4'Htcioîutiones dif[^tat»lt;^um de uirtute induïgentfarg te/ Uerendi is, ac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Theologi'ae docftoris Martini Ltf/

CFrattittigtris Syly^ftrj Pneratis ordinis PradicatorSMa giftriiacriPalattiadMarrioum biâlogus,

C^ontraP, loannem EckiumIngnlHl|jj|yiilfiinSophiftlt; cum argatatorem, Apologetieç propofittoftes D«Andrcaç Bodenftein Archidiaconi Vuittenbergcnfe« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

lt;lteplica fratris SylueftriPrieratis Ad RcuercndS P« Maür ÔEHjjîU*Uîh«ium,

CThABETIS hicRcucrcndipatrisMartiniLuthcrqTheologf cas lucubrationes j quetn pkric^ putant uelut Danielem quendam a CHRISTO (andernnosrefpicicntcmifliim,utabufusali4* Theofe^'s Euâgeltcam, ac PauHnamTheolc^iamcum ucterutn comtnentarqs iuxtanegligentibus, Qc circa meras ampliationuni* reftridionum, appcllationuiu, ac ucrc paruorum logicalium nib gas occupatis in ecclefia fua na(os hic coarguat. Atc^ utinani ol mneis Theologos a Lethargo tandem expergefieri contingat, Vt omiilis Fraternalibus fomnijs.fummis dilt;Sum oportuit,Euangeli« camphilofophiamnwilintquam Arißotelicam, Paulinam quant Scoticam, utdeinceps Hieronymum, Auguftinum, Ambroßum, Cyprianura,Athanafium,Hilarium,Bafilium,Io.Chryfoßomuin, Theophylaàuni,anteponant Lyrano,Thomx,Scoto,ôi cacteris O * S inions bcholx difpvuaforibus, V tCHRISTVMnôad mun# um trabant, quodtan^aflîm fiât Aquinenfis ille Thomas, fed mundum ad CHRISTI doArinam erudiant, Vt non aliud di# cant in fehotis dum agunt comœdias, aliud domi, apudpopulum aliud,aliud apud amicos familiarcis, Vt non facili de caufa,aut ctó am non caula, bonos uiros cum ipfis ineptire iwlentesj hæreticos pronunciareco’ncntur, quofdamParrificnfisScholx Theologos imitali, qui lacobum Fabrum Stapulenfem cruditionis amp;nbsp;integri^ tab's coi urnen,quod inepfam iftam noui inftrumenö uerfionem ad*' duArs argumentis ciTc Htcronymi ncgafletjhxrefeos damnare uol lucrunt, feipfos in(crim.noncitraacadcmix tQtiusignominian»,a^ pud totum orbem amp;nbsp;omnem fbrfan poficritafern impcritix amp;nbsp;in# uidix,ah:ç malignifatis notantes,ted cogitent Scholafticas opinio* ncsjtequaq fieri deberc Chriflianor5on€ra,Cogitcntmundûpaf# fim nunc emergentibus fiudijs refipifcerc, Laicos non (am craffos ^fuerunto!im,CHRIS T VM amp;nbsp;Paulum in primis ament,fpf* rent,compleAanhjr, amp;nbsp;comperient quxdam fecus habentia quant Quxftioniftx haftenus docuerunt. itaeç fratres tempus eft nos^ fo *quot; nano furgerc. Bene Valetotc candidi Tlieologi.

VERE PATRI SVO lOANNi STVPV tio. Sacra Theologia profeßori A uguftfniana famdia Vtcarfo F^Martiniis Lufher dtX (cipuIusjSalutemfi^feipfum,

\Wii inten'uciindiffirnas 0^ falutares fabuquot;^ las tuas,quibu's mefoktdommus IE* S VS mirificeconfolarijincidiflealk ______l^quando mennonem,hunisnomi'm's pccnitentia,ubi mikrti confcientiarnm inultarum, carnifîcumc^illorû, qui præccptis infinih's cifdem* importabilibus,modum docent(ut uocant) con^ fiten dl, te uelute cœlo fonantem excepimus, quod pccnitenda uera non eft, niG quæ ab amore iuftitiæ dei incipit. StbocefTepotius pnnci'piûpoeniten^ tiæ, quodillis,finis Siconfumatio cenfetur.Hæfit fioc uerbum tuum in me,fient fagitta potentis acuta î ■ ccepiçp dcinceps cum feripturis, pcenitentiam do^ ccntibuSjConferre.Çtecceiucundifïïmiïludum, uerlt; ba undilt;^ mihi colludeban t,planet^ huic lêntentiæ atridebant Si aflultabant,ita,ut cum prius non fue^ ritferme in feriptura tota,amarius mihi uerbum, pornitentia (licet kdulo etiacoram deo fimularcm, Si fidu eoadume^ amore exprimerc conarer)nunc nihil dukius autgratius mihi fonct,quâ poenitentia

Ita enim dulcefcunt præcepta dei, quando non in li* bris tantûjfedinuulneribus duIciflîmiSaluatoris legenda intenigimus,Poft hæc acceHît^qd ftudio gratia erudihffîmorû uirorum, qui nobis Graccaôi Hebræa ofFiciofiiTimetradüt, didici,idem uerbum fxiTavoict GræceMetanœa dici, a meta ôé noein, id eft a poft refipifccn; mentem,utfitpoEnitentia feu metanœajtefipifcê*^ poftacceptum damnum, Sgt;é cognitum erroî? reûpifcere rem,intelligentia Cui malf quod fine mutafcione aflfe^

lt;ftus amp;amoris fieri eft impoftîbile,quæ omnia Paugt; linse Theologiæ itn reCpondent apte, ut nihil ferme aptius Paulumilluftrare poftit^meo iàlfem iudicio Penicp profeci 8^ uidi,Metancean,nô modo a poft amp;nbsp;mentem, fed a trans 8^ mentem pofte deduct ( fit fane uiolentum) ut Metanccatrâfmutationem men^ fcis affèâns fig(Tificet,quod non modo affeélus mutah'onem,fed èC modum mutâdi,id eft, gratiam dei uidebaturfpirare. Nam tranfitus illementis, id eftjUeriiftma pcenitentia, celeberrimus eft in facris literiSjUt quem phafeillud uetuftum,olim fignifica^ uit, C H RI ST V S exhibuit, Si. longe ant€;/ÂbrahaTn quocp figuranit, quando tranfitor, id eft,Ebræus uocari cœpit, traiedus, fcilicet,in Mcfopotamiam ut Burgen, do de do cet, Huic amp;nbsp;titulus illepfalmus concinit, ubi Idithun, id eft, tranfiliens cantator in^ ducitur. His inhærens,aufus fum pu tare, eosfàlibs eftê, qui Operibus poenitentise tantum tribuerurir, ut pcenitentiseuix reliquum nobis fecerint,pra?ter

frigidas quafdomfatiffadiones, amp;nbsp;laboriofifliinS; côœOioncm,latino fcilicet iiocabulo abdiilt;fh,qiiod pœnibentiam agere,adionem magis fonet, muta^ donern affedus,ód Græço illi, MetanoinjUuIlo^mo^ do fatifïàciat.Hæc mea,cum ficferucret mcditatio, ccccfubito cccperunt drcü nos fti'epcre,immoxlans’ gcre,nouainduîgentiarnclaflîca,amp;remiiïîonûbuc* cinæ.qujbus tantû non ad ftrenuum belli ftudium/a* nimaremur.Breiuïer, negleda ucræ pœnitentiædo*' Ârina,adeo magnifîcarepræfiimpferunt, nô pocni tendam.non faltem uilifîîmam eins partem,qiiæ fa tifFaÆo dicitur,fed eiufdem uiliflîmæ path's remiO fionem,utnun^ fîtïta magnificariaüdita ,lDenicp impia amp;nbsp;falfa,amp; hwretica docebant,tanta aiithorjgt; tatr (temeritate uolui dicere)ut qui uel contra muti* ret, ftah'm htcreticus, igni deuotiis elTct, amp;fæternae malediâionis reus. Ego horû furori occurrcrenon potenSjftatuimodefteeis dinenh're,amp; in dubiûuo# care eorum dogmata^fretus olim dodorum, totiuf*

Ecclefiac fèntentia, quod etiam (àtiffacere melius fit, q fatiffadioncm remitti,id eft,in dulgoitias redî mere,neceftullus,qui aliterunqdocuit.ltaiçdifpu^ tauijid efljfumma, media, infima, omnia in malum jcapids mei irritaui,quanhim per hos, pecuniarum (heusanimarü dicendum fuit) zelatores fieri acper^ fîcipoteft.Sic enim fuauifTimihomineSjCrafljfîîma aftutia inßrudi,cum negarenôpofîintea,qua’dixf/ fingunC Ppntificis potenatem Iscdi meis dv^

(putationïbiis.HæceftcaufaR.P.qüod ego nucïn^ fceliciter in publicS prodeo, qui Temper anguli ama*^ torfui,amp;ipfe eligensfpedlare pulcherrimnnoftrO’ fèculo ingeniorü ludum,magis fpeélari amp;nbsp;rideri» Sed(uCuideo) oporfrt amp;nbsp;Corchoru infer olera uidc quot;nbsp;Prouerbl ri,amp;nigruftatui infer alba, decorisfcilicet amp;nbsp;Vené*lt;^ “ïquot; fis gratia. Rogo itaqß, has mcas ineptias fufcipias, xosxos®« qua fieri poteft induftria,ad optimüi Pontificem deeimü,tranfmittasjUt fintibimihi aduerfus fkidià malignantiûjuicealicuius paraclefi,nô quod femihiéôiungipericulo uelim, meo foliuspericulo hsec egiiTéuolo.fChriftus uideriqfua ne Gnt/an mea, quæ dixijfine cuius nufcu, nee fummi P ontificis ferlt;gt; mOjCft in lingua eins,nee cor regis in manu fua.Huc emexpeÓT» iudicèm eRomanafedepronunciante^ Cætera,minacibus illis meis amicis,nihil habeo qd teTpondeâ,nifî illud Reuchlinianu, Qui pauper eh, nihil timet,nihil poteft pdcre.Res nechabeo, nec eu* pio.Famâ amp;nbsp;honorem,fi habui,aftïduenunc perdit qui perdit. Vnu fupeft imbecille amp;nbsp;aftîduis fatigatG incôrnodis corpufculû,qd fi qua ui uel dolo ablKilc* tint (in obfequiûdei)forteunauelduabusuitæho^ ris me pauperiorem fecient ♦ Sufficit mihi dulcis re# demptor^ propitiator, dominus meus feius Ghn7 ftus,cui cantabo,^ diu fuero.fi quis autem nôluèrit cantare mecû,quid ad rheÇ’ululeqfi libetjuel fecum.P pfè dns lefus feruct te in æfernû mi pater fuauiftîmc V uittenbergæ, die fandac Trinitatis.M» D, X VIIL

Vditiim audiui demepeflimum^Bca^^ nnîmePatcr,quoîntelligo,quofdani amicoSjfècilTenómen meuni grauiflî*^ me coram te ÔC tuis foetere, ut qui au* ________ thoritatem amp;nbsp;poteftatem clauium 8^ ftimmi Pontificis minuere molitus fim,inde hæreti^ cus‘apoftatà,peïfidus,amp; fexcentis nominibus i im*' mo’fghôrnfnrjs accufor. Morrent aures, amp;nbsp;ftupcnt o‘cuIi.Sed unicum ftatfiducise præfidiüm,innocenï Sc quieta côfciehtia,nec noua audio.Talibus enirii irtfignibüs amp;nbsp;in noftra regionc,mc ornauerunt,ho* minés iftihôneftiffîmi amp;nbsp;ueraces,id eft^peflimefibi cônfcq,qüifua portenta, mihi conantur imponere, amp;nbsp;mea ignominia/uas ignominiasglorifîcare. Sed r’crnipfamBeatifïîme Patér digneris audire ex me’ ififanté, ihculto. (Ccepit apud nos diebus proxi* mis,prædicari lubikusilleindulgéntiarufn Apoftô gt;nbsp;licarum, profecittÿ adeo, ut præcones illius fiibtui nominis ferrore,omnia fibi licercputantcs,impnflî* ma h3creticalt;$,palam auderent docere, in grauiflî*'!

MARTINI tVTHER mum fcandalum amp;nbsp;ludibnum Ecciefîafticæ potefli tiS)ac(idecretalcs dcabufionibus quarftorum rrihil ad eos pcrtincrcnt.Ncc c0tenb',quod liberrimts iicr^ bis hcc fua ucncna difïunderent, infuper libellos edi* dcrunt,amp;in uulgumfparfcrût.In quibuSjUttaceam infanabilem amp;inaijditam auaritiam ,_quam finguli pcneapices oient craffifRmc,eadem ilia impia amp;hg* reh'caftafuerunt,amp; ita ftatuerunt,utCôfeflbrcsiu* ratnenfoadigerent,quo hæc ipfa fidcliflime, inftan* tiffimecp populo inculcaret.V era dico,nec eft, quo fe abfcondanta calorchoc ♦ Çxtant libelli, nec poft flint negare.Agebartur turn ilia profpere,amp;exnge/ bantur populi felfis fpebus,amp;^ ut Prophets ait,Car^ nem defuper oflibus eOrum tollebant.Ipfi uero pin* guiftime fuauiflime interim pafcebantur.Vnum. erat,quo (candalafedabant,fcilicet terror nominis, till, ignis comminah'o, amp;hacreha nominis oppro* brium.M cc enim incredibile eft,quam propenli GnC, intentare,quâdoçp etiam ft in meris opiniofifcp nu* gis fuis contradidionem fenferint, ft tarnen hoc eft. Icandala fcdare,acnon potius meratvrannide,fchw, fmata amp;nbsp;feditiones tandem fufcitare.Verum nihilo minus crebrefcebâtfebulsc per tabernas dcauaritia (âcerdotû,detralt;ftionefcp cIauiu,Summic^ Pontifo cis.ut teftis eft uox totiushuius terrse« Ego fane ( ut feteoDprozelo CHRI STl,fieutimiuidebar,autfl ita. placet,pro iuuenili calore orebar,nec tarnen mlt;^ um elTe uidebani,in qs quicqua ftatuere, Autf^crCf

AD LEONEM X. P R AE F A T I O y próindc monui priuatim^ali^uot Magnates Éccle^’ fiarum,Hicabalfjs acceptabar,aIijsridicuIu,ali}S a* Imd uidebar.prgnalebat enim nominis tui terror, cenfurarumintentatio, ITaTidem ciim nihil poflem aliud,uifumeftjfaltem leniufculeillisreludari,id eft corum dogmata in dubium amp;nbsp;difputah'onem uoca-^ rejtaq^ fchedulam difputatoriam edidi,inuitans tum dodiores, fi qui uellent mecum difceptare,fi^ cut manifeftum eiïe, etiamaduerfarqs oportet, ex præfatione eiufdem difceptationis, Ecce,hoc eft in«? cendium, quo totum mundum queruntur coflagra^ re,forte,quod indignantur me un û, author/täte tua ApoftolicaMagiftrumTheoIogiæ, ius habere, in publica fthola difputandi, pro moreomnium Vnilt;s üerfitatLim,amp; toh'us Ecclefiæ,nô modo deindulgen’^ tqs, uerumetiam de poteftate,remiirione, indulgent tijsdiuinis,incomparabilitermaioribusrcbus.l^ec tarnen miiltum moueor, quod hâc m/hi facultatem inuideant,a tu8c,B.poteftate concenam,qui eis fauc^ re cogorinuitus,rrtulto maiora, fcilicet, quod Ari^ ftotelis fomnia, in medias res Theologiæ mifcent, atq^de diuina Maieftate, meras nugas difputant, contra amp;nbsp;citra facultatem eis datam ♦ Porro, quod nanifatuurgeat,hasfolasmeas diiputationes prae C8eteris,non folum meis, ièd omnium Magiftrorn, utin omnem terram peneexierint, mihiipn miraçu* tumeft‘Apudnoftros amp;nbsp;propternoftros tantum funt æditn'jôd fie ^ditæjUt mihi incredibilefit,eas ab

omnibus mtellig«, difputftdoneseni'mfunt,non do* drinæ,non dogmata, obfcurius,pro more, 8^ eny

lt;*• gmaticas pofitæ,Aiioqui,fipræuiderc potuiffem, certeid pro mea parte curaiTem, ut eflent intelledu faciKoresgt;Nunc,quidfadamC Reno care non poigt; fum,8d miram mihi inuidiam, ex eainuulgatione ui * deo conflarijinuitus uenio in publicum,pcriculofifd fimumc^,acuarium holm indicium, præièrtim ego indodus,ftupidusingenio,uacuuseruditione,dein* denoftro florentiffimo feculo,quod pro fuain litegt; ris, 6^ingenrjs foclicitateetiam Ciceronem cogere . poiïît ad angulum,lucis amp;nbsp;publici alioqui non igna* num fedatoremjSed cogitneceiïîtas, meanferem firepereintcr oloresjtac^ quo amp;ipfos aduerfarios iTrih'gem,8d de(yderiamultorumexpleam,emitto ec^ ce measnugas, declaratorias mearumdifputatio^ num,emitto autem,quo tutior fim,fub tui nominis prxridiOjôi tuse protedionis umbra,Bcatiflime pa* ter.in quibos inteiïigentomncs, qui uolent, quam pure,fimplicitcrc|5 ecclefiafticam potcftatem amp;nbsp;re/ uerentiam Clauium quscfierim Sc coluerim, fimub quam inique SiC falfe, me tot nominibus aduerfai# rij fccdauerint. Si enim tab's efrem,qualem illi me ui* deri cupiunt,acnonpofius omnia difputandifacul* tate,redea mctradahifinirent,nonpotuiiretfier/, ut ilkiftriflimus Princeps FridericusSaxoniædux, Elcdor Imperi) amp;c.hanc peftem in (ua permitteret VniucrfitatCjCum fitCathob'cse Apoftoh'cîc ueri

Z AD LE ONE M X. P R AË F A TI O tatiSjUnus facile aniantiflîmus,nec tolerabilisfufG fem'juirisnoftri ftudrj alt;erriniisô^ ftudiofiffîmis, V eruni^adum ago, quan dô illi fuauiffimi homines, non iierentur mecum, ÔL Principem amp;nbsp;Vniucrfita# tem pariignominia confîcere palam* (J^uarcbev i tifïîmePater proftratum me pedibus tuæ Beah'tUi» dini ofFerOjCum omnibus quæ fum amp;habeoViui^ fîca,occide,uoca,reuoca,approba,reproba, utpla* eueritjuocem tuaTn,uocem c H RI s TI in te præ’’ fidentis amp;nbsp;loquentis agnofcam,Si mortem merui, mori non recufàbo, IDomini enim eft terra amp;nbsp;plenitudo eius, qui eft benediétus in fecu# la, Amen, qui te feruecin^seter*

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nij,Ameii.

lt;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xviu.

..... NIANl VVITTENBERGENSIS. -J- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-.-■■■ nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;■_

hacc efl; Thcologica difputatio,q pacatiorcs faaftariïos,niido difputationis textu forte offenfos répéta hic denno,^teftah'onêin (choh's fieri fölita/ (TPrimu^teftor, meprorfus nihil dicereauttenerc uelle,nifi qd,in amp;exSacrisliteris primo, deinde Ec^ clefialticis patribus, ab ecclefia Romana receptis hiicufcp feruah's,amp;rexCanonibus,9cDecrctalibus Pontificrjs habet,8^ haberi poteft.Qj.iod fi qd ex ijs probari uel improb’ari no poteft,id gratia difputatl* oms dûtaxat,^ iudicio rÔnis,amp; experientia tenebo, (èmper th in his faluo iudicio oîm fuperioRz meorh. dVnûilludaddo èC mihi uendico iureChriftianseli* bertatis,quodopinionesB.Thomæ,Bona.autaIio* rum ScholafticoTum, uelCanoniftarû, midas,finc . textu amp;probationepofitas uolopromeoarbitrio refutareuel acceptare,fecundû confilinm Pauli, O# mnia probate, quod bonu ell,tenetc.Çtfi fcio quo^ rundam Thomiftarû fcntentiâ,uolentihB.Thomâ ab ecclefia efïè approbafch in omnibus, Côftat fatis quan tu B,Thomse ualeat aiithoritas.Mac mca progt; teftatione credo (àtis manifeftum fieri, quod errare quidem potero,(êd hæretiçusnon ero, quantûlibet fremant amp;nbsp;tabefcant,i} qui aliter fentiunt uelcupiût^^

Theolofi;i'æ Dod,MarriniLuther gufóni'anï Vuntenbergenfisaad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ’

Ippotninus66magifternofter l.ESVS cJlRISTVS dlt; cendo poemtenham agite SiCc,omncm uifani fideh'um poe/ nifùhham eflê uotui't

(fProbo Éamcn eam,uelrudis ingenrj caiifa,primo,ex ipfo uct* boGræcoMetanotfe,idcftpœnitentiâagite,qüodrigidiffime ntTtCfoTn iranfFerri potEft,tranfmentamini,ideft menfem amp;nbsp;fenfum aliu v^fipifcûc induite,relipifcite,tranfitû mentis amp;nbsp;phafe fpiritus facite, ut feili cetnunccöeleftiafapiaêis^quihucuf^ ferrenafapuiftis, quod poftolus Roma.xiii.dicit Renouamini nouitsfe mentis ueftræ Qua reripifcentiafiit,ut redeat prçuaricator ad cor,odiat9 fiium peccatum.Certum cft autem,quod iftarefipifcentia, feu odium ('ui,fo ta uita fieri debeat,iuxta lUud, Qui odit animam l'nam in hoc mundojin uifam aeiîerni euftodit cam, Etiferum, Qui nô acdpit crueem fuam,Ôô ftquifur me,non cft me digiius. Et ibi^ dem.Non ueni pacem mittei'e,fed gladium.Matth. v.Beati qui lugeiit, quoniam ipfi confolabuntur Et Paulus Ro. vi.8ó viq. ftlijfq? mnltis locis,iubet mortifîcarecarnem, amp;nbsp;membra, quas funt fuper terram. Et Gai. v.docetjCarncm crucifigere cu concu * pifcentrjs eius.Et.ij.Corinr. vi.dicit. Exhibeamus nofinctipfos in mulfapafientia,in ieiuuijs multis amp;c.Hæcfic!ate profero, tî’ quam cum eis agam,qui noftra ignorant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

fpideosfecundo probo amp;Tationeeandem.lt;ßuiaChriftusm3gi’ fter fpiritus cftjiió litera:,amp; uerba eins funt uita amp;nbsp;fpirifus, ideo iiecetTe eft,ut eam doceat poeuitentiam, quæ in fpiritu Qc ucrit#'

te agitur.Non autem eam,qu9m (bris agcrcpofTunt fuperbiflt^’ mihypocritae^n ieiunijs fuis facies exterminantes,in angulis tanteSjamp;S cum tubis eleeniofynam facicntcs.fam inquam,do^, ceat-Chriftus oportet,quae in omni uitae genere agi poteft, quF tex in purpura,facerdos in mundici9gt; principes in dignitafe no minus poffunt agerc,quam monachus autmendicus in fuisri^ tibus amp;nbsp;paupertatcjficut egerutDaniel focij fui in media Ba«« bylone. Omnibus enim hominibus,id eft omnium conditio«« ni^ebet conuenire doftrina Ghrifti.

^^rriojper totam uitam oramus 82 orandum eft,Dimitte no bis débita noftra,ergo tota uita poenitentiam agjmusi82 difpli çemus nobis. Nifi quisfitita ftultus,ut fifteputet orandum fibi pro remittendis debitis. uera enim fiint, 82 non conternnenda débita, pro quibus orare iubemur,etiam fi fint ucnialiijnon ta' men nifi eis remilfis, faluari poflïmus^

(jT^od uerbum de (acramentafi pœnitenti« (-confeflionisi ôi fatiflTadionis, quae facerdotum minifterio cclebratur)na poteft intelligi»

IIp R IM O,quia pocnitenria facramentalis eft tcmporalis,nec poteft omni momento agi,alioquin aflidue aun facerdotc lo^ quendum eiret,nec aliud quicquam agendum,nifi peccata co« fltcnda, atqg fatifFadionem impofifam exequendam.Ideo non poteft dTe crux ill3,quam Ghfiftus praecipit tollere, nec eft mot ^catio paflfionum carnis.

^ecundojfacramcnialis eft externa tantum, 82 praerequiritiii ternamXine qua nihil ualeLSed hæc interna cft,amp; fine facramê tali elTe poteft;

Gïertio, Saaamentaltspotcft eCTe fîâa, hate non nifi uera, 82 fyncera eirepoteft.Quod fi fynccranó fuerit, hypocritanim eft» noneaquamChriftus docet.

IjQuartOjde facramentali pœnttentia nulTum habetur prsece^ p^im Ghrifti.Scd eft per pontifices 82 ecclefiam ftatuta ( laltent quoad tertiamfui partem,fcilicet fatifamp;ftionem) ideo 82 mutalt;=’ bills atbitrio ecdefiae.Scdpcenitentiaeuanselic»,eftlex diuin^

i^nlla hora mut«bilis,aim ipfa fit iuge illud facrifidujqiiod toolt; ^nr cor contritum amp;nbsp;humiliatum.

ljQuinfD,huc perrinct,^d iino cólénfii doflores Jcholaftid di* Icernüt pœnitentiâ inrtuHs,a pGEnitctiafacramentalijpqncntcS priïam uirtuté uelut materia, fcii fubieâû poenitetia; tóermenti.

folam tarnen intendit interiorem, immo interior nul* |a cft,nifi foris operetur uarifts carnis mortificationes,

vPrimo.Ro.xij.præcipit ApoftoluSjCorpora noftra offerrcho IJliam uiucntcm lânâam dep placeiitem.Atqi idquomodo fiat fecutus dare amp;nbsp;late exponic,dum docet humiliter fapcre,inuicc -feruirejdiligerejoratïoni inftarc,paticntiä habere 6óc. Quo mo* Êdo amp;,h.Corint. vi.ait. Exhibeamus nofmetipfos in multa pa«*

lt;ntia,inieiunijsSSuigilijsamp;c.Sedamp; CHRlSTVS Matth. V.amp; vi.docet refte ieiunarc,orare,eleemofynas dare.Ïtcm alibi -§uod fupereft,dfltceleemofynam,amp; ecce omnia mûda uobis.

Vndc lèquitur, quod illg tres parles fatiffaftionis, leiuniumj :Oratio,et€mofvna,non pertinent ad facramentalem poenitenti * am,quoa3 fubftantiam fadoru^quia funtde maccepfo Chrifti,, fed pertinent ad eam,quo ad certum modiin^d tempus,fecun * dumquodeedefiaofdinauerit, uidelicefquam diufitorandö, ieiunandum.dandum.Ktm quantum amp;nbsp;quid orandum, quan *

8ó quid non comedendum,quantum ÔC quid dandum. lE’ «urn utfunt de euangclica pof nitentia, leiunium habet in fe cmnes caftigationes carnis, fine deleftu ciborü, aut differen* kia ueftiiim. Oratio nero omne ftudium animi meditando,le* gendo,audiendo,öTando, Eleemofyna uero, omneobfequi* ; wm erga proximum,ut ita per ieiunium fibi feruwt, per oratio* nem deo,amp; perEleemofynam proximo.Per primü uincat có* cupifcentiam carnis. amp;nbsp;uiuat fobrie amp;nbsp;caftt. Per feaindü fnper* biani uitx amp;nbsp;uiuat pie,Pertcrtium concupifcentiam ociilorum

uiuat iuftc in hoe feculo. Quare omnes mortificatiÓés, quas :homo compunftus libi infert,funt de poenitentia inferiore,tan* iq triifti’.s eius,fiue fint uigiliæ,laborcs,inopiie,fludia ^rrationcS ? I Rigafexus amp;cdelitiarumjin quantum promouentlpiriäim. nbsp;nbsp;;

|{5ccundo ipfemet egit dominus,8i omnes fanfti eins Cum eo SicDeniqg præccpitjLuceatlux ueftra coram hominibus, ut ui# déat ueftra boiia opera. Nam fine dubio opera bona foris func fruftus pœnitentiæ ÔC fpiritus. Cum fpiritus non faciat nifi uo# cmi turturiSjid eft gemitum cordis, radicem operum bonoru» ClÄduerfus has tres meas concluftones,quidam indignatus,6^ fub pelle leonis incedens,pofuic,déblatéras erroTem elTe, fi qui# nerbum illud pcenitentia negaueritjetiam de facramento pcen«^ tentiæ intelligi. Pririiu nön eft propofitu meum fingulas ein# propofitiones confutare,quîE Rmtadeo infulfe ßi indoftæ có# polîtæ,ut mihi impoflibile fit creditu,eas fuiflè intelleftas, tam ab eOjCuius titulo uulgantur,qüâ ab éo,qui eas conflauit,quod

cuilt;5 mediocriter ingeniofo 8C irt fcripturis erudito,facile pa* tet.tarnen ut 8ô eis ipfis fuam infcitiam oftendamcficapaces eflè poterunt)hanc prima drjiidieabo/Âdmitto fub nomine pœni* tentiæ poftè intelligi, etiam ludæ pœnitentiâ, ctiam dei pcEnv« tentiam,etiam piaam.amp;: (ut Logici folcnt)materialiter amp;nbsp;fecu* do infentionaliter fumptam pœnitentiam, ideo amp;nbsp;facramen# tum(id eft fatiftaftionem) ytt quis negathuculcj Theologis qui bufdam non paucis licuiffe, totam fermsfcripturam corrumpe * te audacibus fuis diftinétionibus amp;nbsp;amphibologrjs nuper con# fiftis, adeo ut pro Paulo amp;nbsp;Chrifto Paulocentonas 8i. Chrifto# côhonaslegamus cEgo degermanaôippriauerbilocutusfumi fignificatiôé,quam Chriftus in eo uerbo uoluit, aut faltem quâ ïoannes Baprifta uoluit,qui non habuit aurfioTitatcm inftitucrt di fâcramenti,amp;: tarnen uenit prædicans baptifmum pœniteiv tiæ dicensJPœnifentiam agite. Quod uerbum Chriftus repetij# aclîcnô de facramento locutusfatis credo intelligitur. Tarnen tfto illorum fomnium uerum,Videamus quid lèquatur. CJjÜiriftus fine dubio legiftafcor diuinus eft,8i doftrina cius iu# diuinû,id eft,quod iiuUa poteftas mutare aut difpenfare poteft. At fi pœnitentiâ in eoloco a Chrifto docta, ftgnificat pœnitcn# tiam facramentalem(id eft,fati{Ï5iâionem) ÔL hanc poteft Papsi niutare,amp; de fado mutât pro arbitrio fuo,ergp uelPapa habet in arbitrio lus diuinum, ueleft indeum fuum impijftïmus ad* uerfarius,irritum feciens mandatû dei.Quod fi hoc audent aflc terc^,quiadUudem dcijôC defênlioneCatholicæ fidei, ôC

PVLGËNTIARVM AP LEONEM X, P.. M.7 ftx fedis Apoftolicæ honoté,8i pro ueritate renelanda, ara tibus tipprimendis gloriantur fefe di(putare,denic^ fi fic hoiio* tant ecclefiam, tuenturc^ fidem,qiiiterrifïcD amp;nbsp;immaniter ( pe# ne dixiffeni inaniter)iaa:ato titulo, H AE R E TIC AE P R. VÏTATIS INdVISITORES iioluiituidori,quidquæ* Io celiâum eft, nel infaniffimis hæceticis, quo öó ipfi Papasm 82 federn Apoftolicamblafphement QC criminenturf Hos ego nó ïnqu.ificores, fed infitores hæreticac prauitatis, libera uoce pro«s nunriare. Tales 82 tam prudeiitcr pofitae funt fere oinnes con dufiiones,quas ampliflima ilia 82 innocctiifinia papyrus paffiin drcumfert/ubieda uanitati non nolens.Quas fi omncs uelleni cófiitare,grandi uolumine opus forer,82 totu pene chaos quac* tiSeritenriarum euoluendum cum fuis fcribentibus .Sed tu le^! äor efto liber 82 candidus,quo poflïs ex hac una difcere omnes

CManet iÄcp pœna,donec manet odium fuiO'd eft,poent/ Icntw uera intus ) fcilicet ufcp ad introitum regni coelorum, .!'gt; ^JÊthancaffero82oftendo* (TPR IM O. Certa fcquela tan^ coroUarium Icquitur ex diftis Quia ft omnis uita eft pocnitentia 82 crux Chrifti,non folum in uoluntarqs afdiftionibus, fed etiatn in tentationibus diaboli, mundi,82 carnis.quinetiam in perfecutionibus,82 paifionibus ut ex prædiais, ex fcriptura tota, ex ipfiufmet fanâifanâorum, 82 omnium martyrum cxemplis patet, certum eft quod crux il«“ la uf«5 ad mortcm,82 ficad inrroitum regni durât, l^ecundaillud pater etiatn in alij s fanftis.Sanftus Auguftuiqs Pfal. vq.pœnitenrialesfibi fecit fcribi, 82 eos cum lachrymis ora bat82meditabatur dicens,ttiam fiÉpifcopusquicun^iufteui«^ Xerit,nô debcre tarnen fine pœnitentia de hoc tnundo eum di«« fcedere.Ita 82 Beatus Bernardus agonizans clamauit,Perdite ui jd,quia tempus perdidi,Nihil habeo,nift quod fcio,quia cor co

Ipertio ratione.Tam diu Grux ilia paenitentiæ debet diirare, donee fecundu Apoftolum deftruatur corpus peccati,82 pereat uecuftas primi Adæ cum fua imagine, 82 perftciatur nouus dam ad imagiiiem dei,fcd pcccatu manct ufa ad mortem,licet

^olidie minnatur per renonahoncni menh's de die in diem, gt;nbsp;Çj^artOjfaltcmjxrna mortis manet in oibus, timor etiarnoÉ^ lis,certc pcena oim penaru, amp;nbsp;ipfagrauior morte, in plurimis, iit taccH de timoré iudicjj infemi, de tremotecôfdentiæ die» ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;([c o N C L V S I O V.

(Ppapa non uulr,ncc poteft rcmittcre ulfes poenas, prar/cr cas,quas uel fuo,uel Canonum arbitrio impofuit.

ANC difputD,amp; doccri humiliter pctO3amp; nt in præfatiôe rtogautit« adhuc rogo,manûporrigat qpôt,amp; mcamotiua afc * t^dat. Primo colligamus g^ pgnarû,quas ftdeles pîït pati, (Iprima eft gtema,gehenna dâmnatdrum:de qua nihil ad pro^ pofîtum. Ccrèum eftenim,quodhaEcnccinfummi,necintimi F ontificis poteftate eft, ut omnes in fota ccclefia tenent, quam folus deus per remiffionem ailpæ remittit;

(J^ecûda eft purgatorii,d^ infra uidebimus în fua cödufioejn^ ftrim accepimus nô effe es jn poteftate Pôtifids, aut ullius hoîs, IpTertia.fpfa uoluntaris amp;nbsp;euangelica, de qua fupra didum eft, quodeam opéré? pœnitenria rpiritualis,fêcundum ilIud.i.Cor.' xi.Si nos iplos iudicaremus, non utiçg iudicaremur a dno. Hicc eft crux ilia amp;nbsp;mortifîcatio paffjonû, utfùpra Concl.iq.flCunl aûthîEcfît prïTcepta a Chrifto,amp; deeflèntiapcenitenhæ ipualis ac oTno de neceffitate falutis, nullo modo eft in poteftate ullius làccrdotis,ncq^ ut augearneq^ ut minuaLNon enim ex arbitrio pendet hois,fcd ex gratia amp;nbsp;ipiritu,imo hçcpœna minuseft irt poteftatePapæ,q omnes aliæ pœnæcuiufcû^ noîslûnt. Siqui# dem æternâjpu^atoriâjflffliftiua/alté oralione poteft tolkre a '' puddeûjficutp^gratiaîuftificanlé^mpetrarepcccaforiiï^anC aut no poteft tollere,nccoratioe quidé.Quin potins earn debet impetrare peccatori amp;nbsp;imponerc.i.impofitJhunriare, non mi^ nus q gratiaimpetrat,alioquin cuacuaretcrucem Chrifti,amp; reli* q’uias Canansorô copularetfi]i)sôJfiliabusfuis,amp;hoftesdci (ideft,peccata^no'ocddcret ad intemicioné,nifi uideretaliquos. nimio feruoncplus fetéaffligere,^ expediret,eoramp; faluti, 6^ alio rnm neceftitati/Tune non folû remittcre,(éd prohibere debct,(î eut fanftus Paulus Timotheo didt.Noli adhuc aquâ bibere amp;c, (Pl^arta eft Caft}gatoria,6ô flagcllatio dei.de quaPCddxxxix»

Si äut peccauerint filij eius,amp; lege rheä nö cuftodicriritjUiGtab® in uirga iniquitates eorö,8ó in uerberibus hoTm pcccala eornm UJlanc poenam extra nwnü cffePoJitificfi quis dubitatcQuan^ doquidcni feie iiinoccntibus cam dicit imponere Hicrem.xlix, Ecce qnibus non erat iudiänm ut biberent calicem,bibentes bi bent, öi tu quaG innocensrelinqucris lt;nbsp;Non cris innocens, fed bibens bibes. Et eiuftlem.xxv. Ecce in ciuitatc, in qua inuocatu eft nomen meum, ego incipio afdigere, 8Ó uos quafi innocent tes erftisenó eriris innocentes. IndeB.Pc,i,Pe,iiii. Nunc tempu$. inchoandiindicium a domo dei, quod G primü a nobis, quis finis eorum, qui non credunt Euangelioc Apo.irj. Ego quos a« mOjCaftigo.Et Hcb.xi). Flagellat aufem omnem filium, quem recipit. (^od G fummus pontifex hanc reniittere ucllet,autpe ccator remitti crederct^certe fùturû eft, ut adultcrini fpuri) fie * tent.ut Heb.xij.Si extra difcipli nâ eftis,anus participes fafti funt omnes,crgo adulteri öi non fili) eftis.Hanc enimIoan.Bapt.ó£ fanâiffimi pertulerunt,(^dmitferan tarnen per orafioties eo deGaï pofte tales aliquas pro infiEmis tolli,fcilicet morbos,acgri * tudines, peftes, febres, fiait B. lacobus docuit preibyteros cede * fiaeinduci,8iungiinfinnum,utdominuseumalleuietinfirm« -propter orationem fidei.Et quid motor i quafi ulli Chrifttano dubium Gt, flagdla dei non poteftate dauium, fed lachrymis, Sc orafcionc tantummodo pofTe tolli, 8i magisper impqfitio* nem aliarum pœnarum, q? per remiffionem. Sicut Niniuitæ pœnitenrias fuas humiliter lèfe affligentes meruerunt aucrtere flagellum fubuerfionis eis intentatum. JÜioqui fi fecerdos eo defiæ fine fmnmus fiue infimus, poteft hanc poenam poteftate dauium foluerc,pellat ergo peftes,bdla,fediriones,éerrçmotus, ïncendia,caedes, atrodnia,ItemTurcas6CTartaros,alioflt;$infi deles,quos cflè flagella 8£ uirgam dd, nemo nifi patum Chri«= ftianus ignorât. Didt enim Efa.x.Vc Aflur uirga furoris md 8ê baailus ipfe cft.In manu dus indignatio mea.Licct pluriminSc rjdem magni in ecdeGa, nihil aliud fomnient bella aduei* fus Tu ream J fcilicet non contra iniquitates, fed contra uirgam iniquitatis bellaturi, deoçg repugnaturi, quTper earn uirgS fefe uiGtare dicit iniquitates noftras,eo quod nos nö uiGtamus eas. t^uinta eft Canonica paena,fcililt;xt abEcdef» conftitutiu

Hflnceffè pienario inre in msnii fummi Pontificis, non eft du* biuni Jk fubfit (ut stunt) iufta csuft remilTionis earum dauis non erret,^Jyerum ego(niea Éenieritste) illani iuftwni caufam no its rigide acxiperein,ur multi folctit. Sufficereeniin nidctur pis uoluntas Pontificis,atqj hæcfatis iufta ficcaulà. tied uideo quomodo inhacremiffioncerrorclauiscótingat , aut fl cantingit,quid noceat,cum nihilominus falua fit anima,etiani fl pœnæ eiufmodi per crrorem non remitterentur.CTHlud ma* gis aduertendum,quod fummus Pontifex in remiflïoneplena ria,necomnes Canonicas pœnas remittit, quod patefc,quiflnó remittir ingreffionem feu intrufionem quorundam in mona* fterium,quîe tarnen pœna non incelebris eft in Canonibus,fed nec Ciuiles,feu potius criminales pocnas a iurc ciuili infliftaSpli* cet id legati fàciant alicubi ubi perfonalitcr funt præièntes. 4lV i* deturergo folum eas rcmittere,quæ de ieiunrjs,oTationibus, d Icemolynis, alijfcj Iaboribus,amp;: dilciplinisimpofitæ funt, alise ad feptennium,aliae minus, aliæ plus. Et in ifta poena comprc# hendo etiam,quaarbitrio fuo imponit faccrdos ecclefiaejQNuC itacp uide amp;nbsp;doce me qui potes. Quatuor priores non poteftrci--^ Àduerfa# *^^^‘:’:^re,quâ aliam remiftit nifi canonicam,8ô arbitrariamtTlte^ riü uocat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Leonte ilia mihi oggannit,remittiquæ a iuftitiaaiui*

Leontem cxigitur,uel in purgatorio cftlucnda.lt;|;ui amp;nbsp;ego refpondeo hoc êpeb ImpijiTimü elfefentire,quod Papa habest pofeftafeminutandi le leonis diuinum,6ô id relaxare,quod iuftitia diuina reflexitj®^oii quæ græî euim dicit,Quodcuncg ego ligauero tu lblues,(èd quod tu fol* cis XiovTH nes,folutum erit. Non autem omnia ligata folues,fed,a teIiga* dicitur. ta duntaxat,non a me ligata.ïUi uero fie intelligunt,Quodcun* Nota eft Ç folueris fine in cœlo fiue in terra, folutum erit, cum ChriftuS de afino i» terra addiderit, dedita opera reftringens dauern ad terram» fabula, nbsp;nbsp;fumrum feiens,quod pcrftjraturialioquin effent omnes cœloslt;

^gxta eft, Quam uolo finaere donee aliter erudiat, quam ill* dicunt fecundum iuftitiam aiuinam requiri, ut fatiffiat iuftiti« diuinaeX^Hæcautemficftaliaafertiaamp;quinta (ricutopottct.fi debet fexta effe)non poteft uel imaginari,nifi quod ubi tertia 62 quinta non effent laris,tunc ipfa imponeretur,fcilicer plus orati •*' onis,ieiunn,eleemofynæ.Ac ficfolo intentionis gradu diftaret a quinta uel fertia, Non enim poteft intelligi poena ciuilis, quia

PVLGëNTIARVM AP LEONEM X, Pv M, ■ ÏV hanc(utdixi)non i-emittitjtflioquinliûeræ indnigenriarnm tol# lerent omnia patibala,amp; carnificinas per ecclefiam. Sed necpo teftintelligi poena oanonica per iudicinm contentiofi fori de ta fto impofita, quianóremittitexcommnnicahones, interdifta BUtuUas cenRiras ecclefiafticas infliâas, ucpaterfatisad experfe» gt;nbsp;cntiam.feftar ergo quam modo fingere me dixi^ed quodlf«« la nuUa fitjiit mihi ipfi perfuadeo.............. /i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ÇPn'mo quod nulla autlioriratefcripturiE,doâorum j Cano# nunijtatione probabili poteft doceri,talem efle aliquam poenÄ»

uchemcter abfurdum eftin Ecclefia aliquid docere,cuius ncc •*'^»11 lcriptura nee doftonbus ne«^ Canonibus, neij faltem ratio* iiilms poteft caufa dari.

fJ^Secundo^quod fi etiam eflet talis poena alfqua, nó ramen ad remiftïonem Papæ pertinerer,cum fit uoluntaria amp;nbsp;ultra cano* nes impofitadmmo ntTimpofita/ed Iponte fufccpta,quia eft a* lia ah ijs,quae imponuntur,ut fupradiiftum in poena quinta. (TtPuodfi diceres.tpuomodofuncfatifFiereriuftitiæ diuing,fi quomodo Canonicæ uel facerdotales non eflentfafisf|lefpon deo,abunde fatis fit per tertiam amp;nbsp;quartamjfecundum menfu* tarn quam nonit deus.Ne^ enim Icgitur ulpiam dens aliquani requifiuifle, nifi tertiam aliquando amp;nbsp;quartam,ut in Danid 8C filijs Ifrael in lib.Iudicum amp;nbsp;Regum.Sedamp;r^femper contentus eft corde cótrifo 8c poena tertij generi^^tfiinc ego miror quo * Tundam negligentiam,qui,ut fatilTaâionem aftruant, dicunt, Chriftnm abfoluifle adulteram illam in euangelio fine latiffafti* ■one,Mariam nero Mag.non fine fatifftiaione.Et ideo in Maria non in adultéra imitandum elTe dominum, ut fine fatiffaftio# nennlli remittatur peccatum.Nam necleprofos mundauit,nifi impofito,utfatinacerentlegi, amp;nbsp;oilenderenr fefacerdoti. Hæc ergo eft ilia pœna, quTiuftitia diuinaTequirit ultra iam diftas r ^ed refpondeo.Iftaadultera(meo iudicio)plus poenarum tulit

Maria Magdalena, 8i magis fatifiècit, Nempe iam mortem patiebatur, non alind uidens, nifi duriffimumiudidum. ideo mire cruciabatur,amp; dolebat longe plus quam Maria, cui indict *-urn mortis non imminebat. Ideo dequartafpecie amp;nbsp;tertia fuît eins poena, quia flagellû mortis tnlir in corde contrito. Maria «ero Magdalena intertia ipeciepoenasluebat. ne^ poteft does

M. t, RESOLVTiQNgS DE VIRTVTE ïM. ti alia fuiffe eins pœnatn^ut patet. iPe leprofis ucro dico,quod nonadfariiïaóhonenioftendere feiufTifunt/edad feftimoni^ utn. Noiieiiini eratlepra pcccatum, fedjïgnificabat pcccatuni. ©ftenfioautem peccati non eft fatiffattio, fed indicium quæcit fecerdotiSjUt hæc nota funt fatis.

tjjecûdo probo côd ufioné fic.ni« du« poteftates ligâdi 5^ ibi ’ «cndi funt æquales amp;nbsp;fup eandé maferiïT. Scd ftimmus Pôtifex nullâ habet li^re Qi. imponere pœnC peer Canonica feu quiiv t57«go nec uUâ folucre amp;nbsp;tollere. Aut dicendû,duas illas pôte«= ftates elTc in«qualis latitudinis. Quodfi hocdicif, nemo tencî ccederejquia nullis feripturis,canonibus(5 probatur, cumfit datas tcxtus.Vbi Chriftus ligate fuper terram,Si foluere fupertel* mp deditjSequalitet utranqg menfurando 6^ extendendo.

Cjîcttio extra de poe.amp;^ re.lib.v.c.Quod autem.exprelTedicit, remiffîôes eis non ualere, qu« non ßierintab eonim indice fà# â:æ,cum nullusligariaut folui poffït a non fuo iudice,Sed certu cftquodhomonôeltfubiurifdirionePapæini.ïj.iij.iiij.V'i.pœ uisjèd hntummqrn^tâjut date patetjôi magis infra patebit lâtis fàcit fimplidterCquia ,p culpa fàtis facit, tertia 8(. quarts pœ* na)fed quia pro ci^afecundum ftatuta ecdefiæ fatiféicic. Maxi' me enim deo fatifïit pernouam uitsm

CS ED PE^ S GRIP TVR A S quolt;5^obandumeft,nô requirîaliquamfatifamp;aioné pro pcccatis.lTHic adeft loannes Baptifta,qui in hoc miflus fecundil propofitum, ahç deerdtum dei,utpœnitentiamprœdicaret,qui ÔC dixit, Pœnftentiâ agite. Et itéra,Agite ita^ dignos fruâus pœnitenti«. quæ uerba ipfe cxpofuitjCum interrogantibus turbis quid facerent, refpondit, Qui habet duas lunicas,det non habenti, qui efeas habet, fi:* militer faciat.Nône uides quod pro pœnitentia non nifi obfer«* nantiam præcepforum dei impofuit, ahç ideo pœnitentia, n5 nificonuerfionem mutationem nouæuitæ intelligiuoluifc' ÇSed darius.lcceucnerunt publicarri amp;nbsp;dixerunt, Magifter quid ftciemus.Af ille dixit, Nihil amplius qusm quod conftitu ' turn eft nobis,Êiciatis. bWquid hic dixit, oportet nos fatifïàcere pro præteritis pecoitisr(ptem militibus dixit. Neminem con^

DVLGENTIARVM AD LEONEM X, P- MJ, curiBtisjiiernini calumniam fàci«tis,amp; contcnK eftote ftipcndf* is ueftiis.Nunquid hicalind præcepta dei cóhninia inipofuit dXQüod lîhicpœnitciitiæ doftora deo inhocipfnm inftitutus non docuit nos fatifFaflioneni nimitum fêfdlit nos, nee fafis dßfflit pœ’ïitcntiîE offidmn.

QSecundus Ezechtelis.xvir). Si conuerfus ftietit impius ab im* pieSfEÏna amp;fècetitiudiciiim 6ó iuftiriam,uitain’uctamp;nomo* tietur,eccc nilnifi indicium amp;nbsp;iuftitiam imponit, qnsr tota uif* facienda funtjiuxta illud, Beati qui faciûr indicium iuftitiam in omni tempore.Etiam hie ei^ nos fefellitc fl^ertius, Micheas viJndicabo tibi o homo,quidfitbonû, X quid dominus requirat a tcjUti^ fecerc iudiciû, X diligcrc mi* fcrioordiam, X ambularefoUicitum cum dcotuo t Vides quid requirat ab homine deus pro faHlïâaione.denilt;5 piarmittcns it^^ ridfet eos,qui per opera fatiffacere nolunt d. Quid dignû ofFcrä dóminocNunquid ei offeram holocanftomata, amp;nbsp;uilulos an# nieuloscNunquid placaripoteftinmülibus arietum,autinmuk tis millibus hircorumc^Nunquid dabo primogenitum meum pró federe meo,fruâum uentris mei pro peccato animœ meæî? q.d.non, quia deus pro peccato nulla tali a requiritj'ed iudiciu, amp;nbsp;tnilericordiCamp; timoremjUt diânm eftjd eftjiiouam uitani

(JjPapa non poteft rcmittere ullam eul^5n{fi dcclarando 6£ approbando remiflâm a deo,aut cerfe remittendo cafus rclt; uatos fibi,quibus contemphs,nilpa prorfus remancret, ÇjP RIM A pars eft tarn manifefta,nt etiam eonfeffi lint quids eftc impropriam orationem,qnado papa dat remiffionem cul#

• -Ali) uero fenon intdligere.omnes enim confitentur afolo deo remittiailpam lècundû illud Eiàiæ xliij. Fgo fnm,cgo lum ipfe^qi^deleo iniquitates tuas propterme, X peccatoTum tno# rum no'rccordabor.EtroRn.iij.Ecce agnns dei^ecce qui toHit pc ccate mundi. Et Pfal.cxxix. Si iniquitates obleruaneris domine dnequis fulhnebit:lt;^ia apud te propitiatio eft.It infra, Apud dominu nnfericordia,amp; copiofa apnd eum redempfio, Etmfc tediniet Ifrael ex omnibus iniquitahbus eius.lt pfalmo.L. Cot Uiuuduni cica in me deus amp;c.Multa alia in fcrip.Et B. Augufti*

M, L. RESOLVTtONES DE VIRTVTËlM, nuscótraDanfltiftastamfreqiiétibus operibus nihil aliud guamquoda folo deo remittunturpecaata.

CfSecunda pars fimiliter fatispatet. (^liaquicontemneret fus refcruahDSjCertEiion rcmitteretur ei ulk culpa. Qui uosfpec* nit,inqint,mefpevnit,immonullus uenit reniiffà ailpaadeo, nifi fimul feaim poTtctreuerenriam dauium.

(THanc coïidufioné,quia omnes ueram concedunt,non eft ne ccflèjUt mea affertione firmetuj/HTc tarne fignabo,quæ me mo * uent,amp; iterum confitebor ignorantiam mean^iquis dignet me erudire,amp; hanc rem planius eluctdare.(JPrimo drc^rimä part^idet efle ifta oratio uel fentétia impropria, öi euagelico t€Xtiuinc5grua,quando diciturfummumpontificem foluere (ideft,ded^rarefolutam)culpam, feu approbate. Textiis enini rion dicir,Quodcunlt;5 ego folucro in ccelis,tu folues fuperterra^ fedcontra,QuodcÜ£5 tu folueris fuper terrain, ego foluam, feu folutum erit in cœlis.ubi magis intelligitur deus approbate folt; kiHonem facerdotis, qnam contra.

(ßecLindo circa fecundam partem, certum eft,quod quos ca^ ftis ibluicPapa,eofdem loluit amp;nbsp;deus, nec pofeil quis deo recó^ ciliari,nifi-reconcilietiirprius ecclefiæ, faltem uoto. Nec ofFenfa deitollitur, manente offenfa ecclefiae. Sed quæritur. Vtrum re^ conciliatus ecclefiae,moxfît etiam reconciliatus deocTcxtus cetügt; te habet,quod onüa foluta in ecdefia,fint amp;nbsp;in Cœlo foluta.5ed non uidetur hincfequi,quod ideo omnia fint fimpliciter folu* ta in ccielo,fed ea duntaxat,quaîcunlt;5 in ecdefia funtfoluta.NeC font panii poderis hæ duæ cjiiæftiones meo iudicio, de qnibus forte in condufionefequenh meum indiciumlatius aperiam.

ÇNulIi prorfus remittit deus culpam, quin fimul eum fub* ^iat,in omnibus humiliatum facerdoti fuo uicario* CJJîancalTerOjneceget difputationeautprobatiôe, tanto ôîïri «onfenfo approbata.fed in eins intelligTtia adhuclaboro. Et uf meum fenliim ftiiltus primo dicam, quia ifta cum fua preceden * te condufione id alïèrunt,Quod deus non remiftat culpam,ni fi fit prior remiffîo facerdotis (feltem in noto) fiait dare textus fonat,(Çuodcuqjligauerisôic.EtilludMatt.vi.Vadepriusrecô^

DVLGENTIARVM AD LEONEM X, P, M, ciliari fratii fuo, Situncuenicns öffercs nuinusfinim. Etillud, Keddite cæfari quæ funt cæfans,ôc quæ funt dci deo. Et oratio dominica,Dinu!te nobis débita iiolhajficut amp;nbsp;nos diniittmus debitoTibus noftris .In quibiis omihus omnino prior rennflio in terra lignificatnr, quam ea quæ eft in cœlis merifo quæritur, quomodo ante gratianr infufam (id eft,ante rennfTionem dei) hæcfieri poft'int. Cuin fmegratia de primo rémittente culpam nec uotûremifl'ionis quærendæ habere poffithomo. Hicitadîg^

•XQ ôL fapio.Oliflndo deus incipit hominc iuftificare,prius euni damnat,amp; quem unit ædificare,deftruir,Quem uultlanarc pec«-aitihquem uiuificare, ocadit.Sicut.i.Ilt;eg.ii.amp; Deutero.xxxrj,-■dicicEgo occidam amp;nbsp;umificabo Sgt;Cc. Hocaut facit,quando ho^ minem conferit, 86 in fui fuorumqj peccatorum cognitioneni humiliat,ac tremefacit,ut dicat miler peccator, non eft pax oflf bus meis a facie peccatorum meorum, Non eft lanitas in carnc niea a facie iræ tuæ. Sic enim montes ftuunt a fade domini. Sic mittitfâgittasfuasjôô conturbateos. ab increpationefuadomilt; ne,amp; ab infpirationcfpiritus iræ tuæ,Sicconuertuntur peccato’^ res in infernum,8ó implentur facies corum ignominia. Quant conturbationé,8ó quaflationem fæpius experfus Dauid multis earn in diuerfis pfalmis conftteturgemitibus. hi ifta autem con«^ turbatione incipit fakis, Quia initium fapientiæ titnor domini, Hie dominus(ut ait Naum i.Mundans neminem tacit innocen-tem,amp; in fempeftate 86 turbine uiæ eins, 8ó nebulæ puluis pe^ dû eius,hic ailucent fulgura eius,uidet 8ô mouetur ferra. hic gittæ eins tranfeunt, 80 infigûtur, 8i uox fonitrui eius uoluituc id eft,rotatur,uident aquæ amp;nbsp;timent.Hic denicj operatur opus alienum deus,ut operetur opus fum,hæceft uera contritio cor^ dis, amp;nbsp;humibatio fpiritus gratiffimum deo facrifidum, Hic eft niaâata uiâima in membra conteifla, amp;nbsp;pelle detraâft,in holo* cauftumincenfa.Ethic infùnditur(utuorat)gfatia.ficutaitEfa, .xli.Pcrrequetureos,tranGbitin pace.EtIxvi.Superquemrequi# efcet fpiritus meus, nifi fuper quiefum 8ô humilem trejnentem fermones meoscEtEzcchiasIfa.xxxvirj. Domine fificuiuitur, 8lt;^ talibus uita fpiritus mci, corripics me,amp; niuifîcabismej((yc rumtuncadeo ignorât homo liit iuftificationem,utfefe^roxi^« i mîTputet damnationi, Necinfiifioneni gratiæjlêd efFuGonen»

ïræ dsifupcrfc,h«nc putetefTe.Bcatuî tarnen ft lliflKrtltsncten’* tatioïKm, qu^tam ciim fe cofnfiiniptnnï pn tanent, prietur fi* eut Liïdfer. wS^taiite aiitem hac milèra fuæ confeientisr confiifi* CMte,iTo« haoet pflceni,neq^con((gt;19ttc«ieni,iiiri ad poteftatenî eedefiae confugiat,finflt;5 peccfttis,lt;3^ nTiferijs per cofefïîonem de *• tedis,poftulet folatiuniÔC retnediuni, ikc^ eiinn fua confilio ttcl auxüio fefe poterit pacarednvnio abforberetirr tan dent trifti tia in defperationeni. Hicfiicerdos Calcin nidens humilitatem', amp;nbsp;compundtonein,de fiducia poteftati sfibt ad tàciendani mi«’ iêricotdiamtradïtæ,pleniflinie prrfumat, ôC foluat,folutumqj pronuntiet,acfic pacemei côfcientiaedonetj^^fiicndus ue^ to omniftudiocaucat,nedubitet, fibiremiffaefleapuddeum peccata fua, nbsp;nbsp;nbsp;quietus in corde. Nam ÔC fi præ fu æ cofeientis*

confi.ifione,fir inccrtus(ficut regulariter oportet fieri,fi compun* ftiouera eftjtamen ftare tenetur,alterius iudicio,non propter pfum praclatû,aut poteftatemeius uJlo modo, ied propter uep bum Chri^i,qui mentiti i^pofcft dicendosQyodcunfj folue?« tis fupet teram. Fiefes aiimhuius uerbi, faciet paeem confeien* tiae, dum iuxtaillud facerdos foiucrit. Qui ueropaeem alia uia qu ærit,utputa experientia initus,hic cerfc deum uidetix fcntarc

paeem in re,non in fide uclle habere. Tantum* enim habebis pacis,quantum credideris uerbo promitèentis, quodeuneg rott’ ueris amp;:c.Pax enim noftra Chrillus cft,fed in fide. Quod fi quis huic uerbonon credit,etiam fi millies millies abfoluatur a Papa fefo,ô2 foti rmindo confîtèaéurjnunquam erit quietus.

([ parc igitur eftilla dulciflfima poteftas,de qua fummasgratîaS èxîmo cordis agere debemus deo, qui talcm dédit pottftaèem bominibus quaeeft unica côfolatio^ccatorum,ôi infoelicium «mfeientiarum, fi modo Cluiftumuera promifilTe credant. ([Èxiftis nuncpatc^uod fupra quer^tur, feilicet quodliccc temilïÏ0‘£ulpîE fiat per infufionem gratiaeante remiflfionem fa* «rdotis, T^is tarnen eft infufio gratiir,82 ita fub forma isx ab* fconditacfiqutdemueftigta eius nôcognofcunturpfalm.lxxvi» JEt femita in pedibus eins n^apparetlß». xli.)ut homo incertioc fit de gratia cum fuerttipfaprtefens, quam cum eftabfens, ideo orditKgcnerali non eft nobis certa remiffio culpje,nifi per iudi* -dum iaoexdotiSjUec per ipfum ejuidem, nifi aedas Cbrifta pcQ^

PVLGENTIARVM AP LEONEM X. P’, M. 1^-* mttt«iri.lt;^odcun(5 fokieris5^c. Donecautcm notis inccrill eftjiiec ccmiffio quidcm eft, diini nondiim nobis remiffio immo pcriret homo peius inli fieret cerhi, quia nó'cicdcret fibi remiffionem amp;da. SicChrillus deMaria Magdalena ad Simo* Hem leprofùm dixit.Remittiintur ei pcccatajquo uti^ fignifica* uitgraciam eüam infüfam,Sed hanc infiifion'cipfa non cogno*-uit,nondum eratpax offibusfuisa facie pcccafor urn fuorum, donee ad earn conuerfus diccret.rcmitturrfurtibi pcccatatua.Fi des tua te (alnam fecit ( fcilicet q«« ctedidit remittenfi. ) ideo fe« quitufouade in pace, tttadulfceræ illi, iam remifla erant peccata, antequam Cheiftus Ce erigeret. At non illa hoe cognouit cu tot ftaretit dreum earn aceufatores,donee audiret uocem fponfi dû Nemo te condemnauitmulicr necego tecondemnabo. Et Da«-uid ccrtecum peccaffet, ôi. apropheta Natan fuiffet reprehenfus ex mandate (uijmortuus fuifletfubito,qnando opérante in co-gratia iuftificationis cxdamauit,peccaui(hæc eftem uox iufto^ (dpfos primo aceufantiû ) nifi ftatim iiclutabfoluens Matan di« xiffet 5 Dominus quoej franftulit pcccatû tuum, non moriettf,’ Quare cnim addidit,non moT!cris,nifi quia nidebaf cum terro-* re pcccati fui conquaffari ÖC deficeretEzechias quo^,auditD qd morcretur,fiii(rct mortuus,nifi rurfus ab Efaia cölolationcm ac * cepilTet, âôfignum intrandi tcmplum,cui credcns,fimul amp;nbsp;pa^ ccm,peccaforfi remiffionem oDtiniiit,ficut ait,? roiedfti poft tergü tuum omnia peccata men.Et omnino in ucte.teftamcnto Quomodo fiduriä eorum dc mifericordia deac remiffione plt;* ccatorii potuiffetconfiftercjnifi deus nunc appar;'rtionibus,nüc infpirationibus,nüc oblationü inccnfionibus,nûcncbulçoften* fionibus,5i alt] s (ignis,oftendiflet fefe gratum habere,quiequid pperarenkurtquod nunc uult fieri uerbo amp;nbsp;iudido facerdotum« (l(giturRcmiffjodci,gratiam operatur,fcd remiffto facerdotis pacetn,quîe amp;nbsp;ipfa eft gratia amp;nbsp;donum dci,quia fides temiffjo« pis amp;■ gratite bientis.Et hanc meo fen fu dicerem effè eä,quä no ftri dc tores dicunt, per facramentaecclcfîæ efficadter conferri» Nonautipfäm prinrâiuftificanté,qua3ntefacramentii oportet adeflè in aduItis,Scd ut Rho.i.dicit. Fides in fide,oportet ein ac* cedentem c^cre. Atbaptifatü oportetetiacredere le refte credi * difle 6^ accdïïfiè,aut pacem uun^ habebit^qu« non nifi ex

•amp; Oftendit foIntioneni.Cui qni crediderit cum fiducia,nere ob » tinnit pacem Ö^TemifTionem apnd deum(id e(l,cerhis fit (èeflè abfolntn m)nó rci,fed fidei certitndine, propter infallibilem ml * fericorditer promittentis fermonem, Q^odcnncg folncris amp;c. Sic Kho. V Jnftificati gratis per gratiam ipfins,pacemhabemus ad deum per fidem^non utilt;5 perrem amp;c.

ffcÇuæ fi refte ncre fapio,Non eftfiilfum nclt;5 impropriu (nt iffi uolüt)dicere3qnod Papa remittat culpam, imo remiffio cnb pjE eft incomparabiliter melior remiffio quarnmcnnc^ pœna* rum.Licet hanc ita folam praedicent,nt remiffionem culpje fèce* tint nullam elfe in ecdefiajCum côfra potius fit. Vbi ein homo per rcmtffioné cuJpæ,qnâ fibijpfi dare nequit, cû nemo fibijpfi credcredebeatjOifi quimalit ex una turbationeduas facere per fidem abfolntionis acceptapacatus fuerit, omnis pœna ei nuk la pœna eft.Confcientiæ cnim conftifio facit moleftâ j^nam., lucnnditasuero côfcientiæoptabilem fàcitpœnam.4[TEt hanc infeUigentiam in populo, de pofeftafe claiünm uidemus abun* dare,qni (implici fidequa?runtamp;: accipiuntabfolutionem. Do * ftiores nero quidam,fuis nituntur fefe contritionibns amp;nbsp;operi’= _ bus,ah5 confeflfiôibus fàcere quietDS,8ô nihil aliudagunt,cp qd deinquietudine in inqnietudinem eunt, quia in fe amp;nbsp;fua confk duntjCum fi fentirentconfcientiæ malnm,deberent Chrifto cre derc dicenti, Quodcuncj folueris amp;(Od hocauté confcientiae tnalû,Theologi recentiores nimis faeUciter coopcrantur, duni facramentum pœnitentiae fie traftant, amp;nbsp;docent,ut populus di * fcatperfnascontritiones,8(ifâtiffaftianes confiderefe peccata fua pofTe delere, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uaniflfima prtefumptio nihil aliud pofeft

cfFicere,cp ntcum hæmorrhoulTa Euangelica,côfumpta in me^ dicos fota fubftatia,peins amp;nbsp;peins habé5t.Fides primo in Chrk ftum,gratnitum remiffiionis largitorem docenda erat,8i dcfpc* ratio propriæ contritionis, amp;nbsp;fatifFaftionis perfuadenda, ut fie fiducia,amp; gaudio cordis de mifericordia Chrifti firmati,tandé hilariter odirent peccatnm,8lt;j; ccfntererentur,amp; fatifiàcerent. ‘ ^Neefuriftæ eiufdé carnificinæ fegnes funt authores,qui dum nimio ftudio cxtollunt poteftatem Papæ,plus fecerunf æfttma » rijÔi miraripoteftatem Papæ,^ uerhum Chrifti l^onoratifîde/ ;

ÖVLGENTl ARVM A'D LEONEM X, P, M. Ctim docendifint lloniiiieSjUC non in pofeftatem Pfl^æ,{ed in. iierbuin Ghrifti Papæ pcomittenris confideredifcant, fi modo nelintefrepaGHTitncoiifcientfis fuis. Non enim quia Papadsc ahquid haDes,fedfi credideris te accipere,habes, tantum babes,. quantum credis,propter promifTionem Chrifti.

autem poteftasClauiumficualeretad pacem cordis,82 remiiTionem culpæ,fum uere ( ut aiunt quidam ) uifificatentur indulgentie. Quid enim magni confertur, fi remiflio poenaru confertur,cum Chriftianorum fit,etiam mortem contemnere. fjltem cur dixit Chriilus. Quorum remiferitis peccata,remiftu tur eis,niGquod non funt remiiTa ultt,nifi rémittente ftcerdote, credit fibi remit tiddeo in uerb. Quorum remiferitis peccata,cô fertur poteftas, fed in uerbo remittuntur eis, prouocatur pecca« torad fidem remifTionis. Sicut 82 in uerbo. Quodcunqg folue^ ris, poteftas datur. In uerbo,fbluta erunt, fides noftra excitatur poteratenim dicere. Quorum remiferitis pœnas uel uindiftas, fiuoluifTet id intelligere,Sed fciuit quod confcientiaiam iuftifisî cata per gratiam,fua trepiditate euomeret gratiam,nifi fuccurre tctur d per fidem de gratiæ præfentia minifterio facerdotis,im# trio peccatum maneret,nifi remifTum crederer.Non enimfufFi:# cit remifTio peccati 82 gratiæ donatio, fed oportet etiam crede« reefTe remifïàm. $thoc eft teftimonium, quod reddit fpiritus dei fpiritui noftro, quod fumus fiJq dei, quia efTe filium dei, eft tarn abfconditumCcum appareat fibi efTe hoftis dei)ut nifi creda:* tur ita efTe, non pofTitefTe. Sic enim mirificat dominus fanótos fuos, quod nemo fuftineret manum iuftificantis 82 medentis,. nificredit eum iuftificari 82 mederi. Sicut medicus corporis in^ cidcns infirnium, non creditur id ftudio medendi fiicere ab in^ fonîo,nifibotïi amici perfiiadeant ei.

QSiue ergo facerdos fit caufa fine qua non,fine alia remifTionis peccatorum,noncuro, dumuerumelTealiquo modoconftet facerdotem remittere peccata 82 culpam. Sicutamicisinfirmi uere imputatur fanitas, dum fua fuadela effecerunt, ut crederec infirmus cædenti medico.

ÇNec hic oportet cogitate,quid fi facerdos erraretfquia non in ■ ucerdote, fed in uerbo Chrifti nititur remifTio ilia, ideo fiuefa^-cerdos id taciat lucri uclhonoris cauamp;.fu modo optes reniiffia^

dam mimûjioco imo illudendo baprifinû,baptizâri uoluiflë, amp;nbsp;interbaptizandû côuerfum,uerc baptizafum a fuiscglluforf* gquot; bus gentilibus,amp; ftakim martyrio ab eifidé coronatû.Qltem S. Athanafius puer,pucros baptizfluit,quos cpifcopus Alexandria pofteabsprizatos iudicauit, ut inEcclc.hifto.EtB.Cyprianus, pacéû quodaepifeopo Therapio datam ptæpropere, reprehe«?*' ditquidé, fed rafani eflêuoluit. Igiturfide iuftificamur, fide ÔC p^ificamur,non operibus,nelt;5 pcc.nitentrjs,autc6feflionibus. XlCirca banc fextam amp;nbsp;feptimâcondufionem, Leonte ilia no* ftra cum gloria triumpbat, îmo de me cantat encomÜTantc ui* âoriam. Etexlèntinailla opinionum,aliamdiftinguit poenâ (atiffaâiuam,ôi umdicatiqamjaliam m«dicatiuam,etcuratiuir quafi necclfc fit hæc uel fomnianribus credere, quan^ corapo* pulobanc diftindionem prudentilTimc caelant,nc uilefcant in* dulg?næ,uel pofius lucra, fi populus intelligeret tam modicas amp;nbsp;fteriles uindicatiuasçid cft,confiâas) remitti poenas. Deinde, ut nofumfaceret omnibus,fefe nefcire,quidfituel uetus uel no* num lâcerdotinm, inftoducit aliam uerborum caliginf, Si di* ftinftionem dauium,alias authoritatis,alias exccllentiæ, alias tninîfteriales,Adeonihilnoueruntetia MAGISTRI NO*.

S T R1 eximi) hæreficac prauifatis inquifitores, Si catholicæ fî* dei defenfores,nifi quod ex laciniofis,amp; prærancidis quæftioni“^ bus ^larti Senfentiarû fuxcrunt,uolentcs forte, quod quicquid Cltriftusfolucritdauibus cxcellentiæ in ccclocnam in terra non foluitiplc)folutumerit infuper ccclo apud dçutn.Rurfum ut Si deus fit pontifcx,alius fingendus eft deus fuperior, «pud que ffe folutû,quicquid ipfe foluerit dauibus authoTitaiis inîuper coelo Sed fao^nt nugse, unas nouirtius dsues,tantum in terras tra* ditasAKam quod inferüt,ïrgo errat,qoi didt,facerdotem no* uæ Icgis tantum approbando, Si dedarâdo foluere, hoccnim (udaici erat facerdotij.® acumen ingetiij, Si podus ingens eru* ditioßiSjdiguilTimipiane uin^qui inquicât hæxeâcos,^ dçfçti^.

dam catholicam fidem, fed aduerfus lapides amp;nbsp;ligna. Quanto teftius Apoftolus Paulus facerdotin uetus alïèrit cóftififTejin iu^ 'dicandiS leprofisdn iuftificationibus,amp;- mundicijs carnts,in cif bo,amp;: potu,amp; ueftitu, Sófeftis diebus 8éc. Quibus ut figura gnificahefuntiuftificahoncs infpiritUjSó nïudiciaecordts^quas , miniftcrio noui facerdotfj operatur in ecclefia Chriftus/^uan« quot;qiia Jgitur fextam cóclufionem ipfcnó pofui cx animo, ut dixi ibidem, fed quia alij fie fentiunt. tarnen quia necipfi aduerfarq cum omnibus fuis magiftris,ul^ hodie pofTunt oftaidere,quo modo facerdos remittit culpas,nifi hæretica illam, fed ufitafam fententiSproferant,qua dicitur, facramenta nouæ legis iuftificâ* kem gratiamdare illis,qui nô ponunrobiccm,aim fÆ impolfi* biîcjfacramentû conferri falubrifer,nifi iam credctibus,amp; iuftis ßi dignis,® portet enim accedentem credere,deinde non fecra mentû,fcd fides facramenti iufttficatjdeo quicquidblaterento -» ■piniofifophiftæ,uerofimile eft,qd facerdos nouæ legis dedarat dûtaxat,amp;approbat folutionc dei(id eft,oftcndit) ôL hac often* fîone amp;nbsp;iudicio fuo quietatconfcientiâ’pcccatoris,qui eius iudi* ciofcnetuccrcdere, à pace habere. Quomodouehrs fecerdos quietabat eos,quos corpore uel uefte mudos iudtcabat,cHmtn ipfc nullû poflêt müdare,nec feipfum,Quod em ille in corport» bus,hoc ifte in côfcientiis opcratur.ït fie refpondet fpiritus lires* r£e,amp; ueritas figursc. Etexpefto hos catholicæ fidei defenfores, quôfincptauitatebçrcneaalitcrpofiïnrcxponereclauiuuirtuàé

Canones pœnftenttafes fotum uiuentibus funt impofitt, morituris feeundutn eofdem debet imponi.

atx difputOjSê fi multi funt,qui mirentuream effe dubiâ. «P RI PA O probatur per illud Ro. vq. Lex dominatur in hOî» |îwne,quâÎD tempore uiuit,ÔCc.Quod eu Apoftolus de lege dt* nina infe^ctehir,multo magis uerû eft de lege humana,undc ilndcm dicit,C5 mortuus fuerir utr eius, foluta eft mulict alege uiri, Multornagis ipfe mortuus cftfolutus a lege uxorts uiuen*

'■ ris. Arguit enim a minoti Apc4Volus, fi uiuus foluitur per mor# “temakerius, multornagis ipfe mortuus,per quemlôîuîB uiuut«

potis, loci,petfonarû, fient omnes aliæ leges pofitinff,dif xxix* (nt omnibus notum eft)de folo enim ueibo Gbrifti didum eft, -Til æfernum domine peimanetuerbum tuum, in feculum iêcn^ •lineritós tns.Et iuftitia eins manet in feculum feculi,ueibum au*^ tem 8é iuftitia hominum,manet ad tempus duntaxat,quare ik lt;nbsp;lis mutatis ceflant ói. leges.Nifi dicendum eft,quod uaftata ciuï* tate,sdhucipfeÏocus defeitus,teneatut ad omnia,quæprius fa« debat ciuitaSjquod eft abfurdum.

I^erriojfi iuscogit, etiam cum uiuentibus dilpeniare, amp;nbsp;lege gt;mutate, quaiido legis conditio ceflàt, uel in peius uergit, cum (ut Leo papa dicit ) nö debeat contra chaiitflten| militaie,quod pro charitate ftatutum eft, ita certe quod contra unitatem, pa« cem, amp;c. cœperit militate, quantomagis morituris leges funt tollendæjCum nôfolum ceflet ibi conditio legum, led ipfe quo« ^e,cui 86 cuius conditionibus pofit« fiierunt.

|^uartD,ex ipfis uetbis legis,in quibus exptimuntur date dies , amp;nbsp;anni,ieiunium,uigilia?,labores,peregrinatióes amp;c.qiiæ ma«

I nifeftum eft efTehuius uitæ, amp;nbsp;per mortem ceiTare, ubi homo longe in aliam uitam migrât,ubi nec ieiunat,ncc plorat,nec co * p.-medit,necdormit,ut qui non habet corpus. Indeloannes Ger« 'fon,damnare ander indulgentias titulo multorum millium amp;n^ norum donatas,ut mihi miraculum fit,quid nam acciderit hæ« reticK pranifatis inquifitDribus,uthuncuel mortunm nó com« bufferint,qui contra morem omnium ftationö nrbiSjtum ma« ; xime contra ufum effuforis illius indulgentiarum Sixli quarh', “tanta fiducia pronnntiat, ut etiam moneatprælatos olFiciafua, |- in fj s corrigendis, atqj prouidendis, fatnas 8C fuperftitiofas ap« I pdlans titulationes talium indulgentiarum amp;c.

Ki^into,refpiciendo ad intentionem latoris canonum,quos .certumeft,ne cogitaflè qnidem, ut eiufmodi canones imponc« rentur morituris, Finge enim nos interrogatepontificem tales ■ ferenté, quos intelligis o pater in lege tua f uiuos aut mortuosc'

Quid refpondebit nifi, immo uiuos f quid enim cum mortuis a^re potrum,qui egreflî funt forum meumf ^[Sexto, crudeliflîme faceret facerdos Chrifti ,fi non relaxarct fratri,ficut fibi uellet fieri,amp; non eft caufi^quare no debeat, cum Xitineiuspoteftate,

o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1A

canoiies pœnitentiales mancntmortnis, eftdeni tatioiie nbsp;nbsp;cæteri omnes.Celebreiit ergo, agaiit fèfta,8i ieiuni»,

ôd uigiliaSjdicant horas cancfiiicas,non concédant ouamp;,l.ac, eaclt;^ nés certis diebus,fed râtum oleum,pilceSjfruftuSjleguniinajins' duanc ueftes pullas,uel candidas pro difFerenha dierum,8ó alia çnera grauilïima,quibus nuncpremifur mil’era ilia, olim liber* Himaecdefia CH K. IS TI. Necenim ullaeft ratio,quarealiqui ceiTentoanones propÉer tempus, ôd non omes. Quod fi ceflanc illa,quæ tarnen funt bona ô6 meriharia ad uitam, air non ma* gis afflidiua ilia amp;nbsp;fterilia, ahj impeditiuac //n hic etiam per* niutationem nobis fîngimus,ut fient alias pœnas pro illis pro* poftionatas patiuntur,ita-Si. alia opera illis proportionata ibi* dé fiiciunt,ut nihilominus dicedi fint, legere horas canonicas? ^®dauo.tt)e fado infimiis corpe,amp; finon funt morituri,toi* luntur Canones tam pœnitentiales,^ morales.Sacerdos enim infirmus,nonfEnetur orarc,celebrare,deinde ali) quotj, nec ie* iunare,nec uigilarc,nec a carnibus, ouis, lade abftinere. Sunhj omnia non modo libera, îmo prohibita,quîe prius erant fanis præcepta. Alioquin cum eos iam manus domini tangat,dicere éur eis,Quare me profequimini ficut deus, öê carnibus meis (id çft,infirmitatibus)faturamini. tTArguo itatg. ^anones funt im* pofiti non infirmis, fedfanis ôé uaîentibus, ergo multo minus niortuis,fed uiuentibus. Aut fi morituri ôé mortui non funt li* beri,cur infirmi etiam noneiHem premuntur amp;nbsp;uexanturede * niçg recepta fanitatc non tenentur repetere omiffa in infîrmita* te,quomodoergo credentur poft morte repet«idi,aut foluen* di GanoneseCjSed hic dicunt quida. (Çuid fi quis fanus impo* Citas pœnitentias omiferit,ôé poftea moriturus confiteaturc' ui* detur quod taies omnino neceftê fit in purgatnrio foluere, etia fi aliæ non irnponendæ fint,aut non imponantur.Refpondeq quod nequaq!,quia per talem omilTiotic nihil eft fadum aliud, quod contra præceptum ecclefiæ peccatum eft,de quo dolen* dumeft,nondenuorepetendumacimplendumpropræterito fed pro ftiturotihim.SufFicit diei malitia fua^craftinus folidtus tritfibi, Quodfipræceptitranlgreflïo ulliuseffetrepetenda,uc' nulla maneret,maxime id in dei^ræceptis fieri deberet. Sedeft, impoffibilCjUt adulferium non ut fadum omiffæ caftitatis, j

C^ono.CÇuîcuncg maiorem poenam fubir fibi iinpofita eft, huicmeritD amp;nbsp;naturali iure rcmittutur tninores,fcd morituruS fubir ultimam fummä ÔC maximam pœiwrum fcilicetmoTKs* Quare præièntemoriîe, omnis alia debet colli,aim uix ullus fuf* ficiac huic foli posnœ.Et itcrum finge,coram legiflatore moritu* r^elêad morfem offerentem,an no ille fuas ftatim retraâabit^; flOecimoJlluftrcs quidain ecdcfia doftores dicunt,quod Chri “ ftTanusquilibetfitditiirimuSjquiapermortemuolutariampo* tell omnia foluerc 8^ ftatim euolare.cum nihil fit maius uolun^ taria morte propter dcum fufcepta.crgo fruftra Canones illic re * feruantur.Huius fentenriæ funt Vuilhel.Paih.Cctfon. Qi. (èqui^ tur cos,non irrationabilis multitudo.

C[Vndecimo,Si mors fan's poenaru non eft,nifi mortuus Cl * nones ferat,ergo Canonu poena,maiorcritmortis pcena,quip pc qua: ultra mortem durât. amp;nbsp;fiet iniuria morti Chriftianoru s de^ua diâum eft,Ptcciofa in confpcftu dfii mors fanôorû eins, Cipuodccimo.Finge pcccatorc rapi,amp; in ipfa cofeffione Chri« fti ftatim fubire martyrium,antcq oanonibus fetiffedtcut de fen * fto Bonifacio marty’re legirtir)HunccrgorcmorabiturpHrgaa torium,nefitaim ChriftoÆtfietlut orctur pro Martyre in cede* fia f At omnis uoluntaric moriens ( de hoc enim loquimur, id e^e Chriftiano)etiam pro uoluntafe dei moritur.

^jTertiodecimo. lt;tur no Ciuilesquoiç leges poft mortem ml* nent foluendæ,di amp;nbsp;ipfie ligent coni deo in cœlis,nô fua uic* tutc,fcdChrifti,amp;ApoftoloruPetriamp;Pauli,qui tradfitexani* mo,amp;fjptcrcófcientiaillisfnbi)cioportcre,qaficéuolf!tas dew ÇÎ51’^ï’^o*i^’’^’O.Canones ceflant,quâdo laicus poenitens mil' tatftatum,lcilicet in faccrdotium,aut fecerdos in epifeopatum, autin monachatum.Et hmcceflatio fit in hacuita,6ó non ccCfet in mutationc mortis; Quid abfurdiusc fJ^iintodecimo.Quod talis lcntêtisi,de Canonibus poft mot* tern (blucndis,prorfus nullam habet aiithoritatem fcriptur£P,ca nonum,aut rationis probabilis,fcd uidetur Cola inertia amp;nbsp;neglfquot;^ CQitia facerdotum introduâa, ficut 6^ mulra aliafuperftitiofe, CDbecimoIexto. Adhochabemusexempla patrum antiquom. amp;nbsp;certe unus Cyprianus ucl tigidiffimus ecclefiafticarum cenfu * taiutn âi: difdplinacu obleiuator,is tamen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;quot;

PVLGENTïARVM AD LEO_NEM X. P. M. j8 ctpit paccm dadsm ijs,qui periculo moth's fuut obnoxij, ut ad dominum cum pace ueniant, fafta confeflîonc Tua uel prefbyfe ■gt; ro uel diaconOjUt ibidem dicic. At datio pads ilia niliil eft, qua W^uodnuncrcmiffïoplcnariauocatur,utpatet intuenti. UCoiicludamus ergo,quod Canones non nifiuiuentibus,nec ijs nifi fanis amp;nbsp;ualentibus imponendifuotj^o non nifi pigris amp;nbsp;qui fponte fua melius agere noluntJ^Hæc certc non fam late produxiirem,fi non fdrem,quofda nimistenaciter aflerere con* trarium,quod tarnen nulla uia probate pofflint.Nam fi cum in* gaiiofis amp;nbsp;eruditis uellem agere,melius tacereni qua loquerer, Xetbic dicat aliquis.Sic dicere,eft nimis uilificare indulgentias fi folum Canonicff pcEnJE,nec omnes famen,ncc nifi huius ui« tae remittuntur.Refpondeo.Præftatuiles fieri indulgentias, qua crucem Chrifti euacuari,8^ melius eft uiles habere indulgentias ; quam aliquid in ecclefia doccte, quod fiftionis poffît argui in ecclefiæ conftifionem. Ego fane libera fronte confiteor al^ pro * teftor,mc non magnopere nirare indulgentias, quo ad remiP fionem pœnarum(in qua illi fola glorianiur) fed maxime uenc* ror,ampleftor,gratulor in eis,quo ad remiflioncm culpæ, feed* feniiim meum fupra pofitum, qua illi nullam effe putant.

|[Huic oâauæ obijeitur pugio unus plumbeus,quod uidelicet in iuribus inuenitur,etiam mortuos excómunicari,ut ptae cæte * cis teftatur.c. A nobis.extra de fen.ex.Quam timebam neetiam inueniri dicerent poenas fenfibiles,8i fatiftaftiones infligi mot« -tuis. At bene eft, quod tantum excómunicari dixcrût mortuos ifa amp;nbsp;abfoluimortuos,nemo eft qui negat. Sed quid ifta abfo* lutio ad remiffîoné pœnarû c Haeccinc eft ilia fubtiliflima diale * ftica^fine qua docent non fieri Theologûrforte in quinta figutâ tenet lUa confequentia. Aliquis abfoluitur ab excömu nicationc ergo rernittuntur eipœnæ fatifiââôtiæcutquid ergo paflfim in* dulgentias proftindunt,fi ablblutus a peccato, mox etiâ remiflï * onem habet poenarume Si aût abfolutis adhucremanct làtiflâ^ ôio, qucgt;modo ergo abfolufio morfuis prodeft aut foUit pce« namf Igitnr futilis cft ifte fyllogifmus,quod ficut excómunic^ tio fefe extendit ad mortuos, ita 8i temiffio pcenarû. Immo ut îpfimet iuriftæ dicunt,Excommunicatio mottui,morlt;uo nihil infect,ficut abfolutio nihil côfect, fed omnia hxc nobis fiunt ia

M; Lï RES'OLVTIONES DE VlRTVTE^flL terrorem, hifi quod nó pro tali publice oratur. Non plusigitut ille patitur a fali cxcóhiunicatione patcrctur domus uel ueftis fi excómunicaTctur,fic rurfus nihil plus iuuatur abfolurióe. Sed quieftam deinceps canfiitarecôtradiâionesiftasgarrulas,cum •nihil in fe contineant opiniones fcholafticas,ncc in fcripturis, nee ccclcfiafticis paftibus,nec Canonibus fijndatas. Semper eth petit principiû aut ft hoc no facit,more iratarum muliercularfi fake blatterat hæc uerba, Errat,furit,inranit,Error,errare, In his era uerbis fummâ fapiétiæ feientiæ fuæ conftifutâ uult uideri (Te O N G L V S I O IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

djndebene nobis facitSpirtftiflàndlus in Papa,cxcipicndo in fuis decretis femper articulum mortis amp;nbsp;neceflitah's« ' (D STA Conclufio magis eftprobatio præcedentis, Certum eft enim,quod fi articulos neceflîtafts temporalis fummus Pon* tifex uult exceptDS,multo magis neceflîtatem æternam. Ad qutT homo per mortem uadit cum infirmus aut impeditus legitti=s mejfoliftemporali impotentia teneatur. Quin etiâ fi qua fum« mus Pontifex no excipit ncceffïtatem, tn excepta nô minus in^ telligitur.Cû neceflitas nó habet lege. At mors neceffitas neceffï* tatûjimpedimentû impedimentorû oîm ultimû amp;nbsp;maxTm eft.

(Jjndode S*^ male faciunt facerdotes t),qui morituris pœni/ tentias Canonicas in purgatorium referuant.

(Je T h a E Cquolt;5 corollarium manifeftum efteonclufionis viq-Et certe funt noniiulli,qui mirentur,fi hæc fiant a facerdoti* bus. At ufi^ fiunt. Cum uero id fit, plus obedientiam Canonû obedientiam uocantis dei ponderare, amp;nbsp;uiliora Canonum opera præferreprecio preciofiftïmæ mortis Chriftianorum,ne* fcio,fiilli retfæfidei regulateneant,qui tali imbuti funt opinióe tJSecundo ,|d nofum eft, 8lt;J infignibus authoribus celebre in Ecclefia, ft quern deus hominé in medijs ipfis operibus obedi* ’^entiæ ecclefiafticæ adecft.afimraperet, uel fingularem illumina«’ tionem,tenetur homo tum opus intermittere,amp; obedientiam «cclefiæ relinquere,8^ deo obfequi magis hominibus.rnimo ^icunt in ipfis horis canonicis attentioncm uerborumdeberc

P-W5£HT1ARVM AD LEONEM X. P. M. • lO* omitti,contra p^ccptu ecclcfiæ,fi qua arrifeiiF cccicftis ilkiftra# tio ö6 afPcâiojjJSi ergo in ijs uocationibiis ferianc leges ecde# fiæ,quomodo non feriantur in uocatióe 8i. ccftafi tam magna fcilicetmoitiscNifi forteftultorû fequi oportet multitudinë; q in operibus fuis cwremonialibus iw hærct, utmanifeftamobe* dientiam dei Qé hominîTpropter ilia fffpins poftponant,amp; re# ftc fibifedfle uideantjiilla ta n bim, ca-tern nero nun^ fecerint. Ç^ertio. fffet fane cede fia tum làtis impia in deiim, fi fdlicet eumin fuo foro retincrctinferiori,quem deus iam ad fuum tri# bunalfupremü uocat, Autquando pati? fummus Pontifex,re# nm tenerilege, iuribusq? fori inférions Epilcopiaut plati, poft# uocatus eft fuo foro fiftic an ipfeid a fuis inferioribus requirit î quod ipfe homo fuo deo fuperiori nö permittitcClaudit ergo manum dei homo,amp; homo non poteft claudcre hominic Ab»quot; fit. Atcertefimorituro imponit Canones, darü eftquodeum fecundumfuum forum iudieat 8C punit.(FHicc funt ita^ fer=i me uiginti rationes,quæ me moucruntfut fpero)no fernere du * bitarc de materia ilia canonicarum pccnarum, cum in contrari* am parfe nulla fit authoritas, necCanon,ncc ratio, necuniucti» (alls ufus ecclcfiffjfed abufus quorundam tantummodo.

(J^izanta ilia,de mutanda pcenaCanonica,in pœnfi pur? eatortjjUidenfur certe,dormientibus epifcDpis,feminafa. OllC rogo,nullus exiftimet mecalumniaR.Epifropisftru# «rc,quoddixerim cos dormiuific.Euangelij,nonmcaiuntucr * ba,nifi quod ibi non ponitur nomen epifeoporum, fed homi# num.Ccrtum eft tarnen, quod per homines intelligit Maiores amp;nbsp;reftotes Écclefiæ,nifiper tropologiam, uniufeuiufep fpiritiT, mente fupcr corpus fuu acceperis.Igitur pontifices ecdefiae, ifta quidem no docent,quia(ut dixi)nullus Canon,nullum fta* tutum ex iUis habcmus,undc id poffit doceri. Fruftra ita^ labo * rant,quidâCanoniftæ,dum nituntur oftendere, quales lint ills anni dics,quadragen? in purgatoriojOim uere nulli fint,aut fal* tern cllenon probet.8ed error inde uenit,quod non aduertunt Canones eireinfemporehuiusuit«ftatutDS,amp; fuperferramli# ganfes^cuc qui mutât municipium, amp;nbsp;iura quo^ municips*

M. t. RgSQLVTlONBS DE VIRTVTE IH, liîfiniul.(Çuod fiqnid debet,prins cogttur fatiffacere, re .Igitiir matiturisprorfus nihil eftimponendnmi, nelt;5 remit tendi fiintad purgatorium cum refiduo pcBnitentiae(i«: Gerfoti inaliquo locoafferit) fed magis ( ut idem melius alibi fapit^ ad mortem co Ilan ter S: uolenter prouoluncate deifufcipiendam, (jHicuidendum cómentum illud 8ii ftitilecauillum,quo ueluc puellulos teriKre larufs cupiunt,dicentes, quia facerdos ignorai msnfucam contritionis abfoluendi, ideolt;gt;forte non imponit tantam fatifKiftionem, quanêamiullitia diuina requirit, quarc necelTe cft 8C huic uel proprio opere,uel indulgences fatifFieri. (tPrimu uide, ut nuda fua uerba pro oraculis fonenc, fine ulb prolgt;atione,cum tn Propheta dicat,N[on faciet deus uediü, ni^ fi reuelauerit fecretum fuu ad feruos fuos Prophetas.Nec cft cre^ dibile,cu deusnoftecfit,quidocetnosutilia,ficut pcrPrc^hetF l(Muitur,nonecia hancfuae iuftitia: exaftionemaliaftgt;ireuelarit • CPeinde nefcic^an fic dicentes, deum uelint ufurariä aut mer^ catoremfiicere,ut qui non remittat gratis, nifiei uelut precium rcddatur,fatifamp;aio. An forte uolunt, ut cum iuftitia dei trade* mus de noftris peccatis,coram qua nullus iuftificatur homo* CQ'ertiamp;.Si id ita eft,cur ergo Papa plcnaric abfoluit,cum çque ignorât men furam contritionis^nec ipfe poteft fupplcre contri* kionis imperfedionemcperfêfla auten^eius abfolutione non c^ get.fclechabetaltcriiTS generis poteftatem quam alius làccrdos, fed alferius quan titatis,quia ip (ë omnium peccata,alii aliqua rèlt;» mtttunt, ô2quantam(àtifBidionemilli in aliquibus, tantam i* pfe in omnibus poteft remittere, nec amplius. Alioquin mon^ ftrum eftet ecdefïa ex diuerfi generis poteftateconftifcuta. ^lt;Quarto,Etecclefiapiimitiua ignorabat contritionis menfu* tam ÖÓ pondus fpirituum, nihilo tarnen minus remiftebat ple=* nariepeccata podperadam pœnitentiam, quamfatiiruiffê, no pofuit fcice,iu xts h orum fenhentiam.

lÎQÿinto 4tferum fomiiiû procedit ex eo, quod rcinilïtonem peccatorum non fuper fidem ôê uerbum miferentis Chrifti,fed fuper opus curtentis hominis ædificant,qu ia fatifFadionem pie*, nariani dari non pofïèfuignnt, ntfi perfede contritis, quorui^ nullus eft in bac uita. tt tarnen concedunt earn daria Papa,dia lt;nbsp;imperfede contritis.-

IPScxto.Si inftitia dei liquid rcqnint,igt;m cxfrs irftinim «ftec# défiæ-quçnihil habet muhire.quod deus uukautim»onit,Stat ^ini firma fententiajConfilifi meum fiabir,amp; uolü tas mea fret • IjEadem rationc amp;nbsp;ilIudc5Dft.itatur,quodalii dicunt,pQ’nas Ca* lioiücas efl’e dedaraforias pcenarÛ^a iuftitia diuinatequifitaru, gt;nbsp;Primu illud non probaturjcrgo eadé facilitate contcnitur.Sï dc* daratjcrgo impoflibile eft,ut relaxet ecclefia eafdcjquia non im ' pofuir,{èd impofitas a deo dedarat Ant diceie cogêtur,^d ucr^ büChïiftificlitordinandö.Quodcunqg ego ligauerOjtu folucs

poen« Cfinonicaf,non poft, fed ante abfolunoncm ïmponebantur,fanquam tentamenfaueræconln'tjonis. -CDtemm probat oflauam hccduodecima.quiaCanonicïepcc * njv adeo funt tempoTales,ut fineni fui habeant ipfam abfoluHó*“ ncm.Cum aufcm nullus moriturus non debcat abfoluiccaLteris paribus)patct,quod nojmponendte,fed etiam impofitæ amp;nbsp;im* ponenda;,funt potius relaxandæ.Quod fi mos ille prifcus ecclç* fix hueufœ fuiffet feruatus,nófuiflct error ifte nahis.Nunc nero , CÛ abfolufio procédât pœnasyfàdu eftyUt in abfolutionis iniurisT nonabfoïutû remilt;b»ntin mortv5amp; rem moirftro fi^iantfimilquot;quot; lim^du abfoluendo nSablbluunt, amp;nbsp;abfolutü eadé”.locejigat Cprimo probatur cond.ex primo ufu foknnis peenifenfijedn Cànonibus deftripfte. cuius uel cxemplû uel reliquü ueftigium adhucagitur in homicidij pcenitentia.Curenim hicuiuenkra abfblunnta pana, amp;nbsp;non remittunt eum ad alias in uitaagen« ^yqui tam rigidi funt in morihirosf

tlSecundo.SicBcatusHieronymusfcribitFabiolamfuamabis folutam.SicB. Ambrofius fuum Thecdofium abfoluit. Deniqj apud nulluni frequeniÜus id legitur, qj apud gloriofum martyr tem Cyprianum lib.iij, cpiftolarum fuamm. Item in Ecclefia# ftica amp;nbsp;fripertitahiihoria. ftem apud Dionyfium in Ecdefiaftici Hierarchia ftatus poenitenfium, 80 energumenorû déferibitur. ïn ijs omnibus uidemus,non fuiffe receptos tuncad gratiàm 85 abfolutionempeccatoreSjnifiperadapcrnifentia. , (jTcrtiOjNcç Chrifins abfoluit Mariam Magdalcn8m,Kadui«quot; teramjnifipoftlachrymaSjunâioncnijôC uchementiffimam 85

C[Quarh3.SicLegimtisGen.xlirj.Ioreph fratres fuos mnltis aß« flixiffe tentaKonibLis,ut explocaret,an uere effent erga fe, amp;nbsp;Be* niamin affedi. quo cognito reuelauit fe eiSjó^ ingwriärecepit,

{(Mon'tun per mortem omnia foluunt, legibus Canonu; mortui iam funt,habentes iure earum relaxationem. ÜHæcconduditprædifta ôiL fatis patet.Effetenimha:cres mi’* ta fatiSjfi motiturusfoluitucab omnibus operibus, rebus, legi«^ busJiominibuSjinfupec ab ipfis legibus dei,fcilicet ubi præcipi’« tur Eleemof/na, oratio, ieiunium,crux, labor, 0^ quicquidpec corpus geri poteft, deniqg ah ipfis fand« diledioniscqus nun^ exetdit fola ) operibus erga proximum, amp;nbsp;folæ terum Cint Ca^ nones,a quibus non poffit foluilTum Chriftianus mifisrabiliot erit cundis gentibus,puta, quern etiam mortuum uexent leges uiuorum, cum ipfe potius talis fit, ut etiam inter mortuos elle debcat liber per Chriftumjin quo uiuit.

CÇolligamus nunc tandem Epilogum, ut uideamusquanh's reiniMuntur pœn« perindulgentiasfflextuplex hominum ge * nusmihiuideturexceptum.quodnon egeatindulgentijs. f mo mortui feu morituri. Secitdo infirmi. Fettio legitime im* pediti. (Çuarto qui non cómiferunt crimina. (Jhiinto qui cri* irtina,fed non publica cómiferunt. lexto qui minora operanie mr. Oftendemus haec amp;nbsp;faciemus faltem uerifimilia.

(iPrïmum,4d forte maxime mouet,fcilicet i^d publias crimini* nibus folû neceffariæ funtindulgentiæ,ut funtadulteria, homi* cidiaiufuræ,fornicationes,ebrictas,rebelliones Sic. Taies enim fi fuerintocculti,ad Ganones nô uidenlurpertinere. IidniQ,qd Canones ftatuunt publias pœniteiÂias, nec habet ecclefia iudi* care foris de ocarltis. Seamdo,qd peccatû ocailtum, fïcutnô debet publice pu niri,ita nec eget publice remitti,ied indulgétiae funt remilfiones public«, 8^ in fàcic Ecclefi« fiunt,uc patet,lnio funt nônulli,qui nônihil diftare putant inter indulgentias publi '' çis BuUis cônceffas,amp;: priuatim in foro confeientiæ donatas. •

Tertio, Cpccultispeccatis non eft offenfaecclefia, fed Iblum* modo pubUcis, ideo nontenentur ad poeaitentianipublicam;

PVLGENTIARVM AD LEONEM X. P, M, ijtrefMrciftntfcanclala,82Turfumædificentquoddeftruxerunt, ■ ^J^JuatêD,lt nunc iurifconfulti non damnant publice crimino fos,nififuerint iure notoTij,tolerates fafto notorios,quöTüfen^ tenliacerte nonreprobojiiei^ crronea mibi uidetur,cü nullilii« ceat altern iudicare, damnarc, defpiccre quantülibet peccatoré^ nifi poteftaté habueric iudicädi tiiper eum,ne dicatur ei,Tu quis es,qui iudicas alienuferuumfNegligentia tarne charitatis re^c^^ hcndenda eft tum prælatorum,tum fubditDrû,qHod notoïios làâo finant libéré agcre,nee airat,ut fiant notoTq iure, fecundu illud præceptûChrifti, die ecdefiîe, fi ecclefiam noaudierit 8^c. ^JSecundo, (ïredo omnibus patere,quod folû pro criminibus împonanf poense Ganonicæ,ergo indulgcntie(fi funt remiffio nés Canonu^non nifi criminofis funt utiles Jdeo quicômuni ni la agunt,quaî fine peccatis ucnialibus nô agitur, non habent p=s pus uenqs, Maxîè cû nec debeat inftitui pœna ucnialibus j'imo necconftteri teneantur ,multo minus ucnias redimerc opus ha* bent. Alioquin effet neceffe, pœnas Canonicas ab omnibus o^« mi fempore ferri,cum nemo(ut dixi)fine ucnialibus uiuat. Ahç amplius loquar, nec pro omni peccato moTtalifunt ueniæ redi* mëdæ,qd fie ofiédo.Nemo certus cft,fc nô femper pcccate mot* talitcr,propter occuîtifïïmû fupcrbiæ uitiû. Si ergo fuper omni mortaliftarent Canonic« pœn«,nô effet fotauita fidclium,uk tra crucem euangelica, nifi etircanonicarum pœnarû carnifici«gt; na. Quare ôd femper redimendæ effent indulgentiæ, atq| nihÜ aliud agendum. (Çuod fi hoc abfurdiim eft,patet,indulgcntias no effe nifi fuper peccatis a Canonibus punitis,peccata autem a Canonibus puniri nulla poffunt, nifi certa amp;nbsp;publica crimina* Aut fi mifltu urgcat,fâltem lt;^u « fibi certa funt effe crimina,iu di * xi de adulictio,furto, homicidio ôic.ideft,manifefta opa foris. Quare confenfus cuiiifcuni^ mortalis, non pestinetad Canoni* cas pcEnas uel imponcndas,ucl remiftendas, ut nec uerbû oris, l^fit occafîo operis futuri,ut etiam ex uerbis Canonum pafet. fpquot;ertio, Wee fie funt criminibus impofiti Canones, quin cef« fentjfiquis nielius quid opcrct,utn inttet monaftcriu, aut fe de* putet feruitio pauperfi Sóhofpitalis, aut pro Chriftb patiat, auc pro uoluntatc dei moriaf. aut fimile ucl mains quippia his fcce* ttt^ln ijs claret,quodCanonic« pœn« €cffant,nccindulgcntije

M, L.-RESOLVTIONES DE VIRTVTË iM eis aliqui^ profujit. Vnde folû inertibus, frigide pœnitentibus, delicate falicetpeccatoTibus,funtimpofit«,idco amp;nbsp;folumodo duris amp;nbsp;inipstienhbus indulgentie propricconcedi uidentur.. ^jQuartoJmpeditis iuftifltniacaufa,iit poenas ferrenó poffinc non eft dubtum,non impofitas intelligi,ut fiquis captiuus effet Turcis infidelibus,fifcruus aliciiiusdominijcuitcncturobes' dire fub precepto Euangelij.aut etiam debitiim rcddcre, ferui« re uxori QC liberis,operemanuu^ amp;nbsp;uidu querendo, illis enim impediÉnSjiion tenetur ca dimittere,imnio tenetur ea fàcerc Ô2 Canones omittcre,amp; deo obedirc,quarc nee remiffioncs illo^ l^et neceffarias,quoTuni non fuit capax impofitionis. (f^intojnfirtnis nihil imponunt Canones.fanus ergo quae* ritur^ôd qui non fit de numero illorunijqui dicunt, Manus do^ mini tetigitme. His enim non impofitio poenarum, fed uifita^ confolatio debetur,fecundum illud Chrifti, Infrrmus ftii

amp; non uifitaftis me. Alioquin dicetur pontificibus, Quoniam quern tu percuffifti,perfecuH funt, amp;nbsp;fiipcr dolorem uulnerum meorumaddidcrut.Etilludlob. Quarcme perfequiminificut deuSjCrgo neerjs liint neceffariæ ucni«.

^exföjTandé mortuis amp;nbsp;moTihiris,dequib9 didûeft.VideS mulH fint Chriftiani^quibus ucnie non funt neceffariæ necutiles.Sed ad cóelufionem tandé reuertor, ut hanc materia oliqnfiniCô^proprioeosfodiagladio.Ctonftarapudomes in ccdefia,qd in «gone amp;nbsp;articulo mortis,quilibet facerdos. Papa eft,ergo omia remittit morituro.qd fi deeft facerdoSjCcrte uot« fiifficit,quareabfolutus eft ab ömibus,qbus a Papa poteftabfol* ui,ergo indulgentiæ defundis nihil conferri uident prorGis,cu quicquid folui poteft, folutum fit in moTte.Ex quo fimul patet, qd graduu amp;nbsp;legû differentia folu fuper uiuenfes amp;nbsp;fanos intel * ligif.lgifueniæfunt utiles manifêfte criminofis uiuentibus,falt;» nis,acualidis,nonimpeditis.6cmelius ac^non uolentibus.

Hicfi erro,reuocet me qui poteft amp;nbsp;fcicritd([5i afit^U£ras,a qui * bus ergo poenis redimunt animæjiel quas patiunt in purgato * riojfi canonicïc nihil refpondens patiuturrUJko^Si id ego färc, quid difputarc amp;nbsp;qutcrerc Ego non fum fam experfus amp;nbsp;fdes, quid deus faciat cum animab’fcparatis,utilli copiofifltmiani^ tnACu redemptoieSj qui omU adeo fccute ptonuncignt,acfiftie^

PVLGSNTï ARVM AD LEONEM X, P, M, ritimpoflribilecoseffehomines.AcCeditad diffïcultatem,quod funt dodores,qui putent animas nihil ab igné, fed in igné tan^ tummodo pari, ut fit ignis non tortor, fed career animarum. Çldcirco Si hie ingredior multo maxime dubiam Si difputabi* lem niatcriam,Si quid fuper ijs rebus per ceperim profero.

CQiUßfedafanitas feu charitas morihiri, ncceflario fecû fert ntagnS timorcm,fantocp maiorê, quanto minor fuerit ipfa,

A T E T per illud i.Ioan.iiii.Timar nô eft in charibatemper* feda charitas foras mittit timorré^quia timor pœna.Tgitur fi per * feda charitas foras mittit timorcm, neceffariû eft, ut imperfeda ctimorcm non mittet foras. Aeper hoc, timor fit cum enaritate Mmperfeâa.Sed ubi eft ilia perfeda charitas^amp;çut digrediar pan* Iulum)quis eft fine timoré mortis,iudicrj,infernitnaminhomi*-ne quantumeun^ fando reliquiae funt uetuftatis peccati, ÔC non poffuntfilij Ifraclinhoctèmporelebufeum, Cananæum,

Famp; reliquats gentcs pcnihis delere,manct ueftigtiim prioris Adae wæc aût uetuftas cft error,œncupifcenria.ira,timor, fpes, defpe tatio,mala confeientia,horror mortis amp;c.Hæc ewim funt uete*

Iris ôi carnalis hominis, minuûtur aût in nouo honiine,fed n5 exiinguuntur,donee QC ipfe extinguatur per morte, ficut ait poftolus,licet is qui foris eft nofter homo coTrumpat,ille^uiin= tus eft renouatur de die in diem. Igitur ifta mala teliquiarû ueta * êftatis,perindulgentias no tolluntur,nec per cœptam contritio* j nem,fed incipiunt tolli, ac proficiendo magis ac magis tollunë. I Ifcceft fanitas fpiritus,nihilaliud ^fîdes feu eharitas in Chriftoi Hlfto fie pofito,patet conclufio fatis,quia fi quifpiam fuerit prac ’ occupatus morte,priuf^ fit perfedæ châritahs,quœ timorépd« lat,n2ceffario cû timoré ôê horrore moritur, donee perficiàtut charitas,amp; foras mittat timoré illum.Hicaût timor,eft ipfa con * feientia mala 8i trépida, propter defédû fidei. Nulla eft em for* midolofa côfcientia, nifi quae fide uel uaaw, uel imperfeda eft, Sicenim Apc^lus ait,Sanguiné Chrifti liberate côfêientias noftras ab operibus mortuis. Et iterum, Heb.x. Alperfi corda a côfcientia mala in plenitudine fidei.Breuiter fi poffum probane ‘ fl Qwod caufii hoccoriSjôc timoris fit diflidétia,Rucamp;im,cavyâ (c^

ciuibtiSjfit fl des, cred o fimul probstû cfle,qnod nioricns in fi* de imperfèftajieceflario fimet, amp;nbsp;horret, fed diffidcntiffin cftufam fcrroriSjdefper.nrioniSjdanationis,»! Eiisngclio fæpiuS legitiir,Primû,qiiando Petrus dnm a fe iuffit exire, quia homo peccator ego funi, in^iit.Ç'Secundo, qn ca’pit mergi proptec modirâfuam fidemj(jTeitio,quaiido difeipuli præ ti^bafionc uoluerunt clamare,ubi Chriftûfupermareambuianté^phanta# fmaputabant^jQï^'^'^39^’*ido turb^exiftimabanr k (piritu indcrcjcû intraretad eos ianuis daufis(])n his óïBus oftenditar diffidcntiaeflccaufam tinioris,amp; horroris, Venitergo omnis .turbatio ex diffidentia,óïs fccuritas ex fiducia in deum, Fiduda autexcharitafe^uia iieceflëeß,ut is tibi placeat,in quccoiifidas

(jHic timor 00 horror fatis cft.fe folojfaccrefut alia taceam) |^riâ|)urgaêorii, cum fitproximus defperafionis horrort ÖNIH1L de igne 8Ó loco purgaforio loquof, no quod eanc gem,fed quod alia eft ilia dilpufatiojicca me nuncinftituta,dc* inde quod nefeiâ^ ubi fit locus purgaforrj, licet B. Thomas illu fub terra efle putehlgo uero interim cum B. Auguft.remstneo, fcilicet quod reccptacula animarû abdita fint, Siremotanoftra cognitioe. Quae idco dico,nePighardushçreficusin mefibiui* deatur obtinuifTe purgatDTiu'no'efle,quia locum cius ignotum efle eSfiteor. Aut ideo Romana ecclcfiam errare, quia opinione B.Thomar non explodit. Mihi ccrtiffïmû eftjpurgaharium efle ' nec multii me mouct quid blattercnt hsretid, quando ia mille amp;nbsp;plus centum anni funi^uod B. Aug.in fuarum centeflio.lib* ix.pro matre amp;nbsp;patre fuo OTat,amp; orandu petit.Et eadem fanft« mabereius,moriens( uribifcribiçmcmorià fuioptauerif adak tare domiiii, Sed amp;nbsp;aB.Ambro.id faftum narrat. ®uod fi ctiF tempore Apoftolorû tïo fuiflet purgatoriû C ut fuperbit fàftidio fus Pigharaus) nunquid ideo credendu eft hscrehco, uix quin* quaginta annofi nupcr nafo, 8C fidem tot feculoru falfam ftiiflc cótendenduc maxime^ iplè nihil aliud fâdaf^^quod didt,nó credo.amp; fie probauit ora fua,8^ improbauit omia noftra, quafi pon amp;nbsp;lignu amp;nbsp;lapis nocredant.Sed hæc fuo operi amp;nbsp;tempori* lt;ng;itui conceflum eftjiottocem efle in anim wos I Nunc pro

(Jprimo,omncs coiicediinteafdeeffe pœnas purga^orrj, 8^ in^ (^ni,nifiquod difFerüt ætcmitate. At (criptuiadefcnbitpŒnas infeLnieflè,tiirbationé, pauoré, horrofcdugâ^ut pfal.i. Non fie iinpt|,nô fie,fed tan^ puiuis que prorjeit uentus. îed amp;nbsp;in lob amp;Efàia,amp;:niulfcis altjslocis, iniprj côparanh.Kftipulæamp;pulue^’ ri,turbine raptis ahj difperfis.in quo nimirfi fignificat fug^ hor * Tibilf dainnatDfü.ltem pfal.ij.Tuc loquc?ad eos in ira fua,amp;; in furore fuo conturbabit eos.Et Efa.xxviij. Qui confiditin ilium non confundetjid eft,non feftinabit,noquot;pauebit,nelt;5 fugiet có^ fufus QC horrens,utilt;j uolens, quod non confidetes côfundcnc amp;nbsp;pauebunt.Prouer.i. Qui nieaudierftabf«^ terrorerequiefeet 8C abûdâciapfruec,timoré malojti fublato.Ec pfatcxi.Ab audi^ riôFmala nô timebit. His em amp;:almlocis feripturç, terror, hor^ ror,pauoï,timor,tremor,exprimitpcenaimpioR.sqnpio5i-cô=’ traria aflèriç^^iicç 8^ B.Iacob.dicit,qd dæmones credût amp;nbsp;kremifcunt.Et Deut.xxxij.clare pronuntiat,pœnaimpii effe pas» uorcm.d.Dabit tibi dominus deus cot pauidû amp;c. Nam fi pa^® uor ille nô effet,nec moTS,nec infernus,nec ulla pœna effet mo^ lefta.Sicut ait in Caficis,FoTtis utmors dileaio,dura ficut infer* nus æmulatio.qd fafis oftenfum eft in martyribus, adeo, ut de impijs dicatfpiritus,pral.xiii.Illictrepidauerut timoré ubi non fuit timor.Et prouer.xx virj.Fugit impius nemine perfequente. ïuftus autem quafileo côfidens, abfej terrore erit. Alioquin, eue unus timer mortem amp;nbsp;dolet,alius uerocontemnit,nifiquiain* tus iuftifiæ fiducia deftituhis âimet,ubi timerc non debetc USecundojrj.Teffa.i.Qui nócreduntEuangelio, dabunt pcelt;= nas in interitu ætcrnas,aTaciedomini, amp;: a gloria uirfutis eius, quiafeiiieetfolo uultu ui'rtutis fuæ éorqueteos, amp;nbsp;cruciatdeus, cum filets infuftefabilisjideo fugient amp;nbsp;nó effugient,fed depre^ licdent inter anguftias.SicilludSap. Cito apparebit uobis hor? rende.Et pfalm.xx.Pones eos,utclibanu ignis in temporeuuk tus tui. Ahoquin unde illa uoxt Montes caditefuper nos,amp; cok les opeiïtenoSjEt iilud E(â.rj. Ingredere petram, amp;nbsp;abfcondcre in foffahumo,a faciefuroTis domini, Sgt;^ gloria maieftaèis eius. Et illud lobjQuis mihi tribuat,ut in inferno proêegas me,8t: ab * fcüit das nie, donee tranfeat furor fcuuset atet itaœ, quod a fade

domîni orihit eorum maxima pœnajdum côfimdtmfuf a fee# diflima Ria immundicia ad fantam puritatem comparata. ClTerrio. Et ecdefia in peifona animaru pfallit amp;nbsp;g emit pfelm. vi.Conturbata font oiTa mea, anima mea turbata eft ualde. Et plalm.cxuij.Ciraindedernnt me dol ores mortis,^ pericula inferni inuenerunt me.Vnde Qi. ufitatifTima oratio eft, nt eis re^ quiem optemnSjUtic^ intelligentes,quod font inquiets. At pee ne non faciunt inquietudin^nt patetin martyribus Qi conftan* tibus uiris,fed horror Qi fuga pœnarum, quæ oritur ex infirmi* täte ftduciæ in deû. Sicut credit unufquifi^, ficfite!,amp; tales funt ei pœnæ Qi omni.a, qualis fuerit amp;nbsp;iple.inde non conturbat in# ftumquicquid acciderit ei(ait Sap.)lùirfom impios terretcLeui, xvi.)fönitus folij uolantis.Et Ifa.lvij. Impiiquafi marefeniens, quod quiefeere non poteft, Qi redundant ßueftus eiusin concul«^ cationem Qi Iudum.Non eft pax impijs dicit dominus deus. ([lt;Quarh3. Viuentes aliqui caspœnas guftauemttt,fdlicet infer«’ iMjCrgo mnftomagis morluis credendnm eft,eas infer ri in pur* gatorio.Nam Dauidexpertus dicit,Nifiquia dominus adiuuic ine,paulominiTS habitaffetin inferno anima mea. Et alibi,Re« pleta eft malis aninTs mea,amp;: uita mea infernoappropniquauit Et rurfum, Diftipatn font noftra fetus infemum. Er alïîmilatus fum defeendentibus in laaim.Et itcruro,Quâ multas oftendifti mihi fribulationes magnas amp;nbsp;malas,amp;: de abyffis terrs iterû re* duxifti me.Ezechias uerodtcit.Egodixi,in dimidio diepe meo* ram,uadamad portas inferi.Et infra, Sicntleo cótriuitolaolïa tnca,^d certc non nifi intolerabili faâû horrore poteft intelligT. ^^uinto,c^ mufti funt,qui ufqg hodie haspoaras gnftâr, nant

IOANN. TAVLBRVSin fois TeutonicisScr. quid aliud docet,cç earum poenarupalTiones, quarii Qi exen^la no* nulla adducite'a^hunc dodo rem, fcio quidéïgnotu eflè fcho* lis theologorû,ideolt;5 forte cótemptibilem. Sed ego plirs in eo (licet totus Oermanoru uemacula fit confcriptus)reperi theolo* giæfolids Qi fynceræ,q in uniuerfis omniû uniuerfitatu fehol« * fficis dodoribus repertum eft,aut reperiri polïît in fois fenteftj s. ^Sed Si ego nouihominc, qui bas pœnas fepiuspaftum felê ftfieruit,breuiftïmo quidftemporis intcruallo, fed fâtas,ac tam iufetnales, quantas ncc lingua dicere, nec calamus feribere, nec

inexpertus crcdere potcft,it« in fi pcificercntur, ant ad nicdiaiH horam duraient, ïmo adhoxfc dccima psrtcm,fiinditus pcrirct amp;nbsp;offa omnia in cinetFredigercntur.Hie deus wparcthotribi* liter iratu^ói cum eo parit« uniucria creatura.Tum nulla nulla Cönlolatio,nec intus,nc£ foris,fed omniiTaccufatio.Tunc plorat hunc uerfum,Proieaus fuma facieooulorutuoïum. nee faïtem audet dicere,Domine ne in furore tuo arguas me.In hoc momentD(mirabile diftu)non poteft anima crcderc, fefe poffe un^ redimi,nifi quod fentit nondu conipletam pocnam.Eft tn ael«na,neç poteft earn temporale'îxiftimarc, folum relinquiî nudum defydcïiû auxilrj, amp;nbsp;hotrendus gemftus, fednelcit un« de petat auxiliû.Hic eft anima expenfa cum ChriftD,ut dinume * rêntur omnia offa eius.l^eceft uUus angulus in es,non repktus amarkudine amariffima, horrore,pauore,triftitia,fcd rjs omnî bus non nifiætcmis.Et ut dem fimue utcunlt;5,fi fphæra tranfeat fuper lineSreâam, quilibetpunâus linee taftus tolam fcrtfphae tam,non tarnen côprehendit totam fphæram,ita anima in fut, punftojdû tangitur a tranfeunte inundationcætcrna, nihil^fen* rit ôi bibit,nifi aeternâpœnam,fcd non manetjeerû enim trâfit « Igitur fi uiuentibus conringit ilia inferorû pœna,id eft, infelera* bilisillepauor 86 inconfolabilis, multomagis animarû in pur« gatorio uidetur talis effe pcEna,fed continua.Et hic eft ignis ille internus multo atrocior, quamexternus. (Çuodfiquis ifta no credit,non contcndimus,fed id tantu efFicimus, qd illi ueniaru præcones,multa dicunt,quæ uelignorât uel dubitant,nimis au d^cr.Magis enim credendû eft exp«tis in his,^llis inexpertis CSc3cto,ad id fadt authoritas ecdefiæ,quæ canit,Libera eos de .oreTconis, ncabforbeat eas Tartarus. Item a porta inferi. Qui* bus uerbis cette uidetur fignificarLeffe animas uelut iam in por* ta,amp; infroitu damnationis, initio inferni, quod dixi propc . defperarionem effe,nec uana effe uerba ecclefiæ credo,

^^identur infcrnus,purgatorium,cxcînm differrc,ficut de* (^raHo,prope defperario,fecuTrias diffcnint,

QVIS duas præœdentesconclufiones uerasputaucrir, hanc nbsp;nbsp;facile adjîiittu, mio çu iu çœlo credamus regnate pac2/

M. L. RESOLVTtONES_pE VtRTVTE IN’ gaudiu feairitate in luCe dei, in inferno uero contra,feruirc^ defperatioiiejdolorc. Si horribileftigâîn tencbris exferioribus ^[Purgatoriuiiero fit medium inter utrun^,fictamc’utpropi^ us fit inferno cœlo ( quia no habentgaudium Si pacemduno nihil de ccelo participant, cu ponatur elfe eadem pœna cû infer *■ nOjfola duratione differente ) fatis patch, quod 8Ó in ipfo fit de* (beratio,fuga,horror,amp; dolor.Sed addidi propedefperationé dicens, quia tandcquot;ccffat ilia defperatio. Alioquin reuera,du eft in illo anima non fentit,nifi defperatione, non qd defperet,fed quod in tanta eft perturbatione,ôô cófufionepauoris,ut nó fen* tiat left fperare.Solus fpiritus adiuuat ibi maxime infirmitatc' eorum ingemitibus inenarrabilibus pro eis interpellas. Siceni fit Si tentatis in hac uita,ut nefciat an fperent uel defperent,imo fibi defperare uidentur, folo fuperftite gemitu pro auxilio^x quo figno nôlpfi,lèd alrj intelligut eos adhuc fperare.Sed omit* to uerbofius de ea re loqui,quç eft abftrufiffima,ne Si mihi ohij * tiant ueniales quæftores,quod fine probationeloquar, quan$ non ut illi,affero,quæ ignoro,fed difputo Si quæro. Si eorum praefumptam certitudinemjdubia, immo nullam effe cofendo

(CNcceflarium iiidetur,animabus in purgatorio,ficut nd^ nui horrorem,ita 06 augeri charitatem« men dedaremus eatn,82 ponainusTicuc coqpimus^^iimaji de* cedenttum tria genera (fPrimueaniiTi, qua^ funt fide omnino uaaiæ(id eft^damnahc) has necelTe eft in morte excipi fnmmo horrore defperatione,iuxta illudjV inim inkjftnm mala capi * ent in interitn. Et iterum, Mors peccatoru peffima fcilice^quia non habentfiduciamin deojideo comprehendit eos iraflSecn»' dum.earumquæ funt ftdei omnino plena? ahj perfedæ (id eft* Beatæ; hos lïecefle eft in morte excipi fumma fecuritate Si. }xti^ tiaduxtailligdjluftus cum ceciderit,nó coUidetur, dominus em fupponit maniTfuam. Et iterum.Preciofa in confpedu domini nK»rs fiinâorû eius.Et iterum,Iuftus fi morte præoccupatus flic * ritjn refrigerio erit. tt caufa utriuf^ eft,quia iniuftus inucnit ^d ttmuitjfimuit aût temper mortem Qi pœnâ.îuftus aut fatur

ius uitK,maxime cupiuitdiffoliiijideo defydeiiü cius tributum cft eijlle non dimidiauit dies fnos, ifte nkra pcifeftu prolong*«» uitincolfthîfuû. ideo qnodillehorret, iftequscrit, dinerftffimo ftudio afFeâi.quod illi riimnius hoTior cft, hiiiceft fiiinmü lu* crum amp;nbsp;gaudiu.fl rertiü earû,quæ fiintfidciinpcrfeasEjamp;h* uarie differentes inter plenam amp;nbsp;nullam fideni. iSredo auteni non negari ab ullo,quafdam animas imperfeda: fidei decede* re,fed tarnen infra idfuadebimus latius. Igitur cum imperfe* ftiofidei fit nihil aliud,nifiimperfeda nouitas uitæ in fpiritq, SiL adhucreliquumde uctuftatecnrnis 8i. Ada:(fienimeffet peclt; fefta,no timcret pocnam,nec inuite moreretur,aut cum affeda tcrreno huius uitæ migrarct)clarum uidetur,animabus ncceff» rium effe,non folum tollere pœnas,fed etiam addcre perfêdio* nem nouitatis,óó tollere refiduum ueäiftatis(id eft,amorem ui* tæ,amp; timorem mortis atq; iudiai)Mam quantumcumj tollere* tur pœna(fi effet poffibilc)non per hanc ablationem effet fann : ficut necin ifta uita per ablation'?poenarû fola aliquis melior fit/ fed per additioné gratie,öó remotionFpeccati.quare amp;illis pri* mo peccatu aufefêdu eft(id eft, impfedio fidci,fpei, charitatis.) CpSecudo.Nullapoenauinciturfugaauttimorc. Vcrum eft cm' t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prouerbiü,qui timet infernüjdefcendet in eum,'ïmo qui timet

^ruina, cadet fuper eum nix.Iob vi.id eft,plus cadet fupcr eum, Cf timuit. lt;Vmnis poena timoré fui augetur amp;nbsp;roboratur, ficut amoreminuituramp;infirmatur.Vincitur autcpoena amore, öi amplexu fui. deinde nulla poena eft molefta, dum fueric tfcL ideo amanti pcenas amp;nbsp;mortem non funt moleft«?, fed dulces, quia per amotem amp;nbsp;fpiritum uidæ.Sunt aût moleftæ timenti^ qina per timorem QL literam ei dominantur. Si ergo purgato* tiü afdigitjinimas,amp; moleftus eft cis pauor, euidens eft, eis de* elRamoreamp;fpiritum libertatis,amp;:adeflèliferSactimare7atq| hue defedum amoris,uoco imperfedä'fanitatem fpiritujj cura autem fine perfeda fanitate nullus coelum intrabit.tandem con * cludo,neceffârium illis effe,augeri charitatem, QL fanitate, ficut minuihorrorem.(jsîquîs ifta ncgaucrk,nelt;f crediderit,con* tenderibf,animas effc loi perfedas in uita fpiritus,folumqi debi * tapræferita^œnarû luerc.gt;^llcfpondeo primü,probcnt QL ipll füSfententisj quam amp;nbsp;ego nego,öC certus fum,quod uel nuUi«

ucl iiifirmiocibas rationibus fua probabiitf^ccundo ngc.Qu'C ro an negent triplex ilkid fupra pofitum animaru genus decedit« ciurn, fi admifctunt terriö quocg genus, Refpondcantad prædi=* fta,quoniodoauferaturpufillanimitas,lpiritus amp;nbsp;tiinor,quan-* do perfeftus-homojficut pater eius,deus tiihil timet, omnia po teftjomnia fafFert,in omnibus gaudet ac deledatur.Si nön ad* mittuntjiêd in morte perfidfidem arbitrantur,acfic Iblumodó peen« foluendæ Teftent,amp; hoe totum fit pu rgatoriu, ratio fdli * cet debitarû pœiiarum. Tum præter id quod iam fbrtiffimu 82 infolubile produxi argumentu uidelicet, quod nulla fcriptura, nulla ratione fuam fententiapoffint probare, tarnen adhuc uià foaloria proceda.SiceiTi illi opinafores amp;nbsp;poftillatoresfedut fl Primo. Ad quid deus uult puniri perfeftos in Ipiritue ad latiO »âionemeContra. Super omnem latiffiiftionem eft charitatis fetifïâftio. nelt;5 enim deus ipfe etiam per pœnas quicqiraaliud requirit,quam ut perfidatur charitas.Charitas enim ( nifi Apo* ftolus mentiàir)qperitmulfitudinem peccaharum. Atilios iam perfèftæ charitatis pofitum ftiic.

^pecundo.Dco maxime fatiffit per uolnntatem,ubi non inu«*-nit facultfttem, ut cum Beato Auguftino fen tit tota ecclefia. At illi fl funt perfeftse charitatis,talem habent uoluntatem necefla* Tio,amp; tarnen facultatem non habent defeftu uihe. quare necef* feriofolauoluntsfeabundefatiffiiduttt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ■

(JTertio.Perfefti tales omniareddunt deo, quæcunç^ debent, quia nihil amplius debent, tÿ ut fe fotos ipfos cum intima uo* luntateofferant. deus enim ab homine nihil requiritamplius, ipfum totum, ficuc dicitur, Præbe fili cortuum mihi.immo

per pœnas cogit hominem ad id,ut (efotitm ofFerat, quomo* do ergo eo fafto pœnæ manent,ad quid cogtrntc

in morteperfefta?fidei 8i charitatis, . quae adhucforte debeat vij. dies ieiunare, aittaliam CanonidT pœnam implere. Hie ergo deus tarn crudelis eft,in anirrwquae fHmmacharitateadeumfitit,eumc^fuperomiauehemetiflit^ 'diligit,quæ proximo fuo omnia plenilfime ignouir, 86 fibi ow ignolci uehementiflimecupiuit, cin propter haec etiam débita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

fttit apud deum 86 hdies ignorcentia(calis eft enim anima,quae . lauft eharitite moritur ) hie inquadeus ncTcemittit fepteoi Äös

dies propter fumniSïn cum 8^ proximû cbsritâtem amp;nbsp;humili* taécmjquæ fuut fiimmæ oîni eleemolÿnarû,qut tarnen in euan^ gelio dicit, omnia remifti, amp;nbsp;miinda effe rjs, qui dantnon de corde,fed de ijs quae fuperfluunt, eleemofynas, amp;nbsp;fcruo folum roganti ôi. nihil facienti, nifi promittenti, omne d«bitû dimific etiam promiffionc datalibera.î^ec faite intuetur deus in hac re,' quod tam facilis eft uiuentibus, fine^ mortis periculo taiia cow»^ cedere, morituris ucro,amp; fummo ra periculo preflîs,tam difFp cîlis eft ad remiftendû tam parua,tam magnç charitati^quis cre «• detcaut quibus id uijs fuadcbuntcaut ergo defmat fua tam con^ fidenter predicate,aut melius roboTent,amp; ifta diflbluât.Mos in* terimfentiemus,animas in purgatorio non propter folam pœ* hâ,immo propter defeftûcharitatis laboiate in pccna,quia hic noluerunt laborare ad perfeâionê^aut fi perfefte funt omnibus pœnis amore triumphatis,libéras effe.htec enim fie de dei boni* täte fapio,qd intuitu perfeftæ amp;nbsp;eternæ charitatis non remittat quibufdapœnatemporisbreuiflimi,quiproptefmodicachaTi* tatem,ôîbus paftïm remittit æterna,amp; qui fitpius in uita igno^ uif-omiics,poenas pro uno opéré incept« charitatis, no remit* taf-un^ in mortealiquas poenas, pro omni opéré cofummat« charitatis.iferutarnen hçc funt difputata,quia mirabilis eft deus ill fanftis fuis,melius faceremus,fi ta dubia refinqueremus,ôt; in populû alia cerfiora docercmus,potens eft deus cum illis,nccfegt; cundû hanc,nec fecundû ilia fentcntiaagcre,non em noftro,fed fuo iâiudicio fubiedi, quia poteft amp;nbsp;ibi punire gratis, ut often* d^loïiam gratiæ fuæ,ficut fccit in lob ôô PauIo.TnuHiiîULSL .Ç^uintofuadeo conclufioncmji purgatoriû tahtMiodo eft ^harum officina,cur nonpotius uocatur punitoriïï^potius cp purgatotiu e Ratio enim uis uocabuli, purgationem aliquâ importât, quæ intelligi non poteft nifi uetuftatis amp;nbsp;peccati reli* di,quo funt immundi,qui terrenorû affedu fidei puritatem im * pedierunt.lt;^o^i noya ( ut funt ad diftiiiâiones prompti) ufi îEquiuocatione,dixerint effe purgationem hic idem quod folu * tionenijUt turn purgatæ dicantur,cû pœnæ fucrint folutæ. Re* lbondeo,hoccademfacilitatecôtemnitur,quaprobat. Quod * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ti ôô ipfi côtempferint, uim uocabuli ad purgationcîiitiorû ex*

M, L RESOLVTtONËS DB VrRTVTE iN ideo præpoftere alterum illoru fanfa certitndine in populos di * (berfum,maxime cum nee ratio ndïs illoru fententiæ côlieniat. (pexto.ft ad hoe ualet illud Gregorij dift.xxv’.c.qualis,ubi nó pcenas tantumododed culpas remitti dicit in ftituro, fcilicetue*^ ntaleSjUt ibidééxcpla ponit. Ai remiffio culpae nó fit fine græ in *■ fufiôcjôi horror mortis eft Tandis peccatu ucniaiejfed nó paruiy fle O N C L V S 1 O XVIII.

CTNecprobatum uideturullisautrationibusjaut fcriptuns, miod funt extra ftatum merihfeu augend« charitahs, ^Hoe enim robuftiflimu eft meum aduerfus oppofitaopinio* nem argumctum,qd uidelicet fine authoritate docetur. Woftra aut certe uel ea nititur authoritate, quod fine addita gratia nul* lus timor pellitur,quem fola perfeda charifas foras mittit. Hæc aut conclufio præuenit argu. eoru/qui dicerent contra me, func extra ftatu meriti,quare tres præcedentes cóclufioncs falfe.fgo aût ut opinando dó diiputando nihil afferendojficut cœpi,prcgt; fequar,dico,ïi purgatoriïï folum eft foluendarft pœnarum ofïï» cina,8ó animæ in ilio funt fuo afFedu(ut ego fentio ) immùdæ, nee ab eo uitio purgantur, fieret purgatoriûidem qd infernus, quia infernus eft, ubi pœna eft cû culpa manente, At in anima* bus purgatorij eft ailpa, fcilicet fimor pœnarû amp;nbsp;defedus amo * tiSjCum iuftus fecunduEfa. viq.nihil debeat ttmerc,nifîfolû de* Um,ergo peccant fine intermiflione, qiiâdiu horrent poenas 82 quæruntrequiêTQuod probo,quia quæruntquæfua funt,pluf'-uoluntateclei,quod eft cotra charitatem.Quod fi amant deu amant amore côcupifcentiæfid eft,uitiofo)cum etiâ in fuisjpoe* nis debeantdiligcredcu,02 glorificare,ac fortiferfuftinereJUA.f^ 15 inter fot difputationu fpineta ctiàafleram aliquidjEgo libere cófiteor me,credere,nullam animâredimi de poenis purgatorij propter Ibu timorem,donee pofito timoré, incipiat amare uo* lunfateHei in tali poena,82 plus dci uolutatem amet, q poenam timeat^o folam dei uoluntaté'diligat,poenaïiero uilipendat aut in uolunfate dei ctiaamet.Quia oportet utiuftitiam diligat anCet^ faluetur. Atiuftitia eft deus,quihanc poena'operatur. de* inde illud Chrifti,Qui non accipitfid cft,uolcns 82 amans por* t4t;ccuceni fuam 82 fequitur mc,noncft me dignus.at aux ani^

'PVLGE-NTIARVM ad LEONEM X. P. mnru eft ills pœna. (Çus cum ita fint,82 ucriffïma credo, dicat qui poteft,quô ifte amor pœnarûcnmtimoreniutari poteft,fi« ne nouagratia infufa. Ego fàteorr me nefcire,iiifi dixeris,qd purgatorium no habest tcrrorem poénarû, ac per hoc nec fimilem inferno contra prædifta, ahj tune fruftra oramus pro eis, quas audimus violentes 82 amantes efle pœnarû fuarum fine timoré • (TSeeußdo probo,quodaHgeatureis charitas.Apoftolus dicit, Diligentibus deû omnia cooperanturinbonum.hocaûtbonû nô poteft intelliginifi augmentû iam pofleflîboni.crgo 82 pur-gatoriuangetbonû'dikaionis dei,immo maxime oim àuget, * dum fient infernus dura eft æmnlatio, 82 in fantis malis etiam diligit,ficut fornax aurum probatil fâcit,ita pocna,dileaicfnem fjTertio, Yirtus ininfirmitateperficitur, omnis enim pœna,fi prefens eft charitasyfcft falutatis 82 proficHa,nô enim£mittit pre ciofiffîma cliaritas aftçfœcundiflïmaaliqd fecû fterile. At in pur» Storio eft maxîa infirmitas,crgo maxime perficit charitatem*

Quarto.lmpolTibile eft efle ftatû in uia.uia sût dei eft charitas deînendcs,ergo necefle eft animas uel procedere uel retroce * dere a charitate dei,eu nondû fint in tetmino 82 uifiôc, ut patet* Ô^Juinto. Impoflibile eft ulla perfeuerantia creaturæ, nifi aflî^ ducaccipiat magis acmagis.indeenim dicûtacuti quidam,qd conferuatio rei fit eins continuata creatio. Sed creare eft fempet honum facere,ut etispatet in riuulis,Tadiis,calore,fri^Tc, ma^ xime dum funt extra fnum principium.Quare 82 fpirituali Calo»quot; ri,id eft, amori dei in animabus opus eft continuata coferuaho ï (donee abforbeantur in funm principiû diuinumVac per hoc 82 àugmentum,etiam fi uerum eflet quod eflent perfeftæ. licet ex# t^deum efle,nec peruenifl'e,82 efle perfeâum,fint contraria. tlS.ediiidere dignnm eft,quibus nam caufis mouentur, qtanit tna^is ftajurntugriti negent,aut ne^ajidum probent, (JP rimù illud unlgatiflîmu B. Aug.Hic omne meritû compara tur,poft mortem nuUu. ergo inquiunt,purgatDTiû non eft me* rendi locus. KefpondeoB. Aug.82quicuncg patres fimiliadi* Xernnt, ex autlvoritafe 82 ufu feripturæ loquunc,quæ multofot* tins in hanc fentcntiâloquitnr.ut eft illud Gai. vi.Operemur bo * hum, dum tempus habemus.Et Chriftus loann.ix. V enit nox, qnando nemopoterit operari.Et Apoca.Opera enim illoïû fe*

M. L. RESOLVTIONES DE VIRTVTE quuntur illos.Et illa manifeftiffima Heb. vitj. Sfafutü eft omni* bus hominibus femel mori,poft hoe iudiciü,deinde finis. Gab vi. QuaECunlt;5 ein homo feminaueritjhscc amp;nbsp;metet.Itc'oportet nos omes manifeflari ad tribunal Chrifti, ut recipiat unufquif^ proutgeffit in corpore fiuebonû fine malû.ôômultæaliæ,quse oîno fonant ac fipoft morte oïho fit iudiciû recipiendi, ficut gc* ftum eft, id eft, meritû hic, fecundû illud Eccle. Lignûubicunt^ cecideritjibi erit.Cj§cd hæc omîa æquecontra totû purgabpriö pugnant,quia non ponunt ftatum medium inter mortuos da^ ninabos 8ô beatos.Siergo illis non obftantibus, purgatorium' defendituruere,etiaîd defendi poteft, quod augeatur illis gra^ tia,non obftanbe illo quod dicitur. Hic omne meritum compa* raTi,quialoqui?non de purgatorio,fient 8c illæ authoritates ni* hil de purgatorio,fed decœlo uel inferno loquunf, utrinœ er^ go intermittif purgatoTiu^Quare illa uerba Aug.ad purgaferi«: um non funtfeiidenda. Orne meritû hilt;/non illic,id eft,non iii cœlo aut inferuo,5)enicp (êcundû B. Augu.etiâhic meritû illud cSpara^quodignusfithomoin purgatorio fuffragio iuuari* Alioquin in cœlo uel inferno, nullû habet meritû, quo mereaü ibiiuu.*in,fed tûcquidéad purgatoriû refpexit,hicaûtnequa$, Ipiaût quifpiamcontentiofioruoluerit aflerere,authoritates iam adduâas,nihilo aduerfus purgatoriû pugnare, quod lalua* ri polTunt per duplex iudiciû,feu duplicéietributionêpoft moc^ tem,T emporalc fcilicet,quæ eft pu rgatorij. Aetcrnâ^ quæ eft ins ferni,amp; fie aliusmefitpurgatoTiû,alius infernû.Itc aliû fequunë Opera fua adpurgafDriû,aliiï ad infemû.dHic ref^deo. Sic di* cendo potius deftruun?illæ authoritates,^ falueii^im purga** fDïio,pcrtamuiolentaSiarbitraria«quiuocatioriF,cum alte*’ ta pars æquiuocatiôîs nun^ poflîtprobari.ttmeo iudicio,nô cfreîicitucredo,longecgpeffïmûufum, quibufdâhucuCÿ fuiflê feruatum,fcilicet feripturæ fanftæ fimplicem fenfum,in æquiuo* cum amp;nbsp;dubium diuidere.Reftius em dici?, hancauthoritaté'de hac rc n5 loqui,^ dum de utraej re intelligereconamur, de nul * la certârelinquamus.Palliû etn breue eft(ait Efaias)utrûlt;$ operP rc non poteft.Et ut uulgo dicit. Mon eftaltare alterius nuditate' otnandûJgitur dicendum eft,quodhomo illicmetit,quod hic ■ rçminaiûtjinfclligatuc de ptîefenti QC futura uita, Meflïs cm fine

DVLCENTÎARVM AP LEONEM X, P, M. ^8 noftra torfïone 8£ æquînocatiôc arbitrij noftri, rdinqucnda cff inca fignifïcatione,qua utitur fcriptura, fcilicet fiitnri SJL uniucr* falls iudicrj. Afqj ita illae anthortifates nihilpugriât adnerfns purlt;= gatoriumjnóper æquiuocationis canillûjfed per ablaHonis fen» fum.Modemmodo amp;ilkid, Hicomnemeritudllicnullum. A« lioquin quantus fueratfudoTingenio meo, fi 8^ ego meritûœs: quiuocarem duplex, fcilicet poft mortem no efle meritûhnius temporis,fed bene meritum illiiis ftatus.amp; Auguftinü loqui de primo,fed nolui. (Çuid aut dicentad illnd Ecclefi.Lignum ubi* cuncp ceciderit, fine ad Aquiloné, fiuead Auftrû,ibi eritc'JSiqui«: dem per cafum intclligunt mortem.Si ergo per Aquilonem in=« fernum,per Auftrnm cœlum,qno cadent qui intrant purgadoTi * umead Auftrum dicent,fed æquiuoce,fcd quid dicent c ibi eritt’ ibi manebitfergo nun^ exibunt purgatoriumcAn hic quolt;5 æ » quiuocatur manfio, fcilicet temporalis 82 ætema f Claret ida^, quod hçc authoritas reda facit contra purgatorium.quinetiam per æquiuocationem fui facit ex purgaêorio infernum.Non po * tcft itaçp foluijnifidicatur(ficut dixi)nihil earn de pnrgaforio lo * quijHon d^quamiUamjLiber generationis lefii Chrifti,

IjKec hoc probatQ efle uidetur,quod fint de fua beatitudiz ne certç Ô2 fecuræjaltem omnes, licet nos cerKflîmi fumus » HNos enim,quiacredimus nullam in purgatorium uenire, ni* fi fît de numero faluandoTÛ,certi fumus de beatitudine illarum *. ficut cerdi fumus de eîeftorû feIute.lt;Çuan5 nô minus impugno: fi quis affêrat cas efle certas, ego nô omnes dico elïè certes. Sed quiatotunegotiii deanimabus inpurgatorio abfconditiflîm« ^ftjideo fuadedo magis qua demonftrâdojdeclaro côdufîonê, llPrimoexrupradiais,SipœnapurgatDrij eft,pauor illc82hot* ror damnationis 82 inferni, pauor autem omnis fiicit animum perturbatum,incertum,inopem confili),82 auxilij,82 tanfo nia* gis,quanto fuerit uel)ementior 82 inopinatior. Animarum ao* temeftomnium uehementiflimus 82inopinatilfimus,ut fii* pra diftutn eft. Et Chriftus, Tanquam laqueus fuperuenit dies lila. It Apoftqlus, Dies domini ficut fur in node ite ueniet, Qÿate ualde eft, eas præ confufîone nefdre, qi»o

M,, RgSjQLVTtONBS DE VIRTVTë îN ftahi fint,an dâhatæ uel falnstaenïno fibi uidentnr ia’ire in danilt;^ nahonëjóó defcendeieinlaciim,omninoq^ iani eflein portis i«* feriJkutEzechias dtcit.Sed ói. i. Regü.rj. Dominus dediidtadi inferos amp;nbsp;redncit.Igitiir nihil aliud fentiunt,q i'ncipere fiiaquot;datn* nationem,nifi qd lêntiunt,nondü claufain poft feportam infc^ ti,necdum etiam dimiWüï uotu amp;nbsp;defyderiiTauxilij, licet nul^ apparentis.fic enini loquunt,qui idexperti funt. /ccipiamus mile,Si quis ad iudiciü morhs inopinatus ucniat,pufa incident in latrones.qui dum intentant illi omni ex parte mortem,etiaß ftatuerint eum terrere,non occidcre,hic ipfi certi funt eum uidu^ tum,ipfe ucro nihil nifi præfentiflîma'morfc'.lidet, ah» co ipfo iam morifjfolü idfibirefiquü cft,quodnondüfltmortuus,pof* ficq; redimi a morte,fed nefcit unde, uidet enim illos pofte, fed nollejgitur fere nihil differt a mortuo.fta uidetur in pauore æ* terme morhs fieri,quod nóaliud ^ïeternam fibi fentiunt immi nere omni ex parfeSic canitccclefia pro eis, A porta inferieruc animas corum, Etlibera eas deoreleonis,neabforbeateas Tar * tarus amp;c.Solu4n id reliquum fcientiæ habent,quod deus pofltt eos Tcdimere, fed noUe illis uidefur. IDâhati uero ftatimhuk malo adduntblafphemiam,ini ucro folam querelam amp;nbsp;genik tutnenarrabilcm,fuftenfati a fpiritu. Hicem ferturlpiritus fupec ^ias,ubi funt fenebric fup facieabylTi. Scd de hoc fupra latius. (J_§ççundOiMuitalegunturexempla,inquibushabeturnô nul^ las animas hancfui ftatus inccrtitudinem confeftas fuifl'c.Appa'' ruerûtenim tan^ cuntcs uocati adiudicium,ut dcS.Vinccnho amp;c. Kurfunilegütur multa,in quibus cerfitudinem fuam funt fgnnfeflæïpd^quæ dico. Primo, me dixifle non omncs cfte cet«’ tas. Secundo,forÉe melius fecundû priedifta, eas non fuiftccct^’ tas,fed præ nimio aux ilq defpderio,tanquâcertæ eftèntjuelock us iuuari poftulafle, ifa ut potius opinentur, timidie præfugt; mant fefe certas,quam fciant.ficut amp;nbsp;in euangelio de dæmonk bus dicitur, quod fciebant ipfum efte Chriftum,id eft uehemcn* ter opinabâhir,ut ait gloflâ Jta enim fit naturaliter fn omni an* guftia ôô pauore,ut uehementer opinemur nos efteadhucreps*’ tabiles,cû tarnen magis fit ibi cupido rcparationis,quâlpcs,auc fcientia,fiait in djemonibus plus fuit cupido fciendi, quam fci* «ntiajdcptiîi emmfalutis,no pauet^eç trepidat,fed coiifiditj

ojnniâcgfoTfiffïme tolérât. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

lt;^id ergo de iudicio particnlflri,qnod in morte cuiuflibet hominis fama eft agi,8Clnnocen.teftatLir,iiidefur em^ per ipfum certus fieri homo de fuo ftatu. l|j£lpjQndeo,quod nô fequitur eum ceràim fieriy etiamli fit particulare indicium. Po=^ teil fieri,ut homo mortuus iudicetur,immo accufetur,fed tama^ fentcntia difFeratur,nec ei reueletur.Inferim autem accufante gô fcientia,urgentibus d«monibus,8ô minante ira dei,nihil aliud facial mifera anima,quam ut f remat a fententia, omni momeii’^ to cûhorrore expeâata, fient de corporali morte làcit 8ô mina^: turDeut.xxviij.Dabittibi dominus cor panidnm,amp; pendebit uita tua ante te,mane diccs,quis detmihi uefperet8lt;!^ nelpere di* ceSjquis det mihi maneclta 8C ibi mors æteïrna fimili panore fe^ riat,ôi horribilihotrore cruciet anima, nec ifta fententia mnltû flbfonaeft neritati.quâdoquidem ôô Matth, v. Dominus diftin* guit inter rcum iudicq, 86 reum confilq, 8i renm gehennæ, id eftjinter aceufatum amp;nbsp;conniftiim Sé damnatûT Sed ôôinfignes quidâauthores fcienti.a plus qnam fama^audent dicere, qnafdâ animas pro fuæ «repiditatc uitæ,per mortérapi,amp;: a deo fie pro* nci,uturlt;ç in fincm mundi nefeiantjan ftnt damnatæ uel faluan* dæ. It fi rccipit hiftoria ilia de monacho moritnro,ôlt;^ propter peccatû fbrnicationiSjUelut dahatojam blafphemante, deinde ad fanitatem reuerfo, fatis patet,quod indicium amp;: aceufatio in * fcrnijpoteft animâ^fligere, tarnen nondnm elfe diflFinifarn fententiam latam. .^d ickm, id quod in homelia récitât quadâ Bçatus Qreg. deiuuene,quêin morte draco abforbercuoleban dHçc italt;5 de fota materia poenatû purgatorq uerifimiliter pO * no,motus primû ex natura horroris 62 pauoris.Deinde,quod feriptura hanc pœnam tribuit damnatis. Tandem, quod omis ecclefia dicit,eafdem effe pœnas inferni 82 purgatorq.ôë ita cre# do hanc noftram fententiam in feripturis fatis ftindatam J3ucd « natores nero indulgentiarû, uidentur pesnas animarû ira imalt; ginari,quafmb'extra inferantur,fintlt;^-penitus extern3e,non aSt ab intra in côfcicntia nafcantnr, quafi deus folum ab eis auferat pœnas,cum fit côtrarinm uerius, quod animas potius a pœnis auferatjfîcut feriptum eft,Diuerlit ab oncribus dorfum eius.Nô ait. Diuertit onera a dorfo eius. Et itctü,SitranIbis per ignem.

M. L. RESOLVTtONES DE VÏRTVTC iN flâma non nocebit te.Quomodo non nocebit,nifi quis datfï^ duciâcordijUtignemnon timeaunonauteniuc jgm'snoiifit, cum tmnfeuiidutn ei per ilium fit. Qnare diuci fto dorfi ab one^ ribus non fit,nifi fanando animæ timor^amp; conforcando earn ’ ficut amp;nbsp;fup diftu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nulla poena uincic timorc fin, fcd amo^

re amp;nbsp;concemptu. At timoré noauferunt indiilgentiæ,imo infc^ runtquantû in eis eft,dum uelut odibilc rem, pcenas rdaxadas fuadent.IDeus autépropofuit habere filios impauidos,fecuros, generofos,æternaliter amp;nbsp;perfcfte,qui prorfus nihil timcant,fed pergrariæ fiiæ fiduciabmnia triumpnent afaj cófemnant,poe^ naslt;ç Si mortes pro ludibrio habeant.cæferos ignauos odit, q omnium timorc co^nduntur,etiama fonitu folij uolantis.

lISi uoléter pœnas fetuntanimæ,cur pro eis oramus^ Refpon * dcOjNifieas uoléter fèrrent,certe damnat« eflcnt, fed nunquid non ideooptaredebent orationes,quando Si Apoftokis opt«* nit pro fe orationes fieri,ut liberarct ab infidelibus, 8^ fibi oftiu ucifciapcrircf,qui tarnen omifiduda plcnus, mortccontemnc*-re fe gloriabatur.Etia fl animæ non optarent orationes, tarnen noftrum eft,earum labor! condolere,8ó fuccurrcrc orationc,fi4 eut qinbuflibetalijs,quantumlibet fortiter patientibus. Deinde cumanimænonadeo dolcantpœnapræfenti,quam horrorc inftantis fibi Si intentât? perditionis,non eft mirum,fi cupianc fufFragium,ut pcrfeuerent,8ó non defidant in fiduda, cum fint incerti(ut dixi)dc ftatu fuo,nec tarn timeant poenas infcnii,qua odifi dei,quod eft in inferno,ficut didtur,Non eft in mortequi niemor fit tui,in inferno quis cófitcbitur tibiÆt fie patet, quod non timoré pœnæ patiunf,fed amoreiuftitiç,ut fupra.Timenc enim magis,nenon lauden t,amp; ament deumçquodfieretin iti^ ferno)quam ne patiantur.I t hoc eorum fanftifltmu, fed anxio’* fiffimum defyderium, merito iuuat omnis ecclefia quantû po* teil,maxime quando amp;nbsp;deus uult illas per cedefiam inuari. Et hic tandem fit aliquando finis tamobfcuræ amp;nbsp;dubiæ difputaH-* Ollis,de animarû pœnis. Quibus q poteftmelioraproferre, no inuidebo.Modo idfadat,mclioribus feripturæ authoritatibuS nixushon fum^s hominum opinionibus obnubilacus, iJCONCLVSlQ. XX.

ÓVLGEJMTIARVM AD LEONEM y. p; M. fu^tur papa p rcmiflionem plenarm óith pœnarû,non fîmgt; pucker omniu intelligit,(èd afeipfo tantömodo poßtarum» C^HancdifputOjnondûgiiiiacitcr affero, rationes meæ funt, R. IM A-, Ex diâis conclu.v.quod folû canonica pœna rc^ mittitur per poteftafem clauium,ideo hîvc conclufio corollariû cft illiuSjô^ ilia negata,negatur QL ifta.

iTSecuiïda, ex ipfo ftilo ponrificiSjquo dicit,De iniunftis pœni • tentijs mifericorditerjelaxamus.ergo nô'iniunftas a feuelaca^ nonibus iiô'relaxadneç hic curandutn puto arbitrarium com^ mentum quoruncîam, qui dicunt, Quando pontifex nö addit hîc claufulam,de iniundis pœnitentijs, turn intelligi omnium fimplicitfer remiffioncm pœnarum.Dicerem ego,Et fi non ads' ditur, tarnen fubintelligituraddi,tan^ neceffaria,amp; deeflèntia ftili claiifula,aut illi probent aliqno textu,quod dicunt.

([Tertia^ad folitû uenio argumentû,fed omniû fortiffimû ,82 tequiro, quibus nam authovibus probent, etiâalias pœnas pei daues tolli,quFcanonicas^Et exhibent mihi Antoninu,Petrum de Palude, Ang.de Anco.Captcolum.|) einde, 82 Angelus fum* mifta fuum Francifcum Maronis indudt, redcmptiones uenias' turn couftç uehentem,ut meriforias eas pronuntiarefit aufus,fi Chrifto placet. Quafi uero illi homines talcs fint ac tâti, ut quit* quidfenferint/ftatim neceffe fit infer articulos fidei numerare. ¥ crû illi magis funt reprehendcndi,qui ad ignominiâ noftram 82 iniuriâ illorum,allegant pro affcrtis, quæ illi pro pio fuo ftu# dio fucrût opinati, prorfus nihil aduertentes illud Apoftolifidc* lemonitoriû,Omnia probate,qd bonû cft,fencte,longe ftultis= ores Pythagoricis,quippe cûhii ea tantû affercrcnt,quæ Py thas goras dixiffet, ifti uero ctiam ea,quæ illi dubitauerunt(^cd ad originem 82 fonfem ueniamus riuulorû iftotum,idcft,B.Tho* mâ 82 Bonauenturâ,Ex his cnim illi partim acccpcrunt,partim de fuo addiderût. hq 82 fanâi,82 graues planeauthoritate uiri.Vcpi cum 82 ipfi magis oprinent q afferantjdcni^S.Bona.

lt;Sfiteatur,efle renT^ubiofiCfima^omninolt;5 incertam, nônc da* mm eft,ex igfîs etia nihil poflê aftrui t Tu nide,ft ullum textum, aut fcripturaadducantcNcc mirum, qdipfi nihil airerant.Cum enim hçc res fit fidei quidâarticulus,fi fuerit determinatus,adco

• Jion pertiuecfld doctores diftinire.quod etiain adfolinn coMci»-lij uniuerftlis iudidum fit fiifpeiideiidus. nec funinius pontifex quid fernere,ùi ijs habeat ftatuefe quae funt fidei, nifi foli præco * nes ueniarum. Illis omnia quæ libuit licent unicam famenha;“ bent omnes rstionem fuae iêntendæ, quam amp;nbsp;Panor.lib.v.de pœ.amp;t re.c. (Çuod aufem affert,uidelicet hanc, liindulgcntiat folum canonicas pocnas dicunturremittere,hoceft,indulgenti* as nimis uiliftoHredtacj nc uiles fint indulgentiæ, magis placuit fingere,quod nefdanCjCum nullum fit periculum animaru,fi in * dulgentiæ etiam nihil effent,nedum uiles.Miferrimû uero fit,as! nimabus figmenta ÔC iUufiones predicaïe,etiam ft indulgentiac utiliffimae effent. Adeo non habetur ratio falutis animaru, led tantum'odo,ne nodoptima uideamur docuille,plus laboramus pro gloria noftri uerbi,8i fi non neceffarqpro IMe fimplids, amp;nbsp;nobis cómiffi populi, Ibla neceflaria/Sed antc^ ad B. Tho* ÖL Bona.refpondeam. dignu uideturredfare opiniones de ini= dulgentqsuie ego primus aut folus,cas in dubiû uocaffe uideat lb®ioffiilùperc.Quodautem li. v.de poe.Sê re.affumens ded«*' rationem fdperefficada nbsp;nbsp;uirtute indulgentiarum. ficincipii?,

Quid uaîeât talcs remiffióes,uefus querela,8i adhuc la fis dubia ^Alij dicunt,qiiod profunt,quoad deum,fed no quo ad ecde®^ fiam.Quonia fi quis finemortali decedat,nondû perafta pœni* tentia,minus fentiat poenas purgaforij, iuxfa modii rcmiflióis fibifaftae, Ecdefiattwiuenti,nonproptcrhocrelaxatfatiïFaâio*’ nem.H£VC opinio dahaturaPanor.ibide,amp; placet eins dShatio tfAli) dicunt,quod profunt, quo ad pœnitentiâhie iiliunflam ex fuperabundanti,amp;: ad cautelam,id eft,£antu eas pœnas,quas non fecundum modum, fed in cautelam fupcrabundantius,$ peccafum merebatur,impofuit. Ethæcplus damnada prior« |£^lii,quod profunt,quo ad deum amp;nbsp;ecdefiam, fed remittenS onerat le ad fatiffaftionem pro illo,8ó haeceft abfurda.

, qnod profunt ad remiffionem pœnifentiæ negligenfef omiffæ. Hane Panor.damnans, didt, quodifta remunerafnelt;« gligcntiam.Sed mco iudicio,h«cn'o omnino eft falla,quia uc* re rcmrttunturpocnae quîECuncç,etiâ'negligenter omiffæjduni modo difpliceat negligentia,immo remifctuntur etiam non nc gligenter omiflæ,alt;^ adhuc perfidendæ.

pVLGENTlARVM AD LEONEM X. P. M. jl' (jAlij^quod ualeant ad relaxationé iniunflæ pœnifentifc,diini modo fecerdos,qui iniiinxit pœnifentiam, pcrmitfat,ut poffic commiitare pœiiitcntiani cum remiinonibus, Et hec eft proba fententia 8ó uera in rcjUifi quod reftringit potcftstcm conferen »• tis indulgentias. Vcrum eft enim, quod iniunftas pœnitcntias felaxant,fed non requirituf confenitis eius/qui iniunxit.

(rSexta,qua ultra iftas quincj in gloffa prçdifta pofitas,Panorlt; adJïicitquod profunt,prout Conant ueiba,Öó quo ad deum,8C quo ad pœnitentiâhic iniunftam -, amp;nbsp;banc dicit teneri a Goff* Hoft.Io. An.ïthanc ego quotj teneo,ut iacet amp;nbsp;fonat in ueibis Sedno fequotintelligentiSomniii,Maxime propteriftuduer* bum,quo ad deum,pcr qd ft intelligunt etiam pœnas a dco in»* pofitas rcmittijfiue hie, fine in purgatorio,ultra pamitentias ab Ecdefta ucl Canonibus iniunftaSjUiTcredo uerum, nift Cub tali moderatione,Quia pœnæ purgatoiij remittuntur Cine potefta* teclauium,pcrColacontritionc.rdeo,CiquispeifedeCueritcon^ ’ tritus,credo quodftt,quo ad deu a purgatorio abColutus. (ßl’o ad panas âût huius tempo ris,dico, quod id nulla habet autho gt;nbsp;tifatem,utCupra Caris diftum eft Con. v. Non eft enim nomina* bilis ilia pana,quîB quo ad dcum rcmitti credatur.Ideo ego di* ccrem,quod illud,quo ad deum,debet intelligi, no de pains a deo impoCitis,Ced de eiCdc ab eccleCia iniunftis,ut fit CenCus, Re* miflio ilia iniunflaru panitentiarû ab ecdeCia, tenet tarn apud deum,quaapudecdefia. Eoquod deusapprobethanc eccleCiœ fuæ rcmiffïonem,Cecundû illud, Quodcunep Colucris Cuperter* tam,Colutu eritin cœlis,Nonait, Ç^odeunq; Colueris Cuperter* tam,aliud erit Colutû in cœlis, Ced id idc quod tu Coluis, amp;nbsp;ego folutuhabebo. Qiiia p hoc deus uulthomincs Cubrjci Cacerdoti : q^d non fieret,nift deum approbate fafta facerdolis Cciremus. Irides ergo omia adhuciii opinionibus hærere,Porro id,qd A^clus ex Cuo FranciCco Maronis adducit, quod indulgentiîc

, etia ualeantadaugmentiTgratiiE 80 gloriæ.non aduertit,qd in* , quot;dulgentiîE no Cunt operabona,Ced remiffiones bonorfi operu, propt cr aliud minus opus.Et ft em opus bonu propter ^d dan* turindulgenriæ,Cit meritoriû,rgt;«famenidco indulgenritc Cunt Lmeritoriae, cu opus CcorCum faâu non minus effet meritorium I amp;nbsp;forte magis.Indulgentiæ uero fcorfiim iumptae, potius Cunt

dcmeriton'æ,quisTcnrffK3oes bonoruoperunxIgMxitoitn in omni materia dubitats Jidtum (it unicuicp difpiitarcj oppo^ nere,8C ego quo(çdico,nîeaB.Tho.ôô Bona.ni hacpfe diffeti^ tire,donee nidius proBctfua, atiç difïbluant noftra. Ego enini præter opiniones,nihil uideo quæ probent,nee faltequot;unum ca^ nonem.,cum tot feripturas egofuperiusconcln. v.produxerini pro mea parte,Et nunc ne fine canonibns ctiam Ioqirar,€cce_-ratio.cap.Cum ex eo.li. v.de pœ.ô^ rc.dicir, p indut^ gentias fatiffaâio pœnitétialis eneruaf .Hoc nerbum licet ex do* lore potins,tip ex gratia dicat Papa,Lanien canoniftae fient fonat intelligut.Ergo fi fatiffaftio enernat pœnitentialis,patet, qd no nifi pcEiia canonica remittitur.Cnm fatiffaâio pœnitentialis fît nihil alind,nifî tertia ilia pars poenitetiæ eccFiafticç,amp; ßuxameti* talis.Mam de fatiifaâioneenange]ica,nihil ad ecclefiâ^utfnpra* fiqnis mihi obftet, papaiion negate, etiâ alias pœnas cnernartSed affirmât duntaxat,nec exclnfincloquitnr, dum di* cit,Satif^âio pœnitétialis encrnatnr.|î.efpondeo,proba ergo gnod 8^ aliasrelaxat,8^ non excinfineloqnatur, qnod cum no fcceris.egoprobo qnod exclufiueloqnitur per c. Cum ex eo, ut fupra.ubi dtcit,qnod quarftores clccniof/narû, ptarter id qnod in literis eotum continctur,niWl ^rmittant proponere popn^ ïo.Sed nihil continet’ m ullis literis apoftolicis, præter remilïfe* nés fatiffaftiôisfacranïetaliSjfîcutipfcmet dicitpapa,Satiffaâio pœnitentialis eiierua? perindulgentias indiferetas Öófuperflu# as^io hoc uerbo,adhuc rigidius papa indnlgentias reftringid' Quia fi fnperfluæ indulgentiæ,fûlu enernant (àtifamp;ftiojfé fecM* »nenfalé,ergo modeftæ amp;nbsp;legitimîcnecïpfam fatiffaâioric pœ * nitentialéenernant,mnifDminuscæteras ullas pœnas. Sedhaec feint non mei foriaiK profelïïonis,uiderint Canoiiîft«.

CP Q N C L V s 1 O ____XXI. marrant itacp indulgentiarû comiflarrj,r|, qui dient per pa * pae indulgentias, hominem ab omni pœna folui. Si faluarfe HHancon-MiinoalTero probo.

lt;IqVIA faltemrelinqnitur pœna fertia,id eftenangeîica,tmi* mo Si qiiinta,puta mars,amp; !Egritudo,ôi in multis, iUaomni=« juni maxima pœnarum,fcilicethorrormottis,trcmor confeien *

PVLGENTIARVM AP LEQNEM X. P- Mlt; ti«,infirmitas fidei, piirillaninïitas fpiritus, quas pociias fi coni'» paras ad teniiflas pcrindulgciirias,ficut li rem ciim umbra com * pareSjcrit comparatio. led, iietj mens Papæ eftjUt tam friuolc amp;impunefabulentur5Utpatetexc.Cumexeo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

^jQuod fi dixerintjjiec nos dicimus has pcenas tolli per indult gcnhas.RefpondeOjCur ergo populu nó inftruis,de cognition ne pœnarû,qiias remittis,Scd oino omnes remitti clamas,quap cun^ pro peccatis fuis lucre deberet, coiTdco 8C ecclefia Quo populus pfcipfum intelliget, qd tarn obfcure ÔC large loqueris?

dj^in,nullam remittit animabus in purgatorio, quamiti hac uita debuiiTent foluere,fecundum canones*

A N C no latius affero $ oftauam,ex qua fluit ceu corolla« num,quod canones poenifcentiales non tranfeantin aliauitam.i Quia óïspoena femporalis,mufafur in pœna mortis^o pro« ptcr mortis plt;xnâ'i!ollit,amp; tollcnda eft,imo fn^e(nt latius fua« deamus)Romana ecclefiam cire,qualis eratena adhuc tempore B.Gregorijjqn non crat fupcr alias ccclefias,falte Grædæ,Clara eflêt,qd Canonicte poente nó obligabât Græcos,Cait nee nunc obligant fi qui funt Chriftiani,non fubiefti Papæ, ut in Turcia, ’ Tartaria,Liuonia.llllis ergo nulla iftarû indulgentiarûeft nccef« lària,fed tm in orbe Romane Ecclefiæ cóftitutis. Si ergo iftos ui* uos nó obligat,rnulfo minus mortuos,qfub nulla ecclefia funt

ÇSi remiflîo ulla omniu omnino poenarü,pot€ft alicui darf,’ p«füeft,eam non nifi perfelt;fbffimis,id cft,pauciffimis dari,, \yd A N c de pœnis omniu gencru intelligo amp;nbsp;fi c alTero, Na^ poenitenda lis fatilfeäioiiis polTit unicuitj dari, nö eil dubiujut fatis eft diöü.Immo hac condufionc corrigo amp;nbsp;di* COjQuod ptqifus nullis,fiue peifeftilTimis fine imperfeftis, po« teil dari omniu pœnarû remiflîo, Quod probo.Mam licet pec * fefliflîmis deus nó inférât flagella feu.iiij. genus pœnarûfaltem omnibus 8ó fcmper,fanien rertia manct,fcilicet Euangelica,im * mo amp;nbsp;quarta, puta mors, amp;nbsp;^mortis ad morte funrpoenæ -Licet ein poITet deus omnes petficete ingtatia,forte fine pœnis,

M, L RESOLVTIONES DE VIRTVTE ïH, non tarnen ftatnit id facere,fed ad iniaginé'filrj fui(id eft^crucc) omnes conformare.Et quid opus cft multisc Qy antûcuncç ms'* gnificcextollatui: pœnaruin reiniffîo, quid quæfo efficif apud eum,quimOTtetn8«i: timoreni mortis ahj iudicijante oculos habetc'Huiclï omnis alia remiffio prædicetur, SZ hæc noremibî ti conceditur, neCcio fi coiifolationis aliquid reportet.(|jgituc horrorem mortis inferni attende, Si remiffioncs poenaruni uelis nolis, nihil curabis.acfic nô noftro ftudio,fed rei necelTita* te uiliticabunt indulgentiæ,quæ timoré mortis non toUunr.

Cfralli ob id necefle eft, maiorem partem populi,per indif»^ ferêtemillam ôé magnificam pœnae folutac promiflïonem.' CJeT h a N C airerojôifcioitacôtingcre. Namegoipfean^ diLii multosnô fecus intellexilTe, quamquodfineomni pœna cuolarentperindulgentias.Nec mirû, quado illifiefcribunt,le* gunt,cia mat,quod fi quis uenias confeGutus,ante recidiuTmo* teretur,ftatim euolaret.Hæc onîia ita lQquuntur,quafi non fint f»eccäta,nifi aâuaîia,acfi fomes reliftus nulla fitlmunditia, nul* nm impedimentu,nullû mediû,^d moreturingrefliimïegni. Cum nifi ipfe fanetur, impoffibilile fit intrare cœlu, etiâ fi nullu affitaftuale.nihil em inquinatu intrabit. (Çuo circa, horror ipfe mortis,cumfituitiû fbmitisSt: peccatu, etiam fe folo impedit intvoitu regni.Quia qui no uoluntarie mori?, nô obedit uoeâ* tideo,nifi inuitus.Et tantuibi nonfacit uoluntaté dei,quâtuiTi inuitus moritiir.l’anhum autem peccat,^ianfu nô obedit, uo* luntati dei Jdeo rarilTimus efi:,qui poil Ornés uenias,non etiâ in morte peccet,nifi ij ,qui cupiunt diflfolui nbsp;nbsp;uocanf mortem. Igi*

turijt-nô amninacuaneis difcordem,dico,quod fi quis fit per# fecie côtrifns(id ejl,odiés fe,uita^ fua,8^ fumme diligés mortéX ftatini euolabitjrenTiffis fibi poenis,fed qu of us fit hic,tu uideris.

lt;ic O N C L V S I O_____xxy. ltlt;|^ïalempoteftafem habet Papa in purgatoruim gene/ raîiter,talem habet qnilibet Epifeopus ôé curatu s in fua digt; oecefi ôdparochia fpecialiter.

Fccit,iudido fcilicet Quæftorumjie dicam qn«ftiiariorurn/Ve nim ànfecj ego hancconclufioncm oftendani, paukikini præ* Isbor de propofito meo.CPrimû, dico iternm hic me difputa* te,non quo ad fenfentifquâ intendo iftis ncrbis (banc enim cô» ftanferairero^quia éâïenetuniuertîiEcdefia)ledqiio ad uerba. d ll)einde5aduerfarios meos etiam rogo,ut ferât dolorem melt;= tim,quo cfucior,dû audio ea prædicari in Ecclelîa Chrifti, quae nun^ fevipta ÔC ftatuta runt,quando fanftis olim patribus, legi * tnus uifum efle periculofiflïmû,aliquid ultra præfcriptum coelc • fte docerijUt inquit Hilarius, öó fanftus Spiridon Cypri Epifeo^ pus,huius difcipfinæ iamrigidus obferuator fuit, ut interrum* peret fermonem eins,qui tantum Giarci uocabuli æquiuocatto* neufus, Tolle cubile tuum amp;nbsp;uadc,dixerat, pro Tolle grabatö feu ledum tuum 6d uade, reprehendens eum in re, quae fenfum nihil mutarat. Atque huius doloris mci ueniam, puto mihi in* ftiflîme ab illis deberi,quando nos ferre rogimur,nun^ rogati aut moniti, eorum praefumptiones quibus deleâantur ca præ* dicare,in quibus nos cruciamur audiendo., tjNon haec dico autago,quod tam impudenter arrogans fim • nt me inter dodos Ecclefiac fandæ numerandû pute, multonii*= nus inter cos,quoR' haec fit ftatuere aut deftituere, Atqg utinâho * uifTimû merear Ecclefiae membrû fieri aliquâdo, Sed id potius agOjCum fint in Ecclefia 8^ dodiflimipariter amp;nbsp;fandilïïmi ui* ti,ea tn eft noftri feculi infcElicitas,u t etiatanti non poffïnt Ecde* fiæ fuccurrere. (Çuid em potuerit hodiedodrina,amp; pius zelus, fatis probauit infœlix euentus eorum dodilT.Ô^ fandiflT. uiroru quifublulio feaindo ftacuerunt reformate cedefia, inftifuto ad hancneceflitatem coiicilio.Sunt öd alq pairim,quos noui,opti* mi amp;nbsp;eruditi pontifices, féd exemplum paucorii imponit filen* tium plurimis. (ft ein tempus peffimû ( ut ait Amos propheta) ideo prudes in illo tempore tacebiuDeniep eft nobis hodie Pon * tifexOptimus LEO DECIMVS,miiisintegritasamp; erudilt;^ tio delitiæ funt omibus bonis auribus.Sed quid ille fuauiflïmus homo pofeft unus,in tanta rcrû cófufionc,dignus profedo qui melioribus temporfbus pontificaretur,aut meliora tempora ef* fentfiiipoiitifieabis. hjoftro fcculo digni fumuspontifîcarinô nifikilios feetTdoSj Alexandros Sextos,aut fi quos alios,atroc«»

-RESOLVTIONES DE VIRTVTE IN .MezentioSjUcI finxcrûtPoctæ. Nam bonos Tidethodie,cdâltl Roma ipfa Jnio Roma óim maxime, in qua enim orbis Chti^ ftiani paite,liberius ludüt,etiam in fummos pontifices, q in uc^ ra illa Babplone Romac fed fat ifta. Cum italt;ç praeterinnumc:« tos priuatos,etiam in fedibus fuis habeat ecclefia doftiffimos,fï prudeiis uoluiffcm exiftimari illorum exemplo,amp;: ipfe taccrcm Sed præftat uel a ftultis,a pucris,ab eb rijs ueritaté dici,q! omni^ no taceri,ut fiducia doâiorû amp;nbsp;fapientium animofior fiat, ubi audiunt nos,rude uulgus tandem pro rei nimia indignitate dw mare,ficut air Chriftus.Si hij tacuerint,lapides damabunc. ffnia italt;5 praefatus,ad códufionem uenio.amp; primo de en fccu’ oum fententia,deinde fecundu uerba feu fentcntia aliorum.Igi^ turinhaccondufione nihil loquor depoteftateiurifdidionis, qua infra fequentemoxcódufionenegOjóó fupra.xxij. amp;nbsp;vim tdem negaui.Hanc enim pofeftaté illi ex uerbis cœperunt,dc qua dico ficurdixi. ïtatuatEcdefia altera partem eius quaeftio« nis fequar libentiflïme, Ccflènt interim tcmerarij fuorum fo -niniorü aflèrtores. Ego dubito amp;nbsp;difputo,an habeant potefta« tem iurifdidionis in purgatoriu. ft quatumhucufq^ lego amp;nbsp;uif deo,teneo negatiuam,paTatus tenere affîrmatina,poftqecdcfiç ficplftcuerir. Interim hic loquor deporeftate uirium non iuriu, de poteftate operandi nó imperadi,ut fit fenfus,Papa nulla qui^ dem habet poteftaté in purgatorium,Geut nee ullus alius Ponti fcx.Siaufem habet aliquam,talem certehabet,qualis fit amp;nbsp;infè* tioribus participafa. Haec auté eft, qua Papa amp;nbsp;quilibet Chriftia nus poteftfuffragari, orare,ieiunare,amp;c. pro animabus defiin!» dis Papa generaliter,Epifcopus partiailariter,Chriftianus indi* uidualiter. Patet itacg códufio ueriffiifta. Siait enim Papa una cu tota ecclefia fuffragat aniabus ( quale fit in die ôîm animaru) Ita quilibet Epifeopus cum fua diocefi id facere poteft(ficut fit in diebus,qs uocant cómunes)amp; Curatus in fua parochia (ficut fit in exequijs 8C anniueramp;rijs) Et quilibet Chriftianus in fua deuo tione. Aut ergo nega,fufFragiû eflê intErceffionem,aut concede guemlibet prælatû cû fuis fubieâis poffe fulFragari animabus.

igitur puto non efle tam dubia, quam funt audaces iU» feemones d^rifditione Ecdefia: in purgatorium«

PVLGËNTtARVM AP LEONEM X, P, M; ’ HJDphme facit Papa quod no poteftaée dauisCquâ nuUonÏ habedfed pcrmodS fufrragq,datanimabus remidioncm*

O N credo neceffaitu, iteiu proteftari quid difpatem,aut quid alTerain. Sed cum noftro feculo fint tam zelofi H AE R E# TICAE PRAVITATIS INQVl SlTO RES,u£chti ftianiflïmc catholicas,ui conenf ad hærcfim adigere, opportuxî nu fuerit fup fingulis fyllabis proteftari.Nam quid aliud fecerinc (oan.PicusMiraiidulanus,LAVRENTiys VALLA, Petrus Raueiiasjoan.Vefalia,amp; nouiffïmc diebus iftis IO A N= NES REVCHLIN, ATQVE IACOBVS STA# PVLENSIS,ut inuit i cogerentur, bene fentiendo, male fentirc.non fadle uiderim,nifi qd omiferint forte proteftatioiic fuper fingulis (ut dixi)fyllabis,tanta cfthodie in Ecdefin puero# rum amp;nbsp;effœminatrorû tyrannis.Itacp proteftoï denuo,duo in iï« fta condufione me fafturum. I^rimuni, de poteftate dauium in gurgatoriü difpucarc,ói ncgatiuam probare, donee alius affirm matiuarnelius jJbet.Jecundojdc nu^o illo fixfFragrj inquiterc.

dPrimum probo fi'c ^nmo,per illam uulgatam Hoftienfis rationem,uidelicer, Si oauès fefe adpurgatoriu cxfEnderent,poflent euacuarc purga^ torium. Atq? crudelis effet Papajquod no euacuat purgatmium KHancfoluuntfic,Papa pofefffedeno debeteuacuare, nifiIhb fit iufta caufa amp;!: rationabilis, ne aduerfus iuftitiam diuina teme te agat.Hancfrigidam amp;nbsp;ofeitantem folutionem,oix puto pro fcrrent,nifinel non aduerterent, quid loquantur, uel inter üitu# los marinos proftindiffîmc ftertentçs,fe loquiarbitrarentur, ïta ßt,ut ex uno abfurdo dato, plura fequantur. Et ut tile aitjSe* P^mmendaeijs egef unum mendacium,utueium uideatur. ^Igitur argnmentuuix potuit robuftius firmari,^ tali folutio# lie.^iærimus cnim,qd tandem nomen erit huius caufae ratio# nabilis e Confiât aût,quod uel pro bcUo cotra infidèles,uel pro ftrudura fiicra,aut cómuni, aliaueneceffitate huius oitæ indul# gentiæ donant. Sed nulla illa^ tanta eft,quin incomparabilité maiorfitCharitaSjiuftior amp;nbsp;rationabilior. Siitac^iuftitiadini# na nó offenditiir, fi propter corpora fîddrû,amp; res coru tuendas Butjjpteriivaniinstas amp;bricas,«ut ufum huius corniptibil« uüç

U., R g S.O L V TI ONE S, DE VIRTVTE IN tgt;reuiflimû,remittunt tot,quof uoluerit(etiâ fi omnes in eo nu* nieio côpréhendiSjUtficetiâ’euacuet puigatorifi )quâto magi^ nô ofFendifTi pro fanfta charitafeTedinianî omnes rNififeitê iuftitia diuina,fam eft iniqua,aut forfe melancholica,ut plus fa* near ChariÉah in corpora Öó pecuntas uiucntium, in animas tam egenas,exhibifæ.Maximc cû tanta ves fit,fuccurrere anima* busjit fideles debéât malle feruireTurcis amp;nbsp;corporaliter occidi q animas n^redimi.Si ergo^gt;pter id quod minus eft,infinitas, amp;nbsp;forte per hoc ipfum omnes i^imet, cur nô amp;nbsp;propter id qd maxim eft(id eft)Charitatcmc/Hic taméego illis anguftia clau* fis confiliû dederim, ut dicatcaufam rationabilem nullam eflc poffe^ut fie fecutc clabantur huic obieftioni.Et ita fi Papa poffit qro ad fe,no'tamcnpoteft,quo ad caufamjquæ non eflepoteft C|Secundodpfeftilus Papæ idem probat,in quo dicit,de iniutl* ftis paenitcntijs.Manifeftû eft aut quod tantù donat,quantiïfo* nat,amp; eo modo donat, quo fonat, ut fie Epifeopus xl.Card.c* dies de iniundis pœnitétqs, Ita Papa jirfus ocs plenarie dies de eifdé iniunâis relaxat,fedpurgatorrj pœnas nulla clauis iniûxk» CHîc uero bellus quidâ fomniator fie fabuIatur.(Çuando Papa dicit, damns indUlgentias dîni peccatorum de pœnitentia in* iunfta,intelligitur depœna impofita perfacerdotem,Quando autem dicit,damns indulgentias oim peccatorû,dequibus con* triti amp;nbsp;confeflifncrint, tune non remittunt oblita uel ignorata, Quando uero dicit, damns rcmiflionem oim peccatoiû, tune euolaret/i moreretur. Et fie in manu Papæ eft,quos uolet falua* re,® furor.Vidc pronuntiaforé hunc^ fccure afTeritjac fi oracu* lum cderet,^uifi dicerem, obfecro te,undc probabo hâEC,fifuc* ro iuflîis rationemrcdderehniusfideitfbrtaflenoiiaalia finget mendacia, quibus ilia priora ftatuat magna maioribusjnfeli* CCS Chriftiani,qui cognntur omnia andire, qnæcunç tandc nii * garilibuit ineptiflimis hominibus. Ac fi non haberemus ipfam fcriptnra,quâ’praccipiente Chrifto,popnlû doceremus,amp; tritiei mcnfnram, nÔ lapparum amp;nbsp;tribulorû cados illis tribneremus. ffïnter cîeferaportéta,qnæ hicfuauiffîmus author fingit,id quo* nobis anderperfuadere,quod in mann Papç fit remitfere,ucl non remittere ignorata uel oblita, quafi nô feiat uninerfa Eccle* fa,quod poft omné folutionem Papæ,cuâis fidelibus reftet di*

PVtGEJSLTIARVM AD LEONEM X, P, M, 0$* ccrc, Delidà quis intelligtt,sb occultis meis munda mc dne. Ec quodetia bona opera noftrajCÛlob uereri oporteat^ne inuenia«-tur apud deû horrenda peccaÉa. AtClauis Ecdefiæ,bona opera fi fint mala corâ deo nec ne,nelcic, neciudicat, multominus re^ mittitjl^ecûdo procedit eins fomniû,ex laboriofa ilia amp;nbsp;inuti* li anfeconfitendijîmo defperandi amp;nbsp;perdendianimas,qiiahuc* ufcj dofti fiimus, harenâiiumerarcjd eft fingula peccata difcu* tere,colligere, atq? ponderare,ad facienda côtritionem. ^uod cû feceritnus,fit'ut refricemus iiel côcupifcentias nel odia, præte titorû memoria,amp;- dum conterimur de præteritis,noue peccegt;' n nbsp;nbsp;nbsp;mus. Aut cerfe fi fiat optima cotritio^it tantifmodo uiolêta,tiv

plt;hna ftis,mercq?fsftitia,demetu pœna{j:iimulatadûtaxat.Siccni do* cemur peccata conteri,id eft,ad impoifibile,uel ad peius,conari ÏJCum uera contritio fit incipienda abenigiiitate amp;nbsp;beneficrjs deijprxfertim a uulneribus Chrifti, ut homo ad fui ingratitudi nem,primo ueniat ex intuitu diuinæ bonilatis, 8^ ex illa in odi =■ um fiii,ac amore benignitatis dci.Tum fluent lachiymæ, 8ó 0== dietfeipfumex co rde,citra tarnen defperationc. Tum odietpe^ ccatum,nó propter pŒnâ,fed propter intuitû bonitatis dei,qua infpefta conferuaf ,ne defpcrct,amp; (èfe ardentiflîme odiat,etiani CÛ gaudio.Sicdum fuerit unius peccati uera cótritio,óïm fimul' erit.SicRo.rj.Ignoras qdbenignitas deifead poenitcntiaaddu'=‘ cittO multi id ignorant fände Paule,etiâ aliorû Magiftri. Sic in Numéris legimus, filios Ffrael nô fuiflè a ferpentibus fuis igni? tis liberatos per intuitû 86 horrorem eorû, fed potius auerfo in;^ tuihi ab eis,8lt;^ ad ferpentem æneum(id eft,Chriftum)conuerfc» • Item 8^ ab Aegyptijs uifis ferriti funt, fed dato eis dorfo, mare' tràfcuntes faluati funt. Ira funt peccata noftra in iiulnerafo Chti'= fto, magis cÿ in noftra confcientia tradanda. Illic enim mortua funt,hic uiuunt. Alioquin fi illorum carnificina feruTda eft,ficreC ytfiquisfubito ad mortem raperetur,nó poffitfaluari, quianó Mbetfempus colligendi peccata.Sed habent quod hic dicant ' t^uaread commentü illius Commentaforis dici poteft.in o mni remiflïone fumnn Pontificis, præferrim ilia publica 8i^ co^ • ram EccIefiäCut fit in ueniis)debet fubinfelligi ifta claufula,de in * iundispGenitentijs,fiuefintpeccataoblita5fiueignorataF Hæc cnim ad forum ecclefiæ non pertinent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

M/L. RESOLVTIONe-S PB VlRTVTg ïM (OOrtuni eft autem iftud pelagus femiouö(ut mihi uidetur) eTt quada incuria infpiciendæ oiiginis indulgentiajtr.Nam tune poris quâdo uigebant Canones pœnifentiales, magnû erat re^ laxare.iirj.dies, poft hoc cceperût centû dari, deinde mille dies, tandehiulta miîliadierû,anni,8iannorûcctenariaôc milles i Fnaria.5ic enim paulatini pceffitmaior, ac maiorlargitas uenia ru.Poiift h a:c,ccepit,feptima pars oTm peccaforû remitti,DeiiV de terria pars,Nouiflïme dimidia pars,ac fie peruentû eft ad pie J nariaremiffionem oüiipeccatoTû,utfatispotuideriadhucin ftationibus urbis Romae. Quod fi in primis gradibus intelligif pœnitétia iniunâa,cerfe 6ô in plenaria remilTiôé intelligéda eft, (([Tertio,iteruni ftilus Papae dicentis,per modû fuffragij .Opoc«» fet em diuerfum eflè modû fuffragij,a modo poteftahs. Quod fiipfiPapæ (fient debemus)plus credemus,^ illis amp;: nobifipiïs, patet nullsrpofeftabem,fed fuffragiû ualere in purgatoriu.Tuti* us eft mihi eu Papa fenh're,c^ cum illis. Papa noarrogat fibi po^ teftatem,fed fuffragiû fibi uendicatEtfatis miror,qna fiducia il gt;=’ li cofra expreffam prohibitionc c.Cum ex eo.plus audeant pre dicari,^ in liter is Papæ continetur,cum fuffragij modus ibi fo^ lum côtineatur.Quod fi fie intcliigunt, Mon habet pofeftatcmi quidem iurifditionis in purgatorium, fed tarnen habetpotefta*^ tem Cläuium applicandi fuffragiain illud. Hiedico Qi. cgo,4d hoc nemo negat,po{eftas applicandi fiue fuffragia, fine fatiffa^ öiones, fiuelaudes dei, prorfus eft in manu fummi Pontifias, Verum an illa poteftas ficfit foliiis Papae,ut non etiam alioTum Pontifieüfit, ut cöclufionc prçcedenti dictum ert,uel quidjCgo nondum intelligo in ifto modo applicationis,in fecunda parte huius conclufioiiis dicain.lnterim haneprimam profequamuc. ^^arto,amp;: omniü fortiffime,Chriftus non ambiguis,fed da* ns,apertis,rotundis uerbis dicit,Quodcunqî ligauerisfuper fer=* rMm,ligalüerit Si in codis,Et quodcunqj folueris fuper ferram, folutü erit Qi in cœlis.Non fruftra adiccit,fuper tevra, Alioquin nifi reftringcre uoluiffet poteftatem Clauiuquot;, iäh’s ftierat dixifl?, Quodcûiç folucris,folutû erit, ƒ ut ergo Chriftus ut nugator In * perfluit uerbis, aut poteftas Clauium folfftnodo eft fuper terra.

lt;rSed hie o bone deus,$’ prompta eft quorundä fuperftitio, qui fine feitu Si fine uolutate Papa: uolunt in his uerbis poteftatem

éidarejubiipfefuffragin fibi ufurpafcduntaxat.Et cum fentircnt hæc uerba Chrißi übi tbrtiter icftfteic 6£ errorem confiitare,nó id egerunt,ut Cf roris patrodniu delèrerent5amp;: uerbis Chr iib in;® corruptisiènfum fuum accómodarent, Sed ecantra,uerba eins fenfui fuo corrupto accommodant ôi. foTquenfjdicentcs, illiid Super terram, poteft dupliciter conftrui. Vno modojUt ad fok iientcm. Alio modo5Ut ad foluendü pertineatEt primo modo elTe Chriftum intelligendü,fcilicet,(^iodcun^ Pccrus,dum fu^ eritfuperferramjfolueritjfolutû erit ôi. incœlis. Volentes forte, quod nbsp;fi diabolu folucret(modo ipfe foluens fuper terram fit)

folutus erif in ccelo. Äiam qui dicit, Quodcuiuj, 8^ nihil addic quo reftringatjOmia cerfe folubiliaeiTe oftendit. Nefcio quibus uerbis hanc rudern Si infulfam fuperftitioncmjlrno temeritaté infefter.Hicronymianoftomachoamp;eloquio dignus hie erat author, ut fanftoru uerborum Chrifti, tarn audax uiolentia ôC corruptio uindicaretur.Et ut omittam grâmaticam,quæ uel fo * la potuit eos docere, non poffe hunc eorum fenfum iftis uerbis ftarcjfed magis nouas dialefticas, uera fequuntur gramaticS^ Uy identur ifti coufq; fapuiiTe^quafi Chriftusf imueritqie quan* do talis Petrus uelPapa foret,qui ÔC mortuus uellet ligare è fo! uere, 8^ ideo neceffariu ei fuerit tarn infignem mortuorû Pon^ tificum ambitioncm Sityrannidem prçuenireacprohibere,nc ligent aut ligant,nifi dum fuerint in uita 8^ fuper fcrram. It foc = te (ut tïTdignos feripturæ interprétés dignelaudemus ) nec fine caulâfictimuitChriftus,itauidclicetsliquandocontingeret,ut mortuus Pontifex aliquid ligaret, Ôi fuus fucceffor uiuus idem folueret. Turn fieret magnus error in ccelo, ôC Chriftus anxius ignoraret,cuius illorû approbaret ofÏiciö,ut qui temcrepermk filîetutrifcç idem officium, necaddideritfuper terram,utmorf® tuns côpefceretui'jSi enim ita no fapiunt,quid æftuantfquid borantoftendere,quodfuperferra,ad foluentem perfinetr ïc’ ce o uere aureû opufculû surei doftoris,8i aureisliferis digniffi lt;nbsp;mum,8ô ne nihil nô fit aureum,aureis difeipulis tradendû, illis indelicec,de quibus dicitur, Simulacra gentium auru 86 argent turn, oculos habentia 86 non uidentia 86c.U|lefta nia ifti ince« dunt contra Chriftum. Chriftus enim ideo addidit fuper terrs' ' ne Pontifex,qui nô poteft nifi fupet ferram eflè, præfumat id Ik

M, L. RgSOLVTÎONES PE VIRTVTE ïN gare ant foluBre,quod nó fit fuper ferrS^uelüt data opera,noftrr^ temporis adulatores foediffimos præneniens 8óprohibens,quT^ inuito nbsp;nbsp;recufanti Pontiftci, regnnm tradere indpiut inferoi'U

Hos S.Hieronymiis pro fiio feruore dixilTet Theologos, id eftj deum loquentes,eiim autem pnta,qui apnd VergiliiTmagiium uatibns infpirat furorem.l ed tarnen ^gamus contra eos.------ //CPrimo, Si per hancintelligeiitiS'claues foluût mortuos,ergO’ 6^ ligant.quia utriiKç additur. Super terrâ',dicens, Quodcuncg ligaueris fuper terrâ.Ergo amp;nbsp;hicoporteteadem induftria amp;nbsp;actl* minenobis diftingui,fuper ferram duplicitercoftrui. Vno mo«’ do,ut ad ligantem, Alio modo,ad ligandu pertineat.ut fic con * dudant nobis, Pontificem polTe ligare fub terra in purgatorio, modo id curemus(opere uidelicet medicorö)ut id uiuus faciat, 6^ dumfuerit fuper terrCNam mortuus nó poflêt ligare. (Çuod fiifta prima pars uerborû Chrifti non recipit hanc toréuram 82 uiolentam eluftonem, utipfimet quantiilibet fint fineiudicio, afferunt, qua fronte audebunt alteri parti earn uim facere, cu fit fimili fchemate per omnia compofitamifi forte illis, more fuo, omnia licuerit uniuocare 82æquiuocare 82amphibologifare 1 62 pavHlogifare,ficut libuerit 82 ubilibuerit. ipicunt ergo,quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

fuper terrS^ in prima pariîc pertinet ad ligandu, Sed in fecunda ƒ parte pertinet ad foluentem,quandoquide 82 maior.a monftra j in facris etiTliteris inuexerunt, pro fua laudabili confuetudine.

(Çuare cum omnes negent,Claues pofle ligare in purgatorio, necelTeell iiegare,^d poffint foluere,cufint illæ duæ poteftateff aequales,82 æqualiter a Chrifto Ecclefiæ fuç datælÇii hac fenten* tiä funtquida'nó peirimiruriftæ,an faniores cçtcris,iiiderint illi ^ecundo,tx ipfaantithcfi,iftafententiaetiaconfutatur.Quia ficut in cœlis, utiqg ad foluendum in coelis,refpicit, ita fuper ters« ram,ad foluendum fuper terram,refpiciat oporfetEt rurfus,rn coelis ad ligatum, Quare 82 fuper terram,ad figatum referri de« bet.Vnde Chriftus uelut de induftria,non dixit,Ego foluam in cœlis ,fed foîutum erit in cœlis, ut fi quis primo uerbo, fcilicet, Quodcun«^ folueris fuper terram, fàlfæ intelligentiæ calumni« am quæreretjin fequente refunderetur,necpermitferetur ad fol* uendum aptare.quia folutum in cœlis,cogit certc intelligi,folu ' ûim in terra,non foluentcm.ït ligatum in cœliSjCogitintelligi*

lionligantEin/ed ligatnm ihfèrra,àutfaIfEfn uèrum^r / ■tfyrertio,Si clauis tenditur iti purgatoTiu^ quid Fruftra laboraï^ Curnon foiluntuerbum fuffrflgijfcur napcdiiadent Ponnfici, ut dicatpermodupoteftatis,6ó authoritabepotius quamfufFm* gio foluereód ligater Quippe,Quodcült;5 foluerit(tantü caiicat nc fitmortuus)lblutü ericQuid nos obtundit uocabulo fufFra* ^,quod nemo iatelligit poteftaté,fed omncs interceflioiiem? d^C^in amplius faciamus,amp; rogemus Papa, ut puigatoTÏïïb* tnnino tollat de retu natura. Sic eiiim Claues ecclefiæ, etiâ quo ad foluendû duntaxat, illuc fefe extenduht,ent in manu eins to tum purgatoTiû.CÇuod probo ficJDetomnibus inillo cxiftenti* bus remiffionemplenariam.SecûdojOmnibusmoTitnris Ghri* ftianis eandem ûmiliter det remiffionem, T une certum crit, ut liullus in eo mancat,nullus in ipfum ueniat,omncs autem euo?’ lent amp;nbsp;ceflet purgatoriu. Debet autem id tacere,amp;fubeftiuftiflî* ma caufa,fcilicct charitas,queperomnia,fuper omniajinomn»« bus quærenda.Neccauendum eft,quodiuftitia diuina ofFenda* tur a charitate,ad quam potius ipfa nos urget. Quod cum fe* ftum fuerit, deponamus totii officium defunftoru, ûtis hodie moleftum,amp; negledum tamen,mutemu(q} id in officia feftiua • (RPuartoÔ6 ultimo, li purgatorq poena eft'caftigatDria,amp; af* fliâiua,utïu^a.v.Conclu.tunc certû eft,earn no poflefolui po* teftatc clauiff. Atnon effe aliâ,fatis puto ex fufficienti diuifionc pateredpatefitaq! prima pars huius Conclu, acphoctotafatis fb^iliter firmafti,qd fuffragiû,nô iurifditio intret purgatoriu r if^cundujcilicet Modus illefuffragii,amp;: ft non fuit a me pofi# tum,utinquireretur,nec requiritad pofitiones meas, feire, quis aut qualis fit,tarnen uolens expona'me in eo,quod iufte potera omittere,ne uidear angulu quærere. falua Temper inea protefta* bone,quod non méïï,(êd pontificiSjlnio Ecdefiaftici forte Co# rilij fit ftatuere,quis fit ille modus. Meu eft inquirere ôC dilputa# re nc *^^^^Q|^bus adduftis.guid intelliga^aut nondu intelligam, indicate llÏrgöduplici uia impenditur fuffragium animabus. flPrimore ipfa amp;nbsp;officio pfente,ficufifit,cu facerdos cû populo; 0Tat,ieiunat,facrificat,alialt;5 fâcitnominata opera,pro nomina tis animaDUS.|)eqHofiiffi-agio nullum dubiiicft,quinuehcm?’* ter profit, amp;nbsp;rcdiniacanias,fecundu quod deo uifum fuerit, Qc

itlrc mcruerint fectindu B. Auguîlinû.iPe ifto fupcrins dixi Cotl * clu.praccedenti,qd falcm po teilatê habet Epjfcopus fpccialiter. Duale Papa geiicralitcr,Sed no iurifditionis,fed fiiffragi] factcn^ ^n purgatorium. De ifto modo hic no'quaeritur,ut notü eft, MBccundOjimpendi? fine officio ucl opere,fed mera iurifditio » tie perliteras uel per uoces pronuntiata, it id quoq^ ck duobus thefauris. ffrimus eft triumphâtis EcdefifE,qui eft merilu ClrtP fti Sé fanftoru eius,fuperabundalius $ debuerant merentiü. Et huncelTe rclidum in Ecclefia, ut hicremuneretut 32 compenlc# tur,dicunt illi. /Itcreft militantis Ecdefiae,ut funtmerita^bona opera uiuentium Chnftianoru, quæhabeat fummus Pontifex in manu fua, applicare ca, uel pro fatiffadionc pcenitentitt, nel fuffragio dcfunftorüjuel pro lande 82 gloria dci. f ic enün 82 cß go aliquando 82 docui 82 fcripfi, Papatriplidter liiere milité tis EcckfiT mérita in poteftate. P rimo,ut ea offeratdeo pro fa« tiffaftionealioru. lecundc^ro fuffragio animabus. Tertio,ÜJ laudemdei.Et hancfacultaFfpiritualem,fi uera eft^n fuis dioce* fibushabereEpifcopos, firmiter credo * Aut fi erro,Teuocetmc qui poteft. Alioquinquomodo ftabuntfine errore fraternita« tes illsEjin quibus fibi cöpunicant fua ftudia 82 opera, fimaici« tes quaminores prælatitîtcni monafteria 82 ordines, 82 hofpii« tälia 82 parochiar. Id enim nonpofeft ueru intelligi, nifi ^d tali Ciö unius opus pro altcro fatiffacit, fuffragaî82^orificat deu.:

([lt;ßnanö.ego prorfus no intelligo,quó fintifta mérita militaii* tis Ecdefiæ in manu Papæ, tn interim fic pic creds, donee fuus Gordushunenodu diffoIuat.Caufa aut ^re nointeiligâ,efthçc QPrima, Si pro uiuentibus uiuentium offert opera,iam nó ui^ deo,quomodo fit remilïîo gratuita, 32 nô'potius uera 82 iuft» faliffadio 82 perfolutio ufiçadnouiflîmû quadrantem.Licehc

«nim illcnô opereturcui fit rcmilÏÏo, alij tarnen operantur 82 la^ tiffaciunuTuncenim idfiet,quod omnes eonlïâter negant,!»« licetquod concedens oneret fe ad fatiffiiftionem.ucre cnim P»^ patnne non remifteret,lêd latiftsceret, Icilicet perfibifubiedos. Ifl^ecur^, quod fie daues Ecdeftæ nihil prorfus facerent, nilî quodïâm de tàdo fitin Ecdefia,etiâ fine dauibns. Nam ex lege diaritahsquilibctpro quolibçt fçiietur orare, Et Apoftolusaft,

PVLGENTIARVM AD LEONE^^ X. p- M, A^r akerius onera portare,8i ficadimpIebiHs Icgcni ChnftL IIXeny,quod ncmic jndnlgentiæ I)uicfentctiæ repugftat,qailt; debet illud indulgeie,ideft,remitterc,utnon fariat/quoddebet » nlt;7n«utimponcrcalteri,uel impofitum dicere,iitindulgentia prorfus extinguat dcbitir,non sût per aliu foluat. (gijare uicfer potius fine ifto thcfauro, nnda fufficere poÉeftas Clauiuni ad iir dulgcn!ias,niaxiniccu remittaturtentumodoCanonica, non aüt Euangélica fatilïaftio » Aut itcruni hic dicendu erit,ut fupra de cemiffione culpæ diâû eft, quod fie ena’remittat pec hue the* feurû pcenfls, id eft dcclarct id fieri,^uod etia fine co fit,fcilicet, Ecdefiâpto eo fahffacerc cui remittit.(Çuomodo B.Aug.dicit, Ncminc fufeitari, nifi quern fufeitat unless Ecclefiæ, ut in nidus figuratû dicit.Sed adhuedurat ratio prima amp;nbsp;fecunda,quodfit tunc potius (atiffaftio rcmiflio, fiuc déclarée fiue ccnicedatur* (JX^uardajlhcfautus illcEcdcfiae militahs magis opaturgratis Ipiritus, remiffionFpœnarû. amp;nbsp;uidetur farts uiliter traaari,fi pro pœna^- remiffione applicetur,cu rcmiftio pœnarû fit uiliffï * ttiû donuîn Ecclefia,etiâimpijs donabile, lt;Si fola dauis potefta^ (DDico fecundo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/te,utuidetur.

^Jilon intelligo, quomodo aut quid fiat,quando Papa eundc thefaurûapplicatprofuffragio defunaorum. JCaufahæceft, Prima,lt;Qiuia iterum non plus uidetur fiM:cre,é} quod de fàao fit.Nam uniuerfaEcclcfia detado orat amp;nbsp;fuffragartirpro deftm«^ ais,Qifi iterum hieputetur id facere dedaratiue,Nec uideo quid illud obftctquoddicieurde Miffa,qu« plus prodeftfi per facer;« dotem uni applicetur, quam fi fine applicakione pro omnibus celebref. FateoT iduerûa mecrcdi.Sed Papa ut fummus amp;gc^ neralis omnium lâcerdos, cede iw poteft nifi gcneraliferappli« ^re,immo debet id facere,etiam fineliteris ueniarum.

(iSecuiîdo.Cum per indulgentias nô remittanT nifi pœnæ Ga* nonicæ,prorfus lïo pofliim intelligere, quid animabus remitea* kur,cû Caimnes cas nó ligent.Dcnilt;5 in morte funt ab illis abfo * lutc cum oTs facerdos fit Papa in hora mortis.îtem qd nulla ani * nia palihir in purgaborio pro criminibus nbsp;mortalibus peeew»

tis fec^ripro ucnialibus,utdif.xxv.Qualis.Canoncsa'utuenia» libus,imo rnqrtalibus occultis nô funt impofiti,fcd tantû crimi* nibus cognidSjiUtfupra diaû,Dicat ergo qui pofeft,Quô iiidwl *

gentiæ fiiffragaiiFilliSjid cft,rcmiffiones Canonu, nifi non tan* tuniindulgentias largiaî,înio illis udut in fuperabundantécait tela datis(iiel ut folent etifniortm abfolui in facie Ecclefiç)fïmul înuokiac ultra indulgenfiaSjapplicatioiiémeritoruEcdefîæ.Efc tue certe indulg^i« no funt fuffragiu, fed cu fuffragio tanq alte^ to donOjdantanimabuSjid eft,declarantur darijUel applicant' tertio.

ilWethefauro rneritoruChrilb 66 fanftoru ad rcmiflîoncpoc« narö applicatOjdiciTinfra in fua Goncl, Ivirj. Vides ergo q fiht oia obfcuriffiina,amp; dubiofilTitTiaddeo piculofiffimadocerUd utó dico amp;nbsp;uidto, qd Papa (in Clc.de pe.Si re.c. Abufionibus) danare uidetur banc fententia^ de rediniedis animabus p indul* gcntiaSjdu dicit, Animas depurgatoTio,ut aflerut,mendacitcf extrahur. Vbi glofra,fupcr uerbo, mendaciter,quia inquic,fun£ iudicio deireferuataj.EtaIlegatadhocdift.xxv.c.Qyalis.Etcet* te mihi uidetur reâc fentire.Nam fi per fuffragiu redimatur,n5 utilt;^ fequitur cas ftatim enolate, non eft idem fuffragari 3^ redi-^ mere feu Kberare.Ifac^ ego hucufep fapio,quod uideo indulgen* tias amp;nbsp;fuffragium meritoTu Ecdeftae effe du aS res diuerfiflïmasz altera fine altera,ôi cu altera dari potcntem.Indulgenrijs fuffidt fola poteftas clauium,fine addito illo thefauro,aui tamepoteft addijUcl folus dari.Solus datus,facit parhdpem bonotu, ut fu^î pra fatis eft diftu.Haec fi effent certa amp;nbsp;ucra,fequeretur,quod in * aulgentiæ,in quantû talcs, prorfus nihil prodeffent animabuS, nifi quod coram Ecdefiaabfoluerenf(id eft,denunciarentur cas effe abfolutas ) Aut ft prodcfrcnt,non id fterct uirfute ipfaru, fed alia adiunda illis donationc,fcilicetmcriforu Ecdefiæ.Qu« do * naóio itcru diftinguenda eft a generali applicatióc, qua Ecclefia de fado per ilia fuffragatur animabus, fine Papte applicationei

uidendu quid ipfa ualeat.Sed etiaalijs rclinquendus eft inqui* cendilabor, quibus eft nondum feffumftudiu in tantis dubijs.

(QNuncpbqçitiu:. lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

lU’rimo,lt;lclcbrehabetur,quod quidam magiftcrParrhifijste* nuit in difputatióë fua, Summu Pontificcm habere poteftatem in purgatDrium,8i Pontifex eo cognito amp;nbsp;moituo,dedit earn affertam rcmifTionenijUcIut commendans. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

lt;CMe nihil monet,quid placcât uel difpliceat fiimino pontifici Homo eftjficut caeteri, multi fuerunt fummi Pontifices, qui* bus non folum errores amp;nbsp;uitia,fed etiam portents placuerunc. Ego audio Papam utPapam,id eftj ut in Ganonibus loquitur, fefecundum Canones loquitur,aut cum Concilio déterminât ! non autem,quando fecundum fuû caput loquitur, ne forte coi gar cum quibufdam,male Chriftum cognofcctibus, dicere, qd lulr) fecundi horrend« c«des in Chriftianum popuKim,fuerint quædam benefida pij paftoris,in oucs Chrifti collata.

10^ecundo,B.Bona.li.iiii.dift.xx.Mon eflè refiftendii importa » ne,fi quis affevuerit Papam habere poteftatem in purgatorium. R-efpondeo prirnin Authoritas.S. Bona, in re hac non fufficit. CSccundo,quando id aireruerit,non crit refiftendii. ÇT ertio, Bona.refte dicit,Quia additjfcipfum cxponcns,dummodo id conftet per authoritafem maniteftam, aut diftamen rationabi* ie.Scd ilia nondum conftat manifèfts authoritas,

ÇPrimo,Sixtus quartus determinafle dicitur, quod per fulFra« ^umiUe modus nihil minuit plenitudinem indulgcntiarum^ (fRefpondco.

(F Primum,Si quis peitfiuax efTe uellet,diceret, Proba quod di^ ds optimepater,Maxime Cum foliusPapæ non fitnouos fidei ftatuere articulos,fed fecundu ftatutos iudicare defcinderc q* ftionesfidei.Hic aut erit articulus nouus, ideo aduniuerfale cólt;= filiû pertinebit eins determinatio, multomagis cj Conceptio, B.Virginis,Prælértim cubic nullu, illic multii ÔC magnû fitani * mariipericulû,Alioquin,Cum Papa fit unus homo, qui errare poteft in fide QL moribus,piculo affiduclaboraret totiusEccle* fi« ftdes,ri quicquid fibi uifum fiieritjOecefle fit uerum credi. (J~SecMo,etiafi Papa cu magna pte Ecclefiæ, fie uel fie fentiret, nee etia erratet,adhuc no eftpeccatu aut hærcfis,cotrariû fentiïc pfertim in re no neceffaria ad falute^donec fucrit p Conciliu uni* ucrfale alterû reprobatu, altcrum approbatii. Quod, ncmultis agam, illo unico probatur, quod Ecclefia Romanaetiam cum Goncilio uniuerlali Bafilien.ac tota ferme Ecclefia fentit BeatiT uirgincfinc peccatq conceptam.Et tarnen,quia altera pars non eft reprobaUjUon fuut h«cei?ici,qui contratium fapiunt,

M, L. R.ESOLVTIONES DE VIRTVTE IM ^p’crtiojigo dico,mihi nondü uiftm illam Sixti dcterm'tna*' tiorié.Sedïiæc mihi uiCi eft, quod tndulgêtiæ dantur deltiiiftis pcrmodunifuffragij.Ex quanondum fequitiir,quodideo ani*-mæ cuolent,quibus ille modus datur.

llQqarlt;o,Moi-i poffum cflê alieiri uerbi,multominus Summi Pôtihcis,mferpres,Quarcdonecfejpfuminterpretetur interim opincmu r,honoris gratia,dcfcndcndo diftum taie incognitu* Duplidterpoteft idipIüminrelligi.fTPrimo.Modus fuffragij 110« minuitpienitudincm indulgentiæ, id eft, licet indnlgétiæ dentur ibi,non per modum indulgentiæ, fed per modum fuf;« fragij,fam”é tali fuffragio ôC interceflâôc nihilominus fit,utcuo* lent omnino,qbus fùcrit impenfus. Ac fie non foluendojfcd in * tercedendo euoIant,Hancnon fcnco, fed illi ita pu tant diâum. ([îecundo.ModusfufFi'agij non minuitplenirudincmindul* gcntiae,id eft,applicatio indulgentiarum per modum fufFragij permiïfitcfts efiè,quod funt,fcilicetindulgendas plenas,ncctoc* lit id,quod natura fuafunt,Solum, quod nonagunt, ut indub 'gentiir,fcdutfuffragiû,ïthantadmii!toamp;addo,Quodrinon minuit aliquid,multomagis nihil auget iudulgêrias ilia applies * tio fuftragatoTia.Ex qs fcquK,quod non euoicnt animæper ib lum modum. Et id l'oiiant eriam uerba. Quia nô dteir. Modus illefufÇragrj plencrcdimicanimas.Sed,nô'minuit plenitudinc ‘incîuJgentiæ,(cilicct quod indulgentiæ licet plenejtamen tantu faciuntjquantum facere poteft fufFragium,nec amplius.

^TFormaabfolutióis Apoftolicæ dicit, Rcmiitédo tibi pœnas ■purgatoriijinquanfiimClauesfanââc matrisEcclefiæ feextoi* duntjEthanc formam feniant pœnitentiarij P«pæ,etia in urbe*

©’rimo,Iftafunt extra propofitum,quia eft forma abfolucn# di uiuorum amp;morienüum3 non autem forma applicandi inlt; dulgentias iam defonflis.

(J^Secundo,Tamen quærendae ueritafis caufajdicojquod cuni 'fint dubia amp;nbsp;obfcurepof.ta ifta uerba,non poteft errari in fide, -fi quis cotra fcnlêrit,quïï'pufantur intelligenda.Cur cih trépidât ilia format’cur uelut dubitans dicit,Inquantû Claues fefe exten* duQccSufpcda dl niüii rfta (remcudft cuuda.Non teuepe ûcniv gt;

PVLGENTtARVM AP LEONEM X, P, M; ƒ6 ter credere, qnod ipfc non fliidct conftântcrprQnuntiare. Cu? bic foluni nurqnani alibi adiungit^in quantum Claucs fe exs tendunt£An nondumuidemus^uigüntChtiftusin Ecclcfi« ftiajUtefiSérrare uolentcs^on penniftat crwrefSt turnen nofigt; pfos.negleftD eiusmonitotio, no'præcipitaremus inerrorem. iJTerttodicodicutprius, etiamfiPapacüfuis poenitFtiarrjs hic non erraret,non ideo funt hæretici,qui negent eius fenfum,aut non credanr, donee fuerit Concilij iiniuerlalis iudicio altemtra parfiü defïnita uel reprobata.Sic enimjicet eha indnlgentiis oç* narintfeftû Conceptionis, tan^ rem certain fide^nô tarnen da* muant;, aut ligant eos^qui folutionem taliü induigmtiaru non quçrunt. (ta quaiitudincp donetur indulgcntiarû,forniâ illara non eft necefle credere eflë ueram,donec ftatuat Ecdefia. ït ites tum uideSjquanfafitneceffîtaslegitimi 8^ uniuerfalis Condli). Sed timco,noftrum feculum non fit dignum donarinobis tale fed potius ut operationibns errotis illudamurjGcut meruimus,-

lljHominem pratdicant, qui ftatim, ut iadus nummus trt ciftam tinnierit,euolare dicanf animam,

Cho M1N E M prtedicantdd eft^uanitatefn 8^ mendacia,fc^ tundum illud,Omnis homo mendax.Etiteru,Vanitas,omnis homouiuens,Aflt;^iftapofitio,fecundummeamfententia5non , egetprobatione. Probatur tarnen perfequenté Conclufioneni lt;Quia arbitrio dei, merito animœ ualct fufFragium Ecclefuc, Ideo etiam.fi illorum effet ucra fententia, quod per modum fuf* fequitur quod ftatim cuolent,----// '/lt;ÏPriino,nou fuffragiu/ed exauditio fuffragij, eiufej fufeeptio

I^rat.Cum non orante ecefefia^fed opérante deo liberentur. lfSecudo,ï^turadeus fie agit,ut cito exaudiat,fardetaûtdare/ ut p^t in oim fanéloTÛ órön ibus,amp;: dodrinis,ut probet pfeue *■ ^tia. Ideo longe diftât fiifFragiû,exauditïo, exccutioçp eiufdc, crtiq,Qiwd hoe ipfum noue diciï,fine authoritate ulla cpn* tra^hibitioiic'Canonis, nc quid uftra in Ins côtinetur,dicaf, Noérgo dei Ecderiæ.i.ucra,fed fua,ppria.i.médacia loquunt, {jQyiH tojNon differun^illc,qui loquftur Falfum fcientei'jamp;i itlt; l€,qui afferit certum, quod nefçitcffe certum ♦ Sicenim 8^ uecu

n loqtiensàiiqiïSdo menh'hir.StdiUaiam dida/ctuntfibi-eflêin* 'mrcrta certa,öó tarnen «»êlt;Mw'affij;£nant,fan^ Eiiangelia, nullaemni

' fluthoTltäte,nel rshone,poflùrrt: ea certa effe probare. fjSexto,r*-incfuftragiuiniIiudeiretmeliusalieno officio, Beeidens,quam lüo proprio, quia ncni tantum prodeft opera# Tio,quä alterijpro quo fit,immo hoc eil Peripatetieü, ideo trangt; feo,Maxime cum illiaufint concederc,quod non profint open» * rio, fed anima: amp;:cl([^offem 56 ego iftas fabulas ridendas agita* re 86 illudere, ficut ipfi per eas illudut ueritatem, Sed defiftojiie magis dogma quam problema ponere uidear.

QxCertS eft,nSmo in ciftä tinniente,quæft5 amp;C auan'tiâ au^ * •ri pofïc, fulFragiSautem Ecclefiac eft in arbitrio folius Den IR V M eft,quod no tanto ffudio.atq? boatu etiamEuan# geliû Chriftiprædicaéur fäluberrimu.tßuae res fufpedû facit ne# gotiiî,quodplus quæftü pietatem æftimare uidenf,nifi forte iuftiffime excufenf,per hoc, quod Euangeliû Chriftiignorantlt; ïgttür,cu indulgentiæ fint nullius piefahs jtec meriti, necpraece ptijfedliœntiæ tanKunodoquædam,lîcetopus per quod tedi» munf ,fit pium,uidetuï oino quæftus augeri p eas,magis q pie# tas,du tam effufe ôC folæ tradant Euangelio uilius uix recitato. ÜProbo primo,(Çuia fuffragiû Ecclefiæ no eft iurifditio Papæ : necin manu eius,quo ad acceptationé dei,fed tantûmodo q ad oblationê^ctiSTi ftet eop: fnia de animariï redemptiôe per illud* (^ecundo,falffl efletB. Auguftini uulgata fententia,qd fuffra# gia tantû tjs profunt,qui ea fibi prodeffe meruerût,quia potefta* tePapæ,non aquot;ïït tnerito animæ prodeiTenr, cuicûiç prodeflenc • ^^errio. Contra natufâ 86 uim uocabuli eft, ut fit in poteftaté Papæ,per fuffragium redimere,Nam qultumcunqj opus fit ex# cellenS,fi ipfum uertitur in fufFragium,non ut opus,fed ut fuffra * gium,operaf.Exauditio fuffragij,potius redimin Autergo alxjs

prio uocâbnlo de re fua Ioquunî,tum nô ftatfententia eofuire# Donate uocabulo fuffragij ,figirificatiôi 86 intelleftui pofeftah’S • lI^uarto.Tucp^fus nulla effet differentia interfuffragiù 86 po * teftaténifî uoce tn^re ipfe erunt idé,quia idFcfficiût fine alio

quifito ultrauokintatéPapæ.Cur ergo nó facet fufFragiü,8i cef * fat nos cogéré alia intelligete per fuffragiû^qnâ per poteftatem. ^Hiciterum proteftor optime leftor, mie defuffragio eiufmo* ailoqui,fanq uere effet fale.Nam meamfentenüam dixiftipTa, ’quod dubitem nee intelligam,an fit,aut effe poffit tale. lt;Çuod i -deo dico,ne mihi ipfi quifqua contrarium,mefibifingat, dum hic uelut affero fuffragium,quod prius pene negaui.

Ç Quis fcit,fi omnes animae uelint redimi a purgatorio, ß* cut de fancîto Seuerino ÔC Pafchali fadum narratur,

lt;fN nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dignâ feriptura de qs duobus legi, NaCi«

tari tame audiui,quod potuiffentfuis meritis liberari, fi minus noluiffentglorificarijideopotius fuftinuerû^loriam uifionis* Sedin ijs credat quif^jquod uelit, mea nihilrefert. hion enim negaui,quin amp;nbsp;alias pœnas luant animse in purgatorio, quam fupra dixi, Sed uolui,ut etiam illis remiffïs, non euolarent, nitï amp;nbsp;fanarentur in gratia pcrfefl:e.P offe tarnen fieri,ut aliquæ nok lent redimi,ex nimia dei charitate,ex eo fit uerifimile,quodPau* lus amp;nbsp;Mofes potueruntuelle effe anathema, 86 feparationema deo inætcmum.Si taie in uita fiicere,ifti prompti étant, non ui^ detur negandum,8ti a defunftis idem fieri poffe, de quo exem? plum de quadam VirginejUide in Ser.Xauleri,quîE ficfecit.

lljSIullus fecurus eft de ueritatefuæ contritionis, multomi* nus deconfecutioneplenariaeremiffîonis. *

dico,eorû fententia,qui uolunt, côtritionem effe ne* ceffaria ad remiffïonem pc£narù,Et non uident,quÏÏ uehemen«’ ter incerta reddant omnia.Et fatis patetconclu.Nam prinrapac^^ tern omnes afferunt. Secundaaût neceffario fequitur. Meo aût iudiciopoteft fieri certa remiffio pœnarû,fcilicet Canonicarû,c ” tiam fi ille dignus nô fuerit,nec contritus. l^Jon enim contritio, nedûcertitudo cqntritionis, requiritur adpœnarû remiffione, quia tenetrcmiffio,etiâ fi fiais cÔcedatur,cufit in merapotefta« te Pap«c.^ÜIÇIQMfupra q«^ diftû eft, fi alias pœnas q criminu^ uolût remitti Jcilicet quofiTcunij mortaliû peccatorft, faciunt.

M. L. RESOLVTIÖNES DE VIRTVTE INL dum nimium magnificant indulgêtias, ut null« fint nidulgeii^ tiæ.Quia necindulgenfiæ quideni funtjfiincertîe font. Inced« nero funt^finitunturfuperabfokiendi confcientiani,ncfnfupec Clauium poteftatem,Maxime ucrojlï amp;nbsp;fuper omnium pecca« toTum mori!alium,no^ tantum criminû manifefforum, contre itione nituntur,cum nullus certus fierté fine peccato moTtali eflè Cettus aûteffe potcft,quod fine crimine eft,id eft, fine peccato, dequo coram Ecdefia polTitaccufari, ut fupra.Ideo illâcondu. nego effe ueram, meo fenfu loquens. Pofui autem, ut uiderent Uli abfurditatem fuæ iadantiæ, qua indulgentias extendunt.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i'a’'us eft ucre pœnitcns,tam rarus eft uere indu!

VJ T E k V M eorum loquor fentétia,ut uideant fuæ licentio* fe prædicationis femcritatemj'imo contradiflionem, qui cum Éam mulhs eas prodeffe damifent,^ tamT confifentur paucos effe,qui anguftam uiam ambulant, nondû erubefeunt, netçat^ tcnduntquid loquanfur. Jednecmirum. Non enim fufeepe^ runtofficiu contritionis ôô anguftæ uiæ doccndæ.Meum ifalt;5 fenfum dico,quod ôi. fi paucifint contriti, multi immo omnes întota Ecdefia,polTuiit effe liberi a pœnis Canonum,per abla« tiônem Cancmum,ficut amp;nbsp;uerenunefunt.

(TlDamnabuntur inaîternum cum fuis Magiftris, qui per liter as ucniarum fecuros fefe credunt de fua falute»

H dMaledidus q fpem furponit in homine, amp;nbsp;ponit carné bralt;= diiumfuû.bionefteîunobis ulla fiduciafalutis,nifiunusreliis Chriftus,nec aliud nomen fub codo datu, quo nos oportcat fal uos fieri. Aft.xv.Pcreat ergo fiducia in mortuis literis, in nomi* ne ueniaru, in nomine fuffragiope. Secudo ficut dixi. Liter« QC ueniæ nihilconferunt ffllutis,fed tantuinodo auferunt pœnas, nec nifi Canonicas,nec has onfes tarnen. Ahÿ hic mecû utinam terra amp;nbsp;plenitudo eins gemeretacfleret,fup fedudioné populi Chriftiâm,q paffim indulgentias nôalitcr intelligunt,q faluta:« ces,6C ad ftudû fpicitus utüesNec uiùû,cûnon exprimai eis aei

tnanifefta uerîtas. InfœlicifTïmi Chttftwni,quî nec in fuis mcrî« tis,ncc in fua confcientia bona poffunt côfîdere defalutejdocen* tnr côfidere in rcriptâ'amp; cæratam papj^rinTi,cur non ita loquar^ qd enim amplius ibi côfeiturrogofnon contritto,nô fides ,115 gratia/ed tantuïiiodo extcrni hominis pœnæ a Canonibus fta* tuifæc'.Àtq! ut panlù digrgdiaÇoaudini ego ipfe multos, qui datis pecunîjs,^ redemptis literis,totam fiduda in illas pofueiût. Ita Ènim uei audierant(ut dicebât)uel(utegD honoiis gratia credo) intellcxerant,præcones ueniarû docere, Non hic faxo,ficut nec mihi licet,qui non audiui præcones ueniales, excufentfcfe ultra nine candiaius, mea caufa, licebit,certe populi redargiîêdi funt fiures tam illoti,ut illis falutaria dicentibus, ipfi no nifi pefhfcra audiant.Seddumillidicunt. AnteomniafratrcsinChriftocrc* dite, Atiÿ confidite, amp;nbsp;pœnitentfa agite, Crucem ueftrâ tollite, Chfiftu fequamini, mortiftcate mébra ueftra, difcitepcenas Si moïifem no formidare. Ante omnia mutuâ inter uos chaiitaté habete,inuicem feruite,etiâ negleftis uenijs. Primû pauperibus ôi egenis fubuenite. fîæc inqua fimilia tam pia Qi. rcligiofa

fanda illis narrantibus. Inftpiens uulgus,nouo miraculo fub» uerfum,longe alia audit,fcilicet hæc. lt;D uos infenfa tos 8C craflï cordis homines,bellijs propt fimiles,qui niïpercipitis tantaefi! fufionem gratiaTu.En ccelü undii^ aperfcu nunc cft, Si nunc nó ïntres,quado unq intrabisÆn tot potcftis rcdimerc animas,O duri,duri S^ négligentes, duodecim denarijs pattern extraherc potcs,Só tam ingratus paren ti rn tantis pœnis,nô fuccurris cE«« go fane in extremo iudicio excufatus fum,uofqg magis aceufati/ qd fantam neglexeritis faluté.Dico tibi,Si uel una folâtunicarti näheres, hanc quolt;ÿ exuenda^ Si diftrâhendâ iudico, ut tantas gratias obtineas. Tu uero ubi uentö theritadoblocutores gras tiæjCii illi meras benediöiones inundent etia, ftat tremens uuk giiSjS^ cælû ruituru,ac terram hiatura formidat, longe peiores qua infernales pœnas fibi minari audit,ut uerû foite fit, qd ubi îÛi maiedicûtjdeus benedicit eoi« maledidionibuSjSi ubi benc dicunt,deus m^edicit,Nam qua uia fieri poffit alia,ut illi tâalfc* na Ioquantur,ab ijs,quæ audiun^uis poffit întelligeret Vnde. ilîæ qib ucrborûlaruæcSed nec oia tarnen ctedo,quæ populus paflîin fefeaudilfe dicit, alioquin hæretica, impia, blâl^^hema.

Mr ^E^OLVTiONES »DE ViRTVTB IN. jllis prædicata,piitafv. Hon credo iieru efle,quod unus illorum prohibutt,fieri exequias defunftop:,amp; facerdotfi inijitationeni ! fed magis nt iniponerentin cifta,qui exequias ÔC miflas,parent talia^ iiellet peragere.Populus hæcetià fiiigicNon credo fabu* lam illa^mendacijs refertâÇab ullo diââ,iHdeJicet,quodin quo«= dam loco, nefcio qt milliacfi redememini, tria uel qiiintj) ani# maru ftierint redempfieper has uenias, inter quas ibiû tres ftie;’ runt damnatae, quia detrax erant indulgctqs. Nemo hanc dixit fed pafliioiTc Chrifti narrantibus, talia populus audiuit, aut pos^ ftea audilTefinxit.l^on credo uerû,qd paflim fiue uedoribus, fi* ue hofpitibus, aut alias femientibus, pro pittio dant quatuor, lt;juinlt;5,uel quot libitû fiierit,animas. Mon credo,quod in pul « pitiSjpoft^ impetuofo mugitu defpumauerint fuas exhorfatio nes,ut populus imponat,clamitEnt,rmpone,impone, impone (hancempo|^kis uocc, caput amp;nbsp;cauda,imo Si uentre,ac totu pene fermonc eflê,fingif) tum ut apoftolicipdicatores, rem nó uerbis modo,fed exemplo docent, defcendut, primiq? ad cifta eunt,inoim oculis,irritâtes Si prouoStes fimplicc Si ftultü po* pulujUt penitus exugTt medullas eius.Imponût ftaq; fplendido geftu,ah^ fonqro tinnitu.tum mirant,fi non pluant ca^feri ocs totûæs fuitarridct impoiïétibus,indignant omittctes.Non du co ego iftas nundinas eflè anirnaru,5i monopoliacpopulu ini’ dignor,quitam pia ftudia,^ fua ruditate,non fpeciem,fed ufcç ad furore’auaritia^interpretaut^iancp mihi forte dignus nenia uideat populus,qui ex iftis nouis fpiritibus uel nouïïmcntc, ucl errorc accipiat,cum prins magis audirefit folitus,quæ ad chari* taté Si humifitatcperrtneant. Sed fi catalogu porfentoforü au^ dituum uelim perc5fere,nouo uolumine fuerit opus, tgo uero mea lèntétia credo,ft indulgentiæ eflent etiapræceptæ, Si fàlu^ tares,famen quiain tam grande funt nuncabufum Si fcandalö redadff,utuelhac fola caulafafis iufta, utumuerfæ follerenturi Ne fortefi diutius permittantur uigere, tandem præcones earö præpecuniarûamoreinfaniant.Verequidem credo,non omia abiilis didaeire,quæpairim fcruntur,uerumdebuerant (altem populum in hoe arguere,Si (ëfeclarius exponere,aut quod nie * lius cft fecuiidum cancyics modelte loqui deindulgentijs.

D_VLlt;aENTlARVM AD LEONEM-X. P. M. U^auendi fum nimis,qui dicunt,uenias illas papæ donum «ffe illud dei inaeftimabilcjquo reconciliatur homo deo, IfjPESTlLENTES hîEreticosdebuerâeosdiccrc,quidcm tnagis impiû hæreticû,q dicere indulgêtias Papæ effe gratia rcconciliaHonis dei^Yerû utftomadiûmeum premâ,uolo po«= tins eos nulla malitia aut uoliïtatc, talia dixiffc jaut pofuiffe, fed mera infcitia, nbsp;nbsp;tam cruditionis,q ingenq penuria, licet 86 in

hoc fit tcmcritas,quod tam indoâi, no potius bubulciopusfe^ » ccrunt, q opus docendarû animare Chrifti fubirent^udiamus itacgiftû bubulcûfuauerbagrunnienté,ficeniminnbellofuo, poftcg indulgentias in quatuor principales gratias difcribuerat, 6ô multas alias minus princigalesfTPrimajnquit.gratia princi# palis,eftplenaria remiffio oim peccatorû,qua quidem gratia ni * nil maius potcft dici,eo qnod homo peccator, ôi diuina gratia priuatus, per ilia perfcaïrrEmiffioncm ôC dei gratiâ denuo côfe ♦ quif.Hæcille.lt;J)bfecro,qnæhæreticorûfentina,tâhæreticeunçî locutaeftfucl exhocloco difce, qua caufafiat,ut cum illi fcfe fan* ftiflima docere dicât,populus tarnen taîmpia andiat.Vtinahic fit diui Hieronymi zelus ôi eloqulûjt udet me talk temeritatis, quod ifte blatteraéor no fucrit ueritus,eum libellû æd«e in faciequot; quatuor illuftriûquot;, SZ circûiacentiû uniuerfitatû, acfi orno ibi ino genia uerfa elfent in fungos p^tidos.Doleo 8ô haereticis nol^is propinquisPighardis, tandciienilTe occafioiiéiuftc criminadi Ecclcfiâ Ko man's, fi hæc in ea doceri audierint. (^uod âut ifte infulfus author,non malicia forte,fed infcitia ifta dixcrit, ex illo uiderclicet,quia inquit,per illâ(id eft,primâgratiam plenaria re ' miffioncm^confequit homo perfefta remiffionc.tÇuid eft,dicé* re, per plenariâremiflîonem cofequitur perfeftFremiflionem, amp;nbsp;per gratmdeiconfequitur gratia dcif Annô perfebrem fonv niat,aut phrenefi laboratc Scd ad fenfum hereticû uerte animû. (JHancpriniagratiFuulteam elfe, quamaius dici nihil poteftj_^ êi qciTconfcquitur homo priuatus gratia,quod nifi de iuftifica* te gratia fpiritus intclligi nopoteft. Nec iplüm aliter infellexiffe darum eft.alioquin no effet,qua maius dici nihil poteft.tÇuan* -fl etiâ de gratia iuftificantc alias loqucretur, fatisimpieloques

M. L. RESOLVTIONES DE VIRTVTE Il^ em non ficutille,fed in donis crearis,inquit, nuUueft: mains cha titate.Hicuero gratia dei, amp;nbsp;giariia papç,in unius uocabnli Cbaquot;* os confuditjdignns author tali nel opinione,uel errore. _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(fSequiturin eodem libro.

^lPer qna etia peccatop: remiffïoné, fibi, pœnæ in pnrgaforio proffer offenfam dininæmaieftaftsJnendîEjpleniflime remib tnnt,attß difti purgatorij pocnæ,omnino delenf.Delphicuau^ diuimns oracnlû,nt nihiloîho dubitat, qui cSîa ignorat^depo^ teftafe clauifi in purg^hjrîû fecurepnûtiat.Scd fahs de his fupra CTSeqnitnr ibidem.

tiJBt licet ad tanta gratta merendâ,nihil fatis dignu poffitrettt« bui,eo quod donum dei 8£gratia æftimationénô nabent Sic. Vides ntiterû donû Sé gratta dei inæftimabiléuocet, id qd pa^ pa remittit,homo digniflimus^qui ecdefias doceatjd eft,hære îicoi.c proftibnla.Poft^ his uerbis gratiâ illâ'ad forû amp;nbsp;nûditias ftudiofe adornara't, mox damé Mercuriû fuû habitu louis neftic ; ne nllns intelligat, quod lucrii qnæreret, nift qui non pluipfc întelligit.permittit pauperib’qnoqj earn grafisdari, ita fane,fi primû nndecunçp peainias corraderefeiitauerintaboniscntin” quit)fauforibus,ita utmendicantes fratres ftnelicentia fuoji: luä^ periojypeainiâprocurentcqamultomclior eft apnd hune pieu* dolumremilTto uclftdaepoenæ,qu8 làlutaris obedientia)Cum uero nuliç patuerit uia corradëdipecunias, utgratiSillam redtä* mant(id eft^denuo emanr,non quod illi uendant, fed quod ni * tnia reru fimilitndo cogit uocabulis abuti)fum demü dicit, |le * gnnm enim cœlo5^ non plus diuitibus patere dcbet,quam pan pcribus.Iteru per uenias uolés patere cœlum. Sed fubtrahocala * nium,ne pro merifis in eos debacchetur.Sit fatis indicaffe Edes’ libuSjpeftilentiâeorum fermonnm tam infigni (ut parerat) in^ uolutammfcitiæ ruditati,ut dignum effet operculum uafe.

B S EC R.O,eutiftâ dilatioiienidanthôîbusinpericului’ K quid prodeft illis talia prædicad^nifi quod pecunia quærituc non falus animaR:,etS fi çflent uera^nunc cû lint amp;nbsp;inipia Ô2 falfa,multDmagis tint explodendx.Sane Si. ego fuperius permi fijpofTe pœnas reniitti,etianiiis,qui nô funt cotLiti,quod illi ne *■ gant.Hiciurfum,quodilli affirmant,negandûputo.jLti^ decô » felTionalibus quidem,idem mihi,quod de pœnis iudiciiTeft,fci licet, ntrobiçgnô requiricontritione,necg quo ad redemption?quot; eotû, quod negant, neq; quo adufum,fimiliter QL in pœnis rci mittendis.Quandoquide'sars côfeflionalis,eftremiffio pœnæ Sed in redimendis animabus omnino diirentio,amp; peto ut pro *■ bent difta fua. Ego quidc in redimendis animabus longe aliud uideriputo,qin remiffionepœnarû. Siquidêînremiffionibus poenæ,homo recipit bonû,fcd in redimédis animabus facit bo nû. At impius recipere bonû poteft, fed nullo modo faccre.nec poteftpkcerc opus eius deo,quiipfenon placet,ut Gen.iii). Re = ipexit dns ad Abel,amp; ad munera cius.Bgt;einde cótra feriptufâ eft ut quis primo alteri mifereat, c^ animac^æ, amp;nbsp;prius feftucâ de oculo Fratris eqciatjqs trabé de fuo.abç oino ut feruus diabolire ♦ dimatftliâdei.Sê hoc apudipfum deum ridiculû eft,uthoftis p »micoregis intercédât.(ßuis rogo furor hic eftequicut uiliffime pœnae remiffione;amp; ad falutem inutile magnificent) peccata,^ * ïum pœnitentia fola fuerat magnificâda,exfenuat. Si hoc nunc eft hæreÉicû,maleforias,fcandalofum,piaTÛ auriû offenfiuû, qd tand?eft,quod his nouû portétk appellari pofiitc An his titulis, HAERETICAE PRAVITATlS INQV1S1TO« R E S, ideo catholicoSjCatholicafcÿ fententias uexant,atque faVi * g^^quohccat eis folis impune amp;nbsp;prolibito hærefes inundatie l|.ïDicuntaût,quod redempho illanô innititur operiredimen^ tis,red merito redimédi.RefpondeOjQuis hoc dixitcunde pro * batureCur ergo nó fine opéré redimentis, merito redimendus proprio liberatur e fed nolunc crefccret pecunia,cupita proptec ’ falutenianimarfî. Cur ergo non inuocamusTurcas,ôô ludæos ut nobifeum etiam fuas pecunias imponant, no propter noftrâ auaritiam, fed propter rcdemptioiiêanimatûcKecobftare uki detur,quod ijli nó funt bßptizatijquando hic non eft|opus,uifi

pecunia dantis,nequ9$ anima pereuntis,nó enim il Ia datio iiv nititur^nilî redimendac animæ.Credo quod fiuelafinus impo*^ neret aurum^etiam redimeret, quod fi cequicituc aliqua difpofi liOjnecefTario 8ó gratia, cum Chriftianus peccator magis dil'plt * ceat deo quam ullus infidelis, nee tantum dedecorat afiinimni ♦ dibilitas,^ Chriftianum impietas(J^undo,dixi confeiTiona* lia quidem peccatoribus, ficue amp;: remifliones pœnarû dari poC= fe. Sed iw dixi,ut hort9ndi,immo nee permittendi fint talia re^ dimere,ficut ipfi impie amp;nbsp;crudeliter docent,quod probo,---il

fli id agit,ufc homines qiiätocius a diabolo reced9nt,ficut ait Ec ’ defiafl.Ne fardes conuerti ad dominu.Et iplè dominus. Vigila^ te,quia nefcitis diem ne«^ ho«. Et Paulus, Feftinemus ingredi in requiem illam.ft Petrus, Cum ergo hæc omnia cofumanda fint,qualcs oportet uos effe in fandis cóuerfationibus 8C pietati ' busproperanfes inaduentum diei amp;c. Sed haecideo illi docue » tunt,quia follicitierant,nó quomodo pecunias coUigerent,fed animas faluarent. Hq uero uelut fecure illis tribuunt miferam di * lationem,8ó quitum in cis eft,in periculo æfernæ mortis relinks quunt, ita ut nefciam an tali ftudio fint ab homicidijs animaru excufati,quippe non quæritur hic falus dantis, fed donum perc untis.cum,fi effent boni paftores animarum,amp; uere Chriftiani -omnibus ftudijs 9gcrent,ut peccatore”ad timorem dei, amp;nbsp;hor# rorem peccati inducercnt,iicc quiefeerent flendo,orando, mo* nendo,increpando,donec anima fratris lucrifacerent.quod fi ik le pergeret pecuniam dare,perfeueraturus malus,in faciem ei re * ijcerent,amp; eu Apoftolo dicerent, Non quæro tua,fed te. Et itei= rum,Pecunia tu.a tecum in perditionem.8^ abhorrèrent a conlt;= fpedu eius.Sic fie rede agerent,fed abfit hoc a Mercurio noftro. quin id potius agamus, fi uencrint peccatDtcs,mcdiatDribus i* doneis freti (.blucris ) etiâinuito Chrifto cûuniuerfis apoftolis, fint ficut unus ex nobis,nihilnô potentcs,quod nospolTumus, etia amas redimere ipfe fine intermiffîô^ereuntes,ctiâ ridenti^ bus nobis,(3C dedonoeopj fecure gaudetibus.Ifta eftcharitas in populu Chrifti,amp; fratres noffros.ita cur.amus aims eo^ ut intel'quot; ligat in fui^eccatis, nos nouiffima.i. nulla cópaflïone habere.

pVLGËNTi AR V M A P LEONEM X. P. M. (£lt;Qu{ltbct Chrifttanus ucrc copundus habet remiflionem^ plenariâ a pœna ôô cu!pa,etiâ fine litcris «eniarS/ibi débita. CIA L 10 Q VIN in peticiilo effent, qui literas eiiifmodi non haberent,quod felfiini eft,cû illæ fint neqi prçceptae, nccj coniiil-tæ,fed liberæ.Neqj peccant, qui eas negligunt, nec ideo in petits culo falutis funt. (Çuod ex eo patet,quia taies iâ funt in nia man® datorum dei.Et per cafum. fi quando ei non daretur eiufmodi remiffiojdebetur tarnen ei,ut dicitPapa. led hic intercedit, O acutiffimû Ingenium quorundam dicentium ,quodueiahæc effent,fi cancnies effent pœnæ tantum a Papa pofitæ. Nunc ue« ro funt declaratorq pœnarûa deo infliftarum. Sic loqui decet CQS,qui uerifatem femel perpetuo odio perfequi propofucrunt*^ ClPrimû pronuntiant uelut ex oraculo,quod deus pro peccatis poenam latiffaftoriam requirit. Aliam fcilicet quacrucem eiian® geliclcid eft,ieiu.labo.uigi. )aliani quâ caftigatoriam, nô enini has intelligunt, quia has remitti nilï a deo non poffunt negate. S[$ecundo,huic monftro addunt maius,fcilicet quod canones

cdarent impofitam.ergo Papa no habet,nifi declarare, nuncg autem imponerc,nec relaxare.alioquin contra uerbum Chrifti hij ficdocebunt nos,Quicquid ego ligauero,tu folues.

(XC^ilibet Chriftianus ueriis,fiue uiuus fine mortuus, ha/ bctparticipationemomniumbonorâ Chrifti ÔÔ Eccleftæ, etiatn fineliteris ueniarnm,a deo fibi datam.

fflMPOSSIBlLE cfteffeChriftianü-,quinChriftuhabeatlt; Quod fi Chriftu,8ô omniafimul quæ Chrifti, Dicitenim B. A“* poftolus Ko.xiq.Induimini dominû lefum Chriftu. Et Ro. viiî Quô non omnia nobis cii illo donauitÆt i. Cor.iij.Omnia uc ** ftca,fiue Cephas,fiucPaulus,fiue uita,fiue mors.Et i. Cotin.xi). No eft« ueftri,fedmembra de membro.Et alijs locis,ubi delcri* bit unu corpus,unupanem,nos onmeseffein Chriftofingulos alterû alterius membra. Et in Cant.Dileftus meus mihi,amp; ego illi, quia perfidem Chrifti efFicitur Chriftianus unus fpiritus,5«C unû eu Chrifto.Erût enim duo in carne una.Quod facramentî» magnû eft in Cheifto ôi Ecdefia, lt;Cû ergo fpiritus Chrifti fitûi

M, -L RESOLVTIONËS DE VÏRTVTE ïN— Chriftianis, per quem fratres cohsvfedes, cócorporales5amp;: ciueS ' fiunt Chrifti, quomodo ibipolTitnoneirepartidpatio óimbo*^ norum Chriftirnam 8C Chriftus cx eodem fpiritu habet omnia fua.ihi fit,per inçftimabiles diuitias mifericordiafu dei patris,ut Chriftianus poflïtgloriari,amp;: cum fiduda prçfumere in Chrifto omnia,fdlicet quod iuftitia,uirtus,patientia, hurnilitas,oninia mérita ClKifti,fint etiam fna,pcr unitatem fpiritus ck fide in illu Rurfum,omnia peccatafua,iam nó fint fua,fed Chrifti,per can dem unitatcm,inquo amp;abforbcntur omnia.Mt hæc eft fiduda Chriftianorû,amp; lucnndifas côfdentiæ noftræ, quod per fidem fiunt peccata noftra, nô noftra,fed Chrifti,in quem deus pofuit peccata oim noftrû,8ô ipfe tulit peccata noftra,ipfe agnus dei,q tollit peccata mundi. Rurfum omnis iuftitia Chrifti, fit noftra, Imponifc enim manû fui fuper nos,8ô bene habcmus,amp; extern ditpalliû fuû,amp; operit nos,bencdiftus SaluafoT in fecula Ame.

erum quando hæc partidpatio fuauiffima amp;nbsp;iucunda pet;« mutatio,non fitnifi per fidem,hancautem homo necdarcnec auferre poflit, fatis darum puto, quod uirtute clauiû uel benefp cio ucnialium literarû hæcparticipatio nô datur,fed potius atvgt; te Si fine illis daturafolo deo,fiait remiffio ante remiflîonem, abfolutio ante abfolut!onic,ita participatio ante participations.--(i^iidergo participât Papa fus partidpationef|lt;efpoigt;deo,illi dicerent,ut fupra de remiflione diftum eft Conclu, vtquod de * cîaratiue partidpat.Nam qilô'poffint aliter dicere,non intellige » ce me confireonMeum fenfum fequente ponam condufione.

IJ^enTiflîo tarnen ÔC participatio Papæ, nullo modo eft co temncnda,quiaCut dixOeft declaratio remiffîonis diuinæ.

O N quod neceffaria fit ilia dedaratio,quæ in literis 5i pu^ Micis fit induIgentiarû(fufFicit enim ea quç fit in priuata confèC» fione)fed quod nô fit confemnenda, quia per earn etiâ Eedefias notafit,8i âpprobatur,priuatim fada declaratio.Sicenim ego întelligendumputo. (Çuihabetmeliora,dicatea,Nonenim» — quid alias ilia participatio publica tadat, uideq^V^uJîcëtfiæiïc^ codufionemab 6îBus(utpufo)accept3^'nonnegem,dixi tarnen fupra Goiidu. vi. mihi nô placere hune modû loquendi, quod

Papa nihiMiud faciat, quod dcdaret aut approbet rcmiffïc/’ nem dinitia, feu participatioiie. Nam id primo nimis uiles red^ dit Ecclcfiç claues^io uetbü Chrifti facit irritum quodâniodo tibi dixit,Quodcücg 8óc.l)eckratio enim nimis modicü eft.Se# cundo,Qxiia incerta crunt ôîâ ei, ciii fit declaratio, licct alijs feu Ecclefiæ foris in facie certa fiât illius remiflio amp;nbsp;cóciliatio. (Çua* re ficut fuperius de remiffione culpæ,ita de partiripaHonebono® ril LI oio opinari, donee erndiat melius,uidelicct,(ÇLiod ficut pc® ccatoT poft peccatïïdifficillime cöfidit in mifericordia dei,adeo urgetad delperationenijpeccatü onere fuo grauiflîmû,multo« cß fâcilius iram,cç mifericotdiâ dei cogitât,ficut ante peccatû fk# cüius mifericordiâ', q: iram cogitât. Omnia enim peruerfe agit homo,T imens,ubi non eft timendû,lcd fperandû, fciÜcet poft peccatû.Præfumens ubi non eft præfumendû, fed timendû,fci^ licet ante peccatû.Œuius rei exemplûabûde oftenfum eftinrefut® teftione Chrifti, ubi multis argumentes opus fuK,ut fefe in cor# dibus difcipulorû rerufcitaret.Denilt;5 prima aniîûciatio fuit mu ® liebris, amp;nbsp;delyramentis ab illis côparata. Ita amp;: peccatori prima fiducia apparct mollis,amp;: aii nô,uel uix credendû putet.Ita mul » to difficilius eft confiderc,fefe elfe participem Chrifti bonorum (id eft inenarrabiliu bonorû, ut fit particeps diuinæ naturæ, ut a{t,S.Petrus)Magnitudo bonopz etiâ operatiir diffidentiâ,uide » ' licet,nô folû effe remifla tanta mala,uerû 66 collata tanta bons, utfitfiliusdei,hæres regni,fraterChrifti,fociusangclorum,dns mundi. (Jgt;bfecro,quomodo hçc ucra poteft a-edere,qui peccat» fuimorfu,immo pondéréteffiistrahituradinfcroSfHicita«^ne * ceffariû eft iudiciû clauis,ut homo fibi nô credat,credat aût poî! tins clauidd eft,facerdote. Ahp nihil euro,fi efiam fit forte indo« dus clauiger,autleuis.Nam n^propferfaccrdotEm,necpotefta* tem cius,red propter uerbû eius qui dixit,amp; nô mentit,Quods ainq? folueris amp;;c.Inr)s enim qui credut in uerbû iftud,non po« teft clauis errare. Irrat uero in qs folis,quinô credunt abfolutio = nem iftam ualere. Nam fînge(per impoflibile uel canltngens)S quts non fit,uelnô^putet fefe fates cótritum, tarnen abfoluens tijtotafïducia credat fefe abfolutum(fîducia mea fie opinor)hçc ipfa fides eum facit abfolutum ucriirime,quia crédit in euni qui

Mî L. RESOLVTIONES DE VIRTVTE iN non fccas,q fibaptizet te incptus,leuis,imperitus facerdos. Ad* dcjfi eoaiioii putes fefatis conmtû(tibi ein no potes nec dcbeS confidere)nthiiomiiius, ficredis ei, qui dixit.(l^iicredideritQC baptizatus fuerit,hic faluus erit,dico tihi, hæcfides eius uerbi fa* cit te ueriffime baprizari,quicquid fit de contritione tu.a,ideo de ubii^ opus eft.Tantum habes,quantum credis. Atçp ficintek ligo quod noftri dodores dicuntjfàcramentaefleefFjcaciagra* tiæ figna,non quia fttfut B. Aug.)fed qui.a creditin' ut fupra. CTlta hic. ƒ bfolutio eft efFicax,non quia fit, a quocucj tandem fiat,erret fine non erret,fed quia creditur.Nec hanc fidéquot;poteft rc gt;nbsp;feruatio tafuûïmpedire, nifieflet manifefta 8C contempta. Pro* nidc dico,Homo quÏÏdo in peccato eft,ita uexaTamp; agitaïcôfci* entiaeius,ut fuo fenl'u potius participationequot;oîm malojefefc cre* dat habere.(t talishomo cerfcproxinius eft iuftificationi,amp;ha* bct initiû gratiæ,ldeo ei confugiendii eft ad folatiû clauiû, ut ac# bitrio facerdotis quietet ,8ô pace obtineat,atq5 fiduciFcaniequa '■ turparticipatioiTc oim bonorûChriftiôôEcclefiæ. (^lodfiqs hancparticipationis officio facerdotis fibifâââ^non credideiir, aut diibitauerit,non errore clauis, fed fuç infidelitatis,feducitut amp;nbsp;magno damno fua animâafficit,amp; deo, uerbolt;$ eius iniurii» am atiç fummîîrreuerentiâ facitjdeo multo melius eft, ut non adeat ad sbfolutionequot;, fi nô crcdat fefe abfolui, quâ fi fine fide ac* cedat.fide enfaccedit,amp; iudiciu fibi acapit,nô fecus fi baptifi nnim uef facramentu panisfide acceperit. Iproinde no’adeo eft ncceffaria cantritio,cf fides.Incoparabiliter enTpIus ibi cofequitquot; fides abfolutionis,^teruorcôtritionis. ft bac fide omifra,nos pfurimifolû in formandis contritionibus L-iboramus,ut docea-ï mushominesfuncconftdereremiffa peccata,quando fenfèrint fefeeffeperfedecontritos(ideft,nunq-confidere,fedmagis ad defperationêlaborare)cum fecundû propheta,non in noftram côtrition'e,{èd in uerbû eius fit fperandû.^eqg em dixit, Memot efto côtritiôis meæ feruo tuo, in quîi mihi fpem dedifti, fed me morefto uerbi tui, in quo mihifpem dedifti. Et iterû. In uerbu tuû(no uhiç in opus noftrû)fuperfperaui.Et iteru, Suftinuitani* ma mea in uerbo ei^ 8^c.Et ut Pfal.l.in Hebreo eft, Tibi foli pcc caui,propterea iuftificabis uerbo tuo.Igif nec facram'êtû,necfa* cecdoSjfed fides uecbi Clicifti, lacerdotF offîciu eius tete iu*

PVLGENTIARVM AP LEONEM X, P, M.. ftiftcat.Quidad te,ri dominus pcrlt;ifinum uel afinsim loquatuf,’’ diïhïodotu uerbûeins audias,in quo (pcres at^ credas. Sicins telligerem illud quod noftri doftores Scholaftici dicunt, facra? menta Ecclefiæ effe in exercitationem nobis datajhoccft, tan^ inæftimabilia dona,in quibus occafionem habeamus credendi amp;nbsp;iuftificandi.Nam olim crat fermo domini preciofus tempo* teSaulis,nunc uero ctiam pcrieuiffimos, peflimos, indoftiflïs: mos homines fuum uerbû tibi fonat. Tu in uerbûintcnde, 6C mittelaruâperfonæ.Erret,non erret ille,tu non erras fi credide* ris. Hic fi crro amp;nbsp;defipio reuocet me qui fapit.Cófequens ex ijs critjUttresillæueritatesIoan.Gerfonisiamdiuinomneslibros j » ÓC aures franffufæ,prudenter intelligend« fint,puta quod non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ideo confidat fefe homo effe in ftatu falutis, quia poteft dicere, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

fe dolere de peccatis,fed multomagis id aduertat, fi fic optet fa* cramentu abfolutionis,ut credatjfi per ipfum fuerit affècutus fe* feabfolui.Hocenim eft facramentüin uoto fufdpere,id eft,in fl* de uerbi uel præfentis uel defyderati auditus. Clt;ine ergD,ne quT* do in tuam cotritionem ullo modo confidas,fed in nudilTimu ucrbum optimi Ô6 fideliffimi tui faluatnris lefu ChrifttCortuu^ fallet tcjille te non fallet,uel habitus,uel defyderatus|^,iæ fi îtai funt(det dominus deus ut cum propheta Michea, fim uir lio ha * bcnsTpiritunijacmendadupotiusloquar^limendû eft, multas animas perdi per indoftiffimos illos operû amp;nbsp;ccnitritionisbo* uinatrrres.yrimu^quod fidem uerbi non docent,fed contritio* nem duntaxat,ah5 hanc tenuitcr fatis.lgcundo, quod facillimi funt abfolutiones impendereamp; parficipahones eiufmodi, qua* fi fit paffim óïni, iftam fidem habere, necg difcutiunt,quem aut Quare abfoluant.Ita^ non tarn neceflariii eft abfoluendo dicere doles,cf illud.credis tcfe abfolui a me poirc,ficut Chriftus ait ad cæcqs.Creditis me poflehsECUobis fiicerefCredenti omnia pof* fibiliafunt. Mæcenimfidescerteinillis maximeprobatur,qui tremarecôfcientiæ^gitah,potius fefediffidercfentiunt.illis ue* to qui talem miferiânon fentiunt, nefcio an fint claues iliac con-folatoTiac,cûcônfolarinÛmereantur,nifiquiIugent.necanimlt;i* ti ad fidcmTemiffioTiis, nifi qui trépidât diffidentia refcntionis « Atqj ut finem tandem ftiaa,Hec fententia mea,credo, potcftatü dauis non minuitjUtmihiimpingiturjfed afalfo hoiiore amp;ty*-

M. L, RESOLVTIONeS DB VÎRTVTE ïNL Wtinida ceuetétia in fibi debitam nbsp;nbsp;amabilem reucrentiarediS

cit.Non enim eft micu^fi daues contemptuifiant,fifalfis hoiio*’ ribus,ideftjÉerrcgt;ribus fantumodo offeranîfufcipiendæ, Cnni cognita earn faluberrima comoditate, faxuin fit,aut lignu, qui no cumlachr^nris eosexofculetur, amp;ampledatur. (Çmdeigo Pontificempropfer cas magnificamus, amp;nbsp;hominem terribilê fîngimusfNon illius funt daues,Meç potius funt, mihi donatç mcae feluti, meæ cofolafioni, pad quieti conceffæ. Pontifex femus eft ÓL minifter meus in dauibus,ipfe noeget illis ut Pongt; tifeXjfedego./duladores uero omnia Pontificibus infleftunt, non noftram confolationem^fed illomm tantömodo potenti *-am in illis iachtant,amp; perea ipfa nos terrent, per quç nos maxi me oporrtuit Confolan,adeo funt hodie omnia peruerlà,Et adî« hue nofputamus infœlicia effe tépora, in quibus tantus eft abu«* fus opiSmarûrerum in pelfimas res nobis uerfarumJltaqg iftam Conclu.ut iàcetjiion oninîno feneojfed ex magna parte nego/ flC- ON CL V SI O XXXtX.

(ÔIDifïîcfllimû eft etiâ dodiflïmis Theoïogisj^fimul extolled te ueniarn laigitatC cÔtritionis ueritate^coram p opulo» (xKatio huius eft iêquens condufio.

CJjContritionis uerifas pœnas quseritöó amat,uemarum aufem largitas odiffe facit/altem occalîone,

|£p A uerû pœnitenté, ôi- uidebis eum tam srdenter m i^fo quærere ultioné oîFenfiôis diuinte,uf cogat fe fui mifereri,lma ut neceflariûfit ei refiftere,ne deftruat felc,nt fæpclegimus amp;nbsp;ui dimus conh'gilïè.Et B.Hiero.talcferibit fuâ Paula fuiire,S^ ipre^# met de feipfo.Nihil iftiseft fatis pœnarû.Quin eu filio prodigo inuocant cœlu ÔC terrïï^amp; deu ipfum contra feipfos,ficut amp;nbsp;Da* nid quando dixi^ert!atur obfecro gladius tuns in me amp;nbsp;iq do mum patrismei.ÇHeâe ergomeputo dixiflc,Poenitenhas Ca* nonicas tjs tantû impofitas,qui uelnoUent melioTa facere,utpi* ^ri,ucl certe ut explorarenf de ueritate cótritióis fuæ.Patet ita^ difficile fit faite doftis, inter odiû ôC amofe^jœnarû medio^ iiCjUtfic doceant odiûearïï^ut taniêquot;maxime pfuadeant atnoîç

DVLGENTIARVM AP LEÛNEM X, P- M, eatumJndoâis ucro,cum fit nihil difficile,nihil obftjit,quin ÇS hocfitfacilc.fuangcliû quidcm docetpœnas liô fugere,nec l*xare,fed quæfete SC am9re,quia docet fpiritum libertatis ÔC ft*-moris dei ufç ad conten^tû omnium pœnaium.lkt muifo lu * I crofiuseft,ôicxpeditC9pfisquœftoçe,utpopulustimeatpcEnas J amp;fpiritum mundi ah^ timoris in litera SC lcruitutehauriat,d5 « audit effe famhorribilem rem, pœnas quafdam Canonicas,ut j nô nififanfco ftudio,fanto impcndio,tanta pompa,tantis cercis tnônijs doceanluc uitarr^antis necEuangeliû docetur amari r ^^l^ncitur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k

(y^iid ergo dicis de peregrinantibus Romam,Hieruf91em,S. lacobum, Aquifgranum,Trcuerim,multaf^ alias regiones, nbsp;nbsp;ttClttOW *

îoca^caufa indulgentiarum. Item in dedicationibus Ecclefiaru« _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CRefpondeo.

ILPercgrînationes iftîc fiïïr multis caufisrariffîme iuftis, prima eft oim cômuniffima, Curiofitas fcilicet uidédi 8C audiendialie

na amp;nbsp;ignota, q leuiêas uenif defaftidio SC accidia cultus dci,in ecclcfia propria negleâi. Alioquin inlt;!ôporabiliter meliores in^ dulgetias domi inueniret,quam in ôïfeus iam diâis lotis fimul fwipHs,fimiliter SC Chriftû SC fanftos præfentius haberet,fi no ta ftultus efret,ut ligna SC lapides præferref pauperibus SC proxi * mis fuis, qbus in cnaritate feruiret,aut eriâ fuæ femiliæ^uiderct. ([Âltera eft tolerabilis,fâlicet caufa indulgentia^.Nam cum in » dulgcntiae fint Iiberæ,nô præcepf æ,9c per h oc nuUius meriti,ni * hil prorfus merétur,qui prsecife propter indulgentias peregrin« turjufte aûtilli fie illudunt,qui domi Chriftû amp;nbsp;proximû negli* gunt,utfbris dccuploplus eöfumantfineftudu SC merito.Ideo qui domi mancret SC illudcogifaret. Charitas operit multitudi?=-nem peccatorü.ïtilludjiÇuod fupereftdatecleemofynâ SC cccc omnia munda uobis,Iongemelius^io folum hic beneagerec quam fi omnes uenias in Hicrufalem 8C Roma afferret.fed non ^Cet adeo rede fapere,ideo tradimur SC in defyderia noftra. IDktt^cftcatiamp;âffiidiôis laboris pro pecc9tD,qua credo ra «-ro côtingerejakem folâ’.NâSCdomi polTet fefe affligere amp;nbsp;labo» tare,fi laboré tm modo'^eret.fi tn fàcit,nîr eft maîûjUho bonu ♦ (Touarta, honefta, fed fi fiat fîngulari deuotione pro honore ùndorü ôi gloria dei,ac fijo profedu, fîcut fânda Lucia ad béas*

M. L. RESOLVTIONES PË VIRTVTE ÏN tam Agatham,amp; quidam fanfti patres ^ma'uifitarunt,quod non fecerint curiofitate exitus probauit .(fProinde mihi placet in iftis facukatibus, quod etiam uota talium peregrinationum commutaAur in alia opera.ahj utinam gratis cómutarentur.

(BCaute funt ueni« Apoftolic» pdicandae, ne populus hV’ fe intelh'gat eas præferri, exteris bonis operibus charitah's,

G O fic diccré'ad populü,EccefratreSjfcireuos oportet, qd triplex eft genus bono^ operum,qd expenfionibus pecuniæ fie gt;nbsp;tipoteft.Primû ante óïa,Si quis pauperibus donet,au£proxi « mo egenti mutuet, Si oino in quacuntj neCeffïtatelaborati fub » neniat. Hoe opus fic eft agendü,ut cti5 intermittend« fint ftru^ fturæ Ecclefiarixjôi omittendæ oblationes ad uafa amp;nbsp;ornamen * ta Ecclefiafû. Poft($ hoc fuerit fâdû,amp; noreftat qui egeat, T um fecundû erit, noftras amp;nbsp;in noftris terris Ecclefias amp;nbsp;hofpitalia, public« uflitatis ftruduras primû iuuare. Poft^ aût id fuerit fiiâûjtum demû fi placet,poteftis amp;nbsp;pro indulgentes redimens« dis tertio loco dare. Quia in primo eft mandatu Chrifti,in no* niflïmo illo nullum mandatulfl^i dixeris,Ifta prædicationepa* Turn colligetur pecuniaru pec indulgentias.t-efpondeo,Credo Sed quid hoc miru,cum Pontifices per indulgentias non qu«* rant peainiaSjfed falutem animaru, ut pafet ii^s, quas dant in cóiêcrationibus EcclefiarûÔi altarium .(deo nouoluntper fuas ueniasimpediremeliora,fedpromouerepotius charitatC Ego libere dico,quod quiaîiter docct populu, amp;nbsp;hunc ordinem pet= nercit,nódodoCjfed feduâorpopuli eft,nifi quod populus pro* pter peccata fua mcretur aliqn non audire ueritaté'cede pdicari*

Iflpocendi funt Chriftiani, q, papæ mens no eft, redêptionê ueniarû ulla ex partecoparandSeflè opibus mifericordiae* Ç^.apîintelligo, ut fupra dixi, prout Ibnat perfonTpublicam, id eftjUt per Canones nobis loquituCjNcm enim funt Canones ^i prædicet ueniajudignifatécóparari operibus mifericordiç. ^[^atef autem Condu.Quia pr«ceptum dei infinita dignitatc pr«ftat,co'quod perhominem quo$ permittiturjacnullo mo *

uenise rcdimuntut per pium opus, puto contributioncnt ad fabricam,uel captiuorum rcdcmptionem,ergo fuut mcrito * ttæ.RefpQndeO'Non loquor de opere,fcd de uenijs.nam opus «Ilud potcTfltfierifiiic uenijs, non enini alligatur nctcffsTio ue^ nijs.Veni« autcm fine opéré oonccflæ nihil conferunt, fed tans tummodo aufcrunt. Opus autem fine uenf)S confert, quia illic noftra rccipimus,hic damus.Et ideo illic carni,hicferuitur fpirp tui.Et brcuiter illic naturæ,hic fatiffit gratiæ.Quare ueniaî feor« fum fumphe funt incomparabiles ad opus mifericordiæ.

^tem opus fine uenrjs purius eft,^ cum uenijs, ÔC ueni« funt operis aliquod uiriii, quia recipit mercedem fua, immo plus mercedem fua^ Sanftius itaqg agercnt,fi nude contribuèrent, non propter uenias. î^on quod ueniæ fint mal« ôê noxi«, fed quod abufus peruerfus nocet,dum tale opus n^faccrent,nifi ue * ni« cifent,ac fic finis opis huiufmodifit uenia^o ipfehomo, qui quærit qu« fua dint, cu. deberet opus propter deum amp;nbsp;gra^ tis facere,8^ uenias no aliteracceptare,q gratis,fibi nonproptec contributionem dahis,ut ficilli uenias non emant, necifti uen* dant. opoTtet enim utrobicç effe gratuitadonationem, uel erit manifefta fimonia,8ó uenditio turpiffima. Sed quishæc popu* lo dicit,quando dicitur,lmpone gratis,8^ ego ooncedo ^atisc IJ^m,Timendirne per illâordinis peruerfitatérnagna in ecclc » ^alatur idololatria.Quia fi populus doceatur propter pœna^ euafioiîc (Stribuere (qd fpero no fiat,amp; fi multi forte fic intelli* gant)tunc clarii eft,quod no propter deû contribuunt, 86 eritti * mor pœnarü,feu pœna idolû eorum,cuificfacrificant.(Çuod fii itafieret,talealiquod malû ageref inccclefia,quale olim in Ro^ manis gentilibus agebatur. qnFebri 8^ alqslæuis 8ô noxijs nu^ miinbus fèruiebây ne læderent.Ideo hic uigilandû pro populo, ôC trdubia, at^ periculofancgotiauix doftiffimis cômittenda »

IJlPocendi funt Chriftiani,quod dans pauperi,aut mutu/ cgtnti,melius facit,quam fi uenias redimcrct,

fbanc autem conclufionem cu duabus pr æccdcntibus amp;nbsp;fequctl y cibus,nó ego primus aut folus,fed omnes Sitota ecdcriatcnet, lijfi quod Iblus populus hare nunquam audit, forte timetuc, ne liimis cito intelligeretjtam apertam amp;nbsp;foJitam ucritatem. nam öd S.Bonauentu.äi: cæêeri omnes, quado in hac materia agens fesfibijpfis opponerent,efgo omittendafuntreliquabonaopc* ra. Kefpondent unanimiter,nequa^. Quia cæfera bona opera funt meliora, quo ad præmium elTentiale obtinendum .Patet ergo condufio, cu hocilli dicant,qui tarnen aflTerunt indulgcn* tias eflethefaurum meritorum Chrifti 8£ ecdefisB.

([(Quiaß opus charitatisjcrefdt chan'tas,2lt; fit homo meh'or fed ß uenias no fit melior, fed tantûmodo a poenahbcrior; Ci,P ATE T,Quia folum remiiTio pœnaru ibi dafiîr,nec indul * gentiîE plus ualent,ut etiam omnes cancedunt,q ut tollant poc gt;nbsp;nas. At ablatio pœnæ non facit bona, fiuemelioré in charitate,

CTc Q N C L V S I Q XLV., inOoeendi funt Chriftiani,quod qui uidet egenum,S^ nez ^edo eo dat pro uentjs, non indulgentias papae, fed indt/ gnahonem dei fibi uendicat.

VIA peruertitordinc fuprapofftu,82 contra id agitloan. Siquis uidcritfratfc fuum neceffitatem habere, amp;nbsp;clauferit uifee * tafua ab eo, qifotnanet in eo charitas dei rHancautneceffifate noftrifopbiftæ interpretanT extrema, fdlicet, ut charifatinun^ uel rariiTime locu faciant operandi,cum tarnen ipfijfi in ncceffi«» täte effent non extrema,fed prima,uellent fefe iuuari,alios uero nolunt iuuare,cunr iam exhalarint fpiritö,Optimi fane theolo* gi Si Chriftiani,qui fàdât hoc hominibus, quod fibi ueUét fietL (JC O N C L V S 1 O XLVI.

(fs A TIS id fupra dixi, quod ucni« funt de numero corufn, qu« licent,non autem eorumqu« expediunt,quomodo in uett TcJegelibellusTepudij, facrificiufri Zelotypite. Et in no.legeli* tes ^indicia propter infirmes,irnmo propter duritia iiefttMn»

DVLGENTIARVM AD LEONEM Xgt; P- M. $0' ïiiquit ChriftuSjQuæ quæoin^ egcrit, foJerakn- potius con»’’^ mendatur, immo ut Glo. didtjib. v.dc pœni.80 re.^od aüt 6C multi alij jfnelius fàcerent,ut p fe fatiffacerent, Qi. n^edime«« cent ucniiSj quas tarnen lïóquot;nifi criniinofi rediniete opus habet/ (Tc O N C L V S I O XLVIl.

IJjDocendi funt Chriftiani,quod nifi fuperfluis «blindent necefferia tencntur domui fui retinere, nequaquam pro uenqs cffunderCi

IA Apoftölus didt5Qui fuis amp;nbsp;maxime domcfticis n5 prouidetjfïdcm negauitjÄC eft infideli deferior. Sed funt multi, qui nee panem, necueftem commode habent, amp;nbsp;tarnen crepi* tu amp;nbsp;ftrepitu uenialinm prædicatoTum indudi,feipfos fraudât^ amp;nbsp;inopiam fuam confiaunt,ut illorum copiam augeant, (Tconclvsio XLVI11.

eSjDocendi funt Chriftiani, quod Papa, ficut magis eget^ ita magis optât in uenqs dandis, pro fe deuotâ orah'onem. ' q^m promptam pecuniam,

(jjl ANC conclu.Tiderent dfn noftri Cut tefani Roman» cu« riæ confen, Cerfum tarnen eft,quod ante omnia debet pótifex a fuis fubdiris optare orationé,ficut amp;: S.Pau.fsepius a fuis opta* uit.|t hæceft multo iuftior ueniarû dandarum caufa, q fi mille ftruerenturbafilicaî,eo quod fummus pontifex tot monftris dç * monum 80 impiorum hominû obfeffus magis quam ftipatus, non poffît errare,nifi cû fotius ecclefiæ maximo malo, tune ma* xime, fi libenter audierit, hanc peftilentem Sirenarum fuarum uocem,NON PRAESVMITVR T A N T AE celfitudi* ms apex errate. Itcamp;ilk,OMN IA IVRA POSITIVA funt in ferinio pedoris fui.Non præfumitur quidem errate, fed an bona fit ilia præîumptio quæritur. Et funt quidem in ferinio pedoris dus omnia iura fua^fed an pedus dus bonum fit,qu«^ rirur,id enim oratione curandum eft. Sed de hac re omniû pul* cherrime B.Bern.ad Eugenium Papam de Confyderatione.

M. L. RËSOLVTIONES DE VIRTVTË IN fi non in cas confidant, Sed nocentiflîm», fi timorem dci

IpZ ID E italt;5 periculuttî, Populo ueni« praedicantur direflc adnerfus ueritatem crucis 8ô timoris dei,(Çuia permittiftirlibcc^ tas eorum a pœnis, deinde fecuritasremiffotum peccafoiû, Et cuidens fignum uidetur,uenias tali iaâantia prædicalas nô efle

à ex deo,quod populus promus acciirrit, acceptât, obferuat-,^ pfum faiidum euangelium dei.ut probetuc neritas, quia quod

fufcipit.(t erroris canfa funt ipfifabularû talium magiftri, qui fe* dulius Si ponipofius,^ euangeliunijeas prædicant^tum quod fc omnibus prædicantjquæ paucorum fiint.hjam ut fupra patuit, Ç Veniæ funt relaxationes,licentiae, permiffiornes,atq? indulgent I ti«,amp; ueræ indulgentiæ(fi rigidam uerbi fignificationê accipis J mus ) id eft,molliculæ permiflioneS5delicatorum/rigidorum, durorum Chnftianorû,id eft,6abaonitarum ôi Hydrophoro * rum ac feruorûmagis quam Ifraelitaru principum atcg filiorû,

disi opéra chatitatis feruide agentiû, funt talia, ut nemo in eis côftdere,aut fecurus eflê poffît.fiquidem amp;nbsp;lob fanftiffimus ue« rctiiromnia opera fua.Et,Beatus uirqui fimet dominum. (Jjtem,Beatus uir,qui femper eft pauidus,quantomagis ueniæ încompatabiliter inferiores talibus operibus, plus cum timo • refufcipicndæ,amp; minus cj fiduciam minimà,id eft^nullâ proT=« fus debemus habere. Sanftus timer, ne minus operefur,aut pa«» tiatur dcbet.Et ubi peccator erit,cui remMitur,ut minus agat Éi agere poflitÆt quantu noftros uaniloquos,amp; mentiu cotru * ptores intelligo/aciunt nobis ex negotio induIgentiarÛ5negD^ ïiüm perambulans infcnebris, nbsp;operatioriFerroris, dum per

I ueniunt, amp;nbsp;ijs(ut dixôfrigidis,ac infirmis. Videbe exinde fadu I fit,magiftro fando lpiritu,utproprio corûteftimonio appellét g Negotium S.Petri,negotium fandi(piritus,quafi ipfimet confï * 1 teantur negotiatores fefe eflè,8i Simonenfes mundinas habere I ^Quod aut dixijfuntutiles,intclligo,non omnibus,'ïïno uetelt;^ Tihomini, 6^ ftettenfibus opeiarqsjco qd melius fit illis eas

DVLGENTlARVM AD LEONEM X.,P. M. mitti pœnaSjqûâut ferrent inuite, uernntanïe ifta nolnntafc eis permiffft propter maius malu uitandü,n5 debcnt fecure frui, nc *• in ea cófidcrcjfcd eo ma gis dolere,amp;tinierc qnod tales func, qui egent propter maius malû in minore malo relinqui. c^an do uiderunt etw eos fimere, qui feruentiffîmein bonopficiunt lt;nbsp;ideo dixi eïTe nocetiCfïmaSjfi fine timoré de talilicentia gaudéâ^

Çc O N G L V S I O L, ÇiS)oc€ndi îunt Chriftiani,quod fi Papa noftet cxadioncs uenialium prædicatorumjmallet Bafilicam S,Petri in cine/ tes tre,qüa«dfficaricute,carnibus ÔC offibus oniumfuarS, lt;ÎS IC enim noftri uenatorestobuftiffimi, poftcf omni Chris manæ uitæ ordini ftatû pecuniæ numerû indixiflènt tande Hxores mendicare docent,etiâ inuito uiro^ôô Fratre^iendiôïs tes,ctiâîuuitis prælatis fuis, alicunde corraderc, ut ôîno nullus fic,qui rcfiduû obolihabct,quinhuctribuat. BeniçglââûeftjUt tunicas etiam uenderehoïtentur,aut undecuiç mutuare. quod amp;nbsp;faftû dicitur. ïgo uero fapio,quod cû indulgentiæ fit uiliiTis mû bonum ôîni bonorû ecclefiæ,nec nifi uiliflïmis ecclefiæ do« nandû.deinde nec meritDTiû,nec utile,fed plerum^ nqcentiffïs mû,fi non fint timorati, qd malcdiftione digna fit talis doftris na, contra mandata dei. Vxor enim debet fub uiri poteftate clTejôi eo inuito nihil faccre,etiam fi effet mériteriû, multptms nus mendicare pro uenijs fibi nS^neceffarij s forte.T um religiofi fuam obedientiâ feruare etiam fi poffent alibi martyrio corona »-ti,nec papa unq intendit ccnitrariû.fed falfi interprétés illius. Ali * us uomat ftomachû,ego me cohibeo.unû dico,hinc faltem in* telligo lcaor,an nô fiiis prædicationibus peftilentiofis id agant ♦. ut populû crederc faciant,quafi fit falus in ucnijSjôi uera dei gra gt;nbsp;tia.alioquin quomodo tâanxie cas cômendarent, ut opera me ’ ritDriâ,amp; mandata deipropter illas irrita facerent^Adhuc tanîc^ funtadeo nô hæretici, ut glorientur fehæreticoriTperfecutDres. ^JHog fcilicet uoluit papa,ut homines fuæ cur ae commiffi, pro ’ pter lapides ôC ligna ufij ad uiuam cutem radâturc immo ut pe -ftilétibus dodrinis ab iftis latronibus amp;nbsp;furibus(ut Chriftus ait) madentur amp;nbsp;perdatur. Melius erat Cæfarem ilium habere,qui dixit,Boni paftoris effe oucs fandere,non degluberc. Atij non

M£ji_^.ESOIJOTONES_DE_5^^ deglubunt modo/ed dénotant cos corpore amp;nbsp;anima, ueie fo’ pulchrum pafcns gnttur eorumjiinguis fuis amp;c,

(JJ^ocendi funt Chriftitna,quod papa ficiit debctjita uelIeC ctiam «endita(ff opus fit)ba(MtcaS.Pctri, darcillis,aquof3 plurimis quidä'^concionafores ueniarS pecunias elidunt» Hs IG B. Ambro.calices conflauit,pro redimendis captiuis.82 B.Pauhnns Nolamus feipfum capHuïï tradiditp fuis. Et ad hoC ipfum habet aurûccclefia, uteft in decrcHs cx codé Ambro.^nt * phT. At nuncbonc deus,quanti funt q ligna,nno folia portât in fylu5,8ó gnttulas fuas in mare,id eft, obolos fuos in marfupiüil * lu(icuius(ut Hieronymiuerbis utar)Iucplt;3eft fotius otbis religio

([yana eft fiducia fakitis,pcr litcras uem'arum,etiam fi co/ milïariusj'nno ipfe papa impignoraret anima fuam pro illis ♦ Hh o C Hoe quoq; portentu audent fine omni fronte proferre s uf timorem dei ab hominibns tollâc, per indulgentiafq? fecum ad indignatione dei perducant, contra diftum Sap.de peccato propîciato, noli fine metuefle. Etiterû.,PeliftaqsintelJigif.At inquiunt.Non tollimus timoré dei.Si poteft fecuritas perueni* as ftave,cum timoré dei,uere nô tollitis,fed populus acceptis li^ teris,cû tanto iuramenti hiafu cômendatis,fi timet, quod non fufficiunt literç coram dco,qUÔcrituera,ilia gloriofa iecurifaéis Z promiflîocSin confidit faffïcere,quô timebirfnfoelix fit omnis 411e fermo inæternû,qui fecuritatem fiducia,fuadet in aut per tem quamcûlt;$ præternudEquot;mifericordiâdei,quæ Chriftus efo ® rhnes fanéti nô folum timent,fedetia defperanfes dicût,Non inties in indicium cum feruo tuo domine. Et tu eos per literas

. fecutüs introducis in indicium eins. Vnde ego illamfabulamlt;-qnamqnidâîn tameffrenes mendaci) gurgites finxcrunt, non uerîtate penitus uaenam credo, fcilicet uenifle quendamortuô cum literis ueniarû ad infernum,per eafqg petijffelibcrtatc^tunC occurriffe dæmoné,qui legens,inter manuscprse feruore ignis) cæramiamp;P^yrumconfnmp(ît,fccumqgtrâxitinprofundum.

PVLGENTÏARVM AP LEONEW X, f, M; 5^ JJHoftes ChrifttÓ^ Pap« funt,qui propter ueniaspradi/ caadas,uerbum dei j'n alqsecckfq s penitus filere iubent» C^y IA oflîdiimamp;mensPapæcft,utanteomniafemper, amp;nbsp;ubi^ iielit Licrbu dci prædicari, ficur fibipncceptû elTe a Chri fto nouitjQuoniodo ergo crcdendus eft ChriftOjód fibijpfites pugnarecAt noftri id audent ficur amp;nbsp;omnia.

Cßniuna fit uerbo dd,dum in eodem fermone, «quale ueï longius tempus impenditur uentjs quam illf.

(Js AT IS patetexdignitafeuerbi dcijmoex necelTitatejCum ««burn ueniarum ne^ ficneceffariumjne^ multum utile.

IDLON C L y S 1 O J.V. llMens Pap« nèceîIatTo ëft,quo^uenî« ^quod minima ert^una campana,unis pompis,2lt; cœremonqs celebrantur i Euangeliumlt;quod maximum eft)centum campamp;nis, cen? gt;nbsp;turn pomspijcentum caremontjs pradicetur.

VIA nihil in ecclefia eft maiore cura traâaiidu, fanftu Euangeliu.cum ecclefia nihil habeat preciofiuSjS^ ffllubrius.un^ de amp;nbsp;hoc unicii eft opus,quod difeipulis fuis iniunxir^tam repe» tin’s uicibus.Et Paulus dicitjfc rioTad baptizandu,fedadeuange« lizandu miffum. Denii^ Chriftus prxeipit lâcramentà eucharv« ftise non celebrarijUifi in fua cömemorationé.EtPau.tCor.xf. (Quotiefcun^ maducabitis pané hune, calice bibetis, mortéTquot; domini annunciabitis.Melius eft em omitfere facramentu, quâ cuangeliû non nunciarc. Et ecclefia ftatuitMiflâmfîneleaionc Euangelrj nô celebrandâ,Plus itaqg pondérât Euangeliû q miamp; fam deus,quia fine euangelio non uiuit homo in (piritu. Sine miflâaut uiuit.In omni uerbo em,quodptocedic de ore dei,ui« uet homOjUrJatîus Ioan. vi. dominus ipl'e docet. 5gt;eindemiira Tefîcit eos,qui iam funtin corpore ChriftiJEuangcliö ueto,gla* dius fpirftus,dÂiorat carnes, diuidit Behemoth,tqllit uafa foc« tis auger corpus ecclefiçJVIiflà nulliprodeft nifiia uiuo,Euan-®-geliû prorfus omibus. N nde in primitiua Ecclefia permittebans tur Enéi'gumeui ôi cafechunieni ufeg poft Euangeliû intettlTe,

Sz:fumforis miffebantur«bijs/qtn*dc corpore miff« crant,62 nuncetiam permittïït iura excómqnicatos uftj poftEuangeliö infereffe miffïs.Sicut loannes præcurrit Chriftum,ita Euangeli^ um miffam.Enangeliumproftcriiit 62 humiliatjMiflä humilia *’ tis dat gratiam.Melius ergo facerent,fi miffam prohibèrent.

^(jQuain pulchrnm nero dsmonibus fpeflaculûid effeputas, uquando ueniavü effufores,ipfi maxime uenijs indigi(puta Si* moniaciöóin Canoneslapfcdâtillis, qprorfus noegêt uenijsC

(EThezauriEcckfiaEjUndePapa datindulgcntias, nec^ fa^ tis nominah' funr, nec^ cognftiapud populum Chrifti, CTh AEC eftmors fecuda,qii5'merui.Ideopoft(^multa iam diu afferuijtam manifefta,nt proteftatione nó egerenr.Nöc ruC’’ fum aliqn difputandu eft,ideolt;5 62 ftteftandü nouiffima pteftagt; tióe in hac difpu#atióe. Difpnto ergo hic, 62^o ueritatc^ feftis ledotjieftis aLidih3r,feftis nel ipfe hæreticç pzauitahs inquififor»

emporales certe no efle paÉet,quod non tam facile cos profundöt, fed tantumodo colligunt multi Concionafoijr»

CJ?Nec funt mérita Chrifti dC fanóïoriim, quia haec femper fine Papa operanturgratiam hominis inferioriSjôi crucem mortem,infernumcp exterioris,

((h VIVS Cóclufionismateriaprofundenimisinh«fit,ati5 ^itus infedit fere omnibus doftoribus, ideolatius 62 firmiuS pmbanda mihi erit,fadam(5 fiducia, tîl)e meritis fanftoK prius. IDicunt eni/qi fanfli in hac uitamul* ta operati fuerunt,ultra debirii, uidelicet opera fupererogatiois *. qu« nondu funt remunerata,fed in thefaurii Ecdefie relifta, qui’=^ bus fit per indulgctias aliqua digna compenfatio 62c.Et fic uo* hint fanftos pro nobis fatifFeciffe.Contraquœarguo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;— // '

fl CPrimo,ïrgo indiilgenti« non funt indulgenti«, quod pro* bo,quia non funt gratuit? remiffiones, fed alien« fatiffadionis

applicationeSjöi pet omnia,ficut fuptfl argiitum eft de Thefau# to militâtis ecdefiæ,fcilicet,quod tnncnihil efficitur nirfute cla^ uium,nifî tranflatio quçdani operû,nihfl autem folintiir5quod e^ontrauerbum Chrifti,quodcuncg folueris.

tytem,Quod tuneidép daues agit, qd de fado fit,quia fifunt Opera fanftofe in Ecdifia ifto modo, certe per fpiritû fandû nô Permittunf otiofa iacere^fed de fado fuccurrent/quibus poITunt j|Secunda,Mulla funt opera fandoß: relida irremunerata,quia iSundû oéSjdeus prçmiat ultra condignû,Et Paulus,Non funt condtgnæ pafiioncs huius temporis ad futuram gloriam amp;c. ÔTertio,Nullusfandorûin bacuita fufFicienter implcuitman# data dei,ergo nihil prorfus fecerunt fuperabundans,Quare nec ad indulgentias aliquid diftribuendû reliquerunt. Confequen# tiam credo fatis claram,fcd maiorem ita probo,ut non fit dubi* tanda,fed ita credenda,uteius contraria fit hæretica.---------4i

W ^rimojp illud Chrifti,Cû feceritis oia qfcriptafunt,dicite,Ser* ui inutiles fumus. Sed feruus inutilis ritra,nö ultra fecificintelli# giFlnifi ftjrte quorundainfulfiffïmojï hôïm fomnia fcquamur, qhumilitatis,nô ueritatis gratia,hçc diciafuis,Chriftû uoluific 8«riunt,Chriftû mendacem facientes, ne ipfi non fint ueraces, tîSecundojperilludMatth.xxij.Quod fapientes uirgines pror# fus nihil uolueruntcommunicaee de fuo oleOjtimentes neipfis Dupqg deficerer.

^ertio,Paulus prima Corinth.iij.Vnüfquifcg mcrcedem acci* P^fecundum fuum lâborcm,non ait feaindum alienum.

XE^arto,Qala. vtVnufqui^ pro fe reddet rationem.Et iteru Vnu fquifi^ rccipiatprout geflit in corpore.

([Quinto, Omnis fandus debitor eft dei diligendi, quantum poteft,immo ultra poteft,fcd nullus id fecit,nec potuit.

^SextOjSandiperopuseoEum omnium perfediirimum,fcili# cetjMorternjmartyriöjpaffïonem, non faciunt ultra debent, immo faciuntquod debent,etiam uix faciunt. Ergo multotni’ nus in alijs operibus,plus ftcerunt quam debuerunt, ([Septimo,Quod aim tot ego argumenta producâ,illi autem pro fua parte, nec unum, fed fimplicem narrationem, finefcri* pturiSjdodoribus, rationibus loquentes, polTumusimmode* p v • bemusab corum fenfentia omnino receder^êdBçclintmea;

M, -L 'rëSOLVTIONES DE VIRTVTE_IPlt; QKanc idem probo authorïtate fanftorum patrum,Et primót illud fiimiliare B. Auguft.Omncs fandi neceffe habcnt orare Dlgt; hikte nobis débita noftra,etiani tue cum bcncfecerint,eo quod Chriftus nullum excepit^quado orare nos doeuk^Sed qui coni’, fitentur debita^certe non fuperabundant.

^^ccundojper Pfalm.triccfimum primum.Beatus uir,cui’iioii imputauit dominus peccatu.Et infra.Pro hac orabit ad te omiS fendus. Quam B.Hieronjt. dial.contra Pelag. egregie tradansT dicic.Quomodo eftfendus/ipro impiefatcfiiaotatfRurfunr* Si eft impius nó eft fandus amp;c.Ita fandi per orationem amp;nbsp;con«, feffionem fuæ impiefatis, merentur ftbi non imputare peccatu* (Crertio,B«Augufti.libro retrad.Omnia mandata implentur, quando quiequidnon impletur,ignofcirur .Tradatenimibfe, dem quæftione^ An fandi implcuerint mandata perfede. Et nç-g^dicens,quod magis ignofcente deo,c| implcnte hominelt; Xj^arto, idem Confeff.ix.Væ hominum uitie quantumcu^ ïaudabili,fi remota mifericordia iudicetur.Ecce etiam fandi ingt; digeiit mifericordia in tota uita fua. Ad quod illud Iob,fi etiant iuftum quippiamhabuerojiudicem meum deprecabor, Quoa modo ergo fuperfluunt alrjs^quifibi nom fufFiciUntr

, B. Augufti.lib.ij. aduerfus Iulianum inducit deeem antiquos patres ecclefiafticos,putaHilarium,Cyprianum, Grc^ goriiim Nazan. loamChryfofto. Ambrofi.Hircneuni, Olym* pum, Rethicium Jnnocentiû, in eandem fenfentiam, illoriî authoritate nititiir,Probans nullum fandum in hac uita fine pc* ccato effe,fecundum illud ^ima loan.i. Si dixerimus, quia pef ccatum non habemus amp;c.Et inde natura gratia idem, eptx quibus amp;nbsp;multis alii s,quæloTigû eflèt hicnarrare, conclu * do,Mcrita fandorum nulla efle fuperflua fibi,quç nobis otiofis fuccurrant. Etut aliquando audax fim.ea quae iam dixi, protêt ftor,me non dubitare,fed paratus fum,ignem amp;nbsp;mortefufdpc * Kpro illiSjôô hæreticumalTeram omnem, qui contra fapuerir.' CBramenpcr impolTibileadmittendojquoduercfuperfluerenc mérita fandis, Nefcio,fi fatis dignu opus fieret ab Eccleßa, ut ttT tl . nbsp;nbsp;nbsp;preciofa mérita,tam uiliterexpendcretjfdlicet pro folutioepoe^'

üarum,Cum folutio pœnæ,fit uiliflîmû donû Ecclefite,8^ uilife linusdonabile,utiamfæpediâum.Martyrutnautem^lândq^

tum pœnæ debenteflè potins exemplum ferendaru pœnarultl Sic enim oramus, fl^orum fefta colimus juirtutem quofj pafli onis imiÉemur .Item nececclefia mater, tunc uidetur pie agcre, fluando relaxat,fed quando caftigat QC coercet, ut patet in tiiunicaiionibus ÔC cenfuris, quas poenas utilt;5 non relaxat, fed poiius infert,tunc maximcjquando fiierit maxime follicita pro filijs fuis. Si autcrelaxat, quafi defperans hoc facit, timens peio* ta enenire.([giturcum fint pœnarum remiffîones, tam uile do? iium,amp; fola poteftas clauium ibi fatis fit, uideretur certe lïo paC-=-na irreuerentiafieri tam egregijs laboribus fandorum,fi fterteq » tibusimpartirentuLMulto melius B. Auguft.in ferm.deMarty, Solennitates martyrû(non remiffiones)fcd exhorfationes mar-tyriorum funt,ut imitari non pigeât,quod celebrate deleftaf. ÛProbata eft italt;ç ifta pars,quod mérita fanftorum nô'poflint

thefaurus nobiSjOim fint penuria ipfifmet fanâis, nifi guis fie putct,ea nobis effe thefaurum,nan quia fuperfluunt,fed quia jeft cômunio fanâorum,quod quilibet pro altero laborat, ncut membrum pro membro,Sed hocfecerunt in uita,amp; fi nuncfa? cerentjinterceflione potius quam poteftate clauis id fieret. ÇSed hic a longe audio quorundâaeutum argumentû,ueruni HÏ inquiuntjîanfti nô fuerût fine peccato in hac uita, fed uenia? li, nihilominus plura pofuerunt facere debuetunt, Cum iftis quidem obtufilïïmis ingenijs difficile eft agere in hac te, T amé breuiter dico. Id effe ueniale peccatum,quia minus faciunt q de* bcnt,nô autem id quod ipfifingunt folum ueniale peccatû,fcili * Cet,rifum,uerbumleue,cogitationem. Eft quidem hoc ueniale peccatum, fed magnû ueniale, Vcrûetiam opus bonû optime faftû,eft ueniale peccatû,ut ex ®. Aug.fupra.Tune mandata cô? plentm-, quando quicquid per nos impîctur, ignofeitur, quod in omni opéré bono fit,femper enim ibiuenia petenda eft,fecu« dum orationem dominiS. Sed hæcaliam difputatiorie requî? tuntjdequo alias.lndefanâusBonauentura. Cûafferuiffetno? miné poffe foe ueniali peccato effe,uti^ defeat fandus homo,

ff g)e fecundoffdlicet Merico Chrifti.___________ //4fHoc nô ene thefaurum indulgentiarum, difputo, effe autem thefaurum ecclefiæ,ha?reticus negatjliquidcm Chriftus eft pre? tium muudijôi redemptor,8i ideo uetiffime SC folusunicus et?

M, L, RESOLVTIONES DE VIRTVTË IN defiæ thefanrns.Sed quod fit thefaurus indiiIgenriarumjUegOj donee docear,amp; oaufa negandi eft.^--- (pPrima, (putanullis (ut iamfepe dixi) fcripturis id probarf, nee rationibus oftendi poteft,Nec ipfi,qui tenent, probant, fed finipliciter narrant,ut omnibus notum eft.

^Dixi aut prius,(jgt; in ccclefia aliquid afl’erere,cuius nulla poteft ratio uel authoritas reddi, eft ccclefia hoftibus amp;nbsp;hæretfcis irri^ fioni exponere, cu fecundu Apoftolu Petru, teneamur rationcquot; reddere de ea,q in nobis eft,fide amp;nbsp;fpe, ]^t Paulus,ut fit Epifco^ pus potensin doârina fana,etiâ contradicétes redarguere.Hiic aïïtadeocftnulla authoritas,utfihodiedeterminaret Ecclcfia Rhomaiw parS'afFirmatiua, nihilominus maneret idem peri^ culû,fcilicct, quia non poffumus rationc reddere alia, nifi quia ficPapæ nbsp;nbsp;Rhomanæ ecclefiæplacuit.Sed quid ifta ratio/àciet

fi ab ijs urgeremur, qui Rhomana^ecclefiam non fequunturcüt hærehciSjPighardis.Hi nôuoluntatè Papæ amp;nbsp;Rhomanæ eede * fiæ,feduel authoritatem, uel rationem probabilem quærent. Et certe ifte eft mihi uel uniais feopus in ifta materia fota. Cîecunda,lt;Dmnia argumenta hic plus liaient, quæ de thcfaip ro militanhs Ecclefiæ amp;nbsp;fanftorû meritis adduda funr, fcilicet, C5’rimo,i5d tune indulgentiæ non funt indulgentiæ,fed tranf* lationes operum alienorumadahos,amp; liera ac legitim« fatiffa* ftio,quia id facimiis,quod peralium facimiis. At per indulgen tias(ut dicit Cano li. v. depœni,amp; rc.ca. Cum ex eo)pœniTCn# tialis fiitifFaftio encruatur, nonaiitranffertiir, fed eneruatur. CSeciindo,lt;Çuod fiinc Ecclefiæ claues nihil faciiint,S( uere ui# lificanf,qiiia non fokiiint, fed ligatu alio tranftèrunt At impiu eft diccre,qnod clauis non foluat. Si autem foluit,totum toUit. C[Tertio,quod mérita C H R 1S TI de fado, fine clauibus ea^ dem opecantur,non enim erunt otiofii.

(E^arfD,quod tune infignis fietirreucrentia merih's C H R ît S T i, fifolümodo pœnæ relaxationiexpendenî,ciiipfeperct fuerit exempluoîhi martyrö, Contranu ita^ erit natiiræ meri^ toja CHRISTI, utferiiiantpigris,qiiæextimiilatetiäfernen^ ^.Viliflimum eft enim,ut iam didiim eft remiflio pœnælt; Crertiä,Hefpondeant mihi ad iftam contradidioiie. beatiis Thomas SôBonaiiêtura,ôi fui fequaces conftanter amp;{inanimi*

terdicnntj^iod operabona funtnieliora quam ïnduJgentifC, ut fupra fstis eft diaam,Efto ergo hæc uera, Item per indulgÖ! tias applicatAur expenduntur mérita CHRISTI ,tlkgt; ctiT hæcuera,qiùa Qi hanceouftantet omnes alTerinit. Item mérita CHRISTI incompflrabiliterfuntmeliora,quam bona opera lipftra,immo fola bona,Efto etiam hæcueia.

flHicego coBcludo ôi, infero, infa’lix, qui non dimfttit opéra ma bona^öó folum quærit opera C H R 1S TI, id eft indulgent tias, cum fit omi blfifphcmiaruliltima fentina, fua operabona præfêrre operibns CHRlSTl,aut ei^ opera C H R1 S T1, non funtthelaurusindulgentiarïbsrit(i)pcrDitnnrer,qiii no o^^ miftîs omnibus præceptis,etisdiuinis,{bliimindulgentiasredi» mitdd eft,méritaC H RIS '1' », cotra l'anftiis Thomas 86 Bo* nauentura dicût,qd non funt præceptæ indulgentiæ,6lt;^; fiint ni * liorcs bonis opcrîbus,ergo n^o funt opera Chrifti, amp;nbsp;tanîé funt opéra Chrifti fimnl amp;nbsp;femeJ(]^t forée,utfuntarguti,refpondci» bunt per Ariftotelicas diftinftiones. Verû eft, mérita Chrifti, ut fimpliciéer fumpta, funt meliora noftris operibns, Sed fie non funt indulgentiæ,uel per indnJgentias fie non applicant. Accipi * nnéuraût prout folum funtfahftaftoriæ pro pœnis, ifto modo applicantur.|Ld^n_dço,proba,âd dicis.qnidfi nolim iftud tibi credere nuda narratir probare iubeor fpiritn^an ex deo fint. (J^ecundo,Vbi nunc iftud eft,quod fupra diâum fuit,ideo ilia per uenias difpenfari,quia non effent remunerata, fed quia fecif-fent quaeda,quæ nôquot; debuerantc^ Talia ergo funt fam uilia meri^ ta,ut nullam aliam recipiant mcrcedem,cp ué fint aliorû pigroâ= rum fatiffadionescTunçarguofic,opera fuperogationis funt o * mniû nobiliflima K perfeftiffima, AdmittitisfitajEt talia no^rt gt;nbsp;nninerantur martyribus uel fanftis,fed concedunf pigris {let^ éentibus rEt Gcfanâi remuneraturfeciindû opera amp;nbsp;mérita fua minora,quiapcrfeftiorarelinquunralrjsrQuisitainlàniatoro^ Ergo S.Catharina pro martyrio amp;nbsp;uirginiéate fua nihil accepic Sed hæc Ecclefiæ relinquit,amp; fufficit ci præmiû orationis,uigi!’ liarum amp;nbsp;aliorû bonorum operfifQyod fi dixeris,qncid fnnnl amp;nbsp;pro eis remnnerati funtiamp; finnil ea reliquerunt, uH illud qd diftum ftiit,Eirequædam,quæ no’nfuntremuncraéac'Videsnc quid fît fuie authoritate loquijôô per Éenebras diuinaref

M. L. RESOLVTIONES PB VÏRTVTg IfL CpÇy impiu eft dtcere,qd opera fupererogationis,uel plu” ta q dcbuerunt fanâi,fic fint uilia 8i cis noremunerata, Quan» to magis inipiü eft, Chrifti opera, quae ów font fupcrabnndan tia fic uilificaret Quare indulgentias ita magnific3re,amp;: tn rur» fum noftris operibus eas minorare,hoc eft Chriftu dC fanâos ius in fuis meritis blafphemarc,nifi id erronee Si no uolé^er fiat (f(Puarta,refumo argu.quod glo.dc poc.amp; rexQuod aüt,ad ducit, fcilicet, Si indulgeiitiæ funt rcmilTiones pcenaru omniu t nó debet homo ultra ieiunare aut bona facere. Nee foluitur per hoc,quod fit incerta remilTio/ed blafphemant potiusclaues Ec defiæ,licet eum iuuent in hac fententia omes ferme D O C T O RES SCHOLASTICI. |llud autc, quod nefcit homo an amore dignus fit,intelligit de ftituro euentu,quia qui nunc ere* dit,nefcit an fit in fide perfeueraturus. Vnde ibidé Ecd.ix.ftatim additur,Nefcithomo an amore uel odio dignus fit, fed oia fer* uantut incerta in futurû,præmifit enim,Stint iufti opera coßc in manu dei ÔCc .([(Qßuod fi remillioncculpæ faciunt incerfam, tnuîtomagis 8é pœnæ, eu cuîpa manente, pœn'a quo^ ma* nere necelTe fit,ficut ibidé dicit g!o. quod remilTio ilia intelligic j quando percotritionem^îmo perfidem Clauiû) oino deletuin eft peccatû.(Quid ergo funt indulgentiædncerta donatio. Abfic abfitjUt tam impia illufio ab Ecclefix Chrifti,^o clauibus, fiat. Turn enim uerc(ut quidâ dicunt;indulgentiæ eflent quædâ im * piæ fideliü decepHones.Ad iftum errorem uenitur,dumquæri mus per opéra noftra,8^ noftram iuftitiâ iuftificari potius,q per fidem.Ideo de contrifionibus tantûmodo docemus,qiiâdo o* ptime docemus,nihil dèfide clauium;^? maxime oim doccij da erat. Sed fupra de rjs latins eft diftû (LAut ergo indutgentig non funt thefaurus meritetû fanaoru,AatoptMntfcquitur,qd çonlècul:us,debet quiefeereab operibus fuis bonis pro peccatis. (fSed quod ifta fententia fit impis in Chriftû,quia fi per uenias mihi impenduntur mérita Chrifti,amp; cgoadhucinccrtû habeo mihi elïè peccata remilïà, ideo adhuc operandû pro corû remif* fione, Tunefequitur, quod dubito an mérita Cnrifti a^licata amp;nbsp;donata mihi, fint fuffidentia ad remilfionépeccatoru. (ßuo dubio quid cxecrabiliuscSi aut non dubito,fed fufficientia ere* dojimpijftimefeccrojG nbsp;nbsp;nbsp;mea mdioca putaueco^q iu dHlgcia*'

pVLQEN.TIARVM AD LEONEM X, P- W. ri«(ideft,opcraChriftimihi impenfa)Ego enimjinnicu opus Ïmo niillies milicfimaparfem unius miuimi operis Chriftiypof«^ fcm obtinere,fecurus funi de redemptïoe æknia.Cefîêmus ita« ç operart noftra opera pro peccatis,amp; nihil^nifiindulgenhas re *■ din^amus,quia in ülis non unii opus,fed oia mérita Chrifti,nec hums folum,fed olïn fandorumcófequimur.tum itacp mérita Ghriftinullaproportionebonitatis,noftris poffintcomparari, aut ipfa rio funt thcfaurus induIgcntiaru,aiit-rndulgentiiC eriinc præferendæ oibus operibus omnïïrpra?ceptôrû deijaut mcritis Ghrifti fict fumma onn irreuerentia ÔC blalphemia .Deinde id ' qqj nide quale eft, qdhuictliefauro quafifoliiis Chrifti mérita iió_fufficefct,addöt mérita fando js:,itc mérita Ecdefiæ milifSis lt;nbsp;S At dicis, Érgo ne fandus Thomas adco errauit cnm cffterisf

Qjiefpondeo primum, on fum foins, fed ucribas mecnm,6C multi alq,fcilicet, qui dubitaucrunt,ôô adhucdubifant,quid ua * leant indulgentiæ. ISec peccant eo dubio,cum fint rcmilfiones tantum pœnarum,quas fine quiscredat,fine liOjAueconrequai: tur,fiue non,nihiiominus falnus erit.

HSecundo,amp; Papamecumeft,Quia amp;nbsp;ficonccditindulgent»» as,nu(^ tarnen dicit,qd fint de thefauro meritotû Chrifti amp;nbsp;Ec clefiç^o fefc declarans,dicit li. v.de pœ.ôô re.c.Cum ex eo.qd finteneruationcs pœniténtialis fatiffadionis, fed eneruatio nô eftimpenCo mcriforû Chrifti,fed tantuhiodo fubîatio poenapï, djcrtio, amp;nbsp;fotaccclefia mecum, Quiaecclefia nti^ cum Papa ^it,amp;ficut Papajfapit.Sed iam didum eft quid Papa fcntiat.

fi S.Thomas. B.Bona. Alcxand. de Aies Ont infi^ gnes uiri cumfuis difcipulis,Antonino,Petro Palu. Ang, Anco« præter Canoniftas,qui omnes eos fequunfur, TamTiuftüm eil CI p^raeferre ucrifateni primo,deinde amp;nbsp;authoritafe Papæ öóEc clefiae. Nec mirucft tantos uiros in hocerrafle. Nam inquantis quaefo B.Tnoma etiam Scholaftici erraflearguiitdmmo quod j maius cft,iam plus trecentis annis tot uniuerfifate^tot in illis a* I cutitfima ingenia,tot ingtniorfi pcrtinacilTimaftudia in uno A I riftotele laborant,öd: tarnen adhuc nó folum Ariftotejé non in^« j telligiit, ueriietiani errorem amp;nbsp;fïftîïntelligentiâperuniuerfiim

[ M. L. RESOLVTIONES DE VIRTVTË IN ƒ peneecclefianifpargimt,quan$fieÉÏaintclligcrcnteiim,iiihilc A gregiæfapientix adeptieflêntjprçrcrÉim in ets Itbrts Arift.quoi InAvz/bufitatiores habeiit in qbus iiel ipfiufinet teftimonio apud Aul. bïlftw wi® Gel.lib.xx.c.iiri.02 Grcg. Nazan.inSer.aduerfus Arianos, non uctfto » nbsp;nifl meruslogodaïdalus Qi. logomachns deprehenditur

daXjinipudenSjtemerarius forte hic iiideor, afcj utinÏÏmihi tan « turn fupereJTct «tatis 82 ot^oUt huins temeiitatis meç rationem £ reddere,82 uerbis meis fidefacere pofTemjforrtc efFicereni,ut tió T fruftra fic faperc niderer. Non Ariftotelem cu Platone 8^ alrj s cö x ] cordarenï,4d loan.Picns Mirandulaniis ccEpit,fed Ariftotelem 1 fuiscoloribuspingeréjficutdignüeftpingieunijquiexprofef«: I foeftartifex uerborü(iiEGreg.Nazan.ait)02illnforingeniorö, ^Ëi italt;5 per tanfii tempus in tantis ingenijs permifit deus, taiv t mnubis 82tenebtapj dominari,quid adhuc nobis its fecuri pla * 1 cemus,82 non porius(ficut Chriftianos deceComnia noftra fu^

fpcda habcmuSjUt folus Chriftus fit lux,iuftitia,ueiitas, fepieiv tia,omnebontrnoftrüj(pgitur fandi illi uiri cü uidcrent Arifto * telem ab indodis 82 Chriftu ignoratibus, in tanta authoritatis ueneratione haberi (ipfi,ut erant humiles fenfu^pia fimplicttafe ^funt feiufi,82 in errofêlapfi,cæteris occafio fuerunt,tot turbinft j^ftionû,opinionû,errorû,ficutinSCOLASTICIS DO#

CT ü R1 ß V S uidemus.ïtdignifujmus,quiChriftûrelin* quimuSjHt ipfe quocg nos derelidos,etiâper eledos fuos,in o,c* cafionein daret erroris 82 infiniti laboris.Siait ait in Ezech.xiiij pProphetacum errauerit 82 locutus fuerit uerbû,Ego dns decepi propheta illuin. Et ibidem. Si uenerifc ad prophets interrogans me per euin,Ego dns refpondebo ei fecundu muîtitudùiem im * mundiriaru fuanim(^D E O eu timoré 82 iudicio omnia func legenda 82 fufcipienda, etia a magnis 82 Tandis uiris tradita, fe* cundû Apoftolum, Omnia probate,quod bonû eft, tcnete. Et illud Ioan.Probate fpiritus,utrû ex deo fint.lt;Çuæ confilia qui o * miferint,82 in hoiem confifi fuerint(ficut ij ,qui dicunt,Malo en tantiserrare,^ tecum rede fapere) digni funt,quos etiacontem nat 82 relinquat ooftlium.qui enim co^iu fpiritus fpernit, cue Iio fpernetur merito a fpiritu confiliiCwa 82 in indulgeiitijs fii* du eft,Gum uiderent fandi homines,illas uulgo tantum efferri (ut folet uulgiis facece fempex iudiciu Paridis nbsp;nbsp;Midæ ) 82 not*

ÇVLGENTAARVM AP LEO—ÇA* t lent tam uiles cas crcdere, cœpcrunt nel fingere honcftû pre^ ciofum eorumfundanientû. quianulluni aîiud occurrebat,iicc ufpiam eratjQAd remjta^ redeamus, ôi meritû Chriftiquæratf muSjôC probemuSjiîo efle thefaurumindulgentiarüdam cauCa

y ((pPÿinra.Mnlli datur grattacontritionis,quin fimul ei dentuc mérita Ghrifti. Ergo ante indulgcntias habet thefaurû merito* rum Chriftijôi nifthaberet,nou proficerent eiindnlgentiæ, fe# cundû opinionemipforucitaenim fapiiuit fublimiterdc remit fione pœnarum)Mani per côtritioncm homo redit in gratiam fient filins prodigus cû Chrifto pâtre fuo,qni dicit,Omnia mea tua fnnt. Et Efaiæ.ix.Paruulus natns eft nobis,ôC filins datns eft nobis.Ko.virj.Quomodo nô'omnia cum illo nobts donauitc (j^exta. Klioquin feliciores effent in Eccleda ij, qui fnnt peiores Diân eft enim,quod indulgentiæ profnnt criminofis dnntaxat K ijs dabitnr thefanrns meritorû Chrifti. Pueris aut uirginibus acinnocentibuSjiiô dabitnr,qnibns maxime debetur ,'îmo qui hâbent eu foli.Sed id argumentû parum facit apud cos,qui cre# dunt,omnes pœnas tolli,nec poffe indulgentias^onferri pecca* toribus fine contritione,qnod ego non credojQätoiqhä fei' enm fert ipfa Goncl.próbationé,fcilicet,qnod mérita Chrifti ôi fanftorû eins fine Papa operâtur opus fuum duplex, fcüicet pro * pTinm,ô^ aKenu.Propriu.ai,id eft,gratiam,iuftitiam,ueritatem patientiâ^mititatem in fpiritu hominis elefti,quia iuftitia Ghrt fti S: meritû eius iuftifteat nbsp;nbsp;remittà pcccata,ficutIoan.ait.Eccc

agnus dei, ecee qui tollit peccata mundi.lt Efa.xliq. Seruire me fecifti in iniqnitatibus tnis,8^ laborem præbuifti mihi in peccac iis tnis.Ego ego fnm qui deleo iniquitatesfuas,ô^ peccatoçü tiv ôrû non recordabor.dclet aût merito fnæ paffïonis. It ifto mo -do caucederem,qnod mérita Chrifti fint quida thefaurus, non Ecclefiæ, fed deipatris,quinobis per fuffragiu efficax apud deû impetrat reniiffioiïêculpæ.Sic dicit in lob per figuram.Faciem eins fufcipia .Jft Apoftolus Heb.xq. Sanguinem Chriftimelius damantem cp Abel,quia fanguis Abel uindiftam ôê iram poftu » lat,Sanguis Chrifti mifericordiam clamat,amp; interpellât pro no = bis. jjienu(fic enim Efa.uocat.ca.xxviq.)id cft,Crucem, labo* rem,pœnas uariaSjdenii^ moTtem amp;nbsp;infernum in carne,ut de« ftruatur corpus pcccati, amp;nbsp;mortificentur membra noftra fupec

terram,amp; conuertantur peccatoics in infernö,lt;» Nam quicu^ in Chriftü baptizaf ÓL rcnouaÉur,ad pœnas,ad cruccs,ad mor«’ tesparaéur,ut teftimetur ftcurouis ocdfionis, ÔC niortiftcetuc to ta die.GcutaitPfaLEgo auté ad flagella paratas feu ordinatus fumjéó dolor meus in côfpcâu mco lèmper.Sicficoportetnos fieri conformes imaginifilrj dei, ut quinôfacceperitcrucem fus amp;nbsp;fecutusftierireu^non fit co dignus,ctiam fi fit omnibus in* dulgentiis plenus.([lt;Çuocirca nunc uide, Num quo tempore cœpitTHEOLOGJ A SCHOLASTlCA, ideftjllu^ fonat Græce)eodem euacuata eft Theologia cru=« theologvs CRV#

* i CIS (id eftjdc deo crucifixo amp;nbsp;abfcondito loqucsJjpœnaSjCru^ ces,mocilem,docet effe thefturum omniû preciofiffimû,amp;: reli^ quias facratiflimas, quas ipfcmct dominus huius Theologiç c5f fecrauitjbenedixit^, nô folum taftu fuæfanâiflîmæ carnis, fed Si amplexu fuse fuperfanaæ ÔC diuinæ uoluntatis, easqg hic religt;* quit uereoftulandaSjquæfcdas, amplexandas. (Çiiin beatus 82 benediftus,qui dignus fuerit deo uifus,ut ci doiîctur hi thefau^^ i ri reliquiani Chrifti^lmo qui intelligat fibi donari. Nam cui nô yofFerüturcSicutBJâCobuSjOmegaudiûexiftimateftatreSjCum I in tentatioés uarias incideritis.Non eft cnim omniû hæc gratia 182 gloria,ut hos accipjant thefauros, fed eleftiffîmorû filioruni ’ dei.ldulti peregrinant Roma,aliacp fanda loca, ut tunica Chri^ ftijoflà marty^rum,loca 82 ueftigia (àndop: uideant (quod non damnamus quidc)fed hoc gcmimus,quod ueras reliquias,fcilj * cetpaffiones 82 cruces, quç fandificauerût ofla 82 reliquias mar ■* tyrum,82 tanta uencratione fecerunt digna, Ita nefcimus,ut nô folum non acccptemus oblatas domi,fed fummis uiribus repel * lamus,82 perfequamur de loco in locum,cum deberemus fum«* ma fiti,82 iugibus lachiymis, id apud dei^oftulare, ut darenS nobis tam preciofæ reliquiae Chrifti omniû facratiifimæ, tan^ donûeledotîrdeifiliorum.SicPfal.xv. fituluminHebræo fer«» tur habere,Michfam,quodaureum infigne udut munufculû in * telligas,cum ibi nônifi paflio Chrifti canatur.EtPfal.Teftimo«’ niû Afaph,quod eruditi uolunt pofius, iocale Afaph, feu doflfi delitiofum Afaph infelligere.Et ibi tanic Crucis pcrlbnathym * nu^. Quin tam fandæ funt eiulmodi.rçliquiæ,82 tam precioH

PVLGENTIARVM AD LEONEM X. P. M, lt;3* L thcfaun,nc ciim aliæ pofTint feruari in ferra,aut nt honorïfïceir^ ' tiflïme in auro,argento,gciniSjferico3hæ nó poffunt fcruari ni* *(ïincceleftibus,uiuis,rationalibiis^ïthortalibus^uns,fanftisfct* uacnliSjid ell,cordibiis fideliü, orimi auro amp;nbsp;gema inæftimab’i liter pveciofioribus. Atnuncadeo derft ^des milgi.,t]na hanc re* ligionem talium reliquiaruni colat,ut ctiamfummi quidS'Poti«' tifices authores duces eis fi.ierint,non modo repellendarum, fed eHam perfequendariT, adeo ut T ureas uorare uoluerint,des inde 8^ ipfos Chriftianos in peiorem, infêrni damnationem cxcórnunicare,potius q uellent oboïum fui cenfus remittere,nc dum nominis aut corporis iniuriam fuftinere.(ßiii tarnen inte* rim nihilominus cataraftas cceli aperuerût, amp;nbsp;inundauerût the* fauros indulgentiarû ôé meritoTum Chrifti, ita ôi hoc diluuiO grope fit peffundatus orbis ChriftianuSjnifimefanitfides mea. VJHEOLOGVS VERO GLORIAE,(ideft,qLnnó cum Apoftolo folum ctucifixu 8i. abfconditu deum nouit, fed gloriofum oi gentibus,cx uifibilibus inuifibilia eiuSjUbi^ præ* fenfem, omnia potentem uidet amp;nbsp;loquitur)difcit ex Ariftotele; quod obiedum uolunfatis fitbonum,(Só bonum amabile,ma* lum nero odibile,ideo deum fummîî bonû,amp; fumme ama* bile. Jt inde diffentiens Theologo cruciSjdifFinit thefauru Chri ftieflè relaxafiones amp;nbsp;folutiones pœnarû, tancy rerum peffima^ rum amp;nbsp;odibilifTimap^.Contra Theologuscrucis,thefauru Chri fti effe impofitiones 8^ alligationes pœnarHm,fan^ rerum opfi * mafiî 8d amabiliffimaru. Et tarnen adhuc ille accipit pemniarfi pro fuo thefaurojhuius nec gratis oblàtû dignantur uel intuitu fed perfequutur deniq^(JSed quis erit iudex horum, nt feiamus ufrîTaudiamusÆcceinquit Efa.lxvi. Ego erigam illufiones eo* fu.Et i.Cor.i.infinna mundi cicgit deus,ut cofundat fbrtia 8itc. Quod iudiciu fiadeo placet,ut uerum eft, id nobis reftat confi* tendu,fiuolumus uera loqui,quod thefauri indulgentiarufunt dim maxima damiia,fi intelligantur co, quomodo ebuccinan ♦ cur,fcilicct elTecqs oim pœnaru remilfionem,non tantu Cano* hicaru,cum no fit maius damnù,q tolli imaginé fili) dei ab ho* minibus,8£eos fpoliare thefauris injtftimnbilibus,de qbus fan* fta Hagnes iucuda amp;nbsp;beata iadatia fupbiebat,appcllans eos uec * Hautes,cornfcantes gémas ac oi:n3mcnta,niouilia pcedoüi ôCq »

C(?rhefauros ccclefiac fandus Laurentius dixi'tefle paupç* tes ecckfiaîjfed locutus eft ufu uocabuli fuo tempore, (fp A T E T fatis ijs^qui legenda (anäi Laurenttj uideiunt. de * inde iió eft nunc ufus uocabuli,ut thefauros Ecclefiæuocetho* mines paupcreSjfcdpatrimonîû Chrifti 8ó S.Petri appellamus, quod palea quædanî,finc tarnen grano ConftantinL dédit ec# deftseddeo dicitPfal.rj. ubi deus dicitChrifto, Poftula a me SC dabo tibi genres inhaereditatem,amp;: poflêffionetn tuam termi# nos terraîjintelligi oportet oppida amp;nbsp;agros ab oriente in occi# dentem. /lioquin noftro tempore fi quis loquatur aliter de bus ecdefiæ amp;nbsp;rpixitualibus,eritbarbarus nobis, licet QC beatus Laurentius facilitates eedefiæ dixerit diuitias,fed non folas.

(J^Sine temeritate dicimus,CIaues ccclefac ^merito Cbri/ ftidonataskfle tbefaurum iftum,

l iftudmeritiruocaretur,amp;thefaurusindulgentiarum,fci# licet poteftas clauium, plana eft intelligctia. Nullus cm dubitat ■quin merito Chrifti donatum fit ecclefiæ,quicquid donatû eft,

CXClarum eft enim, quod ad remiftîonem pœnarum finf ca fuum,folafufficitpoteftflsPapae

(|^.PROB AT VR exipfoftiloPapæ,dununc|meminitmegt; titorum Chrifti in ligando autfoluendo, fed tantumodo dicit dc^lenitudine poteilafcis,ex ccita feientift amp;nbsp;motu proprio. |rSecundo,ex cômuni omniù fententia probtmiciû, indulgen# tias uirtuVe illius uerbi donari,ubi Chriftus dicit, Quodcûcj fol# ueris Quod uerbum putant fine uigore effe, nifi poteftaté donandi permitteret. Quare amp;nbsp;ipfi folam poteftatcintelligunÉ fuffitere,nulla autem aurhoritate probant thefaurum. fedhanc authoritatem uefutfufficienteadduaint, quæ tarnen fonat nu# dam poteftatem,non autem applicationem meritorum. tamp;ertio, Alioquin etiâ in alijs ligationibus amp;nbsp;folutionibus fn* .telligêda effet dirtributio meritDjic,puta, quâdo facetdotali oft*

pyLÇENTlARVM AP LEONËM X. P« cioexcómunicatjabfoluitjordiiifltjdeordiiwtjftatin’tjabi'ogiftt, præcipitjprohibetjdirpenfatjfnutat^intErpteéarjn ijs eiiini ornî-â^ bus agitui' lürtufce iftius uerbijQyodcuii^.Si ergo in iftis iióeft ncceflaria dfftributio meritoTiïJ'edfufFidrpoteftas nuda clauiuï quanln magis in remùConepoenafû Oanonicarnmrcû tabs re s milTio fit nihil aliud q abfolutio a pœiriSj'înio fi ufpiani fit diftri butio meriteru Chriftijmaximcfieri debctin abfolutioneexcó’» municatijibi enim reconciliatur Ecclcfiç peccator,amp;: rutfuni de claratur particeps bonopi Chrifti QC ecdefiæ.î^ulla itaq^ eft ratio ; QuareilluduerbujQuodcuiKjfolueriSjin indulgentrjsincludat tnefaurum Chrifti, amp;nbsp;lïóTetiatn in omnibus «lijs folutionibus, cunj fit eadem authoritfls,efldem uerba,eadem fententia in illis l^uarto, Si foluere per clauc in uenijs dandis, importât aper^ donem amp;nbsp;elFufionem thefauri ccclefiæ,ergo per oppofitumjp gareimportabit colledionem 80 inclufioné thefauri dufdem. Sunt enim contrariæ pofeftatvs,8ó contrariorum operum.led nu(^ QC nun^ eft ufus colligendi aut includendi hunt- thefauru amp;nbsp;tarnen fi folutio 8ó effufio eft, etiam inckifionem eflèneceflê «ft,fum utruncp donatumfitecclefiie,necfruftra,autuanedona gt;nbsp;fum.Irgo ficut ligare,intelligitur fine cc^leâione thefauri, debilt;^ torem facere,necaliquid ei pofitiue auferre, ita foluere cogit ini’ telligtjliberum facere,fineexpenfione thefauri pofitiue.

f[yerus thefflurus Ecclefi«, eft facrofandum Euangeli^' urn, giorise 6Ó grati» dei

Ö5 ATI Sincognita res eftEuangeliu deiin multaparte eccle næ,ideo paulo latins de illo dicendu,Nihil enim reliquit in mu « do Chriftus,præterfolûEuangeli‘u. Vndeamp; nihilferuis fuis no* Catis tradidit, cp mnas,ta!enta,pecunias, denarios,utex ijs ipfis uocabulis thefauroß;,ipfum uerû thefauru efle oftcderet,EtPau’“ lus dicit fefe thefaurifarefilijs fuis,Et Chriftus thefauru abfeondi’ turn in agro.Et h^ ipfum quod eft abfconditus,facit,utfit pari * u ter 8^ negfeiftus .(jEft aîîldiangeliû fecundu Apoftolum Ro.i. Çtteuw I Sermo de filio dei incarnato, nobis fincmeritis in falutc'8t: pas ecem donato,Eft uerbu fiilutis,uerbum gratiæ, uerbû folatij,uer » 1 kyh’ gaudrjjUOX fpoiifi Qi. rponfaejUerDumbonu, uerbu pacis, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K

Siciit ait Efa.xl.Qua lucüdi pedes Euangclizantnijeuangclizatl quot;nbsp;fcium paceni piædicantiû bonaXex nero eft uerbum iræ, uer^ bum triftttiæjuerbum doloris,uokïudicis amp;: rei, uerbu inquie«» tudinis,ucrbîrmalediôi.Nam fecundû Apoftolû,Lex cft uirtus j ; peccati,8^ lex iram opérât. Çft lex mentis, ex lege em nihil habe * 'muSjnifimalâcofcientiam, inquietîi cor, pauidûpeâus,afacie peccatoß: noftrorum,quç lex oftendit,nec éollit,nec nos tollere pofTumus.îic ita«^ captisactriftibiis,omninolt;5 defpcratis, Ve« nit lux Euangeli) éi dicit, Nolite timere, Confolamini Confola * ] : mini popule meus,Confolamini pufillanimes,ecce deus ueftet ’ecceagnusdei,ecce qui tollitpeccatamundijecce qui foins im^ plet lege pro uobis,quifàftus eft a deo uobis iuftitia, fanftifica« tio,fapientifl,redemptio3omnibus qui credunt in eum.Hocfua * uilTimû nuncium,cum audierit confeientia peccatrix, reuiuifeie tota exultât in tripudio, plenacj fiducta, iam nec morté^nec arnica moriSs pœnaru genera formidat, ne^ infernum. ideo, qui pœnas adhuc timent, nondum audiserunt Chriftam, nec uocem euangelt), fed uocem potius MofîXTtxhocifcafÿ euan* gelio nafeitur uera gloria dei,dum docemur,non noftris operi gt;nbsp;t bus,fedgratia miferentis dei in Chrifto,impletam legem amp;nbsp;im* 1*^ pleri,non opevandojfed credcndo,non deo aliquid offerendo fed ex Chrifto omnia accij^ido amp;nbsp;participando,de cnius plet nitudine participamus omes, amp;nbsp;accipimus, de quo alias lattuSà

QJ VANGELiVMem deftruit ea,qu® funtjCófiindit foü* tia,confiindit fapientia,amp;: redigit eos in nihilu,in infirmitatem in ftultitiam,quia docethumilitate lt;S^ crucem.Sic Pfalm.ix. Inlt; crepafti gentes ôC perijt impiuSjnomen eojÿ delefti.Verum haC S regulam eructs horrent omes,quitus placent terrena ôê fua, di* centeSjdurus eft hic fermo, ideo non cft mirum, fi Gt odiofiffï* musfermo Chrifti,lis,qui diligunt aliquid eflejfepicntiamjpo^ tentiam,coram fe 8^ hominibus,amp; primifibi uidentur.

ito. VIA docet horrete popnts immo facit liberos a pœns, quod eft folûmodo kiftornm. Nullus enim indigef indulgensä' rijSjUifi feruus poenarum^id eft, qui non calcateas, contemphi fuperfeo eis dominans, fed premitur iUis ô2 fugit css, ficut puec ab umbris nodis 8^ fenebrarum,0^ tarnen pcrmittuntucliben, cum iuftiedamfubicdifintpoenis uaiijs.

(fIgtfur thefauri euangelici rhetia funt, quibus olim pifca bantur uiros diuitiarum* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

ffS IC enim Apoftolus,Non quçro ucftra,fed uos.Et Chriftusf Gciamuosficripifcatorcs hominum. uerbiim enim dulce, tra*, hit uoluntafcm, immo facit uoluntatem hominis in Cbriftutn ) VndeS.Petrus in urbepidus pifcator,dicit, EccleCam pro naue rego,mihi climats mundi Suntmarc.fcripturæjrhetia.pifciSjhomo.

(p O N C L V S 1 O LXVl. (Drhcfauriindulgentiarüm, rhetia funt, quibus nunc pi/ (cantur diuitias utrorum*

([h a N C puto ex didis data,quia per remiffiones poenarum homo no fit meKor,nec trahitur plus ad deu(hoc enim folo uec * bo Chriftifit)cumfint uerba hominis, dantis licentia ac relaxa* tionem magis capientis 8e ligantis. lt;^iod fi aliquid capiunt, cerre nihil nifi pecuniaSjiion aiit animas capiunt.Non quod da* mnc iftud negotiu pecuniarû,contribuendarû, immo meo iiv dido,uidctur,dciprouidentia id curare in ifto negotio,ut cufic tiiliffîmü infer dona amp;nbsp;officia ecclefiæ, nee digiiu in futurs uifa coronari, amp;ltcm in hac uifa, uel modica pecunia remunerct,ut • nfliil manest itremuneratu,^^ olim grabs fiebat rclaxationes*

(Jindulgentiæ, quas cücionatores uociferant maximss gra * tiasjintelliguntur uere tales, quo ad qu^ßS promouendû»

IC enim audetaudax igiioTantia,ut maximu uocct, quod tnmimum eft, amp;nbsp;telinquitur turn populo indicium, amp;: facultas

M. L. RESOLVflONËS DE, V1R.TVTE IN refte iiitelligendi, ut errans ctedat det gratiâ hic dari .Ipfî enitn nou exponmit,ne fibi ipfis contradicere cogautur, aqt menda* ces inueniantur,qLiod patuum dixeriut magnum.

M M O comparafaï ad dei gratiam,funt nihil amp;nbsp;nnllæ^cum potius contraria operentur gratiæ dei, tarnen propter ignauos óó pigros toleratæjEt pafet ex diftis.

HCONCLVSIO^ LXIX. WTcnentur EpifcopióÓ Curati ueniarumApofixgt;ltcanï, Çommillàrios cum Omni rcuerçnfia admitfcre.

VI A authoritati papali, in omnibus cum reu eren t ia ce* deiiHum eft. Qui enim poteftati refiftitjrefiftit dei oïdinationf, qui autem deo refiftunt,ipfi fibi damnatione acquirunt. Et do* minus ipfe, (^i nos lpcmit,mc fpernit.Igitur licet in rebus exi* guis,niniïo tamèn minus^qin magnis,authoritati cedendum. Hincillud etiam uenit, quod amp;nbsp;fi Papa ferret iniuftas fenfenti* aSjfimendæ tarnen funt,óó ut Carolus inquit Imperator,Quic* quid impofuerit,quantumuis grauefit,fèrendum eft,fient Si.e.K'S-perientia uidemus fieri ab Ecclefia, quæ certeinfinitis oneribus nodie premitur, nbsp;tarnen pie amp;nbsp;humiliter fert quieta.ld tarnen

intelligendum eft,ncquis in erroneam confcieiitiaiieniat, qu«ö fi ideo fint timenda? iniuftæ fententiac,quia fint approbadæ tan * iuftæ,ab ij s,qui debent eas timece,Cü ipfemet Pontifex,aliqs decernat ab Ecdefia ligari,qui tarnen coram deo ligati uiTfunt, dó cogit eos ligationem ferre,nec eis nocet talis Iigatio,quia eft pœna tanfum,8ó timed debet,non aufem fcrupulum confeien* tiae fitccrc, ficut timere debemus deum, in omni alia uiolentia, etiam prophana,lt;30 non per contemptü fuperbe reludari,Ita 8ó onera fuut ferenda,noquod rede fiant, Só approbanda fint,fed üt flagella a deo inflida, 8C humiliter portanda. ({»uarefenten* tiæ iniuftæ öó onera funttimenda, non propter illud uerbum, Quodcun^ligaueriSifed propter illud generalepræceptum,E* fto confentieiis aduerfario tqo iii uia,It illud,tcpctcuITedc

pVEGENTIARVM AD LEGNEM X. P- M in maxilli dexferam, præbe ei finiftram amp;:c.Et Ro.xij. Non defendentesuofmetipfos amp;c,Sicnimhoe effet confilni(iit multi etiani Theologi lüdcntur errsre') tuncliceret eadem Iibertaêe tefifterePapa? in fuis oneiibus amp;nbsp;fententijs iniuftis, qua Turco, iiel aÏijs aduerfatijSjfed nullis prorfus eft refiftendunijicet nó fit eorum opus approbandum,ne fit error in conlcientia.Sedhaec materia necelïària ualde,aliud tempus,amp; opus poftulat.

iQ^ed magis tenent óïBus oculis intendere,óït)us auntus acRiertere, ne pro cÓmiflione Pap« illi fuafomnia pdicenu (Jp K O B A TIS SIM A eft régula ilia luriftarum, papam in omnibus conceffionibus fic agere,ut nulli alteripræiudicet,nifll idfaciatexpreflamentione, amp;pJenitudinispoteftare,utdocet quoij mos Guris atqj ftilus.iQuare certiffimu eft,quod dans in* dulgentias, uult eas effe nihil plus quam indulgentias, neq? al^ quid ualere,^ quod natura fua ualent.permittitautualere,qu8^ turn liaient,contenais quod dederit,nulq*enim decIaTatualoiequot; carum. Hsc eft cómiffio P^æ. It noftri præcones ultra proce* dunt,amp; non folu fefeiaftitat per pulpita,quodfintPapff, quos rediuspapposalii putant.Verû amp;nbsp;nomini coniunguntoffidu, tarn Papse Ecderi!e,ac nobis uelute coelo ftatuunt 86 pronun* ciant cii fiducia quid fint^io longiffime ultra q fint,amp; effe un^ q poffint indulgentis,ut uel ex libro fuo pofeft probari nouiffi * mo. Horu itacß fomnia,tenenturEpifcopi prohibere, ne finant lupos intrare ouilia Chrifti,ficut expreffe prscipitur, libro v.de pœ.amp; re.ca.Cum ex eo,lt Cle.eodc.ca, Abufionibus.utnihil p mittant populo proponere,^ quod in eorum literis cotinetur^

VIA amp;nbsp;fi res parua fit,ueniarum largitio, refpedu gratia: lt;iei,amp; ad tantum boatum prœdicantium eaSjfamen contra pogt; teftatem fuperbe agit,qui contra dixerit,idco merito maledicetf tur,cum ooedientiaEcdefiaftica co fitmirabilior, quo etiam in uiliodbus fuo fenfui cedit,amp; humiliatur.®uïE autem fit ueritas

indulgentiaru,faits hucufcp eft difpitatu, ÔC adhiic expcdaf de^ tcrminatioiié Ecclefiæ, nifi quod ceriû cft, eas elTe rdaxationeS iantum iemporaliiim poenaru^quæcuncp tandem illæ fint. Re# laxatio nero pœnarum(utdixi)inlii.is eft donum,qiiod Ecclefia danafcpoteft,prælerttmfieam donetr)s,qutbns culpam remv* fent.Remiflîo nero culpæ eft maximum omniumjCumfanôlo euangeliOjquod illt non ita curant,aut certe ignoTant.

djQui uero contra licenliam ÔC Ifbtdtncm uerborum con * cionatoris ucniarum curam habet,fît tlle bencdidus, Cts IC eiiim hodiehabec uidua CHRISTI, fanâaEcclefïa, utÔîbiisomtaliceant,amp;pfa-tim THEO LOGIS SCHO# L A S T1CI S, inter quos inuenire eft,qui ueras etiâ fententias damnent,nullacaufa nifi quia ex fuofbntenon pTodierût,ipIts tarnen licet airererc,quod deus pcccatü fiicit,deus eft caufa mal» cuIp.T,amp; mukaalia,quæfîquispoetauel orator (utuocant)auc græce,latine,hebraice dodus diceret,omniûhæreticorum pelïï -mus fuerit,fcd id maius damnil,rantû eft crimen, fiquis Chri* ftianus Turcisarma defcrat,autRcfmamj^ctcïcs impediat.AuB literas Apoftolicas uiolauerit, ut nulla uncj data fit facultas, ill« remittendi,etiam fi pleniftima pleniflimarû darefur, fed fibi re^ lêruat lédes Apoftolica, fände tûc ngebat Ecclcfia, amp;nbsp;ferua^ hs dei madatis primiïïîetia tam parua uoluerit, tanbotigore co» cEcere.nondû eiîi erat ilia Lerna 8d Tartarus SimoniarH, libidi^ iium,pomparû, caediû, reliquafuî^ abominationft in ecclefi«* At fi ilia ita rigide cocrcétur,quo tandem putamus rigore func cocrcendi,qui non Turcis,feddfEmonibus ofFerunt,non quae* cun^,fed noftra propria arma,id eft,uetbum dei,dum illud fu* is fomnijs,contaminant,amp;(utlfa,foletloqui) confiant in Idolîi perfpiritumfuum,utfitnoninftrumcnrû,quotrahâturajiima, fed Icducatur in fallàs opiniones / At hocuitium paflim ita îi^ cet,ut uiciofiflfimus fit,qui nonuirtutem amp;nbsp;meritum merifr»ïiî exiftimeta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fadû fueritjic amp;nbsp;beatus Hieronymus que*

rftur,fcriptu ra omnibus patere,non ad dircendû,fed ad lacerati • dum.Dcinde,fi qui euntes Romam impediunf, adeo peccant» quidillijqui cunûsûj coelunî iwpcdiuntjuon folum pcftiUuti*

bus doâriniSjfedciiftm cotrupHffîmis moriliusÆtillijqui non iiteras ApoftoHcaSjfed diuinas inolant,qiio ibuntrclauem fcicn* hæ tulerunt,ipG non intrant, ôi. inéroeuntes prohibent. An ifta porteita funt forte inaiora amp;nbsp;pciora, quant ut in die Cœnæ le^ ganfur Ôi referuentur lt;: led legantur folum in coclo, nbsp;nanqua

teniiffantur. Bcnediflione itaque digni, qui nituntur purgarc fcripfuras fandas,6^ elucidate ex fenebris opinionum amp;nbsp;huma* natumrafionum, quibus propeftfti fumus Pelagiani fenfu,ÔC Donatiftæ opéré,Scdhæcalias.

(][c O N C L V S I Q tXXHb XÏSicut Papa nifte fulminât eos.qui in fraudem negott) uc * niarum quacuncç arte machinantun^

(D'T E R V M dico ficut priusfquicquid fit de intenKoneperfo« nali Summi Pontificis ) poteftati Clauium humiliter cedendû, ôC fâucndû eft,nec temere contra nifendum, dei enim pofeftas cft,quîE fiue perufum,fiue abufum agatutjdebet limeri, ficut o# mne aliud^us ex deo,magis auttm ilia.

(OVÏuIto magts fulminate intendit eos,qui per ueniaru prac * texts in fraudem làndæ charitaiis QC ueritafa's machinâtur,

V ANTVMCVN Q V B em poteftas honoTanda eft, tten ideo tam ignaui efle debemuSjUt abufum eins no reprobe* mus,aut non refiftamus. Sic enim oTs fandi, poteftatemfcculi, quaetiam dei uocat Apoftolus,fuftinuerunt 66 honorarut,ettâ in medijs poenis ôi toTturis,quas ilia inferebat, fed tarnen con^ ftanter eius abufum deteftabâtur.ït no ideo fuftinucrunt, quia illi retk uferentur poteftatcpfequendo,fed reliqucruntillis con^ feientia malif^i, amp;nbsp;per moi'frm fecum traxerunf teftimoniu, confeffïonc innocenti«:,ficut beatus Petrus ait.Ncmo patiac ficut fur Sic. Itafï Ecclefia uel Pontifex alique priuauerit eSmus» nionefidelium,fîne caufa,debet id fuftinere,amp; poteftatem non damnarc,frd non debet ita timcrc,ut approbet quafi benefaâu fit,(êd potius mori in cxcômunicatione.nôeft enim cxcomuni* c^tus.nifi errante clane, cuius errorem fi approbet petens abfols« uijWm peius erratjclaiiemhonoret fêtât,errorem ntrprobet,

M, L. RESOLVTI0NES DB VIRTVTE IN , flJgitLir fuPminindi funt,qui ita uenias prédicat, uteas gratiss’ oei uideri iielüic,hoc eft eiiim cótra ueritafrm SZ. charitstc^quæ fols tails gracia eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;melius erat, nullas efte nfpiâinduU

gentias,q tales opiniones in uulgufeminarijquiafineindulgen’’ tij s polTumus efle Chriftiani, fed talibus opinionibus no poflù mus efle,nifi hæretici. er/um eft aut, quod fummus pontifex uel credit uel debet uelle, efTe in populo, primû mutuïïcharita^ fcem,amp; mifericordià^ aliacj præcepta dei in illo florerc,ac fic do *■ natindulgentias.Nuncuero fallitur,quiacharitas 8^ mifericor^ dia 8lt;J: fides,prope extinfta eft,nedü refriguit apud nos.Hoc em fi fciret,omiftis uenij s, id ageret,ut populus primû ad mutuarn charitatem tediret Jfa teftor ego domina Ierum,quod populus magna ex partei;alq putantex omni parfe)ignoTat,quod opera charitatis meîiora Tunt quam ueniæ,creditpotius fefe nil melius agere po(ïc,q; uenias redimeie.^t huius hæreticœ amp;nbsp;peftilentis opinionis, nuUu habet correptorem, aut fidelem magiftru.fed potius p^ompofas iftas buccinas,inftantiflîmos authores.

(Tc O N C L V S I O LXXV. trQpitian'jUenias papales tantas efle,ut feinere poflint ho * minem, eliam fi quis per impolfibile dei genitricem uiolaO^ fet,efi: infarrire ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

(JeOÄCT VS fuminfanosuocare,quifahaopinantur,ac «cnia nobis a diua Virgine eftpetenda,quod talia diccrc öi. co« gitare oogimur, nec patuit uia, qua hanc neceflifatc’jitareqms, Nefeio quo diabolo operate fiiâum fit,ut populus iftum rumo* rem ubicp fpargeret, fiue id ucre ita didû eft, fine ita infellcduiii a populo.!^ quidem nbsp;fi côftanferaflcretur a muftis, amp;nbsp;ma««

gni nominis hominibns,ita elfe predicatum in mulhs locis, po tins tarnen mirabar,^ credebâ, fed auditu fuifle falfos exiftimaâ^ bam Xdeo nolui in hac conclufione ullum concionatorem taxa te.fed uulgum monere, qui talia opinari cœpit, quæ forte nuk lusdixiffetjfiueenimilli dixerunt,fiue non,meiilorefert,donee certior fiam.iPpinio tarnen ilia peftimaundecÛcp orta fuerit,de^ teftanda ôC dâiianda. Veruntsmen non miru fuerit, taie quid a populo fuilTe intelledujquando audit,magna amp;nbsp;horrenda pe* i:cata,quod4inodo leniffuna exiftimari, propter magnitudiiiF

grfltiaru. Vers amp;: euangelicfl prædiôrtio elî, pcccata quoad fieri homo adfimoremamp;legftimapœniteii

tia ueniat Jöeniqj quid prodeft ppter uiliflfimi pœnatuni remif fioiiéjfot^uxefibus tDnare,ftdextollendas uenias, S)L propter fa^ luberritnaccuds fapientta uix mutirer immo qucTid non noce^ atfimplici uulgo^qui tantû folet æftimare uerbfi, quanto fueric geftu Qi. apparatu prædicatû ■: 4f euangeliu nulto, ueniæ omni apparatu proferuntur, fcilicet ut uulgus euangcKuhihil, uenias omnia credatefTe. Mirum tarnen eftjCfi audeant clamarejhomi^ cidiadatrociniajibidinem generis omnis, blafphemias in Vir^ ginem Mariam K deum, t’actlia, uthis uenqs remittantur cur nonetia ilia leuiora remifti clament,quaî in Bulla cœnæ referuâ* turcPontifex non remittit,uide ergo foTtene QL iliaiiotemfttait aut faltem notam facile remittat,quae multo funt illis grauiora,

djDicimus contra,quod ueniæ papales, nee minimum ue^ nialium peccalorum tollere poffînqquo ad culpam, Ch ANC Meofin, nô pofuiffem,nifi uoluiiTcm præcedenh's condü.opinionem deteftabilem fâcerc.Fsfet autem,quod nul« ta cufpa rcmittitur,nifi a folo deoXdeo nec ilia magna per faeuh fates remitVantur, fed dectarantur remitti, eorû pœqa remit!« tifur.Haîc dico fecundû illorum fententià. |4ea autem patuit fu ' periusfatis.Vep: hiemorandum fuifletin ueniali peccatD,quod ita uilefcit hodie, ac fi nullum pene fit, timeo magna mulfo«

|TumperdiHone,quifécurefterfuntinpeccafis,ul3inanuiderint 1’ fefe crimina committepe. tgo id fateor, donee legi fcholafticos

doftbres, nun^ intellexi,quid quantum effet ueniafe pecca« P * tum,an ipfi intelligant,nelcio. td breuiter dico,qui non affidue ficHmet QC agit, aefi mortalibus peccatis pfenus effet, uix un^

£ CiJuabitur, quia dicit feriptura, Won intres in indicium cum fer« UÖ tuo domine, namnon folum uenialia,quæ nune p^affim uo cant,fed etiam bona opera,non poffunt indicium dei fuftinerc fed egent ignofeente mifericordia. (Çnia non ait,Non infres in iudicinm cuni hofte tno, fed cum fcruo amp;nbsp;puero tuo,qui feruit tibi.ffte ergo fimqr docetet milericordiam dei fnfpirarcjôi in e« am confidere,ubi ilie deeft,incipimus cófidecc in con|cientiara

noftram, magis â in mifcticordiîdci, dum nifiil ctimim’s no* bis confcii fimus Rdflcjamp; ij in horrendum cadent iudicium,

Çc O N C L V S I O LXXVII. dj^iod dici^nec fi S,Petrus modo papa efict, maiores tias donari pofletjcft blafphemiatn fandS Petnim QC pap«/

ÇlDicimus contra,quod etiam iflre,6ó quilibet papa habet majores, fcilicet euangelium, uirtutes, gratias curationuin 0(c,ut primo Corinth.duodecimo»

VIA in pofeftate ôC obedienria papae funt omnes,qui ifta habent in ecclefia,qs poteft mittete quo uolct, etiam fi ipfe per^ fonalirer nonhaberet,ut non dicam,qd bulla cœnæ, adhuc no eft remifta cu fuis cafibus. /dhuc maior clTet gratia fummi poii tificis, ft has omnes facultates,gratis donarct omnibus Chriftia^ nis^ui eis egercnt.D einde fi fublatis canonibus oneroris,libec^ tatepopuli Chriftiani reftitueret,amp; tyrannides officiorfi, ac Si* monu exploderet.Sedhæc no funt forte in pofeftateeins,inua* luit em inimicus, QC princeps prouinciaru faâa eft fub tributo , dextent dfii faciet hac uirtutem, fi id digni fucrimus impetrare«

O N CL V S I O LXXIX. ^IDicerecrucem armis papatibus infignifer eredam,cru? ci Chrifti æquiuaîere,blafphcm{a eil»

Afrontefint hihóïës,quisnonuidet;’quidnó audeanfr qui falia audentirHis credendæ funt animæ, Chrifti fenguine re demptæfChrifti crux uiuificaf-fotiTmundu occifo peccafo.crux ilia armafa lar^quafiJapœnas remitfi,amp;i fic funt æqualia, poe lt;• na æferna téporalis. Jed quid pfequar porfenta ota, q ex tali^ fermonefequun^quæ neccœlû poirtrfuftinere,utproferanturc

4Iîî,ationem reddentepifcopi,curati QC thcologi,qui taies fermones in populum licere fînunt,

CaT fimeTpoteftflsecclefiæ.deni^ erroresamp;Joffénfiones hoodie faftas in federn Romana^unidicantgemino g!adio,fed nû*

PVLG5NTIARVM AD LEONEM X, P, M; V quid idra facendu^Nolite h'mcre cos,qui occidunt corpus,arü= mam aut non pofllint occidere, qui me confelTus fuerit coram hominibus,confitcbor amp;nbsp;ego cum cotam patre meo. Vcrûid ego uehemenéeradmiror,quifnam illam glofTam inucncrit pri -mus,quod duo gladii fignificent,unû fpiritualem (non ut Apo= ftolus uocatjfcilicetjgladiu rpirirns,ucrbü dei) aliii materialc^uc fic ponhficem utraç poteftate armatû,nobis no pattern an^abi= lem,red quafiiyrannu formidabilem Eidat,dum nihil nift pofc^ Rate iindiij in eo uidemus. ft ifta eft fideliiTimagloflajfup pa^« trum décréta,in quibus tarn rigide prohibent’clcricis arma.Hic ijide,num deus trahis,uidens quod pro gladio fpiritus eua«= ^eho,difeximus inteflîgere ferflif, iuftiiTime nobis fecit, ut darec gladiii,quern uolutmus,amp; aufèrret quem uoluimuslta u t nufqf in mundo fuerit crudefior ftrages belloTii,cf apud Chriftianos. Rurfum uix negledior facra fcriptura, apud Chriftianos. E« tibi gladiu, queuoluifti. (p glofla uel Tartaro digna. Adliuctn fumus faxeijUt iram dei no intelligamus.Cur q»æfb ülud ama^ biliftîmû ingeniû,non etià duas claues,pari uideficet fubtiîitate intcrpretaCjUt una fit diuitiaru nnindilargitrix,altera uero diui-tiarû cœli.amp; quidc de altera fatis plana cftfenfentia,quia fecun^ dum concionatores ueniarû,ipfa cœlum aifidue aperit,amp; exub dat diuitias Chrifti.fed afteraiion pofuit fic intclligcre,leiens uo Wginerapaciiïlma diuitiaru’in ecclcfia. Won enim expedit eccle fite amp;nbsp;patrimonio Chrifti ut tantaliberalitate diuitias mundi, quanta profundit diuitias codi.ideo altéra dauis,eft dauis feie« tiæ,cui fiadderet alter gladius,id eft,gladius feientiæ apoftoficç .diceretjn ijs oîbus nondiTeft auerfus furor domini,adhuc nia«= nus eiusMtenta,fcilicet, quia res eft mirt molefta, facras fiteras mcditari,quibus inftrudi ( fecundu Apoftolum ) deftrueremus munitióes,amp;: omnem altitudinc extol! entern,fed aduerfus feis« entiam dei.Compedifi illudlaboris nobisplacct, utnonhære«! fès,aut errores deftruaiuus, fed hareftcos ôé errantes concremc mus,dHâi,fcilicet mdiore confilio Catonis,^ Scipionis in Cac thagine uaftanda,immo contra uoluntafcm fpiritus,aii feribic ideo teKnqui in terra promiflïonis lebufæos Cananæos,ut fi lij Ifracl dircerentbellare,amp;: habere confuetudinê bellâdi.(Çuod fî S. Hieronymus nou dedpit me » puto de bellis bæcetûoruQi

prçfignratû,uel certeflpoftoinsfif digiiiisfidc.iihidicicæporteC hærefcs cffe.atnosjiegiiaq:,fed oportet côbiiri hæreticoSjScfic rtdtcc’cum friidibns,imo zizania cnm tritico enelIere.Qiiid hic dicimns, nifiqiiod cnm lachrymis domino dicimnsjuftus es clominé5amp;teduniiudiciïï tnù^quidem alind meremnrc'Ahÿ hæc ideo quoqg cotnemoTOjiiePighaidi noftfi uianî,hæretici, infœlixpopulus,qftEtç)re Romano gandet, fient Pharifeusfîi* perpnblicanû,non aïït compatitnr,neinqnâ, illi nos crederent nefeire aitia,6^ labes noftras,6^ immenfnm adnerfns noftrî milt;^ feria rnpbirent,fi nos ifta facere amp;nbsp;approbate aideremunSdm^ hen noftru cafnm, dolemtis, non autfîcuchæretid fngimus, 8^ femininû tranfimns,tan^ alienis peccatis pollui fimeremns, Quo fnriofo fimore illi fie Hment,ut non pndeant gloriari, fefe ideo fngere ne pollnanfur.Tanta eft charitas.Nos nero qno mi ferius bborat ecclefia, eo fidelins affiftimus amp;: accn trimus, flen«’ do,orando,monendo,obfecrando.Sicenimcharitas inbet,al^ terrTalferins oneta portare, noficnt hæreticorum charitas facit, qnçfolum cömoda quæritalferins,ut potins pon'etnr, Si. nihil molefti fnftineat a peccatis aliotnm.Quo modo,fi Chriftus no ’’ luifletfaceretS^ fanfti eius,qnis fnifletfalnus fadiisc

djFacit haeclicentiofauerriarü prædicafiOjUt nee renereni* tiam Papç,facile fit etiam dodisuiris reefimerea calumntjs auf certê arguhs quaeftionibus faicorum»

HJc T ft amici mei,me hæreticnm,impium,blafphemnm,iam multis diebns clament,quod ecrfefiam Chrifti,amp; fcriptnras fari’' ftas,non teneam catholico fenftj.Ego tarnen fretns confeientia mea,credo eos falli,me nero diligere ecdefiam Chrifti,8^ deco^ rem eius.Qni aüt me indicat,dominus eft, licet nihil mihi con^ feins firn, tt ideo iftas pofitióes omes, coegit me ponere, qnod uiderem alios fill fis opinionibns infici,afios pet fabernas ridete Si fiindnm facerdotiü eccIefiæ,manifeftD fudibrio habere,occa ' fióê tam effnfie licètiæ pr^dicandarii neniarïï, Won eraf unlgns Iaicörnm,ampliore occafioê, in odia facerdotum excitandnm s quodiama muftis annis propter auaritiâ amp;nbsp;peflimos motes, nobis offenfum(beufofo fimore pœnæ) honorât facerdohnm ƒ

PVLGE.KT1ARVM AP LEONEM X, P, M, N C L V S ï O Lxxxn» (pCur papa non euacuat purgatoriu, propter rancfli'fltmam cbaritafem,ÓC fumma'animarS necEffita6em,ut caufatn ónn iuftiffima, fi infinitas animas redimit propter pecuniam Rx/* fieftiffîmamjad ftruduram bafilicæ, ut caufam leuiffîmam, ANC qnæftioneninon papa,fedquçftotes excifant,qnia iitftipra dixi,niif$ legiturfummi pontificis Riperhac re ullû de * creniin,ideo refpondcant flli ad earn,qui fufciifauerunt. Ego ad omnes iftas quæftiones nno uerbo refponderimjquantum pro pontiftcû honorefieri pofeft,uidelicet, qd nemo eos informât tei uerif até'amp;: frequenter fîtjUt male narratibus,male côcedant.

([CONCLVSIO LXXXIII. ’ Ç?Cur permanent exequiæ Sgt;C anniuerfaria defundorum, SC non reddit,aut recipi permittit beneficia, pro illis inftifu^ ^um fit iam iniuria pro redempHs orare, tlM V LT O S fcio ifta quæftionefatigatos mecu,K mulfis e^ uafionibus fruftra a nobis laboratö,diximus etiam,fieuolarent animacjtum officia inftituta pro illis,iâïn laude dei cedcrent,fi* cntfit,dû pueri amp;nbsp;infantes decedunt. AÜus alitcr,fed nullus fecit fatis.Tandé’cœpi difputare,8i ncgareiUopi fermones effe ueros •. ut uel fic elicerc ÉandFa doftioribus, qd Ric refpondendu foret, (Tc O N C L V S I O LXXXlJlk

ilia noua pief as dei SC Papæ, quod impio ôô inimi«’ CO, propftf pecuniam cocedunt, animam piam 2lt; amrcam dei redimere, SC tarnen propter neceffîtatem ipfiufmct pisc ac diledac animae,non redimunt earn gratuita charitate,

(le Q N G L V. S 1 Q LXXXV. tJjCur canones pœnitentiales re ipfa ÔC non ufu,iam diu in femet mortui,ÔC abrogati,adhuc tarnen pecuntjs redimun/ tur,per concelfionem indu1gentiarum,fan^ uîuaciflîmû

Q-N-CLysto Lxxxyi. tJjŒur Papa, cuius hodie funt opes opulentilfimis Craflîs «affîoresjnon de fuis pecunijs magis, quam pauperum fi/

M. .L RESOLVTIONES DE VIRTVTE iM, delium,ftriut imam tantum Bafih'cam fandi Pent#

IÎÀ D hanc quidcm 8i. fimilcs ego dico,non cft noftru tudica ' te uolunfatem Pflp«,fed tantumodo fcrre,etia fi quando fuerit lt;niquiffima, nt fupra dixûVerum monendus tarnen eft,5i prae * . t cones uertianim, nt no dctur tam manifcfta occafio populis loi«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

qùendi,ficiK olim Heli facerdos fccit,ut propter filios fnos, ho^ v mines detraherent facrificio dominLSi tarnen mens Papac un^ fuit,ecclefiam fanftiPetri/otpecnnijscorrafis ^dificarijói non, potius eorum,qui facilitate einsjn fuum lucrfi abutnntiir.Non eft necefleliteris traderc,quid pafliim de ftruftura ilia fabulentuc î det dominus ut mentiar, nó diu potcrit ifta cxadio plpera cffu

CpQirid remittit aut participât papa q5,quig cohîtionem g * fedam.ius habent plenariacrcmiffionis,Slt; participationisî’ C?H AE C inde uenit, quod multi ctiam iuiiftçnefdrefedicanc quid fitremiffio culpac p dtues, de qaa fupra mcii fcnfum dixù

Ç(^uidaddereiurecclefiaebonimaioris,fi Papa ftcutfe/ mcl facit,ita ccntics in die cuillbetfidelium,has remiffiones ^participationes tribuerct,

IC mire mira,alii cómunem thefaurû.fmgunt,qui p indul gentias augeaF.Et ideo fi homo fepties in die remiffioiic plena^ riam obtinet,utin urbcpofeft fieri, tanto pkirabona confequc* tur.Hifibijpfis contrari) funt,quod indulgeiitiæ fintcxpenfiôës thefauri fecundû cos, ergo no colledioijes. /li) iuxta diuifione côtinuiininfinitiï,remiftipufantpeccafca,ficutdiuidif infemp diuifibilia lignu.ifa remiftuinpcccata, fcmper remiffibilia ulte* tius,Ticet femper minora fiant.Ego fefeor menefcirequid dica,

It Kx quo Papafalutcm qusrrit animarum per uenias, ma * gis quam pecumas,curfufpenditliteras ÔC uenias iamolim concefTaSjCum fint «que efficaces.

ÖH AEC maxime oun urit difplicet,amp; fatcor magnaCtiffli fpecie,illa enim fufpenfiojuuica eft cauia, 44 uilçfcunt iudulgen

PVLGENTIARVM AP LEONEM X. P. M, _ Ó3^ riae.ka ego nó poffum negsre qindê,quod omni« ferenda funt qaæ pontifex f«cit,lèd doleo, quod nó'poflum optima efle pro bare,quanq fi de mente p5tificis,fine intermedris operarrjs mee* adum,dicendü eflèt,optima de ilh præfumenda dicerem, bre«^ uiter 62 CÛ fiducialoqiiendo. icdefia indiget reformatione^d* ‘ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non eft unius hominis pontifias,nee mulfoiü csrdinaliü ofnd

ßciit prohauit ufrûç^ouiffimû conciîiû, fed totius orbïs, 'Tmofolius dei.Tempus authuius refbrmationis,nouitrolus il«= le,qui condidit f cmporajnferim uitia farnanifefta,negare rion poffumus.clauesfuntinabufu ôc feriiifuteanaririæ amp;nbsp;ambitiös' nis,amp;giirgesaccepit impetû:^on eftnoftrû remorarieû.Iniqui* tates noftræ refpondent nobis,amp; onus eft unicLiiqg fermo fuus.

(jHacc fcrupulofiflïma argumenta laicorum, fola poteftate compefcere,nec reddit a rationc diluer e, eft ecclefiâ 8lt; papa hoftibus ridedos expanere,8lt; infoelices Chriftianos facere {[s IC enim ex malo fit peius,dum terrote cópefcuntu^quans» to reftius doceremur, hanc iram dei inrelligere, amp;nbsp;pro ecclefia orare,8ó faJia folerarcinfpe futur? refbrmfltionis,q dû tam ma* nifefta uitia uolumus cogere, uirtutes uideri, peius irrilt;emus,fis! quidem nifi nos merercmur uexari,deus non permifteret folos homines in ecclefia dommari, daret nobis paftores fecunduta cor fuum,qui nobis pro uenns darent critid menfuram in fem? pore fuo.Nunc aufem etil fi fint boni ptftores,famen non pQamp; funt ad officium fuum uenircjfanfa eft ira furoris domini.

wBi ergo ueniacfecundum fpiritum 6^ mentem Papae prat/ dicarentur.facile ilia omnia foluerentur, immo nulla eflêttt» {[Quomodor'fcilicet,fi,utfunt,folum remiflfiones pœnarumj non merifoïiæ,ac infrabona opera habend«, non fuiffet ullqs unquamcommqtns,aliquid de ljsdubitare,non propter ^itii* miam magnificafionem, fufdtant quaeftiones inloluDiles,in ea* rum propriam uilificationem. Mens enim pontSßcis no poteft lt;ffe alia,quam quod indulgentie funt indulgentiæ»

CValvant itaqjomncs illi Prophet«, qui dicunt populo Chrifti^ax pax,ó^ non eft pax» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

C[Bene agant omes illi Prophet»,qui dicunt populo Chri ftijcrux cruXjS«: non eft crux»

(Tc Q N C L V S I O XCUIL (jjÈxhortandi funt Chriftiani, ut caput fuum Chriftum per pœnas, mortes, infernos cp fcqui ftudeant, Óonclvsio XCV.

(£Ac fic magis,per multas fribulationes intrare cœlum,q j^fecuritatem pacis, confidant»

■w -ylt;Pn tibi hæc »dita exiftimes erudite 8L candide ledor, quanqnam quid opus hoc monitoriocquafifimeani Ci** ceroniana hæc tibi uifum iri, fu pro genio fuo habes ali* unde,quod legas.me oporlt;uic,cû'meifitTiilibus,noftra ,id eft, Tudia amp;nbsp;barbara tradare.Sic placitii fuit in cœlo.Nec aufus fuif«' fem nomen fummi pontificis,his meis bullis, appeltere, nifi ui«' diftem amicos meos,illius ferrore quam maxime con6dere.de '' inde,quod fummiPontificis peculiare fit officium,ut debitore ajat,fapientibiis Qi. infipientibus, Qræcis Qi Barbaris.dVale, Qjpeclarationvm dispvtationis de uirtute indulgentiarum reuerendi patris, ac S.theologiæ dodoris Martini

tri LEONI X. PONT. MAX. FRATER Syluefter Prieitas ordinis Prædicatorum,facriz quePalattj magiftei\ætcrnam Salutem,

jf ffiopatcrbeatiflimcJflniillofimtßclftioK^cü ftig /S beatitudunacoteinplatione;« grana aliqtudeftino.

eK no actum putartin:vt cómentarüa in p:imû fccûdi ■ æ conflariev^iuoSpomaiinmcrfuepotmsqnmplici tU6 cum edcudis: turn epomädia n. courumandis: no ' 1» Potuenm tâta voluptatc octmcrnqum reiecns: ac pq

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiergatis ftudiis 1 contcmplationibus dl^rti -

nonefctocuiïutber.'quimveritatéipfamicfanctâbancfedecerniceele’’^ uatâ oftentatime feutu opponere piofedis Vums:p:oq5 vcrifati61?ono:c ac maieftate pugnaturus. flicniq? triduilaboie in epua iftud abfumpfi: lâtajgtitia Î animi iuc?iditate:vt amoj ipfe mibi fenfiin veritatfinferi et: illaq5tugiteraccelerrime anto illaberer.i®:o wo beatitude tua paucó ifta qug elucubrattiitn tantis: t tâ infe ftis laboiibusiitein î curistpercur^ rere nôoedignetunî fua beniuola cenfura; ineptcoicta;aiitclimare:aut diminare lta ein fietmt tanta firn poft bac fiduciaiac ft fida loiica inftrii -ctueivt etiam fatbanam ipfum in futuro certamine no cctimefctminmo auidusejcperiricupiâianrerreum nafuintaut capntgneii geratifte dbar tinusivt effringinonpoflit.aibivcroisfua funoamenta in lucemextule* rit:fuap:obaturu6:autimp.’obaturusnoftra.;quiddatn(volcfeoeo)mo* maius: c accuratiuseppolitum ♦ Éternu valebenigniflimepafto:.

(l^acrarutn literarurn profefl’ori,Martino Luther, frater Syk uefter de Pn'erio ordtnts pradicaforum fpiritum humilttas’

4-^ % n longa mo:a intercedente dbartine mi ; liter ar ino mantis con/ »H ferre beftcrimteo vel maj-ime çp tarda fenectaiam frigeâteffçfgtii’* J—/resituis tarnen iierfcis ejcciftistac pene impulfus; quihus vudiq?

tbietas qua fl alter öaresinctrtaminavocae.’oefuetas palgflras piofanctaapoftolica Sede.ifem pioueritatcfueuda oentio aggredifta*^ tuiÉÊuoniain vero coäicte abste ( vt fertur ) edjliifundamcnta cernerc iionbatunnec tu concltifionibus tuis ptobatione vllam attulffli:earum/ qj complures fenfiis cû verooitum etiam falfos p:g ß ferantmô aliter in/ phmis tecum congredt velimtqj tiisrum falfaru pofitionu oppofita ftib flincndo:coefcnfando:vtquibu6innifarisfundametisedofca6.®HafZ qjergo masfeiitentias jgt;ercurrens;ac trutmansjoialogo nobmipfis qui

U F» SYLVESTER MAGISTER S. PALAT!I twtalt;r«tur»riimu9intcrlocuto:ibUdCoeom9jritnooptimoinuocato)futttrö certainini tant pnndpiuin atfero.tiale lt;i inelma fentiaa.

Taiuin oogma ad cpamafftin cnbtaturua dfóartine mû nojmae « rondamenta ianam nccefle eft.

lt;ƒ utuisiiieut^anui eft. tfeelefia vniuerfaha eiïenn'aliter eft conf uocattom omiiiu cultiT oim ercdentïû m CbJiftUi^cflefia vero vpi* uerfaltavirtualiter eft eeelefta a^omanareceleliap oini cflpnn'zponnfejc majciinaa.eecleftail^omanarepfentatiueefteollégni£ardtnaliû:virtu9'' . liter aiiteftpontifej: fumu8:qiiiefteeele(ig eaputalitertfi {Cpjiftua.

Wfiindamentumreçitiiium. ‘Çicut ecelefia vmuerfalia non poteft err«quot;^ re oeterminanda oe fixant moabna: if a î verii cocilium faciena quod in feeftCvtintelligatveritatem^errarenon pofeftiqnod intelligoinclufo capite.-ant tandem acfinaliten^t foaepnina facie fallatur quonfq3oiiquot; rat inotuainquirend^ vertiatiafimoettain aliquadoerrauit: licet tandé per fpiritum fanctum intellccerit veritatéîî (i militer nec ecclefia iRom«’quot; iiamec pontife,cfnmmuaoeferminanaea rationeiqua ponnfejctid eft;ep officio ^llo p’oniinciana faciena qjod in fe eftrvt intelligat veritatem. lt;ƒnndamentiiro teiiiiim. ßHnicnnqjnon inniftifiij ooctrin? iRomane ccclelij: ac ißoinani pontiSciaifanq? regulf fideiineffabili: a qua etiam-facrafcriptura robur trahit 19utbo’itatem:l?erericii6eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b««

lt;f undainentu quartum, ^cclelia 'iftomana nein verboiita î facto po* teft circa lideimc moîca aliquid oecernere.nec in hoc oifferentia Vila ell pif ter id q5 verba funt aciiSinodatioia facta.'vnde hac ratione cófuex^ indo vim Icgie obtinet.quia voluntaa pnncipia factie pmiffiiie: aut effc^ ctineerpmniî.'î cófequenter qtlMdinodûhçretictieeft male fentiene dv^ ca fcriptnrani veritate.'ita i male fentiene circa ooctrini t facta ecclc fig infpectantibuo ad fidem ‘i moiea.'hgretictieeft.Coireîariû Qui circa in’^ dulgentiaeoicft ecclefia Tftomanfnon poflefacere id : qSoe facto facit Vgreticue eft.age nunc ilbartinc:^: tuaeconclufionccin meAuafferaa* (ËMar« Dominus magifter nofter lefus Chriftus dicens ÿtO utnA- Pcenitentiam agite, omnem uitam fidelium pœrtitentiam efTe uoluttlß^uod uerbum de premfentia facramentali, id eft confelTioniSjÔi fatifFaefiionis, auar^cerdotum minifte^ rio celebratur,non poteft intelliguMon famen folam intert' dit interiorem, immo inferior nulla eft, nifi forts opcrctur «arias carnis mortificafiones,

ftlum qMStuoîfalfitafec.tSîimjg^lâj^ eft;® fahiatonmpolTibikiufle'^ ,/ rjtffjftdel^omniKmporf^babereficuipsinKntifnitfnojiovekjiuriio' It«*« ne:lt;uin cin oicit agile ; non loquiFoebabduah iritenon pjnikiitta : quji lOla pcrpeuia eft:« pfeqiunter loqtiif oe aetuali intenon vel eptcroMia' gère fm:vlt;l aetueivtl no fine act« tft.lt;fix£i|ii^.'41erbii Cbnfti oicentiè^ pntaniagiteniepoteftintelhgioefacrflmcntanpitfl ffnpficitereinpnt^ Did pfue»it.lßhino fes vtcfl virtue qngdâ:c«iusobæctii tfiipcccatu fiib rationc cmcncfabîlieiactije vero cme eft oolo: voliîtatie oe peccatonpfa vero fft b^biftie motalie elidene achini bicnl refpectu pigdicti obicen. Sccuudc veto pjnitentia eft facrameniiix iiiue parfee funt contritso: feflioi^fatiftct'oTcjiioacdpif vulgarrtcrpto fatiffiaclionefnitincfa a fa-cerdote:^ oninicafnie moitificatioiie. De qtialfbet auftni bar« tnuoi/ co pj^ibctu verb« Ébufti non foki polïe: veriietiani lt;i oebere in telligiicû ipfe fuffidcntcr niâdant oe bono opere eftidcndo. yertiafalfitaeeftad bdTein.iad te:cp rdlfcetCbnfluo ”0 mtendit loqin folii oe interion psnitc *■ tia: boc eu) in Q quidein verii eftifed tibi qui vie t. bnftti bi» verbie indi/ cere pgniftnfiain cmnivitaioe cKterioiinon pofeftintelligiiquam opot/ let intercidtre fonino t gaiidioigaudeiido cû gaiidentibue: cbmufmo/ di.qnde tibi folu oc infcriojf poteft intdligimöomnnfed baVitualitquia etiâ inierioieni act« liberi ar-oonniente e neceflario interctdiinue.tflaarZ' lavejofalfitae eftiqj inferio: pçnitcntia nnlla eft: nifi fone operef vanae camie inonificafioneoHni o oico cjl tt ri oi fine interioii nulla eft;interiot afit folapoteft boniinTiablare. IjSoteft tarnen boe tuum oietü veriitn: « a faluatbie infennim babere fen fnmtfcj lt;p oifiie inte rio: pfiiilétia opera ' tut variae camietnoinficationec ejifcrHieiid eft; p:o loco: t {empörend cft:quädo:vbi i qnomodo opoitctifedbif nbsp;nbsp;Ibe tibividef impoflibilie.

0» fi^ar.^anet ifaq? poena donee manef odiö fui ( id eft poeo ' nftentia uera intus ) fcilicct ufepad introitum regni coelorS.

per psna f xterioiem moitificationê dlgt;arttnc intclligfe. quod Jndeconÿcitur:£p pgnam cotra odium fui:c mferioie pgnifentiä oiuidia intelligi non po'feftmifi vtoictii eft: id (ft:p;o loco c « mpoie : aliter bfc Ooctrina falfaismgoftibilieiî erronea cft. lOtetc re a imp.’opaebictum eft Odium fui quant« ad vere pgnftenfeoattinet :nulluo enim imbuttie gra? ^oitiina odit feificut nec p:(^m«m:quem ad inftar fui biligit.

Ç» Qnlar,Papanóuult, necpoteftullas peenas remittereprae^ ter eas,quas arbttn'oud fuo,uel canonum impofuit,

‘P ccclefia per incfulgentiarü uiam concédai lib er â tt : ôném vniueamttiçivel phmtim a purgatouo: qè facere nequit:iiifi rda lt;nbsp;ƒ ando psna innicta a ceojftippofifc etiâcp ecclefia faciatindulgëtiae ple -ijariaefimplicitenrelatandouKj oTTu pjnähullababila mcntióé oein/' lunctaiita cp taiimdulgetitia rite aftecutataia ftarim e coipe folula euola/ ret inj.la fanctoru mterplalionebicodbarhnetcp mak lentie oe facto ec clefig circa fide; aut mweetga pofifo cafu poffibilj^gipeccatoiteneaf ad

Pfiia inittndim a facerdote. item ad inmnrtâ a canonc : z vltcnua nô fulTicicntercjtpurgantibua;tcrtio (eneatiir adjfiiiimungendâ abeo tail cariiCreciiitdum (e}rtteafLquens indtilgeiuia plenanâ:oeceoeno lia tiinnoneuolaret-zfi oareiiirdtndulgentia Itberationta a purgafo:io ß lt;bi effet non libcraretur : c ita circa factum ecclefif male fcijtia: a fattZ ctiaoiffeiitia : z ideo mco iudicio ifta coiiclullo elî V^reïica. Wnde a fan/ ctH3 Ibo.m quarfo oiftin.Kjc.oicit grilla opimo.-fcilicet çpmdulgentiçva *-leant foliim ad remtffionépgng iniunclça facerdotc:vcl canone: ell conf tra pnïnlegiïi batum llbetro.vt qtiod in ferra remttteretietiam in cjlo re mii'tcretur: î pifferea feciindû iftam opinioncm inquit oiuus jEbomas: ecclelia butufmodi mdulgeniiaa faciena : magie oanimticaret bomined iuuarettquia abfoluendo a pgiiirent^ iniunche remitteret ad grauio* rea:id cü:purgato:iae:bfcfancfue’ffbômae.cum tarnen indulgentia nd eft plenariamcc Ht fecundum aliquam partem qnotam reatueiputa re/ tniitendo tertiam partem psnarummec cóceditur liberatio aliciiiua ani * Ulf a purgato?io:aliquem colorem l?aberc poffet ifta pofitio : quantun» adid:quodoifùqgt;pap3nonvn!t:qt!iacômunitcroicit:oein!iincti6pg/^ nitentiia relaxamuaifed quiafubditnrniee poteft.qHoadbof pofitio|?£’= retica éft.aufereneaiit fruncans pnuilegium £l?:fti ad ecclefiam.

V» CManffapa nô poteft rcmittere ullâ culpâ, nifi dedarando S)C approbando rcmiiïam a deo, aut cerfc remittendo cafus fibi refcruatos. quibus ccmtêptis culpa prorfus remaneret» lt;^^Kt fi côclnfio iftajîquo mdjjabeat apparentiaîn Ijiq'qui clatiib’ ecclciif fe côfriti fu5iifnit;î pfcquefer iiiftificati a culpa:in affritie fn qui virtufe clauiii (lujcta fancto;: inierptat(one) fiunt ?frili;nô papa nwve/quot; rù fscerdos quifeg peccafa oimittitoifpofifiue î minifteriahter.i appli/ câdo claues gt;i facramenfa ifttqf nô ailt ea remitnit autl?02itatiue:fed poc excellcntio:ieeft potcftatie. Cindepanccôclufionëbicofalfam gratia c^utandi fubftineo çpfit bgretica: efto tgt;gretici non fint eiua pofifoiea. prorfus remittit deus culpam, qui'n fîmul eum fubnciat humtli'afum in omnibus facerdoti fuo uicario« lt;£rLlep:ofueCfpiritilaliter) dlbartineeetgcftaa enim cutem variam. c maculofam veris falfifqjcoloiibus j bum mutasfalfispaiicavera cô/= inirces.'verumq5 reddisbictii illud 3ßedf.^ nulla tam talfa poctriiia fit ? 8^ aliqua vers non infermi/ceat.

* C|iMar «Çanonespœnitentialesfolumuiuentibusfuntim/ pofKi,nihilq} morituris fecundum eofdem debet tmponû lysjl^ico ad poc Dictum vt ad p.’fcedens ptoyime.

O • tPMarJnde nobis bene facit fpirituflàndus in Papa, excipi ' endo in fuis decrefis femper articulft mortis Si neceflitatis* qufdem loqneriôjfed qugoicw.uiVil ptppofifo attinentîciï

non excipiat pontifex articufcm monte: quo ad impofittoncm pgiiifc«/* fened quo ad refeniationcm abfolutionio.

j O.C^arJndode ôd mîdefaciuntfacerdotcs hi^qiumoritun's poenifentias canontcas in purgatoriumreferuant.

lt;!îYl.’lt;^elt;fe^ocea:fed tn q'i insVjs culpao:adnii«te:cûeteinooc^ cp pontifex folûillaapgnaaoonflttqiigarbtîi io fuo nd fanonu flint liuiirtç

^»IjMar.Olim pan« Canonic« non poft,fed ante abfolutio ncm imponebantur,tanc^ tentamenta uct« contriticnis. lt;Æ vl.lHunc quoqjnofiratépeftate qn pgng finit arbitra lig.idéîn oinnt pgnitetia feruandu oteo p iCle. oudü.oe fc p.vbi '^o.ïln. nifi forte niiHii fit oubiû quin pjnites pgîiitetiâiniugendâ fit acccptatnruc î cxpktiirua;^

15 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«Moti^uri per mortem omnia foluunt, öd legibus ca^

nonS morituri iam funt,habentes iur e earS relaxationem. jlæjlÆè aftrute verii cft:vbi pgna ej: canone tantubebebquod fi cam q^mponit canon ctiaoiuina iiiftitia ejigatipurgatonu negesinecdfe i

f 4 fiMar.Tmperfeda fanitas,feu charifas moriturineceflario / lecum fert magnum timorem, tanto maiorem, quanto mte

7 norfueritipfa,quitimorhorrorfatiseftfefolo(ufaliaface/ am ) facere pœnam purgatorq, cum fit proximus defperao tionis horrorte

lt;£yl.l3te oiette dbartine'ouao conclufionee:« tree falfitatce compte Vendte:« quidcin fcmcrc.Iemcritascjn eft in l?te:ad qug nobife natura ®

a foîtioncotra ea q inboctrina fidci funtivcl fanctom qui codé fpirftn fcri^ ’ pluras intcrpretaii fiintiqno gditgjnere.inpio pcipnciqugfidci î mom funtiiii qinbuocócoïditcr oocucrenmo non fold temerarifi: fed crroneii, cftincoicam bgrcticiiivtcx quarto fundamento liquet. ]pgt;;iina aütfalfi^ ■taa eft q? aperte innuteiep piiqui in purgatojio cótinentur nefeiant fe falf uandoaiquod sperfiuôrtw iuinite infra coclufionetuaxiX’^ßo ucro lt;« oiuo Spo.cuiuooocîXitu quantû adfidcmic mo:c9 attinet: per regulâ fidei ecclefiam ‘iftomena; î oifcufîa: n piobata eft: oico ep qui pnrgantZ feiunt fc libcraudoo; alioquin a nobio inffragianon expétereut: qô crcA b’o faciunt v t fiquet ej: libto oialo.^?cgorii.^ccnndavcrofalfitafl eft q) qui purgantur fimcantiprster qj filialiteriqug ein iam fuftinent in pfenti non timeunquia timo: oe future eft malo:alia aiit mala pigter ca: qugft

F. SYLV5STËR MAGISTER S. PALATj! biintcrpurgandûbgrentnontiinennciimfciaiit fcab bio malifi adffW rii traiiHtiiroa ï vt dictum cd, ^ertia falütaa eil çp pic timot (e folo fatia fit faccre penant purgato;iam quod vtiq3fa!rum affîrmotquia iicc fac^^ re poteft cu non fitmccefolotalioqiiiniinpiue cfletoctio: quippequi ter iilam fuffîcientemCvt aflruio) pgnam:aliad apponat: puta aflidenhf D£tnonû:Iigationid ad certû (ocumtoilationio optatg gïoztg: eiufmodi»

16 »(lMar,Videntur infernus, purgatoriû,5gt;C cœliim differre, Ccutdefperah'o,propedefperahoôôfeainïasdiffèrunf» .j| lt;ÆT1I?oc vidcfur quidem fojtetibûinipi attiem cnm oiuo Spoma vi * ’ deturçp qui purgantunpabent fpem ccrtam falutiatî confequenier n5' funt oéfperati.'uel quafi:liue ptopcDefpcrati, ^ifferunt autpdicta ficut p$na perpétua cuoefperatione euadendù^voluntateppetuoadpgredi peccato: quod inferno pgruitc ficuM pgna tempo.’aliodifpe cuadendi: î volunfafc adpçrendi oeo^perpetuo: qd purgatoty cil: « ficut p:iuatio ^1118 pçng:c i.npietio omie naturalis appetitust'r gaudij:vt in cf!o ed«

IA* (iMar.lSieceirarium uidetur animabus m purgaforio, ficut horrorem minui,ifa augeri charitatem, rl.îlno inconuenienti oafo pîura côfingunt.’apud arifto tlnde po/ Itfo lieruiîi timote: qui cparitati aduerfaturtnecefianii tibi fuit dbartine modtiminuemre.'quo pelleretur : quodeffenon potuitcongruentiue^ per augmentu eiuo.-qnod trn o;i répugnât.^ go vero fanctomm vcfiig^ fequens; î nô vocum nouifatestcum diiio î^po.Dico; q» qui purgatotM patitur cft Viafor fecundum quidan^j a beatitudine retardaturmon aut finipFiciter : vndein cparitate non pwficit : alioquin bonum effet eiôbiu

101 ^[Mar»Mec probatS uidetur ullis authoritattbus, aut ratio^ nibus,quod fint extra ftatû meriti, aut augend« charitatis, Sjpflo qriffâ non ptobentur antpotitatc fciipturçîvelecclefig: quç trio conniiiciKqnod ad pçfeiiô: nec alîruomec oeftruo : cinn tibi repente î e/c pia folum qiig mcmoîig fîjccurrunt refpondeain)eft tamen ptobatunt autbontate fanetorum: quf argumentum ptobabile facit.tu ^•0 eiufmodi tua autpo.’itatéfirmanaivfde ne ptefumao.

iQ CFl^anSîechocprobatumuidetur fint defuabeatitudi/ f ne cerf« 06 fecuræ,faltem omnes,licct nos certifïîmt fumus j lt;gyl.t?oc ficut iam oictum e(l piobatum eff faîtem p.’obabfliter : funt ex aiitbô.'itate fanctommitum ejperientia: quia frequenter fuffragia pe tunt:ficuimuitip!iciterp3tetperbeatum)!5jegotiuminlib:ooialo* OCTMarJgitur Papa per remiflionetn plenariam omnium pœ^

Iftoiitifej: iiifcndat:vd non intcndat omitfena: ofcorqj fi olt; \ fjofle fit ferino:ijigt;3p3 fj: rSfiibiii csufa rmitterc o^ pjnâ fine fm/ poiitam fiucnon inipofitSivt oinns Jl^oinae cdocet.-oppofitum aiitt»i7 v.ïîSîî.Eï’i^antiÉacpindulgentiarSpdicatoreshtj,quidkiint per Papæ indulgentias hóïem ab omi poena foIuGÔC faluari _lt;£r!.®tco vt fnpia ptojcime: î rp tn dbartinc vuhieratnni n. egeatuni JW’cna oculum: falfitatia trabe pêrgrandualiciiam fertticaptcinplarfo. anPapanullam pœnâjemtttrt animabus in purgatorio î quam inhac uita debuilîênt fecundum canoncs foluere, HÆrl.ineaare pofeftatem n^o fe eptendere ad relajcandiiin pfnasin pur--. garoSo per viain indnlgcnîieeftinale fentire Oe facto î ooctniia eccieüg circa fidein aut inotee.'ideo pgreftcum eil.

4 ik (IManSircminio ullaomnium óïno pcenarû dart'poteft ali* cui,cer(Q eft earn no nifi pauciftimis,id cft5pftdiftimis dart.

Jt^fljiuod afleris cei tû cJl'5artine:vhq5 certü eftniou qnidftn veritate vt rens/ed in faintareïbatur etn venij nofolum perfectiiTnnio:fed etiain fmperfifctiiriiniatmodo babeat gratia od î cbaritale'?erqna funt venia* rum capacestT feruet indulgentig feno:e fine ifti multi fttii fine pauenqd foil oeonotum eft.$i tarnen oe tnultiplicitate faluandonitautalTequenA tium indulgentiaeejc coiecturto lt;i fuafiuio rationibno volnmue oefinire / J Oico pjob^nliter:^ falua rei T^itate: epfunt valdemulttrndquod arguo ejc fundameto ^beofog!co:fc5 çp clatieo ecdefig oc attrto faciiit contritü. vnde oîïTqui cîT atlrrtionc confifcF:coi^equiîcontriîfonc:c gratia;«! con fequéter indulgentie i falutë fi pfeiierat.Éunt ailt valde multnquiindul* gentiarû feinpotc confitentur fi crednnt femo:taîi pcccato octincri î cû attritiôe: ideft:oolo:cimpcrftch):quinunc eftquàdoboini^’elletbabe* reOoloîcin c gratiaa oeomun^oe cgtero peccandi.^lnde oeetaleocon* fequunf gratù 'i confequenterindulgeiitiâmifi poft confelTionéianle ve* nig acceptionerelabanf.Êtfi plcnenondi'iciuntqèmandaFiconfequun* tur partem ptopo’tionalem venig: vt oocet diniie Tbomae. (Et ej: codéquot; fundamentop:ob9bilite£feneo t tp etfi maioj pars £b:iftianoni non viA uat in gratia oet:mato: tn parsbéi gratia in motte c'SfequiF pfittendo câ attrittonc:confequentcr âm etiî faluatur fi ^feucrat.É t qô faluato: oiett nuytos efte Mocatoctfic intcUigcndüeft Oicïutqa lotus muduôeft vocat’.

ob id neceffe eft maiorem partem populi per in * ƒ differentem fllâ, magnifica pœnæ folutæ promifttonem» lt;$Yl.H1on fallit maio: ps populi fi mtriti pfitenf rcltqua obferuattco vcTmäpim£OCclamato;cs crebto oocet ,pptcr vcniaszalia pia opera non cfle rclinqiicda: cü nullus p:o certo feiaufe venia «ITecnfii.'item quia csft lt;111 veniam jflequanf; pium tnopuo faaunt qö cos in faiutfoifponit.

F. SYLVESTER MAGISTER S. PALATÏ.L ó tlKlar, (finalem poteftatcm habet Papa in purgatorium gc iz neraliter, talem habet quilibet Epifcopus dC curatus infuM dtocefi ÔC parochie fpecialiter.

ffSvLdluantu ad piopofitum octl?cniate fupcr quooifccptamue: idr ,lt; quantu ad applkatioiië (anïTactioiuc viiiiis ad altcni:e(I nniltipky oiffe * Ktia inter lpgt;apai»cfc!cfia fota:ï Êpifcopuin oiocefi: cciiratüin parA rofVia.lbartiin paina eft feciindii illain opinion?; que fentit indnIgenriA aß fieriejc thefauro fatiffactionie tCb^idi •’ non anteni fancforii: quiluvta cainfolu6iD»apa poflet indulgentiaofséere;(icutfolu6Difpenfatcóinuz= '• nia toti ecclefificuiufiiiodi ell oietue tpefauruß.Ced quia illam opiniolt; nem falfain epflimo:Dieo qgt; alia Differentia elliquia papa Difpenfatotell thcraiiriinfinifticumDifpenfctfafiffactioneni Ä hnflinion aufeni alÿ; fed mérita fubditoruin fuornnibuntaxat.^p pac aufcin fcquitur alta.-quia foIuepapafacitindulgentiapJenariamcunifoSus liteertneqitpefaur^^ , per enni oirpenfabilie (uffieiene fit ad pjnaeoaineeamp;iluendaa.^lia etia f cll:quiapap3Dil1penfatbona:qugaIiiDifpenfant:noeeo!!tra:vndecario=* rum poteilatem nmitat lt;i reflringitnion econtra.LItrum aiitein euratua mduIgentiaegderepoffittmodononDifcutio.

3 ' (iMar^fPpinionem facit Pap9,^dnôf)otoftate clauis nul= lahabet,fed per modufuffhigrjdat animabus remiflionem, lt;$ïluantû adindliîgentiaoattinet.'ll^apa habet elauein iurifdietio * quot;nißTeeundiTfanctoß : etiain in purgatorium applicatiueianimaotaineii a oebitofeti reafu pgnarii non abfoluitifed eis tribuit vnde pçnâuelDeA-bitum foluant appücano 'i adyciena eiß fatiffaclionem Cpnfli vel ahorn.

A (fiVlar.Hominem prædicant, qui ftatim ut iadus nummus in ciftam hnnicrit,cuolare dicunt animam. gjjyblh-ebieatonaniniâ q purgafono Dctinef allruenß euolare in ccnn^ ffanii:inquo plene nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft «ludigrstia cuius plena venia tianputa Deie

ctiißell aurelia in pelutnunon poiniiieifed inera îcatboliciveritatem piç^catitii uerooppolitiiDoginatijanoifi pcrtinacia addiderio: videm jfta pdicta quid inde merearisifacfiTibottririafancfgiRo.eecIefif répz= pendens.fllec plus eil rep^rbenfibilisbeclamfitot ficbocenßrqj coctlß fa llidienti ItomacVo fiib ilitisfea ciboe accidetalibiis fapoiibtiß ejc acueiiß.

§ (Çertom eft nummo in cifta finniento augeri qutcs^ , fiurn ÔÔ auaritiam poflcjfufÎTagium autom ecdefiæ cft in bitrio deifolius.

UspYt^crtii eil etia dlbartineilli eonclulîoi^êeffebetracfojiâtîuiri po nenfio OS in «liiminec minus cerfû ell; erröte -t bgreficûell oicere; tpej: tante ratioiiabili catifa Hispa non p of c II p:o uoluntatephis fi niinuö b« * re oe fuffragio viuus a’teriicujn Deus hoc fibi conccffent,

AP M A R T I N V M L V T H E g. Al fci't fi omnes animae in purgatorio uelfent redt* /‘mijicutdefancflo Seuenno,6C Pafcalifsdum narratur, fit oe füîtinÿspjopter qtif ntinqja fanabocfrina rece ocnoumefitooctot angeücua in.jcjcj.oift.iiij.quçrene an pgna piirgaîonj fitvo'tintariat'z: mnltiplicitfroc pgna oiftiiigtiena ficconcludit.jlbfolti/' lutcinillapfnacftvoluntariarqtnaejc^occftratiopgnpcpvoluntâti côf=^ trariaturtfed conditionate;fiu£ fnppofitione alic uiua finis pgna eft vo luntaria ; finit vult qtiiô pati vftioncnt vt fanetur: 'i l?oc ouplidter ton/ tingit.'aiiquado enim per pjnam aüqiiod boniim flcquiriinua: vt patet tn vflionezcficipfa voluntas affuirrtpçnannvt in fätiffaetioncpatenqiig fcilicet in bac vita eft uientona.lliquando vero per pjnani nullum boz= num nobfö/accrefeititamen fine pçna ad boiiïï peruenire non poflumuô fient patet oe mo:tv naturali : fine qua fcilicet non venitur ad regnum:^ tune voluntas pçnam non airumttifed tolerati-z quantum ad l?oc volun*^ tariaoieiûçfie psnainquitpurgatonjeft voluntaria:|fp quitus uerbia oiui S^bousf patetiep qui in purgalonofuntillam pgna non eligunt : fed illatam patienter toletanttî veîlent libcnter ea carere fi poflent.JIdde anima feparata grata oeo nulliïbabet inaius oefrdenïnqj videndi oeu: eiî ad boe omne fuum veile ficui ao finem o.’dinen licet p;o oei volunta/ te patient« toleret: vnde(i cû oei voiuntate poflîuarere pçna inipedieit* te vifionem in boc majcime Igtatur: plufqi gaudiu aliquod in boe mudo c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obtingere.apicere autem oppofitumtridiculû t ftultum eft.

SO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fécuriis eft de uerifate fuae contritioniSj mul/

ro minus de confecutione plenaria: rcmiflîonis, lt;$Y1. |?oc oe viuentibus verû cl|4nimg vero qug ptirganT: eertç funt K oei gratis baberetî dSfequenter fe indulgentias aftequiifi rite confei^’^ r tur: majcime plenarias: quibus ftatiin a foimenlis ad gaudia oedueunrr \ VCMar.C^iam rarus eft uere pœm'tens,tam rants eft uere in* dulgentias redimens,id eft,rarinîmus

-l^lkÆfto cp rccte ooeeasitn fuperflue oocesteuin iam idem fupta vir^ tuaWr pofiierisnmo plustquia oÿ;ifti uô aflequi nifi perteetiflimossqui tarions funt qj veri pçnifcntesxum inter boa quidam fint alÿs minus ß fecti.öieo etiam qj vere pçnifentes tot funtiquotattriti cofitentes : eum omnes taies oei gratiam 3(jcquantur;nifi obiecm ponant.

^‘(^^^IPamnabuntur itvscternum cum fuis magiftris, qui per liferas ueniarum fecuros fe credunt defua falute.

per oietasliteras fine bonis opibus tutoa fe pntâtifatui funt qui veto e.vfpirituaücôTiiodo ciufmodi literarum coneipiunt fpein me*= lius viuendi i motiendi:^ purgatoiiao pçnas eitius euadendi:rectefcnA tiunt: î fie oocentesrecte oocent. Time autem tibi magis dlïartine ; ne vana eruoiüone infiatudmun^refipifcas.iterno pereaa lt;i oamneria.

F; SYLVESTER MAGISTER S. PALATU ff^anŒauendtfunt nimis,qui dicuni/ucnias illas donum eUedei inaeftimabile,- quo rcconciliatur homo deo.

lt;itgt;Vl.rfauendi funt magie oetrabciifcs oci vieario.'cum iniurte: tarnen ^am talie i erronee. dm veio oicimtfvt refers) vere oicunt modo: reA cóeüianoülaintelligaturimpiopneipcramoftonem rcatus:quiammani a Det contemplattoneelara feeludebat

• (PVIar» Craft g enim tilg ucntales tantum refpiciuntpce^ nas fatifïacfhonis facramentalts ab hominc canftitutas.

lt;gT1.1[am liquet er Dietistquantum (alfa cerronea fitifta fenfëntiaietZ «Depoffedliontificis ma/imi fermo fitte R etiam bgretica : quafi Ißiapa nou pofiit omnem pjnam per iuduïgeutias abolerc.

CTMar.^^on Chrtftisna^dicantqui docent quod redemlt;? pturis animas per confcfiïonalia no fit neceflaria contrih'o» ^^Ytmulli» effe oeclamatoië reouqui tam ftulte Docuerit: qua vero in/ tentione taks pofittoues in mediiTafFerastipfe viderts. Si quitamenöo cerennqjnon cDuftitinonvaneindulgentias p:ofequuntur:quia pjodêA runt cotritiönecj poft facto accedente nïïmale Docent apud eomplureo fieritos : quia ficut IRapa potefl conftitutionem ftcereaut inficerevtep une ita eiiâpofiet indurgentiae largiruvt ej: nüc fuo fempoie valituras. ^6. (f]liäan_^uilibetChriftianus uerecompunâushabet xe^ miflionem pfenariam a poena 2lt; a culpa, etiam fine litcris ueniarum fibidebitam.

lt;S Yl.Ci fentisfg^ cunnis cui plena remiffio pjuf Debef; earn aflequitur nonoFlTanfe qj veniani liter lo careat: e fto q? verftDoceas : n't nibil Dicis: quiaDeum oare óïBusq eis apud ipfum Debenfep congruotvelcondi/ ßnoDubitauit nullus,Si veto fentisfvt verba tuapif feferüt)q?fineDi/ ctis literis olKus vere contnlis oebita fit plena remiflio penarum: ^rcti cum eft:t canones onines pfuitentiaks euacuas:« euertis: n tertia par* tem facrauienfiDfnifenfif: id efttfatifladtonem; c oir.nia iura loquemia oepgnitentia falutariimponenda:t purgatotm.inifi foiteoicas: qi pgnâ omnem remitti;« pgnam omnem epoluereidem finquod abfurdum eft* CTMar.CDuilibet uerus Chriftianus fiue uiuus,fiue mortu/ uSjhabet parficipationem omnium bonorum Chrifti,ôd ec*

opf rebono qiio reams ppig celchiriputa leûjnioxiiâtionc: t elëêmôîvnaiouo font f m Doerrinâ faiKtorîwiiMm eft nicrftuiqô nulliufl el^otell infi operamis qui foins p;o opere pzopjio pif inio bonatuç/âl^ terueft fariffafiioiquf aliod a meritoflt;lJ»ndeis quùIecmofTnâlargitur p:o anima parentisifibi qmde merefur.-pio amico auji^fatiffecii: ad lendupf iif reatum. dims em^ufit negare eleemoff na Vomm vtrx^

bonis opnibus £I?jifti «/cclefiçloquariôquantum afl mentiiuicet p:o aiferins mei ito nullue muncrcf : quilibet tfl xxo gjatu« tf: auo:u menasaliquid boni pcrcipit.pnta pzotcctionc oeitficiit oeus re « cojdatua ?lb2al?g:hbeiauit ï.otbtcmpo.’clt;ucr(ioni6 Sodome: vdfalté ipfum gaudiinquod quifqj bonus bflbet pe bouoalieno:0m illud libfal. flwtidpcm ine fac oeus oinnïü fimcntiuin te cc sed quia boe parfici piu paueiß non poieft pfenc abfoluiÆimittatur.îpi vero loqnario oe cifA de CbHfli 2 ecciefif openbusrgratia fatidactionie: bico en oiuo Suborna 5» in abfolntioiie a peccatia cj bonitate oci inferueniente Cbzidi martVA^ rio:/eniper aliquid relaj: ctur ïgt;e pgnanioii aut pçna (ota: alioquin plene implens intunctû a facerdo^e canone.'ctiâ fi non pkne fatilTeccrit cuolaret:quodefletbgreticu; imonon opozferetfacerdotem qnicquam iinponeremifi fo’tc per viani medicing ad prgcauendmn importerum. lt;amp;(LMar,|temiflîo tHjôi parÉicipatio Papae nullo mô eft cou temnenda,quiaCutdtxi)eftdeclarah'o remiffîonis diuinae, _lt;^rl.'^in£ DeculpacfiueDcpçnaintelIigas.'vtrobiqjbamnabiliferer# raszqina î eulpam relaxatpirpofitine:« minifterialiter.’î finn liter pçnâ pervenia6:vtcreb:oiainbictuin£(t.

1 mul extollere weniarum krgifatem, Sgt;é contn'tionis ueritai» tem coraiTj populo.

- W^rhÿSoftÆ ilbartine perner/e oolt;ni(li:iam nûc octrabereineipis î « vcmarii ôeelamatD’fon6:lt;r pontifici pfequcufcr.ûô aiitoifïïcile aftruisi egoinipofftbüe aftnto tibiîlniqj fiübnstqui non esCpace tua otjcerinijbo naru oifciplmaiü pceptis inftiftiftw.'qui ouo fall^cepta feneo: q veniae cuertinit:vnu qnide vera coiifiiiio aboient oem £^ia;vt fupza videria jnnuere. aliud qr^ers coniritto pfn3s\gt;enüsj4egatfeinB:vt fequenti c5 clufione patebit.îbeoiogi aût bene inftitutt faeile efficiunt:qô tu oiffieilc p:gdieaô:Di£ente6:qj fient iii^unr ante offendenaquenqj cum iaetura 1?«, * no:i6:aut reriî:-z fi ép bono ato offenfi reftiluaî ad am^eitiî abolita eulpa : nô tu feinp aboüta einendaamo nee aetione ininriaru plerûcB.* ita etiâ z ôcusabolîta culpa lege córnuni vulttqt pcfóuemendïp'gftet: vt qui pec* cando fug voliitati plufi^ oebuiflethndulfi t âliqutd contra fui natural^ Voluntatein.'ep voluntateelectiua partatunqôefi pgnao ©are pto culpi«/ QO CPMar.IContritionis ueritas pœnss quærit amat,uerria# / rumauftm largitas relaxat Qi. odiflefaeit,(altetn occafione.-lt;$rlJI?ge efttua potiffinta ratiotquare bifficile oijeeris vtraqj pofle fal iiare^Dico verocum fancto ^boma:qt qidiu pjnas ©are p.’o fceleribua ell alicuius boni anafiuumivt in piefenti Vitaiquando merfonu dlivera confritioamatpgnacuad merendum« p:gf«uenduin apcecatioifincta^ men ewUnipw y^ni« rwin »qm'a vtrninq} melmß eft awerumtybi yec^

F, SYLVESTER MAGISTER S, PALATlï pgnç nullum bon» affcrunttfed refardant a bono gloug: quod eîo nôejc folutic baberi nequtcpçnçnon affumuntur: fed foleranturrbukiinmö/ ô T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animabuo ab eie miferieorditer abfoluù'Z if a in purgatojio eft.

flMarlt;(Ea»te funt ueniaî Apoftolïcæ praedicandit,ne poptl * lus falfe intclligat eas pferri exteds bonis opibus charitah's» «J^UJerû vtilt;Boocc0;fed nô minus caute fuut impzobadg gt;1 rcßi ingé* ^^inpigiudieiû âplïcg faeuliatie:^ piiuilegÿ eoeefïi a oco beafo lßgt;etro, fTMar« Ipocendi funt Chriftiani, quod Papaemens non eft ' redemph'onem ueniarum uila ex parte comparandam ope* ribus mifericordiae.

lt;£vl.jbocendi funt etia : mens Hbontilicis eft per venias p:ouofare fidelesadoperapictatieîfiûeoiuiuieultuslt;i miferico:dig:^çpmeîiuseft bcnefaeere:îveiiia8affequi:epbo:umneutrum:vel alterum moliri.

i (TMar.lDocendt funt Chriftiani,quod dans pauperi,aut mu * tuans egenK,meIius facit,^ fi uenias redimeret,quia pero/ pus charitah's crefeit charitas,ôô fit homo mefior,fed perue* nias nonfi'tmelior,fedfantummodoapœnaliberior, ƒ giCyl.jamp;oeenoi funt eti3:qj qui vtrûlt;K pôt melius eft.'îbocêdi funt etia; qj per venias nô fit fiomo melio: eflentfalitertfif tu inelio: concômt^nfer ; quia^rogare in opus piunnaut alias bon» p:o affecutione veniaru mez= ritonu eft.vnde cgferis paribus melius eft oare eleeinofyna gratia venia rû:(^ gratia merifi óeife.'quia ibi duo bona funt:fc5 meritmt fu blaf io im ^dientis ac ret ardantis a g!o:ia:id efttreaius pgnarmbic veto vnicû eft. MMar^IDocendifunt Chriftiantquod qui uidet egenum ÔC negletfiro eo, dat pro uenns,non indulgentias Papac,fed ingt; dignationem dci fibi uendicat.

-lt;$Y1 i^ioeendt funt etiam fcripfo:eG eaftigatius fcribere $fu feribas; quia quod fci'ibismo eft verum.vbiqinspetentipauperupotefteleemo* fynam fine peccato negare : quod creberrime accidit : ueqj vbi negafur cum peeeato quidem venialufed fine mo:tali;quia p;o veniali folo: non vendicatfibil?omoindignationemDei:eumgratig'rd?ahfativenfalenó jwugnafï confequenfer nee amicitig:quam ad oeum fiabemus.

C(Mar. iPocendt funt Chnftiani,^d nifi fupfluis abudent,ne gt;/ cefTario fenentur domui fuæ retinere,2C nequag effunde^» JtfjUPoecnduees i tu fuffieientiusbiuidere : quia temporalis boim facultas in ftifiieienfer fciuiditurneeeflana/qug quisbomuifugfenetur retinere.'qug fes funt ncceiraria:fincquibusri5:ïfupcrflu3:fed bgc eftbi’* uifio fuffïciens iujitabiuü 2:bo-.Hl»onorü em tempozaliö bominisiqdam vero funt neceiïaria ad vitam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuormqugbieutur neeeiTaria.'fine

lt;luibiisnô:fupple viurtHr:qu?dam vcro font ncceffan'a ad vitamPccffi^ tetn:qufbicunhir iieceffananinc qiiibue ri5bene;c quidam iicc ficniec fic:qMgoicunrfijperfluafiinphcittr.^£p:imoncceffario;n«venigfHnt redimendgntf c deemofytiaDandaniifi qinacbgat mo:tl58Hdo p:o bono reipublifç. )£lgt;e fccuiido tenentur bointnea ekcmofynani'bare folum tii iii’ctflitateejt:trema:pofEftautfem:itgt;£tgt;ctl?omo^areoe cofilioejctra chim cafuin parkin (»mus neciffarü cum indiuifibili non confiftat: non autem fotum.Sic crgo patetiq; etiain non babma fliperflua:poftft xzf

. düncre V£ma8:ejc parte eius qûod lt;ft ncccEflanum: fine quo non benei OQ^IlMar.Pocendi funt Chriftiam, quod redemptio uem'arû ' cftlibera,nonprîccepÉa,

lt;SYl.agt;oeendi funt etiâ t bocere^cbent boni filtjeeclcfig TRoinanç « confequcnterbei : (ppùncepe p:ocomunibonopoireifoactiuee;.igerc bona a fubbihe: fed pötitejc'iftonianuaivtriufqj porelTanoapic'é tenen«^ pjo fabiica JÛâfiliff fancu ithetriiqugeft fotiue ^bnftianipopulibonu / peut quod iubere pofiet: ç petendo niuneratur e): tlpefauro fibi (radfto.

Ö0 ^Mar« IDocendt funt Chriftiam, quod Papaficut magis ' nbsp;nbsp;nbsp;get, ita magis optât in uenijs dandis pro fe deuotam oratio *

nem,quam promptam pecuniam, tl^yl.ynimo nô funt fie ooeendi: quia ^oc effet eoa a mtiltia bonie quç veniafuaratia faciunftbinioiicreiied potiua funtbocendûg? omnee fide , leo ejc oebito cbaritatietencnîp.’o fuinnjopalîo:e:etia fine venüa.’oiare:

i lt;p libspa mulforieno oat veniao: vt fidelee ptouocet ad ojandiTpjo fer vt feinper facit in fua capcila.® uando vero vitra otationee etiam pecuz iiÿeindiget.'veniae largitunnon gratia necuniarû.'fed eiuereiad quant pecunia otdinatur : puta injlaurattoné pofpitaliû:« ecckfiarii: î boc cû facitiotnneô quotu intereft iftantur:^ gratulantnr omeoniifi cp tu dbarz tine id quodin elije eccleftis inlîaurandia laudaturnn fabtica p:iina toti ' U8 reipublicg £b;ifiising vituperas.qui fi a ooinino nollro babinffea boZ»’ nuÉpifcopatucuniplenariaindulgentiaadecclefiçftif reparauoncm: foite culciotibue verbia abûdaffea:? quibuo oetrabiotveniaa eƒ tuliffeo.

^0 CTManiPocendi funt Chriftiani,quod ucniæ papac funt u/' / tiles,fi no in eis confidant,fed nocentiftîmæ, fi timorem dei per easamiftanh

lt;^Vl.a)ocendifunt etiâ: qgt; côfidentia veniani ab alijabonis operibua nouretardanatuba obell.féd occafionaliter p:odefl:dù aîà ey boc in gra tiaruinacfionceaffurgit. 2gt;of endue etiam ee tu:vt cauh'ne obferuee: ne paucie verbis tibi ipfi contradicae : qui inferduveniae oicis effê vtüee: interdum/olum figna biuingrelajcationie: qug figna etiam apiid te funt fallaciaxû fcribae nullû effe cer(um:çp relajcatione pgnani fit affecuiudr CIiMaraS)ocendi funt Chriftiam quodfi Papa nofceretex-f

F, STfLVESTER MAGISTER S, PALAT» adliones ueniaïi'S præd icatorfl, mallet Bafih'cam beati Petri in cineres ire,u acdtfican' ciitc,csrnc,ót oflibus ouium fuarS lt;$Yl.agt;occtidirunt pótme tljiiflianutp tu ïniuile pjgdif aio:fcuf. octra* tcriatcontra otdine fraterng cozredionts talta fcfrefa:qwç qua funt ( qd jpijc credo) in publicii per vniuerfum o:bem reminando.'qug talia fi nor ueraozbcbiJilh fraternf co:recMoni? noiniam obfernarereo vel tnajeime: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î

fi talie fit buiuoinnocentiflimi ißiontificie inene:vt nullus n^nique mo * nbsp;nbsp;nbsp;'

Çf»^Pgt;Iar«Docendt'funt Cfinltisnf, quod Papa fi ücut debet, ita uellet,etiam ucndita (fi opus fit) ßafilica fandi Petri, de fuis pecuntjs daret illis,a quorum plurfmis quidam condor natorum ueniarum pecuniam eliciunt,

lt;gyl. ^ocendi nó effent »(la popu!i:quia effet contra fraterna ebaritaX tein : fed fi nonfperaturoeclsmanfiucotrectio perfecretainmonitionT (ilTa enim non fiunt in ambone)bocendH6 effet ia p.’glatuo.'cuius intereft q .

lt;z fingulariterbominuanofter IfSapa: fi tarnen aliqui tales fint; quod vt o\ credam.'Vi): adduci poffeintquia efto gj oecl8njaro:e9|b;ent rapaces: ß vim tarnen non c):to:quent;fponte vefotnullus efl adeo llultus:vt fi vflt;B adeo fit egenstvt p.’o eius fuffragio Töafiüca fancri flétri vendenda foiy :et;vclitp:oindulgetijspecunia5effundere:vndepotius credo tp loqua rjspertalcntatautaliaautejccogitastautcjtotnas.

J (jRlanVana eft fiducia falutis perliteras ueniarS,ettamfic5* r intïfariusjnio Papa ipfe anima fuam pro illis impignoraret, C^ybmana édifia tua conclufiotcfimiles:quia nullus edtamdultus: vt falutem fuain taübus literis committal fiiig voluntate pgnitendi vel flatim : vel tandem fed tu videris loqui non tbeologicfffed tragsdicg.'ad aures populonim e^bauriendas i vide auteinjue oiuino iudicio inde ej:/ b^jrias maledicfa:irnponest cenfuras.

CÇ ^^ar, Hoftes Cbrifti ÔC Papa liint hi, qui propfer uenias prscdicandasjierbum deiin alifs eedefqs filere tubent. Çgyl.Ktariscrebîa cedere cófueuerunttfic celebuua colitur annalis Xo1 lennjtas fanctoiözqj fabbarina oei motristaut penequotidiana trinitsha • Sic et caufa ijbontiffex cuiqjóeclamatoti ptoloco^ï tge indulgthvtaliw filentium indicattqu^opulü babeat frequenfto;c:vt inquifitomvtq} o:/ dinario quod pote d c^tendari. adruere vcrolfSape boffes ede; oui cû iua gratia;«beneplacifo openintunaut etiam oei dunum « ridiculu ed.

S ÇMarJniUria fit uerbo dei,dum in eodem fermone «qua/ le,uellongius templis impendituruennsjquamilli.

lt;$Tl.3bieo vt fup:a piojcime;« vlteriustqi ita loqueristac fi publicatio veniarum cutn bii’ illatn comdanlurtbeclaraiotia f botlabna« non

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Papte necvflario eft,quod fi uenite (. quod mi^

nirnum eft?una carnpana.ünis pompis, 8C cercmonqs celegt; branturjEuangchïim(quod maximum cftjcentum campai nis, centum pompis,centum ceremonns prædicetur

f lt;Ægt;yb26ico vtfup;9p:o)cime;-gvlteriuf;^conf»nite6conclulioneontgt;n' I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oeceiit grauem tbcologum.'ftmtcmm piiérika:« vidéinr cffe vin ilomaZ

(l^ati.*? infêrentia 0? in eslumrc contra fiimulum calcitrantia. (y^ar,T hefaurt ecclefite,unde Papa dat indulgentias, necp latis nominati funt,neq; cogntH apud popuIûChrifiianum • lion eft mini fi vuigne ifta n3nouit:f um tu qui eu o:be vniucrfo K oilputanirum obfuiiflKifla aut non infelleyerioiautfingaa: vt patebit. £5unt enim ifii tpefauri uoh q. nommati : non quidé iuminenofhfratio^ nieiïed fpintuffaneti:qui p fanctoeftioanooedocenquibuoiu nôaflenZ tiena:3Utbo:itatetua:auttuirimtitumalioptbefaurooefTingia.'d1eniçer* go.'fiue mdufgentif autbontafe feriptnrf nobie non innotuere:fed autbo* «täte eecfefif •fl^omang: iRomanoaimqj Riontifjcû : qiif maio: eftanter qtioa f3nctu«^.’egônue p:imult; (fefte oiuo Tl?o )indulgefi9stgt;edit TSXo mgin ftationibue.'efteriqjruntfccuû.îbei'auruaergoiftefecundumfan’ ctoa:cum tbeologoe.'tum efiam canoilt;iltae:funt mérita fSbiifli « fancto* . iwtnon ea ratione qua menta.fed qua fatiffïchonea.

certe unde indulgentiae dantur, non efle f tempçralis patet, quia non tam facile eos profuudunt, fed tanttummodo coSligunt multi concionatorum, HSyl.flon oocee dbaftinejfcd pciral^iamon coneionatozibua tantum ƒ quoâîew rem fuam non p:omouere:fed innoeentiibmo lü^ontifici:« qui * dem hmfie.-quippequinil velletautmiqiie.'autetiaindecenteraguina^

joCjManNec funt jft» ihefauri mérita Chrifii ôt fan(5lorû,quia hacefemper fine Papa operantur graham homims interior rîs,ÔCcrucem,mortem infernumc^exteriens.

lt;^Ybî^imo fcenndiï fanctof tam tbeologof-qj eanoniftaa celebtio’ea meri/a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c ftncloîummon ea ratione qua mentaifed

quaratmacftoneejtbaftofupcruaeanif.fanctioautfmfupcrabundan/ tes Çuarum fatuTsctionu V91o:em:veriinifftq,uidem in nobleoperisri cnooie appucarured non fic;vt plene per eae liberemur ab omni reatu fl in cafn onplici.panioquidem fi non per fanftaclionem plenam eioeô/ inngamur fecundo veto fi penttfet eae nobir plene p mdul^eimae «fgt;/ plicet.Si amer fentio;ab erras a fidemec indufgentiai’ ibf faunTmtrlIi^ • ' So ffccclcfise fandus Laurcnhüs dixtt eue ^7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M ij

pauperes ecdefiae, fed locutus eft iifuuocabuW fuo têpore • lt;igyl, tttiam nuc latenter motdee potins ^Doceas:quafi (emponbua noltris pauperee non (i nt llSonttliets bomtniiq; tVefauriiputo autemM^ lieet iRomanus elerus a perfeetione pzim^ua'Oeclinarittquod non inliet o;: tu tarnen non lis taliszquipolTis irreptebenfibiliter repzebendere : i qui a pnmçua patrum religiofttate nóoeelinans. quodequidêvelbmc conÿeiotquia nulluofapien6ell(vtreo:)qui teeiïe oetractotem iniuliunt non aftru/erif.qnan^ etiam vfinam lie iRomg effent bona fçtera: fieut cfeetnoiynç pie. quod vt reliqua faeeam: enam pauperum numerus fi/ ne numero iudkio fit.majcimc vero in pio l|^ontifiee:quinulii quantum* / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iris ejtero aut in grato viroffeit petifa benegare.

J, ftt do^natas,eflê thefaurû iftum. Cbr6m eft em quod ad rc* mtffîonem pcenarû cafuum fois fuffidt pofeftas Pap»* _jCYl®ieuiufi^ faneti tcfttm oniii dtaueriszteeû in boe fenttentis terne*“ reiefieboeuifle ncgaborqè putonon faeies.jgt quidem fateot ad id fuf^ fieere poteftatepontifieis majtimieo modo; quÿjoteftaslftegisad ar4^ eem fabzieandam vie$ mediante tbefauro : qui no fit potefias.'fed mate/* ria poteftatis. tïum ein eeclefia ejc tbefauro ifto faeiat indulge ntias pleA nanastfi tbefaurusifte fit elaiieseeekfipaut claires adinotfpeceatozib’ eperabtinttir cTi efeetione.fie çp in faerarnentali pçnttenria nóbperabtin * iiirquantiqioffHnt abfoluendoabomnipçna: fient ab omni culpa, aut feinper pçu» totaliter abolebuut;quoni vtrûqîfalfum eft'p;imii quidem t quia nullus facerdos fie abfoluendo intendit: fed intendit peeeatozi beA nefacere quantû pôt.fccûdo vcrorqura purgatoziû tollinvnde ooctoz an ' gelicirsbocçt per claueremittipartépjnernontotâ.^fieergotbefaurua nraterialiter eft fatiftacrio £l?:rfti fctôn;effectùie aût eft ejauisiurifdttio * nisi^ua diïpenfaf 5gifpt«cilblt;”rti!wiy! flaue o.’dinis; oem eulpâ; z . nbsp;nbsp;elatie lurifditionisreuius eft indulgere oem pfiiärer eaufa poteft abolere

ar. Vcrus thefaurus ecclefrae eft facrofandû euangeliû» gjgyl.aieruin quidem eUbartine btcisrfed fquiuoceloquertsoe tbefau '' roVÇôc ipfum verum quodbrnfti: ad malum finem ozbinaa:yt vide*“

iÿManThefaurus euangelq eft men'to odiofiffimus, quia primrs facit nouiflïmos. thefaurus indulgentfarum meri * to eft gratiflîmus,quia ex nouidimis facit primos.Igitur the* - fauri euangelici refia funt, quibus ohm pifeabantur uiro« Z , diuiÂrum. thefauri indulgentfarum funt, quibus nunc pi^ feantur diuitias uirorum,

tfSyl.!$imotdere cainîeft p.’op;iu:vereoinetibi pater eanis fuerit;qni ► aïboevideris natuatvt njotdeae; yereoj infupeilue propter tnd breaeù;

ilUtionem tin o:iô üi cglumialiqmd mali tibi côtingat;ncc video ÿu^veniae çxcufandriô ab anatbentatt ça fapitc ntultiplici. net puto ® fie mentis compofitgsqma talia caracteribusfoimanda tradidcne.

vl Mar^Indulg^entiae quas cociônatores uocancmaxîas gra* tiaspntèlîîguntur uere taks/quo ad quaeftû promouendum • lt;$îl.lam IJ^oiitifice oeferfDifpirituffancti muncribtis betraVis: qnafi irffindtHgeiitig non anigifed burfe punies fint:qô btafpbemiï Diperin». G8‘CI. Mar.tunt tarnen reuera minimae ad gratiantdei,Slt; cru*.

qui venfas gratias mapmas ajti uuntnulli comparantes î ep^ cufanckveniunt per bvperbolenitu vero qui cas comparas grang flüvide quo nam pacte cpcurabereioicenscas nunimasicum etiam fint gratig altg:? alia oona minoia: puta ipfa bons Ibitune : nec reot pottria aliquam epcu(ationem p:gtendire:qugveniarum bedamatonbus gque Z noncongruat:conjequcnteraiitcminiuflemo:deo.

TenenturËpifcopi S)i curah uentarum Apoftoli^ carum, cômiflarios cum omnt renerentia admttterc,fed ma,*

A® knentur omnibus oculis intendere, ne pro commffîo/ ne Pap«,fua illi fomnia prædicant, f ‘^bi talia bicenti animus ineffet gquus gt;1 bonus: facendücffct: ledncuî^iabolusin omni ftio opéré fuam fupcrbiam.'ita tu quoq3inogt; . mni pçne tua conefu^ione:tuam maleuolentiam redoles.

lt;Éffigiem geriscius: qui eôfignare fe putans: in lumen p:op:iuni TmpingnXlentatienim veniartim autignoiantiatautmalitiamuldimtie* trMiftuvtfiquetep bietis.

A^CTMar. (Qui uero contra libidinem ÔC licentiam uerborum eoncionatoris ueniarum curam agit,fit file benedidus. _jüapYl.$itinquambenedietU6;fi el?aritatc:fi iulîitiaifi pietate mouetur: qui vero eôtra Keentiofnin in bicend o; Itccnf ioi eft in feribendo a oeo qui A 5 cr’ bonus effieiatunab bominibus vero ad alios monimentû eaflige?;

CiMar«8icut Papa fufte fulminât eos,qui in fraudem nego ’ cq indulgentiarum quacuncg arte machinantur,multo maz' fulminate inkndit eos,qui per ueniarum prætextum in fraudem fand« charitatis amp;Ó ueritatis machinantur.

Â^ylJ^minus noller il^apa tant? virtutis creditunvt per fuos mini « Rros nînndecens fieri velit.’au vero in eos delinquetcsintendatanimad* Uertere per anaibetw^ Vt «ieieipufo nefeias»

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' M iij

A y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uenias Papales fantas efTè, ut folucre pof^

fint hominem,ctiam fi qtiis per impoffibdc dei genitriccm uiola(ïef,eft inßnire.

gSvJ.Bftruerc ylpabeneplenitudin?potcflatia a papa ad venfae pof/ fitaofolucre a ctiipa in birto cafu per oJinïa elauein : lt;i a p^na per cla/ ueminrifdittoraetri^eft m t!ifaiiire:red fane fentire:ciiin etiam idem pof* fctiii ^ndam.'ï in eoarqul ant virginem aut iCI?::ftum infcremiffennmo -, do effet via(o.’Cd.iLlid?n6 autem loqui tragçdice.

CTMar. Pictmus contra quod ueniae Papales nee minimü peccatorum uenialium tollere poffunt quo ad culpam. gigrlJImmo tibi tollere non poffunt veniale.'enTqno ad pgnârqiiippe qüoniä fecundu te funt folff (igna « non canfa reiniffionie.ûuod vero g vem'aa ei^a remittatiir : p.'çdieafo;em veniaru oocuiffe credo nullum r qmppe cu etiani rudionluo liqueai affecutionem venia?p;fe,tigere c^*-parum abolitionein: c3 buiuo rei gratia etiîruftici fna crimina fafeann (TMar.Clkiod dteitur, nec lit fandus Pefrus modo Papa elTetjmaiores gratias dare pofletjcft blafphemia in fandutn Petrum 8gt;0 Papam.

lt;®flJtt fi fanctiiôlîbetrtiôcredaf fanftiotftiiffeomnipoft fntoro IlSoit *-tipëe: à in gratija perfonahbiio fopiofio.’.'qiJanttTfamen attinct ad claué inrifdictioiüö 2 oidinia : erroneum e(l;ne bçreficnm oifam:o!eere leo/ nem rqibetro pamo minoiem : non poffe oe ttire qiifcunq; ille potuit,

S (PMar.Dicimus contra quod efiam ifix, SC quilibet Papa maiores habet,fcilicet euangelium,uirtutes,gratias curah'o* num SCc.ut pri,ad Corin.xti.

gSri- Timeo ne oei indieiiiin ftiper funai eaput pojtao : qui per ironfT ita irrifoiie loqncrfo vnitierfo o:bibe (anto ijiontificc. Clfiitam auiein tf lOnt tilg virfnteaiqug in bommonoftro prgdieantnr.

/\O CiMar.IDicerecrucemarmisPapaltbusinßgnifereredam / cruet Chrifti æqiu'ualere-blafphcmia eft,

' g^yl-Tibi non eredej^e qiij ism cgpi: neq5bocßuto ab alfqno veniarû oeclmtfoie pjgdicatn ita nndeirt re cit8a:quanq.i qngli'ret e rnj in qtiali* bet niafcriaigqnc rcprgft-ntsft imagniem sCpuMc çqiieadoianda fitfe^quot; Q clnfa raiione eonfaciuss: be qua ad p.’gfens bteuitatio gratia fnperfedeo. 00 ^ManRationem redocnc epifeopi.curah\6C thcologt'.qut tales fermones in populum Itcere finunt.

lt;grl ; iHiderio xfi^artine veile te per bfc iuftificare : qiiafi recie feceriei oëîraÇcndoVeniiô contra p.’gceptum bomini noftri papgiî betrabendo votia? conaonatiorib we; % poiiddci contra ptgeeptum oeitied nequa^

pjopterea lt;p P?eologuô fia : veins in pif dictis ejicnfandus : fed argtict?* 4us'plee(cncn)s:c ad omnem bfrefini aniurandam cogendus.

QI* C^a^Facithagclicentiola uenxarutn piardicaho, ut ncf re*“ uerentiam Papse fanle fit etiam dodis uiris redimere a cafu” mntjs,autcertearguhs qiiæftionïbus laicorum, lt;^^I^ulc|?jefMb colo.'eepeefiuîTeorûqui declainaiitafenim impinge revisinpontificemiqiigftmnesfeeiilanbusaflcribensifedageienreucA .

_ nbsp;nbsp;rentia î amo: ad i^ont^cemibocebit me foluere in|olubili8 (u^ncipc^ Al -x-

SSgMar^Scilicet cur Papa noneuacuat purgatohum pro«» pter ƒan(^î^ffïmam charitafem,00 fijmniam animarum necef* fitatem,ut caufam omnium iuftiflimam, fi infinitas animas redimic propter pecuniam funcftitTimam, ad ftruâurâ Ba/ filicee,uc caufam leuifrimam.

lt;$Vl.®)eus:qiii tanqj agens fïipremö: omnia vertit aebirigit in finem pSlTrcmü.vnde n omnes pomines vult falnos fieri: nuili voltm graiiam qua in pnem illûbirfgatur cfafuetur e!argin:infi ejc parfEcius: qui gr» ' ham erai aceepfurus eßet pif paraiio quidam;« meritum eongruifafts • quern apparatifqui paberenequeunt :vtinfantespisvultfulfra^rip alios. lt;nbsp;pjiftua quoqj : quip:o nobis infinite fatiflaetionfspaflionc tulit: iionvult illam nobis fufiraqarunifi nos per noftram fatiftaehonem infuf* ficientemzeius fatilTaefioni mffieienti ç fuperabCdantiiimgamur, lt;um crgpôeusponpçnTanimeejcfonfrifioneî elauiliusmifericö.’diterabo» litaejc fuafinnil miferieoidian.ii’ftitiatalemanimquot;îeddiyerittalipgng c/;olucndç: puta aitnofü eentii: qua rationc bebet ponti/ieï totam illam pgnamrvel eju partem relarare eu tanto pjgiudieio lunitigbiuitipmfi ejc parte ta^ie amg aliqô meritu efferaturiputa (•leemofvnaiaimeiuniüiaut oiatio a feiaiit ab alio pio fe oblaiitf^nde eft qi elamant omes fanctùeû ibeologi: turn canonifttiin veniaru largitione eaufam aliq«3 opoiterein* leruenire/qug caufa quicquidcftinbeigloriavel pzomotionèponiconZ munis: « bmufmodi. patuerit ergo cur papa piirgatonu non euacuatî quia vidchcet nó fubc ftrationalis caufa rclajcandi rigo’é mftitigbiuing in óibus animabus purgatoiÿ q fi fnbeffenvtiq’ pofletil!udeuacuare:pn=^ ta n caretur pkna indulgeiitia:etiam oemnctis p^nigentifcus adiutricea manus ad eipeditionein Turcas: qudibet ania purgatoiij amici’ ba?=^ veret:nbibcbite cccplete ftiffragantetparitasautpotificisc neceftitaa animap non eft rato efficar fie relapandiiuftitiam bminarqiia bens falia heccliifatis foKitts:^ infimtgebantaticiac mifcbiç vifcenbus plenus fan * pit:« inniolabiliter feruat.Ege mine dlbartine«: alia quffita multiphca.

, jMar.Cur permanent exeguiæ amp;nbsp;anniuerfaria defundfe* ' rum^^non rcddtt,aut recipi permit tit beneficia pro illis in * M iiij

F. SYLVESTER MAGISTER'S, PALATd ftituta,cum iam fit iniun'a pro redemptis orare.

// nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j_lt;STl.ggt;tig l?ums caufg funt. l^iima^qyjidemigj incertum fit: an io qui

futpta po.Ti^tmanuoadiutriceovtanime«npumpknaveniamobrineat:te^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cundn piopnam facultatcm pœrtjLvrtcquod neccffe eft: potcft enim ali/

quaudo po’rigerc:niniiu parce:quocaru anima non aiïcqmîindulgen^ tiam plen3:fed fccundirpzopojtionem ejbibitiad id (otum qd fuerat bibendiî:vtoocuitoiaH0 Spo. Jlia vero caufa eft:qu!a etfi fuffraai non pjofint tfredcmptioralijo tn pjofimnj boc ipfum mor.turi infendebant : qui fibi anniucrfaria ppetua ojdmarïït: cûnon fit verifimile/jfcrederenf (gju purgato:io perpetuofuturoszoonec cjli cum terra mouendi fo:ciit. ClMar.hem quæ noua ilia pietas det ÔÔ Papæ,quod impio ' 6^inimtco propterpecuniaojtedsyanimaptamÖÓamicâ del reditnere, ôi tarnen propter neceflïtatem ipfiufmet piae«' 6d dileifîæ animae non redimunt earn gratuits charitafc.

lt;5Ytlt;lue eft ifta nona ignœatia ttiaCvt cum ftomacbo loquar)vt pu/^ teo epoeuainfinita cbaritatefua ( iuftiua ficepgente ) animamconfeiuo in tali neceflitate cóftituerit: i oeinde nulla facta mutahone e): parte oei vel animgocbeateamejc talineceftitateeduceret 5»kgt;'bCbwt ergo eau«*quot; fa aliqua necefle eft: vt clamant faneti vniuerfi: fi oei iuftiua autem relaf? panda pcnitu9:3Ut certe mitiganda eft qug caiifa non ep parte oei (ihua * . riabilioenim eft)fedep parte anim^peifanda eft.

CTManftem cur canones poenifentiales re ipfa, 8lt;^ non ufu in femet abrogati dC mortui,adhuc tarnen pecuntfs redimul“^ fur per conrefTtonem tndulgentiarum, tanquâ uiuactffimL W^Tl'tnifio conclufionibuo tuio dbartine : boctuo imbi pnmo afpectu vifueeoloicta vera tua ejcac tmo perfcrutanti : mibividerio fatio groiTuaî quippequinon videao: licet canoneociufmodiquo ad id lint abzoga* ti;ggt; lecnndtim illoo pgmtentig non funt neceftario tmponendg peccato^ ifouo.-cum bodie fint omnes arbitrarig : no tarnen abzogati funt quant« ad boetvt reatua ad pgnam iupta eoo tajcandTuoninaneat: nifi tone ahgt; eubi oiuing iuftirig menfuram epcedant : pluo mfto imponcfcotc quant« ad iftum reatum pgng biuentem î ligantem:redimuntur. tinde tibi pzo régula obferuandùeft.-qjecclfia 'fi^omana ficutinbiefojita % in facto fuo 0 non fallitur infidetaut mouGuotalioquin a via falutioaberrao.

O 6 • ([MarItem cur Papa^cuius opes hodtefuntopulentifltmis Cfaflts crafltores,non de fuis pecunqs magis, quam paupe * rum fidelium ftruit unam Bafilicam fandli Petri.

. J*$vl tibi multg d;uitfg;ibi (oiuina fcriptura a tefte) multi funt qui lt;o^ incdutiilao:! fo.’te S.bnonoftei^pfuogradu gt;1, maieftateeftpauperio: te cui fi cenfuo efliet e/:isuuo:fojte non yacaret ifta cófcriberetOuid verb

AD MARTI N V M L V T H EI?. btcntcr rcgbcndid cxlaico? petfona potificetn : qui pecuniae ejzeipiat « fpöte offeretil^9:qui p;o l?oc cöi: i quidecclcbcrriinobonoaulle (anqg (Umtnuôinmudoçjeminapoteftaterexùnpetrarecae'ï indicere poffet/ oA iTMarJtem quid remittit, aut participât Papa bis, qui pec contritionem perfedam ius habent plenariç remiflîonis,ÔC participationis.

lt;®Tl.$i quie tanta contritionc tojqucturtvt omnîûpcccatoîû fnoiunt rcatuabokat: puic papa nipil pgiiarö remittit : fed fi rerie oee contritoa effe eiufinodixcucrtie purgatDUu:^ non modo l?grcticu6:veru peßarcM O o Cö^ätttü^sofentio'.quiVacfcnuonnllü rckscrim ifta ne|^anda oocuiffc 88 ‘ ^yVlarJtem quid adderctur ecclefiac boni maioris,fi Papa ficut femel facit,ita centies in die cuüibet fidelium has remif* fiones öi parficipationes tribueret, lt;Svi.g)Uobona addicerenf: vnü/cpncccffc effet fidckôtoticerepcterc quot;caufam gratia cuiue oanf vcnfg:pnta ckemofYnataut ojation7:aliud:qa Q remitterefomnienoune pgnarum reatuezfi quie poft veniam incidiffet« Ö9lt;IMarJEx quo Papa falutem quaerit animarum per uenias ƒ magts, quam pecunias, cur fufpendit uenias öi literas iani olim conceffasjcum fint aeque efficaces., «jÉyU dco facit: vt ficut olim p:gdeccffo;ee fui veniae d e d crû t p:o ftru= «urieminoiie momenti a qug iam föite vel ejc foto : vel c,: parte cKPktg fuut ita ipfe p’oifta ftructura largiatur omnium p:gclara;î in l?anc fide/ lium pia vota colligantur.

QO.CMarJHæc fcrupuloftffima latcorum argiHnenta fola po f teftate compefccre, nec reddita ratione diluere’, eftccclefi^» am,2lt; Papähoftibusridendos exponere,00 infoelices Chri’ ftianos facere.

4jEYl.)£cckfia iRomane : qugtniRomano pontinccvirtuauterinclufa eft tempoialie:« fpintualie poteftatie fummS in papa apicTtenetti fecu laribîacbiofpîoutiurabeccrnunDpôteoe qm^dc p:imo fufeeptatoem* Ide male fentnmt:compcfcerc:nec tench ationibue cerf arc ad vincendoa pioferueuientee. nifi majcimc veritae in aperto eft:cgo tn volo tecum ra/ tionibue agcre: expenri quid fcribendopoffi6.ftooftc9autfcirridétc9 ojEPJpoîake:'! fpliakezfokt ecekfia 9dnil?ilum(ocoiuuante)oeduccrc. ■ 91 (^ar.äi ergo ueniac iècundSfpiritüóómenfemPapaepr»’ / dicarentur, facile omnia ilia foluerenlt;ur,immo non effent;

lt;^Yl.gi mene pontificie effet illa/quam tu fcripfifti:cffet mené malégt;o ctmîîonge a veritate aberraneevt patuit:-t clariue patebincumiam ui conclufionibuöff^d argotijationivuaasfinue» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Çjyiar.ffxhortandt' funt Chriftiani, ut caput fuum Chrißtf per poenas, mortes, infernofcp (equi ftudeant, ac fie magi's per multas tnbulatïones intrarecœlum, quam pro fecurtta te pacis confidant.

tian’ funtîvtcaiifant a ooctrina twa tuiq? fimïlitîiti. q îiëcTana.’nec cl?aritant)3 eft:fcd octractona gt;z rugiilatiiia. 2'hbiilario/ nea vero in bac quidem vita a viria perfectiadigutitunquando funt ali cuiua boni aHattue:in future aiifcm fecus: vt fupta ei: üiuo S'bonia oeZ dtictunt cft |3fc ergo finit dbariiitc: qu? adconcliifioncetuaerefponz denda occurrerunt ; poUbabitie in fine quibufdam vaniôquçloquerie» ^ie iiiic agetautimptoba mea: auttua ptoba-jEgo quoq^inipofîeriim itidem fsciam. lt;t vt latio; tibi campua certaminie adfit: etiam ea quç in iSFlueßrina fcripfufubRinenda piopono.

CHRISTO PATRI, SYLVESTRO PRIE# rati,ordinis Prædicatorujfacrae Theologiæ pro/ feflori celeberrfmo.facricp Palatn ApoftoZ lici magiftro,F. Marhnus Lutherius Auglbnianus, ætrrnam ia ChrilloSalufem,

fRVENITadme reuerende Patcr,DiaIo; gus ille tuus,fails fuperciliofus, amp;nbsp;plane to«» tus Italiens ÔC Thomifticus. Fn quo etfi cau^ faris,te iam fenem armifq; defuetum, denuo _____ meis uerbis ad certamen impclli, tarnen ue/ (ut Entêïlus ilïe de me Darefe ( ut ais ) referre paras uidori? am infpcrato,nift quod eo ipfo Dareta magis quam Enfel/ lum exhibes,quod rumores ponis antefalutem,ôt ( utdicf tur) Encomium ante uiAoriam. Age igitur,fac;quod fads, fiat uoluntas do mini, CfVale. ,

AP SYLVESRTVM PRIERATEM RESPONSIO A8' CXDmitto fiindamenta tua,auorum intelh'genttam fufpicor/quamcapio.Etmore exemplo(^tuo,mihiquo(^p.S, Smis fundamenta laceam/necefleeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'1

CTPrimumeftilIud bead Pauh’,Omniaprobate,quodbogt;^”™^* 7 * num eft tenete. Et Gal.rj. Si angelus de coelo aliud uobis euangelizauent^quam accepiftis,anathema fiu (tSccundum eft illud B, Auggt; ad Hierony. Ego folis eis li* bris,qui canonici appellantur,hunc honorem deferre didi* d,ut nullum fcriptorem corum errafle, firmiflime eredam* Caeteros autem quantalibet dodrinajfanditateçp polleant non ideo uerum effe credo, quia illi fie fenferunt ÔCct ^^ertium illud Clemê. de poeni.öc remif.c.abufionibus; Quaeftoribus mhillicere(in uentjs prædicandis^propone^ re populorquam quod in eorum literis continetur, hoc eft, quod tu dicisjca qu« Ecclefia de fadto fecit, ([His fundamêtisjft meintelligis,fimulintelligis, totS tuu dialogum funditus euerfum«Namtu perpetuo uerborum textu,nonnifinuda uerb« ponis,auf folas opiniones diui Thomse mihi nunc demff decantas,qui æque (ut tu) nudts uerbis incedit,fine fcriptura.fine patribus,Ünc Canonibus, denicpfineullis raiionibus.Ideocp meiure,id eft,Chriftiana libertate,tc Sgt;C illu fimul retjeio SsC negojmo ita cogit me au thoritas fundamenti primi ÔC tertti,amp; fuadet exemplQ Au^ guftiniinfundamenro fecundo. Nam fi apud lurecöfultos prouerbia recipitur,Turpe eft luriftam loqui fine textu, tu uiJe,(^ fit honorificu Theologn(qui maxime omnium de* bet)loqui fine textu,quê Apoftolus iubet calceatû elfe pe* dibus inpraeparationeEuangelij, 6Ó Epifeopû potente, no in fyllogtfmis nbsp;opinionibus hoTm/ed in doârina fana,ni*

mif?tea,quäalibi diuintus infpirata uoeat.Hoccm confiliS fi fuiflet feruatû,minus nunc ecclefia haberet inutiliû quæ* ftionû ^inionû.amp;d plus euâgelij èC Chriftianç ueritah's» iwdicemur fimul«

R- P. M A R T I N I, L V T H E SJl,-^djPrimo. Quatuor falfitates in tribus primis condufioni/ bus a me comprcheniàs pronuntias. Prtmam, quod falu«/ tor impoffibile iuflèrit, fcilicct fideles omni tempore habe^ te adum pœnitenti«, interioris uel exterioris» Cum enim dicatjagibe, non loquitur de habituali interiore pœrritcntia quæ fola perpétua eft, ÔC confequenter loquitur de aduali ï'nteriori uel exfcriori. Agcrecnim,ueladus, uel non fine adu eft. Hîec tua. Vere tua funt, id eft, adeo Scboîaftica amp;nbsp;Thomiftica immo Ariftotelica, ut me pigeât ôôfœdeat ea conftitare.Rogo, ubi hic fcriptura,patres, aut Canones fonant cCfDeinde miror, quod iuxta peripateticam iftam Theologiam,ùerbum illud agite, non ad folam internam adionem refulifti, |tcm,quid fi ôd ego tua induftria ufus, ^e calumniarer ôd dieerem, (Dmnemuifam (quod ego po^ fui)non effc idem quod omni femporeCquod tu interpréta^ ris ) Sed tamTâdmitto,necduriteragam teaim,reuerebor canos tyos S( dignitatem tuam.R.em ipfam tueri eonabor# (Qdèopaulofiifius hic tecum fabulabor,utiam fecundo fofum tuum Dialogum fubuertam, CPrimû fallen's reuerende pater in uerbo,agite, quafi id a^ dum importef,quem contra habitum diftinguas. Idem eft enim,agitepo2nitenh'am,quod,pœniteatuos,feu,utaufus cftintcrpres Latinus Ad.tj. Poem'temini ô( faluamini 6(c* Nam àC graeci Metanoite (quod pœnitentiâagite, tranfte^ rundrefipifeite, feu ad mentem cor redite, fignificat» (pSecundû,habitualis ilia pœnitentia, nec a uobis intelligi* bilis,nec uulgo tradibilis nulla eft apud mc,feda uobis c6gt; fida ex Ariftotele præfertim,fi qualitatem quandam in ani * ma perpétua 06 otiofam intelligilis.aut doce earn ex Scrip. Patribus,Canonibus ,rationibus. Nolo (ut feias ) te aut SandumTbomam,nudos habere magiftros,in his rebus, quac ad animam pertinent, qu« folo uerbo dei uiuit S)C pa/ fcitur.ideocp unus eft eius magifter Chriftus, Huncautem

fn te ïoquenfcm non audio, fed Arißotelem ÔC hominem^ ^TTertiunijpeffime fact's,quod negas faluatorem impont.*’ I buta iuffîfïe.plufcp peffime fecis,quod hoc falfitatem audes I appellare.Ideo em femper orare oportet,Dtmittenobis de* bita noftra,quia nun^ facimus,aut implemus mandata dei. Nec poflumus in hac uita impIere.Sicut B, Aug. locuple/ bÏÏîme contra Donatiftas ôé Pelagianos teftat. 8ed dC Pau*quot; lus Ro.vq.queritur fe captiuari in legem peccati,6^ non fa^ cere bons quod uult.Similiter 0^ Gal.v, Caro concupifcit ^aduerfusfpiritûjô^ fpiritus aduerfus carne. Haccemfibiad* IuerfantutjUt non ca,quæ uultis faciatis.Iftac font inimicitig :

quas pofoit deus inter fernen ferpentis 0^ fernen mulieris, id eftjintcrcarnemô^fpirilS,inter concupifcentiamSC cha* ^ritatem.Quod ergo non omni tempore pœnitemus SC regt; |fipifcimus,uitium eft, licet impofftbile fit fieri, Coclufit eni I deus omnes fub peccatum,ut omnium mifereatur, ([(Quartum.tDmnes dodorcs Ecclefiaftici (entiunt meed nullus aût fecum.Sic ein B* Aug. totam fideliS uifam, cru/ cem SC martyria efle pronStiat, Quemadmodu SC lob vij,-militiam feu Centationê uocat, uifam hominis fuper ferram. Et B.Bern.Sfare in uia dei,6C non proficcre,eft deficere.Et alibi, Vbi incipis nolle fieri melior,definis efle bon’.Et hoc eft quod in Pfal. Vita iufti uocaturuia,fcmita,non domus aut (latus,ut uitam eius quendam curfom SC non ftatu effe döceat.Sicut de Chrifto omniu iuftorum archetypo dicit, Exultauitut gigas ad currendâ uiam. Sed hanc uiam fern* per currere non poteft homo,nifi dilateturcoreius.Iuxtail -lud.V^iam mandatoró tuoru cucurri, cum dilatafti cormeiS » Hæc eft ilia renouatio mentis,quä Apoftolus Paulus (non ut tu?intermittedam,fed de die in diem,de charitatein cha^ ritalt;em,in eandem,quac in Chri(bo eft, formam promouen*quot; dam docet,Sed non ex nobis, immo ficut a fpiritu domint SCc.quia praeceptum cftimpoffibilc SCc.

R. P. MARTINI LVTHERII CJ^Qtnntum.ln omni bono opcre, potins aguntur, quart stgunt filq dei,fieut R.o,vin.dtlt;it,QiM fpirihi dei aguntur,hi filii deifunt.FteaopcraComnium quiTcmotiorcniTheolo^ giam guftauerunt iudicio.) funt optima qu» fine nobis, iti nobis operaturChriftus.ôC caferepeflîma,quaciuxfa Angt; ftorelts peffimam dodrinam, nobis efigentibus, SC (ur uo^, cantMiberoarbitrio mediante,operatur.Sic cnim fit,ut opti=*-me ieiunet, qui alia meliora meditatus, ne cogitet quidem an ieiunet Hi enim longiffïme omniû ab edendi cupiditate fcparatur.Monaufem ita qui fc fentit ôi proponit ieiunare, Jta qui fanda meditatur,aut ea quae fii« funt uocah'onis,o/ pcratur infcntus, quibus euma uittjs abftrahit, uel abftragt; dum conferuat,fine dubio ueriffîme poettilt;ct,fi tarnen id a^ more dei,non fui eaufa faciat(J^ia id dcmum eft uiuam SC ucram pœnitentiam agere, anima a uittjs propter deum fe/ parare,06 feparatnm feruare magifcpfepar8re,Tuuero qui facramcntakm illamÔc initialem pœnitentiam ob oculos tantum «eriàs, cuiiis fieiuor 5C tumultus durare non poteft ftne miraeulounuenifti impoflîbilitafem.

CTgecundâ falfitatem meam ita prohuntiasiVerbum Chri* fti dicentispœnitrnham agite, non poteft intelligi de facra’=^ mcntali pœnifentia.Hsnc falfitatem eflèfic oftendis-Tripli* citer ( inquis ) pœnitentia did confueuit. Primo çft uirtus quædam, cuius obiedum eft peccaturh fub ratione cmcni dabilis, adus uet o eins eft dolor uolulafis de peccato. Ipfa nero eft habitus moralis,eliciens didGadum refpedu prae^ ' dtâiobiedû Secundo pœnitentia eft facramentum,cuius partes funt,c0ntritio,confeftio, fatiffadio* Ferrio accipi/ tur uulgariter pro fatiftadione iniunda a facerdotcjóó oini carnis mortificatione SCc, (THac Syluefter.

A R T I N VS. Iftenecftquæfocacftusiîleimmani corpore Entellinus,quo audaculum hunc Dar eta cruenta^ Doko ÔC iam pœnitco^me adeo confempfifl’e quenx

ADJYLVJ^Tyj^£RlBKATEM RÊS^^ * dam tu« fed« patrem in noftra Germania,qui contra me* as eafdem pofitioncs amp;nbsp;ridicufc SiC inepfe pugnauit,Longe tarnen acutius dC dodius qmam tu,|Et nifi canos tuos ucre* rer(ficut me deceüprofcdo hanc tuam diftmdlinonem pró di^itTite tradanrem, f|jPnmo,quis dedit tibi,aut diuo Thomae hac poteftafem utuerb^fîmplicifl)m5,fimpltciffîmi èC unici dodoris Chri* ftijin tres diuideres fedasî’Hoccine eft fcripfurâTinterpreté^ ri,an potius dilaeerari nbsp;nbsp;nbsp;(Qua foiptura, quibus paftibus,

quibusrationibus häc diftindionem ftabilies quaefo^ThO“^ mae,non credo. Sylueftrum, S)C ft Palatq magiftrum,ncgo« (£3ecundü, iieriï ruduas AriftotelicâTphilofophiâ de tute moralt,de obiedo,de adu clicito.quafi ego talia nung audierim,detnde quae talia funt,ut in populo doceri no pol® fint,nec ad fcripturac infclligenttauttlia, portenta duntaxat ucrborum,non nifi ad contentiones fbuendas conjfida. 'CTertio, pœnitentiâ uirtufem, doicrem uoluntahs deß* nis.Qua rogoauthorifateCTua? Qru'd haecad Marlinumîf ([^(Quarto,quod -’ft omnium acut»(Iîmum,immo immanif* fimus caeftus Entelli, quod poenitentiam primo modo uft/ tutem,difttnguis a pœnitentiâ tertio modo,quam uocas o* mnem carnis mortificationem ♦ Ergo pœnitentiauirtus no Mortificatcarncm^ (^utd ergo fecitC Viuificat carnemCueï finit ufuere carnem C (^od autem uon mortiftcet carnem, tua illa probat acuttftïma difttndio, quta pœnitentiâ primo modo non eft pœnitentiâ tertio modö. Hoe fic intelligo, Pœnitentiâ dolor uoluntatis, qui uere mortificator carnis eft,non mortifient carnem,Si h«c Germanus diceret,frigi/ dum cœlum culparem» Munc quia Italus hœe dicit, fub ar* denti cœlo degens,quid pr«tendS,non inuenio,Nifi quod uerum te in epiftola dicere credo, fciltcet te QC fenem eflc, 6^ tn comentarijs Thoma? non tam implicüum, quam im^ merfum,immo fubmerfum credo»

AD SYLVESRTVM PRIBRATEM RËSPONSIO f|~Quinto,iPoeinïentiam fecudo modo fatiffedlionem etiS. ede dicis.ltem tertio modo fafiffadionrefle dicis. Et pri^ mo modo fi eft dolor uolStafis, no pofeft fieri quin £lt; ipfc dolor fatiftàdionem operetur. R ogo quot nobis tandem difttngues fatinàdiones'Z’Hscc ideo impugno, ut hac tuam diftindionem denuo feptem altjs noueconfidtis diftinâio* nibus defendas, more facrx Scholafticæ Theologiac. Ettö dicas.omes nihilominus in uerbo Chrifti intellelt;ftas,ut per* fuadeas mihi dodîrinâ Chrifti fine Thomæ £lt;^ Sylucilri di/ ftindionibus intelligi no pofie.id enim opus eft ut perfua^ deat,qui Chriftum nifi fine Thoma intelligi uix credo, {[SextoXiberamequæfoex his anguftqs meis, SiuerbS Chrifti poteft intelligi de facramentali pocnitentia, prtefer/ tim tertia eius parte,idcftfiitiftaóione,uerbuma0t Chrifti eft præceptû immutabile,quomodo fitwtlacerdotalis pogt; teftas.facramentalem fatiffalt;ftioriemutet,dando indulgent tias ôi remifliones fatiftadionisç’ Nîône uides uelaliam efie fatiftadionem facramentalcm,quam Papa remittit, ftilicet Ecclefiaftica, uel fi eadê eft, nullas efle protfus remifliones, 66 indulgentias efle meras illufiones,0^ fimulatas remiflto/ nesî’Non cm rcmittere poteft,^d deus praccepit ôé ligauif, {{^eplimo.Si fatiftadio comprehenditur in pœnitentiafe* cundo 06 tertio modo, utraep autem eft quae a facerdofe in* iungitur, Rogo, quomodo ftabit h«c diftindibf Sacramc* tails enim fatiftadio non eft nifi quæ a facerdote imponitur eadem eft (fe authore) quæ tertio modo accipitur. Iure mihi ueniam dabis,fi hæc non capio. A eneum enim caput, St nalum ferreum habeo,id eft, indocile St incapax tant« tuæ Theologiæ ingenium,fi itaplacct, (|Tu nunc uide#quomodo uerbum Chrifti non folS fe,fed debere etiam etiam intelligi de qualibet herum trium poenitentiarum,contendas.

AP SYLVESTRVM PRÏERATEM RESPONSlO tas eft ad hlt;5ïctn,id efi-^ad te, Qiiod feihcet Chriftiis non i'n^ tendit loqui folum de inferiore pcemfenfia, Hoe enim in fe quidem uerö eft, Sed tibi qui uis Chriftum bis uerbis indi/ cere pœnifentiâ in omni uifa,de exferiori non pofeft inteJli * gi,qui oporfetintercidere fomno ôi. gaudio,gaudcndo c3 gaudêtibus, dC buiufmodi.unde tibi folum de inferior/ pot. infelligi, no omni,fed habituali,quia etia inferiorem adum liberi arbitrq dormictes neceflario infercidimus, Mæc Syf* ffCredo hæc tibi acuta ôi firma uidert. Placet autem/quod aicit falfitafem efle ad hominem ( id eft,ad faciem 6^ appa^ renb'am) reuera autem ualidiflîmâ ueritafem, iPe babituali pœnitentia, amp;nbsp;omni uitaagendajuprafatis dixi,quac amp;nbsp;fi non fit omni uita,debet tarnen fieri omni uifa,ideo en/m pc ccamus,quam^ qui funt in gratia,nullo momenfo funt ft ne pœnifentiâ tâ exferiori q interior/,quia fandiftcant fe ab omni inquinamento carnis 2gt;0 fpir/tus,licet £i carnifi'cinam üldm confidamcp hypocrifin non feciant.

Qld non latis admirari poftum,quod aperte negas pœniten tiam in gaud/o agi pofte,cum pœnifenb'a co fit purior,quo fuerit h’.larior ÔÔ iuaindior.hilarem datorê dil/git dcus.Sed Apoftolûquæfo reprehende, qui Thefîàlonicenfibus præ^ cipitjScmpergaudefeindomino.EtPfabSemper laus e/us in ore meo, Ipic rogo,ut aliquando etiam plorcnt,0C male dicant in domino, (gitur femp in domino gaudendû,fem^ pct in nobis plorandG. In deo Ijabcmus undegaudeamus In nobis, unde lugeamus, ideo fit gaudium in ludu, ÔC lu/ dus in gaudio, gaudium in abfeondifo, ludus in cegnifo* ^d hçc non funt Scholaftica,ideo differo in aliud tempus» ^(Qiiod uero dicis, Vcl in fomno intercidere neceftario a^ dus pœnfrcntite, Agnofco egregiS Ariftotelcm in te ex thicis fuis fabulâtcm,ubi dicit,quod mifer ôt fccl/x d/m/d/o uitç nihil dilfrrunt,utercp enim dorm/unt node,id cft,nihil agût uel fixlicitatiSjUelinfiœl/dtatis» Q^omodo pofeft tibi

liera Theologia placere,cut placet ta l'nfîpiês plulofopfiilsf (TÂudi ApoftolS Paule ad ïto, Qiu' manducat, dno man^ aLicat4Qin no manducat,domino non manducat,Et itéra» Qin uiuitjdomino uiuit.Qj moritur, domino moritur, Sic ÔC ad Corinthios. Non eftis ueftri, Empti em eftis pretio magno.Hunc ( rogo ) liccat imitsri,d(l dicere. Qui dormit, dno dormit«Qui uigilat,domino uigilat.Et alibi,Siue comc^ ( ditis,fiue bibitis, omnia in nomine domini noftri lefu Chtd'^

fti facite, domino aût dormire, credo, non negabis eflê dei uoluntati parere.uoluntati autem dei parère, optima certe pœnitentia,ôô a uitqs purgatio cft, Puto etiam quod dorz miens uiuat,fi uiuit,cerfe dno uiuit, ut hic dicit A poftolus»' Utem quo audes dicere, dormientem fiddem, efle uacuS adibus bonis, qui tû maxime bonis adibus plenus eft, qn deum in fe quiefo agere patitur, amp;nbsp;fabbatum domini cele' bratC Sed fifto, nefeio enim an Thonaftica theologia hanc theologiam unc^ fenferit, Paulina eft em,non Peripaf etica» fllPuartâ falfitafem meâtandem hanc ponis, (Qiiod pcxnb Éentia inferior nulla eft,nifi foris operet uarias carnis morfi * ficafiones,Sic enim ego pofui, Immo(inquis) exterior poe* nifenlia nulla eft fine inferfori,inferior aût fola poteft homi* nem faluare. Sled hanc falfita/em meS tu ipiê follis £C dicis, poteft tarnen hoc didSfuum uerS, amp;nbsp;afaluatoreintenfum habere fenfum,falicet quod omis interior poenitentia ope/ ratur uarias carnis mort ificationes exterius, id eft,pro loco amp;C tempore 0^c.Gratias ago tgdem,quia défendis me. HiC concordamus aliquants, fed rurfum repente diffêntis, di/ tens. Hic aSt fenfus tibi uidetur impoflibilis, Hicego,Tibi uidetur impoflibilis. mihi uero eft no tantum poflîbilis, fed ÔÔ in efle temper,ut Peripafetice tecum loquar. Quia omia iufti opera funt poenifentiæ,id eft,mutationcs St renouah'o * nes de die in diem, Hæcautem non poflibilia modo,fed nc * ceflâria quoqß funt, nifi fis de nonaginU nouem iuftis, qqi

P re ral ent 19 non indigent aut focius Phanfaei,qui non eflß^^ gt;nbsp;euf cKtrri hominum.Nam nes cura Ecclefia congemimus ^aflïdue.Erraui ficut ouis quç perqtquare fern um tuum.ô^ I cum PublicanOjUocem turturis fonamus, Deus propittu» 1 efto rathi peccafort Et cum Iob,ueremur omnia opera no/ éRra.Lt dimitte nobis débita noftra,cum cmibus fandis diz cimus nonfolum uerbo,fed corde opere. Semper enim in timoré detagimus,Timor autem principiC eft fapienh'« id eft, mutaiio de infipientia ad fapientiam, quæ eft ucriffi/ g raapoeraïentia.Fadis oftendit fe nonegere pœnifentiacait j Bernardus^quinoaffidueadpoenitentiamfeftinat, Tuam • tarnen fenfentiam no damno,qui non nouifti aliam, qua fa ** cramentalem ilia, Ôfnefcio quanto fempore dût'axaf duran*

I tem» Nos nee continuam iftam fempcragi a nobis pro de^ bito dolemus amp;nbsp;confiferaur ,jdjfl QC pœnitemus fimul, SC non poenitemus fatislLHæFrogo uerbofiflîmea me trada'^ ta boni côfulas, quta neceflarium fuit oftrndere tibi, quam nihilmeas pofftiones ceperes,amp; quam fruftra ex tarn infirs» mis principijs totum hiinc Dialogum deduxeris, Nihil ui/ deo rchdum in Dialogo, quod non ex his abunde confuta^*^ turn fam fit([Scd fponte mea latius fecum agam »^Qiioni am ad prepofitionem raearn quarfam,dicis,dodrinam hac efte faifam,impoffibilem amp;nbsp;erroneam ,nifi poena infelliga/ tur pro exferiore mortificalione, pro loco QC tempore, Sagt; tis iam dicfkim eft.Exferiorem pamifentiam efle debere af/ fiduam, ôd ft fieri non poteft quo ad adus poenitentiae a fe infelledos,fieriautem poteft, quo ad adus a Chriftodo/ dos,id cft,quos Eccleiia rcmitterenonpoftit.hifunt renogt; uatio mentis de die in diem (£ Vera ergo pro tua opinione dicis, Sed non probas meamfententiamfalfsm£lt; impofgt; fibilem ♦tQlllud uero non pofllim folcrare, quod dicis, im/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

propYte a me dici,odium fui, quantum ad uere pœnifenfes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

liSôium fient ncc proximîïjquem ad inftar fui dâigïtXtL ibens perz^ ftti. nbsp;nbsp;nbsp;mittOjUt cum tuis,de odio fui,proprtjflîme loquaris, modo

permittas mihi,ut cum domino IfiSV CHRISTO im/ proprie loquar,quâdo dicit*Qui odit animam fuam in hoc mundojin uitam æternam cuilodit earn« ft cum A poftolo Ro,xv,non debemus nobis placere. Et iferum.Non qui fe* ipfum commendatjille probafus eft. Tu uero cum perfua^ deas uere pœmïentes fefe diligere,ncceflario concedes, ut ôd comendent fefe tanq uere diligibiles bonos,iuftosgt;fapt/ entes,ôd fie fibi placeant,id autem nihil aliud eft,q cum Pha * rifæo horrenda fuperbia,non pœnitere, fed irridere deum* ((Siceindocetistnfœliccsdifcipulos SCHOLASTICI T H E O L O GI fugbire fcilicet Sd petite, S ed latior eft ifia maferia,quâ nunc patiatur negotiij tradare. Error enim ÔC ignorantia diledionisjlonge latec^ nimis perfuafit, dodio/ res maxîë, ïgo fie fapio,quod homo Chriftianus feipfum non diligat,nifi in deo.in feipfo uero,non nifi odiat,hoc eft quod cum ipfe fit mendax uanus,deus autem uerax, nigt; bil eorum,quæ ipfe cupit aut nouit,diligat;Sed omnia quç fibi contraria funt,quæratîSJihil autem efteontrarium men’* dacio ôd uanitati g ueritas,ita fit,ut dum fe odit,ôd fibi femg contraria amat,ueriffime fe di!igat,non in fe ipfo, fed in ue/ ritate,qu« mendaci fibi eft cotraria,Sic fandi crucem,mor ' tem,ftultitiam,ignominiam dilexerunt ôd cupierunt, qui/ bus tarnen ipfi non nifi perdebantur, quia feipfos in nihilS redegeruntjUt efiet deus omniain omnibus.f t hoc habent uerba CHRISTI* Qiiiperdideritanimamfuampropter me,tnueniet cam. Proinde, quando C H R1S T V S dicit, proximû diligendum ad inftar fui,meo iudicio, de peruer/ fo ôd incuruo amorc loquinquo homo qugrit non nifi quas fua funt,quiamor nô redificatur,nifi omitfat quaercre quæ fuafunt, Ôd ea quæ funt alterius, quærat.Hæc fententia eft B,Pauli EpifttY« (Son quae fua funt côfyderantes,fcd qu«

AP SYLVESTRVM PRIER ATEM RESPONSIO 8 ‘ altorum Etj» Connth.xiq» Charitas non quxn't, qu» fua funt. Hts iierbts manifefte prohibet amorem fui Jdeo fenz fus præcepii eflè uidetur, Diliges proximS tuum ficut teiz pfünijid eft diliges te folum ód peruerfe, fi autem amorem e gt;nbsp;iufmodi in proximS tuum dirigeresjiam uere diligeres, qd . ex eo patetjquia non praecipit ut homo diligat fe,quod uügt; fecifletjfi bonus effet fui amor,fed inuentt amorem fui,0^ alio tranfertjôô itaredificat, St heu rem fontibus f^chryma la rum digniflimam,quodhacamoris fcientia,tam uacuifunt oincsferme DOCTORES SCHOL ASTICI,utpro fanda Charitate/oediffîmâ cupiditatem doceant, Nec altigt; us incedunt, ille paganus qui dixit, Proximus efto tibf, ^d tarnen alius rurfus gentilis Terentius damnauit IQlludl quod ais, Nullus imbutus gratia 06 uere poenitens odit fe, uidetur inferre,quod uacuus gratia odiat fe, §d tarnen con * traomnes Scripturas eft,quaE ubicp deteftantur eos, qui fe ipfos amant,ut.ILThimoJIE illud omnes quac fua funr. quærunt, Inde etiam apud tuos magiftros damnanturalfe* dus commodijfem fruitio creaturae,ufus dei, 66 abufus re rum, Amor male accedens 86c, Nift aliud Pfatx,te mouet quod dicitur, Qui diligit iniquitatem, odit animam fuam; licet in Heb, fit,odit anima eius,fcilicet dei, famêpermitto ; quododit animam fuam.Sed hoe facit pelÏÏmediligendo a -nimam fuam. ut Beatus Auguftinus loan, Xll.interpreta^ tur, Amor ut pereat,odium ne percat,Sed fortaftè uoce fan’^ tSmodo hic diftêntimus, nifi quod fcio uoces has raro prd uerifafc intelligi, (lContra .Qpinf am propofitionem meam,ubi dixt, per in/ ^dulgentias non remitti pcenas, nifi arbitrio facerdotis uel Canonum impofitas, IDkis me, circa fadum Ecclefitc ma (e fentire,86 tandis diflèntire, ideo coclufionem meam tuo iudicio haereh'cam eflê. Mie fife inferrogem,quifint illifan gt;nbsp;(^jÓÓ quod fadum ecelefitc/’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;. : . gt;

(JjMon uideo quid dicas,nifi quod fandum Thoma nom// nés, cum quo fe remifto ad fundamentum meum primQ fecundum. Nam ego non capio quomodo inifto ucrbo CHRISTI, Qiiodcunque fofueris ôdc.Petro fît datum priuilegium.Non enim priuilegium,fed lexgeneralis ôi refi agabilis data eft,non Petto f antum, fed omnibus pror/ fus facerdottbus 8lt; toti ecdeüx. Cut ergo tu cum Thoma tuo id foW petro arrogas, 06 ifa arrogas ut priutlegium apgt; pelles ç* Aut fî Petrus poteft huius uerbi uirtute foluere pcc nas purgaforq, cur non Ô6 quilibct facer dos Eft ifte mogt; dus inferpretandi euangelfjV

CISecundo,quod duo fuppofîta facis,Primum, quod ccclc*= fia perindulgentias concédât liberationem uniusanimae. Secundum, quod ecclefîa facit indulgentias fîmpliciferpic* narias ,ita ^d anima euolaret foluta a corpore 86c.Refpongt; deo,iiide tu R..P.ne fuppofîta ilia tu9,fînf appofitaper fe Ô6 b«in«nTrdiem,R,edderafionem huius fidei Ô6 fpei, utinam liera dicrres.immo abfît ut uera dicas,quafî in manu eccle/' fiae fit,animas liberare,quando Ô6 quomodo uoluerit, Hjrevtio, Doce me unum fadum ecclefîœ ,’in quo dédit li/ berationem unius uel plurium animarum, nifi Cryptas for/ te Sandi Sebaftiani ÔC Laurenttj ac Pudentianae, aliatÇ R.o * manalocamihi recitabis. Sedfuuidc,quid ipfi uos Romagt; ni de his locis fentiatis, Deinde, quot fabulis faltcm auda funt ifta loca,ufcun(5 cœperint,Sed de qs latins in Déclara'quot; tionibus meis.Interim ego fateor me ufque hodie,in hacre dubitare,Nec fum hacreticusjfi negatiuam teneo,donec de ƒ terminetura concilio,

(J^^arto CIcmen, depœni, Ô6remif,c,Abufîonibus,ma/ nifelte dirit glofla in uerbo mendaciter, ideo non extrahi a* nimas per indulgentias,quia funt iam iudicio dei fubied«» Hune intenm (extum decretalis (id eft papw?id eft faduni

AP SYLVESTRVM PRIERATEM RESPQNSIQ SjL’ ccclefiæCuttudici's)fequar3Ciu‘c5fonatcuangebum.Quod cun«^ foluens fuper terram,non fub terrajn5quot;obftante quo«* tundam uiolenta.adulanheque gloflà contraria,Nee uidï agt; h'quam Bullam,quç aliter habcat,nifi quod per modum fuf* fragq,animas redimi paflim dicihjr,de quo,ubifopra. Sed tugt;qui contra me difputas fanta alacritate,ut ipfa Ise tin'a tibi influât ueritatem, tanta fiduda quocß,ut Satanam ipfum no extimefcaSjCO maxime fcilicet inuicro robore fretus, quod defado ecclefiae nonlicetmalefentireGynum idrefpon^ de, cum qua Ecclefia, amp;nbsp;tu, 00 Thomaftri fuifentitis in £a:# do ecclefi«c,de conceptione beatæuirginisî’ Num cum uir* tuahV num cS rcpræfentatiua z' num cum eiîèntialiçnum eff exule ilia amp;nbsp;a fe profcripfa,qu» eft concilium generale C' Si ergo licet tibi non modo non bene, fed contra fentire in do eeelefiæ, quia opinionem tenes nondum reprobatam. Cur ego non permittor tibi diflêntire in opinione,ne(5 de^ terminata,neq} reprobata^praeferhm cum tu nihil pro te ha* beas,nifi nudâ fandi Thom« narrationem.Ego autem cla# rum texts Clemen. 8^ aperta uerba Euangeltj,deinde Ger/ fonem,qui multis annis pofterior Thoma, dicit,opiniones effe ad utrani^ partem probabiles in hac re « Deinde penes mealiquot eruditos 66 acutos tradatus quorundain GerZ mania, qui etiâtlamnant tuam fandi Thomae fententiS,^ CL(Duinto,quod ponis cafum,fi peccator teneatur ad poe^ n^afac^doke iniundam,ffem a Canone iniundam,item a deo iniundam,tunc fequi ex mea propofitione,talem per* cepta plenaria indulgentia non euolare, aut non hberari ti purgatorio. Et ita de fado Ecclefiac male fentio, dC hæretiZ cum fapio,

Tquot;u quoque uide,ne de fado EccIefiæ tam bene fentias,ut fadS dci pefliindes, Jldcirco pono tibi rurZ fum cafum» Si peccator fit plene ÔC uere cotritus,idco fado deiomes peen» funt ei remÜT«, quid cofert hwic remifliq

r: p, martini lvtheriï -plcnan’a Si aiitcm tion eft plenc contritus, quid profi'ctt cl remiflio plenariajcum maneat imperfeëla ibi cliaritas iufti^ tiae, imperfedum odium peccatiç’ Sed latius ifta in dcch,to * tus enim es Thomifta»nihil probans,nc^ allegansjde pœ/ nis iantSmodo multiplicas uerba, quas cotemnit Charitas de contritione,pene nihil dicis,(|£uæ diligit poenas, (ftexto Non credo ufcç hodie per claues remittipoenas a déo inflidas, ÓC rationes meas uidebis in dedarationibus, nee tu unep id poteris probare, fine probatione autem tibi nihil prorfus credo. Et ut animu meö fcias,Mihi uidetur id in grauiffimS ecclefiæ kidibriS uergere, fi ea doceamus,de quibus nulla prorfus rationem redderepoITumus, Nee fagt; tis ibi eflè credo etiS fadum ecclefisc(quanq hic no fit fadS ccclefiac)quia tam Papa q concilium pofeft errare,ut habes Panormitana egregie hæc tradanf em hb.i, de conft. ca. fiZ gnificafti ,|deo fundamenta tua ubi diftinxifti ecdefiam in elïèntialem,repræfenfatiuam,uirtualem, ut iacetinuerbis, negOjôd pro nihilo habco.Tuaenim funt,id eft fineferiptu* ra 06 authoritate ulla prolata. EGOECCLESIAMVIR^ TVALITER NON SClO,nifiinCHRlSTO.reprç* fentatiue, non nifi in Concilio. Alioquin, fi quicquid facit ccclefia uirtualisjid eft Papa, fadum eccleitæ dicitur, obfe/ cro quanta monftra in Ecclefiaprobenefadis numerabi^ nius^ Nonne lultj fecundi horrendas GhriftianiSanguinis çffufionesç’ NoneBonsfactjodaui tyrannides,in toto orbe abominabiles, 66 per omnes Chronicas puliâtas De quo extat prouerbiûjintrauit ut uulpes,regnauit utleo^mortu/ us eft ut canis.Non eo nobis tandem pcrfuadeas,ut fub no mine repracfentah'uæ 26 uirtualis Ecclefiae,omia ilia iam diu intolerabilia portentain Ecdefi'a,pro fadis fandifltmis Ec^ defiae colamus i Neuerum facias quod noftri Germanide tuo Dialogo fentiunt,fcilicet,te hoc Dialogo,no fam Marti “ num refellercjquâ Pontifici 26 Coliegio CardinaliS adulari

AP SYLVESTRVM PRIER ATEM RESPONSÎQ-i uoluiffe.Si aufem Papa cftuirtualis Eccicfîa, Cardinales rc* praefentahua, collcdlio fidelium eflêntialis, Quod uocabis Concilium generale EcclefiæCnon eft uirtualisC non repræ^ fentafiuaç'non eflentialis '! Qiiid fum^ fortalTe accidentalis, nominalis uerbalis ccclefia.

(jÊeptimo.ï^ouamhancThomætuiinÉElligentiamretlcio, qua illud uerbum CHRISTI; Quodcuncß folueris 6lt;c» fie intelligendum proponis, ut Petrus foluere polîît, etiam a deo inflidas pœnas» |terS quæro, (|^ja autlîoritafe, qua induftria banc infelligcntiam,cx iftis uerbis trahesç'Cur no Beatus Thomas fuus iecum relinquiteum fenfum, quem Ecclefiaftici patres,pr»fertim Chryfoft.ad Hebraeos tenu«» eruntj ut tjs uerbis nihil aliud C H R1S T V S uoluerit,quâ quodligationem 8^ folutionem Petri/ideles nonfecus ha# beant,ac ftCHRISTVS ipfe ligaret folueret, hoc eft ratifîcauit ligationcm ÔC foluhoncm cius in ferra,Quo non fît, ut aliquid Petrus foluat in çevio uel extra terram» A ut Gur non aftruis etiam ligare pofle Petrum, ôô pœnas a deo inBidas infligere, cum fit utraque pofeftas una æqualisîf Corrige ergo uerbum Chrifti,ôô ita doce.Q^odcunt^ ego ligauero in cœlis, tu folue fuperterram. Hanc cnim fuam elfe intelligentiam in uerbis Chrift^euidens eft.Scd quant abfurda öó impia e«dem fit, credo uel palpare poflîs, fgi# tur fadas quod fecis.Ex iftis uerbis Chrifti nunquam aliud probabisj quam quicquid Petrus non poteft ligare, id nec foluere poteft, quamuis quicquid ligauerit ôô folueritjtan^ quam deo ligante Slt; foluente obedire teneamur, Vt fiilua fit imitas Ecclefia: fuæ,quam ijs uerbis conftituit, ^[|W(ftauolnduds fangum Thômam, quod fecundum me am opinioncm Ecclefia huiufmodi faciens indulgêtias, ma gis damnificaret homines,quam iuuaret, quia abfoluendo ab iniundis poenitentijsjremitteretadgrauioresjideftjpur gatoti«s.»x^Haec fanâus Thomas.—— -----—

£pR.efpondco,fiue hæc fandus Thomas,fiuealius dicat, ni«^ hit ad me,per fundamentum meum pnmumjecundum, dC tertium, (ppi'nio eft tantum, nondum décréta ueritas, cui fi interim contradixero,non ero haereticus, f[Secundo,uellem abeato Thoma doceri, qua dialectica ftef ifta cöfcquentia.EccleGa remittit foîû iniundas poerrigt; fentias,ergoremittit adgrauiores,id eft,purgaforias. Vos Thomiftae grauiter eftis reprehcndendi,qui fandihuius uiriôpinioneSjSCfæpius falfas meditationes,nobis pro arti^ culis fidei audetis ftatuere.Et id unice curatis, ut ficut nihil præter Thomam dignamini ucftra ledione, Ita nihil uultis in eo falfum uideri, in qua fententia iam diu contra omnes Yni«erfitafes,8gt;6 fotum fere mundum contenditis,

ertiOjfundamentu Thomae falfum iudico,fcilicet,quod deus requirat pcenas a peccatore,nec remitïat,nifi requift/ ta fatiffadione, lt;Confra,ucrS eft quod fpiritum contribué latS QC contrits non defpicit.Et §d remittit,totü remittir,ni fi forte flagella adhuc pro fuo arbitrio inferat, quac nee Ec^ clefia,nec cœlS relaxare poteft Jdeo quado Ecclefia remit/ tit iniundas pœnitvntias, non ad grauiores remittit. Quia no habet poteftatem remit tere ad alias pœnas,uel no remit * tere«Sed de fls in probationibus meis. Inique itaep mihi im ponis,quod detruncem priuilegiS ecclefiae,8lt; haerefim fapi * at ca propofîtio^djTu potius uidc,an non in deum fis impf# us, qui ut poteftatem ecclelîae uanaadulatione exfolias, in praciudiciû diuinae poteftatis cxtotlis. Id ei tribuens, quod iblius dei eft* Quare mihi ignofee quaefo, fi tâ folicitus fum pro dei honore QC poteftate defendenda, tu es pro Eccle « lise poteftate eleuanda,Et expedemus uter«^ in hac re fens# tentiâôô determinationem Ecclefiæfeuconcilq. Miror aSt cur hanc poteftatem Ecclefiæ te appellate priuilegium degt; ledet,nifi quod titillate uideris eos,qui magis de poteftate dominante,$ de charitate feruiente gloriantur ♦ Siquidem

XP SYLVESTRVM PRIER A TPM REgt^ÖNSrO, 8(v priutkgium non ad comunitaKs mi'niftenu, fed ad proptïc^ tabs wmodum perhnet. ft hacgratiatn debemus SCHO* LASTICAE VESTR AE THEOLOGIAE, quod comune bonum Ecdefiae (poteftafem clauium) nonmtniZ fterium mukorn,fed dorniniüfeceritts paucorum, T yran/ nidem ethnicam,non feruitufcm Chriftianam fpedantcs, {T^ionojdcm dico ad älud,quod fequerefiir animas magis damnificari, quam iuuari per «ndufgentias plcnarias, quia remitterentur ad grauiores « (Dbfecro te, Quid Ecclefia ad hocfacerepofeft, quod anima uadit ad purgatorium c” Ipfa abfoluit cam a fuis pœnis.non remittit ad purgatorium, fa/ cit quod poteft, fi hoe non fufficit, defedius eft anima: mi/ granhs,non Ecclefiïeabfoluenhs.non enim poteftas Eccle-* fiæ,fed fides purifieat,faluat,libérâtanimïïab omnibus ma/ lis.Qiiæfides'ab Ecclefi'a dati non pofeft, (Dt)ecimo,illi damnificant animas,qui omittunt eis perfua/ dere plenam fidudam in Chrifto,8lt; contemptâ pœnarum : Et non nifi magnitudine pœnarum terrent,fid pufillanimes fadunt,quafEnus uirtutem poteftatis magnificent,quç tan*-ta mala poflît tollere, Da animaimbutam charitafe« Et erit dura ficut infernus îcmulatio eius.

♦ Montra conclufiqnem meam fextam, Vbi dixi culpam no poffe remitti poteftatc clauis,ni{îdeclarando uel approban * do 2lt;c. Latiffime refolui meipfum in hac materia, ut uide/ bis in Declarationibus ,quia ÔC ipfehancconclufionem a/ liorum fententia, non mea fie pofuû Tua autem confutas» tio prorfus nihil eft, f)ia's enim,quod attriti uirtute daui7 um(iuxta fandorS inteVpretationem,forte fandîi Thom«) fiunt contrib’. Et ideo non modo Papa, fed quifep faeerdos dimittit difpofîtiue amp;nbsp;minifterialiter, (jRefpondco primû, fiue fandi fint,fiue peccatores, qui fie loqüStur,nihil moror.hoc fcio, quod errant. Error inquS eft,quod attritus fîqt contritus uirtute clauium, Quia ut ait

R. P. MARTINI LVTHERII , ApoftoluSjOporfet accedenfcm credcie. FIdes aufem no folum conteriCjfed eti'am iuftiftcat.lmpoflîbile eft cnim,^d digne acc^at adfacramenlt;nm,nifi iam luftificatus uere confrifus IfV nde tllud commentum de attritione fan's lafe uagans, figmenhim eft,Slt; nihil in rerum natura,nifi fimula^ tionem forte uolueris eam infelligere, quae magis indigniî factat facramento. (]^id dicam Efiam iftetuus Dialogus cofirmat fententiâ meam,iam diq mecum n^oratam,Quod uidelicetTHEOLOGIAiIlaSCHOLASTICA,exUif lem nobis fecit iieram ôô fynceram Theologiam, Nam ui/ des, quod ppefuo hoc Dialogo nihil ago, nifi quod refifto gx^reàarguoSCHOLA S TIC AM THEOLOGIAM id eft talfam fcripruræ ôt: facramentorum intelligentiam» ^ecundo. Tu ipfe cogen's dicere, quod omncs omnium facultatum dicunt, fciliceta folo deo remitti culpam. Quo ergo uirtute clauium uenit cotrih'oCquæ fola uirtute gratia dei uenire ab omnibus diciturî’ Vide ne iua confutatio ma^ gis fîtjiîcrefc'ca, meapropofitio,Iicet confutaior forfe no fît hacreticus. Si autem fola gratia dat contrilionem. Quid faciunt Ecclefiæ claues,fi non declarant uel approbant grai^ tiâ,qu£E eas iam præuenif Immo nullus uenit ad facramen’^ turn fine fictione nifi gratia eum mouente ad facramentS, (jAut refponde reuerende Pater, ifur ante QC non poft bagt; pttfmij quaerifurbaptizandus,an credatCCur abfoluendus qu^ntur,an doleat digne de peccah's, antequS abfoluatur^ An noua iterum Theologia, materia facramenti pœnifen/ tire non confritum,fed attritum ponesCErgo contn'tio non eft prima pars pœnitentiæ,fed pofterior confeftione,Et tagt; men omnes dicunt,quod cofeffio fine contrftione nulla fit. An forte poft^ fuerit abfolutus, id eft, facramentS confe^ cutus,00 uirtute clauium contritus,fum demS incipiat repe* tere confeftionemC Qiiod ft ha;c Theologia uera eft,meu fuerit confihum,ut quilibetpeccafor,prius abfoluÂtur,quâ

AP SYLVEST.RVM prie RATEM RESPONSTO confiteripermittatur,Et ka omnia peruerfo ordmeO’ta milt SCHOLASTICA THëOLOGIA)agamus,abfol/ ucndo diam quod nefcimus, Deo gratiasjmmo nobis mi* feriSjqui fantam fiduciam j'n er eafuram ponimus, S)C claui/ bus fantam uirfutem tributmus, Sed no pcrmi'ttit dolor negotium omes errores in hoe facramentum inueótas per traditioncs hominum5percenferc3occafionem dedifle,me/ liora ualentibusfufficIt,(Dgitur mine quatUor funt partes pœnitentiae, fdlicet AttritiOjConfcfflOjContritiOjóó SatifZ fadio^adeo profeeit Theologia,adiutorio Philofophiéc» ♦ lyContra coclufionem feptimâjibi dixijNulli remitti culpS nifi fubiedo faeerdoti,quS cum uerâ aiïereres3amp; tarnen in/ culpatâ dimittere no uelles,eo me faltem uituperio fœdafti 4d leprofum appellaßi, quiamifcerem aliquas uen'tatcs faJ* fitatibus, Gratias ago^^d aliquando (licet cS obprobrio?ue raccm meconfiteris ♦ Sed td admiror, quid acciderituobis ThomiftisjUt tâ diuerfum fentiatis, Hanc em meâ conclufl * onêjThomiftae 06 tuç fedae frafres in Germania miro zelo deteßanK AnaliShabeatis Thomä in Italia,aliûin Ger/ inania,ignoro, Nifi forte mihi fufpicionê facere uultis, nee Thomißae Thema,nee Thomas Thomißas intelligat» 0» flAd odauâ dicis,ficut ad feptima,id efl,eße ueram,fed mi * xfam alqs falfis, ideo me leprofum óó maculofum « Dico K ego ficut ad pcedentem.Conueniat primG Thomißts inter feipfos,ô( tï3c pugrîêt c6trame,qua^ miror hâc côclufionê te no reprobarCjcG tam multis pfuafum fit, earn cITefalfam^ O * ÇAdnonam,ubi dixi, excipi articulG mortis £gt;( nccefli'tatis / nbsp;nbsp;in decretis Papç,Re(4e me dixiflê fentis,fed no apte feu ap «

pofîte,^d ilia exceptio intelligaTnon quo ad in^ofihonem pœnifentiæjfed quo ad referuationem cafuG* Primo,Man huCquid hie audioffupra me funt quae dicis, ideo non pot/ fum ad ea refpondere.Sipapaetiâin morte referuatimpo/ Ctas pœnitenkiasjfateor me ncnintelligere,quomcdo alias

quam iuxtacanoncs itpponendas aflcras.prçcedefttcchîtti coclufione admifîfti, morituris pœnitentias Canonicas no imponi. Hic rurfum dicis,Papam non remittere pœniienti^ as,ni{i forte intelligasCut inferius) pœnitentias a facerdote, uel a deo inflidas, no excipi articule ncceflîtatis, Sed de qs ïam fupra didum eft, quod pcenas a deo inflidas,non fit ec* cleiîæuel referuarCjUel relaxare.ôô facerdotis impofitio me* re eft arbitraria. Verum fiita fapis,figmenta ilia cômuniafe^ queris, quod quia facerdos incertus eft de quantitate pœ^ nat infligendæ, ideo morituro no poteft omnia foluere,fed relinquit hoc Papae, Primg quis credat, quod deus a mori turo requirataliam quam mortis pœnam^ quâ folam fuffîz cere dicunt, ad plenariam remiflîoncm omnium peccatorS 6Ó pœnarumjfi uolenter fuerit fufceptajquod ueriflîmG eft, ^ia preciofa in confpedu domini mors fandorum cius ^ecundfi, fi ignorât facerdos quantitatem infligendæ pœ* nae,quis earn cerf am facit fummo Pontifîciç’A t inquis,huic didum eft,Quodcun(^folueris ô^c» Rcfpondeo,nunquid quilibet facerdos eiufdem uerbi uirtute foluit^

^[Maec ÔC his fimilia,non nifi ex opinionibus dicih's,6ô in ec* clefîa dei docetis,quae probare prorfus non poteftis«

lo * C^ddednif,Arguis me admittere, qd in alffs damno^nen»* pe,§d animas ad purgatoriû addico, dum folg inûjndas df * co remitti pœnitentias, Refpondeo ut fupra.Nervremilto cas adpurgatoriS, fediuftttiauel rigor dei, quera poteftas ccclefiæ tollere no poteft,nifi oratione,nj5 poteftate clauis» (DOeinde fuadeo, ut fortiter moriantur, quod eos tuh'ores f f faciet a purgah3rio,quam omnes omnium indulgentiæ, I nbsp;nbsp;nbsp;^Sÿndecimam Preteristf^d duodecimam dicis,etiam nunc

lt;(J}ß.efpondeo, Mon tenes quod uolui,qua: amp;nbsp;a)lpa mea eft quia non fatis me expreflî, Sed nec oportuit,cum difputaü* onetn proponerem* Senfus meus eft ÔC fuit,quod olim no

AD SYLVESTRVM prie RATEM RESPONSlO abfokiebantur ante pœnttentiam cxpktam,quod cx co po * teras intelltgcrc,quod fubiunxijtang tenfamenfa uerae con tritioniSjNoftro enim feculo,ubi fokim imponttur, non au tem impictur ante abfolutioncm, non poteft expiorari, an ., liera fit contritio,Et uttnam ille uetus mos reuocarctur* 17 * €lÄd fcrtiamdecttgam« Concedis uerum efle per mortem omnia folui,ubi ex Canonetanfum poena debetur. Quod fi earn quam imponit Canon, etlam diuina iuftitia exigat, purgatorium neges,ncccflè eft» OlRefpondeo, Siue iuftitia exigat,fi'ue non, nihil hoc ad da ues Ecclefiac, fed ad orafiones duntaxat» Sicut lacobus di^ cit,quod oratio fidei Ecclefi« faluabit infirmum,amp;^ fiinpe^ ccah's fuerit,rcmittentur ei, CBecundo, Fieret tune minifterium elauium aliud nihil $ negotium perambulans in fenebris,quia folucret, nefeiens quid quantum folueret, quod mihi certe fatis abfurdura uidetur,Nam iudiciura ferri non debet fuperre prorfus in* cognita, Claues enim rem certain, ÓÓ folidam operari de/ ^nt.Sed iam fatis fupra S/C alibi,

ertio,nö fequitur,ideo purgatoriS a mc negari. Sed fol3 ^od purgatoriS uirtute dauhim non poffit folui, ut infra^ I lt;^d quartamdccima.ec quintâdecimXubi difputaui,quae • mihi uidereteffe poena purgatortj,fed horror £lt; timer,ae^ “ jxdefperatio.Tres mihifalfitatesimponis 6^ temeritatem» Qkefpondeo ad femerifatem prius ƒ Eiufdem criminis ve/ US mecum es öd tu,00 S,Thomas,immo Thomas oîài ma* Conf- xime. Qui per omnia ferme fuafcripta aliud nihil facit 9 di® TIjom» fpufatjÔL nbsp;nbsp;grande £ft,etiam ea qu« fidei funt, in quxmo ”

Oiin gt;nbsp;nes uocat, ôi. fidem ucrtit in utrum,ut nofti,Cur ergo mihi qua:fo,nô permittis difputare de ifs rebus,qua iunt dubio* (îffîmac,amp; no dcterminatç^Nunqdcgo ecdefîafum,immo plulqecclefi^utmeaî difputatioes pro diffinitionibus acci® piâtur^ Sed rofuetudo ifta eft Thomiftica, qua ôïa aflêrerç

R. P. MARTINI LVTHERH foletis,etiam quæ dïfputatiue propom'tis,aut in Thoma ïc/ gitis.îdeo ôô me aflêrtorem credis,no difputaforem. Verß ut uidebis tn declaraHonibus,fi in nulla mearum propofitigt; on3 parte difputoJiac parte maxime difputo,2lt; ita difputo utmeamfentenliâhrmius probare mihiuidear, quamtua opinio fît probata,non tarnen diffinio, fed indicium ecdegt; fiae expedio. Ideo ignofco tibi,quod mehaereticum «ocas, feiens hune eflè morem ThomiftarS,ut haereticus eflè, ue/ lit,nollt,cogatur,duntaxat apud Thomiftas,qui opiniones Thom« non fueritfeeutus,Nuncreliqua, Çi^ima inquis^alfitas eft,^d aperte innuo, eos qui fn pur^ gatorio funt,nefdre,fefe faluandos e(îê,ut 0lt; xix.propofiti* one dixi, T « uero c6 diuo Tho, cuius dodtrina g régula fi/ dei ecclefiam R.omanâgt;ôd difcu(ïàm,ôd probatam dicis, po * niSj^d fciunt feliberâdos, alioquin fufFragiano expeterent (JTR.efpodeOjRem ipfam omitto,quiadifputo,6lt; infra xix» conclu.no omnes elle certas dixi, licet aliqu« forte cogno/ fcantjde quibus late in declarationibus,fi peruenerunt, aut Ruenient in manus tuas.Nam id credo me probare 8d pro/ balTejquod non omnes feiant fe eflê faluandas, ut teftantur •xemplamulta,deanimabus euntibus ad indicium Sdc., CProbationes tuas tantS uideamus .zgt;Primo authoritatem B.Thomae inducis,cuius fententiâ, fenfentiam fandorum uocas numero plurali,fbrte reuerenti« caufia.ït ut huic cre * dam dicis a Romana ecclefia,régula fidei probatum.Mii'or quod inter tôt ecclefi« dodores^non aliquando alium quo que, aut textum feriptur« inducasjideo per fundamenturn lecijndum,itermn tam te,quam Thomam reqeio ♦ Quia ôd Augu.receptus ab ecclefîa magis q fandus Thomas.Pau/ lus autem maxime,qui fundamentum meum prima eft, QjSecundOjmiror. (Quiduelis, ^d ecclefîamRomanâ fidei régula uocas. Ego credidi femper,4d fides effet régula R o/ manac.çcclefi», nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccclefiarß, ut Apoftolus Gal.vi.Bc

AP SYLVESTRVM priera tem RESPONSIO 8' qukunc^ hanc régula fecutj' fuerfnt,pax fuper eos 8Cc, Ro* go eoufcÇ dtgneris adulari Roman« ecclefîæ, ut earn per^ mittas difcj'pulâ eflê fldei,quæ reguletur fide, non régulé t ft® demised forte h«c uerbi eft co trouer fia. quia régula ßdei împropn'e locutus,uocas,quod ad cam fidem,qüâ R orna/ ßa ecclefia profifetur,oim fides debet conformari,Et placet mirifice IJam ego gratias ago Chrifto,^d banc unâ ecz clefiâ in terris ita feruRt,ingenti,Slt;^ §d folum poffît probate fidem noftram effe uerâ,miraculOjUt uun^ a uera fide,ullo fuo decreto receftcriqnec tot Barathris peflîmo^ mor5,dia bolus tantuefficerepotuitjUt penes banc no^maneret ab o^ rigine fua canonicorû Bibliæ librorS, ecdeflafticorû pa# trû interprets authoritas,ôô autboritatis fynceraprofefx (îojlicet multi forte funt nimis,qui priuatim bis libris ^rfus nuUâ babeant fidê,nec eos curent,aut legere,aut intelligere (ÎTertiOjillâ confequentiaïuipfe qu«fo perpende, Anim« cxpetunt fuffragiajcrgo fciunt fe eflè faluandas.Fuifti ne tu ipfealiqn in periculo,uel morhs,uel alterius neceffitatis» in quo nefciebas,an tibi eflèt pereundû uel emergendQç’Si fui * ftijrecordarequ«fo,qanxie quæfîeris auxilium confiliS eo ma^,quo ignarus foifti auxilq confilrj. Et(ut ille ait) una falus tibi fuit,nullâ fperarc falufem.Si nô fuifti,obfecro «élis credere qs,quifuerût ♦ Vbi eft ergo arguments tuum petunt fuffragia, ergo fciunt fe faluâdas Quid fi contraria uerius fit,petunt fuffiagifi,ergo ignorant fe faluandasf Sic inq poteft fieri'jUt a facie çternæ ir« borrentes,timeant perl rc 06 in lacû ire fempitemS, Ô6 ne intrent orare,2i6 fuffr agfij quærere. Hoc ecclefia uidetur ferttire,quando pro eis orar, neabforbeateas Tartarus ♦ Item, Libera eas de ore leonis» Ecce in ore leonis iamiam deglutientis, QC in abforptione T artari eas eflegt;ecclefia proteftatur.fed latius,ubi dixi, ^ecunda,inquis,fatfitM eft,quod qui purgantur timcant^ praeferquam ftlialiter,quia timor de future malo

Otefpondeo, tuo te gladio peto ♦ J'emenïas eft in î]s,cjafé nos ratio naturalis non docet,uelle aligd diffînire noftra ais* thoritate«Eiue hanc temeritatem tuâ,qui fine authoritate tS ta fiducia pronuntias,non e(Iè in purgatorio,nifi filialem tb morem.Thomâ enim no audio, Secundo,uideo te eo crro re laborare, quafi poflit cfTe fitialis timor in uia tâ purus,uc nullus cum eo mixtus fit timor feruilis poenarû,quod iuxta fcrip,ôi ccclefîafticos patres no eft poffibilCjCum nulla uir/ tus perficitur,niii in patria, |5t hæc me«c pofitionis caufa eft: quod animse funtimperfedat charitatis, habentcs mixtum timorem pœnarSjd eft,ièruilem, Aut doce me, quo de pœ ’ na doleantjfl nô timent cam,fi non diffentiunt ab ea,nift diflt;= finitio doloris B. Aug.alia eft in purgatoriojalia fuper terra qua didt,dolor eft diflènfio animi ab ijs rebus,quæ nolenrf '' bus nobis acddunt,dolent ergo^Sed hoc fit,quia nolunt,ft noluntjferuilifer Utiaent pœnam,r u cape,ego nec fingere ^lfum,^d quis doîeat de poena,quâ no timeat,aut horreat CÏTertiOjid uero qacutedixifti, quia timor fît de future ma* ïo. Animae aût funt in prtefentibus malis,Si cogifare poftês uel guftafies uitae futur« unam guttulam, non ifta diceres«' (Dmnia funt illic pr«tvrita,omnia praefentia, omia futura» Brcuiter,quia hæc funt ignota tibûHoc eft quod dico,quia pœnapurgatorq eft timor futurimali,id eft,horror damnai tionis.Sicut fupra exempin dedi,de qs ,qui in periculo funt conftitutiiJQuarto, quod fifolus ifte horror fans eiïèt pœ narum,impius eftet deus,qui alias poenas adderet, obfecro creatorem tuum modeftius nominarc uelis mifera creatu/ ra,nunquid ideo deus impius eflct,quia non fecundum ca/ put tuum.opinionibus Thomifticis diff'ertum,ageretC’U)egt; inde,nec me intelligis,non dixi hanc poenam efle fuffiden^ tem,td eftjOmncm quam pafiuntur anim«,nec de altjs pœ^ nis difputaui, Sed hanc folam aio tantam e(]ê,tâ uehemen/ tem, ut fola poftû wee purgatortj eftè, cum in ta fit omnia

AP SYLVESTRVM PRÏËRATEM RESPONSÏO poena,tmmo aliac poen« feorfum nihil fimt ad iftam,ut dixi i^eclarationibus»

deri prope defperationem,tucontra,certam fpem falubs in purgatorió ponis^óó hoe non,nifi nuda Thom« authorita^ te,quod remifto ad fundaments meum fecundS« Secundo uehementer dubitD,an feias quid fit certa fpes,cum tua ipfli* us fententiafit,quod homo nefdt,an amoredignus fit» ^pTertio, hancconclufionem ex fupradidis aperfam relink quo,quod morituris amp;nbsp;periculo prefiis, licet nondS fit de/ fperata,prope tamen,ac uelut fimilis eft defperat«,falus, O * mnis enim timor,pars qu«dam eft defperationis»

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wt)i ex confequenti animabus au/

geri neceflario charitatem, dixi, tu pulcherrimo Ariftotele mihi occurris, quod uno inconuenienti dato,plura mihi co* tingerent, fciltcetno minus abfurdum eftê, quod timorem feruilem in animabus pofui, charitatis augmentum» Degt; inde tu $ optimas tuas eonuenientias profecutus cum B»' .Thoma, contrarium afleris.nihil allegans aliud, pro more tuo,nifi noua uocabula/cilicet quod anim« fecundS Thogt; inam,funt uiafores fecundS quid;,nonfimpliciter,(^is di/ xittibi QC Thom«, effc cos uiafores fecundS quid, non fini’^ pltciter^An Ariftoteles inElenchis fuisî’quis temcrifatem, ut tu uocas,ttbi permifit, fcr ufandi eius,ad ^d nulla fuppe/ tit nobis ratio,naturalis pr«fertim,cum no deputes, fed de finiasç'An ilia tua fortiffima ratio,qua dicis. Alioquin,bon5 effet eisjdiu eflè in purgatoriOjUt perfediores K confuma/ tiores euaderent f Hoc argumentum credo non poffe fieri, nifi a Thomifta,tantum h^et aenminis ♦ Nam ex co ctiam fequcretur,bonum effcjUt nullus fandorum morerctur. tt Mt martyr es ufi^ in diem iudict|,carcercs amp;C ungulas fuftine * rent, quia fi charitas poteft augcri in ftatu^in quo funt, bo^ nS eft,ut diu m ülo mancint^hoc cft,fempet moriantur pro

10* «©edmainodauàm,ubiutdebasmepetereauthoritatcm lcrip,uel rationj's,omittisj nifi quod authoritatc fandorum pIurali'fcr,tdeft,S,Tbomac,dicis fieri arguments probabi/ le4Concedo efle arguments probabile,id eft,dubiS 06 dia^ ledicS,cui non fit neceffariS aceedere fide ♦ Et hac tua pro^ feflîone obftridS uolo, ut quoties mihi diuum Thomâad^ duciSjfine fcriptudine patribusjfîne ecclefia, fi'neratione lo quentem, memor fi's,te dialedicum non theologum agcre (d eftjprobabilia fantummodo tradere,non credibilia« (pQuid ergoCHoc pado iam ôîno conuenimus in unSjô6 nis eft difputandi jquiahoc quod affirmas tu,ego nego,uis \ ergo ut fiftamusç'nam deinceps prçter diuum Thomâhihil ponis,nifî quod aliquâdo me conuittjs infedan's,ubiq^aSC inuidiofum pontifici me facere ftudes,fcd tranfiliâ breuiter I‘ Cfeecimânonâ practeriens, dicis idem ^d fupra ad décima/ quartam ÔC decimSquintarn dixifti, quo Ô6 ego te remittor

0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uicefimam dicis, fummS pontificem pofle remit/

tere poenam tam impofitamjquam non impofif am, ut edo/ cet diuus Thomas.Oppofitam aufem dicere eft hçreticum iC contra priuilegium datum Petro» Ç]R.efpo^o,ncgo,2lt; ro negadi dida fupra Con^nta.Has ' retiens aSt ero,fi poftig ecclefia deferminaucrit,no tenuero • dÂd uicefimamprim1â;me conuitio pungis,ideo tranfeo* (p\d uicefimamfecundâ. ea dicis quac fupra Condu»quin^ ta funt confiitata, Nego eftè fadum Ô6 dodrinâ ecclefiaî,rc* laxari pœnas purgatorij per uiam indulgentiæ, quan^ ad#=^ miror,quod hanc propofih'onem non approbaueris,qui fu perius docuifti Ô6 admififti » Animas in purgatorio non fol uere canonicas poenas,ut dicit mea htec propofi'h'o» (fid uicefimâtertiSflongo uerborStradurepefisid, ^dfiJ*

ad SYLVIESTRVM prier ATEM RESPONSIO. ne,quod ibi dtxi,hic didum puta.^ion eft enim fundamen tum Theologicura, ex attrito fieri contritum uirfute daui^

unijfed erroneum.deindeattritio feu dolor illeimperfedus-non eft idem quod uelle habere dolorem Ôlt;^ gratiâTdei; Sed uel eft fimulatio fallax^uel eft initium gratiae ueriflimS. Si/

Cütß,A.ag,amp;k,DefydeviSgrstixe{linidum gratiac.Efalibi Veile elle iuftum, eft magna pars inftitiæ, Immo Apoftoli in eo gradu gmanferunt.Rho» VIL Veile mihi adiacet,pergt; ficere nô inuenio. l^on ergo attritionis, nec liberi arbitrif, fed gratiae eft taie defyderiâ,ante omnem uirtutem Clauiff» ([îecundo facillime admitto,§d dicis,|ndulgentias côferri pofte etiâ imperfecftiftîmis, nec hoc negat mea propofifio , Imo ego credo, §d remiflîo pœnac facerdotalis poteft congt; ferri indignis 6^ non contrih's, Senfus aût meus,§d nulla o * mniû ôîîw pœnarum, tam a deo impofitarû,^ ab homine, nifi perfediftîmis poteft dari,immo nullis in hac uita,manet cnimpœnamortisjdolorcordis 2lt;c,Et nullum eftd^bium

in hac propofitione, experientia tefte, amp;C omniSfententia^ 20 uicefimâquartam, Negas falli populS,fi modo attriti / confîfeantur ^dutfupradeattritionedidGeft,renciogt;

CSecundo quod addis, alia opera bona non eflè relinquen-da propter uenias,cum nullus pro cerhj fciat, fe uenias aftc cutum. Item, quia etfi illi ueniam no confequunfur, piutn tarnen opus faciunt,quod eos in falufem difponit, CÎX^fpondeo.O miferû patrocinium ueniarû,obfecro,fiin* certum eft côfequi nos uenias, quid facimus quid doces? Apoftolus prohibet,neinincert5 curramus.Hçc tuaapud me ueriffîma funtjmmo apud omnes.Hinc eft,^d ego tota fiducia fuadeo hominibus, ut relidis uenqs, inuicem bene faciant. quia hic funtcerh,(efegratïâdei confequLlIlic uero

, incerb,angratiamhóïscófequant,Hictandemdicis ôifen-î^ tisad omnia nota meajîno plus g uoIui.Ego quihgretiais perfidus,erroneii5 accufor, nun^ tam uiliter de indulget^

kqs tocutus fum, nec loqui uolo. (J^uid eft quaefo doftS ta/ certâ,nifî nullum donumç'Qiiare ergo tot pompis ûritatur uulgus ad incerta fuum bonû, ^d ad ccrtiflima bonû fine pompa potuit induci C Hoc modo peius fallitur,non maior pars populi,fed totus populus.Quid fi ego ifta dixiflemî' ^ecundo. Vbi nunc eft poteftas Papac, Vbi uirtus CIamgt; um,ft non nifi incerta operanturClam C H R l S T V S nihil dedifle uidetur Ecclefiæ,qui mhil certS ei dedif, Eo fcilicet, perucnitreseccleftæftudioSCHOLASTICAE Theo^ logiacjUt quç donata fint nobis,nefciamus.ôé id profitemur nosnefcire, contra Apoftolumû Corin.iq« Seduidemeas déclarai iones, (fredo me id effèciflè,ut intelligi poftît,quid claues ÔC quid non operentur,idlt;^ non incerfe, fed certe. IJTertio, Altéra lacinia frigidi huius patrocintj tui,miferarS ueniarum eft hacc, quod ctfi üh uenias non confequantur, tarnen pium opus fecaint ôôc» Volo premere,quac hic cogi* to,tu quaefo uide quid dicas,£lt; quid inde fequatur.Hoc co inferim,nó poteft populus ad pium opus inducfnifi fpe incerta ueniarum C IDic hoc populo 8lt;^ uide, fi unum obulQ pro tali ueritateconfequaris. Quis enim pro incerfo,certS laboreKldeo neeeiîe eft prarconibus ueniarum,hanc uerila * tem riÔ'docere.Ettarnennô^fallitur maiorpars populi. Ad has impias fabulas peruenimus,dum docemus populos no nt •-.cerhlfimam ÔC nudiffimam mifericordiam dei,fed in pro/ prias iuftitias incertiftîmas,immo nullas confidere* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

|ß^arto,fic ueniac elfent pro mortuis folidiores quam pro muis, quia tua fententia profunt defundis certiflîme, uiuis aût incertc. Et tarnen pro uiuis funt principaliter amp;C diredc inftitutæ.Quod fi direde non funt nifi incertac,quo quaefo cerfacfiunt,qu'âdo funtindiredaeç' fateor hacc etiam in Glo» lÉv.c. (|^od autem,pofita.Primo me mouernt,utdeindul * genttjs dubitarem, Et quônon dubitarem,cû dubitare,iu/ bear,atantis ueniarum tutonhus,dodonbus pracconibus^

AP SYLVESTRVM PRIERATEM RESPONSÏO , ^ro^info, Vide ne populus piû opus pro uen^s facere doj» «US,non faciat eo ipfo,nifi tnalû opus,fcilicet,fi opus hutuf^ modi alias no faceret,nifi uenias fpcraret.Hic pa(et,qd non deum pro fine,fed creaturS, fcilicet,remiffionem poena, in opere fuo habct.Nifi uerum fit quod aliqui dtcQtjindulgen*^ tias eflë pias fraudes, quod populus bonum opus fadt pro pter deS QC fpe placendi deo,prouocafus ad hoc per uenias curo,non em funt adpropofitS. tuintelligis propofitionêmêSloquidépoté/ (late iurifditionis, qua tn negauifuperius 0^ interius in pur * gatoriS ualere.Bgo loquor de poteftate operandi,ôi qdem no fuit mens mea,ut fic (allèrent legentes, fed tunc ficut oc * currebatjita ponebâ.Poteftas ifacp hac eft,quia Papa gene • rali interccffionc orat pro defundis cu tota ecclefia, Epifco* pus fpeciali,ut in diebus cómunibus.Curatus,in fingulis fc • rnsi Ergo eft poteftas orandi 00 intercedendi, de quo alias, '5J.G» fl^d uicefimamfextam, dicis ecclefiam habere poteftatem in purgatorium fecundumfandos (ideft,S.Thomam) hoc perapplicationem meritorum CHRISTI, (ftlefpondeo utfupra,fandum Thomam nego, (p\d uicefimâfcptimâlardens in defenfionê tuorS dicis, no hóicm, fed meram ueritatem ôi catholics pradicari ab tjs. qui anima eo inftanti,quo plene fadu eft illud,gratia cuius pftna ucnia da^puta quando deiedus eft aureus in peluim • (îRefpondeo,ofuaui(fimaglo(ram,quis ignorat,^d anima quando fatiffadu eft pro ea,in inftanti euolctî'Naquid hoc impugnaui^ quis iftano credit,Sed ÔC hanc ^ffam tuS de * derunt poftea tui quoeç, fratres Germania. Içecundohuc attende,ôôhicrefponde,ubiurgeris amp;Ó nodus haret. Anfit hóïem pradicari uel deS,dicere,^d anima per indulgentias euolat.Eloctuiam if erum,fado 00 dodrina ccclefia,id eft, opinione tua Slt; fandi Thoma,probas.ôf no aliter,quan^^ ^no tamuiliter pendis ammas,qhinoftri»Siquidemtuaa gt;

reS in peluim, noftri duodecim quatrinos fatis efle dicufià (Jlr ertio,quod Q ctiam uerum effet,per indulgentias redimi animas,qua dialedica didicifti, eodem momento fatiffadû pro anima, quo fadû eft id, gratta cuius donatur uenia Üa diuinatis de qs rebus abftrufifltmis,ac fi prçfentes omnia ui * deretis. Nonne poffet fieri,ut dum ille nummû iadat, infci# rim angelus ficut Thobiæ fecit, offeratdeo memorîâ huius fadi,Sgt;6 deinde animam ui|itet,ôô aliqua mora intercedente redimat. Aut aliud fîeri,quod nos ignoramus, (H^artoaptilïîmaadducis fimilitudinem,quodtalispræ/ Œcafor fit fimilis coco, qui fubftantialescibos, accidentait/ bus faporibus exacuit. Immo hoc dolcmus,quod comefio* res illt.nimis accidentalibus dC alicnis uerbis adultérant uer« bum dei,Deni(^ iube,ut prçdicatores illi hoc modo fua uer * ' ba intelligenda doceant, Slt;C uidebis eos omni populo fibilij

fabulam fieri, nullus enim ita intellexit, (^are fatis uia^ deo,quantum foliettauerint apud te,ut hanc eorum confcfÿ

0 * uicefimamodauam, me detradorem uocas, SC eum qui ponit in coelum oS fuum, quia deus ( inquts ) concefltt Papæ dare de fuffragio pro uolunf ate fua, (ÎRefpondeo, Nolo tecum conuitijs agere mi Pater, S cio quod omnia fecilius fuftinemus,quamueritatem,Tuis uef' ’ bis non poteft offendi auaritia,quia non tangis eam,fed

gis 8é pingis. Nam quod Papa poffit dare fuffragium, non n ego. fed quod fuffragium faciat animam cuolarc, hoc inte quot;nbsp;, rim nego,donee tu aliud probaueris.

Had uicefimianonam^primG fomnia mca itocas.Deinde ex f Sgt;Thoma de pœnauolSfaria longs traijisfermonem. Etin fine dicis,Contrarium fi quis afferat,ftultus êC ridiculus fit» ^5^efpondeo,fum optime contentus,ut tufapias SCrideas, ufquequo uoIes.Stmego ftultus SC ridiculus, ([Secundo,Ego qugftionem duntaxat pofuùTu ficut egrc * t,gt; ■

AD SYLVESTRVM PR IE RA TEM RL-SPONSIO gi'us Thomiftafpro more ueftro)ncc nutum ucftn's opinio^ r^us contrarium ferre potes. Nihil tarnen prorfus probas » ^p^ertfojfta diftincftio B. Thomae eft làlfiflima, meo iudtgt;^ ciOjfcilicet, quod aliqua poena eft, per quam bonum acqui rimuSjUt quæ el^ in hac uita. A lia autem per quam nulluna bonS nobis accrefcit, ficut eft mors naturalis 66 poena pur^ gatorii,quia licet fine ea (ut ais) non peruenitur ad bonum/ (amen bonum non per earn accrefcit._________—----»

^ÏRcfpondeo, Ita loqueris fine iudicio j ac ft necefle fit uer^ bum B,Thomaeoraculumhaben', (turergo Apoftolus crratjqu'ado dicit,omnia cooperantur in bonS fandlis^Sed forte ut eftfs prompt! ad diftindiones (ideftfcripturacdi/ fcerpttones) dices,quod omnia CDOpcrantur,fcilicet huius uifae, fic enim foletis elabi, Contra.Rho^xv. Qiiimoritur, domino moritur.lEt Pfalmo cxv.Preciofa in confpedu dolt;^ mini,mors fandorSeius.Doleo ego fandlQ uirum eoprola* pfum,ut neget per mortem,bonum accrefcere.Cum landli martyres,martyrio 66 morte, fummG premium 66 aureola^ obtinuerint. Igitur,fiue haec dicat angelicus,fiue humanus dodor,infulfi(rimum errorem dici, cum fiduciaproclamo, ([^uarto,eodem fenfu, probabiliter, nihil aflerendo, dixi, Animas quocp uolunt-aria paflione poenatli’purgatDrn,per* ,fici in charitate.quia necefle eft,utament 66 eligant pccnas, qnas fcntiut deum eis infligere.Hac enim uoluntas deieft, q^am fuperomnia diligunt,aut-certe diligere laborant. iP^dtricefimÇrepefiseandemtuacantilenT^quodanim« certae font de gratia dci 66 falute 66c. quibus fupra refpodi* kt C^d tricefimliprimamjdins me foperfluG dicere, co quod fopra pofuerim perfediffimas confcqui uenias. Hie autem uere poenitentcs,qui (amen minus rarifont, ^Refpódeo, Rede fecifles, (i meas propofitioncs intadas reiiquifles.Tu incedis ad Aqlonem,66 ill« ad AuftrG,adco conuenit tibi cum indulgentia eaium.T u audes egregic nri p -

quot; R» P- MARTINI LVTHERtï ' pater,^fediflïmos difcerncre a uerepoenitentibusC'iPctnde ^d abiurdtus eft^pœnitentes Qi. attrifos faci's cofdê, nifi obi* cem ponant.lftafigmenta obicis ôi attn«om's,fupra quos^ reieci,Slt; nunc reijcto^Humana funt comenta nuper inuen^ ta,fme authorltate ulla nbsp;nbsp;ratioe, ISîeminé pœnitet uifac fuaf

nifi gratia fidei præuent3,ut Éenet una fenfrentia todus eccle fiae. (jXiid mihi ergo de fîcflitia ilia pcenitcntia,quâ tu attrit»==quot; onemfîngis^ nec eft ullus tam perfelt;?lus in hac uita, qui no egeat pnïa,ut fupra dixi,T u aût pœnitentiâ extra ecclefîam uideris ponere inter attrifos duntaxat,§d eft euidens error*

,* flAd tricefimâfecundam« Vbi ego docui,ne ullus îideret in literas ueniarutn, quippe cum dicat Scrip. Maledidus qui confidit in homine.T u acutiflîme uolens unum malumuitt^ cere,gemino te perdis. Primu fatuos,eos affèris,qai fine peribus bonis tutos fe putant. (Qin'd ergo fiçra dixifti,^d attritus confequens facramentum ôi indulgentias,euolaret C morereturvcum talis omninofît fine bonis operibusç' De* inde uideris admiftcre,quod cû bonis operibus polïînt efle tuM,hoc fecundum te Cbriftianum eft, fecundum Auguft, 6Ó Paulum, Pelagianum eft. Œum talia opera reuera null» Cnt,quibus tutieflê poflumus. Sednuda mifericordia falut erimuSjVt Apoftolus Tiniq. No'ex operibus iuftitiae,qute fecimus nos,fed fecundum mifericordiamfuatnfaluos nos (ecit.Ifa 2lt; alibi,fola fidei iuftitia gloriatur.

^^ecundum, Qrii uero ex fpiritualicommodo eiulhiodi If terarum concipiunt fpem melius uiuendt Slt; moriendi,Slt;e»^ rede fentiunt.Sx^ fic docentes,rede docent.

lIRefpondeo. Rcmiflio poenarS tantû confèrtur per literas indulgentiasjdignu ne ergo iudicas banc, fpirituale com * modum uocareC’Qind anima inde boni confequiturCNihil prorluSjôC tarnen eft fpirituale c^odum. Italuditis uerbo^ rum 0^ nominum licentia,donee omnia confuderitis.

AP SYLVESTRVM PRIERATEM RFSPONSIQ poenarumyid eft,uiu ex mortel Mortua res eß poenarfî re^ iniflîo,amp;^ i(a morlt;ua,ut ettatn fuis Magifin's feflibus, meU^ us fit fatiffaccre g fe,^ fatifiàdionem remittt per indulgent tias«Sed quid ego cum fuis nudis uerbis pugnoCSpcsuifac melioris ex deo per gratiam eius uenit, (Èratia autem no in remiffionibus, fed in inflidionibus poenarum potiflîmu o/ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Corint, Virtus in infirmitate perfi'citur«

// * tricefimâfertiam, Vbi nihil habuifli quod diceres, id uoluifli conarijUt me Pontifici odiofiflîmum faceres, cuius

me detradorem iniußum,falfum,erroneum(^ deblatteras* Euidens fignum eß deßitutiaueritatc,furor,öi indignah'o ÇKcfpondeo tibi femel pro dîKùs. SVMMI PONTlFl CIS poteflatem honoro,ficut decet,Veßras aGt,uel opnt ones uel adulationes cotemnojdco huius côdufionis meç (hanc em non difputo) contrariûjlibera fronte hærefîm pro * nuntio.Nô eßin manu hoquot;« reconciliari hôïêm deo,nec Pa^ pa pot gratiadei iußificätem donare, ut tofa fentit Ecclefîa ♦ Cuius contrariö, nullus fuit tâ fœdus hacreticus g docereu flSecundo^. ut tufs prseconibus utcunqj fuccurras, iferum fingis diflindionem, pro Thomißarum laudabilimore.d* Qiii uero dicunt(ut referCuere dicunt, modo reconciliah'o ilia infelligatur improprie, per amotionem reaius, quiani/ mam a dd contemplatione clare fecludebat.

(lR,efpondeo,miror, no eadem opéra reconciliationem ills intelligi doces. Alphabets Grçcum,uel HebrKS,aut ali * gd aliudj^d nonfignifîcat liten's £lt; fyllabis ißi's.fi ifla licen^ tia improprie loquendi pmiitihir, quid me impugnas Ç” cur no ali^ fenfu improprio,me uera dixiflê fingis C cur no ôîm baerefium infanias uno finu fufeipimus, en poffînt eorS uer^^ ba uera fieri,fi improprie aea'pîâturf Vbi manet régula ilia, d^VOD DOCTORI ecclesiae ôîsimprcpTtcfas (quantO fieri poCuitanda eflç Et illud fapientis. Qui loquit lophiflice, odibilis eß« Rogo dentmihi tui impropTtjflwte -quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P î]

cum uentâ, ß tierba ueftra rfolntelligimus ego populusi CredÉmus em uK nos uerbis intelledu,n5 pro illufioe nO^’ ftra» Nifi iferS redqtgt;^d B.Hieronyjn loanne Hierofoly trrf * tano arguit, fcilicet, §d aliud loquunt facer do tes,aliud au/^ diStpopultVos a3tdeditaopa,adimproprieéatemuerh'h's uerba,9d hocetiâita defenditis, ut gloriam uelitis meruiflê'» “S Z * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tricefimamquartam, dicis quod fît hæretica, quia n€gt;

QRefpondeo 2lt; ego per diftindionem, Hjerefis accipitut uno modo,pro ut eft contra opiniones nudas ThomiftarS, Et fie eft haeretica. Alio modo, pro ut eft contra dodrinam fidei ôi ecclefiae,2lt; fie eft catholica, dBecundo, fpero quod mihi etiam non rogatus concedes, per indulgentias no abokri mortem, èC morh's tot pericula ÔC infinitas paffiones huius uitae. Iftis aût manentibus,obfe* cro,quid magni remittunt ueniæ, quado relida morKs poe =» na, fatiftadiunculas temporales remittunt Sed ex Mufea Elephantem facere placuit,utinam non amore Amorrei.

dîtefpondeojïgo non reor,fed fcio.Extant ein libelli pofi tionfî,quibus id non folu docent,fed ita defendunt,ut côtra riû aflerant erroremjdcirco itéra rogo dnm,ut Thomâ Itagt; lieu K Germanics fibi dif^dem, primo concordet,ut fciâ : utri pugnem,uel ceddSèditerS ad folitum réfugia uenisjid eft, ad improprietatem forte,d.Si qui tn docerent,quod no concriti,non uane indulgentias confequuntur (quia prode* runt contritione,ex poft fado accedente) no male docent, apud côplures peritosdErgo id ChriftianS eftpraedicareC Cur ergo feriptura nos bortatur, ut qtotius couertamus 9^ couertamur.Et nullam dat fidticiâfuturæpccrutentiacjinte^ rim fecure dilatæî'Sed omni hora uigilandS docet, Siue ua*^ leant indulgentiæ in futurs,fine non,nihil curojd curo,^d

ad SYLVESTrVM prie RATEM RESPONSIOJ) pro re kuißimaad eft ucntjs^rem ills grauiflimâ, Sgt;C folâ ne^ ceffariâjid eft,contritionem tâ uilitcr aeftimamusjtam frigid de curamus,ut non ad nos ptinere uidcaF, quo tempore pc^ ccator earn obfineatjmodo prçfentes uenias redimat,quas cS fine pen'culo no folum difFerre,fed etianunq redimcre li ceatjedulo tn agimüs,ne différât. Si id amore pecunia; no fit,Cur nontS fedulo agimus,ne eotritionem difFeratCpro;* ' \ prietas hie ne obftat^oia tarn acute pro ueniarö gloria exco --g^n?. Et impius fum,q pro gratia dei uel ftupide difputo»

6 Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tricefimâfextam dicis ,§d fit hgretica,deinde {^niteti *

' tiales Canones euacuet,euertat, S)C tertiâ partem priîæ fatif/ faâionem,£lt; Oîa iuraloquentia de poenitentia, èc purgafo TiS. Adde quæfo Sé cœlum S/C terrs', ut óïa'comprehendas» dMefpondeo. Spero dabis mihi uerû eflè, quod per tofam Ecdefiam dteitur, fcilicet pofte contritionem hominis tangt; tarn effe, ut deleret omnem culpam ÔC pœnam ♦ Secundo dabis,quod uoluntarie morientes omnia foluunt,8lt; fatifta^ ciunt plenifTime. His credo fine indulgentqs 6C literis adef/ fe remiffionem plenariam,6lt; tarnen me in hoc non eftc hac^ reticum,nifi8pud Thomiftas forte.

dSecundo, debits ideo dixi etiam tjs, qui tam perfeâi non funt,quia Papa minifter eft Ecclefiæ,quicquid poteft face/ re fidelibus in falutem,debet fub necefîîtate làlutis, etiâ gra * tis.quod fl non fecerit, deus fupplebit fpero per mifericor# diam fuam,quod homo neglexit per incuriam fuam» C^Kd tricefirnàfeptimâ^Fofbq dimiffa difputatione, qua de participationebonorQ Ecclefiae cœperas,Dicis tandem hae * reticG me efte,fi dicerem fufttcere impleri iniundâ poeniten* tiâafacerdote fine impletioe eius,quaî a deo imponi^ôC fie cuolare peccatorem no fatiftatfto prius deo* S icut dixi, uc fter ifte mos eft,fi mos uocari poflet,tanta cholera aeftuare, ut altera pene fyllaba hacreticS dicatis,nil nifi hactelt;icS,haere^ ticö,hacr€tic0,Thoniiftac loqui didicerunt,8^ tn nihil pror/

R, P. MARTINI LVTHËR1£ fus cfficicts,ntfi quod contra ueftras fr/gldiffimas 8^ nudilïy mas optntones didû aligd efle probatis.tfdco mihi de uobis Ifalas utdet dicere,Concipichs ardorem,8^ pan'eh's ftipulS» Etâlud GentiliSjPartur/ßt montes ,nafceturridiculus mus, ([P«m3gt;ex prædiÆs uidifti,quod de poena qua deu^inflt«’ git, omnibus parti b us-a te diucrfus fum ,altjs nixus princi^ pqs.ideo totum,quod contra me machinaris, fruftramacht naris.nego principia tua, dC te totum a planta pedis ufcp ad uerticem,ficut habes fundamenta mea fuperius poftta, C[Secundû,nolo ego docere uel doceri in Ecclefîa, quod re quifitus,nonpo(rimdefendere,n)fi dicendo,Sandus Tho^ dixit. Chriftianus fum,non Pytbagoricus.

fiuc de culpa,fiae pœna intelligâ? quia Papa non déclaratif ue,fed miniftérialifer Si difpofitiue, culpâôi pœnâ relaxat, CXefpondeOjHacc fupra conftitata fatis funt,quta antemi^ nifterium Papac, Si ante eius difpofitionem,oportet remiff fam eflè culpam,Nihil enim ualet tua ftditia attritio.

^ecundo,quo ad pœnâadeo inflidâ,Papanec difpofitiue ncc minifterialiter fe habet,ut remittatur.Hoc cm ptinetad fora dei,in quo Papa pter infercefltonem, nihil iuris habet, utfatis didum eft.nec contraria eft deferminatSab ecclefîa -6 9 * ^.d tricefimSnonam,tandem plenus fiducia,pmno gucr/ ' fum dodorql Deinde detradorem uenialiu (ne dicä) uenait liumpdicatoru Si Pontificis,proclamas. Deinde negas bo# luru difcipIinarS pracceptis in(litutü. Oportet rae tandem anima meâ Si ledoris mei inftituere, ut feiamus eu T H Ofi M A S'T RIS, neminem poife loqui,nifi paratS, attero ucr/ bo conuitiû,crimen,blafphemiâ,audire.Diligitis ein opinie onis ueftr« fenfum plufq onager fuû foetum. Audiamus crlt;=^ go iftâ magnifies tuae difputationis Bullâ.Duo,inquis, pce ptatenes falfa,quacuenias euertSt.Vnâj^duera cotritio a*» boleat bêm pœnam, AIterû,§d uera cotritio pœnas praeeli/

AP sylvestrvm PRIERATEM RFSPONSIO gat femp^prtmS impugnas, amp;nbsp;id no nifî bene inftifutoriS Theologoru par8d!gmate,fcilicet,iibi otfcndens ljóïéin,re ftifuitur in amicïhâ,nô fine emenda. Ra deus,lege cómuni, abolira culpa,nukpeccaforScmendSprarftari amp;£([Prima fi effès bene inftitutus Theologus,ut glor iaris, fdrcs iudid um diuinu humanû,difïïmillima ÓÓ contraria efle. Et dcS fi remittit, fotü remittere, ^d hotno, quia nó eft tam bonus g deus nó facit.iPenicp Ge Cliriftus docuit, Vt Glti eflêmus patris no rcddentes,nec requirentes malö pro malo, fed be* ne facientes malts* Si fîlios oportet eÜe talcs, quanto magis ipfe pater taks eftç’Jdco lex ifta cómunis,quam tufpace tua dico) fingis,non habet locum,nifî in opinionibus tuis.Nec un$ legis a deo peccatß reminüm,referuata peena, pratferZ tim ea,quä Papa remittere poflit.lcgis aut femper contrario um,quod oîno pœnS S/C culpâremiïit,fat Habens uindidçjfl homo noua uita fofus ei feruiat. Igit legem illä comuncin, qua ufitur deus remit tendo pcccatîï, tile dodius amp;C uerius tradit,qui dixit,SacriGciû deo fpirftus cotribulatus,cor co/ tritum èC humiliatû deus non deCpicieslmmo de indufîria pueniens,damnat ucftîTfenfentiâ ÔC Iegcm,dicens. Quogt; niamGuoluiiTeSjfacrificiS dcdiHèm, holocauftisno deleda* beris. Ad idem cft Ifa,LPfalm.xlix.8C Miche,vi.6^ multa a* lia loca fcrtpfurac, ad ueftram fententiam aSt nulla prorfus« (TSccundo, if crû inuidiam mihi c5|lare anhclas, quîdo me accufas,4d eneruem ÔÔ cuacuem uenias.Hoc(falua tua re/ uerentia)nô uerS dicis. Ifta cm eft fenientia mea,4d cum fa* tilFadio fitcoim fentcntia)mclior,q indulgentia,dico,§d bo * na opera, quae pertinent ad fatiftadionem, ftnt prteferenda ueni]s,pr«f€rtim,cß ueniæ ftnt,nee praeceptae,nec cofultar, ideoep nçc mcritori»,nec utiles ad falutem.Quia ubi non p ceptSjibïnec obedienrialt;ubi no obedientia,ibi nec meritu. ubi nó merits,nec falus. Sunt ein licentiat ac pmifliones qZ (U,ut okm libellus repudij, ÔC nunc pmilTio litiu iurgiorS

R, P, MARTINI LVTHERII forcnlîum.ïdeo dolcre me confiteor,qd has res Ieues,fanto boatu ardemus uulgo perfuadere.quod cum fine exhorta/ ttone pronû eft ad permiflïones, fummi's uiribus pfuadeiv dum fin'tad meli'ora,id eftj'pfam fatifiàdionem, At hoc mo* dojCum uideant,prçcones ueniarû, quarfiS funditus pen’tu^ rum,prudentifiîme hanc mêlions perfuafîonem, nô modo omittuntjfed omi ftudio caclant quocp.^Jec multn prodeft, ^d didtur(caufe uerbü uenias quidem no ualere ad merits feu falutem,ualere tarnen ad celerem fatifiàdionem ôlt; pœ# narS extindionem. Si fane ita,fed nihilominus redit id, ^d prius didlum eft,^d adhuc melius fit,etiam pœnas Si fatilra* diones no extinguiaut remitti,cuminhoc, nô nifi optima opera remittantur,fcilicet oratio,ieiunium,eleemofyna,Hç cm funt partes fatilïàdionis,quas remitti,fi aiides bonS affê * rere,audebis etiam,idquod nihil efl:,optimûdicere, Igitur uenias quacrant, qui uolunnfed cxhortentur plus ad melio* ra,id eft,ad ipfa optima fatilïàdionis opéra, ficut uirgini g/ mittit Apoftolus nubcre,horfatur aûtmagis, ut uirgo ma/ neatTales Si tam difcretos ueniarum buccinatores, qui fe * parent preciofum a u£li,ß dederis,nihil eft, § diflèntiemus» c^cos autcm dabis,aut aliquot ex ipfis,mendicos faciès». ClAd quadragefimâ, cum S» ThomaCfimui enim, ne eu S; Paulo uel AuguftJconfutare conaris,alterum meum (ut di * xifti ) felfum præceptum,fcilicet quod uera contritio, pœ/ nas quaerit Si amat » ^t diftinguis duplices pœnas ( ficut Si fupra fecifti ) Primo, quam diu pœnas dare pro fceleribus, eft alicuius boni allatiuum,ut in præfenti uit^quando meri * torium eft,ucra contritio amat pœnas,ad merendû SC prae/ cauendum a peccatis,fîne tarnen contemptu ueniarum» C[|^efpondeo,(ftratias ago tibi maximas » Nunquid ego aliud uólui,^ quod tu hic dicisC Cur ergo fupra hoc praece * ptum falfum affçrebasç’ Anidem apud te diuerfis locis, Si uerS ÔC falfum €ftfRogo,fi mihi non uis crcdere,crede alt^

ad SYLVAS TR VM PRÏERATEM RESPONSIO quando ueritatijUt Aug.att, per os tuum loquenti tibi,forgt; taffis ignorant! dC inuito, Admitto optima iftam cófutaWo^ nem falfi pr«cepti mei^qua ueriiïimû efle aftriiitur, Seque * ris,quiautruncß melius eft,galterum,6Ccæfera, Magne de-USjquantaeft uis ueritatis,utomnium fe fortiflime tueatur, per OS detrahentium fibi.Tu qui bonis es difciplinis inftitu* ÉUS theologus, doce me quaefo, quomodo hacc duo fimul ftare pofflnt,amare 66 quærere poenas QC iàtifïàdiones, fi/ mul etiam remitti,ôd quærere indulgentiasç’Quia unumik lorum,utaisjfînealfero minus eft,utruncß autem melius eft id eft, ut fimul fatifiàcias, QC fimul omittas fatilTadionem, quod eft aliud nihil,quam cumratione,ut ille ait,infanire,, Cîequeris.Vbiuero pœnac nullum bonûaffèruntjSedre/ tardant a bonogloriae, pœnæ non airumunfur,8Cc. De his conclufio mea nihil dixit.fufflcit mihi, quod ctiam tuo tefti* monio fit ueriflïma,pro bac uitamifi quod iferum doleo di ui Thomæ uicem,ô^ miferâfuæ difcordiæ fortem.quia hac condufionem probat in Italia,8lt; damnat in Germania* Oecundo,tftud figmentumtuum eft, quod pœnæ in pur«* gatorio non afférant bonum, contrarium enim fuperius te/ nui fie defendi,ufiß ad determinationem concilij* CTertio, Ratio tua nihil ualet, quod etiam pœnæ QC opéra huius uitæ, retardant a bono gloriæ, fie tarnen affumuntur immo, ut quidam e tua feda, dodifltmus dodor loannes Taulerus ait,fi cœlum coram te apertum eflêt,adhuc infralt;s re non deberes, nifi primum uoluntatem dei fuper introitu confuleres,ut etiam in gloria,n5 quæ tua funt quæras*Sed banc fententiam ueriflîmam fie iheologicifltmam, abfit, ut

, tlAlt;^£^dragefiniamprimS,dicis uerum me docere,6e gra* tias ago* Addis tarnen, quod non minus caute funt improX bandæ,fie reftringendæ ueniæ in præiudidum Apoftolica facultatis*Et tu quoc^ uerum hic dicis,immo,nec caute,ner

incaute funt împrobandæ, fed permittendæ, ut quaraf qui uotet,tantunyne magnum quû fc cofecutum coÈdat, quin iHaiuspotueritconfequû

€AdquadrageftmâfecundamÔCterti’am^conarisfdpcrfua'^ û £. dere,quod pontifex per uenias prouocat ad pium opus.Et melius efle opus pium cum uen(js,quam alterum folum* ([Mihi longe alia mens eft Melius prouocaretur fidelis ad jpfam fahlBdioncm fine uentjs,ut fupra coadus es concegt; dere,{d eft,ad multa bona opera,^ quod prouocatur ad u^ num illorum cum uentjs, id eft,remiffîone raulfotum, pergt; mitto tarnen uentjs ita prouocari. Sed dico,quod ßt incom jparabilitcr minusjdeo mcacondufio ueriflîma, ^ecundo erroneum eft,^d opus cum ucntfs,ucl gratta ue^ niarS melius fit,^ fine uenifs, quia ft fatiftàdio eft multa QC optima mérita,quo opus unS aim tot meritorû remiftioni^ bus melius erit,^ ipfa fof-meritaï'Loquamur quaefo cS iu/ dicio,amp;^ Chriftianalibertate,amp;Je^empoteris dicere,indul^ gentias aliud efle,qrcmiftiones fatiftàdionis.rurfumjatiftïr-lt;Sionem,no potcs ahud aflêrere,^ multa bona opa, ieiuntj, or ationS,eleemofynarS.Sufficit ergo,quaEfumus,ut pmitta^ mus per unû opus bonS, multa bona opera remitti,non etjlt;^ am eouft^ comendcmus,ut melius eftè unS multis,credau Hrertio idem eft, quod deinceps diris, quod caeteris pariX bus,melius eft dare deemofyn^gratia ueniarS,q gratia me , riti prccife, Id eft,melius tibi uidetur,ut homo,uno bono perc 66 merito, facial fe uacuQ multis boms operibus,erro/ neS hoc 0^ impiu efle,pace tu8,credo,Semper tu id conaris ut ueniae, nôpermiflîones Có licentiæ quaedam,fed perfedi lt;nbsp;ones efle uideantur « Seis tiut, quod licentia omnis,nullam habet laudem,nec exhortationes,nif( ^d non peecatum eft infirmorum,potius pigrorum folatium«Immo,ut ille ueX riflime dixitJLicentiaomnes détériorés fumusjtain uenifs quomodo poteft mdior fieri, concomitîter, ut tu dicis,qul

AP SYLVËSTRVM prier ATEM RgSPONSIO ÿS* per cas tot meri'tis fîtminor^ô^ folum permiltitur effe detc^ 'rior^uauhem 8C fuadere uis,ut fit deterior.

^eduMeamus tarnen probah'onem tuam,quia jb»,jnqufs leilicetin opere pro uenijsjduo bona funt, feil tcet men'tum SiC fublatio impedtentis. Htc uero unicum ert:,ôlt; cætera»---- CI]fcefpondeo,quâ ftudtofe claudis oculos,ÔÔ in apcrfaluce j quacris tenebras.fatcor, duo bona funtibi,id eft, meritum, 1 éc rcmiflîo multorû merifoTum,quod bonS eft pigritiæ car^ T lus,Si damnum optima,ophmorum bonorum.ôd fublah’o j quidemimpedientiSjfcilicetadpeiora. Secundo,hic,idcft !in opere fine uenqs,id eft,permanente fatiftàdione, nôuni » cum eft tantSjfcd lt;of,quot funt in tota fatiflà(ftione,que eft optima QC meriforia, fublaf io omnium impedimentorS glo

1 ri«.®! quid multaîT fi tua dida rede intelligeres,uideres tiX bl efle caufam ^umptS uituperandi bona opera, QC laudan* di remiffîones eorundem, quod horrendiflimû eft in eccle/ fiaaudirijdeo c3 fiducia,mihi fumpfî caufam laudandi bogt; naopcra,non tarnen uituperandi uenias, Abftrahe uocabii lahaec,indulgentias,uenias,ôf relidaopinion^em infuere ôf uidebis,fe nonbonô,necbonç caufac pafrong,(Qpid erâ poteft,etiam ipfa ecclcfia,ex uentjs facere,nifi remiftîonem fatiffedionum^Qiiid autempoteft faliftàdiones intclligc# re,nifi optima opera, meritoriafc^ poenas,8lt; ipfa a deo prae * ceptaç’Quid ergo magnifacere prKfumimus,quod in fe ni# hil eft,nifi pernriflio defefioris,ne peccetur ab infirmisî* HlAd quadragefimâquartam.Nouus interpres feripturaedi

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cis,pauperi poffê negari eleemofynâ fine peccato mortaIi,U *

cet nô fine ueniali.ideo conclufionem meäfalfam 8Cc. Gra* das tibi agit,ut optimopatrono,infîgnis ilIabeluaPhilargy’^ ria,quia difeit, fe poffè negate petenti eleemofynâ fine mor tali peccato « froh dolor QC horror horrendus, quid audi/ mus in eccIefiaî’Cur ergo loannes dicit,charitatcm non ma ® nere in co, qui cUudit uifeera fq^ 9 ptoximo fuo C An chaX

rftas ctiâ rccedens,norelinquitpectatû morfaîe^o Chri'''' ftos in iudiciojcur dâhabit eos^qui cfurientem non cibaucî^ runt î* ôôc,Sed forfeingfona improprijftarû ifta dixifti. Eft «liqs fenfus uerusjquê ex India forte adduces poftea ,ideo intérim expedabo« Q^xod fi dixeris,func cû ueniali peccagt; to negari,quando pauper non egEt,aut alias iufta eft caufa»

Breuiter, fi eft iufta negandi caufa,fine peccato negatur, fin eft nulla,peccatû mortale eft,negaflè ♦ Sic Euangelium, fie apoftoli loquunturXllê^cundOjCur non pari,immo ma/ iori ftudio exquiris, quomodo liceatuenias non redimere, ad làlutem inutiles ôd noTieceftàrias, qui tam periculofe, ôi acute exquiris, quomodo bonaoperaliceat omittere, fois neceflària 8lt; utilia ad iàlutem,denicç pratcepfa ab ipfo deo? An obfequiû deo tearbitraris praeftare,fi calumnieris pra;/ cepta dei ÔC bona opera,tantum ut uenias,nec a deo,rtec ab homine pr«ceptas,effvras immodiceCFinge huilas eftè uc/ nias inecTlefia,fed oines per fe ratiftàcere,ficut olim fi'ebat, Rogo, utrafacies tibi placeretç’ueniarum, an fatiftadionG? Vcl ergo,tu non rede intelligis indulgentias,uel mala fimu ' latione moliris calumniam bonis operibus«

k * (ÏAd quadrajgefimâquintam,iterum diftinguis,utuideris ti , bi ,fufficientius,bona temporalia neceflària,ôi tandem cum

Thomiftis noftris c5fentiens,dicis, neceflaria fecundo mó^ do danda pro eleemofynis,fed folum in extrema neceffifai* te. Rogo, ignofee milii reuerende pater, uror em nimis, textum Apoftoli Ioannis denecefÏÏfâte, perditiflime trahis ad neceffitatem extremK^quis dédit tibi poteftatem,neceflî^ tatem illam,extremam facere C Sic diabolus infidiofiffîmus hoftis,etiam facras literas nobis illudit ôô perdit. IDetdomi* nus lefus Chriftus,ut nullus hôîm,tibi ôô omnibus,qui hac gloflam tenent,fribuat,nifi dum perueneritis ad extremani neceffitatem, ut difeatis, feripturam fandam incorruptani relinquere,ud penuria,Iftam libidin€m,ô^ luxuriâcorrunj’^

AP SYLVBSTRVM PRIERATEM RESPONSïO ÖÜ* pendae fcn'pturae, iam ferme frecenhs annfs paü'tur ecclefia ' incomp«rabili' damno fuoja docfcnbus fcholafticis» (JSecundOjConclufionem meam uerâ relinquis, VerS non capïs quod uolui ♦ fu in hoe rede fapis, quod neceflàn'a fe/quot; cundo modo,poteft homo pro uenijs dare,quod admitto* Sed noftri uenales pra^cones, de neceflarijs primo modo, fuadent hominibus dare pro uentjs. Horum ein uox SxL raeCexempIi grati«)funt hae. Si haberes unam tunica^ uende * re deberes, ut uenias redimeresmec hoe eontenh’ fuadent, ubi quis neeefîària primo modo no habuertt, turn alieunde «nutuet,auÉ mendieet,etiam fi fit uxor, deinde fratres men#« dicanfes quo^ fuadent,uteorradant fine licentia petunias « Hæe funt,mi pafer,illa porfenfa, quæ apud nos erafTantur, Nihil nifi impudentiffimae ôôrapaciflïmæ auaritiæ negotiS htc agitur,in tantum ludibrium eerlefi» Roman«', uthær folaeffet eaufa abunde fah's, ut uniuerf« ueniæ follercntur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u

^ibri eorum,in quibus hxe paffim leguntur, (^ertio,omnia quaefuadcs à dieis,ea opinioneuel fimu/ latione dieis,^d ueniae fintajfqaod bonu/de quo fatis fupra Ç 6 ÖÄd quadragefimamfeptimam, cum tibi effet ueriffima,fa= ' nbsp;nbsp;nbsp;menquia propofiium tibi fuit, nullam non mordete, licet

nullos dentes habeas, ad infignem adulationem Papx uer/ fus,admittis effe ueram,fed ex Papa monftrum faciens,tri/ buis ei utriufeppoteftatis apicem,fcilicet,ut fitfimul Ponti/? fex amp;nbsp;Imperator.Ita autem tribuis,ut poffit imperio iubere pro febrica S.Petri,ut pro communi bono.Nunc aufem in* comparabilem modeftiam ei interim appingis, quod petit 6^remunerat,Hac tuamolliffimajfednocentiflïmaadulah'# one,id agis,ut futurus aliquis pontifex,laudum huius mo/ deftiæ pertaefusjius fibieredat effe deglubendi toh'us orbfe Chriftianijidque cum imperio ôf poteftate, ^JBecundo dico^qued B^ilica fandîi Petrijcft comutie bo^

R, P, MARTINI LVTHERU num urbis Romæ.Noftræ aSt Bafilicac funt nob/s «hli'ofcà Ô^magis necenàri«,quianopofl[iïmus omnes ad Bafih'cani fandi Pétri conuenire,uerb5 dei audire^ôC facramenta per/ cipere(qua fola caufa xdificanlur?meliufqß eflêt^quod Bafi»^ lica fandi Petri no aedificaretur, § quod Parochiales noftrg ccclefiaî defolarentur.idaût agi uidcmus, amp;C dolemus,duin omnifl ecclcfîarum fubfidia,per indiilgcnh'as,adiniàtjabigt; (em Bafilicam Candi Petri trahuntur.(Qiiare iftas tuas frigid diflimas caufandi rationes, Ccik'cet quod Bafiiica Candi Pe/ triced totius Chriftiani populi bonS^ctiamTident Germa/ ni,fîcut iuftum eft,Cur non magis BaCilicam Candi Ioannis matrem Ecclefîarum,etiam bonumcomuneuocasC’Cedfbr* le adhuc in Cuturis annis reftat, ut omnes ecclefîas RomaX nasjdeinde QC PaIatia,nouiflîmcÔC murosjô^ plafeas,ÔÔ po» tes,noftris ptjs operibus,gratia ueniarû Cadis,aedificemus, ut non fit finis exadionum, (Qiiare mi pater, ego fic,ut dex beo,Cuadeo hominibus,ut prima uiuis templis beneCaciant t deinde Cuas Bafilicas, nouiflîme Bafilicam Candi Petri iu/ Uent.quiaueftræ eccleCiæ non Cunt nobis neceflariar.

, ffAd quadrageflmamodauam adeo fmpingis, ut ueritaté conCuCus, non poflis inuenirequid dicas. tandem ad liane dcCcendis ineptiâ;dicens,Tu Martine, Cihabuiflès adomiX no noftro bonum EpiCcopatum, cum plenariaindulgcnti'a ad ecclefiæ tuae repafationem, forte dulcioribus uerbis abX undalTes.SC quibus detrafiis,uenias exfuliflês» (JReCpondeOjforte OC tu Cpedas me ex animo tuo,quod c6* rjcio ex eo, quod tam molliter adularis.Si ego ad EpiCcopa* turn afpirarem,certe non ea loquerer,quac tu impatientimX me audis. Anignorare me credis, qua uia Epifeopatus SC Cacerdotia in iirbe obtinentur,quando banc pueri in omnix bus plateis orb is cantant C Denic^ nunc fada eft rerum fee/ diftima Roma« Omifto reliqua, quae hie uelut tremens SC 1 Ueritate fiaduSjdiCperdis pcfius,quam loqueris«

AP SytVESTRVM PRIERATEW RESPONSIO 1 ® qu^draggfimaipnonam.Eadem (aliua uenias utiles a/ ' / ItruiSjfed occaftonaliterjcilicet dum anima ex hoe in gratia * arumaâiones alTurgit. Qiiafi effes rhetor,tam uarios ÓC ex* quifitos locos inuenis» Cur non etiâ ad bafatS ouis dicis af/ furgere anima occafionaliter ad gratiaruadionêC A ut quac laus ifta ueniarCt ,qn etiâ de poenis 06 malis iubemur lauda/ re deum^Sed piget me pigra ifta 2^ inania cémenta uerfarc • QJllud uero quam uigil aduertifti, quod mihi ipfi contradi xerim,ut qui uenias bic utiles, fuperius autem aliter uidear aflêrere* ®ico utiles pigris,ficut omnes permiftiones funt utiles,ne peccent ft licentiam non haberent» Dico inutiles ad profedum falutis, quod pro tua uigilantia debueras ex . co uerbo inlt;ell{gere,ubi d{xi,fi non in eas confidant» A 0 » (TAd quinquagefimam, alTumis caufam praedicatorum ue^ nialium,fed aftute,quia non credis taliapraedicata.Deinde Pontificem c5mendas,qui tam innocens fit,ut nullus uiuat ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut operetur indecenter.Ter tio inueheris, quod frater nam

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tlRefpondeOjfi né funt pdicata talia,aut no credis,qd acftu *

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;as ut defendas^Sine in uentQ me difputafle. Secundo,Scio

M V M gt;nbsp;ÓC uelut Danielem in Babylonc,ut cui fua innoceti* tia,uitç pericula aliqn fecerit.Sed tu qfo die mihi,qs unq tfi innocenter uixit,ut nullus alius né inique modo, fed nee in* decenter ojj^atus fit,aut uixerit^uideris (nefcio quid) maxigt; mS adulari uoluiffe,fed inter dicendS ÓÓ uerba, QC fenfus tc defecer5t,Forteuoluiftidicere^d LEO DECIPAVS’id agit,ut nullus indecenter uiuat,§d cum uideres impoffibfle ' inter uerba mutas fenfum, ÔC orationem fine fenfu relinqs» {{Secundo die mihi, Quis a difputatore unt^ expoftulauit, Utprius eum moneret,contra quern difputah’Cur etiam tii * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non prius me monuifti^quando tot nominibus criminS me

net^ flatuit cotra abufum quaftoTuCEgo in comuni difpil taiii,neminem nominautSi mnocenfrs funt,quid querunT

I fefe tangiïÇrgo nemo prxdicet Euangeliû, uin'a nemo car* I pat in publico,nifi prius oftiatim fingulos moneat.Mihi mi* Iraculu eftjces efle innocentes,Öt tame mds uerbis rnoueri»

Sed uerum eft illud diui Hieronymi, qiiando uitia comuni*^ ter arguuntur, qui iraCcitur/accufator eft fui. Denies quogt; modo monitionem meg reccpiflent,qui etïâ te patrono uf/ cß hodie praeftâf innocentesC Noli qusefo mihi mandare,uf innocentes monetim,Si uis ant ut moneam,iam alio accu fa* tore non egent, quia tu patronus eorO nocentes confiteris» ertiojquod aufem h«c fada fint( licet tu non credas)te/ ftis eft tota ferrajteftes extantes libri.qui autem id fecerint, .. ipfluiderint, t QAd quinquagefîmgprimâ.ficut eadê repeKs,ifa eadem tw bi dida uolo, nifi ^d me per talenta loqui dicis, ^d tranfeo, CAd quinquagefimâfecundâ dicis, V ang efle melt; conclu/ fionem,^d ita probas.Qiiia nullus tâ ftultus fir,ut fic faciat • ({KefpondeOjQiiid ad tequæfo,fi nullus eft fam ftultus;’ Rf ne me difputare(ut dixi)uel in uentû.Nunquid ideo Deere* tales Papje funt uanæ de abufionibus quaeftorG,quia funul*' lum quaeftorem contra egifle défendis Sed prse fenedute forte,ita ÔÔ loqueris,Slt; pliantafiaris.Si nullus eft qui fic c6^ fidit in literas,nullQ tehgi, Eos qui funt uolui fangere,quos ego non unum,fed plurimos noui. £lt; adeo ftulfos,ut no fo* lum de animaru redemptióe,fed de fua quoc^ falute certi bi effent,quia has literas haberent. |)cinde,cur tuis clientu* lis non etîFperfuadcs,ut anima fuam impignorent pro con * tritione fatiffadione;' Quotics tibi,rogo,diccndum eft Impium ÔC auaritiac minifteriû cfie,quod pro uentjs,tam ex,* quifife,tâ magnifiée omia tentantur,ac fi folae effent rerG.Ô^ pro neceflarqs ad falutem,prorfus uix mutitur^ T u cogita, an fimplex populus no difeat cofidere in Iiteras,tanto luxu

6ó apparatu comendatas MagnS em cogitent neceffe eftj quod ta magnifiée proponu. Tu qui intérim dodus es, no fidendn in literas, mox eriam fimplicem pôpulû eadem per feipfum difcernere 2lt; intelligere confidis, contra tot 8C tan* torû pcrfuafioesôô irritabula lt;: T andern mihi minaris magt; Icdida.irhfionesjcenfuras. Qiias^* ôô quareCnoli minari mi pater,Chriftus uiùit,non folum uiuit,{èd etiS régnât,non (b * ium in coelo, fed etiam in Roma, quantumlibet ipfa furiat» Si malcdicar pro ueritate,benedicam dominû. Non fepara bit me ccnfuraEcclefiæ ab Ecdefia, fi iungat meueritas Ec* clefiac,Malo effe a te ôi fimilibus ( fi ita perdes ) maledidus £lt; excomunicatus, quam tecum benedidus, Nihil habco quod poffîm perdere, domini ego fum, fi perdor, domino p^dor,id eftjinuenior. Alium ergo quKrc,quem terreas,

» llÄd quinquagefimatertiam,ätult5£Cridiculûmeuocas, intérim tufapiens dicis,Crebra raris cedere,6lt; annalia feda Sandorum celebriora edè,^ fabbatum V irginis matris, ^(Refpondeo, (Quo quo mi patera Aut pluuius defcribiäir arcus, Aut Humen Rhcnû,fed nunc non erat qs locus. Prigt; mû, non funt rara apud nos, fed continua indulgentiarum negotia.Dcinde,quae proporiio,ut uerbû dei, quod indan* tiflime præcepit Chridus pdicari, cedat raris Indulgentes^ Si Chridus ita no Iuflînèr,daret tua fimilitudo.Item non po== ted Papa iubere filentiû uerbi dei, quod femeUmiflum, no

r ed alligatû, fed nec fadum a Papa un^ legij(JPeriaem rcgt; (gt;’fpondeoadfequentis conclufionis futilem confutah'onem ' ubi tu fermonem ucniarG,efle uerbû dei contendis, fed im/ propric,fcilicet cum declaratorijs 00 horfatoré's.Siuerbum dei dicitur, quicquid cum uerbo dei dicitur,omes haeretici omnes daemones,omnes homines nonloquuntur nifi uer^ bum dei. Quia nihil tam abfurde dici poted, quin uerbum dei mifceri poflît,îgo dico,quod fit uerbû homlnis,amp;^ de fe*-midione hominis prolatû,quia uerbum dei efi,quod fide iU **

(lifïcat cor,8lt; gratiam tuftifîcantem confert.ficutRo,î,Vff^ tus dei cft in faïutem omni credenti. Verbum autem ucnia’’ rumno iuftificat,nibil(ÿ confert animae,nifi quod dat licen^ tiam pigritandi in bonis opcribus,propter infîrmos» quinquagefîmamquintam, dicis banc amp;nbsp;fimiles elft puerileSjUiri ftomacbati,ÔÔ inferentis os in cœlum, QC congt; Iraftimulum calcitrantis.R,efpondeo,uerum eftjapud SyU ueftrum Tbomiilas duntaxat.

X , CAd quinquagefimâfexfam,autboritatc Thomae dicis the fauros ecclefiae eflê mérita Chrifti, in quantG fatiiïàdiones. Et idem per idem probas, 2lt; dicis quod S, Greg. dédit aligt; quando indulgentias,ut comuniter dicit^non poteft proba* ritldeo nec S,Thomasaliquidinhac re efBciuEgo quidem non eu uniuerfo orbe me difputaturû obtuli, quia nefeiebS ; ^d pofîtiones meac effent tam late uagaturae, ideo nol» mihi arrogantiam hancaffcffbere.Cafus me in bas res perduxit, ex quibus cum filenrio me eripere non poffum. forte deus ita uoluit, Çgo tarnen iftâ conclufionem non afléruijfed dC adhuc difputo, expedans concilij determinationem, ficut amp;nbsp;omnes alias quae dubiç funt, aut in controuerfia haerent,

Ça (lÀd quinquagefinïâfeptimâ,mire qpungeris, quodauari* tiâ paululû momordi. Nam ôt tu quoq^patientiusferrc po tcSjfi contra feripturâ pugnarem,g conta auaritiâ, Ideo hic PontiCci eximie adulatusjinuidiâmihi côciliare feftinas « Quid mihi innocentiâ Poniifîcis obtendisC Nungd ego eS ignoroîquot; Aut fi auaritiârtaxo,nunqd ideo pôtificis innocen'^ tiâ mordeoC Vu uide potius,an impius fis in Pontifîcem,q auaritiâ QC Pôtificis innocentiâ in unâ rem côflas, du mero fam auaritiâjidem aftruis ^dlæfam Pôtificis innocentiâ.im mo fub ptextuinnocentiae Potificalis, irrephcnfibilê nobis défendis auaritiâç’Si funt innocentes tui dientuli^non mor^ dentur a me,fî noccntes,cur defendis^DPet tibi dns,ut abqn K^ius iudicespnclius uidcas,Slt; a calumnijs me» abffineas«

» (TAdquinquagcfitTiamodauamjeademrepctiSjquscinan^ te pratccdenh: dixifti,T ua enim funt uerba,ideo tranfeo,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quinquagcfimâ nonam,iterû totus ardcs,adco in cat^

teris omnibus patieniior es,prçterqubiauantiâtango,quS tarnen utlis,nolis,non pcfiïs ncgareRomae uerfari, ne dicS dominari.ut miht tu quocç prope fias fufpedus, quod ma^ gtslucra,^ animas cures, intérim innocentilîîmûPonoficc adinuidiam meam c5mendas,fciliceruttantô dec us innogt; centiæjOperculS facias nequitiac.ld eiiim anbelas, ut mores Rcmæ arguere neminem finas,nifi fe intcrprete,fimul opti .* miPontifieis innocentiâlæfiflè probetur. ^id uisfpatro# num fe uoccm Romanorum flagitiorum îquot; Cur tu i pfc non te quoeç infetprctarls befiffe Pontificem, qui aperte feribis, Romans clerum a primæua perfedioe declinaffe^ Sine me tuis tecum artibus agerc. Clerum Romanum mordes ? At Pontifex eft pars,8lt; quidem nobilior,ckrt.Ve tibi mifero, qui talem ac tantum Pontificem nonfolum lapfumjeda to* ta perfedione declinaflè^ÔÔ inperfidiam harefim abtjfle, palam affcris.ld enimtofum fignificatdeclinare,fcilicetan* fedione. Vides nqfquam pulchrc,8lt; ego teauxefibus iftis J^fièm opprimcrc,fiadulari ôf calumniari uellem« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

5 O ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad fexagefimam cum fequente dids, tranfeo. Nihil

6i* enimdicis,quodnôdidumfitprius. Egoprobabiliterpq* fui,quodthefautusindulgcntiarumfitipfajclaucsjutini)c* clarationibus)Similitcr tranfeo fexagefimamtcrttam, quia admittis earn elfe ueram,non tarnen fine calumnia.

fexagefimâtertiam, quartam,quintam,£lt; fextam, c5 . ueras eflè non neges ,nelt;$ negate poflîsjmiror quod ita ex# candefeis, Slt; totus ignis cfficeris. Mirabiliorem difputato^ rem no uidi,ut quem propofitiones uerç plus mouent,quâ ® ‘ falf«,cum tarnen uetitas quçratur difputando.lgitur fim ca * nis, filius canis, dicax, non exeufatus ab anathemate, ncç mentis copofitac,ÖC fi qua plut9,pro modeftia tua fenilt haZ ,

bcs, modo uera me faltem momor dilTe concédas, ß negas dtxifle Hanc fat yram merui,non quia falfa,fed quia uera di xi in anaritiam.Non credidiflém Roraanâauaritiam fam te* neram SC impoffîbilem effe, immo tam ambitioiàmôi arro^ ^ntemgt;utinnocenliaoptimi Pontificis uideriuelleu VAdfexagefimatÿeptimam dicis^mc deferto PontifîcCje^ tiam donis fpirituÔândi detrahere, Ego miror te fenem a^ deo feruere,ut ncc mejOec te intelligere poflîs. Ego non di xi uenias no effe utiles,fed animaeffe utiles negOjnifi quo modo licentiæ permiffioncs utiles funt, quod auf cm tu

6 O * ejAd fexagefimâbdauâj Exeufandos cenfes cos,qui ueni/ asaffruxerint maximas gratiasffed per hyperbolen«®bfc/ crOjCur 8^ me non aliqua figura cenfes excufandûjquinihil aflêrOjfed folum difputo Z Cur tibi facisj^d mihi non facisÇ’ IDeinde fî funt per hyperbolen excufandijcur non etiâ funt per cyrologiamaccuiandi^ cum ueritas hac figura ^maxigt; me gaudeat, SC ipià ^optime ueritatis dodor es deceat, illâ uero, ubi poteftjugiant« (mmo id unice queror, quod per hyperbolen funt locuti. Si aût uobis pmittifis mi R,P,im/ proprie SC hyperboUcCj SC quoquo modo libuerit, loqui, cur no ÔC loannem ReuchlinS integrum SC eruditû uirum, cadem acquitatc t radaftis,Slt; aliqua figura eum exeufaifisç* Aut fi in hune tam rigidifuiftis cenforcs,ut in fyllabis inno* xq's inuenireh's uenenu,cerfe non permittee uobis tam lar/ ga Slt; libera figurandac locufionis licentia, ut falfa dida pro libito feminare SC inierptetiri poffitis. Aut fi qua uenia uogt; bis dabitur,dupla huie debet.SC eo abfoluto,uos rei perma* nebttisfJSecundOjnoua ufus diftindioe, putas me inexcu fabilem, quia uenias appellaucrim minimas gratias, cS fint K aliçgratiae,8^ dona minora/cilicet bona fortunée £lt;c. St mente fuifles quieta,uidiffes/cur hçc addiderim,ad gratiam dei SC crucis pietafem comparatæ, 8 go comparationem fe*

Aj:gt; SYLV.esTrvm prieratem rësponsio^^^' iri ad cruccm* Hanc quafi non uideas, nouam comparatiö^ nem facis ad bona forfunac. Si fic ad iniquitatem K calumni “ am tantum uigilas,quispoterittibiueraxutderiï’ CTranfeo quaeinfexageflmamnonam cumtribus fequen’-tibus,amarukntus euomis* (TAd feptuagefimatertiam,no nego quidem pofle omncm ' cafum abfolui pofeftate dauis»Sed infaniäèffe dixijóC dtco pro ueniarS magnificentia,quç nihil profunt ad uifam, tam horrenda monftra criminS,in exemplS uocare, 8C pro magt; gnitudine poteftatis,leutcula facere * Çx qua infaniflïma uc ' niarum cOmendatione fit, ut uiles fiant cótritioncs óó uera pœnitcntia.Boni prædicatoris eft,peccata (ut funt) magna prgdtcarCjUt mifericordia dei magnificetur. Aut dic,cur no pro cotritionis magnificentia fimile aliquid dicunt fcilicct quia nó pecunias/ed pauperf atem hi fermones afferunt, In rebus non ncceflarijs,nec utilibus adfalutem, fed fantG per miffisjhonoriflcum putas, in Ecclefia dei tot auxefibus tor nare,cü nee Chrifti paflÏonem fic uelit Ecclefia pradicariïT

' Cïnfeptuagefimaqu_inta,non dixiPapam minorem Petro, /\A* j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïmmo nolui ut Papam Óó Petrum negarent maiores gratiss

habere,quam fint ueniac* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

I -4^* Clnfeptuagefimâfextam.ut nihil omittas,quo me execrabiAo* ïem facias Pontifici, OC eum tibi uni adulantiflîmo propitiö •

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fingis me ironice de tanto Pontiflee loqui, Vides nejquan*

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fed reprimo me, Arrige aures ô( audi,fi faltem demi cas haquot;quot;

bes.Ego dico non ironice,fed plane,§d Smnis Papa habet j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maiores gratias,c^ ueniæ fint, fcilicet Euangeliû ôlt; gratias

curationûjôC omnia qua: fcribunt,i.Corin.xq,non in perfo* nafua,fedin poteftate fua,id eft ,eo modo quo gratias uegt; ‘ , nbsp;nbsp;m'aies habet. ^!am ÔC fi fedulo diflimulas,non th credo adeo

■* ftupefeis, ut uenias Papâîn perfona fua habere dicas ,ficut 1 uirtutes perfonal€s,nifi dixeris,quoddepofitus Papai^ctiâ

omtih poflît quac prius (Dgitur qutcquid eft in Eccicfîa do norum ôô miniftcriorS,dixi in tnanu Pap«eflê,ut ordinct, inittat,ponat, fient corpori ecckfiae expedite ufderet, Hæc aût funtincomparabilitermaiores gratiîe,q ucniæ. Melius facit ein P apa, fî unum bonS pafterem uni eeelefiæ præfet ccrit,quam fi omnes fimul ùidulgcntias dederit. Tu aût in petfonâtantumhuius LGONIS DECIMl infenfus,fîgt; eut decct graphicum adulafDrem,intclIigis in uerbis aliens Suiequid uolueris,ô(^ tn detrador ealuhiator effe no iris^

Fn feptuagefi'mafeptima mihi non credis,quid ad mei:’ per /\0 hoc nobis non fit fatis,omnla illorum optimi confulis, nifi ' reipedor perfonarum,mea folius peflimi confulis»

(Tfn fcptuagefimaodâua, ncc exeufatione medignaris; o® (Quod eft iiiud nouS SylueftrinS forô, in quo reo negat ex eufatio^ S cd obtorto collo rapit^ad abiurandâ hærefim, fit, fine non fit harteficus ç* Sed ubi liera tnea non potes negare« fakem perfonâmcSbmni ftudio eôtendis opprimere.utinS tecû mihi îiceret, amp;nbsp;eorpufeuli gmitteret imbecfllitas, cota de qs rebus conferre. Mon dubifo me tantS tibi oftenfurg, 9 ut faltem modeftius dcinceps difputaresjfHæc fat de propo* f^onibus.Caetcra credo uideris,aut uidebis in Decla,meis O * ^lAd quaeftionu uero laicarO cofutationes uolui quiefeere, \ fed incidit ôt pmouit pfpedû iam tuô ingeniû. Si auidS ui^

\d£riæ,Slt;lpotcns pugnç.ideo fi poflüm,paucis refpodebo XlAd primKcum longû illud Taratantara induxiflêsjubi in^ ter cîctera etiâ meritum congrui,ôt prarparationem l^ôîs ad gratiam,necefliarip præcedere docuifies infufionem gratiac Quae haerefis iâquidem per Ecclcfiâ pratuaÜda, copiofiflî/ me confbditur a beafo Auguftino corma Pelagianos, Sô in noftra Vniuerfîiatecœpit exploc^^andem comemoras iuftitiâdiuinâ non pmittere euacuari purgatoriSæt boc^^ nbsp;nbsp;,

bas îluthoritate fandoru(Thomæ)ex ipfo cm c^teti iheoio^ gi ôf Canoniflac fuxerunt» His itacß percenfitis, cS quadUo

Ap_SXkXE5TRVM:£RlERAT^^ iftalaicaadhuc ftaret,fcilicetquod Charitas Öf necefRtas ef* Cent caufaeiuftjffimae cuacuandt purgatorq, 6C hic totus no * dus eflctjHunc fic foluifti fortitcr,dicens. (Charitas aût Pon gt;nbsp;tifîcisjôi neceflîtas animarum, non eft efficax ratio fic rela/ xandi tuftitiam diuinS, quam deus talis nccêffîwtis confci# 118,06 infinihc cliaritatis ac mifericordiac uifceribus plenus, fanxit« Haec tua fölutio,omni glacie frigidior,06 (ut fuis dilt;=■ Cripltnis utar)petirio principq,tant5 efFtcit,ut ft quis uelit tigt; bi credere/it quietus.qui nolit autem credere,nihil audierft ntfi uacua uerb«. (Qmd em iftis ucrbis refpondifti,nift quia deus non uult,charitatem 86 necelfitatem efle caufas fuffici* entesç’ïc non probas deum id non uelle.Quia ft deus pecu niam.aut quodlibet temporale ( nifi forte no fit confcius eX tiam temporis)efficacem reputat caufam,cur no etiam cha# ritatem ipfam, in quam omnia ilia ordinari uoluit Nunc ft ego quçrerem,Cur ergo pecunia aut temporalis res eft can * fa efficax; eadem principii petitione dices, Deus ita uoluit. Si de uoluntatc ergo dci difputandum eft,fcimus quod nul h res RQundi fic placet,ut charitas,86 quod charitati non do * nat,non prsefumitur ulli alteri caufae donarc.Si autem alter! donat,multo maxime charitati. Et fic patet, quod etiam tu mecum fuccumbis in ifta quaeftione.Obfecro te,crede mi^ hijfunt 86 in laicis iud{cia,86 tanta, ut ego me eonfitear me ter iniftis quçftionibus fuccubuiffe,amp;6 nihil retuliftc gio * rise, q^dfibi uerba a me data dicerent, ficut 86 tu hic faZ

IS cis mih^Sëcundæ folutio,multo frigidior uanior cft,nid 0 linifi tibi folifatiftàciens. Prima (inquis) caufa eft,quod uel porrigens forte non fecundum feculfatem propriam porre lt;* xit, uel nimis parce porrigit ♦ Tolle ifta accidentia, 86 pone quod de propria facultate 86 fufficienter porrexerint, Hæc eni a te d!cuntur,fan^ lubrico,qui tempus rcdimas,86 exiz turn qusraSjUihil cm funt ad propofitü. Ergo no eft caufa, multo minus ptima caufe, J^Ua,4d fuffragsa fi non profunt

(am rcdemptis,profunt tn alqs, Hoc non qnærcbatjfcd hi'c cft nodus, an omfttenda fint officia nôîatim pro animabus oblatajan nomina corû non pronunciari,n5 in orationibus memorari oporfeatç’Hic refponde,quod fi omittènda fünf, ' oîs deuotiouulgi defîciet,ÔCfacerdotes famec5ficientur,nf * f fifoTtEdices,QuidadR.omanos,quodGermanimoriunTi « ' -s * ^|Adtertiam iterum dicis, no eiîc caufam fuffîcienfcm. cu( f rurfum opponitur cbaritasjUt fupra, ÔC permanet quacftio, nifi uclimus nu da uerba Sylueftri pro oraculis habere, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- .

O ♦ liAd quarfâ, Mihi pro régula fradis, fadfl 6^ didû ecclelîac vj * r nbsp;nbsp;Romanæ, Refpondeo, Si de uirtuali ôô repræfenfatiua tua

c.cclefia’loqueris,nolo tuam regulâ,quia(ut fupra dixOex lt;♦ Significafti,T alis ecclefia poteft errare, V niuer falis aût cc/ défia no poteft errare, ut dodiffimc etiâ probat Card, Ca/ me.in primo Sen.Deinde.Nec Papa ufq hoc dicit aui facit, ^d tu fadQ ôd didû ecdefiae uocas.promptulus es acquiuo#

, cator huius nominis Ecdefia,ideo maxime mihi fufpedusi q. X ' OAd quintâ^dicis,Vbi multac funt diuitiæ,multi qui corne/ of}' dunt eas. Hoc eft quod queruntur,quod Roma quæritfa/ turare pecunqs fuos comeftores,8lt; fotum pene deuorat or* bem.Curnôminuunturcomedentes diuitiarûç' Infîneife/ rûfacis ex Papa Imperatorem in pofeftateS)C uiolentia,$ed Maximilianus 8lt; Germania id no nouerunt, neep credunt^ fortiffîme aût id negant Turcac ÔC Tartar!, fruftra quoep cc* leberrimû illud 06 comune bonum, §d eft lapides nbsp;ligna,

gt; nobis iaâitas.no ein per hoc foluuntur laicorû quaîftiones*' * ,, Û • fl?\d fextam,fum tibi haErefiarcha,quandoquidem potefta^o P tem tibi arrogas baptizandi mei, ut uolueris, 4^go tarnen grattas,quod uerum cflè dids,nihil remitti qs, qui perfede funt contriti.Et fcio non omnes elfe tales.Sed non ideo in/ trant purgatori5,quia pœnas debent, quas Papa poffît fol^ • uerCjUt P robabiliter fenui,£lt; feneo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* a

tKceffe eßet fideles to ties repefere caufam.grariticwus dan'-Ciir uenix.puta eleemofynfi èCc. Sdmus mi pater,^d uos liZ benter uideretis,caufarn ißä unahora millies repeti. Hoc fe* re inauaritiçbonû cedit, Nos quçrimus de bono dantis,^d ft eft datio Eleemofynat melius id fit fine uenijs, grabs quSpropter uebias, utfupradixi, Tuaut femp imaginaris uenias eftealiquodbonû.AlferûbonumCinquis) remitteren tur nouus reatus pœnatum,fi quis poft ueniam inddiflét» ([ï^efpondcoj^diftereatus melius follitur fine uenffs, quia ueniæ no funtpro peccah's ticrrialibus neceflàri». Si aut de mortal! reatu intelligis ,iam nullG eft iftud bon5,nifi centics ^isin die peccctmortalifer,^d nullus facit uerepœnitens,

I ^Äd odau€/jd Papa fufpendit uenias SC literas,diris id ft'c- Q 0^ ri pro ftrutftura óïm pclariflima, Et hate tibi uidet effe iufta • fufpenfionis caufa.Nec mirS,non ein rrifi quae Roma funt,' curas.Ego aßt dicojit ilia ftrutfturabonorabilior cîbus,cer-te noftræ ecçlefiæ funt magis neceflariæ. Ad pompa mungt; di folû refpicis,quafi tune ecclefia fit pclare prouifa fi ligna 6C lapides in magnû erexerit cumulG,cum fi uelleh's, poffiv tis ipfi R om ani P otificem O P ulentiflîme iuu ar e, S ed aliorS fitiudieium de tuis folutionibus. Ego fateor,me nihil ex tj« habere,quod Laicis rcddam,nifi maiores qùatftioncs. ' (ÏVlbmo tribuis Pontifia iterum, ut fituirtualis Ecclefia, QO SC Imperator,SC Pontifex,potens Sgt;C brachio feculari cope*' feere SC c.lfta opinione tua ftante,uellem doceri^an ctS fib's homiddaeTCur ergo iura non permittunt Ecclefßc,ad corz potalis uitae periculû, poenifcntiffîmpoTîereî’ Sed bæc alias SC ab alîjs, In fine dico,n6 me terrebis ampulliSjSC minaci ftrepiär uerboru tuorum. Si ocridor,uiuit C H RIS T V S doming meus SC ßufi, quigfi benedidus in fecula Amen,

. ^^CCß miR’P.curfimSCduobusdiebus,tibihæcrcddi# ^quia uifàfuntleuicula,quæ tucppofuiftijdeo ex tempo* te,amp;C ut in buccam uenit,tibi refpondi,8i uolueris deinceps

retuhdere, uidc » ut Thomatn f uum armattorem producat in harenâ,ne fijrèe àinc non ea modeftfa exdpi9ns,qua hae congreflione exceptus es. Reprefli etutn meipfumj ne ma^ lum redderem pro maloMV

o N C L V SI o N E S Rcuerendi Patris D, Martini Luthertf de uirtute induIgentiarS ex medio fcriptucarum campo decerptas.Eckius fophiftico dente ccmatus eft arro’' dere,Scoti,Capreoli,Durandi,AIpbonft,GabrieKs,ÓÓalio«» rum nouorS dodorS opinionibus nimiS confifus. At reuc ' rendus pater Martinus Lutherius, Aureolâ quam uocant, meruit,qui abufum indulgentiaru tam argute primus congt; uuirerit,ad quem tntotiamannos totTheoIogorum milita conixerunt. Qua fceleratû eft Chriftianâ plebem, pro qua mortuus eft Chriftus,his rebus tarn impudenter ludificari, quat forian neq^ in Euangeltfs,ne(ç in Paulo, nelt;^ in Origc I nbsp;iie,ne(ÿ in Hieronymo,nec^ in Ambrofio,nec^ in Augi^i/

no, necFinHiIario,ne^inCypriano,ne(^inalijs ucteribus fund^tæ comperiuntur.Sunt opiniones(inquiunt)TheoIo* gor3,fed nouorS.Efto. Verum opiniones mancant opinio* nes,6£ nihil aliud ftnt opiniones, non autem onera Chri^ ftianorS.Non faciamus opiniones nouorö TheoIogorS pa* res articulis fidei,6^ Chrifti Pauliq; decretis.Et pudeat tan/ dem Theologos huius uocis,quadodiores fecrefo nonun* quâapudamicDs fuos efRjti3t,Sic quidcm dicerem in fcho* lis, fed tarnen ( maneat id inter nos ) diuerfum tentio. Itère», Sic dicimus in fcbolis,fed tamen(maneat inter nos) non pq *

ted probari ex facris Utens.Qiiin potius fi quid doccre «0/ lunt, non ftatim minis cogant homines, alioqui mifera crit Chriftianor« conditio, fed proférât ex (œtibus feftimonta fine coadis ÔC apud fe natis interpTelt;alionibus,00 credetur eisjd quod no fecit Rl,facri palattj F.Sylueftcr Prieras,qul nuper Martino Lutherio refpondit,fed fic,ut Theologis amp;C non Theologis rifum moucrit,cQ fua ecclefia cflentiali,iurgt; tuaU,reprçfcntatiua.lt;Quod ft laici refipifeenfe paflim mungt; do no tarn exlibris, quos etiâ nobis Theologis meliores Ic* gunt,^ e-x. ingenij fagacitate,multa quotidic reprehendunt circa ChriftianifmS,quac fecus habere putantgt;quid oportet nos faccre a uulgo longe, lafeep remotos f Aperitc tandem per dominanoftrum lefum ChriftGoculosueftros oTheo*-gi,elt; omiffis fcholafticis optnionibus,omiflis puerilibus gladiationibus ,ad ipfos fcripturaru fontes aecedite.Haecad monendi caufa diâa putentur, cerfo non fine lachrymis Ôd gemitu bonorum uirorum kripta, ad fuperbam iftam per/ tinacianijôi perlinacem quorundâ fuperbiam ingemifeen# tium,ie{J^ Çhriftv,qui eft benedidus infeculaTiat,Fiat.,

REVERENDVS PATEK^ÇTORJMlllÄ Lutherius^difputationisfugpro declaratione uirtuliiiûdul gentiarum,hanc primam pofuitconclufionem*

(£ IDominus magiftcr nofter lefus Chriftus,dicendo,poe * nitentiâ agile, omnem uifâ fidclium poetriteniiSeffe uoluit«

gnificarcccclcfi?m,ac (tmpus plenitudinis euangcficxiunc aduengt; unds, no uidetuyquópaniUndaotnncm fidclium uitTexprimat.

^UjdTa N D R E AB Bodenfteintj Ärchidiaconi Vuit/ tenbergenfis Apologett'cæ Oropófïn'ones,^

llPrima Eckn conclufio contra Vtn'ttenbergenfes in funda«^ fiiento eftjïcclefiatn militâtemCcui tempus plenitudi'm's z/ uangeh'cgaduenitjCG flttongregatio omniû fideltïim,inter non pauci funt iufti) non uideri pœnitentia indtgere. tf^kius non intelligit ^d ecclefia ingemifçit, negat ^d ec clefia confîtetjôi turpiter oratfones,tn gbus uerfat ignorât» ±(^iioniam ecclefia annua quadragefimali obferuatione, fe purificari confitetur’ôô uniuerfaliter coaâa dicit,‘Peccaz tores te rogamus Ô6c» ‘‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' '

^(pekius autem tollendo pœnitentia ecclefia?,eins purifi'ca tionem negat, quam ipfa côfitetur, ne a domino iudicetur» ql^cclefia petit dei populum ab omnibus peccatis emun/ dari, qua? uerba funt pœnitentis Pfal. 1. Ita quoqj expoftu/ tat ecclefia,SacrO nos purificâteieiunio.Itêm a noxijs quogt; tg^tfjs ceflàre concede,

j^icit item,Deus qui culpa ofFenderis, pœnitentia pïa caris ôifc.Et flagella qua? meremur,auerte.Non dicit,meriti fumuSjfed meremur .Item aduerte,pœnitentia placaris.

^dÈt in alia colleda. Parce domine parce populo tuo,ut di gnis flagellis cafl:igatus,in tua miferatione refpiret, 7(J^onnc ecclefia feu populus dei petit fe caftigari,quod fi non eft pœnitere,Eckius iudicabit,

sC^oc idem inter fuffragia in Collecta,Deus qui cujpas no ftras pqs ùerberibus percutis ÔCc.ccclefia petit. , . plaide Ecki colledlam quâ ecclefia facit, nbsp;petit ab immi

nentibus peccatorû fuorû pcriculis,deo protegentc faluari. lolföiia? petit a populo dei flagella iræ diuinæ auerti. Sed fprtafle Eckius abfcp libris facile rcfpondebit,ecclefiam precari,utab immineotibus peccatis liberctur. Non ab his qua? infunt,fed quaeûttmnïent»

nC^etum ut euafiones manifcftis occludâtur feptis,eî col* ledam hanc opponi'mus, Punfica qiiatfumus domine tuo/ rum corda fidelium,ut a terrena cupiditate mundati ôi prae fentis uitaeexuanturôôc, A ddeôC alteram eiusdiei collez d^qua petitjUt fanda deuotio purificationcm tribuat, qua orattone ad literâ uidemus ecclefiam dcprecari utfideliS deicordapurificentur,quodhumiliatis caufadi' dum elTe, nemo niû anathemate pcutiendus, dicere audct i^^^er fideles dei, quos audet intelligere, nifi eos,qui ôi fiz de utuunt iuftos^

I4j(l^ecundo ad literam apparet ecclefiam deprecan’,ut det fideles, hoc eft tufti, a cupiditate terrena mundentur, ergo habent immundiciem purgan'dam,

i5(^ogo Eckium,quid aliud efflagitat ecclefia, nifi ut iufti mundentur ab acdificatione ilia,qua iufti fuper fideChrifti, lignum,fœnum,amp;^ ftipulam ædificant.

i6(^u non pereunt,fed per ignem faluantur,cuius diuer* fa d^encs Aug.ôi Greg,interpretatio» lyC^edificant qui carnaliaffedu circa tpalia tenentur iSQpetit ecclefia ut eius membra fanda, a cupiditate terrez na^rificentuï,ut fordes fubnafcentes diluantur,

lo^etit ecclefia, ^d Chriftus patrem coeleftcm fadurum' promifitjUidelicet ut palmitem adferendos frudiw purget, xiCJÇum in multis offendimus omnes,idcirco ecclefia pérît put^ari ab offenfis ôô culpis,filt; agit poenitentiam.

XîCpetit ut fidelium corda purifieentur,quia omnes fideles uetuftatem ex peccato relidam habent,quæ in interiori ho mine de die in diem renouatur,

x^dPetit quod apoftolica prçcipiunt mandata,rcnouari fei licet Ipiritu mentis,ôd indui nouo homine,

SiC fartïtatcm a medico prccari» X5(ÎEleemofynæ,ieiunium,2lt; oratiojemedia fufit ueniaU/ um^ccatorum,

35(5' ametfi euâgcücæ plenitudinfs tps ecclefiac aduenerit X7(p\ttamen uniuerfa eccïefia quamdiu militauerit, quoti diat^ pcentcentiae efl indtga.

ZSQEcclefia militans ideo dicitur, quod rebellât fcmp iti ommbono opereuitti's atcp concupifcenttjs impugnatur, , dum iuftus fortiter pugnat,fatigatto,quæ hüan'ta/ tem datoris Iaedit,uttiatlt;^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(. petram,

jodßeatus eft ait,n5 criminofus, allidit paruulos fuos ad 3ï(JHoc fit,quod charitas huius uitat poteft augeri, Slt; illud incrementi quod deeft,ex uitio noftro deeft» 52I(IHoc uitium peccatum eft,quod ccclefiafancfta quotidi. ana confe(ïïone,nec fterili dolore expiât, ^^(Roc uitium habent,qui pedum lotione indigent, jjljQt^ïod boni mali, filtj dei habcnt/emper enim, dum. bene facit iuftus,peccat,Slt; bonus öó malus eft, j^Cîmmo nemo coram deocnffi iuftus)pœnitet, jdl^j^dde quod fepties in die iuftus cadir,fed no colliditur, quia dominus fupponit manum, fecundum CaflSanum pa tjît^od fideles iufti cadunt» at7(Ö^'bus iuftis dominus manum fupponitjEt ideo non Imputât peccata,quod peccata fuaagnofcuntgt;ac femur per cutmntjÔC debitoribus remittunt débita, jsdMordaces tlli qui fub tituloM,filt; A.uerbum Cimputatgt; tanquam indecens feu no congruens notant, literas facras ridentjôf ecclcfiafticos adlatrant,fed cur^ quia legere 8C in^ ^el^cre,ut bene loquantur,nolunt, jjflAgunt pcenitentiam incorporandi,agunt £4 ueraciter, çccléfîat incorporât», 4d(^ed ôf nullum exliteris apoftolicisfquibus ecclefia fan fine ruga maetüa pr^dicaturJEckiuamp;^auxilium petßt»

N EM ECKIVM THE^OLOGVM, Iô8' ne cætcras fcn'ptiiras,hac male intelleda, ut Fauftus legem Moyfîlaceiïàt amp;nbsp;rumpat.quoniâpraemiffisnonobftat AlW guft inus contra luUanum libro quarto,cap,itj,

(TCQuod uerbum pœnitentiadepoenitentiafacramentafi^ îd eft, confelïïonis ÔC fatilFadionis, quac facerdotum mini/ fterio celebratur,non poteft intelb'gi»

(T Inten'orem pornitentiâ magnâ cflc,Chrifius amp;nbsp;omnes Chrifiianl ^cuerunt.Siquidtm dcus cor afpicit amp;nbsp;uolütatem.Vidua hoc dó cet,quæ minuta duo in Gazophytaciü mi(ic,amp; plus omnibus mißt iD.lcfu tcftc.Eft cnim uoluntas in anima,ficut regina in rcgno.

iWeruntamen cum Eckius in fccunda contra nos conclu# fionejdcirco magnam interiortm fecit poehitentiam,quod uoluntatem reginam fuorum aduum dicit, cftendit fe uel ignorare literas fanâas,ucl eis aperte contradicere.

aÇNam uoluntas nc^ra no eft regina 6^ domina corum oz perumjqu» deus ut uoluntatis eftent, fecit, Nifi liceat cum audaculo Èckiofecuritatemuoluntatiprcmittere, contra propheticaô^ apoftolica documenta, jCQdem Eckiusfe ignorarecftend!t,quodpoenitentiaeft donum dei,quod deus in nobis cperatur.

4^Z).Eckium hac fcriptura fatis ccnfutari exiftimo, quant Hieremias atdidit,Conuertc me domine amp;nbsp;conuertarjquia tu domine deus mèus.Poft^ entm ccnuei tjfti me,egi pœz nitentiâ,poftquam oftendifti mihi,percufti femur meß 6tc« (Quam legatjôC uidcat conlùficncm fuam,Kiero,interprez te. Ambro,nonnullos alios non fine caufa recite mus»

5l^omouifti terra coturbafti eam,fana'cotritionès eias quia comota eft.Deus cómoiiet uol«ntates,amp; fit contn'n'o ^(pifcat eodem Hteremtadocente,quod dns conucrtitcó uerfionetn noftraLQuod dns dat pcenitentiâjagnofcat ora^ tion^m quam feit. Da nobis digne fiere mala quae fecimus» cruntamen cum litera non dicat,dedtfti ,fed conuertilt;’ fti ÓCc.Et timendu fit eum,quem pronus fuit hacreticû uoci tare.M, quem non intellexit, £lt; haec calumniari, legat apor ftolum, ne forte deillis deus poenitentiam, ÔC refipifeant a diabolilaqueisjaduerte det,ait,lege Auguftinum, sdy olutas eft dna QC regina fuorff aduujfuoijt oim/cilicet ^Q^ando uoluntas dominatur in anima,ridet (malorû, diabolus öó exultât, quod præparaturei praeda.

ia(^eus amat in nobis,^d ipfe fecit, at quod ipfe non flt;cit edit, Ambro.facit Colle(fta,quae in primis legitur,Dirigerc fanâifîcare fi^c.Et in pafcha,Deus qui per unigenitû ÔCc, ii(|Per authoritatem,omnis plantatio, quam nonplantauc ritjpÿer meus,eradicabitur,ôô bene ad propofitum.’ »i^Mifericordia equidem eius fuper omnia opera eius, no noftra mutabilis uoluntas,quando ab incô mutabili uoluni# täte non tegitur, tune tanto citius appropinquat iniquitati, quanto acrius tntendit adioni,attcnde Ecki, ij^duertecommodum QC periculum,quâdo uoluntas re gitur^ô^ quando in anima regit^

I4(]y niuerfaliter loquendo,deus eft dns,ô^ rex in aîa nr a, nra,mala funt 8^ peccata, iôi|perditio tua ex te Ifrael, tantûmodo auxilium tuum ex me. Ex nobis perditiones, ex deo fuppefiac, bona fa/ lus. Si poenitentia falutaris ex nobis, id eft uoluntate no/ (Ira eftjfalfa erit,quod perditio ex nobis eft,

I7®)mnis iuftitia noftra.hoc eftgt;noftræ uoliintatis,eft fi/ eut pannus menftruatæ mulieris,Hanc authoritarcm Tho/ miftae male dicunt de iuftitia legis facramentalis dieftam» m‘cmô?nah9*//

lion {ntelligi poflê de alia lege fcripta, »sf^ondera autem, quam fplendidum fît opus, quod uo/ lut^ in anima dum regtt,operatur.

deonoftro iuftitia,nobis autconfufîo faciei noftrç fi nobis cftjid cft,nos habemus c5fufionem,deus aut iuftiti am facit,quid de poenitentia,quando noftrac eft uoluntatis, 2o(^ed fdt Eckius in fuis iuftificationibus ( for taffe ) pre/ CCS profternere,8C non in miferationibus dei,ac habere fuz arr^ftitiam non dei,

2.i^cus,ait Hieremias, facit mifericordiam in terra« Tu cs (alio attcftante propheta)mifericordia mca.

iîl^iod EckiuSjUifi furiat’,de mifericordia,q deus miferi cors eft, accipere neqt, fed ea mifericordia q mifericorde» opante deo,efficimur, deus noftraeft dicif mifericordia, i^uxtaDauidicum illud,Secundum magnam milcricor/ diam tuam uiuifica me,8lt; cuftodiam teftimonia oris tui, 24(^pera mifericordiæ Sgt;C eafola, deus coronat in miferi/ èordia miferatioe.nam ei indicium fine mifericordia, qui lion facit mifericordiam, iji^uibus documentis lapideum pedus molIiripoffët,K ois facultas infirmi arbitrq encruari, quoniam opera dei no flint in poteftatc noftra. IDominus em foluit compeditos,' nonhberS arbitrium.Dns erigit elifos,no liberS arbitrium, idQSi opera bona effent in noftra poteftate, ftulte petere/ mus ea nobis donari,

iTdOmniaquac ad uitam fpiritalem attinent,hoc abbrcuia to’ cfflagitamus uerbo,Fiat uoluntas tua,hoc eft,fac nos fa/‘ cerCjfac nos uoluntatis opera fufcipere,

28(ßcclefia fibi dari feu donari deprecatur, ut de3 quoerat, 6^ ut gaudia promiffionis quaerat, ac quaefita citius inueniz at. Petit fe illuftrari, ut uidere poflit agenda ( quae Eckius fine precibus accurate perfpiccre poteft ) Item petit dari,ut agnofcat quod profitetur,8lt; coclcftc munus quod frequen

tat di1igat(quod Eckius ex naturalibus.nullo precafu fufful tus diligere poteftJPctit item,deum pracucniendo adionca noßras,afpirare,St rurfus,adiuuando profequi (Eckius aii Cem cum gratiam habet,non indiget nouo auxib'o,niß (e in digere fateatur)Item eccleßa pracßari fibi au»1i'uni petitjUt orattontbus 8^ iciuntjs intendat,cum multis coUedis«

Ezechielfs SC aliorutn autenticorum teßimo nqs deum faccre, ut faciamus dixi, oßcndam Eckio in ora-ç Cionibus fuis,ne poßeris rurfus aberret diebus« jo({^abes orationem in quadragefima dominiez primae feria fexta,quam tibi fads deuotam,pulchre in colleda doz minicæfecundæ feria tertiapetit,utdeoopéranteimpleaz fnus,quod eo aiiihore cognouimus.Et in alia,fic dicit ad kgt; Ceram, eius femperfaciatinliacreremandatis, dominica in tertia. Item dominicæ quartae feria quarta, 8^ dominica in odaua pafehæ, qui celebrari feeißi « Et in feriali coiled^ dici^feeißi celebrare,fac gaudere«

3i(^erum,ut excmplG propofitæ pornitentia habeas, adtf werte §d oras fabbato dominicæ quartæ in quadrageß'ma, Da nobis digne fiere mala quæ fecimus 8^c.quideß hoc ali m^ifi fac nos fiere, largire nobis fietu peccataexpiantem», ^z^ïnnumera alia funt exempla,ex quibus addifeere debegt; res, deum hoc prarßare,quod nos facere iufiit, nec alia ßb i placcre,quam quae ipfc largitus eß,nec aliquas profequi az diones,quamquas ipfeinfpirauit,fuas profequitur,fuas ad iuuat adiones, fua opera, no nofira coronat.Probatur pct coliedam dominicac quart» poß edauas pafchx.Et collez^ da quae pafehæ, àC ad primam inter pafchalia Icgitur fefia, pmllud,qui habet dabitur,ut abundet,8C caetera«

33(Iy eniamus demum oportet ad infirmitates,ad nihil cum ecclefia dicentes, Deus qui confpids omni nos uirtute de^ üitui,tnterius,cxteriuf(ß cufiodi,dominica fecunda in qua dragefima, Abfit ut deus falfe confpiciat,8C eccleßa menua

Mg-M : E C KI y M T H E O L o G V M, ||olt; fur,nos omni uirtute deftttui, 34(^nblata eft per hancorattonem ab homme fpes,8^ bcrf nejquoniâ malediclus eft,qui fpem ponit inhominc.Eckw us eft homo, ergo nee in fe uel in fua uoluntatefpem poeni tentiæ fadendac ponerc debet, rurfus bene,ne dixeris, ego feci mihi hanc uirtutem, fed potins memoraberis domini dei tui, quia ipfe tibi dat » fortitudinem facere uirtutem, 3ö(^rgo nos fumus nihil in dei fcientia,fed aliquid in diuw naeius mifericordia,Bernhardus, 37(^i otnnes profuderimus 8)C exercuerimus facultates no habentes dei charitatem,fumus nihil.

jsj^iautemdiuinas opes,Slt; ftiperna auxilia,2lt; cfuriente» pauperes,nihil(^habçntes mendicatim q«efierimus,dns^ nobis follicitus erit,per illudjEgo paup,£lt; mend{c«s,filt;c. 35lt;(5Eant,ego nos fecimus,euanefcant noftra,Slt; propna mortificemus dei fpiritu,noftra,ut deus faciat fua in nobis^ 4o(^bi non ego,ibi foelicius ego, Augu.de conti.ubi non quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foelicius aliqd,per illud, Exaltauit humiles

4i(Et per illud, Deus repulifti nos,6ó dellr uxifti nos, ira/ tus esjé^ mifertus es nobis,deftruxifti,ait,nos.

42(^uam diu placent homini,ego,nos,noftra,propria, 6^ incum,noftrum,aliquid,tam diu uidißm in homine eft, §4 deo difplicet.argu. Ambrofîus ÔCc, 43(^ed noftrum ego,impios in feruitutem redigit,ut iufti# óutem uehementes habet uctuftaiis reliquias ♦ Mirabiliter quoeç ferpit tentatio,quae aufert nobis, ego, tu,nos,uos,n5 lt;g(Mion tu,ôlt; male tu fecifti.

44Çruero quando deus regnabit, crit omnia in o/ fnt^us,ego ÔC omnc proprium uilefcent.

fadt quod in fe eft, fadt quod deo difplicetjmen/ titurjobloquiturjac fibi offtdt, 49CE^x praemtflîs infertur, quod bona operatio non uolun tati humanæjfed diuinæ debet fimplidter attribui, 5o(^onus adus, ut aiunt,quantum ad totam fuam entita/ te»^oc eft,totus,attribuitur deo.

ji^^i autem qui uoluntati fubftantiam adus, ut Capreo/ lusjôô Scotusi modum uero feu entitatem minûrem deo at tribuunt,quod maius eft fibtipfis,quod minus, ne dicam fe cesjdeo depùtant.Cxpropofitis infertur ad deftrudionem illius quod penes Scotum legimus,uidelicet,quoduolun/ tas eft principalis caufa,quantum ad principalitatem entita fis in bono opéré,fecus quantS ad principalitatem efte me^ ritortj.Scotus ôô fequaces in tamp;S Caprc.tj.

(Jînfcrtur quo^ aduerfus eos, qui Auguftinum diuelluht ne dicam,corrumpunt,exponentes eius didum,ipfagrâtiai âugetur,utaudamereatur perfici, comitante non ducente pcdi{requa,non præuia uoluntate,dicentes,quod uoluntas èft pedillequa quantû ad relationem mcritortj, de qua Aüa

(jjgitur Papa per remiffionem omnium pœnarum,non fint , nbsp;nbsp;^iciter omnium intelligit,fed a feipfo impofîtarum.

n (Te C K 1 V S 1 MP V G N AT Q R. , QÏmmo oppotîtum, quiauel intelligitpœnas canonumfolum ac €umiilatiue,ad pœnas a deo importas concurrcrc,iain laqucus,n5. l^lus eflet in canonibus pcrnitentialibus,aut uult cos declaratono« ficut in ueritate funt,amp; ipfc non attendit,iam rcmittcndo pœnas ca’ ïUjjwt^aliquas pœnas remittit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-» •

tiones,pro R» P« D, Martino Lutherio« gt;nbsp;i^ckiys dum in canonibus non laqneum,fed falutem cflç.

N E M E C KI V M T H E Ô L O G V M. 1H* '^utatjöó hoc latenter fcribi'tjtïidaizatjS^ PaiilQ qui diat,Li te^ccidit Jtem lex eft miniftratio mortis,non intelligit, hominibus quam deo tribuit,

4Cpt ea caret intelligentia, quam Capricornus, ScotufcÇ, ^i^honfùs ôi Gabriel,præftare nequeunt,

3(Cum aSt is crror,gin atramento,feu literis eo fadis,aliud auxiliUjC^ demonftrationis Sgt;C manifcftationis,utputafalu/ tem ipfam ponit,in Paleftino iudicio fit fubuerfus ac conde mnatus,metuend5 eft Eckiumherefirti in pulmone habere öl^on fufficit praedicare Uerbum dei,aut illud legendo iiyf teuere,fed oportet ut aflenfus ei commodetur, Tf^eiores efficiuntur qui diuina, etiam euangelicä legem fir^ratia audiendo legendo intelligunt, sf^gnitio péccâtifinè’gratiâ nocet,fadterfimnosfcire quod uitare non poftiimus,

pC^udus fermo ad moncndS eft utilis, ad perfuadendu in iö^ec lex fanda,qua: facienda QC deuitanda nbsp;nbsp;nbsp;(firmus*

demonfttatjà:; liberum arbitrium cum ea,ad faciendum fa/ lu^ opera fuffîciunt,

«(pi èckius falutep in fcripturis collocari putat, ipfum in ïudæis Chnft5gt; rcprehendit,ibi,Scrutamin{ fcripturas, quia uos putatis inipfis nbsp;nbsp;nbsp;Et ei aduerfatur A poftolus, qui di/

iz Imino ft error noVatus fubfifterct,magna Bibliae pars al£ ijjl^aulus quocg infaniuifte nierito conuinccre/ ( leret;

Ecktus'de faliite fecius, quam nos dixit, eius conclu fio contra Vuittenbcrgen.pofita, non urget, nec ualet,fed aduerfus ignem cerco pugnat ftimulo,

fidéfalutejocutus eft,more fcripturarum,3po^ u^tidYadderfftur documents;. J • i • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•î'

M. „L Y THERÜ-J B R. WP, lôtÎEx pratmiffîs coltigitur, quod fi canon« confcicStiani obli'gant, folum pratuaricationes accumulant, pratceptuni ccclefiae oftenduntjô^ ultra non progrediuntur, iTi^um autem D.Eckius, Vuittcnbergenfes non didt at eendere uerttatem, uidelicet, quod canones funt pœnarum a deo impofitarum dcclaratorq^iifi fate codïatur, euanefeet iaâata fua ueritas,pracfertim fi non per fjeripferfs, tsCl’etit tamen,ut idem Eckfus in propofîtiôe fua (quat in cipit,Erroneaapparet8Cc.gt;adidem ÔC aptius loquaf,Quæ entm controuerfia eft partium no aduerfantiûC' ni fi fie dicat Canones cumulatorios,autdedaratonos pœnaru ,fed parlt; ua minuta non curamus,nec profequimur fopbifmata*

$ indu^entqs faepelocutus fumuobis,do/ nee id meruerim, ut hçrcticus aecufer.utaa tem rem ipfam teneatis, poifîtifcÿ uofipfieS illis conferre,€cce procéda iuxta eorû fenlt; * tentiam, nifi ubi locus fuerit mea interferen ■gt; dûlgitur eorû (êntentia, Potnitentia diuid i tur in tres partes,quac fuot,Contritio,Confeflîo,Satifiadio PRIMA, C ontrido ( fie enim ccepit uocari uera potni/ Untia interior^duplict uû paratur« Primo per difcuffionan

PE POEN IT g N Tt A; 11^' colledîonem,dctcftarionem pcccator5,qua quis,ut dicûnt rccogi'tat annos fuos in amaritudine anîæfuac, ponderâdo pcccatoiîîgrauitatem,damn6,fœditatein,multitudinem,dc inde amiflîonem æternx beatitudinis,ac çternae dânationis acqiuï{tionem,ô^ alia quæ poflùnt triftitiam ÔC dolorem ex citare.Hacc aSt contritio facit HypoCTitam,immo magis pc ccatorcm, quia fois timoré pracccpti,ô^ dcrtore damni td fa cit«Et taies omnes indigne abfoluuntur, 8^ cômunicantur. Et fi libère deberent ( remoto præcepto, SC nimis pcenarS) confîterijcerte dicerent fibi no difplicereeam uitam præte/ titam,quâ(tc coguntur difplicere confîteri, immo quo ma/ gis timoré poenac,ôi dolore damni côteruntur,eo magis pe ccantjô^ aiïictuntur fuis pcccatts, quæ cogunt,non aût uo/ lunt odiflè.Siquidem lex ôi cognitio peccati, magis abun/ dare facit peccatS,ut Apoftolus ait Roma, v,c. Et haec eft il la contritio » quâ ipfi uocant extra charitatem no meritoriâ Altj uocant attritionem proximo difponentem ad cotritio/ nem*fic em ipfi opinant, quâ opinionem errorê ego iudico dSecundo paratur per intuitum SC contemplationem fpe/ cioitflîmae iufl;itiae,qua quis in pulcbritudine,amp;^ fpecie iuftigt; tiæ meditatus in eam ardcfcit,ô6 rapitur,incipit£p cum Salo mené fieri amator fapientiat, cukis pulchritudinem uiderat Hæc fadt uere pœnitentem, quia amoreiuftitiae id facit, SC hifunt digni abfolutióe, exempli gratia, Sniis panitere de luxuria,non indpias numerate uitia, fozdicates,damna eius ftam hacc non diu tibi durabant, cum fit uiolenta contritio ex ui praecepti fada ♦ Sed intende in fpedem cafiitatis,at(ÿ ad commo da eius pulchcrrima, ut ipfa tibi intime placeat» fie de omnibus alijs uirtutibus.Scd hic régula talis notanda eft, quod intuiîus «irtutumfit dupliciter « Abftracfh'uc, feu per fe,amp;^ fie carnalem hominem parum mouent, quo mo/ do traditur per uerbum pracdicationisjfic enim non nifi fpe çulatiue uidotur« Concrotiue,fiue per aliud, hoc efijoxem/

pit grat!a,iTt tntiicarfs holes,qui tali' uirtutc lucent, qûorùttt oini Ipeculû pnmû eft Chriftus,deindefandi in cœlo,ueriî rüdem £lt; incipientem maxie mouent exempla pfentia, (tii feculi» I dco uirginitatê in in'rginibus,amp; innocentlbus pü erts intuercjufcp dum gemas afacic pulchritudinis eins. Sic caftitatê,charitatê,patientiâ,reIiquafcpomcs.ficcmB.Anf helmus docet afcendere ad amorê dei ex amore bois boni» Sic B, Aug.fuâ cÓtritionem haufit ex intuitu illorû,quos eX Pontiano audiuit,06 ipfe confitetecclefiâ fibi oftendifïe ple nis manibus exempla uirginö Sé continentiS, èC fic odöre illo optimo alledS.Sicóó Apoftolus feeflèbonSodorem ä lijs in uita, alqs in mortem. Signa cft ein ueræ côtritionisji infpedo hole cafto,h«mili,benigno,fufpires ex corde,quia non es talis,fic ÔC ecclefia orat,ut deus nos per exempla fan dloijî fuorS reftauret.ït B. Aug.li.viq.confeir.Pfal.cxiXiiîC exponitjSagittæ potentis acutæcS carbonibus uaftatorib^ Sagittas interpretans uerbauirtutes prædicantiaad abftra/ diuâ cognitionê, èC carbones uaftatores,exempla fandogt; rûuaftantiaomnê Iinguâdolofam,imomalâ cupiditatem Sic admirabilifapientia dei fit, ut nullus fibi bene uiuat, Ct fepius fi'tjUt boni altjs profint dû nefciunt, imo fere femper nefciunt,qui dû incedût fimpliciter,altj eorum uerbis ÔC uif ta moaetit miro affedu ♦ iPenicp S)C pueri infantes ita nobis uiuût,ut nobis innocentiæ fpeciem fuauiflîme cômendent, atcç ad pœnitentiâ^uocent.Sunt ein uiua monitoria. Non eft itaep ^d queraris tibi deeflê uirtutû exempla uiua, pue/ ros intende,fîcut Chriftus docuit, exhibens paruulû difei/ pulis fuis.Hçc cft pœnitentia iucôda,uera,ftabilis,ôô ex fpi ritu nata.Ratio oimprædidorû eft.lmpoflîbile eft,ut odias aliquid uero odio nbsp;perfedo,cuius contraria non prius dü

lexeris. Amor femper eft prior odio,2lt; odiû natura 6^ fpon te fluit ex amore,ôô lie nafeit zelus q eft iratus amor,id cfti «dis mail propter bonû, fic odiOpeccati OC deteftatio uit»

prçtcritat,nulla cura,nuUo’labore quscfita,ucntunt fua fpoft te.alioquin preuerfiffîmo ordinCjôî nung pro future ftudio quaertt antor iuftitiae,per odtû peccat j,imo machina defpcz rationis, ÔC deqciendi animi eft talis pucrfitas Poenitentia em debet eflie dulcisjô^ ex dulcedine in ira defcendere ad o dis peccati.Amorcnim eft uinculû perpetuum,quia uolun tarium,odiumtemporale,quiauiolentû4giturperfuadehc» mini,primö,ut diligat iuftitiâ,fîC fine magifterio tuo contez retur de pcccato,diligat ChriftS, ÔC ftatim fui prodigus odi etfeipfum.SicPfatxliiq. Dilexiftiiuftitiâ,ôi odifiiiniquita tem,Prius i^t,dilexiftiiuftitiâ,6lt; fie odifti iniquitatem amp;CS

li^lus tibi difeutiendû eft confeflùro,quantû diligas iuftitiâ qüantû odias pcccatû,multo($ maiore,immo folo hoclaz

bore tibi cogitandS eft,quo futuram uitam agas bonam, quo déféras,aut odias præteritâ malâ. Veriffimû eft cm pro uerbiû,ÔC omni dodrina de côtritionibus hueufep data præ ftaatius,quo dicit,Teut,Nymmer thun,diehochftebufs. Optima poenitentianoua uita.Sicut ôé Apoftolus fonat ad Gaî.vi.In Chrifto neep circuncifio,neq? praeputium aliquid ualetjfed noua creatura.Proinde côfefTurus id potiffimû,K ante omnia tecû cogita,quid facer es, fi no effet pracceptum c5fitendi,fi nuUa effet Quadragefima,fi nulli confiterent, fi nuUus effet pudor,fed omnis oim plcna(Ç libertas,an etiatn fie ueUes confiteri,contcri,poenitereî’^d fi te no itainuenis, iam feito te nô ex amorc iuftitiac,fed confuetudine ÔC timoz re prxcepti poenitere,atc^ malle fequi turbâ,fi omnibus lice rct no pœnitere.Si aût uelles,etiam fi nullus poeniterct,con fiter ctur,côtereretur, ateg adeo fi totus mundus aliter agez rct,nee praecepti habita ratione pœnitere, fed amore nouæ uitat SC meliorgt;s,iam uere pœnites.Ecce hoc eft,quod illi fo lent dieere,quod contvitio incharitate fada, facit rcmitti pc ccatîuQuod uerbû nefcio,fi omnês intelligunt,qui tam frez

M. ,L V^T H g R I r S E.R M O qucntcr ipfum in ore uerfant, hoe fcio,obfcuriflïmum effet nee a me aliquando intelledumdl^ie uero inuenies,fi non nis mentiri ,te nó eiTe talem,fcd potius uellcs,ut prior uita U ceret,quia fentis te omnino adhueinelinari ad uita priorem Sie ein 06 B. Aug, confitetur in eontritione fua fe fuiffe folU citatQ de uita practerita,immo fi rede perpendas hæc dida, faeile diees nulls hominem effe in mundo,qui hanc cotriti/ onem habeat,uelfaltem pauciflimos,Et demeipfo c5fiteor (imilia omntnolJjEt fi uere ae libere uelis eonfitcri, remoto deo,preeepto,pœna5gaudio,feiodiees,SinuIlus effet deus nullus infernusjeerte uix pœniterem.Seio inquâ talem effe tua cogitationem,quantumlibetforis contritionem often/ das.Qiiid ergo bic faciemusC Oportet nos effe tales,ô6 n5 polTumus effe taks, omnesergo damnabimurç’Abfit. Sed rêfpondeamus,Oportet,ut cognito te tali,non neges te ta/ ïem,fed in angulum uadas,^iuxtaconfilium Chrifti,inab fçondito ores patrem tuum in cœlis,dicens fine fidione,Ee ce optime deus,pœnitend3 mihi prçcipis,fed taiis fum ego mifer,quod fenuo menotle, necg poflé, quare tuis proftra/ tus pedibus, oro mifericordiâ ôlt; gratiam, fac pœnitentem, quem iubes pœnitere. Et fie cû B, Augu.ores, Domine da quod iubes,amp; iube quod uis,Et c3 ecclefîa. Cor pœnitens tribue. Hæcinquam oratio,ôd agnitio at^confeflîo impœ nitentiæ tuae(fifidanôfuetit)eo ipfo faciet,ut deus te pœni tentem uerum reputet, ÔC k'cet multum adbuc fentias te ad malum inclinatum,noli timere,Hæc eonfeffîo ôi oratio faci et,ut Chriftus fuppleat defuo,quod deeft detuo, Atcç hâc orationem facias,no te retrahat indignitas SC impuritas tua accede confidenter,Qtiia fi nó ante uis orare deum (ut mol ti ftultiffïme agunt)$ fueris mundus,nunquâ orabis,Et cre defîrmiter, Qtii dédit tibi hanc tut cognitionem peccati,tc non rogante,dabit etiam gratis oranti, immo ideo dedit co gnilionempeccatiôCiuftitiaeutrogares gratis, SicBeatus

Aug, cum Apoftolo di'cir, Per legem cognitio peccatr, utt gratia doneturóó impetretur, Accipefimile. (Gentiles olitn idola fua rogabant,£lt; fiebat quod petebatur.Et auarus co^ fidit in ditiitias fuas,amp; fit ficuc uulx,qwantomagis ille uerus £lt; bonus deus non finit fc fiuftra rogari ÔC in fe confidt

(Tc OROLLARIVM PRIMVM^ (£Contritio ueranoneft ex nobis,fed ex gratia dei,ideo de grands de nobis, ÔC admifericordiameius confugiendiï^ QC OROLLARIVM SECVNDVM. (CContritio ineipit in poenitente/ed non ce (Tat per totauiz tarn ufc^ ad mortem,2lt; nonlt;ut multi putant) durât per hora confeflîonis duntaxat tceefîc babes, quo intelligas quod illi dicunt,oportere poeniterein charitate,00 cum bono progt; pofitOjquantS deus auxiliG gratiae dederit. Nullus debet fa cerdoti refpondere fe eflè contritû, nee facerdos requirere, nifi quod poteft dicere, Nefcio an fim contritus,R.ogo tax men dominu atqj confido me fiia gratia contritum,00 quox; tidiemagisconterendum. (l Hæc de prima parte, ([s E C V N D A pars eft cofefKo facramentalis,amp;. hie duo funt notanda. Prim0,ut nullo modo praefumas conflteri pc ccata uenialia, fed nee omnia mortaliajquia impoflibile eft, ut omnia mortalia cognofcas. A d impoflibile autem nemo obligatur. Vnde in primitiua ecclefia folum manifefta mor talia cofttebantur,ut patet prima Corinth.vx, Si quis intec uos eft fornicator aut auarus,aut idololatra,aut maledicus, aut ebriofus,aut rapax, cum huiufeemodi nec cibum fume re.ôô illud Gal, v,cap. Manifefta funt opera carnis nbsp;nbsp;nbsp;Vnz

de multi confitent,in quincç fenfibus,feptem donis,fcptcm facramentis,odobeatitudinibus,8i0 alijs multis diftindioni bus peccatorSjUelut id curantes,ut nullG peccatum nonco fiteantur, cum tarnen inter ea quandoep nullum uel uix uez male fit peccatu, ÔC fatigant fruftra facerdotem, perdunti^ ; tempus,ac altjs funt impedimento.ldeodupliei fis confiten

di modo inftrudus, Vno quo facerdoti' oia manifcftc mor/ taü'a confitean's, quan^ difficile fit difcerni mortalia a uenia libus,nifî fint in opéré manifefto, aut euidenti confenfu cor disjUt maledt(flio,furtum,homicidi5juxuria, detradio,ira» amarttudo filt;c, Alio,qüD deocofitearis reliqua omnia,imo cum b,lob dicas,Verebar omnia opera mea,fciens quoniâ non parcis deIinquen«.Et PfaLxviii, Déliera qufs intelligit ab occultis meis munda me domine. Nam nulla funt opera noftra etiâ bona,quin fint peccata damnabilia,fi deus in iu/ dicis intretnobifcu.Sic dicit Pfal.cxliiii. Nonintres iniudi cium c3 feruo tuo, quia non iullificabitur in confpedu tuo ois utuensjtem, Omnis homo mendax £lt;c. Sola uero ifta, confeffionehumili, fiC oratione nobis ignofeuntur ÔC fiunt meritoria. Vnde QC. iuffit nobis ut oremus, Dimitte nobis débita nofi;ra,(Qiio circa dum uolumus omnia pure confite rf, nihil aliud fadmus ^d mifericordiae dei nihil uolumus relinquere ignofcendû,nec confidere in eum,fed in confeP fionem noftra cupimus,ac per hoc uolumus fecuri ene,nec Î ludiciSeius timere,c5 tarnen ei beneplacitum fuper timen/

tes cum,2lt; in eis qui fperant fuper milericordiam eius.Hæc Édeo dixi, ut fîtis præmoniti attp præmuniti in hora mortis, ubi diabolus no folum mortalia occulta opponet,6^ magni ficabit,fed ex uenialibus, ïmo ex bonis operibus faciet non nifi horrenda peccata, dC totâ uitam perditiffima ac damnait bilem oftendet,ut fcias qdfacias fcilicet,ne tune dicas.Hcii utinam eftem confe(rus,aut tempus haberem confitendi,ne forte defperas quod ipfe cupit, fed confide amp;nbsp;diras ♦ Scio quod omnis uita mea eft damnabilis ft iudicetur,fed domi/ nus iuffit,non in mea uita,fed in fua mifericordia confidere, ficut ait. Confide fill remittuntur tibi peccata tua, Pfal.lxq, Qiioniam melior eft mifericordia tua fuper uitas. Sic enim B.ßernarduSjCum aliquâdo mori fe credcret,perdidi tern/ pus meum,quia perdite uixi,ttec habeo,nifi quod cor con/

iHtÛm Si humiliatum deus non defptcics.Sic fie timor iudi cnhuiniliabit te, fed fpes mifericordiae exaltabtt humiliatû* fjïecundum,uide ne ullo modo te cofidas abfolui propter tuâ contritioncm.Stc ein fuper te Si tua opera eôfidesjd eft pefiïme prafumesjed propter uerbû Chrifli, qui dixit Pez tro, Qitodcuncç folueris fuper terram,folutS eiit Si in cœz lis,Hic inquam confide,fîfacerdotis obtinueris folutionem Si crede fortiter te abfolutû,ôi abfolutus uere eris, quia ille non mentitur quiequid fit de tua contritione, Nam fie non crederes fententiae pronuntiatat fuper te a deo qui mentiri nonpoteft, ac fie te ueracem Si ipfum mendacem faceres. Nam fententia ilia debet effe rata Si certa Jdeo multomagi» tibi hic uidendû quomodo nihil huic fidei défit,caeteris o mnibusjimo eft per impoflibile,quod confeflus no fit con# tritus,aut faeerdos nô ferio,fed içco abfoluat, Si tarnen ere dat feie abfolutum,ueriflïme eft abfolutus. Tanta res eft fiz deSjSi tarn potens uerhS Chrifti, ipamnabunt itaeç qui no lunt confidcrc fefe abfolutos, donee certi fint fe fatis eontri toSjEt fuper harcnam,no fuper Petram uolunt domu conz fcientiac fuac adificare. Sic legitur in Ecclefiaftica hiftoria, quod B, Athanafius ludens cum pueris baptizauit cos, fiz cut uiderat fieri a facerdotibus, baptizatos iudicauit B, Alexander cpifcopus.ltem quidâ minus illudens bapttza# riuoluit ad placendu impcratori,0i inter ludendu, uifo anz gelo cS libro, credidit. Si coipfo ludicro baptifmo uerc eft baptizatus, (l^iare plus eft a confitentc rcquirendCi, an ere dat abfolui, qua an fit uere contritus,ficut Chriftus a caccis quæfiuit, Creditis me pofte uobis hoc facere f Et merito, quia contritio nunquam eft uera fatis,quod fi eftet uera,no

tarnen certa,Si fi eftèt certa, non tarnen eftet fatis. Fidcs autem Si uerbum Chrifti funt ueriftima, certifttma, fufficiz ' entilfimaXJX’^fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;error illorum qui dicunt,quod fa

M. LVTHERIÏ SER. DE POENiTENTIA« quis ctiâ non fit contritus,fed attritus,modo no ponat obM cemadualis peccati uel propofiti mali,gratiâ confequatuN llEgo aut dico tibt\quod fi ctiâ contritus acceflèrïs, ÔC noti crcdideris in abfolutionem,funt tibi facramenta in mortem S)C damnationem.Fides ein ncccflâria eft,quanto minus aW tritiOjUel no pofitio obicis fuffi'cit. Deniq^ talis nullus eft ifi mundo,qui no ponat obicem, nifi folus is,qui credit. Cum fola fides iuftificet, Ô6 accedentem ad dcum oporteat crede re. Veriflîmû eft enim didum illud comune,non facramen turn,fed fides facramenti iuftificat, Et beatus Auguftinus/ Abluit facramentu,non quia fit,fed quia creditur, (Quod fil facramentS non iuftificat,fed fides facramenti, quanto mi/ nus contritio,aut non pofitio obicis iuftificat, fed fides At hic tum quaeftio refurget. (Quomodo ergo differunt ia/, cramenta ueteris amp;nbsp;noux legis, fi hxc xque non dant graz tia ficut illa^Hxc ad aliud pertinent tempus, Satis fit quod facramenta noux lem's funt efft caria figna gratix, fi credis, ÖÓ non amplius, (THxc de fecunda parte. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’■

CEiquot; Ë R TIA eft fatifTadio, de qua quidem nihil legitur in fcripturis.Dicunt tarnen earn duobus modis fieri. Vno mo do per impletionem operum, qux funt eleemofynx, teiuz, nia,orationes. Alio modo per indulgentias. Sed de his ha/, betis uulgarem fermonem nuper impreftiim, ideo ad prïc^ fens omitto,lege ibidem.

MARTINO LVTHERIO WITTEN# y BERGAB HABIT I, FINIS. (IjREVERENDI PATRIS AC S. THEOLQ gix Dodoris Martini Lutherij, de indulgentqs fermo, V uittenbergx habitus,in latinam

P. MARTIN! LV, DE tNPVLGEN, SER: ||(jV CTldendS primo quod noui authores,utMagifter Sen, Slt; Thomas öihorSimitatores,tres partes faciuntpoenitenti» NempecotritionemjCofeffionem StC fatiiïaiflionem.Et qua lits hæc dtftindio ut ipfi earn proponunt, difFiculter,aut eer te neuti^ deduct queat ex fchptura^necç etiam ex antiquts Chrifttanæ religtonis authortbus.Nos tn id incouulfum re b'nquemus in prçfentiarSjôC ipfoi^ more loqui conabimur, (S2Secundo,Dicunt,uenias5necp contritionem, nec^ confefz fionem adimere Jed tantum fatifTadionem, Çrertio.fiatiffadio diuiditur,in orationcm,ieiunium,0^ leemofynâjubi oratio,omnem animi motum, 8^ adionem in fe compleditur ad animam proprie attinentem, ut ledto' nem,meditationem, auditionem uerbi dtuini, declamatio/ nem ad populum,dodrinam, ÔC id genus. leiunium conti/ netjOmnia opera afflidiua carnis^ut uigih'as,labores,duringt; cm inueftitu,inledifternqs 6lt;c, Elecmofynaeft operum a moris 8lt; mifericordiæ aduerfus proximum exhibitio. C(Quarto,Apud omnes Theologos eft perfiiafiffimum^d indulgentiç auferanthuiufmodi opera fatiftadionis pro pe ccatis débita uel impofita.Nam ft abfolute omnia opera fa/ tiftadionis adimeret, nihil boni fupere(ret,a nobis agenda ♦ ÇCQuinto.Multis fuit magna quaeftio,fed nondû fatis excuf la atcß definitajmo adhuc cotrouerfa, an uidelicet ultra in/ iunda opera fatiftadionis,quippia adimât indulgentiaeç’ an ne poena adeo pro peccatis, aut inflidam aut infligendamC ÇSextaEam quaeftionem intadam practergredior,fed affit mare poffum,quod ex nulla fcriptura colligi queat, diuin^ iuftitiam, fiue poenam fiuefatiftadionem exigere de pecca tore,Quinueram tantum 8lt; ex corde profedam pceniten/ tiam aut reftpifcentiam, cum uoluntate ad crucem Chrifti ferendam,pracdidacç opera fatiftadionis exercendi, etiam fi nemo imponat, Quia per Ezechi.didum eft, Quicuncp ’ peccator couerfus fuerit,2lt; bene egerit, peceatorufworuni

R. P. MARTINI LVTHERæ •( ampltus nonrecordaborjtem hoc modo ipfe omhes abfol ui'tjMartâ Magdalenâjparalyticfîjmuh'erem in adulterio de prehenfam ôdc, Et audire ltberet,quifnâ aliter ualeat aftrue re«tametfi aliqui ex Dodoribus, in eâ partem opinati funt» ^[S^timOjbene fateor inueniri poflè, quod deus iuxta di/ uinam iuftitiam aliquos caftiget, aut per flagella urgeat ad poenitentiâ,ut Pfal.lxxxvitj.Si dereliquerintfiltj eins legem meamji iuftitias meas prophanaueriht,ô^ mandata mea no cuflodierintjuifîtabo in uirgainiquitates eorum, in uer/ beribus peccataeorum« Mifericordiamautemmeamnon difpergam ab eo, Sed hanc poznam amouere aut ignofceré deo tantum in manu eft,nulli hominum« Necp earn ipfe ogt; mittere uult,fed earn fedulo pollicetur fefe inflidurum« ^13)dauo, Propterea illius imaginariæ pœnæ nomen, quä indulgentiae excludunt,nemo explicate poted, necß quif^ nouit quid nam fit, fî non eft nec^ flagellum modo expofi# tum,ne(Ç bona opera,quac fatiffadionis nominantur« nbsp;nbsp;■ i

(ÎNonOjFinge, quod ecclefia uel hac tempedate décernât, 6^ aperte declarer, aliquid remitti p indulgentias ultra prae/ dida opera fatifladionisjuihilominus prçdaret infiniris mo dis,quod nemo Chridtanus indulgentias redimcret,immo ne peteret quidem,quin potius præoptent,tum fada bona, turn illius pcenac tolerantiam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;indulgentiæ nihil funt

aliud,neqj aliud fieri pofTunt, quam remiffio bonorum opc rum ÔÔ falutaris pœnæ.Hæc autem ampledi quam refuge/ re,multo æquius ed,atcphonedius, Tametfi exCondona toribus recentiores quidâcommentifuntpœnas duplices medicatiuas,utuocant,ö^ fatiffadonas. Etenimhas ad di/ (uendum commiflgt;um,illas ad fanandum, 6^ uitam in meli/ US comutandam,prodefle pronuntiant. Verum nobis ma/ for facultas ed idiufmodi nugamenta contemnendi, quam idis excogitandi.Nam quicquid deus imponit in emenda^ tionem ed,amp;^ compendium Cliridianis,

PVB 1 N n V L G E N T 11 S s'E Rquot;'m OJ IIA* ^^ecimo.Fnuolum eft,^d dicunt, NumerS pœnarû ÔC o/ perum,qutbus fatifTaciendum pro pcccatis eflê maiorem,^ homo in omncm iutam,tum facere,tum per ferre queat, ob èxiguQ uitaîfpatiûjeocp neeeflarias in duigen n'as, Rcfponz dcoj^d totû hoc inane eft.fiditiu nulloquc fundamento nigt; titur« Nam deus ÔC ecclefia,nemincm grauât ultra uires, Paulus ipfeaftruit, Deusinquit, uos non permittit tentari, fupra id quod poteftis.Necß exigua eft contumelia Chrifti anifmo,dicer e, quod nobis importabilia onera imponaf» (JVndecimo, pœnitentiaî per canones antiquatos iniundç adhuc effent effîcaces,ut pro ^libet peccato morta lijfeptem annorû pœnitêtia exiger et, Oporteret ab eiufmo di côftitutiontbus Chriftianitatem abfccdere, neep amplius imponere,^ qfcp ferre fufficerct.Quâto minus putandiïeft illis pridê obliteratis plus pqs obtrudi, q 4) uirib’ expediau (5^uodecimo,ï)icitur raagno confenfu, Peccatorem cum rcliqua pœna, poft contritionem abfolutionem, débita, remittendum aut in purgator ium,aut ad indulgentias. Ve^ rum multaetiam alia temere ÔC fupra ucri fidem afferuntur. ([D)ccimotertio,Fœdus eft errovj^d quifpiâ de peccatis fe putet fatiffadurS jquç ex inæftimabili dementia de«» ôô fem per ôé gratis remittit, atq; codonat,nihil a nobis inuicem rc quirens,^ ut in pofterS bene uiuamus. Chriftianitas,benc uerû eft,aliquaexpofcit,quac pot debet remittere, amp;nbsp;niz hil imperare ferendô,^d fer ri nequit,nec^ quicq moleftius* f[B)ccimoquarto,|ndulgentiæ admittuntur, propter inerz tes,8lt; pigros Chriftianos,quinoluntanimofe,ne(^ bona fà îcere, nec^ mala fuftincre, Nâ indulgentiac nihil promouent inmeliuSjfedillorumimperfedionem duntaxat tolerant, ueluti conniuendojldeocp ab indulgenttjs dehortari non lia cet. Atqui,necç licitum eft ad cas adhortari.

Çngt;ecimGquinto,Tutius ÔC utilius eft, dare pure jppter dc8 tadfabricâS«Petri,aut alia quat notant inindulgentt]s,qpro

R. P. MARTINI L V T H E R H muncre uiciflîm accipere indulgefttias, Riâ pcriculû cfl: flC ' minus propter indulgentias,ôô non propter deS impendat (I5)ecimofexto,Multis nominibus eft conducibilius largS munificS animû oftendiflê pauperi ôd cgcno, qua fie ad ftrudurS profundere fpe indulgentiarS confequendarum. Nam plus momenti habet pium opus abfoluiflè,q remtfifle 8C indulgentiac plurima bona quae fieri debcrent,condonâ£ aut certe nihil codonant, Atqufiut uere te indruam, animfi aduertas. Praccipue dederis,inquS,egenti proximo, fi quid es daturus,necpfabrica S,Petri,necç indulgentiac ab hocc/ uangelico inftituto te dimoueant,Nemine uere oppidi tuf, profligata inopia rer3,opus habente auxilio tuo, quod for/ taflis nunquâ futur3eft,ad templa,ad altaria,ad ornamenta calicesjclinodiatui oppidi t3c licet exponere,fî lubet, (Çuo fado,fi animus te folicitat,potcs impune aut Romamaut a lio mittere,tantçliberalitatis argumenta nemo uetat,modo ne indulgentiarS refpedu miferis,((^andoqutdem Paulus dicit, Quidomcfticis fuis non bcnefecerit,non eft Chriftia nuSjôC peior quouis Ethruco.Ita libéré ÔC conftanter fenti/ endum. Qui aliter docet,fedudor eft,2lt; animam in crume na tua quaerit,inuentofcp nummos omnibus animabus an/ teponitjÔi plus amat, Qiiifpiam forte reljiondet, Sic nun/ quâindulgentias redimerem, Prius inquâitacotendebara ita expetiui,oraui,confului, ne indulgentias compares ♦ Ea Jbcultate fomniculofîs permiflajtibireda pergendum eft,. CjJJecimofcptimo, indulgentiac net^ praccepti nelt;^ confilfj funt.fed ex illar G rerum numero,quae permittuntur, amp;nbsp;fub . pmifttonem cadunt, ideot^ non funt fadû aliquod obedien tiæ,nec^ etiâ ullo modo meritoriac, fed tantu exeuflto quac/ dam obedientiac, Vnde c5fequitur,quod indulgentiac guis înterdiccndx no funt, amoti tarnen QC fubtradi ab eis Chd Jftianiad opera ÔC pœnas quac remittuntur,excitafi debenh (TlDecimoodaiJOjQuod anim» per indulgentias ex purga

PB-IND VLGENTirS SERMO ||8* tork) hbcrcnt,nondum explorât« habeo, ncqt credo,tamct firccentiores id alïeucrantjfed probandi faculiatctn non ba bcntjNcj^ ab coclefia fancitS cft, Qiiare fceurius cft ut pro animabusipfepreceriSjS^ exccrces opera pietatis» id quiz demremedtj receptius at(^ certius babetur, (QDecimononOjin pdidlis nihil dubito, quac idoneis argu/ mentis oïanitunt,ôi fcriptura, óó euâgelicis decrctisjonga ualere dido dodoribus Scholafticis^quniuerfi ncutiqfufz ficiuntyUnâ ad populS concionem facrä confirniare,eadem inecü ampledamini fine dubitatiôe,finc formidie oppofitf» ^VicefimOjäiqui dehacrefeos criminemetradult;unt,quo tum fcrinijs potiifimö apertaueritas uehcmenterofficit, no magnoperccuro^Necpiftorumclamofas contumelias ma^ gnopcre reformido, Óbfcuri funt, cerebri tcncbricofi,biz bliae guftus incxperti,ne^ Cbrifti dodrinas unquam lege* runi,netç proprios authores, quos adorant, tntellexerunt, Quinimmo laceris ói cariofis opinionibus fere dctriti funt Etenim fuis aflêrtionibus perlpcdis, cogneuiffent nequaz quam condemnandum eum, qui non folum non peraâus eft reus, fed ne reus quidem fedusQVerum ipfis ac nobis, . deus mentctnlargiri dj'gnetur fanam ac reäam,Amen» ([SERMONIS DE INDVLGENTlIS A. R. P.

(Ima GN A ueregratiamibi a domino noftro lefu Chriz fto collatauidctut,ut uetbameafolius,tarn ingrata amp;nbsp;odio iâfint multis,deinde nefcio in quot baerefesfceu Prothei g* dam efl€nt)fecunda pene lingua tranlTotmcnf. Et nifi idt m ipfi domino noftro lefu Cbrifto,A poftolif($ omnibus,ate»

'prophctis conti'giflefdrem,iamdudS de(perans,fiIentiueP fem. Nunc uero cum urgcat offictj mei neceffitas, eo nncr, quod magis obediendQ eft deo,q hominibus, paran'ffimus ©fflanm amp;nbsp;tituIS docendi reh'nquere,fi i'fa placet maionbus Ecclefiacjid eft,Chrifto.Sin retinendS cft,dent ucniâ Sgt;C boä* ni confulant,qui uolent.Mei fttidt) erit,omnibus uinbus fu dare,ut Cbriftus,Chnft3,Chrifto nunciet, audiat, Hacé cómemoro,pie mi ledotjquod Sermonem quenda de ex^ comunicatione, fed ad populQ Vin'ttenbergenfem, cuius ut ego propc fum obhtus,ita aduerfartj miferijfunt plufqui oportet,memoresjinterpretefq^ rigidiflimijUe dicâ iniquif/ fimi.Daboitac^operaiTijquantum fufticit memoria,ut fen/ fa.fi non uerba totius fermonis, omnia in publicum expo/ nam, ut probem, ea me docuifle, quorum nc(Ç mepoentte# at tradatorem,ne(^ pium auditorem.Quid autê amici mei paraphrafi,aut pfeudophrafi fua fecerint,aut faciant,det do minuSjUt aliquando uideantamp;^ ipiÏ,Amen,{[V aie«

TRIS AC S. THEOLOGIAE DOCTORIS ' Martini Lutherq de uirtute excoicationis Sermo«

Sïbitum uobis fermonem totiefiç promiiTum tandem aliquâdo perfoluo,hoc efl;, de uirtute excómunicationis hodie dicendum eft, quod ut plaoiflfime intelligatis, diftinde procedam* _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R ! M V M.

(iVidendum, quidltt excomunicatio Eccleftac, Et quantiS uis uocabuli ualet.Excômunicatio nihil eft aliud g priuatio cômunioniSjôCextracomunionemfideliSpofitio.EftaGtfi deliû cômunio duplex,yna interna QC ipintualis,alia exter

TV TE ÉXCOMMVNié A tïÖ^NlS, Il^ ha öi corporalis, Spiritualis eft, una fides, fpes, charitas in deurn. Corporalis cd, participatie eorundem facramento/ rum,id eft, fignorum fidef,fpei,charitatis,qux tarnen ultcri tis extenditur ufepad comunionem rcrum,ufus, collo qurj,’ |]^itationis,aliarum(^corporalium conuerfationum« ^gitur ficut priore illa fpSali cóione,nuna creatura poteft a himâuel coicare, uel excôicatâreconciliare,nifi deus folus Ita non pot comunionem eandê ulla creatura ei auferre,feu cam excóicare,nifi folus ipfe homo,per peccatu proprium» (JÏdaEC fententia fatis patct,ga fidem,fpem,charitatem,nul/ ta creatura poteft confcrrCjUel aufcrre,luxta illud R.ho.viif; Qiiis feparabit nos a charitate deiç’Et infra,Certus ium,^d neep mors,necp uita,nccp angeli, neep principatus,nclt;^ uirz tutcs,nccp inftantia,necp futura, neep fortitude, neep altituz do,necp profundu, nc^ alia creatura poterit nes feparare a charitate dci,quac eft in Chrifto lefu dnonoftre.Et fPeUij» Etquisquiuobisnoceatjfiboniacmulatoresfueritis,

^Conlèqucnsergo eft,^d excomunicatio Ecclefiaftica,cft dütaxat externæ priuatio comunionis,fcilicet facramento# rü,funeris fepulturx,publicæ orattonis,deindealiarS(ut dl dum eft)corporalis neceffitatis rerö Si conuerfatienû.Hçc cm fententia nota eft,fie S)C Paulus i.Corin.vJcribit,Vt no cômifceantur,nec cibS fumSt cum co,qui noiatur inter cos fornicator,maledicus, cbriofus,rapax5ic. Etn,Thcflal,in, Si qs non obedierit uerbo noftro g epiftolâ hanc,notate,Si non comifceamini cS iUo,ut confundat« Sequitur ,Et nolite quafi inimicü cxtftimare, fed corripite,ut fratrem. Hxc ft n5 de excomunicatione externa,falua interna cómunionc dida funtjfateor mc nó intelligere Apoftolü Paulum, ït lo annes epiftola fecunda,Si quis uenit ad uos,8i no affert do drtnâ hanc,nolite eum in domQ rccipcre,nec aue ei dixeri# tis,Qi« enim dicitilli aue,cóicatur operibus eius malignisè-

CÏExcomunicari,no eft animam tradi diabolo, ncC^ prttiail boni’s Ecdefiæ, cómuntbufi^ orarióibus eiufdem. Hoe ex didis abunde patet,quia manente fide,fpc^6ó charitate,ma net üera eomunio,amp; participatio omniS bonoru Ecelefïar*' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à

(ÖExcomunfcatiOjli iuftaeft,ngnißeat potius,animâ eflê dia boio traditS,06 eccleftae eömunione fpirituali prtuatâ,'qu(a fertur fuper eum, qiü peccato mortali feipfum priuauit coz mum'one charitarisjóó diabolo fefe tradidit»Sicut ecotra regt; conciliario ßeramentQ eft, QC CKtcttm fignum interiorts rez conciliationis comunionó.Ideo uerum eft, quod excoz municatio ecclefiaftica,n5 infert,fed praefupponit,aliqucm eflê in motte amp;nbsp;p^cato, id eft, uere excóicatS fpiritualiter«

Cl^xcoicatio fic eft tpalis QC eorporalis,ut tn ordinetiir,non cotra, fed pro coione interiore,uel reparanda,fi iuftc lata fti erit,uel augenda,fi iniuftafuerit, Probathocper ApoftoU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

q. Corin.ult« Agâ fecundfî poteftatem qu5 dedit dns mäif, no in deftrudlionem,fed çdifieationem,hoc certe intelUgo, ^d non poflît deftruerc, fed tantSmodo çdifîcare g Ecclefta fticâ poteftatem.Nam amp;nbsp;illû fornicariS i. Corin, v, fie cxco nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Knunifauit,8lt; Satanç tradidit,ut fpiritus nihilominus faluus fieret. Et ut fupra didS eft, no exiftimandi funt quafi inimi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

ci,fed corrigendi ut fratres,no ut pendant, fed ut cofundan nir,Et ut audacius dicani, Nee Chriftus,ut homo,banc haz buit poteftatem feparâdi animas,ftcut dieit loan.vi. Omne §d uenit ad me no etjqam foras. Et iter Or, Haec eft uoluntas eius,qui mifit me patris,ut omne ^d dedit mihi,non perda* Et iterû alibi,Non uenit filius bois pcrdere,fed faluare anias nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Item ad hoe eft apertus quoep textus li.vi.de fen,ex e.Cum medieinalis,qui ualdeeft notabilis,dieens, Cu medieinalis fit exeômunicatio,no mortalis,difciplinâs,no eradieaos,di

tarnen is,in qucm lata fucn't,non cotemnat, cautc prouide^ at Ecclcfiafticus iudex,ut in eaferenda,oftendat fc profeg, quod corrigentts fucrit óó medcnus.Hacc ibi,(Cur nó dixir, quod perdentis S)C occident is fuerit, ficut quids defperati d mentjimmo quids Officiales tyranni affedantflgitur Eccle (laftica excômunicatiOjeft pium maternGEcdefix flagel lum,fuper corpus £lt;res corporis impofîtû, quo non trudit ad infcrnS, fed potius reuocat,Silt;: urget ad falutem eos,qui ad inferna properant, ideo cS futnma exultatione, Sgt;C reue/ rentia (imul ampledendS,ne dum patientiffime fer ends eft

(Iinud folum 6^ maxic oim curandS eft, ne excomunicatio ta fidele falutis minifteriS,contemnat,aut impatientais fera tur,quia no modo propter poteftatem Ecclefiac, quæ g fei/ pfam femp eft metuenda,’fed etiS propter piamhuius potc ftatis operationem,2lt; falutis propriæ promotionem,aman da.Sit fimikj^d mater corripiat diledu filium,qnlt;^ meritS, quandocp immeritS.Hic coftat pium efic flagcllS, QC filio fa lutare,Qiiodfiipfe impatiens maternçhuius difciplinac.no omifcrit prohibitö,aut non feccrit iuffum,fed furcns in ma/ trem infurgat,aut cotcmnat, ecce turn incurrct in mandatŒ dci,ubi praEcipit,parentes honorari.66 fiet,ut ex unica Icui/ Ufcula difciplina,quac fine peccato,imo cum merito crat,fi/ bi confletdeteftabililTimS culpS,00 aetcrnS poenS^ta ÔC nr o fee ulo fieri (heu miferiä)uidemus,ut officiales trucident,no tarios 8lt; nuncios cçdât,mergant,captiuent,aliacp deteftabi lia portenta cômittant, §d non facerent credo, nifi uulgata illa,erroneacß opinione,credcrent fefeper excomunicatio^ nem tr^i in dânationem, ac non potius quæri ad falutenv Hinc em fcelcribus adqciut defpcrationem, nouiffîmû oîra honrendiffimSep malorS,^ teg hacc caufa fi.iit,ut hSc fermo^ nem meditarer,ÔC nSc aederem quocç,Quanc^ iufte permft tat banc cçdem officias deusjUt qui bâc ftûam falutis ab

î ï- ] M j jt/ ’S :E R Q D jS VI R / T fconditâ €upiïint,q«o fecurius tyrannidcm fuâ faifo terrore hoîm ftabiliant,tandem extrema tyrânoru ettâ pattantunSi uero populus huius poteftatis,2gt;(^ excómunicatiois optimS neceffitatcm dC faluberrimâ uim,ac non contra cos,fed pro cis,ualere,doccret intelh'gerc,minus ipfi periculorû,amp;ô qui etiorem obcdientiâ in populo haberent, quin ôô gloriâ amp;C 2 xnoremobtinerent» lgitur,mi fratres in dno,nolite hçc por tenta cogitate, Sintoßiciales uel publicani,huius potellatis tniniftri, fint inqbont,mali,qualcfcuncp,non nocebit pote# fias ipfa uobis,fed proderit femper,fiue fit in ufu uel abufu, tantummodo rede feratis eam,aut cum humilitate euadere feufoluiquærite, Matrem intuemini Ecclefiam, Quid ad (te,fi uirgam fuâ fuper te ponat per manu indignic* nihilomi nus matris tuç dulciflîmç uirga efi^ôC quidem faluberrima» __* Qs E P T I M V M.

(gd-potius aduerte,amp;f oculos huc uert6,ut illud magis uel fa ,cias,uel omittas,propter ^d excomunicaris ôéflagcUaris,^ .lt;juo uirgam no feras,fed hui oîa hacc peruerfiflîma runt,no quid uelitjfed qd faciat duntaxat uirga,cofyderamus.Quis cft em nunc inter nos, qui tanto timore,timeat deû ofFendc .reCpro quo uttqj folo excÔmunicamur,fi iufte excômunica mur) quâto ftudet excomunicationem uitare uel euadereC Ita fit,ut femper pœnas,etiam tâ pias 06 bonas, plus timea/ ,mus,q horrendilfimas culpas, Et ad id proh dolor,coopcrj tur, tâ minaces 66 imperiofi huius optimæ potefiatis mini/ ifiri,rabulæforenfes, C T A V V M.

^jBxcomunicatio non tin pro fidei c5tumacia,fed pro quo libet crimine fcandalofo debet ferri,patet hoc ex prædidis, ubi Paulus i.Corin,v.66 q,The(ra.in.lubet uitari etiâ forni# jçarios Ô6c.^^ magna fit miferia,66 huius potefiatis iniuria ^d pro feptima aut odaua parte floreni,qncp excômunicea tur,relidis interim horribihbus,66 fcâdalofis criminibus im (gt;unitis,efiido ad hanc tyrannidemcolorandam,fatis uafi9

cómento.quod fcilicet no propter tranfgreffîones, fed pro pter contumadam exc5municentur,quafinon fit hoc cruigt; dele fatis,quod pauperem pro tantillo pretio trahunt per tâ tum fpacium,in tantas carnificinas fuas.Sed haec alias*

(3^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in ns oibus confyderandS eft, ^d poteftas

Ecclefiæ cS fit Chrifti ptâs,licet pro noftris peccatis,plerS/ tradatur Pilatis,Herodibus,Annis,£lt; Caiphisjuiolentifi’ qjalqs tyrannis,noftrûtn eft,cam fummis femp ftudtjs reue reri ÔC colerc,exemplo Chrifti,qui fic A nnâ,C atphâ, P ila/ tum honorauit, Ideo nec indigniffimae eiufdem abufiones, nos debent pmouere,quin quicgd ipfa feceritjiilariter fera inus,aut faltem cQ reuerentia declinemus, Nam tps noftrS piculofifltmS eft, ideo prudentiffime oportet nos agerc, ne propter pfonas, poteftatem pariter uilipendamus, imo pro pterpoteftatemjetiâuilifiîmas pfonas honoremus. Sfcem iratus nobis dicit, Dabo pueros principes eorû, SC effbemii* natt dominabuntur eis*E fa.iq. Atcp ideo facilius efficiemus qn cognofcimus, 4^ in aniae profedu uel defeâû nihil pnt nifioccafionaliter SC exercitatiue,0C têtatiue (utitaloquar)

KjCxcomunicatio iniufta,nobiliffimS meritum eft, ideo dul citer ferenda,fiexcufationi tuæ humiliter pr£ftitat,locus no fuerit datus,H{c ein dices illud Pfal.cvitj.Maledicent illi,0C tubenedices, tantS uide, ne poteftatem cotemnas,ui$ pote ftatis prodeft,contemptus uero tete perdet, Nam fi filio(ut dixOimerito correpto,eo maior gratia matris acceditjpoftz g cognita fuerit eius innocentia patiens, quato magis apud deS maiorem gratia confequetur,fi patienti innocentia etiâ a matte fua Ecclefia tulerit difciplinâ,immo fi aduerfario in bemur confentire,SC bcnigni eflè in uia,quanto magis dub cilfimae matri Ecclefiae, etiâ fi per indignifiimos nos flagek letdpfa em manet Mater, ga manet Ecclefia, manet autem

M. L; SER. DE VIRTV. EXCOMMVNÏCAJ . Ecclefia,quia manet Chn'ftus eius fponfus in aeternumii

Ifln excómuru^hone im'ufta fumme cauendS, ne id defez ras,omittas,facias,dtcas, pro quo excomunicaris, nifi id fiz ne peccato fieri po(fit,Mam iuftitia S/C ucrit2s,c5 fint de inte riore cómunione Ecclefiæ,n5 debcnt omitti propter exco^« municationem,exteriorem,etiä fi ad mortê ufcp procedereÉ quia fic peflïme oim excómunicaretur, fi quis excómunica ri timeret.iPebet ergo humiliter ferre,óó mori in excómuni catione.Nec timere ^d non accipit facramentu Euchariftig funeris ritum,fepulturas filt;c,Haîcincomparabiliter minora funt,g ut iuftitia propterea prodat.Nam qui etiâiufte exco municatus,moritur,no ideo damnabit,nifi forte no contrfi» tus,ô^ cû contemptu excómunicatióis moreret, Contritio ÔC humilitas omnia foluit öó placatjetiâ fiexhumet, aut in a quas proqciatur.Beatus aut amp;nbsp;benedicftus,qui in exeomu^ nicatione iniufta,mortuus fuerit,quia pro iuftitia,quam n5 deferuitjCtiâ tanto flagello pcrcufiTus, coronabit inaeternS, (pc VODECIMVM.

(tMonendi tarnen funt Pontifîces,ôi eorum miniftri,ut een furas grauatim,8ii $ fieri poteft,rariftime ferant.Qiiiacuni cenfura fit lex quædam, omnis autem lex fit uirtus Ô6 occa fio peccati,2lt; fine gratia dei,lex non impleatur, gratiam eti am dei (id eft,legis impletionem ) dare ipfi non poflunt,ni/ hil aliud faciunt,multiplieando leges Sé cenfuras,qu3 quod multiplicandorum peccatorum, SC offenfionum deijcaufas efficaces occafi'ones praeftant, quantumltbet enim nos o bedire tenemur eorum præceptis, multomagis tarnen ipfl tenentur feruire noftris infirmitatibus»

CT^V I Sermones legeds R.P.Marn'niLuthcrn de decem præceptis quiproximefequûtur,niemjniiïedeb€tisadpo pulum fuiïïè didos,qui',nifi rudi (quodatunt) Miner uarcs tradatur,fic dodorem audit,ut Lyram afinus.Itacp uel fen/ tentiarum acumen,uel uerborum elegâtiam ne expedetis» Siquidem hi Sermones ea didionis fimplicitate, nimirutn ex temporali,qua ad populum e facra concione fuere Ger/ manice pronuneiati, hic triuiali ftilo funt æditi, non ut do^ dos deledent,fed ut rudioribus cum laicts tû facerdotibus profint, quorum utilitatis præcipue rationem is habuif, qui inuulgandos curauit. Igitur quicqutd hoc çft tu multuariarit concionum,boni confuUte candi/ di kdores,amp; L utherium non minus pu/

rum,ac fyncerum Chriftianac pic/ tatis dodorem,quam uitaf prorfus inculpatac uirum,amate, ’

MARTINI LVTHERll S E tPQ de digna prarparatione ad facra/ = nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mentutnbuchariftiæ

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;——■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;.1 h ■■■■■■ Ä1 M IIquot; ’*

fermonem uere eruditum 06 utiliflïmü dignapræparationc ad facratiffimam eucha «itePJl riftiam ♦ (Quem non eft dubium falubn'ter pro/ futurum omnibus diligenter legentibus, 06 delitee fequentibus» Nihil enim prodeft bona fcire, fi mala fequaris.Necg prædarum eft intelligere facienda,fi' probita tem non habeas ♦ Intelledus enim bonus eft omnibus fad/ cntibus eum, I)eum iginir omnipotentem oremus,ut (piri turn redum innouet in uifceribus noftris, ut in ordinem re dado, Ô6 uido Adam ueteri,in uittjs concepto,nato,ö6 enu trito,nouum hominem induamur,qui fecundum deScrea/ tus eft in iuftitia ói. fanditate ueritatis.Nifi em hue peruene ris ut deo omia,tibi nihil tribuas,adum tecum ent. Sem per igitur hoe Propheticum in memoria habe,Pro nihilo fal uos facies illos.Nam gratiac dei,ficut alia debemus

omnia,ita repromiflionem,quæ eft in C H R h STO lES V dominonoftro,quieft cum patre 86 fpiritufando be/ nedidus in fecula (ecu

LOGI VERB CHRISTIANI MARTI niLuthern S^ermo de digna praeparatfone cordis pro fufeipiendo facra/

IJ^R. P. MAR. LV. DE PRAE. AD EVCHARISTIAMSgR.' i 1M O neceflariS cft,ut omnia peccatatnägt; nifefte mortalia,confîtearis atcp doleas.Maz nifefte dico, quia occulta nemo fcire poteft, _ iuxta illud Pfal.xviq.Delida quis intelligit* Sc£undo,inter omnia peccata mortalia,prx cipue inuidtamjdifplicentiamjaut quancun cpprorfus amaritudinem cordis ergaproximû tuumdepo nas.Non eft cnim aliud peccatû «que huic facramento ad# uerfum, atcç difcordia.contrarium eft em QC nomini,K rd huius facramenti, Nomen eft cômunio,Res,unitas cordiff, ficutuna fides ,unS baptifma,unus deus,una fpes, ac prorgt; fus omnia eadem ÔC cômunia. Qiiod 66 figuratur infpecie bus facramcntijn quibus multa granajamiffafingulorû dif ferentia in unum'panem. kem uuac multæ amiftà fua quoc^ differentia, in unum uinQ redacftac funt. Tçttipgt;quia iuxta fcripturâ,Stultus eft qui in corde fuo cofidit,cum cp nuUus fit hoim,quinonhabeat debitorem (utbeatus Auguftinus ait)nuUus eft qui nô inueniat,aut certe no aduertit,uel igno rat fefe inuenire inaliquibus uelaliquo,quod ftbi difpliceat defperandû eft tibi detuo ftudto, quod no poteris omnem crga omnes amaritudinem deponere.Ideocp iuxta C H Rb STI conliliumdntres çubicule,ores patrem tuum, ut igno rantias tuas nonmeminiffe uelit, 66 id per gratiam fuamfa# cere, quod tuis uiribus non potes, id eft,cor dulce 66 com/ tnune dare.Sed hæc pracparatio eft remota,etiam cofeffuro neceflària,ô6 quodlibetfacramentûrecepturo, ideo to oportet, ut anima uacuam 66 efurientem offeras.i. te pie num multts malis,morbiflt;5animæconfitearis,ficutinuerï# täte eSjCtiam fi forte no fentias.nam(ut beatus Auguftinus ai()ifte cibus nihil aeque odit,ac faturum faftidientemcp fto machum.nihil ita quaerit, ficut anima efurientem 66 fitien/ tcm,ut ipfe quo^ dominus Matth.quinto. Beati qui efuriz uat iqftitian),quomani ipfi faturabunturjtem beata uirgo.

R. P. MARTINI LVTHgRîï PS PRASPAj Efuriemtes impleuit botits,ôi dtuttes dtmifit inanes.Et PfaI mo lo^.Qçitafatiauitanimam inanem,ÔC antmam efurien/ tem fattautc bonis, Bona uero quaefunt alia quam ilia, quae Galat.quinto récitât Apoftolusç’frudus fpiritus funt cha/ ritas,gaudium,pax,patientia,bonitas,benignitas,manfuc' tudo,fides,longanimitas, modeftia,continentia,caftitas. In rjs fi te fentis defîcere,ôi gemis, optafq; illaobtinere, fecu/ rus accede, Nufquâ em inuenies ilia nifi in ifto facramento» (Cc OROLLARIVMI.

(EOptima difpofitio eft, no nid ea qua peftime es difpofitus econtra,tunc peflime es difpofitus, quâdo es optime di/ fpofitus,(l^odfic intelligiCj^d quando fentis te miferrimS èc egenó gratia,iam eo ipfo capax es gratia:,66 idoneus ma xime, Rurfus pluf^ mortem S)C infernû timeas,ne quando (tcaccedas,ut libi difpofitus uidearis ac dignus, quafi allatti rus deo cor mundS, ^d potius ibi fuerat quacrendS ôf reci/ piendum, StatCirma infolubilis fententia. Non eft opus medico bene habentibus, fed male babentibus, Nam ficut non tunc,ita nec nunc C H R1S T V S uentt uocare fufto®, fed peccatores ad pcenitentia. Ideo pOBniterttia potius poft g ante facramentS digne peragit,Deus tuus,éft bonorfi tu* orö nonindigens,fed bonorû fuorû largus inte,uenit ad tc CcOROLLARI VM 11.

([Magnus Qi perm'eiofus error eft, fiquis accedat ad facra-/ ment5,ean(ixus fiducia,§d confeHus eft,4d non eft fibi co* fdus mortalispeccati, ^d oratioes QC praeparatoria fua prac tniferit, Omnes tf indicium fibi manducant SC bibunt, quia ijs oibus non fiunt digni nec^ purijmo per earn fiduciam pu ritatis peius poluuntur, Fiunt afft puri per fidem, ut fequiu (Jlt;5ipinto,id cura, ut cum plena aut faltem poffibili fide ac/ cédas jCertiffimeconfidens tete gratiam cófecuturum. Tan turn enim accipies, quantum credis te accepturum, Sicut C H RIS T V S aitjC^icquid orantes petieritis, crédité

ÄÄTION H A P EVCHARîSTt A M S éR M O _ acapietis,8ô fîct uobis.Et itcrum dicet tibi illud. Fiattibi fl .eut credidtftf.Si enim accederes finetfta fide, ludïdum «bi omnîno accfperes QC mortem ♦ Sic enim in omni alto facraz mento non nift illufio Ôt fidio agitur, fi fine fide fufcipitur, quod eft horrendum,Hacc itaep ft'des fola fumma ac pro xima difpofitio.facituerepuros ôé dtgnos, Qiiia non niti/ tur in operibus aut uiribus noftris,fed in puriffimojpfjfltmo firmiflimoCß uerbo CHRISTI, dicentis. Ventte ad me o/ mnes quilaboratis ÔC onerati eftis,6C ego refi'ciâ uos, ft ite rum,Beati qui efuriunt 6^ fitiunt iuftitiam, quoniam ifti fas* turabuntur.Fides ein eft,quac iufiificar,punftcat, dignificat Et Aduum decimoquintOjFide purificans corda eorum,

ÇŒ O R O L L A R I V M m. ([(^ic^id fit de côtritione tua,de poenitentia uera uel fal^ fa,iUud maxime ftude, ut in praefumpttone iftorum uerbo/ rum CHRISTI accédas. Et fie accedens tlluminaberis, S£ facies tua non confundetur, Vel matrem eius noli menda/ ecm facere, ubi dteit, Efurientes impleuit bonis. Et muito magis,ne ipfummet domina arguas mendacq, ubi promit/ titjVenite ad me omnes. Argues aâtmendacn,fi noncred« eum ita fadurum tibi ficut promittit. Ideo infidelitas eft ma ximâ peccata, 6^ reda blafphemia in charitatem diuinant Sexto,Si fentis te nec ifta duo pofiè, uel fatis poflë,fi uere fenties, fi teipfum probes, htc non uerearis cum Apoftolig domina orare,Domine,adauge nobis fidem«Et cum illo pa tre dîcmoniaci. Marei nono, Domine,adiuua incredulitatc meam,Sie intra in cubiculû tuum,ôi die patri tuo in coelis, Ecce mi domine lESV CHRISTE, miferiam meam re/ fpice, inops QC pauper fum ego, tarnen adeo faftidtofu» medicinæ tuæ,ut nec dtuttias gratiæ tuae fufptrem. Accetv de in me domine defyderium gratiac tuae, fidem promif/ fionis tiiæ, ut non offendam te optimum deum meum, per uerfameaôCincredulitateôC faturitatemea, Acfic accède

R, p. WftRTïNï LVTHERH BE P-RA5P‘Aî -eu fiducia mifencordix eias, QC in timorcindignitan's tuae* 8 ed hic tradandum eft illud Apoftoli prima Corin.xi. Pro bet aut feipfum homOjamp;^ fie de pane illo edat Ôic.Hoc uerz bû multi fie intelligerc uident,ac fi uelit Apoftolus nos non ante accedere,quam donee inuenerimus nos dignes pu^ ros ab omni peccato.ideo fibtjpfis faciuntanguftiâamp;^ carni ficinam confcientiac,difcutiendo, conterendo, confitendo no folum uenialia,fed ea quæ non funt peccata. Et qs fadis (quod eft horrendû barathrum præfumptionis) iam feeure aecedunt,nec de fide fua quicq ibliciti. uolunt enim iufti ôd digni uenire,ôô fimiles deOjficut Lucifer.cum deberentuel le iufti ÔC digni fieri àC redire,a deo, Igitur illud uerbi didft eft contra eos,qui C H RIS T V M diuidebant in diuerfas fe das,alt| uolctes efte Pauli,alq Cephç,altj Apollo,alq CH RI STI, pri.Corin.tertio.Çt ideo inuicem iudicabant ÔC damz nabant,atcp contemnebant.Infuper ad facramentS altj alios præueniebantjô^ praefumebât ut alq uenturi nihil haberent ut clare ex textu ÔC gloffa beati Ambrofij patet.Quos A po ftolus arguit QC pronSciat indigne manducare ôôc. Volens ut feipfos potius probarent,iudicarent,damnarent, 2lt; non alios.Ea enim difeordia (ut fupra quoep diximus ) maxime facit indignes ÔC reos corporis domini.Et hâc cius efle fengt; tentiam,fequentia oftendunt.ltacß fratres mei,cum conue^ nitis ad manducandum,inuicem expedate,neiniudicium conueniatis Jtem.Si nofipfos iudicaremus, non utieg iudi/ caremur adno« kerti.Nondtjudicans corpus domini, qua/ fi diceret,tta acceditis,ac fî corpus domini nihilo eflêt digni us reliquo pane naturali ♦ Poteft quidem dlud uerbum etiâ de probattone intelligi, qua homo peecata fua difeutit att^ pondérât Sed ea noh eft fatis,nec pertinet nifi ad infenfatos SC craftôs illos facramenti contemptores4lSIon enim fufficit ut probes ôi pondérés, quam malus fueris,nifî magis ponlt; deres SC probes,quam bonus fieri cupias nbsp;anheles»

Si Apoitoliis per ea uerba uellet nos probari a nobis,ufc^ uutn digni fieremus, prorfus ad impoffibile nos obligafler, S)C omnes hoieSjCtiä fandos comunione priuaflet, Sibi dez nicp ipfe in pluribus locis contradixiflêtjUbi clamatjomnes éflèpeccatoreSjó^ fola fide iuftificandos.iPportetenim acz cefEirum ad facramentü eflê certiiïîmûjfe fine omni peccaz to mortali eflê,fi no uelitiudiciû fumere. At impoflîbile eft ut ex fe 06 fuis uiribus certus fiat.iuxta illud^iPelida quis in telligit Et illud Hieremiæ, Prauum ÔC infcrutabde eft cor hominis, quis fcrutabitur illud çquot; Ego dns fcrutans renes 86 corda. Relinquitur itac^ certitudo illa,ftet fuper firmam inz fallibilen^petram,id eft, CHR1STVM,amp;^ uerbiï eius,

(J^tare ucra 86 fcUda probatio eft, fi te inueneris inanem ^idem 86 fine pondéré falutis 86 iuftitiaî,onuftS uero ac la borantem inmultis malifcp cupiditatibus.Qiiibus inuentis anhelus fitias gratiam 86 mifericordiâ,eafc^ non dubites te teconfecuturû. Sic beatus Gregorius reprehendens Petru quod dominS iufflflct exire a fe, quia peccator eflêt, ait. Si te peccatorem agnofcis, non oportet repellerc dominS a te fed multo magis inuitare.Et beatus Ambrofîus,quia quo^ tidie pecco, neceflè habeo quotidie comunicare. Et quidâ patrum côfuluit, ne facile quis fe abftineret a côione,ne for te fimul 86 longe fiat a C H RIS T O. Non em uenenum no bis dediffè ac reliqfl'e timendus eft, Qui nouiflîmS ac maxi mu charitatis.quâ ad peccatores gerit,memoriale, feipfum proteftat nobis reliquiflè^dum inftitueret facramentû illud, {^eptimojîi tandem adeo infîrmus es in fide, ut nec ilia te fatis iuuent,autnon poffîs eapraeftare,apprehende illud no uilfimû infirmorum remediS, 2lt; permitte te ficut infantem geftariin ulnis 86 finu matris ecclefiæ, immo cS paralytico in ledulo,ut fîdem illorû faltem intueatur, quando tua

r. P. MARTTNt LVTHERÏI- DE PRAE.PA^ nuUa eft,id eftjUt in fide uel uniuerfalis ecclefiæ,iiel hoîs dclis tibi' noti accédas, ÔC audader dicas dno i E S V, (cce dominemilESV CHRISTE,doleometaminfirma,ut de tuo inæftimabili in nos amore nihil aut tâ purum præfult;? mâjdeo fufcipe me in fideecclefig tux,Sgt;C illius aut iliius ho minis.Qiiicquid ein fit de me,ncceffe eft o domine me obc dire ecclefiæ tuæjquar iubet ut accéda. In obcdientia üenio faltem,fi nihil aliud alFero. ït crede fïrmitcr,quod nonindi gnus accelîèris.Non eft dubiû quin obedientiâ ecclefiç tan q fibi fada acceptet.iPeindc no poteft fieri ut ecclefia? fides te permittat perire^non magis certe § paruulS^qui alien» fi dei merito baptizat amp;nbsp;faluatur. Sic beatus Bernardus, cS aliqn fratrem haberet nimis timidum amp;nbsp;fcrupulofumjtaut nollet cclebrare,ait ad eû, Vade mi fraterjôi célébra in fidc mea.Iuit ille obediens,amp; fanatus eft ab omnilanguore con fcientiæfu».Haccitaq;latius dixi. quia com per tum habeo, multorû concionatorû terroribus eo redadas ChriftianorS cofcientiaSjUt fibi ex C HR 1S T O Mofenfecerint,ex gra^ tia legem,ex rcmedio uenena,dum C H RIS T V M faifo igt; maginant exadorem magis q largitorem,ultorem magis g propitiatorci-n,Slt; infumma,dânatorem,no faluatorem, ita utiânecnoîsfuiquodeft lESVS CHRlST V S,ideftfa lutans amp;nbsp;undus, gloria fit in cordibus noftris nifî nudis fyl labis, Nô igirur oibus oportet terribiles iudicfj minas inten tare, fed duris amp;nbsp;infenfatis, T repidis uero atc^ fcrupulofis, leuiores mifericordiæ promiftîones funt declarandac,quia a lia medicina alqs morbis couenifXßDdauo.Necillud omit , tendöjmo maxime curandQ,ni memoria paffionis C H RI gt;

S T1 no omittatur.Qiiid em prodeft fi digne præparerisjôi no impleas id,ad ^d tepr»parafti.Nam præccpit dominus id facramentS non nifî in memoriâ fui ceiebrartideo omiw tendum eft,fi memoriâ eius omittere uoles. Sic dixit, fixe quotiefeun^ feceritis, in meimemoriâfacieus. Et Paulus»

C^otiefcuncg manducabitis pan cm hune, cah'cem bib^ tis,mortem domini annunciabiris donee ueniat.Inde entm ftatuit eceJefia, ut miflà fine euangelio non legatur XfHacc memoria autem alium requirit fermonem, quia non minus amp;nbsp;ipfa in fupevfi;itiones,ôô literalem hypocrifim apud mul/ tos uerfa,quam plera«^ alia facratiflîma dona deû

H(ï)mini non eft necefiarium ut C H RIS T V M in ipfius paflîone deplorct, fed magis feipfum in CHRIST O 4 Nîampaflïo CHRISTI (ut fan^ dus pater Auguftinus dieit)rton folum nobis ex empliïm eft,ut fequamur eius ueftigia,8lt; in nobis membra terrena erucifigamus,fed etiam eft facramentS myfteriS C H R1S T V M per fuâ temporalem Ô6 corporalem paflîo# nem,noftrâ fpiritualem perpétua paffîonem ueteris hois ui ciflè ÔC erueifixifle. lta($ paflionem CHRISTI utiliter uel auditurus,uelledurus,ueleôfyderaturus, talem eoneipias neceflè eft,affedum,tanquam ipfe eandem paflionem in cS C H RIS T O patereris. Srgo audiês CHRISTVMfla gellatum uel pereuflum,confydera hoe fignifieari te fpiritu aliter flagellatum uel percuflûm.Sieut igitur tibi,fi modo fa næ mentis homo es, dolet te fpiritualiter a morte peeeati Ôi fpiritu maligno erueiari, ita dolet ôô quidem uehementius dolet,id CHRISTO propter te in fua paflîone.Tu paterfs ex merito, C R HIS T V S propter te,2^ innocenter,portas în cruce nô fua,fed tuapeccata.Ita confitebatur latro in cru ce paflionem CHRISTI. Sic ôô difee ex corporali palfioz ne C H RIS T IjCognitionem tuæ fpiritualis paflîonis,2lt; no titiâ tuijpfius. CHRISTVSin fua palfione perfonam no/ ftrorum peccatorum fufeepit, Ideo nos in cordibus noftris

DE CONSYDERA, PASSIONIS CHRlSTlz^ talcs coram deo apparare dcbemus Jiciit ipfe coram homi/ nibus pro nobis apparuit, it quOmadmodum ipfe propter nos lamentatuseftjita debcmus nofipfos Riper eum deploy rare,ficut multeribus dixit, Nolite flere fuper me/cd fupcr uos ÔC filies ueftros ♦ Igitur qui feipfum non intelligit ÔC inz uenit in paffîone CHRISTI, earn nonintelligit fufficienz ter, ÔC fruftra comparatur CHRISTO, fine CHRISTI uicem dolet,quia ex C H R1S TI paffîone non dicit fibijpfi compati♦ IdeoproteCHRISTVS fleuit,conqueftuseft 6C paffus, ut difcas tuam propriam paffîonem ÔC miferiara ante deS deplorare,Nam te recognofcens coram filiS morz tis.merito debes flere donee perpetuo libereris. St ergo ita eflicaciter tuam miferiâ in paffîone CHRISTI recognofee resjfacilis tibi eflêt humtlitas,mâfuetudo, clementia, cotem ptus mundi,ôi caetera,libenter etiam C H R1S T V M in oz mnibus ipfius fequereris paffionibus, Qtiis enim nollet fle re,uidens fuam miferiam eiîè tantâ,ut pro ea aeterna,infintz ta,Slt; innocens perfona pateretur^Nam terribile eft auditu, neep mirandû in parte noftra, fl quif^ noftrum penitus dez fperaret tantam mifericordiâconfyderans,nifl e diuerfo ma gna de mifericordia folatium fuccurreret, per quam nemo in deo de fua falute defperare debet ♦ Si enim deus filiS pro nobis tradiditjdedit etiam in ipfo nobis omia. ft^apropter uocatus in confeientia tua in aceufationem, pœnâ,ÔC morz tem coram deo,tune confitere déplora id totum ex meri toueniflie,Slt;refpiceC H R I S T V M, omnia innocenter immerito patientem,id quod unicum tibi folatium flt»^

PTA VVtTTENBËRGENSI POPVLO PRAE-DICATA', per R. P. MARTINVM LVlt; THERI VM AVG VSTINIAN VM.

Ei |ï IM V M quærif cur non præcipit affïrmatiue fie, Habeto propriû uel unû deû, uel adora me 'unicû deume Secundo,Curnô imperatiuema 'gis q indicatiue dicit,Nô habeto deos alienose i y\d utrûcj fimul rcfpondeo,Quod omne prac __J ceptu dei magis pofitû eft,ut oftendat iarn prac teritû 80 præfens peccatû,^ ut futurû prohibeat.Siquidem iuxra Apoftolû,Per legem nihil nifi cognitio peccati.lt iterû,lt;Eonclu fit deus omnes fub peccatû,ut oini mifereatur.Ideo præcepturn dei,uenicns inuenit peccatores^ôô auget,ut amplius abûder pCi« ccatû, Ro. v.Leges uero hominû propter futura peccata ponun tur.rdeo fpiritus,uceftbenigniffimus magifter, magis loquituc indicatiue,q.d.O miferhomo ecce tuam tibi oftendo prauitatc Talis effè deberes, qui nullos deos habercs, non affumeres no^ men dei tui fruftra, Sabbatû fanftificares, Non occideres,IS!on côcupifceres amp;c.Nuncaût totus es alius ôd peruerfusXdeo déni ç amp;nbsp;negatiue præcipit. quia negatiua eft uehementior, alFirs* matiua. Siquidem ôô Samaritani ohm coluerûr unû deum, fed fimul deos fuos.Et nunc ludæi at($ genres,haEretici5amp; mali.im nio omnishomo mûdi,unû deum colit,quem omnes cogno«! uerunt, ut Ro.i, Apoftolus dicit.led ibi peccant ,quod hune fie colunt, ut limul amp;nbsp;fua idola colant, Ita nullus eft hoîm in muns: do,qui non in aliquo gradu,quodlibet præceptû faciat.quia ne mo eftjqui nô aîiquando nomen dei non inuanû affumat, qui nô aîiquando nô occidat,non mœchetur,nô furetur, fed fimul tarnen omnia etiam contraria faciat. ut uidebimus latins infra. •

djOmes filij Adæ fLîHtidoIoIarræ, pn'mihuius pcepti retVc tum fciendü/p idololatriæ duo funt genera. Alterû exterius,al* terûinterius.(xterius,quo hô lignûdapidé, beftias, ftellas ado^ rat,ut notûeft ex V’et.teft.ôô librisgentiliu. Hocaût procedebat ex interiori. tnterius,quo homo ueltimorépœnç, uelamorc cômodi affe^tuSjforis quidéomittit culturâ creaturæ, fed intuS manetamor amp;nbsp;fiduda in creaturâ.Qiuæeftem religio,nô flede re genua diu i tij s honoriBus c. amp;nbsp;tn cor ac mente,nobiliffi mam fui parte offerte illisfhoc eft, deum adorare in corpore 06 carnc,îtus aut adorare creaturâ in fpiritu.Hæc idololatria domi nat in omni homine, donee ianef per gratiâ in fide lefu Chrifti Sicut dicit Pfatlxxx. Audi populus meus ôi côteftabor in te,Ifra el fi audieris me,Non erit in te deus recensjieq; adorabis deum alienum.lt;Quodeft dicete, ITuis ftudrjs ôC uiri^us nunquam eo peruenicSjUt deum alienum non adores, quia etfi nô coles ima gines,corde tarnen mihi præferes creaturam. Tune autem non adorabis alienum,fi meaudieris,id eft, fides uerbi mei te faciet liberû a drjs alienis,8ó uerum cultorem dei.Hee enim abftrahet te a cupiditate S6 fiducia rerum,amp; trahet ad creatorem.

Cita fier,Fides Chrifti tollitomné fiducia fapientia!,i'uftiti«,uîr Cutis propriæ,docés,quod nifi ipfe pro temortuus effet, teqg fec «arer, nec tu,nec omis creatura tibi poffet prodeffe, ac fie oritut oîm contemptus. At ubi audis q, prote paffus eft,^ crcdis,iam oritur fiducia in eum,ô^ amor dulcis, amp;nbsp;fie perijt omis reru affe dus ut inutiliu.ft oritur æftimatio folius Chrifti, ut rei neceffa=« riæ uehementer,remanfitlt;ÿ tibi nô nifi folus Icfus, folus fatis 86 fuffîciens tihi,ita ut de omnibus defperâs unicû habeas hunc,in' quo omnia fperes,ideo(5 fuper omnia eum diligas. At lefus ell uerus,unus,folus deus, quern cum habes,nô habes alienum de um.tudæi uero rimenres ne alienum deum haberent, fi homi^ nem Chriftum adorent, eo peius adorantalienu deum, fcdicec îdola cordis fui,q fibi de deo fingunt;Refle ergo dicit,fi audie* ris me,quafidiceret,impoffibile eft ut non adores alienö,finoir audieris me, quia non numiliaberis,necauferet tibifiducia créa iiiræ.NoahiunÜûtus autem,nou ado tabis me,fed te Ô4 tua»

(fClaieergo patetjQuod iiemo impîet hoc præceptum,nifi cic dens in Chriftuni, fperans, diligens, nudatus ab oniniû retuni ^eftu.Qy od fine gratia dei eft impoflibile.

ClAt func multi,qui cum interrogantur, an alicnu denni habe^ ântjamp;idololatræ fint,conftanter refpondeiitjqd nequa^.Hos Utdeprehédas manifefto mendaciojid obferua.Nuni fuit rebus ïta mottui,ôi in Chrifto ita fecuri,ut ne diuitijs inflenf, nec pau pertate deqciantuisnec honore tunieant,n€cignominia niarce, leant,nec uita lætenturjiiec morte terreantnr,nec uoluptate gau deant,nec paifionibus triftentur.Et prorfus ita fint ad uctû^ im tnoti amp;nbsp;quieti, ut quoquo modo ilia cadant, fatis eis fit, quod lefum Chriftumhabentjimmo ut paupertatem, ignominiam, paflîones,mortem ament amp;nbsp;optent.diuitias,gloriam,uolupta tem,uitam faftidiant præ defy^derio fui dei lefu Chrifti.Sicut illc Pfal. xlirj.Quemadmodu defyderat ceruus ad fontes aquaruin ß^c. Et fponfa in Canticis, Filiæ Hierufalem, nunciate dilefto, quia amore langueo. Et Paulus,Cupio diflblui QC efle cû Chri^ fto.Quiuero hune in fe afFeâum nondum fentit, confîteatut fe nondûeflè purum dei cultorem, fed multa mixtû idololatria, quia dolet,cupit,3mat,odir,non ficut debet, necea quæ debet.

(lAthic diritui ,ha:c pertinent ad perfeftos,nô ad omnes,non eft Ueceffaria tanta perfedio.t.efpondeo.Et nos feimus hoc effe feftorum(ideft,nô Iudæorum,fed Chriftianorum)Non quôd damnatifint omnes,qui tam perfefli iiô funt, fed quod ifta me ta amp;nbsp;finis eft nobis propofitus,a cuius affecutione nemo exeufa tur,nifi is,qui cum gemitu agnolcit,ôlt;i cófitctur fefe non efle ta^ lem,amp; quotidielaborat,ut fiat talis.Et quod minus facit humi liter petit ignofci,diccns, dimitte nobis débita noftra. Et illud, mudû créa in me deus.His inquam timoratis, amp;nbsp;côfîtenti^ bus,qua’rentibus,peten tibus,nô imputatur ifta idololatriæ fu æ imxtura,propter Chriftû,in quem credunt.Illis uero,quifine ti:* more,fine folicitudine proficicndi in fecuritate ftertût, omnino iiîiputauir,amp; funt uere idololatræ.Nec excufabuntur,quod nô fit necefle efle pcrfeaum,qnafi præceptum illud lapidibus aut li gnis,ac nmi potius hominibus fit pofitum,amp; ita implendû pie Seat^ perfcfte,ut nec unum iota,aut unus apex fit ptereundus.

R, P. MARTINI LVTHERII DE X. P R AB CB/ quomodo contrâ hocpcæcepûntti pcccentjititoe poiiam ex empla^non ratncii omnia ( nifi uclim infinitum numerate) fed niultajUt eotum comparatione poflïnt reliqua facilius intclligi ÇPrimo,Sunt aliqui adeo rudes,ut uideatur diabolus nó ferio fed uelut moriones fuos ioco illudere,inter quos funt,SortiIegi diuini,malefici,incanratores,fuperftitiofi. tt horum multiplex fpecies,fed in compedium eos redigam, atij ut facilius tencaiv tut memoriaduxta ætatumdifferentias diftingnam.

dip rima eit Adufefeentia per fe prodiuis in feductionem hoftis Primo funtjqui conceptis uerbis, certifqg fignis noueruiit confc crare,idefl,execcari,gladios,tela, boardas,8ó omne ferrum, ita ut non poflint lædi ab illis,fiuein beUo,fiue alias. Vidi ipfe ego adulefcente, qui ftrifto gladio, in uentrem nudü fixo,tam uali^ deurgebataduerfum feipfum, donee capulus reflexus copularc tur acumini fup uentrem,6ó nihil læfus, gladiû rurfum remifit, If Secûdo,(Çui put hæc foluere,circulo defcriptOjduftifqg in pul uerefigniS3amp; ita alter alterius facrameta irrita faciés,(êfe occidût 4[Tertio,îunt quiliteras,aut charafteres fuper uitrû feribunt nd igncponunt,torquerefoliti hac machina puellas ad fui amo rem. At iUæ rurfum,aliaî ollâ ad igné ponentes, fuos Adonides pmult.a miliaria, uocare polTunt. Aliæ caput afini in medio fogt;« co ponentes urgent ad fe uenire quotqt uolut,fui mpfterij uel x mulos uel cófortes.Et miru didu,qd nó fit falus nec remififio uc nire coa(Sis,donec igni potiri eis licuerit,afinini capitis coftore. ({CPuarto,habentur Iiteraî,multis facris 86 uerbis amp;nbsp;fignis reple tæ,quas Carolo dicunt a Leone papa milïàs in bellum, quod ul tra uanitatem, etiam mendacifi eft, ut ex Ghronicis patet, cum nófuerint fynchroniLeo,ôi CaroIus.His tarnen tantum tribu* unt,ut necoccidi,nec lædi,nec iniuriam pati poirit,qui illas pot tauerit,ita ut præfumant,8i iniquis caufis uiftorias forenfes. H(Çuinto,obferuât méfes pro uxore ducéda. Alij ne nafcaf pro les,alrj côtraut,pleabûdent.Itanô deo,fcd méfibus tribuut hois creationemjinfœlici infipientia,8^ tn funt libri his nugis referti, ^Sexto. Sacra ilia cæra, pafchalis cærei,.a multis furtim abeidi* tur,nefdo in quot QL quanta uel malefici3,uel fupcrftitiones* CEJepdnio,Suntqui accepta aqua bndida,cupculis fuisfperant k in formicario ouum inuentui;os,qd geftantes fint iuuifibiles»

CJjDdauo. Fiircfti quærunc, dum fufpefta nomina in chartulis infcriptajaciunt in aquam benediäam,ut cuius nomen in ima ruat,ipfe fit fur quasfitus,

(jNono.Vxore dudta,ftultis obfecuatióibus intendût,utcr utri lit fupuifturus,ut qui prior obdormiat node prima,prior mo* rieturjtem uxor primo ingreiTu domus uiri,fuperius limcn ta* gat manu,adiunftis uerbis,quibus fe domina uiri diuinec. Se* cundûhæciudicenf fimilia,quan^ fint ftulta magis $ mala,82 Indus dæmonû, ut dixi,uidef,fed qui tandem in nimiu ferium ncrgat,fctlicet, utaffuefcâtrjs minutis in creaturam cófidere, 82 inde nee in magnis deo credant. Excufant fe fane, quod fint fa* era figna,facralt;5 uerba,qu3fi non ideo magis funt accufandi,qd rebus,fignis,uerbifcp dei,in re prophana diabolica utantur. ijSecunda eft Juuentus,82 eorum coniugio iam funtaftrifti,n* m afFedns prolis 82 rerum,mulierculas mire fedudilcs reddit in hoc operediaboli.

CPdmo, Curare nitunturinfantes fuperftitiofis quibufda riti* bus. Nam funt, qui fafeinatos curant pueros (quod main apud nos frequentilTimu eft,adeo abundant peftilentes uetulae,amp; dç monûancillçin huncufum)ignoto quodâ morbo,qucTeuro. die elbe,uocant.His quidafacerdotes 82 edituirufticani a magi cis meretricibus edodi,literasfcribunt penfiles ad collu. Sedno cómuni atramento neqg papyro,ncc omni die,nefcio an 82 cala mo 82 pulpito 82 loco ufuali,habet cm res ea fua occulta myftc* ria,82 fit tn quodfaciunt, quia credunr. Air) aliu morbu, quern Teuto.das hcrtzgefpanft,id eft,pedoiis diftenfionc,quem eop bant argumento.Cfi menfura a cubito ad cubitû,non f^çqnalis menfuræ,apopliread collu puertiPeindenefcio qtmodis muc muradicingulo metientes, capitis dolorc mitigent, fic 82 alios oim membroru dolores. Mic ego uellem pueros intelligere 82 loqui ut mattes fuas,tam infignis iuftitiæ argucrcnt.Non enini dubiu, quin tefiftetent, amp;nbsp;fapientiores fe matribus {»barent.' liDicunt aût,(Çuis non mifereatur infantis 82 filij uteri fuicflc?’ fpondeo. Mtferendu,fed non ufqj ad feruitute diaboli,ucl natu ralem quarre medicina, ueldeum exora infimplicifide. Cureu quern deus creauit,diabolo feruandum 82 fanandu offersc Vc turn deus ad tentationeni iiicredulorum permittit talia fieri in

R. P. MARTINI LVTHËRIl PE X. PRAECEi infantibus, per malefîcos,ntdiabolum quærant, qui dcum ne^ glexerunt.Nelt;5 enim dubitandum eft,infantiû eiufmodi uexa^ tiones,quando(5 nô effenaturalcSjfed dæmonespermaleficoS ndiuratijta ctuciant parentes eoruin,occulto dei iudicio,fed iu ftifïîmOjUt probet fidein,uel illopj uel aliorû,aut utrofcg puniat ffSecundo.patres infiifflant paruulis in palatum, uel guttur,nc fcio quo morbo laborantibus.adducunt autem uerba ad adiui^ rationem idoneafeptem uicibus.

IJTertio.tQui pecorafignant atqj ficferuanta lupo,pefte,aqua. Igné, quin totam ciuitatem uel domum ab incédio polTuntita feruarer Infœlix lupus,iufte quçri poteft,portioneni fuam a deo datam, fibi ereptam per dæmonû fœderatos. Si lob ita fecilTet, fua pecora feruaflêtjfed non a deo laudatus effet.

IpJ^iarro.padem religione fruftus in agris ôd hortis côfignant Qdeo RhI ci,u t qui imbrem incrementum ex deo acceperunt, cuftodiam ex diabolo pétant, uelutcôtra deum pugnantes, ne auferat,quod dédit.

dXjuintoIgnem ÔC aquâ item ferpentes noueruntadiurare,ne pKori noceat ullo modo,id eft,ut res eorû non fit fubieâa deo. ÎQ^extof nfirmi dum nouent fanâis uota,deinceps peccatû pu tantmedicinis uti, ut.f.rentent deû fuis ftultis uotis. Attj fiqua millier inunfta fuerit olei facramento,eam per annü non nifi ni gris ueftibus oportet uti, nô faltare in chorea, nô dormire cum marito. ildeo diabolus familiare habet organu,fexum iftû fœ* mincû, ut ipfum in fua facra afeifeat, per ipfum fuas leges diftet fuas fuperftitionesf€minet,per oia contrarie deo, qui facra amp;nbsp;fa cerdotium amp;nbsp;uerbû fuum, uiris imponit. Vcrû longe præualec facerdotiû iftud muliebrejrepleuitq; has terras innumeris fuper ftitionibus,benediftionibus,documétis friuolis. A quibus Ion«* g^lus riment,^ a legibus amp;nbsp;facris/acerdotij uirilis ac diuini. iJSeptimo. Hue pertinent qui ominationes,auguria, ut croci^* tatum coruorumamp;aliorû,gentiliumpottentorum reliquias uel exempla,obferuant.

(J^âauo.lt;^iii dies Aegyptios obferuant,inprofedionibus,in teditUjin ædificijs, in negotijSjin ueftibus nouis induendis. Hi fificcrederent,quod ignis in hyeme gratior eft qin îEft:ate,Item qd in æftate conuenit foenu facere,fruges colligere ^ejede cre?*

jpTIS PëCLAMATIVNCVLAE P op V lare Si 1 derent. Au t quod onmi mane bonû fit exire, fi quis fanus fît 82 neceflitatem habet,Malum auteni,fî ægrotus fit. Quid enim ali ud ni^tur illufor ille diabolus,^ ut rurfum 82 nos eum ridea« mus^(His non longe iunguntur, qui inalioncm ucnarû, ablas âationepueropjjfalubritatem balneorû,82 opportunitaté femi nandovû, nô ck humorû QC, calorû opportunitatcjuel corpora necciritate,fed ex influciuijs planetarû ÔC ftellarum,nos docent Cum optimi medici doceant,neceffïtaté hicelTe unicâ regulami Nifî forte parant nos fame occidere,dum non permittunt nifii paucis diebus nos feminare. Sedbene habet,qd ifte nugæ a nu| Usuel paucifllmis(deo melius cogitante pro nobis^obferuâtur. IlMono fequit lauta ilia Aftrologia feu Mathematica,quæ ual^ cU cupit eflè fcientia, fed non potcft ftultitiâ ingenitam exuere« Hæceftquænosdocet,Quis,qualis,quantusuefitfuturus,quiamp; quis natus fuerit in horo fcopis fignop-sconfiliari) fcilicet diuin j fecreti,nec angelis noti. Vnû ego miror, quidnâ illis acciderit, nt non inuenerint ftellâ, q portendat,quis iuftus,qs peccator fit nafciturus. Quandoquidé fuos horofcopos maxime in homi=» nibus ualere uolunt.tum nô eft res tam parui momenti, iuftitiai pcccatum,ueritas, mendaciû, fed nec tam rara, fit balneator, cantator,trapezita,pifcator,orator,amator,quifuoshabéthoî» tofcopos. Cur ergo nullû ibi iuftitiæ 82 ueritatis fîgnumfAut fj cftjCur nun^ forcitur effeâumc'Siquidé omnis homo natcitun peccator, mendax,infipiens,licet nulla ftella ad hocfatqm fitcô fifta,nec mutatur un^, nifi fupercœlefti gratia uifîtetur. Aut efÇ cœlum adeo infeftum 82 incuriofum iuftitiæ 82 ueritatis, ut ui^ liflàma balnea influât 82 ludos 82 Veneres, iuftitiam aût omni^ no nefciatc Aut tam inuidus crcator,qui nullum fignû boni,fe4 tantû modo mali côftituit, quippe cû nullus homo nafcatur bo nus,litcp natura fua cuinfluentijs pfeueraturus malus. Hos ego inter fubtiles fatuos numeraiTem,!!!!! rudibus effent rudiores.

QSed pulcherrimefoluunt obiefta.d. Influentiæ no neceflfitat fed inclinant ad peccatû 82c. quafi non fit idipfum imprjflfimu fentire,quod deus fecerit creatura ad inclinationem peccati, 82 no potius ad ereftionetra iuftitiæ,ut omnia cooperentur in bo^ num, no in malu,hominibus. Aut quafiullus houn neceffitate compulfus peccct, 82 no potius femper uicliuatióe,lt;^uis iniiitu

R. P. MARTIN! LVTHERH PE X. PRAEÇEgt; dieet peccaref Omis mala indinacio, nô extra nos,fed in nobis eft.Sicutait Chriftus,De corde excuntcogitationes malæ,Non quod tntrat inhominé 8^c.EtB.[acob.Vnufquiflt;3} tentaf a coii cupifeentia fua abftraftus 8i. illeâus, quæ non fato, fed origine peccati uenit.Omia eninijquæ fedt deus,bona funt.Ideo ex na«» tura fiia,nô pntnifi ad bonum inclinare. Quale eft unûquodi^ taie 8ô operatur.Quod auté ad malnm feruiunt,non eft natura fediniuria eorum,ncut Paulus ait, Omniscreaturafubieäa eft uanitati non uolens.Illiautem naturam eorum faciunt uanita# tCjUolétes ex inftitutiôe dei ilia habercjUt ad peccandû inclinct# Cut ergo Adam ôôHcuam ante ferpentem non indinaueruti? Cur non Chriftumcair non VirgincmcFereat ea blafphemans impietas.Vox illa,uox partis Adam eft,quiamp;: ipfefuam indina tioncm ad mulierem trâftulit,id eft,creaturâ dei.d. Mulier, qua mihi dedifti 86c.Verû quam egregie mihi obftarct,fi ullum fan âorû, uel martyrum h is ufum effcjaut fcripfifle,aut approbafle polTent oftendere.Muncaût non modo nô approbauerût, fed ctiâ reprobauerût.prefertim B. Auguftinus in multis locis,tû B, Gre.Et tu inuenir ifta lâguidula infipictia, lâguidiores q credât. HÀbraham inquiunt docuit Aegyptios Aftrologiam, ut reftis cftlofeppus,quafilofeppus nufquam excelTerituerû, præfertim tam anhelus ludaicçgloriæappetitor.^ Abrahâ fine dubio do cuit Aegyptios deû cOlere, amp;nbsp;uerâ dei fapientiâ, Jicutôô de lo!« feph dicit Pfal.ciirj.Vr erudiret principes eius,ôô feues eins pru* dentiâ doceret. ^on eft credendu,fand:os ill os uiros, ncc aftro* nomiæ,multoiTiinus aftrologiæ operâ dediflcjquæ iuuentutis funt ftudia otiofa.Sed lofeppus ui dens huius feientiæ opinioné apud Græcos extolh,amp; in gloria efte, Engere uifus eft uoluifle, quo etiâ in hac re ludæi Græcis nô impares, fed fupiores effent, W in oîbus alrjs qcj facere conatus fuit,q ad uana gloria ptinét (UPtindemirum eft, dæmones non fuifle aliquando mutatos quitotfeculopi influcncrjs fubiedi, turn propiores quâ nos,uti« pote in aere habitâtes,funt. Non aût uenifle rtellarû influentias friper eos,aut eafdé ftellas,eodé modo cis fulfilfe, abfurdû uidet Manent ein obftinati in fua peruerfitate,nec ullo figno mutant cû noftreaiæbreuiffimo mométoinfluentiarû mutaridicant. CVkimq, Quid ad Mofen dicemus Deutero, quarto. Ne forte

PTIS PECLAMATIVNCVLAE POPVLARES. 1 §t* ekuatis oculis ad cœlum,uideas foleni amp;nbsp;lunâ, ÔC omnia aftra cœluquecrcauit dominus deus tuns in minifteriû cunâis genei bus amp;c.ïi in minifteriû,quomodo in dominiuc Atfubtiliterc. uadutjdicentes authoritate fui magiftri Ptoîomæi,Sapiens doi= minaturaftris, idco præuenire amp;nbsp;impedire poteftinfluctias ftel larum. ïrgo no lunt in dominiû Cipientibus,fed infipientibus tantunviÇuid aût Mofes,cunäis,inquit,gentibus in minifteriû Si cunftis,ergo uel cunâæ genres funt fapientes, ôi. ita domina cur aftris omnes,uel aliquæ tantummodo funt fhpientes,amp; fiet utnon cunftis gentibus fint creata in minifteriû. VelMofes ue rax,8ó tu mendax. Vt omittam quod fi etiam uere fipicns effet dominus aftrorum ,nihilominus falfum dixiffet Mofes, utpote quod aftra no miniftrent fapientibus etiä.fed magis impediunc ita ut niff illi fapientia præftarent, no poffint earum fata uitarc. Non ergo in minifteriû, fed in belkim fapientibus,amp; in domi* Ilium atqj tyrannidem infipientibus,dicendç fuiflent ftellæ créa tæ.Quod eft amp;nbsp;Mofen mendacrj arguere, amp;nbsp;deum crudelitatis accufare,omninoq? blafphemare. Sed hæc alrj latius traftarunt. Sat fit indicaffeuanitatemhaneprohibitam. Hierem.decimo.’ luxta uias gentium nolite dicere,amp; a fignis cocli nolite mecuere Solus enimdeus timendus eft in omnibus.Cetera omnia utmi nifteria in bonum eleftis cooperantiaeff'e,debemus intelligere. lt;r*3fgr tia ætas proprie eft uetularû.aut fimilia ill is operantiû, ut qui CÛ dæmonibus pacifcunt,de quibus paffim habetur notitia QjPrimo.Maleficiis poffunt oculos lædere,amp;: excæcare,corpo? tainfirmare, fagittare crura, imaginibus deuouere, amp;nbsp;proutlii= bet uel occidere,uel lenta 8^ incurabili plaga tandem confume# ^ut uidi plures talia paffbs, ({SecundojPofllinr tempertates,tonitrua cócitare,perdere fru^, ges,occidere pecora .Item butyrum,lac,cafeum alij s furari,id eft ^^ofte uel bipenne,uel niantili mulgere.

C[Tertio.Huc pertinent, qui fcieiitiâ quærunt per artem Noto» riam,de qua iniurefatis dicitur.ltem, lt;Qui occultaquærunt pec Cryftallum,ungueni,uelcburneûcapulum,tamen prins confe» cratum. hjec id poffunt,niff pnellæ uel pueri uirgines,in circulo inclufi, ne defit fpecies bona peffimo illi operi. Dicitur tame hii ■ ius infpeftionis myfteriûfallaciffïmû eflè.Huius generis funt, q

R. p: martini LVTHSRn PE X, praece» uiïga diiunatioiiiSjOcculcos quæfût chezanros,Maximcaût hi) quos aulgo uiros ÔC mulieres Cipientes(id eft, Magos ôôPhytO niffas^uocantjquopioraailaex diuerfis amp;loiiginqslocispetûr. Si qs aliqd aniifent,uel qdcuq; palTus fuen’t, cui’ ignoret autha té.Mirû hos, ab Epifcopis pniitti, impune talia publice andere.' ^[jQ^iarto.Œreditur a mulcis,quod equitent fuper fcobam, ali) fuper hircum^alr) fuper alias nugas,ad quendam locum, ubi ad conuiuiumconuenianteiusmyfterrj confortes,quod nonfolâ prohibitum eftfïeri,fed eciam credi, uerum effe, ut infra latius. Sicut Sô illud,q4od uemlar mutcntur in feles feu catos,amp; node uagentur,prohibitum eft credi,uerum efTe.

(Jj^into.dicitur apud aliquos,quandam dominam aliös He todiadem,alios dominam Hulde, alios Vencrem, per annum circumuehi,ac uclut luftralem Februum peragere, quæ hofpiti^ bus fuis relinquat, uel carbones, uel quifquilias currus fui, qux pofteainueniuntur elTe aurum amp;nbsp;argentum, utetiam in latina lingua-fit prouerbiû de carbonibus Qi. auro,hincfortenatum. ij^xto Jdabent quidam domefticos quofdam dæmones, uc^ lutLaresfamiliares olimhabebantur,qui aliquandoper diem apparent.Hos uulgo uocant alij vichtelen, air) helckeppelin. Et creditur domus fortunatiffima e(rc,qux talibus dæmonum illt;* lufionibus occupata fuerit,8C plus timent offendere eos dænKK nes,quam deum Qi totum mundum.

^^eptimo. Altquae ur diabolum inueniant, Ecclcftam circume tint uerfis ueftigqs, Qi contraquamfolitumeftfieri.Etinuento illis obuiofefe tradunt ei tn padum.Ex horö genere effe putan^ dæ fuut, quæ malû omen elTeputent, fimane obuiû habuerint Cacerdotem.fignant cm lefe cruce,ne mala eins diei incurrant,^ grimoóccurfu lacerdods fibiportendût,mgro diabolo,ftitura tï® dauo,funtlncubi Qi Succubi dçmonû,de qbus lati^ ftatîm: ^[Wono,etiâ ufj ad lacramentoß; iniuriam proficit iftanequi* «a fatanæ.SuiK em,qui baptizandis pueris,uerbenâ,cafeum, ne fcio deniq;,quenam alia,alltgât.Et quidé uerbena ilia, nomina tiffima eftfupftitionû miniftra,miris ceremonrjs hanc eflfodiût deinde cttfecrari faciunt.Ethorrenda temeritate tot nota dei 82 fandopi fup earn inuocant.f.ex aliquo ludæopftigiofo fedudL ^Pmittohicuieufttuamulierü, quibus aliquæ, philtraiuftfl*

FTÏS DECLAMATlVNCyLAE POPVLARE?:^; 15 •motKjfæpius mortis conficiunt Aliquæ in cibnm porcomni milcent,quo fagincntur foeHciusj|J8)mitto quod infantibus,ta fee iiel made laborantibiisjta folent confulere,ut pofitos in cal* date,igne fuppofito in aqua calida modefte coquant,alia foemi naaftante,alia circum domu ter currente,8ó per foramen inter* togantc,quid coquiSjilla turn re(pondente,coquo carnem uetc lenijUt noua fiat.Item,quod abladatos co periculo,timent rcla (fere, qd pueri exinde fint futuri maledid,8d linguæ malignæ, ^Omitto móftra q agunt in piculo partus.Rcligiofiffinw? lege* aam S.Margarethæ legût, Qc ipfi paflioni Chrifti præferût. Aliç femorale uiri,paturiéti in collo fufpendût,alrjfq5 nugis délirant. fJSunt præterea ftultœ quædâ,quæ cû ioeofe aliquoties diftum audierintjfi quid amiferis, Q/L reperire uolueris, daeleemofynâ calidani, fdlicet fimilam, 86 pone falem benediâû defuper, 82 mox inucnies.lt;Çuod illc ludens fie uoluit intelligi pone falem defuper,fdlicet fuper rem amiffam 82 inuenies.lllæ uero intelli* gut fuper fimilâ, Non qdbæc magna fint, fed quod indignûfit diabolû fie elcemofynas 82 falem benediftû in ludibriû uertere. Eiufdé lapientiæ mulicres funtillæ,quæ fimili ioco illuræ,fron* des illas,quæ in die S-Marci, per uiâ proceffionis proftratæ fue* runt,accipientes,fuper fata pifoKj 82 tàbarû uerrunt,fcilicet,quia didtur,qntalibusfrondibusncrrunturfata,faluaerunt,utgalli* næ,aut uolucres cocli, ea nô tollant,Non intelligentes,qn(id eft eo tempore quo)ucrrunt,nó taéluras id uolucres. |t quis huius feduâtiis fexus oïa ludicra,ridicula,falfa,uana 82 fuperftitiofa re cenfeatÆx prima Heuads ingenitû eft, falli 82 ludibrio haberi. tx rjs fimiiia penfentii^edquia funi^quihorû aîiqua fieri pofTe don creduntjalrj nimis crcdunt,ideo parumperdeiis uidendu«

^Primö.Noncredunt aliqui.poflTe Magas 82 Phytoniflas iftas tantum,ut tempeftates commoueant,corpori noceant,pecori* bus,rebus,filqs malum inférant 82c.Habentes banc fuæ fenten* tiæ caufam,quod non credunt eas,tn creaturis dei babere tanta poreftatem,nec dæmonibus tanta a deo permitti. Ettiimcn,cii Îlc omnia a deo inferri credantjUon ad deum confugiunt, talia quæda paflijideo pfuadendi funt ut fdant dîcn lones talia oino * çoÊê, permutente deo, ^od ex feriptura làtis probari poteft.

Job primo.Vbiignisdecoelocecidic, Si pecora cûfec tus occidit.Et uentus irruit 8ô domû eucrtitjfiliofcj eins oppreP fû.Item,candéin corpore eins percuflit ulcerepeflimo.Nontflï«’ me aût in anima eum tentauit, graniffima defperationis tenta** tione. ït m textus ibi dareexprimit utrû^, fcilicet qd diabolus hæc operatus fuerit,accepta licentia a deo. Et qd deus hæc eadc fecerit,ficut ibidé dicit. Ignis dei cecidit de cœlo Sic. amp;nbsp;ipfemec infra,Dominus dédit,dominus abftulit Sic. Cum tn dominq» ibi dicat ad diabolû.Ecce in manu tua font omia quæ habet, ipfe,tantû ne in anima eius extende manû.Si ergo ignem Si fui gura de cœlo poteft Satan iacere,8ô tanta mala facere, deo per« micteute,cur nô nunc idé non polTiqad padû fuû adiuratusc ÇSecundo./egyptiorum plagas,per angelos malos effe faftas teftatur PfaLlxxvij.Mifit iram Si indignationemjimmifTioncs per angelos malos. At illæ plagæ fuerunt maiores, quam nunc fmant ullæ maleficæ.

■flTertio.(ï2uot obfeflï recitanf in Euâgeliocquot animas quo* tidie occupât erroribus amp;nbsp;peccatis i An minus eft,animamim* mortale perdere,quâ membrum moriturô,aut aerem nexaref {[(Quarto. Moune omnes fanftos martyres, ipfe perfecutus eft amp;nbsp;occiditrDeiùq^ ipfiim dominum affumpfit, Si. de deferto in montem,de monte in pinnaculum rempli tranftulit. Item cum tdichaele Si angelis eius pugnat.

(JjiQuinto.Pafrio Chrifti hæc oîa fortins probat.Si em filius deî tanta fnftinuit a dæmonibus Si. mébris eorû,qd mirû,fi horrea noftrapofiitdeftruere,amp; rncbra pentere,eadépermilïione deic {JSexto Jllud nide,quomodo deus dat ta multis malis homini bus potertatem aburendi rebus,diuitiis, poteftate,dominio,in flliorû pernicié amp;L fuum peccatü. Multo magis dçmonibus per* mittit rerû abnfnm côtra nos,fine ut puniaqfiue ut erudiat nos* (fV erum eft antem qnod fine dei permiffione nec foliqm arboris Jnionere poffit,quia ut Chriftus ait,Sine nolnntate partis fui,nec arboris foliû caditin terra Jdeo Chriftianos oportet nolTehæc mala per demones Si magas fnas qnidé infcrri,fed ramen a deo fie ordinari.Bonû facit deus per feipfum,malum per malos.Vn de [ob(ut B. Augu.ait)nó dixit,dominus dédit,diabolus abftu* : lit.Sed dominus qui dédit,idem abftuhyied de ijs latins infra*

iJSecundu.Nimiu credût,qni uetulas mutari in catos poffe crc dunt,aut quafcunc^ alias formas, 8ô ad conuiuia uehi node. Et ad hoceft expreffus rextus.xxy.q, vi.cKec mirû,ne ulkis credac Suilt enim illufiones diaboli,non aût res uera.Sicut pulchrc pa# tetexquodâexemplo,quodïoannes Kcyferlperg récitât,lt;puod quædâ uetuia,uc prædicatorenïaigueret mendacij ,qui talia do cuit elle falfa,fero eo uocato,amp; in oculis eins fefe ungensjledenf in lintre piftorio,iamlt;5 uolens uehi,ecce ftatini obdormiuir, quibufda geftibusmouebatur doneecaderet defeamno ÔC uulnus in caput accipcret,tandé reuerfa ad fe,côuida è de illufio l^ex uulnere ôC cafu quantûlibet uidilTe fe iadaflet mirabilia fua Cidem patet ex V itis patrû, de uitgine a parentibus ad S.Maca rium duda,qnçab eo uifa cft eflè puellajCum alrjs uacca uiderct Et taies præftigiæ plures hodie quoq; fiunt,ut ille,qui ïudæo de bebat amp;nbsp;dormiens, paffus eft fibi crus totum a copore rapi, ut ludæû confunderetjdem de Monacho qdam refertur,quiplaii ftrum feeni prope confumpfit 6ôc.Multa de ijs ubicj referuutuc ÇPoteft enim diabolus fe mutare de perfona in perfonam, 60 iniris modis ludere fenfum,de quo inlegendaS.Martini.Vbi u nus omniû fenfus illufit, cœlefti quadâuefte, a diabolo fub no= mine Chrifti donatus. Simile de quadam Moniali, quæ in fuo çubiculo fedés, uifa eft ab alijs laciniofo pallio feminuda,8ó bu?s balo ftercore caput uelata,quæ tarnen fefe credebat in fulgentif^ fima uefte ac aurea corona federe, a Chrifto decorata(ptem 62 illud in legeda fanfti Andreæ,quomodo in forma fpeciofæ mu lier is tantum uirum illufit. Item de Equeftre illo,qui fero in ho fpitium ueniens,iucûdo conuiuio inter pucllas 62 choreas 62 e^ pulas fibi uifus,mane iacuit in proftindo Into, 62 equus eins ad arborem ieiunus ligatus.led omnium efficaciflimû eft quod in legenda fandi Germani Altifiodorenfis Epifeopi (Vide Catalo gum Sandorû lib.vi.ca.ix. ) Cum enim aliquando hofpitatus fuiffct362 i.am dormituriadhuc mcnfampararentfuis(ut requis fiti ab eo dicebant)uicinis in noâe futuris.Tandemille,uenien^ tesadiurauit,excitato patrefamilias cû fuis,perconratus an noamp; feilt iftos.illis uero alTerentibuSjiuffit, ut ad uicinos irrent uide#. re,an domi eflent, 82 inuenti lunt oés dormieiites in le^tis fuis, fie euideiiter illufio dæmonû 62 patuit 62 difparuit eo iubéte

R. P. MARTINI LVTHÉRÎrtfE X.~PRÄßCäL CÂt ut côtentiofis quolt;5 fatifFaciam. Dicunt cnim mulieres iii Catos fuilTe mutatas,eo argumento uerum elTe, quod quidarn aiidaculusin tiacua domodortniens, pki tes uulncrauerit tales catos,malle aûc fafto,multæ uetulæ fint mnentæ fie nuliieratap* Vel enim idfidnm eft,uel dæmones uere uetulas ipfiuiilneraiie riint,iit rei meiidaci ftdé faciant,ac fi uere uetulas tlle uulneraflèc qui catos(id eftdæmoiies)uifus eft uulnerare,poteft inq fieri,uc uetulæ, ill foniiio uel extafi difcurrere,uulnerari, fibi uideantuc aiin tfi in lefto iaceant quietæ,amp;: uere uulnereirf a dæmonibus ut poftea credant fcfe ueredifcurrifle,amp; ab alio uulneratas effe* Taie eft quoep de cquitando fuper feopam.

De Hærodiade amp;nbsp;Larib’ fatis nianifeftu efbfcilicet cé demones.' eWertjo deincubis amp;Succubis tradût infignes authores,gd po teft Satan in fpede'mulieris luccûbere uiro.öó accepto feniie,rnc funi incûbere fœniinæ,ÔÔ ita generate. Sic cm Ibllicitauit quen^ dam ereiiiitd ufcg ad obfccEniratc,amp;r poftea euanuit,ut récitât S. loan, primus eremitarû apud Hieronymû. Quin diciF,qnlt;5g dia bolus in fpecie infântis fuifre,amp; uix quinq? nurricesei fatts fuifle CpQuarto de rjs qui ueliuntur pallio pro^ dubiro, poteft fieri ut uehaiitur paruo fpacio, nefeio an rn longinquo, lâltem tara breui tempore itt dicitur. Hocfcio ctiam fi non uere udianturi pofte eum ficludere omnem fenfum,ut ille,qui uehiturjfit quie tus, 8d tarnen exiftimet fe uehi ad dominam fuani, atiÿ cuni ea oiiinia peragere,quæ taiiieii mera fint phantafmata.

C^iniile indicium mihi eft de atterentibus a longe cibos 8C po^ tus,nec obftat quod pofte.i agnofcaiit uere loca,ubi fuiffê fe dilt; ^it,quia potuitfiniilesl’pecies feiifibus ingerere.

([Sicetiâ de niiniftris qs adducis,cuius id indiciû uidetur,qa nô quot;nbsp;^niittit aliquis eos 311oqut,ne uidelicet euaiiefcât fient fnmus.

ijyitimo deijs, quæ in Chiyftallfs nel eborc uel ungne uiden'« tnr,ccrtuni eft eftêpreftigium diaboli,figuras fingentis in Chrp ftalliSjqnantuHi fibi pemiittitnr,non enim femper nec coram o fnnibns id poteft,nt fatis compertnm eft,

C^edex rjs cætera indicent.Infinit.a cm finit, amp;nbsp;qnotidieauge^ fouit einfmodi portentorû gna,defeân opération* in uinea dni ÇHæcaût oîa faciliora ô!. leuicnla finit apud diabolu, puta qni^ - Uis G3îiiço51ailus ôi phâtaûas illtiditj infirmas partes homing

Sed maiori fubtilitatc, ut amp;nbsp;maiori ^iciilo illiidit mentibus UKeUedibus.Et quaii^ Hint plurimi,quoiu fenfus illulionibus e ius parent, tfi multo piures illudit mente, fcilicet doflos in fcri* pturiSjlanftos in opibus,ita nt ab Apoftolo proprio titulo infi^ gniaturfCorrnptor mentiii,ficut Hend fednxit aftutiafua, adeo ur amp;nbsp;in angclii lucis fefe tranffiguretjunde ÔC B. Ainbrofius fer. de pont.Supplantatores inuifi per ocs nias ex ten dût laqueos in nnmerabilibus mortibus expauefcendos, Animaliapufilla cum magnis,8ó reptilia quoi,« no eft numerus,Ita impoffibile fit ullu boiem efle tutu,in quocum^ ope,(ênfu,tncelleâu fuo,nifi qui af fiduefibijf fl fufpeäus timet in oibus, amp;nbsp;cum lob oia opera fua ueretur. Sed heu ÖÓ proh dolor, qua iecuri fumus hodie td infi* mi q fummi,dofti amp;nbsp;paritcr indodi, tancp diabolus fit morni:« «s,adeo ut pro noftris opinionibus, etid cruentiflima geramus bcna,aut fine fine litigemus amp;L contendamus,Sic meruit iniqui tas iioftra,ut in fenfum repi^u traderemur. fgif de rudiorib» 6C fenfualibus hæc fint fatia^quit aliud genus tranfgreflionis liempe eoru/jui fpecie bona illuduntur.Quoj« rurfus duæ func fpecies. Altera coru,qui circa reliquias amp;nbsp;tieiicrationé fandoru exccdunt. Alteraeo?it,quifapicnria amp;nbsp;iuftitia propria fupbiunc priore,prius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( contra deum.

CjDiiobusmodiscoluturanobis S^inuocantur fandi.Primo propter temporalia amp;nbsp;corporalia dutaxat,|t hi falfe colunt fan dosjmo magis feipfos in illis,quia fua quærunt, nô ea quæ del funt. Ac ideo Landos prope in idola fibi tranfformant.Hos fane B. Augu.non penitus reijcit,lêd ira duntaxat cómcndat, ut cos mcliores afi*erat,qud cos,qui per pada diaboh,temporalia qute tunt.Mclius eft cnim etiam temporalia a deo petere, qud a dia^ bolo.Sed per hocnon funt cómendati,ïmo nee Chriftiani.Mo dicalaus eft,immo magnü uituperium, nó cflebonos nifi peffï mis Olm comparent, tt tarnen deus qui dat etid pullis coruoru cfóSjin hoe cultu eos exaudit largtt petita,ut p fcrip.probaf, HPrimo perNaaman Syrum toti Syriac falutem dedit,licet ille ^et idololatra,tamen magnus apud regem Syriæ. (fSecundo,Samaritani ubi coeperunt deum colere, fimul cum dijs fuis (quod impofliibile eft placere deo) liberati funt a Iconic bus quibus deuorabantur.

R. P. MARTIN! LVTHERII DE X. PRAÉCÈ/ CJTerrio, Achab alrjs mnltis regibus idololatris maliSjde* dumulriplices uiftorias,amp;beneficiapropter aliqua opera ex^ terne hominibus apparentia.

(J^Quarto,Beatus Auguftinasltt ciui.vtrj.diirerit Rhomanis concefTum a deo tam ingeiis imperium,propter infignes quaP dam eorum uirtutes,cum tarnen deo placere iiô potuerintjfed ^ud homines id tantummodo merebantur.

d/Çuinto.Iudæis folo timoré pœnæ peccatü uitâtibus fæpe pc p^cit,licet effent populus femp errans cordé, SZ difplicens deo tJSexto.Etnunc quocgpelles,bella, famesfæpiusauertitdeus propter emenda folo timoré inceptam,cum tarnen nô placeat deocoafta poenitentia, quæ minus eftquam dimidia potentia ^d fane patet,quia remifla plaga,mox redeunt ad ingenium ec mores priores,îmo peiores.Hiomesficut deum coluntôô bene Liiuunt propter temporalia, ita receperût mercede fuam. Ita 62 cû Tandis dei agimus, quos nô ultra colimus qua pes aut caput doret,aut marfupiu eget. It quanqua hæc fint nobis inutilia 62 ftultaapuddeii,necdeo,necfanfl:is placita, tnproTuntad glo^ rid dei,quiex omnibus poteftelicerebona.Cuius denicj naturç eft etid ftultfs,imo inimicis 62 blafphemis benefacere,pluere fu* per gratos 62 ingratos, ut eo ipfo nos doceret, hæc non effe ea propter quæ fit colendus ipfe uel fandus quifqua, di uiderimuS «a non rogatum necj cultum peffimis quibufc^ copiofelargiri, MPÄtcB quohæcclariusintelligantur, aliquot enumeremus fan ^rum,quorum fuperftitiofus cultus omnibus notus eft. nbsp;nbsp;nbsp;'

Primus eftS. Antonius, qui pro igne facro a multis, alioqui nunquam cognofcendus,colitur,62 ita colitur,ut eo prope uen turn Tit impietatis,quod ipfum fandum uirum poffe credant Tu fc uiribus Ten dono Tibi a deo collato, iftas curationes tribuere. Adeo nona deoper interceffionem Tandi Antoni) ,Tedueluc ab ipTo Tolo Antonio petunt quod uolût,nihil memores inters ceffioBis. IDeinde hancgratiam curationis ita apud hue Tolum c|uærunt,utaut neTcire aut non credere uideantur, deum pofte idem,per quemlibet alium conferre. Interim autem nullus pla* l■^eauditur,quiidaB.Antonio^mploret,ut62ipfemereaturIæ titiam Tpiritus,cætei-aslt;5 uirtutes Antoni) imitari,de quibus (3^ men in legenda eius memoria eft, nihil prorfus de igne, '

PTIS PECLAMATiVNCVLAE POPVLARES. ^Secundus eft ranftus Sebaftianus, imus oïm, qui proptcrpc* ftêm colitur^niri quodnuperfociü admifit S.Martinü, SC S.Ko chinm nó ingratæ prorfus uitæ Sé auchoritacis.Horü trium fan«-ftimoniü amp;nbsp;fidé yprorfns nemo eft qui curet poftulare ljÊt fane ut amp;nbsp;ego ineptias fufpicionis mea? effutia, uideii poteft, nónulï= lös fanótos mera noim allulïone præ cæteris in hæcoffida inuoî^ catos. Siquidé S.Tonij Italica allufioneprope fonat acfi fan dus ignis,id cftfacer ignis dicereSjquafi is propter nomen fuûjfacro igni fit rcmediabilis patronus,quomodo ôé Gentiles Romani Febrem 8ô alias allufiones rerû,dis tribuenlt.Sic Qé Sebaftianus fand paftian,quafi pro pefte, idem ualeat folus, cû nihil in eorû uita de peftilentialégat.Vndc 8é in kalia,hij duo præceteris hô fecus honorâtur, acfi inter genres uideres numinalæuaplacari. Clam fandus Rochius nomen habet,quod Germanice uindi=* ftam fonat, 8ô iram,quafi ipfe ideo utilis fit uindidam dei auers tere,quia Rochius uel uere uocatur uel fingitur. Huius tarnen le fiwda,fi recipitur talia quædam narrat.

«ïertius Valentinus,morbi caduci præfedus,qucm cum nihil legimus egiffe cum hoc morbo,prope iurarem ex allufiôe Ger* |■hanica,eum in huius auxilf) fortem ucnilfe.Nam cadcre,uallen fignificat,quodad Valentinum quam proximealludir.^ecmi turn, cum 8é fandu Vicentium fuperftitiofæ mulierculæ depu* tauerint,rebus pditis inueniendis,eadem dudæ allufione.Gcr* manice enim inuenire, uinden dicitur, Arque, ideo Vincétium feruum perditarum return 8é cuftodem conftituerunt.

eft magnû nec mirum, quod deus hæc fieri permittit, Sé continuis adhucbenefictjs eadem profequitur,amp; ecdefia fimili ter approbat,præfertim de S. Antonio,quia ut dixi,deo parum cura eft de his tribuendis,quç etiam hoftibus tribuit. ït finit uel ftultos uel infivmos in fide,interim iftis gaudere bonis,dum nó funt melioribus digni,ucl donee meliorum capaces fucrint.

(pQua rtus ejlGhriftophorus, ex legenda non tarn apocrypha quam fufpeda,tantum ramen habens honoris, ut nullus Apo* ftolorum fit cum eo conferendus, etiam fi in media Biblia cius gefta fcribanrur, nec ramen ideo honoratut, quodhominibus temiffionem peccatotnm Sé fidem gratiatnue dei impetretjfed

R. P, MARTINI LVTHERÏI DE X, PRAECE^ fiait extant uerfiaili hoc cuitu digniffinii.

Œhrirtophore faiiae5uirtutes l'unt tibi tantæ, (Qui te mane uidet,noaurno tempore ridet, l^ec Satanas cædat,nec mors (ubitanea lædaç

ltPrimum,uidenthicimpius uirtutes tantas non deo,fedinia gini ligneæ amp;nbsp;pidæ tribuat,non (altem fidci tribuit^quæ fola fa citjfi quid impétrant fanfti,ut accipiamus.

([Secundû,uellem doceri,quafctiptura,quibus miraculis pro^ batum fit,id polTe imaginem Chriftophori præftare.Itafub pie tatis (pecie,diim facerdotiû ecdefiæ dormit autlucris inhiat,ini’ grelTiira e(l ingens pelagus (ùperRitionûjncmine prohibcnte,

ertium, Cur potifïimû uefperi ridet, qui mane fpeâaueritc* Quid fl uefperi fpeâaretr Adeo ne uirtutem fuam matutinæ iiv fpedioni alligaiiit, ut qui manefuerit oblitus, aut tardius uene^ titjqcunc^ deinceps diei temporefpeftauerit fruftra fpedaueritr ^(Quartum. Cur non qui fidem tuam imitatus fuerit, femper ridebit 7 qui pafliis tuent teaim, tecum gaudebit7 Scd abfit ut p rnitari uelint, qui illa quærunt. Abfitetiam ut ilia quærant, aut îta quærant,qui imitari uolunt.

€ur nô Crux Chrifti infpeda facit ridereinfpedores ^abctauthoritatcfcripturtcrnifimeliorforteimagoChriftoï’ |plmriçjChfi,cû crux Chri,ipfa fit uere fola qdâ Chriftophorus. ïJSextum. oîm peffimû, quod hac ratione homines plus dilp gunt,plus colunt,dtligentius infpedant, plufqj in ipfo côfidunt quâtn ipfum Chriftû,ut oftendantjfc non laudare deum in fan dis eius,fed feipfos,quia non gloriam dci,fed fuum cómoduni Btlt;5 id palam, perfricatacp fronte plane confitentes fe morboru gratia quærere.Melius erat fandos imitando,fubita morte præ uentû faluari,qu«â non imitando naturaliter morienté dânari. fJVidetur amp;nbsp;hic fandus a militibus lt;Sô nobilibus amp;nbsp;generofis primo repertus,quippe quibus in bellis mors fubita,! euto.ge:’ ende todt,eft formidabilis,maxime reperds Boardis. At nô co* gitant quod frequentius ibidem moriuntur ftante morte,T eib des (leende tods,amp; non folum desgeende rods. |[Septimum,(Quod homines ex hoc fecuri quærunt elTe, amp;nbsp;(î* ne timoré dei uiuere,cum omnis cultura faiidorum pro timoré

TTfS PËCLAMATIVNCVLAE POPVLAREy.' 1 ^lt;57quot; dei fit inflituta, ut homines ad poenitenria ptonocet, memoria mortis fiiggcrat,uitam futiirâ oftendat. At tilt folum ut fugianc hæcSôteiieantina.Quaredfcendum eftChiifto,utucrbûfuuni fetraftet,qiiando dixit, Vigilate,quta nefcitis diem,nelt;ÿ horani Quia inuenimus Chnftophorû,qui pro nobis fterteiitibus uigi letjSi integru diem fecuri habeamus,nedum hora nefciamus» HjQuod fi ôii Chriftophorus ahuminucniffetChriftophorura quo infpefto amp;nbsp;ipfe tutus fuifler ne deus aim peraneret, quos= modo ad martyriû perueniflèt lt;: fiquidem eo ulij tandem hæc iam no infirmitaSjCed impietas procedit,ut ctiam deus fuo im^ perio priuetur,utquiinf^ftores Chriftophorinos,necaqua, necigne,nec ulla creatura pofliteo die occidere.

^(Quintus eft fandus Laurentius,que, utferuet domu ab igne, ieiunio primii honorant,deinde intefto eins, necfcintillä ignis tota die in domo patiunt,In alijs tame domibus utuntur igne, quo cibos coquant. Aefieno Laurentiii,fed igné potius tinrent 6^ colunt. At forte tarn ftultifunt quod ignem S.Laurentio inui fum credût, quia fit in illo aduftus amp;nbsp;toftus, ut ubiigné uiderit, recordatus iniuriæ irafcatur in eos,qui eum habent.Quod fi ita enet,nullû Chriftianii liceret aliquo die ignem habere. An quia liiperauit igné,ideo dominus ignis fiidus cftcQuod quidem ue rum eft,imo ôi diabolipeccati, mundi amp;nbsp;carnis nbsp;oim malos

tum.Cur ergo pro folo igne colitur c Aut cur no eundem colis^ pro impietate 86 furore,ira, fuperbia, qnibus in Decio amp;nbsp;minis ftris luis operätibuSjigne toftus eft,quas denitç fuperauit, amp;nbsp;ad hue in te fuperare poteft precibus fuis c Sed h æc etiam alibi quä in lando Laurcntio queri poterant. ideo fit ipfe tantû ignis obs feruacor.Gui adiundns eft focius fandus Florianus amp;nbsp;ipfe igno tæ uitæ amp;nbsp;nominis,nec apud ipfos ullo modo cognitus,quatn quod in papyro uident eum pidu,eff'undere aquam tn ardente dmnii.hoc enim contenti funt,quia amp;nbsp;hoefolu in eo quaerunt^’ (|^jliquos breuiter tranfimus. Sandus Vitus fuâfortem habet in mifera ilia faltatione. Sandus Erafmus auarorii patronus,fic tarnen ut certq numero orationt'i 8ó cereolis colatur, turn fane inundabit diuitias. Q^id enim aliud ageret tarn otiofus c led amp;nbsp;S.Luduicus de ordine Minoru, quoniä femel cereuifiam cu# tapit in pitajiani inwtuo 0^ beato, aliud ageu nó licet genitus%

R. P. MARTINI LVTHERH DE X. PRAEÇB/ C^anftus Viietidelinus paftoCji^m luilior eft omnibus canibuS aduerfus omnes lupos. Et uiuusfua unius hominis pauit pecof raj mortuus omniû cogitur pafcere. Adhuc nô pudet nos Chri* ftianos ita in fanâos partiri négocia reru temporaliû,acfi eflenf nunc fafti fcrui,amp; mancipia arnficû,ica ut.prope redierit ea Ler^î na fuperftitionuni, ut rurfus Roinanorû illud Chaos deorum, quoddain Pantheon denuo cxtruxcrimus,atque hoc ipfum non pro alia caufa,quam ut hic tancummodo bene habeamus, IJÎam aliquot etiâ foeminas fanftas fubiungamus,inter quaSjUC tecetior fimul amp;nbsp;antiquior,ita merito prior eft S, Anna,cuius le genda^cû fit dubiofiffima,hoc tir fuit ôô eft noie uel gratiflima» qd noua uenit,quia faftidire cœpimus ueterajô^ ea q certiflîmâ habent authoritaté.Sed multo gratiotjqd non uenit uacua5fed diuitijs plena,nihil prorfus promotura,fi paupertatc adducerec 4[Secundo,quod ipfa pene fupra B. Virgo extollitur,fic femâ= per noua fefta derogant priftinis,amp; extollimus rccentia,magis duéli uulgi concurfu,quatn fideli deuotione.

. ^ertio,quod plani'i ôô aperti'i eft,eam cœpiflè coli propter di intias ex apocry^pha ilia amp;nbsp;uehemcter fufpeda legenda,ubi Infor ille depauperatus,rurfum,etiâ de cœlOjCuratns cftjUt diues fieret ([Hoc enim folum in tota ifta legenda notauit oculus neqnani auaritiæ.Et ob huitis fandæ matris fcftum,nunc omnium alio# xum fandorum fefta, nonnihil obfcuritatis accipere neceflè eft, præfertim apoftolorum,forte,quia paupertatc docuerunt. At? lt;5 utinam fandâ Annam ita pro diuitijs colerent, ut amp;nbsp;alia quae fpiritus funt quærcrent.quo modo ecclefia facit,ut collede quas uocant,eius diei oftcndunt.Sed pro his Cfedunt fe fatis multa fe ftahabere,ufc|; adfaftidiumetiam iam diu frequentata.

XiSecuda eft S.Barbara,ad cuius legcdæ fimilitudiné multç aliç fabricatæ,Vt Catharinæ,Dorotheæ,Margaretæ. Earn nero qui religiofîflime colunt,id quærûtjne fine fiicramcto moriant, qd nô adeo damnabile foret. Alij ne prægnâs pcriclitetur in partu. (THæc enim amp;nbsp;alialegitur eadé S.Martyr in tranfitu fuo orafle, •ut fi quis eins memoria ageret,hec obtineret. frimibomnium teftimonio,legenda ilia amp;nbsp;apocrypha eft,amp;: fufpeda. prefertim fcribatur fuiftèdifcipula Origenis,amp;: tâtæ uirginis nô memi^“ nerit Eufebius. Bgt;eni^ in legenda S.Catharinæ, multa eflê uel

intermixta, nemo fentit, nifi cui nullus eft nafus.CDd uero ego miroc pro mea temeritate, an fandæ illæ martyres pro Ch ri ito morientes, tantam arrogantiâ uel habuennt uel fimulauerinr, ut optarint abhominibus colijaut certæ fuerint/uturujUt colelt;? rentur.Sed ôi. illud uide, ipfæ morientesnon orant pro fuis cul toribuSjUt iufti ôlt;^ faluifiant,fed ut diuiLias,fanitat€m,fecuritatê quæ omnia per mortem ipfæ contemnunc,obtineant fortaflc non eadem bona alrjs prouidcntes, ad quæ ipfæ iam pergunt*-, Inde nimirum fadû eft,ut memoria paffionis Barbarinæ,8ô fi miliû diligentius pcragatur,quâ ipfius Chrifti,quæ uirtus eft o«» mnium illarumpaffionû. led fine,cæci efle ftudio conamur,a lioqui palpare poffemus agnofcere,quod hodic in scclefia h» fanài plus habent honoris, quotum legendæ plus habentfabu larum,autlucri aut cômodi.Feramus ergo nos quolt;5 illorû in» firmitatem,donecerudiantur 8ô formentur in meliorc fenfum (ÎTertio.Sandaluliana 80 Othilja ophthalmicæ funt,qa a niftJ: lis coluntur,nifi quioculis laborant, nec plancpropter aliudcp^ oculos, uolentes ex femel fido miraculo ius naturale, 8^ intalli bilem confequentiam facere,quod certe non longe mihi a ten» tatione dei uidetur abeffe.

(TSanda Apolonia pro dolore dentium, perpetuo cultu hono ratur,atqfpro alio nullo. Annofam eius uirginitatem 8i arden» tiftimam fidem,nemo eft qui meminerit.

(TSanda Scholaftica^domina fada eft tonitruû.Et plane hanc fi demln muliercûlîs fcio regnare,quod in quamn^ re audierint aliquem fandû uerfatû,hunc in eadem credunt plurimû ualere, ac uelut dominû conftitutum(^ facerdotes aliquot hanc fupec * toionem non reprimunt,maxime fi ôï lucrum odoretur. , (pgitur ficut dixi,permittit hæc deus,8ô largitur ea quæ petunf nô quod magnaftnt,fed quia bonus 8i clemens ta infirmos ita fouens,q indignes ita remunerans,quorû ignauus anîus nefeie meliora 86 æterna petere, quæ ueje deû decet 8ô dcledatpeti 8i largiri.Nam qui rite deû amp;nbsp;fandos colût,quærenres primo glo riâ dei in illis,86 imitationc, ficut facit eedefia in fuis colledis, ta lia non petunt,îmo fi habent auferunf ab eis,ut fola fapiant fpi» ritualia.MIec meliorifigno cognofeunf amp;nbsp;difcernuntur,ueri eql totes a falfis,q fi illis au^tantur,iftis côfeiantuc copiæ tempoca^=

r.'g MARTINI LVTHBRU PE X, PKAEOËlt; linm.Sicntenim deus iuftiriacexteiiori côfcrtextcriora bona,3£ aufert interiora. ita luftitiæ iureriori confert intcriora, Sé aufert cxtctiora.(Çuod in omnibus fanftis patet,quibusfi non in efFc ÖUjtamc in afFeöu abftulit tcmporalia.Ideo licet tales nihil me^ ceanturin cœlojtamen mercntuc in terra,Et in hocbenefaciût, quod nô a diabolo hæc petut.ïie enim amp;nbsp;facerdotes religio fos multos, pinguiter lt;36 fuauiter paicit, qui tarnen in tota uita lîihil agunt,^ quodhoras canonicas amp;nbsp;frigide amp;nbsp;inuitelégunt femper, orantnunq^. in quo ut fibi fatiffeciffe uidentur deo, îta deus fibi quoqg fatiffecifle uidef, fi eos uelut altilia faginet in hacuita.Sedogganniunthicaliqui contention, me temerariû efie,quiproneceiritatecorporalifanftosinuoeariprohibeam, cûccclefiaquocporet apericulis mentis amp;nbsp;corporis per eorum înterceffîonem liberari,ut ibi,Et ab adueiütateliberemur in cor cprcjôô a prauis cogitationibus mûdemur in mente^dô fimilia VBïcinde adornant fuam piam, ut uocant intentioncm,quod temporalia non quærunt, nifi quatenus per ea cômodius fpiri^ tualia quærcre poffint,6ô diutius idco uiuetc uolunt,amp; fani,u£ juttere,boni fieri poflint.

X^ertio,qd nônullis fit pfuafumjUt loan.Gerfon fentitjfanftis în cœlo,ficcfle dillribüta dona eiufmodi,ficuti in terris habue* tunt dona diuerfii fpiritu^iuxta lUu^ i.Cor.xij. Alrj gratia cura» tionum Q^c, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IjAdhaèc

CJPrimo illud Chrifti oppono, Primum quaerite rcgnum deî ïuftitiam eius, amp;: hæcomnia adijcientur uobis.Et iterum,Hæc enim omnia gentes inquirunt. Si Chriftus eos appellat genres qui talia quærunt,fpcio mihi licere eos infirmos Chriftianos ap ]^are,aut certe ignauos amp;nbsp;pufilli defvderij homines.

X^eaindo,Necprohibeofanâos inuocari pro temporalibus, fed quod folû pro temporalibus id faciant^damnOjnegledis co tum uirtutibus amp;nbsp;excmplis.Oftende tu unum ex oibus fanftis, qui pro humilitatCjUel alia uirtutc,untû habeat cócurlum cultu note, quatum habet fandus Valentinus pro morbo caduco.

4p'ertio,fateor, quod ccclcfainlitanijs a fulgure 8^ tempefta» te,alrjfc^ corporalilsus neceflitatibus,orat.Sed ordine redo id fa cit, primu mifericordiam, 6^ rcmiflionem peccatorû. Nam 6^ Paulus iuflit oiari,ut pacem (vanquillitaté haberemus in uita

PTIS PECLAMATIVNCVLAË POPVtARgS^ |8‘ ^tu quocp fac,8i uiucs, atcg ex me nihil audies cótrattum tibü ^lt;^ai:to,faccor,infifmis iii fidelicere, «c fanitatem óc uitâ pc* tant,quo deinceps melius uiuanr.Scd duo hic dicam.Quis (cit, aut de feipfo audct affïrmare, tam purum le habere cor, ut tant fimplid in tentione ilia pctat Quod maior pars finiulet potius einendationc uitæ,exitus probat. Natn feie 8ó femper efficiunt peiores,qui ex. plaga, aut caftigatione dei liberätur importunis fuis dbtis, uthocipfo deus ftultitiam noftram uideatur teftart, fcilicetnos nó intelligere,quod dum flagellat,f3nat,amp; dum re* mictit manum ad noftrii uotum, potius magis finit a'grotarc. tfßecundo -, h uis uitâ emendate,nunc^ id melius feceris,^ fi in nageHodd eft,ueriirtma cmendatióe,86 medicina uitæ, cœpto perfeueres ufcg ad mortem.Hec enim emendatio uitæ,tamo eft „ folidior,8i conftantior,quo non ex te,fed ex deo longe uotum tuum praeueniente coepit. Aut quomodo poffum nunc recitare omnem gloriâ dignitaté uitæ paffiuæ cStulti fumusomnes qui uitâ præfumimus emendate in bona u31itHdine,quam in ac 7^ gritudine nó intelltgamus earn effe emendart coeptam, amp;nbsp;Ion* gc eflc excellentioré,quam omnc uitâ aftiuam.CÇuate Chriftia* nis id potius fuadendû effet, ut no modo ægricudineslibenteE ferrent,fed amp;nbsp;ipfani morte quantocius optareut uenire.Nihil u tilius Chriftiano,quâ mori uelocifïime, ut S.Cy;prianus docet^ At nos luuenaîe magis audimus,Orandû eft,ut fit mens fana in corpore fano.nô ficB. Augu.Qÿando nos fiamus fani,tunc ma xime cpcupifcentiæ morbus eft inCanus. nô quod quærenda fit mala ualetudo,fed ^d illata per deum, ut optimus nuncius dei ^xcipienda.quia nnllû bonû fine uoluntatc dei quætendû eft II^into,hoc ipfum 4^5 deus optime prouidit,ut aliqui fanéti l^canf fqrmidabileSjôô uelut uindices, propter obftinatos 8i duras ceruices.Sicut S.Antonius,6^ nônulli alq. Atnos Chriftia nos docem’,quo^ eft fiducia,ut fâôru cofortio aliqn copulenf, ^exto,fcio noua illam opinionem eotum, quodficut in uîta ßnäi diuerfis donis fpiritus étant dotati,Ita amp;nbsp;nûc in cœlo eof* dé habere,difFerentes gratias auxiliandi,fed ego no uideo, quo id pofïînt probare, nifi arguendo a fimüi, 4d argumentû in rjs quæ funtfidei, eftnoccntiffimû. Quid an aliud facit diabolus, ci in angelum Iods fefe ttanffigorat, quod arguit a fimilifaut

R, P. MARTINI ÜVTHERn DE X, PRAëCE^ quot errores fti ieccefiâ inundauerut fub nomine Chiifti,amp;!: fan* dornm cius,fi.ib fpecie fanâitatis,ftib pia,iit dicitufjintenrione, ÖÓ zelo catholicæ fidei,id eft,afimilifimmo quot ueiitates reij# duntur fub pietatc aurium nimis tenera fub nomine fcandalk (lîdègo uideo,quod ecdefia non dicit, Sande Paule cura mea ifâlnera.fed, Ora pro mejdeo fciendum eft, quod omnes fan* di omnia poffunt, amp;nbsp;tantum per eos tibi a deo dari, quantum credis te accepturum. Quare omnia tua cômendes ei, in quem imagis es afFedus, primum peccata tua 86 iiecefTitatem aniinæ, ficutfanda Cæciliafecir in nuptrjs fuis. Omnes fandos per ordj nem’inuocans,pro fua caftitate (eruanda apud deum. f£Quo^ faneetiâ B. Aug.in quadâ Epiftola fentit.quod uidcli* cet deus per unû fandûjmo in uno loco facit, qd in alio non fà rit,non improbo.Quis confiliu dei nouitcfi ipfe diftribuerit,rc de diftributû eft./t nô ideo tibi falutare eft in findos partiri ne gotia,p tua fumptiôe.unde nô dixit,cp martyres alia amp;nbsp;alia do* naacceperintîgloria,fedait,Nóuoluitfieri in oibus meniorrjs fandoiy ifta,quæ in illo fiunt amp;:c.Etfi, ut dixi,deus ita fuffert in* firmos, q talia folu quærunt in fandis,donans pro fua uolunta te,qd quærut,noftrû tn eft,Chriftianos erudite,8c ad perfedio* nem inducere,8ó ea, quæ funtfalubria, amp;nbsp;meritoria docere, nc aliqn ad id labant erroris,ut ex fandis deifibi idola fingät.Necg tm eft meritu fanari corpuSjaut pecunia augeri,fed infirmari 8i eger^d dcmum eftpulchtumfimeritum prudenter tuleris,

(ISccundo colnntur fandi uere 8^ interne,Hic ante cultus con* fiftit in laude cordis primum, deinde in uoce 8^ opere foris, id eft,quando deus laudatur in fandis,amp; fandi laudantur in deo, ficut fcriptum eft, Laudate dominu in fandis eins, laudate cum fecundum multitudinem tnagnitudinis eins.

tJSic P aulus Galat.i.fecifie fcribit primitiuos Chriftianos,8c in me,inquit,clarificabant deu,fic facit Pfal,cx. Confitebortibi do mine in toto corde meo,in confilio iuftoru, 8C congregatione Magna opera domini exquifita in omes uolutates eius.Vultem dominus enarrari gloria fua,8il annunciati opera manuu fuaru Sic ut dicit,Vt annuiicient in Sion nomé dominijSi laude eius

I^TIS PECLAMATIVNCVLAE POPVLARES. |^4' in Hierufalé.tt rurfus,Narrabo ofhia mirabilia tiia.kc,Vt enar^ tem omesprçdicatiôes tuas in portisfiliæSion.Etniulta aliain PfakeriOjideo em operat rot 8ó tâta in Ëuiâis,ut ipfeglohficef.

Kurliis dicitjn domino laudabitur anima mea.Et alibi. Lauda mini in nomine fanâo eins. EtPfal.xvi. Lætabimur in falutaii tuo, ôd m nomine domini dei noftri magnificabimur. Sic eiîi Apoftolus docet,Quod qui gloriaf ,in domino glorief. Quarc non eft dubiû,quinfanâi nolint infeipfislaudari ôi. glorificari fed in domino,ôt dominû in fe.fJlTifte modus colendi non modo erit deo gratus,amp; ipfis lanâis accepms, uerum tibi fa lutaris,8ô incomparabiliter utilior,^ fi propter te ÔC tua,eos co lueris,immo folum ille eft falutaris,amp; alius quiliber noxius. ECV ndeut pro rudibus demus modû, ille fcilicet colit ucrefan« ftos deiin deo,qui opera amp;nbsp;gratia dei in illis intuitus,amp; mcdi^ tatus,mouef foluit in dulcé affeftû erga deû,q) tanta5Ôi talia largiri in ilhs dignat’ eft,uelut diceret, Biidico te amp;nbsp;gratias ago tibipijffinie deus,qa æterna mifericordia tua. Sanâû em hûcp« uenifti,amp; de peccati,pditiôisq5 maffa,tâ eximiû gloriæuas tibi Jjfecifti.Sic deû laudafti in fanâo fuo. Rurfum amp;nbsp;fanâû ipm in dno italaudabiSjO Linâc dei.N. bndidustu in filijs hoîm, qui dignus deo uifus es,tâ ineffabilis gratiæ,amp;; gloritc dei donis ot nari.QiiéadmodûS.Elizabeth bcnedixitbeatâ uirginé,diccns. Benediâa tu in mulieribus.Beata q credidifti,pfiaenf in te,quç diâa funt tibi a dûo.Üportet em ut diuinæ gratiæ odorc, effus fum in fanâos eius percipias, ôô guttulas boniratis eius pguftes nt amp;nbsp;tu in amorc deifuccendaris.(|^ndcm aliud funtftindi,nifii' «élut guttulæ rorisded guttæ nodiû in cincinnis 8é capite Ipôfi ficut dicit, Aperi mihi ioror mea fpôfa, quia caput meû plénum eft rorc amp;nbsp;cincinni mei guttis nodiû.Sicem Micheæ v. fandoS appellat rorem,dicés,Erunt reliquiæ Iacob in medio populojc mukoi/u’,tancf tos a dno.C^uia totum qd funt amp;nbsp;faciunt,ros gratia cocleftis eft,fpitans fuauiffimâ dei mifericordia fup filios hominû,Sic lie oportet omneingloriam fandorum referre in deumjqui dédit eis banc poteftatem.Tidc ccclefiam, quæ de b, Virgine canit,Bcnedifta filia tu(led)a domino,quia né a te, fed per te fiudum uitae cômunicauimus. Et in omniû fandoru fe* • ftiSjEcdelia orauoneniduigit nô adlandos,fedad deum cum ,

R. P. MARTINI LVTHERn PE X. PRAECË nominibus fanaorum,eorunimérita ex deo uenifTe proteftata ‘deiiideper eadem piecesfuas deo comendansXD^o enimfas’ crificio laudis primû rite perafto, tune demû fubneâenda eft pe titio noftra,prinmm pro fimili dei gratia, notiiffïme pro temä« j^ralibus.Si tarnen temporaliapetere poteft,quifititfpiritualia ÎJyerû ifta inuocatio, amp;nbsp;ctilturafanftojÿ adeo eft neglefl:a,nc nô folû nô meditenf opera mifericordiæ dei inCanftis fuis, fed etiâ nefeiat eoij: gefta,îmo Qi. nominajficut ille,qui fanââ trini=s täte nominauit drey Éilcken. adeo nô quid deus boni in illis fe^ cit,ut glorificet,fed quid boni nobis f;tci3nt,ut nos lætemur,c5 fyderamus. At fpiritus fanftus QL ecclefia Chrifti id intedunt cer^ tCjin omicultUjôô feftis fanâo^sfciliceteleuarecornoftrû in de um,8^ diuina opera,amp;: parare fiduciâ ex contcplatione gratia^ in illos collataruin,ficut Chriftus Mat.v. Sicluceât opera ueftra bona. Ad quideut crus meû non doleatcnon.fed ut glorificent patré ueftrû qui in cœlis eft.Hic B. Aug.ut Jw defperct, inqt etiâ fibijfi uoluerint,pofre præftari. Et fandi quidc bac régula,^ e» finc,uixerût,ôô bona fecerût,ut lucerent ad gloria dei,Etfit dia^ bolo opérante,ut eojttuita amp;nbsp;opera nô eo fineprædicentur auc celebrcnf.rpfiper oem uitâ quæfierunt, quæ dei funt, Nos uero nonfolûinnoftra,fed8ôin fanftopîuita,nonnifiquæ noftra funt,quærimus,nihil folliciti de gloria dei. EtpalTim prædicaf folum quid amp;nbsp;quantû poftïnt in noftris cômodis,non quanta fuerit mifericors deus in ipfis.Inde proceditur ad extremam te^ meritatem âôaudacem contentionem,uter ûndorum incœlo fublimior fit corâdeo,quafi ipfi aliquidfeccrint acnô potius de u^QcuIqs omninoin camem merfimus 80 a deo auertimus. ifimmo noftra ætate(quod deteftabilius) eo redadus eft cultus fmdoR;,ut melius fuerit,neç fefta fandoK^ agi,ne(5 nomina eo Ciim fciri.Quod uteognofeas percurre fuperftitiôes ftulti uulgi 8^ uide patrocinia ilia diuerfa diuerforû artificu.CCAurarij fabri fandû Elogiû,futQres Crifpu ôi Crifpinianû,fullones S.Seuerâ pidores S.Lucâ,medici Cofthâ 8^ Damianu,iuriftæ S Juoné,ac tiftæ S,Gatharina,aliqn 8ô Ariftoteléhabét patronos. Alrj alios Et Frand fuûKilianû,quælibet natio fuû.Sed quo hos honorée aduerte.(n’rimû nihil eo^ opera ucl exempta curât.deinde qn. honoris itur,mane miffam celebrautjdi edtoto diç

^ÏS PECLAMATIVNCVLAE POPVLAREg, f«iant:uv,nec alio quoij indicio nifi uefte Sr otio tantü feriani (imulantes potius q ageiites.cæterû lafciuijSjCannbiiSjmoribu» corde nun^ tam alieno a deo eo dic,tempiis perdentes,imo fanftos ilkidcntes,ac fi Bacchanalia uel Saturnalia agetent./rqj uf^ in alterum diem potando,ludendo,8lt;r breuiter ufq; ad ca:^ des aliquando infanieiidojperdnrant. Hçc enim eft gloria fefto turn dierum his perditis tempoiibus. ka ut nee Anubis aut ullu portentum gentilium deorum, fit fœdius dehoneftatum, inv mo necporeus tuns ita fecoli fuftinereuSed ira preualuit ira dei tradidit in fenfum reprobum,ut fint omnia pcrucrfiffima.

UjiQuanto redius erat,humili ST quieto corde, pacata^ domq ^rce refici,8r pauperibusuocatis miniftrareprandnijimome^ liuseratlaborare amp;nbsp;omnia opera feruilia perficere, itaferiarL tSIon enim eo tumultu pompæ amp;nbsp;luxuriæ,fed quietudine (un* 'de Si fabbatiflare dicitur ) ôi- charitate in proximii feruitur faiv dis, (Quod fi turpiflimû tu ipfe indicates, fi quis in fefto pafehæ uel nataliChrifti talia perpetraret, cur patronû tuû eo honoras» quem tunemaxime propofuiftihonorarefAn qui totum annu fuit quietus 8i. fecurus a tuis irrifionibus amp;nbsp;ignominijs hoc die, quo minime oportuit eifdem uexatur e Cur execramur T ureas quod imagines Chrifti amp;nbsp;fanâorû foede confpurcare dicuntuc An nondûintelligimus quod illorûfigura oftendit nobis deus quam fibi difpliceat,quod nos Chriftiani fanftos fuos in uerita te amp;nbsp;fœdius confpurcamusf (Quâ pulchra religio amp;nbsp;pietas,fan^ ûos dei nemo fœdius blafphemat,q ipfe cuius eft patronus,nec id alio die magis eo,qui cultui eiufdem facratus eft. Finge an ’ tu talé fuftinere poflis ab infimo homine cultu,id eft illufioné»

Hic italt;5 Pótificibus effet fumme uigilandû,imo faluberrrimu foret,oés dies feftos abrogate, pauciffimis fetuatis,‘in qbus ma* ne uerbu dei audiref Si mifla. Nihil ein funt fabbata noftra, nifi opprobriiiecclefiæ, amp;nbsp;non eufebia,fcd afebia in deû, ut fatis nis: mis nalde docetexpetientia.Poteft 8ó nobis deus multo ampli us qludaris dicere,Odi amp;nbsp;proieci folcnitates ueftras,8ó illud Ifa. primo-Sabbata ueftra amp;nbsp;Neomenias ueftras odiuit anima mea

CCPrimus eft in fnpcibia amp;nbsp;abnfione per gloriauanam,qua in« uicem quidam côcertant etiam de fanftis, dum quifi^ euqa qui

R. P, MARTINI LVTH5RÏI PE X:. PRAECE« iiel fui ftudri iiel ordinis fuit,nintnr ita célébré facere, ne enm cX tevis omnibus præferac, nô tam quod uelinrfandos dei hono^ rificari,quam feipfos,qiii taies habean: patronos.Horum nani^ tas amp;: fl late patet,amp; plurimos occnpet, nô tarnen aiideo latiufi profequi, turn quod pulcherrima Ipecieadornati, facile me te^ merarium iudicem proclamare auderent,felt;5 pùriflïme exeufa* te, turn quod ipfos proceres amp;nbsp;optimates eeelefiæ quoeg ea res tangit,quifunt muItoimpafTibilioreSjquâ cœlum ipfum.Nam coepit 8C bine ferme turba fraternitatû quædam oriri, amp;nbsp;nefeio an tôt fraternitatibus tandem efFiciant,ut nec fratres nec forores tetineant. Jed fithicaliorum iudicium.Species eftbonajiion li* ceracrius t3xare,donec clarius feipfum prodat negotium.

C^uctticerempertinere eos,quifeftum Conceptionisbeatas Virginis uoluntelTe primum amp;nbsp;furiimû omnium, amp;nbsp;qui no* norum feftorum dignitatejpriuilegiisdndulgentijs^replent to* tos fermoncs. ^ec fruftra nos quoçg uixilTe uidebit pofteritas, quia nouis fèftis fêcimus uetera uere ueterafle, fi nihil aliud fed* tnus,hoc unum fatis eft dignum æterna memoria.

(Jipero futurû,quod adhuc fèftum Ahrahrc etiam celebrabitur quia in fide eins fuit origo falutis 0^ promilTus Chriftus. Si ein Âbrahæ non promififlet deus,nó fuilïet Chriftus natus. Et for* te diem Adæ Si Heure quoi^ celebrandum,eft prædeftinatû.It3 ç uenerût dies in quibus omnia libentiffime docemus Si audi nius^prætereajquæfuntanriquaf Sifolidæ ueritatis, ut Àpofto lus ait. A ueritate quidem auditum aucrrent, ad fabulas aût cou nertentur,coaceruantes fibiMagiftros prurientes auribus.Non quod iimnem afteâum pium ad nouafefta,fed quod uideant non pauca agi Si extolli,adinuidiam ufqg aliorum. Non egenr fândi noftra fuperbia Si difcordia,immo nô ipfi, fed nos idols çx nobis facimus,Si fub nomine fiiniftoru nos ipfos colimus^ fîAlter abufuseft auaritire.Iriguntur paflîm eredæç funt ecclc fiaéfuperimaginibus nô confecratis,præfertim ubiconcurritfe* duftilis turbauulgijnecipfaeecclefiæ côfecrantur, in quibus prae ter fpeciem Si nomen pietatis,nihil nifi quæftus quærîtur. Si c* oAf nimfubiiomineChrifti diabolusmittitPiêudochriftos,quan*

' to ntagisûib nomine Si imagine Mariæ autalteriusfanâi,po* «eft operad crcoiau ÔC illufiouan^ Atij «o Iibctius,quo ueglc*

pris PECLAMATÏVNCVLAE P OP VL ARES. 1^4' âins nos Pauli confiltum habemus,® mnia probate,quod bo* nunie!ltenete.Etilliid roan.Probatcfpiritus utrumex dco fint nos uero l'pecie bona contenti, ftatini fine probatione accurri^ mLis(^acithos dilcurfus diabolus..,Frimo,ntpopulnmalocis facratis trahat,86 afFcdû eins alienet a facris, prophanife dillra^ hat,dum nouis fempet amp;nbsp;alienis accendit curiofum«^ facicHoc

'■ enim nieruerunt,quiLiftidiuntecclefiam fuam domefticam, lecundo,utpeL'hoc accipiant occafionem uelutiufta, negli^ gendi uerbidei amp;nbsp;parochialiû officioi um.®mitto qd per nias perduiit tcpus,amp; fiibftantiâ profiindût,peccatis nniltis fefe one rant,dû nana fabulant,nel audiunt nel utdentjôi domû,rem,fa milia, neglîgût,hoceft fruftralaborâtjôi multa malacômittûc« Qt^od aût talcs côcnrfus fint ex diabolo, præter ea qnae diâa funt,ipfe ctiâ præceps côcnrfus nulgi declaratjferût enim uxores amp;nbsp;faninlos inter laborandû aut operandû raptos fui(re,ac uelut relinquere opus coaftos.qd a fpiritu fanfto fit nequa^,fed eft c# uidentifiïrnadæmonisillnfio. f piritns fanftnsnô eftfpiritnste meritatis amp;nbsp;præcipitationis,fed fpiritus côfilij. nec reuocat præ ceptû funni, quo pcepit mulieriefe fub poteftate uiri,finc cuins confenfu etiâ nota fna nnlla fnnt. Jt fernis,ut dominis fuis fideli ter feruiant,nihil fraudâtes,quô ergo nûceofdem raperetad in# obedientiâ tain rigide prohibitârVnde audiui,ubi taies ccclefiç fneruntconfecratæ legiino dei cnltn ordinatæ,ce{ï;ifle talent côcurfum. Sed Si nnne dicunt aliqnæ ideo nô conrecrari,fle de finac côairfuSjôô arefeat lucrum.O Chriftianos,qui ea impteta# telncrû qnaîrunt.Hoc ne ex deo eft,quod cruceni amp;nbsp;benedidio nein fnftinere nô poteft; Qnis un^ crederet pofte Chriftianos, uel ab aftutiffïmo dæmone in hûc erroris bavadirû præcipiLarie ^cd ego noui hoicm,qui fîtnile excelfuin illnfionis cœpit pro ratnere,fub noie uirginis Mariae,quæ fibiin fomnis apparuerat (adeo fanfta 8C digna fibifuperbia nidetur)fed ainaioribus eo clefiæprohibitus,ftatim ibiquieuit diabolus, 8C nngrauit alio, Sô ibidé pr^aluit erigerelupanar fuû.Vete hæcfuntfigna i# dola proftitutionis,quæ dns per Prophetâ arguit,in quibus for lïicantur anitnæ fideles a fuo Chrifto, qui prohibuit ne crederc# mus hijs,qui cû obferuatione locorû nobispdicant,Ecce hiceft 9Ut illic eft Chcülus, Noliteinquitcredece; ecceprædixi nobis»

R. P. MARTINI LVTHERII PE X. PRAËCË» lt;^are tibi fit merito fufpeâu tan^ negotiu perambulans in tes nebriSjquantûlibet fpeciofum fuertt, qd in locis illis prophanis agit.Non enim fruftra ecdefia inftituit,ccclcfias amp;nbsp;loca earû fan ôificati per uefbû Si orationé. (Çuodficuius uxor amp;nbsp;feruus uo cifere£,fefe arripi tali pcregrinâdi fpiritu, audi confiliu, arripe 82 tu,quernâ aliquâ crucem, 82 fandiftca doiTurn cius aliqt iflibus fortiter,82 uidebis qd hoc digito dei erjciet dænioniû illudjMu lieres enim lünt feduâiles,folet familiarius iftis nugis illudere. CÎTcitio. Vbi nç habet poteftatem(ficut uere non ubiij habet) ïn locis prophaniSjfacithocinlocis facris.Hocaut facit quando telifta matrice ecdefia, peregrinari follicitat ad dedicationes 82 •patrocinia aliarû ecdefiarû,uel in deferto uel pagis pofiraru,ubi tarnen uideas tot tabernas 82 gancas,ut Babyloné credere poP fis(fic enim hodie agunt dedicationû 82 patronorû fefta)uefpe* ri uero domû redeût pleni indiilgentijsjd eftcereuifia,luxuria, 82 alijs portends peccatorû, quibus ibidem feruierût. Si tamen redeût, nam ferme eft uelut reguläre, aliquos occidi, aut faltem grauiter uulnerari in dedicationibus,adeo ut in prouerbiûtran fieritjindulgentias dedicationis diftribui ferOjCû fefc trucidaue^ rintjaut faite Içferint. Mas diabolus miferrimas nobis aifidue au get ignominias,82 adhuc melius ducimus effe taies dedicatioiî ncs nô tollij^ illas fieri, det dominus Epifcopis noftris aliquan do gratiâjUt has indulgentias una cü dedicationibus reuocent, 82 nôfinant diabolü etiam de caîdenoftra nobis illudere,cui ni » mis fuerat permifliim, qd erroribus nos illuderet^jAt hic mihi obrj ciuntur,receptæ illæ gegrinationes ad S.Petrum in urbe,ad S.Iacobunijad Hierulalem ,ad T reuerim, deniqg in diuerfa loca ad honorandas rcliquias fanftorü 82 indulgentias obtinendaslt; tIkefpondeo.Mon peccaret,qui omnes eas omitteret 82 domi maueret,non præceptæ funt,fed uoluntarîeafTumptæ, ramen ego non refiftâ tanto iam ufui 82 confuetndini prçualidæ, eant ïane qui uolunt,dum modo id difcant,fefe interim eifdem fum ptibus poife incôparabiliter melius deo feruire, 82 falutem fuâ operari, fi domi feruiant pauperibus, immo fibi cômiffis,ut u^ xori,filiis3familiæ,dominis. deinde fi flagella dei patienter tulc -tint, 82 quafcunlt;5 aducrfitarcs.lÇuafi uero nô fatis nobis pughç telidum fit domi cû diabolo,nifi 82 foras cym Dina egreflîplus

PTIS DECLAMATïVNCVLAE POPVLARE9» occafionu corriiptionis quaeramus. (^anti enim refîftut cauil£= lationibus amp;nbsp;curiSjqnibus in domefticaecdefia impugnac coc* da nfa^deinde crapulis,lufibus,amp; otrjs p omnes dies nos uexat CLilcus,amp; integra falus nfa ■ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\Jd qnoq; nnper inuentn cft a noftra philargyriajquod fepteni

aureæ miffæ ( lcilicet ab aureo numino fic diâæ quo perfoluun tur)certis cereolis^certifq? altjs ritibus celebrätur,nefdo pro quo certiffimo euentu. ira iniquiffitnushoftis , nec hoc fairem fecrb ficium nobis reliquitfyncerum.

^Quid fi faccus ille auaritiæ pertufus amp;: infatiabilis hue pertinc atfubiad ftrufturas ecclefiç offerf,niendicatur,corradi£ thefau« rus fine fine, amp;nbsp;reliquqs amp;nbsp;indulgctiis inhanc ré uaferrime ucit tur,ut ubi cögefta fuerit pecunia,nec ftrufturæ,nec paupib^, fed a^ello, autlitib’ uelpfentibus expendant uelfuturis referuenf? (Uic enim amp;nbsp;clauos Chrifti fecerüt auaritiæ minifteriû, tarnen fub fandiffima pietatis fpecic, ut aureos 80 argenteos nummos perforent.Cur fifola deuotio quæritur.nô potius papy rum aut cabulam perforante Sed quid cgoLernä auaritiæ in ecclefia dc^ feribere tento, de qua propheta ipfe defperans, omniacg in unu concludcns dixit.Omnes fequuntur auaritia a maximo ufij ad| minimu(^it tandem fummafumma^,Omnes hij fandorum cultores contra hoeprimu peccant præceptum, qui nó quæ dei fed quæ fua funt,in ipfo etiam deo fandis eins «quærunt, funt lt;5 fibi ipfis huius operis fui ultimuscut dicitur) finis, amp;nbsp;idolum, utentes deo,fruentes feipfis, dequibus poteftilluddiciPfalmo. Ixx vq.Cum occideret eos,quçrebant eum amp;nbsp;reuertebantur. Si diliiculo ueniebât ad eum, amp;nbsp;rememorati funt,quia deus adia tor eft eorum,amp; deus excelfus redemptor eorû eft,fed quo cor^ de id feccrint, fequitur, Sô dilcxerunt eum in ore fuo, 8é lingua fua mentiti font ei.Cor autem eorum nó erat redum cû eo, nec fideles habiti font in teftamento eius.Et illud ChriftiJoan.vi.A men dico uqbis, quæritis me,non quia figna uidiftis, fed quia manducaftis Si faturati eftis. »adem caufa Si ilium repulit, qui dixit,Magifter,fequar te,quocûqj ieris.ipfe uero,V ulpes,inquit, foueas habent,8i uolucres cœli nidos,filius autem hominis nô habet ubi caput fuum reclinet,fcilicet ofteodens, quod non pro pta lelum taiitû,fcd ptoptçt: fuAm cupidixatem h^c dixiffetülev

R. P. MARTINI LVTHERIÏ DE X. PRAËCEl (EStat ergo fententia fixa,Qui unit uenire poft me,abneget,n5 peainiâ,non ueftéjiiô denitÿ iàniuté,fed fcipiimi, de tollat cru^ cem fuâ amp;fequatur me.Item, Quinôrenuiiciaucritoibusquae poffïdet,nô poteftefte meus difcipulus.Ité, Quinon odit patte amp;nbsp;niatrc,adnuc aut amp;nbsp;anima fuâ,nô pot meus efle difcipuliis. QPorro cû illi etiâ corpusfuû quærdt,amp; quæ corporis funt,cer turn eft,quod non funt digni Chrifto, ftint tarnen digni aliqui=? bus donis mercenarioru,ficut filrj Abrahæ ex Cetura,fed nô hac reditate cû Ifâac.Si autc non funt digni Chrifto, clarû eft, quod non faciunt uoluntatem eius, etgo neeferuâtmandatum eius. Çiïon hæc dico, quod uelim omnesefie damnatos, qui talcs funt,led ut difcant folû fuam miferiâ, amp;nbsp;non fefeideo Chriftia^ nos efle confiddt,qui fie honorant,amp; coluntdeum,amp;I fanftos, imo imperfedûfuum uidctes intelligât,quid illc gemitus figni^ five-,quem nos Ghriftus docuitcôfitcri,deindeiuflit orarenos, Ounitte nobis débita noftta.Et,Fiat uoluntas tua,86c. quia feili cet taies non lümus,cû tarnen efle debeamus.ifldeo fi confiJiû dei liceat capere,non iftabona dat ut rjs uelit fatiare, fed magis irntare paruis Ins ad maiora petcda,uel ipfos impfeftos,uel lak téfiliosluos^qbus talia nô tribuit. Et h«TC fat fint de hac materia.

nePighardihæreticiinfcelices,{üas partes a meadiutas confidât,qui prænimiaruditate nobis 1 eutonicis (lùpbiflimo faftidio indignati) imponût, qdfandos dei colamus, amp;nbsp;idola f3Ciamus,amp; ideo côtra nos aceruû uerfuû feripturæ cogregant, in quibus prohibe^ ,ne adoret qs nifi unû deü,amp; ut nobis apud fuos iuftiffimâ inuidiâ conflare uideant,infîdiofiffime omittflt qd feribif rex Dauid amp;nbsp;Salomo amp;nbsp;multi alrj adorati,fimf impq fgt;eruerforesJcripturæ,8^ fubdoli calumniatores noftræ pietatis ta enim ruftici illi nos tandem doccnt,quod folus deus fit ado=« tandus,8lt;£ gloriantur,acfi nos idipfum negauerimus unquatn cum tarnen negate nó pofl'int,frequcnter aulicos regios hono* tari,ac uelut adorari,ut facilius ad regem perueniat.ihropter ho turn itaej rudiffimâ amp;nbsp;infulfiffimâ turticiratem.(((^II)lco egOjad fvndopi fuffragia rccurrendû omni modo, fient in lob dicitur, ad fandorum aliqué conuertere. It fient Salomon luum pa* trem allcgat,Memenro domine Dauid,amp; omnis manfuetudi^ nisâus.SedSCIacobpacdarcha dixit de Ephraim nbsp;nbsp;Mauaflè«

ptjs df.çl AMATIVNCVLAE POPVLARES I Inuocctuc notnen tneum fuper puecos iftos, amp;nbsp;nomina patra meorü Abraham Ifaac. Sed de rjs fuo tempore,fj deus nolet. CLHicfiducia qiioqj indiilgentiarû taxanda fuiflet,nifiiam plus fetis ilIajUiukis modis a me taxata cfiet.

C-N V NC4ç altera fpedetranfgreflionis dicendü,fcilicet coçe qui pro uerö^JëojïHolü fapientiæ iuftitiæ fuæ colunt.Hi l'une filij fupbiæ,quorû rex,Behemoth ille diaboluSjUocat a deojlob xli.Horû eftlibcro arbitrio confidere,nô eiremalehabentes,nô egere medico.His folis Chriftus gratis eft mortuus, qa fine ipfo pntbeneuiuere. Sic olim Pelagianipcipue, deinde hærctici oés pditi funt.P orro hodie quolt;$ funt,qui Pelagiani quidc nô funt fapiunt tarnen idem uel peius,q Pelagiani.Nam Pelagiani deo faltem id tribuerût, quod per doârinâ legis,erudiret libéra aibi trium.Hi uero habent diftamen reftæ rationis,quæ deprccatur ad optima,ut legis eruditionc,nó pro necefTitateded pro cömo ditate tantu utantur,diffentiüt tarnen a Pelagianis,qd fine Chri fto,nó polTebene uiui meritorie concedunt, amp;nbsp;ita Chriftus nó eft mortuus propter peccatû,fed propter non meritû.Non fuif^ fet neceflè eum mori,ut inferni poenas folueret,fed tantu ut rcti cœlû contingeret.Mam finge paruulû adolefcerefine peccaî^ to mortali aâuali(id em Só fi difficile,tn aflêrunt poflibile) huic nó eft neceffarius Chriftus rcdéptor de poteftate diaboh,l'ed ad iutor dütaxat ad coelû,quia fi is moieret,nec ad infcrnû,nec coe lum ueniret.(^ia theologia mihi uident afferere, neminc nafei filiu irae amp;nbsp;filiû diaboli,nifi filiû iræ,diaboli9 dixeris, id efle qd nô meritoriû. Et dûfacerdos exfufïlat Satandin paruulis batizâ dis,ut locû det fpiritui fando,intelligitur,folû facerc,cx uafe nô mciitorio,meritoriû,fic enim uafa iræ Apoftolus cogitur nunc demû intellexiffc.Et Baptifmi facramentû confert gratia non in , temiffioné peccati,red initiû meriti duntaxat,amp; illud fymboli. Confiteor unû baptifma in remiflîonc peccatorû, noua gloffa oportet intelligi,non dcpcccatis ddnationis,fed de peccatisnô meritorps. /cftcpeccatû originale nullû damnûintulit mun^ do,nifi qd priuauit merito amp;nbsp;uifiôe dei.tt ea priuatio uifionis, id eft,oî m bonorû,non eft malû, nifi uoce tantû,fcilicct priuati ue.Sic cm Thcologizamushodie. ^t Chriftus pro nobis faâus tnaledidû amp;nbsp;peccatû, ut de maledifto ôC peccato nos libetaret, a

R, Pi MARTINI LVTH6R» PB'X, PRAEQëS non aliter intelligitiir, qnam quod eft fidus non meritoriu, ut de non meritorio nos liberaret.denicp uocabuluni illudjpeccas’ tuin,per totam fcripturâ,nouâ accipietfignificationé, ideftfcri ptura induct confufioné.Scdtnittainus has tenebraSjalijq; tcpo ri referuemus, quia 8ô alias fæpilTune de his diximus amp;nbsp;egitnus ^gitur,ficut fupra diximus,Cû fitnus iuxta B. Augu.una malïà perditionis,nemo iuftificatur,nifi per purâ fine meritis gratiam Chrifti.Ideo«^ ncceffê eft,utfuperbiar,fibic5 aliquid efle uideaF, qui nondû de fe,fua ratione,pia intentione, fuis operibus intec his amp;nbsp;externis defperauitjô^ ad thronû gratie tremens amp;nbsp;milêt acceffit. Nam ocs illæ uirtutes morales, Si fcientiæ fpeculatiuaî duplo malo confidunthoiem.Primo,quodnô funt ueræ uirtu tes 8^ fcientiæjed peccata amp;nbsp;errores, quia fiût neceffario ex cor de mala, nondû fanato per gratiâ, qd nô poteft nifi feipfun, quærcre in oibus,amp; fie fîiciunt hominem uacuum amp;nbsp;inanem. (|[Âltero, quod falkuit amp;nbsp;inflant,ut homo fibi non malus nec ftultusuideatur.QuibusfitjUt fit fecurus,amp;nihil, uel minus fol^« licit us de gratia quærenda,dum leit fe nihil mali facere, licet fa^ teatur fe nihil meriti in tot bonis facere.

Cîhde procedit malû latins,utomnes delpiciat,fudicct,damnet mordeat,zelet,arguat,detrahat, qui fibi diflîmiles fuerint, quia cum pharifæo non eft fient cæteri hominum, necunns ex ipfis. ULHifnntqni domumfuam fnperharenamædificantjhorreiv rendo periculo amp;nbsp;æterna ruina cafuram.

CV eriautem ferni iuftitiæ,fcinnt ôi Confitcntnr fe totos elïê pe ccatûjtotnmcj funm bonnm,non intra (é,fed extra fe,in deo 82 mifçricordia eins fitum elfe uolût,quia iuftus ex fide uiuet,Non aiTtein iufttficatnr in confpeftu dei omnis uiuens. undefuis ma lis preftî,neminé iudicant,nifi feipfos.nnlli detraliût, neminern contemnnnt, nifi feipfos.8d implenthancdifFinitioné iuftitiæ, lurtiriaelt aceufatio fiii in principio, 82iuftus primû eft aceufa^ tor fui.Hi habent were unu deum,ex quo,per qnem,82 in quem iuftificantur,82 funt fine peccatoper mifericordia dei ignofeeni« tem,non per fnamiuftttiâ operantem. lie glorificatur deus, 82 cólitur uere,dnm eins operibus tribuitur qnicqnid fnmus, imt» dum opera noftra non fint noftra,fed dei,fient Chriftus att,Do ârina mea non eft niea.ita nihil nobis rdiâum eft,nifi peccatfi^

pTÏS PECLAMATIVNCVLAE PQPVLAREgr 1 ftultitia,malitta, perditio, 51. confufio.ac per hoc no poffiimus nobis in ullo placere, aut idokim facere, redafti in nihiium,ex ^o ôê uenimus,remancnte folo dco,omnia in omnibus. ySedqiiandohæcdicimns,obriciunt,ergo non funcfacienda bonacSicut Apoftolo quoc^,hæc ipfa doccntijobijciebantur^a ^mus inala,ut ueniant bona,quorum damnatio iufta eft. xTldeo illis refpondendum,Priniu,quod non prohibentur,fcd qua maxime docentur bona fieri.controuerfia duntaxat in uo* cabulo bona confiftit.Nam fine fide impoftiibile eft placere deo ÔÔ omne quod no eft ex fide, pcccatû eft. Illa fane bona,quæ ill» iiocätjnaniraliter 8ó moralitertafta, ideo funt mala coram deo quia non fiunt ex deo,nec propter deum,id eft,no cognofcun^ tur nec referutur in dcum, fed homo fibi ea tribuit,8ó in eis tan* quam fuis,placec,cum non fint fua.niiid enim additamentu Lc uiathan,facit, ut omnia Tint apud deum mala,quatumlibetfpe* ciofa fint coram hominibus,unde Paulus libera uoce tarn fuper genres ludaeos clamat,Non eft iuftus,non eft qui faciat bonu omnes decUnauerunt,fimul inutiles fafti funt.V t autem homo agnofcat opera fua eCfe dei folius, gratia eum illuminât,natura non docet.Indefit ut talis homo fit patiens 5C mitis,fiuc uitupc tcntur fine laudentur eins uerba 80 opera,fciens,quia nihil amit tit,cu non fint fua. At natura furit,ubi uituperaf infanit, ubi laudatur. Ratio omnium eft,quod fides amp;nbsp;fpes no habet aliud fundamentû, nififolum deum lefum Chriftum,petram ipfam,

nullam prorfus creaturain.Ratio autem 86 natura habet fun damentû harenam,opera fua bona fapientiam fuam.Inde fit uthomo ruentibus fuis operibusbonis,fi perdiffamiam,irafca tur,fi per côfcientiæ 86 iudicrj diuini reuelationem,defperetin* æternum.Iuftus autem etiam fi cadit rcfurgit,8ó contra cófcien* tiam,in dei mifericordia nititur, ficut fcriptum eft, Quoniâ rex ^rat in domino,in mifericordia altiflfiminon cómouebitur. VCQuocirca diffinitio fpei apud Magiftrum Sententiarû,uel eft f311a,uel eft obfcure,86 no intclligibiliter pofita,quia fpes non ;p 11 enit ex meritis,ied contra,mei na proueniunt ex lpc,quia ficut fides,ita fpes,ita ch3ritas,ncceffe eft, ut fint ante omne opus me

' ritipriores.trouenitenimfpesnönifiexmiferente8óinfunden te deo, Nec habet obieûum uel materia feu fundamentû. aliud ft ij ‘

R. P. MARTINI LVTHERn DE X. PRAECE^ quani ipfani nudani dei mifencoi'diaiTi,nequaqnafn opera no ftra, quæ funr potins obieâû8C ex quibns prouenitdefperatio Chriftiis nobis nieritû noftruni eft, fi credimus in enm (Eredentes autena in eo,iani non fibi uiimnt, neefua mérita cu^ mutant,fed Chrifto ferniunt, ÖÓ niciffim Chrifto merentur. Sic enim Apoftolus docet Roma.xiiij.Siue ninimus,domino uiui mus,fîuemohmuc, domino morimnr,ipfefpes noftra,amp; nos, ut ira dixerim, fpes feu expeâatio eins, fient filins eftfpes partis, filii,cni omnia pronidit amp;nbsp;thezanrifanit.

Q^^ornodo aût de fuperbia rerû fpiritnaliû,dixi, ita Si de cor poraliû rernm fnperbia intelligaf,ntfunc dinitiæjforma, gloria potenda,fauor,genus,uoluptas 8ó fimilia.In rjs enim qni confi dit,8ô fuperbitjaliofi^faftiditfui difrimiles,manifeftûeft, quod hæc fna facit,deoçp rapit,8ô fibi in idola tranfmntat.QJuæ fi foli us dei elTe cognofceret,nô diftingueret inter fe,amp; quemlibet p« diffimû hominem,nihilqj plus fefe habere fateref, nifi quod fo!!= lusiefns Chriftiis eius fiduciaeft.Sicfieret,fi hocpræceptûferna^ retur,ut nnlla fuperbia,id eft,nulla radix, nnllû initium peccati, ac per hoc nnlla peccata eflent. Sed pax, amor, mititas,largitas, patientia,amp; oîm nirtutu plenitudo,quod nô in hacuita fperan dû eft,ideo femp manemus peccatores, 8^ huins præcepti tranf grcTores, folo hocficrificio faini, qnodhanctranfgreflionem nô ignoramus,neq} negamns, necg en impijs uerbis malitiæ in peccatis nos excufamns,fed confitemnr, 8L gemimus anxilium gratiæ,amp; regni futuri accelerationé. (Çua humilitate meremnr nobis ignofei, in ijs quæ minus facimus,ficnt B. Auguft.ait, mnia mandata implcntur,quando quicquid nô fit,ignofcitur, l^aofcitnr aût confitentibus,quia humilibus dens dar gratiâ, ({y nde cauenda eft ilia pnidofa ôC adnlatrix gloflli,imo rotins humilitatis expultrix, ôi. uaftatrix,qua dicitur, ipeus nô reqniric hoc præceptû impleri in hac nita,facit cm hçcgioftia fecuritateni nocentiftîmâ,diflbluitmanus, 8C rcmittit genua ftrennorubel latorii.ft eft unum de puluillis,amp;: ceruicalibus,qnç in Ezechiele damnar dominus. Wififaneintelligatur,fcilicet,cjdnon requirit qnidc ab rjs qui ipfi a feipfis requirunt eiufmodi plenitudiné, ôi dolent, atcj confitencurfefenô implere,8^ ideo feftinantegredi amp;nbsp;cupinnt diifoluijne fuit dinrins cû peccarojSi inobedicria htt

ius praecepri,fed cu. Chrifto 8i iuftitia, amp;nbsp;plena obedientia prae ccpti.Iis in^,non imputât,nee requirit.Verö qui ipfi non requi ïunt,SC exigut a feipfis,fed confuunt fibi puluülos fub manibus amp;nbsp;fine timoré incedunt,certi,qd non requirant,ab ijs cette exilt;» get uflt;5 ad nouiffirtiü quadrantem. Deijs dicitPlal.ix.Proptec qd irritauit impius deücdixitem in corde fuo, nö requiret.ißtii ctn nó agnoleit (c præceptû nó debere,quó fe agnolcet effe pec^ catoréequi aut non agnofcit fe peccatorê,quó timcbit deum ö£ tudiciu eiusequi aut nó timet, quomodo humiliabiturf qui nó humiliatnr,quó gratia confequcturequi gratiam non confeque! tu^quó iuftificabitur,quinoniuftificaf, quomodo faluus erit^

HOcpræceptumTicuc omnia alia,nuitex primo.feruató enim primo, amp;nbsp;hocfocile feruatur, imo feruatu eft. qjuia ideo ponitur,ut caecitati noftræ manifeftetur infipietia no ftra,cum nó effet neceffâriû,fi Adam ftetiffet, omnia cm ilia fei^ uiffemus. At nunc nec ipfa feimus, qua: ncccffaria funt foris fieri nedumintus, fgitur in primo præcepto,cor Si interiorhomo erga deum inftitutus eft, in hoc os inftituitur. ITribus em rebus peccamus,corde,ore,opere,côtra deum,ideo fuperfingulo,fiit gulum eft præceptû,amp;: funt omnia tria negatiua, fine prohibiti ua.Nec eft in toto dccalogo,nifi unum praEceprii affirmatiuuni fcilicct,Honora pattern 86 matte amp;:c,Nam tertium,qd eft,Sab!s batû fanaifices,ipfe dominus exponit negatiue,dicens, Nonfa cies omne opus in co,quod nomé indicat,fabbatû,id eft, ref quieSjid eft,uacatio ab operibus.Nullum cm opus in illo præcii» pitur, unde amp;nbsp;folu leftioni legis intendebantillo die,rgitur ma lumin omnibus probibet,ideo amp;nbsp;nullu aliud habet promiffio nem,nitïunum,fcilicctaffirmatiuû dehonoreparentum. lt;læ« terauero,quia malum prohibent,pœnam minantur.

C IdeOjlicut qui corde non peccat,nec ore, nec opcre peccat. Ita qui corde peccat,nec ore,necoperciuftcfacerepoteft. (^li primu præceptû nö feruat,nccfccundû,nectertiûfetuaf« Qui uero prùnû feruat,amp; fecûdum 86 tertiû feruat. Mon cm cft metuendû,qd qui in deufuâfiduciâpofuit,deûfuperoia dili git,rperat,qnaerit,fitit, nomé dus in uanû 66 irreuerenter nom» a ii)

g. P. MARTINI LVTHSRII PE X. PRxAËCË* net. Sicnt nô efl tîinendû,qd fubditiis principein diligens,noit etiam nonié eius uelit ubi^ clarû facete amp;nbsp;habere. Vnde pro maiori parted« primo mandato didifunt, qui contra illud pe* ccant, fcilicet duplicis generis hoîes rudifliini ôô ftultiiTimi, per omnia fimiliter hic dicenda funt.Hoc enim præcepto nô prohi betur maledidio,nifi quado fit per nomen dei,fed nec blafphe^ tiiia in hominé^nifi fiat per nomen dei.fcd infra. Non occides* ÏJjd autin primis notandum,qdhoc præceptûfubindicat affïr matiue,nomen dei effe afTumendû inos uere, uel in neceflïtate Calutis,amp;: qd folum ibi prohibetur,ne in uanu airumatur.Vnde in faipturis frequenter præcipitur nomen dei inuocari, laudari eonfiterijbenedici.Sic ito.ix. Omnis quicuntj iuuocauerit no^ men domini,faluus erit, Videamus italt;5 primû rudiores, inter, quos primo occurrunt fuperftitiofi,fortilegt, amp;nbsp;quidâ ex ludai« cis fabulis fuperftitiofa quædam de noie terragrâmaton fingen tes. (Çuodi) nomen dominiinuanu alFunrant, paret,quia nec ad falutem ammæ,nec ad gloria dei affumunt nomen dei. Secf adcuriofitatemfuâjad padumdæmonû,infignis,uerbis,gefti:« buSjUtfupra didneft. Non enim id curétad falutem animæ in^ de confequanf,multomirius an deus in hocglorificetur,fed tan mm ut fuæ fatiffaciantcôcupifcentiæ. Igiturficutillideu abieces runt de corde fuo,8ô uanum fecerut in femetipfîs,contra primu ita amp;nbsp;luinc nomeneius polbunt in ore fuo, amp;nbsp;fruftra affumût* djFruflra auté uanum dicitur, quod fine neceflïtate amp;nbsp;cauf» fît. Et auté neceffïtas uel utilitas nominis dei afifumendi duplex fcilicet faills noftra,6é gloria dei,imo fola gloria dei,quia nec fa lutem noftrâ debemus pernomen eins quçrere,nifiad gloriant ipfiusj([À(rumere autemintelligitut,ut cum aliquis fumit uel iil tendit fâcere, uel dicere,uel adhoc adhibet nomen dei. Sicut in corde affumit perfidem gratia dei ad falutem fuâ.ïtain orc affii mit,per reuerentiâ nomen dei,ad falutem fuâ amp;nbsp;alioß*. De iftis ergo fatis perfuafum ell ut abftineant, in præcepto primo. Nec per hocfefeexcufent, quia fonda uerb3,8é orationes adhibent, eu per hoc magis turpiter peccent,ut in fimili. Nonne furiofuni putes aim qui facris.ueftibus,oflfici)s diuinis aptatis, ad choreas lpedacula,uel bella procedat,8é iocum-hmôi ex eo forio facerei^, ^ergp-huncgrauiflïmereprehenderes, air nô mnito magis ré

prehcndis te uel illû, qui fanâo,plus ocs ueftes, îmo quo fan* étificaiif,8d uefteSjSè omnia,nô ad choreas,fed ad ftLipra,ad dae tnoniaca opa abutaris,uel faite ad corporis lâluté, contempta a nima.Talis eft ergo illorû excuf3tio,qualis eft eius,qui ftbi facris abufus corripif dicic, Eia res tn facta nbsp;nbsp;bona c’Qiiid crh huic

diceturc’q illud quafi ego nefciam,eam efle bonâ amp;nbsp;facramc hoc me nûc docesfcû idco te atguam,qd facris ita abuterisjJjAt nos nunci) fumus Chriftiani, qui calceos nouos, nepolluamus cal^ podiaemimus, amp;nbsp;ueftes bonas nullo modo in lutû trahimus, necaureis uafis contumeliâ facimus cû urina,îmo aqua immun da. Atfacrû dei nomen ad quæcûcg indigna trahimus, fine omi fronte. Quod fi hoc nullus in fuis facit, finge aliqucm ita furios^ funijUt in fuis idipfum ftciat. Quid fi de alien is-r-éó eins qui uult fua muda haberi,Quan$ grata rem faceret,qui principes titulö, QC nomen,ÔÔ infignia ad lutü traherct,amp; inuoluerct, ipfo fcili^ cet uidente,amp;: prohibente,îmo præcipiente in fublimi loco fta« tui. At nos cû audimus Turcas templa prophanare,altaria, ö ' mnia lacra polluere,miro ftuporeaccendimur ad irä. Öd cogita mus iniuriâ bello uindicare, amp;nbsp;qucrimur,4d principes nó con== tra Turca bellat, fed palpa finu tuum,amp; Turca palpafti. Interim ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deus eo magis,in poena, principes in mu tua bella tradit, ut nos

magis,quâ Turcas puni3t,quia peius polluimus facra qua illi. dSecundo,nobis ocairrunt,pcriuri, mendaces,dolofi, fraudn lenti,amp; quicunqg ueritatem relinquunt, ubi deum teftem adhi^ bent QL nomen eius,imo amp;nbsp;per deum malediccntes,iniufte ex^ cómunicantes,iocofi quoeç ac blafphemi ind^cum,dec|uibusfu p pra aliqua difta funt,amp; infra plura dicentlt;(Hic uero indeamus qui inrando peccentin nomen dominiÇNotandûitaij quod duplex eftiuramentû. Bonum, de quo Deut. vi.amp; x.Dominu deum tuum tiniebis,amp;: ei Ibli feruies, amp;nbsp;p nomen illius iurabis Ita cm deus ipfe iurat fæpfus in prophetis, d. Viuo ego dicit do^ minus. Et pfal.cix.Iurauit dominus, öC non pœnitebit cum.62 cxxxi.Iurauitdns Dauid ueritatem. Sic ChriftusiuratinEuam gelio,Etpatriarchæ,prophctæ,apoftoli,82omncslânfti iuranc iurauerunt.Et hoc eft opus meritoriû, quia fit in ijs quæ perti

lîcntadfalutcm.Vndequotiesa!iquisdicituelfacit,quodexpe^ dit ad lalutéjUt credatur,ubi timetur non credi, debet iurari.Sic a iiij

R, P. MARTINI LVTHERU DE X. P R ABCS* îurat Apoft.adRo.qd fæpc propofuit ueniread eos.Quac ratio ' iiirandicnifi quia expédiait eisjd credere ad faluté,ut eum fide* lefti paftoré,non quæftuariu agnofcerent,8ô charitatem uerâ in «O effe côfideL'ent.Sicpral,lxi).Laudabuntur oés qui iurant in eo ([Ratio, quare hoc iurare placeat deo, quia per ipfum inuoca* tur ueritas eius,8i creditur in cum,ac propter eum fit pax cô* cordia iurantium,ideo fanâe colitur in eo opéré, quia deftrui«’ tut opus diabolijfcilicet diflenfio 8C lis.Quia qui tibi non crédit nec quiefcitjpropter nomé dei tibicredit,quod inuocas, amp;nbsp;qui efeit. ideo hune honorem foli deo debemus. Vnde Apoftolus Hebræ.Omnis controuerfiæ finis eft iuramentum.

ÇÂliud eft malû,ït hoc duplex,Aliud enim eft,4d ex confuetu ^e fit,Si hoc eft malû,quia fie uilefcit afTiduitate reuerentia no minis dei,Sic Teuto.Bey^ gor,vuerlich,furuuar,als vuar aïs got im hymel ift,Bey gott vnd aÛen heiligen,p deum uiuû,per deu fanâû, vfTmeintheures creut^. VfFmein theures bluot.Bcy dé creutjgotteSjEs ift marter grofj, Marter fchotijid eft,perpairio nem Chrifti ita eftjté fie dcteftari,der tcufcl hol mich,brech mit den halfj, gottheIfF mir nymermer,als mirgotthelfF, VfFmein feel,In confeientia mea, bey meiner treini vnd eer, bey meiner priefterfehafFt.Iftamultafimiliaheu proh dolor, tâfuntaffï« dua multis in ore,ut prope feaindu uerbû fit,iuramentû hmôi» Hic patres amp;nbsp;matrefFimilias iiigilare fuper libcris,amp; feruis,ac fa milia deberét.Quia eft pciFima côfuetudo,amp; côtra hoc pceptû. fî^ed propter rudes guærif. An nomen dei tangatur,quâdo iu ratur in hæc uerba,uere,ueritatem dico amp;e.Refpondetur,quod fic,(Çuia ueritas eft nomen dei,cû ipfefit ueritas.Sicenim Apo« ftokis iurat Roma.nono,per ueritatem amp;nbsp;côfeientiam fuam.Et quamuis hocideo polTituideri prohibitû,quia confeientia non eft nomen dei,cum æque fit peccatum iurare uane,ôi nô iurare per deum,feu per aliud lt;3 deum etia uere, tarnen Chriftus Matt. Vii.hoctotum,refert ad deum,quâdodicit,Ne^ percœlûjquia thronus dei eft,ne(5 per terram, quia fcabellû pedum eius, ncc^ per Hierofolymâ,quia ciiütas regis magni eftjiieqj per caput tu? um iuraueris,quia non p otes unum capillu ficere album aut ni grum.Ex quo patet,qd qui iurat per ea quæ dei funr,uel ei applt catajCtiâ per deum iurat,ex quo,in quo, per qiiem omnia luntï

PTIS DEÇLAMATÎVNCVLAE POPVLARES, IpMterum eft iuramentu falfumjVbi quis cx propófito ïurat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

fcienter falfnm, fecundu formas prædiâas, hoc eft uehementet graue peccatû.Et râro tranfit hoc peccatum impunitu, eciam in hac uita. Quod fi dubitaSjinterroga piuros. Sed grauiftimu eft quando hoefit in facie ccckfiæ,cû folcnnitate amp;nbsp;præfcriptafori^ majUtfaciunt contrahentes matrimonia clandeftina,amp; in poes: nam peccati, poftea odientes fefe feparant piurio,horribilis cub pajfedhorribilis 8^ pœna. Ynde inter omnia mâdata,folûhoc habet additâ paeiiae minationem,d. Non enim habebit infon# tem dominus eum, qui affumpferit nomen domini dei fui fru^ ftra,licet 86 primû,habeat côminationemjquod in quartâ gene rationé uifttet iniquitates eorum,qui oderunt.îed quia Apofto lus promiffioné,quæ in hoc continetur non numerat, fed quæ in quarto,quâ dicit prima,ergo 8^ hæc côminatio primi præce j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pti,non uidef numcranda,Et grande peccatûeft profefto periu

rium,quod primo patet ex deceftatione fcripturæ,quia precipit dominus inlcge,nó peicrabis. It prophetæ uehementer periu« tium arguuntjunde Ofcæ.iiij.non eft uerit3S,non cft mifericoc dia,nô eft feientia dei in terra,malcdiftum 86 mcndaciû,8£ ho« micidiûjôè furtum,8^ adulteriû inundauerunt, fanguis fan« I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;guinem tetigit.Deni^ adeo fandû id uoluitjUt etiâ régi Babylo

[ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nis nô feruatum a Zedechia uindicaret. Item nec Gabaonitis U«

mit nocere,licet falfi ab cis iura(rent.Itc nccfilrjs Beniamin,filias fuas dari aufi funt,propter iuramentû, 8ê potius gentilé fangui« hem pmiferût mifeeri fraterno fanguini,çi iuramentû foluerent i lt;Ûecûdoexreipfa,(Çuiaiurare,cftdeûteftemadhibere,8ime dium, quo uniuntfcfe difeordes. At ficfalfo iurans,deumludi« brio cxponitjmo ^d efthorrcndû,quando dicit,Sicut deus eft, uiuitjuerax cft,corde dicit quod non fit itauerû» Ac per hoc deu negat orejmmo 8C cordcjquo côfentit in negationem oris. Et ifta negatio eft peffima,quia feit deum eirc,8ii corde credit,8C ta men fimul etiâ corde confentit in negationem eius, quia nô ne garet foris,nifi ucllet negare.Et tamé contra cor fuum,8i confei entiam negat,ideo grauiffïmûefthocmendaciû,86 dircâecon ira deum,quia uult eum non effe,ut fuum mendaciû ftet ftrmû« fimili,Si principem permoueres,ut pro fide tua lite« j t3Sö2figillumfuuni3ppenderet,intuacaufa,utficpronomin«

R. P. MARTINI LVTHERH DE X, PRAECE^ éîiîs tibi crcdecctin',^ tu poftca ncquitec denegarcSjamp;T principe in confufione relinqueres,qmd putas de te cogitarctc An putaS, qd fideiuflbrem habeasrÂutfijUt adeffet pafto tuo cû alioroga teSjôô in facicni ucnientc neges effe Prindpem,amp; progcias t Ac dens quanta maieftas, folus dns eft ([Pto planion intelligenda iiotandûjContrahocinandatûiniurationedupIiciteragi.Pri^ nio in iurando. Secundo, in folucndo iuraincnto.turando,ut qui fcienter in aâu peierant, dolofe diccntcs fe facere, quod uo^ lunt fiîcere ut libercntur,uel negantes dolofequod rciût,ut fit in negotiisdepofitis,quæftionibusiudicialibus.Higrauiuspeccât quant fuperftitiofi illi.qniaij nomen deiaflumunt inuanum,hi aûtad mendacium,quodlongegrauiuscft,amp; hoc in negation nibus fit potiâînîû.Pfal.xxiij.Nec iurauit in dolo proximo fuo Ç^Soluendo,iitquifine dolo quidem iurauerût,lêd tarnen pos ftea mutantur, non foluunt, quod in afFirmationibus fit,uc Pfal.xiiihQui iurat proximo fuo^non decipit. Verum fi non poteftfoluere,nó ideo periurauiiCKt dicgt;s,lt;Duidcnifi iurem das mnû uelpericulum,uel mortem incurramc uidetur quod redis tnendus firn, ut fi latro, uel hoftis cogit fàteri, quicquid habes; (Dkefpondetur, Nullum peccatu eft faciendii, pro quacuncß re, neg; pro ætema,quantominus pro temporali.Atdicis,quis mi 'hi reddetdlt;efpondetur,deus pro quo ueritatem dixifti. Sed no 'Omnes cafus huius monftri perceniere pofrum,quia uere hodic ’ inundauit niltil curatur.® fi paucitatc faluandorû attcnderc ïnus,amp;l timeremus,q cito ifta fecuritas de falute celTaret a nobis ÇjDicit ïtaqi dominus Matth.quinto. Audiftis,quia didu eft an tiquiSjNon periurabis,reddes aût domino iuramenta tua.Ego autem dico uobis,Non iurareomnino .Hoc loco fudatum eft a multis,an liceat iurare. Etalij quod a malo pœnæ, alij a malo ■ iurantis fic,fi iuretur. Sed infpiciendo Chrifti fenfum, unit uttqß nequaquam iurari,quia dicit,Non iurare omnino.Eft ergo fen ' fus, ludeispræccptû eft ne periurarent.iurare autem petmifTum eft ad libitum.uobisautem præcipio, nullo modo iurare, nelt;ÿ ' per ccelum amp;c.ln quo uti(j hocuultjUtnullus uoluntatefua ius rare debeat unquam,libidinemfcilicet amp;nbsp;uolutatem propriam inrandi pcohibuit,amp; inquantö in eo eft. Non debet iurarequis ; ideo fi ultra dicat quam eft,eft.non,non,peccat,ôi: malum eft.

PTIS-D-ËCLAM ATIVNC VL AE POPVLARES |, dPer hoe tarnen nó prohibet,quin exaftus tucarcdebcat quili* bet fidelis jfiue inq exaftus ui alteti’jaut neceffïtate fratns. (Qldll poteft ex me extorquere uelhoftis, uel aniicuSjUt orem, ut fàciâ omnia que nultjdûmodo fint licitajficut dixit fequenter, qd au ferentipalliü,amp;i tunica dimittéda,8i etia alia duo millia paiTuu cunda. lam eni non ipfe iurat,quia nó eft fuæ uoluntatis,fed (ér ui per humilitaté alicnæ uoluntatijuel per charitatc alienç necef fitati.CelTantibus ergo qs^nullo modo licet iurare, quin fit pec* catvi SZ a maloj^a ex mera uoluntate iurat,finp neceffitate.Chri ftus cnieo inlocoinftituithoiem interiorem, quinó tantum p iurifijfed etiam iuramentu uitare debet Judæis prohibe?. Ne fal fum lurent,Chriftianis aût etiam ne uerum iu rent,quia gfeftios KintegriorelTedebethonornois deiin ncualege,qucteri. Ç5clt;:ûdo.Quw Chriftianus temporalia nó débet amarc, ideor propter ea num debet iurarec Quoniamqui nó debet quærere quæ fuafunt, quô etiam pro cisiurare pmittec, pluris itatj no* me dei q fua çftimaredébet. qd tûcapudludços diffimulatû elt CVbi ueroalteri fcruiendûfi.nt,ibi fine ferupulo, tn cum timo* te dei,frater fratri tenet facerc,quæ funt pro eius necelfitate faci* enda. tt ratio eft prohibitionis, quia fcit qd nos né alTumim® nomen domini,nifiinuanû femper,præterq ubiin charitate humilitatepro ali)?,uel fua falute affumituc,qd fundamentû eft huiuspfôhibitionis.Primo Corin. vrj.Nemopoteft dicere,dô miinisfefus,nifiinfpiritufanfto amp;;c.Velmelius,Non iurare oïj= no,dicit contra eos,qui effugiû querunt, quia iurant,fed non g nomen domini,fed per ccelumjterrâ, Hierufalc, caput, animât quafi ideo non fint rei, fi periurent, quia non per nomen dei iû tant,ac fie iurare eiufmodi,quafi pro nó iurare reputant.Quo(l hæc fit mens Chrifti,uidef ex hoc,quod ftatim fecutus exponit quô noii^lit iurari omninOjfcilicetneqîperHierufalem amp;C*.

H (De eft-prîEceptum meù,ut diligatis inuicem.Io.xv. Cha» tas plénitude» legis,ait Apoftolus.Quahabita,nulla eft lene neceflâria, Sine qua nulla lex fatis eft. Igitur in hoc tertio pra:ccpto,iam opus praecipitutjimmo quieSjUt no offendatu®

R. P. MARTINI LVTHERIÏ DE X. PKAECE/ deus operibus.Necj cnim aliquod in to præcipuur opus.QBîi^ te hæc nia præccpta parât hominem deo, uelut purâ materiam ut quiefcat cordejorcjopercjid cft,interiori ôi. exteriori, amp;nbsp;me^ dio homine,qui funt renrualis,rationalis,(piritualis, ôô fitpurà puiesflHic ante cmmia duo notanda font.

l[Ptimû,Quôd^abbatumfuitIudæis pcæceptu in fîgurajficut cxprefic ftgnificat Apoftolus Colof.i). nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt umbra futuro

turn, corpus autem Chrifti. Vnde opéra feruilia feu manualia, cum fint u bona, figniftcant opera peccati, ôê illiata ueteris hominis. Namficut quædam animalia erant immunda, tantix fignificatiue in feipfis bona,mfida,fana,qui.i creata a deo,amp; ta^ men immunda Si mala fignificabant, Ita amp;nbsp;opera corporalia, quæ de fe funt bona,tarnen prohibita funt,ad fignificationc fu^ turorum,id eft,malorum reuelandoru.Sic fabbatum fignificac ipfum fpiricuale tempus,qd foliuftitîæ Chriftus iUuminauit,4d non habet noftem.Vndelfaiæ.lxvi.Erit menfis ex menfe, Sab^ bacum ex fabbato.ït Apoftolus Galatas arguit,qd dies amp;nbsp;men fes obferuarent,8ó tempora,amp; annosfeaindû ritum ludaicuni id eft,externetantum.Ideo iftud præceptü cefTauitproprie,îmo ômnia,quo ad pfeâos Chriftianos,Quiaiufto nô eftlex pofita CVeiuntamen ecclefia fefta retinuit,propter ncceffttatem uerbi dei, pro imperfcâis.nam iuftus uerus,fic deiformiseft, ut ficut Ük 'IS indifferens eft ad omiicm diem,omncm locum,omnem pci fonam, ita ipfe.omnis dies eft illifeftus. Veruminfirmis, cjuinon dum funt mortificati fecundû ueterem hominem, illis opus eftjUtcertis offïcqs,diebus,modis occupentur,uigiliis, ie^ iunijs,laboribus,orationibus,difciplinis,8i fimilibus,quibus p ueniant ad proleâum interioris hominis,ut ubi corpus caftiga tnm,amp; in feruitutem fuerit redaâum,8ô mortificatæ paflioncs tum ipfa celfent paulatim,8ó tantum minuantur,quantum pro fecerit interior homo,adco urfi perfeftus fuerit,illa omnino ccf fare debéant,hoc eft, quod Apoftolus ait,tcx pædagogus no=* fter fuit in Chrifto. Nihil enim adperfedum duxit lex. loannes ’’àurcm præceflit parare domino plebem perfeftam.

fÇP roinde,qui i Hts opertbus faftis,uelut magnu aut totum fe fc rifte putatjó^ ibi ftat,cófidens in illa, (ccuriis,ncc aliud p ea qua: 'icnSjipe eft uetula Ephraim doda diligere triturâ,qui hoc putac

PTIS DECLAM ATI VNCVLAE POPVLARES. | Ö ô cffe boiiû homniCjbona operari.f.cû hoc fît, ho mi né parari,ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

bonus fit. Eft em baptifmus aquæ tantu, ©e quibus in totafcri«» ptura,militaîmo fete omnia diciint,funt enim hypocritæ,iufti ; ciarrj,qui Sifcriptutâ ad hæctorquent,nercientes(ut ait Apofto lus)nelt;5 quibus affirmant,necg quæ loquuntur.Sicut artifjcrj aiiufij difdpulus,ea facit, quæ artifex nô nifi libeat facit, fed pet hæc ad magifteriû ptoficit. quod fi in ijs ftet, uclut omia feiens, ftultus ôC ridiculus omnibus erit.Sic hic per bona opera,nô effï cimurboni, fed perparamur.Non enim operando,fed patienf* do boni fumus,cum patimur diuinas aâiones,quicti ipfi.

Çlgitur hoc præceptû Ecclefia,8ô multa alia figuralia tenet pro inftrmi^exercendis,ut proficiat,nô ut ibidé ftent,ijs fadis fecuri ([S^^ido notandû,quod B.Grego.hic quærit, (Quare domi nus id unû mandatû adducat, cum omia feripta plena fint man datis.Verum omnia mandata (ut dixi) reejuirut charitaté, cum fine charitate,id eft,ficili,prompta,hilari,libéte,uolûtate, fi ini’« plentur,nó implent,manet em inuita, ideolt;$ rea uoluntas,li cet opus ficiat manu amp;nbsp;extra.Sicenim,Qui offendit in uno,faö dus eft omnium rcus.Sicpfal.i.Beatus uirdicitur,cuius uolun^ tas in lege domini fit(id eft,qui habet charitatem, 8^ diligit pro ximu.)EtPfal.cix.Populi tuifpontanei, Bt Apoftolus, Hilareni datorem diligit deqs.Mon enim placet deo coada fcruicia, fed libera,8ó uoluntaria.ut Pfal.liij.V oluntarie facrificabo tibi.Y o* luntas ipla eft charitas fecundum beatum Auguftinum.

(t^uareergo non dedit,amp;( fufficit inuno illo;’ lt;ÎXefpondco,fufficit quidem,fed oftendendu fuit homini, in quibuscharitatéhaberedeberet.Nefalfaopinione amp;fiduciafe ipfum feduccret,charitaté fefe habere putans,cû nô habcret.Faci le cm optima de nobis,amp; peffima de proximo fentimus,cii de« beamus côtra. tdeo decalogus preceptoBc uelut fpeculu eft,in homo feipfum côfyderet, in quo öó quantû defîciat aut jificiat. Nam ill illis omnibus,non oportet attedere, ut faciat, fed oîno quo corde amp;nbsp;uoluntatefaGiat.Data funt inquam in cognitiorié noftræ uoluntatis,deinde amp;nbsp;in exercitationé eiufdem,quæ oia fiuntin onus ijs,qui inuiti, amp;nbsp;difficiles funt.ffNamccce ut id« ipfum declaremus,primû mandatû omnia alia in fe continet. Qui enim hoc fetuat, orâia feruat, 8e qui aliqd non fetuatj hoc

R. P. MARTIN! LVTHERII DE X. PRASCEr non fcruat,quia cor eius aliud folum deum refpicitj(jyeriini Adam illeuetus nofteradeo peruerfe fuperbiis eft,ut fçpius uelic ftpientior ÔC fandior inderi,quani omnes fandiJdcirco fronte polira au det dicere,fe primû mandatum feruare, ÔL fibi nô eflé confciû.Non idolûhabere,nihiliuxta deum amare.ideo remit tendus fuit ad opera amp;nbsp;uerba, quæ ei teftimoniû perhibeant de feipfojô^ eum conuincant fuperbç temcritatis,uel mendacrj.Vc fi præfumit quod nô habet deum alienô,quærat lingua,fi iuret^ fl inuanû affumat nomen deieC^ia ex abundantia cordis os lo qui£,facilis eft error in opiniôe tordis,lubrica temeritas.Neqg l^ile poteft fciri an feruet primu,nifi opera amp;nbsp;uerba interroger. Iljgitur,fi iuret,aut uane deum nominet,fciat fe mentiri,aut fa! K .S 1 dixerit fe deû amare,amp; primû præceptû feruare. Non rede difcuffit 8c probauitcor fuû.Sed ecce,feruare uideaturfibi ÔC fe* tundû. Non cftfibi confcius,interroger fe in tertio,an prompte fandificet fabbatû,an auide uerbû dei audiat,oret,meditetur,le gat difputet de deo,interfit diuinis.Si hec nô facit,uel difficilius facit,q alia fua,fi dixerit fe feruareprimü fecundû/allitur.opa ènim teftimoniû perhibét de eo. An poteft fieri,ut quis affumat nô uane nomen dei,qui ipfe uanus eftfQuomodo uanus aliud ngatjçj uanumtuanû loquitur,uanum cogitât, etiâfi deum co* gitetjloquatur.Vanus aût eft,qui alia agit, quæ dei funt,8ôin ùirus que dei funt,præ nSjquæ fua funt.Et oninis homo uanitas (pTertiojUideaf fibi amp;nbsp;noc feruare,craffius fignû probet,uideat quo fufcipiatuicarios dei,qs uidet,parentes inq,8i præfidentes. fi hos uiliter æftimat 8i côtemnit,quos uidet, quô audet dicere i^eum æftimarcjSô non aliud præ illo,quem tam«î nô uidetf ^X^iarto in iis,qu‘æ ad proximû, quem diligi utiq? eft uolûtas idei,quæ in primo precepto intelligitur femper.Si cficis quod di pgis proximû,8i eum odis,mordes,detrahis,lædis,defpicis,oc cidis, maledicis, contumeliaris,ecce opus tuum teftimoniû dat contra te.Itidem,fi nô défendis læfum,excuf3s,benedicis.Quia iddedio facit hæcjfi eft uera. Vide ergo hoc Ipeculum bene. idQuinto. Sinec ex illo te cognoftist fient nerc non fans ex illo iognofci poteft,quia uaria eft cócnpilcentia,84 nulli fans etia fui ipfiuscügnita,idcop mulraâmo per oîa,ducenda,cxamin3da. * Igitutnôlæfiftiproximûin corpore Si perfonajquid fi in cot

pore axoris fu£,quæ cadem caro eftcSi earn concupifcis, impil dice infpicis,traâas,al]oqneris5aut talia fadcntem non reuocas, adiuuas,rediicis, quo dtligis cum quæfo,fient teipfum cû hæc omnia uelis tibi ab illo fieri,quia fic utiej te diligis,tibi fanes. . (JSexto.Ifto amp;nbsp;hie tibi no fis confciuSjamp;L Adam tuns fibi totui integer uideat,ficut folet fecundû cæcitatéfu3,cû in nullo fit pult; rus,cogita qd in bonis eins ex remis pecces.f.an fuerisdd eft,ga^i cufj fraude ad tealiquidpducasctaHàfj merce,pecuniajmenuir3 ufura,dolo,rapina,furto,côfilio,côfenfueinoeeas,antnocueris (P^phnio.î^iid in bonis fàmæcAn detrahas,mordeas,ôlt;^ nul lo linguæ peccato in eu reus fis e An gaudeas alios facere, quod ipfeomittis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

IJjtDftauo.Si in operibns Sé uerbis integer es(qnod rariffimutti nunc, difeute cordis fecreta amp;nbsp;pondera ddÿderia eins« Et nifi mentiaris,inuenies,quod fis plenus côcupifcentia.Nec di cas tibijNon côcapifco,quia contra feriptHradicit,Quis gloria« bitur,fe mundû habere coreNullus eft mtindus intus.nam non latis eft,utconcupifceiitiâ ftenes, fed èC nô concupifeere debes, de quibus fuo loco latins. Ideo ultima duo præcept.1 funt maxi ma,qnæ fola Apoftolus ad Romanos adducit,dicens,Non cô« cupifces.(|guare qui dileftionc habet,id eft^fanâ amp;nbsp;plenam uolu tatem in legem dei, 8ó diligit earn, hic implet legem dei. Non enim eft rimendû,quod diligens denm, nome eius inhonoret, nut aliii denm quærat,aut polluât fabbatû. Et qui diligit proxi« mû,non eft timendû,quodcontemnatparentes,occidat,mce« chetutjftiref, falfum teftimoniû dicat, aut etiam côcupifcat. Cu potins quæratjUt bénéficiât proximo. Dileftio,inquit Apofto« operafjUei^ uerbo,ne(5 amp;ao,nec^ uoto^ Cp/erum ad materia huius præcepti tettij reuertamur.Sabbatu dLxi,olimfui(re, ficut amp;nbsp;nûc,figurale 8^. ceremoniale propter in firmos.Nunc uero ocm diem efle feftujin quoi« nullo fit peccan dum. Quia fi ille olim lapidibus obrutus éft, qui ligna collegic in diefabbati,Num.decimoquinto,quidcrir,quiin teporegra« tiæ, enormia ppetrant criminacmaxime eti ä feftis diebus.In tec rorem noftru hoc feriptû eft.Qii ja ligna coHigercjnon eft mala tantûjfed fignificat malu, fient 8^. alia opa eiufdcm diei feruilia« lt;rPtimiigiffunta q craffeSi tuditet peceât in die feftoXluxutia

R. P. MARTINI LVTHERÏl DE X. PRAEÇEtf cbrietate,Iudis,ira,homiddiis,malediais,rapinis3tnfidiis,frault;’ 4ibns,dolis, ôi. fimilibus, de quibns didt Mia.ij. Dilpergâ fup oukû ueftrûjftercus folennitatû iieftrapi:,^ afllimet uos (écû. V i de,ftercus appellat folcnitates taliû,quia 8c ftercorât inillis,ficnc pprd immundi.Et Amos.v.Odi Si. proied feftiiiitatesueftias.

cnidi finiiliter cum ludæisfde quibns hic loquitnr) totuni dédis fefti ftatnunt in ornatu neihû,8ô nidus fplcndorc,6ó otio laboris.C^iæ tria fi fola fnntjfinceo qnodfignificant,Iudaicani •folennitatcm fadunt,amp; non nifi prouocamentafnntlibidinis. Si nitiornm.Nam nenter repletns,amp; anima otiofi, deinde ob^ icdis ornamentis, coram oculis, quid faciant, nifi utin luxuria ducant Si mala dcfyderiaÆr non cogitan,tqui ficfabbatiflant, quod fi hoc effet fabbatiffare, quælibct meretrix hocpoffet. Si quilibetTnrca, autpaganns,immo equus Si fus,fcilicetcorner dere Si bibere,deinde otiari^tandem pompofe adornari.

inuenias aliquos,qui uigiliam ieinnenriiôniinq in pane Si aqua fed diem in crapula,amp;: luxuria cófumunr.it fadum eft iTnincrfaliter,ut fabbatum celebrius agatur,qua dominica,qina abihnecura carnibus faltem Si otio,^ pompa,qnæ in domini ca prodige agnntur. Si nninerfæ uigiliæ funt findificatiores,cp jpfe dies celebritatis,mera fdlicet peruerfitate.

lt;Llt;Dtium corporale fïgnincat otiû fpirituale, ut ceffet a cupidi^ tatibus Si cogitationibus malis, nt capax poffit effe uerbt dei, quod requirit anima uacuam.Cpuare quilibet Chriftianus fe de bet interrogare,quare hodie otiarisÆt fie mohimentum Si me moriale fibi habere,quod uacandum ei fit, ad deum audiendu. |[(CDrnatusueftimentoru,fignificat bona opera, utaudiremiP fam,orare, eleemofynas dare. Si alia mifericordiæ operafacere ut Chriftus contra Pharifæos docuir,dequibus la tins infra.

Cantus nidus fignificat \ Paffionem Chrifti, Si ruminarc uer^ meditarijlcgcre bum dei.

CTSecundi funt.qui operibns alias Iidtis,operantur,ut funt opj iiçceflîtatis Si fubftatiae noftræ parandæ. |t ij minus peccant $

PTIS DECLAM ATI VNC VL AE POPVLARES Sires,amp;adeo minus, qd etia in mukis cafibus cxcufent, m primus eft Ncceffitas.Hæc aût neceffiras quomodo ida fit,ambiguum eft,quia mire uariat.Eft aöt non mc lius æftimanda,^ fecundû regulam Saluatoris, qui in Euangc* lio didt,non elïe peccatum,afinum uel boucm de putco leuare adaquareCOEx quo|fumituL talis régula,(puod fi damnü imi netet tantü,ucl etiam minus,quantü afinus uel ualor eius penfa tut poteft opus fieri,quo tale damnö ciuctur. Quod tamé intel ligitutjCi tale aliquid,nó uoluntareeligente,fed ncceflatate cafus accidente contigerit. Hoe cnim addif ,ne auari fibi licentia data arbitrent uendendi,uel emendi,quia fcilicet fi nó uenderent uel emercnt,eius diei tantü lucrum,periret.Sic enim nullus effet po ncndusdiesfeftus,quiaquilibetfraudatlucrû,dû impedit nego tialucri Öó labores. Frobatur régula, (ßuia fi illud ludæis pmilgt; fum eft,8ó nó fuit peccatû,quantomagis Chriftianis,quiliberio tes fuut a ceremonrjs iufticialibus(£|x ijs nunc particularia a?fti mentur.Vtfi mercator in die fefto,cmerit uel uendidcrit,qd als» tero dicuclhora,nó fine magno damno emere uel uenderepo teft,Htquia emptor aut uenditor tranfitorius eft, ne($ expedare imlt, bic idco excufatur, quia non quacfiuit opus amp;nbsp;lucrum,fed oblatûaccepit, ut damnü caueret, alias nó fadurus ex intentie^« ne,malens quod altcro tempore offerretur.T une enim ficut ob latum eftinlperate,ita poteft amp;: cito expedire,amp; ad feriandü re^ uerti. Par ratio eft de quibufcunq^ alqs damnis etia minoribus, fub ca tarnen conditione, ut diuina fcilicctmiffa amp;nbsp;uerbum dei non omittant,nifi fit neceffitas magna,quam arbitriü boni uiri «xcufet. Sed ut dixi,dedamnisintelligitur,quaenó proprer nó nfum negorij ueniunt,feu propter intermiffioné ncgotij,fed ca ü^Nam damnü intermiffione negorij,poteft omnihora fieri. Ç$ecundo,de coquentibus,amp; paratibus uidü, ha?ccm ncceffa riafunt,amp;non efthicludaicafuperftitioncinfaniendü,quinoii coquuntdie fabbati,licet uorent,crapulenf,amp;luxuricntur. ïic etiâafferripotûamp;cibülicetjôi ut noftrismoribus accéda. Vas ccreuiliæ in cellariü locate,non eft peccatü. hoc aüt magis eft pc ccatü,quod tot modijs amp;nbsp;cantharis cducitur,ut etiâ ufq; ad noi® fnitü inebrienf.Sicmaius eft peccatü, ex coquina cellario ni* mis affertijCj inferri.hocludæi nó airantjilludaüt curant, âs fc* b

.quuncur muIti.Mira aût fttilritia,qd dbum nô parant.Cur noiî ..«K amidû omittunt amp;nbsp;ntidi incedutc’ quandoquidé induere eft labor amp;nbsp;opns.Deinde cur ambulant Ôi uaduntjftantccur nô fc^ gt;dcnt,dormiuntfcurcomcdût ôi. bibuntcAn hæcnô funt operâ Quo ergo fabbatiffant,ideft,quicfcuntfiPcindc,non eft paruus labor,ftare ad mifïam amp;nbsp;fermonem,amp;: diuina officia, qd pro* bo per omnes,qui inuitehocfaciunt,quorum mukifunt hic 82 alibi,Ergodicuntilli,teriandûmihiefl:,nôlaborandû.Etex prae .^to contra præccptû agunt.huc enim puenit fapiétia ludaicai Gbicenim aliqui delcendenit ad minuta, ut etiam fertà facerea meant prohibita.Quod l'i intclligant dci)s,qui uendût ilia^uege cft.Virgoaûtbenepoteftmanefàcerefertum fuum, pro décoré fuo,quia poteft illud ruptum reficere,ergo 82 efficerejmmo ue ftes induere 82 ornare fejUeftes excuterc 82 purgarej» induenda côponere peplû,82 alia ornamenta,nóeft contra hoc præccpt« niiï fiat more quorundâ, quæ a fpeculo non pnt recedere, 82 fie P hxc diuina negliganuf^iæ u,ero ad fuperbiâ5uel concupifeea tiä fefe ornantjiiô contra hoc peccant præceptû,fed tanto graui ns peccânt,quod côtra aliud præceptû dci,in die Canâo peccanc (fTertio de animalibus prouidendis in uiftu 62 ftrato,mulgen dojp3fcendo,curando amp;c.

dOliiirto de tabernari)s,lanr)s,piftoribus,pifcatoribus, 82 akjs attificibus, pro uiftu 82 amiftu ationim agentibus.Non peccat hii,nifi ubiebriofis 82 ludentibuSjpcrhæcpatrocinentur^^ 82 au xilienturjant fâueant.

4[jQuinto,in communi utilita£c,ut in refieiendo ponte,prohi* bendo fluuiojepuguâdo hofti,incendio extingucndo,82aliis pi^licis neceffïtatibusprouidendo.

X{Sexto,demedidnis,curforibus, nunerjs necelTaria ferenribus (abris equos fulferrantibus, molendinis 82c. Hæcomnia in ne* ceflîtate exainintur,dûmodo tnpcr hæc diuina nô negligentur {[SeptimOjde nundinas quærentibus, quia alio tempore non p^unt.Et ex îjs iudicetur de fimilibus.

tTVeiium hic rnouetur quæftio. An Vuittenbergenfes fint excu fati, quod die fefto exercent baliftaru artem pro aue deijcienda de hailili ereâo,cum id æque poffint alio die facere,cum^ non fit hic neceflïîaSj nec piçtas, nec modicitas, ac dimidius ille die?

fertus poft prandiunijpoffït deo da ri, fient amp;nbsp;ante pratidiû. Si* Bille indicium de arniorum oftenfione,quafi non amp;nbsp;alia die fie B^ffït æque bene.Hic domiiit confules uigilare deberent. f^lterû eft niodicitas feu paucitas .Ergo omnia opera hic facc^ te licet,quæ alijs diebus, dûniodo fint pauca. Vt ft Tutor par nel duo paria calciorum fciHderet,fartor tunicam, mercator uende -ret aliquid,quod no expofuit ucnale.Sic defimilibus per omnia offiaa amp;nbsp;opera curre.

(jTertium eft,pietas, ubi fubnenif panperibus indigentibus gt;nbsp;item ecclefrjs.Sic enim baincare infirmu,lfluare immudum, ue* ■ ftcs,lcduni ciuslauare,parare,feruire in uiftn Sgt;C obfequio,eft e^ warn fanftum,alioquin elcemofynas petcie amp;nbsp;dare non lice^ ret,cum idfratres mcndtcantes,nunqua in diebus feftisagant,{|gt; militer amp;nbsp;alrj omnes.Sie uehcre eis frumentum, ligna, pomm,^ cibum,licitum eft, dummodo tarnen fiat ex pietate,amp; no ex cu i mditate retributionis aut gula2,ut nuncpaffim habetur mos* • AfTertn funt'Oni fandificant diem literal iter, fed non fpiritua* liter,nt qui fiiciunt qnidc opera externæ findificationis,fed fine corde.Etquanc^ fatiffaciant ccclcfiæ,amp; minus peccent,cf præcc dentes,th funt Cainiftæ,ofFercntes no perfona,fed opus pfonac ^th cauent lcandalu,amp; ntinà th oés tales effent,qui peius ague (TSuiit autem auincB fiicienda pro fandificatione fefti, nt colli*, giturex dccreto,fcilicet audire miffam,andtrc nerbum dei,ora*.‘ te,offerrefecundum aliquos,8ó conteri depeccatis.

' CPrimii. Audirc milfam.Hic nimiii ftulte quida interpretantnc tanone,uolentcs ideo miffam legenda altiore uoce,qd non ui* deri,fed audirifit precepta,quafi non magis præceptû fit, Cano nem niiffæ,qui foius proprie eft mifTa^preffa uoce legi,nc audia tur.cætera aüt funt orationcs,amp; paramenta ad Canonc miffæ, lt;^od 11 propter cuangclium uolfit cam altius legenda efle,cuc no cogitant,qd ahud eft præceptû de uerbo dei. amp;nbsp;aliud de mif fa.Sed cefl'ent ifta uana fomnia,cu per ocm ecclcfiam nullus nifi facerdos folus,miffam audiat tota,Magno fcilicct eo facramen* to,quod Chriftus uerus facerdos, quanq multa operaf in cede* fia.p cxternalacramenta,ôi uifibiles cercmonias, in quibus ei fi dçies LÖciuuiit ôC coopecaiiÊ, fitut clerus nunc facit facerdoti,in^ b

R. P. MARTINI LVTHERUPE X?; PRAECH cantUjOMtione,tefpoiifionc,tn plurima agit inuifibilitcr.p no* to apud deû,quæ populus 6^ ecclefia eius nô uidet,nelt;$ pdpic, (1 Deinde ancgjs quæftto eft, an fatis fit, audire mifTam matu* rani .Item, An fatisfit,in monafterijs earn audire. Hic diftinguic ii eft necelïîtasfde qua fupra diâû eft) tune latis eft audire ma^ turam priuatam,uel etiam monafticâ milTam. Quia necefÏÏtas non habet legem, Vbi autem non eft nece(fitas,diftinguitur fc te femper, quod fi no omittatur parochiaex contemptu, fed ex deuocione petitur monafteriû, licet in monafterio audire „Sed nieo iudicio dicam,faluo uniufcuiufi^ fenfu,in hac perdita tem poris miferia,prorfus nô eft tutum,relinqui unumquemç^, præ fertim fimplicioris amp;nbsp;rudioris animi hoiem, fuæ deuotioni 82 diferetioni contra apertos Canones. Cnius ratio eft, quia ideo funt pofiti Canones patrû,ut dirigant populû. Et debet unicui* ç fu.1 deuotio femper eft fufpcâa,82 tanto magis, quâto magis placet,cûeft contra cômunem ufum,uel decretû patrû. Cû feia^ mus, qd angelus Sathanç in lucis angclû fefe tranftigurans,fum me fit timendus 82 cauendus,Qui fub fpccic deuotionis facile o mnia décréta folueret.tt illud Deut.xii.82 lud.xix.ubi pcipitur, ïmo prohibcf,ac reprehendi£,ne quilibet faciat, qd fibi reftû 82 bonû uidetiKZÂnoqüin,primo auferf timor ab hominibus, 82 teuerétia cccldïæ fuæ,82 cômunitatis. Deinde nutritur fccuritas ctiâ paulatim ad maioraalia pmittenda. ’reMio,Redit ilia anti qui populi licenna in excelfis,82 lucis,82 extra templû religio,q fumme prohibita fuit. Nam de faâo uidemus, hac deuotionis Kcentia permifra,non tantu parochi3s,fed etiâ monafteria ciui« taris dimitti, 82 ecclefias C3mpi,82 uillaru,eadem deuotionis fi# mulatiôe pferri.Et fie ecclefiæ cultû,in taberna^i redigi frequen# ti3,ac nundinapî negoriationc,prætexru dedicationis,patrono rum,uotorû 82c Dico igitur mea fentenria,Qjiicquid fit de ali bi audienda mifra,nulli elTe licitû in hoc ipfo fuum indicium,fu am opinionem,fuâ deuotionem fequi, fed authoritatem eccle# fiæ, 82 ciptiuandum fenfum inobfequium Chrifti,qui3fcriptu eft,Stultus eftquiconfidit in corde fuo. Et ecclefia non poteft et'' rare.quilibet aût poteft infua deuotioneerrare, eu 82 multi pro phetæjfandi, reges fimiliter errauerint, nobis in monitioné 82 tcccoré,l^e ergo ulli ctedas glofiæ/uper deccetû iftud.qui enim

I^TIS peclamativncvlae popVlares Ij fic gloflatjgnarus efl in lege dei^Si nondum cognouit,quid fit diabolus öó homojmulto minus,quid fit deus.Çt iniraperuer* fitas gloiræ,quæ uagam concedic deuotionis licentia,quam te# xtus data opa, uoluic cocrcere. Immo fempcr,quicquid tibi tei* pfum dederitac pcrmiferit,tenefufpeftum,quia facit ut inuenia tut uoluntas tua inieiunio tuo,ut dicitEfa. Sicillufit Micheas A chab dicens, afcende amp;c. Quicquid aüt tibi teipfum abftulerit, hoe fequere Matth. vi.Efto cófentiensaduerfario tuoamp;c.Mich.

Ab amico euftodi te.Item,Ois amicus fiaudalentet incedit. ^Secundü,Sft audire uerbü dei, quod iterum fub pratcepto eft ïn parochia audiri, ficut amp;nbsp;miCfam, nifi ubi intermittitur, pro« pter dedicationé aliarum ecdefiapi,uel monaftcriotu.In quibus poft prandiu audire, eft de conlilio quidem ecclefiæ, fed tarnen de precepro dei,qui uult uerbû fuum omni deuotione ubitj au diri. iÇthoc fecundû eft magis ncceffàriû,^ primû,îmo primô cft propter hoc fecundû,ut ex Chrifto patct,qui dicit, Quotief« cuncç hæcfacietis,in meâ memoriâ fadetis,q.di.nô cclebrabitis miflàm,ninprædicetisEuangeliû.Et Apoftolus,Quotiefcunlt;5 enim manducabitis pané hunc,8lt;i calice bibetis,morté domini annunciabitis 8ôc. îdeo nô licet miflàmpficere fineEuangelio, priuatâpriuato,publicâ publico. Immo in primitiua ccclefia,e« tiam excômunicati,pœnitentes,catechumeni,energumeni, in« tererant milfæ ufcg poft euangeliû,quç 8ô milTa catechumenwn aocabatur,ut ex Dionyfio patet,^d utinâ adhuchodieficret,ut faltem uerbû dei auditent excômunicati, quo facilius intellige« tent,ac eópungerentur. Atrox effet nimiû excômunicatio, etiâ ab auditu uerbi nbsp;nbsp;nbsp;qd tarnen oibus creaturis pceptû eftpdicari

ItAn fatis fit audué Euangeliû miffæ priuatæ.i|P.efpondetur,qd fit fatis,fieft intelligens fimul,ôi coaftus proficifci. Alioquinctiâ fi intelligat,tenetur tn uocale audire folcniter. alioqui cuilibetli ceret publica prædicationé relinquere, amp;nbsp;fieret ipfa contempti« bilis. hnmo (i fucrit neceffnas proficifci, etiam fi non intelligit, tmo fi nô audit,eft exeufatns. Ipebet tn quilibet nô folû cogitarc quâta neceffitate cogatur abfens cffe,cû fit corporalis, fed etiam quanta neceffitateuerbum dei fit habendum,cum fit fpiritualis Ideo pietas cœleftis debet femper uincerc cupiditaté terrenatn.

ilHic tarnen norandû, qdfi populus tâto rigorc, ad audicndu^ ècvbû dei eft aftriäus,quanto quæfo funtaftrifli facerdotes, iic* ètid uerbû dei dicanc,amp;dici procurent^ (^tod cum fit fuper oîa‘ èræcepta inftantiffime mandatû, nefcio qua miferia,hodie nilt; rill minus curatur,in multis locis penitus obmittitur,in pluiib’j, ea prædicant,quæ obmittifalubrius erat. In alrjs locis prçdicati ‘ turHumana,86dodrinæ iurisac philolbphoje. fc V A l\ GE#^ L1V M, id cn:,memona Chrifti tam rara, uchorror fit Hoc at^/ tenderc.Cogiturpopulus ad parocHiâ,amp; non obedit,quia co«' gun? facerdotes euangelizare,amp;: non fâciunt.Quid ergo miru,^ 11 uagenf populi liccntia fuperftitiofaad alias ecclefias, quando' facerdotes nugant,craflaignorantia,per fabulolas Sgt;c uanas do drinasîTu non prædicas euangeliû,amp; grandecrimc putas, qd gopulus dilcurrit ad idoloo: excelfumtCum tù abfisecclefiæ,amp;:i officio ôôuerbo,quid fequct,nifi ut populus abfitamp; obfequioi

audimcTu ad literâ es intus inutilis,fpiritu foris. fdeo amp;nbsp;po« ' pulus corpore migrât foris pariter 8^ fpiritu, tâto minus peccâs) tu,qu3to promptior eftaudireeuangeliû fi diceres, imofi di«; diciffes.Tui occafione igitur euacuat ecclefia. 8^ pafcua 8i. uiftu) ouibus,dum cogis pecus in caulas,negas.Ideo difpergunf oueS; ÇJhrifti in montibus,quia non erat paftor.dicit dominus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

(iTertiû eft,O rare,de oratione multa funt dicéda,hic tn de uo* ; Çali uultintelligi,quod non eft negand^fcd tn ea debet elfe mi : nor amp;nbsp;modica ad orationefpiritualé.4[®ratio erneft afccnfioi métis in deû,uerba funt fcale,fed iiox eft apparatus fcalarû.Ideo dixi, quodhi fandificât diem literaliter 8c male, qui noce tantui orantjimo non orant,lêdorationes tantû profcrunt alioje, nó; aliter cp ficut liber,alterius fcriptiones 8^ uerba iplè mortuus ni« hilintelligés.Vel fient organû profertcantû cleri, iplè niHiI feiiti cns,aut intelligcs illû.quod hodie magnû eft niyfteriü.quale eftquot;; em organû,talis 8é clerus,ideft,boatorfinefenlù,uox lineuer«! bis,ficut organû non nifi uelut mutam amp;nbsp;elinguè uoeem, aclo num refert.Delpirituali autem oratione poftea in quinto. Il42i!artum,fecundum quofdam eftolfcrrc, fed hocabolituni èftjlicet in Ecclefia primitiua fieret Hec oblatio panis 8é elcaruni' fn communi,dequo offerebatur. 8C reliquum in pauperes con; fetebatnr. At npiic tüce huiuSjdot^tæ funt ccclefiæ, nionaftetiay

eft maximû amp;nbsp;oîm primû,fcilicet rcconciliati confcientiæ, amp;nbsp;côtririoncni peccatorii.

4[Hæc aûtcontritio ftcparanda eft,iit non tantû ex odio,qnaa tum ex amove proccdat.Ex amove aût procéder (ut vudibus ex«« empli gvatia dicâ;fihomo fecû vnminet beneficia dei in fe pcv to tam uitâ collata. Tum illis opponat fuâ ingvatitudincjôô uitia, ,in abul’u taliû bonovû.nt quod dédit v.fenfus, tot peviculis fet^ ;Uauit,totbonacovporis,mentis ve^’ dédit. Quæ oia nonbeftrjs nonlapidibus, non denic^ pluvimis hoîm dédit. Pofthæcfïac afeenfus ad fpivitualia, quod filiû fuum milit in cavné, evueifigi, ,mori, 86 alia infinitæ dignitatis tandc pvomifla ætevnabona» Hæc oia vuminata, amp;nbsp;peccatis côpofita pvoprijs, mive excitanx odiû ac deteftationc fui,amove uevo amp;nbsp;laudem dei. Hæc eft u^ riffïma côtvitio,uiua amp;nbsp;efficax,ubi ilia,de timoréinfcvni,amp; pea 'Ccati turpitudine,eftliteralis fifta 8ô bveui durans,quia non radi cata amore,fed inculïa timove tantû.Sic de quodâ legitur,qui totam uitâ peflime uiuens,mivis tarnen bénéficias, ac donis dei prouehebat, tandem ctiâ ad epifcopatûpvoueâus eft. Tuncadl i Te rcuevfuSjôô admivatus dei benignitaté erga fuâ indignitatenu 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxclamauit. Vicifti dûe, amp;nbsp;concluftfti me nimia bonitatc tua,L«

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,deolt;5,Ecce amodo totus tibi fevuiâ,amp;: itafccit({Ne^ contemni

jdebet vudis illc afeenfus a pvimis corpovalibus bonis amp;c. Mâless gif in hiftorijs,c^ tépove Côcili) Conftan.duo Card.ad Concûgt; equitantes, paftorem in agro flenté uiderunt. Vnus aût corum animo mifericordiorc, nô poirum(ait)abirc,nifi audito illo ho ^nine 80 côfolato,amp;!: acccdens,caufamfletus pcrainftaf.llle diflt;« fimulat tviftis,inftat Cardi.8i cogit fateri. T andem,eccc inquit, hanebeftiâ (buffonem intuitus) tam eximiam creaturâfecitmc deus,hominem ereâum,dccorû, rationalem, 86 nun^ gratias non me quoej tam deformem buffonem fecerit,hoc eft quod amare fleo. T une Cardi. infolita contritionehominis pereuffus 86 fua maiora beneficia, maiove ingratitudine fua,fu?

I bito confpiciens,demulo examinis cecidit.Tandemleuatus eu 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'la tamulorû,ô6 inciuitatem perduftus,femp cxclamauit. O Au

guftine fanâe,quâ ueve dixifti, Surgût indofti 86 rapiunt cœlû, 86 nos cum doâvinis noftris, uolutamur in carne 86 fanguiiie^

R. P.-martini LVTHERIl DË X. PRAëCE CE Hæc font og.1 ucræ fandific3dôis,q fignificanf oîbus exreno tibus.SicTrcn.iij.Menioria memorcro, amp;nbsp;tabefcetin meania mca. Sine ijs duobus,non accenditur mens ÔC cor.Gorde aut non fuccenfo,oia alia frigide,uane,amp; noxie fiunt,quia fine fru« ftu. It hæc duo debet ex Euâgclio audiri,audita^ ruminari,' Sunt em hæc duo,fcilicet dei bona, QC noftra mala, (cala ipfa in deû,in qua defccdimus in nos,amp; afcédimus in deu,ficut figura turn eft Gen.xx virj. Jut etiâ duo ilia facrificia, laudis amp;nbsp;côfèftio niSjde qbus,Sacrifidû laudis honorificabit me.amp; cp illefit afcé^ fus in deû,fcquif.Et illiciter, q oftédâ illi falutare dei.i. reuelabo ei æternâfaluté. I)e altero,côfeflionis fcilicet, facrificiû deo Ipi ritus contribulatuSjCor contritû amp;nbsp;humiliatû deus nô dcfpicies Et hæc duo fimul oportet offerri,ut fint eo perfeâiora.

H® cpræceptû ludæi feccrutirritû per traditiones fuas, fîcuc omiaalia,({^iahonorchuncexponebantfolû innere bis QC fignis,irritatores fafti uerboRr legis. Quiacnim ho^ norare fignificat fignû reucrentiæ exhiberc, acceperunt illud fe^ cundû huius fignificationis corticem,utfolo exteriori figno ho norâdos docercnr.Sed utfæpius dixi,Lcx domini eft Ipiritnalis immaculata,côuertensanimas,acinrerioreminft'itucnshomi!® nem.Ideo cor primum obligat amp;nbsp;requirit. Quare procedamuS I^ndum hune duplicem fenfum,fcilicet literæ dó fpiritus. ClHonor parentum lpiritualis,eftcxhibitio cordis, teueren* ti.a promptæ uoluntatis.ln quo includuntur duo.________ trPrimo,prompta obedientia ac uoluntas ad omnia,quæ uo* lunt parentes.CSecundo, digna æftimatio 8^ opinio parent». Honor em cordis,eft magna pietas, maiorcp chantas in pro ximû,quia charitas folummodo diligit, prompta feruire proxi mo,86 preciofum eum exiftimds. Ideo iftud præceptum ftatirrt poft prçcepta primæ tabulæ ponif,quia eft de illis, quifunt uica rij dei.quarcfient deus colendus eft honore di timore,ita de ui* carius cius.trPareriracp, quod quifpiritualiter honorât parères exhiber eis primo promptâ obediétiâ QC uolupratc. Aeper hoc

PTIS DECÇA^A.T1VNCVLAE POPVLARES I non folum fuccutrit eis in neceffavijs jfed etiam in omnibus obc dit corum beneplacitis.St qui talc cor fuis parcntibus non cxhi^ bet, fciat fe non implere hoc præceptum.quancp ôé nuncquo^ in ifta intclligentia cæci, in nuda fuperficie ucrbovum laborenc plurimûÇrgo honora dicit^fcilicct corde intimo,8i afFeâu ple^s tiOjparcntes tuos ôic.Quomodo enim parcntibus inobediens fit^qui cor eis non folom obtuht, fed Só cum honore obtulit.

becundoCquod mains eft)cxhibet rcuerentiam ( non in litera foriSjfed in fpiritu intus) id eft, magnifia opinionc in corde de illis habens.tthoc potiflïmû in hocpræcepto cómendatur,pcc quod amp;nbsp;diffcrt(ut dixi)a charitate,qua quilibet alteri obedireSC feruire iubetur Gal.v. Scd unde nafcitur ilia fublimis opinio de parcntibus in filqs^MaximcjCu quandoq? fint pauperes,ignobi les,infirmi,deformes,aut alias minus rcputabiles.ln qs cm mul Ö ofFcndutur,ut faftidiant,8ó crubefeât parentes fuos,dolentes, quod non de diuitibus,potentibus,nobilibus ôêc. nati funt. O cæcitas magna.His tradenda eft régula. (Opinio parentû gran^ dis fit refpedu dei,8ó uoluntatis eins. Sicenim pius filius cogita bit.Eccefifummamaicftati nó fuit indignû uifum,quod talem hominé uoluit parentem mcü effc,cur mihi indignû uidcature Si deo fummo placuit in illo opcrari,Óê me creare,cur mihi di^^ fpliceat in illo fieri,aut fadum effefbiam quid faciût parentes ad formationem filq lt;qui nec fi fit mafculus,fQemina,oculatus,auri tus,pedatus,uiuus,mortuus,albus,niger, capillatusfiue non,fu turns un^, cogitant. Irgo officinam dei mci,artificis mei uerbe tor.bion aduertam oculos in panpcrtaté,deforniitaté,ignobili tatem parentû,fcd in deû operatorem. Sic fie fluit rcuerentia ex deo inparentes,nô ex parentibus,dû altius intuentur,^ ut funt caro 86fanguis,fcd ut officinafummæ maieftatis.Quisem coii temnet officinamprincipisc^d fabrcfaftum opus odit officinâ fuam in qua faftû eft^cfum igitur deus uclit parentes honorari, amp;nbsp;iuftiifima fit caufa,fcilicet,quia uicaria amp;nbsp;officina dei eft. So# lo hoc differt iftud mandatû a pcedentibus,qd deus in illis ho# noraf ut in feipfo.ln ifto,ut in alio fcilicet regcntibus,qui funt fe Sina,alcarc,propitiatoriû eius.Hic ergo eft uerus honor r parentû literaliSjcft inuito corde,8ó contcmptorc ani içilicet formidine pœnæ, exterius ligno honorare pa#

R, P. MARTINI LVTHERII PË X. PRAECE^, rcntes.Nam quifola forniidine pœnæ honorat/cilicct ne con* fundatur corâ hominibiis, uel puniatut hic,aut in fiituro, tant diu honorât,^ din timet,amp; pœnam cogitat.Seinpcr aûtintus corde contemnit,oblitus autem pœnæ,etiam opéré foris conte mniuur in multis exemplis probatu eft,8i quotidieexperitnr* KB)iftum eft, quo modo fe filr) debeant habere erga parentes* Sed oportetjUt illi rurfum fe exhibeât parentes,ut digno nomi« ne fint parentes, ne honor filioru côferatur in idola, amp;nbsp;mortua fimulacra parentum.Immo forte funt peiores aliquâdo latro ^,quiafouent carnem illorum,amp;i interficiunt animas eorum. ^æpius enim fit, ut filius in pâtre peiorem homiddâ habeat, amp;nbsp;utilius fueritjfilium a latrone occidi,^ a pâtre foueri. Aut eue putatis quod peftis potiffiinû fæuit in paruulos f nifi quia deus implet in eis,quod Sap.iiq.ait. Raptus eft ne malicta mutarct iii telleftumjaut ne fidio deciperet anima illius,propter hoc prope rauit ilium educere de medio iniquitatû. Et infra, Condemnat enim iuftus mortuus uiuos impios,amp; iuuentus cderiuscôfum m3ta,Iong3m uitam iniufti amp;c.Sed de rjs latius poftea.

tjNunc ut uideamus.,quid eis debeant,ut fint parentes. Apofto lus Ephe. vi.poftq ftlios iulïït,nt parentes honorarent,ôô præce ptum illud côm€ndaft'et,atlt;5interpret.atusfuifl'et,dicit,Filij obe dite parentibus ueftris in dno.Vti^ uol«ns,at fint non tantû in carne parentes,ûeut genres,fed in ciomino, illi obediantetiâ in domino. Statim de parentibus dicit.Patrcs,nolitc ad iracui* diâprouocarefilios ucftros(quodColof.iii.exponit,Ne pufiilo anîofiant) fed educate illos in difciplina correptióe domini* (IJrimû,quod eis impendi uoluit, ad animö fcilicct pertinens (nihil enim de corpore eoru prædicauit) ut non prouocent eos ad iram, deieftionem, hoe eft contra eos, qui furiolê regune filios,8ó dum animus adhuc mollis eft,in totö timorem amp;nbsp;pus fdlanimitacc usrtitur,it3 utodio parentUjtandem aufugiantjSS faciant quæ alias nunq; feciflent. (guæenim fpes hominis, qui diffïdentia in parentes ôé odio,de illis delperat.Non enim uulc ApoftoluSjUtfilij no oftendantur,autuerbereHtur,fcdexamo^ re trftigentur3,nô ut illi furiofum animûexpleant, nihil folicitt, quô emendent filioru errorem, faâus enim pufillo animo,ad oraniainutilis.'Si defperatus effïctuirjtimidusonuaagcrcôi ag

PTÏS DECLAMATlVNCVLAE POP VL ARES 1 grcdi.Et qd peius,^d talis timiditas,tcneiis annis itTibibita,uix un^ poftea cradicabitur,quia ein ad ome uerbû didicerunt ter* terijidco poftea cria ad foliûarboris tinrent fonaiiris.flLSed Si illæ nutricule,quç pueris illudût ternbilibus fornris amp;nbsp;geftibus præcipue de iioftc, fiint conrpefccndæ.Ç(t)nrni ftudio puer eft fotmâdus ad timoré bonû,ut timcat,quæ timenda funt, nô au tem ad efle timidû,ficut parentibus quibufdam fatis eft, fi timi* dostantûmodohabeant.quodert nocentiifimû futuvæ ætari. Oioc pro decüiiatione ad finiftram, nunc ne ctid in altcrâ par* tem peccetur,dicit Secûdo,Sed educate eos in difeiplina, amp;nbsp;coC' teptione dftijd cft,docete eos docenda,ôlt;S corripite nô feruan* tes ca.Vtrunc5 illis nccefTariûoôi eruditio eorum,quæ ignorant de dco, 66 correptio, fi cognita non fequanf. Vide itaej ut ante omnia,filios uclis inftitui in fpiritualibus, ut prius deo tradanc q? mundinegotrjs.Et heu cp ifta nunc funtoïaperuerfa. Nec nri turn quâdo nec parentes ipfi funt eruditi,aut correptiôe proba* ti.CFuit aût unafpes rcliq in Scholarû magiftris,ut faltcibi,fub ’ literis etudirenf in pietatc,fed ôL hec pcrrjt.Oihes gétes, pferrini ïudxijdiligétius inftituunt pueros fuos,cp Ghriftianildeo amp;nbsp;cc défiapefTimchabet,quiatotaeiusuis confiftitinfuccefforibus Quün pr ima a:tatencgliguntur,ficuthortus in uerno tempore (llgitur in eruditione domini funt educâdLEft aût eruditio do mini,quadocen£cognofcere dominûlefum Chriftû,infigere eis receti memoria,quô ipfcp nobis paffus fit,ac q fecit,q,pmi* fit,ficut filÿjs ïfraei præceptû fuit,ut nota facerent filfjs fuis,ut co# gnofcatgcncratio altéra mirabilia,quæ fecit cum patribus coje in Aegypto.Ethoccognito,finô difcâtamaredominû,ôigra* ’’ «as agere,ôi oratc,ôi fequiChriftû,adhibef correptio domini, îdeftjterrociudicii dei,ôC minationcsirac deifupermalos.Hoc em qui ab ineuntc ætate didicerit, fcilicet bfificia dei amp;nbsp;promif* fa,undediligat,deindeplagas amp;nbsp;côtninatiôes, unde timeât do minum,facile hæc tenebit faftus maior.biam in ijs duobus uulc dominus coli, Amari ut pater,ex bencficqs præteritis, præfenti* bus,Ô6 futuris,T imeri utiudexjcx plagis præteritiSjpræfentibuS 8é.futuris,ficut dicit,Siego fum pater, ubi eft amor nre^. Si fum dominus,ubi eft timor meus. îic ergo difeantfilt) domino can taremildicordiam ÔC iudidum.Hæeduo em Apoftolus inten* '

dit,qiiando didt in eruditione amp;nbsp;correptionc domini. Id erq ditionem pernnet ut dicas ei,quomodo deus oîa creauft, ei feu fum,uicam,animam dédit,quotidie omnibus bonis iuuet,quç creauitjpro eo pafTus eft,ôii mirabiliafedt,piçdicauit,adhuc ma iota promifitjUt pro his gratus fit deo,amp; patré agnofcat, ac di^ ligat.^d correptioncm pertinct,ut ei dicas, quantis olim pla^ gis percuflerit Aegyptios,genres ,zodomitas, filios Ifareljdeni^ omnes in Adam.Item quot adhuc ante oculos percutit perte, patibulo,gladio,aqua,igne,bertrjs,morbis,amp; quanta côminec infuturojiiigehennacum diabolis. It uukhæcpotius adhibc« ri,quam correptiones hominû,id ert proprias. Non fine caufa, fcilicet ut difcant femper furfum ad deum afpicere, 8^ nô homi^ nés fed deum timere, Me fi parentû rugas timeant, tandem etiâ in ijs quæ dei funt, homines timeant,hoc ert, ne pufillo animo fiant. Hoc cnim agendû ertcum filijs, non ut parentes timeant, fed deum offenderefe fciant, fi parentes non timeant. Sic enim non fient pufillo animo,quia ubi parentes etiam proprios,noii nifi deum timendo, timere didicerint, portca etiam inaduerfis ß^rofperis,non a deo recedant,timorcuelamorequocun«5g. • ^J^iod aûrgratum fit hoedeo Gicrificiû,in filijs erudiendis,pa tet in Gen.ubi dominus Abraham no potuit cælare,quod fadij rus erat,fola hac caufa motus,dicit,Scio em quod dodurus ert fi liosfuos,ut timeant dominû, Icce quô correptioncm domini fupcrzodomas,dicitprofutur3per Abraham in educatióefiliO' rum,ad timorem coru. Similiterlonadab, pater Rechabitaru, eximic laudatur,amp; filijs benedicif,quia eos pie amp;nbsp;religiofe edit carat intimoredni.SicThobiaSjIoachim uxor Sufanna,educalt;î ti funt.Icontra Heli.i.Reg.iij.qd meruit,filios fuos negligendo ibidem patet. Item, quid file puer quinquennis apud B.Grego. IJÈt uere rtultiflimi fumus. ïccc in proprijs filijs pfit mereri ucl nttam,uel mortem,amp; non aduertunt.Nam quid prodert,fi tua culpa malos filios educes,etiâ fi tu fis in teipfo irreprehenfibilislt; jtlulti alienis rtudijs,dco feuire præportcre nituntur,ieiunan« do, ueftesportando afperas, amp;nbsp;alijs affedatis obferuanrijs. Et hanc domefticam pietatem cæci non minus tranfeunt,quam o lim Iudæi,relido templo dei,in excelfis immolabant. Primum cratattédere, quid dominus a ce requirat,cuius ortidj tibi onus

»mpofuit, ut Apoftolus ait, in qua nocationeuocatus quifqt fir. Hoc enim ante omnes indiilgentias,orationes,ecclefiarumui‘’ ^tiones,nota quæcunrjjCurandum fuit amp;: agendum.

(yfeidum fuit,quo parentes fe gercrecrga filios debet,ut digna note parentes uocmt,ne ex parentibus fiant pdentes,amp; pereuii tes (knul cum filij^yideamus igitur^qui funt ifii pdentes,ac pec ditoresfiliorumjfiP rimi fcilicct,Qui omittüt,8ó icicnter finunt cos crefcece fine cruditione,8ó correptione domini quanq nul* lo male exemplo noceant-, tarnen permiffione eos perdunt,uc qui nimis carnalitercos diligunt,ac teuere foucnt,dicentes,puc ti funt no intelligunt,quid faciunt.Ht uerum dicunt, led nec ca nis,necequus,ncc mulus intelligunt,quidfaciunt. At uide,quó difcuntire,uenire, fequi,facere, omittere, quæ non intelligunr. Sed nec lapis,nec lignu intelligit,quam fit inepta res ad domii, fed formatur ab artifice,^ ftatim intelligit,quatomagis homo /ut fl aliorum pueri intelligunr, cur tui no intelligunt c Hi ergo pcccatafilioru portabunt,quia faciunt cadem,ut fint fua. An no puer ille quinqucnnis,de quo B.Grego.fuit non intelligensf Xj^ecûdi,(Qui uerbis ii-npudicis,amp; maledicis, deinde exemplis ac geftibus malis,eos præcedunt. Sunt reperti, amp;nbsp;utinam nufqj adhuc rint,ficut ego noui,qui proftitutait filiarum lucro uiftita bant amp;nbsp;iuffu p3rentû,filiæ ac uxor fornicabantur. Quis dubitec t)S filiabus pro parentibus,utiliores fiiiflè latrones c Sunt adhuc tarn ftulti,quibus mire placet,fi filios habent Mauortios, pec cuffores faciles, tanep laude digniifimos, quod nullos timeant^ Horum ftultitiæ præmiû finale foletefle,luftus amp;nbsp;dolor,dcfu« bita filiorum occifione,ôi iufte. Munc filijcut iuuentus fert ferui* da)proiii funt,ad concupifccndum 80 irafeendum, ideo cauen* da exempla parerum,in uerbis 86 geftibus.Quid enim filius di* maledici ac iinpudici,qua maledicere amp;nbsp;impudiceloquic

A|Tertf), Q^ii occafioncm dantfilijs ad mundû diligendû,ut çj nihil funt aliud foliciti,^, quó difcant incedere, faltare choreas, ornarijhominibus placere,cócupifcentias irritare,mundo con* formari.V bi funt noftraa’tate,qui tanta cura filrjs prouident de nm,quanta prouident iicftcs,luxus,diuitias,honores amp;crMarc bic plenu reptilium maiorü amp;nbsp;minorü occurrit. Vidcjquæ poe tenta ucftiû,heclicentia attulit in utro^ fexu præcipue in mulie ciq

R, P. MARTlNt LVrH-eRnPB X. PRAECg ribus, dcns cuftodiat uiros, ne lineum peplû portent, qnia mu^ licres bicchecanudiscapinisporcant,ßcutmafculi.forteinuindt ftj,qiua ui« portare cœperût reticula capillana, quæ mulierû rant,ideo mulieres receperunta uirisbirrheta. Et quare utrun«^ mûdus pulchre decere piitat,nifi quia placet nouus mosfSed co gita tecû,quid fit uiri caput inuolui reticulo muliebri,amp; myfte^ tiiitn fiinul,qd Apoftokis tetigit,quâdo caput nó uelari uoluir. ^ed priinü diftinguamus, Aut ornatus eiufinodi fit uolenti^ bits ntaritis ac iubeiitibus, hic pofTunt mulieres ccrte cxcufiri,fi tn inuitæ fadunt folum ut placeant uiris,uiris, inquâ fenfatis ôi habentibus,utS.C«Tcilia forisin aureaucfteincedebat,intus inn duta dlido ad carné. Et Anaftafia fimiliter. Item Hefter olim in Vcte.lege.QuinS.Aug.grauiterarguitquandâ Editiam,qd ab iecerat inuito Lnro,ueftcs matronales,amp; habitû uidualé fumpfe tat.Hts ergo otnn[fis,qtnauiro obediendû eft in ijs,quæ fine pc ccato fieri polïunt, 5)e qs uideamus, q inuitis amp;nbsp;coadis maritis expoftulant hos luxus,de quibus nô me,fed primû Apoftolu Pc trum audite,qui paftor fidelis oîm conftitutus eft.i.Pe.ü).Simi» liter Si mulieres uiris fuis fubditæ fint, ut fi qui non credunt uer bo,per mulieriî conuerfationcm fine uerbo lucrifiant, confide:« tantes in timoré fanftâ côuerfationem ucftram (fpiritualiter 82 corde fubfint,qd eft in timoré feu rcuerentia fubeflêjUt magni:« fice opinentur de cis ) (ßuarii non fit extrinfccus capillatura, aut circundatio aurijaut indunTentiueftimentorû cultus,fed quiah fconditus eft,homo cordis,in incorruptibilitatc, quietiôi mo« deftifpiritus qui eft in confpeftu deilocuples.Sicenimaliquan«« * do Si fanâæ mulieres,fperâtes in dco,ornabant lê,fubie(ftç pro prqs uiris.SiaitSara obediebat Abr31tæ,dn,m eum uocans.Cu«« ius eftis filiæ bcnefadétes,8i nó percimentes ullâ perturbarioné. (jHæc uobis Icftio recitatnr mulieres, hoc latinum ( ut pueris) iTobis proponitur,difcite Si aduerttc. Epifcopus,Papa,Apofto lus,pater,paftor uefter,hoc dicitgt;8i feruandum tradit.Poftca Si uiris,quid tradat audiamus, ^Acprimû,ne quis demulieribus,inhocpræccpto, nô dicen* dumpntet,lciat, qdomnis fiiperiorpoteftashumana hicpræci pititr honora ri,ut Si anteadixi. Virant capiit Si dns raulieris eft ac fuperior. liait ccontra poteftas omiiis hic monctut, ut k di*

TTîS DËÇLAMATIVNCVLAE POPVLARES ) gnâ honore præftct,Quarc poft filiorû erudittoncJmocûcoR: proxïe,de coniugatis enâ inter fc,diccndû elt ill'tdcaût quanta fuauitatc SZ modeftia,quanta quietc ôô leni* tâte dücÂidi,procedat pijflimus Aportolus,Noneft turbuictus non ftüminat, non minatur, i'ed leniter ac fuauiter docct,ita ut uclipfa dicendi gratia perinouere dcbeat,adfefuâdaea quæ do ç« nedum utilitate rerû.,quas docet,ac Ibluni doccre intendit, CPrimum unit, ut mulieres fint ftibditæ uiris fuis, cui côfonac Paulus Colof.ifj.Mulicrcs uiris fubditæfint,;ficut oportet in do mino.ô^ Ephcfi, v.Muliercs uiris fuis fubditç fint ficut domino quoniam uircaput cft mulieris,ficut Chriftus caput eft ecclefiæ, Ipfe ialuato-r corporis cius,id eft,non corruptor. Jed ficut ecclc« fia fubiefta eft Chriftojta amp;nbsp;mulieres uiris luis in omnibus. Ifta autem fubieftio,quidfit,fatis exponit fequenter, quâdo conuec fationcm eoijiin reuerentia 8ô timoré ergo uiros cômendat uti lem ad uirorû faluccm.Ergo fubditas cfle,eft rcueri uirû, 8è hoi= notare,in oibus obcdirc.NamadhocinducitexemplumjSaraE quod fubdita uiro fuo fuerit^quia dnm cum uocaueiit,amp; p hoc ' eum timucrit, ac rcucrita fuctit, parata in omnibus obedirc K ccdcrc.iÇuod fl Petrus maritis infidelibus fie fubdi præcipit,quâ ' tomagis idfidelibuspræftandû. Sicutamp; rurfum Paulus, Vxoc uirûfuum timeat,id eft,rcucreatur,Ephef. v. Contra hoc agunt côtcmptrices,conccntiofæ.pcrtinaces in uiros fuos,quae nouiffi niù uerbum habere uolût,aut quæ.aguntfinc feitu amp;nbsp;uoluntate uirorû,difpenfantes Sic.Hæ ornes huius præceptifuntrcæ,quia nô funt fubditæ fuo maiori.nam Apofto.i.Corin.xiiii.dicit,4d mulieres fubditæ uiris Icx dicat. Lex quidc Mofi in multis loeis hoc habet,fed prima cft Geü.irj.præccptû dei ad Heuam,fub po teftate uiri eris, amp;nbsp;ipfa dominabif tui, hic expreffa eft diffinitio domini fuper mulierem.ïi ergo nô licet filio contra patrem,fet no contra dnm populo contra principe, aut facerdotem côtenî» dereôi erigi, itanecmuüeri contra uirû. Et notate hoc primû. grande cnim eft,ÔC ratiffime tenetur. lie fanfta M onica tacicbac fuo uiro tacuitamp; ceffit./lrjs uero quæ a uiris uerberabanf di cebat,oportere memorcs conditionis fuæ, nô fuperbire contra . dominos fiiosquâdo recitatis tabellis matrimonialibusintelli^ gece debueratfe auciUas elfe fadas. rgit',aut fubdit.a fit uxotjaut c üi]

B. P, martini LyTHERIIPE X. PRAECH. non nubat. Si no unit habere dominû,defiftat accipere nimm, quia fie deus in apoftolis 8C feriptura fua præcipirjôô ordinat, _ (fCOROLLARlVM.

4|,(Quæcunq3 habet morofuni uirum, non pra^flimat par pari, utm ni repellere, fed moribus contrarijs acplacitis mutare. Sic enim hic docet Apon:olus,ut ad fidem côuertantur uiri,per bos^ nam conuerfationem mulieru. Quod aût de fîde,hoc de quoli bet alio minore bono faciendû eft. Sic Si Paulus i. Corint. vrj» Sandlificatus enim eft uir infidelis per mulierem fîdelem. Malit enim malo non uincifjfed auge? roboraf,uincitur aût bono {j^Secundû,4d ornatus eorû non fit in exteriori capillatura,auc auro jaut indumétis. At ifte nunc eft potiffimû ornatus Chriftia narû mulicrûjamp; ufçg ad monftra pduâus hodie.quod.d. Apo^ ftolusjfteexternus cultus fit gentilium muliepisChriftianæalio ornentur.Quis autem poteft in tanto abufu tacerefPrimibSdo aliquot mulieres (nam nô funt omnes ftultæ illius uanitatis cult; pidæ)quæ cogunf inuitæ fe ornareiftis cultibus, acmirefaftidi* untTicutHefterreginaJicutS.EIizabethreginajEtfrequenteril læfunt taies,q abundant ut poftînt ornari. Illæ enim magis av piunt,q non polTunt. Sicut nûc nobiles,8C ciucs,quo funt egen tiores fuis auis,eo funt in cultu effufiores.De ift is itaqp dicamus/ ([$an(fta Agatha cum eftet ex nobili genere, non tantû in uelo fieut millier inceffit,fed etiâ in feruili uefte,amp; de hoc reprehenfa gloriabatur fefe ancilla Chrifti,ut patet in eins legenda,(Q^c pri« mû nefeio magis ne maritos an uxores arguam, aut eerte magi ftratû ciuitatis,quod mulieribus talia permittât,quibus extenu^ entur eorû res feienter ac uolenter, Cur enim ille nô ponit leges nt alibi fitcaut cur maritus uxorem,non compefeit, cum fit dns eius.Autfihocfuftinetuolens,quidmiraturexalt;ftionemprinci pûcf t uidete,nifi mutaueritis,nô ceirabit,Iêd crefeet exaftio,de quo nos uolo certificare ,quia iftafinita, uenict maior alia, qui fie prouocaftis deum Siprouocatis.Monnedebet pudefeere ho . nefta matrona,quod tanti precq habet uela,amp; calyptra,ut mo* defto ciuijad integram rem familiärem fufficeretc' (Çuid dicani de tunicis, fumptuofilTimis abufibus fericorû, purpurarum, auri,8ii argentirïtfane mitius damnum eft,quod in fibulas, ca thenas,ôi annulos uertitur argenteos, quod in auieas uittas,

pTO_deçlamativncvlae POPVLARES 1 reticula, fimbriasJ texturas, plumaria, ac polymita fît ex ferico* Hæcem ufu côfumunf ,illa pmanait utibilia,ôô fi nondû utilia. CtSedciuid^de illis nouis,nefdo an qüçftus,an damni magiftris i quTaTplaiianda uela amp;nbsp;cætera linea, rotaru fumptuofas machi nas ædificant,utxviii.xx.flore.conftentuela,xl.uel.l.côftetmai' china pl3naroria,potuitfulmcn rotas fanfte Catherinæ paratas perdere, ôd no poteft ÔC has uaniffimas acmundaniffimas ma^ chinas rangeree led hæc omniafuntfigna,quod interior cul# tus difplicct, qui non ira difpliccret, fi exterior non ita placeret, facile contemnit honefta matrona externum cultum, quæ fin# diofa eft interni cultus,ne(5 poffunt uter^ ex æquo curari.

(Jjkedijt italt;5 tempus Synagogæ quod Efaias ca.iij.defctibit,di cenSj’^ro eo qd filiæ Sion eleuatæiunt, amp;nbsp;ambulabantextenta collo,ôi nutibus oculorû ibant,amp;: plaudebant, amp;L ambulabant pedibus fuis, Si compofito greffu incedebant. Decaluabit dns uerticem filiarû Sion,ô^: dominus crinem earum denudabit,iii die ilia auferet dns ornamentum calciamcntorû, QC lunulas 82 torques,82 monilia,82 armillas, 82 mitras, 82 diferiminalia, 82 perifcelides,82 murenulas,82 olfaftoriola, ôC in3ures,82 annu# los,82 gémas in fronte pendentes, 82 mutatoria, 82palliola,82 lintcamina, 82 acus 82 fpecula, 82 fyndones, 82 uittas, 82 theri# ftra.Et erit pro fuaui odore fœtor,82 pro zona funi£ulus,82 pro crifpanticrine caluitiû, 82 pro fafeia peâorali cilicium 82c. Bccc quot 82 quanta niuliepi luxus congregauit.xxi.ornamenta mu lieri nô fatis funt. Quis no horreat uxoré duceree nôneoptimo nocabulo,tam Græci tiLatini,ornatû mulierem appellant mû* dumequia uelut côgeries rcrû, ita ilia mundû quendâ conftitu# nntl^egeetiamTheophraftû,B.Hiero.côtraIouinianû,82Plau tumin Aulularia,82 uidebis quodmulierifilicentia detur, infi# nita cupiditas eft ornatus, ideo non explenda, fed præcidenda oibus uiribus.Bt quid agit honefta Matrona, aut uirgo, ut tan# to ftudio cupiat meretricibus côformarie aut quid quæris orna tu tdntoeut irrites animos alienoje uirorume An fignificas,quia inuitâ habes caftitatemeAn meretrix optas fierie Quid quæris a li) placere cp uiro tuoe Quis nonhabeat fufpcdû hoc uotum pla cendie Mulier fatis abunde placet,fi ita eft ornata, quod uiro pla cetjhuic çm foli debet placere,huic data eft 82 fubiefta. Sirailitec

R. P. MARTINI LVTHERU DE X, PRAËGS amp;nbsp;inrgines,cur ftiilte cnpiunt placcre iuucnibusr An nô cogitaS quod tcrretur ducerc te,fi cogitct, quod unto fumptn te coga^ tut dudâ ornaref Siuis iuuenem amorecapcrc,audi utilifliinû côfiIiiim,Efto pudica,paucis ornata,piiucis uerbis loqiicns,Nec oculos aliqiiando in fadcni eins iadens.Maxinius cultus niigi^’ nis mulieris efl,pudica uerecundiajiæc eiiim proiiocat Qi. ca pit animos uiroru,fuper omnem ornatumJdTnfupei- ncij ftabi^ le fadt niatrifnoniûjubiamor carnis,omatu cxdtatus,dto ftlli dire fltdt nuptias quia non inoribus bonis,fed futilinixuseftoc natu.Sic tac,amp; uirmn acquires(etiâ deo benedicentc) citius qua diffolutiflimæ ille uoragines rerum,lupis Si. mcretridbus finiü limæîdequibusPfal.cxliij.Filiæeorûcompofjtæ, dreumorna^ tæ ut fimilitudo rempli,ia eftprç air)s eminenter decoratæ,ficut tMiplfl præ cæteris domibus eminetjornatur Si fpeftaturamp;c. QjPiftiim eft, quo modo mulier fe erga uirû habere debeat,ut honorer fuû maioré, fecundû hoc præceptû, duplid fcilicet cul^ au obedierriæ amp;nbsp;reuctentiæ,utfitprompti cordis,adeiusuolû f^tem agi,deinde honorer eum ex corde, magnifice de co fenti cns,(^iquæratautem,quôpoffit uirû habere in honore,quifit difformis, morofus,acprorfus necamorequidé dignus, nedû honote.Refpondeo,ficut de parentibus dixi. quod deus in illo l’ufpidcdus eft,quia deo placuit,utuirciusfit, uices eins gerat ut ait Apoftolus.Vir imago dei eft amp;nbsp;glona dei. Mulier aûtglo tia uirijdeo non debet fibi di(plicerc,qd deo cernit placuiffe placere.Magna dignitas uiri,quod nomen dci,amp; ofFiciû partp cipat,idco honorandus eft ab uxore.deus enim uir eft ois cede* fiæ Si animæ, ^d facramentû maximû,ctiam caufa eft, cur uirû Honorare debcat muÜerjtimerejôi andire. Auertc ergo oculû a carne,amp; deû in uiro agnofce,amp; cole,ôô fhdle erit honorare eû.

contra, Vtuiri etiam fepræbeant dignos uiri amp;nbsp;maioris nomine,nunc dicendum eft,Sequitur ergo S, Petrus ubi fupra. Viri fimiliter cohabitent fecundum fdentiam, quafi infirmiori nafculo impartientes honorem, tancf etiam cohœredes gratia: uita:,nonimpediantiirorationcs ueftræ,

(fPrimum docet uiros,’ut non fimpliciter cohabitent mulieri«« bus,fed fecundû fcientiam,id eft,non fecundû pafl'iones Si fen^ funi tantûmodo uoluptatis caulà, nihil difcernens intetuxorc

PTIS DECLAMATIVNCVLAE POPVLARES | metctricc, nam fie QL befti« cohabitant, genres. Erudit itaiÿ ' oculum uiri,quo uxorem inlpicere debet,nempe non oculo cô cupifcentiæjfed Icieiitiæ QL cogitationis,(^ia feientia duo iubet feire amp;nbsp;agnofcereiürum in uxore.Primû,inquit,quafiinfjrmio ri iial’culo.Secundumjtanquam cohæredcs cis fint mulieres. Ëc ficfeipfumexponit,quidueÜt,per cohabitationem fecundum feientiam intelligi,tcüicec uc uic agnofeens uxorem,8^ infirmi^ us uafculum, QL tarnen cohærede gratiæ, habcat earn in hono^ te,amp;: non inpaflione delyderr),Dec1aremus autemlatius. ^Scire debetis uiri, 4d mulier fit infirmi^ uafculû c^ uir,ideo (e œndû hâc fcientiâ eis cohabitetis.Vafculû uocat,ôô quo ad coc pus,8ii quo ad anima,nam ôL uir eodé modo uafculû elbled fiC mius.Mulier em ficut eft mollioris corgis, ita amp;nbsp;animi, ideo ci impartiendus eft honor a unis firmioribus, VafcuIumomneS ^cimur,propter animam in corpore,ut in uafe morantem. dJEft aût ifte honor uafculi,honor corpori muliebri impartitus qui nihileft aliud,nifi cafto amorc uxoré diligcre,ut i, I hcf.iirj, Vt feiat unufquifiç ueftrû,uas fuû poflidere in fanftifteatione 85 honore,noninp3ffionedefyder^,fîcut ÔL gentes,quæ ignorât deum,hoceft, abftinendû ab uxoreeft , SL non fatiffaciendurn conciipifcétiæ,SanftïficacioetTiilla eftcaftitas.trSed Apoftolus hæc docés, per obliquû etiâ uxores uiris cômendare uolens, ut patientiâ cum ipfis habeât, uelut epitheto breuiffimo, patientii uirojs2 tâgit,dicens,infirmiori ualculo muliebri,q.d. Mulier eft, infirma eft,uafculû eft,habés anima nobiliffïmâ. Hæc igit feien tes impertite eis honoré propter eas,tumctiam propter uos,ne impedianf orationesueftræ,paflïones em concupiicentiæ,qué finunt oraredmo aliquod honeftum agerec Cum oratio maxi me rcquirat animû abitraâum a paflfionibus carnis.(t Sed cuni fit infirmius uas mulier,ctiam ferenda eft,8ó diflïmulaudaeius culpa, SL nonexafte femper punienda, pro rebus leuibus,ficut aliquiuirinimis tempeftuofifaciîlima caufa tragœdiam agunt Sicut Pfalmifta dicit dominOjSi iniqnitates obferuaueris domi ne,domine quis (iiftincbitclta impofl'ibile eft in re fàmiliarijdu«« rare paeem inter uirnm SL mulieré,fi alter altcri nihil condonet acdiflîmulet,fed omnia ad unguem obfemct, Qi-hs enim non offenditaliquandotideo diffimulandafunt mulu,ignoranda

R, P/M ARTIN! LVTHeRn PE X. PRAEC^ f InriniajUt pacis ratio poflît conftare. ïgttur niruni nioueat ad uxorem cafte feruaiidam, qiiod eft infinniiis nafciilum propret corpus, fcilicct mollius 8ô aninium molliorem. deinde magis, quia eft cohæres tantæ gratiæ.Tertio maxime' ne 8^ uirorum fa lus ipfa impcdiatur.uide,efficax peifuafio SC uehemens. ^[^imiliter Apoftolus Paulus Ephefi.v. Viri diligite uxores ne* ftras,ficur QC Chriftus dilcxit ecclefiam.(t unulquifqp uxorem fu am neue feipfum diligat.Vxor aût timeat uije fuum,id eft hono cet acreucreatur.Puchrc diftinxit,uir diligat,uxor timeat,utrun q; caftc,caftus amor defcendat,caftus timor arcendat,hiic inferi^ or ruperiori,illû fuperiorinferiori debet.Et Col.iij.dicir. \’'iri di ligite uxores ueftras, amp;nbsp;noliteeffe amari ad illas, hoc eft, quod I^ra dixi,ne nimis exquirant Qi. obfcruent materiâ obiurgâdi. (J^uomodo ergo Chriftus dilexitecclefurutiq; fpiritualiter,cu non inueniret ^d amaret,fed qd odiret in illa,tn tradidit femet# îpfum pro ea,fanaificahs illâ amp;c.Ita uir fi inueniat in uxore mis« iius amabile, oportet ut ipfe mutcf, amp;nbsp;tradat fe,id eft relinquat fuum defy deriû,quod nô impletur propter defeftu uxoris,urfic tantûmodo ea,in ilia afpiciat,quæ amabilia funt,amp; fie mundet earn fibiipfi,utexhibeat cam fibi abf^ ruga. (Çuod non fit, nifi ût dixi,in bono uicerit maln,8d difeat diligerc,etiâ non diligibi lia,ut fiant diligibilia,uel ipfis mutatis,uel ipfo. Nam cû omnes ces fint indifferentes,polfunt tû diligi,tiim odiri,fecundû quod mutât animus,uthonormundi idemmancns,diligitur amp;nbsp;odi tur ab codem homine auerfo SZ côuerfo.Et ifte eft modus opti mus mutationis,ubi nô res,8lt;: obieftum,fed potentia mutatut hoc enim eft ftabile.Chriftianorum eft hçcmutatio,amp; dexteraî excelfi,fed mundanorû eft, folû quærere mutationé obieâorû. Satis deifto,tlNunc deFamilia.

fjHonora patrem matrem, quod fub pâtre ctiâ intclligatuc dns domus, patet ex.iiij. Keg. v.ubi ferui Naaman uocauerunt eum patrcm.lnde denit^ eft nomen paterfamilias.(Çuare hono tandt flint feruis fut domini,eadem cxpofitione,qua fupra, feil* eet honore fpirituali intus,prompte eis obcdiendo,amp; ftiblimi«* terdeillisfentiendo propter dnm, cuius amp;nbsp;nomen 6^ officium in illis lucere uident,cinus amp;nbsp;uoluntas hocuult.ut i.Pet.ij.Serui fubditi fitis ( ecce obedientia ) in omni timoré ( ccce reuereutia)

ETJJ.DECJL A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

dominis. hjoii tantû bonis ôi niodcfti's, fed etid difcolis, id eft difficilibns,prauis,morofis,obliquis,tortuofisamp;:c.Quanqnani hie Apoftolus de ferais proprie loqaitar,nô conduâicijs tame cofdem tangit idem mandatum.Igitar ferai,qui res dominop? fuorû fraudant ftudiofe ac uolenter, non fecus fûtes reputanf di funt,amp;: tenentur ad refiifionc, quia merceiiarr) fnnc,ut fint filt;= deles. Ac nunc tota querela totius mûdi eft contra fhmiliâ. Ideo hoc præceptû eis diligcntiiTime eft notandû,quia hoc nô eft ho norare dominos,appellate eos dominos, fed ex corde obedirç dó timerelQBtpulchreifto uerbo Apoftolus cófolatur familiâ, quæ de dominis fuis queritur, quod funt mali feu difcoli,id eft^ diffiales, dicens. Hæc eft enim gratia,fi propter confeientiâ dei fuftinet,quis triftitias,patiens ûiiufte.^æ enim eft gratia,fi pe^ ccantcs colaphifamini.80 tune fuffertisÆt Paulus Colof.iq. Ser ui obedite per oîa dominis carnalibus, non ad oculii feruientes qnafi hominibus placentes,fed in fimplicitate cordis, timcnte$ dnm,qaodcanq;facitis,ex animo operamini,ficut domino,8i non hominibus,Scientcs,quod a dno accipietis retributionem hçteditatis,domino Chrifto enim feruitis. Bcce q pulchre ducic Apoftolus hoc prçceptû in fpiritualem intelligentiam,quod ex corde honorandifunt domini,quia nô illisded domino feruiS in illis.Si ego hæc tam expreflè dicetem,nemo crederct. Sed fe? quitur quoeg côfolatio eorum,ficut Q!. Petrus fecit, dicens. Qui enim iniuriam facit,recipiet id qd inique geflit(eccepatientiani eorum format)8ô non eft acceptio perfona9^ apud deum,id eft nô nos turbet,quod illi funt dni,uos ferai. Idem eft apud deum qui bene ucl male opérât ,accipiet.tadé Ephe. vi. Serai obeditc dominis carnalibus, eu timoré ôô tremore,in fimplicitate cor? dis ueftEi,ficut Chrifto, nô ad oailû feruientes, quafihominib’ placétes,fcd ut ferai Chrifti(id eft quia Chrifto feruitis) facientes uqluntatem dei ex animo,cû bona uolûtate fetaicntcs,ficut do minq Qf. nô hominibusçin hoc enim non hoîm,fcd deiùolûta tem facitis, ôô deo feruitis )Scientes quoniâ unufquifcg quodefi? £g fcceritbonum jhocrecipieta domino, fine fcruus,fiae liber* B^ic.rj.Seruos dominis fuis fubditos cffe,in omnibus platens’ tes,non contradicentes, non fraudantes. Sed oem fidembon^ oftendéteS jUt dodrinâ faluatoris noftri dei ornent in qmnibuj!

It. P. MARTIN! LVTHER» DE X. PRAECSjl dXontra, dominos oportet ctiam fc non tyrannos cxhibcrc» quia ut fupra diäumcft, Impofftbilc eft, in feruus non aliquan* do obmittatj autconiittat.oportetmulradiffimubccinbono ferno. Nam fi i Hi debent obedientiam reiierentiam,uti(5 do mini etiam debent demcntiam amp;nbsp;benciiolentiam. VndcEphc, vi.amp; uos dominieadem faciteillis,remittentes minas,Scientes qnia ucfter dominus eftincaelis,amp;S non cft perfonarum accc ptio apud deum.Quis enim poteft feruire eigt;qui ad omnem au ditum increpatjiurgatjtotuCj turbulentus cft.

(£Hos fequuntur, 8i. alt) mcrcenarrj opcrarij, utmannales* murarq,fabrilignarij,amp; fimi'is generis, de quibus amp;nbsp;fraude eo tum, ubi«^ grandis cft quæftio.multo precio conduaintur ,pi« grc opcrantur,amp;: maiore parte fraudant dominos,quibus ferui unt.amp; heu nuÖam confcientiam fentiunt in hocipfo,quafi non manifeftefintlatrones amp;nbsp;fures alienae rei,quaminiufte accipiut dumnon fatis laborum pro ea faciunt.

CD^ouiffime hue pertinent Epifcopi, amp;nbsp;Principes, Plebani,8J Scnatus,utrumlt;5 fcilicet dominiü,qui funt q maxime timendi quiagladium domini portant,quibus cauendum eft, ne oblolt;^ quatur ullus,Quia lex dicit,principi populi tui ne maledicas. Et iterum. Drjs tuis non detrahas. Et heu nullislibcrius detrahitur quam illis,Nullus timor cft dei in illis prçfidentis. Omnis enim poteftas a deo eft, amp;nbsp;licetexadionent, amp;nbsp;premant rufticos,aut ciues fuos,autfaceFdotes, tarnen funt ferendi, non fecus ac ma« nus domini prementis peccata noftra,amp; démérita.

(fHijs quta,præ potentia non poflunt nocere in operibus, no* cent in uerbis,ideo lex praccipit,ne detrahatur eiSjiictj maledica tur.Hoc cft enim indicate fuum fuperiuSj^d omnino répugnât ordini. At quo illorum uita magis eft in Ince, eo magis iudica* tur ÔÔ reprehenditurjed minus catholice immo orthodoxe.

©udæi hoc pracceptu irritum feccrunt, quädo pro fua auaritia ooeebant, Munns quod per me,tibi prodcft,id eft,fi obtulero il lud pro te deo,crit utiliusquä fi tibi dedero. Quamuis nunc illa ftultitia paffim regnetagente eadem auaritia facerdotum ut plus tribuantad mortuos lapides 5^ ligna. amp;nbsp;paratiore animo, qua proprijs parentibus,ac proximis uiuenübus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut di*

PTIS PËCLAMATïVNCVLAE POPVLARES ICJX xi fepius ) ne cu ludæorû uaniffïma hypocrifi,Iegcm dei oblitf, fli'guaniin'.Frimu honoremus dei præceptû, Sé fic honorcmus ut fpiritualiter lilud operemiir,lt;S^ intelligamus. Hoe eft, ut ante oniniaiftis externisbonis,len corporis,feu retuni(quia deus ik loru non cget, nee ulluni uerbü de ijs fibi conferendis in primis præcepns pofuit,ut dicit apud Hieremiani feptimo)parentibus obfequamur,fi egeât, deinde propinquis poftea pauperibus ód: egenis. Tandem quibufcun^ opus fuerit, mutuo uel gratis de^ mus proxiniis 8L fidelibus.Et nó fie,ut illis prætermiflls ( ut nuc furor régnât) templa,imagines,uela,uafa,in illis fumptuofe có# paremus.Hæcfintnouiffïma ôC modica,quia nô neceflaria.Ne ceffarrjsenim caremus, quiafuperflua rtruimus. Nou enimne;» ceflè ut fuperfluis ftudeamus,cü tot fint neceirafiaadfalutem,ut nemo fufficiat ea perficcre. Alioquin fi il la fuut neceffaria ad falu temjubipauperes faluabuntur,quihæcnonhabent^ Sed nunc miferrimo tempore,ita illis inftatur,tan^ hæc fint Si neceffaria Si fola ad cultum dei pertinentia,cum ad hoim confolarionena data fint,8i deus non egeat,fed homoiilloru.8i non dantur ho minibus fed deo,mira cieeitate.ït funt qui dicat, Scimus,quod nó eget deus illis^ed nó refpondent,fi dixeris eis, Cur ergo das illa deo,non cupienti,6i fubtraliis eadem fratri indigenti,cótra uolutatcnxdei præcipientisf Et tantü de illo præcepto quatto,

4 fuis loeft tenentibus.Iam fex fequentia refpiciuntproxi:« mûÆt uide mirft 8i aptum ordiné.ïncipit enim prohibk tio amaiortuf^adminimüjnammaximö damnfteft, occifio hominis.dein d^: proximû,uiôlatio coniugis. Tertiujablatio ä cultatis.Quod qui in ijs nocerenó pofluntjlaltem lingua nocce ideo quarcum eft, læfio famæ. Quod fiinijsnonpraeualent o« ninibus,faltem corde læ dunt proximft,cupiendo quç eiusfunc inquo Siinuidia prqprieconfiftit,dequibusuidebimus. 0?alis proceCfus eft Si in primis.üq. Nam maximft eft corde,ore,ope« re abijeere deum.deinde faltem ore inuanum nominarc,quemi Corde 8i ore cófiteris. Tandem, quem ore Si corde colis,opère nôCQÎere.Etnoniâàmû,infuisuicariisdefpic€re,quodleuiusfît

R. P. MARTINI tVTHERII DE'X. PRAECEü inter quatuor ülfljtamcn cft maius,^ cætera quæ fequuntur, eo ^non deus próprie in illis inipetitur,fedhomo amp;nbsp;proximus* ^^ocaûtpræceptû,ficutamp;omiaaliaadliterâ rraduxerûtPha^ tiTæijtan^ nuUus contra ipfuni facerct,nifi manu propria occi^ deret aliû.Sic docebant,8i ita quotj uiuebant. Quod aût lie do ccbant,patet per omes Prophetas, Vnde amp;nbsp;Pßl.xviq. intuitus, ôûod docerér opa ilia externa tantu^nô ex corde, tedio affeftus dicitjCœli enarrât gloria dci,lt;8ó opera manuûeius annûciatfir* hiamentû.q.d.ifti lolûmodo docent opera hominû, nô opera ÜeijQuibus fit ut legé dei corrûpant,quæ eft imaculatajConuer^ tens animas,fed illifolas conuertunt animas/f^t ratio eft,q»iia lexeftfpiritualis.Ethic notandu,cp qnlex didt fpiritualis, intek ligif non cp fit mpfticeintelligenda, ficut intclligunf figuræ, K niyfteria,aliud em eft myfticû, 8ô aliud fpirituale, fed fpiritualis dici£,quia folo fpiritu implet,8ô fpiritû requirit,hoc eft nifi cor* .de,amp; hilari uoluntate impleat,non imple^Sed talis fpiritus nô éft in nobis,fed datur per gratiâ fpirituflànâi,quæfacit aolunta tios inlege domini.V’ndc qn audit lex quæcunqj, præcipiens il Ia,fempcr oportet cogitare,ô^ fubaudirc,quia prædpit uolunta •te ralia fiicere,id cft libéré,fine timoré pœne,amp; ex hiJaritate, qd •ïiimin nobis non fit,ftatim intelligit,quod lex cogit ire ad gra lt;iâ,ut impleaf.SicPfati.Sed in lege domini uoluntas eius.^j flût myfticu 8ô fpirituale idem intelligunt, oportet ut decalogû legis non fpirituale intelligât,fed tantûcercmonias legis,cû nul 'ïumfit myfticûpræceptû in illo.Acp hoc Apoftolo refiftâtRo» ' v.Lex fpiritualis eft,amp;loquitur decalogi,utpatercxprefleinte* 'xtu.djua^emvfticû fpirituale differunt.ficut fuperius amp;: infe* dus, Omne fpirituale eft myfticu,fed non côtea, quia fpirituale ' cft nihil aliud,nifi quod eft uelfignificat uiucâ uoluntate ad fad* ' endauel obmittenda.Myfticu aûtfæpe fignificatexternas ope* rationes,ut îmolatio pafleris fignificat carnis macerationé.Sed ■ hæc cft adhucliteralis,licet myfticâ, quia poteft fieri fine fpiritu, ■ ÔC uoluntate,quia euangelq præcept.a fæpius inlitera feruatt ' turex timoré,amp; nô ex uoluntate,quan^uercfecundûeuange# Uiu inuerc,fit præcepta ex uoluntate libenrerfacere. Et qui aliter ' niuit,non fecundû euangelium uiuic,fed fecundû literam legis, ' IBïSO quiintelligentia fpiritualemjôi dodrinâ fpiritus.

ïntdliguiit ipfuni cuangelium amp;: hocfeciiiidum opera exterio* ra,prope funt Pelagiani,quia talia opera etiam ab imprjs fiunt, fed opera eaangelq non nominantur fecundum fuum exteriiis, fed fecundufnum intcrius. fideo funt opera abfcondita,Iicet fo^ fis luceanc, uolnntas ramen later. Badem caufa etiam uocantuc opera dei,qtnafunt opera gratiæjôôfpirirus.cu homo exfenon habcat uoluntatem iftam, ac per hoe nee opera ipfa, De iftis er=» go operibusin fcriptura frequens eft mentio. ft operahominu acriter arguunturjquod funt fimilia quidem ueris,fed uera noii funr^quiafineuoluntategratuitefiunt^fedfempcrhabentjuel ti^» morem pocnæ,uelamorem commodi pro fine.CTaliter enim (udæi uiucbanr nbsp;docebant,ut dixi.Nam cum Chriftum ad Pi

latu ducercntjnolebat eum interficere ne peccarent,fed tradide^ä runt eum ad occifionem.SicSaul quo^ de Dauid,Non fit ma^ nus mca in illumjôô tradidit ilium, in manibus Philiftinornm, giufi ideo effet innocens,quia non manu occideret,fed corde. CQuo circa Chriftus Matthæi quinto.Nifiabundauerit iuftitia ueftra plufqfcribarum pharifa:orum,non intrabitis in regnfi coelorum,Et quare hocc Qiii.a accipiebantlegem fecundü dida-amp; fonum fyllabarum, id eft,non fecundum intentionem legif« latoris.Ideo dicit, Audiftis,quia diftum eft antiquis, quafi dices’ rct,diaum,fed non intelleftum,uerba tantum audierunr,intels» leftumautemnon cognouerunt,idco fecundü literam uixerüt, amp;nbsp;hoc totum,quia fuerunt antiqui,carnales, Adamitæ,tcrreni.

Ego aut dico uobis,quibus uobisfuticß non antiquis,fed nouis^ cœleftibus Chriftianis,fpiritualibus,fpiritualitcc dico.Igitur aus^ jJiamus, quomodo Chriftus hanclegem fpiritualiter exponit. LEt uidebimus quot genera contra hoc mandatum peccent.

CPrimi italt;$ funt,qui irafeuntur in effeäu, qui occidunt ad lite ramamp; in opere, de quibus dicit. Qui autem occiderit, reus erit iudicio,uel potius,reus erit iu diex), aut iudicio,in dandi cafu, co quodeft,obnoxius iudicio, Hoefacile omnes intelligunt,ni fi quod fub opere illo compvehendunf omnes,qui hdrtati funt confilium, auxilium, aut quocuiuj alio modo caufam mortis dederunr,aut focij amp;nbsp;participes fuerunt.

^ecundi^ftint,qui irafeuntur in uerbo,de quibus dicit,Omnis qui dixerit ßiitti lilOjfatue,reus erit gehennæ ignis.ln uerboaüc

K. K M ARTINI LVTHGRri Dï9 X. PRASCJS^ fatufijintelligniitur oîunes malediâiones.côtuineliæ, blafphe^ tniæjquæ procédât ex ira deliberaca. Taies cnisu^ôi fi opéré no occiduntjtamen ucrbis ea (Liper ipfuni dicunr,quæ fificrent, utt ç illc morcretur.Quomodo enim uiuerec,fi diabolus auferret, fi peftilentia occideret,fi fulmen percuteret, tnio aliquando uf^ ad aninaæ mortem maledicunt, dicentes, ut abforbeat te ignis ïnfernii Affumit autem Chriftus uerbü modeftius, fcilicct fatue, «t intelligamus,qind fit de illis, qui durius maledicunt, hoc-lt;x ira plena,quæ opter interitum illius,quem maledicit.

CTercrj funt, Qyi irafcunturinfigno, de quibus dicit, Omnis qui dicit fratri fuo Racha,reus erit concilio,in quo intelliguntuc omnia figna alia,quæ ex eadem ira mortali procédât, ut funt a uerti facie,tacere falutationé,aut relponfionê, gratulatorrjs uer^ bis malum eius proteftari, 8^ indignabundis profpera eins pro fequi. de quo philofopus ij. Ethicorû fecit uirtutem Nemefim* ^m hocfignû leuiiTimû Chriftus ponit,ut iudicandû relinque ret de prioribus,îmo quia parce amp;nbsp;uerecunde exprimitfpiritus mala hoîm,l€d profunde uuItintelIigi.Kaclia certe,fi meo iudi cio fentireliceat, etiam ufitatû uideturapud omnes linguas, na 6^ nos cû indignamur,fragore quodâ gutturis profeHmus,ue^ lut caninû arch feu rach. Talem enim fragorem amp;nbsp;alpcritatem gutturis,puto dnm fignificare Holuiire,per didionem iftam,82 h oc elfe quod alij interiedioné indignantis cxponunt. Non eft enim alia interieâip indignâtis 8C quidé uehementior,rach fen rarch ut notû cft.^ïalis itaç,licet nec uerbo,nec opère occidar, tnid fignat,quo cupiteum nô effeira motus,ideo occidit figno ^(Puarti funt, qui irafeuntur afFeftu,8i is gradus eft caula, qua wpra didi funt peccata, quo fine,eriam fièrent, Si poftent fieri, nô eflênt peccata. Ipfe enim affedus iræ eft caput ôi uita iræ uec faalis,figni amp;nbsp;operis.fine quo non eflènt ira.de quibus dicitjO^^ mnis qui icafeitur fratri fuo,reus eft iudicio. Taies enim licet nó occidant opéré,uerbo,fîgno, tn corde, de quibus loann.inCa» fiia.Qui odit fratrem fuum,homicida eft.Quarec quia nô fauec ei uitâ,fed mortem,ideo quo .ad cor eft occifor fratris corâ deo*: UJgfiurhocpræccptumeft ptofundifTimû, necullus eft,qui id. impleatfine gratia,eutn nullus fit,quin habeat cui irafcatur,fi re ' de feipfum confideret, alioquin f^Ià erit oratio dominicajquæ

PTIS DECLAMATIVNCVLAË popvlare^ dicitjSiait SC nos dimittimus debitoribus nofttis.

^JSinc charitate eniminipoffibileeft,uthocpræceptumnon tranfgrediatur.aut enim diligit,aut odit homo proximu fuum licet nunc nati lint neutrales quidam,dicentes, quod poteft nee diligere,nec odilfe,uerum tu ne illis confidas lüadeo.

ÇQuare,qui nuit hoc præceptû impiété,ftudeat omnibus mo' diSjOmnem hominem dulciaffeftu diligere, immo petatado tnino gratiam diledionis.Et nô fibi fruftra palpet,quod nemb nem odiat,ualdeenim mitis amp;nbsp;humilis eft homo,qui hoepra:^ cepto nô peccat. Qnia fpiritualis ilia ira, quæ prohibetur in iftö affeau,ita profunda eft, ut etiam foris non apparente Ggno uel nerbo, intus uehementiflime uiuat. de quibus Efa.x. Vquot; e uobis, ^i proftindi eftis corde,8ô quorû funt in tenebris opera eorö. ^Eft autem nbsp;ira alia fpiritualis amp;bona,quæ uocatur zelus dei

Nam nifi dns etiam uellet fignificare iram bonâ, abfolute dixifâ» fet,Omnis qui irafcitur,nûc dicit,Omnis qui irafeitur fratri fuo, ne contradicat fibiipfi,ubi ait ,Q^i odit anima fuâ in hoc mun« do amp;c. Quare ira amp;nbsp;odiû fuqpfius eft nobiliffîmu,de quo alias ^Sufficit itaeç nobis huius præcepti ifta expofitio domini,prîE ter hoc qd amp;nbsp;multos mouit,cur dns hûc ordinemfccerit,ut fins plicem iramiudicio, Radia condlio, fatuegeennæ deputarite Nam id facile patct,quod per iudicium,quod dicit lex. Qui aût occiderit,teus erit iudicio, intelligâturhæc omnia tria in fpiritu fient ipfe dominus legem interpretatur,qd ficut fub, Non occi^ des,cöprehenlä eft uniuerfæ prohibitio iræ, ita fub iudicio un^ uerfapœna irae, Cuïergo nunc iudiciû diftinguit a concilio,8i geennac P rimus Lyra fentit,quod textus fit tranfpofitus,cû con cilium prius uideatur q pœna B. Aug.li.i.dc fer.do.dicit,C^od ordo grauitatis hic oftenditur in poena,ficut amp;nbsp;eft in ordine cul pae. Sed quô id peragatur inuifibiliter in animabus,nô poflê di etitaeç relinquit in cognitû,folum afferens,qd peior nbsp;grauioc

pœna illis gradibus eft expreflâ.lQam in iudicio adhuc datur de leiilioni locus. In côcilio uero tradatur de conuifto, qua fenteti tiafitpledendus.ln geenna uero,eft certa 8^ définira damnatio rei.Pet ilium itaqj proceffum iuridicû exprimitur grauitas diffe tentiûcriminû, quæ quo modo uindicentur,cûidB. Aug.non «xptelïcntjnec pofte expeimi dicat,ego quog? defiftâ exprimerc di)

R. P. MARTINI LVTHERII DE X. PRAEW-Nam fi dominus differentes pœnas uellet illis gradibus fignife cari^ita qdd reus iudicio,nô fit reus concilio,autgeennæ,fequp tur,quod mortalis inuidia,non fit rea gcennæ igniSjiieqg male^ diâiojnelt;lg detraaio,quod eft falfiffimû.Immo fequitur, quod. occidens opère, peius mereatur fuppliciû, quam geennâ ignis, quia peior grauior illis tribus eft,cû tn non fit peius fuppliciû^ ^JÇuare ut meditariliceat, fine temeritate omniû iftorum qua tuor,feu fint plures gradus occifionis, etiâ in opere, quod utilt;ÿ uerum eft,quia grauius occidit,qui parte amp;nbsp;matrem, aut uxoré occidit,^ aiium hoîem,una eft pœna,fcilicet aeterna damnatio amp;nbsp;gçenna ignis.fed differentibus gradibus inferenda, quodfk gnificatur illis ordinibus graduû.Mam ficut remotior eft a pce* na,amp; tardius ad eâ uenir,qui iudicio rantûfiftitur, in tempora« lib U s,i ta tardius,id eft,minus intenfe,ac leuius^punif in inferno qui folû iratus fuit.Nam qd in tempore cft,tarditas,aut celeritas hoc in æternis eftintenfio,autremiffio. Immo tarditas ôiceleri tas in corporàlibus proueniunt ex intenfione amp;nbsp;remiflîone fpi« ritualiû, ut patet in feruidis Si. ignauis animalibus, quæ multa breui,amp; modica longo tépore perficiût.Segnis enim ania,mo dica agit,ubi intenta facit plurima. lira fie ut qui côcilio reus eft, propior eft malo fuo,quâ qui iudicio, Si tarnen remotior, quâ qui gehennæ,ita intenfius in ilia punitur hic qua ille. Reus uero gehennæ finemora eft,id eft,intenfe nimis punif,ôi: nô remiffe

Cßtii uero occidit,8i peius quam occidit,uti^ intenfiffime pu nietur.Hæc ita dixerim,ut nihil affirmauetim.

Qedfiint quidâ occulte,fuperbi,qui fecure fibi perfiiadent,fefc non effe feos huius præccpti, quia non occidunt, nô irafcuntuc necconfeq fibi funtodij,quod poreftfieri,amp;: uerûeffe,fed nô in hoc fefe iuftificatos putare debentjôi hocpræceptil penitus eua« cuaffe ac impleffe, (^lia lex iinmaculata. Si igné examinata, ac feptup’û purgatajdcirco nô ante fe quis glorief,non peccare in ira contra fratrem,quâ fe fenferitita mitem,amp; pacatû,ut fi aufe« rantur ei etiâ omnia eu uita, uon uelit irafet contra auferentem, aC nô irafeatur ai fuerit ita fadum. (P cj grande Si profundû eft nerbû hoc. Facile eft nô irafei pacifîcis,86 ijs qui nô Iædunt,hoc Si genteSjhocbeftiæ quofj faciunt. Si beftiæ etiâ immaniores. (^am egregia ergo eft iadantia iuftitiæ, qd non irafeeris pacifi

PTIS DECLAMATIVNÇVLAE POP VLARES ( cis,fcilicct ufcg adferpentû leonum perueiiifti manfuctudinê. V erii fi auferatur tibipecunia5domus,pater3mater,ftater,foror, filiuSjagerjCorporis membrû,ôô ipfa uita,hic uide fi poflïs,non folû non irafci,fed etiâ gaudere,amp;benedicere deu, acbenefaces tehæcfocientibus.Sihæcpotes,gratias age, quiagratiâ deiha^ bes.St no pofle te inuencris,intellige radicale illam irâ,ipfam fp» ritualé occidendi uoluntatc intus latente. Hanc em lex prohibée amp;nbsp;expugnat, ideo gracia hic o^s eft,quâ fie cognita impoffibi litas per legem cogit quærcrc.(0bicis ita^ mihi, Ita ne purû effe oportet hoiem, ut ne uelitirafeiquidem in oibus malisfibiilla« tisfRefpondeOjita purû utiqt,quia nihil inquinatû intrabit in rc gnum cœlorû.Quâ diu cnimifta manet uolûtas in nobis, quae data occafione,ruit in irâ,fumus îmundi.(Dportet ergo ita mû^ dam fieri,ut non folû,ficut dixi,non irafcatur,fed etiam benedi cat maledicentibus,benefaciat perfequentibus,gratias agat deo in aduerris,8ê optet plus aduerfitates,ut folum peccatû odiatjôi non pœnam, fecundû illud. Bénédicité lux ôii tenebre dfim. (t benedicam dnm in omni tempore,fempcr laus eius in orc meo Ideo quodludæorû fanfti taies nô effent, diftum eft de eis Pfab viq.Dcftruas inimicû,8ô defenforemfdeo dixi,quodlex eft fpi ritualis,qui enim aliter hoc præceptû intelligit,îudaice Silitera« liter intelligitjôô non abundat iuftitia eius a iuftitia pharifæorui Qlnde B. Aug.lib.i.de fer.do.fex gradus colligit in hoc manda toflP rimus eft,lædere etiam fi non fis læfus, quae eft fumma iiv iuftitia(JSecundus eft,læderegrauius quam fis læfus,quod accc dit ad legem Mofi^ertius eft,lædere tantum quantû fis læfus* hueufej lex Mofi proceffit,quæ dicit, Dentem pro dente, oculû pro oculo. hæc enim donat alimiid,cû maiori pœna dignus fit nocens,q innocens omni iurcflQîî^’^'^'^ s eft,læfus nô lædas tan turn quantû fislæfusf^^uintus eft,Læfus omnino nonlædcrc^ hic appropinquat præcepto domini, fed nondû eft ibi^Sextus eft,læfus,paratus ut fis amplius lædi, hoc eft, alteram maxillam prçbere.Vide ita($ quâ funditus iram extirpari uelit,ut non folû nô irafcatur,fed etiam optet lædi.hic enim mundus eft.Nonne qui hæc audis, cogitas illud pfal.Latum mandatû tuum nimis? S)d fiquis nôlæditurab alio,nece(feeft,utfeipfumlædat,ê2 5tur fibi multis côtritionibus.Ideo nô eft melius,nifiutficut

R. P. MARtiNI LVTHERII DE X.' PRAEGB^ præccptum eft,dtligi proximu fient fcipfiim, ita quiflt;ÿ odiat fcî ^umjficut pcoxiniûjUt fie omia reducanf ad iuftam forma. fl7Çuocirca,uis irafeibilis, quæ hoc præcepto occidic morti ficatur,ipfaeftinimicacrucis Chrifti.Ideo quonia ipfaefthomi^^ cida,amp; occidit,oportet ipfam quotç non uulnerarij'cd prorfusî ôccidi moctificari, ôi. legem taliôis in illam exerceri. Qui cm oeddit occidetur.occiditur autem ifta lege,id eft,fignificatnr oc cidenda,gratia ante fola occidit earn in etféân. (Qiia ocdlà, hoi? mo fit mitis, patiens, fuauis ad quofcunqj etiam paratus inimw cos diligevcj^ eisbenefacere,gaudercin tribulationibus. Quæ omnia impedit impatiens iUa,accinda uis irafcibilis,quam he« quam paud attendunt,tecuridc ali]s fuis bonis operibus, ignoâ= r^tesquânehementerfit fpiritualiSjamp;ïmaculatalex domini. (Jïgiturqutamat crucem,amp;glorîatorin crucc domini, hic eft qui non oeddit,non irafdtnr.Namhæceft uera differentia fpiri tualis,iræ bonæ ôi malæ,^d ira mala,propter mala pœnæ tan* mnimodo irafcatur.Bonaaûtfolumproptermala culpæ,idea fibi tâtum difp!:cet,öó feipfam odit propter peccata, omes alios àiligitjôJ non odit ullum,propter res ablatas. (TAtdicis.

II$i hoc ita effet,nullus faluus fieret,uel nimis paud.RefpôaeOj îdeo dixij quod ualde fpiritualis eft lex, amp;nbsp;eo conandum, ut fie împleatur.nccmirû quod paud Eiluantur, nec tarnen idco de* fperadum,quia quod irnpoffibile eft nobis, deopoflàbileeftut Lucæ xviq.d^iæimpoffibüia funtapudhoies,poflâbiliafunta puddeum, hoc eft quod dixi, lex rede amp;nbsp;fpiritualiter intelleâa terret hominem, 86 cogithuniiliatum ad gratiam côfugere, ac de feipfo defperatum, oculos in cœlum Ieuare,S£ dicere, Ad te leuaui oculos meos,qui habitas in cœlis,ôlt;îc.Etiterum, Leuaui ôculos meos in montes, nnde uenietauxiliumihi.(fÔyia hic nulla eftfnga,hucem oportet hoiemuenire,utfitita mûdus, fi* uchoc fiat in uita, fine in morte, fine in purgatorio. Noli ergo fuperbire,quod non pecces, fi fentis teirafei pro temporalibns,. quia nàdum es in fpiritu iuftus cum Chrifto, fed cum Mofaids in carne. (JÎQyod aût de ifto præcepto dixi, de omnibus intelli gendnm eft fimili modo.quodübet enim illorum eft fpirituale immaculatû,fidele,probatü,purgatû feptnplu, licet raro fie ex* ponatur.ucPfal.xûde eiufmodiconqueritVndcquodin Grec.,

pTîS DECLAMATIVNCVLAE P0PVLARE8 |(^ dicitur. (Pmnis qui irafcitur fratri fuo, fine caufa, merito per B. Htero.iubetur eradi. tollitur entm (ur ipfe aie) oîs occafio iræ in Wo præcepto.ôi illud additu eft,quia in ucris libns non habef. fultobiicitur. f u de perfeâis loqucris,non autem omnes da^ mnantur imperfeai.F-efpondeOjUeruin eft,Sunt gradus in ifto’ amp;nbsp;quolibet præceptü,ut ifti quatuor a domino in euâgelio ifto diftinfti,8ô l'ex perB. Augu.ut uifumeft.Primûeft eiüm,iieoc«* cidas opéré,tarnen profpiciendum, ne etiâ uerbo, ac deinde ne figno,inde ne corde. (Quod fi nûc meren etiâ uolueris,oportet ut etiâlibenter optes aduerfa,Ôi feras cum gaudio.Scio noti o# portere ftatim efie perfeâum, fed gradatim afeendendum. Vess rum oportet tandem perfici, 8ê tendere femper ad profeâû, ôC non ftare ac contentum effe in aliquo graduum prædidorum, ficut multi fhciunt,peius peccantes propter non proficere,tß alij PîQpter nô incipece,co quodilli fuperbiant de incepta iufticia. Xynde denieg fæpius uenit, ut pefiïmi peccatores acmeretrices, compunfti ftatim ita perficiantur,ut in fupremû gradû euolcnt parati omnia amittere,-8ó fuftinere aim gaudio, ubi alq multis annis laborantes,necfccundum attingunt. Quod fi dixens, no mirum quod magni peccatores fie compungantur.

Hfecce ecce,hic te audio pharifæe,tu nó cs magnus peccator,n3 es ficut cæteri hoim,inuenifti uias tuasbonas. Et cæcitas nimis DTpfunda, ôi lata,quari ifta fuperbia nó fis peior illis omnibus^ lfeituc,cogitandu femper,ut non tantû ira, fed fomes ipfe iræ, ö^otus A^m occidatur,arbor cu frurtibus amp;nbsp;radice. Ira cnim uiri iuftitiâ dei non operatur.Non em præcepta fk tantû funt di fcenda,Ht fdas conteflionem facere, quia ifte fomes nó pcrtinct ad cófeffioncm,fed tantûmodo opera,nelt;5 tolliturp confeffio ncm,quia ne«^ p baptifmu. led cognofeendû peccKÛ,8ê quid faciendu tibi fit,amp;: quid a deo petendu, per legé cnimcognitia peccati.Quia ptæceptû dei plus requirit,q poffumus.Sed hie cla mant,ergo impoflibiliapræcipitc ræc eft blafphemia,ergo iniu fte,dânat.R.cfpondetur nô,Iedideo præcipit,ut mifereamr,82 h umiliet ad gratiam quærendatn.Qui cnim folum difeit ea,ut poffic côfiteriuaditpfumensfacere,quçdidicit,amp; peius fempet tuitjijihil aliud facienSjnifi qd conRientia auget, Si maguftcaCtfquot;

R. P, MARTINI LVTHERII DE X, PRAEçfe fpQyod homo non eft pec^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. imputatiir

feduSjficut debet efle, pe^.___aliislt;f catum eft,fed------- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^lon imputatur.

ImputatnrijSjquiftant, quia taies peccatûfuû no odiunt,qd eft in eiSjfcilicet fonntc,ac per hoc diligunt, fœdus ciim gen^ tibus Canaiieis ineunt.l^onimputatureis,quiftudio affiduo il lud cxpugnant.propter hune enim feruorc 86 profeftû,non iin putatur eis,licet fit in eis,quia licet fit in eis,tamen nô eft in eorû uoluntate,fed contra uoluntaté in carneJdeo non eft in eis, qd eft in eis.Vnde Apoftolus dicit,Scio qgt; non habitat in me,id eft în carne mea bonû,habitat in eis,fed non régnât in eis, ficut le^ bufei inter filios Ifrael,fcd non regnabanuf t Kho.vt).Nihil da«“ tnnationis iis,quifunt in Chrifto Iefu,qui non fecundum carné flmbulant.(^arcfquia qui funt Chrifti, carnem fuam crucifixen’ runt cum concupifeentijs fuis. Ambulant em alTiduc contra car nem,non fecundum camem, id eft, expugnat fomitem, quern illiftertentes fecure omittunt,de operibus contenti bonis.i.xO (fcÇuidenim putas fignificat palfio 86 mors Chrifti, nifi mor* tern ueteris hominis actotius Adamfqui licet no fubito occida tur,tot ramen alapis,colaphis,flagris,fpinis, tandem clauis pun gendus86fodiendus,donecexpiretinclin3tocapite. Caput eft ipfc fomes,intima radix irae 86concupifcentiæ,quinon occidic nifi multis adnerfitatibus fraâus,tandem quiefcat mortuus. (Ddemfignificatueft, quod olim filrj Ifraeloesmorcui funt in deferto,præterlofue86 Caleph, 86 non nifi alia generatio intra nit terra pron'.iffionis,qnæ fecundä ciraicifioné in fpiritu figura bat,ut nô tantû atpalibus,fed 86 a fpûalibus bonis abftineretur. (Tn V N C uideamus T H E Q L O G O S noftros.qd deprç * ceptis irtisfentiât.IDicût ita^,qd intetio legiflatoris nô fuerit, ut in charitateferuent,nifi quis uelit uitâ ingredi,fecundû illud, Si «isaduitâingredi,feruamâdata.Alioqui(inqiiiunt)fequeref,cp peccaret,qui nô occideret,86 hanc obmiflîonéfine charitateprç ftarct,Ecce hæc dicunt rjjqui nobiliores in Theologis.Qiiid aût dicunt,nifiquodludœietiâ l3piunr,86dicût,fcilicetliterâ 86tra* ditioné facientes ex fpirituaHflimo mâdaro dei. Non occides crh,intelligunt(id eft,nô facias opus homicidii)quod uticj cum faeüe contingat obferuari,ftatim icruunt,86 dicunt,preceptuin

effe fecuacam,nifi forte non in charitate,fed h oc non eft peccatû nec tranfgreffio huius præcepti.CQxiid faccremus iftis Pharifaicis interpretibus, fi non ipfe dominus hocpræceptumexpofuiffcc prompti enim effent negate, quod in illo ira cordis etiâ prohi* Ditafit,nifi quando non irritatus, ex malicia irafcereturhomo, quod tarnen nefcio anhuc pertincre fentiant.Siergo fcirent,4d ifta malignitas iræ radicalis radicitus hicprohibetur, utitj non iiegarent præceptû in charitate fieri iuffum effe,nifi dixerint ali« que fuis uiribus poffe iracundiâ in mititaté mutate, fine gratia.-I^ecundo, illud quoque uel fomniant, uel fomniare cogunt* Quod no occidcs S^c.referatur ad tempus quietis,in quo fi quis irafceretur, peccatet,qd ille nimitû uult,qui gloffauit,line caul'a. q.d.fi fuerit non pulfatus iniu ria amp;:c.quafi non peccet^fi læfus in digneturlædenti.non enimhucufc^g intrantinpræccpticogni« rionCjUt uiderent,quonia omnia referuntur ad tempus tentati^ onis,amp; probationiSjUthomo ibi agnofcat fpiritum eo^ amp;nbsp;cat nalitatem fua jdû fenfcrit fefe tapi uiolcnter ad peccandfi non inuenit in carne fua bond, ut gemat pro gratia fanitatis, hie em fine gratia homo no poteft iram obmittere, amp;nbsp;impatientiâ, uc patet experientia. Alioqui,non doceretur homo hie aliam irani ponere qua diabolicâ,quæ eft,non irritatû irafei ac nocere,quæ nullis fermebeftijs ineft, aut qua pauciflimis. Jimiliter fomniac de aftu diligendi deum fuper omniaffciltcet in tempore quietis 6Ó non cogitant quam impoffibile fi t in tentatione 8Ó paffione. .^Hoc totum illi pulchre abfeondunt, quddo difputant fold de opcribus præceptorû fecundu faciem fyllabaru.tunc eth inuenit unt ludaicæ illius cæcitatis monftra,fcilicet qd gratia non eft nc ceffaria ncc intenta in præceptis,nifi côdicionalitet,ôS hoc non propter defeftumhoirnffed propter intentationé præcipientis, ut gratia fiat odiofa cunftis,dû potius uelut noua exaftio impo nitur fupra legem,amp; impoflïbilioré faciat falutem,^ lex ipfa Powf^it potius adiutorifi confolatio ijSjquilegem debeiit im plere.Sicfic cogunt imaginaii T H E O L O GI monftra igno* rantiXjSó prodigia tenebraru.lgitur in gratia fieri præcepta,nô folum eft intentio precipientis,fed indigentia facientis.Nam uc rum eft,qd ille peccat,qui non occidit,exiftens extra gratia,non aùt peccatj qd non occidit ad literdjfed quia intus occidit corde

R. P. MARTINI LVTHERÏT DE X. PRAPdÉi ill fpii'im ubi fine gratia,non poteft eflê fine ira, amp;nbsp;fomite indi^ gnanôis,ut parer experientia tentatiôis ôi. occafiôe data per ad* uerfitates.hoc eniin b tens malum iræ fadt,iit non pofftt nô oC . cidere, ergo reus eft præcepti fpiritualis, licet fit non reus ciufdé p^ceptiliteralis.Patetergoquoddelegeloquûturad literam. (^ertio,ex eadem caligine cóckidunt, quœdani elTe præccpta tantû negatiua,qLiædâ aflfirmatiua, hoc iterum nô eft ueru, nifi corticem fyllabarû teneas.Nam illo præcepto,Non occides,ex* priniit uehementiffîmâ afFirmatiuâ,fcilicet illâ,£fto mitis Sè ex corde mâfuetus.acpatiens, amp;nbsp;quietus, acpacificusXiMegatiu’a enimin fcripturis ideo ponitur,quiaaffîrmatiuanô eft tam ue^ hemens,ut ibi^Maria optima parte elegit,qLiç non aufèretur ab ca(ideft)in ætemû ei cumulabit.Et PEil.cix. lurauit dominus efi non pœnitebiteum,id eft,maxime amp;nbsp;eternaliter placebit ei. Ee illud Pfati.Beatus uir qui nô abrjt,id eft, maxime hic inter pios profecit,Etfic de multis alijs.Nam amp;nbsp;Apoftolus Ilt;ho,vii.expo nit illud,Non concupifces,afFirmatiuc,dicens,Quod uolo bo^ num,id eft,contrariû côcupifcentiæffcilicet caftitaté amp;nbsp;amoré) non facio.fiicere enimpofitiuefignificat.[gitur hoc præceptuni eft quidc negatiuû fecundû literâ,fed aftirmatiuiffimû,fecunda fpiritû,quia dominus req.uirit,utfintmites amp;nbsp;pacificLIlliaut res’ linquunt internafceditaté,qua Synagogæ improperat domi* nus,dicens.Sordes in pedibus eius,Tren.i. amp;nbsp;Deutjrxq. Pecca* iieruntei,8ô non filrj eins in fordibusXI^Sic Qi. illud. Non mcE# chaberiSjiiegatiuû eft,fed fecundû litera,habet aût banc affirma tiuâ fpiritiKiliflimâ.Efto caftus, coiîtineiis, temperatis, fobrius, modeftus.Et hoc ex intimo,prôpto,gratuitoq; corde.Hicauté gratia uti«^ opus eft, non propter deum intendentc præcipien* do,fed propter carnalitatem noftram impotentem faciendo. (pic illud,Non furtu fàcies,litera eft negatiuOifed fpiritusaffir* matiuus,fdlicet,efto pauper fpiritu,côtentus pfentibus, acmo* deftus amp;c. (fo^in amp;nbsp;illud primû,Nô habebis deos alienos,eft affirmariuû,lcilicer,dominû deû tuû diliges 86 coles,unû ftipec te,8ô omnia,alioqui nô eritunus,fi aliudcû eo diligit Et illud feaindû fimiliter.Non affumes nomen dni dei tui in uanû. Hçc eft literajléd fpiritus didt,Sandu amp;nbsp;terribile nomen eius.Et ite* rum.Onwis q.uiinuocat nomen dni faluus erit.V «le ergo aflu*

pTlS pëclamativncvlae POPVLARES tui nomen dei aflïdua reuei'enna,amp; rimörofa inuocatione,ma g^aut glorificari ôi. benedici hunnli fuç ignominiæ cófeffione (Jït illud tertiü,Sabbatafanftifices,id eft ad Htera niillfi opus in co fadasditeïa dlnegatiua,cum ibi affirmenrur uobiliflïma,'^ maxima opa dei,in audiendo,docendo,mcditando nerbo dei in ipiritu intus,foris quieSjdncus maxïa aftuofitas dei operands (£Et fi h«c tda præcepta exponas fpiritualiter (id eft,de internis operibus)inuenies,quod primû lit Charitas dei,Secundü fides, Tertiû fpes. Nam nô habere alienû deum, eft deû diligerefupef oîa.Non aflhmi nomen eins in uanu,eft crederc in nomen eins ôiipfum infideifpiritn intus inuocare amp;: glorificare.Quomos’ do em inuocabunt,in que non crediderunt,omnis ein qui inuo cat nomen dei fakius erinPorro fanâificirequietc, eft fefepaffp bilem deo pftare,u t in illo deus folus opcrcf ,hic patieiitia fpe eft opus.Nam hic in caliginé intratur,ubi homo nô opérât,fed ducit uia palïîonis mirabiliter.Quoties ergo pateris,toties ope taris nontu,fed quiefcis,amp;: deus opérât in te.fed tu nefds quid, quia paterisd^ es nuda materiagt;Hoc eft qd ait,uacate amp;nbsp;uidete, qitoniâ ego fum deus.Spes fola hic régnât in charitate p fidem. ttedeita^ B. Aug.didt, quod cultus 8C latria deleft in fîde, fpe, amp;nbsp;charitate. At hæc funtaffirmatiuiffima’, amp;nbsp;tres Theologicæ uittutes, fub liter a iftorum trium uerborû fignificatæ negatiue. (Jynum reliât affirmatiuû, Honora pattern matrem,fed amp;nbsp;hoc quomodofit fpiritnale,diftum eft fupra.Licet literarolum== modo honorem figniexterni docere uideatur, fed fubtns afFeî= ftum timons QC obedientiæ promptitudiné requirit, qua; fine gratia, non eft poflibile fieri,ut patet in probatione tentationis ubi occafio ucnitipfum obferuandi, cótra uotum uniufcuiufqr. Çlatn illud quartûfatis notum eft, Non falfum teftimoniu di^= ces,literam efle negatiuam,fed affirmatiua elTe in fpiritu, ut pro ximo tuo fis ex corde paracletus,excufando, defendendo,8ó o^ fnnia,quæ tibi uelles fieri in famæ periculo,amp; confcientiæ. lR.e liqua diio l^militer nota funt, quod nô concupifcere ad literam hoc fit ex corde fauereproximis omnia bona,ôô nolle ullu lum.ftK quibus ojbus patet,q d decalogus ad 1 itéra fonans,refte in fpiritu exponit a Chrifto amp;nbsp;Apoftolis,ubi docent fide,Ipern, chadtatemjobedientiäj reuerentiâj humilitatéjmanfuetudiné;

R. P.'MARTINI LVTHERIIPEX. PRAECLË pacem5patientia,modeftiâ,caftitaté,paupert3té,bonitaté,bcni^ gnitatenijhilaritatemjmutuambeneuoleiitiâ amp;c.Hæcquidein funt affirmatiLia,fed fiint fpiritnales fermones decalogi oîno.

^ncipit aut, a manfuetudine ac fuauitate fpiritus inftrnere ho^ minetn,ut deo lïmilis efle ftudeat homo erga proxitnam, fient uuk deum erga fe efie. Mam bonitas fiimme cômendat deum, ideo ut homo ficmitis,benignus5fuauis,manruems,clemens,fa cilis.traftabilis,bonus,id eft,deo fimillimus,dicit,Non oeddes non fis occifor5non fis crudus,afpcr,durus,amarus,diffîdlis, in dignabundus.Hoc autem effidt fpiritus gratiæ, qui hocpræce* pto quæn QC peti cogitur.Hoc idem didt dominus Matthæi. V« Beau mites^ioniam ipfi poflîdebunt ter ram.

(1 Fruftrafibiblandiuntur^qui non oeddunt, amp;nbsp;taméutfintbc nigni ex corde,non quæruntjquia per hoc folum fpeciem præ^ cepti,amp;: literam habent mortuam,^ibus uelut umbris prote* gitur interior umbra Behemoth, (fît demus fïmilt». -j

Calx appai'ctfngerc,acfinecalore,fed efFufaaqua,furitardo* re folo autem oleo quietiflîmeextinguitur. Sic homo aduftus fornacc maternæ concupifcentiæ,occultam habet radicem iræ, quæ erumpit, data tentatione, nec fanatut nifi p oleum gratiae,

uelhomidda,aut alius graffator,fi non occidit,aut pet cutit de fafto, nunquid contentus eft in eo princeps, fi arma no ponatcfufpicabif enim,quod data occafiôe percutiet.Ita homo 6^ fi nô irafeatur de fafto, tarnen habet intus gladiû iræ, amp;nbsp;fi in uagina reconditû,fed non placet deo,nifi ponat gladiu amp;nbsp;abij«« dat.Nec fatis eft quod in uagina fit,timor eft de futura occafiôe Nam ifte eft gladius,quo oedfus eft filius dei.Ideo etiâ fi non oC cidas,tamcn coram deo oedfor es, quia in armis occifionis filij fui inueniris. Quis enim cord principe fecurus gladium porter, quo conftiterit filiû principis occifum.ideo iram tam longe fîe^ ri oportet amp;nbsp;ex intimo corde,ut nô polfibileappareat aliquan«* do ipfam erumpere.Siccanis,ctiam fi opéré non mordeat,nun quid ideo nô eft mordaxdmmo eo peior,quo infidiofior. Sed heu has infidias noftras cordis g pauci obferuaiit, Vude pfal.Vi

corum uanû eft)habcmus (Dgttur ÙKigienttû graäus primus,cft proprius,rcilicet abftine» te a fado homicidi],len petfefaciendo fen confentiendo, confix liando3auxiliado,nt folet tertia lingua,amp; lufurro,andior cædiû faccre,mifceve iras Öó dilfenlîoncs, rixas,infidias, homicidia, uc Gal. v.docet Apoft.Hicgradusuidetur facilis amp;nbsp;exiguus,fed efit grandis,ftreâe infpiciatur, Si. paud font innoxfj, quia paud fie lingua tempérant,ut nô (eminent difcordias,acper hoc quantû in eis cft,homicidia indpiunt, A quo malo magno 6ó feequentî libéra fuifle matrem foam. Augn.dicit ex fingulari gratia deiax. Confeff. Neqj enim ab eo facile fe liberum fentiat,nifi qui padfi eus acmediator utilis eft,ut ea tantû narret, quæ côdlient acpla cent iratos ac difeordes, aut magis côdlient côcordes, tacendo mala,82 prædicando bona ntriufcç apud utrûcj.Iicut legitur ex emplû quoddam de nuncio, prudentie^ feruo, miffb a dno ad quendâ, ut migrate iuberet de domo eins. Ille aût falutari dixit cum a domino foo. Et ad dnm rurfum reuerfus, dixit, illû ucllc migrarc,doriecmiracut nunc omitto) ordinatione dûs mitiga tus,intelligeret prudentiâ ferui.lQuapropter rede diftum eft,qd fofurro feu detraftor eft terhomicida,très enim unoidu occÿ ,dit, primo feipfom, deinde cum cuifofurrat,tertio cui detrahit, quia os quod mentitut occidit anima. Atexeufant fe, dicûnç fe liera dicere,fed male, quia uerum debet üerc dici fecundû illud. Quod iuftû eft, infte exeqnaris. ttrgo etiâ ncrû fit mendadû,dû non ubi,quô, quando cui,quantû dici debet,dicif. Hincamp; B. Bern.dicit, qd detraftor habet diabolû in lingua, qui aufcultat * in aurc. Secundus occifus eft ipfe auditor detraftoriSjquiafinii liter peccat,præter hoc qd ad iram,id eft,mortem,cum inducit.

Tertius ipie pafliis,qui cognito ifto malo,fimiliter ruit in iram id eft,morté, qd fi non ruit,nô eft detraftoris beneficiû,fcd dei. fecil detraftûr,quantû in eo fuitjQtetera mala detraftoris alibi* (|îtepift2laïaçQ]2ij£lgiüaiûjijj^^

J^is fit ifte primus gradushuius mandat!, 86 q pauciin illo fint lt;3pEt breuiter id faciemus.lpicit primo capitulo.ltat^ dileftiflimi {fratres,fit oîs homo uelox ad audiendû,82 tardus ad loquendû 82 tardus ad iram.lta enim uiri iuftitiâ deinô operatur.Iftisuer^ jbis ad manfoetudiné mouetjunde fequitur,Proptei;quod abiji# c fij

R.-P., MARTINI LVTHERII DE X, PRAECB cicntes omnc immnnditia, abundannd malitiæ', fufcipite in manfuetudine infitü nerbû amp;c. q.d.nepfecerids ocm itnman^ ditiâjôi abûde nimis malitiâ, hoc eft,ne tradatis nos îniundiriç Si. malitiaCjUt oém expleatis,fed fatis eft,qd refiftenribuSjôi abi) cientibus,adhuctn adhçiebit nobis îmunditia amp;: malitia.iDéii» amp;,abundantiâ, addit ad fignificandû, qd qui contra pngnant, iiô fine îmunditia Si malitia tn funt,quâto magis omnc. Si ini munditia habet, quinô pugnât fed obediût fecundû illud pfaL Aftitit Omni uiæ nô bonaî,quia fequit, Malitiâ aût non odiuit.-©’orroîmunditiâ feü fordiciéuocatcôcupifcentiâ, qux eft foc dicies anïæ Si. fpiritus,q Si caufa eft irap: inter hoïcs.ideo enim inuicem irafcunc,quia alter alterius côcupifcentiâimpedit.ideo hanc uelntimmunditiâ totalem 86 capitale abijciendam docet CMalitiam autem ipfam iram dicit,quæ Si ipfa eft abundantia 86 fupcrfluitas quædam fpiritusficut fœda corporis, fuperflua funt.q.d.ftercus Si fuperfluitatem malitiæ,id eft malitiam quae ftercus 86 obfcœnum eftanimæ,abiicite 86 nolite fouere.

Hoc auté fît,fiuelox fit quifcp audire, tardus loqui. Irati enim funt non tantû ueloces ad loquendû, 86 tardi ad audiendû, nclt; ruetiamimpotentes ad racendû 86 audicndû,quia nelox ad ira, uelox etiâ eft ad loquendû,86 ccontra. (^tare optimû remediu frangendiiram,cft,uthomofibi nim faciat 86 afTuefcatjPrimu, tardus efle ad loquendû, quando fuerit iratus, lecundû, quod cftpcrfeâius,tardus adlram,ut proponat in corde nô uelle mo ueri ad ira,86 uelle aliquando cxperiri,an poffit taccre ofFenfus, |£Ât excufiintfe quidâ, ^d propter deum 86 iuftitiâ irafeuntur, 86 loquunf, quibus ocairrit,dices, Ira uiri iuftitiâ dei nô operaf impoflibile eft,ut deo placitu faciat opus, qui iratus 86 ex ira falt;« cit.cû fit deus pacis 86 fuauitatis,cui nullü turbulcntû placet. Me morabilis fententia,q multi nimis ignorât,qni contra iniuftiti# as indignantur alienas.fuas aûtetiam palpant,86 iaditanrqnç. ^Ita 86 infra.Ii quis uidef religiofuselTe inter uos,nôrefrcn.ins linguâ fuam,fed fedneens cor fuû,huius uana eft religio.O ma* gnu nerbû,multi funt uerbofiflimi. At etiâ(de quibus hic pro prieloquitur)amari,iracnndi,86 afperrimi,86 tn uolûtreligiof» 86 fanfti uideri. Idem ergo eft, quod religio linguofi uana eft, qd ira uiri iuftitiâ dei nô operatin',ita ira facit per linguâ religio

PTÏS DECLAMATIVNCVLAE POPVLARES lAO' nc,amp; oém iuftitia uana.i.foris fpeciofam, fed inttis iiacuâi ideo Ód fcducit,nó «ilios,fed cor fuum,piitans fe religiofi]m,cü nó fit,

IT ït capite iij.pericula linguæ amp;nbsp;mala defcnbens ait______ Noliteplures magiftrificti/ratres mei, fcictés quonia mains

bdidûfumemus,NoIite,iiiquit pluies, id eft, nolite omes uelle docere,8i promptieffeadloquendû,acdoceiidû, amp;nbsp;taidi ad audiendiijfed quilibet optet, fe difcipulii pofiêfieri, QC alteii ce* dat magiftenûfui.Nefiat turbulentiffima difleiifio, nt ubi plu* res fint,qui doceant,uulli qui audiant, amp;nbsp;quilibet contra aljum oia replcant difi'enfionibus,ficut fecerût haMetici in ecclefia.Ma* giftlos fieri no eftmalum,fed quodmulti uoluntfieri,id eft,qd tioluntefl'ediuerfi,neuter neutriaudiens,hoceft,qd mains iudi ciûfumût.Et hoc diifuadet tali periculo,quia etiâ abfqi illo ma* iori iudicio,qd tales accipient iam fatis offendimus.Non eft nc ceffc occafionempeccatiquærere,amp;: maibris iudici) accipiendi Quia 111 multis em offendimus omes. Ornes tales fumus,qd of* fendimus,8ó hoc non tantu in uerbo, fed in multis fcilicet ocu* lis,auribus,manibus,ac oibus fenfibus, deinde cogitationibus. Et iftæ offenfioncs debent nobis fufficere, ne amp;nbsp;maioribus nos ofFcramus.Deinde hoc etiâ pfuadet,ne alter alteru fuperbe præ* fumât docere,quafi ipfe non offendat in ullo.q.d. ut quid afpej re ÜOS inuicé reprehcnditis, QC unufquiftj alterius magifter fieri nititurcAn ignoratis,qd omcs,nullo exccpto,offendimus,non in uno tantu,fed in multisf Quod fi quis in paucis,uel in ope re non offendit,quid de uerbo fentierlt; Siquis in uerbo non of* fendit,hiepfedus eft uir.q.d. hie fc perfedû ôô nó ante^, etiâ in uerbo nó offendit.q.d.talis nullus critinter uos, quia in multis offendimus omes,multomagis in uerbo, ut quid ergo con* trainuicé fugbitis amp;nbsp;eleuamini,acnon potiiisin mâfuetudine iiiuicemcinetisSiportatisf Hicin^perfeftusuir. Poteft etiâ freno circûdare totû corpus.i.fipoteft linguâ domare, pót etiâ totû corpus luû a peccato cuftodire,quia, q nó peccat in lingua mébra iâdomit3,amp; obedientiahabet fub fre nthlLVcinde tres pponit fimilitudines,a quarû una iâ cœpçrat Ecce cquis frena in ora mittimus,ad côfentiendû nobis,ôô to

RTP. martini LVTHERIïPEX, PRAEC5-ranrar aut a modico gubeniacnlo 4 impetus diiigentis uolue«= rit,italiugua modicü mcmbrü eft, amp;nbsp;magna exaltat, feu iaftat, q.d.eqs frenarejöi dirigere poff'umus,^ nauesjmo ut infra,82 beftias. Lingua aût cótra,cü fit modicü membrü, debuit maxïe poiTecóprimijóidirigi.Atipfamagnapotiusiaftatacmouet.q alias regunf bene,mouet 82 iaftat oiajficutuctus naues,refte có traria gubernaculo,cp frenat naues. fimilis eft in quâtitate clauo nauiü,82 in efFeftu tn cótraria,fimilis potius uctis 82 turbinibus _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IpTertiafimilitudo.

(1 Ecce quantulus ignis,quantâ fyluä,id eft,fit ut paruulus ignis magna materia fuccendatjtotä fcilicet fyluä. Et lingua ignis eft unuerfitasiniquitatis,Græc.mundusiniuftitiæ,q.d.totpar3tin iuftitiaSjUt qfi mudus putari poffic,qa ignis eft,82 multa incédic {[Iftis oibus 82 fequentibus uerbis id agit,ut nos moneat 82 do ceat,qa maximus hoftis noftcr eft lingua propna, atcj ab ea no minus cauendum,c^ ab inimico maximo,82 quo eft minor,eo nocentior,minor in re,fcdmaximus in uirtute. Nihil enim Éici lius lædit confcientiâ lingua, ideo ein 82 in monaftcrijs filenlt;® tium inftituitur.licetcötra illud diabolus |L OG1C A M quocg illucintroduxerir,garrulitatisgarrulofiirimdmagiftrâ. iadein caufi,utuelocitatélocutionis cópefceret,dnsminatur,dcquoli=« bet otiofo uerbo rationem reddcndam.dura,fed neceftaria fen tentia aduerfus tarn lubrica peftcm,ac præfentifTimû uencnum.

id 82 philofophi uiderut,^ honiini ideo funt duæ antes datæ,fed una tm lingua,at(5 antes ipfæ non tm patulæ,ac apertç foris,fed etiâ auricnlis circûamicictibus,ut facilius audiat,deniq} tôrtuofæ 82 uetbo quodamô obie(ftæ,ne facile uerbû pteruolet (JXingua aût non tm claufa,82 latens,uerii etiâ ofleo mnro cic^ atmclufa,fcilicet dentibus.deinde uallû cârneum.i.labia,prætec hoc (p tantû a pulmone diftat,82 corde, tot requirat inftrumen ta cû antes nullo indigeât,adhuc ipa uelocior eft oibus fenfibus lÏEcce quin^ fcnfus uclnt quincp naues natant in rebus iftis cor poralibus,82 ii^runtin memoriâ tes innumcrabiles,fcilicet up fu,auditü,taftu,olftdu,guftu.Ncctn totinferrepoffunt, quinil la plus efferat.Sçpiftïme loques cóiefl:uras,fulpitioncs,opinióes fomnia temeraria,friuole fift3,quæ nec funt,fuerunt,nec erunt. (ptem inde fccûda ftatim plaga Aegypti fuit,ranatû imniilïïo.

pTIS PËÇLAMATIVNCVLAE POPVLARES* |AV qnæ lïngnacitatéfignificantfterilem.Quïaprima fuit fangnis,fî gnificans,qdquandohomo fitcaro nbsp;fanguis, totus fit lingua

nó nifilianaloquitur,amp; uanior eft,eo plus nuit loqui. Attj fidcli fignoj nanû hoiem p hoc cognofcaSjfifiierit multiloquùs amp;nbsp;econtra. (I^uo fuerit homo folidior grauior,hoc figno co gnofceSjSi fuerit pareus in uerbis,largus in ope. nam taies fafti^ diiit loqui,niri dû obedientia,aiit neceflïtate cogunf ,ut pfatlij. Obmutui ôi. filui a bonis, fient ein eos tædet uitæ fuæ, ita amp;nbsp;lo^ quelæ. tcontrajn multiloquio nô décrit pcccatû.Et ibidé,Vbi plurima fiint ucrba,ibi frequenter egcftas.Iob.iiij.Nunquid qui multaloquit poterit iuftificaricEt plal.Vir linguofus nô dirigée in terra. Jed hæc maxime funt mala,dû ira magiftra loquit.uii de Aefopus dicif linguas emiffe,cû iuflus fuiflet optimas carnes amp;nbsp;poftmodû peffimas emere. qgaiin multi timoré infamiçfibi morte confeiuerûtôôPoetæ dicûtLycamben ucrfibus iambicis Archilochiadadâ adlaqueum. (ßuodfiquisadhucdubicat,in tej:roget eû,qui amarâ habet muiieré aclitigo{am,amp;i uerbofam lUDenii^ quod beftiis,dentes,ungulaî,roftra,cornua, aculei,ue nenû,aut quæcunq? arma,îmo quod malis hominibus tam ua^ ria uafa amp;nbsp;arma,hoc lingua eft animabus.unde Pfal.Fili) hoîni dentes eotil arma 8^ fagittæ.Itcm Ixxiirj. Moli te extollete in altû cornu ucftrûamp;c.Vnde arcus,gladius. Rede itatj mûdus iniqui tatis,amp; modieus ignis magnâ fyluam fuccendens. Et fequitur. USiclingua conftituit in mebris noftris, quæ maculat totû cor pus,q.d.Nône eft mirû,quod illud maculat,amp;; totû corpus ma culat,quod adeo non eft extra nos,ïmo adeo intra nos,ut fît in ter propria membracMonftrihocfimillimû, qdmembrû non tantû membrojfedtoti corpori officiat,cü fe mutua mebra fol* licitudine foueât. Hæc fola inter ea maculat totû corpus.i.reum facit peccatorum,utpropter ipfam totus homo fît odiofus deo 86 hominibus, qaadeo infamis 8ô abominabilis eft linguofus ut ctiam fî toto corpore fit formofus,aptus,diues,nihil tn in eo non uelut fœdûfugit ab hoibus. (Çuis enim libenter cû loquaci bus ac garrulis conucrfatur,ac nô potius abhorrer ac naufeat 8C dicitjEy vy ie y velchig ift der. St inflammat rotam natiuitatis noftræ, ôC inflâmatur a geenna. Videtur Apoftolus, natiuitatc intelligercjid quod nati fumusjut fupra c,i.Similis eft uiro côfy»

R. P. MARTINI LVTHERIÏ DE X. PRAECB dcraiiti uukû natiuitatis fnç in fpecuIo.Et itcrfl, Volutarie enim genuit nos uerbo neritaris,utcffenius aliquid creaturæ eius.Igif iiatiuicas generado feu creatio a creaturadn quâ nad, prod iifti, creatifunius.trgo rocanariuitads dkitui-jtota efTendajamp;quic^ quid crcadfumus5ficuttotûcorpus,|thanc rota naduiradSjto^ tü^ circulû noftrç effendæ,feu eins qd funius,hoc ipfa inflâmat Ignis fcilicet eft un.iuerfitas iniquitads,ideo nô fuccendit no pa tem noftri, fedtotû i^d funius,acuiuimus.Nam forte etiâ ideo vota appellauitjiiö tantû propter totale eflejed etiâ totale uiue* tejôi operari in hoc tcpore.Vita enim noftra tota uolubilis eft.

Âddit aût inflâmata a geennajtiebona flâma hic inflâmare in telligac,quia ipfà infernali ignéacccnfa.i.odio amp;nbsp;ira, totû qd fu mus accendit ira amp;: odio, dû prouocat ôôpmouet ira, nt pat« in iratis qui intus amp;nbsp;foris tremût amp;nbsp;feruétjCilQuarta fimilitudo. (TOmnis enim natura beftiarû amp;nbsp;uolucrû amp;nbsp;feprentiû , amp;nbsp;ca:* terojfe domantur,amp;: domita funt a natura,Linguam aût nullus hoîm domare pôt.uide quantis uerbis amp;nbsp;fenfibus linguâ incefs fat,ut câ igni inferno fimilé, ac fcris inferiore ponat. lt;|Xiis a fci^ pfo nô timcat, qui nocentiorc amp;nbsp;ferioré beftiâ apud fe nabet, totus mûduscquis nô odiat linguâ fuâc quis nô uereaf loqui, q tantis noibus fœdari audiat fuâlinguâc Sequitur. Inquietû ma lû, plena uenenomordfcro.pa^ cftqdfitinquicta,qdperfema lû eft,fed inquietû malû.i.femp nocens,net5 a noccdo quiefccs. Weinde plena ueiieno mortis.i^qd occidit,nô tantû inficit,hoc eft,pnti uencnojtiô lento aut tardo. Hocfane patet profunde pénétrer fufurronû uenenû, qd illis,quos intoxicarintaduerfus inuicé,uix tota uita remediû prouideripôt,ubiuf^ad medulla proceflît irinidia amp;nbsp;odiû.Sæpius cû odio moriunt podus,q cô cilientur. Emphaticæs itaq? amp;nbsp;Epitaticîs dicit, ueneno nô iufe ftorio,fed mortifero. fn ipfi benedicimus deû ßc pâtre,amp; in i^ pfa maledicimus hoies,qui ad imaginé amp;nbsp;ftmilitudinc dei fàfti iunt,q.d. Non pôt fimul utrûq? f;icere,nifi fifte, ideo ne fequilcß fallatj^d deo benedicit. fi hoîcm maledicit, nec deû benedicit, aiius homo fiiftura eft. (Çuis etn piélurâ,aut ftatuâ reprehended rc ac malediccre pôt,ut malediftio eiufmodi nô redundet in pi âoré,amp; artificemciicHiere.xv.de rjs,qui operibus dûi maledi «tint,dicit,Omnes maledicunt mihi.Et Efa. vüj.Cû cfurierit ira

PTIS PECLAMATIVNCVLAE POPVLARES |/\^» fcetur, nbsp;nbsp;malcdicet dco,8i regi fno,inde præcipuc in lege pro*

hibitii fuit 8i. eft, Dqs tuis nó detrahes,^ pritjcipi populi tui ne nialedtcas. Et ApoftoluSjMalediciregnüdei non poflïdebunt* IJ^iod ft holes id attenderét,qd maledicédo hoïbus,dco maledicüt,cuius opus nbsp;faótura maledicüt.utiq; non ita prom^

pti elTeut ntaledicerejSicut Prouer.xiirj. Qui calnnïatur egenu, exprobrat ladori eius.Qind cm facit,qui malediciqnift qd dicic

Vah, qd nó aliud 8Ó aliter formatû^cui potius deberet mifereri, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

66 orarc,nó maledicerejUtibidéxiiij.Ptouer.Honorataûteum fcilicet faftoré eins,quimifcrcf pauperis. (QuodfiB.Petrus phi bet,nc maledidü pro malediäo,nec malü pro malo tcddaf, ft* militer ôi Chriftus, Orate pro calüniantibus, pfequentibus uos.Et Paulus Ro.xij .Benedicite maledicétibus uobis benedici te 8Ç nolite maledicere,qd illis fiet,qui maledicüt,nó maledicé* tibus r idco pfal.xxxiij. P rohibe lingua tuâ a malo, amp;nbsp;labia, tua nó loquanf dolû,diuertc a malo amp;nbsp;facbonû,inquire pace 86 p* fcquere eam.La malo,nô trn fercndo,fed etiâ referédo feu reddë do,Etbonü nó tm reddendo,fed etiâ côferendo pro malo acce pm,alioqn nó inquirit pax,aut perfjequiÊjfi malû malo reddas* Infte ergo gradus eft fecundus,a dfio prohibitus, ne quis male ^at,uituperet,detrahatproximo fuo, ôâ ficutin primo grada pluies fnnt rei cj credant,ita 8^ ifto,nâ tria maxima uitia linguç hoepeepto prohibent ,fcilicet malcdidio, detradiOjfufurratio, fed iftudtertiû in primo gradu. Ac p hoc uniuerfa malalinguæ prohibentur piij.Ôé v.8â vi€^ vii.mandatû,per irj,pcriuria Si blafphemiæ,aca!iæ offenfiones côtra deûquæcucg,fed per v.of fenfiones erga proximû, per v. uerba impudidtiæ.pcr vq.uec* ba deceptionis amp;nbsp;ftaudis, in negotijs feu iudicijs. nâ 8i. in ij^QL Vq.etiâ detraftio eft,fed publica,ac corâ iudice. Hicaût alial^ gitur malcdiftio Si. detraftio ôi fufurratio fie difFerunt,4d male» diftio eft in ipm pfentc,uel tancf in pfentem ôi in facié. fub qua oîa côtumcliæ,blafphennâc,criminatiôis,uitupcrï|, agnomina-tionis uitia eóprehendunt. ipetraftio eft deabfente ipfo ad alia

fequit malcdiftiqné,qa mala in aliqué,uel foris præfentéjUcl intus memonæ obieftû côgefferit,amp;hocad alium dctulctit,iâ maledidio fadaeft detraaio,quarc nullus eft detraaor,qnfitôC

R. P. MARTINI LVTHËRII DE X. P R AEC B maledicnSjEiltcm apudfe. ôihæcduopulchrcexpreffit uerfiis. Prohibe lingua tuâ a malo(id eft,ne iilli maledicas fine uoce, fi* ne tacito nnirnmre)lt labia tua neloquanturdoluni(id eft, de# trahere caue)N[ani dolus eft, fi quis in tergû loquit, nefciéte il 1 o cui nocet.non aût econtra,ois maledicus etiâ detrador eft,falté hominis eiufdé,licetdetrahat deo, qn maledicit hoîetn.(Çuod fi ulterius dctulerit mala duoi^ cótra inuicc, uel unius ad altcru tancg alterius amicus, 8^ alterius inimicus, iam bilinguis fufuc# ro cft,amp; difcordiæ feminator, peioriftis duolA ideo extra iftû gradû in primo cumhomicidis coll.oanduX(|^ncIudamuS itaiç hune. Sicut primû gradû huius præcepti non implet, nifi qui non tantû non occid^it aut lædit, aut nô difeordias feminac (quia 82 omittendo potefteômittere)fed etiâ ita mitis fit,ut po# tins uiuificet aefoueat opibus mifericordiæ ôC beneuolentiç.It ita pacificus, ut mitibus ac dulcibus uerbis etiâ côciliare ftudeat difcordes,quantû poteft,8^ mediare ne fiât difeordes. Hi em au dient,Beati mites,Beati mifericordes,Beati pacifici, qm ipfi pof fidebût terrâ,mifericordiâ côfequcntur, filij dei uocabunt.Ecce iftæ tresbeatitudinesin ifto pcepto funtcôprehcfæ.|Ptafecun# dum gradû nô implet,nifi nô tm nô malcdicat, detrahat aut ui tuperet,fed etiâ in oîbus bndicat pfequétibus, amp;nbsp;exeufet aceufa# tos,orerpro oîbus,8i refiftatdetradoribus,quantûpoteft.Eccc hæceft fpûalis intel^ctiahuius pcepti.NûcfiFr de tertio gradu.

Ce»,dicerc fratri îuo Racha feu archâ^afperando gutturis hali# tum,uelutfremitû arteriæformando. In quo dixi omnia figna iræ præter uerba, îmo 8^ uerba præter maledida 8ô detradiöes côprehendi.ut funt ironiæ in uerbis,torfiôcs labrojt’jtugç fron ris,ac nafi,ac excandefeentia uultus,deindc filentiû, auei fio uul# tus,dirus intuitus, quæ oia funt indicia animi irati 8^ odio pie# ni. Adde clamoré ftridoré dentiû 8^c.(fHic aliqui dicunt,qd neceffe quidéeft,rancorc dimittere,fed nô figna rancoris. (j^:ç fcntentia8ôfifitin aliquibusuera,t,v tn uniuerfaliter,8i;: multo melius fie ponercE,Signa rancoris nliqfi utile eft exhibere, nô q?

• fuit figna rancoris,fed fimilia fignis rancoris, alioqn figna uere . râcoris nô funt,ant nullo mô retinéda funt,fî uere lint, undead ^huc optie diccref figna charitatis aliqn omittere, 8ó figna irqc

PTIS DECLAMATIVNCVtAE POPVLARES exhibere oponet.Nam Rfigna rancoris licet non deponerc, ertf go propter aliquetn fruftiimc Quare ergo non potius exhibeti darne fcilicet fola licentia quæratiir omittendi bonum. ^JÏxhiberc itatç melius eft, non dimitterc,qina qui exhibet, no ex ira facic,led ex zelo bono,ideo manetfinefufpitiöe mali, Qui )^o no omittit,prius arguif ex ira fecifle talia figna.Et ideo fi no deponat illa,relinquit fratrem in fufpitione iræ,ac per hoc impedit ueram 8i. integram pacem ac concordiä, cum illenotî credat cor eins effe mitigatum, Qi. offenditur rurfus adfimilia. ^Quare tales doftores ftint mictendi ad illud præceptû natura le,qd tibi fieri nolis,alteri ne feceris,ôô,Quod tibi fieri uis,alteri facias,Et gcntilis,Si uisamari,ama.fednó eft dubiit,quin omes uelint,util!eqLiem offenfum amp;nbsp;iratühabuimus,nó tantûfignâ ponat iræjfed eo magis contraria exhibeat, ut certi fiant de eo. Heo largiora petunturfigna, qua fi nonfuiflet offenfus. lie effi Qi deus largius benefecit poft peccatûhumano generi,qua ante peccatii fccit,eo quodfilio proprio non pepercit amp;c.0uodfifl gna tanta omififfet, quis eum propitium faâum credere poffet aut auderetcFili] ergo dei,deum patrem fuum imitentur.fjjftis aût diftis docemur,quam fit difficile mandata deiferuare,nami experientia patet,cf difficile fit hominibus hçc figna mala pone re Qi bona oftédere,cp fe uertunt Qi reuertut, antc^ induci pof» fint,ut fimulate faltemfaciant, nam uere Qi ex corde nun^ niff gratia dei adiuti,facient.dicunt em,nó poffum tibi fauere, ami^ cabilis effe. tt infoelices no cogitant, quod nollent ipfisitafieri neeg a deo,nelt;5 ab homimbus.ideo uidetur inhoc móftro, qd fitfuturus infernus,0^ quid fit præfens mundus,fcilicet regnum diaboli,in quo tantu malum inuenitur in hominibus,cótra na turamôi naturale proprium diftameupertinaciterobdurans* (PÇuo circa ira Qi inuidia différant non aliter, cp fient uinû no num 8ó uinû uetus. nâ inuidia fen odiû eft inueterata ira,ut B. Aug.in régula,ne ira crefeat in odia,8ô trabem faciat de feftuca. Nam ira,quæ cito tranfit Qi nô fit odiü,uix ira diceda eft. nâ fta tim traditur obliuiôi.Sed inueterata fit tenadffimû malû, quia fpirituale m.alu,adeo ut prouerbiü fit,Nihil tardius obliuifci, iniuriâ,8i nihil citius abolefcere, beneficiû.utrûij fit uitio na« turalis p rauitatis, cû contra fieri debea t. Nam b ona natura hois

R. P. MARTINI LVTHERH DE X. PRAËCËlt; ûihoc notatnr, fi cito obliuifcitut oiFeiifam, amp;nbsp;beneficiû fem^ inemoratur,adeo ut nô finat fibi libenter benefieti, cernens qd obruiturmultitudinedebitaïûgratiarumaftionfbamp;uiciffitudï nis fibiimpofljbilis. contra malæ naturæ ingeniû femper re tinere oflfenfanijfemper exprobrare amp;nbsp;obijcere diu præterita.

Igitur exemplis dcmus, quando licet figna oftendere iræ feu afperitatis. ut fi quis ita pertinaciter malus fit,ut femel 66 bis aut tertio monitus iiolit defiftere, nô folum licet, fed oportet figna iræ in illû oftendere. undepri.Corin.quinto. Si is qui nomina tur frater inter uos,eft fornicator,aut auarus,aut idolis feruiens aut tnaledicus, aut ebriofus, aut rapax. Et rj. TheiTa. iij.Si quis nô obedierit uerbo noftro, notate,amp; nô cômifceamini cû illo, ut côfundatur, amp;nbsp;nolite quaft inimicfi exiftimare, fed corripite ut fratré.eccenô ut inimicus, fed ut frater emendadus eft. Ifta eft îr^ fanfta 86 bona in feripturis uehementer laudata. Ideo diftin guendûeft. Primo,ucmoneaturfecundû illud Chrifti,Sipecca uit in te frater tuus,alioqn prima uice nô eftabijcienduSjfed mo iiendus. Si etn feptuagies fepties uenid pctierit,nô eft ei negâda. (J^ecundo,difcerne utrû ideo fie ficis,quia te læfit, uel quia pe^ ccatû fecit. Si enim deû plus diligis teipfum, debes irafei ma^ gis qd deum læfit, te. deinde æque mifereri qd feipfum peins læfit intus,te foris. Quibus refpeétibus fadis,ficile doceberis, quô amp;nbsp;quo corde ei figna charitatis negçs,uel nô neges. Sed ne te fallat cor tuu,8ô dicas,ita faciojpropter deû irafcoisSi^ nô pro pter mc,amp; forte mentiaris. Hoc etiam prob a apud te,ôô uidc,fi tantû doles Qi, moucris, qduelfialiumlæderer, quantûquia te lædit. Si enim illic nô moueris, fignû eft qd teipfum quæris ôi uindicas non aût mederis. ït quid moror;'Fruftra eft difputa^ tio,an figna rancorisfintponenda,qaprorfnsfuntponenda,Si aût eft caufa quare fint oftendenda,hic penitus irafeendû ex cor de eft,non tantû figna exhibéda. Signa rancoris fi funt rancoris prorfus funtomittenda.Si aûtnon figna rdcoris,8ô dignû eft,p emcndatiôe fratris ea oftendcre,etiâ ira pfeâ.a eft addenda,ut ui deat,qd ex corde oftendunt fibi,amp; ex qua caufa. ït nô fie ince das tacens amp;nbsp;fimulâs,ut frater ncfciat,quô tecûhabeat. Mala eft talis doftrina,Si penitus côtra charitatc.docet cm fimulationé. f^ed longa K multafunt preceptajquæ omnia cito uideret

PTIS DECLAM ATI VNCVLÄE POP VLARËS Leeret Charitas,qnæ fi defit,nihileft quod fans doceripoteftjpa .ciiirn doect, quomodo homo ipfe uultdiligi, foueri, fuftineri, benefieri niliil fibi fimulari,ita ót idem docet proximo exhibe« re. Non enim amicus fraudulenter debet incedere. ut B. Hiero, Vera amicitia impatiens eft fimulationis.Si eft rancor,oftende. Si nó eftjiterü oftende,amp; hoe uel fignis clemétiæ uel feueritatis,

IJVatet qd nee iftegradus feruatuisnifi quis ftudeat nó tantu o« mittere figna, fed etiâ ex benigno corde cótraria Cigna oftende« re. Ad oem enim mititaté nos ifto format prçcepto deus.Et uni uerfam irafcibilis uirtutis radicem extirpate intendit,ut non niff dulcedo cordis ibi rclinquatur,quod gratia opérât non natura; ^(puartus gradus.eft irafei corde,amp; hic eft primus amp;nbsp;oîm alio rum radix.Huncem ipfa lex maxime tangit,qn didt,Non occi« des. Cor em mundu quærit,nô tantfimodo manu,ut ludæorft hypocrifis.ut Pfal.xxiii.Innoccs manibus 06 mudo corde. Qua re ferme ocs beatitudines Matth, v. in ifto pcepto includuntur, ipfumlt;5 exponiit.Nam Bead mites,beati mifericordes,beati pa cifici,beati patientes,bcati mudo corde,hie manifefte includun tur.(^od li bead pauperes,beati efurientes iuftitia,beati lugen« tes,eos fignificar,qui fe agnofeunt nó implere hoc mandatu,8i ideolugere 80 cupereacefurire,quis dubitet quin fint hic, autfal talcs eflè oportet,ut hoc præceptû ôô qdlibet aliud impleât

ÄJgitur in hoc gradu funt omnes cogitationes malæ cû ipfa ra mee earum, fcilicet irafeibili uirtute prona ad uindifta, ut funt i« ræ,inuidiæ,fufpiciones malæ,amaritudines,rancor amp;c.Et ficut hie eft primus,ita habet pauciores ipecies q proximus poft eurn Nam homicidiu in opcre habet plurimas,ut homicidiujfratrici dium,uxoricidium,parricidiu,facrilegium amp;c. Ac per hoc pa« tet,quó in ifto pïæcepto funt quatuor gradus,amp;: in fingulis gva dibus adhuc mihi gradus. amp;nbsp;ideo nullus eft in hac uita, qui nó fit in aliquo illorû.Beatus aût qui in fuprcmis,infcelix quiin in« fimis. Nano mititas eftcœlû,ira eft infernus.mcdiu aût ex utro« œ efthic'mûdus.Ergo illucafcenderût tribus,tribus domini,hic defeenderût in lacum amp;nbsp;infernû uiuentes, quanto propius mki tad,tanto 8^ ipfi cœlo amp;c. Quare non fads eft pro hoc quarto gradu J elïê non irafeentetn fratri, nifi fimus ctiam mitiffimi in

R. P. MARTIN! LVTHERU DE X. PRAECE cum afFedns Si fuauiffinîi cordis.Quod cum nô fimus ad gra* tiam Chrifti fugiendû eftjiude fua plenitudine noftrum fupplc at interim defeaum,donec Si. ipfi perficiamnr.

OBreuiflîmu uerbïn«,fed latiflîma lententla, ideo interpre tatione opns Habens,quarc Chriftû audiamiis, qui Matt. v.dicitjAudiftisquiadiftumeftantiquiSjNonMœchabc tis.cgo aût dico uobis, quicûlt;j uideritmulieremad côcupifceii dâ eam,iam mœchatus eft earn in cordefuo. Kreuiter ipfequo« ^loquitur,quia rclinquitex præcedenti præcepto candem gras« duû ncri diftinaionem,ponens eum tantumodo, qui eft in cor de. (QuareSi nos hiceofdem quatuor poncmus,fcilicer in affc# ftUjfignOjUcrbojOpcrc. Hocenim præceptûidco expofuit dns quiaantiquilt;id eft,Iudæi)ipfumaccipiebantfecundû uim Si ri« goréuerbi,ac ita docebant,ôi!: irritû faciebant hoc mandatu, fi* eut amp;nbsp;oîa alia,Quod nô effet adulter,nifi qui opéré id impleffèt pihil de côcupifcentiajfigniSjUerbisfolicitijideo immundifafti funt. |t in hac fententia fua ita fteterût, ut côtra eos Hieremias diceretjV nufquifcg ad uxoré proximi fui hinniebat,amp; fafli funt ficut equi emifTarq. I^Jouiytacj.i.nobis aliter dicit ut omnis cô cupifeentia hic euacueturjQpicit enim B. Augu.hocloco de fer» do.in mon.tp noie mœchantiû,quihoccapitulo côtnemoraii tur,ocm carnalé Si libidinofam côcupifcentiâ oportet intellig j. ITPrimus itac^gradus eft opus ipfum foris,quod fine dubio ex concupifeentia ititus procedit,ut ibidem probatB. Augu.Si aût omnis côcupifcentia carnalis ibi prohiber, ergo Si omne opus quod ex ilia procedit.idcirco ponunt multæ differentiae operû. î---Fornicario fimplex,folutus cû foluta,a quo diftinguût alrj

ij —Meretricium, quod ilia fit unius côfuetudo mulicris, hoC autem in multis,uagus ardor libidinis.

iiq—Raptus, quod eft, cum rapitur filia uel filius.in quo Si fatf tumfimuleft,8lt;i maximum furtum.

V—Adulterium, quod qnep eft fimplex, qn«]^ duplex, fecundu quod uel ambo fuerint coniugati, uel unus rantummdo« . vi—fciccftuSjcft contra confanguinitatts honorem,'

yij Sacrilegnim,quod eft,cum vcligiofus/acerdos^monialis, 6i. omiies alij J qui deo continentiam uouecunt/ornicanc

lt;[Hi gradus in ope fie uariant,óó funt inuicé cxccdétia SZ. excefîf l^fecundû qd circûftantiæ mutant.Nam fie amp;nbsp;in homicidio nbsp;nbsp;,

cedenti peepto,plohibitæ funt multæ operû differétiæ,ut diàu cftjfeeundû differentes eireûftantias. Quâuis aût ome prçeeptû deifituelutlux,quo eognofcaf5quidfithomo,mûdus,66 earo, Sô quantû a deo fimus remoti, tnhoc præeeptû præcipue illud oftédit Apoftolus em dieit, p lege cognitio pcecati, eigo lex ell* lux,qua lueentc uidemus înumerabilé miferiâ humani generis, tf^us enim ta cft lapis,ut fi audiathæc pcepta dei,amp; illis eum illuminâtibus,imo mundû totû oftcdentibus,fietiâ attédere ue lit,q infinitus numerus hoîm extra pceptorû uitâ agât,poffit fal tem a gemitu amp;nbsp;laehymis eôtineref fi nulla alia effet caufa, qua;« ïenunqgaudere deberemus,fed femplugere.hæefola fatis effet-fihoîmuitâ aimipfis peeptis deiante oeulos eôpararemur. Ibi enim uideremus,quô humanû genus fit miferrimaperditionis-maffa,eû tam rari appareât,qui in peeptis dei uiuât S: agât,6ô p eipuein ifto preeepto.Nônehorrendû eft tot gradus operû effe quibus côtrahoc præeeptu agiturcïtliomincs fineullo timoré in ilia mere acperire.Etadhue ridemus talia. Igitur uelutlueer«= nahoeprîcceptû attendamus, 8ô p ipfum infinitos cafushomi Turn uidebimus cp mûdus iftefithorrendaLerna,Ôô inferno p. xima,amp;: parum iuftitiç ôê ueritatis in eo,îmo feriptura dieit, qd ois hom O uanus amp;nbsp;mendax fit.quare uere infernuseft in mûdo (Intima itaqi miferia houn eftfimplex fornieatio,in qua peeeâc non tantû q qui faciût,fcd qui fouentjauxilianf ,eonfilianf ,noii tefiftunt,rident,copulât,mediant,ae maxîe qui oeeafionc dant, ÇFouent autem, quiuelhofpitanc in domibus fuis, uel fi prin# cipes amp;nbsp;maiores ac indicés nô prohibent,fed permittunt.His ni hil proderit, qd ipfi non fornicant.dicetur enim cis. Si uidebas furem currebas cû eo, 80 cum adulteris tuis portionem tua po^ liebas.Hæcfecifti amp;nbsp;tacui.Exiftimafti inique, quodfimiles ero tui,arguam te,86 ftatuam contrafaciem tuam. Mt ifta miferia, heu quanta pcftilentia nunc regnat,ubi æquales ab æqualibus e; ïudiunturjducûturjperdunturjtam inter iuuenes, uirgines

P; MARTINI LVTHERII DE X. PRASCB^ tl MediantjUt qai funt internuncij óL copulatnc€S,de quo uide pulchrahiftoriam diftin.v.c.lxxx.fpeculi exemplorum. Hi autc proprium opus agunt diaboli.Nam quod diabolus nó poteft, nee poffer per fejcfficit per illas*(I^Non refiftunt aût,qui nee mo nent aut corripiunt fecundü mandatü Chrifti, nee compatiun^ animç eorum^neepro eis oranc/icut decet Chrtftianos.Infupet amp;nbsp;reeitant rident, ioeantes in perditióe proximorum, cuni ut dixi ifte fit ut magnæ miferiæ ftatus infpiciendus.

^(Dccafionem auté dant,quilubricis geftibus ac uerbis impu^ mcis^aut exquifito ornatu irritant eoncupifcentias aliorum,qia xime fi id intentióe faeiant.nam ornatio illa immoderata fcm^ per eft caufa,licet per accidens concupifcentiæ,ut in choreis,pla« teis,coniuuiis amp;c. ÖV æ autem illis,qui impudicis uerbis inno=« centium corda uulnerant,ut nunchorrendus mos eft,in hofpiâî tijs publicis,negociatoribus conuenientibus.Non eft,ut aiunt, neceffe pediculos in pclliciu feminare,qui fponte fua nafcuntur. Olacaro noftra in primo peccato dupliciuulnere eft grauiffï« mepcuffa.Primûeftoffenfibilitas,alterûcôaipifccna,quæduo uulnera per præccpta nobis manifeftant,fed per gratia fanâtur. led peius eft uulnus concupifcctia,quo minus dolet affligit, fed deleiftabiliter mouct, ideo a ftultis nó reputat malu, cum fic duplo peius 31teru,ita ut feriptura dicat,Virtus eins in lumbi» cius, amp;nbsp;fortitudo in umbilico uentris eins. Ante enim peccatu nihil erat ^d offendebat, nihil quod libebat. Nunc aut utruneg. ffQuapropterChriftianushomo debet hoc feire, quodquan* oo fentirfead iram moueri,uelad concupirccntiä,non fecus pu tet^ fi mortiferuni uenenû fentiat, Si ulcus peffimö, Só gemat pro illo ad d;'im nt fanec.Nam ueriffimu eft,qgt; hec titilla ti o licet iucuda amp;nbsp;fuauis fit,tn eft ignitiffimus ferpentis autiqui morfus horribile canfdentiæ paritura confulïoné amp;nbsp;amariffimâ amas« ritudinê. At(ç p hoc mouef ad gratiâ quærédâjficut habet figu* ra Numeri, qgt; morlï ab ignitis ferpétibus ad æneü ferpenté ful’pi ciétes fiinabant.Ita amp;nbsp;tittllatus carne ad Chriftu crucifixû debet refpicere.Nam hinc reddit ratio,cur dns nô eôtétus, qj p feipin hô,pnuseftadmalû,adhibeftentatoré8ôimpulforc diaboIu.C ut qa hô negligés eft in qrenda fanitate fua apud deû,ideo urget eû tétationibus, ut cogat eum qrere mifericordiâ QC gratiâ deû

PTÏS PECLAMATIVNCVLAE POPVLARES .lA^ {[Secundo ctiam idco, ne forte in donis fibi datis extolLaf. Sic apo.PaulOjfic S.Hiero.fecit.Sic multis alqs ufi^ ad nîortê.Vide in fpeculo excmp.Litcra,Tentario.(CSnntaûtalq,quiuchemc* tiflïmc rapiunf hocmalo. Ali) uero mitius,ali) modico. Nullus tarnen fine gratia dei continet,ut Sap. viij.Et ut fciui,quia aliter non poffum effe continens,nifi deus det, amp;nbsp;hocipfum erat fa:« picntiajfcire, cuius effet hoc donû, adi) dotninû amp;c. Ecce quo a morbo ifto per orationc curationc quæti oportet, amp;nbsp;magna fapicntiaeft,agnofcerehocmalûfuû86 remedt) locûi([Sic ôC B.Ghryfanus martyr dicit,Errat,qui fe fuis uiribus putat caftita# tcmobtinerepoffe. VndeB.Aug.li.i. defer.do.inmon.Quif# quis carnalé delcftationé aducrfus reââ uoluntaté fuâ rebellarç fentit,per confuetudiné peccato^-, cuius indomitæ uiolentiara pitur in captiuitaté,recolat quantû poteft, quanta, qualécg pace peccâdo amiferit amp;nbsp;exçlamct,Infœlix ego homo, quis me libc* tabit de motte corporis huius. Gratia dei perlefum Chriftû do minû noftrû.îta cm cum fefe infœlicé exclamat, lugcdo implo* ratconfolatoris auxiliû. necparuus eftad beatitudinc acceffus, : cognitio infcelicitatis fuæ. Aurca hæc fentétia.Non enim dicit, quod ridere,placere,gaudere dcbeat intitillatiôe,fedlugere,qa uenenû mortis in fe fentit. Deinde, Vbifunt quiliberû arbitriu iaftantccur non ceffantftatimut uoluntc' imo cur non uolunt, necpoffunt uellec CurS.Hiero.80 Paulus non potuerunt ceffa:? re a ftimulo carnisc Si em uoluiffent, uticg faftum fi.iiffet,icd nô potuerunt etiâ fatis uelle,ideo contra fuü uclle uolebantj(Jtadé xatio eft amp;nbsp;de ita,CHr enim nonmox quiefcunt,qui irafcuntur fi poffunt,immo d uoluntf fed neqt poffunt,ne($ uolût,eo quod plumas eorum iam alio eft rapta 8ô captiua dufta.

AETertio confolatoriûcft,Quo*i quilugenthic,confolabuntuc Siccmfapientiffimadci mifcricordia nos mirabiliter deducit, dum ex ucncno ipfum uenenû expellit,amp; deipfa luxuria nobis -cfficitemplafttûcaftitatis, dum ideo illâ finit irrucre, ut homo cam fentiens gemat,lugeat,gratiâ quærat. Si fie eo maioré affe ôum caftitatis acquirat.tanto cm caftioreft, non quo quietior, fed quo dolentior fc caftûnon effe poffe,ut uult. Atcß ex hinc, li cethæc omia ad quartû gradum infra perrineant, tarnen ne ex.:# aidant, occafione dataaccipimuSjquod côfolandi funt,qui fert fij

R. P. MARTIN! LVTHERtI PB X. PRAECË^ rinnt fcfe uexari talibus ftimulis, nt nô ftulta opiniôe ftatim dalt;? tis nunibns,fe fe tradantdefperationi,qiiafi nô fîtcaftiis,qni ftnat mednllis cogitarionibus.Fericnlôfiffîma eft hæc cogita tio3amp; in omepeccatû operis inclinatifllma^propter defperatio:« nem.Siceiîi inuenis prins cogitationes carnis nô expcrtns,cum ciedat caftii eflé non poffe,niri nullas habeat.fl:atini dicit, Quid differo opns,nnnm eft fi 8ô tacio,qnia amiffli ramé,eft in cordc caftitas.Non fie o niifer non fie, nô eftperdit'a caftitas cogitatio nibns talibus. Iinmo nnncp caftiorfnifti, fi taméfentis teinuitu illas habere.Nani caftitas fient omis alia uirtus niua, ita eft ab fcondita,ut nonpoifit cognofeiab eo,qni habet,iêd a folo deo Abfcondit cm dens omneni nitani fanftopc ita profunde,ut ip fi eam feire nô poflint.lècnndii illnd pfal.i. (l^ioniâ nouit domi^ nus uiâ iuftorû.lgitur fient niua 8ô uera gloria infti, eft ignoniiâ= nia uera fapientia in ftultitia,uera quies in tribnlatiôe, uerii gau diû in Indu,uera libertas in captiuitate, neræ diuitiæ in pauper^ tate,rta uera caftitas eftinluxnria,amp; quo fœdiorluxuria,tani' to fpeciofior caftitas. Heu quod hæc fapientia incognita homi^ nibns cft,quaiitû dananû facit. Verum ante fignû uiuæ caftitatis eft hæc,fi le lêntiat homo habere difplicentiam in præfenti,non rota fit difplicétia,tunc cm non ftaret titillatio,fed mixta,nûc uult,nüc nô nnlt,nûc infra,nûc fupra,ita q» ficut rota,uolnif co?* gitationibns in Iuto,6^ tn manet propofitiî caftitatis. Mam nifi eflet ibi caftitas uiua nera,nô pfifterer,nec refifteret, fed libère darethabenas cogitationibns, amp;nbsp;nô lêntiret moleftiâ, quiactn unit amp;nbsp;deledat in cogitationibns, SL tame fimnl fentit fe nolle,, finnt ei mixrim dulces SZ amaræ,8lt;i per hocmoleftæ, eu inné» tram partem liberum fibi fit ire,fed medio rotatur ftatu. iÖpiritualis eih ille homo,id eft, affedns caftitatis, ipfe manet amp;nbsp;leruat caftitatc,licet exterior in mebris 8L corde miras excitet procellas.rdeo in caftitatis pngna nô fecus agit, fi nauicula in mari iadet flndibns,'dormicte Chrifto in ilia, enrandu eft ergo folfl,ut ipfe fnfdtctjô^ iperet mari (.i.carni)amp; uétoc.i. diabolo.) (Dmmittit cm SZ lacerdotibus fæpe tales immnndicias,nt retrlt; hat ab al tari. (Qui eft delpicicdus,non folii in nndis obiedis tur«* pib^ cogitatiSjfed etia fi incliner noinnratc in illa,8f fnfdtet ma^ los motus, imo co magis ad facramétû eft cutrendu pro gratû

fi non folii quieti elTent ab indamadonibus, fed etiâ ab ipfis ob ieftis turpibus.Mimis fluid obfecutorcs diabolicæ fraudis amp;nbsp;ne quitiç. Igifficutiturdeimifericordia amp;bonitasmalonro,utp ipfunj magis promoueat bonu noftrujUt oia coopèrent eleftis in boniijeda peccataJioCtotu,ut uitam amp;nbsp;gratia,quæ in nobis efl,abfcondat ac tegat,ne cognitis cotenti repeanius, fed potiuS ignoratis eis tan^ pro non habitis magis fufpircmus 8^ gcma^“ îTius^^uo aût mó didû eft de caftitate, ita amp;nbsp;de oibus uirtutp bus,q tune maxîedonant, quando deneganf, amp;nbsp;tficaflunt qii nimis abeffeputant,neç^ aliter tune pôt homo credere,quin ab fint 8ó fit pditus.Indc procedit gemitus,odiû fui,defyderiö eaij: Sii. imploratio. Tunehumilibus dat deus fuâ gratiâ,quâ poftea iterû abfcôdit aufert,ut addat maiorc. Semp fub côtrario ab fcôdens contrariû.Ideo hæc eft fapientia, q tranitur ex occultis', amp;nbsp;eft in abfcôditis. Hæc aût callitas aurea eft,refpeftu eius,q fï^ ne malis cogitationibus eft,ficutpatientia amp;nbsp;mititas,extra irrita menta qualis eftrNam etiâ beftiape hçceft mititas amp;nbsp;faitegentia Ita càftitas, q eft fine luxuria amp;nbsp;cogitationibus in quiete, etiâ meretricû eft amp;nbsp;lenonû peirimorû,quia tûc cafti funt,quado cà ro expiera quiefcit.Cæterû hæc quies futuræ uitæ eft. (Çuare câ ftitas eft periculofa ad fuperbiâ,dum patet(id eft,quieta ) fed eft ctidpericulofa ad luxuriam,dum latct(id eftjefttentata^dû utro bi^ periculû,fed fuperbiæ mains q Inxuriæ. Cîgitur utrunq’ fit.

Præceptû non implef fpirtiualiter,dû adhuc cociipifcentia in nobis eft,qua fit, ut decaftitate pfumere acpceptiimpletiôe nul lus oîno pofrit,fed tantû accufarefefe amp;nbsp;confiteri peccatû fuum.

tt-urfus eo implet quod fpiritus odit hanc cócupifcentid,ideo, ipfeeftpuriffinius ab ea,ôô uereïmpletorpræcepti, quiaconfen t^er oîa legi,eamq3 appfobat amp;nbsp;diligit,dum fuâ miferiâ odit. ÇAlij uero luxuriofi,_non abfcondunt fuam cafti ta tem, fed tinguunt potius. Nihil eft ergo quod glorientur fefe non noffe elitärem fuam,non hue pertinent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

^(Jlecunda eft meretricin.i^d eft magnu malujUbi libido tranfit inhabitii 8ó confuetudiné,qui difFicillimc curant,Nam fcriptu^ ra dicit,Beatus qui tenebit allidetparuulosfuos adpetrâ.tÇui aût paruulos fuos finit crefeeiejin magnos gigances inueterafîe

R. P. MARTINI LVTHgRirPE X. PRAECg le amp;: confoi'tari, quomodo tune allidet,amp;: nô potius illidetur? (DEthanc nobiliffîmam fpirituflanâi dodrinâ deberent pareil tes fllii s fuis infundere,ut non tantum ut coercerentuc/ed etiam uoluntate ducerentur ad caftitatem.

(JTruftranea enim eft piigna caftitatiS5nifi haec régula feruef fpî ntuiranfti.f. petra eft Chriftus, paruuli noftri funt mali motus, mala defyderia,quæ eu quis fenferit,quid faciettquô uincetf au» di,nô aliter mfi eos ad petrâ allidendo,lt;Quô hocf quia fîcut,qui manu ad lapidé terit uermiculûjfic uoluntate ôi. cogitatiôetan» gendo Chriftûjftatim conterif mala cogitatio.folû tenta amp;nbsp;ui» debts q iucundû fit fie def/deria côterere. ftatim enim ut cor paf fum Chriftu tangit, omne maJu recedit. lie fîgurata foit olim in lege Numeri iiii.Quâdoa ferpentibus ignefeentibus pcuflî,p afpeftû æneiferpentis in ligno pendétis,liberabanf.Porro igné tens fefpés,eft lubrica illa,mollicerlt;5 reptans libido cogttata.fa ge fi.ige,tam immané colubrû,accendit em amp;nbsp;mire facit camera prurire 8i ardere.Sic etiâ Gcn.iijjpfa côteretcapuctu«(id eftjnî tiû amp;nbsp;primû raotû,fidelis anima côterit)alioquin giâdi. faftusj aut totus ilia plus infïcit Si interftcit.O fi in tépore libidinis mo uentis,tantii poflémus figura reptantis uenenati ferpentis cogi» ^e applicare myfteriû, facile fugeremus cogitatiôe ad Chrm iTTertia fpecies eft Stuprum,ûuod eft uirginis corruptio,qHod olim in lege mitius puniebaf, fornicatio aut meretridû, quia tenebatut ea dotare,aut in uxoré ducere,Verû mine eft uehemê ter magnû, quia tue uirginitas fiimmu crat opprobiû, nunc aut fiimma gloria, tu ne dânabile dedecus,nunc incôparabile decüs ijs faltemqui nô propofuerût nubere. Nam qui proponût ma» trimoniu non habenr aftuale tm decus,fed pnt habere,fi ad uir» ginitaté animenf ,de q multi multa nbsp;magnifica fcripferunt.ga

«ere nulli uirgint pôt fieri reftitutio.Saaie tn hoc in'rclh'gc,qa uo léti nô adeo tenet,inuitæât nô pot tolli,pôc aût îduci ôi fie tolli fTcpuarta fpeces eftraptus^hoc pleftitur capite in iurejqd eft nô tantû uirginiSjfiliæ aut ancillæ,fed etiam uxoris,aut alius ad fuâ cura ptinentiSjfed maxrmû eft raptus uxoris.Fit aût raptus quâ» dofç côlêntiente puella,putainduâa blâdicijSjaliqn inuita,ncx: . maximu eft.Sedlegunf multa excpla,quibusnô profperecefïtt.

eUgiflco carmine côporuit,quç fccuta raptocé, rcliâis parétibns tandé ab eo in fylua cóftuprata ói abiefta, cu puderet ad parent tes tcucrti, petijt gladio percuti ab co. At illcficfcc^,ÓÓ occidit e am.HocpcccatûetiamfurtûincluditjSC quidc grauiffimû oïm Chuinta Adulteriamp;,qd eft ßplexiifimu grauiffimûquo ad pœnâjfed negUgitur hodie nimis. Hoc uitiû eftcaufa multatû âuæftionûjdepoffciïioncjütrûfiliûrpuriûdebcat maritopro^«

,ere.Vide Angelü in Summa,tradenté régulas, Sed quis aude^s bit credcreregulis,autcalumin terminis dare poteftc'uarii func animi uirorû,ôô aliter h odic,aliter forte poft annû cogitaount, ctiâ fl hoc anno patientiâhaberent in uxoreadulteriû confiteiv te. At certe amaritudine dignûeft,quod uir corpus fuum dédit, pro corpore mulieris, ÔC alius utitur corpore, pro quo iplc fuu propriû dédit, propter ^d fedet in arte fua, y pter qd omia facit patitur.deni^ lêruû fe fecit QL alligauitad multa, qui uxori (cfc alligauit.Et ecce alter haec oia cótaminare audet, qs digne ferre p.offitfVide ctiä lege zelotypiae olim,qua nunc mulicrcs funt le i uatae QL exoneratae, ideo co gratius uiris fuis adhaererc deberét. Clcxtalncceftus,^duulgo bluotfchädcuocaf, qa ignominia Cofanguinitatis amp;ppinquitatis eft, cuieo maior debef honor, qppinquior.Nâ QL inlege dns certos gradus phibuit, Et quon dâvq.gtaduserâtphibiti.Naminlegc ferefecudustm gradüS prohibef cöfanguinitatis QL affinitatis, quianondü erat gratia fanansconcupifccntiâ,fed regnabatlex irritans QL äugens eam^ CSeptitna Sacrilegium eft, ubi iam non tantum caftitas pollui . tut,Tc^d etiam quæ deo loli fuit oblata, tollitur, QL fanftum pro* • phanatut.Verü hoc ex inftitutionc ecclefiç magis quam ex dco eft in facctdotibus,fcd in religiofis grauiffimum cft,quia fpoiv . t^efe confecraucrunt domino,öi fefc fubtrahunt rurfum.

ftauo addituf'Exceflus CQniugü,äd ut B. Ambro, allegat li.q.cótta lul.B. Aug. Ardentior amator propriæ cóiugis, aduk ter eft.de quibus Apoft.i.Theff.iiq. Hxc eft uoluntas dei fanftt« ficatio ueftra,ut abftineatis uos a fornicatióe(Hoc primû)dein* de,utfciat unufquiflt;5ueftrû,uas fuûCconiugcfuâ^poflîdcre in fanâificatione QL honore,8C non in paffionc defy derq, fiait Si gentes,qux ignorant deum. Et i.Pet.irj. Virifimiliter fecûdum cohabitantes, infitmiori uafeulo muliebri impatientes -

R. P, MARTINI, LVTHERn DE X. PRAE.GÆ honorem 8cc,de quo ùtis fupra. Jed difficile eft eis regulam tra dere,uifi qiiod nitiofum eft ad omnê motum carnis,fans facere Kbidini côcupifcentiæ, hoc eftenim iir paffiôe defyderij efle. ijßequunturnunc tres aliæ fpecies.

^Mollicies,qua quiltÿuigiîâdopollinturapud feipfiim Jfodo mia qua uir uiro,mulier muliere abutit, nel ena uir muliere, millier uiro, quæ oîa tnrpiora funt, noîare liceat. Beftialitas, de quibus Leuitici.xviij.uide,cætera ad côfeflionem pertinent. CyicrahæcfuntpoUuaones nofturnæ,q defenô liintpeccatû licet lex Deut.xxiq.Si quis inter uos fuerit homo, qui nodumo pollutus fit fomno^egrediet extra caftra3amp; non ceuenef ,pr iufi^ ad uefperâ lauetur aqua,amp; poft folis occafum regrediet in caftra Hoceftmyfticejficpollutusclicetamp;ipfealiudfignificet^debetab ftinere a cômunionefanftorû.i.facramento,donee fol(id eft,æ# ftus amp;nbsp;ardorreliftus ck pollutione)fedatus fuerit.ôd fie lotus hu mili cófeffióe accedere,Habet eni fepius fui caufim,q peccaturn d^it funt crapula, otiû, fexus alterius côuerfatio aut memoria, (p)enicç funt etiâ pollutiôes uigilantiu 8gt;i. diurnæ,fed iniiolun tariæ,q irrufit multis,dûi loge aliud agiit,aùt dû fricant,equit3t uehûtur.i.fine câ ftia,qs feriptura feminifluos uocatjUtLeui.xv.

(EO^i eft in uerbis, ut quidâ turpiffime loquûtur de carnalibus peccatiSjCôtra ApoftolûEphe.v.Fornicatio aûtô«;: omnisîmun diria,autauaritia, necnominee in uobis,fient deeet fanâos, aut turpitudojaut ftultiîoquiuiTi,3Ut fcHrrilitas,quæad rem nô per:« tinent,fed magis gratiarûaâio, id eft,ne fit fama, uos taies eflê. (jTria pofuit uiti.a linguæ fecundû concupifcibilem, fcilicet tut pitudinem,quæeft ipfa obfcænitas, impudicitia, ôC inuerecun^ uerborum.ln qua du pli cirer peccatur.

C[primû abijSjqui deiftis turpitudinibus uelutrifum Si confo lationé inuieem fibi pftant, tan^ fitiucûda res de qua loquunf. Hic alius nihil aliud facit,ut oftéd3t,qobfcœnus Si ipfepöffit cfle,omni turpitudine nominâs membra Si opera membrojs;. ^Alius uero hiftorias ad hanc rem ptinentes,oihi licctia récitât tinn ride:,Si res optima uidet,donee monachi Si facerdotes e* tiam adducanf cû fuis peccatislp^n morbus hen direhodie tegnat i a holpitijs Si taberniSjUt piculofunijaut falte poeniten^

EXlSJDEC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/V

teligtofum uel pudicü hoïerri peregre proficifd. lljDbfecro pet deÙAiidcce tame quidifti faciant, Primû ft font Chriftianijiit nominari uolftt, ita deberent diligere uerecundia ut nec paterenc ea nominari inter fe^i prohibere poffent. Seen » do faltem dolerentji no poffent. Tertio fuper hiftorias lapfopt uel facerdotUjUel religiolornmjUel principum,'uel magiftratufi (horum enim eo iucundiüs recitantur nitia, quo efficacius 8i. li centius præbent cxemplû imitantibus)non fecus dolere,q fupet proprio cafti.ficem requiritcharitasjmo quo altior effet ftatus, eoniagis gemere deft pro eis orare.Hoc em effet Chriftianû. (mm nunc uide q longe fint a moribus Chriftianifmi,inlulfifi finïïhomines, primo no folum hæcnon faciuntjicut certiffi^» me debent Chrifto. Ve^ fecundo fefe mutuo in rebus peffimis lætiftcant. Tertio feipfos ad côcupilcentiâ fricant amp;nbsp;prouocant his ignitis iaculis. (Quarto alienam uiram aefamâ polluunt de traftione ifta grauiffima,mortuos putres reuelantes,qui mortu os fepelire debuerant. (Çuinto alienam 8C fuam miferiam, ac cuinam irrident,aclætantur in fua perditione Si aliorum. Ci®hfecro cogitate,ft dominus dicit, q) de omni otiofo uerbo qdlocuti fuerint holes,rationc redder in die iudicii ,ubi iftiquae fo apparebûtcVæ uæ cjlate regnatifta peftis.ÇSimÜes ftint rfti,

P rimo furiofis, Imo qs tam furens ut in fua miferia Si plaga rideat gaudeatcNônc miferia miferiarû eft:dolet ulcus;aut o culus,amp; no ceffat querulus gemitus,8ó adeo nullus ridet,ut etiâ ridentes uelut peffimos oîm odiat ac deteftetur.quæritur cópa^ tiens adiuuâs aut côfulens. Icceaûttitillât carojmo grauiffi me dolet cüfcientia,deinde ruit ipfa uel anima alterius proximi amp;nbsp;adeo non quærif copatiensaut côfulenSjadeo nô doleturac gemiï,utetiâ quicondoleat accôfulereuelit,aut prohibere, irri deatur,defpiciat,odiatur. Magne deus qn aperiemus oculos,ut cognofeamus quid fit mundusr biône ifta eft ^uerfiffima puer* fitasfan nonlibido,cft uulnus fupra omne uulnus. None ulcus amp;nbsp;plaga fup omne uulnus,amp; oem plagamfSicut Hiere.x.dicit, V æ mihi fup contritione mea peffima plaga mea. Ego aût dix» plane,hæc eft infirmitas mea,86 pbrtabo eam.Ât Efa.i.de popu lo Ifrael dicit,V ulnus liuor 86 plaga tunienSjUoneft circûliga ta,neccutata medicaniinc,nç(]g fota oleoXt itetû a planta pedis

R. P. MARTINI LVTHERII DE X. PRAECE/ ufq? ad uerckem,nô ellin eo fanicas. Hæ funt plagæ uulnets I1Ó ab homilie, fed a diabolo itiflifta. Vide ita«$ uulnus ^d facie homo,ploratur.quod facit Gitan ridetur amp;nbsp;dulciflimû habetiMt 8ed heu dulce putatur. Beatus aut ille,qui ipfum intelligit Sé ad uertit efle uulnus aniariffïniû,ficutiuerceft. Nam licet cius ama ritudo nô fentiatiir, fentietur tn inæftimabiliter tandem in con fcientia.Vnde Prouer.v. Ne intenderis fallaciæ mulieris ( id eft, carnis amp;nbsp;fenfualitatis)fauus em diftillans labia meretncis,amp;niti dius oleo guttureius. Nouiffîmaauté illius aniara quafiabfyn« thium,amp; acuta ficut gladius biceps.Et uicefimotertiojlngredif blâde,fed in nouiflimo mordebit ut coluber, amp;nbsp;ficut Bafilifcus uenena diffundet.Ideo difeamus perdeum,qd in talibus uerbis Iuderc,ridere,iucundare,hoc idem eft, qd propria morte mi feriagaudere,quod nullus facit nififuriofus, ucl pluf^ furiofus. (JJecundo fimiles funtei,qui Marei. v.Lucæ viij.fcribif poffel fus a legiôe, qui fine ueftimento,nelt;5 in domo manebat, fed in iîionumentis,amp; cathenis uindus accuftoditus,rupitcathenas, agebaï a dæmonio in defertû, dC die ac node in monumen

«s in niontibus erat,clamâs amp;nbsp;côcidens fefelapidibus.Spero fl intelligerent turpiloqui fuum uitiû in ifto defcribi,magis ti merent. C^uid eft enim qd nudus erat, nifiqd turpiloquusetiâ propria ignominiâ uerbis nudat f cii debuerit potius tegerc, ut fanaret.Deinde no manet in domo,fdlicetcû uiuis,de rebus ni uentiû agens,fed in monumentis cû mortuisâgés,hoceft,qlt; ui tia amp;nbsp;mala alioru recitat,amp; in illis totus uerfafjNam monumé tû myftice eft memoriale mortuicid eft,fâma ôô hiftoria fœtida peccatoris fcilicct principiSjreligiofijfacerdoris ttem,Con cidir feipfum bpidibus clamans,id cft,^d fibijpfi nocet,ubifibi uidetur plurimû,iucudeq? prodeirc.SicEfa.iii. Peccatûfuû non ûbfconderut,fed ficut Zodoma prædicauerût (licet hoc dePha# rifaicaiuftitia didû fit in fpiritu)tamen inliter.a etiâ hucpertincc Item legionc habet ut nemo polïit illic tranfire præ eoju feuitù hoceft,quodillimultorû dænionû ôfiîcium agunt, dûmultis Bjcent.Et ubifuntjblandiirimi,ibifuntfæuiflimi,utnullifitfine periculojCÛ eis conuerfa!i,ut 8^ fupra dixi. Xcio aût quod nul/ lus tam ftultus fit amp;nbsp;infenfatus,quod fi talem hoîcm uidiflétjrk dere potuiftet, fçd potius fugiftêt quantû potuiflèc. Et ni rideKi

TTIS PECLAMATIVNCVLae popvlares amp;nbsp;ridcf ille, cuius ifta figura tantumodo fijit. IDeniqj hoc ibi didu ftüt,qd nee catheniSancccuftodijs poruit rennen,quin age tetur ruptis uinculis in defertajoemo poruit cum domarc. Hic propc cófentit efi Apoftolo lacobo. Nullus hoim poteft lingua aomare,ira nullius prohibitióejiullis uerbis euangelrj cocreent •IJij Qui lingua indomita erumpant at^ nagent ubi folcnt,nusî di jaceri,nudantes Jacerantcfçg cæteros fimiliter^t ut in dete^ ftabiliiïîmû uitiûjetiâ imponcre loquar.Nonne lues funtbeftiæ immundæjCp ftercorahoîm deuorantc Atilli in ftercorefuo 8C alieno lingua ôi dentes uerfant. An eft ftercus corporis peius fierais animæcOportetcnifn corafuibuSjfuillûloquijUtintellis gant. Si ergo uideris porcû uorare oletû, intellige ecce, talé efle obfccenitatis QL turpitudinis fabulatoré. Apoftolus fane dicit, qd inhonefta noftra abûdantius honeftamus, illi uero etiâ ho* nefta per inhonefta, inhonorant. Qijis aût ferat,ut alius reuelct cû rifu fibi pofteriora aut pudéda feu ignominiârlrquç ignoù maior,$ fordes peccatoru in nobis amp;nbsp;proximisf lex aût prohi* buit,ne proximorû ignominiâ reuelemus^ecundo «iâ pecca tur obfcœnitate,qn talia corâ pueris amp;nbsp;puellis innocentibus no minanf 86 dicunt.Kci aût funt oîm peccatorû 06 mortiû,^« ü lis fequunf.Aéras eth mollis amp;nbsp;inexpertahaje rerû,facillime pol luitur,qd peins eft, tenaciflîme feruat audita tiu-pia,ficut macula in purû amp;nbsp;tenernm pannû cadens tenacius hçret,quâ in impu je aut ritdiorem,qd 8i. experientia didicerût gentiles, utHocatius lt;Quo femel eft imbuta recens feruabit odorem.

Teftadiu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etiuuenalis,

Maxima debetur puero reuerentia,liquid Turpeparas,huiusninecontempferisannos, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

(tC^id aûtfaciuntqui hoc agnntfPrimû,utilt;^ enm magnûbo num fit,ætatem tencram fouer€,CHftodire^romouere in pudi ciria amp;nbsp;nerecundia, ficut dicitnr, qd granimmû facrificium deo eft zelus animarû,omniû ftudia deberent eouigilâre,utpueros 62 puellas cuûodirent 82 feruarét,ne quid difcerent,uiderent 82 audirent obfcœnitatis, qui p fe ardent medullis ,nô cogitanda quomodo igné adiefto accendanf,fed potius aqua appofita ex tinguantur,Non folû id nó faciunt,fed etiam proprqffimo dœ moiitt offido ufi 3 coECumpunt innocuas animas fuis peftifeiis

R. P. MARTINI LVTHERIÏ DE X, PRAECË fabuüs tuipitudinis.'diaboîiiS em corruptof meiitiu didtùr, fed nö corrnmpit, nifi niiiiifteiïo lingtiîéïllorum, qui Huit ex parte illius amp;nbsp;imitâtur eum.C^iomodo ein poteft puer aut puella rut fum eradicate uerbû turpe,quod femel audiuitc fed fernen iaäu cft,8ó radicat in corde eius etiam inuito, deinde crefcit in miras amp;nbsp;incognitas cogitationes,quas non audet confiteri,8ó tarnen nefcit eis carere. ▼ æ aütem tibi,qui huic fimplici Qi. ignaræ hui= ius rei menti,hunclaborem, hoc periculum, Qi hoc uenenu in?* fudifti.Corpus no uiolafti,fed anima incomparabiliter nobilic» rem(quantûin te fuerit) conftuprafti. Nam per aurem infudifti Qi imprægnafti earn fœtu nocentiflîmo. Vnde Bapti.Mantua. Fer fenfus quafi per riuos, Venus acre ueneniim.

Influirin méntem,quod fi male cauta recepit, Vulnus agitfola diuum medicabile dextra.

Cygitur obfccenitasiftorfi,maioreft illorum,quod iam noti fit tantumodo obfcœnitas, fed cædes innocentiû animarû, ôô de familia Herodis, qui occidit multos pueros in Bethleem Iu=: dæ. Sed uide.nône ita eft, quod nullus pater poflît fuftinere, üt filrj fui occidenf corpore c qd ergo tibi in corpore tuorû filiorû fieri nolles,quare id audes in animabus filiorû alteriuSjîmo del perpetrarefKcdeS. Lodouicus rex Franciæ a fua matre didicit, quod filios fuos mallet corporaliter uidere occidi,^ mortaliter peccare.Sicenim Qi mater quoij ad eum.dixerat. Sed fatis di* re illis dominus minaturMatth.xvit). terribiliter dicens. (Çui aût fcandalizauerit unû depufillis iftis,qui creduntin me,expe* dit ei,ut fufpendatur mola afinaria in collo eius,8ó demergatiTt in profundû maris. Vide quanta cura fit Chrifto de paruulis innocentibus, quod noua pœnam illis decernit, qui eos offen^ dünt,de nullis enim alrjs talc pana didauit. Mimirû uplens qd noua Qi fingulari pœna præ cæteris fint cruciandi. denic^ fequi tur,Væ mundo ab fcandaliSjNecefleeft énim,ut fcandala uenP ant,uerûtan'ien uæ homini per quem fcandalû uenit. Et infra, uidete ne côtemnatis unû ex pufillis iftis,dico enim uobis, quia angelieorû in coelis,femper uident faciem partis mei, qui eft in cœlis.icce faltcm angelorû intuitu uult parci pueris,8i teueren tia illis haberi.iÇuod fi illos ideb caftos dixetit quiSjquia uetbis lu'duntjte funt caftijficut eoruni parer Ouidius quo^ mentitur.

Hefpondet ChriftnSjOS eorum cópefcens, Ex abundâna cordis osloquitiir, Qualis arbor,talia Ôé folia. Hæceftetiâ ecdefia rui na tota,fi enim uncp debet reflorere.neceDe cft^iit a piierorû in^ ftitutioneexordiûfiat.Hæcde obfcœnitate diâa fint. |)e ftulti^ loquio uero Qi. fciirrilitate ad hune locû non pertinet,quanq ib la duo mine apud honeftiifimos amp;nbsp;religiofiiïîmos adeo domi neiif,ut eo ipfo uelint honefti uideri^q ftultiloQ fcurriles func Iptultiloquium auté eft uniuerfæ otiofæ fâbulæ, in quibus ni# nu eruditionis amp;nbsp;fcientiæ,ntipfemet exponit,quæ ad rem (in# quit)nô pertinent, idem uocat Chriftus ucrbum otiofum.ideo nô nifi utilia,aut neceflària fiint dicenda. T aies funt fabulæ ani# les,ô6 neniæ puellares,Hiftoriæ plebani de Calenberg,Dietrich von Bern.Et difputatióes de rebus longinquis amp;nbsp;extra nos po fitis.Quod genus funt etia opiniones philofophorû, amp;nbsp;gloflae flip Arillo.Garrulitates dialeaicæ,fomnia Aftrologorû. Stul# fquot; 3quiu enim uocit,quianô fapientiæ, fed ftultitiæ uerba fint*-

utrapeliafeu feurrilitas quæ eft facetia feu urbanitas, qua Ari# »teles uirtutem efleputa^quandoficilicetnó turpia ne^ ftnl# ta,fed iucûda nbsp;nbsp;eriidita fimul dicunt,ut utilitas intret fub dulce

dine comitatisftacg comitas feu affabilitas, feu urbanitas,feu fa cetia talis,quæ fit,ut triftes areg tentati in fpiritu recreenf, lauda# bilis eft,uerü quæ fit fine caufa, tantü ad confolatiuncula uanita tis amp;nbsp;carnis, pfertim cü huiusfemper nó fit nifi leuitas caufa, QC fola libido fibulandi at^ ridendi moueat ad illa,non conuenit Chriftianis.JicenimB. Augu.in ConfeiT.confitcturjQuod nq# gari CÛ amids fit parum Chriftianü, quod Chriftianoru res, 82 uetba habere debcant folida 8^ magna feria, plenam^ grauita# tem 8iauthoritacé,utPfal.ait,In populo grauilaudabote. pot ro hæc ipfii nugacitas 8^ eutrapclia,tanto fit peior,quanto fit in •rebus facr.yionbHs,ut nónulli importuniffïmaleuitatc,abutun tin'ofacræ feripturæ didis adeamlcuitatem, ridicule Si iucunde »earn torquentes illuc,ubi fuam querunt uanitatem,cû facris illis np;bis fumma 8i reuerentia,8i terror debeatur femper 8i ubi^

ertius graduS nioechoru ,qni eft infignis,quoR: unû dns ex# pveifit dicens,Qui uidevit mulieré ad cócupifcendu ôic,Ecce ui?»

R, ^.’MARTINI LVTHBRU DE X, PRAECB lus ipe qui figtiû fit côcupifccntiæ,adulteriû eft.Nônc durilGm^ lex Chnfti^fcd ideofaniffima amp;nbsp;imaculata,conuettens animas In hoc aut ota alia figna cóprehenduntur,cum uifus fit minimu ÔS fubtiliffimum.unde polüeruntaliqui quintj lineas anioris,. Vifus,colloquium5taftus,poft ofcula,faftum.

/t^ hie coHoquiu etiâ aliud intelligit, id, qd eft turpiloquiu, 6Ó tadus fimilitetjitem 8C ofcula.Sed defingulis latius.Iunt aut plura,utuifus,auditus,colloquiû,Iiteræ,intetnuncia,tadus,ani plexus,rifiis,ofcula.Nonqgt;totfintadulteriafingillarim,quotfi gna quis fccerit,pót enim uno adultcrio hæc oia figna fecere,a^ lioquin opus ipfuni femper^effet triplex adulteriu -, di fine tadu concupifeentia no fiatUv ifus italt;^ primû, Hoc aû t eft «elocif fimii amp;nbsp;frequentiffimu oim ill orü fignoru,quia longius,latius, dtiufcg ofFicifi fuu agit,pluralt;5 8^ clarius percipit.Ideo tarn mul ta in feripturis deoculorii cuftodia dicunt, cö nullus fenfus tâfa eile QC tot obiedis irritef, nec aliorû fenfuû aliqs ta atrodter uul nerat anima, tanto erh^fundius figitin cor, ^to clarius cogno^ fcit,ita fit prouerbiu. Quod oculus uidet,coi' no tallit. Er Hora, îegnius irritantaniinos demifla pcraurem,

Vr patet cxperientia,quia nunq fic mouetur,qui de morte audit ficut qui uidet, nec tantu mouetur qui turpia audit amp;nbsp;carnalia, atej mundana,quantum qui uidet. Exemplum efto,Alipius S, Augu.contubernalis,de quo vi.Confeff.fcribit,Quod cum ins’ nitus duceretur ad fpedaculu claufis oculis dc^idens, tn poftea gereis, ita raptus eft, ut multos quolt;^ adduceret poftea amp;nbsp;ipfe. 02110 circa in iuuenibus 8i uirginibus, ut fummus decor eft, oculorfi inclinatio amp;nbsp;depreflio,ita fummu uituperiu,euagatio 8^incuftodia,itautaliquifignucorruptionis dcnt,oculorume uagationes,8ó uerum eftEcele.uice fimofexto,Fornicatio mulie ' ‘ dsin excollentia oculorfi, amp;nbsp;in palpebris iliius agnofeetur QCc. uide ibidem. Aut eft fignfi iam corruptæ,autfadllime corrupts bilis mulieris.Nam qua? fpncære cafta eft,non intendit in uultfi uiri,fed cófunditur, ut de Rebecca Gcnc.uicefimoquarto dici^, quod confpeftu Ifaac Iponfo fuo tulit peplfi fuum,amp; opemit fc# ' fe. Item legitur de quoda laiido uiro, qui cum S. Antonio

PTI$..Q££LAMAT1VNCVLAE POPVLARES 18X-niffet Roma oculis claufis, nihil de tanta ciiïïtate uidere uoluit, nifi ecclefiâ fanfti Petri. (Item de Sylnano legitur fimiliter,qiiod femper uelatis oculis incedebat, ne«^ folem hune uideic uoluit.

Otem lob.xxiij.dicitjPepigi fœdus cum oculis nicis, ut ne co^ gitarein de uirgine(id eft,iuuencula.)Ecôtra Dinaegrefla ut ui^ deret niulieres regionis illius, corrupta cft. Et Bern, dû quandâ fcEminâfixefuiflet intuitus, graui ultione feipfum coercuit. Et B.Bene.ex uifa in leculo fœmina.grauiffime fuit tentatus. ïtem Quid cótigerit Dauid ex afpeâu Berfabeæ,amp; filijs Ifrael ex Moa bitarû afpeäu.Nuine.xiij.Item Alius tentatus a muliere ui(a, eu mortuâ audiflet, de putredine cadaueris illius fananit concupi« fcentiâ.Idcirco uifus nô tantû in pfcnti côcupifcentiâ tnouet,fed etiâ memona fixus ex præteritis diu mirâdas fufeitat tentatiôes* Cidco dicit Hiere.Tren.iij.oculus meus deprædatus cft anima meâ.Et itep: Hiere.ix.Mors intrauit p feneftras noftras.Et.ij.Pe. ij.Oculos habentes plenos adulterij.Ecce quo adulteriû in ocu« los ponit. ItemEua primo mota eft uifu pomi,auod effet pul* chrumamp;c. EtdefiliisdeiGen.vt.feribitur,quoduifuceciderût Videntes filij dei,filias hominû,quod effent pulchræ, acceperût fibi uxores quafcuniç elegerant.Vnde amp;nbsp;Sapiens docet,Noli in tendere in faciem uirginis, ne confundat uultus eius. Ita econ* tra. nec puclla in faciem iuuenis propter fimile pcriculum. (fHinc dicit Ioanncs,Quod omne qd cft in mûdo,eft concupi feentia carnis amp;L oculorû amp;nbsp;fuperbia uitæ. Coneupifeentia ocu« It^intelligif cutiofitas,multaexperiédi amp;nbsp;cognofcédip fenfus ÜLegitur de S.Elifabeth,quod maritû fuum in ccclefia cjuados iucûdius intuita,fubito fuit a domino correpta.Quid illis ficc qui in ccclefia fere nihil aliud agnnt, qu«â illud Ouidi), Speâatu ueniuntjueniunt fpeâentur ut ipfæ,nihil nifi uidere uideri, con cupifcere,concupifci. At fane quodâ uelut naturae ingeniojpro«’ prium eft mulicribus^quod amant concupifei amp;nbsp;amari5uiris uc ro concupifeere amp;nbsp;amare.licet utrumeg fiat,ut mulier infanî« ^ócupifcendo amp;nbsp;amâdo,8ô uirqù'ærendo côcupifd 8^ amati ([^Mira itaeg naifcriajquod fenfus proprt) funt tam noxij nobis, ita ut ucre dixerit Chriftus, Inimici h ominis domeftici eins ( id eft,fenfus ) Et Pfal. xxxvtj.amicimei 8c proximi meiaduerfum me appropinquauerût ôi ftetecunt.Quid enim facit oculotû ai

R. P. MARTINI LyTHERII DE X, PRAECEj rioßtas,niliquodadüerfus anima piignatc Vnde Si: B.Augufti^ uocat rcnlinHtatemjferpcntenijquodfit kibrica ÔC mobilis mul tis obieéliSjfigurata per ferpentem,in paradifo.Vide itaqï,quoi* modo odiû noftri abnegationem noftri uó gratis doaierit Chriftus in euangelio,ut odiamus oculos 8ó ocs fenfus omnia# lt;5 membra,quoniâ captiuam ducant anima in Icgem peccatijp fertim oculos.undeEccle.xxxi.Ncquius oculo quidcreatûeftç' dyemm non hoctantu nó malum eft, quod per oculum facit concupifeentia, fed etiâ quia nó faturatur,ut Eccle. primo. Non faturaf ocukis uifu. Et prouer.xx vq.Infernus ôC perditio nun$ implentur.Similiter amp;nbsp;oculi hoim infatiabiles.(Çuid ergo pro# deft oculoru cupiditate irritare,Si: finito initio uidendi,infinitu defyderiu,Si: nullum finem prouocarefMelius eft ftatim ab ini# tio uifum coercere,antc^ dilatet uoraginé fuæ ciipiditatis, qua explere non poflis. Igitur ut B.Augu.in regnla,Nec uos dicatis habere animos pudicos,fi oculos habeatis impudicos. Impudi eus enim oculus,impudici cordis eft nuncius. Nullus ergo prae^ fumat,quod nó fit adulter, fi opere ceftet, oculo tn concupifeat.'

CpMiudeft auditus, quo indicatur concupifeentia intus ardens tit qui uel prouocét dici uel cantari turpia (80 q funt pciores) uel qui tacite 86 libenter audiunt,ctiam fi non prouocent, deledan tur enim in illis, neq; auertuntur, ut ab immuditia Sii nocumen toJ(Jrertii etiam pofttint eflc,qui nó prohibent,arguunthuiuf# modi audientem,aut melioribus inftruiit, neq? coram eis incre pantatlt;5 abominantur talia, utterrerentaudientes, omiffione fcilicet ij peccant,quod non funt folliciti lain tis proximi^ per# ditionis eius negligentes,atq3 minus c^ debent curiofi.(Œertiu. eft colloquium,fcilicet cum muk'ere uel uiro.nam concupifeen# tia id agit,ut fibulentur,faluteiit,tradentq; fecum, licet honefta quandoq?, fed non caufa honefta. Inde enim rifus,ioci,fabulæ, colloquia,tantummodo ut placeant fibi mutuo,amp; fefe prouo# cent adaniorem fui mutuum, tt hoc uitio mulieres impenfela borant,dum amant Jn puellaautem nontantûhæc,fe£fomnis prorfus uerbofitas turpiflîmaeft.Neceft fignum conftantisuir# gin i tat is aut caftitatis', fi fit puellaloquacula 8ó garrula, præfer# timeû iuucnibus. Wam ecce B.Virgo quanto textu angek con#

pTIS PECLAM'ATIVNCVLAE POPVLÆRES | § § ‘ uenta,flon tarnen nifi id dixit. Qiiomodo fict iftud amp;c.fed Ues’ ç,ut ait B. Ambro.refalutauit falntantem.P roinde quç libeiiter nolût aiidiri incantu,autloquela,rurfutnc[5 andirecantum, nel colloquium altctius fexuSjquid aliud nifi ciufdem fexus côcupi feentiafefeardetc proban t^Si non arderent,nihil colloquiû aut afpedum cur3rent,ficut alia non cucanc,quorum afFedu non te Rentur. At nuire pudlæ plurimæ totaleuitatehuc feruntur. ^j^artû,taftus,ut funt manuû traditio Si amplexus,q amp;nbsp;ho* nefte quidem fieri poffunt in fpede,tn cum concupifeentia intus mouente. Hic iâ ignis libidinis acriter incendie,ut etiâ B.Hiero. dicat,4d tadu ipio ftatim fexû intelligitcôcupifcentia,ideo q lô giffime fugieiidus taaus,ficutlcgit de quodâ Papa(nô memini nunc nomen)quoddata manu pro more orculanda,cû ex ofeu lo mulieris fenfiflèt titiUationem,manû præcidifibi permifeiit. fiqhiintû.eftoCculunKquod tranfeamus.hçc autem ligna nufi» Cf agiintur 66 fiuntuehementius,cj in choreis publicis.mirum, quot quanta ibifiant peccata, quid ibi uifiis êi. auditus hauri at,quid tadus amp;L colloquiû pariat.breuiter mundus eft mûdus, ïmoimmundus,amp; inimicusdei.ncceftquæiendûbonû,quod dco placeat in mundo.peccatû luper peccatû ibi urget amp;nbsp;addit. iradei ibi cernitur intenla nimis,8C tarnen ridetur,faltatur,gau# ^ur tanquâ in rebus paru nocentibus,îmo bonis QL utilibus. (TSextum fignunr ôL quidem nô lcue,Eft ipfe ornatus peregri* nus QL norms,qui nunc tot inuenrionibus,artibus,ftult;fijs ferucc ut nihil nifi furiofumpoffis dicere mundû,cum tarnen nulla fît caufa,nifi ut placeant amp;nbsp;conforment fefc mundo.hîeccfljtfts em aututilitas,immo amp;nbsp;honeftas(quæ folæ funt cauf£Eiuflfee)nô re quirittali3,modicir(5 contentaeft.quis aût fatis de illis poteft dt cere,cû fint inaudita genera fumptus ôi ucftiûcfed acre malû ôi fames libidinis funt ifta, licet nihil curentur. credo quod tandé pudi incedent,cû iam feminudi incedanc,fed fine, dahitur no* ftris fua mqribus etas,peruenit ira dei fuper mundû in finem.ôi beatus qiiiintelligit,qnoniâuere ira dei inillos puenit. (Drnft* tohicetiâamantiû,ideftamentiûfurores,quinôdurnisofficiis amatriculis fuis,ludo,cantu,mufica feruiût,amp;; oîa tentât,ut pla* ceant,hic etiâ mùdo ipfi ftultasftultitias agûtjideo trâfîmus üla j^(^artüS dgmugradus cftjipfa interna concupifcentiajde qua

fatis fupra diftum eft,qua nemo caret in hac uita,fcd tarnen hoC ipfo faluamur, quod ei nö confentitnr.iit Ko.vi. Nelt;5exhibea^ tis membra ueftra feruircpeccato, ut obediatis conciipil’centns Eius.quancß cnim lex dei imaculata requirit, «t prorfus nulla nc cócnpifcentia,fed tpta 8C omnino imaculata mundicia, tarnen mifericordia deijnterim fuftinet gratia habet düTenfione no ui hominis intus, ne dominetur noftriomnisiniuftitia, Haec ingiter eft mortificdda,gemitu,uigiliis,labore,oratione,humi^^ liatione,8ó ali)s partibus crucis,tandem ipfa morte^Ilx quibus oîbus patet, qd hoc præceptum nô folum nô eft negatiuuû,nitf fi in facie tantû uerboru 8ô litera,fed maxime affirmatiuû, quia prçcipit,fcilicet Caftitatem amp;nbsp;continentiâ purilïîmâ intus amp;nbsp;fo. ris, quis aût fapiat tam ftulte,ut caftitaté neget effe rem affirma^’ tiiiâcCed negatiue prçcipit,dum prohibeturlibido,utpuriirima fine omni mixtione libidinis præcepta intelligat.ut Pfal.xi.Elo qui dni,eloquia caft^rgentû igné examinatû, probatû terræ, purgatum feptuplûj(^c per hoc iam patet^quô per legem fît co gnitiopeccari, quia concupifcentiâ nefciebam eÎTe peccatû, nifi kx diceret,non concupifceSjRo.vij.fcilicet quia folum opus pe ceatû putabatur.Igitur non fatis eft,ut opère nô ipœcheris.non fatis, quod uerbo fis pudicus amp;nbsp;afpcdu aut alio quouis figno, îmo nec hoc fatis,qd corde non confentias,nifî etiâ tandem pu rus fias ab ipfis moribus malis,intus ebullientibus.ideo non ni figemitus pro gratia dei fupereft, cum Apoftolo Ro. feptimo» fiifœlix ego homo, quis liberabit me demortecorporishuiuslt; fpjiAËCgPTVM SEPTIMVM.

AVdiuimus q, præceprii quintû,Non occides,prohibuit of fenfionéproximi in fua propria perfona.Sextû aût. Non ,noechabcris,oftenfioné eiufdem in pfona fociali,eadem carne.Et utrû(ÿ tam in opéré q corde,tam affedu quam effedu. îta ut fatis con lier,quod fpiritualisintelligentia iftorû præcepto tu negatiuorû, fit ifta affirmatiua, ut mites Qi cafti fimus, intus foris,prorfus fine omni, ta amaritudinis iræ,^ dulcedine cô cupifeentiæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duo fine charitate fpiritus haberi prorfus nô

poflfuntjquia funt frudus fpiritus,i.Corinth.xiii.amp; Gal.quinto ideo plenitudo legis eft diledio.Hæcem eftinitis Si nullinocelj

PTIS DECLAMATIVNCVLAE POPVLARES ïmo oibusprodcft, ÔCipdeffecupit. Eft ctiâ cafta amp;nbsp;fanéta, tdeo neniiné polluit. Sequit nuiic.phibitio offenfionis in rebus pro xiini,qd æquefinecnaricatc fieri nó poteft,faltem in fpirituA u ' de amp;nbsp;hic quo^ notandû,4d hoc prgtceptû duplkiter intelligif» ^{Primo adliteram ôC fecundûlbnum uocis, fie folumniodo Opus ipfum furti,hicprohibetur,quia dicit, Non faciès furtum, non utilt;5 ait. Non doceas, non oftendas,non ciipias fed non facies, ficludæi intellexerunt, amp;nbsp;fuperbi fàfti funt in iuftitia fua, tan^ non effent rei praeuaricationis. Vndc cum ipfeLucæ xvi. huius præcepti uerâ darct intelligentiâ,dicens, Nó poteftis deo feruireamp; mammonæ. ÔL facite uobis amicos demâmona ink quitatis.audiebant hæc omnia pharifæi,qui étant auari,amp;: deri débat eum.amp;i ait ülis. Vos eftis qui iuftificatis uos coram homk ntbus,dcus autemnouitcorda ueftra,quiaquod hominibus altum eft,abominatio cftapud deum,iccequomodo corda rc quirit in iuftificatione præceptorû fuorum. deniqj fcquitur ibk dem,quomodo fpiritualis fjclex,d.Lex 8C prophetae ufç ad lo? annem,Ex co regnû dei cuangelizatur,Si omnis in ilkid uim fa dt. facilius eft au tem cœlû nbsp;nbsp;terram prætcrire, cj de lege ununi

npieem cadere.Eccc uiolentia opus eft in dei præceptis,quia tan cortex uerborum.fed nec unus apex practeribit amp;c.

Qpecundo ad fpiritum 8^ fecundû intentionem præcipientis, fie omnêcupiditatem hic prohiber cordiSjita^d fit impoffibilc impleri illua,nifi fis pauper fpiritu,ut Matth. v.Beati fpiritu pan pcres.proinde in pfalmis,proprio uelut nomine,fideles Chrifti nocanturpaupcres.pfalmo ix.Dum fupcrbitimpius,incenditur paupcnEtitepijEttaftus eft dominus refiigiumpauperijô^,quo niam nóin finem obliuio erit pauperis ,patientia paupcrii non peribit in fincm.Igitur fpiritus huius lireræ,eftpaupeftasin fpirt tu quare manifefte patet, quod fine gratia dei nullus implet hâc legem,cumfit honao naturaliter cupidus uitio primi peccati,

l|^ÇiiodJcgishuiusinliteraimpletio,ertnihil aliud,nifidedpn la quatdâjUt pfal. v.Qiioniâ non eftin ore eorû ueritas,cor eoß« nanûeft.Heb.fie,Quoniâ non eftin ore cope reflumfquia docct fcilicet umbra ôè litera operis tantumodo in pcepto ) interibra eodi infidiæ(quia decipiunf,dunifefe iuftos creduut,falfi fpede s q

R. P. MARTINI LVTHËRn PB X. PRAECS opcrûjiitnô agnofcât malufiiaecnpidiratis)ideo nó gemunt p gra nec peccatû côficent,fcd liant feciin'.ideo Itó.ij.cótra cos di* ci r, Qui doccs nó furandû/uraris fcilicet cnpiditatejicet nô ope ^urillæ aûthoc præceptû non adeolate exponût ^fed manent inJitnitibus furti,iierû coram deojquicquid agit iiokintas/acè* • re didturetiam,fi opus nôfequatur. Scrutaturenim deus renes (iorda^plal. vij.rdeo nos in totâ ladtudiné opepe eamus,quae cupiditas perficit, fed heu quanta eft latitudo deus bone. Quts enim auaritiæ lt;Só fpecicrû eins uituperia nó audiuitr Igiturpri«« mû opus ell fecundû fonum textus, ipfum furtum.hocrurfum tn quincp fpecies fcilicet furtû fimplex,f.icrilcgiû, peculatus,abi* • geatus,plagiatHs.de quibus luriûæ.Nam hoc preceptû fecundû Hteram copiofilïimeôi diligentiflime traftanttn omnibus fpe# ciebuSjtelle proprio eorû fermone, qd iuridica faailtas fit de pa ne lucrandojtolle meû 86 tuum, amp;nbsp;nullo iure opus ruerit.ôi fa^ ne infnntû negotiû præbet ifta cupiditas hominibus eiufmodi. Igiturfurtum eft reialienæ ufurpatio, doniino inuito nbsp;igno

rante.qd fi ficin rebus priuatorû, eft furtû fimplex. fi in rebus fa^ criSjfacrilegiû.fi in republica,peculatus. fi in ablationc iumento fn amp;nbsp;pecorum,abiegatus.fi in ablationehominû, plagiatuis.

osquincBgradus direpuniuntlegeshodicjut notum eft, ï nero in legefurtû non puniebaturultionemortis,utExodi xxr). fed pro ôue una quatuor, QC pro boue uno quin^ reddens bant,fi tarnen uendiderataut occiderat. Si aût adhuc integra agt;» pud eum reperiebantur^duplum tantû reddebatur,quod fi red dcrenôhabuitjipfeuenundabatur.Hæccértelex adhucbonafcf fetjiiimis enim rigidû eft,ne dicam iniquû, pro rebus uitâ aufeÉ tc,8i anima pro uiftu tolli.Nône corpus mclius eft q ueftimcigt;« tû,^ anima plusqefcacVndeSôProucr.vi.legemMofifecutus ait,Non grandis eft culpa,cû quis furatus fuerit,8lt;!: hoc eft uçru, fifolumfueritfiirtû.Vndefequiturqualeinrelligatftirtum,d.Fu tatur enim,utefurientem impleat anima, d||rehenfufe reddet feptuplum,8^ omnemfubftantiâ domus fuç trader,8^ fiberabit fe(qui autem adulter eft)propter inopiam cordis,perdet anima fuam. Ar adultcriiim hodic mitiflime pleaitur,magna certe i ni quitate furti intenfa pGena,quæ potius laxari debuit quam aduJ teri),maxime fui;cuin,quod inopia corpons facit QC penucia«

lt;»TISf DëCLAMATIVNrVLAE POPVLARES ^jVorro facnlegiû adhiicatrociiis omnibus punitur,fcilicetro* ta,cum tamé fit eadem res facra Si prophana, quo ad prcciû amp;nbsp;nfuin,uerum reuerentia facroru neglefta, ram acriter caftigatur Sed Si hicfirperftitiofiflimus eftpræfidentiû rigor, qui nihilita fulminaiitjatcg execrantur,utrecularûfuarum,rcddituû,poffefr fionû, atiri fcilicer argenti ufurparores. hie funr centies Argi, amp;nbsp;quidem uigilantifTimis uigilanriores.Vcjii: quod interim tot millianegligunturanimarû,quod ftupris, adulterijs, reliquifej libidinu portentis,tot3 fœdantecclefiam,pra£;terinfotiabilis aua ritiæ auernum aifimonqs fuisac dolis amp;nbsp;frandibusinfinitis,ne mo punit, fed potius honorantur quifaciunt. /n forte ideo le^ uiora tarn grauiter puniunt, q d tarn grauia non ad illos, fed ad defl pertinent grauiflimc punirifEt id certe credo uepi,qj deus fi bi uindidâ feruat eo duriorem in grauiflimis,quo ipfi grauiorc exercent in leuioribus. (Quanto tutius agerent,ut furibus ôi. crilegis parcerent,ficut fibi uolut parci a deo. At fi illis parcerent, iam certe ipfa penuria cogerentur 8!. ipfi melius uiuere.non par cijntigitur,nefibiquoq!parcaturapuddeum.fedfine illos,cæci fimt, IDercliquis tribus furtis remitto ad Ciuiles iuriftas.

il8ecundùopus,eftlatrociniû,quod a furto ea difFertgrauitate quod non ignorante domino, fed pracfente amp;nbsp;manifefta ui ra* pit alienû,t3men magis raptores latrones q uocandi funt,qd latrociniu inuoluithomicidiu. Hoc peccatû autem nunc decus €i titulus eft nobihum. Si in illis quandoqs puniuntur, qui fefe défehderenequeunt aut refiftere.Satis hocpeccatum negotiato tes,8i grauitate cius nouernnt,qui ex eo aliquando doluerunt, (JJertiu opus, eftufura.de quo Cato Cenfor Romanus, ftircs priuati in neruo amp;nbsp;côpede uitd agût.publici uero in auro amp;nbsp;pur puraAindc ufurarius fanguifuga populi dint.Et fimilitudine de fcribif tali,ut uermis in porno uel nuce,totu intus uaftat, ita ufu raring fubftantiâ ciuitatis deuorat, miris amp;nbsp;occultis modis.quo liitio adeo ïudæi laborât,ut etiâ fibi licere,îmo iuberi ex lege pu tent,ubi dicif Deut.xxiij. Non foenerabis fratri tuo ad ufurâ pe# ainid,nec frugcs,ncc qualibct alié rem,fed alieno, fratri aut tuo abfq ufura,idqdindiget,cômodabis.hocludæorû duritiæ tûic fuit,ut eo libetius abftincrcnt ab ufura in Iudaros,quo licentius potuccuut in gentilesjQAt Chriftiani nó paruo gtadu

,F♦ P. MARTINI LVTHERU DE X, PRAECE# Pciores funtludæiSj^d «Um fratribas fuis faencrant,amp; ram fre quens hoc malu, ut etiâ inter ratas iufti laudes ponaf .Pfal.xiitj« Qui pecunia fuam nô dédit ad ufurâ,quod fi abftinent multi,« more abftincnt,nô corde. Auaritia cm peftis eft profundiflïma.' ^Çbuartû eft fraus in negotio.de q.i.Tefla.iiij.Ne qs circuueniat in negotio fratrcfuû,qiîi uindcx eft deus de ijs oibus, fed hoc ta latû eft,ut nunc nô poffit p fingula difcurri,quô ein fingula artU ficia 8C negotia cû fuis exccffibus,medijs,defeâibus cômemorc S^dcirco oibus in gcnere ilia régula charitatis feruanda eft, qua ominus Matt.vi.ponit. Quæ uultis ut faciant uobis holes, 62 uos facite illis, quarc in omni traftatu neceifariû eft unicui«^, ut profpiciat prius quô fecum uellet agi, fi clfct in altcrius loco, ira faciat amp;nbsp;ipfe,amp; tutus crir,hæc uocatur lex naturæjîmo 82 chari tatis.Charitas enim cft,quæ côfydcrat quæ funt aliorû, 82 prius infpicit,quid fibi uelitficri, ut ftcfociat proximo, idco enim dfts addidit diccns,Hæeenim eft lex 82 prophetæ, fcilicet lex 82 pro phetæfola charitateimplenf,ideo fi eft lex n3turæ,eftnaturæfa næ 82 incorruptæ,quæ idem eft cû charitatc.Qui aût hanc regu - lam prætcrit facile etiâ fraudem perficit,ante^ aduertat,quoniâ p^iculû fidei eft in oî negotio, nifi ui aliqua ferucf 82 induftri^ 1 quâta eft hodiefraudis copiae'omnis domus 82platca ple^ , na eft,82 ohines de ea quçrunc,Nam 82 ruftici alioqui rudes,ad fraudé funt inftiuftftïtmi. tt fane hoc unû «lam præccptû fatis indicat,quid fit rnûdus,cû fit non nifi rapina mutua rcrû. Et qd magis doiendum eft, ea nuncconfuetudinefraus agitur ,ut ne confeienriam quidem inde patiantur, quin bene fe fecilfe fibi ui dcantur,fi alter alterum illuferit 82 inipofucrit,Scd uæ mundev ) ^^îtur tu curre per fingula officia artium, 82 numera fraudes, cum quotidiccxcogitcntur nouæ,utfitpericuli res pIcniiTima, cumhominibusagerc.luccm uettûtin tenebras, 82 tenebras in lucem. denilt;5 obtinuit, ut omnes uenditorcs pluris exponant, 82 emptores minoris accipiant,i$ res fit in proprio prccio, feili* ç^quia ufu fallcndi mutuo,nullus altcri credit primas uerbis.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem diftû eft de operibus huius præccpti,62 de fpiri

tuaii intclligentia cius,quod fcilicet paupertas fpiritHS,Gt eins ue . 'taintentio,ut mortificef infatiabilis ilia beftia, auri facra fames, ' auaritia,philargyti3,82 cupidicfts, radix oîm maljïOjUt Apollo

^TIS PECLAMATIVNCVLAE POPVLARES lusait,quæînfimtoshodielaqucostctenditamp; augetfcmper, nó intcUigendii eft de paupcrtatc in effeftii,£ed afFedu. Nam ôC mendici ac religiofi poffunt effc ditiffimi cupiditatc óL auaritia interna,maximicj fures cora deo ,dum inuidcnt habentibns 82 cupiunteorufacultates.Et Apoftolus uocathocuitiüidololatri amjficutPfal.lxxvii.dicitjquod feruicruntfculptilibus Canaan id eft, denarqs,Nam Canaan mercator amp;nbsp;negotiator dici€,cu# ins fculptilia qnæ alia poffumns figurata credere,^ aurum ac gentu fignatum,monetatu côftatum|^enicç quod fint cul# tores auri amp;L ferui eius,etiâ Pfal.lxxv, habet, dicens,Et nihil inuc nerunt oés uiti diuitiarûin manibus fuis,Non ait,diuitiæ uiro# tUjfed uiri diuitiaji,« poffeflbs uiros,poflidentes diuitias intel ligas.illi fcruât,iftæ feruanf .ideo illi ferui,iftæ dnæÇîgitur ut có cludamusçcum fit oibus notiflimû hoc uitiû ) breuiter hoc pce# ptum impletur,fi non folû ex opéré abftineas, imo necfatis eft, corde nô cupias,nifi æquiffimo animoferas,tuatibi auferri. nam nihil prodcft,fi aliéna non a.ipias,tua aût impie diligas.Si eut in quinto præcepto, in fcipfum quis poteft occifor fieri,etiâ fi nullû alium ocGidat,aut nemini fit iratus.tt in fcxto,cum pro pria uxove adulter efle,ut diftû eft,ita ôôin proprqs rebus etiam fur ôi auarus effc poterit,dum nimis tenaciter diligit fua.quan^ qui feipfum occidit,quis eu credat non etiâ aliû occifupi effc,auc uitâ ei faite inuiderec it qui cû propria coniuge abutif libidine, quis præfumat ^d non alienâ polluât faltem concupifeentia, en fit totus libidine furensdta qui fua nimiû diligit,quis crcdct,4d non etiâ aliéna côcupifcat e Igitur neuter effc debet inbonis qui# bufcun9,fi abeunt,ne triftct.fi ueniant,ne lætetur,fecundu illud Pfal.lxi.Nolite fperare in iniqtate,amp;; rapinas nolite côcupifcere. diuitiæ fi aftluât,nolite cor apponerc.Hoc aût uitiata natura nô h^et,fcd optet illud in Chro haurire,q ,p nobis paup faftus eft. H^mmonechocgradu ritcôtentus,feduidcatetiâ,utdc fuisbo nis,magis uelit alqs impartire,q sAiena concupifccre. nâ hoc ha bet chatitas,quæ fola eft impletvix lcgis,ut non folû longiffimc abftineat a rebus proximi, fed etiâ proximafiat çonferendo rcs fuas,fi poteft cômode.nam id fine dubio quilibetfibi fieri uellet fcilicct ut fibi tribueret,8i nemo fua cuperet, fed oîa candide fa# uçKnt,Mcc poteft régula mâior ttadi in hoc pcepto,tam petplc

R. P. MARTINI Ü\rTHgRll DBkX. PRAECS xis negotijs dato, qua ut qlibet, in quocüqj nègoeïo cü proxÏo cgertt,ante oia cota oculis ponat hoc didû Chrifti, fcilicet fpir tuale interpretamentu omniu prçceptoiVjQuod uultis ut faciac-uobishoies,amp; uos facitcillis.lt ilkrd Thobiæ, dLcf tibi fieri no; lis alteri ne feceris.hoc em afpefto facileqiiiuis erudief, quid ÖC) quó agere debebit in quocii^ cafu huius latiffimi pcepti. Nam fi tibi faues diuitias,nó aut proximo tuo, iam nó nabes charitaj téjfed cupiditaté,amp;S peccafti in hocprçceptû.Es em fur corâ deo qma id,4d proximo debes,fcilicet tauoré rerü,abftulifti ab eo. wIlBx qbus patet,^ multi detefteiif fures amp;flirta,ipfi multo ma lores,CÛ fine gratia nullus fit,cuius cor nô inquinef auaritia. ue* rum illos fures ftrangulat impator, hos uero ipfepdet oîm créa tor.([ynde»neciftudpræceptûpureeftnegatiuû,imo affirma^ tiuiflimfi,fcilieet,utfichomolargus,facilis,liberalisinproximû qualis efie nô poteft,nifi fit purifflmus a furto in fpiritu.ideo ne gatioillaexprcflioreft^affirmatiua,côpoflit aliqseffe quidé liberalis,ut in ftatu incipiétiû, fed tn nô fine cupiditate, ideo nô dupi pfede legis huius implctor,q debet efle puriflime liberalis (|^e kiforibus etiâ quæriuan fint fures,amp; ad reftitutioné tene^ ant.Quod lufores cupiditate amp;nbsp;auaritia peccent (qui faite pro* 'pter lucra ludunt)ac per hoc corâ deo fures fint,alienæç faculta ris appetitores, manifcftiffimûeft. Nullus em ciim alioludit, ut fua illi tribuere uclit(id enim fine ludo facere poteft)Nec ut fua a mittat,necutalieniiuelutfuum quærat lucrü.acperhoc kidus fempereft contra charitatc, amp;nbsp;fecundû cupiditate, quia quærit quæ fua funt cum damno altcrius,amp;: faite non ita quœ funt alte rius,ficut quæ fua funt. CAttamen non tenet ad reftitutioncmgt; quia corâ hominibus non rapit, nec ufurpat rem alienâ inuito domino,fed confentiente per padû ludi. uter«^ etri ponit fua in periculû feiens amp;uolens,ideoquiamittit,fucnteramp; uolentcr nmittit.lex em iuftiffima eft,ut qui amat periculû, perçât in il^ nifi forte perfraudé kiferint.(JjOptima tn pana foret, fi poftet fieri,ut uterq? amnterer.hoc ein eflet ius ludi uerû,quia uter^ eu pieulo Rio,cupiditate erga proximû exereet. Aut certc,ut fifeus principalis utri^ tollerer lucrû,eo q? côtraedidû amp;nbsp;Canoncec* = defiæ agantludendo. (giiod ante non fit nccelTe rcftitui,patet, • quia non eflet alia caufa,nifi quia cum peccato ÔC contra legem

acquiritur lucrû eiufmodtfed fi omnc tale eft refticuendu,quod cû pèccato acquiritur,iam cria meretrices,jmo omnia alia mer«’ catort amp;nbsp;negotiatorû,quæ mcndaciis,pcriuiiis(fedufa ta frau* de erga proximû,8ô dolo in re,quæ tradatur)cupiditatc uendu tUf Si emuntur, effent reftituenda, qdeft abfurdiffimû. quia in iis nô eft fada iniuria proximo,fed dco amp;nbsp;legi, ideo tcncf ad re ltitutionc,non rei acquifitæ,fcd uoluntatis lu£nialæ,qu3ibi ex pleuit.qd fit per côtririoncm amp;nbsp;pœnitcntiâj^odé modo de fa cerdotibus amp;nbsp;religiofis,uel nô orâtibusTeu làtiffadcnribus, ucï pluralia biificia poffidentibus,nô tenenf ad rcftitutioné, fed ad pœnitentiâ de abufu,quia Papa habet poteftatc ilia bona confc cendijtu tantûmodo uidcris.q impetras uel te ingeris.olim traf hebanf fugientes ad faccrdona,ideo a populo diligebanf ,nunc irruûttretrahcnre populo,ideo odiunf. fedhæcaiiaritiahodie horribiliter crcfcit in bencficiorû occupatiôe.at fi fine fraude im petrenf,nô eft reftirutio facienda.Cßuan^ fine fraude feipfum in gerere, pfertim ad officia curaju,nô uideaf fatispoffibile.frauda tur em Papa ôô populus,fi nô fuerit talis,qualis reqnirif. nbsp;nbsp;quis

hoc de feipo audear affirmarerô^ tn nô pudet,p feipo fupplicarc CTandé nbsp;côtradus reemptiôis in magnû damnû totius mun

m nunc auaritiæ feruit,cu ideo ccnfus emanf ,ut lucra augefcanc amp;nbsp;ccrta fiat fubftantia fine labore amp;nbsp;pcriei]lo,nô ut dco liberius fcruiât,aut neceffitati prouideât, cum tn intentio Papæ fuiffe effe uideat,nô ut otio uacent,nam labor amp;nbsp;folicitudo oîbus ini pofita funt.Cen.iij.rn fudore uultus tui uefccris pane tuo.ït lob v.Homo natus ad laboré,ficutauis ad uolandû(^itiir aliquot caufas affigncmus iuftc cenfus emendi, fi fcilicet æiat primo fe« ncs,pueri,infirmi.ii eni fatis habent laboris ex ipfa uita fua. 8e* cundo,Si funtalio labore occupati.f.qui dco fcruiôt,ut religiofï facerdotes,plati,ftudio,nerbolt;j dei aacâtes,f t q cémunitati fer uiunt,amp; alienæ neceffitati,utPrincipes,feriatus, pfidentes oppi diSjUillis.Alioquinlidens unicui^ lècundûfuü labore iedditu^ tus eft,quid recipient oriofi,qui pecunia fuanô nifi ad lucru, lu# cro nô nifi ad otiu,otio nô nifiad dclicias,dcliciis,nô nifi ad pe ccatûabutunttNô ergo illi funt fccuri,qui tantûmodo fibiferui unt ccnfibus emptis.h^ô çp emere céfus-adeo fit malû,fcd q? aua lt;nbsp;titiæ in hoc feiuire ncc aliud q diuitias fecurus qtere peccatû eft,* h

V jrltimn linguæ quaapoftolus lacobus mnndu uiiqûitâtil VZ appellat, omniü poft cor membrorunicfl peccamiiioflï^ / niû,nectillunimembrûcotfpeciebuspeccxt,exceptocoi:^ dejQuod omnibus fpeciefaus peccat. Nam linguæ uitium in iu* randojpt omittendojorando, docendo, nomen dei alTumcn^ do Kcprima tabula in fecundo pcepto prohibitü,id eft,omne ucrbu quod contra deum direfte peccat. Item prohibitü eft ter* oo,quarto, qninto,fexto,feptimo, amp;nbsp;nunc oftauo,prorEis pet omniapræcepta præter.i.ix.x.quæ folû animö tangût.Nam có tra terriû agitur,nó orando, gratias ageudo,legendo die fefto.

CÇ;uartû,paientes fuperbe alloqucdojirreucréter refpódendo exprobródoS^c. (Çuintû,raaledicédo,detrahendo,criminan doóóc. Sextüjimpudiceloqucndo, Scpfimu,ft»randi conßliu lt;xhortationé,excufationem,defcnfionc dado. lt;Dâaiiu,nûc ut «iidebi£mentiédo,adtilâdo amp;cljgirurficut prohibitü eft nocu inentû,pfonaepropriæ,perfonap.;atnncntiû,rcp£corporaliû,lta nûcbonorûd Huit in fïima,laudcbottore,noîe, prohibet noctt= MlContra hocpraeceptum peccant, ^«ntu* Çprimo S2proprij.ffime doai,maxime ante Thcologi amp;nbsp;uni* ■terfijqui falft traducdilcipulis,amp; utrifj duplidter, fcijicet uel fci tntcr uel ignoranter, di fecundu hoc grauius peccant nd leuius DeT hcologis primü^qttiaijgrauiffïme oîm peccant cótra hoc præceptû, qn Icriptucâ ftnftam SZ uerbu dci pcruertunt ôi fixlfe expo nut uel aptane no rede.Hinccnim fit,ut falle didu,occidac anias,aut lai tern difcrutict infœliccs cófcienrias. De primis hojft ÛMit hæreoci Si Monij Singularcs,qui dei uerbaamp;iis ienfibus a* ptant, 8^ in fui obfequiû captiuant,cû dcberent côtra. 86 hoc in pertinent ad fidé amp;nbsp;lâlurcm,hoc tam magnû peccatû repu tatur apuddcû, ut nulln aliud inferipturis frequentius, acriufcg arguaf peroés figuras ô^prophctias.VndcPlahiiij. Ftîq hoîm nfquequo grain corde,utqd diligitis uanifaté 8^ quæritis men* d iciû; Et v.üdifti oés qui operanf iniquitatemjperdes oés qui lolt;^uunrur mendactu. Ybi de talibus magiftris loquif, utpatet iutxa^Deùdanr acogitationibusruts,ideftjftudiis d^uEtTlaki*

Beatus nit quinó abtjtincôfiHo impious,8t inuiapcccatorû nô ftetit,ôô in cathedra peftücntiac nô fedit.Ét ubian^^ç de dolofis, quot;nbsp;h^uaiÿdoloCiloquiïjhos ptêudomaityKs.i.falfosteftcs taxât djbito ergOjbiunquid exaifantur,cum ùctant id pia intentiôe amp;nbsp;zelo deitSicenim fcfe hçcetid folcnt cxcufarc,ut noftci-uidni Pighardi Boemiæ.F-cfpondct quod nôjmoco magis accufati tut,quia ex l'uperbia proccdit iftezclus, qd doccciuokint amp;nbsp;au* ditejuqpftus magiftri fafti.V ndeR-o.x.Teftimoniü perhibeo iï hs, quiazelum dcihabeni Jednonfccundû fcientiâ. Et Gatiiq. Quicuncp uos perturbât, iudiciû fuum poctabit.Et i, Qjii aliud euangekzauerit,anathema fit 6^c.Tales eiûhabentbonû zcluin fednô thncnt. Sunt em de tali zelo fccuri, quafi nô errentpte intcndât ôô garriunt,cp omne pcocatû eft uoluntariû, inte«# tio iiominat opus. At noscinquiunt)bonä intentioné amp;nbsp;nolnn tatempiâhabemus,00itafiutnobftinati6C fecuri. (Çuibusrc# fpondef ,cç habcnt pdTimä uoluntaté 8L uenenofiffimâ intend onein,nô dico earn,qui fennunt amp;nbsp;allegât, fed profundiorem illâ,qua fuperbi (unt,ôlt;: nolût aliud audire ^fuâ intentioné bo* nâ,nec credeteali),q fuæ piæ uoluntati.hancetû intiniâ fuam fu perbiâ non uidentcs,ueftiunt earn, fida amp;nbsp;uiolentaintenrione bonaôô piauoluntati.Veraerôbonaintcntio amp;nbsp;radicalitetbo* na uolûtas,nunq ftat fecura amp;nbsp;fine timoré, uerct enim oiaopc* ta fua cû lob, îmo ucrba amp;nbsp;cogitata. idco tiulli adhaeret bonac fuæ uolûtari ôé ptæ intentioni,icmp paratior alqs ccdere, lt;i fibi crcdcrc.quantucunQi {peciofifîinialualitintentio. q timoré fit, iKnihilnouimoliat,fccuctunitatécuftodiatpacé,6^ augeatcô* Cgt;€Çundi,q^’i ôê fl falfa nô doceant,ut occidant,tn icordiâ. fupcrfiaâTiter,ac minus q debent,docent,ideo funt crucifixorcs confci«ntiarü,6i tortores animarû,ut funt q,qui lalua f de Chri fti,iuftitias operû docent,raro fidc,fepius opera.dé quibus mi* hi uidef Apoc.ix,dicerc,Quod locuftæ nô occiderenthoîes,fed cruciarét cosmenfibus quinq},quia fdlicet docent,per opa fatif# fieri pro peccatis,64,tn per hæc nunq habcnt quietem côfcientia turn (qua folafides (Auifti donat. lt;VjiO circc,cü fcriptura fanfla uelit ir timort amp;nbsp;hnnulitatctraftari, 8^ magis rtndio pia’ otatt cnispcnetran, q acun'ii'c ingcnij, inipclTibilc (ft, line dt'uo fuK uei kuo propiiOjUcl auojSjtqs docét,qui nudo ingcnio ftcii, ’ h Ij

R. P. MARTINI LVTHBRII DE X. PRAECE in earn irrnnt illotis pedibus ficut pord, tan^ fit Humana qua?«’ dam fdentia, adeo nullo reuerentiæ difcriminæ uerfanf in ilia. Inde ueniût tot promptuli ad docendû,qui ftatim cognita Grâ matica,Theologiâ fine omni ftudio profitent,dicêtes. Hem Bi blia res fadlis eft. maxime aût id fiidunt, qui diftenderût uentrë fuûfiliquis illis porcorupd eft,philofophopi)Vnde deeis coque ritur B.Hiero.qd arbitrio fuo trahût répugnante fcripturâ,amp; iâ prouerbiûfaftû efl,fcripturâ habere cæreû nafum.Hoceffecerût infulfi illi,amp; inepti fomniatores,ludentes in fenfu literali allego tico,motali,anagogico,8ôuocanfDOCTORES SCHO LASTlCl,amp;hoc proprrjffimo ueroqg nomine. Scholaftici enim funt,id eft,ludicri 86 lufores,îmo amp;nbsp;illufores ta fui alio» rum,aui neqg quid fit litera,ne(5 quid fpiritus,cognouerunt. Bc fercndû erat taie ftudiû in quadruplid ilia expofitióe fcripturæ, fi modo tanq rudimcnta haberent pro indpiétibus,Nuncuero totius faftigiu cruditionis in ifto ludo ftatuunt,nec unq ad ueru intelleâû perringunt,qui fine puritate cordis nun^ poteft attin gi. Illam aût quadrigam uerfant etiâ impijlTimi, Vide B.Hiero. iiwrologo Bibliæ,de eadem temcritate traftantium fcripturas. O)eluriftis (pccundo, q enim ad literam côtra hoc præceptu agunt,quando in Labyrintho fuocideftforo contentiofo)nihil aliud quærunt q uidoriam,omnia allegant,quærût, acdpiunt, qu3c pro fe f;iciant,contra partem aduerfariâ.ubi nouo miracu# lo,unus amp;nbsp;idem textusferuit côtrarijs caufis, amp;nbsp;faftû efthocftu diû periculis pleniffîmûjied dicunt,IMemo tenetur feipfum cô* fiteri amp;nbsp;accuIare.(Çuid aût didt dominus,Non loqueris falfum teftimoniû aduerfus proximû tuum jCÛ hoc pro te alleges quod contra ilium eft, quem fcis iuftam caufam haberef îed habent luriftæ priuilegium rnagnû,ut nulli contra eos loqui, aut eos iu dicareliceat.id autem eft,quod nemo rede arguit,quod nó in«» telligit. At iuris intelledus eftinfinitus amp;nbsp;inexhauftus,nelt;$ eft re pertus rurifta,qui omnia nont.iddrco fi non ante de eis licet iu^ dicare,^ omnia eorum intelleda fuerint,nun^ licebit iudicare. fcmper enim dicent,non efle intelledum quod argiiitur.(JVnü ■ tarnen dicendü,quod amp;nbsp;ipfa habent iura,licet negledtflîmû,fd licet,qd finis, uira,uirtus oim Icgum eft, pax,charitas, cöcordia qux fi quis nó intendit, legibus nö utitur, fed abutituc. (|2ui cm

PTIS DECLAMATIVNCVLAE POPVLARES ideo quærit efFugiûin glofla,contra tcxtö,utlitcm proroger ec aiigeat,putasneuinam lege habere Immoliterâ mortis qiiærit Si contra pacem laborat. /t hocipfum qui non fccerithodie, mirum fi diu lurifta reputetur, aut diucs efficiatur. Si enim tan« turn quærersnt pacem,quantü litem, nô totlibris, laboribuscj foret opus. Igitur noli in faciem uerborû intédere, necquo quomodo ea poflîs torquere Si pôderare, fed uide quo ipfa re« fpiciant,nempead finem litis amp;nbsp;iurgiorû mortem.(ÏÂt hic di« gniffime côfyderandû capitulfi vi.Corin th. prima, ubi Apofto lus rcprehédit,qd propter iècularia,id eft,temporalia. Si uidua Iia,iudicia haberct,8ô non magis fraudé parcrentur.Item Chri« ftusiubet,etiâpalliû dariaulêrenti tunica 8óc, Sed diciturquod funt confilia, nô præcepta,nifi ad pparationc animi.Ergo auté illâprçparationéanimi mirabilénô intelligo,quæ nunq; proce dit Si puenit ad opus.(t B. Aug. quiexemplû Chrifti adducit, qd coram Anna accipiens alapam, nô prçbuerit 8c aliam,meo i^icio non redeintelligitur,ac perhocmale defenduntur ipfi.-IjHuc forte pertinere poteft,8ô illud miferu m genus hominö, 4d fefe per philofophiæ Ariftotelis falfiflimû nomen decipit,ô^ fatigat, cum Ariftotcle neog intelligât ipfi,nelt;j doceantur, falfis interim Si fiftis cômentarrjs pias in Chriftoanimas occupât,Si onerant,îmo illudût potius,dum credûthoc elTe philofophiâ, ^d nô eft,merascg feftantur nugas.Çt multo funt ipfis poeta: ac quicunqg fabulatores fortunatiores,propterea, qd Poetæ (utB. Augu,dicit)amp; fi recitent fabulas, nô tarnen credût eas effe ueras fola uoluprate uanitatis delcâati.illi aût credunt,ueras efle fuas fabulas,î^am fimeo confilio Ariftotcleslegeref, certeuel in me , dio anno difa poflet ab ingenio mediocri.tegeref aût nonfi« cuthueufœ leftus eft,eafide Si religione, qua lacræ literæ,îmo amplius,{ed ficur alia quecunij leuis Si extranea materia,tantû ut feiref ,non ut defenderef. V ËRE ENIM SVMVS fedu ôi per Ariftotelem amp;cômenta eins, atlt;5 fi aliud non effet, hoc unû fatis erat argumentû,quod rot feftæ ôi capira fint in ifta be |ftia gentili, fimili Hydræ in Lerna, nam ibi funt T H O MIS ; [TAE, SCOTISTAE, ALBERTISTAE, MODER

N1,8é fadus eft quadriceps Ariftoteles, ôi regnû in feipfum di uifum.Ôé piirumjquod nô defoletur, fed prope eft ut defoletuc h iij

Quomodo ergo poteft fieri,ut ueritas fit in tanta opinionû cô* fuftoneç'sum cnim fint contrariæjnecefle eft ut 6^ falfæ, (J^dîufti doftores ôi. magiftri peccant,8«J contra hoc mandl tumaguntjubi manebût illilbmniatares, Si. perditû genus ho niinû,quiprædicantfaifamiracula,mendaces legenoas, often«* tantfîdas reliquiaSjfriuolas fuas uifioiaescHicaliquis impudent* ti fronte iadatfecû Ghriftoôi matreeiusiocutû ôi rififfè, puto etiâfaltafl'e.Hic habet fœnujin-quo Chriftxisiacuit,quod tarnen hoc anno natû. eft,raptû in horreo. iiudiui.ego faftu,qdmti lier quædâ(diabolo incitante,dcoç^ uolente,utilludereteiufmo di fupcrftitiôis queiidâ fatuu cultorem)pubem fuâ totondit, Ô2 illiporrexit,fuadens, qd effent capilli S. Cathcrinæ, trans mare aduefti.credidit illecuciilus,8ô pro relfquijs ofculandos prçbuic amp;nbsp;uenerandos.Et eccequid fitc Coepit etiamiracula operari pu bcs ilia turpitudinis.nechneritOjUt fiiUantur mendacijs, qui nô colunt ueritaté » E cce hæc cû fint tam imputa ôê impudentia,uc rreccorâ pudicis referri poffint, tamenfiunulgitur hijloquunS falfumteftimontû,non côtra homines,fed contra deum,amp; fan ftosiam régnantes, raleamp;ilkideftqdnuperquidâ oftendiffô dicitur fbenum ,quod fortuitu inuenit,dicens effe fœnujin quo GhriftuSjfeu nefeio quis fanftus dormierit.Ifta ergo fabulamen ta,indodi pafftm facerdotes, fedplus monachi ftarionarq muk tiplicant. Et pafto res non paru deledanturfabulislegcndarû Si Kidulgentiarû,amp; oim quæ dici poffunr,prætereuangeliu,qj.na illalucrofa futM,dumpopulus a ueritate anditû aaertit,ad fabu^ las conuerfus.Sed uæ uat'attç uæ itetu talibus fabtilatoribus. lt;!)lt; pushic effet maxima rcformatióe ecclefiæ,ut prorfus nihil qua«« tumcg piumamp;:bonû,prædicaripermitteretur,nifi^dauthenti«’ cû amp;nbsp;canonifatû effet.nam fub tali pietatis fpccie pariter ilia mô lira fibulani intrauerunt, ut prædicatores ecdefiaftici prope fu*’ perentPoetas gentiles tàbulis ô6 mendacqs.Immo aufim dices’ re,nec tutfi f3tiselîê,quod probatæ legeiidæ miracula fie pras dicentur,ut indeueniat ufus omittendi euangeliu.Suntem non principalis pars fermonis habédæ, fed tantumó interfpergendç eu;îgelio,ubi ad ^pofitû faciât,Si nô integro fermone tradddæ fBeçu^,prohibée onine mendaciô,hoceftfalfumteftimonifî cotr^^ximû.Eft aût triplex, locofunjjoffîciofunîjpniciolùiDj

pTIS PECL AM ATI VNCVL AE P0PVLARE8 1^0 fecundû B. Aug(|^cofum proprie no eft tnenäaciu,qnia ftatim perdpif effè menHaciûjncnioç fallitur,amp; file, etiaquificrnenti turjtntendit fic loquijUt apparcat falfe loqui ÔÔ niigari. Eft tame pcccatûjfcilicetturpiloquiû feu fcurrilitas amp;nbsp;uanüoquiii.Côtin* gk aut,quod aliqui tarn rudes fint,ut tali end fallantiir,maxime quado in religionibus fit ifte iocus^it cumdidtur,Si rem perdi difti, da calidam fimilam pro eleemofyna, ÔÔ (alem benedidu de fiiper pone,fcilicetfup rem pdita,dó inuenies.qd rudes intel ligunt fuperfimilana,6ó credunt fe inuenturos. 6C fimiHa multa (j^flamp;do}bm,lt;5d caufa ofFicq (id cft,obfequij ) fit ad falu tc 6ó 11=« tiKtatem fua,uel akerius,finc dano alicuius,utfi pudicitiafoemi næ periclitarecur, aliquis negaret eflceam,lt;ibieft,uel aliudfi* mile. Tale mcndaciu dixeruntobftctrices Hebræarûmulierû in Aegypto. Item Michol uxor Dauid ad Saul.uide ibidem utra«5 fuo loco hiftoria. an aut co fituteodû, Relpondit B. Aug. q? no fed dicat uerû quantû poteft alijs uerbis .nt de quoda Epifeopo dicit li.dcmendado,quiiHdici quÆrcnti rerum^quiad Ic tonfu gerat,Relpondit,Nec mentiar ncc proda. no tarnen eft pcccatu ruQrtale,maYimpqn rationali caufa fit.amp;perturbationefubita. WPerniciofumcid eft,danofum)quia ad damnu alterius falfum Æit,amp;fallitficmentiens,proximû,ficutnon uelletipfefalltdc q dns p Zacha. Loquimini ueritatc unufquif«^ cuproximo liio Et iterû,Paté amp;nbsp;uentate diligite amp;c.Hîcc cm tiint,q placétmihû Hoc malu in negotrjs,tradaribHS,padis,fbederibus,litcris,figik lis amp;nbsp;omni cóuerfatióc hoim hotfic latiftîme,peftilétiflîmc, po tentiftime régnât,fcaindû ilkid Ofee.Mcnd3aû,furtû 6lt;(c.inun dauerût,quja holes oWiuifcunt ilhus rcgulæ,Quod tibi uis fieri qd nolis,nc fccerisjcxcæcati cupiditatcppria ôôc, QyîHîèâut monftrû humani cordis,etiam fi oîaalia pcccata ho miné non fœdarct, hocfolû uitiûmaxime eftcôtranaturâhoîs lt;rPtimû,Qi.iid enim ois homo magis, ftire delj derat natu«î rafquidmagis hortettp fallk ficut B. Aug.qd anima nihil adeo i^fyderçt,ur ueritatem,amp; tarnen làcit côtra homo, amp;nbsp;libenter. (L®eiïideenâfigii!a,uelluxuri3,ira,inuidia,accidia,auaritia,cû Iliukis befihs conuenit, hoc tarnen uitio cas fuperat cum diabo lo,qd folus nomo mendax eft,8t diabolus pater eius,folienim hennuu ratio amp;nbsp;fernio data funt,quorum offitni cft,uetitatem

r: P. martini LVTHERIIDEX. PRAECe dicere. ft hinc credo,qiiod inter omnia connitia,nullû fit acri* us,^ fi quis dicatnr in faciem^mentiri. Vrit enim hoc conuitiu, plulq filuxoriofus, ebriofiiSjiracundus,fuperbiis dicatnr, pnto qd natnra ideo ßicilius fentit, quia innaturaliffïmû nitiû eft ho« mini, deniq; humanæ focietatis maximus hoftis eft mcndaciu, ((Tertio peccatur contra hocmandatû,Adulatione,fub quafu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

furrojbihnguis,^ tertia lingua,amp; omnia mala Iinguæ,alia ui« de præcepto v. Hocaût uitio nullus hominû uacuus eft, nififit, qui cico uelit occidi 8i. olm odia mereri,puta qui reâa cordis in ftitutione,nulli tacet ucrit3tem,fecundû illud Pfalxiiij. Ad nihi lum dcduftus eft in confpeâu eius malignus (, id eft, non timet ullum hominé malum quantûlibet fit potens,diues,fapicns, iu ftus,non enim accipit perfonas,nec refpicit faciem)rurlus timen tesglorificat,quantiilibet fint infirmi Si pauperesatqj ftulti. Id circo,aut adulandû eft mûdo,aut odium fuftinendû a mundo, quod in Chrifto, amp;nbsp;omnibus fanâis fiitis nobis monftratû eft.

Hocaût uitium licet paffim dominetur, tarnen inaulis princi=» pum,ôô Pontificû,totis caftris triûphatjbi enim funt,qui molli bus ueftiunt,amp; teneras habent auriculas. Si certenô eft in mun do locus,a quo adulatio debcat abeflc longius,amp; tarnen ibi eft ' frequentior Si potentior, fiquidemfeduftio principis in malû, aut retraftio a bono, necefle eft omnibus fubiedis noceat. nelt;g eft nocentior peftis regnoru Si prouinciarû,^ adulator in aula lt;Ignid enim qucrimur de bellis,aut gladiis,aut armisc'Adulato’« ris lingua fuper oés gladios eft. debcrent ita^ ab aulis nbsp;nbsp;maxi*

me repelli. Si grauiffimepuniri. Legitur de Alexâdro Ro.imp, adeo infenfo adulatorib’, ut eu nideret corâ fefe,molliori geftu aliquem adulantem,nô dimitteret impunitû, uel fi maior erat, faite derifum.EtDiogenes interrogatuSjquae nam ferarû elfe no ccntiirimarel^ôdit,interferasTprannus,intercicures adulator. f®orû duces Si exempla in feripturis funt tarde reperta, forte OD deteftationéuitij huius. nam primus Si infignior cæteriseft Doech Idumæus.qui i.Reg.xix.amp; infra Sauli in oibus adulatns caufa fuit cædis oim facerdotû in Nobe. fed Si multa alia mala Dauid parauir.HHncfequunf Ziphei,proditores Dauid.Tandé Siba feruiis Miphibofeth,qui etiâ Dauid regé decepit, Sed atten dant quo fine Doech conTumptus eft cû Saule,cui adulabat, fed

^filius eins paths âdulationé infoeliciter imitatus ij. Rcg.t. fta* nbsp;nbsp;nbsp;'

gloriaris in malitia Sic. Audiant adiilatores qd feqiiic Dilexifti iierba pcipitationiSjlingiia dolofam,4)pterea deus de* ftruet tein fine, amp;nbsp;cucllet te, ôi cmigrabit te de tabernaculo tuo amp;nbsp;radiceni ruâ de tetra uiueJitiû. Vide quâ exaggerata impreca* tione perfequitur adulatorem.5)iligunt enim uerba præcipita* tionis,id eftjqiübus pcipitentjpeffundcntjabforbeât proximos fiios apud principes, ut ipfi tantûniô dominent amp;nbsp;placeat amp;c. (T^ltimo peccaturfalfo teftimoniooin iudicio publico,de quo Stfiipra diduni eft.Hic aût ruriftarum, Notariorû, patronorû, aduocatorum, iudiciû periculûagitur. Hiciura ipfafanâiflima rofæ patiuntucconditionc,ex qua colligit mei apis, uenenû ara nca.ö^ dicLintjpulchre fefe excufantes, Vigilanti iura fubueniût.-Et iterûjConfugiendû eft ad remédia iuris.Hæ funtduæ regulç uehementer utiïes.Primo ad proroganda iuftitiâ,deinde ad fe* minanda litem tjTertio ad implendû marfupium cauMicoru, nô quod regulæ mæ malæ autfalfæ fint, fed qgt; ferenun^ bono ufui fcruiât,quod patetjfi aduertas, quid ipfi intelligant per Re* mediû iuriSjôJ uigilanti ad iura.Nempeid, fcilicct,quod cû uel tefte côfcientia pcfïimâ habeat quis caufam,uel faite dubiâ, non hic audit confiliû fpiritusjene certû, dimitte incertû, îmo id co gitat tantum,quo ex caufa pelfima fheiat optima, uidelicet qgt; æ grotat, ideo remedia iuris illi adhibet. Si hoc eft uigilareeoru. uigilant enim fup iniquitatCjait Propheta,amp;; ita fit ut ex eodem textu iuris,unus uenenû,iniquitates defendens,alius mel, iufti* tiæ patrocinanSjhauriat^Jïlicaût quid dicamenifi ut miferiam Chriftianorû deplorem, qui omne ftudiû fuû conuerteruntad lites,iudicia,forû,nec ullus dignatur,hic illud Chrifti attenderc, qd uultis ut faciât uobis hoîes, Si uos fiicite illis. (Dbfecro te ho mo tenta,proba, interroga teipfunijfi qfi habes caufam cû pro* ximo,nóne uelles ut te dimitteret in paccjnô litigaret tecum,ut crederettibicHocergo uis utfiiciattibihomo altercCurnô facis ÔJ tu cidé QL cedisc At inquis confiliû eft,non præceptû.Refpon deo,quô eft confiliû,8ô non præceptû, qn Cnriftus ftatim addi dit,hæcem lex ôôProphetæfnunquidlexcftconfiliûfergo nul* luui teftat præceptûtnuUa (^id hincfequitur,nifi quod ÔC

R. P, MARTINI LVTHERÎt DE X. PRAECE^ Chriftiôinaturat kgé obliti, in mcdiis agamus tcncbrisr idcit“* CO pcriculofiffiniû cft ftudiû iuris hodiCjCÛ non lcruiac ad pace, ad lires côponendas/ed fufcirada5.,prolongadarqp^tAt dKis.Si fie faœre oporterec,ctto futurû eft, ur pedibus concmccniur, ôi oùrapiantiirquçhabemus.Hicdiço.hoc eftquoduukfcriptura (dcoem pupillos, orphanos Si. induas,paupercsSi oppreflbs nos uocat.(Çuod fciliçet euangdiû feruantcs,patimur pliira ma la propter uerbû cius,nô uindicantes,nô rctaliantes, îmo etiâ o tantes pro pfequentibus Si calûniantibus nobis,ut fimus fîlrj pa tris noftri,quieft in caelisjquiaamp; ipfebenignus cft fuper ingrat tos amp;nbsp;malos.lt deberemus gauderc,nos effe pupillojt nomine dignos, quoniâ ^tedor eojj: eft Chriftus, quod firepetimus SC litigamus,quandocrimuspupillir'Verum6ôh£Ecfalutariapræ^ cepta, nobis in côfilia mutauerûr, diccntes,quod fecundû præ* parationéintclligendafintanimi,amp;nonattendunt,quodaflï^ duc ueniût cafus.præparationé illâ inops extendendi,Ôi tarnen nó faciunt. Attj hic uide dei potentiftimâ fipientiâ Si fapicntiflï niampotentiadpfe dixit. Verba mea non tranfibunt,amp; unû io ta nô præteribit a lege donee omnia fiant.uide inèp quo uetum fit, ipfe dixitöó fada lunt. Pli qui nolunt auferenti palliû,amp; tu« nicâ dare,cogunf etiâ çamifiâ illi dare inuiti,quia non dederunc tunicâ uolentes, Si per illos inuitos implct mandatû,quod pet (pontancos nô potuit.Frcquentiftïmefitenimjdûduo fuper re quapiâ contendunt.per amicû padû quilibet altcri cedens, am« bo accepta rei parte,contenti forent,ubi dum litigâtdonge plus ta confumunt,8i in caufidicos profundunt duplo, qua cogeren tur ccflifTe altcri partiu. (Çÿidrqd aliqui ultra rei fummâ, duplâ etiâ côfumunr,amp; tarnen etiâ illâ perdunr.Hiccantari tempus cft luftus es dne.ôè redû iudieiû tuû,da caufidico ingrato,alieno,it tidéte te,xx. florenos,p lire,qui noluifti fratri cedere x. florenos pro pace,Quiseft hicrcprehcndendus,nin tu oim cçcifrimus,q pecuniâ profundis indignis cû peecato,quam cum merito porc tas relînquere fratri aduerfario tHo,quc deus dignû iudicarat ut habcretcQuod fi triumphaueris,tamen cûj^cGito habes trium phû. Si in morte utroc^ nudus inuenieris|jy crû hæe didafint de priuaris.nam publicæ perfcnçdebent uig!lare,ut nuUi fiat in (uria,ô(: requiüri uindicare illau.llt;cquirere aûtpcrmiuitur infîc

mis prohibeturaut Ghriftiams^Vkinionotän^H,q» fiait apo« ftolus Petrus ait,Nemo patiaf utîur aut m£Üefaaör,id eft,nó de bet faterijfibi iuftc fieri,{i fit innoccns,fed culpa ablatori dcnutv ciare,amp; penes illû telinquereaculai confcientiæ.Siccnim fanfti martyres, Attains cû fuis accufati,quod infantes uorarent in oc« cuItiSjOés Chriftiani cóftanter negauerût ufij ad mortc.Sic Za«' charias aloa rege occifus,dixit,indeat dns amp;nbsp;iudicet. Et S.Tho mas Gantuarienfis occifus cft,nô quia nollet res auferri,fed quia iuftitiâ ablatorcs habere negauit,nä uti^ pmifit auferri res,ne^ reftitit ullo mô.lÇuin S.Stephanus quotj adeo negauit fuos g«* fecutores iufte agere,ut etiâ pro peccato eoiü oraret.Sic S.Hiero. fcribit de mullere fcpties gcuffa, qi morte Ôd ota alia non timuic fed innocentiâ fecû uoluit ferre, fmmo ideo Ghriftus Malacho refpondit dure,8ô negauit fe male locutu,ne iufte illefibi uidere tur feciffe. ideo etiâ refpondit, Caiphæ fe efle filiû dei,ô£ falfum teftimoniû ill o rû confutauit, ÔC tarnen uitâ fibi auferri permißt îmo uoluit,ut ita amp;nbsp;nos rem relinquamus^ ûiftitiam feruemus* ^^ecapitulemus italt;5,amp;: in fummâ ducamns,Hocpreceptum tune implemus, qn lion folû falfum teftimeniû non loqurmuc fed nec de aliquo dici uolumus audire aut pmittere(ficuc faciunC qui credunt uel adulatoribus,uel côfentiunt detraâoribus)ime» adhuc reus eft huius mandati, fi nô omni ftudio folicitus fît fias» tris iniuriamjinfamia, ignominiâcxcufare, tegerc,autfaltcmlï nô amplius poteft,extenuate,c5tradicereinfamâtibus,accuamp;n?s tibus,detrahentibus.ficenim fîbi uellet qutfi^ fieri. ÔC fie critfili^ us fpiritus dei,qui paracletus uocaf ,quia loquitur bona pro no bis, Sd dat teftimoniû fpiritui noftro bonû contr.a omnia tefti^ monia diaboli amp;nbsp;côfcientiæ.deindeutetiam doceat ignorâtes deum,dei(5 uolûtatem,moncat err3ntes,refiftat decipientibus, amp;nbsp;hçretids,acalijsmcntiû deceptoribu5,ut Apoftolus ait.lt;Çua re hocprçceptû requirit ueracem,iuft3,faliitarem,innoxiam,ô2 oinoiotam ftaternis offieijs deditamlingua, at«^ id ex intimo cordis fauore,hæc eft charitas,quæ nô agit perperam, nô emu^ latur.fgitur amp;,fi nô fît ncceffe confiteri facetdoti,fi fratrem non exeufaueris accufatûjfœdatû Eilfo teftimonio,oppreirum adula tione uel dctraâione ^ore côtentus,qd tu nonea feceris,certe co tam deo reus arguecis täinipi] filent^,maleociantis linguap.

R. P. MARTINI LVTHERll DE X. PRAECS, qnæ in hancfratris tui neccffitatem fernituté tibidataeft. At Turfus fî id feccriSjOmnia in te irriiiabiSjamp;: mox occidetis. Et id eftjquoddeus uult,utquantociusproptcvuerbûeiiiSjeniundo eqdatnur, occidamur, ôC corona iuftitiæ quantocitius acci^ piamus. Hæc eft ueca 86 fpiritualis huius præcepti intelligentia. _ CpRAECEPTVM IX. ET X.

(LNON CONCVPlSCES DOMVM PROXIMl. tui,nec defyderabis uxorem eius.nô fermim, non ancillam non bouem,non aUnum,nec omnia,quac illius fiint»

H/ec funt in fexto amp;: feptimo inclufa,quia fecundû expofiti oné Chrifti, ibidé prohibée ome defyderiû ÔC côciipifcen tia iixoris Sé rci proximi.nam qui nidetit niulieré ad coiv cupifcendûeam,iam moechatus eft cam in corde iuo. Deinde auaritiâ ctipiditatéadeo damnauit,ut ctiâ tunica dandâ iubc ret ei,qui palhû abftulcrit. Verû uidef meo iudicio iftis duobus præceptis prohiberi ipfefomeSjÔô inuincibilis cupiditas,ipfa in radix malarû cogitationû, ut fcilicct vi. 8C vi). intelligantur prohibiti côfenfus cordis,amp; fignû membroi«, uerbum oris, Ô2 opus corporis mali^hic uero etiâ ipfi primi motus una cum foi» mite,qui eft origo illo^.î^fam oportet nos ita purosfieri,anteg in regnû cœlopi: ueniamus,ut nec motus mali in nobisfintjUec ullusfomes ad malum inclinâSjfed perfefta lanitas corporis 62 animae, ab omni prorfus uitio, quod fane in bac uita non fiet, nec eft in poteftate noftra. (ßuis enim gloriabitur, fc mundum habere coivquis huncignem intimiflimû extinguetfeum Apo* ftolus clamet aduerfus hanc membrorum legemjSó legem pec* cati.Ideoç oculos,aures, omncsij fenfus intus amp;nbsp;foris cohibe* mus,ne regnet peccatû in nobis,led concupifeentia nullus cohi bercpotcft.rdco deniej deus mifericors ftatuir corpus noftrum in puluere redigcre,8d per ignem uniuerfalc incinerate,ut cófu* maf ome uitiû carnis noftræ petigné, adeo odit deus hancim* munditiâ.|t hinc feqiiitur,qi fola ifta duo funt pratcept3,quæ a nullo quantûlibet fando aliquo modo implenf. lt;Cæter.a omia implent,quia opus,uerbu, confenfum, fortitet opprimunt. fed hicmanent rei amp;pcccatores.quia nihil de iftis pccptisimple^it, cûfint infedi inuincibili côcupifcentia carnis amp;nbsp;rerû, ideo ornes

pris DECLAMATIVNCVLAE POPVLARËS peccant,86 egent gloria dci.ideo omes orant, Sanftificenir no* men tuum,fiatuoluntas tua,Dimittc nobis débita noftra. Ideo omnes defperant in meritis fuis,timoré fLiænnundiciæ,amp; con fidunt de mifericordia dei, ut fie beneplacitum ftet dei fuper tû mentes eum,8^ fperantes in mifericordia eius.

fTHincetiâ diflbluif concertatio ilia Scholafticorû doftorum, an ilia duo præcepta aliud prohibeant ^,vi.amp;: vij.item an fint diuerfa præcepta.ôi fruftralaborant,dum hæc duo de cordis in telligunt operibus,quæ nô polTunt negate in vi.amp; vrj.clTe pro hibita,acficeadc repetita,8ô fruftra pofita,hæc duo cum fint ea* demeum illis.nec poffunt dicerc,quodillic opus,hic uero cogi «atio,feu illic manus,hic cor prohibeant,quia Chriftus ipfe refî* ftit,qui ilia de utrolt;5 intelligendadocet.(lRcftat ergo ut apo* ftolûPaulû fequamur,qui illa duo in uno cóeludens dicit. Con aipifcentiâ nelciebâ peccatum,nifi lex diceret.Non concupifees Ro.vrj.Etlateibi profequif illo teneri ornes fandos, etiâ feipm ergo fomitis malô,amp;(ut fie dixerim) elTentialis feu caufalis im* puriras in nobis hicprohibef.qui ergo omia illa fuperiora fe pu tat implelTe,faite hic uidetfefcimundû,amp; egere fe Chrifti mun* dicia, pro fe oblata amp;nbsp;acceptata a deo pâtre mifericordiarum. dPorro iudæoJjï uel potius porcopz intelligcntia,indignior eft ut in præcepta hæcadmittaf.Dicuntem, qd vi.amp; vq.prohi* beaf opus folum,amp;: ix.acx. conatus exterior, amp;nbsp;indiciû operis manifeftû,quo modo amp;nbsp;apud luriftas conatus punif, ut fi quis rapcreinciperetfiliamalicuius,autpararetinfidiasuitæ alterius, pleditur capite. âc fie apud eos cogitariones ôi uerba funt libe* ta,plena dolo,amp; ira, amaritudine, amp;nbsp;omni (ut Chriftus ait) fpuratia,quiamundantidquoddeforis eft, intus autem plenû eft auaritia amp;: omni iniquitate. Ideo Synagoga eft illa mulier, proptet fœditatem fuam,dato libello repudij, dimifla eft.

llJiæc funt decé uerba(ut ait Mofes)in quibus prorfus orne mâ datû falutare côtinet,amp; licet poffint redigi in pauciora, rurfum diftribuiî pluriora,tn placuitdeo in denario numéro illa pone re,q eft numerus uniuerlîtatis,pfèfte(5 fummç,ut fient oïa olim cótingebant in figura, ita amp;nbsp;numerus ifte denarius præceptopî i^o afllimptus eft,ut figuraret omnium prçceptorum fumma.

R. P. MARTINI LVTHERII PE X, PRAECE^ multa gênera peccatoß;.fiquide nullö eft peccatö, nifi quod coll era prçceptû fir dei.Nefcio cm an côtèlTuns expédiât tot dÜFeteii tij s peccatorujii memonä onefare,amp; lacerdoté fatigare,ut func oiniflio amp;Lcômifljo.deindecorde,orc5Opcre,ii).qumlt;^ fenUis, iirj.l'ex opera mifericordiaî,v.fepté lacramcnra,vt.reptc peccata nio«alia,vii,fepté doua, viq.odo beatitudinesjx.noué aliéna peccata,x.decé pc€pta,xi.d.uodecun articuli fidei,xq.duodecin» frudus Ipûs,Vitra nçcfuntquatuor uirtutes Cardi. amp;nbsp;tres Theo logicæ.Irem peccata muta,peccata clamâtia in cœlii,amp; tandem peccata in Ipiritû (anftum. (Dbfecro quid prodeft ifta confufio, 6^ diftradio mentiscitahæc obferuancur, ut etiam neccflTariùm cxiftjmciitjnomiiiadiffcrentiaruni, amp;nbsp;diftinâionû numerate, ad perdendûfciliGet£cmpus,ad obtundendû confcflToréjad pet eurbandû feiplunijUt maiore cura,horum memoria laborct,$ contritionan mcditerur. Item ad alios etiam impcdieiidû. Cx ïgnorandadocétium ifte tumnltus confelTionûnatus eft, cum cófdTro debeat effê breuis amp;nbsp;aptajit cito poffit expedite utert^« SJgittir peccata mortalia primû acciptam’,quojt: numerus uis ét ex loan.Chryfo.fumptiis. Hic em feptégétes Cananeorum , Deut. vrj. exponit vii.uitia,moraliter uolens oia peccata fub qs cóprehendi,magis rationc numcrj feptenarij, qui eft uniucrfira ris fymbolû.q: proprietäre nominû. Siam alij raciunt ofto, alrj, noué,addentes, inobedientia nbsp;nbsp;uanagloria,turn alt) diuidens

tes marres in fihas,amp;' in Ipecics genera, tota in partes integrales Si fubiediuas,infinitft ex illis deduxerut, QC maria pcccatorum imerim nihil de præceptorum uera intçlligentia loHiciti. (Jjgitur no tm fepté Cunt peccata mortalia, nili uoluntaria diui* fione,non neceftaria rone uel authoritate,led poflhnt turn pan# ciora,tû plura eire,fecundu qd uaria tropologia in fcrjpturis oc currerit Vnde B. Aug,tn duo diuifitjfciiicet igne accefa ôè fuftbf ^id eft,amoré male accend.cnté,$ê timoré male humiliantem (1 Primû ttaeg mortale peccatû eit Superbia.uuae eft duplex, tx tcrior,quae in bonis corporalibus cftjnteriorjquçm bonis fpiri tualibus eft,iamp;^ ideo femper eft cótra primû mandatü.Qiiod pa tet,qanó haberealiû deû,hoc eft,in nullo ctfidcrc,placere,gau dere,deleftari,frui,^ in deo folo. At Cuf bia nûcin diuiti)s,nunc in uiribus,nunc in forma Qi ucftùu,nuncin potétia amp;nbsp;honore.

PTïS DECLAMAT!VNCVLAB POPVLARES nunc in nobtlicaiejcem intus in fapicntia, arre,ingenïo,iufticia iiirtnte,ùnâitatc cófidit,pbcet.Hxc boni creata co afto cokns qui foil deo debet.Siquidem fupbire duo importat.Primü,fibi placcre, fecundu alios faftidire, ideo indudituandgloriaintus, 4 fi erupat foras,eo pcior eft Jdeo fuperbus dû fibi alicuius boni cofcius eft,nóin illo dcu colic, aut gracias agens in eu refertglo nfîcando,fed ftat in feipfojdcleftatus fup fe,amp;: euanefcit in cogf tationibuSjtûc fimul aduertit eûgt;qui talia nô habet,qucm,cû fi* bi côparaueritjUecefTario faftidit,amp; tune dicit,fe effe aliquid, il* lu nihitf t iniplef illud Ro.i.dicentes fe fapientes ftulti fafti funt ica dicentes(fciliccc intus apud fe)fe iuftos,pulchros, diuites ôic. iniufti, fœdi, pauperes flifti funt. Apoc.iij, Diàs,quia diues fungt; amp;locuplcs,amp; nefeisquia pauper es,amp; mifcrabüis,8^ nudus, ÇSic italt;5 fuperbiæ fubllantia non eft,nifi ubi fcfc uiliori com* Paraueritjueliit defurfum ad infima dcfpicicns.

vJEcontrahuniilitatis fubftanti.a non eft,nifi ubi fcfe meliori c5 parauerit uelut furfum ad fumma fufpiciei^/î^tur quatuor pe* des habet fuperbia,pctukus ille,amp; craiTus uitulus,fcilicct.

rgnocantiamalifui, Scientia boni fui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rdei

Ignorantia boni alfen^^ Scieiitiamalialieni nbsp;Uuijpfim, l/Huius ^draxi contrafwbaliet qïuor pc3cs humilitatis,f«alicet» fgnorantia boni foi, Identia mali foi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Çdet

Hæceflcognitioucra lt;nbsp;(^orantia mali alicni, Scientiabonialieni ifoijplïuî thgitur non opuseft,utconfitearis,tepronum cflêadfoperbiâ Quia femper fomus foperbi omnes, nec ullus omni foperbia câ tet.Sed tantum,fi obedieris concupifcenti.-c cius,amp; confenferis uerbo,opéré ucl corde.Reliquum deo qucrendû,ocailto gémi tUjÔC côfeffîone abfcondita in cubieulo, utfofe per gratiâ foam malum illud radicis antiqiiæ deftruatljBïïZïu^ï eft de foperbia, quomodoprohibita fit fob primo prçcepto,eo qgt; initiû peccati fit foperbia feu quod idem cft, fnitium peccati apoftatare a deo,” Icilicet fibqpfi idolum fieri,fibi placeredn flt;’ipfo.deleâari,porius q in domino,acfic alienom deum colere in fcmetipfo,qiiod eft' grauiflîmû primû peccatû,licet nemo lit ex Adam qiiâdiu ui uimus,qui tiô aliqua ex parce hâc in fefo idolokcriâ agatjdco^

lt;^pcf fibi pœnitcndum ÔC gemcndum de fui placcntia, ^[Muncdeauaritiadicendû,Quæ cft cupiditas,radix æquc oîm malop£,fçcutidû Apoft.co q, uolentcs fieri diuites,incidût in la* queû diabolijSi muka defydcria inurilia,6^ nociua. Hoc uitiû fub duobus præccptis prohibefjmo ûib tribuSjfcilicet fub fepti# mo illo,Non furtû facies,Et ultimo. Non concupifccs rem pro ximi tui,Et fub primo. lt;tum cm fub feptimo pronibeaf ois tra* ftatio rei alienæ,ut diftum eft,amp; prçceptû quodlibct,ut diâum «tiâ eftjcft ita fpirituale,ut nô tantû opus amp;nbsp;ftuftû 6C folia QC ra* mos,id eftjopera, uerba,figna prohibeat,fed etiâ radicé Si. fuc* cum,id eftjcupiditatc ex qua talia Heniût,manifcftû cft, auaririâ fub furto prohibei'i,cû eadem fit radix amp;nbsp;furis Si auari,fcilicct eu piditas. Item eu fub ukimo prohibeaf ad literam côaipifcentia tei proximorû,manifeftû eft,ctiâ fontem Si caputhuius côcupi fcentiaeptohiberiinfpiritu.fcdhæceftauaritia.Idco oimpropri iirime,pltimû prçceptû hibet,ultimû ill ud Si uiuaciflîmû ©im i^iû,qd cum fenefeentibus iuuenefcit,ô6 cû morientibus uiuir^ dVe{c apoftolus Paulus Ephe, v.fuofenfu akius incedens,dicit Quod auarus fit idolorum féru u$,id eft,cukor,ac fie fub primo mandat© illud ponit,quod etiâ facit Baruch,iq.Qui argentum thefaurizant, amp;nbsp;aurum in quo confidunt hoies. EtPfal.lxxvij. in fpiritu dicit, Et feruierunt fculptilibus Canaan. Canaan cft ne gotiator,quop; fculptilia,quid aprius,q monetas,amp; numifma«’ ta,uafa aurea amp;nbsp;argentca,domus,8i;: alias poffelfionesfignifi# tant 7 Deniq? ideo in lege potiflimû prohibemur fabricate deos aureos amp;nbsp;argenteos. Mt prima idololatria populi in auro fada cft,fubaureo uitulo. fed Si maxiafimilitertempore Hicrobo* am fub uitulis aureis. Inde rede Apoftolus,aurû,idolum intel* lexit,auarum idolorû cukorem uocans, amp;nbsp;in Latino nô parua habent côfonantiâ aurû Si auarum, auri auro, auariauaro una tantû litera difFcrunt,utaurû ab ancre dici uideaf.Igitur Apofto lus idololatren auarû uocans,eoipfo l'atis exponir primû man* datûji^d cor hominis in folum deû confidere dcbeat.Nam co* demfenfu Si gulofos Si libidinofos dicit efle uentris cukorcs, quorû deus uenter eft,inquit.Terum iftofenfu omnia prîccepta .funr.in primo præcepro,tanq in capite fuo.Nam omne peccatû ^ft contemptus deijac per hoc ipfuni contra primû prxceptumgt;

PTIS^CLAMATIVNCVLAE POPVLARES 10 nec potcft aliquod præceptu lædi, nifi finiul 8^ primu lædatur, quod continet oinnia.quia dci iioluiitas in omnibus oftendit, amp;nbsp;pollponnur nollrac. acfjcdeus non colitur, imino alius pro éücolicur,propnctainen aiiaritiam contra illud pofuit Apofto lus, quia imaginibus ilia deleâatur auri amp;nbsp;argenti, multum fi* mills uerar idololarriæ. lt;ta?tera aucem non ita finiulachra, 6^ magines habent.Idco rcdciindo condudamus,quod nullus pu te uacatau3ritia,ficutdicitEfa.amp; Hicre.ümnesamaximoufij ad minimû fequuntur auaritiâ,bcatus qui minus.Idcirco fequi* tur banc inclina tionccorruptæ naturæ,omnes oportetgemerc corain deo, fed non nifi opus eins internum uel externû confia teri coram Gicerdote.Et qui diceret fe uacuû effe cupiditate,ma:* gna cette fiiperbia fibi arrogaret fummâ puritatis perfedionem Ideo beati qui lugent,quoniam lugendi materiam habentinfel pfisjfuper feipfoSjUt dominus dixit ad mulicres fequentcs. ’(^eitium mortale peccatiueft luxuria, cuius (pecies (âtis diftae funtfub lexto præcepto,Non mœchabeiis.amp; nulli dubiûjquiii illuc pertineat,ideo ludicaffe id fufficiat.

^((^artum,Çuila,foror,immo irritamentû,amp; procus, 8lt;^ mio nTfterluxuriæTi^^ Ethnicus dicit,Sine Cerere amp;nbsp;Baccho fri« get Venus.Hoc inriiim Apoftoliis Phil.iij.fub primo mandhto locat,dicens, Quorum deus uenter eft.Idem Ro.xvi.fàcit. Hu« iufmodi non Chrifto,fed uentri fuo feruiunt.Poteft autem fim pliciter fub fexto præcepto poni.quia ubi libido prohibetur,ibi ccrte amp;nbsp;omnis occafio ôC fomentum libidinis prohibetur.Intec omnia autem fomenta libidinis, maximûôô fortiffimû eftgu« la,cuius ratio eft,quia internum,cætera ut afpedus,colloquium auditus,taaus,funt externa. Gula autem inflatuenas,amp;prouo cat totum corpus ad libidinem. Nam amp;nbsp;gentilis Plinius dicit,li bidinem portentolam fequi poftebrietatem.BtB.Hiero.ad Eu ftoch. amp;nbsp;alias dicit,nihil ita mouerelibidinem, ficutcibum,in« digeftû.ideo gulofus,iiolens fetraditin hbidinem.Sicetiam 81 otium,amp; pigritia,fomnolentia,ftrati mollitudo, omniaq; alia libidinis mancipia, prohibita fine dubio intelligendû eft ibidé. Et nifi gulofus ftatim occupetur labore multo, inuifta capietuc libidine. 8^ titillatione.Vnde B.Hiero. Venter mero arftuans ci« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

nacuralis f^umagulæ,GcHimus naturale ignis, ôé fpuma noui^ ter infufi uini,amp; bullitio feruoris aquæ,Quia hçc prohibere po teftnifi fumnia uiolentia Qui ergo præcipit caftiratemjfine du bio Si mediacaftitatis prçcipit,ut fobrietaté,uigili3,laborc,ora tionéleéhonem,meditationem,ftudiû, officiû in proximum, frigus,æftum, pauperié ô^c^Iic ramen notandû, de uomitu multi lïbi maiorem confcientia faciunt, de ipfa fufFnfîoue ebrietate,ficut multi magis pollutionc noflurnâ, q iplam cau^ fam eius,cogitatiôes,crapulaf(5 pondérant. Sed certc uomitus non eft res mala, nec peccatû unlt;ç, cum uel fiat inuito, uel cum dolore. Idcirco non folû fugiendus,fed etiâ quærendus eft nos« mitus ebrijs.utEccle.xxxi.Si coaâus fueris multum bibere, fur^ ge 8^ uome,amp; retfigerabit te,amp; non adducescorpori tuo in fie mitaté.Hocconfiliû fapientis acceptandû eft,Si non fine ratio«« ne. Quia inquit,refrigerabit te,id eft,alleuiabit.Valet em ilia exo neratio,ut no ita inflentur uene, amp;nbsp;furgat pruritus carnis, dum focilius digeritur,quod minus remanet. Melius eft enim uomi«« tu euaderelibidinem'quam oppletione fubirelibidinem.

^(Secundo, quia infirmitris corporis uitatur,ut læfio capitis,8i omniû fenfuum QC uirium. Quisaût non maius peccatû putet, totû corpus lædi fufftifione 80 retentione,«^ uomitu ab co peri«« culo liberaric'vitam enim abbreuiare maius malum eft çj uome re.immo uomere, nullû malum, fed rcplefle te 8i ingurgitaffe, ut uomitu egeas,malû eftCJÎt utinâfub præcepto,omnes ebrq amp;nbsp;fuffufi uomere cogerentur, fpero tâdem horrerent ebrietaté dum feirent fe feito oportere uomere quod biberét.q^ 8i mo« do cogantur mingere, 0^ uentrem foluere, nihil tame moucn€ cxinde.djÇuod aûtfcriptura aliquâdo uomitu reprchendir,Ht canis reuerfusad uomitum,8ô Efa. Menfæ replete uomitu,intel ligitur de uomitu boni,8^ (alucaris uerbi,quod retinere debuit QTertio,Siuenenumaut aliud noxium aliquod bibens,finc peccato uomitjCur cum peccato uomit,qui uinum,autpotum alium ita bibit,ut ueneno fimile nocumentû inférât: Igirur con feientiaeft habenda in fundendo,nô effiindendo, cum ibi mul tis malis feruiatur contra præceptum dci,hic uero multis bonis contra nullum,immo pro præcepto dei.

PTIS D'ECLAMATtVNCVLAE POPVLARE8 Cita riiortàîia.Siqnidcm nee ipfa gula feniper eftpeccannn mor ^esimnio raio,nifj fn ufiu tDCuintü mortale,eft tra, q fan’s fub qnto ßcepto eft declarata (fSextum,iniiidia,quæ non debuit difttngui ab ira,cû fit nihil, lîifi iniieterata ira,ficut B. Augu.in régula, Mc ira crefeat in odiu èC trabé taciat de feftuca. Nam ira eft reces uirgiila.lnuidia eft ar boramp;trabsmagna.fgtturamp;hæcfiib quinto prÆcepto eft au; tbontate loan. Apoftoli,Qui oditfratrem fuum,homicida eft. QSeptimûeft,acidia,quæ eft toediû boni, pigritia JcKtcP;« Græ« Cc,quæ eftduplex.una in cultu illo figuratiua dei 8ë exteriori,uc funt,e jclefiâ uiritare„uerbu audire,orare,legere mcditari,canta re,amp; ficeftprohibitû uitifi fub tertio mandaro, Sabbato fanfti^ fices,ut fans patet.IjÀlia eft fubtilior interior in totOj^ omi gencre feruitutis dei. Et fie eft nihil aliud, nifi inceptæ iuftitiæ fp duàa,amp; proficiendi ncgligétia,ftare inuia dei,tepelcere,fecuru fieri,timoré dei remitterc.B}e guitio hypocritarû,tota feriptura kaquif.Hæc cm facit iuftitiarios fccuros,ante quorü oculos non eft timor dci.ôô auferunt indicia dei a facie eoru. Horû fiunt no uifttnia pciora prioribus,quia inuentt diabolus domû eorû or^ tiatâjlcd uacanté amp;nbsp;fecurâ,ideo ingreffi habitant ibi. d) horribi kucrbû ni: .is,quod habitant ibi,quinindurantur,quieiultiîo di funt poft inceptam iuftitiam,longe magis quam prius, ut ex perientia uidemus, quô nihil mouenf ad omnia quæ audiunt fc non tangi credût fafti funt uere progenies ujperarû, palea igni in exttnguibili præparata.COgitur hoc uitiû fub omni præ eeptoeomprehcnditur,cum in quolibet fit profitiendum. Sed nefeio an lit confitendum.Credo quod non,quiaeft fpiritualij defednsjdeo f^qui folus ibi mederi poteft,aperiendus,^V ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ll^eceni præceptorum finis.

TFRARVm P te C ’ F t SS O R i, FRATRI MAU# tino Luther,ordinisHeremitarum,FraterSilucfter de Frierio,ordinis 1 rædicatorum, facri Palatij apuftoaaMagirter . tal. nbsp;nbsp;nbsp;,---——

ALVVM teeffeoptarim,MartineChariflîme« Cum refolutione cuarum poritionû, etiam tuam refpôfionem ad noftrum Dialogum excepi. Qua fi nbsp;nbsp;nbsp;acriter 8i. quidem artificiofiflime ta^

’ gas, item etiam pungas, 8i. quanta dam fieri jpo* tuit eloqucntia ôèuidehoneftarequæficris, quia tarnen tuum

IpiritumPontificifcfubrjcientem primo oculorum conieâu io cundiffime uidi, necnon condufionem quam hærcticam nota ram,reuocatamjCor mcum adeo in tcdilatatum eft, amp;nbsp;amoris dulccdinecómolitum,ut aliud exturbarc me deinde potueric nihil,cum tarnen hinc me in ea quae ad me dedifti, totum con* tulifrem,quæ in me amp;nbsp;in mea difta, tela adegeris, amp;nbsp;quanta la* tenter arte,tantu fum minatus, ut in me expleri miraculum ne* qucat,adeo utcum omni fis arte Qi. coloreKhetoris ufus,ipfani quo$ artem hac arte cælare uolueris, ut te aftrueres nolle in lo* quendo mcis artibus uti,cu poflcs.Immo aliquado me effinxi* fti inepte.ne perfcâus fiftor haberi pofles, fed mifla fint eiufmo di.IPicamus uero quod cu dida mea utcutj momorderis öó pu pugeriSjin me tarnen omnia pene tua tela coniurant,me petut. Et quidem contorquente non Thcologia, no Philofophia,fed praepolita Qi aftutijs aflueta Rhetorica,quæ uerba multu,uerita temparum curat, modo populäres auresinfleftat. fa propter CÛ longe plura in me quam in mea difta,fpicul3 ieceris,nuncea quæ in me,propediem uero ea qua: in mea dida,iacula uibraftj amp;nbsp;contorfifti, ueritatis munimine ceu feuto tedus reijeiam, eo uel maxime quod uehementer exoptem fpeculatiue duntaxat tecum agere,quod equidem mox aggrediar quam primu S.ex commentarijs illis in quibus me fubmcrfifti, emerfcro.lta uero optarim hæc mea dida capias, utrum in fpiritu fuperbiæ uel ira cundia?,fed exculationis potius ædita, Qi plerunuj etiâ ioci gra tia,falua femp eminente feientiæ Chrifti charitate, quæ uifa tua ad Pontificem humilitate item Qi obferuantia(modo non fin* gas)nuper in te,mea ex mente pullullauit.tj^um enini meii uellc fit Pontificis(ut par eft) fi Pontifici conicntis attp communiais, itidem tecum facia necefle eft, quanc^ thetorice bellum ingens. fakia(ut dixi)charitate,mihi tecum fit. Igitur ut prætermiffis ex* ordijs re ipla exordiar. t N piimis me taxabas, quod nofter ad

te; Dialogos fuperciliofus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;traflarâ too prolixo (ne tuis u«

bis ufus dicani uerbofiffimo)pcne cötinue in me impingis, qd bili amp;nbsp;effrenata cholera afFeftus excanduerim, qood cp iufte ÔC nieriro id agas,ex his paucis accipe, Ego enim quan^ urbis ÔC orbis domini noftri fpontaneo monere inqoifitor, ac perindc fine ordinario fiue delegato iurejnfpeftantibos ad fidem iudex ad te refponfa dedi, nö propter te tantum, quin potins proptec alios uel maxime rudiores, in quibus tuns fermo fcnfim ut cans cerferpebatjiionfecus quamcótraDonatumautFauftum aut Manicheum.Adeo tuauerbaRomanam Ecclefia, item amp;nbsp;Ro? manum Pontificem in primis omnium iudicio grauiter impe tebant,acfi talia in lucem dediircs,quafi mox ad Bohœmos co migraturus,aut magnum aliquodac latens adhucCcifma pro* palaturus.Ea propter ftimuli ac claui tui, fimpliciugratia amp;nbsp;uni ucrfipopuliChriftiani,nonautemtepropterretundendosexi* ftimarim.Et nihil eo minus cum non ex bili amp;nbsp;choleræ feruo* re(ut aftruis)fed dei zelo in primis,tuendæ ueritatis gratia,ac demu interuentu fidelicacis Romano Pontifici iure iurando tuli,ad te breuiffimu dialogu ædidiffem, in primis eum difcu* tiendupereos,adquosattinet,curaui,nefortegrauiusqua par erat,te inipetiuiflcm. Addequod tui ordinis nomen, cuimeo amp;nbsp;oim iudicio plurimu dedecoris eras allaturus(utin«â aûr faxit deus f;ill3r)fubticui,quod utiqj fi colerico humoreefFerbuiiFem (ut fcribis)non eiïeciflem. Denicj ubi per uiros graues probata funt mea,in lucem dedi ♦ C^uid ergo maliuolentiæ uel (ut ita df* cam)excandefccris choleræ toties me arguis, qui nihil non dif? cufliimjnon probatum,non laudatu prius,extulerim. Tu nero qui uis ut Ghriftû in te détonante audiamus, uide moderte, tß humiliter,cß caritatiue, reueréterMagirtro facri Palatij fcri* pferis,qui ad me dehonertandum ex fententia, amp;nbsp;ex compara* tione, quanta potuirti arte calliditate, mendatio ufus, tandem cum nihil tibi ultraeuomédum fupereifet, cóminatus es, quod me in pofterum tanta modertia non excipies(te enim ais,cohi* buirti(nifi armatior me in harenam contulero. Et quidem inte tim quia de armis 'fermo fe intulit, in harenam his telis inftru* ftus defcendam,deo duce comité ueritate, quod nifi te omi* umindicio rtrauero,öd demouftraro (quod tarnen Thcologi?

rc diftnm nolofdcmonftraucro ïnquam,qiiod tua dida hïctc^ Itincotnplicant iiolo uiuere.fed de his nunc fatis.

QjPeinde nero toto pene libello tuo irriferis, quod nihil probe quod cum Thoma mconudis uerbis utar. Quod quam iuftc fadaSjCunftis mea intuentibus liquet,quippc qui amp;nbsp;in exordio in cake Dialogi,apeniffïme docui,me nihil aliud tunc cfFicc reuoluifle,nifipofitiones contra tuas pofitiones in publicum afferrc,fimul ut cauerc didicifTent fimpliccs, tuas falfitates, 86 a tc tua fundamenta extorquerem, qui itidem nudas tuas pofiti^ ones nobis intuleras, amp;nbsp;adeo amphibologicas, ut perplures in earum pleriscç nihil nifi præfumptioncm amp;nbsp;audaciamamp;eiuf# modi intueri poiTent.Hoc ante ex parte feci, quia nullus eft tam infanus,qui noftra conférât cuis, 86 non pr«ferat,Itcm etiam tu in probationem tuorum, maximam farraginem cedidifti, in qua liquet quid ualeas uere,8i quid tecum,in qua etiam diuina doquiacopiofiffimequidem,fed tarnen more dedamatorio citas,8ó adeo fapienter,ut pene nihil propofito 8i inftituto tuo attineat.Scd necj iilud miraculo afcripferim, quippe qui me 82 Thomaftros (ut tuo utar irriforio uocabulo) 82 Thoma ipfum irrideas 82 crimineris, quod diftinâionibus aflueti, his crcbro inirnur. O magnum Thomiftarum dêdecus.Immo maxima gloriam. Tu enim qui tua doftrina mundum te innouaturum putas, 82 euerlurum antiquorum monimenta, dum fcripturas indiftinfte intelligis, quafi nihil æquiuocationis aut analogiæ contineant, conlequenter autcm confufe intelligas, 82 fcribas, 82 doceaSjUeceiTeeft. (^odutiqjifta tua magna farrago pro* barit,in qua tuis di dis ita cohærent tua quæ citas tcftimonia,fî* cut cams 82 fimiain culeo, tibiqj propterea ucrum eftillud fo* phifma, nihil 82 chimera litigant in facco tuæ fcilicet confufae farraginis.Iterwm autem atlt;ÿ iterum 82 ad naufcam repetis, qd fim uereThomifta 82 Ariftotelicus, 82 quod præter Thomam nilail mea uerba rcdolcant, quod cquidem quando ad te fcripfi oportunum 82fatis mihi fuifle aftruxcrim,ad tibi in malediftis contradicendum.Vil'urus es autem eueftigio, an ego quolt;5 82 forte longe melius quam tu,manum ferulæ rubduxcrim,82 an fim parus Thomiftauel luriftaaut Canonifta autPaulifta aut c^tefophifta,quanquam etiam ß diùum Thomam folum fa*

fhili'ânternoiiiffcm, non plus afcrîberemprobrOj quod me Si quidem ueriffimeThomiftamuocitas, quam caecuspiius dein deluminc decoratusa Chriftojpharifeoiuni malcdiâionem Bfcripferit,qua pharifeijoannc Euangelifta tcfte,ei maledixerAc dtcentes.Tu difapuluseiusfîs,id cft,Iefu Chriftt. lt;J) malcdiâio* nem Si obprobrium fingulare, effe difdpuluin Ch rift i, aut etiä dial Thomæ,cuius doftrina uelis nolis per Ecclefiam Rom ana cribrata eft Si probrata, non quafi canonica, fed tanquam mo^ tibus Si fidei catholicæ conformis. Si quam fummus Pontifex ïnnocentius, excepta feriptura canonica, doârinæ fandorum omnium antefertdiCiens.Huius fandi dodoris fapientia præ caî teris, excepta canonica, habet proprietärem uerborö, modum dicendorum,ueritatcm fententiarum,ita ut nunquam qui cum tenuit,inueniatur a tramite ueritatis deiiiafle, Si qui eum impu gnauitjfemper fuit de ueritatefufpedus.C^iid ergo contra Tho Biam faciunt præfumptuoforum Si fciolorum latratusfVidc an tuus ordoperitiotem autfandioremhabuerit, quem fequai= ris,aim magnus Bifarion eleganter erudauerit,diuum Thomâ inter fandos dodiffimum, inter dodos fandiffimum. immo tefteueritate,quæ Chriftus eft,bcnefcripferit,^ifi forte mihi Au guftinus obijciatur, fed oporteret prius ueftra iurgia fopiri. Tu nero poftergato non Thoma modo,fed dodore alio quolibet • quantauis fanditate præpolleat,ad probandum quod Romaic nus Pontifex decernendo de fide Si moribus, poflît errarc,in# niteris baculo harundineo, tuam mnnum terebraturo, fcilicet AbbatiSiculo,niro olim rcbelliSifcifmatico,qui in Bafilea, ubibafilifcus punu!auit,pilenm iniquitatis emerueritjqui etiam quemadmodum Sathanas in omni fuo opere,fuam antiquam fuperbiamredolet,itaSiipfeinomnifuadodrina redolet fuiî nm fcifma,ex qua re cogitur interdum ineptias docere, cum fe^ cum«onhabeatucritatcm,quæ etiam a te inhac re, in tuam-tuique ordinis ignominiam proferipra cft.l^empe air,qnod PontificeMaxinio Si concilio defide diffidentibuSjciftandum eftet, cuius rationes effent meliores. C) irrefragabilem uirum, aii inniteris irrifo diuo Thoma in rc tantimomenti,apnd que lEcclefiatp infiifFicienter inftitutam dixeris, quippe cum eue^ 'liitepofl'itlitigium,quodEcclefia terminate non poffit. (Çuis

cnim interPontificem 9^ côcilium iudicabit, utræ rationes fint potioresf nifi aut idé fitiudex in caiifa propria, aut infidèles uel ecclefiam uniuerfalem iudicem tum tuo Siculo facias, ac perin# de ab extremis terræ omnes uetiilas cóuocemus ne illæ define apud qnas eft liera fides.Sed quia eiufmodi ad alium tradatum attinent, mifla fint, Adij'cis Si Gerfonem in tui munimen, qui Si ipfe de poteftate Pontificis peffime fenfit Si fcripfit,non moi* do apud Thomam lumen mundi,fedapud Doftores tui ordw nis Si apud Canones. Hij Dodorelli cum te faciant de Roma« naEcclefia fuperbefentire,Simulti alrj quiæquo animo non fe runt earn efle caput Ecclefiarum,funt tibi Martine frater, multo rum erratuum caufa. Quid autem mirum quod Thomam nitgt; hilipendas,cû Si Ariftotelem ipfum,quern tota natura(ut ita di xerim)miratur,Si cuius ueritate,Boetio tefte nihil clarius. Si in cuius dodrina fine in Logicis,fine in Phyficis,fine in MoralibuS hadenus nulla fit inuenta falfitas, præter id quod non certe fed eodem tefte dubitaciue de mûdi æternitate fenfit,tu adeo de ho neftaSjUt tuis deberes uerbis erubefeere. Reliquum eft ergo, ut te authorequafi altero Archita uelPlatone aut Pythagora,non Thomam modo aut Ariftotelem,fed Dodorum omnium qui celebrantur,cum afcriptorum cœleftibus tum etiam no afcripto rum fcripta in melius commutemus, quafi nefcrj return incotv fyderate fcripferint,Si Pontifices inaniter indulferint uenias.Oc currit nuc didum illud tuum,quo me cum fcriptis diuæ Puden tianæ,autegregij martyris Sebaftiani irrides, quafi ego hijs uul gi opinionibus fim probaturus,quod ecclefia per uenias conce datanimaru liberationem a purgatorio. Non citabo antra uel rriptaSjfed authores tales,quos fi negabis, negaberis Si damna bcris. Quam uero tu Tub ci liter probaueris tua, per clementiam citata,propediem uidebis,illud tarnen non filebo modo,quod reuera egregius apparuifti Canonifta, Si qui omnium fando«’ rum dodrinas afpernaris,inæftimabilem Si imméfam molem in glolTula Si quidem male intelleda fundafti.Sed ut dimittam Thomam,8i ad propria raecóuertam, crebro me adulatorem uocas,quod quidem purgare erubefco,tibi ramen aliorum gra tia refponderim,quod ea quæ de Pontifice Max.fcripfi,minora Jiint uirtutibus eins perfonalibus. Cum autem uetu protulerinj

(teftc Clcto amp;nbsp;Popnlo Romano ac toto pene orbc)qua temer» täte de intentione mea iudicareprxfumisr Quin amp;nbsp;partes me* as egijfi te impcterem.PontificcmjCui fidem ex Chriftiana rcli* gione,8d ex proprio iuceiurando debeo,rcieci. An non æque li cet mihi cû ueritatc ad defenfionem laudare Pontificem,quem tu quantum ad te attinet,grauiter fœdaftijficut 8!. tibi cum falfi* tatebene maledicerefln qua re omnium quos unquam legerim palmâ triumphum^ reportas.(ßuid autem dias per Germania am tuam id did fdlicetjquod adulatorie docuerim,refpondeo me tibi illud non credere,fed potius quod mca feripta amp;nbsp;in hac re amp;nbsp;in alijs, maiori honori amp;nbsp;reuerctiæ in Germania funt qua tua, öC forte quam effe poffint .probauerim ifta facilimc 8^ de meis in fphera,ac thetoricis commentarijs, amp;nbsp;de aurea rofa,8£ Sylueftrina, amp;nbsp;epithomate Capreoli quod Lipfis ex legato pu* blicelegitutjUt accept, amp;nbsp;de alijs,nifi timerem quod fuperbutn autuanumme acclamares.Video autem nunc teiterum quere* lis agere,?quod te Pontifici inuidiofum cfFiciam. Sed utinä tua fcripta,amp; tuum aliquid quod taceo, nö te Pontifici tantum fed uniuerfo orbi Chriftiano infenfum fccerint.igo enim meo mo te fi ucre amp;nbsp;humiliter fenferis,pro uiribus te iuuabo.nec uana la quor.Ingentem ignem palearum folliculis concitafti,^ modo dicis quod filendo te eripere hinc nequeas. V tinam tefineres er« pere bonis amp;nbsp;dulcibus uerbis,fed quod deterius dixerim,ad pii orem cxcufationem noua euomis amp;nbsp;falla Sé fcandalora,quibus tarnen niueum feutum apponis,quafi non affertiue fed difputa tiue loquaris,ac ft leue Sé non graue peccitum fit, talia ex dubie täte difputare, Sé deinde te ad ftiturum cócilium quafi ad fingu larc præfidium reducere, quod te tuus illc fcifmaticus forte do* cuerit. Mcc tarnen interim uolo Romanorum me fcelerum palt; tronum uocites,ut interrogando minaris,fed magis fi libet Ro tnanæ doftrinæ non patronum quidem, fed profeflbr eft ma* gis,amp; pro uiribus defenforem.Sed ut Dialogum noftrum pro fequamur,fcribis te nefdre an alium in Italia Sé alium in Germa niahabeamus Thomam,quodfcilicetegodiirentiamab hijs qui funt in Germania meis. Jed hacin re haud tibi crediderim, quippe qui puto quod alios æque ut me falfc cites, Sé ficut no* ftra ira Sé aliéna praue intelligas, fine ingeniû Que alfeâutn cia*

fix caufampatarîm,ôJ qnç te reftcintelligcrcînfîdin neqnîSjirt obliquû detorques, l(c iie me ad auras loqui putes, uerbi caufa unum aliquid in medium deducam. Reuolueoro diligentius fl lubentjUerba mea,8^ diligenter aduerte,an ex ijs haben poflit quod pauperifineueniali peccato eleemofyna negari nô poflîc ncmihtfalfo afcribis, in qua regrâdi ucrboiitatemeinfcqueris, cum uon Syluefter fed Martinus illud fomniarit.Si me intellexi fti ,qui illud ne cogitaui quidem, cur contra me tot mendada conuoluistli uero me non intellexiftidngenio fobrioreleftioni amp;nbsp;ftudio te addice. Impingis quo($ in me mirabiliter amp;nbsp;de phi largiria deambitu dignttatum,quod cius rei gratia adulato rrjs uerbis applaudam, Ad quæ aliud nihil dixerim, nifiquod mei cordis lécretatu forte cxploratiora tenes, quam iplètene^ am, Si tarnen de dignitatibus agitur, feio mc iuuenem Epifco^ patum cum fexcentum aureis reiecifle, forte autem ex feneftutc delirus, aliquando potero a meo iufhtuto quod quadragintaa» fepteni annis amp;nbsp;eo aniplius in uita regulari militate tenui,molä« line defledi. Sed necoff cium ipl’um, quod domini noftri mu^ Here prolêquor.nie aut quæfiuifTe aut appetiuifle feito, fed tan:« tum gratias egifle. Brcui autem fi aduixero, me tibi 8^ mundo olleni'urum dixerim.quod in medijs globis flammarum, cum deliciarum amp;nbsp;dtuitiarum,tumetiam dignitatum amp;nbsp;illecebraru nelt;ÿ tartus fum neq? afflatus.ru uero ais,quod Chriftum in m« loquentem non audis,fed neq? ego uocemeius audio in teprtE ter unam qua te Poiitifici proftrauifti. Sed aliud quiddam in tc mihi garrit, unde aut in neutro noftrum Chriftus loquitur, aut alter furdus uel obaudiens eft. lt;|)remus Chriftum, ut iermones «ius intonemus. Scribis autem me ex fuggeftione loqui deda* mantiii uenias eorumq? me exhibere patronum. Sed qua Ion* ge in hoc quoc^ a ueritate aberres,nouit omnium prælcius De* iis,cum ne uerbo quidem neapicibus dixerim,quicq a quouis corum excepcrim,uiuit dominus,quin eos a principio, Mino* tiftas putarim, Ad id uero quod me IvTrefi I. onatillarum no* tas,cum dixero aquofitdilpofitio ad Deigratiamrcquifita po teris uerum ferre iudicium,nunc uero,te ante completum(ut a* id n t)cu angeliu m ,con fignafti.

dico intern me nefcîrc cum qua, credere autetn quod com Ro* mana,cum ex iciipuseiusmihimeafcntentiaflnat, cu uero de* cifa res fucrit,fdam cu qua.Iiiterim autem eredam cû ducenrifTc xagintafex doâoribns,quorum nonnulli funt ordinis tu,teau tern cum tuo olim fdfmacico relinqu3m,crediturum ut placet. AdiiciSjUtnilodiofum dimittas amp;nbsp;deReuchlino,qfi ordoPræ^ dicatorum ilium infequatur, Qi- no uniuerfiras Parifiana Qi Co Ionien. amp;nbsp;cæceræ, quis aucem cum tueatur ueritas, an Hebræi, an Chry foftomus.an utriej, nefeio, unum tame fcio,quod offï da mea quæ funt uiri iufti mifericordis,ignoras.

4fcribis quolt;5 mihi quod Entellum me eiTe effinxerim, cum go Dareta tantum,amp; hoegratia oftentationis uirium, Qi pros’ uocationis in pugnam,nominarim.Nunc autem tibi illud Hie ronymi ad Aug.dico,memcnto daretis amp;nbsp;Entclli.Entellum ae* täte grauem,iuucnta leuis Dares in tuna rifit, ftatim poenas da* turus.Scribis poftremo me pro uoto meo faailtatem baptizan di te affumere,amp; quæcun^ animo meo infederint,nomina im ponendi. Sed reuera nomen tuum proprium ego nun^ extu* li,efFerunt uero illud paiTim tui ordinis patres.Sunt ^pluraalia quæ in me tela contorques Martine, fed iam animus indigna* tur has res fordidas euoluere, præfertim cum no amaro animo fed plcralt;5 ioco, plurima inter excufandu protulerim. Interim me accingam ad dida tua quam plurima explodenda, oro an* tern te,fi Chriftom amas,ne plus fapias quam oportet,fed ad fo brietatem, Qi quam ccepifti uiam perambules iugiter Qi perfe* uerantur. Quod fi feceris, puto quod etiam in me fis auditurus Chriftumloquentem,0i forte Sylueftro quern nunc horrcs,tuC amicum fideliorem habiturus es neminem, QVale.