ueftri pater excellentiflîgt; me me coegit necefritas,ut tetarem fi forte importunitate ftudq aliqua pofi femdefanótuarqfupelleótileuellicare.SCredutftoin partem uelamine atz' (fto fubtiliep aditu propiciatorium intueri.præfumpfit meditatio afpicerea longe SC annos ætemos inquirere.SC quid ante tepora fecularia effet indaga re.fi tarnen feculum uel tempus dici poteft ante lucem SC diem SC folem, SC quomodoantecaufaselementariasSC materiales origines iUa æternitatis infinitas

-ocr page 445-

P R o L o G V s.

itlftnicas fe habcrct (î ilia omnipotentia apud fe folicaria cflet.ôî minifteria/ les ei deeffent fpiritiis, amp;nbsp;mancrec apud fe illocalicer fempiterna diuinitas, amp;nbsp;in quo cflèt fapientiæ regnum,cum non effet quod regeretur.ôi ufu, fpc/* ciec^ careret ilia inanis antiquitas. Ab his omnibus repulfus, ad fecularia ui lîbilia compulfus fura rcdire.Ôi utinam meipfum cognofcâ ôi fdam.C^uodp®^?^^’^^ fi animæ meæ quæ corporis mei obtinet principatum,nec origincm fdo.nec fcms pat^ter tnctior qüantitaté,nec qualis fit intueri fiifficio,fi ignota eft mi hi ratio qua- nbsp;nbsp;»on intelli

re ipia deledletur in corpore perfccutore fuo î fi nefcio quis hâc legem mcm bris inlculpferit.uttam uiolenta dominatione fpiritum opprimat.ôC melior digniorcp natura deteriori fuccumbat,patienter me ferre oportet.fi opera^ torem uniuerfitatis non intelligo,qui in minimis operationum fuarum par ticulis meam profiteor cæcitatem Jnfolubilis uidetur hæcquæftioquarc ho NittmKr H mo rationabilis in negata ni tatur ôd uetita.ôC femper illicitis deleôtet'^.O mi/ no rarum eft ôd difficile fieri bonumfacile Si pronum eft efle malum,Si hac fine magiftro fine exemplo doôlrina ftatim â pubefcentibus annis imbui^ Homo f» ma mur Si docemur. Vide in ipfis qui fandlimoniâ profitetur quæ religio ma-num claudat porredtis muneribus,quæ folitudo aures obferat oblatis fauo ribus: quæ gula communibus eft contenta faporibus, Quis non fe habeat uilem.fi uideat humilemî'Quis non putet opprobrium,fi fe fèntît ingloriuCquot; Quis enumeret uoluptatum potius monftra fpeciesC quæ per concupi^-feentiæ carnis uitam animam trahunt.clàm palamqj de conclaui ad forum* delupanari ad thcatrumCln primisabrafa uerecundia, pudorec^ conuub fo.non abfionditur fcelus.nec nutat ratio, nec difiretio reludlatur carnis af-fedlibus.captiuus fpiritus cofentaneam exhibet clientelâ. Hoc ipfum quod spiritus dico.camis affeôlus,improprie dico.quia hæc uitia proprie animæ fut, quæ fenut Si mouet Si uiuit.cui imputatur peccatum,quia ipfî datum eft arbitriû A,hitriunt ' ôi iudicium.Si feientia. Si potentia per quæ poflït improbare malum,Si cli- nbsp;nbsp;nbsp;datunu

gere bonum.Corporeautem fie utitur anima,ficut faber malleo uel incude in qua format omnium turpitudinum idola, ôi fabricantur quælibct qua^ rumeuneç uoluptatum fimuIachra.Non eft caro diôlatrix peccati,nec inuê ttix maliciæ,ncc cogitatus format,necdifponit agenda.fed officina eft fpiri/ tus qui in ea,Si per eam,quæcuncp affelt;ftauerit,peragit Si confumauQuod m« autem ipfa infenfibilis fit fpiritu rccedente, dinofeitur, poft cuius difcelfum nulli apta ufui fupereft putredinis maffa. Si paludis acoruus.Quicquid enî fentit à natura corporis,alicnum probatur.Quod uero caro aduerfus fpiri/ caro nôreltt tum.ôi fpiritus aduerfus carnem contêdere dicitur, Si repugnare,improprie proprie arbitror di(ftum,quia folius animæ lis ifta eftquæ fecûm rixatur.Si cû pro--prio arbitrio litigat,ccrtior in huiufmodi quæftionibus quid bonû fit, quid malum,^ in aliarum rerum inquifitioibus quid uerum fit,quid falfum.Nâ (n abditarum caufarum infpecftionibus Si fecretis naturæ poteft homo er/

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P rare

-ocr page 446-

411 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P R O L O G V S*

rare uel dedpî.quia non per omnia à fine ufcp ad fine intellcdhus humarirts attingit.fed in his quæ oculis ÔC manibus fubiacét, nulla fubtilitas iudiciuni impedit.quia fœtentia à non fœcennbus,decora à turpibus,amara a' duki^ bus.dura à fuauibus.ôi à diflonis confonantia facile difcernuntur.Sed defy derrj fui ucneno mens ebria,corpus contumelqs applicat,ôi lundis complex xibus ambo in mortiferas fuauitates elapfi.obdormiunt. Cumc^ euigilaué tint, fero pœnitentiâ adducit cofufio.ôi inquinamentorum horror fœdatæ mêti occurrit.Et in cæteris omibus quæ maligne patrata funt.huiufmodi ul tio peccatorem perfequié’,ÔC ipfe libidinû labe crapulatus fe conuomit^ Sed AMrttix auaritiæ folius ôi quæffus ardor nec fatiat cupidum,nec pœnitet eu cumugt;-mdlKtn. Ja(fe^quod creGere optat.no minui,SC difcola obftinatus femper quididolo Ambitie, fuo immoler fedulus coaceruat. Vndc hæcfitis diuitiarû miferis pedoribus

aflîdet,ÔC ambitionis falfugo bibulam anima occupât,ut per fas ôi nefas ad loca fuperiora etiâ de latebris eremi nonnulli fe ingérant,ÔC de omni gradu ubi aliquis aditus patet.anheli prodeant,dilcurrantad indices,blandiantur mediatoribus,conducant auxiliarios,ÔC modis omnibus élaborent,ut fedez ant cum principibus eo quæftu, ut maledicat deus quod ipfi benedixerint, amp;nbsp;benedicat quod maledixerint.Hæc lex peccati quare in his Si fimilibus le gern iuftidæ opprimat,ôC quarc eneruata ratio cum ftare poflît.tam mifera biliter ruat,diffîcile eft aifequi,maxime eu defedus ifte à damnationis fen* tétia pendeat.ôJ hâc ineuitabilem pœnâantiqua trâfgrenîo fit fortita. Ego fi meipfum nefcio,fi animæ meæ fubftantiâ SC naturâ ignoro.fi eorum quas intra me funt rationem non intelligo.qua audada fupra me erigâ oculos ut uideâ principium fine principio, ô£ fine fine fine attingâCA talibus anfibus defiftendu excellentia maieftatisimperat,amp; ipfa impoflibilitasomnesin.* noftri conatus repellit.Ea igitur quæ lidta funt Si concefla tangamus, ' Si circa cunabula faluatoris prima infantiæ eius fercula degu(lemus,d£ dreu dfi Si loti uido diabolo, fandificatis affedibus in cœna cum domino rez cumbamus.ubi pane angelorû refedi, poft illius dbi delidas furgamus ad trâfitum.ut de hoc mundo uehiculo cruds euehamur ad cœlum, (piritu fan do nos repléte.qui deinceps nos doceat,ô£ patefadat quicquid in exilq hu/ ius peregrinatione moles corporis Si imperfedionis lippitudo fecit obfeu/* Ttt«l«srum. Libellum igitur que de cardinalibus christi domini noftri operilt; operis. fcripfi,paternitati ueftræ(fupprcflo nomine noftro)mifi,in quo fons fa

cramentorum ôidilciplinæ huius in qua ftamus origo, formam Si excm/’ plar rede uiuendi nobis proponens,ab humili aduentu ufiç ad gloriofun» eius reditum ad patrem gradatim confcendens,quem pon'us in mente noz ftra quam in pagina feribi defydero,amp; utinam in fanditatis ueftræ confpe du memoriamôCrecordationem noftri fupplexmereaturaftedus.

Sermo'

-ocr page 447-

'■ ' quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;■’ ■ ■■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-i

SËRMO DÉ NAtlVITATE GHRÎSTI.

Déft GHRFSTrmultumdefyderata.óidi'ucxpedtatana«' Glt;t«Hidhi(W tiuitas.adeft folém'tas indyta.Öi in præfentia faluatoris gra doWmicf. tes Ôi laudes uiiicatoti fuo per orbem terrarum fanóla red dit ecclciîa. Gaudia nobis cœlitus nunciantur.l^ticia impe ratur.Nox ifta fa^ri partus confcia. nouis fulgoribus illügt; ftratur.Gloriantur in cœleftibus iuperi.pax in terra bonje . uoluntatis hominibus confirmatur» Afliint angeli, loquuntur paftoribus* non dedignantur loqui perfonis hutnilibusgt; Si cum ipfi fublimes iînt.înfi^ mos non afpernantur.Nec luce infolita, nec angelorum terrentur paftoreà prxfentia,fanæ amp;nbsp;puræ fîdei homines deleólantur in eo quod audiunt cort? îonas laudantium uoces cœleftes.gloriæ Ä gratiæ diuinæ præconia modu/ lantcs.Nec fan's fuit fuperis arcana referare cœleftia, etiam hominibus paX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

reddita nundatur, ôC bonæ uoluntatis noui muneris largitate confecratut affedtus. Oportuit bonum dominum certificate 8C lætificare in aduetu fuo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-a

bonas expedtantium uoluntates : Si mulnplicatis teftibus certa præfentiaî fuæ dare indicia.ut iam nô expedtâretur quafi uenturus.fed qui uenerat ui/ deretur,ôi effent angeli quem fibi notia c H RI s T i infantia confecrarat,fail diortus Si loci indices» Vous Gabriel uirgini obumbrationê uirtutis altifx fîmi nunciat,multitudo cœleftis exercitus gratulabunda faluatorern mun-* di prædicat aduenifîe.ôC rccondliata terreftria fuperis canit, Si confiliutti art tiquum prodqt palàm.nec iam fecretum eft.fed innotuit publice in confpez du gentium reuelata Christi benignitas,ÔCoblata mundo in nullo d nobis differens excepto, quod peccati expers fuit faluatoris humanitas» A fupernis legationibus incipit euâgelium, cuius prirni didtatores angeli exti-terunt.Néc iam in manibus prophetarum fimilitudines Si ænigmata inuoi üuntur.fed angelorum iubilo,ÔC hominum ftilo » Si euidenti rerum iudido confiât Si conionant lîmul promiffa ôi data.umbrisc^ remotisjex Si euart nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

gelia funt unita.Multiplicantur teftes,militia cœleftis cortclamat,credit pax ftorum cuneus Si exultât. A fapientibus Si prudentibus no quærit teftimo/ nium qui paruulis fe reuelat.In huius dodlrinæ initio ftatim faftus Si amx bitio condemnatur.Non colores rhetotum, non indudtiones perfuaforiaè àdducuntur,racio Si miracula harum refum ordinem compledlutur. In pri mis figna fe fidei mifcuerunt, Si maxima in hoc efticacia dogmatum fuit* cum fimul uerbis Si rebus adhim eft.ut nullum infidelium repugnantia in/ iieniret diffugium.Nox ilia omni luce clarior,fermones angelici pacem hoz minibus nunciantes.defignato loco Bethleem.ad quærendum puerum coz hortantur, paftores illi amplius mente quâm oculis carnalibus illuminati » ad confpiciendum Emanuel feftinant, amp;nbsp;edodti intus inuifibili magifterio fpiritus fandti.quem parunlum uidcnt.confitentur immenfum,0J piæ ei de?

P 1 uotionis

-ocr page 448-

41'4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de NATIVITATE CHRISTI

uotiom’s affeólum præfentant.EIeôta adeft humilium perfonarum fimpliz citas,ut poneretur régula amp;nbsp;indiflolubilis daretur forma,quod no nifi pau*-peribus fpintu,CHR iSTi pateret humilitas, nee fuperbos ad intuitum fm' _ - , . poffer admi'ttereuen'tas.VeniuntinBethleem,quéprædix(t Gabriel,ifluc meur bmanuel,auitas parua,domus paupereula, luppeltex cxigua» INulia domus ambitio nifî redinaton’um in ffabulo,marer in fœno, filius in prælè pio,tale elegit fabricator mudi hofpirium, huiufmodi habuit delicias facræ uirginis puerperium»Pâniculi pro purpura, pro biffo in omatu regio lacult; næ congeruntur.genitrix eft obftetrix, ôi. deuotam dileeftæ foboli exihibet cliételam,attre(ftat,ample(ftitur,iungit ofcula,porrigit mamma, totum nc^ gocium plena gaudio,nullus dolus,nulla natura: contumelia in puerperio» Pediffecas fubftantia familiaris non patitur, mancipiorum obfequia fumz-Altbt ma-Kgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcnuis Si inops menfa excludit.Nullum domus aróla diuerforium oc^

ftAmrdm. cultabat,nec fecreti receffus erant illius cafulæ.incaftraturâ teótum,8i foli pa

rietes per circuitum ueftiebant.Nec locus ibi erat lauacris,quæ folent puerx-peris præparari, quippe nec aliqua naturæ iniuria matrem domini læferat, quoniam fine tormento peperit,quæ in conceptione caruit uoluptate,0i ta* men cofuetudinem feques, ut legi fatiffaceret.quafi cum alrjs mulieribus efz fet ei in hoc opere ratio fimilis,diebus defignatis recubuit,0i depofiti oneris laditudinem profeffa oblatæ quieti paruit, ôi in diebus feparationis non fe a thoro Iofeph,qui earn nun^ tetigit,fed ab ingreffu rempli Si cæteris quæ lex prohibebat,continuity Vitro maturus ab arbore baiula frudus elapfus eft,nec oportuit uellicari, quod fponte prodibat.Nihil in hac re petq t ultro, nec præcedens delcdatio aliqua expetrjt pœnarum ufuram, fpiritu fando obumbrante,incendium originale extindum eft, ideo^ innoxiam affli^ non decuit,nec fuftinebat iufticia ut illud uas eledionis comunibus laffarex tur iniurqs,quonia plurimum ä cæteris differens natura cómunicabat, non Mrfrûï pW culpa»Erat^ ei proprium priuilegium,quod nulla mulierum nec ante, nee ««UgjHm, jjgjnceps meruit obtinere,quod erat fimul mater Si uirgo fingulis titulis infi gnita» Vnde Si matri plenitudo gratiæ debebatur, amp;nbsp;uirgini abundantior gloria,quæ carnis Si menu's intcgritate infignis, Ipirituali Si corporali intus Sextra Christi præièntia fruebatur.Ornamenta quæ deerant, etiamft adeffent,nó haberent oculos inipedores, quia præfentia paruuli fic eorum quæ aderant Iofeph,ÓC fi quis forte alius ibi erat,oculos occuparat,Gc illumi nauerat animos,ficcorda illexerat,ut in hoc fummo bono omnium bono^ rum unita colledio uideretur.nec opus effet euagari Si médicari per partes quod (imul in fe uno fidelibus omnipotens infanria præfentabat. Angelica fané non eft credendum ibi myfteria defuiffe,nec recefferat à ueneraibli pez dore matris fpiritus fandus ad uerbum Gabrielis elapfus.Poflîdebatdogt; mum fuam Si templum quod fibi cofecrauerat^adornabat.Seruabat facraz

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' tium

-ocr page 449-

f- E R M O » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

-hüm filuni Si fanéltmôtu’æ thalamu honorabat, læti'ficabât confolationcä huiufmodi anima benedióla,Si tand habitatons rcüerentia concupi'fcentia rum ludibna abigcbat.Icgcm mentis lexcarnis no infeftabat,rebellio nullä quieté fpiritusaffligebat.Paruulus fugês ubera pura alimonia utebatur, SC fons facri peótoris defecatum edulium ori mundiflïmo infundebat. Sed Si xor matris quædâ dulcedines quæ humanû fuperât intellcótum imbucbât, •eratc^ utrincp mira iocunditas.quû pia fandtæ matris Si deuota humilitas, amp;nbsp;fanóli faniäorum immenfabenignitas cofœderatis afFedtibus mergercn tur, Extrinfecus nuda erât Si egena quæ uidebantur,nihil in illa paupertate uidebatur diuinu.nó his quibusrcuclatum eft defuper, quorum primi fuez te fupra memorati paftores,quorum innocentia Si iïmplicitas eledta eft,ut laus c H RIS TI perficeretur.qui pifcatores Si paftores fequentibus tempor ribus rofundcrent oratores.Si à pauperibus Si humilibus prædicatio pau^ Pixdicäno 4 pertatis habet initium.Execrari folent Aegyptq hoe hominu genus. Si abo minabiles eis funt ouesSi pecora.Sed huiufmodi oftîciû ab initio autorita paßores tem obtinuit,ô2 Abel paftor munera de gregibus ouium obtulitquæ in eo gyptî/s dboz ,quod cœlitus inftâmari uifa funt.quod grata eftènt deo cuôtis innotuit.Pa ftor Abraham,Ifaac Si Iacob uiri deo familiäres,paftores patriarchs: duoz tnçnddtrô. decim.Paftor ipfe Moyfes qui in eremi receftu,dum fequitur pecudes,in ni bo cofpicit deum,ÔJ poteftate fignorû collata populi recipit principatû.He-lifæus de aratro propheta conftituiif» Dauid de poftfœtâtes accipitur,ôi iiî tegni folio collocatur. Agnum quem abominatur Aegyptius facrificari fibi nbsp;nbsp;nbsp;*

præcipit deus.eiuscp languis Ifraëlitarum poftibusillitus.extcrminatorem angelum rcpelîit Si abigitmec timetur mortis periculu.ubi tantæ rcucrcntiæ «onfpidtur fignu. Ad umbrâ Petri languentes confurgunt,apoftolis fubfj^ ciuntur dæmonia,cedit idiotis reproborû eloquentia,prædicante Paulo ca*« ptiuas coplicant manus genres Si régna. Pauperes eledli, fuperbi neglecfti, nec faftus, nec altus circa c hristi difcipulatum aliquem obtinent locum, Chris TV s pauper difcipulos diuites afpcrnatur.Pauper matcr,pauper fi lius.inops hofpitium his qui in forma huius fcholæ in ecclefia militât, præ,^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

bent effïcax documentum.Hunc in cunabulis adorauere paftores.ôC paruu lum cofitentes deum fimpliciter argumentofi in fpiritu Si ueritate.quê adox nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

rauerunt nouer ut. Fuerat quidem miraculû quod apertis cœlis lux fulgoris infoliti noôle fug eos fulferat, quod auditi angeli Si cofpelt;fti,quod ab ipfis fuerant edoefti Si inftrudti paftores.Scd licet hæc præceffiflènt, tarnen circa infantiâ pucridiuinitatis intimatæ nullahumana ratio præbebat experimê turn, nec circa illins præfepq ânguftias, uagiente inter alligaturas infantulo, aliquod maieftatis erat indicium,fed auditui fides obtemperâs,nullû apud deum impoflibileuerbum credidit,amp;: per fpiritum fandtum adfacramcntiï boc intelligendum fubtiliffimis eft intelli^entiarum acceffibus introduefta,.

r, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P î Idemqô

-ocr page 450-

DB NÄTIVITATE CHRISTI

Idctnc^ fpintuS qui longe anteprophetas docuerat,eriâ nunc humiliu men tibus fe inRindens,diIatabat humani intelledtus anguftias.amp;J aperiebat in-^ teriores oculos ut uiderentur inuifibilia.K intelligerentur ea ad quae huma* nus non atringit fenfus,nec rationis pénétrât intelleótus. Hine eft qd* præ^ dixerat Efaias:ParuuIus natus eft nobis,filius datus eft nobis » Hoc potutt uideri,hic nullum fides meritum quærit.Quod autem fequit^,uocabitur no men cius Emanuel,admirabilis, confiliarius, deus fortis, pater futuri fecult, princeps pacis, fi claufi fint oculi mentis,exterioribus oculis nefeio quid me-reris.Qui needum loquif.quomodo confiliarius eritCParuulus quomodo credeturomnipotensdeusComnino infirmus, in quo uidebid’fortisCnihil omnino poflidens ad apice regni 0£ principatus faftigiu.quibus afienfioniz bus attingetCSed fi fidei myfterium proiequaris.in bis omnibus fubtilifllgt; r ' masôipuriflîmasrationesinuenies,ö£quodomninoneceflefuitimmenx

fum fieri paruulum ÔC filiu dei hominis filium euidentcr agnofces.Mirabi^ edä Si. dilatabitur cor tuum quado iiitclliges profundiffimu facramentu in eo quod contemptibilis faótus eft admir^ilis.öC qui literas no didicit nec le gibus inftrudtus cft,fufticiens fit diuinaru human arum cp reru confiliarius, quomodo diuinitas Si humanitas in unä perfonä conuenerunt.K ubi æftk mata eft infirmitas,forcitudo inuenta eft,62 corpus humilitatis noftræ diui næ claritati cófiguratum,no in hoc mundo,fed in cœlefti gloria perpetuum habeat principatum. Ad paruulos uenit CHRisTvs,ô£cû paruulis couerz fatunpauperes inftruit.ÖC créât,ÔC facit. Ipfe in fynagoga ludæorû in Efaiæ uolumine cum legiflet in fabbato, complicato libro.prophetiam hanc in fe compléta edocuit.quod à fpiritu fandto undtus fit,d^ ad euagelizandu pau Mdttb.to. peribus pater eu miferit.Idem in euagclio gloriatur.K cofitetur domino cœ J li Si ixrtx, gratias ages quod reuelata funt diuina myfteria paruulis,a quo* rû intcllcdtu fublimitas huius mundi repulfa eft.quæ deo fubrjci nó poteft, du fecundu carnem Si fanguinê inuifibile ipfius fuis regulis inueftigat. Hic eft primus religionis introitus.ficutin mundu primus christi ingreflus Hmiliws ut quicuncj pie uult uiuere.humiliter de fe fentiat, neep fupra fe in mirabili fdtiïKwtu ßyg ambulare præfumat.fundamêtu fandtitatis femper fuit humilitas, nec nmeUment»., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦ r k r ki- ■ ft •

in cœlo itare potuit luperba luolimitas.Hanc prima gratia Ingrediens raw dû nofter paruulus attulit.ôd à cunabulis nos fibi conformes fieri uolens te/ uoluit in uita.quod exhibuitin perfona.Quia uero filq dei fumus.huz patticipatione frater nofter fieri uoluit,ut eflemus fecû beatitudi nis cohæredes. Si haberet tota compofitio hominis perfedlâ plenam^ læti dâ,cum (piritusdiuinâ repræfentaret imaginê,amp;caronoftra Christi cor poris fimilitudinê:confummatæ focietatis benefi'riû obtineremus,cû nomi-* nis CHRISTI amp;hæreditatiscofortes,Sidiuinænaturæcomunicamusg fplt; rit U, Si. humanæ p corpus.Iurauit dominus Si ao pœnitebit eû,^ jpmiftioz

num

-ocr page 451-

'S E R M o; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-tf

tWm Fuaru notiimtnemor.ficutfe dacuru nobis iurauerat.lic cópIeuit.Filius dams eft nobis, qui cu in forma dei effet, fplendor gloriæ ôi figura fübftan Hebt* t * tiæ eius.no eft œfufus fe ad forma ferui exinanire.ut qui de fraternitate eius gloriantur ÔC uoiunt afcendere,nô crubefeant defcendere.fed eide fcalæ cum Srtl« ïAcoh lacob innitâtur.ôi cantates canticum gradua ab imis ad fuperiora confeen/ dant, O domine admirabile eft nomen tuû, uere tu es deus qui facis mi rabiIia»No modo mundi huius ftatura admiror,nô ftabilitatem tcrræ.cum eâ compleôtatur uolubile firmamentû.no fingulos diesgt;no lunæ dcfedlum amp;nbsp;incrcmentû.no folem femper integrû amp;nbsp;laborem eius perpetuu, no temz porum uiciffitudines in quibus quædâ arent,quædâ uirent, ôi, quæ mortua modo uidentur, deinceps reuiuifcuncMiror deum in utero uirginis.miror omnipotente in cunabulistmiror quomodo uerbo dei caro adhæferit.quo/ modo incorporeus deus corporis noftri tegumentu induerit. Miror in bac difpenfatione tâti difpendia temporis, amp;nbsp;ta lentos proceffus ad obedientia faluatorisffn breui poterat patrari negociu,6C poterat tâtus labor abbreuia ri ad folû chr isti uerbum, ficut fadtus mundus, Si difpofita cunda ad eius imperiu.Sed elementario mudo dignior eft rationabilis homo.qd' ex OmnfA homî{ co quod in eius feruitiû fatfta funt omnia facile credif’.In cæteris quocuncp modo aliquæ fatiftadunt rationes, hic folus me compledtitur ftupor.Et cû Abacuc cano: Cofyderaui opera tua Si expaui.Miror ieiuniu, miror tenta/ AbAc.b tiones, miror omnipotente in fepulchro iacentê, miror occifû Si refurgentê, hæc funt noua mira quæ prædixerat Efaias:Nouu facict dominus fuper ter Ep. 2s. râ. Mulier circûdabit uirum.Opus fuû faciet,ôi peregrinu opus eius ab eo Hjere.ju IEsVs CHRISTVSheriSihodieanteluciferûgenitus,initiucarnisfum^ pfit ex uirginc.ôi quem cœli cœloru no capiunt.qui implens omnia eu fit in omibus,ab his tamê no capitur nec teneif.Nouû eft Si inauditum quod in materai anguftias utcri,circundedic intra fe fragilis caro uirtutê altiftîmi Si nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

ordincm reru,curfumc^ naturæ mutauit fapientia dei. Si ubicp diuinitas di latata, plenitudinem fui uafi infundens exiguo, fie eft circundata muliebri utero,ut cû uniuerfa ambiret,impies omnia,excedens cûdla, intra fe omnia continens.extra uniuerfa compleôlcns.Quem nos paruulû,propheta nun/ inf^s Chn cupat uirû,infinuans ei nun^ defuiffe uirtutem,fcd femper uin'lis ætatis afi fiiifle fortitudinem, quem infantilis infirmitas occultabauOpus fuum igi** tur fecit quod creauerat,faluanscç quod perierat, ad uitam reuocans quod mortuum erat.Sed peregrinum opus fuit in deo.quod uerbum faólum eft caro,quod fadtus eft uifibilis Si comprehéfibilis,panîbilis Si mortalis.Si pé/ regrinum à maieftate puer fugens ubera, panniculis inuolutus Si fuftinens conuicia, filius dei in patibulo conftitutus. Confiliariusquoque didlus eft paruulus ifte.qui Si alibi ditftus magni confilq angelus.eo quod fccreta dei quæ ab hominibus erât abfcondita^ publice reuelauic« Si cum nemo noftet

P ' pattem

-ocr page 452-

4.«« de NATIVIVäTE CÉRISTI seRmo.

patrem.nifî filius ipfe arcana dci referas,l'ndaginê trinttatis cxpltcutt,loqueii • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patri,ô€à pâtrerefponfumâcdpiens,ÔJfpiritû fanôluminfundes difdpulis,

generarionis Si pröceflïönis intimas rationes, fubtiîiter aftruens perfonaru ’ proprietates, Si indiflolubilis eflentiæ unitatem. Alia quoq; inferiora, fed tarnen neceflaria conGlia edocéns,üt beneficia collata homo întelligat,ut in eg qiïod ftat.gratias agat,ô£ quod poifibile eft ex dei gratia cû cedderit,regt;'-i.Cor.8i furgat.Deüirginibus ait Apoftolus:Præceptu domini non habeo,confiliû

autem do tan^ mifericordiâ confecutus.V ult amp;nbsp;laudat ex imperio domini ut quæ nupferint,fîc permaneâc,quæ uero uirgines funt dei cumulatione ca ftitatis integritatem exhibeât CHRisTO:ô£in hune modu quæcunq; au^* toritate diüina immobilia coftât fie maneât.qaæ uero in alterutrum poteft libertas arbitrfj flcdlere,locum eligât priorem, quia Si fi bona funt. Si à. dco mftituta coniugia.melior tamê eft côtinentia, Si uirginitas excellentionqua no cogit neceffitas aut mâdatum,fed perfeôtionis fuadet ccfilium.Quod fi diuinis confilrjs obuiauerint tentamêta,ôi libéras mentes ad camales reuoz cauerint appetitus,adeft deus fortis.nec fpem ponat homo in homine, nec in brachio carnis fuæ confidat,quia qui mundum uidt,uiôtoriâ fuis promit tit militibus,amp; qui uidtores funt fufccelo uim inferunr, quoniâ ficut feriptu eft:Regnum ecelorû uim patitur,8C uiolenti rapiunt illud.In paruuli huius ' ' nomine eu hofte antiquo congredimur.ôC fortis armatus fuperueniente for dore de atrio antiquitus poftefto.potenter expellitur,ôi præfumptæ infefta r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tionis audaciæ fileritium imperatur. Defedtui carnis noftræ quæ a' primitif

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uis fecibus originalis mali infeôla languerat, ex c h R i s Ti carne reddit'' for

titudo Ôi facramêtorum comun{catio,pèr quâ illius corporis fynceritati uni^ mur,nos in tâtum corroborât, ut de mundo Si de diabolo, Si de nobifipfis uiôloria potiamur.ôi facramentali guftu uiuificis myfierijs inhærêtes, una i.Cor.tf. card.SJ unus fpiritus fimus,dicente ApoftoIoxQui adhæret domino, unus

fpiritus eft.Sic hi ad quos fermo fit dicutur dq,ÔC filrj excelfî,nominis,amp; hæ reditatis,ôi æternitatis participes.fortitudine focietatis christi fubigetes tentamina,amp; cum homines fint ex indigniori materia in captiuitatem rediz

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gunt,Si confpuunt.ligantcp d'æmonia.Et quidem in hoc tempore in ftadio

uitæ huius fe exercer militia Chriftiana,Si præeunte Christi uexillo.que Si paruulum uidimus Si cognouimus deum,amp; quos fpiritus confilq Si ford tudinis munit,nec uincfnec decipi poftumus,quos erudirio, diuina feientta Si poteftate fecit infignes. V idetur autem in præfenti difriplina huiufeemo-di non efle gaudq,fea meroris ,'eo quod non fine periculo certamina pera^* guntur.Bonum uero certamen certantibus pacatiftimum fruôlum in futugt; ro excrcitatis in iufticia dabit priheeps pacis æternæ.confignans fibr in beax ritudine quorum communicauit naturæJpfi gloria Si imperium amodo Si ufcçinfempiternum.Amen. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

i ’’ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scrmô

-ocr page 453-

4^9

SERMO DE RATIONS

C I R-

C V N C I S I O N I S.

N TER omnia teftamcnti ueteris facramcnta nihil ciixunz cifione folennius anriqua celebrauit religio, nee tantum in Hebræos, fed etiam in Phoenices Si Arabes hæc traditiô inoleuit.Reliquæ gentes tam mandatum quàm faiîlum ir rident.ôi deo minime afferunt conuenire.ut faluatoris bcz nignitas plagis infantium deleôletur. Si immeritos in ipfo üitæ initio periculo mortis addióta. Hoc de bono domino fentire, qui nez-miné uult perire abfurdum.ôi irratiönabile iudicant» Nec tarnen cis omnia teliqua facrifîcia funt horrori, fed in multis naturalem legem fequentes exz-piationum retinent inftrumenta, Siimmolant uidlimas. Si incendunt adi/ pes. Si cum odoramentis Si libaminibus fundunt coram deo uota Siprex ces ♦ Legimus lob dei teftimonio approbàtum, iugibus facrificqs occupa^ turn, nec legimus circuncifum. Et poterant eife eo temporum diuerfîs in lo/ cis multi uiri infignes, qui iufticiæ dei fubieéli, hoc figno carebant, licet fill-* osEfauSiHifmahelputandum fithuius traditionis nonfuiiTeexpertes; uerum cum opus iftud Si antiquitas commendet, Si iubentis autoritas.inz lt;» quirenda eft tanti myfterrj ratio.quæ Abrahæ fpecialiter Si femini eius tan to pondéré mandata eft, ut quifquis in ilia genre huius figni carere Si diffe rentiaEthnicusnon ludæusreputaretur.Sià titulofiliorum Ifraél abra-* deretur proferiptus. Hoc cum oélaua die luflum fit celebrari Si nomen cirx cuncifio aptari, intimatum eft his qui digni iànôtorum confortio cenfeban tur quod eorum nomina feriberentur in cœlis,Si æternæ beatitudinis quant poft uitæ huius feptimanam otftaua confequitur, hæredes fièrent, Si conx fortes quicunque uitæ innocentia Si cœlibatus fanélimonia fefe domino confecraflcnLl encra itaque infantia huiufmodi erat imbuenda dodlrina. Si ante concupifcibiles motus,quos peccatum meruerat, miferabili pœnæ. Si ineuitabili uindiétæ etiam in paruulis adhibenda erat feueritas, Sian^ tequam ebulliret fartago libidinum, prouifum eft uentilabrum, quo refriz-gerari poftet, Si extingui depopulatricis flammæ uagus ardor. Si uniuerz-îaperluftrans incendium» Ideôque dolor uoluptati Si fanguini deledlati-* o onis fanguis tormenti opponebatur, ut in primis elementis difeerent parx uuli femper propriæ memores feétionis contraria curare contrarqs, Si ad cohibendos, refrenandosque turpitudinum appetitus neceftarium elfe fa*-le corroforio carnis perfricare pruritus, Si femper recrudefeentes deficcaz-re putredines» Ad hoc corpus fuum mortificabat Apoftolus,non ta-* men circuncidens illud feminarium membrum.fed totum fccrucifiocns, Si

O omnibus extraordinarijs motibus opponens cauterium.ufqueadeo corpus fuum

-ocr page 454-

4.fo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE RATIONE CIRCVNCISIONIS.

fuum rédiges in fcruitutcm ut diceret: ’Viuo autem iam non cgo.uiuitue^ ro in meCHRisTVS»Cüiusfadliæmulatoreserubeicimusinpudendis. Si deteóto fcótoc^ confufionisoperculo.quamuis confdentia teftis femper nobis exportât fcaturicntes intus péccati infîdias, nee internum uitare pöC fimus iudieium,uiriliter tarnen ftandu eft, Si rationis autoritäre increpandi funt titillatori} fenfus,Sf iummopere uigilandu eft,ne fcquatur aftenfusJn/ tra nos pudor ifte aboleri omnino non potcft,quia nectotu hoe membruj. fed anterior eius portio iufla eft circuncidi.R.es fane maxima eft,G nó cgregt; diatur foras huius contagio corruptelæ Si infaniensbeftia corrupti anhelilt; quot;nbsp;tus cathenis ferreis inultimis anima: réceflibus alligetunintus^ç fraótis den lt;nbsp;tibus feipfam concupiieentia captiua mafticet Si eorrodat.Manet itaqj erugt; befcentia propter fenium.ut qui in agone contendit, fciês circunciGonis my fteriu,ab omnibus fe abftineat qux pofliint huic flâmæ miniftrare fomen tu.Nec tarnen peremptoria eft contédentibus,ièd probatoria huius fenfua litatis colluólatio ta ueterna.fcd inftitutu eft certamen inter fpiritum amp;: car nem,ut uidtor homo peccati Si pœnæ,poft triumphos folennes coroncf’ in gloria fine infeftationibus deinceps liber à peccato Si poena. Hanc uerecun dia poft præuaricatiorié uanitati fubie(fta,no uolens anima pertuliuSi uim fubftinct inquictudinc perurgete.Si inuoluntarqs motibus fatigata infelici/ tatis fu£E déplorât miferiâ liberari de Corpore mortis huius defyderas, Si pa cifici tfanquillic^ ftatus à deo poftulat libertatê.Quotidiano ianè conflidu fpiritus Si caro ludantur,8d caufat'’ ratio aduerfus domefticu malum quod ita intra fe exerceat regnum quafi natura fit uitiu.ói fecu traxeritcreatio pri -ma peccatu.Hoc utiqj prima no fentit conditio,fed fecutum eft trafgreftoré fupplicium.SJ adhæfit indiuidua poena peccato, de quo erubefcent quicuc^ mundo corde regé in decore fuo uidere deiyderant.Quis in ta aftiduis illu/ ■ fionibus no cofundaturfquis no in tatis cotumelrjs erubefcatC Fomes quip-pe huius mali intus in tenebrofis receftibus latitans, ut uiderit anima alias occupata, Si in imisad fui circunfpediortem folicita irruptionibusueheme tibus erumpit, Si blandicrjs uenena fupponens pudicitiae puritate inopinaz tis inuadit aftultibus.Ideocp pudibudus homo nuditatem fua operit.K fe ditatê confufus occultât. His rediuiuis uulneribus femper hac fanie illitis rtez ceftaria eft per omne huius uitæ ièptimanâ iugis refecatio petredinu.Si con tinua circuncifio dcatricu.SC in cæteris quidê mébra omnia imperio rationiS obediunt,SC arbitrq retinec libertate. Hie uero ubi Babiloniæ fornax exarfé' rit,amp; quafi pice Si napta cofperfi libidinu ebullierint appetitus,inflamata câ ro libertatis priuat'’honore,intâtû ut rebellia mêbra uelit nolit in motus ne/' farios audader exurgat. Præcedebât olim integumeta reru fignificatia abo litione peccati, Si adperfedionem inchoata tendebat. Nec hoc facramentu cofuetudini antiquasfubtrahere uoliiit christvs, SClicetno eflètinhoc^ tempore

'I

-ocr page 455-

s E R M 07 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» t

fccmpore ncccflariu,tatnen ne antiqua religio prorfusreproba ni jerctur.in fe uoluit circucifionis aptari Ggnaculum.Sanè originale peccatû quod à pri mis patribus in totam generis buius fucceflîonê defluxit,omni tempore alî quibus remedqs oportuit expiari, licet nim plenam fignificâtia non habue/ rint, donee ad rem ipfam uentum cft, quæ figurarû operiebâtur uelamine. Et licet facramentorû arcana omnibus no paterent.uirtus tarnen Si effeôtus eorû ignorari non poterat.quia ab Adam ufq; ad Noe facrificia deo coftat fuifle accepta,quæ ufcp ad illud tempus fine legis diftindtione diuinitus inlt; fpirata inftitutione primi hominis celebrarentdlla uero facrificia aut in ani/ maliû fanguine.aut aliarum oblationû incenfionibus agebantur, no quod fumo aut mortibus pecudum deleôlaretur deus,fed ut intelligeretur irnmu labile iudiciû.Si prolata ab initio fententia in peccatum, Immutabilc decre* turn ab æterna lege exierat concupifeentia affligi.Si morte pcccatorê puninV necpoteratplagisexterioribus remedium aliquod fubueniic.quin ftinlUgt; lus carnis fine ulla exceptione colaphizaret infirmu, Si ufqj ad diffolutione mors importuna perfequeretur captiuu.Et mors quidem carnis cocupifeen tiaru interfecabat ludibria.nec poterat ultra peccare illud quod erat putredf tii ac diflblutioni prædeftinatû Si datu,fed fupererat poft morte carnis ani mæ labor,Si affliótio fpiritus, nee poterat ulla ratioe ilia abfolui damnatio, nifi morti omniu uita omniu fubueniret, Si pro generali morbo gratia dei fingulare propinaret antidotu.Hoc antiquu redemptionis noftræ confiliiî fantftis patribus reuelauit deus, uoluit'cç ut paulatim aftuefeerent homines paftioni, Si morti neceftariæuoluntariæ mortis opponerent libametum S£ pœnâ in medcla,Si fupplicium in remediu comutarcc.Huius oblationis do (ftrinam facrificia continebat antiqua Si incenfiones,Si mortes huius cofum, mationis gratia præfignabant» Propter hoc cu iâ fidei tempora propinquà rent,imperata eft circuncifio,ôi pars ilia corporis in qua eft uoluptatum fez \ minarium Silibidinis officina iufla etiâ in paruulis amputari.ut proprq pri mitias fanguinis ei qui totum fanguinem fuu oblaturus erat.offerret.Si co/ munia finguloru facrificia fingulare præcederêt holocaftu,Vbi uero c h r i lodn. j. STVS dominus ucnit,de quo in capitelibri fcriptu erat,ut in morte fua pa/ tris uoluntatem impleret,ccflarut facrificia, nec iam truncationem præputi) euâgelium imperauit,fed circucifionem cordis, Si omnem tä membroru affeótionum petulantiâ gladio fpiritus refecari.immutabili decreto manda uitEt tâtæ dignitatis ilia una redemptoris noftri fuit oblatio, ut una ad to! lenda mundi peccata fufficerer, qui tâta autoritate in fancla introiuit in fart guine proprio,ut deinceps nulla fupplicantium poftulatio fanguinc indige ret alieno. A diebus igitur uifitionis noftræ regnum codorum uim patitur* nec iam in expoliatione carnis circuncifio agitur, fed fpiritus fanóti uirtute uetuftatis antiquæ fanies expurgatur.

De

-ocr page 456-

‘ DE STELLA ET MAGIS ET INNO^ - j’

C E N T I V M NECE» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' : ;

Atö in Bcthlccm faluatore,audita eft in Effrata ei’us in ter ris præfentia.ôC ufcp ad filuâs.campos^p gctium nouæ hu« ius natiuitatiseft fama porrcda.in ludæa à paftoribusSC angelisprimofunt hæc gaudiacclebrata.nec multopoft Arabu fines huius rei noticia pcnctrauit, SC incolis Sabba prædari ftcllaluminis cœleftisnuminisnouisfplédoribus

indicauit.Erant in illis regionibus uiri fideru infpeôtionibus afTucti.qui argt; te mathematica uim difeurfurhe^ nouerantplanctarum.qui exelementoriî natura rationcmtemporumrnetientesaftrorum minifteria certisexperi/ mentis proprijs didiccrant effeótibus affignata. Hi ex uaticinrjs Balaam olim audierant ftellam oriri in Iacob, SC hominem in Ifraël cuius fortituti?' do quafi rhinocerontis.ad quem in trieribus de Italia uenirét qui fuperaret AlTyrios, Si uaftarét Hebræos.quo temporum necin Iacob idolum.ncçià Jfraël fimulachrum cflct.Diu homines illi huius prophetiæ prouentu expe (ftauerant.ôC ubi uenit plenitudo temporis,orto repente nouo fidere, ad an tiqua récurrentes uolumina tam teftimonio muniti.quàm figno dromedis inueëti,in ludæâftella duce.perueniut. Hæcpotuere Palæftinæ incolas la/ tere tâti nominis perfonæ, fed ubi auditû eft quod ftellam indicem nati in Bcthlccm paruuli fequerëtur.Herodi noui regis inquifitio nunciatur.Euo/ catis itaep Magis rei huius ordinë cum omni diligêtia feifeitatur. Audit na/ turn in Bethleem efle paruulum, quem profitentes regem SC deum qui de Sabba uenerât adorare Si uenerati feftinant,intimatum eft ei quod ab an tiquis temporibus Moabites propheta,licet gentilis,prædixerat,5C contulit cum literis gentium fanëlorum uaticinia prophetarum,quorum (cripta per omne fabbatum legebantur, de quibus nulla in populo ludæorum ambi^ guitas crat quin rata cfrent,quæ illi uel afteruiftent præterita, uel prædixifr' lent futura : à fortitudine eius qui quafi unicornis obuios penetraret, in cti/ ius obfequium ultrices de Italia trieres in ludææterminos aduentarent, SC ufcp ad finem mundi dilatarent imperium, anxius expauit SC timuinCôtur babat quoep aliud quod in Michæa feriptum eft teftimonium : Quoniam de Bethleem quæ eft Eftrata,egrederetur paruulus, qui dominator eftet in Ifraël.cuius cgrefTus eftet ab initio à diebus æternitatis.Cumq; ea quæ do/ meftici codices continebant,cum his qui ab alienigenis dicebantur.intellige ret conucnire,diuinis tentas reluëtan confilqs ftmulat perfidus religionis af fenfum,promittens Magis feie adadorandum paruulum cum omni deuo tionc illico aftururum.cum per reuertétes certitudinem de puero accepiffet. Turbatur cum rege maligno Hierofolyma.non lætatur.cxpaucfcit SC tabe-fcit,SC negate erubefeit quod feriptura teftatur.Nec minus horrendura feri/ baruni

-ocr page 457-

DE STELLA ET WAGIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.J,'

barum factilegîum quâm Herodis impietas.quia proprio ludæi abutentes . priuilegio cum uifîtationi di'umæ muenirentur ingrarigt;caufam fibi aim He rode feœrecommunem,cumhinc SC inde impietas ÔC infidelicas aduerfus dominum christvm eiusfremcrent,6Cpariterineius odio confenti/ rcntEcce alienigenæ à fluminibus Aethiopiæ ad paruulum ch rist vM fuppIicesueniunc,SC filq di(perforumdeferuncmuneragt;acceduntqui longe eranLSCquiproperecedunLinlocohumiliSCfupelledileuili rex regum SC dominus dominancium inueniruncognofcitur, SC ab alqs adoracur » Qui^ ücro neminem in confpeólu dei apparere uacuum antiqua Icx edocet, præ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?»'

uaricatoribus legis abeuntibus uacuis.primitiæ gentium facramétaiia muz nera proférant de thefauris,SC domino aurum SC odoraraenta præfentant, profitentes ex ratione muneru de eo quem adorabant quid creqerent.quid ÏèntirentJn auro regem,in tburefacerdotem.inmyrrha incorruptibilcm uis paflïbilem profitêtur.Oblario ifta incarnati uerbi SC exponit myfteria, Sc breui fubtili^^ indicio utriufcj naturæ humanæ diüinæi^^ exprimit unita ternsquid SC proprium eft unicuit^ fingulatim diftinguens. Nam deo patri cuius regnum SC imperium fuis mundum replet fplendoribus,in odoreni fuauitatisfummusfacerdosSCpontifex christvs feobtulit,aiiuscaro paflionis cremata carbonibus ,incen(ïonis fuæ flagrantiam trafmiflt ad cçe ios,SC ufqj hodie odor ille fuauiflïmus in terreftri ccelefti^ ecdefia indefi-** ciens perfèuerat » Quod autem paflibilitas quam obediens deo uoluntarie fufcepit incorruptióe firmata fit uirtus myrrhæ obuians corruptelæ fuo pro bateflèólu.SC uifibilium ratione muneru immortalitatisfolidæcoflateuiz dens aigumentum. Ädorato domino magi hilares alio tramite in foam pa triam reucrtuntur.quia necefle eft ut qui credunt ad iuftitiam.ore etiam co feffi font ad felutemtdeindeuias eligant ardiores SC fe diftridlioribus man dan's obligcnt,quoniam per uias latas defcenfos^ précipites itur ad infe** ros,per artlas ucro SC difficiles reditur ad foperos,Propter uerba labiorum dei religiofus quifc^ uias duras ingreditur.SC iugulator uoluptatum ftan^-tem ex diuerfo hoftem fecurus aggreditur.Artla'uia eft caftitas,tramcs ftri élus humilitastieiunio affligi,SC camera in feruitutem redigere. Scopulofæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ce^i

font fomitæ,fed ad patriam foperiorem non nifi per meatus difficiles arma rimilitesreuertuntur.NonefttutusadHerodem egreflus,nec expedit cu his qui oderunt deum fœdera iungeremec de religione cu malignatibus ini reconfilia, quoru familiaritas infâtiâ Christi ftudiofe perfequitur.SC an te^ formetur christvs in nobis in ipfo piæ cóuerfationis initio utex^ tinguaturfpiritusSCfuffbcetur uitaiuftitiæpenitus élaborât,Delufum fe Herodes Jel« Herodes conqueritur cum magos alias comperit diuertifle.quia moleftifli nbsp;nbsp;««iwenwr

mumeftprincipitenebrarumcumcxcogitatis laqueis tentatos quoflibet nouerit euafifle,8C acriori inflammatus rabie,in neces innocentium debac-*

chatur.

-ocr page 458-

434 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;STELLA ET MAGIS

HfroJk tnt chatuf.Sïc fattólorum perfecurionibus tyrannus crudelis illudi'tur.qui durti putat perdere quos occidic,mêlions uitæ ftatum eis procurât, ôi quod illc in perditionê molitur, hi ututur pro beneficio, quibus lucra uiræ pcrpetuæ per hæc momentanea damna ccleri compendio acquiruntur » Ecce paruuli ifti.quos hoftis naturæ pietatis inimicus.beftialis fæuitiæ inauditæ/rudeli/' tatismonftrum Herodes ocddit,fubito fiunt martyres, amp;nbsp;dû uice chriz STI 6C pro CHRISTO auulfi à matrum uberibusdetruncâtur.teftimoniCi quod nondum poterant fermone.pcrhibent paffîone,amp; fufficit caufa tcfti-monio, licet nondum eloquio diftmguatur. Illico fpiritus infantilis uafcux li receptaculum deferensjam non tenelli corporis ætatisqp nouitiæ tempo/quot; re tenetur,fed ab illis infantilibus coagulis anima expedita adepta rationis Siintelleôtusplenitudinem inoccurfum christi feftinat à quo militiæ^ fuæ quærens ftipendiû.ad lacis ÔC pacis æternæ præmittitur gaudia.ôi Epi/quot; phaniæfolennia in cœleftibus célébrât,nec in ftellæ alicuius lumine fed in Ex ore l'nftn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;daritate diuina: præfentiæ gloriatur. Aôla eft natiuitatis folennitas fui

dît perfecifii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iubilantibus an2elis,dcorfum ex ore infantium amp;nbsp;laólcntium laus eft

pcrfeóla.refonantibus ufcp ad cœlos uidloriæ tubis,ôi uerfus eft paruuiorû uagitus in gaudium,ô£ lutftus iniubilum.fequente non ftellam fed agnum exercitu innocentium.ôC baiulante gloriofiftimi triumphi folénc ucxillum^ Nec potuit mundus inficere nuper agonem ingreflum infantilem exercitu, Ä pedes qui nondum lutum calcauerant,urgens citatuscç tranfitus non eft paflus ullis fordibus inquinari.fed in ipfo uitæ initio tota ilia innocua pba/ ianx fine ullo integritatis detrimento ad folidioris uitæ tranflata eft glorié Et quæ expeôhari poterat annorum elapfu rationis difcretio repente nulliS iam ætate ilia temporibus fubieôta omnis confummationis reperit finem, amp;nbsp;cafuum accidentium mutabilitates euafit.Euigilauerunt fenfus quos fo^ - por infantiæ opprimebat,difplofisq^ palpebris intuiti lucem in momento aflecuti funt.quæ pacifîcis K mundo corde debetur,beatitudinem,5i aiceu/* dentes per omnium uirtutum gradusfinedoôlrinæhumanæexcrdtio eux mulatam inuenere menfuram, ita ut in ordine fantftorum protomartyres ' primum habeant locum, Si fecretorum confeij diuinorum propinquitate fa miliariflîma dementia dei pro noftris exorent laboribus,quos ufe^ hodie funeftus Herodes perfequitur,quorû fanguine Si morte diabolus deledax tur.Hi itaeç à cunabulis in cœlû tranflati,fa(fti funt fuperni Capitolqfenax tores Si indices,nonnullis ueniam obtinentes immeritistaftiftuntep mifera/ tionibus SC ultionibus diuinis,fed fæpius agni,quem quocunc^ ierit profex quuntur,manfuetudine,quàm ira uel furore utûtur.Hi nuper cruore ladteo - loti primitias baptifmi martyrio confecrarunt,tradentes pofteris formatn ubi neceflîtaris articulis exduferit moram, non minus ad lauacrum animæ fanguinem efficacem fandificatasuetbis folennibus aquas,maxime cû nec

-ocr page 459-

's E R M o. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4rf «

hcc fanguts hoc elemcnto careat,fed aquamm motu per totum corporis al ueum nuat. Spiritus uero fanólus Si aquis ÔC fanguini fuperfertunqui fubz iedos fibi fouet Si abluit.quo baptisante idem occifio quod merfio opera* tur.qua extindam peccati uitam uirtutemc]^ emortuam utriufcg rd conti-* net facramentum. Ipfe enim eft qui uel hoc uel alio modo quicunq; eft ille modus, bapti2at,0C ad ide référé quod pura fide agitur per christvm dominum noftrum»

DE BAPTISMO CHRISTI ET MANIPB

STATIONE TRINITATIS SERMO»

On fatis eft quod angeli locuti funt paftoribus,quod apz paruit ftella regibus.quod natiuitati Si perfonæamp;Ioco co fona prophetarum oracula.perfidægentis indicio chri STO perhibentia teftimonium, in unam conuenere fente tiam .fublimius Si perfedtius teftimonium profertur diui* nitus, Kipfepater inuifibilis auditur.Siaures humanas omnipotetis dei præclara uox penetrat.ôC inaudita à feculo fidei fpedcs de* daratur»Vcniebat chr istvs ad baptifmum,non egens lauacro, in quo Chrißus Ext peccatum non erat,fed ut facramento perennis daretur autoritas,0i tati uir

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11 r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-re- lt;(KtortMtcoÆ

tutem opens nulla perlonarum acceptio commendarer,quoniam remiilio peccatorum fine p baptifmu.fiue per alia facramenta donetur proprie ipiri Remittereeß tus fanóti eft.ôi ipfi foli huius eftîcientiæ priuilegium manet» Verborum fo knnitasôC facri inuocationominisôCfigna inftitutionibus apoftolicis (a-* cerdotum minifterqs attributa, uifibile celebrant iàcramentum, rem uero ipfam fpiritus fanôtus format Si efficit.ôC confecrationibus uifibilibus inui fibiliter manum totius bonitatis autor apponit,6i plenitudinem gratiæ un ftionis diuinæ pinguedo fandlificationibus oflficialibus infundit. Si rem (a cramenti confummat Si perficitSi in Petri uel Pauli nomine baptifmi gra tia donaretur.poflet aliusalio uideri fublimior: amp;nbsp;fecundum miniftrorum mérita hæc fingularis gratia æftimari.ut melior eflet baptifmus eius g (an* tlior uideretur,dC indignior effet qui ab eo acciperetur, quem non amplior âeftimatio c5mendaret.Hæc Si in alia facrameta trunfterretur iniuria ut no in eis uniras,fed diuerfitas habere/ fi ceferétur a melioribus fieri meliora.ôC minus haberêt utilitatis Si ponderis quæ fierêt ab indignis» Siceuchariftia ûna alia melior,ôi baptifmus qj minifterio uel melior,uel deterior credere/# Abfit hoc à fide catholica.abfit à religtone Chriftiana tâtæ corruptionis fer mentum.Vna nobis fides,unus dominus,unumbaptifma,quod fi ab indi Fîdes ownw gno forte fuerit confecratum,non audet iuftus iterate uel corrigere quod fe mel eft fadlum.quia per quemcuncp fiat idem eft,ncc hoc priuilegium me/ tins eft datum fed gratiæ,ôi proprie fibi omnipotentia dei retinet hune ef-fcótum.Ne^ cnim Paulus pro nobis crucifixuseft,autnos gloriamür in

Q X Paulo

-ocr page 460-

DE BAPTISMO CHRISTI

Paulo,fed in cfucc domini glon'amur,cuius uirtusomnia pcragit facfäffic* ta.fine quo figno nihil eft fanólum.ncc^aliqua confecratio mcretur effe/' (ftum-Hinc omnium fantftificahonum exurgit fublimitas ÔC profundum,0J ßd^tifmus fe longe latec« plenitudo diffunditur grariarum.Quod ne ulla præfuraptio ’ fibi doni huius in poftcrum gloham uedicaret, in hoc ficut amp;nbsp;in airjs.domi ni nottd ecclefîæ fuæ prouidit benigniras,ut ipfe baptizaretur à feruo, ncc confetui conferuorum minifterium dctra(ftarent,uel aliquis cuiquä in hoc opere præfcrrctur.quoniam fiuc ludas fiue Paulus baptizet, christ VS peccatum lauat,abfoluit,amp; delet.Sic Rathel amp;nbsp;Lia,Balam amp;nbsp;Zelpha mari tis accommodant Si liberosaedpiuntex uteris ancilIarum.Scribæamp; Pharis fei in cathedra Moyfi fedentes,dum agunt quæ ad cathedram pertinent,g omnia pIenitudinepoteftarisutuntur,0C officium non uita tantis effedh-^ bus honoratur.Obediuntdæmones exorciftis.CHRiSTVM inquiunt.fci* mus,0iPaulumnouimus,Siin nomine CHRISTI quern Paulus prædicat Stmilinido. adiurati egredlt;mur,uos autem penitusignoramus»Ecce in nomine fuo ni* hil quæftuarq pcragunt exorciftæ.nec fc cis deferre ipfi dæmones profiren tur.fed nomen c HR i s Ti etiam per lucrorum feeftatores fuæ gloriæ rctinct poteftatem,amp; fiunt in talibus caufis miniftri mcrccnarrj ficut naues onera*’ riæ quæ per pelagus cuchunt inftirores.quarum restores potius eoru quos ducunnpecunqsinhiantquàm faluti.Et ramen mare feculi huius neceffa** rios habet huiufmodi tranfuerftores: alioquin ceflabunt commercia,ncc ex tranfmarinorum copia aliorum inopia habebit fubfidium,nec occuirent fiz bi folatia regionum fi uehicula tollantur de inuio,amp; pelagus immeabile rex linquatur. Bonis quippe fepe malorum minifteria fuffragantur.Supponit itac^ ceruicem fanótam manibus hominis humilitas redêptoris.âd licet pie namnonhabeatuirtutem,fufcipittarnen christvs baptifma Ioannis* Præparabatuiam domino loanneslauando exteriuscorpora,utpræcedez retexterius lauacrum fecuturum baptifma, in quo conferrerur animarum ablucio.Si peccatorum rcmiffîo.Præceffit quod erat ex partent confumma tio fcqueretur.Horret tarnen loannes. Si acciiue fibi efle facrum c H r I.* STI caput non patitur.quia maiorem à minorebenedici antiquis regulis re fragat^Ôi criminalis ei uifa eft ufurpatio potcftatis.De plcnirudine CHRIgt;-STI omnes accepifle Si feipfum,cu cæteris prædicarat baptifta, ideoep deo amp;nbsp;hominem manusimponereiudicabattemcrariu,lauarecumin quo no erat peccatum æftimabat fuperffuum.Sed ad foluendam calciameti huius corrigiam, cofeffiis indignum formidabat exhibere prælarum ,fi ipfein ma giftro fine caufa tentaret hoc agere quod ab ipfo fufeipere ncceffarium di*-nofcebat.Ideocp tremebundus humili fatififaólione poftulanti minifteriu, negat alTenfum.non quod obedienriam detrahat impcranti.fed quod iudi 5* do fuo feruo fubdi.non competat maieftati:Tu,{nquit,uenis ad me, ÖC a tc debeo

-ocr page 461-

S B R M o; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-17

tfebco baptizari.Cui dominus:finc modo»Sicenim dccet nos omnem com plcre iufticiam.Ioannis humili'tas non arguitur,nec uituperabilc uifum eft CHRISTO fimplicitatisdiffugiumquodreuerendanon I'mportunitasfug gerebat.In hoc igitur omnem implcn I'uftiriamafleucrat.fi dodlrinam præ cedat exemplum,0i honore fe inuicem præuemat.qui maiorem Si. qui mi^ norem obdnent Iocum,6f qui maior eft fiat minor,Si præceflbr ficut minix ftrator:fi in unitate facramentorum omnes fimul conuenianc.fi pacis ecdc^ fiafticæ fœdera non difrumpant.Baptizatur christv s.nec ultra lordax nisretrorfum conuertitur,arueruntundiones ludaicæ.ceremoniæ putrue/ hint.perpetuo lapfu baptifmi gratia emanat ad pofteros.ncc ulla uetuftax te ficcatur.Adefle fe tantis myfterqs amp;nbsp;præfentiam fuâ dinofci dignata cft fempiterna diuinitas,cœlisé^ apertis in fpecie cofumbæ Tpiritus fandtus ibi feipium oftendens,ÔCinteIligiuoluitamp;uideri,ôi quictiffimo elapfu aduex niensfuperchristvm quieuitSimanfit.Acccperatquippe familiare fuper hoc ab eodem (piritu loannes refponfum, quia fuper quem fpi-» titum fanôlû fub hac fpecie uiderer,ipfe eftctapud quem baptifmi manex retautoritas.qui mudi peccata tolleret.qui folus à nullo fandtificatus, amp;cû/ lt;fta fandtifi'cans non tam intereftet fandtificadonibus Si iacramentis omni bus patraret.Sed Si uox patris audita eft cœlitus.Hic eft filius meus dile MxttR 17, élus,in quo mihi bene coplacui.ipfum auditeiHucufq; dne fandte pater no nbsp;nbsp;nbsp;9*.

audiuimus te Ioquentem,qui muldfarie olim patribus locutus es in prophe ds,amp; per angelos fandtos quibus ad diuerfa fæpe myfteria à te legatio eft iniundta.Teipfum non ita ante hoc tempus locutum audiuimus,ut perfox ; naliter tibi aftignetur locudo qua proferres.Hanc uocem à paternitate tua delatam,nemoeftquiambigat*noneftquifibihocucrbum audeat arrox gare.nó eft in cceleftibus agminibus qui dominum ies VM.fuu audeat fix Cum nominare.Certe fibi foli nota eft trinitas.Si folus pater feit filium, pa-trerhe^ nouitfilius.neca quo^ nifi eo reuelante eft cognitus.In hac diuini inagifterfj fchola pater eft qui docet amp;nbsp;inftruit, filius qui arcana dei nobis rcuelatöi aperit.fpiritus (andlus qui nos replet Si imbuit.A pâtre potentiâ, Tnm'wrfs àfiliofapiendam.afpiritufandlo accipimusinnocentiam. Pater eligit.filius ’‘’’quot;’t diligit.fpiritus fandlus coniungit Si unir. A pâtre nobisdatur atcrnitas.à fi/ lio imaginis eius conformitas.a' ipiritu fanefto integr: tas Si libertas. In pa* tre fumus,in filio uiuimus,in fpiritu fandto mouemur ôê profidmus. Conz uenerunt fimul fempiterna diuinirasôitemporalishumanitas.ôi eo te-noteutriufcç naturæ fadbaeft unitas.utimpoflibile fit quod iûdium eft ab inuicem feparari,fed uerbû ôCcaro fie funt una eftentia.ut perfedtam Kinx ’ tegrâfynccra c5iundtiofaciatunitatê.Neciniuriaeftfcd gratia dei fi quod minus uideturdignioriiungatur.cû inferior natura contumeliâ probrû^ peccadnon concrahat,neceft miaorado maieftads prouedtio paupertads.

-ocr page 462-

4j8


DE BAPTISMO CHRISTI


neealritti dinem dd ia altqao humilicas difpeafatoria dehoiie(lat,hoete(a momutn audicum efl,quiafilius deie{l,qaem loanncsrenet in manibus uerus homo.uerus deus,unicu5 pacrisan fua natura inui'fibïlis,in noftra ui/ fibilis,utfïdeamp; experimento falciatur doólrina dum amp;nbsp;uifu Si intclledu Ddefiïo dei incamad uerbi norin'am aflequatur.Di'leólus à parte immerito nos dilexit, mottiles. yuifîtationis fuæ nobis beneficium largitus eft,ulrro fànauit.ukro cura/ uit.ultro libertate donauit.Etiam ingratos profequitur hic amorôi reao'^ cat.necp tuneoditcumcorripitôC flagellar, ufc^ ad mortem CHRIstvM daxic dileélio,ôi refurgens à mortuis charos habet,quibus tantæ chan'taris -affedlum oftendinDuo grata uocabula fih'us Si dileôlus ipfo deo ditîlantc noftris fenfibus imprimuntur.ut comum'o nominum nos aflociet collegio ‘ munetum,dC tantæ dulcedinis nominâ noflrum emolliant animum accent dant^ deuorionis aflèdhim.per omnia Ûbi pacer in filio complacuit,nec ul (a in eo (èrpentis funt reperta ueftigia.nec facerdotij eius pœmtuit deu,quo ntam Cacrifidam quad ta cruce obtulit fie in beneplacito dei codât accepea/ bile Âperpetua uirtute côfiftit,ut non minus hodie in côfpcdtu patris obfa do illa ûc eflîcax,quàm ea die qua de (aucio latere languis Si aqua exiuiXâ^ (èmperrelèruatæin corpore plagæ falutishumanæ exigâtpreeium Si obe* • - dientiædonatiuum requiranr.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SERMODB BAPTISMO CHRIST I»

Ri Vie diledto fili'o tuo tu domine nos præcipis obedirc. Lo^ quere igitur domine,quia audit feruus tuus. Auditui mco J dabis gaudium Si Iætitiam,dod;rinâ tuam ampled;or,lîia* ue efi: mihi eloquium tuum,uiuus Si effîcax lèrmo tuus an -eipiti gladio penetrabilior ufi^ ad diuifioné Ipiritus Si aab ________mæ meæ attingcns,carnales Si Ipirituales intra me lèparat Si lèquæflrat afled:us,8C à uilibus preciolà dillinguens quafi flagello de fil niculis cotexto de meo interiori templo, quod tu inhabitas, omnem nundi ! nàtionem expenit,nec patitur in atrqs tuis mercimonia columbarum, fed à fànôluario gratiæ tuæ omnem uenalitatem excludit. Audio te cum iralce^ ris,audio cû mifereris, fiue partis, fiue flagellas iufiu Si bonû te prædieo.in ira lùpplico.in dementia grarias ago, nee bndis lèrmonibus cotradieo. Lo quere magifter bone,libenter te audio,amp; cum aduerlàrfjs mihi etiam in pla gis Si doloribus intelligo dilciplinam.nec lacet me te docente, ad ficcandas corruptionum mearum putredines prodeflè cauterium.d^ mundare cicatri ces ueteres fai dilciplinæ tuæ,euangelio tuo medéte infiifum.Præcipis ut inlt; fundâ corrupto pulmoni hyfopû,dC Ipiritus tui fuauitate epota, tonus maz lignitatis inflario detumelcan te deus bone humiliratem dilcenres quali manfiiera animalia quieto grelfu ce baiulamus feflbrem, nequa^ fub hoc

onere

-ocr page 463-

s E Rquot; M ’ O*' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.^9

©here laiïîcudi'nem fed quietem inuenturi.quia lugum mum non eft graue fed leue,K lex tua K teftimom'a iuftitiæ ÖC præcepta, timor ÔC iudicta delex ftabilium in fe rerum continent facramenta. Lex tua docet uitare peccatu ôC corripit tranfgreftbres,ÔC ut lotis mûdisc^ pedibus in uia immacuhta in cedant,omnia præmonftratoffendicula,amp; infinuat diuerticula quibus pc^ riculofi tranfitus euitentur,nihil irapoflîbile,nihil iubet aufterû.In quibufx-dam per legem tuâ promifla præmia nos inuitât,in multis pœnæ propofiz tæ ÔJfupplicia uel damna territos animos à (celeru retrahut appctitu.necç lex tua icripta à lege naturali in aliquo diflonat,fed reprobatio mali Si ele^-eStio boni ficanimæ ratioali infîxa funt diuinitus,ut de hoc nemo rede eau fetur.quia nulli ad harum rerum profecutionem deeft (cientia (îue potengt;* tia.quia amp;nbsp;quod agendu eft fcimus.ôi quod icimus facere ponum9. Quod (îimpolTibilia eftent præcepta tua.ueltantisdifticulcatibus onerata» uel uo luntas tua fie abdita.ut non poflet intelligi quid à nobis tua expetéret aiti/ tudo,licet inuitus nemo peccet.poflèt tarnen ex multis exeufare delidu,nifi nobis Si moderatio mandat! ôiueritatiscognitio,ô{ agédorum diftindio autoritäre cognofeibili prouidiflent.ôê fimul fe complederêtur poflibilitas 8C facilitas,Si ïcientia Si poteftas.Præcipis,mihi domine deus ut diligam te hic ÔC polTum Si debeo.ôi totum me Si interius Si exterius tibi efle iubes ob noxium.ôi de proximo iubes ut ad meam eum menfurâ compledar»Gragt;' tias ago tibi clemêtiiTime deus, quia quod quæris a me,prius ipfe donafti* amp;nbsp;quomodo tu me dilexeris.fi linguis hominum Si angelorum loquar, nec digne poflum eloqui.necuniuerfa compledi quæmihi gratiæ tuæ contulit amplitudo. luftum eft domine ut diligamus te, quia Si ipfe nos diligis, Si iniquum omnino eft.ut te in aliquo diledi tui offendant. Vere hoc mangt; datum legem complediturK prophetas.SC in hoc uerbo omnium feriptu/ rarum uoluraina coartâtur.Hoc natura,hoc ratio,hoc domine uerbi tui clagt; mat autoritas.hoc ex ore tuo audiuimus,hic inuenit confummationêomis

teligio,primum eft hoc madatum Si ultimum,hoc in libro uitæ conferiptu.jjdigere gefl indeficientemôihominibusôCangelis exhiber ledionem. Legat hicunum pnmnmor kI Uerbum Ôi in hoc mandato meditetur Chriftiana religio,SC inueniet ex hac feriptura omnium dodrinarum régulas emanafte.ôi hinc nalci Si hue uerti quicquid ecclefiaftica continet difciplina,ôi in omnibus irritum eftè ÔC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

friuolum quicquid diledio non cofirmat.No pertinet dhe ad te,nec de tuis eft qui te no diligit,ncc diligit te qui feienter offendit.Diledioni tuæ detragt;

■ hit qui terminos à te pofitos rranfir,SC euâgelq tui décréta tranfgreditur Si cótemnit.Nó amat te qui pecunia diligit,tibi ÔCmâmonæ nemo fimul delt; féruitiNo pertinet ad te fpeciê pietatis habétes Si negates uirtutê.nec milP tât tibi negocioru huius feculi .traiedores,nô audiût te,fed ficut afpis. aures fuas obturant,ne eorum corda uerbu tuu penetrer qrquot peeçato feruiunc

-ocr page 464-

44-0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE BAPtlSMÖ CHRISTI

uoluptatî carnaliu amatores»Lex tua deus apoftoloru mattyru tcRimo ni'o cofirmata, paruuh's tuis pauperibus fpiritu quibus tibi reonu tuu dare coplacuit.fapientiâ pra:ftitit,ôi lætificauerût animas eorû iuftittæ tuæ in qui busper eandemlegemedoôliuixerunt,6i hocdileôlionispræceptum ita fï delium mentes illuminauit,ut in pace SL fanétimonia uiuentes padficisdC mûdiscordibus te uiderent,amp; fimul amor fandus K timor caftusperfeuo rantibus tibi ftudijs obedirent,uf(^adeo tibi afcenfionibus huiufmodi pro pinquantes ut fièrent iudidorum tuorum confci),8^ per ipfos tua Si nunc poftmodum iudida exerceres.Præcepifti domine ut audiamus diledum fi lium tuum,gratias tibi agimus.quia nos eius magifterio commédafti.NoS uero ex præcepto tuo eius dodrinæ nos tradimus informandos, ÔC inha^K tes ei libenteneum duce (piritu fànifto omni tempore audiemus.

DE lEIVNIO ET TENTATIONIBVS CHRISTI»

NNO tricefïmo carnis aiTumptæ baptizato domino (a lordane.poft^ reuelante patre.quod filius dei eflètinno tuit,non iam conueniebat eum putari filium lofeph, ud eflè fubditum illi.N ec tarnen repente ad figna Si miraca la Si doôtnham ufus eft poteftate.fed interim autoritatc ,continuitgt;Kante^notumfefaceret mundo expofuitfc

' tentandum diaboîo.non utdiuinitatis integritas probaretur.fed ut tentai toris confunderetur præfumptio.dum fame Si laffitudine poft ieiunium ue ritas humanitatis pateret,quæ diuinitati aftbdata omnino peccati fenfu SC confenfiicareret.Hacætatetempusdo(ftrinæ infinuatum eft rationabilç, C4tBedrlt;c «e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;metas perperam inuadi magifterium data eft forma, quia no

rüAtis quibus competit annis impubibusfedereincathedra,ÔCinprimogcnitis boumlo fompetif. nbsp;nbsp;ge ar^tio eft interdidha.Iam uero cum ætatis Si temporis ratio conuenireii

Si ad obediendum uerbo c H R i s T i mandatum cælitus adueniflct, uo-*' luit tarnen fapientia dei primo erudiendos informare exemplo, Si contra tentamenta proponere documenta ut audiret K uideret Si fentiret huma** na rationabilitas quàm infuperabilis fit uidlrixçp peccati,fi libertas arbittij libero modcramine dirigatur.Igitur delertum christvs ingreditur, Chriflus îit ibi fuojd eft (piritu fantfto duce Si comiceconaerfatanLoais fecretus eli^ tur,quia folius dei iudido ieiunia funt agenda,ÔC fingulariter infpcôtoré ad/ -iutoremcp deum uolunthæc habere certamina,nec^ in agonibus aliquibus periculofius militatur.NulIi religionis exercitio fraudulentïus inanisgloria adulaturnuliiuirtutifauorita blanditur. leiuniorum fudoribus laus inu portunafeingeritamp;fubtiliflîmisaculeispenetrans animam dum extollit emollit Si pungit eu ungit. Virtuté in hypocrifim uertit,K fimplicirer incho ata peruertit» lt;^uafi tinea quod integrum erat rodit Si occupât, ianäi/ taris

-ocr page 465-

s E R M O. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 1

tatîs futtHamenta euellit Si difïîpat. Subtiliffimu maîum propn'o laqueo hypocritâ lugulat.ôC proprijs armis fanôlitatem impugnat.Caftigado C3.ïl nis fpiricum inflat.ôi mades corporis extenuatum arrogantem impinguat. iConteraptus uenerationem uenatur, famesô£calamitas laudibus (àtura^ Jur.Mcns hoc ueneno imbuta in mifcrijs deliciatur, Si occupata hac fcabie in ulceribus gloriatur.Religio fît fuperftitio,ôi fucceditei ambitio fuborna--ta.Extincto fpiritu quatriduanocadaueri folæ fugfunt exuuiæ uirtutis fpe/ des exanimis amp;nbsp;fimulacrum fandlitatis. Tanta eft hypocritarum demêtia ut fœtoribus pro odoribus abutantur.ÔC preciofa uilia.ôi afpera fuauia ar^ bitrentur : ÔC fauorum fapor omnium dulcedinum fupcrct condimenta, omnis^ délira fenfualitas co trarijs deledletur.Propter hoc folitudo carens arbitris Si eremus aflentatorum fatellitio uacua à ieiunâte chri sto eligi tur.ut no cum carne ÔCfanguine, fed cumfpiritualibusnequitijsdimicetur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

amp; amotis minarum occafionibus homo cû diabolo colludletur, ÔC foli fint Solitt«îin«p4 inpalæftraCHRiSTVS Kantichriftus,fpiritusôCantifpiritus.Necç putet ihomo fe euafiflè pericula, cum in eremum uenerit, quia quanto fubtilius tanto diificilius à tentatore inuaditur, qui cogitationum foribus affîdens omnia uirtutum genimina in ipfoortu ftrangulare molitur. Imaginera CHRISTI delete cupiens,adulterinos colores naturali pulchritudini fii •perducit.claritatemfpiritusinterpolatôi pbnubit. Verum liberius anima expedita obuiat impugnanti.ubi compedes impedimentorum dcfuerint, ôi afpeôtus irritamenta non nouerint.fecurior^ eft congreftus ubi fîngula nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;t

nonuellicantdimicanccm,necinebriant animum lenocinia uoluptatum.

.Honeftiuscum ipirituquàmcumcarneludtamur, quia carnis complexus vfœdus exhalans nebulas,eû qui fibi adhæferit aliqua ex parte contaminât, ,nec libidinum morfus quifquam euafit illæfus.FIatus ille peftilens etiâ Ion/ ge pofitos infîcit.ôi hoc certaminis genus fugam potius quàm aftultum rez quirit.Etquia folent oratione Si ieiunio dæmones edomari.munitio eremi cum huiufmodi armatura exemplo magiftri recipit Chriftianos, quos Si fi omnes diuerforium non excipiat loci,animi tarnen omnino neCeftaria eft quot;nbsp;folitudo,ubi eredla fpecula mens fibi infopitaprouideat,ôCdeterfarubigi-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

ne corufcantibus armis importunum hoftemterreat ôi repellat» leiunijs leûinwrfî uitiorum fentina ficcatur.petulantia marcet,concupifcentiæ Iangucnt,fugiti uæabeunt uoluptates. Extinguitur ardêtis Ethnæ incendium ôi flâmiuoz mi fornax Vulcaniextinôta intrinfecus montes coterminos non adurit.Ie iunium fi dilcretione regatur,omnê carnis rebellionetti edomat,Ôi tyranni/ jdem gulæ fpoliat ôi exarmatJeiuniû extra ordinarios motus in cippo clau ditôiartatôi appetitusua^osdiftringitôi ligat. leiunium fi humilitate or netur.icruos dei mundi eftidtcptemptoresJeiunium carnes asymas rtiun

datôC

-ocr page 466-

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de ieivnio et 'Itentätionibv^s

‘dat ÖC foIidatK putrcdincs quæ ex adipc prodcuntconfumit ficcatlcM/ ni’um fcripturarum delicqs pafcitur.contemplanone reficitur,gratia ftabilP tur,cœlefti pane nutritur.Danieli interpretatio fomniorum reuelatur ieiu^* nîo.ôi tres pueri de Babylonio illæfi egrediuntur incendio.Moyfes in mon te quadraginta diebus cum domino perfeuerâs.ôi dei familiare colloqùiiï. Si, legis minifteriu ieiunio promeretur.Helias quotç eodem dierum nume ro abftinens in eremo conuerfatur. V tilitas ieiuniorum temporibus Chrix ftianis clarius patuit.K à multis frequentata in plurimos fe effudit gt;nbsp;Quotz quot uiros uirtutum uidimus fine ieiunio non legimus afcendifle, nec alîz quid magnum moliti funt nifi prius abftinentia pr^ceififfet » Quoties aliz quid à deo obtinereconati funt,ieiunr)S incubuere Si lachrymis, Siperno/ Rlt;tritd» bono nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orationibuscilicfjs carni hxrentibüä fupplices beneficia poftulaz

runt.Nec defuit prouentus,ubi ad pedes dei facrificium contriti cordis offc rens fe proftrauit humilitas.fed prope fuit inuocantibus fe deus K porrexit manum naufragis 5^ fubuenit afHiótis.Si Moyfen Si Aaron Samuelem hodie haberet ecclefia cum inuocarent exaudirentur, Si orantibus lob, SC Noc,02 Daniele populo parceref.Rarus hodie Phinees qui pfodiat impiiz dicos.rarus Moyfes qui occidat facrilegos,rarus Samuel qui inobediêtes Ia gcat.rarus lob qui pro filiorum negligeria facrificium offerat.rarus Aaron qui coram Pharaone cominationes diuinas edicat, rarus Noe qui his qui/ bus fubmerfio imminet.arcam bituminelitam prouideauFIenscum Apo^ Pbfltp.J. ftolo dico inimicos crucis qui terrena fapiunt magiflratus.quoru deus uen tereft.quiinhisquæ dicerenefaseft impudences lætantur Si gloriantun ’ Venerunt periculoia tempora qua: prædixitApoftolus,inquibusuoIupta tum amatores magis quam dei.fpeciem pietatis habentes, uirtutem uero abnegantesjnueniuntur præpofiti innumerabiles, qui ieiunia amp;nbsp;orationeS necdigito mouent,in quorum manibusiniquitatesfunt,amp;: muneribus coz rum dextera oneraturtfruftra ab his quærantur miracula.fruftra auxilia im plorentur,non fiint idonei interceflores,domini contemptores.nec conuez Ortóo tffb nienter ad placandum eum accedunt.nec conciliant quern offendunt. Effiz rdx pr«ceden cax eft oratio præcedente ieiunio,amp; facris ftudqs antecedentibus non patiz Kwmo. poftulatio deuota repulfam.Eligitur folitudo ut foli deo uacans anima cum in fe per continentiam madauerit uoluptates purgatis affedibus ad cceleftia euoletô^ uidens deum oret Si adoret,8C dulcedinis fupernæ fuauiz tatem pra:guftet.Forma igitur ieiuniorum propofita fixo^^ exemplo.poft quam quadraginta dierum abftinentia dominus cofummauit.fatan cum efurientem uideret acceflit.Retroadu tepus obtinuerat quies. Si fecu filen/ ti] fera opus illudeximiu faluator exegerat,modo oblata famis occafioe tu/ tnulcuator de lacebris ^diens foras egreditur,6C fubdola ^feftione quafico paciens

-ocr page 467-

s BR M O» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44.J

. patîcns ci fubuenirepericlitanti naturæ hortatunSi filius dei es,die ut lapi/ l«. 4» des ifti panes fiant.NecuuItfateri,necpræfutnit diabolus difïiteri ch Riz* STVM filium dei,fed dubie difpenfet^ confulens tendiculas blandis innex dit fermonibus.ut obaudientem fibi reddat obnoxium,amp; fe de compaflîo tiis fpede reddat acceptum.Caro K laflîtudo ôi cætera huiufmodi hominê teftabantur.uirtutis integritasSi uita carens omni peccato perfedius ei prix uilcgium afleribebant, amp;nbsp;diuinitas potentiffîma ex ipfis cffcdibus negari non poterat.Fuerant ante Chriftura uiri infignes, prophetæ ôi facerdo^

, tes,fed in peccatis concepti amp;nbsp;nati.nec original! nec perfonali caruere delix, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

do,Si inuenta eft in omnibus uel ignorantia.uel infufficientia,in quibus er ronei peccauerunt amp;nbsp;eguere mifericordia dei, per quam cdodi Si reftituti gratiasegeruntdeo,Siadplenitudinéiuftitiæ multum fibi deefle confeflî font,Si fperantes in deo nullam fibi foliditatem attribuere præfumpferunt. Non ita c H RI ST VS in quo uerbi carnis^ ficconuenit natura,ut nulla al teri ex altero iniuria deucniret.quia in carne foda nullam diuinitas maeux lam reperit.nec fecuta eft,nec præceifit.Hæc naturarum coniundio diabo^ lum excæcabat.quia impoffibile ei uidebatur.uel quod efurire poffet diuini

i tas,uel quod tantæ tolerantiæ poffet eflc,tantæc^ poteftatis corporalis hu/ militas, Duplicem itaep inquifitionem finuofa calliditate orditur, ut de .CHRISTO utrum naturalis filius dei fit,ipfo refpondentc.ccrtitudinem habcat,ut cum deum confeffus fe fucrit,abfurdum uideatur quod deus efu riat,3i in quâcunlt;ç pattern ferefpofio uerterit.neceflîtas conclufionis occur/ rat;Si filius dei es,tibi non competit efurire. (^uod fi efuris,manifeftum eft pn* filium dei non effe,quem uiolentia neceffitatis communibus indigentrjs in md. tercludit.Succurre,inquit,neceffitati fi potes,alioquin deficies, Si præfentes lapides in panis muta fubftantiam,fic enim fiet ut euadas periculum, amp;nbsp;fi hocpotueris,probcstedeum.Noncratdigna refponfione quæftio malix tff . gnantis, nec^ enim technas diaboli dominus ignorabat, fed diuino cauik «rs» latori fatiffecit eloquio,fubtiliffïmo dogmate edocens corporis ôi animæ ui tæ proprijs alimonijs deberi fubfidia Si cibum animæ,id eft, uerbu dei edu lijs corporalibus præponendû.SC citius attentiusé^ menti ^uidendû nbsp;ué-

tri.Nec opus erat ut hoc faóho infidiatori innotefeeret, quia nullo figno ei^ poterat inuidia commutari, cuius incorrigibilem iniquitate defperatio fugil lauit.Superfluum igitur erat ad fuggeftionem eius ibi nulla profutura mix-racula operari, cum fatis effet diligenter cófydcranti ,quod efurientê cibi no fupcrabatappetitus.Si delydertj motus defeólio no effet,fed uirtus. In nul Io CHRISTVM aliqua coegitaut dominata eft ei neceffitas, qui proprie • moderamine uoluntatis difpofuit Si perfoluit quod exegit humanitas.SP

cut in ipfius uoluntate fuit cofccrare ieiuniu.ita Si in poteftate fuit tempore opportunofumerc cibu,quod uti^nce rainifterip^iec cofilio diaboli fuerat ordinandu

-ocr page 468-

DE lEIVNIO ET TENTATIONIBVS

. ordinandu, quia K abftinentiæamp;refedionis penes l'pfum erat Si afbftnu ' SC facüitas.ltacç nihil certitudinis feduôtor extorfit, fed dubius, incertusc^ dimiffus efl.necobtinuitutfe proderet christvs miraculouel in tem* peranter ad cibum properans obedirct fedudloris confilio, quafi tune pngt; mum quid fieri oporteret data doôtrina,acceptac^ fententia.Repulfus tur autoritäre feripturæ Si propofiti firmitate defecit fcrutinio.nec tamé alia ^gg^^^^^luiadefhtit.Sifalfatisargumentisprioribus alia fubijciens quibus ToimHofecîi ab eo confentaneas fibi refponfiones aliquas extorqueret.adiecit» Eo igitur fupra rempli pinnaculum conftituto, que gula non potuit,uana gloria fub/ uertere nititur. A multis ambigitur utrum fuerit hic tranflatio corporalis,SC Ddn{eRi4. fi de loco ad locum feCHRiSTVS trâfferri permiferit.eo modo quo Abaz Acwk.8. Je ludæa in Chaldæâ delatus eft.Ôi Philippus de Azoto in occurfum eunuchi.qui reuertens de Hierufalem non intelligens Efaiam, codicem rez D«^s 4 fpH uoluebauSed quod corporaliter eum diabolus tulerit, uidetur ineóueniés, git«r 7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod humeris eius faluator infederit.Si pro uehiculo ufus fit quem præcipî

tatorem fciebat.uel ei ferendum fe comiferit, cuius infidias agnofcebat.Suo itaeç fpiritu eum credédum eft dudtum, SC in deferto.Si fuper templum.ut utrobicç eum diabolus aflumeret ad tentandû.Etlocaliter quidem in de/* fêrto prima fuit tentatio,fed cæteras eo modo circuduxit tentatoris aftutia,’ uei circuduci paffa eft patiétia faluatoris.quomodo Ezechiel cum fuper flu Ejc(b.4j. m'myj Ghobar federet.Hierofolymâ raptusinfpirituciuitatem ædifîcatôi metitur.K muros,ôi templum inftaurat » Hoc modo fuper culmen templi CHRISTVS erat in fpiritu,fciens quid ante fpiritusaffeäaretjamp;hoftife de uana gloria pulfacuro,opportunicarê parabatHac igitur occafioe loci hor^ tarur SC con(ulit,uc in urbe fandta SC firequentia populorum quafi nouus fu nâbulus in excelfo pendulus,fe deorfum ad fpetftaculû uulgi iaiftet intrepigt; P/ÄL90. dus.addens ex teftimonio (cripturæ angelorum affutura fuffragia quæ rue rem exciperent Si conferuaret illæfum.O execrabilis diaboli malicia.ô ftuP ta nequitia.omni fenfara uerfutia,ô præfumptio excæcata. Putabat mali/* qrtem gula non uicerat,uana gloria fuperari.Experientia quippe reru * aidiccrat,SC in multis probauerat uitiorum uidtores fæpc nugis laudanonü corruptos,SC cognatum propinquurhœ efte uirrutibus malum adulanoné»' nec facile quen^ pofte euadere quin libenter aftèntarorum canticis porriz gat aures,S^ laudatorum modulationibus deledetur.Et ficut rarus eft gt;nbsp;aut nullus qui de fe mala did æquanimiter ferat, ira rarus eft,qui nô bene de k uelit fcntiri,5{ fe fi reifte uiuir ftantê in uitæ reeftitudine no diligatæftimari« Quod fi opera uirtutum foras exierint,rarus eft qui hominum indicia coti fpuat,SC laudes humanas conremnat.Hoc generale malum in humano ge nere faran putabar ex praxedentis occafione uiiftoriæ fuggerere faluato/ ri,ut popularibus laudibus ueliet attoUi, SC amp;cere fibi nomen iuxta nomen magnoru

-ocr page 469-

s - 'E • . -R M Ô, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.4-J

magnorum qui funt in terra. fi geminato miraculo ieiuniorum conftantia innotcfccret popuio.K uedloribus angelis fine offendiculo fuftentatus,fe fi lium dei ram potenti abftinentia angelorum obedientta comprobaret. Huiufmodi confilqs filios hominuni fatan corrumpere confueuerat, ÔC buftis uirilibuscp animis etiam huiufmodi cogitatus immittit, amp;nbsp;fi ab in^« greffu mentis arceatur,renitente confenfu.aliquid tarnen de fpurcitia fua ibi euomens abominationû horrore naufeare compellit » Sic ut ali quid poetix cum inféra, temulentus Cyclops illiciti coniugq appetitor,licet à Pallade re/ o»îæî.Mrt. pellatur.in gremio tarnen eius Erichthoniû fundit, ôi incorrupta Minerua, fupcrcft tarnen deforme monftrum.nec omnino affcClata fcelera in memo fia moriuntur.Non tentabis.inquic,dominum deum tuum. Hoc in Deute nbsp;nbsp;4*

ronomio feriptu eft:Ecce lex legi obqdtur.ôC fatan autoritäre feripturæ abu Dwter.«. tens,malus legis interpres prædpitium quafi ex ratione mandat! hortatur, fed intelle^tus fatlax Si falfus ueritate fyncera confunditur, generali edix ôlo interdidtum oftcnditur.ne dum patet in quibuflibet anguftqs quilibet exitas.deus ulla præfumptione tentctur.Alia explorator malignus argumé nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t«’’/

ta conatur adducere.ôê ad fummam cumulumcp ncquitiæ fuæ, cotinentem “*** Ôi humilem oblata aggreditur poteftate,S2 oftenfa mundi huius fublimita te Si gloria.quafi indignum fit tanta: autoritatis dodtorem, ôi infigniu ope turn patratorem.ignobili Si cotemptibili fehemate obumbrari.K dominax tione uniuerforum ufucp animum dignum honore foliotât, Si daturum fc omnia pollicetur.fi ei pro tanto munere gratias agat.ôi procidens adoret tâ ti culminis largitorem.Solent uiris uirtutum huiuimodi præftigia fe offerx re.ôÇteftimonium religionis,confcientia prohibente, cum ab alrjs digni ho noribus iudicentur,facile acquiefeunt, Si tam proprio nbsp;nbsp;alieno fafeinati iu^

dido à redlitudine corruunt.euerfacp cathedra mentis, humo fraólis ceruix cibuscolliduntur. Repentecç Si fubito quod multum erat partum fudorix bus,ambitione irrucnte.oblitcratum eft, Si turbinis huius impetu auulfum eft.quicquid antiquæ religionis labor meruerat. Malum hoc Adam in pax attfi tadifo pulfauit Si ftrauit, cum fubieélionem quam deo debebat,faftidiens appctrjt dominatum. Si cum uellet effe ficut deus,fine deo fe uidit Si nouit, ÔJ confpeôtam carnis Euæ abhorruit fœditatem.quam licet operiret,manês tarnen perpes ibi cotumelia ftetit Si hæfit» Ad fuafionem diaboli animait) uanitati fubieôtam deiedt ambitio,poteratcp ex termino eius pofteritas di dicifle,quàm mifera mutatio fuit de delidjs ad fpinas Si tribulos emigrafle* Si raftris ligonibust^ auaritiam condemnatam.Hoc malo reftitit.Ôi refiftc/ re nos faluatoredocuit,ut foli deo fubieôtus fit homo quantumeunq; prox fcccrit. Si in ipfo immo ipfe fit fubftantia noftra.ôi pateat nobis quod ficut peremptoria eft altitudo quæfi'ta,ita Si periculofiffima eft oblata,non quod poteftas qux ex deo eft fit damnabilis,aut ordinado diuina peccatorum fit

R obftetrix

-ocr page 470-

nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE lEIVNIO ET TENTATIONIBV8

obftctrix, fed quod exccllentiâ, cuius fpiritus fandtus autor e(l,ita debet co pledti humtlitasgt;ut qui uocacus eft fuperius nefeiat fc fublimcm.amp; per omiâ agnofcac conditio conditorem.ôC gratia largitorem. Gloriabantur aliquan do difdpuli Si complacebant fibi in miraculis,gratulabundi quod cis etiam dæmonia obedirent.fed r^refla eft.increpante domino, iimplicitatis edru Lw. ro. præfumptiorVidebam, inquit.fatanam tanquam fulgur defeendentem de ccelo.His uerbis eorum animis intimans » quia ante hoc temporale initium ipfe in principio immo ipfe principium exiftens apud deum, ante hominis conditionem fuperbientis diaboli ruinam uidit,amp; affeôtatæ dominationis ambitionem deiedlionis cius fuifle caufam » nec in hoc gaudendum cfTè.fi quis pracrogatiua cclGtudinis donaretur.fed hanc efte certam ftabiletbc^ ue ri gaudq metam.fi uocatio noftra iuftificatione muniretur, Si tunc demum ratum conftare beatificationis prouentum.fi huius ordinis fcriptura in con (pedlu dei indelebilis feruaretur* Hoc igitur attendêtes, quod non in nobis quafi ex nobis fufficientes fumus, fed ex domino fufficienria noftra eft, Si^ Contentos folo dco, necefle eft, ei efte omnes aediues, cui totum debemus quod uiuimus, quod mouemur, quod fumus. Qui de plenitudine fua noz bis interim prout cuic^ opus eft, donatioes partitur, donee ad cumulu per* ueniat copia confummata.ufqueadeo conferta coagitatacp menfura.ut niz hil uel accedat amplius,uel recedat, fed in cognitione dei certum finem ftaz bilemcp metam omnes Si animæ Si corporis obtineant appetitus. Fruftra itaque régna huius mundi tranfitoriaamp;mutabilia immutabiliôi ætemo ïo4n.if. régi oftendit uel promittit diabolus, cum ipfe dicat regnum fuum de hoc mundo non e(re,non quod creationem fuam remouens dæmonum fubiez cerit poteftati,fed quia in his amorem mundi dei amori præponunt,n5 di* gnetur diuinitas fibi facere man(ionem,6d impoifibile fit eos à deo regi.qui (e diabolo tradidere.quia Christi Si Belial nuUa eft partiripatio.necali* qua iuftiriac cum iniquitate poteft effe communio. Regnum hoc eft natuz ræ,fed malidæ perfecutio eft non defenfio, amp;nbsp;tota huius poteftatis uirtusin Regnum iiu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;damnationemque eorum qui fub hoc principe militant, elaborat.

bolt uitijs Regnum hoc munitur uitqs, ambitur flagitfjs, turres eins funt crimina arz nwniwr. ma quarumcunque turpitudinum molimina. Huius régis telonearij funt pauperum opprefirores,tribuni feduólores, præfeôli iudiciorum peruerfoz res. Cubiculari) eius funt quæftuum aduncatores, mercimonq traieólores, aerari) facerdotes,nummularhdoótores,condudtici) defenfores.linguæfub/ dolæ uel confilq locatores, uenaies auxiliarq, bilingues caufidici. concinnaz Cores mendact), fabricatores peccati, ueftiti mollibus. amidli difcoloribus. In domo huius régis funt, qui paludamentis talaribus paurmenta uertenz Re^i dubo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;muliebribus ie in fœminas tranfti'gurant. Si dignitatem uirilem

lidfeiMtes. Ron fine naturx iniuria dehoneftant. In hoc regno funt quicunque ueritaz

tem

-ocr page 471-

S E R M 0/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44«?

tem dei' comutantin mendaci’um, quictinc^ quafi i'n tabernauiti'orum præ/ cones uenales animas impurinîmis dæmonibus corrumpendas exponunt. Hicauaras manus cupidi muneribuscomplicant.Hic genu ftexo concupi-^ feentiæ fuæ quifque idolum colit, ôi propriæ libidinis adorat fimulacrum* Non hæc te domine ies v gloria mouet.non hutus mundi tu tenes impez^ rium.non horum cupidine tu cadis aut profterneris.non adoras maliciam, non peccato fubrjceris qui feruis tuis dæmonia fubdis,Ôi omnem huius mu di gloriationem deftruis Si confundis.Infaniflîme fatan qua fronte,qua lin Apo/îropBe gua aufus es dicere faluatori, ut ante te,qui ftat inflexibilis ôi immobilis.ca/ deret.ut te damnatu ipfe qui te damnauerat, adoraretCQuis aufus,quant impudens hæc fuit præfumptio,quid defperate fperafti. an filium dei puta bas pofle tecum apoftatam fieri C fi de mundo uifibili, id eft, cœlo Si terra. Si de his quæ in eo aguntur, te laôtas habere dominium,nec cœli, nec terræ tu conditonnec folem moues,nec curfum das fideribus, nec per te uoluitur firmamentum,nec uides aut intelligis deum, nec ullum tibi eft cum cœlefti militiaconfortium.uel’aliquem habes ad fuperioris mundi claritatem accef fumCHuius inferioris mundi tua eft fcabies,tua languentis funt ulcera,hæc fcalpis, hæc impurus ablingis, Si quid ui cij eft, fi quid corruptelæ,tu cada^ ueribus aftîdes, tu contreôlas putredincs, tu diftemperas feces, tu uerfas fœtores, tu fpiritus nequam,tu in piftrino feculi huius fermentator immun dus,tu fanôtitatis corruptor, Si fimplicium pcrturbator,tu incendiator libiz dinum, Si omnium turpitudinum adinuentor, in his régnas quos inquiz-nas, Si in his quos polluis, dominaris» Fornicatores Si adulteri te habent fuggcftorem,tehabebunttortorem,tequoque cum illisultrida incendia concremabunt, Stultis uanisc^ promiflîonibus nullus à corde Chriftiano dari debet acceftus, fed primis titillationibus obuiare debet abigens ma.gt; nus,nec foueri debet coluber donee in draconem formetur.Mendax eft dia bolus, SC his qui fibi obtempérant, multa fe daturum promittit ♦ Malum hoc in uniuerfa ecclefia euagatur, Si communis peftilentia innumerabiles occupât, ut pro gloria huius mundi qui liberi erant,fe uendant in feruos,ôC per uitia ad feruitia deputentur. Si obligati padlo chirographum fubieótiz óhis confcribant diabolo » Per omne nephas uoluptates emuntur, Si per omne fcelus copiofæ libidines exquiruntur. ludas iile proditor uenditurus magiftrum, prætaxatum precium à principibus exegit facerdotum : Quid mihi,inquit, uultis dare, Si ego eum uobis tradamC Vfque ad mortem dox mini amor lucri fe ingerit, nec uitæ faluatoris quæftus defyderium parcit ♦ Etiam in finu facerdotum ambitio dormit,ibi fub umbra recubat, in fecrez Ambkioi to thalami fe fraudulenter occultât. Symon apoftolorum temporibus uex Afiw». 8. nalem putans fpiritum faneftum,Petrum donis aggreditur,0C tentât emere poteftatem per quam plura lucretur. Hæc facrile^ forma per omnia offi^

R t da

-ocr page 472-

4 s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DB COEN À DO MINI

da gradusc^ diTaimt,6C nihil intetatum ambirio prætermittit. Nec dubi'tet quifquam diaboli hæc efle negoda,0i nundinatores eius quicucp hæc éxer/-cent commerda. nec quicquam huiufmodi ab eo, nifi præmifla apoftaßa» donad.Inuerecundc tentacor ambitiofos aggreditur,amp; condirione perm'd? ofa præmifla talia pollicetur,ultra quæ extendi non poflit cupiditas,regno/ rum fcilicet omnium monarchiam Si uniuerfitatis dominatum.ut in omn^ bus mundanis unus homo quafi deus habeat potcftate,amp; uni omnia fub^ iedta fint, K generale ueóligal excellentiæ principali cunóla perfoluant. Apoftrobhe Quid ultra cupide quaerisCquid amplius auare defiderasCnuquid Si fic po wcHpi OS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ambitio tua.aut Gtiari poteft fames tua, ofla huius mundi in^

ieóta dentibus tuis, amp;nbsp;faucibus tuis uniuerfa return mafla intrufaCMun^ dum habes,deum non habes.mundus tranfibit.tu cum eo qui non flat ca? des.tranfibis Si rues.Peremptoria funt hæc confilia quæ tibi talia pollicen-* tur.in quibus te necefle eft aut uomitu.aut ruptis interire uilceribus. Sed Si precium quod petitur, ut diabolum adores proftratus. Si eum tibi deum conftituas.quem non dubitas fedu0lorem.fi confenferis ut concédas cafus tui te non potes excufare improuidum.cum ipfe tibi cafum Si ruinam præ^ nominet 62 præcipitium exigat.qui tanti fe fadt nundinatorem culminis,K tantætibi promittitfaftigiapotcftatis.Regnum Christi non eft de hoc mundo,regnum ccelorum tibi deus promittit.ipfum folum adora, ipfi foil memento ut feruias,qui repulfo tentatore, te quoi^ gloria Si honore poft uióloriam coronabit,fi in iufticiærecftitudine fteteris, nec falfispromiflïo^ nibus obtempéras,ad uenerationem diaboli damnationis eius fadlus patz* deeps, incurueris.

SERMO DE COENÄ DOMINI ET PRIMA INSTITV^* TIONE CONSVMMANTIS OMNIA SACRAMENTA*

Vfeitati Lazari Hierofolymis increpuerat rumor, Si tarn folenne miraculum ad uenerationem c h r i s ti excitaue?

rat populum, unde Si ei duitatem ingredienti, cum ramis palmarum obuiam proceflerunt, fedentemque fuper afiz* 1 num refonantibus laudibus gratulabundi introduxerunt _____________in urbem, regem Ifrael conntentes Si acclamantes filium Dauid in nomine domini aduenifle, cuius asternum imperium propheta** rum uatidnia antiquitus conclamarant.Ncc latebat dominum, qui feiebat omnia, quod in uiæ illius confinio de torrente paflionis erat bibiturus, Si cxeauenerationequæimpendebaturei à plebe inflammandam amplius inuidiam magiftratuum amp;nbsp;animos exacerbatos uehementiori infania per-* turbandos.ôi confpirationis malignæ non ultra pofle occultari confilia.nec diflerri amplius quæ de eius interitu cogitarant » Sed uolebat pius magi^ fter

-ocr page 473-

s E R M O* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-40..

fter cumiain damnationis fuæ diótaretur fententia.SJ propè cfTct ut figerez tur in cruce,fuæ dare indicia poteftatis, Si qui animam Lazari reuocauerat ab inferis.ôJ quatriduano mortuo reddiderat uitam.dinofccretur uirtute di uina non Humana tâtum opus patrafle, Si impoflîbile efle fuam animam ab inferno teneri,qui alienam poteftatiue extraxerat, nec fe neccfficate fed obedientia urgeri ad mortem,K uita quam alrjs reddebat, ad fe quolt;^ übi iuberet illicoredituram.Finem igitur legalibusceremonqsimpofiturus.pa/ Ccenxdomb rari fibi uoluit pafcha, K ex confuetudine legis ea quæri quæ folennitas exi gebat,agnum aflum,panes a!:ymos,ÔC laólucas agreftes. Non oportet elfe termenrarios noui teftamenti miniftros, puras fyncerascç metes fanólum quærit conuiuium,in ueru crucis boni odoris affatio omnem excoquat carz nalium fenfuum cruditatem amp;nbsp;indurée,folidetcp mentis affedtus, nec in ec^ clefiæ fanôtæ facrificio ulla fit macula, fed pura fimplicitas Si innocentia uiz-tæ in una ecclefiæ catholicæ domo à fidelibus de Aegypto egrediétibus trâz fito mari rubro lotis Christi fanguineaffedtibusofferatur. Cœnaitaeç difpofira inter facramentales epulas obuiarunt fibi inftituta antiqua Si no ua,ôiconfumpto agno,quem antiqua traditio proponebar.inconfumptibi lem cibum magifter apponit difcipulis,nec iâ ad elaborata impenfis.Sd arte conuiuia popuTi inuitâtur,fed immortalitatis alimonia datur à comunibus cibis differens,corporalis fubftantiæ retinés fpeciem,fed uirtutis diuinæ in,^ üifibili efficientia probans adefle præfentiam » Significata olim à tempore Melchifedech prodeunt lacramenta, Si filrjs Abrahæ faciêtibus opera eius fummus facerdos pane profert ôi uinum:Hoc eft,inquit,corpus meu.Man Mdtr^zÄ. ducauerant Si biberant de code pane fecundum forma uifibilé,fed ante uer ba ilia cibus ille cômunis tantum nutriendo corpori commodus erat,ÔC uitæ corporels fubfidium miniftrabatSed ex quo à domino didlu eft:Hoc fa^ Lxc.zi.

, cite in mea comemorationê.hæc efl: caro mea.ôi hic eft fanguis meus,quoz tienfcunqj his uerbis SL hac fide adlum eft panis ifte fubftâtialis.ôi calix be*-nedidlione folenni facratus.ad totius hominis uitam,falutemqi profîcit «nul medicamentum Si holocauftum ad fanandas infirmitat€S,ôè purgan* das iniquitates exiftens.Manifeftata eft etiâ fpiritalis SX. corporalis cibi di-gt; ftantia aliud fuifte quod priuseft appofitum ô^confumptu, aliud quod ä «lagiftro datum eft Si. diftributu. Quamdiu cibi illi qui ad die feftum erat parati à conuefeentibus apoftolis fumebantur.ueteris pafehæ agebatur me moria,nec dum ludas ad ueterem uitä pertinens, diabolo inuadente Si oc^ eupâte animum eius egredi cogebatur.fed ubi facrum cibum mens perfida tetigit.öi fceleratum os panis fäncftificatus intrauit,parricidalis animus uim tanti facramenti non fuftinens, quafi palea de area exufHatus eft, Si præ^-cepscucurrit ad proditionem, Si precium ad defperationem Si laqueum. Orta fuerat aliquando ficut in euangelio Ioannis legitur de nouitate uerbi

E. 3 huius

-ocr page 474-

DE .COE NA DOMINI


4-^0


huiiïS quæftio, ad dodrinâ myfterr] huius obftupufrät audftorcs cütfl tod».«. diceretdotninus:Nifimanducauentiscarnem filq hominis.amp;bibcririscius fanguincm,non habebi'ris uitam i'n uobi's.Quod quidam quia non crede^ bant,nee poterant intellïgcre,abierunt retro,quia horiendum cis amp;nbsp;ncpha^ rium uidebatur uefci carne humarih.exiftimantes hoe co modo dici.ut car^* nem eius uel eiixam,ucl aflam.feólamc^ membratim édere doccrctuf, cum illius perfonæ caro fi in frufta partiretur, non omni humano genen' poflet fufficcre.qua femel confumpta.uidereturinteriffe religio, cui nequa^ ulte^ biberc ‘■*^5 uiélima fupereflet. Sed in cogitationibus huiufmodi caro amp;nbsp;fanguis /dngKinc lt;1110/ non prodeft quic^,quia ficut ipfe magifter expoftiit. uerba hæc fpiiitus Si modo intelli uita funt,nec carnalis ienfus ad intelkctum tâtæ profunditatis pénétrât,niG fides accedanPanis eft efca,fanguis uita,caro fiibftâcia,corpus ccclcfia: corz pus propter membrorum in unum conuenientiam: panis propter nutrime ti congruentiam:(ànguis propter uiuificationis effîcientiamxaro propter af fumptæ humanitatis proprietatem » Hoc facramentum aliquando corpus fuum,aliquando carnem ôifanguinem.aliquando panem christV s ap pellat.pom'oné uitæ æternæ.cuius fecundum hæc uifibilia corporali corauni cauit naturæ. Panis ifte comunis in carnem Si fanguiné mutatus, procurât uitâ ôd incremêtum corporibus.ideocç ex confucto rcrum eftedtu fidei no/-ftræ adiuta infirmitas,fenfibili argumento edoefta cft uifibilibusfacramen tis ineflè uitæ æternæ effeôtum.ôd non tam corporali (pirituali trâfitione CHRISTO nos uniriJpfeenim Sipanis,8dcaro,ôdfanguisidé cibusSifub.« ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftantia,ôd uita faólus eft cedefiæ fuæ quâ corpus fiium appellat, dans ci pat

ticipationem.Et nos quidem cum caro eflemus Sd fanguis.corrupta Sd infir^ ma corporis,animæcp natura reformari non poteramus.necç ad fimilitudt nem dei reuerti.nifi morbo inueterato imponeretur malagma conueniens, Si in curuatione defperatæ infirmitatis côtraria remouerenturcontrarrjs, Si fimilia fimilibus conuenirent.Panis iftequem dominus difeipulis porrigez bat non effigie, fed natura mutatus omnipotentia uerbi fatftus eft caro, Si ficut in perfona Christi humanitas uidebatur Si latebat diuinitasrita fa cramento uifibili ineffabiiitçr diuina fe mfiidit effentia,ut effet rclioioni eirz

O

ta facramenta deuotio,ôd ad ueritatem cuius corpus facramenta funt, fyncè rior pateret acceffus ufque adpartidpationem fpiritus.nonquod ufque ad ' nbsp;nbsp;confubftantialitatcm christi , fed ufque ad focictatem germaniflimam

cius hæc unitas perueniffet » Solus quippe filius patri conlubftantialis eft, necdiuifibilis eft, nec partiabiJisfubftantia trinitatis, noftra uero ôdipG'uS coniundh'o nec mifeet perfonas ,nec unit fùbftantias, fed affedlus confo/* ciat, ôdconfœderatuoluntates. Ita eedefîa corpus CHRISTi effedta obfe/-quitur capiti fuo, ôd fuperius lumen in inferiora diffufum daritatis fuæ plcz , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«itudine â fine ufque ad fïnem attingens totum apud femanens, totum fe

omnibus

-ocr page 475-

8 B R M Öl ôtntiiiMiscotnmodac.df calonstlKus îdenncasita corpori a(ridecgt;ucâc3' pitc non recedat » Panis itacç hic azy mus cibus uerus Si fynceras per fpecigt;-em ôi facramêcum nos tadtu fandtiKcat.fîde illuminât,ueritate Christo conformanEt ficutpanis communis que quotidieedimus uitaert: corporis, ita panis ifte fuperfubftâtialis uita eft animæ Si fanitas menris^Panem an^ gelorum fub facramento manducamus in terris, eundem fine facramento manifeftius cdemus in cœlismon minifterio corporali.fæpe repentis aôlioz nibus ad eadem reucrtêtes, fedconfummato faccrdotio noftro, erit Si mancbit perpétua amp;nbsp;ftabilis implens amp;nbsp;reficiens nos fuffîcientia, qua profc ret palàm abfque ullis integumentis omnibus,confpicabilis fummi præfeti tia facerdotis,Sacramenta quidem quantum in fe eft fine propria eifé uirx tute non poflunt.nec ullo modo diuina fe abfentat maieftas my ftcrqs, fed quamuis ab indignis fe fumi uel contingi facramenta permittant.non poC funt tarnen fpiritus efle participes, quorum infidelitas uel indignitas tantæ fanélitudini côcradicic.ldeoque alrjs funt hæc munera o.dor uitæ in uitam, alrjs odor mortis in mortem,quia omnino iuftum eft ut tanto priuentur be ncficio gratiæ contemptores, nec in indignis tantæ gratiæ puritas fibi fadat nbsp;nbsp;4 / J

manfionem.Nouaefthuiusfacramentidodtrina.ÔCfcholæeuangelicæhoc l quot;nbsp;primum magifterium protulerunt.öC dodtore Christo primu hæc mun 7 nbsp;nbsp;-5^^

do innotuit difciplina ut biberent fanguinem Chriftiani, cuius efum legis j antiquæ autoritas diftridliflime interdicit.Lex quippe efum fanguinis perzj^ hibet.euangelium præcipit ut bibatur,in quibus mandatis hoc maxime diz j fcernere debet Chriftiana religio,quod fanguis animaliu a' fanguine c h r i sti per omnia differens,temporalis tâtum habeat uiuificationiseftcdum, amp;nbsp;uita eorum finem habeat,à fine ulla reuocatione terminum coftitutum.

Ideocß ad obtinenda æternitatem non poteft perficerequod femel obrutu no furgit ulterius,nec aliqua ei fupcreft uirtus, quod fine ulla fpe prædfi's ra dicibus mors penitus exiccauit» Vita uero hominis licet aliqua habeat affix VitMEomftife nitatem cum fanouine.non tarnen folo fanguine regitur.fed anima fangui »ofoloftingHi ni dat caloris Si nutrimcnti effe(ftû,ficut Si castens quæ in corpore funt proz pria diftribuit officia.Si diuiditmotus,öi quafi talenta partitunNec opor^ tuit ut fanguini humano fanguis pecudum mifceretur, quia uita rationalis hominis uitæ beftiali confodari non habet, fed omnino à fidelium animis.

quafi fanguis impurus detergenda eft hæc carnalis opinio, ne putetur uita hominis eo modo trafitoria quo uita pecudum inanefcit, uel quod fanguis. confubftantialisfit animæ.ôi ncceffe fit utruncp fuperueniente fuftocatione. diifolui. Carne quidem animalibus fimilcs fumus,fed uita diffimiles.ideox' lt;5 quod commune cum eis habemus nobis incorporate licenter poftumus, quod uero dignitati noftræ non conueniuSi ab æternitate alienum uidetur à nobis fubtiliftimo legis indicio feparamus. Bibimus autem de fanguine . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K Chrifti

-ocr page 476-

DE COENA DOMINI

CHRIS TI ipfo lubente uitæ æternæ cum l’pfo, amp;nbsp;per l'pfum participes ani/ mah's uitæ peccata, quafî fanguinem impurum horrentes ôi fatêtes no s per peccati guftum à beatirudine priuatos amp;nbsp;damnatos, niG nos c h r i s T i de rncntia ad focietatem uitæ æteinæ fuo (ànguine rcduxiflet.Nobis itacç pro quib^fanguis chri STi oblatus eft in cruce,amp; quos recociliauit dco omes excédés uiétimas hoc facrißcium Gngulare.ipfe christ vs pincerna por^ rexit hoc poculum.SC docuit.ut non tantu exterius hoc fanguine liniremur, fed Si interius afperGôe omnipotêti anima muniremur, ÔC pénétras omnia tanti medicamenti uirtus quicquid effet intus ibi dum ejfïugaret.ôi renoua ret.fanaretêp quicquid morbi carni uel (piritui ueteris uitæadlinierat corru-ptela.Dixerat fané huiustraditionis magifter.quod niG manducarcmusSC biberemus eius fanguinem,non haberemus uitâ in nobiszfpirituali nos in/ ftruens documento.ôiaperiensad rem adeo abditam intelleélum.ut fcirez mus quod manGo noftra in ipfo Gt manducatio, amp;nbsp;potus quaG quædâ inx Efus firm's corporatio,fubieétis obfequqs.uoluntatibus iunétis.effedlibus unitis.EfuS ^ Chrifii. igitur carnis huius quædam auiditas eft,Si quoddam deGderium manendi inipfo.per quod Gc imprimimus ôi eliquamus in nobis dulcedinem chari/ tatis,Ut hæreat palato noftro amp;nbsp;uifceribus fapor dileétionis infufus, pene-/ trans Si imbuens omnes animæcorporiscp receflus.Potus Si,efus adeandé pertinent rarionem,quibus Gcut corporea nutritur fubftantia Si uiuit. Si inz coîumts pcrfeuerat,ita uita fpiritus hoc proprio alimento nutritur. Si quod eft efca carni,hoc animæ eft Gdes: quod cibus corpori, hoc uerbum fpiritui, cxcellentiori uirtute peragens ætcrnaliter,quod agunt alimêta carnalia tem poraliter Si finalitenCelebrâtes facramétacomonemur.quaG ungulam fin/ dens Si ruminans pecus reuocare ad fauces, amp;nbsp;minutatim comolere domi/ nicæ inftitutionisexemplu,ut femper paffio Gt in memoria,nec terreant cru ciGxi hæredes mortis fupplicia.fèd pafeant Si reficiant maturatæ refurreéti/ onis lætabunda G)lennia.Quàm præclarus eft calix ifte,^ religiofa eft hu/ ius potus ebrietas.per quam excedimus deo,ôi quæ retro funt obliti ad an/ teriora extendimur.non habentes fenfum huius mundi,fed diuitis præpa^ rati deliciascontemnentes.cruci hæremus,fanguinem fugimus,ÔC intra ipfa redemptoris noftri uulnera Ggimus linguam, quo interius exteriuàjueruz bricati, a fapientibus huius feculi iudicamur ameutes, qui religionis huius abhorrentes mâdatum ufcç hodie retro abeunt. Si à fecretis diuinis omni-/ um intra fe myfteriorum cétinentibus fummâ diffugiunt Si reccdunt.Quj manducat ex hoc pane,ultra non efurinqui bibiuultra non Grit,quoniâ my fterfj huius Gc fuffîcit gratia,Gc reßeit intelligentia,ut cuicuncç tâtæ rei innoz tueritplenitudo, omnisconfummarionis fine inuentoCHRISTI baiuluS ipfum ferat in peétore, ipfum gerat in mente, Si omni tempore habitatori fuo diéla Si fadta iubilatione confona laudes refonent,K gratiaru aéliones 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;decantent

-ocr page 477-

9 ERM O» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï'n

dccantcnt.Hxc ebrietas non accendit.non extingui'tpeccatuni, i’n hoe ui'no non eft luxuria,nee mouetur ad ludum poft hune potum lafciuia.confopi/ uit obliuio eunóta earnis ludibria, mira funt qua; fentit, magna quæ uidet, inaudita quæ loquitur.quæ agnus ifte pafchalis inhabitac.cuius anima me/ ri huius fortitudo hilaritate inexplicabili lætifîcat Si dclcftat. Inter dominiz cæ menfæconuiuas animalis homo non admittitur, quicquid caro ôd fan^^ guis didtat.ab hoc cœtu excluditur,nihil fapit,nihil prodeft quicquid huma ni fenfus molitur fubtilitas.omne quicquid à fuis rationibus.fapiéces huius feculi.deuium uidetur, ad dementiam referunt, Si à ueritate reputanc aliéx num.Scd ueritas ab erroneis hominibus comprehendi non potuit. Si, cum Ven'Ms in foie uellet fîgere oculos.uim luminis non ferens.cæcata eft non illumina-ta humana præfumptio.Ôi afpeôtui eius lippitudo inhæfit. V ident hæc ià^ cramenta pauperes fpiricu.Ôi hoc uno contenu ferculo, omnes mûdi huius delicias afpernantur.ôê poftïdentes CH R i ST VM aliquâ huius mundi pofz fidere fupelledtilem dedignantur.Efurientes amp;nbsp;fitientes iufticiam.cum fatii raci fuerint uide quid agantjntcllige quæ loquantur.quàm fantfti odoris fit quicquid ilia erueftuat plenitudo, uerbu bonû,mores compoficos.affeôtus pudicos,fenfus pacificos.illa interior fynccritas ubique diftundit.ita ut poft odoramenta ifta gratiæ huius cóparticipes difcurrant.Ôi: mutuis fe adinui-* cem affeiftibus compleftantunôC quibus unuscft panis.unû eft corpus, ôi omnium unum cor SC anima una.uni Christo adhærcns, cætera omnia quafi fermêtata refpués, in unius asymi fynceritate lætatunPcrpes eft hoc facrificium ôi femper permanens holocauftu.nullapanem hune multitudo confumit,null3 antiquitate ueterafeit. Vna eft domus eeelefiæ.in qua igitur agnus editur nullus ei comunicat, quem Ifraelitici nominis generofitas no comendatHuius panis f^ura fuit mâna quod in deferto pluit,fi,ubi ad ue nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptó

rum pané in terra promiflmnis uentum eft,cibus ille defecit.Per fingula fab myßieitypHs» bata propofitionis iä frigidi Si duri mutari confueuerat, Si calidi panes eiuf dem numeri in menfa proponi.Ia nulla fit panis mutatio.unus eft panis ca Ioris cotinui,ftatus intcgri,qui femel oblatus deo in fapore dulciftimo. Si cä dore puriftimo perfeuerat» Nee folos facerdotes ad panes huius dignitatis leuiticæ prærogatiua admittit,uniuerfa ecclefia ad has epulas inuitat ,æqua omnibus portio datur,integer erogatf.diftributus no demembratur.incor-poratur no iniuriatur.recipic'’ no includitur.cû infirmis habitansmó infirma tur.nec pauperu minifterio indignatur,fides pura.mens fyncera.hunc habi tatorê dele(ftat,neq; immenfi Si omnipotêtis dei magnitudinê pauperculæ domus noftræ anouftia offendit uel artat,Panis ifte anoelorum omne dez

O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

leftamentu habens uirtute mirifica.omnibus qui digne Si denote fumunt. fccundum fuum defyderium fapit,6i amplius manna illud eremi implet K fatiat edentium appetitus, ÔC omnia carnalium faporum irritamenta, ôi

omnium

-ocr page 478-

4$ 4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE COENA DOMINI

omnium exuperat dulcedinum uoIuptates.Vide quomodo his qui chrI STI commémorant paiTionem,intra facraofficia quafi per quofdam cana/ les de interioribus fontibus egrediantur torrentes, ôê fuper omnes delicias lachrymis Neólareis anima deleóletur.quatam fuauitatem animæ inquire ti ubi fit deus fuus.fufpiria contemplationis eIiciat.Non illos imbres procel lofas tempeftates deponunt.ros matutinus eft de cœleftibus ftillâs,ÔC quafi unótio fpiritus mêtem deliniens.Gemitus illos pietas excitât. Si inter diem amp;nbsp;noótem retro Si ante fe affedtio intuens,inter data ÔC condonata fe diiii*' dens,gratias agit tam uberis beneficq largitori, 8i fe fanatam Si fandtifica/-tam agnofcens.fletibus fe abluit.Si lachrymis fe baptizat. Veru his qui uerz botenus corde ficci Si mente aridi facris interfunt.uel etiam partidpant do^ nisjambunt quidem petram,fed inde necmel fugunt.nec oleum,qui necali qua charitatis dulcedine, nec fpiritus fandli pinguedine uegetantur, nec fe ' iudicanr.nec facramenta drjudicant,fed ficut cibis communibus irreuerenter facris utuntur muneribus,Si dominicas menfe in uefte lutulenta fe ingcrunt impudenter.quibus melius erat mola afinaria collo alligata, mergi in pela/ gus.quàm illota confeientia de manu domini buccellam accipcre.qui ufquc hodie hoc ueracifllmum Si fandliffimum corpus fuum créât, Si fandbficat. Si benedicit, Si pie fumentibus diuidit. In huius præfentia non fuperuacuæ mendicant lachrymæ ueniam, nec un^ patitur cotriti cordis holocaufliim repulfam.Quotienste in confpedlu domini uideo fufpirantcm,fpiritu fan/ dtum nondubito afpirantem.cum intueor flentem.fentio ignofcente.Tu fi templum fpiritus fandti uiolas.fi intra te facrarium dei deturbas Si fcedas.fi cum calice Christi de calicedæmoniorum communicas, contumelia eft, non religio,iniviria,non deuotio Jdolorum feruitus Si horrenda abomina^ tio.uellefimul Baal famulari Si CHRisTO.Abi retro cum faccellis tuis,qui lucris inhias.Si mercedes fedtaris.qui opuletus in Sion quotidiecrapularis, qui in ledtis eburneis recubas, Si in ftratis iegmentatis lafeiuis, qui ueftiris mollibus,Si in terra fuauiter uiuentiu conuerfaris, cuius manus plenæ funt fanguine,cuius lumbi difeindti funt.Si fine baltei difeurris ligamine. Nó eft tibi pars in fermone ifto.quia quod dei eft.aufers deo.Si imagine dei conie eras idolo. Pauperes quide fpiritu ad hoc myfteriu eligit, Si diligit fpiritus fandlus.Si eoru qui pompatice Si gloriofe facris fe altaribus ingerunt,obfe/ •Plt;(r(tltp.26. quia deteftatur.Ozias licet rex ob præfumptioné lepra percuflus,à fandtu'

arq ingreffu repcllilf,Si eius oblatio quafi fordida refijtatur.Incenfi odor de gt;nbsp;immundoru manibus reputatus eft pro fœtore.Si iram no gratia præfumz ptio meruit, qa cotra fas rê ufurpâs illicitâ.temerarie in fandia cófcédit.Sed Si propter malignantiû infolentiâ altare fuû deusrepellit.Si fandlificationi/ bus maledicit.odit fabbata.abominad’ folennia,odoramenta fœtent.difpli cent holocaufta Jn his omnibus laborare fe dicit deus, nec effe uoluntatem fuam

-ocr page 479-

s B R M O*

fuam l'n minidris l’tnpun's.i'ndi'gnarionc diftrida teftatUhSeJ hicrafchâ pi us quem fpirituâ fanôtuscompungit,exdtat,inhabitat,ÔC fandlîficatjcleuax done manuu crucis myfterium repræfentas, confidcnter orat pro fua S£ po pull ignorantia.recolens pudibundi ôi contriti animî confefifione,quod ali/* quando præualence aduerfum fe peccato.fuerit derclidtus,iuxta illud quod Dauid plorans ait:Auertifti faciem tuam à me,amp; fadtus fum conturbatus» pfdz^^ Et dominus per Efaiam. Ad tempus in modico derelinquam te.uerecunda tur fateri.ôC tarnen fatetur iuuentutis delidta.Sed accufatrid confdendæ ne/ cefle eft coram indice refpondere.nec poteft ibi efle ullum diiTugiû.ubi ipia teftis eft quæ accufat.ÔC nihil ei poteft effe occultum qui iudicat.Sed ubi eu iudicc agit qui iudicatur.ôi ipfe in partem aceufatoris tran(îens,etiam in fua proferiptione fententiam approbat condemnantis,experitur demendâ fal/-uatoris,amp;lætabûduscanit:Domineinuoluntatetuapræftitiftidecorimeo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

uirtutem.ôC iterum per Efaiam audinin miferationibus magnis eongrega bo te.Sed Si in eodem articulo temporis cum iam anima feftinet ad exitû» j i ôC egrediens ad labia expirantis cmerferit, pœnitentiam clementiifimi dei ! benignitas non afpernatur.nec ferum eft quod ueru.nec irremiflîbilc quod uoluntarium.ôC quæcunque neceflîtas cogat ad poemtudinem, nec quantix^ tas criminis, nec breuitas temporis, nec horæ extremitas, nec uitæ enormû tas.fî uera contritio.fi pura fuerit uoluptatum mutatio,exdudit à uenia.fed in amplitudinefinus fui mater charitas prodigos fufeipit reuettentes.Ôi ue^ lit nolit nouatus hærericus, omni tempore dei gratia recipit pœnitétes.Ipfej Det^âtîdjs^ dominus nofter derelid:orum perfonam gerens in cruce.fe queritur dereli^ lt;ftum,K ne defperarent etiam in ultimis conftituti.feftinans in adiutorium, illico adeft, ôC re in ardlo pofita non differt beneficium, fed repente indulxj gentiæ celeris documentum eiufdem ftatuit Si exemplum, latroni inquigt; j ens : Hodie mecum eris in paradifo. Latrodnium damnationem meruetat lk«.

Si fupplicium, fed cor contritum pœnam mutauit in martyrium. Si fan^ix nem in baptifmum. In momento impietas religionem, crudelitas induit pictàtem, Si ftatim confummatus duis fanôtorum Si domefticus dei per/* mifliis eft in regnum reconciliationis humanæ, priuilegium fecum ferens ad fuperos, quod deo patri tantæ legationis fungens honore, in feipfo (cri/ pturæ huius experimentum continens, libero Si fecuro aditu penetrans, præfentauit. Quid tu domine amplius Stephano contulifti quid amplix* us ille obtinuit dileétus tuus, qui fuprapeôlus tuum in cœna recubuitî* quid amplius Pauli meruere fudores quid labores fandlorum C quid tot annorum tormenta Z quid martyrum plagæ Z Vna horahuic colla gt;* tum eft præmiura, ad quod illi per tot diferimina peruenerunt. Sic tu dox mine armentarios ftatim facis prophetas, opiliones reges, telonearios apoftolos,pifcatoresdo(ftoresgt;Neque ab his quos fanas lente languor abicedic

-ocr page 480-

DE ABLVTIONE PEDVM

abfcedic, fed illico quem reftituis ex integro, conualcfdt, quia confumma^ Wm cft quod fads.Si perfeólum quod largiris. Hancdei gratiam recolens, qui de facro calice bibic amplius ütit, ÔC ad deum uiuum eriges defyderium, ica (ingulari fame illo uno appetitu tenetur, ut deinceps fellea peccatorum horreat pocula,dC omnis fapor deleólamentoru carnalium fit ei quafi ran^ ddum,radens^ palatum acutæ mordadtatis acetu. Ad hæc inter facta my fteria ad gratiarum adiones conuertitur, ôi indinato capite.mundida cotz disadepta, fe intelligens confummatum.reftitutus peccator fandificatam deo animam quafi depofitum cuftoditum fidelitcr reddit, amp;nbsp;deinceps cum G^Ur.Paulo gloriatur Klætatur dicens:Viuo iânon ego,uiuit uero in me chrI STVs.Hæcin chri sti commemorationeretradatur ifidelibus.K defc catis animis carnis eius edulium non eft horrori, fed honori, potu«^ fandi amp;nbsp;iandificatis fanguinis fpiritus deledatur.Hæc quotiens agimus.no den/ tes ad mordendum acuimus, fed fide fyncera panem fandum fragimus Si partimur,dum quod diuinum.Si quod humanum eft.diftinguimusK fe^ paramus,itemc» fimul feparata iungentes unum deum Si hominem fate^ munSed ÔC nofipfi corpus eius effedi facramento re (àcraméti capiti no ftro connedimur K unimur.finguli alter alterius membra.minifterium di^ ledionis pro inuicem exhibentes,communicamus charitate, participamur folicitudine,cundem cibum manducantes, ôieundem potum bibentesqui de petra fpiritali profluit Si emanat, qui cibus Si potus eft dominus nofter lefus Chriftusgt;

SERMO DE ABLVTIONE PEDVM.

Am facramenta corporis (uiapoftolis dominus diftribue/ rat,iam exierat ludas, cum repente de menfa furgens,lin-^ teo fe præcinxît, Si ad genua Petri lauaturus pedes eius, ipfe genibus flexis dominus feruo confûmatæhumilitatis obtulit famulatu. Et ne quid cofummationi dodrinæ de/ __________^^1 eflet, interfixa Si immobilia præcepta, amp;nbsp;ea quæ moueri poflunt Si repeti.diftindionem pofuit, ut cæteris immutabiliter femel fta/

tutis,ultima lauach fpedes,quotidianis expiationibus comodata commen daretur fidelibus. Et ficut lex per fingulas offenfiones propria facrificia re/ quirebat,unum fi'geretur fidei Chriftianæ remediu.ad quod curreret, quo/ tiens fe cognofeeret offendifle. Quod quidem Petro nondum fucrat reue/ latum,quippe qui huius traditionis nondum audierat difciplinam. Docegt;/ tur ergo quæ fit baptifmi amp;nbsp;aliorum facramentorum ftabilitas, Si quatum ad expiatione proficiat humilis pietas Si pia humilitas, Si quomodo omni tempore proftquenda Si rcpctenda fit ablutio pedum, per quam reóte co/ gnitam Si intelledtam adhærentesanimæ (ordes, quotidiana fatiffatftione SrferdmenM lauantur.Nam baptifmum repeti, ecclefiafticæ prohibent regulæ, Si femel fanflifkatis

-ocr page 481-

s E K M ,O. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-$7

fandifîcatis nulla dcinceps manus icerum confecrans præfumit accedcre. Nemo facros ordines femeldatosi'terum renouât,nemo facrooleo lira ite SHhWicdtt rum linicaucconfecrat,nemo l'mpofitioni manuum uel mtnifterrjs derogat ptifmifacrd/ ' faccrdotum,quîa cótumeh'a effet fpi'ritus fandi fi euacuari poffet quod ille fandificatyuel aliéna fandificatio emendaret quod ille femel ftatuit SC conz firmat. Ipfe fummus facerdos fui eft facramêti inftitutor ôi autor.in cæteris ApofloUns hoies fpiritû fandû habuere dodorê.ôCficutpar eft fpûifando ôi chri^ ‘ ' STO diuinitas,ita infuisinftitutisæquaeftautoritasô^ poteftas,nec mi^ nus rarû eft quod didante fpiritu fando apoftoli tradiderunt,quàm quod ipfe tradidit.ôC in fui comemorationefieri præcepit.Manet fingulis propria dignitas,ôi uniformis in fuo genere ftat adio omnium,nihil addi,nihil fub trahfnihilpoteftcorrigiuelmutari. Ornataôi honorata erat ecdefia qua Cl paradifus in amplitudinis fuæ umbilico fontem continens gratiæ fingula ris.flumina creans in uitam æternam falientia, uiuam Habens orioinem ôi decurfum perennem. Hinc egredientia quatuor euagelq ftumina per uni/ uerfum mundum fecum regenerationis euchunt lauacrum, ôide abdito ôi fecretiffimofpiritusfandimunerehuiusgratiæ liquor emanat,fic lauans quos parentalis labes infccerat.ut necadualis.necoriginalis macula,aliqua fui poft ablutionê illam ueftigia derelinquat, Præteritis lotis uita deinceps Origîalis arbitrio eft proprio deducenda,ita tarnen ut adualibus aliquando recrude fcentibus iam non imputentur originalia.nec propter ilia damnation! ob^ noxius fit cui femel ilia funt in baptifmo indulta.In originalibus enim corx niptio naturæ abqci Si extcrminari meruerat,fed quia non erat uoluntas in culpa,prouidit deus generali damnationi remedium,ôd fuæ fententiam iux ftiuæ temperauit hæreditarium onus à fobole remouens, 6C mifericorditer ablutionê amp;nbsp;undioe medicinali corruptionis primitiuæ fermentum expurz gans.Scd in eos qui poft indulgentiæ huius gratiam uoluntarfj per pecca-* ta euagati funt,qui proprio abutuntur arbitrio.ôi uoluntate non neceffitax te ducuntur.indignatio ôi ira non immerito redit, necin morte CHRisTI aliquis eis fupereft quæftus,fed iuftiffime eos beneficia contépta condénât, Nunc contemptum fuum non ftatim ulcifcitur deus,nec per fingulas offen/ fas iudicantis ira difcurrit,necobftrufit fond mifericordiæ fuæ oftia mea^ tuscf mukiplices,fed obuiat fugientibus amp;nbsp;cogit regredi defj3eratos,often^ dens eis pœnitentiæ uiam qua nulla latior inucnicur,6C reuerfis dat ut iteru eispoffint facramenta iniuriata prodeffe,quorum fi pœnicentia non fubefz fet,nulio modo deinceps experiri poffent effedum.Propter hoc benigniffi me domine pedes lauasdifcipulis,quiapoft baptifmûôi euchariftiâ quæ fui reuerentia no patitur iterari,aliud lauacrum procurafti quod nun^ de^ beat intermitti,tamen ipfe quod doces facis,ut quanti quæftus hoc opus fit ex tua bonitate difcamus,dC inclinata ad pedes noftros altitudine tua ftans

S aduerfusgt;

-ocr page 482-

4.^8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE ABLVTIONE PEDVM

aduerfus.proximus K engens fe contra deum.confundatur fuperbta homi Extdfts ßue num,ôi ad humtlttatem dei nouent de fe humilia faperc lutum.Pauent dix

fcipuli.nec audent obloquÉS^ quafi ecftafis teneat eos, uel mens aliasrapta tist^ce^us?^ pcregnnetar.nec magiftro refiftere.nec^ quid hoc fit,uel eut fiat inquirunt» lodn.6. Solus Petrus feiens quia perhibuerat ei teftimonium quod filius dei uiui

cflet.ôi quia uerba uitæ æternæ haberet.iudicans apud fe indignum ÔC inco ueniens fanôlum fanôtorum fleôtere genua ad pedes peccatorû.Ncutt^» Ibidem-ij. inquit.tu mihi pedes abluis,ôi huius humilitatis fuftinere obfequium non eft noftrû.qui adorare debemus in loco ubi ftant pedes tui.ôi fan's eft no-* bisquodficutcatulidemenfætuæ reliquijs manducamus,hocin mulierc peccatrice aliquando paflus es, nec dedignatus es in menfa folenni multis conuefeentibus infamis perfonæ fufeipere famulatû, cuius deuotio ufa eft ibi capiltis pro linteo, oculis pro catino.lachrymis pro baptifmo, tetigit, lauit.ôC unxit unguento.Maólata intrinfecus anima propriû in fandta fanz guinem intulit.fingula fuum præbuere minifterium, cor contritum erupit in lachrymas,fides lauit,charitas unxit.Hæc multa in confpeôlu tuo congez rens holocaufta,de fonte cordis fletus haufit quos protulit: depœnitenriæ pixide unguenta quæ obtulit.caputcp profupedaneo ftrauit.crinibuscircu fufis pedes facros inuoluit amp;nbsp;terfit.Nihil fibi de fe retinens totam fe tibi dez uouit,Si tu affeôtum potius quàm fatftum attendens,ungebas ungentem, abluebas lauantem,tergebas intrinfecus pcenitentem.Superbo oculo Sy* mon leprofus hanc clementiæ tuæ diligentiam non poterat intueri, fed mn lefte ferebat quod tâgi fe ab huiufmodi perfona dominus fuftinebat. Qui (1 lepræ fuæ te attenderet mundatorem,non dedignaretur fi de plenitudine gratiæ tuæ alq accipianc,fi lauas immundos, fi iuitificas impios, fi reuocas exules abietftos.Honortuus deus iudiciû diligit,d£æquum eft ut omnis terra adoret te,Si in nomine tuo omne genu flcdatur,uerû quod tu ante fi gmentum tuum curuaris,quod feruis pedes abluis,non compettt maiefta/ ti.Habebat in exeufatione fua zelum dei Pettus, fed non fecundum feien^ tiam,ôi tolerabile aliquo modo uideretur quod humilitasfuggcrebat fi no Todn.ij. obftinatio refiftere præceptori niteretur.Non lauabis.inquit.mihi pedes in M«rb.x4. æternum.Ego fi oportuerit me mori cecum,paratus fum.Hoc enim debeo.

hoc ampledtor» Pro te libenter ceruicem porrtgo percuftbri,fed deum meii Si dominum meum ad pedes meos proftratum non patior,non audeo fu-* ftinere.Simili modo Si loannes uenienti domino ad baptifmum tentautt refiftere,fed manfuetius increpatus illico obediuit, Si quia fuper hoc etiam refponfum acceperat,licet territus acquieuit.Sed cfifterentiamcaufæ huius Petrus intelligens.lauare magiftrû Si obièqui ei tolerabile iudicabat.Laua/ ri aut ab eo Si tanta humilitatis eius pati deieôtionem.ita uidebad' indignu Ut omnino cogi non po^et, nifi meerminatio perkulofiftîma coarâ:aret»

-ocr page 483-

s B ' R M o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.^9

Alt ei domi'nus:Nifi laucro te non habebis partem mecum. Paulatim my^ loetmrj, fterq huius declaratur neceflîtas,quam coditio propofita ineuitabilem red dît.ôi fl cum GHRi STO aliter partem habere non poflùmus nifi ipfc pex des noftros abluac.qnandoquidem fie arôlatur confenfiis.lauet K tergat,5C facramenti huius nobis uirtutemexponat.Supradiximus femel lotos ba^ pdfmate eodem lauacro ulten'us non egere, fed hoc lauacrum quotidianis eftexceifibusinftitutum.ôi iugis retradlatio ufqj ad nouiiïima ueniens. omnia debet opera Si cogitatus fingulos perfcrutarfSi affeiflus per uitia di (currentes,uagam inftabilemcp animam per inania euehentes corrigere St Iauare,nec quic^ in uita prætermittere indifcuflum.quod gemitibus Si fu-fpirfjs non fuerit expiatum.Hoc.cum dominus fuos ufcç in finem difeipu^ losdilcxilîet,in fine ftatuit.Si dixit neminem pofle habere perfedtam abla tionem nifihacfollicitudinemuniatur. Mandatum iaiturfimulSi exemgt; plum complexus eft,ut hoc exemplo inftruóti non dedignarentur in alteru trum agere quod adlum eft à magiftro.Si mandato pofteris rcligionis au^ toritas firmaretur»Vnde Si fubiunginSi ego dominus Si magifter laui ue^ Ibidem,, ftros pedes,Si uos debetis alter alterius lauare pedes.N on erubcfcat feruus fi faccre iubef quod prior fecit dominus,nec difficile nobis efte debet fi ficut ille nobis donauit.Si nos inuicem condonamus,quia alter alterius oneraco portantes fie legem c hr i s ti implemus.Quoties igitur cohortamur pufil lanimes,Si his q Pharaoni in lutcj Si latere famulati fût pfuademus. ut exe/ ant de Aegypto, quoties cum infirmisinfirmamur,Sicum his qui fcandaz lum ferunt urimunquoties cum afflidtis gemimus, toties inhærens lutum^ pcccatorum qua poflumusfollicitudinelauamus,non quod noftra ablu^ tio ex nobis fufficiat.nifi ad lauandum omi tempore nos pius magifter acx cedat Jn hoc fe periculo fludluantcm laborans in Canticis canticorum conz quericur:Laui,inquic,pedes meos quomodo inquinabo illosCQuod ablu^ turn eft timet iterum inquinare.fed in uia lutulenta uix aliquid folidum ubi pedem figat inuenit.Si in quibus fepe prouoluta eft.paludum inquiname/ ta formidat.Clementilfime magifter quotiés ego dodtrinae tuæ tranfgreC-fus fum régulas,quotiés edidla tua domine fandte cótempfi: Si cum diceres mihi.reuercere ,nó fum reuerfus, cum minareris,non timui.cum bonus efz fes Si lenis.exafperans fui,ultra feptuagiesfepties in cœlû Si coram te pecca ui,quis toc fordes abluetCquis abradet ftcrcoraconglobata, Quicquid di^ cat Petrus, necefteeft ut ipfe nos abluas, neiç enim lauare nos poflumus, fed in omnibus quæ agimus indulgentiæ tuæ lauacro indigemus. Ad menz fæ tuæ participationem Judas proditor eft admiftus.fed ab hoc lauacro fa« lucari exclufus lauari in fine non potuic,quia apoftolatus fui honorem de^ teftabilicupiditatefœdauit.Quiauero apudcefons uitæeft Si mifèratiox tium qux à feculo func profundicas infinica, quos abluifti bapcifmo, quos

S a* lauafti

-ocr page 484-

4lt;ro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE VNCTIONE CHRISMATIS

buani fanguine tuo, quos fcmper lauas quotidiana peccata donando,traf fer à paludibus feculi huius,ÓC luto uitæ præfenns ad prægratifïitnutn gbx riæ tuæ regnum,ubi nee fcabies ulla.nec li'ppi’tudo.ubi nemo fluxû fanguv nis patiens.ncmo ininiundus,ubi nullo amplius opus eft lauacro.configu^ rato eorpori daritans cuæ:eorpore noftro,iècundum promifta tua, neeeflè eft UC Jtnpleas.ôi qui incepifti in nobis opus bonum perfieias folides^, per CHRiSTVM dominum noftrum*

DËVNCTIONE CHRISMATISET AHIS SACRAMENTIS»

les ifta multiplicibus myfterqs honoratur. Hac dieprimu commendataeft nobis fraólio panis,amp; menfa eedefiæ pa nem angelorum hominibus propofuic ad manducâdum» Hodie CHRIST VS pedes lauit apoftolis,amp; hoc foléni dc^ uotiorie omni tempore agendum inftituit.Hodie in ecdegt; fia cum cæteris uniftionibus ad populum acquifitionis fan ^ificandû,in participationem dignitatis ÔC nominis,factum chrifma confix citur.in quo naixtum oleo balfamum.regiæ ôi facerdotaÜs glohæ exprimit unitatcm,quibus dignitatibus initiandis,diuinituseft undio inftituta.Ho die reconciliantur ecclefiæ peccatores.ôJ eieôli foras ad matris ubera redugt;* cuntur^ôe exclufi à cœtu fanélorum ad coraunionem qua catuerant rcuertiî tur.Hodie patent carceres, ÔC damnati libertate donantur.Seueritate depo fita hodie indices manfuefcunt.ÔC undicß coniugata pietatis negocia.quafi abortiuastraditiôes antiquasfcpeIiunt,ÔC Chriftianæ religionis partuiiut nouitaté.Mortuus quippe eft Moyfcs.flC ueteris literal puttuerunt ænigma ta,a facie noui olei deficcatæ funtunôliones antique,tota ueteris inftrumé ti incopatftacft ftrues.tabcrnaculû demolitum.arca ab aWophylis rapta.toz tus rempli décor ad Aflyrios eft tranflatus.Nelt;ç cnim decebat ut Chriftiaz na religio ornamêtis uilibilib9 occupata in manu fadlis deledare^/ed ipfa tabernaculi confumptio K rempli ruina,ÔC fanda in rapinam expofita.exx-cellentioris gloriæ intimarent ftabilitatem.ôi manentia in perpetuum facta mentaîculcores fuos ad intuitum inuifibilium informarent, Si abftradum ä corporalibus deiyderium noftrum:cœleftis rempli concupifcerct ôi ambi/ ret decorcm,cuius nec antiquatur.nec feneicit religio, in quo lucerna inextin guibilis fine fine corufcat,ubi fanguis animalium nô infertur in 5anda,nee mnt hæreditariæ fuccefiîones pontificum, uel uni Leuiticæ tribui minifteria aftîgnata.iêd de omni tribu amp;nbsp;genre Si lingua quos dignos SC idoneos di«* uina probat eledio.fecundum uitæ non generis meritum ftatuir facerdox* tes,quibus calicem fanguinis fui inexhauftæ plenitudinis abundanria fern/ per refertum,conferuandum tradidit Si crogandum,cuius afperfione K côx munione intus Si extra corda Si corpora mundarentur. Hodie ut diximus

unguentu

-ocr page 485-

8 E R M o, ,

unguentu ad fandtificanonem paratur,cuius fragrantia adolefcêtulæ no üellæ animæ acccdentes ad fidem illeôtæ deIeôtantur,Ôi exinanidonis eius fuauitace delibutæ diligunt.ôi fequuntur aromatû Iargitorem,amp;: ufq; ad re gis accubitum fpiramine illo trahuntur, ÔC poft odorem ilium ubicg defide do fancfto pcrurgcnte fidbudæ difturrût. N ihil hoc oleum comune habet cû liquoribus qui ex quorûdâ fruôtuû pinguedineexprimûtur,necuis eius eft craftitudine pcnetradua,quæ fecudum quafdâ naturales rationes emob lit amp;nbsp;temperat fpiflamenta humorum quos folet intrinfecus aftringere ficci tas aliqua,uel corruptio conglobarc.Non hæc medendis corporibus eft un (ftio inftituta,quia fanclificatis démentis iam non propria natura præbet effelt;ftum,fed uirtus diuina potentius operatur.fed adeft ueritas figno amp;nbsp;fpi ritus facramento.ut Si ipfis rerum efficientijs gratiæ dignitas pateat,ÔC intex riori homini quanta ex his detur autoritas deiformi conuerfatione Ô£ cœle ftibus moribus innotefcat.Hoc oleo antiquitus facerdotes facrabâtur Si re/ gcs.Si ipfi altarium lapides delibuti/piritualcm intelligi uolebant facris my fterrjs inefte pinguedinem.Et ficut oleû fluentis Si humidis quibuflibet fu*-pcrfertur.ita excellentia facerdotalis Si regiæ dignitaris fecundum formam dei Si CHRisTifub fc omnia continens,regimen Si munimen tam actiuæ quàm côtemplatiuæ uitæ obtinet.ôi ex hoc humore conftat defeendere oes cßHfmdris gratiarum diuifîones quas fpiritus faneftus prout uult.fingulis diftribuit Si benefi(ilt;u largitur.Ex huius uneftionis beneficio Si fapientia nobis Si intellecftus diuiz nitus datur,côn(îlium Si fortitudo cœlitus illabitur.fcietia Si pietas amp;nbsp;timor infpirationibus fupernis infunditur.Hoc oleo unlt;fti cum fpiritualibus nex quitrjs colluôlamur.nec fœtoribus fpurqs imbui poftumus.qui balfami fpi dtualis odore fragramus.Hoc oleum à creditorum ufuris fub Helifæo pro/ pheta mulierem pauperculam liberauit.Hoc Helix tempore Sareptana pa j-Rcg*!?-uit,nec lecythus trina effufione defecit. Hoe oleo lacob lapidem quem fup/ pofuerat capiti unxit,Si familiari mandato eruditus inter facramenta afcen fionum Sidefcenfionum Si difcurfus angelicos innixum fchalx fublimi uix dens deum,quid uirtutis hæc haberet uneftio intellexit.Moyiès hoe oleo ta £.^0.22» bernaculum Si facra uafa perunxit,ói fuper caput Aaron tanta abundantia fudit ut ufq; in barbam eius dcfcenderet.óC fuper oram ueftimenti mana^ ret.Samucl quoqj ad reges initiandos fine oleo non accedit,amp; ufc^ ad defe i.Reg-*®'; ólum Si reprobationem carnalium ceremoniarum in populo illo huiufz modi perfeucrauit traditio,fed uafis ludaicis deficientibus defecit gratia ÔJ 'ftetit oleum. Implcris uafis propheticis Si fanótis regibus ad patres appofi tisjn apoftafiam Si difcolatu uerfum inftabile uulgus.in fe non retinuit loz cum quem poftet fpiritus fanólus inhabitare,amp; uafa amurca plena non fu* feepere liquorem,ftcteruntcß in fummo feces.qux longo fitu induruere, ubi domiciliwn rcligionis fuerat fterquiliniu peccati computruit. Nee tamé ceftantibtfs bis quxritu antiquo tnoleucrant,cum iam in populo Chriftia/

3 3 nocircucifio

-ocr page 486-

4.Î4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tgt;E VNCTIONE CHRISMATIS

no circucifio uidcrct dânabilis,amp; facrificia idololatriæ i'mputarent* iindióiS mydcriu religio Chriftiana cótempfit.fed cæteris generali fanóloru cófenz^ fu damnatisnó folu in regibus amp;nbsp;facerdotibusunólionis honor pcrmafit^ inoêmpopulucatholicûeffufaefthuiusgratiæplenitudo.Et fient chri/ ® nbsp;nbsp;nbsp;® chrifmate diótus eft,eo quod fingularis excellétiæ oleo unxerit eu

’ deus,ira èi participes eins qtquot fut.cófoites fint tâ unólionis nois,amp;di catur à Chrifto Chriftiani,ut fint fui Chrifto duce reólores Si duces,ói offe rant deo quotidianu facrificiu.ordinati à deo fancflimoniæ facet do tes. Nee immerito huic diei aflignata eft tanti operis caufa.Si ex hoe facrameta hæe obtinuere initiu.quo hodie in facrameto.calicis Chrifti Si ecelefiæ unitas,iti lauacro pedu concors focietas. Si donas inuicem charitas amp;nbsp;fubieóta humt-litas.in uneftione Chriftiani nominis dignitas Si excellentiæ fpûalis ^pnæ data eft Si côÜrmata fîlfjs adoptionis perpes autoritas amp;nbsp;dignitas perfeuez rans.Dedit itaep dns nofter in mefa.in qua ultimû cum apoftolis participa uit conuiuiû, ,pprfjs manibus pané Si uinum,in cruce uero manibus militu corpus tradidit uulnerandû,ut in apoftolis feeretiusimprefla fynecra ueriz tas amp;nbsp;uera fynceritas exponeret gétibus.quo uinû Si panis caro cflèt Si fan guisiôi qbus rationibus caufæ effcélibus côuenirent,amp; diuerfa nomina ueî fpecies ad unâ reducerêtur effcntiâ,ÔC f gnificâtia Si fignificata cifdé uocabit lis céierenf'.His gratiæ fupnæ priuilegfjs efu faneftifîcati panis rcfc(fti,loti,ô2 unóli,nó earn qua amiferant,fed ampliorê Si dignioré récupérât libertaté,62 eieéli de paradifo nudi ad lignu uitæ hodie reuertûtur ueftiri.reddita ftola Si anulo prolato in mediû,amp; rccociliâtur matri ecclefiæ quos inobedientiæ malû foras expulerat.ôi chérubin flâmeû gladiû ab introitu tranquilli ftaz tus ôi innocuæ conuerfationis amouit.Hodie in terra maledidta relidis ra/ ft ris ôi graui uomerû pondéré,amp; ftimulis fatigatorû boum cruore pfufisgt; deterfo fudore uultus exufti caloribus ad paterna domû exules reducûtur. Si egreftus obuiâ reuertenti filio lætabûdus parer clemêtiâ improperio no corrûpit,nec indulgentiâ fœdat côuicijs,fed boniratis fuæ honorât magnifi centiâ,amp; hilaritate magnificat largitate.Refonant in fufeeptiones huius foz lênis mufica inftruméta,amp; comunisiubilatio pari cofonâtia patri mifericot diarû gratias agit,cuius imperio antiqua pr^dâ euomunt inferi.ligâtur dagt; mones.ôi diruptis ferreis nexibus diu quaftati liberi reuertunt''.Ha:c dies no éti illi cotigua eft,qua abfolutiois noftræ negociû dns inchoauit,qua à pria cipibus facerdotû ad Romanû præfidê duétus iudex omniû fuftinuit iudk cari,paffus eft rex illudi,amp; uita oeddi, defeendés^ ad inferos captiuâ ab an/ tiquo captiuitaté reduxit, hoc ecclefiæ fuæ hodierna traditione exemplû re/ linqués,ut fieret in ecclefia abfolutio peccatorû, Si hæreditati redderenf’eie d:i,amp; præcedétibus beneficijs quæ fupra enumerauimus libertate donaren-tur pœnitétes qui fecundu meritafnifi gratia fubueniret)fuerât codénati. omnino couenit uteo tépore quo Chriftus captiuos eduxitab inftris,rec^

ciliati

-ocr page 487-

s E R M O. lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^1

ciliâti peccatoreS ad ccclcfiâ reducâtunôf quo cofradla funt infernalis repax gula careen's,ludician'a feueritas mâfuefcac.ôi quo ab l'nfernalibus tormengt;' u's ceflatum eft,Humana fupplida crudelitans horrorem deponant»

DE PASSIONS CHRISTI»

Omine audiui auditû cuu ôi. timui.Terruit me eu appro/ Abdc.ji pinquaret traditor ludas Si immineret paflîôis hora, qd dixiftiad patremtPater fi fieri poteft, tranfeatàmeealix ifte.Ec triftem te ufq; ad morte,præ nimia anxietate fan^ guineo fudore perfufus corâ apoftolis es ^pfefTus. Audies hæc ego expaui.Quis cm non timeat.fi timet ille que oia tiraét.fi paueat ille eui omne genu euruat'’,fi ille q mors eft mortis,K morfus inferni,morte ,ppinquâte pertimefcitCNône ad hoc ueneras.ôC ita futurum ipfeprædixerasCNônehocôi; figna.ôi oracula.ôi uaticinia ^phetarû à mû/ di initio codamarûtCSi uolûtarie obedifti patri,amp; no te ut patereris coegit fteceflîtas, quid quereris qd caufarisC None tu docueras K inftruxeras fi-lt; deles tuos.ut no timerêt eos q corpus occidût.quia ufq; ad anima tyrânica uiolêtia no attingit.Sed metus ille infirraitatis hûanæcomunê exprimebat affèôlu.ôi generalitatê omniû in carne uiuentiû hoc dolore urgeri, ôê diflb/ lutionem corporeæ fpiritalisép naturæ hac moleftia no pofte carere, Si hâc pœnâ uniuerfæ fucceftioni Adâ fine exceptionc impofitâ,ut difficultas extre mi trâfitus timcreé’.Et hæc quidé moleftia in eos q dei iudicio rationê reddi turi occurrût.nô immerito cadit,q de eo qd beneficio uitæ Si ratiôis,ô£ reliq rû largitate munerû abufi funt aceufante cofeientia redarguti.examen illud in q nullû eft fubterfugiû timet, Si ipaauulfio fpûs,carnis teneritudinê dira pit Si lædit,hâc nemo anxietate euafit,ôi nemo egrediente anima fine ama ritudine expirauit. Sed tu dhe q iudex es omniû,qui poteftatiue ponis ani/ ma tua,ôi poteftatiue refumis.necpœna te ex neceftîtate pfequif,nec formi dabilis partis tibi poteft efte cofpeôtus,qd anxiarisfqd tremebûdus ad ora tionê difcurrisCDormitâtibus apoftolis peruigil ^ditorê expeôlas,nec th te abfcôdis,fed obuius in aduêtû eorû ^cedis q te ligare ueniût,ôi trahere ad Pilati tribunal,qs ludas fignifer inftruôla malignitate pcedit. Audiui dhe auditû tuû Si expaui.dû quæris à quærétibus te qd quærât,cû noueris q? te quærât. Ec dixifti eis te efte lefum Nazarænû» Inuafit illico timor tuus eos quos tu timueras.ôi proftrati folo iacuere exanime9,ô£ armatâ cohorte uox unius hominis terruit,Si: latês in hûanitate omipotêtia te difeipulis pauidû corâ pfecutoribus terri-bile exhibebat.Sed ut fieret uolûtas patris,ÔC facrifigt; ciû carnis à timoré Si triftitia inchoaret, fuberât uiôtimæ defolatorrj carbo/ nés,quos obedietiæ liquefaólus adeps extinxit.ôC cû traheref’ uinôtus ad pgt; fidé no fupplicauit apparitoribus, fed Petri cópefcuit xelû.nec gladiorû paf fus eft adhiberi fuffragia, imô Si Herodis amp;nbsp;Pilati contêpfit faftigia,nec po tuit altitudo poteftatû excorquere ad interrogata refpofum» lâ poftpofito

' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;84 timoré

-ocr page 488-

4lt;r4' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DB PASSIONE CHRISTI

timorc q fi Utens potêriori autoricate inter fputamêta amp;nbsp;colaphos SC reli'qua ludibria patienti'a ÔC mâfuetudine uefanas perfccutorû mentes côturbat,ÔC in eo quod inter iniun'as Si conuicia fe malïcia ludaica fentit contempta ue hementi'us exacerbatur,ÓC de impietate malicia fuauitas pi’etascp chri/ s TI triuphat.fruftra funeftas ludex manus in præton’o abluis, à fangui'ne dni teprofitens innocenté.Tuipfecaufam mortis cu diligenter inquiïieris, te no inuenifl’ein eo fateris,ipfa coniunx tua nihil tibi SC iufto huiceflemâ/ dauerat.quod utiq^ per os eius dæmonia imminere Übi iadiciü fententiâ te ftabâtunno excufas fed accafas,caafam tibi fads cum ludæis comunem.llli fe proditione,tu parricidio te condemnas Jlli lingua,tu ferro ocddis,tam tç

illosinauditæcrudelitatisfcelusinuoIuit.Veniet anima tua in manus iudidsquécondênas/raótis^ tribunalibustuis iudicaberis,ÔC demergeris in profundu inferni,erunt^ tibi Si ludæ fielerato in tenebris SC gehennali/ bus flammis peneirremediales,inc61umptibiles ignes,dolorcs perpetui, SC t'.’-.r4.tormentaæterna.Etquidemfiliushominis,ficutferiptu eftdeillo,uadit,q damnatus eft ut liberaret damnatos,doluit ut ianaret infirmos,timuit ut fa ceret iecuros, opprobria pertulit ut impropria detrahentiu non mouerent eled;os,deputatus inter impios.quorum alter aftumptus, alter reprobatus eft,ut daretur exemplum Si forma indiftblubilistnanens in pofteros, quia nec in ultimis dei dementia pcenitetes exdudit,nec ulla hora fera eft,cui co puniftio diftridla occurrit,nec eos qui uitæ fuæ quocu^ articule teporis ue ri funt indices iterum iudicari,quia cum iudicis Si tortoris uices non parces peccator aftumit.ftmetipfum perfequens dum confefli'one confufione ho^ norat,holocaufti huius incenfio in conlpecftu dei aenism impetrat » Ne^ enim bis in idipfum ludicat deus, fed impœnitentes iplè iudicat SC damnat, ucro,quia d feipfis fufcipitiudicatos, abfoiuit,nelt;^ iudicio quod pœnitentiæ humanæ feaemas protulit, aliquid iuftitia cceleftis apponitJu dicati funt Aegyptij cu ia redeûdbas fiiper le maris ftudlibus inuoiuerêtur, iudicati Sodomitæ eu fubuerfis eoR2 urbibus flâmis fulphureis cremarenf, fed in eifdem fubuerfionibusgemerêtpCEnitêtes,temporalipœnæ£èterna/ lis nd fuccederet pœna.fed effet eis remedio fiipplidû.SC pro abfolutione tormentû,nec edtritos corde æternu contereret SC aggrauaret iadiduSic ia cruce latro confîtens nd tantu indalgentiâmeruit,fed chri sti familiaris effelt;ftus,pra:miffus eft in paridiium,6C fadlus eft particeps regni,per confef fionem faffus collega martyri) Jlli uero blalphemo,quia dedni deiperauit potétia,nulla potuit fubuenire clemétia,nec potuit illi crads ^deife edfortin cuius malida no expiabat pœnitentiæ laaacrû, Afcendifli dne palmâ,quia illad crucis tuæ ligna portendebat: triuphu de diabolo ael deprindpatibus SCpoteftatibus SCnequitijs fpûalibas aiétoriâ,erât^ in manibus tuis duo cornua in quibus erat fortitude tua abfcddita,SCimperiu tuu fuper hume/ ru tuu,tuipfe patibuli tai baiulus hærebas ligne quod tuleras,eue(ftionis Si

paftionia

-ocr page 489-

s B R M o; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; 6^

paffîonis anxtetates fuQinens amp;nbsp;labores.Confideraui opera tua K expaui* Glauis facros pedes tercbrantibus foflîs^ manibus.de uulnerü anxietate non loqueris.de fpinis facrum caput pungentibus no querens, fed fatagts utinnotefcatpofterisquarederelidtusàdco uidearis expofitus contuniex Ips Si ludæorum ludibrrjs.Caufam mortis in te non efle Pilatus ipfe præ-^ dixcrat,amp; Caiphas morte tuâ pro inimico populo fatifiàiflurâ.cû eflet an^ ni illius pontifex,prophetauerat,tu de morte no agis,de opprobres non co tendis,fed hocuis inteliigi quæ fit caufa mortis,quis quæftus,ut utracp re co gnita peccatû appareat gratia.ôC quâti ponderis fit utrû^ rerû ^bet cffe élus,eu originali morti nullum nifi in CHRi STi morte potuerat effercme diujiec recociliare deo potuit exules amp;nbsp;damnatos quælibct oblatio nifi fan ’ guinis huius fingulare facrificiû.Et fine hoc holocaufto poterat deus tantu condo nalfe peccatû,fed facilitas’ueniælaxaret habenas peccatiseflfrenibus, quæ etiâ CHRI STi uix cohibet paifiones.quæ uix fceleratos animos à uo.^ luptatûfece auellunt.Vulneri fanètâputrido.ôCantiquarûcicatricû fœtori nô inueniebat'' meditamentû côueniens,nifi unguêto fanguinis huius pla^ ga uetus liniref’, amp;nbsp;malagmate carnis in cruce extéfæ ficcarent'^ uenena quæ calcaneo primi hominis ôi omni pofteritati eius ferpens ille feduôlor antix quus in£uderat,hæc una medela corrofit illas quæ in imméfum excreueranc cicatrices,uim fuâcocupifeentiarû perdiditcorruptela,d^deleta dânatio«-nis coferiptione nouis literis aflïgnata eft reftituta libertas, priuilegio dato charta indulgentiæ figilîo plagæ lateralis fiïmata.Cófidero opera tua Si ad ttiiror te cruci inter damnatos afExû,iâ nec triftê nec pauidû, fed fuppliciox tu uiôlorê eleuatis manibus triûphantê de Amalech, Si quafi fanôtificantc de excelfo plebe SL eleuatu in fublimi,ô£ quafi cœlo proximu fuperioribus inference cofummati agonis uexillum,amp; inferioribus erexifle fcalâin partis occurfum.lbi dolorû SL côuicioiû immemor fubtiliter inueftigas,amp; ipfe exf ponisquare dereliâus fueris, indicâs anxietates illius quærimoniæ uerba * effe delidtoru cuoru,quoru perfonâ SL caufam affumpferas, intantû ut pec Moyfen SL p apoftolû fuftineres uocari peccatû SL malediôtum pro fimilix tudine pcenænon culpæ,quod pro eis uoluifti inteliigi qui deferi à deo pro pter peccata meruerât.quorû reconciliationis agebas caufam.in qua allegaz tor fubtilis pro feruis feruilc non dedignaris accipere perfonâ,ÔC intantû inz firmis copateris ut nec crucifigi nec mori dû illi uiuant, SL te patrocinâte no pereant,nec erubefcas.iiec formides : altitudinê tuâ derelinques ad tempus gloriætuæmaieftatemeuacuans.utredcant difperfiôi refpirent dereliôti. Hæc eft caufa quarc derelidus fis,ut colligeret ÔJ reuocaret inanitio tua eos quifuerant dereli(fti,amp; qui fine deo fuerant dum dominaretur eis peccatû tedudliad iuftitiam coformes CHRISTI SC Christi efficcrentur ÔCdq'î Vnde feriptû eftiEgo dixi dq eftis.C6fidero dne te in illo patibulo ubi uix* debaris fine adiutorio,quô impatoria poteftatelatronê pmittis ad regnû,

SL in

-ocr page 490-

^SS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE JPASSIONE CHRISTI

Si in cuius aflumpnonc iam manifeftc confiât quanta apud derelidtos pro feccris.quorum primus ifle gloria Si honore coronatus.ipfa die paradif» cp uis Si domeflicus curiæ cœlellis cfficitur.ImpofTibile quippe erat iilam fan/ ibdem.15. ólam animam tuam teneri ab inferis.dequa ipfc ad pattern dicis: Quia no dcrelinques animam meam in inferno,ncccorrumpi carnem meâ in fepub chro.quiaubi in prxfentiailliuseffradlis inferis efl captiuata captiuitas, præfentata uiótrice anima in confpedtu patris ad corpus fuum fine dilatio , ne rcuerfa efl Si appropinquauerunt faluti.qui longe erant à falute. Si inter mortuos liber morti obnoxios perpétua libertate donauit.Confidero ce in cruce de matte follicitu, cui uoleti loq tecu cu euagelisares negaueras retro, aélis diebus colIoquiu.K prætuleras matri auditores uerbi pauperes (pu .di cens,cos tibi effe pro matte Si fratribus qui uolutati patris obtéperât. Nuc lo.rji. maternomouerisafFedlu.amp;thalamumhûanitatistuæ cubiculario dileóto cómendas,dd prouides fedulo benedidtæ inter mulieres apoflolica clientela Si obfequiu uirginis,uirginidifcipulo tradis,ut iam no lofeph tâti myfleri), honorée'* præpofitura fed loannes.quia iâ exigebat ratio ut coniugf) remo/ ueret'*opinio.nec ultra pater chrisTi æflimaret'’,qeatenusuicé patris Si coiugis tenuerat.Habebat lofeph in hac Christi difpofitioe racionabilc cótradiólioné.cu alte ri cómêdarcd* Maria, fi fe cognouifïèt carnalé maritû, fed quia in fpu adlu erat cóiunótionis illius myfleriu.pafTus efl lofeph æq/ nimiter fibi eu in hoc feruitio præponi.quê digniorem fe iudicabat. Si ideo maxime quia magiflri eleólio fic negociu ordinabac, Ad hæc facerdotalis autoticas priuilegiu in medio ^ferens,mediator inter nos Si patre oras pro his qui ad dolore uulneru tuoRz opprobria addiderut.SC pro inimicis impe tras ueniâ, fupplicas Si obfecras ut hxc cis iniqtas dimittat'’,amp; à morte tua habeâturinnoxqipfî.qui fanguinétuû fupcrfeamp;fuperfilios fuos manere præcâtur.ufcçadeo excæcati uefeelus fuû no intelligât, necodiu CH ri s Tl

•. ipfa mors crucifixi extinguat.Sed charitas tua intérim fufpendit iudiciû. Si reis ingratisep patiétiæ tua pœnitetia prouidet locû tépusc^ referuat. Si dif fert punire dignos exitio,hæcorans,ut aperiâtur oculi eorum, Si agnofeant quæ fit uirtus crucis.quæ efficiétia fanguinis.quæ magnitudo deledi Si do* ni gratiæ Si pcccat»^ Tanta erat fpiffitudo uelam nis Si craflïtudo doôtrinæ qua crût Moyfeos feriptura imbuti, ita crât eorû fenfus hebetes Si ingénia tenebrofa.ut in uerbis Icgis nihil diuinû fàperent, nihil aliud exterioris umbraculi integumenta uiderent.nec^ ad facramentorû fecreta aliqua in/ tellcôlus indagine penetrarêt.Imô fi quis eos uellet in fanôla inducere Si int troducere in arcana profundaep myflcria.impiu iudicabât Si flultû mel in petra fugcre,6i de faxo dutifîîmo oleû cliquare.Dimiflum efl ergo CHRI/ STO orante peccatû.ôiex parte maxima excitas illuminata efl,ôi malignâ* tiu perfidia demu credidit Si intellexit.ôi de torculari crucis muflu explfic, accepit SC bibit,ôi in calice quod ^pinarat Moyfes uinu merû à fccibus fe^ gregauit

-ocr page 491-

s E R M O,


AGI


grcgauit ♦ Eccc plus potuitdonu dek'ôtum.ôi gratia quàm peccatû.quox main ex debito damnactonis obnoxios gratis fine ullo merito gratia bene/ ficiopietatisabfoIuir;ôiiudicium imperanteCH R l s T o mifericordiæ de ditlocum,ÔCdiftriclionis fuæ temperamentum iuftitia domino difponête modefte fuftinuitJam uidet Hebræus, Si quicunc^ de feruitute Aegyptia adrepromifræpatnælibertatéanhelat,quodfanguis CHRISTI efficacius fanguis agni illius que in Aegypto Ifraêl immolauit.cotrarias abigat po teftates.cuius hodie tanta eft autoritas Si poteftas.ut no folû Ifraëlitica lu^ mina muniat,fed etiâ ab bis q Ifraclitice no uiuut.folû facramêti figrtû repel lat dæmonia,6i ubicûcp cófpeóta fuerit terribilis fit eis facri nois uirt^ôi fan guinis nota.Dcnicç qcûcç fint facramétoru miniftrfqualefcücp fintmanus quæ uel mergût accedêtes ad baptifmu, uel ungunt qualecûqj peôtus de q facra exeunt uerba opationis autoritas in figuracrucis omnibusfacramêtis largic'' effedtu.ôC cunc^a peragit nomen quod omnibus nominibus eminet, à facramentorû uicarrjs inuocatû.Et licet indigni fint qui accipiunt.facramé torum tarnen reuerentia Si propinquiorem ad deum parat acceflum,amp; ubi redicrint ad cor confiât ablutionis donum,Si redit effedlus muncrum, nec alias quæri,aut repeti neceffe efl falutiferum facramentû.Iam fanguis tuus domine non quærit ultionem,fanguis tuus lauat crimina, peccata condo,' nat.Clamat fanguis Abel,damant Sodomotutti peccata, ô£ parricidium. Si libido digna lunt ultione.tu olim ultionum deus,modo mifereris Si par^ cis his qui ofFenderunt, fanas conttitos corde,ÔC alligas uulneratos, filio pro digo reuertenti non improperas luxum,mulieri adulteræ non opponis pro ftioulum.peccatricis publicæ non reeufas feruitium.debêti pecuniam dimit tis depoficumdudæis perfidis Si dedifti gratiam. Si dimififti feelus federu, ÔC pcccatorum peccatum.De latere tuo fons egreditur in uitam æternâ pro filiens,ôi de eadem confubflantialicp origine diuifis limitibus aqua Kfan^ guis émanant ad complementum.perfeótionemc^ totiuS iuflitiæ, facramê ta in perpetuum duratura Si fontis illius ubertas perenni lapfu uniuerfam eccleliam irrigat ÔC fœcundat.Ex hoc fonte non tantum ablutionis primæ quainitianturaccedentesad christvm undashaurimus.fedôJcopun,' élionum ôC lachrymarum perennes effluunt Hui,82 mifericordiarum fuaui/ tas,3C totius pietatis affedus emanat.Tu domine facerdos fanôte.qui in té poreiracundiæfaôlusesreconciliatio,fanôli huius fanguinis permanente plenicudinemreliquifti,ôCbeneficiumhuiusfanôti liquoris in perpetuum tradidifti.ôC conflituifli nobis cófumptibiliter potum uiuificum, crucis fix gnum Si mortificationis exemplû.Tu confummatis omnibus uade ad pa tré,ÔC trahe nos poft te,da nobis in uita præfenti ut fimus fine angaria bain li crucis tuæ.ôC coprehédamus eu omibus fandis qd latitudo, qd logitüdo, qd f^limitas,qd ,pfudû huius ligni fignificet,^ cófpeólo no noceat nobis ' ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neeg

-ocr page 492-

^ss DE RESVRRECTIONE CHRISTI neep mordeac coluber foitcudinis, fed incolumes p omnia fequamur te.requot; -, cu paruuli ßmusgt; reçu circücidemurjecum bapdzemur,cecû ieiunemuSite/ cum lotis pedibus panem angelorum edamus,tecum crucifixi mundo uiua mus,cecum,fpiricu fanólo repleti,amp; corpore amp;nbsp;fpiricu in æternum manea^ mus.Qui uiuis non ultra moreris in fecula feculorum»

SERMO DE RESVRRECTIONE CHRISTI*

VæGcis aromatibus ad unguendum dominum lefum in monumento poGtum facræ muiieres communicato coax' Glio conuenerunt,0C repertis ibi fine corpore fudarijs, que non inuenere putauete fublatum * NamôC lapis reuolu/ tus.ôC uacuum monumentumGmplicibusanimis coniez dturas huiuGnodi opponebat, quod corpus ßridlum lin/

teis njG tranllatu effet moueri loco no poffet,nec lapis magni ponderis niß uihuananullatenus reuolui potuiffet,unde amp;nbsp;mane uenientes quomodo poffet ab off io monumeti lapis gyrari anxie caufabatur.Sed dominus qui infpirauerat ut uenirent præuenerat uenientes,amp; egreffus de fedulchro ua-* cuum locum reliquerat.apertocç offio ingredi uolentibus liberum dede-* rat aditum,8^ quaß monebat fe alias quæri qui illis anguff rjs no poterat oez cultari.Flebantigitur facræ fœminæquæeum cuiobfequiuolebant fe perz didiffe putabanc,â^ obriguerant mœff itudine,eo quod deuotio fua deG'dcz rato fruftraretur effcólu.Habuerant Gquidem eum Gcut prophetam no inz Lm.14. feriores fide illis difeipulis qui dicebant quod lefus Nazarenus uir prophe ta fuerat potensin opéré ÔCfermone.Et licet de refurreótione fua ipfe tam apoff olos qua'm reliquos diG;ipulos,in quorû (beietate iff æ effe meruerant, magifferprouidus inffruxiffct»incufferattamen omnibus dubietatem SC terrorem fupplicium crucis amp;nbsp;mortis atrocitas, nec tarnen ab eorum corz-dibusauelli poterat diledtio qua ei adhæ(èrant,d^ recordatio fignorû quæ uiderant,ô^ admiratio doôlrinæ quam audierant,âC conuerfationis piæad mirabilis faneffitudo qua fuerant informati.Necdum firmo greffu ibât,fed lababat pes dubitantium.fed quærebant quem amabant,nec maligne dez fperabant,unde faôt um eff ,ut quæff um inuentionis dileeffionis perfeuerâ/ tia mereretur.IlIæitac^primæuideruntôCcognoueruntquæ ardentius dix lexerunt.quædeuotiusquæfierunt.illæfermocinatæ cumCHRiSTOiCertiz-ficatæ quod ipfe effet q à mortuis refurrexiffet, nunciant Petro amp;nbsp;cæterisq, GHRisTVS refurgens àmortuisiam non morirur.Euangelizaruntuiuen tem qui mortuus putabatunnec iam fepulturæ eius odorametis corporali bus deferuiunt,fcd aromatibusfirmæ fidei,d^ certæ fpei,S£ chariratis iyncex ræ regnâti domino famulantur,ÔC uirtutum fragrantiam non iudicato præ fentant.fed iudici.Lætantur apoff oli quos mundus quafi dehifeens terruez rac,d{quafidiffolutioneclcmentorum quaffaretur omnia præcipiti ruina fterneret

-ocr page 493-

8' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- R 1 M O. i’’

fterncfeCtnînâs horribfles intetarat folidatisc^ ôi cömpaftiscceleftibus ÔC terrenisæterna redemptione inuenta.gratulabundi adorant quem relique/ rant,credunt nee in aliquo hæfîtantgt;afliftunt quantum poffunt ei à quo dif fugerat.Quem non fraoorillemunditerreret.quando terra tremuit,fol ex/ palluit, amp;nbsp;radios lucis fuac fol cotenebratus abfconditCipfa monumenta la pides fibi fuperpofitos proiecerunt » X indignata fuperior K inferior plaga tenebrisöd motibus Kfci(ruris,compa(fionisfuæ siuehementisangufti« indicauerunt affeólu.nec fuftinuit intueri mundus perfidiæ ludaicæ feelus, ô2 uifa funt infenfata elementa fenfu uti abundantiore homines,quibus fecundum natura ratio inerat,ôC crudeliores extitere feris abutentes intellcx élu.in tâtum Christi fanguinem fitiétcs,ut feipfosmalediÔlioneæterna damnarent.K in paruulos fuos anathematis illius reliquias immobili ftabi limento firmarent.Sed ne in eorum fcelere diutius immoremur, qui repulfi funt ÔC deftruôti in finem, quorum parriddalia nota feruitium K extermi^-nium meruerut, quos cû Dathan Si Abiron, quos ob diflenfionis ftagitiu Nwwer. i«* terra dehifeens uiuos abforbuit,confiât in tenebris inferi figillatos.ne tanta rumabominationu recordatio pafchalemferenitatê interpoler,circa folenni tatis inclytæ gaudia deuotis Si alacribus animis infiflamus»Necç em fas efl ut à nobis aliqua his diebus triflia redtentur, fed ficut filtjs Chore datu eft ut femper læta caherent Si prophetarêt,amp; omnes pfalmi eoru attitulati,no minibus gaudia prædicât.nec aliqua minantur aduerfa : ita nos ad c H R i ST V M pertinentes,cuius fanguine confperfa creditur Adâ caluaria,qui fub loco quo crux domini fixa eft,humatus traditur ab antiquis.eiufdê fanguû nis fanólificati elapfu,lætemur Si deleólemur in domino,nee ia amatoribus crucis mors magiftri fit horrori.necç pœna fit dolori, nee paflio fît pudori, cû hæc omnia uitæ noftræ fint inftrumenta,quia morseius pro peccatis no ftris facrificium fuit, Si pcena crucis exceftibus pœna dignis occurrit, labor eius onera noftra depofuit, dolor eius nos fanauit, Si damnatio indebita nos à damnatione æterna abfoluit.Et fî quid confufionis uifa eft in tempo/ re illo pati fandta eius humilitas rerû, hodie manifeftaf effe(ftu,quod Apo ftolus ait:ftultû huiufcemodi fapientius effe hominibus. Si infirmû fortius omni fortitudine,per qrfreprobata fapiêtia huius mûdi.ôC de fapietibus Ô2 potentibus in nomine crucifixi pauperes fpiritu potetiflime triumpharunt* Cantemus igitur domino, gloriofe enim honorifi'catus eft. Liber populus E?:od.i$gt; cgteditur de Aegypto,Moyfe duce,mare fit peruium.columna flâmea no/« été corufeans, Iftaëliticum antecedit exercitum, fiat â dextra Si leua marc fufpenfum, deficcato luto profundi, inoffenfum abyfTus dat tranfitum, egreffo populo dei,Pharaonem cum populo fuo repentina mole illapfum pelagus intercludit. lam præcefterat agnus quem Ifraêl in Aegypto immo larat,cuius fanguine limina rubricata pereuftbr angelus non eft aufus atrin - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T gere

-ocr page 494-

470 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE RESVRRECTIONE CHRISTI

gère,nee extcrminatorisgladi'um populus formidabat, cul ÔC de fpiHtnaîi/ bus nequitqs parabat ui^onamaHud fine macula facrificium amp;nbsp;mare di'ui/ fum,6C totum Aegypri robur extinétum » Primum illud anttquum pafeha his miraculis corufcauit,amp; exclufo fermento, præceptum eft ut horum die^ rum celebritas agerctur in azymis, necfolennitaris huius gaudia (crutlibus operibus fufearentur. nec omnino ali'qua tantæ fynceritatis gloriam malix-gnitas tnquinaret. Certa data eft exlcge diftindio quæ eflêt pafdialis obz lati'o,amp; tempus,amp; locus, ôi modus,quando,uel ubÉuel quomodo faaa de,* beret hoftia immolari. Vïóh'ma,agnus,locus, una per fingulas familias domus, caro non elixa fed aftà, hora uefpern'na.Hæc cum eo tempore fièrent in figura, quod nos in ueritate agimus,typice loquebantur. amp;nbsp;dirupto in CHRISTI morte rempli uelamine,uerus agnus folus inter filios hominum fine macula c H R i s T v S ætatc ultima, in qua mundi uelpcrafdt conditio, ab una populi Chriftiani familia in unitate ecclefiæ affusin cruce,proie(ftis Foras hxrettcorum fermentis.fynceræ fidei folidata compagine.inconfum^ ptibiliter editur,creditur,amp; tcnetur.Noua ôi uetera fub hoc nomine conucz nerunt.egreditur Ifraél de feruitute Aegypti,exit populus dei de regno dia boli, baptizantur in nube ôi mari Hebræi, amp;iam fpiritu fando ôi langui^ neCHRiSTi mundaturàpeccatispopulusdei,ex diuerfisfamilrjsunafit domus,una fît tribus, unus eft cibüs,fîgnifîcantia amp;nbsp;fignificata,res Si fîgna, uirtus inuifibilis,8£ inuifibilia facramenta fie fadunt unum corpus, ficut ca^ fo amp;nbsp;fpiritus,amp; quod uidetur, Si nomin-e Si uirtute chr i STl corpus cenfe turJnhacrerumconuenientia honorificatuseft CHRisTVS.amp;gloriofaî laudis triumphos lætabunda hodie canit ecclefia,in lapide angulari cottfoz dans difîundos olim parietes, quos in unum mirabilis artifex fufo fanz guinc glutinauit, Si reprobato diu â malignis fidei fundamento, charitatis (uæ nexibus diuifas copulauit macerias,ôC redegit partes in totum,df multa in unum, Si fadi funt una domus confœderati parietes, Si ftabile funda^ mentum.Honorifîcatus eftCHRisTvs refurgens à mortuis, uidor mor-* tis Ipolians inferos,K captiuos præmittens ad iuperos.Hucufque per humi litatis gradus afeendens, modo gloria Si honore coronatus nil mortale, nil paftibile retinens, impaftibilitatis Si immortalitans donauit nos gloria, refurgentes,in beatitudine conftituit fempitema»Refurrexerunt quide ante CHRIST VM,fed in nomine Si fideeius fub Helia uiuete in corpore,unus, ^Re.4.O’-’J Hekfæo uiuo Si mortuo, duo qui obierant.fed ad mortem quam gufta/ io(tfj.£u tierant.itenim redierunt, refiirrexit SC Lazarus,0£ alq nonulli ad imperium

CHRISTI, amp;aliquotemporebenefidouitæ ufî,iterumadfuneraredicre.' _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Res quidemhonorabilisôidominatiopoteftatiua fuit ad corpus exanime

«tsprimitTœ fpidtum reuocare,fed refurredionis huius,cuius fiintin christo primi/ in chiiflo. ti«,incomparabilis eft dignitas,quam nec fequitur corruptcla.nec diffoluit \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;antiquitas

-ocr page 495-

’ s e; r m o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.71

antiqai'tas,nec aïiqua mutabilitaslabefaólat.Mirati fumus in fcranffi'guragt; tione,quæ faôta eft in monte præfentibus apoftolis Petro amp;nbsp;làcobo ôi loa ne,quando fient fol refplenduit facies faluatoris, Si ueftinienta eins candoré omnem exuperantia apoftolorum hebetauere confpeÔtum.fed momenta/ neus illc decor imaginem non fpeciem.fimilitudinem non fubftâtiam.par^ tem non plenitudinem traniformationis mirifice cxplicanit.Sed nec^ ean-dem gloria quam ante oftedit apoftolis,rêfurgens illico oftendit, fed quod uidere confueuerant.hoc uiderunt, Si dilata eft claritatis illius quam nobis pollicitus eft,plenitudo quæ in fe erat perfedla.ôê à nobis in nobis expeefta/ tur perficienda lucidior Si fyncerior.quam æftimâri poftit ab aliquo, uel illaetiam claritas intimauerit, cuius primitias in christo tranftormato accepimus.Agut incœleftibus hæc pafehalia gaudiâ ipfi angelici fpiritus.ôi refurgentis domini gloriam admirantur,la:tântur,amp; deledlâtur in eo quod forma ferui rcuerfa fit in formam dei,ôi exinanitio humilitatis ad depofitæ altitudinis redierit maieftaté» Sed Si in hoc multiplicata funt gaudia, quod àbhisproquibusfehamiliauerat,tant£e excellentiæ beneficium dignatus efte commune.ôi partiri nobis fuæ abundâtiam uoluit claritatis,ut poft re^ furreôtionem corpus non aggrauet animam, fed fit caro fine mole Si ponx dere agilis Si mobilis.nullis claufa obftaculis.uifu Si auditu pénétras omia* amp;nbsp;attingens,quocunc|î uoluerit fine impedimento difeurrensJnerit refufeh tatis corporibus nulli uanitati fubiedta libertas.ôi quæ cogi no poffit ad ali/ quid in nullo laborans,iam à fpe eduôta re ipia perfruens nulla expeeftatio/ ne fufpenfa,8J in pace quietiftîma côfirmata, omnisep expers formidinis in ‘ fpiritualibus deliefjs iugis ilia permanfio reflorebit.Quàm mirabilis eft Cd-entia tua deus, confirmata eft fuper nos nec poflumus ad earn attingere^ Hæc fapientiæ tuæ altitudo qui mundum non ex præcedente materia, fed folo uerbi tui condidifti imperio, creaturis uero corporalibus ex mundi ef/ fentia dedifti initium, fuis incolis fingula elementa adornans,hominem quem de mundo feclfti,cunófcis in terra Si acre Si aquis uiuentibus præfici,* ens, ita ut fuo præpofito fingula in fuo genere miniftrarent, tu alqs uitam temporalem, alqs procurafti perpetuam.admiribili ordine quædam mutas Si renouans.ÔJ præfinito tempore metam irrationabilibus omnibus præfiz xifti.K terminum quem tranfire non poftît.diflblutioni conditio deftinata* Homo quia ex cœlefti Si terrena materia compaótus eft, ueftitus extrinfe» cus pelle ôicarnibus,tempus accepit.quo te iubertte,redderet terras quod de terra aftumpferat.ôi ad immaterialem originem reuerteretur Ipiritus, cuiuS natura diflolutionis non admitrit iniuriam.Corpus putredine Si caro uer^ mibus confumenda, fecundum naturæ fuæ rationem æternitatis non po-terant priuilegio perfrui.K quod fibi iure non competebat, à conditore ne/ quibat exigere, neqj alla eorum interrogatio fuper hoc merebatur refponx

T i fum

-ocr page 496-

4-7i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE RESVRRECTIONE CHRISTI

fum. Sed tu optime domine uîtro grariam uolens dare fpiritui, dccreuift clemenriuSjUt ex fodetate K dientela quam reddiderat animæ caro,aliquid ei commodi proueniret.SC quæ ei uehiculum faerat 8i particeps ftudiorum in recompenfatione minifterq iteru dileólo accolæ confodata pudica 8C pa# dfica rediret,nullas fecum reuehens contumelias, quibus deinceps quieds intemx cocuteret puritatem.Sed Si hoc domine ad cumulum beneficq adx didifti,utinterlegemcarnisö£fpiritus nulla poftmodum effet diuerfitas, nee poft initum fœdus ulla iterum inter eos recrudefcat rebellioffed per maz num tuam reconciliatio ordinata ftabilis imperpetuum pericucret» Te igi-' tur iubente,terra fit caro,8^ expulfa de domo iterum coniungatur uiro,non iam andlIa,fedlibcragt;S^habitantunius mods in domo murmurationibus confopitis, quas olim compugnantes inter fe concupifcendæcondtabant» Quis domine deus confyderare hæc opera tua fuftîdc,d^ quis lutum coagu lare potcft in carnem.quis formate poteft in hominem,quis infundere aniz mam,quis reddere uitam.quis dareæternitatem, quis adderefelidtatem^ Ad hune prouentum humana laborat creatio : hæc femper fidelium expez (ftatio fuit.Hoc optabat rex i lie humilis qui fe nouerat imperfeôtum,ut adx deres conditioni tuæ quod deerat, Si perficeres Si folidares opus tuu.quod corrupdbilitasôimortalitasaffidueconuidjs mulds folebant affligere.ôi uarqs opprobrrjs confueuerant infcftare.Tu morti imperas.Ôi abforpta eli ditur.inanefcit corruptio,ubi æger.te medéte.fanatur.Guftafti mortem pro filijs hominum.ut qui tecum mortui erât,tecum uiuerent, Si participes triz RefHrreaio bulationum edam confoladonegauderent. Refurreutio quidem commuz fotnnwniï. niseftSiante tribunal Christi neceffeeft in corpore iuftosftare Si imz pios,dei hoc distante iufticia, ut pietas Si impietas in operatoribus debiris ftipendqs donarentur,ôi qui finem habere contempferunt in malis,infinigt; ta clauderentur ultione in pœnis, Si qui gloriati funt incruce cum crucifixo régnâtes beatæ fièrent perhennitaris partidpes. Non funt participes huius gaudrj quos damnat ambido,no poteft furtiuos habens loculos, pafchaliz DUS folénqs intereffe. Nihil proditor Si uéditor magiftri.fermentator proz phanus comune habet eu azymis,omnis immudus in anima ad efu huius agni prohibetur accedere.NulIa ad hanc læticiam perfidia redpitur, omnis malignitas excluditur,ealdatus pedibus ad euangelizandum peradus, aez dndus renibus Si fandimoniæ deftinatus, habens baculum in manibus. Si feftinans ut Aegypri déférât idola, fequens Moyièn, nec formidans uiæ difcrimina,quifque purusSi fyncerus fine fraude homouerus accedatSi edat, Si fecurus quod refurgat mortem optet, ut atdngat ad æterna gauz dia, in quibus eft uita noftra (urfum manens, Si nos trahens ad bona cœz

' leftia,Quiuiuit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

Setmo

-ocr page 497-

7}

SBRMO DE AS CENSIO NE CHRISTI.

Elebraca in cruce folenni uidloria t cum iam templum coi/-ports fui, quod perfecutio ludæorum effbderat,dominus reparaflêt.noluit ftatim ad patrem afcendere, Si glorificati corporis præfentiâ inferre cœleftibus.fed neceflaria difpen fatione difcipulorum infirmitati confulens utiliter diftulit, Si quadraginta diebus in terra conuerfatus, Si uifus eft fæ^ diüüL

pe amp;nbsp;locutus cum apoftolis.amp; manducauit Si bibit. Si uulnera quæ ad du^ bietatem corum tollendam, in corpore referuarat, Si uidenda Si palpanda expofuit.ôi impleta in fè quæ in (cripturis erant, prædiôta euidentia rerum edocuit. Ad hoc neceflaria fuit huius temporis mora, ut recollcôlis quos in fugam timor impegerat.quos fupplicium crucis terruerat.in multis argumë tis apparens,mentes quæ diflîdentia titubaucrant,folidaret, nec eiTe phâta fticum.fed uerum corpus quod furrexerat,tam comeflàtionibus contre-* ôtationibus probaret. Ad hoc dilata eft aicenfionis gloria, ut fub hoc dieru interftitio præcedes doftrina afteôlibus firmaretur.immo ut difcipulorum defideria recefliohem eius corporale ambirent, quia fpiritalis præfentiæ pie nitudo quamdiu confpetftu carnis præfens adcrat. aduentare non potcrat. Si paulatim in hoc condudti funt, ut libcnter confuetudine conuidlus aflue ti carcrent.cum inhabitator fpiritus fantftus eorum animas poflîdens,inui. fibili acceflu fyncchores eis affedtus infunderet.Ôi aperirct interiores oculos ad intuendum intellcôlu puro patrem lumiuum.ôi fubftantia rerum fperâ/ darum propofita apparenria fepclircnt, nec incertitudinis (crupulus fuper-eflct,cum dominus Si magifter.quem uerum hominem probauerât.eis ui* dentibus.cœlum afcenderet.fed iam fecuri fecrederent fecuturos,necefle im poflibile quin Si ipfi in carne Si fpiritu ad fuperos tranflerrentur.Omnibus itaqj ad tam deledabile fpedaculum aggregatis: Afcendo, inquit, ad pa*- lod«.»©; trem meum Si patrem ueftrum.deum meum Si deum ueftrum.Horû uer* borum autoritas cum iam eorum uirtutem fpiritus fandus intimaflèt» omnem poterat excludere diftidentiam. Si hilarefcebant animi eorum pa** ternitatis diuinæ illuftrati honore,ôi fraternitatis CHRisTi honorati conlt; fortio,cum auditent ôicrederent fefiliosdei ôifratres christi , in quo omnisexcellentiæ plenitudo ÔC fuffîcientia inerat, nec iam quali idiotæ 82 hebetes huic uerbo applaudebant camaliter,fed fubtiliflime generationem Si dignitatem creaturæ à uoluntate Si nutu creatorishabuilleinitium,ô2 imaginem SiGmilitudinem deiin interiori homineuidebant,ô2 dinofce-* bant intelledu potiusquàm uifu, quam affînitatem habeant inter fe pater amp;nbsp;Filius, Si quia fubftantiuo Si naturali filio filrj adoptiui conformes à prix ma origine multa habeant ex natura,Si multa ex gratiatfanè huius genero/ litadsconforcium fecundum quam fimul cum Chris to filqdei fumus,

T ; nobilitatem

inidt


-ocr page 498-

474^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de ÀSCENSIONE CHRISTI ’

nobilîtatem exiQentiæ noftræ exponit fîd intimat.i'n quo honore C tnanfegt; n'mus non dégénérés confiât omm'no no poflê patrem diflïdere à filqs.fed deiformibus tutum eflèad paternîtatenj acceHum, necpoHepati ad hære/* ditatem poflîdendâ difpofitos în petitionibus diuim's repulûrn.fed l'n qut» bufcuncç filius fih'aliter gem'toretn appellauerit, necefle eft boni'tatem largf loris iufte fupplicantis profequi uolûtatem, maxime cum ipfe pater qui lar giter iufta fuggerat peti,quæ no differt benigne latgiri.Et quidem paterna charitas bonis filrjs Si hæredibus maxime deleôlatur,amp; hoc gloriæ chrI/* ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;STI unigeniti diledi accumulat.quod beatitudinis fuæ non paritur efle

litariam magnitudinem,fed additfratres : non qui minuant quafi diuifam in plures excellcntiam, fed qui altitudinem diuitiarum eius exornent parti/ ripes Si confortes»Quod cum ipfum qui pater eft,conftet effe deum,6i euni deum noftrum ficut Si fuum,filius atteftetunin eo quod filq fumus ipfe nos poflîdet,in eo quod nofter eft deus, quod noftrum eft ipfum,cuius propri| Pf^t 117. fumus,proprie poflîdemus.Dico igitur domino meo deus meus es tu,SC di rit mihi dominus meus : Ego dominus deus tuns. Homo cuius deus eft, quid amplius quæritT’Si fufficis tu deo.fufficiat tibi deus» Bonorum tuotu deus non indigct, nec confcrre potes ei quippiam, nec auferre.Si efurierit, no dieet tibi.Eius eft orbis ÔC plcnitudo eius,SC magnitudinem eius cceli cce lorum non capiunt, non infirmatur, non eget indumento uel ribo, omnia feit,omnia poteft,omnia continet, in ipfo omnes uiuimus, mouemur SC fuz mus.Quid tu ei quafi indigo conférés, te folum bonitate no neceftitate de/* Df«tcr.6. fiderat.Scriptum eft SC ipfo iubente, tabulisinfculptum lapideis: ut diligas eum ex toto corde tuo, SC ex tota anima tua, SC ex tota mente tua.Dilige SC diligeris.propè eft mercestua.in manibus porrigitur premium, efto tu dei, ÔC crit tuus deus tuus.Impar fane commercium, precium inæquale, fed qui pro nobis triginta argenteisappreciatus, intelligi uoluit,quata fuerit in pre/ rio,quod pro eo datum eft,SC in eo quod ipfe dedit pro mundo, diftîmilitu do,cum ipfe exiguo argento emptus SC uenditus, tanto precio damnatos redimeret, ut dubium efle non poflit quin precq magnitudo fuperaret ne/-gorium.nec æquari poflet damnum quod omnino damnatio iufta merue/ fat,obedientiæ Christi quæ gratis ufc^ ad mortem progrefla eft, SC ul/* tro foluit quod no debebat.His intclleótis apoftoli ficut filrj prophetarum olim uerum Heliam afienfurum friebant, SC horam illam præftolabantuc gaudentes,nec iam anxiabantur parturientes, fed exorta læticia parati erât profequi recedentem,minime dubitâtes quin SC ipfi poft modicum conuer fationis huius,poft^ de torrente pafli'onis in uia hac bibiflent,exaltato ca pite SC ere(fto,fe ad cœleftia dominum fecuturos » Eleuatis igitur manibus hæreditariam cis benediëlionem relinquens,non manufaólo uehiculo,nec auxiliaribus carpentis eueólus eftcHRiSTvs ,fed naturæ diuinæ propria ufus

-ocr page 499-

s B R M Ö»

ufusuirwtecarncm cœlo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corpus glorificatum partis cônfpedibus

præfentauir.Non indiguit ueôtoribus angelis.qui offendicula tolleres è me dio,ferrent eum in manibus.fed præcedentes ÔC fubfequentes applaudebât uidtori.ôê concinentes in iubilatione modulabantur câticum nouum, ôi im plebat cœlos cofonantiæ illius harmonia, thronis ôi dominationibus para tibus filio iuxta patrem confeflum,chérubin ÔC feraphin pedes pacifîcos am bientibus,radiantibus undic^ diuinis claritatibus ÔC fplendonbus fuperccc leftibus,quos nec ardor perfeuerans confumit,nec turbinis alicuius afflatus extinguit,nec interpolatio caliginis ullius abfcondit. Célébrât tanti trium^ phi magnificétiam lætabundus cœleftis exercitus, Ô£ qui defcendêti coram paftoribus Bethleemitis decantauerunt in fublimi præconia.modo expreC-fioribus conatibus Si intenfioribus iubilis reuertenti ad patrem folenniorâ obfequia impendebant.ôC feftiuis affedtibus uenerabâtur hominem amp;pra fe fublimatum, quem gloria Si honore coronauerat pater, Si ad dexteram fuam collocatum.hoc dato ei priuilegto fingulari, ut in nomine eins omne genu ftedleretur, Si fuper omne nomen eius nomen excellentius coleretur* Quanta in eius fufceptione in cœlis iocunditas fuerit, nemo iufticit enarra^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

re.rei huius magnificentia omnem fuperat intelledlum. Si linguis hominu uel angelorum quis eloquatur,uel ad hoc cuiuflibet elaboret acumen inge^* fiij.ut diffinire uelit quæ patris in reditu filij hilaritas fuerit, aut fi forte illud fempiternum gaudium aliquod tune admiferit incrementum, fi ftabilitatis aternæfealiquo modo mutari poflit immobilis magnitudo, ferutator ille maieftatis opprimetur à gloria,Si uerendum eft ne dum uehementius exx primit uerba quam oportet,fanguinem pro ladle emungat. Attamen inuigt;* fibilem deum uifibilem filium recepifle ad dexteram fuam,manifeftum eft. Si humilitatem carnis noftrse throno iudiciario honoratam,paternæ com» placuifle alcitudini.duo genera gentium ciuitati fupernæ.de qua gloriofa di dta funt, deinceps affignare,öi efle fupra mäfionarios homines amp;nbsp;angelos, Si beatitudinis illius gloriam his duobus ordinibus in perpetuum frequem tari.Hæc merces obedientiæ Christi, hæc crucis Si mortis ftipendia, hic paffionis labor promeruitut corpus humilitatisnoftræ fieret corporiclarL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

tatis CHRISTI conforrae,öi mortale hocindueret immortalitatem,ödcor»-ruptibileincorruptionem, Si fièrent homines cum CHRISTO in cœleftis bus iudices.qui cum eo iudicia pertulerant malignorum,ÖC extiterant ufque ad mortem tribulationum confortes.Hac die primum inuedla eft cælis hæc tiouitas inaudita, Si gauifus eft pater hæreditate amplificata,fobole muU tiplicata, promiffionibus quas locutus fuerat in prophetis redditis Si com-» pletis.Solum ad hæc quæ prædidla funt reftat indicium, Si examination! ultimæadhuc referuantantiqua oracula locum.De iudicio quippe Si an/ guftia CHRISTO fublatOjfupereft poft mifericordiæ tempora quæ ad fine

T fcftinaoc

-ocr page 500-

47‘S’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de ASCENSIONE CHRISTI

fcfti'nant ut lufliciâ comitetur iudidu, ÔC habeant (ïnguli' quod mcrentut,8C honoretur honore dignus,amp; cótemptor cófundatur inglorius. Hoe amp;nbsp;duo angeli Christo afœndente.teftan' funt, quia qui iudicatus abibat iudex eflet terribilis rediturus.ôf uideret colledta in unum generalitas hominum, quas foderat manus.quod terebrauerat latus, facicm quam confpuerat. Si prolata in medium inflexibili fententia.oecurrecibusfaluatori clcdtis, rema néant imprj infinitis deputati tormentis. Quanta illud edidlum fcquentur lamenta.illius ultimæ tubæ clangor cp horribilis eritcotinuus erit amp;nbsp;fuper? * fluus illarum lachrymarum decurfus,fl:ridorem ilium dentium flâmæinex* tinguibiles agitabuntdmmortales miferi uiuent inter incendia amp;nbsp;incófum/ LHf. lÄ. ptibiles flammx nudum corpus allambent. Ardebit purpuratus diues, nec

erit qui æftuanti linguæ ftillam aquæ infundar.In proprio adipe frixæ Lbiz dines bullient,amp; inter fartagines flameas miferabilia corpora cremabuntur Si omni tormento atrocius defperatio condemnatos affligct.Non miferez bitur ultra deus.neqj tune audiet pœnitentes, fera erit ilia confeflîo, ôi cura claufa fueritianua.fruftra carences oleo acclamabunt exclufi.Nullum ibi rez frigerium,nullum remedium,femel christvs defeenditad infcros,ulre/ rius non defcendet.nô ultra uidebunt deum in tenebris figillati.irregrefl ibi lisent ilia fententia.ôi immutabile iudiciu,SC ftabit damnationis huius imz mobile conftitutû.Exultabunt fané fanèli in gloria,uidebunt deum ôi gau debunt.lætabuntur Si delecîlabuntur.ôi fruétur gloria, Si in felicitate iocun dabuntur æternadbi non guftabunt cp fuauis fit deus, fed implebuntur Si fatiabûtur dulcedine mirinca,nihil eis dcerir,nihii obcrit.omnc dclideriura eorum CHRiSTVS præfensimplebit.Nonfenefcent,nontabefcent,nô pu trefeent amplius,perpétua fanitas,felix xternitas,beatitudinis illis fuffidenz tiam confirmabunt.Noneritconcupifcêtia in membris.non ultra ullaexur get rebellio carnis.fed totus hominis ftatus pudicus Si padficus.fana ex inx tegro natura,fine omni macula Si ruga dcinceps permanebit. Eric denique deus omnia in omnibus,Si illius præfencia omnes animæ Si corporis impie bic appecicus.celTabûccp de cæcero confummacis omnibus miniftratorrj an gelicarû uircutum difcurfus.SC impleca ordinacac^ omnino ciuicacc dei, nec innouabicur, nec mucabitur ulcra fixæ Si confummaeæ beacicudinis (lacus. Ei igicur ance cuius cribunal ftabimus, qui nunc uulcui dei apparec pro no,gt; bis,cui de nobis canca cura fuic.uc pro nobis uellec nafci Si mori.in præfenti quæfumus, uc (îc cura curandi nos.ô^ nobis aucoritacem poCeRacem iudi candi nofmecipfos Si corrigendi concedac.uc in illo cerribili iudido fuo inter eleótos afdti Si cogregati, liberi à feruitute Si captiuitate peccati, cœleftibuS ciuibus coniungamur. Si fruamur bonis,quac ipfe diligentibus fe repromi-^ fîc,quæ nec oculus uidic,nec auris audiuic.

Sermo

-ocr page 501-

âïRMO DE âANCÏO SPIRIT V* ‘

Defto (àndle fptritus, amp;nbsp;paraclefim tuam expedlantibus

gt;11 I I- ‘r rL-c- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;^ rt .» eß.conJolMia

nlabere cœktus,Ianct:irica tempium corpons noitn ôi con patroeif fecra in habitaculum tuum, defiderantes te animas tua nwtm præfentia lætifica, dignam te habitatore domum eompo-ne, adorna thalamum tuum, ÔC quietis tuæ redinatorium circunda uarietatibus uirtutum,fterne pauimenta pigmê/ tis.niteatmanfiotuacarbunculis flammeis,ÔCgemmarum fplendoribus Si: omnium charifmatum inttinfecus fpirent odoramcnta, affatim balfami liquor fragrantia fua cubiculum tuum imbuat, ÔC abigens inde quicquid ta bidum eft,quicquid corruptelæ ferainarium, (labile Si perpetuum hocfaci^ as gaudium nollrum, Si creationis tùæ renouationem in décoré iramarcefz fibili folides in æternum Jnterfuimus (àcræ uerbi infantiæ,ÔC puerperio uirgt; ginis obfecuti fumus cum cœlefti militia gloria decantauimus paruulo.con fèlTi fumus omnipotentem,quem in cunabulis uidimus uagientem.circun--cifioniscelebrauimus facramenta.ÔC truncato præputio uoluptatum faniftiz moniæ didicimus mancipari, Interfuimus baptifmati faluatoris, ÔC audita patris uoce decœlis.adobediendum Christo traditi fumus, amp;nbsp;inftruôti cœlttus quomodo pattern Si filium dileôlio iugat ô2 uniat, ita ut in ipfis no minibus intimetur diftinôtio perfonarum, Si naturæ uniras euidentiflîme innotefcat » Sed SS fpiritum fandlum in (pecie columbæ inter ilia myfteria uidimus Si intelleximus.ex ilia fpeciegemitus pcenitentiæ. Si defideria con templationis diuinæ ex fîmplicitate cordis, Si innocentia uitæ immacula.^ tæ inceflanter prodire,Si neminem ni(î fufpirrjs huiufmodi præcedenngt; bus, Si infpiratione diuina monente, poffe ad cœleftia afcirare, ut fufpix ratio,infpiratio. Si afpiratio à fando fpiritu Si caufam habeant,ô2 effedum.ôCmatcriam, amp;prouentum,Secuti quoque fumus in eremum dominum ieiunantem ,amp; repulfa potenter diaboli uidimus tentamenta » Interfuimus cœnæ. Si decalice domini bibimus, pedes lauimus,mortui fü-museum ghristo, ô£ecceuiuimus,profequimurafcendentemgt; amp;præz ftolamur promi(Tum nobis fpiritum fandum, cuius undio nos de omni»-bus doceat, qui inuifibili magifterio nos doceat, ÔJ cœleftibus inftruat diz-fdplinis, qui carnales hebetet fenfus,SC conterat appetitus.Hic fpiritus fan/» dus ab ipfo mundi initio aquis legitur fuperfufus, non materialibus aquis quafî uehiculo egens, quas potius ipfe ferebat, Si compledentibus firmaz mentum dabat congruum motum,ÔC limitem præfinitum. Huius fempiter na uirtus Si diuinitas cum in propria natura ab inquifi'toribus mundi anx tiquis philofophis propriæ inueftigari non pofTet, fubtiliflîmis tarnen in-tuiti funtconieduris compofitionem mundi, compofitis Si diftindis elex mentorum affedibus præfentem omnibus anima aßuilTe, quæ fecundum

genus

-ocr page 502-

4.7x8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SPIRITV SANCTO

. r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;genus 82 orJi'ncm fingulorum uiram prxbcrct 82 motum, Si intranfgrcfÏi/'

‘ Spiritus dni/ bilcs figerct metas,82 ftabilitatem affignaret SC ufum.hanc uitam, hunc mö mrtmwdi. tum.hanc rerum eHcntiam ani'mam mundi philofophi uocaucrunt.putanz tes cœleftia corpora, folem dico 82 lunam 82 ftellas, ipfumq^ firmamentum huius animæ uirtutè moueri 82 regi,82 aquas, 82 terram, SC aërem huius fc/' mine imprægnari, qui fî fpiritum 82 dominum, 82 creatorem, SC uiuificatogt;' rem,82 nutritorera crederent, omnium quæ fub ipfo funt,c5uenientem ha-* berent ad fidèm acceflum.Scd abfcondita eft à fapientibus 82 prudentibus tantæ rei maieftas, ncc potuit humanifaftus ingenrj fccretis intereflècœ^ Icftibus 82 penetrare ad fupcreflentialis naturæ altitudinem, 82 licet intelli*' gerent quod ucre eflet creatrix 82 gubernatrix rerum diuinitas, diftinguere ramen nullo modo potuerunt quæ eiFec deitatis trinitas, uel quæ uniras, ücl quæ perfonarum proprietas.Superferebatur quidem elemento purifia catorio fpiritus fanôtificator, iam tune baptifmi uirtutem enuncians.Iam tune ilia præfigurabantur tempora, quibus area Noë aquis inuedladilu/' urj uiri iufti familiam conferuauir illæfam, abolira generatione adultéra, qui infiliabushominum beftiali petulantia effrenesu'mpudenter fe illis commifcuerant.nec diuinos,ncc humanos,nec in flagitrjs publicis uereban Arfd Nôe fÿ/ tur afpeélus, Arcam illam quæ typum gerebat ecclcîiæ, fpiritus fand us 82 pus ecclep». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regebat, 82 adhuc regit, extra quam quifquis perfidus euagatur.inuo-'

lutus fluëtibus mergiturin profundum ,82 impolfibile eft eum uiuere.cui non fuperfertur fpiritus uitæ,cuius uiuifîcus calor animat omnia,82 fouet,82 prouehit,82 fœcundat. Hic fpiritus fandus omnium uiuentium anima ita largitate fua fë omnibus abundanter infundit,ut habeant omnia rationa^* bilia SC irrationabilia fecûdum genus fuum ex eo quod funt,82 quod in fuo ordine fuæ naturæ competentia aguntmon quod ipfe fit fubftantialis ani^ ma fingülis, 82 in fe fingulariter manenstde plenitudine fua diftributor ma* gnificus, proprias cfficientias fingülis diuidit 82 largitur, 82 quafi fol omnia calcfacicns fubieda, omnia nutrit, 82 abfque ulla fui diminutione integri*' tatem fuam de inexhaufta abundantia, quod fan's eft 82 fufficit, omnibus commodat 82 impartit. Hic fpiritus rubri maris aquas ficcauit, 82 fufpen^ fis hincindeuehemenribus fludibus,abollis carnium,82 Aegypti pub mentarqs populum ad fpiritalem eremi cduxit incolumem, SC alimonb is cœleftibuspauit, manna quafi rorem matutinum infundens grami** nibus, quod colligi iuftiim eft ad menfuram, Aderat plena menfura per totamhebdomadam,uacantefabbati die,cui fextapræcedensdiescongt; fueti uidus duplicans quantitatem odauæ præfîgurabatquietem, in qua abfque labore SC folicitudine in delierjs epulabuntur eledi, 82 faturabun*» tur in terra fua duplieia poftîdentes, corporis 82 animæ felid perennitatc 82pcrenni felidtate ditati,Hic eftfpiritusfandus quem magi in Aeg/*-pto

-ocr page 503-

S' È R ’ M öl!

pto tcrtq fïgiii oftenfione conuidi, cum fua defeciflc prasfti'gia faterentur, dei di'gitum appellarunt, antfqüi's philofophis ei'us intimarunt præfertrix DndfgfWÄ am defuifle. Ec licet de patre ÔC filio aliqua fenfifTent Platonici, (piritus taxmen tumidus SC humani appetitor fauoris fandlificationem intelledlua diuinimeferi non potuit.SCubi adprofunditatemfacramentorum uen-^ tum eft.omnis eorum caligauic fubtilitas, nec potuit infidelitas fandlitudi^ • ni propinquare. Hic digitus dei mundanæ iudex SC uindex perfidiæ, no^ ui tempore teftamenti potenter expellit dæmonia.nec laborat agendo, fed 'folo nutu perficit omnia,quod dicit facit,quod iubet impleu fecreta indicau pandit occulta, reuelat ignota. hebetat acutos, SC perfpicaces confutat.Hoc digitoin lapideis tabulis lex primum confcripta, quinquagefimo die poft egreftum Ifraël de Aegypto in monte Sina Moyfi eftcommendata, fed populus ncquam X gens duræ ceruicis à quorum animis terror ille recefle^ Tat, quern mons ardcns SC flammea iuga. SC clangor buccinæ, SC lampa--* des corufcæ, SC horrenda tonitrua nuper incuiferant, in apoftafiam con^ uerfi, SC de Moyfi reditu defperantes, lege diuinitus miffa indigni iudicä-ti funt, quam in oculis eorum Moyfes frangens, tabulas,tam uerba quant inftrumcnta comminuit SC deleuit. Quin etiam fceleris ultione patrata, rex* ucrfus inmontcmad dominum, quadraginta diebus ieiunans,SCcollox' quens, tandem obtinuit ut ipfe alias de faxo ad inftarpriorum exciderec tabulas, in quibus eandem quæ in primis fuerat fcripturam infculperet SC formater. Fadtumque eft mirabili difpenfatione fuperni iudicq, ut lek quam fandtus fcripferat fpiritus, deleretur, SC quam manus Humana reftP tuit, in pofterum teneretur. Quod ea ratione credi poteft fic adtum, ut poz pulus prior fecundum carnem ambulans, SC uiuens diuinis colloqurjs SC fpiritualibus mandatis oftenderetur indignus, nec pofte mentes perfi'daâ fandia pcrcipere, nec intelligere facramenta, quæ exemplarium tegmine uclabantur » Porró teftamenti noui quæ.CHRisTO euangelisante,paruit ueritas uerbo christi prolata, indiftblubilis permanfit, SC folida dc.^ inde ftabilitatis perpetuæ autoritäre fulcita eft, eo quod ablatam gratiant humiles fufcepcrunt, SC quod filius inter pauperes fpiritu inuenit fibi dogt; mum, in qua caput reclinaret, SC merito reprobatos uifibiles tabulæ inuifi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

bilis dei indicant contemptores,8C ampliori dignos honore incarnati uerbi credulos auditores.SC deuotos ueneratores.Lex igidquot; à pafchalis agni immo latione die quinquagefimo datur.SC pentecoftes nomé tantæ rei iólennitas ex lege accepit, in ipfo dierum numero facrameti magni complicas rationé* Seprenarius quippe numerus fepties reuolutus.quinquageniu effïcit.addi to monade,qui præfétis feculi meta,SC futuri initiü.perpetuitatêfub odtauæ »«werws. nomine cótinens,fic præfentia terminat,ut nos ad perpétua introducat.Sa^ cratus hic feptenarius numerus à códitione mudi autoritäre obtinuit,quo^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niant

-ocr page 504-

,4 8^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE ,S P I RIT S AN CT O

am in fcx dicbus prima déi opera patrata funt, Si feptima confecrata qui»* .. S ' eti,quafifandta àfanôlificans folennitateuacationis honoratagt;amp;fpirilt; _tu fandtificatori attitulata » Vnde SC ceflanti] à feruilibus operibus populo iubetur ut diem fabbati fanólificet, SC fpintui redlitudinis, SC fanditudiz nis,0C fortitudinis afcribat,quod direóle.quod honefte.quod uiriliter ince-^ ditgt;quia totum ex eius conftat ducatu, quod deuq diriguntur, quod impq conuertuntur,quod debiles confirmanrur.Spiritus réélus,fpiritus fanólus, ' fpiritus principalis regie, componir, confummar, SC perficic quas inhabicac mentes, amp;nbsp;corda quæ poflîdet, nee errare pantur,nec eorrumpi, nec uinci, quos docuerit,quos poflèderit, quos gladio potentiflîmæ uirtutis acanxe»* rit.Septenarius ifte ex quaternario amp;nbsp;ternario conftans, cum in fe propter prædiétaseaufas honorabilis habeatur, habet ex partibus fuis excellétiam maxima, quia artifîcis SC materiæ uidetur exprimere SC diftinguere prima-* riasfubftantias,ut ternarius creatorem propter trinitatem enunciet.ÔC quaz cemarius creaturam propter quatuor elementa.quæ rerum omnium caufe funt SC femina fub huius numeri breuitate condudanSpiritus iànélus à pa treprocedcns,à pâtre SC filio.quaternario fuperfertur.ôC conditor benignus opus fuum ampleétitur,Ôi diligit quod plafmauit, SC creaturam fuam fan^ élus ipfe fanélifîcat SC confociat fibi, ôi charitaris nexu ftatuit SC conqua^ drat.Hisalqs^ fecretioribusrationibusquas ifluftrium uirorum fubtilio^ ra ingénia indagarunt.feptenarius numerus in feripturis fanélis fæpe facraz mentales caufas compleélitur.ôi fimpIex.K multiplicatus neceflarios ad in» teliigentiâ diuinorû operum parturit intelleélus. In hebdomadibus apud slt;tbbdhlt;m. Hebræosdies feptimusfabbatum idemrequies appellatur:Qui numerus non tam in feptimanis,fed etiam obferuatur in annis,amp; annorum hebdo-* mada côfummata.feptimus annus requietionis eft, amp;nbsp;ipfî terræ fabbatum imperatur,nec fas eft cuiquam eo anno ferere uelmetere quippiâ, fed quæ fponte fîue in terra,fiue in uineis, uel in arboribus nafeuntur alimoniæ pau perum deputâtur. Annorum quoque feptimanæ apud Hebræos quinquaz lKbiIe«s. gefimum annum faciunt,quem iubileum appellant,in quo decreto legis, ut fupra diélum eft,fit terræ remiftio,amp; feruorum libertas,ÔC reftitutio poflêfi fionum,quas eatenus diftraétio alienaucrat,amp; cætera huiufmodi gratis ad hæreditatis otdinem reuertuntur. De numero feptenario cum multa dida fint.plura fuperfunt quæ in lege amp;nbsp;euangelio præcipue commendantur* Quinquagefimus itaque annus perficit iubileum,quinquagefimus dies pa fcha pentecoften facit, in quo uere fpiritu fando infufo apoftolis, ad hæ»* reditatem cœleftem à quo uenundati fub peccato exulabant.quos diabolo domino mendicitas SC egeftas fubiecerat,reuertuntur.Septem faceidotali-* bus clangentibus tubis.Hiericho corruit,feptem petitionibus orandum pa trem filius docuiuRemiflio peccatorum duplicaco fepties feptenario Petro mandatuc

-ocr page 505-

s E R M o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;481

mandatur.Lcprofus feprimt diet infpeólione à. facerdote i'udicatur, fumtni Le«»- ’?♦ faccrdoris in feptem diebuscófecratio confuraatur.Dominuslefus chr p 8TVS defeptempanibusquinc^ milia hominum reticit.ôê iuftus quifcç pfaLng. deo laudes per diem fepties dicitJpfe dominus lefus ab Adam fecundum Gen.4. generationes.quas Lucas comemorac, fcptuagcfimufleptimus inuenitur, O' lk ? uc ultionem in Lamech feptuagefieflepties promulgatam ueniens termû exo.u. naret.Septem diebus in pafcha editur azyma, feptem diebus menfe fepti-mo tabernaculorum folcnnitascclebraturJn feptem annis templum àSa^ lomoneconftruitur: feptem brachqs Si, totidem luminibus candelabrum adornatur.Celebramus tam nos quam ludæi quinquagefimum diem, fed illi in typo.nos autem in ueritate non tarn fignificamus quam agimus.Pen tecoften igitur célébrantes cómemorauimus quæ olim fub Moyfe in uetex ri teftaméto funt aôla.ôi quæ fub c h r i s t o fadla funt,poft cuius afee^* fionem in cœlos fpiritus fandtus uifibiliter fuper apoftolos in linguis igneis apparuit, Si ad inftar prions fcculi uniuei fitatem fidelium unius labq effe uoluit.ut quorum erat cor unum Si anima una.una effet Si lingua, nec pofz fet impedire intelleôtum credentium aliqua diuerfitas uerborum,fed euanz gelica doôtrina propria lingua prolata ad omnium auditum eandem effp rientiâobtincret.ut Græcisôi barban's omnibusep gentibus uerbum euan-gelq fie effet intclligibile.ac fi in eorum auribus linguæ in qua nati erât idio/ mata refonarent»Aderant Medi Si AciamitæMefopotameni Si Ara-* bes.HiomnesdumHebræa lingua apoftoli prædicarent.locutio ludaica enunciationis fuæ articulos curfu confueto euoluens nullo exponebatur in/ terprete, fed uerbo eorum per fpiritum fandtum inerat uirtus Si gratia, uc habitantes Pontum Si Afiam fuam effe diccrent linguam quam audiebât, quafi primitiuæ linguæ libertas ad antiquitatis reuena originem confufio^ nis contumeliam euafi(fet»Nec tantum apoftolis collatâ eft hæc gratia.fed multitudini credentium idem fpiritus fuperfufus eft, intus ardétibus extra loquentibus. Si copleólebaturfedileólio Ôiuerbû.amp;decalore fpiritus fer^ mo feruebat ignitus.Iâ omni timoré exclufo obedire.fed deo magis quàm hominibus, publiceprofitebâtur.^uidebatur eis gloria,fi pro Christo iniuriam paterentur. Ad hune modum olim Moyli iuffum eft, ut in uiros feptuaginta.quos ipfeptefbytcros iudicaret.de fpiritu fuo partiretur, ut in negocqs partem gererentfollicitudinis.quibuscû impofuiffet Moyfes ma^ nus requieuit in eis fpiritus fandtus.qui no Moyfi ablatus eft,quafi ipfe fiz-ne fpiritu remanerenuel idem fpiritus fecaretur in partes,fed fecûdum men furam donatiois diuinæ,quæ erat in Moyfe gratia fingularis faôta eft mul tiplex ÔC cômunis,ÔC data eft multis in eo poteftas,quod prius folius Moy^ fi difponebat autoritas.Sic Heliæ fpiritum duplicem recepit Helifæus, non 4.Re2.«j

V quod

-ocr page 506-

4.8t DE SPIRIT? s’ANCTO S ERM O.

quod in duas fubftantiasidem fpiritus fit diuifus, amp;nbsp;duos propbrta faux X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^us habuerit fpiritus,fed quod populo Chnftiano.cuiüstypum Hdifæus

gerebat.accepto fpiritu fandto.data fit potcftas in operc Si lermone.Si afce dentem Heliam.id cRchristvm pio dcfidcrio profccutus fide da/ ruerit Si intelledtu.ôi uita Si fignis fli miraculis fulferit amp;nbsp;excmplis. Hie fa/ crorum ordinum diftributor reges créât Si principes.facrat ponttfices,digit iacerdotes.Hic fapientia Salomonern, intelleótu Danielem.Iofeph confix lio,Sanfonem fortitudine.Moyfen fcientia,Dauid pietate, lob timoré^/ fequitur, Si fanólorum animas omnimodis fœcundat uirtutibus.in tatura affedlus pacificos prouehens,ut iam in cœlis noftra fitconuerfatio, diffufa in nobis charitate per fpiritum fanólum,qui datus eft nobis. Hie in pudi* cis mentibus fibi ftatuit manfionem. Hie humiles Si cælibes habet dome/ fticos,abominatur ærarios,falfarios deteftatur. Hic Giezi mercenarium le 5.Reg.i5. pra condemnat, ÔC leroboam uendentem facerdotia cum apoftatis locat. AaKif.8. HicSimonem gratiæ dei nundinatorem à fanótorum confortio exhærelt; dat,cuius deteftabiles aufus ultrix ruina confundit Si. quaftat. Hie Balaam admaledicedum conduóto filentium imponit,amp; per afinam redargutum, collifo ad parietem pede.uacuum pecunia, cotumelia oneratum.claudican/ tem ad propria remifitconfufum* Hie omnibus ecclefiæ facramentis inter/ eft,quæ ipfe efficit Si confummat.Hic peccata diluit.hic iuftificat impios.K ad uitam reuocat niortuos.Hic difeordes pacificat, amp;nbsp;uinculo diledio/ nis aftringit Si ligat.Hic nos cœlo inuehit. Si à. mundi huius uani/ tatibus auulfos fuperni regni coftituit hxredes.cuius fuma eft

. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, felicitas,quod corpus iftud fpiritali effedu cu angelis cony

uerfabitur,nec ultra erit carnis SC fanguinis aliquis appetitus,fed erit omnium plena fufficien

da cognofeibilis deus,dC inhabi/ tator fpiritus fandus.

OPySCVLI DE CARDIN ALIB vs CHRISTI O P ERIB V S, FINIS*

-ocr page 507-

AD MOTSEN ET MA

XIMVM et CAETEROS CONFESSORES, de DAVDE MARTYRII.

T SI iNCONGRVENs eft fratreschariffîmi i'n hoc fauore dicedi aliquid trepidadonis adferz re.mim'mec^ deceat gloriam tantæ deuodonis infringere, ex èo quod fatear me cœpiffe dubi/-tare, tameh idêddem dico, ipfa ani'mum delibe radone cohfringàmtexequendæ laudis cupi'dita te fuccendi'tur, Si ad loquehdum magnitudine uirtuds inhibetur.Cum aütem non deceat tace-* re,autpericulofumfic parum diccre.nîfi quod

hæc æftuand.res fola fubuenst.quod uideatur ei fadle ignofci pofte, qui no dmuit andere.Quam ob rem chariftîmi fratres, Si fi potenda dei oneratur facultas ingenq,ut quanto fe in exprimenda martyrq dignitate protulerir, tantoipfopondérélaudisopprefta.atc^ æftimadonererum omnium,de quibuscum maxime loquitur.debilitataacfraéta, intra feipfa in laqueata oradone defi'ciat,nec haoenis liberis.ac foluds in apertu fermonis eloquiu üim tantæ jaudis expromat. Tatnêeritaliqua nifi fallor in eloquêdo fides, quæ ipfius operis oradone munita uage fundat.quod dicendo impar inge ni) confcientia comoueatCum igitut fratres chariftîmi tot tâtis^ rebus im pliciti.ad comprobandos falutis eximios pulcherrimoség prouentus,omni ftudio ac labore nitamur.ne quo ignauiæ metu terdtus, üel reuocer, uel ex/» ringuar,cum fi quis ad id uoluerit,de quo agimus,intueri,fe deuodonis éx^ penfa.atcç ipfa eius magnitudine ponderata.tnagis miretur audire potuiC-fe,in quo mepofitum Si amplitudo rei premcret,Ôi confufam gaudio men/ tem in anguftias animi uod fui feruor urgeret. Nam Si quis eft quem non ifta res terreatCQuis non admirationis fuæ pauore fubuertatC’ Eft etenint profeólo.nifi fallor,Si iam in ipfo confcicntiæ rubore admiranda formido, quæ nos exagitet pariter Si inflammet. Cuius quato penitus infpexeris poz teftatem,tanto ex ipfo uenerandæ claritatis afpeólu religionis fuæ præmit* tat honorem»Confiderare enim uticç dcbetis,quanta eft gloriæ uita,qua It cet tempon's mundi crimen,exceptum uniusiólu,remedrjs expiate,quo Si auz-geri merces,0i crimen poflit excludi.Vnde omnis cofummatio Si ftatus uiz in martyrio eft conlocatus.Hoc fundamentum uitæ Si fidei.hoc præfidiit

macula fordis Si polluti corporis, licet modice inufta contagia, tantocp

V i faluds,

-ocr page 508-

4.84^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE LÄVDE MARz

Mdrtynnm q«id.

PALii;.

Ep. 6.

falutîs.hocuînculumlibertaris.ôêhonorisîÔCquamuisnnt amp;nbsp;ati'a pcf qua? adi'piTci lux poflït,tarnen ad proximitatem muncris pœnis melius patroct/ nantibus peruenitur.Quantæ cnim fit gloriæ ponderate,hui'us ui'tæ cupidî tatibus,amp; quæ ab omni animo natura mundi,quæ commercio fegregatura contra aduerfantcs difcrimen opportere: nee feuitiam torquentis horrex re, animari hominem dolore quo credatur extingui, Si id fibi in augment tum uirtutis aflumere, quod cruciatui putat prodeiTe qui punit.Nam præ durantibus licet guttis refultans ungula recurrat in uulnus:exeuntibus fla/ gelliscumauulfa corporis parte rediens aliéna ducatur,flat immobilis ta^ men pœnis fuis fortior, hoc folum fecum ipfe conuoluens,quod in illa cruz delicate carnificum plufc^ pro quo patitur c h r s t V s.ipfepatiatur.Na quando fi negauerit dominum,pro eo crimen fubeat pro quo uicifledebe/ bat,necefle eft cum uiderit,cud:a tolerate,cui uidloria debetur amp;nbsp;pœna. Igi tut quoniam res fumma martyrium, tria funt quæ ex co nobis propofui^ mus efle dicêda:(^uid fit,quantû fit,cui rei profit.Quid eft ergo martyriûf deliôlorum finis,pen'culi terminus,dux falutis,iter, patientiæ magifter, do mus uitæ : quo profcóto.etiam ca occidunt, quæ in futuro diferimine po^ tuiftent tormenta reputari.Per hoc Si teftimonium nomini redditur,Ôi ma ieftasnominis reampliatur,no quod g ipfam noui poffit, ueldefceleretra (ftantesmagnitudoeiusinfringi,fedquodredundet ad gloriæ cumulum^ dum cireuftrepentis populi error impauidus animus dat doloris Si minis frendentis inuidiæ ad dei titulum.Quod quantum fibi mens crefeat in puz gna,quantum fe ille putauerit uincere per CHR i s T v M hominem uoluerit coronarc.Tunc ergo omne fidei robur expenditur,tunc credulitas compro batur,cum in fermones uulgi atep in opprobriû ueneris, cucß teinter ilias populäres infanias religiofa mente firmaueris,conuinccns fcilicct, ac repu^ gnans,quicquid fuper perfona tua in iniuriam c H R l’s T i profanus fcrgt; mo iatftauerinVt cum aduerfo mali moles oppofita relult;ftatur,fcriant feil* cet fluôtus.ôi reuolutum æquof identidem pulfet: tarnen hærct immobilfs uirtus,ncc undis circûfpumantibus ad operta fuccumbit,doncc per feopu^ losuixdigeftafefupprimatxamp;fuperiacens in aperta litoris fpacia ipfura æquor cuadat.Quid cnim in illis aliud quàm fermo uacuus,ÔC inane coUo« quium,amp; animi uoluptasprauauerborumCficutfcriptum eft: Oculos ha^ bent Si non uidcnt,aures habent Si non audiunt.Grauatû eft cor infipiens corum,nequando conuertantur Si fancm illos.Nô enim dubium eft, quin hoc de omnibus dixerit,quorum dura mens femper, Si obftinata pcitoris feritas,à deuotione uitali fugata diftcntic,ducente dementia, furore rapien tc.omni denicp illos immanitate uexante,qua inftigantur pariter, ac ferun/ tur,ut cum illis ad pœnam fua fada fuffîcerent,pœnam ipfam pcrfecutiox nis agitatæ,crimen onerarc»Totum hoc in laude martyrij expedat, torußii

-ocr page 509-

T Y R I I LIBELLVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.8^

gloria pafTionis mluminat,in qua fpes futuri téporis cerniturj'n qua c hr i STvs operaturipfe, cuius aguntur exemplaquæpetimustcuius ôiuirtus eft qua repugnamus»ôi qua in hoc loco aliquid proferre fuppetit. Suma ni miru eft ifta,atqj admtrâda dignatio,ôî qua nec mente cócipcre, nee uerbis ualeamus impIerc.Quid ein nobis amplius potuiftet largin',quam ut in fe primus oftenderac.quid in alijs coronaret.mortalis faólus eft,ut immortaz les efte poftemus, ôi, humanæ fortis exitum pertulit,per que reguntur hux mana.uc nobis uiderctur præftitifte quod palTus eft,cófeftionê tribuit marz tyrio fubieóh’s:omnia denieç quibus lux fupprimi poftet.in remedium fa/-lutare natiuitatis fuæ mer ids religauit huanitate præcipua, uirtute diuina» Cuius rei quiqui digni efte meruerunt,caruerunt omni hac mundi teterrix ma labc.Subacftæ mortis conditions uicerut.Non enim dubiu eft quant« à domino cofequantur ,qui faluti fuæ nomé dei prætulerint,ut in ilia iudigt;* cq die meliores cruor faceret,fanguis fuus effc monftraret.Mors quippe in* tegriore facit uitam.Mors magis dedudt ad gloriam.fic quotiefeunq? laten tes ftipulis diftenta imbribus Frumenta turgefcant,fœcûdæ mefles cogund ^ftatc.Sic quoties ferro uitis abfeinditur erumpentibus pampinis,melius uua ueftitunNam amp;nbsp;in augmentum prouenturi temporis, quicquid iniu** ria fua proficit, flammas quippe pleruc^ agris iubet immittere:quo calore uagantis incendq cæca terræ fpiramêta laxare iubet ftipulas,crepitanti igné torrere.ut feinaltiusgrauidafegestolleret,parturientibus culmis denfior arifta floreret.Igirur talis ôi martyrq primo cafus,poftmodum fruôlus eft, qui morte uitani c5demnat,ut uitam morte cuftodiat.Quid enim tam exilt; miumatcpfublimeeft.quàm inter tot inftrumenta carnifîcum deuotione robufta cunôtam fidei referuareuirtutemCQuid tam magnû atqj pulcherz rimum.quàm inter tot circûftantium gladioslibertatis fuæ dominum,ac fa lutis autoré,reperita fæpius uoce.proteftari* Si maxime fi ante oculos tuos ponas,nihil deteftabilius efle dedecore,nihil fœdius feruitute, nihil aliud te debere iam petere,aliud optare.quàm eripiendum eflecladibus feculi.exuê dum malis mundi,nec inter ruinas orbis iam iamqj perituri alienum à terre nacontagione uerfariCQuid enim tibicumhac luce,cui lux æterna promiG faeftC'Quid cum hoc uitæ naturæc^ commercio.quem cœli amplitudo dex pofdtCan teneat cupiditas ifta uiuendiÇ'Sed poft inexpiabile malû faeuiens ignis æterna fcelerum ultione torquebinteneat cupiditas ifta uiuêdi,quibus SCmori pcena eft,ôi durare tormentumCTibi iam ô£ mundus ipfe fuccum*' bit. Si terra cedit,qui morientibus cunétis ad hoc referuatus es, ut martyr efte potuiifes.An non cotidiana cernimus» nouos exitus diuturnos fatftis fæuientibus bis inexpers cuiufdâ cladis exitia.ac ftrages populatarum,ur bium intuemur^ ut poftîmus agnofeere quanta martyrij habenda Ht digni J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V î tas, ad

«

-ocr page 510-

ÙE LAVDE MAR.;

tas,ad CUIUS gloriam noscogcrc,ôCiamfaluscœpit.Etenim charifÏïmi fraz tres refpi'cite ad hocquæfo uos plenius,i'n quo SC falus uertitunK fublimR tas computatur,keet non fim nefcius, en'am uos iudkqs contincri. ne qui ignoraiéc hâc efle nobis traditâ difciplinam,ut fine ullo terrore mik'tiæ uîm tant! nomi'nis tueremur. Quippe quospridem à defiderio lucis iftius cugt;-piditas æterna memoria deduxerit, quos futurorum nota diu fcfellerint, quofq? ab omnibusuitqs optâda Christi focietas fegregarit. Nec fi hic èxitio fuccûbercmorti animam dubitamus offerre.Nec iam retinenda funt nobis.ôC ampleôtenda beneficia diuina,quorum ultra rerum ardore, tanta fit ifta merces,quantum in dicendo Humana mediocritas uix poflît implez rc.Sanguini noftro patetcœlum/anguini gehennæ,cœli tabernaculum. Et inferus omnium gloria pulchrior fanguinistitulus, Si integrior corona: fi^ gnatum fit quotiens de hofte triûphabilis fpolrjs.onuftus fpokjs miles inx greditur.uulneribus fuis gaudens.Sicquotiés tempeftatibus diu nauta fa/ tigatus litora tuta contigerit.felicitatem fuam depreflb periculo ducit. Eft ctenim profeôlo,nifi fallor labor lætus,per quem fecuritas inuenitur. Igitur toleranda funt omnia,patienda cund:a,nec appetendum quomodo id gaudeas tempore Si perpetuo puniaris ardore.Meminifle enim debeSjUe/» lut quadam te fœderis padione conftriôtum, ex qua aut capefièndæ falu/-tis fit iufta coditio.aut pœnæ mérita formido.ftant inter aduerfa pariter ac profpcra arma Si tela, hineque te fecularis ambitio,inde cceleftis admonet magnitudo.Si falutem times perdere.fcito mori pofle. Porrô autem congt;' temnenda tibi mors eft,cui Chris TVS occifus eft ante oculositibicç con/ currant dominicæ promiflîonis exempla, concurrant oblata præmia, Si pa^ rata diferimina, quantarnque inter fe habeant difticuitacem,res utrafep co fpicito.Poterisenim confiteri,nifi feias quantû noceat fi negaris. Cœlo mar tyres gaudent.ueritatis inimicos ignis abfumet.Paradifum dei teftibusflo ret,negatoris gehenna æternus ignis inardefcit.Et ut de cæteris taceam.hoc nosuticp magis debet hortari.quod confeflîo uocisunius christi per.^ petuacôfeflioneferuetur,ficut feriptumeft: Quimeconfeffusfueritin terz ris coram hominibus,amp; ego confitebor eum coram pâtre meo.ôi coram an gclis eius. Ad hoc accedit ad gloriæ cumulum.ornaméta uirtutum. Ait em, fulgebunttancß fcintillac in arundineto difeurrentes, iudicabût nationes,ô2 dominabuntur populis.Magna eft enim fratres charifli'mi uita falutis æter næ honeftæ paftiôis ornare,magna fublimitas ante ora domini afpedû^ CHRi STI poteftatishumanætormentacontcmnere,nechorrere.Sic Daniel minas Si leonum frementium rabiem per conftantiam fidei fuæ uicit, dumadorandum nullum alium eflequàm deumeredidit. Sic in camino pueris conftitutis in fe arfit incendium:dum ignés iufti tolerant, quod de gehenna

-ocr page 511-

TYRIÏ L IB É LL VS. ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'487

gchcnna domino credo mccucbanc. Vnde Si retulere condi'gna non in pofterum traólunon falutis æternæ præmio referuati, Fidem illorum deus uidit,ut quod fibi poft exitum promiferant,uterentur in corpore: nee cnini potent æftimari,quanta in præfenti tributa fitmerces.Si fæuitiafuit eeftît, fi Hamma conftitit. Vna mens enim omnibus,quam nec uiolentia frange-^ ret,neci'rafubuerteret,necà deuotionis obfequio timor mortis inhiberer. Vnde per gratiam dei factum eft, ut fie in illis rex potius uideretur punb tusefte.dum euaduntquosfecredideratoccidere. Nunc iam ad eandem firatres chariftimi ueniam.ex qua oftendere fan's poftum, quanta martyrq uirtushabeatur,quæ etiam ôifi eft omnibus nota,pro quingentis charita^ tis infignibus expetenda,tarnen plus addidit neceftïtas temporis defiderio uoIuptatis.Etenim eft in num cris magnis, fi eo tempore quis coronetur, quo coronatum fe putat,fi force moriatur.Igitur eu fit fublime, excelfumcp martyriummunc magis eft nccefTarium.quo mundus ipfe fubuercitur, par? timeç orbe coneuftb natura deficiens ukimi exitus monimenta teftatur. Nam Si cum cœlo imber incumbit.pluuias trifte prætendit, amp;nbsp;quotiens atra tempeftas horrenti imminet pelago,per inter apertam fluminum no ƒ tftem corufeantium fulmina relucefeunctfed Si cummagnis mare flutfti^* bus uoluitur.paulatim unda (è tollit,paulatimcß æquor albefcit.donec cergt; tafitpoftmodum ruere,ut in illis quibus retunditur faxis fpumam altius iaciat,quam undam tumidum pelagus expuebat.Legis feriptum elfe, ufi^ quadrâtem nos ultimum reddere,fed hæc pars ablata martyribus. Etenim qui falutis æternæ cupiditatibus freti huiufee defideria uicerunt, hos exper tes doloris uniuerfi, domini propiciario coronabic. Igitur hic primutn chariftimi fratres,poterimusexponerc, quanta martyrq uirtus pofli't ira^ pleri. Atque’ut tranfeam.nunc iam meminifte debemus, quanta fit gloria, ad c H R i s T V m immaculatum uenire.confortempaftîonis exifterc, perpetuâque cum domino æternitate regnare.carereexitijs imminently bus feculfnec inter cruentam morborum populantium ftragem in comma ni cum cæteris forte mifeeri,Atque, ut fileam de cæteris, fi tibi in his natuy *ræ lubricis malis pofito uitæ promitteretur exceflus.none omni mente gau deres. Si qua te in huius mundi turbinibus fluctuante uicina arcefterit rey quiestnónne mortem pro remedio computares,pofitus inter arma carnifî^ cum, ac tela præliantium.quæ fit ifta fublimis ac fortis.confiderans quany ta fit pœna negate eo tempore,quo frui ftculo nequeas, cuius caueis carez as,quoniam quidem grauiora tormenta, ac puniendi noxias artes in per^ niciem noftram dominus feiebat armari, quo fortes ad omnera tôle y rantiam faceret : Fili accedens ad feruitutem dei fta in iuftida amp;nbsp;timoré, præpara animam cuam ad tentacionem. Sed Si beatiftimus Paulus

V 4. apoftolus

-ocr page 512-

488 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE“ LAVDE M A Rz

Pbatp.i. apoftolus, cxclamauit SI dixit : Mihi uiuere christ vs cft,K moz ri lucrum » Quam obrem chariflimi fratres,fide firma, deuotione robu^ fta,contra omnes feculi atroces Si afperos infequentium fremitus adz uetfa uirtute refiftendum,nectimendum,quorumfpesæternitatis Si, ia^ fta cceleftis eft.quorumcp ardor in cupidine lucis fuccenditur. Si falus de proraifla immortalitate lætatur. Hoc uero quod catenis artantibus ma nus Si circumaóli graues ceruicibus nexus folido deprimunt pondéré,uel cculeo corpus extenfum candcntes ftridet ad laminas, non exempt! fanz guinis,fed tentationis eft caufa. Nam Sihpfana martyrrj dignitatem, quemadmodum agnofcere poflemus,nifi illam etiam cum damno corpoz ris noftri cogeremur optareCSenfi equidem,nec me ueritas fallit.cum feuae incumbentium manus membra diuellerent,artus^ laniatos tortor faulens exararet.nec tarnen uinceret,circûftantium uerbis magnum uftus eft dici profecfto.nefcio quod non doloribus fubigi,non pœnis angentibus frangi» Sed erant aliæ dicentium uoces,Siputo liberoshabet. Nam Si illi fodetas in pœnis coniunx,Si tarnen nec uinculo pingnerum cedit,nec obfequio pie/ tatis abdudlus à propofito fuo deficit Nofeenda res eft, Si uirtus penitus fcrutanda uifceribus,nec enim leuis eft ifta quæcuncp confefli'o,proptcr qua homo patiturgt;8i mori pofle.Etenim chariflimi fratres,uirtus eft tanta mar^ tyrq,ut per illam credere etiam ille cogatur,qui te uult occidere. Scriptu eft, E(ft. 1. amp;nbsp;legimusJn dolore fuftine.Si in humilitate tua habe patientiam, quonia per ignem probatur aurum Si argcntum.Quonia ergo nos terrenis tentaz tionibus probat dominus,Si his feculi malisfcrutatur christ vs, gratuz iandum nobis eft,ac(^lætandum,quod non nos perennibus referuet exi^ tijsfed gaudeat ab omni contagione purgatos.Cæterum ab his quos hære ditatis participes adcit.Si in régna cœlorû li beter adfumit,quid utic^ aliud ^integritatisambitum quæri ipfe dixic,uniuerfaquæiacentibusexplicanc campis.Si quæ in obliquos fe erigunt colles,Si quos lèculi magnitudo circû/ uenit,Si pelago circûfluente lubricum æquor includitCQuod fi illi adiacenc omnia,necà nobis expofeit, nifi faóla lyncera, auro ut ipfe dixit,fimiles eflè debemus.Auru quippe cü relucêtibus terris tremulo uideris fplendore fub lumine,ros Si liquidum flammis torrentibus refolua.Nam Si artificis gra-^ na,ferè fic eft ,caminis quotiens fanè languétibus æftuans ignis euomit,adi tu terreftri carnali angufto diues flamis eligitur,Si refluentibus leuis arena retinetur. V nde necefle eft uniuerfa fuflerre,quo poflimus omni fcelere care Sdp. 3. re,ficut per jjpheta fuu dixit.Et fi cora hominibus torméta paflï funt,tamê fpes illoru immortalitate plena eft,Si uexati in paucis, in multis bene difpo nentur.Quoniâ deus têtauit illos.Si inuenit illos dignos fibi,6i quafi holoz caufti hoftia accipit illos^Quod fi te dignitas ambitiola deterret, Si cógefta inthefatt

-ocr page 513-

T y R 11 • E D D-V^S^r-'

jfl thcfauns pecunia: admonet magnitudo,quæ femper propofitum bonæ mentis auertit,amp; deuotam pro domino fuo animam’ furiali elidit horrore» Quæforépétasûerbacœleftia,nâidipfumuoxdicetiseft christiîQui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i«.

perdiderit animam fuam pro nomine meo,recipiet in hoc feculo centuplu,

’ 6C in futuro uitam æternam poflidebit* Qua utiq^.qua nihil maius, nihil aptius,nihil utilius computare debemus. Nam licet preciofarum ueftium more purpuræ in imagines currat, Si lentefcétibus filis aurû erret ad fperiê, nec de effoiïîs granagt;quibus incumbendi fine metalla thefaurus î uacua ni/ fl fallor ifta atcß inania computabuntunfi adiacentibus ubi cunôlis.fola fa-^ lus tibi deeflê uideatur,ficut fpiritus fandlus loquitur,nihil nos in uicem ani mæ noftræ pofle dare.Ait enim:fi totum orbem lucrifeceris,ôi animam tuâ Mdr.ft perdideris.quid proderit uobis C aut qua homo cómutationem dabit,pro animafuaC Vacua funt enim uniuerfa quæcernimus, ôiquæ infirmisra^ dicibus pofita.foliditatis fuæ uim nequeant fuftinere.Nam quod ôi de fecu , Io capitur.uetuftate temporis fruftratur.unde 8i quid eflet dulce uel charu, uel quod falutisæternæpræferre cupiditatibus poflit,dominicis amputata præceptisj'ure proprio,ac lege priuata iunt.Ne in tormentis fcilicet pattern filius frangeret,ne obftridtum durati roboris pedlus in aliam uoluntate af/ fedtus forte mutaretSolam ueritatem.falutemq; folam inter magnos có^ plcdlendam eflecruciatus,fuo chrisyvs iureconftituit.Inquoconiunx

. liberi Si nepotes,in quo omnis uifcerum foboles relidla.ufurpanda uidlo ria eft.Nam Si Abraham fic deo placuit,qui tentatus à deo, Si filio non pex perdt, pro quo ignofci forfitan poflet.fi illu dubitaflet ocddere. Armauit tnanus religiofa ocuotio.nec domini iubentis imperium pietas paterna ne glexit.Nec horruit quod nari funderet fanguinem,nec intremuit ad uocem, Kadhucpro eo christvs nonfaerat occifus.Quidenim charius eo, qui nequid inuitus hodie fuftinueris,prius eft quod doceretCQuid eo dulz cius,qui cum ipfe eft deus nofter Si dominus,tarnen patientem pro (e hox minemregnicœleftiseftîcitcohæredemCO grandenefcio quidfibi quam jllud confcientiæ ratio uix fuftinet carere,quin magna femp miretur ad mu ncra, fiue quia tarn large maieftas dei, ut in fperatibus cundtis etiam ea of/ ferat,quæ nobis contemplatione ladlorum nephas foerat optare.Etenim ft tantum falus daretur æterna,pro ipfa perpetuirate uiuendi haberemurift gratia. At nunc cum cœlum. Si iudicandi de cæteris facultatem perenni fecu io largiatur : quid eft in quo fpem remiflis omibus pofli't humana medio? critas expeririCSi iniurrjs ageris,prior adlus eft ille.Si contumelrjs premex ris.dei munus imitaris.Vnde Si parum eft,quicquid pertuleris pro eo, qui nihil amplius potes,nifi quod in hoc falus uniuerfa confiftit.Quin martyx rio totum ille promifit.Penic^ Apoftolus cui cordi fuerunt femper uniuer* fe,cuinftarmunefumpromiflbrum penitus miraremur:Aeftimo,inquit»

non

-ocr page 514-

490 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DB tAVDE MARTY/

non cfTc condl'gnas pafïioncs huius temporis ad fupcrucnturam daritax tem.quæ reuclatur in nobis.Etenim fecum ip(è uoluebat quâtæ merces exi/ Gerent, ut ei cui fuffi'ceret morte carerc.nontantû falutisdareturpræmiu, fed Si cófcendere cœlum: cœlum quod nee fugara lux cogit in nodlem, nee alternis uicibus dies aperit in lucem,fed aèris liquidi ferena tempcries, per fudum igneo fulgore rutilantcm puram cxplicat daritatem» lam fupereft chariflïmi fratres.ut debcamus oftendcre cui rei martyrium profit. Atep ib lud profeólo doceamus.quod nos ad hunc gîoriæ titulüm metus exdtet fugt; turorum.Etcnim quibus magna promiffa funt,magis magna funt,quâ;me tuenda eOe illis uideantur.ÎNâ in arma miles afcenditpriui^ fe inimieâ ho ftis tela commouerint. Ncc naucm aliquis ftatione fubducit, nifi animuni pelagi pauor ftrinxerit.Scd ôd intentatis fuis opibus ferutator agficola nort ante felici tetram fufeitat uomere.quàm in puluerem imbre concepto putris gleba foluatur.Ita eft omnis naturalis ufus,nefcire quid profit.nifi agnouc' ns quod accidit. Vndc datur fandis omnibus præmium, dum infliguntur iniuftis torméta fadorumjgitur quæ fuis promiferit dominus,nemini qui nefeiat dubium, fed ncc quantis minetur ignarum.Et quoniam ita fe attu/ 1er it fcrmo,ut de utrifq^ afteratur ratio: paucis quæ dixi,breuiter exponam» Sæuiens locus,gehenna cui nomen eft,magno plangcntium murmure, Ä gemitu. Si eruduantibus flammis perhorrenda, fpiftæ caliginis node fæ/ ua femper incendia camini fumantis expirant. Globus ignium artatuS obftruitur,5i in uarios pcenæ exitus relaxatur.T une feuiédó plurimo glogt; meratum infe ipfeconuoluit,quiequid ardorisemifliedax flamma crugt; ciarit. Aie quibus reeufata uox domini.ôC imperia fuere contcmpta.difpa^ ribusTocrcet cxitfjs, merito falutiscxadæuiresfuasfuggcrindu pars fccicris crimen imponit.Et alios quidé moles intolerabilis curuat,alios per abruptum cliuofi tramitis collcm uis fæua præcipitat,amp; catenarum ftriden tium nexû graue pondus inclinat.Hic funt Si quos ages ftridim rora,amp; inz defefta ucrtigo.ôi quos tenaei inter fe denfitateconftridos adhærens corz poris corpus includanut Si abfumatincendium,amp; grauet ferrum,amp; fecru/ cietturba mulcorum,quibus autinquifitus fuit femp dcus.aut notus.Nû^ excidit loeus.ubi iacct gratia,ubi uirentibus campis terra luxurians alumno fe induit gramine,amp;: redoicns pafeitur flore,ubi altum nemora tolluntur in uerticem.SC ubi arbor denfior comam ueftit,quicquid curuâtibus ramisfccgt; na deorfum iaeens ineumbrarit.Omnia illicnon frigoris,nec ardoris,neccu autumno arua requiefcant,auc ucre nouo tellus fœeunda parturiat unius pcena feruntur æftate.Quippe cum nec menfibus fuis tune luna deferuiar-Nec per terrarum fol momenta decurrat,aut in nodem lux fugata conco dat.Habet populos quies læta fenefeentes placida,ubi fons featuriens me* dio finu aluei prorumpentis cmergit,dC pauco per interualla circuitu.finuo/

fisflexL

-ocr page 515-

T Y R I I LIBEDLVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;4.91

fis flexibus labitur,ut in ora nafcentium fibi fluminum diuicîatunHinc go magna laus martyrum, hinc nobis corona uiótorum, quibus maiora

, his rcpromifla func præmia.Quod uero ucl foris corpus obrjcitur, uel im^ minens gladius non timetur.dignationis oftenditur ratio,manifeftacur cIc ôtio.Etenim incongruensfuerat.uccum tanti muneris iudicaflec in terrena uitiacordis,quérir,mœret.Merito enim nihil uobis o boni martyres dene^ gatum:quos fpes æternitatis,ôi falus lucis.quorumcp deuotio uniuerfa cœt leftis ÔC mens dcdita cernitur feruitutis.Merito,inquam,merito uobis,nihil uelle non licitum,quorum animo defpedlus hic mundus, Si alienata fecuîi facies,uelut confufa tenebrarum inhorruitcæcitate. Cui femper hic mun^ dus loco carceris,teóla pro clauftris.inuito femper habita Commeatus. Sic quippe triumphantibus uictoria,de his malis rapitunquam non pompa« CO congreiTu uana fubiecit ambino, aut popularis extulit magnitudo, fed quem cœlefticupiditateflagrantemfuo christvs addiditregno.Nïhil itaqj tam magnum atcp uenerandum,^ quod liberam morte Si facit uiue re,8Î dat perpetuo regnare fanôlis.Hoc diuitibus aptû.miferis neceflarium, omnibus gratu,quo lætantur boni,releuâcur abiedti.coronâtur eleôli. Ete-^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nim omniû cultor uelut quoddâ martyrio remediû uitæ dédit,quando alqs

aliud merito eorû Si tribuit alrjs pro mifericordia fuatradidit. Vidimus qppe ad hue nominis titulû fide nobiles ueniife plerofcç.ut deuotiois obfe quid mors honeftaret.Sed Si alios frequêter afpexim9 inter iuftos aftitifle, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut admifla peccata redimentes.cruore fuo loti haberentur in fanguine amp;nbsp;re

uiuifcerentinterempti.uiuentescomputabantur occifi. Mors quippe inte^ griorem facit uitam. Morsamiflam inuenitgloriam ♦ Nam hoc fpesiam amiffa percipitur.hoc falus cunôla reparatur.Sic cum arentibus æftuarit fii' pinis fe collibus fluuium iubet elicere, Si featurientibus riuis arua fi'tientia temperate,quo fe in uberes culmos uidla agri ieiunitas funderet:pluuia im-bre mentita feges denfior inhorreret. Quid igitur fratres chariflimi,potiflî mum referam.quid ue dicam,ficin unum conuenientibus titulis dignitatis turbatur animus,deducitur fenfus.ôi ipfo conatu nitentis eloquq impar fer mo euanefcitC Quid enim dici fatis efle poflît.cum fi uim æternæ falutis ex/ preflerit, occurrat ambitio,fi ambitum dixeris,præueniat magnitudoCtres fimul quæ congruunt,necefleeft,quod dignum præferendû efle uideatur* Ita impetus oratióis audentis,uelut implicat os.quæobuiâ ex aduerfo mar

, tyrq exempla tenuerunt.Quæ uox, quæ litera.quæ uires inftar muneris ta/ ti capiantCfuftinere confeflionem uocis unius,aduerfa fuccumbût, læta pro/ ueniunt,parent régna,parantur imperia,deuincitur pœna, mors fubigitur, uita^fertur.ôC infeftâtis inimici repugnâtia arma refoluûtur.Si deliôlu eft, occidit.fi mendaciû,abfifl:it.Vnde,quæfo nos,hoc ueftris métibus pondera ce,tan

-ocr page 516-

4-9^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de LAVDE MARTYz

te.tantu^ de noftra oratióe percipite.quantû fciaris uos pofTc (entire. Vc/ ■ niat ante oculos ueftros.qui dies ille fit.cu fpeótante populo,atc^ intuenti'x ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus cuólis cotta terrenas cruces,minas feculi incócufla deuotione relude

tur,^ fufpêfî animi mentes.quæfollicitedeancipiti trcpidationegratulan te formidine,pauido quatiâtur horrore,quæ illic anxietas,quæ optatio pre* cu.quæ uota raemorêtur, cum adhuc nutanteuidoria.atq^ inincertosexi/ tuscafumeretrixcapiticoronadcpendeat.Cûmque ilia peftilens ac furiz bunda confenfîo accendatur, ira inßammctur, infaniam omnium deniz que pedoris rabie ac minis frendentibus terreatur. Etenim quantum hoc fit quis ignorat.utprædoloribus uulnerum,non idibus quæflionum, uez lut defpeda noftra fragilitas, ôê humanæ uirtutis inopinata mendada ftarehominemneemoueri,torqueri nectarnenuinci,fed pœna ipfa po.* tiusquacruciaturarmari.Confidcratequid fit charifti'mi fratres.omncm matryrrj fîrmitatem fènfibusueftris animi^ueproponite. Ecce animi cuz. iuftibetpaftione uocatigaudentiampridemacciti èfèculo martyres,gauz* dent bonorum omnium nuncrj.gaudent pariter eledi gt;nbsp;ibi iætatur milite fuo dominus,Iætaturtefte nominisfui christvs. Parum eft quod dico firatres chariftïmi, parum eft.ita mihi magna ratio in hoc gencre dicêz di,ac moles admiranda fufcepta.fed arbitrrj.quæfo uos, grauitas ab intenz done propria no defit,fciens tantu de martyrio pofte dici,quantû potucrit æftimari. Vnde SC hæc fola exequedæ laudis fuit caufa no quo pare me glo gt;nbsp;riæ,atq^ idoneu indicate,fed quod tanta in illis cerneré efle uirtutem,utamp;fi paru deeo dicerem, plurimu me dixifle ^fiterer. Nâ præferatur licet bono fidei euftodita iuftitia.meliorêcç Ce inter omniû laudes uirginitas immacu/ ta cognofeat : cédât ita.ne fanguinis fïïmittaf cruori,illi elegerût bonû imiz-tatifunt CHRISTVM. Nuncuerocharifti'mifratres,ne quisme arbitrez tur, omnem falutem, non alf)S tantum quàm in martyrio collocafle : hoc profedo refpiciat,neque me tantum eflè,qui loqui uideor.neque ita,fed ha bereordinem rerum.uc immortalitatis fpes repromifta unius partis latere nitatur. Sed quoniam ita fuo ore teftatur efle habitacula penes parrem multa: mihi maius credidt earn gloriam,quaprobantur hic homines, qui feculari indigni funt uita.Igitur chariflîmi fratres, æmula religione certanz tes, uelut incentiuo quodam mercedis agitati, omnem uirium copiam, tolerantiâmque fubeamus.Non enim mouere nos debentcaduca,quæ femper.K quæiam euerfionem fuam non modo lege propofita.fed amp;nbsp;ians W4tib.j. ipfo fine temporis arguunt. Exclamat loannes ôi dicit, iam quidem fecuz ris ad radicem arboris pofitacft.monftransfcilicetamp;oftendens ultimam Io4n.tz. eflercrum omnium fènedutem .Sedamp;ipfe dominus: Ambulate,inquir, dum lucem habecis,ne uos tenebræ comprchendanc.Quod fi illo tempore ambulaa

-ocr page 517-

RII L I B E L L V S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 9}

ambulandam nobis effe prædixit : quæ ut nos magts ambularemus often dit,atque ut adlaudem martyrq redeam, uox eft beatiftîmi Pauli dicentis: Quoniam qui in agone currunt,multi certant.unus autem acdpit palmam, r»Cr. 9-' uos autem ficcurrite.ut omescoronemini.Sed ÔC alibi quod ad martyrium poftît hortarûêohæredes nos christi uocauit.quin etiam nec omitteret. Si cum CHRISTO ,inquit,commortui eftis.quid tan^ uiuentes in hoc mu do decernitisCEtenim charifiGmi fratres, qui refurredtionis præmia fuftinex mus,qui iudicq diem quærimus, qui denicß cum cHRi sTO regnaturi fu^ mus, feculo mortui effe debemus.Nec poteris optare martyrium, nifi ante odcris feculum, nec peruenire ad dei præmiu, nifi amaueris christvm.

N on amat fecuIum.CHR i s TV s enim abiedtus eft feculo, ficut ôC feculum CHRi STOtlta ut fcriptum eftîMundus mihicrucifixuseft,amp;ego mundo» TMemini amabilis fuit mundus, quem non ante damnauerit dominus î nec falute potuit frui æterna, qui mundi gloriatus eft uita, uox eft ifta c H ri-^ STI dicentisîQui in hoc feculo amauerit animam fuam,in futuro perdet iL Mdttb.14* lam,qtu autem in feculo oderit ilia, in futuro inueniet illâ» Sed amp;nbsp;apoftolus Pàüius: imitatores, inquit.mei eftotc, ficut amp;nbsp;ego CHRI STi, ÔC alibi ipfe: Volo uosomnes, ait, fi fieri poteft, imitatores mèos effe,Dixit hoc ille qui ^'lt;1’ paffus eft,SC quod paffus eft.ad hoc paffus eft,ut imitaretur dominu.utiqj SC nos ad hoc uoluit pari.ut per ipfum imitaremur CHRIST v M» Si iuftus es ÔC deo tredis.quid pro eo fanguinem funderc metuisCquem pro te totiés paffum effe cognofcisÇ'In Eiàia fedtüs,in Abel occifus,in Ifaac immolatus, in lofeph uenundatus,in homine crucifixus eft,ÔC de cæteris quidem taceo, quæ nec oratio poteft dicere.nec animus fuftinere: uincitur conicientia hux militatis exemplo.ÔC quanta confyderat quæ dum pateretur acciderint.mi-ratur paffum propter quem cunóta trepidarint.Dies fugit in no(ftem,in te nebras lux cundla coceffit, atcß inclinato per alternas uices pondéré,omnis terra commota diffoluitur,turbati manes,monuméta nudata funt,ÔC fepui/ chris hiatu dehifcentibus terræ,reddita luci corpora reftituerunc,fluxu fan^ guinis mundus intremuit, fciffa quæ foribus dependebant uela, templum omne fugit qui moriendo arguit feculum» ïgitur cum ad exemplum aomigt; nicæpaflîonis,atlt;ç ad omneteftimonium CHRISTI animâtuam ponas, nec fundcre fanguinem metuas î martyrio totum neceffe eft cédât martyr^ inæftimabilis gloria,infinita menfura,immaculata uiôloria, nobilis uirtus, inæftimabilis titulus,triumphus immenfus.Quippe quo SC propria confite tis laudc præfertur,uelutfocio CHRISTI cruoredecoratus»Itacß chariftîmi fratres licet fit hoc totum dominicæ promiflîonis ÔC muneris.licet^ tribua/ tur ex alto,nec capiatur,nifî eius imperio,fed nec alimento cocipi aut exprigt; mi uerbis,aut oratione præcurri, aut quihuflibet eloquentiæ uiribus poftît impleri:tamen crit hocbeneuolentiæ ucftræ, erit charitaus ÔC amoris, fi uoz

X lueritis

-ocr page 518-

^4.94 de disciplina et bono pvdicitiae

lucriris noflri memores efle.cum in uobis dominus martyrium côeperit ha norare:uos intra fummum illud alrare, uos intra fc magna ilia ucnerandt nominis fcdes,ucluti finu quodam gremq ampleôlcntis indudit,uos impe/ riapcrennistemporisfuftinent.ôiillicregnaturi fcmper 6C uidluri.O bead qùibus uerefintdimiflapeccata.fi tarnen qui Christi compareseftis ali quando peccatis.O beati quos à primordio mundi domini fanguis infedt, ôC quos merito fplendore ifte niueus amidtus induerit,amp; candor ftolæ am-bientis ornant. Videor denic^ ipfe mihi iam cemcre,prôlt;p arbitrio mentis humanæ ante oculos afpelt;^um diuinum,iilud mihi 5^ infigne concurrit. Videor,inquam,mihi iam cerncre.ut ille uirorum nobilis numerus CHRI^ S TI fui gloriam itercp comitetur. Ibit ante ora eius felix caterua uidorum, ôi. fedes anatibus turmis,uclut folis ex ortu totum illuminatum agmen in^ feret poteftatem.Et utinam perabiedlo mihi iftud uidere contingeret, fed hoc dominus potent efficerc,quod nobis petcntibus creditur non negate.

FINIS.


DE DISaPLINA ET.

BONO PVDICITIAE LIEE LL VS, I Nx CERTO AVTORE.

Liquâs offidomm meonim partes non æftimo pratcriflc dum fempcrenitoruel maxime cotidianis euangeliorum tra(fl;atibus,aiiquando uobis fidei,S^ fcntentiæ per domiz num incremcnta præftare.

Quid enim aliud in ecclefia do

mini utilius geri, quid accómodatius officio cpifcopi pox tcfl: inueniri.quam ut dodrina diuinorum.per ipfum inii

nuata collatac^ ucrborum poflintcredctes ad repromiflum regnum perue nire ccelorumf Hoc mci di operis flC muneris,cotidianum uotiuum negocix um.abfens licet obtinere connitor.Ôi per literas præfentiam meâ uobis red/ dere Conor, dum uos folito more allocutionibus miflis in fide interpello. Ideo conuenio ut euangelicæ radids fi'rmitate folidati, aduerfus omnia di/ aboli prælia ftctis femper armati, abfentem me non credo, fi fuero fecurus^ Veruntamen omnia quæ utiliter proférant, di œtemæ uitæ ftatum tradan cibus. uel diffiniunt, uel promittunt, ita demum fruduofa funt. fi ad emox limcntum operis diuinæ indulgentiæ uiribus adiuucntur.Non folum prox fcrimus uerba quæ de fcripturaram facris fontibus ueniunt, fed cum ipfis uerbis

-ocr page 519-

bIBELLVS, INCERTO AVTORË. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49Î

tierbis prcccs ad dominum SZ uota fociamus, ut tam nobis quam uobis,ôi facramentorum fuorum thefauros aperiat, ói uires ad implenda quæq; co- , gnofcimus,tribuat.PericuIum enim maiuseft, uoluntatcm domini cogno^ uifle.K in dei uoluntatis opere ceflaflc.Quamuis ergo ad multa uos ncgo/ cia, ad diuinæmonitionis piæcepta,femperutfcitis exhorter,quid mihi ali/ ud uotiuum aut maius potefl: eile.quàm ut per omnia perfeóti ftetis in do-minoCTamê ut præcipuepudicitiæ clauftra teneatis, quod ÔL faciti's, admo neo, fcientestemplumeiïe uos domini,membra CHRiSTi,habitationem fpiritus fanóli, eleótos ad fpem, confecratos ad fidem, deftinatos ad falu--tem.filios dei.fratres c HRi s Ti .confortes fpiritus fanôli.nihil iam carni dez bentes, qua renatps ex pudicitia præter uoluntatem.quam uelle debèmus* Si noftra fit: præftetur etiam propter redemptionem, ut corrumpi non pof fit.quæà CHRISTO confecrata fit.Namfi Apoftolusecclefiamfponfam CHRi STI pronunciat.oro uos quanta pudicitia exigitur, ubi ecdefia inter matrimonia fpofa uirgo præfteturCEt ego quidem, nifi quod breuiter uoâ admonere propofui, latiffimas fatis puto, Si locupletes pudicitiæ laudeâ proferre potui, fed fuperuacuum duxi laudareeam diutius apud colentes» Vos enim illam ornatis dum geritis, Si plures eius laudes exercendo prox fertis, fadi eius ornamentum,dum Si ilia ueftrum eft.modulo décoré inui^ cem fœnerando»Illa uobis difciplinam bonorum fuggerit morum, uos illt minifterium præftatis operum fanôtorum.Nam Si ilia quantum Si quid poifit,pcr uos apparuit.ôi quid uos uelitis ipfa demonftrauit.ôi docuit.co^ pulatis in unum duobus bonis mandatorum Si rerum, ne quid inutile ai^ deretur.fipræceptisminifteria defuiffent.Pudicitia eft honorcorporum» ornamentum morum, fanditas fexuum, uinculum pudoris, fons caftita^ tis, pax domus, concordiæ caput. Pudicitia folicita non eft cui placcat niû fibi: pudicitia femper uerecunda, dum innocentiæ mater eft: pudicitia fern? perornatur folo pudore.benefibi confciade pulchritudine,fi improbis difplicet : pudicitia nihil ornamentorum quærit, decus fuum ipfa eft.Hæc nos commendat domino, conneditCHRiSTO .hæcexpugnat omnia dé membrisillicita defideriorum prælia.pacem noftriscorporibus induciube/ ata ipfa SC beatos efïiciens, apud quofcuncp habitare dignatur.quam nunz quàm accufare poflunt, nec qui earn non habent : uenerabilis etiam hofti-bus fuis, dum illam multo magis mirantur, qui expugnare non poflunt* Sed ut maturà amp;nbsp;in uiris probata femper 8£ à fœminis appetenda, fie inimi ca eius impudicitia femper eft deteftanda, obfccenum ludibrium reddens miniftris fuis, nec corporibus parcens nec animis.Debellatis enim propres moribus, totum hominem fuum fub triumphum libidinis mittit: blanda prius, ut plus noceat dum placet,exhauriens rem cum pudore hoftis continentie frequenterperueniens ad fanguinem;cupiditatem infeftarabies*

X X incendium

-ocr page 520-

’4.9lt;ç DE DISCIPLINA Et BONO PVDICITIAÊ ïncendiu confdetitiæ bon«, mater i'mpCEnjtentiæ,ruina mêlions xratîs.cotl tumelia generis, expugnans fànguinis amp;nbsp;familiæ fidem, alienis affedibus fuos inferens filios, in aliéna tcftamenta fobolem ignoti amp;nbsp;corrupt! gene^-ris inducens.Qaæ plerunque extra fexnm ardens, dum fe non continet in^ tra conceHa, parum fibi putat fanïTadum, nifi in uirorum quoque corpo^^ ribus non uoiuptatem nouam quærat, fed extra ordinaria Si portentuola contra ipfam naturam eo uiris per uiros monftra conquirat. Sed enim pii dicitia locum primum in uirginibustcnet,feaindtnnincontinentibus, ter/ tium in matrimonqs* Verum in omnibus gloriola eft cum gradibus fuis, nam amp;matrimonio rum fidem tenere, laus eft, inter tot coiporis belIa:K matrimonio de continentia modum ftatuifle.maiorisuirtutiseft.dum ctu am lidtareqciuntur.Certeexuterofanditatem cuftodiftè.öiinfantem fe ulquc in fenedutemin fua xtatetota tenuifle: admirandæ utique po-' teno’æ eft, nifi quod blandas corporis leges non nofte.rnagis felicitaris eft: notas iam uidffe.uirtutis eft, fic tarnen ut Si uirtus ifta de dono dei ueniat, licet fe in membris hominibus oftendat. B. Püdicitiæ,fratres,anriqua præ-cepta funt.Quareantiqua dico quia cnm ipfis hominibus inftituta funr. Nam Si idco uir fims fœminæ cft.ut præter eûdem alterum neldat, Si ideo uiro reddita eft mulier.ut lùbiedo quod fuerat ci proprium, nihil requirat Gene. 2. alienum.. Sic Si duo, inquit, erunt in came una, ut in unum redeat, quod unum fuerat, ne feparatio fine reditu occafionem præftet alterius Jnde Si Epbc. 5. Apoftolus: Caput mulieris pronundabit uirum.ut coniundione duorum

pudidtiam proDaret.Nam ut alterius caput membris aptum non poteft ef fe, ita ÔC alicno capiti membra non fua,caput enim fuis conuenit membris, membra capiti fuoutraque naturali fibula inconcordiamutua coh^z rent, ne oriente difcordia, dediuifionemembrorum padumdiuini fœdo Ibidew. risrumperetur.Addittamênamp;didt:Quoniamquiuxorem fuam diligit, feipfum diligit. Nemo enim camem fuam odio habet, fed nutrit Si fouit eam.ficut Si ch r is t v s ecclefiam.Charitacis cum pudidtia ex hocmagna præfcriptio, fi uxores diligendæ funt à uiris fuis, ficut amp;nbsp;CM R l ST V s aile** xit ecclefiam. Si ita uxores maritos debent diligere ut ecclefia christvM» Hancfententiam CHRISTVs quando uxorem dimittinon nifi obadub terium dixit, interrogatus tantum honorem pudicitiæ dédit. Hincnataeft i TeOk.4. nbsp;nbsp;fententia: Adultéras non finetis uiuere, hinc Apoftolus dicit : Hæc eft

uoluntas dei,ut abftineatis uos à fornicatione. hinc Si illud dicit : Membra i.Cor.5. CHRISTI,membrismeretridsnonefle iungenda.Hinc traditurfatanæ in interitum camis, qui proculcato iure pudidtiæ, uiriacarnisexcrcetHinc merito regnum cœlorum non tenent adukeri : hinc eft,omne pcccatû exrra corpusefte,folum adulterumpeccarein fuum corpus:hinc cæteripræccz ptorum autoritates, quas nunc recolere omnes, non eft necefte, apud uos

-ocr page 521-

tiBELLVS, INCERTO AVTORÉ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-9'?

|)ræ(eitîm qui illas noftis frequenter ôi facitis, quæ licet defcripta noh fint, queruli tarnen de his non poteftis effe. Adulter enim non habet excufatioz nem.aut habere potuit,quia ducere licebat uxorem.Sed ficut matronis iux ra præfcripta funt.quæ ita funt nexæ, ut diuelli inde non poflint, uirginitas uero 8i continentia extra ius omne funt,nihil ad uirginitatem de matrimo/ niorum legibus pertinet, altitudine fua tranfcendit omnes,fi ulla praua hó tninum leges aula fupergredi conantur» Virginitas æquat fe angelis -, fi uè^ ro exquiramus etiatp excedit, dum in carne luólata, uióloriam K contra nà turam refert, quam non habent angek\ Virginitas quid aliud eft quam fu/ turæ uitæ gloriofa meditatioC’ uirginitas neutri fexus eft : uirginitas eft per-feuerans infantia: uirginitas eftuoluptatum triumphust uirginitas filios non habet, fed quod plus eft, filiorum contemptum habet, non habet foe-cunditatem, fed non habet orbitatem: felix quod eft extra partus doloreni, felicior autemquod eft extra funerum filiorum calamitatem» Virginitas quid aliud eft quam foluta libertas, maritum non habet dominum : uit ginitas affeótionibus omnibus foluta eft. Non matrimonrjs eft dicata, no leculo,non liberis.Perfecutionem non poteft timere,dum illam de fecurita-te poteft prouocare.Sed quia pudidtiæ nobis breuiter funt expofitapræcè* pta, iam pudicitiæ ponamus exemplum.Plus enim proficitur cum in rem præfentem uenitur.necde uirtute dubitatur.quado quod præcipitur, exem plis etiâ fanaf’.Exemplu pudicitiæ a lofeph cœpit. Adolefcês^Hebræus ge/ nerofus de pâtre, generofiorde innocentia,ob inuidiâreuelationum diftra (ftus à fratribus Ifmahelitis, in domum deuenerat hominis Aegyptq, obx fequio innocentia ôi tota feruihitis fide, facilem ÔC beneuolum in fe anP mum fui prouocauerat domini, cuius faciem tam fermo liberalis * quâm ætas omnibus commendauerat.Sed ifta generofitas ab uxore domini alix ter quàm decebat accepta eft, in domus partus fecreta, fine arbitris alla^ ta, à facinorofis accommodata putauit fe pudicitiam adolefcentis incontiz nens mulieris impudicitia nuncpromiflîs,nunc minis pofte fuperari. Et cum retentus eft ueftibus.eo quod moliretur fugam, propter tanti facino^» risaudaciam, ipfas ueftes relinquens,8C corporis nudi fynceritatem habitua rus innocentiæ teftem : ad crimen impudicitiæ fuæ impudens mulier adq/ cere non dubitauit calumniam.ôC cæteris ÔJ marito fquak'da Si feruens,fpré todefiderio fuo.conquefta eft dolore fimulato.quod HebramsadoIe/^ fcens uim fibi molitus fuiftet inferre, quam ipfa conata fuerat irrogare.Mâ ritalis ardor return infcius, Si uxoris accufatione grauiter inflammatus ingt; cenditur. Pudicus uero iuuenis, quiadelióto confcientiam non mifcuit, irt imum careen's truditur.Sed fola no eft in carcere pudicitia.nam eft cum Io/ feph deus,0C nocentes dantur in manu eius,quia innocens fuerat.Somniöz rum præterea obfeura diflbluit, quia fpiritus in tentatione uigilabat, Si per

X J dominum

-ocr page 522-

498 DE DISCIPLINA ET'BONO PVDICITIAE dominum liberatur à uincuIis.Qui in domo minore cum pcriculo fuetlf« regiæ domus fine pcriculo dominus effcólus eft, generofitati fuæ redditus fruôtum pudiciriæ Si innocétiæ.deo iudice.a quo meruerat, accepit. Sed no minus ex parte diuerfa, aliud nobis pudicitiæ fimile, de continenria fœmigt;^ D4WKI13. narum exoritur exemplum. Fuit, ut legimus, Suianna fdia Hcldæ * uxor loachim pulcherrima, pulchrior moribus.Hancnullum ad dccorem comx mendabat fpecies, fimplex cnim erat. Excolucrat pudicitia,d£ cum pudid*** cia fola natura. In hancex fenioribus duo cœperant deperire, nihil memo/ res, necdiuini timoris , fed nee fuæ annis iam marcefeentis ætatis, ita illos in flagranda tranfaélæ iuucntutis incendia, rcdiuiuæ libidinis flamma re^* uocabat.Pudidtia latrones amorem profirentur.fedoderant.Refiftcnti mi nantur calumnias, adultcrii fe dicunt aceufatores, uoto adulteri.Inter duos libidinis fcopulos auxilium de domino petebat, quia uiribus corporis regt;* pugnare nonualebat.Etcxaudiuit de cœloclamantcm adfepudidtiam dominus, ôi cum iniquitate opprefta duceretur ad pcenam, uidit inimico/’ rum liberata uindiôlam. Bis uidlrix.ôCin periculo fuo.tamfuncfte totiens concepta SC libidinem euaficôi mortem. Infinitum erit fi exempla profe^” quar plura,his duobus contentus fum, præfem’m cum omnibus fit uiribus per Kla pudidria dcfenfata.Non illos emollirepotuit in uita gencrofi fan^* guinis memoria, cjuæ in quofdam licenda lafciuiæ eftminiftra, non decor corporis« apte pofitorum figuramembrorum,quacfuggcrit plerunquc quafi flos,quædam,propcrans uelodtcctranfire ætatis porre(ftæuolupta^ tis occafione pafcatur,nonanni pnmi uirends,fèd maions ætads,cum rudis adhuc fanguis æftuans, naturæ ftammas accendat,« in medullis uer fata cæca incendia ad remedium, uerum etiam per penculum pudoris itu/’ ra non ulla latebrarum, « fine ullo confeio, quætuta quibufdam putatur occafio, quæ maxima uis eft admittendi fceleris cum deliberadonibus oex currit impunitas. Non pofita neceflîtas de autoritate iubentium,« in terne titatepartidpumatquefociorum,quo generefranguntureriam fæpe rex (fta confilia.Non præmia ipfa Si bonitas.non accufàdones,non minæ.non pœnæ, non mors,nihil tam fæuum,tam durum, tam tnfte, quam cecidiife de alto pudicidæ gradû.Digni tato iudids diuini præmio quorû alter regio pene throno illuftraretur, altera concordia mariti dotata inimicorum morgt; tibusreddcretur.Hæcfunt«hisfimilia femper nobis ante oculosexemx pla ponenda,his pariadiebus nojftibusque meditanda. D.Nihilanix mum fiddem fic delecftat, quam integra, Immaculata pudoris confdentia» Voluptatem uidfte.uoluptaseft maxima.nec ulla maior eft uiótoria,quam ea quæ cupiditatibus refertur. Qui hoftem uidt.forrior fuit fed altero : qui libidinem rcprefti't, feipfo fortior fuit : qui inimicum proftrauit, externum hoftem pcrcuffit; qui cupiditatem depreffit, hoftem domefticum fuperax

-ocr page 523-

LIBELLVS; INCÊRTO ÄVtORß; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49^

üit.Malam omne facilius ui'ndtur quam uol^tas, qui'a tllad quïcqutd eft* horridum eft.hoc blandum eft.Nihil tam difficile opprimitur.quàm quod per iilud armatur.Qui cupiditatestollit.ôi metus fuff ulic,nam excupidita^ tibus metus ueniunnqui cupiditates uincit.de peccato triumphat: qui cupp ditatcs uincit, malum generis humani fub pedibus fuis iacere off endit t qui cupiditates uidt, pacem fibi perpetuam dedit : qui cupiditates uidt, liber-* tatem Gbfquod eff etiam ingenuis difficillimum, reddidit.Mcditanda er*-go à nobis rratres.ut res docent,fempcr pudicitia.quo facilior fit nullis arti*-bus conffat.Quæ enim ilia confummata uoluntas.quæ nifi impediretur loz ge eff, fed noffra eff, ita non eff acquirenda, fed fouenda quæ noftra eff, Quid eff enim aliud pudicitia quam mens honefta ad cuffodiam corpo*-ris data.ut fexibus redditus pudor feueritate fignatus.fidem honoris de in/ corrupta fobole feruaret » Pudicitiæ aute fratres competunt cogniti funt imprimis diuinus pudor ôi præceptorum fanóla meditatio.Ôi animus per*-penfus ad fidem.SC mens attonita ad facram religionem : deinde uidere,ne quid in fe ultra modum fculptum, ultra honeftatem produeff um, ne quid proditum, ne quid arte fucatum, nc quid ad irritandos aut redintegran*-dos dolos lenocinantium- Non eft pudica quæ affeótat animum altcrius mouere, etiam falua corporis caftitate» Logeabfintquibuspulchritudo no omatur,fcd proftituitur.Nam folicitudo de pulchritudine,0C malæ mentis indicium ÔJ deformitatis eft.Sit natura corporis libera,neediuinis operibus inferatur uis.Semper eft mifcra.quæ fibi non placet qualis eft.Quid capilgt; lorum mutatur colorCQuid oculorum extremitates fuffocaturf quid facies aólibus in diuerfam formam conuertitur ♦ quid poftremo fpeculum confuli tur.nifi quia ne ipfa fit timeretur. Cultus etiam mulieris pudicæ.pudicus fit, ad ultimum Fidelis necin coloribus nouerit.Veftibusaurum intexere.quafi precio eft ueftes corrumpere.Quid inter fila ftaminum dclicata rigida fact • unt metallaCnon ut fluentes humeros premant.ôC luxuriam féliciter fe ant/-mi iadantis oftendantî’Q uid cum ceruices peregrinis lapidibus urgentur, amp;nbsp;abfcondunturCquorum precia etiâ fine artibus calendarum cuiufuis exce dunturCNo ornatur mulier.fed uitia ofteduntur.Quid cum digiti tali auro onerati,nec intrare poffunt,nec egrediC’utrum ufus expofeitur, an patrimo* nioru inanis pompa monftraturCMirum negociu.mulieres ad omnia deliz cat£c,ad uitioru fardnas fortiores funt uiris. Sed ut repetam quæ cœperâ,co lenda femper pudidtia uiris ÔC fœminis,omni cuftodia feruanda eft intra li/ mites fuos.Cito natura corporis periditatur in corpore, dum rapit ilia fecii caro, quæ femper in lapfu eft. Sub prætextu quippe naturæ quæ homines femper urget ad effeótus.quibus ruinæ collapfi generis refarciuntur,blandi mento uoluptatis fallentes.no ducit ad confdentia legitimæ coniuneftionis fobolem,fed iadat in crimen,Ergo contra has carnis infidias,quibus fe dia/ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X 4 bolus

4

-ocr page 524-

AD NOVATIANVM HAEREz

bolus Si focium mifcn'æ Kducem obluótandum eft omhi.gcnere uirtutt’s, Afliimanf' fecundu Apoftolu chr i STi opera,ÔC à cófortio carni’s quanta poteft animus colligatur, feparetur confenfus à corpore, uitia femper cafti^ gentur ut odiantur. Ante oculos obVeruetur, deformis cfTc atque deieólus peccati pudor. Pœnitentia ipfa cum luótibus fuiscommiflbrum criminum inhonefta conteftatio eft.Nihil confyderetur curiofe in alienis uultibus, fer mo SCbreuis fit,ói fobrius rifus, fignum eft enim animi facilis remiflÏ, na contaólus recedat etiam honcftus,nihil corpori liceat,ubi uitandum eft cor poris uitium.Cogiretur quam honeftum fit uicifTe dedecus,quam inhone/ ftum uidlum efle dedecore. Diccndum etiam, quod adulterium uoluptas non eft, fed mutua contumelia, nee deledtari poteft, quod SL animam in^ terficiat amp;nbsp;pudorem. Coëreeat animus ftimulos carnis .refrenet impetum corporis. Accepit enim hanc poteftatem, ut illi ad imperium eius membra feruirent,ôi quafi legitimus ac perfeólus auriga.ultraconceflas corporis me/ ras extollcntes fe carnis impetus,ceeleftium præceptorum habenis reflez (ftat, ne ultra terminos fuos currus ifte corporis raptus in periculum faum fecum amp;nbsp;ipfum rapiat aurigam. Sed inter hæc imô ante hæc contra turbas Si uitia omnia de diuinis caftris auxilium petendum eft,folus enim potens eft deus, qui homines dignatus eft facere. Si plena hominibus auxilia præ/ ftare. Ego pauca dieftaui. quoniam non eft propofitum uolumen fcribere, fed allocutione tranfmittere.Vos fcripturasafpicite,exempla uobis deipfis præceptis huius rei maiora conquirite.Fratres chariftimi bene ualete.

F I N I S»

é* AD NOVATIANVM

HAERETICVM Q.VOD LAPSIS SPES V E*

NIAE NON EST DENEGANDA.

Ogitanti mihi Si intolerabiliter animo æftuanti quid nanj I agere debcrem de miferandis fratribus, qui uulnerati non propria uoluntate.fed diaboli fæuientis irruptione.adhuc^ 9 ufque.hoc eft.perlongam temporum feriem agentes, pee/ nas daret.Ecce ab aduerfo obortus eft alius hoi tis Si, ipfius S paternæpietatis adueriarius hæreticus Nouatianus.qui no tantum ut in euangelio fignificatu eft.ficut facerdos ucl Leuites iacetem uulneratum præteriret, fed ingeniofa ac noua crudelitate fauciatum potius occideretadimendo ipem falutis,denegando mifericordiam patris, refpuz endo

-ocr page 525-

^TCVM EPistôtjç;

enJopœnîtcnriamfratns.Mi'rum quotaccrba,quotafpefa* quot peruerfa funtCSed fadlius quis in alieno ocuîo feftucam profpidt, quàm in fuo bcm.N os autem fratres diledliflimi non moueat.aut turbet hæretid iftins perfidi abrupta dementia, qui cum in tam ingenti dtflenfionis Si. fchifniax' lis crirainc conftitutus.ôC ab ccclcGa feparatus fit. facrilega temeritate no du bitet in nos fua crimina retorquere. Cum fit enim à femeripfo nunc faélus immundus,fordibus facrilegisinquinatus, hoc nunc nos eiîecontendit. Et cum firiptum fit, canes foris remanfuros, Si Apoftolus hos eofdem canes docucrit cflc uitandos.ficut Iegimus.ait em:Videte canes,uidetc mafos ope/ ratios: rabiem fuam no ceflat latratibus exdtare luporum more, tenebro-^ fam caliginem optare.qua fadle poflît.ferina fua crudelitate, oues à paftoz re direptas,fpelunca tenebrofa laniare.aurum cette fe fuos'que quos colligit* elfe pronunciat, Nec nos dubitamus defettotes ecclefiæ apoftatas fadtos, in autum nunc fadle potuilfe conuerti, fed illud autum in quo prima deligt; éta populi Iftaël denotata funLCæcetum uafa autea Si atgentea qnæ ab Aegyptqsexcuffafant,in dominicapoteftatc.id eft,CHRISTI ccclefia.per? feuerant, in qua fipetfeuetaftes Nouatiane, uas fotfitan Si pteciofum füiP iès. fed nunc te in paleas Si in ftipulam conuetfum, nec intelligis, nec planx gis.Quid igitut uanis rebus extollerisCdamna potius quàm lucra confequc ris.Quidteexquopauperiorfaóluses.diuitemcredisCAudi in Apoca^ lypfi dominicam uocem iuftis obiurgarionibusincrepantem:Dids,ingt;* AporAj* quit, diues fum. Si ditatus fum, ôi nullius rei egeo, amp;nbsp;nefds quoniam tu es mifer, ÔC miferabilis, Si cæcus, Si pauper, nudus, Has opes, has diuitM as paupertatis pro certo poflidere fe ctedat, quifquis christi ecclefia derelidla, ratione caeca,apud temerarios illos fchifmatum duces. Si diflèn^ fionisauroresconuerti non trépidât,quosloannes antichriftosappellat, quos euangelifta paleis fimulat, quos dominus ch R i s tv s fûtes Si la-^ trônes defignat.ficutipfe in euangelio déclarât dicens : Quia qui non inz lodn.io. troqt per oftium in ouile ouium, led defcendit per alteram partem, ille fur amp;nbsp;latro cft. Item in codera quoquc ait : Omnes qui uenerunt fures funt Si Ibidkm« latrones.Qui ifti funt non defertores fidei,amp; tranfgreflbres ecclefiæ dei,qui contra ordinem dei nitunturC quos merito fpiritus fanétus per prophetam increpat dicens : Fedftis confilium non per me, ô£ cogitattonem non per EfA.yn fpiritum meum.adqcere peccata fuper peccata» Quid ad ifta refpondeant peruerfiftirai Nouatiani, uelnunc infelidftimipaud, qui ad tantamdex mentiam proruperunt, ut nec deo, nec homini reuerentiam habuerintCll lie impudenter SC fine ulla ordinarionis lege epifeopatus appetitur,hic auté proprqs fedibus.SC cathedræ fibi tradicæ,à deo renûdatur i llic ueritas,afpec nâtur me.ut facrificét mihi, nec offerût oblationes fandlas filiorû Ifraël,nec ^edût ofterre fandta fanôlorum.fcd accipiês ignominiâ fuâ in errore,quo

errauerunc

-ocr page 526-

AD NOVATIANVM HAEREgt;

erraucnint : fads fit pauds probaflè quid nam fint. B. Auditeigkur uariani.apud quos fcripturæcœleftes leguntur potius quamintelliguny tur, parum amp;nbsp;fi non incerpoIiantur.Sunc enim ueftræ prædufæ aures,ô£cor da cæcata,qui nullum de fpintalibus ac falutaribus monitis lumen admits EftL.6. titis.Sicut Efaias aitzExcæcati funt ferui dei, SL merito excæcati.quia uolunz tas fchifmaricorum non eft in lege.quæ lex unam uobis K fingularem de^ Goif.6. fignat ecdefiam, in ilia fcilicet quæ fub Noe ante diluuium dei prouidcntia fabricata eft area,in qua non tantum munda animalia, fed Si immunda, ut tibi dto refpodeatur Nouatiane,inuenimus efle reduia, Quæ area cum his quæ feeum fuerant liberata eft,in qua amp;nbsp;eætera quæ in ea inuenta non funt,t diluuio perierunt.Ex ilia igitur area rcmittuntur duæ aues,eorax Si eolum-* ba.Qui eorax uere hominum immundorum,8^ in tenebris perpetuis futuz rorum per feeuli latam uiam,0C immunda uefeentium apoftatarum futuroz rum,d^ ad ecdefiam (e ultra non uertentium, figuram portabat, quern ficut legentes inuenimusemiftum, Si non ampliusreuerfum.Huic ergo aui, id eft i immundo fpiritui, quicç fuerint fimiles inuenti, ad ecdefiam amplius reuerti non poterunt, qui Si fi uoluerint, dominus prohibebit, qui Moyfi

Leui.7. præcepit dicens:Omne uarium Si immundum erjee foras extra caftra»; Gene. 8, Columba autem emiffa incontinenti fignificatur reuerfem.eo quod requiz em non haberet pedibus fuis, quam Noe recepit in arcam, Si poft fepti/', mum diem iterato emiflam, recepit earn portantem fuo ore oliuæ foliums Et ego quidem fratres dileeftiffimi, non temere ifta cogitans, nec Humana fapientia confpirans. fed ut cceleftis domini dignatione neceflariæ. Si perz tinenter metibusnoftrisconcipere permittitur,dico illam,id eft.eolumbam duplicem nobis per femetipfam fignificare figuram : primam quidem Si prindpalcm, fuam.hoc eft, fpiritualcm, olim, id eft, ab initio diuinæ ara/ miniftrationisinfiftit,Sifacramentum baptifmatis,quod in falutem gez, neris humani prouifiim „Si foli ecclefiæ coelefti ratione celebrate, per os fii/ urn præoftendit.Ter enim emifta ex arca.uolitans per aërem fuper aquam, fignificabat iam tunc ecclefiæ noftræ facramenta. VndeSi dominus CHRI MdttE Z8. s Petro, fed Si cæteris difeipulis fuis mandat diccns : Euntes euan^ gelizategentibus,baptisanteseos in nominepatrisSifilrjSifpiritusfan/» (fti, hoc eft, ut terniras ilia quæ fub Noe per columbam fi'guralitcr ope/ rata eft, hæc nunc in ecclefia per nos fpiritualiter operetur. Sumamus iam nuncSifecundam perfonam columbæ exarcacmiiræ,diluuq fcilicettem/' pore,quando omnes abyffi proruperunt, quando cataraôtæ cœli pa/* tefadæ fun^ fuper terram propter facinora hominum, quæ cotidie exerce^

Gene.«, bantcoram domino.ficut Moyfes dixiuEt uidit dominus deus redundare nequitias hominum fuper terram,Si quod omnes in malum recordarentur à principio dictum fuorum.Si dixit: Perdam hominem que feci à facie terræ ab homi*

-ocr page 527-

TICVM Et» I S TO la;

öb bomitic ufcç ad pecus,8i â reptili ufque ad uolacili'a ccelu Emittitur ergo tempore cataclyfmi columba ex area, aquis uiolêcer toto orbe terrarum in/ feftantibus »Illa area ftguram ecdefiæ, freut fupetius diximus.portabat.quæ uerberabatur bine atque inde aquis infurgentibus tantum. Catadyfmus er go iUe,qui fub Noe faólus eft.figuram perfeeutionis, quæ per totum orbe nune nuper fupereiFufa eft,oftendit. Aquis autem diruptis, eataradtis un^« dique eonuenientibus excrefcentibus.fignifieabantur genres, quæ ad uagt; (landam eeelefiam exereuerunt.Sicut Apoealypfis doeet dices:Aquæ quas Apof«t. uididi populi funt.ÔC genres,8C regnateolumba autem quæ pedibus fuis re/ quiem habere noh poterat,lapforum imaginem portabat,qui immemorcs diuinarum prædicationum,ucl fimpliciter ignorates,uel audadter diffimu^ (antes eeeidcrunt.Quorum dominus ruinam in euangelio futuram his uer bis Ggnifieauerat dieenstQui audit uerba mea,0d no facit ea, fimilabo eum uiroltulto, quiædifieauitdomum fuamfuper arenam, uenerunt temper ftates, 6d impegerunt in domum illam, 6C cccidit, Sd fadla eft ruina cius ma gna. Et ne temere comparafle uideamur,columbam illam lapforum ima^ ginem portare, propheta ciuitatem ut columbam, hoc eft, lapforum per^ fonam inerepat dicens : Columba non exaudit uocem : id eft, præclara Si Sopamp;o j* redempta ciuitas non recipit dodlrinam,0d in dominum fidens non fuit» Quod autem requiem pedibus columba ilia, ficut fuperius diximus, inue/' nire non poterat, hoc fignificabat ueftigia negantium, hoc eft, facrifica* torumlubrici ueneno lerpentisfaudatain lapfum conuerfa.qui ulterius non poflent fuper afpidem Sd bafilifcum confeendere, ôd draconcm ôd leox nemcalcare.Quam poteftatem tradidit dominus difeipulisfuis,ficut in euangelio ait :Ecce do uobis poteftatem calcandi fuper omnem poteftax tern inimici, ôd fuper ferpentes ôd (corpiones, ôd non nocebunt uos Jftis er-** go tot ôd tantis malignis fpiritibus infeftantibus, ôd in lapforum necem irtgt; lurgentibus.prouifa eft uulneratis falutis uia,ut quibufeuej uiribus poflent toto fe corpore protrahere,caftris fuis redpcre.quibus recepti medelis Ipirix-talibus uulnera fua curare.Recepta igitur coluba.paucis etiâ diebus interie/ élis,iterate emittitur ex arca,quæ reuerfa,n5 tantu firma ueftigia, fed ôd ingt; fignia fuæ pacis atcç uiôtoriæ,per ilia oleæ folia,quæ fuo ore portabat,oftê/ dit.Duplexergo ilia emiflîo,duplicê nobi» perfeeutionis tentationem oftê/ dit: prima in qua,qui lapfi funt uiôti cedderunnfecunda in qua hi qui ced/ derunt, uicftoresextiterunt.Nulli enim noftru dubiû uel incertû eft fratres dilelt;ftiflîmi,illos quæ pdma acic,id eft, Deciana pfecutioe uulnerari fuerut* hos poftea,id eft,fecundo prælio ita fortiter perfeuerafle, ut contemnentea cdiôla fecularium prindpum. hoc inuiôlum haberent, quod ôd meruerunt exemple boni paftoris, animam fuam tradere,ôd fanguinem fundere, nec uUam infanientis tyranni fæuitiam rcculàre» C.Ecce quàm gloriofos,quâni

domino

-ocr page 528-

fô4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad NOVATIAPÎVM HAERE/

domino charos.fchifmatici ifti ligna, fœnum, ftipulam appellare no dttbt-' tant,quorum pares.hoc eft,in eodem crimine lapfos feu adhuc uf(Ç confti/ tuto5,nec ad pœnitentiam admittendos eße præfumût,ex iila domini pro^ M(tnfr.io. nundationequa ait:Qui me negauerit coram hominibus,negabo eum co/

ram pâtre meo qui in cœlis eft.Proh dolor quid contra dominica præcepta contendunt.ut ea quæ christv s iudicfj fui tempore fit aôturus.hæc nûc ftirps Nouatiani,partis fui exemplum diaboli fecuta, nuncexercere cone^ Douer. 52. turCdicente fcriptura:Mihi uindidlam amp;nbsp;ego retribuam didtdominus:Re fpondebimus eis ad iftam pronûdationem domini, quam male intelligat, amp;nbsp;male fibi interpretentur.Quod enim aitîQui me negauerit coram horai nibus,6C ego negabo eu coram pâtre meo qui in cœlis eftzuticç futuri tem.* poris fignificatio eft,quo tempore incipiet dominus fecreta hominum iudi e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;care. Quo tempore tribunal! Christi omes nos oportet aftare,quo tem

Wdhb.y. pore multi incipiet dicere:Domine,domine,nónne in tuo nomine prophe/ tauimus.d^ in nomine tuo dæmonia exclufimus, in tuo nomine uirtuteS multas fecimusCEt tarnen audient uoccm domini dicentis : Diiccdite à mc omnes qui operatieftis iniquitatem,nonnoui uos: ibi adimplebitur quod V ait: Negabo öC ego illos. Quos autem maxime negabit dominus CHR l^

STvsCnifi uos orneshæreticos,SC fchifmaticos,Ôi nominis fuialienosC'Qut enim aliquando Chriftiani.nunc Nouatiani, iam non Chriftiani, prirnam fidem ueftram perfidia pofteriore per nominis mutaftis uelum,nunc pro^ pofitione ueftræ refpodeatis.Legite docete.quem dominus de bis qui fe dereliquerant uel negauerant.cum adhuc ipfe hic effet, negauit;atqui à cæ^ loitn. 6. teris qui fecu remanferant de diicipulis ait:Nunquid uos uultis abireCPc trum etiam quem negaturum ante prædixerat, cum negaflet, ipfe no nega uit,fed fußinuit,ö£ amare illam fuam negationem flentem ipfepoftmodu lenit.Quænam eft tua Nouatiane dementia.utilla.quæad exitium falutis pertineant.tantum legas.ôi quæ ad miièricordiam,prætereasfclamante feri loeKî. ptnra dicentetConuertimini ad me in toto corde ueftro,in ieiunio, amp;nbsp;plo ratione.ôC planôlu.ôi feindite corda ueftra.ôC non ueftimenta, conuemgt; mini ad dominum deum ueftrum.quoniam mifèricors eft, amp;nbsp;miferator, ÔC multæmiferatiois. Ideo quia, multæmiferationiseft dominus,audiuimus, Pfdg?. audiamus quid per Dauid conteftaturfpiritus fandustSi dereliquerint

Irj eius legê meâ,ÔC in mandatis meis non ambulauerint,amp; fi iuftificationeS meas prophanauerint,ôi præcepta mea non euftodierint, uifitabo in uirga facinora eorum.ôê in flagellis delida eorum, mifericordiam autem meàra non difpergam ab eis.His fimilia per Ezechielem legimus dixifle domi^ numtFili hominis domus liraël habitauit fuper terram fuam,ói coinquina ucrunt facinoribus fuis.Sicutmulierismêftruatæ fada eft immundicia eo/ rum ante facie meam.effudi iram meam fijper eos,0C difleminaui eos inter genres

-ocr page 529-

TICVM BEWSTOLÄ.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;joi

gcntcs,5i fecundutn peccata eorum iudicaui eos,quia coinqainauerunt fan ^um nomen meum,ÓC qui'a di'dum eft de his:Hfc eft populus domini, pe E5efb.jtf. perd eis propter nomen fanótu meü,quod fpreui't domus Ifrael inter gen tes.Si coniungens ainPropterea die populo IfrackHæc didt dominus t No uobisparco domus Ifracffcd propter nomen fandlum meu parcam,quod coinquinaftis inter gentes:ô£ fdetis quia ego dominus,cü (anólificatus fue/ ro in uobisJtem dominus ad eundem:Fili hominis die populo IfracLQua EjcfEjj» re locuti eftis.dicêtes, erroribus noRris tabcfdm^.Öi quomodo falui eflè po terimusCdic eis:Viuo ego didt dominus:quia nó defidero morte peccato^

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ris, fed defidero ut auertatur peccator à uia fua peflïma Si uiuat.Redite eï:^

go à uia ueftra peffima.Quid raorti uos traditis domus IfraelCSic p Efaia prophetam:Non in æternum indignabor uobis, nec^ femper non defenx E/ä. 57; damuos.EtquoniamHieremias propheta in perfona populi peccatoris dcprecatur dominum dicens:Emenda nos domine,fed in iudicio,ÔC non in ira,ne paucos fadas nos. Adiedt Si dicit Efaias: Propter peccatum modice nbsp;nbsp;4^.

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contriftaui eum,amp;pereuflî eum,ôi auterti fadem meam ab eo,ôi contrifta^

tus eft.ôC abqt triftis in urjs fuistôi quia operatur,adiedt Si dixit : Vias eins uidi Si curaui eum.Ôi dedi ci exhort:aâoneni,aeram pacem fuper pacê.pœ-' nitentibusdeprecantibusamp;operantibus reftituipofle:quod male perie^ runt,quod^ .1 christo dedinauerinndenieg hocin euangelio coproba/ tur,ubi ilia mulier peccatrix defcribitur.quæ uenit ad domum cuiufdâ Phà* L». 7. rifefubi erat dominus uocatus cum difdpulis,portas uas ungentfquae fte/ tit ad pedes domini,ôi lachrymis fuis lauit pedes domini, SC capillis extern fit,ofculis infixis.ut excitaretur ilie Pharifæus,6i diceret:Hic fi effet prophe/ ta.fciret quæ,amp; qualis effet ifta mulier,quæeû tangit,quia peccatrix eft.Vn de in continenti dominus peccatorum remiffor,amp; pœnitentium receptor ait:Simon habeo tibi aliquid dicere: at ille refpondit dicens: Magifter die: amp;nbsp;dominus: Duo debitores erantcuidam fœneratori,unusqui debebat denarios quingentos,ôi alius quinquaginta,ôicum non haberent unde fol uerent,ambobus donauit.Et interrogauit quis illorum plus diligeret. Et re/ fpondit Simon: Vticp ille cui plus donauit.« adiecit dicens: Vides iftâ mu lieremClntraui in domum tuam,ofculum mihi non dedifti, hæc autem no ceffauit ofculando pedes meos:pedes meos non lauifi;i,hæc autem lachryx mis fuis lauit,ôi capillis exterfit.Oleo pedes meos non unxifti,hæc autê un xit: propter quod dico tibi Simon,quia remittûtur illi peccata eius.Ecce do minus utrife^ debitoribus larga fua pietate debitum concedit:Ecce mulierê peccatricem pœnitentem,flentem,deprecantem,ôi remiffam peccatoru acci pientê. D» Erubefcéiamnunc fi fieri poteftNouatiane,defineargumen tis tuis imprjs incautos decipere,define unius capituli præfcriptione terrere.

i Legimus Si adoramus^nec prætermittimus cœleffem domini fententiam, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' X q»’

-ocr page 530-

AD blöVAriANVM HAÉRE

qua ait ncgaturum fe negantemtnunquid ôi pœnitentê Et quid ego tara diu de miferationibus probate fingula geftiam quandoquidem Niniuix tone. J. tis Allophylis,amp; longe à lege hominibus coftitutis,propter ciuitatis fuæ an nunciatam eucrfioné deprecantibus mifericordia dei non dedignaturT' Ipß Exo« illi Pharaoni fachlega temeritate rcpugnanti.cû quondam cœlcftibus pla^ gis uerberaretur, ôi. couerfus Moyfi dixiflenOrate me ad dominu.quia peccaui.incontinenti ab eo fufpendebatur ira dei.Et tu iam N ouatiane iu--dicas.ôi nullam fpcm pacis ac mifericordiæ habere lapfos prædicas, necin^ Ro.r4. crepanti te Apoftolo aurem accomodas diccndi:Tu quis es qui iudicas fer/ uum alienumf domino fuo ftat autcadit.Stabitauté.potcns eft dcus ftabi lire eum«Vnde pertinenter ÔCnecefTarie ex perfona eorûdcm lapforum in^ crêpât uos fpiritus fanôtus.dû dicit.N oli gratulari arnica mea mihi.quoniâ fi cecidi exurgam,amp; fi in tenebris ambulaucro,dominus lumen eft mihi« Iram domini tolerabo.quoniâ peccaui illi ufcp dum iuftificet caufam meâ, amp;nbsp;faciat indicium amp;nbsp;iufticiam amp;nbsp;producat me ad lucem. Videbo iufticiam illius,amp; uidebit me inimica mea,amp; cooperiet fe confufione. Oro.no Icgifti» nolite gloriari,ôi nolite loqui excelfa,ÔC ne exeat maliloquetia ex ore ucftro, quoniâ erigit à terra pauperem, a' fterquilinio inopem, ôi federe eu facit i. Corin-i o. cû potentibus populi.No legifti:tu q ftas,uide ne cadas« Nó legifti,qa dns Lk' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;refiftit.humilibus aût dat gratiâCNon Icgifti,qui fe exaltat humilia

ppd. t5[t'’ç’N51egifti,quia dcus perdit memoriâ fuperboB2,ô£ no relinquit memo riâhumiliû/Nonlegiftuquiaquoiudicioquisiudicauerit,eum iudicari ne I. lodn.!, ceftceftÇ'Nô legifti.quia qui odit fratrem fuû,in tenebris eft,ôi in tenebris ambulat,SC no leit quo eat,quia tenebræ excæcarût oculos eiusC Vnde igii: amp;nbsp;tam fielcratus.ôi tam perditus.tam difeordiæ furore uefanus extiterit ifte Nouatianus,inuenire non poftum.qui femper in domo una,id eft chrI/^ STI ecclefia,proximorû deliôta ut propria fleuerit.onera fratrû,ficut Apo^ ftolus hortai: fuftinuerit.lubricos in fide cœlefti allocutione corroborauerit Atnûcexquocaninâillam hærefim.quæno nifi tantû occidere geftit,exer cere cœpit,necfibi nouiffime parcit. Cæteru fi legilTet, quia iuft icia iufti no liberabit eu in die qua errauerit.amp;’ iniqtas imprj no noccbiteu.ex qua die couerfus fuerit,iam olim in cincre pœniteret,ille qfemp pœniteibus aduetz fa^.q in ruina facilius ædificatorum ftantiu operatur,^ inftrudtione iacen« tiu ruinaru.q multos ex fratribus noftris miferrimos falfis fuis aduerfatioz nibusperterritos,iterum fecit ethnicos, dicendo quod pœnitentia lapforu fit uana,nec poftït eis profi'ceread falutem,clamante fcriptura,Ôi dicéte: Mc mentö unde excideris 8i age pœnitentiam,fi quo minus.ueniâ tibi,nifi pœ nitentiam agcres.Et quidem ad feptem ecclefias fcribens,fingulis fua quo^ facinora.ôi delidta ingérés,pœnitemini diccbattquibus nifi illis fcilicct,quos precio magno fui fanguinis redemerat« O te impium fceleftumcp hæretice

Nouatiane»

-ocr page 531-

TICVM EPISTOLA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;50

bTouatîanc,qui pofttotôitantainccclefia, àquibufdam retfo uoîuntarie! commi'fla crimma.quæ ÔC tu ipfe in domo dei priuf^ apoftata cfles.cogno ueras.SC hæc pofle aboleri de memorîa fuccedentc bono.uricg docueras ,fex cundum fidem (cripturæ,di'ceatis: Quia fi conucrfus fuerit fadnorofus ab ÈjecEis. omnibus fadnoribus fuis quæ comifit.ôC iufticiam fecerituita æterna uiuec, ôC non monetur in fadnore fuo. Deliôta enim quæ commifit abolebuntur de memoria,fucccdendbus bonisfad:is.Tu hodie retraólas.an debeant la pforum curari uulnera.qui nudad à diabolo ccdderuntuiolentiaaquæ.quâ fuo ore ferpens emifit poft mulierem. Sed quid dicam.ait Apoftolus:Lau tCorm. ai’ do uos,in hoc non laudo, quia non in melius,fed in peius ueniftis. Vbi eni funt æmulationes ôi dÜTenfiones in uobis,n5ne carnales eftis. Si fecundum hominem ambulatisCNec nos quidem mirari oportet, cur ifte Nouatia^ nus tarn nephanda,tam grauia in peribna lapforum exerccre nunc audeat, quandoquide habemus exempla præuaricationis huius præcedentia.Sâ'uI ille bonus,præter cætera,poftea liuore cuertitunSi contra Dauid omnia ad uerfa.K inimica agere molitur.Iudas ille inter apoftolos ele(ftus,qui femper in domo dei unanimis Si fîdelis, ipfe poftmodum deum tradidit. E. Præ dixerat quidem Si dominus multos efle uenturos fub pellibus ouium.ra^ paces lupos.Qui funt ifti rapaces lupfnifi fenfu fubdolo cofpirantes ad in-feftandumgregcm CHRi sTi C’ficutlegimusapudZachanapofitu;Ecce3dcb.«. ego fufcito paftorem in terra,qui quod aduerfum eft,non uifitabit, car-* nés elecftorum mâducabit,K talos illoru torquebit.Similiter amp;nbsp;per Ezechie-lem increpat huiufmodi paftores, fcilicec,prædones Si laniones dicâ.ut æfti mauerat dicenstO paftores quare lac ebibitis,amp; coagulatum comeditis, Ô2 forte ad nihilum perduxiftis,ôi infirmum non uifitaftis,amp;: claudicantem no cur3ftis,ÔC errantem non reuocaftis,SC reniififtis populum meum errare in-^ ter fpinas,ôi tribulosCPropterea hæc- dicit dominus:Ecce ego ueniâ aduer-* fus paftores,ôi exquiram oues meas, SC repellam eos ut non pafcant oues meas.SJ no erunt eis amplius oues meæ in deuorationem.Si exquiram eas ficut paftor gregem fuum in die qua fuerit caligo Si nebula,fie exquirâ oues mcas,amp; exquiram eas in omni loco,quocunlt;ç difperfi funt. Si quod periex rat requiram.K quod errauerat reuocabo,ôi quod daudicauerat curabo, quod infirmum eft cuftodiam,ô^ pafeam oues meas cum iudicio. Quis ifta loquiturC utilt;5 ille qui relidis nonagintanouê ouibus,quæfiuit illam, quæ de fuo errauerat grege,ficut Dauid dicit:Erraui uelut ouis quæperijt,quam inuentâ, chRISTVS redit, hümero fuo portas peccatricem delicatam,qui gaudens Ô2 exultans,uocatis amicis,6C domefticis,ait:Congratulamini mix hi,quoniâ inuenta eft ouis mea.quæ perierat. Dico,inquit, uobis,quia taie gaudium eritin cœlo fuper uno peccatore pœnitentiam agente.Et fubiun/, gêsait.Âutquæ mulierhabensdenariosdecem,ÔC cumperdiderit exdex

Y 1 narijs

-ocr page 532-

ƒ08 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD NOVATIANVM HAERE

narps unum.nónne acccndet lucernam Ô2 tota die domum fuam emundaC quærens donee inueniat.Et cum inueneritconuocat arnicas SC uicinas, digt;^ cens:CongratuIamini mihi,quoniam inueni denarium quem perdideram» Dico uobis,quia gaudium erit in confpeótu angelorum dei fupcr uno pec/ catore peenitentiam agente. F. Econtrario autem non agentes facinoru fuorum pœnitentiam.quæ eos manear,ex ipfius domini re^ponfo cogno^* fcant. Legimus enim in cuangelio:Quod quidam uenerut de Galilæis ad dominum,annunciantes ci de eis,quorum fanguinem mifeuit Pilatus cum facrificqs ipforum î quitus refpondit dominus dicens:Putatis quia illi Gaz lilæi fuper cætcros Galilæos peccatores fiierant, quia paffi funt talia C non, Dico enim uobis,quianifi pœnitentiam egeritis.omnes fimiliter peribitis* Aut illi decem amp;nbsp;oôto fuper quos cecidit turn's in Siloa, putatis, quia debi*' tores fuerunt morti fuper omnes homines, qui habitabât in Hierufalemî* non. Dico uobis, inquit,quia nifi pœnitentiâ egeritis.omnes fimiliter péri bitis.Excitemus itaeç nos quantum poflumus fratres dileôtiflîmi. Si abru^ pto inertiæ SC fccuritatis fomno ad obferuâda domini præcepta uigilemus. Quæramus tota mête quod perdidimus,ut inuenire poffimus.Quia quæz L«.ir. rentrait fcriptura.dabitur.SC pulfanti aperitur.Mundemus domum nofträ-mundicia fpiritali, ut fecreta quæcp abdita peôtoris noftri.uero euangelrj lumine radiata,dicant:Tibi foli deliqui,amp; nequiflîmum in confpedtu tuo fe ci.Quia mors peccatorum mala,amp; apud inferos pœnitentiâ nulla, habenx* tes in contêplatione maxime diem iudicq.ôC rétributionis,ôi quod ab omni bus nobis credendum.ôi firmiter eft tenendum.quia acceptio perfonarum

,0, non eft apud deum,cum præceperit in Deuteronomio,non accipienda per fonam in iudido.Nonaccipies,ait,perfonam,nec fccundum minimum, nec Ejefb.18. fecundum maximum iudicabis.Hic fimilia SC per Ezcchielem dixit: OmeS^' inquit.animæ meæ funt,ficut anima patris SC anima fili}. Anima quæ pccca uerit ipfa morietur.Hic erit igitur à nobis uenerandus.hic tenendus, hic per plenam SC dignam noftram confeftîonem propiciandus qui habet potefta tem.animam K corpus mittendi in gehennam ignis.ficut feriptum eft: Ecee uenit cum multis milibus nunciorum fuorum facere iudicium de omnibus» Si perdcrc omnes impios,amp; arguere oêm carné de omnibus uerbis impqs^ Dinittj. quæ de deo locuti funt pcccatores.His fonilia SC Daniel.Vidi, inquit,throz

num pofitum SC uetuftus dierum fedebat fuper cum.ôC ueftitus eius erat tâ nix.SC capilli capitis eius tâ^ lana alba, Thronus illius flâma ignis,rotæ illiùs ignisardehs.Flumen ignis prodibat ante eu,milia milium feruiebant ei,SC milia milium aftïftebant ci,ad iudicium fedit,ô£ libri aperti funt. loan^« Äpof(»P.Ä. nbsp;nbsp;nbsp;aut manifeftius,SC de dieiudicq.ÔC cofûmatione feculi déclarât,dices: Ec

cum apcruiflct,inquit,figillum fcxtum,ecce terræmotus fadtus eft magnus, SC faôtus eft fol niger,ut faccus Cilidnus.ÔC luna tota fanguinea fada eft.SC délias

-ocr page 533-

TICVM EPI S T OL A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;509

ftellæ ceciderunt in terram,quomodo ficus â uento magno agitata gt;nbsp;mittic groflbs fuos,Ôi cœlum receflit ut liber cum inuoluitur,amp; omnis mons.ôJ in/ fulæ de locis fuis motæfut.Si reges terræ,ô3 maximi quiq^.ôi tribunfôJ diui tes fortcSjôi omnis feruus,amp; liber abfconderunt (è in fpeluncis petrarum, SC in cauernis montiû,dicentes montibus ôi petris,caditefuper nos a cofpe/ dlu patris fedetis fuper thronum.ôi ab ira agni.quoniâ uenit dies interitiox nis.ô^ quis poterit ftare^Tltem in eadem Apocalypfi,hoc quocç loannes di/ cit fibi reuelatum.Vidi,inquit,thronum magnum,S; candidum fedenté fux ApordE ao. per cum,à cuius facie fugit cœlum Si terra,ôi locus eorum inuentus non eft, SC uidi mortuos magnos Si pupilles fiâtes ante confpedlû throni domini, ôC Iibri aperti funt Si alius fimiliter apertusefi,qui eft uitæ, Si iudicati funt finguli fecundu ea quæ feriptà erant in libro fècûdum opera ipforû. Sed Si Epb^ ç. Apoftolus bonû côfulcns fie hortatur nos dicens: Nemo uos decipiat ina/ nibus ucrbis.propterea enim uenit ira dei fuper filios c5tumaciæ,nolite efie participes eorum.Demus igitur totis uiribus fidei noftræ deo laudem,dex mus plenam confeflioné.quandoquidê fuper pœnitentia noftra gaudeant uirtutescœlorû,gaudeâtangeliomnes,gaudeatSi CHRISTVS quinosde nuo peccatis oneratis,delicftisobrutis,plena Si dementi moderationeceflà^ E3efb.i8. re â facinore hortatur,dicens:Conuertite uos Si redite ab impietatibus uex ftris,Si non erut uobis iniquitates ueftræ ad pœnâ.Proqcite à uobis ornes impietates ueftras,quas feciftisaduerfum me,8i facite uobis cor nouum,8i fpiritu nouum.Et ut quid uos morti traditis domus I{raël7Non enim défi/ dero mortem peccatoris.Ego fum.ego fiim qui deleo facinora tua,Si como/ rabor te,tu autê in mente habe,Si iudicemur. Die tu facinora tua prius, ut iuftificeris.Dum patet fratres indulgentiæ aditus,deum plenis fatiffaólio^ nibus deprecemur.Humiliem^ nos,ut exaltari poflîmus.Acquiefiamus di uinæ cxhortationtqua euadere liceat dié domini,Si iram,dicit enim fic.Re/ fpice fili nationcs hominû Si feito. Quis fperauit in domino,8i cofufus eftC

permanfit in mandatis ilIius,Si dereliôtusCautinuocauit eum Si de^ fpexit ilium, quoniam pius Si mifericors dominus, Si remits tens in tempore tribulationis peccata omnibus inquiren/* tibus fe in ueritate. Ait ergo,die tu facinora tua prius utiuftificeris. Præmanu fit nobis oratio iD

la,exhomologefeos plena» FINIS.

Y Î Hagios

-ocr page 534-

po


Ag‘os,haggt;os,hagios,fand;e fanóhorum,pater patrum noz ftrorum.deus Abraham.deus Ifaac.deus lacob.deus apoz ftolorum.deus prophetarum.deus uirginum,deus credenz ti'um.deus pater domini noftri lefu CHRI st i filrj tui,te inuocatnus fupplices pariter Si. deprecatnur, qui ex ore altif fimi procreatus es ante mundi difpofitionem, Si ex Mariæ

ancbc uirginis utero per myfterium editus, orantibus nobis defyderiû am SC integritatem cordis præftare dignare,ut iauacro falutari recreatû pez Äus deliótis carnalibus incolume perfiftat.Petimus fide illibata,mente in-* corrupta.deuotione robufta.operatione feu dileôtione continua.ut in eccle fia fandta tua nos florere permittas.quoniâ tibi fledtimus genua, Si curua^ mus ceruices,cui angeli Si archangeli,milia milium martyrum,chorus apoz-ftolorum,ÔC prophetarum gloria exultant, cui omnes aues cantant laudes, linguæ confitentur cœleftium^terreftrium Si infcrnorum.Tibi omnes aquæ in ccelo fub cœlo confitentur,te infenfibilia ièntiunt, tu es folus .SC præter te nemo.Te quæfumus domine pater omnipotens.qui foli filio cófpcdhabitis es.cui angeli SC archangeli obtempérant,SC tibi domine patente oramus,ut tribuas nobis mentem.integram innocentiam.fynceritatem deuotam,conz' feientiam fandam,puram,iobriam,caftam,contra ornes infidias feculi glo/ riofa fide degentem : contra diaboli minas,SC carnales illecebras munitura pedlus concédas,nec uiolenti,SC cruenti lætalibus laqueis implicemur, ut fix gnum falutis ætcrnæ incolume perferamus.Pelle à nobis omnem feculi illn uiem,omnemcp diaboli perfuafionê.Laqueetuncocidat, SC feparetur à nox bis,SC amoueatunficut à Sara famula tua Afmodeus dærnon nequillimus, extindlus per angelum tuum fandlum Raphaël.Et ficutTobiæaifuifti.ita mihi adelTe digneris.Et ut tribus pueris in camino, SC Danieli mifericordiâ præftitiftû fie circa nos famulos tuos facere digneris.Qui mortuos fufcitaz fti,8C cæcos illuminafti,furdis auditum,mutis eloquia,claudis grefium, lex profis fanitatem dedifti.ita Si da famulis tuis,qui te tota uirtute mentis cre* dimus natum,pafirum,uenturum iudicare uiuos Si mortuos. AHifie nobis, . fuut

-ocr page 535-

ORATIO B» CYPRIANI MARTYRSI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;511

fient apoftolis in ui'nculis,TecIæ in ignibus,Paulo in perrecutionibus,Petro in fluâ:ibus»Qui fedes fuper feptê thronos ad dexterâ patns.refpi'ce nos ÔC libéra nos de æternæ mortis interitu,unus in uno,pater in filio,filius in pa^ tre, fpiritus fandlus,per quem, amp;nbsp;cum quo eft tibi in fanóha ecdefia honor, uirtus,daritas,maieftas,poteftas,benedi(ft:io,immortaIitas,S^ nûc in æter nû,femper 81 in omnia fecula feculorum. Amengt;

ê»^^ORATIO BEATI

CYPRIANI MARTYRIS Q.VAM SVB

DIE PASSIONIS SVAE DIXIT»

Omine faneftepater hagios deus.bagieamp;hagie deus me/ C us,quis em maior teCtibi gratias amp;nbsp;laudê gero deus Abraz ’ hæ,SJ deus Ifaac ôi deus lacob.deus patrum noftrorû.deus apoftolorum.ôi deus prophetarum ÔC deus martyrum qui O fuifti ante mudi difpofitionem, deus uiuorum, uêtutus iuz __________dicare uiuos K mortuos.qui es deus uerax, qui fedes fuper Chérubin SC Séraphin,SC profpicis abyftbs,qui uides cunôta priuf^ nafcâ tur,qui habes poteftatem SC rurfus reftituere.qui habes poteftatem de ari/ do uiride facere.Tu omnium dominus dominator, libera me ab hoc fecu^ lo.SC exaudi me orantem.ficut exaudifti filios Ifracl de terra Aegypti.ôC no tibi credidcrunt,nec famulo tuo Moyfi. Væ peccatis meis.Cum te leuaueris confringere terram, fub qua fiftura petrarum me abfconfurus fum, ab an-* te uirtutem tuamCCui monti didturus fum,cade‘fuper me, SC cui colli, tege me ab ante metum domini.cum te leuaueris confringere tcrramfRogo do mine fubueni mihi,noli fecundum aóturn meum me iudicare,nihil enim in præceptis tuis parui.Exaudi me orantem,ficut exaudifti lonam, de uentre Cœti,fic exaudias me,ÔC erjcias me de morte ad uitam.ficut Niniuitæ indue runt cinerem.ÔC cilicium,ÔC pœnitentiam egerunt. Exhomologefin facienti ante confpedtum tuum.pro uniuerfis peccatis meis qui es amator pœniten tia:,mifcrere mei.Sed SC Dauid dicit: Domine propter nomen tuum dele peccatum meum.Et ego deprecans maieftatem tuam,deleuniucrfa pecca^* ta mea.SC exaudi me oratem,ficut audifti tres pueros de camino ignis, Ana niam, Azariam, Mifaclem, SC mififti angelum tuum cum nymbo roris, amp;nbsp;confufus eft Nabuchodonofor præpofitus regni.quoniam tu es rex y q. regnantium

-ocr page 536-

f12. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO BEA TI

rcgnanrium, amp;nbsp;dominus domtnancium, qui folus habcs immortalita gt;nbsp;tem, Si luccm habitas inacceflibilem, quam nemo hominum uidet, nee DitnuP-H- uiderepoteft.Exaudimeorantem, ficutexaudifti Danjelem de lacu leox num, Si mififti Abakuk prophetam, Si attulit ei praadium Si. dixit:Pran de prandium, quod tibi mifit deus. Si. dixit Daniel : Non relinquet doz minusquærentes fe. Exaudime orantem, ficutexaudiftiTobiam SiSaz ram . dum orarentin atrio domus fuæ: tune obtulit pro eis Raphaël anz gelusorationeseorum;ficóituexaudiasprecesmeas, ÓCadmittasad aula Tobt«.«, landlam tuam orationes meas.S^ Continenter mittas angelu tuum qui dez leat uniuerfa delióla mea.ficut delefti fpiritum immudum à Sara filia Ra/ guctói illumines cor meû.ficut illuminaRi oculos Tobiæ.Exaudi me oranz Ddnt'fEij. tem.ficutexaudiftiSufannam inter manus feniorum.fic me libérés ab hoe 4.Reg.2o. fèculo.quia tu es amator pure confcicntiæ.Exaudi me orantem.ficut exauz difti Ezechiam regem Iuda:,ÔC delefti ab eo infirmitatem,fic SC à meauferas iniirmitacem carnis.SC augeas mihi ad fidem.ficut illi auxifti annos quindc/ dm ad uita»Libera me de medio ièculi huius, (icutliberafti te dam de mez dio amphitheatro,libera me ab omni infirmitate carnis meæ.Te dcprecor pater maicftatis.qui in fine temporum mifertus es noftri.mittcns nobis Ie/ fum C H RI s T V M filium tuum dominum deum faluatorem noftru.naz turn ex Maria uirgine de fpiritu iandlo.annunciante Gabriele angelo, per quem nos libcrafti de periculo mortis imminentis.Et te deprecor filium dci uiutqui fedfti tanca mirabiliagt;qui in Cana Galileæ,de aqua uinum fecidi» ^pter Ifracfqui cæds oculos aperuifti.qui furdos audire fedfti.q paralytiz cos ad (ua membra reuocafti,qui foluiftilinguas bleforum.dæmonio uexa tos fanafti,daudoscurrentes fedfti.uelut ceruos.mulieré de üfluuio fangui nisliberafti.mortuos fufcitafti,fuper aquam pedibusambulafti.qui Petto labenti manu tradidifti,qui marefundafti.Së terminu ei pofuifti Si dixifti, hucuG^ uenies.ôi hic te confringes in uirtute tua.Te dcprecor filium dei uiz ui propter uniuerfa comifTa mea, qui es in cœlis filius in pâtre,Si pater in te in fempitcmum.qui fedes fuper Chérubin,ÔC Séraphin honoris tuûTibi a£ fiftuncangeli.archangeli numerus innumerabilis,timentes,ôJ pauentes ho norem Si uirtutem tuam,clamâtes uoce magna,amp; dicétestSandlus, fandlus M4ttb.7, fanôlus,dominus deus fabaoth. Tu ipfe nobis teftamentum fcciftirPetite, accipietis.pulfate Si aperietur uobis.Quodcûcç à pâtre meo peticritis in nomine meo.ego à pâtre peto ut accipiatis.Egopeto ut acdpiam, quæro ut inueniam,cgo pulfo utaperiatur mihi,ego in tuo nomine peto,ut tu à pa* tre pétas,amp; detur mihi. Paratus fum propter nomen tuum uidimam fanguinis fundere,Kquodcult;ç tormentûfuftinere.Tu es domine adiutor meus Si defenfor,defende me ab aduerfario meo. Angelus tuus lucis prote gat mc,quoniam tu dixifti,quod credences peticritis per orationem,dabiz tur uobis

-ocr page 537-

CYPRIÄNI MARTYRIS? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jfj

tur nobi's:Omnis homo mendax.tu es uerax.Sicut tu repromififti.potefta tem habes domine dare mihi omne facramentu ccélefte, ut dignus fim fa-' cicm fanctorum tuorum uidere.Spin'tus in me operetur.uolûtas tua in me fiaÉ,quoniam tibi fpopondi, omnibus dicbus uitæ meæ, qui paflus esquot; fub Pontio Pilato,bonâ confeffionê.qui crucifîxus defcêdifti ôi conculcafti acu leum mortis.Deuiôta eft mors.deuiôtus eft inimicus diabolus.T u refurre^ xiftià mortuis, ôiapparuifti apoftolistuis,fcdesaddextram patristqui uenturus es iudicare uiuos amp;nbsp;mortuos»Tu dominabcris Jibcra me de manu quærentis animam meam. Per nomen tuum libera me ab aducr^ faria poteftate,ut operam des uincêdi inimicum meum,quoniam tu es poz tens aflèrtor Si aduocatus prccum.ôi pctitionum noftrarum animarû. Die acnodle interpelles pro peccatismeis.orationcm meâ perforas ad patrcmi tuum» Et tu domine fanôle pater digrieris refpicere fuper preces meas, ficut refpexifti fuper muncra Abel.Digneris me liberate ab igné Si pœna pérgt; henni,Si ab omni tormento quod parafti iniquistper bonum amp;nbsp;bencdiôtu lefum CHRISTVM faluatorênoftrum.perquemtibilaus, honor,uirtus, gloria in fecula fcculorum.Amen,


Ermonem à nobis debitum auribus Si cordibus ueftris ext git tam grata Si religiofa folênitas.qua paflîone beati marz tyris celebramus.Triftis procul dubio tûc ccclefia fuit,amp; no damno cadentis,fed defiderio rccedêtis.femper cupiens uix bonû reôlorêat«^ dodorê.Sed quos af flixerat foUicitudo certaminis, cofolata eft corona uióloris, amp;nûc nó folû fine ulla trifticia.uerûctiam cû ingenti læticia, cûôla quæ tûc gefta funt legen do reçoit mus.diecp ifto nobis gaudere coceflum eft, non ti mcre.Nem cm formidamus terribiliter uenienté,fed expeôtamus hilariter redeuntê. Placet ita uniuerfam illam fideliftimi Si fortinimi,amp; gloriofiffimi martyris paftïone eu exultatione recordari præteritâ,quam tûc fratres fufti nuerc futurâ.Primo itaq^ quod pro fide cófeflïonis Chrifti in exilium Turi bin miftùs eft.non fanôlo Cypriano aliquid nocitû,fed multû illi præftitû ciuitati.Qujb enim ipfe mitteretur.ubi ille non effet propter cuius teftimo^ fatum raittebatur C c h R i s T v s ergo, qui ait, ecce ego uobifeum fu m omnibus

-ocr page 538-

ft4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SERMO S. AVGV^TINt

omnibus diebus ufqj ad confummationcm feculi in omni loco mcmbfunf^ fuum accipicbatquocuncç furor inimid pcIlcbat.O ftulta infidelitas perfc qucnds.Si quæris exiliumquóChnftianusiubcaturire.prius fipotesin ueniundc chri stvs cogaturexirc.Dcpatria fua,in alienamte arbitra/ ris cxduderc hominem dei, in cHR isT O nuf^ exulem in carne ubicp pez rcgrinû.Scd iam memorare Si cofiderare deleôlat,pofl: illud,quod Cypriaz nus no fenferat,fedinimicusputabatexiliu,quidexordine paiTiois ipfum confecutum fit.Cum cnim Cyprianus fanôlus martyr eledus à deo de dui lt;rs*C»rwbiM täte Turibitana.in qua exilio præccpto Afpafrj Paterni proconfulis miflus ’“‘î fuerat, regrederetur, in hortis fuis manebat.Et inde cotidic fperabat uenire ad fe.ficut oftefum erat illi.Quid iâ fremerct perfecutoris impetus aduerfus cor lèmper paratum, accedéte etiam domini reuelatione firmatûCQuâdo cm defereret patientem.qui no eft pafTus præoccupari nefcientéC Iam ergo quod ad eum paiTioni exhibédum duo midi funt, qui eum etiam fecum in curriculum leuauerunt.in mediocp pofuerunt,amp; hoc diuinæ ammonitionis fuit,ut gaudens recoleret ad eius fe corpus pertinere,qui inter iniquos repu tatuseft.cHRiSTVs nâcp inter duos îatrones ligno fufpêfus.ad exemplü patientiæ præbebatur.Cyprianus auté inter apparitores ad paflîoncm eut ru portatus,c h r i sti ueftigia fequebatur» Quid illud quod cû in aliû die dilatusapudcuftodescffct.atcpillucfemultitudo fratrûac fororû congre^ gans pro fratnbus pernodaret.cuftodiri puellas præcepit,quanta intentiez neconfîderandum,quanta laudeprædicandû.quâto præconiocomendanz dum efteVicina corporis morte.nó moriebatur in animo paftoris uigilan/ na paftoralis, Si cura tuendi dominici gregis,ufcß ad extremum tu'tæ huius diem mente fobria tencbatur.Necexcutiebatab animo diligentiam fidelif fimi difpenfatoris.manus tam proxima cruenti carnificis. Ita fè martyrem cogitabat futurum.ut effe no obliuilceretur epifeopum, magis curas qua'm rationem paftorumprincipide cômifïîsfibiouibus rcdderet.quàm quid infideli proconfuli de fide propria refponderet» Amabat quippe eum. qui

16. Petro dixerat:Amas meCPafce oues meas. Et pafeebat oues eius, pro quP bus fanguinem fundere ilium imitans properabat.Cuftodiri puellas prarcc pir.fciens fe no folû habere fimplicem dominum,fed etiam uerfipellem ad uerfarium. Iraq; aduerfus leone aperte fremente in côfefli'oneuirilepedus armabat.aduerfus infîdiantem lupû in gregem fexum fœmineû munieban Ita ucre fibi cofulir, qui deû ludicem cogitat.apud que caufam geftæ huiuS uitæ arçp ab illo fibi muneris iniundi quifeç diëturus eft» Vbi omnis ho/ ii.Conn.5. nio recipit.ficut teftarur Apoftolus.quæ per corpus gcfïît.fiue in bonû,fiuc in malum.ka fibi confulinquiexfideuiuens,d{ fatagens.ne abextremo pra;occupctur die.Extremum computat omnem diem,ôifie deus placidos

mores

-ocr page 539-

DE S. CYPRIANO MARTYRE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yiy

mores pcrducit ufque ad extremum dîem. Ita fibi beatus Cyprfanus epi feopus mifericordiflîmus, K martyr fideliflîmus confulebat, ôi non ficut eum h'ngua fubdola diaboli per os poflèflî animæ l'mpq ludi’cis monex rcuidebatur.dicens.confule tibf.Cum em’m eîus l'ramobî’em mentem ni de ret quandoei dixit nuflerunt te principes ceremoniari. Refponditcp ille, non fadoadiecit ÔC ait: Confuîe tibi:ipfaeft linguafubdola diaboli, K fi non huius qui nefciebatqui loquerctur.illius tarnen qui per cum loquelt;^ batunLoquebatur enim proconful non tam fecûdum principes homines, quorum iufla fibimec iniunôla iaôlabat, quàm fecûdum principes potefta tis acris,de q Apoftolus dicit t Qui operatur in filios diffidentiæ. Que per Epb. huius quoep lingua operari Cyprianus nouerat.quod ipfe no nouerat.N o Herat,inquara Cyprianus,cum a' proconfule audirenConfuIe tibi.quod ca^ ro Si fanguis dicebat ftolidethoc diabolum dicere fubdole.atcp intuebatur in uno corpore duos.iftura ocuiis,ilium fide. Volebat eu ifte mori,uolebat ille coronari.Proinde circa iflum placidus,circa ilium cautus.huic aperte fpondebatjK ilium uincebat.Fac,inquit,quod tibi præceptum eft.ln re tam iufta nulla eft confultio.Dixerat quippe ille:confule tibi:Confulit enim qui confilium uel impertit,uel quærit.Sed conful non à Cypriano confilium ac cipere uolebat,fed eum potius.ut à feacciperet ammonebat. At ille,in re,in/ quit,tam iufta nulla eft confultio.Non adhuc confulo.quia non adhuc du/ bito.Abftulit enim mihi dubitationem ipfa iufticia. luftus autem ut fecu--rus moriatur in carne,certus uiuit in fide. Præceflcrût Cyprianu multi mar/ tyres,quos flagrantibus exhortationibus fuis ad uincendum diabolum ac-cendcrat.Et erat uticp iuftum.ut quos ueridicus loquendo præmiferat. pa-* tiendo intrepidus fcqueretur.Ergo in re tam iufta nulla eft confultio.Quid ad hæcdicamus,quid ad hæccxultemus tanta conceptione gaudiorumCln quid erumpatcornoftrum.ôC os noftrum nifi in ipfam uenerabilis marty-* ris ultimam uocemÆum enim Galerius Maximus decretum ex libello re/ dtaffeuThadum Cyprianum gladio animaduerti placet:refp6ditille:Deo gratias.Habentes igitur de rei tantæ memoria præfentis loci.feftiuitate fox lenniflîmi diei propofitionem faluberrimi exempli.omnibus medullis no--ftrisôCnosdicamusdeo gratias.

OPERVM DIVI CAECILII CYPRIANI EPI SCOPl CARTHAGINENSIS TAM VE-

RORVM Q.VAM FALSO IN/

SCRIPTORVM, FINIS.

BASILEAE APVD lOANNEM FROBENIVM, MENSE FEBRVARIO. ANNO, M. D. XX.

-ocr page 540-

-ocr page 541-

to. FROBENIVS AD

LECTOREM.

ADli CI M V s prædaroopenopporx tunQ indicein mcmorabiliuni fenfuQ diui Cyprfani eloqucnhflfimi doóions, ac gio/ riofi martyris, quos inter legedS tumultua ricfclcgimas,lcc'ronsn5 tam ftudio quam faftidio cofulentes, alteram folioru faciem indicado. Verum per literasfecflioneomi/ fimus, ut cVcralTc ncgligentiæ negaremus folatium, lt;51 ftudiofum ielt;florem inuitare/ mus ad lucrum. Vale.

HBcI parents Inctû lîgnificat, amp;ƒ fratris intcrfctflioné.

Abel primum lacrificiQ, quia digne facrificauerat. x4.0 Abrahæ fiilq è lapidibus exci^ tantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$x

Abrahæ bcncdicflio ad Chriftianos pertL net. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jx

. Abftentus olim dicebatur excóicatus.

Aehias feidit lynagogam

Acerbi cA duri fratrib^ elTe no debem’. iiy Aceto Chriftum potandum.prædicitur à

prophetis

Accufandum non efle fernere natu maio/

reni

Adam componiturexprimisliteris nomiz num quatuor ftellarum

Adam fuperbia uidus

Adam uarie interpretationem accipit.

Adæcaluaria.Chrifti fanguine afpfa. 4-lt;79 Adæ uulnera Chriftus fanauit

Adulatio plurimum perniciofa

Adulter nullam habet excufationem.4.97 Adulterium non eft uoluptas Aduentum Chrirti quotidiefolliciticxpez flemus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j8o

Aduentus Chriftt à Cypriano ör proxiz mo expetflatus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;75:

Aduentum Chrifti defideramus xjy Adeptum feruare plus eft adipifei. vi. Aduerfarius Chrifti.qui non eft fecum.x4. Aduerfarius unu aggrefliis martyrem, rez tundit adunati Me exercitus aigilâtis. i

Aduerfarius nihil C(5tra nos poteft.nifi poz teftas ei tribuatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X4.0

Ad facerdotium deligendi, qui à deo oran • I tes exaudiuntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18

Agapen fraternâ religiofe exercchdâ, 195^

I ...

Agon Chriftianorum.obfcruatlafidcf, lt;1

Agon gloriofus martyres manet ip Agnus palchalis una domo comedit. Alexanlt;îer Magnus ad matrem uolumen fcripfit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;174-

Amaritudo conflicflus dueit ad dulcedi z nem uitfloriæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i9lt;S'

Ambitioforum ingens miferia 4.8 Ambitio dormit in linu facerdotum. 4-4.7 Ambitio nihil intentatum relinquit. 4-4-8, Amalech figura diaboli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xyx

Animaru periculis an tepus occurredu. J7 Animaru pericula,hæreticos,caucnda. X4. Animæfemel in utero formata, non adiz menda falus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8x

Anima peceatrix plangenda xxs Anima lèipfam ignorât nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, 4.X1

Anima eorpe utit,ficut faber malleo, 4.X1 Animæ officina caro, affecflionum confuz matrix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Animus coereeat carnis ftimulos. 500 Anna orabat deum corde nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xjx

Annus triccfim^ idoneus magifterio. 4.4.0 Annorum fex milia compléta Cypriani

ætatc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X4.ff

Antichrifti tempus appropinquabat Cyz priani tempore. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i4.5.amp;ijo

Antichriftus ucnict

Antichrifti funt.qui de ecclefia exeunt, uel ei contrariantur

Antichriftus Chrifti iudiciu præccdet. jSo Angeli mundo præfetfli.in tyrannidé uerz fi,deo homines abduxerunt 571

Angelos apoftatas triumphatus Chnftus hominibus fubdidit

Angeli cria cû mulieribus ceciderunt.4-07 Angelici fpiritus fe auditu uifucg manifez ftant

Apibus rex unus lt;5k; gregibus 17^^ Apoftolos Chriftus alloquitur,lt;5kf per hos omnes præpofitos, qui apoftolos uicaz riaordinationefuccedunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;157

Apoftolis ôc fancflis fe quida ad occafioné luxuriæ comparant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.0}

Apoftolici uiri fe maioribus impares fa z tentur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem.

Apoftolicalcauerutauariciâ ài uitia. Ibide Apoftolis prorfus diffîmiles fumus. 4.oz|. Apoftolis fuperbe fe quidâ côparât. Ibide Apoftoli nos doceant quid metuere de/ ’ beamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Z Apoftolorfl


-ocr page 542-

IN OPERA D. CYPRIANI

Apoftolorum traditiones non minusratae quam Chnfti inftjtuta

Apoftoli graxulabundi adorant, quem re/ liqueranr.

Apoftoli Chrifti pafïîonenon leui tcrrore common fuerant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Apoftoli fraternitatis nomine honorati à

Chrifto,

Apoftoli patris lt;3^ filij cofubftanh'alitatem intellexerunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Apoftoli afcendentem Cbriftiï cum gau/ dio uiderunt

Apoftatæ clerici quomodo recipiendi. 41 Apoftatæ no laudant à quibus recedutiii Aquas rubri maris ficcauit fpiritus fan/

Aus.

Aquæ afperfio quid credetibus coFerat.ijt Aquam de latere Chriftus propinauit fanguinem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jyöquot;

Area Noe typus eccleflae. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.7 8.amp;? yox

Arcam Noe rexit fpiritus fan Aus. 478 Areæ uentilatio âr palea purgada foil Chri fto iudici concclia eft

Argenteis triginta Chriftum appreciatum

Icripturis probatur

Afeenfionis Ghrifti ratio defcribitur. J79 Afeenfionem Chriftus diftulit.

Afcendit Chriftus uirtutediuina 474 Afcédéti Chrifto ageli applaudebat, 47^ Afeefio Chrifticœlis inuexitgaudia. 47^ Afcendere operofum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iff o

Afilu ftatuit pro criminu impunitate. 17 y Auarorum increpatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;448

Auaroru miferæ follicitudines. 49.amp;; 4ii. Audit no adeo orâs.q feipm no audit. 14t Audiendi malos facilitas perniciofa. ij8 Auri loca.aurum accipiunt martyres. 104 Aurelius bis infignis confeflbr ff o Auguriumcauendum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;518

Autores nomina fua libris prxnotant ra/ tionabiliter

Authores nimia modeftia nomina fua li/ bris fubtrahunt

BAInea promilcua non adeant uirgi/ nes.

Baptifmi fufceptio.eft feculi renuciatio. 14 Baptifmusnon nifi ab habente poteftatem percipitur.

Baptisare nequeunt, qui fpiritu Ian Ao ca/ , rent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Baptifta loanncs fpiritum fanAum accez pit in utero matris

Baptizari extra eccleliam nemo poteft. 40 Baptifmus fit in aqua fanAificata, Ar chrû

fmatis un Aione.

Bapfizati ab hæreticis.rcbaptiZandi. 41 Baptifm‘’gd Cypriano utilitatis contulerit. Baptifmi facramentu mare fuit.ijj« (4? In baptilmo ois negtia uires amittit. Ibide Baptifmo diabolus opprimitur iJ4 Baptisati quando amp;; quomodo à diabolo

liberentur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Baptifmus fanguinis,corona uirtutu. 146' Baptifma uetus celTaturum.nouum incho andum

Baptizatû pofte gratia accepta pdere. jeff Baptifma nullum extra eccleliam jp Baptifmus fanguinis nihil prodeft hæreti/ cis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Baptizandi haeretici conuerfi Ibidem Baptifmus haîrericoru illegitim^.jix.amp;r 314 BaptiZati ab haereticis non rebaptizantur, fed baptiZantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jii

Baptifma unum.fi fides eft una jxj Baptizati legitime,no funt rcbaptizadi.jiy Baptifmo ecclefiac baptizari non poteft ex/ tra eccleliam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jiff

Baptifma non prodendum hærcticis. jty Baptifmus fiat in nomine patris, filq, A:

fpiritus fan Ai

Baptizatus Chriftum induit, A fpiritu fan/

Aum aceipit.

Baptifmus fanguinis doAus ab innocen/ '■ tibus

Baptifmo Chriftus autoritatem dedit ba/ ptizatus

Baptifmo adhibetur remiftio peccatoru, fpiritus efticientia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Baptifmi folênitas apoftolicis facerdotura myfterf)s attributa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Baptifmus pro minifterio nec melior, nec deterior nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4jy

Baptifmi priuilegium non eft datum meriz tis,fed gratiae nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Baptizet ludas fiue Paulus, Chriftus pec/ catum lauat '* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4jff

Baptifmus ualet etiam à lucrorum fcAatoz ribus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem.

Baptifmus Ioannis ex parte erat. Ibidem Baptifmu repeti ecclefiafticae regulæ pro/ hibent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45'ff

Baptifmus


-ocr page 543-

SENTENTIARVM INbÊX.

èâptifmus abluft adualem amp;nbsp;originalem maculam

Baptifmus fons in medio paradifi.Ibidem Balilides epifcopatu depofitus, Rhomam fruftra redqt.

Barham non ueilendam

Beatorum gaudi'a

Bdlorum improbi'tas amp;nbsp;iniuftitia 4(7 Bbfphemans patrem deum,deteftatur à filio»

Bona opinata apud ignorantes 48 Bonum agunt,qui bono confenriunt. lt;74 Bona pro malis à Cbriftianis reddéda, ip Bonitate diuina nihil clcmentius 1x4 Bonis conuiuendum,mali eauendi 319 Bonis fæpe malorum miniReria fufFra.*

gantur.

Bene agentibus bona furit omnia, qui be/ ne diëla bene fufdpiunt

Benedidio Abrahae ad Chriftianos per/ rinet.

~ Beneficia à Chrifto accepta

Breuiarium diuinorum præceptorum. 4.89 Bubalum caput ludæi coluerunt 104

CAlumniatorem proteruum indruere labor irritus,

Calumniæde licito fiunt,ut obtineri illici/ turn poflït

Calamitatibus mudus preflTus lènefcit.i4x Calix dominicus uino mixtus otFeratur.yi Garnis continua colluAatio aduerfus fpi/

ritum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4J0.

Camem cótendere aduerfus fpiritum,im/ propria locutio

Garo infenfibilis fine anima nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

jCaro officinaanimaf,turpitudinum ope/

ratrix. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Garnalia emolumenta non praeponantur ' utilitatibus fpiritalibus

Camalia ceflant à luxu, cum celebratur fan ƒ ' óa myfteria»

Garo femper incitamenta cupidinis prox

uocat.fi paululutç relaxetur

Camalia mortem,Ipiritualia uitam pa/

riunt.

Carnem Chrifti manducare.Æl^biberc fan guinem,quomodo intelligatur. 450

Caftitatis cximia mira cómendatio.414 Gaftitatem feruare inter foeminas,dubio triumphonititur,amp;:incauto 595'

Caftitatis graue iugum.óècafïóhc föemïrti rum grauius facere non debemus. 59dr

Caftum ne quis fe femper futurum praefu/ mat, ut negligentior occafioncs uitarè uelit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;597

Cafti amp;; Aemiltj martyrum lapfus ót uidó ria, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xn

Cafus præmiu diabolumadorâtibus. 448 Catadifmus perfecutionem ecdefiæ fi / gnificat» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;joj

Catechumenum non deberc peccare. 5x0 Catechumeni baptizantur fanguine» 55lt;gt; Caufaillic audiafgt;ubi crime admiflum. 14 Cedereiuri é^potedatiin rdausdiuinis periculofum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5^1

Celerini martyris laudes à condantia pro/ pria amp;nbsp;progenitorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ix j

Ccdum terra lignificant caeledium amâ tores öi terrenorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X57

Ccdum âr terra,fpiritus amp;nbsp;caro

Ccsnx domini apparatus defcribitur.449

Ccena dominica quomodo (piritualiter peraéatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibideni

Coena dominica retenta Ipcde fubdantiàè probat præfentiâ üirtutis diuinæ. 449

Ccenæ dominiez dies multis honoratur myderijs*

Coenæ dies egregie commendatur. 4tf’x Charitas neceflaria ecddîadico 16S Charitas «îk: pax inter primitiuos fide /

les.

Charitas omnium maxime commenda/ tur à Chrido

Charitatefandineduntur

Charitatis nomine foedus amor tegi/ tur.

Charitatis côtra libidinofam afFedionem querimonia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Charifmata ecclefiadica differut uarie,4o^ Chain rixator exaudiri non potuit. x68 Chain damnatus anteparricidium. xix Chirographa peccatorum feripta ab initio malicia daemonum contra homines. 571

Chore, Datan, Abiron, Ozias iàcerdotia arripientes puniuntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;170

Chore filij femper læta canunt. 4lt;79 Chridi aduerfarius ed,qui non ed fe/ cum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x4

Chridus uefpere debebat ofFerri y} Chridi refurredio mane célébrât. Ibidem Chridi paffio iacriKciû nodrum. Ibidem

Z i Chridi


-ocr page 544-

IN OPERA D. CYPRIANI

ChriHi uerha amp;nbsp;facta cotrumpere, eft fur/ turn agere»

Chriftutn maxime perfequuntur faccrdo/ tesChrifti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Chnfto quare crcdendum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijo

Chrifti fanguine fignati foli euadentlbide Chriftus ab omnibus fequendus ip Chriftumimitari Chriftiani debent. 1^5 Chrifti ecclefia Icindi nequit

Chriftus falutis autor oftcnditur. 177 Chriftus indulgentiae arbiter miflus.Tbide Chriftus deus ôf homo ibidem Chriftum uenturum ludæi fciebantlbidé Chriili duplex aduentus à ludæis ere/ ditus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Chriftus qua ratione à ludæis occifus, 177 Chrifti domini beneficia multa

Chriftum pafeens.à Chnfto pafeitur. iSj Chriftum quis fequi dieatur.

Chrifto dno Chriftiani filij fimilentur.

Chriftus exhibuitdei patris patientiam,dé docuit, t c ‘

Chrifti patientia Chriftiani fedentur. too Chriftus tacuit, fed non femper tacebit , pfofidelibus

Chriftum negans in Capitolio, ftatim ob/ mutuit, alius in balneis fpiritu immun/ do correptus eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tty

Chrifti uerba maiora propheticis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tji

Chrifto nihil præfcrendum redemptori lt;3e uiuificatori noftro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t$o

Chrifto gentes magis crediderunt. 16^9 Chriftus primogenitus dei, Æt fapiétia,per quem fada funt omnia,

Chrifti incarnationis facramentum often/ ditur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;173

Chriftus fermo dei eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Chriftus manusét brachium dei. t74. Chriftus eft angelus amp;nbsp;deus. Ibidem Chriftus deus uenturus fuit illuminator faluator hominis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-l’-js

Chriftus filius dei genitus eft denuo fecun dum carnem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Chriftus de’âr homo de uirgine nat^.z77 Chriftus homo öf deus ex utroep genere côcretus,utmcdiaret inter utrQcç.Ibidé Chriftus ex femine Dauid fecundum car/ nem natus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Chriftus in Bethlehem nafeiturus. 178 Chrift’ in primo aductu hûilis uenit.Ibidé Chriftus à ludæis oecidendus. t79 Chriftus ouis amp;ƒ agnus oecidendus, tSo Chriftus lapis didus

Chriftus lapis ôr mons fadus, repleuit to/ tam terram. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Chriftus mons fuperquem gentes iu/ fti confeenderunt

Chriftus fponfus eeelefiæ, de qua filt) fpiri/ tualitcrnafeuntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Chriftus à ludæis audfigendus. tSi Chrifti paflîo crux omnem continet uir tutemôtpoteftatem

Chrifto CTucifixo tenebræ fadæ die me/ dio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Chriftus à morte uindicatus, non manfit apud inferos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tSy

Chrift‘’tertia die refurrexit ab inferis.Ibidé Chriftus refurgens, accepit à pâtre omné poteftatem,amp;f poteftas eius æterna. i8y

Chrifto folo peruenitur ad patrem. t8lt;S‘ Chriftus uenturus eft iudex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;187

Chriftus rex in æternû regnaturus. Ibidé Chriftus iudex rex eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;188

Chrifti nomen nó fuffîcitad baptifmu.jty Chrift*’ fine pre crcdito,nemini ^deft,3t7 Chriftus in patréblafphemâtes punit. 319 -Chrifti paffîo defignatur monte Sina. 3jt Chrifto moriéte,quæ patrata miracula. 333 Chriftus no Mofes innocens manibus.35r3 Chriftus nomé pontificale amp;ƒ regium, ^66 Chriftus tria pariter régna fubiecit. 370 Chriftus qua ratione in infernum defeen/

derit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37t

Chriftus traditus,uindus,recôciliator, ctu cifixus.fcripturis oftenditur.374..âr 37f Chriftus fpinis coronatus, terræ benedixit prius maledidæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37^

Chriftû aquam ôi. fanguiné profundentê , de latere.fcripturæ prædixerunt. Ibidé Chriftum ex mortuis immortalem refurre xifle.fcripturis proditum 377

Chriftus fecundum fpiritum dominus Da uid,fecundum carnem filius 379

Chriftum ad dextaam dei federe expo/ nitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Chrifti regnum æternaliter duraturu. 380 Chriftus teeminas quare amp;nbsp;quomodo ad/ miferit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;400’

.Chriftus à feeminis non tam paftus eft, quàm pafeit eafdem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Chriftum mulieres grauitate fanda fequez bantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Chrifti


-ocr page 545-

SENTENTÏARVM ÏNDÈX7


thfiftt natiuitasgt;!aita,tot^^ mirabilts.4.i7 Chriftus fortitudiiiem contra hoftem do/

nat.

Chriftus baptifmo autoritatem daturus bàptizatur.

Chriftus portatus fine difficultatc 4.38 Chriftus tcntatus,ut tentatoris confunde/ retur præfumptio.

Chriftus duplici inquifitione têtatus. 4.4.J Chriftus ducftus à fpiritu fuper pinnaculS, quomodo intelligaturi

Chrifto dclatushonora plebe,inflammagt; bat inuidiam facerdotum 44.8

Chrifto non tam corporali quam fpiritua/ li tranfitione unimur

Chriftus ecclefiâ corpus fuiJ appellat, ibidé Chriftus fubito fanat,ó^ perfedé q-jer Chrifti paffio cum pauore meditada. 4^? Chriftus paflïoné naturaliter timuit. ibidé Chrifti fuauitas triumphat de malicia lu/

dxorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4lt;S’4-

Chriftus non mortem caufatur, fed eau/ fam mortis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4lt;S’$

Chrifti morsfola poterat faluaredamna/ tos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Chriftus eleuatis manibus in cruce trium/ phat de Amalech. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Chrifti paffio reuocauit derelidos.ibidem Chrifti infignis amp;nbsp;ante inaudita miferi/ cordia.

Chrifti latere facramenta effluunt. ibidem Chrifti adionum recapitulatio.

Chriftus omnia paffus in martyribus. 49? Chrifma facrum conficitur die coenæ dox minicæ.

Chrifma nihil commune habet cum alqs liquoribus.

Chrifma non ualet medendis languori/ bus corporalibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Chrifmatis benefida narrantur nbsp;nbsp;ibidem

Chrifma ablatum ludæis, datum Chri / ftianis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Chriftianam fidem plurimorum perfidia

non labefadat.

Chriftiani fpes fit in ligno

Chriftiani parati fint ad militiam fpiri/ tualem.

Chriftiano pro Chrifto mori nolle,indi/ gnum.

Chriftiani an fint,qui nó baptisati Chrifti gratiam ininfirmitate confequStur. iji

Chriftianus iudicetur.qui in ccclefia pér 8 dem confequutus eft gratiam dei. 15 j

Chriftianae fidei calamitates riiundi noti imputentur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;141

Chriftianorum perfecutio caula malo/ rum fuit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;140^

Chriftianoru plècutor Demetrianus.ibidé Chriftiani iniufte pfecutioné fuftinêt.i4lt;s’ Chriftianos nulla lædit aduerfitasj fed inß/ deles ééidololatras nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibiderri

Chriftiani pro infidelibus orant 149 Chriftianum non decet carnis claritatem computare honorem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15'4

Chrifliani odiuntur ante^ nafcantur, lytr Chriftianus non eft, qui Chrifto non ere/ dit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18}

Chriftianus deo óé Chrifto digna facit.195 Chriftiani filtj, Chrifto dno fimilent. ibidé Chriftiani hois occupatio éé ftudium. ipff Chriftianifmus fidei fpei res eft xox Chriftiano mors potius defideranda. xo8 Chriftiano iugiter pugna incumbit, ibidé Chriftiani cum infidelibus carne commu/ nicant, fpiritu feparantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xc^

Chriftianis plus cætcris laborandum in feculo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Chriftiani aduerfitatibus comprobant. xir Chriftiano mundus non eft amandus, â quo non amatur

Chriftianorum quorudam perfidia adido la currentium

Chriftianae uitae breuis defcriptio.

Chriftianus de craftino cogitate prohi^ betur.

Chriftianorum perfecutiones ante præ/ didæ.

Chriftianorum perfecutiones non funtno uænecrepentinæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Chriftiano neceffaria noticia patris filq. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jxè

Chriftianifmi libertas amp;nbsp;gra defcibit. 460 Cibus quotidianus iufto abeffe non po r teft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XÎ9

Cibus quotidianus uarieexponitur. ibidé Ciborum nimiam concupifcentiam non appetendam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jiy

Cibus animæ fides,fpiritus uerbum. 45'x Circuncifio folenniffimum antiquæ religio nis facramentum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4x9

Circuncifio inter Hebræos Phoenices ör Arabes uiguit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Z j Circuncifioné


-ocr page 546-

IN OPERA D. CYPRIANI

ÇiKancidoné gentcs reb'quæ i'mdent.4

CircQdfio honori gcntibus, h'cet alia expia tïonuminftrufnentaretinuen'nt. 4.19 jCircuncifione multi fandi carueiunt.ibidê Circundfi putant fïlij Efau öe Ifmael.ibidê Circûdfiôis in odaua die fignifïcatio. 419 Circucifus toto corpore apoftolus,ibidem Circundditur non totum membrum, fed pars anterior in myfterio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;450

Circuncifio prima euacuata, (êcunda fpiri/ lt;nbsp;tualis repromiiïa. - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z6f

Circuncifio ludaiea, imago fpiritualis cir/ cundfionis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8j

,Circucilïo quarein Chriftoeeflauerit,4ji ClaiTica ï praeliS dni Chriftiano militi.i46’ Clericus non debet conftitui tutor uel eu/

raton

Clericus obligari non debet laqueis fecuz laribus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

.Clerici diuinis tantum uacentobfequqs.is^ .Clerico uidori interdicitur orationis fufz

fragium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Clcricos clebere fceminis non cohabitare, 4 Chriftus reuelauit

Clcricorum in eaftitatis bello arma, trepiz j datio timor fint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,!gt;

Clerici cohabitâtes fceminis, blafphèmiarn

fanÆtatis prouocant,

Clericis religio blafphemata, amp;nbsp;fraternitas , perdita.pcenas duplices irrogabit. iss Clerici nolint fceminarum irritamenta ui/ - cfioriæ ratione experiri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Cleticis fine feeminis aflunt defideria quæ • uincant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;396

Clerici uereantur, ne mulieres cohabitanz

tes, amore furiali permoueri contingat, . etiamfi de fe ipfi bene confidant 397 Clerids non fufticit fi cafti fint, nifi feandax lum alienis uifibus caueant ibidem

A clericis exigetur, quicquid eorum inerz tia à populo male committitur,

Clericorum fandimoniam callide dæmon ; præfentia mulierum tentât

Clericos decipiendi per mulieres, mirum dæmonis artificium deferibitur. ibidem

Clericorum falfa argumenta pro cohabita tione feeminarum

Clerici in arduis fandorum exemplis infirz mi,in periculo proximis laxationtb^ for tesfeiadant

Clerici omnium minime mulierum contuz

1 bernia deferunt. ,

Clericis uidetur parum dei mandata defpi i cere, nifi feculares uincant lubricitatc fua,

Clerici fine feeminæ fodalitate dormire dez dignantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Clerici concubinartj ludæis feediores, 410 Clerid fpadonibuscomparantur ôe prx^ ponuntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Clerid mulierofi idololatris peiores. 411 Clericos nô martyrium,fed folus alpedus fœminae terret contra domina ibidem Clerici cohabitatores uirginum, ecclefi'am reddunt infamem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Clericorum ad honeftatem fingularitaz tem adhortatio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41^

Clerid ftatum fuum recogitent. ibidem Clerid cxemplo non impediant,quod uer bis prædicant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Clericorum cohabitationescum feeminis.

pericula narrantur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Clerid caueât,neautipfi perfoeminas, aut feeminæ per illos,ad ignominiofa ludiz bria prouocentur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4i($’

Clerid ancillas non habeant, etiam pro ma trumferuitqs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Clerid ne uetulas habeant ancillas fine afS

■i nitate. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Clerid eonuerfàtio qualis fit inter extra z ' neas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Clerids guftanda cum mulieribus præfenz ' tia non continuanda, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Clinici uocabantur quidam Chriftiani. iji Cogitanda Chriftiano multa içâquot; Columbæ fpecie apparuit fpiritus fan z

dus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KSiî. amp;;4î7

Columbæ proprietates nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lö'd’

Columba ter ex area mittitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yoi

Columba trinitatem lignât nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Columba requie carens,lapfos notat.ibidé Communia dei ferais fint omnia 189 Cómunicadi funt præliaturi pro Chrifto. j Communicatio non temere laxanda 11$ Cômunicationis eucharilliæ ratio moi , dus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45’6

Concilia uanitatis hæreticorum lèdænoz

minantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jSj

Concordia inuida in Rhomanis marty/ , ribus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

.Contordia exigitur ad orationem. ktS Concordia fi:aterna,magnufacrificiûf. 140

Confitentes


-ocr page 547-

SENTENTÏARVM INDfej«:» '

Confitentes pcratumjmmili fatiiïàdione ampledendi funt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ly

Confitetur Chriftum, qui bona iufta Io/ - quitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14.

CôfefToribus incûbit innocentior uita.i7i Confeflbrem perficitperfeuerantiain bo/ , no. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Confefloribus Tandis congratulandum.ii Côfcflbres maxime perfeuerâtia decet. z-i. Confeflbrum difciplina nomen domini glorificatuf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zj

Confeflbrum quorundam iadantia iix Confeflbrum Chrifti commendatio graz tulabunda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iis*

Confefliofaciédaantemortem.

Confeflîo fïdei non eft côpleta iuftitia. 171 Confeffib exordium gloriæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Confefîîo côfctentiæ facienda apud facerz dotes de Chrifto nô confeflb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zz'j

Confeflîo Cypriani humilis

Congreflîo fidei gloriofa.

Coniuges multis clericis cafliores

Compaifio Cypriani ad lapfos.

Conuicia contemnenda

Conuicium.non qui audit,fed qui facit,mt fereft.^

Confueta diffîculter deponimus.

Confuetudo contra rationem non aUe/

ganda.

Confuetudo uaitatem non uincat

Côfuetudo fine ueritate errorÇ uetuflas.jj5r Confulatus Rhomanorum cœpit ex fee* lere.

Confenfus in criminc participât

Confenfus défit libidini

Contanda non funt amatoria amp;nbsp;tempo/ raria

Continentia fuadetur à deo

Côtradicétes cû modeftia corripiédi. 4.06’ Contradidionum uerfîpellem fallaciam ui

tandamdocet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41Î

Côfcietiæ uulnerecarerenô pofTum^. 179

Conuiuendum bonis,mali uitandi 519 Contentio inter coepifeopos cauenda, jji Contemptus patrimony à Chrifto confuz litur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;111

Conuerfi à peccatis, difciplinis cccleftiz bus erudiendi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjo

Correptiones libenter audiendae. jio Cornelius decreuit.refipifcentem de idolo latriaadmittcndumad pcenitétiam, fed

non ad clericatuni

Cornelius Fabiano epifeopo Ä; Aiaftÿrî fucceflît. ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ly

Cornelius papa gradatim ad epifeopatum euedus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II*

Cornelq magnanimitasinepifeopatu. m Corôa iuftitiæ auferri pôt àmartyrib'’, 171 Coronae ad tempus pacis proferuntur.i9lt;r Corpus fuum Chriftus panem uocat,graz norum aduhatione,amp; fanguiné uinu.Kr

Corpus cuitp fuum refurget jSff Corpora fandorö cu gloria refurgent. j88 Corpori nihil liceat, ubi uitandum eft cor/ poris uitium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yoo

Coth urni T ragici mala. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4lt;sr

Credêtes tantu fumunt,quantS credut.lt;si Credentem fequitur ftatim pofl^. jió Credendi libataté poGtam ih atbitrio. ja Crinium infedio facrüega nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijS

Crux Chrifti lex Chriftianortiltï 35'4; Crux ab apoftolo Paulo defcribitur. 570 Crux infigne trophæu deuidi hoftis.ibidë Crucis myfteriS Chrifti morti cóuenit»}7Ö Ciux Chrifti exemplum obedientiæ progt;

ponitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;571

Crucis ratio in pluribus uaria cft )7| Crucis feruexcoquêdi lefus carnaics. 448 Crucem Chriftus ut palmam alcendit,trigt; umphator diaboli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;46'4

Crux folum facramenti fignutn, depcUit dxmonia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4lt;f7

Crucis figura omnibus facramentis largiz tureftedum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Culpa iundi non feparentur in poena, ii Cupiditatis infana uoracitas 49 Cupidini nulla deformitas faftidio 41lt;S‘ Cupiditatis uidoria cxtollitur 499 Cura habenda ftdelium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jiS

Cyprian’ duXcófeflïonis fratrib’extitit. t' Cypriani animofitas uirtuofa. 7 Cypriani uirtus,adio,perfecutio.

Cypriani facilitas amp;nbsp;magnanimitas,circungt; fpedio^,

Cypriani epiftolae Rhomae clero Sepop«/ lolegebantur.

Cyprianus in exilio

Cyprianus ^fuit martyrib’ Rhomanis.«s’f Cyprianus fcripta fua legi refcribi defide Cyprianus ad têpus feceflït. 78. (rat,78 Cyprianus tredecim epiftolis Rhomanos uifitat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79'

Z 4 Cyprianus


-ocr page 548-

IN OPERA D, CYPRIAN!

Cypn’anusrationcm reddit fcriptorum faó:orum

Gypriani deuotio in martyres

Cyprianus de fuo gratulatur martyrio, congratulatur collegæ Lucio, äe gratias agin

Cypriani prudens latebra, amp;nbsp;religiofa folli/ citudo ecclefiæ

Cyprianus nihil fine comprefbyterorS fife? plebis confilio gerere uoluit.

Cyprianiftudium pro plebe in prouincia contra Arelaten. hxrefiarcham Mar x danum,

Cyprianus epifcopus pauperes curat de impenfis communibus amp;? proprijs. lot

Cyprianus perfecutionem maiorem præ/ . dixit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;w'j

Cypriani modeftia in refponfis, 1J4. Cypriani humilitas.

Cypriani publica prolcriptio. ibidem Cyprianus in temeritatem Pupiani. 158 Cyprianus uifionibus edocetur diuinitus t in agendis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij9

Cypriani elegantiffimum fymbolum. 177 Cyprianus lanam fife; purpuram pro uelle parauit â nobis conficienda.

Cypriani exhortatio martyres facit, ibidê Cyprianus fcribédo nemini præiudicat. jji* Cypriani compaflio ad lapfos ii8 Cypriani confeflio humilis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45'9

Cyprianus euangelia tradat, fidem infor/ mat,profubditis orat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.94

Cypriano congratulandum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yij

Cypnano exilium nil obfuit ibidem Cyprianus Chrifto conformis patienti in/ , ter lafrones nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;514

Cypriani fedulitas in martyrio de cufto/ 5 diauirginum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

CypHanus’ abnuit confultationem in re iufta. -

Cyprianus martyres quos animauit fubfe/ * quitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

DAhiel exbomologefin fecit. 119’

Damnandoru ultima miferia. 470’ Decretiifirmatur plurimorQ confenfu. gg Deciana perfecutione lapfi, poftea glorio/ ’ fiffimetriumpharunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;joj

Dedecus uicifle, honeftum

Delida rediméda iuftis latisfedionibus.ix Delida non intelligere,ira dei eft. *

Delida participat,qui delinqucntibus co ’ pulatur.

Delidum fummum,quod perfecutio coni mitti coegit,

Delido noftro fieri ut laboremus, ope dei deflituti

Demetrianus Chriftianorû pfecutor. i^g Dæmones per idola imponunt homini/ ’ bus.

Daemones auocare à deo homines ftu/ dent.

Dæmones à Chriftianis expelluntur.ibidc Daemoni contra nos poteftas datur uel ad pttnam ueiadgloriam

Daemonum mirum artificium ad clericos mulierScontubernio decipiendos. 40t

Defperandum non eft pcccatori, fed pœ/ nitendum

Defcendit ad infema,fymbolum Rhoma/ num fife? Orientis non habent jyt Detradiofugienda

Deieftomne quod polTum us. 4lt; Dd perfeda opera, quae iuxta nos imper/ feda habentur,

Deus placandus no fola uoce, fed ieiuntjs ' fife; lachrymis

Deus à morte liberate poteft 119 Deus Omnium maxime metuendus. ijo Deum non colentes, calamitatum caufas praeftant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14?

Deus unus colendus, ne eius iram incida/ mus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Deu ut cognofcas,te prius cognofee. 147 Deus punit feignorantes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ifo

Dei ucri forma inuifibilis, Softheneauto/ re. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17^

Deus unus omnium dominus. 17«? Deus inæftimabilis, totum mundum tenv plum habet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Dei nomen minimequaerendum. ibidem Dd upcabulum totum eft ibidem Deus ubiep totus diffufus ibidem Deum ignorare impoflibile 177 Deus indulges eft à; metuendus. xjo Deus non uocis,fed cordis auditor

Deus folus colendus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X48

Dei archana non pofte perfpid jix Deo placendum,non hominibus. jij Deu nihil latere ex his quæ gerutur. ibidê Dei nomine quid intelligas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jsi

Deus pater dicitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Deorum


I

-ocr page 549-

SENTENTIARVM INDEX,

Deorum autores qui Fuerint lyy Dei eflè conemur impari cômercto. 4.74. Deo nihil conferre poffumus nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Deo non indigna natiuitas ex uirgi / ne,

Deo nihil obfcœnitatis tribuitur carnis

■ unione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Yjo

Dei fubftanria corporibus non capitur fiz ne fpiriruali medio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Dei iufla omnia bona credamus ferue/ nms. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}99

Dei uoluntas eft fola amp;nbsp;uera iufticia.ibidê Deo dignum,quod uoluntati fuæ fatetur cfle acceptum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.00'

Deo feruiendum non noftro, fed dei ar/ bitrio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Deus legi fuae obedientibus fuggerit ad/ iutoria. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Deus immeritos nos dilexit 4.58 Deum autoré opus mundi profitctur. 4.19 Deus unicu omniQ rerum principiû. ibidé Deofehumana natura in nullo conferre • poteft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Deus omnia excedens, nil coæuum ha/ bet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Deus quæritur hic.fed non inuenit, ibidé Deûgu{famus,delibamus,odoram'’.ibidé Deus non in proprio efîe, fed nominibus quibufdam intelligitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.10

Deus non omninoignoratur. ibidem Dei imago laboriolis prouedibus fe de/ • mum indicat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Deus ignoratur à nobis, qui noCplbs ne/

feimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.11

Diabolus mendax, feruis fuis promittit . multa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.4.7

Diabolo feruit mundus pro gloria ô; uo/ . luptatibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Diabolo feruientes cadunt 4.4.8 Diabolus neefateri uult,nccdiffîteri, Chri ftum dei filium cum tentaret ■ 4.44 Diaboli regnum uicqs munitur, criminofis . poffidetur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.4.0’

Diabolus quomodo regnet in fuos. 4.4.7 Diabolus à fandis rep^fus humilitate, fu/ perbis tamecogitationibus relinquitfœ datos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.4.^

Diabolum homini non pofle nocere, nifi , deo permittente nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Îj8

Diabolus Chrifto infultat pro fuis, 187 Diabolus baptilmo opprimitur. . nbsp;nbsp;1)4.

!..

Diabolus fideexclùfus,perfîdia regredi/ tur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Diabolus infidiatur ad malum 190 Diabolus mébra fingula impugnat, ibidé Diabolo femperrepugnandum, ibidem Diabolus longo ufu dodus impugna/

tor.

Diabolus retia dericis ponit mulierum confortia,.

Diaconus honorem facerdoris agno/ feat.

Diaconos non Chriftus, led apoftoli con/ ftituerunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Differenter apoftatæ pœnitentes^in eegt; délia tradandi

Digitus dei fpiritus fandus 479 Digito dei lex fcripta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Dq fe uindicare nequeunt

Dq falfi nihil elTe conuincuntur 14.7 Dqs homo dignior nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Dqs non corpus incuruandum. ibidem Dq Rhomanorum uernaculi. 175* Diligeredeum non poteft, qui pecuniam'

diligit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4J9

Diligeredeum, primumÄr ultimumpraez ceptum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Diledio dei amp;fproximi,a deo nobis in/ iungitur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Diledionem fratemam religiole exer/ cendam,

Diledioni dei proximi nihil præpo/ nendum.

Diligitur magisjcui plus dimittitur jxo Diledio feeda, charitatis uocabulo obte/ gitur.

Dilexit nos deus pater immeritos. 4?S Diledus amp;nbsp;fili^ duo grata uocabula. ibidé Dimicandum quotidie de uita noftra, xx Diuinitas ad liquidum fe uideri non pa/

titur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.18

Diuinitatem fidelis inuefligatio aliqualiter odorat uel fentit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Diuinitas indicatur cemotionibus, non affirmationibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Diuinitas comprehendi non poteft. ibidé Diuina partim amp;: à longe cognofei/ mus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.10

Diuinitas alTociata carni fefe nobis inli/ nuauit» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Diuina generatio in hoc feculo non . agnolabilis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;ibidem

Z ƒ Diuinus


-ocr page 550-

INquot; OPERA D

Diuinus fermo amabilis eHicax. 4.j8 Difcordia meretur panas

Difcordem deus non exaudit X4.0 Difdpulus fadat quod difcit

Pifeiplina ecclefianiea neceflaria in ec/ delta.

Difeiplinæ laudes multipliées ifx Difciplinam iniungentes nó odiunt ibidê Difeiplina dei in eedeßaßicis præceptisob feruanda, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jiff

Difcmlina fana foemitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jiy

Indilciplinatus fugiendus ibidem Diues non fterilis fit ab elecmofyna. 184. Diues plufimum peccat,non tuccurrens pauperibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Diuitias periculofas amp;nbsp;contemnendas. ijS Diues Lazari implorator,orisamp; linguat dat panas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8

Diuitum ditcrucians follieitudo. 4.8 Diuitijs utamur ad bonas artes, ifö’ Diues eft.qui in Chrifto diues iSy Dodnna Chrißiana non eloquentiae uel rerum uiribus nititur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.4.

Dodrinam prajcedeie exemplum, eft oz mnisiuftitia

Dominus tradi permittit, quos diiponit co ronari, '

Dominus indulgensquidem, fed exador quocp eft praeceptorum,

Dominum habens,omnia dni habet. 139 Domini mitiores fint in feruos

ËCcIefiam efte, qui in domo dei perz manent

fiamnun^ à Chrifto difcedere,licet fua culpa quidam pereant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Ecclcfiæ admittendi,follicite examinâdi. 14.

Ecclefia non cedit minis

Ecclefiam nó iudicant extra ecclefiam conz ftituti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iff

Ecclefiam unam elTe probatur ly Extra ecclefiam nemo baptizatur. ibidem Ecclefia unanimitate gaudet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2ff

Ecclefiæalimentis ftugaliteramp;ad neceftïgt; tatem ecclefiaftid nutriendi ^ts

Ecclefiæfumptibus abinfami uita funtre» uocandi peccatores. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Ecclefiæ fumptib’iuuâdi ne peccêt.coadi ' pauptatis neceftitate ad artes illidtas, jff

Ecclefiæ defertores quibus conditionibus admittendi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-3

CYPRIANI

Ecclefiæ unitas à dco apoftolis data fud cefforibus feruanda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xt

Ecclefiæ unitas omnibus feruanda 'js Ecclefia una Paulo docente cófttenda. iff4j Ecclefiæ unitas foli fontic^ cóparatur.ibidê Ecclefia orbe diffuia una mater ibid3 Ecclefia incorrupta eft él pudica ibidem Ecclefiam deferens adulter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Ecclefiæ unitatem non feruans, à deo aliez

nus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ifflt;

Ecclefiæ unitas inconfutili tunica fignaf.i6$r Ecclefiæ unitas Raab præformatur.ibidem Ecclefia columbæ aftimilis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iffff

Ecclefiam exeuntibusinquietis,gratulan/ dum ecclefiæ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem'

Ecclefia difcedere boni nequeunt, ibidem Ecclefiæ catholicæ matrix él radix fides

Rhomana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hf

Ecclefiæ non ofRdt contumadum multi t tudo,

Ecdefianon tenetur.qui epifcopumnon tenet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Ecclefia dudum fterilis, habet ex gentibus plurcs filios quam fynagoga

Ecclefia filios Chrifto fola generat

Ecclefia quid difcédo de deo cófequat.4-i9^ Ecclefia Chrifli fcindi nequit. iff?

Aegyptq él Sodomitæpoterant (âluari, ft poterantpanitere

Eleemofyna bdenda fuadet, (?ff, 180. X93 Eleemofynis fordes abluimus

Eleemolynis folis deus placari poteft, 180 Eleemofyna,quod orationibus él ieiunijs' non poterat,obtinetur, ibidem

Eleemofynas Chriftus omnium maxime' nobis commendat

Eleemofynas facientium diuitix non fini/ untur,

Eleemofynarïjs nó metuédus defed^. i8x Eleemofynis él iufta operatione purga/ mur^

In eleemofynas patrimonium deo erogan dum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8ff

Eleemofynas ob filios omittens, bis pecf cat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Eleemofynas Tobias filio mandauit, 187 Eleemofynæ deus fpedator él ^bator.i8-;r Eleemofynæ fruélus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem '

Ad eleemofynam exhortatioi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;188,

Eleemofynam primi fideles agebant imgt;

penfe, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;189 '■

Eleemofynam


-ocr page 551-

sen.tentiarvm index. ?

Eleemofÿnam Chriftuscôpenfabit ibidé Elcemofynæ laudes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Elcemolynis placandus deus pro pecca/ ris,

Elcemofynam faciens,deo fœnerat. xq.? Elecmofynæ opus bonum.

Elcemofyna fin minus opéré fiat, uoluntas , làriseft

Enoch innouatus dicitur, amp;• quô tranfta/ tus, tradatur

Epifcopatus fubltmis,amp;'diilina poteftas, 6 Epifcopo feculares obedirent,fi facerdotes prius obedifle cernantur

Epifcopus fit iudicio diuino, populi fuflîa/ gio.coepifcoporum confcnfu. ibidem

Epifcopi extra ecclefi'am non fiunt uolun/ täte diuina

Epifcopi finguli fuos iudicent

Epifcoporu in Aftrica non ta parua autori tas,ut caufæ ab altjs cognofci debeât. 14.

Epifcopatum gerere non debere comma/ culatos idololatria,

Epifcopus minis terroribus non mouen dus, .

Epifcopi eligantur àproximioribus epifco pis coram propria plebe,

Epifcopis amp;• facerdotibus obediendum. 39 Epifcopus epifcopo legem non feciat, 4j Epifcopi à dominica traditione pro noue!

lis inftitutionibus non décédant,

Epifcopum unum in ecdefia catholica efTe

dÆere,

Epifcopus fe fubditis regulam praebeatimi tandam,

Epifcopus etiâ fugafuis côfulere debet.iox Epifcoporum martyrum laus

Epifcopi deo autore conftituûtur, Epifcopos indignoscredens, deo non cre/ “ dit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Epifcop^’nô iudicâdus nec fpemédus. 137 Epifcopum negantem,quae confequantur incommoda

Epifcopus agnofccdus.nô reqciédus.ibidê Epifcopatus unus eft,amp; indiuifus 16^4. Epifcopatum rapientes.hæretici

Epifcopus non folum docere, fed amp;nbsp;difce/ re debet

Epifcopo afrurgendu,amp;f pref bytero, 518 Epiftolarum perniciofa corruptio 100 Eiemum intrans non euadit pericula, fed

mutât. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.4.1

Eremi pugna liberior nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' 4.4,1

Biemus iciunio amp;nbsp;orari'onc Chrifti con/ fecratur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Eremû anim^foueat folitudie uitiorû. 4.4.1' Èrranti fimplicitet ignofccndum, non te/ mcrario.

Efau pilofus deo odibilis, contra Iacob le^* uis gratiofuS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jçx

Euangelium nuff^ nutat.

Êuangelicorum præceptorum omamenta ôr fru(flus

Euariffus reiedo epifcopatu,uagus per/ niciofus,

Euariffus fchifmatis autor,

Euchariffia mutatur in dnerem cuidam fa/

CTÜego. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxtr

Euchariffia ad tutelam eff accipientibus. x Euchariflia apud hæreticos cfîê ncquit. 4.0 Euchariffiamdari,eft pacemamp; commua nionem fufcipere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;95

Euchariffiam infantes fumunt in ecdefia tempore Cypriani, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxö’,

Euchariffiae indigni perceptores miracu / lofe puniuntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Euchariffiam contingere uolens mulier, igné deterrita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Euchariffiæ ptê accipics,lapfus punit, xxtf Euchariffiam ék; baptifmu parum efTe, nifî fa dis pcrficiat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;joff

Euchariffia eu timoré honore accipien/ Euchariffiæ eft'edlus quis fit.q-yi, (da.319 Excôicatio fpûalis gladius eedefiat. 39 Exeundum nobis effe de Aegypto pcc

Chriffi refurredionem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.lt;5r9

Exemplu uiucdi à Chi iff o recipiendu. ?io

Exempla fimilitudinem per omnia feruare nequeunt

Exemple caret diuina maiefîas ibidem Exemplumfenes iunioribus,clerici laicis obligantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;39$

Exhortationes plebis diuinis ledionibus firmandæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xq-y

Exhomologefîs criminum facienda in ec/ défia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13

Exhomologefîs fit.infpeda uita pœniten/

Exhomologefîs apud diaconum (tis.9lt;S’ fieri poteff tempore neceflîtatis. 3'^

Exhomologefis confeientiæ faciedaapud facerdotes de fide nó confeffa. xxy amp;chomologefin faciebant tres pucri. xi8 ^homologefin Daniel Édcit 1x9 ” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exorciffx


-ocr page 552-

IN OPERA D» CYPRIANI

Exordftaediabolumtorquent i}4. Exorciftæ quæftuarq nihil fuo nomine pe/ raguntjfed Chriftu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4î(î

Extollatur nemo in fuo opère» jix

FAciendu non efle omne quod licetjr?

Fadem, non cor uidere äc iudicare fa-* cerdos poteft»

Famem non ccelum fed auarida fecit. 14-y Felicitatis gradus primus, nonddinque/ re:fecundus,ddida agnofeere

Felidllimus hoHis ChriAi damnatus ob crimina»

Feliciflïma fadio quod cmolita fuerit.

Fceminas circumducendo apoftoli paulu/ lum rdaxarunt

Foenerandum non eflc

Fides propcranter inqutrenda

Fidem nó minui recedentibus perfidis. 10 Fidei perfidtæ nulla focietas

Fidei congreffîo gloriofa

Fides fine operibus prxceptorum non fuf/ fielt»

Fidei opera languerunt

Fidem defedffe Cypriani tempore, ibide Fidei defetflus uitiorum ratio ibidem Fidcs habenda uerbis diuinis 109 Fidei amp;nbsp;fpei fundamentu timoréeflè» 306’ Fides noftra poteft quantuaedimus. 310 Fidei facramentum non efle prophanan/

dum.j

Fides ubi(^ amp;nbsp;in omnibus ncceflaria. 30^3 Fides diuinæ agnitioni præmittitur. ibidê Fidendum in iolum deum

Fideles cum infidelibus came communv* cant.fpiritu feparantur.

Fidelis folum cceleftia âr Ipiritualia cogu tet.

Fidelem non debere gentiliter uiuere. 309 Fidelis non-ob aliud puniri debet, nifi ob nomen» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Fideles non difeeptare debent coram iudi/ ce gentili nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Fidelis emendatur amp;nbsp;referuatur 31} Filius omnia a patre, pater à fe habet omnia.

Filius dei non adoptione.fed natura di/ citur.

Filijs dei deus nihil negat.rogatus» 4.74. Filqs bonis deus deledatur ibidem Filios nos fuos deus polTidet. ibidem

Finis mundi fubito uenict

Fornicationis graue eiîe delidum 31«' Fortunatus pleudoepifcopus

Fortunati parseum deferuit,amp; quotidie ad ecclcliam redtjt

Fortunati partis malicia.

Fomes pudicitiæ puritatem inopinatis in/ uadit aflultibus

Forum iniurtjs repletum.

Fortunatianus poft idololatriam epilcopa/ tumrapiU

Fortitudinis exempla lob amp;nbsp;Tobias» 210 Fortitudinis arma,charitas,ieiunium, uigi/ liæ,orationes»

Fortitudinis exempla Rhomani fiatres tri buerunt.

Fortitudinis robur conferuandum fi'deli/ bus.

Fortitudo fide amp;nbsp;fpe fi'rmatur 208 Fortis nemo eft fuis uiribus,fed dei indul/ gentia.

Fotinus fymbolutti apoftolorum infidel// terexplanauit

Fratrem non circuueniendum 319 Fratres inuicem le fuftineant* 299 Frudus centenarius martyrum »fexagena rius uirginum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kîo

Frumentum efle defideremus,non 21/ 2ania

Fucus deformat.non omaf.

Fucata facies fceminas non decet Jf8 Fuga pro Chrifto toleranda magnani/ , miter.

F ugiendum à delinquentibus 172,

GEhennaedelcriptio

Gentes perueniunt ad regnum ccelo/ rum.exclufis ludaeis

Generationis arternæ filq ex patre myfte/ rium,rebus fenfibilibus difeutitur. 3lt;s'4 Gloriandum homini in nullo 297 Gloriandum in folo deo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;299

Gloria peremptorie quacritur, paiculofe offertur.

Gomor æquale Chrifti,lignât gratiam. 133 Gratia recedit, dominica difciplina rece/ dente.

Gratiam dd Chriftus æqualiter diftribuit credentibus.

Gratia a^qualitcr fumpta in baptilmo, con/ ■ uerfatione minuitur uel augetur. ibide

Gratiæ


-ocr page 553-

SENTENTIARVM INDEX/

Gratiæ Temper dco agcndæ,cham in per/ fecutionibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xiff

Gratia dei gratuita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jxo

Gratia largitorem agnofeat, conditio con/ ditorem.

Gratiæ dei omnes accliui fimus. ibidem

Gratiæ dei agnitio, animo fuperbiam non admittit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidé

Gratia Chrifti fine ullo merito ludaros be*

neficio pietatis abfoluit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.57

Grex dominicus à partoribus in pcriculo congregandus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2.

HAmus diaboii diuina uirtus in Chri/ fto, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yji.

Hebraica nomina hominibus indita à deo praefeio futurorum.

Hebionis dogma,Chriftum crcdcre.ôl le/ galia obfemarc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jSj

Helias typus Chrifti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iSf

Helias non leuiter uiduæcohabifauit. 4.07 Helias prius quadraginta dies ieiunauit.an te$ uiduae commoraretur. ibidem ' Hierarchæ miflam celebrantis, ceremoniae ôr orationes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4$lt;s’

Haerefes ortæ ab inobedientia facerdoti/ bus habita. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8

Kaerefes probant iuftos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ss

Hærcfis riiios dei generate nequit. j)4-Hæretici non funt à fidelibus audiendi. 17 Hæretici ecclefiam dcfcruntfponte fua. zs Hæretici fehifmatici nil habent potefta/ tis ac iuris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2.4*

Hæretici fub tituloChriftianitatis fallut.KS'j Hæreticos diabolus fufdtat. ibidem Hæreticorum ftudia pcrniciofa. ibidem Hæfcticos facit difeordia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iss

„ Hæretici à populo nô audiédi. i(S7.amp;; 170

Hæretid fehifmatici pditfti ab apro.i6'9 Hæretici religionem euertunt 170 Hærcticorû nô funt exempla fedanda. jb H^ctici non funt palpandi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5?$

Hærcticis non colloquendum 518 Hæretici leuertentes baptizandi.?xj.amp;' 329 Hæretid remiflàm peccatorum dare non pofTunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yz’j

Hæreticos Paulus cxecratur ubic^. ibidé Hæretici falutare nihil conferunt ouibus

Chrifti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Hæretici Chrifti confeflôrcs efle non poftun’t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;319 HæreticÇ baptifma faguinis nihil jdeft. 3x9 Hæretici extrema paupertate laborant. 501 Hæretici fures amp;nbsp;latrones nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Hæretici coraci fimiles ex area emiftæ.

Hæretici lupi rapaces notantur. $07 Hermes trifme^iftus unu deû alloquit.175’ Herman's liber fiue paftoris, non canonix eus in ecclefia legitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 81

Herodes côturbatur Magoru ofRcio. 4.31 Hcrodes dæmonem amp;: malignos fignu fîcat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.33

Herodis h uculentt'a in innocentes nbsp;nbsp;43 4-

Higinius Rhomæ nouus epifeopus. 335 Hiftrio excôicandus ne artem doceat. 36 Hiftrionicis geftibus inquinantur oîa. 47 Hypocrifisinficitbona. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;440

Hypacritarum dementia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;441

Homo qua dei fapientia eonditus 471 Hominis pedus,non domus patietes ex/ colendi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$0

Homines æquales funt amp;nbsp;pares 83 Homo nû^ tutus efle poteft à uittjs. 401 Homo quare in negata nitatur,quæftio in/ folubilis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4x1

Hominem pronu eft.eflê malum, ibidem Hoim fpirituales miferiæ amp;nbsp;peccata, 4x1 Homini quare peccatû imputetur, ibidé Homo per refurredionem lege carnis âi , fpiritus exuitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47X

Honeftu efle poteft quod agimus, fi figna i honeftatis eluceant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;400

Hominis iadurâ facerededecorofum, 6^4 Humani corporis p anima ieftauratio.471 Humilitas prim*’ rdigionis introitus. 4xlt;s‘ Humilitatem amp;nbsp;quietem in omnibus te/ nendam, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;198

Humilitas fanditatis fundamentum, ^zs

IAdatio nô ociofa eu nô uirtutihois.lêd dei muneri bona noftra tribuim*’.44 lanusquæinftituerit

Idololatriæ genera portenta iq.«quot; Idololatræ funt mcechi âr fraudatores, n8 Idola trement ad martyres

Idololatriæ origo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Idolothyta puella ignoranter deguftans, punitur miraculofe

Idolis facrificantibus cominatur deus, 249 Idololatris deus non facile ignofeit. ibidé Idolis facrificâté interfici de'’ præcepit. 25'0 Idola nô eé deos,nec eleméta colêda. 248

Idola


-ocr page 554-

CŸPRIANI

Infantes nouiter nâti, ofculo fando di/ gnandi.

Inrans contagium mortis contrahitanti/ quae,neceflitate nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Infantes plorates deprecatur iam nati. 84 Inferna defeendiffe Chriftus prædicitur per prophetas.

Inferni arterna damnatio.

Inhimis corpe,gratia fidei coferri pot. 131 Infirmi ob auariciam negliguntur

Infirmos uifitandos

Ingenqs mediocribus humilior materia pertradanda

Inimici diligendi,débita dimittenda. 196 Inimicus maxime cauendus, amp;nbsp;intaior fa miliarior.

Iniuriam acceptameffe ignofeendam. 30^ Iniuriadeo dimittenda

Innocentes docuerunt fuHicere baptifmu fanguinis.

Innocentes in cceleftibus fenatores amp;nbsp;iu/ dices^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Innocentes in ordine fandorum proto/ martyres. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Innocentes epiphaniam in cceleftibus co lebrant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Innocetesluaa uitae perpétua; celeri com/ pendio affecuti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Innocentem oportcre effe feruu dei, 310 Innocentiam petere ôr impetrare. 318 Innocentia noxia,qua; fponfæ Chrifti ofFi/ citfame. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;411

Inuidia non modicum malum 190

Inuidia Chriftiano maxime cauenda. 191 Inuidia amp;; zelus quomo Äf qn ccepcrit. 19t Inuidia diabolus primus laborauit. ibide Inuidia graffata in Abel, amp;nbsp;lacob, lofeph, Dauid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Inuidia excæcati ludari contra Chriftu.i92-Inuidia excitât odium,ambitionê. ibidem Inuidia multa incomoda fubfequutur. i9i Inuidia malorum fine caret ibidem Inuidia quanta pariat maliciam. ibidem Inuidi hominis habitus forma, 193 Inuidia difficile fanatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Inuidus fuæ falutis maximus inimicus. 193 Inuidiæcaufas ocs Chriftus abfeidit. ibide Inuidia Chriftiano aduerfa. ibidem Inuidus homidda eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;394

Inuidus charitate feruare nequit. ibidem Inuidiam uincendam efte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£99

lob

IN OPERA D,

Hobgentium dq non funt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;314.

Iciuntjs amp;nbsp;lachrymis deus placandus. iii leiunia folius dei iudicio agenda. 4.4.0 leiunio inanis gloria infidiatur. nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

leiuniucum hypocrifiiundamalida. 4.4.1 leiunauit Chriftus in er emo, nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

leiuniorum uirtus ât frudus. nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

leiunium diferetione regatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

leiunium neceHarium uiris Tandis ad ar/ dua peragenda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

leiuniS pcedat oratione uel comitct.ibidc Ihefus lofue Aufes dueis unius nomina

Chriftum fignificantia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3lt;S’ö’

Igne inextinguibili mali punientur 131 Immortalitas cogitanda

Impatientia mala multa importât. 104 Impatientia Adam perqt,Chain, Efau.po/ pulus ludaicus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Impatientia haeretieos facit ibidem Impetrareadeo nihil poifunt.qui contra deum illicita moliuntur.

Imperia per uices obueniunt

Impunitas malorum caufa.

Incarnatio uerbi opus eft (implicis trini/ tatis.

Indifciplinati amp;nbsp;inobedientes percant. 3 9 Indulgentiahumana ml lafgiri poteftcon tra diuina prccfcripta

Indulgétiæ nimiæ quid profint ecclcGæ. 113 Indulgentiam ueniam folus Chriftus largitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Indulgentiam feruus praeftare fernere non debet oHènfæ in dominum nbsp;nbsp;nbsp;ididem

Indulgentia præpropcra non folumnon prodeft.fed obeft magts. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Indulgentes non euadunt homines me/ liores. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Indulgentia etiam à martyribus promilTa, non temerc ampledenda. nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Indulgentiam populo Mofes difRculter obtmuit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;114.

Indulgentiam orationes Hieremiae, Noe, lob, Danielis, amp;nbsp;Esechielis uix obti f nent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Indulgentiam fruftra ufurpat humana fen tentia,nifi animat cenfura diuina. ibidc

Non indulgentes fed fatisfedione pecca/ tadelenda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;113

Indulgentia peccatorum credenda 384 Infantes baptizandi ante odauu diem. 8i Infantium omnium æqualitas ibidem

-ocr page 555-

SENTENTIARVM

îob paticn tia uiciï zabulum

lofeph nô habcbat rationabilcm contradi ôionem,cum loanni Chriftus matrem cpmmendat.

ïoCeph pudidtiæ exéplarproducjtur. 4.97 Ioannis Baptiftæ humilitas in baptifmo

Chrillt

loanncs Baptifîa fandum fpiritum acte/

pit in utero matris

Ioannis Baptifiæcommendatio. jîi Ioannis Baptiftaefepclitionis, ôr capitis im , uentionis,hiftoriaparum autentica.ac

Cypriano minime aflcribcnda

ludas quod Chriflum tradidit prophe/

tatum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î7Î

ludæorum pars maxima Chrifti oratione illuminata

ludæi négligentes difciplinacjuagabundi ia dantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;177

ludæi uita indigni, uitam eis præfcntem nefcierunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

ludæorQ pater efle defijt deus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;134.

ludæis ceflàuit dei regnum, ficut ôr filia/ V tio.

ludæos in dei oßenfam grauiter deliquif/ fe, quod dominum reliquerint, âr idola fecuti (intgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zet,

ludæi prophetis non erediderunt, fed in/ terfecerunt»

ludæi dominum nec cognituri, nec rcccz pturi erant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

ludæi facras literas nô ont îtelleduri. 164. ludæi nô intelligere fcripturas poflunt,ni(î credant in Chrifto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

ludæi Hierufalcm perdituri erant amp;; ter/ - ram,

ludæi amifliiri lumen domini Ibidem ludæi ueniam fola fide in gratiam perci/ i..pient. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x-ji.

ludæi dco in odiu côuerfi monte Sina. 35^1 ïudæis non credentibus,adgcntestranfla/ turn fidei myfterium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;373

Pro ludæis Chriftus orat in cruce. ^gg ïudæ pedes non lauit Chriftus. 4.5'9 ludaicæ perfidiæ feelus mundus fuftinere non potuit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.6’9

Indices iuftitiam uendunt

ludicij dies bonis gaudio futurus 131 ludicaturo domino nô præiudicamus.nq. Indicium futurum

ludidum graue poten tibus

INDEX»

Indices ueri futjplîus, non indicabuntut I

Chrifto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-0^4-

ludices in cœleftibus homines crunt. 4-7$ Indicium Chrifti reftat poft omnia. 4.76' Indicia publica iniuftieqs feena 4.8 ludicatur quifquis qualis inucnitur. 113 ludicabimur fecundum fententiam no/

ftram in dieiudicq

ludicandum no n temere de altcro, 3oy ludicat non pater,fed filius : non honorifl/

catur pater ab eOjà quo non honorificà tur filius.

lugum uetus euacuandum, ék; nouum

dandum

luri cedereâ/poteftati in rebus diuinis periculofum

luftitia ab initio mundi laboratin fèculari conflidatione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

luftitia promeretur deus iudex

luftum (ôlum eft, quod deus uoluerit

iufterit

luftitia dei line eius demôftratione, à mor talibus comprehendi non poteft. 399 luftitia omnis côpletur.li exempla dodrix

nam anteceflerint

luftos plus laborare amp;nbsp;tolcrare.

LLamétatiopeccâtiu Chriftianorû. xi8

Lapforû in idololatriam poena à paz tribus lândis ftatuta.

Lapforu reftitutio quantu curata fuerit.66' Lapforu inuerecudia turbat ecclefîâ. Ibide Lapfi modeftiam refumant Ibidem Lapli's in periculo mortis fubueniedu. 67 Lapfis no defit nec cenfuraquæ increpet, nec medicina quæfanet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77

Lapfis erigendis non fit deneganda mifez ricordia. 9o.lt;îkr5'oo.pertotum,

Lapfis compatitur Cyprianus amp;nbsp;condo/ let, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;96’. 118

Lapfi qualiter fufeipiendi ad pace, 95;

Lapfis pax cómunicanda, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no

Lapfi non temere fubito côicandi. xit Laplbrum miferandus cafus multiplex,xi9 Lapfi ultro pacem fibi fumunt inique. xx9 Lapfi obftinati uitandi. Ibidem Lapfis non eft poenitentia neganda. ug Latium unde nomen acceperit, 14.6' Latrones duo, populos duos, perfecuto/

tores de conuerfos lignât. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;35X

Latro fero poenitens recipitur 4.5'ÿ

Laudes


-ocr page 556-

IN OPERA D. GYPRIANI

Laudcs aduu noftroru non rpemedx.(T4. 'Läüdcs humanas rar us contemnit. 4.4.4. La::ari iefufcitatione fc pofTe à mottuis re furgere dedarabat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.4.9

Leuiræ diuinis tantû uacent obfequijs.

Lcgé Ä'^iphetas abbrcuiauit Chrift’» 14.1 Lex Mofi ceflatura erat

Lex noua danda per Cliriftum. Ibidem Legis onus graue abiedum, amp;nbsp;leue Chrû in lugum fufceptum

Legis didis certis locis refponfa defixa lunt

Lex dei gd doccat,praccipiat,^mittat.4.J9 Legis dei pofribilitas,facilitas,tciétia, amp;nbsp;po teftas nobifcum.

Libelli facrilegi i catus apud martyres. 117 Libello redimetes publicam idololatriam, peccant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem.

Libellaticos non cfle conferendos non fa/ aificatis,

Libellatici uerba quae fcribi oportebat. iij Libellatici præmium dabant, nefacere ini/ qua cogerentur

Libellatici recipiendi ab ecclefia Librorum facrorum canon

Libri non canonici leguntur.fed ad autori tatem fidei non producuntur. Ibidem

Liberi deemofynis deo cómendandi. igc Licita non omnia facienda.

Linguarum gratia in apoftolis, quomodo intelligenda.

Loquendum non elle fcurriliter jio Lucius confeffor df epifeopus fcidus,rcle/ gatuSjÄ* reftitutus

Ludari nos Temper oportet xoq. Luda honeftior cu fpiritu cucarne.4.4.1 Ludi gladiatorq indignitas,

MAchabæorum uirtutis amp;nbsp;fidei do/ cumenta.

Machabaeorum feptem martyrum laudes, martyrium âr conft antia. 156 MagiArabum uaticinijs admoniti Chriz Hum quaerunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-3X

Magimuneribus pfitentur qdaedat. 4.3? Magi alio tramitepatriam redeunt. Ibide Magifterium inuadi non debet ante an/ numætatistricefimum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.4.0

Maioribus metuendum magis.nein ali/ quo minorentur

Maiorum deaeta tuenda.

Maiorum imitanda fada excufamus in altis.nos cis æqualcs contendimus. 40J

Maioribus in uirtutibus plurimu inaequa/ les fumus

Mali fuo furore dementes

Mala omnia leuiora peccari's nofiris. 14.4. Maiorum perfidia de focietate bonoru re/ cedentium bonos reddit illuftriores.i7X

A malis deus folus libérât

Mala de fc dici nullus æquanimiter fuffert, nec bene de fe nolit fentiri 4-4-4-

Maledici cenfuram dei euaderc nequeut.8 Manducare camem Chrifti amp;nbsp;fanguine, quomodo intelligatur

Manducatio Chrifti eft manfi'o noftra in

Chrifto,potus incorporatio. 4.^x Manducatio Chrifti eft auiditas manendi in Chrifto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Manna fpiritus Candi opus in cremo. 4.78 Mandatorum Chrifti obferuantia immor/ talitatem aflequimur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iffx

Manichæi errores nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;385

Mappalicimartyrisconftantia

Martyrq prxtextu non funt committen/ ' da illicita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4JX

Martyres legi quoc^ fubiaceat,donee mar tyres fiant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Martyrq laus uix explieabilis 4 83 Martyrq fermo horribilis Ibidem Martyrium ftatus confummatio uitac fidei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Martyrij certamen arduum 4.84. M artyrium q uid fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ididem

Martyrum pcrfecutores infani- Jbide Martyrij autor Chriftus amp;• exemplar. 48? Martyres falutifuæ dei nomêpferût.4.8j' Martyrij primo caCus.poftea frudus. 481 Martyres cladib^ feculi eripi cupiGt. Ibidc Martyrij magna dignitas Ibidem Martyrum deuota conftantia in confeflio

ne. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;484

Martyrij magna merces nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;480’

Martyrium aflcrendû pro Chrifto. Ibidc Martyres honeftam morte capiunt. Ibide Martyru quoruda merces in prærcnti.487 Martyrium lucrum quibus imminet ma/ lorum periculum temporum. Ibidem

Martyrium tentationis caufa ingcritur à deo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;488

Martyrij frudus,ut per illud credere coga/ tur,quiuultoccidcre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Martyre«


-ocr page 557-

SENTENTIARVM

Martyres auro fimilantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;488.

Martyres no corrumpuntur diui'ti]s. 489, Martyres fupra fpe à dno munerant.489, Martyres,adhuc Chrifto no digne refpóx dent, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;489.

Martyres frudurn nefeiunt, quoad agno/ uerunt quid accidat.

Martyriu eft manifeftatio eledionis, 491, Martyribus nihil uelle non licitum, 491. Matyrum uenerandalibertas,

Martyrij ineft'abilis commendatio tenta,.

tur.

Martyriu non optât,nifi feculu odiat.49j, Matrimoniu cS getilibus no iungedS. ^15:. Mariæ Magdalenæ circa domini pedes ploratus eleganter defcribitur. 4^8;

Mariae uirginis partus fine corruptiöe inx telligendus.

Maria p porta domini claula figurât* Jlt;S’8. Maria mater Chrifti no eft exæquâda mu lierib’cScftis.quægenuit maieftatê.407, Mariæ uirginis puerpérium eleganter de^ feribitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;42-4-»

Maria uas eledionis communibus non de buitlaftari iniurrjs, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-2.4-

Maria plurimum à cæteris differens.natu^ ra communicabat non gratia. 4-24.

Mariæ matri plenitudo gratiæ debeba x tur,

Maria quantum gratiæ amp;nbsp;gloriæ à paruu/ lo accepcrit.

Mariæ cordis dulcedines amp;nbsp;iubilus nato domino. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Mariæ mirabilis maternitas.

Martyres auidi mortis, poft lapfum refti/ tuendi.

Martyrq atrocitas fuperuentura Cypriano reuelata.

Martyres tradi deus permittit,quos difpo fuit coronari.

Martyribus optât Cyprian^dei fauetia.yS. Martyrium duplex breue diuturnu. yg. Martyrum laudes gloriofæ.

Martyres facile impétrant poftulata* e’o. Martyrum conftantia laudabilis.

Martyrum fides animum ftabiliuit. çz, Martyrq certamé,fublime fpecftaculu. sz, Martyrum mors preciofa,

Martyrij agonis tolerantia fuadetur.

Martyrum fpedator dominus præeft, ôr coronator, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ej,

INDEX.

Martyribus lucrofu tépüs belli amp;nbsp;pacis.ff^lt; Martyres uoto no minus illuftresfunt. 80, Martyria dilata, magnalia diuinæ prote/ dionis oftendunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;80.

Martyrum excelTus per dies notadus. 80». Martyrum commemorationes per facrifiz cia celebrantur à Cypriano. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;80,

Martyres in carceribus à diaconis docez bantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;94»

Martyres uidi tormentis,poft triennalem pœnitentiâ cû confilio reftituuntur.iör.

Martyrs in Chrifto libertas merita.io4» Martyrium defiderandum fideli. loy. Martyrium ornât fexus amp;nbsp;ætas. 10y, Martyrum commendatio à fortitudineamp;î difciplina. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;txo.

Martyres pacem anxie expedabant. iiy, Martyribus folus Chrifto lufficit teftis.nS. Martyribus confolatio fcribitur, 119. Martyrum arma declarantur. ijt. Martyres ultio diuina défendit. 148. MartyrS perfecutio ftatim uindicata.i48. Martyr extra ecclefiam eflènópoteft.KjS, Martyres uindidam expedaueruntfatugt; ram de proximo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;105',

Martyrium non in nobis fed dei dignatio/ neçonfiftif. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ziZf

Mappalici martyris conftantia. sz^ Marcianitæ baptizare non poiTunt. 324, Marcion Pontius hærefiarcha in domini patrem blafphemauit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;333.

Marcion non dat deo honorem, fed bla/ fphemat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;335'. 383*

Marcialis nephanda ada. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10,

Marcianus Arelaten. Nouatianoconiun.* dus, fenfit excludendos ecclefia lapfos, nec refumendos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;90,

Martyrum excufatio per tormenta. zzi, Martyrum uidoriæ duplex gradus. X17. Martyres facit exhortatio Cypriani. 146. Märtyrern fieri non eft difficile,quod uide mus martyrum populum non pofte nu mefari.

Martyres iuftos quæ mcrces maneat poft euidas perfecutioes morté.xy8, Martyrij bona. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;303,

Nartyru fentetia^j autoritate habeat.xx4, Martyrij palmam maximi peccatores cot uerfi rapuerunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;411.

Martyrium baptisatamp;fcoronat, 411, Mauri reges colunt pro dijs. 174,

A a Maximus


-ocr page 558-

IN D. CYPRIANI OPERA

Maximus à Nouatianis pfeudoepiCcopus ■ .fadus.

Mœchis poenitentiae tempus datur. iiy, Melchtfedech typum Chrifti pottauit, p. Mcndacia non diu fallunt.

Mendacijs feruos dei diabolus lacerat.iu. Mendacium cauendum.

Merces cito reddenda.

Ad mctalla damnatis Cyprianus fcripfît dulcemepidolam.

Mifcricordia falfa impellit ad tranfgreflïo/ nem.

Mifcricordiae opera nobis cómédant.tSo.

Mifericordibus alimenta no deerunt. i8j, -Mifericordiæ opera maxime Chriftus exif . git.

Mifeiicordia merentur, peccata acriter pu , nientes.

Mifericordiæ opus bonum. 19?. Myfteria diuina qua grauitate amp;nbsp;deuotio/ ne cdebrentur.

MiHàm celcbrâtis hierachx ceremoniae , orationes.

Milité ChriftianueXcrcitarioportet. 14-y.

Miraculum duplex de Chrifti negatt'one uel lapßs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zxf,

Miracula nojjfutura fuperfluo fiut. 4.4.Î.

Minuitur quod eft fini proximum. 14.1. Mortis cotemptores martyres Chrifti.iii, Mortis admonitione compulfus,non libel ratur ab excomm unicatione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;117,

Mors non timendafuadetur.

Mors innocentum Chrifti natiuitate ob^ orta.

' Mori nolle pro Chrifto,Chriftianoindû gnum.

Mors Chriftiano non timenda fed defide/ , randa.

Mori lucrum, exire fcculum ddideraz i bile»

Mors quibus timenda, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u

Mors infidelibus peftis,Chriftianis faluta/ , ris exceflus.

Mortalitatis neceflitas probat fideles, zu, Morte nô timentes.martyriu appetut. ziz, Mori nolentes perperä orät quotidie. zij, Mori nolens ab angelo increpatur. tq, Morte iuftorum gaudcndum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zij.

Mortem timcntes, gcntilibus (candalo fuz

mus.

Mors non tarn exitas tranfitus. Z14..

Mortui non plangendf.

Mori detredantesjfecularem teftantur ani • mum.

Ad morte uocati à deo fpótepaream’. zq. Morte nemo contriftetur.

Morti uoluntariae aftuefcere docuit homi/ nes diuina lex.

Mortem Chriftus naturalitcr timuit, 4lt;r3. Mortem mali magis timeant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4ff j.

Mors Chrifti abftulit peccata mudi. 46^5'. Mortem guftauit Chriftus propter homi nis uitam.

Morum corruptela ante perfecutioné.ziS. Moyfi uelamen fpiflum dodrinae aaflî tudo,

Militum Chrifti membra munienda. iji, Mirabilia mirabiliflima.

Munerum diuinorum nulla menfura, 41. Müdi fluduatis turbines èkf pericula. 40’.. Mundialium uanitatum marratio/ 48. Mudus fenefcit.calamitatibus prefrus.i4z, Mundus defidtA fini propinquat. 142., Mundana eu mudo c0temnenda.15rf.109,. Mundus Chriftiano non amandus à quo non amatur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zif,

Mundi ruina timenda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ iif,

Mulierum omaméta qualia cóueniant.iff. Mulieres fugiant ornamenta impudieaz rum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;157,

Muliere feculariter no debere omari. J09. Mulierem in ecclefia tacere debere. jii, Mulierum cohabitatio derico plurimum periculofa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;391,

Mulierum bella cum mafeulis timorc uin?

cuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;391.

Mulieres feriunt proximantem. 391^ Mulieres initium Öe finis peccari. 39z. Mulieres non timendx, fed poft tempus ludaminis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;391,

Mulieres etiam confeflbres amp;r epifcopos deceperunt.

Mulieris propinquitas delidorum latroci nium.

Mulieribus dedpimur turpius, $ ab Eua Adam primus.

Mulierum focietas non eft fyncera. 39z. Mulierum familiaritas extra matrimoniu pemiciofa.

Mulierum amor exdudit diuinum. 393. Mulier feedere fiio praeftat magnas mole/ ftias.

Mulierem


-ocr page 559-

SENTENTIARVM INDEX»

Mulicrcmnon adhibeat, qui ducerecon/ tempfit»

Mulio'Urrt obleAamenta defiderat,qui co häbitadonetn admittit.

Mulierutn cohabiCatio Gt licet cafta,tarnen fufpiciofa erft»

Multiloquentia cauenda»

Mundicia cordis feruanda A; corporisa^j.

Munienda cfTc membra mihtu Chrifti.iji. Muflïtandu nó efle/ed benedicédu. joi» Mulierumcohabitado propter fcadalum fugietida, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;394-

MuBer tranfeuntem caftum inficit.intolex rabilius ß ei contubernalis extiterit» 39lt;S'»

Mulierum multiplices A^prouocatriccs in/ fidiae cafto cohabitatofi. 39lt;S’»

Mulierü catu tolérabiiior bafilifci fibfi‘’a96.

Muliercm blartdiétem aflïftere cafto per/ niciofum nimis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;396’.

Mulieribus nó ofiis locus præfcribi't. 398. Mulieres amâdæ inter facra folénia,odien/ dae communione priuata, 398»

Mulierum praefentia Se afpeAus in cóuen tu ecclefiaftico neminem fcâdalizat. 399.

Mulierum præfentia faepe fanAa amp;rutilis neceiftria.

Mulieres confolationem fpirituale necefla ria à clerico fufeipiant cS tremore. 4.00.

MulieresquxSquareChrifto apoftoliä/ (^adhxferint.

Mulieri uidux Helias cohabitauit non le/ üiter»

Cu mulieribus etia angelt cedderüt.4.07. Mulierum cohabitatio nimium ab aliqui/

' bus expetitur.

M ulierum cohabita tione.emoritur integri tas.afFeAioinquinatur,

Mulieri exhibéda eft acceffio fugitiua.4.16.

Mulierum confortium eft meditatio perdi tionis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.16'»

Mulieribus exhibenda feueritas. 4.i(S’.

Mulierum hoditatio de Chrifti refurreAi/ one, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.lt;î8.

Mulierum in Chriftum dileAio poft paf/ fionem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.« 8.

Mulieres primx uiderSt, quæ arAius amà uerunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.lt;îg.

Molieres ad omnia delicatx.ad farcinas ui tiorum uiris funt fortiores, 4.99, NAtiuitas Chrifti gaudiofa coelefti/ bus âr tetrenis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.13,

Natiuitas Chrifti ab angdis hominibul euangeliZatur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem,

Natiuitatis Chrifti noxdarior luce, ibid, Nato domino paftores edocentur. ibid. Nati Chrifti pauperics per omnia* 4.x4.quot; Nato Chrifto quæ diuerforq ornamenta aderant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-2’4-

Nato Chrifto non defuerunt angelica mi/ nifteria. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-2'4-

Natiuitas Chrifti mirabilisamp;'gloriofa.^.xó, Natiuitatis ék* incarnatióis Chrifti miracu/

la. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.17.

Nicephorus intemuncius fidus, lt;j8, Nicoftratus facrilegus él defertor. lt;î8. Nicoftratus reus criminum. 89^ Nomina libris aliéna turpiter pramotan,« tur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;417.

Nomina libris prætitulantur grandes ma/ terias breui titulo prælibando. 417.

Nomina nafcentibus côfona dabâtur, 35'0, Nomina infàntulis uarie imponûtur. 417, Nominum propriorum refpeAus haben/ dus cuique. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;417,

Nominum àliqua ratio habita apud antix quos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;417,

Nouatus rerum nouarum femper cupiduà bonorum circunuétor (chifmaticus, e’8.

Nouati crimina redtantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^9*

Non mirandum Chriftiano, 301* Non maledicendum Chriftiano, 30U Non credentem.eftè iam iudicatum. 307* Nouatianus furibundus de profperis ec^ clefiæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1*

Nouatian^ multis nominib‘’deteftabilis.i, Nouatianus perfecutor ecclefiæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x.

Nouatianus extra ecclefiam feipfum ordit nauit epifeopum,

Nouatiani ecclefiæ hoftis mala ftudia. 90. Nouatiani feditiolà abfceffîo. 117, Nouatianus fimiam egit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3x3*

Nouatianus fuos aurum nominat. 4* Nouatiani Chrifto iudidS præripiut,5'O4. Nouumteftametum dandG probatur,5oi. Nox n'ulla Chriftiano. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x45'i,

Numidici facerdotis martyrq gloria. 140. Nupttjs non interfint uirgmes. 15'9. Numerus non uincit iuftitiam. ixl Numerus malorum non attendendus.i4.é.

Oßefle mali bonis nó debent fed mä liàbonisiuuari.

A a A Obedien/


-ocr page 560-

IN D.

Obcdicnh'æ exemplum crux Chriftt pro/ ponitur-

Obedicntibus legi, deus fuggcrit adiuto/ n'utn.

Obedientisc Chrifh* merces à patre delà/ ta»

Oblatio fanÆficari nequit ubi fpirttus fan dus defit.

'Occafiones impuritatum fummoperede/ clinaridæ.

Oedfi extra ecclefiam, fidei corona priuan Cur.

Oculus à foeminarum afpedibus coluben dus.

Oculus autdus inexplebiliter offèndiculo^ rum.

Odium nomini Chriftiano praedidum antea.

Omnipotentia in diuinis quomodo dicaz tur.

Opinioncsno debet fcinderc ecclefia. «s'. Operandum nihil efleiadanter ueltsumul tuofe.

Opera diuinæ fapiêriæ amp;nbsp;pietatis circa ho minis conditionem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-72'»

Oratio paucorum etiam fed concordant tium impetrat.

Orandum proinimicis.

Oratiojmultoru audit fi fint unanimes.nt. Orandum frequenter uigilanter. iij. Orandum pro omnibus no pro fe lolo.ix?. Orationes parui momenti fine bonis ope/ ribus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;180.

Orandi formam Chriftus dedit. ip. Oratione quamfrlius docuit apud patrem loquimur.

Oratio dominica praeferenda altjs. ip. Orare aliter quam Chriftus docuit culpa eft.

Orationem,filij doeumentum pater agnoz feit.

Oratio ex pedore proferenda. xp. Oratione Chrifti efficaciter poftulata imz petramus.

Orandum cum difciplina corporis amp;nbsp;gez ftuum.

Orandus dominus in abditis fecretis lo cis.

Orabat corde Anna.

Orandus deus non clamoribus fed affedi bus.

CYPRIANI OPERA

Orans non confidat innöeentiae fed pCcra taconfeftus.

Orandus deus humilitcr.' '■

Remitte nobis débita noftra Cyprianus dixit, non dimitte.

Oratio publica fit amp;; communis non priua ta pro uno.

Oraueruntcommunitetfrespuerino pro fe quifque.

Oratio fit ab unanimis ól per concordiz am.

Oratio indpiat ab agnitione patemitatis in deo.

Orare nos Chriftus fadis docuit. X4J,. Orandum peccatoribus fi Chriftus ora/

uit.

In oratione uigilanduexcplo Chrifti.x4.x. Orauit Chriftus pro noftris delidis, pro

ecdefia.pro unitatefidelium.

Orandum toto corde cum dicitunSurfum

corda.

In oratione animum interturbare diafcox ius conatur.

Oratio no auditor à deo,eius qui feiplum non audit.

Oratiôis negligêtia deu offendimus. 1x4.. Oratio non fit fterilisfed fruduofa. x4p Orandum hora tertia., fexta.nona. X44-. Orario impinguatur eleemofyna. x4j. Orandum eft mane A' uefperi, X4.4. Orâdum omnibus horis Chriftiano. ibid. Orâdum Chriftiano node, ibidem. Orabat Anna fine intermiflione. ibidem. Oratio fandorum rara noftris temporiz

bus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-4-z^'

Oratio malorum non auditur. ibidem. Oratio effi'eax præcedente ieiunio. ibid* Originalepeccatum omni tempore remez

dijs aliquibus oportuit expiari.

Originale incendium extindum eft in Ma riauirgine.

Originale peccatum no redit per readuna

tionem poft baptifinum.

O matus corporis uirgines no decet. 15^4.. Ornamenta mulieres qualia deceant. iff, Ornamcntoriipericula in uirginibus. ibid, Ornamentorum infignia impudicis con/

ueniant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iflt;r,

Ornamentafpemenda. if7, 4.99, O rnatum deus non docuit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;if7.

Ornamentorfiinaurium uanitas. ibidem.

Ornamentz»


-ocr page 561-

SENTENTIARVM INDEX»

Ornamenta àdinuentiones daemonuayy, Ornatus opcrts diaitii impugnatio, Ornatus animae fan Aaj.

O rta cadunt omia amp;nbsp;audia fenefciint.i4.i, Oues Chriftus plebem fuâ nominal 194.« Ouibus diligenter prouidendun) à lu/ pis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91.

EAtientia martyrum impatientia mfide

lium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14.8,

enter exhortatio audienda. 197, Patientia maxime units amp;; neceffaria. ibid. Patienria non eft philofophorum. 198, Patientia nobis cum deo eft cómunis.ibtd, Patiêtia à deo originem fumit nobis æmu ' landa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Patientia dei quanta amp;; de quibus. ibid. Patienter deus hominem differt, ibi. Pattens homo det patris filius habet, ibid, Pattentiam Chriftus docuit exhibu

’99’

Patiêtia fignaculum omnium Chrifti ope/ . rum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Patictia Chrifti Paulu deditecclefiac. ibid. Patientia Chrifti Chriftiani fedêtur. ibid. Patientia patriarcharum dr prophetarum fumma laus uirtutum. , too.

Patientiae infignis'uirtus patriarcharu. ibi, Patientia hominibus à natiuitate neceflax ria. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lot.

Patientiam deus à mundi initio bomini.-bus propofuit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;101.

Patientiae nafeimur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Patientia martyribus neceftaria. ibid. Patientia indiget perfeuerantta. lox, Patientia bona cun da cuftodit. ibidem. Patientia fublata charitas non durât, ibid. Patientix exemplar Stephanus. loj. Patientia pedoris non admittit uitia.ibid. Patientia neceftaria ad corporeas molcz . Jlias. ’ gt;

Patientia difeemit iuftos à malis, 104., Patiêtia probatus eft lob multiplicita-.ibi. Patientia lob uicit eabulum. 104., Impatientia mala multa importât, to 4, ui/ de impatientia.

Patientiae commendatio infignis, loy. Patientia differre facit fideles ab infideli^ bus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XII,

Patiêter tolerada corporis incômoda, ibi.

Panis dominicus gregem Chriftianum fi/ gnificat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xc.

Panis no fter quotidianus Chrifti eft. 1^7, Panem petimus ut fcilicet à Chrifti corpo re feparemur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zjs.

Panem quotidianum diumum non in Ion gum defideratum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidena.

Panem dr cakcem Chriftiani recipiunt, là dacis amittentibus omnia. X70, Panis ante uerba Chrifti cibus commux nis nutriendo corpori commodus.poft Chrifti uaba ad totius hominis uitam proficit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-4-9«

Panis Chrifti medicamentum dr holocau ftum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem,

Panis aliud priusSappofitum,aliud à magi ftro diftributum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid,

Panis fandificatus ludâ adegit laqueo.ibi, Panis fatTamento populus Chriftianus

oftenditur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yy,

Panis cceleftis Chriftus eft. ibidem. Partus uirgins non incredtbilis declaratuc

ex incredibilioribus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5(79,

Partus omnis tribus conftat, juS. Paradifus expedat Chriftianos, 14.9, Paradtfus patria Chriftiano defideranx da. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xiy.

Paradifi félicitas dr gaudia.

Paradifusecclefia, quatuor flumina quâx

tuor euangelia,

Paradifi gaudia defcribuntur, 4.90, Parilitatis conuerfatio quanta parturiat in/ commoda,

Paruulusnatus eft, filius datus eft nobis

drc. elegatilTime exponit.4.1$. dr 4-16'. Paruulorum querela in idololatras paren/

tes.

Pafehæ folennia epifeopi cum plebe eelex brent.

Pafehæ oblatio.tempus,locus,modus deft gnantur.

Pafcha noftrum cruciftxus Chriftus. ibid, Pafehæ lætamyfteria.^ ibidem. Pafchalia gaudia in eceleftibus angeli

agunt.

Pafchalibus gaudqs qui fint digni. 4.7X; Pafehæ cæremoniæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Paftorcs difeipiinam feruent. 57, Paftores plures dr greges plures efle nei queunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iffy.

Paftor in gregis uulnere uulncretur. 2i8i A a J Paftores


-ocr page 562-

IN D» CYPRIANI OPERA

,. Paftorcs uetcresrcflaucrunt ut noui per Chriftum indperent» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zfftr»

Partons liber ud Hamatts non canonic

CUS«

Partoribus Chrirtus natus primo ortendi tun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-^5’gt;

Partonim commendario, ibid, Partorum fides ChrtrtS inprxfepio adoz rantiutn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Pati pro Chrifto fponte debemus. 119. Pad quid mcremur confyderandum.txT. Paritur deus ,ut nos pcmiteat. ^09. Paflîo finecharitateno fadt martyre. 16^9. Partb in (èculo minora ertepræmia. joj Partio Chrirti non ad iniunam,{ed ad falu tern,

Partionis Chrirti myrteria (diptuns proz phetarum indicantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jyji

Partio Chrirti non fitpudori, dolori, hor/ rod. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-0^9,

Partio Chrirti norter prolèdus. ibidem. Pater ludatorum deus eflTe deTqt. XJ4.. Patrcm folum in cozlis habere debemus Chrirtiani. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Patrem elTe nobis deum (icut saudemus, ita gaudeac ipfenos habere mios. ibidé.

Patrem non porte accedi nifi per filiz urn.

Patres circa filios no afperos efîe. J17» Patemitas diuina aedenda potius quam difaitienda.

Patrilpartiana haerefis Sabellqcp. jfff. Parentibus artajuendum.

Patrimonio redimenda delida no augen/ da.

Patrimonium in eleemofynas deo erogan dum.

Patrimonq amor lapfbs decepit. xxo. Patrimonij negledus libérât,amor pratci/ pitat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Patrimonij contemptus à Chrirto confu/ litur.

Patriarcharum infignis patientia uirz

tus.

Paucorum malida cæteros inficit.

Paulus confcientiam fuam omnibus inno/ tuirtTe gloriatur.

Pauli aportoli fententiae no trahedx extra propofitum.

Paulus hxreticos execratur ubique.

Paulus Samos Athenus haueticus, j8j.

Pauperes diligenter curandi. 80, Pauperum cura praecipua Cypriano afz fuit.

Paupertas à pauperibus prxdicata. 4.X5» Paupertatis commendario pulchra. ibidé. Paupertatis eftieax documentum Chriz rtus contulit ecclefîæ. ibidem,*

Pauperes Chrirtus inrtruit, ör aeat, fax cit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^.x«-.

Pax pcenitentibus in morte danda. j. Pax pcenitentibus danda tempore perfez cutionis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Pax pcenitentibus ad idum mortis diffex rebatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Pace fanguineôf corpore Chrirti muniçn di pracliatores Chrirti,

Pax danda martyribus etiam nuper b z pfis.

Pax lanfis danda, examinatis (ingulorum cauus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ,

Pace euchariftia muniendi martyres amp;nbsp;certaturi pro fide. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem'

Pax non rtatim danda peccatoribus nec fine plebis confenfu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8x,

Pax à facerdote quomodocuni^ data non auferenda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem,

P ax unanimitas colenda fideb'bus. 17J, Pax ôr charitas primitiux ecclelix.ibidem. Pax data non retradanda. iij. Pedum ablutio fignat fordes quotidians fatirtàdione buandas,

Pedes mutuo lauare no dedignemur.4.$9. Pedes quid fit lauare (pirituafiter. ibidem. Pedes nortrosipfi nobis lauare non portii mus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Pedes ludaf non funta Chrirto loz txgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem,

Pcccata minora qux non in deum comz mittuntur,

Peccatorum remilTio datur per fandam ecclefiam.

Peccata dimitti folum ab habéte fpiritum (andum.

Peccatofuo proprio quilibet teneturnon alieno,

Peccata nortra promerentur aduerfita z tes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lit, 14.9.

Peccatiscaretenonpoffumus,

Peccata calcanda Chrirtianis.

Pecatorum non rtatim obliuifcenz

dum.

Peccata


-ocr page 563-

SENTENTIARVM INDEX.

Pcccata non plangerc ingens deli/ (flum.

Peccato lorde neminem carere. jij. Peccatores publici non fine exhomolcgefi ad ecclefiam redeant.

Peccatoribus non pratpropcre pax danda non fineplebis confdentia Ärpetitu. 81.

Peccatores rcdargutióibus corrigédi. -lvl. Peccatores fumus qui pro peccatis orare docemur,

Peccatori pro peccatis oranti, deus negare non poteft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Peccantem publice obiurgandum. 318. Peccatum originale perfonale fandos etiam peruafit.

Peccata reiterata per poenitentiam ablux unt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.f7.

Pecuniae feruus qui feruat pecuniam. 184.. Pecuniæ poffidendi cócupifcentiam nó appetendam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïi$.

Peccata omnia difcutere 0; gemitibus fufpirïjs expiarc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.5’9.

Poenæpatiocinâtur adeptioni lucis. 484. Peena damnatorum acterna. 150. Poenas non aequaliter perferunt boni

mali.

Poenæ infiidæ à dco parum proficiunt nó multis.

Poenæ peccantium animaduertendæ. 115'.

Pentecoftes myfteria.

Peccatrix mulier eleganter domini pedes lauans defcribitur.

Poenitentiâ non agentes poft peccata quæ poena maneat.

Poenitentiæ ritus antiquus. 93. xi8. Poenitentiam quis agat ueraciter. 97. Poenitentiam non agentes excommunix candi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;117.

Poenitentiâ agenda docetur nó prohiben/ da. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;119.

Poenitentiâ ante mortem agenda. lyi. Poenitentiâ damnatorum inanis. ibidem. Poenitentiâ luxum abdicat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii8.

Poenitenti él operanti deus placatur. 130. Poenitentiâ diligés él longa pro lapfu.i3O. Poenitentiæ modus él forma. 130. $08, Poenitenti deus munera ablata reftitux it. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;130.

Poenitetes etiam fero él iam morictesde/ us recipit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45^, 4^4.

Poenitentiæ uia qua nulla latior inueni/

tur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4f7*

Poenitentes Chriftus abfoluit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;464.

Poenitentiam lapforum non eftè inanem» 501. per totum. , Perfecutio declarat ueros Chriftianos»

74. ‘iS.

Perfecutiones latentes periculofiores. nri.

Perfecutio ecclefiæ peccatis Chriftianoru imputetur.

Perfecutióibus quatimur ut ^ïbemur. 1, Perfecutionum poenæ él iniuriæ non time

dæ.

In perfecutionibus non confyderandum quid diaboP importet, ied qd deus præz ftet.

Perfecutiones Chriftianorum anteprædi/ dæ.

Perfecutiones Chriftianorum nó funtno/ uæél repentinæ.

Perfeucrantiam omnium maxime cófeflo res decet.

Perfeuerandum in fide él uirtute pro con fequenda palma.

Periculis aliorum quifque crudiatur. 390»

Periculis animarum ante tempus occurre/ dum.

Petrus unicæecclefiæ exordium. 153»

Petrus pari poteftate præditus él honore cum cæteris,

Petrus fuper quem ædifîcata ecclefia, unus pro omnibus loquitur, él ecclefiæ uocè refpondet.

Petrus diuitias contempfit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15’6'*

Petrus Tabitâ à morte fufeitat pro operi/ bus mifericordiæ.

Petrus prohiber Chriftum pedes abluerc uolentem*

Petrum negantem Chriftus non negagt; uit.

Pharao aqua uidus «X; extindus, 133»

Phœnixfinematrenafcitur, 359.

Pilatum manuum lotio no excufat, fed ac/ cufat.

Pilato él ludæ par pœna inferni. ibidem.

Philofophi à Chriftianis plurimum dix ftant.

Philofophoru fcriptano pafti'm ab omni/ bus tradanda ingentjs.

Plato un urn deum feruans cæteros dæmo nas dixit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17 5’*

Plebs obfequens dominicis præceptis ma/ A a 4 xime


-ocr page 564-

ÏN D. CYPRIAN! OPERA;

xime habef poteftatcm eligcndi dignos facerdotes rccufandi maUgnos. 19. PoUutiom's nihil contigit incarnatione uec bi diuini. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y’jo,

Potentia animi cxptati peccatis.

Potum in fanguine domini landlificatum puella euomuit infantula.

Prædicatio prodeft fiore depromptafax (Ris impleantur,

Præccptorum diuinorum Chriftus fecit grande compendium.

Praecepta Chrifti duplicia fixa amp;nbsp;mobi^ ka. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.flt;7.

Prælati ecclefiae fapientes fint. , ilt;î2. Præliari pro fide docemur.

Praefumptio plurimum cauenda in religigt; ofis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.ilt;y.

Praefumptorum obiurgatio. J91, Præpofiti raro boni är fancRi reperiun x

tur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-4-Î’»

Præpofiti exemplum moribus præbe x ant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}8.

Primatus Pambefitanus epifeopus damna tur à nonaginta epifeopis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n.

Prouidentia buftratur cótraria mala. 4.15', Prouidentiæ multi frucRus. ibidem. Proximo non infidiandum. jii, Pudendis erubefeimus ob turpitudinem intemam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.Î0.

Pudenda imperio rationis non obedix unt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Pueros tres unanimitas lt;5^ fimplicitas fal/ 'uata flammis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilt;î8.

Puella miraculofe punita de lapfu. iióquot;. Pugna lugiter Chriftiano incumbit. 208. Pugna probat militem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;111,

Pugnandum fortiter contra fatanam. îii. Punienda in nobis crefcant quotidie.i4.$, Pupiani temeritas in Cyprianum.ibidem. Puichritudinis folicituüo.malæ mentis inz dicium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.99,

Pudicæ mulieris cultus pudicus fit. ibidé. Pudicanoneftanimum mouere cupiens

falua etiam corporis caftitate. ibidem. Pudidtia conferuanda diligenter. 4.9 Pudicitia laudatur dum geritur. ibidem. Pudicitiæ laudes egregiæ. ibidem. Pudicitia beatos emicit. ibidem. Impudicitiædetefiatio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.9$.

Pudicitiæ tres gradus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.96.

Pudidtia coniugalis multum habet uirtuz

tis uirginalis felicitatis.

Pudicitiæ coniugali iungatur charitas. ibi. ' Pudicitiæ contemptoris pcena. ibidem, pudicitiæ honoris plurimum Chriftus cq tulit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Pudicitiæ eximia commendatio. 4.97, Pudiciriæ exemplar lofeph. ibidem.

Pudidtia quid fit,qui fibi fratres. 4-9 ƒ4

aVæftionum pœnalium caufa tri 1.

plex. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14.6^

lioes diffidles ôr inexplicabiles omit tendæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-ir,

Quæftio infolubilis de homine quare in negata nitatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem..

Quæftio quid bonum ucl malum certiot quid uerum ucl falfum. ibidem.

Quotidianus cibus iufto abefte non pox teft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;159.

Quotidianus cibus uarie exponitur. ibid. Quinquagefimus annus iubileus cft.4.80. ’

RAab typum portât ecclefiæ.

Raab præformat unitatem eccle/ fiæ.

Rachel ad odoré no efum Lie mandragogt; ras concupifeit.

Ratio acRuum noftrorum à facris literis fu menda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;} j öquot;?

Rebecca figuram porta t ecclefiæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j y o.

RecRor talis qualcs qui regantur.

Reconciliatio ecclefiæ non fubito fiat pec/ catoris.

Religioforum uera Felicitas prærogatiuâz (p fupra cæteros.

Religiofi ueri difciplina.

Renafci pofte miratus eft Cyprianus. 4-4»

Remitte nobis débita noftra Cypriano in uFu.

Renundatio feculi.baptifmi Furccptio.i4..

RefurrecRio Chrifti probatur teftimontjs pluribus prophetarum.

RefiirrecRio camis quomodo credent da.

Refurget corpus cuique fuum. jSS’, Rhomana omnis ecclefia confeiTa eft fub

Cypriano.

Rhomana ecclefia principalis,unde unitas facerdotalis exorta.

Rhomanorä


-ocr page 565-

SENTENTÏARVM INDEX*

Rhomanorum fides laudanda. 14-Rhomara non deferatur caufa ab altjs epi fcopis iudicanda» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem»

Rhomanorum ftdes ab apoflolorum tern pore uiguit incocuiTa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«y 4..

Rhomana fides matrix âr radix ecdefiae , çatholicac, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijy,

Rhomanorum confulatus cœpit ex feeler

Rhomanorum aufpicijs èkfaugurqs perie/ runt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Reuerfis à ichifmate congratulatio, 77. Reuerfio quorundam ad ecdefiam Se fux fceptio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;88.

Reges apud Mauros coluntur. 174..

Regum conditiones ftudia, 4.9. Régna no merito.fed forte uariantur. 17$. Regni focietas fine fide cepit, fine cruore non definit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;176’.

Regnum impatiens fem per focij fuit.ibid. Regnum promiffum petimus adueni^ re. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ny,

Regnum dei nemo nifi baptiSatus afle/ quitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;joff.

Regnum dei in fide crucis eft. 317. Regnum Chrifti aeternum durabit. 380, R^num Chriftus temporale non agno/ (cit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44-lt;’«

Regnum diaboli uitrjs munitur. ibidem Regno diaboli qui fubijeiantur. ibidem. Regnat diabolus in his quos inquinat.ibi. Relurredlionis Chrifti iocunditas, myfte/ ria.frudus defcribuntur. 4.59. 4-70.

Refurreeftio Chriftf prima. 4-7O. Refurreeftionis Chrifti incomparabilis dit gnitas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.71.

Rclurgentium beatorum corpora darita/ té él agilitate donabuntur. ibidem. Refufeitatorum libertas fandorum corpo rum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Refurredio communis bonis âr im / ptjs.

SAcerdotum officium munire pace dr euchariftia fideles.

Sacerdotum indicio inobedientes ftatim necandi.

Sacerdotes honorandi docentur. 84-. 8. Sacerdotes poft dominum crucifixum.foz lo nomine facerdotes.

Sacerdotum ludaicorum d: ccctelïaÈ hôÀ ftes corripiuntur,

Sacerdos fine iudicio dei non fit.

Sacerdotum Chriftus protedor eft. ibid. Sacerdotes perfecutiones ab externis d di feipulis patiuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Sacerdotes curent ne quis culpa fua de ecz clefia pereat.

Sacerdotes confyderent quid fcribant. n* Sacerdotes non timeant hæreticorum per/ fecutionem,

Sacerdotes qui Se quales altari deferui ■» ant.

Sacerdoti peccatori communicans plebs non eft immunis à contagione deli/ di.

Sacerdotes prohibentur à facrificio in le/ uiori crimine conftituti.

Sacerdotium agere poft idololatriam non poteft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Sacerdottj prætextu quaeftus luxusqj am/ bitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem*

Sacerdotes Chrifti Chriftum maxime fe/ quantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5'j*

Sacerdotes iniuria aft'edi à deo uindicart/ tur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;84.»

Sacerdos malit iniuriam patienter uincere laccrdotali licenria uindicare. 85'* Sacerdotum multitudo adunata fubueni.» atcæteris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91.

Sacerdotes Chrifto honorati etiam ma/ li.

Sacerdoti non credens.credet facerdotem uindicanti.

Sacerdotium arripientes Chore, Datan»

Abiron.Ózias puniuntur. 170» Sacerdotibus punientibus peccata, peccaz tor irafei non debet.

Per facerdotes fada fatifamp;dio immiflid deo grata eft.

Sacerdotium uetus ceftauit, nouum ue/ nit.

Sacerdotu in finu dormit ambitio. 4.4.7» Sacerdos faaificâs fepeccafte cófiteat.4.$f. Sacrificia ceflàuerût mortuo domino.4.îf» Sacrificia antiqua docuerunt mortificatio/ nem carnis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem»

Sacrifiefjs gentilitatis cotaminati, fchifma/

ticifiuntin Africa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ir»

Sacrificia deo ingrata contra ius diuina: di Ipofitionis oblata. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17»

A a y Sacrificie


-ocr page 566-

IN D. CYPRIANI OPERA

Sacrißdutn noflrum uino pane perfid/ tur.

Sacrifidum noflrum eft paftio domix ni.

Saaiftcium nobile, facerdoCum martyri t urn.

Sao ifida quotidiana pro peccatis agen / da.

Saoifidum nouum celebratur uetere eua/ CUatO.

Saenfida malorum non accepta.

Sacrificia diuinitus,pnmis hominibus in/ fpirata.

Sacrificiorum inftitutio innumerabile dd iudicium indicat in peccatum.

Sacrificatis in cxitu communicadum. 114. Sacrificium noftrum Chrifti refpondeat paftioni.

Sacrificium matutinum aqua Tola, uefper/ tinum mixfum calice eelebrabatur.

Sandi præcedêtes ad Chriftum orentpro fratribus.

Sandorum corpora cum gloria refur/ gent.

Sadis fe nemo exacquare præfumat. 405:. Sandorum obtentu dedecora quidam cat lare uolunt.

Sandorum non intelligunt rationem ope rum,qui fe coæquant fandis. 4C5r, Sandorum quale fuerit aliquado cum fat/ minis contubcmium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4o7»

Sanditas deficit in prælatis. 44t. Sandi patres delido original» perfona/ linoncaruerunt.

Saluantur foli baptifmo renati. 149. Sacramenta in neceflitate indulgentiam plenam conferunt.

Sacramentum corporis Chrifli fanguü nis nominatur pluribus nominibus à Chrifto.

Sacramentis uifibilibus »neffe uitx arternae eftedum.

Sacramento uifibili inefFabiliter diuina fe infuditeftentia.

Sacraméto altaris germanifßma unitascu Chrifto contrahitur. ibidem.

Sacramenti altaris uirtus qualis fit. 451. Ä; 1. amp;nbsp;j.

Saoamenri myftertjs nullo modo fe abfen tat diuina maieftas.

Saoamenta célébrantes quid agere debe/

amus.

Sacramentis uere participant pauperesfpi ritu.

Saaameti huius figura manna fuit Qe pro/ pofitionis in tcmplo.

' Sacramentum indigne fufeipientes quid reportent.

Sacramento abflineant aiminofi. ibidem. Sanguis Chrifti praeliatis martyribus mini me denegatur.

Sanguine domini fandificatu potum puci la indigne captum euomuit.

Sanguinis efum lex uetus diftridiffime in/ teididt.

Sanguinis Chrifti potus Chriftianis prae/ cipitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Sanguinis Chrifti animalium difpar co ditio.

Sanguis cófubftantialis anima; minime ere datur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Sanguis Chrifti medela utriufque honxi nis.

Sanguine Chrifti non poffemus bibere ni/ ß prior paftionis calicem ebibiftèt.

Sapientiat diuina; altitudo in creationere* rum.

Sapientes fint ecclefiar pra;lari.

Satiftadionc non indulgentqs peccata de/ lenda.

Satiffadio remiflio fada perfacerdotes deo grata eft.

Sandificare deum non polFumus. xj5.

Sandificationem perfeuerare in nobis ora mus. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem,

Sâdificare quotidie indigemus, quia quo/ tidie peccamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Saturni facinora forma.

Scripturis infallibilitcr credendum. 590. Schifmatici non temere.fed anxio ponde/ ramine eeelefiæ conciliandi.

Schifmatici in perditione maxima exem/ plo dcccm tribuum.

Schifmatici baprifmo ék: gratia Gxclufi. X7. Schifmaticos gentilibus adæquari.iliidem. Schifmaticis admixri obnoxij coram deo funt culpæ potna;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x8,

Schifmatici redeuntes rebapri:andi dicun tur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X9.

Schifmatid inter initia feruentes, ftatim deficiunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«7.

Schifmaricorum lingua fallax praua.ij6.

Schifmatici


-ocr page 567-

gËMtENtïARVM INDÉk.

’ Sithifmatici funtlàpGs peiorcs.

£chifma non fadetxlum.

Secunösindihgcntiamparit.

Seculum non redeant à feculo liberati per Chriftum.

. Senes falutada documenta iuuentuti exhi ‘ beant

Senes à mail's exempUs caucant iuuentu/ ti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Senfus eorporei racionis autoritate inae/ pandf. -

Septenary numcrifacramenta. ^quot;19* amp;nbsp;4.80. ór 81.

Septcnarius honorabdis ex paitibus fu/ is.

Septimus dies facer.

Septimana uarie capitur» ibidem. Sepulturae Chrifti prophetica pracdi/ dio.

Séraphin maieftatem diuinam uelates, te^ merarios arcent faiptores. 4-if»

Seruorum cum dominis fimdis condi/ tio.

Seruorum fententiam dominus emenda/ bit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;114.'.

Serui fideles dominis fuis feruiant.

Sermoncs uenenati contagijs exuen / di.

Sermoqualis cuangelico dodori congru/ at.

Sermo diuinus amabdis efficax. 4.38. Serpentis periculofa tentatio.

Singularitas clericorum laudatur. 4.14.. Singularitatem amandam à derids. 4.15'. Sion amp;nbsp;Sina duo montes quid ßgnifi f cent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;34-9.

Sion amp;nbsp;Sina uana interpretatio. 34.9.

Solitudo apta orationibus.

Spefubnixum,feculi infeffationes no com mouent.

Spedaculorum uanitas nephas. 4.lt;s’. Spedator turpitudinum pudicus eflenô poteft.

Spiritus fandus aquis fuperfiifus. 4.78.

Spintus fandus anima uiuificatrix mun/ di.

Spiritus fandus creaturarum autor. 4.77. Spirituales nolint inter flagitioforu arma/ menta uerfari. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.ilt;r.

Spiritus làndi inßituto prælia profperati

turnonpraefumptionehumàha. '4.kÿgt; Spiritus fandus non omnes fed prouidos culfodit»

Spiritus fandus in martyribusloquitur À: coronatur. i

Spiritus accepti operatio multiplex. 4.dr« Spiritus line menfura datur.

Spintum fandum non côtri(tandum.»99» Spintus fandus faq^e in igné apparuit.310* Spintus fandi gloriofa opera, 4.78» Spintus fandus dei digitus. 4-79* Spiritus fandus prophetarum infpira z

tor. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-84

Spiritus fandi frudus multiplex. 4.81.; Spiritualia tradare nefciuntinquibuseil

fpiritus antichrifti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;317^

Symbolum apoftolorum quare dica/ tur.

Symbob difaeta bellantium duces faciz unt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem^

Symboli expofîtio non eft Cypriani quod haereticos pofteriores enumerat. 38f. Signum credentium cruX Ghrifti* ip. Signati Chrifti fanguine foli euadent..i$ô Similitudinum exempla deficiunt. 3^7. Simeon docuit mortem defiderare, 108. Socrates ad arbitrium dæmonis prædica/ bat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17p

Solem obfcurandum in Chrißi paflîonê feripturaetradiderant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37(1.

Sortem milites miferunt pro ueßimentis

Chrißi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidetri.

Soßhenes dei formam inuifibilem di/

xit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z7f.

Stephanus patientiæ exemplar. 103* Stephanus haîreticorum propugnaton33i* Studiofo quæ loca conueniant. 4.4.. Sufurrones maledidos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;311.

Superbia nafdtur de fpiritd antichrißi. 7. Superbiam ài. faßum dehortatur. 13. Superbus etiam perfecutionibus no emetk datur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xif.

Superbus cogitatus fandos quoque uiroi fubuertit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-4-f*

Sufanna pudidtix exéplar adhibetur.4.98*

TAbita pro mifericordix operibus à

Petro refufdtatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8i*

T abulæ Moyfi bis paratæ, 4‘79* Tabula poßerioreuagdia lignât, ibidem.

Tadturnita*


-ocr page 568-

,1« P* ÇypRIANI OPERA

Tadtumitasnimianocct. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91.

T emporum malida notatur« 170. Tetnporalia cunda ciduca. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^o.

Tempus expêdêdum fandi's ftudiis.ibjd. Tempora periculofa uencrunt. 4-4gt;x. Tentari permittimur quantum fußinere poflumus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î19.

Tcntationem deprecates admonemur ha militan's, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14.1.

Tentantur homines ut probentur. ; 00, Tentauit Chnßum diabokis duplid in/ quifîtione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-4-3«

T eßis tn propria caufa nemo idoncus.ijó.

Timor inriocentiae cuflos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.^.

Timor dei fides animate debent. zir. Timoré lapfus uiifloria uirtutibus paran/ da, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}9n

T obias lob tolerantiæ exemplar, xio. Tormentis præmia crefcunt. loj. Trâfiîguratio Chrifli imperfecSa fuit amp;nbsp;ft' gura folümquot;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.71.

Traditio Chrifli circa facramenta minime àpofleris alteranda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$.6.

Traditio humana diuinæ difpofitioni non efl anteponenda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jîî.

Traditio non omnis feruanda, fed quæ in euangdio,apoflolorum epiflolis adi bus fundatur.

Trinitas fibi foli nota efl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.}7,

Trinitatis unio amp;nbsp;diflributio proprieta» turn uel appropriatorum. ibidem.

Trophimus de ecclefia cxqt redqt cum multis ut laicus communicans. ni.

Tunica inconfutilis ecdefiæ fignat unitax tem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ifff.

Tutus nemo efl à têtationûpericulo.q-oi.

VAlentinus Apellis in deum paz trem blafphemant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjf.

Vanitatum mundialium catalogus.’ 4.8. Veniamfolus Chriflus largitur. 11;. uide indulgentiam.

Veritas compendioobtinetur. i6f, Veritatisorigoquan’enda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;usy.

Veritatis origo non funt argumenta, iffj. Veritatis caput ecclefia efl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16^7.

Veritatis diuinorum fermonumaedenx

da. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;107.

V eritas tenenda Se propugnanda. j}«-, Veritate uacillante ad apoflolicas tràditioz nés reuertendum efl, ibidem.

Veritatis imagine fellentem np uereàmut ueritatem rclinquendo,

Verbum abbreuiatum orationb breuis præfcriptum.

Verbum dei non minoratur probro per inearnationis dignationcm.

Vérbum dei edultjs corporalibuspræpoz nendum.

De uita noflra quotidie dimicandum. 12. ' V itac priflinae mutatio arduum opus. 44« Vita hominum breuis uix centcnarium pertingit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;141;

Vitæætemæ facramctum breui Chriflus complexus eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 141.

Via uitae arlt;fla,ad inferos lata. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nîo.

Viam uitæ difli'cilem geflerunt omnes fart di nos côtra planiorem quærimus.4ey.

Via ad cœlum arda Se diffkilis.

Vidori clerico interdidtur oratiôis fuftfaz .-gium.

Vidoriæmultæ Chriflianos manent. iÇfSquot;* V indemia tempus induciarum.

Vinum bibens notha figura dominicae paf fionis.

Vino mixtus ofièrat calix dominicus.ibid. Vinum calidaflît in facrificio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;51. $?.

Vinum folum ofFerri non debet.

Vidua in gaZophylaciu duo minuta mitz tens.

Viduam Helias fuflentauit . iSy, V iduas probatas honorandas efle. Ji7» ViduæÂrpupilliprotcgcndi. îxi» Vincula martyrum ornamenta funt. 104. Virtusnoneft æqualis omnibus ad uitijs rcfiflendum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;405’.

Vifio quædam futurac perlêcutionis præ/ nunda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ixx*

Vigilare debem'’ad domini praccepta.i7î. Virtutum fladio decertandum. -Virgines mafculis non cohabitent. VJ» Vitgines perfeucrarc nolentes nubant.j8, V irginum infpedio fallitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î8,

Virginitatis laudes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;414^

Virginum exhortatio ô; commêdatio.içj.

V irgines ornatum fpemant. 15'4» V irgo no efle folum,fed aedi debet, ibid. Virgines in carne macerata gloriétur.ibid* V irgnes fucatæ nó funt uirgines. i ƒ9. Virgines noninterfint nuptqs. ibid. Virgines nó adeant promifcua balnea.ibi, Virgines nó nudandæ in balneis. ibidem.

Virginum


-ocr page 569-

SENTENTÎARVM INDEX.

Vifgioum Cafus miferaMis fn ecclefia. 15'9» Virginumpulchraexhortatio, . i^o.

Vïrggt;num fexagenarius frudus, martyrCi centenus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilt;7o»

Virginitas quo malo careatâr quæ bona teneat» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Virgines ambiant morum ornatum. ibid.

Virginum aducrfus carné colludatio.if^..

Virginitatis â^continentiæbonum.

Virginis partus fine corruptione intelligé/ dus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J58.

Virginem peperiflè nonincredibile. 359, Virginitas probrofa commorantium cum cfoicisuelctiamclericorum. 4.10.

Virginitas commendatur ex puerperio Man'æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-2-8.

Vnanimitati precantium non multitudini tribuitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iffT» gt;

Vnitas diuina patris amp;; filq, uniuerfitatis uocabulum eft non numeri.

Voluntas dei ut fiat opus elf eius uolungt; tate; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦

Voluntatem dei à nobis fieri oramus.tjlt;j.

Voluntas dei ell quam .Chriftus docuitô;

* gt;nbsp;...

sententiarvm

r;-

fccit.

Voluntas dd fiat in coelp ét terra, id elf, in fpiritu ét corpore. ' xjg-. „

Voluptates fuga uincendæ mulierum.j9i. Voluptaté uicilîeuoluptasmaxima. 4.98.

V oluptas difiîdle uincitur. 4.99. Vulgus ftultum inducit fuperlf itioes. 175', Votum domino cito reddendum, a 507, V xorem à uiro non recedere. 519-Virginitas elf extra ius omne. 497, V irginitas aequat fe angelis. ibidem, Virginitas futurae uitæ gloriofa médita x tio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

V irginitatis laus eximia. ibidem,

*

ZAchariais antilfes lapidatione terrex • ' ri non potuit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kt.

-Zclus Chrilfidifcipulo non congruit, id elf.inuidia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ 19?» -

Zizania non praeiudicent charitati ft/ dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U-

Zizania difcernere à frumento folus Cbri Ifus potelf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;117.

INDICIS FINIS,


OPERVM D» CYPRIANI RECOGNI^' TIO VLTIMA/

Folio 46-. uerfu 2lt;r, lege, corpus,^ aruinaaffiduinidons amp;c.

Folio 148. uerfu 14. Panam ÿ adue^is mundi «S^c. Fol. 110. uerfu 14. lege, tangere nbsp;nbsp;nbsp;fetalib us cibis amp;ic.

Folio 1X1. uerfu xtf. lege, remedia uitalia amp;;c.

Fol. 370. uerfu 17. leg' anitna inter carnem deumque media

Folio 41X. uerfu X4' lege. A tailbus auf.bus amp;fc.

Folio 4.31. uerfu 19. lege. NecpotuerePalelfinæ ä^c.

Folio 4P. uerfu 17. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;curatione defperatx öiC

-ocr page 570-

IP

i D E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T

Œ R N 1 O

N V M»

effe

U

prædidum ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ '

Opera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

opitulationis ’

ticosfecit

tesficut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;barum

Reuerendiflîmo

i

fum

G nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nec

quem

Ar

derimùS

pria ordina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;debeo

Ânnotatiunculæ

Argumentum

parrieidium

timoré nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;onere

b

ad clerum

X

rum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.R.

priani. '

tcrum no

bribus

tint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magnorum

credatur

m

mini

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem

bene

qîiftola

modo

ccclefia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fter

opera

do adhuc

quid

amp;falutarem omnibus

, c

fratribus

y

tici omnia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S

Diui

apoftolum

nititur

impofitionem fandificatis

receiriffc»

n

Argumentum

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ait

De hts

docentes

quàm

opera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unguentum

(lo quia

retur quid

ftola

pales.A^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciliati

d

foribus

Z

ßonem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T

dacio

bei (cüide

recedentc

lignum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fterneret

quàm

o

netdicens

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;antiquitas

pturi

Icftem

eft: Non

feruituros nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fermo

d; uolunz

epiftola

caput

quantum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ufus ,

e

ueniatur

A

orientis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V

quos

endi

gaudentes

mo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mandatur

num

P

dere

L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad.Moyfen

pater, '

fpice

animatus

denda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gloria

gione

ris eft ille

defaibitur

quafi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gehenna

f

deiâc

B

eft • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X

Argumentum

quos

Quod

nebo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ambulandum

dicat

q

iudieio

M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerbis

autem

multas

cum ocu

deo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præfertim

proficere

dum

Quod ad

él fl credo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uit

g

fpedet

C

partus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Y

popularis

dei -

ter domini

uxorem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gentes

epidola

r

peccata

N nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nouatiane

utdomi

ôione

Quod

Fœminarum ftellæ

didit

dicantis

dixit

bus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fleut

h

nera erro»

D

dicens nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z

placuit

niü

Ad Quirinum

non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lo. Frobenius

nsatur

s

quod

O-s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Baptifmus

nos

rumaccef,,

Diui

de fuo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrffti

miferant

derebùs

tam

ftaeâ plus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confitentes

t

rari

E

bus uariet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deorum

ad uos

eius

item

clara eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A a

aut

t

ftiae

P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Martyres

participem

ille eu j

gnus

Infînitas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mulicrem '

ditio

(fletur.po

peccare

fermo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Crnamenta

k

non redit

F

rium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Peccata

ma

ferum

autem

num nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rhomanorum ’

mortem

monia

F

t

N

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S

-ocr page 571-

-ocr page 572-

-ocr page 573-

iwtnf di^ov'nm axdmf mu^iSi a«flt;^ tnttnxmtKrüóï ?*ö)widc btnfmwhi'n^'dimiTvmf-bac âirr'à'iT r^uf bpminiffàtoif a^çm’ifiiirrnnrdT- 'OTycjyn^ aur

llu â^iCCWXV' ^4dhtu'dcfl dn^antif reiïimtmtu-^^T^ mim âudtumiaf dccux^auf^ rflir acjiTcmtfmiiüiTudo cpjtï-'klux-mtnr lUxI adptXdrugt; Ç ~ auf iXltf arcufcwxdicmTCf-

Jmnc tnuênvnruTfiibuci'rcmë nr^^tj^vbibcnx^ mbazsi dan cdd}'i’'i!èatcmTcJcypfnr€'

iwtj

iUf rct|xgt;ndcnfair-Tu dicie-t »a«vc ad^mcipcfßi

L /gt;V*1C4.lt;V •

diegt;nàin anrca inunKt emnr

amia bemicf ^^Gpilaruf m rpfa admuiixm- T alanif ^rcm ftwcanf pnnc^nb; fâlt;xnicnîm tépkbc«'^Jvrt^ ad iUSf Oprultfhf mibt bunc

Mierrmrein

popuUî-tr eccc nbsp;nbsp;ctn^twbif

tnrmw^mC-nulamp; cauldiniie nt m fwnme trtp-^hifm qitttntf cü AccurATn S edncQ’ bcrüdcniam ixrnifl wf adtt tu-i^cox nicbtt di^tlmvrts: ax^hï cff cv mendanî ciquot;^ ilhï dwiirctNecdTc auf babç bardwiinxrc cif:p die fCfhnti unii' xddmativi: artr flmul untuCï'M n^'bA-'diixnfT^tle: hunc^ tftmirrc nütnf bârrdb ban nbsp;nbsp;nbsp;nar T^rajtif zamp;fodkdnc.

qtiârkid fae}2tm mctuusize cr


-ocr page 574-