Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

MVM PER DES. ERASMVM ROTERODAMVM, MOX PER Sig.Gelenium,deinde per alios eruditos uîros diligenter caftigata:nunc ue^ rdpoftremùm per loannem Cofterium,adpluriumantiquorum codicum collation?, plus bis mille erroribus fublatis,præter intègres uerfus pluribus locis defideratosjquosnuncadiecit:ita emendata,ut fuperioribus editioni# busjubicun^ gentium euulgatis,longe præftare acquus leélor, fi uel unicum tantum librumi cum îùperioribus im^î

Quæ fînguh’s tomiscontineantur,cum catalogus eorumpoftuitam D» Ambrofîi fuccedens, tum cpiftolæ Erafini cuilibet {cdi'oni feorftim praess miÏÏæ docebunt»

Brugi's PræpofîtOjtotius Flandn'æ Cancdlariojccclefiæ metropo litanæ Bifuntiæ in Burgundia fupremo Decano,ac confiliano Cæfareæ Maieftatis, loan* nesCofterius s»p«d»

V O TIE N s mecum reputo,uir ornatifsimeac nobi Ii(sime,quac fuerit ueterum lcriptorum infignis at^ incomparabilis eruditio, toties non poflum no de* plorarefupenorum temporum infelicitatemn'n qui bus prgclarifsima ilia mûdi lumina per quorundam imperitiamactemeritatem tanquam crafsiorinebu la caliginelt;çitaobduda funt,utrari,imofercnulli fint,no folum mediocritergt;fed infigniter quoçp eru* _______ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diti,qui non in eorum ledione cæcutiant, amp;nbsp;fuipen fo pendulotp gradu,uelint,nolint, incedere compellâtur. Ea uero res quàm fît grauis 80 odioià,iciunt r),qui in illis non ociofe necp ofcitâter ueriâti funt: cum iùbinde in dénias amp;nbsp;Cimmerias ( ut aiunt ) tenebras, unde explicateic nequeant,immergantur:ièntiuntcp pro auro obrizo plumbum,pro lediisi* mis gemmis non nifiuitrum eiTefuppofitum. Ira enim natura comparatum uidemusjut optima quaccß facilius frequentnisi:^ corrumpantur,qua'm ut ea quae deprauata funt,corrigantur: nihil^ præterea eile,quod no temporum uetuftate, fi induftria defit, exoleicat. Quid enim eft in r«bus humants tam purum ac integrum,quod non fitu,fqualore,corruptela,acrugine confuma* tur,fi non repurgandi ftudium adhibitum fueritC Syluefcunt agri,fi cultoris ceftauerint manus:uitis facile reddetur effccta,nifi luxuriantes pampini uini ton's falce putentur : quin amp;nbsp;homo ipfe illuuie ac fitu periturus eft, fi emun* dandi fin induftria defit Jd quod etiam in libris ufu uenire necefle cft,imó ne fcioan hic frequentius quàm in caeteris rebus:propterca quod hi tanqua pu* blice' proftituti, dodorum fimul ôi. indodorum iudicio ac uoluntati expo* fid fint, à quibus, potifsimum uero ab impends, quorum eft faepenumero magna Sóintoleranda temeritas atq^ audacia,multorû clarifsima monumen ta indignifsimè funt corrupta:auulfae à fe inuicem ftntentiae, tanquam à cor pore membra,amp; in eum locum ubi non debent,reiedac,uerfus nonnunqua multi omifsi,mutata faepius uerba,8c fublads bonis pefiima fubftituta:duqp infcidam fiiam confiteri nolunt, imperidac fuac multos faciunt eifc haeredes; Id porro uno atqp altero exemplo oculis hie fiibrjcere uolo ♦ Libro De Helia amp;nbsp;ieiunio,capite decimo,ita legunt libri excufi,Non nos uelut quadam im* pietate operiamus:uerum andqui codices longe aliter, Non nos uelut quo* dam peripetafmate operiamus.Habet eandem uocem libro tertio Hexaemc ronjpdmo capite Jn comentario Pfalmi centefimi decimiodaui,côcione de*

cnTianona,ConcIuditur fœmina,cùm fit pmculum matndsîuetctes hoc mo do, Concluditur fccmi'na, cdm fit peridrome matricis, Dcnicp libro De ui* duis,Docet Anna quales deccat efîè uiduas, quæ immaturo mariti obitu de ftituta,maturæ tarnen à deo remuneradonem laudi's inuenit» In antiquis uc^ rd exctnplaribus ita repen',maturse tarnen adon'am laudis inuenit. Ita nimb rum^lciolus quifpiamjreiedis Græds uocibus, Latinas quas uoleba^fubiei! cit.Longum foret, fortaßis etiam fuperuacaneum, fi hic alia quoçp adferjs re uelim,quæ non folum uoces perperâ immutatas elïè oftendant, fed etiam autoris fententiam provfusobfcüram amp;nbsp;inexplicabilem cômonftrent, quæ ftudiofus amp;nbsp;candidus ledor facile deprehêdet. Igitur cüm ad ea quæ uel fcri ptorurrtctrore, udquorundamimprobitate corruptafunt,non debeamus côniuere,multo ucrd minus ftulta contentione defendere: nemo non uidet, quàm egregiam,utilem,fandamfß opcram nauent,quamc^ pukhrè de re lite 'rariamercanturij,quihuicmorbo remedium adferre conantur:præfertim hoc fcciilo, ut erudito, ita fane contentiofo fadiofoep, quando ueterum do^ dorum feripta fummo ftudio excutienda funt: quod ab his tanquam ab for tifsimis exercitatifsimis ducibus tela petenda fint, quibus nos contra cos dcfendamus,qui diro fceleftoip confilio Chriftianæ religioni ceu bcllum de nunciaiïè,K5d^töAza^ê/// uelIeuidentur.Magnumigitur,utdicerecceperam, opcræprecium adferunt,qui ueteru dodorum clucubrationibus repurgan:# dis operam impendunt : quód hi fontes lympidifsimi fint, è quibus aquarn cæleftis fapientiæ haurimus, ac plenis crateribus bibimus, amp;nbsp;è quorum Ie# dione confeqtii pofrumüs,ut contra malorum omniu imprefsiones,firmioü res fimus. Et fanè üt uerum hic dicere liccat, incomparabiles etiamnu habe^ mus librorum diuitias, nee habet hic humanum ingenium,quantumuis cu^ riofum amp;nbsp;auarum,quod querr pofsit:danda tantü opera ut rj fint,quoad fieri potcft,quàm purgatifsimi. Quod tarnen nemo tametfi eruditus,fuo dunta* xat ingenio iudicioep fretus, picne perfedecp præftare poteft, ni fi antiquo^ rum codicu accedat præfidium, quorum in uetuftioribus monachoru coller gtjs quidä adhuc fuperfunt,amp; ab illa internccione,qua aliquot leculis in dolt; diores amp;nbsp;puriores literas atrociter defæuitu eft, farti amp;nbsp;detedi Ernt confer^» iiati.Et profedo uel hoc nomine candidifsimi quiep muiàrû myftæ monafte rijs plurimû debent:quód in his præftantifsimæ illæ opes ab ilia temporum , iniuria intcgræatcpincolumes referuatæ fint,quaru fubfidio cum érudition res turn mcliores euadimus.Magnis preconijs ab omnibus laudati funt,qui olim ingenti ftudio acinfinitisfumptibusdodifsimorûhominû feripta un* diep côquifita uno in loco condiderûnqualis apud Athenienfes fuit Pififtra tus,apud Pergamenos Eumenes Attali filius, apud Ægyptios Ptolemæi re* ges, quoru nominatifsimus Philadelphus ille fuit, apud Cæfarienfes Pam* philus presbyter,cuius multæ funt apud D.Hicronymû laudes : quales de* niqj apud Romanos côpiurcs fuere,qui bibliothecas libris feledifsimis,om nicpgencrcdifciplinarûrefertis,incrcdibililiberalitateac magnificentiaex* truxerûtk quibus nominis fui famâ ôd fplcndidius amp;nbsp;diutius apud pofteros uidurâ credebant, fi excelfæ magnitudinis pyramides, coloflbs, labyrin* thos, porticus, atep id genus alia magnifiée extruxiftent : cum in his nihil fit

prætcr barbaricæ opukntiæ ftultâ ac oci'ofam ôftcntationê,in illis ùero præ clara ï'ngeniorû èc uirtutû fint ornâmêta.Irtfirtitis ut dî«, laudibus mukorû niönumêti's iftorû ftüdi'urrt poftéfitâti cotifccratû eft,uerû quota nunc pars illorû librofû ufquam inuenid poteft.Qin'd nobis no perijt per bellorü frcs« quentcs ac ferè perpetuos tumültus C BarbarorS enim incurfionibus,expu# gnâtionibus atcß incendtjs urbium gt;nbsp;excellcntifsimi illi theiâuri ita abfumpti lütltjUt ex tOk librorum milibus, ne unus quidem quandocp fuperfit. Certe Aulus Geilius in priore Alexandrino bello milia Hbrorum fcptingenta, qui à Ptolomæis regibus incomparabili ftudio Alexandrina: bibliothecæillad fuerantjncendio confiagraflèfcribit.Tantaenim crat barbarorum homi«: num rabies,ut non minus in eos, quam in homines defæuirent. Eapropter, ut dicere côeperam,cùm tanta clade libri femper fuerint afFedi, non poftre«« mam gratiam ftudiofi monachorum collegrjs rcferre debent,in quibus licet non adeo multi,optimi tarnen libri ab interitu SCab omni iaeuientis fortunac improbitate funt uindicati. Cum ego igitur ante bienniu D.Ambrofii Epi# ilolas antiquis amp;elcgantioribus cnara(fleribus confcriptas,exbibliotheca ccenobij E).Laurcntq,quod LeodienfisoppidimurisadhscretjnadiiscG fem, ccepißcm^ meo more cum excufislibris cas conferrCimirum diiflu, - quantum hie erat difsidrj,quantum^ uarietatis:ut ftatim non potuerim nort deftomachari in eos,qui editis libris,fpeciofis quidem,iedinanibus ac men* dacibus titulis,omnia caftigatifsima,èé tanquamfeliciore nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rena

ta pollicentur: quum nihil plerunque litdeprauatius, èc antiquis fordibus omnia fint conuoluta:qucmadmodum fane in Gallicana editione poftrema uidere licet .111 i enim dum hac in re ingenio duntaxat fuo iüdicioc^ plufquam debeant,fidunt,neque præfidium omne in antiquorum exemplarium colla* tione conftituSt,fieri quidê poteft, ut quandoc^ nônulbiquæ contra Grant maticorum canones depugnent,reftituant:at uoces male commutatas j fen* tentias aut omnino omiflas,aut in alienum locum rcieélas,eo modo perfana* re neutiquam pofTunt. Antiqua enim ÔC cariofa funtilia uulnera, 8^ quae no nifi uctuftorum, amp;nbsp;( ut fic loquar) carioforum librorum fideatc^ integtitate curariqueunt.Quos tametfiutuiles,exefosacreieditiosplerofcpcontemne re{ciam,cgo tarnen deauratis ac purpuratis quorundam libris eos præfcrre non dubitem,quum feiam inter omnes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ni^

hil efie, quod cum his opibus conferri queat. Hifce igitur ego rebus addu* dus,turn etiam publica utilitate permotus,quum mihi temperate nequitem, quin quod in AmbrofianisEpiftolis facere cccperam,idquo(^ inuniueria cius uiri fcripta pertentarem, nihil prius mihi curandum duxi, quam ut urt* decunque conquifitis ueteribus amp;nbsp;caftigatis libris, antiqua cum nouis, fcri* pta cum imprefsis,fummo ftudio conferrem, tanquam in libra appended rem. Et nefcio plane quern bonum genium hie mihi adefle perfenfi : quum q fere omnes, à quibus cos codices mutuum dari efflagitaui, cam humanitate ' ac liberalitatem oftenderint, ut maiorem præftare non poflent. Horum ue* rdfucrc praccipui Haffliginienfes, Parcenfes, Laurentiani, 8c lacobiniani, quorum duo pofteriores iuntLeodq,priorumalteri baud itaprocul Bru* xella diftant,alteh Louanio funt uicini. Apud hos omnes Gnè uifere licet li*

bros ciîm uencrandæ ahdquitati$,tüm quod pôtîfsirhum efi:,pcrpukhrc ftigatc^ depidlos.Inten'm tarnen unicum exemplar in Anglia olim confcrk ptum mihi attulit Ricardus Brandisbæus,uir quo nihil eft humanius,cuius fubiîdio plurima à nobis reftituta funt, in quibus priora exemplaria aut ni* hil,autcerte parum contulerant:præfertim inijs libris,quos Ambroftus De fide amp;nbsp;fpiritu ftndo ad Grananum Auguftum confcripfit : ut ex hoc fa* eile diuinare liceat, quam olim fuerit Anglia literis exculta,amp;r eruditorum ac infignium uirorum ferax.Porro quid hie à nobis præftitum fit, nolim ambi* tiofiusprædicare,quum neminem tam iniquum iudicemhuius open’s no* ftri fore cönfidä, quin ubi Ambrofium accuratius leditare cccperit,amp;: banc noftram editionem cum prioribus conferre,fateri cogetur,nos nequaquam amp;nbsp;oléüm Sc operam perdidifte:quum amp;nbsp;ego non ita diflftculter, fi nccefle ef* fet,oftentare pofsim, plus bis milleerrores noftra qualicun^ opera ex Am* brofio efiTe fublatos: ut interim nihil dicam de uiginti uerfibus aut pluribus, quos fuo locOjquia excufis deerant, adferipfimus. Itaque dum hoc in piftri* no,in quod me iciens prudensep ac ultro conieceram,defudo,amp;S fingula ex* emplaria accurate,omniep qua potui fide excutio, plus minus biennium ab* fumptum eft : quod ideo dico, ne quis in hoc negocio præcipites fuiffe nos putetjSc hunc foctum abortu eftudifle,non iufto ac maturo partu edidifle ca uilletur.Nequeenimfan'sefleexiftimaui, femeliterum^ cunda euoluifle, ueriim quandocunep nouum exemplar alicunde ad nos perlatum fuitytunc rurfus relegendi no defugi laborem: quum nullus liber tam malus fit, quod diet folet,quin femper aliquam utilitatem fecum ferat.Interim uero' ubi in eas diffrcultates atCß anguftias incidimus,^ quibus nos incolumes euadere pof* fe diffidebamusjdofti’isimorum uirorum, amp;nbsp;quorum in literis magnum at* que acre feirem efle iudicium, auxilium expetendum mihi efle putaui:c qui* bus præcipuus,acincare promptifsimus fuitD,Petrus nanni v s, La* tinæ linguæ apud Loùaniènles profeflTor, cuius infignis ac rara eruditio tam eft ofbi nota,ut me præcone non egeat,qui incomparabili fua humani* täte egregiam mihi nauauit operam, 8C quern ego quoque ad hoc impuli, ut Ambrofianas epiftolas,in quibus permulta funt,quae non omnibus funt oS uia,fuis fcholrjs illuftraret.Quod fane ab co fadum eft tanta diligentia, tan* ' tacp dodrina,ut fi non alias,uel hoc faltem nomine, Ambrofii hanc nouam editionem plaufibiliorem gratioremcp futuram fpercm. Neutiquam uerdi opus efle opinor,ut hie de fandifsimi antiftitis pracclaris uirtutibusmult« d'icam,cuius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tam GræciquàmLatinifcriptores complurcsfue*

runt,0C cuius fanditas, autoritas, eruditio, cloquentia omnibus nota eft,ÔC nos quoque notiora ea facere in ipfius uita tentauimus : quæ ideo à me per* fcripta non eft, ut antiquam illam abolitam atep è manibus excuflam uelim, fed quod 8C puriore nonnihil fermone earn fcripta efle optabamus,0C fpera* bamus uerius abfolutius^imaginemexipfius fcriptispofîè oftcndi»Prae* fert ilia Paulinititulum,ueriim quod is non fuerit Nolanus illc epifeopus. qui abieda fenatoria dignitate Chriftum eft fequutus,8C cuius eloquentiam Diuus Hieronymus tantopcre prædicat,nemo no facile perfpicict,qui hanc Ambrofii uitam cum illius carmine ac epiftolis conferre uelit ; quum hie ni*

hfl fît ekgantius,nihil purius,nihil dodiusn'llic ucró(ut unico uerbo dicam) nihil infantius, CertëHonorius Auguftudunenfis libro De ecckfiafticis flt;:riptoribus,alium Paulinum fuifle fcribitjcruditione longe ihferiorêzquem quum T rithemius alias femper fit fecutus,hic eum cæcuiientibus oculis prg tergrelTuSjpudendo errore è duobus Paulinis unum nobis conflauit, Sus» pereft igitur, uir nobilifsime ut hunc noftrum laborem tibi cum primis fci ibam,qui incredibili tua humanitate defudanti ac defatigato in hoc opéré magnum folatium tam amicè præbueris, currenti, quod aiunt, frigidam fuß'uderis: ut ex ea re clarifsimum dederis documcntum, quo fis erga hone« fta Rudia,maxime uero erga Chrißianam religionem,animoj quam non fo^ lum uitæ integritate, fed rebus tuis omnibus,quæ funt amphf^imæ, auge re atcp ornare uelis.Id quantumuis eximium ac rarum fit, eius tainen rei non adeo magna me tenet admiratio, quum uideam hanc indolem Carondeleii^ cæriôbilitati gentilitiam, ac ueluti cfîeinnatam : quod hic oftendere non ua;» nis argumeniis cflèm paratus, ni uererer, ne tuo modeftifsimo ingenio ef» km futurus moleftus, qui huiufmodi præconijs, tametfî optimo lure poamp;

fisjdemulcerinonuelis. Deus te diu nobis feruetincolumem, uir nobilifsime.Louanrj c monafterionoftro Mar#

1 RI s c I mortales,ornatifsimc præfui, quod acternum,cun ' (ftiscçuenerandumcfleuolebant,numinicuipiam dedica^ bant,ut uel religio petulantiam hominum deterreret ab in iuria.ExempIum hoe alucis ac templis paulatim demigra# uit ad ftudia,ut fi quid noui open's pararetur editioni,celc bri cuipiam gratiofoep nomini confecraretur. ld tot iam iè culis adeó reccptum eft,utaducrfusrationis exadoresud

fola fufficiat præftriptio.Illud tarnen ineptum uideri poteft,quód quidam a#gt; liena dicant uiris primatibus,nec aliéna modo, uerumetiam ca quibus ipfo^ rum opera nihil prorfus accefsit,nifi forte quód eadem deprauatiora reddi*

derunt. Alioqui quum nunc nouorum librorum ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut habet uetus co

imcedia,penè nos obruant:mihi præclarius eflc facinus ui'detur,ucteriim aii# torum monumenta temporum iniun'a fcnbarumcp temeritate collapfa refti'* fti'tuerc,quàrn noua cudere uolumina,præfertim quum quod fua ætate uerè dixit Ecclefiaftes, nihil cflè nouum fub foie, ôô fcribedi plures libros nullum elTcfinem,in hoc feculum multo uerius dici pofsit. Inter prifcos autem ecclc fiæ doftores Latinos uix alium arbitror effe digniorem,cuius extêt integræ lucubrationes,quàm diuû Ambrofîum. Hoc ÔC ex animo diótum uideri uc^ lim,ÔC citra cuiufquam côtumeliam. Sit linguarum ac fcripturarum peritior HicronymuSjfit claboratioris nbsp;nbsp;aoitos Hilarius, fit in quæftionum nodis ex

plicandis argutior Auguftinus,ahi s item dotibus excelluerint alrj:fed quern mihi dabis qui pari fynceritate tradet facras literasCqui cautius uitarit fufpe^ éla dogmataCqui fic ubic^ gerat Chriftianum epifcopumCqui fic fpiret pater na uifceraCqui fummam præfulis autoritatê cum fumma manfuetudine con:# iunxeritC Vbicp fentias ilium hocaffici quod loquitur.Et adeft didioni mo:« defta quacdam ac pia iucunditas,gratacp ciuilitas.Eft quern non omnino fine caufadoétorem mellifluum uocant,athic iuxta nomen fuum uerccçleftima nat ambrofia, dignus qui fit quod dicitur, Ambrofius, hoc eft immortalis, non folum apud Chriftum,uerumctiam apud homines. Qkiantum aute fu^ doris exhauftum fit in hoc reftituendo,dum collatione ueterum codicum mendantur dcprauata,reftituunturamputata,refecanturaftuta,reponuntur Græca,quæ uel aberant prorfus,uel figuris nihil fignificantibus fuerantadgt; dita,tuæ prudentiæ fuerit æftimare. V t autem tarn infignem ecclefiæ dodo^ fem tui nominis aufpicio potifsimum ueluti renatumin lucem prodire ueL Iem,cum primis in caula fuit Joannes à Lafco, te patruum no minus morum ornamentis, quam nomine referens. Nam iuuenis fenem fic exprimit,utin co ueluti renatus uideri queas. Is tui fimulacru quoties mihi depingebat ora tioncjtotics agnoftcbain narrante imaginis expreflg antitypon. Adeo dum patruum

patruum clepingit,{cîpfum depingebat imprudes. Hune mibi conuidorern pauculos licet menfes contigifle,non in poftrema felicitatis parte pono. Vti nam mihi liceret per adulationis inuidiam predicate dei dotes quas in illo amp;nbsp;amaui SC ueneratus fum, Illud non poffiim non fateri, fenex iuuenis conuijs du fadus fum melior: ac fobrietatem, temperantiam, uerecundiam, linguae moderationem,mod€ftiam,pudjcitiam j integri täte, quam iuiicnis à fene diü fceredebueratjàiuuene fenex didici. O gentem pietatinatam .Necaliono^ mine mihi uidetur felicior Polonia,quam quod talem regem,talem fortita fit archiepifeopum,quorum infignis pietas pari ftudio certat hos fatales bellow rum amp;nbsp;opinionu tumultus componere, prolapfoscp Chriftfani populi mo# res inftaurarc.Quumç^ ed proceflerit tua ueneranda fenedus,ut merito pof fit à negoefjs impetrare dimifsionem, tarnen ad ecclefiac patriæcp commoda procuranda iuuenis es.Hicigitur ueteris prouerbq uenitin meutern, wsàe TP opioiop c^et 6ÙS lt;iis TP of^oiop, Itacp uifum eft pukhre congruere ut proficifte retur Ambrofius præful ad præfulem, claris natalibus infignis ad nobilifsi^ mum,pius ad pietatis antiftitem,eruditus ad eruditionis eximium patronfi, uirgo ÔC uirginitatispræco facundifsimusad omnis pudicitie exemplar ins comparabile, denique pacificator ad epifeopum pacis ac tranquillitatis pu# blicac ftudiofifsimum:cui rei dicas Ambrofium diuinitus fuifte datum. Hoc agebat ilia facuhda lingua quum Liguriæ confularem ageret præfidem,feda bat tumultus, farciebat concordiam non minus accurate quam dextre ac fes liciter : nec id folum in his reoionibus ubi fungebatur magiftratu, uerume# tiam quodcs res apud alios fpcdlabant ad fedidonefrijAmbrofius ueluti pe^ ritus ac felix nauclerus ad fedandam tempeftatem accerfebatur, Ac ne multa commemorans, plus æquo præfationem extendam: quum extintfto Auxen tlo,qui fouerat Arrianos,Mediolani per epifeopos ageretur de præfule fub# rogando,tanta^ ftudiorum uariantium contêtione flagrarent comitia,dum pars Arrianæ fadionis^ pars orthodoxum fiagitat epifeopum, ut res ad ex# tremos tumultus tendereuideretur, Theodofius Cæfarum pijfsimus eo le# gat Ambrofium,ut rerum exitiales motus componeret. Is dum pro delega* tomunere templumingreftus,fingularifacundia fuadetconcordiam,fubi# to cunda populi modo difsidentis ftudia in unum conuerfa funt,iamcp iun# dis uocibus fuffragrjsqp concordibus Ambrofium epifeopum fiagitat. Mui ta caufatur ille,fe prophanaefundionis hominem efTcjfacrarum rerum impe ritum J nondum facrolauacro renatum, quum Paulus uetet etiam neophy^# tum ad ecclefiæ gubernacula admoueri.Sed hic fruftra facundus erat. Quo uehementius ille detrc(ftat,hoc magis accenduntur populi ftudia. Quid mul tis^ Imperator perfpiciens diuinitus geri ncgocium, populi conftantem ap# probat uoluntatem. Ambrofius fruftra reludans, propraefide confulari fit præful infulatus,pro fafcibus fumit pedum, ante præfedus gregi dominicoj quam in gregem dominicum cooptatus.Exitiabile difsidium extinguitur,amp; ecclefiæ lùa redditur concordia. Sed quod Infubrium uni gratulamur ecclc# fiæ,hoc iamdudum optamusecclefiæcatholicæ,uidelicetut exoriaturali# quis Ambrofio fimilis, qui paribus aufpicrjs hunc miferandum orbis tumul turn,quo nulla ætas uidit quicquam perniciofius,redigat in iranquillitatem.

Saltern tab's quifpiam nobis cxoriatur ex pontificum,theologoruffl,aut mo nachorum ordine, qualis tSc prodtjt Ambrofius è clafle catechumenorum, ec^ prophano magiftratu. Magnum pondus habet morum integritas, malt;* gnam habet autoritatem coniunda manfuetudini conftantia.Denique plu* rimum ualet eloquentiac copulata prudentia. Sed hoc malum non fimplex, hæc lues quæ non folum ecclefiam tot opinionibus difcidit, uerumetiâ prin cipum animos implacabili difsidio committit,hominem requirit datum cæ* b'tus,cuius autoritatem reuereatur populus, cuius conftantiæ cedat amp;nbsp;prin* cipumfublimitas.Nulla exuidoria armisparta pluslaudis tulitTheodo* fius,quàm quod ab Ambrofio fe uincipaiTus eft.Babylæ parum féliciter ceCgt; fit quod imperatorem impia cæde funeftatum templo prohibuit,imó fclici* ter cefsit ipH,qui præfulis autoritatem fua morte confirmauit. At Ambrofio cefsit felicius, qui fumma confiantia fuam tuens autoritate, ipfum etiam Cæ farem Chriftolucrifecit,acpulcherrimum exemplum omnibusmonarchis edidit,quanta fit epifcoporum dignitas,fi modo uerè fint quod audiût. Nee dubito quin tales fimus habituri principes aliquot, qualis fuit Thcodofius, fi tales haberemus epifeopos,qualis erat Ambrofius:00 habercmus,opinor, nifi populi mores alienarêt benigni numinis fauorem, Quo^ magis liqueaC quod dicimus, primilm rem, deindeperfonas expendamus. Theflalonicac quidam è comitatu Ceiâris per populi tumultu fuerat interfeélus.Cæiàr ira difsimulata plebe ad ludos Circenfes euocat. 1 bi répété circûfuià militib.in* ermi multitudinejpromifcue fæuitû eft in noxios iuxta innoxios, pœna^ no mentis eft data, fed furori.Id fadum hodie iuftum uideri poftet.Quoties cnim in bello trucidaturquibus ex pado deditionis eratpromifta incolumi tas C' Quoties oppido capto iæuitur propemodum atrocius in immerentes, quam in nocentes^amp;S fæuitiam cxcufat odium criminis.Hæc de re.Iam mihi cogita Ambrofium unius ciuitatis epifcopum,quæ tum,ut opinor,minus c* rat ampla minus^ frequens quam nunc eft, nullis alqs armatum præfidqs, quam quæ decent cpifcopum,lingua, precibus, amp;nbsp;uitæ fandimonia.Ex ad* uerfo confidera Cæiàrum illius temporis potentiam : cui fi conféras horum temporum ditionem,eam duntaxat quam Cæiàris titulus addit cledis(nani Carolus Sé fine Cæiàris titulo principum maximus eft ) rem uix feriam eftc dicas: 8^ tarnen tabs epifcopustalem Cæfarem ob præcipitaturh uindidæ ius ab ecclefiæ foribus fubmouit,exprobrans crudelitatis immanitatem,do* cens^ilium àconibrtioChriftiani gregisalienum efte.Reuerfiis eftinre* giamCæfar,agnoicensæquifsimum eftè ut Chrifti legibus cedathumanac potentiæfaftigium.Ibi poft fex menfes mccrorelachrymisi^ traniàdos, per Ruffinum aulæpræfedum agitutanathematis uinculoabfolueretur,qud (altem ferijs Natalitijs, nam inftabant, liceret intereflè. Nihil agit Ruffin us; ipfe Cæiàr impatiens non iræ, fed mocroris, adit Ambrofium, non in tem* plum,nciterum repelleretur,fedin locum quem Græcidomûiàlutatoriam appellant.Nam ibi forte turn ièdebat epifeopus omnibus expofitus, fi quis quid uellet coniulere.Patienter fert obiurgâtem,nec prius abibluitur, qua'm præter iblennem pœnitentibus iàtisfadionem,etiam legem aduerfus edido rum imperialium fæuitiam polliceretur « Illico prodita lex, ut fi qui per edi* dum

élum Cacfans iubercntur ocddijn tricefimum iifc^ diem proferretur e xecü* tio,quo fpatium eflet cognofcendi, locus^ daretur uel Chriftianæ uel ncccflàriæ feueritati.Mox pofito régis diademate,C^faris perfbna exuit, pcenitentis fiifccpit,humi proftratus, ac lachrymis ubertim cffiifis rigans fo lum, fupplici uoce precatus eft domini mifericordia. Cui hæc non uideren^f tur in Cæiàre plus quam fan’s Cquot; Sed mane, dum auditurus quod inuidam cpifcopi conftantiam,8d Cæfaris non fucaxam pietatem magis illuftret,cuni ex more munus detuliHètad altare,rediens conftitit intra cancellos» ld uidês AmbrofiuSjper diaconum percontatur cur ibi moraretur. Reijjondenti ut uideam peragi myfteria:rurfum miflb diacono renunciauit ut agnofceret fa urn locum:nam eum in quo confifteret,efle facerdotibus defignatu. Purpur» ra,inquitjimperatorem facit,fàcerdotem nequaquam.Quid expecflasÇ’ut Cg fan’s uidalenitas,tandem excadefcatC Nequaquamjuerum excufatfe,quód non in contemptum loei reftiterit illic, fed quód quoniam Conftântinopoli reperiffet hunc morem,ut Caciar intra cancellos uideret peragi myfteria,crc didilTetidem eifereceptum MedioIani.His placide dicflisabrjtin locum præ fcriptum.Nec eo contentus,ubi reuerfus eft Conftantinopolim, etiam cum inuitaretur ut intra cancellos ex more confifteret dum peraguntur myfteria, negauit fe fa(fturum,addens fe neminem noftè qui uerè feiret epiftopum ge# rere,præter unù Ambrofium.O noftri feculi prolapfos mores.Si nûc digne tur princeps quilibet templû adiré, extruit illi tabernaculû altari fublimiuss amp;nbsp;intra cancellos non modo confiftunt proceres aulæ, uerumetiam fordidt negociatores(quos Cicero uix recipit inter honeftos ciues)decanos amp;nbsp;eccle fîæ primores è fellis fuis deturbât. Quâto minus faftus addebat Theodofio fceptrûac diadema, iftis addit fordido quæftu, nec fèmpef iufto pauxillu partum pecuniae* Simili conftantia reftitit luftinæ Augufte minitanti ut auf Arrianos reciperet,aut iret in exilium * Ille uero nihil pauefadus, Non pro«» dam,inquit,lupis gregem mihi c5miffum*Hic Occide fî libet. Sed nemo polt;# teft Ambrofium agere,nifi qui pro pietate mori paratus eft,Imô diffîci 1 lima eft cuiquam uerè facerdotem agere,qui libenter aliud eft quàm facerdos.O^ nera funt uerius quàm ornamenta, quæ libertatem adimunt cum dignitate: fitep nonnunquam,ut dum utrumqp uolunt eflè,nec principes fint,nec facec ' dotes» Sed defîno, ne uitæ Ambrofîanæ uidear hiftoriam texere» In hoc di^i ucr ticulum me deduxit horum temporum miferanda calamitas.Nunc ad iti ftitutumreuertimunQuemadmodum fîngularis qugdam huius uiri intégri tas cum fumma conftantia parity manfuetudine coni ùnda fecit,ut nec rega«» li faftigio cederet, nec malorum improbitati fuccumberet, gratus autê effet acuenerandus etiam alienis,ac parum amicis : ita nullius unquam feriptalaa dus inclaruerunt,aut minus obnoxia fuerunt inuidiæ,quàm huius.QuibuG dam fero contigit fua gloria,nonnullis diu ludamen fuit cum æmulis, coms» plurium labores penitus interciderût.Ne quid horum accideret Ambrofio, caufàmegopræcipuamarbitror, perpetuam quandam inferiptis omnibus moderationem,quæ nec in redarguendis hominum uitijs obliuiftitur Chri ftianæ manfuetudinis.Dicas eum dolere, non irafei: nec ufquam excurrit in leuitatis aut oftentadonis fpeciem:ut ubicp pedus uerè Romanu, imo Chri

ftianum agnofcas.Erantqui Cyprianum uerteretin Capn'anum, Origencs ne mortuUs quidem hydram inuîdiæ potuit effugere,Hieronymo ad extre# mum ufcpuitæ diem amarulentacum ærnulis rixafuit, Tertullianus bis pe* nerat,primum deprauatione,deinde fitu, nifi nuper Beatus Rhenanus eurn luci reddidÜTet.Idem euenerat propeæodum Irenaeo,tam indigno qui peri^ reti Ambroiîus à nemine non honorifice citatur, etiam ab hæreticis, Tanta erat nominis autoritas uiuo,quæ uix alqs à rogo contigit, Alius fortafTe di« fertius laudauit uirginitatem -, fed huius mellita facundia uirgincs cx ultimis mundi reoionibus, hoc eft, e IMauritania IVIedioIanum pellexit, ambientes illic facro uelo decorari» Alius fortafleuehementius diiputauit,ied hic gran^ dem ilium cetum in ecclefiæ iagenam pertraxit,Auguffinum, Vnus Hierois nymus, quanquam ilium aliquot locis multa cum honoris præfatione citât, tarnen alicubi minus candide de libris eius fentire uidetur,Siquidem in præ fatione in Didymi librum De fpiritu fando ab ipfo uerfum,taxat libellos eu iuidam D^ fpiritu,ex Græcis bonis Latinos non bonos, in quibus nulla uis fitargumêtorum, fed tantum orationis facies exquifitis bine inde coloribus pigmentata.Rurfus in præfationequa præfàtur in Homilias in Lucam, reel tante Ruffîno (nam opushocintercidit)taxatiIluminCommentarijsinLu cam,ut uerbis ludentem,fèntentiis dormitantem, deniep Grgeorum plumis fefe uenditantê. Verùm fiue hoc uerè fcripfit in Ambrofium,ut inimicus ex^ probrat Ruffinus:fiue in alium,certe à nomine temperauit: quod ipfum uci* nerandæ cuiufdam autoritatis eft argumentum Jn Catalogo feriptorum nec laudat eum,nec uituperat.Ne in alterutrâ, inquit, partem aut adulatio in me reprehendatur,aut ueritas. Ac ne lucubrationes quidem illius recêfet,quod tarnen in alijs folet.Ex quo diuinare licet,Hieronymo quædam in Ambrofii libris difplicuifle,quæ ob fingularem hominis autoritatem fupprimere ma# luerit,quàmeuulgare.Neceares quiccpoffîcitgloriæ facridodoris. Nam

Hieronymus erat homo , 00 nihil eft humanû ex omni parte beatum, nec eadem placent omnibus.Illud confitendum,at no improbandum,quod ple^# raep quæ fcripfit Ambrofius, haufit è Græcorum commentarqs, præièrtim Origenis,fed ita,ut quod fanum eftèt,excerperet:quod à fyneeritate dodri^ næ catholicæ alienum,aut contentiofum,difsimularet:nec errorc proferens, nec autorem prodens,quorum alterum nô erat tutum, alterum inuidiofum. Quod in illo comprobatetiam diuus Hieronymus epiftola ad Pammachiû amp;nbsp;Oceanû:Nuper,inquiês,Iandus Ambrofius fieHexaemeronillius corn* pilauitjUt magis Hippolyti ièntentias Bafilrj^ fequeretur, Rurfus ad Para# machium ÔC Marcellam : Habuit,inquit, Ambrofium,cuius pene omnes li# bri Origenis fermonibus pleni funt. Nec Ciceroni quifquam uitio uertit,ep in philofophicis argumentis Græcos fequeretur,nô ut interpresjfed ut imi# tator.Nec erat corniculæ furtum,quod Græcorû nomina, quæ pleracp tum apud Latinos magna laborabant dogmatû improbatorum inuidia, prefsit, fed cauti paftoris,omnem offendiculi difsidrjcp materiam excludentis. Por# rd dicendi charader nec flaccidus eft,nec humilis: quo nomine taxare uide# tur libellos Defpiritu fando Hieronymus,exeufante Auguftino,quod rem licet grandem,tarnen fubtilem docêti non laudanti conueniret oratio demif# fior

(ïor.fed habet interim fuos aculeos,ubi res poftulat,propius tamê accedens adargutam iücundltatcm,quam ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illam,amp;afïèduspenè tragicos,

in quos inter dum exardefcit Hieronymus amp;nbsp;Hilarius. Ac pleruncp totus fe re iermo ex tiarq s fententiaru generibus uelut ex teflellis contextus eft, quo dicendi genere fupra modum deledatus uidetur Seneca. Hoc no minus ere ber eft AmbrofiuSjfed tarnen mollior, utfruftra réclamante Fabio, qui uult orationem eile ueluti luminib. diftindam, non uelut emblematibus compa dam,frequenter Só diuifîonem,amp;argumentum,amp; tranfitum, amp;nbsp;concluiîo# nem fine clauiulam argumentationis per ièntentiam efFerat. interdum totus apparatus colledionis,hoceftpropofitio,aflumptio,ratio,confirmatio,ex* politio men's conftat Icntentfjs.Paîsim accinûtur epiphonemata, uixi^ alius crebrius aut frequentius utitur iententiarum genere, quas appellant TO,in quibuslatetaliquidargutifenius,quod cum non exprimatur,intelligi tur:ob hoc ipfum gratius,quia didum obfcurius.Porro denfitatis fatietatem at tædium cxcludit uarietas tarn felix, ut naturæ rem efle dicas, non affedaj» tionis,quod hoc dicendi genus àpuero imbiberat. Nonnunquam eandem fententiam aliter atqj aliter uariatam repetens,uelut infigit anirhis,quod ela« bi non uult.Interim plurimum addit iucunditatis ilia paucis uerbis modular ta breuitas. Nufquam enim fermo longis ambagibus uix tandem abfoluens periodum,obfcuritate moleftus eft,quod in Augtiftini ftriptis offenditHic ronymum,fed comatibus,amp; colis,concentu nÔnunquam,numercgt; plerunCß iucundusjtinnulus ôd compofîtus incedit* Horum omnium non pigerctex ipßus libris exempla proferre,nifi non folum perlongum uideretur, ueriim etiam hicintempeftiuum.Auguftinusin libris De dodrinaChriftianaquæ dam huius generis comonftrauit Jn fumma, h^c rhetorices imperitis fruftra dicerentur,peritis in procliui fuerit animaduertercj præfertim ß legât huius libros De uirginibus ÔC uiduis ♦ Nam hie uelut in argumento plaufibili ma« gis expromit,ncdicâoftêtat,did:ionis ornamêta.Igitur Ambrofiûfi minus omni ex parte reftitutum,certe multo minus deprauatu dedimus ♦ Supereft ut huic conatui faueat R.oma,quæ genuit Ambrofium : faueat Liguria, quæ præfidem meruinfaueat Infubria,quæ præhalem afciuit : deniep faueat qua«« cuncj^ patet orbis Chriftianus,infigni Chriftianæ pietatis dodori.V ixit In* fubribusjfed fcripfit omnibus» Proinde hoe quiequid eft ftudi) noftri, præ* fulum landifsime, fi tua celßtudo comiter approbarit, alios, qui plusquàn» ego præftare ualent, ad fimilem induftriam extimulabit.

’ I H IL ex ijs quae prius fucf ant cxcufa, detraxi. Quæ uidcbantur éïTc i notha,fuis tomis indicaui-Pfïtnus nihil habet in quod cadat ulla fufpi-kio.Nam Iibros De uocatione gentium, in aliud femouimus uolu^ (men, dequo noftram opinionem ÔC illud confirmât, quod Augu-ftinus libris ad Bônîfacium,cûm ex Ambtofianis liicubrationibus rc^ cenfeat aliquot teftinionia aduerfus Pelagianam hærefim multopöft exortaïn ^TnaTcriberet Ambrofius,tarnen ex ijs libris, qui uelut ex profeflb pugnant aduerfiis illofum dogmata,nullum adfernut alterutrum fuerit necefle,aut Ambrofium extrema iènedute congreflùm cû Pelagianis,aut opus alterius elle : quod mihi fit pro-babilius. Extra controuerfiam eft, Ambrofium iam uita defunôum, cùm Auguftinus fcriberet aduerfiis Iulianum.lege primé îibrum. Cf editur Hcgefippum De excidio ur^ bis Hieroiôlymitanæ uertifle é Graeco, qüod opus hon addidimus, uel quia uix crédit bile eft elle Ainbrofii,uel quia iam toties excufum nufquam non eft ad raanû. Santftus Auguftinus libro ad Bonifacium quarto,capite undecimo, non femel profert teftimo nium ex Ambrofii cômentarijs,quibus expofuitEfaiam,quod opus fané dolemus ha^ iftenus ihuéniri nonpotuifle.Rurfus contra Iulianum Pelagianæ hærefeos inftauratO'-f em refett eiuS uerba ex cômentarijs in pfalmû quadragcfimumocftauûmcc hos haéle--nus inuenirelicuit.Idê aduerfiis eundê libro fecûdo crebrô refert Ambfofii teftimoniS ex libro Defacramento regenerationis,uel de philofophia Joannes Tritenhemius ab--bas in Catalogo refert illius in Pfalmoslibros undecim,quos tarnen negat fibi conlpe^ iftos efle Jdem recenfet Iibrum De iudicijs, De quadragintaduabus manfionibus, nec hos repertos.Addit Iibrum Hymnorum,amp; Præfationum,quem intercidifte doleo. De datant enim hæc fragmenta quæ nunc in templis canStur deprauatilïîma, ilium in mo dulandis lyricis haudquaqùam infelici ftiiiTe üena. Et tarnen his fubmotis quidam ma-ïuerunt nugaces naenias,fortaftc deliri cuiulpiam,in quibus nec fenfus eft fanus,nec la^ tinitas pura,nec ulla metri ratio.Hoc tantum præferuntur Ambrofianis, quod ab ciuP dem ordinis fodali uenerint. Ex Anglia quidam dodi miferunt ad me fpeciminis loco päginam deferiptam ex cômentarijs in Epiftolam adHebræos, quibus præfixum erat Ambrofii nomen,fed tota phrafis magis referebat Remigium, aut Anfelmû, aut alium eius notæ fcriptorem,quàm Ambrofium.Qui uitam Ambrofii defcripfittitulo S.Pau^ lini,meminitcuiufdam libri,quem Ambrofius feripièrit infanti quem cxcitarat à mor-tuiSyde quo fentiês nefcio.Porrô fiquis me roget quid de hoc hiftorico fentiam, dicam. paucis,haclege,utnihilofecius fiio quifcpfruaturiudicioJdem cftarrifex,quitammul ta contaminauitin feriptis Hieronymianis,SC Auguftinianis,natus adhuncludû. Ha-bebat hiftoriam Ambrofianæ uitç,ei attexuit præfationê,ut uides lepidam,intertexuit interlocutiones,addiditcoronidem,amp;^affinxit aliquot prodigia.Adiungerem cauftas cur ita fcntiam,fcd apud imperitos id fruftra fcccro,peritos monuilîe fan's fuerit.Confc rat qui uolet Paulini flylum cum huius afliitis pannis,deinde perpendat quanta fit ora-tiônis inçqualitas: poftremô quoi locis fie frigcat,ut facile apparcat

AC PRAEST ANTISSIMI VIRI Dgt; AM B RO S II MEDIOLANENSIS A N T I s T I T I S, EX IPSIVS podfsimiim fcriptis contexta^per loannem Coftenum, ordi'nis DtAuguftini Canonicum.

o s T E A Q_y A M magnis ac infinftfs fudon'bus mi acgrauiiïîmiuiri Ambrofiifcn'pta àcraflisacprodigiofis erroribus^ quibus praeclariflimu illud ecclefiæinniê obdutfliS crat, ueterum ac caftigàdorû codicum iùbfidfo repurgare co nati fumus, ac antiqüo, quoad licuit rcftituere candori, rem necç ingratam pleriiq,',ne(^ inutilem fadurus uidebar, fi eiuC' demquocpuirifantfliflimam aclaudatifïîmamuitam pro no ftri mediocritate ingeni},icribendiq? tenuitate perfequi tenta remzprçfcrtim quod longo iam ulu,6C tanqua domeftica con luetudine Ambrofio familiarior fatftus, quae fint eius dotes, meutcunc^ oftendere,amp;tanquamrudiori peniculo depingere poflenon plane diffi-debam.Quicquid enim hie fcripturus fum,nequaquam id è cômentitqs ac ficflis rebus, fed ciim ex hiftorijs antiquioribus ac fide dignis, turn uero ex ipfius uiri præclaris ac di uinis libris defiimere ftatuucerto fciens,neminem uerius abfolutiusq; exprimere pofie quis quantusi^fuerit Ambrofius,quam ipfe Ambrofius:quum omnium fententia, nemo fit ulli notior, quifij fibi : 8C ipfa quoep hominis oratio, uera abfolutacp fit mentis imago.Non quidem,quod omnia quæ ad huius uiri laudes pertinêt, hic compleóti aut uelimjaut etiam pofiimn'd enim ab humano ingenio fieri poflenô puto,quum ca fit ui-tæ ipfius claritas,ea dignitas ac magnitudo, ut omnia quæ ab eo gefta uidemus, excel-lentilfima fint, amp;nbsp;ueluti miracula quædam fummarum laudum in eo pofita efle uidea-mus.Equidem ita cenfeo, nullam efle tarn paratam ac inftrucflam dicendi uim, nullum tam fœcundum orationis genus,quod cum eius infinitis ac diuinis laudibus compara-ri poffitNeepuero propter ea encomium eius inftituimus,tanquâ ipfum noftralauda-tione ac comendatione egcre exiftimemus ,id enim fueritperabfiirdum amp;nbsp;plenû ftul-titiæ ac uanitatis : fed quod id nobis conducibilc, noftræqi ialuti comodum ac falutare futurum putem,qui propofitis fanÆffimorû uirorum exemplis, Sé noftram damnare ignauiam,amp; ad uirtutis pietatisep ftudium excitari foleamus.

IgituruirinfignisAmbrofiusRomænatuseft,fubCæfaris Conftantqimperio,fi-lio Conftantini principis,qui tuncres Romanas gubernabat. Nobiles ac claros habu-I'fle parentes,uel id unum fads oftendit,quôd pattern Gallicanæ prouincie præfecfturrt fuiflelegimus,quætunc iumma dignitas nonnifiinfummosacpræclariïfimosuiros conferebatur.Ipie nufquam(ni fallor)in fcriptis fuis aut parcntum,aut famihç fijæ me-mininquôd feiret ueram nobilitatem non in antiquitate generis, uel parents iplendo-rc ac dignitate fitam,ied in uirtutis cultu SCmorum integritate ac ornamento confifte-re.AlienisenimSc tanquam emendicatis laudibus nitijhumilisamp;S abieefti animi eft: Sc parentibus nafei præclaris,ÔC illorum non imitari uirtutes, dedecore eft maiores aflS cere,non gloria illuftrare. Patri nomen fuit Ambrofius, m ater quæ fuerit, nufquam in-uenio.Pium utrumep fuifle parentem uerifimile eft : e' quibus tanquam ex lancfto 8C in-corrupto femine adeo infignes ac præclari frueftus pullularint. Fratrem habuit Satyru nominc,fororem Marcellinam uocatam.Porto de Satyri excellenti acrarapietate co-piofe ac eloquenter in illis duabus orationibus agit,quibus mortuS ueterS more com-mendauit.Mortem eius moleftiftime tulinquod eo in rebus humanis nihil habere fe di cerct preciofius,nil amabilius,nihil charius. Pio,inquit, femper affeCîu follicitus, latus meum tuolaterefepiebas:charitateutfi'ater,cura utpater,follicitudineutfenior,reue-rentiautiunior.Marcellinam fororem uirginitatem profeflam fuifle cónftat:cuius exi-

mias fanlt;îîascç üirtutes tum in his orationïbu^,dc t^uibus nûcdixi',tum in ijsh'bris quös ad Cam De uirgi'nitate confcripfit, ftricflim obitercç recenfet. Libcralibus artibus R.O--mæ inftitutus fuit,ubi turn temporis SCreligionis dC cloquentiæ faftigiû erat.Erat Am-brofio uiuidus,credtus,amp; excelfus animus,amp;: qui à prirtiis annis contemptafortunæ tc meritate ac uanitate nihil humile,nihil abiedum meditaretur.Itaq; quicquid tune eru-ditionis uel apud Græcos,uel apud Latinos erat, fummo tune ftudio euoluif, cxcuiïlt; aflïduo acpertinacilaboreanimum cundis artibus acdifciplinis ekcolens, tune ex Opibus incomparabilem theiàurû fibi corradens,quem poftea ad dei rempli dignitatêmaieftatemrjampliandâ eflètexprompturus.Quantûuerôifthic promoue-ht felix illüd ac prædarû ingeniû, coniedurâ iumere licet tum ex laudatiffîmis ac elo-qucntiffîmislibris,quos ad pofteritatê tranfmifit,tum uerô ex eo,quod fimul acmatu-horem attigiflet ætatê, in dedamatoria palæftraiumma cum omniû admiratiooeliï cul enter grauiterq^ oraretjUirilluftris Probus,præfedus prætorrj, ob eximiâprudêtiæ ciuilis opinionê eum ad fe uocat : ut in côfilqs ac grauiflirriai-û rcrum difeeptationibus operam fibinauaretnatusnihil tam egrcgiûacmagnificûin cum conferripofle, quod non ipfius uirtus ac prædara mérita fuperarcnt.Hic eft Probns, qui poftea V alentinia ni iünioris poft mortuû patrem,pucritiâ rexit,fidamq5 operâ principi fuo nauauit : con ftanter fe qs obiedâs, qui imperiû ranquam redore deftitutû per tyrânidem inuaderc conabantur.In eaadminiftrationercrum publicarû, ciîm Ambronusfideiaepruden-. tiæfuærnultaacpræclaradocumenta cumfumma iuftitiæacæquitatis laude dediftèt, uoluntate Chriftianiflimi principis Valentinianimaioris,quiinlouinianidcmortuila cum fuffedus erat,Ligüriam Æmiliamcç prouincias gubernandas accepit. Ira enim le comparabat, ut nunqüâ dignitatem aliquâ uideretur confecutus, ctiam amplifïîmam j quinmaiorefempcramp;amplioredignushaberetur. SitaeftLiguria inter Apenninos montes 06 Padum fluuiû,ab altero latere Galliâjab altero Hetrurfâ habens. Caput cius Genua eftiurbs florentiflima,amp;^ Omni genere diuitiarûdiffcrta. Eratporrô ea conditio idtemporis arduain primis ac perdifficilis:quod populus illc nouis rebus fubindeftu-dens,frequentes motus cicret, neenifi grauiirimarûlcgum feucritate, ac maxima cum difficultatein officio contineri poftet.Quare opus hic erat uiro infigni,qui prüden-tia de ufu rcrum præftans,turbata componèret, ftutantia fuftincret, paca ta in quitte ac tranquillitate conferuaret.Erat hic Ambrofius futuri muneris cui deftinatus erat, udu ti tyrocinifl quoddam fadurus:qui fermone,fententia, expeditoqj confilio fuprà di-cipoffitadmirabilis,fingulis rebus falutaria remedia celeritcradferebat. Iraq; fierinon potuit,ut tam fingularis uirtus ac praedarû lumen diu terrenis acforcnfibus rebus tan-quam fub modio effet abfconditû:ponendû erat fuper candelabrû,in iummo atqs emf-nenti ecclefiafticae dignitatis faftigio,ut cius claritate atqs fplendore errorû caligo lon-gelateq? profligarctur.EaigiturtempeftatetotaferéInfubria,magnaq5ltaliæpars Ar-hana pefte corrupta erat:maximas ad earn rem faces iuggerentc Auxentio quodâ,homme ôe fceleratiffimo SC crudeliffimo, qui nefandi dogmatis ucncnû longe latcq^ dif-fuderat.Hic poftquam fandum uirû Dionyfium, qui turn Mediolanenfis ccclcfîæ gu-bernaculatenebat,fraudeaclcelerefuoinexilium exturbalTet,nefario auftiinChrifti ouile iæuus ac fanguinarius lupus irrupitmihil prius habens,^ ut innoxiû gregê Chrifti rabido ore difeerperet. Fur enim qui non per ianuam, fed aliunde in ouile afccndit, nonuenit,nilî utfuretur,utmadet,amp; perdat. Is cft Auxentius, cuius malcficio D.Mar tinuspofteaTuronenfis archipræful,Mediolano non fine acerbiffimis iniurîjs fuit cic dus.Huius Auxentrj meminit Ambrofius tertio De fpiritu iando hbro,qucm Medio ïanenfem ccclcfiâ armis excrcituqs occupalTe fcribit.Hac igitur pefte cxtinc'Ia,in comi tiali contentione populus penes quem tuncius erat deligendiantiftitis, in duas partes diffedus,in dilierfam fententiâ rapiebatuncùm ij qui Arriano dogmate imbuti effent, quempiâ é ftia fadione: contra catholici epifeopum orthodoxû habere uellent. Porto cùm hic fumma utrinq? contentione diu multumq? tumultuatû effct,amp; rcs iam ad mani feftam periculolàmq; ipedaretfcdirionê,ac ciuitatis pcrnicicm, Probus præfedus ici periculo permotus,Ambrofium,cuius efficace linguae facundiâ,animumq; magno rcrum ufu ée exadæprudentiæpraefidijs inftrudum fcicbat,cô mittit, turbulentos comi tioruin

ti’orum flult;îlus,amp;excitatû inteftinæ fedttiom's incendiû uirtute atcß autoritatc rcprciïù rum.Is poftquam templum ingrefTus cft,0£: facundiflïmo lUo fuo ore tumultuantê po-pulum componcre ftudet,nihilcç non agi t,quod ad tollendas fimultates, ad farciêdam concordiam faccrct, repente omnes depofitis pnuan's odijs, contêrionibust^ reiedis, in eum mirifîcé côuerfi funt:amp; qui prius atrocibus odijs, ac pericülofinîmé inter fe dif-fiderent,nunc comunibus uotis,fummoq5 animorum confenfîi, Ambrofium efflagita-runt.Miratusillepertinaciiïïmo conatu obftitichominem prophanum,rcrum ecciefia fticarum rudem,5C cui adhuc emcrenda cflent baptifinatis facramenta,facris rebus ad-moueri nequaquam debere: rem efle fuprauires liias, fupra meritum, fupra fortunam. Non efle tam effœtam ac orbatam Vmbriam, imô neinfubriam quidem, utnô habeat uiros maximarum uirtutum ornamentis clarifl«mos,qui huic funcflioni maxime eflenc idonei. Aliud efle præfecflum agere,aliud epifcopum:alia efle tribunalia mundi, alia tri bunalia Chrifti.Et quid hic,inquit,uixdum tyro fatflurus fum, quum hic fatis habeat e-tiam ueteranus quod agat;'Sed hic homo eloquentiflîmus erat elinguis. Nam quo ille

, obftinatius répugnât,hoc populi ftudia acrius inflammantunôC quo il 1 e fe uociferatur indigniorcm,eo omnibus dignior uidebatur. Porto Valentinianus Auguftus ubi au-diuitquodgeftum erat,mirumin modum gauifusefl, ( eximiamquippeuiriuirtutem multis e'rebus exploratam habebat ) ftatimtß ÔC fuo fuffragio addito populi approbat uoluntatcm:rimul etiam deo gratias agens, quôd eum fibi delegiflet infaccrdotem, quem ipfe olim moderandæ genti fuæ præfeciflet.Proinde imperat, ut quæ ftatuerant, perficere maturarcnt. Impendio quoq! Içtabatur Probus præfe(flus,qui hic non falfuni uatemfe fiiifle uidebat.Ambrofio enim Mediolanum proficifcenti dixerat: Vade,age nonutiudex, fed ut epifcopus.Ipfetamennihilo fegnius omncm quærit modum, quo obfiftat:quærit latebras,quærit patronos,quacrit procraftinationêaed fruftra id à fe reij cere conatur,ad quod olim diuina prouidëtia deledlus erat : quum Salomone teftantc nonflt fapientia,non fit prudentia, non fit confilium contra dominû.Quàm aût inuito amp;nbsp;oblutflanti illi hoc onus impofitû fit, ipfein fecundo De pccnitêtia libro brcuiter do cetJgitur quum nufquam uideret elabendi uiam,nufquam efle neqî fugç,neq? confilijs fuis locum,multiset iam argumentis domini erga fe intelligeret uoluntatcm,populi tarnen precibus ceflit:omnibus mirû in modum laîranribus,maximé uerô catholicis, qui hune tanquam præclariflimum ac feliciflîmû fidus poft turbulcntiflimas tempeftates illuxifle fibi putabant, datumcç fibi tanquam alterumMoyfen, qui pro ipfis contra dei hoftes ueluti contra Amalechitas pugn3rer,datum tanquam Fortiflimû Dauid,qui egrederetur 6C ingrederetur ad imperiû régis, datum eum, qui ftaret ex aduerfo in die prælij, ÔCmurum fe opponeret pro domo lirael, datum deniq? eum, qui tueri ccclefiæ îibertatê SC autoritäre poiïèt,confilio fciret,animo uellet.Nondum facra unda in Chri-fto regeneratus crat,fed in catechumenorum erat ordine, hoc eft, eorum qui fidei my-fteria docebantur, 6C ftudio ac fedulitate ueluti quendam fidei candidatum agebant. Ciîm ergo fanefto lauacro baptizâdus effet, à nullo id nifi à catholico epifeopo faeftunt wolebat : iam tune Arrianorum perfidiam fufpetftam arq; exofam habens : haud aliter tune ipfis affe(ftus,quàm olim inuifliflimus Sampfon Philiftæis erat,qtioru ipfe per niciem atqi excidium primis ab annis meditabatur.Volebatcnim dcusfortiflïmum SC inexpugnabilcpropugnaculumerigi contrafaciemDamafci,contra bæreticoruprae-duram amp;nbsp;peracerbam fæuitiam,uolebat talem uirum in eum locum fubftitui, qui affligt; lt;ftætunepietati,6Ccadentireligionisruinar quafi manum dorfumq? apponeret.Defor misacmiferâdaenim tuneeratecclefiæfacies,quuminteftinis difeordijs omniaeflent difcilTa, quumq?diftra(ftaatcçdiuulfaà femembra,nonfolum uires atqi roburomne^ fed fpeciem quoiç amp;nbsp;uitam ipfam amiferant. Quare opus erat eximio amp;nbsp;infigni artifî-cc,quiproftrataerigeret,difiun(ftaconiungerct,expolirctdeformia, SCmortuisfpiritS uitamtç conferret. Quis hic explicate queat inflnitos il 1 os ac plane'Hcrculanos labo-res, quos uir faneftilfimus in tam arduo ac diffîcili negocio pertulitc' Nô ira difficile eft, pacatam ac quietam rempublicam in officio cótinere,conferuare in fua firmitate, quæ reifte firmitertp conftituta funncæterùm quae collapfa,quæ difeifla funt,in antiquam fo liditatem integritatemcj reftituere,quanti fit laboris ac difficultatis,non alijs perfuafe-B J ris.

ns,quam t) s qui in earn arenam quandoc^ defcenderint,amp;in Co Radio exertiti fuerinf. Prouincia fane multis nominibus perdimcilis erat, ctim ob ciuitatê opibus luxu^ dif-fluentem,ob plurimos Arriana pefte corruptos, turn uero ob CæCms aulam, qua: ma-lorum agmêfecufn fcmper adferre folet: nimirum quod ca diucrfarum acbarbararum gentium homines haberet permixtos,quimorum petulantiaomniacorrumpebant. Deledus eft autcm Ambrofius Mediolanenfium antiftes,anno poft Chriftum natum trecentefimo feptuagefimofeptimo,Gratiano ÔC Equitio Confulibus,impcrante Va-lentiniano Chriftianiflimo ac pientiftimo principe. Velim hie cumprimis infigneni fcribendi adefle artificem,qui rem pro fuimerito ac dignitate tra(ftaret,amp; quæ ab eo in hac potificia dignitate multa cum laude ftimmacß omnium admirationegefta funt,ue-luti in tabula coloribus fuis depingérenputarem tantam rerum omniS maieftatem ma gnitudinemep futuram, m non nifi præclara fummacp ingenia ea capere ac intelligere poflent.Inculpatam honeftamcp ac omni ciuili uirtute perpolitam uitam haeftenus du xerat,pra:fe(fturam ac confulatum ita gefferat, ut neminem maiori fide atep integritate geftifte opinenuerùm poftquam reieeftis ueteris hominis exuuijs, iam in Chrifti uerba iuraftet, amp;nbsp;in eum præterea fe locum elatuni uideret, ubi turn tanquam in ampliftimo theatro conftitutum omnes intuerentur,in eum omnium unditp intender ent oculi,tan quam in fuum paftorem, in fuum antiftitem, SC in eum qui perfonam fummi principis in terra iuftineat,alius tunc illi animus,alia uiuendi ratio:talis ccrte,qualem tunc ea fun (ftio flagitabaLQuæ enim tunc uitæ puritasc'quæ grauitasf quæ modeftiaf quæ laborû parientiar'quæ orandilegendicp frequentiaÆa fané tanta fuit, utmiraculum fit, hominem à tribunalibus acrerum forenfium ftrepitu ad ecclcfiafticum muhus abreptum,il-la ftatim in docendo potuiflè præftare,quæ ipfum tune cffecifle miramur.Nam docen-di munus,quæ primæ funt epifeopi partes,ftatim ab pôtificatus fui initio diligenter gra uitercp impleüit:quartquam id ab co non nifi incredibili labore, fummistp uigilrjs effe-ftum putem. T ametfi enim humanioribus literis amp;nbsp;fingulari quadâ dicedi feribendiep arte probe eftet excultus,diuinarum tarnen literarû feientiam nondum attigerat,qug il li in primis tuncneceflària erat.Quapropter fummo tune ftudio Græcorum cômenta-ria,maxime uerô Origenis,cui tune eruditionis primas dabant,euoluit:quorum fubfî-dio fretus,multa de feripturis ÔC publice difleruitjôC priuatim confcripfit.Quod tarnen an quifquam iure calumniari pofiît,n5 uideo:ciim ôè ætate iam maturiori, amp;nbsp;facrarum literarum rudis ad epifcopalem dignitatem(ut dixi)afcitus fit, quæ tune non difeendf, fed docêdi munus pofccbat.Maximeuerô quod multæ turn effent hæreticorum etiam cruditoru turmp,quibus rcfcllendis,reuincêdis,opprimêdfs Chrifti antiftes opponere fe debebat. Qua de re ipfe in principio eius open's quod De offices confcripfit,ita ait: Homines difcuntprius,quoddoceant:SC ab alio accipiût,quod alijs tradant.Quodne ipfum quidê mihi accidit. Ego enim raptus de tribunalibus atq; adminiftrationis infu-1 is ad facerdotium,docere uos cccpi,quod ipfenon didiei. Itacp fatftum cft,ut prius do-tere incipcreni,quàm difcere.Difcendum igitur mihi fimul amp;nbsp;docêdum eft, quoniam non uacautt antea difcere.Et quantumlibet quifip profecerit, nemo eft qui doceri non cgeatjdum uiuit.Hæc ille. Quos quidem De ofncqs libros in elericorum fuorum gra-tiam ftatim ab impofito fibi pontificatu contexuittCiceronis fiC ordinem ÔC argumenta fccutus, qui De officijs ad Marcum filium Athenis Græcæ philofophiæ operâ dan-tem magna turn eloquentia turn eruditione fcripfit. Nunc autem his omiffis, de ipfius facerdotali ac plané apoftolica autoritäre dicendum eft, quam in aflerenda ccclefiæli-bertate,in uindicanda æquitate egregie oftendebanmaxime apud eos,quorum poteii tia populo eftet formidabilis,amp;qui per imperq licentiam multa facerent,quç optimus quifep nô/mprobare no pofîèt.Paucis igit ab inito pontificatu cxcurfis diebus,dum ip fe amp;nbsp;Valentinianus Auguftus de rebus imperq,de belli pacisqs negocijs,decp ccclefiæ ftatu,amicé ac familiariter inter fe tratftant, opportunitatê hic natftus Ambrofius, gravi ftima ac liberrima oratione de immodica principum potentia ac libertate conqueri-turtqui multa præter æquitatem,plurima pro fuo affeclu agerêt,quibus fùbietftum po-pulum O pprimerent uerius quàm iuuarent.Non efte memores legis diuinæ, non tuer! ecclefîæ dignitatem,non defendere innocentium cauflas,non publicam patriae liberta

tart priuatis fuis cupiditatibus antefcrre;multa proferendo ac dilatando impcno.pau-ca pro atnplificanda Chrifti facere gloria.Magnam aulicorum, magnam magiftratuff, Kenilt;çfœneratorumaçmenfariorum eflelicentiam,quipauperumfortunasacerbiffî-misiniurijsemungerentjSCannonâiniquiirimis artibusimpudendiïîmeflagellarenf. Plurimos denicf eflcjqui reôli atc^ honefti obi i ti, cunôta fîbt tanquam in fümma uitæ li bertatelicereuencnt.Cçfarlaudataepifcopifiduda;Noucrani,inquir,priiishanctuam Ambrofi libcrtatemtqua tantum abeft ut ofFendar,ut etiam cüm te cpiicopum defigna turn audiflem, mirûinmodum fuerim gauifus, QC approbatapopuli uoluntatc, meum quocp calculum caeterorum fuffragqs addendum putauen'm. Maéle igitur uirtutCjage quod tui muneris eft,cura ut res Chriftiana confiltat incolumis, ut ueteris religionis dt fdplina incorrupta perfeueret:doce quæ amare,doce quæfügete debeamus. Habes a-nimas noftras fidei tuæ concreditas;his confule, bis Chriftianæ m cdicinæ appone præ ßdia,utcuiuffß morbus atcç aegritudo expofcit.Talis tune eratrecentis adhucfacerdogt; tis apud potentiiîimû principem autoritas,talis Iibertas,talis etiam gratiaauquod pie— ritp toto uitacfuae temporemultisac profufiflïmis largitionibus impetrare nequeunt, ïd Ambrofius folius uitæ merito fit confequutus. Poftquam uerô domum domini fum moftudiorepurgarecœpit,quam uerifimile eftAuxentrj antiftitis fceleratifTimaim-pietxte grauiter prophanatâ fuifle,amp;^ reuellere peftiferas Arriani feminis radices,quod illius maleficio ifthieprofeminatum erat, Arrianafadlio totisuiribus orriniep armorum generein Chrifti facerdotem impetum facitjomnia agens, omnia tentas, utlacerataac conuulfa eius dignitate,pontifîcatu deieeftum in exilium pellerent.Fcrociores eranr,q» luftinam Valcntinianifenioris Imperatoris uxorem huius nefandi fuierrorispropu-gnatricemhaberent,quæ ciim uiuo adhucmarito,quem Arrianæ perfidiæfeueriffîmû uindicem fciebat,uirus hoc longum iam tempus fuis confouifTet incluium uifeeribus, eo demortuo fecura euomuit:multa interim SC clàm ÔC palàm faciens, quibus ilium in-cxpugnabilem ecclefiæ murum Ambrofiumdeijcere atqueeuertere tentabat.Hunc enim folum fuis conatibus obfiftere,hunc Arrianum dogma palâm quotidie oppugns reuidebat:amp; qui neq? confilio,necp opera,necp dicftis,ncq; fatftis quicquam prætermit-teret,quodadimpugnandam atep euertendamhorum fententiâpertineret.Fremebat illa,SC muliebri impotëtia aefta, funefto ac diro animo certû exitiû uiro fancftiftimo ap--parabat. Goegerat dudum Conftantius Cæfar Arimini concilium, non alia uoluntatc, quâm ut ea quæ in Chriftianilïîma Nicena fynodo,aduerfus Arrrj uelaniam de home« fio décréta ac confirmata effent refeinderentur : in quo mul ti ( ut Äuguftini uerbis di-* cam)paucorum fraude circumuenti,grauemacmiferandâ fidei fuæiacfturamfecetunr.' Qua de re agit Ambrofius in Epiftola ad Valentinianum Auguftum, quæ numero elfc trigefimafecunda. Cum ijs,inquiens,bene conuenit Arriano, qui creaturam Chriftum dicunt,quod etiam Gentiles aciudæi promptiflîmé confitentur.Hocfcriptû eftin Art minenfi fynodo.Meritocp concilium illud exhorreo,fequens tratftatum Niceni conci-lipà quo me nec mors,nec gladius poterit feparare. Igitur quæ Arimini paucorum ho-minum nefaria temeritate décréta étant, luftina ab omnibus feruari uolebat. Hic ciim Ambrofius conftanterfefe opponeret, amp;lefabelis illius tanquam alter Helias malicia nihili faceret,ilia tanquam peracerbam cotumeliamabipfoperpefta, Vafrntinianuni filium atrocilfrmis criminationib.in epifeopi odiû impellit. Qui ulcifeendæ matris ftu dio adeo concitatus fuit,ut ftatim militarem manum ad ccclefiam mifrrit, matris iniu-tiamgrauius atq? acerbiusuindicareuolens.Mileseffratftistempi* foribus Chriftifacerdotem ad Cæfar em pertrahere uolens,populi adeurrentis ac obfiftentis audacia eft impeditus:paratior enim erat mortem oppeterc,quàm ut epiftopu fiium hoftium per-mitteret üoluntati.Iuftina ubi intellexiflet populi erga pontificem ftudium, neep intérim dira ilia flamma quam animo conceperat,rcftingui pollet,Meniuolô,qui turn feri-barum erat præfedus, legem ferre imperat, qua ea quæ in Ariminenfi concilio confti-tutaeffent,confirmarentur:capitale autemfore,fi eaquifquam conuellereacimpu-gnare tentaret, Meniuolusuir Chriftianæ pietatis parère noluit: fed ftatim detracftuin baltheum quo cingebatur,äd pedes reginæ abiecir,omnem contumeliam dicens fe ps ti malle,quam ut cxudekm illam ac fanguinariam legem ipfe faneiret.Reginæ imperüî

hoc fcrebat moleftius, quod Ccirct Ämbrofii nomê magna apud cam flagrare iniridia, omnecç ei'us confilium in epifcopi necem efle propcnfum,quem ifife pro uitac fliac mc* ri'to omni uencrationeacdefenfionedignum exiftimabat. Magnis tarnen acfplendt-dis promiffis quorundam animos expugnatos ad haec audenda regina incitauit.Dum hatc ifta molitur,mors Gratiani principis fraude ac fcelere Ändragathq nunciaturcquç res luflinac impetum ac furorem repreflît,quæ alioi^ui conquietura non uidebatur,nifi Ambrofio è medio iublato .Venerat id temporis e Syriæ partibus Mediolanum alius quidam Auxentius,homo crudeli prorfus ïngenio qui non minus ferro quam lingua paflim defæuiretjimpuro fceleftoqß ore multa profundcns, quibus Chriftianae fidei pu nflîmam ueritatem labefaiflare ac nibuertere contendebat. Is ut eommodius noccret, quum fciret illius Auxentrj,qui apud Infubres graues motus excitarat, nomê cfle odio lumjcmêtito uocabulo Mercurinum fe appellabat. Hic ergo peflîmis artibus in Cacia-ris aulam irrepcns, tempustç nouandis ac turbandis rebus opportunum conipicatus, ob impotentiflîmû reginæ in pontifîcem odium, iurium ac dcorium omnia miicet : ut aut fraude autpotentta Arrianidogmatisimpugnatores opprimer entur. Déni tp cùm uideret Ambrofium uigilantilfrmo atqp acerrimo’ftudio fuam fententiam oppugnare, deteftari mores, fæuitiam infeefrari, eius autoritatem ap ud principe iûmmo ftudi o con uellere contendebat,egitep apud eum,ut cum Ambrofio,non quidem in ec€lefia,ut fie ri folet,fed in principis aula de rebus fidei certamê fubiret. Hoc tentare audebat homo uerfutus acuafennon quod dotfliiïimum SC eloqucntiiïîmum uirum iuperare iepofle ^eraret,fed quod huius certaminis cos arbitros delcgifl'ef,qui ut in iuam fententiam e-rant propenfi,ita pontificis libertatê autoritatemq ferre nequibant. Mittit Caclar Dal-matium Prætorianae cohortis præfecflum ad Ambrofium,imperans ut ad palatiumuc-niât.Renuitilleidicens in cauflafidei eos iudicare debere, quineemunere imparcs et-fent,nec iure difïîmiles,hoc eft, de facerdotibus facerdotes.Sed cur non audimus eum hæc fuis uerbis tonantem f Quando audifti, inquit, clementiiïime Imperator, in eau-fa fidei laicos de epifeopo iudicaifet'Ita ergo quadam adulatione curuamur, ut iàcerdo tab's iuris fimus immemoreSjôC quod deus donauitmihi, hoc ipfe alijs putem eflëcc-dcndumfSi docendus eft epifeopus à laico, quid iequatur, laicus ergo difputet,amp; epi-feopus audiat,epifeopus difeat à laico. At ccrtc fi uel ieriptura rum fericm diuinarum, uel ueteratempora rctra(ftemus,qUis eft qui abnuatin caufla fideiepifeop os folerede Imperatoribus Chriftianis,nonlmpcratores de epilcopis iudicareÆris deo fauentc e-tiam feneeftutis maturirate proue(ftior,amp; tune de hoc cenfebis,qualis ille epifeopus fit, qui laieis ius facerdotale iubftemit. Pater tuus deo fauentc uir maturioris aeui diceban Non eft meum iudicare inter epifeopos : tua nunc dicit dementia,Ego debeo iudica-reÆt ille bap tizatus in Chrifto, inh abilem fe ponderi putabat tanti iudictj, dementia tua, cui adhuc emerenda baptifmatis faeramenta feruantur, arrogat de fide iudicium, cum fidei ipfius faeramenta non noueritf Et poftea: Si ad iynodum prouocat Auxen-tiusjut de fide difputet,licet non fit necefte propter unum tot epiieopos fatigari, qui e-tiam fi angelus de cælo eflèt, paci ecclefiarum non deberet præferri, cùm audiero iyno dum congregari,amp;ipfenondeero.Toileigiturlegem,fiuisellecertamen. Etpaulo pôft: Dignanter igitur Imperator accipe, quod ad confîftoriumtuumuenirenon po-tui.Ego in confiftorio nifi pro te ftarc nô didici : amp;nbsp;intra palatium certare non pofîùm, qui palattj iecreta,necquæro,necnoui.HaccilIcinepiftolaad Valentinianum conicri-pta,quacinordincefttrigefimafecunda. Prolixiusautemhaccintexendaputaui,quod ad huius rei cognitionem, de qua nunc agimus,plurimum facerent. Caeterùm Auxen-tius poftquam hic fe nihil fecüTe uidebat,diro fceleftoq confilio nouas rurlum infidias epifeopo parat.Duac erant Mediolani bafilicac,altera in urbe,quac Portiana dieebatiar,, altcrahaud ita procul extra muros fita.Vtram(^ catholici tenebant. Auxentiusiniqua effè apud Cæiarem querebatur, duo fimul templa ab Ambrofianis oecupari: intérim uerô neque fe,necp ipfiim Cæfarem habere orandi locum.Facile iunioris principis anlt; mum fuperiore pontificis libertate exafperatum,in fuam fententiam trahit,max«neac cedentibus perfiiafîonibus matris,quac epilèopi odio nihil non tentatû uolebat, quod huic obdTet. Hic uiro fandiflïmo acerrima dentto pugna incumbit. Et iâne' tanta erat

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïrl

rd temporis rerum turbatiOjtam graues motus, ut tanquam perrupto aggere, clauftn's repagulistç difcuHis malorum flumina exundarent. Venim in fancflo antiftitc tanta a-nitni fortitudo,eauis confilij exadlæçp prudentiae confederat, ut in tanta malorû acer^ bitatCjCum altj maxime diffidendum,neque malorum imprelTiones ferendas putarêt, tunc ipfe alacrior,robuftior ac lætior redderetur.Mandat ergo illi Auguftus,ut aut ba-filica tradat,aut in exilium eat.Sed quid agitc'Fieri fané non poterar, ut apud conftante uirumplus præponderarctpœnæformido, quam amor Chrifti: hominis timormagis quam dei:deniqueutperfidiauinceret,quern fides armabat.Qindquærit,inquit,Impe ratorfquid expeélatfAnut ego maiorum hæreditatem regîæ cedam poteftanf ut dile élamdominiuineam porcorum fordibus confpurcandamtradamfutdomini arcam în Allophylorumacincircumciforum hominûnonufus fedabufus transicrripermit-tamfNon eft Ambrofius tam ftultus,ut hocputeutam timidus,ut uelit; tam potcns, uc poffit,Hærcditas maiorum fides eftchæreditas maiorum, templum eft Chrifti; lcd pro-pitius,inquit,mihifît dominus, nehæreditatem patrum meorum Cacfari n adam. Data eftmihi uinea domini,ut feruem,non ut perdamiut colam,nô ut cuertam; ut ædificem, non ut demolianut plantcm,non ut reuellam.Non patiar, ut earn porcoru l icftus euer-tant.Porci funt,qui in earn irrumpere geftiunt : magiftri luxuriæ, pudicitiæ olores, in-centores petulantiæ,obtre(ftatores pudoris.Pudica cafta eft ecclefîa Chrifti : iniquu fuerit,fî quis membra Chrifti tollens, membra faciat merctricis. Melius mihi eft mori, quam utgloriammeam quis cuacuet. Templum quodha(ftcnusferuauiinpacc,in bel io non deferam : depofîtum quod feruandum accepi, neque uiuus,ne(j occifus dimit-tam. Cæfaris nec gratiam quæro,ncc offenfam mctuo. Quid quærit Imperator f Quid ambit Auxentiusî'Quid cruêto ore ac fanguinolcntis manibus bafîlicam quærirfNon tradam.Vultis inuincula raperefuultis in mortcmfNon rccufo. Non ego me uallabo circumfufîonepopulorum,ncc altariatcnebo,uitam obfccrans:fedproaltaribus gratins immolabor.Principis furorem non timeo.Facio ego quod facerdotis eft: quod Im peratoris eft, faciat Imperator.Domum priuati nullo iure temerarc potcft,domum dei exiftimat auferendamfNecmihi fas eft earn tradere, nec Imperatori accipere, Adlm-peratorem palatia pertinent,ad facerdotem ecclefîæ.Publicorum mœnium ius illi con ceflùm eft, nonfacrorum. Hac epifcopilibertate admaiorcm addadus infaniamCa:-far,minîs aliquot militû centurijs, imperat ut abreptû é templo ftatim ad fe perducanf» Verùmnequicquamhumanatemeritas einocereuolebat, quemdiuinabonitas cuite» dia fiia communitum feruabat.Obfepferant illi Portianam bafîlicam, Sf tanquam rab i di canes difcurfantes,aditus latebrascp omnes cxplorât:ueriim dei iudicio cæcitate per fufî,etiam quod apertum crat, uiderenequibant. Quidmiramurf Cum altcro Helilæo erat illis negocium.Illum angelorum uallatum praefîdio Syrorum agmina fruftra quæ^ rebantadnecem:inhuncGotthorummilitum crudelis catetua iniilijt, ÔCnemmepu-gnantefeoppugnari confpiciunt,nullorefîftcntefc fentiunt fupcrari.llt;etundcbangt; tur barbarica tcla,pugnaciûuirorummanusrigebant, fié truces oculiflammâtgnemi^ euibrantes,fubita funt cæcitate pereuftî. Habcbat epifeopus arma quibus ferocem ho ftem feriebatinô gladios,fcd preces:non tela,fed merita.Inter arma, inter acies,intcr te la fecurus crat,non armatorum militum manu defenfus, fed diuina protedione muni-tus.Hicmihirurfiimconfîdera intrepidum atep inuidum Ambrofii pedus,neque ullo inftantis periculi metu confternatum.T antum cnim abftiit,ut circumfuforum militum atep armorum ftrepitus ipfiim turbarit,ut ctiam in tantis turbis, in tanto afperrimaruni rerum concurfii, in tanto aduerfariorum firemitu ÔC furore, diuinos hymnos piam plc-bem quæ cum amantilTîmo paftore mori parata in templo excubabat,cdocuerit: nimi rummodulatione acfuauitate diuini carminis,luduofî carminis acerbitatem tempera re ac mitigate uolens.Qua de rc in ea oratione quam ad populum de Auxentio habuit itafcribit;Hymnorum,inquit,meorum carminibus deceptum populum ferunt. Plané nechocabnuo.Grande carmen iftud cft,amp;quo nihil potentius.Qiiid enim potcntius, quam confeflîo trinitatis,quæ quotidie totius populi ore celebraturf Certatim omnes ftudent fidem fateri, pattern amp;nbsp;filium amp;nbsp;fpiritum fandum norunt uerfibus prædicarc. Fadi fiint igitnr omnes magiftri,qui uix poter ant efle difcipuli.Htjcille.Eodem quoep^ tempore

tetnpore,5C in codcmloco cælcfti oraculo commonitus,fäncfliflimorSmartynim Gcr uafii Prothafii corpora repcrit,quç longa temporis uetuftate ncgledta iacebantDo nati erant martyrrj triumphali corona Neronis Imperatoris tempore,decifis capitibus per Raucnnatem præfedum : orti uero ex præclariflimis paren tibus, patre Vital e,ex-cellentiflimo martyre, matte Valeria,infigni pietatefoemina. Multa amp;nbsp;pracclara mira-cula tune per fandorum martyrum mérita édita funt: quibus amp;nbsp;catholica plebs admo-dum in fide Chrifti confirmata,SC aduerfarioru contumacia grauiter reprelTafuit. Scri-bit ca de re Ambrofius in Epiftola ad Marccllinam fororem, ubi obiter ea perftringif, quæ tunc ad populu eft loquutus:Gratias,inquit,tibi dominelefu,qui hoe tempore taks nobis iandïorum martyrum fpiritus excitafti,quo ecclefia tuapræfidiamaiora deli-derat.Cognofcant omnes,quales ego propugnatores requiram, qui propugnare pof-fint,impugnare non folent. Hos ego adquifiui tibi plebs iancfla, qui profint omnibus, nemini noceant.Tales ego ambio defenfores, taks milites habeo : quoruquo maiora, eo tutiora patrocinia funt.Horiï etiâ illis ipfis qui mihi inuidêt,opto præfidia.Veniant ergo,5C uideant ftipatores meos,tahbus me armis ambiri non nego. Halt;flenus ille. Iftarum ergo rerum inufitata QC admiranda magnitude cffccit, ut amp;nbsp;luftinaclmperatri-cis funefta ÔCperniciofa confilia, amp;nbsp;militum rabies conquiefceret. Nam qui pro tem-pli foribus excubabant, rerum nouitate amp;nbsp;maieftatepcrculfi, abieóis armis, pofitalt;ç nocendi uoluntate, tem plum ingreflï funt, non quidem perdendi animo,uti prius,fed orandi: ut iam haberet epifcopus defenfores,quos hoftes putabatn'am elïent foctj,qui aduerfarij fuerant. Qiiæ tune fidelis populi exultatio f quod tripudium f quæ tune de-um laudantium uoces f Vcrüm Arrianorum deplorata infania nullis interim remedijs ad fanitatem reduci potuit. Quæ enim pijs præbebant gloriæ lætitiæeauiàm, eaim-pijs ód faÆofis hominibus erant incitamentum furoris: amp;nbsp;quæ diuinauirtutegereban tur,eaipfiquorundam incantamentis,eadæmonum præftigrjs, ea Ambrofii fucoac fraudi tnbuebant : hæc apud Cæiàrem, hæcapud reginam,hæc apud fadliofoshomines clamitabant. Proinde Calligonus eunuchorum præfeôîus, quorum tune maxima apud principes potentia erat,fanóumuirum rurfum adortus:Me,inquit,ui-uo tu contemnis V alentinianum fCaput tibi tollam. Ambrofius nihil territus, Deus, air, permittat tibi facere, quod minaris. Ego enim patiar, quod epiieopi eft ; tu facies, quod eftfpadonis.Minas tuasnon timeo. Carnem enim occidere potes, animam au-temnonpotes.Vitamiftam corporis potes eripere,meritum non potes extinguere. Anima enim quæ dco fiibdita eft, humanæ poteftatinon eft fubiedèa. An nocere te pu tasf'Imô magnum commodum præftas. Vitam adimis temporakm,ut fiiccedat perpétua : mors quippe p eccati 6C miferiarum eft fuga, non damnum morientis. Quis non miretur in homine tam excelfiim animum, tam inuirftum amp;nbsp;infuperabik petftoris ro-burfMeminitipfehuiusfpadonisin eolibro,qucmDeIofephpatriarchaconfcripfir, ubilocum de eunuchis Pharaonisenarrat. Quoniamuerodc fpadonibusmentioin-cidiijuolo amp;nbsp;aliud hic attexerc,quo id genus hominûimprobitas oftendatur.Duo erât Gratianolmperatoricubiculartjjnonminus arrogantia quam perfidia célébrés :uter-que Arrianæ ueiàniæmorbolaborabat. Hi cum humanæ naturæ pknitudinêin Chri-fto,animamcp ab eo fufeeptam negarent,propofîtis quçftiunculis petulantius Ambro fio infultabant,uokbantcç cas publice ab eo ti poftct,refelli.Itaqt uir pius qui nihil non faccrc paratus erat, quo amp;nbsp;alicnæ faluti prodeffèt, ÔC fidei Chriftianæ integritatemab improborum calumnrjs uindicaret,poftridie in templum ucnit,amp; illorum uoto,SCpo-puii expeeftationi faefturus fatis. Aderat hominum infinita multitudo » Verùm ifti qui infultandi magisquàmdtfcendi gratia,hanc quæftionem uirofancfto propoftierant, diefto concioni die,expe(ftante epifeopo ac populo horum aduêtum,confccnfis equis urbe egreftijiacerdotem cum populo in templo operientem proteruiter elukrunt. Cu fus feekris diuino nutu confcltim pœnas dederc: quum ex equo uterque collapfus,fra lt;fta ceruiceinfeliccs animas efftauerint. Diuus Ambrofius quum diutius expeeftaffèf, fuggeftum afeendens de propofita quæftionc pulchrèprolixecç diftèruitjita orftrs: De bitumfratreseurofoluendum,fedhefternos meosnon inuenio creditores:nififorte improuifo conuentuputauerintnos eflè turbandos: fed nunquam fides ueraturbatur.

Hie tradtatus titulum nunc habet De incarnationis domim'Cæ (acf atnento : cuius fre-quens eft apud antiques fcriptores mentio. Leo Papa in epiftola quadam ad Leonèm Auguftum contraApollinariftas librum hunc conferiptum dicit.Interea Maximus ty-rannus, qui Gratiano Carfare fraude fua interempto, Occidentfs imperium inuaferat, ubi audiuit quæ à Valentiniano aduerfus Ambrofium antiftitem gèrebanturjeum per literas monuit,nc quid in fanóum uirum nouum moliretur: alioquin fc daturum opegt;-ram,neimpietasmaneretinulta.Etfane quod fuerat comminatuSjperfecit. Cum cnim Cæfarem in fententia perfiftere uideret,coa(?f is coptj s Alediolanum infeftis fignis con tenditjingentem forte cladem imperio illaturuSjUi Cæfar explorato hoftis aduentu fuga fefe inlllyricum contuliftet. Quia uero nunc Maximi memoria incidit, opportune uidebor amp;nbsp;hie commemorate, quafiducia Ambiofius amp;nbsp;cum eo egerif. Valennnia-nus Auguftus Gratianifratris crudelem ÔC iniquam necem moleftiinmeferens, Icga-tum ad Maximum mittere uolebat,qui interempti fratris exuuias ad fe deferret.Res ar duaacperdifficilisuidebatur, quod cum homineferitateac truculentiarerribili, cum ufurpatoreimperijjSCrecentis uicftoriæ triumpho elato,6C cuius barbarf cam feritatem omnes extimefeeret, tranfigendu eflet negociu. Cæfar amp;nbsp;tj quoru confilio maximis in rebus utebatur,antiftiti Ambrofio, cuius clariftimam eloquentiam, in rebus gerendl's diligentiam ac fidem,maxime uero magnitudinem animi, ac conftantiam pei ipedfani habebantjiegationis huius pondus imponendum cenfebant.Hunc efle folum,qui effe ratum amp;nbsp;indomitum régis animum aut oratione fleeftere, aut autoritate premèf dp of. fet : 8d qui in ea re Sd pro ftia dignitate, 6C pro fuorum falute cundla eftèt faefturus. fpfe quia amp;nbsp;GratianS unice' dum uiueret, complexus effet, fid Valentiniani pupilli patrem fedebereeffeexiftimaret,hominisimmanitatenequaquam deterritus,remquamuis difficillimam ac odiofam in fe recepitPrimo aduen tu,régis contumehjs exceptus fuit, fecundo quod uolebat extorfit. At qua libertatef qua prudentiaf qua autoritatef Ne-quaquam fœda adulatione blandiebatur tyrâno, non agebat, non dicebat quicquam, per quod facerdotali dignitati quicquam decederet : fed maieftatis ac reuerentiæ ple-nus,quod erat mUneris fui,fumma cum omnium admirationcimplebat.Règi offeren-ti ofculum(uttum moris crat)ægre' dare uoluit. Quid,inquit,ofcularis cum,quern non agnouerisfSi me agnofceres,non hoc loco uidercs.Epifcopus inter confiftorianos fta re non debetCommotus es,ait,epifcopec'Non,inquit,iniuria,fed ucrecundia,quod iii alieno loco confifto. Huius contentionis ac tragœdiæ fummam, quæ tunc illi cum re-gefuit,habes in ea epiftola quam ad Valentinianu fcripfit,in qua legationis fuæ euen-tum exponit. Vt autem ad fuperioraredeam, poftquam pientiftimus princeps Theo dofius,cui Gratianus, extinefto Valente patruo fuo, ciim ob multa præclaré lummacp cum laude ab eo gcfta,tum ob fingularem fpedlatiflimamq; ipfius erga fe fidem Oricii tis imperium dederat,poftquam, inquam, is intellexit, quæ uel â V alentiniano aduerfus Ambrofium,uel â Maximo erga Vai entinianum gefta eflent, Cæfarem literis mö-nuit,ne contra pietatcm,quam in primis tueri deberet,bellum fufcipéret,néue patriam auitamcç fidem impietate aliqua contemeraret : deniepmirum fibi nequaquamuideri fcribiqquod foeda ac principe parum digna fuga elapfus, tyranni non aiifos fuilïèt ex-' pedlare aduentum,qui contradeum,in quo folum principum fiducia elle debet, arma iumpfiffet.Relumeret tarnen animum, a^ue in primis epifeopum fibi pacatum reddè ret,fedaturum operam, neid tyrannus emceret, quod tentabat.Statim itaque coac^is quantismaximc potuit ex omni Oriente copr}s,tantofilcntio,tantacçcclerrtatercni gefftqutpriusquamByzantiomouifïe putarctur,inhoftium conipeólumfefè effungt; deret.Maximum igitur exiguo tempore arridentis fortunp felicitate ufum intra Aqui-leiæ muros captum ferro obtruncat : fîmul QC Gratiani Cæfaris innocentifïîmâ cædem ultuSjfi«^ Valentiniano incruentum reddens imperium. Ad hunc ergo modum fineni habuit accrbifîîma atque grauiffima contentio,quæ Diuo Ambrofio cum V alentinia no Cæfare fuit. Et fane haud minor poftea fuit illi cum Cæfare animorum coniuneftio, maxime uerô luftina extinefta, quàm antea difîuntftio fuerat : ut liqueat, Cæfarem non tamfuauoluntatc,quàmmatris perfidia ad earn ftultitiam fuifTeprotratftum. Denique quàm acerbe eius mortem tulerit, tumin ea præclariftima atqi eloquentifïïma oratfo-nc

he, qua mortmim laudauit, tum in epiftola quam adTheodofium poft ipßus mort en» fcripfitjfaos oftendiL Doleo, inquitj fatéor dôloré acerbo, non folum quod immarura îctate V alcntmianus Auguftus deceflen'tifed ctiam informatùs fidc.T uis inftttutis tan tam crga deum noftrum deuo tionê noftram indUerat, atcp tanto in me incubuerat affe lt;ftu,ut quem ante'pcffequebatur,nunc dih'gèretiquem ante ut aduerfan'um rcpellebat, nuncutparentemputaiet.Quodegohon prorecordationeueten's miuhæ exprom-pfîjfèd pro tcftimonio conuerfiom'sJlludenim alientim,hocfuum Quod à teinfufiim fibi ita tenuit, ut matris perfuafionem exeluderet. Ille fe à m e nutritum præferebat, ille ut fedulum patrem defîderabat.lllc fimulato à quibufdam adUentus mei nuncio,impatienter præftolabatur.Quin etiam illis ipfis publici doloris diebus cùm fanc^os ÔC fum mos domini facerdotes intra Gallias haberequt à me tarnen fàcramêtis baptiimatis ini tiaretur,fcribendum arbitratus eft, Quod amp;fi nonrationabiliter, amabiliter tarnen er-game fuum ftudiu teftifieatus eft.Hatftenüs ille. V enim poft V alentiniani necem cum Eugeniusoccupatoimperio, VidloriæaramRomæinftaurari iuffiflèt, acpaulo poft Mediolanum ueniret,Ambrofius facrilegi tyranni deuitans conipeeftum, relitftaurbe Bononiam conceffit. Hie cum dititius hœrerct, fum ptibus famftiflîmæ uiduae lulianac bafilicam extruxit, in quafàcratiftîmorûmartyrum Agricolac ac Vitalis corpora, quae longo temporeneglediminterludaeorum cadauera iacuerant recondidit.Multaibi tuncfandî3f plebis exultatio,magnalætitia:pracfcrtim cùm daemones martyrum uirtu-tem palam confitcrcntur,ncq; facris altaribus fiib quibus conditi erant, fefe admoucri paterentur. Deniqi iandus cpifeopus crucis lignum ÔCclauos, quibus prædariftimu» martyr Agricola ligno affixus fucrat,magnarcligione Mediolanum detulit, quemad-modumipfe quarto De uirginitatelibro aperte teftatur.Theodofius uero uirChriftia-niftimus,amp; præftantis animi ac fpecftatç uirtutis Imperator poft Valentiniani mortem totius Orientis ac Occidentis potitus imperio,fandum Chrifti fàcerdotê Ambrofium unicoampledebaturacuenerabaturaffeóu, atq^ineius admirabili uirtute fummum praefidium collocabat : quod huius diuina ope potentiflimorum hoftium fregiftèt po-tentiam,atq; perpetuo uitftoriarum curfu ufum efle fefciret.Itatj hunc patris loco habe re,fine huius confilio nihil facerc,omnem regniac bellorum curam in ipfius uoluntatc ac confilio ponere,ipfius deniq; fententiâ tanquam diuinû oraculum expetfiare fe de-bereexiftimabat.Quiddamuerôaccidit,pcrquodepifeopiinfrada inuiflac^ auto-ritaSjamp;Imperatoris incomparabilismodeftiaoftenderet.Theflalonice ciuitasinMa-eedonia fita eft,populofa admodum,5C eius regionis primaria. Coorta in ea feditione, quidam e' Caffaris familia à furète populo eft intcremptus.Ita quidem RuffinusiTheo-doretus uero uiros aliquot infignes,0£^ qui fummum in republica magiftratum gerebât faxis ôppreflbs,ô6 contumeliofe per urbem diftrados fuilTe fcribit-Porro Soxomenua rem accuratiusdefcribensiBothericumtuncThcfîâlonicenfêm præfidem, furentis po puli impetum præcipue fuftinuifle dicit ; quod aurigam qui præerat equis lllyricorum militum,6^ in currulibus certaminibus primas tcnebat,ob flagitia coniedum in uincu Ia,populo petente,eximere nolIet.Caefar igiturpoftquam rei atrocitatem intellexiflet, acriter incanduitiinterim tamenreprcfla ac diftimulata ira, ad Circenfes ludos populS cuocat.lbi confeftim Cçfarisiuflu circumfufi milites,nulla habita neep ætatis neqi inno centiac ratione,in omnes promifeue' tanta rabie atqs fæuitia graflàti funt, ut Theodore-tus feptem hominS milia in ea matftatione occubuifle dicat. Eo uero durius atep fune-ftius hocfacinus omnibusuidebatur, quod poftquanonnulli quifceleris aufores fue-rantjà magiftratu fupplicio eflentaffe(fii,ad infontes tarnen acmiferos fummæ calami-tatis poena recidiflet.Elapfis inde aliquot diebus, cùm Imperator ab Eugenij tyrâni ex dereuerfus Mcdiolanû ueniflèt,more folito templum ingredi uolenti Ambrofius con ftanter fefe opponcs:Quid,inquit,tentas Caefarf quid moliris fTu ne domini templum poft tam crudelem innocentiû hominS ftragê intrare audesf Qua fronte manus ad do mini aramprotendes,quae adhucinfontiûfanguineftillantrNoli Caefar,noli priorêini quitatem hac temeritate augereinoli hoc tuum tam graueuulnus noua plaga exafpera re.Exhorrefco hoc tam immane facinus Caefar,exhorrcfco faeuir iam; hunc tuum gla dium multorû tam iniqua morte cruentum uidere non poffum.Datuseft tibi Cçfar gla dius

Æus.Sed quarcfAn ut in innocentiû fanguinem defaeuias, amp;nbsp;fingulorS incumbas cer^ uicibusf'Nihil minus.Datus eft tibi,ut fontes puniaSjdefendas infontes: utlibertatê de fendas,non ut inféras feruitutcm:ut ferues uitani,non ut mortem intentes: breuiter,ad laudem tibi datus eft bonorum jad uindicftam malöru.Sed quaC fuit hæc tua crudelitasc* quatimmanitasf'quisuelbarbaricus furor tantum aufitÆthæctunô uidesfpro hisïiô floles,non ingemifcisfClamat tibi dico Cacfar horum fanguis de terra,clamat innocen tia,clamat æquitas:SC mihi crede,non erit hic furdus,non côniuebit, non diftimulabit, qui innocentium caufam defendere ac uindicare folet, Cæfar quum neq^ iacerdotis li* bertatem,necg uim doloris,quem ipfi fua oratione incuflerat, ferre poftet, cum gemitu ac lachrymis in palatiû fe recepiuubi totos fex menfes mœrori intabeicens,nullum fo-latium recipereneqî uoluit, neqs potuit, adeô durûhocuincu^um^ qyo facerdosipfum ligauerat,hominê torficO incomparabilêpontificis di^nitatê,o Imperatoris pictatem inf^nem.Non tulit iniquo animo epifcopi iurgia, adeo quocÿ regali potentiæ uir fan-cftifumus uenerandus er at. Vénérant natalitiç ferig Chrifti faluatoris.Cæfar Ruffinum aulæ præfetftû ad AmbroftS mittit,obfecrâs,ut ipft anathematis uinculû foluat,liceatlt;^ intereffe rebus diuinis.Quum is nihil egilTetjCæfar acerbitatem doloris ftiinonferens, ipfe Ambrofium adit,nô quidem templumingrefïuSjnerurftim repellereturjfedin ue.-ftibulo confiftens, ubi turn forte epifcopus confidebat. Gémit hic, plorat, obfecrat,ut nexus illi dift'oluat.Quid,inquit ilîe,agis Caefarr’quid pofcisfNum tam immani fceleri tuo dignam pœnitudinem oitendiftif Tuum eft,ait ine,remedium dare,meum accipe-re.Impera quid fieri uelis:non obfiftam,non relu(ftabor,n5 querar de acerbitate reme-« dij,id unumfpelt;fto,hocfolum ambio,utcum deomeoingratiâredirepoftîm.Pcftlon gum igitur mcerorem,poft multorum contcmptas preces, cefïît tandem præfiil Caefa-rislachrymis:uerûmnonprius anathemateabfoluit,quàminlocumpœnitentibusde-ftinatûisfefeconferret,ubipofitodiademate,abielt;ftapurpura,humiproftratus,uberri mo lachrymarum imbre eft'ufo, dei mifcricordiam efflagitabat. V oluit præterea Amgt; brofius legem ab eo condi,ut fi qui ob maleficium per Caefaris edicftum iuberentuf oc^ cidi,id nô nifi poft trigefimum diem fieret:ut interea temporis maturo fedato($ animo acrebus omnibus rationis libra perpenfis,aut parcendum efte uideretur,aut uindican-dum.Operæprccium fueri^tgt;pinor,fi earn legem hic fubijciamus. Eft autem huiufino^ di : Imperatores Gratian’us, Valentinianus,Theodofius, Augufti, Fabiano præfecfto prætorio lllyrici. Si uindicari in aliquosfeuerius contra noftram confuetudinem iuife^ rimus, pro caufte intuitu, noluimus ftatim eos autfiibirepœnam, aut exciperefenten^ tiam,fed per dies triginta fùper ftatu eorum fors amp;nbsp;fortuna fufpenfa fit.Reos fané cxci-piat uinciatq! cuftodia, ÔC excubrjs folertibus uigilanter obferuer. Datum undecimo Cal.Septemb.Veronæ,Antonio 60SyagrioConfulibus. HocimperialedeCretûmul-tis pofteafalutarefuit,atcp in primis ipfiTheodofio Cæfari, qui illud condiderat. Nam quum Antiocheni imperatam pecuniam, quam belli aftiduitate exhauftus exigere co gebatur,dare nolentes, concitato tumultu ftatuâ Placillæ reginæ uxoris fuæ eftènt de-moliti,eamcj incredibili ÔC intoleranda petulantiamagnam per urbis partem non fine acerbiscontumelijspertraxilTent, eaminiuriam uxorilaudatifïîmæ fœminæillatam, quam ipfe ÔC uiuam incredibili amore profecutus fuerat, SC mortuâ omni affecerat ho.-hore,moleftiffiméferensCæfar,primùmquidem ciuitatipriuilegia uniuerfa ademir, deinde principatum (erat enim Antiochia ciuitas eius regionis primaria ) in Laodice-nos,qui turn proximi erant,tranftulit:interminatus quoc^ fe ftatim aduolaturum,SC re^ heilem ciuitatemincendio confumpturum.Etfanéquodfueratcomina,tusperfeciftet, hifihaclegeimpeditus,rationeac temporeanimumrefrenaftèt. EratTheodofio acre ac concitatum ingenium:quod ut facile acleuiter admittebat iram,ita non ita difficub ter ponebat.Sed nunc ad fupcriora reuertamur. Poftquam igitur Cæfar Ambrofiiuo-luntati obtempéraffet,dum poftea intcreft rei diuinæ, ac pro more ad altare munus ob tuliftet, intra cancellos reftitit. Id quum epifcopusuidiftèt, per diaconum fuum rogat, num quid uellet,quôd ifthic hæreret.Dicenti fe nihil aliud uelle, quam ut diuina myftc ria peragi uideret:Ea,inquit ille,ifthinc tibi uidere non licet. Habent in dei templo fà* rerdoteSjhabentÔ^laicifuumlocum.Nccp enim quia Cæfar es,idcirco diuinis rebus te ' C ingererc

ingeretedcbesîpufpura quippeImperatorem,non(âccrdotemfadt.StatimcrgoIocO exceflit, nihil protcruius locutus, nullamcp ofFenfi animi fignificationcm præbens, fed i'ncomparabilcmmodeftiam acpietatcm pracfcferens.Adeo nero hæcfandîi epifcopi libertasCæfaii p1acuit,ut quumpofteainConftantinopolitanaurbctcmplirm/pfum ingrcflum Nedanus eius ecclefiæpræful ut intra cancellos ucniret,inuitaflct:Si hic,in quit,Ämbrofiuscflct,neutiquam id mihi facerelicerenper hune cnim quid inter facets-dotem Imperatorem interfit,meo rubore perdidici. Cuius ego autoritatem tanti fa-ciOjUtis folus fit,quern ego epifeopinomine dignum ccnfeam.Scd de his fatis.Subfiftc uero hie paulifper Iecfior,0L rei magnitudinem,de qua nunc diximus, penitius atej exa tfiiusmecum expendc.Epifcopus erat Ambrofius.Atqualisf'Non quidem uniuspro-«inciæ, aut multarum ciuitatum, fed unius duntaxat urbis gubernacula tenens : rebus non in immenfum extenfis,non fatellitio aut clientelis ftipatus,neffi potentip magnitu dine formidabilis,fcd rebus ac cenfu paupencôtrà uerô,Theodofii Imperatoris incom parabilis potcntia,infînitæ opes,ampliirimum ac fine fine imperiumxui régna,cui pro uinciæ,urbcs,caftena,duces, tribuni, milites, mortalcs omnes, cui maria, cui terra om* nis parebat: hunc inquam litfioribus, apparitoribus, ac militibus fcptum,purpuraq! ac diademate confpicuum,unus Ambrofius tempi urn intrare uolentcm exclufit, huic fa-cris interdixitjhuncmultos menfes domimœrori intabefeere fecit, hunc deniq^ no alia rationc in gratiam recipere Uoluit,nifi pofito regio ornatu, pœnitentis perfonâ induif' let.Qiiis hpenon miretuiŸquis fimilem unquam audiuit in facerdote fuifle conftantiac*, At quo philtro,quibus incantamehtis,quibus armis,quibus munitus præfidqs hæc ten tauit, effccit r’ Non alqs fane', quam incomparabili uitæ integritate, quam fantfiifiTimis moribus,qua'm feruidis ac efficacibus precibus, quæ cam illi autoritärem conciliabât, quamScCæfarispotcntia reformidaret,Sfquam nullaunquam dignitas,nulluster-ror,nullæminæ,nullatyrannis,nullacçbarbaricaimmanitaseuincercpotuit.Fundatus erat fortififima fide fiiper fortillîmû lapidcm Chriftum : idcirco nullo netÿ uentorS turbine,neqt fluminum ac tempeftatu impulfu à fiiaftabilitätc dimoueri potuit. Nequa^ oculos cius radiantis purpuræ fulgor perftringebat,nô diadema auro gemmistp inter-textum moucbat,non armatorû militum deterrebat ftrepitus : nimirum qui feiret hæc umbræ fomoeç elfe fimilia:qui fimulac comparuerit,ftatim euanefeit ac perit.Non erat ex ijs paftonbus,qui iuxta propheticam parœmiam liniunt parietê abfqs temperamen to,qui confuunt puluillos fub omni cubito manus,amp; faciunt ceruicalia fub capite uni-uerfæ ætatis ad capiendas animas:fed in fpiritu ÔC uirtute Heliæ, regis peccatû conftan tiffiméarguit,illius necfauorêexpctens,nectimens offenfam, Verfim adalianuncmi bi properandum uidco, fi unum adhuc Ambrofianæ libertatis exemplum fubiecero. In Orientis partibus Chriftiani quodam in loco iuflu epiieopi ignem in ludæorû iyna-gogam iniecerant,fimul in phanum V alentinianorû hærcticorû, qui portentoia fii-perftitione trigintaduos æonas colebant,quos ipfi uocabant deos.Sceleratifllmum ue rô erat hoc hominum genus, tantaep erat iftorum petulantia, palfirntp debacchantium acinfultantiûrabies,ut Chriftiani,præfertim ucrô eius loci cpifcopus,qui id in ccclefig contumeliarn contemptumeç fieri uidebat,ferre nequiret. Cornes tune Oriêtis, homo barbaricoacferociingenio,relationem adTheodofiumtuneMediolaniagentemit-q't,dari fibifacultatcm depofcens,qua in huius rci autores atrocius uindicaret.IuflitCg far,utdccæterisluppliciumfumcretur, epifeopusuerô exufta delubrafiiis fumptibus reftauraret.Diuus Ambrofius,qui id temporis Aquilciæ erat,ubi rem intellexit,incre-dibili dolore affe(fius,literis Cæfarcm monet, ne quid hac in re faciat, quod uel gratum Chriftianinominishoftibus,uelfuapietate clcmentiaq? foretindignum. Sed præftat ' ipfius uerba audire.Excrcitus,inquit,fcmper iugibus ferc curis fum,Imperatorbeatifiî ^e,fednunquam in tanto æftufui,quanto nuncxùm uideo cauendû, ne quid fiqquod ' adfcribarur mihi etiam dcfacrilc^îj periculo. Itacç peto, ut patienter ferm onem meum audias.Nam fi indignus fum qui a te audiar,indignus fiim qui pro te offerâ, cui tua nota,cui tuas preces cômittas.Ipfe ergo nô audies cum,qucm pro te audiri uclis f Non au dies pro fe agentê,quefn pro alijs audiftifNec ucrcris iudiciû tuum,ne eùm indignum putaris quem audias,indignû feeeris qui pro te audiatur;' Sed nclt;^ ijîjperialc eft, liber-tatem

tatcm dtcendidcncgare:nefß facerdotale,quod fentiat,non dicete.Relatum eftà comi te Orfentis mih'tariû partium incenfam efle fynagogam idcj autore fadum epifcopo. îuiïi fti uindicari in cæteros,iynagogam ab ipfo cxædificari epiicopo. Erit igitur locus ïudæorum perfîdiæfadus de exuuîjs ecclefiaï: ÔC patrimonium quodfauore Chriftiac quifitum eftChriftianis, hoctransf^etur ad donariaperfidorûf'Legimus templaido-lis antiquitus condita demanubijs Cymbrorum,defpohjs reliquôrûhoftium. Hunctt tulum ludæi in fronte iynagogæ fuac ftribcnt j Templum impietatis facT:um de manu-b tj s Chriftianoriï.Hunc tu dabis triumphum ludæis de ecclcfia dei^Hoc trophæum de populo Chr/ftif'Hæcgaudiaimpcrator perfidisr'Hanc celebritatê iynagogæ c'Hos lu-lt;ftus ecclefixfCraueeftfidem tuam pro ludæis periclitari. Coniùle tibi Imperator, aut patere me confulere mihi.Ego certe quod honorificentius fieri potuit, feci : ut mema-gis audires in regia,ne fi neceife eiret,audires in ecclefia. Hæc ille. Quæ ego ex prolixa ilia epiftola ad Theodofium fcripta uellicatim iparfimc^ friblegi, ut hiftoriæ fidê quàm poflèm breuiter ob oculos ponerem.Ita nihil à fanÆlTimo uiro neglelt;5lQ eft, nihil non fumma cum diligentia curatum, quod ad defenfionê ecclefiæ dei, quod ad eius profe-rendam atcj^ amplificandam gloria pertinereta'n iummo rerum difcrimine, inipfius ui-tæ periculo inuidlum femper animû retinens, necß ullis rerum humanarum calîbus fuc cumbentem.Hæc erat illius conftantia,hgc autoritas:quam illi cum primis concihabat infignis uitæ fan(n:imonia,amp;? pecftus nulla auaritiæ labe imbutû:quæ alioqui magnos l'n terdum uiros corrumperc,retSderelt;^ uirtutis aciem folet,ÔC facere,ut nulla habita neep dignitatis fuæ netç honeftatis ratione, in fœdam ac dcdecorofam aflentationéfefe pro fternantVerùmis ab hac pefte adeô liber fuit, ut poftquâ omnibus inpios ufiis diftra-ôis,nihil iam domihaberet,quod autinfubfidiû pauperum,autinredemptionê capti-uorum conferre poftet, rempli uaia in eos ufus confregcrit.Quç res quanquâ magnam illi apud Arrianos conflaftet inuidiam,qui nihil non quod à uiro fanefto fieri uidebant, ' in calumniam rapiebant;habebat tamê firmas uerascç rationes, ÔC multorum quoep exempla,quibus hoc defendebatScribit de eare in ea Oratione quam ad populû côtra Auxentium dixit:Inuidiam,inquit, faciût, quia aurû erogatur. Nec ego hanc inuidiam perhorrefco.Habeo ærarios.Ærartj mci,pauperes Chrifti funt.Hunc noui congregate thefaurû.Vtinam hoc mihi femper crimen adfcribant, quia aurû pauperibus erogatur. Quod fi obtjciunt,quôd defenfionê ab fis requirâ,non nego, fed etiam ambio. Habeo defenfionêjfed in orationibus pauperû.Cæci illi amp;nbsp;claudi,debilcs SC icnes, robuftis bel fatoribus fortiores funt. DenicK munera pauperû deum obligant, quia feriptû eft : Qui ïargitur pauperi,dco fœnerat.Præfidiabellatorû diuinâ fæpe gratia non merentur. Me minit quoep iftiusrei Officiorûlibro fecundo, uicefimoodauo capite : quo ftudiofum ledorem remittimus,ne huiuimodi recenfendis plus æquo prolixiores uideamur.De-niep amp;nbsp;rem fecerim difïicillimâ,8C uirib.noftris longe'iuperiorê, fi cuneftas uiri iàncftiflî mi uirtutes hic referre uelim : cùm eæ tam multæ fint atq; præclaræ, ut in eo nihil quod reprehendi,quod uerô laudari,quod celebrari atep cfFerri,inucniri ubicp poflit.Duriftr mas atep acerbiftimas aduerfariorû impreftîones frequenter fenfit:quas non armorum ftrepitu,acbellico certamine,fed pietate ÔC côftantilfrma in deum fide euicit. Arma illi erant aftiduæ preces,arma illi étant ieiunia,lachrymæ atc^ fufpiria: quorum præfidio principûfurorem,ÔCferociâmilitum,ô^hæreticorûinfidiasmaliciamq5Contêpfit,Con ftantiauerô erat in eouirilis,6C talis quæ ecclefiæ præfiile deceretmonimmanis feueri-tas,non barbarus atep agreftis rigor : ut feueritatis atq? clementiæ in eo pulchrum eftèt temperamentû:quorum alterû ad malorû tolerantiâ, ÔC improborû repreftionê, alteru ad domefticâ confuetudinê amp;nbsp;Chriftianâ facer et pietatê. Nimirû ut omnes ueneraren turmaieftatê,amarentmanluetudinê,æquitatêaciudiciûpcrtimefcerêt,Quibus rebus tantam confecutus eft famâ ac gloria,ut nô folum in lnfubria,Æthruria, tota deniqj Ita lia primus,fed apud exteras acbarbaras nationcs fummus etiâ acuenerandus haberet. Ferunt Atbogaftem comité,hominêfæuo ÔCimmitiingenio, cuius freiere Valentinia num principe laqueo ftrangulatû dicunt,cùm fubaêWs Francis,quibufeum aliquandiu bellum ßefierat,in conuiuio ab eius gentis regulis rogaret,num Ambrofiü noflet, atep is probe ewm fe nolfe diceret,frequenterqp adfuifte prandenti,non mirü eft,inquiüt illi, C z fr

fl fiacuidoria fis potitus,qui ab illo uiro amans,qui imperat fôli,ut cmfiim fiftat,8^pâgt; ret.Denicg ÔC Marcomannorû regln a per quendä qui ex Italiæ partibus ad earn uene^ tat,cognitaunifama,literisadeummiflisdoceripoftulabat,quæ ad Chriftianam dem pertinebant. Scribit Paulinus Ambrofium epiftolam in modû catechifrni ad cam fcnpfiiïe:ueru earn temporis iniuria,ficuti alia pleraqi,intercidifie dolemus. Erât uero eo tempore Marcomâni,qui nunc funt Bohcmi,gens ferox amp;: bellicofa: qui poftea tra ieCto DanubiOjin Croatia fedes fixerunt. Sic igitur fancai uiri laudatilïimafama 6C exi ftimationis amplitudo ItaIiam,Germaniam,Galliam, Græciam denicß omnem peruaquot; feraqut nullus fere' locus eilet,in quo non Ambrofiinomê célébré ac làcrofanôû habe retur.Extat ÔCMagni ßafilq honorifica ÔCplenalaudis epiftola,quam émediaGraecia ad eumtranfmifit.Hocagebat eius ergaChriftumftudiû, hocilliusin fideconftantia, hoc augufta illadignitas nbsp;nbsp;nbsp;automas, hoc alienæ falutis fitis ÔC rara erga peccatorcs

clementia.Habebat faneffilhmus paftor,quemadmodu ille euangelicus Samaritanus, uinû ÔC oleumialterû quod morderet,altcrS quod leniret. Acerbiori remedio utebatur apud eoSjquiChrifti gloriac,qui ecclefig dignitati incómodareuolebant,hiciuftilfima eius feueritatênemo non pertimefcebaticætcrû erga eos qui per humanâimbecillitatc in peccatû prolapfi erant,incredibilê oftendebat manfuetudinc ac lenitatem. Quæ eft ufquam in feriptis eius accrbitasfquæ duritiesfimô quæ non fuauitast'quæ no modéra tiof'quænonbenignitasr'DocêthçcpræclarifiimiacChriftianifTimi libri,quosDepœ nitentia aduerfus crudeles Nouatianos côfcripfit,qui in peccatû prolapfis ueniâ dene--gandam efie blaterabant.Quantû porrô in rj s eft pietatisfquantû clcmentigr'quantum lolatijpQua non arte uerborû erigit iacentesf quam nô ipem ac fiduciâ diflfidentib.prx betflacere putes cum iacentibus,lachrymari cum lachrymantibus, gemere cûgemcn»-tibus,ita uir clementilTimus in omnê fefe forma tranfmutat,ut homines diaboli faucib. ereptos lucrifaceret Chrifto. Earn fane'lenitatis ac moderationis laudêlongélaterp fe^ rebatjUtSChæreticis quolt;^ hoc nomine amandusacuenerandus eilet, eiusqinominis ubi opus erat non fine honoris præfatione meminilïe non polîent. Certe' Pelagius hac^ retiens in eo opéré quod in defenlîonê liberi arbitri) contra dei gratiâ confcripfit, Au^ guftino affirmâtCjhifcelaudibus uirû fandum exornat : Beatus, inquit, Ambrofius, in cuiuslibris præcipuéRomanaelucetfides,quifcriptorûinter Latinos flos quidâlpe-ciofus enituit, cuius fidem SC purilîimû in feripturis fenfum ne inimicus quidem aulus eft reprehendere.Luculentû lanè præconiû,ÔC hoc fplêdidius, quod ab aduerlario pro latum.Corruptiftîmû tune crat feculû,ôô propter opinionu diuerfitatê pugnax admo-* dum ac fa(ftiofum,ut quifquis exccllentiori dodrina cæteris præftare uideret,uix hære feos fufpicionê euaderet: ÔC tarnen inter tantas tempeftates atqi opinionûflucftus adeo féliciter ac tranquille Ambrofius enauigauit, ut neminê unquâ fuille legamus, qui illi hærefeos notâinuflèrit. Nam quod pleriq? Petri negationê exagitât, quam Ambrofiû fecus intellexilïe uolunt,^ hiftoriæ fîdes contineat,id uiri famfti pietati potius perui caciæ tribuendû.Nunc uerô ut amp;nbsp;cætera perfequamur, de excellentiflima ipfius erudi done aliquid dicendû nobis eft:quan^ fané non uideâ,quid etiâ ab cloquentiffîmis ui ris,nedumame,hicquic^ pro rei dignitate dici polftt, cüm eacitraeontrouerfiâ inco abfolutilftmafuerit.Nam quantû ad philofophiæ cognition? attinet, cam penitus imgt; bibevat,maximeuerô Platonicâiquam etiâ quia procul elîct ab odiofis contêtionibus, amp;nbsp;ad rem nihil facientibus,proximcq? purilnmæ accederct ueritati, diuus quoÆ Aure ïius Auguftinus,cùm incredibili inueftigandæ ueritatis ftudio,prius in Chrifto rcgc neratus eirct,tencret,impenfeamauit. Quod cnim Ambrofius eainftruéfiflimusfuit, cùm alia mul ta,turn illud cum primis euidentiftimédocet, quod eûipfi pontificale mix nus importuné ac pertinaciter à populo obtruderet ,cam tûe profiter! uoluerit.Denic;^ in ijs libris quos De patriarchiSjpotiftimû uerô de Abraham infcripfit,nemo nô diipL ciet, quanta eius feientiæ cognition? fit alTecutus. Porrô hiftoriarû turn Græcarû, tum Latinarfl callentiftîmus eratiquod cùm alqs muftis ex locis, tum uerô ex ipfiusin PfaL mum 4 ^.cômentario agnofeere licet : ubi ciuilium bellorû feriem, quibus Romanum fubindeconcufliim fuit imperiû,tanta luce aceloqu?tia breuiter ueluti leuiori bra^ chio perftringitjUt in eo ftudio duntaxat uerfatus fuifie uideat.De Graç carû literarû co

gnitione no eft quod hic multa amp;nbsp;no neceflaria dica,cum carQ ftien't exacftftime ÔC pie-* niftime doctus:quodin primi's libri De operefex dieru côdamâta'n quib.(quêadmo.-dum Hieronymus dicit)diui Bafilq,amp;: Hippolyti fententiâ eft fecutus, Scd qua facilita teac orationis nitore hic Greca expreftitrquidhicno eft infignis artificijfDixerint alq efle furtûjdixerint corniculâ alienis pennis ueftitâ, utinâ pium hoc fandiftimi uiri fur-turn inmultis alqs deprehedere darenutina eLatinis fcriptoribushuiufinodi cornicu-ïæ complures fuiffent^multoru fane'Græcorû eloquentiffîmos libros Romana faltcm lingua loquentes haberemuSjquorû nunc ne ueftigiS quidem fuperefle ftudiofi deplo fant.Nam quis nunc uel fragments Hippolyti proférât,é cuius libris AmbrofiS multa iublegiffe Hieronymus fcribit,amp;^ cuius ipfe dodlrina ac cloquentiâ tâtopere prædicatî* Scriplît Bafilius in Efaiam prophetâ,fcripfit amp;nbsp;Ambrofius : at cum ego in eo opéré D, Bafilium eum fecutû fuilïè putê,quem thefàur3,quas haberemus opes, fi hoc Ambro-fianû opus prodiret in lucê f Quod aut eorû nomê iuppreftît, quorû opera in fcribêdo eftufus,idlaudatiflîmocôfiliofa(ftûeft,quodnullâaut offendiculi aut diflîdij caufam fimplicioribus dare ucllet, qui eorû audito nomine qui ob praua dogmata improbatt ac lùfpedi efrent,ftatim ceu confpetfto bafilifco refilientes, nullû exledione percipe-rentfrucftû.Quod ergo eorû fubfidio ufus eft,diligentiæfuit:quodnomina preffît, pru dentiæ.Quanquâ fane' quicquid uel luû,uel alienû eft,no poteft no placere,non poteft nonfumma laude dignû iudicariuantS eft in ipfius fermone eloquêtiæ,tantû amcenita tisjtantû nitoris,etiâ inqs quæ obfcura funt,Ô6 nô ita facile iplendefcunt, nec fermonis îenociniapigmêta(^ admittSt.Neqi enim ita magnæ eft difficultatis,in fcftiuo ac plau-fibili âcueluti theatrico argumêto eruditionis ac eloquentiæ diuitias oftentarexæterû res per fe incul tas ac retrufas expolire ac proferre pofte in lucem,hominis eft eximiè doÂijÔC maxime ingeniofi,ÔC qui in dicêdo fcribendoqj probe fit exercitatus. Eius reî ipfe clariflimû ipecimen dedit,in ijs libris quos De fide ÔC ipiritu iantfto ad Gratianum ■ Àuguftû confcripfit.Deum immortalê quanta luct, quanta cloquêtia,quanta pietatec* Putes eum inmedijs campis folutis habenis excurriftè, nô inter præruptaÔC alperalo-ca defudafte : ita nufquâ hæret, nufquâ fe torquet, nufquâ à cœpta uia ceu feftus uiator dcclinat.Cæterû quando eiufmodi argumentO tratftabat, quod nô folû admitteret, iëd «Itro quo($ ÔC tanquâiure fuo elaboratiorê ac floridiorê didionêefflagitaret, hic pia quadâ ambitione opes fuas mira arte oftentat,hic congeftû olim ex Ægypttjs atq; exo ticis opibus thefaurû in ecclefiæ gloria atc^ ornamentû depromit.Quibus no eloqueiï tiæ uiribus fcntentiarû ac uerborum pondéré, Symmachi Romanæ urbis præfe(fti,elo quentiftimi quidê,fediuperftitiofihominis conatûrepreflitç'Volebatille Vitftoriæa-ram iampridê deie(ftâreftaurari,ÔC ueterêidololatriâiam fepultâ tan^ reuocare ad ui-tam:fed tantâ hic ienfit Ambrofîanæ orationis uim,tantâ potcntiâ, ut quod moliebat, perficere fe poftè diffideret-Denicp in eo opéré quod ad Marcellinâ fororê De uirgmi täte perfcripfit,quid eft non limatûjnon expolitû,non excultuf In quibus, inquit Hie-ronymuSjtâto fe effudit eloquio,ut quicquid ad laudes uirginû pertineret, exquifierit, €xpreftèrit,ordinarit.Sane' Aurelius Auguftinus in eo opéré cui De dotftrina Chriftia-natitulû dédit,horû librorû honorificé meminitne ipfa oftendês, claré in bis eluceat tcmperatû illud ac ornatû orationis genus,cuius eft apud oratores tâ frequens plena^ iaudatio.Ornatus enim cum primis hic ftudiofiftimus eft : perinde ac fi cerufta ac pur-purifto uirginitatis ora depingatjquo fpetftatoribus fpeciofior gratiorq; haberi poftèt. Nadus hic erat campû,in quo ingenij fui frenalaxaret:quin SC alibi quolt;ç data oppor-tunitate uirginitatiseft facundilfimus locupletifiîmus præco:ut uerifimile fit, pudi-. ƒifiæ decus incolume illi cortferuat3fuifte,quam 8C tantopere amauit, SC tam facundo oré ab eo laudatâfuifteuidemus.Denicp tantû potuitfandiflîmi præfulis fuauis acmel lita oratio,ut ex ipfa Mauritania,ô(Sremotiffimis mûdi partibus uirgines coplures Me-diolanû pelliceret,quç abdicatis mundi iftius pompis acuoluptatibus,nihil prius habe bant in uotis,^ ut à fando uiro facro uelamine ornarent, quæ deinde Chrifti amore intra pudicitiæ fepta nemine cogête fefe continerêt. Hæc quidc de ipfius De uirginita te libris, cæterû in ijs quos infratris Satyri morte dcfcripfitjquos ipfe in enarratione pri tni Pfalmi libros confolationis refiirredionis nominat,quæ nô uariarû ac infignium

rerum fœcunditasfquæ non uerboru lauticiesc'Prgterea quid dicendû de comentarfjs, ' quibus Dauidicos pfalmos enarratr'Quid in his eft no eruditûjUO uariûjUO ornatQfDa uidicam lyrâ fuauiftîmo linguæ pleóro attre(ftat,amp; pfalteriS quod dcmulcendis pioriï mentibus regius propheta cantauit, ea ipfe quocp fermonis fuauicatc acmodulatione decantanutfi uiueretDauidjnôpoflètnonfelicêacbcatûfefeexiftimare,quicarminis fuitam præclarûatcginfîgnênaôus eflèt interprété. Quæhicnomyfteriaprofertinlu cem;'^ hic excutit omniaf^ nihil negligitf pie docet quâtos excitât ignesf quâtos relinquitaculeosf'RapitjtrahitjimpelIithominêquô uelit: tanta eftamp;:in dicêdofuaui-ta$,amp; efficacia in periuadendo.Sic deledat,ut id folû affedafte uideat :fic docet, ut me 1101em te fieri fentias:fic monet,ut fcqui etiâ cogaris inuitus:fic obiurgat,ut tarnen non poffis irafci.Artificiofa plané apis fauos conftruens omni fiiauitate delictfsdiffertos, quorû uitali paftu animae fandæ mirû in modum ûgihant.Nam ôé id quotÿ olim cæli- , tus oftenfum fuifle opinorciim eins etiamnû infantis amp;: in cunis iacentis apum examê ora uultumc^ repleuit,pofteacj finenoxain aeraconuolauit.His ergo rebus,hifee arti^ bus uir fandus effecit,ut ob incomparabilê uitac fanditatê ôé dodrinae pracftantiâ,prin cipibusuirisjmagnatibustj effet admodûuenerandusacmetuendus, populo autêob docendi admirandâ felicitate longé gratiffimus,quem quaff reuindum de lingua quo uellet trahebat'Efficaciffffmâ eius oris facundiâ perfenfft Aurelius Auguftinus, qui dû nbsp;nbsp;nbsp;}

uenerabat ac colebat aficcftu:hinc deniq; tam frequês ac honorifica in feriptis fuis Am* fcrofii mentio:cuius pelt;ffus,fan(ftum dei oraculum,cuius os fpiritus fanéïi fiftulam,fon temcç ialientis aquæ inuitam aeternâ,cuius deniqi eloqütaminiftrare adipem frumcnti diuini,amp; lætitiâ olei,ôô fobriam uini ebrietatê populo dei fcribit.Hæc ergo erât uiri fan lt;ftifiima mérita,haec fama, haec apud oês gratia : ut nemo effet qui hune non amaret,no fiilpiceret,no unicé ampleôeret.Senedutê duxit meeftitia plena, cùm ob crebras Bar fcarorum irruptiones, qui Italiam, Vmbriam ferro igniij deuaftantes, Chriftianæ rcli^ gioni incredibilem calamitatê adferebâtuum uerô etiâ, quôd auaritiae peftem longius indies liberiuscç ferpente nullo remedio iânari poffè côlpiceref,maxime apud eos,qui potêtiacacteris pracftabant,qiri attritis populi fortunis omniaferépro fiio arbitrio atfti tabant Jtac^ cùm dominus famulû fuû ex Iris turbulentiflîmis rebus ad fe uocare uole^ bat,febre correptus, longatj aclenta infirmitate cônlumptus, integerrimisfenfibus é uita deceffîtjlùmmo cum omnium lueftu, qui fandiffimûac uigilantiffimû animarum mcdicum,parentem omnium longé amantiffîmu,5é publicæ libertatis patronû ac con feruatorê extineftum elle clamabant: adeô utStilico Cornes, homo alias no itaæquus, per Ambroffi mortem Italig ruinam imminere diceret:quod hune lua uirtute tanquam firmiffimâ ac conftantiffîmâbafim imperium fuftinere crederet. Dum leéhilo decumgt; beret,nobilibus uiris 6C amicis ad eum uenientibus, perfiiadcre uolentibus, ut diu--turniorem ffbi uitam à domino impetrarct, praeclariffimam illam ôé apoftolico uiro di gnam fententiâ dixiuNon ita inter uos uixi,ut uixilTe me pudeaunec mori timeo, quia bonum dominum habemus. Deceffit autem quarto die menffs Aprilis, eius anni,qui

fuit à partu deiparæ uirginis nonagelimus annusfupra trecentos, Cgfario Attico cç Confulibus,pera(ftïs in epifeo pat« annis plus minus uiginû

o RTA R I S,uenerabilispaterAugufti'ne,utficutbeatiuin, Athanafius epifcopus,amp;^ Hieronymus presbyter, ftylo pro-fecutifuntuitas fancfiorumPauli amp;nbsp;Antontj in eremo pofi-torum, ficut etiam Martini ueHerabilis epifcopi Turonenfis ecclefiæ Seiierus feruus dei fermone contexuit,fic etiam ego beati Ambrofii epifcopi Mediolanenfium ecclelîæ,meo pro fequar ftylo.Sed ego utmeritis tantorumuirorum, quimurt ecclefiarum funt,06 eloqucntiæ fontes,ita etiam fermone me imparemnoui.Tamen quiaabiurdum cfle opinor quod præ cipis,declinare:eaquæà probatifîtmis uiriSjquiillianteme àftiterunt Sgt;C maxime ab forore ipfids uenerabili Marcellina didici, uel quæ ipfe uidi cg iniaftarem,uelquæabqs agnoui qui ilium in diuerfisprouincijs poftobitum ipfiusfe uidiflè narraruntjUel quæ ad ilium fcripta funt cum adhuc obijfle nefciretur, adiutuS o--rationibus tuis,amp; meritis tanti uiri, licet inculto fermone, breuiter ftricftimtp delcriba: ' ut lecftoris animum etfi fermo o ffendat, tarnen breuitas ad legêdum prouocet.Nec ueigt; borum fucis ueritatem obducam : ne dum fcriptor elegantiaï pompam requirit, lecflor tantarum uirtutum amittat fcientiam: quem non magis uerborum phaleras, pompasc^ fermonum,quàm uirtutes rerum,gratiamcç fpiritus fanA' fpecflare conuenit.Siquidem nouimus uiatores gratiórem habcre aquam, breui ucna ftillantem forte cum fitiunt, profluentis fontis riuos,quorum copiäm fitis tempore reperife lïon pollunr. Et hordea ceuspanis dulcisfolet eflè etiamijs qui centenis uicibus fçrcülorum quotidian! conuf-uij copias ru(ff are confiierunt.Sed ÔC hortorum amcenamirantibus, herbæ agrcftes pla cereconfuerunt.Quamobrem obfecro uos omrics, in quorum manibus liber tfte uerfa bitur, ut credatis uera efle quæ dicimus : nee putet me quifquam ftudio amdris aliquid quod fide careatpoluifle:quandoquidcm melius fit penitus nihil diccré, quàm aliquidf falfi proferre:cum fciamus,nos omnium fermonum noftrorum reddiüuros elTerationê.' Nee dubitem,etfi non ab omnibus omnia,tarne à diuerfis diuerfa feiri, ôf ca cognita n5 hullis efle,quæ etiam minus ipfe aut audire aut uiderepotui. Vnde à die natiuitatis eius initiumfumam,ut gratiauiri ab incunabulis quæfueritagnofcatur. Igitur pofito in ad.« miniftratione præfecfluræ Galliarû,patre eius Ambrofio,natus elf Ambrofius. Qiii in-^ fans in area prætorij in cuna pofitus,cum dormiret aperto orc,lubito examen apum ad ueniens,faciem eius atep ora compleuit,itaut ingrediendi in os egrediendiej fréquenta tent uices.Quæ pater qui prope cum matre uel filia deambulabar,ne abigerentur ab ari cilia quæ curam nutriendi infantis fufceperat,prohibês(folicita enim erätncinfanti no Cerent)expe(ff abat patrio affetff u quo fine illlid miraculum clauderctur. At illæ poft ali quandiu euolantes,intantam aeris altitudinem fiibleuafæ funt, ut humanis oculis mini me uiderentur.Quo faifto territus pater ait:Si uixerit infantulus iftc,aliquid magni èrit. Operabatur enim iam tunc dominus in ferUuli fui infantia, ut impleretur quod di(ftum eft:Fauummellis,fermonesboni.lIludenim cxamertapum,fcriprorUmipuus nobis ge nerabat fauos,qui cceleftia dona annunciarent,06 mentes hominum de terrenis ad ccegt; lum erigerent.Poftea uero cum adoleuiflet,8C eflet in urbe Roma conftitutus cum magt; tre uidua,£C forore quæ uirginitatem iam fucrat profefla,comité alia uirgine, cuius uirgt; ginis foror Candida,^ ipfa eiufdem profeffionis, quæ nûc Carthaginc degit iam anus, cum uideret lacerdotis à domeftica forore,uel matremanus ofculari,ipfe ludens offere* bat dexteram,dicens fiC fibi id ab eis fieri oportere,fiquidem epifeopum ft futurum efle mcmOrabat.Loquebatur enim in illo fpiritus fan(ftus,qui ilium ad facerdotium nutriegt; bat Jlla «erô,ut adolefcentcm dC neftientem quid diceret,refpuebat. Sed poftquâ edo-

dlus liberalibus difciplints, Vrbe egreffus eft:profefluslt;ç in auditorio prçfeôuræ practd rijjitafplendide caufas perorabat,ut eligeretur aui'ro illuftri Probo,tuncpraefeóö pr^' torîj,ad confih'uin tnbuendum.Poft hæc Confularitatis fufcepit infignia,ut rcgeret LÎ-* guriâ Acmiliamqi prouinciasmenitcß Mediolanüra.Per idem tempus mortuo Auxen-rio AmanæperfidiæepifcOpo(quiDïonyfiobeatæmemoriæconfeflbread exihumdc ftinatOjincubabat ecclefiæ)cum populus ad feditionê eflet comotus, effetcß cura illi fe dandæ fcditioniSjnc populus ciuitatism pen'culum fui uerterctur, perrcxit adEccIefiä. Ibifç cum alloqueretur plebem, fubi'to üoxfertur infantis in populo fonuiffe, Ambïö^ fium epïfcopû.Ad cuius uocis fonum,tOtiüspopuli ora conuerfaluntjacclamantis Ani brofium epifcopumn'ta ut qui antea turbulentilnme' diflidebant,quia 0^ Arriani fibi 8C Catholici fibi epilcopum cupiebant;lùperatis alteru tris, ordinär! repente hunc unü mp rabili amp;incredibili concordia confenferuntQuOille cognito,egreflusecclefiam tribu nal Ijbi parari fecinquippe niox futurus epifcopus altiora conlcendiuTunc kontra con fuetudinem fuam,tormenta iuffit perfonis adhibere.Quod cum faceret,populus nihil^ ominus acclamabauPeccatum tuum fuper nos.Sednonlimiliter is populus tue clama-» uit ficut populus ludæorum Jlli enim uocibus luisfangüinc dominicum effuderunt,dt-centes,Sanguis huiuslup er nosdftiueiocathecumenumfcienteSjfideliuo ce remiffio-nem illi peccatorü omnium per baptifitiatisgratiam promittebant. Tune ille turbatus reuertens domüjphilofophiam profiter! uoluit,futurus fcilicet uerus philölbpbusChri fti,qu! contêptis fecularibus popis,pifcatorü fecuturus eflet ueftig!a:qui Chrifto popu^ los congregarunt,nö fucis uerborü,fed fimplici ferm one, SC ueræ fide! ratione, miflifi^ ne pera,fine uirgajCtiam ipfos philofophos conuerterunt.Quod ubi ne faceret reuoca^ tus eft,publicas muliercs publice ad fe ingredi fecit;ad hoc tantü,ut uifis his, popul!!n-tentio reuocaretur. At ueró populus magis magist^ clamabat:Peccatû tuum luper nos. At ille cuuideret nihil intentionê fuâ proficere pofle,fugam parauit. Egrefliiscß noiflis medio ciuitatê,cum Ticinu fe pergere putaret,mane ad porta ciuitatis Mediolanenfis, quæ Romana dicitur,inuenitur.Deus enim qui ecclefiæ fuæ catholicæmurum parabat aduerfusmimicos fiios,amp; tiirrem erigebat Dauid contra faciem Damafc!,hoceft perfi' diâ hæreticorû,fugam illius impediuit.Quiinuentus eu euftodiretur à populo, miflà rc latio eft ad clementillîmûimperatorê V alêtinianum, qui fummo gaudio accepit quod Iudex à fe direiflus ad facerdotium peteretur.Lætabatur etiam Probus præfe(flus,quod uerbum eius implcretur in Ambrofio.Dixerat enim proficifccnti,cum mandata ab eo-» dem darentui'jUt moris eft: Vade,age non ut iudex,fed ut epifcopus.Pendente itaeç rela tione iteru fugam parauit,atep in poffeflîone cuiufdâ Leontij clariffim! uir! aliquandiu delituitSedub! relation! refponfiim eft,abeodemLeont!o proditur.præceptum enim eratuicariOjUtinfifteret rebus perficiendis.Quiiniunlt;ftafib!cûuellctimplere,propofi to ediifto côuenit omnes,ut fi uellêt fibi confulere,rebusq; fuis,prodcrent uirum.Prodi tusitaçp SC addueftus Med!olanum,cum intelligeret circa fe de! uoluntatem,nec fèdiu^ tiuspofferefiftere,poftulauitfeno nifi à catholico epifeopo baptizari.Soliciteenim ca uebat perfidiam Arrianorum.Baptizatus itaeç fertur omnia Ecclefiaftica officia implcf fe,atqi oeftaua die epifcopus ordinatus eftfumma cum gratia lætitia cumftorum.Ig!-» tur poft annos aliquot ordinationisfuæ,ad urbem Romam,hoc eft ad proprium folum perrexit,ibitß faneftam puellam,de qua fuprâ memorauimus,cui manum offerte folitus erat,in domo propria cum gcrmanaficutreliqueratinuenit,iammatredefunlt;fta. Atep cum ilia dexteram illius ofcularetur,fubridens ait illi:Ecce,ut dicebâ tibi, facerdotis ma num ofcularis.Per idem tempus cum trans Tyberim apud quandam clariffimam inuita tur utfàcrificiû in domo offerret,quædâbalncatrix quæ paralytica in leifto iacebat,cum cognouiflet ibidê effe domini facerdotcm,in fellula fe ad eandê domu ad quâ ille inuita tus uenerat,portât! fccit,atq! orant! amp;nbsp;imponenti manus ueftimêta attigit. Quæ eu ex-ofcularet,ftatim fanitaterecepta ambulate cœpit : ut impleret illud dominicû diiftS ad 10(01.14 apoftoIos:Etiâma!orah!sfacietiscredêtes!n nomine meo.Quodtnfignûfanitatisut

mirabile fu!t,ita etiâ nec occultû.Nâ ego hoc poft annos plurimos faniftis uiris referen-* tib.pofitus in Vrbe cognoui.Sirmiûuero eu ad ordinâdû epifcopûAnêmiûperrexiffèt, ibitj luftinæ tune têporis reginç potêtia ÔC mul titudine co adunata,ecclefia pelleretjUt non

no ab ipfojfed ab haeretids Arrianis epifcopus in cadcm ecclefia ordinaretur,eflet(Ç co ftitutus in tribunal!,nihil curans eorum quæ à muliere excitabantur, una de uirginibus ArrianorS impudentior cætcris, tribunal confcendens apprehenfo ueftimento lacerdo tiSjCS ills attrahcreuellct ad partem mulierûjUt ab ipfis cæfus de ecclefia pelleretur, ait ci (ut ipfe folitus er at referre.)Et fi ego indignus tanto facerdotio fum, tarnen te no con uenituel profeflionê tuamjin qualemcuncç facerdotêrnanus inijcere: unde debes uere ri dei iudiciu,ne tibialiquidmali eueniatQiioddidlum cxitus côfîrmauit.Nam alio die mortuâ ad fepulchrum ufcg deduxit,gratiam pro contumefia rependens.Et hoc facfium. non leuem aduerfarijs incufiit metü,pacemcß magnam Ecclefiæ catholicæ in ordinan-do epifcopo tribuit. Ordinato itacß catholico facerdote Mediolanum reuertitur, ibicç fùpradidæluftinæmulierisinnumcras infidiasfuftinuit,qua:muneribusatçp honorib. aduerfus fandum uirum oblaris,popuiumexcitabat;fedinfirmorû mentes talibuspro milfis decipiebantur.Promittebat enim tribunatus,SC diuerfasalias dignitates ijs qui il Ium de ecclefia raptum ad exilium perduxifTent.Ç^od cuin multi conarentur,fed deo præfule perfîcere non ualerent,unus infoelicior cæterîs nomine Euthymius, tanto furo re excitatus eft,ut iuxta ecclefiâi fibi domum pararet,atcp in eadem carrum conftitueret, quo facilius raptu ad exilium perduceret.Sediniquitas eius in uertieemipfîus dcfcêdit. Pfd.y Poft annum enim eodem die quo ilium rapere fe arbitrabatur,eodem carpento impofi tus,de eadem domo ipfe ad exiliû deftinatus eft,reputâs fibi iufto iudicio dei idin fe ef. feconuerfum,utineo carpento dirigeretur ad exilium, quodipfeparauerat facerdotû Cui non minimum folatq facerdos præbuit,dando fumptus,uel alia quæ erant necefla^ ria.Sed hæc confeflîo hominis neemulieris furorem,nec uefanorum Arrianorû demen tiam rcprelïit.Maiore enim accenfi amentia, bafilicam Portianam inuadere nitebâtur. Exercitus etiam armatus ad cuftodiêdas fores ecclefie eft dirc(ftus,ut nemo auderct ca^ tholicam ecclefiamingredi.Sed dominus qui deaduerfarqs fuis ccclefiæftxg triumphos donate confueuit,ad ecclefiæ fuae munimentû,militum corda conuertit,ut aduerfis feu--tiseeelefiæforesferuarent,necegredidimitterent,fedingrcdi ecclefiam plebem catho ïicam minime prohiberent.Sedncc hocfatis eratmiffismilitibus,nifi etiam pro catho--lica fide cum plebe pariter acclamarent.Hoc in tempore primum antiphonæ,hymni ac uigiliæ in ecclefiaMediolanenfi celebrari cœperunt.Cuius celebritatis deuotio ufcp in hodiernum diemnon folum in eadem ecclefia,ucrum per omnes penc occidentis pro-uincias manetPer idem tempus fanefti martyres Protafius amp;nbsp;Geruafius fe facerdoti re--uelauerunt.eranteniminbafilicapofitijin quafunthodie corporaNaborisamp; Felicis martyrum.Sed fanefti martyres Nabor amp;nbsp;Felix celeberrime frequêtabantur: Protafiï ue rô amp;nbsp;Geruafii martyrumut nomina,ita etiam fepulchra incognita erant : in tantû ut fu-praipforûfepulchra ambularent omnes quiuellentad cancellos peruenire, quibus fan dorum Naboris SC Felicis martyrum ab iniuria fepulchra defendebantur. Sed ubi fan-«ftorum martyrum fiint corporaleuata,amp;inle(fticispofita,multorumibifanatæægrit«

' dines perdocentur^Cæcus etiam Seuerusnpminc,quinuncufcp in eadem bafilica quæ dicitur Âmbrofiana,in quâ martyrû corpora ftmt translata, religioie ieruit, ubi ueftem inartyrûattigit,ftatimlumêrecepit.Obfeflaetiâcorpora à fpiritibus immödis curata, fumma cû gratia domû repetcbât.Sed ijs bénéfices martyrû in quâtû crefeebat fides ec clefiæ catholicæ,intantû Arrianorû perfîdiaminuebat.ÔenicçexhoctêporefedariccE pit perfecutio quæ luftinæ furore accendebat,ut facerdos de ecclefia pclleret, T amen intra palatium multitudo Arrianorû cû luftina coftituta deridebat tanta dei gratis, quS ccclefiæ fuæ catholicæ dominus lefiis meritis martyrum fiiorû conferre dignatus eft,ue nerabilemcç uirum Ambrofium narrabat,pecunia comparaflê homines qui fe uexari ab immundis fpiritibus mentirentur,atq? ita ab illo, ficut SC à martyribus fe torqueri dice-rent-Sedhoc ludaico ore loquebantur Arriani, fupparcs fcihcet eorû. Illi enim de dno dicebant:QuoniâinBeelzebub principedæmoniorumeiîcitdæmbnia.Iftidemartyri. Mâtt.n bus,ueldedominifacerdoteloquebantur,quôdn5deigratia quæperipfos operabat, immundifpiritus pellerent,fed accepta pecunia fe torqueri mentirctur.Clamabant ein dæmones,Scimus uos martyres.Et Arriani dicebantiNefcimus efie martyres. lâ hoc 8ô in euâgdio legimus ubi dixerût dæmones ad dhm Iefum,Scimus te quia fis dei filius.Ec

Mlt;«-. 1 ludæi dixerunt:Hicautem unde fitjnefcimus.Sed non hîc teftimomu accipitur daemo--nunijfed confefiîo.Vndemifenores Arriani uel ludæi, ut quod confitêtur dæmones, il Il negantDeus tamcn,qui gratiamecclefîæ fuæ augere confueuitjuon paffus eft diu in^ fultari à perfidis,fan(îlis fuis. Vnus itac^ exipfàmultitudine fubitô arreptus (piritu ini' mundojclamare cœpit,ita optare fe torqueri cos^ut ipie torquebatur,qui negarent mar tyrcSjUel qui non crederent in trinitatis unitatê,quam docct Ambrofius. At illi bac uo^ ce confufi,qui conuerti dcbuerant,Ô^ dignâ tali confeflïone agerc pœnitentiâ, in pifci^ nâdemerfum hominênccauerunt,perfidiehomicidiumiungentes.Deduxit enimillos ad hune finem digna necefifitas.Sandfus uerô Ambrofius epifeopus maioris humilita^ tis uir fadlusjdonatâfibi à domino gratiâreferuauit, crefeebatej quotidiefideamp; amorc coram deo ÔC hominibus.Per idem tempus crat quidam uir dehærefi Arianorum, acer rimus nimium difputator,ô^ duruSjatq? inconuertibilis ad fi dem catholicam.ls conftitil tus in ecclefia tralt;A:antc epifcopOjUidit (ut ipfe p oftmodû loquebatur) angelum ad au--res epifcopitra(fîantisloqucntê,utuerbaangelipopuloepifcopusnunciarc uideretur. Quo uifo conuerfus, fidem quam expugnabat,coepitipie defendere.Fueruntetiâduo cubiculartj tune tempon's Gratiani imperatoris,de hgrefi Arrianorum,qui tradlandam epifeopo quæft’onem proponerent.Adquamaudiendam alterodiead BafilicamPor tianam omnes fè afFuturos promiferant.Ei at cnim quçftio de incamatione dominfiSed alio die miferandi homines fuperbiæ tumore completi,nec memores promiflôrS, con-temnentes deum in facerdote ipfiuSjncc plebis expeclantis confiderantes iniuriam,int memores ctiam didlorum dominicorum:Quoniam quifeandalizaueritunum ex mini mis iftis,oportet ut mola afinaria collo eius alligetur, dC demergatur in profundum ma ris:con(cendentes in equos quafi gratia geftandi,ciuitatem egrcfli iunt, expédiante fa^ cerdotCjôd plebein ecclefia conftituta. Sed huius contumaciæ qui finis fuerit horreico referens.Subito enim præcipitatfimilèras animas cmiièrunf,atc^ corpora illorum ièpui turae fimt tradita.Sandlus uerô Ambrofius cum ignoraret quid fadlum eflet,nec diutius poflet plebem tenere,afcendens pro tribunalfide eadem quæftione quæ fucrat propofî tafermonem adorfus eftjdicens:Debitûfratrcs euro foluendû, fed hefternosmeos non inuenio creditores.Sô reliqua quæ feripta funt in libro qui De incamatione domini ind tulatur.Occifo itaep Gratiano imperatore, recipiendi corporis eius caufafccundam ad Maximum fufeepit legationem. Apud quem qua'm conftanter egerit, qui uolucrit cog nofcerCjipfius legationis epiftolam adValentinianum iuniorcm datam cum legerit,ap probabitNobis enim alienum à promiiïione uifum eft ilia inferercjne adiundlæ epifto îæ prolixitas faftidium legend afferret.Ipfum uerô Maximum à communionis confor^. do fegregauitjadmonens ut effufi fanguinis domini fui,ôC(t^uod eft grauius) innocent tiSjagerct pœnitentiâjfi fibiapud deum uellet efte confultû,Sed ille cum pœnitentiâ de clinat fiiperbo fpiritu,non folû futurâ,fed etiam præfentç falutc amifit, regnumeç quod male arripueratjfœmineo quodâ timoré depofuit,ut procuratoremfercipublicænomi ne præfuifle confiteretur.Mortua uerô luftina quidâ arufpex Innocentius nominc,non opéré, quum pro caufa maleficiorum à iudice torqueretur, aliud interrogabatur fate ri cœpit.Clamabat enim,ab angelo maiora tormêta fibi adhiberfieo qui euftodiret Am brofiû,quoniâ têporibus luftinæ ad excitanda odia populorû in epifcopS,cacumê tcôd ccclefiæ confeendens medio notftis iacrificaueritSed quantô inftâtius ÔC folicidus ope ra maligna exercebatjtantômagisamorpopuli circa fide catholicâjô;: domini facerdo' tem conualefcebat-Mififte etiâfe dæmones qui ilium nccarent,fatebatur:icd dæmones renunciane,fe no folû ad ipfum appropinquate minime pofte, ucrùm etiâ nec ad fores domus in qua manebat epifeopus: quia ignis infiipcrabilis omneillud ædificiû cômuni ret,utetiâlonge'pofitiurerentunatcßitaceftàfteartesfiias,quibus aduerfusdominiiâ-- ’ cerdotê fe aliquid poftè arbitrabatur. Alius etiâ gladiû ferens ad cubiculû uf(^,ut interfi ceret facerdote perueninfed cû elcuaftct manu diftriôlo gladio,dextcra obrigete remâ fit.Tuncfemiftum àluftinapoftquâ confeftus eft, brachiû quod inique'ciï extenderef rigueratjfanatû eft côfefliôe.Per idê têpus cû uir illuftris Probus puerfi fuû notariû,quf fpiritu immûdo grauiter uexabatur,duxiftet ad epifcopû,egreftiira urbe dimifitdiabo-* lus,times ad uirû fand«perduci.Atep ita puer quâdiu Mediolani apud epifeopum fuit, nulla

nullacomminado diaboliapparuit.SedubiegreflusMediolano eft, 6Cpropeurbêpèr uenitjidem fpiritus qui ilium antea habuerat,uexare cum ccepit. Qui cum interrogare tur ab exorciftis,cur quâdiu Mediolani fuiflet^non in illo apparuiflet, confeflus eft diabolus timuifle fe Ambrofium, ÔC ideo receftifte ad tempus, atep expedafte in illo loco ubi ab illo receflerat,donee rcuertcretur:quo reuertête, uas quod deferucrat repetiflet. Extindo italt;^ Maximo,pofitoTheodofio impcratore Mediolani, Ambrofio ucro epi fcopo conftituto Aquileiæ,in partibus Orientisin quodam caftelloaChriftianis uiris fynagoga ludæorum ÔC lucus V alcntinianorum incendio concrcmata furit, propterea quodludæi uel Valentiniani infultarentmonachis Chriftianis. Valetinianorum enim hærefis trigin ta dcos colit. Sed de huiufmodi faefto comes orientfs ad imperatorcm re-lationemdirexit.Qiia accepta impcratorpræceperatut fynagoga ab epifcopolocireac dificarctur,in monacho uero uindicaret .Scd liuius præccpti tenor cum ad aures pcrue jilfet uencrabilis uiri Ambrofii epifcopi,direxit ad Impcratore epiftolam, quia ipfe in tempore excurrere non poterat,qua ilium conue nit ut id quod ab eodem ftatutum fue’ tat,reuocaretur,feruaricç fibideberi ab co audientiarri:quoniam ft dignus non eflet,qui ab co audiretur,dignus ctiam non eflet qui pro illo à domino audiretur, uel cm' preces fuas,aut cui uota fua comitteret.Paratum etiam fe efte pro tali negocio mortem fubirç, nedilfimulationcfuipræuaricatorêfaceretimperatorcm,quitarn iniuftacontra eccle-fiampræcepiflct.Pofteà uero cum Mediolanû rcuertitur,pofito impcratore in ecclcfia, de eadê caufa traeftauit in populo.In quo traeftatu introduxit dni perfonam loquetis im peratoriiEgo te ex ultimo impcratore feci,ego tibi excrcitu inimici tui tradidi, ego tibi copias quas ille aduerftim tc cxercitui fuo præparauerat,dcdi,ego inimicû tuum in po-teftatc tuam rcdegijcgo de feminc tuo fupra folium regni coftitui, ego tc triumphare ft, nelaborefeci:5C tu demeinimicis meis donas triumphosfCui defeendenti exhedrâ,ini perator ait,Contra nos propofuifti liodie cpifeopefAt ille reipodit non fe cotra ipfum, fed pro ipfofuiflelocutum.TuncimpcratonRcuera, inquit, dura praeceperam contra cpifeopum deiynagogarcparanda.lnmonachos uero uindicandum eflea comitib.qui in tempore aderant,dicebatur.Quibus cpiicopus : Ego quidem cum Impcratore nunc ago,uobifcumucrômihi aliter agendum eft. Atepitaobtinuitut ilia quæftatutafucrât, rcuocarentur.Ncc prius ad al tare accedere uoluit,nifi fide iua imperator ilium agcre de fcere teftarctur.Cui epifcopus:Ergo ago fide tua. Refpondit Imperator : Age fide mea.; Qiia fponfione iterata,iam fecurus peregit facerdos diuina myfteria.Hçc autem fcripta funtinepiftolaquamadgermanamfiiam fecit,in quatratftatum inferuitquern eodem die habuit de baculo nuceo qui à propheta Hicrcmia uifus efle defcribitur. Per idê tem pus caufa Theffalonicenfis ciuitatis non minima fucccflflt tribulatio facerdoti, cum pe-' ne' copcriflet ciuitatem dcletam. Promiferat enim illi imperator fe ueniam daturum ci-nibus fupraditftg ciuitatis,fed agentibus comitibus occulte' cum impcratore,ignorante facerdote ufcß in horam tertiam, gladio ciuitas eft donata, ateg plurimi interempti inno centcs.Quodfa(ftumubicomperiiretfacerdos,copiamimperatori egrediendi ecclefiâ denegauitmec prius dignum iudicauit coetui ecclefiæ,uel facramentorum çommunio-ni,quàm publicam ageret pcenitcntiam.Cui imperator contra aflerebat, Dauid adulte numfimulfiChomicidium perpctralTe.Sedrefponfum illico eft : Qiiifecutus es erran-tem,fequere corrigcntem.Quod ubi audiuit elementiflflmus imperator.ita fufeepit ani mo,ut publicam poenitentiam non abhorreret. Cuius correeftionis profeeftus fecûdamî illiparauitui(ftoriam.Duo potentilTimi Suf iapientilTimiuiriPerfarum adfamam iaee?-dotis uenere Mediolanum,deferentes fecum plurimas quæftioncs,ut ex his probarent fapientiam uiri. Cum quo ab hora diei prima ufqj ad horam fere tertiâ noeftis per intcr-pretem difputauerunt, admirantes difeeiTerunt ab co. Et ut fe probarent non ob aliam cauflam ueniire,nifi ut certo certius nofeerent uirum quem fam a com per erant : alia die ualefacientes impcratori, profeefti funt ad urbem Romam,illic uoletes cognofccre po-tentiam illuftris uiri Probi,qua cognita ad propria funt reucrfi.Thcodofio egreflb de I-talia, fiC Conftantinopoli conftituto, Valentiniano Augufto intra Gallias pofito, di-reefta relatio eft fub nomine fenatus à Symmacho tunc præfccfto urbis de repetenda ara Vidoriae, dC fumptibus caeremoniarum . Sed ubi comperit iacerdos , miflo li-. ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bello

bdio ad i'mpcratoi cm,poftulauit ut ad fe relattonis exemplaria dirigercntur, quibus ip fé pro partibus fin's refponfurus eflet.Qua relatione accepta j præclarilîîtnunl libellum cohfcriplïtjUt contra nihil unqualn änderet Symmachus uir eloquentiflimus refpondc re.Sed poftquam auguftæ memoriae Valentinianus in Viennehfi ciüitate (qiiac eft Gal Warum ciuitas)uitam finiuit,Eugenius fufcepft imperiuril:qüi ubi imperare cœpir, non rrtülto poft petentibus Flauiano tünc præfeêlo, ÔC Arbogafte comité, aram V iCioria*, fumptus ca:remoniarum(quod ValentirîiàhUS auguftæ memoriae adhucin minori-' bits annis conftitutus petentibus dcnegauerat)oblitus fidei fiiæ conceftit. Hoc ubi au^ diüit lacerdos,reli(fla ciüitateM^diolanenfi,ad quam ille feftinato ueniebat, ad ßono^ nienfem ciuitatem emigraüit,atlt;^ inde Fabentiam ufiç perrexit.Vbi cum aliquantis de geret diebuSjinuitatus aFlorentinis, ad Thufciam ufi]^ defcendif,declinans läcrilegi ui^ riaipeótum,nonformidansimperantisiniuriam.NamÖCcpiftolam adeundem dedit, in qua conuenit confcientiam illius,de qua pauca de multis ponenda duxi. Etfi impera toria poteftas magna fit,tarnen confidera Imperator quantus fit, qui corda hominöui^ detjconfcientiam interiorem interrogat.Nouit omnia antequam fiant,nouit ÔC interna petfioris tui.Ipfi nbsp;nbsp;nbsp;iios non patimini,ÖC deum uultis celarefHoc non cecidit in animu

tuum.Quamuis enim illi agebant tarn perfèuerâter,nônne tuum fuit imp erator pro del fiimmi dé ueri dé uiai uener^tione perfeuerantius obfiftere, dé negare quod eratiniuria facrilegisÆtiterum.Quomodo igitur meisuocibus dé apud deum dé apud omnes ho^ mines teneorf'Aliud mihi non licere intellexi,aliud non oportcre, nifi coniulcrcm hi,quia non potui tibi.In fupradicfla itaqt ciuitate Florentinorum, cum in domo clariflî mi quondam uiriDecentis,ÔC quod eft amplius,Chriftiani,maneret,fiIiusipfius Panfa phius nomine,admodum paruulus,ciim fpiritu immundo laboraret, frequenti oratio-ne,8Cimpofitione manus faccrdotis ipfius eft fanatus.Sed poft aliquantos dies fiibita in firmitate correptus,infantulus exhalauit ipiritum.Cuius mater ualde religiofa,ó^ plena fide,ac timoré dei,ablato illo de fuperiore parte domus,ad inferiora defcendit, ac inle^ lt;fto facerdotis ipfo abfente compofuit, Quem cum reuertens facerdos in lelt;ftulo inuegt; niflêt(erat enim illo in tempore extra domum pofitus)mifcratus matrem, dé fidê ipfius contcmpIatuSjHelifæo fimilis,fiipra corpus inrantis fe ipfe compofuit,attj^ orando me^ ruit uiuumredderematri,quem mortuum inuenerat.Ad quem etiam infantulum libeF lum confcripfif,uf quod ætatis infantia fcire non p oterat,legendo agnofccret. V crunta men facftum fcriptis fuis non commemorauinfed quo affedfu declinauerit commcmogt; rare,non eft noftrum iudicare.In eadem etiam ciuitate Bafilicam cóftituit,in qua depo^ fiiit reliquias martyrumVitalis dé Agricolæ,quorum corporain Bononienfi ciuitate Ie uauerat.Pofita enim erant corpora martyrum inter corpora ludæorum.nec erat cognigt; tum populo Chriftiano,nifi fe faniftimartyres làcerdotiipfireuelarent.Quæ cum depa ncrentur fiib altari quod in eadem Bafilica conftitutum eft,magna illic totius plebis fan

lætitia at(Ç exultatio fuit,poena dæmonum confitentium martyrum mérita. Per ide tempus Arbogaftes comes aducrfiim gentem fuam,hoc eft Frâcorum, bellum parauit, atej pugnandonon paruam multitudinem manu fudit,cum refiduis uero pacem firma* uit.Sed cum in conuiuio à regibus gentis fuæ interrogaretur utrum feiret Ambrofiuiu, dé refpondifletnollefe uirum,SC diligi ab eo, atep frequenter cum illo conuiuari folitu, audiuitddeo uincisomncs,quiaabillouiro diligeris,quidicitSoli,fta:amp;ftat. Quod e^ go ideo pofiii,ut cuius famæ fuerituir fanrftus etiam apud Barbaras genres,!egentes ag noicantNam dé nos referente iuuene quodam Arbogaftis admodum religiofo cogno uimus,qui tuncinrerfuit.Erat enim in tempore quo hæc loquebatur,uini minifter.fto-* fetftus itacp iacerdos de Thufciæ partibus Mediolanum reuertitur,iam inde egreflb Eu genio contraTheodofium imperatorem:ibilt;p Chriftiani imperatoris prçftolabatur ad uentum,fecurus de dei potentia quod non ti aderet crcdêtem in fe, hominibus iniuftis, necrelinqueret uirgam peccatorum fuper fortem iuftorum,ne extenderentiufti ad inigt; quitatem manus fuas.Promiferat enim Arbogaftes tunc comes,amp; Fabianus præfeôus Mediolano egredientes,cum uitftores reuertercntui ,ftabulum 1 c efie faduros in Eccle fia Mediolanenfi,atlt;p clericos fiib armis probaturos. Sed miferandi homines cu dæmo nibus male creduli funqSt^ aperiunt os fuum in blafphemiam contra deum,lpem fibi ui ôcriæ

ôoHæ adcmcruntCairfa autem commotionis hgc fuit,quiamuncra impcratons,quifit ftcrilegio commifcuerat,ab Ecclefiarefpuebantur, nec orâdiilli cum Ecckfiafocietas tnbuebatur.Sed dominus qui Ecclefiam fuam tueri confueuit,de cœlo iaculatus eft iu-didum,atcp omnem uidoriam ad religiofum imperatorem tranftulit Theodofium. Ex iinefto itacp Eugenio à fatellitibus fuis,cum fcripta acciperct imperatoris,non illi alia cu ramaior fuit, quam ut pro îjs interueniret, quos renatos inuenerat. Obfecrauit primo feriptis imperatorem miflb diaconozpofteauero quàm diredus eft loannes tune tribu-nus Ô^notarius,qui nuncpræfeflus eft, ad tuitionem eorum qui ad Ecclefiam confuge rât,ctiam ipfe /^uileiam perrexit,prccaturus pro eis:quibus facile' uenia impetrata eft, quiaChriftianiftimus imperator prouolutus pedibusfàcerdotis,teftabaturmeritisôô orationibus eius fe eflè feruatû. Reuertens ï t aqp de urbe Aquileienfi, uno die præceftit imperatorem, Nec diu clementiflïmac memoriæ Theodofius imperator fufeeptis filîjs in ecclefia,ô^ traditis facerdoti,in hac luce fuit.Poft cuius obitum fere' triennium fuper-uixit. Quo in tempore fàndi Nazarij martyris corpus, quod eratin horto pofitû extra ciuitatem,leuatum ad bafilicam Apoftolorum quæ eft Romana,tranftulit.Vidimus au tem in fepulchro quo iacebat corpus martyris,(qui quando fit paflûs, uf^ in hodiernû diem feire non poffumus)languinem martyris ita recentem, quafi eodem die fuiikt ef-fidîis.Caput etiam ita integrum atc^ incorruptum cum capillis capitis atq? barba,ut nobis uideretur eodem tempore quo leuabatur, lotum atep compofitum in fepulchro. Et quidmirumr’quandoquidcmdominushoc in euangelioantepromifit, quodcapillus de capite eorum non periret.Etiam odore tanto repleti fumus,ut omnium aromatu uin ceretiuauitatem.Leuato corporemartyris,etinledlica compofito,ftatimadian(ftûCel (um martyrem,qui in eodem horto pofitus eft,cum fanlt;fto facerdotc ad orationem per reximus.Nunquam tarnen ilium antea orafte in eodem loco compertum habemus.Sed hoc erat fignum reuelati martyris,fi ianeftus facerdos ad locum ad quern nûquam antea fuerat oratum iflet.Cognouimus tarnen à cuftodibus loci ipfius, quod à parentibus il-lis traditum fit,non difeedere de loco illo per omnem generafionem amp;nbsp;progeniem fuo rum,eô quod thefauri magni in eodem loco pofiti eflent. Et uere magni theiauri, quos non3crugo,ne(]^ tinea exterminât: neep fores effodiunt amp;forantur, quia cuftos eorum Chriftus eft, amp;nbsp;locus eorum aula coeleftis, quibus uiuere Chriftus fuit ÔCmori lucrum. Translatoitacp corpore martyris ad Bafilicam Apoftolorum,ubi pridem fandorû apo ftolorum reliquiae fomma omnium deuotione pofitae foerant,cüm tradlaret epifeopus, quidam de populo repictus fpiritu immundo clamare coepit Ie torqueri ab Ambrofio. Atilleconuerfus ad cum ainObmutefee diabole,quia non te torquet Ambroftus.'fedfi des fan(ftorum,amp; inuidia tua,quoniam illo uides afeendere homines, unde tu deietftus cs.Nam Ambrofius nefeit inflarLQuo diefto, ille qui clamabat obmutuit, proftratuscç in terram eft,nec ampliusuocem qua obftrepere poflet,emifit.Per idem tempus cû cô-folatus fui tempore imperator Honorius in urbe Mediolan enfi Liby cariim ferarum ex hibcretmunus,populo illuc concurrente data copia eft miftis militibus ab Stilicone có mitc,hortatuEufebij praefe(fti,ut Crefconius quidam de ecclefiaraperetur.Qw^m con-fugientem ad altare domini faneftus epifeopus cum clericis qui in temp ore aderant, degt; fendendum circundeditSed multitudo milita, quæ duces foos habebat de perfidia Argt; rianorum,præuaîuit aduerfom paucos, atep ablato Crefconio exultantes ad amphitea.» trumreuerfi funt,ecclefiæ lucftum non modicum reh'nqucntes. Nam iacerdos proftra-tus ante altare domini fätftum diu fleuit ♦ Sed quum reuerfi eflent, Si renunciaflent jjs â quibus fuerant deftinati milites, dimifli leopardi faltu cel eri ad eundem locS in quo fédérant qui de ecclefia triumphabant,afcendentes grauiter laniatos reliquerunt. Quod ubi uidit Stilico comes,pœnitentia motus eft,ita ut per multos dies iatisfaceret facerdo ti,0^ illæfom quidem ilium qui ablatus foerat, dimifit : fed quia grauiflimoru criminum cratreus,amp;aliter emendari non poterat,ad exilium deftinatur,nonmultô poft indulge tiaprofcquente.Per idem tempus cum ad palatium pergeret,e«mcç pro loco officij no ftrifequeremur,Theodolcrtunc notario,qui poftea fomma cum gratia Mutinenfem re xit ecclefiam,cum cafu quidam pede effet lapfus,atlt;$ proftratus iaceret in terra, riden-tCjConucrfos facerdos ait;Et tu qui ftas,uide ne cadas. Quo dido,ftatim is qui alienurn

lapfiim nfcratjfuum doluit. Fritigildis uero regina MarconiannorS,cuni à quoda ChH ftiano uiro,qui ad illam forte de Italiæ pardbus iienerat,audiret famam uin, Chn'fto ere diditjCuius ilJum feruulum recognoueraumifïïscp Mediolanum munéribus adEcclefF amperlegatospoftulauitjUtfcnpdsipfius qualiter crederedeberetjinformaretur. Ad quam ille epiftolam fecit præclaram in modum catechifmi, in qua cdam admonuit j ut fuaderet ui'ro Romanis pacem feruarc.Qua accepta epiftola mulicr luafit uiro, cû po pulo fuo fe Romanis tradidit.Qiiæ cum uenilîètMediolanum, plun'mum doluit quod fandlumfacerdotem ad quern feftinarat,minimercperiflct.Iam eni'm de hac luce migra weracTemporibus ücro Gratiani (utretro redeam ) cum adprætoriumMacedonij tue magiftri officiorum pro quodam intercedendo perrexifleqatep præcepto fupradiifii ui ri fores inueniflet claufas,nec copiarn ingrediêdi adeptus eflèqait: Et tu quidem uenies ad ecclefiam,quam nec tu ingrcdiere,ianuis licet non claufis. Quod fadlum eft mortuo Gratiano.confugiens etenim Macedonius ad ecclefiam,patêtibus ianuis aditum repe^ rire non poterat.Erat autem uenerabilis epifeopus multæ abftinentiæ,6Cuigiliarfîmul-tarum amp;nbsp;laborum,quotidiano ieiunio macerans corpus.Cui prandendi nunquam con fuetudo fuitjUifi die fabbati amp;nbsp;dominico, uel cum natalitia cdeberrimorum martyrum eftent.Orandi etiam affiduitas magna die ac node.Nec opera dcclinabat ftribendi pro pria manu libros,nifi cum aliquainfirmitate corpus eius attenuaretur.Erat etiam in illo folicitudo omnium ecclefiarum,ifitcrucniendi etiam magna affiduitas conftantia.ln rebus etiam diuinis implendis fortiffimus, in tantum ut quod implere folitus erat circa baptizandos,quincp poftea epifeopi à tempore quo deceffit, uiximplerêt. Solicitus egt; tiam nimium pro pauperibus amp;nbsp;captiuis. Nam in tepore quo epifeopus ordinatus efty aurum omne atep argentum quod habere poterat,ecclefiæ uel pauperibus contulit.Pre dia etiam quç habebaf, referuato uftifruclu germane fuæ,donauit ecclefiæ:nihil fîbi q^ hic iuum diceret,derelinquens:ut nudus atqj expeditus miles Chrifti dominum fuum fc queretur,qui cü diues eflèt,propter nos pauper fa (Sus eft,ut nos eius inopia ditaremur. Erat enim gaudens cum gaudentibus,amp;: flens cum flentiljus. Siquidem quotienfeunep illi aliquis ob percipiendam pœnitentiam lapfus ftios confeflus cflet,ita fl ebat,ut amp;nbsp;illu fiere compelleret. Videbatur etiam fibi cum iacente iacerc.Caufas autem criminfi quas illi Gonfitebantur,nulli nifi dominofoli apud quem intercedebat,loquebatur: bonü regt; linquês exemplum pofteris iacerdotibus,ut intercefïbres apud deum magis fint, quant 2.Cor.z aceufatores apud homines.Nam amp;nbsp;fecundum apoftolum,circa huiufmodi hominê co.^ firmanda charitas eft:quia ipfefui aceufator eft, nec expetftat aceufatorem, fèd præuegt;-nit,ut confitendo ftium alleuetipfe dcli(ftum,nee habeat quod aduerfarius criminetur. Pro«.r8 Ideoq; fcriptura dicitJuftus in principio fermonis aceufatofeftfui. Vocem enim eripit aduerfario,ÓC quafi dentes quofdam paratos ad praedam criminationis infeftæ, peccato rum fuorum confeffione cófringit,dans honorem deo,cuirtudafunt omnia,0lt;S qui uult uitam magis peccatoris quam mortem. Nam ipfi poenitentinoniufficit fola confeffio, nifi fubfequatur amp;nbsp;emendatio facfti, ut pœnitens non faciat pœnitenda. Humiliet anigt; mam fuam ficut Dauid fan(flus,qui poftquam audiuit â propheta,Dimiflum eft pecca^ turn tuum:humilior facflus eft in emendatione pecGati,ita ut einerem ficut panem mangt; ducaret,ó^ potum fuum cum fietu mifcerct.Flebat etiam amariffime' quotiefcunep for^ te nunciatum illi fuerat de cuiufcunq; famfti obitu facerdotis, in tantum ut nosilln con^ folariniteremur,ignorantes pium affeâum uiri,nee qua rationeitaflerct intelligentes. Qiiibus ille huiufmodi refponfum reddcbat,Non fc fiere quia recelTerat qui fuerat mor tuusnunciatus,fedquiapræceirerat,uelquiadifficile effetinuenire uirumqui iummo facerdotio dignus haberctur.Ipfe autem de fua morte ante prædixit quod ufque pafcha nobifcum futurus effet.quod quidem meruit dominum obfecrâdo, quo maturius hinc liberaretur Jngemifeebat cnim uehementer cum uideret radicem omnium maloru aua ritiam pullulate,quç nerp copia,neep inopia minui poteft,magis magisep crefccre in ho minibus,SC maximein ijs, qui in poteftatibus erant conftituti,ita utinterueniendiilli pud illos grauiffimus labor efiet,quia omnia precio diftrahebantur. Quæres primo O' mnemalum inuexit Italiæ,6C exinde omnia uergunt inpeius.Et quid dicam fi in huiuF modi perfonis rabiemfuam exercer, quifolentautfi'liorumautpropinquorumcaufas prxtcn^

prxtendere ad excufandas cxcufatioiiesin pecdatis j quandoquidém pleroffp ceperic etia cœlibes facerdoxes uel leultas,quibus portio deus eft,ut etiam ipfi illam appetantr Et uæ mihi miferOjquia nee in fine mundi prouocamur, ut tarn graui iugo feruitutis 1Û berari uclimus, quo demergimur ad profundum inferni, ut faciatnus nobis amicos de mammona iniquitatiSjqui nos rccipiant in seterna tabernacula.Attamê bcatus file,qui quandoq? conuerfus diruptis uinculis,at(^ proieóio iugohuiufmodi dominationis.te.^ nebit amp;nbsp;allidetparuulos eius ad petram,hoc eft, Ottines intetiones eius allidet ad Chrv ftum,qui fecundû Apoftolum petra eft, qu9C omnes ad fe allifos interimit,ipfa inuiolagt; bilismanens,necreumfacienseum qutadfealliferit nequifTimiuteri détériorés partus,fed innocentem:ita ut fecurus poftit dicerc:Portio mea dominus. Quia cuinihil in fcculo eft,illi portio eftChriftus.Etqui contempferitpauca,multapcrcipiet,infuperSC uitam acternam poffidebit,Ante paucos ucro dies quamledtulo detineretur,cum qua- * dragefimuitttertium pfalmum di(ftaret,me amp;nbsp;excipiente ôd uidente, fubito inmodum fcutibrcuis,ignis caput eius cooperuit,atcp paulatim per os ipfiustanquam in domum babitator ingreffus eft, ÔC facies eius faefta eft uelut nix, poftea ucro reuerfus eftuultus eius ad fpecie lua. Qriod cum fieret, ftupore perculfus obrigui, nec potuifcribere quae ab illo dicebantur,nifi pofteaquam uifio ipfa tranfibat. Dicebat enim in co tempore te ftimonium fcripturae diuinac,quod ego optime retinebam.Nam fcribendi uel didiandi ipfo die finem fecit.Sed quidem ipfum pfalmum explere no potuit. Ego ucro id quod uifum à me fuerat,honorabili uiro Cafto diacono ( fub cuius cura degebam) ftatim re-tuli. At illercpletus gratia deigt;ipiritus fandli aduentum me in illo uidifle edocuit exle-ôione Aduum apoftolorum,Superioribus autem diebus cum Stiliconis Comitisfer-uus,qui daemonio laborauerat, in Ambrofianabafilica iam fanus maneret, comenda-tus à domino fiio,(ferebatur enim quodlibentcr ab eodemhaberetur)facerc falfas epi ftolas tribunatus compertum eft,in tantum ut tenerentur homines qui ad miniftrandu pergebantSed ubi ad perfonam ferui fui perucnit Comes Stilicö,noluit in eum uindi-care.Homines etiam qui deceptifuerant,interucntu facerdotis dimifit,de ipfo uero fer \io facerdoti queftus eft. Quem uir fandlus dum de ecclefia Ambrofiana egrederetur, tequirifecit,atc^ adfc pcrduci.Quem cum interrogairet,8C deprehendifiet autore tan-tinagitij,ait:Oportet ilium tradi fatane in interitum carnis,ne talia in pofterum audeat admittere.Quem eodemmometo cum adhuefermo eflet in ore facerdotis,fpiritus im-inundusarreptum difeerpere cœpit.Quouifo,nonminimo timoré replctifumus ad miratione.Multos etiam diebus ipfis imponente illo manus amp;nbsp;impcrate, ab fpiritibus immundis uidimus efle purgatos.Per idem tempus Nicentius quidaex tribuno amp;nbsp;no-tario,quodam pçdum dolore tenebatur,ut raro in publico uideretur,cum ad altare ac-celfiflet ut facramenta perciperet, calcatuscç cafu a facerdote exclamaret, audiuimus: Vade,Slt; amodo faluus eris. Nec amplius doluiffe pedes,tepore quo faneftusfacerdos dehaclucemigrauit,lachrymisteftabatur.Scd poft dies hos ordinato facerdote eccle-fiæTicinenfijincidit ininfirmitatem. Qua cum plurimis diebus detineretur inlecftulo. Comes Stilico dixifle fertur,quôd tanto uiro rccedente de corpore, interitus immine-

I retltaliæ.Vndeconuocatisadfenobilibus uiris illiusciuitatis,quosdiligiafaneftofacerdote cognouerat,partim interminatus eft illis, partim blando fermone perfuafit, ut pergcrent ad fandum facerdotê,fuadcrent(ç illi, ut fibi uiuendi peteret a domino com meatum. Quod file ubi ab illis audiuit, refpondit : Non ita inter uos uixi,ut pudeat me uiueremec timeomori,quoniamdominumbonumhabemus.Eodem tempore quum in extremaparte porticus inquaiacebat,inuno pofiti Caftus,Polcmius, Venerius, ÔC Felix tunc diaconifecumtradarent,uoceitapreflautuixinuicem fe audirent,qui poft obitum illius epifeopus ordinadus eflet, atcß cùm de nomine fandiloquerêtur Sim pli ciani'.tanquam intcreflet tradatui,cùm longé pofitus ab ipfis iaceret,approbans cxcla mauittertió:Senex,fcdbonus.Erat enim Simplicianus æuimaturior.Quauoce audita expauefcctes fugerunt-Defundo tarnen eo non alius illi fucceflitjnifi is quem illebo-numfenem trina uocefignauerat.CuiSimplicianoVenerius, quem fupramemoraui-inus,fucceffit.Felixueró nunc ufq^ Bononienfem regit ecclefiam. Caftus autem ÔC Po lemius uutiiti abAmbrofio bonx arboris bonifrudus,in ecclefia Mcdiolanenfi diaco

nîj funguntur officio. In eodcm tame loco, in quo ia cebat (ficu t refer ent efancto Bafix no epifeopo Laudenfis ecclefiæ,qui ab code audierat,didicimus) cum oraret una cum fupradicflo laccrdote, uidcrat dominum lefum aducnifTe ad fe, SC arridentem fibû Ncc multos poft dies ablatus eft.Scd amp;nbsp;eodem tempore quo migrauit ad dominum,ab ho^ ra circiter undecima diei,uftp ad illam horam qua emifit fpiritum, expanfis manibüs in modu crucis orauit : nosuero labia illius moueri uidebamus,uocê aöt nó audiebamus. Honoratus autem facerdos ecclefiac V ercellenfis, cum in fuperiori domo fe ad quietê compofuiflet,tertio uocem uocanti^feaudiuitjdicentisqj fibi:Surge,feftina: quia moquot; do eftrecçflurus.QuidefcendensobtuIitlaiitfto domini corpus, ^od ubiaccepit,c^ mißt fpiritum,bonum uiaticum fecum ferens,ut in uirtute efep anima refelt;ftior,angclo rum nunc confortio quorum uitam uixit in terris, èC Heliæ focietate lætetur : quia ut tdelias nunquam regibus uel ullis poteftatibus,itaneciftepro dei timoreloqui ueritus eft. Atcß inde ad ccclefiam maiorem antelucana hora corpus ipfius portatum eft. Ibit^ e^dem fuit noefte qua uigilauimus in pafcha;quê plurimi infantes baptizati cütn à fon--te uenirent,uiderunt,ita ut aliqui fedentem in cathedra amp;nbsp;in triburtali dicerent, ah) ucgt; ro ambulante fuis parentibus digito oftenderent : fed illi uidentes uidere non poterat, quia mundatos oculos non habebant.Plurimi autem ftellam fupra corpus eius fe uide^ renarrabaut.Sed lucefcente die dominico cum corpus illius peraeftis lacramentis diui nis de ccclefia lcuarctur,portandum ad bafilicam Ambrofianam, in qua pofitus eft,ita ibi dæmonû turba clamabat fe ab ill o torqueri,ut ciulatus corum ferri non poffcLQug gratia facerdotis non folum in ill o loco, uerumetiam in plurimis prouincijs uflt;$ in ho-diernum diem maner.latftabant etiam turba uirorum ac mulierum orarta uel femicin-tftia fua,uC corpus lanefti aliquatenus ab ipfis contingeretur. Erat enim exequiarum tur bainnumerabilis,totius dignitatis,totiustç fexus,omniumcj pene'æta turn, non folura Chriftianorum,fed etiam ludæorum SC Paganorum'.maiore tarnen gratia ordo praece.« debat eorum qui fuerantbaptizati.Eodcm uero quo obiftdiCyficuttextus epiftolaelo^ quitur, quae à fucceftbre eius uenerabili uiro Simpliciano fiifcepta eft, departibus O' rientis ad ipfum tanquam adhuc nobifeum uiuentem direda, quæ nunc ui^ Mediola-ni habetur in monafterio,quibufdam fandis uiris apparuit orans cum illis, SC impones illis manus. Habet enim diem epiftola quo direefta eft : qua le(fta inuenimus diem efle quo ille defundus eft.IntraThufeiam uero ciuitate Horentia, ubi nunc uir iandus Ze nobius epifeopus eft,quia promiferat illosfefæpius uifitaturum, frequenter ad altare quod eft in bafilica Ambrofiana,quæ ibidem ab ipfo conftituta eft,uiius eft orare,ficu£ ipfo fando uiro facei dote Zenobio referente didicimus.In eadem etiam domo in qua declinans Eugenium manfit, tempore quo Radagaifus ftipradidam ciuitatem obfide bat,ciim iam penitus defperaflent uiri ciuitatis,per uifum cuidam apparuit, SC promifit alio die falutem illis affiituram.Quo referente ciuium animifunt eredi.Nam altero die adueniente Stiliconc Comite cum cxcrcitu,fada eft de hofte uidoria.HæcPanibphia religiofa foemina matre pueri Panfoph i) referête cognouimus. Mafcezeli etiam de^c ranti de falute fua uel exercitus quern ducebat contra Gildoncm,baculum tenens ma^ nu in uifti nodis apparuit, atq; ciirn prouolueretur ad pedes fandi uiri Mafcezcl, per^ cutiens tenam fenexbaculo quo regcbatur,tertió(haG enim illi ipccie apparucrat)ait: Hic,hic,hic,fignans locûideditcp intelledum uiro quern uifitatione dignum fuerat ar^ bitratus,ut agnofeeret fc in ipfo loco in quo iandum domini uiderat fàcerdotê, die ter tia uidoriam adepturum.atcp ita fecurus bellum àC inchoauit,ôf conftimmauit.Nos ta men ea Mediolani pofiti ipfo Mafcercle refercte cognouimus.Nâ amp;nbsp;in hac prouincia in qua nunc pofiti hæc defGribimus,plurimis hoc ipfum retulit facerdotibus, quitus egt; tiam referentibus iecurius ante' nobis cognita huic libro adiungere arbitrati fumus.Si.-finni etiam Qi. Alexandri martyrum,qui noftris tcmporibus,poft obitS iandi Ambro^ fii in Agaumæ partibus, perfequentibus Gentilibus martyrij corona adepti funt, cum reliquias Mediolani fumma cum deuotionefufcipcrcmus, adueniente quodam cacco QCreferente cognouimus,qui eodcm die tado loculo in quo fandorum reliquiæ por.* tabantur,Iumenrecepit,quôdperuifumnodisuidiflet nauem appropinquate littori in qua erat multitudo albatorwm uiroru. Quibus defcêdentibws ad tenam,cum unum

de turba precarctur ut fcirct qui çflènr ij «iri,audierit Ambrofium eius^ cofortcs.Quó audito nomine, cüm deprecaretur ut lumen reciperét, audiuit ab eo : Perge Mediolanum, ÔC occurre fratribus meis qui illô uenturi funt(defignans diem ) amp;redpies lumê. Erat cninl uir (ut ipfe afferebat)de litore Dalmateno,nec fè ante' uenifle in cinitatê afle rebatpriufquâ redo itinerereliquijs fandôrû occurrifletnondum uidens;fed tado Io culo uidcre coepifle.His itaq? decurfis,non arbitror graue uideri, fi paululum promiffi noftri metas exccflerimus,ut dni didu,quod per os ûndorû prophetarum locutus eft, cqmpletu eftè doceamus : Sedentem aduerftis fratrem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;detrahentê occulte,per

fequebar.Et alibûNoli diligere detrahere, ne eradiceris V t quicunqi forte' huiuimodi captUS eft confuetudine,cumlegerit qualiter in ijs qui fando uiro detrahere aufi fimt, fuerituindicatum,ipfe etiam in alijs emendetur.Igitur Donatus quidam natione Afef, presbyter tarnen ecclefiæ Mediolanenfis, cum in conuiuio pofitus j in quo erant non-nullircligiofi uiri,detraheretmemoriæ facerdotis, afpernantibus illis, ÔC deferentibus linguam nequam, ftibito uulnere percuflus graui, de eodem loco in quo iacebat, alic-nis manibus fubleiiatus,in ledulu pofitus eft, atej indé ad fepulchrum ufq? perdudus; Inurbeetiam Garthaginienfi,cumapudFortunatum diaconum fratrem uenerabilis uiri Aurelij epifeopi ad conuiuium ueniflem una cum Vincentio Coloflîtàno epifto-po,Murano etiam epifeopo Bolitano,fed SC alijs epifeopis SC diaconibus, Murano e-pifeopo detrahenti fando uiro,rctuli exitum presbyteri fuperius memorati : quod illc de alio didum,defe oraculum, maturo fuo exitu comprobauit. Nam de eodem loco in quoiadcbat,cum fubito uulnere ingentieffetpercuftus,alienismanibus adle-dum portatus eft, at(Ç inde ad domum in qua hofpitabatur redudus, diem claufit ex-tremum.Is finis uirorum detrahentium fuit : quem uidentes qui tunc aderant, admirati funt. Vnde hortor amp;nbsp;obfecró ömrtem hominem qUi liunc librum legérit,ut imitetur uitam uiri,laudet dei gratiam,declinct detrahentium linguas,fi uult magis confortium habere cum Ambrofio in refurredione uitæ, quàm cum detrahentibus illi fubire iup-plicium,quodnunusfapiensnondcclinat.Tuametiamprecor beatitudinepater Au-guftine,ut pro me humillimopeccatore Paulino cum omnibus fandis qui tecum inuo' cant nomen domini noftri lefu Chrifti, in ueritate orare digrieris, ut qui in adipifeenda gratia cum tanto uiro non fum dignus habere confortium, adeptus meo-rumucniampeccatorum,fitmthipræmium '

fugiflefupplicium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Quorum nntargumentorumfingulitomi,cxepiftolis Erafmicuitibet ipforum præmifsi's cum catalogo eiufHem libroru,fatisfuper^ licet cogno^ fcerciquos ne uniuerfos ledor, unum aliquem mquirens, cogatur euoluere, cuiufuis fedionis librorum ordinem ac titulos numero paginæ qua habetur addito,indicarclibuit,ne uHumleélunenti impedfmentum obftaretadid quod petit ftatim inueniendum«BeneuaIe,amp; ftudium noftrum approba»

Officiorum lib. 111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pagina i

Depœnitentia lib.i i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^z

Exhortatio ad pœnitentiam, non ab Ambrofio, fed Auguftino confcriptajtneritô eil omiilà.

Oratio funebris de obitu Y alentiniani Imp. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. 3

Debenedidionibuspatriarcharum WjJ* DeNabnthelfraelita lib.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ^gt;^2.

DeS.Iacobfieuitabcata hb.II., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, a8lt;â '

P RIM V s hie tomus continet rà Î}Bikù^ hoc eft, quae ad mores Chriftia norum inftituendosfaciunt:quorum oportet primamcflccuram, Quæui* debantur j/o^Ä,nö femouimus,uel quia pauca fiin£,uel quia no indigna kdu, cuiufcunc^ funt.LibcIIus cui titulus, Ad uirginem deuota,nihil prorfus ha/ bet Ambrofii,nec in phrafi,nec in ientêttjs. ad id periuadendu iatis arbitror monuifle leétorê ut infpiciat. At uero qui hunc proxime ftquitur,titulo,Ad uirginem Iapûm,uidetur non ineruditus.ApparetdecIamationcm eflc,qua lis eft ilia ftndiHieronymi Dematreamp; filia rccohciliandis:amp;habeturintcr huius opera,,!] titulis habenda fides : quanquam hie,ne deprehenderetur fu/ cusjftriba omifit principium, ÔC in fine quædam adiecit -i alialt;^ nonnulla ua# riauit.Huius extrema pars,in qua confolatur uirginem,non eft nouus libel* luSjUt à typographis diftindus eft,{ed extremS caput fiiperioris. Bene uale.

^,o N arrogansuideriarbitror, ßinter fih'osftifcipiâmaffe- ■ lt;ftumdocendijcùmipfehumilitatismagifterdixerit: Veni te filtj,audite meitimorem domini docebo uos.In quo licet 2C humilitatem uerecundiæ eius fpedlare SC 2ratiam.Dicë dó ènim,timorem domini,qui communis uidetur efte ôm^^ nibuSjexprefsitinfignedocumentumuerecundie.Ettamê cùmipfe Timor initiumfapientiæ lit, ÖL cuecT:or beatitudt nis,quoniam timentes deum bead funtipi'æeeptorem fe fa pientiæ edocendæ, amp;nbsp;demonftratorem beatitudinis adipi fcendæ,euidenterfîgnificauit.Etnosergoadimitandâuc^ __) recundiam feduli,ad conferendam gratiamnon ufurpato-res,quaî illi fpiritus infudit fapientiæ,ea per ilium nobis manifefta, amp;nbsp;ulu comperta attç exemplojuobis quafi liberis tradimusicùin iam effugere non poftimus officium docen di,quod nobis refugientibus impofuit iacerdotq necelbtudo.Dedit enim deus quofda c^hef, guidem Âpoftolos,quofdam autem Prophetas,alios uerô Euangeliftas, alios autê Pa-ftores ScDod ores.Non igitur mihi Apoftolorum gloriam uindico.Quis enim hoc, ni fl quos ipfefîlius elegit deicNon Prophetarum gratiam, nonuirtutem Euâgeliftarum, nonPaftorum circumfpecftionem: fedtantummodo intentioncm amp;diligentiam circa feripturasdiuinas opto aiTequi, quam ultimam pofuit Apoftolusinter omeiaSanefto-rum:SC hanc ipfam,ut docêdi ftudio,poflim difcere.Vnus enim uerus magifter eft, qui folusnondidicir,quodomnesdoceret.Homines autemdifeunt prius quoddoceât,SC abillo accipiunt,quod alijs tradant,Qiiodneipftim quidem mihi accidit.Ego cnim de tribunalibusatq;adminiftrationis infulisadfaccrdotiûraptus,doccreuoscœpi,quod ipfenon didiciJtaq? faclum eft,ut prius doccrcincipercm,quam difeere. Difeendü igi-turmihi fimul 5C docedum cftiquoniam non uacauit anté difeere. Et quantulibet quif-que profecerit,ncmo eft qui doceri non egeat,dum uiuit.

Tacendo fugimus periculum,ÔC difcimus rcôe loqui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.i t-

Vid autem præ cæteris debemus difeere,quàm tâcere,ut poffimusloqufnc Q nbsp;nbsp;prius meuoxeondemnetmea,quam abfoîuataliena^ScriptumeftenimiEx Matth.iz

uerbis tuis condcmnabcris.Qiiid opus eftigitur,ut properes periculum fu-feipere condemnationis loquendo,cùm tacendo poflis efte tutior/Corn pluies uidi lo-quendo peccatumincidifte,uixquenquam tacendo:IdeotRtacerenofte quàmloqui, difficilius eft.Seio nanq; loqui plerofq!,cùm tacere nefeiât. Ilt;arum eft tacere quenquâ, cùm fibi loqui nihil profit.Sapicns eft ergo qui nouit tacere.Deniqj Sapientia dei dixit:

ne aiülcripturæHomo lapiens tacebit uicp ad tempus. Idco lancti domim qui iciebant quiauoxhoniinisplcrumq? peccatiadnunciaeft, SCinitium errorishumanf,fcrmo eft hominis,ainabanttacerc.Deniq; (amftus domini ait:Dixi,euftodiamuiasmcas,utnon Pfalm.}8 dcÜnquâ in lingua mca.Scicbatcnim Sgt;C Icgerat, diuinæ cfleprotcciioniSjUt homo à lin guæ fuæ flagcllo abfconderctur,ô(^ à confeienriæ fuæ teftimonio.V erberamur cnim ta-cito cogitarionis noftræ opprobrio,amp; iudicio confcicntiæiucrbcramur etiam uocis no ftræ ucrbere,cùm loquimur ea quorum fono cæduur animus nofter,2C mens confaucia tunQuis enim eftquimundum corà peccatorumhabeatcolluuionec'autnô delinquat in lingua fuaÆtideo quianeminem feiebat caftum os feruarc pofte ab immunditia ler^ moniSjipfefibifilentioIegemimpofuitinnocennænittacendo culpamdeclinaret,quâ UixeffugerepolTetloquêdo.Audiamus ergo cauuonis magiftrum : Dixi, euftodiâ uias Ppiw.js

Ambr.to.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a rneas;

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

mcàs : hoc cft,tacito cogi’tati’onis præccpro indixi mihi, lit cuftodirem ufas meas« Alix funt uix quas dcbemus fcqui,aliæ quas ciiftodire.Sequi üias domiru,cuftodire noftras, ne in culpam dirigantur.Potes autcm cuftodif e,fi non cito loquaris. Lex dicit: Audi If' Dent.lt;î rael dominum deum tuum.No dicitloquere,fcd audi.Ideo Eualapia eft,quialocutaeft uiro,quod non audierat à domino deo luo.Primauox dei dicit tibi:Audi.Si audias, cu--Pfalm. 118 ftodis uias tuas:amp; fi lap fus es, cito corrige. In quo cnim conigit iuuenior uiâ fuâ,nifi in cuftodicndo uerba dominicTace ergo prius,0C audi,amp;: no delinques in lingua tua.Gra uemalum,ut aliquis orefuo côdemnêtur.Etenim fi pro ociofo uerbo redderUnufquif' airfft iz querarionem:quâto magis pro uerbo impuritatis ÔCturpitudinis f Grauiorafunt enim uerba præcipitationis,quàm ociofa.Ergo fi pro ociofo uerbo ratio pofcitur:quanto ma gis pro fermone impictatis pcena exoluiturf

Tacitutnitatcm moderandam efle,amp; quod in ira filendum fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. 111

Vid igiturfMutos nos cfle opOrtetfMinime.Eft enim tempus tacêdi, amp;nbsp;eft Ecd.j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tempus loqUendi.Deindefi pro ociofo uerbo reddemus ration?, uideamus

ne reddamus dC prO Ociofo filentio.Eft cnim magnum amp;nbsp;negocioftim filen tium:uteratSufannæ,quæpluscgittacendo,quàmficflctlocüta.Tacendoenimapud homines,locuta eft deomec ullum maius indicium iuie caftitatis inucnit,quam filentiö. Confcientia loqucbatur,ubi uox non audicbatunhcc quærebat pro fe hominn iudiciS, quæ habebat domini tcftimonium. Ab il 1 o igitur Uolebat abfolui, quern fcicbat nullo modo polTe falli.Ipfc dominus in Euangelio races operabatur falutem hominu. Recfte ergo Dauid no filentium fibi indixit perpetuum,fed cuftodiam.Cuftodiamus ergo cor noftrum,cuftodiamus os noftrum. Vtrunq, éhimfcriptum eft:hic, ut os cuftodiamus, Prott£T6.4 alibi:Omni cuftodiaferua cor tuum.Si cUftodiebatDauid,tunon cuftodiesfSiimmun £pi.«ï (Jalabia habebatEfaias,qui dixit:O mifer ego,quoniam compundus fum, quiacufin» homôjôô immundalabia habeam:fi inquam, prophcta domini immûda habebat labia, Ecd.28 quomodonosmundahabemusÆtcui,nifiunicuiçpnoftrumfcriptumeft:Sepipoffef-hohem tuam fpinis,6t: aurum ÔC argentum tuum alliga,6C ori tuo fac oftium fiC uedem, uerbis tuis iugum amp;ftateramfPolTeflio tua,mens tua eft:aurum tuum,cor tuu eft:ar-' Pplm.r 1 gentum tuu,eloquiu tuum eft.EIoquia dornihl,eloquiacafta,argcntû igné examinatïî. BôhactiapofteIho,mêsbona.Deniq;poft'eiriopreciofa,homomundus.Sepiergohâc pofleflionêjamp;circûuallato cogitationibus,munito (pinisfolicitudinu,nein eâirruâtôd captiuâ ducant irrationabiles corporis palTiôes, ne incurfent motus graues,ne diripiat uindcmiâ eius tranfèûtes uiâ.Cuftodi interior? hominem tuû.Noli eum quaii uil? negli gere acfaftidirc,quiaprcciofapoirefrio eft.Etmcnto prccioia, cuius frudusnoncadu-cus amp;nbsp;t?poralis,fed ftabilis atq; æternæ falutis cft.Colc ergo pofteflion? tuam,ut fint tP biagri.Alliga fcrmon? tuum,neluxurict,nelafciuiat,ôCmultiloquio peccata fibi colli-gat.Sit reflridiorjSCripis luis coerceat.Cito lutum colligit amnis cxundans. Alliga fen X fum ttnjm,nonfitremiftîis acdefluus,nedicaturdete:Nô cftmalagmaponere,necßo-leum,neq? alligaturam.Habct fuashabenas mentis fobrietas, quibus regiturSCgubcr-natur.Sit ori tuo oftium,ut claudat ubi oportet: ÔC obferetur dilig?tius,ne quis in iraeû-diam cxcitetuocemtuâjamp;contumeliârepcndascontumcIiæ.Audiftihodieledum:!-P/((/w.4 rafciminijSt^ nolite peccare.Ergo Qcfi irafdmur,quia aftedus naturæ eft, no poteftatis: malûfermon?nô proferamus de orc noftro,nein culpâruamus.Scd iugûfit uerbis tuis amp;nbsp;ftatera,hoc eft,humilitas atq; menfura,ut lingua tuam?ti fubditafit.K.cftringat habe næ uinculis,frænoshabcatfuos,quibus reuocaripoffit.Admcnfurlt;âfcrmoes proférât, libra examinâtes iuftitiæ:ut fit grauitas in fenfu,in fermôe pôdus, arq? in uerbis modus.

Orationem non affedus promat,fcdratio.Hincenim infidias loquen-ti tendit hoftis inuifibilis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.I I II.

Acc fi euftodiat aliquis, fit mitis, manluetus, modeftus. Cuftodiendo enim H os fuum amp;nbsp;retinendo linguam fuam, neeprius loquendo quàminterroget, cxpendat,atq! examiner uerbaiua,fi dicendum hoc, fi dic?dum aduerlus hunc,fi tempus lermonis fit huius,is profedo exercer modeftiam,ac mâluctudincm,ô^ paticntiam:ut non ex indignationc SC ira in fermonem erumpat,non alicuius paflionis indiciû det in uerbis fuis,non ardor? libidinis flâmare in fermone luo indicet, Â^ineflc didis

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OFÜCIORVMLIBERr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d 1 clis fuis ftitnulos iracudiç:poftremo ne fermo qui comendare intenora debè^ui'rium

aJiquod efle in moribus aperiat et prodauTöc enim maxime infidiatur adirérfarius,qu5 do uidetnobis pafïiones aliquas geriefariituc fomitesmouct,laqueosparât.Vndenon , :

; immefito(ficutaudiftishodielegi)Prophetadicü:Quiaipfeliberauitmcde laqueouë nantiu,amp; à uerbo afpero.Symmachus irritationis uerbum dixit,alq perturbationis.La-queus aducrfarijjcft fermo noftcr,fed etiäipfe non minus aduerfarius eft nobis. Loqui-

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;murplerunq? quód excipiat inimicus,amp;quafi noftro gladio nos uulneret.Qijanto tole ’

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l abilius eft , alieno gladio quam noftro perire C' Explorât ergo aduerfarius noftraarma,

8C concutit ftia tela.Si uideritmoueri mea'nferit aculeos fuos,ut fcminaria iurgioru exci tet.Si emifero uerbü indecorü,laqueum fuum ftringit-Interdum mihi quafi eicä propo-nir,uiridilt;fte poffibilitatcut dum uindicare cupio,ipfeme infcram laquco, Së nodü mihi mortis aftringam.Si quis ergo huncaduerfarium fentit prgfentcm eile, tune magis cu ftodiamadhibere debet oriiuo,nedet locum adueriario.Sed non multi huncuident.

uocantjpatientiafuperaredebeamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.V

Ed etiâilleeauêdus cft,quiuideri potejft,quicüq5irritat,quictmq! incitât, qui

S nbsp;nbsp;nbsp;cûcç exafp erat, quicunçp incêtiualuxuriç autlibidinis fuggerif.Quâdo ergo

aliquis nobis conuiciat,lacelïît,aduiolentiâ prouocat,ad iurgiÛ uocactunc filentiû cxerceamus,tunc muti fieri nô erubeicamus.Peccator eft enim qui nos prouo-cat,qui iniuriâ facit,SC nos fimiles fui fieri defiderat. Deniq? fi taceas, fi diffimules, lolet diccre:Qiiid taccst'Loquere,fi audes.Sed non audes:mutus es,elinguê te fcci.Si ergo ta ceas,plusrûpitur;ui(ftumfereputat,irrifum,pofthabitû,atcfillufum.Sirefpodeas,lupe^ riorêfe faeftum arbitratur,quia pare inuenit. Si enim taceas,dicetur : Ille conuiciatus eft huic,contêpfitiftc.Si referas contumeliâ,dicetur: Ambo conuiciatifunt. Vterq; condë natur,nemôabfoluit.ErgOilliuseftftudiû,utirn'tcf,utfimiliailliloquar,fimiliaagâ:Iu-fti eftaut dilfimulare,nihil loqui,tencrefrueftû bone confeientie, plus cômitterebonolt; -rumiudicio,quàm criminantis infolêtiæ,contcntû efte grauitatemorû iùorum.Hoc eft Ppfj« enim filercàbonis:quiabcncfibiconfcius,falfisnô debet mouerÉnecæftimare plus po devis in alicno effe côuitio,quàm in iuo teftimonio.Itafif,ut etiam humilitatë euftodiat. Siaûtnolithumilioruideri,taliatra(ftat,amp;dicitipfefecum:Hicergomccontemnat,Së inconfpedumco loquatur taliaaduerfumme, quafinô pofTim ego ci aperire os meuc' Cur nonëtiam ego dicam,in qilibus cum mœftincarc poflimrHic ergo mihi iniurias fa ciat,quafi uir non fim,quafi uindicare me non poffimc'Hic me criminctur,quafi ego nq polTim grauioraiii eum componcrefQui talia dicit,non eft mitis atep humilis,non eft U ne tentatione.Tcntator eum cxagitat,ipfe ei taies opinionesinierit. Plerûtp adhibcf ho minem nequam fpiritus,qui hçcilH dicat.Sed tu in pctrafixum ueftigium tene. Et fi fer-uus conuitium dicat,iuftus tacct.Etfi infi'rmus contumeliam faciat,iuftus tacet.Et fi pau per criminetur,iuftus nonreipondet.Hæc funt armaiufti,ut cedendo uincat. Sicut péri à iaculâdi cedêtes fblent uincere,6C fugientes grauioribus fcquentê itftibus uulnerare.

Exemplum patientiatDauid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.vi

Videnim eftopusmoueri, cùmaudimus conuitiafCurnonimitemur di- ppijS centemîObmutuijSC humiliatus fum,Sd filui à bonist’An hoc dixft tantum-modo,nonetiamfecit Dauidt'ImôSCfecit.Namcùm ciconuitiareturSe-mcifiliusGemini, tacebatDauid: amp;nbsp;quamuisfeptus armatis, non retorquebat conui-tium,nonultionem quxrebat,eoufq? ut dicente libi Saruiæ filio quod uindicare in eum uclletjUon pcrmiferitlbat ergo tanquam mutus amp;nbsp;humiliatus,ibat tacens:nec moueba tur,cùmuirappellarctur fanguinis, quierat confciuspropriæmanfuetudinis.Non ergo mouebaturconuitîjs, qui abundabatbonorumoperumeonfeientia. Itaqîis quicito

* iniuriamouetur,facit fe dignum uideri contumelia,dum uult ea indignus probari. Me-lior eftitaqiqui contemnitiniuriam,quàm qui dolct.Qui enim contemnit, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^aßrtonfcntiat,itadefpicit:quiautemdoietgt;quafi

Ambr.to.1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a 2. Quod

Quod Pfalmus trigefimus o dauus non fblum filcnttj laudc, fed etiain con^ tempturerumualdefitmi'rabilis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.VIï

N QuempfaImumprophetaDauidfanó:oIdithumcanendumdedir,egouQ-bis tenêdum fuadeo, delecflatus eins feniu profundo S)C uirtute fcntentiarö. AduCTtirnus cnim exhis quæbrcuiterlibauimus,amp;filendipatientiam, ÔC opportunita ; tem loquendijSCin pofterioribus contemptum diuitiariim,quæmaximauirtutû fonda menta funt,hoc pfalmo docen'.Dum igitur huncpfalmum cófidero, focceffit animo de PMlt;etius. OfRcijs fcribere.De quibus etiam fiquidam philofophiae ftudentes fcripfenmt, utPa^ CicfTo^ nactius ÓCfoius eius apud Græcos,Tullius apudLatinos,non alienum duxiâ noftro mit nbsp;nbsp;;

nerCjUt ÓCipfe fcriberem.Et ficut Tullius ad erudiendum filium,ita ego quoq! ad uos in formandos filios meos.Ncq; enim minus uos diligo quosihEuangelio genui^ quam ft coniugio fofcepiflem. Non enim uehementior elt natura ad diligendum, quam gratia. Plus certédiligere debemus quos perpetuô nobifeum putamus futuros, qua'm quos in hoc foculo tantum Jifidégénérés nafeuntur frequcnterjqui dedeceant pattern ; uos aut elégimuSjUt diligamus Jtaq? ilfi necelTitate diliguntur, quæ non fan's idonea atq? diutur na eft adperpetuitatem diligendimagiftramos iudicio,quo magnum charitati pondus aduim diligendi adiungitur,probare quos diligas,amp; diligere quos elegen's.

Quod nomen officij,non foliim philofophiSjfed ctiam noftris tifitatu fit- Cap. V111 Rgo quoniam periônæ conueniunt,uideamus utrum res ipfa coueniat ferp E nbsp;nbsp;nbsp;bcie de offieijs :2cutrum hoe nomenPhilolóphörumtanrummodofcholx

aptum fit/an etiâinfcriptiirisreperiatur diuinis. Pulchre itaq; dum legimiis hodieEuangelium(quafi adhortaretur ad fcribendum)fpiritUs famftus obtulit nobis le Luc. I lt;ftiönem,qua confirmaremin etiam in nobis officium din' pofte. Nam cum Zacharias facerdos obmutuiftet in templo,2C loqui non poftct,Falt;ftum eft, inquit, ut implefi font diesofficij eiuSjabijtindomumfuam.LegimUs igitur officium dici à nobis pofte. Nee ofßciuni ratio ipfa abhorret,quandoquidem officium ab efficiendo diiftum putamus, quafi effi-undc, cium:fedproptcrdecoremfermonisunaimmutatalitera,officiumnuncupari.Vel cer-' té,ut ea ^as, quæ nulli officiant,profint omnibus.

Omen diuifio,0^^ honeftum atqs utile unde metiantur Chriftiani. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap, i X

rficiaautem ab honefto 2C utili duci exiftimaucrut,amp; de ijs duobus eligere, O nbsp;nbsp;nbsp;quid prgftet.Deinde inciderc,utduo concurrat honefta,0C duo utilia:amp; quç

ratur quid honeftius,0C quid utilius.Primum igitur in trcs partes officium di uiditunhoneftum 2C utile,2C quid præftantius. Deinde hæc tria in quinep genera diuifé runf:in duo honcfta,2C duo utilia,2C eligendi iudiciu.Prima igitur pertinerc dicut ad de nbsp;nbsp;;

cushoncftatcq5uitæ,fecundaaduitæ cômoda, copias, opes, facilitates. De ijs eligendi fobelfo iudicium.Hæc illi.Nos autem nihil omnino nifi quod dcceat 2C honeftû fit,fotu rorumagisquam præfentiûmetimurfórmula:nihilq!utile, nifi quod adiritacilliusactet næ profit gratia definimus,non qUod ad deleôationem præfentis.Neq; aliqua cômoda nbsp;nbsp;!

in facultatibus ÔCcopijs opum conftituimus,fedincómoda hæc putamus, fi nonreijeiä tuneaà oneri magis cùm fint æftimari,quàm difpendio cùm erogantur. Non foperfluö igitur lcriptionis noftræ eft opùs,quia officium diuerfa æftimamus régula, atcç ûli æftfi mauerunt.Illi feculi commoda in bonis ducunt,nos hæc ctiam in detrimentis-.quoniatn tue. I â qui hic recipit bona,ut ille diues,illic cruciatur:2C Lazarus quimalahic pertulit, illic cô folationem inuenit.Deinde qui ilia non legunt,noftra legent fi uolunt:qui non fermo^ num fupellecftilem,neq! artem dicendi,fed fimpliccm rerum exquirunt gratiam.

De decorOjôCquodprimum officium fit,linguæ moderatio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X

Ecorum autem in noftris ftripturis primo conftitui loco ( quod Græcé'âÇé' D 7P}jdicitin')inftruimurôCdocemur,legenres:Tedecethymnusdeus inSioflî pfdlm. 64 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Græcé ffoJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c# ff/ap-Lt Apoftolus ait : Loquere quæ decent

Titum i fanatn doiftrinam.Et alibûDecebat autem eum per quem omnia,2C propter quem om^ Hft.a nia,multis fill}s in gloriam addudis, ducem falutis eorum per paffionem confommari. pythcigorue So Nunquid j^rior Panætius,nunquid Ariftoteles, qui ÔC ipfe difputauit de officio, quàm crdtfuntiiiuior Dauid ; cum ipfe Pythagoras qui legituf Sôaate antiquior, prophetam fecutus

OFFICIORVM UBER I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

Daüidjkgcm ßlentrj dederit fuisr’Sed illCjUt per quinquennium difcipulis uftim inhibe Pßd.jt ret loquendikDauid autem non ut nature munus imniirtueret,ied ut cuftodiam proféré diièrmonis doceret.EtPythagorasquidcm,utnonloquendoloquidoceret:Dàüid'ùc loquendo magis difceremus loqui.Qiiomodo enim fine exercitio docflrina ■ aut fine fu profelt;fhisr’Qui diiciplinam bellica uult alïequfjquotidie exercitatur armis,ÖC tanquä tn procinclu pofitus præludit prælium,ô^ uelut coram pofito prgtêdit höfte;atq; ad pe-ritiam uirescß iaculandi,uel iuos explorât lacertós,uel aduerfariorum déclinât us, Si uigilanti excipit obtutu.Qui nauim in mari regere gubernaculis ftudet, uel remis duce re,prius in fluuio pratludicQui canendi iuauitatê Si. uocis affecflât præftantiâ, prius fen fim canendo uocê excitant:Et qui uiribus corporis legitimoqj lucff andi certamine coro nampetunt,quotidiano ulupalæftræ durantes membra jnutrientcs patièntiam,Iabori afluefcunt.Necnó ipia natura nos in paruulis docet,quod prius ibnos méditant loque-dijUtloquidifcantJtaq! fonus,exercitatio quædam Si pal eftra uocis eft. ergo quiuo lunt difcere cautionem loqucndi,quod nature eft non negent, quod cuftodiæ eft excr-ceant:ut qui in fpeculâ iunt,fpeculando intendant,non dormiêdo.Omnis enim res pro prijs ac domefticis excrcitîjs augetur.Ergo Dauid taCcbat,non femper,fed pro tempo-re:non iugiter,neq? omnibus,fed irritanti aduerfariô,prouocanti peccatori non reipon debat.Et licut alibi aicLoquentes uanitatê Si cogitantes dolum non audiebat quafi fur ppf. j 7 dus,5c quafi mutus non aperiebat illis os fuum.Quia Si alibi habes:Nolirefpondere im prouerb. 2 g prudenti adimprudentiam eius,ne fîmilisilli fias.Primum igitur officium eft, loquendi i^qumdimo modus.Hoc facrificiumlaudis deo depertditur,hocrcuerentia exhibetur, cùm fcriptu- dus officium rçdiuineleguntur,hôc honoranturpàrêtes.Scio loqui plerofq?,cùm tacerenefciâtRa- tgt;gt;'‘inum. rum eft tacere qucmquam,cùm fibi non profit loqui. Sapiens ut loquatur, multa prius • confiderat.-quid dicat,aut cui dicaf,quO in loco,quo tempore.Eft ergo Si tacendi Si lo^ Ecd.3 quendi moduszEft etiam in falt;ftis modus.Pulchrû eft igitur teuere mcnfuram officij.

Officium omne,autmedium,aut perfecftum elle. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X I

Fficium autem omnc,aut mcdiû, aut pei fetftum eft; quod æquè fcripturaru officium du O nbsp;nbsp;nbsp;authoritate probare poflumus.Habemus etenim inEuangelio dixifle domi plcx.

num:Si uis in uitam ætcrnam uenire,ferua mandata^Dicit ill e; Qugrieius au tem dixitillûNon homicidiû facies,Non adulterabis,Nô faciesfurtû,Nonfalfum tcfti-moniû dices,Honora patrem amp;:matrê,Et diriges proximûtuûficutteipfum. Hæcfunt media offida,quibus aliquid deeft.Denicp dicit illi adoleftens : Omnia riæc cuftodiui à ïuuentutemea,quid adhucmihi deeftc' Ait illi lefusiSi uis perfecftus efle,uade, uêdc bona tua,amp;^ da pauperibus,filt;^ habebis thefaurû in cœlo;ô^ ueni fequere me.Etiuprà habes tuatth, fcriptû,ubi diligendos inimicos,6C orandû dicit pro calumniantibus Si pcrfequcnribus nos,amp;benedicerematedicentibus.Hocnosfacere debemus,fiuolumusperfe(ftiefl^5fi eut pater nofter qui in cœlo eft, qui foper bonos Si malos folê fuS iubet radios iuos ef-fundere,Ô6 pluuia Si rore terras uniuerforum fine ulla diferetione pingueftere. Ho c eft igitur perfeeftû officium quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixerunt Grçci,quo conigunt omnia,qug ali-

quos potuerunt lapius habcre.Bona etiamifericordia,qult;e6Cipfa perfeeftos facit, quia imitatur perfelt;ftû patrem.Nihil tam comendat Chriftianâ animam,quàm mifericordia, Primû in pauperes, ut comunes indices partusnaturac, quæ omnibus ad uium générât frudlus terrarû:ut quod habes,largiarispauperi,Si conibrtê Si côformcm tuû adiuues. T U nûmum largiris,ille uitam accipitiTu pecunia das,ille fubftantia iuâ æftimat. T uus denarius,cenfus illius eft. Ad hçc plus illetibi confcrt,cùm fit debitoriâlutis.Si nudû ue fiias,teiplum induis iuftitiam. Si pcregrirtum fiib teeftum inducas tuum, fi fufeipias ege temu'lle tibiacquirer fanóèorum amicitias Si acterna tabernacula. Nô mediocris ifta gia tia.CorporaliafeminaSjôCrecipisfpirifualia.MirarisiudiciSdominidefancfioIobt'mi- i.Cor.9 .Egocrâin- toi* ^9 i.Foris nô ha nitabat peregrinus:Oftium meum omni ueniêti patebacBeatus plane', de cuius domo nunquam uacuo finu pauper exiuit.Nec]^ enim quiiquani magis beatus,quàm qui intel ppI, 4 e ngit iiipw pauperis ncceffitatem,amp;:^ infirmi att]p in opis acrumnam.In die iudictj habebit «lutem à domino,quem habebit fug debitorem milericordig.

Ambrxo.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a j Non

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Noncxtcrhisjfedintctftisamp;seterm'sbom'sæfti'matürfélicitas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r Cap'.xri^

: nbsp;nbsp;s nbsp;nbsp;nbsp;minis actus no curare dominum, aut nefcire eum quid in occultis ger am us,

quid teneatnoftraconfcientia: aut indicium eiusnequaquamiuftumuidelt;; n',quando peccatores diuitijs abundareuident,gauderehonoribus,fanitatc,liberis:cólt;; trà autcm iuftos inopes degcre,inhonoros,fine liberis,infirmos corpore,lutffu frequcn toi» ZI tûNecmediocriseaquæftio,quandoquidêtres illireges amici Iob,proptereaeûpecca; torern pronunciabant,quiainopemfalt;ffumexdiuite,orbatum libcrisexfoecundo palt; rente,perfulum ulceribus,inhorrentem uibicibus, exarätum uulrieribus à capite ufque ad pedes uidebant.Qyibus hanc fanc'fus lob proponit aflertioncm:Si ego propter pec: jcatameahæcpatior,curimpq uiuuntflnueteraueruntautem, ÔC in diuitijs femêeorum-, fecundum uoluntatem,filij eoruminoculis,domus eorum abundant, timornufquam,,? flagellum autcm à domino non eft ipfis'.Hæc uidens infïrmus corde exagitatur, ÔC ftult;-. dium auertit fuum.Cuius ditfturus fcrmonesjantè fantftus præmifit Iob,dtcens ; Portate. me,ego autem loquar,deinderidece me.Nam amp;nbsp;fi arguor, quafi homo arguor. Portât© ergo onus fcrmonum meorunuDiclurus enim ftim,quod non probolfcd ad uos redarlt; guendos profcram fermones iniquos. Aut certe, quia ita cft uerfus.Qiiid autcmf Nunlt; quidabhominearguorf'hoceft;,homomenonpotcftredarguerc,quiapcccaui,ÔCfiarlt; gui dignus ftim:quia non ex euidènti culpame arguitis : fèd ex iniurijs æftimatis mérita dcliclorUm.Vidons ergo infirmus abundareiniuftos lùcccffibus profperis, feautem at teri,dicit domino : Difcede à me, uias tuas fcirc nolo. Qiiid prodcft, quia feruimus eif;

-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Autquîeutilitas,quiaoccurrimusipfir'lnmanibuseorumomniabona,operaautêimlt;

piorum non uideuLaudatur in Platone,quod in Politiafua pofuit,cum qui contra iufti f. nbsp;nbsp;nbsp;tiamdifputandipartesrecepiflet,poftulareüeniamdicflorumquænonprobaret,6Cuelt;

ri inueniendi atcp cxaminandæ diîputationis gratia, ill am fibi impofitam perfonam di-r cere.Quod eouicp Tullius probauit,utipfe in libris quos fcripfit dcRepublica,eamfen

■’ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tentiam dicendam putauerit.Qiianto antiquiorillis lob,qui hpc primusrcperit,nec elo

quentiæ phalcrandæ gratia,fed ueritatis probandæ præmittcnda exiftimauit;' Statimq?

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfe quæftionem enodem reddidit,ftibijciens,quod extinguatur lucerna impiorum, à

ftitura fit eorum euerfiomonfalli deum dotftorem fapientiæ SC dilciplinæ, fed éffè ueii^ tatis iudiccm.Et ideo non fecundum forenfem abundantiam æftimandam beatitudinê fingulorum,fedfecundum interiorem conftientiam, quæ innocentium amp;nbsp;flagitioibrtS mérita difcernit,uera atqs incorrupta pœnarum præmiorumqî arbitra.Moritur innocês . ' inpoteftârefimplicitatisfuæ,inabundantiapropriæuoluntatis,ficutadiperepletâanù main gerens.At uerô peccator quamuis foris abundct,amp; delitr) s diffluat, odoribus fragt; gret,inamaritudine animpuitam exigit,SCultimum diem claudit,nihil ftcum eorû quç epulatus fuerat refer ens,bonorum nihil ftcum auferens,nifi fcelerum ftiorû precia.Hçc cogitans,nega,fi potes,diuini elle iudicij remuhcrationê.Ille ftio affetftu beatus, hic mi-fera'lle ftio iudicio abfolutus,hic reusn'lle in exitu lætus,hic mœrens.Cui abfolui poteft, qui necfibi inno cens cftt’Dicire,inquit,mihi,ubi eft protecftio tabernaculorum eiusrSi gnum eius non inuenietur.Vita etenim facinorofi,ut fomnium.Aperuit oculos, tranfi-uitrequies eius,euanuit delecftatiodicetipfa quæ uidetur etiam dum uiuunt impiorum Pfubn. $4 requies in inferno fit.Viuentcs enim ininfcrna dcfcendunt. Vides conuiuium peccato ris,interroga confcientiam eius.Non'ne grauius omnibus fœtet fepulchrisf Intueris læ titiam eius,amp; falubritatem miraris corporis,filiorum atq; opum abundantiam: introfpi ce ulcéra amp;nbsp;uibiccs animæ eius, cordisqi mœftitudinem. Nam de opibus quid loquar; cùm legeris:Qina non in abûdantia eft uita eius,cùm fcias quia fi tibi uideatur diues, K fibi pauper eft,ÖCtuum indicium Rio refellarfDcmultitudine quoqi filiorum, deingt; dolcntiaquidloquar,cùmfeipfelugeat,amp;finehærcde futurumiudicetjCÙm imitato-res fui luccelîbres fuos eflè nolitfNulla enim hærediras peccatoris.Ergo impius ipfefîgt;

. bi pœna eft,iuftxts autem ipfe fibi gloriaiôC utriqî aut bonorum aut malo-ùi. : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rumoperummercesexfeipfofoluitur.

ƒ Deum,cfïaincàînnônputatur,regereQinniàquæcreamt,^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gap.xili

- . S occurrimusopinionieorâquiuidêtesfGeleratosquoft^diutteSjlçtoSjhono-ratos,potentes,dim plerifßiiiftorumegeant,atcßinfirmi fint, putantuel nihil den curare de nobis,utEpicurei dicunt:uel nefcire aflus hominum, Ut flagitiofi pu-imttuel fi fcit omnia,iniquû elle iudicem,ut bonos egere patiatur,abundare improbos, Nec fuperfluus uelut quidâ excutfus fuit,ut opinioni huiufinodi,ipforû aticutus réipon deret,quo8 beatosiudicant,cùm ipfi femiferos putent.Ârbitratus enim fum ,'quod ipfî (fibifacijius quàm nobis crediderint.Quo decurfo,procliueaeftimo, utrefellam caetera. iEt primo eorû aflèrtionê,qui deum putant curam mundi nequaquam habere, ficut Ari J[loteles afièrit uicp adLunam eius defcêdere prouidentiâ. Et quis operator negligat ogt; peris fui curât'Quis déférât amp;nbsp;deftituat,quodipfe condendum putauitfSi iniuria eft ramp;-gere,nôrine eftmaioriniuriafeciff'et'cum aliquid nonfeciffe nullainiuftitiafit, no cura nrquod feceris,fumma inclementia.Quôd fi aut deû creatorem fuum abnegant, autfe-jarum beftiarûfe haberinumero cenfent,quid dC illis dicamus,qui hac fe condênant (iniuriafPer omnia deum ire ipfi aflerunt,amp;: omnia in uirtute eius confiftere, uitn ôCma-ieftatê eius per omnia elementa penetrate,terras,cœlû,maria:ôô putant iniuriam eius,fi mentêhominis,qua nihil nobis ipfe præftantius dédit,penetret, ÔC diuinaemaieftatisin ' nbsp;nbsp;'

grediat icientiafbed horum magiftr û uelut ebri5,ôô uoluptatis patronû, ipfiqui putan ,tur fobrtj irridentPhilofophi.Nam de Ariftotelis opinione quidloquar f qui putat deS ,fuis contents elle finibus,ô(S præfcripto regni modo dcgere,ut Poetaru loquuntur fabu læ,quimundum in tres ferunt elfe diuifumiutalij ccelû,ahjmare,ahj inferna coercenda •imperij forte obuenerint,eoscj caucre,ne ufiirpata alienarum partium follicitudincjin-.ter fe bellum excitennSimiliter ergo airerit,quôd terrarum curam non habeat, ficut ma ris uelinferni non habet.Etquomodo ipfi ex cludunt quos fiequunturPoetasf* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.£

t . Deum nihil practerire amp;nbsp;fcripturarum teftimonijs,amp; Solis comprobatur exê-

. plo,qui licet creaturafit,tamêuellumine,uelGalorecunlt;-f a pénétrât. nbsp;nbsp;nbsp;C.xiifl

, S nbsp;nbsp;nbsp;r eaticienria.Ergo qui plantauitaurem,nonauditr’quifinxito cul um, non ui nbsp;nbsp;9}

c , det,nonconfiderat;'Nonpræterijthæcuanaopinioiàn(B:osProphetas.Dc niq! Dauid iriducit eos loquentes,quôs fuperbia inflatos aflèrit. Qyid enim tam fuper-bum,quàm cùm ipfi fiib peccato fint,aliosindigne ferant peccatores uiuere f dicentes: jVlquequo peccatores domine,ufquequo peccatores gloriabunt f Et inffà:Et dixerût: ibidem Non uidebit dominus,ncc intelliget deus lacob.Quibus relpôdet Propheta, dicensîln telligite nuncinfipientes in populo,^ ftulti aliquando fapite.Qui plantauit aurem, no audite' aut qui finxit ocul3,non confideratfQui corripit genres nô arguer, qui docet ho lt;ninê feientiarDominus fcit cogitationes hominû,quoniâ uanac funt. Qui ea quæ uana fiint deprehendit,ea quæ fatffa fiint nefcit,ô(^ ignorât quod ipfe fecitf Poteft opus iuû ig lïorare artifexe'Homo eft,ÔC in opéré fiio latentia deprehendit,amp; deus opus fu« nefdte’ Altius.ergo profundum in opere,quàm in authore. Et fecit aliquid quod fupra fe effet, cuius merits ignoraret author,cuius affeeffum nefciret arbitere'Hæc illis. Cæterû nobis fan's eft ipfius teftimoniS qui ait:Ego fum fcrutans corda Stl renes. Er in Euagelio quod Hierent. 17 ait dominus leftiszQiiid cogitatis mala in cordibus ueftris e* Sciebat enim quod cogita- Lhc $ rentmala.Denilt;q Euangelifta teftatur,dicens : Sciebat enim leius cogitationes eorum: me. lt;s Horum non poterit fatis mouere opinio,fi fatfta eorum confideremus. Nolunt fupra fe effe iudicem,quern nihil fallannolunt ei dare occultorum feientiam qui metuunt occul laluaprodi.Sed etiam dominus feiens opera eorum, tradidit eos in tenebras. In nodc) »nquit,eritfur.Etoculusadultcriferuabittenebras,dicens:Nonc5fiderabitme oculusj [oamp;24 fiClatibulum ^erfone oppoiuit fuæ.Omnis enim qui lucem fugit, diligit tenebras, ftu-dens latereicum deum latere no pofllt,qui intrat profundum abyffi, ÔC intra hominum rnentes,non folum tracftata,fed etiam uoluenda cognofeinDeniq! ÔC ille qui dicit in Eg clefiaftico:Quisuidet mefô6 tenebrac cooperiuntme,^parietes,quem uereoiï' quâuis Ecd.23 »nle(fto pofitus hæc cogitet,ubi non putauerit,comprehenditur. E t erit, inquit, dcdegt; eus,quod nonintellexerit timorem dçi.t^id awtern tamftoliduiu quàm putare, quod

V; . ; • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a 4 deum

Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

deum qufcquam prætercat : eùmfol quiminifterlutntnis eft, etiam abditapcnéfret, in fundamenta domus uel fecreta conclauia uis caloris eius irrumpat f Quis negctucr.' na rcmpcfie tcpefieri intcriora terrarum,quas glacies hybetna conftfiftxeritfNorut er-go arborum oeculta mm caloris uel fir igoris,adeô Ut radices arborum aut inantur frigo re,aut fotu folis uircfcant.Denicp ubi clemetia cœli arriierit,uarios terra fe fundit in firu-' ôus.Si igitur radiiis folis fundit lumen fmim iuper omnem terra,amp; in ea qug claufa fiint fe inferit,ncc ucctibus fef i eis aut graiiium ualuarum obicibus,quo minus penetret im* pediturrquomodononpoteft intelligibilis deifplendorincogitationeshominum 8gt;C corda fcmet( quæ ipfe crcauit)inferere^fed ca quae ipfe fccit,non uidet,0lt; fecit ut mclio rafint quae fadia lunqfîtTpotentiora quam ipfe eft qui eafécit, Ut pofîlnt quando uolunt cognitionem fui operatoris latere. Tantam ergo uirtûtem poteftatem inferuit meiv tibus noftriSjUt earn comprehendere cum uelit ipfe non pofïit.

His quibus difplicetquôdbonismalé,amp;^malisfitbenc,fàtisfacerc debereLa zari Ô6 Pauli exempla. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X V

VO abfoluimus:ô^ ut arbitramur, non incongrue nobis huiufinodi cecidit D nbsp;nbsp;nbsp;difputatio.T ertium genus quæftionis refidet huiuimodi:Cur peccatores ab

undêt opibus SC diuitijs,cpulentur iugiter,fine mœrore,lîne lucftua'ufti auté Luc. IS egeantjSC afficianturaut côiugum amifrione,autliberorum.Qiiibus fatisfacere debuit illaEuangelij parabola,quôddiues byflb ÔC purpura induebatur,amp;' epulas copiofàs ex hibebat quotidiejpaupcr autê plenusulceribus de mcnfaeius colligebatreliquias.Poft obitum ueiô utriufque, pauper cratin finu Abraæ requiem Habens, diuesinfupplicqs. Non'ne euidens eft, meritorum aut præmia aut fîippliciapoft mortem manere fEtre-ôt'.Quiain certaminelabor eft,poft certamen altjs uilt;ftoria,alqsignominia. Nunquid priufquam curftis conficiatur,pïdma cuiquam datur,aut defcrtur coronac'Merito Fau^ a.Tiw.4 lus:Certamen,inquit,bonumcertaui,curfum côftimmaui,fidemferuaui: quodreliquû, rcpofita eft mihi corona iuftiria:,quam reddet mihi dominus in ilia die,iuftus iudex.No folùm autem mihi,fed ôComnibus qui diligunt aduêtum eius.In ilia, inquit, diereddet, non hic.Hic autem inlaboribus,in periculis,in naufragtjs,quafi athletabonus decerta-Ad, 14 bat:quiaiciebat,quoniam permultas tribulationes oportet nos introireinregnum dei. Ergo non poreft quis praemium accipere,nifîlegitime certaucritmec eft gloriofa uiôo ria,nifi ubi fuerint laboriofa certamina.

Commemorarisbeatitudinibus deEüangelio,hiclaborcm dicit efle,mercc-dem in cœlo,ponens exemplum athletarum amp;nbsp;fpecftatorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X VI

Onneiniuftus eft,qui antequacrat præmium,quàm certamenfuerit abiblu^ Matt, ç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N tum^^Idcoq? dominus in Euangelio ait:Beati pauperes ipiritu, quoniam ip-

forum eft regnum cœlorum.Non dixiuBeati diuites,fed pauperes. Inde in* cipit beatitudo iudicio diuino,unde acrûna æftimatur humano. Beati qui eftiri;mt,quia ipfi faturabuntur.Beati qui lugent,quoniam ipfi confolationem habebunt.Beati mife^ ricordes,quoniam ipfis miferebitur deus.Bcati mundo corde,quom'am ipfi deumuide bunuBeatiquiperfecutionempatiunturpropteriuftitiam,quoniam ipforum eftreg* num cœlorum.Beati eftis,cùm uobis maledicent homines fiC perfequentur, amp;nbsp;dicêt ogt; mne malum aduerfum uos, propter iuftitiam:Gaudete amp;nbsp;exultate,quoniam merces ue ftra copiofaeftin cœlo.Futuram,non præfentemnn coi’lo,nonin terra mercedem pro* mißt eflereddendam.Quid alibi pofcis,quod alibi debetur f” Quid præpropere coronS exigis,antequam uincasr'Qiiid dctergere pulueremr'quidrequiefcerecupisc'Quid cpu lari gcftis,antequam ftadium foluaturf Adhuc populus ipe(ftat,adhuc athletæ in fcam^ mate iunt,amp; tu iam ocium petisfSed forte dicas:Cur impij lætâtuiï'Cur luxuriant Cuf etiam ipfi non mecû laborantc'Qiioniam qui non ftibfcripferint ad coronam, nô tenen tur ad laborcm certaminis:qui in ftadiû non defccndcrint,non fc perfundût oleo,nô ob iiniût pulucre.Quos manet gloria, expecftatiniuria.Vngucntati fpecftare folcnt,no de^ ccrtare:nôfolem,aeftus,puluerê,imbres(^pcrpeti.Dicant ergo ÔC ipfis athletæ: Venice, nobifcû laborate.Sed reipodebût fpelt;ftatores:Nos hic intérim de uobis iudicamus.uos aûtfinenobis coronæ(fiuiceritis)gloriamuindicabitis.Ifti igitur qui in delitqs, qui in luxuria,rapinis,qugftibws,honoribws,ftitdiapofuer3tfua,fpe(ftatore«magisfunt, quî

præliatoresJ-îabent lucrum laboris,fruftum uirtutis non lubcftt. Foueftt ocium, aftu«-tiaô(^improbitateaggerantdiuitiar3acCTuos,fedexoluêt(feramlicet)nequîtfgluæpœ nam.Horumrcquies ininferno,tuauero in ccelo.Horum domus in fepulchro,tua in pa radifo.VndepulchreuigilareeosintumuloIob dixit: quia fo porem quietis habere no nbsp;nbsp;2r

poffunqquêilledormiuipquircfurrexit.Noliigitututparuulusfapere,utparuuluslo- ^’Cor.13 quijUt paruulus cogitare,ut paruulus uindicare ea quæ funt pofterioris ætatis. Perfeflo rum eft corona.Expelt;fta,utueniat quodperfeeftum eft,quando nonperfpeciê amp;:inæni gmate,fed facie ad iaciem formam ipfam redopertæ ueritatis pollis cognofeere. Tunc quacaufaillediuesfuerit,qui erat improbus QCraptor alieni,qua caufa pores alius, qua caufa ille abudauerit liberis,ille fultus honoribus,reuelabitur.Fortafteut dicatur rapto^ ruDiues eras^qua caufa aliéna rapiebasÆgeftas non copulit,inopia non coegir.Nô'ne ideo te diuitemfecijUtexcufationem habere non poirisf'DicaturetiampotentùCur no affuifti uiduæ,orphanis quoqr iniuriam patientibusfNuquidtuinfirmus eras f Nuquid non poteras fiibuenircfldeo te feci potentem, non ut inferres uiolcntiam, fed repelle^ res.Non ne tibi fcriptum eft:Eripeiniuriam patientemrNon'ne tibi fcriptum eft: Eripi Ecd. 4 te pauperem,amp; egenum de manu peccatoris liberate cquot; Dicatur etiam abûdanti liberis: PJdl. s i Honoribuscumulaui te,falubritatemcorporisconcefll tibi, curnonfecutusespræce-ptameafFamuIemeus quidfcci tibi,aut quid contriftaui te/Non'ne ego tibiliberos de Michete di,honores contulijfalutem donauic'Cur me negabasfCur aeftimabas quod ad feiêtiant meam quæ gereresnon peruenirentfCur tenebas donamea, dilpiciebas madatameaf Deniep deluda proditore haec colligere licet,qui St Apoftolus inter duodecim elerftus cft,amp;loculos pecuniarum,quas pauperibus erogaret,commiftbs habebat, ne uideret, autquafiinhonorus,autquafiegenus dominumprodidifle.Etideout iuftificareturin co dominus,hæc ei contulit,ut non quafi iniuria exalperatus,fed quafi prguaricatus gra tiam,maiori ciFet offenfe obnoxius.

Adolefcentis officia amp;nbsp;exempla huicaîtatipropofita, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.XVlI

Q__ nbsp;nbsp;de offieijs aggrediamur dicerc, quae nobis ab adolefcentia fpeeftanda font,

ut cum ætate accreicant fimul ftudia bonorum adhrum. Eft igitur bonorum adolefcentium timorcm dei habercjdeferre parentibus honorem,habere fenioribus re uercntiam,caftitatem tueri,non afpernari humilitatcm,diligere clementiam ac uerecû-diam,quæ ornamento luntminori actati.Vt enim in fenibus grauitas, in iuuenibus ala^ critas,itain adolefcentibus uerecSdia,uelut quadâ dote comendatur naturae. Erat Ifaac deum timens,utpoteAbraæ indoles,honorê deferens patri ufep co,ut aduerfiis paterna uoluntatênecmortemreeufaretJofeph quoq? cüm fómniaftct quodfol SdlunaSdftellp Gen.zz adorai ent eum, fedulum tarnen obfequium deferebat patri : caftus ita ut nc fermonem gc». 3 7 quidem audire uellet nifi pudicü:humilis ufep ad fcruitutem,uerecundus uftp ad fogam j patiens ufq? ad careercm,rcmifibr iniuriae uft^ adremuncrationem. Cuius tantauerecu dia fuit,ut cóprehêfus à muliere,ueftê in manibus eius fugiens mallet relinquerc, quam uerecüdiam deponere.Moyfes quoq; ÓCHieremias eledfi à domino,utoraculadei præ dicarent populo,quod poterant per gratiam,excufabant per uerecundiam.

geftus exterioris hominis perfæpe qu^itatem interioris oftendat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ca.X Vlij

Vlchra igitur uirtus uerecundiæ,amp; ftiauis gratia, quæ no folùm in fadlis, fed P etiaminipfis ipeeftatur fermonibus:nemodum progrediarisloquendi,ne quidindecorum fermo relbnet tuus.Speculum cnim mentis,plcruncp in uer b is refui get Jpfum uocis fonumlibretmodeftia,ne cuiufquam offendat auremuoxfor-tior.Deniip in ipfo canendi genere,prima difciplinauerecundia cft, imô etiam in omni nbsp;nbsp;.. t

ululoquêdi:ut fenfim quis aut pfallere,aut canere,aut poftremo loqui incipiar, utueregt;-cundia principia commendent proceflum.Silentium quoep ipftim in quo eft reliquaru uirtutum ocium,maximusa(ftus uerecundiæ eft.Denicpfiaut infantiæputatur,autfu-perbiæ,probro datur:fi uerecundiæ,laudi ducitur.T acebat in periculis Suiànna,ô(r gra--uius uerecundiæ,quàm uitæ damnum elle putabat : nec arbitrabatur periculo pudoris tuendâ falutem.Deo foli loquebat,cui potçrat cafta uerecundia eloquirrcftigiebat ora . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intucri,

lO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI V I AMBRO s ïl

intucri uiromm.Eft cntm in oculis uerccundia,utnccuidereuiros fœmma, necu/dc nucliuNéqiùero quifquâm foli'us hanclaudcm Càlîitatis ßutet.Eftenim uerecûdiapux dicitiaè cormes,cin'us (bciétate caftitas ipfa tutior eft*Boniis chim regendæ caftitatis-pu* doÿ èft corrïes:qui fi fc prætcndat ad eaquæ primapericulàfüiït,pudicitiâtcmcrari non finatiHic primus in ipfo tognitionis ingrcflu domini matrem commendat legentibus, SiC tanquarn teftis locuples,dignâ quæ ad talcmunus eligcrctur,aftruit:quôd in cubicu^ Luc, 1 lojquod fola^quod falutata ab angelo tarer,amp;mota eft introitu eius, quôd aduirilis

xusfpecierri percgn'nam turbatur afp c crus uirginis.Itaqs quamuis eiîethumilis, pratuc recundia tarnen non refalutauit,nec ullurn refponfum f etuliqnifi ubi de fufeipienda do mini generationc cOgnouinut qualitatem effeclus dilceret, ho ut fermoncm refellcrct. In ipfa quoq? oratione noftra multum uerccundia t51acet,mu]tum conciliât gratig apud deumnoftrum.Norinehecpretulitpublicanum,ôf commendauiteum quinec oculos audebat ad ccclumlcbarefldeo iuftificaturmagis domini iudicio, quàm illepharifæus, quem deformauit ^ræiumptio.Idcoqî oremus in incorruptionc quicti ÔCmodeftifpiri^ i.Petr.} tus,qui eft antedeumlocuplcs,utait Pctrus.Magnaigiturmodcftia,qu?e cùm fit etiam fui iuris rcmi'frior,nihil fibi ufurpans,nihil uindicans, ÔC quodâmodo intra uires ftias co tra(ftior,diues eft apud deum,apud quem nemo diucs. Diues eft modeftia, quia portio dei eft.Paulus quoqi orationcm defeni præcepit cumuerccûdia ÔCfobrietate.Primam ! banc quafi præuiâ uult cife orationis future, ut non gloriet peccatoris oratio:fed qua fi colore pudoris obdu(fta,quo plus defert uerccundiæ de recordatione delicfti, eo ube-T«n,lii. I de riorêmercaturgratiâ,Eft etiam inipio motu,gcftu,inccnu,tcncnda uerecûdia.Habitu8 offic.decori. enim mcntis,in corporis ftatu cernitur.Hinc homo cordis noftri abfcóditus,aut leuior, aut iaclantior,aut turbidionaut contra grauioi'jôf côftantior, 5C purior, ôf maturior ftirnatur.ltaqîuox quædâ eft animi,corporis motus. Meminiftis hfij quendam amicum cùm fedulis fc uidcrctur comendare omcijs,hoC folo tarnen in clerum amené rcceptC^ quod geftus eius plurimudedeccret. Alteriï quoq? curh ih clero reperiflem, iuflïfle me neunquampraeiretmihi,quiauclutquodam infolcnrisincelTus uerbere oculosferiret mcós.Idq; dixfcüm reddcrct poft offenfam muneri.Hoc folum excepi. Nee fefellir fèn tetia.Vterqp criim ab Ecclcfiarccelfihut qualis inceftii prodebatur, tab's perfidia animi dcmóftrarctin-.Namq! alter Arianæ i'nfeftationis temporefidem dcferuit,alterpccunix ftudió,nc iudicium fubirct,faccrdotcm fe noftriï negauit.Lucebat in illorü inceftu ima^ go leuitatiSjfpecies quædâfeurrarUm pcrcuffäntium. Sunt etiam qui fenfim ambulädo imitantur hilhionicos geftus,öf quafi quædâfercula pôparum,Scftatuarum motus nu-» tantiû,ut quotienfeunq: gradum transferunt, modulos quofdâ feruare uideantur. Nec curfim ambulare honeftû arbirror,nifi cû caufa exigit alicuius pcriculi, ucl iufta ncceffi tas.Nam plcruncp feftinantes anhelos uidemus torquerc ora, quibus fi caufà defitfeftb nationis nccenariæ,næuus eft iuftæ offcnfiohis.Sed non de his dico,quibus rara proper ratio excaufa nafcitur,fed quibus iUgis SC côrinua in naturam uertitur. Necin illis ergo tanquam fimülachrorum effigies probo,nec in iftis tanquâ excuflbrû ruinas. Eft etiam greffuS probabilis,in quo fit fpecics authoritaris,grauitatisq; pondus,tranquillitatis uc ftigium,ita tamê fi ftudiû défit atq?affelt;ftatio,fcd motus fit purus acfimplcx.Nihil enim fucatum placct.Motûnaturainformet.Siqüidiane'in natura uitq eft, induftria emêdet: ut ars dcfit,nÔ défit correcftio.Qiiôd fi etiam ipfa ipetftantur altius,quanto magis cauen M4ffE i dum eft,ne quid turpe orc cxcatfHoc enim graUitercoinqutnathominê.Non enim cb bus inquinat hominê,fed iniufta obtreeftatio, fed uerborû obfcœnitas, Hæc etiâ uulgo pudori funt.In noftro uerô officio,hullum uerbUm quod inhonefté cadat, non incutiat uerecundiam.Etnon folùm nihil ipfi indecorum loqui,fed ne aurem quidein debemus ûf».8 buiufinodi præberc di(ftis:ficutlofcph ne incongrua fuæ audiret uerecûdiæ, uefte fugit reli(fta:quoniâ quem delecftat audirc,alterû loqui prouocat. Intelligerc quoq; quod tur péfit,pudorimaximoeft.Specftarcuerô fi quid huiùfinodi fortuito accidat,quantihor-roris eftfQuod ergo in alijs dilplicet,nunquid poteft in fcipfo placerec'Hæc ipfa natura nos docct,quæ perfec'te quidem omnes partes noftri corporis explicauit: ut ôf neceffi' tati confùleretjÂ gràtiâ uenuftaret.Sed tarnen eas quæ decoræ afpecftu forêt, in quibus formæ apex quafi in arce quadain locatusjamp;^figurg fuauitas,ôC uultus Ipecies eminercr,

OFFICIORVM LIBER I* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Il

opcrâdifç uRis cflèt pararior,obuias atcp apertasreliqui't : cas uerô l'n qufbus effet natu-rah's obfcquiu nece{fitahs,ne d eforme fui præberent fpecflaculS, partim tanquâin ipfo amâdauit ati^ abfcondit corpore,partim docuit ôüTuafit tegendas.Nô'ne igitur ipfa na tura eft magiftrauerecûdiæC'Cuius exêplo modeftiahominû(quâ à modo KÎentiç quid deccretappellatâarbitror)idquodmhacnoftri corporis fabrica abditû reperit,ope^ , ruitSCtexit;utoftïûinudtegebat,quodextranluerfofacièndûinarcailla Noeiufto dû Gen.^sf ôû eft:in qua uel ecclefiæ,uel noftri figura eft corporis,per quod oftiû egerunt reliquig ciborum.Érgo naturæ opifex,fiG noftræ ftuduituerecundiae,fic decorû illud honeftû in noftro euftodiuit corpore,ut uelut duôus quofdâ aquæ, exitus cuniculorû noftroru poft tergû relegaret,atq( ab afpetftu noftro auerteret, ne purgatio uêtris uifiim oculorû lt;. offenderét.De quo pulchrè Apoftolus ait:Quaeuidentur,inquit,tnêbra corporis infir-- iXora» miora,neceflaria funt.Et quæ putamus ignobiliora effe mébra corporis,bis abundâtio-remhônorê circûdamus:ÔCquæinhoneftaIunt noftra,honcftatêabundanriorê habet.

Etcnim imitatione naturç induftria auxit gratiâ.Quod alio loco etiam altius interpréta tiiumu8,ut noniblû ablcondamus ab oculis,uerûm etiâquæ abfcondenda accepimus, corum indicia ufiiscç membrorum fuis appellationibusnuncupareindecorS putemusgt; Deniq; fi eäfü aperiantur hæ partes,confundit uerecundia:fi ftudiojimpudêtia æftima- nbsp;nbsp;nbsp;j

tur.Vnde amp;filius Noe Châ offenfam retulit, quianudatûuidens patrem rifît. Qui autê operuerunt patrê,acceperût beneditftionis gratia. Ex quo mos uetus amp;nbsp;inurbe Roma, amp;nbsp;in plerif(]p ciuitatibus fuit,ut filij cum parentibus puberes, uel generi no lauarent, ne paternæ reuerenti£e authoritas minueret dieet plericp fe amp;nbsp;in lauacro quantû poflunt te gat,ne uel illic ubi nudft to tû eft corpus,huiufmodi intedla fit portio. Sacerdotes quoeg ueterimore,ficutin Exodo legimus,brachas accipiebât,ficutadMofendi(ftûeftàdogt; minoîEt facies illisbrachaslineas,ut tegatur turpitudo pudoris. A lurnbis ufqueadfe.-mora erunt,âc^ habebit eas Aaron 8C filrj eius,cûm intrabunt in tabernaculû teftimonq, Sc cum accèdent facrificare ad aram fan di,amp; non inducent fuper fe peccatu, ne morian tur.Qiiod nonnulli noftrorum feruare adhuc feruntur, plerique fpiritali interpretation ne ad cautionem uerecundiæ,filt; cuftodiam caftitatis,did;um arbitrantur.

In omnibus adis uiriliter agendum,nec quicquam affedatum aut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ;

fœmineum attentandum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X t X

Eledauit me diutius in partibus demorari uerecundiæ, quia ad uosloqucn D bar,quiautbonaeiusexuobisrecognofcitis,autdâna ignoratis.Quae cum ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fit omnibus ætatibus,perfonis,temporibus amp;nbsp;locis apta : tarnen adolefcenn

tes,iuuenilesq? annos maxime' decet. In omni autem feruandum aetate, ut deceat quod agas,amp; cönueniat,amp; quadret fibi ordo uitae tuæ.Vnde Tullius ctiam ordincm putat in TuUiuf lib. t illo decoro feiiiari oportere:idq? pofitum dicit,in formofitate, ordineiornatu adadion de offic.dee. nem apto,quæ difficile aitloquedo explicari poire,2lt; ideo fatis effe,intelligi. Formofin tatem autem cur pofuerit,non fatis intelligo. quauis ille etia uires corporis laudet .Nos certein pulchritudine corporis locum uirtutis non ponimus,gratiam tarnen non exclu dimus:quiauerecûdia amp;nbsp;uultus ipfos folet pudore perftindere,gratiores(^ reddere. V t enim artifex in materia comodiore melius operari folet, fic uerecudia in ipfo quoq? cor poris decore plus eminetuta tame,ut etiâ ipfe no fit affedatus decor corporis,fed natun ralis,fimplex,negledus magis quam expetitus,non preciofis amp;nbsp;albentibus adiutus ue-ftimêtis,fed cómunibus:ut honeftati uel neceffitati nihil defit,nihil accedat nitori. V ox ipfa nonremifla,nó frada,nihil fœmineû fonans,qualê multi grauitatis fpecie fimularc confiierunufed formam quandâ amp;nbsp;regulam acfiiccum uirilem referuans. Hoc eft enim pulchritudine uiuendi tenere,conueniêtia cuicß fexui amp;nbsp;perfonæ reddere. Hic ordo gc ftorum optimus,hic ornatus ad omnem adionem accomo dus.S ed ut molliculum amp;nbsp;in ffadum,aut uocis fonum, aut geftum corporis non probo:itaneq? agreftem ae rufticS. Naturam imitemur.Eius effigies,formula difciplinp,formahoneftatis eft.

IntêperantiûhominCtconfortia,mulierûquocçcommerciauitanda4 Cap.xX Abet fané fuos fcopulos uerecSdia,non quos ipfainuehit, fed quos fepein-H curritj fi intemperantium incidamus confortia, quiiub fpecie iocundita-

tis uenentim iraundwnt bonis. Hi ft affidui fint, ÔC maxime in conuiuio, nbsp;nbsp;;

li nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D I VI A M B Ft o SII

Î üdo ac i'oco,eneniant grauitatem illam uinlem. Caueamus ïtaq; ne dum reïaxarc ani^' inumuolumus,(bluamusomneiri harmoniam,quaficoncentumquendatnbonorSo-’ perum.Vfus enim cito infleólit naturam. Vnde quam prudenter facfiis cóuenireEccle liafticis,ô6 maxime miniftrorû offices arbitror,declinare extraneorum conuiuia: uel ut ipflholpitales fitis peregrinatibus,uel ut ca cautione nullus fit opprobrio locus. Conui uia quippe extrancorü occupationes habent, turn etiam epulandi produnt cupiditatc. Sunepunt etiam fabülæ frequenter de feculo ac uoIuptatibuSjClaudere aures no potes: prohibere,putatur fiiperbiæ.Surrepimt etiam præter uoluntate pocula. Melius eft tux domui femel excufes,quàm alienæ ff equenterlamp;^ ut ipfe fóbrius ïürgas,tarnen ex aliéna infolentia condemnarinon debet præfentia tua. Viduarum ac uirginum domos, nifi ui fitandi gratia,iuniores adiré no eft opuszEt hoc cû fenioribus,hoc eft, uel cû Epiftopo, uel fi grauior eft caufa,cS presbyteris.Qiiid necefle eft,ut demus fecularibus obtretftan dilocumr'Qirid opus eft,ut illæ quocp uifitationes crebræaccipiant authoritatêf Quid fi aliqua illarum forte labatur.^Cur alicni lapfus ftibeas inuidiamf'Quàm multos etiâ for tes illecebra deccpitf'Qtiantinon dederunt errori locum, Sé dedeiunt lùfpicioni f Cur noh ilia tempora quibus ab Ecclefia uacaSjleclioni impendasfCur non Chriftum reui-' fas,Chriftum alloquaris,ChriftumaudiasfIlium alloquimurcum oramus,iliumaudi^ mus cum diuinalcgimus oracula. Qiiidnobis cumalienisdomibusr'Vnaeft domus, quté omnes capit.Illi potius ad nos ucniant, qui nos requirunt. Qiiid nobis cum fabu^ lisf'Minifterium altaribus Chrifti,non obfequium hominibus deferendum recepimus. Humiles nos elfe decet,mites,manfuetos,graucs, patiêtes, modum ten ere in omnibus^ utnullum uitium efreinmoribus,uel tacitus uultus,uelfermo annunciet.

Deiracundiareprimenda,amp;ihalijsmitiganda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.XXf

Aucatur iracundiazaut fi præcaueri non poteft,cohibeatur. Mala cnim iflex C nbsp;nbsp;nbsp;peccatijindignatio eftzqUæ ita animum perturbât, ut rationi no relinquat lo

cum.Primum eft igitur,fi fieri pôteft,utmorum tranquillitas ufuquoda, affe lt;ftione,propofito,innaturam uertatuhDeindequoniam ita plerunq; motus infixus eft naturæ ac moribus,ut euelli atcg euinci non queat : fi præuideri potuerit, ratione repris matur.Autfi prius occupatus ftierit animus ab fndignatione,qudm confilio profjîici ac prouideri potucrit,nc occupareturzmeditarc quomodo motum animi tui uincas ; iracu Rom. Ii diam temperes.Refifte irae,fi poteszccdejfi non poteszquiafcriptum eft zDatelocû iræ. Genaquot;/ Iacob fratri indignant! pie' celfitzSC Rebeccæ,id eft,patientig inftruófus confilio,abeftè maluit peregrin ari, quam exci tare ff atris indignationemzôcf tunc redire, cum fiatrê miti gatum putaret.Et ideo tantam apud deum inuenit gratiam. Quibus deinde obfequijs; quantis muneribus fratrem ipfum reconciliauitfibi,ut ille præreptebcneditftionis non meminiflet,mcminifletdclatæfatisfacftionisf'ErgofipræuencrirÔôpreoccupaueritme tern tuam irâcundia,amp; afeenderitin te,nonrélinquas locum tuu. Locus tuus patientia cft,locus tuus fapientia eft,locus tuus ratio eft,locus tuus fedatio indignationis eft. Aut fi' te contumacia refpondentis mouerit. Sc pcruerfitas impulcrit ad indignationêzfi non p/dl.jJ potueris mitigate mentem,reprimelinguam tuam.Sic enimferiptu eftzCohibe lingua tuam :i malo,amp; labia tuane loquanturdoluin.Dcinde inquire pacc,ôôfequcre earn. Pa cem illam fiintfti lacob uide.Quâta primtiih fedatio animi f Si non præualucris, frænos liriguæ impone tuæzdeinde,recôhcilïàtionisftudium non prætermittas.Hæc Oratores feculi de noftris ulurpatain fuis pofuere libris. Sed ille fenfus huius habet gratiam, qui prior dixit. Vitemus ergo,aut temperemusiracundiamznc fit eius aut in laudibus exce^ ptio,aut in uitijs exaggeratio.No mediocre eftjmitigare iracundiamzno inferius,qu'dni omnino non commoucri.Hoc'noftrum eft,naturæ illud. lllædeniquc commotiones in puerisinnoxiæfiint, quæplushabentgratiæ, quam amaritudinis.Etfi cito pueriinter fe mouentutjfacile' fedantur,amp;^ maiori ftiauitate in fe recurrunt. Nefeiunt fe fiibdole' ar.* tificiofeq? traólare.Nolitehoscontemnérepuéros,dequibusdominusaitzNificonuerz fi fueritis, Sé efficiamini ficut paruuli, hon intrabitisinregnum coelorum. Itaque Sé ip' i.PfIr.2-fedominus,hoceft,deiuirtus,ficutpuèrcùmmalediceretur,nonremaledixitzcùmper cuteretur,non repcrcuffit.Ita ergo te eompara,ut quafi puer iniuriam non teneas,maliz ciä non exercea5;omma à te innocenter profieiftant. Non confideres quid ab al 17s in te , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;referatur

refer at Vir. Locum tuum ferua, fimplidtatem pun'tatem tui' peel on's cuftodi.Noli re-fpondereirato ad iracundiam eius, fiue imprudenti ad imprudendam eius. Cito culpa culpâexcurit.SiIapidesteras,nônneigniserumpitfFerûtGcntiles,utinniaiusomnia uerbis extollere folêt,Ârchytæ Tarendni didû Philofbphi, quod ad uilhcû (uû dixerit: O te infelicem,quam te afflilt;ffarc,nifiiratus efTemfSed edam Dauid,0Carmatam dexte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

ram in indignatione copreflerauEt quanto plus eft non remaledicerc,quàm non uindi careÆtbellatores aduerfus Nabal ad ultioncm paratos, Abigail dcprecationereuoca-uerar. V nde aducrtimus,tempcftiuis quoque intercefïionibus non folu cedete nos,fed etiam deletftari oportere.Eoufq! autem delecftatus eft utbenediccretinteruenientem, quod ab ftudiouindicftæreuocatusforet.Iamdixerat de inimicis fuis ; Quoniam deelt-nauerunt in me iniquitates, ÔC in ira molcfti erant mihi. Audiamus, turbatus in ira quid dixeritiQuis dabit mihi pennas ficut colûbæ, ôC uolabo requiefcärllli ergo ad iracun diam prouocabantjhic tranquillitatem cligebatlam dixerat: Irafcimini Qcnolite pecca re.Mortalis magifter, qui naturalem alTcauminflcCtcndummagisrarioncdodtrina:, quam extir pandum nouerat,Moralia docet. Hoc eftilrafcimini ubi culpa eft, cui irafei debeatis,Nonpoteft enim fieri, utnonrerûindignitatemoueamunalioquinnô uirtus, fed lenitudoamp;^ remiîïio iudicat, Irafcimini ergoita,utàculpaabftineatis.Velfic:Si irafcimini,nolitepeccare,feduinciterationeiracundiâ. Velcerte'ficiSiirafcimini, uo-bis irafcimini, quia cômoti eftis,SC non peccabitis. Qiii enim fibi irafcitur,quia cito cô^ motus eft,definit irafei alten'. Qui autê uult ira fuâiuftâ probare,p]us inflâmatur,amp; cito in culpam cadit,Melior eft autemfecundum Salomon?, qui iracundiam côtinet,quàm ProKcr. i qui urbem capinquia ira etiam fortes decipinCauere igitur debemus,ne in perturbatio nés prius incidamus, quàm animos noftros ratio componat, Exanimat enim mentem plerunque aut ira,aut dolor, aut formido mortis, amp;nbsp;improuifo percellit i(ftu,Idco præ-uenirepulchrum eft cogitatione,quæuoluendo mentem exerceat,ncrcpentinisexci-tetur commotionibuSjfediugo quo dam ratio nis ôChabenis conftricftamitefcat,

De cogitationibus,amp;: appctitu,SC decoro fennonis in confabulando,ÔC indifeeptando. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap, xxii, '

S nbsp;nbsp;nbsp;tionum, alteri appetitus : non confufi, fed difereti SC difpares.Cogitationes

uerum exquirere,amp;: quafi emolere muneris habent: appetitus ad aliquid im pellit agendum atq; excitât. Itat^ ipfo genere naturæ iuæ SC cogitationes tranquillitat? îedationis infundunt, 5? appetitus motuagendi excutitlta ergo informât! fimus,utbo narum renim fubeat animum cogitatio,appetitus autem rationi obtcmperet(fi uere ut illud decorum euftodiamus,animum uolumus intcndcre)nerationem excludatrei ali-cuius affc(ftus,fed ratio quid honeftati cÔueniat, examinet. Et quoniam ad côiêruatio- ' nem decori fpeeftare diximus, ut feiamus in fatftis di(ftis'ue qui modus. prior aut?ordo loqu?di quàm faciendi eft,fermo in duo diuiditur,In colloquium fiimiliarc,amp; in trada-tum difeeptationemq; fidei atque iuftitiæ. In utroq! feruandum, ne fit aliqua perturbatio,led tariquam mitis amp;nbsp;placidus, SC beneuolentiæ plenus gratiæ,fine ulla fermo du catur contumelia,Âbfit pertinax in familiari iermone contentio: quæftiones enim ma-gis excitare inanes, quàm utilitatis aliquid afferrefolet.Difceptatio fine ira,fuauitas fine amaritudine fit,monitio fine afperitate, hortatio fine offenfione. Etfîcut in omni a-«ftuuitæidcauere debemus,nerationem nimiusanimi motus excludat,fed teneamus confilij locumiita etiam in fermone formula earn tenere conuenit, ne aut ira excitetur, aut odiû,aut cupiditatis noftrç,autignauiç aliqua exprimamus indicia.Sit igitur fermo huiufinodi deScripturis maximè,Quid enimmagisnos oportetloqufquàm de côuer-fationeoptima,adhortatione obferuationis,difciplinæqi cuftodiaiquot;Habeatcaputeius rationem amp;nbsp;finis modum. Sermo enim tçdiofus iras excitât,Q.uàm uerô indecorum,ut cùm omnisconfabulatiohabere foleatincrementum gratiæ,habcatnæuumoffenfio-nisf'Tracftatusquoquededodrinafidei,demagifterio continentiæ,dedifeeptatiohe iuftitiæ, de hortatione diligentiç,non unus femper,fed ut fe dederit lelt;ftio,nobis amp;nbsp;arri-piendus eftjamp;' pro ut polTumus profequendusmeq; nimium proltxus, ncque cito inter-ruptuSjne uel faftidium derelinquat,uel defidiam prodat atque incuriam.Oratio fit pu-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambr, To,i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b ra,fim-

14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DÏV I am BRO s II

ra,fimplcx,diiudda,atqucmanifefta,plena grauitatis £Cpondcns:non afFèdata elegan tia, fed non intermifla gratia.

Qiiod ioci quos philofophi ponunt inter offkia,pcnitus ab ccclefia fintremouendi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap; XXill.

. v ’ » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vltapræterea derationc diccndidant præcepta feculares uiri,quænobis

M prætcreunda arbitror,ut de iocandi difciplina. Nam licet interdum honefta ioca ac fuauia fint,tarnen ab ecclefiaftica abhorrent regula:quoniam quæ in fcripturis fandisnon reperimus,eaqucmadmodumufiirparc poiTiimusfCauendum Lucit.s etiaminfabulis,neinfle?lantgrauitatêfeuerioris propofiti. Væuobisquiridetis,quia flebitis,ait dominus:amp; nos ridcndi materiam rcquirimus, ut hie ridcnrcs,illic fleamusc' Non folum profufoSjfed omnes etiam iocos dcch'nandos arbitror: plenum tamenfiia.-uitatis ÔÔ gratiæ fermoncm eflcjnon indecorû.Nam de uoce quid loquar, quam fim plu cem Sc puram efl'c fatis arbitrorfCanöram autem efle,naturæ eft,non induftriç.Sit fane diftinetapronunciationis modo,Sc plena fucci uirihs,utagrcftemacfubrufticufugiat fonum,non ut rithmum affedet fccnicum,fcd myfticum fcruct.

De tribus quæ in uita adina neceflario funt obfcruanda,SC quod appetitum ; . rationiccdcreconucniat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XXnil.

Erationedicendi fatis diClum putomunede adione uitæ quid congruat, , D eonfidercmus.Triaautcm in hoc gencrc fpedanda cernimus. Vnum,utra-tioniappetitus no rcludcfur. Hoc cnim folummodo polTunt officianoftra illi dccoro conuenire.Sicnim appetitus rationi obediat, facile id quod dcceatinomni bus offices colcruaripotcft.Dcinde,ncmaiorcftudio quam resiplàcftquæiufcipitur, uel minore, aut paruâmagno ambitu fulcepilfc, aut magna inferioredcftituiffeuidca.-mur.Tcrtiumdemodcrationeftudiorum,operumq?noffrorû.Deordinequoc^rerum, Sc deopportunitate tcmporum,non difsimulandum puto.Scd primum illud quaff fun^-damentum eft omnium,ut appetitus rationi pareaufccundum SC tertium, idem eft, hoc cft,inutrocpmoderatio.Vacatenimapudnos fpccieilibcralitas,quæpulchritudoha^ betur,0C dignitatis contemplatio.Sequitur de ordine rcrum, SC de opportunitate tern--porum. Ac per hoc tria funt,quæ uidcamus,utrû in aliquo fandorû confummatapofli^ Gettcf.iz mus docere.Primùm igitur ipfe pater Abraham, qui admagifteriû futuræ fucceiîionis informatus 5C inftrudus eft, iuflus exire de terra fua, SC de cognatione iua,amp; de domo patris fui,nonne multiplicitate neceflitudinis perftridus affeeftu, tamen appetitum ration! obedientem præbuit C Qiiem enim terræ fuæ,cognationis,domus quoq? propriæ gratia,nô delcdaretcEt hune ergo mulcebat fuorû fuauitas, fed imperij cœleftis amp;re-muncrationis æternæ coffderatio mouebat amplius. Nonne côfiderabat uxorê inbecil lem ad labores,tcnerâ ad iniurias,decorâ ad incentiua infolcnriû, fine fummo no pofle duci periculoÆt tamen fubirc omnia,quàm exeufare côfultius iudicauit.Deinde cùm tlidem. jefeenderet in Acgyptû,monuit,ut diceret fe fororcm cffc,non uxorem ipffus.Aducr-te,quanti appetitus.Timebat uxoris pudori,timcbat propriæ faluti, fufpetftas habebat Aegyptiorû libidines, SC tamê præualuit apud eum ratio exequendæ deuotionis. Con-ffiderauit enim quod dei fauoreubiqi tutus elle poffenoffenfo autem domino,etiam do mi non poffet illæfus manere.Vieit igitur appetitû ratio,SC obedientê fibipræftitit.Ca-Gcnef 14 pto nepote,non perterritus,nci]i tot regum turbatus populis, bcllum repetrjt : uieftoria Cf. i7.cri8 potitus,prædæpartemcuiusipfefuitauthor,recufauit.Promiffôquoq; fibifilio,cùm conffdcraretemortuicorporis fuiuires depofitas,fterilitatem coniugis,SCfupremâfe-neeftutem,etiam contraufum naturæ,dco crcdidit.Aduerte conuenire omnta. Appeti- . tusnô defuiqfedreprcffus eft;animus æqualis gcrendis,qui nec magna pro uihbus,nec minora pro magnis ducerct.Moderatio pro negocijs,ordo rcrû, opportunitas tempo-i-û,mcnfura uerborû.Rdc primus,iuftitia præcipuus, in prçlio ftrcnuus,in uiCtoria non auarus,domihofpitalis, uxori fedulus, Saneftum quoqueeius nepotem îacob delcCia-batdomifecurumdegcrejledmateruoluit eum peregrinari, utdarctfraternæiracun-diæ locum. Vicitappetitum,confflrj falubritas.Exul domo,profugus à parentibus,ubi-que tamen conuenientem menfuram negocîjs tenuit, SC temporibus opportunitatem referuauit, Acceptus domi parentibus, ut alter maturitate prouocatus obfequq bene-didionem

OFFICIORVM LIBER !♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IJ

di(fliolxemdarct,alteramorepîopropenderetFraterno quoqueiudicio prælatuSjCÙm Genef.z^ çibumfuumfratri cedendum putafletjdelecflabaturutique alimentofecundumnatu-ram,fed fecundum pietatem ceflit pctito-Paftor,domino gregis fidus, focero gener fe-duluSjimpiger in labore,in eonuiuio pareus, in fatisfacîlione præüius, in remuneration ne largus.Denique fie frâternam mitigauit iracundiam, ut cuius uerebatur inimicitias, adipifcereturgratiam.lt;^iddelofephloquar,qüiutiq?habebatcupiditatemlibertatis, SC füfcepit feruitq neceffîtatemc'Quàm fubditus inferuitute, quàm inuirtUte conftans, quàmbenignusincarcere,(apiens in intcrpretatione,inpoteftatemoderafus,inubern tate prouidusjinfameiuftusjordinemlaudis rebus adiungens,ÔC opportunitatem tem-

' poribus,3£:qualitatem populis offictj fuimoderatione difpenfansrlob quoque iuxtà fe^ cundis atque aduerfis rebus irreprehenfibilis, patiens, gratus deo, arque acceptus, ue-xabatur doloribus,fed fe confolabatur, Dauid etiam fortis inbcllo,patiens in aduerfis, înHierufalem pacificus, in uidoriamanfuetus in peccato dolens,infeneduteprouin dus,rerum modos, uices temporum, per fingularum fonos feruauit ætatum-.ut mihi uin deatur non minus uiuendi genere,quàm canendi fuauitate prædulcis moralem deo »wwortdn». foi fudilTemeriti cantilenam. Quodhis uiris principalium uirtutum officium defuitf Qiiarumprimo loco conftitueruntprudentiam,quæinueri inueftigatione uerfatur, amp;nbsp;feientiæ plenioris infundit cupiditatem’.fecundo iuftitiam, quæ fuum cuique tribuit, alienum non uendicatiutilitatem propriam negligit, ut communem æquitatem eufto-diatiTertio fortitudinem, quæ amp;nbsp;in rebus bellicis excelfi animimagnitudine,ôô domi eminet,corporis'que præftat uiribusiQuarto temperantiam, quæmodum ordinemcf feruat omnium, quæ uel agenda uel dicertda arbitramun

Qtiod uirtutes quatuor principales,in patribus noftris nonmecKocriter fint confurrtmâtæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XXV

H nbsp;nbsp;nbsp;tuor uirtutibus nafeuntur officiorum genera.Sedhocartis eft, ut primo offi

cium dcfirtiatur,poffcea certa in genera diuidatur. Nos autê àrtem fogimus, exempla maiorum proponimusiquæ neq; obfcuritatem afferunt ad intelligendum,nen que ad traclandum uerfutias.Sit igitur nobis uitamaiorum,difciplinæ fpeculûjnon caF li ditatis commentariumumitandi reuerentia, non difputandi aftutia. Fuit igitur in fan^ ôo Abraham primo loco prudentia, de quo dicit feriptUra: Credidit Abraham deo,2lt;: Gene.i reputatum eftilli adiuftitiam. Nemo cnim prudens,qui deum nefeit.Deniqi infipiens Romrf.4 dixit'.Qtiianoneftdeus.Nam fapiens non diceret. Qtiomodoenim fapiens,qui nonre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

quirit authorem fuû,qui dicit lapidi, Pater meus es tu : qui dicit diabolo, ut Manichæn us, Author meus es tuç'Quomodo fapiens Arrius, qui mauult imperfetftum autho-rem habere atque degenerem,quàmuerûm atque perfeéhjmc' Quomodo fapiens Mar cionatqsEunomius,quimalunt deum malûquâmbonumhaberef'Quomodo fapiens, qui deum fuum nontimetc'Initium enim fapientiæ,timor domini.Etalibi habesiSapien Ècde. i tes non déclinant de ore domini, fed traiftant in confeffîonibus fois. Simul quoque di- ^rouerb. z 4 cendo feriptura: Reputatum eft ei ad iuftitiam ,'alterius uirtutis ei gratiam detulit .Pri- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

mûm igitur noftri definierunt prudentiam in ueri confiftere cognitione. Quis enim il-lorumanteAbrahâ,Dauid,Salomonêc'Deindeiuftitiamfpec'lareadfocietatemgene- nbsp;nbsp;nbsp;fgfvo»

ris humani.DeniqueDauid aitiDifperfit dédit pauperibus,iuftitia eiusmanetin æter-num.Iuftus miferetur,iuftus commodat.Sapienti amp;nbsp;iufto,totusmundus diuitiarum eft.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïuftus communia pro fuis habet,fua pro communibus.Iuftus feipfum, priufquam alios prowerE 17

accufat.Ille enim iuftus,qui nec fibi parcit, occultafualatere no patitur. Vide quâm iuxtd. 70 iuftus Abraham .Infenedute fufeeperat filiû per repromiffîonem,repofcenti domino Prouerb, i g negandum ad facrificiû(quamuisunicû)non putauit.Aduerte hic omnes uirtutes quagt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»S-CZ

tuor inuno fatfto.Fuit fapientiæ,deo credere, nec fihj gratiam anteferre authoris præce ptotfuitiuftitiæ,acceptûreddcre:fuitfortitudinis,^petitumrationecohibere.Duce- Gene.ilt;^ bathoftiampater,interrogabatfilius,tentabatur affeeftuspatrius,fednonuincebatur. Gene.zz Repetebatfilius appellationempaternâ,compungebat paternauifcera,fedno minue-bat deuotionem. Accedit SC quartauirtus,temperantia.T enebat iuftus amp;nbsp;pietatis modum,ôlt; executionis ordinem. Denicp dum facrificio neceflariauehit,dum ignem ado-

Ambr. To.i, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b i nbsp;nbsp;nbsp;let,dum

t6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bivi AMBROSil

letjdum filium ligat,duni gladium educit,hoc immolandi ordine meruit, ut fi'Iiïnn refer Gfzif.ja uaret.Quid fapientius fandlo Iacob,qui deûui'dit facie ad faciciTi,amp; meruitbencdiófi'O'-nemf’Quid iuftius,qui ea quæ acquificrat, oblatis muneribus cum fratrè diuifit f Qiiïd fortius,qui cum deo lucff atus eftr’Quid modeftius,qui modeftiam fta ÔC locis tempo^ ribus deferebat, ut filiç iniuriam mallet prçtexere coniugio quàm uindicareæo quôd iri teralïcnospofitus amori potius conlulendum, quàm odiacolligcnda ccnlebatfNoe Gf, lt;î. 7. cz 8 quàm fapicris,qin tanram fabncauit arcam t'Quàm luftus, qui ad lemen omnium refcr-uatus,folus ex omnibus amp;nbsp;præteritæ gcncrationis ftipei ftes cftfacQus,amp;r author futuræ, mundo potius ÔC uniucrfis magis quam fibi natus Qiiàm fortis,utdiluuium uincerett' Quàmremperans,utdiluuiunftolcrarctf'quando introiret, quamoderatione degeret, quando coruum,quando columbam dimitterct,quando reciperetreuertentes,quajido exeundi opportunitatem caprarétjagnofceretf

, Qiiidinucritatisinucftigationeferuandumlîc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XXV t

I ftudio rcquiratur quid uerum fit,nonfalfa pro ucris duccrc,nô obfcuris rainuoluerc,non fupcrfluis uclimpicxisatqi ambiguisoccupareanimum.

Qiiid tam indecorum,quàm uencrari ligna quæ ipfi laciûtfQuid tam obfcurum, quam deAftronomia ScGaîometria tracflare quôd probant, ô^profundi aerislpaciametiri^ cœlum quoquc marenumeris includcreirclinquere cauflam falutis,crroris qu^reret” An non ille eruditus in omni fipicnria Aegyptiorum IVloyfcs probauit ifta f Sed illam lapientiam detrimentum SC ftultitiam iudicauit, SC auerfus ab ea, intimo deum quaîfî-' uit alfeô:u;idcoq! uidit,interrogauit,audiuit loqucntcm. Qtiis magis lapiens,quàm ille qucm docuit deus, qui omnem fapientiam Aegyptiorum,omnium'quc artium poten-^ lias operis fui uirtute euacuauitt’Non hicincognita pro cognitis habebat, hiscß fernere aflentiebatunquæ duo m hocmaximcftaturali atquchoneîto loco uitandadicunt, qui fibi neccontranaturam elle, necturpe iudicantfaxa adorare, Scàfimulacrisauxilium petere,quænihil fentiant. Qiianto igitur excclfior uirtus cft fapientia,tanto magis eni-' tendum elle arbitrer nobis,utaircqui earn pofsimus.Itaque ne quid contranaturam,né quid turpe atqi indecorum fentiamus duo hæc, id eft, tempus amp;nbsp;diligentiam ad con--fiderationem rerû examinandi gratia conferre debemus. Nihil eft cnim magis quo ho.-mo cæteris animantibus præfter,quàm quôd rationis eft particeps, cauflas rerum requt rit,gcncris fui authorcm inueftigandum putat,in cuius poteftate uitæ necifq? noftræ po teftasfit, quimundum hunefuö nuturegaf,cuifciamusrationem eftereddendamno^ ftrorum acftuum.Nihil eft cnim quôd magis proficiat ad uitam honeftam, quàm ut ere-damns cum iudicem futurum,quern amp;nbsp;occulta non fallant, 5C indecora offendät,amp; ho^ nefta delecftcnt.Omnibus igitur hominibus ineft fecundum naturam humanam ucruni inueftigarc, quôd ad ftudium cognitionis amp;nbsp;feientiætrahit, SCinquirendi infundit cu piditatem.Inquo cxccllcreuniuerfis pulchrumuidctur,fedpaucorum eftaffequfiqui uoluendo cogitationcs, confilia examinando, non mediocrem impendunt laborcm, utad illud bcarehoncfte'queuiuendufnperuenirepofsint,atqucopcribusappropin-

MMh. 7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non cnim qui dixerit, inquit, mihi domine, domine, intrabit in regnum cœlo^

rum:fed qui feceritea quæ dico. Nam ftudiafeientiæ fine falt;ftis, baudfcio an etiam in.' uoluantmagis.

Quôduirtutes quatuorita pcrpicxæ fint,ut ab inuicêfeparari nequeât. Ca. XX v 11 TiÆfMî.lit. h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rimusigituroffieij fons,prudentiaeft. Qi^^iidcnimtamplcnûofficij, quàm

df Origine hot: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P defene author! ftudium atep reuerentiam;' Qiii tarnen fons fiC in uirtutes dc--

tteßtcxijua^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riuaturcæteras.Ncque enim poteftiuftitiafine prudentiaelfe,cixmexami-’

tuorfontibuf. narequidiuftum,quid'ueiniuftum fit, nonmcdiocrisprudentiæfit.Summus inutroq; ProKo-t.17. error. Quienimiuftumiudicat iniuftum, iniuftu ucrôiuftû, exccrabiliseritapuddcif.-

Vt quid abundant iuftitiæ imprudentit'Salomon ait. Ncq? iterum prudentiafine iuftr--tia clf.Pictas cnim in deum, initium intcllccftus. Quo aduertimus, illud ab huius feeuH translatum mâgis quàm inuentum fapientibus, quia pietas fundamentum cft omnium uirtutum.Iuftitiæ autem pietas eft prima in deum,fecunda in patriam, tertia in parentes item in omnesiquæ ipfafecundumnaturæ eft magifteriû. Siquidem ab incunte ætäte ubi pri-

o F F I Ç I o R V M LI B. r, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t7

ubi pritnufn (enfus infundi cœperit,ui'tam amamus tanquam dei munus,p3triam paren tesq; diligimus,deinde æquales qüibus fodari cupïmus. Hinc charitas nafcitur quæ a-ï.i'os fibi præfert,non quærens quæ fuâ funt,in quibus eft principatus iuftitiæ .Omnibus quoque animantibus innafcitur,primùm falutetn tuen’, cauerequæ noceant, expetere quæ profinnut paftum,utlatibula5 quibus fc à.périculis,imbribus,fole defendant, quôd eft prudcntiæ.Succedit quoqueut omnium gen^aanimantium, çongregabilia natura finnprimo generis ftiiacformæ confortibus, turn etiam cæteris:ut uidemus boues ar-mentis,equos gregibusA maxime pares paribus delecftarixeruos quoq? ceruis,amp;: pie-rumq; ho minibus adiungi.Iam deprocreandi ftudio ÔC fobolis, uel etianr generantium amore,quidloquar,inquo eftformaiuftitiæpræcipuat'Liquetigituramp;^hasamp;rcliquas cognaras fibi elle uirtutes.Siquidem amp;:fortitudo quæuelinbcllo tuctur à Barban's pa-triam,uel'domi défendit infirmes ,'uel à latronibus focios, plena fit iuftitiæ:amp; feire quo confilio defendat ata adiuuct,captare etiam temporum ÔC locorû opportunitatcs,pru-dentiæ ac modeftiæ fit:amp; quû temperantia ipfafine prudentia modum feire non poffît, opportunitatem nofcerc,ô(: fecundû menfuram reddere, fit iuftitiæ. Et in omnibus iftis magnanimitas neceflariafit,amp; quædam fortitude mentis,plerumcß 5C cej*poris,utquis quoduclit,polfitimplcrc.

Primum quod philofophi dicunt SCfecundum iuftitiæmunus apudnos ex-cludi,tertiumuerôànoftrismutuatum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XXViit

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Societatis enim ratio diuiditur in duas partes, iuftitiam amp;nbsp;beneficentiam:

quam eandemliberalitatem ôô benignitatem uocant. luftitiamihi excelfipr uidefur, libcralitas gratior.Illa ceniuram tenct,iftabonitatem.Sed primum ipfum quôd putant Philofophi iuftitiæ munus, apud nos excluditur. Dicunt enim illi earn primam elle iuftitiæ formâ,ut nemini quis noceat,nifilaccfritus iniinia.Quod Euangelij autho-ritatc uacuatur.Vult enim fcriptura,ut fit in nobis fpiritus filrj hominis,qui uenit confer re gratiam,noninferre ihiuriam. Deindeformam iuftitiæ putaucrunt, ut quis commu-nia,id eft publica pro publicis habeat,priuata pro fuis.Nec hoc quidem fecundum natu ram.Natura enim omnia omnibus in commune profudit. Sic enim deus generari iufsit omnia,utpaftus omnibus communis effet, amp;nbsp;rena foret omnium quædam communis polTelsio.Natura igitur ius commune generauit, ufurpatio ius fecit priuatum. Quo in loco aiunt placuifle Stoicis,quæ in terris gignantur,omnia ad ufus hominum creari:ho mines autem hominum caufla effe generates, ut ipfi inter fe alîjsprodeffepoffînt.Vn-dehoc,nifide noftris feripturis dicendumfumpfcruntt’Moyfcs enimfcripfit,quiadi- Gene.i xit deus:Faciamus hominem adimaginem noftram, amp;habeatpoteftatem pifciutnma-ris,6C uolatilium cœli, SC pecorum, amp;nbsp;omnium repentium fuper terram. EtDauid ait: Omnià fubiccifti fub pedibus eius, eues amp;nbsp;boues uniuerfas infuper ÔC pecora campi, Ppf ’ uolucres cœli, pifees maris. Ergo omnia fubieefta effe homini de noftris didicerunt, ôôideo cenfentpropterhominem effe generata.Hominem quoquehominis cauffage-neratumeffeinlibrisMoyfireperimus,dicentcdomino:Noneftbonumelfèhominem Gcnr.x folum, faciamus ei adiutorium fimile fibi. Ad adiumentum ergo mulier data eft uiro, quæ generaret:uthomo homini adiumento foret. Denique antequam mulier format e-tür, dieftum eft de Adam : Non eft inuentus adiutor fimilis illi. Adiumentum enim homo nifi dehomine habere nonpoterat. Ex omnibus igitur animantibus nullum animal fimile,amp; ut abfolute dicamus,nullus adiutor hominis inuentus eft. Muliebris igitur fe-Xus adiutor expecftabatur.Ergo fecundum dei uoluntatem, uel naturæ copulam, inui-cem nobis effe auxilio debcmus,certare officijs ac uelut in medio omnes utilitates po-nere,amp;utuerbo fcripturæ utar,adiumentum ferre alter alteri,uel ftudio, uel officio,uel pecunia,uel operibus, uel quolibet modo, ut inter nos focietatisaugeatur gratia, nec quifquam ab officio uel periculi terrorereuocetunfed omnia fua ducat, uel aduerfauel profpera.Dcniquefaneftus Moyfes pro populo,patriæbella fufeipere grauianon refor midauit,nec regis potentiffimitrepidauit arma, necbarbaricæ immanitatis expauitfe-rociam:fed abiecit falutem fuam, ut plebi redderctlibertatem. Magnus itaque iuftitiæ lplendor,quæ alijs potius nata quàm fibi,communitatem SC focietatê noftram adiuuat,

Ambr. To.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b 3 excclfita-

19 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D I V I A M B R O S 11

cxcdfltatcm tenet,ut fiio ludido omnia (uiedla habeat, operti alijs ferat,pecurtJ'atn con--fcrat,officia non abnuat,pericula ftifcipiat aliéna. Quis no cuperet hanc ui'rtutis arcem * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• tenere nifi prima aUaricia I'nfirmaret atcß infleéleret tantæ uïituti's uigotem Etenim dö

augere opes,aggerarepecunias, occupare terras pofleßionibus cupimus, praeftare di^ uiri)s:ïuffi'tiaÈ formam éxuimus, beneficentiam communem amittimus. (^omodo c-' nim poteft i'uftus elïe, quï ftudet en'pere alten', quod fibi quacratf'Poteritiæ quoque cip piditas,formam luftitiæ ui'rilem effœmi'nat. Quomodo eni'm poteft pro älijs interuem'--re,qui ali'osfibi ftibtjcere conatur^’ôô infirmo aduerfus potentes opem feite,qui ipft gra uem libertati affeiftatpotentiamc'

luftitiamSófidemhoftibusctiamexhibendam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap» XXIX

Vanta autem luftiria fit,ex hoc intelligi poteft,quód rtec loci's, nec perfom's, nec tcmpon'bus excipitur,quæ etiam hoftibus reftrüaturmtfi conftitutus fit cüm hofte aut locus aut dies prælio, aduerftis luftitiam putetur,aut loco prae uenire,auttemporeJntereft enim utrum aliquis pugnä ali'qua amp;confliiftu graui capia tur,an fuperiore gratia,uel ah'quo euentu. Siquidem uehementioribus hoftibus ßCinfï^ dis,amp;hisquiamplius læferint,uehementiorrefertur ultiomt Madianitis,quipermu.-liercs ftias pleröfque peccare fecérànt ex plebcludæoruùi, unde amp;dei in populum pa-trum iracundia effufa eft,Et ideo faeftum eft, ut nullum Moy fes uicftor ftiperefle patere-tunGabaonitas autem qui fraude ma^is quam bello tentauerant plebem Patrum, non expugnaretleftis, fed conditionis impofitæ afficeretiniun'æSyros uerô Helilæus quos obfidentes in ciuitatem duxeratmomentaria cæcitate percuflbs, cùm quo ingrederen-turuidere non poflent,uolenti régi Iftael percutere non acquiefcerct,dicens.^on per-cuties quos non captiuafti inlancea amp;in gladio tuo.ponc eis panem SC aquam utman-ducent ÔC bibant amp;nbsp;remittantur,ÔC eant ad dominum fuû'.ut humanitate prouocati,gra tiam repræfentarent. Deniq; poftea in terram Iftael uenire piratæ Syriæ deftiterunt. Si ergo inbello iuftitiaualet,quanto magis in pace feruanda eftfEt hanc gratiam Prophe lahis detulit,qui ad eum corripiendû UcneranuSic enim legimüs ; quôd in obfidionem eius miferat rex Syriae exercitum ftiû,cognito quod Helilàcus eftet, qui côfiltjs argu-mentationibus eius obuiaret omnibus.Qiiem uidens exercitum Giezi feruus Prophe-tar,defalutis periculo trepidare cœpit* Cui dixit propheta : Noli timerc, quoniam plu-resnobifeumiunt,quàm cumiïlis.Etroganteprophetautaperirentuf oculiferuoftio, ap crti funt.Vidit itaq? Giezi totum montem equis repletum ÔC curribus in circuitu He lifæi.Quibus defeendentibus ait Propheta : Percutiat dominus caccitate exercitum Syriæ. Qiio impctrato,dixit ad Syros : Venite poft me, ducam uOs ad hominem quem quæritis.Et uiderünt Helifæum,qucm corripere geftiebant:5C uidentes, tcnerc non po terant.Liquet igitur etiam inbello fidem amp;nbsp;iuftitiam feruari oportere,necullum décorum efle poftejfiuioleturfides. Denique etiam aduerfarios molli ueteres appellationc nominabant, ut peregrinos uocarent. Hoftes enim antiquo ritu peregrini dicebantur. Qiiod æque etiam ipftim de iioftris aflumptû docere poflumus. Aduerfarios enim fuos Hebræi allophylos,hoc eftjaliènigenas, Latino appellabant uócabulo. Deniquein li-i.Rcg«4 broRegrtorumprimoficlegimus:Etfatftumeftindiebusillis, çonueneruntalienige-næin pugnam adIftael.Fundamentum ergo eftiuftitiæ, fides.Iuftorum enim corda me e/4.28 ditanturfidem:quifeiuftusaceufat,iuftitiam fuprafidem collocat.Nam tuneiuftitia eius apparetjfi uerafateatur.Denique ÔC dominus per Efaiam : Ecce,inquit,mitto lapi-dem in fundamentum Sion,id eft,Chriftum,in fundamentum Ecclefiæ. Fides enim om nium, Chriftus. Ecclefia autem quædam forma iuftitiæ eft,communelus omnium. In commune oraf, in commune operatur, in commune tentatur, Denicß quifeipfum fibi abnegatjipfeiuftus,ipfe dignusChrifto eft.ldeo Sgt;C Paulus fundamentu poftiit Chriftiï, ut fupra eum opera iuftitiæ Iocaremus:quia fides fundamentum eft. In operibus autem autmalis iniquitas,autboni iuftitia eft.

De bencfi'centia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XXX

S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiam amp;nbsp;liberalitatem.Ex his igitur duobus confiâtbeneficentia,ut fit perfe-

tfta.Nonenimfatis eftbeneuelle, fed etiam benefacere, Nec fan's eftiterum benefacerc

bcncfâcèrèjûifi id exbono fonte,hoc eft, exbonauolutate profidfcattir.Hiiirern cniiti a.Coi’W.p. datoremdiligic\ieus.Namfiinuitusfacias,quætibimercescftr’VndèÂpoftôiuàgené- igt;Corin.$, raliter inquit: Si uolens hoc ago, mercedem habeo:fi inuitus diipcnfatio mihi crédita eft.In Eùâgelio quoqî multas difciplinas accepimus iuftçlibetalitatis.Pulchrum eft igi-tur bene «die, eo largiri confilio,ut prdfisgt;nôn ut noceas. Nam fi luxuriofo adluxti-tiâecfFufionem,adultcro ad mercedem adulterf) largiendum pûtes,non eft beneficentM iftà,ubi nulla eft beneuolentia.Officerc cnim iftud eft,non prodelle altefi : fi largiaris ei qui confpiret aduerfus patriam,qui congregare cupiat tuo fumptu perditos, qui impü-gnet Ecclefiam.Non eft hæc probabilis liberalitas, fi adiuues eum qui aduerfus uiduam amp;nbsp;pupillos graui decernit iurgio, aut ui aliqua poflefsiones eoru cri perc conatur. Non probatur largitas,fi quod alteri largitur,alteri quis extorqueacfi iniufte qtiæraf, Ôc iufte difpenfanduin putetmififorte,utilleZachæus,reddas quadruplumprius ci quernfrau- tHf.ip; daueris:ô6 gentilitatis uitiafideiftudio SC credetis operatiOne compenfes, Fundamentum igiturhabcatliberalitas tua. Hoc primdm quæritur, ut cum fide conferas,ffàüdem non facias oblatis,ne dicas te plus conferre,amp;minus conferas.Quidenim opus eft dice refFraus promilfi eft'.in tua p ôteftate eft largiri, quod uelis, Fraus fundamentum foluit, 0^ opus corruit.Nuin quid Petrus ita indignatione efferbuit, ut Ananiam extingui uel-let,uel uxorem eiusc'Sed exemplo eorum noluit perire cæteros. Nec ilia perfeefta eftli„ beralitas,fi iaeftantiæ cauiïà magis quam mifericordiæ largiaris, ÄffCcftus tuus noittê I'm ponit operi tuo.Qtiomodo à teproficifcitur,fic æftimatur. Vides quart! moralemftidi-cem habeasc'T e confulit,quomodo opus tuum fiifcipiat,mêtem tuam prius interrogat; Ndciatinquitfiniftratua,quidfaciatdextratua. No decorporelöquiturifedetiäuriä-nimus tuus,frater tuus quod facis nefeiat : ne dum hie rnercedem qüæris iatftantiæ, illiC remunerationis frueftum amittas.Perfetftaautem eftliberalitas,ubi filentio qrtis tegit o-pusfuuin,2lt;neceflitaribus finguldrit occulte fubucnit: que laudat Öspaupéris,amp;non labia fua.Deindc perfetftaliberalitas fide, caufl'a,lOco, tempore commendatuf,Üt pri-mum opereris circa domefticos fidei.Grandis culpa,fifcietetefidelis Bgeat,fifciâs euni fine fumptu eire,famc laborare,ærumnâ perpeti,qui prçfertim egere errtbefcaufi in cauf fam ceciderit,aut captiuitatis fuorurti, aut calurriniæ, amp;nbsp;non adiuues : fi fit in Cârcere,ôlt;S

■ pcenis Sf fupplicijs propter debitum aliqrtod iuftus excrucietur: (nam amp;fi omnibus de betur mifcricordia,tameniufto amplitts ) fi temporeâfflitftionis fiiæ nihil à teimpctret, fi tempore periculi quo rapitur ad mortem, plus apud tepécunia tuaualeat,quam uita morituri.De quo pulchrelob dixit :Betiedi(ftio perituri inmeueniebat.Perfonarurn foi.zÿ; quidem deus acceptor non cft,quianöuit omnia. Nos autê otnnibus quidem debemus mifericordiam. Sed quia plericp fraude earn quaerunt, Ô6 affingunt ærumnam, ideo ubt cauflamanifeftatur, perfona cognofcitur,tempus urget,largi«s fe debet profunderem» fericordia.Non eninl auarus dominus eft, ùtplurimum qiiacrat. Beatus qttidem qdi di-mittit omnia,amp; fequitur eum.Sedillebeatris eft,qui quod habet ex afferftufaCit-Deniep Lkc.îm» duo ærauiduæ illius diuituni,muneribus prgtriliuquia totum ilia quod habuit contulit, lilt autem ex abundanti partem exiuuam contriletunt. Affetft us igitur diuitem coIlario-nem aut pauperem facit,ÔÔ precium rebus imponitCaêterum deus non uult iimul ettun di opes,feddifpenfari:nififorteutHelifgus quiboues fuos occidif,0f pauitpauperes ex co quod habuit, ut nulla cura teneretur domeftica, fedrelirftis omnibus in difciplina fe propheticam daret.Eft etiam ilia probanda libcralitas,ut proximos feminis tui non de-fpicias, fi egere cognofcas. Melius eft enim ut ipfe fubuenias tuis, quibus pudor eft ab alfjs fumptum depofcere,aut alicui poftulare fubfidium neceffitati, non tarnen ut illi dt tiores eo fieri uelint,quod tu potes conferre inopibus. Caufla enim prteftat, non gratia. Neq: enim própterea te domino dicafti,ut tuos diuites facias,fed ut uita tibi perpetuam fruCluboniopcris acquiras, Scprecio miferationis peCcataredihias tua.Putantfepa-rum pofcerefprecium tuum quærunt,uitæ tuæ fruéfuni adimere contendunt, ÔC fe iufte tacere putant.Et accufat quod eum diuitem non feceris,cirm te ille uelit çtcrng uite frau daremercedec' Confilium præmifimus,authoritatem petamus.Primrimigiturnemi- . . nem debet pudere, fi ex diuite pauper fiat, dum largitur pauperi, quia Chriftus pauper fatftus eft crim dines effet, ut nos fiiainopia ditaret. jDedit régulant quam fequamur, ut

XG nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVIAMBROSII

bona ratio fit exinaniti patrimonij, fi quis paupcrum Famem repulit, inopiam fublcua' ' ' nbsp;nbsp;nbsp;uitVnde amp;nbsp;côfîlium in hoc do, Apoftolus dicit : Hoe enim uobts utile cft,ut Chrifiunt

imitemini.Confilium bonis datür,corruptio errantes coercet.Dcnup quafi bonis dicit: 2.Corm.S. Qui non tantum facere fed filt;^ uelle coepiftis ab anno præterito .Perfeefiorum utrumcß eft,nonpars.Itacj docct,amp;liberalitatcmfincbeneuolentia,£CbeneuolentiamfineIibe ralitate non eflc perfeefiam. Vnde ad perfecflum hortatur dicens : Nunc ergo amp;facere confiimmate,ut quemadmodum prompta eft in uobis uolüntas faciendi,ita fit ÓC perfi* eiendi ex eo quod habetis.Si enim uoluntas prompta eft,fccundum id quod habet acee pta eft,non fecundum id quodnon habet.Non enim ut alij s refeeftio fit, uobis autem an guftia,fed ex æquah'tate in hoc tempore ueftra abundantiafit ad illorum inopiam : ut Suf ExoA I iJlorum abundantiafitaduefh am inopiam,ut fiat æqualitas,ficut fcriptum eft;Qui mul i.Cor/ff. 8. [yni nbsp;nbsp;nbsp;aburidauit : qui modicum non minorauit. Aduertimus quemadmodum

bcneuolenfiam,amp;libcralicatcm, ÔC modû comprehcdit,amp; fhnftum atq? perfonas. Ideo modum,quia imperfeeftis dabat confiliuni. Non enim patiuntur anguftias,nifi imperfe tfti.Scd amp;nbsp;fi quis Ecclefiam nolens grauare in facerdotio aliquo conftitutus,aut minifte rio,non totum quod habet conferat,fed operetur cum honeftate quâtum officio fat eft, non inihi imperfeôusuidetur.Et puto quod hie anguftiam non animi,fed rei familiaris dixcrit.De perfonis aiitem puto didumeut ueftra abundantia fit ad illorum inopiam,0f illorum abundantia ad ueftram inopiam:id cft,ur p opuli abundantia fit bonp operation nis ad illorum ftiblcuandam alcndo inopiam : amp;illorum abundantia ipiritalis, adiuuct in plebe inopiam meriti fpiritalis,et conférât ei grariam.Vndc exemplum optimum po ExckJ.1 ff. fiiit;Qiiimultum,non abundauit : quimodicum,nonminuitBene hortatur ad offici ».Cori».?, um miiericordiæ omnes homines iftud cxemplumtquoniam ÔC qui plurimum auri pof-

fidet,non abundat, quia nihil eft quicquid in hoc feculo eft : Slt; qui exiguum habet non minuit,quia nihil eft,quod amittit.Res fine difpendio eft,que tota difpendiS eft.Eft eti^ am fic intelleeftus bonus.Qui plurimum habet,fi non donat, non abundanquia quan’ tumuis âequirat,egct {emper,qui plus concupiftit. Et qui exiguum habet, non minuit, quia non multum eft,quod pauperê pafeit. Similiter ergo amp;nbsp;ille pauper qui confert fpi^ ritalia pro pecuniarys,amp;fi plurimum habeatgratiæ,non abundaunon enim onerat gra tia,fed alleuat mentem.Scd etiam fic poteft intelligi;Non abundas ô homo.Quantû eft tue.-j. enim quod accepifti,etfitibi multum eft f'loannes quo nemo maior eft inter natos mu-^

licrum,inferior tarnen efat eo qui minor eft in regno ccelorS.Poteft amp;fic intclIigi:Non abundat dei gratia corporaliter,quia fpiritualis eft. Quis enim poteft eius autmagnitu-Hidtth, 7. dinem aut latitudinem comprehendcrc,quam non uidetcFidcs fi fueritficutgranum fF napis,montes träsferrc potcft,ô^ non tibi datur ultra granû finapis. Si in tc abundet gra tia,eft uerêdum nemens tua tanto munere incipiat extolli: quiamulti funt qui ab altitu dine cordis ftii grauius corrucrut, quam fi nullam habuiftent dei gratiam. Et qui parum habet,nonniinuit,quianon eft corporeumut diuidatur.SC quod parum uideair fiaben^‘ ti,plurimum eft cui nihil deeft.Cofideranda etiam in largiendo çtas atq? debilitas, nonlt; nunquam etiam uerecundia,quæingcnuosproditnatalcs:utfenibus plus largiaris, qui fibi laböre iam non queunt uitftu quærere.Similiter amp;nbsp;débilitas corporis:2C hæc iuuan^ da promp tius.TUm fi quis ex diuite cecidit in egeftatcm,SC maxime fi non uitio fiiocfed * autlatrocinqs,autpfofcriptione,autcalumnijsquæhabcbat,amifit.Sedfortedïcataligt;

quisîCæcus unO loco fedet amp;præteritur, Ô6iuuenis ualidusfrequenter accipit. Verum tuc^m eft,quiaobrepitpropterimportunitatcm.Noneftilludiudicij,ledtædtj.Namamp;domfr'

nus ait in Euangelio de eo qui iam clauferat oftium fuum, fi quis oftium eius procacius pulfet,quiaiurgitôf dat illi propterimportunitatem.

De reddendo beneficio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XXXI

Vlchrum quoq; cft,propenfiorem eius haben' rationcm,qui tibi autbenefi--p nbsp;nbsp;nbsp;cium aliquod aut munus contulit, fi ipfe in necefiitatem incidit. Quid enim

tarn contra officium,quamnonreddcre,quodacccpcrisf'Nccmeniurapari fed uberiore reddendum arbitror, amp;ufum penfandum beneficrj : ut tanto fiibuenias, quanto eius ærumnam repellas. Etcnim fiiperiorem non eiTc in referendo quam in con ferendo beneficio,hoceft minorem efte:quoniam qui prior contulit, tempore ftiperiof eft,hum»'

o FF I CIO R VM LIB. t* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xt

gt;ft,htwnahitate prior. Vndc imitanda nobis eft in hoc quocf hatura terrarum, quæ fufce ptum fenlêmultiplicatiori foletnumero reddere quam accepcrit.Ideo tibi fcriptumiSi- Prawn L24. cut agricultura eft homo infipiens,SC tanquam uinea homo cgensfcnfu.Sireliqueris ’«xtwyo. eum defol ab itur.Sicut agricultura ergo etiam fapiens,ut tanquam fœneratafibi maiore mcnfura femina fufceptareftituat.Terra ergo aut fpontaneos frucftus germinat,aut crc^ ditos uberiore cumulo refundit ac reddit .Vtrumq! debcs quodam hæreditario ufu pa--rentis,ne relinquaris ficut infoecundus ager.Efto tarnen ut àliquis excufare pofsit quod nondedcrit,quomodo excufare poteft quodnonreddideritcNondarecuiquamuixli Cct,non reddere uero no licet. Ideo pulchre Salomon ait : Si federis cœnare admenfam Prawn*. 2j. potentis, fapienter intelligc ea quæ apponuntur tibi : mitte manum tua,feiens quod oportet tc talia præparare. Si autem infatiabilis cs,noh cocupifcerc efeas cius,hgc cnim obtinenc uitam falfam.Quem nos imitari cupientes, fententias fcripfiinus.Coferre gra-tiam,bo num eft;at qui referre nefciqduriirimus.Humanitatis exemplum ipfa terrafug-gerit.Spontancos frucfus miniftrat quos nonfeueris, multiph'catû quoq, reddit,quod acceperit.Ncgare tibi pccuniam numeratanon licet, quomodo licet acceptani non referte gratiam f InProuerbijs quoq; babes, quoditaplurimum redhibiiio iftagratiæ a-pud dcum confucuit ualcrc,ut etiam in dieruinæ inucniat gratiam, quando poiftmt prç ponderate pcccata.Et quid alrjs utar exemplis, cum dominus ipfe remunCtatione ube.-riotemianctorum metitisin Euangeliopolliceatur,atq!cxhortetut ut opetemusbo-num opus,dicens:Dimittite,SCdimitteturuobis;date,Scdabitutuobisnnenfurambo- Lwc.ij. nam,commotam, fupereffluentem dabuntinfinum ueftrum t'ltaqs SC illud conuiuium Salom onis,non de cibis,fed de operibus eft bonis. Quo enim melius epulantur animi quam bonis faStisf Aut quid aliud tam facile poteft iuftorû cxplctcmentes,qudmboni opetis confcientiac'Qui autê iocundior cibus, quam facereuoluntatem dei f Quern cibum iibi folum dominus abundarememorabat, ficut fetiptum eft in Euangclio : Meus Iwn-4« cibus cft,ut faciam uoluntatem partis mei,qui eft in coclo.Hoc cibo dcle(ftemut,dc quo aitpropheta:Delc(ftareindomino.Hoccibodelccftantut,quifupetiotesdelc(ftationcs mirabili ingenio comprchcnderunt,qui pofliint feite, qualis fit illamiinda SCintelligi-bilis mentis delccftatio.Edamus ergo pancm fapientiæ, SC faturemuruerbo dei:quia no D™t.8. infolo pane,fcdin omni uerbo dei uita eft hominis fadli ad imaginé dei.Depoculóuc-ro fan'sexprelfedicitEndlusIobiSicutterraexpedâs pluuiâ,fic5Ciftifcrmonesmcos.

Beneuolentiamlibcralitatepotioremefle. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Cap. xxxii

Vlchtum eft ergo ut diuinatum fcripturarum humcfcamus alloquio, ÔC qua P nbsp;nbsp;nbsp;fl ros fic in nos dei uerba defccndant.Cum igitut federis ad illam menfam po

tentis,intcllige quis fit iftc potens : SC in paradifo delecftatiönis pofitiis, atq?

in conuiuio fapientiæ collocatus,cofideta quæ apponuntur tibi.Scriptura diuina, conuiuium fapientiæ eft:finguli libri, fingula funt fetcula. Intellige prius quai habeantur in ferculis dapcs,SC tunc mittemanum: ut ea quælegis uel quæ accipis à domino deo tuo^ operibus exequaris,SCcollatam in te gratiam offieijs repræfcntes:ut PètrttsSCPaulus, qui euangelizando uicem quandam latgitoti muneris rediderunt,Ut polfiut fingbli di-cete:Gratia autem dèi fum id quod fum,SC gratia eius in me egena no fuit,fed abundan- i .Con», j tius illis omnibus laboraui. Alius ergo frutftum accept! beneficij, ut aunt auro, argentum atgento rependinalius laborem:alius,haudfcio an etialocupletius, folumreftituit affetftum.Quid enim ft reddédi nullafacultas fuppetitdnbeneficioreddendo plus animus quam cenfus opetatur:magis(ç præponderatbeneuolehtia, quàm pofTibilitastefe rendimuneris.Gratiaenimineoipfoquodhabeturrefert.Magnaigiturbeneuolentia, quæ etiâft nihil conférât,plus exhiber:SC cüm inpatrimonio nihil habcat, largitur pluri bus:idq! facit fine ullo ftii difpendio,SClucro omnium.Etideo ptæftatbciicuolentiafu-praipfamliberalitatem.Ditior hæcinoribus,quàm illamuneribus.Plures cnim funt qui indigentbencficio,quàmquiabundant.Eftautembcneuolctiaconiuncftalibçralitati,à qua ipfaliberalitas proficifcituncùm largitatis affedum fequitur latgicndi ufus,eft fepa rata atq: difcreta.Vbienim deeftlibcralitas,beneuolentiamanet,cómunis quedam parens omnium,quæ amicitiâ conneólit 8C copulacin confilij s fidelis, in profperis læta,in friftibusmœfta,ut unufquifcp beneuôlentis fe magis quàm fapientis credatconftlio:

i.Rfg.ï9* UtDauld aïm eflèt prudentiorjonathac tarneniunióMS confilïjs acquiefc^atToUe cx ulu hóminum beneuolcntiam,tanquaiïï folem émundo tulens,ita eriuquiafine ea ufiis hommum efle non poteft, ut peregn'nanti mönftrar ë uiamj réuocare errantem,dcféïïc holpitïum,aquam dé aqua profluenti dare lumen de lumi'ne accêdere.Nón igitur me^ I0K3 !• diocn's uirtusjdé qua fibi plaudebatlob dicensiFóris âutem nó habitâbat holpes, ianua meaomm'uenientipatebaLBeneuolenriai'taqn'nhis eft omnibus, tanquamfons aquae refidens fitiêtem:tanquam lumen quod etiam in alîjs lucear,nec illi's defit, qui de fuo lu mine alijs lumen accenderint.Eft etiam illabeneuolêtiçliberalitas,utfi quod habe? dc.-bitoris chirographum,feindens reftituas,nihil à debitore côfecutus debiti.Qiiod cxcin plofiiifacerenosdcbcrelob fan élus admonet. Nam qui habet,non mutuatur: qui non habet,non hberat lÿngrapham ♦ Quid igitur etiamfi ipfe non exigas, auaris hæredibus releruas,quam potes cùmbeneuolentiælaudefinedamnopecuniæreprælentarcr'Atcp utplenius dilcutiamus,beneuolentia à domeftids primiun profeda perfonis,id eft,à fi^ hjs,parentibus,fratribus,per côiundionum gradus inciuitatumperuenitambitum, ôi. deparadifo egreflâ mundurepleuit.Deniq? cùminuiro SCfœminabeneuolêtem deus Gfrtf. pofuiflet affedum, diXiuEruiit amb o in um carne,ÔC in uno fpiritu. Vnde fe Eua ferp en ti crediditiquoniam quæbeneuolentiam acceperat, elîemalcuolentiânon opinabatur.

bus perfeuerare. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. xxxiil

Vgetur beneuolentia cœtü Ëccl efiç ,fîdei confort! O, initiandi focietate,per A. dpiendaï gratig neccflîtudine,myft'eriorum communione.Hçc enim etiam appellationes neccflitudinum,reuerentiam filiorum, authoritatem Sé pieta tem patrum,germanitatem fratrum fibi uindicantçMultum igitur ad cumulandam fpe^ dat beneuolentiam neceflitudo gratiæ:Adiuuant etiam parium ftudiauirtutum.Siqui i.Rlt;g.19. dembeneuolentia etiam morum facitfimilitudinem.Deniqi lonathas filius regisimitagt; Ppl* ' 1' batur fandiDauid manfiietudinê,propter quod diligebat eum. Vnde ôé illud^Cum fan do fandus eris,non folùm ad conuerfationem, fed etiam adbcneuolentiâ deriuandum uidetur.Namuticÿôôfilq Noe fimul habitabant,ôénoneratinhismorumconcordia. Habitabant etiam in domo patriaEfau ôéIacob,led diferepabanuNon enim eratbenegt; uolentia inter eos,quæ fibi præferret alterum:lèd magis contentio, quæ præriperetbe.-nedidionem.Nam cùm altcrprædurus,alter mâliretus elTetn'nter dilpares, mores Ôéftu diacompugnantia,beneuolentia elïèno poterat. Adde quiafandus Iacob paterne de^ generem domus uirtuti prgferre non poterat.NihiI autem tam confociabile,quàm cum æquitateiuftitia:quæuelut compar ÔC fociabeneuolentiæ,facitut eos quos pares nobis credimus, diligamus. Habetauteminfe beneuolentiaetiamfortitudinem.Namcùm amicitiaexbeneuolentiæ fonte procedat, nondubitatpro amico grauiauitacluftinere

Lausbeneuolentiac. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XXXiiiI

Eneuolentia etiam gladium iracundiæ extorquere conlueuit.Beneuolen^ Protto-t.iy. B tiafacit,utamiciuulnerautiliamagis quàmuolûtariainimiciofculafint.Be^ neuolentia facit,ut unus fiat ex pluribus:quoniâ ôé fi plures amici fint,unum fiunt,in quibus unus fpiritus ôé una lententia eft. Simul aduertimus etiam correptiones in amicitia gratas eire,quæ aculeos habent,dolorem non habent. Compungimur enim ccnlbrqs lermonibus,fed beneuolentiæ deledamur ledulitate. Ad fùmmam,non omni bus eadem femper officia debentur,nec perfonarum femper, fed plerunqî cauflài-um temporum prælationes ftint, utuicinum quis interdum magis r^uàm fratrem adiuueriu Pro«er.27* Quoniam ôé Salomon diciuMelior eft uicinus in proximo, quam frater l^ehabitans. Et ideo plerumcß amicifebeneuolentig quifiç cômittit,quàm fratris neceffitudini.Tan turn ualet beneuolentia,ut plerumcç pignora uincat naturae.

De fortitudine,quam fineiuftitiauirtutem non ellemanifeftis déclara-tur indicés. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. xxxV

Atis copiofeiuftitiæloco honefti naturam uim tradauimus. Nunc de for S nbsp;nbsp;nbsp;titudine trademus,quac uelut excelfior cgteris,diuiditur in res bellicas ôé do

tur,qufaammimagisquatn corporis officio inteiKlimus, nec adarmaiamfpcc^fatufus noftef,fed ad pacis negocia.Maiorcs autem noftri, ut lefus Naue, Hierobaal, Samfon, Dauidfummamrebus quoq;bcllicis rctulere gloriam.Eft itaqsfortitudouelutexceb fior ceteris,fednunquamincomitatauirtus.Norvenim feipfam committit fibi,alioquin fortitudofineiuftitia,iniquitatismateriaeft.Qiiocnimualidioreft,eopromptioreftut ; • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

' inferiorem opprimât:cùminipfisrebusbellicis mftabellaaniniuftafint,fpelt;flandum

putctur,NunquamDauidnifilaceffitusbcllumintulit.Itaqueprudcntiam,fortitudinis , comitem habuitin prælio.Nam aduerfiis Goliam immani mole corporis uirum, fin- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7*

gulari cer famine dimicaturus, arma quibus oneraretur refpuit. Virtus enim fuis lacer-tis magis quam alicnis integumentis nititur.Deinde eminus; quo grauius feriret,idtu la pidis holdem intereminpoftea nunquam nifi confulto domino bellum adorfus eft.ldeo in omnibus uicfdor prælijs, ufque ad fummam fenccfdammanu promptus, bello aduer-fumTitanasfufceptOjferocibusbellatormifccbaturagminibuSj gloriæ cupidus,incu-riofus falutis.Scdnonhæc folapræclara fortitudo eft, fed etiam illorum gloriofam for-titudinemaccipimus, qui perfidem magnitudinc animiobftruxeruntleonumora,ex- HfKii» tinxcruntuivtutemignis, effugcrunt aciem gladrj, conualueruntdeinfirmitateforteSj qui non comitatu 3^ Icgionibus iuccinótfcommunem cum multis uicftoriam, fed nuda uirttitc animi fingularem de pcrfidis retulerunt triumphs. Qiiam infuperabilis Daniel, DMie. 14. qui circa latera fuarugicntcs non expauitleonesc'FremebantbeftiæjÔCillcepulabatur.

Fortitudinem maxime in animo amp;contemptu rerum conftare labentium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XXXVI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. '

N nbsp;nbsp;nbsp;fedmagis in uirtute animi. Neq; in inferenda, fed in depellenda iniurialex

uirtutis eft. Qiii enim nonrepellit à focio iniuriam fi p oteft, tarn eft in uitio, quara ill c qui facit. Vnde fanólus Moyfes hinc prius orfus cft tentamentabellicæ forti- Exoi-^-tudinis.Nam cum uidilTet Hebræum ab Ægyptiô iniuriam accipientem,dcfcndit ita ut A:.gy ptium ftcrneret,atque in arena abfconderet. Salomon quoquc ait : Fripe eum qui pro«£r,24. .ducituradmortem.VndeigiturhocuelTullius,ueletiamPanætius,autipfe Ariftote-lestranftùlcrint apertumeft fatis, quanquam etiam his duobusantiquiordixcritlob: loba?. 'Saluum feci pauperem de manu potentis, 5lt; pupillum cuiadiutor nonerat, adiuui. Bcnedidtioperituri inmeucniebat.Nonnehicfortiffîmus,quitamfortitcrpcrtulitim-'petus diaboli, amp;nbsp;uicit eum in uirtute mentis ftiæ cquot; Ncque uero de eius dubitandum for-titudinc,cui dicitdominusiAccingc ficutuirlumbos tuos, fufcipc altitudinema amp;uirtu- lofc,4o;.. tem,omncm autem iniuriofum humiliato.Apoftolus quoque ait: Habetisfortiffimam confolationem.Eft ergo fortis qui fein dolore aliquo confolatur .Et reueraiure eafor- Heb.6, titudo uocatur,quando unufquifque feipfum uincit, iram continet,nullis iliccebris jemollitur atque infleeftitur, non aduerfis perturbatur, non extollitur fecundis,SC quafi uento quodam,uariarum rerum circumfertur mutationc. Quid autem excelfius ôô ma-gnificentius,quàm cxerceremcntem,afficere carnem amp;nbsp;infcruitutemrcdigere,ut obe-.diat imperiojconfilijs obtemperet, ut in adeundis laboribus impigre exequatur propo -fitum animi ac uolûtatemt'Hec igitur prima uis fortitudinis, quoniam in duobus gene-.ribus fortitudo fpedlatur animi.Primo ut externa corporis pro minimis habeat,ôô quafi fuperflua defpiciêda magis qudm expetenda ducat.Secundo,ut ca quç fummafunt,om nesq; res in quibus honeftas amp;nbsp;illud -argiTrop cernitur, praeclara animi intenrioneufe^ ad effedlum perfequatur.Quid enim tarn præclarum,quàmutitaanimum tuum informes, ,ut nequediuitias,neque uoluptates, neque honores in maximis conftituas,nequein his ftudium omne conterasV Qtiod ciirn ita affeeftus animo fueris,neccfte eft ut illud ho neftum ac decorum præponendum putes,illicç mentem ita intendas tuam, ut quicquid • acciderit quo frartgi animi folêt,aut patrimoni} amiffio,aut honoris imminutio,aut obgt; .trc(ftatioinfidelium,quafifuperior,nonfentias.Deindeuttefalutisipfiuspericulapro iuftitia fufeepta non moueant. Hæc uera fortitudo eft, quam habet Chrifti athleta: qui nifilegitime ccrtauerit,non coronatur. An mediocre tibi uidetur pracceptum forti- x.Tiw.» tudinisf'Tribulatio patientiam operatur, patientiaprobationem, probatio uero fpem. . Vide quot ccrtamina;Slt; una corona.Quod prpeeptum non daqnifi qui eft confortatus , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inChri-

X4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

in Chrifto lefu,CUIUS caro requiem non habebat. AffliVbo undiq^:foris pugna^jintus mores.Et quauis in pericults, in laboribus plun'mis,i'n carcen'bus, in morti'bus pofitus, animo tamennon frangebatur,fed præliabatur,adeô ut potentior fuis fieret infirmitati' bus Jtaep confidera quemadmodum eos qui ad officia Ecclefiæ accédât, defpicientiatn Coîof.2, rerum bumanarû haliere debere doceat. Si ergo mortui eftis cum Chrifto ab elcmentis huius mundfquid adhuc uelut uiuentes de hoc mundo decernitisfNe tetigeritis^ne ati' taminaucn'tis,ne guftaueritis,quæ funt omnia ad coiruptclam ipfo ufu,Et infra:Si ergo confurrexiftis cum Chrifto,qup ftirfum funt querite.Er iterû:Mortificatc ergo membra ueftra, quæ funt fup er terrain. Et hæc quidem adhuc omnibus fidelibus: tibi autemfiH contemptum diui,tiarum, prophanarum quoque 0^ anilium fabularum fuadet déclina-' i.Timof.4. tioncm,nihil permittens niÜ quod te exerccat ad pietatem : quia corporalis excrcitatio nulli rci ufui eft,pietas autem ad omnia utilis. Excrceat ergo te pietas ad iuftitiamjCOHquot; tinentiam,manluetudinem,utfugias iuuenilia opera, côfirmatus dC radicatus in gratia, bonum fidei fubeas certamemnon teimpliccs negocqs fecularibus, quoniain deo mili-tas.Etenim fiis quiImperatorimilitât,à fufeeptionibus litium,alt;ftunegociorum foren'-fium,ucnditionemercium prohibetur humanis legibus:quantomagis qui fidei exercet mihriam,ab omniufunegociationis abftinere debet, agcliuli fui contentus frutftibus.fi habetffi non habet,ftipendiorum fuorum fruótu : Siquidem bonus teftis eft,qui diciulu uenis fui,6lt;fenufâfnonuidiiuftum dereli(ftum,necferneneius quteren^anem.Eaeft enim tranquillitas animitemperantia, quænequeftudio quærendiafficitur,neque egeftatis metuangitur.

St etiam quæ dici turuacui tas animi ab angoribus:ut neep in doloribus mob E nbsp;nbsp;nbsp;liores fimus,neq! in proiperis elatiores.Quod fi hi qui ad capeftendam rem^

publican! adhortantur aliquos,h^c præceptadant: quantomagisnos qui ad officium Ecclefiæuocamur,talia debemus agere quæ placeant deo ; ut amp;nbsp;prætendat in nobis uirtus Chrifti : QC ita fimus noftro probati Imperatori, ut membra noftra arma iuftitiæ fint arma, non carnalia in quibus peccatum regnet,fed arma fortia deo, quibus peccatum deftruaturfMoriatur caro noftra, ut in ea omnis culpa moriatur ; SC quafi eX mortuis uiuentes, nouis reftirgamus operibus acmoribus.Hec funt plena honefti ôé de cori offictj ftipêdiafortitudinis.Sed in omnibus quæ agimus, non folùm quid honefti^ fed ctiâ quid polïïbile fit quæramus, ne forte aggrcdiainur aliquid quod non poflimUS Mctttfr.io. exequi.Vnde nos tempore perfècutionisdeciuitatcinciuitatêcocedcre, imoutipfius uerbo utar,fugere,uultdominus:netemcrcaliquis dûmartyrq defideratgloriâ,offerat fepericulis,quæ fortaffe caro infirmior aut rcmiffior animus ferre ac tolerate nô queat.

Quod prouidentiamagnummunimenfortitudinis fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. xxxviif

Ecrurfus propterignauiam cedere quis ac defererefidem debetmetu péri' N nbsp;nbsp;nbsp;culi.Qiia gratia præparandus eft animus,exercêdamens,ftabilienda ad coït

ftantiam: ut nullis perturbari animus póflit teiToribus, nullis frangi mok' ftrjs,nullis fupplictjs cedere. Qtiæ difficile quidem fuftinentur. Sed quia omnia fuppli' ciagrauiorum fuppliciorumuincunturformidine,ideofi confilio firmes animumtU' um,nec à ratione difcedendum putes, amp;proponas diuiniiudicrj metum,perpetuiiup' plicij tormenta,po tes animi fubire tolerantia.Hoc igitur diligêtiç eft,ut quis ita fe com' pareuillud ingenij, fi quis poteft uigore mentis præuidere quæ futura funqamp;f tanquam ante oculos locate,quid poffit accidere : ôf quid agere debeat,fi ita acciderit,definire:iii terdum duo amp;triafimul uoluereanimo, quæ conijeiat, aut fingula aut coniuntftaacci' derepofte, ôf aut fingulis aut coniuntftis difponere aeftusquos intelligatprofuturos. Fortis ergo eft uiri,non diffimulare ciini aliquid immineat, fed prætendere ôô tanquam explorare de ipecula quadam mentis, ÔC obuiare cogitatione prouidarebus futuris, nc forte dicat poftea:Ideo ifta incidi,quia non arbitrabar pofte cuenire. Deniq? nifi explO' rentur aduerla,ciro occupant. Vt in bello improuiftis hoftis uix luftinetur, amp;nbsp;fi impa' ratos inueniat facile opprimittitaanimum mala inexplorataplusfrangunt.InhisergO duobus ilia eft animi excellêtia,ut primiim animus tuus bonis cxercitatus cogitationi' bus,mundo corde quod uerum honeftfi eft uideat: Beati enim mûdo corde,quiaipß

OPriCIORVM LIBER 1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2-$

etiam deumüidebunt, at($ id quod honeftum cft,folum bonum iudicct «Deittde nullis perturbètur occupationibus,nullis cupiditatibus fluduet. Necj uerô id quifquam facile facit. Quid eniin tam difficile,quâm dêfpieère tanquam ex arce ajiquà upientiæ opes aliacç omnia,quæ plerifcß iridtntur magna SC praccélfarDeinde ut indicium tuum ftabi-li ratione confirmés,quç iudicaueris leüia, tanquam nihil profutUra contemnasfD Z' inde,ut fi quid acciderit aduerfijidqp graue acérbum putetur, ita feras j ut nihil præter naturam accidifle putes,cùmlcgeris:Nudus fumnätus, nudus cxibo:qüæ dominus de-dit dominus abftuliçôd utiq; amp;nbsp;filios amifcf at amp;nbsp;facultates : feruescß in omnibus perfo-nam fapientis $)C iufti,ficut ille feruauit qui ait:Sicut domino placuit itafacflum eft,fit no mendominibenedic^um.Etinfra:Sicutuna infipientiummulierumlocutacs.Sibona fufçepimus de manu domini,quæ mala funt non fuftinebimusc'

fusauaritiam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^P* XXXIX

N nbsp;nbsp;nbsp;cum uirtutibus gerat, fed quæ fola defendat ornanienta uirtutum omnium,

amp;Siudiciacuftodiat,SCquæinexpiabili prælio aduerfus omnia uitiadecer-nat,inui(fla adlabores,fortis ad pericula,rigidior aduerfus uoluptates, dura aduerfus il-iecebras,quibus aurem deferre nefciat,nec ( ut dicitur) aue dicat,pecUniam negligat,a-uaritiam fugiat tanquam labem quandam,quæ uirtutê effœminet. Nihil enim tam con-trarium fortitudini,quàmlucro uinci.Frequêter pulfis hoftibus, inclinata infugam ad-uerfàriorum acie,dum exuurjs cæforum capitur præliator, inter ipfos quos ftrauitmife-randus occubuiuÔC triumphis fuis deletflatæ legiones dum fpolijs occupantur, hoftérn infereuocarunt qui fugerat. Fortitudo igitur tam immanempeftemrepellatô^prote-rat,nec tentetur cupiditatibus,nec frangatur metutquia uirtus fibi côftat, ut fortiter om nia perfequatur uitia,tanquam uirtutis uenena:iracurtdiam uelut quibufdam propulfet armis,quæ tollit confilium,amp; tanquam ægritudinemuitet, Gloriæ quocç caueat appe-tentiam,quçfrequenternocuitimmoderatiusappetita,femperautê ufurpata,Quidho rum fanôlo ïobjUt in uirtute defuit,uel in uitio obrepfit f Quomodo labor cm ægritudi-nis,frigoris,famis pertulitC Quomodo défpexitfalutis periculfir'Nunquidrapinis diui-tiæ coaceruatæ,de quibus tanta inopibus affluebâtrNimquid auarida, cenfus,aut uolu ptatis ftudia cupiditatescç excitauitrNunquid trium regum iniuriofà contentiô,uel fer uorumconturtteliâiniramexcufsitfNunquidgloriaficutleuemextuliqquiimprecaba ., tur grauiafibi,fi unquam uel nonuoluntariam celauiflet culpam,uel reueritus efletmul ° * titudinem plebis,quo minus annunciaret earn in confpeclu omniû fNeque enim con-fentaneæ funt ui tq s uirtutes,fcd fibi confiant. Quis igitur tam fortis,qtiàm fancfius lob Cui fècundus adiudicari potefi,qui parém uixrcperit!“

Vixtutembellicamnofiris etiam non inufitatam* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XL

Ed fortafle aliquos bellica defixo s gloriâ tert et, üt purent folam efiè prælia-

S nbsp;nbsp;nbsp;rem fortitudinê,Ô£:ideo me ad ifia defléxifle,quia illanofiris deforet. Quàm

fortis lefus Naue, utuno prælio quinqüe reges captos fierneret cum popu-lisfuisç'Deindecûm aduerfum Gabaonitasfurgeret prælium,ôôuerereturnenoxim-pediretui(fioriam,magnitudinementis amp;:fidei clamauit:Stet fohSC fietit, dumuicfioria confummaretur.Gedeon intrecentisuiris de ingentipopulo ^acerbohofiereuexif triumphum.lonathas adolefcens uirtutem fecit in magno prælio. Qiiid de Machabæis loquarc'Sedprius de populo dicam patrum, quicùmefientparatiadrepUgnandûpro templo dei,amp;: pro legitimis fuis, dolo hofiium die lacefsiti fabbati, maluerunt uulneri-bus offerte nuda corpora quàm repugnare, ne uiolarent fabbatum .Itaque omnes læti leobtuleruntmorti.SedMachabæi confiderantesquôdhocexemplo gens omnis poffer perire,fabbato etiam, cùmipfi inbellum prouocarentur ,ulti funt inno centium ne-cem fratrum fuorum. V nde pofieafiimulatus rex Antiochus, cùmbellum accendetét per duces fuosLyfiam,Nicanorem,Geordiâ, ita cum orientalibus fuis SC Aflyrijs attri-, nbsp;nbsp;tus efi copijs,ut quadraginta 6C ocfio milia in medio campi à tribus milibus profierne-

rentur.Virtutem ducisïudæ Machabæi deuno eiusmilite confiderate. NancçEleaza-rus cùm fupereminentem cçteris elephantem loricauefiitû regia aducrteret,arbitratus

Àmbr. To.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c quod

quod in eo elTètrex', ctirfii concito in medium Icgionis fe proripuit, SC abieólo clypeö utracp manu interficiebat beftiä,atfß intrauit iub eam,amp; iubieólo gladio interemit eamlt; Itacç cadensbeftiaoppreisitEIeazarum, atqs itamortuus eft. Qiiantaigitur uirtus a.ni^ mif primo^ut mortem non timcret:deinde,Ut circumfufus legionibus inimicorfl, in con fertos raperetur lioftes,medium penetraretagmen,amp; contempta morte feroeior^abie-lt;flo clypeojutrafpmanuuulneratæmolembeftiac fubiretacfuftineret, póftinfraipfam {ucccderet,quo plcniori feriret i(fïu,cuius ruina inclufus magis quam opprelTus, fuo eft fepultus triumpho.Nec fefellit opinio uirum, quamuis regius fefellerit habitus. T anto ■ enim iiirtutis fpeclaculo defixihoftesjinermem occirpatum incuriare non aufi,poft ca^ ftimrucntis beftiæfic trepidaueruntjUtimparesfeomnes unius uirtuti arbitrarenrun Denit^prex Antiochus qui cum centum uiginti milibus hominumarmatusueneratamp;^ cum triginta duobus elephantis, itaut ad ortum fobs per fingulas beftias uelut montes quidam armorum corufco tanquamlampadibus ardentibus refulgerent,unius territus fortitudinc, pacem rogaret^ ItaqueElcazarus hærcdem uirtutis fuæ pacem reliquit. Sed hæc triumphorum fint.

Fortutidinenonfoldminuincendojfed'etiäplusintölerandocoftare. Cap. XLI Erum quia fortitudo no fohim fecimdis rebus, fed etiam aduerfis probatur, V nbsp;nbsp;nbsp;fpccflemus ludæ Machabæi exitum. Is enim poftuitfium Nicanorem régis

Demetrrj ducem, fecurioraduerfusuiginti milia exercitusrégis, cumnoiv gentisuiris bellum adorfus,uolentibus his cederenemultitudine opprim er entur, glo.-riofam magis mortem,quam turpem fu^amfuafit:Ne crimen inquit noftrærelinqua-mus gloriæ.Itaq? commiftb prælio,cum a primo ortu diei inueiperam dimicaretur,dex trum cornu in quo ualidiftimam manurn aduertit hoftium,aggreflus facile auertit. Sed dum fugientes fequitur,a tergo uulneri locum præbuitJta gloriofiorem triumphismor tern inuenit.Quid Jonathan fratrem eius attexam,qui cum paruamanu aduerfus exerci tus regios pugnans,defertus afuis amp;nbsp;cum duobus tantum relitftusreparauitbellû, auer tit hoftem,fugitantes fuos ad focietatem reuocauit triumphif’Habcs fortitudinem beF licam,in quo non mediocris honefti ac decori forma eft,quod mortem feruituti præfe^ rat ac turpitudini.Quid autem de martyrum dicam palTionibus f Etne longius euage^ mur,nonminorem de fuperbo rege Antiocho Machabæi puerireuexerunt triumphu, quam parentes proprtjtSiquidêilli armati,ifti fine armis uicerunt.Stetit inuitftafeptem puerorum cohors,regr)sciq(ftalegionibus:defeceruntfupplicia,ceirerût tortorcs, non defecerunt martyres.Alius corium capitis exutus, ipeciem mutaucrat,uirtutcm auxe^ rat.Alius linguam iufliis amputandam promere, refpondit: Non folos dominus audit loquentes,qui audiebat Moyfen tacentem.Plus audit tacitas cogitationcs {uorû,quàm uoces omniû.Linguæ flagellû times,flagellû fanguinis no times;' Habet ÔC fanguis uo^ cem iuâ,qua clamat ad deum,ficut clamauit in Abel. Quid dematreloquar,quæ ipeefta bat læta filiorû quot fun era tot trophæa,amp;morientê uocibus tan^ pfallentiû cantibus dele(ftabatur,pulcherrimâ uentris fui cithara in fill)s cernes, amp;nbsp;pietatis harmoniâ Omni lyræ numero dulciorêc'Qiiid de bimulis loquar, qui ante palmam uitftoriæ acceperunt, quàm fenfum naturæt’Qiiid de fanefta Agne,quç in duarum maximarum rerû pofita pc riculo,caftitatis amp;nbsp;falutis, caftitatê protexit, falutem cum immortalitate commutauitC' Non prgtereamus etiam faneftum Laurentium,qui cùm uiderct Sixtum epifeopu fuum' ad matyrium duci,flere coepit,nô palïionem illius,fcd fuam remanfionem.Itaqî his uer^ bis appellate cœpit:Quo progrederis finefilio pater '' Qiiô facerdos faneftefine diaco--no properasrNunquam facrificium fîneminiftro offerte confueucras.Quid inme ergo difplicuit patetf'Num degenerem probaftiÆxperire certe,utrum idoneum miniftrum elegeris.Cui commififti dominici fanguinis confccrationem,cui confummandoru con fortium facramentorum,huic confortium tui fanguinis negas V ide ne periclitetur iu-diciumtuû,dumfortitudolaudatur.Abiedfio difeipuli, detrimentscftmagiftri. Quid quodilluftres amp;nbsp;præftantes uiri difcipulorS certaminibus magis qu.àm fuis uincût;'Dclt; niq; Abraham filium obtulit,Petrus Stephans ptæmifit. Et tu parer oftende in filio uir-* tutem tuam,offer que erudifti, ut fecurus iudicij comitatu nobili peruenias ad corona. TuncSixtus:No ego tefilirelinquo ac defero : fedmaioratibi debêturcertamina.No«!

quafi fenêsleuioris pugnæ curium recipimus, te quafi iuuenem manct gîorlofior de xanno triumphus.Moxuerues,fiere defifte,poft triduu me fequeris.Inter facerdötem SC leuitam hic médius numerus decet.Non erat tuutn fub magifiro uincere, quafi adiuto-rem quærer es.Quid confortiu palfi onis meæ expetisr T otam tibi hæreditatem eius dû mitto.Quid præfentiam meamrequirisç’Infirmi difcipuli magiftrû præcedantjfortes fe-' quantur.uincant fine magiftro,qui iam non indigent magifterio. Sic amp;nbsp;Helias Helifæô reliquit.Tibi ergo commendo noftræuirtutisfucceflionein.Talis erat contentiOjdigna (ânèjdequacertarentfacerdos amp;minifter,quisprior patereturpro Chriftinomine.In fabulis ferunt tragicis, excitatos theatri magnos efie plaulus, cum fePylades Oreftem diceret, Oreftes, ut erat, Oreftem fe efiè affèueraret’.ificut pro Orefte necaretur, Ore-ftes ne Pyladem pro fe pateretur necari.Sed illis nonlicebat uiuere, quôd uterque cfièt parricidi) reus:alter qui feciflet,alter qui adiuuifiet.Hic Laurentium fancftumadhoc nullus urgebat nifi amor deuotionis,tamen Si ipfe poft triduum,ajm illufo tyranno im P ofitus fup er craticulam exureretur, Aflum eft,inquit, uerfa SC manducaJta animi uir^ tute uincebat igni s naturam.

Potcftates non irritandas,fiC adulationibus non attendendum. nbsp;nbsp;Cap. x l II

C folentius abutantur poteftatibus, SC plerumq? auerfos à nobis animos Gen-tilium,inftudiaperfecutionis excitent atqueinfiamment adiracSdiam.Itagt; que ut illi perfeucrare pofrint,amp; ftipplicia uincere, quanto s perire faciunt Profpicien-dum etiam,ne adulantibus aperiamus aurem.Emolliri enim adulatione,non folùmfor-titudinis non efie,fed etiam ignauiæ uidetur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

DetemperantiaSCeiuspartibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XLilI

Voniamde tribus uirtutibus diximus ,reftatutdequarta uirtute dicamus, quactempcrantiaac modeftia uocatur:in quamaxime tranquillitasanimi, ftudium manfuetudinis,moderationis gratia,honefti cura, decoris confide-ratio fpeôlatur SC quaeritur. Ordo igitur quidam uitæ nobis tenendus eft, ut â uerecun-dia prima quædam fundamenta ducantur: quæ focia ac familiaris eft mentis placiditatt, proteruiæ fugitanSjab omni aliéna luxu, fobrietatem diligit, honeftatem fouet, decorû illud requirit. Sequatur conuerfationis elecftio, ut adiungamur probatifiîmis quibuftç fenioribus. Nanque ut æqualium uftts dulci or,ita fenum tuti or eft’.qui magifterio quo-dam SC duôîu uitæ colorât mores adolefcentiû,amp; uelut muricc probitatis inficit. Nanque fi hi qui lunt ignari locorum,cum folertibus uiarum iter adoriri geftiunt, quâto ma gis adolefcentes cum fenibus delaent nouû fibi iter uitæ aggredi,quo minus errare pof-îintjSC à uero tramite uirtutis defiecfteref Nihil enim pulchrius, quàm eofdem SC magi-ftros uitæ ÔC telles habere.Quærendum eft etiam in Omni adu,quid perfonisjtempori-bus conueniat atq? ætatibus, quid etiam fingulorum ingenrjs fit accomodum. Sæpe e-nim quodalterum deceqalterumnon decet. Aliud iuueni aptum, aliudfeni:aliudinpe-r*îculis,aliud in rebus fccundis.Saltauit ante arcam domini Dauid, non faltauit Samuel, Necideo illereprehenlus,fed magis ifte 1 audatus. Mutauit uultum coramrege,cuino-men Achis.Athocfifecifietremotaformidine quo minus cognofceretur,nequaquâle uitatis reprehenfione carere potuifiet, Saul quocß uallatus choro Prophetarum, etiam i.Rfg* ipfe prophetauit:ô^ de folo quafi indigno memoratum eft:Et Saul inter prophetasf nbsp;nbsp;nbsp;i.RCS* *

OfRciofibicongruo quemcjftuderedebere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cep. XL un

Nufquifq; igitur fuum ingenium nouerit,ô^ ad id Ce apph'cet, quod fibi aptû V elegeriUtaque'quidfequatur, prius confideret.Nonfolûnoueritbonafua, fed etiam uitia cognofcauæqualem'que fe iudicem fui præbeat,utbonis in-tendat,uitia declinet. AÜus diftinguendæ letftioni aptior : alius pfalmo gratior:alius ex-orcizandis qui malo laborât fpiritu follicitionalius facrario opportunior habetur. Hæc ómniafpedetSacerdos fi^quid cuilt;$ congruat,idofficîj deputet.Quo ctenimunum-qucmcp fuum ducit ingenium,aut quod orocium decet, idmaiore implet gratia, Sedid cûm in omni uita difficile fit, turn in noftro acftu difficilimû eft, Amat enim unufquiftç fequi uitam parentum.Denique pleriqi admilitiam feruntur, quorum militauerunt parentes,alq adalt;ftiones diuerfasJnEcclefîafticouero officio nihihariusinuenias, quam

Ambr. To.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c z eumqui

«X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Di vr AMBRO s H 3

eum qui fèquatun’nftitutum patris : ucl quia graues deterrent adtiis^uel quia fnlubrica' ætate difficilior abftinentia:uel quiaalacri adolefcentiæ uidetur uita obfcurior;amp; ideo' ad eaconuertunturftudia,qug plaufîbilioraarbitrantur.Præfentia quippeplures quam futura praeferunt Jlli autem præfentibus, nos futuris militamus » Vnde quo præftantior cauiïà,eo debet elle cura attentior,

Depulchroô^honefto, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XLV

Eneamus igitur uerecundianijSif eam quac totiusuitac omafum attollitjino-: T nbsp;nbsp;nbsp;deftiam.Non enim mediocre eft rebus lîngulis modum feruare atque impar '

tiri ordinem,in quo uereprçlucetillud quod decorum dicitur,quodita cunt honefto iungitur ut feparari non qucat.Siquidem ÔC quod decetjioneftum eft: quod boncftu eftjdccetrutmagis in fermone diltinCtio fitquam in uirtutedifcretio. Differrc enimeaintcrfcinrenigi poteft, explicari nonpoteft.EtutconemuraliquiderueredP ftinótioniSjhoncftas uelut bonaualetudo eftjà quædam falubritas corporis:dccus augt;--tem tanquâ uenuftas pulchritudo fitSicut ergo pulchritudo ftiper falubritatê ac ualc tudine uidetur cxcellere,amp; tarnen fine his elle non poteft,neq^ uilo fepararimodo, quo-niam nifibonaualetudo fit,pulchritudo eflcat uenuftas no poreft:fichoneftasdecor3 filud in fe continet,ut ab ea profeiftû uideatur,amp; fine ea elle non polTit. Velut falubritas Igitur totius operis aeftusep noftri honeftas eft,amp;f ficut fpecies eft decorû,quod cum ho^ neftate confuftim,opinione diftinguitur.Nam etfi in aliquo uideatur excellere, tarnen in radice eft honeftatis, fed florc prtecipuo, ut fine ea decidat,in ea floreat, Quid enint eft honeftas, nifi quæ turpitudincm, quafi mortem fugiat f Quid uero inhoneftum,nifi quodan'ditatem ac mörtêafferatr'Virête igitur fubftantiauirtutis,decorSillud tanqux flos emicat,quiaradixfaluaeft. At uero propofiti noftriradiccuitiofa, nihil gciminat. Pph 9 i Habes hoc in noftris aliquanto cxpreffius.Dicit enim Dauid:Dominus'regnauir,deco Roma, 13 reminduit.EtÂpoftolusait:Sicutindie,honefteambulate.QuodGræcediciturtvoxK-jjiôvwç.Hocautem propriefiignificat,bonohabitu,bonalpecie.Deus ergo primumho--minem cum conderet,bonahabitudine,bonamembrorum compofitioneformauit, fid' optimam ei fpeciem dcdit,remiflionê non dederat peccatorum: fed pofteaquam renogt; uauit eum fpiriru,fid infudit ei gratiam,quiuenerat in ferui forma, fió in hominis Ipecie, afltimpfit decore redcmptionishumanæjEt ideo dixit propheta:Dominusregnauit,dc

Ppl.tf4 core induit.Deinde alibi dicit-Te decet hymnus deus in Sion.Hoc eft dicere. Honeftir tCori7J,i4 eft,uttetimeamus,tediligamus,tepreccmur,te honorificemus.Scriptueftenim:Omgt; nia ueftra honeftefiat.Sed polTumus amp;nbsp;hominê timere,diligere,rogarc, honorare:hym nus fpecialiter deo dicitur. Hoc tanquam cxcellentius cæteris credere eft decor3,quod t.Timo.z deferimus deo.Mulierem quoqi inhabitu ornato orare conuenit,fed fpecialiter earn de i,Corin,ii cet orareuelatam,fid orare promittentem caftitatem perbonam conuerfationem.

Quod naturalia pulchrafint fid honeftaiTurpia uero contra natura* Cap* XL VI St igitur decoru quod præminct, cuius diuifio gemirta eft. Nam eft decoriJ^ ■ E quafi generale, quod per uniuerfitatem funditur honeftatis, fid quafi toto ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipedlatur corpore:eft etiam fpeciale,quod in parte aliqua enitctJllud gene-lt;

raleita eft, acfiacquabilem formam atq; uniuerfitatem honeftatis in omni aeftufuo ha.* lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beat concinentcm,ciTmomnisfibiciusiiitacôfentit,nec in ulla aliqua re diferepauHoC

-, ‘ _ lpeciale,cumaliqUema(fruinfuishabetuirtutibus præminentem.Simulilludaduertel quod fid decorii eft,fccundum naturam uiuere, fecundum naturam degere, fid turpe eft i.Corirt. 11 quod fir contra naturam. Ait enim Apoftolus quafi interrogans : Decetmuliercm non uelatam orare deûf'Nec ipfa natura nos docet. Quod uir quidê fi comam habcat,igno-minia eft illi,quoniam contra naturam eft.Et iteru dicit : Mulier uero fi capillos habeat, gloria eft illi.Eft enim fecundum naturam,quoniam quidem capilli pro uelaminefunU Hoc eft enim naturale uelamen, Perfonam igitur nobis fidipeciem natura ipla dilpengt; fat quaferuare dcbemus:utinamq! fid innocêtiam eius cuftodire poffimus,nec accept^ Gene, I noftramaliciamutaret.Habes hunc decoie generalem, quia fecit deus mundi iftius pt J chritudinem.Habes fid per partes,quia cum faceret deus luce, fid diem nodlcmq; diftin.* gucret,cum condcret cœlum,cum terras fid maria icpararef,cum foie fid lunam fid ftellas conftitucret lucere fuper terram probauit fingula.Ergo decorum hoc, quod infingulis

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mundi

mundi partibus elucebat,in uniuerfitate refplenduit, ficüt probat fapientia dic€s:Egö i?ro«er. 8 . eram cut applaudebatjCÙmlgtaretur orbe perfedo.Similiter ergo ÔC in fabrica humant corporis grata eft uniufcuiuftß membri porttOiâêd plus in commune compofitio mem brorum apta delelt;ftat,quôditafibi quadrarë Slt;cónuenireüidearitur,

I quis igitur æquabilitatem uhiuérfæ uitæ, ôc fîngularem adltonum modos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

S ferùet,ordinem quoqs conftantiam dicftorum arque operum, moderatio-némcp cuftodiatjin eius üita decorum illud excellit, quafi in quodant fpe-culo elucet,Âccedat tarnen fuauis fermOjUt concilier fibi affedîum audientiû, gratumcj fe uelfamitiaribuSjUel ciüibus,uel fifieiïpoteft omnibus prgbeatmeq! adulante fe,neqî adulandum cuiquam exhibeat.Alterum enim calliditatis eft, uanitatis altéru, Non de-fpictat quid de feunufquifq;, ÔC maxime uir optimus fentiat.Hoc enim modo difeitbo-nis déferrer euerentiam.Nam negligere bonorum iudiciajUelarrogâtiç, uel diftblutiogt; nis eft;quorum aîterum fuperbiæ aferibitur, alterum negligentiæ. Caueat etiâ motus a-nimi fui.Ipfe enim fibi 8C obferùandus QC circumfpiciendus eft: ÔC ut aduerfum fe cauen duSjtta etiâ de fe tuendus.Sunt enim motus,in quibus eft appetitus ill e,qui quafi qUodâ prorumpitimpetu.Vnde Græce oçfxà dicitur,quod ui quàdam fe repente proripfat'.No mediocris in Iris uis quaedam animi atqs naturæ eft. Quæ tamenuis gemina eft. Vnain appetitu,altera in rationepofita,quçappetitumreffenet,6lt; fibi obedientèmpraîftat3amp; ducat quo uelit ÔC tanquâ fedulo magtfterio edoceat quid fieri,quid eüitari opórteat,ut bonæ dominatrici obtêperet.Sollicitt enim debemus elle ne quid temeré autincuriogt; fe geramus,aut quietmâ omnino cuius probabilê non poflimus tationê reddere. Âélus enim noftri caunà,etfi non omnibus redditur,tamen ab omnibus examiriatur. Nec ue-rô habcmus,in quo nos poflimus exeufare. Nam etft uis quædânaturæ in omni appert-tu fit,tamen idem appetitus rationiiubieiftüS eft lege naturæ ipfius, SC obedit ei. Vnde boni fpeculatoris eft,ita prætendere animo, ut appetitus ne($ præcurrat rationem neep deferattnepræcurrendo perturber atcpexclùdat,éamlt;pdeferendo deftituat. Perturbatio tollit conftantiam^ deftitutio proditignaUiam, aceufatpigritiam. Perturbata enim mente latius fe ac longius fundit appetitus,amp; tanquam effet atO impetu frænos rattonis nonfufcipit,nec ulla ftntit aurtgæ moderamina,quibus pofltt refledi, Vnde plerumq; nonfolumdumanimus exagitatur,amittiturratio jfêdetiam inflammatur uultus, uel iracundia, uellibidine : pallefcit timoré, uoluptate fe non capit, nimia geftitlætitia.-Hæc cùmfiunt, abijcitur ilia naturalisqnædam cenfura, grauitasep morum : nec teneri poteftiliaquæ inrebus gerendis arque confilijs'folapoteft authoritatemfuam,arque illud quod deceat tenere, conftantiâ. Grauior autem appetitus ex indtgnatione nimia nafeitur, quam acceptæ plerumque accenditiniuriæ dolor.De quo fan's nos Pfalmi Îjuemin præfatione pofuimus, præcepta inftruunt.Pulchre autem 8C hÔcàcèidit,ut cripturi de officîjs, ea præfationisnoftræ afîèrtioneütefemur, quæSôipfaadôfficî] magifterium pertinerer.

De tribus generibushominuminiuriasaccipienttum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gap. XLVUi

S uerepoflîtne excitetur accepta iniuria,uercntesnepræfatiôprolixiorfie- ' ret,nunc de eo uberius difputandum arbitrer.Locus enim opportunus eft, utinpartibus temperantiæ dicamus, quemadmodum reprimatur iracundia. Tria itaep genera efle hominum iniuriam accipieritiû, in Scripturis diuinis demonftrare uolumus fi poflumus.Vnum eft eorum quibus peccator infultat, conuiiiatur, inequitat.Iis quia deeftiuftitia,pudorcrefcit,augetur dolor. Hors fimilesplurimidemco ordine,demeo numero.Nam mihi infirme fi quis iniuriam facit,forfitan, licet infirmus, donem iniuriâ meâ.Si crimen obq ciat,non fum tantus, ut fim côtentus confcientiamea,etiâ fi me eius obieéfi alienum nouerim,fed cupio abluere ingenui pudoris notam, tanquâ infirmus. ]Ergo oculum pro oculo amp;nbsp;dentem pro dente exige, 6C couitium conuitio rependo.Si Dewt. 19 uerô is fum qui proficiam,6C fi nondû perfe(ftus,non rétorquée centumeliâ:ô^ fi influât »lie conuittjs,amp; inundet aures meas contümelijs,ego taceo,Slt; nihil refpondco. Stuero perfeëfus fim(uerbi gratialoquor,nâueritateinfirmus fum)fi ergo perfeeftus fim, bene ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambr. To.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c 3 dicomale-

5 o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI Vï ÄMtf ROSII *

j,Corift.4 dicO malcdicentejfîcut benedicebatôC Paulus, qui ait: Malediéimur3lt;Kènèdi'cittîUS» Miittif’ 5 Audierat cnim dicêtcm:Diligite inimicos ueftros,orate pro calûniantibus ÔC pcrfequê tibus uosJdeo Paulus perfecutionem patiebatur SC foftinebat, quia uincebat 5C mitiga bathumanû afFecflûpropofitæmercedis gratia,utfilius dei fieret,fi dilexiflètinimicuffli Tamê 8C iànc^û Dauid in hoc quoqs genere uirtutis imparê Paulo no fuifle edocere pof î.Rlt;g. * ïumus:Qui primo quidê cùm malediceret ei filius Semèi, ÔC crimina obqccrct, taccbat fiehumiliabatur,amp; filebat à bonis ftiis,hoc eft,bonorû operû confcientia:deinde expe^ tebatmaledici fibi,quiamalediôlo illo diuinâ exquirebat mifericordiïL Videautê quo-modo amp;humilitatêamp;iuftitiâ fie prudentiâemerendæà domino gratiçrefei-uaucrit.Pn' mo dicitddeo malcdicitmihi,quiadominuis dixit illi,ut malcdicat.Habcs humilitatem: quia ea quæ diuinitus imperabantur,aîquanimiter quafi feruulus ferenda arbitrabatur. îterum dixiuEccefiliusmeus qui exiuitdeuentremeo,quacrit animameam. Habes iu-ftitiam.Si cnimànoftris grauiorapatimur, cur indigne ferimus quæ inferuntur ab alie-nisfTertio aiuDimitte ilium ut malcdicatjquoniam dixit illi dominus, ut uideat humi-iiationem meam, rétribuer mihi dominus pro maledido hoc.Nee iam folùm congt; uiriantem pertulit,fed etiam lapidantem ôC fequentem illæfum reliquit,quinetiam poft uifiloriâ petenti ueniâlibenter ignouit.Quod eo inferui,ut Euangelico fpiritu ian{^m Dauidnon folùm inoffenlum,fed etiâ grata ftiifle conuitianti docercm, fiedeletftatum potius quam exafperatSiniurrjs,pro quibus merccdê fibi reddendâ arbitrabatur.Sed tz men quamuis pcrfetftusjadhuc perfeAiora quærebat.Incalefcebat iniuriæ dolore quafi

3 homo,fed uincebat fpiritu,quafibonus miles. Tolerabat quafi athletafortis : patientix * autêfiniSjpromiUbrûexpedatio,fieideodicebatjNotumfaemihidominefincmmeu# öenumcrum dicrummeorum,qui eft^ut feiam quid defitmihi. Finem ilium quærit pro-i Cori/i IS miflbrum ccelcftiumjuel ilium,quando unufquifq? furget fuo in ordine, primitiæ Chrigt; ftus,deinde hi qui funt Chriftfqui in aduentum eius crediderunt, deinde finis. Tradito enim regno deo fie patri,fie euacuatis omnibus poteftatibus, ut Apoftolus dixit,perfegt; tfiio incipit.Hic ergo impedimcntum,hic infi'rmitas etiâ pcrfe(ftorum,illic plena pcrfegt; (fiio.Ideo dies illos requirit uitæ ætcrnæ qui funt, non qui prætereunt, ut cognofeaî quid fibi defit,quæ terra fit repromiflionis, perpetuos ffutftus ferens, quæ prima apud pattern manfio,quæ fecunda,quç tertia,in quibus pro ratione meritorum unufquifiç rc quiefcitJlla ergo nobis expetêda in quibus perfefiljo, in quibus ueritas eft.Hic umbra, hie imago,illic ueritas.Vmbra in lege,imago in Euangelio,ueritas in coeleftibus. Ante agnus offcrcbatur,offerebatur uitulus, nunc Chriftus offertur: fed offertur quafi homo quafi recipies panionem,6e offert feipfe quafi facerdos,utpeccatanoftra dimittat.Hic in imagine, ibi in ueritate, ubi apud patrem pro nobis quafi aduocatus interuenit.Hic ergo in imagine ambulàmus,in imagine uidemus: illic facie ad faciem,ubi plena perfe^ lt;ftio omnis in ueritate eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Deuanitatecalcanda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XLIX

Rgo dum hie fiimus,feruemus imaginem,ut ibi perueniamus ad ueritatem. * E nbsp;nbsp;nbsp;Sit in nobis imago iuftitiæ, fit imago fapientiæ, quia ueniemus ad ills diem,

I.Petri. Ç nem fiiam:non rabiem,nonfuroremJn his cnim imago nequitiæ eft. Aduerfarius enim diabolus ficutlco rugiens quacrit,quem occidat,quem deuoret.Non inueniat auri cupl ditatem,non argenti aceruos,non uitiorum fimulacra, ne auferat tibi uocem libertatis, ' ïolt;lt;». 14 Vox enim libertatis ilia eft,ut dicas: Veniet huius mundi princeps, fid in me inueniet nl ' hil.Itaq? fi fecurus es,quod nihil in teinueniat,cS uenerit perfcrutari,dices illud quod di

Gene, 31 xit ad Labalacob patriarchaiCognofccfi quid tuorS apud me eft.MeritobeatusIacob,’ apud que nihil Labanfiium potuit reperire. Abfeoderat enim Rachel fimulachra deo^ rum eius aurea amp;nbsp;argentea.Itatç fi fapicntia,fi fides,fi contemptus feculi,fi gratia tuaab fcondat omnem pemdia,beatus crisjquia non refpicis in uanitates fid infaniasfalfas.An mediocre eft tollere uoeê aduerfario,ut arguendi te no poffit habere authoritate f Itac^ qui nonrcfpicit in uanitates,non conturbatur.qui enim rcfpicit,conturbatur,fid uanifti me quidê.Quid eft enim congregate opes,nifi uanS f quia caduca quaererc,uanS eft tis.Cum autem congregaueris, quî ftias, an poffidere liceat tibi f Nonne uanum eft «£.

trtcfcätornodibus âc dïebus conficiatiter, quo aggcrare pofTit thefairri acèniôs,mèrgt; ces congerat, coilrurbetur ad precium, ne forte minons uendat quàm emerit, aucupe^ tür lôcorum precià, fubito autlatrones in fe inuidiafamofenegociationis ex'citct,àut non expeólatis ferenioribus flatibus,dumlucrum qu'aerit, naufragium impatiens riioræ ■ ïrtcidatç’An non coturbatur Ctiam illé uane, qui fummo labore coaceruat,quod nefciac cui hæredi relinquatf Sæpe quod auarus fiiittma congetTen'r follicitudine, præçipiti ef--fufione dilapidât hæresluxuriôfus:Ôd^diuquæfita,turpishelluo,præfentium cæcus,fotû ri improuidus,quadam abforbet uoragine. Sæpe etiam fpcratus fuccelTorinuidiâttt par tæ acduirithæreditatis,2lt; celeri obitu extranéis aditæ focceffionis tranfcribit cómpen--dia. (^lid ergo uàne' àvaneam texts, qùæ inanis ÔC fine frudfu eftiSc tànqiiâm cafles fu-fpendts inutiles dïuitiarum copias, quæ SC fi fluant,nihil profiint, imô exüunt te imagine m déi,0!^ ïnduunt terreni itnagin’emf Si tyranni aliquis imagineni habeàt, nonne ob--noxtus cfl: damnatiomïTu depoûis imaginem ætcrni Imperatoris,amp; erigt's in te imaginent mortis.Eij cemàgis de ciuitate animæ tuæ imaginem diaboli, attolle imaginem Chrifti.Haîc in te fui geât in tua ciuitate, hoc eft in anima refplendeat qüæ oblitérât uilt; , riorum ïmaginès.De quibus aitDauid:Domine, in ciuitate tua,ad nihilûdeduces ima- PfaLjz^ ' ginès eorum. Cùin enim depinxerit illam Hienifalem dominus ad imagine fijatti, tune aducrlàriorum omnis imago delebitur.

Quôd oflficiôTÙm gratiaminiftros altaris maxime deceat, quod teftimonio Leuitici comprobatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.

VodfiEuartgeliö domini etiam populus ipfe ad defpicientiam opuminfor matus atq; inftitütus eft : quanto magis uos Leuitas oportet térrenis non tenen’ cupiditatibus,quorum deus portio eft f Nam cùm diuideretur à Moyfe poflfcfllô tcrrenapatrùiti populo,excèpït Leuitas dominus à terrenæpofleflîonis con-forfiô,qüôdipfe illis efletfuniculus hæreditatis.Vnde aitDauidîDominus parshæredi Ppl,î tatis meæ 8C calicis mei.Denic^ fie appellaturLeuita, ipfe meus,ucl ipfe pro me.Magnu ergo munus eiüs ,iit de eo domirius dicat, ipfe meus. Vel quemadmodûPetrÔ dixit de ftatere in ore pifeisreperto : Dabis eis pró me 5^ pro te. Vndeamp;: Apoftolus cùm epifeo pumdixifretdebcreeirefóbrium,pudicüm,ornatüm,hófpitalém, docibilem,nonaua-rum,nonlitigiofum,dômui fuæbene prçpôfitiirn:adjlidit, diaconos fiitiiliter oportet ef le graucs,non bilingues,hórimultö uirto deditos, no tirrpc lùcrum iccftàntes, habentes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

myfterium fidei in confcientiapürà.Ethi autê probehtur primiim, Qc fie miniftrent,nul lum crimen habentes. Aduertimus quàhta ih nobis requirantur. Vt abftinëhs fit à uino minifter Domihi,ùt teftimonio bono fulciatur,non folùm fideliû, fed ctiâ ab his quifo-ris funt.Decet ènim aduum operumcf noftrorum teftê elTe publica exiftimationem ôf atteftatiônem,ne derogetür muneri : ut qui uidetminiftru al taris Congruis ornatûuirtu tibus,authôrê prçdicegôC domiriû ueneret,qui taies feruuloshabèat. Làus enim dorni- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, „

ni,ubimûdapoflefriô,ô6innocertsfamiliædifciplina.Decaftimoniaautêquidlôquar, quando una tantùm,nec repetita pefmittitur copula f Et in ipfo ergo coniugio lex eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

non iterate coniugium,nec fecundæ coniugis fortiri coniunefionem. Quod plerifcç mv rumuidetur, cur etiamantebaptifihum iterato coniugio adeletftionemmuneh'sSë or-dinatiOnis prærogatiuam impedimenta gencrentur,cùmetiamdclitftâobeiTenonfo-leant,fiilauacri remifla fuerint facramento. Sed intelligere debemus, quiainbaptifmo . culpa dimittipoteft,lexaboleri non poteft.Incôiugio non culpa, fedlex eft.Quod cul- ' pç eftigitUrinbaptifinaterelaxatunquodlegis eft,in coniugio no foluitur. Qiiomodo autem poteft hortator effe uiduitatis, qui ipfe coiugia frequentaucrit flnoffenfum au-tem exhibendum immaculatumminifterium,necüllô coiugali coituuiolandum co-gnofcitis,qui integro corpore, incorrupto pudore, alieni etiam ab ipfo confortio con-iugali,facriminifterij gratiarn recepiftis. Quod eo non præterij ,quiain plerifqueabdl- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

tioribus locis cùm minifterium gererent,uel etiam facerdôtium,filios fufceperunt,2C i d tanquamuiùueteri defendunt, quando perinterualla dierum iacrificium deferebatur, amp;nbsp;tarnen caftificabatur etiam populus per biduum aut triduum, ut ad facrificium purus nbsp;nbsp;nbsp;,

accederet,ut in Veteri teftamento legimus;Et lauabat ueftimenta fua. Si in figura tanta Exod. 19? obferuantia, quanta in ueritate f Difce Sacerdos atq; Lcuita, quid fit lauare ueftimenta

3 i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DtVIAMBROSII

tua,ut mundum corpus celcbrâftdis exhibeas (icramcntis.Si populus fine ablutionc uc ftimentofum fiiorum prohibebatur accedere ad hoftiam fijam, tu i'llotus mente pariter ÔC corpore^^udcs pro afijs fiipph'care,audes pro altjs mimflrare f Non mediocre ofRciö UuiK.j. Léuitarum,de quïbus dici't dominus : Ecce eligo Lcuitas de medio filiorum Ifrael,pro-oniniprimogenitoaperiente uuluam infifijsliïaelïredemptiones corumcruntifti, ó^ crunt mihi Leuitæ. Mihi enim fandificaui primogenitutn in terra Ægypti. Cognoui^ mufs,quia non inter cæteros Leuitæ compufantur, fed omnibus prçferunrur,qui efi’gun tur ex omnibus, ÔC iànÆficantur, ut primogenita fructuum atqî primitiæ qüæ domino dcputantur,in quibus eft uotorum iblutio,amp; rcdemptio pcccatöfUtti.Non accipieSjin-» quit, co s inter filioslirael; fed conftitues Leuitas fupertabernaculumrcfl:imontj,âsfii^ per omniauafa eius,altare iuper quæcunq? funt ipfoJpfi tollant tabernaculumjô^ om niaüafaeiuSjSCipfi miniftrent in eo,6C in circuitu tabernaculicaftraipficonfl:ituant,0i^ promouendo:tabernaculiim ipfi deponant Leuitæ: amp;nbsp;conftituendo caftra, rurfum ip' îum tabernaculum ipfi ftatuant.Alienigena quicuntç acceflerit,morte moriatur.Tu er--go eleó:us ex omni numero filiorum Ifracl, inter facros fruótus quafi primogenitusæft» matus,præpofitus tabernaculo,ut prætendas in caftris iantflitatis ÔC fidei, ad quæ fi alie^ nigenaacceflerit,morte morietur, pofitus ut operias ar cam teftamenti. Non enim om--nes uident alta myfteriorum, quia operiuntur à Leuitis : ne uideantqui uidere non défi ent,amp; fumant qui feruare no pofiunt. Moyfes deniq; circuncifionem uidit fpiritalem: fed operuit earn ut in figno circuncifionem præfcriberet.Vidit amp;nbsp;azymafynceritatis ÔC ueritatis,uiditpalfionemdomini, operuit azymis corporalibus azymaucritatis: operuit palfionem domini,agniueluituliimmolatione.EtboniLeuitpferuaueruntmyfte-rium fidei fuæ fub hoc tegmine,öó tu mediocre putas, quod cômiffùm eft tibi f Primùm ut alta deiuideas,quod eft fapientigzdeinde ut excubias pro populo déféras,quod eft iu ftitiæ:caftra defendasjtabernaculumcç tuearis,quod eft fortitudinis:teipfum continenlt; ■ temacfobriumpræftes,quodefttemperantiæ.Hæcuirtutumgeneraprincipaliaconfti tuerunt etiam hi qui foris funt. fed communitatis fupcriorem ordinem quam fapfentiæ iudicauerunfjCÙm fapientia fundamentum fit,iuftitia opus fit,quodmanere non poteft i.Corw.j. nifi fundarn entum habeat.Fundamentum autem Chriftus eft. Prima ergo fides,quæ eft Ecd.1. fapientia,utSalomondicit,fecutuspattern,Initiumlapientiæ timor domini.Etlexdi-Dfjtf.tf. e:it;Dih'ges dominum deum tuum,difiges proximum tuum. Pulchrum eftigftur,ut gra tiam tuam atq; officia in focietatem humani generis conféras. Sed primum illud decorum eft,ut quodhabes preciofiffimum,hoccft,mentemtuam(quanihilhabespryftan-tius)deo deputes.Cum folueris authori debitum, licetut opera tua inbeneficentiam Si adiumentahominum conferas,atq; opem feras neceffitatibus, aut pecunia,aut officio, aut etiam quocuntçmunere:quodlatepatetinucftro minifterio.Pecunia,utfubuenias: debito obligatumliberes:Ofncio,utleruandafufcipias,qupmetuitamittere, quidepo-QKddo non pt nenda credidit. Officium eft igitur depofitum feruare ac reddere. Sed interdum com-mutatio fit,aut tempore,autneceffitate,ut non fit officium reddere quod acceperis: Vt fojtium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßqmgcontra patriam opem Barbaris ferens,pecuniamapertushoftisrepofcat,autfi

cui reddas cum affit qui extorqueat,fi fur êti reftituas ciim feruare non queat,fi infanien ti gladium depofitû non neges,quofe ille intcrimat,nónne foluifle contra officium eftj* Si furto quæfîta feiens fufcipias,ut fraudetur qui amifèrat,nônne cÔtra officium eftt’ Eft Kdttba^. etiam contra officiumnonnunquamfbluere promiffiim,facramentum cuftodireiutHe fôdes,qui iurauit quoniam quicquid petitus eflèt,daret filiæ Herodiadis:ôi necem loan luiüc, 11. nis præftitit,ne promiflum negaret.Nam de lepte quid dicâ, qui immolauit filiam, quæ fibi uieftori prima occurrerat, quo uotum impleret quodfpoponderat, ut quicquid fiW primùm occurriflet,offerret deofMelius fueratnihil tale promittere, quàm promiflum Earricidiofoluere. Hæcquanti confifijfit profpicere,non ignoratis. Et ideoeligitut euita,quifacrarium cuftodiat,ne fallatur confilio,ne fidem déférât,ne mortemti-meat,ne quid intemperantius gerat, ut fpecie ipfa grauitatem præferat: nec folùm ani-mum,fed etiam oculos continentes habere quem deceat,ne uel ipfefrontem fobrietatis ç. fortuitus uiolet occurfûszQuoniam qui uiderit mulierem ad concupifeendam eam,ad-

ulterauit earn in corde fuo, Ita adulterium no folùm fadi colluuioncjftd etiam afpedus

o.Ffi’ctokvÄ Lté,'' I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. jV'

ifitèhü'onirèommittitur. Magna hæc uidentur fac niihis teuera, fed in magno münerç non fuperflua,quando tanta eft Leuitarum gratia,ut dehis Moyfes inbenedicftionibus diceret;DateLeuiüeros eins, date Leuimanifeftos eins j dateLeui fortem fufftagtj fub * ueritatcs eins uiro fancto, quern tentauerunt in tentationibus, maledi'xerunt fuper'a^

qüära contradicbonis.Qui dicit patri fuo SC matri ftiæ, non noui te : dC fratres fuos nori, Êognouit,amp; filios fuos abdïcâüiühic cuftbdif uerba tua, 0^ teftamentum tuum obferua-bit Jlli ergo ueri eiuSjSlt; manifefti eius, qüi nihil in corde doli habeant, nihil fraudis occultent,led uerba eius cuftodiant, Slt; in corde fuo conférant, ficut conferebat amp;nbsp;Maria: qui fuos parentes officio fuo non nouerint præfercndos, qui uiolàtores odennt caftita-ti^jpudicitiæ ulcifcantur iniuriam, nouerint officiorum tempora,quod niaius,quodmi-nus fit,quod cuicç aptum fit tcmpori,8C ut id folrim fequantur quod honeftum eft.Sane-übi duo honefta,id quOdhoneftius eft,preponendum putent.Hi iurebenedicfti.Si qnis ergo manifeftet iuftitias dei,amp; incenfum ponat,benedic domine uirtutem ipfius,opera manuum eius fufcipe,ut gratiam propheticae benedicftionis inueniat apud eum quiui-witSCregnatinfcculafeculorum.Amen. -

Honeftateuitamacquiribeatam. ,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L Cap. i

Beatitudinem multis ÔC diuerfis modis philofophos æftimafle, fed iuxtanoftrosin colt; gnitionediuinafolummodoSó bonis operibus conftare. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap,, ƒ?

Ömniaphilofophorumapudnos argumenta uanefcerc, quiautinfolarerumfcientia, aut uóluptate,autcómoditate corporis Sc externabeatitudinecbnftituere. Cap.in

Beatitudinem doloribus amp;nbsp;necefifitatibus adipifciiExempladepatribus.Cap. nbsp;nbsp;nbsp;Hi i

mala,materiasquafdamefleuirtutumfilt;3cternarumbeätitudinum. C^-p. V DêutihVnOnquæftuofoillOjfcdiuftoamp;honefto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. VI

Vtilitatem præcipue fide 2C dileôtione Ô6 æc^uitate metièndam:ÈxempladeDauidamp;

Môyfe,quiidcirco maxime diligebàrttüra populis,qUiâpro ipfis fcfe obiecftarent pe.

Confilia plurimum ad coiiciliàtionê ûalere àliora,c|uod claruit in Salomone.Cap. V111, Virtutes omnes indiuiduas, fed opinione uulgi feiuncftas, nec tarnen apud ipfurn uul-

gus alteram fine altera comprobari, non folurü a philofophis, fed plus etiam intima- nbsp;nbsp;j

MyfticainterpretatiofuperSalomoneamp;ZreginaSaba. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tap. X

Quôd à probis uiris confiliüm fit requirendumiExempla de patribùs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. Xl

Improboshomines,licct prudentes uidearitur,fügiéndos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.Xi I

Sapientiam uitiofos homines fibi üéndicare bon debère, quippe quæ nullum conforti-. ',, um curb uitijs potefthabere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.Xl 11

Qüôd prudêtia omnibus uirtutib.fit aflbcia,maxime in cupiditate calcâda. Cap.

' confilio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.xv^

Defobrietate quç ÔC temperantia,inlibcralitateferuanda:Exemplum delofeph amp;nbsp;eius prudentiffîmoperinterpretationemfomnijconfiliô. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.XVt

Aqualis meriti uiro confiliûfitrequirendûJhtrOdücuntùr Paulus amp;iofeph.Cap.X V11 Quôd mali confiliarij fepe fiant in ruinamdntroducitUr Roboam confiÜo iuuenupa de.;

• ceptus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C^.X^VIII

ïuftitia amp;beneuolentia amp;nbsp;affabilitatenonfucatapîurimos pofle conciliari. Cap.Xi X Ad commendationes hominum plurimum Ualere fi probatisadhaereant: Exempla de - patribusiôô difpares etiam ætate, uitac deledàri fimilitudine : Exemplum ponitur de lt;nbsp;Petro Ô^Ioanne.

DelaudemiferationisSChofpitalitatis, SCmalo prodigalitatis SCinanisfauoris,2lt;hoc maxime in fàcerdotibus reprehenditur, qui omnia ornate amp;nbsp;ordinate agcre debent,

J Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'fT

De modo inter rcmiffionem Sd feueritatem conféru5do,Ôd quodfimulatareinnno §ra-

54 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DfVI AMBROSI!

uiorcsaliquandocauflâsadoriâtUftExcmplumdcAbfàlon* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap-XXH

Quod pecunia redemptt non diü fidem cuftodiant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap‘X x 111

Bonis tannim artibus ad honores nitendum, maximeEcdefiafticos, nee nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ör»

dines fimulatis uirtutibus epifcopo derogare^nec item epifcopum clero eiieiniugt; dum,fcdiuftum in omnibus maxime in iudicando. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap«xxiill

Fauores ÄSbeneficia plus pauperibus quam diuitibus eroganda, c|uia de co quod dme» forte dedignatut) pauper maximum tibi habet gratiam,amp;quod beneficia non fola pecunia fiant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.xxV

Demalo auaritiæ:Exempla de Balaam, öt^Acham,Dalila. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.XX VI

De benignitate,óó quod exCommunicatio tardius fit exerenda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap«X X V lï

re neceflitatis;Exempli caufiainducirur Laurentius,amp; ipfe Ambro. Cap.XX v 11 r Depofita uiduarum,imô omnium fidelium in ccclefia cum fui etiâ periculo conleruan-

da:Exemplum de Onia amp;Heliodoro,infeipfo,amp;Ticinenfi epifcopo. Cap.xx i X Qui fugïendi,ÔC qui fint in bono zelandi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X X X

Honeftateuitamacquiribeatam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. 1

V pERIO RE libro De officïjs traô:auimus,quæ conuenirehonefta fi arbitrabamur,in qua uitam beatâ pofitam elïe minime dubitaba^ mus,quamferiptura appellat uitamæternam.Tantusenimfplen^ dor honeftatis eft, ut uitam beatam efficiant tranquillitas confeien tiæjôif fecuritas innocentiæ.Et ideo ficut exortus iol, lunae globum cæteraftellarum abfconditluminaiitafulgor honeftatis, ubi ue^ ro ÓC incorrupto uibrat decore, caetera quæ putantur bona fecun-' dumuoluptatem corporis, autiecundumfeculum claraamp;^ illuftria, obumbrat.Beata plané, quæ no alienis æftimatur iudicqs, fed domefticis percipitur fen fibusjtanquam lui iudex. Neef enim populäres opiniones pro mercede aliqua requirir, neep pro lupplicio pauetltaq; quo minus fequitur gloriam,eo magis fuper earn eminct. Nam qui gloriam requirunt,his iam merces præfentium, umbra futurorum eft,quæ im^ pediaiuitam æternamiquodinEuangelio fcriptumeft:Amendicouobis,receperunt mercedemfuam.dehisfcilicet qui uelut tuba cancdo uulgareliberalitatcm fiiam quant faciuntcirca pauperes,geftiunt.Similiter ÔCdeieiunio ouodoftcntationis cauflafaci' unt.Habentjinquit, mercedem fuam.Honeftatis igitur eft uel mifericordiam facere,ucl ieiunium deferreinabfcóditoiutmercedem uidearis à folo deo tuo quærere,non etiain ab hofflinibus.Nam qui ab hominibus quærit, habet mercedem fuamiqui autem à deo, habetuitam æternam, quam præftare non poteftnifi authoræternitatis, ficut illud efti Amendico tibi,hodie mecumerisinparadifo. Vndeexpreftius feripturauitamæter^ nam appellauit earn, quæ fie fit beata, ut non hominum opinionibus æftimanda relinquot; queretur,fed diuino iudicio committeretur.

Bcatitudinem multis amp;nbsp;diuerfis modis philolbphos æftimafle,fed iuxta noftros incognitionediuinafolummodoamp;bonisoperibusconftare. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. H

Taq? philofophi uitam beatam, alij in non dolendo poftierunt,ut Hierony^’ I musiAhj inrerumfcientia,utHerillus:quiaudiensab AriftoteleSdTheo^ phrafto mirabiliter laudatam eflè rerum feien tiâ, folam cam quafi fummutn bonum pohiit,cûm illi earn quafi bonum,non quafi folum bonum laudauerint.Alîj uo' ïuptatem dixerunt,utEpicurüs:ahj,ùtCanipho,SC poft eum Diodorus, itainterpretarf funt,ut alter ad uoluptatCffl, alter ad uacuitatem doloris, confortium honeftatis adiun* gerent,quôd fine ea non poflît efle beata uita.Zenon Stoicus, folum £lt;fummû bonuirt quod honeftum eft: Ariftoteles autem æ Theophraftus amp;nbsp;cæteri Peripaterici,in uirtiP-te quidem,hoc eft, in honeftate uitam beatam eftè, fed compleri eius beatitudinê etiam corporis uoluptatibus atq^ extcrm's bonis aiferuenmt.Scriptura awtê diuina uitam bca^ tant in

tathincögnitione pofuit diui'ni'tatfs,amp;:frudubonæ ôperariônrs.Dcmqiumufcfi afler- _ tiohïs Euangelicum fuppetit teftimoniu.Nam Qc dé fciêtia ita dicit dominus lefus: Hçé todtt, 17. eft autcm uita æterna,ut cognofcant te folum uerum deum,2C quem mififti lefum Chri^ Mdfffc, i 9» ftum.Et de opehbus itafefpodit : Omnis qui teliquerit domum,uel fratreSjaut forores, autpatrem,autmatrem,autuxorem, autfiliOSjaut agros propter nomen mcum , centU' plumaccipiet,ô6uitam çternâpofsidébit.Sédnê æftirneturhoçrecenseiïejÔÇprius tra-dlarum à Philofophis,quàm in Euangelio jprædicatum : anteriores Euangelio Philofo-phijideft AriftotcleSjScThcophraîlus uel Zenôhatcp Hieronymus;iedpofterioreS prôphetis,accipiâtjquialongeantequamPhilofojShorumnohienaudiretùr,perpsfan- ~ dli Dauid utrûq; aperte uidcatur expreiïiim. Scriptum eft enim ; Beatus homo quem tu Pp/. 93*. erudieris domine, amp;nbsp;de lege tua docueris cum. Habemus ÔÔ alibi : Beatus uit qui timet Pp/« i dominuin,inmädatis eius cupietnimis.Docuimus de cognitiohe, cuius præmium çter nitatis fruótum elfte commemorauiqadijcicns Propheta, quæ fint in domo huius timen tis dominum,uel eruditi in lege,amp; cupicntis in mandatis diuinis ; Gloriæ,inquit,amp; diui tiacindomó eius,óóiuftitiaeius manet in fteculum fteculi.Deoperibusquotjineodem pfalmo fubiunxit,üitæ æternæ fiippetere præmium uirO iufto.Deniqp aitîBeatus uir qui miferetur commodat, difpohet ftermones fuos iniudicio, quia in feculum non com-mouebiturJn memoria æterna erit iuftus. Et infra: Difperfit, dédit pauperibus, iuftitià dus manet in æternum.Habet ergo uitam æternam fides, qùiafundamentû eft bonutn. HabentSCbonalacfta, quiauiriuftus SCdicftis SCrebusprobatur.NamôôfiexercitafuS fit in fermonibus,5lt; defidiofus iri opéribus, prudentiam fuam faófis repellit : amp;nbsp;grauius eft fcire quidfacias,nec fecifle quodfatiendum cognoueris.Contra quocp ftrenuum eft-fteinopcribusjaffetftuinfidumjitaeftacfiuitiofo fundamentopulchraculminumuelis eleuare fitftigia:quod quo plus ftruxeris plus corruit : quia fine ititinïmêto fidei böna o-pera non polftunt manere.Infida ftatio in portu nauem perlorat,et arenofum ftolum cito cedit, néepoteft impofitægdificationisluftinereonera.Ibiergoplenitudopremij,ubi uirtutum perfecftio,5lt;r quædam in faeftis atq? didis çqualitas eft fobrietatis.

Omniaphilolbphorumapudnosargumentauanefcere,quiautinfolare- 1 rum fcientia,aut uoluptate, aut commoditate corporis externa beatitudU nem conftituére. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. 11 r

T quoniam ftolarerum feientia exploftacft, uel quafi inanis fecundum philo E nbsp;nbsp;nbsp;ftophiæ dilputationes fuperfluas, uel quafi ftcmiperfcôa ftententia:confidere

mus quant enodem de eo diuina fteriptura abfbluatftententiam, de quô tam multiplices SC implicatas att]? côfulas uidemus elle quæftiones philofophiç.Nihil enim bonum fcriptùra nifi quod honeftum aflerit, uirtutemtç in omni rcrum ftatu beatam iu dicat,quæ net}! aùgeatur bonis corporis,uel externis, neq^ minuatur aducrfis:nihiltÿ be àtum,nifi quod à peccato alienum fît,plcnum innocentiæ,plenum gratiæ dei.Scn'ptum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

eft enim:ßeatus uir qui non abij t in confilio impiorum,amp; in uia pcccatorum non ftetit, Pp/. r. . QC in cathedra peftilentiæ non ftedit,fted in lege domini fuit uoluntas eius. Et alibi:Beati Pfal, 11 S» fmmaculati in uia, qui ambulant in lege domini. Innocentia igitur SC feientia beatum fat tiunt.Bonæ quotç operationismercedem eflebeatitudincm uitæ æternae, iupebns ad-uertimus.R-eftat igitur,utfprcto patrocinio uoluptatis,aut doloris metu (quorum alte-rum quafi infraeftum 06 molliculum, altcrum qualî euiratum Ô6 infirmum dcfpuitur ) in ï'pfis doloribus uitam beatam éminere demonftrcm. Quodfacile doceri poteft,ciimle-gerimus:Beatieftis,cùm uobismaledicentÔ6perftequcntur,ô6dicentomnemalum ad- Maith. uerfiim uos,mcntientes,propter iuftitiam.Gaudetc 56 exultate,quoniam merces ucftra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

éopiofa eftin cœlo.Sic enim perftecuti ftint 56 prophetas ante uos.Et alibi: (^i uult ue- Matth, i nirepoftme,abncgetfemetipfum,66 tollat crucemluam,S6fequaturme.

Beatitudiricm doloribus Ô6 necefiîtatibus adquiri:Exemplade pàtribus. Cap. 111 f St ergo bcatitudo Ö6 in doloribus, quos plena iuauitatis uirtuscomprimit E S6coercet:iplafibidomefticisopibusabundans,ueladconlcientiamuelad gratiam.Netjénimparumbeatus Moyfes, cùmÆgyptiorumuallatuspo- Extx/.i^. pulis,56mari claufus,per flutftus fibi 56 populo patrum, pedeftrê uiam pijs meritis inuc Heb, 11. • nilftet.Quando autemfortior,quàmtürtcerat, cùm extremis circumuentuspericulisi ;....... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non

N«w. I g, non dcfperabat falutcm, fed cxfgebat triumphum î* Quid Aaron,quando febeatiorcitf credidit, quàm tune quando médius ftetit inter uiuos ac mortuos ÔC obieiflu fui {iacuit Dante, 14. mortem,ne ad uiuorû trâfiret agmina,à cadaueribus mortuorûf Quid de pucro Danicx le loquar,qui tam iàpiês erat,ut inter leones fame exaiperatos,nunabeftialis iæuitiæ fot midine frangeretunita alienus à metu ut poflet epulari,nec uereretur ne ad paftû exem-plo iuiferasprouocaretÆft ergo ô(findolôreuirtus,qugfîbibonçiuauitatemexhibeat confcientig:Ô£^ ideo indicio eftjquod no minuat dolor uirtutis uoluptate.Sicut ergo nul nbsp;nbsp;»

lauirtuti deceiïio beatitudinis per dolorê, ita etiam nulla accelïîo per uoluptatem cor^ nbsp;nbsp;»

Philip.}. poris,autcommodorumgratia,Dequibuspulchre'Âpoftolusait:QuæmihiIucrafue^ '' runt,hæc duxi propter Chriftum detrimenta efle.Et addidit: Propter quem omm'a duxf fleh. 11* damna,amp; æftimo utftercora, ut Chriftum lucrifaciam. Denicp Moyies damnum ftium credidit thefauros elle Ægyptiorum,âë opprobrium dominicecrucis pretulitmcctunc dines cum abundaret pecunia,nec poftea pauper cum egeret ahmêto: nifi forte tuncali cuiminusbeatusuideturfuiffe,cumindeferto quotidianaalimonia fibiamp;populoftio deforet.Sed quodftimmi boni acbeatitudinis nemo negare audeat, manna ei, hoc eft,

Bxod I s, panis angelorumim'ftrabatur e' ccelo, carnes quoep quotidiana pluuia totius plebis epU j.Rfg. 17. lis redundabant.Heliæ quoep fantfto panis ad uitftu deerat,fi qugreretunfed non uideba tur deefte, quia non quærebatur.Itaqj diurno coruorum obfequio mane panis, caro ad ueiperam deferebatur.Nunquid ideo minus beatus,quia pauper eratfibif'Minime.Imd eo magis beatus,quia deo diues. Ains enim quàm fibi diuitê elle præftat, ut ifte erat,qui temporefamis cibum à uidua petel3at,largiturus eiuthydria farinæpertrienniumôi fexmenles non deficeret,amp; per quotidianos ulus olei uas uiduæinopilufficeret aciuP Mdtth. 17. niftraret.Merito ibi uoleljat Petrus elle, ubi iftos uidebat. Merito in monte cum ChrP z.Coritt. 8. fto in'gloriaapparuerunt,quia ÓCipfe pauper fadlus eft, cdm diues elïet.Nullû ergo ad' miniculumpræftantdiuitiæ aduitambeatam. QuodeuidenterdominusinEuangelio luc,6. demonftrauitdicens:Beatipauperes,quoniamueftrum eft regnum dei.Beatiqui nunC eluriuntamp;fitiuntiuftitiam, quiaipfi faturabuntur.Beati qui nunefletis quiaridebitis. Itaq? paupertatemjfamemjdoloremjquæpuranturmala, nonfolùm impedimento non cfle aduitam beatam,fed etiam adiumento,euidentilïime pronunciatum eft.

Quac putantur bona,plerumq? impedimento elle ad beatam QC acternam uitam:amp; quæ mala,materias quafdam elïe uirtutum 8C æternarum beatitudinum. Cap. V Ed Sc ilia quç uidentur bona,diuitias,latietatem,lætitiam expertem doloris, S detrimento elle ad frueftum beatitudinis, dominico declaratumiudicioh-'

■LUC,6, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quetjCÜm dicitur: Væuobis diuitibus, qui habetis confolationem ueftram«

Væ uobis qui faturad eftis,quia efurietis.Etillis qui rident, quia lugebunt.Sic ergo non folum adminiculo nonfunt aduitambeatam, corporis aut externa bona, fed etiam df j.Rfg-21* Ipendio funtlnde enimbeatus Nabuthe,etiam cüm lapidareturà diuite,quiapauperct infirmus aduerfus opesregias folo erat affeeftu ÔC religione diues, ut pecunia regali non commutaret paternac uineæ hæreditatem:eoqî perfelt;ftus,quia languine proprio defen-* deret iura maiorum luorum : Inde quoep mifer Achab,etiä ftio iudicio, quia pauperem necari fecerat,ut eius poftidcret uineam.Certum eft, folum amp;nbsp;fummum bonum efleiift tutcm,eamq! abundare folam ad uitæ frudû beatæ, nec externis aut corporis bonis, fe^ uirtute folauitam præftari beatam,per quam uita çterna acquiri tin. Vita enim beafafril eftus præfcntium,uita autem æterna Ipes futurorum eft. Sunt tarnen qui in hoc corporc tam infirmo,tam fragilfimpolTibilem uitam beatam putant, in quo necefle eft angi,lt;l^ ' Iere,dcplorare,ægrefcere : quafi uero ego in corporis exultatione dicam uitam beatafli confiftcre,SC non in altitudine làpientiæ,fuauitate conlciêtiæ, uirtutis ftiblimitate.Non enim in paftionc efle,fed uidorem elle paflionis beatum eftmec frangi temporalis mO' tu dolorisjinetuentem accidere hæc quæ grauia ad uim doloris feruntur,cæcitatem, cxi Gene.zj, hum,famem3ftuprumfiliæ,amilTîonemliberorum.QiiisncgetbeatumIfaac,quinoniii Gene,}i, debat in fenecftutc,6Cbeatitudines luis beneditftionibus conferebatf An non beatusla^ cob,qui profugus patria domo, mcrcenarius pallor exilium luftinuit, filiæ pudicidain

CfMf.j4‘ ingemuit elîè temeratam,famemq; pertulitt'Non ergo beatfquorûfide deus accipittc' ftimonium,cum dicitur: Deus Abraham,deus Ifaac,deus lacob,^ Mifera eftferuitus,ft“ non

O-r r I C I OR Y M LIBER IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57

nonmifcvlofephjmô pianébeatus,cùm dominæ libidines in feniitute pofitus coerce- Goj.j 9 ret.Qiiid dé fancflo Dauïdlocjuar qui trium filiorum déplorauit obitum:amp; qüôdbis du riuSjinceftumfiliæThamarC^omodo nonbeatus j de cuius fucceffiohebéatitudinis author exortus eft,qui plurimos fecitbeàtos Bead enim qui non uiderunt QC credide- jom. 20 runt.Fuerunt èC ipfi in fenfu infirmitatis,fed conualuerunt de infirmitate fortes»Quid la Beb. 11 boriofius autem îancHo lob^uel in domus incendiOjuel filiorum decem interitu momê- ® tario.uel doloribus corporisfNunquid minus beatus,qüàm fi iUa non pertuliiret,in qui bus ma gis probatus eftcEfto tarnen filifFe in illis aÜquid âcerbitatis : quem uirtus animi non abfcondit doloremfNecß enim profundummare negauerim, quia uadofa funt lit-toramecç cœlum lucidum, quiainterdum obtexitùrnubibus: necp tenam fœcundam, 3uiaaliquibuslocisieiunaglareaeft;autlætàsfêgetes,quiaintermixtam folcnt habere erilemauenam.SimiliterputabeatÄ meficm confcientiæ interpellarialiquoacerbo dolore.Non'netotiusmanipulisuitaîbeataèjfiquidforteacciditaduerfîatcç amaritudi-nisjtanquam fieri lis auena abfconditUr,aut tanquam lolij amaritudo frumenti fuauita-te obduciturt’Sed iam ad propofita pergamus.

Deutili,nonquæftuofoillo,fediuilo Schoneilo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.v t

S nbsp;nbsp;nbsp;corum,à quo officia d.ucerentur,fecundo loco quid utile. Et quemadmodû

in primo diximus, quia inter honeftum amp;nbsp;décorum eft quædam diftinlt;flio, quæmagisintelligi quàm explicari poffîufic SxL cum utile traeftamus, confidcrandûui-detur quid urilius.Vtilitatém autem non pecuniartjlucriæftimationefubducimus, fed acquifitionepietatiSjficutApoftolus ait:Pictas autem ad omnia utilis eft, promiffione 4 Habens uitæ præfentis futuræ.Itaq? in Scripturis diuinis,fi diligenter quæramusjfa^pe inucrtimusquodhoneftûeft,utileuocari.Omniamihilicent,fcdnonomniautiliaiunt. i.Cor.^ Supra de Uitijs loquebatur.Hoc ergo diciuLicet pcccarc,fed nô decet.In poteftate funt peccata,fed non ftint honefta.Luxuriari promptum eft,fed non iuftum. Non enim deo efca,feduentri colligitunErgo quia quod utile,id ctiam iuftumuuftum cft,ut feruiamus Chrifto,qui nos redemit.Ideo iufti qui pro cius nominemorti le obtulcrunt : iniufti qui declinauerunt,dequibusdicitur:Quæutilitasinfanguinemeo,dumdefcendoincorru pp.29 ptioncmfld eft,quis iuftitiæmeæ profedlusfVnde £lt; illi:Alligemus iuftum, quiainuti Sapten. 2 liseftnobis,ideft,infuftus,quinosarguit,cortdcmnat,conipit.Licethoc polfitetiâad auaritiam hominum impiorum deriuari,qux perfidiæ uicina eft, Sicut in luda prodiro-telegimus,quiàuaritiæftudioèCpecuniæcupiditate,laqueumproditionisincurrit.Dc hac 1 gitur traclâdum eft utilitatc,quæ fit plena honeftatis, ficut i pfis uerbis d efiniuit A-poftolus dicens:Hoc autem ad utilitatenl üéftrarn dico, no ut laqueum inrjciam uobis, ixorin.y fed ad id quod honeftû eft.Liquet igitut quod honeftum eft, utile amp;nbsp;iuftû efle ; quod utile,honeftum amp;nbsp;iuftum:Ô^ quodiuftum,utile Ö^honeftum.N^ enim mihi admerca tores,lucri cupidine auaros,fed adfiliûs fermO eft,Slt; fermo de ofncrjs,quæ uobis (quos elegi inminifterium domini)inculcare geftio at($ infundcre,ut ca quæ mentibus ac mo ribus ueftris ufu atqiinftitutione irtolita atc^ impreflafunt,fermonc ac difeiplina aperiS turJtac^ deutilitate dicfturus,utaTilloüerficulo prophetico'.Declina cormeum intefti- nbsp;nbsp;nbsp;113

monia tua,amp;non in auaritiamme utilitatis fonus cxcitet pecuniæ cupiditatem. Denieç aliqui habenuDeclina cor meum in teftimonia tua,8é non adutilitatem: hoc eft, illam, quæftuum nundinas aucupantem utilitatem,illam ufu hominum ad pecuniæ ftudia in-flexam ac deriuatam.Vulgo enim hoc folum dicunt utile,quod quæftuofiim.Nos autc de eatratftamus utilitate, quæ damnis quæritur,ut Chriftum hier emur, cuius queftus eft pietas cum fufficientia,Magnus profedo quçftus,quo pietatem acquirimus,que apud i.Tim. 6 deum diues eft,no caducis facultatibus,fed müneribus æternis : in quibus non tentâtio lubrica,fed conftans amp;nbsp;perpétua fit gratia.Eft ergo utilitas,alia corporalis, alia pietatis, ficut diuifitApoftolus.Corporalis enim exércitatio ad modicum inquit utilis eft pic- , tas autem ad omniautilis eft. Quid autem tam honeftû,quàm integritasf Qiiid tam de-corû,quàmimmaculatûferuarecorpus,ÔCinuiolatûatcj incontaminatum pudorcme' Quidetiâ ta decorum,quàm utuiduauxor defunlt;fto côiugi fidêfcruetc' Quid etiâhoc Mtilius,quo regnû cœlefte acquirit t*Sût enim qui fe caftrauerût propterregnû cœlorû, Mrftt,

Ambr.to.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d Vüli-

Vtfl itatem præcipiie fidc ac dileélione QC æqui’tatc meUcdam : Exempïa de nbsp;nbsp;,

Dauid Moyfe,qui idcirco maxime diligebantur à popuh’s, quia pro ipfis fefc obiecfîaicntpen'culis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.VH

St igiturnon folum familiare contubernium honeftatis SC-utilitatis, fed ea^ dem quoqi utilitas quæ honeftas. Ideo Só i'lle qui regnum ccclorum uolebat omnibus apen'rc,non quod fibi' utile quærcbatjcd quod omnibus.Vnde or

do quidam nobis amp;nbsp;gradus ficiendus eft, etiam ab his ulitatis ÔC comunibus ad ea quae flint præcellentia : ut ex pluribus utilitatis colligamus profeeftum .Ac primiim noucriquot; mus,nihil tarn utile,quam dtligimihil tarn inutile, quam non aman. Nam odio liaberi, cxuiale acnimis capitale arbitror. Itaq; id agamUs, ut omni fcdulitate commendemus cxiftimationem opinioncmep noftram,ac primiim placiditate mentis Sgt;C animi benigni Tateinfluamus in afteclum hominum.Popularis enim 0^ grata eft omnibus bonitas, nP hilq: quod tarn f acil e il 1 abatur h urn an is fenfibus.Ea fi manfuctudine m orum ac facilita^ teanimi,moderationepræcepri,amp;affabilitatefermonis,ucrborumq5 honore, patienti quoej! fermonum nice, modeftiæq; adiuuctur ^atia, incredibile quantum procedit ad cumulum dilecnionis.Legimus enim non folum in priuatis, fed etiam in ipfis regibus, quantum facilitas blandp affabilitatis profucrit,autfuperbiauerborumq? obfuerit turn or,ut régna ipfalabefa(ftarct,0Lpoteftatcmlblucret.lam fiquis confilio, ulu,minifte-rio,officijs populärem comprehendatgratiam,aut fiquispericulum fuumpro uniucr-fa plebe offerar,non eft dubium quod tantum charitas à plebe in eum refundatur, ut po puJus falutcm eius gratiam fibi præferat.Quantas Moy fes à populo dei illatas abfor-bebat contumclias,amp; cum dominus ininfolentcs uindicarc uellct, fc tarnen pro populo offerebatfrequenter,utindignation!diuinepjcbcm ftibduceret.Qiiammitifermo-ne poft iniurias appellabat populum, folabatur in laboribus, delinibat oraculis, foue-

batopcribus,amp;^ cum deo conftanter loqucrctur,homincs tarnen humili ôt grata appel-ExoJ.34 lationeaffari folebat.Merito aeftimatus eftfuprahomines,utamp; uultui eius non poflent intendere,ôô fepulcuram eius non repertam crederenequiaficfibi totius plebis mentes dcuinxerat, utplus cum pro manftietudinediligcrcnt, quampro faCtis admirarentur. fantftus Dauid,ele(ftus ex omnibus ad plcbcm rcgendam,quam mi tis £gt;l blandus,humilis Ipiritu, fedulus corde, facilis affatu f Ante regnum ft pro omnibus offerchar,rex cum omnibus æquabat ftiam militiam,amp;partiebatur laborem : fords in pradio,manfuetus in impcrio,patiens in conuitio,ferre magis promptus quam refer-re iniurias. Id eo tarn charus erat omnibus, ut iuucnis ad regnum etiam inuitus peterc-tur,rcfiftens cogeretur,fenex ne prælio intcreftet à fuis rogarctur,quod mallent omnes pro ipfo periclitari,quam ilium pro omnibus.lta fibi gratis offices plebcm obligaucrat. Primiim,utin difeordijs populi exularc in Hebron mallet, quam in Hierufalcm regna-re.-Dcinde ut etiam in hoftc pofitam uirtutem diligeretiiuftitiam etiam his qui arma có tra ft tulcrant,æquc ac fuis præftandam putarer.Deniq? fortilïimum aduerfæ partis pro Abncr duccm,amp;infcrentcm pra-liamiratus cft, orâtem pacis gratiam, *' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non afpernatusjhonorauit conuiuiou'nteremptum infidijs doluit amp;l fleuitiproftquutus

exequias,honeftauit:mortcm ultus,confcicntiæ fi'dcm præftitit, quam filio interhære-ditaria iura trâfcripfi t:magis foil icitus,ne innocêtis mortem inultam rclinqueret,quâm quo ftiam mortem doleret.Non mediocre iftud,pra’fcrtim in rcgc,ficobirc humilitatis munia,ut communcm fe exhiberet etiam infimis : alicno periculo cibum non quærere, potum recufarcjpcccatum fatcrfftq; ipfum pro popul o offerte morti,ut infe diuina in' Rfe.24 ^ig^atio conuerterctur,cumfericnti angelo offerens fc dicerct: Eccefum ego quipcc-caufiSC ego paftor malum feci, ifte grex quid fecit C Fiat manus tuain me. Nam quid alia dicam, quod dolum meditantibus os ftrum non aperiebat, 6t tanquam nonaudiés, fifoi nullum ftrmonem referendum putabatr'Non rcfpondcbat conuitrjs : ciîm fibi deroga-’ retur,orabat:cùmmalcdiceretur,bcnedicebat. Ambulans infimplicitate, amp;:fupcrbo-rum fugitans arrogantiam, feeftator immaculatorum, qui cincrem miftebat alimentis fuis,cùm peccatapropria deploraret,amp;^potum fuum têperabatfletibus. Merito ficcx-petitus eft ab uniuerfo populo, utuenirent ad eum omnes tribus Iftael dicentes ; Ecce R?J- $ nos offa tua ÔC caro tuafumus;^heri QCnudiuftertius aim efièt Saul regnaret fuper nos,

nosîtu eras qùi pró ducebas SC înduccbasIfraeLEt dixit tibi dominus : Tu päfces popu-luirimeum.Etquidplura de eo dicam,d^ quo huiufmodi dci proceibt fentêtia,ut de eo dicereuInucnibauidferuummeumfecundumcormeumf’Qiiiseniminfancflitatecor dis amp;nbsp;iuftitia ficut ifte ambulauit, ut impleret uoluntatcm dei c' Propter quem amp;nbsp;dclin--quentibuspofteris eius ucnia data,amp; prærogatiuaeftreferuatahæredibus. Qiiis igitur non diligeret eum,quemuidebat ita charum amicis,ut quiaipfe fyncere amicos dilige^ batjæquè diligi fe à fuis amicis arbitrareturc'Deniqs parentes cum filijs fuis,filq præfere^ bant parentibus.VndegrauiterindignatusSaul,percuterelonathanfiliumfuum hafta i.Rfg.20 uoluit,quiaplurisapudeumualereDauidamicitiamiudicabat,quàmuelpietatcm ucl authoritatem paternam.Etenim ad incentiuum charitatis communis plurimum prob-citjfi quis uicê amantibus reddatmec minus redamare fe probet,quam ipfc amatur,idq? amicitiæ fidelis ]^atet exemplis.Qiiid enim tarn populäre,quam gratia c Quid tarn infi^ tum natura:,quam ut diligentem diligasfQuid tarn inolitum atq; impreffuni afFccbibus humanis,quàm ut cum amare inducas in animum,a quo te amari uelis c' Mcrito fapiens Eccf 9 dicinPerde pecuniam propterfratrem amicum.Et alibirÄmicum falutare non erube E“ • fcam,amp; à facie illius non mc abfcondam.Siquidcm uitæ ÔC immortalitatis medicament tum in amico eflc,Ecclcfiafticus fermo tcftatur.Et fummum in charitate præfidium nemo dubitauerit,cùm Apoftolus dicat:Omniafuffert, omnia credit, omniafperat, om- i.Corin.i j nia fuftincqcharitas nunquam cadikldeo Dauid non cccidit,quia charus fuit omnibus: Sc diligi à fubieóbs quam timeri maluit.Timor enim temporalis tutaminis fcruat excu-biasjnefcitdiuturnitatiscubodiam.ltacßubi timor decelTcriqaudacia obrepiuquoniâfï dem non timor cogit,fcd aftedfus exhibet,Prima ergo ad commendationem noftri eft charitas.Bonum eft ergo teftimonium habcrede plurimorumdilecftionc.Hincnafci-tur fides,ut committere fe tuo aftecftui nonucreantur etiam alient,quern pluribus charu aduerterint.Similitcr etiam per fidem ad charitatem peruenitur : ut qui uni aut duobus præftiterit fidenijtanquam influât in animos uniuerforum, ôc omnium acquirat gratia.

Confilia plurimorum ad conciliarioncmualere aliorum,quod claruit in Sa-lomone. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.viii

Vo igiturbæc ad commendationem noftriplurimum opcrantur,charitas D nbsp;nbsp;nbsp;Sc fidcs,Sc tertium boc,fi habeas quod in te admirationc dignum pleriq: cxi

ftiment,SCiure honorandum putcnt.Et quia confiliorum ufus maxime con cilianthomines,ideo prudentiaSC iuftitiain unoquoqî dcfiderantur,SC ea cxpcdtantur ipluribus:utinquo eafintillidefcratur fides, quo pollitutile confflium àcfîdcle dcfi--deranti dare.Qtiis enim ei fe committat,quern non putet {jlus fapcre, quàm ipic fapiat, qui qu£ritconfiliumf'Necefl'eeftigitur,utpræftantiorfit à quo côfilium pctitur, quam, illecft qui petit. Quid enim conlulas hominem, quem non arbitreris pofl'emcliusali-quid rep er ire, quàm ipfe intelligisfQiiôd fi eum inueneris qui uiuacitatc ingenij, mentis uigore atqs authoritate præfiet,6C accedat eo ut exêplo SC ufu paratior fit, præfentia foluatpericula,profpiciatfutura,denunciet imminentia, argumenta expediat,remcdiû ferat in tempore, paratus fit non foldm ad confulendum, fed etiam ad fubueniendum: huic ita fi des hab etur,ut dicat qui confilium pctiuEt fi mala mihi euenerint,p er ilium fu ftineo.Huiufmodi igitur uiro falutemnoftram SC exiftimationcm committimus,qui fit (utfupra diximus)iuftus ÔC prudcns.Facit enim niftitia,ut nullus fitfraudismetus: facit etiam prudentia,ut nulla fit erroris fufpicio.Promptius tarnen nos iufto uiro quàm pru-denticommittimus,utfecundumufumuulgiloquar.C3eterumfapientum definitionc, in quo unà uirtus eft,concurrunt cætcræ : nec poteft fine iuftitia effe prudentia. Qiiod etiâ in noftris inucnimus.Dicit enim Dauid:Iuftus autêmiferetur SC fœncrat.Qiiid fœ- Ppf 3 neretiuftus,alihi dicit : locundus uir qui miferetur SC fœnerat, difponet fermoncs fuos Pp*- * ' ‘ in iudicio.Ipfum illud nobile Salomonis indicium non'nc fapientiæ plenum ac iuftitiæ 3 eftcltaque fpeeftemus illudfiita elbDuæ,inquit,mulieres inconfpecftu régis Salomonis ft eter unt,SC dixit una ad eum:Audi medomine;Ego SC bæc mulier in uno habitantes cubiculo,ante diem tertium partu edito fingulos filiosfufcepimus,SCeramus unà, arbiter nullus domi,neculla aliafoemina nobifeum nifi nos folæ:6C mortuus eft filius e-jus hac no de,ut obdormiuit fuper eum:0C furrexit media nodle, SC accepit filium meu

Ambr.to.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d 2. de

'4« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D ÏVt AMBROSI!

de finu mco,amp;^ collocauit eum in finu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filium luum rtiortüurri pofiiit in finu ftiéö.

St Eïfrexi mane,ut ladbarem paruulunijSCmucni eum mortuum. Et confiderauiillS ïuculo,óó non erat Hlius meus.Et refpondit altera: Non, fed films meus eft hic qui uiuit, films autem tuus qui mortuus cft,Et hæc erat contentio,cum utraq? filium fibi uindica^ ret ftipcrftitem,dcfun(ftum autem luum negareuTuncrex iuffit afferri machçram,amp; in Emtem diuidfôdfingulas partes dari fingulis:dimidiam urti,amp; dimidiam alteri,Excla-mauitmulier quæuero erat affeeftu percira:Nequaquam domine infantem diuidas, de^ turpotiusilli amp;:uiuat,Sdironinterficias eum.Atrefponditaltera:Neq;meusneq; htP ius lit infans, diuidite eum.Et ftatuit rex dari infantem ei mulieri quæ dix erat : nolite in-terficere eum,fed date eum illi mulieri: quia mo ta funt,inquit,uifccra eius in filio luo. 1-taqj non immerito æftimatus eft intelledfus del in eo elle,in quo occulta funt del. Quid autem occultius,qudm internorum ulfcerum teftimonia,in quæ fapientis intelledfusuc lut quidam pietatis defccnditarbltcr,amp;uelut quandam genitalis altti uocem eruit, qua maternus patuit affe(ftus,qui elegerat filium ftium uel apud alienam uiuere, quam in co Ipedfumatrisnecan?Sapientiæigiturfuit,latentesdiftinguereconfeientias,ex occul-tis eruere ueritatem,5d uelut quadam machæra ita Ipiritus gladio penetrate, non fohim utcri,fcd etiam animæ ôdmentis uifceraJuftitiç quoq!,ut quâe fuum necauerat,alienum non tolleret,fed uera mater reciperet fuum.Deniq; etiam Icrip tura hoe pronnneiat. Au diuit inquit omnis Iftael hoe iudicmm,quod iudicauit rex:ód timuerunt à facieregis,eo quod intelletftus dei in eo eiret,ut faceret iuftitiam.Deniq? ód ipfe Salomon ita pop ofciC iapientiam,ut daretur fibi cor prudens audire ód iudicare eum iuftitia.

Virtutes omnes indmiduas,fed opinione uulgi elfe feiuncftas : nee tarnen a-pud iplum uulgus alteram fine altera comprobari,non folùm à philofophis, led plus etiam intimatur à noftris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. IX

Iquet igitur etiam fecundum fcripturam dtuinam quç antiquior eft, lapicn-DfWj.ij t. tiamfineiuftitiaeirenonpoire:quiaubiunaearum uirtutû,ibiutraq! eft.Da niel quoeç quam lapienter alta interrogatione fraudulentæ accufationis de-prehendit mendacmm,ut calumniatorum fibi refponfio non conueniretfPrudentig igi tur fuit uocisluæteftimonioreosprodere,mftitiæquoqî,nocentesfiipplicio dare,inno centem lubducere.Eft ergo indiuiduum fapicntiæ atq? iuftitiæ contubernium : fed uulgi ulti diuiditur una qugdam forma uirtutum,ut temperantia fit in delpiciendis uolupta tibus:fortitudofpe(fteturinlaboribus0Cpericulis,prudentiaindele(ftubonorum,fcics commoda aduerfa diftinguere:iuftitia quæ fit bona cuftos iuris alieni, amp;nbsp;uindex pro prietatis,luum cuicç cóferuans.Sit igitur nobis communis opinionis gratia, quadn'pai'-tita hæc fafta diuifio,ut ab ilia lubtili dilputatione philofophicæ fapicntiæ, quæ eliman dgueritatis caufla quafi ex adyto quodam eruirur, rctrahentes pedem, forenfem ulùm àc populärem fenfum fequamur.Hac igitur diuifione feruata, reuertamur ad propofi-tum.Prudentilfimo cuiq^ caufamnoftram committimus,amp;ab eo confilium promptius qudm à cæteris pofcimus.Præftat tarnen fidele iufti confilium uiri, amp;nbsp;fapientiftimi inge Pro«.î7 niofrequenterpræponderat.Vtilioraenim uulnera amici,quam alienorum ofcula.

Myftica interpretatio fuper Salomonc regina Saba. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X

Eniqi quia iufti iudicium eft,lapienris autem argumentum:iniUo cenlura di D fceptationis,inhoc calliditas inuentionis, Quöd fi utruncß connetftas, erit magna confiliorum falubritas,quæ ab uniuerfis fpeeftatur admiratione fapic tiæ 6^ amore iuftitiæ,ut omnes qugrant audire lapientiam cius uiri,in quo utriulqs uirtu i.Rfg’® nbsp;nbsp;copulafit:ficut quærebant omnesreges terræ uidcrcfaciem Salomonis,Só audire fa-

pientiam eius,itaut SCSabareginaueniret ad cum,amp;tentarct cum in quæftionibus. Et uenit,inquit,ö^ omnialocuta eft quæ habebat in corde ftio,ô^ audiuit omnem làpicntia Salomonis,necullumuerbum præteriuiteam.Quæ fitifta,quam nihil prætereat,necfit aliquid quod ei non annunciauerit uerus Salomon,cognofee ô homo ex his quæ audis ioquentem.Vcrus eft inquit fermo quem audiui in terra mca de fermonibus tuis, SC de prudentia tua,amp;non credidi his qui dicebant mihi, donee ueni, SC uiderunt oculi mei, Ä nunenon eft needimidia quidem pars fecundum ea qug annunciabâtur mihi.Appo fwiftibona fuper orania qug audlun'n terramea. Beat»mulieres twæ, SC beat!pueri tut qui

qui sjnfhmt titi, qui audiunt omnem prudehtiam tuamJntclligc conuiuium ucri Salo monistSi quac apponuntur in eo conuiuio,intellige iapienter,8lt; confiderain qua terra congregatio nationum audierit famam fapientiæ ueræ attf iuftitiæ,ô^ quibus eum uide ritoculis,contemplantibusuti(^ quænonuidentur.Quoniam quæuidentur,tempora^ z.Cor,^ lia iunf.quae autem nonuidentur, actema. Quæiuntbeatçmulieres, nifi illae de quibus dicitur:(^iatnultæ uerbum dei audiunt óó pariuntÆt alibiiQuicunque enim uerbum AÄ. x s dei feceritjipfe meus frater amp;nbsp;foror ÔC mater eft. Qui etiam pueri tuibeati qui afliftunt, Lwc. i nifi Paulus qui dicebat’.Vfcß in hune diê fto conteftans minori ac maiori: 3d Simeon qui expctfrabat in templo utuideret confolationemifrael i' Quomodo ergo dimitti pofce^ ret,nifi quia afliftens domino, difcedendi hab ere facultatem non poter at:nifi uolunta-tem domini adeptus effet f Exempli cauià propofitus eft nobis Salomon, à quo certa-tim ut audir etur eius iapientia p oftulabatur.

Quôdd probis uiris confilium fitrequirendumzExemplum de patribus. Cap.X I Ofephquoc^necincarcereferiatuserat, quo minus de rel^us incertis con-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuleretur.Cuius confilium Aegypto uniuerfæ profuit, ut nô fentiret feptem ft 4 ‘

annorumfterilitatem,alioscç populos miferac famis leuaret ieiunio. Daniel ex captiuis regalium confultorum arbiter facftus,confilijs fuis emendauitpræfenti^an-nunciauitfutura.Exhisenimquæ frequenter interpretatus oftenderat uerife eflean-nuncium,fideseiinomnibusdeferebatur.Sedetiamtertiuslocusdehisqui admiratio-ne digni çftimarentur,Iofeph,SaîomonisÔdDanielisexemple decurfus uidetur.Nam quid de Moyfe loquar,cuius omnisifrael quotidie confilia præftolabatur,quorumuita lidemfaciebat prudentiæ,admirationcmc^ eius augebatc'Quis fc non committerct con filio Moyfi,cui feniores fi quaftipraluum intellelt;ftum ôd uirtutetn effe arbitrarentur, di iudicandaferuabantc’QuisDanielisconfiliumrefugeret, de quo ipfe deus dixit: Quis Eçfcb.a» Daniele lapicntiorr’Aut quomodo dubitare homines de eorum mentibus poffènt, qui bus deus tantam conferebat gratiamç’Moy fi confiliobella conficiebantur, Moyfi me-titis de cœlo a{ïluebatalimonia,pocusè petra.Quàm purus Danielis animus,utmulce^ retBarbarosmores,mitigaretleonesCQuæ in illotemperantiafquanta animi Sd corpo ris GOntinentia •/ Nec immerito mirabilis faeftus omnibus, quando ( quod uehementer admirantur homines,)regalibus fultus amicitqs,aurum non quærcbat, nec delatum fi-bi honorem pluris faciebat quam fidem-Quinetiam periclitari malebat pro lege domi- Hft. 11 ni,quàm pro gratia hominis inflelt;fti.Nam de fanefti Ioleph,(quempene præterieram) caftimonia ôd iuftitia quid dicamc’quarum altera illecebras heriles r e{puit,refutauit præ mia:alteramortem contempfit,metum repulit,carcerem prçoptauif.Quis hunepriua-tæcauffæadconfulendumidoneumnoniudicaret, cuius feraxanimus ôd mens fertilise temporis fterilitatem quodam confiliorum ôd cordis uberc fœcundauitç' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G«i.41

Improbos homines licet prudentes uideantur,fugiendos^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.x 11

Duertimus igitur,quod in acquirendis conulqs plurimum adiûgat uite pro A bitasjuirtutumprgrogatiua,beneuolentiæulusgt;frugalitatisgratia.Quis e-nim in cœno fontemrequiratr'Quis é turbida aqua potum petatc’Itaque ubi luxuria eft,ubi intemperantia,ubi uitiorum confufio, quis inde fibi aliquid hauriêdum cxiftimetç'Quis non defpiciatmorum colluuionemCQuisutilem cauffæaliençiudicet, quemuidetinutilem uitglugfQuis iterum improbum,maleuolum,contumeliofum no fugiat,Ôd adnocendumparatumc’Quis non eum omniftudio declinetc’Quis uerOjquâ-uis inftrudhxm ad confilij opem, diffîcilem tarnen acceffu, ambiat, in quo fit ilTud, tan-quam fiquis aquæ fontem præcludatc'Quid enim prodeft habere fapientiam, fi confilium ncgesfSi confulendi intercludas copiam,claufifti fontem,ut nec alijs influât, nec ti bi profft-Pulchre autem ôd de illo conuenit,quihabens prudentiam, commaculat earn uitiorumfordibus,eo quodaquæ exitumcontaminer,Dégénérés animosuita arguit. Quomodo enim eumpotesiudicare confiliofupcriorem,quemuideas inferiorem mo ribusfSuprame debet effe,cui me committere paro ♦ An uero idoneû eum putabo, qui mihi det confilium,quod non dat fibi c* ôd mihi eum uacare eredam, qui fibi non uacet: cuius animumuoluptatesoccupent,libido deuinciat,auaritiaiubiuget, cupiditas per-turbet,quatiatmetusf Quomodo hic conClij locus,ubi nullus quietif Admirâdus mihi

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambr.to.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d 3 ôd

42. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIV I AMBROS II

Sl fulpicicndus coftfili'an'us,quern propitius dominus patfibus dedir, o(fenrasa.h{hjlitgt; Hui us imitator debet eflG,qui poteft confilium darCjæ alienam à uitijs cuftodire prude Apoc, z I tiani,quia nihil inquinatum in illam incurrit.

Sapientiam ui tiofos homines fibi uendicare non debere, quip pc qup nullum confortium cum uitqs poteft habere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X 111

V is igitur tantam uultu fpccicm prseferat pulchritudinis, amp;nbsp;bcluinis poftc' Q_ nbsp;nbsp;rioribus acferinis unguibus formg fuperiotis dehoneftetgratiamicum tarn

S^p-7 tiæjficutferiesfcripturæindicatÆftenimhæcipeciofioriole, Sefuper omnemftellariJ diipofitionem luci comparata inuenitur prior.Lucem etenim hanc ftifcipit nox, fapien tiam autem non uincitmalitia.Diximus de eius pulchritudine, SCicripturæ teftimonio comprobauimusiftipereftut doceamus ftripturæ authoritate nullum ei contubernium cum uitijs cflc/edindiuiduam cum cæteris uirtutibus co niuntftionem, cuius fpiritus eft difcrtusjfincinquinamentojcertus,fan(ftus amansbonum,acutus,qui nihil uetetbene^ faccre,benignus,ftabilisjfecurus,omnem habens uirtutem,omnia profpidens.

Quod prudentia omnibus uirtutibus fit aflbeia, maxime, in cupiditate cal-canda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.xiiii

Mntaigitur operatur prudentia,cum omnibus bo'nis habet confortium, Nä O quomodo poteft utile confilium dare,nifi habe?.it iuftitiam,induat conftan.' tiam,mortem non formidct,nullo terrore,nuVlo reuocetur metu, nulla adu.-latione à ucro defledendum putet:exilium non refirgiat, quæ noucrit fapienti patriatn Pro«. 17 mundum eftc:egeftatemnon timear,qug nihil deeffc lapienti fciat,cui totus mundus di uitiarum efte'Quidenimprçcelfiusillo uiro,quiauromouerinefeiat, contemptum ha^ beat pecuniarum,SCuelut ex arce quadam defpiciat hominum cupiditates f Quod qui

I fccerit,hunchominesfuprahominem eifearbitrant.Quis eftj'nquitjhicSClaudabimus eumf Fecit enim mirabilia in uita fua.Quomodo enim non admiradus,qui diuitias iper nit,quas plerii^ faluti propriæ prçtuleruntç'fjecet igitur omnes cenfoia ftugalitatis, cd tinentie authoritas,SC maxime eum qui honore prüftet,ne prominentem uirum thefou.* ri polfideant {ui,amp; pecunijs feiuiat,qui prçeft liberis.Illud magis decet,ut fupra thefau.-rum fit animo,Ô6 infra amicum obfequio.Humilitas enim gratiam auget.Hpc plenalau dis Si digna primario uiro,non communem cum Tyrtjs ncgociatoribus Si Galatis mer catoribushabere turpislucri cupidinê, nee omnebonum locare in pecunia, ói tanqua quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mecennario munere quotidianos numerate qu^ftus calculari compendio.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Delibcralitate,quononfolumfacultatumdi{pcrfionc,fcd amp;beneuolentia

conftatamp;rconfilio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.xV

Vod 11 ab his fobrium gerer.c animum,laudabile eft: quanto illud prçftâtius ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0, fidileclionem multitudinisliberalitateacquiras,neq;fuperfluacircaimpor

tunos,neq!reftri(ftacircaindigentesc'Plurimaautêgeneraliberalitatis funt, nonfolum quotidiano fomptu cgentibus,quo uitam fuam fuftinerc pofïïnt, difponere ac difpenfare alimoniam:uerumctiam his qui publice egere uerecundantur, conftilere acfubuenire,quatenus communis cgenorumalimonianonexhauriatur.Deeoenim loquor qui prçeft alicui muneri,ut fi officium lacerdotis gerat, aut diipenfatoris, ut de his ftiggerat Epifcopo,necrcprimat fi quem pofitum in neceffitate aliqua cognouerit, aut deiceftum opibus ad inopiæ neceffitatem redaeftum,maxime fi non effufione adolc fcentiæ,fed direptione alicuius Si amiffione patrimonij in earn recidcrit iniuria,ut funt' ptum exerccre diurnum non queat.Summa etiam liberalitaSjCaptiuos redimere, eripe^ re exhoftium manibus,lubtrahcre neci homines,ói^ maximefoeminas turpitudini, red^ dere parentfous libcros,parentes libcris,ciues patriç reftituerc.Nota ftint hæc nimis IF lyriciUaftitate SdThracie,quanti ubiq; uçnales étant toto captiui orbe:quos fireuoces, uniusprouinciænumcrum cxplerenonpoffintFuerunttarnen quietiam quos Eccle^ fie rcdemerût,in fcruitutêreùocare uellêt,ipfa grauiores captiuitate, qui inuiderêt ali)s alienam mifericordiàm.Ipiî in captiuitatem ueniftent,feruirent liberi : fi uêditi fuiftent, feruitutis minifterium non rccufarentiÔ!^ uolunt alienam libertatem refeindere, qui fuâ feruitutem non poflent refeindere,nifi forte precium reeipere emptori placeret: in quo tarnen

OFFICIORVM liber II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;43

t'amennontefcindiàtr fer ultus, fed redîmitur. Præcîpua eft igitur liberalîtas rcdimere captiuoSjôf maxime ab hofte BarbarOjqui nihil déférai humanitatis ad mifericordiam, nifi quod auaritiareferuauerit adredemptionem : æs alienüm iubire fi debitorfoluen-do nô lit,at(^ arôfetur ad folutionê,quæ fit iure débita, 6c inopia deftituta : enutriré par^ uulos pupilles tucri.Sunt etiam qui uirgines orbatas parentibus tuendæ pudicitia^ tia connubio locent,nec folum ftudio fed etiam lumptu adiuuent.Eft etiam genus il lu d i.Tim. 5’ iiberalitatis quod Apoftolus docet,fi quis fidelis habet uiduas,fubminiftret illis,ut eàrû alimontjs Ecclefia non grauetur,ut his quæ ueré uiduç funt fuffîciat. V tilts igitur huiuf-modiliberalitaSjfednon communis omnibus^Sunt enim pleriq? etiam uiri boni, qui te^ nues funt cenfu, contend quidem exiguo ad fui ufum,fed non idonei ad fubfidium leuâ dæpaupertatis alienæ.Tameniuppctit aliud beneficentiæ genus,quo iuuare poffînt in feriorem.Eft enim duplex liberalitas,una quæ fubfidio rei adiuuat, id eft; ufu pecuniae: altera quæ operarum collationeimpenditur,multo frequenter fplendidior,multóqï da fior.Quantoilluftrius Abraam captum armis uidricibus rccepitnepotem, quatnfire- Gew.i4 demilfete’Quantoutiliusregem,Pharaonemfanôusiofephconfilio prduidêtiæ iuuit, quàm fi contuliflet pecuniamfPecunia enim unius ciuitatis no redimit ubcrtatem,pro-Ipicientia totius Aegyptiper feptennium famemrepulit. Facile auteni pecunia coniu-mitur,confiliaexhauririnefciunt.Hæc ufu augentur,pecunia minuitur, 0^cito deficit,atqueipfamdeftituit benignitatem:utquo pluribuslargiri uolueris, eo pauciores adiuues,ôôfæpetibidefit quodahjs conferendumputaucris.Confilij autemoperist^ collatio,quoinplures diffunditur,eoredundantior manet,00in fuumfontem recur-rit.lnfc enim refluitubertas prudentiæ: ÔÔ quo pluribusfluxerit, eo excrcitiifsfit óm-' ne quodremancL

De fobrietate,quae tempéraritia,in ïibéralitate féruanda:Exém'pïum de ïo-feph,amp; eius prudentiflfimo per interpretationem fomnij cdnfilio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X VI

Iquet igitur debere eflfe Iiberalitatis modum,ne fiat inutilis largitas: cuius fo

L nbsp;nbsp;nbsp;brictas tenenda eft,maxime facerdôtibüs,ut non pró iacftantia,fed pro iufti-

tia difp enfentNufquam enirh maidr auiditas petiti ont s,V cniurit ualidi,ue-niunt nullam caufam nifi uagandi habentes,2C uolunf fubfidiauacuare pauperum, exigt; nanirefumptummec exiguo corttenti,maioraquærunt,ambitUücftium captantes peti tionis lùffragiûjSC natalium fimulatione licitantes incrementa quæfiuum, His fi quis fa cilèdeferatfidem,citocxinanitpaupcrû alimontjs profuturacôpendia. Modus aflitlar giendi,ut nec illi inanes recedant,neq; tranferibatur uita pauperum in fpolia fraudulcn torum.Eaergo menfurafit,utnelt;ç humanitas deferatur,nec deftituatur nccelfitas.Ple-■ ri(Ç fimulant debitaTit ueri examen .Exutos fe per latrocinia dcplorantiaut iniuriafidë faciat,aut cognitio perfonæ, quo propenfius iuuentur. Ab ecclefia relegatis iumptus impartiendus,fi défit eis alendi copialtaq? qui modumferuat,auarus nulli,fedlargus o-mnibus eft.Non enim folas aures præbere debemus audiendis precâtium uocibus, fed etiam oculosconfiderandisnecelfitatibus.Plusclamatoperatoribono débilitas,quant uox pauperi.NefÇ uerô fieri poteft,ut non extorqueat ampîiusimpôrtunitasuociferan tiunr.fed non femper impudentiæ locus fit.Videndus eft ille,qui te non uidet: requirett dus ille,qui erubefeit uideriJlle etiam claufus in carcere,occurrat tibi,ille affeétus ægri-tudinementem tuam perfonet,qui auresnon pOteft.Quo plus te operari uidefitpopu-lus,magis diliget-Scio pleroscç iacerdotes,quo plus contulerunt,plus abundafle : quo-niam quicuncp bonum operariumuidet,ipfi confert.quodille fuo officio difpenfet, fe-curusquodadpauperemfuaperueniatmifericordia.Ncmo enimuult,nifi pauperi pro ficerefuarncollationem.Namfiquemaut immoderatum aut nimistenacem clifpeniâ-toremuiderit,utruntçdéfpiciet:fiautiuperfluiscrogationibus diffipetalienifrucftus la boris,autrecondatfacculis.Sicut igitur modus Iiberalitatis tenendus eft,ita etiam cal-car pleruncß adhibendum uidetur. ModUs ideo, ut quod benefacis, id qüotidie facere poffîs,ncfubtrahasneceffitati,quodindulferis effufioni:Calcarprôpterca,quiamclius operatur pecunia in pauperis cibo, quàm in diuitisfacculô, Caueneintraloculos tuos includas falutë inopum, tanquam in tumulis fepelias uitam pauperû. Potuit do nare ïofeph totas opes Aegypti,Ôlt; eft'undete thefauros rcgios;noluit tamê de alieno effufus d 4 uideri:

uideri:maluftfirumcnfaucnderc,quam donarc c fun en tib us; quia fi pauds donaflêr, plü Grt».4i hbusdcfuificLEamlibcralitatemprobauitjquæabundaret omnibus.Patefcdt horrc® ut omnes emerent iubfidium fiaimêtariumjne gratis accipiendo, cultus terrarum relin* querent:quoniam qui alieno utitur,fuum negligit. Itatÿ primum omnium coaccruauit pecunias,deinde inftrumenta cætera,ad poftremum iura terrarum régi acquifiuit : nort ut omnes exueret fuo,fcd fui circt publicum tributum conftitueret, quo fua tutius habe repoflênt.Quod itafuitgratum omnibus quibus terras ademerat,ut non uenditionerrt Geft.47 fui iuris,fed redemptionem falutis putarentDenitjp dixerûteSartafti nos,inuenimus gra tiam in conipedu domini noftri.Nam ÔC de proprietate nihil amiferant,qui fus recepe* tant;ôf de utilitate nihil perdiderant,qui acquifierantperpetüitatem. O uirum magnff, qui non largitatis fupernuæ temporalem captauit gloriam,fed perpetuam commodita tem conftituit prouidentiæ.Fecit enim ut tributis populi fè iuuarent fuiSjUec in tempo* re nccelfitatis aliéna fubfidia defîderarent. Melius enim fuit conferre aliquid de frudi* ,, bus,quàmtotumdeiureamittere,Quintamportionemcollatiônisftâtuit, ôi^in proui* dendo peripicacior,Ô£r in tributo liberalior. Denicß nunquam poftea Aegyptus huiul* G^fi.41 modifamempertuIit.Quâmpræclareautem collegitfutura:Primum quàmargute're^ phijrrfoHù galis interpres fomnij ueritatem exprefïîtc'Somnium regis primum hoc fuit, Septem in [omnium, uenex afeendebantdeflumineuiiu decoræ,SCpingues corpore, ÔCad oram pa^eban^ turfluminis.Aliæquocçuitulæuiiudeformesacieiunac corpore, poft illas iuuencas a^ feendebantdeflumine, fiCiuxtaeasinipforiparum thoropafeebantur:ôfuilæiunthae uitulç tenues atcß exiles deuorare illas quac præftabant SC forma 6C gratia. Et fomnium fecundumhocfuiuSeptemfpicæ pingues,ele(ftæ SCbonæ de terra ftngebantzôô poft cas feptemlpicæ exiles amp;uento corruptæ ac marcidac ieiubqcere moliebantur : amp;nbsp;ui* fum eft quôd lætas ÔCüberes lpicas,fteriles fpieg nbsp;tenues deuoraucrunt. Hoc fomniô

ita aperuit fand us Iofeph,eo quôd feptem iuuencg iêptem anni forent, fîC feptem ipica: fimiliter ieptem anni forent, ex fœtu ff udu interpretatüs tempora. Foetus enim iuue ex annum exprimif,amp;frudus fegetis annum conlummatintegrum. Quæ ideo alcen* debant deflumine,quoddies,anni,actempora,fluminis prgtereuntmodo âS curfimïa* bûfur.Annos itaq^ feptê priores,uîaertate terræ fertiles ac foécûdos déclarât fiituros: po fteriores autem alios feptem annos ftcriles atcß infcecundos, quorum fterilitas abfum* P tura foret ubertatem foperiorum. Qua gratia proipiciendum admonuit, ut uberiori* bus anniscongregareturfubfidium ffumentarium,quodiuftentarepoflètinopiam fo* turæ infœcunditatis.Quid primum mirer f Ingenium, quo in ipfùm ueritatis defeendit cubile,an confilium,quo tam graui atq; diuturnæ prolpexitneceflitatif an uigilantiam atlt;ß iuftitiam:quarum altera, impofito fibi tanto munere congregauit tam multiplice* commeatus,altera,ælt;^uaïitatem per omnes fèruauit Nam de magnanimitate quid lo* q uarfquod uenditus a ff atribus in feruitutem non rètulit iniuriam, fed famem depulit^ Qiiid de fuauitate,qua diledi fratris prçfentiam piafraude quçfiuit,quem fimulato pcï Gen.49 elegantiam furto reum ftatuitrapine, ut obfidem teneret gratiæ f Vndemerito eià pa* tre dicitunFiliûs ampliatus meus Iôfeph,filius incus ampliatus,zelotes fîlius meus, nü* us meus adolefccntior.Adiuuet te deus meusjôôbcnedicat te benedidione coeli à fum mo,benedidione terræhabêtis omnia, propterbenedidioftCs patris tui SCmatris tuac. Pra^ualeas fuperbeiiedidionesmontium manêtium, 6^defideria collium aeternorum» Deut.}} Et in Deutcronomio;Qyi uifus eft,inquit,in rubo, ueniat ftiper caput lofèph, SC ftipef uertiCem ipfius.Honorificus inter fratres ftios,primitiuus tauri,decus eius, cornuauni* cornis,cornua ipfîus.In ipfis Gentes uentilabit fimul ufq; ad extremum terræ, Ipfi decc miliaÉffraimjôô ipfi milia Mahafles.

feph. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.xvU

Alis itaque debet elle qui confilium altcri det, ut fèipfum formam alîjs prat* T beat ad exemplum bonorum operum,in dodrina,inintegritate,in grauita* te:utfit eius fermo falubris at(ç irreprehenfibilis, confilium utile, uitahone* i.Cor. 7 fta,fententia decora.Talis erat Paulus,qui confilium dabat uirginibusjmagifterium là* cerdotibuSjUt primum feiplum præberet nobis formam adimitâdum,Ideo ÔC humiliad feieba^

OFFICIORVM LIBER II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45

fciebat,fient fei uit amp;^Iofcpb, qui fummo ortus Patriarcharum generc, non dedignatus dègetiérem feruitutem,exhibcbat earn obfequtjs,illuftrabatuirtutibus.Sciuithumilia--ri,qiii Sc uenditores ÖC emptorem paflus eft,amp; dominum appellabat eum. Audi humi^ liantem fe;Si dominus meus praeter me nihil feit in domo fua, S)C omnia quæcunque ha^ Gen,} 9 bet,dédit inmanus meas,necç fubtraótum eft à me quicquam praeter te, quæ uxor illius es,quomodo faciam uerbummalumhoc,ô^ peccabo coram deo t* Plena uoxhumilita-tiSjplenacaftimoniae.Humilitatis,quia domino defcrebathonorificentiam, quia refer c bat grâtiam.Plena quoqî caftimoniæ,quia turpi flagitio contaminari, graue peccatum putabat.T alis igitur debet effe confiliarius,qui nihil nebulofum habcat,nihil fallax, nihil fabulofum,nihil fimulatum,quod uitam eius ac mores refellat,nihil improbû ac ma-leuolum,quod auertat confulentes. Alia funt ehim quae fugiuntur,alia que contemnun tur.Fugimus ca quæ poflunt nocere,quac malitiofe poflunt in noxam ferpcreiut fi is qui confulituqdubia fit fide,6C pecuniæ auidus,ut poffît precio mutarf. fi iniuriofus, hic tu-gitur ac declinatur.Qui uerô uoluptarius,intemperans,ôd fi alienus a fraude,tamen aua rus amp;nbsp;cupidiorlucri turpisjhic contemnitur.Qiiod enim fpccimeninduftriæ,quenifru «ftumlaboris edere poteft,quamrecipere animo curam ac follicitudinem, qui fe torpo-ri dederit atcç ignauiaeddeo boni uir confilîj dicif.Ego autem didici,in quibus fum fuffî Philip. 4 tiens efle.Sciebatenim omniummalorumradicemelfeauaritiam3 ôôideofuo conten- i.Tim,s tus eratjalienum non requit ebat.Satis mihi,inquit,eft,quod habeo,fiue parum fiue plu rimum habeam,mihi plurimum eft.Expreirius aliquid dicendum uidetur.Signato uer-bo ufus eft.Sufficit mihi,inquit,in quo fumhd eft, nec deeft, nec fuperfluit. Non deeft, quianihil quæro amplius’.Non fuperfluit, quia non folimihihabeo, fed pluribus .Hoc de pecunia.Cætcrûm de omnibus dici poteft,quiafuflficiebant illi praefentiaihoc eft,n5 honorem maiorem,non obfequiauberiora defiderabat,no gloriæ immodicç cupidus, aut gratiam indebite quaerebar.fed debiti finem certaminis,patiens laboris, fecurus me riti præftolabatur.Scio,inquit,amp; humiliari.Nô ergo indo (fia humilitas,fed quæ habeat philip.4 fuimodeftiam amp;nbsp;fcientiam,laudi datur.Eft enim humilitas formidinis, eft amp;nbsp;imperitiæ atlt;ç ignorâtiæ.ldeo amp;nbsp;feriptura aitiEt humiles fpiritufaluabit. Praeclare' ergo dixitiScio Ppl.?) ôC humiliari,id eft,quo inloco,quamoderatione,quo fine,in quo officio, in quo mune re.Nefciuit Pharifçus humiliari,ideo deiedus eftiiciuit publicanus,ideo iuftificatus eft. L«c, 18 Sciebat amp;nbsp;abundare Paulus,qui animum habebat diuitem,amp;: fi thefaurum diuitis no ha Phihp,-^ bebat.Sciebat abundare,quia non quærebat datum in pecunia,fed requirebat trueftum in gratia.Poflumus SCfic intelhgere,quiafeiebat abundare, qui poterat dicere: Os no- i.Qor.S ftrum patet ad uos o Corinthtj,cor noftrum dilatatum eft. In omnibus erat imbutus, amp;nbsp;faturari SC efurire.Beatus qui feiebat faturari in Chrifto.Non ergo ilia corporalis,ied fpi ritalis eft faturitas,quam operatur fcientia.Et merito feientia opus eft,quia non in pane folo uiuit homo,fcd in omni uerbo dei.Ergo qui fic feiebat faturari QC fic elurire,fciebat Dewt, 8 utfempernoua quæreret,elurire amp;nbsp;fitire dominum.Sciebat amp;nbsp;efurire, quifeiebat, quia nbsp;nbsp;nbsp;4

efurientesmanducabunt:feiebat ÔCpoterat abundare,qui nihil habebat,SCpoffide-bat omnia.

iuuenum deceptus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.XVIlt

E nbsp;nbsp;nbsp;iquitas deftituit atq impugnat. Exêplo nobis eft Scriptura quæ dicit : Cum

populus Ifrael poft mortem Salomonis rogaflet filium eiusRoboam, ut re- z.Rfg* ieuaret ceruices eorum à feruitute dura,8C paterni impertj temperaret aufteritatem, illu fpretofenili confilio deiuggeftioneadolefcentiumrefpoiumdediflehuiufmodi, quod amp;nbsp;onus adqceret fuper patris iugum,8C leuiora grauioribus fiipplicrjs mutaret. Quo re fponfo exafperati populirefponderunnNon eft nobis portio cumDauid,neq!hæredi-tas infilijs lelTe.Reuertere unufquifq intabernacula tualfrael, quoniam hie homo ne-que in principem neqt in ducem erit nobis. Itaq defertus à populo ac defti-tutuSjUix duarum tribuum propter Dauidis meritum

luftitiaSCbcncuolentiaÓóafFabilitatenonfucataplurini'ospofle concis liari. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.XiX

Lai et ergo quom'amamp;æquitas imperia cofirmefjamp;^iniuftitt'adi'flbluat. N« . C quot;nbsp;quômodopotcftmalitiaregnumpoffidere,qupneiinamquidemprïuatain | pOteftregerefamiliamrSummai'giturbenignîfateopuseftjUtnôfolùmpü blica gubernacula,fed etiam pn'uata lïira tueamur.PJunmum l'uuat beneuolentia, qu3C ? . omnes ftudet beneficî j s ampleati,deuirtcire office's, oppigneiare gratia ♦ AfFabilitatcfli J quoq? ferinonis diximus ad conciliandam gratiam ualere plurimum. Sed hâc uolumus eflè fynceram ac fobriam fine ulla adulatione, ne fimplicitatem ac puritate alloquij de^ J deeeat fermonis adulatio.Forma enim efle debemus cæteris,non folüm in opéré, fed C' } tiâminfermonc,incaftitate acfide.Qualesbaberiuohimus,taIesfimus: amp;:qualemaflfe f ôtlm habemiiSjtalem aperiamus. Neq; dicàmus in corde noftro uerbum iniquû, quo*^ abfcondi putemus filentio ab co, qui audit in occulto dida,qui occulta facit, àC cogno^-. fcitfecretauifccrum,quifeniumuifccribusinfundir.Ergotanquamiuboculis côftituU j ïudicis,quicquid geriinus,in lucc pofitum putemus,ut omnibus manifeftetur.

Ad commendationes hominum plurimû ualere fi probatis adhæreant : Ex^ empla de patribus.Et difparcs etiam ætatc,uitæ delccflari fimilitudine; Exê-plumponiturdcPetroSèlóannCi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.XX ।

Lurimum itaq; prodeR unicuiq;,bonis iungi. Adolcfccntibus quoejutile, P nbsp;nbsp;nbsp;Ut claros amp;nbsp;fapientes uiros ièquantunquoniam qui congreditur fapiêtibus, J

ProHfr.ij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iàpicnseft;quiautemcohærctimprudcntibus,imprudcnsagnofcitur-Etad |

infîruÆ'oncm itaq; bonis iungi plurimum proficit,ô(f ad probitatis teftimonium.Oftégt;-dunt enim adolcfccntès corum fe imitatorcs'efle, quibus adhæierint : ÔCca conualefcit opinio,quôdab his üiucndiacccpcrintfimilitudinem,cumquibusconucrfandi baufc' DfHtji hntcüpiditatem.IndetantusIefusNaue, quôdeum nonfolùm erudiuitadlegisfcien^ tiamMoyfi copula,uerumetiamiàncftifïcauitadgratiam.Deniq; cùm ineius taberna' nbsp;nbsp;i

culô diuinarefulgeret prefcntia,ô^ uidcrctur maieftas domini, folus erat in tabemacU'' lo îefus Naue.Moyles cum dco loquebatuf,Iefus pariter nube facr a tegebatur.Presbyquot; nbsp;'

teri ÔCpopulus deorlum ftabant, lefts cum Móyfc ad accipiendam legem afeendebat Omnis populus intra caftra erat, Iefus extra caftra in tabernaculo teftimonif. Cùm co-lumna nubis dcfcenderct, amp;nbsp;lôqueretur cum Moyfe, quafi fidus aftabat minifter, NeC exibat de tabernaculo iuuciiis, cùm feniorcs longe pofiti diuina trepidarentmiracula. Vbiqiigiturinterâdmiranda opera SC reucrenda feereta fanóto Moyfi indiuiduus ad-bæiebat.Vndefacflum eft,utquifucrat focius conuerfationis, fieretfiiccefl'or potefta-lo/we IO tis.Merito uir buiufmodi cuafit'ut.fiftcrct fluminû curfi.is,diceret: Stet fol, amp;nbsp;flaretSob qtïafi eius fpciftator uidîoriæ nodtcm diffcrret,dicm produccrct. Quod quidem Moyfi negatum eft,folus eligitur, ut populum introduccret in terrarepromiflionis. Magnus ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uir ndei miracuîis,magnus triumphisJllius auguftiora opera,huius profperiora.V tertp

igiturdiuinafibnixus gratia,ultrahumanamprôccfritconditionemJllemari,hic coe-lo imperauit.Pulcbraitaq? copula feniorum arqiadolcfccntium.Alij tcftimonio,alqfo-ïatio funt,alij magiflcrio,alij dcledtationi. Omitto quôd Abrahæ adbæfit Loth adok-fcentulus etiam proficifcenti,ncfortehocpropinquitatis magisfuifreexiflimetur,ô^ neceflariæpotius quàmuoluntariæ adiunétionis.QuiddcHelia atlt;^ Helifæo loqua-murr'Licet enim non expreffe Hclifæum iuuenem feriptura fignifîcauerit, aduertiinus tarnen èc colligimus iuniorcm fuilTe. In Aôtibus Apoflolorum Barnabas Marcum af-fumpfiqPaulusSilan,PaulusTùnotheum,Paulus Titum.Sedillisfuperioribusuidc-mus diuifa officia,ut feniorcs confilio preualercnt,iuucniorcs minifterio* Plcrunq; ctia uirtutibus pares,difparcs ætatibus,fuidelcdtantur copula,fîcutdcleôtabantur Petrus et Joannes. Nam adolcfcentcm legimus in Euangelio loannem amp;nbsp;fùauoce, licet meritis

àC fapientia nulli fuerft feniorum fècundus gt;nbsp;Erat enim in eo feneeftus «ene-4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rabilis niorum,ô6 cana prudentia^V ita enim immaculata,

OFT IC TOR VM LIBER II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47

' Dchudc miferationis hofpitalitatis,amp; malo pro digalitati's QC inanis fauo ris,06 hoc maxime in facerdotibus reprehenditur,qui omnia ornate ÔC ordinate agere debent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.XXi

A nbsp;nbsp;nbsp;bus eripias inopem,de morte damnatum eruas,quantum fine perturbatio-

nefieripoteft’.neuideamuriacflantiæmagis caufafacere, quam mifcricor-diaCjSC grauiora inferre uulnera, dum leuioribus mederi defideramus.lam fi oppreflum opibus potentis, ÔC faótionemagis quàm fceleris fui precio grauatum liberaueris,egre giacconualefcit opinionisteftimoniurn,Commendat plcroscçetiam hofpitalitas.Eft enimpublicafpccieshumanitatis, utperegrinus hofpitio non egcat,fufcipiaturofR^ ciofe, pateat aducnienti ianua. Vaide id decorum totius eft orbis exiftimatione, pcre» grinos cum honore fufeipere 5 non deefte menfæhofpitalitatisgratiam, occurrcrcoffi-crjsliberalitatis,cxplorareaduentus hofpitum.QiiodAbrahælaudi eftdatumjquian te ianuam fiiam fp eculabatur, ne forte præteriret peregrinus aliquis,ôC diligenter præ-tendebat excubias ut occurreret, ut præueniret,utrogarer, netranfirethofpes,diccns: Domine, fi inueni gratiam ante te, ne præterieris puerum tuum. Et ideo pro hofpitali- Gf«» 18 tatis mercede ffucftum pofteritatis rcccpit * Loth quoq nepos eius, nonfolum genere, Gen.i ÿ fed etiam uirtute proximus, propter hofpitalitatis affe(ftum,Sodomitanaa fe fuisqî fup plicia detorfit. Decet igitur hofpitalem efte, benignum, iuftum, non alieni cupidum, imô defuo iure cedentem potiusaliqua fifuerit laceffîtus, quàm aliéna iura pulfan-tem:fugitantemlitium,abhorrentemaiurgtjs,redimentem concordiamSC tranquil-litatisgratiam. Siquidem de fuo iure uirumbonum aliquidrelaxare, non folùmlibera-litatis,fedplerunq; etiam commoditatis eft.Primùm difpendiolitis carere,non mediocre eft lucrum.Deinde acceditadfrueftum quod augetur amicitia, ex qua oriun-tur plurimæ commoditates, quæ contemnenti aliquo in tempore, poftcalfucftuofcC fint.In officîjsautcmhofpitalibus omnibus quidemhumanitas impartiendaeft, iuftis autem uberior deferenda honorificentia. Qiiicunq; enim iuftum reeeperit in nomf neiufti, mercedem iufti accipiet, ut dominus pronunciauit. Tantaautem cft apud de-urn hofpitalitatis gratia,ut ne potus quidem aquæfi-igidæà præmqs remunerationis immunisfit.VidesquiaAbraamDeumreeepithoIpitiOjdumhofpites quæritfVides quiaLoth angelos fufeepit f Qui feis an ÔC tu cûm fufeipis hofpitê, fufeipias Chriftumr Licet in hofpitcfît Chriftus, quiaChriftusinpaupere cft, ficutipfe ait; In carcere eram, amp;nbsp;ueniftis ad me : nudus eram, amp;nbsp;operuiftis me. Suauc cft igitur non pecuniæ,fed gra-tiæ ftudere. V crùm hoc fnalum iamdudunihumanis influxit mentibus, ut pecuniaho-norifitjamp;animihominumdiuitiarum admirationecapiantur.Inde feimmerfit auari-tia, ueluti quædambonorum ariditas officiorum: ut homines damnum purent, quic-quid prætcr morem impenditur. Sed etiam in hoc aduerfus auaritiam, ne quod atterre ponitimpedimentum,profpexitfcripturauenerabilis,dicens:Qiiiamelioreft hofpi- pro«er,i$ talitas cumholcribus.Etinfra:Mclior eft panisinluauitate cum pace. Non enim prodî gos nos docet elfe feriptura, fed liberales. Largitatis cnim duo funt genera unum libe-ralitatis,altcrum prodigæ effufionis. Liberale eft hofpitio fufeipere, nudum ueftire, rc-dimere captiuos,nonhabentes fumptum iuuarc:Prodigum eft,(umptuolis effluere cô uiuijSjamp;uinoplurimo.Vndelegifti’.Prodigum cftuinum,amp; contumeliofa ebrietas. Pro«.»o Prodigum eft, popularis fauoris gratia exinanire proprias opes. Quod faciunt qui lu-discircenfibusueletiam theatralibusôCmuneribus gladiatortjs,ueletiam uenationi-bus patrimonium dilapidant fuum, ut uincant fuperiorum celebritates, cùm totum il-lud fit inane quod agunt. Qtiandoquidcm etiam bonorum operum fiimptibus immo-deratum efle non deceat. Pulchraliberalitas, erga ipfos quoq; pauper es menfuram teuere,ut abundes pluribus,non côciliandifauoris gratia ultramodum fluere. Quicquid ex affeeftu puro ac fyncero promitur,hoc eft decorummon fuperfluas ædificationes ag-gredi,nec prçtermitterenecelTarias.Et maxime Sacerdoti hoc côuenit,ornare dei tem-plum décoré congruo,ut etiam hoc cultu auladominirefplendeat, impenfas mifericor diæ conuenientesfrequentare,quantum oporteatlargiri peregrinis,nonfuperftua,ied competentia;nonredundantia,fedcon§ruahwmanitati:nefumptupauperumalicnam .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fibi

fibi quaerat gratiam,ncrcftndliorcm erga clericos aut indulgenti'orem fe prçbcat. Alte , rum enim inhumanum,alterum prodigum:fi aut ftimptus défit nccefifitati eorum,quo« à fordidis negoctationis aucupijs retrahere debeas,aut üoluptati fiiperfluat.

Demodo inter remifïlonem amp;nbsp;feueritatem conferuando’, 8^ quod fi'mu^ lataremiflio grauiores aliquando caufas adoriatur: Exemplum de Ab-falon. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.XXlï

V inctiam uerborum ipforum 8C præceptorum elle menfuram conuenit, autnimiaremilTio ui'deatur,autnimia feiieritas.Plen'qi enimremififiores rna lunt eflèjUt uideantur boni.Sed nihil fimulatum amp;nbsp;ficflü uerg uirtutis efle eet turn eft,quinetiam diuturnum eflenon foletJn principio uernat, in proceffu tanquafli flofculus diflïpatur SC foluitunquod autem uerum ac fyncerum,altaradicefundatur.Et ut exemplis alTertiones noftras probemus ( quoniam qup fimulata fiint diuturna eflè nonpofluntjfed tanquam ad tempus uirentia cito decidunt)exeafamilià ex qua nobiJ plurima ad uirtutis profeeflum exempla accerfiuimus, unit fimulationis amp;nbsp;fraudis pro* feramus teftimonium.Ablalon eratDauid régisfilius, decoreinfigniö, egregius for^ ma, præftans iuuenta : ita ut uir tab's in Ilracl non reperiretur, à ueftigio pedis ufque ad ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerticem immaculatus .Is fecitfibi currus, equos, fiC uiros quinquaginta,qui praccut

rerent ante eiim. Surgebat diluculo, amp;nbsp;ftabat ante portam in uia : amp;nbsp;fi quern aduertifi fet régis indicia quærentem, accedebat ad cum, dicens : Ex qua ciuitate es tufRefpon^ dit-ille : Ex una tribu fum de tribubus llrael, fcruus tuus.Referebat Abfalon: Verba tua bonafiint SC direifla ; 8C qui te audiat non eft tibi datus à rege.Qin's conftituetme iudfi cemcEt quifquis ad me uenict, cuicunq? fuerit indicium neceflàrium,iuftificabo ilium, Talibus delinibat fingulos fermonibus. Et ciirn accederent adorare cum, extendcns manus fuas, apprehendebat atque ofculabatur cos. Sic conuertitin fe corda omnium, dumblanditiæ huiufinodi in timorum tangunt uifeerum fenfiim. Sed delicati ifti 86 am bitiôfi elegerunt honorabilia 8C grata ad tempus 8^ióOunda,ubi autem parua procefljt dilatio,quam prudens omnium Prophetapaulilper cedendo interponendam putaiiit, non potuerunt tolerate ac fuftincre.Dentq? non dubitans de uiefloriaDauid, commeii dabat filium dimicaturis,ut ci parcerent.Ideoq; nec prælio inter efle uoluit, ne uel infer' re arma parricidae licet uideretut, fed tarnen filio. Liquet igitur ea eflè perpétua ac folf da, que uera funt,amp; quæ fynccrejpotius quam dolo congregantur.Ea uero qliae fimula^ tione,atq; alTcntatione parta funt,non polfc diu perfeuerare.

Quod pecunia redem pti non diu fidem cuftodiant, quia quos femel pecunia redemeris, femperfe rcmiflioneSC adulationeputantredi-mendos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.xxifl

Vis igitur uel illos qui pecunia ad obedientiam redimuntur, uel eos qui af Q_ fentatione inuitantur,fidosfibiarbitreturr'Namóóilli frequenter feuende-■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re uolunt, 8C ifti imperia dura ferre non poflunt. Leui aflentatiuncula facf

Ie' capiuntur : fi perftrinxeris Uerbo, immurmurant, deferunt, infefti abcunt,indignan' tes relinquunt, impcrate malunt quam obedirc. Qiiafi obnoxios bencficio, ftibiecflo^ fibidebcreefle exiftimant, quos præpofitosfibi habere debebant. Quis igiturfibi delesputet, quos uelpecunia ueladulatione fibiobligandos credideritt'Nam ÓÓ lift quipccuniamacccperit,uilemfeÔ!fdefpecftum iudicat^nifi fæpe redimatur,itaq! fre' quenter expeiftat preciumfuumiSCillequi oblectatione ambitus uidetur,uult fem^ perrogari.

Bonis tantiim artibus ad honofes niteftdum, maxime ecclefiafticos, nec inferiores ordines fimulatisuiftiitibus epifeopo derogate,necitem epi-fcopum clero inuideredeberefed iuftum’in omnibus,maxime' in iudi-cando. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.xXHl*

Rgo bonis artibus 8^ lyncero propofito nitendum ad honorem arbitror, amp;nbsp;E nbsp;nbsp;nbsp;maxime' ecclefiafticum:ut neqp rcftxpina arrogantia,uel remifla negligentia

fit,'neq! tutpis affc(ftatio,0^ indecora ambitio. Ad omnia abundat aniini relt;ftafimplicitas, fan'stp feipfacommendat.Inipfoueromunere,neep feueritatemelft d«ramconuenit,necnj'miamremiflionem;neaut poteftatem exercerc,aut fufceptum offieiiun

officium nequaquam impi ere uideamur.Enitcndum quo que utbeneficîjsatqt offices obligemus plurimos,Slt; coll at am referucmus gratiammeiure beneficq fiant ilum emores,qui fe grauiterlæfos dolent.Sæpe enim ufuuenit, ut quos gratiafoueris,uel aliquo fuperiore cumulaueris gradu,auertas,fiindigne aliquem eis pracponenduiudrces.Sed £lt;Sacerdotembeneficijs fuisueliudicijs fauerc conuenit,utæquitatem cüftodiat,ô^ presby tero uel miniftro deferre,ut parenti.Nec^ eos,qui femel probati fiint,anogantes efle op ortet,fed magis tanquam memorcs gratiæ, humilitatem teneremecp ofFendi fa-ccrdotem,fiautpresbyter,autminifter,autquifquamdcclero,autmifericordia,autieiu nio,autintegritate,autdo(firina,autleól:ione exiftimationemaccumuler fuam,Gratia ProHfr.27 enim Eccleuæ,laus docfioris eft. Bonum,opus alicuius prædicarfitatamcn ft nullo ftu-dio fiat laCtanthE.Laudent enim unumquenqt proximoru labia, amp;nbsp;non os fuû: com-mendent opera,non ftudiafua.Cætcrû li quis non obediat epifcopo, extollcreatq! ex-altarcfefedefideranSjobumbrarc mcrita epifcopi fimulata aftcCtationcdodtrmir,aut humilitatis aut mifericordiætis à uero deuius fuperbiuQtioniamueritatis ea eft régula, ut nihil fxcias commendandi tui caufa,quo minor alius Katmcq; ft quid boni habeas, id addeformationemalteriusÔCuituperationem exerceas.Nondefendasimprobum,Sii. fantftaindigno committendaarbitreristneq; iterumurgcas Slt;impugnes,cuius crimen non deprehcndcris, Nam cum in omnibus iniuftitia cito offendat, turn maxime inEc-clefia,ubi æquitatê efle oportet,ubiæqualitatêhaberi dccet:ut nihil fibi potentiorplus uindicet,nihil ufurpet ditior.Siue enim pauper,fine diueSjin Chrifto unu funtmihil ian-cFior plus fibi arroget. Ipfum enim par eft efle humiliorem. Sed nee perfonam alterius accipiamus iniudicio:gratiaabfit,caufam mérita decernant.Nihil fie opinionê,imÔfi-demgrauat,quàmfiiniudicando,potentioridones caufaminferioris,uelpauperêinno Centern arguas,diuitem excufes reum culpæ.Pronum quippe eft ^enus hominu fauere lttcób,z honoratioribus,nelæfosfeputent,neui(fti doleant.Sedprimumfi offenfam uereris,no recipias iudiciü;fi Sacerdos es,aut fi quiiquam alius,non laceflas. Licet tibi filerein ne-gocio duntaxat pecuniario quäquam fit côftantiæjadelTe eqiiitati.In caufaautê dei,ubi communionis periculum eft,etiam diflîmularejpecCatum eft non leue.

Fauores beneficia plus pauperibus quam diuitibus eroganda,quia de eo quoddiues forte'dedignatur,paupermaximam tibi habet gratiam:amp; quod beneficianonfolafiantpecunia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. xxv

Vidautemtibiprodeft fauere diuitif An quia citius amantemremuneretf Q_ Hisenimfauemusfrcqucntius,aquibus referenda uicem fperamus gratiæ.

Sed eo magis infirmo ÔC inopinosftudere conuenit,quia pro eo qui non ha bet,remunerationcm fperamus à domino lefutqui fub fpecie conuiurj generale uirtutis cdiditformam,ut his potius noftra conferamus beneficia qui nobis canon poflîmtre-præfentare, dicenstAd côuiuium atq; epulas no eos qui diuites funt, fed pauperes inui-tandos.Diuites cnim rogariuidentur, utipfi quoq? nobis rcddant côuiuium : pauperes (quia non hab ent quod reftituant) cum accepcrint, remuneratorem nobis faciunt dominum,qui fe pro paupere obligandu obtulit. Ad ipftim quocf fcculi uftim collatio benefiet) fadlain pauperes magis quam inlocupletes,plusiuuat:quia diues dedignâturbe neficium,2lt; pudet eum debitorem efle gratiæ. Quinetiam id quod collatum eft fibi,me ritis fuis arrogat,quod uel ut debitum acceperit,uel ideo datum fit,eo quod is qui dédit reddendûfibiàdiuite uberius exiftimauerit.Itain accipiendobénéficie,eoipfoquod acceperint diuites,dedifle fe magis quam accepifle exiftimant:pauper uero Qc fi non ha bet unde reddat pecuniam,refert gratiam.In quo certS eft, quod plus reddat, qudm ac-ceperit.Pecunia enim numo foluitur,gratianunquam exinanitur. Reddendo uacuatur pecunia,gratia aute amp;nbsp;habende foluitur,amp; foluendo retinctur. Deinde quod diues re-fugit,pauper fatetur,quôd fit obligatus debito,fibicç fubuentum, non honori iuo dela-tum putat:donatos fibi arbitrarur filios,uitam redditam,feruatam familiam. Quanto i-giturmelius,apudbonos,quam apud ingrates locate beneficium fVnde dominus ad difcipulos aittNolite poflidere aurum,neq! argentum, necf pecuniam: quauelutfalce, Mdttb, 10 pullulantem inpeeftoribus humanis fuccidit auaritiam.Petrus quo^ claudo ( qui exu-tero matris fuæ portabatur ) ait : Argentum 06 aurum non habeo, ied quodhabeo, do

Ambr. To.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c tibi.In

übi'.TnnomfneIefu ClirifttNaxarenijlurge ÔC ambula. Itacß pecumam non ded/t,famt? tem dedif.Quanto melius eft làlutem habere fine pecunia,qu«àm pecuniam fine ûlutef* Surrexit claudus,quod non Ipcrabanpecuni'am nô acccpit,quam (pcrabat. Sed hec uix in fàniftis domini rcperiuntur,ut diuitiîç contemptui fint,.

DefnaloauaritiaerExempla deBalaam,Ô^AchamiôôDalila. nbsp;nbsp;nbsp;Cap» XXVI

Aeterum itaincubuerunt mores hominum ad admi'rati'onèm diuiti'arum,ii£ t nbsp;nbsp;nbsp;nemo ntfi diues honore dighus putetur.Neqi hic recens ufus, fed ïam dudi1gt;

quod pcius eftinoleuithoc uirium humam’s menubus.Siquidem cùm Hier* y co magna ciuitas tubarum facerdotxlium fono corruiflet,amp; Icftrs Naué potïretur uidu ria^cognouitinfirmatâm cficuirtutc populi per auaritiam, atq^ auri cupiditatem. Nan» cùm defpolijs urbisincenfæ, fuftuliflêt Acham ueftem auream, ducenta argent! di-lt; drachmata,Sc' finguam auream joblatus domino negate no potuit, fedprodidit furtum« V etus igitur Ôl ai\n'qua auan'riaefl^quac cum ïpfis diuinac legïs cœpit oraculis,imô prO' pteripfam reprimêdam lex dei lata eft.Propter auan'ti'â Balac putauit Balaam præmi^ pofte tentari,ut malediceret populûpatrum:ÔC uiciftet auan'tia, nifi dominus à maledp Nwwf.ïx (fio nbsp;nbsp;nbsp;abftinereuetuiflcLPropter auaritiam præcipitatus Acham,in exitium deduxe

rattotamplebein parentum.Itaq^ leftis Naue, qui potuitfolem fifterene procederet,agt;' uaritiam hominum non potuit fiftere ne ferperet. Aduocem cius fol ftetit,auaritia non ftetit.Sole itaq? ftante confeciticftis triumphum,auaritia autem procedentCj pene' amP 14 fit uicftoriam.Quidr'fortiftîmum omnium Samfon, nonne Dalilæmulieris auan'tia de-* liidem. i c cepitfltacp ille qui rugientem leone manibus difcerpfit {uis,quiuinclus amp;nbsp;alienigenis tradituSjfineullo adiutore folus diflblutis uinçulis,mille exhis percmit uiros, quifune® intextos neruis uelut mollia fpartifiladirupit,is ftipergenua mulierisinflexa ceruicc , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;truncatus,inui(fti crinis ornatum,praerogatiuam fùæ uirtutis amifit. Influxit pecuniairt

gremium mulieris,Sgt;C à uiro difcelTit gratia. Feralis igitur auan'tia, illecebrofa pecunia,L quac habentes contaminât, non habentes noniuuat. Efto tarnen ut aliquando adiuuct pecunia,inferiorem tarnen,6C ipfum defiderantê.Qiiid ad eum,qui no defiderat,qui nq requirit,qui auxilio eius nó indiget,ftudio non fletftitur f Quid ad alios, fi fit ille copio-f fior qui habetc'Nunquididcirco honeftior quia habet quo honeftas plerunqi amittitur, quia habet quod cuftodiat,magis quàm quod polTideatflllud enim poffidcmus quo Uquot; timunquod aût ultra ufum eft, no utiq? habet pofteffionis fru(ftû,fed euftodiç periculïi«

Debenignitate,6Cquôdexcommunicatiotardiusfitexerenda, Cap. XXVH D iummam,nouimus quod pccuniæ contemptus iuftitiæ forma fit : SC ideO A auaritiamdeclinare debemus,amp;Somniftudio inrcndere,ncquidfaciamu» unquam aduerfiis iuftitiam, fed in omnibus geftis operibus euftodiamu« eam.Si uolumus commendare nos deo,charitatem habeamus,unanimes fimus, humili tatem fequamur,alter alterum exiftimantes fiipeiiorê fibi.Hæc eft enim humilitas,fi nF hil fibi quis arroget, fed inferiorem fe efle exilfimet, Epifeopus utmembris ftiisuratut clericis,Ô£rmaximé miniftris qui iùnt uere' filij : quem cuicç uiderit aptum muneri,ei de^ putetCum dolore amputatur etiam quæ çutruit pars corporis,ÔC diu tratftatur fi poteft îànari medicamentis: fi non poteft, tune a medico bona abfeinditur. Sic epifeopi affe-tftus boni eft,ut optet fanare infirmos, ferpentia auferre ulcéra, adurere aliqua,non ah«-fcindereipoftremo quod fanari non poteft, cum dolore abfcindere. Vnde pulchcrn'mS fhilip,z fliud præccptum magis eminet,ut cogitemus non quænoftra fiint,fed quac alioru. Hoe enimmodo nihil erit, quoduelirati noftro indulgeamus affe(ftui,uelfauentes noftf» plus iufto tribuamus aliquid uoluntati.

Debonocompaftionisjamp;^quódfacrisecclefiarum thefaurisnonfitpar* cendum tempore necelfitatis: Exempli caufa inducitur Laurentius amp;nbsp;ip-fèAmbrofius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XXVlH

Ocmaximum incentiuummifericordiac, utcompatiamur alienis calamitagt; H tibus, neceffitates aliorum quantum pofliimus luuemus, plus interdiim quàm poflùmus. Melius eft enim pro mifdricordia caufas praeftare, uel in' uidiam perpeti, quàm prætendere inclementiamiut nos aliquando in inuidiam iiv cidimus, qui coniregerimus uafa myftica, ut captiuos redimeremus:quod Arrianis , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;di/plicerlt;

difplicercpoterat,nec tatn faô:um difplicere, quàm ut effet quod în nobis rcprehende-rent.Qiiis autetn eft tam duras,immitis, ferreïis, cui difpli ceat quôd homo redimitur à môi‘te,fœminaab impuritatibus Barbarorû,quæ grauiores morte funnadolefcentulæ, ucl puerulijuel infantes ab idoloru côntâgtjs,qiiibus mortis metu inquiûabanturfQuâ caufam nos etfinon fine ratione aliqua gelfimus, tamenita in populO profecuti fumus, ut côfiteremur,multolt;^fuiffe commodius aftrùeremus, ut animas domino quàm aura feruaremus.Qiii enim fine auro mißt Apoftolos, Eccleftas fine auro côgregauit.Au nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tjuäre

rumEccIefiahabet,nonutferuet,feduteroget, amp;^fubueniat{nneceffitatibus.Qiiido-pus cuftodire,quodnihil adiuuatf An ignoramus quantum auri atq argent! de tcmplo domini Aflyrij iuftulerintc'Nônnemelius conflat facerdos propter alimoniampaupe-rum,fi alia fubfidia defint,quàm facrilegus contaminata afportet hoftfs r Nonne didu-rus eft dominusiCur paflus es tot inopes fame emorifEt certe habebas aurû, miniftraf-fes alimoniam.Cur tot captiui dedudiin commercium fuht, hec redempti c Cur tot ab hofte occifi funtcMelius fuerat,ut uafâ uiuentium feruares,qudm metallorum.His non poffet refponfumreferri.Qiiid enim diceresr Timuihe templo dei ornatus deeffetfRe fponderet: Aurum iàcramenta non quæruntmecg auro placent, quæ auro no emuntur.

Ornatus facramcntorum, rcdemptio captiuorû eft.Etuere iliafuntuafapreciofa, quæ Sncrtimentorû redimunt animas à morte. 111e uerusthcfaurus eft domini^qui operatur quod fanguis orndtw. eius operatus eft. Tuncuas dominici fanguinis agnofco, cùm inutroq uidero rcdem- The/aurtK ptionem’.ut calix ab hofteredimat, quOs fanguis à peccato redemit. Quàm pulchrû ut cùm agmina captiuorû ab Ecclefiaredimunturjdicàtur: Hos Chriftus redemit:Ecce au rum quod probari poteft,ecce aurum utile,ecce aurum Chrifti quod à morte libérât, ec ce aurum quo redimitur pudicitia, feruatur câftitas.Hos ergo malui uobis liberos trade re, quàm aurum referuare.Hic numerus captiuorum,hic ordo præftantior eft, quàm fpe despoculorû.Huicmuneriproficere debuitaurumredemptoris,utredimeretpericli tantes.Agnofco infulùm auro fanguinem Chrifti,non folûm irrutilaffe, ucrumetiam di uinæ operationis impreffîffe uirtutem redemptionis munere.T ale aurum fancftus martyr Laurentius domino referuauir,à quo cùm quærentur thcfauri ecclefiæ, promifit de-monftraturû fe.Sequenti die pauperes duxit.Interrogatus ubi effent thefauri quos pro- The/auri ec^ iniferat oftendit pauperes,dicens:Hi funt thefauriEcclefiæ.Etueré thefauri, in quibus clefîie paupe, Chriftus eft,in quibus Chriftifides eft .Deniq; Apoftolus ait:Habèmus thefaurû in ua-fisfiaftilibus. Quos méliores thefauroshabet Chriftus,quam eos in quibus fé effe dixitç'

Sic enim fcriptû eft:Efuriui,amp;^ dediftis mihi mâducare:ntiui,Ô6 dediftis mihi bibereiho- Matti?, 25 fpes erâ, amp;nbsp;collegiftis me.Etinffà:Quod enim uni horûfeciftis,mihifeciftis. Quosrne-liores lefùs habctthelauros,quàm eos in quibUs amat uiderir’Hos thefauros demonftra uitLaurêtius,ÔC uicitjquôd eos nec perfecutor potuit auferre. Itacß loachim qui aurû in 4.Rfg. a $ obfidioneferuabat,nec difpenfabatalimoniæ cÔpârandæ:amp;aurû uiditdiripi,fein ca 2.Pdral.3 s ptiuitatê deduci.Laurentius qui aurûEcclefiæ maluit crogarepauperibus,quàmperfe cutori referuare,pro fingulari fuainterpretationis uiuacitate, facrâ martyrrj accepit co-ronâ.Nunquid ditftû eft fandoLaurentio: Non debuifti erogare thefauros ecclefiæ,ua fa facramentorû uendere i' Opus eft, ut quis fide fyncera ÔC perfpicaci prouidentia mu-nus hoc impleat.Sanè fi in fua aliquis deriuet emolumenta, crimen efttSin uero paupe-fibus erogat, captiuumredimit, mifericordia eft.Nemo enim poteft dicere,cur pauper uiuitt'Nemo poteft queri,quia captiui redempti funt: nemo poteft accufare,quiatem-plum dei ædificatum eftmemo poteft indignari, quia humandis fidelium reliquqs fpa-dalaxatafuntmemo poteft dolere,quia infepulturis Chriftianorum requies defuntfto rum eft.In his tribus generibus uafa ecclefiæ etiam initiata confringere,conflare,uende relicet.Opus eft ut deEçclefiamyftici poculi formanon exeat,ne adufus nefariOs facri calicis minifterium transferatur.Ideo intraEcclefiam primum quæfita funt uafa quæ ini tiata non effent : deinde comminuta, poftremo conflata, per minutas erogationes di-fpenfata egentibus, captiuorum quoque precqs profecerunt. Quôd fi défunt noua,Slt; quæ nequaquam initiatauideanturtinhuiufmodi ufus,quosfuprà diximus,arbitrer omniapie' poffe conuerti,

Ambr. To.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c x Depofita

. ' - ' ÏDepofitaïudüarujîîjimôoinmumfideliumin êcclefia cumfùictrânî pen'culo conferuanda: Exemplum de Onia Ô6 Heh'odoro, amp;nbsp;feipfo, amp;Ticinenfiepifcopo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap; XXiX

Llud fane' diligenter tuendum eft,ut depofita uiduarû intemeiata maneantj ï nbsp;nbsp;nbsp;fine ulla feruentur ofFenfione : nec folùm uiduarum, led eriam omnium. Fi'-

des enim exhibcnda omnibus, fed maior eft uiduarum caulâ ÔC pupillorum« Denifphocfolouiduarumnomine(ficutinlibrisMachabæorûlegimus) commenda-' turn templo omne fcruatum eft. Nam cùm indicium facFum eflet pecuniarum, quas in templo Hierofolymis maximas rcperiri pofte Simonnefarius Antiocbo régi prodidit, miftûs in HierufidemHeliodorus, ad teirtplûuenit, ÔCfummo Sacerdoti aperuitindicij inuidiam,amp; aduentus lui caufam, TuneSaçerdos depofitaeftè dixit uiduarum uieftua--Ka 6C pupi!lorum,quædam autem Hircanï Tôbïæ uiri fantfti:caqt demonftrauit.Argen ti talcnta quadringenta erant,auri üero ducenta.Quie cüm Heliodorus ereptum ire uel let,Slt;regis uindicare commodis,làcerdotes ante altare iaeftauerunt fe, induti facerdoù les ftolaSjSC deum uiuüm qui de depofitislegem dederat,fientes inuocabanqcuftodem feprœceptorum præftaret fiiorum. Vulfus ucro color ftimmi facerdotis immutatus, ' ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;declarabat dolorem animi, SC mentis intentât follicitudincm. Flebant omnes, quôd in

contemptum locus uêturus foret, finecin dei templo tutafîdei feruaretur cuftodia:ac-cintftæcÿ mulieres pe(ftus,ôô claufæ uirgines pulfabant ianuas, ad muros alfj currebant, per feneftras alij profpeôabant,omnes ad ccelum tendebantmanus, crantes,ut luis do minus adeftet legibus.Hcliodorus autem nec his territus, quod intenderat, urgebat,Ô^ fatellitibus luis ærarium fepferat.T um fubito apparuit illi terribilis eques armis præfub ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gens aurcis:equus autem eius erat infigni ornatus opertorio. Alrj quoque duo iuuenes

apparuerunt in uirtute incly ta, décoré grato,cum fplendore gloriæ,fpeciofi amilt;ftu,qul circumfteterunteum,5lt; utraq? ex parte fiagellabantfacrilegum, fine ullaintermiflionc çontinuato uerbere-QuidmultafCircumfülus caliginein terram concidit, amp;nbsp;euidentt diuinæ operationis indicio exanimatus iacebat,nec ulla fpes in eo refidebat làlutis.Ob-' orta cftlætitiametuentibus, metus fuperbis, deiedliq? ex amicis Heliodori quidamro-• quot;nbsp;' nbsp;nbsp;gabantOniamjUtuitampolcereteijquoniamfuprcmumagebatfpiritum.Rogâteitat^

. . nbsp;nbsp;nbsp;SaccrdotelummOjijdcmiuuenes iterumHeliodoro apparuerunt, ijfdemamitftiucftiquot;

bus,ô6 dixerunt ad eum;Oniæ fummo Sacerdoti gratias age : propter quem tibi uita eft reddita.Tu autem expertus fiagella dei,uade amp;nbsp;nuncia tuis omnibus, quantam cogno-ueris templi religionem, dei poteftatem. His dieftis non comparueruntHeliodorus ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itaq; recepto lpiritu,hoftiam domino obtulit, Oniæ facerdoti gratias egit,6C cum exer^

citu ad regem reuertitur,dicês:Si quem habes hoftem, aut infidiatorem reiaim tuarum, illuc eum dirige,SCflagellatum recipies eum. Seruanda eft igitur filif depofitis fides,ad^ .. hibendadiligentia.Egregiehincueftrûenitefcitminifterium,fifufceptaimprelîiopo^ tends quam uel uidua uel orphani tolerarenon queant, Ecclefiæ fubfidio cohibeaturß oftendatis plus apud uos mandatum domini, quam diuitis ualere gratiam, Meminifti« ipfi quotics aduerfus regales impetus pro uiduarum, imo omnium depofitis certamen fubierimus , Commune hoc uobifeum mihi, recens exemplum ecclefiæ Ticinenfis profcram, quæuiduæ depofitum quod fufceperaf,amittere periclitabaturi Interpeb lante enim eo qui fibi illud imperiali referipto uindicare cupiebat, clerici non tenebant authoritatem,honorât! quoque amp;nbsp;intercelfbres dati non polfe præceptisImperator risobuiari ferebant, Legebatur referipti forma, diredfioMagiftri officiorumftatuta, Agensinrebus imminebat. Qiiid plura;’ Traditumerat, Tarnen communicatomC'-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cumconfilio,obfeditfan(ftusepiftt»pus eaconclauia,adquætranslatumilluddepoff

, tumuiduæcognouerat. Quod ubi nonpotuit auferri,receptum lub chirographo eft-Poftea iterum fiagitabatur ex chirographo : Præceptum Imperator iterauerat, utipft perfemetipfumnos conueniret.Ncgatum eft:SC,expolitadiuinæ legis authoritatc,^^ lcriclclt;ftionis,amp; Heliodori periculo,uix tandem rationem Imperator accepit.Poft ctiam tentatafueratobreptio, fed præuenitfandius epifcopus utredderetuiduæ quod acceperat. Fides interim falua eft, opprelfio non eft formidini, quia iam res non fides periclitatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, _

~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui

OFFICIORVM LIBER II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$5

F nbsp;nbsp;nbsp;eft.Improbus liio delelt;flatur bono,inuidus torquetur alien o. Ille diligit ma-^ i.Timot. f.

la,hicbonaodit:utpropé tolerabfliorfit,quifibiüultbèhfe; quam qui male omnibus.Filtj antefacflum cogitate:Si^ cùm diütius cogitâuériitis, tunc facite quod pro-batis.Laudabilismors,cùmocCafiodatur,rapiéndâeftinico.Dilatagloriafugït,hccfa-cüè comprebenditur.Rdem diligite, quoniaperfidem Sc deuotionemlofias magnum fibi ab uniuerfis amorem acquifknt : quoniam celebrauit pafcha domini, cùm eflet an-noriinidecem2lt;ocfto,quemadmodumncmoanteeum.Zeloitaq?utuicitftiperiores, ' * ’ j ita amp;nbsp;uos fib] zelû dci fumite.Exquitatuos dei zelus ÔC deuoret, lit nnnfquifq; ueftrum dicat ; Exquifiuit mczclus domus tuæ.ApoftolusChrifti zelotesdicftuseft.Quidde loiin.2. Apoftolo dicodpfe Dominus ait:Zelus domus tuæ comedit me. Sit ergo inter uos déi zelus,non iftehumanus quern inuidia gciierat.Sit inter uos pax,quae fuper omnein fen fum elKAmateuos inuicem. Nihil charitate dulcius,nihil pace gratius .Etuofipfifeitis, quod prae cæterisuos femper dilexi amp;nbsp;diligo : Quafi unius partisnlij, coaluiftf^ in alFe-^im gcrmanitatis.Quarbonafuht tenete, SCdeUs pacis OC dilêÆonis èntuobiicüm in domino lefujCui eft honor, gloria, magrtificentia, poteftas i cum fpirirti fanôo in fecu-la feculorum, Amen.

Quod fanefli amp;nbsp;in quiete maxima opèrent ÔC mira,oftendit ex Moyfe amp;nbsp;Helifeo.Cap.I HoneftumStZutileapud Chriftianos unum eire,quinoncommodatemporaliafequi-mur,fedæterna. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.ll

. mcmbrorum,quaefingulafingülisöbfequuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.lii

Alienisincommodisnoftralucraiiônquærenda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Càp,nii

Nihil à fapientibus nifi quodhoneftum fit expeténdû,8Choneftati falutem qubq? póft-ponendam,in quo Dauidmaxime' commendatur,SClóanncs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cäp.V

Famis tempore fubueniendum,iaec auare partis irtcubandum,uel precia captandi: ExU empladelofephjSCdiuiteauaroinEuangelid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.vf

Peregrinos tempore famis urbe non arcendos : qtiod non folùm inhoneftum,fed amp;nbsp;inutile praepofitis comprobatur exemplis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. v i i

Honertatem faluti quoep prilatam à deo comprobari: ExCmpla delofue 6C Caleb 6^ eg teris exploratoribus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Fraudes amp;nbsp;turpialucra clericos maxime dedecere,Slt; omneshoneftatem Datiid amp;nbsp;Na-, butheimitaridebere.

Vitiauirtutibus obliterari ,0dperfidis ctiam acfraudulerttis fidem oporterecuftquiri; quodlolùeGabaonitisintimaturexhfijuiire. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Auaros amp;nbsp;fraudulentos interdum cupitis fraudari, femper autém apud deum màmuo-. lentiæ reatu obnoxios teneri.Fabula de quoda Syracufano, amp;nbsp;paradigma de Doech

Idumæo,amp;Anania. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç^P’^^

Dcmalo temerarij iuramentuparadigma de Herode amp;nbsp;lepte. ÔÔ quod filia ciusfpqnte fuadie condió:areuerfa,fidem illorum præcellatPythagoræorunl, qui feuadcs inui-cemdederunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.Xil

Quantum periculumludithhoneftatismtuitufiibierit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.Xiii

Quodfemperhoneftatemfequaturutilitas,quodlicetäpud homines aliterfópeeon-. tingere uideatur,apud deum tarnen perpetuo ita elTe comprobaturmultisçxenl-plis.

Laus honeftatis,magnanimitate Hefter, 6C fide lonathæ commeiidätüf èc Abimél^W.

gt; Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r X

De moderamine amicitiæ conferuandac,clauditur uolumeri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.x v l

Ambn To.v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« 3

Quod fanA' ô(f in qui'ete maximaoperentur ÔC mita,oftenditûr ex Môyi-fe Helifeo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gap. I '

AVID prophctadocui'thos tanquam in ampladómodeambularc ' in corde nofh’ö, conucrfari cum eo tanquam cumbono contu^ ; bemah'mt ipfe fibi diceret^amp;loqucretur fecum, ut eft iHud:Dixi,cil Î ftodiam uias mcas.Salomo quoqi filius eius ait: Bibe aquam de tuis i uafiSjSC de puteorum tuorum fontibus : hoc eft, tuo confilio uterCi

Aqua eniin altajConftlium in cordeuiri.Ncmo 5 inquit,alienus patx ticcps fit tibi.Fons aquæ tuæ fit tibi proprius: amp;nbsp;locundare cum tua nbsp;nbsp;,

: uxorc,quæ eft tibi à iuuêtute.Çcruus amicitiar, 8Cpullus gratiarurn nbsp;nbsp;nbsp;'

confabulentur tecum.Non ergo primus Scipio fciuit folus non efle,ciim folus eftennec Exoi t -J. minus negoCiofuSjCum ocioftts eflènfciuit anteipfiim Moyfes, qui cum taceret,clama-bat: cum ociofus ftaret,præliabariïr: nec fôlùm præliabatur, fed etiam de hoftibus quos noncontigerat, triumphabat. Adeo octofiis,utmanus eius alij fuftincrent:ncc minus quam cætcri negociofus, qui ociofis manibus expugnabat hoftem, quern non pote-rant uincere qui dimicabant.Ergo Moyfes amp;nbsp;in filentio loqucbatur,0L in ocio operaba tur.Cuius autcm maiora négocia, quam huius ocia, qui quadraginta diebus pofitus in nbsp;nbsp;■

monte,fotam legem co plexus eft,SC in ilia folitudine qui cum quo loqueretur non de- f Ppl.48. fi.nt;:'Vnde ScDauid ait:Audiam quidloquaturinme deus.Et quâto plus eft,fi ciim alfi quo deus loquatur,quam ipfe fecum.^Tranfibant Apoftoli, amp;nbsp;umbra eoru curabat infir mos.Tangcbanturueftimêtacorum,ÔLfanitas deferebatur.Sermoncmlocutus eft Hellas,pluuiaftetit,ncc ceciditfupcr terram tribus annis,amp;f fexmêfibus. Iterum locutus cft,SC hydriafarinæ non defccif,amp;uas olei toto famis diuturnae tempore non eft exina-nitum,Etquoniamplerofq:dclccftantbcllica;Qind eftpræftantius,exercitusmagnila-certis3anfuisineritisconfeciflepræliumrScdebatHelilæusinunoloco,ÔCrex Syriçma gnambellimolcminferebat populo patrum, diuerfiscj confiliorum acerbabatfiraudi-bUs,amp;circumucnircinfidijsmoliebatur,fedomncsciusapparatusProphetadcprchcn * debat,ôd uigorementis per gratiSm del ubiq; præfcns,cogitationcs hoftiumfiiis annun ciabat,amp;monebatquibuscauerentlocis.Quodubiregi Syriæmanifeftatumeft,miflb • cxcrcitu claufit prophctam.Or-auit Helïfæus, nbsp;omnes illos cæcitate pcrcuti fccir,amp;^ ca i

ptiuos intrarcSamariam,qui uencrant obfidere cum. Conferamus hoc ocium cum alio rumocio.Alij cnim requicfcêdi cauiaàbduccre.animum à negoetjs folent,SC a' conucn-tu cœtuqs hominum fubtraherc fcfc:amp; autruris petere fecretum, captare agrorum folfi tudincs,aut intraurbem uacarc animo, indulgere quieti amp;nbsp;tranquillitati : Helifeus au-tem,autinfolitudine lordancm tranfitufiio diuidit,utparsdefluatpofterior,fupcrior . autcm in fontem recurratraut in Carmelo refoluta difficultatc generandi, inopinaftcri--lem conceptione fœcundat, aut refufeitatmortuos, aut ciborum tempêtât amaritudi- nbsp;5

neS,Slt;^ facit farinæ admixtione dulcefccrc;aut decern panibus diftributis reliquias coHb nbsp;nbsp;|

git plebefaturata:autferrum fecuris cxcuftum, amp;:influuij lordanismerfiim profundo, I miflb in aquas ligno facitfupcrnatare:aut cmundationeleprofiim j aut ficcitatem imbri bus,aurfamem mutât fœcunditate. Qiiando ergo iuftus folus eft, qui cum deo fempef 1 Rom. 8. eftf’Q^iando folitarius eft, qui nunquam feparatur à Chrifto f Quis nos, inquit, fepara- nbsp;nbsp;|

bit à dilceftione Chriftif' Confido quia ncqi mors, neep uita, ncq: angelus.Qiiâdo autcm feriatura ncgocio,qui nunquam feriatur à merito,quo confummaturnegocium f Qiif

ProKer. 17. bus autcm locis circumferibitur, cui totus mundus diuitiarum pofTelTio eft f Qua arftri iuxtdjo. mafione defi'nitur, qui nunquam opiniOne comprehenditurt' Etenim quafi ignora-turSCcognofcitur: quafi moritur, amp;nbsp;ecccuiuiuquafi triftis, amp;femperlartior,utegenus lafgusiut qui niiiil habca.t,Só poffideat omnia,Nihil cnim fpedfat uir.iuftus,nifi quod z.Cori«. 6. conftans amp;nbsp;honeftum cft:Et ideo etiam fi' alij uideatur pauper,fibi diues eft,qui non eo-rum quae caduca^fed eorum quæ aeternafunt aeftimatione cenfetur.

o F F I c I O K V M lie. . Ill, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

Hóneftum ôd: utile apud Chriftianos unum efle, quinon commoda tempp-raliafequimur,fcdæterna. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. II

Tquoniamde duobus fuperioribuslocis diximus,inquibushoneftumiC lud5lt;^ utile tra(T:auimus, fequitur utfum honeftatem fiC utilitärem inter fé comparare debeamus,amp; quærerc quid fit fequertdum.Sicut enim fupra tra-ó-auïmuSjütrum honeftum illud an turpe effet, SC fecundo loco, utrum utile an inutile: fimiliter hoc loco,utrum honeftum fit anùtile, nonnulli requirendum putant .Nos äu^ tern monemus,ne lîæcinter feuelut compugnantia inducere uideamUr,quæiam fupra unum efte oftendimus:nec honeftum efic pofre,nifi quod utile-.nec utile, nifi quod ho^ neftum:quianófequimUrfapientiam carnis,apud quamutilitas pecuniariæ iftius com moditatis pluris habetur,fçd iapiéntiam quæ ex dco eft,apüd quam ea quæ in hOc iecu-lo magna æftimantur,pro detrimento habentur.Hoc enim catorthoma,quod perfetftS amp;nbsp;ab folutu officium eft,àucrouirfutis fonte proficifcitur.Cuifecundumeft commune officium, quodipfo fermone fignificarur,non elfe arduæ uirtutis ac fingularis,quod po nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

teft plurimis elfe commune.Nam pecuniç compendia captare,familiare multisjelegan tiori conuiuio amp;nbsp;fuauioribus delecftari epulis ufitatum eft:Ieiunare autem amp;nbsp;continent tem éflepaucorumeft;amp;alieni cupidum non efle,rarum:contra autem, detrahereuelle alteri ôô non effc contentum fuo, in hoc cum pleriftç confo.rtium eft. Alia igitur prima^ alia mediaofficia.Prima cùm paucis, media cum plui ibus, Deniqî in ijfdem uerbis frequenter difcrerio eft.Aliterenimbonum deum dicimus,aliterhominem:aliteriuftum deum appellamus,aliter hominem. Similiter amp;nbsp;iapicntem deum aliter dicimus, aliter hominem.Quod ôô in Euangelio docemur : Eftote ergo amp;nbsp;uos perfeôi, ficut amp;nbsp;pater Mctttfc, uefter qui in cœlis eft, perfecftus eft. Ipftim Paulum lego perfecftum amp;nbsp;non perfcAum, Nam cùm dixiffet:Non quôdiam acccperim,autïamperfecftus fim, fcquar autëfi corn-prehcndam,ftatim fubiecitiQtiicunqi ergo perfecfti fumus. Duplex eft enim forma per fclt;ftionis:aliamedios,alia plenos numéros habens. Alia hic, alia ibùalia fecundum hominis poffibilitatem ,alia fecundum pcrfecftioîiem futuram. Deus autem iuftus per om nia,fapiensfupcromnia,perfe(ftusinomnibUs.Interipfos quoc^ hominesdiftantiaeft. Aliter Daniel fapiens,de quo dicftum eft; QyisDaniele fapientior;quot;' aliter ali] fapientes, aliter Salomon,qui repletus eft fapientiafuper omnern fapientiam antiquonim, ôd fti-per omnesfapientes Aegypti. Aliudeft enimcommuniter fapere, aliudfapereperfe-ùte'.Qiii communiter fapit, pro temporalibus fapit, pro fe fapit, ut âlteri aliquid detra-hat,£c fibi adiungat.Qiii perfedé fapit,nefeit fua fpeeftare comnioda, fed ad illud quod ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

æternum eft, quod decorum atque honeftum toto affeeftuintendit, quærens non quod fibi utile eft, fed quod omnibus. Itaquehæc fit formula, ut inter duo illahoneftum atque utile errarenequeamus.eô quod iuftus nihil alteri detrahendum putet,nec altcrius incommodofuum commodum augeriuelit. Hanc formam ibipræfcribit Apoftolus dicens: Omnia licént, fed non omnia expediunt.Omnialicent,fednon omniaædifi- i.Corin.io cant.Nemoquodftnimeftquærat,fedquodalterius.Hoceft,nemo commodumfuum quærat,fed alterius:nemo honorem fuum quærat, fed alterius. Vnde dC alibi dicit : Al-ter alterum exiftimantes fuperiorem fibi, non quæ fua ftint finguli cogitantes, fed quæ aliorum.Nemo etiam fuam gratiam quærat,nemo fuam laudem, fed alterius. Quod e-uidenteretiaminProuerbtjs dcclaratum effe aduertimus,dicentefan(fto per Salomo^ Frouer.ÿ nem fpiri tu: Fili fi fapiens fueris,tibi fapiensæris amp;nbsp;proximis:fi autem malus euaferis,foins haurics mala.Sapiens enim alijs confulit ficut iuftus, qüandoquidem confors fui eft uttiufque forma uirtutis.

De calumniareprimenda,amp;beneficentiacunlt;ftis exhibendaiExemplum de harmoniamembrorum,quæfingulafingulisobfequuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. m

S fedquodmultis,ficutquærebatamp;^PaulUs.HoceftenimconformariChri-fto,alienum non quærere,nihil alteri detraherc utacquiratfibi. Chriftuse- lîude»», nim dominus cùm effet,in forma dei,exinaniuit fe ut formam fufeiperet hominis,quam operumftiorum locupletaret uirtutibus.Tu ergo expolias, quem Chriftus induite’! ü cxuis,quemueftiuitChriftuse'Hocenimagis, quâdo alterius detrimento tuacomoda , / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4 àugeri

f6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D ï V I AM B R O S I I

augen expctis.Confidera o homo,unde nomen fumpfcris: Ab humo utilt;j qug nihil cin qua eripitjied omnia krgit omnibus \ ÔC diuerfos in uium omniu animantiû fru(?lus mi' niftratlndeappenatahumanitasjipccialis SCdomefticauirtus hominis quæ conforté âdiuuct jpia te doceat forma tui corporis, mcmbrorumq; ufus » Nûquid membru tuuin alterius nicmbri officia fibi uindicat j ut oculus officium otis, aut os oculi officium fib* uirtdicet,aUt manus pedum minifterium,aut pes manuumc* C^ihetiam ipfc manus dcquot; xtra ac finiftra difpartita habent officia plcraq!,ut fi ufum commutes utriufq!,aduerfuirt naturam fitjpriufq! totum hominem exuas,quàm membrorum tuorum minifteria con^ uertasifi aut definiftra cibum fuggeras,autdedexterafungarisminifteriofiniftræ,ut reliquias ciborum abluasmifi forte pofcatneceffitas. Finge hanc SC da oculo uirtutem, utpoffitdctrahcrefcnftim capiti,auditum auribus,menti cogitationes, odorarum narF buSjOrifaporem, fibi conférât, nonne omnem ftatum diffoluctnaturæ i Vndepub i,C0r,iZ chre'Apoftolusait:Sitotum corpus oculus,ubiauditusffitotumauditus,ubiodora--tusr'Omnes ergo unS corpus fiimus SC diucria membra, fed omnia corporineceflaria. Non enim poteftmembrum membro dicere, non esmihineceflarium: quinctiam ipf» quæ uidentur infirmioraniembra cfle,mulcö magis neceflariaftint, maiorêplerunqi tuendi ferequirunt foIIicitudincm.Et fi quid dolet membrum unum, compatiunturei membra omnia.Vnde quam graue eft ut detrahamus aliqUid ei,cui nos compati opor-* tet:6C cui debcmus confortium minifterq, ei fraudi amp;nbsp;nOxæfimus fHiecutic^lex natUquot; ræ eft,quæ nos ad omnem ftringir humanitatcm,ut alter alteri tanquâ uniùs partes cor.' poris inuicem deferamus. Nec detrahendum quicquam putemus, cùm contra natur« legem fit non iuuarc- Sic enim nafcimur ut côfentiant membra membris, ÔC al terum al^ teri adh^reat, SC obfequantur fibi mutuo minifterio Quôd fi unum défit officio ftro, impediânturô^cætera:ütficruat Oculummanus,nonnefibi operisfui uftim negauitf' Si pedcm uulneret,quantorum fibi adlum profecftum inuideritÆt quanto grauuius cft totum hominem quàm unum mcmbrum detrahic' lam fi in uno membro totum corpus uiolatur,utic:pinunohominc communio totiushumanitatis foluitur,uiolatur natura ,, generishumani,amp;^iàn(ftæ ccclefiæ congregatio,quæinunum connexumcorpusatrp compacftûunitatefîdciôiScharitatisanurgit.Chriftus quoq? dominus qui pro uniuergt; fismortuuscft,merccdcmfanguinisfui euacuatam dolebit. Quid quod etiamipialeX domini hanc formam tenendam edocct, ut nihil alteri detrahas tui commodi iciaiandi E’fod.î J gratia,cùm diciuNon transféras term inos antiquôs,quos ftatuerunt patres tui,cùm uF DcMf. XZ tulum errantemfratris tui reducendum præcipitjCÙm furem mon' iubet, cùm uetatfflcr Tot, 4 cenarium débitamercede fraudari, cùm pecuniam fineuiùris reddendâm cenfetf Sub uenirc enim non habcnti,humanitatis cft:duritiæ autê, plus extorquere quàm dederis. Etenim fiideo inops auxilio tuo eguit,quia non habuitunde de fùo redderct,nônneiiu pium cftjfiftib humanitatis fimulatione amplius ab eo pofcas,quinô habebatundemF nus iblueretf Abfoluis igitur alteri debitorem, ut côdemnes tibiiô^ hanc humanitatefl» uocas,ubi eft iniquitatis aucftioc'Hoc præftamus cæteris animantibus,quod alia genera animantium conferre aliquid nefciunt,Feræ autem eripiunt, homines tribuunt, Vnde Pplm.j s 0^ Pfalmiftaait:Iuftus miferetur amp;nbsp;tribuit. Sunt tarnen quibus ÔC feræ conferantSiquF dem collationc fobolem fuam nutriunt,Ô£r âues cibo iùo pullos fatiant fuosihomini aU' temfolitributumeft,utomncs tanquam fuOspaftat.Debeturiftudipfo naturæ iure» Qirôd fi non licet non dare,quomodo detrahereliCetfNecipiæ leges nos docent, qu« caquædctradlaftint alicui cuminiuria peribnæ,autreiipfiuscumulo,reftituiiubenU quo furem à detrahcndo,autpœnadctcn'eant,autmul(ftareuocenr.Ponetamen quôd aliquis poffit aut pœnam non timere aut muldfæ illudere.Nunquid dignum eft ut alter alteridetrahatf’Seruilehoc uitium, Ô6familiareultimæ conditioni,adeô contranatU' ram,utinopia magis hoc cxtorquereuideatur,quàmnaturaftiadcre,Seruorum tarnen occulta furta,diuitum rapinæ publicæ.Quid autê tam contranaturâ, quàm uiolare alte rumtuicommodicaufa,cùmprO omnibus excubandum,ftibcundas moleftias,fufcF piendum laborem naturalis affeeftus perftiâdeat,ÔC glorioftim unicuiq? ducatur,fî perF culis proprijs quærat uniuerforum tranquillitatem:multoq!fibiunuft|uiicç arbitretur gratius cxcidia patriæ repulifle,quàmpropria pericula:præftantius(jefle exiftimef, quôd

OFFICIORVM tl B. IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ ƒ

quod Oper am fuam patriæimpenden't, quàm fi in odo pofitus tranquillam ui'tam uolu ptatum côpijsfundus egiflet.

• Alieni'sincomrnodis,nioftralucranonquærenda- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. Ült

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Incigitur colligitur,quôd homo qui fecundS naturç forhiatus cft direólio-

H nbsp;nbsp;nbsp;nem ut obediat eijnocere non polïît alteri. Quôd fi cui nocéatjnaturam uiô

letmeq; tantum effecommodiquodadipifcifefeputet, quantum incômodi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•'

qrtod ex eO fîbi accidat.Quæ enim pœna gràüior,quam inteiioris uulnus cortfdentiæC* C^od feuerius iudiciû quàm domefticum, quo unufquifq; fibi eftreus, fecß ipfe arguit quod iniuriam fratriindignéfecerit c' Quod non médiocriter fcripturacondemrtat, di-cens;Exoreftultorumbaculuscontumeliæ.Stultitiæigitu’^ condemnatur,quieôhtu.- Pro«eT.»4 meliamfacit.Nónnehocmagisfugiendum,quàm mors,quam difpendium, quàm iho.-pia,quàm exilium, quàm debilitatis dolorf C^iis enim uitium corporis,aut patrimôrtîj damnum nonleuius ducat uitio ânimi,SC exiftimationis difpendiofLiquetigitun'd ex-petendûamp;tenendum omnibus,quód eadêfingulorum fitutilitas,quçfituniuerforum: nihilqîiudicandumutile,nifî quodin cômune profit. Quomodo enim poteft uni pro-de{re,quod inutile fit omnibusf'Mihi certé non uidetur,qin inutilis cft omnibus,fibi uti lis efic polTe.Etenim fi Una lex naturae omnibus,unautiq; utilitas uniuerfôrum.Quôd fi una Utilitas uniuerforû,àd confulendû Utiep omnibus naturae lege conftringimur. Nori cft ergo eins qui confultum uelit alteri fecüdum natura, nocere ei aduerluslegênaturç. Etenimfihiquiinftadio currunt,itaferuntur praeceptis informariatqjiriftruijUtunuf-quifq! celeritate non fraude contendat,curfucp quantum poteft ad uiétoriam properet, fupphmtare autem alterum aut manu deq cere non aufi : quantomagis in hoé dirfü uitæ ittius,fine fraude alteriüs2lt; circumferiptione quaerenda nobisüïéfOriaeftc'Quàerunt ahqui,fi fapiens in naufragio pofitus infipienti naufrago tabulam extorquere pblfit, u-trum debeat.Mihi quidem,amp; fi præftabilius communi uideatur uftii, fapientern de nau fragio quàm infipientem euaderc,tamennonuidetur quoduir Chrtftianus,ôdiuftus,êô fapiens quærere fibi ui tarn alienamorte debeatiutpote qui etiam fi inlatronem armatü incidat j ferientern referire rtoii poffiune dum falutcm défendit, pietatem contaminer: De quo in Euangelq libris aperta ÔC eUidens fententiaeft : Reconde gladium tlium. , Omnis enim qui gladio pcrcuirerit,gladiö ferietur. Quis latio deteftabilior, quàm HrfKh.iJ perfccutor qui ueneratut Chriftum occideretr' Sed noluitfe Chriftus perfecutorum defendi uulnere,qui uoluit fuo uulnerc omnes fanare. Curenim te potiorem altero indices, cum uiri fit Chriftiani prgferre fibi alterum,nihil fibi arrogare, nullum fibi hoho-rem a{rumere,non uindicare meritifui preciumr’Denique cur non tüum tölerare pogt; tiusincommodum,quàm alienum commodum diripereanuefcasf Quid tarn aduer-fus naturam,quàm non efte contentum, co quod habeas aliéna quærere,ambire turpL tercNam fi honeftas fecundum naturam ( omnia enim fccit deus bona ualde ) turpitu.- Ge«e. i do utique contraria eft. Nonpoteft ergp honeftati conucnire £lt; turpitudini, cüm hæc inter fe difereta naturæ fint lege.

Nihil à làpientibusnifi quod honcftumfitexpctcndû, SC honeftati falutem quoq?poftponendam.In quo Dauid maxime commendatur. Cap. v Ed iam ut etiam in hoc libro ponamus faftigium,in quo uclut in fihem difpu S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tationis noftræ dirigamus fententiam,ut nihil expetendum fit, nifi quod ho

neftum.Nihil nanque agit fapiens,nifi quod honeftufit, nifi quod cum fyn-teritate fine fraude fitmeq? quiequam facit, in quo fe crimine quoquam obliger, etiam' filaterepofliuSibi enim eft reus priufquam cæterismec tam pudenda apud cum publi-catio flagitq,quàmconfcientiçeft.Quodnonfidisfabulis,ut Philpfophidifputant,fed ueriffimisiuftorum uirorumexemplis doccrepoflumus.Non igitur cgofimulabo ter ræ hiatum,quæmagnis quibufdam dilfiluerit folutaimbribus, in quem defeeridüTeGy ges,atq! ibifabularem ilium equumæneumoffendi{reàPlatoneinducitur,quiinlateri bus fuis fores haberet: quas ubi aperuit, animaduertifle annulû aureum in digito mortui hominis, cuius ilh'e exanime corpus iaceret, auriqs auarû fuftulifie annulû. Sedcùm fe ad paftores recepifletregios,de quorum ipfe numero foret,calu quodâ, quod palàm cius abnuli ad palmam côucrterat,ipfe omnes uidebat,atque a nullo uidebatundeinde

jg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVIAMBROSII

cüm mlocum fuum reuocaflet annulS,utdebatur ab omnibus. Cuius fblers faélus mira cull,per annuli opportunitatêreginç ftupro potitus, necem regi intulit,cgterisq! inters emptis,quos necandos putauerat,ne fibi impedimento forent, Ly diæ regnum adeptus cft.Da,inquit,hücannulumfapicfi,utbenencio eius poffithterejCÜm deliquerit. Non minus fugiet peccatorum contagium,quam ß non poflit latere. Non enim latebra iapiquot; j.Tiirtot.i. entiipesimpunitatis,fedinnocentia eft.Deniquelex noniufto eftpöfita,fediniufto: quia iuftus legcm habet mentis fuæ,6C æquitatis ac iuftiti^ fue normamddeotp non ter-rore poznæ reuocatur à culpa, fed lioneftatis régula. Ergo ut ad propofitum redeamus, nonfabulofaprouerisfed liera pro fabulofis; Exempla proferamus» Quid enim mihi opus eft fingere hiatum terræ,equum æneum,annulum(^ aureum in digito defunifli rc' pertum:cuius annuli tâta fit uis,ut pro arbitrio fuo qui eum fit indutus,appareat cùmue lincùm autem nolit, conipecfïui fe præfentium fubtrahat, utpræfens non pofiituideriî' Nempe eô tendit iftud,urrum fapiens etiam fi ifto utatur annulo,quo poffit propria fla^ gitia celarc regnum aflequi, nolit ne peccare, grauius ducat fcc!cris contagium, •. pœnarumdoloribus:anuerôipeimpunitatis utatur ad perpetrandumfcelus. Quid,in-* quam,mihi opus eft figmêto annuli, ciïrn poflîm docere ex rebus geftis, quôd uir fapE ens cùmfibi inpeccato nonfolùm latendum,fedetiamregnandum uideret,fipecca' turn admittcrct, contra autem periculum lalutis cemcret,fi declinaret flagirium ; elige^ re tarnen magis fàlutis periculum ut uacaret flagitio, quàm flagitium quo fibi regnum pararetfDenique Dauid cùm fugeret à facie regis Saul, cùm eumrex cum tribus milE busuirorum cleclorumad inferendam necemin deferto quæreret,ingrefl'usin caftra regis,ciim dormientem ofFendiffèt,non folùm ipfe non perculTit, fed etiam protexit,ne ab alio qui fimul ingreßus fuerat,perimeretur.Nam cùm diceret ei AbifaûConclufit ho die dominus inimicum tuum in manibus tuis,ôifnuncoccidameum:refpondit:Non confiimas ilium, quoniam quis inijciet manum fiiam in Chriftum domini, amp;nbsp;purus e^ ritÆ t addidit: V iuit dominus, quia nifi dominus p ercuflerit ilium, aut nifi hora illius ue nerit ut moriatur,uel in pugnam defcendcrit,amp; opponatur mihi, non fit à domino ini]' cere manum meam in Chriftum domini.Itaque non permifit necari eum, led folùm lan ccam,quæ erat ad caput cius,amp;lenticulam tulitaquç,dormicntibus cuntftis.Egreflùstp decaftristranfiuitincacumen montis,6^coarguerecœpitftipatorcsregios,amp;præcfi pue' principem militiæ Abner, quôd nequaquam fidam cuftodiam regi ÔCdomino fuo adhiberendenique demonftraret,ubi eßet lancea regis, uel lenticula quæ erat ad caput çius.Et appellatus à regelanceam reddidit: dominus, inquit, reftituat unicuique iu--ftitias fuas,ÔC fidem lùam:ficut tradidit te dominus in manus meas,ô(rnçlui inîjcere ma^ num meam in Chriftum domini.Et cùm hoc diceret,timebat tarnen infidias eius, amp;nbsp;fil’' gitjlèdem exilio mutans.Nec tarnen falutem praetulit innocentiæ, cùm iam fecundo fa^ cultatefibi tributaregis necandinoluißetuti occafionis beneficio : quæ ÔC fecuritatem falutis metuêti, amp;nbsp;regnum oßerebat exuli » Vbi opys fuit foanni Gygæo annulo,quilî tacuiftèt,non eßet occilùs ab Herodef’Pracftare hocilli potuit filentium fuum, ut SCui^ deretur SCnon occideretur.Sed quia non folùm peccare fe propter falutis defenfioneiu paßus non eft, fed ne alienum quidem peccatum fçrre ac perpeti potuit, ideo in le cau^ famneciscxcitauit.Certe'hocnegare non poßunt,potuiße fieri ut taceret, quideillo Gyge negant potuilEe fieri, ut annuli beneficio abfcôderetur. Sed fabula, SC fi uim non habet ueritatis,hanc tarnen rationeiri habet:ut fi poflit celare fe uir iuftus, tarnen ita pec çatum declinct,quafi celare no polfit; neç perfonam lùam indutus annulum, led uitain Colof. 3. luam Chriftum indutus abfcondat, fiçut Apoftolus ait : Quia uita noftra abfconditaeft cum Chriftoïn deo.Nemo ergo hiçfulgere quærat, nemo fibiarroget,nemo feiadef. Nolebatfe Chriftus hic cognofci,nolebat prædicari in Euangelio nomen fuum cùm in terris uerfaretur,uenit ut lateret feculum hoc.Ergo SC nos fimili modo abfcondamus ui

tam noftram Chrifti exemplo,fugiamus ia(ftantiam,praedicari non expe-, tamus.Melius efthiceftèinhumilitate,ibiingloria.Cùni,in-

' OFF I CI OR VM L,LB. „Ill, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒƒ

5- lt;nbsp;Famistemporefubuenicndum,necauare'parti'sincumbendunijùelpî-ücià captanda:ÉxempladeIófeph,fiCdiuiteauaroincuangelio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. VI

I ''- N litatem, quææfbmatur fecundumuulgippïnionem.Mornficeturauarîtia, moriatur concupifeentia. Sancflus in negocïaiioriem introilTc fe negat:quià preciorum captarc incrementà, non fimplicitatis,fed uerfutiæ eft. Et alius ait : Captans , preciaftumenti,tnaledi(ftus inplebe eft .Definitaeft fententia, nihil difputationirelin- PrpMer.i» quens,quale controuerfiarum genus folet dicendi efle, cum alfhs allegct àgriculturani laudabilcm apud omnes haberi, frueftus terræfimplices eflè triplos, plus qui fcmihâüe-^ rit, eum probaiioremfore,ubcrïôresreditus induftriæriônfraudari,negligentiàmma^ gis 8^in curiam ruris inculti rcprchertdi Folere, Araui,inquit,ftudiôfius,ubiubcrius foninaùijdiligeiitius excolui, boiios collegi prouentus, follicitus recdhdidi,feruaui fi-delîter, prouidc cûftodiui. Nunc in tempore famis uêdo, fubuehio cfurfentibüs,üendo frumentum non alienum,fcd meum,non pluris quàm cæterï, imo etiam minori precioi Quid hic fraudis eft,cum multi poflent periclitari fi non Haberent qùod emerentrNum induftriain crimen uocaturcNum diligentiareprehenditurfNum prouidentiauitupe-raturf Fortairedicat:Et lofeph firumentainabundantia collegit,in caritatc uendfdit. Num carius aliquis emere compellitur fquot; Nùm uis adhibetur emptori c* Omnibus defer-luremendicopia,nulli irrogatur iniuria.Hïs igiturquantum cuiùfquefertingeniuni difputatis, ccurgit alius, dicens : Bona quidem agrïculturà, quæ friiœis miniftrat omnibus,quæ fimplici induftrià accumulât terrarum fœcunditatem, nihil doli, nihil frau^ dis interferens.Deniquefi quid uitij fuerit, plus difpendi) cft:quia fibene aliquis feue-ritjinelius metend ft iyncerum trîtici granum feminauerit, puriorem ac lynceram meß fcmcolliget. Fcecundaterramultiplicaturh reddit quod acceperatifidelisagcrfœne-ratorcs foletreftitucrc prouentus.De rediribus igitur uberis glebi, expclt;ftaredebes tui mercedem laboris, de fertilitate pinguis foli iufta fperare, corhpendia. Cur adfrau.^ dem conuertis naturæ induftriamf Curinuides ufibus hominum publicos pahfts C Ciir populis minuis abundantiamfCur affeeftas inopiamf Cur optari facts à pàupéribüs fte-rilitatem t Ciim enim non fentiant beneficia lèecunditatis, te aueftionante precium,te eondenrefrumentum, optant potius nihil nafei, quant te de fame publica negociari, Ämbis frumentorum indigentiam,alimentorum penuriam, uberis foli partus ingemi-fcis,flcs publicam fertilitatem, horreaftu^m plena déploras, exploras quando fterili-or prouentus fit,quando exilior partus. Votis tuis gaudes arrifilfe màlèdiâum, ut nihil ufquam nafceretur.Tunc mclTem tuamueniirelçtaris,tunc tibi de omnium miferia con geris opeSjôc: hanc tu induftriam uocas, hanc diligentiam nominas,quæ calliditatisuer lu tia, quæ aftutia fraudis eft Ôl hOc tu rcmedium Uocas, quod cft commentum nequi-tiæ t Latrocinium hoc, autfœnus appellcm f Captantur tanquam latrocinij tempora; quibusinuifeera hominum durus infidiâtorobrepas.Augeturpretiumtanquamfor-te cumulatum fœnoris, quo pcriculum capitis àcérüatur. T ibi conditæ frugis multiplia caturufura,tufrumentumquafifœnerator occultas,quafiuenditoraudfionaris.Quid imprecaris male omnibuSjquiamaior futurafitfames,quafi nihil frugum fuperfit, quafi infœcundior annus fequatui r'Lucrum tuû, damnum publicum eft. îofeph faneftus omnibus aperuithorrea,non clauftt'.neç prccia captauit annonæ, fedperenne lubfidiû col locauit; nihil fibi acquifiuit, fed quemadmodum fames etiam in pofterUm uinccretur; prouida ordinatione difpofuit.Legifti quemadmodum hunc frumentartj precîj capta-lorem exponat in euangelio dominus leftis,cuius pofleftîo diuites frult;ftus attulit,Slt; illc quafiegensdicebatiQuidfaciamc'nonhabeo quo congregem.Deftruamhoncamea,^ Luc.ii maiorafaciam.citm feire non poftet,utrum fequenti no(fte anima fua ab eo repofeere tur.Nefciebat quidfaceretiquafi ei alimenta dceftLent,hærebat ambiguo. Nô capiebant horrea annonam,ÔL ille fe egere çredebat.Recfte' igitur Salomon : Qui continet,inquit, Prôner, j i frumentum,relinquet illud nationibus,non hæredibus: quoniam auaritiac emolumen-tum ad fucceftbrum iura non peruenit-Quod nonlegitimè açquiritur,quafi uentis qui-bufdamitaextraneis diripientibus difiipatur.Et addidit : Captas annonam maledidtus inplçbe eft,bcnedi(ftio autêincapiteeius qui participât. Vides ergo quôdlargitoretn

frumentt' elle dcceat,non precij captatorcm.Non eftjgitun’ftautilitas,m qua plushone ftati dettahitur,quam utflitati adi'ungitur.

Peregrinos tempore famisurbe non arcendos,quod non folümi'nhonc^ ftum,fed Sc inutile propofitiscomprobaturexemplis. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. VIII

ÉdQcilliquiperegrinos urbeprohibent,nequaquam probandi, expellerc ‘j- nbsp;nbsp;, S eotcmporequodeberentiLiuare,feparareacommercqscommunisparcn^

tis, fufos omnibus partus negare, inita iam confortia uiuendi auerrunca^ re: cum quibusfucrint communia iura, cum his nolle in tempore nccefliratis fubfidia partin'.Fcrænon expelluntferas, SChomo excludit hominem Feraeac beftiæ com-' munemputant omnibus uiclum,quern terra miniftrat.Illæetiam conformem fui ge--neris adiuuant,homo impugnatic^ui nihilà fe alienum debet credere,quicquidhu--mani eft. Quanto ille reeftius, qui cum iam proueifta proceflift'ct ætare,oCfamcrnto-leràret ciuitas,atque(utintalibus folct)pctercnt uulgo,ut peregrini urbe prohibe-' rentur, præfcéturæ urbanæ curam cæteris maiorein hiftinens, conuocauit honorâtes, €Vlocupletiores uiros, popofeitut in medium conftilerent, diccns: quam imma-neeftet peregrinos eijci,quam hominem cxueret,qui cibum morientinegaretf Cagt; nesantemenfam impaflos elle non patimur,5C homines extrudimus \ Quam inutile quoque tot populos mundo perire,quos dira conficeret tabes f quantos urbiftiæpc-rire, quifolerent adiumento elle, uelinconferendis iubfidijs,uelincelebrandiscoffl-mereqs.^neminemfame alicnaiuuari.'protrahercut plurimum diem pofte, non inopF am repellere.'imo tot cultoribus extimftis, tot agricolis occidentibus,occafura in perpe tuumftibfidia frumentaria.Hosigitur cxcludimus,quiui(ftum nobisinferre conftie-

Dfttt, 8. runtfHos nolumus in tempore neceftitatis pafcere,qui nos omni aetatepauerûtfQiian tafunt quç ab ipfis nobis hoc ipfo tempore miniftranturfNon in folo pane uiuit homo. NoftraiIlicfamilia,plerK]|!etiamnoftriparentes ftint.Reddamusquodaccepimus.Sed ueremur,ne cumulemusinopiam.Primüm omnium mifericordia nunquam deftitui* tur,fed adiuuatur. Deinde fubfidia annonæ quac his impartienda funt,collationeredi-mamus,reparemus auro.Nunquid his deficientibus, non alij nobis redimendi cultores uidenturc'Qiianto uilius eft pafeere quam cmere cultoresc'Vbi etiam réparés f Vbi in-uenias quem reformesf Adde: ft inuenias quem ignarum, ÔCalieni ufusmumero polfis fubftituere,non cultui, Quid plurafCollato auro, coacla frumenta ftint. Ita nec abungt; daritiam urbis minuit,SC peregrinis alimoniam fubmiftrauit. Quantaî hoc commenda-tionis apud deum fuit fàntftillimo fenit'Qiiantæ apud homines gloriatt' FL'c magnus uc re' probatus,qui u^re potuit Imperatori diccrc,demonftrans prouinciæ totius populos: Hos tibi omnes releruaui,hiuiuunt bencficio tui fenatus, hos tua curia iam morti ablh* lit.Quanto hocutilius, quamillud quod proxime Romaefaeftum eft, eietftosefleurbc ampliftima, qui iam plurimam illic a?tatem tranfcgcrant, flentes cum filtjs abqfte,qiii-' bus uelut ciuibus amoliendum cxilium deplorarent, inierruptas complurium nccefti-tudines, diremptas affinitatest' Et certe arriferat anni fœcunditas, inuetfticio urbs fola cgebatfrum€nto:potuiftetiuuari,fipeterentabltah'sfrumentum,quorum filij expelle-' bantur.Nihil hoc turpius, excludere quafi alienum, 6C exigere quafi ftium, Quid illtrirt cqcis,qui deftio paftiturfOiiid ilium eq cfs,qui te pafeitf Seruum retines, trudis paren-temfFrumentum fuftipis,nec affeftum impartist'Viiftum extorques, necrependis gt^ tiam f Qiiam deforme hoc, quam inutile f Quomodo enim pottdlutile effe quod non decetf'Quantis corporatorum fubfidqs dudum Romafraudata eft f Potuit 5C ill o s non amittere, 6C euadere famem, expeeftatis uentorum opportunis flatibus, 6C fperatariin* commearu nauium.Quam uero illud ftiperius honeftum atq? utilefOuid enim tarn decorum atqihoneftum,quamconationc locupletumiuuarecgentes,minifh'areui(ftuni eftirientibus,nuni cibum deforet'Qiiid tarn utile,qudm cultores agrorum referuarqnon interire plebem rufticanorumt'Quodhoneftum

igitur,utiIe:0C quod utile,honeftum.Econtra,quod inutile,indecorum:quod autem indeco.' rum,id etiam inutile,

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Honeft^

Caleb,5^ cæteris exploratoribus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. V i II

Vandomaioresnoftriferuitioexùe potuiflcnt,nïfiidnonfolumturpe,fed ctiam inutile credidi(rent,regiferuire Ae^ptiorumfleftis quoque ÔC Caleb Nnwe.ij miflî ad explorandam tenam,uberem quidem tcrram, fed à ferociflîmis in^ habitari gentibus nunciauerunt. Terrore belli populus infraélus, recufabat tcrrac eius pofTcffionem, Suadebant milfi exploratoies lefus amp;nbsp;Caleb terram cfTe utilcm:indcco^ iWfjnu^ rumputabantcederenationibusdapidaripotius eligcbant, quodminabaturpopulus, quàni decedere dehoneftate. DilEiadebant ait], plebs reclamabat,dices aduerfus diras amp;nbsp;afperas genres bellû fore,cadenduni fibi in prælio, mulieres fuas pueros direptio.-ni futuros.Exarfit domini indignatio,ut omnes ucllet perderc,fed rogante Moyfe rem-perauit fententiam, ultionem diftulit:fatis efle pcrfidis fupplicij iudicans, ut fi parcerer interim,nec percuteret incrédules, ad earn tarnen terram quam reeufauerant, propter incredulitatis fuæ precium non peruenirêt: fed pucri amp;nbsp;mulieres qui non immurmura-Itérant,uel fexu,uel ^tate ueniabiles,caperent eius terre promilTam hæreditatetn.Deni-que quicunqi erant a uicefimo anno 8C fupra,in deferto eorum membra ceciderunt : fed aliorum dilata eft pœna. Qiii autê afeenderunt cum lefu, amp;nbsp;dilTuadendum putaucrunt, plaga maîa ftatim mortui funt.Iefus uerô Si Caleb cum innoxia ætate uel fexu in terram promiflionisintraruntParsigiturmelior gloriam falutiprætulit,deteriorfalutemho-neftati.Diuinaautemfententiaeosprobauit,quihoneftautilibus præftarearbitraban-tunçOs uerô condemnauit,apud quos ea quae uidebantur faluti potius quàm honeftati accomoda,praeponderabant.

Fraudes ÔCturpialucraclericos maxime dedecere,6lt;omneshoneftatemDa.-uidamp;Nabutheimitaridebere. ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. IX

N nbsp;nbsp;nbsp;degeneris mercaturae quæftu follicitari ignobili, auaro æftuare corde, die-*

bus ac noô:ibus inhiare in alieni detrimenta patrimonîj,no eleuare animum adhoneftatis nitorem,non conlîderare ueræ laudis pulchritudinem.Hinc nafeuntur au cupia quæfitæ hæreditatis,continentiac atq! grauixatis fimulatione caprate, quod abhor ret à propofito Chriftiani uiri. Omne enim quod arte elicitum, QC fraude compofitum cftjcaretmerito fimplicitatis.In ipfis qui nullum eçclefiaftici ordinisofficiumrccepe-rirtt,incongruaiudicatur affec^atæ ambitio hæreditatis.Infupremofinc uitaepofitos Rium habere iudicium,utlibere teftentur quod fentiunt,qui pofteanon funt emendatu ri-.ciim honeftum non fit comp endia altjs uel debita,uel parata auertcre, cûm uel facer-dotisuelminiftrifitprodelTefifieri poteft omnibus,obelTenemini. Denicßfinonpo^ teft altert fubueniri nifi alterlædatur,commodius eft neutrum iuuari,quàm grauari alte rum.ldeoc^incaufispecuniarijs interuenire noneftSacerdotistinquibus nonpoteft fieri,quin frequenter lardatur alter qui uincitur, quoniam intercefl'orisbeneficiofeui.-dum arbitratur.Sacerdotis eft igitur nulli nocerCjprodefieuelle omnibus: polTe autem folius eft dei.Nam in caufa capitis nocere ei quern iuuare debeas périclitante, non fine peccato eft graui.In caufa autem p ecuniac odia quacr ere, infipicntiac eft :’cùm pro falute hominis graues frequenter fiant moleftiæiin quo etiam periclitari gloriofum fit. Propo fitaigiturformainSacerdotisofficio teneatunutnulli noceat,nelaceffîtusquidcm,ô^ aliquainiuriaoffenfus.Bonus enim eftuir qui dixit: Sireddidiretribuentibus mihi ma- Pf«Iwgt;7 la.Qiiic enim eft gloria,fi eum non kedimus,quinos nonlæfcritfSed illauirtus eft,filæ-fusremittas.Quämhoneftum,quodDauidcumpotuiflet regi inimiconoccrc,nialuit parceret'QiTam etiam utilet'quia fucceffori hoc profuit,ut difterêt omnes fide regi proprio feruare,nec ufupare imperium, fed uereri t ItaQs 5^ honeftas utilitati praelata eft, QC utilitasfecuta eft honeftatem.Parum eft quod peperciuaddidit, quod etiam inbello do nbsp;nbsp;nbsp;*

Iuitoccifum,Slt;flebiliterdeplorauitdicens:Montes quieftis inGelboe,neqiros,necß 2-^' pluuiacadatluperuos.Montes mortis,quoniamibi fiiblatacft proteeftio potentium, protedlio Saul.Non eft uneftus in oleo,fed fanguineuulnerarorum,Slt; ex adipebcllige-rantium.SagittaIonathæ non eft retro reuerfa, amp;nbsp;gladius Saul non eft reuerfus uacuus. Saul lonathas fpeciofi 2C chariffimi,infcparabiles in uita (ua, Si in morte non funt fe-

Ambr. To.i, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f parati.

parati'.Sup'er âquihslcuioies,{uper leones potêriorcs.Fïh'ç IfiacI plorate fupei'8àüî,qirf iieftiebat uos ueftimêta coccinea cum ornamêto ueftro, qui imponebat auru fupcr ue-' ftimentaueftra.Quomodo cecidcrûtpotêtes inmedia pugnaflonathas in morte uulne ratus eft. Doleo in te frater Ionatha,fpecioius ualde. Geciderat amor tuus in me,ficut a^ mor mulieru. Quomodo ceciderSt potentes,amp;perierût arma côcupifcendafQuæ master unicum fiedefleretfiliû, quemadmodûhic defleuit inimicû f Quis gratis^ authorent tantis profcquereturlaudibus,quantis ifteprofecutus eftinfidiatorë capitis fui '! Qiiàm pie doîuit,quanto ingemuit affeeftu Aruerût montes prophetico maleditfto ,ô^ diuina tiis fenrentiâ maledicêtis implcuit. Itaq; pro regiæ nccis ipecftaculo pœnâ clemcnta fob uerunt.Qiiid ucrô fanefto Nabuthæ,quæ fuit caufa mortiSjOifi honeftatis côtcmplatio^ Nam cùm ab co uincârex pofccret,pccuniâdaturûfcpollicês: indccoru preciupro paterna reeufauit hæredirate,maluitq; morte declinare huiuimodi rurpitudinêiNon mihij inquitjfiat à domino,ut dent tibi hæreditatê patrû mcorû.Hoc cft,tantûmihi opprobrium non fiar,nô permittat deus tantû extorqueri flagitiû. Nó utiq? de uitibus dicit;(nec^ cnim deuitibus cura eft deo,ncq; de terreno fpacio) fed deiureloquitur patrum.Potuit utiep amp;nbsp;aliam uinea deuincis regis acciperc,amp; in amicis efle,in quo no mcdiocris feeuH liuius utilitas çftimari folenfed ^d turpe erat, iudicauit nô uideri utile:maluitq? periculS cum honeftate,^ utilitatê cum opprobrio.Vulgarêutilitatcloquor,noninâin qua etia honeftatis gratia eft.Deniq; ipfe rex potuit extorquere,fed impudens arbitrabaf:fed occifum doluit.Dns âqs mulicris ofiis immanitatê, quæ honeftatis immemor turpe an-tetuhtlucru,côgruo iupphcio plecftêdâannûciauit.Turpis eft itaq; omnisfiraus.Denicß etiâ in reb.uilib.execrabilis eft ftateræ fanacia,5cfi'audulêtamêiura. Si inforo rerûuena liû in ufu cômerciorû fraus ple(ftit,potcft ne irreprehêfibilis uideri inter officiauirtuteJ* Prouer.2o ÇlamatSalomon:P5dus magnû ôé exiguû, nbsp;mêfurç dupliceSiimmûdaftint apud deû.

Supra nbsp;nbsp;nbsp;ait:Statera adultéra, abominatio eft dno ; pôdus aût equûjacceptabile eft illi.

Vitia uirtutibus obliterari, ÔC perfidis ac etiam fraudulentis fidem oportere cuftodiréquodlofucGabaonitisintimaturcxhibuiftè. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. X

N omnib. igit décora eft fides,iùftitia grata, mêftrra çquitatis iocûda. Quid ï autem loquar de côtraôfibus cæteris,acmaxime de coêptioneprædiorûjUel tranfacftionibus,atq; pacftisc'Nônne honeftatis formule funr,dolSmalû abef le:cumq? cuius dolus fucrit deprehêius,duplici pcenç obnoxifl foref Vbiqi igit honefta Ppiw. 14 tis prçpôderat côfideratio,quç dolû excludit,fraudé erjcit.Vndercéfe generale Dauid propheta prôpfit fentcntiâ,dicês:Nec fecit j5ximo luo malû. Nô folu itaq; in contraefti-bus(in quib.etiâ uitia eorû que uenertt,^di iubenuac nifi intimaucrit uéditor, quamui» in ius cmptoris trafcripfcriqdoli acftiôc uacuant ) fed etiâ generaliter in omnibus dolus abeftedebet:aperiendafimplicitas,intimâdaueritas eft. VeterêautéiftâdedolonôiurI fperitorû formulâ,fcd patriarcharû fententiâ feriptura diuina euidéter expreffit in libro teftamenti ueteris,qui Icfu Nauc infcribit.Nâ cùm exiflet fama per populos,ficcatu elfe ïofue. 3 mare in Hebræorû trâfitu,fluxiftc aquâ de petra,de ccelo diurnâ miniftrari alimoniâ tot tbidem. g populi milib.abûdantê,corruiftc muros Hierico,facro tubarûfono ieftos, Ôéululatu pie bis arietatoSjGethgorû quoi}; regê uiétû,amp;fufpcftim in ligno ufq; ad uefperâ: Gabaont tp metuétes ualidâ manû,uenerut cujn ucrfutia,fimniâtes le de terra lôginqua eftc,diuq5 peregrinatos dirupifte calciaméta, detriuifte amieftus ueftiû, quarû uctcrafcétiû indicia monftrarét. Caufam auté tantilaboris,emerédac pacis,amp;ineûdp euHebrpis efle amici-tiæ cupiditaté,5é cœpcrunt ab lefti Naue pofeere, fecûfirmarct focietatê.Etquiaadhuc erat ignarus locorû,atq; incolarû inicius,non cognouit fraudes eorû,net]; dominû intef rogauit,fcd cito crcdidit.Adco fanefta erat illis têporibus fides,utfallere ali^s poflenon crcderef.Qiiis hocreprchendatinfan(ftis,qui epteros defuo affeôu pftimâtÆt quiaip fis arnica eft ueritas,métirincminéputât,fallerc quid fit ignorâtdibétercredût quodip-Pro«lt;fr. 14 fi fiint,nec polïunt fuipeeftû habere qd non funt. Hinc Salomô aitJnnoccs credit omni uerbo.Nó uitupcrâdafacilitas,fedlaudâdabonitas. Hoc eft, innocété efté,ignorarc tjd noceat:amp; fi circûfcribit ab aliquo, de omnib.tamébenc iudicat, qui fidéelfein omnib. arbitratur.Hacigit métis fup deuotione inclinatus ut crcdcret,tcnamcntû dilpofuit,pa Cem dédit,côfirntauitfocfetaté. Sed ubi in terras eorû uçntû eft,dcprphéfa fraude,quod cùm

tùm effent finitimi,aduenas fe efle finiulauerant,circuTnfcriptum fefe populus patnim in--dignancœpit.Iefustarnen pacetn quamdederat reuocandamnoncenÏuit, quiafirmata erat facramentireligioneine dum alienam pcrfidiam arguit,fuam fidem folucrct.Mulcta-uit tarnen eos uilioris obfequio minifter^.Clementior fententia,fed diuturnior. Manet e-nim offictjs pœnaueteris aihitiæ,hæreditario in hune diemminifterio deputata.

Auaros ôd fraudulentos interdum cupitis firaudari, femper autem apud deunt maleuolentiæreatu obnoxiosteneri,Fabula de qnodamSyracufano, amp;nbsp;paradigma dé Doechldumæo,amp;Ânania. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XI

On ego inhæreditatibus adeundis digitorû percuffîones,Slt;f nudi fucceflbris fa-

N nbsp;nbsp;lutationes notabo(nâhaec etiâuulgo notabilia)no fîrnulatæ pifeationis côpofigt;

tas copias,ut emptoris illiceret affedlus.Cür enim ta ftudiofus luxuriç ac delicia runt repertus eft,ut huiufntodi fraude patcreturrOLiid mihi tradare de Syraeufano illo agt; inœno fecretoc|i fecclTu, nbsp;de Siculi hominis calliditate : qui cû peregrinû aliquêreperif-

fet,cognito quod cupidus effet hortorû uenaliû,ad cœnâ in hortos rogautt Promifit inui tatus poftridiefeuenire.Veniês offenditillic magna pifcatorûmultitudinê, exquifitis co-pq s adornatû côuiuiu,in profpecffu cœnantiû ante hortulos copofitos pifcatôrcs,ubi nun qua ante iaciebâtretiæunufquifç^ quod ceperat,certatim offerebat epulätibusifupramen fam pifees ingerebâturjoculos recumbentiû refiliêtes uerberabat. Mirarihofpes tanta co piâ pifciû,tantûcj numerû cymbarû * Refponfunt quærêti,aquationê illic eff'c,dulcis aquç gratia innumerabiles eô piiees couenireiQuidmultafPeliexithofpitejUtfibi extorqueret hortos:uêdere uolês cogit ,preciû grauatim iufcipit.Sequêti die ad hortos emptor cù ami-cisuenit,nauigiünunûinuenit.Perc6tantinualiquapi(catorib. eo effet diefériarûfolênF tas,refpôdetur,nulla,nccuncp illic præterhefternû die pifeari folitos, Qviâhicredarguêdi haberet authoritatê doli,qui ta turpe captarit aucupiu deliciarufQiii effi altcrû p eccati ar-guit,ipfe à peccato debet alienus èffe. Nó ergo huiuiîttodi nugas ego iri hâc ecclcfiafticæ cenlionis authoritatê uocabo, quæ generaliter códênat omnê lucri turpis appetentiâ,bre uicçfermoniscopendio excludit leüitatê acuerfutiâ.Nâdeillo quidloquar,quideeo te-ftamêto quod ab alfjs licet faêlû,falfum tante cognouerit,haereditatê fibi aut legatû uindi-cet,2lt; lucrû quærat alieno crimine:cû etiâlcges publicç eû qui feiens falfo utitur,tanc^ reu aftringantfacinoris r'Rcgulaetiâiuftitiæ manifcftaeft,quodàuero declinareuirûnô de-ceat bonû,nec dantno iniufto afficcre quenc^,nec doli âliquid anne(flcre,fraudis'ue cópó nere.Quid euidentius eo,quôd Ananias,quia fraudauit de precio agri fui quê ipfe uendi- Adô.$ derat,amp; portionê precij tan^ fummæ totius nnmerû ante pedes poluit Apoftolorû, ficut reus fraudis intertjtc'Licuit utiq? illi ihhff offerre,et hoc fine fraude feciffet.Sed quia fraudé admifcuiqnôliberalitatisgratiâreportauit,fedfallaciæpœnâexoluit.Et dominusEuâge liocadoloaccedentesrepudiauit,dicêsc'Vulpesfoueashabct:quoniâinfimplicitatecor- MMh.S disôdininnocêtianosiubetuiuere.DauidquoqtaiùSicutnouaculafeciftidolû.nequitiaé arguens proditorê,eô quôdinftrumentûhuiufimodi adhominis adhibetur ornatû,amp;ple-runq! ulcerat.Si quis igitur prætendat gratiâ, amp;nbsp;dolû neeffat, Doech proditoris exêplo,ut cûquecelareÔéprotegeredebeat,prodatadmortê:inftrumêtiiftius côparationecéfetur quod ebriæ métis ôé titubâtis uitio manus uulnerare cofueuit.Sicut ifte maliciæ ebrius ui-no,perfuneft3eproditionis indicia Achim elechfacerdotinecé detuh't,eoquodProphe-tam hofpitio iufcepiffet,quem rex inuidiæ accenfus fttmulis perfequebatur.

Demalo temerartj iuramenti,paradigma deHerodeà lepte, amp;quod filia eius fponte fua die condiêla reuerfa, fidem illorum præcellat Pythagoræo-rum,quifeuadesinuicemdcderunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. Xit

P nbsp;nbsp;nbsp;proferat,uas fuû in fanêf ificatione poirideat,ncc fratrê fuû circûfcriptione uer-

boruminducat,nihilpromittatinhoneflû:autfipromiferit,tolerabiliuseflpro mifllim no facere,qu'àmfacere quod turpe fit * Sæpe plcriqi coftringût feipfos iurifiui andi facramcnto:Sé cùm ipfi cognouerint promittendn nô fuifre,facramenti tarnen contempù tionefaciunt quod fpoponderunt.Sicut de Herodeiîiprà fcripfimus, qui faltatrici premia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14

turpiterpromifit,crudeliterfoluit.Turpc,quôdregna pro faltatione promittirurcrudele, qüôdmorsProphetæ pro iurifiurâdi religione donatur. Qtiâto tolerabilius talifuiffet pe-riurium facramentoç’fi tamé periurium poffît dici, quod ebrius inter uina iurauerat,quod Ambr. To.i, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f x cuiratus

^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D I V I A M B R O S 11 nbsp;nbsp;'

cuii atus inter faltantiS chores promifci at.Infert difco Prophetç caput;amp; hoe çftirhatn eft ■mdic,11, fideicfîè,quodamenriefuiLNctpunt^adducar,utcredânoincauteprincipepromififleIe ptCjUt inimolaret deo quicquid libi reuertêti intra lime domus fuæ occurreret,cû ipluin uoti pœnituerit lui,poltc^ fîlia occurritfibi.Deniq; côfciditueftimêtafua,amp; dixiuHeumc fîliajimpcdilli mihi,impedifti mihi, in ftimulû dolorû faiîta es mihi. Qui licet pio metuac

formidinc acerbitate duræ folutionis impleuerit,ramê luiftû annuu etiâ pofteris deplorar» dûftatuit ac dercliquit.Dura promiiïîo,acerbior folutio : cp necefle habuit lugere etiâ ipft qui lecit. Dcniq; faêlû cft præccptû SC decrctû in Ifrael ex diebus in dics.Ambulabunpin'-quit,filiac populi lfracl,lugentes filiâ lepte Galaaditæ quatuor diebus in anno.No poftînn accufarcuii û qui nccefte habuit impi cre quæ uoucratdêdtamêmiferabilis necelïitasjqux loluitur parricidio.Melius eft no uoucre,î^ uoucre id,quod fibi cui promirtitur nolit exo-' Gfzjf.iz lui.Dcniq; inIfàachabemus exemplû, pro quo arictêdeusftatuitimmolari fibi.Nonfcm--per igit promiftafolucnda omnia ftint. Dcniq? ipfc dominus frequenter fuâmutât fenten--tiam,ficutfcripturaindicat.Narn Sein eolibro qui inferibit Numeri,propoftierat percute re morte,ôe perdere populû; fed poftearogatus à Moyfc,reconciliatus eft populo fuo. Et iterû ad Moyfen Se Aarô aittDiuidite uos de medio lynagogæ, Se côfummabo eos fimul. Qiiibus difccdctibiis à ccetu,DathanSe Abiron,atq; Chorefubito impios terraprerupto foIutahiaruabforbuit.PrpcellcntiusSeantiquiusiftud exemplûdefilialepte,quàmillud quod memorabile habetur apud Philofophos de duobus Pythagoræis. Quorû alter cùm â tyranno Dionyfio capitis damnatus cftèt, prçfcripto mortis die, popofeitut domû pergt; gendi ei facul tas darctur,quo cômendaret fuos. Ac ne reuertendi nutaret fidcs,uadê mof ris obtulit ea côditione,utfi ipfc deforet ad côftitutû dicm, uas eius fibi pro eo moriendû agnolccict.Nccqualitatêljîonfionis quioffercbaturrecufauit,côftantitp animo dicm ne cis præftolabatur.Itaq; alter fe non fubtraxit,altcr ad die repedauit. Quod coufq; fuit mira bile,uttyrannus eos fibi in amicitiam adfcifceret, quorû urgebat pcriculum. Quod ergo in fpcêlaris amp;nbsp;cruditis uiris plenû miraculi cft, hoc in uirgine multo magnificentius,mub ro(^’ illuftrius deprchenditur,quæingemifcenti patri aif.Facmihi ut exiuit de oretuo.Sed Ipacium duorum popofeit menfium, ut cum æqualibus conuentum ageret in montibus, quæuirginitatê cius prædeftinatânecipioaffetftuprofequerentur.Nccfletus æqualium motrit puellâ,ncc dolor flexit, ncc gemitus retardauit, ncc dies præterijt,necfefellithora. Redijt ad patrem, quafi ad uotum rcdiret,Seuoluntate propria cumftantêimpulit,fecittp arbitratu fpontanco, ut quod erat impietatis forruirum,lîerct pietatis facrificium.

(^lantum pcriculum ludith honeftatis intuitu ftibicrit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. x 111

Cce tibi ludith fe offert mirabilis, que formidatû populis uirû Holofernê adijf, E nbsp;nbsp;nbsp;Alfyriorum triumphali feptû caterua. Qiiê primo format gratia Se uultus déco

repcrculit, deinde fermonis circûfcripfit clegantia.Primus triûphus eius fuit, quod integrû pudorê de tabcrnaculo hoftis reuexit. Secûdus,quôd fœmina de uiro repor tauit ui(ftoriâ,fugauit populos côfilio fuo.Horruerût Perfe audaciâ eius. V ticß(quod in il lis Pythagora’is duobus mirant )nôcxpauitmortispcriculû,fed neepudoris, quod cft gra uius bonis fœminis : nô unius iêlû carnificis, fed nec totius cxercitus tela trcpidauit.Stetit inter cuneos bellatorû fœmina,inter uitftricia arma, fecura mortis. Qiiâtû ad mole fpeeftat periculfmoritura procelïit:quantûadfidc,dimicatura.Honeftatêigiturfccuta eftluditht Se dû cam fcquit,utilitatc inuenit. Honeftatis cfh fuit prohibcre,ne populus dei fe propha nis dedcret,nc ritus patrios amp;nbsp;facramêta prodcret,nc fa eras uirgines,uiduas graucs,pudf casmatronas Barbaricæ fubijecretimpuritati, neobfidionêdeditiocfolucret.Honeftatis

fuitfcmalleproomnib.periclitarijUtoêseximcretpcriculo.Quâtahoncftatisauthoritas, ut confiliû de fummis rebus fœminafibi uindicaret, nec principibus populi committerefî* Qiianta honeftatis aurhoritas, utdeum adiutorê præfumeret:quanta gratia, utinueniretc’ Qirôd femper honeftatêfcquaf utilitas : ^d licet apud homines aliter fæpe contingere uideatur,apud deû ramen perpetuo ita elle comprobaturmultis exemplis. Cap. x r f f I

Vid uerô Helifæus nili honeftatê fecutus cft,cû exercitû Syriæ, qui ad obfiden dum cûucncratjCaptiuûintroduxitinSamarâijCuius oculos cæcitateobdirxe^ ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rat,ôê dixiuDomincapcri oculos eor3,ut uidcant,amp;uiderûtdtaq? cSrexIftael

percutcrcingreftbs uellet,eamqi fibi dari à Propheta facilitate pofccrct,refpondit no pergt;' cutiendos,quorû captiuitatê non eflet manu operatus,armisq; bellicis:fed magis ftibfidio alimcnto^

alimentorS iuuandös.Dcniqï cpularibus refecfli copijs, nuncp poftca intenSIlracl piratæ Syriae reuertendu putarunt.Qiwto hoe iublimius illud Grecorü: quod cum duo populi aduerfum fe de gloriaimperiot^ decertarêt,amp; alter exhishaberet copiâjquernadmodûna ues alterius populi clanculo exureretjturpc credidiumaluitc^ minus polie honefté,® plus turpiter.Et ifti quidc fine flagitio hæc facere nequibât, ut eos qui côiummâdi belli Perßei gratia in focietatê côuenerâtjhacfraude deciperêf.quâlicet poITent negare,nó pofl'ent tarnen no erubefccre:Helifæusautê no fraude, deceptos licet, fedpoteftate dominipercuf-fos,maluit tarne feruare quam p erdere:quia decorö foret hofti parccre, amp;nbsp;aduerfario dona re uitâ,quâ potuilTet auferre, nifi peperciflet.Liquet igitur id quod decorû eft, femper effe utile.Nâ 2lt; Judithfanefta decoro cotemptu propriæ falutis foluitobfidionis periculum,amp; publicamhoneftatepropriaacquifiuitutilitatêiSCHelifaeusgloriofiusignouitquâpercu lit;Sôutihusreferuauithoftes,quâceperaLQviidautê ah'udloannes,nifihoneftatê cófide-rauit,ucinhoneftas nuptias etiâinregenô poftet perpeti,dtcens:Nô licet tibi iHâuxorê ha bere/Po tuit tacere,nifi indecorS fibi iudicalTet mortis metu uerS nó dicere, inclinari regi, propheticcauthoritatê ädulatione fubtexere, Sciebatuticçmoriturûfeeire,quiaregiad-uerfabatur,fedhoneftatê faluti prætulit. Et tamê quidutilius qua quodpaftlonis uiro fan-óo aduexit glonafSantfta quoqt Sufanna deniïciato falfi teftimonij terrore,cümhincfeui Daniël, rj deret urgeri periculo,inde opprobrio,maluit honefta morte uitare ópprobriu, quaftii'dio falutis mrpê uita ftibire. Itaq; dû honeftati intendit, etiauitareferuaüit : quæ fi id quöd fibi uidebatur ad uita utile,præop tauiffet,non tanta rep ortaftèt gloriân'mô etiâ(id quod no fo lum inutile,fed etiâ periculofum foret)pœnâ eriminisforfitâno euafiftct.Aduertimus igi-tnr,quiaid quod turpe eft,nô poteft effe utile:neq? rurius id quod honeftû eft,inutile: quia corn pl ex honeftatis eft femper utilitas,amp;l utilitatis honeftas.Memorabile ferunt rhetores, quod duxRomanoru cûad eum aduerfarq régis medicus ueniflTet, pollices daturû fe regi uenenû,uinôi:û eum ad hóftë retniferit.Et reuera præclarû,ut qui uirtutis certamê fiifcepe-rat,nollet fraude uincere.Nó eriirh inuicftoriahoneftatêponebat,fed ipfam,nifi honeftate quæfitam,uicfforiâ turpê prónüciabatRedeariius ad noftru Moy fen, atqs ad luperiorare-. uertamur'.ut quanto præftaritiora,tanto antiquiora promamus.Nolebat Aegypti rex po-pulû dimittere patru.Dixit Moyfes facerdoti Aaron,ut extenderet uirgafiiafiiper omnes Exoly aquas Aegypti.Extêdit Aaron,amp; couerfa eft aqua fluminis in languinê, ÔÔ nemo poterat bibere aquâromnestç Aegypttj fiti pcribant,fyncera aute flucta patribus aburidabât.Iacffa aueruntfauillâincoelû,amp; taefta funt ulcéra, ÔCüeficæfcatentcs inhominibus amp;nbsp;quadrupe nbsp;nbsp;i

dibus.Deduxerunt grandinê in igné flâmep,côtrita erât fuper terrâ omnia. Rogauit Moy fes amp;: uniuerfainfuâgratiamreuerterût.Grando fedata eft,fanataulccra,folitos potus flu-minapræbuerunt.lterû caligantibus tenebris operta erat terra per triduû, ex quo Moyfes manûleuauerat,amp;tcnebrasinfuderat.Moriebaturomne primogenitû Acgyptiorû,cùm ’ • Hebræorû omnis effet inoft'enfa progenies.Rogatus Moyfes, ut his quoq; fine ex;iti]sda-ret,orauit2lt;impetrauit.lnilloprædicand3,quodâfraudis côfortiotcmpcrâuit.Inhocmi-rabilc,quoniâ diuinitus intentafupplicia,uirtute propria etiâ ab bofte detorferit.Verè ni- N«m.i x miûjfîcut feriptû eft,manfuetus Slt; mitis,fciebat quôd fidê rex nô feruaret promiffi, tarnen honeftûputabatutrogatusoraret,læfusbenediceret,appetitusremittcrct.Proiccituirgâ, Exolt;i,4 ÔC ferpens faeftus eft,qui deuorauit ferpentes Aegyptiorû : fignificans quôd uerbû caro fie ret,quæ ferpentis diri ucncnauacuarct per remilfionê Si indulgentiâ peccatorû.V irga eft enim uerbû dir e(flû,r egale plenû poteftatis,ihfigneimpertj.V irga ferpês faôia eft, quoniâ qui erat filius dei ex deo pâtre natus,filius hominis faôus eft natus ex uirgine:qui quafi fer pens exaltatus in cruce,medicinâ uulneribus infudit humanis. Vnde amp;nbsp;ipfe dominus ait: Sicut Moyfes exaltauitfcrpentê in deferto,ita exaltari oportet filiû hominis.Dcniqs ôc al-terû fîgnû ad dominû Icfum pertinet,quod fccit Moyfes.Manû fuâmifit in finû, protu-lit eâ,ôëfa(fta eftmanus eiusficut nix.IterûmifitôCprotuliteâ, Slt;cratfîcut carnishumànæ fpecies:fignificans domini lefu primû fulgorê diuinitas, poftca fufeeptione carnis, ih qua fide credere omnes genres populosc^ oporteret.Merito manû mifit,quia dextera dei Chri ftus eft,in cuius diuinitatê et incarnationê fi quis no crediderit,quafi reprobus flagellatur: ficutifte rcx,qui quoniâ fignisnô crediditcuidentibus,pofteaflagellatusorabat, utueniâ mereret. Qiiâtus igit honeftatisaffecftus elTc debeat, exhis probat,amp;: eo maxime quod fe obtjciebat^ populo dices : utremitterct populo deus aut certe delibro uiuêtiû fe deleret, Exod.?»

Ambr.To.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f ? Tobias

Tûiiiï. I Tobias quotp formS expreflîthoneftatis cüidentius,cGreliifto coul'irio mortiios fcpeh'rct ÔC ad dbos pauperis mêlæ inuttaret mopes. Ragùel prçctpué,qui côtemplatïone honcid ris^cû rogaretur,ut fih'âfuâ m coniUgiu daret,uitfa quoq? fih'ae no tacebat, ne circumuenirc peritorêuiderettacendo.ltatç eu Tobias filius Tobïæpofcercrütfibi dare puellSjteipon' ditdege quidê ipfî eâ deberi tan$ propinquo, fed dedilTè fe eâ iam fex üiris, ÔC omnes eos eflemortuos.Iuftus itaqs uir plus alienis timebatjamp;malebatinnuptafibimanerefilja, quS propter nuptias curs cxtraneos periclitari.Qtiâ breuiter abfoluit omnes quçftiones philo Ibphorû.Ilhdeuitijstradâtdomorûjtegenda anprodendaàuenditoreuidcantunhicno-' ftcr,necfîliæ uiria cclanda arbitra tus eft.Et ccrtc no ipfè affcdabat ut eâ traderet, fed roga batur.Qiiâto utiqîihc honeftiorfit illiSjdubitarcnô pofîîimus,fi côferamus quâto prçftâ^ tior fitfiliæ caula,^ ici uenalis pecunia.Côfidcremus aliud quod in captiuitategcftu ftimquot; mû tenuit honeftatis dccorc.Nullis ein aduerfis honeftas impedit,qui in his eminet,Ô!f ma gis præcellit $ in profpcris.Inter uincula itacp,inter annajflâmas,feruitutê(quç liberis om ni fupplicio grauior eft)inter poenas morientiu,excidia patriç, uiuorû formidinê, fànguf nê percmptorû,nô excidit tainê cura honeftatis maioribus noftris, fed inter euerfæ patrise i. Miith. X cineres ÔC fauillasjin affetftibus pijs refplêduit,SC rcfulfit. Na cû in Perfide ducerent patres noftrijqui rûc dci oinnipotentis cültöres erât,acccptû igné de al tari fàcerdotes domini oc culte in ualle abfconderût.Erat illic uelut pâtés puteus,aquæ fèceffu infrequês, nec popUquot; lari ului patêSjignoto 6Cab arbitris remoto loco : ibi obfignauerût indicio facro pariter ac filentio igné reconditû.Nô illis ftudio fuit aurû defodere,argentû abfcondcre, quod ferua rent pofteris fiiisifed inter extrema fua honeftatis cura habentesjfacrû igné fèruandû puta runtrne eû ucl iinpuri côtaminarét, uel defiinélorû fanguis extingueret,uel defôrmin ruri narû aceruus abolereLÄbicrütitaq; in Perfide fola rehgione liberi, quoniâfola illis perça ptiuitatêcxtorqucrinequiuit.Poftplurimûuerôtemporis,quâdoplacuitdeo, dédit hanc ment? régi Perlarû ut inftaurari in ludæa templûjô^ legitimos reparari Hierofblymis ritus iuberct.Cuius gratia muneris Neemiâ facerdoté rex Perfarû dircxit. At ille fecû deduxit il Iorunepores,qui profetfturi de patrio folo,facrû(ne perirct)igné abfconderât: Venientes autéjUt patrû icrmone cft proditû,nô inuenerût igné,fed aqtiâ craflam. Et cû deeffet ignis quo adolerét akariajiaurire eos aquâNeemias facerdos,fibic^ defcrrc, 5? afp ergere fuper ligna iuffit.Tûc uifu mirabilc,cû effet cœlû intextû nubibuSjfol répété illuxit, accenfus eft magnus ignis,i ta ut omnes in ta euidenti domini gratia facftûfhipentes, lartitia perfunde-rentur.Orahat Neemias, pfallebât fàcerdotes hymnû deo ufq; quo côfumptû eft facrificiÛ. iulfi t iterû Neemias refidua aqua maiores perfundi lapides^ Quo faélo flâma accéfa cft,lu mé autércfulgens ab altari côfuinptû ilico eft.Hoc patefaélo indicio, rexPerfàrû co loco in quö ignis fuerat abfconditus,Ô£^ pofteareperta eft aquartemplû fieri mâdauit, cuiinféré ttWrt».i bantur dona plurima. Appellauerût autéillud qui erât cû fanefto Neemia, Epathar,quod interpréta tionc habet purificationis.à plurimis Nephthe uocatur. inuenitur auté in defert ptionibus Hicremiæ prophctæ,quôd iufterit accipere de igné eos quipoftca eftènt futur/.

LfWi 9 Hic eft ignis qui cecidit fuper facrificiû Moyfi,ô(: côfumpfit illud,ficut feriptû eft : Quia C' xiuit ignis â domino,S? côlumpl it uniuerfa quæ erât fiiper altare holocaufta. Hoc igné O'-ibidem^ 10 portebat fantftificari facrificiû.Idcocp ôô in filios Aaron qui alienû igné inferre uoluerunf, exiuititerûignis à domino,ô?côfumpfiteos,itautmortui extra caftraproijcerentur. Ve-i.Mdchaa niens autéHicremias inlocû,inuenit doihûinmodûfpeluncæ, 6? tabernaculû, amp;nbsp;arcâ,â^ altare incenfi intulit illuc,SC obftruxit oftium. Quod cùm hi qui fimul uenerant, curiofius perfcrutarentur,ut notarent fibi locum, nequaquam comprehendere atqs inuenire potuc runt.Vt auté cognouit Hicremias quod affeefaflent, dixit :Ignotuseritlocus,donec con^ greget deus congregationem populi ,ô(^ propitius fiat.Tunc deus oftendet hæc, amp;nbsp;appa^ rebitmaieftas doniinhCongrcgationem populi tencmus,propitiationem domini dei nO' ftri agnofcimus,quam propitiator in fua opéra tus eft paffione, Arbitror quod nec ignem iftum poftïmus ignorare,cùm 1 egerimus, quia baptirat dominus lefus in fpiritu fànéîo Si lodn. 1 igni,ficut in Euangelio dixit loanncs.Merito confumebatur facrificium, quoniâ pro pec-, cato erat.IIlc autem ignis typus fpir/tus fanefti fuit,qui defeenfurus erat poft domini afeen. fionemjôôrcmifftirus peccata omnium : qui quafiignis inflammat animum acmentemfi. nirrnn.zo delcm. Vndc aitHiercmias accepto fpiritu: Et faéium eft in corde meo ut ignis ardens, Aflo, Z flammigerans in oftibus mds;Sgt;i diflblutus lum undiq?,ô^ ferre non pofïùm.Sed Si in AcTî bus apofto^

OFFICIORVM LIB. Ill, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;67

bus apoftolorum cum decidiffct fopcr .^oftolos fpiritus fanó:us,ó^ plcrofcp qui^expeóla bant promifîa dni'.tan^ igné difperfas eflelinguaslegimus, Denicß ficuaporabat fîngulo rum animus,ut mufto repleti ede acftimarent ,qui acceperât linguarû diüerfitatê.Qüid ergo fibi uult,quod ignis aqua faólus eft,ôC aqua ignê exdtauit, nifi quia fpiritalis gratia per ignê exurit,per aqua mundatpeccatanoftraÆluit enim peccatfî,ô^ exurit.Vndeôf Apo igt;Corin.i ffolus ait: Vniufcuiufcç opus quale fit,ignis probabit, Et infra : Si cuius opus arferit,detrimentum patietzipfe aût faluus erit,fic tame quad per igné. C^iod ideo pofuimus,Ut proba remus per igné cxuri peccatâ.Nôtu eft ergo hunc efte uere ignc iacru, qtii tunc in typp fu-turaeremiftionis peccatorû defcendit fuper facrificiu.Hic igit ignis abfcondit captiuitatis tempore,^ culpa regnat:têpore aût libertatis promittit.Et licet in aquae fpecie mutatus,ta DfMt.4 men feruat ignis naturS,ut eófumeret facrificiû. N cc mireris,cûm legeris, quiâ pater deus Mftr. i » dixif.Ego fum ignis cófumens.Et alibi:Me dereliquerunt fontê aquæ uiuç.lpfe ^oq? do- Hicrcm.z minus Iefus quafiignis inflamat audentiu corda,quafifonsréfrigérât. NâipfeinEuâgelio Lhc. j z ftiodicit,^dideouencritutignêin terrasmittcret,amp;potûfitictibusaquæuiuæminiftrâ-ret.Heliæ quo cj têp ore defcêdit ignis, quâdo.puocauit ^phetasgentiû ut al tare fine ignc j.RfgaS accenderent.Et cüm illi nequident facere,hoftiâ fuâ tertio ipfe perfudit aqua, amp;nbsp;manabat aquain circuitu altaris,Slt;: exclamauit,2t: cecidit ignis à domino de cœlis,^ côfumpfit ho-locauftû.Hoftia ilia tu es.Côfidera tacitus fingula. In te defeêdit uapor fpiritus fan(fti,te uf detur exurere cûm tuapeccatacÔfumit.Deniq; quod côfumptû eft facrificiû pro peccatö erat.Vnde Moyfcs ait,ficut in Machabœorû feriptû eftlibro j co quôd nonfitmanducatû quod crat pro peccato,confumptû eft.Nonne tioi côfumi uidef, quâdo in baptifmati^ fa-crameto interit homo totus exterior;' Vetus homo nofter exterior crucifixus éft cruci,Â-^ Rc”*-poftolus clarnat.Illic,ficut patrû excpla te docertt, Ægyptius demcrgitur:Hebraeus refur- ^•Cori».4 gitjfan tfrû renouatusfpiritu,qui etiam per marc rubrûinoffcnfo tranfiuitueftigio, ubiba-ptirati funt patres fub nube,fic in mari. In diluuio quoq? Noe tepore mortua eft omnis ca-rOjiuftus ramcn cum fiiaprogenie feruatuseft. An nô confiimitur homo,cüm abfol'betlit mortale iftud à uitafDeniqi exterior corrumpitur, fed interior renouât. Neefolum inbagt; ptifmate,fed etiamin poenitentïafit carnis interitus ad profeôtum fpiritus, ficutapoftoli-cadocemur authoritate,dicentefan(fro Paulo :Iudicauiut præfcnscumquificoperatus i.Corin,^ eft,tradere huiufmodi Satanse in interitum carnis, ut fpiritus faïuus fit in die domini noftri lefu Chrifti. Prolixior excurfus admirandi gratia myfterij fatftus uidetur, dum ftudemus reuelatum plenius facramentum pandere,quod coufque plenum honefratis eft, ut fit plenum religionis. Quanta autemhoneftatis curamaioribus fuit, ut imitis mulieris iniuriatri ftupro illatam intemperantiû,bello pcrfequerêtur,ô^ uitfto populo tribus Beniamin obtc ftarentur in coniugium fe eis proprias filias non daturos Remanferat tribus fîneullo po-fteritas fubfidio,nififraudis neceftariaeaccepifletlicentiam.Quætamenindulgcntia con-gruo intemperantiæ fupplicio non uidetur uacarc,quando illis hoc folum permifliim eft, utraptuinirent coniugia,non connubij facramento. Et reuera dignum fuit, ut qui alie-num contubernium foluerant, ipfi nuptiarum amitterent folcnnitatcm. Quàm plena au- Iwdtc. i temmilerationishiftoria;'Vir,inquit,Leuitaacceperatfibiiugalern ( quam àconcubitu çoncubinam appellatam arbitror) quæaliquanto poft quibufdâ (utficrifolet) offenfare-bus,ad pattern fe contulit,6f friit illic quatuor mcfibus.Exurrexi t uir eius,amp; abijt ad focerf fui domum,ut cum fuaiugali repararet gratiam, SC reuocaret eam, ac reducer et. OcCurrit mulier, atq; in domum patris fui introduxit maritum.Lætatus adolcfccntulæpatetuenit obuiam,ô^ fedit cum eo tribus diebus,amp; epulati funt,filt; quieuerunt.Et fequenti die furre-xitLeuita diluculo,2lt; retêtus eft à focero,ut tam cito non dcfercrct côuiuf) iocunditatem. Et alio Ô6 tertio die non permifit pater adolefcentulæ proficifei ^cncrum fuum, donee leti tiaôC gratia inter eos omnis confummaretur. Sed diefeptimo cumiam aducfperum deelt naret dies,poft menfas amp;nbsp;læta conuiuia, cüm praetexcretfinitimç noêlis uiciniam apudl fuospotius,quàm apudextrancosrequiefcendumputaret,ncquiuittenere,6édimifitunü cum filia fua uirum. V erum ubi faêla eft aliqua progreftio, cüm uefpcr iam propior urge-ret,8lt; appropinquandum foret ad urbem Iebulàeorû,dicentc feruulo ,ut ad cam dominus fuus defle(fteret,nó acquieuit dominus finis,quiano erat eaciuitas filiorûlfraeh.fed intêdic peruenire ufqi Gabaa,quæ habitabat à populo tribus Beniamin. Nee erat quifquâ qui adgt; uenientesreciperethofpitio, nifiuir peregrinus progreffaætate. Qui cumafpexiflet eos,

tnt errogauitLeul ta: quo.uadïSjUel undeuenisr'quo refpodente quód efletui'ator,amp;rej5e^ tcret monte Effrê.amp;!^ nó elfet qni colligeret eû:hofpittû obtult't, adornauit cóin'm'ü. Atubi fati'etas epuladi fatfla eft,amp;^mêferemotç,irruêtes peftilêtes in'ri circumierüt domû.Tûc fe^ ntorfiliâfijâm'rginê, ÔC coæqualêeïus cû qua cubitare (blita eflet,ofFcrebatuirisiniquita-' ttSjtantü neufs frrogaret hofpiti.Verûubi paru ratio proceflit,ÓÓ uis prçualutt,ceffitLeui tes fugalê fuâ.Et cognoucrut eâ, ÔC tota nodle illuferût et. Qiiç atrocitate uel dolore ufó’a iniuriæ,ante oftiû hofpftfj § uir fous dfuerterat, profecit fe atq? cxhalàuit fpirftû,foprcmo H cetuftçmunere affecflubong côfugis feruâs,ut exequias faltêfui fonérfs ttiaritô releruarcf. Quo cognito(ncmuJtis morer)omnfs ,ppe populus Ifracl inbéllû exarfit,dubfoq5 euentu cum ancepsmaneret prçliû/tertiatnpreîfâdiuicc traditus cft populus Beniamin populo Ifrael,SC diuina fudicatus fentêtia pœnas fntemperâtiç luit. Condênatus quoi^, ne quis ei ex numero patrum filiam foam darct in uxorem. Id confirmatum iurifiurandt lacramento efoSed compuncfli quod tarn acerbam in fratres tulident fentcntiam, itafeueritatcm eius temper auerunqut orbatas parentibus uirgines in coniugium fibi afcifcerent,quorum pa^ tres pro delicfio perempti forent, uel raptu copulam fociarent : qufa pro tarn turpis com^ miffi facinore, qui alieni matrimontj ius uiolauerant, indignos fe impetrando exhibuere matrimonio.J?cd ne perirct una populo tribus,fiaudis indulta eft côniuêtia. Quâta igitur honeftatis curamaioribusfoerit,hincp'rodit,utquadKaginta milia uirorûftringerentgla dium adnerfos fratres foos de tribu Beniamin, dum ulcifci uolut iniuriâ impudicitiæ,quia temeratores caftitatis no fofferebant. Itaq^ eo bello cæfà ftrnt utrinq; fexagintaquinçp mi-liabellatorS, SC exuftæ urbes. Et cum inferior primo fuiftèt populus Iffael, tn nee aduerft metubelli percitus,uindicâdæ caftitatis fequeftrauitdolorê.R.uebatinpreliû,uel fanguigt; ne foo parans cómifl'i flagitij diluere notâûEt quid mirû fi populo dei decorû illud atqj ho neftû curç fuit quâdo ctiâ ieprofis(ficut in libris RegnorS legimus) honeftatis non defoit 4.Rfg.5 confideratiofFameseratmagnainSamaria,quiaobfederateâSyrorûexercitus.RexmiU tares excubiasfopramurûfôlh'citusreuifebat,interpcllauiteummulierdicês:Perfoafîtfflf hihçcmulierutaffcrrëfiliûmcû,etattuli,ctcoximus,SCcomedimuseum,etpromifitutct ipfa poftea filium fuû afferret, ôf carnes illius fimul mâducaremus. Nunc autê filium foum abfcôdit,ôôno nuit eû afferrc.Motus rex quôd nô folùm humanis, fedetiâparricidalibus cadauerib.mulieres paftg uiderent,dlt; ta atrocis calamitatis exêplo percitus, Hclifço ptO' phetæ denûçiâuitnecê,cuius in poreftate fore crederet,ut obfidionêfolueret,propulfaret famé,uel quia nô permiferatregi ut percuteret Syros ^s cçcitateperfoderaùSedebat Heli fçus cû feniorib.in Bethel, amp;nbsp;priuiquâ introiret ad eum regis nûcius, ait ad feniores utros: Siuidiftis,quoniâfilins homicidæilliusmifitauferre caput meûcEtintroiuitnunciuSjôi^ mandatû regis pertulit,denunciâspræfcns capitis periculû,Cui refpódit^phetaiHacho^ ra dief craftina,mêfora fimilaginis ficlo, amp;nbsp;duæ menforæ hordei ficlo in porta Samariac.Et cum miflus à rege nuncius nô credidiflèt,dicês: Si pluerit dominus de cœlo abundantiam frumêti,nefic quidêid pofte efficûdixit adeû Heliiæus: Quianôcrcdidifti,oculisuidebis tuis,SC nonmâducabis.Etfacftus cftfobito in caftris Syriæ uelut quadrigarûfonus,amp;uox multitudiniSjÔéuox magnæ uirtutis,atcp ingês belli tumultus: amp;nbsp;arbitra« font Syrîj,quôd rex Ifrael in focietatê aduocaftèt prçlij regê Ægypti, et regê Amorrçoru:et fugerût dilucix lo,relinquêtes rabernaculaftia,quoniâuerebant ne im^uifoaduétunouorû opprimeren . tur hoftiô,ôé côiuncftis regû uirib.non poftènt refifterc. Id incognitû Samarip erat,quonia uidi metu,5é fame tabidi,nec pretêdere audebât.Erant autê leprofi quatuor ad p orta ciui ta«s,quib.uita erat foppliciû,ôémori lucrû, ÔC dix crût ad fe inuicê : Ecce nos hic fedemus, ÔC morimur.Si ingredimur urbe, moriemur fameifi manemus hic, nullû fobfidium ùiuêdi foppetitnobis.Eamus in caftraSyriæjaut côpendiûmorfis erit,auf fâlütisremediû.Perre^ xeruiit itaep, ôé intrauerût caftra:Slt; ecce omnianuda hoftiûJngrelÉ tabernacula,primùni tepertis alimêtis fogauerût fame,deinde auri et argêti quantu potuerût dftipuerût.Et cùm foîi poftent prædç incubare,elegerut tn régi nûciare fugifteSyrios:quia id honeftius arbP trabant,a repreftb indicio fouere ffaudis rapinâ. Quo indicio egreffos eft populus,ôf di--ripuitcaftra Syriæ, ôécômeatushoftiûrAbûdantiâfecit annonce,uilitatêreddidit,utfecun dum propheticum diétûmenfurafimilaginis ficlo,amp; duçmenforç hordei pari precio con ftarenuln haclgntia plebis nuncius illc in quo requicfccbat rex,conftitutus in porta, intet exeuntium feftinationem remeantium exultationem, côculcatus à plebe,mortuus eft.

Laushoncftatïs,magham'mitatcHcftGr,etfideIonathe comcndat et Achim clccli. x v VidHcftcrregina,nonneutpopulû{uûpeiiculoerucret(quoderatdecofum Uefter.z.Q;-atq;honcftu)moitife obtulit,necimmitis régis trepidauitfurorêf'IpfeQq?rex feijuent, Perlarû tcrox atcp tumido corde, tn decorüiudicauit indici infidiarum qug fibi paiatæ forent,gratiâreprçfentare, populûtç liberû à fcruitnte cripere,crucrc neci,ncc par cere neci cius qui tâ indecora fuafiflèt.Dcnit^ que fecundû à fe,ac prçcipuum inter omnes amicos haberet,cruci tradidit, ^d dehoneftatû fc cius fraudulêtis côfilrjs animaduertiflet. Ea enim amicitia ^babilis,que honclhuc tuct,preferêda fané opibus, honoribus,potefta tibusdioneftati uerô prçferri nô folet, fedhoncft atê fcqui.Qiialis fuit Jonathe, qui pie-tatenecoffenfampatriSjnecfalutispericulûrefugiebat.QualisfuitÂchimclechjqui^ho fpitalis gratiç officijs nccc potius fibi, proditionê fugiêtis amici, fubcüdâ arbitrabatur;

Demqdcramineamicitiæconferuandæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. xvi

N nbsp;nbsp;nbsp;feripeuraadmonet.Sunt enim picræq! philofophorû quæftiôcs, utrû amici eau

fa quiiquâ contra patriâ fentire née ne debcat, ut amico obcdiat:utrû opor reat utfidêdéférât,duindulgetatq?intêdit amtei comoditatibus.Etferipturaquidêait:CIaua Pfouenz j ëgt;C gladius de fagitta ferrara,fic homo eft teftimoniû dans falfum aduerfus amicum luû.Sed confîdcra quid aftruat. Nô teftimonium rcprehêdit dieftû inamicû,fed falfum teftimoniû. Qiiid enim fi dei caufa,quid fi patriæ cogaf aliquis dicere tcftimoniût'Nunquid prepode-rare debet amicitiareligioni,prçpôderare charitati uitiût' In his tamê ipfis rebus requiren-da eft ueritas teftirnontj,ne amicus appetat amici perfidia, cuius fide abfolui debebat. A-micus itaq; neq; noxio gratificari dcbet,netp innocêti infidiari:Sané fi ncceirefit dj cere te-ftimoniS,fi quid in amico uitij cognouerit, corripere occulté : fi no audierit,corriperc pa-làm,Suntcnimbonæcorreptiones,5éplerûcpmcliores,qj tacitaamicitia.Etfilçdifcputat amicus, tu tamê corripe. Et fi amaritudo correptioilîs animû eius uulncrct,tu tamê corri-pcrencucrcaris.Tolerabiliorafuntenim amiciuuînera, tïj adulantiûofcUla.Errantigitur Prower.zy amicû corripc,innocentu amicû ne déféras. Confias crtim debet elfe amicitia,perfeucrare in affccT u,n5 puerili modo amicos mutarc uaga quadam debemus fentêtia. Aperi peeftus tuum amico,ut fidclis lit tibi,ôf capias ex co uitæ tuæ iocûditatê. Fidelis enim amicus mc-dicamentû cfi uitæ Sé immortalitatis gratia.Defer amico,ut equah',nec te pudeat ut preuc nias amicum officio.Amicitiaenimnefcitfuperbiâ.IdeoSapiêsdicit: Amicûfalutarenon Ecd.i* crubefcas.Nec déferas amicû in nccciritate,nccderclinquas cû,nec|! defiituas,quoniâami citia,uitaîadiumêtum cft.Idcoincaoneranofiraportemus,ficut Apofiolus docuit.Dicit Colof.iS enim his quos eadê côplcxa efiCharitas. Etenim fi amici fccundæ rcs amicos adiuuât, cur non et in aduerfis araici rebus amicorû adiumentû fiippetatfluucmus côfilio,confcramus ftudia côpatiamur aft'cc3:u.Si necefiè cfi, tolcremus propter amicû etiâafpera. Plcrûc^ ini-micitiæfubcûdæfunt propter amici innocentiâ,læpeobtre(ftatiôes,firefiiterisuelrefpon deriscùmamicusarguit 5éaceufat :ncctepœniteant eiufmodioffenfiôes.Iufiienimuox Ecdeßzi efi;Etfimalamihi cuenerint propter amicum,fufiinco;lri aduerfis enim amicus probatur. Nam in profpcris amici omnes uident. Sed ut in aduerfis amici patientia Sé tolerantia nc-ceflaria, fie i n profpcris authoritas côgrua cfi, ut infolentiâ extollêtis fc amici reprimat Sé redarguat.Quâm pulchre in aduerfis pofituslob dicit: Mifcreminimei amicimei,mi(crc- loh.ï 9 mini.Non quafi abicêlauox ifia efi, fed quafi cêforia. Nâ cùm iniufié argucret ab amicis, refp5dir:Mifcrcminimciamici,hoccfi,mifericordiâdebetisfaccrC.Oppnmitisautê'uos ÔCimpugnatis hominê,cuius çrumnis compati pro amicitiauos oportebat.Seruatc igitur filq initam cum Iratrib. amicitiâ, qua nihil efi in rebus humanis pulchrius. Solatiû quippe uitæ huius efi,ut habeas cui pcêlus aperias tuû, cû quo arcana participes, cui cômittas fe-cretumpc(ftoris,utcoilocestibifidelêuirû,qui in profpcris gratulet tibi,intrifiibus com-patiat,in pcrfecutionibus adhortct.Qiiàm boni amici Hcbrçi pueri,quos à fui amore ncc fornacis ardentis flâma diuifit;quot;’Dc quo loco,utfupcrius,diximus, bene aitfanc'fus Dauid: i.Rrg.i Saul de lonathas fpeciofi charilfimijinfeparabilcs in uitafua, 80 in morte nô funt fepara ti.Hiccfiamicitiçfru(ftus,utnonfidespropter amicitia deferatur.Nô potefienimhomini amicus efre,qui deofueritinfidus.Pietatis eufios amicitia efi, de æqualitatismagifira,ut(u perior inferiori fe exhibeat æqualê,inferior fuperiori.Inter difpares enim mores nô potefi efle amicitia; ÔC ideo côuenrre fibi uf riufcp debet gratia.Nec authoritas défit inferiori,fi rcs -

7° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVIAMBROSII

popofceritincchumilitas fupcnori.Audïat quafi parem, quafi æqualem,S£^ ille quaß ainv eus moneat,ôbnirget non lacflantieftudio, fed affeeßu chan'taris. Neq; monirio afperafit, neq: obiurgatio contumeliola.Sicutem adulanois fugitâs amicitia debet eHcjita etiäanequot; na mfolêtie.Quid eft cnim amicüSjm'fi côfors amon's, ad que animu tuû adiungas atq; ap^ pliceSjôC ita mifceas, ut unS uehs fieri ex duobus, cui te tan^ alteri tibi committas, à ni-' hii timeas,nihil ipfe cómodi tui caufainhoneftum petast'Nó enim uecftigalisamicitiaeft, fed plena dccoris,plenagratig.Virtus eft einamicitia,no queftus:quianô pecunia quprit, fedgratiamcclicitatióepreciorumjfedcócertationebeneuolêtig.Deniqsmpliores amicf tip funtinopûplerûq; diuitmScfrequêter diuites fine amicis funt, quib.abundât paupe--res. No cft ein ucra amicitia, ubi eft fallax adulatio. Diuitibus itaq^ pleriq? aflentatorie gra tifi'cant ,Ergapauperênemoaflentatorcft.Verûeft quicquiddefert pauperi.huius amici tiainuidiauacat.Quid amicitia preciofius,quæangeliscômunisamp;hominib.cftt'Vndcôi dominus lelùs dicitiFacite uobis amicos de iniquo mâmona, qui recipiâtuos in eterna ta-' bernaculafua.Ipfenos deus amicos exferuulis facit,ficut ipfe aitJam uos amici mei eftis,iî feceritis qupego præcipiouobis.Déditformâ amicitie quâfequamur,utfaciamus amici uoluntatc,utapcriamuslecreta noftraamico quecûqî in pelt;ftorehabemus, et nos illiusar cana no ignoremus.Oftêdamus illi nos pelt;ftus noftrû, amp;nbsp;iUe nobis aperiatfiium. Ideo, in-' quit,uos dixi amicos,quia omnia qupcunq? audiui à pâtre m co,nota feci uobis.Nihil ergo occultât amicus fi uerus eft. effundit animû fuû, ficut effundebat myfteria patris dominus leius. Ergo qui facit mandatû dei,eius amicus eft,ô(^^ hoc honorât nomine. Qiii eft unani-mis,ipfe amicus eft:quod unitas animorum in amicis fit, neq? quifquâ deteftabilior, qui amicitiâ læferit. Vnde in proditore dominus hoc grauilïimû inuenit quo eius condênaret perfidiâ,qd gratip uicê no reprçfentauerit, côuiurjs amicitie uerienum maliciemifeue.' rit.Itaqs fie ait:Tu ucrô homo unanimis,duxmeus amp;nbsp;notus meus,qui fcmpermecû dulces capiebas cibos.Hoc eftjtto poteft fiiftineri iftud,quia unanimis appetifti eum,qui tibi dO' nauerat gratiâ.Nam fi inimicus meus maledixifiet mihi, fiiftinuiftem utipprôt ab eo qui me oderat, abfcóderëme.Inimicus uitari poteft,amicus no poteft, fi infidiari uclit. Ilium cauc mus cui no cômittimus côfilia noftra:hunc cauere non poflùm us, cui cômifimus. Iraq? ad aceruandam peccatiinuidiânon dixit, tu uerô feruus meus,apoftolus meus, fed unanimis meus:hoc cft, non meus; fed ctiam tuns prodirorcs,qui unanimumprodidifti.Domf nus ipfe cùm à tribus regibus oftcnfiis elTegqui fanclo lob honorem non detuliflèntjigno fccre bis per amicummaluit,ut amicitiæfufÏTagium,remiHioficretpeccatorum,Itaque rogauitlob, SC dominus ignouit. Profuit illis amicitia,quibus obfuit infolentia.

Hæc apud uos depofui filij,quîc euftodiatis in animis ucftris : quæ un ü aliquid jjfec'îus babeant,uos ^babitis.Interim copia multâ cxemplorûafferût.Nâprope'omniamaiorum excpla,plurima quoqs ditftahis tribus inclufalibris tenent, ut etfifermo nihil déférât gra-' tiæ,fériés tarnenuetuftatis quodâ compendio exprefià, plurimuminftrudionis conférât.

I iuxta cœleftis fentëtiâ ueritatis,uerbi totius, quodcûcp ociolum fue rimus locuti,habemus præftare rationê; uel fi unufquifqî feruus credl tafibitalentagratiæfpiritualis, quçnûmularijsdiuidêdaforêtjUt cre--fcentib.multiplicarent ufuris,intra terra fuâ uel quafi timidus fœnera tor,uel quafi auarus pofieflbr abfcodcrit,nô mediocre domino react tête offenlam incideniure nobis ucrcdû cft,quib.h'cet ingeniû tenue, neceffitas tn maxima, cloquia dei aedita populi fœnerarc mentibus, ne uocis quoq? noftræ polcat ufura ; præfcrtim cû ftudiû à nobis dns,

non profeêlû requirat. Vnde icribêdi aliquid fentêtia fuit. Maiore fiquidê pudoris pcrîcu lo aodf

lo audituruox noftra qüàmlcgitur. Liber enim non erubefcit. Equidem îhgenio diffi-fus,fed diuinæmifcricordiæ prouocatus cxemplis, fermonemmeditari audeo.Nam ÜO NwWe.a i lente deo etiam afînalocuta eft. Quod fi mihi fub iftîus feculi oneribus conlfituto aifi-ftatangelus,egoquoq!mutadiuoralaxabo.Poteftenimfoluereimpédimentairrtperigt; , ttæ,qui in ilia afina foluit naturæ.ln arcaueterts teftamenti uirgaflóruit Saccrdons.laci- itWfW.z 7 le deo eft,ut in fanôaEcclefia de noftris quoqs nodis flos germinet. Cur aütê defperan-duniquôddominusloquaturinhominibus,quieftlocutusinfentibusc'Deusnecrubu Exod.J eft dedignatus. Atqî utinam meas quoqs illuminer fpinas .Erunt fortalTe qui etiâ in no-ftris fentibus aliquem mirentur lucere fulgorem, erunt quosfpinanoftra non urat,erût quibus de rubo audita uox noftra foluat de pedibus calciamentû, Ut impedimentis cor poralibus exuatur mentis incelTus. Sedhæc faneftorum méritauirorû. Vtinamrrtc fub ilia infrmftuofa adhuc fici iacentê ex aliqua lefus parte refpiceret, ferret poft trienniUm nbsp;nbsp;nbsp;*5

frueftus 2C noftra ficus. Sedunde tantû peccatoribus fpeicquot; Vtinâfaltem ille euangelicus dominicæ cultor uineæ ficum noftrafortafle iam iuftus excidere, dimittat illam amp;nbsp;hoc anno,ufq? dum fôdiat,ôô mittat cophinû ftercorismam forte de terra fufeitet inopem,6lt; deftercore erigat paupcrem.Beati quifub uite amp;nbsp;oleaequos fuos alligant,laborê cur-fuumfuorumpaciamp;lætitiæconfecrantes,ncficusadhuc,ideft,illecebrofadelitiarutn . ... obumbret prurigo mundi,humilis ad altitudinem,ffagilis adlaborem,mollis adufum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,,

fterilis ad frudum, Ac fortalTe miretur âliquis,cur feribere audeo, qui loqui nequeo. At tarnen fi repetamus quæ legimus in euangelicis fcriptis,amp; facerdotalibus falt;ftis, ac no-bis fancfus Zacharias prophetadocumentofitnnuenieselTe quoduox nô explicet,fti- Lwcæ.t lusfignet.QuodfinomenIoannisreddiditpatriuoce,egoquocßdefpcrarenon debeo quin uoeê licetmutus accipiâ,filoquar ChriftftCuius quidê generationê iuxtaprophe ticu.m dieftû quis enarrabitfEt ideo quafi feruus,domini famulâprædicabo. Immacula- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 nbsp;nbsp;nbsp;.

tusenimdominus,£mmaculatâfibifamulâetiaminhocpleno colluuionirm ffagilitatis humane corpore cófecrauit.Etbene procedit,ut quoniamhodienatalis eft uirginis,de uirginibusfitloquendum,amp;:exptçdicationeliberfumât exordiû.Nataliseftuirginis, integritatem fequamur.Natalis eft martyris,hoftias immol émus. Natalis eft faneftæ A-gnes,mirenturuiri,nondefperentparuuli,ftupeantnupte,imitcnturinnuptç.Sedquid dignum ealoquipoirumus,cUiusnenomen quidemuacuurrtlucelaudisc*Deuotiofu-pra ætatem, uirtus fupra naturam, utmihiuideatur non hominis habuilTe nomen, fed oraculumartyris,quod indicauit,quid effet futura.Habeo tarnen unde mihifubfidiunl comparem.Nomêuirginis,titulus eft pudoris.Apellabomartyrê.Prædicauifatis.Pro-iixalaudatio eft,quænô quçritur,fcd tenetur.Faceffant igitur ingénia, eloquentiacon ticefeat.V oxunapræconum eft. Hanc fenes, banc iuuenes, hanc pueri canant.Nemd eft laudabilior,quâm qui ah omnibus laudari potcft,Qi.iothomincs,tot præcones, qui martyrem prædicant,dumloquuntur.Hæc duodecim annorum martyrium feciffe tra-ditur.Qiio deteftabilior crudelitas, quæ necminufculæ pepercit ætati : imô magtlàuis fidei,quæ etiâ ab ilia teftimoniûinuenit ætate. Fui' tne in illo corpufeulo uulneri locusc” Et que non habuit quo ferrûrcciperet,habuit quo ferrum uinceret. Atiftuc ætatis puel læ toruos etiam uultus parentum ferre non poflunt, ÔC acu diftriefta folent punefta flere quafi uulnera Fïçc inter cruentas carnific3impauidamanus,hæc ftridentium grauibus immobilis tradibus catcnarüm,nûcfurentismueronimilitis totum ofterre corpus,mô ri adhuc nefcia,fed parata'.uel fi ad aras inuitaraperetur, têdere Chrifto inter ignés ma-nus atq; jn ipfis facrilegis focis trophæû domini fignare ui(ftoris:nunc ferratis collama-nusqî ambas infererenexibus.Sednullus tam tenuiamembrapoteratnexus includere.

NouQmartyrrjgenus.Nondûidoneapœnç,2lt;iammaturauidforie:certare difficilis,fa eilis coronarimiagifteriûuirtutis impleuit,quç præiudicium uehebat ætatis.Non fie ad thalamum nupta properaret,ut adfupplici} locû,lætafucceffu, gradufeftinauirgo pro-ceffitmon intorto crine caput compta,fed Chriftomonflofculis rcdimita,fed moribus. i.Tim, x Flerc oinneSjipfa fine fletu.Mirari pleriq? quod tam facile uitæ fuæ prodiga,quâ nondû hauferat,iam quafi perfun(ftadonaret.Stupere uniuerfi, quid iam diuinitatisteftis exi-fteret,quæ adhuc arbitra fui per ætatê effe nonpoffet.Effecit déniq^ ut ci de deo credere tur,cui de.homine adhucno crederef; quia quodultranaîurâ eft,de authorenaturç eft, • , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quanto

7^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OrVIAMBRjOSrï

Quanto tcrrorc cgit camifex ut timerctin-, quanris blâditijs ut ßiaderet, quantoruin ud ta ut fibi ad nuptias proueniretf'At illaiEt hæc fponfi iniuria. eft,inquit,expcdare plad' turam-Qui me fibi prior elegit,accipiet.Quid percuflbr morarisf Pcreat corpus, quod aman' poteft oculis,quibus nolo.Stetit,orauit,ceruicem inflexit.Cerncres aepidare car nificcm,quafl ipfe addtcflus fuiflentrcmei e percuflbris dextrâ, pallere ora, alieno umeU tis pericul o,cùm puella nô timcret fuo. Habetis igitur in una hoftia duplex martyriumî pudoris religionis.Et uirgo permanüt,ôô martyrium obfinuit. Inuitat nuncintegrita tts amor,amp; ru loror famfla uel mutis tacita moribus petis,ut aliquid de uirginitate dica' musmcueluti tranfituquodam præftri(fî:auideatur,quæ principalis cftuirtus. N5 enim ideo laudabilis uirginitas,quia in martyribus rcpcrit,fcd quia ipia martyres fatiat.Qyi» autem humano cam poffît ingenio comprchendcre,quam ncc natura iuis inclufit legi' busCAut quis naturali uocc complelt;fii,quod fupraufum naturæ fitf E cœlo acccrfîuif» quod imitarerur in tenis.Ncc immerito uiuêdi fibi ufum quacfiuit é ccelo,quæ fponfoin ' nbsp;nbsp;nbsp;ubi inucnit in codo.Hæc nubes,acra,angelos,fidcraq3 tranfgrediês, uerbum dei in ipfo

finu patris inuenir,ettoto haufit pctflore.Nâ quis tâtùm cùm inueneritrclinquatbomï CMiic. I Vngucntum enim exinanitû eft nomê tuû; Propterea adoleicênile dilcxci ût te amp;nbsp;attra mtth.zi xcrunttc.Poftremononmcumeftillud,quoniamquænonnubuntncq;nubêtur,erunt ficut angeli dei in cœlo.Ncmo ergo miretur fi angelis comparentur, quæ angelorûdogt;' mino copulantur.Quis igitur negethanc uitam fluxilfede cœlo,quam non facile inuc-' nimus in terrïsfNifi poftquam deus in hæc tencni corporis membra defcendit.tuncin lolt;». I utero concepit, amp;nbsp;uerbum caro faftum cftcut caro fieret deus, Dieetaliquis : Sed etiatn Helias nullis corporel coitus fuifle permixtus cupiditatibus inuenitur Jdco ergo curril raptus ad cœlum,ideo cum domino apparetin gloria, ideo dominici uenturus eft prat-' Lxoi. 15 curfor aduennis.Et Maria ftimens tympanum pudore uirgineo choros duxit. Sed cofl* fiderate cuius ilia ipeciem tune gerebat.Nônne Ecclefiæ, quæ religiofos populi cœtus qui carmina diuina concinerêt,immaculato uirgo fpiritu copulauit f Nâ etiâ têplo Hie i.Corw. lo rofolymis fuiflelegimus uirgines deputatas.Sed quid Apoftolus dicitfHçc aut in figiP ra contingebant illis,ut elîentindicia futuror'û.Figura enim in paucis eft, uitain plurib« , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;At uero poftcaquâ dominus in corpus hoc ueniês, contuberniû diuinitatis ÔC corporis

fincullaconcretæ confufionislabe fociauit, tune toto orbediffufus corponbus huma--nis uitæ cœleftis ufus inoIeuit.Hocillud eft quod miniftrantes in terris angelidéclara--runtfutmû genus,quod minifteriû domino immaculati corporis obfequrjscxhibcret. Lut»! Hæc eft cœleftis ilia militia, quâmlaudantiû exereitusangclorû promittebat interris»

Habemus ergo authoritatê uetuftatis â feculo,plcnitudinc profelfionis àChrifto.Certe nô eft hoc mihi cômune cû Gentibus,nô populäre eu Barbaris,nô cum cçtcris animan tibus ufitatû,cum quibus ÔC fi unû eundemqi uitalc aeris huius capimus fpin'tû,uulgaré terreni corporis participemus ftatum,generandi quocß non diferepamus ufu; hoefolo tarnen naturæ parilis conuitia declinamus, quod uirginitas affetftatur à Gentibus, (ci côfecrata uiolatunincurfatur à Barbaris,nefcitur à reliquis.Qiris mihi prætendit V eüx uirgines ÔC Palladis facerdotesfOualis ifta eft non morum pudicitiafed annorum,quX non perpetuitate,fedætate præfcribiturt'Petulâtior eft talis integritas,cuius corrupted feniori feruatur ætatiJpfi docent,uirgincs fuas nô debere perfeucrare,ncc pofle,qui uiï ginitati fînem dederunnQualis autem eft ilia religiOjUbi pudicç adolcfcentes iubentirf elîè impudicæ anusi^Sed nec ilia pudica eft,quæ lege tenetur;amp; ilia impudica,quæleg^ dimittitur.O myftcria,ô mores. Vbi necefîîtas imponitur caftirati, authoritas libidinl datur.ltaq; nec cafta cft,quæmetu cogitur:nechonefta,quæmcrcedeconducitur:nct pudor ille,qui intemperantium oculorum quotidiano expofitus conuitio,flagitiofisa--ipeeftibus uerbcratur.Confcruntur immuniratcs,offcruntur precia quafi non hoemaxi mû petulantie fit indiciû,caftitatem uendere.Quod precio promittitur prccio foluitur, precioaddicitur,precio adnumcratur.Nefcitredimerccaititatcm, quæuendereiblcc Quid deiàcris Phrygqs loquar, in quibus impudicitiadifeiplina eft : atqi utinam fexus fragilioris. Quid de Orgijs Liberi, ubireligionis myfterium, eft ineentiuum 1 ibi'dinisƒ Qiialis igitur poteft ibi uita enèSacerdotû,ubi colitur ftuprû deorumf Non habentig* tvrfacrauirginê,Videamus ne forte aliquamuelphilofophiæ præcepta formauerint,

quæ magiftcrium fibi omnium folent uindicare uirtutum.Py thagorça quædam una ex uirginibus celebratur fabulis:quæ cum a tyranno cogeretur fecretum proderc, ne quid in ft ad extorquendam confeflionem uel tormentis licerct, morfu linguam abfeidifle, atej in tyranni faciem defpuiflemt qui interrogandi finern non faciebaqnô haberct qua interrogaret.Eadem tarnen forti animo,fed tumenti utero,exemplum taciturnitatis, dé proluuium caftitatis,uiefta eft cupiditatibus, quæ tormentis uinci nequiuit. Igitur quæ crudierat ilïam pccnitciltia,ut culpam negaret.Nonigitur inuiólaundiq?. Nam amp;nbsp;tyrS^ nus licet non potuerit inuenirc quod interrogabatjtamen quod non interrogabat inue nit.Qiianto noftræ uirgines fortiores, quae uincunt etiam quas non uident poteftatcsc' quibus non tantum de carne ÔC fanguine gt;nbsp;fed etiatn de ipfo mundi principe feculiq? re-doreuiiHoria eftr'Aetate utiq? Agne minor j fed uirtute maior, triumpho nunrerofior, conftantia confidentior,no fibilinguam propter mctum abftulit, fed propter trophaeu referuauit.Nihil enim habuitjquod prodi timeret:cuius non erat criminola,iedreHgio-faconfeffîoJtaqîinafecretumtantummodo celauit,hæcpröbauitdeum:quê quiaætas nondum poterat confiterijUatura confeffa eftJnlaudationibus folet patria pracdicari et parenteSjUtin commemorationc authoris,dignitas iuccclfionis exaggerctur.Ego licet laudationem non fufceperirh uirginitatiSjfed expreiriortem,ad rem ramen pertinere ar bitror,ut quæ fit ei patria^quis author appareat. Ac prius ubi fit patria definiamus. Si e-nim ibi eft patria,ubi genitale domicilium:in coelo profetfto eft patria caftitatis. Itaquc hie aduena,ibi incola eft.Quid autem eft caftitas uirginalis, nifi expers contagionisin--tegritasfAtcß eius authorem quern poflumus cxiftimare, nifi immaculatum deifilium, cuius caro non uidit corruptionem,diuinitas non eft experta contagionemc'Videte igt tur quanta uirginitatis mérita fint. Chfiftus ante uirginem, Chriftus exuirginc : ä pâtre quidem natus ante fecula,fed ex uirgine natus ob fecula.lllud naturæ fuçjhoc noftre utt iitatiseft.Illudefat{empcr,hoceneuoluit.Spe(ftate aliud uirginitatismeritû.Chriftus uirgouirginis fporifus,£lt;fi dicipoteft,Chriftus uirginece caftitatis.Virginitas enirn Chrifti,nonuirginitatis eft Chriftus.Virgo eft ergo quænupfit,uirgoquænosftio utero portauit,uirgo quæ genuit,uirgo quæ propriolaôcnutriuiqdcqualegimus : Quan Hier. 18 tafccituirgo Hierufalem;'Non deficient de pçtraubera, ncq; nix à libano, aut déclina-uitaqua-ualidauento quæ portatur. Qyalis eft hæc uirgo quæTrinitatis fontibus irri-gatuncui de petra fluunt aquæ5nondcfliciunt ubera, mellafunduntur f Petra autem eft iuxta Apoftolum Chriftus.Ergo a Chrifto non deficiuntubera,claritas à deo, flumen à nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i o

fpiritu.HeceftTrinitas qugEcclefiamluamirrigat,Pater,Chriftus,amp;^Spiritus.Sediam àmatre defeendamus ad filiasJDe uirginibus,inquicApoftolus,præceptum domini nô ibiàcm 7 habeo.Si doeftor Gentium nonhabuit,habere quis potuit;' Et preceptum quidem non habuitjfed habuit exemplum.Non enim imperari poteft uirgirutas,ied optari. Nâ quæ fupranosfuntjinuotomagis quàminmagifteriofuntScduolouosinquit, fine follici-tudine eftè.Nâ qui fineuxorc eftjfoîlicitus eft quæ domint firnt, quomodo placeat deo. Etuirgo cogitât que dominiiunt,utfit fantfta corpore £lt;ipiritu.Nam quæ nupta eft,co gitat quæ mundi funt,quomodo placeat uiro. Non ego quidem difluadeo matrimoni-um,feduirginitatisattexobeneficium.Qiii infimius eft,inquitjolera manducet. Aliud Row. 14 exigo,aliudadmiror.Alligatusesuxori:noliquærerefolutionem.Solutus es ab uxorc: i.Cor.j ne quæfieris uxorem.Hoc præceptum eft copulatis .De uirginibus autem quid ait f Et qui matrimonio iungit uirginem fiiam,bene facit:6C qui non iungit,melius facit.Ilîano peccat,fi nubatdiæcfi non nubaqæterna eft.Ibi remedium infirmitatis,hic gloria cafti-tatis.IlIanonreprehenditur,iftalaudatur.Confcramusfîplacetbonamulierum cumul timisuirginum.Iacftetlicetfœcûdo femuliernobilis partutquo plures gcnerauerit,plus laboraLNumerat folatiafiliorû, fed numeret pariter ôdmoleftias.NubiqSC plorat. Qiia liafuntuotaquæflenturf'Concipit^grauefcit.Priusutiqiimpedimentumfcecunditas incipitafferre,quamfru(ftum.Parturit dé ægrotat.Quàm dulce pignus quod à periailo incipit,amp;in periculis defini t:prius dolori futur û,quàmuoluptati. Periculis emitur,nec pro arbitrio pofiîdetur.Quidrecenfeam nutriendi moleftias,inftituendi dé copulandic*

' Ambr.to.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g Fell-

74 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ DI VI AMBRO s II

rdicium flint iftgmîfèriçiHabet mater hçredes,fed äuget doÏorcs’. Nam de a'diierfîs n3 oportet dicere,nefanÆiïîmorum parentum ani'mi côtremifcant, Vïdemiforor quàm graue fit pati,quod non oportet audiri. Et hæcin pi çfenti feculo. Ventent autem dic^ Lkc. 43 quando dicantiBcatç fterilcs,amp;uentres qui non genuerunt. Filiæ enim hui'us feculi

nerantur SC generannfilia autem regni abfti'net à uoluptate uin amp;nbsp;à uoluptate eamis,uC i.Cor.7 fit fancta corpore ÔCfpiritu.Quid ego famulatus graues fiCaddicflauirisferuitiareplic^ foeminarum,quas ante iuffit deusferuire,quam feruosfQuæ eô profequotjUtindulge** tius oblequantur,Quibus hoefi probç fiint,merces eft charitatisifi improbç, pœna deU lt;fli.Hincillanafcunturincentiuauitiorum,utquçfitis coloribus oradepingant, dumU* ris diCpiicere formidanuôô de adulterio uultus,meditentur adulterium caftitatis. Quai* tahæc amcntia,effîgiem mutare naturæ,picfîuram quærere,ÔC dum uerêtur maritale iU' dicium,prodere fiiumi'Prior enim de fe pronunciat,quç cupit mutare quod nata eft. Ira dum alij ftudet placere,prius fibiipfa difplicet. Quem iudicêmulicr ueriorem require mus delormitatis tuæ,quàm te ipfam,quee uideri timesfSi pulchra es, quid abfcóderis^ Si dcformis,cur te formofam efle mentiris,nec tug confcientiæ,ncc alieni gratiam erro^ ris habiturafllle enim alteram diligit,tu alteri uis placere. Et irafeeris fi amet aliam, qui adulterate in te doceturrAlale magiftra es iniunæ tuç.Lenocinari refugit etiâ quç panà ïenonem cft.Aclicetuilis mulier,non alteri tarnen fed fibi peccat,tolerabiliora(ÿ prop« modum in adulterio ci imina iünt. Jbi enim pudicitia,hic natura adulteratur. lam quâto precio opus eft,ne etiam pulchra diipliceatfHinc preciolà collo depcdentmonilia,in^ de per humum ueftis trahitur aurata.Emitur igitur hacc (pecies,an habeturfQuid quod etiam odorum uariç adhibentur illecebræt'Gemmis onerantur aures,oculis color alter infunditur.Qiiid ibi remanet fuum,ubi tam multamutanturf Seftis ftios amittit mulier, uiuere poftefe creditrVos uero beatacuirgines quæ talia tormenta potius quàm op namenta nefcitis,quibus pudor famftus uerecunda (uffuftis ora, amp;nbsp;bona caftitas eft de-* cori:nonhumanis additftæ oculis, alieno errore mérita ueftra penfatis. Habetis fane SC uos ueftrp militiam pulchritudinis,cui uirtuds militât forma non corporis : quam nulla extinguet ætas,nulla eripere mors poteft,nullaægritudo corrumpere.Solus formç arbi terpetitur deus,qui etiam in corporeminus pulchro diligit animas pulchriores.Noute ri onus notumjoon dolor partus,ÔC tarnen numerofior foboles piæmentis, quæ omnes pro liberis habet.fœcundaluccefforibüs,fterilis orbitatibus,nefcitfunera,nouithære-des.Siclan(ftaEcclefiaimmaculata coitu,fcecûdapartu,uirgo eft caftitatCjmatereftpto ie.Parturit itaq! nos uirgomon uiro plena,fed fpiritu.Parit nos uirgoaion eu dolore me brorum,fcd cum gaudqs angelorum.Nutrit nos uirgo : no corporis lalt;fte fed ApoftoH, quo infirm am adhuc crefeetis populi laiftauit ætatem. Qiiæ igitur nup ta plures liberos habet quàm fancla Ecclefia, quæ uirgo eft facramentis,mater eft populis, cuius fœcûdi ^lt;lt;’54 täte etiam feripturateftaturdicens:Quoniâpluresfilij defertæmagisquàm eius quçha bet uirum.Noftra uirum non habet,fed habet fponfum,eo quod fiue Ecckfia in popu^ îis,fiue anima in fingulis,dei uerbo, fine ullo flexu pudoris, quafi fponfo innubit æteP no,effceta iniunæ,fceta rationis.Audiftis parentes quibus erudirc uirtutibus, quibus it* ftituere difeiplinis filias debearis,uthabere poffitis quarum meritis ueftra delitfta redf mantur.Virgo,dei donum eft,munus parentum,facerdotium caftitatis. Virgo, matris hoftia eft,cuius quotidiano facrificio uis diuina placatur.Virgo,indiuiduum pignus pa rcntum,quç non dote follicitet,non emigratione dcftituat,non offendat iniuria.Sedne potes aliquis habere dcfiderat,amp; aui nomen acquirerc.Primum fitos tradit, dum quçrit alicnos.Deindcccrtisdcfraudariincipit,dumfperatincertos,confert opes proprias, SC adhuc pofeitunnifi dotem foluat,cxigitur.Si diu uiuat,onerolus cft.Emereiftud eftge^ nerum,non acquircrc,qui parentibus filiæ tiendat afpeiftus. Ideo'ne tot menfibus gefta tur utcro,utinalienam tranfeatpoteftatemfldco commendandæuirginis cura fufeip*quot; iur,ut ci tius parentibus auferaturf Dieet aliquisiErgo difluades nuptiasÆgo uero iba^ deo,Ô!^ eos damno qui difluadere confuerût,utpotc qui Saræ acRebeccç ÔC Rachel cat terarumtpuetcrum coniugiafœminarum pro documentisfingularium uirturumrecei» fere foleam.Qiii enim copula damnat,dânat amp;filios:amp; dueftâ per fiiccelfionn feriê, ge^' nerisfociçiatê dânathwmani, Nam quçmadmodum dwraturainfecwlö ætas fuccedde

poflètætati,nifî gratianuptiarum procreandæftudium fobolis indtarct f Aut quomogt; Gm.ï i do predicari potcft quodimmaculatus Ifaac ad altaria dei uidimapatemæpiétatis acgt; Goi.28 ceffît,quodIfiaelhumanofitusincoiporedeumüidit,SCreligiofum populo dédit no-men,quor« origincm damnatfVnum fane licet facrilegi hommes habent, quod in his etiam à fapientilïîmis probetunquod coniugia damnando,profîtentur fc nalci rton de-buifle.Nonutifçdifluadeonuptias,fedfrucîlus facræuirginitatisenumero.Pâucarum quippehocmunus eft,illud omnium.Nec poteft elfe ùirginitas, nifihabeaiufïdè nafca tur.Bona cumbonis comparo,quô facilius quid praîftét eluceauNecf mcam ullam fen lt;■ tentiâ affero, fed earn repeto,quam edidit fpiritüs fàtt(Sus per prophctâ.Mclior eft iti- nbsp;nbsp;nbsp;4

quit,fterilitas cum uirtute.Primû enim quod nuptürç ptç cçteris concupifcunt,ut fpon H décoré fe iaôte'ftt,eo necelTe eft impares facris fé fateantur elfe uirginibus,quibus lolis contingit diceretSpeCiofùs forma prçfilijs hôminû,diffufa eft gratia inlabijs tuis 4 Quis Ppl,44. eft ifte IponfuscNonuilibus addicftus obfequtjs,nô caducis fuperbus dituttj s, féd Cuius fedes in feculû feculi,filiæ regû in hortore eiiîs. Aftitit regina à dextris ei«s in ueftitü de-aurato,uarietate circûamicfta uirtütu; Audi igitur filia,amp;uide,ô^ inclina aürê tüâjSCobli uifcere populum tuû ôC domum patris tui,quoniâ concupiuitrex fpecicnl tuâ^quia ipfe eft deus tuus.Aduerte quant« tibi fpiritüs iaricftus fctipturæ diuine teftificationc detule nt:Regnum5aurum5pulchritudinem,Regnum,uel quia fponfa es regis ætcrni, ucl quia inuidum animum gerens,ab illecebris uoluptatumnon càptiua haberis, fèd quafi régi na dominaris.Aurû, quiafieut ilia materies examinata igné pteciofior eft ita corporis fpecies uirginalis,fpirit« confecrata diuino,formæ fuæ acquirit aügmeiltum, Pulchritu dinemuero quis poteft maiOrem exiftimare décore eius,quæamaturàrcge,probaturà iudice,dedicatur domino,confecratur dèbcSemper fp6fa,femper innüptamt nec amor fine habeat,nec damnum pudor.Hçc hec profelt;fto üerâ pulchritüdo eft,Cui nihil deeft, quæfolamereturaudircàdominOiTotaesformofa proximamea, SCreprehenfionon eft in te.Veni hue à Libano, uehi hue à Libano,trâfibis 8C pertrânfibis à prineipio fidet,’ Cdntic.4 àcapiteSanirô^Hermon,àlatibulisleon«,àmontibuspardorum.Qinbusindieqsoftë ditur perfetfta ôô irrepréhènfibilis uirginalis animæ pulchritudo, altaribus conlecrata diuinis,inter occurfusamp;latibulafpiritifàliûbeftiârurhnoninflcxamortahbuSjiedmrê tamyfterijsdeimeruiffedilecftujCuiusùberaplcnâlætiriæ.Vinumenimlætificatcorho minis.Et odor,irtquit,ueft{mentor« tdorum fupCr orrmia aromata.Et infra ; Et odor in- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i c 5

quif,ueftimentorûtuor«ficutodorLlbâni.Videe|ue nobistribuas uirgo procefium, Primus enim odor tuus Riper omniaarömata, quç in Rtluatoris miiïafont fcpulturâ : èC emortuos corporis motus,mcmbror«(ÿ fedolet obifïe dclitias .Secundus odor tuns fi-cut odor Libani,dominici corporis iritegritatê,uirgineg doré caftitatis exhalaf.Fauum itaeç mellis tua opera componât.Dignâ enim ùirginitas quæ apibus coparetunfic labo riofat,fic pudica,fic continês.Rore palcitur apis,ncfcit concubitusgt;nlelîa côponit .Ros quoq? uirgini eft fermo diuinus,quia ficutros dei uerba defoendunt. Pudor uirginis eft intemeratanatura.Partusuirgirtis,fœtus laborum,expersamaritudinis,fertilisfoauita-tis.In comune labor,cômunis eft frueftus, Quàm te uelim filia imitatrice effe huius api-culæ,cui cibus flos eft,ore fob oies legit, ore coponitur.Hanc imitate tu filia. V erba tua nullum doli ueîamen obtendant,nullum habeant ffaudis inuolucru:ut SC puritatem ha fceant,amp; grauitatis plenafint.Meritor« quoep tuorû tibixterna pofterifas tuo ore paria turJSJec foli tibi,fed pluribus congreges.Qiii fois enim quando à te anima tua repofea-tur,iae receptaculahorreorum frumentis coaceruata dimittens, nec uitæ tuæ ufoi profit tura,i.xec meritis,rapiaris eo quo thefaurum tuum ferre no poflîsc'Diues igicur efto, fed paupei^mt naturae participes tua:,participes fint etiam facultatum. Flore quoep tibi de-monftro carpendumhllum utieç qui dixiùBgo flos campi,âf liliüm conuallium,tanqua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a

1 ilium jnmedio fpinarum-.quod eft euidentis iridicij,fpiritalium nequitiarû fentibus uir tutem Oibfideri,unde nemo frueftsréférât, nifi qui cautus accedat. Sumeigitur alasuir-go,fed fp;ritus;ut foperuolcs uitiâ,fi contingere cupis Chriftum, qui in altis habitat, amp;nbsp;pftl. 11 gt;nbsp;humilia rei^icit,SC ipecics eius ficut cedrus Libani, quæ comam nubibus, radicem terris inferit. Principium enim eius irt cœlo', pofterlora eius in terris, frueftus coelo proxi-mos cdidenint.Scnjtare diligentfos tant bonum florem,nec«bi cumin pedtoris tui

Ambr.to.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g a. conual-

7 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI V I AMBRO S II

conuallerêpcriaSjhomflibtis ehifn frequcntennhalatur.Ämat gcncran in horn’s,in D.f». t j bus eum Sufanna dum deäbularet,i'nuenit:mon' prius,quam uiolari parata.Qui fint au^ CiiKtrc4 tem hom',ipfedemonftratdicens:Hortusconclufiis,forormeafponfa,hortus coclufus, fons fignatus:eo quod i'n horti's huiufmodi imprefiam fignaculis imaginem dei,fyncet* fonds undarefpîcndcat,ncuolutabn's (pin'tualium beftiarum, fparfa cœno fluenta tut' bentur.Hinc ille murali fcptus fpiritu pudor clauditur,ne patéat adrapinam. Itaijp fient hortus furibus macceflus ui'tem redolet,firagrat olea, rofam renidet,ut i'n ui'te rehgi'o, in oleapaXjinro fa pudor fa crate uirginïtads ïnoIefcat.Hi'c eft odor quem Iacob p atriaf-Gen.27 cha fragraui't,quando meruit audire:Ecce odor filij mei ficut odor agri pleni. Nam licet plcnus omnib us fere frudibus Patriarch æ fanlt;fti fuerit ager: illc tame fruges maiore uit tinis labore generauif,hicflores.Accingercitaq? uirgo,amp;fi uis huiufccmodi tibi uthot Ppl.i4o tus afpiretjprophedciseumclaudepr^ceptis.Ponecuftodiamon'tuo,06oftiumcircüi' tuslabijs tuisuit ctiam tu poffis diccre:Tanquamalus in lignis ncmorofis, itaffaternus meus in medio filiorum.In umbra cius concupiui amp;nbsp;fedi, amp;nbsp;frudtus eius dulcis in faucP bus meis.Inueni quem dilexit anima mca,tenui eum, amp;nbsp;non relinquam eum. Defcêdat Cd«t. 5 Ifatcrnusmeus in liortum ftium ÔÔmanducet frutftum pomorum fuoru, Venifraterne mi,excamus in agrum,pone me ut figillum in cor tuum, amp;uelut fignaculum fuper bra^ chium tuS.Fratcrnusmeus candidusrübeiis.Decet enimutplenenoueris uirgo quc diligts,atq? omne in eo ôô ingenitæ diuinitatis amp;nbsp;aflùmptæ myfterium incorporationis agnofcas.Candidus merito,quia panis fplendor:rubeus,quia partus eft uirginis. Color in eo fulget ÔCrutilât Utriufc]p haturg.Mcmento tarnen antiquiora in eo diuinitatis infig 104/1.19 nia,qudm corporis facramenta/quia non coepit à uirgine,led qui erat,uenit in uirginc.H le dilcretus à militibus,illelanceauulneratus,ut nos lacri uulneris cruore fanaret, rcfpo debit tibi profelt;flo,eft enimmitis Qc humilis corde,blandus alpetftu. Exurge aquilo,

Clt;intic,j^ tieni auftcr,afpirahortum meÛ3amp;fluant aromatamea.Ex omnibus enim partibusmun di odor facratæ religionis adoleuit, dilecftæ quo uirginis membrafiagrarunt.Forrnofa es proximameajUt bonaopinio,pulchra utHicrufalem.Non caduciitaqi corporis puf chritudo uel morbo periturauel fenio,fed nullis obnoxiacafibus,opinio bonorumnö--quam moricura meritorum,uirginibus eft decori.Et quoniam non humanis iam fed coe leftibus,quorum uitauiuis in terris,digna es compararûaccipe à domino præcepta quX ferucs.Pone me ut figillum,inquit,in cor tuum,amp;^ uelut fignaculum ftiper brachium W-' um:quo fignatiora prudentiæ tuæ faeftorumq? documenta promantur,in quibus figura dei Chriftus eluceat,qui paternæ ambitum exæquâs naturæ,totum quicquid à pâtre di' Jiph. 1 Ct 4 uinitatis aflumpfit,exprcffit.Vnde etiâ Apoftolus in fpiritu nos dicitefle fignatos:quo

niam patris imaginem habcmus in filio,figillum filij habemus in fpiritu.Hac trinitatc fi gnati caueamus diligentius,ne quod accepimus pignus in cordibus noftris,autmoruiu leuitas,aut ullius adulterr) fiaus refignet.Sed faceflat hie fa cris uirginibusmetus, quibus tanta prçfidia tribuit primùm Ecclefia,quç tencrç prolis ibllicita fucccflu,ipfa quafiiuu rusabundantibusinmodum turriumincreuitubcribus,donecfoluto obfidionishoftf lis incurlu,pacem ualidæ iuucntuti maternç prefidio uirtutis acquirat.Vnde Prophr pfat. 121 ta ait/Fiat pax inuirtute tua,amp;’ abündantia in turribus tuis.Tu ipîe pacis dominus poft' quâualidioribus brachtjs cômifla fibi uineta complexus,palmites fiios gêmare confpc Cant.y xerit,uultupræfulenafccntibusfrult;ftibusauras tempérât,ficutipfeteftaturdicens: Vf

neamea eft in confpecflumco.Mille 6C ducenti qui feruant frudlum eius. Supra ait, Sc' xaginta potentes in circumitu propaginis eius,ftrilt;ftis armatos telis,ô^ eruditos prælb' ribus difciplinis,hicmille duccntos.Crcuitnumerus,ubi creuitamp;frult;ftus:quia quo fiu 4.Rfg.lt;s lt;ftiorquifq,comunitior.SicFîcliiæusprophetaexcrcitus angclorumpræfidio fibia^' Io^5 eflemonftrauit/ficlefiisNauedueemmilitiæ cœlcftis agnouit.Pofluntigiturfruôuiu

in nobis cuftodire,qui pofl tint ctiam militarc pro nobis. Vobis autem uirgines fanclte fpeciaîe prgfidium cft,quæ intemerato pudore facrum domini feruatis cubilc.Ncq luf ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rumfiprouobis angelimilitant,quæangclorummoribusmilitatis.IVIcrerurçorô præ'

fidium caftitas uirginalis, quorum uitam me^ctur.Et quid pluribus exequar laudem ca' ftitatisc'Caftitas etiam angelum facit.Qui cam feruauit,angelus eft;qui pcrdidit,diabo' Iws.Hinc religio euânomcn accepit.Virgo eft,qug deo nubiumeretrix, quç deosfecir-Naiu

Nam de rcfim-cdionc quid dicam,cuius præmia iam tenetis gt;: In refurfclt;îlioûe autê ne- Matt, 2 x que nubent,ncqi ducent uxof csjfed erunt flcut angeli,inquit,in cœlo.Quo d nobis pro mittiturjuobis præfto eft^uotorumt^ noftrorumufus apuduös eft.De hocmûdo eins, 6i^noneftisinhocmundo.Seculumuosbaberemeruit,fenerenonpotuit.Quàm præ-darum autem,angelos propter intcmperantiam fuam in feculum cecidiire de cœlo, uir gines propter caftimoniam in cœlum tranfilTe de fccülocBeatæ uirgines,quas non die-cebrafollicitatcorporumjnoncolluuiO ptaJcipitâtüoluptatum.Cibusparlîmoniæjpo-tus abftinentiæ docetuitianefcire,qui docet CaltfTas nefcire uitiorum. Caufla peccandi Exoàjx ctiam iuftos fæpe decipitHinc populus dci poftquam feditbibere,deum negauit.Hinc nbsp;nbsp;nbsp;'9

Loth cocubitusfiliaruignorauit pertulitHincinuerfis ueftigijsfilt| Noe patriaquo dam pudenda tcxerunt:quae procaxuidit,modeftus erubuit,pius texir, ofFenfurus fi 5lt;: j'pfe uidiiTet-Quanta uis uinijUt quern diluuia non nudaueruntgt;uina nudarentcQiiid il-ludrQuantg felicitatis eft,quod nulla uos habendi cupiditasinflSmatfPauper quod ha bes pofcit,quod nonhabes non requirit : fructus laboris tui thclaurus eft inopi : fic duo aerafifolafint,cenfus eftlargientis.Audi ergo foror quads careas.Namcauere quid de-beas,necmeum eft docere,nec tuum difcere.Perfecftæ enim uirtutis ufus magifteris n5 defideratjfed informatCernis ut poparum ferculis ftmilis incedat,que fe coponit ut pla. ceat,omnium in feuultus oracouertensjcoipfo quo ftudetplacere,deformion Prius enim populo dilplicet,quàm placeat uiro, At inuobis reieda decoris cura plus placer, 66 hoc ipfum quod uos no ornatis,ornatus eft.Certelaccre uulneribus aures, amp;nbsp;depref-fæoneramiferacceruicismonfuntalleuamentapœnarûjfeddifcriminametallorû.Hinc collumcatenaconftringitjindepedem compesincludit,Nihilrefcrt, auro corpus one-retur an ferro.Si ceruix premitur,fi grauat inceflus,nil precium iuuat: nifi quod uos mu lieres ne pereat uobis poena, trepidatis.Qiiid inter eft, utrum alienaftntentia, anueftra uos damnetf'Hincuos etiammiferabiliores quam qui publico iure damnatunquod illi optant exuijuos ligari.Quam uero miferabilis ilia conditio,quod tanquam macipq for mauenalis nupturalicitatunutqui prcciouicerit,emauTolcrabihus tamenmâeipia ue neunt,quçfgpefibi dominos leguntVirgo ft cligat, crimen eft:fi non eligat,córam,elia, Qiiæ quamuis pulchrafit Ô6 decora,amp; timet uideri,06 cupit.Cupit,ut fe charius uencfat: timet,nehoc ipfum dedeceat quoduidetur,Qiiantaautem uotorumludibria,Slt;: ad pro corum euentus fufpefti metus,ne pauper illudat,ne diues faftidiat, ne pulcher irridear, ne nobilis fpcrnanDicet aliquisîTu nobis quotidieuirginum canislaudes:quid faciam qui eadem quotidie cantito,Ô6profîcio nihiftScd no mea culpa, Deniq? de Placentino ïacrandæ uirgincs ueniunt,de Bononienfi ueniunf,deMauritania uentunt,ut hicuelen tur.Magna rem uidetis.Hic tra(fto,06 alibi perftiadeo.Si ita eftjalibi traxflemusut uobis perfuadeamus.Quidt’quod etiâ qui me non audiunt fequuntiqui audi'unt,nó fequuntf Nam plerascßuirgines cognouiuelle, Ô6 prohiberi etiâprodire à matribus, Ô6 quod eft grauius,uiduis,cum quibus hie mihi fermo eft.Nempe fi hominemamarent hlig ueftre, per legem polfent eli^ere quern uellent.Qiubus igitur hominem eïigere licct,deum no liceti'Contuemini quam dulcis pudicitiæ frueftus fit,qui Barbaricisquoqsinoleuit affe-ôibus.Exultimis infra ultraqi Mauritania: partibus deduftæuirgineshicfacrari gefti-unt:ô6 cum fint omnes familiæ inuinculis, pudicitia tarnen nefeit efle captiua-Profitet icgnum æternitatis,quæ mœret iniuriam feruitutis, Nam quid de Bononienftbus uirgi nibusloquar,foccundo pudoris agmine,qua: mundanis fe deli ctjs abdicates ^facrarium uirginitatis incolunttflne contubernali fexu,contubernali pudore prouceftaeadmeena rium numerum,0!: centenarium fruc'Ium,relKfto parennim hofpitio tenduntin taberna culisChriftfindefeiræmilites caftitatisnunccanticis fpiritualibusperfonant,nuncuigt; dum operibus exercent,liberalitatis quoq; fubfidium manu querunt. Quod fi inuefti-gandae uirginitatis inoleuerit odor,(nanqß prac cæterisfpeculandi uenatum pudoris ex plorant,)to tis curarum ueftigijs predâ latentem ufq^ ad ipfa cubilia perfequunt : aut fi li berior alicuius uolatus affulferit,totis oês uideas afturgere alis,concrepare pénis, emi-care plaufu,ut cafto pudicitiæ choro cingâtuolantê,donee albenti dcleClata comitatu, in plagas pudoris Ô6 indaginem caftitatis,domus patriæq? oblita fticcedat.Bonum itaq^ fi uirginiftudia paretum quafi flabra pudoris afpirêt.Sed illud gloriofius,fi tenere ignis

Ambr.tó.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S 5 ætatis,

78’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dl vr AMBROSI:! •

aetatiSjCtiatnßneucteribus nutiitnentisfpoteferapiati‘nfomitenvcaftitatis.Doteffln^' gabunt parentes^fed hab es diuitem f^onfiim,cuius contenta thefauro,patrig (ucceHio nis eniolumentanon quæras. Quanto dotalibus præRat compendirjs cafta paupertasî* amp;nbsp;tarnen quam audiftis aliquandopropterftudium integritatis,legitimæ facftam fùC' ceftïonis extorrcmrContradicuntparentes.Seduoluntuinci.Refiftût primo,quia crc^ dere timcntJndignantur frequenter,ut difcas uincere:abdicationem minantur, ut tentent fi potes damna feculi non tim er e.Quæfitis cblandiunturillecebris,utuidcant,fiua riarum mollire te non queatbianditia uoluptatu.Exerceris uirgo, dum cogeris, Et hæc tibi prima certamina,anxia parentum uota proponuntVinceprius puella pietatem. St uincis domum,uincis Sgt;C feculum.Sed quid refert,te an tuos maneantuos damna patri-monijfNon'nc caducarum fragilium difpcndiafacultatum, futura cœli régna côpen 8 (àntf'Quanquam fi uerbis cœleftibus credimus,nemo eftquireliquerit domum aut parentes,autfratres,autuxorem,autfilios propterregnum dei,2Cnonrecipiatcenties tan turn in hoc tempore, in feculo autem uenturo uitam æternam poftîdebit. Crede fidem tuam deo,quæ homini pecuniam crcdis,fcenerare Chrifto.Bonus depofitæ fpei cuftos, multiplicatis fîdei tuæ talentum foluit ufuris.Non fallit ueritas,non circumfcribit iufti-tia,non decipit uirtus.Quod fi non crcditis oraculo,uel excmplis credite.Memoriæ nOi ftræ puella dudum nobilis in feculo,nunc nobilior dco,cum urgeretur ad nuptias à pa-rentibus ôô propinquis,ad facrofalicftum altare confugit.Quô enim melius uirgo recur rcret,quàm ubi facrifîcium uirginitatis offertur f Ne is quidcm finis audaciæ. Stabat ad aram dei pudoris hoftia,ui(ftimacaftitatismunc capiti dexteram facerdotis imponens, prccem pofcens,nunc iuftg impatiens moræ,fiimmum altari fiibiecftans uerticem.Nuni melius,inquif,mater tu me quam altareuelabis,quod faiuftificatipfauelaminafPlus tails decet flammens, in quo caputomnium Chriltus quotidie confccratur.Quidagitis uos propinquif'quid cxquirendis adhucnuptrjs follicitatis animumdam dudum proui fas habeo.Spôium offertisCmelioremreperfiQuaslibet exaggerate diuitias,ialt;ftateno-bilitatem,prædicatepotentiam,habeo eum cui nemo le comparetidiuitem mundo, po tentemimperio,nobilem cœlo.Si talcmhabetis,nonrefuto optionem:finon reperitis, non prouidetis mihi,fcd inuidetis.Silcntibus cæteris unus abruptius,Qi.iid lî,inquit, pa ter tuus uiueret,innuptam temanerepatereturr'Tumillamaiori religione,moderatio-re pietate:fiCideo fortalTe defecit,nc quodimpedimentum polTet afferre. Quod illere-. fponfum de pâtre,de fe oraculum^maturo fui probauitexitio. Ita cætcri eadcm quifquc metuentcs,faucre cœperunt qui impcdire quærcbant;nec difpendium debitarum attu-Jit uirginitas facultatum,fed etiam emolumentum integritatis acccpit. Habetis puellx deuotionis prgmium,parentes cauete offenfionis exemplum.

VPERIO Re libro quantumuirginitatismuhusfit,euoluimus(nonc-j nimpotuimuscxphcare)ütperfé cœleftisgi’atiamuneris inuitetlegc I tcm.Secundohbrouirgineminftituidecct, amp;tanquam competentie ! præceptorum magifterijs crudiri.Sed quoniam nos infirmi ad moncn I dum fumuSjSC imparcs ad docènduni,(debet enim is,qui docet, fupra eUm quidoCetur cxcellerc:)ncücl fiiiceptum dcfcruiflemunus,uelno

bis arrogalTe amplius uidcrcmur,cxcmplis pôtïus quàm præceptis putauimus imbucn damflicet amplius proficiaturcxcmplo:quôniam nec difficile quod iam facftum exifti-matur,amp;f utile quod probatum,ô^ religiofum quod hgreditario quodam paternæ uirtu tis ulu,in nos eft fiicceffione transfufiihi.Quod fi quis nos prælumptionis arguit, argu-atpotius fedulifatis;quia rogantibüs uirginibus ne hoc quidcm putaui negandum. Ma lui enim me in pcriculum dcduci püdoris,quàm non obfequi uoluntati earum,quarum ftudijs etiâ deus nofter placido fc indulget aflenfu. Sed neq? praefump tio no tari poteft, quoniam

DE VIRGINIBVS ' LIBER IT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79

quoniam cumhaberent undc difcerent, afFeda potius magifteriû quseßucrunt meû: excufari fedulitas,quoniS cum haberent authoritatê martyris ad obfcruantiâ difcipli ne,nô fuperfluum iudicaiu,fi noftri fermonis blandîtiâ deriuarent ad prôfeffîonis illece braJlle doccre fadlis,qui feuero uitia coercet affeduinos qui docere no poflumus,blâ-,diamur.Etquoniâpleraî(çabfentes,noftridef£derabâtfermonis ufum,uolumenhoGc5 didi:quo profectæ ad fe uocismeæ manus tenêtes^deefle nô crederent,quê tenerêt.Sed -propofita perfequamur.Sit igit uobis tanquâ in imagine defoipta uirginitas uitaq? Ma » iîVjde qua uclut in fpeculo refulget fp ecies caftitatis amp;nbsp;forma uirtutis. Hinc fiimatis li-lt; cet exempla uiuendijUbi tanquâ in exemplari magifteria expre{raprobitatis,quid corri gerCjOuidefFugere,quid teueredebeatis,oftendût.Primus difcendi ardor, nobilitaseft ' magiftri,Quid nobilius dei matref'quid fplendidius ea,quâ fplendor elegitç'quid cafti-us ea,quæ corpus fine corporis côtagione generauitç'Nâ de cctevis eius uirtutibus quid loquarc'Virgo erat no folum corpore,fed etiam. mente, quænullo doliambitu fyncerû ^adulteraretatfejfffr.Corde bumilis,uerbis gtauiSjanlmi prudensdoquendi parcior,lege di ftudiofior,no inincerto diuitiarutn,fcd in prece pauperis fpê reponensdntêta operi, uerecuudafermone,arbitrdrrimentisfolitanô hominem fed deumquærere,nulls læde rç,bene uelle omnibus,alTurgere maioribus natu,æqualibus nô inuiderc,fugere iadlan tiâ,rationem fequfamare uirtutem.Qiiâdo ifta ucl uultulæfit parcntesc' quando difïen-fit a propinquisfqitâdo faftidiuit humilemc’quando derifit debilemc’quâdo uitauit ino-pêlt;eos folos foîita cœtus uirorû inuifere,quos mifericordianô erubelceret,necß prætev iret uerecundia.Nihil toruû in oculis,nihil inuerbis procax, nihil in aôlu inuerecundu: nôgeftusfra(fl:ior,uôincefl'usfolutior,nôuoxpetulâtior:utipfacorporisfpecies,fimu--iachrûfuerit mentis,figura probitatis.Bona quippc domus in ipfo ueftibulo debet ag-' nofci,ac primo prætendatingreiru,nihil intus latere tcnebrarûrut mens noftra nullis re tinaculiscorporahbusimpedita,tanquâlucernæluxintuspofitaforisluceat.Quidegci. çxçquarciborûparfimoniâ,officiorumredundantiâ:alterû ultra naturâfuperfuifle,alte ru pene ipfi naturæ deluifreflllicnullaintermifla têpora, hinc côgeminatos ieiunio di-esc'Etfiquâdo rcficiêdi fuccefli{retuoluntas,cibus plerûcç obuius,qui mortem arceret, nô delitias miniftraret.Dormirenô prius cupiditas quàm neceflitas fuit:Et tarnen cum quicfceret cor pus,uigilareanimus:quifrequêter in lomnis aut Ieda repetit, aut fomno iuterrupta c5tinuat,aut difpofita gerit,aut gcrcnda prænûciat.Prodire domo nefcia, ni fi cûadEcclcfiâconueniret,£C hociplum cûparêtibus autpropinquis.Domeftico ope rofa fecretOjforenfi ftipata comitatu,nullo meliore tarnen lui cuftode quàm feipfa: qua: inceffu affatuq; uenerabilis, no tam ueftigium pedis tolleret, quàm gradum uirtutis at-tolleret.Vt tarnen alios habeatuirgo membrorum cuftodes luorum,morum autcmftio rû fe habeat ipfa cuftodê.Plures erunt de quibus difcat,fi ipfafe doceat,quæ uirtutes ma giftras habenquiaquicquid egerit,difciplina eft.Sic Mariaintendebat omnibus, quafii àpl.uribusmoncret:fic implebat omniauirtutis officia,ut non tam difceret quàm doce-r et.T alem hanc Euangelifta monftrauit,talem angelus reperit,tal em fpiri tus fandus e-legit. Quid enim infingulis morerfut eâ parères dilexerint,extranei pra:dicauerint,quç dignaluit ex qua deifilius nafceret c'Hæc adipfos ingreflus angeli inuêta domi in penc trahbus,fine comite,ne quis intentionem abrumperet, ne quis obftrepcrct ; neq; enim comitésfœminasdefiderabat,quæbonas comités cogitationeshabebat.Quinetiâtû fibiminus folauidebat,cum fola eflet.Nam quemadmodumfola,cui totlibri adcftent, tôt Ârchangeli,totProphetçc'Deniq5 amp;nbsp;Gabriel earn ubireuifere folebat inuenit:Slt; an Luc, 1 gelum Maria,quafiuiri fpeciemota,trepidauit,quafino incognitum audito nomine re cognouit.Ita peregrinata eft in uiro,quç nô eft peregrinatain angelomt agnofcas aures religiofas,oculos uerecundos.Deniq; falutata obmutuit,amp; appellatarefpôdit.fed quæ primo titubauerat afpedu,pofteapromifit obfcquiû. Quàm uero religiofa in propin-quasfuerit,fcriptura diuina fignificat.Nâ ÔC humilior fada eft,ubi fe à deo cognouit cle dâ,2lt;ftatim ad cognatâ fuaminmontanaprocelTitmon uticç ut exemplo crederet,quo iam crediderat oracuIo.Beataenim inquit,quæ credidifti.Et tribus cS eamenfibus mâ- ihnL fit.Tanti enim interuallo temporis nonfides quæritur,fed pietas exhibetur.Ethocpo-ftea quâin qtçro parêtis cxiliens puer matrê domini falutauit:prius compos deuotiôis, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g 4 quàm

go nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

quant naturx.Indc tot fequentibus figm'sjcum fterih's parer ct,uirgo conciperct,Ioqw^ recur milt us, adoraret Magus, expecfiarctSimeon, lyderanundarent, Maria ntooiln ibidem z admtroitum,immobih's ad miraculû,conferuabat,inquir,haîC omnia in corde (uo, Quä iris mater domini,difcere tarnen præcepta domini defiderabanamp;S quae deum genueraf, deum tarnen Icire cupiebat.Qin'd,quod anni's quoq? omnibus ibat in Hierufakm fokn ni die Pafchæ,St: ibat cum lofcpht'Vbiq? in uirgine comes fingularum uirtutum eft pU^' dor.Hic indiuiduus debet efFe uirginitati,fine quo non potelt efle uirginitas.Nec ad tC' plum igitur Maria fine pudoris fui cuftode pro ceflit. Hæc eft imago uirginitatis, Tali» enim fuit Maria,ut eius unius uita, omnium fit difciplina.Si igitur author non difplicet, opus probemus:ut quaecunq; fibi eius exoptat præmium,imitetur exempIum.Quantat in una uirgine Ip eci es uirtutum ernicannfecretum ucrecundiæ,uexillum fidei, deuotio nis obfequium,uirgo intra domum, comes ad ininifterium,mater ad templum. O quart tis ilia uirginibus occurret,quantas complexa ad dominum trabet dicens:Haec thoruirt filif meijhæc thalamos nuptiales immaculato fcruauit pudorc.Qiremadmodum eas ip^ ioM.iy fedominuscommendabitpatrrinimirumilludScrepefensfuum:Paterlan(fte,iftæfiint quasferuaui tibi,in quibusfiliushominis caputreclinans quieuit. peto utubiego fiim, Sc ipfæfint mecum.Sednon fob's fibi debent prodeire,quæ non folæuixerunt fibi. hæc parentcSjbæcredimatfratres.PateriuftCjmundusmenoncognouitjiftç autêmecogno itWfw uerunt,SCmundum cognofeerenoluerunt.Quæ pompailla,quæ gratia,quantaangelo rum lætitia plaudentium,quod habifare mereatur in ccelo,qug cœleftem uitâ uixit in ft Exod. 15 culofTunc etiam Maria tympanum fumens,choros uirginales excitabit cantates donrt’ nOjquod per mare feculi fine fecularibus fludibus tranfierunt.Tunc una quæq? exulta^' Ppf4* nbsp;nbsp;9 bit dicensJntroibo ad altare dcimefad deum qui lætificatiuuentutem mcam. Immolo

dco facrificium laudis,SCreddo altilïimo uoramea.Neq5 enim dubitauerim uos patere altaria,quarum mentes altaria dei confidenter dixerim, in quibus quotidie pro redem^ ptione corporis Cbriftus immolatur. Nam fi corpus uirginis dei templum eft, animu» quid eft,qui tâquam membrorum cincribus excitatis,faccrdotis æterni redopertus ma-* nu,uaporem diuini ignis exbalatcBeatæ uirgincs,quæ tam immortali fpiratis gratia, irt bortifloribuSjUt templareligione, ut altariafacerdote. Ergo faneftaMaria difciplinam ûitæ informet,Tbccla doceatimmolarirque copulam fugiens nuptialcm,0C fponfi furo re damnata,naturam etiam beftiarum, uirginitatis uenerationemutauit, Nanqi parata ad feras, cum afpeClus quoq? declinaretuirorum,acuitaliaipfafæuo offerretleoni,fecit ut qui impudicos detulerant oculos,pudicos refcrrent.Cernere erat lingêtem pedes be ftiam,cubitare humi,muto teftificantem lóno,quod facrum uirginis corpus uiolare no poftet.Ergo adorabat predâ fuam beftiarSC propriæ oblita naturæ, natura induerat quä homines aibifcrant. Vidercs quada naturç transfiifione homines feritatem indutos,faf^ uitiam imperare beftiæ:beftiam exofculantem pedes uirginis, do cere, quid homines fa cere deberent.Tantum habet uirginitas admirationis,ut earn etiam leones mirent. No impaftoscibusflexit,noncitatosimpetusrapuit,nonftimularos ira exafperauit,noU' fus decepit affiietos,non feros natura pofledit.Docueruntrcligioncm,dum adorât mar tyrcmcdocuerunt etiam caftitatemjdum uirgini nihil aliud nifi plantas cxofculantur,de merfis in terra oculis,tanquâuerecundaritibus ne mas aliquis uel beftia uirginem nud5 uideret.Dicet aliquisiCur exemplum attulifti Mariæ, quafireperiri queat, matrem do^ mini quæ polfit imitaric'eut etiâ Thcclæ,quam Gentium docî or inftituitC Da buiufte^ modi dolt;ftorê,fi difcipulârequirishuiufitiodi.Recens uobis exemplû proferOjUtintclH gatis Apoftolum non unius eftè do(ftorem,fed omnium .Antioebiç nuper uirgo quçd^ fuitfugitans publiciuifus.Sed quo magis uirorum euitabatafpedlû, eo amplius incêde bat.Pulchritudo cnim audita necuifa plus dcfideratur,duobusftimulis cupiditatû,amo ris ÔC cognitionis:dum ÔC nihil occurrit quod minus placeat,ct plus putat lt;?Âè quod pk ceaqquodnoniudex oculus explorât,fed animus amator cxoptar.Iraq; faneftauirgo ne diutius alerent potiêdæ fpe cupiditatis,intcgritatê pudoris profefla, fie reftinxit impro borum faces,ut non iam amaret,fed proderetur, Ecce perfecutio. Puella fugere nefeia» certepauida neincideretininfidiatorespudoris,animum aduirtutêparauiutâ religio^ fa,utmortemno timereutam pudica,ut expeeftaret. V cnit corong dies.Maxima omniû

expctîlatîp.Piodadtiir paella,duplex profeffa certamemSC caftitatis,amp;l religionis. Sed ubi uiderunt conftanti'am profeflionis,metunipudoris,paratam ad cruciatus, erubefeê tem adafpcdusjcxcogitare cœperunt,quemadmodum fpecie caftitatts religionê toile rent:ut cum id abftulilTent quod erat amplius,etiam id eriperent quod reliqueranLÄut facrificareuirginem,autlupanari proftituiiubent.Quomodo deos fuos colunt, qui fie uindicantc'autquemadmodumipfiuiuuntjquiitaiudicantfHicpaella,nonquodde ligione ambigeret,fed de pudore trepidaret,ipfafecum:Quid agimusf Hodie autmar-tyr,aut uirgo.altera nobis inuidetur corona.Sed nec uirginis nomen agnofcitur,ubi air ginitatis author negatunNam qucmadmoduinuirgOjfimeretricê colas C quemadmo^ dam uirgo fi adulteros diligast'quemadmoduin uirgo,fi amorêpetas f Tolerabilius eft cniin mcntemuirginem,quàm carnem habcrc.Vtramq;bonum,f) liceanfi nô liceat,fal tem nonhomini caftæ,fed deo fimus.EtRaab meretrix fuit:fed poftquam deo credidir, lof^z.et falutem inuenit.Et ludith fe, ut adultero placeret,ornautt: quæ tarnen quia hoc religio-ne no atnore faciebat,nemo eam adultcratn iudicauit.Benefucceiïit exemplum, Nam fi ilia quæ fe commifit religioni,2lt; pudorem feruauit ÔC patriarndortaffis nos feruan-do religionem,feruabimus etiam caftitatem.Quod fi ludith pudicitiâreligioni præfer-re uoluiffètjperdita patria etiâ pudicitiâ perdidiffeLltacp talib us informata exemphs^iV mul animo tenês uerba domini quibus ainQuicûq? perdiderit anima fuapropter me,in Hiitt. i o iieniet eam,fleuit, tacuit, ne eâuel loquentê adulter audiret:nec pudoris elegit iniuriâ^ fedChrifti rccufauit.Exiltimate utrû adulterate potuerit corpus, quæ nec aoeem adul-terauitJam dudum uerecundatur oratio mea, ôô quafi audire geftorû feriê criminofam atc^ explanare formidanClaudite aurcm uirgines,ducitur puella dei ad lupananfed ape hteaurem uirgines dei, Chrifti uirgo proftituipoteft, adulterarii ion pot eft. Vbicunqs dei uirgo eft,dei templum efttneclupanariainfamant caftitateiTijifed caftitas etiam loci abolet infamiam.lngens petulantium concurfus ad fornicem.Dil cite martyrû miracu-la fandæuirgines,dedifcitelocorûuocabula.CIauditur intus columba,ftrepunt accipi ^tres foris,certant finguli,quis prædam primus inuadat.At illaman/bus ad cœlum leua-tisjquafi ad domû ueniiïet orationis,non ad libidinis diuerforiû:Ch:riftc,inquit,qui do-

. muifti uirgini fer os leones,potes etiam domare hominum feras mentes.Chaldæis rora- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

uit ignis,ludæis fe unda fufpêdit,mifericordia tua,non natura fua: Sufanna ad fuppliciû Dtai. 15 ' genu fixit,amp; de adulteris triumphauit:aruit dextera que rempli tui donauiolabat,nunc templum ipfuni attredtatur tuumjUC patiaris inceftum facrilegij, qui nô paflus es furtS-Benedicatur amp;nbsp;nunc nomen tuumtut quæ adultcrium ueni,uirgo dilcedam. V ix copie .Herat precem,Slt;ecceuirmilirisfpecieterribilisirrupit,Quemadmodum cum uirgo ut

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidit,tremuit,cuipopulustremês ceirirdSed non ilia immemor le(ffionis:Et Daniel,in-

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quit,fupplicium Sufannæ fpetftaturus aduenerattôd quam populus damnauit,unus ab-

' foluitPoteft amp;nbsp;in hoc lupi habitu ouis latere.Habet amp;nbsp;Chriftus milites fuos, qui etiâle giones habet.Aut fortaflfe percuflbr intrauit.neuereare anima,talis folet martyres face re.O uirgo,fides tua te faluam fecit.Cui miles : Ne quæfo paueas foror. Frater hue uenf, faluare anima non perdere.Scrua me,ut ipfa ferueris.Qiiafi adulter ingreflus,fi uis martyr egrediar.Veftimenta mutemus,conueniunt mihi tua,amp; mea tibi,fed utracß Chrifto. T uaueftis me ueru militem facict,mea te uirgincm.Bene tit ueftieris,ego melius exuar, utmeperfecutoragnofcanSumehabitum,quiabfcondat foeminamttrade, qui côfecret martyremJnduerechlamydem quæoccultetmembrauirginis,feruet pudorcm.Sume [ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pileum quod tegat crines,abfcondat ora.Solent crubefeere qui lupanar intrauerint. Sa

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;né cum egreffafueris,ne refpicias retro,memor uxoris Loth,quæ naturafuâ, quiaimpu nbsp;nbsp;nbsp;‘ ?

dicoslicet caftis oculis refpexit,amifit.Nec uereare ne quid pereat facrificio.Egopro te hoftiam deo reddo,tu pro me militem Chrifto,habes bonam militiam caftitatis,quæ fti ' pendtjs militât fempiternistloricâiuftitiæ,que fpiritali munimine corpus includat : feu-k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turn fidei,quo uulnus repellastgaleam falutisJbi enim eft præfidium noftræ falutis, ubt

, Ghriftus.C^oniam mulieris caput uir, uirginis Chriftus. Et inter hæc uerba chlamydê Epf/. 5 exuinSufpecftus tarnen adhuc habitus ôd perfecutoris SC adulteri. Virgo ccruiccm,chla , jnydem miles oftcrre.Quæ pompa illa,que gratia,cû in lupanari de martyrio certarentc'

Addantur perfonæ,miles QC uirgothoc eftjdilTimiles inter fe natura,fed dei miferatione confi-

Si nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI VI AMBROSI!

gconfimflcSjUt cotnpicatuf oracuIunijTunclupi, agni fîmul pafccntur'. Ecce agna lupus nonfolürrt jpafcunturfimul,fed etiam l'mmolântur.Quid pîüraf'Mutato habitu uolat puella dè lâqueo,jam non fuis all's,utpote qu^ Ipiritalibus ferebatur:amp;(quod nul launquam uideiunt fecula,)egreditur de lupanarî uirgo,fed Chrifti At illi qui uidebâl oculis ÔC non uidebât corde,ceuraptores ad agnam,lupi fremcre ad prædatn.Vnus qui erat immodeftior,introiuit.Sed ubi haufit oculis rei textum:Quid hoc,inquit,cftf Puel Iaingreflàeft,uiruidetur.Eccenortfabulofuminud,ceruapro uirginc,ledquoduerum 10^,^ eü,miles exuirgine.At ctianl aùdierani ÔCnon crediderain, quôd aquam Chriftusinul na conuertitu'ammutarecœpit fiC fexus.Recedamus hiric,dû adhuc qui ftiimus, (umus* Nunquid ôô ipfe mutatus lurrt,qui aliud cerno,quàm credo^Ad lupanar ueni,cerno ua^-dimonium:amp;: tarnenmutatus egrediar, pudicus cxibo, qui adulter intraui.lndicio rei, quia debebatur tanto corona ui(flori,damnatus eft pro uirgine, qui pro uirgine cóprc^ henftis eft.Ita de lupanari non folum uirgo,fed etiam martyres exierût, Fertur puella ad locum lupplicij cucurriftè,certafte ambos déncce,cum ille dicerenego ium iulftis occi'

, dijte abibluit fententia,quando me tenuit. At ilia clamare,Non ego te mortis uadem e^ lcgi,fcd prædem pudoris optaui.Si pudor quæritur,manetnexusififanguis expofcitur, lîdciuftbrcm non defidero,habeo unde dinbluam. Iri melata eft ifta fehtentia, quae pro mclataeft.Certcfi pccuniçtefidciuflbrem dediftem,6Cabfentcrneiudextuûcêiumfc2 neratori adiudicaflet,cadem me fcntcntia conuenires, mco parrimonio foluerem tuos nexus.Si rccufarcm,quis me indignam morte ccnferetc'Qyanto mâior eft capitis huiu« ufurac'Moriarinnocens, nemoriarnocens.Nihil hicmedium eft:hodiêaütreaero tui (anguinis,autmartyr mei.Si cito redij,quis me audet exclUderefSi mofarn feci,quis au-det abfoluerefPlus legibus debeoucanon foluii^ fi^âîmeæ,fcd etiâ cædis alienæ. Suffi ciunr membra morti,quænon ftifficicbant iniuriæ.Eft ih uirgine uulneri locus,qui non crat contumeliæ.Ego opprobrium declinaui,nonmartyrium tibi cefti.V eftemjiio pro felïionem üiutaui.Quod fi mihi præripis mortem,non redemifti me,fed circumuenifti. Caue quæfo contendas,caue contradicerc audeas.Noli eriperebeneficium, quod dedl fti.Dum mihi hanc fehtentiam negas,illam reftituis iuperiorem.Sententia enim fentcn tia pofteriore mutatur.Si poftcrior me non tenet,renet fuperior.Poflumus Uterq; iatisfa cere fententiae,fi me prius patiaris occidi. In te non habet aliam quam excrceanr pœnâ, in uirgine obnoxius pudor éft.Itaq; gloriofior cris, fi uidearis de adultéra martyrem fe^ cille,quàm de martyre adultcraihteddidilïè.Qiiidcxpecftatisr'Duo cohtenderût,amp;ain bo uiceruntmcc diuifa eft corona,fed additaJta faiuftimartyres inuicêfibibeneficia co ferentes,alteraprihcipiùmmartyrio dodit,alter cffeiftum.AtctiainPhilofophorum gy mnafiaDainonem Pythiam Pythagoræos in cœlum ferunr,quorum uhus cum effet morti adiudicatuSjCommendandofum iüorum rempüs popofcit.Tyrannus autem aftu tilïimus,quod reperirinon pofte cxiftimaret,petiüitlit Iponforem darct, qui pro fe feri retur,fi ipfe faccret moram.Quid de duobus præclarius,nefcio.V trumq; prçclarum.Al ter mortis uadem inuenit,alter fe obtulit.Itaq? dum reus moram fiipplicio faceret, fîdc-Muftbr uultu fereno mortem non rccufauit.Cum duceretur,amicus reuertitur, ccruiccin fubftiruit, colla fiibiccit. Tune admiraals tyrannus chariorcm Philofophisamicitiaiu quâm uitam füilTe,petiuit ut ipfe ab his quos damnauerat,in amicitiam reciperetur.Tâ-tauirtutis eft graaa,utamp;tyrannuminclinaret.Dignalaude,lcd minora noftris.Namib lie ambo uiri,hic una uirgo,quæ primo etiam fcxum uinceret.Illi amici,iftiincogniti.Ib li tyranno uni fe ohtulerût,ifti pluribuS,hoc etiam crudeliôribuSjquod ille pcpercit, iftt ' occidcrunt.Intcrillosinuno obhoxiâneceiritas,mhisamborumuoluntaslibéra.Hoc quoq; ifti pi-udentiores,quod illis fttidij fin' finis amicitiæ gratia,iftis corona martyrij.Ib li enim certaucrunt hominibus, ifti déo. Et quoniam regis iftius fecimüs mcntioncin, far eft contexere quid de dfj s fins fenferit, quo magis infirmos iudicetis, quos iaident fui.Nanq? is cum ueniftet in tcmplum louis,amidf um aurcum quo operiebatur fimula^ chrurri eius,detrahiiulfit,imponi larleumidicens, auriim hyemefngidum, aeftatconc^* rofiim efte. Sic delim irrifit fiium, Ut bee onus fOrre pofte, nec fi-igus putaretltcm cum Aefculapij barbamuidiftêtauream^ tolli impérauit, incôgruum eftc appellansutfiliui barbamhaberetjcum Apollo pater eius adhiicnon habereUtem fimulachris tenetibus aureat

aurcas paieras adctnit,allegansaccipere fe debere quod dtj dàfent : Quoniatnhæc func uota,inquit, hominum, ut à dij? quæbona funt adipifcamur.Nthil autem auro melius. Quod tarnen fi malum eft,habere deos nort debere:fibonum eft, habere magishomi^ nes debere qui uti fcirentJtaludibrio habitifunt, ut necg lupiter ucftem fuam defender re potueriqnec barbam Aefculapius,nec Apollo pubefcere adhuc cœperiqneque om-nes qui dicuntur dtj,retrahere potiierint pateras quas tenebantmon tarn furti reatum tt memes, quàm fenfom nonhabentèS. Qiiis igitur eos colat, qui ncc defenderefe quafi dtj,necabfeonderequafihominespofluntc'Atintemplo dei,cumHieroboamrexice^ j.R^g*** leratilfimus dona quæ pater eius pofiierat auferret, ac fiipcr fancftum altarelibaret ido- ^3 lis,nónne dexteraeius quam tetendit aruit,necfua ei quæ inuocabatidolaprofueruntt' Deinde conuerfus ad dominum rogauit ueniam,ftatimc^ manus eius quæ aruerat faCri legio,fanataeftreligione.Tammaturuminuno 6C mifericordiæ diuinæSc indignation nis exemplum extititmt facrificanti fubito dextera adimeretur, pœnitenti uenia dare^ tur.HæcegouObisfaritftæuirgines nortdumtriennalis facerdos munufculaparaui,lin cet ufu indocftusjfed ueftris edocftus moribus.Quatus étenim adolefcere ulus potuiqin tamparuainitiatæreligionis ætâte^'Si quöshic flores cernitis, deueftræ uitæ collècftos legite finu,Non funthæc præceptàuirginibus,fed de uirginibus exempla.V eftr^ uirtu tis effigiem noftra depinxit oratio, Ueftræ grauitatis imaginem quafiin fpecülô quodâ fermonis iftius cernitis refulgere.Vos fi quam noftro gratiam inhalaftis ingenio,ueftrû eft quicquidifteredoletliber.Et quoriiam quot homines,tot fententiæ : fi quid defecan turn eft in fermone noftro,omneslegant:fi quid decolt;ftum,maturiores probenùfi quid modeftum,pe(ftoribus inhæreât,genas pingaufi quid florUlcntum,ætas florulentanon improbet.Debuimus fpôfàefcire amorem.Scriptum eft enim:Diliges dominum deum oirxt 6 tuum.Debuimus innuptijs fponfæ crines calamiftris quibufdam faltem orationis orna Exed».« re.Scriptu eft enim:Plaude manu, ôô percute pede. Debuimus perpetuos fpargere thän lamosrofis.Etiam inhis coniugtjs temporalibys nubenti prius plauditur, quàm imgt; peraturme ante dura offendantimperia,quàtrtblanditijs amorfotus inolefcat.Equulon rum uis plaufæ fonitum difcit amare ceruicis,ne r ecufet iugum.D eniqs prius alfttefcitur uerbolafciuiæ,quàm uerbere difciplinæ.Aft ubi colla fubdidcritiugo, amp;habena con-ftringit,8C ftimulus urgetjSC compares trahût, amp;nbsp;iugalis inuitat. Sic etiam uirgo noftra debuit prius amore pio luderc,aurea thori regni cœleftis fulcramirari,in ipfo ueftibulo nuptiarû,6Cpoftesfirondiumfertis cernerecoronatos,amp;choriftrepcntisirtteriushaurt rc delitias,ne fe prius dominico iugo timefacl:afubdüceret,quàm uocata inclinaret. V e ni igitur hue à Libano fponfa,ueni hue a Libano,tranfibis ÔC pertranfibis. Sæpius enim nobis ifte uerficulus recantandus eft,utuel dominicis uocataUerbis,fequatur, fi qua no credithumanis.Hoc nps magifteriumnoninuenimus,fedaccepimus’.fic inftituitmyft» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

ci carminis doeftrina cœleftis. Ofculetur me ab ofculó oris lui, quiabonaubera tua lun peruinum,SC odor undentorumtuorumluper omnia aromata.Vnguentum exinani-tum eft nomen tuum.T otus ifte delitiar urrt lo eus ludum fonat,plaulum excitât, amore prouocaLldeo,inquit,adolefccntulæ dilexerunt te,ô^ attraxerunt te,retro in odorêun-guêtorum tuorum curramus.ïnduxitme rexin tabernaculum fuum. Ab ofeulis cœpit, ut ad tabernaculum perueniret. Atq; ilia tam patiens duri laboris, exercitatætç utaperiatmanu clauftra,in agrum exeat,in caftellis maneat,in principio tamenretro odorem eurrit unguenti-.mox cum in tabernaculum uenerit,unguentum mutatura ca-ftellis.Denicç qubeuadatuideteîSimurusdnquitjeftjædificemus fiiper eum turres argê

' nbsp;nbsp;teas.Quæ ludebat ofeulis,iam turres erigit,ut preciofis faneftorum turritafaftigtjs, non

V O N IA M quæ habuimus digefïïmus fupen'oribus libris duobus,tcm pus eft foror fan(fl:a,ea quæ mecum conferre foies, beatæ memoriæbi bcrij præcepta rcuolucre: ut quo uir fancïior-, eo fermo accedat gra-* tior.Nanq! is^cutn die faluatoris natali ad Apoftolum Petrum, uirgini taris profelTîonem,ueftïs quo^ mutarione fignares (quo enim melius ___die,quam quo uirgo pofteritatem acquifiuit)atq? aftantibus etiâ pueb lis dei compluribus quæ certarentinuïcem de tuafocictate:bonas, inquit,filia nuptias defiderafti. Vides quantus ad natalem fponii tui populus cóuenerit, ÔC nemo impaftus Io4«.2 receditfHic eft qui rogatus ad nuptias aquam in uina conuertit. In te quoq fynccrü fa^ cramentum conferet uirginitatis,quæ prius eras obnoxia uilibus naturæ materialis ek mentis. Hic eft qui quintj panibus nbsp;duobiis pifcibus quatuormiliapopuli indeferto

pauit.Pllires potuit,fï plures lam tunc qui pafeerentur, fuiflent. Deniq? ad tuas nuptias pluies uocauit:Sed iam non panis ex hordco,fed corpus miniftratur e' cœlo. Hodie qui dem fecûdum hominem homo natus ex uirgine,fed ante omnia generatus ex patre:qui matrem corpore,uirtute référât patrcm.Vnigenitus in terris,unigenitus in cœlo. Deus de dco,partus ex uirgine.Iuftitia de patrc,uirtus de potente,lumen cxlumine. Non im^' pargeneranti,nonpoteftatedifcrctus,nônuerbi extenfioneautprolationeconfufus, aut cum pati c mixtus.Sed ut à pap e generatiônis iure diftineftus fir,ipfe eft fraternus tu loa«. I us,fine quo nec cœleftia nec terreftria, necmarina confiftunt. Verbum patris bonuiu, quoderatinprincipio,habes eius æternitatèmiEt erat,inquit,apud patrem,habcsindp feretam â pâtre infeparabilemq; uirtutemîEt deus erat ucrbû, habes ingenitam eius df uinitatcm.Dc compendio enim tibi fides eft hâurienda. Hune filia dilige, quia bonus: Lttc. 18 Nemo enim bonus nifi folus deus.Si enim non dubitatur quia deus filius,deus autêbo^ Pplm. IO 9 nusiutiqi non dubitatur,quia deus bonus filius.Hunc inquam dilige. Ipfe eft quem pa^ genuit ante luciferum ut ætcrnum:ex utero generauit, ut filium : ex corde eriuftauit, ut ucrbum.Ipfc eft in quo complacuit patcr,ipfe eft patris brachium, quia creator efto' mnium-.patrisfapiêtia,quiaex deiore procelnt;patris uirtus,quiadiuinitatisineo cop Colo/.2 porah'ter habitat plenitudo.Qucm pater ita diligit ut in finu portet,ad dexteram locet, i.Cor. I ut fapientiam di'car,uirtutcm nôuerit.Si igitur uirtus dei Chriftus,nunquid aliquâdo fine uirtutedeusfNunquid aliquando fine filio paterfSi femperutiq! pater, utiqs fempri SC fïlius.Perfetfti ergo patris pcrfctftus eft filius.Nam qui uirtuti derogat, ei derogat, cuius eftuirtus.Inæqualitatcm non recipitpcrfecftadiuihitas.Diligeigitur, quem paterdi

104«.ç h'gif:honorifica,qucm honorificat pater.Qiii enim non honorifteat filium, non honoU ficat patrcm.Et qui ncgatfilium,nec patrem habct.Hec quantum ad fidem.Scd interdü i.Ti«j.5 etiam cum fides tuta,iuuentus fufpccfta cft.Modico itaq; uino utere, neinfirmitatê corporis augeas,non ut uoluptatem cxcitcs.Inccndunt enim pariter duo, uinum amp;nbsp;adok-fccnria.lnfi'æncnt etiam tencram ætatem iciunia,Ôdparfîmonia cibiretinaculis quibuf-damindomitas cohibeatcupiditates.Rariorcuocet,mirigctfpcs,rcftringat metus.Nâ quimoderari nefeit cupiditaribus,is quafi cquusraptaturindomitus, uoluitur, obteri-tUr,laniatur,affligitur.QuodaliquandoiuueniobamorcmDianæconrigifte proditur. Sed pocticis mcndacijs coloraturfabula, utNeptunus prælatiriualis dolore incitatu^, equis dicatur furorem immififtè,quo eius magna potentia prædicctur, quod iuuenênô uirtute uicit,fed fraude dccepit.V nde etiam faciincium quotannis inftaurant Dianç,ut equus ad eius immoictur aras.Quam uirgincm dicunt, quæ ( id quod etiam mcretrice» crubefcerefolcnt,)amareporuitnonamantcm c'Sed habeantpermelicctfabulæfuam authoritatemjquafinon licet fcclcftumutmmq;,minus tarnen fitiuuenem amore adul teræ fie flagrafle ut pcriret,quam duos(ut ipfi dicunt)deos de adulterio certafle ; loucni autem dolore feortantisfiliæ in medicum uindicafie adulteri,quod eius curaflet uulne-ra,qui Dianam in iyluis adulteraflet,uenatriccm fané optimam non ferarum,fed libidfi

DE 'VIRGINIBVS LIB. III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8 j

num jfcdfer arum etiam, ut nuda uenetur. Dent igitur Neptuno dominatum furoris,uc adftruant crimen incefti amoris.Dent Dianæ regnnm in fylms quas incolebat,urcofir-ment adulteriu quodgcrebat.Dent Aefculapio quodmortuum reformauerit, dummo do profiteantur quod fulminatus ipfenon euaferiuDent etiam I oui fulmina quæ no ha buit,ut teftificentur opprobriaquac habuitSed a fabulis ad propofitareuertamur.Efcis quoq? omnibus quæ gignantmembris calorem,parceutendüputo.Carnes enim etiam aquilasuolantesdeponuntJnuobisquoq! ales interior ilia de qualegimus,Renouabi-tur ficut aquilæiuuentus tua,fublime tenens, uirgineo præpes uolatu Rrperfluæ carnis nefciatappetentiam.Couiuiorum deuitandæ cclebritates, fogiendæ falutationes.lpfas uifîtationes in iunioribus elle parciorcs uolo, fi forte deferendum fit parentibus aut æ-qualibus.T eritur enim officij s pudor,audacia emicat,rifus fubrcpit, modeftia foluitur, dum aff ecl atur urbanitas:interroganti non rcfpondcre,infantia:refpondcre, fabula eft.

DeelTeigiturfermonêuirgini,quamfupercflemalo.Namfimulieresetiamderebusdi »’^‘”’•*4 uinis inEcclefiaiubenturtacere,domiuiros fuos interrogare:deuirginibus quid cautû putamusjin quibus pudor ornât ætatem,taciturnitas comendat pudorcmc'An uero me diocre pudoris exemplueft, quod Rebecca cum ueniret ad nuptias, SCfponfumui^if.

fèt,uelamen accepitme prius uideretur,quàm iungerctur f Et utiqî pulchra uirgo no de Gene. 24 coritimuit,fedpudori. QiiidRachel f quêadmodumextorto ofeulofleuitSc gemuite Gene.29 Nee fiere defilïet,nifi proximum cognouiiïetJta ÔC pudoris ieruauit officium, amp;nbsp;pieta-tisnon amifit afFe(fliï.Quod fiuiro dicitur,uirginê ne eófideres, ne quando fcandalizet te: quid dicendum fàcratæuirginiequæ fi amet, animo peccat:fi amatur,^ fadfo. Maxima eft uirtus tacendi,præferrim in Ecclefia. Nulla te diuinarü fententia fügtet ledfionu, G aurê admoueas,uocem premas.Nullü ex oreuerbü quod reuocare uelis,proferas: fed parciorloqucndifiduciafit.Copiofumquippeinmultiloquiopeccatum.Homicidædi Prower.to dumeft:Peccafti,quiefce.nepeccaretamplius:feduirginidicendum eft,quiefcenepec Genef.4 ces.Conferuabat enim Maria, utlegimus, omnia in cordeftioquædefiliodiccbantur: Sgt;i. tucûlegitur aliquidquo Chriftus autuenturusannunciatur,autuenifleoftenditur, noli fabulando ob ftrepere,fcd mente admoue.An quicqua eft indignius, quam o'racu-la diuina circumftrepi ne audiantur,ne credantur,ne reuclentur : circufonari facramen-ta cófufis uocibus,ut impediatur oratio pro falute deprompta omniû, cö Gentiles ido-lis fats reuerentiam tacendo deferunteVnde illud exemplû proditur. Alexandro facrifi Cante Macedonu rege,puerulûBarbarum qui cilumen accenderct,cxcepiflcignêbra-chio,atq!adufto corporemanfifleimmobile,necdolorê prodidifle gemitu,nectacito pœnâ indicafie fletu.Tanta in pucro Barbaro fuit dtfciplinarcucrentiæ,ut naturam uin ceret: atçp illenon deos,qui nulli erant,fed regê timebat.C^id enim timeret eos,quos fi idem ignis contigilTcqarfiiîèntc'Qiiid quod quidâ in couiuio patris adolefcens iubetur, ne meretricios amores indiens infolentibusprodatÆt tu in minifterio dei uirgo gémi-tus,excreatus,tufies,rifus abftine.Quod ille in conuiuio poteft,tu in minifterio dei non potesf V ocis uirginitas prima fignetur,claudat ora pudor, debilitate excludatreligio, inftituatconfuetudo naturam. Virginêmihi prius grauitasftianunciet, pudore obuio, gradufobrio,uultumodefto,SC prænunciaintegritatis anteeantfignauirtutis.Nô fatis probabilis uirgo eft quæ rcquiritur cû uidetur.Hequens fermo eft,cû phirima ranarum murmura religiofæ auribus plebis obftreperent, facerdotê dei præcepilTe ut côticefee-rent,acreuerentiâiacræ deferrent orationutunclubito circumfufos ftrepitus quieuiffe. Silentigiturpaludes,hominesnonfilebuntÆtirrationale animal per reuerentiâreco-gnofcit,quod per naturam ignorauhominû tantam elîè immodeftiam, ut plcricp defer-re nefeiant mentium religioni,quod deferunt auriû uoluptati.Hçc tecum faneftç memo riæ Liberius:quæ apud alios maiora uerbis,apud teminora exemplis, ira omnem difei-plinam non folum uirtute adæquafti, fed etiam æmulatione uicifti. Nanq; ieiunium in præceptis habemus,fed fingulorû dierû : tu autem multiplicatis nodfibus ac dicbus,in-numera tempora fine cibo tranfigis:Ô£^ fi quando rogaris ut cibum fumas, paulifper de-ponas codicê,refpondes ilico:Nô in pane iolo uiuit homo,fèd in omni uerbo Dei. Ipfe epularû uftts,cibus obuius,ut edendi faftidio ieiuniû defideretunpotus c fonte,fietus in prece,fomnus in codice.Hec iunioribus côuenere annis,donee mens gui matura cane-

Ambr. To.t, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h fccrct.Aft

fecret Aft ubi domi'ti trôphæa corpons ui'rgo ftiftulen't,moderandû labor^ ut magi'ftt^ fobpari feruetur ætati. Cïto lœcundis oncrata palmitibus emcritScaetatisuïtis crepat,n* ft aliquando rcprimltur. Eadem ramen donee adóltftit cxuberat QC inueterara ampuW tur,ne lylueftat farmctis, aut fœtu nimió exinanite mor/atur. Bonus agn'eola opn'mairt uitê ÔC fotu terræ cohibec,amp; défendit à frigore,Slt; nc meridiano fole uratur,explorât.

grum quoq; uicibus exercer,ÔC uel ft no patitùr otiofum,diuerfa alternat femina, muta^ tis ut fcetibus aruarequiefcant.Tu quoq? uirgo uetcrana,pelt;ftoris tui colles diuerfis tem feminibus fere,nunc alimonijs mediocribus, nunc ieiunijs parcioribus,le(ftione,o^ pere,precc:utmutatio laboris,inducig fint quietis.Nó totus meftem generat ager.Hin^ de collibus uincta cólurgiint,inic purpurafcentes cernas oliuas,hic olentes rofàs. Sæp^ etiârcli(ftis aratris ipfe ualidus agrrcola digito folum fcalpir,ut florü deponat radiccs:ó(^ afperis manibus quibus lucftantcs inter uineta flctftit iuuencos,molliter ouiû ubera prd fat.Eo quippe melior agcr,quo numcrofior fnuftus. Ergo amp;nbsp;tu boni agricolæ exemple’ fecuta,no perennibusieiunijs tanquâ deprelïîs uomeribus humû tuâ ftndas. Floreatin hortis tuis rofa pudoris,liliummcntis,amp;^ irriguûfacri fanguinis uiolariabibant fontein. Vulgo hoeferunt ; Quod uelis prolixefacere, aliquando ne fcceris.Debet efle aliquid, quod Qiradragefimæ diebus addatunfed ita,ut nihil oftentationis caufafiat, fed religio Ppfw. 118 nis.Oratio quoq? nosDeo crebra cômendet.Si cnim Propheta dicit, Septies in die larJ.-dem dixi tibi,quiregni crat ncceftîtatibus occupatus : quid nos facere oportet qui M4Wfc.2 mus,Vigilate dC orate,nc intretis in tcntationemc' Certe folennés orationes cû gratiarô adfione liint deferendæ,cû e' fomno ftirgimus,cô prodimus, cû cibum paramus iumei'C, cû fumplerimus,ôlt;^ hora incenfî,cû deniq? cubitû pergimus.Sed etiâ in ipfo cubili uoloquot; pfalmos cum orationc dominica frequenri contexas uice,uel cum euigilaueris,uel ante quam corpus fopor irrigct,nr te in ipfo quietis exordio,rerum fecularium cura liberain, diuinameditantem fomnus inueniat. Deniq? etiam illephilofophiæipfius qui noniet' inuenit,quotidiepriufquam cubitû ifet,tibicinêiubebatmolliôra canere,ut anxia curis fecularibus cordamulcerct.Scd illc,ficutis qui laterêlauat, fecularia fecularibus fruftt^ cupiebat abolere. Magis cnim ft oblinebat luto, qui rcmedium à uoluptate quærebaf* Nos autc terrenorum uitiorû colluuioncdeterfa, ab omni inquinamêto carnis,mentiÜ intcrnamundemus.Symbolûquoepfpecialitcr debemus tanquânoftrifignaculumcot dis antelucanis horis quotidie rccenfcrc : quo etiâ cum horremus aliquid,animo recur^ rendum eft.Quando enim fine militiac facramêto, miles in tentorio, bellator in praeliO' lam illud quis non ad noftram inftitutioncm diclum intclligat quod ait fantftus Prophe Pfalm. S ta:Lauabo per fingulas nodles lcd um meû, lachrymis meis ftratum meûrigabo f Nain fiuelcdumiuxtalitcramintclligas, tantam ubertatêoftendit profundi oporterelachry marumutlaueturledus,ftratum rigeturfletibus obfcCrantis, (fletus cnim praîfentium, Lucx.is merces eft futurorum,quoniambcati qui fletis,ipfienim ridebitis) fiucpro corpore

cipiamus prophcticum didû, delida corporis pœnitentiæ lachrymis abluamus. Fecit enim fibi ledum Salomon ex lignis Libani,côlumnæ eius argentcæ erant,adclinatorin cius aurcum,doi fum eius gemmatû ftratum.Quis eft ifté ledus, nifi noftri corporis fpe cicsfNanq? ingemmisaer fpecicftilgoris oftenditur,inauro ignis, aqua in argen to, tcr^ ra per lignumiex quibus corpus humanum quatuor confiât elcmentis, in quo nofti arc cubat anima,finon afpero montiû,non humi arido expers quietis cxiftat,fed fublimis^ uitijs ligno fuka requiefcat.Vnde ScDauid diciuDominus opcm ferat illi fuper Icdiin* doloris eius.Nam Icdus doloris efle qui poteft,cum dolore no polTit,qui no habetfen^ fumc'Corpus autem doloris,ficut corpus eft mortis. Infelix ego homo quis me liberabit de corporc mortis huius fEt quoniam uerficulû induximus, in quodominici corporis fecimus mentionemme que forte perturber legentem, quod dominus corpus fufeepit doloris, recordetur quia Lazari morte ÔC doluit 2C fleuit, amp;nbsp;in palTione eft uulneratnSj atq? ex uulnere fanguis SC aqua exiuiqfpiritumq? exhalauit. Aqua ad lauacrû,fanguis ad potum,ipiritus ad rcfurrcdionê.Vnus cnim eft Chriftus nobis ipes,fidcs,charitas.Spes in rcfurrcdione,fi'dcs in lauacro,charitas in facramento. T amen ut corpus ftifcepit do'

Ion's,ita etiam ftratu in infirmitatc uerfauit,quia conuertit in commodum carnis hurna^ næ.Nam paHîoneinfîrmitas eft foluta,mors refurredione : Ô6 tame moercre pro feculo» gauderc

gaudcre dcbetis in domino:triftes ad pœnitcntiâ, alacrcs ad gratiam : licet flere cum ttentibuSjôigauderecum gaudentibus,opotteve Gentiûdoôlorlalutatipræceptione Rowdai præfcripferit. Verum quipenitus Cftodare cicatHcem omnem defidetat quaeftionis,ad eundemconfugiat Äpoftolü.Omneenim,inquit,quodcuncßfacitisin uerboautinfa^ Colof.} flOjOmniain nomine domint noftiilcfu Chf ifti,gratias agêtes deö patri per ipium.Om nia ergo dióta noftra facflacç referamus ad Chriftum;qui uitam fecit ex morte,lucê crea^ uit ex tenebris.Nancç ut corpus ægrotumnunc calidioribus fouetur,nuncfrigidiori-bus temperatur, remediorumq; mutatio fi iuxtapræceptum fiattnedici, falutaris eft : fi contra mandatum ufurpetur,languoris augmenta eftîlta medico noftro quicquid pen-ditur Chrifto,rernedium eft:quicquidufurpatur,incömmödüm.Debetigiturbene con feix mentis eîTe laetitia,non inconditis comefTatiônibus, non nuptialibus excitata fym-phonijs Jbi enim intutauerecundia,illcccbrafufpe(ff a cft,ubi cornes delitîarû eft extrema,faltatio.Ab bac uirgines dei procul efle defidero.Nemo enim,ut dixit quidam fecu-larium do(ftor,faltat fobrius,nifi qui infanit. Quod fi iuxta fapientiam fecularem, falta-tionis,aut temulcntia autlior eft,aut dementia : quid diuinarum feripturarum cautû pu-tamusexempliSjCUmloannes prænuncius Chrifti faltatricis optioneiugulatus,exem-plo fit,plus nocuifle faltationis illecebram,quàm facrilegi furoris amentiaÆt quoniam talis uiri nonftritftim prætereunda eft rccordatio,intereft, ut quis,amp; à quibus,amp;!^ quâob cau(ram,quomodo, quo tempore fit occifus, aduerterc debeamus. Ab adulteris iu-ftus occiditur,ôôàreis in iudicem capitalis fceleris pœna conuertitur.Deinde premium faltatricis,mors eft Prophctg.Poftremo,quod etiam omnes Barbari horrere coniuerût, inter epulas atq? conuiuia confummandæ crudelitatis profertur ediiftum.Et à conuiuio ad carcerem,de carcere ad conuiuium feralis flagittj circumfertur obfequium. Quanta inunofacinorefunt criminaCExtruitur regifico luxu ferale conuiuium ,amp; explorato quando maior folito turba conueneriqreginac filia intimis amandanda fecretis, in con-fpecftûuirorum faltatura producitur, Qiiid enim potuit de adultéra difei, nifi damnum pudorist’An quicquam eft tam pronum ad libidines, quàm inconditis motibus ea quæ uel natura abiconditjuel difciplinauelauit, membrorum opertanudare, ludere oculis, rotate ceruicem,comam fpargereC Merito inde in iniuriâ diuinitatis proceditur. Qtrid enim ibi uerecundiae poteft cfle,ubifaltatur,ftrepitur,cocrepaturfT une rex, inquiqde-lelt;ftatus,dixitpuellæ,utpeteret deregcquoduellet.Deindciurauit,quodueldimidiû regni fi petilFet,concederet. Vide quemadmodu feculares ipfi de fecularibus fuis iudi-centpoteftatibuSjUtpro faltationeetiâregna donentur.Puellaautêadmonitaâmatrc fua,popofcitafferri fibi in difeo caput Ioannis-Quod dicit,Rex contriftatus eft:no pœ-nitcntiaregis,fed côfeffio iniquitatis eft:quâ diuinæhabet côfiietudo fententiæ ,ut qui ^ftèrunt impia,ipfi propria confeffione fe damnent. Sed propter difeumbêtes, inquit. Quid indignius, quam ut homicidium fieri iuberet, ne difeumbentibus difpliceretÆt propter iufiurandû, inquit.O religionê nouâ.T olerabilius peieraftèt. V nde no immeri to dominus inEuangelio iubet non efle iurandum, ne fit cauflàpeiurij, ne fit neceflitas delinquendi.Itatp ne iufiurandû uiolaretur,percutitur innocens- Quid priushorrefeam nefcio.T olerabiliora periuria,quàm facramentafixnt tyrannorû-Qiiis non cum e conui uio ad carcerem curfari uideret,putarct Prophetam iuflum efle dimitti f Qiiis,inquam, cum audiflet natal em efle Hero dis,folenne conuiuiû, puellae optionem eligendi quod «eilet datâ,miflum ad loannê ob folutionê non arbitrarctur f Quid crudelitati cum deli tijsfquid cû funeribus uoluptaticRapitur ad pœnâPropheta conuiuiali tei^ore, con-«iuiali præcepto,quo no cuperet uel abfolui:perimitur gladio,caput eius affertur in di-fco.Hoc crudelitati ferculum debebatur, quo infatiata epulis feritas uefceretur.Intuerc rex acerbiflîme tuo fpetftacula digna côuiuio.Porrigc dextera,ne quid fçuitig tuç défit: «t inter digitos tuos riui defluant facri cruoris-Et quoniâ nô exaturari epulis fames,non reftingui poculis potuit inauditaî fæuitiç fitis,bibe fanguinem featmientibus adhuc ue-nis exeifti capitis profluentem. Cerne oculosinipfamorte fceleris tui teftes,auerfantcs confpedû delitiarû-Claudunturluminano tammortis neceflltate,quàmhorroreluxu-riç.Osaureûilludexangue,cuiusfententiâferreno poteras, conticefcit,amp;adhuctime-tur.Lingua tamê,quze folet etiâ poft morte officiû feruare uiuêtis,palpitante licet motu

Ambr. To-i, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h x damnabat

«8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIV I AMBRO S I!

damnabatfnceftum.Portatur hoc caput ad Herodiadem:lætafur,ekultât, quafi crimen cuafen'qquia I'udice trucidaui't.Qiiid dici'tis uos famflæ fœminae Videtis quid docere, quid etia dcdocere filias debeatisf'Saltct,fed adukeræ filia. Qiræ uero pudica quæ cafta eftjfilias ftias religion? doceat,nô faltationc. Vos ante graues, 6C prudentes uiri,difci£e deteftabilium hominu epulas euitare.T alia funt conuiuia,qualia indicia perfidoru.Iam adfincm orationis ucla pandenti bene fuggeris foror fandta, quid luper eorSmeritis jciftimandum fit, qui fe præcipitauere ex alto,ucl in fluuium demerferunt,ne perfecutoA rum incidcrcntmanus,cu fcriptura diuina uim fibi Chriftianû prohibeatinfcrre.Et qU^ dem deuirginibus inneceffitatc cuftodipconftitutis enodem habcmus aficrtionê,cuni martyrij extet exemplum. Sanefta Pelagia apud Antiochiam quondam fuit, annorum' fere quindecim, fororuirginum, ÔCipfauirgo.Hæc primo domi clalfico perfecutioniä jnclulà,cum fc à prædonibus fidei uel pudoris circumfederi uideref,abfentc matre5amp; fo joribus,uacuapræfidio,feddeoplenior;quid agimus,inquitf’nifiprofpicias,captiuauir ginitas.Etuotumeftjamp;^^metus cftmôri:quiamorsnôexcipitur,fedadfcifcitur.Moria^ mur fi licct,uel fi nolunt licere,moriamur. Deus remedio no offenditur,6C facinus fidcs ableuat.Certe fi uim ipfam nominis cogitemus, quæ uis uolStariaf ilia magis eft uis,mo nuclle,necponc.Nccdifficultatêucrcmur. Quis enim eft qui unit mori,amp;non poftit, eum fint ad morte fam prodines uiæ f lam enim facrilegas aras præcipitata fubucrta,2C accenfos focos cruorereftinguam. Nontimeo ne dextera deficiens no peragatidnm,' ne pedusfe dolore fubducat. Nullum pcccatû carni relinquam. Non ucrebor,ne defit gladius. Poflumusmorinoftris armis, poftumus morifine carnificis beneficio. Matris in gremio fertur ornaiTe caput,nuptialeinduifle uefteiut non ad mortem ire diceres,fe£l adquot;j^onfum.Aft ubi deteftandi perfecutores ereptam fifii uiderunt prædâpudoris,malt; Xrê,amp; forores cœperunt quprere. V erum illæ fpirituali uolatu iam campu caftitatis tens bant,cum fubito hinc perfecutoribus imminentibus j inde torrente fluuio exclufæàfii^ ga,inclufaÉ ad corona, quid ueremurdnquiût. Ecce aqna:qnis nosbaptizari prohibetf Et hoc bapfifina eft,quo peccata donailtur,regna quærnntur : Et hoc baptifina eft,poft quod nemo dclinquit.Excipiat nos aqua,quæ regenerarc cofueuit : Excipiat nos aqua, quæ uirgines facit.Excipiat nos aqua,quæ cœlû apcriqinferos tegiqmortem abfeondit martyres reddit.T c rerum coditor precamur deus, ne exanimata Ipiritu corporauel un da difpergaqne mors feparct funcra,qnaru uitam non feparauit affedus: fed fit una con ftantia,una mors,nna etiam fepultura, Hec effatæ,amp; fuipenfe paululum, incindo finu quo pudore tegerenqnec greflum impcdircqcofcrtis manibus tanqna choros duccrét, in medin progredinntnr alueu, ubi unda torrentior, ubi profundu abruptius illô neftf gia dirigentes. Nulla pederetulit, nullafnlpendit inceftum, nulla tentauit ubi greflum figerct:anxiæ cn terra occurrcreqoffenlæuado, lætæ profundo. Videres piam matrem ftringentê nodo manus,gaudere de pignorc,timcrc de cafu, ne fibi filias uel flutftus au^-ferret.Has tibi,inquif,hoftias Chrifte immolo,præfiiles uirginitatis,duces caftitatis, cO'-mites palfionis.Sed quisiuremirctur tantam uiuentibusfuifle conftantiâ,cum ctiâde^ ftincftæ immobile ftationê corpora uindicauerintt'Non cadauera unda nudauiqnô rapi dicuifiisfluminis uolutarunt. Qiiin etiâfanôèa mater licet fenfu carens, pictatis tamen adhuc feruabat amplexûiô: religiofum que ftrinxcrat nodû, nec morte laxabauut qux religioni débita folueraqpietate berede moreretur, Nâ quas ad martyria iunxcraqufiip ad tumulum uindicabat. Sed quid alienigenis apud te foror utor exemplis, quam hærc^ ditarip caftitatis infpira ta fiiccclfio,parentis infufione martyris erudiuitf V nde enim dt dieiftfquæ non habuiftif'unde difceres,côftituta in agro,nulla focia uirgine,nullo infot matadodîoret'Non ergo difcipulam(qiiod fieri finemagifterio no poteft, ) fed hæredS uirtutis egifti.Qiiî enim fieri poffequt ianefta Soteris tibi nô clTctmentis author,cuiau-lt; thor eft generisf'quæ perfecutionis etatc feruilibus quoq; contumelijs ad faftigiû paflî® nis euedfa, etiam uultum ipfum qui inter cruciatus totius corporis liber elle côfueuitin-ïuriæjôif Ipetftarc potius torn)cntaquàm pcrpetfcarnifici dedintam fortis fîC patiens,uC cum teneras pœnæ offerret genas,prius carnifex cædendo deficcreqquàm martyr iniu-riæ cederct.Non uultum inflexiqnon ora conuertitrnon gcmitum,non lachrymam de^ dit.Denique cum cæterapœnarum generauiciflet, gladium quem quærebatinuenit»

DE VIRGÏNIBVS’ lib. III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8^

Nobile apud ueteres Salomonis illud fertur fuifle iudiciu, cS à duabus litigantibus mu^ lieribus interpcllatus efleùquatû altera conueria per Ibmnû cuminfantem oppreffiflet fuum poftulabat alienCcâltera ueri amoris confcia,amp; culpæ nefcia,filiû iure propriu uin dicabat.Vtracç igitur perfeueranternitente,cognitoris hæfitintcntio.No eiiim poterat Salomon arbiter eflè interioris arcanijCu petentis utriufq? mens eflet occultior, Euentu c onuentus ambiguo machçram promi iuffit,mandatoq! miniftris quo fimularent trifte minifterium,diuidi iuftlt infantem, utfingulæ mulieres fingulas partes adipifcerentur. Qiro audito ilia quæ petebat alienu,non folu acquieuit, fed etiam diuifîonê paruuli de-popofcit,nullo affeducomotamatcrno.lllaquæfuum fciebat infantem, nonuincime-tuensjfedorbarimeciamfolatid proprio,fed pignorifuo confulens, orare occepit,utin çolumismagispuertradereturalienæ,quàmfe(ftusinpartes matripropriæredderctur, VndeSalomonquinonmaieftatediuina,fed argumentis uthomo intcrioreminterro-gabat affe(ftum,illi potius iudicauit paruulu efle reddendu, quam uerâ matrëdolor pro priusprodidiffet.lllamuero quam morituri paruuli mi,fericordianonmotiebar,exortê pronunciauit efle naturæ,quam cxortem uidit efle pietatis. Veritas ergo non latmt,fed tarnen per fimulatione alterius flueftuauit. Diucj etiam bona mater euentu hæfit ambiguo,dum iudicijpericlitaturincerto.Hæclicctinfigurafuperioribusfintfa(fta tempo- i.CoriXio ribus,fcriptaftint tame ad correptionê noftram,ut intelligamus prodi omniapofle quae facftalunt,0(f omnia copofita reuelari.Duæigituriftæ,quoniamprôpofîtum eft nobis hoc loco tradare de mulieribus, duæ inquam iftæ, fides eft, atqt tentatio. Tentatio,in-quam,communis ab initio author erroris, quæ poftquâ pofteritatem fiiâ carnalis uitio côuerfationis,SC fomno mentis amifit,pofteritatis frudus auferre conatur alienac. Itac^ dum tentatio litigat,fides fluduat, donee machæra Chrifti latentes diftinguat affedus.

Quæ eft hæc machæra Chriftidlla de qua (criptum eft:Gladium ueni mittere in terram. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i o

Eft enim gladius de quo fcriptum eft:Et tuam ipfius animam pertranfibit gladius. Qtii Lttclt;e. 3 autêfithicgladius,quæmachæra,cognofce.Verbum,inquit,acutum,6ôualidum,Ô(fpc Hftr.4 netrabilius omni gladio acutiflimo, penetrans uftp ad diuifionem animæ amp;lpiritus,ar-tunq?,amp; medullarum.Bonus gladius,uerbû dei:bonus gladius,utpote fcrutator cordis, Ô6 rcnis,qui mendaciu à ueritate difcernat,at(^ eos quorû anima pertranfierit, non inter ficiat,fed referuet. Hæc igitur de RegnorS dida fintlibro, alTumpta de caufla,de hifto-riarecenfita,deconfcientiaufurpata,0£^fide propta. Nunc decurlæ exlibro ludicuinipi ciamus feriem ledionis.No enim ociofis parricidiu ftiit auribus audiendS. Itacp repeta-mus hiftoriam.Iepte iudex ludæorum fuitJs euentu belli conflidatus ambiguo,prçlio- nbsp;nbsp;nbsp;* *

rumq? ueritus incerta,uotum uouit huiufinodi, fi aduerfarios depuliflët, ut quicquid ei primum intra domusfug limen occurriflet,hoftiâ immolaret deo,fuorum præfuli trium phorum.Itaqî bello potitus,fufisq!hoftibusdomu redijf.cuiinipfoueftibulofiliame-mor pietatiSjignara oblationis occurtitSed recordatusilico pater, SC proprie fponfio-nis admonitus,ingemuit foluendi muneris fponfiones. Heu me, inquit, filia, perdidifti me.Ego enim ap erui os meum de te ad dominu. Turn ilia : O pater,ii in me aperuifti os tuum ad dominS,fac mihi ita ut exiuit de ore tuo.Duorum tarnen tantû menfium indu-cias poftulauit,donee in monté afeenderet, ÔC fuper uirginitatem ftiam fleret. Deinde duobus poft exadis menfibus remeauit ad patrê. Votû ille cópleuit.His enim uerbis u-tendS eft,quando fcriptura diuina effedum reino prodidit,fed refugit parric idtj mcn-tioncm.Quid igiturc'Hoc probamusc'Minime uero gentium.Sed tarnen etfi parri cidiu no probo,aduerto præuaricandemetû formidinem fponfionis,Denitç ab Abraham didum eft:NQc fcio quia amas dominu deum tuum,quia non pepercifti unico filio tuo. Habes igitur indiciu,quo docetur,præuaricand3 temere' nó elTe promiflum. Veru deo parricidium no probari,in eadem alTeritur ledione, cum pro filio ouis ftibijeitur, ut ip- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

lapotius quam filius feriretur. Habuit igiturlepte quod fequeretur exemplû,quia dominus fanguinenon deledaretur humano.Inuno enim oraculo ad Abraham prompto docuitfiliorum falutemreligionis obfequio pofthabendâ: offerri à parentibus deo de-bcrefilios,non debereiugulari.Certe cû hæc filia tam follicitafucrit de patris uoto, cur patcrnondubitaueritdefilieparricidioc'amp; cum ilia paternum caueretmcndacium,ifte filiac non caueritinteritum i Dieet aliquis : Quaratione illic deus non permiferitparri-i

: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambr.To.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h 3 cidium

cidium fieri,hic fit pafiùs implerit'Nunquid acceptor perionarum deusf Nôh,fed mei'i'' torum atcç uirrutum. Certe dum confilium effet ambiguum, fignare debuit oraculuni/ quid ad præfens fado, ÔC in reliquum conueniret exemplo. Vbi uero iam præcefliffèt exemplû,necefiariû non iudicauit oraculum, cum fadi forma ucteris quid fieri oportC'' retoftenderiLÄutfortaiTequianÓunaformameritorum,ideonon unaformafadoi»« Pater doluit,fleuitfiJia,uterq; de dei miferatione dubitauit. Non doluit Abraham, nec confuluitparentis affedum.Vbi audiuit diuinitatis oraculum,nó diftulitiacrificiü, fed maturauit obfequium ♦ Non dubitauit Ifàac, cum imparibus fequeretur patrê paff ibus. Nonflcirit,cûligarctur:nondilationempopofcit,cûofferretur.Etideomifcricordialar gior,ubi fides promptior.Et bene no fleuit fadit patris,quiarifiis eft matris. Pro qua de uo tionis exultatione ouis pro illo iiiffa eft immolari, quia fe ipfe nó diftulerat imm ohm dumtnee de dci miferationc ambiguus,nec de fui deuo tione ibllicitus. Nemo igitur iiv iientus cft,.qui tarn cruentu paths reuocaret aftedû, quia omnis promiflio muneris con ueniebat officio.Sacrificium icacp fanguinis immolatur, 8Cnemo eft qui refiftat.Sachfi-cium caftitatis offerturjÄ: qui prohibeatno inuenitur.Pater parricidiû promifit, Sf fol-uitur.-pater integritate fillç uouit,SC tarn piæ oblationis non inuidetur aftedus.Illicfilia dolens fanguinê fuû obtulit pro patria fponfione:hic tarn pin promiffum nec hæredita^ rio munere,nec propria foluitur uoluntate.Quo in ncgocio etiam nos uocamur in ciiE pam.Quam tande^Qiiianuptias prohibuimus illicitasc'Vocent ergo in eandê culpam etiam loanneni Baptiftam. Ét cuin aliud nihil forte habeamus quod probetur in nobis, hoefolum côdemneturinnobis,quodprobat5cftinPropheta. An erubcfcendûprofit limus autorêf' Qiiâ uero cauffam aliam habuit ille martyrij^repetite animo.Cauffa illius Mdtw. 14 paffionis certe hæc fuir. Nó licet,inquit, tibi eâ uxorc habere.Si hoede uxore hominis, quanto magis de uirginc confecratafSi hoc didum eft regi, quanto magis dicendu prh . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uatisc'Gratias itacß diuinitati quod hie nullus Herodes, atq! utina nulla Herodias. Non

pH V* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uirginitate fermonem dicere.^Et curfcriptum eftJudicate pupillOjSCiUquot;

/lt;* W' 7 ftificate uiduamÆt cur fcriptum cftiPatris orphanorum,SC iudicis uiduarumÆrgo ca^ ftimoniæSCintegritatideditas deferemus, aut etiam condemnabimus.^At certeipfis Gentil ibus inter aras,6C focos uenerabilis folet effè uirginitasiÔC in quibus nulla merito rum eft pictas,nullamcnris integritas,inijs tarnencarnisuirginitas prædicatur. Apro^-phanis igitur ceremonijs uirgines nemo prohibebit, ab Ecclefia dei uirginitas arcebf turdllic coguntur,quodnon docenturhicinterdicitur, quod non licet non doceridP lie præmijs reuocantur à nuptijs, hic ad nuphas coartabuntur iniurtjs Illic uiolentiafit utcapiantur, hießet uiolentia ne profireanturc'Etpoteftefiepaticnriafacerdotum,ut nô ucl morte oblata,fi ita ncccffe cft,integritatis facrificiû uindicetur^Confideratc quia uirgines præ Apoftolis reftirredionê domini uideremeruerunt. Certe hoc docuithO'-Ï04». 19 clierna que decurfa eftledio.Nam cû in nouo monumento(ficut loannes dixit) corpus

pofitum clEet domini lefu,in fuo autêmonumento ( ficuteftfecundum librûEuangelt} M4fw,27 jVïatthæi)pofuiff'etIofephdominicorpus,obferuabâtuirgines.Beneamp;Matthæusino^ numentû dixit nouum,ne ex monumento ueteri reftirrexilEe alius crederetur.Bene etia fecundum fpiritum iufti in monumento pofitum eft, quia Chriftus à mortuis in nouO itt fti reftirgit affedu.Bene etiam fecund 5 literam alienum monuments fuit, quiaftiSmO' numentum dominus non quaîfiuit.Habcant tumulum,qui fub lege funt morris : uidor mortis fuum tumulum nô habebat .Non enim illc fepulchrS morris defidcrabat,qui de morte trophæa referebat.Vidit ergo Maria reftirredionê domini: amp;nbsp;prima uidit, cre didit.ViditSC Maria Magdalcna,quamuisadhuciftanutaret.Hocloco nonmedioerC aduertite quæftionê,ne fubdubitare de refurreóh'one domini uirgines debearis. Vide-quot; lorfff.zo j-g quodmeritû.NÔ fola carnis uirginitas uirginê facit,fed etiâmentis intcgritas.Denicß

Maria Magdelena dominS prohibetur tangere,quia nutabat de refurredionis fide. IHa igitur tangit Chrift3,quæ fide tangit, Magdalena autê ftabat ad monuments foris plO' rans.Qiiæforis eft,plorat:nam quæ intus eft, plorarenonouit. Plorat autê quia corpus non uidet Chrifti:ôê periffe putat,quia ipfa non cernit.Ergo Maria foris,fed non Penui non loannes foris.Deniq; illi currentes intrauerunt,amp; ideo non plorauerunt, amp;nbsp;gratu-lantes receflerunt.Illa quæ non introiuit, fleuit, non credidit, fraude ftiblatum putauit; nec cungt;

DE VIRGINIBVS lib. III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pt

ncc dim angelos ccrneret,credendum arbitrabatur.Et ideo dicunteiangelitMulier quidplorasc'quem quærisr'Hocangeli dicunt, ôé dominus pofteaijfdem uerbisrcpëti- torffi.îo uitjUtfciatis quiaangelorumuerbamandatafîntdomini.Deniqi eadcm (utdixi)etiam dominus uerbarepettuit dicensiMulier quid plorasCquem qugrisC'Qiiçnon credit,mu lier cft:nam qui credit,inuiruin perfectum rcfurgit,inmenfurâ ætatis plenitudinisGhri fti.Mulier,inquit:non de fexu,fed de cun(ftatione conuidum eft.Et bene mulier quç nu tabat,quia iam uirgo crediderat. Qiïid ploras^ hoc eft, tu tibi es caufla plorandi,tu tibi author es flendi,quæ es Chrifti incredula.Ploras quia non uides Chriftujn - crcde,SC ui-debis. Adeft Chriftus,nec unquâ ijs à quibus quæritur deeft. Quid ploras/hoc eft, non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

lachrymis opus eft,fedfide prompta,Sô deo digna.Noli cogitaremortalia, non plo-i abis;nolicogitareperitura,ÔLflendi cauftam habere no poteris,Cur inde ploras, unde alrj gratulantt'Qiiemquærisrhoceft;NôuidesquiaadeftChriftusc' nô uides quiaChri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ftuseftdeiuirtus, quiaChriftus eft deifapientia, quiaChriftuseftfanftitas,quiaChri-ftus eft caftitas, quia Chriftus integritas, quia Chriftus natus eft ex uirgine, qm'aChriftus ex pâtre,amp;apud patrem,Slt; in pâtre femper,natus nonfaftus, nec degenea-,fedfem per uerus deus ex deo uerot'Tulerunt, inquit, dominum demonumento, amp;nefeio ubf pofuerunt eum.Erras mulier quæ putas ab alîjs Chriftum de monumeto eflelublatum, amp;nbsp;non poteftate propria refuftitatum.Sed nemo tulit dei uirtutê, nemo tulit def fapien tiam,nemo tulituenerabilem caftitatem.Non tollitur Chriftus demonumêto iufti, nec C^ritkt de fuæ uirginis fecreto,SC pie métis arcano:Së fi qui uolunt tollcre,aufcrrc non poflunt., T une ait illi dominus;Maria,réfpice ad me.Qiiâdo non crédit, muh'er eft:quando con-, uerti incipit,Mariauocatur:hoc cft,nomê eius accipit quæ parturit Chriftum. Eft enim. anima quæ fpiritualiter parit Chriftum.Refpice,inquit,ad me.Qui Chriftum refpicit,e-mendatur:errat autem qui Chriftum non uidet.Et ideo ilia conuerfarefpcxit, amp;nbsp;dixit:, Rabbi,quod interpretaturmagifter.Qiiæ refpicit,conuertitur:quæ conuertitur, pleni-us intueturiquæ uider,proficit.Etideo magiftrum appellat, quemmortuum efle crede-bat:alloquitur,quemputabatamiirum.Noli,inquit,metan^re:hoceft3etficorrcptio-nis tentamcntafunt,non tangit tarnen Chriftum nutantis affeftus.Noli,inquit,me tan-gere,hoccft,noli tangere dei uirtutem, deifapicntiâ,reucrendâintcgritatcm,honorabi lem caftitatem.Sed uade adfratres meos.Q^iid eft aliud diccre,nifi, iam noli foris flereç* Vade ad e!elt;ftos,SC ad obferuâtiffimos facerdotes,et die illis: Afeedo ad pattern meum, amp;nbsp;patternueftru,deumeu,et deum ueftrû.Qi_iid eft aliud dicere,nili nemulier hinemo-ueas quæftionéf Certe à perfeftioribus quære. dicêt tibi,quæ diftinftio fit inter pattern meum,Së patré ueftiû.Na qui iuxta diuinâ generationé pater mihi eft, is iuxta adoptio-nem pater uefter eft.Patré meu dicédô,a creaturis fe dei filius fepatauit : Patré ueftrû di-ccndo,adoptionisfpiritalis gratiam defignauit.ItaSë deum meum dicendo,myfteriumi fuæincatnationis oftendit: ut qucm pattern naturaliter habet,deum appelletpropter fufcepticorporis facramentum.Dcum quoq!ueftrumcumdicit,ptofclt;ftum innobis^ .. fuæopcratiônisoftendit.Etuerèdeus noftertaelus eftnobis,ex quo pafluseftChri-ftus,quando ut alia omittam,pro integritate feruanda mori uirgines funt paratæ. Nihil de caufla, nihil de perfonaloquor. Vbi enim domini gratia,ibi debet efle pax domini. Ncc quenquam publice' arguo, fed meipfiim defenfatum uenio. Aceufati enim lumus: amp;nbsp;nififallor,accufatores noftri pleriq? de uobis funt.Horû ego affeftus tedarguerc ma-lOjquàm perfonas prodere.Ctiminis autem inuidiahec eft, quia fuadeo caftitatem.Quf hoc nonlibenter accipit,ipfe fe prodit. Virginitatcm,inquit,doces, Sé perfuades pluri-mis. V tinam conuinceret,utinam tanti criminis probaretur eflccftus. Non uererer inui-diam,fi efficaciam recognofccrem. Atti! utinâ me exemplis potius argueritis,quàm fer-monibus cederetis.Seduereor ne preuaricatores mihi appoftiifle uidear,qui me alienis cômendentlaudibus.Initiatas,inquit,facris myfterijs,ôô confecratas integritati pucllas nubere prohibes .Vtinâ polTem reuocare nupturas, utinam polTcm flammen nuptiale piointegritatismutareuelamine,Anindignûuidetur,utfacratæ uirgines à factofaneftis altaribus non abducatut ad nuptias f Et quibus licet fponfum eligere,nolicet deû ptæ-ferrec’ In tne ergo faef i conditio mutatur, ut pro opprobrio mihi ççdat quod femper fpe âauit ad gratiam Sacerdotûflacere femina intcgritatis,etuirginitatis ftudia prouocate!;

Quçro enim utrum quafi improbuitï hoe,an quafi nouum,an quafi inutile reprehend® imth.2.X tur.Si quafi improbû,improba ergo uotafiint omniu, improba uita eftangeloru, quaitt LUC. 2 o gratia reiurredîionis imitatur.Qui enim non nubunt neq; ducunt üxôres,erunt ficut ai* geli in coelo.Qiii hoc utiq? reprehcndit,icfurrcctionis uota condenatJtaq? improbum uideri no poteft,quod hominibus pro praemio eonftitutu eftrneepoteft eius rd. Cpecics diiplicere,cuius ueritas ÔCin frudlu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in uotx).Sed efto, non fit improbû,nûquid no

uum eftf'Nos enim noua omnia quæ Chriftus non docuit,iure damnamus, quia fidel^ bus uia Chriftus eft.Si igitur Chriftus non doemt quod doccmus, etiam nos id detefta-* bileiudicamus.Difcutiamus ergo utrum Chriftus integritatê docuerit, an repudiadatn putauerit.Etiunt,inquit,ipadones,quifeipibscaftraueruntpropterregnûcœloru.Eft ergo praeclara militia,quç regno cœlorû militat.Itaq; iam tunc dominus docuit efle de-* here intern erata ftudia caftitatis.Vnde amp;nbsp;Apoftoli cam cçteris præminere cémentés,fi ita eft cauflà,aiunt,uiri cum uxore, non expedit nuberc. Quo ditfto amp;nbsp;grauiora iudica--uerunt onerauinculi coiugaIis,SC ueræ integritatis gratiâ prætulerût. Sed dominus qnt fciretprçdicanda omnibus intcgritatê,imitandâ paucisrnon omncs,inquit, capiûtuer^ bum iftud,fed quib.datu cft.hoc eft,no eft cômunis plurimis,ÔC uulgaris integritas:nec pro infirmitate permittit,fed pro uirtute concedit. JDenicp cum dixiflet:Et funt ipado^ nés qui feipfos caftrauerût ^p ter regnû coelorûmt oftêderet hoc non mediocris cftê uif tutis,Qui poteft,inquit,capere,capiat.Et ideo poft hoc ucrbû offerunt pueri ad benedi cendum, qui corruptelç expertes, integritatis munus Immaculata ætate feruarêt.T aliS enim eft regnu cœlorû, qui in puerile caftimoniâ tanquâinnaturâ infantiû corruptelx ignoratione remeaucrint.Eft ergo etiâ cœlefti uocc probata uirginitas, dominicisqî petenda prçceptis.Qiio loco magifteriû diuinæ uods imitemur. Nâ cum in fuperiorib. coniugium memorauerit nô elle foluendû nifi ex caufta fornicationis, in pofterioribus integritatis gratiâ donumcß contexuiuut docerct non damnandas cfle nuptias,fcd pro bandasmuptijs tarnen ipfis integritatis ftudia præfcrêda. Quis enim tam auerftis à uero qui nuptias dânetfSed quis tam alienus à ratione,qui coiugij oneranô fentiatÆt eniin r.Corin. 7 mulier innupta et uirgo,cogitât qug fiint domini,ut fit iànda corpore et ipiritu.Nâ que nupta eft,cogitât quæ funt mfldi,quomodo placcat uiro.Et prêter has moleftias quâuis nubendo nô peccet,cotritionê tamê habebit carnis huiuihiodi. Grauis enim partus bor eft,grauis creandorû,SC erudiendorûliberorûmoleftia.Quibus antcprçicripfit,ne quis huiufmodi aucrteret iniurrjs.Multæ enim in partus doloribus côftitutæ,coniugio (erenunciare dicut, multi ctiâmatrimonq oneranô ferêtes,alicno ab uxore auertuntur affetftu.Et ideo Apoftolus ante prçmifit. Vintftus es uxori C noli quærere iblutionê.Et bene ait: Vineftus es.Quodâ enim uir àC uxor nexu inter fe amatorio copulantur, amp;nbsp;qui bufdâinuicêfibi habenis amoris adftricfti ftint.Bonaigit uinculanuptiarû,fed tamê uin cula:ôô fi uincula, tarnen uincula charitatis.Bonû coniugium, fed tamê à iugo tradum, amp;nbsp;iugo mundi:ut uiro potius cupiat placere,quàm dco.Bona ctiam uulnera charitatis, Vrouer.zy Qc ofeulis præfcrenda.Vtiliora enim uulnera amici,quàm uolûtaria ofculainimici.

nique Petnis uulneratur,Iudas ofculatur.Illum ofcula condemnant,hunc uulnus cm en dat.Illius ofeulis proditionisuenenafunduntur, iftius lachrymis culpa lauatur. itaeput oftenderetfermo prophetieus bona uulnera charitatis, Ecclcfia dicitin Canticis cantP corum:Quia uulnerata charitatis ego fum.Nemo ergo uel qui coniugium cligit,reprc' hendat intègritatemîuel qui integritatem fequiiur,condemnet coniugiû. Nanqs huius fententiæaduerfariosïnterpretesdamnauitiamdudum Ecclefia, eosfeilicetquiaude^ dnüc.y antfolucre copulâ coniugalem,Audite enim quid dicat facrofantfta Ecclefia: Venifrater meusjcxeamus in agrum,requiefcamus in caftellis,diluculo fiirgamus in uineas, ui-deamusfi floruituitis.Multos ager fnnftus habet, fedillemelior eft qui frucftibusrc-duildat,5C floribus.Eft ergo Ecclefiæ ager diuerfis fœcundus coptjs.Hic cernas germi-na uirginitatis flore uemantia,illic tanquam in campis iyluæ uiduitatê grauitate pollen tem,ahbi tanquam uberi fruge coniugij ecclefiæ iegetem replentê mundi horrea, acue luti maritatæ uineæ fœtibus,torcuJaria domini lefu redundantia, in quibus fidelis con-iugtj fruêlus exuberat.Necimprobû igitur neenouû integritatis eftftudiû. Videainus ne forte inutile iudicetur. Nonnullos enim dixiflè audiui quod péri] tmundus, dcfecit

gçnushoiT»num,coniugialabefalt;fîatafiint. Quæro quis tandemquaéfiuituxorem,qu» -' non inueneritf’C^iando fuerintbella pro uirgineT'Quis unquam pro üirgine fit per Cm-ptusc’De coniugtjs autem ifta nafcuntur,ut perimatùr adulter uxoris,raptor præltjs apgt;-petatur.Ifta reipublicæ Temper dânofuerût. Pro uïrgi'nefacra nemo damnatuseft, quia caftitatemno poenacohibet,fedreligio auget,fidescp côfeiuat.Si quis putatigitur eon-fecratione uirginum minui genus humanû, confiderct quia ubi paucæ uirgines,ibi eti--am pauciorcs homincsiubi uirginitatis ftudia crebriora,ibi numcrum quoqi hominum elle maiorem.DiTcite quantas Alcxandrinâ,totiusq! Oriêtis etÄfricanaEcclefla quot- lt;- • ' annis làcrarc confiieucrint.Paucioreshic homines prodeunt, quam illicuirgines confiî crantur.Exipfius igitur orbis terrarum ufu no inutilis uirginitas exiftimatur,præfertim cum per uirginem Talus uenerit,orbem TœcundaturaRomanum. Qaiod fi quis hoc pro hi b et, prohibeat igitur pudicas uxores dégere,quia frequentius poflunt parereincontî nentcs.Nulla peregrinanti marito fidem TeruCt,ne damnûin Taciat prolis türuræ,amp; partus frequentioris amittat ætatem.Sed difficiliorfit uia adoleTcentioribus ad nuptias im petrandas.Qiiid fi forte commodior Quæro enim cum his aliquê habere tralt;fî:atû,qui arcendæ üirginitatis Tentcntiam geruntJtaq! qui fimt ifti,diTcutere debemusiutrum qui' uxores habent,an qui nô habêt.Si qui habet,timere no debêt:uxores eorûiam uirgines elle non poffunt.Sin qui nô habent,nô fibi iniuriâ faciât,quôd eius tantû nuptias Tpera-uerint, quæ nuptura non elîet.An fortalTe patres pro filiarû coniuncTrione Tolliciti,mole ftcferuntuirgines conTccran?Ncchiquoduereanturhabent,fiTequant confiliû.lriter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'2

paucas fuæ citius eligentur.Aiunt etiam plericp maturioris ætatis uirgines elïè uelâdas2 Neq ego abnuo,Tacerdotalis ellecautionis debere,utnontemerepuella ueletur,Speiet plané,Tpeefet ætatê Saccrdos,Tedfidëi uel pudoris.Speéf etmaturitatê uerecundiç, examiner grauitatis caniciem,morum leneéfâ, pudicitiæ annos,animos caftitatis.Tum deinde fi matris tutacuftodia,comitum Tobria Tcdulitas,fihæcpræftoTunt,nondeeft uirginilongæuacaniciesifideTunt, diffcratur pucllamoribusquàm annis adoleTcêtior. Non ergo ætas reijeitm florentior,Ted animus examinatirr.Et certc Theclam non Tene-lt;Sus Ted uirtus probauit.Et hinc quid plura contexamfcum omnis ætas habilis deo,per TecflafitChrifto,Deniqî nonuirtutemætatisappendiccmdicimus,Teduirtutisætatem. -Ncc mirere in adoleTcentulis profclTi onem,cum légeris in paruulis palfionê.Scriptum eH:cnim:Exorcinfantium,5Cla(fientiöperfecilfilaudcm.AndubitamuSjfieumuTqîad continentiam Tequatur adoleTcentia,quem uTcp ad mortem confitetur infantiaÆt qua-fiincredibile putamus, fi puellæ nubiles Chriîlum fèquantUr ad regnum, quem etiam

pueriTequebâtur in dcTertumc'Sicutlegimus,quiaTaturataTunt de quinq; panibus qüa- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14

tuormiliahominû,cxceptis,inquit,pucris,amp;mulicribus.Nolite etgoàChriftoarcére infantcs,quia ôô ipfi pro Chrifti nomine TubierC martyrium. Talium eft enim regrtum ,u'.. cœlorum.Vocat eos dominus,ru prohibesr'Deipfis enim dominus aitiSinitë eos ue Cdntic.i nireadme.Nolitc adolefccntulas arccre,de quibus icriptum eft:Proptereaadolclcentu læ dilcxcrunt te, amp;nbsp;introduxerunt te in domum marris Tuæ. Nolitc poftremo à Chrifti tue. i charitaté etiam paruulos Teparare, quem etiam intra marris uterum adhuc pofiri exul- _ . tatione prophetica fatebantur. In ipfis adhuc ecclefiæ principes turbæ requirebant eum.Qiia rationefQtiia manus, inquit, imponens curabar eos. Nec tempus ad lànan-dum,nec locus quæritur. Omnibus enim locis omnibusep temporibus noneftptæ- ,.. . tcrmittcndamcdicina. Intra domum Maria ab angelo bencdicitur, intra domum Da-«id ungitur in Prophetam. Vbiq? leTus curat, ubieg lanatn'n itinerc,in domo,in deferto. Initincrecuraturquæfimbriam tetigit tin domo principis lynagogæ filia refiiTcitatur: in deferto turbaTanatur.Deniq; fichabes tCum autem Toi occidifiet, omnes qui habe- W? t-bant infirmos uarrjs languoribus, ducebant illos ad eum. At illc Tingulis manus imponens curabat eos.Sanabat ergo ôd in deTerto, amp;nbsp;occidente iam Tôle, amp;nbsp;Tanabat manus , ïmponens,ut Sedeum Te amp;nbsp;hominem demonftrarct.Nonimmerito igitur faéfaiam die

turbærequirebanteufh.Video ordinem. Sole occidenteægri deferuntur adChriftum, faéla autem die turbæ requirebant eum. Quâdo enim nifî per diem quæritur Chriftusf Nam qui in lucc ambulat,non recedit à Chrifto.Iraqi nox habebat adhuc ægrotantium gémitusjdiesiamfidem plebis,iam lætitiam Tanatoxum : ut quod Tçriptum dî, comple-

^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

Pfal.z^ rcturtAd ucfperum demorabitur fletus,amp;f ad tnatutmum lætitia, Qyae cnim turbaema^ ior gratia^quàm ut ctiam in defertum locum Chriftum lequaturfin quo die docet, à pct fcdto abelïè debere iadanti'am.Non cnim fânâdotum copi'am, fed operum latftantiarn declinabatEt nos igi'tur fi falui elfe defideramus,uel fl lam meremur fanitateffl,procul luxun'a,procul à laßiuia,tanquam in ari'do ui'tçl'ftiùs, ÔCîeiuno folo,quadam fin corp® lolt;w. 8 ris fugitâtem delitiarum Cliriftum lequamur.Sequamur per diem. Adeft Eccleflae dies, quem Abraham uidit, gauifus eft.Sequamur ergo per diem Chriftum, Non enim in

C4»tic.} nodlibusrepen'tur.In cubili,mquît,meOjinnocflbus quæflui quem dilexitanimameat quæflui eum,ôd non inueni eum:uocaui eum,â;^ non obaudiuit me. Non ïn foro,nonin platæis Chnftus repen'tur.Deniq? nec ilIa eum in foro,SC m platæis potuit repcnre,qu3e dicit:Exurgam,ibOjôC circuniibo in ciuitatCjin foro,amp;in platæis, ÔC quæram quem dilc xit anima mea.Quæflui eum,Ô£^nô inueni eum:Voczui eum,ôô non obaudiuitme. Ne^ quaquam igitur ibi quæramus Chriftum,ubi inuenire non poflumus. Non eft Chriftu# circumforanus.Chriftus enim eft pax,in foro lites:Chriftus iuftitia eft,in foro iniquitas. Chriftus operatoreft, inforo inane ociumiChriftus charitas eft,inforoobtre(ftatio: Chnftus fides eft,in foro fraus atq? perfidia:Chriftus in Ecclefia eft,in foro idola. Et ut il lauidua quaminalio perftrinximus libro, cognofcatnon obtrediandimelocutumilia ftudio,fed monendi, mecp non alperum, fed lollicitum : gratiam reconciliationis acci-piatJn Ecclefia uidua iuftificatur, in foro circumucnitur. Fugiamus ergo forum, fugia^ Prouer.j mus platæas.Prudentiam autem notam aflîime tibi,amp; aiftodias te àmuliere aliéna. Per feneftram enim de domo ftia in platæis prolpicit. Fugiamus platæas. Non enim iniuria tantummodo eft non inueniflè quem quæras,fed ctiam plerumqî ubi non oportet que^ fifle,uulnus eft:quæfilFe in domibus uirorum qui fibi falfo dodlorum nomen aftumunt, quæfiflè procacius quàm uerecundius.Ergo caueamus exemplo illius, ne nos euftodes Cawtic.5 inueniant qui circumeunt ciuitatem. Inuenerunt, inquit, me euftodes qui circumeunt ciuitatem:percuflerunt uulnerauerût me, amp;nbsp;tulerût pailiu meû à me euftodes murOquot; rum.Nô in fe filiæ,nd in^,in fe filiç, led in nobis uulnerat Ecelefla.Caueamus igitur ne lapfus nofter,uulnus Ecclefie fian ne quis à nobis palliû auferat,hoccft,ami(ftû prüden Mtittb. 11 tiæ,inflgne patientiæ, quo moHioris ambitio ueftis exuitur. Qui enim mollioribus ue--ftibusinduuntur,indomibus regum funt. Nobis autem pallium dédit Chriftus, quo Apoftolos fuos,amp; corpus luum ipfe ueftiuit.Quod denique iubet te dare fi quis à te tU' nicam petat,ut dimittas ei Ô6 pallium:id eft, infigne philofophiæ tuæ tradas, ÔC quafi a^ midlu prudentiæ tuæ eum qui ante nudus fucrat,circunucftias. Ibi igitur filiæ Chriftum quæramus,ubiquæritEcclefia,inmontibusboni odoris,qui excelforum fublimitatcfa (ftorum,(uaucm uitæ odorem pro meritorum uerticibus exhalant. Fugit cnim platæas, ‘ Qnfà.z fttgfi conucntus,amp;ftrepitus fori,iuxta quodferiptum eft:Fugefi-aternusmeus, ÔCfimi-lisefto ceruo aut hinnulo cerui in montes aromatum.Serpentinisenim inuifuscolu^ brisôdeffugitans canum,atque humi reptantibus infeftusfcrpentibus,nefcithabita^ rc ni fi in fublimitate uirtutum, nefeit commorari nifi in talibus Ecclefiæ filiabus quac 2,Corw Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicere:Chrifti enim bonus odor fumus deo:fed quibufdam odor mortis in mor

tem, in ijs qui pereunt : quibufdam odor uitæ in uitam, in ijs utique qui odorem relûtquot; redionis dominicæuiuidafide fpirant. Ifti funt aromatum montes, qui domini corpus lo4n.it, lefu acceperunt,amp;in linteis cum aromatibus ligauerunt. Quicunque enim credidcquot; runtquialefusmortuuseft, ÔCfepultus eft, amp;nbsp;rçlurrexiuhi excellumueræcacumenfiquot; dei uirtutum faftigijs cxtulerunt.Vbi ergo Chriftus quæriturflnpcdoreprudentisfdquot; licetfacerdotis, Et quoniam de deferto traeftatus hiclumitur:ubi quærendusfit, etiam

C(t«fîc. X ipfe monftrat dicens : Ego flos campi, amp;nbsp;lilium conuallium, tanquam lilium in medio Ipinarum. Ecee alium locum, in quofolet dominus diuerfari, imô non in uno,fed inpluribus. Ego,inquit,flos campi:quia patentem fimplicitatem pin-æ mentis frcquot; quentat.Etlilium conuallium. Flos enimhumilitatis eftChriftus,non luxuriæ,non uoluptatum,non lafciuiæ,fed flos fimplicitatis,flos humilitatis.Tanquam lilium in mCquot; dio fpinarum.Nonne inter afperitates laborum, contritionescß animorum boni flos Oquot; doris aflurgit,quia contrito corde deus placatur.quot;'Hoc eft defertum filiæ, quod ducitad regnum:Hoc eft etiam defertum quod floret ut lilium,iuxta quod feriptum eft : Lætare fterilis,

DE VIRGÏNIBVS liber 111, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;95

fterfliSjÔi^txuîta defertiim,amp; floreat utIfliUrn.In hoc dcferto finç,aibor illabonaEpi/.}$ fera,quaebonosfrudusfacit,incipitbrachiafatflorum fuofum diffundere,uerticcm di- Mattb.y uinitatisàttollereJiixtaquamnoftraeligna fyluæ frutefcant: quiaficut arbor maliinter ligna fyluæ,itafraternus meus inter medium filiorum,ut uidenshoc Ecclefialætetur,ô(S gaudeat dicensdn umbra eius concupiui fcdi, frucflus eius dulcts in faucibus meis, Videns inquam hoc Ecclefia, ôôfidei noftræiam lætafucceflu dicatJnducite me in do- Caîitic, i mum uini,ÔC ordinate in me charitatê.Charitas non po teft ciîc fine fide. Tres cnim funt uelutuadesEcclefiæ,fpes,fides,charitas.Cumfpcs acceflerit, fides fundatafüerit,ordi-tur charitas,Ecclcfia copulatur.Didicirt: i ergo ubi Chriftum rcquiras,difce etiàm quem admodum polfis mereri,ütille te quærat.Excita fpiritum fanôiû dicès;Exurge Aquilo, £CucniÂun:er,afpirahortûmeum,SCprotluantaromatamea.Dcfccdatfraternusmetis inhortumfuum,£lt;manducetfru(5iumpomiferarumfiiaruin.Hortus uerbf, animæuer-nantis affedus eft,Slt; in pomiferis uirtutis eft firmfius.Venit ergo. Et fine manduces fiue bibaSjfi Chriftum inuocas,adcft,di ces: V enircmanducate panes meos,amp; bibite uinum meum.fiue etiam dormias.pulfat ad ianuam.Veriit,inquam,frequenter, amp;nbsp;per profpe- Prouer.9 (ftum mittit manu fuam,fed non fempcr,nec ad omries:fed ad cam anima quae poteft dû ccre:No(fte exuime tunicam meam.Etenim irihac feculinocfte prius tibi corporalis uû Canfic, tx amieftus eft cxucndus.Exuit enim fc carné dominus, ut pro te dominationibus SC po teftatibus mundi iftius triumpharet.Quomodo induam illamf'V ide anima deo deuota quiddicat.Sicfe actus corporis terrenos exuitmores, utnefeiatquomodo,etiâfiue-litrurfus poftitinduere.Quomodo induam illamfHoc cft,quauerecundiac'quo pudo-reCquapoftremomemoriac'Confuetudo enimboni,ufumprauitatisuetcrisamifit.La-uipedcsmeos,quomodôinquinaboillosc'DidiciftiinEuangelio,quodpedeslauarc,fi dei myfteriû,humilitatis infigne fit,iuxta quodfcriptû eft: Si ego laui pedes ueftrös do- loMt3 minus amp;magifter, quanto magis uos debetis alter alterius pedes laùarcç'Sed hoc adhu militatem pertinet.Qiiantû uero ad myftetiû, pedes debet lauare fuos qui uult parte ha bere cum Chrifto.Si enim no lauero3inquit,tibi pedes,nonhabcbis partem mccû.Cum hoc Petro dicitur,quid de nobis ccfetùrc'Quilauit igit pedes,non necelTe habet iterum' lauare:Slt;ideo caueat, ne inquinet èbs ; Etbene fancftaEcclefia dicit : Laut pedes mcos. Non dicit,quomodo iteru lauabo eosc'fed quomodo itcrû inquinabo eosfquafi oblita maculæueteris,oblita contagîj.Âdmonetiglturinminifteriocorporali,quemadmodû fpirituale debeamus aéluum noftrorum diluere ueftigiû. Itaqs pedes cum femel laueris aeterni fonds irriguo,ôô myfterij mtindaueris facramento,caue iterum corporeæ cùpidi tatis illuuicm,ne lutulenti aeftus fordibus inquinentur. Ifti funt pedes quos Dauid lauit infpiritu,quitedocetquemadmodûeosinquinarenonpoflls, dicens’.Stanteserantpe pfaKiiî des noftri in atrîjs tuisHierufalc, Vtiq; hic no corporis,fed animi intellige pedes.Quo-modo enim terrenushomo in cœlo habetet corporis pedesCHierufalé enim,ficutPau-lus te docuit,in cœlo eft. Etidem te docuit quémadmodum in cœlo ftarc polïïs,cum dt cit:Noftraautem conuerfatio in cœlis cft.Cônüëtfatio morum, conuerfatio fatftorum, pfcil/p,j conuerfatio fidei. Quifquis fietiiuit, poteft dicere : Fràternus meus mifitmanum fuam perprofpecftum,Slt;uêtermeusturbatUs eftadillum:ftirrcxiaperirefratrimeo.Bonum eftutadaduentumdomini interioraturbentur.Siadangeli aduentum Mariaturbata eft,quantomagis ad Chrifti nos turbamur aduentumc'Influcntibus quippe diuinis,cor-poreus peregrinatur affetftus, amp;nbsp;ufus ille exterioris hominis exolefeit. Et tu turbare,2lt; Exod, i* tu feftina.Feftinantes ille agnum manducare præcipitur.Surgc,aperi, ad ianuam Chri-ftus eft,ueftibula domus tuæpulfat:fiaperueris,introibit,Scintroibit cumpatre.Necfo lum cum ingreflîis fueritqncrcedem rclinquit, fed etiam prius quàm ingrediatur, mer-cedem præmittit-Adhuc anima turbatur,adhuc parietes domus fiiæ palpat,adhuc ofti-um quærit ubi Chriftus eft,adhuc foluit uinculum carnis, amp;nbsp;corporis clauftrum, adhuc Cttntic,^ Chriftus foris pulfat.Manus,inquit,meæ ftillauerût myrrhâ,Slt; digiti mei pleni in mani.-bus claufuræ. Qiiam myrrham ftillant animæ manus,nifi ill am quam obtulit iuftus ille Nicodemus magifter in Ifrael,illc qui meruit lauacri primus audire myfteriû,qui attulit lottn, 19 mixturam myrrhæ,ôë aloes quafi libras centum,SC mifit in corpus lefufPerfecftum ufieg O dorem fidei attulit. Hune O dorem fragrat anima quæ Chriftoaperireincipitiutàcci-piat

9^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

piatprimiim odorcm dominiez fepulturae,et credat quia caro «'us nonuidit corrupooquot; ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nem,ftec odore aliquo mortis emarcuiüfed acterni illius floris, 8C femper uirentis odorc

condita lurrcxit.Quomodo ehim poterat uel in carne marcefcere, cuius nomê unguen turn exinanitum eftÆxmaniuit fcjUt (pirarct tibi.Semper unguentum hoe crapfed erat apud patrem,erat in patre.Olebat tantum angclis Si archangehs,tanquam intra uas cœ Epi« 49 li.AperuitospaterdicensÆccepoiuiteinteitamêtum generismei,inlucemGentium» Rowrf. $ ut fis in falutem uft}? ad extremum terrac.Deicenditfilius, rcpleta iunt omnia nouo odo jditt.44 J.Çuerbi.Erucflauit cor patris uerbumbonum,fragrauitfihus,fpiritus fanctus exhalauit, att]; per omnium fe corda diffudit. Difïufa cft enim charitas dci in cordibus noftris per fpiritumfaiKflum.Ipfedeifiliusincorpore tanquaminuafc odorem primocohibebat fuumjOpcrienstempus,ficutait:Dominusdatmihilinguameruditionis,utfciamquan do oporteatmedicercfermonem.Venithora,apcruitos,exiuitunguenrü,quandouir' tus exibat de co.Hoc unguentum exinanitum eft iliperIudgos,amp;Z collecftum eft à Gcn^ tibus.Exinanitum in ludacaró^ redoluit in omnibus terris.Hoc unguento unefta eftM«^ ria,6CuirgO concepit, uirgo peperirbonum odorem, deiftlium.Hoc unguentum eftii-ium eft iuper aquas,amp;iàntftifîcauitaquas.Hoc unguento unefti iunt tres pueri,óó hutno rem ijsflammarorauit.Hoc Daniel unlt;ftus eft, SCIeonum oramolliuif,feritatemqi per^ mulfit.Fluit hoc unguentum quotidie,6v nunquam deficit.Accipeuas tuu uirgo, amp;nbsp;ac^ cede,ut poiïis hoe unguento repleri.Accipe unguentum çftimatum trecentis denarijs? fed gratis datum,nonuenditumjut omnes haberenuGratis liirgo ungcrc,noli conrnfta Io4».i2 rificutIudas,quiahocunguentumeffunditur,fedconfepeliteinChriftum.CIaudefane uas tuum,neunguentüeffluat.CIaudeintegritatiselaue,loquendiuerecundia,abftineo Cdntic.^ tiagloriandi.Hocquehabetunguentum,Chrift3recipit.Etideoquaehabebat,ait:Ape rui3inquit,fratrimeo.fratermeustranfiuit.Quomodotranfiuitddeft,mentisinternape Hftr.4 netrauit,ficutditftum eftMariæ:Et tuam ipfius animam pertranfibit gladius. Viuum C' nim uerbum dei ficut gladius acutus, penetrans corporalium repagulacogitationum, cordis interna rimatur.Et tu igitur anima una de populo,una de plebe, neq? enim Chrf ftus ftupet aliqua iècularium difcrimina dignitatü,ncc auratam ueftem,aut monile pre^ cioium,aut nobilia corufeantium gemmarum ferta miratur, quorum difpendtjsftepelis mouetur inEcclefia, paxfugatur; certe tuuna de uirginibus, quæ corporis tuigratiam fplendore mentis illuminas, (Propior enim es quæ ecclefiæ compararis,) tuinquam, in cubiculo tuo,amp;no(fturno tempore cóftituta,fempcrmeditare Chriftum,6C eius aduen turn omnibus iperato momentis.Si tardare tibiuidet,cxurge. Tardare uidetur cum diü dormis,tardare uidetur cum ab oratione uacas,tardare uidetur cum uocem non excitas pfalmis.Primitias uigiliarum tuarum Chrifto dicato, primitias aâuum tuorum Chrifto Cdntic.4 immola.Audifti inftiperiofibus quiauocauittc dicenstVeniaLibano fponfa,ueniaLi no,tranfibis Si pertranfibis à principio fidei. Tranfibis in feculum certatura, pertranfi'-bis ad Chriftü triumphatura de ieculo.Audifti quia te à leonum SC pardorü,id eft,a fpid tualium nequitiaru incurfionibus feparauit, audifti quia placet ei tuarum pulchritudo uirtutum,audifti quia ueftimentorum tuorum aromata,hoc eft bonum odorem integd tatis omnibus odoribusprætulit, audifti quiahortus es claulus, iuauium pomiferarum refertus ffucftibus.Pete igitur ut aipiret tibi fpiritus fan(ftus,ipiret iupra cubile tuum,aP que odorem piæ mentis,amp; gratiæ fpiritalis accumulet.Refpondcbit tibüEgo dormiui, amp;nbsp;cor meum uigilat. Audis uocem puliantisad ianua,ct dicentis:Aperi mihiforormea, furge proximamea,columbamea,perfelt;ftamea:charitate proxima,lïmplicitate colufli ba,uirtuteperfeefta, quia caputmeumplenum cftrore.Sicut enimros coelinotfturnas amouet ficcitates,iraros domini noftrileiu Chrifti notfturnis Si fecularibus tenebrisx^ temp uitp ftillauit humorem.Hoc eft caput quod æftumûdi nefciuit arefcere.Vnde air. LMT.ij Quiafiinhumidohocfaciût,inarido quidfacientfHocigit caputroratahjs,fibiabun'

dat.Et bene abundat caput Ghrifti,quia caput tuum Chriîrus eft, qui plenus eft femper, nec liberalitatibus exhauritur iuis,aut diuturna déficit 1 argitate. In hoc caput ferrû non afcendit,quod eft inftrumentum belli, infigne difeordiæ. Nunc Ipecfta, Si uide, ros ille qualis fit,fcilicet non uulgaris humoris.Cincinni autem iunt in eo guttarum noélis. No h proximamea accipere cincinnos corporalium capillorû.Non ilia ornamenta,fed cri' mina

mina runtleftocinia formæ,non præceptauirtutis.Alios ctncinnos Nazareus habet, m quibus ferrum non afccndit,quosnemp.præcidit:qui non calamiftn's compofit),5lt; arte digeftijfedmulttplici crifpantes uirtutum nitendum gratia refulferunt.Ddce in hilloria quäl es Naxaræus cincinnos habeat,quos quanidiu Samfon habuit intarflos, nunquain uincipotuit.CincinnosperdiditjSCmeritumUirtutis amifit.Äüditaigituruoceucrbi, quamcxuerastunicamnoóte,nequæfieris quCmadmodSinduasearn.Ofifertur enim, amp;nbsp;frequeter offertur per nepuitiam fpiritalem.Qucmädmodum, inquam, induas earn, obliuifcaris,amp;nefcias5ÔC quafiiamdominus affiftat,exors corporalium uinculorû tui^-bata confurgas,internam oratiortibus præpares mêtem dum furgis, ut ex humilibus ad fuperna contcndas,amp;ftudeas fores tui cordis aperire: dum mantis tuas tendis ad Chri-ftumjfidelem tua gèfta fpirabunt odorem.Admoue igitur manus naribus tu!s,amp;^ odoi e acfluum tuorum indefefla ac peririgilialacritate mentis explora.Mulccbit te odor de^ xtrætuæjamp;^fragrantiâmrefurrcôbonistuamembraredolebuntjmyrrham digitittii fu-dabunt,hoc eft,fidei uerç gratiam fpiritualia gefta fragrabunc.Capis ergo uirgo ex inte ribte tuo corpore uoluptatem,amp; ipfa tibi dulcis,ipfa tibi fuauis es, ip la nbi (quod peccâ tibusfæpe contingit, ) nonincipis difplicere.Plus enïm tibi placebitnudalimplicitas, corporeæfraudis exutategminibus.Talcm teChriftus defiderauit, talem te Chrillus e-legit.Apcrtoitaq!ingredituroIlio.Neq!enimpoteftfallere,quifeingrefl'uium elfe pro »nifit.Compled:ere igitur quem quæfiftùaccede ad iplum, nbsp;nbsp;illuminaberisitene ilium,

rogane cito abeat,obfecra nerecedat.V erbum enim dei curritifaftidio non capitur, ne gligentianontenetur.Obeatanimatuainuerboeius,ÔLcœlelbsfermonisinfiîte uefti- lt;• giOjCito enim tranfit-Denicç quid ait illat'Quæfiui eum,amp;noninueni iilumiuocaui eii, Cdnt,^

nô obaudiuit me.Ne putes difplicere te,quæ uocafti,que rogafti,quç apei uiiti,quod tam cito abijt.Sinit nos îæpe tentari. Denicf turbis rogantibus ne recedcrct,quid ait in EuangelioÆtalijsciuitatibus oportetme euangelizareregnumdei,quiaidcomillus (um.Sed etiam fi tibi ille abide uidetur,tu rurfus cxpIora.Noli iam deo dénota il 1 os me-tuendos circumforanos intelligibilcs timere culfodes noli timerc cos qui ctrcumcunt ciuitatem,noliuulneraformidare,quæ fequentibus Chriftum noccre non pollùnt. Eciâ fi corpus tuum,hoc eft^uitam corporis tui auferant, uicinus eft Chriftus : quern cum in-ueneris,ubi cum eodem comorari debes agnofce,ne forte ante difcedat.Ciro entm defe nt négligentes. Quis igitur tenififantftaEcclefia deb Ct docerequemâdmodum Chriftum teneasflmo iam docuit,fi quæ legis intelligas.Qiiàm modicum,inquit,fuit cû trän fii ab ipfiSjdonecinueni quem dilexit anima meanenui eum,öC non relinquam cü.Qiii-bus igitur Chriftus reneturc'Noniniuriæ nexibus,nonreftium nodis : fed uinculis chari tatis,mentis habenis ftringitur,amp; anime tenetur affecftu.Si uis 00 tu tencre Chriftü, quæ re iugiter,necpœnammetuas.Inter fupplicia enim frequenter corporis,inter ipfas per-fecutorummanus Chriftus melius inuenitur.Quàm modicum,inquit,fuit,cum tranfiui ab ipfis.Exiguo enim fpacio breuiq; momento cum perfecutorum manus euafcris, nec fticcubueris poteftatibus mundi,tibi Chriftus occurrit, nec te diu tentari patitur. Qiiæ C^ntic. s fic Chriftum requiriqquæ Chriftum inuenit, poteft diccre: T enui eum, nec relinquam cumidonec introducam eum in domum matris meæ,amp; in cubiculum eins qnæ me con-cepit.Quç eft domus matris tuæ,amp;: cubiculum eius,nifi internum tuæ fccrctumq? navti-ræfHanc domum ferua,huius domus mundato penetralia, ut cum Immaculata domus fuerit,neculliusadulterinæconfcientiæfordibusinquinata,fpiritualis domus inlaccr-dotium famftum lapide angular! coagmentata confurgat, amp;nbsp;fpiritus lanóttis habi tet in ca.Quç fic Chriftum requirit,quæ fic Chriftum obfecrat, nonrclinquitur ab co, irno c-tiamfrequenterfeuifitur.Eft enimnobifcumufq; adcóftimmationemundi.Ei go Chrigt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a

ftusrepertus eft,06tenctur,óórepertus eft ille qui per feneftram tuam manü mifit. Qi:æ cft feneftra noftra,nifi per qüam opera Chrifti üidemus,ocuhrs fcilicet animi, m t n tis obtutusÆt ideo uirgo per feneftram tuam Chriftus introeat,Chriftus manum fuâ mit-tat per feneftram,tibi ueniat uerbi non corporis amor.Si igitur per feneftram tuam ma-num mittit dei uerbum,uide quemadmodum feneftras tuas præparcs,uide q ucm ad n i o dum ab omni pulucredclitftorum detergere debeas.Nihii tetrum habcat,nihil adim eri

. numfeneftrâuirginis,Prôculftibium,ô(:cæterasaffelt;ftatinugasdecoris,proculaûulr?-Ambr.to.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nni

9 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D I V I ’ AM B R O S 11

lini allions inecebras.Simflis annum cauffa eft: quitus nonftifpcndeinda one'ra, no dauulnerajfedunus ornatuseft, audire quod profit, lanuam quoqt tuam difeeteporib. obferare no(fturnis,non facile quifquâ patentem reperiatSponfus ipfe uult cl au fam ef-gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fe CÜ pulfat.Ianua noftra os noftru eft,Chrifto propemodum foli debet apenn,nec ape-'

C4»f. 4 riat nifi ante pulfauerit dei uerbum.Demq; idco fcriptu eftzHortus cocluftis, fbrormea fponfa,hortus conclufus,fons fignatus,ne facile aperiat os fuum^ne uulgari diflignet al loquio.Neqienimdeipfis diuinis deceqnifiuerbo dei interpellatajteipondeas, Quid rf I. Cor, 14 bi cum caetcrisc'Soli Chrifto lo quere,foli fabulare Chrifto.Si enim mulieres in Ecclefia taceant,quanto magis no decet patere uirgims ianuam, non decet uiduac patere forest Cito infidiator pudoris obrepit,cito uerbu excipit,qd* reuocare defideres. Si Euæ clau^ fa fuiflet ianua,nec Ada deceptus fuiflet,nec refpodiffet interrogata ferpenti. Introiuit Hier.? mors per fcneftra,hoc eft,per Eug oftiû.Ingreditur mors per oftiS tuum,fi falfum loqua

ris,fi turpitcr,fi procaciter,poftrcmo fiubi no oportet loquaris. Claufçftint igiturlabio rum fores tuorum, Sc obferatum maneatuocis ueftibulumituncfortafle referandum • cum audieris dei uocem,cum audieris dei uerbum. Tune tibi myrrha fudabit, tunc tibi baptifinatisaipirabitgratia,ut ab elcmentismundi commoriarecum Chrifto, SCcuiu Colof.z Chrifto refurgas.Qiud adhuc,inquit,uelut uiuentes de hoc mundo decernitisfNe teti'

gcritis,ne attaminaueritis,ne guftaueritis quae funt ad corruptionem ipfo ufu.Corrupte la enim abefle debet à caftis.ltacp carnis 6Cmundi fepelite curam,Quia cum Chrifto re-Colof3 furrcxiftiSjquæfurfumfuntquærite,ubiChriftus eft,CumChriftumquæritis’, patreiu

deumuidetis;Chriftus enim in dextera dei fedet.Sed ea quae Chriftum requirit, non de^ bet efte uulgaris,non debet efte in foro,non in platacis,uoce querula,greflulubrica, fact lis aditu,uilis afpecftu.Terrenum tibiApoftolus confortium negat,5Cultranaturae pro-' pemodum terminos alis ad cœlum docetfpiritualibus euolandum.QiTg ftirfum funt,in quit,fapite,non quae fuper terram. Sed quia hoc impolTibilc erat in hoc corporis uelut eJauftro reclufis,ôC quia defuneftis corporibus anima fertur ad ftiperiora reuolare,alliga ta dum uiuimus quadam noftræ lege naturæ,ideo addidiuMortui enim eftis, ÔC uita uo ftra abftondita eft cum Chrifto in deo.Si abfeondita eft cum Chrifto in deo, non appa^ Romtt.ö’ reatmundo,Chriftusenimmortuuseftmundo,uiuitdeo. Vide nunc quemadmodum

defiderari amet Chriftus,confabulationes no amet,Aperuituirgo illaftias fores dei uer bo:fcd tranfiuit,inquit,SC exiuit anima mea in uerbo eius,Exiuit à mundo,exiuit à fecu^ C4nf. 5 lo,rcmanfit in Chrifto,Quæfiui,inquit,eum,6C no inueni cum,Amat enim Chriftus diu

requ!ri,Inueneruntillamcuftodesmurorum,FortaftefuntSCahj cuftodes, quos magis intclligcrc debcamus.Eft enim ciuitas quæ portas murorum claufas non habet, de qua Apof.21 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft,Etportæ cius non claudentur per diem,Nox enim non crit amplius in eajab

ferent gloriam 5C honorem gentes in illam.Illa eft ergo ciuitas Hicrufalem quæ in cœlo eft,intra quam iam quafi perfedla 5C Immaculata feruaris, Non enim intrat in earn oni^ ne communc.Communis caftitas non eft, communis pudicitia non eft, quæ in libro uf tæ fcribitur,Si igitur inucnimus ciuitatem,ingrediamur in eam,uideamus lumê eius,ui' deamus muros,uideamus tribus,uideamUs fundamenta muralia,uidcamus etiam cufto des muroru.Sed quomodo ingrediamur in eafln hac ciuitate uita eft,0(^ una eft uia qux 104«, 14 ducit ad uitam, Via ergo Chriftus eft, Chriftum fequamm, Sed ipfa in ccelo eft ciuitas. Apoc.21 Qiiomodo igitur afeendamus ad cœlum,docetEuangelifta qui diciuEt eduxitmefpf

ritusinmontemmagnum 6Caltum,5Coftenditmihi ciuitatemfaneftam Hicrufalemde feendentem de ccelo, Afeendamus ergo fpiritu,quia carO afeendere ad cam non poteft. Afeendamus nos interim ad cœlum, ut adnos poftea de cœlo ilia defeendat, in qualu--men eft fimilc lapidis preciofiffimi, ut lapidis iafpidis amp;nbsp;ciyftalli. Habetmurum mag' num Slt;^ altum.Didiciftilunien,didicifti murum:difce portas, difee cuftodes. Habet, in^ quit,portas duodccim,ô6 in portis angelos duodecim,in quibus duodecim tribuQ fibo rum Iftael fuperferipta funt nomina,In portis Patriarcharum nomina continctur,inmU ro Apoftolorum,Fundamenta enim ciuitatis, Apoftoli: lapis angularis eft ChriftuSj in quo omnis ftrueftura confurgit,Deus extra,deus intus,deus ubiq; eft,Habet enim, iu quit, ciuitas maieftatê dei,Ergo amp;nbsp;uos fanlt;ftæ uirgines,amp; quieüq; iufti eftis,amp; immacU' Uü anime geritis caftitate,ciues fandorö eftis,ös: domeftki defSed tuncnobilitatêiiW patriae

DE V IR G I NI B V S LIBER III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99

patriae poflîdebiti's, fi Chriftum intra ciuitatis huius feptaquæratis, ingreffi per fidem, adtusq preciofoSjPatriarcharum clarificari lumine, fundati fiiper ApoltolöSjirerfantes inter angelos.Qiiomodo igitur ifti cuftodcs angeli fiint,qui caftç animg palliû tolluntf Aliud pallium uirginum eft,aliud adôlefcentulæ circumforanædlla que in foro Chriftu requirit,pallium etiam quod habebat amifît.Prudentia enim non in foro, nô in plateis, fed in Ecclefîa polïîdetur.Et fortafîe,ut cum ipfis qtioçp ueniamüs in gratiam, atcp omnium mifericordem deum effc doceamus, quia ÔC illi Chriftum aliquando reperiunt, lî tarneniugiter quærant; pallium hoc amicflus eft corporis .Ergo qui quæfiuit in cubili Chriftum,fi tarnen fie quæfiuit,ficut illequi dixit : Sicmemorfui tui foper ftratûmeû, fi PM- «fz quefiuit in no(ftibus,iuxta quod feriptum eftJn nOeftibus extollite manusueftras in fan nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 J

lt;fta,fi quæfiuitin ciui£ate,inforo, 8^mpla.txis : in ciuitate dei noftri, inforo fortafle, in quo iudex ille diuini iuris fcdet,in platçis unde collecfti funt,qui ad cœnam dominicam conuenerunqpoteft euftodientibus ciuitatê dei angelis dû diu querit occurrere.Qiiin- nbsp;nbsp;nbsp;14

etiam ex cœlefti euftodum natura cœleftem intelligcre poflümus ciuitatê,codefte forû iuftitiçfempiternæ,nonuiles platæas,fedfortaflein quibus fuperfluere fons ille côfue-uit,dequolcriptûeft:Superfluanttibiaquædetuofônte,amp;inplantæis tuis diffundant Proucr.ç tuæ aque.Qui fie ergo Chriftûrequirit,ad angelos peruenit.Sed fi bonis ad angelos me ritis perucnit:cur qui peruenerit uulnerat fElt amp;nbsp;gladius bonus,cuius gladrj bonû uuE nus.Vulnerat dei uerbû,fed nôulccrat.EftuUlnus boni amoris,ftintuulnera charitatis. Jdeoq? dixit: V ulnerata charitatis ego fum.Qiie perfeefta cft,uulnerate charitatis eft.Bo nafuntigit uerbiuulnera,bonaftintamâtisuulnera.Vtilioraenimuulncraamia,($uo Prower.27 luntaria oftula inimici.Vulnerata charitatis ftebecca eft, que relieftis parêtibus migra-uit ad fponfum.uulnerata charitatis Rachel,quæ zelauit fororê, amauit maritû. Sorori enim quodabundaretfihis,ipfa adhuefterilis inuidebat:quia typû gerebat Ecclefie,cui diciELætare fterilis quænô paris:erûpe ôê clama qug^nô parturis.lnuenerût ergo eufto çd. deSjôC uulnerauerunt eâ,SC tulerût ci pallium,hoc eli^acftus corporalis inuolucrû fuftu- Cd«t.$ lernt,ut nuda métis fimplicitas quæreret Chriftû : quia nemo poteft amiétu ueftitus phi lofbphiæjin habitu fcilicet fapiêtiæ fecularis Chriftu uidere. Et bene tollitur ei amidlus Colof. 2 philofophiæ,ncquiseamperphiIofbphiamdeprædetur.Benetolliturci pallium, quæ adChriftûpropinquatjUtdcûuifuramundo cordegradiatur.Beadenim mûdo corde, M4tt,5 quiaipfi deum uidebunt.Deniq; ubi mundauit cor,uerbum rcperit,dcumuidit.Qiiære ergo ilium uirgo:Imô quæramus omnes:Ânima enim fcxum non habet. Sed ideo fortafle fœmineum nomen accepit,quod earn uiolcntioræftus corporis agit,ipfaautêim-petus carnis amore fui molli quadam,5êblanda ratione demulcet.Ergo orationibus 8C obfecrationibus deû inuitare debemus,ut quafi bonus Aufter afflare dignetur, uerbit]; nobis auram cœleftis afpiret: quæ frueftiferas arbores non turbareuento graui,fed lent fpiramineflatuqmolliconftieuitagitare.VndefcriptumeftrPofuitmecurrusAmina-dab.eo quod animanoftra coniungitur corpori, Sê uelut quidam equorum fremêtium currus reiftorem fui quærat aurigam. Aminadab enim pater Naafon fuit, ficut in Nume ris legimus,qui erat princeps populi Iuda:Cuius figura refertur ad Chriftum, qui uerus populi princeps anima iufti uelut currû agitator afcendens,uerbi habenis gubernat, ne uiolentorum equorum furore in abruptarapiat.Sût enim eius uelut quatuor equi,quatuor affeéliones,ira,cupiditas,uoluptas,timor. Quibus furentibus cum cœpcrit agfnc-quaquâfeipfacognofeit.Corruptibileenim corpusanimamgrauaqôétanquamirratio Sâp-9 nalium animalium curfiis inuitam rapit, uoluentibus curis uelutquodam impetu pro-ruentê,donec memoratæ corporis paffioncs uerbi uirtutc mitefcant.Hæc ueibi tanquâ boniagitatoris eftprouidentia,neilli animæquæinfenoneft morti obnoxia,corpus mortale coniun(ftum,agitationem fuifaciat eflè difficile. Primo igiturhos ueîoces ino- ^zech. i tus corporis domitet,8ê nexu ratiôis infrænetrdcin caueat ne difpari motu fe uelut equi implicent,ut bonum aut improbus decoloret,aut tardus impediat, aut turbid us inquie tecFremit enim equusmaliciç,fefecpialt;ftando currum lædit,grauatiugalcm.Huncbo-nus auriga demulcet,Sê in campum ueritatis emittit, fraudis déclinât anfratftus. T utus adfuperioracurfuseft.periculofiisad inferioradefcenfus.Inde quafi emeriti qui bene portauerintiugumuerbi,ufquead domini præfepe ducuntur,in quo non foenumeft

Ambr.to.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i x efca.

I efcajfed partis qui defccftdit c cœlo. Huius cumis rotæ Rrrtt, de qûibus dixit Prophet®^ Et fpintus uitæ état inrotis:eo quod currus animæ teres amp;rotundus fine uUa offenfio* uoluatur.Sed nelongius labamuTjinuitatur dei uerbum in hortum nucis,in quo fiucH^us propheticçlccfiionisjamp;facerdotalis eftgratia,quæ amarain tcntationibus,durainlabo N«j», 17 ribuSjinuirtutibus interioribus fruôluofa eft.Vnde etiam uirgaAaron nuceafloruit,no iam natura fua,fcd uirtute fecreta. Defcendat ergo in hortum fuum, ut uindcmict fide, 5 eapiatodorcs,pabulum cœlellereperiat,iuauitatemnoftrimeniscpuletur,dicens:Vin demiaui myrrham meam cum aromatibus mcis,manducaui pané meum cû melle meo. Quod diuerfarum uirtutum concretum floribus,illarum apum quæ fapientiam prædfi cant,confono opere congregatum, fancfla Ecclefiain fauis condit, ut cibus Chrifti fît-Omniaigitur habemus in Chrifto.Omnis anima accedat ad cum, fiuc corporal ibus af' gra peccatiSjfiue clauis quibufdâ lècularis cupiditatis infixa, fiue imperfeéla adhuc qu* denijled intenta tarnen meditatione proficiés, fiuemultis aliquafit iam pcrfcélauirtuO buSjOmnis in domini poteftate eft,ôôomnia Chriftus eftnobis. Si uulnus curare defîde ras,medicus clt:fî febribus æftuas,fons eft;fi grauaris iniquitate,iuftitia cft;fî auxilio in^ digcSjUirtUs cft:fi mortem times,uita eft:fî cœlum defîderas,uia efî;fi tenebras fugis,lux Ppl- 3 î eftdt cibum qu2cris,alimentum eft.Guftateigitur Ô6uidetc, quoniâ fîiauis eft dominus: M4r.5 bcatus uir qui iperatin eo.Sperauit in co ilia quæ fiuxu fanguinis laborabat, 6Ccôtinuo fanata cft:fed quiafidelis accelfit.Et tu cum fidc filia uel fimbriam eins attinge. Iam fecU larium fluxus uoluptatum modo torrentis exundans,uerbi lalutaris calore ficcabitur, fî cum fide tarnen accédas, fi pari deuotione diuini fermonis extremam faltem fimbriairt comprehendas, fi tremens procidas ante domini pedes * Vbi fiint pedes uerbi, nifi ubi corpus cft Chriftif'O thefauris omnibus opulentiorfides, O uirtutibus corporis omnv bus fîdcs fortior,O mcdicis omnibus falutarior.Simul ut accclfit mulier, uirtutem fen' fit,medicinam impetrauit:ut fioculum lumini admoucas, illuminatur antequâfentias, amp;operatiolucis præuenitapparatum.Palfio inueterata, palïio immedicabilis, quæ artis omnem uicerat excogitationcm,amp; pecuniarum fubminiftrationcm, folo fimbrix curatur attacftu.IIlius igitur fœminc tibi uirgo,5é in adeundo feruanda ucrccundia,ôô in fidcimitandadeuotio cft.Quantauero illagratia, quodcaquæuideri crubefeebat, ufi tium tarnen non erubuit confiterit'Noli ergo lapfUs occulere tuos, fatere quod ille iaifl Hier. 17 nouitmolierubcfcerc quod non erubucruntProphetæ.Audi Hiercmiamdiccntcm:Sa na me dominc,amp; fanabor.Sic amp;nbsp;ilia dixit cum contingerct fimbriam;Sana me domine, amp;nbsp;fanabonfaluamc dominc,amp; faluabonquia gloria mca tu es.Sola cnim fana eft,quain tu fînaucris.Siquis tarnen tibi dicat,(quia fie plcrunq^ tentantur fidclcs,) Vbi cft uerbû

7 dominif'ueniat:Di(ftum eft cnim de domino:Dcfccndat nunc de crucc,ôé credimus ci: confidit in dco,libcrct nunc eum fi uulnfî quis ergo tibi infultando hoc dixerit, amp;nbsp;te in fabulas uolucritcuocarc,nolirefpondcreci. Noluitcnim talibusrcfpondereChriftus. Solurn Chriftiim interroga.Illis cnim fi dixeris,non acdent:fi interrogaucris,nô rclpó' Hifr. 17 debuut tibi.Dic foli ucrbo,Non laboraui fequens poft tc,amp; dicm hominis non concU' piui.Hoc dixit ilia mulier,amp;ftctitfanguis.Qiiamuis fatigata,quâuis ægra,quæ diuqux fierat Chriftum,diXit tamen:Non laborauffequês poft te. Ncq? cnim laborat qua? Chu ftum fequitur,cum laborantes ad feutrequiefeant cuocet.Ergo ipfîim fcquamur. Qua^ Ep.40 diu ipfi.imfeqUimur,nonlaboramus:quianôn cft labor in lacob.Etin Efaia : QiiicxpCquot; eftant dominum,current ôC non laborabunt. Deinde cum quæreret Chriftus, quis tetf giflet cum,non ne tibi uidetur ilia dixifte,quid intcrrogasfDominetu feisrque prodeût Hio'.i7 pcrlabiamca,antcfacicmtuamfunt.Etidcononconfiindorpcccatapropria confîteri.

Confundantur quipcrfcquuntur mc,SCnô conftindar Cgo.Non confulus eft Petrus df Luc. 5 cere:Exi à me domine, quia peccator fiim ego. Vir cnim fapiens ôô grauis, in quo efîet

Ecclefiæfirmamcntum,ôémagiftcrium difeiplinç,nihil utiliusfibicflcproip exit, quant nefecundantisoperis cxtolIeretureuentu.Etidco;Exi,inquir,àmedomine.Nonrog3f ut delèratur,fed ne inflctur.Paulus quoq; carnis ftimulo gloriatur,quod fibi ne cxtolIC'' ilt;Cor,j2 rctur,prouilum eft.Illccebrofaiaeftantiacft,quam etiam Paulus uerctur:Lubrica, quac etiam in Paulo cauetur.Sed non ifte facili mobilis cafu, qui reuelationibus timebat cX' tolli:Etideoquafifortisathletaletatur,quoduülncrc corporisemeredidiccratanimat fanitatem.

finitatem.Ergo 5C tu fi munera diuina fuperflucre in te,ôô rcdundare cognouens, tuain metirc uirtutem,gratiam dco redde,côtcmplationemcç corporis, uelut nauis faburram fufcipe,ne te in tantis mundi fludibus iadlantiæ alicuius aura circumferat. Apis ilia fa-picns cum aerismotus fufpedos habet, lapillisfæpe iublatis perinaniafelibrat nubila, ,■ ncleuealarumremigiumpraecipitentflabrauentorum.PaulusBarnabasputauerûç Ad. 14 fe grauari,cum cernerent le adórari.Et tu caue uirgo illius apiculæ modo,ne alarum tua rum uolatum auramundihuius extoUat.Habet enim animauolatus luos.Et ideo diôth cft.Qviifunt ifti qui ficut nubes uolant,amp; ficut columbæ cum pullis fuisf Habet ergo a-nima fpiritualesUolatus,quæ breui momêto totum percurrit orbem. Liberæ enim Rmt cogitationes prudentium.Quanto ad altiora amp;nbsp;diuiniora fe fubrigunt,tanto magis fine ullo lerrenaemolis impedimento ferunturJtaq? adhanrens deo, ôC imaginis in feréférés nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

cœleftis effîgiem,ubi curfus luos ab equorum perturbatione placidauerit, in illû æthe-leumpurumcçlocumplaufufpiritualium eueclapennarum defpicit omnia,quæin hoc mundo luncôCæternis intenta uirtu£ibus,fuprafflundumlabitur,Supramundum enim iuftitia eft,lupramundum charitas,{upramundum caftitas,fupramundumbonitas, fu-pramundum eft fapientia:Slt;fiinhocmundo fit,iupramund5ramcneft. Supramundû cratiuftitia,cumomniaregnamundi SCuniuerfameius gloriam diabolus olferret.Su- M4ft4 pramundû fuit,quæ de mundo nihil attigir.Denicç ait: Venit huius mundi princeps, Qc lorf». 14 inmeinuenitnihil.Difcite ergq inhocmudo fupramundû efle:£Cfi corpus geritis,uoli tetin uobis aies interior.Supramundû eft ille,qui tollit deum in corpore fuo. Si deûimi tarinonpoflÏTmus,imitemur Apoftolosîquosmûdus odio habuit,quia ilô erantdehoc inundo.Hosimitare,hosfequere.Sedarduum putashumanauirtuteiupramimdum a-fcendere.Bene aflèrisiNam amp;nbsp;Apoftoli non quafi côfortes, fed quafi difcipuli fequen-do dominum lupramundum elfe meruerùnt.Et tu eftoChrifti difcipula,Chrifti æmula: 104«. 1

pro terogat,qui pro illisrogauit,Nön enim pro Apoffolis tantum, inquit, rogo, fed pro ijs qui credent per fermonê eorum in me : ut omnes unum fint. Vnum igitur nos elfe uult dominus,ut fupramundum fimus omnes:u£una fit caftitas, una uoluntas, una bonitas,una gratia.His enim alitur,ô^ augetur animas üolatüs.Ergo nÔ pigrefcamus de fererc terrena.Ea eft enim natura pennarum,ut agitando fe uirtütcm capiâr. Eo iuuatur uolatus,quo anima delecftatur.Quæ fifemper deu feqUatur, afcp in domo domini habi-taredefideretjôô eius dclecftatione pafcatur^acmiraculis uirtutum alatur ccclcftiü,foris relinquerinuidiâ,quac extra chorum eft angelorum,fôris cupiditatcs corporis, quçtcm plûdeimaculare non dcbent.Et ideo quoniâtcmpludciftimus,materiales à nobis folli citudinesabdicemus.Acnefortephilofophica alicuiaut poeticaufurpalFe uideamur, ut currus,equos,alas animas diceremus,qug illi magis affumpfere de noftris,domefticis nosufos fubfidijs,Propheticasfériésleôtionis oftêdit,quae inhncmodum à ûn(ftoEze- E:?;ecb.i chielc fcripta cft:Et facfta eft illic fuper me manus domini, uidi, ÔC ecce fpiritus urges ueniebat ab Aquilone,Slt; nubes magna erat in eo,ôô ignis refulgens,8lt; lumë in eo:SC in medio ficut lumen elecftri in medio ignis,amp; lume in co,ô^ in medio ficut fimiîitudo qua tuor animaliû.Vides igitur animaliaiam quatuor efle delcripta.Cuiufinodi fint anima-liaifta,debemus aduertere.Similitudo,inquit,uultuscorûfacieshominis,ôdfaciesleo-nis à dextrisillis quatuor,amp; faciès uituli à finiftris ipfîs quatuor,amp; facies aquile defuper ipfis quatuôr,ô6 alas eorum extenfç.Hic quoq: animam defcribi accepimus, cuius quatuor animalia,quatuôr affelt;ftiones funt:fcd non ita,ut ille quas fupra defcripfimus. Ad-Imc enim illas erudiuntur animç, proceffumq^ accipiunt hçc iam perfecfta defcribitur. Denicçillginuitantur ad cœlum,hçc in ccelo eft cum deiuerbo .Habet autcm quatuor affelt;ftiones,id eft fimilitudini hominis,leonis,uituli,amp; aquile comparandas. Quasfor-maslibrorumEuangelicorûproprietateaccepimusfiguratas.Etideo hicquoq^inho-mine rationabilis,in leone impetibilis,inuituloconcupifcibilis,in aquilauifibihs,perfi guras animalium ipecies affecftionis exprefla eft.Nam in omni fapiente uiro prudentes Grçciç eftè memorauerurtt,Ä^yls'mi(^,^ufxmt)fJ,i7^l6ufJllmxàJ^, tT/açotT/Hop, Latini uer O prüden-tiam,fortitudinem,temperantiam, atcß iuftitiam. Prudentia enim rationis humane eft: Fortitudo uim quandâ ferocientis uirtutis habet,mortisfß contemptum : Tcmperantia facratçuinculo charitatis,myfteriorumcß contemplatione coçleftiumnegligit corporis

Ambr.to.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« 3 uolupta-

uoluptatcsJuftitiain alto quodam fuggcftiilocataui'det cxploratq; omnia:quç alijs po nus nata quam fibi,non tarn fuas utilitates quam publica cmolumcta rimatur.Mcritot^ animaoperaraiuffcitiamjformamaquilacaccipitjquodteirenadefugiensjtotaq; ccclcfti fublimis ÔC intenta myfteno,rcfune(fl:ionis gloria precio æquitatis adipifcitur. Propte quodadcamdi(flûeft:Renouabit ficutaquilçiuuêtustua.Eftergo amp;^iuxtaDauid, alis Ipiritualibus animafulta,quam eoufq! uolucrc nobis uoluit dcclarare,ut alibi quoq; di-ccrettÄnim^ noftraficut pafler crcpta eft dclaqueo uenantium.Et alibiJn domino colt; fido:quomododicitisanimemeç,tranirnigrainmontes ficutpalîèrf Habet igituralaj animafuas, quibusfepoHitlibera leuaredeterris.Alarûaûtremigiûnonmaterialis co P ago pennarû,fed cótinuus ordo bonorûfatflorû eft:qualis ille dominicus, cuibenedi' P[lt;d. s citunln umbra alarû tuarum fperabo.Nô folum enim mânus domini affixæ cruci in fflO dumuolantisextentæjfedetiâfac^a cœleftia,uelutumbra réfrigérantefalutis ætemx, X mundi feruentis incendia têperarunt.Ergo quiauolandinobis data eft copia,excitctiu fe unufquifq; gratiam dei,ac pofteriora obliuifccns,priora appetens,ad deftinata côteu dat.Procul à militiæ honoribus,procul ab æftibus mundéne quod fabulæ ferût,arftu lis cera refolutalcareos uolatus penna relabente deftituauNam licet grauitas ditfrorun» abfitjPoetico tarnen fale declarare uolucrunt,prUdentium maturitati tutos efle uolatus per cœlum,iuuenilcm ucrô leuitatem obnoxiam cupiditatibus mundi, refluentibus pC niSjSu per obliuiaucriratismcritorumcompagerefoluta,maiorepernicie interram rC' labi.Haud facilis uolatus omnibus : difficiHs etiam difeordantibus in terris animalibus uiræ curfus humanæ eft. At fi fibi adus noftri ordo côueniat,uidebit amp;nbsp;in nobis Prophe tarotam illam unamfuperterram coniunlt;ftam animalibus quatuor. Videbit ergo ruTquot; fusEzechicl.uidct cnim adhuc uigct,ô;S uigebit. Videbit,inquamjtotam in medio rO tx fuper terrain fine offcnfionelabentem. Rota enim fuper terram, uita eft corporis ad animæ aptatauirtutcm,ÔÔ ad euangelicum cohaerenti curfu formata præceptum. Rota autem in medio rotæ,ueluti uita intra uitam:quod iamftorum fibi uita non diflbnet, led qualis fucriefuperioris ætatis,talis fit amp;nbsp;fequentisuiel quod in hac uita corporis,uitæ uo luatur ufris æternæ.Ciim ifta congru erint, tune diuina uox refultet, tune fuper fimilitU' IcM.i dinemthronifimilitudoficutfpecieshominisapparebit.Hichomouerbûcftjquiauer* . bum carofaCfum eft.Hic homo noftrorum eft agitator animalium,noftrorumreeftor eftmorumjquipro noftrorumrationcmeritorum,aut currum plerunq; autmontem a^ tue. 5 feendit aut nauim:fed nauim in qua aut Apoftoli nauigant, aut pifeatur Petrus, Nec £' nim uilis eft nauis,quæ ducitur in al turn, hoc eft, ab increduhs lèparatur. Cur cnim na^ thidem. uis eligitur in qua Chriftus fedcat,turba doceatur, nifi quia nauis Ecclefia eft, quae plegt; no dominicæ crucis uclo fandi Ipiritus flatu in hoc bene nauigatmundot’In haenaui pi featur Pctrus:SC nuncrctibusjuunc hamo pifeari iubetur.Grandc myfterium. Spiritalis enim uidetur efle pifcatiOjqua dotftrinæ hamum mittere iubetur in lcculum:ut primuni ilium martyrem Stephanum de mari uerrat, qui cénfum Chrifti in interioribus côtine^ ret.Martyr enimChrifti,thefaurUsEccIcfiæ.Martyrigitur ille qui demaricœlu primus afcendit,captus à Pcrro,miniftcr alfaris,non rcti fedhamo leuatus,utriuo fui fanguinis elcuaretur ad cœlum.Cuius in orc thefaurus crat,cùm Chriftum in confelïioneloqucre tur.Qrii enim thefaurus in nobis eft,nifi dei uerbum f Ergo amp;nbsp;retibus amp;nbsp;hamo pilcatut pcrfecftiorcutreti concludat,hamo adurat.Sed reti turba côcluditur,hamo fingularis eli gitur.O fi mihiliceret ilium hamum uorarc,qui adureret os mcum,6C leui darerfalutctn uulncrc.Inrrate igitur filiæ in Apoftolorum rctia,quæ non hominis authoritate, fed dei uocelaxantur.Rctc enim fapicritiæ fpiritalis atq; dodrineregnû cœlorum eft, quiafen Mrftt IJ pwrncft.Similceftregnûcœlorumreti miftbinmare, Audiftis hodiedicentcdominé îefum Simoni:Duc in alrum,amp; laxate rctia ueftra in captura. Ante non ducebat in alto Pctrus,quâdo pifeabatur in ftagno.Et fi marc crar,altum non erat. Altum mare feriptu--ra nélcit.Qtiid ergo fit altum,accipc,Aqua alta, confilium in corde un i . Altum coruirt cft,ubi nihil uadofrim eft.Duc ergo in altum difputationis tuæft'dciqi rcmigium, ducin coruiri.Per parabolam hic uocat ad Ecclefiam Petrum, quem lecundum Matthæû

M4lt;f.4 plici uocauitlermonc,dicês:Venite,ÔCfaciam uos pilearorcs hominû. Eft amp;nbsp;ahud my^ fteriû.Duc in akû: quia ante in hareng erat quando in Synagoga erat. Alta nô erat aqua Indstat’

Iudææ.Dem’cj Samaritana puteum altum putabat,dicês:Et puteus altus eft, unde mi 104», 4 hidarehabesaquamuiuamc’Non ergo ducere inaltum poterat,quando cûludæis crc-debat,quietiamdeputeo aquamhaun're nonpoterant.Ideo diciturPetro ,Ducinaltû: hoc eftjduc ad Chriftum.Âltus enim Chriftus,de quo dicitur ad loannem à pâtre : Et tu nbsp;nbsp;nbsp;lt;

puer Prophetaaltiffîmiuocaberis.Duc ergo ad Chriftum.Etbene altum, in quo eft alti tudo diuitiarum fapientiæ QC feientiæ dei. Duc in altum, quia altos fuper altû euftodiet, amp;C exaltabitJbi ergo altæ aquae,ubt Chriftus eft,hoc eft,fidcs. Altæ aquæ,quæ timent de um,qualesille:Videruntteaquædeus,uideruntteaquæ,amp;timucTunt.ApudIudeos a- PfÆtyÿ quaaltanon crat,quianon eratin corde uiriJdeoq? dominus ait: Populus hic labijs me AWti 5 honorat,cor autem eorumlonge eft à me.In corde amat efle Chriitus.Sicut enim fuitlo nas in uentre ceti tribus diebus ÔC tribus noçftibus: fie erit ôC filius hominis in corde ter-ræ tribus diebus SC tribus nodibus.Deniqi ut feias quia de fide dicit,Duc in altû:ait Pe-trus:Præceptor,pertotamnoeftêlaborâtesnihilcepimus,fcdinuerbo tuolaxaboretia. lmc.ç Nocftêhabebat Petrus antequâ Chriftum uideret. Nondûei uenerat dies, quiauerâ no uideratlucê.Synagoganoxeft, diesEcclefia eft. Vnde amp;nbsp;Paulus dicit: Nox prçceftît, dies aût appropinquauit.Bonalux,quæ perfidie excuftit caliginê,fidci diem fecit.Dies Rom. 1 j faeftus eft Petrus,dies Paulus. Ideoffe hodie natali eorum fpiritus faneftus increpuit, di-cens:Diesdieicrucftatuerbû:hocelt,exintimo thefauro cordisfidempredicâtChrifti, pptii Etbonus utercç dies,qui nobis uerum lumen euomuit.Hæcin EuangcliolegimuscEt fortafle in coelo hodie de nobis Chriftiamp; Petri ifte fit fermo. Qiiotidie pifeatur Petrus, quotidie ei dicit dominus:Ducin altum.Videormihi audire dicentc Petra; Preceptor, L«f.$ per totam nocftemlaborantes nihil ccpimus.Noxfuit,cum pauciores aduigilias conue nerunt.LaboratinnobisPetrus,quâdonoftralaborat deuotio,Laboratamp;Paulus.Dc-niq? audiftis dicentê hodie-.Qiiis infirmât,amp; ego nô infirmorfNolite facere, ut pro uo- z.Cor. 11 bislaborcntApoft'oli.Ergo dicunt ei:Pertotamno(ftcmlaborantcs nihil cepimus.Nul lus certede dicioribus ieiunauit.Qiiibus hodiebencrefponditPetrus’.Intimorehoc in- i.pet.t colatus ueftri tempore conuerfàmi ni,ieicntes quod non corruptibilibus argêto uel auro redctnpti eftis deuanaueftra conuerfatione paternæ traditionis,fed preciolb langui nequafiagniincontaminati immaculati Chriftiîefu.Non ergo aurum SCargentum uoslibcrauitjfedprobatiofîdei,multoprcciofiorauro quodpcrit.Bonusferuus preciû ftudetrepararedomino,quodprofc folutumeft.Noliaurum parare fih'a,noliargcn-tum.Non diuitijs iftis te Chriftus redemit.Paratum habeto precium.Non femper exige ris,fed femper debes.Sanguinem folüit,languinem debes.îlle pro te foluit,tu pro te red de.Eramusoppignoratimalo creditor!,peccatis,contraximus chirographum culpæ, pœnam languinis debcbamus:ucnit dominus lefiis, fuum pro nobis fanguinem obru-iit.Sed non potes fanguinem reddere.Bonus quidem femus debet precium fuum reparare domino fuo.Sedfi non poteft precium redderc, uel hoc facial, ne preciouidea-turindignus.Ergoamp;tudignam tegeretali precio,neueniat Chriftusqui tc munda-iiit,quite redemit;ô6 fi tc in peccato inuenerit,dicat tibi: Quae utilitas in fanguine meof Qtiidprofeci tibi,dum defeendoin corruptionemfSedne mireris quomodo Ad.z defcenderitincorruptionem:cuius caro(ut alibi fcriptumeft)nonuidit corruption cm. Defccndit quidem inlocum corruptionis,qui pcnetrauitinferna,fcd corruptlonem in corruptus exclufit. V eriim(ut iam ad fuperiora redeamus)rogate ut ÔC rnihi dicat :Duc in altum,laxate rctia ueftra in captura. Quis enim eft qui fine Deo pifeetur hanc ple-bem,pracfertim cum tantac tempeftates 06 procellac mundi huius obfiftantfSed quando uultdominusjiubetlaxareretia,Ô6capiturmultitudo pifciu.Necfolumuna,fedetiam alteranauis impletur,quia pluresEcclefiac Immaculata plebe complentur. Etbene acci dit quia noslaboraturos dominus fciebat,ô6 auxilium de foci] s miniftrauit.Adeft pifta tor ecclefiæBononienfis aptus adhoc pifeandi genus,Da domine pifees, quia dediftt adiutores.Nec tarnen noftris fed apoftolicisutimurretibus.Inillosfinusamp;quofda apo ftolicaruin difputationum receflus ueftrum(ô filiæ) cogatur agmen. V iuificet uos Pe-trusfiliæ,qui amp;nbsp;pro uiduainteruenit,quâto magis pro uirgine fquot; Qiii diutius uiduas Acre nô paflus,motus earSlachrymis fufeitauit al trice. Viuificet uos Paulus, qui uos piece pithonorari,qui aiuBonum çftfific maneâtficwt ego.Honore prouocat, magifterio t.Cor.y » 4 docet.

Ï 9 clocetjinuitat cxcmplo. Viuificct ine,qui rchkflis fill's omnibus fecutus eft domfnum.ft-^ cutus eft PctruSjfecutus eft Joannes .Vide quid pifeator etiam ifteprofecerit. Dum in marilucrum fuum quærit,uitam inucnit omnifl,Lembum deferuif,deum reperit : Seal' mum reliquitjuerbum inueniuLina laxauit,fidem uinxiuPIicauit retia,homines elcua^ uitiMare fpreuii,coelum acquifiuit.Hic ergo pifeator,du ipfe turbato agitatur falOjmO' bili mentes ftatione nutantes fundauit in petra. Adftruamus igitur pifeatoris artem frC' quentiiiSjUt plenius de uirtute crcdamus.Fuerit mim'fter ignobilis,ut fit EuSgcIifta nO' bilionPaupertate egenus,ut uirtute locupletior; Vilis ad honorem uidcatutjUrd precio fus àdfidem.Quanto minus creditur pifeatori^tanto amplius creditunquianonfua, fed diuinafuntquælocutus eft.Obfequiturplebeiaeonditio:expe(ftationcmaufert fapien tig feculariSjOpinionem auget iapientiæ fpiritualis.Qui legem non didicit,Ô£r quæ legis funtfàpitjipfefibilexeftrquilegemnondidicitjamp;Tultralegem loquitutjab eo accipita quo iplalcx uenit.Qiiæ tam repentina dignitasfPifcatores duo in monte domini,uni la torilegiSjCxecutorialteri conferuntur.Videtequalisfitiftepilcator.Moyfèsquidêter-' rena 6C omniamundanæ fapientiæ alritudinê fupergreftùs,ufq; ad cœlum amp;nbsp;fÿdera prU dentia mentis afeendit,pifeatoris iftius mens non nubibus cahgatur,no temporibus ingt; cluditirTjno myfterijs naturæ cgleftis excluditur,fed omnê corporal em materiam fuper gre(râ,ucrbum apud deum uidit,amp; quod uerbum ipfum deus eflet afp exit. Nec obtutu carnis in Petro infirmata trepidauit, fed dei filium etiam in homine deprehendit : ut af-fiimptio corporis ad iusdiuinitatis affumentisadfcitajin nomen tranfiretaucftoris.Ec Moyfes quidem cùm dicitiEt dixit deus,ôô fecit deus î patrem filiumq? fignauit : fedillc nonignorabat,egoadhucignorabam.Deniq; poftLegem populus crrauit^poftEuan^ gelium credidit.Magnaindiuerfis «irtutibus dei gratia,In illo, quia mûdum defcripfit» in ifto jquia mundù'm ignorauit.

V I ad conuiuiummagnum inuitantur, apophorctafccum referre confiicucrunt.Ego ad Bononiêfc inüitâtus conüiüium, ubi fancftl

bantutjhe minor ad uos uenirêm t quod in me minus cft,quàm prac fumebat,in martyre plus inucniref.Martyri nomen Agricola eft, cui Vitalis feruus fijii anté,nûc confers amp;nbsp;collega martyrij.Prgccflit feruus ut prouideret locu:fecutus eft do-' minus,fecurus quôd fide feruuli iam inueniret paratû.NÔ aliéna laüdamus.Pafïio enim feruijdomini dilciplina cft.Hic inftituit, ill e impleuit. Nihil illi decerpit. Qiiomodo C' nim minui potcft,quod Chriftus donauitÆgregie ÔC ille qui homini feruiuit, feruiêdp didicit,quomodo Chrifto placcrct.Hic tamê geminâ laudê acquifiuit:in illo magifterij in fe màrtyrij.Certaucrût tamê inter fe inuicê beneficij s,poftqui æquales efle meruerSt. Hie ilium ad martyriû premifit,ille iftum accerfiuit.NulIû éfgo ad cômendationern ho minis cÔditio affertimpedimentûmeedignitas profàpiemeritû,fed fides affert.Siuefeif uuSjfiue liber,oês in Cnrifto Unûfumüs:amp;unufqüifc]pquodcunq?feceritbonum,hQcr^ cipiet à domino.Nèc ferUitus derogat,hec libértas adiuuat. Vide ad cam rem quàm niquot; j.Cor. 7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;côditionemomenti fir.SeruuSjinquit,uocatus esr'non fîttibi curg.Qiii enim uoca

tuseftindnoferuus,libertüseftdni.Similiter qui liberuocatuseft,feruus eftChrifti* Vide,inqiîâ,uim Apoftoli.Plws putat dedifle ei qui feruus, quâ ei qui liber uocatus eft.

Ex fern O cnimlibertus Ghrifti fit,cx1ibero feruusSed nulli plus dcdït,ueru utnlt;^ a-qua , Icmmenluram diuifit.ApudChriftum enimferuitus SClibertas æqualance pcnduntur, necullo difcerniculo bonæferuitutis S)C libcrtâtis mérita diuiduntur : quia nulla maior eftdignitasquàmferuireCbrifto.DeniqiPaulusferuusChriftilcfu.Haecenim fétüùas gloriofa eft,in qua gloriatur dC Äpoftölus.Än non fumma gloria eft, qua Jo tali precio æftimati fumus,ut unguinc domini redimeremurf’Sed pergamus ad cætera. Cumq? Ian tftus Vitalis cogeretut à perfequentibus ut Chriftum negaret,amp;die amplius profiterez tur dominumlefum Chriftum,omriia tormentorum genera in eum cxercentes, ut non cfletin corpore eius fine uulnerelocus,orationemfuditäd dominum,dicens ; Domine ïefu Chrifte faluator meus,amp; deus meus,iube fiifcipi fpirituni nieumiquia iam dcfidero, . ut accipiam coronam,quam Angelus tuus fancftus mihi oftendiriEt compléta Oratione , cmifit fpiritum.Sancftusuero Agricola mitiorhabebatur rnöribüs,ur ab ipfis etiam inigt; nu'cis diligeretur .Ideocpdifferebahteiuspaffionem, Scd hæc perfetutorum honorifiz eentia,omnieratimmanitatc acerbior,qüæinuidcbaf martyriuril.Deniq,’ubinonacgt; quieuitlancftus Agricola,crucifixuseftnitaducrtamusillasblanditias corumnon fedil . litatisfuine,fedfraudis.Supplicioferui dominum tcrrcreuölueröt. Vertit hoc Chriftus in gratiam,utmartyrio ferui dominus inuitarctur, Vtriq? nómeri aptum fflartyrio,ut dez fignari ad martyrium ipfis uocabulis uiderentur.Ille Vitalis ditftus eft,quafi qui conteni ptu iftius uitæ,ueram illam uitam æternarrt fibi habcret äcqdirerefifte Agricöla,qui boz nos frucftus fpiritalis gratis feminarét,ÔC facri fartguinis efTufione,merirorum fuoru otft nium uirtutumcß rigaret plantaria.Scpulti aiitem eräntin lùdæorum folo inter ipforuni fepulchra-Ambieruntludaei cum feruulis fepulturae habere cönfortium,qüorum donii numnegauerunt-Sicamp;^aliquando Balaam dixit:Moriaturanimamea pro animis iufto rum,amp;tamennon communicauiteOrum operibus curtiuiueret, quorum filanimis cuz piebatmori.Etiftiquosuiucntesperfccutilunt,mortuöshonorabant.Ilhcigiturmarty ris exuuias rcquirebamus,tanquam inter fpinas rofim Icgcntcs.Circumfundcbamur lu dæis,cùm facrae reliqufe eueherentur,aderat populus ccclefiae cum plaufu amp;lætitia.Dt cebant Iudæi:Flores Uifi funt in terra,ciim uidercnt m artyrcs.Diccbant Chrifriani ; tem pus incifionis adeftJani qui merit, merccdcm acct pit. Alij feminauerunt, nos mctiz mus martyrumfrmftus.Itcrum audientes ludari uoces plaudentis Ecclefiæ,diccbant iiiz ter fe: V ox turturis audita eft in terra noftra.V nde bene lclt;ftu eft : Dies dici crudlar uetz bum,06nox noch indicat fcicntiani.Dies diei,Chriftianus Chriftianomox noóri,Iud;;ez pp/. is us ludæo.Indicabant ergo ludæi quod haberent feientiam martyrum, fed nö feienriam uerbiild eft, non fecundum illam foîius boni,amp; folius ueri feientiam. Ignorantes enhn deiiuftiriam,ô^uolentesfeiuftificare,iuftitiamdeinonreceperunt.Detuliergouobis Ront,j© munera,quæmeis legimanibus,id eft,crucis trophæa,cuius gratiam in operibus agnoz fcitis.Certé amp;ipfi daemones cOnfitentunCondant alrj aurum atq? argentuin,âc de laten tibus eruant uenis,lcgantpreciolàmoriiliul'n fertajtcmporalisille thefaurlis cft,amp;f iàrpc habentibüs perniciomsmos legimus martyris clauos, 0^ tnultos quidem, ut pîurafucz rintuulneraqüàm membra.Clamaremartyremdiceresad pOpulumIudæorum,cùm ioAn,zsgt; clauos eius côlligeremus,Mitte manus tuas in latus meum,amp; noli elfe incredulus,fcd fi dcIis.Collegimus fanguinem triumphalem, ÔC crucislignum.Hæc fandlac uiduac negaz renonp'Otuimuspoftulantf Muneraitaq?falutis accipite,qüpnunciubfacrisaltaribus reconduntut.Eaigitur uiduafanlt;ftaeftluhana,quaîho cdo mino tem pi um parauit atep obtulit,quod hodie dedicamus:digna tali oblatlone, quæ in fobole fua tem pla iam doz mino pudicitiæ atc^ integritatis facrauit.Dum Iulianam uolui dicere,Iudeam dixi.Non errauit lingua,fed definiuit.Iudaeaenim eft anima quæ Chriftum fatetur.Deniqmotus Ppt/i in ludæa deusJd eft, ubi agnofeebatur deus, non ubi negabatur. Eft ergo in fpirituluz dæa,ubi maior portio, intellecftus fyncérior : quiafalus ex ludæiS eft. Linguæ igitur Ci z j ror teftimonium ianÆtatis inuenit.Honoremus ergo hancuiduam, quiaferiptum eft: Viduashonora,quæuere'uidua£funt.Licetuerborum noftrorum honorem non aniz biat,quæ Apoftoli mandatum adæquauerit,habcnsin bonis operibus teftimonium, quæbenefilios educaucrit,melius inftituerit.QiKs hanc non ut deftitutam Si miferabiz km deplorauit,quâdo atn*fftniaritum f AtißsiriiiniftrS faerfs ercptûaltaribus amplius ingemifitj

10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;D tv I 'AM B R o s 11

gemuit,quam fibi coftîugem aut pattern filijs. Nam etfi præfîdi'o cfletmariti uiduata lolatio, tarnen apud piam mentem caufa Ecclefiae præponderabat. Succinxit itaq? men tis uifcera,amp; circumfufam fe uidens numero filiarum trium,amp; uni'usfibj, quo (blent ter reri cçteræ,hocfoi tior fada,tali filios alloquio couenit : Fïlij amififtis pattern, matrem habcris.McKor quidc fuiflet ilia c5mutatio,fi pater uiueret,mater decflet.T amen infir^ ma licet Ôl dcfolata oftedo uobis,fi uultis fcqui, quo arbitremini pâtre uobis nô decefquot; filTc.Habctis cnim nicliorc de cœlo parctcJlle elf qui amp;nbsp;hos fulFulfit pattes. Qiiid cnim aliud iam (ùpere(ï fpeifPater üobis fuit diucs gratia,nô pecunia: opulentus minifterio, nô patrimonio:cuius hærcdïtas fidcs,eft,locûples deo,(èd egena feculo. Satisuos diuF tes reliquitjfi ptopofitû cius fequamini.Sôla eft fides Utric^ indifereta fexui, cenfus uiro rû,dos uirginû.Et tu quidê fill aliquanto propior patri,agnofce quç matri dcbeas,quod domui uocabulum teddas. Actas te cxçufat,fcd hæreditas uocat.locundenf fîli pater Pro«. 31 mater in tc.Nolimatrcm côtcinnere quafi imprudentê.R.egis admonitio,inquit,qucm crudiuitmaterfua.Qyidfcruabisfilif'Didioncsdei.Primogenite tibidico fîli. Quid fiH mci uentrisfquid natus mearübrationû f Ne dederis mulieri tuam honcftatem. Audis quid Sapiens dicat,quid feriptura alTcrat.Côfidcra quis te ut nàfcercris iuuctit : filius es uotorummagis quàm doloi iimeoruin.Côfidera cui te munéri pater tali nomine defig-' nauerit,qui uocauitLaurentiû.Ibi uora depofuimus, unde nomen aflùmpfimus .Vota eifcdus Iccutus cft,redde maftyri quod debes martyri.llle te nobis impetrauit, tu reftp tue qüod de te huiufmodi nominis appellatiôc promifimus.Quid aût eft fîli aliud quod cligendû putcs,nifi deum parfum tuofûfipfè cnim pauperes ôt diuites facit, humiles

Ppl. 112 excclfos facit.Sulcitar à terra pauperê,SC de ftercorc inopc,ÔL federe cum facit eu poten tatibus in tribunali honoris hærcditatis.Dat uotu optandi, amp;bencdicet annos iuftf Qiiid hoc fîli præccllcntius,aut quid eft uitahominis in hac tcrra,nifi Icuior curfoiT En tianfiuimus nihil uidimus.Atcp utinâ hune curforê imitaremunut nihil uidcrcmus,ct nulla oneta portatcmus.Sed qiiôd eft gtauius,cur(ùs uacuus,et oncra inania.Inaniaqui dem fednonlcuia,ncqi delicli uacua:quia graue feenus pcccati eft.undcclamatfandus Iob:Nô'nc tenratio eft uitahominis in tcrra:''aur ficutmcrccnnarij quotidiani uita cius, ficut feruus timens dominû fuû,quf umbram inucnctit, amp;nbsp;fient mcrcennarius expe-' clansmercedefuâjficego expeeftauiinuacuû.Nodtcs autem dolorûdatæ funtmihi.Si dormiero,dico,quâdo dicsfcùm furrexcro, itcrû quando ucfper f Plcnus fum dolorûa uelpcre ufq? mane. V ita aût mea Icuior quam fabula-Perij t aût in uana (pc.Nihil igif eft homo,nifi tu domine intendas in eû,ôu uifitationc cius facias ufq; manc, SC in rcquiéeÛ inducas.Arbor fi'cxcidaf,repullulat,amp; floret ab aquæ odorc;homo cùm cccidcrit,nihiî '■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cft,ingruunt fuper eû dolorcs.Hanc igirur tcnfationc tantarum ncccfïitatum,fi uultisfî

liseuitare,intcgritas corporisexpetendauobiseft:quam ego pro côfiliofuadco,nôpio imperio præcipio.Solaeft cnim uirginitas quæ ftiadcri potcft,imperarinon poteft.RcJ magis uoti,quàm præcepti.Qiiod cnim gratiæ eft,non iubetur,fcd defidcraturccledio' i.Cor.y nist]; magis eft,quàm fcruitutis.Vndc amp;nbsp;Apoftolus dicit : De uirginibus autem præcc' ptum domini non habeo,confilium autem do,tanquam mifericordiam côfccutus à dO' ^.5« mino.Legeratcnim dixifledominûfpadonibus:Q,iicunq;cuftodierintpræccptamea, SCelcgerintquçegouolo,5Camplecfîcnturtcftamentummcû:dabo illisindomo mca, amp;nbsp;in muromeo locum nominafum,rneliorcm fîliorum amp;nbsp;filiarum,nom en æternum da bo illis,ôônon deficient.Mcliorcm,inquit,locû uobis dabo.fpadonibus diciuhis uideli cct,qui fcrefeefta genitali parte abfcidcrint.Ipfi funt ergo qui habent in cœlo præmia terispræftantiora.HocinEuangeliofiio prædicatdeifihuSiDiccntibus cnim Apofto' lis,quia fi ita eft caufa uiri,ut non liccat 111 ï Uxorc dimittcfe,nifi ex fola caufa fornication

Md!t. 1P nis,nô expedit nubcrc,rc(pondit dominus J Non omnes capiûtucrbûiftud,fcdquibus datum eft.Hoccft,noncapit hoc cohditionis humanæirtfirmitas,utomnib.pateat:fcd j'ilis folis facile eft ad capiendû, quibus diuina rcfulfir gratia,ut calfrare fc pofïînt,quo rc gnum cœlorum adipifcantur.Audiftisfiliæ quantum fit præmiû integritatis. RegnOac quirit,amp;^regnum cœlefte,uitam angclorum cxhibet.Hocuobis fuadeo, quo nihil puh ibiJemzz chrius:utintcrhomincsangelifitis,quinullafibiligantur nuptialicopula.Qiioniâquj s.Cor. 7 nonnubuiïtjôt^ qui uxorcs non ducûqficut angeli in terris finit, ut tribulationcm carnis non

non fentîantjeruitutcm ignorent, à mundanx cogitationis ablcneiituf contagi'o, diin'gt; nis rebus mentem intendantnit ranquam exuti corporis infirmitate, non quæ hominis funtjfed quæ dei ftint,cogitent.Confiderate filiæ fi uelitis nubere, quan turn uobis défit, quibus pater deeft.Deeft opiina dos:quodipfumtamenfi abundareqtimeretis magno precio feruitutem.Nunc uerô quis non defpiciat deftitutas patreCQiio côfugietist' Vn de auxilium poftulabitis aduerfus uirorum iniuriast'Qiianta in ipfis coniugtjs incomo--dafuntf'Qudm graues plerunq; contumeliæf'Qlianta uinculac Primum ipfum côiugiu uinculumeftjquo alligat uironupta,5f eiinfubiecflionemaftringît.Bonum quidê cira ritatis uinculum eft,fed tamê uinculumide quo cùm uelit fe exuere nupta,no polfi tmec ïiberu fui habere arbitriû.Deniq; Apoftolus dicit : Mulier fui corporis poteftatcm non r.Cor.y habet,feduir.Et quidmirum de mulieret'quandoquidem et uir fui corporis poteftatem nonhabetjfedmulier.Si qui fortior eft,poteftatem non habet,quanto minus infirmiorc' No ergo abfoluitmulierem comunis feruitus,fcd grauius adftringit. Vidctc itaq? quid fcriptura dicat, quid Apoftolus fuadeat.Qiiis uobis poteft melius cofilium dare, quam illeuas dominicæ eletftionisc'Quid igitur dicat,percipite auribus: V0I0 ant uos omnes elTe ficutmeipfum.Et iterum dicit de non nuptis amp;nbsp;uiduis:Bonum eft illis,fi fic mancat, ficut amp;nbsp;ego. Volo uos imitatrices efte tanti Apoftolf ut uitam eius fequamini,qui con-iugtj uinculu refugit,ut uinclus cflct Chrifti lefu* Non potuiflet ad tantain apoftolatus fui peruenire gratiam,fi fuiftet alligatus coniugij cotubernio.Quod fi ill e qui ôf dodri-napræftantilfimus erat,£f tantum Chrifti donum habebat, iudicauit tanti momenti ef-fe fi abftineret ab ufti copulæ coniugalis,amp; ideo fic manfit, ne plurimum firo muneri de cerperet:quod net}? orationi uacare femperliceret,neq? femper diuinis intendere man-datis,quem coniugij curareuocaret,ut placcre uxori elfet necefte : quid utiq? uos elige-re oportet, quibus fola uirginitas potcft libertatem darcfQiioniam quæ nupferit,ad fer uitutem pecunia fuauenditur.Meliori conditionemancipia quam coniugia comparan tur.Inilh'smeritumemiturferuitutis,iniftis preciumadferuitutemadditur.Nuptauena lis auro grauatur,auro æftimatur.Expertafum fihælabores copulæ, coniugi] indignita tes.Etfubbono coniuge,nec tamenfub bono marito liberafui'.feruiebam uiro, amp;nbsp;labo rabamplacerc.Miferatus eft dominus, amp;fecit miniftrum, continuocß Ôl mihi 2lt;uobis raptus eft:5lt;forcaircmiferantcdoniino,nedicereturmaritus.Videtisftliælongæuâma trem doloribus,amp; adhuc immaturam uiduitatis ftipendijs.Vidctis amiftum omne præ fidium amp;nbsp;ornamentum.Nec auxilium uiri habeo,ncc uirginitatis gratiam, Et deme le- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

uis cura. Vos mœreo,uosconfidero.R-emanferuntmihioneraconiugij,abicre adiumê ta.Quanto mallem in hos nunquam uenilïc ufus.Poteftis tarnen excufare patrê,ableua re matrem, fi quid in nobis amift'um cft,in uobis rcprçfentet .Hoe folo nos coniugij no pœnitebit,fi uobis labor nofter profecerit.Proximum putabo, matrem elfe uirginû, ac fi uirginitatem tcncrcm.Confiderate filiç qiiam fibi ueniens in has terras dominus leftis matrem elegcrit,falutem mundo datums .Per uirginem uenit,ô^mulicrislapfus partu uirginis foluit. V cftra quocß integritas meos foluat errorcs.Qiiidboni fit uirginitas, co fiderate.Deftitutam me certum eft prgfidio egcre:fed fi uolueritis fic manerc,nullius o-pemrequiram,abundabitmihi adomnem opitulationemueftræ integritatis corona. Quis non dicetbeatam,quamnuncmiferamputantr'Quis non honorabittotuirginu matremf Qiris non uenerabitur aulam pudorisf Multas fœminas feriptura diuina in lu-cem euexit,palmam tarnen publicæ falutis folis uirginibus dédit. Inueteri teftamento terra ac mari claufumHebrçorum populumuirgo permariapedes duxit,InEuangelio authoremmudiSCredemptoremuirgogenerauit. Virgo eftEcclefia,quantftuduitA- t.CofAt poftolus uirginem caftâ aflignare Chrifto,uirgo eft filia Sion,uirgo eft ciuitas ilia Hie-rulàlem quæ in cœlo eft,in quant nihil commune intrat atq? immundum,uirgo eft ôf ilia quam uocat Iefus,cui amp;nbsp;dixit: Ades hue à Libano fponfa, ades hue à Libano, tranfi'-bis pertranfibis à principio fidem.Non folum tranfit uirgo,fed etiam pertranfit, quæ feftinatadfponfum.Tranfitleculum,pertranfit adChriftum:uelquiaeaquæChrifto fedicauerit,tranfeundo adcœleftia, terrena pcrtranfeat.Nam amp;ipfefponfus ficue-nit ad fponfam luant, ut faliat fiiper montes, tranfiliat ftiper colles. Addit adhuc ad lau dem uirginitatis:Hortus claulusjlbrornieaiponla, hortqs claufiis, fons fignatus: quod meliorcs

10 s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AHBROSII

meliores afFerat frudlus clauftro pudoris feptauirginitas,m qua internerata perrnaft^ît caftitati's fignacula.Hunc hortum ani'tnæ ueftræ, hune fontem feruate puri liquoris, ut euin in uobis nemo perturber, nemo refignet: quem genitalis in uobis origo fignàuit» Ne’mo auferat animæ ueftræ uineamjô6uilia oleraferat. Vinca enim quædâfrucftus uiP ginalis eftxoniugiauelut olerum plantaria ftint,in quibus frequens srclus eft:âf ideo fi' eut olera herbarum,cito cadunt atqj marcefcunt,nifi fine imponat feneeftus, aut ad per.' fedumuehat continentixNonueniat ergo inuos Achab,quiconcupifeatuineam uC' flxam delete ÔC cxtinguerelt;nec ueniät in uos Iczabel,uanum illud Sé feculare profluuiquot; um.hoc enim fignificatur uocabulo ,-uana amp;nbsp;uacua redundantia. Sedueniat Nabuthe, qui uenit à pâtre,ficut indicat nominis ipfius interpretatio,qui uincam fanguine defen^ dat fuo,Slt;pro camortem offeratHic eft qui lapidatus pro nobis eft', pro nobis mortu^ i.Cör-8 us,pronobisfalfisappetitusteftimontjs.i^ipauperhucucnif,cùmdiuesenèt,ut uos

cius inopia ditar cmini.Hic eft uitis,qui redundantibtis gratiæ fuæ frudfibus repleuit ü' niuerfum orbem terraru.Hicin ueftris p etftoribus altâ mancat defixus radice, ut Slt; fiai' cdus uefter exubercr,amp;liquore gratiæfpiritualis corporci uaporisincendia temperen.' Ep-19 tui'.Hic eft qui uenit in nubc leui,ficut dixit propheta : Ecce dominus fedet fiiper nube

leucm,2C ucniet in Acgyjptum:fignificans quod in Aegyptum, id eft, in afflieftioneini' ftam mundi huius ucniret per uirgincm.Nubcm itaq; Mariam dixit, qui carnem gerC' bat;leuem,quiauirgo erat,nullis oneribus graUata coniugtj. Ipfa eft uirgagerminâsflo rem,quia pura,ÔC ad dominum libero corde direeftauirginitas, quç nullis in hocfeculo curarumanfracftibusrefledlatur.Ideoillam dominus decrucc difcipulofuo dilcffilfi' mo fibi tradidit fantfto Ioanni,qui dixit patri matri fuæ, non noui uos. Deniq? uoca' tus à Chrifto rcliquitpatrem,uerbum fccutus.Huic traditur uirgo,qui ftios nefeiarhuic traditur uirgo,qui de pedtore Chrifti hauriat fapientiam:huic traditur uirgo,qui fratres fuos non cognouit,amp;^fi'lios ftios non fciuit.Ideoqs benedicit eum lex : Date Lcui ueros iodn.19 ciuSjdate Lcui fortes eius. Vnde amp;nbsp;matrem domini ipfe fufeepit. Seriturn enim habe' mus,quiaexinahorafufcepiteamdifcipulusinfua,Quideft infua, cumreliquerit pa' Vidtt. 19 tïem,QC Chriftû fecutus fitc'Aut quomodo in fuà, cum ipfi Apoftoli dixerint: Eccenos

reliquimus omnia,ôôiêcutifumus tefQiiæ fuahabebat Joannes, quimundana SCfccU' laria non habebat,quia de mundo non eratr'Quæ ergo habebat ftia, nifi ea quæ à Chri' fto acceperatc' Bonus uerbi fapientiæq; polfelJbr, bonus receptor gratiæ. Audite quas lodn.zo ApoftoliàChriftoaccepetint:Accipite, inquit, fpiritum fandlum. quorum rcmiferitis peceata,remi(racrût: amp;nbsp;quorum detinueritis, dctenta.Neq; enim mater domini Icfuad poflefibrem gratiæ non dcmigrarct,nifiubi Chriftus habebat habitaculum. Date ergo

uos fihj mci uero illi Leui ueros eius. Eftotc hubes, fed Icucs.Eritis profeclo, fi able' uctuirginitas oncra conditionis,amp; tenebras huius limofg carnis illuminet.Ideo dicitib CdHt. I la;Nigra ftim,Sd decora,filiæ Hierufalcm.Nigra per earn cm,decora peruirginitatê. Nu bes itaq; funt,00 graues nubes,quæ nupfcrint.Nanqî à nubibus uerbum nubentium tra clum arbitror.Denicß operiuntur utnubcs,ciim acceperintnupturæuelamina.Etucre graues nubes,quæfdftinentfarcinammarrimonij.Nametiam grauari aluo ferunt,cùiu ïcmina conceptionis acceperint.Date ergo Lcui ucros cius.Quid tam ucrum quàm iU' temeratauirginitas, quæ fignaculum pudoris clauftrum integritatis genitale eufto' ditf'Atuerô cùm inufum coniugij iuuenculadefloratur,amittit quodfuum cft,quando ci mifeetur alienum. Illud ergo ucrum quôd nafcimür, non in quod mutamur : quod 3 Crcatorc acccpimus,non quod de contubernio aflumpfimus. Date ergo uero illi Lcui, illi facerdotum principfucro Aaron,ucro Melchifcdech ucros eius,quales ipfe condb dit,non qualcs fcculi huius ufus efficituit opus fuum in uobis Sf illud genitale fignacU' lum inuiolatum atq; integrum rccognofcat.Date ini,exhibetc ilium Adam qui fuit aU' tcpeccatum,illamEuamquæfuitantequamlubricumfcrpentishauriretuencnum,pri' üfquam eius ftipplantarenturinfidijs,quando non habebant quo confunderent. Nam uti(çnunc,licetbonafintconiugia,tâmenhabent quodinter fcipficoiugeserubefcât. T aies ergo eftote fihj,quales Adam ÔC Eua in paradifo fucrunt.De quibus feriptum eft, GfM.4 quôd poftea quàm de paradifo eft eiceftus Adam,cognouit Euam uxorem fuam, amp;ilb

quiaiftcitnmaculatuSjille maculofus.Ifte adhærens dco,SC totus à dofninonlle munda--na S)C terrena poffeflIo.Denicf in ifto mundi redemptio annunciatur, ab ill o mundi rui^ naJnhocChrifti facrificiuin, inillo diaboli parricidium.Nihil ergo uobisfitfibj cum polTeffione feculi,nec terrenæ uobis QC ludaicæ poffeffionis ullos uindicandos elTe for- • titus arbitremini.Legimus quidem. quia Moyfes, id eft lex, terras bello ÔC cæde quæfi- Nwnc.zy tasjforte diftribuendas Hebræorum populo cenfuerit, quarum poftèlTionem fibi Sal-phaefiliæpoftularunt, quiaSalphae filiæ. Tarnen idem Mqyfes ibeuitis non diuifit ter-ram,quorum non erat terrenus,fed fuperior incolatus,fed ijs fine labor e terreno facri fti pendiaminiftenj deputauit.Salphæ autem filiæ quid funt quæ terram petunt,nifi(ut in-terpretatio docet)oris obumbratioc'Qiiæ utiq? in illis eft,quibus non eft uerbum in ore ipforum,nec infermone eorum ueritasdicut in populo Iudeorum,qui nolunt Chriftum deum deifilium confiteri.Tales igitur terram requirunt,ô(: huiufmodi poftulant poffef-fionem,in quatotauitæfuae ætate defudent, SC pro friuftibus fpinas curarum SC follicitu dinum metantTugite ergo filiæ umbrain oris,quæ in lumen æternum creditis,quod illuminât omnern hominem,qui non tanquam in umbra Chriftum,fed inlumine confite mini.Populus qui fedebat in umbra mortis, lux orta eft illis. Fuimus ergo in umbratièd nunc iam honfumus,qui Chriftum fatemur. Atq; utinalicuilFet ôd mihi dicerc,qui Chrt fto profitemur.Et tarnen profiteamunego uiduitatem, uosuirginitatem. Fiat in nobis ore adfalutem confeffio.Date ergo Leui illi falutari noftro fortes eius.Sors eius Leuiti-ca eft,fors eius uirginitas eft,fors eius uiduitas eft:quoniam non folum uirgo, fed ctiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

mulier innupta cogitat quæ funt domini.Vnde amp;nbsp;Apoftolus dixitdn quo öd forte con-ftitutilumus.Sicuteniminueteri teftamento terra forte diuifaeft,itainEuangclio forte quadam domino deputamur.Vnde ÖC feriptum eft de Euangeliftis ; Diuiferunt fibi ue-niinentamea,5C fupraueftimentûmeûmiferuntfortê.Et Apoftolfcùm eligendus eilet duodecimus Apoftolus in locum ludæ,forte munus apoftolatus delerendum arbitrati funtJtaq; oratione fadla, ut de duobus dominus quem uellet eligeref.fors ceciditfuper Mathîâ.illa igitur uetus, terrena fortitio,hçcfpiritualis.In ilia cenfus feculi materialis, in hacperfonalis officrj.lbi pofteffio curarü,hic diuifio gratiarudllic polfidemus aruaplc-nalaboris ati^ moertitiæ,hic poffîdemur à Chrifto.Vnde fantftus domini dicitiPofledi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®

ftirenesmeos. Hie fill} polfideat renes ucftros,utinillis feminariamaneantcaftitatis, incentiuauirtutum.ldeoi^ dicateuosChrifto,confitemini ei,utdicatis: Portiomeado- ‘ minus.Non poteft hoenupta dicere, fed innupta. Nupta enim quærituiro luo placcre, innupta autê Chrifto. Illa mundi, hæc Chrifti pofielfio cft.Chrifti pofleifio Leuita eft, qui nihil fibi de terris uindicat.Qui quærit uxorem,non poteft dicereiPortio mea domi nus.Deniq; Chrifti minifter quid aitc' Argentum Ô6 aurum non habeo,fed quod habeo, dotibidnnomineIefuChriftiNazarenifurgc,Slt;ambula.Hocenimacceperat,quoniä aurum non defiderauerat.Deniq; milTus erat fine uirga, fine facculo,fine pecunia. Et i-deo gloriabatur,quianonhabebatquodnonacceperat.Nonenimerubeicebatinpau-pertate,qucmpauper redemerat. Ideocp dixit : Surge amp;nbsp;ambula: quialegeratdfte pau- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

per clamauit,amp; dominus exaudiuit eum. Sit ergo uobis portio dominus,dominus qui fterilemSlt;parientem facit.Vtranqi facir.fedaltera intrifticiaparit,alterainfterilitate lætatunCui dicituf.Lçtare fterilis quæ non paris,erumpe amp;nbsp;exclama que non parturis. Habet enim filios fine partus dolore.Vnde 06 dicitur de Ecclefia’.Qiiis audiuit fi partu-riuitterrauno die,Sc gens nataeft fimuftVno autem die terranô parturit,fed parit gra-tia.V enitpafchæ dies,in toto orbebaptifmi facramenta celebrantur, uelantur facræ uir gines.Vno ergo die fine aliquo dolore multos filios ôdfiliasfoletEcclefiaparturire.I-deoeç pulchre dicitur.Et gensnata nbsp;nbsp;fimul,de populo confecrato.V idetis myfteria,ui

detis gratiam Chrifti,gratiamfpiritus fanefti, quæ uclut quadâ folle deferturiquoniam non ex operibus,fed ex fide unufquifi^ iuftificatur à domino. Sicut enim fortis euentus nbsp;nbsp;nbsp;’

noninnoftra eft poteftate,fed quem caius attulcriufic gratia domini non quali ex mer-cedismerito,fedquafiexuolûtatedefertur.Vndeô6Âpoftolusaitdediuifionibusgra-

'■ tiarum,quædiuerfomododeiferuulisdeferuntur.Hçcautem omnia operaturunusat-?ue idem fpiritus,diuidens fingulis prout uult. Prout uult, inquit, non prout debctur, )enit^ 06 donunus ait illis, uberioremmercedem pro opéré poftulantibus,ö6 conque-

IIO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVl AMBROSII

M.ifffc.i o l entibus quod parem accepiflent cum qs qui poften'us aducnerant : Si ego bonuSjOCU-' lus tuus quare ncquam eftf Date ergo filij fortes ueftras ei qui ukramentum laboris munerationcm fuis donare confueuit-Dateucritatem ipfius ui'ro fandlo, id eft,intcgri' tatcmJpfius cnim eft inregn'tas,qui immaculatus aduem't. Veritas,itaqi uirginitasicor^ nip tela,mendacium eft. State ergo in corde ueftro, ficutbona uinea in propaginefua.

Pjalnt.zo^ JVluItæcnimtentationesfunqideoq; aitfcriptura:Tentaueruteumintentatione,amp;ma iedixerunt ei fuper aquam contradióèionis Cades.Tentatur uirginitas à plerifq; pctito-' ribus,amp; ciim uolucrit uirgo perfeuerare, exiftuntqui contradicat. Contradicit petitor, amp;rcftitatusmaledicit.Inopprobrio efleuidetur innuptaueluirgo,ueluidua.Cades e* gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ni'm innupta cft,quæ eft fantfta corpore amp;nbsp;fpiritu,ô6 domino fe dicauit, quae rcliquit pa'

rentes,ÔÔ non facit uolunratemeorum,quifolentdiccre:Dcbes nobis filianepotes.Ca-des eft quæ filios nefcit.Qiiod fiilia diuitijs fcculi præfert opprobrium Chrifti,quodne cefle eftftibeat,qui querit Chrifto placere:quatomagisuos,quos pater prouocat ad in' i.Corw.7 tegriratê,mater hortatur id fequi quod conuenit ^Bonû eft ergo uirginitas.Denicÿ qui iudicauir,inquit,incordefuo feruareuirginemfuam,bcnefacit.Igitur 8CquimatrimO' nio iungit uirginem fuam,bcncfacit: amp;nbsp;qui non iungit, melius facitJlle bene facit prO' pterlaqueûjbicmelius facit propter utilitatê.Illud pro remediOjiftud pro præmio. Bea^ tior autem crit quae fic manferit fecundum meum confilium. Puto enim quod SC ego fpi ritum deïliabeam.Sequiminiergofiliæ confilium Apoftoli, donumipiritusfanlt;fti.Su mite ergo SCuos ficutfumpfit Maria fororMoyfiSC Aaron tympanum inmanibusuC' EW. IÇ ftris,0C exirc,dicêtes:Cantemus domino, gloriofe enim honoriheatus eft,equS amp;nbsp;afeen forem proiecit inmarc.Mortificatemcmbraueftra,uttympani modo nulla in ijslafci' uia carnis exæftuet,omnisqi flagrâtiæ coporalis ienlüs intcrcaL Neftiat in ijs nifi in mot tuisuoluptatibus folus fpiritusreftiltare.Sienim mortui fueritis peccato,uiuetisdcolt;

Rom. 6 -yjucj-js autejYi ft non regnet in corporc ueftro mortuo ulla concupifeentia. Verfate ina nibus ueftris crucem domini Iefu,6è in ueftris earn opcribus ablcuantes, calcate mundi buius profundum,2C pertranfire,ut illcficut equus adhinnicns in libidinem, nullum lO' cum inucniat in uobis,06 quicunq; uolucrit perfequens comprehendere uos, demerga' ' Exo«i.i5 tur.Dcxtcralæuacpcircauosaquæmurusfit,utuaporomnis corporistemperetur,dO' ncc ad illos intclligibiles duodecim fontes, amp;nbsp;ieptuaginta arbores palmarû,ad ilia mi' gni requiem fabbati diuina uos dignatio pcrducaf, SC in monte htcreditatis fuæ planta' Romj. 13 rc dignetur,ubi fantfta Maria choros ducit. Induite ergo filiæ dominum lefum, quærite tot.28 ucramfapicntiam,dcquadicitfancftuslob: Sapientia autcunde inuenta, aut quilocus difciplinæfAbyftus dixiuNo eft in mc.Marc dixit.Non eftmccum.Bcneabyflus dixit, non eft in me,quia rcfurrcxit.No enim habet quern tencrc nonpotuit.Deniq! babes in ï3(tttfe.28 Euangelio,quiaangelidixcrûtmulieribus adfcpulchrûuenientibus: lefum qui crucifi' XUS eft,quæritis:non eft hic,fed furrexit. Qiiid eft,non eft biefid eft,no eft in fepulchro, no eftininfernis, fedin cœleftibus eft.Marcquoq;,hoccft,feculum dicit,mundus hie cU cit,nócftmccum:quiafupramundum eft, quem uitæ humanælapfiis atqi illccebranon i.Prtr. 2 læniutauit: quia peccatû no fccit,nec eft dolus inuentus in orc eius.Abyflus ergo dixie No eft in me. Marc dixitmo eft mccum;fed ccelum non dixit, quia no eft apudfe,qucin rccepcrat rcfurgentem.Paradiftis non dixit : non eft in mc,quem regnarc in fe abfoluto

Liic.23 quoq;latronecognouerat,ficutipfedominusdixiuHodiemecumerisinparadifo.At' irahitefiliæfapientiam ininteriora ueftri cordispromptuaria,quoniam eaeftauroat' gentoep preciofior,quam mors ncfcit:quianô mortui laudant dominum, feduiuentts-Et uos igitur ut uiuatis,laudatc dominum,amp;laudatc cum diebus ac noeftibus.LaudaW tisautem,ft' ab eo nulla uos auertat cupiditas matrimonq, ôC curarnundùquoniamquï coniugium fortiuntur,follicitantur mundi huius negoeijs. Confidcratc filiæ quiduotis debcatis parentum. Apcruimus ad dcum os noftrum, uotum eft uoluntas parentum. Nos orauimus,uos foluite.Qiiata uis fit in uotis parentum, lepte Galaaditæ filiauosde betdocere,quæ ne fiuftraretur oblationem patriam,ctiam morte fiiam obtulit.Nâ cum illefollicitusdebcllipcriculououilïet,fiprofperior pugne euentus foret,id quod regrc dientidomum fiiam primo fibi occurrerct,dcofcimmolaturum: ubi uieftoria potitus cft,occurrftfilia,l‘^ï^præca£teris gaudio uiiftoiiæ ÔCpietatis officio,ingemuit patet

non affedus immcmor/edmemor uod^Qiiæfiuit caufam fiKajtefponditille quid domi no promifiiretTumfllahortata eft j utpromiflum deo munusimpleret.ltàcçincautam patri s oblati onem fanguine fuo foluit. Hgc üobi s filiæ fint commcndata. T u autem fili quem mihi «erus Helcana,id eft,dei dedit pofleffio,poftulatus meus,petitus meus ( in^ de enim etiâ Samuel nomen accepiL^Tiîjinquâjimpetratus meus,Slt; uotiuus meus, qui quomodo inuterûmeum ueneris nefcio (iam enim dcfperauerâ fobolem fexus uirilis) quem mihi nota mea,non aliquafolennis coitusfecrefaformarunt.Tu,inquâfili,agno-(ce à quo donatus fis mihi.llle tua ora plafmauitjihe tua membra diftmxit,ille:mea orata fufcepir,cuius templo,cuius obfequio te anteqtïatnnafcereris facraui.Non parencibus, nontibijfed deo natus esxuius antequam deuuluamatris exires,efle cœpifti.Et omnes qui dem illius fumus,fed tarnen tu fpecialiter promiflus domino.Tu r eddi deriSjquia fcri ptum eft:Vouete ÔC reddite domino deo ueftro.Ego mifera, ego indigna,amp; tamê qua^ Ppiw.75 fi Annapromifi,ut omnibus uitæ tuæ diebus ac noc3:ibus à confpecftu domini nonréce dâs.Ego promilijtuexequere.Dominus fibi hoftiæ iuæ munus implebit.HçG 8^ alia pia mater.Quçpoftquamcongruentem filiorumuidit affedum, ablacftatumfuumuberi-bus gratiæ fpiritualisintemplûdomini deducens,conuerfaad preces:Cônfirmatum eft inquitjcormeumindominojcxaltatumeft cornu meum in domino. Dilatatum eft os meum fupcr inimicosmeos,lætor in falutari tuOiquoniarn rtori eft fantftus alius quomo do dominus,6Cnon eft iuftus quomodo deusnofter,6Cnon eft faruftus prætcr te.Iftaigi tur ad filios mater dicit,que fimul S6 uiduitatis infe,SC integritatis inliberis titulosin do mum fuâintulit,quafi quofdam fœmineos principatus .Egregia fane foemina, quæ fibi nihilreliquit;totumquodhabuit,deo obtulit.cuius uitainftitutio difciplinæeft,2lt; quac damformulacaftitatis,bonopropofito,SCmelioremagifterio.Exemplurncnimuiduû tatis,6lt; uirginitatis magifteriû eft. Procedit inEcclefiam filiarû uirginû fepta comitatu, domefticum decus inuehens:2lt; inuenit inEcclefia quod fuû dicat, filium facrarûledtio num oracula perfonantê-.ut uideantur fibi forores domi difcere cùm frater auditur.Ma-ter quocß adimitationem cœleftis exempli gaudct feproficere defilio,SC omnialegen--tis uerbapio mandat afte(ftu,amp; fedulo corde côferuat. Sed quamuis ni! matcrnis defue-rithortationibuSjCgo quocf uosfiliæuel paucisalloquar;C^içritedominumIefum,qui nos monetut quæramusregnum dei,amp; eccc omniagt;inquit, fuppetcntuobis. Sedmalo ego uos ante mcritum déferre, amp;nbsp;fie exigere mercedem .Bonamcrces, fed diuinior di-fpenfator mcrcedis SC audfor muneris. In regno merces, in Chrifto remunerandi potegt;-ftas.Quærite illûinferipturis diuinis, ibi Chriftus inuenitur, ôc dicite ficutilia dicebat; Annunciamihi quem dilexitanimamea. Sed Synagoga quærebat quem amiferat,uos quærite quem non amittatis.Sedcur Synagoga dicis,qucm dilexi, Slt; non dicisquê dili god ideo non tenes, quia dilexifte te dicis. Cur no potius adhuc diligis ut poiTi s teneref V erum illam omittamus.T u uirgo cùm cœperis quærere, adeft. Neq? enim fieri poteft ut défit querentibus fc,quipalâm fadfus eft non quærentil5US,ÔÔ inuentus eft non inter-rogantibulDû traâas amp;nbsp;cogitaspraefto eft. Difccinterrogate cùmuencrit,ubi pafeat, ubimaneatjficut ilia dicebat : Vbi pafeis, ubi manes in meridtano d Vbi enim Chriftus manet,nifiuhiiuftitiaemeridiesfiùgetrldeoq;facratæfcripturçdoceturteftimonio,qui pfa1m.i3 dicif.în foie pofuit tabernaculum foum. Vndc dd alibi idem dicit Propheta, Inlumine Pfilm.5 $ tuo uidebimuslumen.Lumenfilius eft : lumen ôd pater qui uidetur infilio.quoniam fi-liusfplendorgloriæpatris,2d imago fiibftantiæ ciuseft. Sed etiam in tuo lumine uirgo Hftr.i Chriftumrequire,inbonis cogitationibus,inbonisoperibus,quæluceantcorâpatre tuo qui in cœlis eft.Qu3cre in no dlibus, quær e in cubili tuo, quoniam ÔC no die uenit 2d Mdttb. $ pulût ianuam tuam.Vult enim te omnibus inuigilare momentis, uult ianuam tuæ men tis patentem inuenire.Eft amp;nbsp;iliaianua quauult patere ut aperiatur: ut refonet os tuum laudem domini,gratiamfponffcrucisconfeffîonem,cùm fymbolumreccnfcs,pfalmos in cubiculo tuo concinis. Ergo cùm uenerit, ui gilantem te inueniat, ut patata fis.Dor- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®

miat caro tua,uigiletfides:dormiant illecebræ corporis,uigilet cordis prudentia:mcm-bratuaredoleant crucê Chrifti,ôd fepulturæ odorê'.ut nihil ijs fomnus caloris infundat, nullos excitetmotus.Ipfa eft anima quæ feChrifto aperit, quânulliuapores carnis exa-gitant. Cùm hçc inuenerit fpon{us,trâfibit.anima tua illû fequatur,difcedat à cubili fuo,

Ambr. To.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k x exeat in

iti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D I V I A H B R O S 11 nbsp;nbsp;'

exeatmiicrbo cfuSsfieutfcnptSeft: Exittitanimaineai'nuefbo tuo;fdeft,peregrinewf a corporCjUt dco adfitrquoniâcùm eft in corporc,percgrinatur à Chrifto.Vnde QC. Apo i.Conn, 5 ftolus aif:Audemus ergo 6C contendimusmagis peregnnari de corpore,amp; adefle ad do

minum.Et idco contcndimus fine abfentes,fiue pracfentes placere illi.Omnes eni'm nos manifeftari oportet ante tribunal Chrifti, ut reporter unufqirifcp propria corporis ftcut geflît,fiuebonum,fiuemaIui-n,Qiiàm cito caufam probauit,qua corpus reftirgitfOpot tet cnim carncm reftirgerCjque remunerationem fuorum eft adeptura geftorum:ut qug in corpore geflimus,in corpore recipiamus. Vult igitur ft dominus iæpius quærÉdiicC' difjcurrit ut refuftitet gratiam,quam uul t ä te,etiam in te refufcitarizficut habemus ad Ti z.Timo. I inothcum fcriptumiPropter quam caufam admoneo te,ut refuftites gratiam dei que eft in te per impofitionem manuum mcarum.Quæ autem reftfeitauerit gratiam, fit uulne^ ■ c ratacharitatisjficutilladixiuquiauulncratacharitatisego firm.Siftifeitaueritisamp;refu^ ' ftitaucritischaritatem*,quidiftudfit, poterimus intelligere( firepetamus ) quiaftgitta ^P’49 eft dominus Icfus,cuidicit pater: Pofuiteficut fagittamelecftam.-Ä:quiaipft eft chari-

tas.Sunt utique iacula charitatis,quibusuulneratfeftquærentcs.Denique ÔCalIigati = uinculisipftimftqiHintur,quia quos uulncrat,ligat. Ergo funtetiamuinculacharitatis, AdPhüem. quibus ligatus eft Paulus,qui ait:Paulus uineftus lefts Chrifti. Vulnera autem charitatis

,efte,docetlob,quo nemo amplius Chriftum dilexit, qui diligebat etiajm in ipfis fui cor^ icb.s poris cruciatibus.Vnde dicebat: Sagitta: autem dominiinmeo corpore fünf, quaiaim

.furor ebibitfanguinemmeum: cum cœperoloqui, compunguntme.Sunt ergo chariquot; ProKer.27 tatisuulncra,ôCbonauulnera.Deniquemclioràuulncraamici,quàmuoluntariaofcula

7 inimici.Hiercmias quoq? æftuabat,ô^ ignem charitatis quo inflammabatur ad officium prophetandijfcrre non potcrat.Deniq; demergebatur in lacum, quia ludæis futura ex-' Ad. 7 cidia annunciabat, SCtacercnon poferat.Lapidabatur Stephanus, ÔC ilia pro Chrifto uulnera quafi uulnera charitatis pio ex cipiebat aftetftu. V apulabant ApoftolffiC coiv gratulabantur.Quam bonus eft dominus,pro quo dulces amp;nbsp;iniuriæ funt,amp; gratamors. Efde,^ Etbenc grata, quæacquiritimmortalitatem.In omni,inquit, tempore fintueftimen^ ta tua candida. Quid candidius uirginitate t' quid nitidius intacli ueftimento pudorisi' Bona quidem caftitas coniugalis, amp;nbsp;caftitas uiduitatis. Munda omnis caftitas: fed for^ te non omnis candida, aut non candida in omni tempore, Non candida, quando non habet quis fui corporis poteftatem, quando ad tempusfequeftratur oratio.Deuirgi' nitatcergo pulchre'dicitur:In omni tempore fint ueftimentatua candida, amp;nbsp;oleum in capitetuo:utfaces tuæ ftmper poffintlucere,nccextinguantur cihn coeperitfponfus '' illcccelcftisuenire. Qtiamautem unlt;ftioncmincapitetuoEccIcfiaftesdixerit,dePro uerbrjs colligimus : quia oculi hominis in capite eins, id eft,iàpientiæ tuæ fenfts. Idco Uc/.y forteôfeuangelicainulierilialaudatur,quæpedes dominicapillisfuisterfit,quodfide

ft humiliauerit, ne per carnis data 1'apientiam uiderctur, quam left fubditamuerus OC' cultoruminterpres\Paulusnegauit,eoquôdChriftofubijccretur.EtpuIchréhocpolIn mus intelligere etiam corporaliter : quoniam in propheticis 1 criptis reprehenduntur ft liæ Sion,quod al ta ccruicc procederent,nutibus oculoru,amp;itinere pedum trahentesft mul tunicas,^ludentes pedibus.Etideo gloriamueftis caru, amp;ornatus carum,crines cincinnos dominus ablaturû efftfc dicit. R-cde ifta mulicr fparfit capillos fuos,ut no i.Petrij dos crinium euangelica foluerct difciplina.Vnde Apoftoli dixerunt: Non in plicatii

capillorû,ficut Petrus docuit:nei]; in rortis crinibus,aut auro,ct margaritis,uel uefte pre t.Tittt.z ciofa,utPaulus afleruiufed magis interioris hominis ornamëtafœminisrequirêda:qiio

niam illeabfconditus cordis homo,qui eft pauper feculo,ipfc cftlocuplesdco.Audifts filiæ,quia pauperes uos uocatis. Qiiis autem eft homo diues, ciim multis egeat,nifiille Kcdf. IJ cui non eft graue peccatû in côfcientiac'Bona eft cnim,inquit,fiibftantia,cui no eft pec-'

catumin côfcientia.Audiftis,inquâ,inquopoffitisapuddcû eftclocuplctes, utfitinuo quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bis,inquir,incorruptibilisdëmodeftusfpiritus.Bonæ cnim diuitiæfuntinnocentieatqî

fimplicifatis,quibus peccatum no imputatur, quia nulla in tjs doli fraudisq; uerfutia eft-Omnis enim fimplex obtredtarenon nouit, ncfcitinuidcrc:ftiocôtentus eft,aliéna non quærit.Et fi egeat,fibi diues uidetur,fi fuppetat quod alimento eft fan's. Deniq; pulchre z.Corin.i ApoftolqsPauIus:Etprofunda,inquit,paupertas eorum abundauitindiuitijsfimpft

dtatis eorum.Et quiaEcclefia congrui's erat ornatibus compta, 6^ de Chrifto lumen ac ci ptens refulgebat,poteft etiam fic locus ille accipi, eo quod Synagoga adEcclefiam di cat: Vbi pafcis,ubi manes in meridianofne forte fiam circumamicffa foper greges foda- Cxntir. i lium tuorum.Mercennaria elTe defiderat,quæ fibi uindicabat ante dominatum. Quam damnofaperfidia eft.Sed quiaincredula,immitis,facrilègà, ideo earn à gregibusEccle^ fiæ fuæ feparat Chriftùs,dicens:Nifi fcias te ô décora in mulieribus:boc eft, prius te quac fis ipfa cognofce,Slt; tûc pete,ut meis gregibus appropiiiques.Ètbene in mulieribus de* cora dicitur Synago ga,non in uirginibus,quaè Euam mulierê fequebatur, p er quam la^ pfusaduenit.Ecclefiaautem decora in üirgïnibus eft, quia uirgo fine ruga eft. Scire er^ go debet fiue uir fiue mulier,quia ad iniaginem dei eft ÔC fimilitudinem.ln quo enim ad imaginem deifumus,nifi inanïrrlæ fubftantia ÔC mentis uigore f Hæc noftra omnis por tio.Denifp Dauid inquitilh deo fperabo, non timebo quid faciatmihi caro, Non ergo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5$

carofumus,fedfpiritus.DeIudæisautemdi(ftûeft:Nonpermanebitinijsfpiritusmeus, quia carnes (unt.Non aurum fumus,non pecunia, non diuitiarum copiæ .Illa enim no^ ftra.Et ideo tibi di ci t Moyfes: Attêde tibi,hoc eft,animæ tuæ,ne pereas, ne carnalis fias. Attende tibi,hoc eft,imagini qua à Chrifto accepifti, fimilitudini ad quam facftus es.lp^ famferuaimaginem, quamChriftus in te op eribus luispinxir.ficutipfeaitad Hierufa-lem,id eft,ad anima pacificam-.Ecce ego Hierufalem pinxi muros tuos. Attende ergo tu nbsp;nbsp;nbsp;* *

præcipuè fikrattende tibi ut SC tu læteris in iuuentute tuarcui dicit fcrip tura: Laetare ado leicens iniuucntute tua.Nonunius tibi dicit tempus aetatis. Eft quafi quidäflos uitac,bo norumq!ætasoperum,dequafcriptumeft:Renouabiturficutaquilæ iuuentus tua.Et oble(ftet,inquit,te cor tuum in diebus adolefcentiae tuac, amp;nbsp;ambula in uia cordis tui fine macula,8lt; in afpecftu oculorum tuorum, amp;C non in audacia oculorum tuoru. In afpedu utiqsfpiritualijnonaudaciafeailari.Etfcitoquod fuperhæcomnia adducet tedeusin indicium, amp;nbsp;repelle iram à corde tuo, 8C amoue nequitiam à came tux Attende tibi uir-go amp;nbsp;tUjUt infiftas orationi,amp; uultus tuus alfidua obfecratione pallefcat. Sed ante oration? præparaanimamtuam,utnonuidearis tentare deum,cùm deprecaris : utid quod oras,mores tuiloquantur,fides adiuuet,opera commendent. Attende tibi, quod dico ti bircuicuncp uirginiloquor. Nam tibi piæ non deeft inftitutionis magiftra. Attende,in-quam,uirgo facræ præfertitn profeftioni,2lt; ab hominis irreuerentis oculis caue. Etfi ad tempus praeterierit quafi uiator,tame osfuum aperit,00 ab omni aqua proximabibet,ut teinebriet. Nullus fit tuus fine matreprogreffus, quae fit anxiatui cuftos pudoris.Ipfa quocp ad ecclefiamprogreffio rarior fit adolefcentulis. Confidera quantafuerit Maria, amp;nbsp;tarnennufquam alibi, nifi in cubiculo reperitur cum quaeritur.Illa te doceat quidfe-quaris.Angelum in fpecieuiriuidit,00pauebat corde,peregrinabaturafpecftu.Vnde di cit ad earn angelus:Ne timeas Maria. D ecet folitudo uerecundiam : amp;nbsp;gymnafium pu-dorisjfecretum eft. Quid enim tibi uel ad proximam facile accedere f Pes fatui facilis in “ • ‘ do mum proximi : qui autê fapiens eft, uerecuridatur. Inde nafcuntur fabulç,de quibus pul ehre admoneris ut caueas, ciini dicit tibi uir fapiens : Quis dabit difciplinae meæ cu-ftodiam,8lt; fupralabiamea fignaculum certum^ ne cadam ab illis, dC lingua mea perdat mec'Si uirilis fexus iubetur tacere coram fenioribus, quam indecorû eft uirginesloqui,

uarios ferere fermonesÆfto ut iniperes tftfi filentium, nunquid potes altjs imperare, ne audiast'Poteft quis aliquando fratnos ori fuo iniponere, amp;nbsp;uerbis ftateram, auribus nonpoteft,Loqui enim in nobis eftjaudif e ex aliéna pendet poteftate. Sæpe enim audi mus quodnolumus.Quid deinde aliud nos feripttua admoneat confideremus.Non iu- Mattb.ç randû, inquit,facilè,quia plerunqs multi cafus accidunt,utnon poftimus implere quod iurauerimus.Qui autê non iurat,utiq! non peieraf.qui autem iurat, aliquado necefle eft incidat periuriS,quia omnis homo mendax.Noli ergo iurare,ncincipias peierare. Nec nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*13

ipfam quidemliberioremlæticiâinuirginibus decet efte. Qiiac fino habet quodfleant, lapfus néant peccantium.Etenim qiiæ aliorûlapfus fleucrit,fuos cauebit.Flcant poftre-mo uel ilia contemplatione,uthic nentes,illic accipiant confolationê:neficut diues ille qui hic luxuriatus eft amp;nbsp;illic p œnas graues fubire domini declaratur oraculo, SiC tu au-dias:Recepiftibonainuitatua.Qu5tobeatior Lazarus qui hie fleuitjamp;illicexultaf.hic cfuriuitjôd illic epulaturfSiuis ergo ÔC tubonâlæticiâfcqui, demonftiàttilsilËcclèfiaftis

Ambro.Tot.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k 3 liber

114 ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' D IV I AM B R o s I ï

Etclf.9 liber,quam fequidebeas,quiait:Veni, manducainlætitia panem tuö: qüonia iam ph*' cuerunt deo fa(fîa tua. Quid autem idem Ecclefiaftes monuerit nos omnes de immode^ ratione ridendi,cófideremus.Sicut uox,inquit,fpinarum ftib olla,ita rifus ftultorü.Nem pe fpinæ cum ardenr,fonant,amp;f cito exuruntur,ut nullus caloris fit effedlus, V nde ÔC pfiiim. 11 -j dæis didlû eft:Exarferunt ficut ignis in ipinis. Exufti iunt enim fuo rifu, 0^ coflagrarunt pÇiLm. iz in domini pafïione,quâdo in animç fuç iocabanturincendiû, dicentes : Sperauit in dO' lo.iit. 19 mino eripiat eum,ialuü faciat eum,quoniä uult eum. Et deridêtes percutiebant calami caput eiuSjôC fpinis eû coronabant,atq; acetû ei ut biberet, olferebat. Ille rilus Synago^ gam incendit in ætcrnû.Sic ergo eftrifus ftultorû, qui fine gratia fonat^ôô ollam lui cop Gene. I ! poris uriuMerito negabat Sara quia riferat, ne uideretur ridendo de effeélu promiifo^ rum dubitafie cœleftiumiôC tarnen ille rifus plenus grauitatis fuerat amp;nbsp;pudoris, quêne^ mo alius tcftis nifi deus lblus,cognofceret,quem occultarionfallunt. Qirâmpulchrûô^

Eccfc7 illud:Noli fcftinare in fpiritu tuo irafci,quiaira infinu flultorùm requiefcit.Hoc cft,etß caufafit quæmoueatindignationem,nonfitfeftina uindiôta:ne immoderatius calorin dignationis exæftuet.Non poteft igitur auferre quod naturalis eft motus,fed moram in Pfulm,4 ferit: ut medicina confilij temperet iracundiam.Sic enim Dauid ante iam dixeratilrafc^ minijôô nolite peccare.Non quo imperaretiracundiam, fed quôd id quod naturae elTet, auferre non poflecSC quafi bonus medicus remedium daret,ut ipfa iracundia non nocc ret.Denicç etiam fi quis prolapfiis elîet corde,quoniam ira nefcit teuere moderamê, det ut compungatur in cubilibus fuis, amp;fuum unufquifq; côdemnet crrorcm.Sic eniin fcriptum eft: Quæ dicitis in cordibus ueftris,in cubilibus ueftris compungimini.Voluij itaq; omnes homines fuorum diledlorum efle cenfores,ut qui publico teftimonio no tenetur,lèipfum iudicem qui in occulto lapfiis eft erubefcat, 6ô aculeo quodâ coerceat Ecdf.aj amaritudinisSCpudoris.Qiiiddeparfimonialoquar,cùmfapiensdicat:Aufcràmeuen tris concupifcentias,amp;^ concubitus cupiditas ne appréhendât mec' Nec infirmitatem e% ieiunio,ÔC abftinentiam reformides.Infirmitas enim grauis fobriam facit animam. Quo Prouer.zz modo etiam docentSalomonisproucrbia,bortæopinion!ftudendum,dicendo:Potius eft nomen bonum quàm diuitiæ multæ. Quid eft enim patrimonium, nifi bona ilia gU-bcrnatioc'undefancftuslob dicit:Benedicftio morituri ftiperme ueniat, amp;nbsp;osuiduæm^ iot.29 benedicat. Oculus eram cæcorum, pes claudorum, inualidorn pater.Si uidi nuduin prætereuntemjfîCnonueftiuiifi me non benedixeruntegentes, amp;deuelleribusouiuin mearumhumeros eorumnoncalefeci,fiabfcondialiquando peccatummeû,quodueî imprudensnonexuoluntatecômifcrim,fialiquando permifiuacuofinuexireinopcm ianuam meam f His enim nomen bonû paratur. Præ cæteris tarnen in uirgine præcellit ftudium fobrietatis.Sobrietatem dico non uini abftinentiâ, fed corporalis lafciuiæ,qua grauius quàm uino inebriamur.Dat enim calice ruinæ ôô iræpoculû. Vnde ÔC dicitdo^

Ep.s I minus ad Hierufalem: Audi humiliata amp;nbsp;ebria non à uino. Ecce accepi de manu tua ca-licem ruinæ,Sf poculum iræ.Sedhunc calice que exinaniuerit Synagoga, nonbibantfi Pjàlm. 143 liæEcclefiæ.Deludæis enim dicftûeft:Filiæeorûcompofitæ, circumornatæquomodo i.Corin.i fimilitudo templi. Vos autem templû de! eftis,filiæ eius qui non transfi'guratur in ange-' a.Cor. 11 Jmn lucis,fcd uerûlumen deuero eftlumine.Ideo in uobis non fimilitudo,fed ueritasfit-Multæautem ciimftudiûcaftitatis profiteantur,affe(ftâtadminicula pulchritudinis,ut coptiores prodcât,nitidiore uultu quàm facras domini dccet, quibus apoftolico fcrmo

Colof.Z nerefpondeo:Qiiçmortuç eftis cum Chrifto ab elemêtis huiusmûdi, quid adhucuelut uiuentes de hoc mundo decernitisfNe fctigeritis,inquit,ne attaminaueritis,ne guftauc ritis,quç fiint omnia ad corruptelam. At non fanéîa Soteris, ut domefticû piæ parentis proferamus exemplû,(habcmus enim nos lacerdotesnoftram nobilitatêprçfedlurisô^ conftilatibus præferendam,habemus,inquam,fidei di^nitates quæ perire non norunu) at non, ut dix!,Soteris uultus lui curam gercbat:quæ cum eflèt decora facie ualde, SC no bilis uirgo maiorum profapia,confulatus SCpræfecfturas parentû facra pofthabuitfide, ÔC immolare iuftà non acquieuit.Quâ perfecutor immanis palmis cçdi prçcepit, ut tenc ra uirgo dolor! cederet,autpudori. At illaubiaudiuithancuocê,uultû ap eruit, fol! inuc lata atq; intecfta martyrio,6C uolens iniuriæ occurr!t,uultû offerens, ut ib! martyrîj fieret facr!ficium,ubi folet eflè tentamentum pudoris. Gaudebat enim difpendio pulchritu-d!n!s,perp

dinisjpericulum irttegritatis auferri. Sèd flli potuerunt qui'dem uultum eius uulnerum uibfdbus exararc, faciem tamê uirtuns cius 8^ grztiä decoris intcrm nequaquâ exarare pötuerunt.Hetrufcüiuuenem ueteres fabülæferunt, cum propter adrm'randâ on's pro-prij pulchritudinem in amorem accêderet foéminas,ftigmatibus inaraiïè uultum fuum, nc'qua eum adamare poflet, Videro, utrum caftus fuen't illius animus, affecflus tarnen non innoces,propter quern in fe ipfe animaduertcrct. Ilie tamê fola excepit uulnera ne noceret:hæc triumphales retulit martyrq cicatricesmt imaginé dei qua acceperat, refeï uaret.Scruate Sgt;C uos hanc imaginé filiæ,feruate feripturæ præcepta diuinæ, ut omne os înquitjObftruatur.Scriptum ett enim: Beatus quem tu erudicris domine,ÔC delegc tua ProKfr.93 docueris eum.Bonus dominus érudit ÔC docet, plerur^ arguitSed etiâque arguir, beatum facit.Beatus enim homo quem ar guit dominus. Et ideo in rrepatiôes cius nort refugiaSjquiacharitatisôCgratiæfunt.Ipfeenimpcrcutit,SCquafibonusmedicusttiani bus fuis fanatSexies de necelTitatibus te libérât,in feptimo aUté no te côtinget malû.In fame eripiet te à morte,in pugna aut ê de manu ferri te cxuet,à flagello linguæ te abfcon det.Si enim tu nulli putaueris derogandû,âliene lingug flagella no metues.Mire aût fer mones maledicorum expreffit dicêdo,linguæ fîagellu, eUius fonus late' refultet. A quo nos fcparare cupiens Petrus Apoftolus monet: ut non reddamus malû pro malo,ôlt;: ma i.Pftr. ledidû pro malediéloifedmagis cùm maledicitur nobis, benediélionis referamus gra-tiam.Et ideo diciuCohibe linguam tuam à malo,tanquâlinguæ flagello: nec timeàs Uet Ppl»”- J i borum fonum,fi munda eft confeientia tua.Bonum eft quidem,nullû(fi fieri poteft)lo-cum obtreélationi dare:fed quia pleriq? non uitijs fed uirtutibus derogant,reprehêdant quodlaudis eft,noninueniât quod erroris eft. Sed,quod pcius eft, non folum ab aliéna lingua,fedetiâànoftraflagellamur.Ethæcfunt grauiorauerberacum ex multiloquio peccatumincurrimus.Etideo euftodiuirgo uias tuas, ut no delinquas in lingua tua.Et bonaloquijplerurtq; crime eftuirginis. ^ed quidmiraris de uirgine,cùm rhülierinfilen i.Tiwt.2 tioiubeatùr difeererBonuseft pudor quem cômendantfiiêtia.Sufannaperitlitabatur Dawd.ij amp;nbsp;tacebat,ut nielius tacito pudore lo queretur.Deniqî inuenit uerecundia defenforemj qui defenderet caftitatê.De quabene dicitur, quôd cam à flagello linguae dominus ab-fcondit.QuiddefœminisdicimustIofeph tacuit accufatùs,ütmelius cuminnocentia Gene.59 quàmlinguadcfcnderctiTàcuitDaniel omnibus iapientior,5föraclaüfitleonu.Vnde D.niie.i^ pulchréfan(ftusDauiddicit:Pofui,inquit,orimeocuftodiam,dumcófiftëretaduerfum P/dm.jS me peccator.Qiiid enimuis loquif Vcreris ne te tacête obicefta credanturfSed audibo num magiftrû dicentê fanlt;ftû lo b:Eceé rideo opprobriû,8ê no loquor:clamâbo,5ô nuf-quam iudicium.Id eft, criminator aliquis ôpprobria iacit f habes quod intra té rideas,fî crimen confeientia non recognofeit. Quid crtirri referas ucrbauerbisVNôdum èftiüdi-cium:SC fi clames,non appropinquat. Debentur tibi in hoc Icculo multa certamina.Vl ccratfanélusiob dâni dolorê,uicerat, imo excluferatlueftus acerbitaté in amiflfionibus filiorûjuiccrat uulnerû afperitates,uibices corporis, adhibent mulicris tentamêta,5ô ip fa no fenfit.Adhuc amicorû increpatibhés ad certamé ei ultimûrefcruant.Luélatus fue rat cum affedu patrio,lucftatus eu dolore corporis ôC ægritudinc:oportebat eum fiibire etiam fermonû tentationes.Ergo quando uides uiduâ difpêdijs aliquibüs laborarc,aut filiorum incommoditate uel morte,iuftum iniurtjs affici,noli ex iftius feculi incomodis mérita eius penlarCiautmirari quôd dereliélus à domino fit.Hic quidêluélamur, fed ali bi coronamur.Nondeme tantum, fed de omnibus homiriibus communiter fumlocu-tus.Nam undemihi tantûmeriti,cui indulgctiâ pro corona eftc'HicIu(fta,illicbrauium; hicmilitia,illicftipendium eft.Ergo dum inhoc modô fum, adhuclucftor,adhuc decer-to,adhucimpcllorutdeçidâ.Sed potés eft dominus, qui impulfum füfcipiat,labentcm ftatuat,nutâtem erigat.Quid ergo miraris aliquê laborarec' Donee uita eft ifta,ccrtamê non deerit,nonexit corona.Nullus probatur,nifi qui perfeuerauerit ufq; infinem,ùtpo Matth, i 0, ftcapoftit quilegitime certauerit coronari.Qriis fortiorPauIo.^quisbeatiordlletarnen cr 2 4 uas eleélionis dominicæ,non antefibi coronam uindicauit, quàm certamen omne con Ado. 9 fummaretur.Ideocp ait:Certamen bonû certaui,curium conlummaui,fidêftruaui quod a.Tira.4 reliqu5,repofita eft mihi corona iuftitiæ:quâ nô folu fibi,fed etiâ omnibus diligentibus aduentum domini dicit elle reddendam.Pulchre dixit, aduentum Chrifti diligentibus.

lltf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSI!

' Nemo enim feftinat adiudtcium, ni'ß de innocêtia fecunis,autqui delabore praefumiG cui aut gratia domini, aut pia pro Chrifto certamina fuffragantur. Quam uticj habebii prærogatiuam ÔC ea uidua quae bene fiÏiós cducauen't,St^ in liberis gratulabitur,amp; maxi mé quæ omnes quos fiifcepit,domino dedit.VndeÔCilia euangelicauidua diuitibus tefertur.Nó folum quia totum quod habuit,ad ùiéium pauper um mißt,fed etiam quod duo æra detulit,dorrtirtica uoce laudaturg'd efl plenam ndem. Deniq? ad hominis fanita tern ÔC ille Samaritanus duo æraflabülàtio dédit, qui ulcéra curaret illius à latronibus uulnerati.Ergo quiaamp;fecundum uetuSteftamentumMariæ forons Aaron uirginita'

’ £em,amp;:fecundum nouum fancflæ Mariæ marris domini integritatem Audio fuæ prolis imitataefl,remuncrationem fideidiuino iudicio confequetur, quænihilfibiadfecuh fubfidium reflruauitjfed totum domino fobolis piæ munus impcndiuTe nimc domine gt;nbsp;prècor,utfuprahancdomum tuam,fuprahæcaltaria,quæhodiededicantur, fuprahos îapides fpirituales quibus fenfibiletibi infingulis templum facratur, quotidianus præ-' ' fui intendasjorationescß feruorum tuorum,quæ in hoc loco funduntur, diuina tua fufci pias miféricordiaiFiat tibf in odorê fandtihcationis omne facrificium quod in hoc tein^ plo fide integra,pia fedulitate defertur. Et cùm ad illam refpicis hofliam falutarem, per quampeccatum mundi huius aboletur,refpiciasetiam adhaspiæhofliascaflitatis,Â

* diuturno eas tuearis aùxiîiO,utfiant tibi in odorem fuauitatis hôfliæ acceptabiles, Chri fto domino placentes,amp;integrum fpiritum eorum animam amp;nbsp;corpus fine querelælo-

De commcndationeEufebij,quod Ambrofiam filiam fuam deo deuouerit,acdelaudc huiufcemodi oblationis,uirtute quoq? taciturnitatis,6Cloco orandi. Cap.l De commendatione ordinis in orationc feruandfiô^ quod à diuinis laudibus inchoan.' dumfitjô^quomodouirgo tria in fe feruare debeat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.H

Quod fexus muliebris non fit cülpandus propter erroris caufâm quam Eua inuexit. Et quomodo omnium animantiumgratiaforis,hominis autem intus exiflat. . Cap.l11 Quomodo per mulierem ecclefiæ gratia figuratur. Quodcß mulier lap fus fui in pecçagt; turn excufationemhabeat quam uir habet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.nH

Quomodo mulierem audire uir iubeatur.Quomodo etiam Maria non fblum uirginita tis incentiuum attulit,fed SC dcum intulerit.Et de confutatione hærcticorum,qui fan (AiflimamMariamperfeuerafleuirginemnegauerunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.V

Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VI

Qiio d Maria pudorem nunquam mutaucrit,quæ rtec animüm mutauerat. nbsp;Cap. V11

Quod Maria fit porta illaclaufa quam Ezechiel defcripfitjiri qua feditChrifhis,ô^ex^ iuit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.viil

Quemadmodum uirgo Maria fit uirga hortus claufus,ac paradifus,8C fons fignatus, atq; porta claufa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap:iX

Quod Chrifhis qui corona efl uirginum,fit unus ficut et pater unus efl,6C fpiritus unus:

SC quomodo in perfbnis diuinis fitæqüalitas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X

Quod nulli alij laboraré aut feruire debeamus,nifl foli Chriflo, qui primus efl. Et quo^ modoaliquandofecundusô^nouiffimusdiçatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.Xi

Quomodo Chriflus dicatur iuuenis Acundus ôé finis omni populo eius. Qiiomodo e^ tiam uirgo Maria dicatur aula regalis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X iƒ

Quomodo Mariana uirginitas dicaturleuisnubes,fuperquâdominus Adit,quçali)S uirginibus pluuiam fpiritualem irrorat,ÔC unguentum integritatis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.Xi 11

Quomodo grefïus Mariæ fpeciofidicantur incalciamêtis.Et quod moduli femorum fiiorum fimiles fint torquibus, umbilicus crater tornatilis, amp;nbsp;uenter ficut aceruus tritici minuti inter lilia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X 1111

Quomodo facræ uirginés dicant lilia Chrifli,SC de anno domin.benignitatis, Cap.X V

VIRGINIS IN S T IT V TI O. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;117

Quomodo fili£ Hicnifaïeni cgredî ittbcantirr ad uidenduin tegem Salomonern,StTcEc deftolapiæoperationis quam induere debent uirgines. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X v I

Quomodo inuirginibus uideat angelorûuitain terris, quâin paradi'fo amiferanms.ôi^ , dedeuotadeprecarionequâAmbrofiusfecitfuperuirginemuelandam.Cap.XVU

De commendationeEufebq quod Ambrofiam fib'am fuam dco dctiouerit,ac de laude huiufcemodioblarionis,uirtutequolt;ptacnurnitaris,amp;loco orâdi. Cap. I

OMMENDAS mi'hipignustuum,quodæque'cftmeum,AmbrO'-fiam,domimlacram:Slt;pio eius affecfîu tibi aiïèris præftanriorem reh'quafobole follicitudincm .Et ucre ûa eft apud mctem fidelem. Cæteros enim inrrituis,ut emittas domo atq? alienis copules,iftaiit tecum Icmper habebis.In cæten's quoq^paternæ uteris pietatis ne-ceHitudine,!!! hac ultra pattern procedis, uoroq? amp;nbsp;ftudio progrc-dciis,ut pïaceat deo.Qiiæ cùm fit præftantior caufa uotorum, loi a tamê foluar quicquld pro fe et pro omnibus filijs debcs.Hoc eft fa-crificiû quod Abel obtulit ex primitiuis ouium fiiarû fœtibus. Quod Ôl Apoftolus præ cæteris laudat ad Corinthios,diciens:Quoniam qui ftatuit in corde fuo firmus,Ôc' iudica uit in corde fuo fcruarc uirginem fuam, bcne facitlgitur amp;nbsp;qui matrimonio iungit uirgt nem fuam,bene facit: ôô qui non iungit, melius facit. VndepulchréDauid cum dcfcrf-pfifletEcclefiægratiam,cuius omnis gloria intus eft non foris(inbonis enim cogitatio iribus,atqî immaculato caftitatis affedlUjôô fynccrç propofi to côfcictie fumma eft laus) fubtexuit,dicens: Afferentur régi uirgines poft earn, Et côuerfus ad dominum pattern: Proximæ,inquit,eius afferentur tibi:affercntur in læticia ÔT cxultationc, adducentur in templum regis. Qiiæ eft proxima,nifiquæChrifto propinquat,cuidicitdeusucrbum: Exurge,ueniproxitnamea,formofamea,columbamca,quiaeccehyemspræterijtc'An Cantic.i tequam uerbum dei rccipetet hyems eraf, inbonora, fine fru(ftu:ubi uerbû dei recepit, SCrauiidus eieftcrucifixus, æftas eftfatfta.Deniq?feruorefandfi fpiritusuaporata, flos Gabt.« efle cœpift,3ô fpirarc odorcm fideffragrantiam caftitaris,fuauitatcm gratia:. Vnde ÔC ali bi addidinOculi tui columbæ extra taciturnitatem tuam : co quod tota ipititab's amp;fim- Cdntic.4 plexficut cofumba (in cuius fpecieuifus eft àloanne defcenderc fpiritus faneftus) fpiti- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

talia uideat,ÔL riouerit ea quæuiderit tacere myftcria.Nô enim mcdiocris uirtus,tacere. . Eft enim ôC têpus tacêdi,ficut têpus loquendi:ficut amp;nbsp;feriptû eft : Dominus datmihi lin Ealef.^ guametuditfonis,q’uando oporteatdiccrefermonê.Virginitatisitaqî dos quædâeftue Epù.^o recûdia,quæcômendjturfiIêtio.IdeoEcclefiægloriaintus eft,nôutiq!inniultiloquio, fed in fenfibus uel in penetraübus facramentorû,ficut ipfa dicit ad fponfum: Qiris dabit CMic.3 te fratrê mihi latftentê ubera matris meæ, ôd inueniens te loris ofculabot te;' Et quidem non fpernent me,afrumam te,amp; ducâ te in domû matris meæ,SCin fecretû eius quæ con cepitme.Etfuprà ainlntroduxitmerexin cubiculum fuu.ForiS ofculaturEcclefiaChri Cdntk.î ftum,et ab eo in cubiculum introducit.Ofculatus eft cam foris,quando tanquâ fponfiis Ppf * * procédés de thalamo fuo,exultauit tanquâ gigas ad currendâuiam.Tanquâ gigas foris eft,quia non rapinâ arbitratus eft effe fe æqualcm deo:formam ferui acccpir.Foris etgo faeftus eft,qui erat intus.Vide ilium intus, quâdo legis quod in finu eft patris:cognofce Pl’ü'p.» iliumforis,quando nos quæritutredimat. Foris fîbi fatftus eft, ut mihi intus eflèt,amp; fie- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

ret medicus nofter.Ibi ergo fimus,ubi Chriftus medicus eft,radicatus er fixus in cordib. noftris.Et ideo ficut ipfe præcepit:Cùm oras,intrain cubiculum tuum,ó(l effunde fuper M4«b. ö te animam tuam.Cubiculu tuum interiorum fecretum eft, cubiculum tuum confeientia lt;ua eft.DenitjEcclefiaftes tibi dicit: Et quidem in confeientia tua regi nemalcdixeris,

its nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIV I AMBROS II

ô^in pene tl'airbus cubiculorum ne mal edi cto deuouens dnritem.Ibiefgoora,æora in occultomt audiàt te qui in occulto audit)Slt; ora fine ira ÔC difceptationejabdicato oC' cul ta dedecorisJüftus cnim non proditionem criminis metuit,fed contagionem.

De commendatione ordinis inratione feruandi,ÔÔ quod à diuinis laudibus inchoandum fit.Et quomodo uirgo triainfeferuare debeat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. H

Vàm bona oratio cum mifericordia.Bona oratio quæ ordincm feruat,ut pn mo à diuinis inchoemus laudibus. Si cnim cum apud hominem agimuSjbe^ neuolum uolumus iudicemfacere: quanto magis cùm dominum noftrum i.Tim.z prccamurfPrimo ergo immolemùs deo facrificium laudis^ut ÔCApoftolus dtcinObfe-cro ergo primo omnium fieri orationes,obfecratiôncs, poftulationcs,gratiarumacffio-' nes.Doccatte Dauidicus pfalmusodî:auus,qui cœpitàdeilaudibus:Dominedotni'-nus noftcr,quâm admirabile eft nome tuum in uniuerfa terra. Quoniam elcuata eft magt;-gnificentia tuafuper cœlos.Ex orcinfantium ladtcntium perfecifti laudem.Hade^ nusoratio.IndeobfccratiO)Utdeftruaturinimicus:poftulatio,utlunâetftellas uideaulu Mdtth.tS nam Ecclefiam,ftellas; filios Ecclefiæ cœleftis gratiae lucefulgcntes: ÔC quodpetit,pro^ phetico fpiritu uifurum (e elle |promittit : gratiarumaôio, quod tuetur dominus ho ni» nem,amp;:hunclimum corporis noftri diuinauifitatione confirmât,uel quod hominianf mantium genera uniuerfa fubiecit. Similiter SC doiïiinica oratio omnia comprehendit, quam uulgarc non op us cft.Tu autem qui legis, quemadmodum diftinguere debeas re Cognofcis.præcipue'tamen(utdixi)commendandacftoratio,ficutpræmifi,placidirate animi Cl tranquillitate,utunufquifq; fibi conftet dCcôgruat, ÔC fiat illud quod feriptuin eft:Si duobus ex uobis conuenerit lùper terram,de omni rc quameunq? pcticrint, fiet a Riattb. I s pâtre mco qui in cœlis eft. Vbi enim funt duo uel tres congregati in nomine meo, ibi ego fum in medio eonim.Qui fiint ifti duo,nifi anima amp;nbsp;corpusc” Vnde ôé Paulus cafti* J.Corin. 9 gabat carnem fuam,SCferuituti rcdigebat,ut effet anima* tanqUam imperatrici fuæ caro lubdita,Ô^^mentisimpcrijsobtempcraret:ne effet in uno homincdifndium,acbcllunt intra fegereret, ÔC legi mentis repugnarct lex corporis. Duo igitur ifta diuerfa ration^ Epbcfz quadam ôf pace iungebat, fccundum quod ipfe afferuit dicens : Qiiia Chriftus eft pax noftra,qui fecitutraq; unum, âf medium parictem fepis, foluit inimicitias in carne fuaî ne id ageret quod nollet, atq; id faceret quod odilPet. Ifti ergo funt duo, anima caro» pßlin. Vnde lt;2CDauid ait:Non timebo quid faciat mihi caroiquam aduerfariâ animæ fuç no(' fet.Qiiæ tarnen duo(ut euidentius exprimamus) non folum duo funt,fed etiam duo ho mincsninus interior, alter exterior, Ifti duo fi fibi propofiti in æqualitatcm concurranf, ut cogitationes fa(ftis,0^ cogitationibus fa(fta conucniant, uitæ noftræ rota fine uHa of fenfioneuoluetur,utquemadmodum fcriptumeft:Fiatuoxtonitruiinrota.IftiigitiHquot; Ephcf.z duo unum funt;nec folum unum,fed unus homo.Vnde amp;nbsp;Apoftolus ait:Vt duos con^ dcrctinuno homine,faciens pacem, ôCrecôciliarctutrofiq! in uno corpore deo,per crû cem interficiens inimicitias in femctipfo,ut in utrilq; acceffirm habcamus in uno ipiritû ad patrcm.Sunt etiâ duo homincs,uetus Sc nouus. V ctus ill e pcccato obnoxius ob^ foletus,acueftimenti ueteris fimilitudine attritus 8^ feiffus quern in baptiimate affigf ^om.S muscruci.VndeApoftolusainQiiiauetushomonoftcrfimulcrucifixuseftcruci,utclc ftruatur corpus peccati,ut ultra non feruiamus peccato.Vetus ergo affigitur,utmoria' tur pccCato,ut nouus reiurgat,qui renouatur per gratiam. Diximus de duobus.Fortaf M4«b.iS fe dicat aliquis : Qiiid de tribus dicis, quoniam fie habet icriptura: Vbi enim funt duo uel tres congregati in nomine meo,ibi ego fum in medio corumr Hine quoq; ratio ma^ nifefta eft, quiaidem Apoftolus dicit : Ipfc autem deus pacis iamftificct uos per omni^ ut integer fpiritus uefter anima amp;nbsp;corpus fine querela in die domini noftri lefii Chrf fti feructur. Vbi ergo tres ifti integri, ibi Chriftus eft in medio corum:qui hos tres intus gubemat amp;rcgit,ac fidcli pace cornponir.Hæc igitur tria, integra præ cæteris in ft uirgo cuftodiatjUt nullam det facrae uirginitatis querclam, amp;nbsp;fitinoffenfa, fine ruga, fine macula. De qualicct frcquentibiis libris dix crimus, tarn en memoran pignoris cauû, hunc ad te librum condendum arbitrati fumus.

INSTITVT'iO VIRGINIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II9

Quod fèxus muliebn's non fit culpandus propter erroris caufam quarn Eua iniicgt; xit.Et quomodo oinntGanimantiu gratiaforis,hominis autê intus exiflrat. Cap. 111 Onauirginitas,quæ fexüm utriinq; non (blû ablbluit à criminc,uerumetiam

B prouocauit ad gratiam. Accufamus autem pleruq? fcemineum fexum quod erroris caufam inuexerit: 0^ non confideramus quanto iuftius in nos obiur^ gatiO retorqueatur.Nam utrepctamus à principio,amp;reru exordia interrogemus: quan turn ei delatum fit,inueftigabimus, 00 quam in mifera conditionis humanæ fragilitate, fœminainuenerit gratiam.Nam ciirn omnia operafualaudauerit deus, cœlum, terram, maria,no(S:em,amp; diem,quod ifta proficCret ad ufum laboris, ilia ad frucflum quietis,lau dauerit feras, beftiasiubi ad hominem uentum eft, folus non uidetur eflelaudatus, prompter que omnia generata funt.Qiiæ igitur caufa eft, nifi forte' ea,qiiiaaliain fpecie iunt, homo in occulto;'Nihil inbeftqs plus reperias, quam quod uidctunin homine nihil eft inferius, quam quod uidetur : qui cum ex animo conftet amp;nbsp;corporc hocutiq; in eo fergt; uit quoduideturallud autem in eo regit hominem quod non uidetur. Merito ergo alia in exordio Iaudantur,iftius laudatio non promitur, fed refcruatur : quia aliorum gratia foris,huiusintus eft.Aliorum in natiuitatc,huius in corde.Qiiid enim tarn altum amp;nbsp;tam profundumquammens hôminis,quæqiiafiinuolucro qUodam corporis tegiturfCoc^ cultatunut earn baud facile quifquam introfpicere amp;nbsp;fpeculari queat i Idco ergo homo non ante laudatur,quia non inforenfi pelle:fed in interiore homine ante probandus,fic prædicandus eft,quern præclare' definiuit Apoftolus Petrus diccns: Abfconditum efle i.Pctr,j cordis homine in incorruptione quieti ÔC modcfti fpiritus, qui eft ante deum locuples. Merito ergo differtur,utfequatur fœnorata eiuslaudatiOjCuius dilatio no difpendium, fedincrcmentum eft.Ncmo ergo fe defpiciat quafiuilê,nec contuitu corporis ftfeæfti^ met.Nam 36fi dixcrit fantftus lobzNudus exiui deuentre matris meæ, nudùs hinc ab£ x boihabuittamc quo non folum inter homines,fed ctiam apud deum diues inueniretuc.. Quid autem locupletius,qudm quod ad imaginem dei eft ac fimilitudincmfAd imagv nein autem interior eft homo, non ifte cxterioriille qui fenfu æftimatur, non qui oculis comprehenditur.llle ergo nobis expeôâdus eft,qui ferius inucftigatur. Idco deus non putauit hominis fabricam cffelaudanda,quiamaior eiusuirtute cftportio.Praeclara qut demfpecies,Só præftantior cætcris animantibus,fedirrationabilia fpccie corporis tefti-mentunea autem quæ rationis plenafunt,communc laudem fequeftrent. Homo igitur mihi non tam uultu quam affeCtu admirâdus cmineat atep exccllatmt in his laudetur,in quibus ctiam deus prophetico iudiciolaudatur, de quo fcriptum cftiTerribilisin confi lijsfuperfilioshominumxuius opera coram deo luceant, quibonaiugibus operibusfa eta contexanEt ideo laudatio eius non in exordio,fed in fine eft.Ncmo enim nifilegiti^ z.Timot.z me' certauerifjcoronabitur.ldcocp Sapiens tibi dicit : Ante morte non laudes hominem Ecekf. 1 x quenquam.Qiiarationehocdixcrit,fiiperioribus docuit, dicens: Quiainfinehominis nudantur opera eius.Spedtemus tertiu, in quo manifeftauitdeus fententiâ fiiam. Cum enim fecilTet hominc,amp; pofuiiTet in paradifo operari ôC cuftodirc, dixit: No eft bonum folum elfe hominem,Faciamus,inquit, ci adiutOrium fecundum fe. Sinemuliere igitur Gene, t homo nonhabetlaudcm,inmuliere prædicatur.Nam cùrh dicit:Non eft bonum folum elfe hominem,confirmât uticç bonum efle hominum genus, fi uirili fexui feemineus fe-xus accedat.Simul illud confiderandum,quiailledc terrafaÂus limo eft, ifta deuiro. Et caro quidem limus, fed ille adhuc informis, ifte informatus. lam illud Apoftolicum prxclarum arceflamus exemplum quod habcmus fcriptum : Qiiiarelinqucthomo pa- E^hef.^ trem amp;nbsp;matrem, adhærcbit uxori fiiæ, amp;nbsp;erunt duo in carne una. Sacramentum hoc magnum eft,ego autem dico in Chrifto Scin Ecclefia.

Quomodo per mulierem ecclefiæ gratia figuratur.Quodq! mulierlapfus fui in peccatumexcufationemhabcat quam uir habet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. nil

Duertimusitaque per mulierem cœlefte illud impletum efremyfterium,Ec A nbsp;nbsp;nbsp;clefiæ in ea gratiam figuratam, propter quam Chriftus defeendit, ÔC aeter-

num illud opus humane redêptionis abfoluit. Vndc amp;nbsp;Ada uocauit nomen mulierisfiiae uitam.Nam S)C in populis per muliere fucceflionis humanæ ferics Sd propa go diffunditur,3lt; per Ecclefiamuitaconquiritaet€rna.Sané negate no poffumus quod

ixo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVl AMBROSII

erraucrit mulicnQuid miraris tarnen fi infirmior lapfus efl lexus, cum fit lapfirs etiS for.' tiorr'Multer excufationê habet in peccato,uir nó habet.llla(ut fcriptura affèrit)à fapicn tilfimo omnium ferpête dccepta eft^tu à mullere: id eft, ill am fuperior creatura decepif, te inferior.Te enim mulier decepit, illam malus licet,tarnen angelus.Si tu inferior! non potuiftirefifterc,quomodo illapotuit fuperiorif Culpa tua iliaabfoluit.Sidemerito i culpe dubitas,interrogemus lententiam qua illi dicftum eft:ln triftitia paries filios,00 ad uirum tuum conuerfio tua,amp; ipfe tibi dominabitur. Viro autem dicitur : Terra es, óóin terram ibis.Etueréiuxtahancfententiam, quâdoquidemfi Adam quod à domino deo audicvatjfcruare nó potui t: quomodopotuitferuare mulier quodaudiuit à uiro f SiillS dei uoxnon confirmauit,quomodo iftam uoxfirmarethumanac'Deniq! Adam couen tus quod contra diuina quæ coràm audierat præcepta guftafl'et,nihil habuit quod dice--ret nifi quod fibi mulier dediflet, ôômanducaftet : mulier autem ait: S erp es traduxitme, amp;^manducaui.Qiiantomaiorrnulieris abfolutiof'Illcarguitur,hæcinterrogatur, Addc illud,quod Sô prior culpam fatctur.Etenim quæ fe dicit elfe fedu(ftam,teftatur errorern. Erroris igitur medicina,confelfio cft.ln iudicio ipfo quanto clcmentior mulier uiror'Ib lemulierem fuam aceufauit, iftaferpentcm;hoceft, necaceufata crimen retorfit,fed ip' ftim aceufatorem fuum maluit(fi pofiet)abfoluerc, quàm ligare. Habes igitur amp;nbsp;culpx abfolutionem in c5feffione,ôd fententiæ in exccutioncJn triftitia, inquit, paries fîlios. Commendationis fuæ pondus agnofcit,munus pœnalis conditionis exequitur. Pro te mulier doloribus fuis militât, amp;nbsp;remunerationê ex p œna inuenit, ut per filios per quos i.Tiwot.2 afriigirur,liberctur.Faôla eft itaq? gratia ex iniuria,falus ex infirmitate.Scriptû eft eninu Quia falua erit per Hliorum gencrationcm.Cum falute itaep parit, quos in triftitia parti! riuit:5t^ ad laudê educat, quos peperit cum dolore. Sed dicis ô uir, quiamulier tentatio fuerit uiri. Verum eft ctiâ:fi eft decora,ecce alia tentatio. Tarnen Abrahæ defccndêti in Ægyptûjuxoris pulchritudo no nocuit,imô magis profuinhonoratus eft enim per uxo rem,non ludibrio habitus in uxore, Cur autem tu uultus décoré in côiuge magis quàm morum rcquirasf’Placcat uxorhoneftate magis quàm pulchritudine. Ilia eligatutjqus Saram moribus referat.Non eft uitium muhcris,eftè quod nafcit:fed uitiu uiri eft quere re in uxore quo læpe tcntetûnin quo fi infirmior fuerit mulier, ipfa labatunfi fortior,uit periclitetur.Non polftimus reprehêdere diuini artificis opus:fea quem dcleclat corpo-* ris pulchritudo,multo magis ilia deleiftet uenuftas,quç ad imagine dei eft intus non foquot; ris comptior.Si ergo uxor tentatio cft,cfto cautior:quçre remediû aduerfus tentationis periculum.Vigilate,inquit,ôôoratc,neintrctisintentarioné.Dominushocdixit,uiraU diuit,mulierimpleuit.Qiiotidiemulicrcsiciunant, amp;nonindi(ftapræftanticiunia:pee catum agnofeût, accerlunt remedium.Scmel de interdiefto mulier manducauir,fiC quOquot; tidie ieiunium foluit.Qiii fecutus es crrantem,fequcrc corrigenté.Ambo manducaftis, cur folaiciunatf'hoc eft,ambo dcliquiftis,curfolarcmediumquaeriterrorif'

Quomodo mulierem audire uir iubeatur.Qiiomodo etiam Maria non folum uir^ ginitatisincentiuum atrulit,fed éCdeum intulcrit.Etdeconfutatione hacretico-' rum,qui fandilfimam Mariam perfeuerafTe uirgirtem negauerunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. V

Eni Eua iam fobria,ucni Eua, SC fi in te aliquâdo intêperans,fed iam in proie V îeiuna.VeniEuaiam talis,utnondeparadifo excludaris,fedrapiarisadco^ lum. Veni Eua iam Sara, quæ parias filios non in triftitia, fed in exul tatione; Genc.zt non in mœrorc,fed riiu.lfaac tibi multiplex nafeetur. Veni iterum Eua iam Sara,de qua dicatur uiro: Audi Sarai uxorem tuam.Sis tu licet uiro fubdita, quia elle te deccat: cito tarnen foluifti fentcntiâ,ut uir te audire iubeatur. Si typû Chrifti ilia pariendo à uiro me rctur audiri,quantum proficitfexus,qui Chriftum(falua tarnen uirginitate) generauiif Veni ergo Eua,iam Maria, quæ nobis nó folum uirginitatis incentiuû attuliqfed etiam Efaiie.7 deum intuIit.Vndc lanus Sé exultas tanto munere dicit Efaias:Ecce uirgo in utero con-cipiet,amp; pariet filium,amp;: uocabifur nomen eins Emanuel, quod eft interpretatum, no^ bifeum deus.Vnde hoemunus fNon de terra utiqi, fed cœlo uas fibi hoc per quod degt; feenderet Chriftus elegit,amp;f facrauit templum pudoris.Per unam defeendit, fed multas uocauit. Vnde amp;nbsp;fpecialeMaria domini hoc nOmé inuenit,quod fignificat,dcus ex ge^ Exoi I lt;nbsp;nere meo.Dilt;fte funt ôé ante Mariae multæ:nam amp;nbsp;Maria foror Aaron dida fuit,fed ilia

INSTITVTIO VIRGINIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IXI

Mariaamaritudo maris uocabatur. Venitcrgo dominus inamaritudinem fragilitatis humanacjut conditionis amaritudo dulcefceretuerbi cœleftis fuauitatc,amp;: gratia têpera ta.HocfignificauitfonsMaraperlign5 dulcoratus,eoquód populus nationfiamarus ante peccatis,uel caro noftra temp cram ent o paffîonis,dominice in ufus alteios mutare tur. Egrcgia igitur Maria, quæ fi gnu facræ uirginitati s extulit,amp; intemerar g integritatis pium Chrifto uexillum leuauit.Et tarnen ciïm omnes ad cultü uirginitatis, fanôiæ Ma^ riæ aduocentur excmplojfuerût qui earn negarent uirginem perfeueraflTe. Hoc tantum facrilegium filereiamdudum maluimuSj'Ecdquiâcauia uocauitin medium,itauteius prolapfîonis çtiamEpifeopus argueretur, indemnatumnonputamus relinquendum: ÔCmaxime quia mulierem earn legimus,ficut in Chana Galilææ ipfc Dominus dicen loann.i tifibi:Vinumnonhabentfili,refpondit:Quidmihiamp;tibieftmulier^c' Etalibilegimus Mattb.i quod dixerit Matthaeus de lofeph amp;nbsp;Maria: Inuenta eft antequam côuenirent,in utero habês de fpiritu fandlo.Et infra: Nô cognouit earn donee peperit. Et iterum de lofeph: Mattb.iz Noluit earn traducere.Etfratresdominiuidêturfignificare quod de Maria fufcepti fint.

EtÄpoftolusait:Poftquamuenitplenitudo temporis, mifit DeusfiliumfuûfaÂum ex nbsp;nbsp;‘‘^•4

ïnuliere,faôî:ûfublege,Quefingulanotandanobis funt,ut qui illalegit,fcrmonishuiuC.

modiuinculo non alligetur.Refpondeamus itaq: iuo ordine.De mulieris nomine quid mouemurc'Ad fexum retulit.non enim corruptelg fed fexus uocabulum eft, V ulgi ufus non præiudicat ueritati.Denicç uirginitas primum hoc nomen accepit. Nam cùm fum-pfiffèt deus unam de coftis Âdæ,amp;: fuppleuiflet carnem inlocum ipfius:Aedificauit,in-§uit,eaminmulierem.Vticçadhucuirumnon cognouerat,6lt;iam mulieruocabatur.

Lationemquoqjnominishuiusfcripturanon tacuit,dicens: Quia dixit Adam: Osde Gfuc.x offîbusmeis,amp;: caro de carnemea.Hacc uocabitur mulier, quoniam de uiro fuo fumpta eft.C^iafumpta eft,inquit,deuiro fuo,non quiauirû experta. Itaq? quamdiuinparadi-fo fuit,mulier uocata eft,ôlt;: cognitauiro non erar.ubi autem eielt;fta eft de paradifo, tune iegitur,quia Adam cognouitEuam mulierem fuam,amp; tune concepit amp;nbsp;peperitfilium, Genef. 4 Primus igitur folutus eft nodus.Secunda quæftio,quia feriptum eft: Antequam conue^ MAüh,i nirent,inuenta eft in utero habens. Confuetudo autem diuinæfcripturæ eft, ut caufam quæ fufeepta eft adftruat,incidentem differat.Quo foluitur etiam tertia quæftio, qua di Âum eft:Non cognouit earn donee pepcritfilium.Qtnd er go CPoftea co gnouitr Mini mè.DenifÇ feriptû eft:Ego fum deus,8lt; donee fenefeatis ego fum. Nunquid igitur poft quamfenuerunt,quia donee dieftu erat, deus efte defiuit c' îtem in prophetaDauid legi- pfdlm. 10 9 mus:Dixit dominus domino meo,fede à dextris meis:donec ponainimicos tuos fcabel Ium pedü tuorü.Nunquidfubie(ftis populis nationü, qui ante uidebantur inimici, cùm falutis authorem negarent,fimulachris feruirenf.ad dextram patris filius federe defiuit, autinperpetuünonfedebitc’Quid autê præiudicat Mariæ, fi cœleftis confilq myfteriû lofeph non intellexit,8lt; putauit uirginê no efle quâ prægnantem uider et f Refurreôio nem eius angeli ignorauerût,quod fignificant uerficuli: T ollite p or tas princip es ucftri, p/attn. z J amp;nbsp;eleuamini portæ ætcrnales, Slt; introibitrex gloriæ. Quis eftifte rex gloriæflntcrro-gant quaQ ignorent, £C ahj refpondent: Dominus fortis amp;nbsp;potens, dominus potens in çrælio,ipfe eft rex gloriç. Etrepetiuit propheta eofdem uerficulos,ôô nihilominus illi quafiignorantes,iterum interrogauentnt.Sic enim feriptû eft:Tollite portas principes weftri,elt; eleuamini portæ çternales,8Cintroibitrexgloriç.C^is eftifterex gloriçf Qito modo ergohomo potuit diuinumftire fecretû, quod angeli nefeiebant C Et in Efaiæli-brohabes:Quis eftifte quiaduenitexEdom,ruborueftimentorûexBoforÆtutic|;mi nus erathominemrefurrexifle,quàmuirginê parturire.Etcnim iamHelie precibus,He 3 lifgi orationibus,mortui 1 efurrexerant, nunquamautem ante, nunquam pofteauirgo generauit.Hoc autê opinatus eft quod traduceret earn quafi ream, antequam ab a.nge-lo moneretur:pofteaautê quafi fidelis nec dubius,uirginitatis eius feruauit oraculum.

Quomodo non derogaucrit uirginitati Mariæ quod coniunxiofeph nomi-natafuerit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. v i

Ecilludmoueatquodait:Qtrialofeph accepitcoiugemfuam,S^profe(ftus RWth.i N nbsp;nbsp;eftinAegyptum.Dcfponfata enim uiro coniugisnomê accepit. Cùm enim

initiatur coniugium,tunc coniugtj nomen adfcifcitur .Non enim deflor atio Ambr. To.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 uirginitatis

izi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI VI AMBROSI!

uirgtm'tatis facit coniugtunijfed pacflio coniugalis. Deniq; ctim iirngitur pMclb/coniii' gium eitjiion ciim uirili admixtione cognofcitur. Qiiod au rem fuit defponfata connu.' plenius dixerimusjibarefatis eftcaufam cœlcfh's myftcnjuitabhisqui

Mariam grauem utero cerner ent, non adulterium uirginitatis,fed deiponfaræ partus le gitimus crederetur. Maluit cnim dominus aliquos de ftia gen er ar io nc, qliam de marris pudore dubitare.Fratres autem gentis amp;nbsp;generis, populi quoqueconfortio nuncupari pfalm. 21 docet dominus ipfe qui dicit ; Narrabo nomen tuum fratribus meis, in medio ecclcfix Roiif.^ laudabo te.Paulus quoq? ait ; Optabam cgo ipfe anathema eHc pro fratribus meis. Po.' tuerunt autem tratres clîcex loiephmon ex Maria. Qiiod quidem fiquis ddigentius perfequatur,inueniet.Nos ca perfcquendanon putauimus, quoniam fraternum nome liquet pluribus clTe commune. An ucro dominus leius earn fibi matrem eligercr,quæui rilifemine aulam polletinceftàre cœleftemrquaficam cui impoflîbile cflet uirginalis pudoris feruare euftodiam Cuius exemplo cætcre ad integritatis ftudium prouocan--tuT,ipfa ab huiufinodi quod per fe cætchs propofitum foret, muncre deuiaret Et qux cflet,cui maius quàm matri dominus meritum reponerct,præmiuni referuar ctrNulli C' nim uberiora quâ uirginitati deputauitmunera, licut fcnptura nos docet.Sic enim per Elaiâdominuslocutuseft;Nedicatfpado,quiaegofiimlignûaridû.Hecdicitdomirius fpadonibus:Quicunq» curtodicrint præccpfamca,SC elegerint quæ ego uolo, ample cfentur teftamentum mcumrdabo illis in domo mea, SkSin muro mco locum nominatu meliorcmfiliorum SC fiiiarum,nomen grernum dabo illis,amp; non deficicnt.Alijs promit tit utnon deficiantnnatrcm fuam deficerepatiebatur fSed non dcficicMaria,non défi' cit uirginitatis magiftrajUeefieri potcratjUt quæ deû portaueraf,portandû hominê arbi traretur.NecIofcph Uiriuftus in hâcproruiflct amentia, ut matri domini corporeo cou cubitu mifcerctur.Scd tarnen Maria fuis,non alicnis moribus defendatur. Non defecit, Io4n. nbsp;nbsp;ut dixi.Ipfe teftis eft fîlius dei,qui cùin eflet in crucc,difcipulû matri commendabat ut fi

lium:difcipulo cam tradebatutmatrem.DocuithocIoânes,quimyflicagt;magis fcripfit-Âlij enm Euangcliftæ feripferunt quôd in paflione domini terra c5trcmuit,fbl refugit, perfccutoribusucniapoflulataeft:Ifte dilcdlus domini quiépcôore cius hauferarfc' creta fapientiæ,ôô piæ uoluntatis arcana,ab ahjs dirfla prætcrrjt, hoc diligentius perfecu tus eftjUtmaternæ uirginitatis pcrfeucrantiam fuo iudicio comprobarct, quafi fihus de matris pudore folhcitus,nequiseam tanto conuttio temeratæintegritatisafpergeret. Dignumquippecraqutquilatrôni ueniâdonabat,matrem dubio pudoris abfolueret. Dicit ergo ad matrcm:Mulicr,cccc filius tuus.Dicit SC ad difcipulûrEccc mater tuaJpfe eftdifcipulus,cuimater commendabatur. Quomodo marito uxorcm tollerct,fifucrat Maria mixta coniugio,aut ufum thori coniugalis cognoucratc'

Quod Maria pudorcm nunquam mutaucrit,quæ nec animû mutaucrar. Cap. V11 Lauditc ora impij,aperite aurcs pij,audite quid Chriftus loquatur .TE’cftatur C de crucc dominus Icfus, paulifper publicam differt falutcm,nc matrem iu honoram rclinquat.SubfcribiturIoanncs in teftamento Chrifti.Lcgatur ma tripudoris defenfio, teftimoniüm integritatis: legatur difeipulo matris cuftodia,pie tatis gratia commendatur.Et ex illo ftifcepit earn difcipulus in fua.Non utiq Chriftusfa ciebatdiuorrium,nonMariarelinquebaruirum.Scdcum quouirgo habitaredebebat, quàm cum eo quem filij hærcdcm,integritatis feiret elle cuftodemr'Stabat ante crucetn matcr,amp; fugientibus uiris ftabatintrepida. Videteutrum pudorê mutarepotueritma' terleftqquæanimum non murauit.Specftabatprjs oculis filijuulncra, perquæfciebat omnibus futuram rcdcmptioncm.Stabat non degeneri mater fpc(ftaculo,quc non me^ tuerctperemptorem.Pendcbatincruce filius,mater fe pcrfecutoribus offerebat. Sihoc folum clîèt utantcfiliû proftcrncretur,laudandus pietatis affedtus, quod fuperftcsfilio elle nolebat.fin uerô ut cum filio morcretur,cum eodem geftiebatrefurgere, nonigna' ra fuitmyftcrij quodgenuiflctrcfurrc(fturum:fimul quia publico ufuiimpcndimortem filij nouerat, prçftolabatur fi forte ctiamfua morte publico muneri aliquid adderetur, Êp.tfj Sed Chrifti paflio adiutorenon cguit,ficut ipfe dominus longe antéprgdixit: EtrcfpC' xi,ôô non erat adiutorrSC attcdi,amp; nemo fufcipiebat,amp; liberabo eos brachio mco.Qiio modo ergo extorqueri potuit integritas Marig, qug fugiêtibus Apoftolis ftippliciano limebat^

INS T IT VT I o VIRGINIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^3

tim ebat c'Sed ipfafe ofFerebat periculis,cuius tanta gratia,ut non folum in fe uirginitatis gratiamreferuaret,fed etiahis quos uifercqintegritatis infigne coferret. Vifitauitldan- L«c. i nem Baptiftâ,8lt; in utero matris priufquâ nafceretur,exultauit. Ad uocem Mariæ exuV tauit infantulus,obfecutus antequa genitus.Nec immerito manfit integer corpore,que in tribus menfibus oleo quodam fox præfcntiæ ÔC integritatis ungucnto domini mater exercuit.Eademc$ poftea loanni Euangeliftç eft tradita,coniugiû nefciêti, Vndc no mi ror præ cæterislocutum myfteria diuina, cui præfto erat aula cœleftium facramentorû. Nunc mihi dicant qui hanc quæftioncm ferunt:Quid eft quod ait dominus per Prophe tamtNScreuocabo captiuitatemIacob,amp; miferebor adhuc domuslifaelÆt infra: Con E?etb.3 9 gregabo,inquit,eos de gentibus, amp;C congregabo illos de regionibus nationum,ô(Zfan.-oificabor in his in confpecftu gentium,ôC fcient quôd ego fum dominus deus ipforum, dumappareboillisinter nationes,amp;no auertâ amplius facie meam ab eis, pro eo quod effudi iram mea in domülfracl,dicit dominus.Et infra dicit Propheta, uidilTe fe inmongt; te alto nimis ædificationem ciuitatis,cuius portæ plurimæ fignificantur,una tarnen clau fadefcribitur,dequaficait:Etconuerti mefecundS uiamportæfandorumexterioris, , quærefpicitadorientcmSlt;hseceratclaufa.Etaitadmcdominus-.Portahæc claufaerit, 2lt;nonaperietur,fîC neriro tranfrbitper cam: quoniam dominus deuslftael tranftbitper eam.Eritq: claufa,quoniam duxfric fedebitin ea,utmanducet panem in confpelt;ftu do-mtni.Secundumuiam portæ intrabit,amp;:fecundumuiam eius exibit. Qvte eft hæc porta, nifîMariafideo claufa quia uirgo.Portaigitur Maria per quam Chrift us intrauitinfrûc mundum,quando uirginali fums eft partu, amp;nbsp;genitalia uirginitatis clauftranonfoluit. Manfrtintemeratum feptum pudoris,2lt; inuiolata integritatis duraucre fignacula, cüm exiret ex uirgine,cuius altitudinem mundus ftiftinere non pofTet.

Quod Mariafit portailla claufa quamEzechiel defcripfiqin quafeditChri-ftusamp;exiuit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gap, viii

Äec,inquit porta claufa erit,8C non aperietur.Bona porta Maria,quæ claufa ' H erat,amp;nonaperiebatur. Tranfiuitper eamChriftus,fednonaperuit.Et ut doceamur,quiaportam habet omnishomo per quam Chriftus ingreditur, Tollitc,inquit,portas principes ueftri,amp;: cleuamini portç æternales,amp;: introibitrex glo Ppim. zj riæ.Quâto magis ergo porta erat in Maria,in qua fedit Chriftus corporaliter, amp;nbsp;exiuitf Eft enim amp;nbsp;portauentris.unde ait lob famftus : Intencbrefcant, inquit, ftcllæ nodis il- lokj lius,quianonconclufitportasuentrismatrismeç.Eft ergo amp;portauentris,fednon om nis claufafemper,uerùmunafolapotuitmanere claufa,per qua fine difpendio clauftro rumgenitalium,uirginispartus exiuit.ldco aitPropheta:Portahæc claufaerit, Sgt;Cnon E:5:ech.44 apcrietur,ÖC nemo tranfibitper eam,hoc eft, nemo hominu-.quoniam dominus,inquit, deuslfrael tranfibit per eam.Eritqç claufa,id eft, amp;nbsp;poft tranfitu domini erit claufa:Slt; no aperietur à quoquam,necaperta eft, quoniam habuit femper ianuamfuä Chriftus, qui dixit:Egofumianua,quamnemoabeapotuitaucllere.Hæcportaadorientemafpicie- loit». 10 bat,quoniamuerumlumeneffudit,quægcncrauit orientem, pepcritcçfolemiuftitiæ. Audiant ergo imprudentcs,claufa,inquit,hæc porta eft,quæ folum recepit deumlif ael.

Si igitur de eo didum eft ad ccclefiam : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confortauit feras portarum tuarum, Ppim. 147

fuamportam confortare nonpotuitf Sedconfortauitprofe(fto,ö(:feruauit intatftam. Deniqmon eft aperta.Audiant igitur prophetamdicentem:Nonaperietur,erit(Ç clau-fa,hoc eft,nonaperietur,ab eo cui defponfabitur.Nonlicebit enimutaperiatur per qua dominustranfibit.Etpofteum,inquit,eritclaufa:hoceft,nonapetieteamIofeph:quo-niam dicetur ef.Noli timere accipere Mariam coniugem tuam, quod enim ex eanafee-tur,de fpiritu fando eft.Porta ergo claufauirginitas eft : ÔC hortus claufus,uirginitas:Slt; fons fignatus,uirginitas.

Quemadmodumuirgo Maria fit uirga 8^ hortus claufus,ac paradifus 0^ fons fignatus,atcç porta claufa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. IX

Vdiuirgo diligentius apertis auribus, claufo pudore: aperimanus, ut te A nbsp;nbsp;nbsp;pauper agnofcat:claude oftium, ne temerator irrepauaperi mêtem, feruafi-

gnaculum.Virga quo qi à radice uirginitas eft. Sic enim feriptum eft : Exiet nbsp;nbsp;nbsp;‘

uirga à radicelelTejöC flo s à radice afcendet.Non cauata eft hæc uirga,fed folida .Nemo ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambr. To.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l z ergoadu-

J2,4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÜIVI AMBROSII

ergo aduratuirgam tuam,utflorem fuum cuftodiat.Virga es o uïrgd,non curucris,non inflcClaris in terram,ut in te flos paterna: radicis aicendat. Hortus claufus es uirgo/er^ ua frucftus tuos:nó afcendant in te ipinæjfed uua: tug floreant.Hortus claufus es nJia, ne EfJe.io moauferatfepemtui pudoris,quiafcriptumefi;:Etdeftruentem fepem mordebitfer^ pens.Sedillamfolum offerat,dc qua diAum eft: Quid incifaeftfëpis cquot;Nemo parietem tuum deftTuat,ne fis in conculc^tionê.P^ra.dirus es uirgo, Euam caue. Fons fignatus es uirgOjUemo aquam tuam polluat,ncmo conturbet,ut imaginem tuam in fonte tuo fem per attendas.Porta claufa es uirgo,nemo apcriat ianuam tuam, quam femel claufit fan^ (flus ÔC uerus,qui habet dauern Dauid,qui aperit nemo claudit,S(f claudit amp;nbsp;ncmo a^ périt.Aperuit tibi fcripturas,nemo eas daudat:claufitpudorc tuum,ncmo apcriat cum.

QuodChriftus qui corona cfl: uirginü,flt unus ficut SC pater unus cfl:,ó[^fpiri-tus unus;SC quomodo in perfonis diuinis fit æqualitas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. X

Apc, J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Enio,inquit,cito,tenc quod babes : nemo accipiat coroham tuam. Qiiæ eft

V nbsp;nbsp;nbsp;corona tua,nifi ilia de qua dilt;flum eft : Et cris corona d ccoris inmanu domF

eP J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nirQiiis hoc dicit, nifi ille de quo dixit Ecclefi'aftes ; Eft unus, non eftfe^

Efdé. 4 cundusf Quis eft ifteinifi ille de quo dieftû eft : Magiftcr uefter unus eft Cbriftus f Vnus M4dj.25 eft,quiaunigenitusdeifiliusninus, quiafolus,utferiptum eftiQuiexpanditccelumfo-* iot.9 lus, ÔC ambulat ficut in terra fupcr marc, Hie ergo non eft fecundus, quia primus eft.

Noneftfecundus,quiaunus eft. Vnus deus pater ex quo omnia, ôdnos inillo : SC unus i.Corin.3 dominus lefiis Cbriftus, per quem omnia amp;nbsp;nos per ipfiim. Vnus deus pater, ÔCunus dei filius, Si unus fpiritus faneftus, ficut fcriptum eft : Hæc autem omnia opcratur unus atque idem fpiritus,diuidens fingulis prout uult. Vnus,inquit, quia unus deus. Nullus fecundus,quia quod uult facit,non quod imperatur, Vnus ergo pater deus, amp;nbsp;unus dei filius.Vnus06unus,quianonduo dij.Vnusnlius,quiacumpatreunumcft,ficutipfedp ioM. I o xit:Ego Si pater unum fumus.Et unus fpiritus, quia unitas trinitatis eft, non ordinc df Miiu/j.z 8 ftin(fta,non tempore. Sed dicunt ledlum : Ite baptizate gentes in nominepatris Si £0^, Si Ipiritus fancli.Et obijciunt,quia primo patrem nominauit,fccundo filium, tertio fpi-loMtt.t ritum faneftum.Nunquid ergo,quiadicitEuangeliumJnprincipio eratuerbum, Siucf bum erat apud dcumrinferiorem fignificauit patrem, quia primo uerbum dei in princp rphejt 5 pio femper efle ac fuifle mcmorauit c' Aut cum dixit Apoftolusdn regno Cbrifti Si dei, ordincm fecitfAut cum dicit ipfe dominus Iefus:Spiritus domini fupcr me, co quod un xitmc,euangclizarcpauperihus mifit me,prædicarc captiuis rcmiflionemicminen.' tioremfilio deilpiritum efle teftatus eft C Aduertis uirgo quemadmodum ifta foluan^ tur, Aperi ad hæc aurcs tuas,os tuum claudc. Aperi aurcs, ut fidem audias:claudc os,ut teneas ucrccundiam.Deinde illud leguntjCniia dixitJn nomine patris Sifibj. Si fpiritus fanefti : Si non in tclligunt quid ante præmiierit. In nomine, inquit. Tres perfonas qufi dem fignificauit,fcd unum trinitatis nomen alTeruit .Vnus itaeç deus, unum nomen,«quot; ' na diuinicas,unamaieftas.Nullus ergo fecundus, quia principium omnium trinifas eft, 'Èccle. 4 Si trinitatis pn'matus fupcr omnia cft.Ergo, unus SCnon eft fecundus. Vnus eft,quiftquot; cfi.Uf cundum non habet, quiaunicus folusfinepeccato, folus fine adiutorio, qui aiuRcfpCquot; xi,ôô non crat adiutor.

Qiiod nulli altj laborarc aut fcruire debcamus nifi fob' Cbrifto qui primus eft.

Et quomodo aliquando fecundus Äfnouiffimusdicatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XI

On eft finis laboricius, quia pro omnibus aduocatusnofter eft apud patre, Ffit. 5? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si infirmitates noftras fulcepit,amp; pro nobis dolct Siinfirmatur, ficut ait:Ac

Miif/?. 2$ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ger cram,âf nonuifitaftisme.Cuius oculus non fatiaturdiuitijs,quia ipfe eft

P,om. 11 altitudo diintiarum fapientie Si feientiæ dei, non fiint thclauri myfteriorum ccelcftiw«« Cur ergo fcculo potius laboramus, Scfraudamus animamnoftram tantæbonitatisdiquot; Colof.z fpcndio,qui nulli ah') nifi buic fcruire domino debcrcmus f Hie ergo non eft fecundus.

Ego certe hoc teftimonifl defero.Lcgo quia primus cft,lcgo quia no eft fccûdus.Illi t.Corin. 15 fecundix aiunr,doccat Iccftionc.Scd dicit aliquis, quia fcriptii eft : Primus homo de terra tcrrcnus,fecundus homo de cœlo cœleftis.Venfin, ante'uideamus de quo dicat. Sceun dus,inquit,homo quafi hominem fecundu dixit.Et ego dico quia primus cft fecundum diuinitatê,ante quem nullusifecundus autêfecundû earn cm,quia poft Adam.Ego plu* dico,non

d ICO,nonfolum fecundirm lego hominem, fed etiam nouiffimum.Deniqp fiehahesiFa-dns eft primus homo Adam in animam uiucntem nouilfimus Adam in fpiritum uiui^ i.Corin.i^ fie antem.Vide clementiam Chrifti,ipfc eft primus St: nouillimus. Qui primus erat,pro pter nos fe nouiftimum feciLPrimus,quia per ipfum omnia:nouifiimus,quia per ipfum refurrcdio.Defcendit enim proiecitfeurcader et, infra omnes fefaciens,ut omnesia centesleuafet,Vndeamp;:aitEcclefiaftes: Qiiiafi cecideritunus, erigetfôciûfuum,Ô!: u^ Ecdf.4 illi qui unieus ceeiderif,Ô£:non eft fecundus ut eum erigat. Et quidem ft dormiant duo, eft calot inis,amp; unus quomodo calefietc'Hoc eft,qui Chnftum habet fcc um, V fi cecide fit,refutgct:amp;: fi mortuusjiieritjieuiuifccnquia adeft il! e qui uenit ignem in tciTam mit-tere.D enit^ ÔC Helifæus cùm puerum refufcitaret,infufflauit illi,utinftinderctuitæ calo 4.Rrg’4 te m.Habeto ergo tecum hune ignem in pceftore tuo,qui te rcftifcitet, ne frigus tibi per-petua’ morris irrcpat.Hic ergo iuucnis fe proiecit, qui uenit per Mariam,ôc infundebat uitæ calorem peeftoribus audientium. Vndedicunt illiin Euangelio: Nonne cor no- Lucif.24 ftrum ardens erat in nobis,cùm aperiret nobis fcripturasf

Quomodo Chriftus dicatur iuucnis fecund us, ÔC finis omni populo eius'.Quo-modo etiamuirgo Maria dicaturaularcgalis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. Xir

K nbsp;nbsp;ambulant lùb foie cum iuuene fccûdo, quis refùrger pro eo Quis enim pro

ChriftorefurgetjCÙm ille pro omnibus reftirrcxerit,«: inillo omnes refurre-xcrintjCÙm fpem refurrexionis acccpcrintr'De Chrifto autem didum liquet, quâdo ad-uertis congruereiftûlocûcumbenedidioneuelprophctialacob, quiaitdeludaïQuis 001^.29 fufeitabit eumf Non utiq; alter, quiaipfe fe fufeitauir,ficut ipfc ait : Soluite templû hoc, lodn.2. SCin triduo refufeitabo illud. Hoc aufê diccbat de remplo corporis fui.lllud quoq? uere' Chrifto conuenit foli qiiod addidit : Non eft finis omni populo eiusrquia populus Ch ri fti innumerabilis finem non habet,cui fides ref rrrcctionis æternæ,perpetuæ uitæ acqui rit ætatcm.Secundum carnem itaq? SC iuuencm didumjôC cadere uel refiirgcre,dubium non eft. Deniqi ÔC illud attexuit, quia optimus puer pauper SC fapiens.pauper enim fa- z.Coritt. 3 dus eft,cùm diues elîèt. Ipfc ergo rex Ifracl tranfiuit hanc portam, ipfe duxfedit in ca, toan. i quando uerbum caro fadum eft,Sc habitauitin nobis, quafi rex fedens in aularegali u-teriuirginalis,uclinolla fcruenti, ficut fciïptum eft: Moab aulafpei,uelollafpcimeæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;59

Vtruntç enim diuerfis in codicibus inuenitur. Aula rcgalis eft uirgo, quæ non eft uiro fubdita,fed deo foli.Eft SC olla uterus Mariæ,que fpiriru feruenti qui fuperuenit in câ,re pleuit orbem terrarum,cum peperit faluatorcm. Qin manducauit in porta fedcns,utiq! cibum ills de quo dixitiMeus cibus eft, utfaciam uoluntatê patris mei, qui in cœlo eft. (odnn.^

Quomodo Mariana uirginitas dicatur leuis nubes,luper quam dominus fedit, qug alijs uirginibus pluuiam fpiritalem irrorat ÔC unguentû integritatis. Cap. X111

O nbsp;nbsp;nbsp;ras gratiaChrifti.Scriptum eft enim de ea:Eccc dominus uenit,fedens ftipcr Ep, 19

nubem 1 euern.Veréleuern, qua:coniugq oneranefeiuit. Vcréicucm, quæ Icuauit hune mundum de graui fœnore peccatorum. Leuis erat quæ rcmifti onê pecca-torum utero geftabat.Dcniqî cleuauit loannem in utero conftitutum, qui ad uoeê eius L«c. t cxiliuitjSC infans exultauit in gaudio:prius (enlù deuotionis, quàm fpiritus infufione ui talis animatus. Excipite igitur, cxcipite facræ uirgines nubis huius pluuiam fpiritalem, temperamentum flagrantiæ corporalis,ut corporis omnes reftinguatis ardorcs,atq; interna mentis ueftræhumcfcant.Huius imbrem nubis facratæ patres noftri annunciaue- $dpten. t runt nobis fàlutem mundi futurum. Hune imbrem fignificabant elle uentuntm ftillici- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 lt;

diaftillantiafuperterrâ,quæ Hierobaal popofeit ÔCmeruit. Bonam nubem fequimini, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

quæ fontem intrafe genuit,quo rigauit orbem terrarum. Excipite ergo uoluntaria plu-uiam,pluuiambenedidionis,quamhæreditatifuçdominus cffudit.Excipiteaquam,6C non effluat uobisiquia nubes eft.diluat uos amp;nbsp;facro humorc perfundat: quia olla cft,fpi rituuaporctæterno.Excipiteita(^ cxhacMoabitideolla gratiçcœlcftisunguentû,ncc pßilm.-^s uereaminfne deficiat quod exinanitû eft, 8Cplus redundar,quandoquidem in omnê ter ram odor eius exiuit,ficut feriptû eft: Vnguentû exinanitûnomen tuû,propterea adole Cdntic. t fcentulç dilexerunt te.Defcendat iftudunguentum inam'mæ præcordia,uifcenimqi fe-

Ambr. To.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 3 creta,

crcta,quo non delitiarum odores fan(fta Maria,fcd diuinac gratiç fpiramenïaredolebafc ' HæcpluuiaEuæ reftinxit appetentiam:hocunguentum fœtorem hxreditarq erröri« torfnn.i 2 abftcrfït, hocunguêtum Maria foror Lazari in pedes Chrifti effuditjSC tôta domus pid

1 repleta odore fragrauit.Nec ulla fe pauperê putet,nulla fe arbitretur inopem,nulla

; tuât ne predolum hoc ungucntum emere non poftit,aut fontem iftum putet efte ucflalt; lem.Qiii fititis,inquit,ite ad aquâ,amp; quicuno» no habetis argentû, ite fiô emite amp;nbsp;bibit^^ = nbsp;nbsp;nbsp;8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;argento.Et luprà ait:Gratis ucnundati enis, amp;nbsp;fine argcnto redimcmini.Ideo paUlt;

- per fadus cft dominus cû diues eiref,uc eum omncs cmant,amp; egenos præcipuè iua paV pcrtate locupleteuParateigitur uafa domini,ut excipiatis hune fontem aquæuiuaf,fon tem uirginitatis,integritatis unguehtum, odorem fidci,fiC fuauis mifericordie gratiafld i.Prtrt,2 rulcntumJnduaminiagnieius innocentiam, qui cùmmalediccrctur,nonremalcdixid eùm pcrcutetetur,non reperculïît.

Quomodo greflus Marigfpeciofî dicantur in calciamentis.Etquod moduli femorumluorumfimiles fint torquibus.Et umbilicus crater tornatilis. Et uenter fîcut aceruus tritici minuti inter lilia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. X11H

Ancimitaminifiliæ,cuipulchre'conuenitilludquoddeEcclefia propheta' H turn eft: Speciofi fadi ftint greflustui in calciamentis filia Aminadab: cO quodipecioieEcclelîaeuangelr) praedicationeproceflit.Specioféprocedit anima, quæ corpore uelut calciamento utitur, ut quo uelit, iuupolîitfineimpedimen

la commixtione corporeæ confuetudinis authorê falutis uirgo gcncrauit. Vnde egt^-' loawfii gieloannes ait:Non fum dignus foluerecorrigiam calciamenti eiuSjid cft: Nonftim dP gnus incarnationis inyfterium côpræhcndcre anguftîjs mentis humanæ,atqi inopis uilt; Pp' 5 S htate iermonis abfoluere. Vnde ÔCEiaias dixit: Generationê eius quis enarrabitf Spe--cioli ergo greflus uel Mariæuel Ecclcfiç,quoniâlpcciofi pedes euangelizantiû.QuÙM .pulchra etiâille quæinfiguraEcclefïæde Maria prophetataiunt, fi tarnennô membra lt;nbsp;Crfftric.y corporis,fed myfteria gencranonis eius intendas.Dicitur enim ad cam : Moduli femolt; rum tuorûfimiles torquibus,operamanuû artificis. Vmbilicus tuus crater tornatilis nd deficiens mixto. V enter tuus ficut aceruus tritici minuti inter lilia,eo quôd continensfl bi fit in omnibus Chrifti ortus ex uirgine. Sicut uidores folent ieculariû præliorû,ftrçlt; nuorum uirorum donatis torquibus honorare ceruices : itaiugum noftrûleuauit,utfi'' delium colla uirtutisinfignibuscoronaret. Verc'aut cm aluusille Mariae creater f orna-ii tilis,in quo erat faptentia, quæmifcuit in cratere uinûfuum, indeficientem cognitipni» piæ gratiam,diuinitatis fuse plenitudine iubminiftrans.In quo uirginis utero,fimul acejr uus tritici lilrj floris grariagerminabat,quoniâ amp;nbsp;granû tritici genetabat,amp;hliû.Gra num tritici,fecundû quod feriptû eft;Amen amen dico uobis,nifi granum tritiçi caden» in terram mortuû fuerit,ipfiim folum manet.Sed quia de uno grano tritici aceruus cft 6 dus, complets eftilludProphcticum:Etconuallesabundabuntfumcnto.quiagranun^ illudmortuumplurimS ffudumattulit.Hocitaq?granum,omnes hominesperpetu» cœleftium munerum efca faturauit.Confummatum eft illud prophetici oris eloquiutn» dicente codem Dauid:Cibauit eos ex adipelfumcnti, ÔC de petra melle laturauit eos.In hoc grano efle etiam lilium,diuina teftantur oracula,quia feriptû cft:Ego fum flos camr pi amp;nbsp;lilium côuallium.’ficut lilium in medio fpinarum. Chriftus èrat lilium inmedio fpP narum,quando erat in medio ludæorum.

gnitatis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap; XV

Vdiuirgo quid dicat.Liliumjinquit,côuallium, id eft, humilium animarum A nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;mitium.Efto ergo mitis,humilis,atq; manfueta:ut in te ficutlilium germi^

netChriftuSjdequoô^ alibihabes:Labia eiuslilia ftillantia myrrhamplclt; nam:id eft,quiChriftipaflionem loquuntur, SCftio ore concelebrant, acmortificatiolt; nemeius infuo circumferunt corpore. Chriftililiaiuntfpecialiterfacræ uirgines,quarÖ eft iplendida Sgt;Cimmaculatauirginitas. Vndcpleriq; accipiunt quodEcclcftauideatur diccre:Ego fum flos campi, amp;nbsp;lilium conuallium.quæ in hac conualle iftius mundi gra^ tiamboniodorisexhalat fedulaconfeftionepictatis.Denitj QCalibidicicFratermeui . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defccndat

INSTïTVTIO . ;V I R (« IN I S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IA7,

4çfççHdatift hortum foum, In phialas aromatis,pa{cereinhortis, amp;nbsp;conigerelilia.Ego^ frsitti meo,ô6 frater meus mihi,qui pafcit inter lüia.Ex illo ergo utero Mariæ diffufus eft inhunç mundû aceruus tritici minuti inter lilia, quâdo natus cft Chrift us, cui dicit pto^^ |gt;hetjirgt;auid:Benediçes coronamannibenignitatis tuæ,et campi tuireplebunturüber, tâte.Pinguefcent fines deferti,amp; cxultatione colles accingentür : indutifunt arietes ojai üm,amp; çqnualles abundantfrumentozetenim clamabunt,ô(: hymnû dicent.Quis eft an- ■ • ‘ nus dominicgbonitatis,nifi ille de quo fcriptura dicit:Tempore accepto exaudiui tc,amp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4S

injdie falutis adiuui te:quando populorum fideEcclefiamfœcûdauit, iuftitiâinduit Sa^ çerdotesfVnde ÔC Apoftolus dicit'.Ecce nunc tempus acceptabilc, ecce nunc dies falu z.Corin.s tis'.quando uenit dominus prædicare annum domini acceptum, amp;nbsp;dicm retributiom's.

Sieut in Euâgelio fuo ipfe memorauitjdicens : Spiritus domini fiiper me,propter quod nbsp;nbsp;nbsp;4

,unxit me, Slt;c.Tunc ergo dominus operibus fuis, Ô6 gloria amp;nbsp;honore lui tempus coro-nauitaduentus.Totusenim illeannus conuerfationiseiusinhocmundo,diuerfarum habuitcertaminapafrionum.VicitHerodemparuulus,dequoinpairioneinfantium ’ , triumphauitEfuriuit, fitiuit, pro nobis uapulauit, pro nobis contumeliarum indigna tolerauit, crucem afcendit,mortuus eft pro nobis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

. Quomodofiliæ Hierufalem cgrcdiiubeantur aduidendumregem Salomonern, ÔCc.Etdeftolapiæoperationisquamindueredebentuirgines, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç^P* ^^5,

V nbsp;nbsp;nbsp;abundauit una cœleftis corona uirtutis.VndeegrediminifiliaçHicrufalem,

ficutuoshortatur fcriptura diuinain Canticiscanticorunr.Égrediminiô^ui Cdiitic.^ dete regem Salomonern in corona, qua cor onauit eum mater eius in die fp onfaliS eius amp;nbsp;iocunditatis cordis eius:quia fccit ubi, inquit, charitatem a filiabus Hierufalem : hoc cft,egredimini exhis anguftqs amp;nbsp;follicitudinibus corporalibus,cgrcdiraini exhac dele tftatione carnali,peregrinamini de corpore, ut adefle domino polhtis, quoniam quiin carne funt, domino fuo placerc non poftunt. Dicatur ergo uobis quia no eftis in carne, Ronw. t fedinfpiritu.Eritis autem in fpiritu, fi potueritis comprehendere Salomonis ueriillius pacifici charitatem, quafecit fibi] pfe,2lt; ideo coronam accepit à matrc,beatamatreHie rufalem.Beatus et Marie uterus,qui tantû dominû coronauit, quâdo tormauit.Corona uit eum quâdo generauit,quia amp;nbsp;fi eum fine aliqua fui operatione foimauerit,quia fpiri Lmc, i lus fandus fuperuenit in uirginê(undc amp;nbsp;ipfe aiulnoperatu meu uiderunt oculi tui)ta- nbsp;nbsp;nbsp;13 «

men hoc ipfo quod ad omnium falute eum concepitôôpeperitjcoronâ capiti eius çter- l nscpietatis impofuit,ut perfidem credentiufieret omnisuiri caputChriftus.lnopcrata Ephef. i. 4. ergo eftcaroChrifti,quamutMariauirgo cóciperet,inufitato quodânouoeçincarna- cr 5 tionismyfterio, fine ullauirilis feminis admixtione diuinae gratia difpofitionis quod e-lat Garnis affumpfit ex uirgine, atq( in ilia nouiffimi Ada immaculati hominis membra formauit-Hominem audis,fedfuprahominemintellige,quiafcriptum eft:Noncoques Expfl,44 agnum in lade matris fuæ .Et alibi IcgisiEt homo eft, amp;nbsp;quis agnofeet eumÆrgo non defies agnum ilium,in c|uo plenitudo diuinitatis corporaliter inhabitat,conditionis hu jnanæuiribus æftimare,ÔCmaieftatemincomprehenfibihspoteftatis,degeneris cogni-tionisinfirmitatccocludere.Nonenimiliumperfedæ fideicibumlacob coxitinlade, G-iic. 17 ;quolfaac pater ita eft deledatus,uteiprçrogatiuamomnembenedidionisprophetica fobrietate conferretEt ideo Apoftolus fcripfit, fuccumladis tenuis cibum effe dodri-,næ,dicens:Quia omnis qui aliturlade,expers eftuerborum iuftitiæ.paruulus enim eft. Hetgt;r. 5 |gt;erfedorum autem eft folidaefca.Et tu ergo filia, fume ftolamillammulieris piae opera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 ‘

jtionisftudio contcxtam,quæ manus fuas aperit pauperi, èclucernaeius non extingui-,tur in totanode, atc^ indue te, amp;nbsp;huiufmodi epulas after ad patrem, ut dicat : Quid eft Gcnr.ay ,quodtarn citoueniftifilia i laudet inteneraadhuc aetate prudentiam,piac quoque de-uotionis affedum, ÔÔ dicat tibi: Accedeadmefilia.Odoratusc^odoremueftimento-rum tuorumbencdicat te,dicens: Ecce odor filiæ meac, ficut odor agri pleni, quembe-nedixit dominus.8lt;;E)ct tibi dominus arore cœli defuper, amp;nbsp;ab ubertate terræabûdan ti^m.Atqj(hisadiungat‘.Quimaledixerittibi,malediduserit’.8lt;quibenedixerittibi,bc jnediduserit,Hacftolaindutuslacob hominêuidit,2lt; ab eoquafi à domino deo bene- , , didionem popofcit,2lt; appellauitlocû,Vifio det.Hacftolaindutus,uiditillamftolanr Gene. 4 9 k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘...... ' M 4 Chrifti,

n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. J*» i. ' ; '

IXS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

Chriftijdc qua ait:Lauabft ïn ui'no ftolam fiiam.Et bencdixit lofcph, dicens: Filius anv pliatus meus lófephjfili'us ampliatus z'elatus meus, fi'lius meus adolefcentior ad mere* uertere,fignificans dominicac reforrccflionis infigne.Et addidinBencdida'o patris tui et matris tuae præualuitluper benediÆonesmontiummanentin, ô^defideriaGollium ternorum,id eft,iuperregem gratiæ.Hancfume ftolam ut induas Chriftum,atq( in cius Colof.) ignictone renoueris.Indue ergo ficut elecfta deiuifceramifcricordiæ, benignitatem,hu Row.ij n7nitatem,paticntiam,modeftiam,charitarem,quaceftunitatisuinculö:utneminiquiC' qua dcbeas,nifi inuicê fororcm tuam diligas,ncc gratiæ eins inuideas,fed quo probatio rem uideris,imireris:ut fit in te pax Chrifti amp;nbsp;gratia,amp; uerbum dei habitet in corde tuo, atçp huius mundi fugias contagiones.Semel mundo mortua, ne quæfo tctigeiis,ne atta minaucris quæ funt iftius fecuiï, fed femperin pfalmis nbsp;nbsp;li^rninis amp;nbsp;canticis fpiritualp

bus abducas te ab huius feculi conueriationeuion homini, fed deo cantans. Et ficut fân lt;fta facicbat Maria,conféras in corde tuo. Quafi bona quoque agnicula rumines in orc Pfdln. 118 tuo præcepta diuina,ut dicas amp;nbsp;tu:Exercebor inmirabilibus tuis. nec dormitetautftib let anima tua præ tedio.StilIicidia enim eqciunt hominem tempore hyemali.anima au* tem perfecfta non ftihat, in qua nulla grauioris eft rima peccati, fed manct in domo ftia, amp;nbsp;inoffcnfæ habitationis nouitate lætatur SC fruitur. At fi aliquid forte nuraucris,dicas; Confirma me in uerbis tuis.

Qtiomodo in uirginibus uideatur angelorum uita in tern's,quam in paradi-fo amiferamus.Et de deuota deprecatione quam Ambrofius fecit fiiper uir-ginem uelandam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. xviil

Vnc ad te decurfis omnibus pater gloriæuota conuerto,cuius pietati incef-N fabiles grafias agimus,quôd in uirginibus facris angelorum uitam uidemus in tern's, quam in paradifo quondam amiferamus. Qirid enim uel ad inuiran da uirginum ftudia,confirmandamq; uirtutem,ucl ad concelebrandam uirginitatis gio riam plus cofcrre potuifti,quàm ut deus ex uirgine nafcererur Amplius nobis profuit culpa,quam nocuitn'n quo redeptio quidê noftra diuinS munus inuenit.Sed ipfe quo^J Unigenitusfiliustuus uenturus in terras fufcipere quod amiflumeft,puriorem carnis fuæ generationem reperire uon potuit, quam ut habiratione ccclefti aulam uirginis de^ dicareqin qua efl'et SC immaculatæ caftitatis facrarium,ô^ dei templum. Quidautemifi lud attexam, quod diuino tuo munere c3 fancftis Moyfe 2t Aaron uirgo pedes per flugt; * $ eft us duxit Hebraeorum exercitumf Relinquo uetera,priuata non quçro,fan's eft ifta no bilitas familiæuirginali. Te quæfo ut tuearis hancfamulam tuam, quæ tibi feruirc,tibi animam fuam,tibi integritatis fuæftudium dicarc præiumpfit.Quam facerdotali mune re offero,affc(ftu patrio commcndo,ut propitius SC præful conféras ei gratiam,quo coe leftium thalamorum immorantem adytis fponfiim excutiat, mereatur uidcre,introdu^ C4«/tc.4 catur in cubiculum dei lui regis, mercatur audire dicentê fibi: Ades hue à Libano fpon^ fa,adcs hue à Libano,tranfibis SC pertranfibis à principio fidequt tranfeat feculum,adil la çternapcrtranfeat.Intendeigitur pater in tuum munus,cui fandlificando nullius con filium rcquififti'.fed ipfe fine ullo peritore atep arbitro tantam contulifti gratiam, quan* tarn ante oracula diufna credere nemo potuiflequt in firo utero deû uirgo portaret.Cu-' ius prærogatiuamuneris prouocara crebrefcuntftudiauirginftatis,5C facre integritatis exempla. Qiiibushæc quoep famula tuaadhuiufeemodiuirtutis gratiamlaccfrita,tiiis aniftitaltaribus,nonrutilanti cæfarie flauum deferens crincm, flammeonuptialidic^ Luc. J tum:fcd ilium crincm quo euangelicailia mulier fan(fta Marfa pedes ChriftifedulapiCquot; loxH-i I rate deterfit,ÔC domum totam effufo impleuit unguento, facro offerens uelamine coH' fecrandum.Adeft puclla quam nonnuptiarum fefta, nonpræmia,non oncrati pondus uteri,uotiuo nupturis dolore fbllicitent:fcd quæ immaculatos fibi fidei partus amp;nbsp;pieta^ tis expofcaqut in utero accipiat de fpiritu fandto, 8C fpiritum falutis deo foeta parturiat. Sed ut ifta procedere pofTit meritoru gratia,tu deus pater omnipotens fiiffragia comert dationis adiuge.No enim folitaria dos pudoris cft.Succingat facræ uirginis crincmodc ftia,fobrietas,continêtia,ntuirtutum accindta comitatu, purpureo dominicifanguinis t.Coyin.4 redimira uelamine,mortificationem domini lefu infua carne circûferat.Hæc funt enim meliorauelamina,quæfuntindumentauirtutum, quibus culpa obtegitur,innocentia reuelatut»

INSTITVTIO VIRGINIS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^9'

icueVatur.His igitûrfamulâ tuam indue ûeftimcntis,qüæ in omni tempore mundafint» Muhdum enim îŸianet,quicquid nulla interueuiens culpafufcauerit ,iut ei iure dicaturl Qubniam placuerunt deo fadatua.ln omni tempore dntueftimenta fua candida,SC O' Ecekf.^ leum in capitt nbn defit,quo faces fuas myfticas poflit accendcre:ut cuni uenerit fpon- Mat».2 5 fus,inter illas fapientes uirgines cœlefti thalamo di^nanumeretur,quç dcuotionis ac fi deifui grauitatiscpluminemunusfacræprofeffionis illuminant.Tuereigiturancillam tuam pater charitatis ÔC gloriæ ut quafi inhorto claufo fonte fignato teneat clauftra p.udicitie,fignaculaueritatis,Agrum fuum colere nouerit,quem colebat fandius lacob, Sdfcxagcfimosôd centefimosquoq;frudluscapelïat inhuiusuirtutibusSefortitudini- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

bus agn.Sufcites in ca gratiam, amp;refufeites charttatem .Inueniatquern dilexit, teneat Canfic. j cum,nccdimittateum donecbonaillauulneracharitatisexcipiat,que ofeulisprçferun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

tur.Scmperparata,nocbbus Sé diebus toto fpiritu metis inuigilet, ne unquam uerbum earn inueniatdormientem.Etquoniâuultfcdiledlustuusfæpiusquçri,lit explorer affe dlumrecurrentem,fcquatur,exeatfides,Slt; anima cius inuerbo tuo pcregrinetur corpo re,utalfitdeo'.uigiletcor eius, caro dorniiat,nemale incipiatuigilarepecCatis.Tudogt;: mine adiunge alios facræ uirginitatis ornarus, adiunge fedulos pios cultus:ut nouerit polTidere uas fuum,nouerit humiliari,diledlioncm teneat,ucritatis murum,pudoris fe-ptunr.nonpineçuelamen eius,nonuincant cuprelfi’.pudicitiam cius non turtures,fim^ plicitatem eius nonuincant columbæ.Sitincordefimplicitas,inuerbismodus,erga omnes pudor,pictas ergapropinquos,circa egenos Sé inopes mifericordia,quodbonS eftteneat,abomnifpccicabftineatmala:ucniatfupereambenedidbomorituri, ôébsui , duæbenedicat cam.Pone utfignaculumucrbStuumin corde eius,utfignaculuinbra^ Caniw.S chio eius,ut in omnibus fenfibus Sé opcribus cius Chriftus eluceat, Chriftuni intendat, . Chriftumloquatur.AquamultanonpolPit eius excluderecharitatem,nec perfecutio, Roni.S necgladius,necpericulum:fedconfirmatainömniucrboetoperebono,glöriamtuam induat,8lt; in tua gratia conuerfetur inhoc mundo. Sartclifices earn in ueritate,in uirtute confirmes,in charitate connedlas, atcß adillam cœleftem gloriam pudicitiac ôdintegri-tatis coronamillibatam immaculatamt^ diuino tuo fauore perducasiut illic agnituife.- Apocrfl, 14 quaturueftigia,inmeridianopafcat,inmeridiano maneat,necin gregesfodaliuminci^ dat,fed agnis tuis admixta,finc offenfione uerfetur comes uirginum, pediffequa Maria rum.Egredere itacp tu dominelefu in die fponfalium tuorum, fufeipe iam dudum deuo tarn tibi fpiritu,nunc etiam profeffione, impie agnitione uoluntatis tuæ,airume ab ini-tio in falutcm infandlificatione fpiritus et fide ucritatis,ut dicat famula tua:T enUifti ma Pf4lm.7 a numdexterammeam,0Cinuoluntatetuadeduxiftime,amp;ingloriaairumpfiftime.Ape 144 rimanum tuam,Slt;: impie animam ciusbenedidtione-.utfaluam facias fpcrantem inte:et fiat uas in honorem fandbficatum,utilc domino, ad omneopusbonumprobatunv.pcr RoiWii.^ illam aeternalem crucem,p er ill am uenerabilem ^loriam trinitatis,cui eft honor,gloria, perpetuitas,patrideoô(:filio ôdfpiritui fanlt;fto,afeculisnunc ÔCtemper,peromniafc-cula feculorum. Amen.

Qiiaratione uirgo deuota nullum tradlatum habere debcat cum fecularibus homini.» bus,necaliquidapudillosquærere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.I

De repulfione excufationis quam uirgo practender c p oflet, alq scç pulchris admonitio-nibus,utfecularium hominum conuerfationem deuitet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.i i

Quemadmodum uirgo intrare debeat in cubiculum, Sd claufo oftio patre OTare,ut det ei mentembonam Sé intellelt;ftum,ut feiat quos fcqui jôd quos uitare debeatjCum pnE chra inftrudione de cauendis ôd agendis* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. 111

Qua rationc uirgo deuota nullum tracfïatum habere debcat cum fêeularf-bushominibus,necaliquidapudniosquærefe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. I

VDI fih'aamp;uideöif inclina aurcm tuam,amp;^ obliuifcere populuffl tuum,et domum patn's tui;quoniam concupiuitrexipeciem tuam: quoniam ipfe eft dominus deus tuus, adorabunt eum. Ipfius te dé-» uouifti cfleiponfam,deuotadeo diccris.Quid tibi cumhominibus fecularibus, aut quem tracfîatû habes cum illisf Quid uis fcire cum ipfis perditionem quam ipfi fequüturC Si caftitatem quæriSjhanc il li non habencSi fidem quæris, quis eftfidelis in illis, quem tu corn« taberisfSi autem Chriftum quæris, non manet in illis. Nefcio quid

quæras, quales amicitias uel quales fabulas habeas cum illis. Deuouifti anima tuam ad deftruenda omnia quæfunt huius feculi, quid autem quæris feculum cuircnunciaftiJ* i.Pftr. 2 Reuerti uis ad uomitum tuum ficut canis, aut uelut lus lota iterum in uolutationcm, fi-' Galat. 2 cutfcriptum eft,dicenteApoftoloiSi quæ dcfti-uxi iterum reçdifi'cabo,prguaricatorem i.iorf«.2 legis me conftituo. Iterum ipfe repetit, dicens : Quicquid in leculo eft, concupifcentia carnis eft, amp;nbsp;concupifcentia oculorum:quod non eft de deo, fed de hocmundo eft. Et ücoK 4 alibi dicinSi quis uoluerit amicus efle huius mundi,inimicus dei conftituetur.Quid dp cis deuota^dcof Quiduis hominibus placeref'Quid defideras,uel quid quærisr'Si deuni i.loan.2 quæris,tecum eft:fi autem hominê quæris,non hoc deuouifti.Quid funthominesfHo^ mines huius feculi.Et feculum tranfit,0^ cocupifcentia eius.Qui autem fecerit quæ fcri^ pta lunt,manet in æternum.Qiiid defiderâs,ncfcio.Si aurum, argentum, fi uitam, fi uegt; Ppiw. ÇO ftem fplendidam,hoc tibi non placuit cum deo,hoc deus non admiratur; fed cor contrl turn humiliatû. Quid quçris homines feculi, quos fancftus apoftolus iudicat Paulus, dicens:Quorum deus uenter eft,06 gloria in pudcndis ipforum, qui terrena lapiununo ftra autem conuerlatio in ccelis eftf'Si ergo coriucrfationem in coclo habemus,quæ fur^ fum funt qugrere debemus,ubi Chriftus eft,non que fuper terram.Rogo lbror,qui funt iftihomineshuiusfeculit'Fratres tuosfpiritaleshomines nonfcqucris, Ô6fequeris car^ nalesiqui fi non faturentur,murmurabunt,Mihfti margaritas tuas ante porcos, qui con culcent eas pedibus fuis, 06 conuerfi elidant te.Non audifti : Vitate canes, uitate malos operariosf Qui ftint iftic'Homines huius feculi,qui non lequuntur ueftigia Chrifti.Ro-' go te quid tibi demonftrantf Die mihi,caftitatem quam no habcntr’Quidffidem quam non inueniuntfDoclrinam quam nonfequuntur, nifi diabolicam fapientiam huiusft' cull dei unium, quod odiuntt'Abftinentiam,quam iudicantf’HumiIitatem,quam oppt* muntcSobrietatem,quam negliguntc'Synceram mentem,quam non habent, nifi dupH cemr'Verecundiam,quam proijeiunt à let’Nefcio autem quid uis ftudcre cum ipfis. Derepulfione excufationis,quam uirgo prgtenderc pollet, alijsq? pulchris admo ■ nitionibusutfeculariumhominumconuerfationemdeuitet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. U

Ed quid dicis f Ego autem çouuerto cos ad me. Si autem ad te conuerfi fuc' S nbsp;nbsp;nbsp;rint,non tibi expedit.Quid quærit lupus cum agnoc'uel quid quærit canis ni

fi panem fQuare autem rugit leo nifi pro præda f Tu te ipfam caftam cufto' tlo4«.4 di,fi potes.Quid uis docere,quod tuipfahonfacisf Sicut dicitApoftolus’.Nolitc omni fpiritui credere,fed probate fpiritus fi ex deo funt.Si autem ab ipfis doiftrinam accipias» docebunt te quod faciunt,uel quod lequuntur, concupifcentiam,fornicationem, libidi nem,auaritiam,fraudem,immundiciam,impudicitiam,Iuxuriam,ebrietatem,improbi' tatem,turpiloquium,ftulticiam,malefîcia,homicidia,iram,rixam,ô6omnemmaliciam. Quid dicis milera,uel quid excufas.^Deuouifti animam tuam,ut ab ipfis hominibus rc^ cederes,nunc autem quid quærisrRogo non confundcris,quando de te illi fibi fabulas faciunt,

fâciant,dicctes:Ecce dénota dco,qtræ nos fequitur. Dereliquit enirn ttiam fiïam,amp; pet terminos agri fui errauiquiâhabitationis fuæ non inucnit.Venite præoccitpemus cam, amp;nbsp;ducemus inuiam noftrâ.Cecidifti miferain uialata et fpaciofa,que ducit ad mortem. Videtur tibi effebona quæ mala eft, fequeris eos amans, ôd nefeis quoniam redta in fo-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’]

ueam cadis,memor non es ardtam amp;nbsp;anguftam efle uiam quç ducit ad uitamdLaborio-- nbsp;nbsp;nbsp;* 4

fatibiuidetur efte quæ bona eft. oblita es didlum fuifle : Quia per multas tribulationeS nos oportetinregnum ccclorum introitedNunc autem uoluntati tuæuis ftudcre.Nori legifti Salomonern dicentemtBonis bonacreatafunt ab initio.fimiliter impvjs ôC pecca Erdcf.^ 9 toribus bona ÔC maladltem ipfo dicenteJnitium uitæ hominis fpiritaliter arguetur.Spi ritalis omnia iudicaqipfc autem à nemine iudicatur. Vbi es deo deuotad Spiritalis qui-dem de alijs iudicâs,tuipfaiudicaris.Quid queris cum illisd QiiÇ pars fideli cum infide-ledVel que pars fanefti hominis ad cancmdVirgo potes efte corpore,fed no mente cor-rupta.Oculi autê tui obcæcati funt nimio ardore libidinis,in quibus trabe^ fubiacct.Au res tuæ plenæ fuiit omni fpurciciauirili. Pedes ucro tui ucloces funt,êd no funt pigri ad ianuàforis.Vbi fandtitasdubi uerécundiad ubi fobrietas d ubi grauitasdubt caftitasdubi modeftiadubi fidesdubi continentiadubi pura mensd Vbi funt ilia omnia pro quibus fi-dem tuâ oppofuerasjoua perdidiftid Melius enim fuerat te nonuouifte amp;nbsp;facere, quam uoueie,Sd nô facere.NÔ potes duobus dominis feruiretaut dco,autmâmonæ,ficutfcri- Mdttb. 6 ptum eftiCum peruerfo fubuerteris.Nô poteft cômitti pannus uetus cû nouo.Tollit e- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» 1

nim fortitudinê eius,£d peior fcilTura fit.Volatilia ad fibi fimilia côucniunt,ct uerftas ad eos qui operant eamreuertet. Abfitut tu mihi foror elfe dicaris,quæ cum talib.côucrfa ris.Autfacite arborébona,frutftus eiusbonostautfacite arboré malâ, Slt; frutftus eius Maitb.7 malos.Vnaquæcf arbor ex frueftu fuo cognofeit. Qiiicûqt auté qualis fucrit:cum tali fe iungit.Columba dimilTa de manu hominis,ftatim reuerfa eft ad cum in areâ. Na coruus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

dimilTus carnem fecutus efttquem tu quoep uis féqui,ut non rcuertaris ad ianuam Chri-fti.Eft tibi conuerfatio cumbefttjs agri,amp;: cumuolatilibus cceli,ficut Slt; coruis.nonme-moraris dominum qui te de diluuio libcrauit,non quæris cubile tuum umbrolum etbo num,ubi requiem temporalem habuifti.Non tibi ante oculos eft têpeftas, atcf oblita es charitatemChriftijSé tenes charitatem hominum huius feculi, qtnnon habent Charita-tem infenifi diabolicam.Illi autem aliam carnem fequuntùr, Sé no definunt quoadufep moriantur.Recedemiferade illis hominibus, ne carnes tuas electas comedant,8d talos tuos eu erta.t,2lt; relinquaris nuda,2é fpoliàta, ficut in eucumerar i0. Modo aût quid facies,quia nuda es Sé fpoliatadlbis ad uicinos tuos quos ante oderas,peccns ab ipfis operi-mentum pudorisdllli auté date nolunt dicétes: Vbi eft ueftimentû tuû fplendidû,quod ante portare folebasdQiiid dicis,Sé quid refpôdes eis,quam frigus obligauitdGratulan tur auté inmalis tuis quæ tibi ucnerunt.Tunc te plangcs dicendo*.Heumihimiferæ,cui talia uenerunt. Qiiid mihi profuit ilia captiuitas, «quæ me captiuauit miferâ infelicéd Quo ibo à fpiritu tuô,Sé à facie tua quô fugiamdSi afeendero in cœlum, tu illic cs-.fi de- Ppim 13 a feendero adinfernum,adcs.Si fumpferO penas mcasantclucem, £é habitauef o in. extre mo maris,eténimilluc manus tua deducétme,ô(:tenebitme dexteratua.Tüc dices:Va ofea.i dam Slt; reuertar ad uirum mcû primarium, quia melius mihi erat tune magis quàm mo-do:quimihi dabatucftimcntamea,ÔC oleum meS in tempore fuo. Modo autem quidfà cio; T une reuerteris in domum tuam cum flctu,unde exieras gaudens.Sedebis în angu Pplm. lt;s 8 lo domus tuæ lugens,contriftata plorans die acnoôc,quærcns qui iimul tecum contri-ftetur,Slt; non erit:Slt; confolantes te,SC non inucnies.Ét dabunt tibi elcemofyham quos ante oderas,2lt;mouebunt capita fuafuper te dicentes’.Bcee que erat deuota deo,modo faifta eft ut ftercora terræ,2é ficut ciuitas quæ expugnat. Vbi eft caftitas illiuscVbi funt omnia fila quæ earn fequebanturc'Dereliquerunt enim illam, quia caftitas erat dux eo-rum:perdidit caftitatem,8lt; fugerunt omnia ilia. Modo autem quid facies mifera tquot; Vbi funt illi quosinfequébarisc'R.edimant te fi polTunt. Qttâ potes dare comutationempro Mdttb.i lt;s anima tua quam fraudafti per inobedientiam tuâ, ut nôaudiresfratrestuos,uclforores quæ tibi demonftrabant,ne te iungeres cum hominibus fecularibuscNunc autem quid faciemus tibi,uel quid dicemus, quosaudirenoluiftit'nifiutnofipfosplâgamüsfuperte dicehtestParce domine,parce.Qiti forte fletum noftrumj gemitû exaudire dignetur,

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ut det

utdettfbfam'mum conuertendi adipfum denuo,utremcmorcs pcccata tuadiccndo, L«c.I $ Quantis panibus mercenarij patris mei abundat, ego autem fame pereof'Surgam iraff, amp;nbsp;uadam ad patrem meumjamp; dicam illi: Pater peccaui in cœlû,6C coram te,iam no fum di'gnauocarifilia tuajiufcipemeficutuna ex anciUis tuis, utuiuâ.Quidfi forte pro te oc i.Corw.ii ciden'tui'tulumiliumfaginatumc'Zelans enimte,xelor,deiponiàui enimteuniuirouif ginem caftam exhibere Chrifto.Timeo enim ne finit ferpens Euam feduxit aftutiaftia, fie tui ienlus corrumpantur,5C excidant à charitate quæ eft in Chrifto leEi.

Quemadmodum uirgo intrare debeat in cubiculum, ôd claufo oftio patrem orarc ut det ei mentem bonam,ÔC intelleclum,ut feiat quos fequi,amp;r quos uitare debeat, cumpulchrainftrult;ffionedecauendisÔCagendis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. lit

Ide ergo 5C cauedeiftis hominibus, utmihiforor,6C dominanomineris.In^ Matth.lt;f 'v nbsp;nbsp;nbsp;traincubiculum, claufo oftio ora patrem tuumutdettibi mentem bonaot

etintellelt;ftû,utfcias quos debeasfequi,et quos uitare: quia multi ftint qui fin gunt fe eflè quod nô funt,fed mentiunf:ô^ nefeis quoniâ de anima tua agitur, ne ducant te captiuam ficutbouem quiad occifionem ducitur, autuelut cancm,ut alligetur.Nefe ftines ficut auis in laqueum.Audi me,remoue pedem tuum de illis,fede fedula in dotno i.Tfcff 5 tua,operare manibus tuis quod bonu eft, ut habeas unde comunicare pofiis necelftta-i.limot. 6 tem fuftinêtibus.Oraftne intermiflione,nefacilis uidearis in platæis. Certabonum cer tamen,curre uelocius ut comprehendas in quo comprehenfa es à Chrifto. Audiât te ho L«c. 2 mines,Sc lætentur de bono animOjSC de mente qua uiuis.Da eleemofynam,Sc ecce oW niamundaerunttibi.Nonte pigeatuifitareinfirmos.Exhis enimindilecftionefirmabe ris.Non iurabis omnino, neque per uerum, neque per mendacium, fed fit fermo tuns: ïdcobi. 5 eft eft,non non.Quod autem amplius eft,à malo eft.Irafcere,et noli peccare,ad cxcufao P/£thn.4 das excufationes in peccatis,cumhominibus operantibus iniquitatem.Humilia te filia Pftl. 14o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dominum,quoniam deus fuperbis refiftit, humilibus autem dat gratiam. Accede

I.Petr. 5 nbsp;nbsp;nbsp;dominû ut illuminer te,et non erubefees in conlpctftu illius.Recede de uoluptatefe^

culijSC indue te conftantiauirtutis. Depone ueftimentahuius ieculi, 5C indue te tunica pei'petuitatisiDerelinque cibos iftius feculi, 6C accipe tibi fancfafàntftorû. Memorare nanie. i Sidrach,Mifach,Abdenago,6cDaniel recufafle carnes,6C uinu Gentilium,ôC accepifle z.Macha.'^ fibiolcraSClegumina.Memento Machabæampropter camesporcinaspalTamfuifle, ÔC filios ipfius aflatos uel frixos in oleo. Ambula filia in habitu fandto cum uerecundia, Epbef 4 Sc fobrietate, grauitate, depone mendacium, loquere ueritatem cum proximo tuo. 'Tobiis.^ Ora filia fine intermiftione,ieiuna frequenter,Sc da eleemofynam,quoniam eleemolÿ' na à morte lib erat,Sc non patitur ire in tenebras.Munus bond eft elcemofyna,quæ pur^ gatomnem fordern 6Cfqualorcm.Beataeris,fihæc omnia cum legeris facias. Zelare quodbonum eft,ut quod malum eft obliuifcaris.Benedicat te pater,SC filius, 6C fpiritus lancftus,benedi(ftione qua patres noftrosbenediceredignatus eft, AbrahamjIfaaCjS^^I^ IdcoW.5 cob.Orapro mefilia, quia ÔC ego follicitus firm de te, ficut ftriptu cft:Oratepro inuice. ProMfr. 18 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frater fratrem adiuuans exaltabitur.Exaltet te dominus in fandfitatem 6C diledfio'

nem,ficut fcriptum eftiQiii diligit fratremftium legem impleuit.Impleat dominus crn^ quot;nbsp;' nespetitionestuas.Præftethoc tibideuspaterperlelum Chriftumfiliumfuumdoirifr num, Sc deum, regem, iudicem,'faluatorem,redemptoremc5 noftrurti, qui eftbenedi' dfus cum Ipiritu fandfo per omnia feculafeculorum.Amen.

Quod pro corruptione dco dicatæ uirginis omnes boni conlugere debeant. Cap«^ Increpatio eiufdem corruptæ,quod corruptorem admiferit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caplt;l

Quod læla corruptæ confcientia,nefç cœlum,necç terra tute contueri audeat. Cap-i ’ * Quälern excufationem corruptæ afferre foleant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap-i *

Quæ lolita fint obferuari in uelatione facræ uirginis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap»’'^

Quibus fe defendere debeat refugijSjUirgo de ftupro follicitata. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap* V J

Rcmcdiamadhibcndum conuptxuirgini, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.V 111

Corruptórisobiurgatio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gap.iX

Adukginémlapfamexhortatio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X

nunc qui prope eftis,SC qui longe,qui timetis deum, ecclefiæ eius gaudib congaudctis,6v triftitiæ côlugetis, ficut fci i , ptum eftiGaudete cum gaudentibus,amp; flere cumflêtibus. Vos inlt; quam appello qui cHiritatcm Chrifti ueriffîmam tenetis, 2lt;^ fuper iniquitatenogaudetisJedpotiusingemifcitis. Aducrtiteuerbao^ rismei,SC an exiufto dolore pro cedant indicate j ÔC detedb fceleris qualitatemmecum pariter perborrête.VirgO nobilis, dicataChri^ fto,fapiens,erudita,rnitinfouearnturpitüdinis,concepitdolorem, ÔC peperitiniquitatem.Se perdidit,amp;^ ecclefiatn maculauit. Hinc omnis animaChriftià gt;nbsp;nagraueuulnus excepit,quiafandum datum eft canibus,8lt; rnargaritæ miflæ funt ante Mdtt.y porcos.Arabidis enimbominibusnomenfceleratum eft fanditatis, ÔC abimmûdis iuteis preciofum conculcatum eft propofitum caftitatis.Hinc æftus animo mco,hînc in fanus dolorjquiaunummalumbonaplurimafecum trahit,2lt;una nubecula peccàtricis peiie totamlucem obfcurauit ecclefiæ.Affumam ergo uocem propheticam, Ôô flcbili-ter dicam: Audite me omnes populijôC uidete dolorê meum : uirgines meæ, èC iuuenes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

meiabieruntincaptiuitatem.V erebæc eft captiuitaSjUbi animæ à peccato captiuæ du^ cuntur admortem,A à diabolica dominatione poffîdentur,

lncrepatioeiufdcmcorruptæ,quodcorruptoremadmiferit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.iï

D te ergo nuncfermo ftt,quæ caput horuin,ôô cauftamalorum es,quæmul-tipliciter mifera cum gloria uirginitatis nomê ctiâpcrdidifti.Nefas eft enim Sufannamuo cari non caftam, nonlicetnominari quodnon es. Vnde inci-piam$’quodprimum,quod ultimum dicamfBona commémoré quçperdidifti,àn mala defleam qupinueniftiÆras uirgo inparadifo dei.uticg inter flores ecclefise.Eras fponla Chrifti,eras templum dei,erashabitaculum fpiritus fandi.Et cum dico totiens eràs^ne-ceffe eft ut totiens ingemifcas, quia non es quo d fuift tlncedebas in ecclelia tanquâ cö^ lumbaillade quafcriptum eftiPennae columbæ deargentat3c,2lt; pofterioradorft eius in Ppl« ^7 pallore auri.Splendebas ut argentum,fulgebas ut aurum,quando cum fyncera confciê tiaprocedebas.Eras tariquamftellainmanudomini,nulluitiuêtum,nulliusbellincbu^ las pertimefcebas.Quç iftafubitanea conu crfiofQuæ iftarepétinamutatioc’D e dei uir ginefadaes corruptio Satlianæ,de habitaculo fpiritus fancH tugurinm diaboli.Qiie in. cedebasut colutnbà,nunc lates in tenebrisficutftellio.Qiiefulgcbasutaurum propter uirginitatishonorem,nue uilior fada esluto platearum, ut ctiamindignorumpedibus conculceris.Qiiç fueras ftellaradians in manu domini, ueluti de alto ruens cœlo, lumé tuum extindum eftjôe conuerfa es in carbonem.

Quodlæfa corrupts confcientia,ncq^ coelum,ncc^ terramtute contueri audeat.C.i 11 Ac tibi mifera,ÔC iterum U3e,quetantabonapropter parui temporis luxuria y nbsp;nbsp;nbsp;perdidiftLQuam tibi fpem apudChriftum dominum reliquifti, cuius méfii

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bra tollens fecifti membre mer etricisc'Quis te fpiritus fandus uifitabit, cum j ,cor, 6

curhrcpudiafti,quife quoqià cogitationibus fordidislongefaciateSedueniamus ad bumana,ut ilia diuinanofcantur. Afpice quis fandorum,aut qup fandarum tibi appro-xiniare nonhoneat,aperi oculos tuos fi p'otesyrige froniem,uales ali quern fandorum

Ambr.to.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m Edu-

134 nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D IVI AMBRO SU

fa nel O mm fiducialiter intuenVNon'nc tuam faciem confcientiæ comtmffiim tanquam plumbum inclinât ÔCpremitfNon'ne tenebrç ante oculos,ôd dira caligo uerfaturfNon ne timor Ôl tremor animam tuamjamp; membra qualîantç'Si ergo homines in carne eóftp tutos,amp; alicuius forfitan delicT:i obnoxios non potes intucrqtam graui côfufione fepui ta: quid facies coram caftisApoftolisf Quid facies corâHeliajDaniele, ôC tantorum ex creitu prophetafunifQuid facies coram loânefQuid faciès coram Maria,TecIa,ôif Ag ne,ôt: immaculato thoro puritatisrQuid denicp coram angelis fanclisr'Non nelplendo re â: claritate immaculatorum quafi fulminibus pereufla comburerisf

Quälern cxcuiationemoorruptæafferrelbleant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.HH

Ed didura es forfitan:lSIon potui fuftinere,quia carnem fiagilem circumfe-S nbsp;nbsp;nbsp;rebam.Reipodebit tibi beata T ecla cum fuis innumerabilibus focijs:Et nos

eadem carne amilt;ffæ fuimus, non tarnen plenum propofitum caftitatis nO' ftræ aut fragilitas carnis potuitmutilare,aut fæuitia tyrannorum per uariatormenta pO tuit dcijcere.Reuerà non poteft caro cOrrumpi,nin mens fuerit ante corrupta-Remane bit ergo in crimine anima quç carnem pr^cedit in uoluptate.Sed dicis:Nolui hocmalS, fed uiolcntiam pafl'a lùm.Reipondcbit tibifortilfima illaSuiànna cuius tu nomêfallaci Drfw.ij ter baiulas : Ego ctenfm inter duos presbyteros pofira, inter duos utiq? indices populi, inter fyluas paradifi fola conftituta uincinô potui,quia nec uolui. Tu ab uno incptilfi' mo aduIcfccntCjÄ: in media ciuitatc,quomodo uim potuifti perferre,nifi quiaultro uo^ luilli uiolanVQiiis deniqt tuas uoccs audiuitr^Quis oblmffationes fenfitc'Vt autem hacc omittâjCerte poft illatâuiolentiâprödere fcelus fi nô altjs,uel parêtibus, uel tuis fororf bus debuifti.Eftèt enim cxcuiàtio infelicitatis,eflet confcientiæ plena purgatio,fi hofte pudicitiæ tuæ deduxiftes in publicûScd erubuifti forfitan,ne te uiolatâ multi cognofte rent,Et quid timuifti ubi non erat timor,nifi ut tacendo crimen, cum adultcro fppius lo ciareris f' Efto autem pudor prohibuit confîteri.Quid de fteunda commixtione dicisf Quid de tertiac'Quid defrcqucnticommcrciofoeditatisf Ccflct,ccfl'etiamuiolentiçfig mcntum,cc{ret ruborisaugmcntum,ubitotiês membra ilia dicataChrifto,lceleftoince clio fuis uifcéribus polluenda pràîbuifti.Honeqliorret animus,mens tabefcit,cû ad ady turn feel cris perucnitur.Nam Sf medicus quamuis fortis fit animo,tarnen cum altiusft' catuulnus,puto ex parte aliquafuftinebithorrorcm,Heuperdita,iamncintelligis offl' nés uiâs exeufationis omnimodis claufasf lam ne fentis quantum tibimali, fiCin came, amp;nbsp;in anima nefarialibido contulcritfNon iftam confufionem de te tuus expeôauerat pater,qui te fibi fingularê gloriam computabat.Non hune ludum,amp; has lachrymas eX te fibi nafci tua credideratmatcr,quæ partus lui gemitum per tuam uftginitatem confo labatur.Non fratres tui,non forores hoc ex te dcdccus eXpedlabant, quos omnesquafi uno gladio tui fcelcris grauiter fauciafti.Si fuilTes cômuni forte defuncftajflelfent tcino.' dicum propter defiderium parcntes,fed cxultafîènt granditer quia immaculatam præquot; miferant uirginem,hoftiam uiuam,domino pi'Opitlatriçem fuorum uidelicet deliôoÆ Atnuncplanguntmortuam,ôcnonmortuam:lUgcutuiuam,amp;fnon uiuam. Mortuam utiq; gloria uirgmitatis,uiuam dedecoreturpitudinis Jngratus cft pater luis uifcéribus de quibus nata es, maledicit Rio utero mater ex quo in hanc lucem infeliciter procelff fti.Nec tarnen modum ftjo dolori repcriunqnifi hoc Iblum planéuidentur habere fola--tium,quia te nec pater compuliqnec mater coegit,ut uirginitatêprofîtcrcris, quamub tro SC propria uolûtatc profclTa es. Nam fcio cum multas difficultatcs tibi tuus gcnitoi' proponerct,cum arduum efle iter feruandæ uirginitatis ingerercr,tc non folum pertina citer pcrftitiftc,lcd etiam reuelationcs tibi datas dixifti tcrribiles. Inquantum fibi ergo fperabantmercedem ex co quod non tuo propofi toreftiterunt,intantum tibi intcllige mifera pondus iudicij c*rcfccre,quia non feruafti quod ultro promilîfti. Quibus te fpinis fèrpens ille nequiflimus obligauitrquot;Quibus te uenenis infceit ille qui Euâ decepit,ut tâta te cæcitatc percuteret, tanta animæ tuæ facerct obliuioncm;'

Quae folita fint obferuari in uclationc lacræ uirginis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. V

On esmemorata diei famftæ dominicæ reiùrrccftionis, in quo diuino altari H nbsp;nbsp;nbsp;te obtulifti uelandamdn tanto itaep folenni conuentu ccclcfiac dei, inter lU'

proce(reras.Non CS memorata qualisallocutio faôtaeftüladieadtè: AfpicefiliaSCin- Ppl.44 tuere,amp;: obliuifcere populum tuum,ód domum patris tui, ÔC concupifcet rex.decorem tuSjquiaipfe eft dominus deus tuusf Afpice ergo quantus ad fponfi tui, ÓC doinini nu^ prias coueneritpopulus.Seruare te oportuitfidem, quam fub tâtis teftibus pollicita es, femper cogitare cui uirginitate fpopöderis.Facilius te oportuit fanguinê cû Ipiritu fun dere,quàm perdere caftitatemtuam.His tue inillö die côfccratioius tuæ didfis, nbsp;mul--

tisfupra caft itatem tuam pV3cconijs,facro uelamine tedla es, ubi omnis populus dotcm tua fübfcribens,nó atramento,fed fpiritu,pariter clamauit,amen, Vincor lachrymis cû hgcrecordor,cÓpungorftimulis cuinhacc exempla côfidero.Nam flinter dcccm teftes confedlisfponfaltjs,nuptijsconfummatis,quçuisuirofœminaconiundfamortali,non finemagno periculo perpétrât adulteriû : quid putes fore, fi inter innumerabiles teftes ecclefiæ,coram angelis,excrcitibus cœli fadta copulafpiritalis per adulteriû foluit f Ne fcio anpolTit ei dignamors aut poena cogitari. Dicit aliquis : Melius eft ergo nuberc nbsp;nbsp;1 .Cory

uri.Hocdi(ftûadnonpollicitâpertinet,adnondumuclatâ.Cætenimqua:iefpopondit Chriftojôi fand! û uelamen accepit, iam nupfit, iam immortali iundla eft uir o. Et iam ii uoluerit nubere comuni lege coniugij,aduîterium perpétrât,ancilla mortis efficitur. Si hoc ita eft,quid de üla dicendû eft quæ occulta 2d furtiua turpitudine côftupratur,2d fin git fe elfe qcf no eftcHabituuirgo,faâ:o nô uirgo.Bis adultéra,2d in alt;ftu, 6d in afpecftu.

Quibus fe defendere debeat refugijs uirgo de ftupro follicitata. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. VI

S nbsp;nbsp;nbsp;lum tantorum malorû faefta es.Quomodo tibi in adfu illo ignominiofo non

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uenit inmentem habitus uirginitatis,procefl'us in ecclefiam inter uirgineos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

chorosc'Quomodooculostuosnonperftringebatluxuigiliarumf Aurestuasnon pe-netrabathymnorum fpiritalium cantusf Mente tuam non uentilabat ledlionû cœleftiû uirtusfhincuelmaxime clamante Apoftolo:Fugitefornicationem, quia omne pecca- i.Cor « turn quodeuneç ftcerithomo,extracorpus eft:qui aûtfornicatur, in corpusfuû peccat. Et cum dicitln corpus fuum,tarnen in Chriftû eum peccare demonftrat.Nam fubiûgit: Non eftis ueftri.Empti enim eftis precio magno,glorificate,2d portare deum in corpo- Epbef 5 reueftro.Etiterum dicit-.Fornicatio autem 2d omnis immundreianeenominetur inter uoSjficutdecetfandlos.Etfepofitaomniadulatione fententiam figicApoftolus:Hoc, inquit,fcitote intelligentes,quia omnis fornicator, aut immundus, autauarus non eut bæres inregno dci.Hgc tanta 2d tam terribilia non tibi ueniebant in mentem, cum ad il lud opus nefarium tua membra peterenturfSed mortifera te obliuio tanquam in gurgi ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem altilTimum demergebat,2d quafi captiuam execrabilislibido ducebat.Non ne uel

illûlocum tabulis fcparatû in quo in ecclefiaftabas,recordari debuifti, ad quêreligiofs: matronae,2d nobiles certatim currebanqtua ofculapetêtes, quæfandfiores 2d meliores te erantfNon ne uel ilia prçcepta quç oculis tuis ipfe feriptus paries ingerebat,rccorda ri debuifticDiuifa eftmulier 2d uirgo.quçnon eftnupta,cogftat quæ dominifunt,quo- i,Qor.7 modo fitfanâ:acorpore2d fpiritu.Tu autem in contiariumuertens dilt;ftum,ita cogitas, ita agens,ut nec corpore elfes fanda nec fpiritutcorpore quidem fornicando, fpiritu au tem uirginitatem mcntiendo.Proh nefas,foletfama fubfequi falt;ftum:tua autem ad malum famapræuenit.Nam cum ante triennium rumor quidam 2d fufurratio detcfuiifet, tufynceritatê prçtendebas,uindilt;ftâ de maledicis in ecclefia poftulabas publice. Qitos æftus ego fuftinuirQvios pater tuns pro tua fuftinuit opinionelabores,requircntcs iiiv gulosjfingulos adftringêtes,ut adauthorê infamiæueniremus.Graue enim erat nobis, amp;nbsp;intolerabile de deiuirgine,uel turpe aliquid dici uel credi.Nechocuerita cs,nec ante oculos habuifti, ne uenires inimicis tuis in gaudiü, 6d coshaberes infenfos qui pro tua opinionelaborabant,Multumaudax,multumtemcraria,utteconfcientiatuan6 terre-iet,fimulatauirginitate,putares te etiâdeû polfe decipcre.Sedille qui dixif.Nihil occul nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* »

tumqtiodno reueletur,Etuos,inquit,feciftis in occulto,ego auteminmanifefto uos fa , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciamdlle qui nonmentitur, furtiuum fcelus deduxit in publicum, 2d in confpetftufolis

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;huius tenebrarum ueftrarü opera denudauit. O quiequid prætendit fermo, crudeliora

occurrunt,2d cupiensmoderarinoninuenitmodum.Oblitaespropofitum, oblitapa-ienies,oblita es ecclefiam, oblita gloriam dignitatis tux, oblitahonorem uirginitatis, L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambnto.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m x etiara

etiam oblitapromiflionemregni,obli'taiudicium terribile, amplcxa cscorruptfoncffi,' protulifti fru(fhim confufioniSjfinem nero mortem {æutnîmam,amp; mteritûfempitemû.

Quam diligentiam fupcrior facere tcneatur circa uirgmes confecratas. Cap. v 11 T ccrtenon babes quod de noftra negligentia conqueraris. Quodcunffl C'-E nbsp;nbsp;nbsp;nim ad officium palloris pcrtinet,0(^ tibi amp;nbsp;omnibus non ncgatum eft. Dile

pfa!.44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ftio fpiritalis adhibita,commonitio lantfta no defuit, Oblita domum patris

tuijUtfcriptum eft,admonaftcrium uirginale tranfifti.Nondico tutaefledebuerasin^. ter tot pofitafi uoluifles,fed etiam tutelam alijs prçftare potuiftes.Sed fruftra haec, a^. baprouilafunt.Hymnum uirginitatis expofui, quo amp;nbsp;gloriam propofiti, amp;nbsp;obfcruan^. tiam pariter dccantantes.Seminaui fecus idam, feminaui in fpinis, feminaui in pctrofa. Aut enim ex corde tuo uerbamcauoluaes,id eft,dæmones rapuerut,autmalis tuis cO'. gitationibusfuffocatafunt,autarucruntnimio æftuIibidinis.Heu me quia ubi putaui ædificare aurum, argentum, lapides preciofos,inuentus fum ligna, fccnum^ftipulam, at I.Cor,} ftiras materias laboraftc.Dicam QC ego fecundun/i prophetam:Heu me quiafacftus fungt; ficut qui colligit ftipulam in mefle.Equidem G tibi folum damnum fecifles,erat quideffl triftitia,fcdforfitantoIerabilis.Nuncuero, quantas animas tuofcelere (auciafti, quanta« animas propter te de propofito fuo ’poeniterefeciftit'Quanta labia etiâfideliû inquina^ ta funt,uiä domini blafphemahdöfÄperuit in nos gentilitas os fuum:aduerfus fancîfan» Kitt. 18 eeelefiâ iynagoga ludeorü ptr tuu dedccus exul tauit.Quod fi is qui un um fcâdalizaue-' rit,mola circûligatus iaóbari debet in mare,quid de te pronucias, per cuius fcelus omni« anima lauciata cft,ÖC nomc dniin gentibus blafphematö eftf'Non ne quotiens dicit:O uirginesuotiês ibi cumulus iniquitatis äuget f laces ecce uulnerata.Iaces eccepoftrata.

Remediurn adliibendum corruptae uirgini. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.v III

Vpio prodeire,fedlubuenirenö poffiim,quiatotum caput in dolore, amp;to^ c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tum cor in meefticia eft,a pedibus ufq; ad caput,ficut ait Efaias:Non eft ma'

Ep. I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lagmaimponere.Infirmitas tua omne humanæ medicinæ exclufit auxdium»

Et licet tarn boni quam mali iuftaindignatióe permoti, te omni depopulationc dïgnî, omni tormentorum genere diferutiatam iudicent morte mul(ftâdam,aut ignibus exurc dam,cgo tarnen quiftio grauiora facinorofis feruari tormenta, fine fine impias ani' mas cruciatus manerenon temporales utiq?,fed æternos:alijs te uolo cruciatibus afßd, profuturis utiepjOon animam perdituris.Ego fecundum diuinam fententiam dabo con filium.Solum enim SC unicum tentädum eft remcdium,illud quoddiuinauoxperEzC' } chielem miferis porrigit,Nolo,inquit,mortem pcccatoris,fcd tantum ut conuertatur et Hier, 8 uiuauEt iterum:Poft hæc,inquit,dixi:Conucrtcre ad me.Nunquid refina non eftin G« laad,aut medicus non eft ibic'Qiiare non afeendit fanitas filiæ populi meif Hæc utiq? di (ftapœnitcntiamfapiunqhæfententiaî dei uocant ad pœnitentiampeccatores. Pœnitu do enim necelïaria eft,ficut uulneratis funt neceflar ia mcdicamina.Sed quanta putas,et qualis neceffaria pœnitêtia,quæ aut æquet crimina,aut certc excedat f Vide ergo fi fim plexhocpeccatumadulterij eft, an duplex fit per illamnecemquæ falt;fta diciturinoC' culto:SC fecundum confcientiaemolem exhibendaeftpccnitentiæmagnitudo.Pœnit? tia ergo non uerbis agenda eft,fed 8é aâu.Hæc autem fie agitunSi tibi ante oculos pO' nas de quanta gloria rueris,SC de quo libro uitæ nomen tuum deletum fit,SC fi te. iam cre daspropeipfas pofitam tenebras exteriorcs,ubi erit fletusoculorum, amp;ftridor dentiS Kdtt.s finefine.Cumhæccertafide ficuteftanimo conceperis, quianccefle eftprapuaricattf cem animam tartareis pœnis,5C gehennæ ignibus tradi, nec aliud remedium conftitU' tum eile poft baptifinum quam peenitentiae folatium,quantamuis afflitfh'ionem, quafl' tumuislaborem fubirc,efto contcntaidummodo ab æternalibus poenig libereris. Ergo hæc tu tecum cogitans,ô(^mcntcretraclans,proprqfalt;fti tu ipfaiudex efto crudelior.In primis omnis cura uitæ huius intcrimenda tibi cft,amp; quafi mortuam tc cxiftimans,ficut es,quomodo poffis reuiuifeerc cogita.Deindc lugubris tibi accipieda eft ueftis, amp;^mes acmembra fingula digna caftigatione punienda. Amputentur crincs,qui per uanaglo' riamoccafionemluxuriæpræuiterunt.DefluantoculilachrymasquimafcuIum fimph citernonafpexerunt.Pallefcatfacies,quæ quondamuiruit impudice.Deniquetotum Corpus incwnaniaceretur,dnere afperium,ö^ opertu ciliçio perhorrefeatiquiamalefibi

de pukhritudine placuit.Cor uero fitliquefcens ficut cera,ietunijs,inquictans fei'pfum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» s

Sc cogitationibusuctilans quare fit ab inimicofubuerfiim.Scnfiis etiam crucietur, quia in membra corporis cum haberet dominationcm, malo ceflit império. Talis uita, talis 7^lt;ich. i adio pœnitentiæ fi fuerit perfeuerans audebit fperare,filt; fi non glôriam,certe pœnæ ua cuationem.Dicit enim deus:Conuertimini ad me,8C conuertar ad uos. Couertimini ex nbsp;nbsp;nbsp;®

toto corde ueftro,inieiunio»amp; fletUjinplan(flu;dirumpite cordaueftra,amp;^ non ueftimê tum,quomampiusÔCmifericorsfum.Sicconuerfixsmagnus illeDauid iuflrificatus eft. z.Reg.» SicNiniue peccatrixiUa ciuitas incumbenterri fibi eualitinteritum. Peccator ergo fi fi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)

bijpfinonpeperceritjà deo illiparcitur.Etfifuturaspœnas gehennæ perpétuas in hoc paruo uite fpacio compenfaueritjfeipftïm ab æterno iudicio liberauGrandi plagæ, alta SC prolixaopus eft medicina. Grande ftelus grandem habet neceflariam fatisfacftionê. Nam non eft dubiumleuius efle crimen,ubi peccatum fuumultro homo confitctur, SC pœnitet. At ubi celans mala fiia inuitus detegitur,amp; nolês publicatutjillud grauius fee-lus eft,quodtibiuticç proueniftènegarenon potcris.Et ideo fortius eft dolendum,quia peccatum eft fortius.Simente cernerent homines peccatores qualeiudicium imminet mundo,fenfus humanusnon difpergeretur uanitate feculari,fi non infidelitate grauare tur.Quantumuis SC qualemuis cruciatumlongioruita duceret optarent,dummodo in illaspœnasæterni ignis non incurrcrcnt.Sed tu quæ iam ingrclFa es agonem pœnitentiæ,infifte miferafortiter,inhære tanquam naufragus tabulæ, fperâs per iptam te de pro fundo criminumliberari.Inhære pœnitentiæufqî ad extremumuitæ,ncc tibi præfumas ab humano die pofte ueniam dari,quia decipit te qui hoc tibi polliceri uoluerit.Quæ e-nim proprie indnm peccaftijub illo folo te conuenit in die iudici} expetftare remediû.

Corruptoris obiurgatio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.IX

D nbsp;nbsp;nbsp;re duo criminapcrpctrafti,adultcriumuticp SC facrilegium.Sacnlegiumpla

né,ubi uas Chrifto oblatum,domino dedicatum, dementi temeritatc pollui nbsp;nbsp;• gt;

fti.Balthafar iÙe rexPerfaru,qui in uafis domini quæ de templo Hierofolymis fucrant a pâtre eius ablata bibere eufuis amicis,2lt; concubinis ufurpauit, ipfa nodle angeli manu pereuffus, crudàimorte punitus eft. Qtiid de te arbitraris perdite panter,amp; perditor, qui uasrationabile confecratum Chrifto,fancbficatum fpiritui fanefto impie temerafti, polluiftifacrilege, SC tui propofiti immemor, SC iudictj diuini contemptor f Melius e- Mdtt.i nimfucratomninotenoncftenatum,quamfic natum,uttefibigehenna proprium fi-liumuindicaret.Etlicetipfaconfcientiafcelcristeagat per diuerfapræcipitcm: (Fugit P’-om.x» enimimpius nemme perfequentc fe,)licet te diræ imagines peccati dormientem quocß perterreant,nonfolumuigilantem:tamen ne quid a paftore etiam ouimorbidæ uel mo riturç medicaminis dcnegatumfit,do confilium'.Petasultro carcerempœnitentiæ,ob-ftringas catcnisuifccra,animam tuam gemitibus ieiunqscç difcrucies, fanôorumpetas auxilium,iaceasfub pedibus eleeftorum, utnonper cor impœnitens thefaurizestibi i-ramindieiufti iudici} dei,qui redder fingulisfecundumoperafua.Necteineorumnu-mero conftituas,quoslugetPaulus:Qui antepeccauerunt, SC non egerunt pœnitenti-amfuper immunditia SC fornicatione 2lt;libidine quæ gefterunt.Nec tibi de multitudi-nepeccantiumfimiliûblandiaris SC dicas’.Nonfolushoc ego egi,multoshabeo fociost fedrecogita,quiamultitudo fociorum impunitatem nonîaeit criminum.Nam Sodo- Got. maôCGomorraintotis quincç ciuitatibus innumerabiles utieg habitabampopuli, SC omnespariter quilibidinofe corporafuatra(ftauerunt,igneisimbribus cônagrati funtt foins autemEoth de illo ineuitabili incendio euafit, quia ab ilia turpitudine le alienum præftiterat.Exclude ergo uel nunc infelix de corde tuo blandimenta ferpêtis, SC lutftu, SC fletu continuo,dum in corpore tuo immundo animailla tenebrofaucrfatur,remcdi-um tibi in die neceffitatis acquire,femper ante oculos tuosbabens Apoftoli fententiâ:

Quiaomnesnos oportetmanifeftariantetribunalChrifti,utreferatunuf- . quifeç propria corp oris fui fecundum quæ geftit,ft-

^138 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSI!

Nc;.')iiÆlt;rAë nbsp;nbsp;nbsp;Aduirginemlapfàmexhortatio.* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X

fjl.ijiâ,ex hcc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VisconfoIeturteuirgofih'aSion,quiamagnafalt;flaeftficutmarccontriao

ultimo capitc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tua.EfFiinde ficut aquam cor tuum ante faciem domini:Extolle ad ciim ma

Itb ilumfMic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pj.g]-cmedio animæ tuæ, peccatorum tuorum.Accipeïgituf lamcn^

Tfc nbsp;nbsp;tn.Et piimum quidem nullo die quinquagefimus Pfalnius intcrmittatur, quiainnego^

cio tali cantatus cft.Etufqi uerficulum illum:Cor contritum ÔChumiliatû deus nô fper--nitjCum lachrymis gcmituq? percurrensanluper ctiam hanc lamentationê non fine co.' Uitr.ÿ punérione cordis in confpecîu dei iudicis funde.Quis dabit capiti meo aquam,amp; ocu^ lis mets fontem lachrymar5,ut defleâuulncra animæ meæf' Conuerfi funt dies fefti ind in lu(fi5,amp;: cantica in lamentationê,recefiit fonus hymnorû,amp; lætitia pfalmorû, Sgt;C CuC' celfit ftridor dcntiû SC fletus oculoru.Obmutui Sxii humiliataium,filt;:filui à bonis, ÔCdolor meus renouatus eft. Côcaluit cor meum intra me,amp; in mcditatione mea exardefcit ignis.Timor ôC tremor uenerunt fupcr me,ôô contexerût m e tenebræ. Abyflus circum-Gw.ip dédit me,poftremo merfit caput meum in filTuras montiû.Heu me, quiafaêlafum ficut Sodoma SC Gomorra,Côbuftaiùm, quis miferebitur cineres meos fDurius olFendi $ Sodoma,quiaillalcgcmnefciensdcliquerat, ego autem accepta gratia pcccauiindo-minüSihomo pcccctinhominê'.erit quiinterueniauEgoquçpcccauiin domina, qué Pp-7 propitiatorem inueniamfConcepi doîorê,2C peperi iniquitatê.Lacum aperui amp;nbsp;elFodt eum,SC incidi in foueam quâ fcciddeo couerfus eft dolor meus in capitc mco,amp; in uer-tice meo iniquitas mea defcenditdnimundiriarnea ante pedes meos.non fui memorno uillimorummcorum,6lt; ceddimirabiliter,neceft qui confoleturme, Oquàm acerbus frutftus luxuriæîamariorfcllejCrudeliOr gladio,Quomodo fatftafum in defolationcf'Su bito defeci,perij propter iniquitatem mcam,uelut éfomno exurgêsn'deo in ciuitate do Ppl. IOI niiniuilificatâeftimagomca,Deletumeftdelibrouitænomcnmcû,fadafiimficutno p/al. O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{ri domicilio,ficut palier unicus in ædificio,non eft qui confoleturme.Confidero à

ff, 141 dextris,6ê uideo,ôC non eft qui agnofeat me.Pertj t fuga à me,ô(f non eft qui requirat ant mam meam.Fadafum ficut uas perditum,quoniam audiui uitupcrationcm omniû cir-came hàbitantium.Væ dieiilli in quo me infelix uterus genuit,amp; lux ifta crudelis excc pit.Oportucratmcpotiusnofui{îcnatâ, quàm fie in gentibus fabula fierê. Propter mC confufi O improperium fadum eft omnibus famulis domini,ôu eum digne colêtibus. Lugete me môtesfilt; colles,lugete me fontes Seflumina,quia fletus filia ego lum. Luge temebeftiæfyluarum,reptiliaterræ,ôeuolucrescœli,amp;^omnis animaquæ uitafrucris. Nam uos bcatæfcræ uolucres,quibus nullus metus de inferis,neq! poftmortemred-' dendaeftratio.nosmanctpœnacrudelis tartari, quihabentesfenfum delinquimus,ô^ ideo non eft pax peccatoribus.Mcum eft pcccatum,mea iniquitas.Non funt fimilia of-fenfa hominum,quia horribilis hæc impictas cft,carne pollicita feruare uirginem, ôô ci ftitatemprofeflapublice,mentitafumdominon'deononcftmihifiduciainuocandi do Pp/.tfz.yz minumaltilfimum,quiaobftrudumeftos delinquentium.Nammeummalum prophe ta ceciniuQuod qui elongantfeà deo,peribunt,difperdit omnem lornicantem àfe.Et

Pfaî.zi iterû:Adhæfîtanimamcafaucibusmeis,5Ciftpulucrêmortisdedudafum,Veruntanié clamabo ad dominum,cû adhuc tempus eft,dum datur fpaciu,quia in morte nô eft me-fpf î 7 moria,ôd in inferno nô eft côfelfio. Domine rie in ira tua arguas me, neq? infurore tuo corripias me.Qtioniâ fagitte tue infixé funt mihi,Ô!f non eft fanitas in carne mea à uultU iræ tup.Nô eft pax olfibus meis a facie iræ tue.Qiioniâ iniquitates meæ fuperpofiicrunt caput meum,ficut onus graue grauatæfunt luper me. Computruerurit deterioraue-runt cicatricesmeæ,à facieinfipientiæmeæ.Miferijs afflida fum ufq; in finê,rugio à ge-mitu cordis mei.Cor meû conturbatû eft intrame,dcrcliquitmcuirtus mea, amp;nbsp;lumêo-culorummcorum,Ôêiplum non eftmccum.Deusrcpulifti me,amp;deftruxiftime,oft^dî ftimihidura,potaftime uino compundionis,expulfa fum ab oculis tuis, iam non adij-ciamutrcfpiciamadtemplumfandumtuum,6Cfacî:afumincxterminio. Quæ utilitas in fanguine meo,dum defeendo in corruptionêr'Nunquid mortuis faciès mirabilia,aut jricdicifufcitabuntc'Tuusfermo eft,tuapromilfio eft:Nolo morte peccatoris,fedc5uer ip .z,ctn8 fioncm,utpoflîtùiuere,AdtedeusmeusconHerfio,quiafolus potes renouareomnia,

QC ab inferis animas reijocas.T« foluis côpeditQs,t« dews elifos erigis, cæcos illuminas, mortwos

LIBER DE VibviS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*39

mortuoslufcitas.Erraui ficut ouis pcrdita,requirefamulam tuam,nelupu? cradeKs glu Ppt3 8 tiatme.Muki dicunt animac ineç,non eft falus in deo eius.Sed tuum conftliuni tecö eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Quot funt dies famulæ tuæ,quando facies mecum iudiciumrUcfccic in falutai i tuo an» tnaiTiea,defecerunt in lachry mis oculi meijcffuia eft in terra gloria tnea. Qiiando refpi-'eiens reftitues animam mea^ Propter iniquitatê corripuifti me, amp;nbsp;tabefeere fecifti ficut araneam animam meam. Memêto domine quod puluis fum, uidc humilitatem meam, amp;laboremmeum,ö(Sremitteomnia peccatamea.Rcmitte mihiutrefrigererpriufquä Pjaf.^8 abeam,ölt;ainpliusnonero,necininfernoeritcönfeirio,Potens es domine dirumpere lobÿ uincula meaquibusligata fum atcç conftrióla, qui Raab fordidam non afpernatus es. Iram tuam domine aufer à me,quia peccaui tibi crudeliter, donee iuftifices cauftam me am,8lt; educas me in lumine deus uirtutum.Da pœnitentiæ effedum, confeffionis per-feuerantiam,ne mc induret deceptor animac.Hoc mihi donum, banc mihi gratiam de tuo fonte præftari cupio deus,ut in æternum tibi confitear. Qui uiuis régnas in tr* nitate infeculafeculorum. Amen.

EN E acciditffatreSjUtquoniâmtribuslibrisfupcrioribusdcuirg» numlaudibusdifleruimUSjUidtiarûtraiftatus incideret.Neq! enim l inhonoras debuimus practcrfté, fiC à uirginum pracconio feparare„ n quasapoftolicafentetiacumuirginibuscopulauit.IuxtaqUodfcri ptum eftiEt mulier innupta,2lt; uirgo cogitât que funt dominiiut fit i.Cor.y ùmfta corpore amp;:fpiritu,Quodammodo enim magifterium uirgi-nitatis, uiduarum ualefcit exemplis. Quæ cum uiro caftum cubile c^jftodiunt,documento uirginibus funt, integritatem deo eft'e fer^ uandam.Et propemodum non inferioris uirtutis eft eo abftinere côiugio,quod aliquâ-do delec'taucrit,quàmconiugi} oblccftamentancfcire.lnutroquefortes:ut easÔCcoiy iugij nonpœniteatcui fideirTferuent, SC coniugaliaobleaamentanonalhgent,ne uû duentur,infirm3cqî fibi adefte non pofl'unt.Inhac ipfa tarnenuirtute pracmiafunt repo^ fitalibertatis.Mulier enim uintfta eft quanto tempore uir eins uiuit : quod fi dormiuerit 2,Cor.7 uir eius,liberaeft:cui uult nubat,tantum in domino. Beatior autem erit ti fic permanfe* rit,fecundummeum confilium. PutO cnim quod ÔC ego fpiritum dei hab earn .Euideiv terigitur expreffit Apoftolus quidinterfit, cum aliam uinefam efte dixerit, aliambea-tioremefiememorauerif.idqi non tarn exfuoiudicio quamdiuinifpiritusdocuit infu^ fione depromptum, ut coeleftis iftanon humana fententia uideretur. Qvtid uero illud, quodtemporibusiis,quibusfamesomnegenusurgebathumanum,Hcliasaduiduam deftinatuseftcEtuidequemadmodumpropria fingulisgratiareferuetur. Angelus ad Luc.» uirginem,Propheta ad uiduam. Adde quod Gabriel ille,hic Helia.s;ut ex angelorum ÔC prophetarum numero præftantiffimi principes uideantur eleôi.Sed no firn pl ex uidui.-tatis laus eft,nifi uirtus etiam uiduitatis acccdat.Nam uticf multx uidue ante,fed una o^ mnibus antefertur,in quanontam caetcrçrcuocantur ab ftudio,quam uirtutis prouoeâ tur exemplo.Sollicitas igitur aurcs prtefagio facit, quamuis fimplicitas intellcdus ipfa moralis fit,quæ ad uirtutis exemplum uiduas cohortetunquia non profeffiorie,fed me-rito uidetur unaquæcç præftare,8lt; hofpitalitatis apud deum gratiam non perire, qui po turnaquæfrigidæficut inEuagelio ipfememorauit,pTæmio æternitatisremuneretam- Mu .10 pliffimo,2lt; farinæbreuis oleiqî menfuramindeficienti affluentium copiarunt ubertate compenfet.Namfi quis de Gentilibus dixit,Communia omniaamicorum cue debcre, quantomagis deb ent efle cómvinia cognatoxüfCo gnad enim fumus, qui in unam leriê tn 4 corporis

corporis copulamur.Scd tarnen non præfcripto quodâ hofpitalitati's fine cócludimur. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cur cnim proprium id quodinfcculo eft putes,cum communefit feculumf Aut cur pri

uatos terra; deputes frult;ftus,cum terra comunis fitt'Refpicite,inquit,uolatilia cœli,quo Kdtt. lt;s niam non fcrunt,neç^ metunt.Etenim quibus nihil eft proprium,nihil deeft. Et ftnteiv tiæ ftiæ deus arbiter nouit feruare promiflum. Deniq? aues non congregant, amp;redum dant,quia pater cccleftis pafcitillas.Nos autem generalis monimentafententiae adufus Gf».i proprios deriuantes. Omne,inquit,lignum quodhabet infefrueftus feminisfatiui, crit uobis in efcam,SC omnibus beftijs,0(^ omnibus auibus,0(f omnibus ferpetibus fuper tei ram congerendo egemus,0£: congerendo euacuamur.NonpolKimus enim Iperarepro miirum,qui non feruamus oraculfr. Salubre eft igitur, præceptum quoq? hofpitalitatis aducrtcre,utholpitibus dcferamus:quianos quoqiftimusholpitesmundi. Quamuero fanifta uidua,qup cum fame urgeretur extrema,uenerationê deo débitareferuabat : nec foli fibi ufurpabat alimcnta,fed cum filio diuidcbat,ne charo pignori iuperuiueret.Ma' gnum pietatis officium,fed religionis uberius.Nam ficutneminem filio oportuit ante^ fcrri,itaPropheta dci,SC filio præfen i debuit amp;nbsp;faluti.Cui non exiguumuieftum, fed up tp fuç omne fubfidium exiftimanda eft detuliftc,qug nihil reliquit fibi: tarn hofpitalis,ut totum darentam fidclis,ut cito crederetErgo uiduanon abftinentia corporis tantSde-finitur,fed uirtute defignatur:cui præcepta non do ego,fed Apoftolus tribuit.Honorifi centiam non folus impartior,fed Getium dotftor prius detulit dicens : Viduas honora, I.rim. 5 qupuerpuiduæ funt.Si qua autem uiduafiiios autnepotes habet,difcat primum ftiâdo-ibidan. æum regere,ÔCmutuam uicemreddere pärentibus.Vnde aduerritur,utrumq5 pieta^ tis affeeftum uiduæ ineftè deberc:utfilios diligat, parentibus deferat. Ita dum obfcquiö parentibus repcndit,magifterium ex erect in filios,fuoq; ipia remuneratur officio : cum id quod alqsdefert,fibi proficif.Hoc enim acceptum eft coram deo.Etideo fi cogitas ui dua quæ dei funt,debes id fequi,quod deo placerc didicifti.Et fupra quidê fandus Apo ' ftolus ad cotinentiæftudiuuiduas cohortatus,dixit eas cogitate quefunt domini.AliW autem ubi eligitur uidua quæ probata eft,non folum cogitate præcipitut,fed ctiam fpc-rare de domino.Qiiæ enim ucre uidua eft,inquit,5c defolata, fperat in dcS,amp; inftat ob' fecrationibus ôâ orationibus die acnoc'fe.Necimmerito has iiTcprehenfibilcs oftendit efl'c debcre,quibus ut opus uirtutis indicitur,ita etiam honorificentialarga defertur, ut ctiam ab cpifeopis honorentut.Qiialis autem eligi debeat, ipfo do(fto dotftoris fermo-nc delcribitur.Non minus,inquit,fcxaginta annorum, quæ fuerit unius uiri uxor. Non quo leneeftus fola uiduam faciat,fed quo uiduitatis merita,ftmedia fint feneclutis, Nam utiq; ilia præclarior,quæ calorcm adolcfcerttiæ, amp;iunioris f^cruefeentem edomat xtH' tis ardorcmmecmariti gratiaitijuec uberiora hbetoru oblecftamcntadefiderans : quàm quæeffœtaiam cotpore,frigidafene(ftute,maruraæui,neccalcreuoluptatibuspoteft, nee fpcrate de partu.Neq! ucro fi qua in ftcundas nuptias inciderit,(quas utiq? apoftoH caprcccptano damnant,) qua fi frutftu pudoris amiftc),fi rurfus foluta fuerit uiro,ab aff^ (ftu uiduitatis arcctur. Habcbit ilia quidem ucl leræ meritû caftitatis, fed probatior crit quæ alterius no fuerit experta coniugiuJn ilia enim cminet ftudiu caftitatis:huic aucf^' Ibidem. nc(ftus,autpudormoduuideturfccilienubcndi.NecfoIatamc caftitascorporis,uidu3f

fortitudo cft,fed magna dC uberrima difciplinauirtutis,quæ in operibus bonis teftimO' niumhabcat,fifilios educauerit,fihofpitio rcceperit,fifan(ftorum pedes lauerit, fi tribu lationem patientibus fubminiftrauerit, fipoftremo omne opus bonu fuerit fiibfecuta. Vides quam multas uirtutum comprehendcrit difciplinasfPrimo,pietatis offïcium:be cüdo,hofpitalitatis ftudium,óóhumilitatisobfequium:Tertio,mifericordieminiften'5, hbcralitatisq; fubfidium:ad fummam,omnis cxccutionêboni opcris flagitauit. Etideo adoicfcentiores deuitandas pufaf,eo quodnó ualeanttantç opera implcre uirtutis. Et' enim uicina eft lapfibus adolefcentia,quia uariarum æftus cupiditatum feruorem calcn tis inflammat ætatis:Boniq,lt; dodtotis eft,materiâ arcere peccati, Prima enim inftitutiO' nis eft difciplina,culpam auertcre,fecundauirtutem infundere.Tamen cum fciueritA' poftolusAnnam illam ab adolcfcentiaodfogcnariam uiduam dominicorum operScX titiftèprænunciam,nonputo quodiuniorcsrcuocandas putarit à uiduitatis afFetftu,ma iXor.7 xime cum dixeritjMelius eftnubere quàm uri. Nam wtiquepro remedio nuptias fiîafit,

LIBER DE VIDVIS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.14^

utpcriturafanctur.nonpro eleclione præfcripfit, cafta contincns quid fequat. Aliud eft enim,fubuenirelabêti,aliudfuadereuirtuti.Et quid dehumanisiudicqsloquar,cum diuinis iudicijs in nullo grauiusludei dominulgfiffe prodantur,quam quoduidusc gra-tiamminorumtçiurauiolarentc'Hæcprophcticis cauftauocibusconcEmatur,quærne ritumludçis reielt;ftionis inuexerit.Hec fola caufta delilt;fti inuidiam mitigatura mempra tur,fihonoretur uidua,i[ninoribus(Ç æqui iuftitiaiudicq deferatur.Sic cmm habcs.ludi^ E]4. i cate pupillo,amp; iuftificate uiduafn,2lt; uenite difputemus dicit dominus.Et alibi:PupillS èCuiduamfufcipiet.Etalibi:Viduameiusbenedicensbenedicam.lnquoEcclefiæquo Pfal.i45 que figura pretexitur.Videtis igitur fancftsc uidupnequaquamlubrico munus ftutfio de nbsp;nbsp;'^3

(erenduin,quoddiuinebenedirftionis fubfidtjshonoratur.Qruduero illud,utadfupe^ j.Rtg«*7 riora r edeamus,quod cum in omni terra eftet fames maxima, uidup tarnen deo cura no defuit,atfR ad alendam earn propheta direótus eftc'In quo cum me admoneat dominus, quodinueritatedicfturus fit, admyfteriumuidetur follicitare aures. '^^^d enimuerius Chrifti Ecclefie poteft efle myftcrior’Non igitur ociofc inter multas tuduas una prp-fertur.Quæ cniin tafis,ad quam tantus propheta, qwi ad cœlum raptus eltjtfir^atm, eo prefertùntêpore,quoclaufumeftcœlumannistribus,Scîilêfibusfex,cum a ^ae et ta mesmagnain omni terrac'Vbiq; ergo fames erat,0d adhuc tarnen nçc uiduaiw ege ac QuifunthitresannifForteilli quibusdominusuenitinterras,Slt;fructuminncu neam uenire nonpotuit:iuxta quod fcriptum eft:Ecce anni tres funt,ex quo ueni quprens ru uc. i j lt;ftG inficulnea hac,0(^ non inuenio.Hpc eft profecfto uidua ilia,de qua dictum elçLæta-' refterilisquænon paris,erumpeÔl exclamaquæ nonparturis: quoniammulri fil^ de fertæmagis quàm eius quç habet uirum.Etbeneuidua,cui dicitur:Ignominiæ uidui^ Efa.54 tatis tup non cris memor,quia ego dominus qui facio te.Et fortafle ideo uidua,c|ua: ami fit quidein uirum fecundum corporis panioncm,fed in die iudicq filium hominis quem amififtèuifaeft,receptura.Tempusenimbreue,inquit,dereliqui te,utgloriofiusfcilicet fidemreliâaferuares.Habent itac^ omnes quodimitentur exemplum,uirgmes,nuptæ amp;nbsp;uiduæ.Etfortaftç ideoEcclefia,uirgo,nupta,uidua, quiaunû corpus in Chrifto funt.

Hpc igitur illauiduaeft,prOpt€r quam uerbi cœleftis ficcitas cum eflet in terris,prophe Rom. 1 a tæ funt deftinati. Er at e’nim uidua quxfterilis erat, fed partum fuo temport referuabat.

V nde nec illius nobis uidetur perfona medio cris, qui aridam terram uerbi rigauit rore cœleftis,claufumq cœlum nonhumanautiq: potcftatc referauit, Qriis enfin eft qui cœ lum poteft aperire,nifi Chriftus,cui quotidie de peccatoribus cibus ecclefip cumulo co gregaturfNeq!enfinhumanæfacultatiseftdicerc-.Hydriafarinpnondeficiet.SCuas o- 3-Rf2-»7 leinondeficietufi^indiemquo dabit dominus pluuiam fuperterram.Namlicetmos fititaprofari prophetis,tamê hic uera deiuox cft.ldeo præmfiTum cftiQuiahpc diefi do mtnus.Dommi enim eft perpetuitatem facramentorumfponderc cœlcftium,6Cno de--futuramfpiritalis exultationis gratiam polliceri,largirimunimentauitæ ,fideifignacu-' la,donauirtutum. Qvxid eft autem : Vfqi in ilium diem quo dabit dominus pluuiam fu.- pfaï.j i per terram,nifi quia defcendetficutpluuiainuellus,8lt;ucutftillicidiaftillantiafupcr ter ïamc'lnquoueterismyfteriumreferaturhiftori3e,quo faneftus Gedeon myftici certami nis prœliatotjfuturæ capiens infigne ui(ftoriæ,fpiritale facramentumuigore mentis ag^ nouit,pluuiam illam,uerbi rorem efte diuini, quæ primo pluit in uellus, cum terra om* nisperpetuisficcitatibusæftuarev.fecundouero indicio,uniuerfam terram tufo imbre madefecit,cumficcitaseffetinuellere.Aducrtitenimuir prpfagusfuturpEcclefiæcre.-feentis infigne.Nam primo intraludpâ diuini cœpit ros fermonis humefccre,(Notus e.- PpLy 5 ni minludea deus,)cû arido fidei totius orbis uniuerfa torr erent. Sedubilofeph greges deunegarecœperunt,8lt;aufunefarioimmaniûdeliôorûcontrahere diuinitatis oftenquot; fam,tûc per oês terras fufo imbris rore cœleftis,populusludæorû æftu p er fidiæ fuæ eozquot; pit arefcere,cumEcclefiam fanélam ex omnibus terrarû partibus congregatâ, prophCquot; ticp nubes,8lt; falutaris imb er apoftolicus irrigar ent. Hæc eft ilia pluuia non terrarû hu-tnido,nô nebulofo concretamontiû, fed cœleftiumferipturarum falubri per totû orbe imbre diffufa.Oftenditur exemple igitur,nô omnium effe,diuinæmercri miraculapOquot; teftatis ,fed eorum quibus religiofæ deuotionis ftudia fuffragentur : diuini eos ftuquot; ÖU opetis abdicari,quireu€ïenti3efuntc«kftis exorteSrOftenditm ctiaminmyftcrio, i c.- ■ ... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod

quod ad inftaurandamEcclefiam deifilius humani corporis facramcntafùfceperir, ab^ dicatopopulo ludæorum,quibus confîh'an'us,SCpropheta benefidorumcpadcmpW fontmiraculadiuinorum,eoquod ciui'coquodam inuidiæ næuoindeifih'umcredçrc noluerunt.Dotuitigicurfcriptura quanta collatio grati'æ, quantum eriam fîtmunusdi' uinæbencdicflionis inuiduis.Qutbus quoniam honorificentia à deo tanta confertur,fa elle eft aduertere qualis debeat uita côpetcre. Docet enfin Anna quales deceat eflë uû' duas:quæfmmaturo mariti obftu deftftuta,inaturæ tarnen adoriam laudfs fnuenft : non Lue. Z minus religionis officio,quàm ftudfo caftftatfs intenta. Vfdua,fnquftjOlt;ffogfnta SC qua tuor annorumjufdua qug non difcedebat de templo,ufdüa quæieiuiiijs SC obfecratfoni bus die acnode ferufret. Vides qualis ufdua pi ædicetununius uiri uxorj actatis quoque lam probata proceflUjUiuidarcligionf,amp; efteeta iâm corporcjcui diuerforium in têpio, colloquium in precc,uita in ieiunio, quæ dicrum nOdiumq; temporibus indefeflæ dC' uotionis obfcquiOjCum corporis agnoiceret fenédutem, pietatis tarnen nefeiret ætatc« Sic inftituitur ä iuuentute uidua, fie prædicatur irt feneduteueterana : quæ uiduitatem non occafione temporis,non imbeciliitatc corporis,fcd uirtutis magnanimitate ferua* uerifcEtenim cum dicit feptein annis earn cum uiro fuifle à uirginitate iua,ab adolefcen tic utiq? ftudijs fnchoata prédicat iübfidia fenedutis.Doccmur itaqp triplicem caftitatiï efîè uirtutem: Vnam coniugalcm.aîiam uiduitatis,tertiam uirgfnitatis. Nô enim aliam fie predicamuSjUtcxcludamus alias.Sufs quibuscj profefïionibus ifta conducut. In hoc Ecclcfiæ opulens difciphna:quôd quos præferat habet,quos reqeiat non habet, atq? uti nam habere nunquam polïit.Ita igitur uirginitatem prædicamus,ut uiduas non reijcia-' tnusu'tauiduashonoiamusjutfiiushonos coniugio refèruetur.Nonnoftra hocpræce^ pta,fed diuinâ teftimonia docent. Rcminiicamur ftaq? quemadmodum Maria, queni' admodum Anna,quemadmodum Sufanna laudentur. Et quoniam non laudes earuni tantummodo prædicandç font, fed difeiplinç etiam fontfequendæ, reminifeamur ubi Sufanha,ubi Anna,ubiMaria fint repertæ, ÔCaduertamus quemadmodum fingulæ aquot; pris laudibus prædiccntur,ôô ubi nam commorentur:Nuptain paradifo, uidua in teiH' plo,uirgoinfecreto:fcdinillis tardiorfrudus, inuirgine maturior,lilas feneduspro-' bat,uirginifas laus ætatis eft : ncc adiumenta quçrit annorum, quç omnium eft frudus actatum.Adolefcentiam dccct,iuuentutcm ornat,amplificatfenedutc,omni(ç æuo ha^ bet iuftitiç fop canos,maturitatem grauitatis,uelaincn pudoris, qui deuotionem no itu pediat,religionem augeat. Aduertimus enim ex fequcnribus,quia quotannis in die io' îenni pafehg fanda Maria cum lofcph Hicruialcm petebat. Vbiq; impigra deuotio, u* biq; afliduus uirgini cornes pudoris adiungitur.Ncc inftatur domini mater, quafi fccü' ra de meriris,fed quo meritum maius agnouit,eô uotum uberius exoluir,officiû copiO' lîus detulit,munus religiofius ucxit,myfticum tempus impleuit. Quanto igitur uos ma gis conuenitintentas clfeftudio caftitatis,nelocumfiniftræ rclinquatisopinioni,qU3f pudicitiç teftimonium in folis habetis moribusf Virgo enim licet in ea quoq? maior fit morûprgrogatiua quàm corporis, calumniam tarnen integritatc carnis abiurat: uidua que probande fobfidium uirgfnitatis amiferit,non in uoce obftctricis, fed in ftiis motf bushabetcaftftatfscxamen.Docuftfgfturfcrfptura, qua'm attêtusufduçcfl'c debeatôi relfgfoftts affedus.Docuft ctfainlfbroeodem,fedalfoloco,quàmmfferfcordêfnpaupc res SC Ifberalem cfTeconuenfatjiiec paupcrtatfs debere contêplatfoncreuocarÉqufa If beralftas non cumulo patrfmonq,fcd largitatfs definftur affcdu.Denfqj dominfea uoce Luc.zi iliaufdua omnfbus antcfeif,de quadfdû efriVfduahgcplus omnfbus mifit.ln quamo^ ralfter domfnus fnftftuft unfuerfos,ne qufs à collatfôe mfnffterrj paupcrtatfs pudorcrc^ uocetur,necfibf dfuftcsblandfantur,quod plus uideantur conferre quàm paupcres.V'-berfor eft enim nûmus é paruo,quàm thefaurus e maximorqufa nô quâtû dctur,fcd quS turn refidcat,expenditur. Nemo plus trihuft, quàm qui nilnl fibf relfnquit. Qirid tu dû ues egenf comparationc teiadasc'SC Cûtota onercris auro, precfofam per humum tra-' hens ueftcm,quafi inferior tufs SC paruadfuftqs,honorarf defideras,qufafnopem colla-' tfone ufcfftffÉtflumfnafopcrfluuntjCumredundant, gratfor tamê hauftus e rfuulo eft-Spumant SC mufta dum feruent,ncc damnum putat agrfcola quod defluxcrft.Gcmcnquot; tibus areis dum cçditur meftis,fi umêta defolliuntifod deficienribus meftibus no deficit

DE VIDVIS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»45

hydria de farina,plena old tefta defudatExinaniui t tarnen dolia diuitum ficci'tas, cS uidvæ pauxillulitm olcarium rcdundaret.Non ergo quidfaftidio expuas, fed quantum deuotione conféras,æftimandum eft.Dcnicp nulla plus tribuit, quàm ilia quæ de filio-rum alimentis pauit prophetam.Et ideo quia nulla plus contulit,nulla plus meruiuHgc moraliter.Nec myftice tarnen defpexeris banc multerem in gazophylaciû duo æra mit tentem.Magna plané fœmina,quæ diuino iudicio meruit omnibus antefeni, ne forte il la fit quæ defîdefua adfubfidiumhominû duo teftamenta contuleritÂ ideo nulla plus fecit.Nec quifquam hominum quantitatem potuit collationis eius æquare : quæ fidem eûmifericordia Copulauit.Et tuigitur quæcunqt uitamftudio uiduitatis exerces,ne du-bites ad gazophylacium duo æra deferre,uel fidei plenauel gratiæ.Felix ilia quæ de the fauro fuo integram regis imaginem profert.Thefaurustuus iàpientia,thefaurus tuus ca ftitas atcf iuftitia eft,thefaurus tuus intelleclus bonus ; qualis ille thefaurus fuit, de quo-magorumuiri3aurum,thus,myrrham cum adorarent dominum,protulcrunnauro régis potentiam declarantcs,deum thure ucnerantes,myiTha rehirreclioncm corp oris confi tentes.Habes amp;nbsp;tu thefaurum hunc,fi in terequiras.Habemus enim thefaurum in uafis fiéhlibus.Habes aurum quod conféras. Nô enim renitentis metalli precium de te deus cxigitjfcdillud aurum quodiudicij die nequeat ignis exurere.Nec dona preciofa depo fcit3fed odoremfidei, quem altariatui cordis exhalent, ôfSreligiofæmentis fpiretaffe-clus.Ex hocigitur thefauro,non fol um magorum triamunera,lêd ctiam duo uiduæ æra promuntur,in quibus integra cœleftis imago regis cffulgear,fplendor gloriæ eius, ÔC i' mago fubftantiæ.Bona SC ilia plané laboriofæ ftipedia caftitatis, quæ de fuo opéré quo tidianoq, penfo conférât uidua, no éfurnis pariter ac diurnis iugi excrccnslaborepenià temporibus,SC pudicitiæ quæftuofæ peruigil operemcrcedem congrcgans,ut intemc-ratum defunéfi coniugis cubile cuftodiat,alcre dulces liberos polfit,miniftrare paupegt; ribus.Hæc eft præferenda diuitibusihec eft quæ Chrifti indicium non timebit. Hane ægt; mulaminifilie.Bonumeftenimæmulariinbonofemper.Aemulamini meliora chariP i.Cor.ti mata.Speélatuos dominusfemper,fpccftat,inquam,Iefus cum ad gazophylacium acc^ ditis,amp;^ debonorum operum mercedibus ftipem portatis egentibus conferendâ. Qua^ tum eft igitur ut æra tua conféras, amp;nbsp;Chrifti corpus acquiras Noli ergo uacua prodire in cófpeófum domini dci tui:uacuamifericordiæ,uacuafîdei,uacua caftitatis. No eniin inanes dominu’u''.leduirtutibus opimas fpetftarelefus amp;nbsp;laudareconfueuit. Videat te a.-dolefcentulalaborantê,uideatminiftrantê,Hec eft enimmerces quam dco debes,ut de aliarurn quoq; profeét;bu5 mercedem tuam de tuo conferas.Nulla merccs deO mel lor, quàm caquæhabet pietatfs niunera. An uero mediocris tibi uiduailiauidetur No emi, nbsp;nbsp;nbsp;*

quç uiduitatem fuam melfis nuahipubs fuftentabat alicnæ,quam æuo grauem alebat nu rusfNam hoc quoq; SC ad fubficiiûiTi A gra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiduarum,ut ita inftitruat nu

nisfuas,quopolfintinhismatureh\abcrefubfidiûfene(ftutis,amp;:quafiftipendiummagi ftenj,mercedem quoep luæ caperedifopfi^^S'^f^^*^ quæbeneinftituerit,bene erudie rit nurum fuam,R.uth ei deelîe non poteriv;quX uiduitatem lb crus paternæ domui præ fcrat.Etfi uir quoep ciusmortuus fuerit,nonrdlinquat tarnen,alatinopem, ibieturmce--rentcm,nec dimifla diiccdat.Nelcit enim egere optima difeiplina, Sic ilia Noemi duo^ bus deftitutafîhjs amp;nbsp;marito,quæfrucftus fcECunditati5 amiïêrat,pietatis emoluméta no perdiditNam amp;nbsp;folatium mcieroris3amp; fubfidiû paupertatis inuenff« Videtis igitur fan.-«ftæfœminæ quàm fœcunda fit uidua proie uirtutum,meritorumq! iuorum fobole, qug perirenonpolfit,Bonaigit uidua egere non nouit A fi feflàe fueritætatis, ÔCfupremæ paupertatis,eruditionis tamê fuç folet habere mercedê.Etfi proximi defuerint, inuenit tarnen extraneos qui matrê colanf,reucreantur parenté, paruisep alimêtorû fumptibus mercedé cupiât fuæ cômendationis acquirere.Plus enim uidug rependût mérita, quàm cibus quærit,lumptus impenditSed triftes uidetur ducere dics,amp; lachrymis tépus exi-gerc.Hoc bcatior,quod perpetuafibi gaudia exiguis fletibus emit,paruisfp momêtis te pora acquirit æterna.Qinbusbene dicit : Beatæ triftes, ipfæ enim ridebitis.Qiiis igitut Luc, e îalfas prefentium imagines gaudiorü,futurp fecuritatis prgferat uoluptatif'An defpica-bilis nobis author uidetur ille dominici corporis author ele(ftus,qui cinerem ficütpaiié manducabat, potum cumfletu mifeebat, ut uelpertinis lachrymis,matutinæ fibt ppLioi

t44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

lætitiam rcdcmptxohfe acquireretf V nde igitur plunmum gaud ere meniit,nifi quta plu rimum fleuitjSC tanquam lachrymarum preci'o ftiaruhijfiitüræ fibi glon’æ gratiam com parauitfHabet îgitur uiduabonam cómendati'ónis fog rhäteriäjUt dum uirû luget,fleal fetulû,SC in próptu fint lachrymg rédemptrices,duni pendûtur rnortms,ufoêtibus progt; fûturæ.Paratus mœflitudine animi fletus oculorum,mifericordiam conciliât, laborem mfouit, dolorem ableuatjferuat pudorem,nec ïam mifora fibi uidetur quae confolationé inlâchrymis habet,in quibusfontcharitatisftipendia, officia pietatis.Sed nec fortitU' dó bonac uiduæ deefle confiieuit.Hæc enim uera eft fortitudo,quæ naturæ ufom, fexus infirmitatem,méhtis deuotione trani^editunqualis inillafoit, cui nomen lu dich, quæ iriros obfidioneFralt;îios,perculfos metu,tabidos fame, fola potuit à colluuione reuoca^ rc,ab hofte defcndére.Etenim,ut legimus,cum Holofernes focceffo multorum terribi* lis præliorum, intra muros innumera uirorum milia coegiiret,armatis pauentibus,amp;^ de extrema iam forte 'tra ci antibus, extra murum proceffit,Slt; illo præftantior exercitu que liberauit,amp; eo fortiör quem fogauit.Sed ut difeas maturæ uiduitatis afFecfium,feriemjip ludiih,3 famperfequereforiptUrarüm.Adiebus enimuiriCuiquibusilledefuntflus eft,ueftemio cunditatisdepofoït,mœroris aflumpfitiper omnes dies intentaieiunio, fabbato tâtum amp;nbsp;dominica,fàcratarum(ÿ temporibus feriarum.nonrefecfiioniindulgcns, fed religio* Cd. J ni deferens.Hoc eft enim,fiuemanducatis,fiue bibitis,in nomine domini lefii Chrifti a* iidùfe IO genda efte omniauit ctiam ipfarefeélio corporalis,facro religionis cultui déférât. Diu* turnisigiturmœroribus,ôifquotidianisroborataieiunijsiàn(ftaludirh,quaefeculi oble ôamentanon quæreret,periculinegligens,mortisi|! contemptufortior,ut commend* tium ftrucret dolum,ueftem illam iocunditatis,qüam uiuente uiro ueftiri folebat, fein* duitiquafi placitura uiïo,fi patriam liberaret.Sed uirum aliiim uidebat,cui placcre qug* 104«. I rcbatu'llum uticß de quo didum eftiPoft me uenituir qui ante me fatftus cft.Et bene co*

iugales pugnatinareftimpfit ornatus,quiimonimêta côiugq, armafont caftitatis.Necj^ enimuidua alijsaut placerepoftet,autuincere. Quidcæteraperfequamur,quodinter tot milia hoftiû cafta permanfitr'Quid eius fapiêtiâ prgdicemus, quod huiufcemodi cft cômentaconfiliûyutdum potente elicitintêperanria, à feinferiores arceret,occafione pararctuilt;ftoriæ,abftinentiæmcritum,pudicitiæ gratiâreferuaretfNec cibo enim, utle gimus,maculatanecàdultero,nôminusferuatæ caftitatis exhoftibusreuexit trophgö, quàm patriæ liberatæ.Qiiid fobrietatê loquardTempcrantia enim uirtus eft fecminaru. Inebriatisuinouiris,ôôfômnofepultisabftulituiduagladium,exeruitmanum,bellato* ris abfcidit capur,pcr medias hôftium acies intemerata proceffi t.Aduertitis igitur qua* tiim noceremulieribus poffit ebrieitâsjquâdo üiros uina fie foluut, ut uincantur à feem! nis.Efto igitur uidua temperanstcafta primû à uino,ut cafta poftîs efte ab adultero. Ne* quaquam te ille tentabit,fi uina non tentent.Nam fi Judith bibiflet,dormiftèt cum adul tero.Sedquianonbibit,haud difficileebrios exercitusunius fobrietas,5Cuincerepo* tuit,amp; eludere.Nec dexteræ tantum hoc opus,fed maiora trophæà fapientiæ.Nam ma* nu folum Holoferncm uicit,confilio autem omnem hoftium uicit exercitum.Sufpenfo enim Holofernis capite,quod uirorum non potuit excogitaii confilio,fuorû erexit an* mos,hoftium fregitifoos pudore excitâs,hoftcs quoqi terrore perccllens, coq; cgfi funt amp;nbsp;fiigati.Ita unius uiduæ temperantia atcß fobrietas non folum naturam foam uicit,fed quod êft amplius,fecit uiros etiam fortiores.Nec his tarnen data focceflibus,cui utique gaudere ÔC exultarclicebat iure uidorie,uiduitatis reliquit officium,fed contemptis o* tnnibus qui eius nuptias ambiebant,uéftem iocunditatis dcpofoit,uiduitatisrcfumpfiK nec triumphorum foorû amauit ornatüsjillos exiftimans eftemeliores quibus uitia cor poris,quàm quibus hoftium arma uincuhtur. Ac ne una uidüa tantum hoc opus inimi* tabile dijs uidcat implefte,plures alias ucl parilis ucl proximæ fuifte uirtutis nequaquâ dubitandumuidetur.Bonacnimfegesplurimas fpicas frudurefertas ferre confueuit. Nec dubites illam ueterum fegetem temporum, in complurium fœminarum moribus fœcundafte.Sed quia prolixû eft côpledi omnes, cognoicite aliquas,amp; præcipue borâjCÛius nobis prodiditfcripturauirtutcm.Hæc enim docuit non folûuiri auxilio ut duas no egere,uerûctiâuiris pófte elfe fobfidio;quænecfexusmfirmitatereuocata,jnu

uirorû obeiindafofcepiqâ^fofceptà cumulauic,Denicj en ludæi ludicumregerctur arbi*

IIBBR DB VIDVis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14 J

arbitrio, qui uirili nonpoterant uel aequitateregi, uel ufrtutc defendi,bellis binc inde atdentibus, Dcbboram fibi cuius regerentur iudicio, cooptarunt.Itaque multa nu-liauirorum una uidua óó in pace rexit, SC ab bofte défendit. Multi iudices in Iftael, fed ;nullaante'iudexfœmina:multiiudicespoftIefum,fednullusprophetà,EtideolecIuni iftiusputo efle iudiciuinôCgeftaeius arbitrer elfe defcripta,nemulieres àuirtutisofficio muliebris fexus infirmitate reuocentur. Vidua populos regit,uidua ducitexer-citus,uidua duceseligit,uidua bella difponit,mandat triumphos. Non ergo natura reaeftculpæ,nec infirmitattobnoxiatftrenuosenim non fexus, fed uirtus facit.Etin pace quidem nullaquerimonia,nullus error mulieris iriUenitur,cum plerique non me-diocrium peccatorum authores populo fuo iudices extitiffent. Vbiuero Chananæi gens ferox prælio, ÔC affluentum copiarum opima fuccetfu, hoftües in populum lu-dacoïumanimosextuleruntjuiduaprç caeteris bellicosinftruitapparatus.Etut difeas non publicis coptjs domefticas neceffitates fuifle fubnixas, fed domefticis diCcipli-nismunus publicum gubernatum, domo propria filiumducemproducit excrcitusmt agnofeatis, quodpoffîtinftituere uiduabellatorem. Quem quafimater erudqt, qUafi iudexpræpofuit,quafifortisinftituit,quafiprophètes uidloriæ certatranfmifit;Deni-queinmulierismanu fummamfuiffe uidoriæ docetBaracb filius dicens : Nifitu uene-' rismecum,nonibo,quianonoui dieminqUadirigitdominusangelumfuummecum. iHJk.4 s Quanta ergo fœminç iftius uirtus,cui dux dicit exercitus;Nifi tu u eneris,nq ibo^Quan ta,inquamjuiduæ fortitude, quæ à pcriculis filium nec materne reuocat aftecftu, immo

' aduidoriamfiliumftudiomatrisbortaturdicens:quodinmanumuberisfitfummaui-ôoriç.Debboraergopraèlq pxopbetauit eucntüm,BarachiuflusprOduxitexcrcitum, ' Hialecb cepittriumphum .Huic enim prophetiaDebboræmilitauit, quæmyftice no-■ bisortum furre(fturæcxGentibüsEcclefiæreuelauit,cuitriumphus de Sifarafpiritalis, hoceftjdeaduerfarqspoteftatibus quaereretur.Nobis igitur prophetarum oraculadi-micarunt,nobisillaprophetarumiudicia,amp;:armauicerunt.EtideononpopulusIudeo rum,fedetiamHialechuiôoriam dehofte quæfiuit Jnfelixergo populus, qui hoftem quemfugauitjperfequi fidei uirtute non potuit.ltaque illorum delicft o, falus Gentibus: iUorum defidia,nobis fetuatauieftoriaeft,Hialecbetgo proftrauit Sifaram,quem tarnen coïufco duce,(hoc enim fignificat interpretatie Baracb,)manus ueterum fugauc-ratludæorum.Frequcnter enim,utlegimus,orationibusSlt;mcritisPropbctarumcQele-' ftiapatrib’us affuerefubfidia,fedhisiam tune de ncquittjs fpiritaltbus uitftoriaparaba-tur,quibus dicitur inEuangeliotV enitebenedidfi patris mei, poffîdete paratum uebis regnumàconftitutionemundi.Ergoprincipium ui(ftoriæàmaioribus,finisinEccle-fiamp;cclefiaautem né armis feculatibus uinett aducrfariaspoteftates,fed armis fpùitua- i.Cor. i o Ubus quæ funt fortia deo ad deftruedas munitioncs,^ altitudinem nequ itiæ fpiritualis.

. Etideo Sifaræ fitis,lalt;ftis pécule reftinguitur,quia oratione iuperatur. Quod enim no-bis falutare ad efcam,boG aduerfariæ poteftatiletaleadinfirmitatem, ArmaEcclefiæ fi-deSjarmaEcclefiæ oratie eft,quæ aduerfariumuineit.Ergo fecundum hiftoriam ad pro uocandos animes foeminarum,foeminaiudicauit,fcetninadtfpofuit,fceminapropheta-uit,fœmtna triumph auit,amp; præliaribus intermixta coptjs, imperio uiros docuitmi.ita-refoemineo.Secundum mytteriumucro,fideimibtia,ccclefiacuidtonaeft.Non ergo na betisquodpernaturamuosexcufetisfœminæ.Nonbabetisuiduæ,quo(Hdinhrmtta-teinfexusautadamiffionêfubfidij maritalis mobilitatêueftrâreferrepoffîtis.Satisuni cuiq( præfidij eft,fi uirtus animi non defit.Et ip(c in uiduis frequens proceffus ætatis mu nimenpudoris eft,Slt; ipfe amifli coniugis dolor,ufus operis,domus cura, fouteitudo li-beroTum noxiam pudori foletarcerelafciuiam, atqueipfelugubTisbabitus,pompafu-nebris,fletus alfiduus,2lt; moeftæ fronti inarantibusrugis impr efta triftttia, petulanttutn premitoculos,reftinguitlibidines,procacesauertitafpelt;ftus.bonuscuftospudoris,pie

. .tatis dolor .non obrepit culpa,fi curanon defit.Didiciftis igitur uidua:,fubltdio uosnon . egerenaturæ,2lt; pofte falubritatem tenere côfilij:nec domeftico indigere præfidio,qt.3c ; ctiam publicæ poteftis apicem potenttæ uindicarc.Sed fortaffe dicit aliqua, ci tolerabi-lioremuiduitatem cui profluantres fccundæ, aduerfis uero uiduas cito frangi,facile lue ; cumbere.De quo Slt; fiipfo doceamurufu ,lætauiduis lubricamagis efte quam leriata-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;, . Ambro,Tot.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n nren

men fenptaranim fnftruimur exemplis, infirmitatibus quoep ufduarum non deefle Co' Icrc fubfidia, faciliuscp quam exteris diuina atq? Humana fuppctcrc, fi benefilios inftp tuant,generöslegantDeniq? cumfocrusSimonis magnisfebribusdetineretur, Petrus ÔC Andreas rogauerunt dominum pro ea.Er ftans fiiper illam, ïmperauit febri,SC rcvni' fit iHam;ÔC continuo folgens miniftrabat iIIis.Magnis(inquit)tcnebatur febribuSjö^ro gauerunt ilium pro ea.Et tu habes proximos,qui deo pro te foppIicent.Habes Apofto^ los proximosjhabes martyres proximos,fi ipfa martyribus dcuotionis focietatejmiferP cordiæ quoqi muneribus appropinques. Proximus eA enim qui mifericordiamfacit» Fac Sc tu mifericordiam,ÖC eris Petro proxima. Non fanguinis necefïîtudOjfed uirturis cognatio facit proximos:quiânô in carne ambulamus,fod in fpiritu.Ama ergo propitt' quitatem Petri, affinitatem Andreæ, pro te rogent, ÖÓ recédant cupiditates tuæ uerbo Philip.^' dei pulfe.Surgas ilico,quæin terris iacebas,ut Chrifto miniftres. Noftra enim conuerfa tio in cœlis eit,unde amp;nbsp;faluatorem expeóamus dominum lefom. Nemo enim iacens, $ Chrifto miniftrat. Miniftra pauperi, amp;nbsp;miniftras Chrifto. Quod enim uni horum fcci' ftis,mihi,inquit,fcciftis.Habetis ergo uiduæ auxilium, fi tales uobis generös pofterita' tis ueftræ patronos,tales proximos eligatis . Ergo rogauerunt pro uidua Petrus SCÄn-' dreas. Vtinam exiftat aliquis qui tarn cito poffit rogare pro nobis, uel certe ifte qui pro focru rogat Petrus,öif Andreas frater eius : tune enim pro affinitate potcrant,nunc iai« poifont pro nobis et pro omnibus impetrare.Videtis enim quod magno peccato obno xia,minus idonca fit quae pro fe precetur, certe qug pro fe impetret, Adhibeatigitur ad

impedita,ad medici illius federn debile non poteft explicare ueftigiü. Obfocrandifont Angeli pro nobis,quinobis ad præfidium dan fohnMartyres obfecrandi,quorum uide murnobis quoddam corporis pignorcpatrocinium uindicare. Poifont pro peccatisro garenoftris, qui proprio fanguine etiamfiqua habueruntpeccata, lauerunt. Ifti eniin iünt dei Martyr es,noftri praefoles,lpeculatores uitç,a(ftuûlt;^ noftrorum.Non erubefca^ inus eos infcrcefl'ores noftræ infirmitatis adhibere, qui 8^ ipfi infi'rmitatem corporis C' tiam cum uincerent cognouerunt. Inuenit ergo Petri focnis qui pro ferogarent. Et tu uiduainuenis qui pro teftipplicêt, fi quafi uere uidua amp;nbsp;defolata in deu fpcres,inftes ob fccrationibus,inliftas orationibus,afficiaS corpus tuû quafi quotidie moriês,ut morien i.Tiniot,5 nbsp;nbsp;nbsp;reuiuifcas.Fugias delicias,ut etiaægra faneris. Nam uidua quæin delicijs eft, uiuens

mortua eft.Sublata eft tibi caufla nubendi,habes qui pro te intercedantine dixeris,deftgt; tutafom:Querela nupturæ eft.Ne dixcris:fola ego fum.Cafti'tas folitudinem quarriep'j dicafecretum,impudicaconucntum.Sednegociumhabes,Slt;intcrceirorem aduerfariß EpiZ5 vereris apudiudicem,Pro tedominusinteruenitdiccns : ludicatepupillo,ö(fiuftiftcatc uiduam.Sed patrimoniS uis tueri.Maiuspudoris eft patrimoniü, quodmelius regit ui' dua quänupra.Seritus peccauit.Ignofce. Melius eft enim alterius culpa feras,quam tua prodas.Sed uis nuberc. Licet nö habet crimen fimplex uolutas, cauffam nö quscro,cur nngiturf Si honeftû putas,fatcre:fi incongruum ,file. Ne accufes deü,ne accules propi^ quos quod præfidia tibidefint.Vtinä no défit uoluntas,ne te cófolereliberis dicas,qui' bus matrê eripis.Eft etia quod facultati licet,etati no hcet.Cur maternç parantur nuptiÇ inter nuptias ftliarû QC plcrûfp poft nuptias c' Cur adultafilia difcitprius fponfum marris quâ lüû erubefeeref Suafimus,fareor,utueftê rnutares, nô ut flammeum ftimeresiutaft pulchro recedereSjiioutthalamupreparares. Qiiid fibi unit noua nupta poft generös!* Tâindecorû eft iuniores habere liberos, quâ nepoteS.Sed ad propofitû reuertamur,nc qui noftrorûdolemus ûulnerapeccatorû, medicûrelinquamus : 2C dû alienismedefflur Lkc.4 ulccribus,ulceranoftracumulemus.Rogatergohicmcdicus.Netimeas,qutamagnus eft dominus,amp;fortafleadægrâ dedignet uenirc. Venir efh ad nos içpe de ccelomecfo' lum diuites,fcd etiâ pauperes foler Si feruulos pauperû uifirare. V enit nûc rogatus ad Petri focrû,amp; ftâs fuper illâ,imperauir febri,et remifit illâ: côtinuo forgés miniftrabat illt.Sicut dignus memoria, ita dignus defiderio,dignus etiam charitate dominiez in fim gulos dignationis affe(ftus,amp;falt;ftamirâda.Vifirarcuiduas nô dedignat, et tugiirij uilis penetralia angufta foccedere, Quafi deus imperat,quafi homo uifitat.GratiasEuâgelio

LIBER DE V I D V 1 S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;147

per quod etiam nos qui ocub's noftiis ucnientê in hunc mundfl nonuidimus Chriftum, uidcmur ei dû facfla eius legimus intcvefle; ut ficuf illi quibus appropinquabat,fidê md-tuabantur exeo,ita etiam nobis dum geftis eiUs Credimus,appropinquet * Vides qualia habeatgenerafanitatumflmperatfebri,imperatfpiritibus immundisalibiipfémanus imponit-Non folutn igitur uerbo,fed etiam tatfliî çgros curare côlüeuit.Et tu igitur quç uarijs mundi acftuas cupiditatibus,ucl forma uiri allcuius capta,uel pecunia, rOga Chri-ftum,adhibc medicum,porrigc ci dextcra tuam, tangat mtcriora tua dci manus, uerbicp coeleftis gratia interiorum ucnas fcrutetur animorum pulfet dei dcxtcrafecreta cordis. Altjoculos luto illinitjUtuidere poffit crcatorcç omniumdocctnosnoftræmemores deberc clTc naturae, Ôi. corporis ccrncre uilitatem. Nemo enim magis poteft uidere di-uina,nifi qui humilitâtis confcius fuæ, ncfcit extolli. Alius faccrdoti fe offerte praecipi-tur,ut carere in perpetuum leprae poflit exuuijs. Solus enim mentis SC animi poteft fer-) uare munditiam,qui ei facerdoti fc nouit offerte, que pro peccatis noftris accepimus ad uocatumdllumutic^ cui dicitur: Tu es facetdos in aeternum fecundum ordinem Melcbt Pjilwi 9® fedech.Necuereatemoram ali quam fariitatis.Nefcitimpedimentû qui fanatur àChri-fto.Opus eftutremediû adhibea s,quodaccepetisTimul enim ut praeceptûdederit,cac-eus uidet,paralyticus ambulat,mut us loquitur,furdus auditjfebriês miniftratjlunaticus liberatur.Et tu igitur quaecunep ind ecore alicuius rei cupiditatc lânguefeis, obfecra do-ininu(n,fidem defer,nec ullam timeas morâ.ubi adeft oratio, ad eft u(?tburn*.fugatur cu-piditas,libido difcedit.Nec confeffi onis uercaris offenfam, imo magis praefume praero-gatiua,In continenti enim quae corporis morbo antealaborabas, Chtifto incipies mini Lw.4 wrare.Poteft etiahocloco uideriPetri foetus,affeótio uoluntatis, ex cpiafibiuelut feme £uturçpofteritatisaffumpferit:quodunicuiqiuoluntasfuapofteritatiscftauthot.Exuo luntate enim fapientianafeitur, qua fapiens inmatrimoniû adfeifeit fibi, diccns : Propo Sdpif».8 fui ego hanc adducere mihi in coniugium. Ergo uoluntas ilia quae primo uariarum cu-piditatum aeftibus madefa(ftalanguebat,poftea per Apoftolatus officiû inminifterium Chriftiiamrobuftafurrexit.Simul qualis effe debeat quæ Chrifto miniftrat,oftenditur.

Oportet earn primo carere uariarum illecebrisuoluptatum, uitare internû corporis ani miq languor em,ut corpus 8C fanguinem Chrifti miniftret.Netp enim poteft quifquam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

peccatis fuis çger minimeqî fanus,immortalium fanitatû remédia miniftrate.Vide quid a gas Sacerdos,nc febriêti manu corpus Chrifti attingas.Prius curate,ut miniftrare p of-fis. Simûdos eos qui ante fucrantleptofi,Chtiftus iubet occutere facerdotibus,quanto magis mundSipfum conuenit effe Sacerdotemç’Non habet igitur quodmolefteferatil lauidua quod ftbi non pepercerim,quando nec mihi parco. Sutrexit itacp Petri,inquit, focrus,2lt; miniftrabatillis.Etbencfurr exit. Sacramêti enim typumApoftolica iam gta-tiaminiftrabat.PropriumcftautemfurgereChriftiminiftros.luxta quodfcriptumeft: Surge qui dormis, exurge à mottuis. Didicimus igitur nec fumptibus egere uiduas, quje donate confueuerinf.nec fubfidio,quibus fepeinpericulismaximis dèfenfæ copiç (untuirorum.Maritaliatjs quoq; officiauel à generisuel àproximis facile folere repara ri: effe etiam in eas diuinamifericordiam promptiorê'.ÔC ideo cum fuppetete non uidea-tur cauffa,nubendiftudium abeffe debere. Quodtamen pro conftlio dicimus,nonpro præcepto imperamus-.prouocantes potius uiduam,quamligantes.Nec)^ enim prohibe-mus fecundas nuptias, fed no fuademus. Alia eft enim infirmitatis cótemplatio,alia gra tia caftitatis.Plus dico.Non ptohibemus fecundas nuptias,fed no probamus fppe tepe-titas.Necpenimquicquidlicef,2lt;decet.Omniamihilicent,dicitApoftolus,fednoom i.Com.tf nialuntutilia.Et uinûbibetelicet,fed plutimum non decet .Ticet ergo nubere,fedpul-chrius eftabftinere.Sunt enimuinculanuptiarS.Vultisfcire quæuinculaCQuçfub uiro i’Cor.7 eft mulietjUiuente uiro alligata eft Icgi.Si aute mortuus fuetit, foluta eft alege uiri.Pro-batu eft igitur uinculS effe coniugiû,quo mulier ligatur 8lt; foluitur. B onamutui amoris gratia, fed maioreftferuitus.Neq^ enim mulier fui corporispoteftatem habet,fcduir.Et ne forte tibi non coniugq uideatur iftaferuitus cffe,fed fexus:fimiliter 8lt; uir fui corporis poteftatem non habet,fed mulier.Quantaigitur coniugij neceffitas, quae fubi]cit alteri etiam fortioremc'Mutuis enimneceffitatibus ab utroc^feruitut.Nec temperantilicetiu go fubducere caput,cu alterius intemp erantiæ feruicndufitiPrecio,inquit,cmpti eftis, i'Conn.y

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AmbrOi Töt.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h x holite

14® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pi VI AM BRO s tl

nolitcficriferui hominum. Vidctis quàm eui'dens fitroniugalts defînïrio rcrui'tutis.N$ ego hocdicojfed Apoftolus:ncc I'lle, fed Chnftus qui loquebatur in eo. Et hanc utiqiic î.Con/i.7 fcruitutcm de bonis coniugibus definiuit.Nanq; fupra fic babes : Sancflificatus eft uir in fidelisper uxorem fidelem:S^fancftificata eftmulier infidelis, per maritumfidelem. Et infra:Quod fi infidelis difcedit,difcedar. Non eft feruituti deditus frater aut foror in tali bus.Siigiturbonum coniugium feruitus eftjrnalumconiugium quid eft, quandonc* queunt fe inuieem faniftifieare, fed perdcref'Sed ut ad gratiam uirtutis uiduas adhortaquot;. muritaetiamadecclefiafticam difeiplinam fœminasprouocamus, quia eedefiaccftat ex omnibus.Et licet Chrifti grex conftet ex omnibus, grex tarnen in alijs pabulo uefci* tur,in abjs adhuclacfte nutritur, quibus lupi illi qui larêt in ueftitu ouium,funt cauendi, abftinentiæfpeciem prætendentes,prouocantcsautê internperantiæfœditatem.Eté-nim quiaftiuntualida oneracaftitatisicûipfieaattingere digitulisnonqueant,abalijs ftipra modum exigunt,cum ipli leruarc nec modû polîint, fed iniufto lub fafce fuccum-bat.Menfura enim oneris pro menfura debet eflcgcftantis, alioquin impofiti onerisfit ruina,ubi uc(ftoris infirmiras eft.Nam amp;nbsp;infantiû fauces ftrangulat efca robuftior* Eti-deo fi eut multitudo uedorû non paucorû uiribus æftimatur,nec tarnen fortioribus alto rum infirmitate præfcribitur, fedunicuiq? quantum oneris fubire cupiat,relakatur,ma-nentcmercedis cumulo in uirtutis augmento:ita etiâfœrninis nonlaqueus inqdendus, non fupra uires abftinentiæ grauioris uedura fubeunda eft: fed relinquendum, ut una-quæcp fe pendar,non authoritate aliqua coada præcepti, fed incremento gratiæ prouo cata.Èt idco diuerfi's uirturibus merces diuerfa propofita eft. Nec aliud reprehendituG Hftr, I î ut aliud prædicetur;fed omnia prædicantur,ut quæ meliora funt, praeferantur.Honora-i.Cor.7 bileitaep côiugiû, fed honorabiliorintegritas:nam nbsp;quimatrimonioiiingiruirgincnt

fuam,benefacit:ô:r qui nô iungit melius facit-Qviod igiturbonû, nô uitandQeftiStf quod eftmelius,eligendumeft.Itaq;nonimponitur,fedpræponitur.Etideobene Apoftolus j-.Corin.y dixit:De uirginibus autem præceptum domininô babeo,confiliû autê do. Etenim prae ceptûin fubditos fertur,confiliû amicis datur* Vbi præccptû eft,ibilex eft:ubi confiliS, ibi gratia eft.Præceptû,ut ad naturâreuoceticonfilium, ut ad gratiam prouocet. Etideo lex ludæis lata eft,gratia autem eleeftionibus referuata eft. Icx ut à naturæ finibus culp^ ftudio demeantes,ad nature obferuantiam pœnac terrorereuocaret: gratia autem utelc lt;ftos cum ftudio bonorû, turn propofitis etiam præmrjs prouocaret * Et ut intclligasdi-ftantiam præcepti atep confilri,illûrecorderis,cui in Euangelio ante prpfcribitur,neho-micidium faciat,ne adulteriû admittât,ne falfum teftimoniû dicat. Præceptû etenim ib» eft,ubi eft pœna peccati.At uerô cum fe prçccptalegis memoraflet impleftc,confilinn* ei datur,ut uendat omnia, amp;nbsp;fequatur dominum. Hçc enim non præcepto imperantut» fed pro confilio deferuntur.Duplexnancpformamandati eft: unaprçceptiua,alterauo luntaria.Vnde ÔC dominus in alia diciuNô occidcs,ubi præcipit in alia : Si uis perfecfnis efrc,ucnde omnia tua.Ergo hic liber eft à praecepto,cuius defertur arbitrio.Itaq; qui Lmc/. 17 ceptum impleuerint,poflunt dicere: Serui inutiles fumus, quod debuimus facere,fclt;^' mus.Hocuirgo non dicit,non dicit il 1 e,qui bona fua uendidit, fed quafi repofita exp^-Mitufc.i9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pi-ç{nia,ficutfanêlus Apoftolus qui aitiEccenosreliquimusomnia,amp;iecutifiimus

te.Quid ergo nobis crittNon enim quafi inutilis feruus,quod debuitfaccre,fecifrefedl xif,fed quali utilis domino, qui commiftafibi talenta quæfitismultiplicauitufi.iris,mer-’ cedem fidei atep uirtutis,benefibi confeius meritorumqi fecurus cxpeêlat.Étideo cid^ cæterisdicitur: Vos qui fccuti eftis meinregeneratione, cum federitfilius hominisinft dcmaicftatisfuæ,fcdcbitisamp;^ipfifuperduodecimfedes,iudicantcs duodecim tribusif ' nbsp;nbsp;nbsp;rael. At uero illi qui talenta fcruauerit,ô6fi præmia,minora tarnen præmia pollicctur,di-

Ma«fr.25 ccns;Quiafuperpaucafuiftifidelis ,fupermultate conftituam^Fidesigiturexdebito, mifcricordia in præmio.Qui bene crcdidit,ut ci credatur emeruit:qui bene côtulit,quo niamfuum nonquæfiuit, quod cœleftceft,impetrauit. Idco ergo præceptum ftonda-tur,confilium datur. Præceptum enim caftitatis eft, confilium integritatis. Sednon omnes capiut uerbum iftud,fcd quibus datum eft.Sunt enimfpadonesquidemamsu-tero fic nati funt,in quibus nàturæ necciritas,non uirtus eft caftitatis. Et funt fpadones, \ quifcipfoscaftrauerunt.:uoluntateutiquc,nonneceffitate.Etfun£ fpadones quifaâi funtab

funtabhominibus.Etideo magna in ijs continentiæ gratia: quiauoluntas facit,non in-firmitas continentem.Nam decet integrum diuini operis feruare munus. Nec ill is forte parum fit,lubrico corporis non teneri Nanl étfi Crépta eft fubeundi iftiuspalma certa-minis,erepta etiam materia periculitôô quamuis nô queunt coronari, nô queunt tâmen uinci.Habent alia generauirtûtum,quibus comendare fe debeant,fi fides firma fiqpr o-fluamifericordiâ,aliena auaricia,frequens gratia*Sed iniftîs nulla culpa,quiafaëfiigno râtia.Non ea,dem caufla eorû,quiinie ipfos ferro utuntur,quos nô imprüdenter deflexi mus.Sunt enim qui uirtutis loco ponant,ferro culpam compefcere.De quibus amp;nbsp;fi no-ftram nolumus prOferre fententiam,quamuis fint fiatuta maiorû,confiderent tarnen,ne quisidadprofefiîonêiftfirmitatistrahat, nô adfirnïitatis glotiam. Ergo nemo militer, nealiquâdouincaturtnec pedis utatur obfequio, qui gradiêdi periculû reformidat:nec oculiintendat officio, qui concupifcentiæ timet lapium. Sed qtiid prodeft carnem ab-fcindere,cûctiamculpafitinipfoafpe(fl:uc’Namamp;quiuideritmulierem adcôcupifcen dum,iammœchatus eft earn in corde fuo.Et quie fimiliter uirum in concupifcentiauide rit,adultcratur.Caftos ergo,non infirmos effe nos conuenit: pudicos oculos habere,no debiles.Nemo igitur,ut pleriqs arbitrâtur,fe debet abfcindere,fedmagisuinccre.V iôlo res enimrccipit Ecclefia,nô uiôlos.Et quid argumentis opus, cum prefto fit Apoftolici forma prçfcriptirSic enimhabes:Vtinâ ÔC abicindant«r,quiuoluntuos circuncidi.Cur GuUt,5 enim coronae occafio,ô^ uirtutis ufus eripitur homini,qui adlaudê natus eft,ad uicftoriâ præparatus eft,qui ipfe potiusuirtute animi caftrare fe poffit Sunt enim fpadones qui fe ipfos caftrauerunt propter regnû cœlorû. Sed hoc non omnibus imperatur,ab omnibus autê flagitatur.Etenim qui mandata dat decretorQ,femper tenere debetmenfuram:

amp; quipenfadiftribuit,3equitatê debet examinisreferuare.Statera enim fallax, abomina Prouer. 11 tio eft apud deû.Eft ergo minus pondus ÔC maius,Sedutrumqinô recipitEcclefia.Pon-dus enim maius ÔC minima,2lt; menfurç duplices,immunda in confpedu dominiutraq!. Suntpenfaquædiuiditfapientia:2lt;itadiuidit,utuirtutem uires^ æftimetfingulorû,Et ideo dicit: Quipoteft capere capiat,Scitenim creator omniS,affc(ftus effeuarios fingu-lorum.Etideoprçmqsuirtutemprouocauit,n5infirmitatem uinculisalligauit.ScitSlt; ° ’’ ille Gentiûdoftor jbonusmorûauriga noftrorû, amp;nbsp;quidam interiorû reeft or affeeftuû, qui deipfo didicerat, legi mentis legem corporis repugnarc, eâdem tarnen Chrifti gra-tiæ ccdere:fcit,inquam, uarios curfus mentiû repugnare, amp;nbsp;ideo neqi in tantû adhorta-tionemintegritatis intêdit,ut aboleret gratiamnuptiarum:ncqi ita coniugiûprçtuliqut ftudiaintegritatis extingueret : fed à continentiæ perfuafione incipiens,ad incontinen-tiæremedia defeendit : cumbrauiû fupernæ uocationis fortioribus demonftraffet,de ficer e tamê in uia neminê paffus eft-.ita plaudens prioribus, ut non defpiceret ôC fequen tes.Didicerat enim ôô ipfe, quia dominus lefus alqs panem ordeaceum ne in uia defice-tent,alt|s corpus fuum ut adregnum contenderent,miniftrauit.Nec dominus ipfe præ-ceptuminpofiiit,feduoluntateminuitauit:nec Apoftolusprçceptumftatuit,fedconfi-lium deditSednonhochumanum confilium ,humanaïûuirium habere menfuram,di-uinæ munus mifericordiæ confitetur in fe effe collatum, utfideliter feiret prima præfer-ïc,fecundadifponere.Et ideo exiftimo,inquit, nô ftatuo.Exiftimobonum elfe propter i.corin.7 inftantemneceffitatem. Non ergo copulanuptialis quaff culpa uitanda,fedquaffne-ceffitatisfarcinadeclinanda.Lexenim adftrinxituxorem utinlaboribus SCintriftitia Gfw.} filios generet,filt; cÔuerffo eius aduirû fft,quod ei ipfe dominetur.Ergo laboribus ÔC do-loribus in gener atione filiorû addicitur nupta, non uidua : ôlt;2 dominatui uiri fola fubdi tur copulata,nonuirgo.Omnium autemhorûuirgo libera eft,quæ uerbo deifuum fpo-p ondit affe(ftum,quæ fp onfum b enediefti onis cum facibus exp e eftat, b onæ lumine uo -luntat^saccenfo.Etideoprouocatur confflqs,nonuinculisilligatur,Sednecuiduapræ-ceptum accipit,fed confflimconffliû autem nonfemel datum, fedfæpe repetitû.Nam ôf primo dixiuBonû eft enimmulieremnô tangcre.ôC iterû'.Volo fie omneshomines effe i.Corin.7 ffeut ÔC meipfum,ôC tertiô'.Bonû eft illis, ff fie maneant ffeut ÔC ego'.ôC quarto :Bonû eft propter inftantem neceffitatem'.ÔC ho c placere domino, amp;nbsp;ho c honeftû effe. poftremo beatiorem effe inuiduitate perfeuerantem,non tantûm fuo confflio,fed etiam dei fpiri-tu definiuit.Quçnamigitur tails conffliarq benignitatêrecufet,qui ÔC uolûtatihabenas

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?nnbî. To.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n 3 indulgeat,

lt;5« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dl VI AM BR OSH

tndulgcatiamp;f id (uadéàt alîjs quod in fe expertus utile fudicauit, nonfarilis comprehen-di,nec faftidiofus æquari cquot; Qiiæigitur réfugiât fan (fia fieri corpore amp;nbsp;fpiritu,cum fupra iaborê fit prçmiûjfuprauiumgratia,fupra opus mercesfAtcp hoc ita dicOjTiôutlaqueiï ceteris intjciam,fed utcommiiïî mihi ruris operarius agrum huncEcclefiæfertilcm cer--nam:nunc integritatis flore uernantem, nunc uiduitatis grauitate poil entern,nunc eua toniugtj frucflibusredundantem.Nam SCfi diuerfî, unius tamê agri frucfiusfùnunec tan ta hortorum lilia,quantæ ariftæ fegetum, meiïium ipicæ, compluriumcy fpaciacampo^ rum recipicndis aptantur feminibus,quam redditis nouales friuffibus feriâtur.Bona et-' go uiduifas,quæ totiêns Apoftolico iudicio prædicatur.Haec cnim magiftra fîdei,ni3gi ftra eftcafti taris. Vndé 6C illi qui deorum fuorû adulreria ÔC probra ucnerantur,cœliba--tus St: uiduitatis ftatucrepœnas,Ut æmuli criminum mul datent ftudia trirtutum:lpecie quidem qua fœcunditatem quærerent,fed ftudio quo propofitum cailitatis abolercnt. Nam confedïs SC miles ftipendijs arma deponit,amp;: relicfio ofïicio quod gerebat,ad pro priaueteranus rura dimittituriUt Stfipfe excrciræ laboribus uitæ requiem confequatur, SC alios fpes futuræ quieris lubeundis faciat operibus promptiorcs. Agricola quoq? ma turior torquendâ alfjs fliuâ committit,amp;: iuuenili grauatus opéré prouidentiâ curae fent lis cxplorauuitê facilis tonderc qua premcrc,ut iuuenefcentê luxuriâ reprimat, adolc fcentem lafciuiam falcefuccidat; parcorum quâdam partuum caftitatem docens etiam in uitibus expetcndâ. Similis huic uidua uelut emeritis ueterana ftipendijs caftitatis,S^ fi coniugij arma deponat,domus tarnen totius pacem gubernatzStffiuehendis oneribus ociofa,maritâdis tamê iunioribus prouida:ubi cultus utilior, ubi frucfîus uberior fit,qu3 rum copulâ aptiorê,fenili grauitate difpônit. itaep fi maturioribus quâ iunioribus com^ mittitur ager,cur putes utiliorê nuptam eflê quàm uiduamf Quod fi pcrfecutores fidei, perfecutoresfucrûtetiâ uiduitatis, uticpfîdem fequeniibusuiduitas non pro iupplicio îugienda eft,fcd tenenda pro præmio.Sed fortalTe aliquibus propter fufeipiendos libe^ ros coniugia iteranda uideantur.Qiiod fi fi'liorum ftudiû,caufa nubendi eftmtirp ubi cft frudushliorum,caufanon luppetit:quanquâ cuius confilij fit,itcrum expeririuellcfru' ftra tentatam fcccunditatem,aut fubire quâ pertuleris orbitatêf'Hæc enim iterandi cau--iaeftfiliosnonhabentibus. Ergo ilia quæ liberos fufcepitSC perdidit( cumipfaenirt» maior contentio quæ fpcm gencrandi habet) ilia, in quam, nonne fibi uidetur inter ipft repctitarumfœdcranuptiaru,amiflbrum prætexere funerafîlioium î' Nonne iterûpaf' fura quod repetit,Sê ad ipfos uotOrû tumulOs,ex(:eptarum orbitatû imagines, lamento rumftrepitus perhorrefdtc'Vel cüaccenfisfunalïbus nox ducitur, nonne pompçfunc^ bris cxcquiasmagis putat quàm thalamû præpararif'Cur igiturfilia dolores magis quos times rcpetis,quam nlios quos iam nô fperas rcquirisr' Si grauis eft dolor,ftibterfugicn^ da cauflii eius eft,non petenda.Nam tibi quid confilij tribuam,quæ liberos habesfQuÇ tibi caulTa nubèndi,nifi forte leuitatis error,St: intemperantip unis, fauctj cogit pefto risconfcicntiafScdconfiliumfobrijsnôebrijsdatur.Etideo apudlibcramconfeientia mihifcrmo cft,cuiutrunqi integrû eft.Habeatfiuciarcmcdium honefta confilium. Tu, inquam,filia quid molirisfCur hæredes quæris cxtrancos,cum habeas tuosf Non filios dcfidcras,quos habesTed fcruitutcm,quâ non habes. Hæc eft enim uera feruitus,in qua inffaeftior amor,quam non deflorate pignus uirginiratis,8«f plena fantfti pudoris, SCgra tiæ etas prima commendatzubioffenîà grauior, fufpecftiorinfolcntia, concordiainfre-quentior,quam nô temporibus inolitus amor non uigens annis forma conciliât. MolC'-ftapietaSjUt amare liberos mctuas,afpicereliberoserubefcas, attpindeoriaturcauflàcii fcordiæjUnde folet mutuus amor mulcere affeeft us parcntum.Generare liberos uis,non fratrcs fütui os tuorum,fcd aduerfarios fîliorû.Qirid cft ergo generate alios liberos, niß fpoliarc quos habes libcros:quibus paritcrauferuntur,ÔC pietatis officia, compendia facultatumfLcx diuinacœlefti inter fc coniuges authoritate conftrinxit,^ difficilema net mutuus amor.Tulit enim coftam de uiro,fi(: formauit fœminam, ut fibi eos inuicem Gme.z copularet,dicens:Etcruntduoincarnemunâ. Nonhoede fccundisfedprimisnuptijs dixit.Nctp cnim Eua fccundum accepit uirum, neque fanefta Ecclcfiafecundum agno-* Ephef.^ uit uirum.Sacramentum enim illud magnum eft in Chrifto amp;nbsp;inEcclefia,amp;: ideo eufto^ diendum eft. Sed neque Ifaac aliam præter Rebcccam fciuit uxorem, neque Abraham patet

pater aliatn,nifi cum Saiùm fepcliuit iixorem.Nam in fando Jacob magis figura myfte ; rij fuit, quam ordo coniugtj. Et tarnen in eo quoque habcmus quod ad primi coniugif . gratiamreferrepolfimus;fi quam primo ^oniam habuit, plus amauiqnecfraus exdu-

fit afFedum,nec Jponfæ amorem coniugtj interuentus aboleuit. Itaque iandus Patriar chanosdocuit,quantum deferreprimisnuptijsdebeamus, cum tantum primisipon.^ {àlibusipfedetulerit.Caueteigiturfi'IïæneôC gratiamnuptiarum teuere nequeatisj Sgt;C moleftias augcatis.

Decommendationemoderationis ergapeccatores feruandæ ab his qui illorum morbos curare debent,per exempla, fcripturam atcjrationem, cum acri reprehenfione eorum qui dura pro mitibus fequenda opinantur: ÔC cum ipfi quærât mifericordiam dömini,alïjs earn denegant,cuiufmodifuntdodores Nouatianörum. Cap.l Dercpulfionerelponfion5,quibusNouatianierrorêfuûdefendereconantur. Cap.i r Defententiafcripturæin iuperiqri capitulo addudae,amp;quemadmodum fieripoffir, ut aliquis qui uidus iupplictjs den fermone negauerit, 8»C corde adoraucrit,per pœ-nitcntiam mereatur ueniam peccatorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. 111

De didorum in fuperiori capitulo multiplici probatione ex facrarum Icripturarum te-ftimonijs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. mi

De confutationeerrorisNouatianorum,qui fjîemueniæ excludunt per exemplum de illo femiuiuo relido à latronibus,quem pius Samaritanus dominus lefiis mifencor-- diamotuscurauit,0^firprafuumiumentumimpofiiituulneratum, SCà(acerdoteat-que Icuita prætcreuntibus,per quos Nouatiani intelliguntur,fuit negledus. Cap. V De ecclefia Chrifti per cocnam fignificata, ad quam omnes uocati lunt, fiue boni fiuc mali,SC qui fc excuJauerunt, Nouatiani funt atque cæteri hæretici, qui partem cum Chrifto non habebunt,eo quod pœnitentiæ lauacrum refpuant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. v I

De multiplici poteftate data difeipulis à Chrifto, cum reprehenfione Nouatianorum, qui remiftionem inbaptifino concedunt,fed pœnitentiæ lauacrum negant,cum nihil interfit inter utrumq?facramentum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.vil

De falfo intelledu ftripturæ quo Nouatianus errorem fuum probare contendit, quern autOrhiceffîcaciterrcprobat,fultusfcripturæfacræteftimonîjs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.Vlii

Qualiter intelligenda fint uerba Ioannis in Canonica fiia dicentis : Eft peccatiim ad mortem,non de illo dico ut oret quis : Cum fandus loannes non ignorauerit Moy-fen atqueHieremiam atque Stephanum pro falute aliotum orafie, atque cxäuditos fuiflè. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap: IX

De eo quod nullus fidem habens exclufiis fit à uenia: Quod hi quoque qui poft pœni-tentiam coronam martyrtj meruerunt, maius etiam donum ndci perceperunt. De forma quoque pœnitentis in femiuiuo à latronibus relido conuenienterexprefla.' Caput X

De altjs quibufdam fcripturis quibus eliditur error Nouatiani ueniam poft lapium ne-gantis, cum dominus lelus ucnerit inmundum non uocare iuftos,fed peccatores ad pœnitentiam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.xi

Quemadmodum teftimonijsipfius Dauid atque fandi Paülireprobeturfalfitas Nouatiani, quia caftigat deus omnemfilium quern recipit, 66 quern caftigauit,morti nontradidit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.xH

Quod peccantes tradanturplerunqueàdeo atque. ab eius eccléfiainpoteftatemdia-boli,in afflidionem carnis utfpiritus faluetur.Decuftodiaquoqueoculorurnftr-uanda Ô6 uelamine mulierum. Atque exemplo lofeph colloquia pudica efte fer-uanda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.xi 11

Deexhortationead caftimoniac puritatem, atque fomentorum luxuriærefecationem* Quod fatan quoep autorfit debilitatis,in cuius poteftatem per excommunicationis eenfuramplericjdantur ad tempus,utfpirituslaluetur; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.xi m

tyx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DtVI AMBROSÎÎ •

De ccclefiæfarina:8^fermcntum peccatorum quemadmodüm cxpurgctur,fennf**' tumcß hacreticorum quomodo inecclefiæ farina abfcondatur.De pafchaquoque noftro Chriftoimmolato peccatoribus, quos inui'dus à tanta gratia exclußt Noua» tianus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.XV

Demifen'cordia domini lefo.Etquernadmodumhi quieiusclemenriamnonimita^ tur,fpiritus i'pfius non fint.Et quo d mifericordia fadla pœm'tentibus in praefenti,tefti moni'um fit remuneratiom's futuræ.

De indulgêti'a ÔC pietate fienda emêdatis, atqi feuen'tate etga pertinaces.Et qui fint qui lt;ircunucniantur à fa th an a. Et quod per interitum carnis non intellexerit Apoftolus eius confiimptionem:fed caftigationem atcj uitiorum repreflîonem. nbsp;nbsp;Cap.X N11

De commendatione moderationis ergapeccatores femandae ab bis quiil-lorum morbos curaredebcnt, per exempla, fcripturam atq? rationCjCum a-cri reprehenfione eorum qui dura pro mitibus fequenda opinantur: cum ipfi quærantmifericordiam domini, alijs earn denegant,cuiulmodi funt do-ôloresNouatianorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. I

I uirtutum finis ill eeft maximus,quiplurimorum ipecfiat proue» (fium,moderatio prope omnium pulcherrima eftiquç ne ipibs qui dem quos damnat öfFendit,amp;S quos damnauerit,dignos fol et face» re abfolutione.Dcnicg fola cft,quæ domini quçfîtam fangûine Ec» clefiampropagâucriqimitatrixbeneficq cœleftis,etredemptionis uniuerforumfalubrifinetemperans, quemferrepofifintauresho» minum,mentes non refugerc, non pauerc animi. Etenim quiftu' dethumanæ infirm'itatis emendate tritia,ipfam infirmitatemfuis

debet fuftinere,6C quodammodo penfarehum eris,nonabîjcere.Nam paftorilleEuan» Luc. I ç gelicus lalîàm ouem uexilTe legitur,non abieciffe.Et Salomon ait: Noli iuftus elfe niffli Eeclef,'^ um.Debet enim iuftitiam temperate moderatio. Nam quemadmodû fe tibi curandum pracbeatjquem faftidio dedas, qui contemptui fe non compaflfioni medico fuo putetfu , turumf'Ideo dominus lefus compafius nobis eft,ut adfe uocaret, non deterreret. Mitis 11 uenitjUenit humilis.Deniqs ait: Venite ad me omnes qui laboratis,ôf onerati eftis, Ô6 e» go uos reficiâ.Reficit ergo dominus’Iefus,non excluditnecß abijcit:meritotç taies difri pulos elegit,qtri dominicæ uoluntatis interprètes, plebem dei colligerent,non répudia rent. Vnde liquet eos inter Chrifti difcipulos non cirehabendos, qui dura pro mitibus, fiiperba pro humilibus fequcda opinantur:^ cum ipfi quærant domini mifericordiaiu, alijs earn denegant:ut funt dodîores Nouatianorum,qui mudos fe appellant. Quidhis loRi ç fuperbius,cum fcriptuta dicat:quia nemo mundus à peccato, necunius diei infans, El Pplw. 5 O Dauid clameuA delicfto meo miinda mefSancftiores ifti quàm Dauid, de cuius nafriamp; milia Chriftus incarnationis elegitmyfterio,cuius pofteritas aula cœleftis eft, utero uir ginali fiifcipiens mundiredcmptoremc'Qirid autem durius quàm ut indicant pœniten tiamjquam non relaxent,cum utiqs ueniam negando, incêtiuum auferant poenitenagf* Nemo enim P oteft bene agere pœniten tiam,nifi qui fperauerit indulgentiam. Sed ne» gant his oporterc reddi communionem,qui prguaricatione lapfi iunt. Si unum tantum crimen exciperent facrilcgij,cui ueniam negarent:dure quidem,fed tarnen diuinis tan» turn redargui uideréntur iententrjs,alîertionibus tarnen fins conuenirent, Dominus c» nim crimen nullum excepit,qui peccata donauit omnia. At cum omnia peccataStoico rum

turn quodam more paribus purent æftimandameniuris, Si æque eum qui gallum(uta-iunt) gallinaceum,atq! ilium qui patrem fuffocauerit,inperpetuum aflerant coeleftibus abdicandum myfterqs'.quomodo unius criminis obrjciuntreos, cum indigniflimum ef fenonpolTintetiam ipÜnegare,utpaucorumpoenaueniatadmultosr‘

Derepulfionerefponfionum quibus Nouatiani erroremfuum defendere conantur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CapJI

S nbsp;nbsp;nbsp;poteftatem referuentJmo nulli maiorem iniuri^ faciut,quàm qui eins uo-

luntmandatarefcindere,commiffummunusref^ndere.NamcumipfèinE-' uangelto fuo dixerit dominus lefusrAccipite fpiritum fancfli^ quorS remiferitis pecca-ta,remittuntur eis:2lt; quorû detinueritis,detêta erunt, quis eu ergo qui magis honor at, utrum qui mandatis obtempérât, an qui refiftitc' Ecclefiain utrocp feruât obedientiain, Ht peccatum Si alliget Si relaxet.Hærelis in altero immitiSjin altero inobediens,uultli^ gare quod no refoluat,no uult foluere quodligauitiin quo fe fua damnanententia.Do^^ minus enim par ius Si foluendi elTe uoluit amp;nbsp;ligandi, c|ui utrumcp pari coditrône permi fit.Ergo quifoluendirusnonhabet,necligâdihabet.Srcut enim fecundödornrnrcateri tentiâ,qur ligâdi ius habet,6C folüêdi habef.ita iftorû aflertio feipfam ftrangulat,ut qura foluendi Hbi ius negât,negate debeât Si ligâdi.Quomodo igit poteft alterûlicereja tegt; runrnonlicereç'SiquibufdâdatSutrunrq!eftlicerc,aututrumc|;nonlicCTC,cntûeuEc-clefiæutrumqtlrcere,herefiutrumcpnôlicerè.Iusenim hocfolispérmirfumSacerdotr^ bus eft.R.e(SeigiturhocEcclefiauindicat,quçuerosSacerdoteshabet:hæreftsuindrca te non poteft,quæ Sacerdotes ueros non habet.Non uindicando autem ipfa de fe pto^ IJurrciat,quod currt Sacerdotes nonhabeat,ius fibi utndicare nô debeat facerdotalcdta in impudenti contumacra pudentê cernimus confeffîone.Speôla etiam illüd,quoniam qu i fpiritum fancflum accipit,amp; foluendi peccati poteftatem,8lt; ligâdi accipit. Sic enim fcriptum eft;Accipite fpiritum fancftum.quorûremiferitispeccatajremittuntur.etquO' rum detinueritisjdetenta erunt:ergo qui foluere raon poteft peccatum, nonhabet Ipfti-tumfanélum.Munus fpiritus faneur eu officium bacerdotis, ius autem fpiritus fanôr in foluendis ligandisep criminibus eft. Quomodo igitur murrus eius utndicât,dë cuius dif fiduntiure Si poteftatec'Qiiid quod infolentiores funt? Nâ curh admifericordiâ prom* prior quàm adfeuerrtatem fit fpiritus det,quod ait fe uellc,id nolunr.quod nolle, hoc a--gunf.cumuindicare iudicis fit,remittere mtfericordrs.T olerabilius igitur Nouatianere mitteres quàm ligar es. Aliud enim quafi delinquêdi pareus ufurparcs, aliud quafi ^rum næ compalfus ignofceres.Sed aiût ic exceptis grauioribus criminibusrclaxare ueniam leuioribus,NonhocquidemauthorueftrierrorrsNouatianus,quineminipœnrtêtiam dandam putauif. eafcilicet contemplatione, ut quod ipfe non poftet foluere,nonliga-ret,neligando fperari à fefaceret folutionem Jn co igitur patrê ueftrum propria damna tis fententia,qui diftindionem peccatorum facitis,quç foluendaà uobis putetis,amp; que fine remedio efte arbitremini.Sed deus diftindionem nô facit, qui mifericordiam fuam promifit omnibus,ÔC relaxâdi licentiâ Sacerdotibus fuis fine ulla exceptione conceflit. Sed qui culpâ exaggeraUit,exaggeret etiam pœnitentiâ; Maiora enim crimina,maiori-busabluûturfletibus.Itanec Nouatianusprobatur,quiueniâinterclufit omnibusmec uosimitatôreseiufdê£lt;condemnatores,quiibiminuitrsftudiapœnttentiæ,uhiaugeri ' oportef.quiagrauiorapeccatamaiorib.fuftentâda fulcrrs docuit Chriftimifericordià. Quae autem iftaperuerfitas eft, ut uobis uindicetis poffibilia conceftu, deofut ipfi dici-tis)impoirrbiliareferuetisfhoc eftfibi eligere cauftasignofccdi,dcomateriârelrnquerc feriehdi .Etubi eftillud :Sitaûtdeusuerax,omnis aûthomo mêdax,ficutferiptû eftiVt j iuftificeris infermonibus tuis, Si uincas cum iudicarisCVt cognofeamus igit deSmrfc- Pf^5 o ricordiæmagis indulgêtem efte quàm feueritatis tenacem : ipre ait: Mifericordiâ malo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

quàm facrificium.Quomodo igitur ueftrum poteft acceptum efte facrificiû deo, qui ne gatismifericordiam,cumipfedrcat nolle fe mortem peccatöris,fed correeftionemf Cu.-ius interpres Apoftolus aif.Quia deus filium fuum mittens in frmilitudinem carnis peC Rom.S cati,8lt;: de peccato damnauit peccatü in carne, ut iuftificatio legis implcretur in nobis.

Nonfiinilitudinecarnisait,quiaChriftusueritatcnifufcepitearnrshumanæ.Nonfimi- x.Cor.^ litudinem,

154 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVIA M B R O S 11

h'tud{nem,netç infîmilitudme peccatiait,qma peccatum nonfccitjfèd peccatû pro nölt; bis fa{S:us eftrfed ueni't ill fiillilitudmcm carni's pcccati, hoc eft, fufcepit fimili tudinê car nis peccatricis.Ideô fimilitudinê, quia fcfiptum eft;Et homô eft, amp;nbsp;quis agnofcit cumf Homo erat cârne,fècûdum hominem qui agnofceretur, uirtuteftiprahominê, qui non agnofceretunitâ SC hic carnem habebat noftra,fed carnis huius uitia non habebat.Non cnim ficut omnis homo eft,exuirili erat nbsp;fœminea permixtione generatus, fed natus

deipintu fanlt;fto QC uirgine immaculatû corpus fufceperat, quod non folum nuÜa uitia maculauerantjfednccgenerationis aut côceptionis côcrecio iniunofa fufcaucrat.Nain omnes homines iub peccato nafcimur, quorû ipfe ortus in uitio eft,ficut habcs letftû di Ppiw.ço centeDauidzEcccenimininiquitatibus conceptusfum,ô^in delicftispcperitmemater Romd. ÿ mea,Ideo Pauli caro corpus mortis erat,ficut ipfe ait: Qiiis me liberabit de corpore mor tishuiusfChrifti autem caro damnauit peccatum,quod nafeendo non fenfit,quod mO' riêdo crucifixit : ut in carne noftra effet iuftificatio per gratia,ubi erat an te colluuio per Rom.8 cul P am. Quid ergo dicemus ad haec,nifi quod dixit Apoftolus: Si deus pro nobis, quis contranosf’Qui filio proprio non pepercit,fed pro nobis omnibus tradiditeum : quO' modo non ctiam cum illo omnia nobis donauit f Quis accufàbit aduerfus eletftos deiC Deus qui iuftificat,Quis eft qui condemnetf Chriftus quimortuus eft, imô qui amp;refur rexiqqui eft in dcxtradei,qui etiâ interpellât pro nobis. Pro quibus ergo Chriftus inter pellat,eos N-Ouatianus accufat:quos Chriftus ad falutem redimit, eos Nouatianus dam Mdttb. 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mortem.Quibus Chriftus dicitiTollite iugum meû fuper uos,et difeite à me quia

mitis fum,Nouatianus diciqimmitis fum:quibus Chriftus dicit: Inuenietis requiem ani mabiis ueftris,iugum enim meum fuauc eft, onus meûleue eft:his graue onus du^ rum imponitiugum Nouatianus ; Quàm propenfus igitur admifericordiâfit dominus lefùs,licet ifta fan's inftruant,tarnen ipfe etiâ te doceat, qui cum aduerfus impreffionem Kitth, 1 û perfecunonis inftruere nos ucllet,ait:Nolite timere eos qui occidût corpus,animam au tem non poffunt occidere’.fed potius cum timete,qui poteft anfmam,6c corpus mittere ingehennam.EfinfiàiOmnis ergo quiconfefîusmefucrit corâhominibus, confitebor ôC ego cum coram pâtremeo qui eft incœlis.Qiri autemnegaueritme corâhominibus negabo ego eum coram patremeo qui eftin cœlis. Vbi confitetur,pro omnibus con fitetur,omnes completftitunubi negat,nô omnes ncgat.Sicut enim fupra habetur: Om nis qui me confeffus fuerit,confitebor amp;nbsp;ego eum,hoc eft,omnem : confequens cratut infra quoqs fie diceret: Omnis autê qui negauerit me. Sed ne omnes negare uideretur, jtâ fubiecit : qui autem negauerit me coram hominibus, negabo ego cum. Gratiam promittitomnibus,nonomnibusminaturiniuriam.Quodeftmiferationis,exaggerat: quod ultioniSjCxtenuat.Atqi ita feriptum eft,non folum in eo libro,qui fecundum Mat 11 thacum feribitur Euangehj domini Ielu,fed etiam in eo letftum eft,quem fecundum Lu^ cam rcperimus:ut feias non ociofe id pofuifte utrumtç.

Defententiafcripturæinfuperiorecapitulo addutftæ, SCquemadmodum fieri pofïîqut aliquis quiuitftus fupplicîjs deum fermone negauerit,Ôi5 corde adora-ucrit,perpo£nitcntiammereaturueniam peccatorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.iH

Iximus quid feriptum fit,colligamus fententiam. Omnis,inquit,quime con D nbsp;nbsp;nbsp;feflus fuerit:id eft, ex quacunq; uita,ex quocunqi ftatu, qui confeftus me fue

rit,habebitremuneratorern me confeflionis fiiac. Cum dicitur, Omnis,nub lus à remuneratione qui fuerit confeftus excluditur. Non fimiliter, omnis qui negaue-rit,negabitur.Poteft enim fieri ut aliquis uitftus fupplicijs,fermone neget, 6C corde ado rekNunquid eadem cauflà eft eius qui fponte negar, ÔC eius quem tormenta inclinaue-rint ad lacrilegium,non uoluntas Quàm indmnum autem, cum apud homines ualeat certaminis gratia,utapud deum non ualere afteratur t* Nam fæpein hoc athletarum fc-' ' culari certamine etiam uitftos quorum fuerint certamina probara,uulgus hominû cum uitftoribus coronare côfueuit, maxime quos uiderit, aut forte dolo aut fraude cxclufos uilt;ftorfa.Chriftus ergo athletas firos quos uideritgrauibus paulifper ceffifle ftipplicijs, fincuenia patietur manerefNunquid non habebitrationcm laboris, qui etiam quos :proijcit,noninætemûproîjdtfDicitenim Dauid:Nô inætcrnûproijcietdeus : Et con tra hune audiemus hærefim dicentê:Protjcit in ætcrnûfNec in finem,inquit,mifericor-diam

diam fuam abfcindet à gcneratione in gcnerationê,aut öbliuifcet mifercr i deus,clathat propheta'.Et(îint qui diuinæmiferationis quædam inducantobliuiaç'Sedaiunt ideole ifta aflerere,ne mutabilem deum facere uideântut,fi his quibus fucrit iratus,ignofcaL

De dtdlorum in fuperiori capitulo multi plici probatione ex facrarum feri ptu^ rarumtcftimonîjs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.iiil

Vid ergoc’Repudiabimus diuina oracula, ÔC opiniones iftorum fequemurf Sed non deus alienis alTertionibus jfedfuis æintnandus cftuocibus. Qiiod enim promptius edere pofllimus infigne eius mifericordiac, quam quod ip^ fe petpropbetam Ofee, quibus tanquàm iratusminabatur, continuo tanquam r^on^ o[eie,ii ciliatus indulgetf Ait enim’.Qiiid tibi faciâEftrë,aut quid facia tibi ludaf Et infra:Quo-modo te conftituafVélut Adama efficiam te,00 ficut Seboimdn ipfa indignatione ue-lutpatrio quodam affedtu hæret,quomodo ad poenamtradaterrantem.Etfiludæus meretur,deus tarnen adhuc fecum examinatJSed et continuo qui dixerat;Sicut Adama faciam te,öu ficut Seboim, quac duacurbes exuicina Sodomovum parilis ^cidij tiaxe^ te confortiumiConuerlum eft,inquit, cor meum in eo ipfo,conturbata elt pœnitentia tnea.Nonfaciam fecundum iracundiam furoris mei. Nonne apparet quodideo ^obis peccantibus indignetur dominus lefus,utindignationis fuæ nos terrore couertatç' 1^5^ gnatio ergo eius nôultionis executio,fedmagis abfolutionis eft opciatio.Sic enim di- Eƒ4.Jo. xit:Si conuerfus ingemueris,faluus cris. Expédiât gemitus nofti os, fed temporales, ut juxta -j o teinittat perpetuosiexpedlatlachrymas noftras,utprofundatpietate fuam.bie inEuan Luc.7 gelio,uidu2c matris lachrymis compalius,filium eiusrefufcitauit.Expedlatconuerfio-nemnoft:ram,ut reuertamur St i pfi ad gratiâ:quç,fi nullus lap fus nobis in epei et,in no-bis perfeueraret.Sed quia peccatis noftris contrabimus offenfam, indignatur ut numi-liemur:humiliemur,utdignifimusmagismiferatione quampœna.DoceattecerteHie T ^^”’3 remiaSjdicens'.Quianon repeilet in çternum dominus,quoniam cum humiliauerit,in-quit,miferebitur fecundum multi tudinem mifericordiae fuæ.C^ia non bumiliauit toto cordefuo,neq(repulitfilioshominü.Hoccertein rhrenisbïieremiaelcgimus,etexhis uelcætcris quç fequûtur aduertimus,quia ideo humiliât fub pedes fuos Omnes uindlos tevrXjUt indicium eius declincmus.Sednectoto cordehiimiliat pcccatoremuftç ad ter pplttiiii ram,qui etiam de terrafufcitat inopem,8d de ftercore erigit pauperem.Non enim ex to

s nbsp;nbsp;nbsp;to corde humiliât,qui feueniae refcruat.Quod fi non ex toto corde omnê humiliatpec

catorem,quâto magisnô ex toto corde humiliât eum, qui non ex toto corde pe^;cauitd Nam ficut dixit de ludæisiPopulus hic labqs mehonorat,cor aût eorûlôge ettà me:for tafle dealiquib.lapfis dicatflftilabijs me negarût,fed corde mecûfunt. Vicit eos pœ-na,nonauevtit perfidia.Sine caulTaautêhis aliquiucniâncgât,quorûfidê eoufcç confe datus perfecutor eft,ut eamftuderet expugnare tormêtis.Negarûtfemel,fcd quotidie confttentur.Negaruntfermone.fcd confitent gemitibus,confirent eiulatibus,confiten tur fletibusjconfitentur liberis non coadlis uocibus. CelTcrût quidem ad tempus diabo Il têtationijfed etiâ diabolus pofteareceffît ab his, quos fibi uindicare nô potuit. Ceffit ergo fletib.ceffit pœnitentiæ-.quos inuaferat alienos, perdidit fixos.N onne itaiftud eft, aefi quis captiuûuicftxurbis populum abducatrCaptiuus abducitur,fed inuitus,qui in aliénas terras necefiitate contendat, intimo tarnen non migret affedu : patriam fccum animo uehat,quaerat copia quemadmodûreuertatur.Quid ergofCumhuiufcemodire uertitur,num eft aliquis qui perfuadeat non recipiendû,minore fcilicethonore,fedftu-dio propenfiore, ne habeatin quo infultet aduerfarius f Si armato ignofeis ei quirepu-gnare nô potuit,nô ignofeis ei,in quo folapugnabatfidesClpfius diaboli dehuiufmodi lapfis fi requiramus fententiam, nonne uidetur dicere tPopulus hiclabrjs mehonorat, cor autem eorumlonge eft àmec' Quomodo enimmecû eft,qui nonrecedit à Chrifto c* Sine caufa autem me colere uidentur,qui doôlrinamlefu cuftodiunt.Ego autem puta-bam quodmea docerent.Plus damnant, dum comporta deferunt.Certe lefus in his am plius gloriatur,dûrecipitreuertentes.Exultant omnes angeli, quibus gaudiûmaius eft in cœlo fuper uno peccatore pœnitentiam agente, quàm innonaginta amp;nbsp;noucm iuftis quinonindigêt pœnitêtia,De me in cœlo , de me in terris triûphus fumit,nihil Chrifto périt,quando hi qui adme cumfletuvî€n«ût,cmn defiderio adEcclcfiamreuenuntur:

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et ho-

El honim excmplo ctiam de meis perich'tor, qui didicchnt nihil hic efle, ubi homin« præfentibus prouocantur præmijsjÔC plurimum illic j ubi gemitus lachrymae, ieiunia, nieis epulis præferuntur.

De confutatione crroris Nouatianorum,qui fpem ueniae excludunt,per exem Ï)ïum de ï 11 o femiuiuo relicïlo a lanonibus, quem pius Samaritanus dominus efus mifericordia motus curauit, iupraiuum iumentum impoiuituulnera^ tum,Óóa iacerdote atcj^ leuita prætereuntibus,per quos Nouatiani intelligungt; tutjluitnegledlus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.V

Os ergo Nouatiani excluditis f Quid eft enim aliud excludcre,nifi ipem uc ■ Luc, jo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H nbsp;nbsp;nbsp;niae den égaré f Sed neq? femiuiuum ilium derelidlum à latronibuSjSamarP

tanus prætertjt,feduulnera eins oleo uino(^ curauit:prius infundens oleum quo foueretjôC fupra iumentum ilium impoiuit uulneratum in quo eius peccata uexit Luc. 15 omnia,nee ouem paftor delpexit errantem, Vos autem dicitis: Noli me tangere.uos di citis uolentcs iuftificare uofipiôs:Non eft proximus nofter.fuperbiores quam legilpC’' l itus.Illc Chriftum tentare cupiebat.Ille enim dixit ; Quis eft meus proximusfllle inter rogatjuos negatis.Sicut Sacerdos ille defccndens, ÔC ficut Leuita præteriens,quem cu randum iufeipere debuiftis,riccrecipicntes hofpitio, pro quo Chriftus duos numera-uit denariosjcui te proximum fieri Chriftus iubet, ut facias in eum mifericordiamJpft ’ enim eft proximus, quern non iolum conformis natura coniunxerit, fed etiam miferi'* cordia copulauerit.Ab co tealicnum luperbia facis, extolicns te fniftra inflatus mente Coiofi z carnis tuæ,ÔCnon tenens caput.Si enim caput teneres,aduerteres no tibi eum deferen-dum pro quo Chriftus mortuus eft.Si caput teneres,aducrtercs corpus omne compagi nando potius quam foluendo, in incrcmcntutn dei per copulam charitatis, redem-ptionem crefccre peccatoris.Cumigiturfrudlum omnem aufertis pœnitentiæ,quida-' lind dicitis,nirihôc: Nemo deuulneratis noftrum ingrediatur hofpitiû, nemo fanetur in nofttaEcclefiaf’Apud nos non curantur ægroti,fanifiimus, medicum non habemus

De ccclcfia Chrifti per ccenam fignificata, ad qliam omnes uocati funt,fiue bo ni fine mali:amp; qui fc excuiaucrunt, Nouatiani funt,atcp cætcri hæretici qui par tem cum Chrifto non habebunt,eo quod pœnitcntiæ lauacrum refpuant. Cap. V ï ’ 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domine Icfii ad Ecclefiam tuam totus adueni, quoniâ Nouatianus cX'

z-iduh. 11 E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cufanNouatianus dicit : luga bourn cmi,qui iugum Chrifti fuaue non fufefi

pit,amp; onus graue collo imponit fiio, quod portare non qiieat, Nouatianus leruos tuos à quibus inuitabatur tcnuit,06 contumelia affedfos occidit,quositerariba-' ptifinatis labe inquinauit. Mitte ergo ad cxitus uiarum, Sc collige bonos amp;nbsp;malos:amp;^ ' debil es,6C cæcos,ôd claudos introduc in Ecclefiâ tuam. lube implcatur domus tua, inquot; troduc omnes ad ccenam tuam: quia quern tuuocauetis, dignum facies fi fequatur.Illc fane rcqcitur,qui no habuerit ueftem nuptialcm, hoc cft,amicftum charitatis, uelaffien gratiæ.Mitte,inquam,aduniucrfos, non excufat Ecclefia tuaa cœna tua, ExcufetNoquot; uatianusinondicitfamiliatua,fana fiim,mcdicumnonrequiro:fed dicit, Sana medn-

H/cro». 17 minc,0f fanabonialua me,amp; faluabor.Dcniq; Ecclcfiæ tuæ fpecies eft in ilia, quae Mdtt/i. 9 fit rctro,6d tetigit fimbriam ucftimêti tui, dicens inna fe : Quiafi tetigero ueftimennim eius,falua cro.Hæc ergo Ecclefia confitetur uulnefa fiia,h3ec curari cupit, Et tu quidem domine,omnes cupis,fcdnon omnes curariuolunt.Nonuu]tNouatianus,quifeputat efle fanum.Tu domine ægrum te efle dicis, amp;nbsp;in minimo noftram fentis infi'rmitatcm, dicens:Æger eram,Sd uifitaftis mc. Nouatianus ilium minimum uifitarc nefeit, in quo lodM. nbsp;nbsp;tu défideras uifitari. Dicis Petro cxcufanti, ne ei pedes lauarcs : Nifi laucro tibipedes,

non habebis partem mccum.Quod ergo iftipofllint confortium tecum habere, quicla ucs regni non fiifcipiunt,negantcs qiiod dimitterc peccata debeantfQuod quidem re.* die de fe fatcntur,non habent enim Petri hærcditatG,qui Petri fidem non habent, qu^u^ impiadiuifione diiccrpunt.Sedhoc improbe,quodetiamin Ecclefiadonaripeccata

MdfA.incgantpöffe,ciimPetrodidfumfit:Tibidabo claucsregnicoelorum,Sdquçcunqîlig^quot; ueris fiiper terram,erunt ligata öd in ccelö:ö^ quçcunq; folueris fiiper tcn am, erunt foln z.Corin.2 ta ódin cœlis, cum ôdipfe uas eledfiónis dominicæ dicat : Si cui autem quid donaftiSj^

ego.Nam8^ ego quoddonaui,propteruos inperfonaChrifti.CwrigfturPauiûle^nti fi eum tam impie arbitr antur erraffe,ut ius fibi uindicaret domini fuifSed uindicauit ae-ceptum nonufurpauit indebitum.

Dcmultiplici poteftate data difcipulis à Chriftô,cum rcprebenfione Noua^ tianorum qui remiffionem inbaptiimo concedunt, fed pœnitêtiç lauacrum neganqcumnihilinterfitinterutrumcjfacramentum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. VII

Vit dominus plurimû poffe difcipulos fuos,uult à feruulis fuis ea fieri in no^ y minefuo,quçfaciebatipfe pofitusinterris.Denicç aitiEtmaiorahisfacietis.

dijCUm tarnen ad Ananiam difcipulum fuum mifif.ut eius benediclione Saulo refitnde rentur oculi,quosamiferat.Petrum quoq?fecuminmariiuffitambulare,SC quia tituba- Mdttb.i4 uit,rcprehenditilico,eo quoddonagratiarumfidci pauxillitateminuiffet.Déditetiam Mdtib.s difcipulisutluxmundieffentpergratiâ,quieratipfeluxmundûEtquiadefcenfuruscf-fêtècœlOjSCincœlum afcenfurus,Heliam ad cœlumleuauit,inde eum terris placito tedditurustempore.Baptizaturusquocßinfpiritufancfio amp;igni,perloannetnbaptif-matisfacramentapræmifit.Omniadenicç donauit difcipulisfois, dequibusait: Inno- Mlt;(rc.i5 minemeo daîmoniaeïjciêt,linguisloquentur nouis, ferpentes tollcnt:8C fimortiferunv quidbibcrint,non eis nocebit: fupra ægros manus imponent, 9^ bene habebunt. Omnia ergo dediüfed nulla in bis hominis poteftas eft,ubidiuini muneris gratia uiget.Cur ergomanusimponitiSjôCbenedidionisopus creditis,fiquisfortereualucritacgrotuse Curpræfumitis aliquosà colluuionediaboli peruosmundaripoffeç’Curbaptizatis,fi per hominem peccatadimittinonlicet C Inbaptifmo utiqj remiffio peccatorum omniû eft.Quidintereft,utrumper poenitentiam, anperlauacrumhocius fibi datum Sacerdo tes uindicentrVnum in utr o my fterium eft. Sed dices quia in lauacr o operatur myfte riorum gratia.Quid in pœnitentiacNonne dei nomen operaturfQuid ergo rVbiuul-lisuindicatisuobisdei gratiamrubiuultisrepudiatisCSedhoc infolentis arrogantiæ, nonfandi timoris eft:ut faftidio uobis fint quiiïolunt agere pœnitentiam.Perpetiuide licctflentiumlachrymasnon poteftis.Nonferuntoculi ueftriuilia ueftimentorum,il-luuiemfordidatorum,fuperbo oculo, ôd tumido corde delicati mei, arrogantiuoce di-centes finguli:Nolime tanger e,quia mundus fom. Dixit quidem dominus ad Mariam Magdalenam:Nolimetangere:lednondixit,quiamundusfum,quimunduserat.tuau loMzo des Nouatianemûdum te dicere, qui amp;nbsp;fi operibus mundus effes,boc folo uerbo fieres immundusÆfaiasdicit:Omiferego,elt; compunélus corde: quiacumfimhomo,8lt;im-mundalabiahabeâ,inmedio quocçpopuliimmundalabiababentisbabitem:ÔCtudicis “/.‘J mundus fum,cum mundus nonfit, ut fcriptum eft, nec unius diei infans f Dauid dicit: lt;nbsp;* ’ Etàdeliftomeomundame-.quemuticç mifericordem fæpedomini iuftificauit gratia. tumunduSjCum tam iniuftus fit,ut nonmiferearis, utfeftucam in oculo fratis tuiuideas, trabemautem quæ inoculo tuo eft, non confideres Clmmundus enim apuddeum om-nis iniquus.Quidauteminiuftius,quàm utuelis tibi dimitti peccatatua,cûrogantiipfe nonputes remittendac' Quid iniuftius,quàm ut te iuftifices, in quo damnas alterS,cum grauioracommittasç'Denic^ remiffionem celebraturus peccatorum noftrorum dotiii-nuslefusdicentifibiloannv.EgoàtedebeobaptizarfôCtuuenisadmeiTrefpondinSine MrtUb.j modo,fie enim decetnosimplere omnemiuftitiam .Etdominus quidêuenitadpecca-torem,cumpeccatumipfenôbaberet: amp;^bapti±ariuoluit, cuimundarineceffenô erat: Vos quisferat,quiputatis uobis opus non effe mundari per poenitentiam:quiamunda-tos uos dicitis per gratiam:quafiiam peccare uobis impoffibile fit.

Defalfo intelle(ftufcripturç,quoNouatianus erroremfuum probate contendit, quem author hic efficaciter reprobat fultus feripturx facræ teftimonqs.Cap. V111 Ed dices:Scriptum eft:Si peccauerithomo inhominem, orabunt pro eo ad

S nbsp;nbsp;dominum:fiautê in dominum peccauerithomo, quis orabit pro coCPrimü,

ut fupra iam dixi,tunc te iftapaterer obqcere, fi folis præuaticatoribus nô re laxarespœnitentiam.Tamen quid ferupuli ifta adferet quæftioî' Nô enim fcriptum eft: Nullus orabit pro eo, fed quis orabit cquot; hoc eft, quis ille fit,quiin tali cauffa orare poffit, qu£ritur,nô excluditur.Denic^ babes inPfal.decimoquatto’.Dominequishabitabitin , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambïo.Tot.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O tabemacu-

»58 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI VI AM BR O S II

tabernàculo'tuOjaut quis requfefcet in monte iàntflo tiror' Non enim nulîuSjfctl proba^ tus habiiabit. Nechoc dicit quod nemo requiefcat, fedrequieicat ele(fîus:ut fciashoc efle uerum,quod non multo pôft in Pfalmo xxiij. ait: Quis afcendct in montem domf/ ni,autquisftabit inlocoian(fî:oeiusfideft,nô quicunq? deuulgonecplebeiæuilitatis aliquis jfed uitæ egrcgiæ fingulariscj meriti.Et ut icias quia cû dicitur, quis,nô intelIigP tut nullus,fed aliquis fignificatur,cu dixiflet : Quis afcendet in monte dominiflubiecit: Innoccns manibusjâf mundo corde, qui nonaccepitinuanum animam iuam. Èt alibi: o/f. 14 Quis fapiens Si intclliget hæcr Nunquid dicit, quia nullus intelligetÆt in Euangelio:

Quis fidelis difpcnfator Si prudcns,quem coftituet dominus iuper familiam iùâ,utdct illis in tem pore tritici mcnfurâ f Et ut comprehcndas quia de eo dixit,qui utiq; eft,non de co qui nô cft,(ùbiunxit:Bcatus ilîc fcruus,qucm cû uenerit dominus inuenerit fie fa-, îj^lw.82 cientcm.Etilludiraopinordi(ftum:Deusquisfimilistibif'nonutiq;nullusrquiaimago patris filius eft.Similitcr igitur accipicndum:Qtiis orabit pro eof'hoc eft, fingularis uitç aliquis debet orarc pro co qui peccauit in dominum : quia quo maior culpa,co maiora font quærenda fofFragia.Nô enim quicuncj de uulgo pro ludæorum populo,fed Moy-fos rogauit,quando uituli caput fidei immemorcs adoraucrunt.Nunquid crrauitMoy-fosfAt ccrtc quianô eirauitquod rogauit Si meruit, amp;nbsp;impetrauit. Quid enim talis aftc; Exoti.3 2 (^us nô impctraret,quâdo fc obiecit pro populo dices: Et nûc fi dimittis illis peccatû,di' mitte:fin autc,dcle me de libro uitef' Vides quianon tanquâ deliciofus interceffbr,ôôfa ftidqplcnusfibiconfolat,neolfenfionem contrahat:quodNouatianusmetuerefedt-. cit:fcd magis omnium mcmor,foi immemor, olFcndere non timebat ipiCjUtplebcm ab’ offenlîonis periculo exueret,^ liberaret. Merito ergo feriptum eft : quis orabit pró eo, Hitrem.7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft,talis qualis Moylès qui fe offeratpro pecca.ntibus:talis qualis Hicremias,cui eu

eifee didum a domino dco noftro : noli orarc pro populo ifto:tamen orauit,SCueniam prometuit.Dcniqj intcrcelïione prophetica,amp; obfecratione tanti uatis inflexus dofflf • uus dicit ad Hierulàlem rquoniâ ea quoq? pœnitentiâ pro delidfis egerat dices:Domi-nc omnipotês deus Ifracl,anima ifi anguftijs fpiritus anxius clamat ad te: Audi domine Simifcrere.Etiubetlucftus ueftimenta dcponi,SC abijci gemitus pœnitentiae. Sic enim feriptum eft infinelibri:ExueteHierufalemftolalult;ftus, ÔCuexationis tuæ,ôt: indue te ÿciruch.t^ decorcmcius,quæàdeotibidatacftglori£inætcrnum

Qiialiter intclligenda fint uerba Ioannis in Canonica foa dicêtis:Eft pccca- . tumadmoi'tem,nondcillodicoutoretquis:cumian(ftusloanncsnonigno ' rauerit Moyfcn arqt Hicrcmiam atep Stephanum pro falute alionim orafle atq^ exaudirosfuifte. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. IX

-p nbsp;nbsp;nbsp;de populo orent,non cxaudiuntur.Vndenec ilia quæftioueftraquicquam

potcritadferrepondcris, quamfumitisdeEpiftolaloânis dicentis: Qui feit fratrem foum peccarc peccatum non ad mortem, petat,amp;dabitilli uitamdeus:qui^ -non peccat ad mortcm.Eft peccatum ad mortcm,non de illo dico ut oret.Non enim ad Moyfcn Si Hicrcmiam loquebatunfcd ad populum, qui foorû peccatorum alium ptc-catorê deberet exhibcre,cui fatis eft fi pro Icuioribus delieftis dcû precetur,grauiorüue niâiuftorû orationibus rcfcruandâputct. Nâ quomodo loânes dicerct nô orandûpro deliefto grauiore,qui Icgiftet Moyfcn rogafle,amp; impetrafte,ubi erat præuaricatio uolû-taria,quifciretctiaHïcrcmiârogaftec’QuomodoIoannes diceretnô orandûpro pcccâ Apow,2 to quodcfTetadmortCjquiipfein Apocalypfifcripfît mandatûangcIocccleftæPerga-mi:Habes ill ic tenentes dodîrinâ Balaâ, qui docebat Balach mittere fcandalû corâfilijs Iifael,manducareimmolata,amp;fornicari:itaôôtuhabcs tcnentesdodfrinâNicolaitarû, fimilitcr age pœnitentiâ, alioquin uenio tibi r' Vides quod deus quipœnitentiâ exigit, ucniam polliccaturt'Dcniq;! ôi ibi dicit : Qui habet aures, audiat, quid fpiritus dicat ec-clefiis:Vincêtidabomanducaremâna.Nônncipfe loannes cognoueratStephanûpro perfecutoribus fuis, qui Chrifti nomen audire non poterant, deprecatû, cum de ipfis a A.Ü-3 quibuslapidabatur, dicerct:Domine,neftatuasillishocpeccatumt’euiusprecationis effeeftû in Apoftolo uidemus. Paulus enim qui lapidantiû Stephanû ueftimentaferua-batjiïô multo poftea per gratiâ Chrifti fatftus eft Apoftolus, qui fuerat anteperfecutor.

De «O quod nullus fide Habens exclufus fit â uenia. Quod hi quoq; qui poft poenitentiä coronam martyrq menierunt, maius etia donum fidei percepe-runt. De forma quoq? poenitentis in femnnuo à latronibus relido conueni-enter expreffa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CapS X

E lio feriptainterrogemus, utrum cum ueftrainterpretatione couemant.Scri-bit enimdixifie dominum: Quia ficdilexit deus hue mundum,utfiliufuum ïoann.; unigenitum daret:ut omnis qui credit in ipfo,non pereat: fed habeatuitam æternam.Si quem ergo lapfum reuocare cupias : ut credat, an ut non credat hortaris i Vtiq? ut cre-daf.Sed qui credit, iuxta domini fententiam habebit uitam æternam. Quomodo ergo prohiberis orare pro eo, cui æterna uita debeturfeum diuinac fitgratiefides,ficut Apo- i,Qortn.z ftolus in diuifionibus gratiarum docet,quia ahj daturin eodem fpiritufidesiEt difeipu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

li domino dicant: Adauge nobisfidem. Qui ergo fidem habet, habetuitam:qui uitam habet,non eft excluius à uenia.Omnis,inquit,qui credit in eum,non pereat. Cum om- lodnn.^ nis dicitur,nullus excluditur,nullus excipitur.Non enim excipit eum qui lapfiis eftƒ! ta men poftea bene credat.Plurimos comperimus ie reform alle poft lapfum, 06 pro nomi nedeipaflbs.Numpoflumus his martyrum confortia negarc,quibus dominus lefusnö negauite'Audemus igitur diccre non efte his uitam redditam,quibusChriftus coronam reddiditf’Sicutergopoftlapiumplerifcp,fipatiantur,coronaredditur:itaficreciant,£ó - nbsp;-

fides redditur.Qiiac fides dei donum eft, ficut habes feriptum : Qiiiaà deo uobis datum eft,non folum ut credatis in eum,fed etiam ut pro illo patiamini.Nunquid is qui dei donum habet,poteft non habere indulgcntiam f Non una autem, fed duplex gratia eft,ut omnis qui credit,êó patiatur pro domino Icfu.Habetigitur qui crédit fuam gratiamrha-bet autem alteram fi fides eins palfionibus coronetur. Neq; enim priufquam pateretur Petrus,fine gratia fiiit:fed ubi paflus eft,acquifiuit alteram. Er plerique qui nonhabue-runtgratiamutprolefupaterentur,habuerunt tarnen gratiam, utinlefumcrederent. Ideo dicinVt omnis qui credit in eum non pereat. Omnis, inquir, hoc eft,ex quocunq? loann. $ ftatu,exquocunquelapfu,fi credat,perirenontimcat.Poteftenim fieriutaliquemde . Hierufalem defeendentemin Hiericho,hoceft,de martyrij certaminerelapfum.ini- Luc.to ftius uitæ cupiditatem ftcularcn^ gratiam, uulneratum à latronibus,hoc eft,a pcrlecu-toribus,ö^ femiuiuum relief um, Euangeh eus ille Samaritanus inueniat, qui noftrarum cuftos animarum eft, (Samaritanus enim cuftos dicitur, )amp;'non prætereat cum,led eurer 0^ fanet.fortafte ideo non præterit eumrquia aliquid in eo uitalc agnofeit, unde pof-fituitam refumere.Nonneuobisuidcturillequi lapfuseft,femiuiuuselle,fiuitalealiquid fides fpirctfNam qui penitus deum ex fiio corde abifeit, illemortuus eft.qui ergo non penitus abr|'cit,fed per imprclfionem tormentorum ad tempus negauif,{èmiuiuus eft. Aut fi mortuus eft,cur ei dicitis agendam pœnitentiam, qui iam curari non poteftr* Si femiuiuus eft,infunde uinum amp;nbsp;oleum,non uinum fine oleo:fed quod ÔC foueat amp;nbsp;re mordeat. Tolle cum in iumentum tuum,trade ftabulariö,duo æra ad eins curam impen de,efto ei proximus.Proximus autem ellenon potes ,nißfaciäsmifericordiam. Nemo luc,i o enim poteft dici proximus,nifi qui curauerir,non occiderit. Si autem uis dici proximus dicit tibi Chriftus: Vade amp;nbsp;tu fac fimiliter.

De all)s quibufdam feripturis quibus cliditur error Nouatiani ueniam poft la pfumnegantis,cum dominus lefiisucrterir in mundumnonuocareiuftos,ied peccatores ad pœnitentiam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. xr

Liud fimile confideremus.Qui credit in fih'um,habetuitam eternam:qui au A nbsp;nbsp;nbsp;tem non credit filio,non uidebit uita,fed ira dei manet fuper eum.Quod ma

netutiq; iam cœpit,Sf ex delitfto aliquö cœpit: quia ante no credidit.Vbi er go quis credit,ira dei difccdit,uita autem accedit. Credere ergo in Chriftum,lucrum uitæ eft.Qui enim credit in eum non iudicatur.Sed referunf hoc loco,quoniam is qui creditin Chriftum,cuftodirc debeat fermonem eius.Sic enim aiunt feriptum dicente domi no:Ego lux in hunc mundum ueni, ut omnis qui credit in me, in tenebris non maneat: lodnn. x * ßC fi quis audierit fermonê meum,ôii^ cuftodierit eum, ego noniudico eum. Ille noniu-dicatjSC tu iudicasdlle dicit,ut qui credit in me,in tenebris non maneanhoc eft,amp;l fi fue

Ambr. To.t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o x ritinte-

t^o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIV I AMBROSI!

n't in tchcbriSjfion pcrmancat I'neis, enorem emendet, cülpam com’gat, cuftodiat Ezrch.jS mandatamea.Dj'xi cm'm: Nolo mortem peccatoris,fed correÆonem ♦ Di'xi fupra, Io4«»,3 Quoniamquiinmecrcditjnon ludicatur: hoc cuftodio« Non enim ueni utiudn cem mundumtfed ut faluetur mundus per me.Libenter ignolco, prompte indulgeo,ml fertcordiam malo quam facrificiumtquia per facn'ficium,iuftus eommendaturjpermile n'cordi'am peccator redi'mitur.Non ucni uocare luftosjfed peccatores. Inlege faaificiß in Euangelio milericordia eftdex per Moylen data eft,per me gratia. Quid hoc euiden ti'usf'Deniq;0£^ fubterait:Quifpernitme, St^nOnaccipituerba mea habet quiiudicet \oan,i eum.Num tibiuidetur acciperc uerba Chrifti,qui fe non correxent CProfecftononui^ Aom. 1 z detur.Qui ergocorrigitfe,accipit uerbum eius.Hoceft enimuerbum eius,utftunuf-quifquereuocct à culpa, Aut excludas igittir necefte eft hanc eius fcntentiamtautfine^ gare non potes,acquiefcas. Oportet eum quoq? mandata cuftodire dominicatqui pec^ caredefht, delitftisrenunciet. Non ergo decodebesinterpretaridi(ftum,qui femper cuftodien't,Si enim hoc fenfifler,addidiftèt,lèmper.Non addendo autcm de eo pronun ciauitjqui quod audiuit,cuftodierit.Audiuit autem, ut corrigeret errorem. Cuftodiuil igitur,quod audiuit.

Qifcmadmodum teftimonijsipfius Dauidatqs fantfti Pauli reprob eturfal-fitas Nouatianitquia caftigat deus omnem filium quern recipit, 6C quern ca-ftigat,mortinontradit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XU

Vain uero durum fit ut ad pœnam uocetur perpetuatn, qui uel pofteacufto Q_ nbsp;nbsp;dit domini mandata, ipfe te doceat qui etiam non cuftodicntibus mandata

Ppi«, 8 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fua ueniam non negauit,ficut habes in pfalmi corpore:Si iuftitias meas pro.'

phanaucrint,amp;mandatameanoncuftodierint, uifitaboin uirgainiquitates eorum,Ô!^ inflagellis delióla eorum:mifericordiam autem meam non diipergam ab eis. Omnibus igitur promittitmifericordiam.Sednefineiudicio hancefte mifericordiam putes,eft di fcretio inter eosquiperpetiiam detulerint obedientiam mandatis cœleftibus,amp;intet eos qui aliquando uel errore uel necelfitatc lapfi lunt. Et ne noftro circumfcribi te argu LttCif. I z mcnto pûtes,Chrifti indicium accipe. Etenim ait : Si feiens feruus uoluntatem domini, Sc non fecit,uapulabit multisrfi aute nefciuit,uapulabit paucis. Vterq? igitur fi credat,re Hftr. 1 z cipitur:quia caftigat omnemfilium Deus quern recipit:amp; quern caftigat,mortiutiqsno Ejalm. 117 tradit,quiafcriptum eftiCaftigans caftigauit me dominus, SCmorti no tradidit me.Dc' niq;Paulusdocctnondelerendos eos qui peccatumad mortemfecerinuledpotiusla' chrymarum panibus,SC potu coercendos flebili, ita tarnen ut ipfa moderata cflèt triRi' Pfalm.79 ftitia.Hocenimfignificat:Potûdabiseisinlachryinisinmenfura.utipfamceftitiamen^ fiirainhabcat,nc forte abundantiore triftitia abiorbeatur, qui agit pœnitentiam, fient î .Corin. nbsp;nbsp;fcripfit ad CorinthioscQiiid uultise’in uirga ueniam ad nos,an in charitate ipirituq? nian

ProMfr.2 3 fiietudinisf'Sed nec uirga grauis eft,quoniam Icgerat: Tu quidcin percuties eum uirga, animam autem eins à morte liberabis. Quid efletin uirga uenire, docetinûecftio fornfi cationis,accufatioinceftfireprehenfiotuinoris,quodinflati eftent,quosmagislugerc i.Cor.5 oportereupoftremo condemnatiorei,uttollereturà confortio communionis, 6Ctrade retur aduerlàrio,non ad interitum animæ,fed carnis. Sicut enim dominus in animafan^ ôi lob poteftatê non dédit,fed in carnem eius permifit licentiam: ita 6C hic traditur fata nç in interitû carnis,ur ferpens teiram eiüs lingcret,animæ non noceret.Moriatur ergo R0W4.7 caro noftra cupiditatibus,fit captiua,fit fubdita,nec Icgi mentis noftre rcpugnet,fedbo iXorin.ÿ næ feruitutifubietfta moriatur,ficut in Paulo,qui caftigabat corpus fuum, ut feruitutirc digcrct,quo probabiliorfieretpredicatio,filcx carnis eius cum legementis congrueret SC conueniret.Interit enim caro, cum fapientia eius tranfit in fpiritum, ut iam non qux

Roma. 8 carnis iuntfapiar,fed que funt fpiritus.Vtinam uidcam infirmari carnem mcam,utinain non trahar captiuusjn Icgem pcccati,utinam non in carne uiuam, fed in fide Chrifti.Et ideo maior in infirmitate corporis graria,quam in i'alute. Deniq; 6C Paulum quem mufi tum dilexit,noluit liberate ab infirmitate carnis,cui petenti ut difeederet à fe infirmitas, z.Carin.ii refpondit:Sufficit tibi gratia mea.nam uirtus in infirmitate pcrficitur. Et Paulus plus filt; bi in infi'rmitatibus placef,dicens:Ciim infirmor,tunc potens fum. Confwmmatur enin' carnisinùifirmitatibus,arumæfortitudo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

• . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod

Quod peccantes tradanturplerunq; à deo,atq? ab eius ecclefiainpoteftafem diaboli,mafflicfbonem carnisut fpuitusfaluetur.De cuftodiaquocß oculo-rum feruanda,0C uelaminemulierum, atqi exemple lofeph colloquiapudica efleferuanda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XI11

6 nbsp;nbsp;nbsp;dixerit, quod tradiderit eum Satanç in interitum camis, quia tentatornofter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

diabolus eft. Nam debilitates membris firigulisinferrejamp;ægritudinestoto foletmouerecorpori.Denic^ percuftit faneftum lob ulcere maloàpedibus uieçadea^ puf.quiain poteftatem acceperatinteritum carnis eius,dicentc deo : Ecce trado tibi eu, tantummodo animam eius cuftodi.Hoc ijfdê uerbis Apoftolus tranftulit, dicens: quod nbsp;,

tradiderit huiufmodi hominem fatanæ in interitum carnis, ut fpiritus faluus fit in die do mininoftrilefu Chrifti.Magna poteftas, magma gratia, quae imperat diabolo, utfcipfe deftruat.Se enim deftruit,cum hominem quem tentâdo lupplantarc ftudet, ex infirmo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

fortiorem efficit;quia dum carnem débilitât,mentem eius corroborât. Aegritudo enim carnis,peccatum repellitduxuria autem carnis culpam adolet. Illuditur ergo diabolus, utfeipfe morfufuo uulneret,SC contra fe armet, quern debilitandum putauit. Sic Sc fan» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

ôumlob magis armauit poftea quam uulnerauit, qui totum corpus diris perrulus ulce-ribus,diaboli quidem morlum pertulit, feduenenanon fenfit. Et idco bene ei dieftu eft: Adduces draconeminhamo ,ludes eumficutauem ,ligabis eum ficut paflerem puero, imponesfuper eum manu. Vides quemadmodu a Paulo illudatur, ut in cauernam eius ficut puer ille propheticus manti mittat,Slt; nihil ferpens noceat ei,de latebris eruat eum, de ueneno eius faciat fpiritale antidotumtut quod uenenti eft, medicamentû fiattuene» num adinteritu carnis,medicamentû ad falutê fpiritus.Quod enim nocet corpori,iuuat fpiritû.Manducet ergo terram meam ferpens,dentem carni infigat,conterat corpuSjdi» cat dominus amp;nbsp;de me, trado tibi cum, tatummodo anima eius cuftodi.Quanta uis Chri fti,ut cuftodia hominis imperet etiamipfi diabolo, quifempcr uult nocere.Dominum ergo lefum nobis propitiemus.lmperante Chrifto amp;nbsp;diabolus ipfe fit prædçfuæ cuftos:

V el inuitus mandatis obfecundat cœleftibus,£lt; quamuis inuitus,tamen manfuetis ob» fequitur imperqs.Sed quid ego commendo obfequium eiusc'Sit ille fempermalus,utfit bonus deus femper, qui malitiam eius nobis in gratiam conuertit. Vult nocere ille,fed non poteft,fi Chriftus obfiftat.Carnem ulcerat, fed cuftodit animam. T erram deuorat, fedreferuatfpiritu.Deniq(fcriptumeft:Tunclupiamp;agnifimul pafcentur,leo SCbospa Ep.(î$ learnmanducabunt,ferpensautem terramut panem 12lt;nonnoccbunt,necpuaftabunt in monte fando meo,dicit dominus. Damnati enim ferpentis htec eft fententiatErit ti» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î

bi terra cibus.Quse terrat' Eauticç de quadidlum efttT'erraes,amp;in terram ibis.Hanc ter ramferpensmanducat,fi propitius eft nobis dominuslefus, utnon compatiatur anima carnis debilitati,non accendaturuaporecorporis,amp; calore membrorum .Bonu eft nu» i.Corirt.7 here magis quam uri.Eft enim flamma quæ interna urit. V nde hunc ignem non allige» mus infinumentis,2lt; receffu pedoris, nec interioris noftri uramus exuuias, amp;nbsp;forenfe hocnoftræanimæueftimentum,uelamenc^ carnale,cdaxlibidinisflammaconfurnat, fed tranfeamus per ignem.Et fi quis incidit amoris incendium, tranfiliat,8lt; non alliget ' adulterinam cupiditatem uinculis cogitationum,nullos fibi nodos afliduæ nexu medi» tationis aftringat,non intendat fæpius in formam mulieris mer etricis, nec adolefcentu» laaduultumiuuenis oculosleuet.Etfifortuituafpexit,0C capta eft,quanto magis capie tUT fi curiofaafpexeritt'V el confuetudo nos doceat.ldeo uelamine obnubit caput fuum mulier,ut etiam in publico tutauerecundiafit.non facile uultus eius in adolefcentis ocu losoccurraqnuptialiuelamine teói;afit,neuel fortuitis occurfibus pateataduulnusuel alienum,uel fuumtfedutruncç fuum uulnus cft.Quodfi tegmine caput uel at, ne tern ere aut uideatur aut uideat(dum enim caput uelatur, uultus abfconditur)quanto magis ue» lare fe debet pudoris tegmine, ut etiam in publico habeat fuum ipfa fecrctum f Venim efto inciderit oculus,fednon intendat affeôus. Non enim uidifle crimen eft:fed cauen» dumneorigofitcriminis.Vidit carnalisoculus, fed premat cordis oculosmcntisuere» cundia.Habemus moralem amp;nbsp;indulgentem dominum .Dixit quidem prophetatNolo Prouer, lt;5 intendas in formam mulieris fornicariæ'.fed tarne dominus dixit : Qui uiderit mulierem M4tth. 5 t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambr. To.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o 3 ad con»

ad concupifeendum earn, iam adultcrauit earn in corde iuo , Noh dixit : Siquis uidc-' rit, adulterauit: ftd fi quis ad concupifeendum uiderit. non afpetftum obligauit,fcd affetftum quæfiuit. Bonus tarnen pudorqui ipfos corporis oculosficpremere confiiez uitjùt fàcpenon uideamus etiam quoduidemus. Etenim ipecie afpicereuidemur quic-quid occurrerihfed fi nonmifeeatur animi intentio, hie quocß fecundum carnis omciu nofterafpecftusuanefcitu'taplusuidemus animo quâmcorpore.Etfi uiderit caro igné, non alligcmus in finu:hoc eft,in fecreto mcntis,animiq; arcano. No implicemus ignem hunc olTîbus,non ipfi nobis nodos inijdamus, no mifeeamus fermonem aliquem cum huiufmodi,unde exæftuet ignis. Adulterinus fermo iuuenculæ^nodus adolefcentifl eft: uerba adolefcentis uincula funt amoris. V id it hunc igne lofeph, quando efl adultcrij cu pidamulierallocutaeft:uoluiteumcapere fcrmone,mifirlaqueoslabiorflfuorum,fed pudicum Uirfl ligare non potuit. Soluit enim uincula mulieris uox pudoris, fermo gra-' uitatis,habcna cautclæ,fidei cuftodia,caftimoniæ difciplina. Capere igitur eum retibus luis impudica noh potuit,mifit man3,amp; apprehendit ueftem cius,ut nodum ftringcret. Verba petulaiis mulieris,cupiditatum retia fiint,manus eius amoris nodus eft. Sed nec retibus capipotuit mens pudica,necnodo:cxcuflaueftis,folutus eft nodusret ideo quia non alligauit ignem in finu mentis fuaî,non combuffit corpus fuum.

De exhortatione ad caftimoniæ puritatem atq? fomentorum luxuriç rcfc-cationem.Quod fathan quoque author fit debilitatis, in cuius potefta-tem per excommunicationis cenfuram pleriq? dantur ad tempus,ut fpirF tusfaluetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. xifH

Ides ergo,quonia animus nofter culpæ eft authordtatj innoces caro,fed plc V nbsp;nbsp;nbsp;runcft peccati miniftra.Er£ro non te uincat formae concupifeentia. Multare^

tia tenduntur ä diabolo, multi laquci. Oculus meretricis, laqueus amatoris eft.Ipfi nobis oculi noftri tetia funt,0d ideo fcriptuitt eft:Ncqt capiaris oculis tuis.Ipfi no bis ergo tendimits retia,quibus inuoluimur Qc implicamur. Ipfi nobis uincula neÂ'inus ficut legimus:quiauinculis pcccatorum fuorum unufquifcp conftringitur.Etideo tran^ feamusigncmadolefcentiæ,ardoremcpiuuenilisætatis,tranfeamus aquam,nonrema'-neamus in aqua,ne flumina nos profunda concIudant.TranfeamUs magis, ut QCnos camusiTorrenrcmpertranfiuitanimanoftra. Quienim tranfitfaluus eit.Deniqp dofflb nus fie ait;Si tranfcas per aqua tecfl fum, flumina te non concludcnt. Et Propheta dicit: Vidi impium fuperexaltatum ultra cedrosLibani:SC tranfiui, ÔC ecce non erat.Tranfift cularia,ÔL cecidiflè afpicies altitudines impiorfl.Moyfcs quoq? tranfiens feculariaflunn na,uidit uifum magnum,amp;aitiTranfiens uidcbo hoc uifum. Si enim fuilîèt in corporis uitijs fcculi iftius lubricis uoluptatibus,tanta no uidilTet myfteria. Tranfeamus ergo êC nos ignem hunclibidinis,quem timens Paulus,fed nobis timens, qui caftigando cor pus flifl fecerat ut iam non timeret fibi,dicit nobis:Fugite fornicationem. Fugiamus er^ go tanquam fequentem,quæ non poft nos,fed in nobis fequitur. Noftnetipfos ergo ui-' dcainus diligenter, ne dum ilia fugimus nobifcum earn portemus. Volumus enim pft-' runcp fugere, fed fi nos penitus excutimus animo, tollimus earn magis qua'm relinquF mus.TranhIiamus ergo earn ne nobis dicatur: Ambulate in igneflammacueftræquam accendiftis:quoniam ficut ille qui alligat ignem in ftnu,ueftimenta coburenfic qui am-' bulat per ignem, pedes comburatnecefle eft, quoniafcriptfl eft:Ambulabitquis fuper carbones ignis,pedes autênon cóburetr'Grauisignis eft, SC ideo non demus illi alimen taluxuriae.Pafciturlibido conuiuijs,nutriturdclicqs,uino accenditurebrictateflamma tur.Grauiora his funtfomenta ucrborfl,quæuino quodâ Sodomitanae uitis mcntemin ebrianr.Caueamus tarnen huius abundantiam uini. Vbi enim caro,ebriatur,mens ti' tubatjanimus uacillat,cor flutftuat.Ideo ad utrunc]; utile preceptum eft quo monetur Ti motheusiVino modicoutcre,propter frequentes tuas infirm itates. Cum calet corpus, trahit uaporê:cùm alget morbi frigore caro,refrigcrat animam tuam: cum dolet corpus tufl,triftis eft mens tua:fed triftitia tua in gaudium Ucniet.Noli ergo timere fi manduce^ tur caro tua,anima tua non deuoratur.Ideo Dauid non timere fe dicit,quia carnem eius non animam inimici edebant,fictit legimus : Dum appro pinquant fuper me nocentes, utedantcarnes meas: Qtii tribulantme inimicimci,ipfiinfirmaufunt,QCceciderunt.

Ruinam

Ruinam igitur fohm facit fibi' ferpens, ideo ferpenti traditur, qui à fêrpente eliïtis eft:ut quem deiecitjhunc engat:amp;fiat ruina ferpentis,hominis refurrcÆo. Satanam autê cor poralis huius contritionis carnalis authorem debilitatis fcriptura oftendit; Paulo di-cente:Datus eft mihi ftimulus carnis meæ angelus fatanæ,ut me collaphixetjUt non ex-' i.Corin. i o tollanSic enim curare Paulus didicit, quemadmodum ipfelànatus cft. Bonus itaqs doctor dum promittitalterum de duobuSjUtrunq donauit.Venitinuirgajquiaà commu-nionefacra conuidium remouif.Etbene dicitur tradi iatanæ,quifeparaturà Chn'fti cor iXorin, pore, Vcnit etiam in charitate Ipirituqï manfuetudinis : ucl quia fic tradidir ut fpirïtum eius faluum faceret:Uel quia euin quchi ante' fcqueftrauerat, pofteafacramentisreddidit. Nam amp;rfequéftrari oportet grauitcrlapfum,nemodicùrtî fermentumtotammaf-fam corrumpat.Expurgandum eft uetus fermcntum,üel in fingulis uetus homOjhoc eft exterior homo cum atftibus fuis, ucl in populo inuetcratus peccatis uitrjsq; concrctus. Cohf.^ Bene dixit,expurgandum non proijciendum.Qtiod cnim expurgatur, non totum iudi catur inutile.Ideo enim purgatur,ut utile ab inutili feparetur.Quod autem protjeitutjUt hil utile habere creditur.

De écclefiæfarina fermentuni peccatorum quemadmodum expurgetur, férrnentumqî hæreticorum quomôdo iil eeelefiæ farina abfeondatur.De pa fcha quoq noftro Chrifto immolato pro pcccatoribus,quos inuidus,a tanta gratia exclufitNouatianus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XV

I nbsp;nbsp;nbsp;purgari feipfeuellet. Et bene ait: Expurgate. Velut enim operib.quibufdâ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. '

totius populipurgatutjSC plebislachrymis abluitur, qui orationibus fleti bus plcbis redimitur â peccato, in homine mundatur interiorc. Donauit enim Chri-ftus Ecclefiæfug, ut unû per omnes rcdimeret,quæ domini leiu meruit aduentu, ut per unum onines tedimcrentur.Hic fenius Pauli eft, que uerba obfeuriore faciut.Confide- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; '

remus ipfum Apoftoli fermonê:Expurgate,inquit,uetus fcrmentum,ut fitis noua con-fperfiOjficuteftis aryriii. Siueqüod totà Ecclefia fufeipiat onus peccatoris,cui compa-tiendum QC fletu,0£^ oratione,amp;: dolore eft : ÖC quafi ferrhento eiuS fetotani conipergat, utperuniuerfös eaquæfuperfluafuntin aliquo pœnitcntïâagente, uiritirtimifericor-diæ aut compafflonis uelut collatiua quadam admixtione purgentÜnSiueutillamulier euangelicadocet,quae typumprætenditEcclcfiæ,eo quod fermentum abfeondit in fari na fua donee fermenteturtotum,utmurtdumomnefumatur.Docuit me dominus in E- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

uangelio quid fit fermentum,dicens: Nonintclligitis, quia non de pane dixi. Attenditè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;j

afermento PharifæorumSlt;Sadducæorumc'Tunc,inquit,intellcxerunt,quianon dixit à panibus,fed à dotftrina Pharifæorum ÔC Sadducteorum attenderent fibi. Hoc ergo fer mentû hoc eft dotftrinâ Pharifçorû Së difputationcm Sadduceorû abfeondit Ecclcfia in farina fua,cùm literam Icgis duriorê fpiritali interprctationc molliuit,S6 lielut mola qua damfuacdifpittationis infregit, ptoferens uelut de folliculis literarum myfteriorum interna fccrcta,amp; réfurreclionis fidem aftruês,qua dei mifericordia prædicatur,quarepa-rari uita creditur mortuorum.Non abfurda aiitê uidetur ad hunclocum aftumptio corn parationis huius. Siquidem regnum cœlorum cft peccatoris redemptio, SC ideo falinà Ecclcfiæ confpergamur omnes boni Ôô mali,ut fimus omnes in noua côfpérfione.Quis autemnon uereretur,ne fermenti uitiofioris admixtio malPam decolorareftidco dixit: Vtfitisnouaconfperfio,ficuteftis azymiihoccft,talcsconfperfiouosreddat,qualisc-rat innocentiac ueftræ pura fynceritas.lta fi mifcreamur,nô fufeamur peccato alicno,fed redemptionem eius acquirimus noftrç gratiç,ut qualis erat puritas,pcrfeueret. Et ideo addidit:Etenimpafchanoftruimmolatus eftChriftus; hoc cft, paftio domini omnibus profuit,Ôôpeccatoribus donauit redemptionem, quos flagittj pcenituit admilfi.Itat^ e-pulcmurbonum cibum pœnitentiam gerêtes, laeti redcmptione.Nullus enim cibus eft nbsp;nbsp;nbsp;* 5

beuolentiaSCpietatedulcior, epulisnoftris atcplætitiç nulladepeccatoreferuatoinui-diaadmifccatur,nefcipfeàdomopatrisqucmadmodôexpofitus inEuangclioinuidus ille frater excludat,qui fratrê receptû doluit,quc in perpetuû gaudebat exclufurrt.Cuius Uosfimiles efteNouatiani nonpoteftisnegare,quiideo(utdicitis)inEcclelîathno con uenitisj-quiaperpoiniteritiam tributafpesfuerat hisquilapfifunt rcüertendi.Scdhoc

164 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D I V I AMBROSII

prætcntum eftfpectc, cactemm cpifcopatus amiffi dolore ftrccenfus Nouatianiis fth/' fma compofuit.Sed non tntelligitis quia de uobis quolt;f prophetauit Apoftolus amp;uo-* i.Corw. bis dicit:Et uos inflati eftis,amp; no magis lucftum habuiftis, ut tollatur de medio ueftrum qui hoc opus fecitfVtiœ tunc penitus tollitur,cum aboletur peccatum eius. Non enim cxcludendum ab Ecclefia dicit Apoftolus,qui fuadet efle purgandum.

De mifericordia domini leiu. Et quemadmodum ij qui eius clementiam non imitantur,fpiritus ipfius non fint.Et quod mifericordia falt;fta pccnitcntibus in præfentijteftimonium fit remunerationis futuræ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X v I

Vm igitur Apoftolus peccatum rcmiferit, quauos authoritate dimittêduin C nbsp;nbsp;nbsp;negatisrQuis reuerentior Chrifti;Nouatianus,an Paulusf Sed nouerat Pau

lus dominum mifcricordem,nouerat dominum lefum feueritatc magis difei pulorum offenfum,quam mifcricordia.Deniq; lacobum amp;Ioannem, dicentes quodi-gnem de cœlo pcterent,qui conftimeret eos qui dominum recipere nolebant,confuta-uitIeius,diccns;Nefcitis cuius Ipiritus eftis,filius cnim hominis non ucnit animas homi num perdere,fed fal uas facere.Et illis quidem dixit : Nefeitis cuius ijDiritus eftis, qui ip' fius crant fpiritus: uobis autem diciuNon eftis fpiritus mei, qui mcam clementiam non teneris,qui meam refutatis mifericordiam, qui excluditis pœnitentiam, quam ego pet Apoftolos meos predicari uolui in nomine meo.Fruftra enim dicitis uos predicavc pœ nitenriam,qui tollitis frueftum pœnitentip.Homines enim ad aliquod ftudium aut mijs aut frueftibus incitantur.Omne autem ftudiû torpefeit dilatione. Et ideo dominus utpræfcntiumfrudlucumularcturdeuotio difcipulorum, dixit,quoniam quidimififftt omnia fuajamp;deum fecutus eflet,fepties tantum reciperet ÔC hic,amp;^ in fttturum.Prius hie promifit, ut faftidia dilationis auferret : addidit ÔC in futurum, ut hie difccrcs credcrc in futurum quoq; foluenda tibi præmia.Rcmuneratio igitur præfentium, teftimonium lu turorum eft.Si quis igitur occulta crimina habens,propter Chriftu tarnenftudiofe poe^ nitentiam egericquomodo ifthic recipit,fi ei communio no refunditur f V olo ucniani reus fperct,petat earn lachrymis,petat gemitibus,petat popuii totius fletibus : utigno^ fcatur amp;nbsp;obfecret: QC cum fecundo amp;nbsp;tertio fucrit dilata eius communio,credat remiffi^ us fefupplicafle,fletus augeat miferabilior,pofteareucrtat,teneat pedes brach tjs,ofctP iMc.j letur ofculis,lauet fletib.ncc dimittat,ut de i pfo dicat dominus lefus : Rcmifla hint pcCquot; cata eius multa, quoniam dilexitmultum.Cognoui quofdam in pœnitcntiafulcaflè uul turnlachrymis,exarafrecontinuisfietibus genas,ftrauiftc corpus fuum calcandumom nibus, ieiuno ore femper amp;nbsp;pallido mortis fpcciem fpiranti in corpore prætulifte,

Qiiibus indulgentia,quibus feueritas exhibenda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X v H

Vid expedlamus ut mortui mercantur ucniam, qui mortem fibi intulerunt z.Corin. z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enm uiuerentf'Satis eft,inquit,ei qui tal is eft, obiurgatio hæc quæ fit a pluriquot;

busa'taut econtrario magis donetis cófolcmini,ne forte' abundantiore tri ftitia abforbeatur. Si fatis ad codemnationem eft obiurgatio quæ fit à pluribus,fatis eft quoq; ad remifilonem peccati obfecratio quæ fit à pluribus.Moralis magifter,et noftrg fragilitatis confcius,amp;: pietatis diuinæ interpres uult donari peccatum, uult confblatio nem adhibcri,ne triftitia pœnitentem tædio longæ dilationis abforbeat.Ideo ergo do^ nauit Apoftolus,nec folum donauit,fed ctiam cofirmari in eum charitatem uoluit.Qui charus eft,non habet duritiam,fcd manfuctudinem. Nec fblum donauit ipfe, fed uoluit etiam omnes donate, 2^ fe propter alios donafle dixit, ne multi propter unum diutius z.Cori».2 contriftarentur.Si cui,inquit,quid donaftis,amp; ego. nam SC ego propter uos in perfona Chrifti,ut non circumueniamur à fatana.Nec enim uerfutias eius ignoramus. Reifte po teft ferpentem cauere, qui eius poteft uerfutias nonignorare,quæ multæ ad nocen^ dum fiint.uult enim femper nocerc,femper circumuenire,ut mortem inferat.Scd debe-mus cauerene remedium noftrum fiat eius triumphus. Circumuenimur enim ab co,fi pernimiam triftitiam pereat qui poteft liberari perindulgêtiam. Etut feiremus quia de iXorin.^ baptizato dicit,addidit;Scripfi uobisinepiftola,necommifeeaminifornicarijs,nonuti que fornicartjs huius mundi.Et infra fubiunxit:Nunc autem fcripfi uobis, non comnii-fceri,fi quis frater nominatur fornicator,aut auar us,aut idolis feruiens.Quos fimul iun-' xit ad pœnam,fimul uoluit etiam ad ueniam pertinere. Si quis autê talis eft,inquit,cùnî hoc

hocncc cibum fümas.Quàm fcuerus pertinacibus, quàm indulges rogantibiisrc’ Aduer fumillos Chrifti armaturiniuriajbisChrifti inuocatiofuffragatur. Atnequisfortéeo inoueatur,quia fcriptum eft:Tradi huiusmodi hominem fatanæ in intenta carnis, ÔC di cat : Quomodo potuit ad ueniam pertinere, cuius omnis interierit caro cûm manife.-flxim fit inutroque redemptum hominem,m utroqs faluari, neque animam fine carne, neque carnem fine anima,cùm fibi fint geftorum operum conforttjs copufatæjfine con nbsp;-

fortio uel pœnæ efle uel praemijc’Is fibi refponfum hoc habeat, quôd interitus non con-fummatam abfumptionem carnis fignificet, fed caftigationê. Si eut enim mortuus pec--catOjdeo uiuitataillecebra carnis interit, 2lt; cupiditatibus fiiis moritur caro, ut caftitati cæteriscçbonis operibusreuiuiicat.Et quodaptius exemplum quàmdematrefuma-musc'Nanq;ipfa de qua afliimpti fumus terra,intermifib exercitie cultutç uidetur defer ta,8C aut uinetis quibus confitus eft ager,aut oleis moritur,fuccum tarnen proprium ue lut quandam fui animam non amittit. Denicç à repetita cultione, amp;nbsp;creditis feminibus quibus habilis æftimatur,fcracior alTurgit frucT:ibus. Non ergo alienum fi etiam, noftra caro interire fie dicitur,utrepre(ramagis quàm abfumptacredatur.

QuodpœnitentianonfolumfoUicitèjfedSCmaturefitagenda, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gap. i

T fi non pauca quæ adeobortationem pœnitentiæ proficiartt,fcripta fintlibro fuperiore,tamen cùmadijci polfint cômplura,neuelutfeme-fas uerijorum noftrorum epulas reliquifie uideamur, inceptum perf,'^

etiammaturème forte Euangelicusille pater familias qui arborem ficum plantauit in uinea fua,ueniat,SC querens fruótum in ea,fi non in-uenerit,dicat cultoriuineœiSuccide illam.ut quid etiam terrain occupât f Et nifi cultor Lw.is uineæ interucniat,dicens‘.Domine remitte illam hoc anno,ufcp dum fodiam circa iE lam,2lt;mittamcophinumftercoris,excidatur ficulnea.Ster cor emus ergo etnös agrum hune quem polfidemus, StZ imitemur laboriofos agricolas, quos non pude'tnmo pin^ gui fatiare terrain, 2lt; iinmundo cinere agrum afpergere, utfrueffus uberiores colligant. f^emadmodumftercoremus,docetApoftolus,dicens;Etaeftiinôftcrcora,utChri.-ftumlucrifaciam. qui per infamiam ôô bonam famam meruit Chrifto placere .Legerat Gene. i8 cnim quôd Abraham dum fe fter eus Slt; cinerem fatetur, fummahumilitate inuenit dei gratiam.Legerat quôdlob inftercore fedens,omnia quçamiferatrecuperauit.Legerat îok4a prophetantemDauidquod deus de terra fufcitatinopem,ÔCdeftercoreerigitpaUpe^ PJalm.iia ïemEtnos ergo noncrubefeamusfateri domino peccatanoftra.PudoT eft ut unuiquif que criminafua prodat.Sedille pudor agrum fu5 arat,fpinas tollit perpetuas,fentes am putaqfrucfus adolet quosintermortuos effe credebas .Sequere ilium quibene arando agrumfuumfru(ftusqu3efiuitæternos.Maledicimur,inquit,2lt;benedicimus:perfecu* i,Conrt.4 tionem patimur,Sô fuftinemustblafphemamur, ôô obfecramus : tanquam purgamenta huius mundi fatfti fumus.Si 2lt; tu fie araueris,feminabis fpiritalia. Ara,ut peccatum aufû

ïas,frult;ftuin adquiras.Ule arauit,ut perfecutoris in fe eradicaret anedlum. Quid plus potuit nobis conferre Chriftus adftudium corte* lt;ftionis,quàmut conuerteret,ô6 dareinobis ex

De redargutorum hçrcticorum obnifu,authoritatem Apoftohcç fentent/ac luo errori foffragari ia(ftantiS:amp; defenfionts iUiusrepulfionc,ex dicflis Apo ftoli,quifibicontranuseflenonpotirit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.I*

Vmigi'tur tam euidenn ipfius Apoftoli 8C fcriptorum eiïis excmplotc^ C darguantur,tamêadhucobnttiuolunt,óóaüthontatêaiunt Apoftoh'cacfiW Hfamp;r. S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiiffragari fcntentiæ, allegantcs fcriptum ad Hebræos : Impoflibile eft cnil»

hos qui femel illuminatt ftrnt,ÔC guftauerunt donum cœlefte, ÔC participes faifti ftintlp* rituflandijôô bonum guftauerunt dei uerbum, uirtutesq! futuri feculùlapfos l'terumre^ nouariinpœnitentiam,rurfus crucifigcntcsfiliumdei, ÔCoftentâtione tn'umphantes. i.Corin.ç Nunquid Paulus aduerfus faclum fiium prædicarepotuilDonam'tCon'nthio pecca-' turn per pœnitentiâiquomodo hic potuitfcntcntiâfiiamipfereprehendereÆrgo qui^ non potuit quod ædificauerat deftruerc,non contran'um di'xifle eum, fed diucrfùm ad^ uertimus.Qiiod enïm contran'û eftjfeipfum impugnat: quod diuerftim eft,diftinlt;ftâfo-' let habere rationem.Ita autem contrarium non eft,ut alterum ftiffragetur alterfEteniin quiadcremittcndaprædicauïtpœnitentiajdebuitamp;deîjsquiitcrandumputantbaptif mum,nonfilere:amp;r pn'us follicitudinem nobi's aufetri opOrtuit, fciremus etiam poftba^ ptifinum ,fî qui peccarêt,donari eïs pofte peccatum, ne fpeueniæ deftitutos iterandi ba ptftmatis opinio uanapcruerteret.Deindeiterandum non efte baptiftna,rationabili di^ ïputatione fuadendum fuit.De baptiftnate autê diiftum uerbaipfa dcclarant,quibusfi-gnificauitimpofïibileeflelapfosrcnouariinpœnitentiam.Perlauacrum enim renoua.' Rowrf. 6 ttiui'jper quodrcnafcimurJ fîcutipfePaulus diciti Confepulti enim fumus cum illo per baptiftnuminmortcmjUtquemadmodumftirrexit Chriftus exmortuispcrgloriampa

amp; nos in nouitate uitæ ambulemus.Et alibûRenouamini fpiritu métis ucftr3C,ôlt;^ Vfalm. loz induite nouum hominé qui fecundum deum creatus eft.Et alibiiRenouabit fi eut aquP le iuuentus tuajQiiod etiâ aquila cùm fuerit mortua,cx fuis reliquqs renafcat,fic per ba ptiftnatis facramentum cùm fuerimus peccato mortui,renafeimur deo,ac reformamur. Ebbef.iS unumer^obaptifmadocct,ficutalibi:Vnafides,unu,inquit,baptiftna.inudquoq;euf dens,quodin co qui baptizatur,crucifîgitur filius deuquianon potuit caro noftraabo^ Rcsn,6 1ère peccatum,nifi crucifixa effet in Chrifto lefu.Denicp fcriptum eft: Quicunqîbapti-' zati fumus in Chrifto Iefu,in mortem ipfius baptizati fumus. Et infrà:Si enim complafl tati ftimus fimilitudini mortis eius,fimul Sé refurreéiionis erimus:fciétcs quiauetus ho^ Coloflz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nofter fimul confixus eft cruci lt;nbsp;Et ad Coloffenfes ait : Confepulti ei in baptiftno, i^a

quo nbsp;confurrcxiftis.Quod ideo fcriptum eft,ut credamus quia ipfe crucifigitin; in no^

bis,ut per ilium pcccata noftra mundêtur, ut ipfe chirographum noftrum affigat cruci, qui folus poteft donarc delidlaJpfc in nobis principarus Sgt;C poteftates triumphat: quo^ niam de ipfo fcriptum eftiPrincipatus ôé poteftates oftctauit,triumphans eosin feinet ipfo.ErgoquodaitinhaccpiftolaquæfcribituradHebræos:ImpolïibiIecftclapfosrC'’ nouari inpœnitentiam,acrurfus crucifigcntcs filium dei, oftétatione triumphantes: CO fpecftatjUt de baptifino diclum credamus, in quo crucifigimus filium deiin nobis,ut per ilium nobismundus crucifigatunquia quadam triumphamus fpecie, dum fîmiliW’' dinem mortis eius aftùmimus,qui principatus amp;nbsp;poteftates in fùa cruce oftétauit ac tri^ iimphauit,ut in mortis eius fimilitudine, nos quoqi de principatibus,quorû iugum dc^ ponimus,triumphemus, Semcl autem crucifixus eft Chriftus, femel peccato mortuus, Séideo unum non plurabaptifrnata.Quid quod Sé fùpra doeftrinam baptifinorum prg-mifitÆtquiamultaerantbaptifinatainlege,mcritorcprehenditilIos quiperfeiftadp mittant,ÔÔ principiauerbi requirât.Docct nos feire oportere deftruifta efte uniuerfaftquot; gisbaptifmata,unum baptifma efte in Ecclcfîa.Hortatur autem nos ut relinquentesinf tium uerbi,ad perfeélum tendamus.Et hoc facicmus,inquit, fi quidem permiferit deus. Non poteft enim fine fauorc dei aliquis efte perfeef us. Poftem quidem etiam illud dice i-uitb. 19 re ei,qui hoc de pcenitentia didum putat,quia quæ impoffibilia funt homini,poftibilia funt apud deum:6é potens eft deus quando uult donate nobis peccata, etiam quæ puW mus non pofte concedi.Et ideo quod nobis impoflîbile impétrant uidetur,deo donarc pofïibile eft.Nam Sé impolTibilc uidebatur ut peccatum ablueret aqua. DeniqueNaa-man Syrus lepram fuam mundari per aquam poffe non credidit, Sed quod impoftibile erat,

crat,fccit deus cflTe po{ribile,quitantä nobis donauit gratia. Similiter irnpofTibilc uidc-batur per pœnitentiâ peccata dimitti.Cocefifit hoc Chriftus Apoftolis fuis,quod ab Ä.-poftolis adfacerdotum officia tranfmiffum effiFadlu eft igitur poffibile,quod impoffi-bilcuidebatur.Sedtamen debaptifino di(ftum,ne quis iteraret,ueraratio perfuadet,

Qiiod Apoftolus non uenerit contra euidentem docftrinam Ghrifti,qui de pec catore poenitentiam agente comparationê pofuit filij prodigi, èC qucmadmo-dumexhocadfpemueniæperpœnitcntiamprouocemur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.lll

Eq enim Apoftolus contra euidentem Chrifti dodlrina uenirct,qui de pec-N nbsp;nbsp;nbsp;catore poenitentiam agente comparationem poiuit, eo quod peregrc profe

Sc poftea panem patris defiderauit ciim uefceretur filiquis,00 meruit ftolam, annulum, calcearneûtum,immolafionem quoq uituli,qu'æfpeciê habet paffîonis dominicæ ,pcr quam cœlcfte facramêtumnobis donatur. Bene dicitur quia peregre profeifius eft qui cratâfacrisaltaribusfeparatus.hoccftenimab Hierufalem illaquæincœloeftjciuicq . quodam SC domeftico fancftorum feparari domicilio.Vnde amp;nbsp;Apoftolus aiuErgo iam t* ’ noneftis aduenæatq? pcregrini, fed ciues fandlorum, 8C domeftici defEtcônfumpfit,' inquitjfubftantiam fuam.Merito cônfumpfit earn, cuius fides in operibus claudica.bat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..

Fides enim eorum quæ fperantur fubftantiaeft,rerum argumentum nonapparentium. He r.n Etbonafubftâtiafidesinquafpeieftnoftræpatrimoniurn.Necmirumfifameperibat, quidiuino alimente egebat,cuius defiderio compulfus;Sur^ä,inquit,amp;2 ibo adpatrem meum amp;nbsp;dicam illi: Pater peccaui in cœlum, amp;nbsp;coram te. Nonne aduertiftis id euidert-ter iam nobis expofitum,quod emerendi gratia facramenti ad prccandum impellimur: SChoc auferre uultis propter quod agitur pœnitentiâ cquot; Tolle gubernatori perucniendi fpem,£lt; inmedtjs flueftibus incertus errabit.Tolle lucftatori coronam ,lentüs iacebit in ftadio.T olle pifcatori capiendi efficaciam,definetia(ftarc retia. Qtiomodo ergo poteft qui famem patitur animæ fuæ, ftudiofius deum prccari, fi facram defperet alimoniamc' Peccaui,inquit,in cœlum,amp; coram te.Fatetur utiq pcccatum ad mortcm,ne quem uos agentem cuiuslibet criminis pœnitentiam iure cxcludiputaretis, quando is,qui in cœ-lumpeccauit,uelinregnum cœleftc,uclinanimamfuam,quodeftpcccatumadmorgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’f

tem,ôdpeccauit corain dco, cui foli dicitur:Tibifoli peccaui, amp;malû coram tefccùtam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°

cito ueniam meretur, Ut uenienti SC adhue longe pofito occultât pater, ofculum tri-buat,quodinfigne eft facræ pacistftolam proferriiubeat, qùte ueftis eftnuptialis,quam fi quisnonhabucrit,à côuiuio nuptiali excluditur, detannulum inmanum eius, quod eftfidei pignus,amp;: fanôti fpiritus fignaculum.Calceamenta deferri præcipiat.Celcbratu rus enim pafeha domini,epulaturus agnum,te(ftum debetaduerfus omnesincurfusbe- i.Cofin.5 ftiarumfpiritalium,morfusqfcrpentis habere ueftigium.Vitulum præcipiat occidi: quia pafeha noftr um imrriolatus eft Chriftus.Etenim quotienfeunq fanguincm domt-ni fumimus,mortem domini annunciamus. Sicut ergo femel pro omnibus immolatus eftjita quotiefeunq peccata donantur,cor poris eius lacramentum fumimustut per fan-guinem eius fiat peccatorumremiffîo. Ergo euidentiffime domini pracdicatione mandatum eft etiam grauifsimi criminis reis,fi ex toto corde SC manifefta confefsionc pec-cati pœnitentiam gerant,facramenti cdelcftis refundendam gratiam. V nde nihil uobis adexeufationem refedifle certum eft.

De fpiritusblafphemiaquæ nonremitteturhic,ncq; infuturo:5lt; quo-modo intelligatur illud de hæreticis atque fchifmaticis,qui ecclefiam feparant, quibus indulgentia negatur,quandiutanti criminis mérita nondepoftierint. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.liil

Erlatum eft tarnen ad nos,etiam illud uos obî^ccre folere, quo d dicatis feri- . P nbsp;nbsp;nbsp;ptumeffe :Omne peccatum SC blafphemia remittetur hominibus, fpiritus Mdttb.

autem blafphemia nonremitteturhominibus’.etQrncunq dixerituerbum. contrafilium hominis,remittetur ei,qui autem dixerit contrafpiritum fanôutn, nonre mittetur ei,neqinhoc feculo,neqinfuturo.Quo exêplo omnis after tioucftra deftrui-tuïamp;Cabfoluitur.Scriptum eft enim:Omne peccatum SC blafphemiaremitteturhominibus . Cur igitur non r emittitis f Cur ligatis uincula, quæ non foluitis Cur no dos

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ncctiusj

neóitiSjquosfto rclaxatisfRemittite cactcriSjamp;S agite de ijs quos peccantes in fpfritin» faiidïum euangelica authoritate in perpetuum adilringi putatis.Et tarnen quos adftrin gat confidcremus,repetentes fuperiora lecïlionis ipfius,ut cuidentius coprehendamuSi LUC/.1I DiccbâtludæûHicnoeijcit daemonianifi in Beelzebub principedæmoniorû.Refpon dit Ieius:Omne regnum diuiium contra fe deftruetur,et omnis ciuitas uel domus diuifa contra fc,non ftabit.Si enim Satanas Satanam erj cit, aduerfom fe diuifus eft,quomodo nbsp;nbsp;nbsp;’

ergo ftabit regnu eiusfQuod fi ego in Beelzebub eijcio demonia,filij ueftri in quo cij^ ; ciuntr'Deijsuticßexpreflumuidemus,quidominüIefum in Beelzebub eijceredannO' nialoquebâtur,quibus ficrelpÓdit dominus,quod Satançhçreditasinijs eflètquiSata næ compararent ialuatorê omniS,amp;: inregno diaboli conftituerent gratiam Chrifti.Et ut cognofceremus quia de bac dixit blalphemia,adiunxit : Progenies uiperarS,quoinO do poteftisbonaloquijCÙmfîtismalif'Hos ergo quihaccloquuntur,negat adueniâpct tinere.Deni£Ç Petrus Simoni,qui magicæ artis côfuetudine deprauatus putaflet quôd gratiam Chrifti per impofitionem manus, atcß infufionê Ipiritus fancfli compararet pe^ cunia,ait:Nonefttibi pars net^ fors in hac fide: quia cor tuumno eftretfbïapudde’iffl.

Pœnitentiâ itacp age ab hac nequitia tua,6C precare dominû,fi forte remittatur tibi hæc

milïionem peccatorum eft,qui cceleftem eius poteftate diabolico fultam fiifftagio uin dicarent.Eos quoq? aflerit diabolico uti fpiritu, qui fepararentEcclefiâ début omniujn temporum haereticos SC fchifinaticos comprehêderet,quibus indulgentiâ negat.quôd omne peccatû circa fingulos eft,hoc in uniuerfos.Soli enim fiint qui uolût foluere Chft fti gratiam,qui Ecclefiæ membra difeerpût,propter quam paflus eft dominus leluSjfpf ritusej fanêlus datus eft nobis.Deniq? ut feiatis quia de difperlbribus dicit,fic habenuis

12 fcriptumzQui non eft mecum,contrame eft:6C qui non colligit mccum,difpergit.Etut feiremus de his di(ftum,ftatim fubiunxit: Ideo dico uobis, omne peccatum Scblalphe' miaremitteturhominibus, fpiritus aute blafphcmie non remittetur hominibus. Cüin dicitjldeo dico uobis: nonne euidenterhoc præ cæteris à nobis intelligi uoIuitfMertquot; toeç adiunxit: Arbor bona bonos frutftus facit, malaautem arbor malos frueftus facit« Conmegatioenim malabonum facerefrueftum nonpoteft, Arboritaqiiecongrcga' tio eft,frueftus boni arboris, filij Ecclefiae fimt’.’Etidco reuertimini ad Ecclefiam, fi qui lohd.z uos feparaftis impie':Omnibus enim conuerfis pollicetur uenia, quiafcriptum eft:Oin nis quicunep inuocauerit nomen domini,faluus erit. Deniqs etiam ludæorum populus loM.S qui dicebat de domino Iclü:Dæmonium habet:qui dicebanin Beezebub eijcit dgmo* nia:qui crucifixit dominum Ielum,Petri prædicatione uocatur ad baptilmum,ut feeftquot; ris tanti mérita deponat.

De infruduofa pœnitentiâ ludæ,qui non coram deo, fed coram ludacis pœni-nituit,quodq5 pœnitentiâ debeat elle fÿncera, non dolofà.Et quomodo intelli genda fint uerba Apoftoli Pétri, quibus Nouatiani errorem fuum defendunt. De differentiquoq accefiu adbaptiimum atcß pœnitentiam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.V

Ed quid mirum, fi falutem negatis alij s,qui ucftram reeufatis C licet illi nihil S nbsp;nbsp;nbsp;déférant,qui à uobis pœnitentiam petunt. Arbitror enim quôd etiam ludas

potuiflèt tanta dei miferatione non excludi à uenia, fi pœnitentiam non agt; nbsp;nbsp;nbsp;i

27 pudIudæos,fcdapudChriftumcgiflet.Peccaui,inquit,quôdtradiderimIanguincmiu^ ftum.Relponderunt:Quidadnosf Tuuideris. Quæuoxaliaueftraeft,cùm etiammf j noris peccati reus uobis fatftum proprium confiteturf Quid refpondetis aliud nifi hoc, Qiiid ad nosftu uideris.Huc fermonem laqueus fequitur : eo feralior pœna, quo culp» nbsp;nbsp;’

eft minor.Sedfi ifti non conuertuntur,uel uos reuertimini, qui lapfii uario de innocent tiæ fideiq? prgeelfo faftigio decidiftis.Bonum dominum habemus,qui uelit donate om nibus,qui te per prophetam uocauit,dicens:Ego fum, ego fiim quideleo iniquitatestu aSjôC memornon ero,tu autem memor efto,6C iudicemur. Referunt tamê quaeftionen»

de ucrbo ApoftoliPetrr.quia dixir.Si forte',amp; putant non confirmafle Petrum ut agen- AiS. s ti pœnitetiam peccatum remitteret.Sed côfidef et de quo loquatur: hoc eft,de Simone, qui non ex fide crederenfed dolum cogitaret. Deniqî Sgt;C dominus dicenti ei, cuius non plenamfynceritatemuideret,Sequarte,ait:Vulpesfôüeas habet.Qtxem ergo dominus HttU.i ante baptiftnû prohibuit fequi ,*quoniam fi audulentum uidebat ; miraris fi p oft baptif-mum præuaricantem non abfoluit Apoftolus,quem in obligatione iniquitatis manere pronunciatcSedhocillisrefponfumfiLEgo autemnecPctrûdubitaftecredonec dico, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

nec uerbi unius prgiudicio tanta caufam ftrangulandâ arbitror.Nam fi putant dubitalfe Petrum,nûquid amp;nbsp;deus dubitauit qui ait adHieremiâ prophetâ;Stain atrio domus do^ Uier.z s minijôôreipôfumdabis omniludac,tjs quiueniuntadorareindomo domini,omnia uer ba quæ conftitui tibirefpôdere illismoli auferre uerbum,forfitan audient, amp;nbsp;auertent f Dicant ergo amp;nbsp;dominum ignoraflè quid effet futur um.Sed nonignorâtia eo uerbo ex^ primitunftdinfcripturis diuinis frequenshuiufmodi confiietudo aduertitur, eo quod fimplex fit elo cutio.Siquidcm ôô ad Ezechiel dicit dominus : Fili hominis mittam ego Exect. J te addomumlfrael,ad eos qui me exacerbauerût, ipfi ôd patres eorumufcpinhodiernû diemjôu dices ad cos:Hæc dicit dominus,fi forte audient amp;nbsp;terrcbûtur. Nefciebat ergo eos poffe aut non poffe conuertifNon ergo femper dubitantis ifta eft elocutio.Denicp ipfifapientes feculi,qui omnem gloriam ftatuunt in expreffione uerborum, quodLati ne forte dicimus,GræcèTxxotnon ubicg pro dubitatione pofuerunt. Aiuntitacpdixiffe primumluorumpoetamiS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t'(ro{j«)U,quod eft,cito uidua ero .Et alibi : tocxîxî

xotTùntTOvwo'ip xxcuoî ■arcwTîç i4gt;oçfjiH3’crTiç.Non enim dubitaret omnibus fimul infurgêtibus, unumfacileabuniuerfis poffe proftcrni. Sed nos noftris magis quam alienis utamur. Deniq!habesinEuangelio,quia ipfe filius de pâtre ait, cum mififfet feruos ad uineam fuam,ôCoccifi effent,dixiffe patrem-.Mittam filium mcum dilecftiffimum, forfitâ ipfum M(lt;«.xi uerebüntur.Et alibi exfua perfona filius aif'.Neqi me fcitis,necp pattern meum. Si enim mefciretis,2lt;patrcmmeûforfitanfciretis.Si ergohisuerbisufuscftPctrus,quibus do.- iolt;tn.8 minus ufus eft fine præiudicio fententiæ fuçicurnon accipiamus ÔC Petrum his ufum fermonibus fine fuæ fidei præiudicio f Necp enim poteratdubitare deChriftimunere, quifibifoluendorumpeccatorumdederatpoteftatem,præfertimcùmucrfuttjshæreti-corumlocumnondeberetrelinquerc,quiideouoluntfpemhominu deftituere,utite-randibaptifmatis apud defperantesfaciliusinducantpcrluafionem .Sed Apoftoli hoc habenteSjfecundumChriftimagifterium pœnitentiam docuerunt,fpoponderûtucni3, culparelaxaueruuficut ÔC docttitDauid,dioës : B eati quorum remiflæ funt iniquitates, PH- î lt;nbsp;amp;nbsp;quorum tedafunt pcccatæBeatusuir cui nonimputauit dominus pcccaium.Vtrun que enimbeatum dixit:amp; cuius iniquitasremittitur per lauacrum, ôC cuius peccatS te-gitur operibusbonis.Qui enim agitpœnitentiam ,nonfolum diluerelachrymis debet

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccatûfuumtfed etiâ emendatioribusfaâis operire amp;nbsp;tegere delidafuperiora,utnon

eiimputetur peccatû.Ergo tegamuslapfusnoftrospofterioribusfadis, mundcmus fie tibus,ut audiatnos dns deus nofteringemifccntes/icutaudiuitlachrymantemEffrem, quemadmodûfcriptûeft,dicentedeo:AudiensaudiuiEffrêlachrymante.Etipfauerba Htcr.51 Eftremlamentantis expreffit dicens:Caftigaftimc,Ô: caftigatus fum ,ficut uitulus non fum edoâus.V itulus enim ludit,8lt; præfepe deferit,amp; ideo Effir em ficut uitulus non eft edodluslonge pofitus à prefepi,quiapræfepe domini deferuit, 8*^Hieroboa fecutus,ui Tcb.i tulosadorauit,quodpTophetiafuturum per Aaronindicaueratgt;ficlapiuTumpopulum ludçorum.ldeocç agens pœnitentiam dicif.CÔuerteme,amp;L conuertanquiatu dominus Hier.st meus’.quia in nouiffimo captiuitatis meç pœnitentiâ egi,2lt; poftquâ cognoui, ingemui fuper dies confufionis,8lt; fubiedus fum tibi,quia accepi opprobriûamp;: demonftraui te.

Deinftrudioneatqi exhortatione ad lamenta pœnitenüæ ex diuerfisfacræ fcripturæ fententij s atcç exemplis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Capj^ î

A nbsp;nbsp;nbsp;fletibus'.utpeccati dies confufionis appcllct.Confufio eft enim quâdo Chri

ftusnegatur.Etideo fubqciamus nos deo ,utnon fubditilimus peccato, SC dèliô:orûnoftrorûmemoriamrecenfentestanquamopprobriûerubefcamus,nôuelut quandam gloiiamprædic emus, ficut quidam expugnatapudicftia,oppreffa iuftftia l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambï.to.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P glorian-

17 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ! D t VI - A M^B R Ö s I t quot;

? nbsp;nbsp;nbsp;gloriafttimSC taïita fiat conucrfio,ut qui deuni non agnofcebamuSjipfi eum iaift alt)S dlt;;

HifAïi inonftremus:Motus autem dominus tali conuerfione noftrareipondeat: Aiuuentutc mca es tu fil.us dileóius mihi Effrem,ut puer in delicrjs,quoniam eo quod ferm ones ni ei ; in ipfo funqmemoriamemor ero eius,proptereafeftinaui fiiper ilium, mifericordiami' ferebor eius,dixit dominus.Qiiam aût mifericordiâ nobis polliceatur, infra oftcndit di censJncbriaui oêm animam fitientê,amp; omnê animam cfiirientê iatiaui. Ideo exurrcxi, ôlt;:uidi; ÔC fomnus meus mihi duicis eft. Aducrtimus quôd pœnitêtibus dominus facta mêta promittat fua,ôô ideo oês conuertamur ad dominn,Si ifti non couertûtur j uel nos ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reuertimini qui lapiu uario de innocêtie fideitp prgcelfô faftigio decidiftis.Bonû domb

4 î num habcmus,qui uelit donate omnibus,qui te per prophetâ uocauit, dices : Ego fuin, ego fum qui deleo iniquitates tuas,amp; mcmor non erouu aût memor efto,ut iudicemur. Ego,mquit,memornô ero,tu aûtmeirror efto,hoceft,nonreuoco ilia: quæcûtp delidla donaui tibi,uclut quadâ obliuionetecftafint,tu aût memor efto.Ego,inquit, memor no ero propter gratiâ,tu memor efto propter corredlionêzmemor efto,ut fcias donatû elfe pcccatû,neglorieris quafi innoccns,ne te iuftificando plusingraueris.fedfiuis iuftifica ri,fatere delidlû tuum.Soluit enim criminum nexus,uerecunda confeffîo peccatoruni. Vides quid à te exigat deus tuus,ut memor fis eius quâ accepifti gratig:nô glorieris qua fi non acceperis. Vides quaremiffionispollicitationeteprouocetad confitendû.Vide ne reludîando mâdatis cœleftibus in deuotionêludçorû incidas,quibus dicit dominus tM.7 lefusiCantauimusuobis,SCnô faltaftis:lamentauimus,amp;nô ploraftis. Vilisfermo,fed non uile myfteriû.Et ideo cauendû ne quis uulgari quadâ fermonis hüius deceptus in^ terpretationc,putct nobis faltationis lubricæ hiftrionicos motus,amp; fcenæ deliramenta mandari(hçc etiam in adolefcentula ætate uitiofa funt)fed faltationè cam mâdauit,qu3 a.R^. s faltauitDauid ante arcam domini.Totû enim decet,quicquid defci tur religioni, ut nul lum obfequiùm quod proficiat ad cultum ôô obferuant’am Chrifi:i,erubcfcamus. N6 et go iîîa delifiarum comes,atq^ luxuriæ prædicat faltatio:fed qua unufquifq; corpus attol îat impigrum,ncc liumi pigra iacere membra,uel tardis finat torpere ueftigijs. Saltabat fpiritali ter Paulus cûfe pro nobis extenderet,amp;poftcriora obliuifcens,prioraappetêSj Philip,3 contenderct adbrauium CfiriftùTuquoq; cùm adbaptifinum ucnis,manus eleuarc,pe des quibus adacterna confccndas,uelociores haberemoncris. Hæc faltatio fidei focia, gratiæ comes.Hoc eft ergo myfterium:Cantauimus uobis,noui utit]^ câticum teftafflê* lijô:^ non faltaftis:hoc eft,non clcuaftis animû ad fpiritalem gratiam.Lamentauimus,

I nonploraftis;hoccft,nonegiftis pœnitentiam.Etideo dcreiiclus eftiudæorum popU'' lus,quia nec egit pœnitcntiam,amp; gratiam refritauit.Per loanncm pœnitentia, per Chri ftum gratia.Iftam quafi dominus donat,illam quafi feruus annunciat.VtrunqpigiturEc clcfia cuftodinut confcquatur gratiam,ôô non abijriat pœnitêtiam.Gratia enimmu^ nuslargientiseft,pœnitentia delinquentisremedium.Sciuit Hier emias magnum reme dium elle pœnitentiæ,quam inThrenis fins fuicepit pro Hierufalem, amp;iplam inducit ThrefJ.i agcntemHierufalcm,dicensiPloransplorauitinnocle,ôôlachrymæ eiusinmaxillis e^ ius,nec eft qui confoletur ab omnibus qui diligunt eam.Vix Sion liigcnt.Et adiecit: lu fris ergo fleo,ocuîi mei caligauerunt à fletu, quia elongauit âme qui me confolabatun Aduertimus quodhuncmalorumfiiorum accrbiftîmum cumulum afbitrabatur, quia dceratquiconfolarcrurmœrentem. Quomodo ergouos ipfamconfolationemaufep tis,qui fpemrelaxandæ negatis poznitentixcSed audiant qui agunt pœnitentiam, quo modo agcre debeantiquo ftudio,quo affecT;u,qua mentis intentione,quaintimorû con cuflîoneuifcerum,qua cordis conucrfione.Vidc,inquit,domine,quiatribulor,uenter meus turbatus eft à fletu mco,conuerfum eft cor meum in me.Cognouifti intentionem animijfidcm mentis cognofce,amp; habitum corporis.Sedcrunt, inquit,in terra, tacuerût llid.2 feniores filiæ Sion,SC impofuerunttcrram fupcr caput fuum,præcinxeruntfe cilicio,de duxerunt in terram principes, uirgines Hierufalem defeccrunt in lachrymis, oculi mei lonit caIigauerunt.Turbatus eft uentcr meus,effufa eft in terra gloria mea. Sic fleuit amp;nbsp;Ninb ue populus,ÔC denunciatum excidium ciuitatis euafit.Tanta eft enim pœnitentigmedi lt;ina,ut mutare uideatur fiiani deus fentcntiâ. In te eft igitur ut cuadas:uult rogari doni .nws,uult de fe Iperari, uqlt fibi fupplicari .Homo es, uis rogari ut ignofcas : putas . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deuni

dcum tïbi noft rosanti i gnofccreflpfc dominus Hierufalem fleuit,ut quia ipfa nbsp;nbsp;nbsp;no-

lebat^ominilachrymis ad ueniâ pertingerct, Ipfe no s flerc uult,ut euadere poüimus li cuthabesfcriptuminEuangelio:FiliæHicrufakmnolitem€fiere,feduofiplasflete.He Lugz? uitDauid,8lt;mcruitutmortempopulipereunrisdiuinaremoueretmiferico^ia,quan- ♦ é’ 4 do tribus ftbipropofitisoptiönibus,eam tarnen in quamaioremdominimilcration^ experireturelegit.Quiderubefcistupeccatatuaÿre,cùmdeusetiampTophetasjuUe-ritzere pro populis r Deniq Sé Er echiel iuffiis eft flereHierufÿem, Sgt;C accepit hbrum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2.

in cuius capitefcriptaerant,lamentatio,£lt;mclos,8Cu3e:duo triftia, ó^num deledabi-k:quoniamiUefaluuseritinfuturum,quiinbocfeaTloplusfleuericCorenimlapientu Eccl.7 in domo ludusA cor ftultorum in domo cpularum.Et ipfe döminus art; Beati qui nue Lhc. «s fletis,quiaridebitis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j r 1 ■

DeLararo fufcitato,amp; fletu fororum cius-Delachrymatione quor^Jefu, ubi fpiritalis refurredio peccatorum innuitur.Deinuidia quoq iimçoruquiLa-raruminterficere cogitabât,quorum duritixNouatianifuccenores iunt gt;nbsp;qui perpœnitentiamfufcitatosinterficereuolunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ap.vii

Leamus igitur ad tempus,ut exultemus in æternum, Timcamus dominum, ï prxueniamus cum confitendo peccatanoftraiCorrigamus lapiusnoltros, emêdemus crrorem,ne SC de nobis dicaturiHeume anima,quia perqt timor tuusà terraiôC qui corrigat,inhominihus non eft.Qiiiduereris apudbonû domiim tuas iniquitatcsfateric'Dic,inquit,iniquitates tuas,ut iuftificeris.Adhucreo culpæ,iuitirica- 5 bonis præmiaproponuntur.llle enim iuftificatur,qui proprium crimen fponte agnoue rit.Deniqiuftusinexordiofcrmonisaccufator eft lui.Nouit omnia dominus, iedexpc iom. 18 ôatuocem tuammonut puniat,fed ut ignofcaunonuult ut infultet tibi diabolus, amp;nbsp;ce-lantern peccata tua arguat-Præueni aceufator em tuum.fi te ipfe aceufaueris, aceufatorê nullum timebis’.fi te detuleris ipfe,amp; fi mortuusfuerisreuiuifccs.V enict ad monumen-tum Chriftus,amp;: fi uiderit flere pro teMarthamboni fccminamminifterq,fiere Mariam Lkc. i o quæattenteaudiebatuerbumdei,ficutfanâa Ecclefia quæoptimam partemiibi cle-gif.mouebiturmifericordia,cumuideritin tuo obitulacbiymas plurimoi un. nbsp;nbsp;dieet.

Vbi pofuiftis eum^hoc eft,in quo rerum ftatu eft,in quo pœnitêtium ordine C V ideam îo4n. 11 quefletis,utlachrymis fuis ipfe me moueat.Videam ti iam pcccato ei cuius ucnia polei tur,defun(ftus eft.Dicet plebsiV cni,2lt; uide.Quid eft, ueni Hoc eft,ucniat peccatorû remiffio,ueniat defundorum uita,mortuorum i-efurre(ftio,ueniat ôd in bunc peccatorê regnumtuum.Venietitaqî,Slt;leuarilapidemiubebit,quemceruicibuspcccatoris lap-fusimpofuit.Potuitremouere lapidemimperio fermonisÇlubentienimChrifto ctiam infenftbilisfoletnaturaobedire)poterattacitauioperationisoccultætransferrefaxum fepulcbri, in cuius paftione remotis lapidibus plurima defundorum fepulcbrapatue-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;runf.fedbominibusiufiitutremouerentlapidcm:lnueritatequidem,utincredulicie-

derentquoduidebant,amp; afpicerentrefurgentemmortuum,intypo autem,quod nobis donar et utleuaremus delidorum onera,moles quafdâreorum.NoftrS eft oneraremo-uerCjillius eft fufeitare,illius educere de fepulcbris exutosumculis .Vidensitatj graue onus peccatoris illacbrymat dominus lefus.folam enim flere nonpatiturEcclcfiam.Co patitur dileftæ fuæ,2lt; dicit defundoiV eniforas'.boc eft,Qtiid iaccs intenebris confeiê tiæ,2lt;deli(ftorumtuorumfordibus,quodamreorum carcere cExiföraSjAelictum proprium pr ode,ut iuftificeris.Ore confeflio fit adfalutem.Si confelTus fucrit à Cbrifto uo Rom.i o catus,clauftrarumpentur.8lt; omnia foluentur uincula,etiamficorruptelæ corporcæ fee tor grauisfit.Quatriduum enimbabebatille cuiusfœtebatintumulo car o .cuius autem caro no uidit corruptionem,triduo fuit in fepulcbr o.Carnis enim uitia nefciuit, que ex Ppl. 15 quatuor confiât elementorû fubfiantqs. Quantuslibet ergo mortui fœtor fit,aboie tur omnisjubi facrûredoleuerit unguêiumiôC furgit defun(fius,2lt; foluer e iubêtur eius uin-cula,que adhuc in peccato funf.toller e uclamen de facie eius, quodueritatê gratiæ quâ acceperat,obûbrabat.Sed quiauenia donatus efi, reuelare faciè, aperire uultû iubetur. Non habet enim quod erubefcatjcuipeccatûremiflum efi.ln tanta uero domini gratia, tantoq diuinimuneris miraculo,cùm oportcretuniuerfoslçtari,cômouebant impii,et aduerfusChrifiumconcilium congregabanf.Lazarura quoqueinterficere uolebanf.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambr.to.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p x Nonne

17 2- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t» IV f A^MBROSII

Non'nemci-ito eonimfuccefToresuosfoiecognofcttis,quorum durfti'æhærcdes eftisi” Nam uos indignamim'jSC cótraEcclefiam congregatis concih'um:quiauidetis mor--tuos in Ecclcfiaieuiuifccre,ói^peccatorumindultaueniarefufdtarhltacpquodinuobis • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cft,per inuidiam ruifus uultis interficere fufcitatos.Sed lefus nó reuocat beneficia, imo

cumul o fuæ liberafitatis amplificat.Reuifit folicité fufcitatû,Ô£l celebratg refurredfionis gratia lætus ad cœnam uenir,quam ei fua præparauit Ecclefia,in qua ille qui fuerat mor tuus,unus inter difcumbcntes cum Chriflo inuenitur. T une mirantur omnes qui uidet puro utiq! obtutu mentis,qui inuidere non norunt.Tales enimEcclefiafilios habet.M« rantur(ut dixi)quomodo ille qui iacebat in tumulo hen' Sd nudiuftertius,unus fit de dp loä«. t i fcumbentibus cum domino lefuJpfa Maria mitfit unguentum in pedes domini lefu. L deo forte in pcdes,quiaunus deinfimis ereptus cftmorti. Omnes enim corpus Chrifti 2. Cor. 13 f iimuSjfed alij forte fup erioramembra funt.Os erat Chrifti Apoftolus qui dicebat : Ex^ perimentum quæritis eius quiinmcloquiturChriftust'Os eius prophetæperquos Io--qucbaturfutura.Vtinam ego pes eius enemerear,0dmittat in me Maria unguentum (uum prcciofum,5d ungat,6d peccata extergat.

De fpiritualibus unguentis,atq! inibi author quaedam modefte de feipfo fubtjeit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. VIII

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VodigiturdeLa^aroIegimuSjinunoquocß debemusconuerfo peccatore

crcdere,qui licet fœtorern häbeat,tarnen fidei preciofæ emendatur unguê^ to.'l’antum enim gratiæ fides habet,utubi ante diemfœtebatmortuuSjillic bono odoretotarepleatur domus. Fœtebat Corinthia domus quando feriptum eftde i.Cor. 5 caiAuditur inter uos forrticatio,SC talis fornicatio,qualis nec inter Gentes.Fœtor cnim 2.Cor.2 erat^quiamodicumférrnentum totammaflam corruperat.Cœpitbeneolerecùm dicF tunSi cui quid donaftis,ôô ego.Nam ôd ego quod donaui,propter uos in pcrlona Chrf fti.Itaq? liberato peccatore fadfû eft in ea gaudiû magnô,ôC redoluit domus tota fiiauita ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te gratiæ.Vnde bene confeius quod omnes apoftolicæ remiffionis perfudiflet ungueU

^iid. to,ait:Chrtftibonus odor fumus deo in his qui fakii fiunt. Huius igitur effufione ungue loM. 12 ti lætantur omnes,folus ludas contradicitErgo amp;nunc qui præuaricator eft, contradu ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cif.rcprehcdit qui proditor,fed à Chrifto ipfereprehcndit,qui dominicçrcmediûmor.-

tis ignorât,amp; tamê myfterium iepulturæ non intelligit.ldeo enim paftiis ÔC mortuus eft dominus,ut nos redimeretamorte.HocexcclIentiftimumindicatpreciumfuacrnor

S tis,quo peccator abfoluitur,amp;;^ in nouam aftiimitur gratiam, utueniant mirentur oês quomodo cum Chrifto recûbat,amp; laudantes deum dicant:Manduccmus amp;nbsp;epulanur, quiahic mortuus erat,SC reuixit:perierat,ô(f inuentus eft.Si quis autem infidelis obiecc' KM.ÿ rit,quarccûpublicanisSCpeccatoribusmanducct,refpôdcturci:Nonopuseftfanisme dicus,fcd his qui male habent.Oftende igitur medico uulnus tuum,ut fanari polïis: ß non monftraucris,nouit:fed à te expetit audire uocem tuam. Abfterge lachrymis cica^ ^^•7 trices tuas.Sic pcccatum mulier ilia in Euangelio fœtorcmq? fui erroris abfterfit,fic cub f)am diluit,dum lefu pedes lachrymis lauit. Vtinam mihi quoq; pedum tuorumlutum efiireferues,quos dum inme deambulas,inquinafti.Vtinam fordes ueftigiorû tuorum detergendasmihi offeras,quas ego aeftu meo tuis affixi greffîbus. Sed unde mihi aqua uiua, qua pedes tuos pofTim lauaret'Si aquam non habco, habeo lachrymas, quibusdÔ pedes tuos lauo,utinam me ipfum diluam. Vnde mihi ut de me dicas:Ilt;emifla lunt eius ibidem, peccata multa,quoniam dilexit multûfPJus debuifte me fatcor, amp;nbsp;plus dimiffum milUj qui de forertfium ftrepitü iurgiorû,ficà publicæ terrore adminiftrationis, ad facerdotiß uocatusfum:amp;lideoucreorneingratusinueniar,fiminus diligâ, cuiplusdimilTurn eft Sed non oês muliercm iftam æquare poirunt,quæ ctiam Simoni, qui prâdium domino dabat,merito prælata eft,quæomnibus qui uclunt ucniam promereri,magifteriûprelh tit,ofculando pedes Chrifti,lachrymis lauando, tergendo crinibus, ungendo unguen^ Cant. I to.In ofeulo infigne charitatis eft, amp;nbsp;ideo dicit dominus lefus : Ofculctur me ab ofeulo orisfui.Capilli quid fignificant,nifi utnoueris inclinata omni infiilarum dignitate feeu larium obfecrandam indulgcntiam,ut ad terram flens teipfe profternas:ut humiiaeens , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;moueas mifericordiât'Vnguento quon; bonç conuerfationis exprimitur odor.Rex nu

pe erat Dauid,5lt; diccbat : Lauabo per ungulas noeftes letftum meum, lachrymis fttam meiini

mcumrîgàbo.Etideotantam gratiam meruit, ut ex eius familia Virgo eligeretur quoe nobis partu proprio Chriftum ederetJdeo êC ifta inEuangelio prædicatur mulier. F a-menfihanctequarenonpoiTurnuSjfcit dominus IeiùsSCinfirmisiubuenire,ubi non eft quae poffit parare conuiuium,quæ deferre unguentum, fonte aquae uiuae fecum porta-re.Venitipfe adfepulcbrû.Vtinam ergo ad hoemonumentum meum digneris accede te domine lefu,tuis me lachrymis laues, quoniam durioribus oculis nô habeo tantas Ix-chrymaSjUt poffim mealauare delicta.Si illachrymaueris pro me faluus ero : fi dignus fuerolachrymistuis,foetoremabftergo deliôorum omnium.Sifucro dignusut pauli-fperillachrymes,uocabis me demonumento huius corporis,amp; dices,Exi foras; ut non lorfn.n intra corporis huius anguftias inclufae teneantur cogitationesmeæ, fed egrediantur ad Chriftum,inlumineuerfentur,ut non cogitem opera tenebrarum,fed operalucis. Qiji enim peccatum cogitât,intra fuam confcientiamftudet fe ipfe includcre. Voca ergo fo ras feruûtuum.Qtiamuisligatusuinculispeccatorummeorumuinôtoshabeam pedes, innexasmanus,amp; cogitationibus èC operibus mortuis iam fepultus,teuocanteliber e-grediar,ÔL inueniar unus de difeumbentibus in conuiuio tuo,amp; domus tua preciofo re plebitur ungucnto,fi que redimere dignatus es,cuftodieris.F)icetur enim ; Ecce ille no 104». i a inEcclefiae nutritus finu,non edoraitus à pucro,fedraptus a tribunalibus,abduôtus ua-nitatibus feculihuius,à præconis uoce ad Pfalmiftæ aflùelatftus canticum,infacerdotio manct non uirtute fua,fed Chrifti gratia,amp; inter côuiuas menfæ coelcftis recumbit.Ser^ uadomine munus tuum,cuftodi donum quod contulifti ctiamrefugienti.Ego feiebam quôdnôeramdignusuocariEpifcopus,quoniam dederammefeculo huic.fed gratia tuafum quod fum,amp; fum quidem minimus omniumEpifcoporum,ôô infimus merito. T amen quia amp;nbsp;ego laborem ali quem pro fancftaEcclelia tua fufeepi,hune fruôum tue te,ne quem perditum uocafti ad facerdotium,eum facerdotemperire patiarisrac primû utcondolere norim peccantibus aftecftu intimo. Hæc enim fummauirtus, quiaferiptu eft:EtnongaudebisfuperfilijsIudaindieperditionis eorum,amp;:nemagnaloquaris in die tribulationis eorum.fçd quotiefcunqs peccatum altcuiuslapfi exponitur, côpatiar: nec fuperbè increpc,fed lugeam amp;nbsp;defleam-.ut dum altum fleo,me i pfum defleâ dicens: luftificataeftmagisThamar,quàm ego.FortaftcadolefcentulalapfafitjOCcafionibus Gen.38 quæ delief orum tomites funt,dccepta ac præcipitata fif.peccamus amp;nbsp;fcniores.Repug-natinnobislex huius carnislcgimentisnoftre,5lt;captiuosnostrahitin peccatum,utfa ciamus quod nolumus.Illi de ætatc fuppetit excufatio,mihi iam nullallla enim debet di fcere,nos docere.Ergo iuftificata eft magisThamar,quàm ego.Incufamus alicuius aua i.Tint.6 ' titiam,recordemur fi nihil ipfi auarè fecimus’.Sc fifecimus,quoniam radix eft malorum auaritia,amp; tanquam fub terra occulté in noftro ferpit cor pore;dicamus fmguli,iuftifica taeft magisThamar,quàm ego.Si commotifuerimus in quenquam grauitcr,leuiorcm caufamlaicusbabetquàmEpifcopus ; eo quod commotus egeritaliquid ,retra(ftemus nobiicum,amp;: dicamus-.iuftificatus eftmagisifte qui commotionis arguitur, quàm ego. Hœc enimfidicamus,ipfinobis cauemus,ne dicatnobis dominusîefus ,aut quifquâde difcipuliseius-.Feftucaminoculo fratristuiuides,trabemautcmquæinoculotuocft, quot;nbsp;‘7 nonuidescHypocritaeqeeprimumtrabem de oculo tuo,2lt;tuneuidebis eijeere feftu-cam de oculo fratris tui .Nô ergo erubefeamus dicerc grauioremnoftram culpam efte, quàm eius quem arguendum putamus,quia dixitbocludas qui arguebatThamar,8lt; re cordatus fuam ipfe culpam aif.luftificata eft magisThamar,quâ ego.In quo amp;nbsp;altitudo myftertj eft,2lt; morale prçceptum,amp;: ideo culpæ eius deputatum non eft, quia ipfe fe ac cufauitprius quàmab alqs aceufaretur .Non ergo gaudeamus fuper alicuius pcccato, fedmagislugeamus'.quiafcriptum eft;Nolifupergaudcre mibiinimicamea quia ceci- ^^^*’•7 di,fedTefurgam;quoniamfifedero intenebris,dominusilluminabitme.lramdominifu ftittebo,quiapeccaui ei,donee iuftificet cauftam meam, £lt; faciat iudicium meum,5lt; e-ducatmeadlumen,5lt; uidebo iuftitiam eius,8lt;uidebitinimicamca,2iC cooperictur con fufione,quæ dicit adme-.Vbi eft dominus deus tuus^Oculimeluidebunt carn,6C eritin conculcationemficutlutum in uia.Nec immerito,quoniâ quilapfu alieno gaudet, dia-holi gaudet uiôoria.Et ideo doleanrusmagis cùmaudimuspeïtjffebominem,pro quo Chriftus mortuus eft, qui nec inmeffe ftipulam negligit. Atq utinam banc ftipulam in

Miches7 meflc,hoccfti'nancmaucnam frudlusmcinonabijciat, fedcolligat,ficutaifHcumÇi quiafadlus furrï ficut qui colligitftipulam inmetTeiô^racemum in uindemia. ut uel pri' tnitiua manducet in me gratiæ iuaCjCtfi pofteriora non âpprobem.Ergo amp;nbsp;agêdam poJ-' nitcrttiaitijöC tribüendam ueniam credere nos conuenit, Ut uertiam tarnen tanquam elt; fide fperemus,non tanquâ ex debito.Aliud eft enim mer eri,aliud præiumere, Tâquain cxfyngraphafidesimpetrat.Præfiimptio autcmarroganti eft propiorquàm rogan«. Prius folue dcbitum,ut quod fperauerisfimpetrare merearis.Solueboni affecftum debfi toriSjüt ufuram non faciastfcd fidei tuæ cenfu contralt;fti nominis fœnus euacues. Plura folucdi habet fubfidia,qui deo,qüàm is qui homini debet. Homo pecuniam pro pecu^ nia repolciqquæ no femper debitori præfto eft:deus aft'eclum exigiqquiin tuapotefta^ te eft.Ncmo pauper eft qui deo debcr5nifi qui feipftim pauperem fecerit. Et fi nô habet qug uêdatjhabet quæ foluat.Oratio,lachrymæ,iciunia,debitoris boni cêfus cft,multo(j AÄ, uberior fi quis ex precijs fundôrû pecuUiam fine fide deferat.Dcnicç pauper erat Ana iMc.zi nias cum ucdito agro pecunia deferret ad Apoftolos,undenecfoluerefepotuit,fediin plicauitiDiues ilia uidua quæ duo æra minuta in ga2ophylaciûmifit,de qua dicftum eft: Hæc uidua paupcrcula plus omnibus mifiuNon enim pecuniam deus,fed fidê quærit.

De elccmoiyna qua intentione fieri debeat.De faliàe quoq amp;nbsp;infruduoiæpcc nitentiæmultiplicibusmodis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.lX

Equeego abnuo liberalitatibus in pauperes facftispofteminuipcccatG, fet^ N nbsp;nbsp;nbsp;fi fides commendet cxpenfas. Qiiid enim prodeft collatio patrimony fine

gratia charitatis f Sunt qui ad iacftantiam folam decorem largitatis affecffét, ut eo fe probatos uulgo uelinqquod fibi nihil reliqucrint:fed dum præfentis feculi mer cedem requirunqnon rccondunt in futurum:amp;^ quia hic perceperunt merccdcm fuaWj Mil«.«? fllicfperarenonpoflîmt.Suntqüi opes fiiastumultuariomentisimpuliù,noniudicio perpetuOjübi Ëctlefiæ contulerunt,poftcareüocândas putarût: quibus necprimamet ces rata eft,nec fecunda:quia nec prima indicium habuit, amp;nbsp;fccûda habuit facrilegiutn-Sunt quos pœnituerit opes fuas diuififïe paupcribus:fcd eos qui pœnitentiâ agunt,hoc folum poenitcre non debet,ne ipfius pœnitcntiæ agât pœnitentiâ, Nâ pleriq; tururi fup plicij metUjpeccatorûfiiorum coftij pœnircntiam pctunuSt'cùm accepcrint, publieff fupplicah'onis reuocâtur pudore.Hi uidentur malorum pœhituiflejpœnitêtiâ agerebo norum.Nonnulli ideo pofcunt pœnitentiam, ut ftâtim fibi rcddi communionê uclint« hinontamieiôluerecupiunt,quàm iaccrdotem ligare.Suam enim côfcientiamnoexu 7 untjfacerdotis induût.Præceptum cft:Nolite fancftum dârc canibus,ncq? miferitismar^ garitas ueftrasanteporcosdioceft,immundis ihipuritatibusfacræ communionisnon impertiêda confortiaJtaquidcas costnutataucftc ihccdcre, quoslugcrefiCgemereo^ portebat,quiaueftem illam oblationis 5^ gratiæ fordidarunt: fœminas autem margarfi tis oncrare aures,curuare cei uices,quas bene Chriftö,non auro inclinarent:quæ feipfa* fiere debebant,quód margarita quæ de cœlo cft,pcrdidcrunt. Sunt etiam qui arbitrent tur hoc effè pœnitentiam,fi abftincant à facramenti's cœleftibus. Hi fæuiorcs in feiudi' ces iunt,qui pœnatn præfcribunt fibi,déclinant remedium, quos uel pœnam fiiam con^ ueniebat dolere,quia cœlefti fraudarentur gratia, Alrj propofita fpe agendæ pœnitétix licentiam fibi delinquendi propagatam pütant,cùm pœnitentiâ remedium peccati fit, nonpeccandiincentiuum.Vulncri enimmedicamentum neceflarium eft,nonuulnu» medicamento:quia propter uulnus mcdicamentum quæritur,non proptermedicamé' turn uulnus defideratur.Infirma deinde fpes quæ çommittitur tempori,cùm omne tem pus incertum fit,non omni fpes tempOri fit fiipefilcs.

Qiiod pœnitentiâ fit facienda cum humilitate SC oratione atq; fletu,quorum nC' ceflitas exemplis feripturæ probaturDe pœnitêtia quoqî publica in ecclefia no iteranda, ôC de rcnunciatione fui îpfius, atqs priftinæ uitæ,atq? crucis dominicac baiulatione pœnitentibus opporturtis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X

N quifquam ferat ut erubefeas deum rogare,qui non erubefeis rogarc howi A nemramp;pudeattedêoftipplicarequemnonlateSjCÙmtenonpudeat pccca ta tua homini quêlâteas confiterifAn teftes precationis amp;nbsp;confciosrcfiigis» cû fi homini fàtisfaciêdû fît,multos neceflè eft ambias,obfecrcs ut digneiu interuenire» ad

ad genuà te ipfe proftemas,ofcülen's ueftigia,filios ofFeras culpæ adhuc l'giiaroSjpater-hæ etiamueniæ precatoresfHoc ergoinEcclefiafacerefaftidis,ut dco fupplices, ut pa-trocimum tibi ad deum obfecranduni fancflæ plebis rcquiras^ubi nihil eft quod pudori eftedebeat,nifi non fateri,GÙm ontnesfimuspeccatores,ubiillelaudabiliorquihumi-lior:illeiuftior,qui fibiabiecftiorfFleatpro te materEcclefia, amp;nbsp;culpâ tuamlachrymis lauet.uideatteChriftusmœrentem,utdicat:Beatitriftes,quiagaudebitis.Âmat,utpro Luc.tS unomultirogent.DénicçinEuangeliomotusinduaelachrymis,quiaplurimipro eafle Luc.y bant,filiumeiusrefufcitauit»Ideo citius exaudiuit lefus PetrumutDorcasrefurgeret, quiapauperes mortemmulieris ingemifcebant.Ideo ipfiPetro ftatim dimifit, quia ama /riftime fleuit,Et tu fi amarilïimc fleaSjChriftus ad terefpicictjCUlpa difcedet.Vfus dolô

ris ablegatluxuriam criminis,erroris delicias.Ita dum dolcmus admifta, admittenda ex cludimus,2lt;fit quedam de côdcmnatione culpæ,difciplinainnocêtié.Nil ergo tereuo cetàpœnitentia,hçctibi communis cumfanófis eft:utinamqrinAitandatalis,qualisfan-cf orum deploratio.Dauid mâducabat fi eut pancm cincrem,SC potum fuurn lachrymia ppt t o i temperabat.Ideo nunc amplius gaudet,qui ampliusfleuit.Pcr exitus aquarû defeende-runt,inquit,oculimei.loannes multum plorauit, amp;reuelatafibi dicitChriftintyfteria. Atuero illamulier que cû eflet in peccatis3amp; deberCt flcre,gaudcbat,Slt;^ uefte purpurea âtfç coccinea’operiebatur,amp; auro fe multo amp;nbsp;preciofis lapidibus ornabatjæterni fletus iugetærumnam.Merito reprehenduntur qui fçpius agendam pœnitentiam putâtjquia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

îuxuriantur inChrifto.Nam fi ucre agerentpœnitentiam,iterandam poftea non puta-rent;quiaficutunumbaptirma,itaunapœnitentia,quçtamen publice agitur.Nâquori dianinos debet pœniterc peccatùfcd hæc delitftorum leuiorû, ilia grauiorum .Facilius autem inueni quiinnoccntiam feruaucrint,quam qui congrue egerint pœnitctiam.An quifquam illam pœnitentiam putat,ubi acquirêde ambitio dignitatis, ubi uini effufio, ubiipfius copule coniugalis ufusc'Renunciâdum feculo eft, fomno ipfi minus indulge-dum quàm natura poftulat,interpellandus eft gemitibus, interrumpendus eft fufpirq s, fequeftrandus orationibus,uiuendum ita,ut uitali huic moriamur ufui,fcipfum fibi homo abneget,amp; to tus muteturtficut quendam adolefcentê fabulæ ferfit poft amores me retriciospereerreprofe(ftum,ô^abolitoamore regrcftiim pofteaueterioccurrifte dile-lt;ftæ,quœubinoninterpellatamirataputauerit no recogrtitam ,iuirus occurres dixerit.

Ego fum:refpondcritille:Sed ego no fum ego. V ndc bene dominus ait. Quiuult poft 6 me ueniTe,abneget femetipfum 1 ibi,ôô tollat cruce fua,‘3L fequatur me. Etenim qui mor tui amp;nbsp;fepulti Chrifto funt,non debent iterum uelut uiuentes de hoc mundo decernere. Ne tetigeritis,inquit,nec attaminaueritis, quæ funt omnia ad corruptelam ipfo ufu, eo quodipfe huius uitæ ufus corruptelafit integritatis.

Denon differendo pœnitentiam.Et de grauiute pœnæ confeientie prçterito-rum peccatorum memoris, ÔC quaratione feipfam abfcondere non poffit .De motibus quoq^fénfitiuis menti repugnantibus quomodo adpetram Chriftum elididebeant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.Xl

Ona ergo p œnitêtia'.quæ fi no eftet,oês ad fcnedlutê differrêt ablutiois gra-

B nbsp;nbsp;nbsp;tiâ.Quibus fatis refpôfi fit,quiamelius eft utbabeâ quod far ciâ,quàm nô ha

b eâ quo ueftiar.Sed ficut femel aftuta r edintegrant ,i ta frequenter futa foluü tur.Eos aût qui p œnitentiâ differunt,fatis ipfe dns admonuit dicens ; Pœnitentiâ agite, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

appropinquauit enimregnû cœlorum.Nefcimus quaborafur ueniat,nefcimus an pro-ximanoôeànobisrepotcat anima.Adam poft culpâftatim de paradifo deus eiecit, nô Gcrt.j diftulit,fedftatimfeparauità dclicqs,utagcretpœnitentiâ,ftatim tunica ueftiuitpellice am,nô fericâ.Qiridenim quoddifferasrÂrutplurapeccatacômittas f ErgO quia deus bonus eft,ideo tumalus,ôlt;: diuitiasbonitatis eius ôô patiêtiæ contênisfSedbonitas dni Ront.z magis adpœnitentiâte debet adducercldco ad oês fandfusDauid dicif.Venite adore- Pftf 9 4 mus,£Cprocidamusanteeû,ôiZploremusante dnmnoftrû quifecitnos.De peccatore aût fine pœnitentiamor tuo ,quia nihil aliud fup er eft nifi gr auiter mœr er c,nifi fl er e, babes plorantê ipfum ÔC dicêtê'.Filiusmeus A.beffalon,filiusmeusAbeflalô.Qui enimpe nitus eftmortuus,fine ullaexceptiôe deflet .Debis qui exules atep peregrinilimitû pa-

1 tern,orû,quoslexMoyfifanâ:a prçfcripfitjtnüdanis implicabant erroTibus,audis canê-l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tenu

pfaî. 13 6 tem:Super flumfna Babylom's illk fedimus amp;fleuimus,dSrecordaremiir Si'onJndunt cni'm lapforu gemtnis ÔC i'n I'pfo præfentiû ÔC rerutri labentiû adhuc pofitos ftatu debcf^ refipikeie, eoru tiidelfcet ex epl o qui propter peccan preci'û dedudb erât in cap tiui'tao* ærumna. Nihil eft autem quod tam ftittitno dolori fit,quam fi unufquifqi pofitus ftib ptiuitate peccati recordetur unde lapflis fiqatq? unde deciderit,eo quod ad corpore# que terrena ab ilia fpecioia ac pulchra diuinte cognitionis intentione deflexeritSichaquot; bes Adam abfcondentem feubi deum cognouitefleprtefentemjamp;r quaefitum latere ïuifle,ô^uocatum à domino eauoce que latentis mordetet affeiftumjhoc eft, Adam ubi esfhoc cft,cur te abfcondisfCur latesfCur fugis eum quern uidere defiderabasflta uis culpa eft confcientiæ,ut fine iudice ipiafe puniatjSC uelarc fe cupiat, ÔC tarnen apud deum nuda fit.Et ideo nemo in peccato pofitus arrogate fibi debet authoritatem autu^ furpationemfacramentorumjquiafcriptumeftrPcccaftijquiefce.Quodinprgftntipfa*

Pf’h 3 mo Dauid dicitJn falicibus in medio eius fufpendimus organa noftra.Et infra: Quomo do cantabimus canticum domini in terra alienafSi enim caro menti répugnât, nee fuhquot; dita eft animi gubernaculo,amp; mentis imperio,aliéna eft terra,quae non domatur exerci tio cultoris’.SC ideo non poteft frueftus charitatis,patientie ac pacis afferre.Melius eft go tunc quieiccre,cum exercere non queas opera pœnitentiæ,nein ipiapccnitentia ftquot; at quod pofteaindigeat pœnitêtia.Qua:fifemel fuerit uftnpatajneciurecelebrata: nec prioris frudfum obtinet,amp; aufert ufum pofterioris.Sane ÔC cum caro rcpugnat,mens ad dominum debet efteintenta:^ fi operanon fequuntur, fides non deferat, ÔC fiimpug-nantuel carnisillecebræ,uelpoteftates aduerfariç,maneatmensdeodedita.TuncC'-iWfW nimmaximeurgemur,cumcaro cediuamp;fiint quiUehementer incumbantmifetac anfi mæ,quærentcs omne auferre prçfidium.Vnde illud eft:Exinanite exinanite uiq; ad fan damentum in ca.Qiiam miftratus Dauid ait:Filia Babylonis miftra. Miftra utiq?, qui# Babylonis filia eft,quæ dei filia efle defiuit.Cui tarnen medicum inuitat dicens : Beams qui tenebit amp;nbsp;allidet paruulos tuos ad petram, hoc eft,qui infirmas amp;lubricas cogita-tiones elidat ad Chriftum:qui omnes irrationabiles motus fui reuerentia amp;nbsp;difeeptatin necomminuat:utfiadulterino quis amoreraptatur,excludatignem,copulamfp merc-tricis,amp;ft ftudio fiio abdicet,ut Chriftum acquii at. Didiamus ergo amp;nbsp;agendam pani tentiarn,0lt; co agendam tempore quo culpæ deferuefcat luxuria,in captiuitatepecca ti pofitos,reuerentiores nos,non ufurpatores efle debere. Nam fi Moyfi propius acce-deregeftientijUt cognitionem myftcrij cœleftis hauriret,dicitur; Solue calceamenmm pedum tuorum:quanto magis nos animae noftre pedes exuereuinculis corpo-ralibuSjôC greflus omnes mundi iftius nexu debemus abfoluetef