Uk8«Sd„stomus^ptimckaor,exhftebit,ibipugnas^^^ fthöc’ordinefuntduoh^cllidcVocationeomniumgcftum,quosarbi^^^^^^^^ fcruiusrdfinunumeffetaliudargumentum,tanta tarnen cfttotmsph^^^^^ tudo,ut primo ftatim guftulecflor deprehendat^ium oqui q , nbsp;/' • Tales impo^

ütinamtalesmultosTioeUosAmbrofianisadmifcui e jOui osa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• necadmogt;

ft«rasfaci.ètulaimus,quæproaurofapponan,^^^^^^^^ dumrefert diuinare ouisfuerit » quum xtas illatöt na nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»«înrà.

tos.Rcsipkloquitu?,hoinincmfuiffeinfacrislitem diligenter £xeroutim,mg eft inhacaffeflarione difricillimum,præfertim in argumeto

fermonis pcrfpicuitatcm,nufquam oftndans odio captatæ con nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rXoUs cbdice-

geat affedatio fententiarum argutularum: fed quöd piter in Rhe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o^ationis co

tatjfeliciter accommodât ad feriem feripturarum tradationctn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ouerit Am

nia,idq citratædij fenfum.Pelagianorûmeminit cap.7; quoj baud fcio annoue nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

nrofius.SiquidemPelagiusfub extremam Hieronymixtatecœpitapu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n.^Jner

fusPdaeium .Cotexuitautem Catalogumuiuo ctiamnum Ambrofio.Rurlus hb.q.ca pitcoctauorefertbaecuerbaexlibrocuiufdamPelagiani.Habet^atiaquo a op nonhabetunda quod diluat.Capite decimo,boc eft ultimo, fubmdicat fe tuille Roma-num,aut certeltalum,hunc in modumloquens: At alq Barbaridutn Romanis auxilian tur,quodinfuis nofle non poterant,innoftris didicere regionibus,amp; adiuas ledes cum Chriftianç religionis inftitutionc remearunt,Qitanquam fateor,boc mgumentum elle dilutius,eo quod id teporis plcræq! mundi regiones parebât imperio Romano. Stylus non prorfus abhonet à phrafiEucherij LrUgdunenfis epifcopi.ln Veteris te^amenti ci tationenufquamutiturnoftratranslatione,neinNouo quidê per omnia côuenit cum bac noftra: quod fane uetuftatis eft indicium.

LIbros De Vocatione Getium * de quorum authorc D. Erafinut RoLdubfamprO' fert fentcntiam,nos ex mukorum uetenim excmplariu coîlatione, Profperj Aqiri tanici efle deprehendimus, cuius ÔC alia pracclara extant opufcula, quorum phraiis cun» iftis iibris pulchre' couenicQuaproptcr cos hinc fubmouendos elft cenlueramus(niß typographo aliter fuiliet uifum, quinihil ex hocromo ademptüuoïuit,quod hadenus Ämbrofio,etiam falfo fiiit adferiptum ) utreliquis cius uiri fcriptis adiungantur: quod utfiatjfi deus uitam concellcrit,nos operam dabimus .Eft amp;nbsp;ciuldcm authoris cpilioîa ad Demetriadem uirgincm conferipta, quar inter Ambrofianas ukimum locum tenet. Huie quoqi tribuit D.Eraftnus commentarioSjqui in Cantica canticorum inter OrigCquot; nica opera habentunquos fané ab homine pulchre dodo 5C diferto eofcriptos efle con ftat,qualis eitra côtrouerfiam is eft, qui hos De Gentium Vocationelibros contexuif, Porro librum qui in hoc tomo De Fide çôtra Arrianos titulum habet,non efle Ambro fiijAuguftini lententia docet,qui in cpiftola ad Fortunatianum, quæ eft numero cente fimaundecima,quædamexeo citât,nohquidem Ambrofii,fed GregorijNazianzeni titulo.Eàfuoloconotatauidebis.Videat diligês ledornumab Ambrofîo éGraccalin guainLatinam fit eonuerfus,amp;: hoc modo inter Ambrofianareccnferimeruerit,VaIC’

De quæftione inter defenfores liberi arbitrijSC pra;dic*tore8gratiactradata,dc£pß^®^ poacordinc autoris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. I

Deuoluntatchumanæ animae,à: quotuplex fit ilia uoluntaa,tum quod deus nunquam nonhominumuniuerlbrumcuramagat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. I ƒ

Dehuiusquæftionistiadatione, cumbonæ uoluntatis homo elle incipit, num eongt; gatur prior uoluntas,an aliaeidetur.Etinfacris literis,Omnes aliquando pro Ak-quibus dici. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. ril

Solutt calumniam dicentium autorcm perlupcrius dida contradiccre Apoftolodeu' nientijQuod deus uelit omnes homines faluos fieri,ÔC in agnitionem ueritatis uen*-re. Et quod profunditas diuinorura myfteriorum atque iudiciorumanobisnonlit perquirenda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.HH

Cur antcrioribus feculis dimiffae fint omnes Gentes ingredi uias fijas,uno tantum le excepto,quare deus unihomini det gratiam,akcri autem deneget. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. V

Qyalisfitnaturahumanafinegratia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.Vl

Cur faluator omnium, non omnibus dederit ut Cognofeerent uerum dcum,Cur etian» Cap.vll

De quæftionc inter defenfores Iibcri arbitrij SC ptaedicatores gratiæ trada-ta,de($fcopôàtordineautoris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. i

' magna ôtTdifficilisdudûuertiturquæftio.Qiieritur enim u-trum délit déus omnes homines faluos fieri. Et quia negari hoc non poteftzeur uoluntas omnipotentis non inipleâtur, inquiritur.Cumtÿ hoc fecundum uoluhtates hominum fie-_ il riuideatur, gratia uidetur excludi: qUæfimeritis redditur, conftt t earn non donum eirc,fcd débita. Vnde iterum quç-hoc donum fine quo nemo faluus eft ab eo qui om nés faluari uult, non omnibus côferatur. Att}; ita contraria-rum difputationum nullus terminus reperitundum non di-J. fccrniturquidmanifeftum,quidfitôccultum.Dchacigitur

nihil habeant prauitâtis:non folutnl nobis, fed alijs utile fit ad aliquem nos b’mitem peruenifle,querti non debeamus excedere. Primitus itacp dé uoluntatis huma-nac motibus Si gradibus difp’* - Idunl eft.Inter quatn Si gratiam dci quorundam non fana difcretio eft, exiftimantiùin quod prædicationé gratiæ liberum negetur arbitrium, nec aduertentium eadem régula fibi poffe obijci quod gratiam negent, cum earn huma næuoluntatis non ducem uolunt elle,fed comitem.Si enim tollituruolûtas, ubi ipfa eft ucrarum origo uirtutumf'Si toUitur gratia,ubi ipfa eftbonorum caulTameritorumf Deuoluntatehumanæ animae, amp;nbsp;quotuplex fit ilia uoluntas, turn quod deus nunquam nonhominum uniuerforum curam agat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.I I

Ed iam auxiliantc Chrifto quod traCtandum concepimus, inchoemus. Om S nbsp;nbsp;nbsp;ni animæ humanæ,quantum intelligere atq; experiri datur,naturaliter qua-

lifcuncj in eil uolûtasiqua aut appetitur quod placet, aut declinatur quod di fplicet.Huius uoluntatis, quâtum ad naturalem pertinet motû Si ex uitio primae præua ricationis infirmum,genera funt duo,fecundum quæ uolûtas hominis autfenlualis,aut animalis eft.Sed cum ad eft gratia dei,accedit ei per donû fpiritus tertium genus,utpof-fit fieri fpiritalis,6é per hune excellêtiorem motS omnes alFeélus undecuntj nafcérites fiipernaeratiOnis lege dijudicet.Scnfualis igitur uoluntas, quant SC Carnalcm poflumus dicere,nô erigitur lupra eum motum qui de corporis fenfibus nafcitur,qualis eft iri ani-mis paruulorum:qui licet nullo iudicio rationis utantur,oftendunttameri aliquid fe uel le,aliquid nolle,cum uidendo,audiendo,ôdorando, guftando, tangendo,amp;^ éa quibus deleélantur amant, 6é ea quibus offenduntur oderf.Quid autêeft arriarc,nifi uelléfaut quid eft odiftèjnifi nollerHabent ergo etiam ipfi uolu i ''êfuam, quac etfi prouidendl ÔC confulendi impios atq; ignarafit, in his tarnen amatagere quæ carnis fenfibus blan-diuntur,donee uigorrationalis ingenij permaturioraminifteria corporis excitetur, ad famulantrum fibi membrorum ufum no aliène motu, fedfualegemoueatur.Ab hoc ergo fenfualiappctitu,in quo remanêtij quos etiam inannismaioribus excordes uide-mus fatuos,ad animale furgitur uolûtatcm:qùe priufquàm fpiritu dei aganir,etiam fi fupra fcnfualcm motum fcfe attollcre poteft,tamén fine fui arhoris participationein ter renis occiduisq?ucrfatur.In hachumana etiamingénia, ficorporcæuoluptatinontur-piterferuiant,fiécupiditatesfuasiuftitiæatep hOrteftatislegibus tém'percnt, nihil fupra mercedem gloriæ temporalis acquirunt.Et cum præfentcm uitamdecenterexorncnr,

Ambr. To. a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a j æternæ

quot; 6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DiVlAJWBROSrr

æternæ tamcnbcatitudmis pi'æniiû non habcnt: quia réôas adiones amp;bonafhidjafiia fton ad cius laudcm atq; honorem r.eferunt, à quo acceperunt, ut in ïpfa animali di'fcrc^ tione {ùbh'mius fapercntjamp;T excellennus cætcn's em'tefccrcnt.Cum enimquidânon fo^ luin ad inflitutautiliflimarû aiti3,ô^ doôln'nas libcrah'û difciph'narû, fed etiam ad inqui Rontii. I fitionem fummibont' aciem mentisintendermt,Slt;^inuifibflia dei,per ea quîc faéèafunt, intelle(flac0n{pexerint,non agentes gratias tamê deo,nec côfitentes ilium fibi elîc hu-* ius facultatis authorc,fed dicentes fe elle fapientes, hoc eft non in deo, fed in femetiphs gloriâtes,quafi ad ueritatis infpeciionê fins ftudijs atq^ rationibus propinquaflent,cua^ nueruntin cogitationibus hits. Et quod illuminante dei gratia inuenerant, obcæcante fuperbia pcrdidcrunt:rclapfi à fupernaluce ad tenebras iùas, hoc eft ab incommutabili atq; ætcrno bono ad mutabilem corruptibilemq; naturam. Cum ergo talcs in amorcm fui rcciduntjCt ita fibimct placentjUt totû quod in fclaudibilc indicant,non ad dona det référant fed fibi uindiccnt, amp;nbsp;Ifudio propriæ uolûtatis adfcribât, procul ab iliafpiritali cxulantuolûtate,Slt;^^ nihil in fe habet quo ad uitâ prouchant æternâ,incipiêtcs in fcmet^ ipfis etiam ilia tcmporalia dei dona corrumperc,amp;S à bono eorum ufuin côfuetudinem Pfilm. 77 innumcrabilium tranfire uitiorum. Qiiamuis cnim fcriptûfit,quod cum difpertiret cx^ celfus gentcs,qucmadmodû difperfit filios Adam, ftatuit terminos Gentium fecundS numerum angeîorum deifa cia eft portio domini populus cius lacob, funiculus hæredi Lfw't. 19 tati's cius IffaehSlt;^ fcriptum ht dominum dicerc ad IlfachEritis mihi fartóli, quia ego fan t^lusfùm, dominus deus ucfter, qui fegregaui uosab omnibus gcntibusclîèmihi.'Et HfÂfr, IO quamuis fcriptum fit in libro Helrcr,dicente Mardochæo:Gratias tibi dominc,quoniâ fecilli nouafigna Ô6 prodigia,qualia non funtfatffain gcntibus, diuides omnc fècuhim in fortes duas,elcgifti unam tibi populi tui,rclinquës aliam gentibus:Et Paulus ScBar^ Ado, 14 nabas dicant:Et nos mortales fumus,fimiles uobis hqmincs,annûciantes uobis conuer ti ad deum uiuum,qui fccit cœlum amp;nbsp;terra, ÔC mare,5C omnia quæ in cis funt,qui in pre-teritis gcncrationibus dimifit omnes gêtes ingredi nias fuas:Qiramuis ergo hæc amp;nbsp;mul ta finiiiia,ucritatis Icriptura pronunciet,fccundQ ipfam tarnen credimus amp;nbsp;pijffimc con fitcn'ur,quod nunquam unfuerfitati hominû diuinae prouidentie cura dcfuerit.Queli'-cetexceptum fibi populum ipecialibus adpictatcm dircxcritinÄitutis,nuni tarnen nagt; tioni hominum bonitatis iuæ dona fubtraxit, ut prophcticas uoces Ôô præcepta legalia conuinccrcntur in clcmcntorum obfcquijs ac tcftimonîjs acccpilTe.VndcÔfinexcufa'-biles falt;fti funt,quia dcos fibi dei dona Ê?ccrunt:2lt; quæ creata crant adutcndû,uencrati Eint ad eolendum.In quam impictatein etiam ilia gens quam fibi ab omnibus gentibus dominus fegregaui t, to ta rrafilîèt,nifi mifericordiæ fuæ propofitum fuftentandis cî edf 0 rum lapfibus prætcndiftct.Nam plcnæ funt paginæ ueteris teftamenti de Ifraeliticæde^ fc(fbonisrc1atu,ut aperte appareat diuinæ femperfuilTe gratiæ,quod non omnis illepo pulus difeeffît à domino.Ita humananatura in primi hominis præuaricationc uitiata,e^ tiam inter beneficia,inrcrpræcepta amp;nbsp;auxilia dei, femper in détérioréeft procliuioruo luntàtéjCui cômitti nô eft aliud quàm dimitti.Hpcitatp uolûtas uaga,inccrta,inftabiliS) imperita,infirma ad cffîcicndû,facilis ad audiendû,in cupiditatibus cæca, in honoribus tumida.curis anxia,fiilpici5ibus inquieta,gloriæ quàm uirtutû auidior,famç quàm con feiehtie diligcntior,00 per omnéfùi experientiam miferior,fiucndo ijs que concupiiie-' rit,quàm carendo,nihil in luis habet uirïbus,nifi periculi facilitatemtquoniam uoluntas mutabilis quæ non ab incommutabili uoluntateregitur,tanto citius propinquat iniqu* tati,quanto acrius intenditur aeftioni. Quamdiu ergo homini ca placent quæ deo difph cent,uoluntas cius animalis eft:quia etiam fi in bonis moribus agat, male adhuc uiuit,fi non in dei gloriâ uiuit.Hoc eft enim propriû 60 præcipuum pioru,ut in domino gloriën tur,nec fe nifi in deo diligât.Bcnc cnim fc amant,qui in fe opera dei amanuNam et deus hoc amat in nobis,quod ipfcfecit:amp;hoc odit,quodipfenonfccit.Si ergo opus dei ama mus in nobis,bonam uolGtatcm reefte amamus in nobis:quæ utiq; fi opus dei non clfet, amanda non eftct.Qiiis autem homo,nifi malæ uoluntatis fucrit, bonam in fe non amat Mdtth. 15 uoluntaté,quac fuperni agricolç primaplâtatio eft f Dicête cnim Vcritate:Omnis plan tatio quam no plantauit pater meus cœleftis,eradicabit:quicquid nô eft eradicanduni, manifcftum eft à pâtre efle plantatum.Bona autem uoluntas, omnium uirtutûgernien

eftprimum,quæinnixaorïginifi.iæ,inillaætema amp;incommutabili uoluntaterequie^ i,Coritt.s fcit,ut uere fit fpiritab's:quomam qui adhærct deo,unus fpiritus eft,dum pèr cotnmunio' ncm illuminantis amp;nbsp;iUuminati,iuitificantis 5C iuftificati,regentis ÔC fubdid,omnis aôliô adunumrefertur : QC quod adunutn refertur, utriufq; eft : quianec à deo alienari poteft. quoddeditjUecabhominequodaccepit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

De huius quæftionis tra(flatione,cumbonæ uoluntatis homo cffc incipit, num corrigatur prior uolunlas, ân alia ci dctur.Etin facris literis,Omnes, aliquando pro Àliquibus dieu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gap. iii

le traiflandum uidetur utriïm cürh b onæ uolûtatis efle homo i ncipit, eadem

H nbsp;nbsp;nbsp;quæinipfo erat, corrigatur uoluntas'.an alia ciquam nonhabebat,quæ

priori rcpugnetjdctur. Quod ut euidentius appareat, al tins id non pigeat in quirere.Omnes homines in primo homine fine uitio côditi fumus, ôô omnes naturæ nO itræincolumitatemeiufdemhominispreuaricatione perdidimus.lndetraólamortali' tas,inde multiplex corporis animieç corruptio, inde ignorântia ôd difficultas,curæ inu--tileSjillicitç cupiditatcSjfacrilegi errores,timor uanus,amor noxius,iniuftagaudia,poe-nitendaconfilia,amp; non minor miferiarum multitudo quàm criminû.His ergo atqi alqs malisin naturâ humanâ irrucntibus,fide perdita,fpe reliôla, intclligcntia obcæcata,uô-luntatc captiua,ncmo in fc unde repararetur inuenif.quia etfi fuit qui naturaliintelleélu conatus fit uitij s reluôfarijhuius tantum temporis uitarh fteriliter ornauiqad ueras autê uirtutes ætcrnamq;bcatitudinem non profccit.Sine cul tu enimueri dei,etiam quoduir tusuideturelfe,peccatum eftmccplacerc ullusdco finedeopoteft. Quiuerodeonon placet,cui nififibi amp;nbsp;diabolo placet nbsp;nbsp;quo eum homo fpoliaretur : non uoluntate,fed

uoluntatis fanitate priuatus eft: quianec detrudi ab innocentiçftatu pofl'ct,nifiuolunta te pcccaret.Qi^iæ ergo natura cratbona,qualitate faefta eft malâ.Et ille animi motus qui nunquam poteft fine aliquo elfe amore, hoc eft fine aliqua uoluntâte,non perdidit ap-petitum,fedmutauitaffclt;ftum:id recipiens defiderio, quoddebuitrefutareiudicio.Cû igiturhomo adpietatcmredit, (de quo ideo dicftumeft-.Spiritusuadês, ÔC nonrediens, Ppw.77 quianifi ilium deus conucrtCrct,non rcdirct)nonfit nouum figmentum, nouaeç creatu ra,nonaliain co creatur fubftantia,fed eadem quæfuerat labefaôata, rcparatur.Nec a-liud ab eo aufertur nifi uitium,quod natura non habuit .Fuit cnim in Adam natura fine uitio,quiper uoluntatis inobedicntiammalamultacontraxipôc in pofterosmagismagt; gis(^ multiplicanda transfudit.QiTæ ut uincantur, atq; in nihilû deducantur,non efficit nifigratiaSaluatoris,qui opus fuum operefuo reparat.Sicutcnim dicitloanrtes Apo- i.iorfn.j ftolus-.Inhoc apparuit Films dci,utfoluat opera diaboli .Et ficut rumpituincula captû ui,fic ueftit nuditatem fpoliati, fie fanat uulnera fauciatimt quod in ipfo agit, etiam per ipfumgeratur.Cuiutiqîcontra hoftem fuumnon expeditfine proteeftorcconfligerc. Cumiîlqenimhabetccrtamen,àquo aliquando fupcratuseft .Nonergofidatdeuirb bus fuis,quæ etiam cum eflentintegræ, nonfteterunt: fed per ilium quæratuicftoriam, qui folus non eft ui(ftus,8lt; omnibus uicit. Et fi quærit, non dubitet qu^rendi affeôum ab ill O fe accepilfe quem quærit.Ncc quiafpiritu dei agitur, idco fe putetliberum arbi-triumnonhabere,quodnetunequidemperdidit quando diabolouoluntatefededit,a quoiudiciumuoluntatis deprauatumeft,nonablatum.Quodergo non interfcôum eft per uulnerantem,non tollitur per medentc .V ulnus fanatur,non naturaremouetur. Sedquodinnaturapcrqt,nonrcftituitur nifi ab authore nature .Dicit dominus :Et di- Hicrem.j i fponam domui Ifracl, ôt domui ludc teftamentum nouum, non fccundum teftamentu quoddifpofuipatribuseorum indie qua apprehcndimanûcorum,utcduccrêillos de terra Aegypti,quia ipfi nonpcrfcueraucruntinteftamentomeo,amp; ego eosncglexi,di-

,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cit dominus: Quiahoc eft teftamentum quod difpofui domuilfrael poft dies illos,dicit

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dominus:Dabo leges meas in fenfu ipforum, 2C in corde ipforum feribam eas,amp; cro il-

;i lismdeum,ôdipfieruntmihiinpopulum.Etnondoccbit unufquifqproximumfuum, ' ’ amp;unufquifq!fratremfuum,dicês:Cognofcedominû:quiaomnêscognofccntmeàpu-fillo eorumufcp admagnû,quiapropitius cro iniquitatibus eorû,5lt; pcccatorum eorum memor nô ero.Et dabo illis uiam alteram,Slt; cor aliud, ut me timeant omnes diesinbo^

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;numipfis,8lt;filqs eorum pofteosiÔLconftituâillisteftamentum çternûquodnôauertâ

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a 4 pofteos,

poft cos, amp;nbsp;dmof cm mcü dabo ih cor eorü ne diftedant à me, âf irifitabo eos ut bonos eos faciam.Per Efaiam quoq? de gratia fua dóminus qua ex omnibus hominibus noua creatinam facit,eadem praènunciat dicéns:ECce flciam noua quæ nunc oricntur,6dcolt; gnofcetis faciam in dcferto uiam gt;nbsp;in ftcca térra flumiha. Benedicent me bcftix agTi,SftenacQi.filiacStruthiollu, quOddedcrim indeferto aqua, Qifluminainficcaterra ad potandu genus men elelt;ftû,pôpulum meum qüem mihi acquifiui,ut enarrcnt uirtU' tes meas.Et iceru;Per m eipfum iuró,nifi cxibit de ore m eo iuftitia, Qi uCrba mea non a^ uertentur, quia mihi fledletur omne genu, 8i cOnfitebitur omnis lingua deo.Si ergo im pofiTibile eft ifta non fieri,quia nec incerta præfcientia dei eft, nec mutabile confiliunigt; nec inefficax uoluntas,nec falfa promiftio;omnes ifti de quibus hæc prædi(ftafiint,fine cuiufquam exceptione iaiuantur. Dat ehim leges fiias in fenfum ipforum,eoslt;f in cor^ dibus eorum digito fiio fcribit,ut agnitionem dei non docflrinæ humane opere,fed ina' »•Cori» J gifterio lummi eruditoris aCcipiannquia neq? qui plantât,neq? qui rigat, eft aliquidjled quiincrementum datdeus»Omneshia'pufillo ufquead magnum cognofcunt deum, quia ut uenirent ad Chriftum, â pâtre audierunt arquedidicerunt. omnes eduói ab er-? roredirigunturinuiamuitæjômnibuscorde mutato recftalàpcre Ôf^redauelledona^ tur,omnibus timôr quo in mandatis dei erudiantur, inferitur. Fitin delêrto uin,Qiterra arida fluminibus irrigatur^üt qui priusad confitendum deum os non aperiebant,ôô uelut muta atque irtatiOrtabilia animalia in feritatem tranficrant beftiarum,diuino^ rum cloquiorum fontibus mundatibenedicantô^laudcnt deum, en arr an tes un tûtes amp;mirabilia mifêricOrdiæ eiusquielcgiteos,dCinfiliosadoptauit,acnoui teftamenti fecithaeredes, Siautem(utApoftolusloquitur)homirus confi'rmatum teftamentuin Hftr.ÿ nemolpernitautfiiperordinat,quomodofieripoteftutexullapartediuinapromiflio rcfoluaturfManetprorfusôôquotidieimpletur quod Abrahac dominus fine conditio-ne promiftît, fine lege donauit: quia etfi quidam quibus harcprædicata fiint, non ac' dideruntn'ncredulitas eorum fidem dei non euacuauit. Eft enim deus uerax,omnis au^ Row.3 temhomomendax.Etini quidem qui audito Euangelio credere noïuerunt,inexcufa^ biliores fa(ftifttnt,quàm fi nullum præconium ucritatis audiflent.Sed certum efteos apud præfcientiam dei,Abrahæ filios non fuilïc, nec in illorû forte numerates, de qui-Cene.zs busdi(ftumeft:Benedicêturinfcmine tuo omnes tribusterræ.Credituros enim ptO' H/ern». 13 mifit qui dixit;Et non docebit unuiquifqs proximum iuum, ôi unufquiftj fratrem fuum Hftr.8 dicens:Cognofce dominum : quia omnes cognofeentme à pufillo eorum ufqueadma-* gnum.Reconciliandos promilit qui dixiuPropitius cro iniquitatibus eorum, ôi pecca-; torum eorûmcmor non cro.Obedituros promifîr qui dixit : Dabo illis uiam alteramA ^lt;lt;•45 cor aIiud,uttimeantmeomnesdies.Perfeueratur os promifit qui dixit :Timorêmeôda bo in cor eorû,nc difeedant à me:ô^ uifitabo eos,ut bonos eos faciâ-Pofiremo omnesfi-f ne cuiufquâ exceptione fibi obfequuturos promifit qui dixitiPer mcmetipfum iuro,nifi cxibit de ore meo iuftitia,ôiS uerbamea non aucrtentur,quia mihi fletftef omne genu,ôf PMip.z côfitebitur omnis lingua dco.Hic fi dicamus no fieri quod deus iurauit efle faciêdû:falfi Mattfe.24 deo(quodabfit)ôt:mendaciû adferibimus ueritati.Si autê (ut pietas fidesqs perfua-dent)dei uerba no excidût,ô(: fit omnino quod ftatuif,quomodo nobis ueracis proniif fionisfirmitasapparebit,cûmultaadhuchominûmilia daemonijsferuiant,amp;idolisgenu flecftant,nifi huiufinodi denunciationes dei fecundum illam inçomutabilem feienua éditas nouerimus,in qua apud illuiam uniuerfitas hum ana diftreta eft, ôi flue debonis fine de malis loquatur,ita unius partis mcminit, quafi neminem hominu praetermittat^ *.Corw.$ Nam cum dicir Apoftolus:Vetera tranfierunt,eccefalt;ftafunt omnianoua:nunquid no Coiof I Qnrnes homines uidetur dixifïè renouatosfAut cum dicit: Quia in ipfb complacuit otn , nbsp;nbsp;nem plenitudinem habitare,amp;^ per ipfiim reconciliari omnia in ipfo:nunquid no ira lo-

* quitur quafi neminem uelit exortem huius reconciliationis intelligit'Aut cum ait : No-uiflTimisiftis diebus locutus eft nobis in filio, quern conftiruit hæredem uniuerforum: nunquid aliud fonat forma fententiæ,quàm omnes homines in Chriftihæreditateà pa-tranfcriptos,fecunduprophetiâDauid dicentis ; Poftulaà me,amp;fdabo tibi gen-lotfnn.12 jpg hæreditatem tuam,6ópolîeftionem tuam terminos terræfDiccnte enim domino:Si exaltatus fuero à terra.omnia traham ad me.nónnc uniuerforû uidetur promifîà côuer-ûofAut

fiofAutcSdcEcclefiaprophetatur 8Cdfdtur:Omnisuallisrcplebitur, QComm'smons ^.40 lt;nbsp;Si collis humfliabitur) ÔC erunt prauain dire(?ia, Qi afperainui'as planasrnunquid ullus hominum uidetur omiflus,qui no figm’ficatUs fit Chrifto efle fubdendus f Quid cum di citunEtuenietomniscaroin cô^eduihco ut adorent in Hierulâlem, dicit dominus: Autillud:Et erit in diebus illis,Ëftundam defpin'tu meo fupcr omnem carné:Aut illud: loelif,2 Alleuat dominus omnes qui corruunr,ÖC eri^it omncs eliios : nunquidnon itapronun Pfaltrht^^ ciatum eft,quafi ab hoc dci murtcre nemo dilcretüs fitr'Habet ergo populus dci plenitii dincm fuam, amp;nbsp;quaipuis magna pars hominum,faluantis gratiam aut repellat aut negli gapmeicctis tarnen ÖC præfcitis, atqi ab omnium genéralitate difcrctis, fpccialis quæ-dam cenfetur uniuerfitaSjUt de toto mundo totus mundüs libératus,Ô(f de omnibus ho-minibus omnes homines uideantur aflumpthficut ctiam cum de impijs fermo eft italo-cucionem fuam diuinus ftylus ordinat, ut ea quæ de quadam parte dicuntur,ad omnes homines pertincrcuidcantur:ueluti cfi illud quod aitloancs ßaptifta:Qui de ccelo ue^ lo^nn.j nitjftipcr omnes eftiouod uidit Sd audiuit,tcftificatur, Si teftimoniû eins nemo accipit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

AutilludApoftoliiömnes quæfuafuntquærunt,nonquælcfuChrifti.Äutinudquod pfalmus Dauidicus canit:Dominus de cœlo profpexitfiiper filios hominum, utuideat fi eft intelligens,aut requirens deum.Omnes declinaucrüht,fimul inutiles fadbi fuht,n5 eftquifaciat bonum,nOn eft uCqi ad unum.His igitür Si alijs documeritis, qüaé polïùnt ab inquirentibus numerofiora proferri,rion düble demonftratiif interdum èi pro par^ te terrae omnem terram,amp;i pro parte niiindi totum mundum, Si prö parte hominû omnes homineshominari,quorum tarnen diferetioné plerumqi fcripturacito aperit,utfert fus legends ab uniuerfitatis appellatione ad partem que intelligenda eft transferatunfî cut eft illud Apoftoli dicentis: Predicamus lefum Chriftum crucifîxum,IudîEis quidem i.Con». t fcandalum,Gentibus aucem ftultitiam, ipfis uero uocatis ludacis atq; Græcis Chriftum dei uirtutem,amp;f dci fapientiam.Nunquid ipfis Chriftus uirtiis quibus fcandalum,autip fis fapientia quibus ftultitiaf Sed quonia quidam ex eifdem iuilificahutur fide,quidam autem fuaimpietate obdurabuntununum credentium ÄTnon credentiu genus fub uo-catoru appellatione difcrcuit,ut quos à fidefignificabatalicnos, cos quamuis audilîènt Euangelium,oftendcretuocationisextraneos.Hac régula per Eiaiam promittit fermo ^4* diuinus, dicen^:Educam cæcos in uiam quam no nouerunf,2C femitas quas nefeiunt cal cabunnài faciam ill is renebras iilucefcere,5C prauain dircótü. Hæc uerba faciamjSC no derclinquä eos.Scd quod fequitUr,Ipfl âuterri coniterfi funtretro, ad partem quanda ge neris ipiorum referendum eft,non ad eo^ de quibus ait:Non derelinquam eos. Iteru di- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„

cit dominus ad Iacob:Noli metuerc,quia tecum fimi. Ab Oriente adducam fernen tuû, Si ab Occafii colliga te.Dica Aquiloni,adduc:S^ Afi ico, noli uetare, adduefilios meos de terralonginqua,5C filias mcas à fummo terræ : omnes in quib us uocatuni eft nomen meum.In gloriam enim meam paraui ilium,Si finxi Si feci ilium.Qiiod autem fequitur. Et produxi plebcm cæcam,Sti oculi eorum funt caeci,amp; furdas aures habent,non poteft eis ullaratione congru ere,quos in gloriam fuam parafte fe dicitJn ijs quippe omnibus uerbis quae deuno hominum gencrc dicuntur,alrjs perfonis priora, afijs pofteriora con ueniunt.Apud Apoftolu quoeg quod in parte populi agitur, fub totius populi nucupa tionc narratur,amp; in reliquis plcnitudo cenfetur. Cum enim de ludæorum obcaccatione diflereretjamp;^ quofdam ex ipfis gratia faluos fieri dcmonftrarct, Dico ergo, inquit,nun-quidrepulitdeus populum fuu/Abfit.Nam Si ego Ifi-aelita fum ex femine Abraham de ^*’®’** tribu Beniaminmon repulit deus plebe fuam quam prefciuit.Plebs ergo pratfeita,plebs non repulfa,!] funt qui in Chrifto iuftificati funt. Et quod de omni liraele dici uidetur,in ijs tantum quos fibi gratia: eledio reliquos fccit, oftenditur, ficut fequentia apoftolici fermonis enarrât. Adiungit enim amp;nbsp;dicit: An nefeitis in Helia quid dicit fcriptura, que-admoduminterpellât deum aduerlusIfiael fDomineprophetastuosocciderunt,alta-riatua fuffoderunt,amp; ego relidus fum folus,5C quærunt animam meam. Sed quid dicit illirei^onfum diuinum f Reliqui mihi feptem milia uirorum,qui non curuauerut genu Baal.Sic ergo,inquit,Si in hoc tempore reliquiç per cledionem gratiac falue fadçfiint.

Si autem gratia, iam noh ex operibus: alioquin gratiaiam non eft gratia. Non ergo omnis Ifrael reprobatus,nec omnis eledus eft, fed parte catcitas uoluntaiia auertit,par-fem fibi

10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D ï VÏ AM B RÖS It

tem fibi jllummatio mtuita rereruairit:amp;: tarnen ita de eis fermó habetur,ut in ijs qtd pcreunt,amp;in ijs qui ialui fiunt,nulla totius generis liidéatùr facfïa diictétiô.Nam cum le Rom. 11 gitur:Secundum Euangelium quidem iiiimid propter uos,fccundum elétfh'oném auté , nbsp;nbsp;dilecfïi propter parrés:ita locutio ibnat, tahquam eofdent dicat dilec4:os,quos dixit inp

micos.Sed hanc caliginem Apoftolus ipfe deterfit dicendo:Quia cædtai ex pârtëin If rael contiginut unum genus in duas fpecies intelliger emus eile diuilumtÖtf omnem ho minemjOmnem plenitudinem,omnem Ifiaelcm, non Temper ad uniuerfitatem,fed plo rumq! ad partem efiereferendum.Inter has autem formulas locutionum, etiam illam in Tcripturis didionem debemus aduerterc,qua id quod ad diuerforum tcmpoi um homines pertinet,itapromittitur, quafideuna eiufdem aetatisgenerationedicatur,fieuteft i.Prtn.a quodiandusPetrusApoftolusftribens fuifuturitempon's gentibus ait:Vosautem genus elecftum,regale iacerdotium, gens fanda, populus acquifitionis,ut uirtutes an-nuncietis eius qui de tenebris uos uocauitin admirabilelumenfttumiqui aliquando no populus,nunc autem populus dei, qui non eonfecuti miiericordiam,nuneautcmmi-iericordiamconfecuti. Nunquid cumprædicarenturhæc, adhucilli homines perma-nebant,quosomnesdeusin praéteritis generationibus dimiferatirtgredi uiaamp;ftias,0^ ijdem ipfi qui prius traditi^uerant uoluntatibus iuis, nuncde tenebrisin lumen admi-rabile uocabanturr' Nonne illi iam defecerant iam in hoc mundo non erant,nec ab cr-rore ad ueritatem fcditus olim mortuis fiippetebatc'Ettamen quod poft multa Tecula gratiain pofteris impiorum fit,loquendi conftietudo perftrinxit,utipfi uideantur nunc eligi,quipriusfuerantderclicfti.Pertinent autemhæcnonad eofdem homines, led ad eiufdem gentis homincs:0^ uocatio quæ illuxit prope mundi finem,ad præteritam non recurrit ætatem.Itamodoquodamamp;^ipfi ÔCnon ipfiiunt,dequibusamp; quibusiftadi-cuntur, dum in aliquo Ipeciali à gencralibus non diuiduntur, in aliquo uero â commu-nibus feparantur.

Soluit calumniam dieentium autorem per fuperius dicfta contradieere Apo ftolo diffinienti, Quod deus uelit omnes homines faluos fieri,amp; in agnitiogt; nem ueritatis uenire. Et quod profunditas diuinorum myfteriorum atq? iu-diciorumanobisnonfitperquirenda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. JiH

Ed cum legerint hæc uel audierint qui amant calumniofa certamina,dicent i.Ti«ot.a s nos per huiufmodi dilputationis Apoftolo contradieere definienti, quod deus omnes homines uelit laluos fieri, amp;nbsp;in agnitione ueritatis uenire. Qy5 particulam uerborum Apoftoli ita nos intégré plenecj fulcipimus,ut nihil ei de præce-dentibus fiue fiibictftis quæ ad iplam pertinent fubtrahamus : quoniam ut cætera diuinorum eloquiorum teftimoniaiequeftremus,hiclocuSfiiffidtad euacuandSquod ca-lumniofe obîjciuntjôtT ad defendendum quod impie diffitentur.Scribens itaq? adTimo theum Paulus Apoftolus ainObfecro igitur primo omnium, fieri oblecrationes,poftn Iationes,gratiarum aeftiones pro omnibus hominibus, pro regibus, amp;nbsp;omnibus qui in fublimitate funt:ut quietam SC tranquillam uitam agamusin omni pietateSCcaftitatc. Hoc enim bonum eft Sc acceptum coram ialutari noftro deo, qui omnes homines uult faluos fieri,ÔC in agnitionem ueritatis uenire. Vnus enim deus,0C unus mediator dei SC hominumhomo Chriftuslefos, quidedit redemption?femetipfiim.pro omnibus. De hac ergo docftrinæ apoftolicç régula qua Ecclefia uniuerfalis imbuif,ne in diuerfirm in-tclleôû noftro euagemur arbitrio, quid in iplauniuerfalis Ecclefia fentiatrequiramus: quia nihil dubiS efle potei'it in præcepfo,fi obedictia cocordet in ftudio .Præcepit itacf Apoftolus,imô per Apoftolum dominus qui loquebatur in Apoftolo,fieri obfccratio-nes Sc poftulationes, gratiarumaCIiones pro omnibus hominibus, pro regibus, ac pro T)s qui in fublimitate lunt.Quam legem fupplicationis ita omniu facerdotû 8C omniûfigt; delium deuotio concorditertenet, utnulla parsmundi fit,in quahuiufmodi orationcS non celebrcntur ä populis Chriftianis. Supplicat ergo ubiq; Ecclefia deo no folum pro fanCHs SC in Chrifto fam regcneratis, fed etiam pro omnibus infidelibus ÔC inimicis cru cis Chrifti,pro omnibus idolorum cultoribus, pro omnibus qui Chriftum in membrii ipfius perfequuntur,pro ludp's quorum cæcitati lumen Euangelij non refulget,pro hae reticis SC fchifmaticis qui ab unitate fidei 8C charitatis alien! funt. Quid autem pro iftii petit,nifi

petit,nifi utrelidis erroribus fuis conuertantur addeum,accipiantfidem, accipiant cha liratcnijó^ de ignorantiæ tenebrisliberati m agnitionem ucniant ueritatis I Quod quia tpfipræftarc fibi nequeunt,malæ confuetudints pondéré opprefii,amp;:diaboli uinculis alligarijneq! deceprionesfuas euincereualent,quibustam pertinaciter inliæferunt,ut quantum amanda eft ueritas, tantum diligant falfîtatem : mifcricors amp;nbsp;iuftus dominus pro omnibus fibiuult hominibus fupplicarÉutcûuidcmusdetamprofundismalisin' numéros erui,non ambigamus dcumpræftitifte,quodut præftaret oratus eft;amp;gratias agentes pro ijs qui falui facli funt, fperemus etiam eos qui nondum illuminati ftint, eo^ dem diuinæ gratiæ opéré eximendos de poteftate tenebrarum utinregrlum deipriuC quam de hac uita exeant transferantur.Quod ft aliquos,ftcut uidemus accidere,ialuan-tis gratia præterierit,amp; pro eis oratio Eccleftæ receptanon fuerit: ad occulta diuinæ iu-ftitiæiudiciareferendumjâ^agnofcendum eft fecreti huius profunditatem nobis inhac uita patere non pofte.Ex parte enim fcimus,ÖC ex parte prophetamus,ôô uidemus nunc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i j

perqiecitlumin ænigmate. Nec fapientiores aut feietiores beatiffimo Apoftolo ftimus qui cum de gratiæ potentiadifputaret, magnorum myfteriorum ingreftus arcanum,ijs quæ impolubile erat enarrare,fuccubuit.Cum enim dixiftet : Nolo uos ignorare fratres Row. i i myfterium hoc,utnon fitis uobis ipfts fapientes,quia cæcitas ex partein Ifrael contigit^ donee plenitudo Gentiumintrarct,ÔCfieomnis Ifraelfaluusfieret,ficut feriptum eft: Veniet ex Sion qui eruat fiC auertat impietates ab Iacob, amp;nbsp;hoc illis a me teftamentum, Ep. 59 cum abftulero pcccata eorum.Secundum Euangelium quidem inimici propter uos,fe^ cundum eletftionem uero diletfti propter patres.Sine peenitentia enim ftint dona ÔC uo catio dei.Sicut enim aliquando ÔC uos non credidiftis deo, nunc autem milericordiam confccuti eftis propter illorum incredulitatem ; ita amp;ifti nunc no crediderunt in ueftra mifericordia,ut ipfi mifericordiam confequantur. Conclufit enim deus omnia in in.-credulitate,ut omnium mifereatur. Cum ergo liecdiuinorum operumr^fteriafupra menfuras humane intelligentiæ excellentia,quodam mentis fuæ profudifiet excellu,to tarn expofitionis ration? tranftulit ad ftuporem,amp;^ admirator eorum que protulerat,ex clamauit amp;nbsp;dixit:O altitudo diuitiarum fapientiæ 06 feientiæ dei, quam incomprehenfi bihafuntindiciaeius,£6inueftigabilesuiæeins. Quisenim cognouitlenium dominif aut quis c(5filiarius eius fuit/aut quis prior dédit illi, fiC retribuetur cit'Quoniam ex ipfo ß6 per ipfiim Ô6in ipfo ftint omniaJpfi gloria in feculafcculorum.Ämen.

Cur anterioribus feculis dimiifç fint omnes Gentes ingredi uias fuas,uno tantum Ifraele exceptotquare deus uni homini det gratia,alteri aut? deneget;' Cap; V Ræmifta enim docentis afiertio, locS dabat multimodæ quæftioni, ut uaria-P tÇ per tot populos ac tempora gratig dei caufla quærereturcur fcilicet anterioribus feculi dimiffæ efient omnes Gentes ingredi uias fuas, uno tantfl If-rac1e,qui diuinis eloquijs erudiretur,excepto,06ad cognitionem ueritatis eletfto, cuius infidelitas locum tand? faluandis Gentibus fecerit : tanquam fi unus populus in fide fui generis permaneret,mifcricordia dei cæteris fenationibus præftare non poIfeLCur de-niq; ipfi quorum diminutio falus Gentibus eft,ab obcæcatione fua nô liber en tur priuf-quam ingrediatur Gentium plenitudo : quafi illuminari cum omnibus nequcât,qui om nesfaefia omnium GentiûadoptionefaluandiftintîAutquomodo omnis Ifrael ftibla- Row.n ta obcecationefaluandusfitjcuiusinnumerabilismulritudoinfuainfidelitatedeficiens ad tempora faluandis promiftanô perucnit:Vel quomodo iplarum Gentium, quarum prias non cftfa(fiauocatio,dicaturnunc ingredi plenitudo, cum tanta promifcugæta-tis Ô6 conditionis hominum milia in omnibus nationibus que funt fub cœlo,fine Chri-fti iuftificatione morianturfSed horum myftcriorû iudiciorumq; cauftas piusô6 dotftus magiftermaluitadaltitudinem diuitiarû fapientiædei fcientiæq!fufpendere,quàmiugt; ftilftmæ ueritatis Ô6 mifericordiflîmæ bonitatis fubtracftû ab Humana cognitione Iecregt; turn temerariainquifitione difcuteremihil omittens de qs quæ non oportet ignorari,ni hil contreeftans de rjs que non licet fciri.Multa enim ftint in difpenfatione operû diuino rum,quorû cauflîs latentibus foli monftrantur effelt;ftus,ut cû pateat quod gcritur,nô pa teat cur geratunnegocio in medium dedu(fto,ô6 in occultum ratione fubduefta: ut in ea dem re Ô6 de inferutabilibus præftimptio côprimatur, Ô6 de manifeftis falfttas refutetur.

ti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSil

Ncq; enim finefcio cur illc Graecus creetur, hic Barbàrusn'fte in diuitîjs, illein cgeftàtc nafcatunhuncualidaprocen' corporis pulchn'tudo (ubh'met, ilium debilium membro^ rum exilitas contrada deformenifte à catholicis editus in ueritâtis cunabulis nutriatur, file hæreticorum progenies cum ipfo lac^e matris hauriat uirus erroris:fi deniep mille a-' lias diffcrcntias inhabitu corporum, in qualitatibus animorum,in córtditione tempo-' rum,in more regions diiudicare non poflum: ideo quod omniShorS deus fit conditor atque ordinator,ignoro.Qui ütiq; fingulorum hominum ita ÔC corpora creauit ÔCfpin tuSjUt præter illam fecuturam ex uniufcuiufqî ftudio uoluntariam diuerfitate, ipfa con^ ditionis exordia dilïîmillirria numerofitate uariaret. Turbarent autenl nos ÔC in diuer^ fum diftraherentmultæ uariiloquorum opiniones, qui deincogrtofeibilibUs deuenire in inconuenientiapræfumpferunt,amp;has originalesinaequalitates fatis, qUaénulla fünf, amp;nbsp;fyderibus deputarunt,nifi certiflima notifia teneremus deum creatorem de clemcn-tis naturalibus prout unit uas unumquodq; formate, amp;nbsp;unam naturam animaruni,una naturam corporum placitis fibi temperate menfuris, Qjiae Utiq? opera dei humanæ in^ telligentiæ cognofeibilia effent, fi innofciccre debuifîent, amp;nbsp;maitifeftaretur cur ita fieret,nifi quoditafieret,fcirefufficeret♦ Dicit dominUs ad Moyfen: Quis dedit os homini,0C quis fecit mutum ÔC non audietem C uidentem Sé cxcütnC nonne ego do^ minus deusÆt per Efaiam:Nónne ego fœcundum Sé fterilem fecifdicit domintts.In If Ecdf. 11 bro Ecclefiaftico legitunBona Sé mala, uita Sé mors, paupertas amp;honeftas à deo lunt. lot. 12 Et lob dicit: Abundant tabernaculaprædonum,SC audaóler prouocant deum,cum ipfe dederit omnia in manibus eorum.Et idem de omniu return humanarS profeóu Sé defc ÔUdifputans,omnescp mutationes ad iudiciadei referens, Apudipfumeft,^nqu^t,fa-p^cntia Sé fortitudo:ipfe habet confilium Sé intelligentiâ.Si deftruxerit,nemo eft qui g-* dificct.fi incluferit hominem,nullus eft qui aperianfi côtinuerit aquas,omnia ficeabun-tunfi cmiferit cas, fiibuertent terrain. Apud ipfum eftfortitudo amp;fapientia, ipfenouit 8é decipientem,Sé eum qui decipitur.adducit côfiliarios in ftultum finem, Séiudices in ftuporem.BaltheumregS diffoluit, ôCpræcingitfune renes corum.ducitfacerdotesin gloriofbsjamp;^ optimates lupplantat,cômutans labium ueracium, amp;nbsp;doôrinam fenûau-ferens,effundensdefpeÆonem fuperprincipes,amp;eosqui opprelïi fuerant.releuans. qui reuelat profunda de tenebris, Sé producit in lucem umbrâ mortis. qui multiplicat gentes,ôô perdet eas,amp; fubuerfas in integrum reftituet. Qui immutat cor principû terquot; ræ,ôô decipit eos,ut fruftra incedant per inuium.palpabunt quafi in tenebris, Sé non in luce,amp; errare eos faciet quafi ebrios.Et itenim idem dicens uoluntatem deiirritam elfe lob.Z} non pofte,Ipfe enim,inquit,folus cft,amp;rnemo auertere poteft cogitationcm eius,6ôani ma eius,quodcS(f uoluerit,hocfiet.Liberatur pars hominum parte pereunte. Et fi hoc uoluntatum meritis uclimus adfctibere,utmalôs rteglexifte gratia, bonos ante elegiffe uideatunrefiftet nobis innumerabilium cauftà populorum, quibus per tot fecula nulla . cœlcftisdoiftrinæannuitciatiocorufcauit, necmelioresfuiftceorSpofterospoftijmus jdw. 9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de quibus fcriptum eft : Gentium populus qui fedebat tn tenebris, lucem uidit

magnam, a fedentibus in tenebris Sé umbra mortis lux orta eft illis.Et ad quos apoftoquot; I’Petr. 2 lus Petrus dicit:Vos autem genus elelt;ftum,regale facerdotiu, gens ianifta, populus ac-quifitionis, ut uirtutes annuncietis eius qui de tenebris uos uocauit in tarn admirabilc lumen finjm:qui quondam non populus,nunc autem populus dei, quorum aliquando non eft mifertus,nunc autem miferetur. Non ergo meritis minorum tribuitur quod no merueremaiores.parenimimpietas amp;nbsp;patres accufabat amp;nbsp;filios, eademq; ignorantie caecitas omnes fimul in eofdem mergebat errores. Sed cur illorum non mifertus Sé ho-rummifertusfitdeus:quælcientia comprehendete, quæ poteft inueftigare fapientiat' Latet diferetionis ifta ratio,fed non latet ipfa diferetio .Non intelligimus iudicantê,fed uidemus operantem.Quid calumniamur iuftitiæ occultæ, qui gratias debemus miferi-cordiæ manifeftæ f Laudemus Séueneremur quod agitur,quia tutum eft nefeire quod tegitur.Refpice autem Sé aduniuerfalem multitudinem painulorum, in quibus exce-* pto illo quo in damnationênafcitur gens humana delicfto, nec præterira poftûnt mérita nee futuracenferfOmnes enim de quibus nunc loquimur,anteullum intelligentie ufum,ante liberum uoluntatis arbitrium, altj ad acternam beatitudinem regenerati,ah) adperpe-

ad pcrpctuam miferiam trâfeunt nonrenati. Si originalem culpam fateris,omnis nume rus inreatu eft:fi moralem innoccnriam quæris, omnis iumma fineuirio eft, Non inue^ nit quod difcernat humana iuftitia,fed habet quod eligat inenarrabilis gi atia dei.In ab-icondito eft confilium, fed non latet donum : opus exerit pietas, cauflàm obfturat po-teftas.Sed tarn indubitabile eft quod non uidetur, quam quod uidetunquia authori ma nifefti open's negari confeftio etiam incognitæ non poteft gquitatis. Quod ft ad illos dirigas mentis in tuirum,qui longam agentes in flagitr)s amp;nbsp;Iceleribus ætatem, iacramen to baptiiinatis Chrifti in ipfo uitæ fine renouantur, amp;nbsp;fine ullo iuffragio bonorum ope-ruminregni cceleftis coniôrtiû transferuntunquo intellecftu diuinum iudiciu com prebendes,nifi utindubitanter agnofcas gratuita elle deimunera:ÔC fîcut nullafunt tam de teftâdafacinora,quæpofïint gratiac arcere donû,itanullapoflctam preclara opera exire, quibus hoc quod gratis tribuitur,pcrretributionisiudicium debeaturr'Vileftercte-nim redeinptio ianguinis Chriftfinec miicricordiæ dci humanorum operum præroga' tiuaiùccumbereufi iuftificatio quæ fit per grariam,meritis præcedcntibus deberetunut nomunus largicntis,fed mercesefter operantis.Vndc autê poftet probari quod ad eua-cuandu originale peccatû,nulla idonea eftet induftria, nifi SCimpij SC facinorofi per la-uacrum Chrifti aft'umcrcntur in regnû,agnofcerêtrp qui in fua iuftiria gloriantur, qua'm nihil dignum agerc poffint adoptione filiorum dei li ad regenerationis non peruene-rintfacramcntum:cum eadê quaiceleftiisimipcccatores cÔditionetcncantunparcsfu-turi infanc'fificatione,fi affucrit regeneratio, fimul perituri fi ceftàuerit ablutiofSi ergo etiam ex nequifïmiis in ipfo uitæ exitu gratia inuenit quos adopter,cum tarnen multi e-tiam qui minus nocentes uidcntur,doni huius alieni fint : quis hoc aut fine difpenfatio-ne deificri,aut fine profunda dicat æquitate dccernic'Quod utiq? non ideo iniquum eft, quiaoccultum eftd'cdidco æquum eft, quiaiudicium dei elle non dubium eft.Qiiod e-nim ab illius pendet arbitrio, qua fententia iudicari debcat, priufquam iudicetur incertum cft.Cum autem rcs adfinemfuum ucnerir, nemini liberum eftdeexituconqueri: quiaccrtiftimum eft nihil aliterdeum faceredebuifl'e,quàm feccrit.Qiii muîtimodæ uocationis uarietatem ad unam gratiam pertinentem,etiam ilia régula cuangelieg corn paranonisadftruxit, quaoftcnditpatrernfamilias diucrfo tempore conducentemope-rariosuincefub padtionc dcnarrj,quo uiteætcrne fignificaturæquahtas,ubi fine dubio hora undecima inrromifiiin uincam,totius dici operarfis exæquati,iftorum dequibus nuncloquimur, præfcruntfbrtem, quosad commendandam gratiæ excellentiam indefeëludiciÔi^conclufionc uirædiuinaindulgentia munerauinnon labori precium foluens, fed diuitias bonitatis fuæ in eos quos fine operibus eligir, effundensiut etiam ij quiinmulto laborcfudarunt, nccamplius quàm nouiftîmi acccperunt,intelligant do numfegratia?,nonoperum acccpift'e mercedem. VndefiôCnos aduerfumpatremfa-miliasmurmuremus,co quodnouiftîme uocatitotiusdieioperarqs coæqucntur,nec ampliusmultaopéra quàm pcncnulla mereantur: diceturnobisquod uni eorumre-Iponfum eft;Âmice,nonfacio tibi iniuriam.nônne ex denario conueniftimccumc' Tol Natth. 2o le quod ruum eft,amp;uadetuolo autem huicnouiffimo dare ficut ôd tibi.Aut non licet mihidere mca facere quoduolof’An oculustuus nequam eft, quia ego bonusfume' Certe huic calumniatori iniufta uidebatur hæc largitas. Et quid eruditionis retulitc' quidrationis accepitcNon eft ci difpenfarionis huius reuclataiuftitia, nec ad infpecfiio nemfecretilatcntisadmiftuseft:fedutàdifcutiendis dciiudicrjsabftineret,oppofita eft ei bonitas miftrantis,öC^uolentis poteftas,quafi illi ÔC ab Apoftolo diceretur : O homo, tu quisesquircfpondeasdeo;'Nunquid dicitfigmentum ei quifefinxit, quaremefe- Eowrf,? ciftt fie fOmnibus ergo hominibus cuiuslibet generis, cuiuslibet conditionis ætatis cauflâpercipiendegratiæ uoluntasdeieft,apudquam ratio elecftionisabfconditaeft ab ea gratiaincipientibus mcritis,quam accepere fine mcritis.Quæ fi poffent bona efte fine gratia, non diceretur: Nifi quis renatusfucrit ex aquaamp;fpiritufan(fto, non intra-bitinregnumcœlorum.amp;Nifimanducaueritis carncmfiltj hominis,ÔCbiberirisfan-guinem eius, non habebiris uitam in uobis. Sed dicereturzNifi quis fuerit iuftus amp;bo-nus,beatusinæternum cffenonpoterit.Nec opus eftet per aquam amp;nbsp;fpiritum rena-fcijfipermandatumfufficercterudiri.Eteuacuareturfides, qusccrcditperbaptifmum

Ambr, To.z. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b omnia

omniapcccata dimi'th'jfigtatianonmalis S(Simpijs,fcdboms æ reóli's doccretufimpcn di.Oiigoitaqjueræuitæ ueræq? iuftïtiaein regenerationis eft pofitafacramentOjUtubi homo renafciturjibi ctiam tplarum uirtutum ueritas oriatur.Et incipiunt ad perpetuani glonam proficerc per fidcm, quim'xad temporalem uanælaudis po reran c perueru're mercedem.Si'ue emm ludæus legis fcientra tumens, fine Græcus ftudio lapientiæ natu-mflatuSjprnifquam iuftificeturperfidem Chrifti, conclufus eft fub peccato:5Cfiin fiiamfeficitatepcrftrtentjiradeimanet fiipereum,illafcilicetm Adæ præuaricatione Ephe.z contra(fta,dequaÂpoftolusloquitur dïcens: Etuos cûeftètismortui dclitftis amp;pecca-ttsueftrisjinquibus alîquandoambulaftis fecundum feculummundihuïus,fecundum pnncipem poteftatis aen's huius,fpnttus qui nunc operatur in filios diffidentiæ,ni bus amp;nbsp;nos aliquando côuerfari fumus ïn defiderqs carnis noftræ, facientes uoluntatem carnis cogitationum,SC eramus natura fifij iræ,ficut amp;nbsp;cæferi.Etiterum;Qui eratis îlquot; lo tempore fine Chn'fto, afienati a conuerfationellrael, amp;nbsp;hofpites teftamentorû,pro^

5 miflioms Ipem non habentes, amp;nbsp;fine deo l'n mundo. Et ïterum;Eratis aliquando tene-^ bre,nunc autem luxin domino.Et iterumiGratias agentes patn',qui dignos nos feci'tin partem fortis fancftorum m lumine, qui erïpuit nos de tenebris,2c poteftate tenebrarß, adTitum,3 ôc tranftulit in regnum filîj dilerftioms fue.Etiterum:Eramus fîCnos aliquando infipien tes,mcreduli,crranfes,feruientesdefidenjs,amp;uoluptatibus uarijs,inmalitiaSCinuidia agentes,odibilcSjOdientes muicem.Cum autem bemgnitas Sgt;C humam'tas apparuitSal' uaton's noftrÉnon ex operibus luftitiæ quæ fecimus nos, fed fecundum fuam miferi'cor di'am fàluos nosfecitper lauacrum regenerationis fpintus fanrfti, quem effudi'ti'nnos abunde perlefum Chrïftum faluatorem noftrum, ut iuftificati gratiaipfius,hæredesfi-'

Qiialis fit natura Humana fine gratia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap VI

T utbreuiftimepateatqualisfitnaturahumanafinegratia, dicatludasapo^ E nbsp;nbsp;nbsp;ftolus quid agat ucl ignorantia imperitorum,uel dodrina fapientium.Hi aU

tem,inquit,quecunq? quidcm ignorant, blafphemant:quæcunq5 autem na^ turalitcr utmuta animalianorut,in bis corrumpuntur.Dicat ctiam lub ucrbis Zachariç euangeliftaLucas,antcilluminationê gratiæin quahumanû genusno(ftcuerfetur,ô^ de quibus ignorantiæ tenebris dei populus eruitur:Ec tu, inquit, puer propheta altilTf miuocaberis,prçibis cnimante faciedomini pararcuiascius, addandâfcicntiâfalirti® populo ciusinremilTioncm pcccatorûipforû, proptcruiiceramifcricordiædomini,in quibus uifitauit nos oricns ex alto, luccre ijs qui in tenebris umbra mortis fedenpad dirigendos pedes noftros in uiâ pacis.Hæc autê uifeera miicricoi dip dominus no ad U' nius tantû populi redcmprionem,fed omnium nationû impendit falutê,dicente Euam gclifta:Qiiialcfus moriturus erat pro gente, non tantûpro genre, fed ctiam utfiliosde* difpcrfos congregaret in unum.Hoc cnim ait ilia uox domini,quæ per quandam picta' tis tubam toto terrarum orbe rcfonantem,omncs homines amp;inuitat,SC conuenit.Nain eu dixiflenCôfitçbor tibi pater domine cœli SC tcrrç,quiaabfcondifti hçc à fàpientibus SC prudentihus,8ô reuclafti eaparuulisdra patcr,quoniam ficbencplacitû eft antetc.'ad didinOmniamihi tradita iuntà pâtre meo, amp;nbsp;nemo nouit filium nifi patcr,neqi paft^'^ quis nouit nifi filiusjSt: cui uolucrit filius reuelare. Et deinde adiecit : V cnite ad me oifl' nés qui laboratis amp;nbsp;onerati cftis, ego uos rcficiam. Tollite iugum meum fuper uos, amp;difeiteâme quiamitis fum, humilis corde, SCinuenietisrequiem animabus ueftns Iugum cnim meum fiiauc eft, ôô onus meum Icuc eft.Ioanncs uero Baptifta in cuangC' lio Ioannis prophctico fciritu proteftatur dicens: QlIidccœloucnit,^upcromneseft• quod uiditSCaudiuitjtcftificatur, Ô£^teftimonium ciusnemoaccipit,Qiiiaccipittefti^ monimn cius,fignauit quonia deus uerax eft. Igitur quantum attinet ad humani genc--ris cæcitatcm,longa ignorantiæ amp;nbsp;fuperbiæ noefie contraclam, uenit in hunemundum creator mundijamp;mundus cûnôcognouit.Luxlucct in tenebris, amp;nbsp;tenebrp câno com prehcndcrunt.Qtii fuper omnes eft, quod uidit ôC audiuit, tcftificatur,ôt teftimoniam eius nemo accipit.Sed quia no fruftra deus dei filius uenit in mûdum, ÔC dédit femetipquot; fum pro omnibus,mortuusq! eft non tantum pro genre, fed etiam ut filios dei difpcrfo^ congregaretinunum,ÔCuniuerfis dicit; Veniteadme omnes quilaboratisâfon^^ ti cftis:

DE VOCATIONE G E N T I V M L I B. ï. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij

ti cftîs: feiuato fibi ïncognofdbih's elèôionis arbitrio y dat(ut patrisq; notitiam qut-bus eatnuolueritreuelare:omnesfilîj lucts, filtj promiffionisjfilq Abrahç,filtj dei, genus eledum,regale facerdotium y uén Kraelitæ, præcogniti præôrdmatt xn rcgnum deijqut eosuocauitnonfblum exiudgis, fedetiam ex Gentibusiteftimom'um eius qui decœlouenitaccipiunt,figm'ficantes quxadeus ueraxeft,xdeft,exprefle fîgm'ficantes t'nfuifaluationc quoniam deus uerax ell,implens 8C perfiden^ quod promilit Abralxæ omnium gentium patrùqui polliccnte deo quod heres futurus cflet muridijnon hæfita-uit diffidëntiàjfed confortatus eft fïdc,dans gloriam deo, SC plenilïimc fdens quoniam quod prômifit,potens eft ÔC facere. Qiiis autem tam alicnus eft à fide Abrahç,quis tam dégénéré ab uniuerfarum gentium pâtre,qui promiftioncm dei aut non impleri,aut ab alio prætcr eum qui promiftt,dicat impleridllc quidem erit mendax, deus autem eft ue rax. Etomnisquiacdpit teftimoniumeius, hocfignat, hocindicat, quodper lucem illuminantem fadus eft uidens,fadus eft obedicns,tadus eft intelligens, ficut Joannes Euangeliftateftaturdicens:Sdmus quia mundustotusin maligno polîtus eft,amp;:fd-mus quiâfihus dei uenit,amp;^ dédit nobis fenfum,ut cognofcamus uerum deum, Qc fîmus inuero filioeius.

Cnr etiam quidam paruuli falui fiant renati,alq pereant non renati. Cap. V11 I uero quæritui' cur faluator omnium hominum non omnibus dederit hune S nbsp;nbsp;nbsp;fen(um,ur cognofcerent uerum deum,ÔC eftènt, id eft, permanerentin uero

filioeius.’quamuiscredamusnullis hominibus opemgratiæ intotumfuiffe fubtradam, de quo plenius in fequentib us difleremus : tarnen ita for te ho c uelatû fit,fi-cutilludabfconditû eft,cur antea omnibus gentibus prçtermifiîs, unû populû fibi que ad ueritatis cognitionem erudiret exceperiude quo iudicio dei fi non eft côquerendû: multo minus dehoc quod cû eledione omniû gentiûgeritur, murmurandû eft.Qug e-nim deus occulta efle uoluit,nô fiint fcrutâda:qup autêmanifeftafccit,nofunt negâda: amp;nbsp;in illis illicite curiofi,ÔC in iftis damnabiliter inueniamur ingrati.Non autem ignoramus elfe quofdâ tam inconfiderat3epræfumptionis,ô^ tam (uperbç arrogantip,ut quod præcipuusmagifter Gentium non ab hominibus necç per hominem feddiuinitus eru-ditusjfupra mertfuram feientiæ fuæ longe ôô alte remotum effe confeifus cft,audeant fal fi nominis temerare dodrina,ôif nihil illic occultum, nihil uclint elle fecretum,ubi Apo ftolus non quid fentiendum eftet aperuit,fed quid non (crutandum eftet oftendit. Nullis etenim(quodfupraiam diximus)ftudîjs3nullis ingenijs indagarc conceflum eft quo iudicio quoue côfilio deus incomutabiliter bonus,incómutabiliter iuftus, femperpræ (cius,femperomnipotcns,ideo omnia inincredulitate concluferit,utomniumiferea-tur,amp; tarnen illis feculis quibus unûlfraelcm crüdiebat,innumerabiles populos impio rum illuminate diftulerit,ôô nunc eundê Iftaelêjdonec uniuerfitas Gentiû introeat,ob-cæcatû elfe patiatur, pereuntê in tot milibus nafcentiu atq; morientû,6C faluandu in eis quos mûdi finis inuencrit.Qiio myfterio toto feripturarû corpore dilatato,innotuit qui dem nobis quid fadu fit,quid fiat,quidue faciendû fit:fed quare itafieri placuerit,ab hu mangintelligentiæ contemplatione fubtradum eft. Ifti autem qui nefeire aliquid eru-befcunt,amp;^ per occafioncm obfeuritatis tendunt laqueos deceptionis, omnem difere-tionem qua deus alios digit,aliosq; non digit, (multi enim funt uocati,pauci autem e-Iedi)admeritahumaûæ refcruntuoluntatis,docentes fcilicetnemin^ratis,fed exre-tributione faluari,quia naturaliter omnibus fit infitum,ut fi udint, pofiint ueritatis efle participes,eistç affluere gratia à quibus fuerit expetita.Quæ definitio,ut interim degra tlx ueritate taceatur,de his uidetur aliquâ oftentare ratiunculâ,qui libero utuntur aibi-trio.Deparuulis uero quibus fine ullobonac uoluntatis merito in originali uulnere cû catteris mortalibus caufa communis eft, nihil poteft expofitionis afferri, qua doceatur cur ifti(alui fiant renati,illi pereant no rcnati,fub illius prouidentia SC omnipotentia in cuius manu eft anima omnis uiuentis,ô6 fpiritus uniuetfç carnis hominis, amp;nbsp;cui dicitur: Breucs dies hominis (unt, numerus dicrum eius apud te eft. Non autem puto iftos uo-Juntatu patronos,fimplicitate illorû tam impudenter ufuros, ut autfortuitu ifta dicant accidere,aut no renatos aflèrant no perirc'. Aperte enim aut cum Paganis conuinceren b i turfentire

tur ferttire defato,aut cum Pelagianis transfufum i'n poftcros Adæ négaré peccatü.Rv to autem nonbaptizari paruulos necPelagiani potuerunt diccre, fed quia eos liberos à peccato aufi funt profitcri,merucre damnari.Cum autem de difcrerione omnium ho-minû quæftio uentilet^SC ab omnibus hominibus paruuli nequeât fepaiari, fimulqß de txc.i totius aetatis hominibus Veritas dixerit : Filius hominis uenit quærere lâluare quod pericratjfruftraprofunditatem infoutabilis gratiæ per liberum arbitriû conantur ape-rircjqui caufam eledionis in eOrum coftituunt mentis, qui cliguntur. Et cum multa de maiorum uoluntate ac iudicio inepta amp;nbsp;falfa protulerint, in paruulorum tarnen difcrc-tione deficiûtincc pofl'unt de eins quaeftionis rationereddita gloriari,qute de omnibus hominibus traótatur,5Cnon de omnibus expeditur. Alultiformitas autê amp;nbsp;magnitudo diuinæ gratioe probat iftos contra ueritatem etiam quod de maiorum uoluntatibus lo-quuntuXaftrucrCjCOrumcj perluafioni diuinorû eloquioru teftimonia repugnarc.Que fl oinniafermoni noihouelimus annecfterc, modus non erit dilTcrendo. Quae tarnenli fe rccordationi oftcrunt, non Omittentur,ut quanrû fàtis eft, manifeftetur omne hominis bonum meritum ab initio fidci ufq? ad perfeuerantiæ confummationem, donum atq! opus efie diuinum.

Fides undenafcatur,amp;f unde acquiratur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. viH

Gitur fides quæbonæ uoluntatis amp;nbsp;iuftae aóionis eft gcnitrix,quo ipfafon-

I nbsp;nbsp;nbsp;tc nafcatur,Apoftolus Paulus exponat,quipro Romanoru fide deo gratias

Roma, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agit,diccns:Priinurn quidem gratias ago deo mco per Icfiim Chriftum pro

omnibus nobis-, quiafidesueftra annunciaturin uniuerib mundo. Ad Ephefios quoeg Ephefi,^ ftribcns:Proptcrca,inquit,amp;ego audita fide ueftraquæ eft in domino lefir, SCdileóio-* ne in omnes fiincftos,non ceflb gratias agens pro uobis,memoriam ueftri facicns in ora tionibus meis,ut deus dOmini noftri leiu Chrifti,patcr gloriae det uobis fpiritum fapien tiae reuelationis inagnitionem eins, illuminatos oculos cordis ueftri,utfciatis quefit fpcs uocationis cius,quc diuitiae glörie hæreditâtis eins in fandtis. De fide etiam Colof-Colof.i fcnliûfimilitcr gratias agês:Gratias agimus,inquit, deo amp;nbsp;patri domini noftri IcfuChri fti,fcmpcr pro uobis orantcs,audicntcs fidê ueftrâ in Chrifto Iefii,Sd diledlionem quam habetis in faneftos omnes ,própterfpem quae repofita eftuobisin cœlis.Etut alia bona ab codem bonorum authore pcrcipiant, quid pro cis oret enarrans.Idco, inquit,Sdnos (ex qua die audiuimus,non ceftamus pro uobis orantes poftulantes utimplcaminia-gnitione uolutatis eins in omni fapientia Sdintclledlu fpiritali, ut ambulctis dignedeo ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;placenres,in omni opcrc bono frudlificantes SC crcfccntes in feientia dci,in uirtute con

fortatifccundum pötentiam claritatis cius in omni patientiafidlonganimitatc cugau-t.Tfcffi dio.Itcm adThcflaloniccnfcs, quilpiritulidci dilccftionisi^ fcruicbâuGratiasagimus, inquit,deo ftmpcr pro omnibusuobis,memoriam facientes in orationibus noftris fine intcrmiftione,mcmorcs open's fidciucftræ fiClaboris amp;nbsp;charitatis ôdiuftinêtiæipeidogt; ihidcm.z mini noftri Jcfii Chrifti ante dcum amp;nbsp;patrem nofti urn. EtinfràJdco Sdnos gratias agb mus deo fine intermilfionc,quoniam crim acccpiftctis à nobis uerbum auditu dci,acce piftis no ut uerbû hominû,fed(ficut eft ueré)uerbû dci,qui opcratur in uobis qui credb diftis.Potuit'nc plenius aut euidentius demonftrari dci efte donum,credentium fidem, quamutideo agerenturgratiædco,quoniâij quibus uerbum deiperhominesprædica batur,non quafi dehominirm fermone dubitarunt, fed tanqua deo loquenti per homb nes crediderunt,quiin ipfis eft operatus ut crederent c'In fecunda quoqi ad cofdêThef-z.Tbef.i faloniccnfescpiftoladcfidcinChrifto proficientiuitaApoftolusloquitunGratiasage re debemus deo femper pro uobis fratrcs,itaut dignum eft, quoniam fupcrcrefcitfidcs ueftra,3ó abundat charitas uniufeuiusq; ueftru in inuice,itaut SC nofipfi in uobis glorie mur in ccclcfiis dci pro patiêria ueftra amp;nbsp;fide in omnibus pcrfecutionibus ueftris amp;nbsp;trb bulationibus quas fuftinctis in exemplum iufti iudici) dci, ut digni habeamini in regno dei,pro quo amp;nbsp;patimini. Petrus quoq; Apoftolus ex deo haberi fidê prædicans,itaicrb i.Prtr.i bit:Scicntcs quod non corruptibilibus auro amp;nbsp;argcnto redempti eftis de uana couerfa tione ueftra paternæ traditionis,fcd prcciofo faiiguinc quafi agni incontaminati âf iffl-m aculati Chrifti Jefir,præcogniti quidê ante conftitutione mundi, manifcftati autê no-uilfimistcmporibuspropteruosqui peripfum fideleseftisin deum,quifufcitauiteua

mortui'Sjæ gloriam ei dedit,ut fides ueftra fpes eflèti'n domxno.Itcm idem in fècunda epiftola de Hdei perceptione fie loquitiir:Simon Petrus feruus 8CApoftolus lefii Chri- i^Petri, i ftijhis qui coæqualem nobis adeptï fiihtfidem per iuftitiâ domini 8C ialuatorisIefiiChri fti.Vnde autem habeaturfpiritus fidei,ïoannes apoftolus manifeftiftîme' docet dicens: , Omnis fpiritus qui côfitetur lèium in carne uenifle,ex deo eft.Et oninis fpiritus qui fol^ i.lMWff.4 uitlefum, ex deo non eft, ÔC hic eft Antichriftus.Item dicit ab eo recipi Euangelium,in quo eft fpiritus ueritatis-NoSjinquit^ex deo fiimus, qui nouit deum, audit nos:qui non eft ex deo,non nos auditJn hoc cognofcimns ipiriturrt ueritatis, ÔC Ipiritum erroris. Itë inadibus apoftolorum Petrus apoftolus, fidértî elle pér dominum lefum proQundans; Hunc,inquit,quem uidetis dC noftis,confirmauit nomen eius,amp; fides quæ per eu eft,de AAj dit integram fanitatem iftam in confpécftu omniû ueftrum. De fide quoq; Lÿdiac,cuius inter alias muliérès quæEuangeliûpàriteraudiebant, dominus cor aperuiqitaineadë narraturhiftoria. Die autem fabbatOrum egreftî fumus extraportamiuxtaflumen,ubi uidebaturefleoratio,6Ciederites loquebamur mulieribus quaeconuenerannô^quædâ mulier Lydia purpuraria ciuitatis Thyatirenorum, colens deum, audiuit,cuius dominus cor aperuit ut intenderet ij s quç dicebantur à Paulo.Non autem ex humana fapien-tia e(refîdem,ied ex infpiratione diuina,ipfius ueritatis uocefirmatur.Dicentc enim dó mino addifcipulos fiios: Vos autem quem me efle dicitis t’reipondens Simon Petrus di xit:TU es Chriftus filius dei uiui.Reipondens autem lefiis,dixit ei:B eatus es Simon Bar iona,quia caro iànguis non reuelauit tibi,fed pater meus qui ih cœlis eft. Paulus ùerô apoftolus hanc ipfam fidê fecundum menluram dari pro arbitrio largientis ita prçdicat: Dico enim pergratiam quæ data eft mihi, omnibus qui fiint inter uos, non plus iaperé quamoporteatfapere,fedfaperead fobrietatem, ficutunicuicç diuifit deus menluram fidetltem idem unitatem redæ fidei, ÔC confenfionem in honorem dei à deo elfe corn-mendans:Deus autem,inquit,patientiæ amp;nbsp;confolationis det uobis id iplum lapere in al terutrum fecundum lefum Chriftum:ut unanimes uno orehonorificetis deumSCpatrê domini noftri lefu Chrifti.Et infrâ:Deus autem Ipei repleat uos omni gaudio SC pace in credendo,utabundetislpeinuirtute fpirituslàncfti. Qiio teftimonio nonfolumfides, fedctiamgaudiûôdpax, SCabundantiafpei docenturnifi in uirtutefanefti fpiritus non haben.AdEphefios uerô feribens Apoftolus dediuitijs gratiac promalis bonaretri-buentis,fiC de fide quæ no ex nobis,fed ex dei dono habetur,hæcloquitur : Deus autem E^tfa qui diues eftinmifericordia,propternimiam luam charitatê qua dilexit nos,6^ cû efle-mus mortui peccatis,conuiuificauit nos Chrifto,cuius gratia falui fatfti fumus,ÄS côrefii feitauit amp;nbsp;confiderefecit in cœleftibus in Chrifto lefu.Gratia enim eftis faluati perfidêj amp;hocnonexuobis.Dei enim donum èft, nonexoperibus,nequisglorietur.lpfius e-nim lùmus fîgmentum,crcati in Chrifto lelu in operibus bonis,quæ præparauit deus,ut in illis ambulemus.Proprium ergo hochabetnoua creatura per gratiam,ut qui fijnen tum dei fiint,qui natiuitate cœlefti conduntur in Chrifto, non ocio torpeât,nec defidia reloluantur,fcd de uirtute inuirtutem proficiant,per uiam bonorû operum ambiilàndo hoc eft enim fingi,hoc de uetere creatura nouam fieri, hoc de imagine terreni hominis adimaginem cœleftis hominisreformari, quod totufiue palam per cooperatores gra-tiae,fiue occulte per lubminiftrationem fpiritus. Ille inchoat, ille auget perficit,cuius ædificatio,Ô!^ cuius figmentum fumus.

Quod deus fit autor omnium uirtutumôf omnis boni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. ix

Bunde,quantum arbitror ,his teftimonîjs ( quamuis SC alia documenta ag-A nbsp;nbsp;nbsp;gregari potuerint)demonftratum eft,fidem qua iuftificatur impius, nifi ex

dei munere no haberi,eamcç nullis mentis prgeedentibus tribui, led ad hoc donari,utprincipiumpofïiteflemcritorum:utcùmipfadatafucrit, nonpetita,ipfiusia petitionibusbona cætera confequantur.Vndeitaque quædam de plurimis afftimenda liint teftimonia,quæ in diuerfitate donorum oftendant gratiæ largitatem. Ex deo utic^ efre,uthomo uiam dei eligat,SC ut furgat â laplu,pfalmus Dauidicus canit,dicens: A do mino greflus hominis dirigentur,SC uiam eius uolet. Cùm ceciderit, nô collidetur:quia dominusfupponitmanumluam. Itemidem quodducedeoueniaturaddeum:Emittc Pplw.4» Iucemtuam,amp;: ueritatem tuam,ipfamededuxerûtSC adduxeruntinmontemfàriêfiim

Ambr. Tot,z. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b 5 tuum,6C

IS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dl VI AMBRO Sri

in tabèrnaculà tuaJtem quod in domino fit hominis fortitudo,6C dèi uoluntas PjM^.5 8 præucniatliberandum ♦ Fortitudinem, inquit, meam ad te cuftodiam, quia deus fufcc' ptor meus,deus meus, uoluntas eius prxuenietmeJn. prouerbijs quoqs legimus defa^ Prouer.x pientia S)Cintelkdlu:Quoniam dominus dat fapientiam, ÔC à facie eius fcientia amp;intel-lecflusJtêin eodêlibro de difpenfationibus fapiêtiæ dei, fine quanullæreclæiunt adio ncSjüa. dicitunMeum confilium SCmca tutela.ego prudentia,mea aurem uirtus.Per fflc reges regnant,Só tyranni per me obtinent tcrram.Item alibi, quod nemo poiïit recflc in cedac niCi domino dirigente:A domino corriguntur grefliis uiri, mortalis autem quo^

. modo intclligit uias fuasfltem alibi ; Omnis uir uidetur fibi iuftus, dirigit autem corda dominus.Etinfrà:Præparatur uoluntas à domino.Item ibidem de cogitatione atc^^ con fiIio:Multæ cogitationcs in corde uiri,confiliû autem domini obtinet.Inlibro ueroEc--Ecile. Z clefiaftæ dieffur quod amp;nbsp;haberè neceflaria, ÔC eis bene uti, donSfîtdei; Non eft,inquif, bonum homini nifi quod mandit amp;nbsp;bibit, offendit animæ fuæ bonum in laborc fuo« Et quidê hgc uidi ego,quia à manu dei eft. Qiioniam quis manducabit aut pafeet abfc^g illofitem in eodem libro legitur quod corda amp;nbsp;opéra iuftorum in manu fint dei,ôô tän^ Eccîe,3 turn in ftudijs fuis pi'oficiant, quantum ille donauerit. Qyantumcuncßlaborauerithogt; mout quærar,non inueniet:amp; quodeunq? dixerit iapiens ut feiat, non poteritinuenire: quia uniuerfum hoc dedi in cor meum, amp;nbsp;cor meum uniuerfiim hocuidit, quiaamp;iufti, amp;nbsp;iàpientes, ôifoperatiôncs èorum in manu dei.In libro autem Sapientig de eodem gra^ Sap.7 tiæ-opereita dicitunQiioniam ipfe QCfapientip dux cft,amp;fapientium emcndator.inma nu enim illius SC nos,amp; fermones nofl:ri,6C omnis fapientiæ ÔC operum feientia amp;nbsp;difei-'

' ' plinæ.Deçontinentiaquoq?quod exdcihabeaturmunere, eadêfcripturaficloquiwn Vtfciui quia aliter non pofiùin efle continens,nifi deus deuSChocipfiim eratfapientix feire,cuius effet hoc donum. Cui fententiæ Pauliapoftoli docflrina concordat in prima »,Cowff.7 àdCorinthioshçcfcribêtis:Voloautemomneshominesefleficutmcipfiim:fedunuf quifq; proprift habet donum ex dco:alius fie,alius uerô fic.Dominus uerô in Euangelio feeundûMattheum hgc de continentiæ dono infinuaffenarratur. Dicentibus nanq? df MdUh. 19 ftipulis fuis:Sf ita eft caufauiri cû uxore, no expeditnubere:dicit illis lefus; Non omnes eapiunt uerbû iftudrfed quibus datum eft à pâtre mco.De timoré dei fapientiainEo Ecde.i clefiaftico legitunCoronafapientiætimordomini.utraqîautêdonafiintdei.Itemdeed dem:Timor domini fuper omnia fefuperpofiiit.beatuscui donatum eft habere timoré doinini.Efaias quoq; dediuitijs fpiritalibus,quarum author eft dominus,italoquitur:In Rom. 11 thefauris falus noftra adiicnit,fipientia,amp;’ pictas, nbsp;nbsp;difeiplina à domino,hf funt thefaiiquot;

riiuftitiæ.Item dealtitudine diuitiarum fapientiæôCfeientiædei, cuiusbonitasnullms merito præuenitur,hæc dicit:Qiti menfus eft manu aquam, amp;nbsp;cœlum palmo,amp; uniuer fam terrant pugillo,qui ftatuit môtes in libra,6t^ rupes in ftatera. Quis cognouit fenftim domini,aüt quis eius fuit confiliarius,qui inftruat eum, aut quem confuluit,ÔC inftruxit euitijUcl quis oftendit ei iüdiciû,aut uiam prudentiæ quis oftendit ei, uel quis priordc^ dit êi,ô^ retribuctur illif Vnde amp;nbsp;in libro lob fecundS cundem fenfum leguntur dominf Ï06.41 trerba,dicentîs:Qiiis ante'dédit mihi,ut rctribuam illi f Omnia quæ fub cœlo funt, mea Hi£T«n, t O funt, Hicremias uerô quod à deo fit homini reefta fapientia, fie profatur:Scio domine quia non eft inhomine uiacius,nccuiri eftut dirigat iter fuum .Item quod ad deûcom uerfio cordis ex deo fir,pcr ipfum dominus proteftatur SxT dicitiReftituam illos in terrâ iftam,5lt;'reædilîcabo amp;nbsp;non dëftruam,S^ plantabo eos, amp;nbsp;nÔ euellâ, nbsp;dabo illis corut

fciantmc'quia ego firm dominus,Ô6 erünt mihi in populum, SC ego cro illis in den,quia conuertenturadme ex toto corde fuo.Item idem prædicans quod utdeus cognofeatut loel.z nbsp;nbsp;deo fit:Et fcient,inquit,quia ego dominus deus illorum:amp;dabo illis cor cognofeem

di mc,amp; aures audiendi.Qiiod autem omne uerbum bonü Ô6 omne opus fàntftû fiimoii niftratio fit fpiritus fancfti,fine quo nihil reefte agatur, in prima ad Corinthios Paulus a-i.Cowk ïi poftolus docetjdiccnsJdeo notuuobis facio,quod nemo infpiritudei loques dicit ana themälefii.Et nemo poteft diccre dominum lefum nifi in fpiritu fantfto, Diuifionesue-to gratiarum funt,idem autem fpiritus:ö^ diuifiones miniftrationum funt, idem auté do ' nbsp;nbsp;nbsp;• iniiius:feif diuifionesoperationüfunt,idem uerô deus, qui operatur omnia in omnibus

Vnicuiqi autem datur manifeftatio fpiritus ad utilitatem. Alij quidem per fpiritum da^ ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turfermo

nir fcrrno fàpientiæjâltj atitem fermo fdcntiæ fècundû eundcm fpi'n'tû,alten fides in eo-^ dem rpin'tii,alij gratia fanitatnm in uno ipiritu,alij prophetatiö, alfi diferetio ipirituum, altj gcnerahngiiärü,al)tj interpretatio fennonü,Ha:cautcm omnia operatiiruniis at(^ demfpirituS,diuidens fingulisproirtuult.Tantumucrounumqucmcßhaberegratia’, quantum dominus donaueriqidem Apoftolus ad Ephefios ait : Vnum corpus,unus Ephef,^ ipirituSjficutuocati eftis in una fpeuocarionis ucftræ,unus dominuSjUnafidcSjUnûba-ptifm3,unùs deus amp;nbsp;pater omnium,qui fuper omnes eft, 5c fuper omnia,SCin omnibus nobis. Vnicuü}! autem noftrü data eft gratia fecûdum menfurâ donationis Chriftepro-pterquoddiciuAfcendens inaltum captiuâduxitcaptiuitatêjdéditdonahominibus. Item idem in fecunda ad Corinthios dicit, quod ne ad cogitandum quidcin quod fpiri-taleeftjidoneifimusnifipergratiam dei:Fiduciam autem talem habemusperChriftum a.Com.ij addeü,nóquodfufficientes fiinus aliqnid cögitareâ nobis quafi ex iiobiGiietipfis, fed fufficientianobis ex deo eft,qui Âfïdoncosfecitnosminiftrosnouircftamêti,nonlite^ ra,fed fpiritu. Litera enitn occidit, fpiritus autem uiuificat. Et itcrum in eadem epiftola docens bortórum opcrurn effeiftum amp;nbsp;fufficientiam à dei gratia miniftrari:Potes eft au z.Corin.9 tem,inquit,deus omnern gratia abuildare facere in uobis,ut in Omnibus per omniafuffi cientiam habentes abundetis in omne opus bonu^ ficut feriptû eft:Diiperfit dedit pau- pp/w.i it pcribus, iuftitia eius manet in æternum i Quiautem rhiniftrat feme feminati,amp;panettt admanducandum præftabit,5i6àugebitincrementafrUgumiuftitiæ ueftræ,ut in omnibus locupletati abundetis in omnem fimplicitatê. Ad Ephefios ucro fcrib€s Apoftolus docct quod omnia bona quib. placet deo,dona fint dci, amp;nbsp;quod ab ipfo peti oportcaq uteanonhabêtibus tribüat:Huiusrèi,inquit,gratiàflelt;fto genuamca adpatrem domi- Ephef.^ ni noftrilefu Chrifti,eic quo omnis paternitäs in coelo QCin terranominat, ut det uobis iecundudiuitias gloriæ fuæ uirtutê corroböräri pet fpiritû eins in intcriori hómine,ha--bitarc Chriftum per fidem in cördibüs ueftiris,in charitate radicati firmati, ut pollitis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ •

comprehendere cum onibus fan(ftis,quæfitlâtitüdo amp;nbsp;logitudo,fublimitas profun-dum,fuperemincntcm feientiæ charitatem Chrifti,ut im plcamini in omnem plcnitudi-nem dei.Ei autem qui potês eft omnia facere iuperabûdantius quàm petimus autintel-Iigimus,fecundûuirtutêquaoperatinnobis,ipfigloriainEccIefia,amp;:inChriftoIefu,in , . ömniafeculafeculoru,amcn.Omrtisautêboni deumefteauthorê, cuius donanccincer ta fint necmutabilia,fed ex æternanoluntateueniêtia,Iacobus Apoftolus italoquitur: No lite errare fratres mci dilecfti.Omne datum optima, SC omne donum perfeeftum de-furfum eftdefeendens à patrcluminu,apud quern nöii efl‘ tranfmutatio,necuicilïitudi-nisobumbratio,Voluritaricenimgenuitnosucrboueritatis,utfimusinitiumaliquod . creaturæ cius.Cui amp;nbsp;Zacharias prophera côciniqdicês: Saluabit dominus in die filo fi-cut oues populu {uCt,quoniam lapides fanefti uolutintur fupcr terrain ipfius;quiafi quid bonum,ipfius eft:ct fi quid optimum,ab ipfo eft.In Euâgelio ucro fccundû Matthçum, qûûd feientiæ amp;nbsp;intélleélus dona fint dei,quæ quibus uoluerit largiat ,ita diciturtTune nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i i

aeced'cntes difeipuli eius dixerunt:Qiiarein parabolis loqueris ad eost'Atipfcrefpon-dens ait illisiQiiiauobis datum eft nolle myfteriarcgni cœlorum,illis auterrt non eft da tum.Ioannes quoq; Euâgclifta pronunciatneminê aliquidboni habere nifi quod defùr fum acceperit,diccns:Non potefthomo acciperc quicquaiUinifi fucrit ci data de cœlo. lonn.tS In ciufdè uerô Euangelio doeftrina cftipfius Veritatis,quod nemo ueniat adfilium,nifi attraeftus à patreiquia uenturS dcits amp;nbsp;intelligêtcm et obedientê facit.Nerno,inquit,poi teftuenire ad mc,nifi pater qui milîtme,attrâxcriteum:ÔC’ego refufeirabo cuminnouif fimo die.Scriptum eft cnim in Prophetis :Et erunt omnes dociles dci.Oranis qui audi-uità patre,2C didicit,ucnit ad mc.Et infràiPropter hoc dixi uobis,qniancmo poteft ue-nire ad me,nifi datum fuerit ei à pâtre meo.In fide autem amp;nbsp;in operibus bonis proficcre acpcrfeucrareufqucinfinem,munerisatcp auxilîj eflediuini,fantftarum feriprurarum confirmâtauthoritas.Etenim feribensPaulusApoftolus Philippêfibus ait:Confidcns philips hociplum,quiaqui coepit in uobis opusbonum,perficictufcpindicmChriftiIcfi.i.Hugt; ius autem teftimontj uirtutem,quidam uolens ad ftii fenfus prauitatem conuertere, 1 ta quôd dieftum eft, qui coepit in uobis, uolebat in t ell igi, quafi diclum eflet, qui ccepit exuobistut Si initiura Si confwmmatio operis noh ad deiim, fed ad hominem refer-

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b 4 retur,

lO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIV I AMBROSII

retur,qui Äf incipere 0^ perficcrc uolùifïct. Sed hanc infaniffimam iupcrbi'am in cadem philip.x epiftola excellentiflimus gratiæ pracdicator elidit,dicês:In nullo terreamini ab aducrfa njs quæ eft illis caufa perditioriis,ûobis autcm falutis,00 hoc à dco:quia uobis donatum eft pro Ghrifto,non folum ut in cum credatis,fcd etiam ut pro illo patiamini.Et iterum^ Cummetu,iriquit)amp;r tremoreuéftrâfalute operamihi: deus eft ehim quioperaturinuo bis ÔC uelle ÔC perficeire pro bona uoluntate. Item in prima ad Theftàlonicêfes docet e% i.Thef,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;principium profetfturn conftimmationenllt;^ uirtutû,dicês:Ipfe autêdeus,ô^

pater nofter,amp;dominuàlefus dirigat uiam nóftram ad uös:uós autê dominusmultipli-cet abundare faa'at charitatem in ihuicem QC in omnes, quemadmodû^ôc nos in uos, ad cófirmanda corda ueftra fine querela in fantftitate uitæ ante dcû ôC patrê noftrum in aduêtu domini noftrilefu Chriftfeum omnibus faneftis eius.Ad Corinthios quoep ftr^ bens,amp; omnium uirtutum proficientem perfeuerâtiam dei donum eftè commendans: i.Corin. 1 GrariaSjinquitjago deo meo femper pro uobis in gratiadei quæ data eft uobis in Chri-fto Icfu,quia in omnibus diuites faefti eftis in illo, in omni uerbo amp;nbsp;fapientia, ficut teftf monium Ghrifti côfirmatum eft in uobis,itaüt nihil uobis défit in ulla gratia, expedai» tibus reuelatioîiem dornini lefu Ghrifti : qui 8C confirmabit uos ufq; ad nnem fine crimi Rom. S ne,m diem aduentus domini noftri leiu Ghrifti. Item ad Romanos de charitate Ghrifti» qua eos quos diligiùinlcparabilcs facit, id eft, ufçp in finem perfeuerâtes:(nam quid eft aliud perfeüerare,^ tentatióne no uincif')Quis nos j inquit, feparabit à charitate ChrP ftif'Tribulatio,an ànguftia,an perfecutio,an fames, annuditàs, an periculû,an gladiusCquot; ficut feriptum èft: Quia propter te mortificamur tota dic,exiftimati fumus ficut oues oc cifionis.Sed in his omnibus fuperamus per eum qui dilexitnos. Item ad Corinthios de i.Corin.I $ uitftoria quam pcrficit Chriftus:Stimulus5inquit,mortis peccatum eft: uirtus uerô pec-

cati,lex.Deo autem gratias,qui déditnObis uieftoriam per lefum Chriftum dominûno.' i.Thff. $ ftrum.ltem adThelFalonicenfes de perleuerantiâ quâ déus tribuit : Iplè autem,ait,deus

pacis faiidificet uos per omnia,ut integer fpiritus uefter Sé anima amp;nbsp;corpus fine querela aduentum domini nolhi lefti Ghrifti lèruetur.Fidelis eft quiuocauituos, qui ctiaiu^ cict.Itcm ad Theftaloniccnfes, quôd omnia bona noftra fiue in Ioquendo,6é in eis per-i.Thcf.i Ièuerantia,dona fint dei, ita prædicat dicens : Ipfe aût dominus nouer lelus Chriftus,ôf

deus amp;nbsp;pater nofter,qui dilexit nos,Sé dédit coniolationê çternâ,et fpembonam ingt^ tia,cxhortetur cordaueftra,Séconfirmet inomniopéréSéfermonebono.Decæteto fratres orate pro nobis,ut fermo domini currat,6é clarificetur,ficut ÔC apud uos,Sé utli-beremurabimportunis hominibus amp;malis.Noncnim omniumeftfides.Fidelisautem deus eft,qui Sé confirmabit nos,amp;^ euftodiet à malo. Petrus quoq! Apoftolus undc x.Prtr.5 cfie uirtutem perfeuerantiæ,doceat,audiamus:Deus autê,inquit,omnis gratiæ,qui OO'

cauit nos in æternam iuam gloriam in Chrifto Ielu,modicum paflbs,iple perficiet,confirmabit folidabitqijcui eft uirtus Sé poteftasin leculaieculorum.loannes uero Apofto lus quoduitftoriafanêlorum opus deifit habitantisinlanéîis, italoquitur : Vos exdeo eftis filioli,óé uiciftis mundû:quoniâmaior eft qui in uobis eft, quam qui in müdo.Item idcm:omne quod natü eft ex deo, uincitmundum,amp;hæc eft uiéforia quæuindtmun-dum,fides noftra.In Euangelio autêfecundu Lucam,deum dare ut in fide perleueretut, iMc.zz itapromitunDixitautêIefusPetro:Simon,Simon,ecceSatanaspoftulauit, utuoscet-

neret ficut triticum.Ego autê rogaui pro te Petre, ne deficiat fides tua : 6é tu conuerfus, confirma fratres tuos,amp;roganeintretis in tentationê. In Euangelio quoç^ Ioannis, de todrtn. 10 ouibus Ghrifti quç de manu ipfius à nullo rapiunf,hgclegimus dicereucritatê:Seduos

non creditis,quianon eftis de ouibus meis.Ouesmeæ uocemmeam audiunt,6éegono ui illas, ôé fequuntur me, fîê uitam æternam do illis,ôé non peribunt in çtemum,nec quif loM.s quam rapict eas demanumea.Itcm in eodemEuangelio,deqs quos pater datfilio,qui

amp; omnes ueniunt ad filium,amp; quorû nullus périt,hçc ipfius domini ore dicuntur:Oni-ne quod dat mihi pater,uenit ad me,Ô£: eum qui uenit ad me, non etjciam foras:quia de-feendi de cœlo,non ut faciam uoluntatem meam, fed uoluntatem eius qui mifit me pa-trisrut omne quod dédit mihi, non perdam ex eo quicquam, fed refufeitem illud in no-uilfimodie.Multaluntaliain canonicarum, quæuitandçprolïxatisftudio prçterimus: quoniam quæ alTumpfimuSjnec pauca funt, nec obfcura, nec leuia : quibus pleniftinic declaxatut*

dçcUratufjOn’nïaquæad promercndam uttam ætcrnamperdnent, ßncgratiadeincc inchi5ari,ncc augcri poflc,nec p erfict, ÔC contra omnem clcdïoncrti de libero arbitrió gloriantcm,illaininuiÆirimerenitifententiamdicentis Apoftoli: Quis eniratedifeer i.con»,4 nit;‘'Qiiid autem habes qiiod nô accepifti? Si autem accepifti, quid gloriaris quafi non acccpcrisflgitur profunditas illius quæftionis quam fecundum adnnrationem Apofto liimpcnetrabilem côfitcmur,pcrliberi arbitrij uelle ôC nolle non foluitur: quialicetin-fithciminibonumnolle,tamcn niiidonatumnon habet bonum uelle, SCilludcontra--xit natura per culpâ,hoc recipit natura per gratiasn. Sed quid ill ud fit,quod hæc cadcin naturain omnibus hominibus ante reconciliationcm mala, in omnibus mifera, non in omnibus iuftificatur,amp; à pereûtibus quadam fui parte difccrnitijr ab eo qui uenit quæ- Luc, i ÿ ijcre amp;nbsp;faluare quod pericrat,humano fenfu prorfus no potelf indagari. Qiiantumlibet enim impiorum malignitas aceufetur refiftens gratiæ dei, nunquid probabuntur cam, quibus cft collata,meruilïe:aut illa uirtus gratiæ quæ fibi quos uoluit fubdidit, conuer-tereeos qui inconuertibilesp^rmâfcrc,nonpotuitf’Taies fucrut quifuntattra(fti,qua-les ij qui in lua duritia luntrelic^i.Sed illis tribuit gratia ftupenda quod uoluit,iftis retri buitueritasiufta quod debuinut indicium dei magisinferutabiie utineleclionegratiç, quàm in retributionc iuftitiæ. Vcruntamê ne ilia pars fidei qua pie credimus deum uel-Icutomneshomincs ueritatis agnitioncialuentur,perhoc quodde effeclibus gratiæ çuidenter oftenditur,infirmatauideatur,anrtitendumeft auxiliantc Chriftoutîrobis ftabilitas huius definitionis appareat. Sed quia neceflariæ inquifitionis ncgocium non' leucm operamfibi pofeit impendi,fccuturam dilputationem abexordioalteriusuo^ luminis inchoemus.

Qiiodtriafint quibus in quæftionefupcrius diiputata inhærcridcbcat,quod(^ deusiu ftus fit ordinator,ôtr quemadmodum iecundum ea quæ predicatoribus à domino iuf fafunt,nullarumnationûfaô:afit difcretio,nemoqî fît cxceptus, fed ad omnes homi nés miffum fitEuangclium,et gratia falutaris dei omnibus hominibus apparu eritEt de myfterio cius quod didtum fuit ApoftoIisJn uiam gentium ne abicritisj ôfc.ac de occultisdeiiudicijsinhominumuocatione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. i

Qiiod ipfam cognitioncm ueritatis SC perceptionem falutis ho quifquam fuis meritis, fed ope ôf opera diuinæ gratiæ perueniat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. H

De confideratione differentiarum quibus diuihæ gratiæ opera ôC donauariatafunt.

Qiiod auerfio à dco non fit diuinæ conftitutionis,fed propriæ uoluntatis. Cap. hir Quod etiam ante aduentum Chrifti nationes quæ alienatæ à conuerfatione Iffael fpeni non habebant,ob hoc non fint excufabilcs. Et quomodo propter perfccutioncs bonorum Chriftus populum Rium auxerit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. V

QuodChriftus pro omnibus impqs amp;nbsp;peccatoribus mortuus fucrit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. v I

Caput VII QuaretantamultitudonoregencratorûinfantiSàperpetuaaliencturfalute. Ca.Vm Qiiomodo gratia tanquam famulam fiC reccptriccm donorum fuorum præparetuogt; luntatem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap-iX

Derecapitulatione in hoc fecundo libro definitorum,Slt;f operis eonelufione, quemad-modumuidelicet deus omnes homines uelitfàluos fieri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. X

Quôd tria fint quitus in qùæftionc fiiptrius difputàta inhæreri debeat,quodlt;ß deus iuftus fit ordïnatoi',8lt;^ quemadmodum fecurtdinn eâ quæ prædicatoribus à domino iufla finit,nullàrum natiônum fada fit difcretio,nemocç fit exceptus, fed ad omnes homines milKtm fit Ëuângelium, gratia falutâris dei omnibus hominibus apparuerit.Et de myfteriô ciusquoddidûfuitApoftolisdnuiam Gentium ne abieritis,ÔCc.ac de occultis dei iudicrjs in hominum uocatione. Cap.I

Emotis abdicatisq; omnibus concertationibus quas internperantium difputationum gignit animofitas,triaefîc perfpicuumeft, quibusin hacquacftioncdequa Secûdumuolumenincipimus,debeat inhacre-ri. Vnumquodprofîtendum eft,deumuelleomnes hominesfaluos fieri3amp; in agnitionem ueritatis uenire:ÂlterS,quod dubitandum non _________________ cft,ad ipiam cognitionem ueritatis, QC perceptionem falutis, non fuis quenquam mcritis,fèd opeatcß opéré diuinæ gratiç perucnire:Tertium,quod confiten dum eft,altitudinem iudiciorum dei,humanæ intelligentiæ penetrabilem efîe non pof-fe:amp;r cur non omnes faluet,qui omnes uultfaluos fieri, non oporteredifquirûquoniatn fiquodcognoici non poteft,non quæratuf inter primamac fecundam definitionem» non remanebit cauia certaminis, ied fecura ac tranquilla fide utrumque prædicabitur, Rom.9 utrumque credetur.Deusquippe apudquemnoneftiniquitas,ô6cuiusuniuerfieuix mifericordia amp;nbsp;ueritas,omnium hominUm bonus conditor,iuftus eft ordinator, neiui-nemindebité damnans,neminem débité' liberans, noftrapledens cùm punitnoxios» pfdim. 62 nbsp;nbsp;nbsp;tribuens cùm facit iuftosîut obftruatur os loquentium iniqua, amp;nbsp;iuftificetur deus in

pfil. O fermonibus fiiis,6C uincat cùm iudicatur.Nec dânati iufta querimonia,ncc iuftificatiuc rax eft arrogantia:fi ucl ille dicat non meruifle fe pccnam,ucl ifte aflèrat meruifle fc gra-tiam.Sicut autem ea quïc ad manifeftationem gratiç ex diuinis proferutur eloquijs,niu la poffiint ratione,difterendi arte uiolari, ut perfpicue confonantescç in tantanumerofi täte fententiæ ad aliquod prauæ interpretationis trahantur incertumn'ta etiam quod de faluatione omnium hominum in eodem fcripturarû corpore reperitur, nulla contraria argumcntatione temerandum eft, ut quanto hoc ipfiim difficiliorc intelledu capiw*; ' tanto fidelaudabiliore credaf. Magna enim fortitudo eft confenfionis,cui ad fequcuda ueritatemauthoritasfufficitctiâ latente ratione.Proindeuigilanter côfidcremus,pr^^ dicatOribusEuangelij quid à domino iubeatur.Secundum Matthæum quippefieaiu Data eft milîi poteftas omnis in cœlo amp;nbsp;in terra.Euntes ergo docete omnes genres,ba-ptizantes eosin nomine patris,5C filq,ôi5 lÿiritus fan(fti,docêtes eos feruare omnia quf^ cunq? mandauiuobis:et,Ecceuobifcumfum omnibus diebus ufi$ ad côiummationcm feculi.Secundum Marcum uerô eifdcm Apoftolis ita dicitur : Ite in orbem uniuerfum» predicate Euangelium uniuer^à^ crcaturç:amp; qui credidcrit,amp; baptizatus fucrit,ipfe nus fietiqui uerô no crcdiderit,damnabit.Nunquid hac prçceptione ullarS nationû ub Iorûmue hominum faôia diicretio eftfNeminem merito excepit,neminê fcparauitgénéré,neminem conditione diftinxit.Ad omnes prorfiis homines miflum eft Euangeliu crucis ChriftÉôf ne praîdicantiumminifteriahumano tantûuiderentur opéréperagcn da:Eccc cgo,inquit,uobiicum fiim omnibus diebus ufq; ad confiimmationem feculi.Id eft cùm ficut Oues introieritis in medium luporum, nolité de ueftra infirmitate trépida-re,fed de mea poteftatc confiditc,qui uos ufq; ad confiimmationem feculiin hoc opéré non dcrelinquammon ad hoc ut nihil patiamini, fed quod multo maius eft,præftirurus ut nulla iæuientium crudelitate fuperemini. In mea ehim poteftate prædicabitis,6i^ pe^ mefiet,ut inter contradicentes,inter furentcs,Abrahpfilijdelapidibusfufcitcntur.Ego infinuabo quod docui,ego faciam quod promifi.Tradent enim uos in concilijs, iniÿna gogis fuis flagellabûtuoSjôC ante reges fit^præfides ftabitis propter me in teftimoni^m

fllisamp;fgcntibus.Cùmautemtradêtuosnolitecogitare qùomodo autqui'dloquamini. Mdtth.io N5 enim uos efti's qui loquimim, fed fpin'tus patris ueftri qui loquitur in uobïs. Tradet cnimfraterfratremi'nmortem,ÔCpaterfiIium, ÔCinfurgent filîj inparêtcs,amp;morteeos afficienuEt eritis odio omnibus hominibus propter nomê mcû. Qui autê perfeueraue rit ufcp in finemjhic faluus crit.Apparuit ergo (ut Apoftolus ait)gratia falutaris dei om- Titus». 3 nibus hominibus,ÔC tarnen miniftri gratiæ odio erantomnibus hominibus, SC ciim alij cflent qui oderant,alij qui odijs perfequentium premebantur: neutra tarnen pars nuiv cupatione omnium hominum priuabatunhabente quidem falutis fuæ damnum rebels iiumportionçjfedobtinentcplcnitudinis cenfumfideliûdignitate.Dicitenimioannes Apoftolus:Sed ôôfi quis pcccaucrit,aduocatumhabcmus apud patrêlefum Chriftûiu ftum,amp;ipfeeftpropiciatio pro peccatis noftris,nonpro noîlris autem tantû,fed etiam pro totius mundi.Magni autem ÔC inenarrabilis facramenti myfterium ell, quod prædi catoribus quibus dieflum eftJte in orbem uniuerfumjôô prædicate Euangelium uniucr fæ creaturærijfdem prius diôlum fueratJn uiam gentium ne abicritis, Sf in ciuitatcs Sa^ N.dtth.10 maritanorum ne introicritis,fed potius itc ad oues quæ perierunt domuslfracl. Quam-uis enim ad omnium liominum uoeationem Euangelium dirigeret,omncsqî dominus faluosfierijôt^inagnitionem ueritatisuellet uenire, non tarnenfibidifpcnfitionûfuarû j.Timo.» abftulerat poteftatcm,ut aliter quàm occulto iuftotß iudicio ftatuerat, confilq fai ordo decurreret.Vnde locum non habent contumacium murmura qucrelarum, quia quod deus fieriuoluitjconftat non aliter fieri debuiflè quàm uoluir. Pofterioreuerô tempore cum iam dominus lefiis in dei patris gloria côfcderet,SC prçdicatorcs uerbi fulcepto ne gocio dcferuirentjUolentes Apoftoli cuangelizare ucrbû in Alla, uetiti funt ab îpiritu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 e

fanc'lOjôô difponentes ire in Bithyniam, prohibiti funt ab fpiritulcfu: non utiq? negata illis populis gratia,fed quantû apparuitretardata .Nâ pofiea et iS apud iplos fides Chri--(liana conuaiutt.Qiiæ autem fuerit differende uocationis caufa,non claret,ôô tarnen rei geftædoccrnurexêplo,quôdintergeneraliauel promifia,ucl opera,uel præcepta,que-dam deus à communibus excepta caufis occultiore nouit ordinäre ratione,credo ut in-terpofitis quibufdâ obumbrationibus ea quæ fecretius micant, mirabilius innotefeanr, ucgltgentiorfiatacies de facilitate cernendj,amp; quodammodo doi mitctaiTuctis, fi non exciceturinfolitis.Has autem incognofcibilcsilluminationûdilatiôes, inter quas utiep multi ininfidelitate deficiunqnon folum in populis remotioribus impiorum,fcd etiam inciuitatibusfidclium per plurimas domos aefamiliasnouimusfieri, dumChriftianæ fideietiamquiChriftianifuturifuntaduerfantur.Multienimquododerunt,amabunt: Hdluch.^ quod non rccipiuntjprædicabunt.Et quis inter hæc queruhs aut curiolis no turn faciet, curadhucfoliuftitiæquibufdamgentibus nonoriatur, ÔCà tenebrofis cordibusetiam nunc radios fuos ucri tas reuelanda côtineat C Cur corrigendi tam diu finantur errate, Slt; quodfenibus in fine præftandû eft,per tam longam nô tribuatur ætatem f Cur fillys iam in Chriftum credentibus needum credant parentesÆt rurfum à religiofis parêtibus Ib-boles praua difeordetr' Cùm tamê deo, qui initiorum fidei incrementiqs largitor eft,fe-cundum ipfius præceptû quotidic pro omnibus fupplicetunut ÔC fi exaudiqnotafit gra fia miferationis:6C fi non cxaudit,intelligatur iudiciû ueritatis. Sed ne in præteritis quidem l'eculis hæc eadem gratia,quæ poft domini noftri lefu Chrifti refurreeftionem ubi-quediffulaeft,amp;^dequalcriptueft,Illuxcruntcorufcationes tuæorbitenæ,defuitmun Pfdlm.'^s do.Quamuis enim fpeciali cura atque indulgentia dei populum Ifraeliticum côftet cle (ftum,omnesq! aliae nationes ftias uias ingredi, hocefticcundû propriam permiflæfint uiuereuoluntatem, non ita fe tamê çterna creatoris bonitas ab illis hominibus auertity ut eos ad cognofeendum fe atq? metuendum nullis fignificationibus admoncret.CœlCc quippe ac terra amp;nbsp;marc,omnisq? creatura quæ uideri atep intclligi poteft,ad hanc præci pué difpofita eft hum ani generis utilitatcm,ut natura rationalis de contcmplatione tot fpccierum,de experimêtis tot bonorum,de perceptione totmunerum, ad cultum 8^ di leélionem lui imbueretur authoris,implcnte omnia Ipiritu dei,in quo uiuimus, moue- A(îu. i y mur,ô6 fumus;quoniâ amp;nbsp;fi loge eft à peccatoribus falus, præfentia tamê falutis ipfius ac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* * S

uirtute nihil uacuum eft.Igitur ficut dicit Propheta : Mifericordia domini plena eft ter-ra;quæ nullis unquamfeculis, nullis generationibus defujt,eâmqueprouidentiamqua uniuerfi-

Z4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI V I AMBROSH

uniuerfîtatem rcnim admmiftrat ôi continet, regendis alendisq? naturis femper impcn ditjdifpofitumHabens ex incommutabiH's aeternitate confilij, quibus c^uidcç temporis bus dilb-ibueretjSC multiformis gratiæ ftiæ infcrutabiles inueftigabilesq) mcnfuras, per quæ dona ac lacramêta uariaret.Sicut enim ifta gratiæ largitas quæ in omnes genres no iiilfime cffluxir,non euacuat cam quæ fupcr unum Ilrael fub legerorauit,nec præfcntes diuitiæ fidem prætcritæ abrogant parcitatiu'ra ncc de ilia cura dei,quç Patriarcharum fi lijs proprie præfidcbat,conijciendum cft gubernacula diuinæ mifericordiæ cætcris ho minibusfuilîefubtradla,quiquidemincomparatione elecfforumuidentur abieôi,fed Ad, 14 nunquâ funtmanifcftis occultisq?bencfictjs abdicati.Legimus enim in AÆbus Apo-ftolorum Paulum SC Barnabam Âpoftolos Lycaonijs dicere: Viri,quid hæc facitis Et nos mortales fumus, fimiles uobis homines, annunciantes uobjs ab his uanis conuerti ad dcum uiuum,qui fecit cœlum àC terrain,amp; mare,ôlt; omnia,qug in eis funnqui in pr£* teritis gcnerationibus dimifit ornnes gcntes ingrcdi uias fuas.Et quidem non fine tefti' monio femetiplùmreliquitb enefacicns,de cœlo dâs pluuias tempora frult;ffifera,ini-plensciboôtlætiriacordaucftra.Qiîodeftautêhoc teftimoniumquodfemperdomi' no defcruiuit,amp;nunquam de einsbonirate ac poteftate conticuit,nifiipfa totiusmun* di inenarrabilis pulchritudo,ôf inenarrabilium benefîciorum eius diues QC ordinatalar gitio,pcrquæhumanis cordibusquædamætcrnæ legis tabulæpræbcbantur,utinpagt; ginis elcmcnrorum, acuoluminibus temporum, communis amp;nbsp;publica diuinæinftitu-tionis dotfî^rina Icgcrctur ç' Cœlum ergo, cunôrâque cœleftia, mare amp;nbsp;tcrra,omniâque quæineisfiint,confonofpccici fuæordinationisrç concentu proteftabanturgloriam dci,3trprædicatione perpétua maicftatem fui loquebantur authoris.Ettamenmaxi-inus numerus hominum qui uias uoluntatis hiæ ambulare permiflus cft,non intcllexit, z.Corirt.i nccfecutushanc legemeft,amp;odoruitæquifpirabataduitam,fac^us eftciodormor' \hidem.3 tis ad mortem: ut etiam in illis uifibilibusteftimonijs difceretur quôdliteraoccideret, ipiritus autcm uiuificarct.

Quod ad ipfam cognitionem ueritatis, amp;nbsp;perccptionem falutis non quifquam fuis mci'itis,lcd ope opéra diuinæ gratiæperueniat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. H

Vodcrgoinllfael per conftitutionem legis ÔCpropheticacloquiagereba' tur,hoc in uniueihs nationibus, totius creaturæ tcftimonia amp;nbsp;boniratis dd miracula femper cgerunt.Scd cùm in illo populo cui utraq; eruditio præfinf nemo nifi gratiaiuftifi'catusfit per fpiritum h'dei,quis ambigat cos qui de quibufcûtpna tionibus quibuslibet temporibus deo placcre potyerunt, fpiritu gratiæ dei fuifle diïcre tosc'Qiipetfiparciorantcaatq; occultior fuit,nullis tameieculis fenegauit,uirtuteuna, quantitate diucrfa,côfilio incômutabili,opcrc multiformi. Nam ÔC in îjs diebus quibiis totum mundiim incllabilium donorum duininarigant,non idem modus omnibus,nee eadem mêlîira confert. Qiiamuis enim perminiftros uerbi et gratig dei eadem cunôis ueritas prædicctur,cadcm cohortatio adhibeatur, dei tarnen agricultura elf,dei ædifica tio,cuius uirrus inudibiliter agir,utincremento proficiat quod edificaturaut colitur:fi' i.Cor.j eutatteftaturPaulus Apoftolus,diccns:Qiiidigitui cft ApollofquiduerôPaulusf’JVb' niftri eius cui credidiftis,unicuiqi ficut dominus dediuE go Plâtaui, Apollo rigauit,fetl deus incrementum dcdit.Itaq; ncq; qui plantar,cft aliquid, ncq; quirigat,fed qui incrc^ mentum dat,deus. plantat autcm, qui rigat,unum funt. Vnufquifcp aurem prO' priam mercedem accipict fecûdum fuum laborcm.Dci enim fumus adiutores,dei agricultura eftis,dei ædificatio eftis.Agriculturæ ergo huius atq; ædificationis in tantûquif que adiutor 6c operarius ac minifter cft,inquanrum unicuitp dominus dederit .Erij qui miniftrorumlabore cxcoluntur, adeum proficiuntmodumad quemillosincrcmenti author euexcrit.In agro enim domininonuniformisnecunaplantario cft.Etquamuis in unum decorem totius rempli ftrucf ura conueniat,non idem rame locus eft,nec idem ufus omnium lapidum:ficut amp;nbsp;in uno corpore non omnia membra eundem adurn ha-i,Cor.iz bent,dicenteApoftolo:Nuncaurem poftiitdeusmembra,etunuinquodq?eorumfieut uoluit.Hæc uero membra unde apta,undeutilia,unde fint pulchra, idem dotftor expo-nit,dicens:Ideo notum uobis facio quod nemo in Ipiritu deiloquens dicit anathema le fu;Slt; nemo poteft dicere dominum lefum,nifi in fpiritu iàncfto.Diuifiones uerô gratia-rwm

rum funtjidem autê {pin'tus:6C diui'fionesmïniftrationû font, ïdê auté dominustSif di'ui-fiones opWâtionum font,idem uerô deuS qui ôpêratur omniàin omnibus. Vnicuicß au tem dàtüt manifeftatio ipititus ad utilitatem lt;nbsp;Altj quidem per fpirituni datur fermo ià^ pientte,alîj fermo fcientiæ fecundum eundentfoiritum,altefi fidés iri codem fpiritu,altj opefatio uirtutû,alij prophetatiOjali} diforetio ipirituum, alij genera lihguarum,alij in^ terprêtatio fermonumzhæe autem omnia operatur unus atqi idem fpiritus, diuidens fiïi gulis prout uult.Hæc magiftro Gentiu tanta luce, tanta euidentia prædicantc,qUa ratio ne,qUa caufa dubitândû eil, an omniû nobis uirtutum germen ex deo fitf uel quis nifiin fipicnnffimus de differentia diuinoru munerum conqueratur, aut imparibus aß cri ben-duni meritis arbitretur, quôd non æqualiter de foperna liberalitate confertur C Si enim hæc diftribudô fecundum præcedentium operum mérita proueniret, non ipforum do-norum catalogû tali côclufione Apoftolus tcrminaret,ut diccret:Hæc autê omnia operatur unus atcpidem ipiritus,diuidens fingulis prout uult.Vbi utiqi fi rneritorum caufas uoluiffet intelligi,diceret:Diuidens fingulis prout merentur : ficut plantatoribus àut ri-gatoribus præmium deuotionis fpopondit,dicens: Vnufquifqi autem propriatnmêrce dem accipiet fecundum foum laborcm.Datur ergo Unicuicß finemeritö unde tendat ad meritum,amp;: datur ante ullum laborê meritü,unde quifcp mercedem accipiat fecundum foum laborê. Quod ita effe ctiam Euangelicac ucritatis teftimonió agnofoitur, ubi per comparationem dicitur,quód homo peregre proficifoens uocauitièruos, amp;traddiditfl lis fubftantiâfoam:amp;uni dédit quinoî talenta, alif autem duo,altj uerô unum,unicuicß fecundum propriam uirtutem,id eft,lccundum propriam 6Cnaturalem polïîbilitatem, non autem fecundum proprium meritum : quia aliud eft pofte operari,aliud operarizÔd aliud eft pofte habere charitatem,aliud habere charitatem:ÔC aliud eft capacem eftecon tinentiæ,iuftitig,fapientiæ,ahud uero effe continente, iuftû,attj fapientê. Non itac^ öm nis reparabilisreparatur,nccomrtisfanabilis fanatus eftjquiareparabilem ÔCfonâbilem eflè,de natura eftueparatum aurem ÔC fanatum efte,degratiaeftlt;Deniqueiftiquibusfo nbsp;nbsp;nbsp;'

cundummodulumcapacitatis foæ,quemineis diftributor fobftantiæpræuidebatjdi-fpar crcditus eft numerus talentorummon meriti remuneratiortem,fed operis accepere materiam.In qua duorum feruorum uigilantiftima induftria non folum gloriofis laudi-bus honeftatur,fed etiam in acterna domini foi gaudia intrare praecipitur.T er tff uero pi-grum ocium,SC defidiofa nequitia ftc punitunut ÔC uituperantionis dedecoretur oppro brio,amp;:portione quam acceperat,exuatur.Dignus enim eratperdereinutilem fidê,qut non exercuerat charitatem. Vnde SC in fubfequêti fermone quo apertiftime' declaratur foturiformaiudicq,fedentefilio hominis in fedemaieftatis fuæ, antequam facfta cógre-gatione omnium Gentiü ahj ducuntur ad dexteram, alq ad finiftram conftituendidau-’ darts dextris de operibus charitatis,nihil aliud finiftris obtjcitur, quammifericordiæbe neuolentiæc^ negletftus.Acceperant ergo etiam ifti fidem, fed non focftatifoerantdile-i lt;ftionë:nec de non feruatojfod de non autfto munere damnabuntur.Quamuis enim om nia bona,dona fint dei,d deo tarnen quacdam etiam nó petita tribuuntur,ut per ipfo qug accepta funt,ca quæ nondum font donata,quaErantur.Semê quippe quod iacitur in ter-ram,non ob hoc feritur, ut ipfom folum maneat, fed ut frticftum afferendo, multiplex atquenumerofom fit. Cui quidem profecftus ab illo eft qui dat incrementum : fed terra uiuens,amp; de gratiæ iam imbre fœcunda, habet quod ab ipfa expetftetur ad id quod ac-cepit,augcndum.

De cófideratione differetiaru quibus diuing gratig opera Sd dona uariata fontCa. I ri Is re(fté(ut arbitror)quantü dominus tribuit pertraótatis, ad id unde digref-H fa eft diiputatio, reuertamur: ad confiderationem fcilicet differentiarum quibusdiuinægratiæoperaac dona uariatafont. Altitudo quippe diuitia- ^®”’*** rum fopientiæ amp;nbsp;fcientiæ dei, cuius infcrutabilia font iudicia, inueftigabiles uiæ, fie femper mifericordiam foam ÔC iudicium temperauit, ut fecretiffïma æterni confiltj uo-luntatenoluerit in omnibus foper omnes generationes aut foper omnes homines,gqua les donorum fuorum efte menfuras. Siquidem aliter eos iuuerit, quos ad cognofcendu fe,cœli amp;nbsp;terræ teftimonijs conueniebat:aliter illos quibus non folum elementorum fa mulatUjfed etiam doeftrina Legis,Prophetarö oraculis,miraculorü fignis Si angelorum

Ambr. To, 2, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c coopéra^

2Ó nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVIAMBàOSII

cooperationibus confulebatEt mulro magi's aliter mifen'cordiam fltarti unittèrfis nibus declaraueri't, quando fili'us dei fadlus eft fih'us hominis, ut inueniretur ab eis,qi^ cum non quærebant,ôiS àppareret ijs qui ilium non interrogabant, amp;nbsp;non in uno tanW populo Uraeliticæ ftirpis excelleret, fed in omni gente quae eft ftib coelo,multiplicatuin Abrahæ fernen oriretur,in qua hæredû fucceflîonê non filij carnis,fcd filij promiflionis i'ntrarent.Et quâta in prçteritis fcculis fuper caeteras nationes,tanta nûc eflet in gente lu dga parcitas gratig: ciim tam?introdu(fta plenitudine Gentiû,etiâipfbru ariditati carun dem rigationu inundatio fpondeatur. Qiiac itacÿ caufae fint hara fub eadem gratia diffi^ militudinum,quæ' ue rationes, fandis fedptun's no loquentibus, quisloqueturÆt cum in eis feientia Pauli apoftoli à difputätione franfeatad ftuporê:cuius erit tantapraefuni' ptio,qui hate diflerendo, exiftimet apcriendapotius quam filentio mirandaf Patienter igitur Sc æquanimiter ignoretur tarn remotum ab Humana cogitatiohe fecretum:nec ta men quia ncqueunt claufa penetrari, ideo etiam referatoru eft prætercundus introïtus. Manifeftauerunt enim diuinoru eloquiorummultæ aUthoritates,5Ccontinua omnium feculoruni expérimenta docuerût,iuftam dei milericordiam, mifericordemcp iuftitiam necalendisunquamcorporibus hominu,necdocendis iuuandiscß eorumentibusdegt; fuifle.Semper ctenim pluitfuper bonos 6Cmalos, femper folem fiiS oririfecitfuperiugt; ftos Sc iniuftos,femper uitales auras præbuit, femper diei SC nOdis uiciflitudines minP ftrauit:ubertatem agris,multiplicationeni feminibus,foecunditatë generandis hominP bus femper impendit.Et fi quando aliquid horö minuit, benignis correptionibus auergt; fionem defidiamep male' utentiu caftigauit, utmifetationes eius quacrerent in aduerfis, cuius iuftitiam non timuerant in fecundis. Deniq? fi ad ipfa mundi exordiarecurramus, inueniemus omnium fandorS qui diluuium præcefferunt,deilpiritûfuilîeredoremgt; Roiw. 8 propter quod SC filij dei nominati funt: quoniam ficut ait Apoftolus : Quicunq; fpiritU dei aguntur,hi filij iunt dei.Et cum ijdem negleda obferuantia patrum, ill ici tis fe repro borum connubijs mifeuiffentjatqi ob nephan'am focietatê digni exterminio iudicarcii^ Gflir. 6 tur,dominus ait:Non permanebit fpiritus meus in hominibus iftis, quoniam caro font*

Vnde apparet quod ifte populus cuius gencrationes diftreto ordine cum annorumnU mero digeruntur,ipiritalis antcafuit, eautiq; uoluhtate cui fpiritus fan dus præfidebaf, fie impendens moderaminis fui regimen, ut declinandi ad uitia non adimeretpotefta^ temjqua poteftatehic populus fi non uteretur,non relinqueret dcü,nec relinquereturà Ecdr.j 1 deo,eflet(ç ille de quo didû eft:Felix qui potuit tranfgredi, 8Cnó eft tranfgreffus.Quan diu ergo apud deum manfit,ea uoluntate manfit, quam deus infjpirauit SC rexit.Præpa^ ratur enim (ficut fcriptu eft) uoluntas à domino.Sed huius præparationis non unus l^ per pfouedus,necunamenfuraeft:quoniâ multismodisSCinnumerabilibus different tijs gratiæ opera amp;nbsp;dona uariantur,in(^ipfis fingulis generibus munerum difïïmiles funt gradus,amp;^ impares quantitates.Sicut enim in germinibus herbarum atqi lignorum quae terra producitjUon una fpecies,nec unum in omnibus genus eft,fed fingula quæqt in fui feminis forma,in fuæ ftirpis qualitate gignuntunplenum autem décorénonfta tim ut eduntur accipiunt,fed certis 8C ordinatis prouehuntur augmentis,donec ad per^ fedam fui habitus quantitatem perfuccedentiafibiincreméta perueniannita SCfèmina charifinatum,plantaefß uirtutum nô in omniagro cordis humani totû hoc pariter quod funt fiitura nafcuntur,nec facile reperïtur in exordio maturitas,SC in inchoatione perfe-dio.Exerit quidem frequenter potens SCmifericors deus mirabiles iftos fuæ opération-nis cffeduSjSCquibufdam mentibus non expedata profeduum mora,totnfimul quic* Kelr.y quid collaturus eft,inuchif.In Abrahælûbis Leui fandificatur, SCfimul cum eo domus Golf. 18 Aaron SC facerdotalis ordo benedicitur. In Ifaac de repromiftîone conccpto,6C contra Mdbcfe. 1 fpem fteriliûfenum nato,omniu gentiû uocatio,SC tota Chrifti forma prgcoditur.Iacob Hifron.i nullo merito fuffragante dileduspriufquamnafcatureligitur.HieremigdicitunPriufi quam teformareminutcro,nouitc:ÔC priufquâexires deuulua,fandificaui te.Ioannes intra Elisabeth matris uiftera fpiritu fândo repletus exultat,ÔCut nullus inter natos mü herum maior fit,prius fentit initia gratig,quàm naturg.Sed cùm ÔC alia fimiliû documen torum exempla non defint, quæbrcuitatis ftudiopræterimus:multo tarnen crebrior, multoq; num erofior pars illa hominum eft, cui particulatim quicquid fupernalargitas donat,

donat, accrcfcit^ ut cohfercndorum munerum caufæ de tjs quæfunt collata, pariantur.

QuidamacccptafidedifRdentianoncarentjquam uticpineirefibinoueratqui dicebat: Anrr.p Credo domine, adiuuaincrcdulitatê meam. Qiiam nee illi abefle penitus â luis animis Uc, « 7 fentiebant qui dixerûtiDomine auge nobis fidem, Quidam quod credunt,non i ntelli^ gunt,amp; multi diu in fuæ fimplicitatis modulo detinentur, Multi uero cito intcllelt;Rus lu men accipiunt.ïpfaautemintelligentia non in omnibus cundem habet uigorem,autfU milemfacultatem.Et plurimi cûm amp;nbsp;fide SC intelledlu uideantur ornati,laborant tarnen indigentiacharitatis:SCqsquæfideSCintellecfiuuident,nequeuntinhærere:quoniâper feuerariineo nonpoteft,quodnô toto corde diligitur.Donûquocçiplius charitatis no femper eiufmodi cft:ut quicquid ad plenitudinê ipfius pertinet, fimul à percipiente fu^ matur.Eft enim amor qui poteft alio amore fuperari.Et Içpe dileôlio.dei ex mundi dile-(ftionemarcefcit,nifi ad eumferuorê fpiritu fanefio inflâmantc profecerit,qui nullo ex^ tinguifrigore,nullo potfit tepore languere. Cùm itaep in hoc inenarrabili dono dei om nium fumma donorum, ÔC quædam fit cundlarum uitauirtUtunuad hoc cætera confcquot; runtui'jUthabeat animæ fidelis intêtio,per quæ ad perfeefiâ charitatem point eniti.Qiiç quoniam non lolum ex deo,led etiam deus eft,ftabiles SC perfeuerantes atlt;^ inlupe» abi les facit quos flumine fuæ uoluptatis impleuerit. Qui autem iftarum aquarû dulcedinê nefciunt,adhucdemundihuiustorrentibusbibunt,âutetiam fialiquidprimoribusla^ bris deuitæ fonte guftauerunt,inebriari tarnen aitreo Babylonis calice dclectanturduo prorfus decipiuntur arbitrio,fuauoluntatelabuntur:SC fi in hac defidia perfeucrant,iph feijsquæ accepere,difpoliant. Facile eniniquailibetbona fine charitatepofl'untpcrirc, quæ non poffunt fine charitateprodefle. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

Quodauerfioàdeonon{itdiuinæcoftitutionis,fedpropriæuoluntatis.Cap. i ut Aec autem fummatim bteuitercp perftriCla ad id ualent, ut certilfimé noue^

, H nbsp;nbsp;rimus nullum fidelium à deo non difeedentem relinqui, neq! cuiufquârui-

nam ex diuina elfe conftitutionc difpofitam: fed multis qui iam iudicio ratio nisutuntur,ideo liberum elfe difcedere,utnon difeeflilfe fit præmiumiSCutquodnon poteft,nifi coopérantefpiritu dei fieri, eorum meritis deputetur, quorum id potutt uo-luntatenonfieri.QiiæuoluntasinmalisaClionibusfoU elfepotelfiinbonis autemfols elfenô poteft, Qtiamuis enim fecundûnaturâfithomini utboneuoluntatis iit,uitiü ta^ menquodper malam uoluntatem irruitin naturam,nonnaturæfupcraturuirtutc,fed gratiæ.Regebatur ergo primus ille populus dei fpiritu dei, SC a malediCli ac piædamna ti populifocietateac moribusper eruditione fanôlifpiritusabftinebat,cuftodiensdifi cretionem fui à permixtione carnalium, quorum mala tam diu fuftinuitpatientiadei, quandiuboni per id quod eos no imitabantur,placere potuerûn Vbi uero etiâboni tua lorumimitatione corrupt! funtjSC peruoluntatis defeCfumineâdemnequitmmconlpi rauituniuerfitasiquosfexceptaNoedomo) unaimpietasprophanauit,fentctiaunadc kuit.Bonitasautem deine illi quidemparti defuit,quæ in charitatenonftetit,SC ab initio fuiueneno diabolic!liuorisintumuit,Principe enim gentisimpiæfanCfifratris meri tisinuidentê,cædemcp cius parricidiali cordemeditantem, dignatur dominus paterno mitigate conf!lio,dicens ad CaimV t quid triftisfaeftus esCut quid concidit nul tus uiuj- lîjîJcm. 4 Nonnefireefte offeras,relt;ftè autê non diuidas,peccafticQtiiefce. Ad te enim ci it fio eius,SC tu dominaberis eius.Deponc,inquit, ortam de inuidiæ æmulatione mftuia, Seflammasodij crudelis extingue.Nihil tibi Abelnocuit,necmihiplacendo telælir.dc fpeximuneratuameo iudicio,nÔ illius uoto.Opus enimbonû negligenter cgi ti.rccta fuilfetoblaiio tuajfifuilfetreôa difcretio.Sciens cui offertes,feire debueras quiduouc-les.Nondignè inter me SC te diuififti,quoniam tibi eleCtimaferuafti.Tuus ergo hic error cftjtuumcp peccatum.quiefce,SC noli in infontem fratrê moueri,ad te potius tua cul pareuocetur.noli p eccato regnû in te date, fed tu p otius in ipfum fume dominatû.Pœ^ nitendo enfin necinmaius facinus progrcdieris,SCabeoinquote doles difplicuifie, mundabetisACùm ergo talia ad Cainloqueretur deus, nûquid ambiguû eft uoluitle eu, 6Cquantûadn^edendimodumfufficiebat,egiire,utCainabilloimpietatisfurorerelipi fcerctcSed malitia pertinax inde faefta eft inexcufabilior,unde debuit elfe cotreClior.bt

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uticuprxfciebatdeus ad quemfine infanientis effet ptogreffùra conceptio. Fieqi ex eo

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambr. To.x. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c x

iS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVIAMBROSII

quod fain fcicfttfa di'uma non potcratjnecefiîtate peccandi urgebarur faci'nus uoluntaquot; tis;a CUIUS utiq5intenrioneat(jelFelt;flupotuit incolumitas Abel l'næfàdefcndijnifiph^ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuiflet dco cS magna laude parientiæ fuæ, ut temporalis furor impij fieret perpetuus ho

nor iufti.Poften's uero ifti'us fratricidae, quauis m progcnitoris lui moribus uiuerêt,nun quam fe diuinam bonitatem negafle quis nonfacile aduertat, fi confideret quantum cis prodefïè potuerit tam longa patientia dei,tam diuesbonoru temporalis copia,ÔC mub tiplicatæîœcunditatis tam numerofapropagatiofquæ beneficia licet obduratis nihil remedij ÔC emendationis attulennt,probant tarnen auerfionem eorum nó diuinæfuifl^ Gfw.7 conftitutionis,fcdpropriæuoluntatis.Inconferuatione autemNoe filiorumcç eiusamp;^ nuruum,in quibus omnium Gentium feminarium diiponcbatur,quanta diuinæ gratiæ opera reuelata fint,fan effa fcrip tura manifeftat, dum in illa mirandæ capacitatis arca,uni uerfi generis animalium quantSreparationis aderat,rccep trice, congregaturaad fe om ne hominum genus Ecclefiafi'gutatur,dum per lignum ÔC aquâredemptio crucis Club fti,06 ablutio regencrationis apefitüf,dum in ijs qui ex illamSdi uaftatione faluati funt, omnium Gentium plenitudo benedicitur,dum donum fœcunditatis iteratur,SC folo C' fii lufiocatorum lt;Só lànguinis interdilt;fto,libcrtas edëdi quod placuerit,augetur,lalutisip Iccuritas in teftimonio uerficoloris arcus,hoc eftin figno multiformis gratiæ confecra^ Gene. 11 tur.Quae utilt;f myfteria atqi facramentanon unius tantum familiæ paucilFimos tuneho minesjfedinipfisomnes eorum pofleros imbuebant,utquod erudition!impendeba^ tur parcntum,proficeret fcientiæfiliorum.Iam ueiô procunente humanæ propagaoo-' nis augmcnto,cùmiplamortalium numerofitas defuis multiplicationibusluperbircf, óufecundum elationisfuæaltitudinêcœlo cuperetmolem immodicæinftruclionisin fercre,quam mirabilis erga cohibendâhâc infolentiS fuit diuinac ccnluraiuftitiet'Qiiæ unam illorum populorumloquelam notisfibiinuicem fignificationibus confonantem feptuaginta Só duarum linguarum uarietate confudit: ut Ól inter difibnas uoces opcran tiumpcrcuntc Concordia,inlànæmolitionis machina foluerctur,Sëhabitandoorbitcr-' rarum daret incolas malæ congregationis opportuna dilperfio.ln ifto autem opcrepro uidentiæ dci præordinabantur miracula gratiæ Chriftianæ, quæ omnem hanc difperfio nem in illius ædificationis erat uocatura compagcm,in qua omne genu flcólitur deo,0^

PWip.2 omnislinguaconfitctur,quoniamlefusin gloria deipatriseft. Hanclatitudinêgratix in plenitudine difpofitorum temporSreuelandæ, faifia ab Abrahâ promilïio deifignis Gene.ió.cr iamluculentioribusindicabat, quandoduplexeius fuccelfio,filij fcilicetcarnis,06fihj

21 promiirionis,multitudini arenarum comparabatur dCfidcrS, fiëuirfcnexperannofani uxoris fterilitatem abfpciam prolis alicnus,crcdebatlaudabilifideper germenuniusfi lij,patrcm futurS efle femundi,profpicicns illS in femine luo,imó confpicicns,qui dixit; Abrahâ diemmeum uidit, amp;nbsp;uauifus cft. Qiiafide Abrahâ cum iuftificaretunnondum mandatum circücilionis accepcraqfed cum clfctin præpufio naturali,rcputata eftndcs eiusadiuftitiam,5Ccademfides fignaculS circuncifionis accepcratin eo corporismem bro,per quod fernen procreationis peruenturum cratad earn carncm,in qua fine carna li femine dei filius deus uerbum caro fieret,ac de Abrahæfilia Maria uirgine nafceretur aflumptis omnibus in huius natiuitatis conf3rtium,qui in Chrifto per fpiritum fandïutn regcncrati,quod Abraham crcdidiqcredidilTcnt.

Qiiod etiâ ante aduentS Chrifti nationes quæ alienatæ à conuerfationelfrael, fpem non habebantjOb hoc non fint cxculabiles.Et quomodo propter perfe^ cutionesbonorUmChriftuspopulumfuumauxcrit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. V

Aec autem fides antequam uenirct, hoc fernen de quo Abrahæ di(5ruin elfe Gene. I a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H nbsp;nbsp;nbsp;In femine tuo bencdiccntur omnes genres tcrreu'ntra unius ffirpis populum

cótincbatur,uigentcapudueros Ilraclitas Iperedemptionis noftiæ, quoniâ ctftfuerSt cx alienigenis quos temporibus legis ueritasillufirare dignatafic,tamêtâpau ci fuerunt,ut uix recognolcant an fuerint. Nc(]; ob hoc excufabilcs fint nationes, quça^ lienatæ à conuerfarione Ilracl,lpcm non habentes, amp;nbsp;fine dco in hoc mundo fub igno-rantiæ tenebrisperierûuquiahæcabundantia gratiæ quenScuniucrlummundûrigat, pariantealargitatenonfluxit.Adhibitacnim fcmpcrcftuniucrfis hominibus quçdâfu pernæ menfwra docîrinætquæ ctlî parcioris occultiorisq; gratig fuit,lufficit tarnen,ficut dominus

dominusiudicauit,quibuidâad remedium,omnibus ad teftimonium:utnon dubie',fed euidenterâpparcat,quod nifi ubi abundauit peccatû,fuperabundaretgratia,nûc quoej Roma.5 uniuerfum ^cntis humanum fimilis obcæcaret impietas « An forte ( ut pleriq! garriunt) mcliora,quam ueterû ingénia noftris feculis orta iunt, aptiores diuinis donis animas tempora extrema pepererunte'Quod etiâ fi ita effet,ad bonitatem id referendu eflet au-thoris,qui uocandis ad uitam acternam populis, ea quæ nô reniterentur,corda finxiflet. Sednihilprorfiisnouatumeftin generatione carnali,necgenerofiorauisminoruorta fucceffîoeft, cùmpotiusinhominibus illius tempon's quo murtdiredemptoraduenit, quanto erat propago tardior,tanto fit iniquitas inuentarobuftior.Probauit hoc ludaici furorisimpietas:amp; quam apta Euâgelio Chriftt fuerit ilia generatio, nô folû populi,fed etiam fcribarum,0C principu,ac facerdotü corda docuerunt ; quibus parum fuit in agnit dei tollentem peccatum mundi,contra teftificationem legis, contra oracula propheta-rum,contradiuinarum expérimenta uirtutû,fcditionibus, contumeltjs,iputis,alapiSjCO Iaphis,lapidibus,flagris,ÔCad poftremum crucis atrocitate feuille, nifi etiâ telles relur-recflionis eins eadê perfequerentur infania: quâ Apoftoli quando à pontificibus flagel-latilùntjoftenderuntin pialmo DauidiCoprophetatâ, dicêtes:Domine,tuesquifecifti ÀÂ.4 cœlum amp;nbsp;terram,amp;mare,SC omnia quæ in eis funequi fpiritufancflo per os patris noftri Dauid pueri tui dixifti; Quare fremuerunt gentcs,amp; populi meditati lunt inaniaraftitc-runtreges tcrrac,amp;principes conuenerunt in unum aduerfus dominû, ÔC aduerûis Chri ftum eiusfConuenerunt enim uere' in ciuitateifta adüerfiis fancflûfiliu tuûleium,queni unxifti,Herodes amp;nbsp;Pontius Pilatus cum Gentibus pOpulis Ifiael, facere quæmanus tua QC confilium decreuerunt fieri.Igitur ad manifcllandam gratiam dei,quac ex æterno eius incommutabilicç confilio in falutem omnium Gentium difponebatur, non priora quafiincapacia declinata iunt têpora,fed ilia elecfla, quæ taies populos ediderunt,quo-nim ferox amp;nbsp;uoluntaria iniquitas non confiilendi affedlu, fed intcntionc fæuicndi perfi fteret facere quæ manus dei ÔC confilium decreuerunt fieri, utmirabilior eflet gratia ÔC potenfia dei,quç de tam duris animis,tâ tenebrofis mentibus,tam inimicis cordibus fe-cit fibi populû fidelê,fiibditû,fan(flum : qui non per fapientiâ huius mundi peruenit ad lumêfapientiæ dei,fed per illius donû de qüo tcltatur Joannes apoftolus, dicês:Scimus quiafilius dei uenit,ôô dédit nobis fenfum ut cognofeamus ucrû deum,5lt;fimus inucro nlio eius.Cui teftimonio apoftolus Paulus conlonat, dicens : Gratias agentes patri qui Colof.t dignos nos fecit in partem fortis fandlorum in lumine, qui eripuit nos de tenebris,de pofeftatetenebrarum,amp;tranftulitinregnûfili) dilecftionisfuæ. Etiterûidem:Eramus enim,inquit,aliquando infipientes,incredüli,crrantes, feruientes defiderîjs ÔC uolupta-tibusuarîjs,inmalina S^inuidia agentes,odibileSjOdientes inuicem. Cùm autê benignt tasô^humanitasapparuitfaltiatorisnoftri, nonexoperibus iuftitiæquæ fecimusnos, fcdfecundûfiiammifericordiâ faluos nosfecit perlauacrû regenerationis fpiritusfan-dfi,quê effiidit in nos abunde' per lefiim Chriftum faluatorem noftrum ut iuftificati gra tiaipfîusfiæredes fimusfecundumfpemuitææternç. Potuit'neplenius,luculentius,ue-nus explicari,quæ mérita hominû Chriftüs inuenerit,SC quos fibi mores fiibiecerit,qug ad iè corda couerterit,quando uenit meden' no iànis,fed male habentibus,5C uocare no iuftos fed pcccatores.-quoniâ Gentiû populus qui fedebat in tenebris,lucêuiditmagna 6^ fedentibus in tenebris amp;nbsp;umbra mortis,lux orta eft ilIisfFremebât gentes,irafceban-turpopuli,fæuiebant reges, poteftatescôtradicebant, fuperftitiones SCtotius mundi reludlabantur errores.Sed de refiftentibus,furentibus,perfcquêtibus,populû fiiû Chri-ftus augebat,6C per uincula ac fupplicia mortèsq? ianch^orû roborabatur fides,uincebat «eritas,percç uniuerfum mundum dominici agri fegefis multiplicabatur ubertas.T anta enim defuperpræbebatur côftantiafidei,fiducia Ipei, fortitudo tolerantiæ, ut illeignis dilc(flionis,quêin cordibus fideliû fpiritus farieflus accêderat,nullo modo ab opprimen bant, candêquampcrfcquebantur,flammâfæpécoci'perent,quabeatusapoftolus Paulus Ignitus fidenter ferucnterq; dicebatJiiftificati igitur ex fide pacem habeamus ad do Ron».^ minû noftrû lefum Chn'ftû,per que ÔC acceffùm habefnus fide in gratiâ iftam in qua fia-muSjfiC gloriamurin ipe gloriæ filiorum dei,non folû auiém, fed ÔC gloriamur in tribu^

Ambr.To.î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e j lationbus

30 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSri

lati'onibusjfcicntcs quodtribidatio patiertriam operatur, pati'enti'aâuterti probati'onc, probatio ueió lpem,(pes autem nó cófundit,ciuia chantas dei difFufa eft in cordibus no Uns, per fpin'tum fanc^um qui datus eft nobis.Et iterum : Quis nos feparabit à charitate Chriftif'Tribulatior'an anguftiafan perfècutiof’an fames an nuditasfan periculUmfan P/idm. 43 gladiusf Sicut fcriptu eft: quia propter te mortificamur tota die, exiftimati fumus ficut cues occifionis.Sed in his omnibus fuperamus,pcr eû qui dilexit nos. Certus fum enitn quia neq^ mors,neq^ uita,nec^ angelfneqs principatus,neq5 inftantiajUeqi fiiturajneqtie fortitudOjneq; altitudo,ncq; pr oftrndum,ncq; creatura alia potent nos feparare à chari^ täte dei quae eft in Chrifto lehr domino noftro. Haec charitas diffufa per Ipiritum fanefîS fecitjUt mundus fiddium mundum uinceret impiorum.Hçc Neronis crudelitatem,Dö mitiani furorcm,multorumq; poft cos principum gloriofo innumerabilium martynnrt fine confudit,donante Chrifto imitatoribus luis de perfecutionibus regum,aeternarunt ftemmata coronarum.

QuodChriftus pro omnibus impijs amp;^peccatoribus rtiortuus fuerft. Cap. VI Vila igiturratio dubitandi eft lemmChriftum dominum ftoftrum proim-N nbsp;nbsp;nbsp;pfjs Só peccatoribus mortuum,a quorum numero liber inuentus eft.Nonne

eft pro omnibus mortuus ChriftUs f Sed prorlus pro omnibus mortuus eft Chriftus.Nenio ergo omnium homihuinantereconciliationem, quæperChriftifan-' HojjM.ç guinemfada eft,non autpeccator äütimpiusfuit, dicente Apoftolo : Si enim Chriftns cum adhuc infirmi eftemus,iuxta tepus pro imptjs momius eft : uix enim pro iufto quis moritur,nam pro bono forfitan quis audeat morucommendatautemftiam charitatent deus in nobis,quoniam ft cum adhuc peccatores eftemus, Chriftus pro nobis mortuus cft,multo magis iuftiftcati fanguine ipfius falui erimus ab ira per iplum.Si enim cu tnimi ci efl'emus,rcconciliati fumus deo per morte filq eius, multo magis recodliati falui erf a.Con’rt.5 jmiis inuita ipftus.Idê autê Apoftolus in fccundaad Corinthios ait:Charitas enim Chri-' ftiurgetnos iudic'anteshoc,quoniâfi unuspro omnibus mortuus eft,ergo omnesmoi tui fiint,SCpro omnibus mortuus eft,ut 8C qui uiuunt, iam non fibi uiuant,fed ci qui pto i.Timo. 1 ipfis mortuus cft,6Creftirrexit.De feipfo uero quid pronSciet,audiamus:Fidelis,inquit, fermo QC omni acceptiohe dignus,quia Chriftus ucnit in hunc mundum peccatores fab tios facerc,quorum primus ego fum. Sed ideo miiericordiam confecutus ftim,ut in we primo oftenderctCliriftus lefus omnem patientiam adinformationcm eorum quicrC' dituri funt illi inuitam æternam.Siue ergo circuncifio,ftue praeputium,peccato uniueP faliter cócludcbatur,unuscf omnes reatus obftrinxerat, amp;nbsp;inter magis minus« iinpios hemo erat qui poiTet abftp, Chrifti redemptione faluari: qupredemprio uniuerfo fefein^ tulit mundo,amp; omnibus homimbus indifferenter innotuit: quandoquidem in die quirt quagcfimoabilloPafchainquofe hoftiam deoucrus agnus obtulerat,ciim ApoftoH amp;nbsp;qui CÛ eis unanimes erant,repleti fpiritu fandlo linguis omnium Gentiûloqucrentur conucniebat excita miraculo diuerfi generis hominum multitudo,utEuangeliumChri Ado.z ftiineisquiaderant,totusmundus audiret.Confluxefantautem(ficutfcriptum eft)Par thi 6cMedi,Elamitæ,Ô!: qui inhabitant Mcfopotamiam,Iudæam amp;nbsp;Cappadociam,Port thum amp;nbsp;Afiam,Phrygiam amp;nbsp;Pamphyliam,Aegyptûamp; partes Libyæjquæ eft circaCy-' renen,amp; aducnce Romani,Iudæi quoq? Pfoiclyti,Crctes SC Arabes,audientes eoruin linguis prædicari magnalia denquorum teftificatio ctiam in cas genres quae rtrmotiores lunt,longclarcq5 procurreret. Ad cuius rei effeeftum credimus prouidentia dei Romani regnilatitudinem pra’paratam,utnationes uocande ad unitatem corporis Chrifti,prius lurcunius conibciarenturimpictatis:quamuis gratia Chriftiananon contenta fit eofd2 limites habere quosRoma,multosq; iampopulorum feeptro crucis Chrifti ilia fiibdb derint,quos at mis fuis ifta non domuit.Quae tarnen per Apoftolicifacerdotq prindpagt; tumampliorfacftaeftarccreligionisquàmfolio poteftatis. Quodfiforte',quemadmo^ dumquafdamgcntes,quodnonuolunt,inconfortium filiorum dei nouimus adopta^ tas,ita etiam nunc in extremis mundi partibus fiint aliquae nationes quibus nondS gragt; tiafaluatoris illuxit:non ambigimus etiam circa illas occulto iudicio deitempus uoca* tionis effe diipofitum,quo euangelium quod nondum uiderunt, audiat atqt lufcipiant Quibus tarnen ilia menfura generalis auxilij,quae defuper omnibus femper hominibu» eftpix*

éftpræbita,non ncgatunquamuis tam acerbo natura Humana uulnere faudata fit,ut ad cogniuónein dfei nertiinem contcmplatio fp on tança plenéualeat erudire, nifi obum-brationcmcordis uérâ lux difcullcrit, quam infcrutabili iudicio deus iuftusamp;bonus non ita præteritis fècülis quemadmodum in nouifiîmis diebus effudit. Vnde ÔC beatus Apoftolus Paulùs fcribcns Coloflcnfibus aittMyfterium quod abfconditum fuit à fecu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

lis ôf generationibus,nunc autem manifcftatum eil fandis eius,quibus uoluit deus ho^ tas facere diuitias gloriæ facramenti huius in geritibus,quod cft Chriftus in nobis.

Quomodo myfterium uocationis Gentium prophetis fuerit cognitum 5C .Apoftolis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.vii

N nbsp;nbsp;nbsp;fandus loqucbatjCa quorû ab ipfîs fiebât denunciationes,nefciebantfNon

ita plané intelligcndû puto,fclt;i ipfis Gentibus abfcoftditû fuifle myfteriuw, quod dominus quâdo uoluit, 6C quibus uoluit /euclauit. Nâ de üocatione Gentiû qliæ non erant populus dei,amp; quibus priusnonmifertus cft,nunc autê milercf, in Deutero De«!, j* nomio ita dicitur:Et uidit dominus, amp;nbsp;zelauit, ÔC iratus eft propter iram filiorû fiiorû 8C filiarum,Si^ dixit: Auértâ faciém meâ ab eiSjôC oftendâ quid crit in nouilïîmo,quia gene ratio peruerfa cft filtjs j in quibus non eft fides in illis. Ipfi in zclû compulerfit me in hoc quod nô eft deus,irritauerâr me in idolis fuis, amp;nbsp;ego in zelû incitabo eos iri eis qui non erat gens ifuper gentc infipiente irritabo eos.Et Dauid hæc de adoraturis deu omnibus gentibus præcininOmncs gentes quafcunq? fecifti,uehicnt ÔCàdorabunt coram te dO-mine,ô(^ glorificabunt nomen tuû.Ét iterum idê:Et adorabunt eum omncs reges terri, omnes genres fcruient ei.Et iterû:Benedicentur in ipfo omries tribus terræ,omnes gen pjdlm, 7i tesmagnificabuntcum.Efaiasquoqîfimiliaannunciat, dicens:QuoniâeritinnouilIîgt; Ep.zs. mis diebus manifcftus mons domini,amp; domUs dci in cacuminemontiû, nbsp;cxaltabitut

fuper colles,ôC uenient ad eum ónlncs gentes. Etiterûidem:Et faciet, inquit, dominuS fabaoth omnibus gentibus,in monte ifto bibent in iucunditate uintï,ungentur ungüétî to in monte ifto,n adet hæc omnia gentibus,hoc enim confiliû fupCr Omnes gentes. Et iterum idcm:Et reuelabit dotriinus brachiiï fiium fan dû in conipedu omniû gentiû,fié uidebunt omnes gentes tciTæ falutê quæ à domino eft. Et iterû : Ecce aduchæ ad te per me accèdent,amp; ad te fugient.Et infrà:Gèntes quæ te non cognoüerùntjinuocabunt te;

populi qui te nefciunf,ad te confugiêr.Ofeæ quoq: paria prophetat,dicens:Et erit iii Offtf.t loco in quo didum eft eis-.Non populus meus uos,ibi uocabunt fill) dci uiui,SC congre gabunturfilijludæjamp;filij Ifraelinidipfiim.Etiterû:Miferebornon dîledæ,amp;^dicânon populo meo:populus meus es tu. amp;nbsp;ipfe dicetideusmeus es tu. Sub Apoftolis ucrô cû ij qui in Chriftû cx circuncifione crcdiderât,eos qui Gentiles crant,dicebanturqi prçpu tium,iuftificarionûgrati.æ arbitrarentur participes efle no pofle:docct beatusApofto-lusPctrusquàmindifcrctu3apuddeumuterq;ntpopulus,fiinunitat?fideiambocon-uenerint.CÙ!nautc,inquit,coE:piftcmloqui,detiditfpiritusianéîusiupcreôs,ficut6Cin Adrt.ii nosininitio.Recordatus fum autêdérbi dOminificut dicebat: loânes quidêbaptizauii aqua,uos autem bapti^abimini fpiritu fàndO. Si ergo eandem gratiâ dédit illis deiis fi-eut amp;nbsp;nobis,qui credidimus in dominû lefuth Ghriftû, ego quis eram quipofterh pro-hibere deum/His auditis,tacuerût,ô^ glorificaueiünt deum,dicentes: Ergo amp;nbsp;Gentib. deus poénitenti.â ad uiram dcdit.Iacobus quoq; Apoftolus de hacuocatiohe Gentiû dl cit: V iri fratres audite mc.'Simon narrauit quemadmodû primum deus uifitauit iumerè cxgentibus populum nomini fuo,éC huic concordât uerba prophetarû, ficut icriptuiti eft:Pôfthæcreucrtar,amp;'reædificabo tabcrnaculûDauid,quod cecidit, amp;nbsp;diruta eius æ-dificabo,8C erigam illud,ut rcquirant cæteri hOminû dominum, amp;nbsp;omnes gentes iuper quas inuocatum eft nomen nieum,dicit domirtus fäciens hæc. notum à féculo eft domi noopusfuum.Simeonquôcpillecui refponfum eratàfpiritü fânélononeumuifurunl mortem priufquâ uideret Chriftû domini,dè falutc omniû Gentiû quæ in Chrifto reUe nbsp;nbsp;nbsp;j

labatur,hgc dixit:Nunc dimitte feruum tuû domine,fecundû uerbû tuum in pace:Quia uiderunt oculi mei falutare tuû,Quod parafti ante faciem omnium populorû,Lumê ad reuelationem gentium,ôô gloriâ plcbis tuælfiael. His alîjs teftimonfjs icripturantnt non dubié demonftratur iftam ditifiîmam, potentilïimam, benignilfimâ gtatiâ qüàin - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 nouifli-

31 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVIAMBROSII

nouifîimo fflundt tempore omnes gêtes in regnum Chn'fti uoeantiir,prioribus feculis in occulto dei abfcódit^m fuiffè confilio » Et cur haemanifeftatione qua nunc uniuerfis nafionibus innotefcit,anteareuelata non Rrerir,nullam pofle foentiä comprehendere, nullam intelligentiam penetrare: cum tarnen illud quöd debottitate dei pijlïïme credi' tur,quia omnes homines uelit üluos fieri, ÔC in agnitione tterititis uenire,n5 oportcat nifi perpetuu æternumcj (enurij iecurtdu eas mêfuras quibus dçus dona generalia fpc-cialibus nouit cumulate muneribus tut qui exortes gratig fuetint,de fua nequitiaregt; darguantunótl qui eius lumine enituerint,non infuomerito,fèd in domino glorient.In hoe fane' angufto quïdem,fèd ramê reólo inteiligêtig tramite non paru difficultatis op^ ponit confideratio paruulorum,qui nullo iudicio rationis utuntur, quo authoris lui bc neficia fenti entes, ad a^nitionem ualeant ueritatis accedere, nee uidentur denegledu opitulantis gratiac iufte argirijinilla ignorantia naturalitcr eonftituti,quamdubiuin non eft nullam recipere fcientiam,nullam fentire dodrinam.

Quare tanta multitudo nonregeneratorum infanuum à perpétua aliéné-turfalute. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. V HI

i.Tiwof.a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ndecùmomneshomincsuclitdeusialuosfieri,quideftquodalienaturàiâ

V nbsp;nbsp;nbsp;liite perpétua tanta infantium multitudo,totqp in his actatibus hominSmilia

extrauitam relinquuntur acternam: quafi ad hoc tâtum coditi fint ab eo, qui neminem odiens creauit,ut quia in hunc mundû cum peccati came ucnerût,infolubilis culpg uinculafine reatu propriac acflionis inciderentr'quid hoe profiindius, quid mira-bilius efle poteftr’Necg credi fas eft,eos quiregenerationis no ad^ti fiint facrametum, adullubeatoru pertinere conforti3.Et magis ftupendu, magisqî ut mirum,quod ubi a-df io no offenditjUbi arbitriu non refiftit,ubi eade miferiajfimilis imbecillitas,caufa com munis eft,non unS efle de tanta parilitate iudieium : Ö6 quales reprobat abdicatio,tales adoptatcleóbo.Veruntamêdehacaltitudine diicretionis deinonconturbabit eorno ftrum,fi firma ftabili fide omneiudiciû dei iuftu efle credamus, nec appetamus habere cognitum,quod uoluit efle fecretum: ut ubi inueftigari non poteft quarc itaiudicet, fijfficiat Icire quis iudicet. Quanquanon ita incognofeibilis ifta fit quæftio, ut nihil fit quod de ea eruditionis poflimus acquirere, fi ad contemplandu id quod uideri poteft, tranqufllus fobrij cordis adhibeatur intuitus. Cum enim confideramus inter paganos, inter Judæos,inter hacreticos,inter ipfos catholicos Chriftianos quammultiplcx pereat numerus paruulorû, quos quantClad proprias pertinet uoluntates, nec^ bonû aliquid, neep mais eóftat egifle: difcimus fiiper cos il 1 â mancrefententiâ, quam humanûgenus præùaricâtione primi parentis except t, cuius fentêtiæ rigor dum etiâ circa tales nonre-foIuitUr,quàm magnû illud peccatû fuerit dcmonltrat.Nemo autem putaretur no inno cens nafcijnifi etiâ talibus efletnoxiû no renafei. De immaturitateuerô mortis non eft ratio côquerendi, cùm iemcl in naturâ noftrâ per peccatû ingreflâmortalitas obnoxiS fibi omnê uitç noftrgfecerit diem.Eflet enim,quoniâ fecundûaliquê modfl immortalis H ici homo pofletjfi eflet tempus intra quod mori omnino non poflèt. Sed nunquâcor-ruptio ira incorruptionis eft particeps,ut non femper obnoxiû fit defeeftioni, quod betur occafui. V itæ huius principiû,mortis exordin eft:nec prius incipit augeri ætas no ftra,quàmminui.Cuifiquid adtjciturfpattj têporalis,nonadhocacceditutmâneat,fcd inhoctrâfitutpereat.Quod ergo ab inittj fuidicmortalceft,qualibet occidat die,non contra legem mortalitatis occumbit,nec unquâ ci uicinius eft pofle uiuerc,quâm pofle dcficere.Quamuis aût ex una caufa omniû hominum fit orta mortalitas,non in unâ tarnen,fed in multiplicem imbecillitatem corruptibilis natura diftrahitur.Et fiue morbis, fiue debilitatibuSjfiue uu]neribus,non folû anni autmenfes uel dies etatis humanæ, fed SC omnes horac omniâque momenta fiibiecfta funt.Neceft aliquod mortis genus aut unusobeundimodus,quinon intra uniuerfitatemmortalium in aliquamincidatpor' Efclf/.4o tionem.Manetenimgraueiugum fuperfilios Adamadieexitus de uentrematriseorum, in diem fepulturac.in matrem omnium. Sed huius afperrimi iugi ponderanon l'tainAdæfilios irruerunt,utdiuina iuftitia nihil eisfiiæ dimenfionis adhibcret,qu2 defeeftionumlegibus itadefetfturafiibiecit, ut ab eis moderationum fiiarum non auer-teretpoteftatem.Ideo omnia omnes incidcrentmala, quiapcr communemconditio-nem

ncm offlftes omnibus fubiacerent, fedut generali neceflitate uariata, cauias fibi dominus indulgentiæ correptionifqùe feruaret,efletq!inuno omnium debito quodSt^mi-fericors remitteret, ÔC iuftus exiger et. Cum igitur iufta QC omnipotens prouidentia det inceflabiliter uniuerfa dijudicet,0!rnemo in hunc mundum ueniat,neque ab hoc mundo exeat, nifieo ortu atque deceflu, quern rerum arbiter fecundum altilHmamfcicn-tiam fuam fapientiamque decernit, ficut fcriptum eft in libro lob : Qitis ignorât quöd lob. i a omnia hæc manus domini fecerit, in cuius manu anima omnis uiucntis,06 fpiritus uni-uerfæ carnis hominisÆt iterum : ßreues dies hominis font, ÔC numerus dierum eius a- I0amp;. ia pud te eft,quis audeat caufas operum amp;nbsp;confiliorum eius inquirere f lufcrutabile enim nbsp;nbsp;'

eftjualdeque fecretum cur tantis différentes conditio humana uariatafit .Blum ab in-fantiaufqueinfenecftutemlongæuacarpit infirmitas,nec inter perfcuerantesdolores ftatuta: deficit tempus çtatis.Illum integris ual entern uiribus annol iffimus uigor uege-tat.Huicinpueritia finiseft,illiinadolefcentia. Huicultra iuuenf.utem nonlicetpro-gredia'lli impoffibileeft ufquead loquendi rudimentagrandefcere.Qiiasuitæmetas multiformiterinæquales minus acerbas experiretur caducamortalitas,fi præfentis tan turn feculi detrim enta pater etur, amp;nbsp;non in aeternas miferias ca derent, qui hinc fine la-uacro regenerationis exillentSed ciim inferutabilis fit caufa tarn, donorum quæ gratia tribuit, quam miferiarum quas natura promeruit:ipfa nosintelJigentiæ difficultasad noftrumremittitauthorem.Etcûm quærimus quomodo omnes homincs faluosfieri uelit,quinon omnibus illud tempus impertit,in quo per uoluntajriam hdem percipien-dægratiæ fint capaces,non irreligiofe arbitror credi,nequeiriconuenienterintelligt quôd ifti paucorum dierum homincs ad illam pertineant gratite partem,quæ fomper u-niuerfis elf impenfa nationibus,qua utique li bene eorum uter entur parentes,etiam ip-fi per eofdcm iuuarentur. Omnium namque exordia paruuh arum, totai^ ilia principia necdumrationalisinfantiæ,fob arbitriO iacentuoluntatis ali enæ,necullo modo eis nilt per alios confuli poteft,ô(S confequens eftillos ad eorum p.ertinereconfortium, quorum ucl refto uel prauo aguntur affcftu. Sicut enim ex aliéna confeflione credunt, ita ex aliéna inhdelitate aut dilTimulatione non credunt.Et cûm ipfi nec prgfentis uitæ de-fiderium habucrunt, nec foturæ: quàm ipforum faftum eft nafci, tam ipforum efficitur nonrenafei.Sicutautem circamaiores prætcr illam generalem gratiam parciusatque occultius omnium hominum corda pulîantem, exccllentiore opéré, largioremuncre, potêtiore uiriute uocatio fpccialis exeritur, ita etiam circainnumeros paruulos eadem manifeftatur cJeftio:quæ quidê nec illis quirenarinon funt, in parentibus defoit,fcd ijs qui renati font, præ parentibus affuit:itautrnultis fæpe quos foorum impietas deferuit, alienorum curaferuierit, adregenerationem uencrint per extraneos, quæ eis non e-ratprouidenda pei*proximosJn quo opéré gratiæ quis nifi arrogantiffimus atq; uanif-fimusdcdiuinaiufti'tiaconqueratur, quod non omnibus paruulis fimilis prouidentia confolat,omniaq; peziculaquæmoriturorumregenerationemprohibere poffunt, aut pofeftatcfobmcucat,autmiferationeprçucniatt'Quod utiqierga omnes itafieretjfiita ßeriomnino deberet. Nonautemlatet quantum cordibusfidelium defidiæ gigneFegt; tur,fi in bap tizandis part.’ulis nihil de cuiufquam negligêtia, nihil de ipforum effet mot talitatemetuendum:quan^doquidem ut taies baptifmo fraudarêtur, nulle modo poffet accidere.Hacuero tam ina.milTibili felicitate infantium uehementiffime'opinio illius roboraretur erroris, qui grat/am dei fecundum mérita hominû dari audet conti-a fidem catholicam prædicare. Viderefur quippc inculpabili innocentiæ hoc tota æquitate de-beri,utncminem eorum adoptie» prçterirct,quos nullus reatus perftringeretmec impie à quodam de paruulorumbaptifîno diftum foiftet, Habet gratia quod adoptetjoon ha bet unda quod diluat.Sed hoc deteftabiliter prædfcatum omnes difeipuli ucritatis intel ligunf:amp; inde manifeftum eft eos qui iàlui fiunt, non mcrito,fcd gratialiberari, quia fi-nebaptifmo mortuos perifîenon dubium eft. Qiii utiquenifi grauiffimi peccati effent participes,non pcrirêt.Nunc autem occulta quidem dei difcretionc,fed iufta^fîc often-ditur SC quid conférât gratia, ÔC quid præuaricatrix mereatur natura:ut nec contra donum eleuetur foperbia,nec cotra periculu celfètinduftria. Siueigit nouilTimacontem-plenturfecula,feuprima, feumedia, rationabiliter pie crédit omnes hommes faluos fieri

34 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

fieri dcum uelle,fcnîpcrcç uoluifle: hoc non aliunde m onftratur, quam de tjs beneH--cijs,eaq; prouïdentia dei^quàm uniuerfis generationibus communiter atq; indifFerêtef impcndit.Fueruntenimacfunthüiufi-nodidonaitageneraliajUCpcripforum tcftimO'-nia ad quærêdum uerum deum poflent homines adiuuari : quibus donis authorcfiium pei* omnia fecüla protcftantibus,fpccialis gratiælargitas fiiperfufa eft. Qiiæ licet cQpio fiüS fiünc quain ante prefteturjCauias tarnen diftributionum iuarS dominus apud feien tiaim fuam tenuiqôô intra fecretû potentifiimæ uoluntatis occuluit:quæ fi omnibus uni fôrmiter affluerêqnon latercnt. Et quàm nulla eft ambiguitas de benignitate generali, tam de fpeciàli mifeiricordia nihil quodftupendû elTct exifterct,ac proindeilla eflêtgra tiâ,iftanoneffct.Deoautcplacuitô6hancmultis tribuere, ÔCillamànemincftibmoue-' re:ut ex utraq; appareat non negatum uniucrfitati,quod collatum eft portionûfedin a--Iijs præualuifle gratiam,in alijs refiluifte naturam. Hanc qUippe abundantiorêgratiatn itacredimus,arc]p experimur potentem, ut nullo modo arbitremur elle uiolentam,quo quicquid in faluandis hominibus agitur,ex fola dei uoluntate peragatur,cüm etiam ip' fisparuulis per alienæ uoluntatis fubueniatur obfequium.

Quomodo gratia tanquam famulam recep trieem donorum fuorum præpa-retuoluntatem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.lX

Ratia quidem dei in omnibus iuftificationibus principaliter præcminet,fua G nbsp;nbsp;nbsp;dendo exhortationibus,monêdo exemplis, terrendo periculisjincitâdoffli

raculiSjdando intelle(ftum,infpirando confiliû,corq; ipfiim illuminando,ô^ fidei affeeftionibus imbuendo.Scd etiâuoluntashominis iubiungitur eijatq? coniungfi fur,quæ ad hoc prædieftis eft excitata præfidqs,ut diuino in fc cooperctur opcrijSóinci'-'piat excrcere ad meritû quod iuperno femine concepit ad ftudium:dc fua habens muta bilitatefi déficit,de gratiç opitulatiôefi proficinQtiç opitulatio per innumerosmodos fiUeoccultosfiuemanifeftos omnibus adhibetur: amp;nbsp;quod à muftis rcfutatur,ipfonJ eft nequitiæ:quod autem à muftis fufcipitur,amp;gratiæ eft diuinæ,6C uoluntatis humanæ.Si ne igitur initia,fiue profeôus fidelium,fiue ufq; in finem perfeuerantium cogitemus ge nus,nullalpccies cuiulquam uirtutis occurrit,quæucl finedono diuinæ gratiæ,uelfiu^ confenfu noftræ uoluntatis habcatur.Ipû cnim gratia hoc omni generc mcdêdi atq; au xiliandi agit,ut in eo quem uocat,primam fibi receptricem et famulâ donorum fuorum pra^paret uoluntatê.Nam uirtus nolentiit nulla eft,ncc poteft afferi ucl fidem, uel Ipcm, uel charitatem eis incfle,quorum ab his bonis confenfus alienus cft.Hûc autem confen fum non iblum cohortatio prædicantium,SC incitamenta dolt;ftrine,lcd ôc metus gignft, Prouer. 9 propter quod ftriptum eft:Principium fapientie timor dominuQui quantislibet terro-' ribus inferatur,non aliud agit,quàm ut quem fecerit timentem, faciat Ô6 uolentêmecfo Ealef.z ç luin uolentem,fed etiam fapientem.Vnde illudfcriptum eft:Beatus cui donatum eft habere timoré deûQiiid cnim tam beatificû quàm hic timor, qui genitor eruditorqi fa^ pientiæ eftfln cuius utique deuotione deuota eft uoluntas, quæ authore gratiæ eo^ dem proficit timoré,quo cœpit. Ctim ergo hic timor ctiâ per quandâ uim magni terrO' ris immittitur,nô ibi ratio exringuitur,nec inrelleétus aufertur,fcd ilia potius quçmen-tem prcmcbatcaligo difcutitur,ut uoluntas deprauataprius atqî captiua,reeftaeffieia^ tur à libera. Vnde ficut animus nihil uirtutis capit nifi radiû ucri acceperit luminis, ita gtâtia nihil ci quem uocat,confert,nifi oculos in eo aperucrituoluntatis.Quæinplerif que(ficut fuperius difputatum cft)ab ipfo initio fui ardentilïima citis amp;magnis ditatur augmentis.u'n plcrifqj autem tarde' cunélantcrq! proficicns,uix ad ea incrcmcnta proue ro4».lt;î hitur,quæidoncam ad pcrfcuerandumhabeantfirmitatcm.Dicitquidé dominus :Ne' mo ucnit ad me,nifi pater qui mifit me,attraxerit eum.Scd hoc ideo dieftum eft,ut illam fidem fine qua nemo ad Chriftum ucnit,ex patris haberi muncrc noucrimus, fecûdum

16 illud quod Apoftolo dicitunßcatus es Simon Bariona, quia caro amp;fànguis nonreucgt; lauft tibi,fed pater meus qui in cœlis eft. Qiu in cordibus trahendorum hoc egitutere.-dcrent:hoc effccit,utuellent.Non enim efletunde traherentur,fi fequaccs fide et uolun täte non cftcnnquoniam qui non credunt,nec trahuntur omninOjnec ueniunt,netf ac-cedunt qui diftèntiunt, fed rcccdunt. Qui ergo ueniunt,amoreducuntur. dileéîi cnim fiintjôi^ dilexerunuquæfiti funt,Ô£^ quçfierun'uôC quod eos uoluft deus uelle, uoluerunu

qui ad obediedum fibi l'pfîim ucllc fie donat, ut etiam a' perfeueraturis ill am mutabilita^ tem quæ poteft nolle, non auferat. Alioquin nemo unquam fidelium receflilîèt à fide» Nemine concupifccntia uinceret,neminê triftitia clideret, neminê iracûdia debellaretj nullius charitas refiigefeeret,nullius patientiafrangeretur, Sgt;C collatam fibi gratiam ne-« mo negligeretSed quia hæc pofliint fieri, in confenfum talium tentationu facilis nû mium procliuisqî delcêfio eft,nunquam debet in auribus fidelium uox ilia domini non fonare,qua Apoftolis dicitur;Vigilate ëé oratejne intretis in tentationem. Vbi fi de ui^ Matth, zs gilando tantum, non etiam de orando difcipulos admoneret, folas liberi arbitrq uires uidereturhortatus. Sed cum addidit:Et orate, fatis do cuit fiiperni futurum muneris,ut €os etiam uigilantes tentationis procellano uincerenTale eft ÔC illud quod ait : Simon, Lmc.h Simon,ecce fatanas expoftulauit ut uos cerneret uelut triticu,ego autem rogaui pro te, ne deficiat fides tua:SC tu tandem conuerlus,confirma fratres tuos,ct roga,ne intretis in’ tentatione.Siergo defcdturacratfidcs tanti Apoftolinifipro eo Chriftus oraret,inerat eiproculdubio mutabilitas,qug poftet in tentatione nutare,Ô!^ no itai'äm perfeuerantig fueratuirtutefolidatuSjUt nullis periculis elTet obnoxius.Siquide tarn grauis eS pertur^ batio etiâ poft ifta concufterit,ut in Caiphæ domo unius ancillæ interrogationc pauefa dus,uf(j adtrinânegationêChrifti,cuimoriturûfefpopôderat,côftantia déficiêteper- iïalth.z^ dudusiit.Qui ergo tunc côturbatûcor Apoftoligt;nô humanis,fcd diuiniscöuenitocu^ lis,öd ad largos pœnitudinis fletus potêti incitauit afpelt;ftu, potuit hâc firmitatem anïmt prçcipuo côferre difcipulo,ut ficut ipfum dominû nihil ab cxplêdç pafliôis ^pofito de tcrrebatjitanecbeatü Petru ulla tune formido fiipcraret.Sed hçc ftabilitas illius tâtumgt; modo propria fuit,qui folus uere potenterep dicebat : Poteftatê habeo ponere animam toann. io meam,ô(l poteftatem habeo iterum fiimere eam.In cæteris uerô hominibus, donee caro concupifeit aduerfus fpiritum,amp; fpiritus aduerfus carne,amp; donee fpiritüs quidê prom^ Matth.z S ptus cltjCaro autem infirma,incomrnutàbilis animi firmitudo non poteft reperiri:quo-niamnonhuius,fed alterius uitæ eft ueré perfeefta ÔC fecurà fclicitas.In prgfentisautem agonis incerto,ubi totauita têtatio eft, ÔC ab infidiâti iupcrbianec ipfa eft tutauieftoria, mutabilitatis periculo non caretur.Etlicet innumeris famftis fuis donctuirtutem perfe ncrandi ufq? infinem diuiitaprotetftio, à nullis tarnen aufert quod ipfis répugnât ex ip^ fis,ut in omnibus ftudqs eoruni atque conatibus femper inter fe uclle QC nolle decertet. Quam compugnantiam idembeatiffimus Petrus etiam in ipfa palmarû omnium con^ fiimmatione perpeftus eft.Si quidem hoc ipfe dominus proteftef dicat: Amen amen toOff.zi dico tibi,quado iuuenis eras,prçcingebas te,amp;l ambulabas ubiuolcbas:eumautefenue i is,extcndes manus tuas,amp; alius te præcinget, ducet quo tu non uis. Hoc autê dixit, fignificas qua morte glorificaturus elTet deû.Qiiis ergo ambigat,qUis ignorethanc forgt; tiifimam petram quæ ab ilia principali petra comunioncm amp;nbsp;uirtutis fiimpfit dCnomi-nis,hoc dcfîderiû femper habuiftèjuteimoriendi pro Chrifto eóftantiadonareturfVe runtamcnitaincuitabilis erat oblult;ftatio trepidationis,utuirmartyrij auidiirimus,adcgt;-pturus quidem dcnunciaretur uieftoriam paftionis, fed non fine tentatione formidinis-Mchto igitur no folûincipiêtibus, uerum etiâ à proueeftiffimis fanófis uniform iter do^ «lùno fiipplicatur,5lt;l dicit:Ne nos inducas in têtationê,fed libera nos à malo. Vniuerfis Maith.lt;$ €nim quiinfideSCdilelt;ftionepermanent,abipfodonatur nein tentationefuperentur: lit qui gloriatur,in domino glorietunipfamcç gloriaijfdem quibus earn impertit, adferi i.Cor.i biuutquamuisauxilio deii?eterint,tamen quiainfehabébantundecaderent,ipforûfit meritum quod fteterunLlgiturficirf qui crediderunt, iuuanturut in fide maneant:fic 2C qui nondum crediderunt,iuuantm‘ ut credant.Et quemadmodum illi in fuahabent pogt; teftateut exeant:ita amp;nbsp;ifti in fua habent poteftate nc ueniant.Fitq! manifeftum quod di uerfis atq? innumeris modis omnes homliJcs uult deus faluos fieri, 6C in agnitioncm uc--n can's uenire.Scd qui ueniunt,dei auxilio dfiiguntunqui non uertiunt,fua pcrtinacia re lucftantm.Quamuis autem multi amantes tenebras fiias,fplendorem non recipiant ue-ritatis,amp;multi qui illuminati fuerant,tenebrefcat:uerbum tame dei manet in ætemû,ôlt;S de promiftionis ueritatenihil excidit.Intrat quotidie prçfcita ôô promiflâ Gentium pie E/4.4lt;» nitudo,amp; in Abrahæ femine omnis gens,omnis tribus,omnis linguabenedicit. Qiiod cnim pater filio dedit,filius non amittit,nefgt; quifqua poteft demanu eius eripere quod

D I V I A M B R o s I lt;nbsp;accepit.Firmum Rindamentum dci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manluri in çtemum rempli çdxficatio non ua

cinar,praÈtêta Riper omnes ueri'tate ÔC mifcricordîa det : à quo quod amp;nbsp;nemini negatur, S)C nulli debetUFjin ijs quos promlfir^cfRcit i Ipfe enittl Operatur omnia in omnibus.Scd Pßtlm,24 omnia procUldubio iufta amp;bônà*Vniuerfae enim üiai domini, mifericordià ÔCueritas. Qui ficut præfciuit ante fcciilà quanta totius mundi hominû multi tudojuel comunibus ufa donisjuel fpecialibus adiUta præfidîjsidcclinans tamê ab itinere uéritatis ôC uitæ iß' greiTura efletlatitüdinem erroris mortisMifemper praecognitûhabuit quantus pio^ rum numerus per opem gratiæ, per ferüitutem obediêtiæ ad æternam.beatitudinem pertinerer.ut nullo excidente de plenitudine promiflbru, qui nec prouecRu eratfallcm dus,nec auxilio deRiturus, eos gloriflcarct prac omnibus quos eligitex omnibus.VnR uerfi tati quippe hominû,quod abunde probauimuSjita multiplex atq? ineffabilis boni-tas dei confuluitfemper conRilitjUtneœ ulli pereuntium exeufatio Rippetat de abnc gato fibi lumine ueritatis, neep cuiquam fit liberum de fuaiuftitiagloriari, cùm ôt^illos propria nequitia demergat ad pœnam,SC iftos dei gratia perducat ad gloriam.

De recapitulationc in hoc fecundo libro definitorum amp;nbsp;operis conclufione, quemadmodum uidelicet deus omnes homines uelit faluos fieri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.^

Voditaqxinprincipio fecundihuiusuoluminis infinuauimus,hocnuncitc rum commendamuSjUt cum de gratiç proRinditate et altitudine difputaWG tribus illis faluberrimis ÔC ucraciifimis definitionibus fimus innixi, (paruin „unaprofitetur acternum ÔC propriû diuinac elle bonitatis,ut omnes homines faluosficti i.rimol. 2 uelit,amp; in agnitionem ueritatis uenire, Alia fimul prædicat omnê hominem qui falnns GaUt. $ fit,quiqi in agnitionem ueritatis uenit,dei auxilio iuuari SC regi,utqi in fide quæ per dile ôionem operatur permaneat,cufl:odiri, T ertia uerô temperanter amp;nbsp;fobrie' pro teftatur non omnem uoluntatis dei comprehedi pofierationcm, ÔC multas diuinorum operum caufas ab humanaintelligentia elle Rib duct as: ut cùm in temporibus, in nationibus, in gt;nbsp;familijSjinparuuliSjinnondumnatis ÔCgenitis quædamautuarieaut infignitergefta nofeuntur, non ambigimus ea ex illis efle quæ iurfus Sgt;C mifericors deus in hoc tranlitu*' ro feculo nolui't fciri.Quod quidem ad utilitatem nofiram difpofitum ièntiêdum eR,irt tXorin.2 quoniamfaluifatfiiRimuSjCuipræparauitdeus,quodoculusnouidit,necauris audiuit, nec in cor hominis afirendit,ficut conftanter credimus uidendum quod nondum uidcgt; mus,itapatienterexpedlemusintelligendûquodnondum intelligimus.Siergocelïèt , infidiofa malignitas,fi infolës præRimptio c5quiefcat:his retfie' (ut arbitror ) pertraôa-tis,nullius Ripereft caufa certaminis,neq? ultra necefle cft nos interminabilib. quæftinf nibus occuparLElaboratû eft enim,quantum dominus adiuuit, ut non Rjlum in nouim mis diebus, fed etiam in cuntRis retro feculis probaretur gratiam dei omnibus hominR bus afRii(re,prouidentia quidem pari,5C bonitate generali,lèd multimodo opéré,diuer i.Timot.4 faq; menRira quoniâfiue occultefiuemanifefte,ipfe eft(ut Apoftolus ait) faluatoroingt; nium hominum,maxime fidehum.Qiiæ fententia fubtiliffimæ breuitatis,amp;ualidilfiml roboris,fi tranquillo confideretur intuitu,totam hanc de qua egimus controuerfiâ dirt mit.Dicêdo enim,qui eft faluator omniu hominû,confirmauitbonitatem dei Riper uni uerfoshomines elfe generalem. Adijciendoautem,maximefidelium,oftcnditeflê partem generis humani,quæ merito fidei diuinitus inipiratæ, ad Rimmam atq; ætemam fa-lutçm fpecialibus beneficîjsprouchatur:quodutiqt nulla iniquitateagituriuftiftîmi mifericordiflimi dei,cuius indicium in his dilpenfationibus non cum arrogantia difcii-tiendum,fed cum tremorelaudadum eftifiquidem in ipfis quoq? fideliû populis ( quo^^ iam Riperius oftenfum cft)non eadem omnibus nec paria conferantur ,'ÔC ante ulla hu-manorum pondera meritorum,diflimillima diuinorum menRira fit munerû,Si enim de ’ nbsp;nbsp;parentumcarnaliûiudicîjs conquer!no audemus, cùmaltquosfilios Rios anteullamo

rum examina,ante aliqua pietatis obfequiajindulgentiore ampletftuntur affetftutin do minis quoq; crgafamulos libera eft difpofitio, nec iufted quoquam reprehenditur qui deuntus conditionisfamiliaquofdamfibiquos benigniushoncftaretjamp;f quOsliberius erudirct, elegit:nunquid de Rimmipatris ô^ueri domini bcneuolentiflimaæquitatc caufandum eft, quod in magna domo eiusinnumeris différentes uniuerlauarianturt* Cumtÿnemo aliquid boni habeat quod non illçdonauerit,non omnes tarnen ijfdéuir-tutibus

tiitibusmiçant,auteadem charifinatum dote ditantur.Nccpoflùmushancdiuerfitate graduum caufîs aptaremeritorû,cùm tonus boni meritiprincipalis cauia fit gratia, de cuiusopibuslumiturquicquidinfingulisprobabilereperitur.Sicutergo deijs quæ tn-' traecdefiammultiformiteripiritusfantflus operatur,impium cft ullani querelam cov-^ de conçiperCjita etiam de ilia prouidentia quæ infidelibus præfidet, nullarenus mumm _ randum cfttquoniam ÔC iuftus amp;nbsp;bonus arbiter necuoluntatis inique eft,necdifcretiô^ nisincertÇjUtfibiimmenfaomnipotentis deimifericordia attçiuftitia putemusquôd quifquâ pereat, qui perire nô debeatNulla pars mundi ab euangelio uacat Chrifti, ÔC li cet ilia generalis uocario non quiefcat,tarnen etiâiftafpecialisiamuniucrfis cft facta c5 ^munis.Ex omni gente,ex omni conditione adoptantur quotidie milia fcnum, milia iu-uenû,milia paruulorum,ÔC effecftibus gtatiç Chriftianæ etiâ ipia quibus mundus atteri--tur,armafamulantur.Qizàm multos enim qui in trâquillitatc pacis, facramentû baptif-man's fufcipere dilFerebantjad aquam regenerationis côfugere inftantispericuli metus impulit;amp;lentis tepidisq? animis quod diu cohortatio quicta non fuafit, minax fubito terror extorfitfOuida ecclefiæ filrj ab hoftibus capti dominos fuos Chrifti euâgelio ma ciparunnfiCquibus conditionebellicaferuiebant,eifdemfideimagifterio præfucrunt. At altj Barbari dum Romanis auxiliantur,quod in fuis locis nofle non poterant, in no-ftris didicercregionibus,ô^ ad fedes iuas ciim Chriftianærcligionis inftitutione remea mntJtanihil obfiftere diuinæ gratiæ poteft,quo minus id quod uoluerit,impleatur, du etiam difcordie ad unitatem trahunt,ôlt;^ plagæ in rcmediaucrtûtur, ut Ecclefia unde me tuitpericulum,indeftimataugmentum.Adquoslibctigiturrerumhumanarûcxitus fe noftra côuertatinfpeclio,nulla fecula,nulla négocia,nullos gcnerationû ortus atcp de-ceflùsab æternis amp;nbsp;infcrutabilibus iudictjs dei uacare repcrieLOmnes uarietatum corn pugnantiæjSC uniuerfte dilïimiliû prouêtuum caufçgt;quas inueftigare ÔC difcerncre non ual emus,in ilia ætema fcicntiafimulnotæ,fimulq; diudæfunt.Etnihilibi inordinatum eft etiam denecdum exiftentium qualitatibus acftionumtquoniam non eft in deo acci-densmotus,aut noua uoluntas,aut temporale confiliû,neccogitatiocius cum rcrû mu tabiliuminæqualitateuariatur,fed cuntfta paritertemporatemporalia fcmpircrno acftabilicomprehendit intuitu,amp; omnibus omnia iamretribuit,qui quæ iüntfucura,iâ fecit.Hincilludeft beau Pauli apoftoli fcribentis adEphefios : Benedic'tus deus ÔS pa- Effcf/.t ter domininoftri Icfu Chrifti,qui benedixit nos in omnibenedicftionc fpiritali in cœle-ftibusinChriftotficutelegitnosin ipfoante mundi conftitutionê,utcftcmuslanc'ti Stf ïmmaculati in confpcdu cius in charitate. Qui prædeftinauit nos in adoptioncm faito-rû per lefum Chriftû dominû noftrum,fecundû propofitià uoluntatis fue,in laudcm glo riac gratiæ fuæ,fie cætera quæfub eiufdem fenfus prædicationeconneclit, docens donû atq opus gratiç in æterno ièmper dei manfiftè côfilio,omnes(ÿ adoptionis filios,non fo lumin eo tempore quo iam exiftentes uocati funt,fed etiam pnufquam mundus conde retur,eie(fî:os.In qua eleeftione quicquid hominum in Chrifto præcognitum nô cft, nul la eidêratione fociabitur.Omnes enim qui in regnû dei de cuiuslibet temporis uo catio ncuenturi funt,in ifta quæfecula cûtfta precefiit,adoptionefignarifiint.Et ficut nullus infidelium in hac forte numeratus,ita nullus piorum ab hac forte diftretus cft. De pîeni tudinequippemêbrorum corporis Chrifti,præfcientia dei,quæfalli nô poteft,nihil per dit,fienuno detrimento minui potcftfummapræcognita, atcß in Chrifto ante ftcula æ-ternapræelecfta,ficutadTimotheûfcribcnsÂpoftoluSjdicittCollaboraEuangcliofe- tfTim.s cundumuirtutê dei,qui nosliberauit,fie uocauituocatione (anlt;fta,nonfecundum opera noftra,fed fecundûiuum propofitû,fie gratiam que data eft nobis in Chrifto lefti ante tempora æterna.Contra hancinuitftæ ueritatis fplendidiffimam luccm,folcnt quidâ no fôbriedicerc,fupcrfluo ad acquirendabonorum operum méritalaborari,fruftra etiam orationibusquibus deusexorâdusfpcratur,infifti,ficxincommutabili propofito eius Chriftiane gratiæ fubfiftit elelt;ftio:nec aliter quicquâ procedere poteft, quàm omnipotê tis uolûfate diipofitu eft.Sed qui ie ingeniofe hoc arbitrantur opponere, non inteiligût feientiam dei,quæ fie prçterita fie præfentia fie futura côplecftiturjtcmpore non teneri,et tam in confpedu eius adftare ea quæ gereda iunt,quàm ilia quç aut geruntur, aut gefta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

funt.Quod cùm uerifllmûfitjnon ind^get mora cernendi fie difeernendi ill a uir tus, quæ

Ambr.to.z . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d perpe-

39 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D IV I AMBRO s It

pcrpctuo ueroq; cofttuitu creata creanda, orta amp;nbsp;oritura, afla Sf agenda fimul afp^ cittSó quicquid in uniuerCitute reru per fecula præfînita euoluitur,acmuln'modis uaiiC' tatibus explicatur,id totum in eo iam ordine comprehendit, quern exipfius fommo illo pcrfelt;flolt;^ ludicio mudihuiusfinis accipiet.Hæc autê æterna SCfempcr tranquilla cog • mtionuUanosurgetnecefiitatepeccandi:necindemanatiniquitas,unde i'uftitia:quia cum bonus deus omnia bona fecerit,amp;mali nulla fit omni'no natura,à liben's uoluntati fcus,quas uti'cß bonû fuit libéras fierfifpotanea eft orta tranigre(ïîo,ôô natura mutahifis, cuius incolumitas ab incómutabili pêdebat effèntia, à fiimmo febonô dûproprio per-uerft delecftat abrupit,cui nûc ruinæmedetur gratia dei.Etproptérealefus Chriftus ue nit in huncmundum,ut foluat opera diaboli,quæ utieç fie foluuntur, ut in defirueftione eorum,etiam ab rjs quibus fticcurritur,laborctur,quoniam fiChoe à fàluâte donat.Ideo Rom. 7 beatus Apoftolus:Nô folu aSr,iniquit, fed ÔC gloriamurin tribulationibus,fciêtes quod tribulatio patientiam operatutjpatiêtia autem probationem, probatio autem lpê,fpcs autem non confundit, quia charitas dei diffufa eft in cordibus noftris per fpiritum fan* Z ftum qui datus eft nobis.Itemq? idem ad Ephefios : Gratia, inquit, faluati eftis per fidé, êC hoc non ex uobiSjdei cnim donum eft,nó ex operibus^ne quis glorietur. Ipfius enim fumus figmêtumjCreati in Chrifto in operibus bonis,quac præparauit deus ut in illis affl bulcmus.Deus ergo ijs quos elegitfinemeritis,datundc ornentur SCmeritis .Etfruftra dicitur quod ratio operandi non fit in ele(ftis,cum etiam ad hoc operentur ut eledfifint« Mdft 25 V irtutum quippe mùnera ociofà eflè non poftùnt,quoniam ficut V eritas ait: Omni ha benti dabitutjUon haben«' autem etiam qUod habet auferctur ab eo, Non igitur ad hoc datur contincntia,utconcupifcentijsnonrepugnet:necideo cuiquam tribuitur fapien tia intellcdfuSjUt nô die ac nodle in domini legemeditetur.Quid agit donu diledio* lîiSjfi beneuolctig folicitudo nô uigilatf Quis ff utftus eft padênæ, fi nô habet forritudo quod toleretfAut quomodo in Chrifto pie uiuerc oftcnditur,qui nulla perfecutioe pul iaturf Vel pax quæ eft à deo,SC cum deo,hünquid behe quieta eft fi non diieordat à mS dofAut amor dei poterit fine diaboli inimicitijs obnnerif Neminê prorius dei gratiain tentabilc facit,neq: ob hoc cœleftiurh armorum præfidio à dextris 8( finiftris inftniitur Chriftiànamilitïa,ut eu nullo hofte côfligat,cûlaudabilius fit,atq; fœlicius pugnantem nonpotuiiTeuinefiquâm defidcnonpotuifletêtari.Orationûuerôfolicitudinê diuinac elccftionis propofito nonrefolui, uno teftimonio euidenter probabo, ut cæteraftudio Tob.s breuitatisomittâJnlibro igitur Tobiæ ad filiûeiusTobiam Raphaël angelus diciüMc mor efto mandatorû patris tui,quoniam prçcepit tibi accipere debere uxorem de gcnc re patris tui.Et nunc audi me fiatcr,noli côputare daemonium illud,fed poftula eam. Et fcito,quoniam dabitur tibi hac nodfe u5cor:SC cùm intraüeris in cubiculû, toile deieco-re pifeis illius,ô? imponc fiiper carbones, Ô£^ odor irianabit,et odorabitur illud dçmoniS amp;tugiet,SCnô apparebit circa illam omninoin perpetuû.Etcùm cceperis uelleelTecÛ illa,furgite primum ambo,amp; dcprecamini dominû ccelfiut detur uobis mifcricordia fanitas.Etnolitc timere.tibi cnim deftinata eft ante fecula, amp;nbsp;tu cam fanabis. Quamuis ergo quod ftatuit deus,nulla pofiît ranone non fieri, ftudia tarnen non tolluntur orâdi: neeper eleeftionis propofitum,hberi arbitrij deuono relaxatuncùm implcdæuolûtatis dei ita fit præordinatus effecftus,Ut perlaborem operum,pcrinftantiam fiipplicationS, per exercitia uirtutum,fiant incrcmcnta meritorum:amp; qui bona gefterint, non folûfe^ ’ cundum propofitum dei,fed etiam fecundum fua mérita coronêtur. Ob hoc enim in te motiftimo ab humanacogni«onefccreto,præfini«o huius elctftionis abiconditaeft,ct denullo ante ipfius finem pronûciaripoteft,quod in eledtorum gloria fit futurus, ut per t.Cor.to feuerantem humilitatem utilismetus feruet,Œ qui ftat,uidcatne cadauSC fi forte'aliqua uicftustentatione coirucrit,nonabforbeatur triftitia,needeeius miferationediffidat, PfJ.i44 qui allcuat omnes qui coiTuunt,ÔC crigit omnes clifos.Dum cnim in hoc corporeuiuit, nullius eft negligêda correeftio,nullius eft dcfpcranda reparatio.Orct itaq; fanefta Eccle fia,6C pro ns qui crediderunt,gra«as agês,proficicntë cis pcrfcucrantiâ pétat:pro ijs ant qui extrandem funt,pofcatut credantNecideo ab oblècranonibus ceftêt, fi pro aliqni

bus exauditanô fuerit.Deus enim qui omnes uult ad agnifionem ueritatis ue^ nire,non poteft quenquam fine iuftiriâ refutare,

Non efTe creaturam dei filiutn. . • Quodfacfîuramuel creaturam dei filium dicarttÄ’rriani. Definitio patrum de fide.

Vpio ualde,qucm recorder abfentem-.ut cum quo mente fum cum eo ctia corpore fim praèfoiri.Fcftiriàigitur ad me religiofè; det facerdos, ut doccas doótrinam ueram crcdentem:rton quo contenrioni fl:udeam,autueliiu uerbis magis quam mente corrtplecfli,fed utmagis aperto pedtori reuelatio diuinitatis infidat.Docebi t enim me file quem nó nego, quem fateor deum ac dornnut cflcmeum,non et obqctês quâtnmeufdeo creaturâ,qutaChrifto nihil me addere polie confiteonuelle tarnen ut etiam patri me comendem filium prædicando- Nó ego in deo uerebor inuidiâ^non me tal cm laudatorê putabo,qui diuinitatem uerbis augeam. Ego infirmus amp;nbsp;fragilis quantum polTum prædico,non quan'tû eft iplà diuinitas.Rogo te ut mihi desipfum tracflatum quern dederas,augêdoillic defpiritu fanclo fidelem difputa-tionem,fcripniris atqf argumentis deum elîe couince.Dtuinitas teferuct per multos an nosjparensjâî cultor deiæterni,quem colimusiefîim Chriftum.

î E G I N A AuftriuenitaudirefapientiâSalomoniSjUtinlibroRcg norumlegimus.HiramqUocprexad Salomonernmifitutcogno-fceret eum. Tu quoq? faridie imperatdr Gratiane, ueteris imitator hiftoriæ,fidêmeâ audire uoluifti.Sednôego Salomon,cuius mire^ ris lapientiam,necp tu unius gentis, fed totius orbis Auguftus, fidê libello exprimi cenfuiftimon ut difceres ,fed ut probates. Quid c-nim difcasimperator Augufte, cû ab ipfis cunabulis pio fiiifti fern-per affecftudPriufquam te,inquit,formarem in utero matris tuæ,no Hier, i

ui nbsp;nbsp;nbsp;priufquam exires de uulua,fandificaui te.Sandrificatio ergo nô traditur, fed in-

fundituriSC ideo diuina donacuftodi.Quod enim nemo te docuit,utiqi deus author in-tudit.Petis à mefidei libellû fandle Imperator,profe(fturus ad prælium. Nofti enim fide inagislmperatoris quàm uirtutemilitum quærifolereuicftoriam.NamQC Abraham tre centos decern amp;nbsp;ocfto duxit ad bellum,ex innumeris trophæa hoftibus rcportauir:fi-gnoq! dominicæ crucis ÔCnominis,quinqi rcgû uicftriciumq? turmarum fiibacfto robo-re^SCultus eft proximum,ô^filium meruittriumphum.Iefiis quoq? filius Naue,hoftes quos totius exercitus manu ualidaluperarc non poterat, feptem tubarum facerdoraliû fonouicitjubiducemmilitiæ cœleftisagnouit.Ergo ôdtu uincereparas qui Chriftum

........ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambr.to.x nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d a- adoras;

adorastuincere paras qui fi dem m'ndicas, cuius àmejibejlum pe^iftL.Manem qvide hortandi ad fidem fubire officiunijquàm de fide difceptandi.ln altero enimreligioiâ ca feffio eftjin altero incauta prçfumptio.Sed quoniam netjî tu coh'Ortatiöneindiges,ne* que ego excufandi liber,ubi pietatis officium eft,audaxnegocium uerecunda occafiO' ne fulcipiam,ut de fide pauca diiceptem,de tcftimonijs plüra contexam. De côcilifsid potiffimum fequar,quod trecenti decem ÔC odio facerdotes,tanquam Abrahg eledi diciOjConfona fidci uirtute uidores,uelut trophacum toto orbe lubadis perfidis extuk runuutmihiuideaturhoc efle diuinum, quod eodemnumero in côcilijs fideihabemus oraculumjquo in hiftoria pietatis exémplum.

Expofitiofidei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Cap.I

Sfertio autem noilracfidei hæc eft,ut unum deum effe dicamusmecp ut Gen A nbsp;nbsp;nbsp;tes filium feparemusj neq? ut ludaci natüm ex pâtre ante têpora,amp; ex Virgi'

ne poftea editum denegémus,nelt;j ut Sabellius patrem confundamus Sé üct bumjUt eundem patrem aflcramus Si filium,neqp ut Fotinus initiû fill) ex Virgine dilpa temus^neq? ut Arrius plures credendo Si dilfimiles poteftates,plurès deos Gentili efO Deut. s rc faciamus,quia fcriptû eft:AudiIfracl,dominus deus tuus,deus units effiDeus enim et dominus nomen magnificêtiç,nomê eft poteftatis:ficut ipfe dicicDominus nomen ni hi eft.Et ficut alibipropheta aftèrit:Dominus omnipotens nome eft ei. Dominus ergo eft deus:uel quod dominetur omnibus,uel quod fpedet omnia, Si timeatur à cûdis.Si Mdtt. 2 S çj.go unus deusiunum nomen,una poteftas,una eft trinitas,Deniq5 ipfe dicit : Itebapti-zate gcntes in nomine patris amp;nbsp;filij SC fpiritus iàndi.In nomine utiq^no in nominibus. loan. IO Jpfe enam dicitzEgo Si pater unum fumus.Vnum dixit, ne fiat difcretio poteftatiszlù^ mus addidit,ut patrem filiumcp cognofcas,quo perfedus pater perfedum filiû genuifi fc credatur;5C pater Si filius unum lint,non confufione,fed ùnitate naturæ.

DedeounOi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.H

Num ergo deum,non duos aut tres deos dîcimus,ut impia Arrianorurft hXquot; V nbsp;nbsp;nbsp;refis dum criminatur incurrit.Tres enim deos dicit, qui diuinitatem fcparat

2 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trinitatiSjCÙm dominus dicendozite baptizatc genres in nomine patris SC fi

lîj Ôl fpiritus fandi,unius elfe trinitatê poteftatis oftenderit-Nos patrê Si filium Si fpid turn iandum confitcmur,ita ut in trinitatê pcrfeda Si plenitudo fit diuinitatis,amp; uniras ■ ‘ potcftatis.Omncrcgnûinfcdiuiftimfacilcdcftruetur.Dominushocdicit.Nonergôd uilumeftregnStrinitatis.Si diuifum no eft,untt cftzquodaûtunum non eft,diuifuni eft. Talc ergo rcgnu efîe cupiût trinitatis, quod diuifione fui facile deftruatur, Imô quia no potcft deftrui,conftat nô efi'e diuifum.Non enim diuiditur unitas,nec fcinditurz Si id^^^ ncccorruptelæ fubditur,ncc ætati.Non qùicunq!,inquit,qui dicitmihi domine, dne, in trahit in regnû cœlorS.Nô ergo perfundoria fides debet efte,Imperator Augufte. Sert P/«l. 68 ptûeft cnimzZclus domus tuç comeditme.Itaq fideli ipiritu Si mete deuotnelum dO' minum inuocemus,deû efle credamus,ut in rtomine cius quicquid à pâtre pctimusini' pctrcmuS.Pater enim fe per filium uUlt rogari,filius uult rogari patrcm.Concordat piequot; Iolt;t».8 tatisgratia,nccuirtutisfadadifcordant.Quæcuncj enim pater facit, eadêamp;filius fecit fimiliter.Etfimilitcr facit,amp;eadêfacitfiliuszfeduult rogari pâtre,in co quodipfe fadu^ rus eft,ut non impoffibilitatis indicium,fcd unitatèm poteftatis agnofeas. lure igit ad-orandus atep ucncrandus eft dei filius, qui mundum diuinitatefua condidit, amp;nbsp;noftrum pietatcluainformauit affed:û.Etideobonumdeum,fempiternum,pcrfedum,omnipo tcntcm,uerum debemus credcrc,ut in lege accepimus Si prophctis,fcripturisà diuinis cæterisjquiafinehis deus non cft.Non poteft enim bonus nônefle,qui deus eft, cumin natura defplcnitudo bonitatis fit z neq? ex tempore deus poteft efle, qui fecit tempora. Neq? poteft imperfedus deus clïezqui enim minor cft,imprrfcdus utiq; cft,cui défit ali quid quo maiorem poffit æquare.Haecigitur fidei noftræprædicatio. Deus malus non eft,dco impoffibile nihil eft,dcus temporalis non eft,déus minor non cft.Si fallor,rcdar guant.Quia igitur deus ChriftuszSC bonus utiq!,fiC omnipotens,6ô fempitcrnus,Slt;f per-fedus,amp; uerus eft.Hæc enim in natura diuinitatis fUnt. Aut igitur negent naturâ diuini taris in Chrifto,aut qUæ diuinæ naturæ ftrnt,deo negate no^oflunt.Certe' ne quis pof fit errarcjiequat ea quibus ftripturalânda ut intelligere poffimus filiûfignificat.Verb«

DB TIDE il-BER I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41

dicitiir,ffiiusdîdtur, ddin’rtus dfcitur, dîcitur deilapientia. Verbum, quiâimmacula-tus : uirtus, quia perfedus : filius, quia genitus expatre : (àpientia, quia unum cum pa^ trCjUnum æternitate,unum diuinitate.Nó enfin pater ipfe qui filius, fed inter pattern 8é filium gcncrati'om's exprefla diftindio cft:ut ex dco deus, ex mancnte manes, plenus e' pleno fît.Nofuntigiturhæc nuda nomina,fed operatri cis uirtunsindicia.Eftenim pie-nitudo diuinitatis in patre,eft plenitude diuinitatis in filio, fed non diferepans, fed una diuinitas.Nec conRifum,quodunû eftmecmultiplex, quod indifferens, Ltenim fi om- Aâ. 4 niGcredentium,ficutfcript3 eft,erat animauna Ô6 cor unumift omnis qui adhacrct domi i,Cor,S nOjUnus fpiritus eft, ut Apoftolus dixit:fi uir amp;nbsp;uxor in carne una funt, fi oes homines, quantû ad natura pertinet,unius iubftâtiæ fiimus,fi hoede humanis fcriptura dicit, quia multi unum funt,quorû nulla po teft efle cû diuinis côparatio:quâto magis pater Ô6 filius in diuinitate unum fiint,ubi nec fiibftantiæ nec uoluntatis ulla eft differentiae’Nanep aliterquomodo unu deu dicamuse’Diuerfitas plures facit,unitas poteftatis excludit nu meriquâtitatê:quia unitas numerus no eft,fed hæc omniû ipfa principiu eft, Quâtâ ue-ro fcriptura diuina patris amp;nbsp;fill) fecundû diuinitate exprefterit imitate, prophetica tefta turoracula.Sicenim dicitdnsfabaoth:Labor Acgypti,0Cmercatus ActhiopumSlt;,Sa-bain,uiri excelfi ad te tranfibuntjamp;^ tui erunt ferui,amp; poft te fequent alligati uincuIis,S^ adorabunt te,8iC in te deprecabuntur,quoniam in te eft deus, amp;nbsp;non eft deus præter te. Tuenimes deus,6Cnefciçbamus;deus Ifîael. Audis prophetica uoccme'Inte, inquit eft deus,Ô^nô eftdeus præter te.Qiiomodo hocfecundû Arrianos couenitfNecefle eft ne gent aut patris aut filij diuinitate,nifi ciufdem diuinitatis crediderint unitatem.In te, in-quit,eftdcus,quoniaminfih'opater.Scriptüeftenim:Paterquiinmemanct,ipfcloqui-tur:8lt;,Opera quæ ego facio,0L ipfe facit. Sed SC alibi in patre filius eft, qui dicit : Ego in loan, 14 ^trc,0^ pater in me eft-DÜToluât fi pofTunthanc naturæ proprietäre, operis unitate. Deusigiturindeo eft,fedno duo dq.Scriptu eft cnim,quiaunusdeus;ct dominus in do mino,fed non duo domini,quia æqué fcrip tum eft : Nolite duobus dominis feruire, Et T)eut. 6 lexdicit:AudiIftael,dominus deus tuus deus unus eft. Etutiq! in eodem eft teftameto: Pluit dominus à domino.Dominus,inquit,à domino pluit.Sic SC in Genefi habes:Et di xitdeus,8C fecit deus.Et i^fra,Et fecit deus hominem ad imaginem dci : fed tarnen non duodij.fedunusdeusfecit.Vtrobi(q!igiturunitas operationisferuaturÓÓ nominis.Nâ utiiç cum legimus,deus ex deo,nô duos dcos dicimus. Deniq; habes in Pfalmo quadra gefimoquarto,quôdôôdeumpatrcm dicit Prophcta,2c deum filium declarauir,diccns: Sedes tua deus in feculu fcculi.Et infra: Vnxit te deus, d eus tuus, ol eo lætitiæ præ cô for- P/rff 4 4 tibus tuis.Deus eft qui ungit,ÔÔ deus qui fccundum carnem ungitur dei filius. Denique quos habetundlionis fuæ Chriftus nifi in carne côfortes f Vides igitur quia deus d dco unft us,fed in alTumptione naturæ uneftus humanp dei filius defignatur,nec Icgis forma uiolatur.Ethic ergo cùm dicitunPluit dominus d domino, unitatê diuinitatis agnofee. Operationis enim unitas no facit pluralcm diuinitatem,ficut ipfe dominus oftendit, di censiCreditcmihijquia ego in patre,fiC pater inme:alioquinuel propter operaipfa cre-dite.Ethicaduertimusquôdunitatêdiuinitatis,perunitatêoperûdefignauerir. Vtailt ioan.i-o una deitas amp;nbsp;patris 6C filij,ô(runa dominatio probaretur,ne Gentilis aut ludaicæ impie-tatis incurreremus crrorê,prouidês Apoftolus, quid fequi debcrcmus,oftêdit dices: V -nus deus pater, ex quo omnia,6c nos in ipfo:ô(f unus dominus lelus Chriftus, per quem i.cor.i omnia,amp; nos per ipfiim. Sicut enim unû dicendo dnm Icfum Chriftû, patrem dominû nonnegauinitaunûdicendo deu pattern, æque'à deitatis ucritatenec filium feparauit. Vndenecpluralitatem diuinitatis,fed unitatem poteftatis oftendit:quia amp;nbsp;in domina-tionediuinitas,amp;in diuinitate dominatus cft,ficutferiptQ eft:Scitote quoniam dns ipfe Ppl-9* eft deus,ipfefecit nos,amp; no ipfi nos.ln te igitur eft deus per unitatê naturæ,nô cft de-us præter te,per proprietatê fubftantiæ,repulfam differentiæ.In Hieremiæ quoqj libro Hio-.4 unum deum fcriptura dicit,amp; tarnen amp;nbsp;patrem amp;filium confitetur. itaep fie habes : Hic Barse, j eft deus nofter,amp; non æftimabitur alius ad eum:qui adinuenit omnê uiam difciphnæ,et dédit eâ Iacob puero fuo,ÔC Ifrael dileeffo fiio.Polt hæc in terris uifus eft, amp;nbsp;cura homini bus côuerfatus cft.Defilio dicit:Ipfe enim eft cum hominibus côuerfatus, amp;nbsp;dicit : Hic cftdeusnofter,non adhmabitur alius ad eum.Qui difeutimus eum, de quo tantus dicit

Ambr.to.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d 3 prophe-

4i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIV I AMBROSI!

prophcta,quod ad cum non poflît alius æftimarifQuæ enîm poteft efle alia aeftimatid, libi diinnitatis unitas eftfConfitebaturhocpopulus in peticulis conftitutus : ncfciebat ferere quæftionem,quiareligioncm timebaLÄdefto fancfle (piritus prophetis tuis qUP bus incflc con(ucfti,quibus crediiTius.Si prophetis non credimus,lapientibus credo Hu E/d. i Î lus mundifScd ubi fapiêsjubi fcribar’Rufticus nofter ciirn ficus infer ere t, inucnit quod i.Cor.I philofophus ignorauit.Qiiæ ftulta funt enim huiusmundi elegit deus,utcofundat que îùnt fortia.Crcdimus Iudæis,quia notus aliquando in ludæa deus ; fed hoc ipfum negat, propter quod crediinuSjquia non norunt patrem,qui filium negauerunt » Vnum dcum communis natura tcftatur,quiaunus eft mundus. Vnum deum fides fignificat^quiauna fidcs noui ueteris teftamenti.Vnum (piritum fantftumteftificatur gratia, quiaunum baptifmain nomine trinitatis eft.Vnum deum prophetæ dicunt, Apoftoli audiunt. V-Mdtt.z num dcum Magi crediderunt, aurum thus 8^ myrram fupplices ad Chrifti cunabula dctulcrunt. Amo,regem fatentesiut dcum thure uen crantes. Thefaurus enim regni, fa ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crificium defmyrrha eft fepulturç.Quid igitur uoluerunt fibi myftica muncra, inter äb

ielt;ftapræfepia,nifiutintclligcremusin Chrifto differêtiam diuinitati« fiCcamisc'Vtho^ m o cerniturjUt dominus adoraturdatet in pannis,fed fulget in ftelIis.Cunæ nafcentêin^ dicant,ftcllç dominâtem.Caro eft quæ inuoluitundiuinitas, cui ab angclis miniftratiir. Ita nec dignitas naturalis maieftatis amittitur,ôf aflùmptæ carnis ucritas comprobatur.

3 Hæc eft fidcs nofti'a.Sic fe deus cognofei uoluit ab hominibus,fic tres pueri crediderSf, ncc incendia circûieifta fcnferunt,cum infidos noxius ignis exureret, ôC fideles innoxia flammarorarct,quibusaliorum incendia reffigerabant,quia merito fideiperdidcratfu^ am pcvna naturam.Aderat enim in fpecie angeli qui muniebat, ut in numero trinitatis, unius cflet laudatio potcftatis.Benedicebatur deus, uidebatur in angelo dei filius, fan-lt;fta fpiritalis in pueris gratia loquebatur.

Ëxpofitio dogmatis ArrianÉ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.in

V ne confideremus quas Arriani dei filio inférant quæftiones.Diftimilêpa^ N nbsp;nbsp;nbsp;tri dicunt efle dei filium.Hoc fi homini obij ciatur,iniuria eft.Ex têpore coe^

pifte dicunt dei filium,cùm conditor ipfe fit temporum.Homines fumus, SC eftcnolumus tcmporales.Ex tempore cœpimus,amp;fine tempore futuros efte nos credi mus.Fieri nos optamus æternos,Ô!S quomodo negarc poflumus dei filium fempitcrni^ quem fempiternum docct atq; dcmonftrat natura non gratiafCreatum dicunt.Quis thorêinter opera fuadeputet, utuidcaturid efte quodfecirfBonünegäLSacrilegauox ipia fc damnat,ut indulgcntiam iperare non poffi t.Ncgant uerum dei filium,negant O' mnipofcntcm,cùm fateantur omniafaóa per filium, omnia creata per dei elfeuirtute. Qiiid eft enim uirtus,nifi perfedla naturae Negant etiam diuinitate unum elle cum p^' tre.DcIcant ergo Euangelium,deleantChrifti uoccm.lpfé enim dixit:Ego ÔC paterunS lodn.to fumus.Nonego hocdicOjChriftusdixit.NunquidfallaXjUtmentirctureNunquidini' piuSjUt quod non erat ufiirpareteSed fingula fuis locis plenius digerentur, Nûc quonia hærcticus dicit elfe dilTimilcm,idqp ucriutis difputationibus adftrucrc nititur, dicêduffl Cotz çft nobis quod fciiptum eftiCaucte ne quis uos dcprædetur per philofophiam, SC nem feduÂoncm fccundum traditionemhominum,Ô!Siecundum elemcntahuiusniö^ di,amp;Snon fccundum Chriftum,quia in ipib habitat omnis plenitudo diuinitatis corpo^ raliter.Omncm enim uim uencnorû fiiorum in diaiccftica dilputarionc côftituunt, qux philofophorum iententia definifurnon adftrucndi uim habere, fedftudium deftruêdi. i,Cor.4 Sed nô in dialcôica complacuit dco faluum faccre populum fuum.Regnû enim deiin fimplicitate fidei eft,non in contentione fermonis.

Non efte diffimilem patri filium dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CapM f

D Sednolo argumento credasfancftelmperator, 8C noftrædiiputationiifcrf pturasintcnogemus,intcrrogemusApDftolos,intcrrogcmus prophetas,in teiTOgemus ChriftCLQuid multafpatrê intenogemus cuius honori ftudere fe dicunt, H filius degener iudicctur.Scd non eft honorificentia boni patriSjfilij iniuria .Non poteft bono patriplacere fi filius degenerafte potius à pâtre,quam pâtre æquaftè credatur.Da «eniam iancle Imperator,fi ad ipfos paulilper uerba conuerto.Sed quêpotiiïîmô lega,

DEF I DE LIBER I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4J

EndoxKim,Eunomnim,an Am'um uelAedum eius magi'ftrosrPIura enim nomina,fed una pei-fidia,impietate non difîônans,communione difcordans ; non difïîmih's fraude, fed coitionc difcreta.Cur enim fecum nolint conuenire,non intelligo. Eunomij perfo^ nam defugiunt Arnanf,fed ei'us perfidiam afreruntjimpietatem exequuntur. Ai'ut eum prodidilTc effufius,quæ Am'us fcripferit.Magna cæcitatis effufiö. Au th or cm probant, executorem réfutant Jtacj nunc in plures fefe diuifere formas, Altj Eudoxium, alrj Eu-nomiutn uel Aetium,alij Palladium uel Demophilum attç Auxentium, uel perfidiæ e-' iushæredes fequuntur,ahj diuerfos.Nunquid diuifus eft Chriftus lt;;Sed qui eum à patre i.Car»lt; diuidunt,ipfi fe fcindunt : amp;nbsp;ideo quoniam communiter aduerfus ecclefiam dei quibus mterfeipfos non conuenic,confpirarunt, communi nominehacreticos quibus refpon-dcndum eft nominabo.Hærefis enim,uelut quædam Hydra fabularum,uulneribus friis creuicEt dum faepc reciditur,punulauit,igni débita, incendioq; peritura.Aut uelut quæ dam monftruofiScylla portenti in uarias formas diftincfta perHdiæ,uelut fuperuacuuui Chriftianæ fecftæ nomen obtêdit.Sed quos in ill o impietatis fux freto miferos inter nau fragiafideirepererit flu(ftuantes,beluinis fuccintfta prodigqs, tetri dogmatis fguo den- . te dilacerat. Cuius fpcluncam fände Imperator,ut ferunt nautæ,cæcis latebris inhorren tem,omncmq; eius uiciniam ceruleis canibus inter perfidie faxarefonâtem,claufa quo--dammodo præterire aure debemus.Scriptû eft enim:Sepi aures tuas fpinis.Et alibi: Vi-dcte canes,uidetemalos operarios.Etiterum: Hærcticum poft pfimam correptionem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

deuita,fries quia peruerfus eft qui eiufinodi eft,dlt; delinquit, cum fir proprio iudicio da natus.Itaq! tanquam boni gubcrnatorcs quo rutius prætermeare poffimus, fidei uela tê damuSjfcripturarumcçrclcgamusordinc.Apoftolusdicit imaginem patris Chriftû ef- Colo/^i fe.ait enim quod ipfe fit imago dei inuifibilis,primogcnitus uniuerfae creaturæ. Primo-genitus,inquit,non primo creatusmt amp;nbsp;genitus pro natura,amp; primus pro perpctuitate credatur.Alibi quoq; Apoftolus afteruit quodipfum pofuitheredem omnium,per que Hffr.t fecit fecula,qui eftfplcndor gloriæ,SCcharader fubftantiæ eius. Imaginem Apofto-ius dicit,amp; Arrius di ci t cffe diftimilem t'eut imago,fi fimilitudine non habet f In pidu-ris homines nolunt efle diflimiles,£c Arrius diirimilcm pattern contêdit in fi'Iio, uult ut pater diftimilcm genueritfufquafi impotens qui generate fimilcm no potueritPro-phetæ dicuntJn lumine tuo uidebimus lunfcn.Prophetæ dicunnSplêdor eft enim lucis Pfdl. a:terne,SCfpeculum fine macula dei maieftatis,amp; imago bonitatis illius.Vide quata di- Sdp.y cantur.Splendor,quod claritas patcrnelucis infiiio fit: Speculum finemacula,quod pa tcruideaturinfilio:Imago bonitatis,quodnon corpus incorpore,fcduirtus in filioto-ta cernatur.Imago docet non effe diftimilcm,charader expreftum efle fignificat,fplen-dorfignatæternum.Imago itaq?nonuukus eft corporalis,nonfucis compofita, nonce ris,fcdfimplex de dco,egrcflade patrc,exprcfla de fontc.Perhancimaginem Philippo pattern dominus demonftrauit,diccns:Philippe,qui me uidet,uidct amp;nbsp;pattern. Et quo- 4 modo tu dia's,oftende nobis pattern f Non credis quia ego in patre, amp;nbsp;pater in me eftf Videt enim in imagine pattern,qui uidet in filio. Vides quam imaginem dicat c' Imago ifta uetitas eft,imago ifta iuftitia eft,imago ifta dei uirtus eft,nô muta, quia uerbum eft: non infenfibilis,quia fapientia eft:non inanis,quia uirtus cft:non uacua,quia uita eftmo mortua,quiarcfurrcdio eft.Videsergo quiadumimago dicitur,pattern fignificatefle cuius imago fit filiusc'quia nemo poteft ipfe fibi imago fua efle. Plura poflem defili) te-ftimonijs diccre,fed neforte'ipfe fibi nimium fauifle dicatur,patrem interrogemus.Nc- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

peipfe dixiuFaciamus hominem ad imaginem amp;nbsp;fimilitudinem noftram.Pater filio di-ciuAdfimilitudinem noftram:fiC tu diftimilcm filium dei dicisCloannes dicicDiledi, fi lAoin. 5 11 j dei fumus,amp;: nondum apparet quid erimus:fcimus quia fi reuelatum fuerit, fimilcs ei crimus.O improuida amentia,O impudens peruicacia.Homines fiimus,amp; in quo pof-fumus,ad fimilitudinem dei erimus,amp; fimilem audemus dei filium denegarec’ Ergo pater dixiuFaciamus hominem ad imaginem ÔC fimilitudinem noftra. In principio ipfius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

mundi pattern ÔC filium efle audio,SC unum opus cerno. Audio loquentem, agnofco fa cientem:fed patris amp;fihj unam imagincm,unam fimilitudinem lego.Similitudo hec non diuerfitatis,fed unitatis eft. Quod igitur tibi ufiirpas,fili o dei derogas: cum utiq^ ni-11 per imaginem dei,ad imaginem dei efle non pofli s.

44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIV I AM BROS II

De fempitemo dei filio» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.T

C nbsp;nbsp;nbsp;num efle fatcamur,ciim fimilis fempiterno utiq; fempi'ternus fitSi autem pa

trem fempiternum dicimus,SC hoc idem filiû denegamus:dicimus eße diffiquot; milcm.Sempiterno enim temporale difïîmile eß. Clamat propheta fempiternum, ch' mat 0(5 Apoftolus fempiternû.Plenum efluetus teflamentum teflimontjs filij fempiter ni,plenum efl nouum.Ordinem ergo teneamus.Scriptum efl in ucteri teflamêto,utuel 43 itnum é pluribus dicam: Ante me non fuit alius deus,0£5 pofl me non erit. Nihil ergo aP gumentabor,tcipfum interrogo.Quis hoc dicit,pater,anfilius.^V trum dixeris, eo te co uinci intelligcs,uel ft credas,doccri. Quis ergo hoc dicit, pater, anfilius f Si filius,’ante me,inquit,nÓ fuit alius deus:fi pater,poflme, inquit,non erit.Hie priorem,ille pofterio rem non habct:inuicêin fe,amp;5pater in filio,00 filius in patre cognofcitur.Cum enim pagt; trem dixeris,eius etiam filium dcfignafli,quia nemo ipfe fibi pater efl:cùm filium nomi nas,etiam patrem eius fateris,quia nemo ipfe fibi filius efl.Itacß neefilius fine patre, nec lodn, I pater potefl eflefine filio.Sêperigiturpater,femperamp;filius.In principio enim eratuer^ bum,0lt;5 uerbum erat apud deum, SC deus erat uerbum .hoc erat in principio apud de«. Erat,inquit,apud deum.Erat, erat,erat, crat:ecce quater erat. Vbi impius inucnit, quod 1.1(34». 2 non eratf'Alibi quolt;^ Joannes in epiflola fiia dicit quod erat in principio.indcfinite ten ditur erat.Quicquid excogitaueris,eratfilius.Omnes autem hærefes hoc capitulo brcgt; uipifeatornofler exclufit. Quod enim erat in principio, non includitur tempore, non principio præuenitur.Ergo Arrius conticefcat.Quod autem crat apud deum, no coni' mixtione confunditur,fedmanêtis uerbi apudpatrem folida perfedfione diflinguitur, ut Sabellius obmutefcat.Et deus erat uerbS.Non ergo in prolationc fermonis hoc uer' bum efl,fed in ilia coeleflis defi'gnatione uirtutis, ut confutetur Fotinus. Quod uero C' rat in principio apud deum, fempiternae diuinitatis in patre amp;nbsp;filio infeparabilis unitas edocetur,uterubefcatEudoxius ScEunomius. Poftremo cum omnia peripfumfadJ^ dicanturjipfeconditornouiutiq! teflamentiamp;5 ucterisdefignatur,utJVÎanichæuslocd tentationis habere non poffit.Ita pifeator bonus intra unum omnes rete conclufit, utfa ceret inhabiles fi-audi,quamuis eflent inutiles captionfDic mihi hæretice,dat enim uC' niam clemcntiflimus Imperator,ut te non obloquendi fludio,nec audiendi cupiditate, fed exponeridigratiapaulifperalloquar,die mihi inquam,fuitncaliquâdo tempus quo omnipotens deus pater non erat,amp; deus eratf'Tcmpus,inquis,non adflruo .BeneSdat gute.Si enim tempus dixeris,teipfe conuinccs:quia necefle eflaffcras fiiiflc tempus an* te filium,ciim filius ternporis author fit,Slt; creator.Non potefl enim pofl opus fuurnip' fe cœpiflè.Necefle efl igitur authorem opcris fui efle fatearis. Ante tempora,inquis,no nego filium:fed cum filium dico,oflendo priorcm patrem, quia pater,inquit,filio prion Qi-iid cflhocfNegas eflè tempus antefilium, SC tamennefeio quid antefiliumuis prac' celfifle,quod temporis fit,ô5 oflendis media nefeio quæ moliminafuifle gencrandi, in quo generationem patris fignificas temporalem r’Nam fi pater efle coepit,deus ergo pri mo erat,poflea pater fadus efl.Qiiomodo ergo immutabilis deus f Si enim ante deus, pofleapatenutique generationis acccflione mutatus efl.Sed auertat deus hanc amen' tiam.Nos enim ad impietatem eorum redarguendam,hanc rctulimus quæflionem.Pi» mens generationem fine tempore aflerit,ut o5 fempiternum patrem cum filio dicat,nclt; aliquando aflerat cflemutatum.Iungatigiturhonorificentia patri filium, quern diuini' tas iunxit : non feparetimpictas,quern generationis proprictas copulauit-HonorificC' mus filium,ut honorificemus Ä5 patrcm,ficut in Euangelio fcriptum efl. Sempitemita» filij,ôd paternæ maieflatis infigne efl.Si ifle non fempcr fuit, ergo ille mutatus efl : fed fl femper fuit filius, ergo nec pater aliquando mutatus efl, qui immutabilis femper eft.Itagt; queuidemusquodilli quiuoluntnegate filium fempiternum,uolunt patrem docerc Ro«,I eflemutatum.Accipealiud quo clareat filium fempiternum. Apoflolus dicit, quod dei fempiterna uirtus fit atque diuinitas. Virtus autem dei Chriflus efl. Scrip turn enim i.Cor. I Chriflum efle dei uirtutem,05 deifapientiam.Ergo fi Chriflus dei uirtus,quiauirtus def fempiterna , fempiternus igitur ÔC Chriflus . Non ergo ex ufii generationis huma' næcalumniam hæretice ftruas, neque ex noftro fermone componas . Neque enim angu-

DE FIDE LIBER I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^

anguftis fcrmoftibus rtoftn'sjmmenfæ magnitudinem poflumiis di'uinitatis mcludere, cuius magnitudinfs non eft finis.Nanq? hominis generationem fi definire contendas,tê pus oftendis:gencratio aut diuina fupra omnia elt.Lafc patet,iupra oes cogitationes a^ fcêdit amp;nbsp;fenfum.Script5 eft enimjNemo uenit ad patre, mil per me.Quicquid igitur de iodn. 6 patre cogitaueris,qualibet eius xternitatê,n5 potes de eo aliquidnifi per filiû cogitare; nee poteftullus ad patre nifi per filiû tranfire fenfus.Hic efi,inquir,filius meus dilecftifii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17

tnus.Eft,inquitjqui quod eft,fempcr eft. Vnde SCDauid,In acternu,inquit,domine per- Ppl’ manetuerbutuu in cœlotQgod enim manet,necfitbftantianecæternitate deficit. Qu g ris à me,quomodo filius fit,fi non priorê habeat patre*qugro item abs te,quado aut quo modo filium putes eftè gcneratû. Mihi enim impoflibile eft generationis fcire fecretu. Mens deficit,uox filet,non mea tantum,fed amp;nbsp;angelorû.Supra Poteftates, fupra Ange ios,fupraCherubim,fupraSeraphim,fiipra oêm fenfiim eft,quiafcriptS eft, Paxautem Chrifii quæ eft fiipra oêm fenfum.Si pax Chrifti fiipra oêm fenfum eft, quemadmodum non eftfiiper omnem fenfiim tanta generatio f Tu quoq;manum ori admoue,icrutari nonlicetfiipernamyfteria.Licetfcire,quodnatusfit:nonIicetdifcurere,quemadmodu natus fiulliud negate mihinonlicet,hoc quærere metus eft.Nam fi Paulus ea quae audi i.Cor.ia uitraptus in tertrum ccElum,ineffabiliadicit,quomodo nos exprimerepolîùmus pater nægenerationis arcanum,quod nec fentire potuimus,nec audirec'Vcrum fi me ad con-luetudinem trahis generationis humanae,ut patrem dicas priorem,uide utrum ad gene rationem dei,terrenæ generationis exempla conueniant.Si fecundum homdnem loqua tnur,negate non poteris priores efte in homine patris quam filtj pafiiones.Prior creuir, prior fenuit,prior doluit,prior fleuit.Si igitur hie tempore minor, ille antiquiot paflio-ne.Sihicgcnetationisincurritætatem,neciilegcnerandieuâfitpudorem.Quicl teifta . quæftionum tormenta deletftantfAudis dei filium: aut dele nomen, aut agnofce natu-ram. Audis utcrum,agnofcc generationis perfpicuæ ueritatem. Audis car,uerbu intelli nbsp;nbsp;nbsp;».

ge. Audis dexteram,agnofce uirtutem.Audis os, agnofce iapientiam. ^•îon hacc funt in deocorporalibusæftimanda.Incomprehenfibilitergcneratur filius.Inipalfibilitergeneral pater,amp; tarnen ex fe generauiqSC ante omnem intelleêiû gencrauit deus uerus de urn uetUm.Pater diligit,00 tu difcutisc'pater coplacet,ÔC tu cum ludçisinuides^'pater ho «notificat,SC tucum Gentibus conuitiarisfQueris à me,utrû prior non polTit effe qui pa ,ier eft.Qiiæro à te,ut doceas quando paterfuerit prionaut tcftimonqs, aut argumentis colligeueritatê.Si teftimonrjs, accepifti utiq? fempiternam dei elleuirtutê. Legifti etiä lt;licentem:Ifiael fi me audieris,n5 erit in te deus recens,ncq! adorabis deum alienum.A- nbsp;nbsp;nbsp;g

liud horum æternitatem,aliud proprietatem fubftantiac indiffer entis fignificat, utnecß pofteriorê neq? alterius diuinitatis filium eftè credamus.Nam fi pofterior eft,recens eft:

fi unius non eft diuinitatis,alienus eft.Sed nec pofterior,quia recens non eft: nec alie nus, quia ex patre natus,quia fiipra omnia eft deus beneditftus infecula,ficutfcriptum R0M.9 eft.Sed fi ab’enum putant,cur adorant eum,cum fcriptum fit : Necp adorabis deum alie-numf'Aut fi non adorant,fatcantur,amp; finis eft,n€ quern fub religiofi nominis profeftio ne decipiantf Jæc nempe funt teftimonia fcripturaru.Aut fi habes aliud,proferre debc bis.Supcreftutôcargumentisueritascolligatur.Quanquaetiam humanis teftimontjs argumenta cedere (cleantjargumentare tame hçretice ut uoles. V fu,inquis,accipimus, to quinafcitur,priorê cftè qui generat.Perfequere igitur omnia ueftigia confuetudinis: Ô6fi caetera conueniunt,non obfifto quin SCiftud requiras. Si autem nulla concordant, quemadmodum cum defint caetera,hoc folum exigisfErgo quiaufum requiris, quâdo gcneratus eft ex patre,paruulus fuit. Vidifti in cunisinfantuluuagicntcm,procefius aU quos accepit ætatis.Si enim infirmitatetn generationis habuit,neceffe eft ut non folum nafcendi,ied etiam uiuendi inciderit infinwitatê.Sed fortaffe eo prolabaris amentiæ, ut de deifilio ifta non abnuas,qui cum ex infirmitatc metiris humana : quidfi deum negate no potes nomine,infirmitate tarnen hominem uis probare;’Quid fi dum filium difcu tis,patrem arguisf Sc dum Chrifto prçiudicas,patrem adiudicascNam fi diuina genera-liofiibielt;fiatemporifuit,6Cidexufugenerationisufiirpaturhumanac,ergo amp;rpater cor pöraliutero portauitfilium,decern mcnfium curriculis onus uexit. Sed quomodo fine fexii altero generationis ufiisr Vides folennem gentraiionis feriem non ccepifte, tu

- J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;partus

4Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVJ AMBROSII

partus cuiufda corporct ncceflitates putas fuiflc folcnnesc'Tu uRim qu3eris,ego fcxum. i u tcpus exigtSjCgo ordtriê.Tufinê di'fcuti's,ego quæro pnncipi'û.Nempe finis cxprin cipió,nönprincipi3pcndetexfine.Ottine,irtqtiis,quodnacüeft,principiumhabet.E£ ideo quia films cft,principium habetjSC ex tempore eflc cœpit.Qirod ipforum ore fit di ó:um.Ego autcmfiliumnatiim efleprofiteor: quodreliquUm eftimpietatis,horrefco. Dcum confiteris bomo,^ tali circiimfcribis calumnia f Deus banc auerrûcet amentia. Rurfusobijciunt:Ergo non cftfilius,fi nonbabctquæbabentfibj.Ignofcatmibipater, jgnofcatmibifiliuSjignofcat Sgt;C fpiritus fancRus,quaeftionem pro pietatereferre cupiêd. Èft ccrte pater,amp; manet femper, funt etiam creaturæ pro difpofitione diuina. Eft ergo aliquid eoriim quod non fubiecf urn fit aut Iocis,auttemporibus,aut creationi, aut caU' fæ alicui ucl aurborifProfcCto nibil.Qiiid ergo dicitisÆft borum aliquid quo egeatpa terflmpiu eft dicere.Ergo aut definite quæ creaturarum ftint aptare diuinitati,autfi co^ pararecontenditis,confideratequôueltraproccdatimpietas, quod abfitutuel infeiv fus noftros aliquâdo ueniat.Nos enim piam reiponfionê tenemus. Nanqi omnipotens deus eftjSC ideo nullo eorû pater indiger,qui non habet mutationê fui aliquâ uel profes dîum quo nos egemus,quorûihfirmitas ex buiuimodi rebus profecffum accipit.Qui tem omnipotens eftjUtiq; non creatus^SC fineloco,SCfupra temporaeft. Nibil enim an te deû.imo h oc ipfum ucrbum ante dcû dicere eflc aliquid,grauc.Ergo fi ita eft, quia nf hil borum eft in dco pâtre quæ profediû fignificcnt, quia deus eft,nihil hotum aptarie^ tiam po tcft dei filio,ut uel initium accipiat ucl profecftum, quia dcus uerus ex deo uero cft.Ergo quiaufitatum non rcperimus ordincm,adquiefcc Arriane præcipuam filij nerationcm fuifle. Adquicfce,inquam:6C fi mibi non credis,crubefce ucl dei uoccm df ccntistCui me fimilcm exiftimatisÆt iterum:Qiiia non fient homo,ira amp;nbsp;dcus.Etcnint fioperatio dei præcipua eft, quia non martibus operatur aliquid, non laborcconfici^ 48 nondiebus abfoluit:(Ipfe enim dixi't,2ffadlafuntu'pfcmandauit,amp;creatafqnt) eurnd credamus præcipuam generationem eflc cius in filio,cuius precipuam operationemin operibus eins agnoftimusr'dignum ccrte eft ut fpccialitcramp; præcipuc uidcatur gene^ ralîc filium.Habeat generationisinufitatæ gloriam, qui habet poteftatis inufitatægra^ tiam.Non fola admirabilis ex pâtre gèneratio Chrifti, admirabilis ctiam ipfa gcncratio eius ex Virginc.Tuillamdicisnoftræ fimilcm conceptionis, amp;nbsp;ego probo amp;iftam no ftræ cfle dilftmilem,imô te ipfum cogam fatcri.Dic quemadmodum fit natus ex Maria, quoufuuterus eumhabucrit uirginalis, quomodofinefcmincuiripartus,undeiiirgo pregnans,quemadmodumpuellantatcrantcfœta,quàmcopulâuxoris expcrtafcaulîâ dccratjôi^^gcnerâbaturfilius.Vndé ergo legis Nouatepartus.^Siigit in uirgineufus degt; fuit gcnerationisbumanæ,qucmadmodû in dco pâtre propriægeneratiôisufum rcqui ris.^Ccrteufiis in fcxu cft:quia iexus in carne cft.Vbi ergo caro nô eft, quemadmodum carnis infirmitatem exigisf'Ncmo meliorem difcutit.Credcre tibi iuflum cft,non difeu-tcrc permiffum cft.Scriptum eft cnimiCredidit Abrabâ deo, SC reputatû eft ilÜ adiuftf Gf».15 tiâ.Necfolûingenerationefilfi fermodcfccit,fcdCfiâinoperibus dei.Scriptûeftenim» Pp/j Z Omnia operâ eius infide.Opcra ergo in fidc,generatio fine fideÆt difeutimus quæno

uidemus,qui iubemur credercmagis quàm di/cutere quæ uidcmusî^Dicct aliquisiQiio modo gencratus eft filius quafi fcmpiternus,quafi uerbum,quafi fplcndor lucis æteinç, quia fimul fplcdor operatur ut nafcituiï'Apoftoli iftud cxcplum eft,nô mcû. Noli ergo creder c,quodfuerituelmomerttûaliquod,quo fucrit fine fapientia dcus,aut fine fplcm dore lux.Noli Arriane ex noftris æftimare diüina,fed diuina crede ubi bumananô inue Da».3 nis.RexGctilisinignecStribuspueris Hebræisquartiquafiangeli uiditfigurâ;5Cquia GfK. IO præftare putabat angelis,dcifibüm,quem nô Icgit fed crcdiditiudicauit.Abrahâquotÿ MrfZt.i 7 nés uidit,ÔL unû adorauit.Pctrus in monte Moyièn amp;nbsp;Hcliâ cum filio dei uidit,ncc erra uit in natura,nec errauit in gloria.Deniq; quid facerc dcberet,non illos,fed Chriftum in terrogauit,Nam ctfi tribus parabat obfequium,unius tamc expetftabat imperium. Sed quoniam uel tabernaculorum numerum deferendum tribus fimpliciter æftimauit, cme ibid, daturdeipatrisautboritatcdicentisi Hiceftfiliusmeusdilciftiflimus, ipfum audite.id

eft,quid conleruôs tuos cum domino ibeias tuo f Hic eft filius meus. Non Moyfes filf us,nonHdiasfilius:fedhic filius. Senfit emendationem Apoftolus,prociditinfacicm, confier-

DE FIDE LIBER I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47

conftetnatus patrisuocc,SCfilij claritate.Sed eleuatur â filio,qûiiacêtes crigerc conflie uit.Vnu uiditjfolS uidit dei filiu.ReceflerSt enim feruuli,ut folus dominus, qui folus de fignabaf,filius uideretur.Qirid igitur fibi uoluit ilia uifio, no æqualitatem Chrifti feruo rücß fignificâs,fed myfteriû fîgnans,nifi ut apareret nobis quod lex ÔC prophetg cum E-uangelio congruentes,iempiternum dei filium quern annunciauerât,reueIarente'Ergo ÔC nos CÛ audimus ex utero filium,ex corde ucrbum,credamus quia non plafinatus ma nibuSjfed ex patrenatus:non artificis opus,fed progenies eft parentis.Et ideo qui dicit; Hie eft filius meus,non dixit:hic eft temporalis,non dixit: hacc eft creaturamea, hæcfa-tftura mca,hic feruus meus,fed hie filius meus, quem uidetis in gloria.Hic eft deus Abra ham,deus Ifaac,deus Iacob,qui apparuit inrubo Moyfi,de quo Moyfes ait:Qui eft,mi- Exod.s fitme.Non pater in rubo,nó pater in eremo,fed filius Moyfi locutus cft.Denicj de ipfb Stephanus dixit:Hic eft qui fuit in Ecclefia in eremo.Hic eft ergo qui legem dedit,,ipfe ^^'7 qui locutus eft Moyfi dicens:Ego flim deusAbrahâ,deusIfàac,deusIacob.Hic eft deus ratriarcharum,hicdeus eft ProphetarS,Filium ergo legimus.mens tua pcrcipit leiftio-nem,edat lingua confeflionem. Aufer hinc argumenta,ubi fides qugritur, inipfis gym-nafiisfuisiadialeifticataceat.No quæro quidloquâturphilofbphi,requiro quidfaciât. Soli infuis gymnafiis rcmanferunt.Vidc quam ndes argumentis præponderet. Illi quo tidie â fuis confortibus deferuntur,qui copioie difputant:ifti quotidie crefeunt, qui fim plicitercredunt.Noncrediturphilofophis,crediturpifcatoribus:noncrediturdialecfti-ciSjCreditur publicanis.llliuoluptatibus SC ddi'cijs orbcmligarunt,iftiieiunijs Ô6 dolo-ribus exucruntPlures itacß lam cœpit illicere iniuria, quam uoluptas. Nunc ui'deamus quo diftant aGentihbus Arn'ani.Illi deos appellant difpares fexu, diflimiles poteftate: ifti trinnatem alTcruntdifferentis diuinitatiSjamp;diffimiHs poteftatisJlli deorum fuorum principiuin aflerunt temporale,amp; ifti Chriftum coepifle ex tempore mentiuntur.Non-ne ex philofoplua omnem impietatis ftiæ traxerunt coloremdlli tarnen quod uencran-tur amplificant,ifti del filium creaturam aflerunt cflc,qui deus eft.

Noneflecreaturamdeifilium, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. VI

Atuit,ut arbitror,fan(ftc Imperator, nec^ diffimilem patri, nc^q; ex tempore P nbsp;nbsp;nbsp;eflc dominum lefum.Reftat ut illud quoq? lacn'legium redarguatur, ÔC pro^

bemus creaturam non efle dei fihumu'n quo nobis præfcntis oraculû leÆo^ nis afpirat.Äudiuimus enim legi dicentc dominoflte in orbcm uniuerfum,SC prædicate Euangelium uniuerße creaturg-Qiii uniuerfam creaturam dicit,nullam excipit.Et ideo ubi flint qui creaturam Chriftum appellantr'Nam fi creatura effet,nunouid ipfe fibi mä-daret Euangelium prædicarif'Non igitur creatura eft,fed creator, qui aoeendæ creatu^ ræ difcmulis fuis mandat officium.Non creatura Chriftus, Vanitati enim creatura flibie Rom. 8 daeftjlicut Apoftolus dixit.Nunquid ergo Chriftus fubiecftus eft uanitati cRurflis iu-xta eundem Apoftolum, Creatura congemifeit Si comparturit uflç nunc. Nunquid er

ra, inquitjliberabitur à feruitute corruptionis. Videmus igitm-magnam inter creatura QCdominum efle diftantiam:quiaferuitus creatura eft, dominus autem fpiritus eft : ubi autem fpiritus domini eft,ibilibertas.Quishunc induxit errorem,ut eum qui creauit o-mnia,qui fecit omnia,diceret crcaturamcNum ipfe dominus fe creauitc'Si enim ledlum cftquod pcripfum omniafatftafunt, fineipfofaiftum eft nihil : nunquid ipfe fefecitc' Si ledum eft,quod negari non poteft,quia deus in fapientia fecit omniamunquid uerifi mileuideri poteft quia à feipfa eft fada fapictiafLegimus genitum,quia pater dixit : E- Pfal, i o 9 go ex utero anteluciferum genui te.Legimus primogenitumfîlium, legimus unigeni-tum.Primogenitum,quia nemo ante ipfum:unigenitum, quianemo poft ipfiim. Legimus etiam:Generationcm eius quis enarrabit;’Gcnerationem,inquit,non crcationem. Ep.5 j Quid his tantis ac talibus conferri poteftfOftendit ctiam dei filius diftantiâ generatio-nis Sc gratiæ dicens: Afeendo ad pattern meum,0C pattern ucftrum:deum meum,0C deu IMW. z o ueftrum.Non dixit: Afeendo ad pattern noftrum, fed afeendo ad pattern meS, ÔC patre ueftrum.Separatio ifta diuerfitatê oftendit,quod illius genitor,noftcr creator fit. Et ad-didiuDeum meû,ÔC deû ueftrum:quia licet ipfe amp;nbsp;pater unum fint, ôC illi pater fit pro-prietatenaturae,nobis deus pater coeperit eflc per nliû,non naturae iure,fed gratig: tame

48 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROS!!

utram q; natura hi'c fignificare uïdeturïri Ch’riftojBt^ diuim'tatis camis, Diuinitati's et. patre,carnis exmatre.Illamq? ante omnia, iftaqs ex Virgine.Dem'q? antepatrê,utfîhui Tjutii nominauit,deû poftea ut homo nuncupauit. Vbiq; autem deum fuum, quod ex perfo^ na dicat hominis,teftimonia docenuDeus deus meus refpiceinme,quareme dereliqui ftif'EtalibÉDeuêtrematrismeædeusmeusestu.Etfupraquafihomo patitin',amp;infra homo eft qui ex matris uentre iadtatur Jtaqs cum dicit ; De uêtre matris meæ deus meus es tu,fignihcat cum qui pater femper erat,exillo deum fibi eire,ex quo de uentre matris iactatus eft.Cum igiturinEuangelio,in Apoftolo, in Prophetis generationem Chrifti ïegerimus,unde audêt dicere creatû eflè uel fadum fEt quidem in quo creatû legerint, inquofa(ftum,confideraredebcrent.Edo(ftûeft enimdeifilium dedeo e(ïegenitû,de deo natum.Fadum autem in quo legerint,diligenter aduertant.Non enim deusfadus, fed deus dei filius natus cft.Poftea autem fecundum carnem homo fatftus ex Maria eft.

4 Si mihi non crcdunt,credant Apoftolo dicentûPoftquàm uero uenit plcnitudo tempo ris,mifit deuS filium iùum faiftum ex muliere,fa(ftû fub legc.FiIium,inquit,fuum,non U' nû demultismon comunem,fed fuû.Suum cum dicit, generationis æternæ proprictatê ftgnauit.Hunc poftea fatftum ex muliere aflcruit,ut faeftura nô diuinitati,fed aflumptio ni corporis adfcriberetur.Fatftum ex muliere per carnis iufceptionê, fatftû fub lege per obièruantiam Icgis.Gcncratio autem ilia cœleftis antelegem,ifta poft legem.

Qiiod fatfturam uel creaturam dei Elium dicant Arriani. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. V f!

Ndc ôd illud uane iadlarc confucrunt quodfcriptum eft, Et dominum eu Sd Aâ.z V nbsp;nbsp;nbsp;Chriftum fccit deus.Impcriti Icgant totum amp;nbsp;intelIigannSic enim feriptum

eftcEt dominum eum,ôd Chriftum fecit deus hune lel'um, quem uos crucifi-' xiftis.Non diuinitas crucifixa,fed caro eft.Hoc uticß fieripotuit, quod potuit crucifigi. Non ergo fa(ftura,dei filius.Faceftat igitur SC illud de quo calûniari folent, ôC difeât que admodû dicftum fit:Dominus creauitme.Non dixit,patcr creauit, fed dominus creauit mc.Caro dominum agnofcit,gloria patrê fignificancreatura noftra dominum confîtef, charitas patrem nouit.Itat^ quis ignorer quia ob cauftàm incorporationis hoc dicitiir/ In eo igitur fc creatum dicit,in quo amp;nbsp;hominem tefttficatur dicês:Quid me quæritis oc ledn.y cidere hominemrtn quo Ô6 crucifixus,2Cmortuus,amp;fepultus eft.Nec dubitandû,quod

Prophetix præteritum pofuit,quod erat fiiturum.Hæc enim confuetudo eftprophetiæ,utquæ fu--ett/uetudo. tura funt,uel quafi præfentia uel quafi faefta dicâtur. Dcniq; in Pfal.xxi.lcgiftizTauripin gués obfederunt mc.Legifti etiam:Diuifcrunt fibi ueftimenta mea. Quod euangelifta - de tempore paffionis prophetatum cfte fignificat.Deo enim quæ funt futura præfenna

2.Tint. I funt;amp; ei cui præcognitafunt omnia,uentura perfetfta fiint,ficut feriptum eft; Qiii que uentura lunt.N ce mir um fi ante fecula fundatum fe efle dicit,cum legeris prædeftfi natum ante tempora fecularia.Qtiàm ueré de incarnatione id uideatur exprelîum, dcgt; Prou.9 clarant icquentia.Sapicntia,inquit,ædificauit fibi domû,amp;fubdidit columnas feptem, amp;nbsp;inter fuas hoftias mifeuit in cratere uinum fuum,ô;^ parauit fuam mêfam, ÔC mißt luos feruos,conuocanscum altilïimaprædicationcdicens:Qinseftinfipiêst'declinctadnic. Non neinEuangelio poftincarnationem hæc omniauidemus elfe completat’quodftgt; cri côuiuq celcbrauit myfteria, quod Apoftolos mifit,uoce clamauit dices: Si quisfitit, lô4«.7 ueniatadme,amp;bibatrErgofequcntiarefpondentprioribus,amp;^totiuscurfum incarna^ tionis uidemus prophetiæ expofitionedigcftû.Multa alia documenta præfto efle pof fent huiufinodi de incarnatione dieftum uidcrr.fed nô meinuoluo libris,ne traeftatusufi deat elfe diffufior.Nûc ipfos Arrianos intcrrogo,utrû idem putet eflc,gcnitû quod créa turn J'S! enim idem dicunt,nihil utiq^ diftat inter generaie ÔC creare. Ergo quoniâ ÔC nos creati ftimus,internos ÔC Chriftum, interChriftum QCclcmenta nulla diftantia cft.Scd quamuis am entes fint, id tarnen non audebunt dicere. Poftremo ut infipientiæ corum quoduerum non eftindulgeam:fi nihil,ut putant,diftat in ucrbo:cur nô cum quem co-luntjineliore appellant nominefCuruerbo nonutuntur patrisfCurabijciunt quod ho norificentiæ cft,aftumunt quod iniuriæfSi autem diftatinter creatum amp;nbsp;genitum, ute-go arbitrer,cumlegerimus genitum,nonutitß idemSCgenitum intelligimus amp;nbsp;creatu. Dieant igitur generatum ex patre,ex uirginc procreatum:aut dicät quomodo dei films genitus Sc creatus.Vna natura,ödmaximedeus diuerfitatenonrecipinCerte faceuat noftra lt;

DE FIDE tlB I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49

noftrafentenriajPauluminterrogemus, quifpintudei' plenushas praeuidénsquæftio-nes,generaliter contra Gentes fpecialiter contra Arrianos locutus, ait diuino iiidt'cio cos eße damna to s qui feruirent creaturæ potiïis quàm creaton.Dcniqq flchabesiTradî Rom.i ditillos deus in defîden'a cordis eorum,ut contumelijs afficiant corpora ftia inter f^et ïplbs,qui' commutaucrunt ueritatê dei ïn mendâciurn,6C Coluerunt amp;nbsp;(eruïerunt creatu raepotius quâ creatori,qui eft deus benedidhis ïn fecula. Prohïbuït itaqi me Paulus créa turæferuire, fed Chrifto admonet feruïcndû.Nô ergo crcatura Chriftus. Paulus, ïnquït, feruusIefuChrïftï, Bonus fer uus, quidomïnum recognoflt;rït,ïpfecreaturæ feruïrenos prohiber.Quemadtnodûergo Chriftoipfeferuirct,fi creaturamChriftû putaret CAuc ïgitur definantcolere quem creaturam appellant,aut definant quem colere fe fimulanr, dicere creaturamme fub appcllatione cultorum facrilcgia grauiora committanuDete-ftabilior cnïm domcfticus hoftis quam extraneus, fîC grauius fcc lus ut aduerius Chriftu, abutanturChrifti nomine. Qiicm igitur mehorem interprétéquærimusferipturarum, qua'm ilium dotftorem Gentium,uas clccßionis,clcftuni de perlecutoribus Quïlefum perfecutusfucrat,fatetur. Legerat U tiqî Salomonern plus qutîm Arrius, ôf crat perïtus inlege:5Cideoquialegcrat,noncreatum Chrühimdiciteße, fedgenitu.Legerat enim Ipfe dixit,fada funnipfe mandauit,ôC creatafttnt. Nunquid dido fadus eÄChriftusd NunquidmandarocreatuseftChnftus Qijomodo autem crcatura in dco eiîepoteftc' Etenira deusnaturæfimplicïs eft,non coniundæ atqi compofitæ: cuinihil accedat,fed folum quod diuinum eft,in natura habeat fua:complens omnià,nufquam ïpfe confuftis fienetrans omnia,nufquam ipft penctrandus;ubitç totus, eodemeç tempore uel ïn cœ-0 uel in terris, uel in nouiifimo maris pracfens,uiiu ïncomprehenfibilïs,fatu ïn interpre tabilisjièniu ïnæftimabïlïs, fide fcquendus, rclïgïone uenerandus : ut quïcquïd religion fîus fentirï poteft,quïcquïd prçftantïus ad dccorcm, quïcquïd fublïmius ad poteftatem, hoedeo intelligas conuenire. Ergo quia in filio coplacet pater,crede quia dïgnus pâtre fea«.» filïuSjCrede quia à deo exiuït filius,ut ipfè teftatur dïcenstEx dco procelli ueni.Et alïgt; ioann. i $ bi:A deo exiui.Qtii ex deo procefïîtjÂT à deo exiuït, nihil aliud poteft habere nili quod deieft.Vndcnon folum deus,fed ctiam uerus deus. Verus e'uero, amp;nbsp;adeô uerus,ut ïpfe fitucritas.Itaq! fi nomé quærimus, ueritas eft : fi maïeftatem quærimus naturalé,co ufqi filins deiuerus eft,ut proprïus.Scriptum eft enimiQiii proprio filio non pepercït,fed Rom.3 pro nobis omnibus tradidit cum.Tradidït utiq; fecundum carncm.Proprïetas dïuïnita-tis eft,ueritas proprïetaris,mifericordïa pïetatïs, oblatfo fecuritatis.Sed ne calumnïarcn turquiafcriptumcftjTradiditeumpater:ïpfeApoftolus alibidixïttPaxàdeopâtre,ÔC Gabf.i , domino noftro lefii Chrifto,qui fe dédit pro peccatïs noftris, Et alibùSicut Chriftus di- Ephef.^ lexit nos, SC nadidit fcmetipfum pro nobis.Si ergo ôC tradïtus eft à pâtre,ôô ipic fe tradL dit,apparet unam elfe operationem, unam clTe patris ÔC filij uoluntatem .Si naturalem , ergomaieftatem quærimus:genitus eft.Qui genitum inficiatur,proprïûnegat:quï proprium abnuit, communcm cæteris arbïtratur, Sïn ucro gencrationis ipfius proprïctaté requirimus,ex deo exiuit.Nam cum in ufu noftro id fit cxirc quod iam fit, nbsp;exïnterïo-

ribusfccretis prodire uideatur quod exire perhibeturianguftis licet fermonibus pro-prietatem diuïnæ gencrationis aduertamus, ut nÔ ex loco aliquo uideatur cxifte,fed ut deusexdeOjfilius ex patrc.Nec uideatur cccpïlîe ex tempore qui ex pâtre nafcêdo pro-dtjt,ut dixit ipfe qui natus eft:Ex ore altilïïmi prqdij. Sed fi natui â non agnofcunr,fi no nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24

creduntfcripturis,uel opcrïbus crcdant.Cui dieït pater: Faciamus hominem:nifi ei que uerum filium feiret In quo nifiinuerofuamimagincm rccognofccrett'Noneftunum Gettf.t adoptiuus amp;nbsp;uerus:ncc rilius diceret, Vnum fumus:fi fe cû ucro quiuerus non eflet,ïpfe conferret.Faciamus ergo,dicït pater. Qtii dixït,uerus eft. Poteft ne ergo uerus non cfte illc qui fecit:ô^ quod dicenti dcfcrtur,facienti negaturt' Quomodo autem nifi ucrum fi-iium fcirctjcommitterct ei uoluntatïs ftiæ unïtatem, amp;nbsp;operis ucrïtatemt'Cum enim ea-dem faciatfilïus opera quæ pater facit,SC quos uultuïuificctfilius,ficut feriptum cft,nec differens potcftate,amp;^ liber eft uoluntate:ita uniras feruatur, quia Si uïrtus dei in diuïni-tatis proprietate cft,ÔC 1 ibertas nô in alïqua differentia, fed in unitate eft uoluntatïs.Tur bâti infreto apoftolorû licet fed adhuc non credentiiTchori, ubi primû fub pedibus do-mini ludere aquas, Si inquieto maris ælfu deambulantis domini fuper aquas intrepida

Ambr. To. a.- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e iiiderc

uiderc ucfttgia,fubitoq; naui quæ flucflibus turbaretur, ubi cam tarn? Chrffttirs afccndi't, placidaæquora,?Cclementaconfpexerefamulantia,uerûdeifiliumcrediderünt dicen-' Mittth. 14 tes:Vere dei filius es.Hocidem Centurio cum alrjs qui fecum erant, tremefaóiismundi cardinibus in pafTione domini,confitetur,5C tuhæreticenegasr'Centurio dicit: Verefi-T'.Uftb.zj bus deieratifte.Erat,înqüit,centurio:ôôArfianusdicit,non erat fllleergogenerationis

ÔC ueritatê ÔC æternitâtê afléruit,manu cruentus,fed mente deuotus:tu hçreticeUCritat2 generationis negas,têpusadfcribis c'Vtinâmanus potius quam animücruentaircs.Sed necmanu innoccns,ó^ mente feralis,quantum in te eft mortem infers,qui infirmum opi narls:imô,quod grauius eft,etfi diuinitas uulnus ièntire nó poflït, quod in te tarnen cï^ maieftat2 fu5in Chrifto,non corpus interficere conaris. Veru igitur deum dubitareno poflumus,quem uerü dei filium Só carnifices credidcrunt, amp;nbsp;dcemones fatebantunquo rum nunc non tcftimoniarequiruntur,fed tuis tarnen facrilegijs præferurttur Jllosno-minauimus,ut crubcfceres:diuina quoq? refponfa adhibuimus,ut crederes.Clamatdo^ minus per Efai5:Scruientibus mihi uocabitur nomen nouû,quod benedicetur fupcr ter ram,amp; benedicent dcü uerum:SC qui iurant iuper terra, iurabunt per deö uerû.Hæqinquot; . quit,dixit Efaias quando uidit maieftatc cius. Hoe in Euangelio defignatur,quodinaie ftatem uident Chrifti,ÓClocutus fit de eo. Accipe tarnen quid etiâ icripferit Euangélifta loannesinEpiftoladiccns:Scimus quodfiliusdeiapparuit,amp;:deditnobisfenfumutco gnofcamuspatrem,ó^fimusinuero filioeius lefti Chrifto»Hic cftuerus deus,ó^uita acterna. Verum loannes filium dei, ÔCuerum deum dicit. Ergo fi uerus deus,uticß non creatus:nihil fallax Habens atq; fucatum,nihil confufum atep diflimile.

Definitiopatrumdefide» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. VIH

Eus igitur ex deo,lumen de lutnine, Uerus dcus dé deo uero, ex pâtre natu^ D nonfadlusjunius fubftantiæ cum patre.Sicnempe noftri fecundum feripta^ ras dixerunt patres,qui etiam facrilega dogmata ideo fiiis inferendaputaiié re decretiSjUt Arrtj perfidia ipfa feproderet,ne quafi fucis quibufdam Ô6 coloribus illita uclarctur.Fucum enim faciunt, qui non audent explicare quod fentiunt.Cenforieitaffl impietas Arriana non expofitiônereferatur,icd damnationedetegitur:utquicuriofé geftit audire,prius damnatâ cognofeeret nelaberetunquâ expofita audiret,ut crederef. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ExpofitioqiiaeArrqperfidiam damnat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. iX

Os,inquit,qui dicunt:Erat quahdo non crat, amp;nbsp;antequam nafeeretur non e» Ê nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ràt:élt; qui ex nihilo fadîum,àut ex alia fiibftantia uel oufia dicût eiîe, auttnii*

tabilem amp;nbsp;conuertibilcm dei filium, artathematixat catholica 6C apoftolicA Ecelefia-Accepifti fancfle Imperator eos qui talia aflerunt, iUrc damnatos,non Humana induftria,non compofito aliquo : fed trecenti decem dC ocflo, ut fupra dixi, epifeopia^i concilium cortuenerunt. Sed ut in numero corum per fignum fuæ pafïionis SC nomi* nis dominus lefus fuo probarct fe adelïe côcilio,erux in trecentis, lefii nomen in decem SC oamp;o cft facerdotibus.Hoc SC in Ariminenfi concilie» habuit prima confelïîo,amp; poft Arimincnfc concilium fecunda con certo. Confclïionem epiftola ad Imperator? Con-ftantium milfit teltatur,corrcôtioncm feeuta côcilia confitentur.Arrius ergo dicit:Erat quando nô crat:fcdfcripturadicit,érat:nô dicit,nô erat.Deniqi loannes fcripficlnprin lox»,t cipio erat uerbum,8L uerbum crat apud deum, ôC deus erat ucrbû:hoc erat in principio ' nbsp;nbsp;nbsp;apud deû.Ecec quoticns crat,amp;^ nufquam dixit quod no erat.Cui ergo credimusfloam

ni in Chrifti pedrore recumbenti, an Arrio inter elfufa fe fua uifeera uolutantifut agno-feeremus fimii? ludce proditoris Arrij quoq; fuifle perfidiam, qu? fimilis poena damnj' uit.Effufafunt cnim Sd Arrij uifeera: pudetdicéré ubfatep ita crepuitmedius,proftratus in faciem,ca quibus Chriftu negaucratfoeda ora pollütus. Crepuit enim,ficut etiaffl de Ad».i ludaPetrus Apoftolus dixit,quiapolTeditagrumde mercedeiniuftinXödinfaciëpro-ftratus crepuit medius,5t elfufa funt omnia uifeera eius. Non eftfortuitamors ubi infa crilegio parfpœnæ parile proccllit cxemplum:ut idem fubirent fupplicium qui eùnd? dominum ncgaucrût,amp;qui eundem dominum prodiderunt. VeniamUs ad alia.Ärrius diciuAntequam nafeeretur no eraufedfcripturadicit omnia elle per filium.Qyomodo ergo altjs dedit efte,quinon eratfCum autem dicitimpius,quädo SC ante,Haecuticp duo uerba tempus oftèndunt. Quomodo ergo negant tempus antefilium, SC uolunt priu« fiiilT«

fiiilïè quæ temporis lunt,cu idipfum,quâdo Stf ante ÔC aliquando no fuilîêjfittemporisi:’ Arrius dixit ex nihilo dei filiû,quomodo ergo dei filius t'Qiiomodo pâterno generatus exuterocQuomodo erucfluatû ex corde uerbum legitur jnifl ut exintimoquot;amp;inællimagt; ' bili patris intelligatur,ut feriptû ell, prodilîè fecretbf Filius eriim aut per adoptiorie,âüt pernaturam eft.Per adoptionem nos filtj dicimur,ille perueritatênaturæ efl. Qüomo-do ergo ex nihilo ille,qui ex nihilo fecit omniafNô habetfilium qui nefeit unde fit.De-nicft necludæi habebant filium, quia unde eilet nefeiebant. Et ideo dixit his dominus: Nefdtis unde ueni. Et infra : Neq; me noflis neq; patrem meum fcitis. Qin' enim negat ex pâtre filiumjnec patrem ex quo cll filius nouit:necj film nouit, qui patrem nefcitAr-nusdiciuExaliafubllantia.Quæigituraliafubftantiaæquatur deifilio,ut exipfadeifi-iius fitf'aut quomodo teprehendût quia nos in deo aut ufiam Gracce, aut Latine fubllan tiam dicimusjcum ex alia dicendo fubllantia deum elle filium, etiam ipfi fubllantia dei eile confirmente’Sed fi de nomine iubfiantiæ aut naturæ diuinæ uoluerint dicere,facile reuincuntur,quia amp;nbsp;ufiam Grpce,0(r Latine fubllantiam frequenter fcriptura memora-uit.EtPetrus uult nos,utlegimus,diuinæ confortes fieri naturæ.Quod fi ex alia fubllan tiafiliS dicent,ipfifereuincunt,6Cuerbu fubllantiæ quod metuunt çonfitendo, amp;nbsp;filiû creaturis quibus præferre fe fimulant conferendo. Arrius dicit creaturam del filium,nö ficut esteras creaturas.Quæ enim creatura,non ficut alia creatura ellf Homo non ut an gelus.’terranonut cœlum:fol non ut aquadumen no ut tenebræ,Nihil ergo præfereridq donauit,fed adfimplices decipiendos,mifero colore fraudéluæ impietatis obduxit Ar rius dicit mutabilem ÔC conuertibilem dei filiu* Quomodo ergo deus, fimutabilis,cum ipfe dixeriuEgo frim,ego lum,amp;no fum mutafus f Venim nunc mihi propheticûillud cftconfitendum,quod prophetaturus de domino præmittitElàias dicens : O mifer egq compundo corde,qui cum immunda labia habeam,in medio quoq; populi inhabité immuda labia habentis,uidi dominS Sabaoth. Ergo fi Efaias miferum fe dicit, qui uidit dominum Sabaoth:quid e^o de me dicâ,qui cum immunda labia habeam,cogor de dei . generatione tradareCQuo igitur de qs quæ metuo, locUturus erumpo, cûDauiddeqs quæfciat,ori luo cullodiam petat f O fimihi quoq; unus de Seraphim candentemilium daaduratlabixAt quia tunc Seraphim dcfceriditinfiguraad prophetam,tuautem domine reuelato myfterio ad nos in carne ucnifti,non per legatum, netp per nuncium,fed ipfe per te,ab occultis meis confcientiam meam mundes, ut ego quotç dudum immun-dusjfed iam per tuam miiericordiam fide mundus, illud Dauidicum canam dicens:Pial lam tibi in cithara deus Ifi ael, gaudebunt labia mea dum cantauero tibi, 0^^ anima mea quaredemifti.Itaq; domine calumniatores tuos nbsp;nbsp;holies relinquens, confer te ad nos,

amp;fandificaaures principis Gratiani, omniumq; præterea quorûin manus hic libellus uenerituacuas mihi prella aures,necubi auditæ perfîdig fordes refidant. Emundaergo: cmunda autem non fontanis poculis, nec fluuiali hauftu, nec fufiirro prætermeantis ri-uulijfedfermonibus ad nice aquaru opcrantibus,fupranitorê aquarû perlpicuis,ô(f omni purioribüsniue, illis utitç fermonibus quibusdixifti:Sifuerint peccata ueftraficut phœnicium,utniuemdealbabo.Eftetiam poculumquolècretamentismundarecon-fuefti.PocuIum non naturg ucteris,nec ex uite folcnni,fed poculum nouum de ccelo de latum in terra,expreflum ex illo botrione peregrino, qui ficut uua de uite,ita ille in carne crucis pependit e' ligno.Ex hoc ergo botrione efl poculû quod lætificat cor hominis fobrietatem inebriat,crapulam fidei ÔC ueræreligionis exhalat, crapulâ callitatis infun-dit.Hoc igitur poculo domine meus,domini aurcs Augulli mentis emunda,ut ficut po culonaturali hominesinebriatiquictem diligunt, timorem mortis cxpellunt,iniurias non lentiunt,aliéna non querunt,fiiorû obliuilcuntur, ita etiam poculo tuo crapulatus pacemdiligat,6Cfidciexultationefecurus,mortem infidelitatisignorer,patientiâcha-ritatis exhibeat,facrilegia aliéna nô teneat,fidem etiam pignoribus luis præferat.fecun-dum quod feriptû ell.Kelinque omnia tua,amp;^ ueni fequere me. Hoc poculo domine le- mtih. 19' fufenfus etiam nollros diluc,ut te adoremus,te colamus uifibilium SC inuifibilium créa torem.Non potes ergo inuifibilis aut bonus non elle, qui id etiâ tuis opefïbus cotulifti.

Ambr.To.x nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e z Capita

A T I Sj utarbifrorjibroiuperiorc (àmîle Imperatorcdölt;fïn^^^lt; fempiternum eile deifilium,non difïîmilem patri,genitum,no ere» tum, Deum quoq; uerum dei filiû fcripturarûleclionibus apptO\^ uimuSjôC apertis maieftatis lîiæ indietjs defignatum. Itaqi quamuis iftaadfidemcopioïeredundantiafînt,quodà fontismeatumagni^ tudoplerumcç decurrentis fluminis æftimatur: tarnen quo niteat fides,tripartito uidetur deriuanda diftinóiio. Sunt eniin eui-dentia indicia quaî proprictatem deitatis oftendunt,iunt quæ finifi

litudinem patris ôifill), funt etiam quæ peripicuam diuinaemaieftatis exprimant unitagt;’ tem.Proprietatis itaqi funt,genêratio,dcus,filius, uerbum : Similitudinis,fplendor,cha-ralt;fter,fpeculum,imago:Vnitatis æternæ,fapientia, uirtus,ueritas, uita. Hæcindiciai» deifiliumfignant,utamp;exhisôô fempiternum patrem eflecognofcas,necabcofilnwn diferepantem.Ex eo enim qui eft,generatio, ex fempitemo deus, ex patre filius,ex deo uerbum,fplendor gloriæ, character fubftantix, fpeculum dei, maieftatis imago,de bo-no bonitasjde fapiente fapicntia,de forti uirtus,deuero ueritas,de uiucnteuita.Concor dantigitur patris ÔC filij indicia,quibus non diferepare inter fc, fed unius maieftatis efle nemo dubitaucrit. Quorum fingulorum proferremus exempla nominum,nifi coartan-di fermonis ftudio teneremur.His duodecim tanquam lapidibus preciofis fidei coluffl-naconiurgit.HiiuntcnimpreciofiilIilapides,fardius,ialpis,imaragdus,chryfolitbus,0^ caîteri,quibus fanefti Aaron,inius utiq; qui figuram geflfit Chriftfueri fcilicct ueftimen-tumfacerdotis intexitur,circundati auro lapides, amp;nbsp;fculpti dcnominibusfilioiulfraelj duodecim lapides fibi inuicem cohærcntes.Nam fi eos aliquis feparet aut fecernat,oin-nis fidei ftrult;ftura diflbluitur.Itaqi principiu fidei noftrç eft,fcire quod genitus eftdeifigt; lius .Si genirus non eft,nccfilius eft.Ncc fan's eft dixiirefilium,nifi ÔÔ unigenituiti filium defignaucris. Si crcatura eft, deus non cft:fi deus non eft, nec uita eftifi non eft uita,nec ueritas eft.Ergo tria illa,id cft,gcucratio,filius,unigcnitus, principalitcr 8C proprieindi cant ex dco filium.Tria fcquentia,id cft,dcus, uitaueritas, uirtute eiusmanifeftant,qu3 codidit Sc fccic fiibfiftcre crcaturam.In ipfo enim uiuimus, mouemur SC iumus,ficut ait Paulus.Et idco in ill is tribus proprietas filtj, in iftis alijs paternæ ac filij operationis imitas declaratur.fmago quoq; SC fplendor SC character dicirur dei filius, quiahæcincom-prehenfibilcm 6Cinuelh'gabilcm paternç diuinitatem maieftatis in filio,5C exprefEmfi militudincm reuelarunt. Hæc quoq; tria uidemus ad fimilitudincm pertinere.Rcliquû eft uirtus,fipicntia,iuftitia:uthis fingulis operationibus æternitas probaretur. Hocigb tur eftillud ueftimentum preciofis lapidibus adornatum, hie ueri amiiflus eft facerdo-tis,haecueftis nuptialis,hic textor prophcticus,qui bene noucrit ifta contexere. Neque , uilis ifta textura eft,de qua dominus dicit per prophetamiQiiis dedit mulieribus tcxtugt; ræ fapientiamf'Nec comunes ifti lapides, lapides ut Icgiinus fupplementi.Omnis enim enim in eo perfeiftio eft,fi nihildefit.Lapides compofiti 6C circundati aurOjintclligibili fcilicetnatura,fieosbenemens noftra componat,naturalisqîfcnftis probabiliratione compa-

DE FIDE LIB. II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55

compaginctDenicß quam nonmediocres lapides fint ledlio docet: quod cum alia afij uiltora déferrent,iftos tarnen lapides fixp er humeros fixes religiofi principes atfulcrunt, cx quibus fecerunt rationale,opus textile.T extile enim opus eft quand o fidei faóta con cordant.Nec mc aliquis errare putet,quia fupra tripartita de quaternis, fub ter ucro qua dripartita de ternis feci diftinxftionê. Boni opens gratia per diuerfas plus placet formas . Bona enim amp;nbsp;ilia quæ textrinû indumenti faccrdotalis oftendiqucl Lex fcilicct,ucl Ec-clcfia,quæbinas ueftes fecit uiro fiio,ficut feriptum eft: unam opcris,alteram mentis,!!--dei intexens fadlorumcp uclaminaJtaq! alibi,ficut legimus^aurû prætexit, 8C poftea hya tinthum aepurpuram curn cocco fiibiungitamp;^ byfib. Rurfiis alibi ex hyacintho 8é exte tis prius flofculos formaqaurumq? fiibnelt;ftit,ôô unus eft habitus faccrdotis:ut ijfdcm cogt; loribus micansjgratiç decorisq? diuerntas,ordinis diuerfitatercfplendeat.Itaq: ut ctiam rationis typicæieries digeratur,auro argento probabili noneft dubium eloquiado-niinidefignari,quibus fides confiât. Scriptum eft enim : Eloquiadomini eloquia cafta, Pplm.ii argentumigne cxaminatum,probatum terre purgatum feptuplum,Hyacinthus autem aeris habetfiinilitudinem,quein fpiramus,amp; cuius carpimus flarum:puxpura quoq; fpe ciem aquaruni cxprimit,per coccum ignis intelligitur,terra per bylfiim,hgcenim ex ter tagignitur.Ex his autem quatuor elemenris cornus fubfiftit humanum.Siue ergo men-tisndeipræcedcnti concinentia corporisfalt;ftalubneclas:fiuc faôtaprocédant, QCfides aftipuletur comes religiofa faefiorû,hic religiofi ornatusantiftitis, hocuelamêcftlaccr^ dotis.Bonaergofides,cûpulchro operû renitet ornatu:dcquaut adfuminamloquar, definitiones iftæ finit, qute non queunt lolui. Si ex nihilo cft,nô eftfil!us:Si creatura eft, non eft creatonSi fa(ftura,non eft omnium falt;fior:Si difeens, non præcognitor : Si acci-piens,non cfipcrfe(fius:Si proficicns,non eft deus: Si diiîimi]is,nonimago : Si per gra^ tiam,non per naturâ:Si bonitatis expers,author maliciæ.Nemo bonus nifi unus deus. nbsp;nbsp;■M-xilE x o

Debono dei filio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. I

S elfealiquos homines, uel porius non homines, fed humana adopertos fpe-cie,intus autem dcmentiæbeftialis, qui poftrantadornini ôô tam diuina beneficia, bonumnegentipfumauthorêbonorum.Scriptû eft,inquiunt.Nemo bonus,ni fi unus deus.Scriptum agnofco,fed litera errorcm non habet, utinam xA.rriana interpre-tationonliaberet.Apicesfinecriminclunt,fenfiisin criminc.Diciûdominilàluatoris agnofco.Sed confideremus quando dicar,cui dicat,qua circunfpcdlioncdicat.Dicitu-tiqiin hominis forma dei filius : 6c dicit feribæ, ci fcilicet qui magiftrum bonum deifiliû nominareqdcum negarct.QLiod ilîe non crédit, Ciiriftus adiungiqut dei filium non ut bonum magiftrum,icd ut bonû deum credat.Nam fi ubi unus deus dicirur,nequaquam tarnen deifilius ab unitatis plcnitudine feparatur: quomodo ubi unus deus bonus nun-cupatur,àplenitudine diuina: bonitatis unigenitus excluditurf Necefle eftigituraut deu negent dei filium,aut deum bonû efte fateantur.Et ideo circunfpecftione ccelcfti no dixiuNemo bonus nifi unus pater, fed nemo bonus nifi unus deus.Pater enim propriu generantis eft nomê, deus autem unus nequaquam deitatem trinitatis excludit,âiL ideo naturalaudatur.Bonitas ergo in natura eft dei, amp;nbsp;in natura dei etiâ dei filius. Et ideo no quod fingularitatis,fed quod unitatis eft prædicatur. Nô igitur à domino bonitas nega-tur,fed tail's dilcipulus retutatur.Nam cum feriba dixiftetiMagifter bone, reiponditdo-minus-.Qiiidmedicisbonumt'id eft, quem deum no credis,noncftfatisutbonûdicas. Non taies ego quæro difcipulos, qui memagis fecûdum hominem magiftrum bonum, quàm fccunduin diuinitatem deum bonucredant.Sed nolo prærogatiuanatura: fixe 6C priuilegio poteftatis utatur.Non dicatur bonus, fi non meretur à nobis.Si hoc non mc-retur operibus,fi bencfictjs nonmerctur,abdicetur fixæ iure naturæ, fubdatur noftro iu-dido.Qiii iudicaturus de nobis eft, non dedignatur iudicari:ut iuftificetur infermoni-bus fuis,Ôi^ uincat cum iudicatur.Hiccinc ergo non bonus,qui bona tribuit mihit' Hicci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i x

nenon bonus,quicum fexcentamilliapopuli ludæorum perfecutoribusfuis cederent, dehifeentem fubito rubri maris çftum indiuiduaaquanxm mole diuifit,ut fideles circun fixfa undamuniretjinfidosrefufademergeretrHiccine non bonus, cuiusimperio maria N«w.xo (blidatafugientibus,faxahumcfa(ftafitientibus,ut opus ueri agnofeeretur authoris,

Ambr. To.z, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e j cumhu-

DeueroSCbonodcodeifilio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.

Edquiduobis uidetur, qui bonum èC uerum dcum deifiliu denegatis,cum S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcriptum fit,quod nullus deus nifi unusfNam amp;nbsp;fi fimt qui dicantur dij,an in

ter eos Chriftum annumeratis qui dicUntur nO funtfeum ipeciale fit cius, Ut lemper fit,00 prætcr iplum bonus èC uerus alius deus no fit:quoniam iniplb eft deus: fpeciale autem etiam patris fit, ut poft ipfum uerus alius deus non fit, quia unus deus. Nec iuxtaSabellianos pattern filiumtj confundês,neciuxta Arrianos pattern filiumtÿ fecernês.Pater enim amp;nbsp;filius diftindionem habent, ut pater amp;nbsp;filius feparationcm diuinitatis non habent.

De omnipotente deifilio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. ni

hipotens:Poft honorem mißt me fuper Gentes quæ deprædauertint uos: quoniam qui tangituos,quafi qui tangitpupillam oculi eius. Quia ecce ego inif cio manum meam fu per eos qui deprçdaueruntuos,amp; eruam uos,ÔC erun tin prædam qui prpdauerunt eos, amp;fdent quia dominus omnipotensmifitme.Vtiq? qui dicit,dominus eil om nip o cens: ôC qui mifitjdominus eft omnipotês. Ergo patris ÔC filn omnipotcntia,fcd tamê deus unusomnipotens,quiaunitaspoteftatis eft.Atqp ut feias imperator AugufteChrißuin eße qui loquutus eft ÔC in Propheta in Euangclio,tanquam in predeftinatione Euan gelijperEfaiamdicinipfequiIoquebar,aflum:hoceft, alfuminEuâgelio quiloquebar Efd-si' in Legc.Deinde alibi, Omnia qua: pater habet,meafunt.Qupfuntoinniaf'Nonu tit]; lo loiuhiS quutus eft de creatis. hpc cnim omniafatfta funt per filium:fed ca qup pater habet,id c^àI, aeternitatem,maieftatcm,diuinitatemcß nafeendo poftedit. Ergo eum qui omnia hal aet quacparerhabet,(ftriptum eft enim:Omniaquæ pater habctmcafunt)omnipotcnt cm efredubitarenonpoflumus.Necuereor,ne quiaicn’ptum eft de deo,Beatus folus po tens,à deo deifilius feparetur : cum ftrriptura deum folum potetem dixerit,non pat rem folum,SCipfe de Chrifto deus pater aflerat per prophetam,Pofuiadiutorium fuper po^ Pßtlm.ag tentê.Nó ergo pater folus potes ,fed potens etiâ deifilius.In patre enim laudat ô6 filius. Cette oftendataliquis quid fit,quod no poffitdeifilius.Qiiis eiadiutor cum cccluface-retjfiiitrQiiis adiutor cum condcretmundum f An qui in conftitutione angelomm dominationumadiutore non eguit,eguitut hominem liberaretf'Scriptum eiljiiiquiût, Mttttb.2£ Pater,fi poflibile eft,transfer à me calicem hunc.Et ideo fi omnipotês eft, quomodo de polTibilitate ambigit^Ergo quia omnipotentem probaui,probaui utiqi ambigereeum dcpoffibilitateno poffe. Verba,inquis,Chrifti iunt. Verum dicis.Sed quando,5C inqua formaloquatur aduerte.Hominis fubftantiam geftit, hominis aflumpfit affedum.Dc-niq;fupra habes quia progrelftis pufillum prociditinfaciem fuam, orans ôc diccns:Pa-ter,fi poffibile eft.Non ergo quafi deus,fed quafi homo loquit. Deus cnim poflibile ali quid aut impolfibile nefeiebatrAut aliquid impoffibile deo, cum fcriptum fitJmpoffi-bile cnim tibi nihil eftf'De quo aut dubitat,de fc,an de patre f De co utiq cui dicit, tranf fcr.Etdubitat hominis affetftu.Ergo prophetanonputataliquidimpoftibilcdeo.Pro--pheta non dubitat,ôf filiuni dubitare tu credisfNû infi-a hommes conftituis dcûr Et du bitat de patre deus,Slt;f de morte formidatCTimet ergo Chriftus : Sc cû Petrus nô timeat, ChriftustimetfPetrus dicit,Animammeam pro teponam, Chriftusdicit: Animamea turbatur.Vtrumqi uerum cil, plenum utrum^ rationis : quod QCille qui eft inferior, loaan. 12, non timct:ct ille qui fuperior eft,gcrit timcntis aneêlum.Ille cnim quafi homo uim mor tis ignorat,ifte quafi deus in corpore conftitutus fragilitatem carnis exponit,ut eorum qui fàcramcntum incarnationis abiurant,excluderetur impietas.Deniq amp;nbsp;hpc dixit,ôd: Mantchæus non credidit, Valentinus negauit,Marcionphantafmaiudicauit.Eoufque autent hominem quem ueritäte corporis demóftrabat, çquabataffelt;ftu,utdiceret: Sed laatth.zs tamennonficutegouolo,fcdficuttuuis:cumutiqucfimiliterfitChriftiuelle,quodpa-teruult,cuiusfimilitcreftfacere,quodpatcrfacit.Qiioloco etiam illaueftraquæftio conticefcit,quam foletis obijccre, quia dixit dominus : Non ficut cgo uolo, fed ficut tu lodn,^ uis.Et alibi: Ad hoc defeendi de cœlo, non ut faciam uolütatem meam,ied uoluntatem eiusquimemifit.Ergout quafi interpofitisplenioris expofitionis paulifperindueqs, cur dixerit fi polfibile eft,uoluntatis interim libera: dominum fuifle doceamus. In tan-’ tum proceffiftis im pietatis,ut negetis quod filius dei liberæ uoluntatis fit. Ac certe fole tis etiam iànêlo fpiritui derogate,äf negate non poteftis feriptum efle:^iritus ubi uuit iottn.j ipirat.Vbiuult,inquit, non ubiiubetur. Ergo fi fpiritus ubiuuIt ÿirat, nlius quod uuk non agifÆt certe idem dei filius inEuangclio ftio didt,ubi uelit ipirandi fiippeterefpf.-

rituifacultatem.Nunquid ergo fuper/orê fatctur,quia illi licet,quod fibi nô licetc'Apo- z.Corin. 14 ftolus quoq dicit, Quia omnia operatut Unus atq idem fpiritus,diuidêsfingulis proue uult.Prout uult,inquit,hoc eft,pro liberæ uoluntatis arbitrio,non pro neccllitatis obic quio.Et diuiditfpiritus nô mediocria, fed quæ deus confueuit operari:gratiam' curatio num,amp; operationem uirtutu.Ergo diuidit fpiritus prout uult,filius dei no libérât quem uuitf Sedaudietiamipfum agerequoduuit.Dixitcnim: Vtfaciamuoluntatem tuam Ppf«/j? -deus meus uolui, Et alibi: V oluntarie facrificabo tibi. Sciuit fan (flus Apoftolus Petrus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 J

ó nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI A M B R O S 11 *

Icfirminpoteftatehabcfc quæuellet, ÔC ideo quumuideret ambularc ciTtnfirpramar^ 14 ai'nDomine fi ta es,iube me uenire ad te ïuper aqua.Petrus credidit, quia fi ChtiftusïiP bcat,naturæ poflït conditio mutari,ut humanis fe fubijciat undaueftigijs,ói5 diicrepaiv tium naturarn pofiit conuenire cócordia. Petrus poicitut iubeat, nó ut roget Ghriftus. Chnftus non rogauit/cd iuffitjamp; fatfîû eft:SC Arrius contradicitfQind eft tarnen quod (04K. 5 pateruelit,Scfilius nolitfautfilius uclit,SC paternolitf' Pater quos uuk uiuificat,SCnlius quos uult uiuificanficutfcriptum efi.Dic nunc quos uiuifieauerit filius : 8gt;C pater uiuifi' carenoluerit. Cum autem filius quosuelituiuificet, ÔC operatio unafit; uides quianon folum filius uoluntatê pan is,fed etiain pater fillj faciat uoluntatem, Quid eft autem uf uificare,nifi per fill) paftioncmf'Palfio autem Chrifti, uoluntas eft patris.Quos ergo fi-ïius uiuificat, per patris uiuificat uoluntatem. V na igitur eft uoIûtas.Qiiæ autem uolun MtJttfc.S tas patris,nifi ut ucniret lefus in huncmundum, amp;nbsp;nos mSdareta uitijsfAudilcprofum dicentêiSi uis,potes me mundarc.Rcfpondit Chriftus,Volo.amp;ftatimfcquutus eft elfe dins faniratis.Vides quia filius arbiter fuæ uoluntatis eft,SC Chrifti uoluntas eadem quç loin. 16 paterna eftf^quanqua cum dixerinOmnia quae pater habet, mea funnfine dubio quia ni hil cxcipitunquam pater habet,candem habet filius uolutatem. Vna ergo uoluntas, ubi una opcratio.In deo cnim uoluntatis feries,opcrationis effeeftus eft. Sed alia uoluntas hominis alia dci. Deniep ut feias iiitam in uoluntate efle hominis, quia mortem time mus:paffionem autem Chrifti in uoluntate diuina, ut pateret pro nobisxum Petrus do riitth. I lt;s minum uellet à palfione rcuocare,dominus ait: Non lapis ea quæ dei ftint,fed quæ font hominum.Sufccpitergo uoluntatem earn,fufccpittriftitiâmcam.Côfidentertriftitiam nomino,quia crucem praedico.Mea eft uoluntas,quam fuam dixinquia ut homo fufee-Ï6 pittiiftitiammcâ,uthomoloquutus eft.ldco ait:Nôficutego uolo,fedficuttuuis.Mea cfttriftitia,quammeofufccpitaffccftu.Nemoenim moriturus exultât. MihicÔpatitur, mihi triftis eft,mihi dolct.Ergo pro me St in me doluit,qui pro fc nihil habuit quod do-lerct.Dolcs igitur domine Jelu,non tua fed meauulnera: non tuammorte,fcdnoftrain infirmitatcm,iicur ait propheta : Quiapro nobis dolct. Et nos domine æftimauimus te efièin doloribus,cuin tu nô pro te,fcd pro me dolcres.Et quid mirû fi pro omnibusdo-luit,qui pro uno flcuitr'Qindmiru fi moriturus pro omnibus tædcat, qui Lazarum refo loin.n fcitaturusillachrymatfVeritmôc^ibi piæfororislachrymiscômouetur, quiamentehu-mana tangebatur,SC hic alto operatur affccftuzut ficut mors eius mortem abftulit, liuor eins ulcéra noftra curauit:ita criam mœi orcm noftrum mœror eius aboleret. Vthomo ergo dubitatjUt homo turbatur.Nó turbatur eius uirtus, nô turbatur eius diuinitas : fed turbatur anima,turbatur fccundum humanæfragiliratis aftiimptionem. Et ideo quiafo feepit animam,fulcepitSd anime palfiones.Nó cnim deus co quod deus crat,aut turba-Pfilttt.zt ri autmori potuilïct.Deniq;, deus deus, inquit, meus quarc me dcrcliquifti f Vt homo ergo loquitur,meos circumferensmetus, quod in pcriculis pofitià domino deferinos putamus. Vt homo turbarur,ut homo flct,ut homo crucifigirur. Sic cnim 6C Apoftolus Gttfif. $ IVulus dixiuQiiia Chrifti carnem crucifixerunt.Et alibi Apoftolus Petnis ait : Chrifto i.?etr.4 paifo fccundum carnem, Caro igitur cft palfa, diuinitas autem mortis libera : palfioni corpus naturæhumanæ lege conceffit. An ucro mori diuinitas poteft, cum anima non pofritr'Nolirc,inquit,timere eos qui corpus poflunt occidere, animam autem nonpof , fiinuSi ergo anima occidinon poteft,quomodo diuinitas potefte'

De domino maieftatis deifilio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.I III

i.Corin.^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ndeillud quodIccftum eft, dominum maieftatis cnïcifixum eftcnonquafi

V nbsp;nbsp;nbsp;in maieftate fua crucifixum putcmus:fed quia idem deus,idcm homo:per di

uinitatem deus,perfufceptionem carnis homo IeftisChriftus:dominus maieftatis dicitur crucifixus,quia confers utriufq; naturæ, id eft humanæ atq: diuinac:inna tura hominis fùbïj t paffioncirijUt indifcrcté SC dominus maieftatis dicatur elle qui pafi fus eft,SCfilius hominis,ficut lcriptum eft,qui defeendit de coelo. Pernaturam igiturho minis SC dubitauit ÔC tæduit ÔC rcfurrexit.Qiiod cnim cccidcrit,hoc reftirgit. Per natu-lAin», X4 *'âm hominis dicit etiâ illud de quo calumniari folêt, quia didlum eft:Vado ad patrem, quoniam patermaiorme eft.Qtiomodo uaditnifi per mortem, fiC uenitnifi per refurre tftionemc'Dcniquc addidit, ut de aflumptione fe dixiftè fignaret : Propterea dixiuobis priufquam

DE FIDE LIB. II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57

pTiufquam fiat,ut cum fatQû fuen't, credatis. Loqucbatur cni'm pafTionc Cui (Corporis 6C rcfurrc(ffiônem,pcr quam crcderc cœpcrant qui inte dubitabSt.Neq? enim deus dclo.-co adlocum tranfît:qut ubiq? fèmper ell.V t homô cfi qui uadic,tpfè qui uenit.Deniquc S)C alibi dicifSurgite camus,! ii eo ergo uadit Suf ucnit,quod eft cômune nobiicum.Nam quomodo potelt minor cflè dcusqcum deus perfedlus ÔC plcnus fitc'Sed minor in natu^ rahortiinis : ÔC. miraris lî ex perfona hominis patrem dixit maiorem, qui in perfona hogt; minis fe uermem dixit elle,non hominem Dixit enimzEgo autem fum ucrmis, ÔC non homo.EtâlibizSicut ouis ad occifioncm dudlus cft. Si in hocminorc dicis, negarenori nbsp;nbsp;•. *

pofium.Sed ut uerbo utar fcripturaf,non minor natus,fed minoratusj hoc cft, minor fa,-duscft.Quomodo autem minorfacftus,nifi quia cumin forma dcicflcr,nonrapinam Pki'h.z arbitratus eft efle fe æqualê deo, fed feme tip fum exinaniuit f' Non amittens utiq; quod_ eratjfcd affumens quod non cratzquia form am ferui accepit. Denuf ut feiremus per fti-lt; feeptionem corporis minoratû,de hömine feDauid prophetarefignauit dicens : Qiiid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S

eft homo quodmemor es cius,autfilius hominis, nifi quia uifitas eum fMinoraftieum paulominus ab angelis.Hoc ipium interprétants Âpoftolus,ait; Nâ paulominus mino ratum ab angelis uidemusiefum, propter pafiionê mortis gloria amp;nbsp;honore coronatû, utfine deo pro omnibus guftâret mortê.No folum ergo à pâtre,fed ctiam ab angelis mi norfilius dei faeftus eft. Et fi hoc ad præiudiciû trahis ; nû ergo filius in natura dei minor cft,quàm lui angeli qui ei feruiût amp;nbsp;miniftrâtflta dû minore uultis afierere, impictatem incurritiSjUt ahgelorû naturâ dei filio præferatis. Sed nô cft feruus fupra dominû fuum* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;। o

Deniq; 5C in carne conftituto angeli miniftrabant, ut nihil ei ignofeas per naturâ corpo Mrfftfc. 4 risimminutum. Ncq; enim deus fui pati pOtuit detrimentum : cüm id quodabfiimpfit cxuirgine,nec accenio diuinænec diminutio poteftatis fit. Non eft ergo fecundum di-uinitatem minor,qui plenitudinem habet diuinitatis ôf gloriç.Maior enim amp;minorin îjs quæ corporalia fiint,diftingui folcnnaut ftatu maior,aut plcnitudine,aut certe çtatc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Vacâriftâ,ubide diuinistralt;ftatusinducitur.Maiorctiamuulgodicifolet,quialiquem inftittïit amp;' irtformat.In dei autem fapientiam no cadit,ut inftitutafit alterius difeipiinis^ cum ipfa difeiplinarum omniû tradiderit inftitutû.Qitam befte autê pofuitApoftolus, Keür. a quod fine deo pro omnibus guftaucrit mortem, ne diuinitatis illam paftîoncm putarcgt; musfui{rc,non carnis.Ergo fi non inueneriit qucmadmodfuioftcnr probarc maiorem, non uerbis calumnicrttur,fed uerborum rationem requirât.Ego il 1 os interrogo qui pu-tante(remaiorcm,fi quia pater cft,eo maiorem putant.Sed non hic ætas ôf tempus, ne-que canities patris,5C fihj pucritia eft.Hæc eriim maiorem fol et fateri patrcmiCætcrùm paterôôfilius,generantis natinominafurtt, quæ non uidenturfeparare,fediungerc.

Non enim pictas,naturæ detrimentum cft.Namq? homines fibi inuicem côciliat necef-fitudo,nonfcparat.Ifat]? fi ncc de natura afferre polTunt aliquam quæftionê,ucl teftimo nijs credant.Deniq; filium non efte eo minorem quia filius cft, Euangelifta teftatur: SC çqualem efic quia filius cft,ipfe fignificat dicenszPropterea enim uolebât eum occidere ludgi, quianon folûfoluebat fabbatû,fed ÔCpatrem proprium dicebat deum, æqualem ' fefaciens dco.Nô ludæi hoc dicunt, fed euangelifta reftatur,quod æqualem fefaciebat deOjpropriumfefiliû dei dicens. Non enim feriptum eft ex perfona ludæorum dicen-tium,Propf crcaliolebamus cum occidcrc: fed Euangelifta ex ftia perfona dicit,Propte rcaenimuolcbant ilium ludçi occidere.Et interpretatus eftcauîïàm,ideoludæôsad neeemeius eficcommotos, quodcum ÔCfabbatum quafideusfolucret, deum patrem fibipropriumuindicaret,nonfolum infolutionefabbati maieftatem diuinæ potefta- • tis, fed ctiam in patris proprrj nomine ius fibiæterrtæ æqualitatis afcifcCret.Qiiibus aptiflfime'refpondit dei filius,ut SC dei fefiliunl,SCequalcm probaret,Qj,içcunc]^,inquit, paterfccerit,eadcm ÔCfilius facit fimiliter.Filius igirur patri SC dicitur 8C probaturæqua loan. 5 îis.Bona æqualitas,quæ SC differentiam diuinitatis excludit, ÔC cum filio patrem fignat, cuifilius fit æqualis.Non eft enim diuerfa nec fingularis æqualitas, quia nemo æqualis, ipfe fibi folus cft.Ergo Euangelifta interpretatus eft quid fit proprium filium dei fe dice re,hoc eft,æqualem fe facerc deo. Vnde id fcquutus Âpoftolus dixit : Non rapinam arbitratus eft efiTe fe æqualem deo.Qiiod enim quis non habet, raperc conatur.Ergo non quafi rapinam habebat æqualitatcm cum pâtre, quam in natura fui tanquâ deus amp;nbsp;dolt; . nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minus

quot; 5 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D IV I AMBROSI!

minus pofïîdèbatVndc addidit,Formam feruj accepit, Contrarium un'q?,fcn.ius,æqua Ifs.Æqualis ergo irt dèi forma j minor in fufceptioné carnis, homi'ni's p'afliortéiNam quomOdo eade poÜer minor eflé æqualisi^ naturafOUomodo auteni fi minor cfi,cadé fimiliter fadt quaf pater facitf’Nam qüemadmodum eadem operand diuerig effet pote ftatispNünqùfdfic poteft minor,quemadmodum maiof operarip àutuna operatio po-teft eflèjùbi diuerfa fubftantia efl pltacj accipe Chriftum fecundunl diuinitatem mino-Cene. z z rem non pofle dici.Ipfe loquitur ad Abrah am:Per meipfum iüraui.Offendit autc Apo-HfBr.6 ftolus eum^qui pef fe iürat,minof em efîê non poflè. Itacß fie ait: Abrahac cum repromfi

fiflet deus,quoniam nullum alium maiorem habebat, iurauit per fcipfuin, dicens : Nifî benedicendo benedixero te,multiplicandomultiplicauero te.Ergomaioremnon habuit Chriftus, ideo per fe iurauit. Et bene addidit : Homines enim per maiorem fc rurantjquia homines maiorem habcnt,deus non habet. Aut fi uolunt de pâtre didûufi deri,reliquanon cohçrent.Neqî enim pater uifus eft Abrahæ,nccdeo patri pedeslauif, Io4nw. 8 fed in eo futuri hominis eft figura .Deniqs filius didt : Abraham dicm meum uiditjôCga uifiis eft.Ipfe eft ergo qui per fe iurauit,quem Abraham uidit. Et reuera quomodo malt; iorem habet,qui diuinitatecum patreunum eft.lt;Quod enim unum eft, dilïimilenô eft. Intermaiorem autertiminoremqîdifcretio eft.Ergo defilio amp;patre præfentisdocetk' , nbsp;nbsp;dlionis exemplum,quia nec pater minorem habet,nec maiorem deifiliusicum in pane

amp; filio nulla diftantia diuinitatis fit,fed una maieftas.Nec illud fane'metuo, quod folcnt obtendereminoremeffe, quiamiftus eft.Si enim ÔC minor non docetur,amp;honorificen tiæ docetur æqualitas,cum ita omnes honorificent filium fieut honorificât pattern. con flateominoremnon efte quôd miffuseft.Non ergohumani fermonis anguftias,fed uerborum charitatem intuere, operibuscrede.Confidera quia dominus nofter Icfus Chriftus inEfaialoquutus eft,ab fpiritu fanefio elle fe miflum .Nunquid ergo fpiritumi Eßxiie.^3 nor filius,quiamifîus ab fpiritu eftp Habes igitur feriptum quod filius à pâtre fpiritu

eius dicat efte fe miftum.Ego fi.im,inquit,primus, ÔC ego in æternum,6Cmanus mea fon dauittcrram,dextcrameafc)lidauitcœlum.Etinfra:Egoloquutusfum,ego uocaui,cgo adduxi eum,ô(f pro^erum iter eius fed.Accedite adme,amp;audite hæc,nô in occultoab initio locutus fum.Cum fierêt,illic erâ: ôë nunc dominus mifit me,ôô fpiritus eius.Vticf qui cœlum fedt ÔC terram,ipfe didt à domino 6C à fpiritu eius efîè fc miftùm. Videte ergo quod fimplidtasfcrmonis,noniniuriamifrionisfit.Ipfe igitur miftus à patre,ipfccft miftùs ab fpiritu.Et ut agnofeas nullam maieftatis efte diftantiam, etiam filius fpiritum lolt;t» IC niittit, fieut ipfe dixit: Cum ueneritautemparacletus quem ego mittam uobis à pâtre meo,fpiritum ueritatis, qui à pâtre meo procedit.Hunceundcm paracletumamp;â patte efte mittendum fupra doGuit,dicens:Paracletus autem fpiritus ille fan dais, quem mittet pater in nominemeo.Vidcunitatê:quiaquê deus pater mittit,mittitÔÔ filius;amp;quêmit tit pater,mittit ôô fpiritus.Aut fi nolunt filium milfum,quiadexteram patris filium legi-i.Coti». Z ïiauSjipfi de pâtre quod de filio abnuunt, fatebuntur : nifî forte aut alterum fibi pattern, aut alterum fibi filium inueniant Arriani. Sileant igitur inanes de fermonibus quæftio-nés,quia regnum dei, fieut feriptum eft, non in perfuafione uerbi eft, fed in oftenfione uirtutis.Seruemus diftindionê diuinitatiscarnis. Vnusinutraeçloquiturdeifilius, quia in eodem utraq; natura eft.Et fi idem loquitur, non uno femper loquitur modo.In tende in co nunc glotiam dei,nune hominis paflîones.Quafi deus loquitur quæ funt di uina,quiauerbum eftiquafihomo didtquæfunthumana, quiainmeafubftantialoquc Iolt;w.s batur,Hiceftpanisuiuus, quidefeenditdecœlo.Panishiccaroeft,fieutipfedixit:Hic

panis quem ego dabo,caro mea eft.Hic eft qui dcfcendit,hic eft quem pater fandifica-uit,amp;: mifit in hunemundum. Hæcipfa literanos docet, fandificatione non diuinitatem eguiftcjfcd carnem.Denic^ ipfe dominus dixit: Et ego memetipfum fàndifico pro ipfisiut agnofeas quod amp;nbsp;fandificatur in carne pro nobis,SC diuinitate fandificat . Hic idem eft quem pater mifit, fed fadum ex muliere, fadum fub lege, ut Ap oftol us dixit. . Gälat. 4 Hic eft qui ait: Spiritus domini fuper me: propter quod unxit me : Euangelizarc pau-1^.4 perib.mifitme.Hic eft qui dicitiMeadodrinanon eftmea,fed eius quimcmifît.Si quis

uoluerituoluntatem eius facere,cognofcet de dodrina, utrum ex deo eft,an ego à mC' ipfo loquar.Alia ergo ex deo dodrina, alia ex homine.Itaque ludati cum dodrinam eiusfe-

cius fecimdum hominem quærcrent di'ccrcnt : Quomodo hic literas noui't,cüm non didiceritfrcfpondit Icfus 8C dixicMea doó:rina,non eft mea. Nam cum fine erudinone litcraruin doceaqnô quafi homo,(cd potius ut deus uidetur docere,qui docflrinam non didicent, fed inuenent. Adinuenit enim omnem uiam difciplinæ, ut fupra ledlum cft, Bttruch.} , Nam utiq! defilio dei dicflum cft: Hic eft deus noftcr, QCnon æftimahitur alius ad eum, qui adinuenit omnêuiam difciplinæ.Pofthæcin tern's uifus eft, amp;nbsp;cumhominibus con uerfatus cft.Qiiomodo ergo fecûdum diuinitatcrn dodîrinam fuam nori habet, qui adinuenit omnem uiam difciplinæantequam uideretur in terris;’ aut quomodo minor,de quo diiftum eft:Non æftimabitur alius ad eumf Vtic^ incomparabilis dicitur, ad quem, nemo alius æftimari poteft.Scd ita incomparabilis, ut patri nequeat anteferrtC^odL fi de pâtre ditftum putant, impietatem Sabellij npn cuadent, ut patri ftifcçptionem hu-manæ carnis attribuant.Perfcquamur fequentia. Qtii à femetiplo,inquit, loquitur,glo- loan.y riam fuam quærit. Vide unitatem, quæ ôd pattern fignat filium. Non po teft non elle qui loquitur, fed non poteft à femetipfo efle quod loquitur, in quo naturaliter ex pâtre uint omnia.Quid eft autem,Gloriam fuâ quæritr'Hoc eft, non diuifam à pâtre gloriam« Namutiqiamp;uerbum deus habet gloriam.Deniq; dicit:Vtuideantgloriammcam.Sed dlauerbi gloria,eadem patris gloria cft,ficut fcriptu eft:Dominus Icfus Chriftus in gloria eft dcipatris, Ita igitur fecundum diuinitatem dei filius fuam gloriam habet,ut patris amp;filij una fit gloria.Non ergo minor in claritate,quia unagloria:non minpr diuini- Colof.z täte,quia plenitudo diuinitatis in Chrifto eft.Et quomodo, inquitjfcriptu eft:Pater,ue-nithora clarifica filium tuum;'Qiii hoc dicit,clarificationc,inquit3indiget.Hucuf(]? ocu 104«. 17 loshabes:quod reliquum eft non IcgiftifSequitur enim: Vt filius tuus clarificet te.Nun quid Sgt;C pater indiget,qui clarificandus à filio eftfPari modo obedientiam filio obqcere folentjQuiafcriptumcft:Etfpecieinuctusuthomo,humiliauitfemetipfum,fa(ftusobe-diens ulquc ad mortem. Et hominem præmifit, amp;ufquc ad mortem dixit,utintellige-rcmus obedientiam mortis,non diuinitatis fuiirc,fed incarnationis:in quaSCofficia noftra fufccpit,amp;^ nomina.Didicimus itaque unam efie potentiam trinitatis, quam nos in ipfa atque poft iplam docuit paffioncm. Filius enim patitur per corporis facramen-tum,Apoftolis fpiritus faneftus infunditur, pater quoque maxima uocc fignatur.Didi-cimus unam patris ÔC filij elTc imaginem, unam fimilitudinem,unam famftificationem.

Didicimus unam efle ope4ationem,unam gloriam,unam quoqi diuinitatem. Vnus ergo folus deus,quia fcriptum cft:Ôominû deum tuu adorabis,amp;^ illi foli feruies.Vnus M4Uamp;.4 deus,no utipfc fit pater SC filius, ficut impius Sabellius aflèrit, fed quia partis amp;nbsp;filij fpi-ritusij; fandi una diuinit.is fit:ubi autc una diuinitas,una uoluntas, una præccprio.De-nique ut feias pattern efle, filîum elfe, Ô6 unum opus patris amp;nbsp;filij eire,Apoftolum fcquere,qui dixit: Ipfe autê deus,amp; pater nofter,SC dominus lefiis dirigat uiam noftram nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“

ad uos.Et pattern loquitur,SC filium loquitunfed uniras diretftionis eft, quia uniras po-teftatis eft.Sic St alibi habes:Ipfe autem dominus nofter lefus Chriftus, ÔC deus amp;nbsp;pater nofter qui dilcxit nos,SC dedit confolationem æternam, amp;nbsp;fpem bonam in gratia,con-foletur corda ueftra,St' confirm et. Qiiantam unitatem oftendit, ut confolationis uniras non pluralitasfitfConticefcat ergo perfidia,autfirationc non uincitur,moralihumani tatefletftatui’.Confidercmus quam moralitcr egerit dominus, ut nos non folum fidem, fedctiam mores doccrct. Nanqs informa hominis conftitutus, fubditus erat lofeph ÔC Mariæ.Nunquid ergo minor amp;nbsp;hominibus,quia fiibditusf Aliud pietatis,aliud potefta Lmc.gt; tis eft:fed non preiudicat pictas poteftati.ln eo ergo legis fiibditum patri,incorpore fei licet,in quo erat fubditus matti. Agamus ÔC nos moraliter, perfuadeamus ill is quod fibi profit,obfecremus St plorcmus ante domina qui fecit nos. No enim uincereuolumus, fedfanare:noninfidiofeaglmus,fedreligiofemonemus.Sæpefle(ftit humanitas, quos necuirtus potuerit fuperarc, nec ratio. Deniep dominus ilium homing qui exHiericho defeendensincidit inlatrones, quemnon afperioribuslegismedjeamentis,non pro-phetico rigore curauerat,olco curauit SC uino. Veniant ergo ad hunc omnes quifanari uoluntsaccipiant medicamentum quod 8C à parte detulit,ÔC præparauit in cœlo,exillis confecftum immortalibus fuccis. Hoc ex terra non pullulât : expers enim omnis natura huius confetftionis.Diuino enim cofilio fufeepit hanc eamem, ut oftenderetlegem car

nis legi eOc fubditam mentis.Siifccpit carne,ut quafi homo uinccrct, qui homines «Wiquot; diret.Quid mihi prodeflet,fi quafi deus exei ta poteilate diuinitatc fuam tantummodo inuiolabilem demonftrafïèrt'Aut cur luiciperet camem,nifi ut tentari fc naturae atqi ingt; firmitatismeæconditione patéreturf Tentari debuit, compatimihidebuit,utfcireffl quemadmodum tentatus uincerenpcornpafiùs euaderem.Vicitpcrcontincntiam,ui-citper contemptum diuitiarum,uicitper hdemicalcauit ambitionem, fugauitintempe Matth.4 ranüam,lafciuiam relegauit.Hoc medicamentum Petrus uidipamp;' retta fua,inftrumcnta uidelicet quæftus ÔC fitbfidia dere!iquit,renuncians carnis concupifeentiæ tanquâ cor-lt; nrptæ nauip'n quam quafi ientina quaedam multannn ingreditur pafiionum. Magnum ergo medicamentum,quod no folum cicatriccm netufti uulneris amputauit, fed eriam caufïàm paflîonis incidit. O fides theiauris omnibus opulentior, O uulnerum noftro-rum peccatorumq? medicina praeftantior. Confidercmus quia nobis prodeftbcnecre-dere.Mihienimprodcftfcirc,quia propter me Chrifius fiifcepitmcasinfirmitates,mei corporis fubq t paifionesipro me peccatum,hoc eft:,pro omni homine, pro me malcdi-(fium fatfius eft, pro me atcß in me fiibditus atq? fubietftus : pro me agnus, pro me uitis, pro me lapis,pro meferuus,pro me filius ancillae,pro me diem iudierj ignorans, pro me nefeiens diem authoram, Nam quomodo pofiet diem nefeire, qui dies fecit amp;nbsp;tempos rafQuomodo poiîet diem ignorareiudici},qui horam iudictj futuri expreifit cauf famr'Faeftus ergo maledicftum non fecundum diuinitatem, fed fecundum carncm.Scri-tkwf.it ptum eft cnimiMaleditftus omnis qui pendet in ligno. Secundum carnem utitp pepen-' dit,ôf idco maledi(ftum,quinoftramalcdi(ftafuiccpit, Ilie fleuit, ne tu homo diu Acres: Illeiniurias paflus eft,ne tu iniuriam tuam doleres. Grande remedium,iólatium habere de Chrifto.IIIe enim pro nobis hæc patientius tulit,firmus qui patienter hec pro ilhus nomine fen enequeamusc'Qin’s appetitus non difeat ignofcere,quando amp;nbsp;pro perfecu toribus fills Chriftus 8^ crucifixus orabatfVides ncillas quas tuputas Chrifti infirmita tes,tuas elle uirtutesfCur de remedtjs noftris ei quæftionem mouemusf Lachrymæ illg nos lauantjfletus illinos abluunt,ac dubitatio ilia nos firmat, ne tu fi cœperis dubitare, defperes.C^anto maior eft iniuria,tanto uberior debetur gratia. Sed ÔC in ipfis iniurtjs cognofcediuinitatem.In cruce pendebat,ôôelem enta ei omnia feruiebant. Sol refugit, dies occidit, obfiiiæamp;circumfufietenebræ, terra tremuit,nontremuit qui pependif. Qiiid aliud hæc,quâm authoris reuerentiam lignant rquot; Qitia in cruce eft, uides: quiarc-' gnum dei donat,nonuides.^Qiiiamortem guftauit, Icgisiquialatroncm quoq! ad parâ difum' inuitauiqnonlegisfMulieres fientes inrucris ad tumulum, nonintueris angelos excubantes,^ Quid dixerit legis, quid gelfcrit non legisf Dicis Chananæe mulieri dixiC-Matth,fedominum,NonfummilTusnifi adoucs quæperierStdomusIfraehnô dicis,quoniani id quod ab carogatus eft fecitc'Vnde intelligere te conuenit,quia miflus non id fignifi* cat,quod alienofitcoadlus imperio,fcd quod uoluntario fumfius fit arbirratuialioquin contemptum oftendis patris. Si enim, ut tu interpretaris, paternorum famulus præcc-ptorum Chriftus uenerat in Iudçam,utfolis eius incolis mcdcrctur,amp;Chananææprius filiam (utlegimus) liberauitmonuticp alieni fuit executor imperr), feduoluntarij liber arbitrij. Vbi autem libertas uoluntatis,ibi nulla præuaricatio miffionis. Nec uereare ne difpliccat patri quod fecit filius,cum ipfe dicat : Qiiæcunq! placita funt ei,facio femper. toann. 8 Et alibûOpera quç ego facio,ipfe facit.Quomodo ergo patri potuit difplicerc,quodip Ro»».3 nbsp;nbsp;fecit perfiliumfVnus cnim deus,ficutferiptum eft,qui iuftincauitcircuncifionem ex

fide,amp;præputium per fidem.Omnialege,omniadiligêteraduerte,inuenies fie demon ftrafie fe Chriftum,ut deus in homine cerneretur.Nec malitioie accipias de pâtre filinni gloriantem cum audias pattern in filio complacentem.Sed fi moralibus fleifti non quegt; unt,prouoccmus ad iudicem. Ad quem tandem ibimus f Nempe ad eum qui iudicium loan. 5 habet.Nunquid ad pattern c' Sed pater noniudicat quemquam. Omneenim iudicium dédit filio.Dedit utiq!,generando,non latgiendo. Vide quàm te noluerit filio fiio dero gare,ut tibi ipfiim iudicem daret. Videamus ergo ante iudiciû quis cauflam rncliorem habeat,ego,an tu.Nempe prudentis aeftoris eft, prius cociiiare fibi iudicem.Homincm honoras,deum non honorasf Quid ergo conciliât cognitorem, honorificentia,an initX riaf'Ponemepeccaflè,quodnoneft,num offenditur honorefuo ChriftusfPcccamuS

DE FIDE LIBER II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6l

omnes.Quis ergo uem'am promerebitur,qui defert honorifîcentiam, an quiirrogat co tumeliamc'Aut fi te ratio nonmouet/pecies faltem tudictj ipfa commoueat.AttolIe o-culos ad iudicem tuos,intuere qui fêdeat,cum quo fedeat,übi fed cat. Seder Chriftus ad nbsp;nbsp;nbsp;15

dexteram patris. Aut fi oculis hoc non potes Cotnprehendere, audi dicêtem prophetâ: Dixit dominus domino nieO,fede ad dexteram mcam.Sedet ergo ad dexteram patris fi Ppf 10 jgt; Iius.Dic nunc qui de fccularibus arbitraris æftimâda diuina.Num tibi uideatur inferior qui ad dexteram fedetr'Num iniuria patris,quia ad finiilram fedetfPater honorât, ôC tu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

iniuriamputasc'PatermauultideirepietatisexcmpIum,2Ctuputaspræceptionis impe riumfDemorte furrexit,amp; ad dexteram dei fedetSed dixit,inquis,patenAccipe eriam ubi non dicit pater, prædfcit filius: Amodo uidebitis filium hominis fédentem ad dexteram uirtutis.Et hoc de afliimptioe corporis dicitHincdicittSede ad dexteram meâ. Sidtt.zs Namfideæternafede diuinitatis quaeris,intcrrogatus à Pilato fi ipfe efletrex ludæorû, aitJnhoc fum natus,Vnde amp;nbsp;Apoftolus monct,hoc efle nobis utile, fi Chriftum nô ex præcepto neq; ex gratia,fed quafi dileólilfi mum filium ad dexterâ dei federe credamus.

Sic enim habes:Quæfurfum funt quærite,ubi Chriftus eft ad dexteram dei fedens, quæ Col. furfumfuntfapite.Hoceftenim fuperiora fàpere, crederequiaChriftusutfedeat,non quafiùilTus obfequitur,fed quafi filius diledfilïimushonoratur. Propter rationem ergo Ppf 109 corporis dicit:Sede ad dexteram mcam,donec ponam inimicos tuosicabellum pedum tuorum.Quodfi SC hoc ad calumniam trahis, quia pater adfiliû dixit, Ponam inimicos tuos:etiam pater trahit ad filiû quos filius fufeitet atq? uiuificet.Nemo enim,inquit, po- 104».« teftuenire ad me,nifi pater qui mifitme,artraxcrtt eum, SC ego refufeitabo eû in nouiflî mo die.Et tufilium dei pro infirmitate dicis efte fiibiec'tum, cui pater attrahit, quos ille »nnouilfimo die fufcitetî'Hæccine tibi uidetur eflê fubiedio, in qua regnum patri para tur,cum pater adfiliumtrahat,amp;calumnjælocusnonfit,cum patri regnû films tradat, necaliquidprgferaturc’Hæcenim documenta pietatisiunt,quod ôC pater filio, amp;nbsp;filius patri tradat.Ita enim fibi tradunt,ut neq? ille qui accipit quafi alienum acquirat, nec qui tradit amittat.Ad dexteram quoq! federe nulla prælatio eft,ncqi ad finiftram iniuria.Di uinitas enim gradum nefcit,ncc loco aliquo circunferibitur, nec temporibus definitur* Anguftis animis homines ifta pcnfamus.Nulla differentia charitatisjuullum diferimen eftunitatis.Sed curlongius cuagamuiï'Circunipe(ftaftiomnia,uidiftiiudicem,aducrti-fti angelos prædicantesJlli laudant,ôd tu uituperasfDominationes poteftates uene-rantur,amp;f tu calumniaris/Adorant omnes fancli eius : non adorat dei filius, non adorat fpiritus fandus.Seraphim dicunt:San(ftus,fancftus, faneftus, Qiud fibiuult fub uno no- rp. « mine faneftitatis, trina repetitioCSi trinarepetitiOjCurunalaudatiofSiunalaudatio, cur trinarepctitiot'Trinarepctitio cur,nifi quia pater filius dC ipiritusfandus fàndlitate unum funtfNon dixit femefne filium fequeftraretmon bts,ne fpiritum præteriret; non quatcr,ne creaturas coniungeret.Et ut oltêderet trinitatis unam effe deitatem,cum tertio dixiffet:Sanclus,fan(ftus,fanlt;ftus:addiditfingulariter:DominusdeusSabaoth.San-lt;ftus igitur pater,Sanlt;ftus filius,Sandus dei fpiritus.Adoraturigiturtrinitas,non ad-oratdaudatur trinitas,nonlaudat.Ego malo ficut Seraphim credere,amp; ficut omnes poteftates uirtutesep cœleftcs adorareJgitur profeciitionem tuamuidcamus, quemadmo dum concilies tibi iudicem.Dic iane, die inquam, Ego te Chrifte puto elle diftîmilem patri.RelpondebitôCillecDifeerne fi potes.Diicerne,inquam,in quo putes elfe dilTimi lem.Dic aliud.Creaturam,inquies,te arbitror.Refpondebit SC Chriftus:Si duorumho- nbsp;nbsp;nbsp;* 5

minumteftimoniumuerumeftjtu necmihi,ncc patri faltem credere debuifti, qui geni-turn nominauitf'Bonum nego.Dicet ille: Fiat tibi fecundum fidem tuam,ut tibi bonus nonfim.Omnipotentem non arbitror.Refpondebit SC iple : Non poftum ergo tibi tuapeccata donare.Subiedum dico.Refcrt ad hoc: Cur igitur libertatem acueniam ab eo petis,quem putas pro feruitio efle fubiedum f Video hærere profecutionem tuam: ■non urgeo qui peccatorum meorum ipfe fum confeius. Non inuideo ueniam, quia ipfe opto indulgentiam:uotumruum fciredefidero.En allegoapud iudicem defideria tua:non prodo crimina,feriem tuorum expedo uotorum.Dic itaque ea quæ in commu niuotofunt,dicinquam:Dominefacmeadimaginemdei.Refpondcbitille: Adquam imaginemf Quam negafti;'Dic,Facme incorruptibilcm.Rcferet utique, Quomodo te

Ambr.to.x nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f incor-

éz'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

ïncon-uptibflem faccre poflxim,quem tu creaturam dicendo,capacem comiptibili’taHs I.Cot 15 cfl^ uoIuiftif'Mortui refurgêt incorrupn, ÔC tu cotruptibilcm dicis quem deum cemtsjquot; Lernt, 1 ÿ I3ic,bonus efto mihi.Dicet tibi;Qj,nd poftulas, quodnegafti f Ego tebonumuolui, Z'

go dixi:Eftote fanlt;5b,quoniam iple fan (flus lumtamp;f tu mihi id negate contendis.*'Expc^ Mrfr.z erlas ueniam peccatorumc'Sed nemo poteft donate peccatanifiiólus deus.Itacj cumue

rus amp;: folus tibi dcus non fim, nonpofl'um utiqf tuapeecata donate. HæcAtrianusdi' cat.Et Fotinianus:Nego te,inquit,dcum. Refpondebit ÔC dominus : Dixit infipiens in cotde fuo,non eft deus.De quo dicflum putas,de Iudæo,de Gentili, an de diabolo r De quo uis dilt;5lum fit Fotiniane,toletabiliot eft ille qui tacuitTu ueto amp;nbsp;uoce aufus es di-cete,ut infipicntc infipientiot ptobatctis.Negas etgo,inquit, deum, cum ego dixeriffl, Pfal.Si E)tjcftiSjSCfilij excelfiomnesÄtudeumnegas,cuiusoperadiuinacitcumfpicisf'Dicat

Sabcllianus:Ego teipfum pattem ÔC filium SC fpiritum fanclum arbitror.RefpSdebit Sc dominus:Non audis pattem,non audis filiumpNunquid hic ulla confufio eftrfetiptu ta ipfe te docet pattem elfe qui detulit indicium,filium elfe qui iudicat» Non audiftim^ loan. 8 dicentemiSolus non fum,lcd ego,amp; qui mißt me paterfDicat SC Manicfiæus : Ego au-thorem carnis mcæ diabolum credo.Reipondebit ergoiQuidfacis in cceleftibusc'Va-de ad authorem tuum.Ego cos uolo mecum efle,quos dedit mihi pater.Tu te à diabolo creatum Manichæe arbitrans,ad illius ergo feftina fedem,ubi ignis SC fulphur, ubinon reftinguitur efus incendium,nec unquam pœna moritur. Mitto alia hæreticorum poP tcnta,nonnomina,quidicunt:Quidies eritiudictj,quæerit forma fententiæcRelpon^

Mich. 6 debit his omnibus SC lile moralitenPopul us meus,quid feci tibi, aut quid cotriftaui teC ' nbsp;nbsp;nbsp;Nonne ex Äegypto eduxi te,SC ex domo leruifutis liberaui te c* fed parum eft ex

pto libcraflcjamp;^ ex domo fetuitutis etipuiftè'plus eft teiplum dedifle pro nobis.Diccs et / go:Nonne ueftras omnes fiifcepi iniuriasfNonne corpus meum pro uobis obtuli ( Nó nc mortem oppetiui,quod non cgt;fat diuinitatis meæ,fed ueftræ redemptionisï’ Hxcci'

PfM.zo nereferuntur gratiæpHoc profecit fanguis meus, ficut in propheta ipfe iam dixi: urilitas infanguine iTico,quia defeendi in corruptionem c’ Hoc ergo profeci, ut me impie negaretis,pto quibus ifta fuftinuiÆgo uero tune dominelefu etfi grauium peccato rum mihi ipfe fim confcius,dicam tamen,non te negaui,habes quod ignoftas fragilita-ti carnis.Delicftum fatcor,pcccatum non abnuOiSi uis potes me faluarecquia hoc qm di xiqemeruit.Ne quæfo in iudicium intres cum feruo tuo.Non quæro ut iudices,fedutig nofcas.Quid putamus Chhftü iudicatutumÆgo feio iudicaturum. dico,imö iam iudi-cauit.Tcnemus eins fentcntiam.Omncs,inquit,honorificentfilium, ficut honorificant pafrcm.Qiii non honorificat filium,non honorificat pattem,qui mißt illum.Sidifphcet fentcntia,appclla ad pattem,refeinde iudicium,quod pater detulit.Dic quiadiftimilcm

Geft.i habetfilium:Refpondettibi:Ego ergomentitusfum,quidixifilio:Faciamushominem ad imagtnem SC ßmilitudinem noftram/Dic,quia crcauit.Relpondct tibuCur ergo ad-■orafti,qucm ctcaturam putafticDic,quia minorem gencrauitfilium.Rcfpondet,’Meo-

17 re,uideamus.Dic,quia ei non debuifti ctedcre.Refert ad hoc:Non tibi dixeram :Hiceft * 7 filius meus dileclilßmus,in quo complacui,ipfiim auditcc’Quid cft,ipfiim audïtefDicê

**‘*^^•*7 tem utieprOmniaquæ pater habet,meafunt. Hoc audietunt Apoftoli, ficut fcriptö eft: Et cecidetunt infaciem fuam,amp;f timucruntualde. Si cccidcrunt qUi confefti funt, quid facient qui ncgatûtr’Sed illos lefus tctigit SC leuauit: uos iacere patietutjOe uideatis glo-

’■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ham quam negaftis.Videamus ergo quoniam quem filius damnat,SC pater damnat. Et

idco honorificemus filium ficut honorificamus pattem, ut per filiuin ad patrem perue^ nirc pofftmus.Hæc ego Imperator Augufte carptim ac bteuitet impolitamagis propo fui,quam enodata digclfi.0.uod fi qua Arriani inconfummata arbitrantur, ego uix fa-teorinchoata.Siquaadhucfupercfleopinantiit,ego propeomnia.Infidelibusenim to-

Mat.is nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;decft,abundaffidelibus.Dcni(]5 una confelfio Petri abûdauitadfidem Chrifto:Tu

es Chriftusfihus dei uiui.Sat eft enim gcncrationem feite diuinâ,non diuifam, no diml nutam,non deriuatoriam,non creatam.Hoc etiam totis fcripturarum exponitur libris, neeadhucab impijs creditur.Incraflatum eftenim, ut fcriptum eft, coreorSSCauribus fois grauiter audicruntjSó oculosfoos grauauetuntmequando oculisfois uidcant,amp;'aii hbus audiant,ölt; corde intelligant,Nâcjp more ludaico aures foasArriani clauderefolêr, aut

aut fcrerc tutnultus,quotiefcunfp uerbum falutis auditur.Et quid minim fi humanis uo^ cibus crcdere non foleant infidel es,qui non crcdunt diuinis^Filius dicebat, ficut habes inEuangelioiPater clahfica nomen tuum.Vox patris de cœlo audita eft dicentisiEt da rificaui,amp; iterum darificabo.Infidelcs hæc audicbant,fed non CredebSr. Dicebat filius, reipondebat pater.Dicebant ludæiiT onitruum fadum eft illiiali] dicebätjÄngdus lo^ cutus eft ei.PauIus quoq; ficut fciiptum eft in Adibus ÄpoftolorUm, cum uoce Chrifti Ad.? uocareturadgratiam,pluresqi comités paritcrincedercnt, folusuocem Chrifti audifte fe dixit-Ädeo fände Imperator,qui credit audit,Slt; audit ut credacQui non credit, non audit,fed nec uult nec poteft aûdïre,nequot;credat.Attp utinam quod in me eft audire uellêt ut credcrent,audire cum bona charitate Só manfuetudine,ut uerum querentes, non ue-ritatem impugnantes.Scriptum eft cnim,utnon intendamus fabulis ôf genealogtjs in- ttdTit.j terminabilibus,quæ quæftiones magis præftâtquàm ædificationem dei,quæ in fide eft.

Finis autem precepti cil charitas,dc corde puro,amp; confcientiabona,ô(^fide nô fida. A i.Ti»». i quibus quidam aberrantes,conuerfi funt in uaniloquiß,uolenres ellelegifdodores, no intelligentesncq; quæ loquuntur,ncq! de quibus affirmant.Alibiquotp idem Apofto- i.Trô.x lusdiciuStultasautemSClincdifciplinaquæftionesdeuita.Talcs deferendosApofto-lusdicit,qui quæftionesferunt,hoc efthæreticosidcquibusalibidicit quod difeedet quidam à fide,intendentcsfpiritibuserroris, dodrinis dæmoniorum.Etloanncsdicit i.T/m.4 hæreticos elfeAntichriftos,Arrianos utiqt defignans.Hæc enim hærcfis poft omnes he nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

refes cœpit, amp;nbsp;ex omni hærefi uenena colligit. Sicut enim de Antichrifto i'eriptum eft quia aperuit os fiium inblafphcmiam ad dcum,blafphcmarc nomen eius, ôô bellum fa- Apoc.ij cere cum fandis eiusiita amp;nbsp;ifti filio dci derogant,nec martyribus pcpercerunt : ÔC quod forta(fcillcnonfaciet,fcripturasfalfauercdiuinas.ltaqiquidicitquialelus non eftChri ftus,hiceftAntichriftus.Ôin'ncgatfaluatorcmmûdi,negatIcfiim:quincgatfilium,nc-gatamp;^patrê,quiafcriptumcftiOmnisquincgatfiliû,ncgatamp;fpatrcm.Ncq!ucrotclm-peratorpluribus teueredebeo bellointentum, ÔCuidriciade barbaris trophæanicdi-tantcnirProgredere plane feuto fidei fcprus,amp;.' gladium fpiritus-habens, progrederc ad uidoriam fuperioribus promilFun tetnporibus,SC diuinis oraculis prophetatam. Nan-que amp;nbsp;fururam noftri depop ulationcm,amp;:bclla Gothorum.Ez-cchiel il 1 o iam tempore prophctauit.Sic enim habesiProptereaprophetizafili hominis,Su dic,O Gog, hæcdi-citdominusdn die illa cum conftituctur habitare populus incuslfracl in pace, furges vc ucnics de loco tuo ab extremo Aquilonis,Sô genres tccum muite, feftbrcs equoiuim o-mnes,congrcgatio multaÔCmagna,ôôuirtus copiofi,St defeendet ad populum meum Ifrael,utnubesopcriettcrraminnouiffimisdicbus,öfc.GogifteGothuseft,quemiam uidemus exilîe,dc quo promittitur nobis futura uidoria,diccnte domino: Et dcpræda-buntur cos qui depredati cos fucrant,Si^ dcfpoliabunt cos qui fibi fpolia detraxerant, di citdominus.Eritqi indieilla,dabo Gog,hoccftGothis,locumnominatum monumen turn inifracl multorum uirorum congeftum,qui fuperuenerunt ad mare, 5C per çircui-' turn ftruetuallis periftomion,SL obruetillic Gog SCtotam multitudinem eius, Âf uoca-bitur polyandrium Gog,2C obruet eos domus Ilracl ut purgetur terra, Nec ambiguum fandclmpcraror,quod qui perfidiæ alicnæ pugnam cxcepimus,ndei catholicæ in te ut gcntis,habiturifimus auxilium.Euidensenimantehacdiuinæindignationis cauftapræ ceftitiutibiprimum fides Romano imperiofrangcretur,ubifradacftdeo.Nonlibec confeflbrum ncces,tormenta,exiliarecordari,piorum facerdotia,proditorum mimera. Non'ncdeThraciæ partibus perripenfem Daciam SC Myfiam omnemq; Valeriam Pa noniorum,torum ilium limitcm facrilcgis pariter uocibus ÔC barbaricis motibus audi-uimusinhorrentcm^Qindpotcrat nobis uicinia tamfcralisinuehcret'Autqucmadmo dum res Romana tali tuta poterat elle cuftodiat'Sed iam fan's fupercp omnipotens deus noftro exitio, noftroi}! fanguine,confcirorum neces,cxiliafaccrdotum, amp;nbsp;nephas tan- ... tæ impictatis eluimus,fatis claruit cos qui uiolaucruntfidcm,tutos eflenon poftè.Con-uerteredomine,fideiq? tuæattolleucxilla.Non hicaquilemilitarcs, neque uolatus a-iriunicxcrcitumducunnfedtuumdominelefu nomenÔô cultus.Nonhicinfidelis ali-quaregio,lcdeaquæconfeftbres mittcrc foletItalia.Italia aliquando tentara,mutata nunquam : quam dudum ab hoftebarbaro defendifti, nunc etiam uindicafti. Non hic

Ambr.to.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f x ' impe-

lt;^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI VI AMBRO s II

impcratoris mens lubncâ,fèd fides fîxa.Oftende nunc euidens tu^ mai’eftatîs indidüfff ut is qui te uerum uirtutum doint num, amp;nbsp;cœleftis mill tiæ ducem,is qui te ueram dei uiï i.Cor.i tutem credit eflcatq?fapientiam,non temporalem uticß nee creatam fed lèmpiteinani, ficutfcriptum eft,dei uirtutem QC diuinitatem,tuæmaieftati'sfultusauxilio,fideilùaf C® phaeamereatur.

Qua ratione author ea quæ in fiipen'oribus libellis breuiter di'gefta fimt, in hoclihfO ïatius exeqm' curaucrit.Cur etiam illicitum putari non debeat quod ad informationell uitx humanæ comparationem à poeticis fabulis deriuatam induxerit» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.I

Noftræfalutis caufa Chriftum corporis infirmitates fiifcepifle. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. 11

Quomodo filiusfacflusintelligatur, Quemadmodum etiam omnia peripfiimfalt;^3 fint. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.I n

Quid fignificet quod de incamationc domini fcriptum eft : Deus creauit me princi' pium uiarum fuarum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.I 111

De iblutione obiedionis fiimptæ ex eo quod fcriptum eft:Poft meucnit uir qui ante me fadus eft,cum confutatione erroris Arrianorum. Et quomodo iuxta myfticainin^ tclligentiam hiftoriæ de Booz Ruth defignatus fuerit Chriftus,qui ecclefiam fibi co pulauit.Quomodo etiam fepe ad cauflam pertineat cum Chriftus dicitur fadus.Qpo^ modo deniep ipfe idem facerdos fit SC hoftia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. V

Patris amp;nbsp;filij unum efle rcgnum,amp; non diuifiim. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. VI

Quod unafit maieftas amp;nbsp;una gloria,una quocj fubftantia patris amp;nbsp;filij. Cap. V H

Quaratione author ea quæin fiiperioribus libellisbreuiter digefta fiint, in hoc libro latius exequi curauerit, Cur etiam illicitum putari non debeat quod adin-* formationcm uitæ humanæ comparationem à poeticis fabulis deriuatam indu.-xerit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.I

VONIAM clemehtiftlmeImperator,inftruendituigratia,aliqua de fide mihi fcribenda mandaueras,amp; uerecundantem cOram etiam ipfe fueras adhortatUs,ideo quafi in procindu pofitus, duos tantum conferipfilibellos, quibUs uias quafdam fidci amp;femitas demonftra.-rem.Sed quoniam mens praua quorundam,fercndis intenta queftio nibus,ftilo lacelfituberiore confici,tuæ quoq? piame cura clcmêtiæ ad cæterauocat,uölensin pluribus expeririquern inpaucisproba^

fti,ca quæ perpaucis fuperius perftrida fiint,placuit paulo latius cxequi,ne ea quafi difi fidcntiaaftcrtionisdeferuiflepotiusquàmfecuritatefiduciæpropofiiifle uideamur.Et quia hydræ nominis amp;nbsp;Scyllei litoris comparationem indUximuSjUt oftendercmus uel rcdiuiua plantaria cauendaperfidiæ,uelfamofanaufragia,fiquis contralicitûputat co^ lorem dilputationis ciufinodi à poeticis fabulis deriuatü,óó cum in fide nihil quoduitu^ perare polfit inuencrit,aliquid in fcrmone rcprehcndit,agnofcat non folfl fentêtias,fcd Ad. 17 etiam ucrficulos poetarfl fcripturis infertos diuintS. Vnde cnim illud:Huius amp;nbsp;genus fix mus,quod Paulus ufii prophetico dodus ufurpat rquot;Nam 5^ gigantes uallêTitanum prophctici fermonis fcries non refugit.Et Efaias fi'rcnas amp;nbsp;filias pafferfl dixit, Et Hiere^ mias deBabyloncmemorauit,quodhabïtabuntiueafiliæfi'renum:utoftendcretBaby lonis,hoc eft fccularis conftifionis illecebras,uetufte lafciuiæ fabulis comparandas,que uelut fcopulofo in iftius uitæ littore,dulceni relbnare quandam fed mortiferâ cantilena ad

ad capfendos aftimos adolefcêtium uiderentur, quam ûpiens etiam ab jpfö pocta Græ CO inducitirr quafi quibufdam prudentie luæ circûdatus uinculis præterifle. Ita difficile ïudicatû efl: ante aduêtû Chriftj,etiâ fortiores nô pofle capi fpecioiæ delitijs uoluptatis.

Noftræ falutis caufa Chriftum corporis infirmitates fufcepifle, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(iap. I r

Vod fi poeta ille,pernitiofam mentibus hominum,ôô fubeundis obnoxiam naufrages,lafciuigfecularisillecebram iudicauit, quid nosæftimareopor^ tet,quibus fcriptum eft:Camis curam ne feceritis in concupifcentijs f Et ali- Rom. ij bnCaftigo corpus meum amp;nbsp;in feruitutem redigo,ne ait)s prædicans ipfe reprobus effi- i.Cor,» ciar^Non enim per luxuriam nobis Chriftus,fed perieiuniûfalutcm attulit, Netp ille e-merendggratiæ fuac caufa,fed noftræ eruditionis gfatiaieiunauit.Neqt infirmitate corporis uiftus eftut eftiriretjfedefuriendo fufcepti corporis fidem præftititiutnon folum corpus,fed etiâ infirmitates noftri corporis doceret àié eife fufccptas, Sicut fcriptu eft: Quoniam infirmitates noftras accepit,5C ægritudinesnoftras portauit.Corporis eft igi Ep. tur,hoc eft,noftrû elfiquod efurij t,noftrum eft quod flcuit,quod triftisftiitufqi ad mor-teni.Cur addiuinitatem quæfuntnoftrareferunt^Corporis eft,quod etiamfactus aftè^ ritur.Deniqj fie habes:MatcrSion dieet homo,êChomo faclus eft in ea,ÔC ipfe fundauit Ppl.8 S earn altiffimus.I-Iomo,inquit faeftus eft,non deus faclus eft. Qui autem idem altiffimus, idem homo,nifi mediator dei ôô hominum,homo Chriftus lefiisqui dédit femetipfum redemptionempronobisÆthocutifpadincamationêpertinet.R-edemptioenimno-- i.Tim.i ftra per fanguinem,remiffîo per poteftatê,uita per gratiam.Qiiafi altiffimus donat,qua fîhomo precatiir. Aliud creatoris,aliudredcmptoris eft.Diftin(ftalicet,unius tarnen au torisbeneficia funt:dccuit enim ut ille nos redimeret qui creauit,Q_uis autê neget Chriftum eife altiffimum fignificatum^’Nam qui aliter fentit gt;nbsp;deo patri facramentum incar-nationis adlcribitSed hinc dubitaii non poteft quod altiffimus Chriftus fit, cum etiam alibi dixerit de myfterio pairionis;Dedit uocem iuam altiffimus,Sômota eft terra. Et in nbsp;nbsp;nbsp;* 7

Euangelio habes;Et tu puer propheta altiffimi uocaberis,præibis enim ante faciem do mini parare uias eius.Qiii altiffimusCDei filius.Ergo qui altiffimus,deus Chriftus.Et fo lus utiqs cum dicitur deus,non feparatur etiam dei filius. Qui enim altiffimus, folus : fi-cut fcriptum eft:Cognofcât quoniam dominus nomen eft tibi, tu folus altiffimus fiip er omnem terram. Vnde etiam illud explofum cft:quod folêt ad calumniä deriuare, quod de deo fcriptum eftiQui folus habet immortalitatein, Sf lucem habitat inaccellibilem. i.Tiw. De deo enim feriptü eft,quod eft cómune nomen patri amp;nbsp;filio.Nam fi ubicunep deû le-gunt,ncgant etiam filium defignariiSf impij funt, diuinitatis potentiam filio denegan-00,00 incarnatü patrem Sabcllianaimpietate adftruere uidebunt.Dicant enim quomo do illud non impie de patre intelligere poffint,quod Apoftolus aitdn quo amp;nbsp;confiirre- Col.-z xiftisperfidem operationis dei,quifiifcitauitillum amortuis.Etaduertant de fequenti bus quidincurrant.Scquitur enimzEt cum mortui effetis deliiftis Sf præputio carnis ue ftræjuiuifîcauit nos cum illo,donans nobis d eliifta,delens quod aduerfum nos erat chi-rographu decreii,quod erat contrarifl nobis,amp; ipfiim tulit de medio affigens illud cru-ci,cxucns fe carncm.Ergo non deus pater folus intelligendus eft qui fiifcitauit earn cm, amp;nbsp;no etiam filius cuius templum refiifcitatum eft.Qiii fufeitauit, utiep SC uiuificauitiqui uiuificauitSf delifta donauiuqui delitfta donauit,2f chirographum tulit : qui chirographfl tulit,affixit illud cruci:qui affixit illud cruci,carnem ft exuit.Sed pater non ft exuit camem:non enim pater caro faeftus eft,fed uerbum,ficut legimus,caro faeftum eft. V ide tis ergo quod Arriani dum ftparant à patre filium, in id pcriculum incidant, ut patrem paflum elft commemorêt.Nos autem facile doccmus defilq dicflum operatione. Nam 06 ipfe corpus fuum refiifcitauit,ficut ipfe dixitiSoluife templfl hoc,2f in triduo refufei- lodn.z taboillud.Et ipfeuiuificat nos cum fuo corpore.Sicut enim pater fufeitatmortuos amp;nbsp;ui uificat:fic SCfilius quos uultuiuificat.Et ipfe delitfta donauit dicêsiDimiftà funt tibi pec loan. 5 catatua.Et ipfe chirographum affixit cruci, qui crucifixus eft per corporis paffionem. Lkc.j Nec alius fecarnemexuit,nifi dei filius qui carné ft induit. Ipfe ergo ngnificatur deus, qui opus noftræ refurreótionis operatus eft.Ergo cum legis deum,nonfcpares patrem, non ftpares filium : quia diuinitas patris nbsp;nbsp;filq una eademcp eft. Et ideo necibi ftparcs

ubi legis,quodbeatus SC folus potens.De eo enim diiftum eft, ftcut habes: Præçipio co . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambr.to.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f 5 ram

6 6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ’ DI VI AMBRO S H

ram deo quiunrificat omnia. Scd etiam Chriftus uiirificat. Conuenit ergo QC patri

Iio del nomen,quando conuenit 2lt; opcrationis efFeólus.Perfequamur ÔC cætera.Præci' $ 5 pio,mquit,coram deo qui uiuificat omnia,6C Chrifto leiiiJn deo eft etiam uerbumficul fcriptum eftJn deo laudabo uerbum.In deo iempiternafuauirtus eft Ieftis,in deo igitur unitatem diuinitatis,inChrifti autem nomineincarnationis teftificatus eft facramcntn. i,Tigt;n,s E)eniq5UtdeincainationeChriftifedixiftcoftcnderet,iubdidit:Quiteftimonium red* didit fubPontioPilatobonam confeifionemjUt fernes mandatum fine macula ufcj in Apociÿ aducntum domininoftriIefuChrifti:quem fuis temporibus oftêdetbeatus amp;foluspo^ tens, rex regum S6. dominus dominantium : quifolus habet immortalitatem, amp;luccni habitatinacceflibilem:quem uidithominumnemo,ied neeuiderepoteft.Ergo dedeo hec fcripta funt,cuius nominis amp;nbsp;dignitas amp;nbsp;ueritas communis eft iilio. Cur igitur hoc loco filius feparatur,cutn etiam filio hæc cuncfta conueniantf Aut fi non conueniuntaie ga deum,ut neges quæ deo Hint conucnientia.Beatus negari non poteft,qui beatitudf Ppl.51 ncsdonat.Beati enim quibusremiflæfuntiniquitatcs.Beatusnegarinonpoteft,quifa-nam doeftrinam tribuit,ficut fcriptum eft,quæ eftfccurtdumEuangelium claritatisbea-Pfal.36 tidci.Potcnsabnuinonpoteft,dequopatcrdicit:Pofuiadiutoriumfuperpotetcm.Im-Sapien.8 niortalitatêauteiusquisaudeatdiftiteri,cuetiam alijs immortalitatemipfelargitus fit, ficut fcriptum eft de fapientia dei:Per hanc habebo immortalitatem r' fed alia iminorta-. \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;litas fuænaturæ,alianoftræeft.Non funt fragilia comparandadiuinisainaiola fubftan

tia diuinitatis eft,quæ mori nefcit.V nde «SC Apoftolus cum feiret SC animam æ angelos Ezeeb, 18 immortalcs,quod folus deusimmortalitatem habeat prædicauit.Nam SCanimamori-tur. Anima enim quæ pcccatjipfamorietur.Ncc angelus immortalis eft naturaliter, cuius immortalitas inuoluntate eft creatoris.Neq; ad præiudicium trahas, quod non mo-ri tur Gabriefnon moritur Raphael,non moritur V rihel.E t in ipfis enim naturæ capaci tas uitio obnoxia,fednonobnoxiadifciplinæ.Omnis enim rationalis creatura acciden tia recipit,amp;fiibie(fta iudicio eft. In accidentibus autem SC pcena iudictj amp;nbsp;corniptela Effl. 11 eft profeclus. Vndc SC Ecclcfiaftcs ait : Quoniam omne opus fuum deus adducetin iudicium.ErgocorruptclæSCmortis,ctiam finonmoriaturautpcccet,capax tarnen o-mnis eft creatura.Ncc ex immortali natura habct,fcd ex difciplina uel gratia, fi fe in ali-quibus ad uitia non mutât. Alia ergo immortalitas qug donatur,alia quæ fine capacitate mutabilitatis eft femper. An negatur immortalis diuinitas Chrifti, quia in carne pro Hfpr.2 omnibus mortem guftainViam ergo mcliorGabrielquam Chriftus,quiaillenoneftde Mrftf.i o fijn(ftus,hicmortnus eft.Sed non eft feruus fupra dominumraliena enim carnis infirmi-tas,alia diuinitatis æfcrnitas.Mors carnis eft,immortalitas poteftatis eft. Quod fi diuini tas fecit nc caro uidcrct corruptionern,qüæ utiq; cOrruptele crat obnoxia per naturam, quomodomori polîètipfâdiuinitast'Q.uomodo autem lucem inacceflibilcmnon habitat filius,cum in finu patris films fitfLux autem pater,lux etiam ipfe fit filius, quiade-us lux eft.Aut fi aliamlucem inacceffibilem nifi diuinitatis putamus,nûquid meliorpa-lo4n. I tre lux eft,ut non fit in luce,qui ficut fcriptum eft,amp; apud pattern cft,amp; in patrefNon er go feparent filium cumleguntfolum deUm,ncc patrein feparentcumlegunt filium fo-lum.ln tern's filius fine patrC no cft,amp; putas quod pater fine filio fit in cœlof In came eft filius.cum dico in carne eft,uel in terris,fccudum Euangelij tcmporaloquor : nite enim fecundu carné iam non nouimus Chriftum.Ergo in carne eft filius,ôé folus non eft, fecS Ioan.8 cluin quod fcriptum eft.Et non fum folus,quia pater mecû eft,5C putas quodfit paterfo Ioan. I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lucet'At ne hoc argutû putes,accipe etiâ tcftimonium.Deum, inquit, nemo uidit

unquamifi unigenitus filius qui eft in finu patris,ipfe enarrauit. Quomodo folus pater, fi in finu patris filius eft;quot;'quomodo cnarrar,q^uem non uidctcNon ergo folus pater. Ac-cipe nunc 6C folum patrcm,amp; folum filium.Solus pater,quod alius pater non eft. Solus filius,quod alius filius non eft.Solus dcUs,quód una diuinitas trinitatis eft.

Quomodo filius faétusintclligat.Quéadmodû etiâ omnia per ipfirm faeftafint. C.ii 1 Atis ergo claret,Ô6folum dcum non efle pattern finefilio, 2lt;folum deunon S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intclligi filium fine patte. quia fecundû earn cm fadfus intelligitur del filius

no fecundû diuinâ gcnerationê.In quo aût faeftus fit,per os fanefti patriarchy pfil.97 Iocutusaireruftdicens:Quiareplcta€ftmaIisanimamea,£Cunameamfernoappropin quauii:

DE f I DB UB ER III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;67

quaui'r; Aeftimatus fum cum defcendentibus in lacvr/adlus fiim ficut homo fine adiuto rio inter mortuos liber.Et hie ficut homo,mquitjnô ficut dcus,fadtus fum.Et repleta eft mails animamca. Anima utic^,non diuinitas. Faeftus eft in eo in quo erat infernis débitas, fadus eft in eo in quo cu alijs æftimatus eft,diuinitas enim fimilitudinem collatiois abiurat,0^ tarnen in ipfa carne morri obnoxiamaieftate aduerte diuinitatis in Chrifto. Etfifadus eft ficut homo ficut caro faôus eft,fa(ftus eft tarn en inter mortuos lib er, Sd liber fine adiutorio.Sed quomodo hie fine adiutorio fuifie fe filius dicit, cû fupra dieftu finPofuiadiutoriûfuper potentêr'Ergo QChie diftinguenaturas.Adiutoriö caro habet, diuinitas no habet.Liber igitur cft,qui mortis uincula nefciuit,nô captus ab inferis fed qui operatus fitin infernisdine adiutorio eft,quod neej^ per nuncium,neq3 Icgatum, fed ipfeperfedominusfiluumfecitpopulumfuum.Qiiomodo enimpotuit adiutoriûftii corporis quærcre fufcitandi,qui alios fufeitauit f Ac licet homines quoq? fufeitauerint mortuum,non in fua tarnen uirtute fecerunt,fcd in Chrifti nomine. Aliud eft rogare, a^ liud imperareialiud meren',aliud donare.Helias ergo fufcitauit:fcd orauit,non impera-uitHelifæus fufeitauit configuratus mortuo,fiifcitauit etiam ipfius morrui corporis ta-dus:utefieftypusjuenturum eum quimiffusinfimilitudinc carnis humanæ etiamfe-pultusmortuos fufciraret.Petrus quoq; cum Aeneam curaret,ait;In nominelefu Naza. renifurgc SC ambula.Non in fuo ait,fed in Chrifti nomine.Surge autem, uerbum eft im perantisifed fiducia de merito eft,non prpfiimptio de poteftateiSC de nominis operatio ne, non de fiia uirtute præceptionis autoritas. Qiiid igitur Arriani dicunt f In nomine Chrifti amp;nbsp;Petrus impcrat,0c' illi nolunt imperaffe dei filium,fed rogafie f* Sed letfium eft quod rogauit.Difccdiftantiam:Rogaf quafi filius hominis,Imperatquafi dei filius. An non defertis hoc dei filio,quod etiam diabolus detulit,Sf uos maiore iacrilegio deroga-tisdliedicitiSifiliusdeie9,diclapidihuicutfiatpanis.lllcdicit,impera:uosdicitis, obfe Llt;(C4 cra.Ille credit quod iubente dei filio elementorum rerumq; in aduerfum natura uertaf: uos creditis quod nifi roget dei filius,nec uoluntas ipfius impleatur. Et diabolus ex po-teftate æftimandum putat dei filium,uos de infirmitate. Tolerabiliora funt tentamenta diabolfquam argumenta fint Arrij.Necmoueat quod potentem filium dixit hominis, cum dominum maieftatis legcris crucifixû.Quæ autem maior potcntia,quam fupra cœ leftes poteftates habere dominatûr'Habebat aût qui thronis, dominationibus, angelis Mrfr. r imperabat.Nam amp;nbsp;fi erat inter bcftias,ficut fcriptS eft,tarnen angeli miniftrabant ei : ut agnofcas aliud incarnationis efle,aliud poteftatis. Secundû carnem itacp tentatur à bellijs,fecundu dignitatem ab angelis adoratur.Didicimus igitur faclu elTe hominê,amp; ad hominem hoc efie refercdum.Denii^ ÔC alibi habcs:Qifi faclus eft ei ex lemineDauid, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

fecundum carnem,utiq! ex femineDauid faeftus eftiDeus autem ante fecula ex deo na-tus eft.Nec fem per tarn ê fadlu elle ad creationem refertur.Scriptum eft enim : Domine Ppi’S 9 refugium fadlus es nobis,fif jFaeftus es mihi in falutem. No utiq; creationis definitio uel editio deciaratur,fed refugia fadlus mihi,06 conuerfus mihi dicitur ad falutê,ficut ÔC poftolus dixitiQiii fatftus eftnobislapientiaà deo,amp; iuftitia,Ô6 fanlt;ftificatio,amp;redem- i-Cor..» ptio.Nobis fa(ftû,non creatû ex pâtre dixit.Deniq; quomodo dicat fadlum nobis efle fa pientiam,in pofterioribus expofuit dicensiSedloquimurdei fapientiâin myfterio,que I’Cer.x abfcondicaeft,quam prædeftinauit deus ante tempora fecularia in gloriam noftram, quam nemo principum huius feculi cognouit.Si enim cognouiflent, nunquam dominum maieftatis crucifixilTent.Vbimyfterium paflfionis exprimitur,n5 utiq; generatio- ibid, nis æternæ feries decIaratur.Sapietia igitur mea,crux domini eftiredemptio mea, mors domini eft.Sanguine enim precioforedemptifumus,utApoftolus Petrus dixitSagui-ne igitur fuo quafi homo,dominus nos redemit,idemq; quafi deus peccata donauit.No ■ergo inuerbis qualdam conftituamus infidias,amp;^uerborum tendiculas aucupemur : ut quia amp;nbsp;aliud fecundum impiosfignificare putatur fermo quilegitur, non id quodfen-fusexprimat,fedquodlitcraoftendat,interpretemur.SicpcrierûtIudæi,dum fenfuum profunda defpiciunt,amp;: fequuntur nuda uerborum.Litera enim occidit, fpiritus autem uiuificat.E t tarnen inter duo grauia facrilcgia fortafle deteftabilius fit, ad diuinitatê referte quæ carnis funt,quàm adliteram referre quæ fpiritus funnllli timuerUnt in deo car nem credere,Ô£^ ideo redemptionis gratiâ perdiderunt^quû caufam lalutis abiurantiifti - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f 4 diuini-

diuinitadsmaieftatê nbsp;nbsp;nbsp;ad carni's infirma deducûtDeteftandiludaci qui camé domP

ni ci'ucifîxerunndetefiabiliores tamê eos arbitror,qui diuinitatê Chrifti cruci fubditam AdTit.j crediderunt.Dcniq; quicûludæisiæpetra(fiabat,hgreticû,inquit,poftunâcorreptionê deuita.Nec tamc fine iniuria patris facflû nobis efle fapientiâ,ad illâ inenarrabilê necub lis temporibus momcntis(^ obnoxiam Chrifti generationem iacrilegainterpretatione deriuant.Nam præter id quod filij iniuria,patris cft contumelia, etiam in patrem facrilc gia ifta procedunt.de quo icriptum eft:Fiat autem deus uérax,omnis autem homo mê* quot;nbsp;dax.Aul fi defilio putantdicftum,gcnerationi quidemnopræiudicanf,quiadeû ueruffl huius lecftionis authoritate,quod abnuunt,confitentur.Prolixum eft fi uelim fingularc cenfcre,quotiens facftum legerimus,nô uticç per naturâ,fed per gratiâ.Nam amp;nbsp;Moyfcs Exod.i $ dicit:Adiutor protedlorfatftus eftmihi in lalutê.EtDauid diciuEfto mihi in deû pro Ppf3 O tecftorem,ô(f in domum rcfugtj,ut làluum me facias.EtEfaias dicit:Fa(ftus es omni ciuF tari humili adiutor.Non utitf iàntfti dco dicuntiCreatus es,fed protecftor amp;nbsp;adiutor per gratiam tuaiù facftus es nobis, Vnde ncc illud uerendum eft quod folent Arriani fcæua intcrpretatione componcre,diccntes facftum efte dei uerbum:quia fcriptum cft, inquf loitn. I unt:Qiiod facftinn eft in ipib,uita eft.Primum intelligant,ft ad fubftantiam diuinam re^

fcrant quod fadum cft,Manichæorum fe quaeftionibus implicari.Obijciunt enim Ma-nichæirSi quod in ipfo fadum eft,uita eft.-cft ergo aliquid quod in ipfo fadum nô fit, 8(. mors fir,ut duo impie inducantprincipia.Sedhoc damnatEcclcfia. Deinde undcpof-funt docerc fie pronunciafle euangeliftâc'PIeriq! enim dodi amp;nbsp;fideles fie pronunciant: • Omni a peripfum fada funt,ôô fine ipfo fac*ium eft nihil quod fadû eft. Alij fie : Orania per ipfum fada funt,Slt;I fine ipfo fadum cft nihil.D einde: Quod fadû eft,pronunciât,et

* 7 fubiungunt:In ipfo,hoc cft:Qiiicquid aût fadû eft,cftin ipfo.Quid eft in ipfo, Apofto-lus docct diccns:In ipfo ftmius,2c uiuimus,Ôômouemur,Tamê etiâ fi quemadmodû ue-lint pronuncient,nü pofl'unt hic calumniari deo uerbo,fi ad fubftantiâ eius uclint refer-“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re,quod fadû eft,quin calumnientur amp;nbsp;patri dco, de quo fcriptum cft : Qui autem facit

ucritatem,ucnit ad luccm,utmanifcftentur opera eius quod in dco funt fada. Ecce hic opéra hominis in deo fada legimus,ô(f ad fubftantiam tarnen diuinam referre nô poflit Col. I mus.Sed autperipfùm fada cognofcimus,ut eft illud Apoftolicum,quod omniaperip fum,amp;: in ipfo creata funt,ô^ ipie cft ante omnes,amp; omnia in ipfo conftant:aut ut docet præfentis leeftio teftimonij,uirtiïtes quibus uitæ ætcrnæfrudus acquiritur,in deo fadas æftimare debemus,charitatem,pictatcm,religionem, fidem, SC aliahuiufinodi, quæin uoluntate dei fada funt.Ergo fi eut in dei patris,ita etiam in Chrifti uoluntate nbsp;nbsp;uirtute

Ephef Z fada ftint,ficut lcgimus:Crcati in Chrifto in operibus bonis. Et in Pialmo : Fiat pax in P/al. IZI uirtute tua.Et alibiiOmnia in fapicntiafecifti.In fapicntia,inquir, fecifti, nô fapientiam P/(tla O J fccifti.Nam cum omnia in fapientia fada finr,Chriftus autem dei fapientia fit,non acci-dens utiq!,fed fubliftens amp;nbsp;permanens in æternum:fi fada eft fapiêtia, iam détérioré co ditionefada cft,quam Qmnia,eo quod fapientia fieri perfeipfamnon potuit.Ergofifa . . . dû elle frequenter ad aliquid,non ad naturâ refertur,etiam creatû efle adcaufàm refert.

, principium ui arum ftiarum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. n 11

ProM.8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ndeintelhgimusilludquoddc incarnatione dominiferiptûcft:Dominus

V crcauitmeprincipiumuiarum fuarum inopcraftia,idfignifi'care,quodad redimenda opera patris,dominuslcfus ex Virginefit creatus. Neq? enim du bitari poteft dcincarnationis didum elTe myftcrio, cum propter opera fua corruptelac feruitio liberanda dominus ftifeeperit camem, ut ilium qui imperium habebat mortis, per fiii corporis defti ueret palfrone.Caro enim Chrifti propter opera, diuinitas ante o-pera:quiaipfe anteomnia,amp; omniain ipfo confiant. Nô ergo diuinitas propter opera, fed propter diuinitatc opera,ficut Apoftolus dcclarauit dices, quod propterfiliumdei Hft.2 omnia.Sic enim habes;Deccbat autem cum per que omnia,ÔC propter que omnia, mul tis filfjs in gloriam addudis,ducc lallitis eorum per palfioncm conftimmari. Nône cui-denter expoluit,quod dei fihu.s qui propter diuinitatê ftiâ omnia creauit, is poftea propter populi falute ÔC carnis fiifceptione,6C mortis alTumpferit paflionefPropter quç au ;tcm operafit creatus ex Vfrgine,ipfe dominusjcum ilium cæcum curaret,oft:êdit dices:

Imllo me oportet operarioperaeius quitnifit me.Etaddi'diï, utdcincamatiorteeius di lodtt.» lt;flum credercmus:Cum in hocmundo lum, lux fum hums mundi. Etenim quafi homo inhocmundô pro tempore eft,nam quafi deus femper eft. Dem'q; S»C alibi air : Ecce iio- Mitff. z s bifcuiti fum ufc^ ad confummationem mundi.Nec de pn'ncipio refidet aliquid quæftio niSjCümintcnogatusincarne:Tuquisesr'refponden't:Principium,quodÓcloquoruo-bis.Quod non folum ad fubftantiam diuinitatis æternæ refertur,fed ctiam ad documen tauirtutum.Ex hoe enim deum fe probauit acternum,quia omnium ipfe principium cft,amp; uniulcuiufq? uirtutis autor,quia ecclefiæ caput eft,fient icriptum eft : Qriia ipie ca put corporis ecclcfiæ,qui eft principium,prim ogenitus ex mortuis. Liquet igitur ÔC de Col, k incarnatione dieftum efle principium uiaiaim fiiarum,quod ad facramentû ftilcepti corporis uidetur efiereferendum. Deniep ut feias quod uias fuas omnipotens pater fecun-dumincarnatione præfcripferitfilio, habes in Zacharia ad lefum indutum ueftimenta Zdchat-j fordida,ab angclo di(ftum;Hæc dicit dominus omnipotês ; Si in uîjs mcis ambulaucris, 6(^præceptameacuftodicris.QiTod eft ueftimentum illud fordidum, nifi carnis aiTum-ptioc'Viaeigitur domini uelut quidam trames bonæuitæ funt, quæ dirigûtur a Chrifto, lodn, f 4 quiait:Ego fum uia,Slt;^ueritas,ôôuita.Via ergo fuperna,eftdei uirtus.Chriftus enim no bis uia eft.Etbona uia,quæ credentibus cœli régna patefecit,Viæ autem domini, uipre Pfal. i lt;^æfunt,ficutfcriptûeft:Viastuasdominenotasfacmihi.Via,caftitas:uia,fidcs:uiaeft Ppl-ijS abftinentia.Eft nancp uia uirturis,cft 5Cuiainiquitatis. Scriptum eft enim : Et uide fi eft «tainiquitatis inme.Principium itaq; noftræ uirtutis eftChriftus. Principium integrita z.Cor,i fis,qui docuit uirgines non uiriles expeeftare concubitus,fed intcgi itatem métis amp;nbsp;corporis fanlt;ftomagisdicarefpiritui,quâmmarito.Principium parfimoniæChriftus, qui pauperfaéfuseft,cumeft'etdiues.Principium patientiæChriftus, quicum malcdicere- t.pcf.i tur,non remaledixincum percuteretuf,nonrepereuffît. Principium humilitatis Chri- Philip,t ftus,quiformam ferui accepit, cum patrem deum maieftate uirtutis æquaret. Ex illo e-nim accepit uirtus unaquæq; principium.Etideo ut hgeuirtutum genera difcercmus,lî liusdatus eft nobis,cuius principium fùperhumeros eius.Principium illud, crux domigt; ni eft,principiumfortitudinis,quo uiafanéfis eft relerata martyribus adfacri certaminis palfionem. Vidir hoc principiû Efaias, amp;nbsp;ideo ait : Puer natus eft,filius datus eft nobis.

Viderunt Magi,6C ideo cum paruulum in præfepi cerner ent,adoraucrunt, dicentes: Puernaruscft,cumftellamconfpicerent,prædicantes,filiusdatuseftnobis,Àliud mu-nusé terris,aliud munus e' cœlo,amp; utninq’, unus,in utroq; perfeôus, ÔC finemutabilita-tediiiinitatiSjÂfinchumaneimminutionenaturæ.Vnum adorauerunt,eidemq;mune ta obtulerûf,ut oftenderent ipfum efte cœli dominum,qui in præfepibus uideretur.Di-ftinguefingulorum momenta uerborum : Puer natus eft, filius datus eftnobis .Etfi ex pâtre natus,non tarnen nobis natus,fed datus eft:quia nô filius propter nos,fed nos pro pterfilium.Nec^ enim nobis natus eft,qui ÔC ante nos natus eft,et totius eft côditor créa turæ.Neqmuncprimumnafcitur qui erat femper,ôé cratin principio:fed illud quod no erat,nobis nafcitur,hoc eft puer ex uirginc,corpus ex Maria .Hoc enim poft nos, illud ante nos. Alq fie habent:Puer natus eft nobis,filius datus eft nobis.Hoc eft, qui erat filins dei,hic ex Maria puer natus eft nobis,amp; datus eft nobis.Qtiia datus fit, audi prophe-tam dicentem:Et falutare tuum da nobis.Quod enim fupranos eft,darur : quod de cœ- pp/. lo eft,datur:ficut ctiam alibi de ipiritu legimus, quod charitas dei effufa eft in cordibus P^otna.^ ïioftrisperfpiritumfanéfum quidatuseït nobis.Seduide quemadmodummultashæ-refes extinguat.Pucr natus eft nôbis:nobis,non ludæis : nobis, non Manichæis : nobis, nonMarcionitis.Prophcta dicit;Nobis,hoc eft credentibus,nonincredulis.EtilIc qui-dem mifericordia fua omnibus natus eft, fed perfidia hereticorum fecit, ut non omnibus nafceretur,qui omnibus natus eft. Nam amp;nbsp;lumen dici oriri iubetur fiiper bonos SC malos:fedoririnonuidentibus nonuidetur.Sieut ergo puernon omnibus natuseft, fed fidelibus:fic filius noninfidelibus datus cft,fedfidclibus.Nobis datus eft, non Foti-nianis. Illi enim non datum nobis dei filium dicunt elîe, fed ab initio inter nos natum, Nôbis,nonSabellianis.Illienim noluntfilium datum,eundemafferentespatrem effe quemfilium.Nobis,non Arrianis.Etipfi enim non habent filium pro falute datum, fed pro infiimitate tranfmifEtm.Non habent confiliarium, quem putant futura nefciftc: nö habcnc

70 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI V t-AMBROSîïI - ;

habent filium,qucfn fcmpiternum non putantjcum fcriptum fit de uerbo dei : Quod c* Jo.tn. I rat tn principio.Et alibidn principio erat uerbum.Denicp ut ad propofitum reuertamur Preu. 8 exemplumJn principio,inquit,antequam terrain facer et, amp;' antequàin produceret fon

tes aquarum, ante omnes colles genuit me .Fortafle dices, quomodo de incarnationc ” nbsp;nbsp;nbsp;Chrifti diclum eflemcmorauen'm,Dominus creamt me,cum ante incarnationem Chri

ftiVcreaturafitmundifSed confidcra quodmoris eft fcriptun's diuinis,00 futurapro præ ten'tis dicerc,0(: gemi'nSin Chrifto fignificare fiibftantiam,diuinitatis,0i^ carnis, ne quis Ep.? aut diuinitatem neget eius aut camem.Nam ficut in Efaia habes:Puer natus eft nobi'Sjfi bus datus eft nobisîita hic quoep ante præmifit creaturam carnis,amp; fubtexuit aflerti'one diuinitati'smt feires non duos ChriftoSjfed unum efle,qui antefecula generatus fit ex patrc,amp; ultimis tcmporibus cxeatus ex uirginedioc eft,ego fum illc creatus ex homine, i Prou.S creatusadcauflam,quifumgeneratusante fecula.Deniqjdicfturus jDominus crcauit , inc:præmifîf,C5mcmorabo quae à feculo funt.Di(fturus genuit, pracmifiqin principio, antequam terram faceret,ante omnes colles genuit me. Ante,cum dicitur, in infinitum iodn.s retro fine aliquadefinitioneporrigitur.Deniq; ante Abrahâ,inquit,ego fum, nonutitß poft' Adam:5ó anteLuciferum, non utitp poft angelos.Sed antCjCQ dici t,non fe intra agt;-liquem,fed omnia intra fc dicit.Sic enim raoris eft æternitatem dei fcripturis fignificare . Ppi. 8 9 diuinis.Denicp alibi habes:PriufquaiTi montes fièrent,aut formaretur orbis terræ,à fecu

lo æ ufq? in feculum tu es. Ante omnia ergo gencratio, inter omnia propter omnia creatura.Natus ex pan e lupralcgem,faclus ex Maria fub lege.

De folutione obiecftionis fumptæ ex eo quod fcriptum eft : Poft me uenit in'r, qui ante me fad us eft: cum confutatione errorisArrianorum.Et quomodo iu xtamyftica intclligêtiâ hiftoriæ de ßooz 6C Ruth defignatus fiierit Chriftus, quiccclefiâfibi copulauit.Quomodo etiäfppc adcauiam pertineatcüChriftus dicitur fadus.Qiió deniq; ipfe idê facerdos fit hoftia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. V

. ïodti.t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ed fcriptum eft: Poft meuenituir,quiantcmcfaduseft,quia prior me erat

S Vnde dicuntiEccequi eraqfadus cft.lpfauerba pendamus.Poftmc,inquit, ucnit uir.Vir ergo eft qui uenit, ipfe qui fadus eft. Vir autem nomep eit fe-xus.Scxus aute no utiqp diuinitati, fed naturæ deputatur humanæ. Poflem ergo diceret Erat in præcognitione quidem corporis,fed æternitatc uirtutis.Nam ÔC Ecclefia erat,et fand! erantprædcftinati ante fæcula. Sed noiiidloco hoc dico, fed illud aflero,fadtum efle,no ad diuinitate,fedadincarnationispertinercnatura,ficut ipfeloannes dixicHic eft de quo dixi:Poft ineucnit uir,quiante me fadus eft.Itaq; cum gcminä,ficutfupra di xi,in Chrifto fubftanriä propoluiflcqutüträq! intelligas diuinitatis ÔC carnis, hoc loco ccepita' carne.Eftenim fcriptin'is promifcuaconfuetudo diuinis,ut interdû à diuini-tate Chrifti incipiant,amp; ad incarnationis freramenta dcfccndanuintcrdü ab humilitate incarnationis exordiü firmant,amp; ad gloria diuinitatis aflurgant,ut in prophetis,euägeli ftis,frequenter in PauIo.Ergo ÖChiciuxta memoratam cöfiietudinem ab incamatio-ne domini coepit, de eius diuinitate diefturus : non ut confunderethumanaatq! diuina, fed ut diftinguerct.V erum Arriani, üehit ludaici cauponcs, mifeent aquam cum iiino: quia diuinam gcncrationem humanamq; confundunqad diuinitatem referentes,quod de carne fit didum.Necmetuo quod obieduri uidetuqquod in fuperioribus no habet - uirum.SicenimhabeuQuipoftmeuenit.Seduideätamp;ibi quid praemiferit:Verbum,in quitjCaro fadü cft.Et id eo non addidit uinimrquia carnem dixerat. Per carnem aut ift-hicuirum intenigimus,amp;' per uirum carnem.Ergo quod dixerat : Verbu caro fadü eft, uirum hoc loco nominate fuperfluum fuiqquc iam carnis expreftione f ignauerauQiio excmploinpoftcrioribus quoepamp;agnum præmifit, qui tollererpeccatûmundi.Etut ïncarnatûinfclligercs,quêantcmcmorauir, aiuHiceftdequo antcdixi,poft me ucnit uir qui ante me fadus eft,hoc eft,uirû dixi,non dcû fadilScd ut ipfum incarnatû decla-rarct efl'e,qui antefieculaerat,ne duosfiliosci edercmus,ait:Quia prior me erat.Nâfi,fa dus cft,ad diuinâ gencrationem retuliftcqquid opus eraqut adhuc adderet terrium, at-queiteraret quod fupra dixeratfSed quia ante deincarnatione tantum dixeranPoftmc uenit uir,qui ante me fadus eft, ideo addidit : Quia prior me crac, quoniam diuinitatij æternitas fuerat exprimenda.Et hase eft caufa pr£lationis,ut merico antelatus uideatur,

DE FI DE LI BER HT, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^

qui proprq pah-îsfcmpftcmauirtus eft, Dat tarnenintellecflus Ipïritalis ubertas, ut cxgt; i.Com currereôôeuagariadconcludendos IibeatArrianos,qui uoluntfaólumhocloconon aduirum,fèd ad diumitatem referre. Qiiid eft enim tenere quod poffin£,cum dixen’t Ba ptifta:Poftmeuenit,qui ante me fadîus eft : hoc eft fiipramen'tummcum facftus, fupra meam grati'am:tempore carnis poften'or,diuinitaris honore uencrabilis. Poft me enim uenit,temporis eft:prior me erat,æternitatis;ante me facftus eft, honoris : quia ctiam in--carnationis myfterium iupra humanam eft gratiam. Dcniq; in inferioribus quid fupra contexuiflet expreffît,dicens:Poft me uenit uir,cuius non fum dignus calccamêta por-tare.Præftantiam utii^ digniratis,non æternitatc diuing generationis exponcns.Ç^od eo ufcp ad incarnationem pcrtinet,ut typum in hominibus myftici calccamêti ante præ miferit.Lege enim proximo defuncli,uel fratri copula deferebatur cius uxoris, ut feme fratris ucl proximi refufcitaret. Vnde quod Ruth,licct ipfa alienigena,ramen quia mart Ruth z tum habucrat exiudæis qui rcliquerat ftiperftitem proximum, camcp colligcntcm ma-nipulos fuæ meiris,quibus alebat ÔC fe ÔC focrum,Boo2r uidit amp;nbsp;amauit, non aliter earn accepituxorem,nifi calceamentû eius ante foluiflet,cui uxor debebatur ex lege. Hifto--riafimplex,fed alta myfteria:aliud enim gcrebatur,aliud figurabatur. Nam fi lecundum iiteram fenfum torqueamus,prope quidam pudor ôi horror in ucrbo eft:fi ad comixtio nis corporeæ conluetudincm fentenriam intelleótumq; referamus. Defignabatur autê futurus exludæis,ex quibus Chriftus lecundum carnem, qui proximi lin,hoc eft popult inortuifemcn,dolt;ftrinæcœleftisfemincfufcitaret,cuicalceamentumnuptialeEcclefiç jCopulandæ præfcriptalegis fpiritalia deferebanuNon Moyfcs fpôfus. Ill i enim dicitur: Solve calceamentum pedum tuorum,ut domino luo cédât. Non lefus Naue filius Ipon fvs.Nam amp;ipfi dicitur:Solue calceamentum pedum tuorum, ne exfimilitudine nomi- Exod.3 nis fponfus Écclefip crederetur. Nó alius Iponfus, fed folus Chriftus eft fponfus de quo dixitIoannes:Quihabetfponfam,fponfus eft.Illisigiturcalccamêtumfoluitur,huicfol uinon poteft,fient d;.xitIoannes:Nonfum dignus foluere corrigiam calceamenti cius. los«.i Solus ergo Chriftus eft fponfus,cuiiliaueniens ex gentibus fponfa,anteinops atq? ieiu na,fediâChrifti meffè diues,innubat : quæ manipulos fœcûdæ fegetis uerbit^ reliquias gremio légat mentis intcrno,ut exhauftamillam uiduam morte filij, atcç inopem defun ôli populi matrê nouis pafeat alimentis,non rclinquens deftitutam uiduâ,5c nouos que rês.Solus ergo Chriftus eftfp51us,quinccfynagogpipfimanipulos fupmelïis inuideat V tinâ fe nô ipfa excluderct. Habuit,quos per fc colligcrct.fcd quia fpôfus cius eft mor-tuns,quafifilioegenadefuntfto,per ecclcfiâmanipulosqinbusuiucrctcolligcbat,quos uenientes in exultatione portabunt,ficut feriptum eft: Venientes autem ucnient in ex- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S

ultationcjtollentes manipulos fuoSjQuis enim fibi alius fponfam audeatEcclefiam uin dicare,quam à Libano unus SC folus uocauit,dicens: Ades hue d Libano fpôfa,ades hue aLibanofAut de quo alio potuitEcclefia diccre:Fauces eius dulcedines, totus défi- Cant. 4 deriumÆtquiadecalceamcntopedutradlatûftimpfimus, cuialrjnifi uerbodei incar-nato côuenit di(ftu;Crura eius colûnæ marmoreæ fundatac fuper bafes aureas f Solus e-nim Chriftus inambulat animis,ôô graditur in mente fan(ftorû,in quibus uclut aureis ba fibus fundamentisq; prcciofis folidata ueftigia uerbi cœleftis hæferunt. Claret igitur ôS uirum Sf typum ad incarnationis fpecftarc myfteriQ.Non ergo ad fubftantiâ diuinitatis, fedadincarnationê,nonnunquam ctiâ ad cauftam pertinet,cu dicitur faeftus. Nam fi ad diuinitatêrefers:ergo et in opprobriû deus fatftus eft.Sic enim habes:Tu aût rcpulifti,ct Pfal. 8 3 ad nihilûredegiftfdifpulifti Chriftû tuum.Et infra:Facftus eftin opprobriû uicinis fuis.

Vicinis,inquir,nonciuibus,nondomcfticis,nonadhærentibus:Qiioniamquiadhærct i.Cùr.s domino,unus fpiritus eft.C^ii uicinus eft,non adhæret.Faeftus eft in opprobrium, quia cruxdominiludæisfcandalum,Græcisftultitiafapientibus.Pereandem crueem excel- i,Cor. i fior faclus eft cœlis,cxcelfic»r angelis,amp;^ mclioris teftamenti faeftus eft fponfor, ipfc qui eratprioris.Videquâm nonrefugiamifta,ut ctiam congcram.Sed quomodo fadlus fit confidera:primum quôdpurificationefacftaconfidetindcxteramagnitudinisin cxcci Hcfcr.i fis,tanto melior faclus angelis.Vbi puriHcatio,hoftia:übi hoftia,corpus:ubi corpus,ob Iatio:ubifflunusoblationis,ibi facrificium palfionis.Deindefponfor mclioris tefta- Hdgt;,7,ffÿ menti.Vbiteftamentum.morsnecefleeftprécédâtteftatoris, ficut fubteteftferiptum.

. ., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mors

Mors autem non ad diuinitatis ætcrnitatemjfcd ad fragilitatem refertur humanam.Ex* Hct.y cclfior quoq; cœlis faôus quomodo fît oftêdituf.Immaculatus,inquit,fcgregatusapec catoribus,amp; cxcelfîor cœfîs fa(flus,qui non habet quondie nécèflfitatem,fîcut (àceido/-tes phus pro fîn's defîôlis hoftiam ofFcrrejdeinde pro populi.Hoc cnim fecit femel fe of' ferëndOjlîcut fcriptum eft.Nemo excelfîor facflus dicitur,nifî qui in aliquo fuen't huini' lïorJneo l'gitur excellentior faôüs eft,fedendo ad dexteram patn'Sjin quo fe minor an* Philip.i gelis fa(fîus,obtulitpafïîoni.Poftremo ipfe Apoflolus adPhilippenfes aipquodinfimf litudinem hominis fa.(fiiis efl, fpecie inuentus ut homo,humiliauir femctipfum, fadu» obediens ufq; ad mortem. Vide ubi facfîus fît;in fîmilitudine,inquit,hominis, non in po teftate dei.ôC faólus obediens ufque ad mortem, ut obedientiam quidem hominis ha^ buerit,rcgnum dignitatis.Quâtis igitur adhuc utemur cxcmplis ad incarnationemuel ad aliquid refer cd um elfe quod fadium efèfQtiod äutem ÔC fatftüm effidem eft ÔC. créa* tum.Dixitenim,amp;faflafunt:mandauit,amp;creatafunt.Dominus creauitme,fecunduni carnem dictum; créât um quoqijfupra oftendimus in libro primo,de incarnationedichï uideri.Ipfe ctiam Apoftolus aflèrendo feruiendum nô cfî'e creaturæ,fîgnificauit ex dco filium non creatum efle,fèd gehitum. tarnen etiam alibi ut manifeftaret quomodo in Sa P’’o«. 8 lomone fîtlecffüm,Dominüs creauit mc;quid in Chrifto creatum efîet,oftendit.Itaq? to tius ferieni capitis recenfeamus.Sic enim h abes:Ergo quia filij participes funt camis Si f3.ngijinis,ôi ipfèfîmiliterparticeps faclus efl: eoruhdem,ut per mortem dcftrucrethûe, qui môrtis habebat imperium.Quis ergo eft qui nos participes ftiæ uohiit efle carnis fanguinisr'utiq; dcifilius. Quomodo nil'i per carncm particcps faôus eft nofterfautper quam,nifî per corporis mortcm,mortis uincula diflbluitfMorti enim mors fada eft f^' fceptio mortis in Chrifto.Ergo de incarrtatione ptopofuit. Videamus fequêtia. Nec e* ibid, him ftatim angelos,inquit,affumpfît,fed fernen Abrahæ,unde habuit per omnia fratrf busfimilari,utmifericorsfierét afidelis princeps fàcerdosâdeo.utexpiaretpeceata Kci.} popüli.In qaû enim paflus eft iple ôi tentatus, poteft ÔC tentatos iuuare. Propter quod fratres fandilfîmi uocationis cœleftis participes intuemini Apoftolum SCprincipê fa* cerdotum confelfîonis noftræ lefum fidelem efle creatori fuo,ficut QC Moyfes in domo eius.Hæc ncmpe uerba funt Apoftoti. Videtis in quo creatum dicat, in quo aflûmpfit» Hcpr. 2 inquit,femen Abrahæ.corporalem utiq? geneiationem aflèrit.In quo autem, nifiin eof pore expiauit populi peccatadn quo pafliis eft,nifi in corpore ficut SC fupra diximust Chriftopaflbfecundum carnem.Inquofacerdos, nifiineo quod faccrdotaliaflûmput Kcbr.^ ex generefSacerdos enim aliquid debetoffcrrc,ôf fecûdum legem infandaintrarepet fanguinem.Ergo quia fanguincm taurorum hircorum^ repudiauerat deus, huncualt;| facerdotem per fîium fanguinem,ficutlegifti,in fandafandorum cœJi fumma pénétra temoportebatintrare,utæternanoftrorumeiîet oblatiopeccatorum.Idem eigofacer^ doSjidem SChoftia,ÔCfacerdotium;tamen ôi facrificiüm humahæ conditionis offidum eft.Nam Sgt;i agnus âd immolandum dudus eft,SC facerdos eft fecundum ordinem Meb chifedech.Nemo igitur ubi ordinem cernit humanæ conditionis, ibi ius diuinitatis alt;f ferat.Nam ilium Melchifedech per quem Abraham hoftias fuas obtulit,non angolo utiq; fecundum IudaicaludibriaintclîigitEcclefia,fcduirumfandum,acfacerdotêdei, qui tÿpum gerens dominijôc fine pâtre,amp;fînematre, amp;nbsp;fine generationis enarratione, êifine irtitiOjSf fine fide defcribitür,ut oftenderet fempiternum filium dei in hune mun dumefîeucnturum,qui define pâtre fecundum incarnationem natus eft, ôefinematre fecundum diuinam generarioncm,Se fine enarratione generationis, quia fcriptum eft: Generationem autem eius quis enarrabitÆrgo iliumMelchifedech inChriftitypofa*-cerdotem dei accipimus.Sed ilium in typo,huncinucritate:typus autem umbra eft uc^ ritatis.lllum in nomine unius ciuitatis, hune regem in reconciliationem totius mundi: i.Cor.^ quia fcriptum cft:Deus erat in Chrifto mundum reconcilians fîbfhoceftfempiternadf uinitas.Autfi pater in filio,fîcutfilius in pâtre, Ôefubftantiæ uticç Si operationis unitas .Io4n.i4 nonnegatur,Quomodo autem negaremerito pofluht etiam fiuelint,cum fcriptumfit: Pater autem in memanens,ipfe loquiturf de,Opera quac ego facio ipfe facitfNon dixif, Si ipfe facit,ne fimilitudinem magis quàm unitatem operis acftimares.Sed dicêdo, quaî ego fado,ipfe facitîmanifeftumreliquit,quodunuihopùs patrisô^ filq credere debca*

mus.Dcm'quhilimilitudincm operum,noumtatemuoluitintenigi: Qui credit,inqui't, lottn.ijf. inmc:opera quæ ego facio,0!f ipfe faciecBenchicinterponendo,0C, finuhttidmcm nobis donauit,ubi iinitatcm naturalem ncgauit. Vnum eft igitur opus patris filq, etiam finonplaceat Arrianis.

Fatrisamp;filijunumefleregnumjArnondiuiium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. VI

Vxro autem quomodo regnum uelint patn's amp;nbsp;filrj effe diuifum,cum domigt; Q, nbsp;nbsp;nus dixeritjUf fupra oftendimus : Omne regnum inter fe dniifum, facile degt;

ftrueturÆf ideo ad cxcludendum Anianselacrilcgium fcacuitatis,unum int perium patris Sü^filij,etiam Petrus fancftus afteruitjdtcens: Quapropter fatifagite fratres certam uocationem colleÆoncm facere.Haec enim facientes non errabitis.Sic enim abundantius miniftrabitur uobis introitus inaeternum imperium dei amp;domini noftri conferuatoris leftiChrifti. Autfiquisde Chriftitantû imperio di{ftûputat,amp;hocideo ficaccipitjUt patrem Hliumq; poteftate fecernat,is tarnen amp;rcgnu fill) fatebitur, aeter num.Itaq: non folum duo inducer régna diuila,ur obnoxia fint defcdtui, fed etiam cum régna comparabilia nulla fint dei regno,quod filij eflè,etiâfi uelint negate,no poflunt; aut contra fuam fententiam ridebunt, ur idem patn's amp;filq regnum eße fateantur z aur, quod facrilegium eft dicereJus patriregni minoris adferibennaut, quod contrariu eft, quem minoré diuinitatc impie memorant, eius regnû fatebuntur aequale. Sed hoc non quadrat,non congruit,nó cohæret. Dicant igitur unum effe regnû,ficUt nos dicimus probamus.Probamus autem non noftris,fed cœleftibus teftimonijs. Primum enim etiâ nbsp;nbsp;nbsp;,

alqsexemplisdifeeregnum cœlorumregnûfilij quoq?efle. IpftenimdixicAmenamê dico uobis,qUoniam ^nt aliqui de iftis aftantibus, qui non guftabunt mortem donee «ideantfiliû hominis uenientem inregnûlüû. Dubitari ergo non poteft quod fitregnu filij dei:fed accipe ipfum efle regnû filij quod patris eft. Amen dico uobis,quôd Hint qui dam circunftantium,qui non guftabunt mortem,donec uideant regnum dei ueniens in Uirtute. Eo enim ufq! unum regnû eft, utunum fit çræmium, idem hæres, eadem meri^ taidem fponfor. Qiromodo non idem regnum, cum præfertim iple de fe filius dixerit: Tunciuftifulgebuntficutfolin regno patris fiii.^ Quod enim patris eft per maieftatis proprietatem,id etiam filij eft per ciüfdê claritudinis unitatem. Ergo patris regnû fcri pturadixit,amp;filij.Accipenunc quodubiregnum dei dicit,necpatris necfilij feparat po teftatem, quia ÔC paternum filij regnum uno dei nomine comprehendit, ficut habes: Cumuideritis Abraham,Ifaac,5C Iacob,amp;f omnes pr ophetas in regno dei. Annegamus integnofilij prophetas elîè,cùm ÔÔlatrOrtidicentiiMemêto mei aimuenerisinregnu tuum:refponderit dominus: Amê dico tibi,hödie mecum eris in paradifo f Aut quid eft effe in regno dei,nifi æternam nefeire mortem f Qui autem nefeiUnt actemam mortem, uidentfilium hominis ueniente in regnum fuum.Quomodo ergo pOteft no in potefta- Matth.i tc habere quoddonat,dicens:Tibi dabo clauesrcgni cœlorumfEtuideto diftantilSer uus aperit,dominus largitur.Iftc per fe,ille per Chriftum.Famulus claues accipit, dominus ordinat poteftates:Aliud ius donantis,aliud difpenfantis obftquium eft.Vnum igi turpatris SjCfilij regnum euidenter eft declaratû,ficut ApOftolusPaulus afleruit,dicens: Hocautem feitote,quod omnisimpudicus,aut immundus,aut auarus,quod eft idolola tria,non habet hæreditatem in regno Chrifti amp;nbsp;dei. Ergo unum rcgnum,SC una diuini-tas.Vnam diuiniratem lex probauit, quæ dicit unû deum.Probauit amp;nbsp;ApoftoIus dicen dodeChrifto:In quo habitat omnis plenitudo diuinitatis corporaliter. Si enim iuxta nbsp;nbsp;nbsp;.

Apoftolum plenitudo omnis corporaliter diuinitatis in Chfifto eft, autunius diuinita-tis patrem amp;nbsp;filium fatebuntunäut fi patris filij diuinitatc cupiunt feparare, cum om-nem plenitudinemdiuinitatiscorporaliter filiushabeat, quideft quod patri æftimant amplius adicribendum, aim amplius nihil fit plenitudine^ 0^plenitudo perfedlio fits* Ergounadiuinitas.

Qiiod una fit maicftas,5Cuna gloria,unä quoq: fiibftantia patris QCfilij. Cap. v 11 Maginem autem unam ÔC fimilitudiriem unam fupra diximus, fupereft ut u-I nbsp;nbsp;nbsp;nius quoq?maieftatis patrem filiumq! doceamus .Neclongc aberit.Cum e-

nim ipfe dixerit defe filiustCû ucnerit filius hominis in maieftate iua,âf om- Âïaftamp;.a $ nes angeli cum eo,tunc fedebit fiiper federn maieftatis iuæ,(Ecce filij exprefla eft maie-

Ambr. To. a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g ftas)quid

74 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D1V I 'A'M B R O S H

î ■ ' nbsp;nbsp;ftas)cfuid ci deeft', curas incrcatammai'eftatcm negate non pofluntfEft ergo filij'maie*:

ftas.AceipiantnunCjUtdubitarenon poiïint,quod patris amp;nbsp;filîj unamaieftas fif.Ipièdo-Luc, g mirais dixitîNara qui meefubiient ÔCmeos fcrmones,lrancfilins hominis erubefcet,c3 ucncric in maieftate fuajSC patriSjSC fancflorû angelorû. Qiiid eft;Ec faraflorû angclor5gt; nifi quôd honorantur ierüïjdignitate domini fui f Dignitatem ergo fuâ ad filiû pa^ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trem retulit,no ut angeli habéànt cum pâtre amp;nbsp;filio æquale coniôrtiUjied ut precminen

temglôriamdeicernant. Neq; enimfuâmaieftatê angeiihabentificutlecfKîeftdefilioî Cùmfederit in fedemaieftatisfuæ;fedafïiftunt,ut patris amp;nbsp;fill) gloriamuideant,quibus aut pofiunt aut merentur afpedibus. Denicj ipia fe explanât uerba diuina,ut intclligas; Miüth,2s ilIamgloriâSCpatrisôôfilij cumangelisnon efîecômunem.SicenimhabesiCùmautC' ucneritfilius hominis inmaieftate lua,2C omnes angeli cum eo.Etut doceretunâmaie^ ftatem ÔC unam gl oriâ effe patris amp;nbsp;fuam,ipfe in alio libro ait: Et filius hominis confora detur eum,cùm uenerit in gloria patris lui cû angclis iandîis.Illi in obièquio,hic inglolt; riaJlli in comitatu,hic fuggcrtu.llli fiant,hic fedet. V t uerbo tamê ufus utamur huma ni,hic iudicat,hi minifiranuDiuinâ auf ê non præmifit maiefiatem patris,amp; fiibdiditfuæ amp;nbsp;angelorû,nc de fuperioribus ad inferiorafecifiegradû quendam acordinêuideretiir. Sed quia pater inferior uideri non porerat, præmilït maieftatê fiiam addidit patris Si^ angelorum,nefemediûinterpatremangelos nominâdo,autabangelisadpatrcpcr fui quot^ incrcmenta fccifie quendam uideretur afcenfiim,aut à pâtre rurfiis ad angelos perordinêcumfiïietiamdiminutiône credereturfecifledefcêfum.Nânosquiunâdtui nitatê patris amp;nbsp;filij côfitcmur:diuerfum,ut Arriani, ordinem nonputamus.De fubftan^ tia autem Imperator Augufie quid loquarunius filiû cû pâtre elle fubfiâtiæ, cùm imagi nem paternæ fubfiantiæ filium Icgerimus, ut in radio fecundû diuinitatêà pâtre intellf kun.is gasdifcreparerluxrahâcimaginêdixiuOmniaquæpaterhabet^mcafunt.crgonecfiib ftantiam indeo pofl'umus dencgarc. Neq? enim infubfiantiuus cft,qui alîjs dédit habe-' re-fubftantiâ:licct alia fit fubfiantia dei,alia creaturç.Ncc potefi infubftantiuus filius def Ppim. 138 efle,pcr quem curafia fubfiftunt.EtideoaiuNon eft abfconditum os meum quodfeciftf in ab(condito,5Cfubftantia mca in ihfcrionbus terræ. Virtuti enim amp;nbsp;diuinitatfeaqu^c ante conftitutionc mundi,uel in pcrfpicabilimaiefiate funt gefta,abfcondita elfenô po terant.Legimus ergo fubftantia.Scd dices de incarnatione diefiâ efle fiibfiantiam. rim nomen fubfiantiæ ledlum probalii, leefium non pro patrimonio, ut dicitis.Iatngt;fi placetaccipiamus fecuftdummyficriû in inferioribusChrifiifuificfubfiantiâ.Etenim utdefunefiorum animas in fui corporis anima libcraret,uincula mortis folueret,peeeafa donarct,operatus eft in inferno, amp;nbsp;tarnen quid obftat quo minus illam diuinamintellf-gas fubfiantiâjCÙm deus ita ubiq? fit,ut ei didfum fit: Si afccndcro in coelü,tu illic cs:fi de 'quot; • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;icendero adinfernum,adcsf'Dcniq! ad fiibfiantiam diuinamderiuandû elle intellcdfS»

fèqüCntibus declaraiiit,dicens:Inoperatum meum uidcrunt oculi tui, eo quod non opens fa (filtra fit filing, fed uerbum genirum potefiatis æternæ, àKotTtçyefs’op enim dixit,hoe efi,inoperatumar(q! incrcatum uerbum finealicuius creaturæ tcfiimonio expatrena'

, ,, tum:2f tarnen abundamus alijs fiibfiantiç tefiimonrjs.Sit ifia hoe loco fiibfiantia corp® ralis,dummodonon opusdeifilium,fedinoperatam eiusdiuinitatemamp;ipfefatearis; Scio autem aliquos dicere inoperatum effè etiam incarnationis myfierium, quod no fit uirilis copulæ ufiis opera tus,quia partus efiuirginis.Si ergo plericp hocloco necMarig-, , partum opus elle dixcrunt,tu Arriane opus putas elle dei uerbumr'Aut hic tantum fubgt; ftantiam legimusdNonne ôd alibi dixit,Portæeffracfiæ funt, montes ceciderunt,6Creue lata eft fubitantiadniinquid hic creaturafignificaturfSolent enim aliqui drcerepecu^ niariam efle fiibfiantiam.Ergo fi adlninc fcnfiim refers, ideo ceciderunt montes,ut pe-' U4tth,zt ^raiiariumpatrimoniflcerncretur^Sedfimcminerimusquimontesccciderint,illiuticç dequibus:Si ditfiumefthabucritisfidem ficutgranumfinapis,dicctishuicmonti,tollere, ôdiaefiare in mare.Montes ergofiintaltitudincs fcextollentes.Deniq;inGræco,re' gna ceciderunt,Iiabetur.Quæ régna nifi fatanæ, de quo dixit dominus: Quomodo fia bit regnum ipfiusdlpfos ergo legimus motes,quæ régna fiint diaboli. ideoep iftis caden

' ribusregnisdecordcfidelium,reuelatumeft,paternædeifilium Chrifium eflefiibfiangt; tiæ.Qui funt etiam illi ipfi montes æi ei, de quorum medio quatuor currus procédante’ Âduertimus

Aduertimus'altitùdincm illam extoHentem fc aducrfiisfcientiS dei, uerbo dominicor-ruiflejCum dtcèret deifilius:Obmutcfcc,2C cxi immunde Ipiritus. De quo amp;nbsp;in prophe-tadixitrEcce ego ad tc mons corrupte.Illi ergo cccidcrunt montes,amp; rcuelatG ell quod clfetin Chriflo diuina fubllantia, dicentibus ijs qui uiderunt : Vere filius dei dl.Non e-nimHumana,feddiuinapotdlate dæmonqs impcrabat.Hiercmiasquoq;dicit:Super montesaccipitclult;flum,ôêlupcr femitas defertas plandum,quiadcfeccrunqeoquod nonfinthomines,non acccpcrunt uocem fubllantiæ, à uolatilibus ufq? ad iumenta cx-pauerunt amp;^pericrunt.Ncc prætcrit etiam alibi cum fragilitates exponeret conditionis humanæ,ut fufeeptam à fc infirmitatem carnis,6C affciflurn noflræ mentis ollendcrct,di xilTc dominum per Prophctam:Mcmcnto domine quæ ell fubllantiamea, quia in natu rafragilitatis humanæ dei filius loqucbatur.De q uo fupra,ut incarnationis myfteriû re-uelaret,ait:Tuuerô repulilli domine, 8C pro nihilo difpulilli Chrillu tuG,cuertilli tella-mentum ferui tui,prophanalli in terra faniflitatem. In quo utiqi feruum dixit nifi in earner' quod non rapinam arbitratus cll ell'c fc æqualcm dco,fed femetipfum exinaniuit fer uiformam accipics,inlîmilitudincmhominûfaêlus,amp;fpccicinuentusuthomocMea ergo llrfccptionc fcruus,fua dominus potcIlate.Quid illud quod habes:Quoniam quis ftetitin fubllantia domini r'EtalibiiEtfifletillcntin fubllantia mea,amp;audiirentuerba mea,06 fi docuifTcntucrbamea, 8C fi docuiflcnt plebe mcam, auernfleiri cos à nequitijs amp;nbsp;conucntionibus (uis. Quomodo negant del efle fiibftantiam qifoniodo uerbQ fub.- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

ftantiæ,quod crcbcmmum in fchptuhs eftjputant efle uitandS, ciim ipfi ex aliafubftan tia,hoceft,i7!^jsovo-/ofj dicendo filnim,(ubftannam tarnen in dco eflenon abnuantfNo igi tur uerbumjfcd uim uerbi fugiunt, quia nolut ucrum efle dei fili'um, Nam licet humano uerbo no poffit diui'næ gencrationis fcrics coprchendi, tamciudicaiut patres fidêluam tallpropriccontraiTiQsoüo'iojjfermonefignandâjauthoritatcm fcquutiprophetæquiait:, Qins ftetit in fubftantia dei,SCuidit uerbu ciusfSccundûimpictatê igitur i'uam pofitum fubftanriæ uerbû redpiunt Arriani,fccundû pictatê autê fideliû comprobatû répudiant öi^refiitant.Nä quid cil aliud,cur homoufion patri nolint filiu did, nifi quia nolunt uerG deifiliuinconfitcri eficut author ipforu Eulebius Nicomedienfis epillola iuaprodidit, diccns;Siuerum,inquit,dci filium amp;nbsp;incrcatum dicimüs j homoufion cum patre indpi-mus confîtcri.Hæc cum Icda diet epillola in concilio Niceno, hoc uerbum in tradatu fidei pofucrunt patres,quod id uiderunt aduerfarrjs elTc formidini, ut tanquam euagina to ab ipfis gladiOjipforum nefandæ caput hærefis amputarêt. Frullra autem uerbû illud propter Sabellianos declinarc fc dicunt,5lt; in co lliam impcritiam prodût. Homoufion enim aliud alij,nonipfum eilfibi. Reifte ergo homoufion patri ftiium dicirnus, quia ucr bo eo Sc perfonarum diftincT:io,amp;: natura? unitas lignificatür. An negate poflunt oufian leä:ä,cum SC pane i-s-iaiviop dominus dixerit : Et Aloyfes feripferit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;moS'ai pot Aotûç

vfjléif tvicd-ixi poi hcLQc; Tris'iciiç:''Aut quid dl oufia,ucl undc di(fla,nifl albuin? quod fern permancat'/Cui enim die dlfemper,deus dl: amp;ideo manesfemper oufiadicit diuina, ÔCpropterea î^b-iow/o? panis,quod ex uerbi fubllantia,fubllantiä üirtutis manctitis cordi -. Scanimçfubminillret.Scriptûdlenim:Etpartis côlirmatcorhominis.Seruemusigitur præceptamaiorû,rtcc hancditaria lignacula aufi rudis tcmeritatc uiolcmus. Librü figna turn ill « prophcticG non fcniorcs,nort potdlatcs,nô angeli,rton archangeli apcrife aufi funnfoli Chrillo explanâdi dus prerogatiua dl feruata, Librü lacerdotalê quis nollrG refignarcaudeat,fignatum àconfdlbribus,ô^ mul torn iam martytio cófecratG c' Qucm qui refignarc coadi funt,poftca tarnen damnata fraude fignarunt. Qui uiolare non aufi funt confefTores SC martyres cxtitcrunt. Qiiomodo fidê eorü pofl'umus dencgare, quorum uidoriam prædicamus Nemo metuat, nemo formidct, ^lus confertfiddibus qui minatur.Venenata? funtblanditiæ perfidorû:tunc cauendæ,cutn id quod negant,predi care fc fimulant.Sic dccepti funt ÔC ante qui facile credidcrunt,ut ibi pcrfidiç laqueos in ciderentjUbi fide dfe credebant.Qui dicit,inquiunt, Chriflum creaturâ, fecundû cæte-ras creaturas, anathema fit. Audierunt fimplices,0C crediderunt:Innocens enim ( ficut fçriptû ell ) credit omni uerbo. Audierunt ergo ÔC crediderunt, primo decepti fono:ac üclut aues intenti ad efcam fidei, extentum fibi laqueum non cauerunt.Ita dum fidê fe-quuntutjhamum nefandae fraudis attreiflaucrunt.Et ideo:Eftote,inquit, alluti ficut fer- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i o

Ambr. To.zl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g z pentes,

7^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVlAMBROSri

pentes,fimpHces ficut columbæ:præmitrirur afturia,uf fit tuta fi'mplidtas.Sunt entirt ferpentes euangelici,qui exuunt ueterem ufumtut induant nouos mores,ficut fcn'ptum eft:Expoliantesueterêhominê cum adibusfuisjamp;inducntesnouumfecundûimagû nem eius qui creauit eum.Difcamus ergo depofitis uetufti hominis exuuqs, euagclicO'-rum iêrpentiû irias,ut more ferpentiiï feruarc caput,fraudem cauere norimus. Satis fu«-rat dicere:Qui dicit creatura Chriftum,anathcma fit. Cur bono cófcflionis Arrianeue-nenapermiiceSjUttotucorpus contaminesc'Addendo enim (ccundïï cæteras creaturas non creatura Chriftum negas,fed creatura dicis cfie diffimilê.Creaturam enim dicis,ctfi præftantiorem cæteris afferas creaturis. Deniq; Arrius huius impictatis magifter dei lium creatura dixit efle perfelt;fia.fed no ficut cætcras creaturas. Videtis igitur hærcdita^ rio patris ueftri uos ufos efle iermonc.^Sat eft creaturânegare,quid opus fuit addere,fed non ficut cætcras creaturasfRecide quod putruit, ne ferpat contagio:uencnum habet, mortem affert.Deinde dicis interdum deum Chriftum, fed ita die deum, ut deum uerS, t.Corin,8 ut plenitudinem ei paternæ diuinitatis aftigncs. Sunt enim qui dicantur dij, fiuc in clt;X'

lo,fiuein terra.Non ergo perfuneftorie nuncupandus deus, iedita ut eandem diuinita* loMn.^ tem prædiccs in filio quam pater habet, ficut fcriptum eft;Sicut enim pater uitam habet

infcmetipfo:ficdéditScfiliouitâhabere in iemetipfo.Dedit utiqiquafifilio pergene^ rationem,non quafi inopi per gratiâ.Et poteftatê dédit ei iudicium facerc,quiafiliusho minis eft. Vide quid addidit,ne tu calumnieris ex uerbo.Filiû hominis Iegis,SC accipicn tem arguisfNega ergo deum,fi non omnia filio quæ dei funt,deferuntur.Cum enim dF xerinOmnia quæ pater habet, mea fiint:cur tu non omnia quæ diuinænaturæfiint,ctiâ loM. 16 in filio confiterisr'Nam qui dicit: Omnia quæ pater habet, mea fiint : quid excipit quod

non habetfQiud eft quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam fidel i magis iermone cómemores,quod mor

tuos fttfcitauerit,mana pede tranfiniferit, infirmitates hominum curaueritrHæc ctiâ fer uulis fuis præftitit.Plus ifta mirorin hominibus, quôdtantam dederitpoteftatemhomi nibus.Aliquidde Chrifto audire defidero,quodlpecialefitChrifti,quodcumijsquae creata ftint,non polfit efle corn une.Qiiia gcnitus,quia unicus eft dei filius,quia deus uc rusexdeo uero,quia ad dexterâ patris fedet:ubicß Icgoconfeflùm patrisamp;filij,feniper ad dexteram filius fedet.Nunquid mclior filius patre.^Nô hoc didmus.Scd que charitas dei honorat,humana iniquitas derogatSciuit pater feredas efle defilio quçftiones,ptat buit nobis quodfequeremurpietatis exemplû,nefilio derogemus.Vnotantûlocoftan A(ffo.7 tem ad dexterâ deilefum Stephanus uidiffefe dixit. Ethocdifce,ne quam hinemoueas

quæftionê.Cur enim ubitp ad dexterâ federe oftcnditur,uno Icgitur in loco ftaret'Sedet quafî iudex uiuorû ÔC mortuorû: ftat quafi aduocatus fuorû.Stabat ergo quafi làcerdos, quando patri hoftiam boni martyris offerebat, ftabat quafi bono luiftatori brauiû tanti præftil certaminis redditurus. Accipe ÔC tu Ipiritû dei, ut ifta diftinguas,ficut accepit ÔC Stephanus, ôé dicas ficut dixit ëC martyr : Ecee uidco coelos apertos, amp;nbsp;filium hominis ftantem ad dexterâ dei. Qui ccclos apertos habet,lefum ad dexterâ dei ccrnit.Qui claU' fos oculos habetmentis,Iefum ad dexteram dei non uidet. Confiteamur ergo lefum ad dexteram,ut ccelum SC nobis aperiatur.Claudunt fibi ccel3,qui aliter cofitentur. Qiiod fi qui obîjciunt quod filius ftabat,oftendant hoc loco quod pater fedebat. Nam licet fi-lium hominis ftare dixerit,tamc hoc loco nec patrê federe memorauit. Vt aute cuiden^ tius cognofeeretur nulla eile ftantis iniuria, ledpoteftas, filium Stephanus obfccrabat, iitfeamplius comendaret patri,diccns:DomineIcfu,recipefpiritummeum.Etut ean^ dem patris amp;^filfj poteftatem cflcoftenderet,repetiuit,diccns:Domine,neftatuasinis hoc peccatum. Hoc dominus in paflione propria quafifilius hominis patri dicit:hocamp;^ Stephanus filium dei in fuo martyrio deprecatur.Cüm eadem gratia à patrefilioq: depö feitur, eadem potentia dcclaratur.Aut fi uolunt Stephanum patri dixifle, uidcant quid propria tcftificationefignificent. Licet nos ifta non moueant, aduertant tarnen qui to^ tum in litera coftituunt amp;nbsp;in ordine,quöd filius prius fit rogatus.Nos autem amp;nbsp;fecundu eorum interpretationem oftendimus unitatem patemæ maieftatis filtj.Nâ cum amp;nbsp;pa ter rogatur amp;nbsp;filius, æqualitas precationis, operationis indicat unitatê.Si autê illis non placet filio dieftum, Domine:uidemus quod etiam dominum eum negate conâtur.Sed iâ quia martyris tanti corona pro celfit,ftudia certaminis relaxemus, feriashodiemifep

D.E F IDE L I B. I I H. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 7

mom’s Habeamus : Profêquamurfanôum martyre laudibus, ficut poftmagfia deccbat certamiha,«ulneribus quidem aduerfarq cruentatum fed Chrtfti pracmijs coronal»”’.

Qtjod hon mirum uidcatirr quod humanum genus errauerit defih'o dei, ciim æ angcH nonpotuerintmyftcriu dominilefuChrifti Gognofcere,ni'fi perreuelarionê. Cap-1

Deeo quod fcripram eft : Omnis uin caput Chriftus eft, amp;c. Ét, Qui autem plantat,6d qui rigatjunum font. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.ii

Deco quodfcriptutn eft: Amen amen dico uobis, no poteft filius facere à ft quicqna”' nifiquoduideritpatremfacientem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap-HI

'Qiiibus rcbus-hærçtici inaequal itatem patris 5ó filq probare contendanL Cap. i n I De co quod ftriptS eft:Sicut me mifit uiuens pater, ÔC ego ui'uo propter patremrô^ qui manducat me,tpft uiuit propter me. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. V

■De eo quod feripeum cftfHæc infirmitas non eft ad mortem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. v r

Qiiomodo intelligi debcat quod ftn'p turn eft : Ego fom uitis uera, SC pater meus agri-colaeft.- - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap-Vli

Qiiod non mirumuideaturquod humanum genus errauerit defilio dei, cum _ ÔCangeli non potuerint myfterium domini lelu Chrifti cognofcerc,nifi per re-uelationem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. I

Ogitantimihi Imperator Augufte, qua ratione fie errauerit genusho^ minum,ut dei filio pleriqi ( uæmihi ) diuerfa fcquerentur, nequaquam mirum uidetur quod errauit humana feiêtia de fupernis, fed quod fcripturis no detulit obedientiam. Qiiid cnim mirum,fi myfterium dei patris Sc domini lefu Chriftiin quo font omnes theiauri fapientiç ÔC fei entiæ abfeonditi, per fapientiam mundi non potuerunt homines com prehendere,quod nec angeli cognoftere nili ex reuelatione potuerunt;' Quis enim po tuitopinione magisquàm fide fequi dominum lefom, nunc de cœli altiflimis inftrna penetrantem, nunc ab inferis ad coeleftia refiirgentem, fubito exinanitum ut habitaret in nobis,nec unquam imminutum,cum femper filius in pati e amp;nbsp;in filio pater eiftt.^Du.-bitauit in eo ipfe prænuncius, licet per iÿriagogæ typum dubitauit ipfe ante domini fa-ciem deftinatus. Deniq? miffis difeipulis interrogat:Tu es qui uentui us es,an ahum ex* Mdttb.ii peCIamus ; Obftupuerunt 6C angeli cœlefte myfterium. Vnde cum reforgeret domi* nus,atqi ilium quern dudum ftcundum carnem anguftusfepulchri locus texcrat,refur* gentemabinferis, ccclialtafoftinerc nonpoftent, hæftrunt ctiam coeleftiaopinionis inçerto.Veniebat enim nouis uieftor redimitus exuur|s,dominus in teinplo iancio fiio; præibant angeli SC archangeli, mirantes ipolium ex morte quæfitum. Et quamuis fti* rent nihil deo acccdere ex carne potuifle, quia infi a deû omnia fonctamen trophpa cru cis,cuius principium fopcr humcros eiuSjSC triumphatoris æterni manubias intuentes, quafi eum quern emiferät, cceli portee capere non poflent,licet nunquaeius capiant ma icftatcm,maiorê uiam qugrebantaliquâreucrtenti,adeonihil exinanitus arniferat.De* buit tarne nouo uisftori no uu iter parari:fempcr enim uiSlor tanquâ maior SC prpcelfior aîftimatur.Sed quia etcrnæfuntiuftitiç porte,eedemq? noui ÔC ueteris teftameti,quibus coelQ aperitur,non mutant utiqi ftd eleuâtur: quia non unus homo, fed totus in omniû redemptoremundusintrabat.TrâsIatus erat Enoch, raptusHelias:Sed no eft feruus fit Mdftamp;.i© pra dominum.Nullus enim afeedit in cœlum, nifi qui deftêdit de cœlo.Nâ ÔC Moy fen,

Ambr.to.z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g î licet

licet corpus eius non apparuen't in terris,nufquam tarnen in gloria coelefti legimus,niö pofteaquam dominus refurreÆonis iuæ pignore uincula foluit ipferni^ èC piorum an^ Gette.^ mas eleuauit.Translatus ergo Enoch ,raptus Helias:ambo famuli,ambo cum corpore, 4.Rfg.ï iednonpoftreiunc(fbonê,noncum manubrjsmortis ót^triumpho crucisuiderantillos angeltEt ideó domina omnium primü ac folum de morte triumphantê uenirc cemem Pfilnt’i} tes,tolli portas prindpibus imperàbartt,cûadmiratione dicentes :Tolliteportas princi jpC5 .ueftri,amp;S eleuamini portæ acternaïes,amp; introibit rex gloriç.Erant tarnen amp;nbsp;in cœlçr nibus qui ftuperent,qui admirarentur nouam pompam,nouam gloriam,amp;içleo requp rebant; Quis eft ifte rex gloriæfSed quia amp;nbsp;angeli proceflus habet icientiæ,^capaci» tem profeclus,habent utiqî diicretionem uirtutis, atq? prudentiac.Solus cnim fine pro^ cciîù deus,quia in omni perfedione femper æternus eft.Dicebant altj,illi utiq? qui affue rant reiîirgenti,ilh' qui uiderant uel iam cognouerant: Dominus fortis Slt; potens,domi-nuspotensinprælio.Iterum multitudo angelorum triumphali agmine praccineb^nt, Tollite portas principes ueftri,SC eleuamini portç çtemales,amp; introibit rex glorig-Rw E/à.$3 fus ait) ftupentes:Quis eft ifterex gloriacfVidimus cum non habentem ipeciem ncquc P/di«. 23 decorem.Si ergo ipfe non eft,Quis eftiftc rex gloriær'Refpondetur à fqentibus:Domi nus uirtutum,ipfe eft rex gloriæ.Ergo dominus uirtutum ipiê eft fîiius.Et quomodo in^ firmum Arriani dicunt,quem dominum uirtutum ficut Si pattern credimus i Quomo^ do Arriani difcretionem faciunt poteftatis, cùm dominmn iabaoth pattern, dominum iàbaothfiliumlegerimus c'Namamp;hocficpofitum pleric^codiceshabent,quoddomP nus fabaoth ipfcfit rex gforiæ. Sabàoth autem interprétés alicubfdominumCuittutili^, alicubiregem,alicubi omnipotentem interpretatiiunt.Ergo quoniamquiafeendiefi' lius eft, qui afeendit autem dominus eft fabaoth:omnipotens utitç dei fi'lius eft. Quid î-gitur agimus:quomodo afeendemus ad cœlumt'Sunf illic diipofitæ poteftatcs,ordina^ ti principeSjqui cœli ianuas feruant,qui afeendentem interrogant.C^is me admittet,ni fiorrinipotentcmannunciem Chriftum f claufe iuntportât, non cuicunq» apertuhtur, non qtiicunq? uult,nifi qui fideliter credit,ingrcditur.Cuftoditur aulaimperialis.Sede-fto,indignus obrepferit,latuerit principes portarum cœleftium,difcubuerit in cœnado Mdhcfc.8 minùingrefTus dominus conuiurj, uidens non indutû nuptiale fideiüeftimentum,pro» ijciet eum in tenebras exteriorcs,ubf^it fletus amp;nbsp;ftridôr derttium, fi fidem pacemq? non fcruet.Scruemus igitur nuptiale quod accepimusueftimcnturn, nec Chrifto ptoj)ria de negemus,quem omnipotente annunciant angeli,prophetæ fignificant,apoltôli teftin^ cantur,ficut iam iupra oftendimus.Etfortaffènô de iftius tantummodo cœli portis pro pheta dixci it quod preteribitîôC alios enim cœlOs dei ucrbS penetrat,de quibus didurti

4 cft:Habemus cnim facerdotêmagnum,principe facerdotü qui penetrauit cœlos,lcfum pfalm. 18 filiSdei.Qiii fiint ifti cœli,nifî Si hi de quibus dicitPropheta: Cœli enarrant gloriadeif Apoc. 8 Stat enim Chriftus ad ianuam mentis tuæ. Audi eu dicentë; Ecce fto ad ianuam SC pulfo Cdntif. 5 fi quis mi hi apcruerit,ingrediar ad illum,amp;r cœnabo cum eo Si ipfe mecum.Stat ergô,6^ pfj/«î,2î nonfolusftatjfcd præccdunt eum angeliqui dicunttTollite portas principes ueftri‘ Pfitlm.'i 14 Quas portasdllas utiq; de quibus Si alibi dicit: Aperitemihi portas iuftitiæ. Aperi Cfg® Chrifto portas tuas,ut ingrediatur in tc:aperi portas iuftitiæ,apcri portas pudicitiâf,ape Pp/m.29 riportas fortitudinis arque fapicntiæ.Credeangelis dicentibus : Et eleuamini portât ac.* ternalcs, ut introeat in te rex gloriæ, dominus fabaoth. Porta tua, uocis fidelis canora Cô!of.4 confefiîo eft; porta tua, oftium uerbi eft, quamfibi ApOftolus optât aperiri,diccns:Vt aperiatur mihi oftium uerbi ad eloquendum myfterium Chrifti. Aperiatur igitur Chri--fto porta tua,nec folum aperiatur fed etiam eleuctirr,fi tarnen acternalis eft non caducai p/alm.2i Scriptum eftenim:Etcleueminiportæætcmales.Eleuatum eftlupcrlimenEfaiæ,quart E/a.6 do Seraphim labia eius tetigit, Si uidit regem dominum iabaoth .Tuæ ergo portæ clc^ uabuntur,fi fempiternum,fi omnipotentem, fi inæftimabilem, fi incomprehcnfibilèirt, fi eum qui Si præterita omnia Si futura omnia noucrit,filium dei credas, Qiiod fiprçfi--nitæ poteftatis Si fcicntiæ,fubiecftumqi opinere,non eleuas portas æternales. ElcuétUt ergo portæ tuæ,ut non Arriano feniu paruulus,no pufillus,non fubditus ad te Chriftus Mir. IS introeat,fed intret in dei forma,intret cum pâtre, intret talis qualis eft Si cœlum amp;

niaiupergrciftiSjcmittat tibi ipiritumiândum * Expedit dbiut credas quod afeenditÄ fedetad

DE F I D E LI B, IIII, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79

fedet ad dexteram patris.Nâm ff eum intér creatùras ÔC tcrrena im pta cog* Wtiôiic deH-î ncaSjfi non ribi abeat,non tibi afcêdat, ncc paradetus ad te uenicc,fient nbsp;nbsp;nbsp;dixit:Nam toan, i

fi ego non abierô, paradetus non ueniet ad uos ; fi autem abiero, mïttaiï* dlunî ad uos. Quodfi intertvrrena eum requiras,ficutMaria Magdalenerequirebatgt; f^ne ne ÔCtibi dieacNoli me tangere^nondum enifn aicendi ad pattern meum. Portæ enim tuac angu* î nbsp;nbsp;nbsp;-1

ftæ funt, capere me non queunt:eleuaii non queunt,ïntrare non poflùm. Vadc ergo ad battes meosjhoc eft,ad illas portas æternales,quae cùmleiumtiiderint,deuantur.Æter nalis porta eft Petrus,cui portæ infeW non præüalebunt, Ætcmales portç,Ioannes ÔC la lt;obus,ucpote fill) tonitrip'Æternales portæ font ecdefiæjubi laudes Chrifti annuncia^ rePropheta defiderans, dicit; Vt annunciem ômnes laudationes tuas in portis filiæSi- Pfdm,72 on,Grande ergomyfterium Chrifti quodftupuerunt 5^ angeli.Etideo uenerari debe», domino famulus derogate non debesiignorare non licet, propccrea enim dcfcendit

«t credas.Si non crcdis,non ddèeindit tibi non tibi paiTus eft.Sï non ueniflem,inqmt,amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$

locutus fuiflem his,peccatum non haberêt. Nunc autem excùiàtionem non habent de peccato fuo.Qui me odit,amp; pattern meu odit. Quis igitur odit Chriftum,nifi qui derogate Sicui enim amoris eftdeferre,itaodtj eft derogate.quiodit,quæftiones moucK quiamat,reuerentiamdefert.

De CO quod fcn'ptum cft,Omnis uiri caput Chriftus eft,Ô£^c.Et,Qui autèrn plantai ôi^ qui rtgat,unum font. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. Il

Taeç diieuttamus eorum alias quæftiones.Scriptum eft,irtquiunt:Omnistri i.Corih.i t I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri caput, Chriftus eft : caput autemmulieris, uir : caput âutem Chrifti,deUs.

Qxia fn quæftione dicant mihi uclitrt,utrû coniungerè,an diuidere hçc qua-tuoruelint.Si enim coniungei C,atcp ita ut dicant deû caput elfe Chrifti,ficutuir eft mu-leris caput,uidete quid incidant. Nanî fi hæc tanquam ex paribus fumpta eft compara-tio,amp;hæc quatuor,id eft mulier,uir,Chriftus,et deus,quafi exunius attj eiufdemnatu-ræfîmilitudine comparantunergo mulier Slt;: deus uftius incipient efie naturæ. Quod fi hocdifplicet,quod lacrilegium eft dicere,ut uolunt diuidât. îtaq; fi ChriftS apud deuni patrem ita uolût efle,ficut eft mulier apud uirum : unius utiq; Chriftum amp;nbsp;deum dicunt elfe fubftantiæ, quoniam mulier ÔC uir unius font in carne naturæ. Nam quod diftat,in fexu eft.Cùm uerô inter Chriftum amp;nbsp;deum patrem fexus non interueniat, quod uriüm interfilium amp;nbsp;patrem in natura cft,fatèbuntur:quod diuerfum in fexu eft, denegabunr. PlacétnciftadiUifio^'anmuliercm,uirum, ÔCChriftumuniusuolunt effè fubftantiæ,ÔC patrem feparantf'Hæccineigitur diuifio placetrSi ita eft,uidete quid incidât.Aut enim nonfolum Arrianos fed etiam Fotinianos fenecefle eft confiteâtur,quôd Chriftumho minem tantum fatentur,qucm humanæ tantûmodo liaturæ æftimartt copulandum:auÉ uelinuitos acquiefeere par eft noftrç ferttentiç,per quam id quod impie' cogitarünt,pid lt;nbsp;religiofeqîdefendimusjucfit Chriftus quidemîecûdumgcnerationemdiuinamdèiùîf tiis,fecundum affumptioncm autJcàrnisjünius curb omnibus homiiïibus in carne fob-î ftantiæjfalua tarnen incarnationis foæ gloria, qui ueritatem fofeepit non imaginém car nis.Sit ergo iuxtahumanâ conditionê caput Chrifti deus.Non enim dixit càput Chrifti pater,fed caput Chrifti deus:quia diuinitas,urpo te creatrix,caput eft creaturæ. Et bené dixit,caput Chrifti deus, ut flC diuinitatem Chriftifignificaret amp;nbsp;carnem:hoc eftiricar-nationem in Chrifti nomine,in deo autem unitatê diuinitatis et magnitudinem pOteftà tis.Eoufqs autem caput Chrifti deus fecundum incarnationê dieftum eft,ut càput uiri Chriftus fecundum incarnationem uefbi dieftû fit.Quod alibi Apoftolus euidenter ex- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

pofoit,dicens;Quoni5uir caput eftmulieris, ficut Chriftus caput ccclcfiæ.Etincori-fequêtibus addidit:Qui fo tradidit prô ea; Secundû incarnationê igitur caput uiri Chri-ftus,quia fccûdû incarnationê faefta traditio eft. Eft ergo uiri caput Chriftus, caput Chri fti dcus,ubi lèrui,hoc eft hominis, no dei forma traêlatur.Sed nihil præiudicàt dei filio, fifecundum carnisueritatemfimilis fit hominibus, quidiuinitatecumpâtreünum eft. Non enim poteftas hac interpretationeminuitur,fed mifericordia prædicatur, Quis au tem unam diuinitatê patris amp;nbsp;filij pie' abneget,cùm ipfe dominus confommaturus prç-cepta difeipulis fuis dixerit,Vt fint unum,ficut ÔCnos unû fomusf Pro teftimonio enini fidei pofitum eft, licet ab Arrianis ad argumêtum perfidiæ dcriuctur.Etenim duoniam

i vSo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D I V I - A M B R o s Ft

totitsTekflam negate non queunttiratatem; extenuate conantur, ut tab's utdeatur diui'nf i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tatis uniras inter pattern ÔC fih'uin,qualis eft inter hominexS unitas dcuotionis ÔC. fidei,!^

lt;€t etiâ inter fpfos homines unitas naturae fit ex comunitatenaturar. Vnde ÔC illud aper-tifïïméfoluitur, quod ad extenuationem dominicae unitatis obijcerc confiierunt, quia t.Corin.} fcriptum eft:Qui autêplantat ÔC quirigat, unuin iunt. HocArriani fi faperentnon obgt; ijcerent:Quomodo cnim negate conantur,quod pater ÔC filiusunu iunt,cum PaulusÄ A-pölIo amp;nbsp;natura unfi.firrtamp;fiderSed tarnen per omnia unum eile non poftunt,quiane A qUeunt compararihumana diuinis. Infeparabilis ergo deus pater uerbo ,• infeparabdis uirtute,infeparabilis fapientta perdiuinae imitate fubftantiæ: eft in filio/icut fi equen ev tetfcriptûeftiEftuerô,nonutegentemfignificans,necuruacuumimplcns,quianôua-cuadeiuirtus.Ncc’enim uirtus uirruteaugetur, quianó duæuittutesfedunauirtustnec diuiflitas diuinitatem accipit,quia non duae diuinitates, fed una diuinitas, Nos autê per

• ,àcceptamâdinhabrtantêinnoDisuirtutê,unum crimus in Chrifto.Communis ergolite 'ra,fed dilcrepans diuina humanaep fubftStia. Nosunum erimus,pater amp;nbsp;filius unöiiint. Nosferundum gratiam^filiusfecundum iubftantiatn. Aliaautemper coniuneftionem, aiiaper naruramunitas.Dcniq', utde quid ante praerniferit, Vt omnes unUm fint,iîcûtru pater in me,amp; ego inte.Confidera ergo quod non dixit: Tuin nobis, Sónos in te:fed tu to4».17 in rne,^ ego in tCjUtfe à cteaturisfe^araret.Et addidit:Et iifa in nobis,ut etiam hie fuam pQtentiam Suf patris à nobis fccetneret:ut quod nos in patre 8C filio unum fumus,nonna ' ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tui:» uideatut efle,fed gratia-.Qiiod autem filius paterunum funt,nonhoefilius acce

Deco quod fcriptum eft, Amen amen dico uobisjoon poteft filiusa fc iFace^ requicquam,niriquoduidcritpatternfacientem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Cap. All

., nbsp;nbsp;; ' Liudrurfusobqciunt,afl'erentesunamatq;eandempoteftatemfilqamp;^patris

loann.^ X lt;nbsp;efïènonpoire,quiaipfedixit:Amenamendicouobis,nonpotcftfiliusfeee-' re à fe quicquam, nifi quod uidcrit patrem facientem. Itaq? nihil ex fe fcciift filiamdicunt,necfaccrepofle,nifi quoduidcrit iàcientempatrem.O præiciafapientia infideliumargumcntorum,quæfubiecitquod foluerct quæftionem,addcndoquodft' quitur î.Quia.quæc.unqî alle fecetir, eadem filiusfacit fimiliter. Hoc nempe fequitur. Cur ergo fcriptum eft:Eadcm facit filius,amp; no-n taliar’nifi ut in filio unitatem non imta' tionem paterni opens acftimaresrSed tarnen ut illorum quoq: argumenta difeutiamus,

■i qqæroutrefpondcant:Vtrumuidcatfilius operapatris.Vidctitaqian nonfSiuidet,Ct* go amp;facinfifacit,definant omnipotentem negate, quern omnia poflefaccre quæpa.nlt; facientem uidetit confirentur.Quid eft autem,uideritfCorporaliu ne aliquis ufus ocu-lorum eftfSed fi' hoc de filio uelint dicere, corporalis etiâ in patre ufum operationis ogt; ftendentjunfacicntcmuidcatquodipfe (aefturus eft. Quid eft autem, Non poreftfihtJS facereàfequicquâ.'-'Hocinterrogemus, hoccôfidcrcmus.Eftergo aliquid impoffibift

* dei uirtufi atq? fapicntiæc'hoc eft enim deifilius,qui alicnam utiq; non accipit fortitude nenijfed quernadmodum uita eft,non alienauiuificationc fubnixus, fed alios uiuificans quiaipfe uita efnita etiam fapientia cft,non quafi infipicns accipiens fapientia,fc qui de fuq alios faciat eftcfapientes.Ita ctiâuirtus eft, non quafi per infirmitate confecutusin^ crementa uirrutis:fed iple uirtus,qui uirtutem fortibus largiatur.Qyomodo ergo uirtus quaficum iurifiutandi atteftatione dicit: Amen amen dico uobis,quod eft fi'delitctifide liter dico.Fidelitcr ergo dicisidominelefu,5lt;cûiacramcntiquadâ repetitionecofirmas GfMf. 1 quod nihil facerc potes,nifi quod facientem patrem uideris.Fecifti mundu,Nunquid al

- terum mundû pater tuusfecit, quern quafi ad exemplar acceperis f Ergo neceffe eft fa*-teanturimpij,autduosautcertemultosefFcmundos,quodphilolbphiafleruntjUtfce» tiam in hoc ertore gentilitatis inuoluant, Aut fi uelint ucrum fcqui, dicant fine exempla Miore.ô ri te fecifte quod feceris. Dicmilii domine, quando in mari patrem incarnatum uideris ambulantemÆgo enim nefcio,ego hoede patre cred ere lacrilegum puto,qui tefoluoi ioiinn.t carnemaffumpfiflecognoui'.Qirandouiderisin nuptfjs patremaquam inuinauertengt; tern r'Sed fblum te unigenitumftlium legi ex patre natum, folum te ex fpiritu lantfto acgt; cepiô^uirginefccundumincarnationis lacramentagencratum.Ergoiftaquæmemora uimus àtegefta,nonfççftpater,jfed finecxemplari paterni open's ad redimendamtuo , ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fanguine

DE FIDE LIB. Ill L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8i

fangutne falutem mundi folus immaculatus ex aluo ui'rginis proceflifti. Acne forte in- ' carnationis tantumodo patent fequeftrandS eflêmyfteriû,licet cum dicât: Non poteft filius à fc facere quicquam,nihil cxcipiat,ita ut et quidâ impius dixerit,nec culicem face répoteft,tamtemcrario aufii petulantiq? fermone maieftatemiupcrnæuirtutisirridês/ die dominelefu quam terram fine te pater fecen'tf Cozlum enim fine te no fecitiquia (cri ptiim eft,Verbo domini cœli firmati funt.Sed nec terram fine tefccitxjuia fcriptum eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Omnia per ipfum faefta ftint,amp; fine ipfo faeftum eft nihil. Nam fi altquid fine te deo uer- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

bo pater fecinnon ergo omnia fatfta per uerbum, ôf Euangeliftamentitur.Quod fi om niafalt;ftaperuerbum,0C omnia per tccceperunt efle quacnon erannutiqi quænonuidi-fti à patre fa(fta,a te ipfe fecifti.Nifi forte' philolophicas tibi Idæas, Platonica ilia difputa tionepræftituunt,quas ab ipfis tarnen philofophis feimus irrilas.Si autem ex te ipfe feci ftijUana eft aflertio perfidorum, quæ authori omnium cui fuppetit ex ft faciendi magi-fterium,tribuit difeendi proftcftum.Quod fi per te negant ccelum elft fadû uel terram, confiderent impij quo ft ftio furore præcipitent,cdm fcriptum fit: Di) qui non fecerunt coelum 0(. terram pereatPeribit ergo Arriane, qui quod perierat ÄSreperit Ô6redemit^ Sedad propofitareuertamur.Quomodo non poteft filius facere à ft quicquam f Qup-ramus quid fit quod facere non pofiit.Multæ fimt impoffibilitatum differentiæ.Eft alft quidnaturaimpoftibilejSCeftaliquid quod eft poftibile per naturâ,impolîibileper in-nrmitatem.Eft etiam tertium quod fit poflTibile per corporis et animi firmitatem,impof fibileper impcritiam aut impotentiain. Eft etiam quod per defi'nitionem immutabilis propofiti ÔC conftantis perftuerantiam uoluntatis atcß amicitiæ fidê, fit impoftibile mii tari.Sed hæc (ut euidentius poflimus aduertere ) per exempla nobis diiputatio diriga-tur.Impoftibile eft,ut auis iapientiæ difciplinam aliquam aflequatur aut artem.Impofti bile eft et lapidem prodire quoquam.lmpoftibilceft cnim lapide moueri,nifimotu mo ueatur alterius.Non poteft ergo lapis per ftipfum moueri ÔC trâfire de loco.Nonpoteft etiam aquila humanis imbui difciplinis.Habes unam ipccicm, cui impolTibilitatis cau-fa,natura elLImpoffibile eft amp;nbsp;debili facere opera robufti.Sedhuic alia impoftibilitatis caufaeft.Qpod enim facere poteft per naturam,per infirmitatêno poteft. Cauftigitur huicquoq?impoiribilitati,infirmitas.AliaergoimpofiibiIitatishæclpecies,quoniamà faciendi poftibilitate, corporis infirmitatereuocatur. Tertia quoq; impoftibilitatis eft caufa,quia etiam fi per naturam quis amp;nbsp;firmitatê corporis facere aliquid poftit,non poteft tarnen facere per imperitiam uel impo tentiam:ut aut indo(ftus,aut feruus. Quas igt turharum quas enumcrauimus impoftibilitatum cauias(ut quartam interim fequeftre-nius)filio dei exiftimas couenirefnunquid infenfibilis per naturam, 6C immobilis ficut lapisc'Lapisquidem eftimprjsinruinam,fidelibus angularis.Sednoninfenfibilis,fupra quern fenfibilium populorum fideles ædificanturaffedlus.Non immobilis petra.Bibe- ï-Corw.id bant enim ex coftquenti petra,petra aute erat Chriftus. Non ergo patemu opus per na turædiftantiam impoftibile Chrifto. Nûquid forte' per debilitate impoftibile ei aliquid exiftimamusf'Sednon illc debilis qui aliorS debilitates imperiali fermone fanabat.An debilisuidebatur,cum paralytico præcipiens : TollegrabatS tuum SCambula:fanitatis Mrfrc.i iammandabat officium,ciim adhucillercmediu debilitatis oraretfNum debilis dominus uirtutûjCÙm illuminaret cæcos,inclinatos erigeret,mortuos fiifcitaret,uotis noftris medicinæ praecurrerct cftccftus,orantes curaret,amp; fimbriæ mûdaret attaeftust'Nifi forte debilitatem illam impij putabatis,quando uulnera uidebatis. Erant quidem ilia corporis uulnera, fed no erat uulnerisillius ulla débilitas,ex quo omniuuita profluebat. Vn de æpropheta dixiuLiuore eius nos fanati fiimus. An qui in uulnere debilis no erat, e- ep, 5 5’ ratinmaieftatefQiromodo quæro,cum demonijs imperarct etreis peccatadimitteret, an dim rogaret patrcv*'Quo loco fortafle dicant, quomodo pater dC filius unû fiint, fi filius nunc imperat,nunc precaturÆt unum funt, ÔC impcrat ÔC precatur. Sed necç ciim imperat,folus:neccum prccatur,infirmus. Solus non eft, quia quæcuncp pater facit, ea-dem fimiliter ÔC filius facit.Infirmus no eft, quia amp;nbsp;fi in carne infirmatus eft propter pec catanoftra,tamê illud noftræ erat in eo pacis eruditio,ficut feriptû eft,non ftræ maiefta- Ep. 5 5 tisinfirmitas.Deniep utfeias quodfecundum hominêrogat, diuinitate imperat,habes Luc^zz in Euagelio, quod Petro dixit:Rogaui pro te,ut non deficiat fides tua.Eidem autem fu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 lt;s

pra ditêtiiTu es Chrïftus fili'us dei in'ui,rcfpodit:Tu es Petrus,liiper hancPetrâ çdifigt;-cabo ecclefiâmeâjCt tibi dabo claucs regni cœlorû.Ergo cui propria, authoritateregnîi dabatjhuius Hdêfirmarc non poteracquem cum petrâ didt,fiiTnamentû ccclefiç indica uitf'Quâdo igit ix)gec,qüâdo imperet côfidera.Rogat quando paflurus oftenditurcim^ peratquandofiliusdeicréditur.Duasigiturfpccies impoflibilitatis uacareiamcernP nius,quod ncq infenfibilis net); infirma poteftefic dei uirtus.NSquid tertiû profertis in medifl,quôd quafi imperitus fine magiftro facere nihil poffit, aut feruus fine dominof' Ergo mentitus es domineIefu,quite ÔCmagiftrû Qi. dominum ipfe dixifti,6Cfefellifti di Rxw. 13 fcipulos tuoïjdicens:Vos uocatis mèfnagiftrum 8CdominûjôC bene dicitis fum enim.

Sed non falleres ueritas,eos præfertim quos amicos üocafti.Tamê fi utimperitum te ab artifice fecernunt,uiderint ut tibijhoc el t dei fapientiæ, dicant peritiâ defuiflcmnitatetn tarnen fiibftantie inter te 8é patrem feparare non poflunt. Artincem namq? ab imperito l'mprudentia non natura fecernit.Sed non in pâtre artificium, netç in te infipiêtia. Non eft enim infipiens fapientia. Ergo fi neq? infenfibilis in filio natiira, neq? débilitas, netj imperitia,neqi feruitus poteft cfie,confiderent quod et per naturam SCmaieftatê unum Iod»».5 fit cum pâtrefilius,per opcrationem non difcrcpct à patreuirtus, cum omniaquæpa ter fecerir,cadem etfilius faciat fimiliter.Necç enim fi'militer poteft quifquâ facere idem opus quod alius fecerit,nifi qui Sx^ iriæqualitatê non habeat operationis,Ô!^ naturæ eiufi demhabeatunitatcm.Adhuc tarnen requiro, quid fit quod non poflit facere à fe filius, nifi quç uidcrit facientem patrem c' Et infipienter aliqua de uilioribus exempla propos ,Corin.iz no.Facftus fum enim infipicns,uos me cocgiftis. Nam quid infipientius quàm de maie--ftate dei argumêta difcutere,quæ quæftiones magis præftant quàm çdificationem dei, quæeftinfidedSedargumentis argumentarefpondeant.Illisuerba,nobis charitas,qug in dco eft,de corde puro ÔC confcientiabona, amp;fi'dcnôfi(fta.Ergo adinfirmationêtam i'neptæ propofitionis,non piget ctiam ridicula deriuare.Quomodo ergo uidet filius pa tremf V idct equus piduram,quam per naturam imitari non poteft. Non utiq? ficuidet fîIius.Vidctpaiuulusuiriopcramaioris3fedimitarinonpoteft.Necutiq;ficuidetdcifi ïius.Ergo fi filius per ciufdem cum pâtre arcanum comune naturæ inuifibiliter ôf ui-dere ÔC facere poteft,amp; per plcnitudincm diuinitatis quod uoluerir cxequûquidfuper^ eft nifi ut per unitatem infcparabilem potcftatis,nihil credamus filium faccrc,nifi' quod uidcrit patrem faciêtcm,quia per infcparabilem unitatem nihil à fe facit filius,quoniau* nihil uul t quod pater nolitfQiiod utiep non infirmitatis fed unitatis cft.Ergo nec contu max filius,ut etiam de quarta propofitionc dicamus. Nihil enim confiliarius filius facit, quod cum patris non conueniat uoluntate.Dcniq? uidit pater quæ fecit filius, ÔC proba-« 'Gmc. I uit quodbona ualdc. Sic enim habcs in Genefi:Et dixit deus:Fiat lux,ÔCfa(fta eftlux:amp;^ uidit deus lucem quod bona eft. Nûquid hic dixit pater : Fiat tab's lux quai cm ipfc fecif Aut fiat lux quæ ante non fueratr'Aut filius qualem faccrct, interrogauitf'fed fecitutuo luit,qualcm paterufip co uoluitut probarct.Ergo nouum opus filij eft.Dcniqj firepre^ hcnditurinfilio iecundum interpretationesArrianorum, quodquæuidcrit facit,qui utiqucfecundum fcripturas quod non uidit ÔCfecit, SC dcditcflcquænonerant:quiddl cunt de patre: qui quoduidcrat prædicauit, quafi ca quæ facienda forent non potucrit præuidercc' Similiter ergo uidet filius patris opus, ficut pater opus fibj. Nec quafi alie-' num laudat,fed quafi proprium recognofeit. Qiiæcunq; enim pater feccrit,c*adem ôôfi îorf». 5 ijys factt fimiliter: ut idem opus patris filtjlentircs. Nihil ego facit filius,nifi quod pa^ ter probet,patcr laudet, pater uclit, quia ex patre totus eftmon ut crcatura, quæmulta committit,dumftudio lapfutp peccari uoluntatem fi-cquenteroffendit autoris.Nilul ergo filius facit,nifi quod placeat patri,quia una uoluntas,una fententia eft,una eft ucra charitaSjUnius opcrationis effecftus.Dcniq; ut feias charitatis eftc,quia non poteft filius à fe facere quicquam,nifi quod uidcrit facientem patrcm,cum præmififlct,Quecunque nie fecerit,cadcm amp;filius facit fimiliter, fubiecit : Pater cnim diligitfilium. Ergo quod dixit fcriptura, quia non poteft, ad infeparabilisamp;indiuiduæ charitatis retulitunita^ tcm.Quod fi naturalitcr eft,ut uere eft,infeparabilis charitas, infeparabilis utique eft e^ tiam operatio naturaliter:6C impoffibile ut opus filq cum patrianon coueniatuolunta^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tc,quâdo id quod filius operatur,operatur dC patenôf quod pater operatur,operatur

D'B ? F. IDEquot; JL I B. I 11 F. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8 J

quödloqtuturfih'usjloqintur pater,ficut fcriptirm eft : Patcrmeus quiinme loi^. 14 inanct,ip(è)oqm'tur,ôiS o.pera quæ ego faciOjipfe faci't.Nihil enim pater fine uirtute atq; ûpientiafiia condidit,qui omnia in fapientia fecit, ficut len'ptuiti eft;Omnia in fapicn^ PfAÎmaoi tiafcdftt.Nihilenamdetisuer.bumfinepatrefecït.Nonoperaturfinepatre,nofinepa' triauohrntate facrofàncftæilli fe obtufit falutan's mundi totius hoftia paftionunon fine patnauoluntate mortuos ftifci'tauit.Dem'tçLabarum fnfcitaturusleuauitoculosfiir-îum Slt; dixinPater grarias ago tibi quia audifti me;6C ego fci'eba qm'a femper me audis, loätt.ik fed propter turbam quæ circunftat dixijUt credat quia tu me mifiiti* Vt quamuis ex pet fçnæ hominis incarnatifufceptioncloqueretur,unitatem tarnen paternæuoluntarisamp; operationis exprimeret:quia pater omnia audit, omnia uidçt quæ uult filius Videt ergo amp;nbsp;pater facientem fi'lium, audit uolentem. Dcniqi non rogauir,amp; exauditum fe efle. dixit.Nec exiftimari potcft quodno audit pater quod uelitfilius utfcias quiafemper auditurapatre,non quafi fcruus,ncc quafi prophctajfed quafifiliuszEt ego,inquit,fciegt; bam quia femper me audis, fed propter turbam quæ circunftat dixi,ut credant quia tii tnemififti.Propter nos igiturgratias agit, nec cûdem patrem eundemq: filium efle ere-. damuSjCum idem opus patris audimus filrj.Nam ut cognofeeres non quafi infirmum gratias egifte, fed quafidei filium femper fibi diuinam potentiam uindicare j clamauit, J-azareucni foras.lmperantis utiep uox ifta eft^non prccantis.Sed ut ad iuperioraredea inus,amp;propofita concludamus, facit quafi uerbum filius uoluntatem patris.Verbum hocnoftrum utiep prolatiuum eft,fynabæ funt,fonus eft, amp;nbsp;tame à ftnfu noftro ÔC mcnlt; tenondiferepat,^ quæ intcriori tenemus affelt;ftu,ea tanquam operantis uerbi teftifica done fignamus.Sed non ferm o noftcr operatur,folum eft uerbum dei,quod nec prola-tiuum eft,nec tvtT/aôiTop dicunt) fed quod operatur 5^uiuit amp;fanat. Vis feire qualeuer-bumfaudi dicentemiViuum eft enimuerbum dei ualidum atq? operatorium amp;nbsp;acugt; Heb'.4 turn, ÔCpenetrabilius omni gladio acutilfimo,penetrans ufq; ad diuifionem animæ 2gt;C Ipiritus artuumep SC medullarum. Verbum igitur audis dei filium,amp; à patria uoluntate

poteftate fccernist’Audis quod uiuit, audis quod ianat, noli ergo noftro compararc uerbo.Si enim uerbum noftrum quæ non obtutu uidcrit,non auditu audieritloquitur, ôi^loquiturtarnen cognita per quædânaturæhumanæ internamyfteria:quomodo non i impius quifecundû dminitatê in dei uerbo amp;: obtutu quendâ corporeu exigit, SC audi-tum.^'putat quod no poifit à fe quicquam facerefilius, nifi quod patrêfaçientêuiderit, cum per imitate,ut diximus, eiufde lubftantiæ, idêuelle atqiidem nolle SC idem pofte, ôf in pâtre fit amp;nbsp;in filio ÔC in fpiritu faneftot’Quod fi homines plcruncp fenfuum qualita-tedifereti,tarnenuniuspropofiti intentionc concordant: quid,dcpat.renosÔCdeifiliö congruitæftimarc, cumidquodhumana imitaturcharitas,fubftatiadiuinapolfidcatc' • ' Ponamus tarnen ficut ipfi uolunt quod quafi in exemplarj,quod uiderit patrem facientem,filius faciat.Et hoc utiq; eiufdem fubftantiæ eft,.Nullus enim poteftalterius imita- nbsp;nbsp;, ;, ■

tionemoperationisimplcrc,nifi quieiufdemnaturæhabeatunitatem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„

Qiiibus rebus iiærctici inæqualitatem patris SC fill} probare contendunt. Ca. nil MperatorAuguftc, quidam hoc etiam adinæqualitatem dei patrisScfifi} ' I obi}ciendamufurpareconfudrunt,quod dicant omnipotentem patrem eftè quod generauit filium,negent autem omnipotentem filium, dicentes quod generate non po tuit. Sed uide quemadmodum fcæua impietas, ut adialecfta philofo-phonim feipfa conuincacHac enim qucftione,aut coæternû patri filium neceue eft fiià uoce fateantur,aut fi principium temporis filio aliquod adferibunt, principium poten-r tiæncceire eft tribuant etiam patri. Ita cum omnipotente filiSnegant, incipiunt(quod nefas diiftu eft)aftcrcre,per filiG patrem omnipotente eftc cœpifte. Na fi per generatio-nem omnipotens pater,utiq? aut coætemus patri filius eft:quiafi femper omnipotes pa ter,fempitcrnus ôc filius:aut fi fuit,quâdo no çrat filius fempiternus,fuit ergo quado no erat ornnipotens pater.Na cum uolût dicere filium aliquado cœpifte, inillud recidunf, lu amp;nbsp;patris potentiam dicant non femper fuifte,fed exnltj generatione coepifte.Ita dum filio dei cupiunt derogate,plus tribuunt,ut contra fas omneauthorem paternæ poten- nbsp;nbsp;nbsp;. „

rie declarare uideantur, cum filius dicatiOmnia quæ pater habet mea fiint, hoc eft, non quæ patri ipfe.tradiderit: fed quæ à pâtre iuregeneratip.riis acceperit.Et ideofiliun} . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fempiter-

64 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSn

fempitemam didmus elle uirtutem. St ergo fcmpttema eius uirtus atqt diufnttas, urilt;p ÔC potentia etus fempitcrna. Filto I'gitur qui derogat, patri derogat, ptetatem ofFendir, - • ■ uiolatcharitatem.Noshonon'ficeniusfihuminquopatercoinplaeet.Placctenimpatri Mittth. 17 ut laudetur filius,in quo ipfe coplaetrit.Refpondeamus ramen intentioni corum,ne epi logo quodam inuidiam quacftiom's decIinafleutdeamur.Generautt,i'nquiöt,pater,non generauirfihus.Quodhtcargumentueftinaequalitaris r'Gencrario entm patemæpro^ prietatis eft,non potenriae:amp;: pietas æquat,non feparat. Deni'qj i'n ipfo ufu noftræ infir-mi'tatis frequenter euentre cognofcimus,ut öC infirmi filios habcät,amp;f non habeant for^ tiores:habeant ferui,non habeant domini: habeant i'nopes, non habeant qui potentio-resfunt.Sed dicuntamp;hocinfirmitatis cfle,quod hommes uoluntfilios habere necpoß funt(quamuis humananon fint confcrendadim'nis) tarnenmtelh'gant inter ipfos quo-quehomines non potenriac efie, fed patemac propn'etatis habere filios uel non habere: nec in poteftate noftræ uoluntatis efle generare, fed in corporis qualitate. Nam fi effet potentiæ,utic5 potentior multos haberet.Ergo non eft potetiæ haberefilios uel non ha bere.Nunquid naturae eilf Si naturae infi'rmiratcm putatis, ÔC ad humana uos confertis eStempla,eadem patris eft natura quae filrj eft.Itaqt aut uerum filium dicitis,6C patri infi-Iio derogatis per unitatem eiufdem naturæ, ( ficut enim pater natura deus, ita 6^ filius: deos autem ait Apoftolus non natura deos effe, fed dici:)aut fi negatis efte uerum filiS, hoccfteiufdênaturæmô eft ergo generatus.finoeftgeneratus filius no generauttpa-ter. Colligitur itaq? iuxta fententiâ ueftrâ,ut no fit omnipotês deus pater,quia generare no potuitjfi no generauit filiu,fed creauit,Sed quia omnipotês pater,cüm iuxta ftnten' tiam ueftram folus generator omnipotês fit,generauit utiq; filium non creauit. V enim ipfi magis quam uobis credendum eft.IIle ait:Genui,0^ frequenter air,generationis fuæ teftis.Non eft ergo naturç,non eft potentix in Chrifto aliqua quod non generauit infir mitas,quia generatio(ficucfepe iam diximus) non ad ftiblimitatc potentiæ,fed ad pro» prietatemreferturnafuræ.Namfiideoomnipotenspater,quialîliûhabet,omnipoten» tiorergo effepotuitfiplureshaberet.Anuero potêtiaeiusinuna generationedefecit?' At ego oftendam ÔC Chriftum habere filios,quos quotidie generat: fed ea generadone loann.i u'elpotiusregcneratfohe,quæpoteftatis eft, nonnaturæ. Adoptio enim poteftatiseft, generatio proprietatis.C^iodiplafcripturanosdocuit.Dicitenimloânes: Quiainhoc mundo erat, ÔCmundus per ipium faeftus eft, SC mundus cum non cognouit,in propria uenit,6C fui eum nonreceperunt. Qirotquot autem receperunt eum, dedit eis potefta» tern filios dei fieri,his qui credut in nomine eius. Dicimus itaq? poteftatis efle quod nos filios dei fecit,propn'etatis autem generationcm efte oracula diuina declarant. Dicit c»

24 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sapientia dei:Ex ore altiftimi prodiui, hoc eft, non coatfta fed libcra:non potefta»

ti obnoxia,fed nata genera tionis arcano,priuilegio dominatiois amp;nbsp;iurcpoteftatis.De» Ppfw. 109 nique de cade Sapientia,hoc eft de domino Icfii, alibi pater diciuEx utero ante Lucift rum genui te.quod utiqi ideo dixit,nonut corporal cm aluum declararct, fed ut proprie tàtem ueræ generationis oftenderet.Nam fi ad corporalem referas, ergo omnipotês pa ter cum dolore Ô6 côceptione generauit.Sed abfit,ut deum ex infirmitate corporis me» tiamur.Eft quidam uterus,paternç arcanû fubftantiæ, interiusq; fecretû, quod no ange li,nonarchangeli, non poteftates, non dominationes, non aliqua creaturarum potuit penetrate natura.Cum pan e enim femper in patrefemper eftfilius.Cum patreperdi ftineftionem indiftbciabilem trinitatis æternæ:in pan e per diuinæunitatê naturæ.Quis igitur hic arbiter diuinitatis, qui difeutiat patrem ac filium : illc quare generauerit, ilfe curnongcnueritr'Seruulum fuum aut ancillulam, cur non genuerit nemo condemnaf, ifti condemnant,cur non generauerit Chriftus f Condemnant enim iua opinione cum derogant.Ncc coniugfbus inter fe cur non generauerint,aut charitas minuitur,aut me» ritum dcrogatunifti quia non generauit,Chrifti minuunt poteftatem.Cur, inquiunt,fi» lius pater non eftf Quia Ô6 pater filius non eft.Cur non ifte generauitcQuia nec illc ge» neratus eft.Necideo minus habet filius quia pater non eft, nec pater minus habet, quia 104». I s filius non eft.Dixit enim filius:Omnia quae pater habet,mea funt. Adeo generatio in pa ternaproprietate,non in iure eft poteftatis.Eft quædam indiftintfta diftinclc in compte henfibilis 6^ inenarrabilis fubftantia trinitatis.Diftintftione etenim accipimus patris

DE FIDE LIB. I I I h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;65 nbsp;nbsp;'

filq 6if fpiritus fandi,non confufioncm:di ftindionê no feparationc: diftindionem non Îiluralitatcin. Diui'no ttaq! admirandocji myften'o, manentem fempcr accipimus patrê, èmper filium,fcinpcr fpihtum (ancT:um.*non duös patres, hon duos filios non duos fpi-ritus.Vnus enim deus,pater,ex quo omnia, 0^ nos in ipfuni : Etutnus dominus lefos per quern omnia, àCnos per iplum. Vnus natus ex patre dominus lefus, amp;nbsp;ideo unigeni-tus.Vnus QC fpiritus fan(flus,ut idem Apoftolus dixinSic accipimus, fic legimus,fic te-nemus.Diftincflionem fcimus,fecreta nefcimus,cauias non difcutimus, facramenta (èr.' uamus.Facinus indignum,ut qui gcncrationis fuae facultatcm non habent,diuinx gene rationis examen fibi arrogent,uindicent poteftatem. Negent ergo æqualcm patri nliu, quod non gencrauit filiusmegent æqualcm patri filium, quod pattern habet ♦ Hoc fi de hominibus dicerent,quorum aliqui uolunt nlios habere nec poflunt, iniuriam putare^ mus;fiinter duos honore pares,habenti filios,qui non habet,ncgaretur æqualis ,Et ideo hoc,inquâ,graue SC deipfis hominibus uidetur,ut quis ideo minor putctur, quod patrê habct.Nifi forte' tanquam conftitutum in familia, putcnt Chriftû dolere, quod emanci.-patus à patre non fit,amp; adminiftrandi patrimony non habet facultatcm.Scd no eft Chri ftusin iacris, qui facra uniueria deftruxit. Quomodo uolunt tame refpondeant,itéra ne gcncratio fit,amp;r uerus filius ex deo patre natus,hoc eft, ex fubftantia patris,an ex alia natus fiibftantiafSienimdicunt ex patre,hoc eft ex deifubftantia, conuenitquodcxfiib-ftantiapaths filium dicant.Ergo quiaunius fubftantiac, unius utiq; potentiæ.Si uero ex alia fubftantia filius eft, quomodo omnipotens pater eft, SC omnipotens filius non eftc' Quid enim præftantius fi ex alia fubftantia filiû deus fecit, cum utiq; amp;nbsp;filius ex alia nos fiibftantia filios dei feceritÆrgo aut unius fiibftantiæ filius cû patre aut unius potentiæ. Frigetigitur eorum quæftio,quod de Chrifto indicate non poflunt, imo quod uincit il-le ciim iudicatur.Digni tarnen font ifti iudicio foo,qui hanc obijeiunt qugftionem.Si c-nim ideo æqualis patri filius non eft, quia non gencrauit filium, Sciftiutiqifateanturfi nonhabentfilios, quiferunthuiufmodiquæftioncs,fuos fibi etiâfcruulosprpferendos, CO quod habentibus filios aequales efle non poifont. Si autem habentfilios,non putenc fibinieriro,fedfiliorum iuredeferrhNS conuftitigiturhxc quafftio,quodæqualiS filius patri ideo eflè non poflit,quod pater gencrauit filium, filius nullum ex foipfe generaue rit-Nam Qc fons fluuium generat, amp;nbsp;fluuius fontem ex fe ipfe non generatEx lux fplcn-dorem gencrat,non fplcndor lucemiÔ^ una natura eft Iplendoris lucis.Vnde cum in-æqualitatem ex gcncrationis obieélu probare no potuerint : intelligant etiam illam di-uulgatam foæ calumniâ quæftionis cxplofam.Solent enim opponcre: Quomodo æqua lis poteft eflè filius patricNam fi filius eft,antcquam generaretur non crat:aut fi crat,cur natus cftÆtArrianos fc negate confuerunt,qui proponunt Arrij quaeftiones.Itaqt cxi-gunt à nobis refponfionem,ut fi dixerimus, quod antequam generaretur crat,aftute référant,Ergo antequa generaretur crcatus eft,amp; non differt à cçtcris creaturis,quia prius eœpit creatura efle quam filius. Et adqciunt, Cur qui erat, natus eftfAn quod itrtperfe-dus erat,ut poftea perfedior fieret f Si autem refpondcrimus quod non erat,obqciunt ftatim:ci ergo generatio contulit ut eflet qui non erat antequam nafceretur,ut hinc colgt; ligant:Eratergo,quando non cratfilius.Sed quia hoc proponunt SC obfeuritate uolunt inuoluereueritatem, dicant ipfijUtrum tcmporalitergeneret pater, an intemporaliter. Sienimtemporaliter dixerint, quodfilio obijeiunt,pathadfcribent,utuideaturpater cœpiflc efle quod non crat.Si intemporaliter,quid fupcreft,nifi ut ipfi foluât quam pro-pofuerint quæftionem, ut cum generationem partis abnuant temporalem,generatio-ncmquoq;filrj temporalem non efle fateanturf Si ergo non eft generatio eiusextem-pore,æftimati datur, quod nihil præccfleht antefilium qui nonut ex tempore.Si enim aliud antefilium, iam non font in ipfo creata omnia quae uel in cœlo font uel in tern's, Apoftolus redarguitur qui hoc incpiftola fua fcripfit.Quod fi nihil ante generationem, non aduerto cur pofterior afleratur quern nemo prxceirit.Connedenda eft alia eorum plena impietatis obiedio, quae latentem habeatdolum, quofertfusfaciliummentesep ptæftringat. Interrogant enim utrum omne quod finem habct,aliquando coepehtEt fi accepehnt eiufmodi refponfion?,quia quod fine habet, coepit aliquando,rcferunt, uttû pater defierit generatefiliû.Quod cum tenuerint,noftro alpirante confenfo,contexuat

Ambr. To. 2. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h eœpit

8lt;S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' DiVt ÀMBROSII

cœpït ergo generatîo.Idfi non abnuas, côfcquï uidetjUt fi ccepi't generah'd,uïdeatan'n eo coepta,qui natus eftnit nacus elfe dicat,qin ante non fuen'nunde dcfiniât,afiquando ergo filius non fuit. Adijciunt alias ineptias loquacitatis fuæ dicentes:Si uerbû patrisn.' lius cftjôif ideo genitus dicitur quia uerbû eft : quod autê uerbû cft, opus non efianulti-fariamlocutus eft pater,multos ergo generauilfilios,finon operatus eft fed lo eu tus cft uerbum.Amentes hominestquafi no intelligât quid interfit inter prolatiuû fermOnem , SC æternû permanens dei uerbû ex pâtre natum, natû utiqs no prolatû,in quo non com-pofita iyllaba,fed plenitudo diuinitatis æternæ eft, SC uita finefinc.Subtexunt aliam im pietatem,proponentes utruin uolcns an inuitus generauerit pater : ut fi dixerimus UO' ientertl,antiquiorem generaiione uoluntatem uidcamurfateriiSC référant quodnonfit filius coæternus patri,que aliquid antccelTït,aut quod ÔC ipfe fit creatura,quia feriptum P[alm. 113 eft:Omnia que uoluit fecit,Cûm hoc ipfum non de pâtre 5C filio,fed de his quas filius le cit didfum fit creaturis:Sin autem inuitum pattern generafle refpoderimus, inualidum patrêdixiireuidéamur.Scd nihil in fempïterna generatione praccedit,nec uelle neenoï le:ergo nec inuitum dixerim,nec uolentem:quia generatio non in uoluntatis pofiibili-täte eft,fed in iure quodam SC proprietate paterni uidetur effè fecreti. Nam ficut bonus pater non aut ex uoluntate cft,aut rtcccffitate, fed fuper ütruncp:ita non générât exuo-îuntate aut neccfîîtate pater.Efto tam en,fit generatio in uoluntate generantis,quando hancüoluntatêfuifle dicuntt'Si in principio,utiq; fih'us.Si fempitcrnauolûtas,fempifcr nus Scfilius,Sivœpituolûtas,difplicuitigitUrfibi quod eratdeus,pater utmutarctftatû. Difplicuitergo tibifine filio,placcrecoâpitinfilio.Iamilla confequêtia dicamus;Siftu dium gencrandi noftro more afïumpfit,ergo SC cætera quæ generatione præcedere fo-lent noftro more aflumpfit:noftro autem ufu generationis uotû eft,non uoluntas.Pro-dunt igitur impietatem fuam,qui uolût generationem cœpiflè Chrifti, ut uideatur non generatio ilia uerbi manentis,fed prolatio fluentis efle fermonis : Deinde multos indu-cendo filios,ncgcnt in Chrifto diuinæ proprietatem naturae, ut nec unigenitus nec pri-mogenitus æftimeturipoftrcmo ut fi principium credatur accepifle,ctiamfinem uidc^' tur habitiuus.Sed neq; principium aflumpfit aliquando dei filius, qui état in principio* neq firtem,qui eft principiû uniuerfitatis ÔC fi'nis.Nam cû fit principiû, quomodo quod liabebat accepitc'aut quomodo ftii finem habebit,curh omnium ipfe fitnnis,utinillofî-ne,finefincmaneânius fDei enim generatio cum temporalis no fit,nec ante fenecinft tempus inuenit.Frigida igitur corû SC uana quæftio in creaturis ipfis nonhabet locum. Ipfa SC enim que temporalia funt,difcrctionê in quibufdam habere temporis no uiden-tur.Lux nempe fplendorem générât, nec comprehendi poteft quod fplendor lucepo-ftcriorfit,autluxfplendoreantiquior:quia ubilumc,SC fplendor eft: Scubifplendor,â^ lumen eft.Itaq nec fine fplcndorelumê,nec fplendor poteft efle finelumine:quiaamp;in

I fplendorelumen,SC fplendor in lumine eft. Vndc 2C Apoftolus fplendorê paternæ glo riæfilium dicit,quia fplendor patérnælucis eftfilius:côæfcrnus,propteruirtutis çterni-tatcm:infeparabilis,propter claritûdinis unitatem. Ergo fi temporalia hæc SC aeriahæc comprehendere 5Cfeparare nô poflumlis que uidemus;deum quem non uidemusjqui fuper omnem cft creaturam,in ipfofuaê generationis arcanopofliimus comprehendc-rer'pofliimus cum tifilio tempore fcpararc,cüm omne tempus opusfilij fit fDcfinanter go diccre:SCantequàm gcncraretur, nonerat. Anteenim temporis eft, generatio ante tempora:5C idco quod pofterius eft,prius non eft:nec opus ante autorem poteft eflè,cî operaipfaprincipium deoperatorc fiiofumant. Nam quomodo antcopcratorêfuum ufiis open's æftimctur,cum omne tem pus opus fit ci, omne opus de operatorc fuo ut effet,acceperitÆxptriri igitur adhuc iftos uolo,qui fibi uident aftuti,ut de noftris rcfpon deantqui calumnianturdiuinis,longeq? refugiunt ab inferutabili fupcrnæ generationis arcano,quæftioncm fuam humanæ aftruant generationis cxemplo. Defilio dei dicuntj quod antequam gcncraretur non erat,hoc eft de dei fapientia,de uirtute dei, de dei uer-bo,cuius generatio nihil ante fenouit:quia fi aliquando,ut uolunt,non fuit (quod nefas didfu eft)nô fuit ergo indeo perfedîionis aliquando plenitudo diuinæ,fi pofteaprocef-fiim generationis accepit.TamêutfciSt quâ uana fit ÔC folubilis eorû quæftio,licet nihil in eo humants diuinis'ue commune,tamê docebo homines antequânafceren£ur,fuifle.

DE FIDE LIB. 111 I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87

Autncgcnt lacob (àrxîlum fuifîe priufquam nafceretiir, qui fratrem (upplantaui't in ma Gf»f. 2 terni adhucuteri pofitus arcano. Negent Hicremiam antequa naiccrctur fanótö fuiflc. Hierein. i cui dicitunPriufquâ te formaté in utero matris tuæ noui te, ôC priufquam exires de nul-uafan(5fificaui te,amp; prophetâ in gentibus poiui te. Quid hoc euidentius tanti exemplo prophetæ,qui fanéfificatus eft antequam natus, ÔC antequam formaretui^lt cognitusc* Quid etiâde loanne loquar,de quo mater religiofa teftatur,quod intra mWCrna fitus ad hucuifcera,præfentiamdominifpiritucognouit,exultationccôfignauit,hcuticriptum tneminimuSjmatre diccnte:Ecce enim ut faeffa eftin auribus meis uox falutationis tuæ, Luc. 1 exulrauit in gaudio infans in utero mcor' Erat igitur qui prophetabat,an nô eratc'At cer te erat.Erat enim qui uenerabatur autorem,erat qui loquebatur in matre. Dcniq; Hcli-zabet filfj fpiriturepIebatur,Mariafîltj ipiritu fan (ftificabartir.fic enim habes,quod exul tauit infans in utero eius, nbsp;nbsp;repleta eft fpiritufanéfo. Vide fingulorû uerborû proprie

tares. Voeem quidem Mariæ prior Helizaberaudiuit, fed Joannes prior domini gratia fenfit.Pulchre fibi conueniunt,oracula oraculis,fœmina mulicrfôc pignus pignon ,Iftæ gratiâ loquuntur,illi intus operantur, pictatisqi myftcrium maternis adoriuntur proie-ôibus’.dupliciq; miraculo licet honore diuerlo, prophctantmatres'fpiritu patuulorum. Qiiis igitur autor huius miraculifnonne dei filius qui fecit elle non natosfDerebus hugt;-manisqueftionoftranonpoteft côuenirc: poteftnedediuinis côucnire fecrettsr' Qin'd eftantequam gencraretur,noncratfNunquid pater aliqua tempora conccptionisacce pit,utfîlium tempora præuertirentr'Aut fœmincæ more naturæ generationis lua* moli--tus eft partû,ut molitio ipfà Hlio cfletantiquior f Qiiideft hoefeur diuinafecrera diieu--timusf Proprietatem legi diuinæ generationis, non qualitatem. Facinus indignum,ut exfe quidam cœleftiametiantur, qui tanquâunum delpadonibus putant Chriftiim no nafci potuiftè,fed fiernaut tanquam unum defpadonibus patrcmfilium quem gene-rarenonpotueritadoptauerir.

Deeo quod feriptum eft: Sicut mifirme uiucns pater, Sf ego uiuo propterpa-treiu,ôôquimanducatme,amp;ipfeuiuitpropterme. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. v

P uns pater,ego uiuo propter parré: Ô6 qui manducat me,ipfe uiuir propter me,dicentes: Qiiomodo æqualis eft patri filius, qui dixit,quod propter pa-trein uiuitrQui hoc proponunqprimum refpondeant, cuiufmodi uita Jitfih), urrum ca quam pater largitus fit non habend f Sed quomodo uitam aliquando pötuit nó habere cumipfefituita,ficurair:Ego fum uia,ueritas amp;uitac'Vira uticpfempiterna, ficuruirtus eftfempiterna.Al!quandoergo(utficloquar)lcuitanonhabuitr'Confideratequïdlc-(ftum fit hodic de domino Icfu, quod mostuus eft pro nobis, ut fiueuigilemusfiuc dor- 2.Thef.lt;; miamus,fimul cum ill o uiuamus. Cuius mors, uita eft:huius diuiniras uira nOn cft:cfim diuinitasuitafit fempiternaf Anueró uita cius in patris eft poteftatefSed ne corporis quidem fui uitam in alterius fuifte poteftare memorauit,ficuticriptum eft ; Ego pono a- tod««. i o nimammea, utitcrû Jumarn illam : Nemo tollitillam à me, fed ego pono cam a meipfb-Poteftatem habeo ponendi eam,amp; iterum poreftatem habeo fumendi cam.hoc manda turn accepta pâtre meo.Eius ergo uita fecundum diuinitatem inalrerius potclfatepo-fitaiudicatur,cuius uitafecundum corpus alienæ non erat fubdita poteftad C Aliéna c-nim poteftas erit,fi non erat uniras poteftatis. Sedficur poteftatis fùæ elfe fignificar po- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

ncreanimam SCliberæuoluntatis:ita etiam quodfecundum mandatû depofuit patris, fuæacpaterneuoluntatis fignificar unitatem.Ergo fiuitam filius neqpaliquoaccepit ex tempore ncq? alienæ habet poteftati fiibditam, uideamus qua ratione dixerit.'Sicut mi-fit meuiuus patcr,ô^ ego uiuo propter pâtre. Exponamus ut poflumus,imô iplc podus exponat.Confidera igitur quid ante præmilèrit. Ait enim:Amen amen dico uobis.ante inftruit quemadmodum audire debeas. V ere,inquir,uere dico uobis: Nifi manducauc-ritis carnem filq hominis amp;biberitis fanguinem cius,nô habebitis uitâin uobis.Sccun-dum filium hominis fe dicere ante premifirÄf tu quod fecundSfilium hominis de carne esloquutus amp;nbsp;fanguine,ad diuinitatem pur;js eftè rcfcrendumCDeniq; addidir: Caro e-nimmeaueraeft efca,6lt;'fanguis meuseft porus.Carncmaudis, fanguinéaudi.,morris dominieg facraincnta cognofcis:ô(5 diuinitati calumniarisfAudi dicentem ipfiim.Quia

Ambr. To. a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ha fpiritus

es nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIV I am BRO s II

fpilitus carftem ÔCoflànoh haberNos autem quorienfcuncj^ facfamciïta fiimimus,qux per facræ orationis myfterium in carncm transfîgurantur amp;nbsp;fanguinem,mortem domP ni aniiunciamus.Ergo poftea quàm fe loqiii (ecundum hominis fîlium declarauif,âf car ncm fæpe rcpetiuitjlt;2v fanguinem:fubdidit poftca:Sicut mifit me uiuus pater, ôô ego ui-uo propter patrcm:Et qui manducatmejamp;^ipfeunnt propter me.Qiiomodoigitur hoc accipiendum putant/potefl enim duplexuideri comparatio. Primaita:Sicutmifitmc uiuus pater,St ego uiuo propter patrem.Secunda:Sicut mifit me uiuus pater,amp; ego ui' uo propter patrem:ita ôC qui manducat rne,ipfc uiuit propter me.Si primam eligût, hoc fignihcat,quôd ficut miflus lùin àpatre QC defcendi à patre,ita uiuo propter patrê.Qyafi quis autem mi ffus eft atq; d efccndir,nifi quafi filius hominis, ficut ipfa fupra fapientia di xitiNcmo afcendit in cœlum,nifi qui de cœlo defcendit filius hominis f Ergo fi quafi fi-lins hominis miflus eft atq; defcendinita quafi filius hominis uiuit propter patrem.De-nique SC qui manducat quafi filium hominis, 6ó ipfe uiuit propter filium hominis.A-dum ergo incarnationis fiiæ aduentui comparauit. Quod fi fecunda complacuit,non-ne SCæqualitatcm Hlf) cum pâtre,amp;lîmilitudinemeiuscumhominemanifefta diftin-eftione colligimus C' Nam quid eft, ficut ipfe uiuit propter patrern, SC nos uiuimus propter ipfummifi quod fie uiuificat filius h ominem, ficut pater in filio carnem uiuificauit roa««.5 humanamr'Sicutenim pater fufeitatmortuosamp;uiuificat,ficôÇfilius quosuultuiuificat ut ipfc dominus fupra dixit.Aequalitas ergo filij ad pattern,per unitatem quoq; uiuifi’ca tionis aftruitur, quando fie uiuificat filius ut pater. Agnofee ergo eius uitam amp;nbsp;poten-tiam fcmpiternam.Similitudo etiam noftra ad filium, amp;nbsp;quædam fecundum carncm u-nicas declaratunquOniam quemadmodum filius à pâtre,fie homo eft uiuificatus in car-Romx 8 nc.Sic enim feriptum eft, quod deus lefum Chriftum à mortuis fufcitauita'ta etiamnos ejuafihomines uiuificamuràdeifilio.Secundumhanc ergo expofitionem nonfolum ad conditionem humanam deriuatur gratialargitatiSjfedetiâ diuinitatis æternitaspræ-dicatur.Diuinitatis,quôd ipiauiuificanhumanæ autem conditionis,quôd uiuificataeft Sgt;C in Chrifto.Qiiod fi quis utrumq? ad Chrifti refert diuinitatcm,ergo filius dei homini-bus comparatunut itafilius propter pattern uiuat,ficut nos propter filium dei uiuimus. Sed filius dei uitam largitur æternam,nos autem largiri nequimus:ergo noftri compara tionenecille largitur.Habcant igitur Arriani fidei fiiæptæmium,neuitam ætemam adipifeantur à filio.Libet iam ulterius progredi. Nam fi illis placet hune locum ad diui-næ perpetuitatem referre fubftantiæ,accipiant etiam tertiam expofitioncm.NónneCui denter uidetur dicere: Qiiod ficut uiuus pater eft,ita uiuit amp;nbsp;filiusf’Qiiod uticß quisnon

5 aduertat adunitatem uitç,quod eadem partis filij uita fit,efle referendumt'Sicut enim pater uitam habet in femetipfo,fie dédit filio uitam habere in femetipfo. Dédit per uni-tatem,dedit,non ut aufcraqfed ut clarificetur in filio, Dedit,ut complaceat : Dedit,non ut pater cuftodirct,fed utfilius poflidetet.Sed obijciendum putant quod dixit : Ego uiuo propter partem. Vtiqi fi ad diuinitatem referunt : propret pattern uiuit filius, quod expatrefiliuseft: propter pattern, quodunius lubftantiæ cum patre.-propterpatrem, quod erueftatum eft uerbum ex partis corde,quod à patte procefli t,quod ex paterno ge neratus eft utero, quodfons paterfilij eft, quodradix paterfilij eft.Seddicuntfortalfe: Si unitatem putas partis ac filij uitæ eflè,cùm filius dixerit: Et ego uiuo propter pattern: nunquid uniras eft filij uita atep hominum, cùm dixerit filius : nbsp;nbsp;nbsp;manducat mc,amp; ipfe

uiuit propter mcf’Imo planc,ficut unitatem fateor eflè uitæ cœleftis in pâtre Ô6 filio per diuinæunitatem fubftantiæ,ita uel diuinæ naturæ ucl dominicæ incarnationis excepto priuilegio,focietatem nobifeum uitæ fpiritalis in filio elfe profiteor per humanæunita-i.Cortn. 15 tem naturæ.Qiialis enim cœleftis,talcs amp;nbsp;cœlcftes.Deniq; ficut in illo fedemus ad dex-tetam patris,non quod cum ipfo fedemus,fèd quod fedemus in Chrifti corpore,de quo poftcadiccmus plenius:ficut,inquam, fedemus in Chrifto per corporis unitatem,itaamp;i Jonn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Chrifto uiuimus per corporis unitatem. Non folum autem non ucrcor quod

feriptum eft,Et ego uiuo propter patrem:fed etiam,fi per pattern dixiftèt,non uercrer.

DE FIDE LIB. IIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8^

De eo quod fcriptum eft, Hæc infimu'tas non eft ad mortem,fed pro clan'tatc del,utclarificetur films ei'usp er ipftim. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. Vt

S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tern, fed pro clan'tatc del, ut clan'ficetur films ems per ipfum. Non folum

nim per pan em,amp; à pan e films clarificatur, quod fcriptum eft : Clarifica me nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

pater .Et alibi: Nunc clarificatus eft filius hominis, SC deus clarificatus eft in co, amp;nbsp;deus clarificauit eum:fed etiam per fi!ititn,amp; à filio clarificatur pater,quia Vcritas dixit : Ego te darificaui fuper terram. Sicut ergo clarificatur per patrem, ita etiam propter pattern uiuit, Vndeô^ quidam J'ólmp opinionem magis putauerunt efle, quam gloriam:amp;ideo ficinterpretati funnEgo te darificaui fuper terram, opus confummaui quod dedifti mihi,8^nunc clarifica me pater,hoc eft,J'0|xo'op,ut fit hie fenfus:Ego opinionem de te homi nibushuiufinodiinfudi, ut cognofcantte deumuerum: amp;tuhancdemeconfirmaillis opinionem, utcredant me tuum filmm deumlierum.lam illud ridiculum eft, quod quidam exillo Apoftolico,dilcretionem inter patrem amp;filium faciunt poteftatis, quia Icriptum eft:Nobis tarnenunus deus pater ex quo omnia, SCnos inipfum, ô^unus do- **Cortrt.8 minus lefus per quern omnia, nos per ipfum. Aiunt enim non mediocrem diuinae maieftatis elle diftantiam,quod ditftum eft:ex illo omnia, per hunc omnia. Nihil au-tem exprelfius quam quod hoc loco omnipotens filius euidenti ratione fignatur. Nam utexilloomnia,itaperhuncomnia.Interomniapatcrnócft,cuidieftum eft:Quoniam uniuerla feruiunt tibi.Intcr omniafilius non eft,quia omnia periplum fada fiint,amp;S om-niainipfoconftannamp;ipfeeftfuperomnes coelos. Non ergo interomniafilius,fedfu- .. , per omnia qui fecundum carnem quidem eft ex familia ludæorum, idem tarnen luper omnia deus benedieftus in fecula, cuius eft nomê luper omne nomen .Et de quo dicitur Omnia fubiecifti fub pedibus eius. Subijeiendo autem omnia, nihil reliquit ei non fubiedum,ficut Apoftolusdixit.Quodfihoc etiam fecundum incarnationislocutus eftfacramentum, quemadmodum poflumus de lupernæ generationis incomparabili maieftate dubitare c'Nihil igitur poteftatis inter patrem amp;nbsp;filium certum eftinterefle. Deniq? eoufqj nihil intereft poteftatis, ut idem Apoftolus ex eo dixerit elle omnia,per quern omnia,ficuthabes: Quoniam ex ipfo,0C per iplum, amp;nbsp;in ipfofuntomnia.Siigi- Row-r* tur pater ficutputanttantummodo fignatur, non poteft idem StS omnipotens efte, quia ex ipfo omnia,amp; omnipotens non elTe, quia per iplum omnia. Aut igitur inualidu nec omnipotentem patrem fua alTertionememorabunt, aut certe omnipotentem etiam filium uelinuitiuoce propria fatcbuntur.Eligant tamcn utrumhiepatrem declaratum putentSi patrem,ergo à per ipfum omnia:fi filium, ergo ôif ex ipfo omnia.Si autem perpatremomnia,nihilutit^filio derogandum:SCfiexfilio omnia, fimiliter 0i5filio de-ferendum. Acneinfidiari nos unius arbitretur obreptioneuerficuli,totum caput recen feamus.O altitudo,inquit,diuitiarum fapientiæ ÔC feientiæ dei, quam inlcrutabilia funt ibiJejtt iudiciaeiusjamp;inueftigabiles uiæ eius r”Qiiis enim cognouitfenlumdominifautquis confiliarius ei fuitc'aut quis prior dedit illi,SC rctribuetur eic'Quoniam ex iplb,SC per iplum,0^ in ipfo lunt omnia,ipfi gloria in fecula.De quo igitur diefium putantf’de patre an filiof Si de patre,led non eft fapientia dei pater, quia fapientia dei filius eft.Quid eft autem quod non polfit fapientia,de qua fcriptum eft : Cum fit una omnipotens 06 perma-nenSjinfe omniainnouat.^Non ergo accedentêlegimus, fed permanêtem. Habes ergo iuxtaSalomoncm,omnipotcntê ô6 permanente lapicntiam.Habes etiâ bona, quia fcriptum eft:Sapicntiam autem non uincitmalitia.Sed ad propofitum reuertamur. Qiiam inlcrutabilia funt,inquit,iudicia cius.Si igitur omne iudicium pater dedit filio,filiumui-detur declarare qui iudicat.Deniq; ut feias quod non de patre, fed de filio dicit,addidit: Quis prior,inquit,dedit £1 liedit enim pater filio : fed dedit iure generationis,non mu nerelargitatis.Etideo quod negari nonpotcft,a patre accepilTe filium,fecundum quod fcriptum eft : Omnia mihi tradita funt à patre mco, dicendo tamen,quis prior dedit illi, Kitth. 11 ' non accepifle per natura à patre filium denegauit, fed priorê no pofle dici inter patrem Ô6 filium,declarauitiquia Ô6 fi pater dedit filio, non tame quafi pofteriori dedit:quia in-creata Ô6 inæftimabilis trimtas,quæ unius eft ætemitatis SC gloriæ, nec têpus,nec gradû uel pofterioris recipit uel prion's. QirôdfiGræcos magis codices fequendos putamus, r

Ambro. To.x nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h j quiaha-

Sichiibei loan quiahabêt rif Tr^oat^aKip otÎT$indes quoniam cui' nihil addi poteft, no difpar a pleno cft« äpud EßiÄcd. Ergo ßfiltoinagis conuenithpctotumapoftoh'ciim caput, uidemus di. defilioefl'ecrc^ 4°’Gr itéâ= lt;iendum,qin'a cx j'pfo omni'a, ticut fcriptüeft : Quoniam ex ipfo Ô6 per ip(um,amp;in ipfo pH Pau H.Am £int omnia.Eßo tarnen de patre dicflum pùtêLltaq; meminerimus quodficutexipfole-lepilTe uidetur g”‘’i^somnia,itaetiampcripfumomnia,muniuenitatcm quippetotius creaturepatiis TTföiTfco/icüz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;profertur authoritas. Ac licet fuperius omnipotente fili« patemo probauerimuS

Kiyßuc7r^o= excmplojtamenquiaillisderogate ftudium eft, confiderent quöd SC patri dérogent. (r'tâgt;ix.ip, CU Si cnim infirm us filius, quia perïpfinn ómnia, nunquid infirmusôé pater quia ÔLper dicit,cuinihil pattern omnia fSedut agnofcant nullam difcretionem interfiæc efleiterûdemonftra^ äddi potcfl. Et bo,eiufdem cficjex quo aJiqirid-, ôé per quem aliquM, SC oftendam utrumqt de patte le- • candcm kâio élum.Sic cnim habemus : Fidelis deus, per quem uocati eftis in communione filq eius.

Qiiid Apoftolusdixcrit,conliderent.Perpatrê uOcàmur, ôéhihil eftquæftiohisiperfi-qua umq; ue/^ Hun-, creamur,Sé hoc uilius æftimabimus lt;: Pater in cömmuniönem filij uocauit,6é reli-siofe ficut dcbcmus accipimus:filius ômnia creauit,ôéputantnon liberæ fuifleuôlunta dwittjiwmtiHod tis arbitriuiri,ied coactté atq? leruilis operationis obrequium f Vt autem agnolcas ple-nobis trädidit nihil diftarc inter patris filij poteftâtem, cùm per pattern in cômùnionem filij e-aditio Aldind, nis uocemur:ex filio cnim ipEi communio,ficut fcriptû eft; Qiioniâ de plenitudine eiuS «cc ßentit cutn nos omîtes accepimus,licet fccundû Græcürti Euangelium, ex plenitudine eius intel CO quad ucrtit ligere debcamus.Ecce Sé per patrê communiOjSé ex filio cômunio,fed non difcrepans, Hieronyntùf. fed uha communio.Sicut idê loannes in epiftola fua dixit : Et cômunicatio noftrafit cû t“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æ fifio cßis Ghrifto. Accipe etiâ quod nô folû ex pâtre Sé filio,fed etiant

â:ditue]t nomi nbsp;nbsp;fp/ntu fanêlo unâ nobis cOmunionc feripturacômcmorauit- Gratia,inquit, domini

Hc eptud.La^ noftti Icfu Chtifti ôé chatitas dei,ôé cômunicatio fàncfti fpiritus eu omnibus uobis. Qtig ïoMn. I ’‘'° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minor uideatür is per quê omnia,quàm is,cx quo omniafan quod opéra-

a.Corm. 13 ^or afferitutrSed operafur æ pater,quia uerus eft qui dixit;Pater meus ufi^ modo opera loAn.^ tutjSécgo operor.Sicutigiturpateropcratur,opcraturSé filius.Nô ergo operatorinfîr mus autuiliseft, quoniam operaturôé pater, amp;nbsp;ideo quod communeeftfilio cunipa-'-trc,uel propter patrem inferiore loco accipi non oportet,ne patri pôtius in filio ab hære ticis derogetur.Ncc mediocre illud quod alibi ctiâ idem fantftus loannes adrefellendas i.iodnti.z Arrianæ perfidiæ quæftiones ait:8i feitis quoniâiuftus eft, feitote quoniâ qui facit iuftF pßlm.io nam ex ipfo natus cft.Iuftus autê quis nifi dominus qui iüftitias dilexitfaut quêficutfU’-petiora indicant rcpromiftbrêuitææternphabcmuSjfifiliùmnonhabemusf'Siigiturfi-' lius dei uitâ nobis promifit æternâ,SC ipfe iuftus eft, ex ipfô uticj nati fiimus; Aut fi exfî-lio nos per gratia natos negant,nec iuft û filium confiten tur. Credas igitur necefte eft e-tiam ex dei filio omnia,quia omniû ficut deus pater, ita Séfilius 6é author eft amp;nbsp;creator.

Rom 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inanem elfe halte quæftionê, cùm amp;nbsp;de filio credi conueniat,quoniâex

Côlôf I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peripfunt,Sé in ipfo funt ontnia .Dixintus quomodo ex ipfo,quomodo etiâ per

ipfunt.In ipfo autent ontnia cft'e quis dubitct,cùm alibi fci iptum fit ; C^oniâ in ipfo con dira fünt ontnia in vœlis Sé in ipfo creata funt, Sé ipfe eft ante omîtes, Sé omnia in ipfo conftantf^Hâbesergo ex ipfo gratiam,ipfunt operatorcm,in ipfo omniû firmamentuni;

Qiiomodo intelligi debeat,quod feriptum cft;Ego fum uitis uera,amp; pater meus agricola eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. VH

Llud quoq; ad fcparandam patris 5é filij diuinitatem obfjcere confueuerunt loM. 15 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I nbsp;nbsp;nbsp;quod dominus dixit in Euangelio:Egö fum uitis uera, Sé pater meus agrico

laeft:agricolamÔCuitem diucrfædicentescftè naturæ, 5éuitem efteinagri-colæpotcftatc.Sicergouultiscfle filium fccunduiti diuiititatêficut uitis cft:utfinectil-tore nihil ual cat, 5é pofti t deferi ucl rccidi, Sé ex litera calumniam comparatis,quôd do minus uitem feefle dixit, incarnationis fuæ fignificans facramentum? Tarnen fi placet ut exlitera argumententur, fateor ôé ego, imô profiteor quod uitem fefilius noiiiF nauit.Væenimmihififacramentumfalutispubliccdenegaucro. Quomodoergouul-tisacciperc quod fe uitem deifiliusitôminauitf'Si fecundum diuinam fiibftantiam di-éftunt accipitis,6é ficut inter agricolani 6é uitem, ita etiam inter patrem Sé filium diuini-tatis creditis efte diftantiam, geminam filio, geminam patri facitis iniuriam.Filio, quia fifecundum diuinitatem inferioreft quâm agricola, inferior etiam Paulo Apoftolo^ ueftra

DÉCIDE L I B. nil. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pl

ueftra aflêrratiohcnccefle eft æftinicturjquiaamp; Paulus agn'colam fe efte di'xtt, ficut ha.-besrEgô planraui,Apollorigauit,deusautèm incrcmentum dcdit.Num ergo uultis, ut i.Cor.j Paulus mehor lit dei hlioc'Habctis unam inîùriam. Alteram, quia ft fecundum lubftan'-namgenerationis etcrne,uiris eftfilius, cùm dixerit : Ego fum uitis, uos palmitcs eftis, ïoan.i^ unius nobifcum etiam ilia diuina generatio uidebitur elfte ftubftâtiæ. Sed quis ftmilis tift indqsdominerftcutftcriptumeft.ÉtrurftusinPftalmozQuoniamquis innubibusçqua.- Pfalm.88 bitur domino/äut quis ftmilis erit domino inter filios dei fNec tarnen ftoli filio deroga.-tisjfed etiam patri:Nam fi in agricole nomine omnis paternæ prærogatiua eft potefta.-ti^jcum etiam Paulus agricola fît,patri utilt;$ ( cui filium negatis æqualcm ) Apoftolum comparatis.Denicç cùm ftcriptum fit: Sed ncq; qui plantât eft quicquam^neqs quïrigat, i.Cor.j fedquidatincrementumdeus,ineonomineuos lümmam paternæmaieftatislocabi-tis,quod uidetis inftrmum.Si enim qui plâtat et qui rigat nihil eft,fed qui dat ina emen-tijm deus:uidcte quid ueftra alfterere moliatur impictas: ut pater nomine fit contemgt;-nendus agricolæ,ÔL deus aliquis incrementu paterno operi qui tribuat requirendus.Im piéigitur ex nomineagricôlæ,dci patris preferendam exiftimant poteftatem,in quo fit patri deo cum homine appellationis commune confortiû.Quid autem cgregiû,ft ci(ut uultishærctici)filio prgferat,cuius diùina lubftantia ab humana conditione non difere pctf'Nam fi uitem filium fecundum diuinam fubftantiarn appellatu putatis, non folurrt corruptelæ inccrtisc^ elementorn obnoxiû iudicatis, fed etiam humanç tantummodô confortem naturæ^quia unius naturæ funt uitis Ô6 palmites, utrion per incarnationis fa crainêtum carnem dei filius aflumpfilie uideatur,fcd principiû fumpfifle de carne. Ego autem dicâ plané,carnê éius licet nouo geherationis myfterio,unius tamê naturæ fuifle nobifcum,amp; hoc falutis noftræ facramentùm e(l'c, non diuinægcnerationïs exordium, Vitis enim eft,qui meas fuftihet pafftones, quandoquidem in illo nixa fragilis prius hu inana conditio fœcundis rediuiùsè frueftibus pictatis adoleuit. Veruntamê fi te pompa dcleftatagricolæjdicasuelim qüisillefitquîlôcutusfitin prophcta:Dbminc nôiffmi- tiierem.ik hifac ut fciam,tunc uidi cogitationÉs eorû. Ego ut àgnus dueftUs fùm iiinocês ad immo làndumô6nefciebâ,aduerfummctogitaucrunt confilium,dicentcs:Vbnitèmittamus fignuni in pané eius.Si enim filius incarriationis fùturæ loquif facramentû, quod impiû eft ut de pâtre crcdas,filius eft utiq; qui füpra dixit: Ego plantaui te uité frutftifei-â, quo-modo conuerfa es in amaritudinê uitis alienæfltat^p amp;nbsp;filiu uides clftéagricôlâ:ünius no minis cum patre,unius operis, unius dignitatis atfubftantiæ. Ergo fi agrïcola 8é uiri^ eftfilius,uitem uticf, fecundum incarnationis accipimus fàcramcnrum. Sed non folû fé efle uitem dixit,fed etiam botrionem uoce prophetica nun cupauit, tune quando ad uaf lem botrionis exploratores'Moyfes iulïudominidirexit.Qiræ eftilia uallis,nifihumt- Nm.i5 fitasincarhationis amp;fœcùnditas pafftionïsÆt pùrobotrionemideo diélum, quiaexuf nunt.zz neaillatranslatacxÆgypto,hoceft,exfamiIiaIudæorû,utilis mundo fiauftusemicuit. P/àlnt.'^9 Nemo certé botrionem poteft ad gcncrationem referre diuinam,aut qui refert aliud ni hilrelinquit,nifi ut botrionem ilium natû exuite crédamus. itaep adfcribit infipiens pa-tri,quod reprehendit in filio. Verum fi iam dubitari non poteft quod uitis ftecûdutîi in-carnationem dei filius nominatus fit,uidctis fecundum quod facramentum domiriu^ fit iocutus,quoniâ pater maiorme cft.Nam cùm hocinfuperioribus dikerit,continuo fùb ieciuEgo fum uitis ucra ôf pater meus agricola eft, ut agnofcercs fecundum id patrern eflemaiôrem:quia ficut agricola uitium,ita pater dominicæ carnis eft cultorquç ôé au-geri potuit per ætatem,amp;f per pafftioncm recidi,ut omne humanum genus ab çftu fecu-larium noxio uoluptatum,diffufæ ftalutaribus brachijs crucis umbra uelaret,

Filium a pâtre non feparari. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.i

Quomodo intelligi debeat,quodChrifhisdixft:Vosadoratis,quod nefcitfs,nosad-oramus quod feimus, Et illud: Sedere ad dexteram uel finifhram non eftmeurn darc «obis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. U

Quarationefiliusiubielt;ftusfitpatri:Ô(rquomodofilius ohmiafibilubiecerit. CaP’V* Quomodo in£enigcndum,quod feriptum eft:De die autem iUo ÔC hora nemo angeli,neq; filiuSjnifi iblus pater.

Dehumiliacdeuotaauthoris addeumpatrem conuerfione redtæqifidatconfenione, cum difertiflima huius operis conclufionejad laudem ÔC gloriam inæftimabib's, narrabilis, incircunferiptse ÔC immenfac ac fandiffimae trinitatis, perfidiHimorumqj Arrianorum confufionem ÔC damnationem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Cap. V Ht

[ AMBROSII EPISCOPI MEDIO lanbnsis de eide ad gratianvm GVSTVM, LIBER Qjr I N T V S.

famibam ftiam, ut detillis in tempore cibu r Beatus illeferuuSjqnen' ' ueniensdominus eius inuenerit fie facientem.Non uilis hieft’’^^® IO eft,magnus aliquis efle debet.Quis fit ifte confideremus. Eft Petrus, ipfius domini ad pafeendum gregem eledlus iudicio, qui tertio mere tur audire : Pafee agniculos meos, pafee agnos meos, pafte ouiculas meas.Itaqîpafcendobene cibofidei gregemChrifti,culpamlapfus

prions aboleuit.Etideo tertio admonetur ut pafeat, tertio utrum dominum diligat}*^’^ terrogatunut quem tertio antccrucemnegauerat,tertio fateretur.Beatus illeleruus, qui poteft dicere:Lac uobis potum dedi non efcam,nondû enim poteratis.Nouit enim quos quemadmodum pafeat. Quis noftrum hoc facere poteftf'C^is noftrum poteftue re dicere:Fa(ftus fum infïnnus, ut infirmos lucrifaciâ f Et tamê ille tantus ad cura eleeftus à Chrifto,qui fanaret infirmos,curaretinualidos, hæreticûà commiftô fibiouib ftatim poft unam correp tionê repellit, ne unius erraticæ ouis Icabies ferpenti ulcere to tum gregê contaminet.Iubet practereaftultas quarftiones SC côtentiones effè uitandas. Quid igitur nos agemus,intcr meffis antiquæ noua 2izania,imprudêtes accolæ conftF tuti-^Si taceamus, ceder e uidebimunfi côtcndamus,ucrendum eft,ne nos quoq; indice i.Tima mur eftecarnaIes;Sciiptûeftenimde huiuimodiqu3eftionibus,quod générâtlites.Ser.. i.Cor. 11 uum aût domini no oportet litigare,fèd mâfuetû efle ad omncs,docibilê, patiente, cum modeftia docente cos qui refiftût.Et alibi:Si quis contentiofus eft,nos talem confuetUquot; dinem no habcmus,neq! Ecclefia dei.E oqi feribere aliquid fentêtiç fuit, ut fine ftrepitu

Auguftehune librû paramus ordiri. Na Ô£^ quartû libru oportuit in ilia uitis difputatio^ ne nniri,ne coaceruafle magis librû eundc quodâ uideremur quæftionû tumuku,quam frutftu fpiritalis uineæ repleui fle:nec inconlùmmatâ fidei uindemiâ tantis adhuc fupef' fluentibus difputationibus decuit derelinqui. Qiiinque igitur libros depatris acfilij fpin'tusfancb infeparabili diuinitate digerimus jfequeftratainterim plenioredifputaquot; tione de Spiritu fanlt;ftojprouocati magifterio Euâgelicæ lecftiôis, ut crédita nobis quiu quefidei talenta quafiquadâhorum quinque fortelibrorûhumanisfœneremur affc(^ti bus,ne forte cùm uenerit dominus,ÔC inuenertt in terra abfconditâ pecunia iuam,dica£ W4«fc.25 mihi:Seruemale SC pigcr,fciebas quod meto ubi nô femino, dC côgrego ubi non fpariî, oportuit ergo te cômirtere pecunia meamnûmularijs,ôf ueniens ego recepiflèmquod meum eft. Aut quemadmodû in alio libro eft;Et ego, inquit,ueniens cum ufuris utique Lttc,I exegiftem.Date ergo ueniâ fi quos prolixioris huiufee fermonis offendit audacia.Offigt; cij contemplatio cogit credere quod accepimus.Difpcfatorçs fumus myfteriorû cœle-ftiû.Miniftrifumws,non ex æquo omnes,fed unicuiqf,inquit, ficut dominus dedit.Ego plantaui,

DE FIDE LIB. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;59

plantam, Apollo rigatut, fed deus incremêtum dédit. Vniifquift^ igi'tur emtaturutmer-cedemponitacciperefecundûfuQlaborê.Deicnimfumus(ut Apoftolusai't)coopcra^ rijjdei cultura,dei ædificano.Beatus itaqs illc qui tales fœnoris lui cernit uluras. Beatus amp;nbsp;ille qui frudlus lui opens intuetur.Beatus quo(^ qui luperediheat lùpra fundament« fidei,aurum,argentum,lapides preciofos. Vos nobis eftis omnia qui hæc auditis Sé legt tis.V os fœneratores ulurætuerbi ufuræ,non pccuniæ. V os agricolæ reditus.V os ædiH-catores,aurum,argcntum,lapidesqi preciofos fuperædificantes.Inueftrismeritislacer^ dotalis fumma laboris elhln ueltris animis fruclus epifcopalis open's enitelcit.In ueltris profecT:ibus,aurum domini rcfulget,multiplicatur argentum,fi eloquia diuina teneatis Eloquia enim domini eloquia calla, argentûigné examinatum,probatum terræ,purga Pjalm.it tumleptuplum.Vos ergo facietis fœneratorêdiuitem,agricolâfrudluofum. Vos peri-tum probabitis architedlum.Non arroganter dico,quia non tam mca luntquàm ueftra quæ uoueo.O fi mihi liceat fecuré de uobis nunc temporis dicere:Domine quinque ta- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î

lenta mihi dedifti,ecce alia quinque lucratus lum,amp; oftendere uelh arum talêta prccio-fauirtutum.Habemus enimthefauruminuafisfiêlilibus.Hæclunttalentaqueiubetdo z.Corin.j^ minus fpiritaliter fœnerari. Aut duo æra noui amp;nbsp;ueteris teftamenti, quæ Ipoliato illi à la tronibusSamaritanusillcEuangclicusadcurandauulneradereliquit.Necßegofratres Litc.io uoti auarusideo hæc opto, ut fupramulta conftituar. Sat eftmihi præmiû de ueftro pro fedu. V tinam non indignus eo inueniar quod accepi,ea quæ funt me maiora meliorib.

ttibuenda,non exigo.Licet foleas domine diccre: Volo autem huic nouilfimo dare, tàiitth.zo fîcut ÔC tibi, Accipiat poteftatê lîipra decê ciuitates qui meretur. Sit ille talis quali Moy fes qui legis dccemuerbaconfcripfit.Sit ille IefusNaue,quilùbegitquincp reges, ôôGa iofne.io baouitas in deditionem accepit, ut eilet typus uenturum eius nominis uirum,cuius im-perio corporales omnes deliciæ uinccrentur, conuerterentur genres ut fidem lelu Chrt ftimagis quàm priftina ftudia fua SC nota fequerentur.Sit ille Dauid,cui occurrerût pfal lentes iuuêcula:,dicêtes:Saul triûphauitinmi]ibus,Dauid in decêmilibus. Mihi fit eft, i.RfS’* finôin exteriores tenebras exfrudar,qucmadmodû ille qui cômilTumfibi ralentit in ter raquadâfuç carnis abfcôdit: Sicut principes fynagogæ cæteriq; principes ludæorS,qui créditafibi eloquia dei,humo quadâ fui corporis occuparût, dclitrjsq? carnisintêti,qua fi in quandâ exaltati cordis foueâ foenus cœlefte merlerunt. Nos igitur non intra latibu la carnis abfcôditâ domini tcncamus pecunia, ucl mnam illam ludario reponamus;fcd tanquam boni nummularij cum fiidore quodam metis corporis æquo ÔC parato lem per libremus affeclUjUt prope fit uerbum in ore tuo ôC in corde tuo.Hoc ucrbû dei pre-ciofum eft talentum quo rcdimeris.Hæc eft pecunia per menfas animarû fepecernen-da,utfrequenter agitando in omnem terrambonorum fonuspolfitexirenummorum, per quem uita paretur æterna.Hæc eft autem uita æterna quam largiris omnipotens pa ter,ut cognofeamus te folum ucrum deum,ÔL quem mififti lefum Chriftum,

Filium à patrenonfeparari. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.i

Nde aduertât Arriani quàm impij fint qui de Ipe noftra amp;nbsp;uoto nobisfaciûc

V nbsp;nbsp;nbsp;quæftiones.Et quoniâ hic præ cæteris uociferari folent dicentesFcparaturri

Hoc enim loco magis intelligerc debcnt,quod hæc utilitas,hæcmerces eft perfeêtæ uir tutiSjhoc diuinû incÔparabile munus,ut cognolcamus cum pâtre Chriftû,nec fepare mus à pâtre filium,ficut feriptura non feparat. Namcß hoc magis ad unitatem, quàm ad diftantiam diuinæ proficit poteftatis,quod idem præmium, unum honorem nobis dat patris filq qp cognirio,quâmercedê habere non poterir, nifi qui patrê cognouerit et fi lium.Sicutenim patris,itafilq cognitio uitam acquirit æternam .Itaq? ficut in principio ftatim uerbû cum deo pâtre pia côfciïionc iunxit Euangelifta dicêsiEt ucrbû erat apud deumu'ta amp;nbsp;hic Icribcndo uerba domini: Vt cognofeant te folû uerum deû, quem mi fifti Icfum Chriftû:coniuncftionc illa,patrem utiq? copulauit ôê filium,ut Chriftû ucrum deum à maieftate patris nemo feccrnat.Nunquâ enim côiunôlio feparat. Et ideo dicen do: V t cognofeant te folum uerum dcum,Sê quem mififti lefum Chriftû, amp;nbsp;Sabcllianos jnterfîcit,amp;Iudæosexclufit:Eos utiq; qui audirentloquentê:Ne aut illi eundc patrê pu tarent elfe quê filium,fi non addidiflet ÔC Chriftû:aut ilfi à pâtrefilium fepararent.Quero autem

94 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSri

ro aut cm cur non putes fùbaudiêdùm,fi^ ex fupen'oribus colligendn,ut quod præmifîi; foiuin uerum deum patrê,fubaudiamus edâ Iclum Chrïftû folum uerum dcumÆxpri-mendum enim aliter no fuit,ne duos dcos dicere uideretur.Nâ netp duos dicimus deos, ôc eiufdem cuin pâtre diuinitatis fîlium confitemurJtacß quæramus quarationediuinp taris hic purent fadf ani efle diftantiam,utrum deum negent Chriftum Sed negate non poirunt-An uerum deum negenteSed dicant,fi uerum negant,utrum falium an nun eu-patiuum deum iudicent.Nam fècûdum feripturas, aut uerus deus eft,aut tantummodo nuncupatiuus,aut falfus. Verus ut pater,nuncupatiuus ut fan(fti,falfus ut dæmones attß fimuIacra.Dicant igitur quafilium dei confelfione defignent,utrû falfo pracreptum dei nomen,an uero quafi nuncupaiiuo infpirationem tantum diuinitatis ineftè arbitrâtur. Falfo præreptum nomê non puto quôd dicant, ut apertiore fe crimine impietatisinuol uant,ne ut d emonijs ÔC ßmulacris,ita etiam Chrifto falfo dei inditum nomê infinuando le prodant.Sin autem ideo didtum putât deû, quôd inlpirationem diuinitatis habuit,fi-104«.lo eut ôê mul ri lantfti uiri( cos enim feriptura deos dixit,ad quos fermo fiebat dei) ergo no ultra homines eum præferunt, fed comparandum hominibus arbitrantur, ut hoc cum Exo(/,7 purent elle quod hominibus ipfedonauit,diccns ad Moyfen:Pofui rein deum Pharao-Ep/w. 81 ni.Vnde in pfalmô dieftum cft:Ego dixi dij eftis. Ethanc ramen ficrilegorum opinio ï.Coj-in, 3 jjem Paulus excludit qui ait: NâSC fi funt,qui dicâtur dij, fiuein cœlo fiue in terra. xNon dixit funt dtjjied fi funt qui dicantunChriftus autem ficut feriptum cft,heri et hodicipfe cft,Eft,inquit,hoc eft,non folum nomine, led etiam ueritate. Et bene fcriptû eft:heri hodie ipfe eft,ut Arrij impictasaftrucndifaciilcgij locum inuenire nô pollet, Qtii cùm . nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;Icgcret in Pfalmo fecundo,diccntem filio patrem:Filius meus es tu,ego hpdie genui te,

adnotauithodienonheri,adæterniratcmdiuinægencrationisrefcrcns,quodde carnis alTumptione memoratum eft, ficut Apoftolus in aêîibus Apoftoloi û ait ; Et nos uobis adnunciamus,qupadpatrcsnoftros repromiflio fadfaeft, quoniam hanc deusadiin-, pleuitfîhjsnoftris,relùfcitanslefum Chriftum, ficutferiptum eft in Pfalmo fccundo, Filiusineus es ru, ego hodie genui te. Santftoigitur Spiritu replctus Apoftolus,utib laineliderctfcæuitatcm,ait: HcriSê hodieipfe eftôC in fecula. Heri propter æternfi tatem,hodie propter corporis lufceptionem.Eft ergo Chriftus,amp; eft femper.Qiii enim Exod.j eft,fempcr eft.Chriftus autem femper eft, de quo dicit Moyfes : Qui cft,mifitme.Erat utiq? Gabricl,erat Raphael,étant angeli, fed femper elTe qui aliquando non fucrint,ne-i.Coriii. I q'^äquam pari rationc dicuntur.In Chrifto autem(ficutlcgimus ) nô fuit eft, amp;nbsp;non,fed eft in illo fuit:unde uerè dei fol lus eft cflê,qui fern per eft. Ergo fi amp;nbsp;nûcupatiuum deum non audent dicere, ôf falfum eum diccrcmaioi is eft im pictatis : reftat ut deus uerus fit, ueri patiis,non diifimilis,fcd equalis.Qiii cum iuftificct amp;nbsp;landtificct quos uelit,non forisafiùmens,fedinfehabens fandtificandi poteftatem, quomodonô eft uerusdeusd Nam Apoftolus eum utiq; uerum deum dixit, qui naturaliter uerus deus eilet,ficutha-bes:Qiiia tuncinquit,nefcicntes dcum.fcruiftis his qui naturanon étant dij:hoc eft,qui ueri dij effe non potetant,quibus hoc naturaliter minime fuppetebat. Verum cOpiofe iam uerum deum CJhriftum in fuperioribus libtis,fcripturatum ledfionibus approbaui-mus.Ergo fi Chriftus(ut edodfum eft)dcus uerus eft, quæramus quaratiôc,cùm folum uerum deum pattern legant,à pâtre fîlium cupiunt feparare. Si dicunt quod uerus foluS deus pater eft,negate non polfiint,quod amp;' filius folus deus ueritas eft,quia Chriftus uc ritas eft.Nunquid ueritas ucro minor eft,cum fccundum appellationem nominum,ue-riis plcruni]; à ueritate dicatur,fapiens à fapictia, iuftus à iuftiriaf Hoc nos inter patrem non lentimus ÔC filium:quia 0^ patri nihil deeft, quia pater eft ucrax : 6C filius quia ucri-taseft,æqualiseftuero.Vtfciantautem ciimfolumlegunt nequaquam eflea patrefiliu ^P^^^*^'^^‘^''5’'‘^lt;^'^'‘î’^’'**'fi‘*fî^P’*'op^æfisàdeodiclum:Ego extendiccelumfolus.Etutiq^ ProMfns nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;extendit fine filio pater. Ipfe enim filius qui fapientia dei eft, dixit : Quando para-

Hfhr.i cœloSjCum ipfo ad eram.Et Paulus de filio didum efic côfirmat:Initio tertam tufiin dafti domine,amp; opera mannum tuarum funt cccli.Siue ergo filius ccelum fecit, ficut Apoftolus uoluit intclligi, ÔC ipfe utiq; non fine patreccelurn folus extendit, fiue ut in Trouer.^ Prouerbtjs habcs:Deus in fapientiafundauit terram,parauit autem cœlos in intelledfu, oftenditur quod nec pater folus fine filio coclos fccit, neefine pacte filius ; QC tarnen qui

DE FJ6e lib. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 y

codum extendit jfoîus dicitur, Qüam uçrô id 8C de fih'o aperte intelligêdiiiü fît,q,uod fo lus appelletur,amp;fi nuquâ infci'o pâtre aliquid feciflc credatLir,etiain alibi habes utji fcri.-ptum eft:Extendcns cœluin folus,amp; ambulans quafiin pauimento fùper mare, Nàmq; lot.p Euangelium domini docuit nos, quodinmari non pater, fed filius ambulauit, qu^ndô

Petrusrogauit eumjdtcens:Domine iube me uenire ad te. Sed etiam prophetia ipfa do nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i4

cumento eft.Sanifîus enim lob aduêtüm domini prophetabat, de quo lieré dixit,quod magnum cœtum erat debellaturus,amp; facflum eft.Nam feralêillurn cœtû,Zabulum fcili cetultimis temporibus uenerabili corporis fui paffioneproftratum perculit 5lt;afflixit.

Eft ergo fólus amp;nbsp;uerus deus,filius.Hæc enim amp;nbsp;fîlio prgrOgatiua dcfert.De nullo enim qui creacus eft,propric dici poteft quod folus eft.Nam cui incft communitas creaturæ, quemadmodum quafi folus poteft à cæteris feparari/Itaq; homo rationabilis ùidetur in ter omnia terrena animantiajfed tarnen non eft folus rationabilis. Scimus ehim rationa biliaeftè etcœleftia opera dei, /Angelos SCArchangelos ratfonabilcs côlîtemùr.Si ergo angelirationabileSjUÓ utiqi folus rationabilis homo diçit.Scd dicût folû dici poffè folê, quiafol alter non eft.Sed amp;nbsp;ipfe fol habet çomunia multa cû ftellis, quod percurrit cœ-lum,quod aethereæ illius cœleftibusqs fubftanti^e eft, quod creàtura eft, quod inter om^ nia dei opera computatur,quod cum omnibus deo feruit,cum omnibus benedïcitdeû, cum omnibus laudat-Non ergo folus pfoprie dicitur^quia nec à ca^teu's feparatur. Itacß cûpatris amp;filij fpirituSq; famfti diuinitati,quaî folà nô inter omniafed foper omnia eft, nulla Pofïît créâtura conferri ( ut de fpiritu interim aflertio referuetur ) licut pater dicL turfolus deus uerus,cui nihil commune cum cæteriSjita etiam folds eft filius imago ueri deijfolus dexterapatris,folusuirtus dei atc^fàpientia. Solus ergo filius facitficut 5c pa^' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ter,quia feriptum eft:Quæcunq? facio ipfe facit. Cùm enim unum opus fit panis SC Ôlif bene de pâtre 5C filio dicitur, quod deus folus operatüs eft : unde etiam cùm creatorem dicimus SC patt ern 5Cfilium confitemur.Nam ùtïq; cùm Paulus diceret : Qui feruîerunt Row. i creaturæ potius quàm creatori, rtcc patrem creatorê negauit ex quo omniajirec filium per quem omnia.A quo alienum utii'p non uidetur, quod feriptum eft;Qin folus habet i.Tiw.dP immortalitatem.Qiiomodo enim immortalitat.cm non habet, qui uitâ habet in femet-ipfofHabetuticp in natura,habet in fubftantia. Schabet non per gratiam temporalem; fedperfcmpitcrnamdiuinitatemJiabet nonexdono quàfiforuus,fedexgencrationis proprictatc quafi filius coæternus.Et habetficut pater.Sicut çnïm pater habetuitamin lod», j femetipfojita Sc filio dedit uitam habere infemetipfocficut habet,inquit,fic dedit.Didi-cifti fupra quemadmodum dederit, ne putares elfe gratiæ largitatem, ubi generationis arcanum eit. Cùm ergo inter patrem amp;fih'um uitæ nulladiftantiafit, quemadmodum quodimmortalitatem folus habeat pater,fih'us nÔnhabeat,æftimari poteftf'Vndeintel ligant nee hoc loco à folo ucro deo patre filium feparandum, quid probare no poftüht, quodfolüs Sc uerus deus filius no fit,cùm prgfertim SChie aut lubaudiatur(ut diximus) 2CChriftum fol um uerum deum elfe. Aut certé aliud ad diuinitatem patris 5C filtj, aliud adincarnationem Chrifti relatum intelligendum fit,quia non eft perfecla cognitio,nift quæ Sc fecundü æternitatem unigenitû deurn uerû deifiliû lefum Chriftû SC lecundum carnem generatû ex uirgine confitetur.Quod alibi hic ipfe Euangeliltlnos docüit, dû censiOmnisfpiritusquiconfiteturlefumChrifem in caineuenilfc, dedeo eft.Deniq? i.io(tn,4 quàm non alienum lit etiam incarnationis hoc loco intelligerefacramêtum,docetnos ipfius fériés lecftiois.Sic enim habesiPater uenit hora,clarifica filium tuum,utiq! cum ÔC wn,17 horam uenilfe cômemoret, ôC clarificari petat,quomodo nifi fecundû carnis alTumprio nem locutû eum côuenit æftimarir' Nâ nec ulla lîbi temporû præfcripta momêta diuint tas habet,ncc clarificatioe indiget lumê æternû.Ergo in folo uero deo pâtre, 6C filiû dei folum uerû fecundû diuinitatis intelligimus unitatê, SC in lefu Chrifti nomine, quod ex uirgine natus accepir,incarnationis agnofeimus facramentû. Quod fi cum folû uerum deum patremlegunt, filiûcupiuntfeparare, ergo cùm de filq incarnationeleguncHic AÄK.4 eft lapis quireprobatus eft à uobis ædificantibus,qui facftus eft in caput anguli,Et infra: No eft aliud nomêfub cœlo datûhominibus,inquo oporteat nos laluos fieri, patrêexx frimant ab impertiêde nobis fàlutis bencfîcio feparandû. Sed neqs fine pane falus, ne-que uita æterna fine filio. Sed aflèrunt Arriani:fî folum «erum deum ficut patrem,ita ÔC - . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filiunt

^6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

filium dtcitiSjód unius (ubftantiæ patrcm ôâ filium cofitcmini: nó unum deum,fed diros deos inducitiszquïa qui unius fùbftantiæ funt,non unus deus,fed duo dij uidentunficut duo homines, aut duæ oues plurescp dicuntur, homo autem amp;nbsp;ouis, nec duo hommes dicuntur,nec duæ oues,fed unus homo,amp;^ una ouis.Hæc Arriani dicunt, hac difputa tione ueriuta fimpliciores capere nituntur.Tamen fi legamus icripturas diuinas,inucni mus pluralitatê magis in ea cadere, quç diuerfg diferetgej ilibftantiæ funt,hoc eft,iT^gt;ôw^ Prouer.j o ffioeJdq! in Salomonis libris hahemus expreflum,eo loco fcilicet in quo dicit tria funt im poflibilia intelligerejSC quartû no agnofeo. V eftigia aquilæ uoIantiSjamp;S uiam ferpenns îupra petram,amp; femitas nauis nauigâtis,6C uias uiri in iuuêtute, V tiq? aquila amp;nbsp;nauis èC ferpens unius non funt generis atqs naturæ,fed differêtis diferetgt^ iubftantiæ,ôd tarnen tria iunt.Contra fe igitur fua cfl'e intelligant argumenta teftimonijs fcripturarü.Itaq di-cendOjpatrisôôfilîj diferetameffe fubftantiam,differentemqtdeitatem,duosutiq?ipfl deos aflerunt.Nos autem cùm SC patrem confitemur, fiC filium aflerendo : tarnenunius efîe deitatis non duos deos,fed unum deum dicimus.Et hoc dominicis eloquijs apprO' bamus,quiaubi plures iunt,ibi autnaturæ aut uoluntatumSC operationum eft different tia.Denicßutfiiis fibi teftimonijs reuincantur, duo homines dicuntur, quia licet unius naturæfintiurenafcendi,tarnen temporel cogitationeSCopéréfiClocodiftant,ôi ideo non poteft unus homo dici infignificatione amp;nbsp;numero duorû,quia non eft uniras, ubi eft diuerfitas;unus autem deus dicitur, amp;nbsp;patris ôf filij ac fpiritus (àntfti gloria amp;nbsp;pic nitudo fignatur.Deniq! tanta ueritas unitatis eft, ut etiâ quando natura fola generation Ppim. 117 nis autcarnis fignificaturhumanæ,8Cunus homo demultis dicatur,fichabeszDoininus mihiaudiutor,nontimebo quidfaciatmihi homo.ideft,nonunaperfonahominis,fed unacaro amp;unafragilitas gencrationishumang.Etaddidit:Bonum cftfperareindomi'' no,quàm fperare in homine.Ncc hicutiq? ipecialem hominem,fèd generalem conditio nê defignauit. Deniq; ftatim fubiecit depluribus : Bonû eft confidere in domino,quàtn confidereinprincipibus.Sedubihomodicitur,natureinterdum,utfupradiximus,coin munis inter omnes uniras fignificatunubi principes, uariarû quædâ differentia potefta turn eft.Sed inter homines aut in hominibus unius alicuius rei uniras eft, aut charitatis, autcupiditatis,aut carnis,aut deuotionis SC fidei.Generalis autê unitas,amp; quç in fe fecS dum diuinitatis ^loriâ complecftatur omnia,folius eftpatris amp;filij amp;fpiritus fancftfVn de fie dominus cum diuerfitatc inter fe hominû defignaret, qui nihil habet inter fe quod lottn. 8 poUit ad unitatê indiuiduæ fùbftantiæ pertinere : In lege ueftra, inquit,fcriptû cft,quod duorûhominû teftimonium uerû eft. Et cùm præmififtet, duorum hominum teftimon nium uerû eft, ubi uenit ad fuum patris teftimonium,no dixit,uerum eft tcftimoniuni noftrum,quia duorum deorum teftimonium eft : fed ego, inquit, fum qui teftimonium perhibeo de meipfo,amp;teftimoniû perhibet de me qui mifit me pater.Supra quoq? fimb liter ait.Et fi iudico cgo,iudicium m eû uerum eft,quia folus non fum, fed ego fie qui mi-fit me pater. Itaq? fie infra amp;nbsp;fiipra Se patrcm fignauit amp;nbsp;filium, nec pluralitatem admf fcuit,necdiuinæ unitatem fùbftantiæ feparauit, Euidens eft igitur, quia quod unius eft fubftannæ,fcparari non poteft,ctiamfi nô fit fingularitatis, fed unitatis. Singularitatcin hanc dico,lt;^uæ Græce'fxovÔTK? dicitur. Singularitas ad perfonam pertinet,unitas ad natu ram.Eauero quæ diucrfæ ilibftantiæ funt, non folum unû,fed etiam pluradici folere,lp cet iam ex prophetico clarucrit teftimonio, expreffius tame ipfe Apoftolus declarauit, i.Corw. 8 dicenstNam etfi funt qui dicantur d tj,fîuc in ccclo fiue in terra.Vides igitur quodhi qui ex diuerfis fubftanttjs funt,fie non ex unius ucritate natuiæ,dij appellâturr’ Pater autem fie filius quia unius fùbftantiæ funt, non duo dtj, fed unus deus. Pater ex quo omnia, unus dominus Icfus Chriftus perquem omnia. Vnus, inquit, deus pater ôèunus domb nus Icfùs.Et fupra, Vnus deus,non duo.Et infra: Vnus dominus fie non duo. Pluralitas ergo cxcluditur,non uniras fcqucftratur.Sed quemadmodum cùm legimus dominum Ieîum,nccpatrem(ut fupra diximus)àdominationis iure lecernimus, quodei commii' ne cum filio eft:ita cùm legimus fblum uerum deum patrê, nec filium à folius ueri dei lu re pofîumus feparare,quod ei commune cum pâtre eft. Aut dicant quid aliud fentiant, quidûearbitrentur,cùmlegimus:Dominum dcû tuûadorabis,fieilli foliferuics:utrum Chriftum non adorandû,fie Chrifto non exiftiment feruiendurQuod fi fila quæ adora-uit

uit eum Chananæa impctrare meruit,quod popofcit,ó^ Paulus Apoftolus, qui feruum feChriftiprima icriptorum fuorum prçfatione profitetur,Apoftolus eflemeruit, nó ab RomJ. i hominibus neq; per hominem,fed perlefum Chriftum:dicant quid arbitrentur fequen dum:utrum eum Arrio malintfibi locietatem efle perfidiac,utfblum 3Cuerü deum Chri ftum negando oftendant,quod nee adorandum eum,nec ièruiendum ei iudicêt: An ue ro confortium malint habere cum Paulo,qui feruiendo atq; adorando eriam Chriftum, utitÿfolum uerum deum uoce affetftuq? non diffitebatur,quem pio feruitio fatebatur.

Quomodo intelligi debeat,quod Chriftus dixit: V os adoratis, quod neftitis, nos adoramus quod fcimus.Et ilIud:Sedere ad dexteram uel finiftram, no eft meumdareuobis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.ii i

Vod fi quis dicat:Quoniam deum pattern adoret SCfiliu«,quia fcriptum eft: Vos adoratis quod nefcitis, nos adoramus quod lcimus, confideretquâdo amp;nbsp;apud quem cuius fufeepto loquatur affeclu, Deniqs amp;nbsp;in iuperioribus non immerito præmifTum eft,quod lefus fatigatus ex itinere fedebat SC d Samaritana bi here poftulabat,quia fecundum carnem hominis loquebarur.Nam fccundum diuinita temneefatigari poterat nee fitire.Deinde cüm Samaritana quafi ludæum appcllaretjôC prophetamputaier,quafiludæus qui myfteria legisdoceret,refpondit: Vos adoratis wod nefcitis,nos adoramus quodfcimus.Nos inquinhoc cft,fe hominibus copulauit, Quô autem,nifi fecundum carnem hominibus copulaturÆt ut oftenderet quod fccun dutnincarnationem rcfpôderat,addidit:Quiafalus exiudæis eft.Scdftatim poft hoefe queftrauit hominis affeelum,dicens: Veniet,hora SC nunc eft, quando ueri adoratores adorabunt patrem.Non dixit,adorabimus.Quod utiq; dixiiret,fi côfortium noftri iub-iret obfequtj. uerum cùm legerimus, quodMaria adorauit eum, intelligere debemus quodnon poteft per eâdem naturam Sè adorare quafi fcruus amp;nbsp;adorari quafi dominus: fed potius quod ut homo inter homines adorare dicitur,amp; quafi dominus d famulis adx oratur.Multa ergo fccundum incarnationis legim us amp;nbsp;credimus facram enta: fed in ip^ fa naturæ humanæ affelt;ftione,maieftatem licet fpedlare diuinam.Fatigatur ex itinerc le fus,utreficiatfatigatos:Petit biberc,fitientibus potum fpiritalem daturus:Efurit,cibum falutis efurientibus traditurus;moritur,uiuifîcaturus:fepelitur, refurreclurus :Tremulo pendetinligno,confirmaturu3trementes:Cœlumcaligine obducit,utilluminct:Ter^ ras tremefacitjUt folidct;Maria conturbar,ut mitiget : Referat tumulos mortuorum, ut oftendat domicilia elîe uiuorum:Creatur ex Virgine,uf ex deo natus elle credatur : Ne icirefe fini ulat,utfcire faciatncfcientesîAdorare quafi Judeusdicitur,ut quafi ucrusdei filiusadorctur.Qiiomodo,inqu£unt,filius dei, folusuerus deus poteft ellefimilis patri, cum ipfe dixerit fîlijs Zebedæi:Calicem quidem meum bibetis,federe autem ad dexte- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

rammeamuel adfiniftram,n5eftmeum dareuobis, fedquibus paratüeftd patremeof Hoc igitur ueftrum diuinæ,ut uultis,inacquah'tatis eft argumetum f cùm in eo magis ue nerari domini clementiam,adorare gratiam deberetis,fi tarnen uirtutis atq? fapiêtiæ dei profunda fecreta pofletis aduertere. Confiderate enim quae cum filqs amp;nbsp;pro filqs petat: mater eft utiq!,cui pro filiorum honore follicitæ immoderatior quidem,fed tarne igno^ fcendamenlurauotorum eft. Atqj mater ætatelongæua,ftudioreligiofa,folatio deftitu ta,quæ tunc temporis quando uel iuuandauel alenda foret ualidæ prolis auxilio,abefle fibiliberos patiebatur,amp; uoluptati fuæ,mercedem fequen tium Chriftum prætulerat fi-liorum.Quiprimauoceuocatid domino ( utlegimus)rcli(ftisretibusSC patre fequuti lunteum.Hæc igitur ftudiomaternacfedulitatisindulgentior,obiecrabatîàluatorem di cens:Vt fedeat hi duo filij mei,unus ad dexteram tuam, âS alter ad finiftrâ in regno tuo, Ma»,2 o Etfi error,pietatis tarnen error cft.Nefciunt enim materna uifcera patientiam : amp;nbsp;fi uoti auara, tarnen ueniabilis cupiditas,quae non pecuniæ eft auida,fed gratiæ. Nee inuerecu dapetitio,quænonfibi,fcdliberisconfulebat. Matrem confiderate, matrem cogitate. Sed nihil mirum fi uilis uobis uidetur circa filios affeclus parentum,qui ctiam omni po-tendspatrisuilemputatiselTecircaunigenitumfilium efiaritatem.Dominuscœliattp terrarum uerecundabatur(ut fecundum aflûmptionê carnis ÔCuirtutes animæ loquar) uerecundabatur,inquam,SC ut ipfius uerbo utar,confundebatur, matri pro filijs poftu-lanti etiam fuacfedis confortium denegare:nosæterni dei filium proprium, interdû pro

Ambr.to.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i mini-

2 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D I V I A M B R O S 11

minifterïo ftare cotenditiSjintcrdum famulaton'ûjioc eft,non ex ma{eftati'sunitate,fcd'' ex patns præceptionc uuln's etus efte confefllimjôô negatis hoc deo uero dei filio,quod ille homi'nibus aperte' nolint deiiegarc.Confiderabat enim matris dilcótionem, quacfigt; liorum mertcde grandæuam Iblabatiir {cnclt;ftam,amp; defiderqs h'cet feflamatemis, cha^ n'Ifimorum pignorum tolcrabat abfcnoam.Confîdcrate etiam fœminam, hoc eftfexû fragihoremjqucm domi'nus propria nondum confirmaucrat paiïione.Confideratc,ingt; qtiam,Eupi!liusprimæmulicris hercdem, transfufainomnes immoderataî cupiditatis fuccelfione 1 ab entern, quam dominus adhuc proprio fanguine non redem erat, nondS inolitamaffecftibus omniumimmodici contra fas hortoris appetentiam,luoChriftus cruorc diluerauHæreditario igitur mulier dclinquebat errorc. Et quid mirum fimatcr pro filiorum fuorum(quod cft tolcrabilius quam pro fe)quando etiam Apoftoliipfi in Luc.zz terfc(ficutlegimus)defuiprælarionccertabantf Non debuit igitur medicus omnium deftitutam matrcm,amp;ægram adhuc mcntem,pudoris conuitio fauciare,nepoftulatofi bifupcrbius dcncgato quafiimmodcratæpetitionisdamnata,mœreret.Deniçp domé nus qui lionorandam fcirctcfle pictatem,nonmuh'cri fcdfihjs eius reipondit,dicés:Po-MaW.zo teftis bibere caliccm qucm ego bibiturus fumt'Dicentibus autcm illisiPoftumus.Âitib lisIcfus: Caliccm quidcmmeumbibctis, federeautem ad dexteram meamucl adfinri ftramnoneftmcumdarcuobis,fed quibusparatum eftà patremeo. Qiiàmpatiensôi clcmens dominus, quàm alta fapientia amp;nbsp;bona charitäsf V ölens enim oftcndcre quod non perfuneftoriam rem aliquam diieipuli poftularct, fed earn quam impetrareno pofgt; fcnt,pranogatiuameispaternæ honorificentiæ referuauit,nonmctuês,ne quid iuri pro

Philip. Z derogarcqqui nonrapinam arbitratus eft efte feæqualem deo:fimul diligens difeb loii»,13 pulos,quiaiîcuthabes, Vfq;îlifincmdilexiteos,noluithisquosdiligerct uideriquod petcrentdencgaftc.fancftusÔL bonus dominus, qui mallet aliquiddiftimularedeiurc i.Cor.15 quàm decharitatcdeponerc.Charitasenim patiens eft,benignaeft,nonæmulatur,non inflatur,no quærit qup ftia funuDeniqs ut agnofcatis,nô infirmitatis led indulgêtiæ elTe quod dixiuNon cft mcum dare uobis, ubi line matre filrj Zebedæirogant, nihil de pa-M.ir, IO tre dixit.Sic enim habes:Non cftmeum dare Uobis,fed quibus paratum eft.Ita Marcus Matt. Z O Euangelifta pofîiit. Vbi uerô mater pro filqs rogat,hoc eft IccUndum Matthæum: Non eftjinquit, mcum darc uobis, fed quibus paratum eft à pâtre mco. Hic addidit à pâtre meo,quiamaiorcm indulgentiam maternus pofccbat afFccftus. Quod fi putant, dicengt; do quibus paratum cft à pâtre meo,quod aut patri plus tribuit, aut fibi aliquid derogagt; uit,dicantutrum ill ic putentpatri aliqUid dcrogatum,quiadixitinEuâgGlio filius de

Io4».5 patrc:Parernoniudicatqucmquam.Qiiod filacrilcgumputamusdicercquodpaterita indicium dctulithlio,ut ipfcnôhabeat,habet cnim,nccpoteftamittere quodhabetna-turaliter diuina maicftastfacrilcgum utiq æftimare debemus, quod non potcftfiHus da rc quicquid,aut homines nicreri polTunqaut quæuls accipere creatura, præfcrtim cum loan. 14 ipfe dixeritiEgo ad pattern uado,ôô quodeunq ab co petieritis in nomine meo,hoc fa.' ciam.Si enim quod pater darc poteft,filius non poteft,mentita eft ergo ueritas. None^ nim poteft facerc quicquid in nomine eius pater fuerit obfecratus.Nec enim idco dixiü iUft.ao Qtiibus paratum cft;î pâtremeo,uttantummodo a'pâtre pofcant.Nam omnia quæcun que à pâtre fuerint poftulata fc donarememorauit. Deniq non dixit : Quodeunq! à me petieritis hocfaciam,fed quodcunqs ab eo petieritis in nomine meo,hoc faciam. Quæ' ro nunc,utrum poftîbile aliquid humarlæ conditioni,aut alicui creaturæ,an impoflïbf le putent à Zcbcdçi coniuge amp;nbsp;fihjs poftulatum. Si poffibile, quomodo ad finiftrâfuâ uel ad dexteram im pertiende Apoftolis fedis nô habuit potcftatcm,qui omnia fccit ef-tod». ç ctîm non étant; Aut quomodo non poterat iudicare demeritis hominû,cuipater dc^ dit omne indicium ;No tum cft quemadmodû dederit.Nam quomodo quafi indigês ac cepit filius qui omnia creauit ex nihilo f quoru igitur naturas fecerat,eorum iudiciû no habebat/Dedit autcm filio pater omne iudicium,ut omncs,inquit,honorificentfiliuffl, fîcut honorificant patrcm.Non igitur potentia filij,fed cognitio noftra proficit.Neq; a^ liquid ad fiibftantiam eius acccdit,fed ad noftram utilitatem quod à nobis cognofeitur. utcognofcêdo dcifilium,nitam habcamusætctnam. Cùm autem in cognitione filij dei honor illins,noftet aût non illius fit profetftns, fi qnis putat quod dei nirtus illo honore

cumulatur,nccefl[ê cft ctiam dcinn patrem ciedat pofle cumülari,qirocl 5C ipfe per cog-niti'onênoftrani clan'fïcafiir ficuïfiiïusj'uxta quod fcn'ptn eft,dicentefïlïo: Ego tcclan-ficauifupci'terram.Ergofiponibtlealiquidcrafjquodpetcbatur,inpotcftateuriq!fili) ïo(iit.i7 fuit.Sed tarnen oftendant qut poffibile pu rät, quid de hominibus aut cæten's creaturis, aut addexterä aut ad fimftram dci fedcat.Patcr enim dicit filio : Sede ad dexterani mea. îtaque fi q^uis ad dexteram fih'o fedet, inter ipRnn utique patrem ( ut humano ufu Io-quamur)nlius médius repentur.Non ergo poffibilehomini aliquid petebatur, fedno-luitdicere,quod homines federe fecum non poflent.Si quidem diuinam luam gloriam eelare priufqua refurgeret non diuulgare cupiebat. Nä amp;nbsp;fupra cum inter famulos fuos Moyfen Sc Hella apparuifletin gloria, monucrat difcipulos ne cui diceret quoduidif- Wt 17 fent.Itaq! fi polïibilc non erat hominibus uel creaturis ccetei is hoc mereri, non debet ut derifilius minus pofl'e quia non dedit Apoftolis,quod nec pater hominibus uel creaturis dedit.Äut dicant cui horum dederit patcr^Non utiq; angelis,de quibus feriptura di-eiuC^iodomnes Angeliftabantin circuitufedis. Denn}! SC Gabrielfeftaredixit, ficut Apoe.y habes:Ego fum Gabriel,qui adfto ante deum.Non ergoAngclis,non fenioribus qui a- Lhc.i dorant fedcntcm.llli enim non hiper federn maieftatis fedent, fed ( ut dixit feriptura) in circuitu fcdis.Sedcs enim aliæ uiginti amp;nbsp;quatuor funt,ut habes in Apocalypfi loänistEt Apoc. 4 fuperfedern uigintiquatuor feniorcs fedentes. In Euangelio quoq; ipfe dominus dicit; Gümfederit films hominis in fède maieftatisfuæ,fcdcbitis Sc ipfifupcrfcdcs duodecim tudicantes duodecim tribus Ilrael.Non ergo fedis fuæ dixit ApoHolis dari pofle confor tium,fed alias il las fedes eile duodecim,quas tarnen non pro corporali confciru,fed pro fuccefTu ipirita’is gratite ælh'mare debemus. Deniqs in libro Regnorum dixit Micheas propheta;Vidi dominüdeumlfracl fedentem fuper tlironftfuum,3C omnis militia cccli nabat circa rum ad dexteram eius SC ad liniftram. Qjtomodo igitur ftantibus Angelis ad dexteram uel ad finifträdomini dei,fi.ante omni militia cœli, fedebût homines ad de xteram dei ucl ad finiftram,quibus pro uivtutis præmio angclorum fimilitudo promitti tunficut dominus diciuEritis ficut Angeli in cocIofSicut Angeli, inquit, no plus quam Mdtt.zz , Angeli.Si ergo nihil plus dedit pater quam filius, nihil utiq? minus dedit filius quam pa tennihil igitur minus filius poteft quam patcr.Ponitc tarnen poflibile impetratu hominibus quod pofceretur.Qitid eft quod ait ; Sederc autem ad dexteram meam uel ad fini llram,non efi mcum dare uobisfQiiid eft: mcumröupra dixit : Caliccm quidem meû bi hetis.SCinfra pofuit.non eft:mcum dare uobisiSC fupra mcuin,SCinfra mcum dixit, nec imnmtauit.Ergo fuperiora docent propter quid dixerit mcum. Rogatus enini àmulie- MtUth.zo requafi homo,ut ad dexteram uel ad liniftram fuam filios eius federe pateretur,quiailla quafihomincm rogaucrat, SC dominus quafi tantummodo homo dcfuapalfionerclpo diuPoteftis bibcre calicem, quern ego bibiturus fum t Itaqp quia fecundum carnem de paffionefuicorporisloquebatur,demonftrareuoluit, quodfecudum carnem quidem fubeundæ palfionis nobis exêplum ac fimilitudinêdcrelinqucret, fecundum humana autem conditions,fedis lupernæ confortianó donaret.Hocefi: enim quod dixit, no eft lodtt.j mc5.Sicuta!ibi:Meado(ftrina noneftmeamo eft cnim,inquit,fccundu carnêmcaiquia que diuina funt,n9n funt carnis cloquiaJndulgentia autê fuam circa difcipulos quos di ligeret,quàm cxprcfTc reuelauit prtemittcs;CaIicc quidem mcum bibetis. Etenim quia no debebat id dare quod petierâr,aliud propoftiit ut prius comcmoraret quid ifs tribue ret,quam quid ncgarct,quo magis acquitate fibi petitionis quam ftudium dominicæ li-beraliratisintelligerêtdcfuifle.Calicêquidcm,inquit,meumbibctis,hoceft,paffioncm Mrfftxo quidc quae carnis mes cft,non negabo.Quod enim humanç afiumptionis habco, pote ftisirnitari:donauiuobisuiiftoriâpanîonis,hercditatccrucis.Sedcre autem ad dextera meam uel ad finiftram,non eft meum dare uobis.Non dixit,non eft meum dare ; fed no eft mcum dare uobisiNon fibi poteftate decile aflercns, fedmeritum creaturis. Accipc alitenNon eft mcum dareuobis.Qiiod eft,non eft mcum,qui ucni humilitatem doccre: non eft meum,qui ucni non miniftrari, fed miniftraremon eft meum, qui iuftitia fcruo, non gratiä.Deniq ad patrê rcferens,addidit;Qi,iibus paratum cft,ut oftenderct patrcin quoqnonpctitionibus deferrefolere,fedmcritis,quiadeusperfonarüacccptornö eft. Aiff.io Vnde Apoftolus aiuQiios pracfciuit,5C praedcftinauit.Non enim anteprgdefeinauit

Ambr.to.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i z quàm

100 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVIAMBROSII

tpiàm præfcirctjfcd quorum mérita præfciuitjcorum præmi'a prædeftihauît. Jure igîtur reprchenditur mulicr,quæ dC ïmpoHibilia ÔC fpedali quodam piiudegio ab eo domino poltulauit,qui ea quæ landis iudicauit efTe donanda,non duobus Apoftolis,fed omnP bus difcipuliSjetiani line cuiufquam precationcjuoluntaria fui largitate contulerit,ficui /..ult. 19 feriptum elhDuodccim uos fedebitis fuperfcdes,iudicantes duodecim tribusIfrael.tr go ctiam 11 pollibilc putemuspollulatumfuiflcjcalumniæ locus non eftrtamencùmle-' nfa, 6 genm Seraphim liai e,quomodo pollùm quod homines ad dexteram uel ad finillram fi iio dei fedeant,arbitrari!r'Supra Cherubim dominusfedet, ficut habes z Qiii fedes fuper Chcrubim,appare.Quomodo Apolloli fuper Cherubim fedebûtÆt hoc tamê colligo non ex meo ingenio,led ex dominicæ uocis oraculo. Ipfe enim dominus in pofteriori^ loan, 17 bus Apollolos cômendans patrijainPater quos dedifti mihfuolOjUt ubi ego lumjôô illî fint mecû, Vtiqs lî iudicalfet quod diuinam ledern pater hominibus daret, dixifl'et: Vo^ lo ut ubi ego ledeo ÔC illi fedeant mec5,Scd uolo, inquit, ut fint mecum, non ut fedeant mecû:amp; ubi cgo,non quomodo ego.Deinde fequit. V t uideant claritatê meâ. Nechic dixitjUt habeant claritatêmcam,fed ut uideanuSeruus enim uidet dominus poflîdet.Si p/rti.2 0 eut ôèDauid docuitjdicens;Vt uidcam uoluptatê domini.Et ipfedominusinEuâgelio Maw.5 reueIauit,dicês:Beatimudo cordeJpfi enim deumuidebunt.Videbunt3inquit,nonfu^

per Cherubim cû deo fedebût » Dcfinant ergo uiliora fccundû diuinitatem æftimarede dei filio,ne uiliora quoeç de pâtreœfliment. Qui enim male crediderit de fîlio dei, non potelt bene lèntirc de patreiqui male crediderit de fpiritu,non potell bene fentire défi* lio. V bi enim una dignitas,una gloriajUna charitas,una maieftas eft,in commune derO' gatur quicquid in aliquo putaueris derogandumJam enim non erit plenitudo quant di Icernas amp;nbsp;diuidâs in aliquas pOrtiones.

Vnitatem eflein trinitatc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.nï

Io4«.i7 nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xillunttamenlmperator Augullequi hancdiuingunitatemfubftantiænc

E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gare cupientes,extenuate ftudeant patris amp;nbsp;filij charitatem,quia Icriptûeft'

Et dilexifti eos,ficut 8C me dilexifti.Qirod cüm dicunt,quid aliud agunt,nlfî inter dei filium amp;nbsp;homines æqualitatem quandam comparationis irtducuntfNunquid fie diligi polîùntà deo hominès quemadmodû fîhûs,in quô cornplacuitpater e*Ille per fecomplacet,nos per iplum.In quibus enim deusfilium lîiumadimaginem lùam ccr^ nit,eos per filium afeifeit in gratiam filiörumnit querttadinodum per imaginem ad ima-ginemhimUSjficpcrgeneratiohcm filqïnadoptionem uocemur. Alius igitur naturae amôr fempiternus,alius gratiæ.Aut fi ex uerbis facïunt quællionem, quia lcriptum efc Et dilexifti eos,ficut me dilexifti,comparationemfacftam putantiergo ô^illud co-paratiue'dicftum putant,Eftotemifcricordcs,ficut SC pater uefter qui in cœlis eft- Et ali-Wdn.5 bi:Eftotcpcrfclt;fti,ficut5Cpatcrmcusquiincœliscftperfecftuseft.Qiiodfülle fecundS plenitudincm maicftatis,fuæ perfeeftus cft,nos autem perfecli fecundum uirtutis acci-dentis profec^umretiam filius diligitur à patrè,fcc'undum fempermanentis plenitudinê charitatiSjin nobis autem chai itatem dei,uirtutis emeretur profeeftus. Vides igitur qua gratiam deus dederit hominibus, ÔC tu patris nbsp;nbsp;filij uis Ibluere naturalem amp;indiuidu-

lod» 17 nbsp;nbsp;nbsp;chantatem^QC tu uerba adhuc difcutis,ubiunitatem maieftatis aduertis f Vide toîS

7 liuncîocum,cx cuiusaffecfluloquatur.Habes enimdicentem iplumiClarificamepatcr claritatê ea quam habuipriufquam munduSefl'ct apud te;8C tarnen utfeires magnum deum amp;nbsp;falutarem omnipotentem dei filiû,indicifi fuaemaieftaris admifeuit dicêdo:

Jwi Etnieaomniatuafunt,amp;ftuamea,Omniâliabet,2Ctumi{rum elle ad iniuriam deriuasi' Qiii fi lecundû carne non accipis milTum ut Apoftolus dixit,ex uerbo fimplici prçiu diciû ftruis,quo dicas inferiores à fuperioribus mitti folere,quid adillarcfpondes,quod filius ad homines miffus efifNam fi minorcm putas cum qui mittitur co uidelicetâ quo Tot 9 rnittitur:difccquôdamp; minor maioremmifitjamp;maiores ad minores milïilunt. Nam

Tobias Raphaclcm mifit,6lt; Angelus ad Balaam miflus €11,00 deifilius adludæos.Nun Mdtf,21 9^*^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minor ctiamludæis deifilius ad quosmittebaturquot;Deipfo enim feriptum clh

Nouiflumé autem mifit eis filium fuum unicum.Et uidè qiiod ante feruos, pofteafilium nominauit, ut feias quod dei filius unigenitus fecundum diuinitatis potentiam,nec nomen habet, nee cônfortium commune cum feiuis:reucrendus mittitur,non cumfä-mulis

mulisconfcrendus.Etbenc addidit,meum,ut non unus de multis nee degenerts natu-ræ,aut minons alicuius poteftatis,fed uerus à uero,paternæ imago ucniiTe fubllâtiæ ere deretur.Efto tarnen,minor fit qui mittitur eo à quo mittitur,crgo ÔC Pilato minor Chri^ ftus,quoniam Pilatus mifit cum ad Herodem.Sed nonpraciudicat poteftatifcript’ura, quæmiflumàpa.tredicit,mifrumdicitàpræfide. Vnde fi fobrie'dedci filio quæ digna Hint opinemur,ideo miflum intelligcre debemus, quod ex illo incomprehenfibili tne^ narrabilicç fecreto maieftatis profunda;, dédit fe comprehendendum pro captu noftro mentibus noftris dei ucrbum,non folum cum iè exinaniret, fed etiam ciirn habitarct in nobis,ficut fcriptum eftiQuoniam inhabitabo in illis. Denieç 5C alibi habes quod deus Leuit.3 i dixit:Venitedefcendamus SC confundamuslinguas eorü.Nonenim deus de loco ali- z.Cor.ö quando deccdit,quiait:Ego cœlum SCterram compleo:lcdineo defcendereuidetur, fi Gcn.it noftros deiuerbum penctretaffeefus,ficut dixitprophetarParate uiam domino, reefias nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î

facitefemitaseius,utqucmadrnodumipfepromifit,uenienscum patre,apudnos faciat mentionê.Euidens eftigitur quomodo ueniat.Vndc amp;nbsp;euidens eft quomodo domina dicat,quem pattern nouit.Ait enim:Confiteor tibi pater domine cœli Ô6 terræ. Ante pa ■Ma«.» i trem dixitfapientia fuum,pofi:ca creaturæ domina nuncupauit. Itacj dominatû no cÎTe ubiueraprogenies efi:,ipfe dominus oftendit in Euangelio fuo dicens : Quid uobis ui-deturdeChriftofeuius nlius eftfDicunt ei:Dauid.AitillisIefus:Quó ergo Dauidin fpi ibid.zx rituuocateumdominum,diccns:Dixit dominus domino meOjfedc à dextris meist'Et Pjal,tQ^ addidit:Si ergo Dauidin fpiritu uocat cum dominû,quomodo filius eius eft f Et nemo poterateirefpondere uerbu.O quàmcauté. Propter Arrianos eniminhocetiâteftimo nio dominus fidei proipexit.No enim dixit: Vocat eS fpiritus dominQ:fed quod Dauid dixit in fpiritu,ut cuius fccundum carnem filius eft Dauid fcilicct,eius etiam fecundum diuinitarê SC dominus SC deus crederetur. Vides igitur quod nomen pietatis amp;nbsp;domi* tiijdifcrctumeft.Et bcnedominusfuum quidempattern, cœliautem ÔC terræ dorniiiiî prçdicauit,ut tu cum legis pattern ÔC dominû,inteiligas pattem filij,SC domina crea^ turæ.Inalio prærogatiuanaturæ cft,in alio authoritas poteftatis.Formâ enim fèrui acci piês,eo utiqt dominum uocat,quo feruitutê fiifcepit,æqualis in dei forma,fcruus in cor^ poris:feruitus enim carnis,dominatus autê d(uinitatis eft.Vndeô^ Apoftolus aicDeus x.Cor.i domininoftrilcfu Chrifti pater gloriæ,hoc eft,deum afiumptionis humane afterens,pa tremaûtglotiæ.Num enim duos filioshabuitdeus,Chriftâamp;Gloriamt'Minime.Ergo fi unus dei filius Chriftus,utii}? Chriftus eft gloria.Quid aut ci derogas qui patris gloria eftfSi ergo amp;nbsp;filius gloria eft,56 pater gloria,quia parer gloriæ, non poteft aliud elfe gloria,nondiuifio gloriarum,fed una eft gloria.Itacp ad proprietatem naturæ gloria re-fcrtur,dominatus ad fiifccpti corporis ieruitutem.Sï enim caro etiam iufti animæ fubdi taeft,ficutfcriptum eft:Caftigo corpusmeumamp;feruitutiredigo, quantomagis ftibie- i.cor.^ lt;ftaeftdiuinitati,de qua dicitunQiioniam uniueria feruiunt ei i Vna autem quæftione P/al. n i 6^ Sabellianos ÔC Fotinianos amp;nbsp;Arrianos dominus exclufit.Nam cum dominum eu do nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

mino dicit,Sabellius excluditunqui eundem pattern uult efle quem filium. Excluditur Fotinus,qui fecundû carnem iudicat,quia dominusDauid regis no poterat efle,nifi qt i deus cft.Scriptum eft enim:Dominum deum tuum adorabis,ÔCilli ioli feruies. Nûquid contralcgem propheta fentiret,qui fiib lege regnaretÆxcluditur Arrius,qui filium Ce.' dereaudit ad dexteram patris,ut Îî ex ufu argumentetur humano,ipie fc périmât, ue-nenum facrilcgæ difputationisfuæ inferefundat,utdum inæqualitatem partis filij exconfuetudine hominumintcrpretatur,inutroqs à uero deuius, eû præferat cui derogat, co nfefîurus priorê quem audit ad dextrâ.Excluditur etiam Manichæus. Non enim negatefiefeDauidfiliumfccundumcarnê,utporequiclamâtibuscæcis:Ieiufili Dauid mifererenobis,deleôatus eftfide,amp;ftetit curauit eos:Sed negat hocfuæ cfTe æter nitatis,fi Dauid folius filius à perfidisnominetur.Nam filius dei eft contra Hebioncm: Filius Dauid eft contra Manichæos,Filius dei eft contra Fotinum:Filius Dauid eft con traMarcionem:Filius dei eft contra Paulum Samoiàtenum:Filius Dauid eft contraVa Ientinum:Filius dei eft contra Atrium atque Sabellium gentilis erroris hærcdes:Domi nusDauid eft contraludæos, qui dei filium in carne cernenres, hominem tantumme-do impiofurore credebant.Sed Ecclefîafticafide SCdei patris 06 Dauid idem arque

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambr.to.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i 3 unus

roi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIV I ambro S II

nnus cft fi!ius:quia incarnationis dei myftenum uniucrfæ falus eft creatiiræ, fccundum . 2 cjnod fcriptum cft: Vt fine deo pro omnibus guftaret mortem:Id eft, quod creatura om nis fine palfionealiqua dtuinitatis,dominici fànguinis redimcnda fit precio, ficutalibi Rom.3 hafieszOmniscrcaturaliberabituràferuitucecorruptionis. Aliud eft igitur fecundum diuinam fubftantiamjaliud fecundum ftifceptionem carnis filium nominaruNam SCfe^ cundum gencrationem diuinam,deo patri æqualis cft filius, ÔC fecSdum ftifceptionem corporis, deo patri feruus eft:formam enim ferui,inquit, accepit, unus tarnen atqi idem eft filius.Contrà autem fantfto patriarchæ Dauid fecundum gloriam fuam dominus eft, fecundum corporalis fuccelïîonis fèriem filius eft,non deficiens à le, fed noftræ ius fibi adoptionis acquirês.Nec folum ex genere Dauid feruitutem fufeepit in perfona homf 1 ƒ4^.8 8 nis,led etiam ex nomine,ficut habcs:Inueni Dauid feruû meum.Et alibi, Ecce ego mit-tam ad uos feruum meum,Oricns nomê eft ei.Et ipfc filius ait:Sic dicit dominus, qui fin xit meferuum ex utero fîbi,ôlt;r dixitmihi, magnum tibi eft uocari puerum mcum.Ecce poftii te in teftamentum generis mei,in lucem gêtium,utfis in falutem, ufq; ad extremS tcrræ.Cui liocdicitur,niliChriftof'Qui quum informa dei eilet, exinaniuit fe, amp;nbsp;forma ferui accepit.Qiiid cft in dei forma,nifi in diuinitatis plenitudinefDifce igitur, quid fît, formam ferui accepit,id eft,pleninidinem perfeeftionis humane,plenitudinem obedie-tiæ.Idcoq; dicitin Pfalmo tricefimo,ftatuifti inloco fpaciofo pedes meos : ftiper omnes inimicos meos faeftus fum opprobrium, illuftra faciem tuam fuperferuû tuum. Seruus dictus cft homo,in quo faneftificatus eft:Seruus homo,in quo uneftus cft : feruus homo, in quo faeftus ftib lcge,facftus ex uirgine cft.Et ut compendio dicam,feruus diftus cft,in quo matrehabet,ficut feriptûeft,O domine ego feruus tuus, amp;filius ancillæ tuæ. Quis nimis humiliatus eft,nifi Chriftus,qui ueniqut omnes liberarct per obedientiamf Sicut enim per inobedientiâ unius hominis,peccatores côftituti funt plurimfita Si per unius obedientiâiufticonftituenturmulti.C^is calicefalutarem accepitf Chriftus princeps faccrdotû,anDauid,qui necç facerdotiû habuit, neep paffionë fubtjt f Qiiis facrificauiC hoftiâlaudisfScd fi hoc paru eft,accipe aliud.Cuftodi animam meam, quoniâ ego fan-lt;ftus fum.Nûquid de Ce hoc dicerct DauidfSed ille dicit qui ait:Non derelinques anima meam in infernOjUec dabis fandlum tuum uidere corruptionê.Idem ergoutrunqj dicit. Addidit uerOjSaluûfac feruû tuû.Et infra, Da poteftatê puero tuo, amp;nbsp;Wio ancillæ tuæ. Et alibi,id eft,in Ezechiele, Et fufeitabo ftiper eos paftorem unum, amp;nbsp;reget eos feruus meus DauidiSC erit eorum paftor Si ego dominus:ero illis in dcû,SC Dauid in medio eorum princeps. V tiqi Dauid iam dcfuntftus erat,filius leflc. De Chrifto itaqp dicit, qui propter nos filius ancillæ faeftus cft, fecundum formam hominis. Nam fccundû diuinâ gcncrationê non matre habet fed patrê:nec corporalis uentris cft frucftus,fcd fempiter-na dei uirtus.Ergo etiam illud cum legimus quod dixit dominus : Tempus meum non-iôrfM.7 clum implctum eft,Et:Adhuc modicum tempus uobifcû ftim : Et, uado ad eum qui me 104». 13 mifir:Et,clarifîcatus cft filius hominis,ad incarnationis facramentum referre debemus.

Cum autem legimus:Et deus clarificatus eft in eo: Et deus clarificauit eum, quid ibi eft queftionisjubi Sifilius clarificatur à pâtre,^ater clarificatur à filioCDenique utfidem unitatis Si copulam trinitatis aperiret,etiam a fpiritu clarificandum eflè fe dixit, ficutha b(^s:IlledemeoaccipietSCclarificabitme.Clarificatergo deifilium etiam fpiritusfan-(ftus.QriomodoigituripfcdixinSiego clarificaueromeipftim,claritasmcanihil eftÆr go nihil eft claritasfilrifSacrilcgum eft dicerenifi referas ad carné: quia ex perfonahominis filius loquebatur,eo quod comparationc diuinitatis nulla eft carnis claritas.Dcfi nant igitur impie obtjcerc,c]uod in ftiam perfidiam retorquetur. Scriptum eft enim : no nego:Nunc clarificatus cftfilius hominis. Sed uidcant quid fubiedium fît. Clarificatus eft filius hominis.Vidcant etiam quid fequatunEt deus clarificatus eft in eo.Ego cxcu-fàtionem habeo defilio hominis,ille de pâtre non habet,quia pater non fufeepit carné, exeufationem habeo SC non utonille non habet,fiC cal umniatur. Aut fimpliciter me pa tiatur intelligcre,aut ad carnem referre quæ carnis funt.Pia mcns,quæ Icguntur, fccun-dum carnem diuinitatemcç,diftinguit,fàcrilega confiindit,amp; ad diuinitatis dctorquetiniuriam,quicquid fecundum humilitatem carniseftdidum.

DE Ft DE LIBER * V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lOJ

Eandcmpatn'SjfilijacfpintusfanÆeflcpoteftarem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.iiii

Q_ nbsp;nbsp;borum funt diuinor3,dicentes:uiqueadeo aliam patris,aliam fili},aliam ipigt;

rituflanflieflepoteftatem,utferiptumfinitedoceteomnesgenres,baptizâ MttU.zS tes eos in nomine partis 8^ fifif ÔC ipirituflanlt;fli,amp;S ex uerborum ordinc difFerentiam di--uinæ faciunt poteftatts Ego autem licet hoc iplum teftimoninm in fiiperioribus libris pro imitate aireruerimmaieftatis acnominis,tamen fi hincfaciunt queîlioncm,pofluni teftimontjs aflerere fcripturarum,in plcrifq; lóós prius filium nominatum,pofl.ea pané diôû,Nûquid igitur quia filq fignificatio ante pracmifla elf,uerborum,ut Arriani uolût, præiudicio,pater fccundus à filio eftf'Abfit,inquam,abfit.Nefcit hûc ordinem fides,ne-feitdiferetum patris SCfilij honorem.Non legi,non audiui,nec aliquem in deo inuenio gradum.Niifquam fecundum nufquam tertium deumlegitprimum legi,pnmum ac fogt; lum audiui.Si ordinis exigimus iùpcrftitionem,nec ad dexteram patris federe fiiius debet,nec pninum fe principium debuit diccre.Male ergo Euangclifta,quia prius à uer bo quàin à deo cœpit dicensJn principio erat uerbum,ôf uerbum erat apud deum. Et- nbsp;nbsp;nbsp;i

tiiim iiixta humani ritus ordinem prius parrem debuit nominate, Nelciuit etiam Apo-ftolus ordinê qui ainPaulus feruulus ChriftiIefu,uocatus Apoftolus,fegrcgatus in Euâ Rom. i gelio dei.Et alibi:Gratia domini noftrilefu Chrifti,charitas dci,amp; communicatio fpi ^’^or.xj rituflànôi.Si uerborû fequamur ordinem,in primo filium poftiit,in fecûdo patrem.Sed uerborum ordo fæpe mutatur,amp; ideo nô debes uel de ordine uel de gradu,patri deo 8C filio cius facere quæftionem,cum fecûdum diuinitatem diuifio nullaTit unitatis. Ad extremum ut Chriltianos fe non efle manifeftent,negant in Chriftum elle credendum,di-rentes feriptum elle:Qui inme crédit,non credit in mc,fed in eum qui me mifinHanc e- loan.tz go expetftabam confelfionem, quid me quibufdam ambagibus ludebatis f feiam mihi aduerfum Gentiles efle contentionem,fcdilli conucrtuntur,uos non conuertimini. Illi fi credant,faluum cft iaeramentum : uos perdidiftis acceptum, amp;nbsp;nec cœptum fortaflè, fed fictum.Scrip turn eft inquiuncQui in me credit,non in me credit,fed in eum qui me mifit.Seduidetc quid fcquatur,SC uidetefic quemadmodum fc dci fiiius uult uideri. Sequitur cnimtEt qui uidet me,uidct eum qui me mifit,hoc eft, quia pater uideturin filio. ibid. Expofuit igitur id quod ante pracmifinQiiia il le credit in filium,qui confitetur öó pâtre. Nam quifilium nefcit,nec pattern nouit.Omnis cnim qui negat filium, ncc pattern habet. Qui confitetur fihum,amp;^filium ÔC parte habet.Quid eft crgo:Non credit in mefNo -inidquod corporaliter ccrnitis,noninhominem tantummodo quem uidetis.No enim inhominem tantummodo credendum alTeruit, ut credas quialcfus Chriftus ipfc eft SC del films Sc homo.Propter quod SC utrumq ait: A meipfo non ucni. Et alibi : Ego fum Io4».8 principium quod SC loquor uobis.Qiiafi homo à fe non uenif.quafi dei fiiius non ex ho iTiineprincipium haber.Scdfum,inquit,ipfeprincipium quodloquoruobis. Neq hu-nianafeddiutnafuntquælocutusfum.Neqtenimfas eft credere,quôdnegaueritinfe loan.n elTe credendum,cum ipfe dixerit: Vt omnis qui credit in mc,in tenebris nonmaneat. Et alibi;Hæc eft cnim uoluntas patris mei qui me mifit, ut omnis qui uidet filium SC credit loan. Set ineum,habcat uitam æternam,Et alibi:Creditis in dcum,amp; inme credite.Nemo ergo fi hum fine patte accipiat,quiafilium legimus.Habet pattern fiiius, fed non temporalem, non ex paflionc,non ex conceptione,non ex gratia.Gcnerationcm legfnon legi coce ptionem.Et pater dicit:Genui,non diót,creaui.EtfiIius noh crcatorem fuum deum fecundum æternitatê diuinæ generationis,fed pattern nominat.Sc quoq nûc ex perfona hominis,nunc in dei maieftatc fignificat:nunc unitatem fibi diuinitatis cû deo patte uin dicans,nunc fragilitatem humana? carnis aflumensinunc doCfrinam fuam fe non habc-re,nunc uoluntantem fuam fenon quærere,nunc teftimonium fuum uerSnon eflTe, nfic uerum eflefignificas.Nam ipfe dixit:Si ego teftimonium perhibeo de meipfo, teftimonium meumno eft ucrum.Etipfein pofterioribus ait:E t fi ego teftimoniu perhibeo de loan.5 ft g inc,uerum eft teftimonium meum.Quomodo igitur non eft uerum teftimonium tuum domine Iefu,cui qui crcdidit,in cruce licet pofitus,SC inter confelfi fcelcris fupplicia co lfitutus,mcritalatronis exuit,prçmia innocêtis emeruit.^Deceptus eft ergo Paulus, qui ^^-9 i' ideo recepit oculos,quia credidiqquos amiferat antequâ crederetÆrrauit ne ctiâ Ictus nbsp;nbsp;nbsp;î

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*4 Naue,

104 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVt AM BRO S il

Naue, qui ducem militiae cceleftis agnouitjfed poftca quàm credidit ftatiffl uidf,dignus qui fidei prælio triumpharétfDeniq; non acraras acics in bdla produxit, nec an'ete cete lisq? tormentorum machinis,fcd tubarum feptem facerdotalium fono,murorum hoftp lofue Z lium fepta dcpofüit.Itabcllutn immane confecit tubæ clangor,infula facerdotis. Vi' dit hoc mcretriXjÔC quæ in excidio ciuitatis remedia deiperaret falutis, quia fîdes uiccgt; ratjfignafideiatcçuexilIadorninicæpaHiônisartollens, coccum infeneftra ligauit,ut fjîecies cruoris myftici quç foret mundum redempturauernaretJtaforis leiunomêfuit præliantibus ad uidoriam,intus fpecies dominicp paffîonis periclitantibus ad lalutem. PftLss Vndequiaintellexit Raabcœleife myftcriumi,dicitdominus inPfalmo:Mcmorero

Raab amp;Babylonisfcientibus me.Qtiomodo ergo non eft uerum teftimonium tuû do Pfal. 11 $ mine,nifi fccundum fragilitatem höminumfOmnis enim homomendax.Denitj ut fe-loan.y cundumhominem dixilfefedemonftrarctgt;ait:Quimifit me pater,ipfe teftimoniû per-hibet de me.Verum autem eft teftimonium fecûdum diuinitarem,ficutipfe aitiEtuerfi eft teftimonium meum,quiafcio unde ueni,amp;^ quo uado,uos autem nefeitis undeueni, amp;nbsp;quo uado,uos fecundum carnem iudicatis.Non ergo iecundum diuinitatem, fed fe-cundum hominem iudicant,qui putantChrifto teftificandi feientiam defuiflè. Ergo cû Joan. IZ audis:Qui credit in me,non crédit in me:Et qui mifit me pater ipfemihi mandatum dédit,didicifti quo id putes efle referendum.Deniq? mandatum quod eflet oftendit dices: ï o Pono animam meam,ut iterum fumam eam.Nemo tollit earn à me,fed ego pono earn a meipfo,Videsidco ditftum,ut oftenderetliberam fibiponendæ acrefumendæ animæ poteftatêrlîcut ipfe dixiuPoteftatem habeo ponendi eam,amp; poteftatem habeo iterum fumendieam.Hoc mandatum accepi à pâtremeó.Siueigitur mandatum, fiue utaliqirf Latini habent præceptum,non uticç fecundum diuinitatem, fed fecundum incarnatio-nem datur,adiubeundæuilt;fforiam paffionis.

Quibus rationibus dei lilius creatura dici non poiïït. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. V

Auduero in hanc humilitàtem dei filium deducemus, utnifi quæ audieritfa H cereautloquinefciar,Ô£^præicriptamagendiloquendiq;eiputemuseiremê ’ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftiram,quia feriptum eft:Ex meipfo non fum locutus.Et infirarSicut dixit mlt;

hipateritaloquor,icdadobedientiam carnis,autadfidemunitatis iftareferantur.PIe-riep enim dotftiores amp;nbsp;audirefih'um,ô(^ dicere altquid filio patrem accipiunt per unitatê naturæ.Qtiodenimperunitatemuoluntatisnouitfilius, patrem uelleuidetur audiflê» Vnde non officium corporale, fedarbitrium indiftociabilecooperationis declaratur. Neep enim uerborûhicaliquemfignificat audirumgt; fedunitatem uoluntatisatquirtu-tis,quæ amp;nbsp;in pâtre eft 5C in filio.Quam etiam ÔC in fpirituftàntfto elle memorauit alio lo loan. I s CO diccns:Nô enim loquet à femetipfo, fed quæ audit loquetunut aduerteremus quod quicquidfpiritusloquitur,loquiniramp;ftlius:ô(5quicquidloquiturfîlius,loquiturô6pa- gt;nbsp;ter,quiauna fententia operatio trinitatis eft.Sicut enim pater uidetur in filiOjnonurf que fpecie corporali,fed imitate diuinitatisdta etiam pater loquitur in filio,non tempo iahuoce,nec corporali fono,fed operisunitate.Dcniq; cû dixiftet, Pater qui inmema-nct ipfe loquitur,6C,Opera quæ ego facio ipie facit,addidit:Creditemihi,quia ego in pa tre pater in me eft. Alioquin propter opera ipfa crédité, Hic intelletftus eft nofter fe-cundudiuinarumferiemfcripturarurn.Arriani autem quinolunt de deoæftimare quæ dignalunt,ucl apto fuismeritis confutentur excmplo:nec totum carnaliter credant, cS ' ipfi partis fui diaboli opera incorporalirer uideant. Sicut de eorum conibrtibusiudæis Joan.i dominusdcclarauitdfcens:Vosquoduidiftispatremueftrum faciêrcmfacitis,cumugt; ' ticp non quod diabolum operantem uiderint,fed qiïod arbitria eius fecerint arguantur, inuifibilirer in his fecundû iniquitatem fiiam diabolo operate peccatum. Hoc fecundS Apoftolumpropterinfipicntiampoftiimusperfidorum.Cæterùm fan's probaru eft feri pturarum cxcmplis,ad unitatem maieftatis pertinere diuine,quod amp;nbsp;pater maneatinfi lio:ÔCcaquçloquiturfiliusàpatreuideaturaudifle.Vnitatem autem maieftatis quibus altjs poflîrmus intelh'^ere,qira'm quodeadem patri amp;filio deferuturf Nam quid præcel iCor.Z lentius poteft dici,quam quod Apoftolus'dixitdominûmaieftatis crucifixû f Filius er-Pfnltp.z gQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ypaieftatis,amp; dominus maieftatis:fed non creaturis fubietfta maieftas:No

ergô creatura filius.Filius paterriæ éft imago fubftâtiæzomnis autem creatura diffîmilis fupernæ

fiîpcrnæ fiibftanti'æ',red non dtfîîmih's dei' patris fih'us : Non ergo crcatui a fili’us. Filtus nÓ rapinam arbitratus eft efîe æqualcm dco,fed nulla creatura æquahs deo,æqualis au-tem films.Non ergo creatura filius.Omm's creaturamutabilis, (cd non inutabilts dei fi-Iius:Non ergo creatura dci fihus. Omnis creatura accidentia amp;nbsp;boni Äl^mali recipit iuæ capacitate naturæjeademc^ deceflîonem féntit:Dei autem filio nihil poteft ex eius diui nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;*

nitate uel decedere ucl accedereiNon ergo creatura dei filius. Omne opus fuuin addu- ( cet deus in iudicium,fed dei filius non adducitur in iudiciû, quia ipfe iudicat : Non ergo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

creatura dei filius.Poftremo ut unitatem intelligas,de ouibus dicens fal uatonNullus in quit/apit eas de manu mea.Pater quod dédit mihi maius omnibus cft, ÔC nemo poteft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

rapere de manu patris mei.Ego ôf parer unum (umus.Sic uiuificat filius, ut pater. Sicut enim pater fufeitat mortuos ÔC uiuificat,fie amp;nbsp;filius quos uult uiuifîcat.Sic fufeitat filial, utpatenfic conleruat filius,ut pater.Qui non impar cft gratia,quomodo impar cft pote ftatepSic etiam non perdit filius,ut patcr.Et idco ne quis uel duos dcos crederet, uel di^ feretionem poteftatis inducerenunum fe elle cum pâtre dixit. Id quemadmodû poteft dicere creaturac'Nô ergo creatura dei filius cft.Nô idem cft regnarc ôL ieruirc ; Chriftus autem rex cft ÔC filius regis:Non ergo feruus eft dei filius.Omnis autem creatura ier- Luc. 19 uitjfednonferuit dci filius,qui ex fcruis filios dci facit:Non ergo creatura dci filius.Di-vine iaq; illam parabolam induxit diuitis qui in regionem lôginquam profedtus cft ac cipereregnum ÔCrcuertffeipfumfccundumfubftantiam diuinitatis incorporationisq; dcfcribens.Ipfe enim diues fccundum plenitudincm diuinitatis, qui pro nobis pauper fadus eft,cum diues eßet Ô6 rcxætcrnus,6lt; aeterno rege progenitus, peregre profeCtus fccundum corporis fufccptioncm,qu(a uias hominis tanquam irer ingrelfus alienum,in hunemundum ucnit ut regnü fibi pararet ex nobis. Vcnit ergo lefus in hunemundum regnum accipcrc de nobis,quibus aicRegnum dei intra uos eft. Hoc cft regnum quod Chriftusaccepif,hoc eft quod patri tradidit.Nam quomodoregnum accepit, qui erat fempiternust'V’^cnitergofilius hominis accipereregnum amp;reuerti. Nolucrunteum Ca Luc.19 fcipereludæijde quibus aitdlli qui nolucrunt me regnare fuper fc,adducitc intcrfici-te eos.Sequamurferipturarum ordinem.Illc quiucnir,regnû deo patri trader, cû tra- î didcritregnû,tûc ipfe fubicclus erit ci qui fibi fubiccit omnia, ur fit deus omnia in o-mnibus.Sicutfiliushominis,rcgnum accepit dcifilius:utfiliu.sutiep hominis ctiam tra-diturus cft quod acccpit,ficutfilius hominisiTradit ergo amp;nbsp;dci filius. Hominis ucrofu-fceptionem,utiq; per conditionem carnis, nó per maieftatem diuinitatis agnofcc.Et tu ad contumeliam obfi'cis,quod ei fubiccerit omnia deus,cum audias quod regnum filius hominisdco tradat,amp;utinfuperiorib.diximusIibris,lcgeris:Ncmoucnitadmenifipa ter attraxerit eü,amp; ego refufeitabo cS in nouifTimo dief Si literâ fcquamur, uide magis atq aduerte unitatê honorificentiæ:5C pater fubiecit filio,SC filius patri tradit. Die quid fit amplius, trail ere anrefufcitarefNó'nefecundümorcm hominü, miniftcrium trahen tis,poteftas cft fufcitantisfScd nbsp;nbsp;filius ad patrem trahit,pater ad filium trahit:ct filius

fufcitat,amp;: pater fufcitat.Faceflantfacrilegæ commêta difcretionis,ubi unitas poteftatis cft.Tradit igitur patri regnum fiium filius.Nec deperit Chrifto regnum quod tradit,fed proficit.Nos fumus regnum,quianobis didlu eft:Rcgnü deiintrauos eft.Et fumus reg Luc. r 7 num Chrifti anrc,poftea patris,quia icriptu eft : Nemo ucnit ad patrem, nifi per mc. Cu louii. 14 in uiafum,Chrifti fum:cum peruenero,patris fiim : fed ubiep per Chriftum, ôf ubiq; fub Chrifto.Bonum eft in regno Chrifti eflCjUt Chriftus nobifeu fit, ficut ipfe ai t : Ecce ego uobifeum fum ufqt ad confiimmationem mundi.Sed melius eft efte cum Chnfto.Difibl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

ui enim amp;nbsp;cum Chrifto efte multo melius,cum in hoc mundo fub peccato fimus. Chri-ftus nobifeum eft,utper unius obedientiam iufti conftituantur multi .Si pcccatum hu.

iusmundicuafero,incipiam effccum Chrifto.Deniqpait: Vcniamiterum, amp;nbsp;aftiimam nbsp;nbsp;nbsp;*4-^* 17

uos admc.Etinfra:Volo ut ubi ego fiim,0£: ifti fintmccum.Ergo nunc fub regno Chrifti fumus,dum in corpore*uerlamur,filt; nondii forma exuimur fcrui, quam ille cum fe ex inaniuifletaccepit:cum uero gloriam eiusuiderimus quamhabuitpriufquam mundus luc,i^ elTetjerimus in regno dei,in quo patriarchaefiint 8C prophctæ:de quibus fcriptfi cft: Cû uideritis Ahraâ,Ifaac5lt;^Iacob,ôf oês prophetas in regno dci:utiaplcniorcdeicognitio ncpofiamur.Sed in filq regno ÔC pater regnat,et in regno patris filius regnat:quia pater

lOÓ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bl VI AMBROSI! quot;

in filiOjæin patrcfil!us:êlt;quot; m quo habitat filiuSjhabitat pater: in quo habitat pater lun, 14 h abitat Sgt;^ filius.Sicut ipfe ait:Ego pater ueniemus,amp; apud eum manfionê faciemus.

Ergo ficut una domus,ita unum rcgnum.Eoufq! autem unum patris ôC fihj regnû eft, ut quod filius tradit, pater accipiat:amp; quod pater accipipfilius non atnittauErgo in uno regrio uniras porc!taris cfttNemo igitur diuinitatê inter patrem filiumip lecernat.

Qiiaratione filius fubieôlus fit patri:2C quomodo filius omnia fibi fubiecerit. C.'V I Vodfi patri Sf filio unum dei nomen ius eft,cum deus uerus ÔCrex fcuipi ternus fit ctiam dei filius, non utiq; fecundum diuinitatem fiibiedtus eft dei filius.Subfedèum itaq? imperator Auguflc quemadmodum debeamus acci--pere,côfideremus.Quomodo enim lubieclus dei filiusput creatura uanitatipSed impiû eft de diuinitatis fubftantia,tale aliquid æftimarc. An quêadmodû creatura omnis dei fi PfaLs lio,quod æquéferiptu cft:Omniafubiecifti fub pedibus eiusc'Sed non Chriftus ipfe fibi Ephef.iÿ fubierftus eft. An quêadmodû mulier uiro,ficutlcgimus:Muhcresuiris fuis fubditgfintf i,Tim. Z Et alibÉMulier in fiientio difeat cum omni fubieôfionepSed facrilegum eft,uel patri ui* i.Pet.z i-iij-n^ucl dei filio mulierem corn parare. An quemadmodum Petrus dixit: Subiedi efto^ ï.Cor.8 nbsp;nbsp;QjjcQj humanæ creaturæfNec fie itacp Chriftus. Vel quemadmodum Paulusfcripfit:

Patri amp;nbsp;dcOjfubiccii inuiccm,in timoré ChriftitSed neq; in ftio, neqt in alterius Chrifti timoré fubictftus eftfilius^quia unus eft Chriftus.Qirorum uerborum uim confiderate, qUia patri fubicefti lumus,dum etiam Chrifium uercmur.Qiromodo ergo fubiedumin telligimus Torum Apoftolicum caput recenfeamus, ut nihil uidcatur fraude fubtra-j Cor. 15 (ftmu,aut obreptione praeftricftum.Siin hac inquit,uita tantü in Chrifto fperates iumiis, miferabilioresfumus omnibushominibus.NuncaûtChriftus refurrexitàmortuis prfi mitiae dormientium. Videtis quoniam de rcfiirrecftione Chrifti trarftata eft difputatio. Qitoniamficut per unum hominem,inquir,mors,Ô5 per hominem refurrcÆo mortuo rum.Sicut enim in Adam omnes moriimtur,ita lt;2lt; in Chrifto omnes uiuificabuntur. nufquifqi autem in fuo ordine,primitiæ Chriftus:dcinde hi qui finit Chrifti, qui in aduê tu cius credideruntrdeinde finis, cum tradiderit regnum dco dC patri, cum euacuauerit omne principatum SC poteftatem ÔCuirtutem.Oportet enim ilium regnarc donee po-* nat oêm inimicos fub pedibus eius.Nouiffime aütinimica deftruet mors. Omnia enim Ppl.s fiibiecitfub pedibus cius. Cum autem dicat: Omnia fiibictftafimt ei,finc dubiopræter eum qui fubiecit ei omnia.Gum autem fubieela illi fiierint omnia,tune amp;nbsp;ipfc filius fuh^ iceftus erit illi,qui fibi fubiecit omnia,ut fit deus omnia in omnibus.Quod etiam adHe^ bræos idem Apoftolus dixicNuc autem nondum uidemus omnia illi efte fubietfta.Ac-' Hftr.z eipiamus ApoftolicæfericmIcêlionis. QiiomodoigiturfubieeftüdicimuspSabclliani dê Marcionitæ dicirnt,quod hæc futura fit Chrifti ad deum patrem fubic(ftio,utin patre filius refundatur.Si ergo ea erit uerbi fubicctio,utrefoluatur in patre deus uerbum, er-i.Ccr. 15 go qugcunq; patri hlioq; fiibiecfta funt,in patrem 5c filium refolucntur,ut fit deus om nia amp;nbsp;in omnibus crcaturis.Sed abfurdum eft dicere. Non igitur per refufionem fubie-(ftio.Alia funt enim que fubqciurif,ca utiq quæ crcata funt,SC alius cui fitilla fubiedio. Conticefcant itaq fceiic refufionis interprètes. Atq utinä amp;nbsp;illi tacerent, qui quoniam refolubilcdeiuerbum,deiq fapientiam probarc nonpoflunt, infirmitatem diuinitati fubiedtionis adfcribunt,diccntes quodferiptum eft; Cum autemfiibiedlaillifuerint olt; mnia,tunc 5d ipfc fubieeftus crit.Vidcmus igitur quod nondum fubiedtum, fed fubijciê dum efle icriptura commemorat.Ergo nunc non eft fubiedfus dco patri filius.In quoigi tut filium fubicdlum forc dicitisf Si in diuinitatc, nec inobcdicns eft, quianon eft à pa^ tre difcors:nccfubicdlus,quiano eft lcruus,fcd unicus proprio patrifilius. Dcniq curn ccelum er caret, öd terram condcrct,öd poteftatem cxercebat Sd charitatcm.Nulla igitur feruilis in Chrifti diuinitatc fubiedtio . Si autem nuila fubiedtio, uoluntas libcracft. Quod fi etiam fubieeftionem putät fihj, quia cum cius uoluntatc omnia faciant, difcant hocipfiimcftcindiuiduæpoteftatisargumentum, quiaunitas uoluntatis cft,quænon cœpit ex tempore,fcd eratfemper. ubi autem tinitas perpétua: uoluntatis, non utiqix temporalis fubicdlionis infirmitas.Si enim per naturam fubijccretur,femper fubicdlus 'nianeret.Cum ucro fiibfjcicndus dicarur in temporedifpenfationis, ergo fufccptæ non perpetuacinfirmitatis eritillafitbietftio : maxime cum fempiterna dei uirtus non pofiit

DE FIDE LIEER V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;107

ftatummütarepro tempore,nee deo patri ex tempore nis poteRatis accedere.Nam fi fi lius aliquando mutabiriir,ut fecundum diuim'tatem fubijciatur::crgo Sxl deus pater fi alt quando plus potent,utfubiccflum feeundum diuim'tatem habeatHlium nuneinteriin minus poiïè feeundum interpretationem ucftram,neeefle eft æftimctur.Quid autê eul^ pæeommeruit Hirns,ut poftca,fccundum diuinitatêiubijei pofte eredaturfNunquid fe cundum diuinitatem ad dexteram patris federe præripuit,ut inuito patre fibi pnerogati uampaternifolij uindiearetrSedipfcaitiOmnia queplaeitafunt ci faeioTemper.Ergo fi in Omnibus patri eôplaeeat filius,eur fubijeiet qui ante fubieeius no erat Vidcamus itacp ne non diuinitatis ill a fed noftra fiat in Chrifti timoré fubicbtio, plena gratiæ,5C plc namyfterîj.Itaq! rurfiis Apoftoliea uerba pendamus.Cû autem fiibie(fta,inquit, illi fue- i.Cor.i rint omnia,tune ipfe fubiecftus erit ci qui fibi fubiccit omnia,ut fit deus omniain om-nibus.Ergo quid dictsc'Nune fubiedîa non funt ci omniafNon fiibiecfti famftorû ehoiff non Angeli qui interris pofîto minilfiabant/non Archangcli qui etiâad Maria aduen tus dominici prænuncij mittcbanturr'nô omnis militia eœleftisr’nô Cherubim amp;nbsp;Sera-phimCno throni dominatiôes amp;nbsp;poteftates quæ uenerant ÔClaudantf Quo ergo fub ieiftaerûfc'Sicutiqiquemadmodum ipfe dominus dixit: Tolliteiugû meumfuper uos. Mdtt.ii Nonenimindomitiiugumportant,fcd humiles atqimâfucti.Ncceftplanéangelisnec ipfîs hominibus uilis,fed gloriofa fubiccftio,ut in nomine lefu omne genu fteCtatur cœ^ leftium,tcrreftrium,amp;infernorum:SC omnis lingua confiteatur, quia dominus lefus iil gloria cftdci patris.Ideo autem ante ftibiccfta non crant omnia,quianondumreccperâx lapientiamdei,nondumhabileiugum uerbi,mentisquadameeruiceportabant.Quot-- lodu. 1 quot aûtjficut feriptum cft,rccepcrut cum,dédit cis poteftatem filios dei fieri.Dicct ali^ quisiErgo iani fubictftus cft Chriftus,quia plurimi credideruntt' Minime : Quia non in paucis cft Chrifti fubic(ftio,fcd in omnibus. Sieut enim fi in me concupifeat adhuc earo nbsp;nbsp;nbsp;5

aduerfus fpirituin,fpiritus autem aduerfus carnem,nô uideor cfte fubietftus, amp;nbsp;fi ex par tefimfubditusiita quia omnis Ecclcfia unum corpus cftChrifti,quamdiu genus dilTcn-fit humanum,Chriftum diuidimus.Nondum ergo fubiecftus eft Chriftus, cuius nô fûnt adhuc membra fubiecfta.Cum aut fuerimus non rnulta membra, fed unus fpiritus, tunc

amp; ipfefubietftus crit,ut per ipfius fubieeftionem, fit deus omnia in omnibus. Sicut autê i.Cor. 15 nondum fubictftus cft Chriftus,ita nondum perfetftum cft opus patris,quia dci filius dixit; Meus cibus eft ut faciam uoluntatem patris mei qui me mifit, pcrficiaopus eins. 104«. 4 Qiiidigiturquæftionis eft,quodinmeeritfilfi fubieclio,in quo imperfetftu eft opus pa tris,quia non fum ipfc pcrfeclusÆrgo qui imperfectum opus facio patris, ipfefilium fa cio effc fiibicCtrftScd nô cft iniuria ffta fed gratia:quiain eo quod fubqcimur,^nofter u-lief no diuinitatis cft profeeftusrut fubqciamur legi,fubtjciamur gratiæ.Quoniâ ante,fient ipfe dixit Apofto!us,fapictia erat carnis inimica in deS.Legi enim non erat fubdita. He6r,gt; Nuncaûtiam per Chrifti eft lûbditapaftîonêiEt tarnen ne quiscal3nietur,uidetc quid diuinitus fpirâs fcriptura præcaucrit.Oftcdir enim nobis in quo fubietftus erit deo Chri ftuSjdum docet in quo fibi uniuerfafubijcerct.ldeoq! dicicNunc autnonuidemus om- ifid. niacifubiccfta.Nampaulominusquam angelos minoratû uidimuslefum propterpaf-fionem mortis.Oftcndit itaq; minorcm factum in carnis fufceptione.Qiiid igitur impe ditquinetiam fubieeftionem in carnis fufeeptione fignificet, perquam fubrjcict fibi om nia dum in ipfa patri deo eft ipfe fubiecftust’Confideremus itaq? eius fubiectione. Pater, inquit,mcusfiuistransfercalicemhuncàme:uerûnonmeauoluntas,fedtuafiar.Ergo Lmc.zz fecuncium humante naturae aftumptionê erit ilia fubieeftio. Quiaficutlegimus : Specie inucntusuthomo,humiliauirfemctipfum factusobediens uft};ad mortem.Subicctio Philip.z utiq obedicntiaeft,obcdicntiamortis,mors aftumptionishumanx,aftumprionis ergo humanæ eritilia fubiecftio.Nequaqudm igitur diuinitatisinfirmifas,feddifpcnfatio ifta pietatis eft.Videquam non timcam eorum propofitiones.Illi obqciuntfubijcicndu pa trideo,cgolegoMariæ fubditum matri, quiafcriptum eft dcIofephamp;^^Mariat Eterat Lue.z ftibditus illis. Aut fi hoc putant,dicant quod hominibus erat fubiccta diuiniras.Non igi tur præiudicct quod fubieeftus dicitur,cui non prpiudicat quod feruus legitur,qUod cru cifixus afreritur,mortuus prædicatur.Qui cum moreretur uiuebat,cum fubijcctctur re-gnabat, cum fcpelirctur refufeitabat, ac fubicctum fe poteftati praebebat humante,

10 s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI VI AM BRO SI I

alias fedominum maieftatis declarabat ætemç.Erat lub indicé,ad dexteram deiCoUS fibiiudex perpetuus iudicabat. Scriptum eft deniq,: Amodo uidebitis filium hominis MUt.ig fedentem ad dexteram uirtutis. Vapulabat à ludæiSjimperabat Angelis.Natus ex Maria fub lege erat,ante Abraam lupra legem erat,in cruce uencrandus natura. Deniq fol rcfugit,terra contremuit,conticuerunt Angeli. Cuius igitur paflionem elementa uide^ re timueruntjhuius generationcm uidere potueruntÆt in quo fubicdtioncm corporis non tuleruntjin eo ftibiedionem naturae uenerabilis luftinebuntt'Sed cum unius natu-ræ fint pater filius ôiS fpiritus fan(flus,utic]^ non erit pater fibijpfc fubielt;flus.Et ideo no erit in eo fubiedlus filius,in quo cum patre unum eft,ne per unitatem diuinitatis uideat Sc pater filio efie lubiedlus.Ergo ficut in illa cruce,non diuinitatis plenitudo, fed noftra fragilitas erat fubditan'ta etiam poftea fubditus erit filius patri,in noftræ utiqs participa-tione naturæ:ut fubiedlis carnis illecebris,non cupiditas dominetur cordi, no ambitio, non uoluptaSjfcd omnia nobis deus fit,5C omnino quantû caperc poflumus ad eius ima ginemfimilitudinemq; uiuamus. Ad communitatem igitur beneficium tranfîuitàlpc-i.Cor.i^ eie,quia ill fua carne naturamtotiushumanæ carnis edomuit. Et ideo iuxta ApoftolQ:

Sicut portauimus imaginem huius tcrreni,portemus amp;nbsp;imagine huius cœleftis : Quod utiq? nifi per interiorem hominem non poteft euenire. Deponêtes igitur uniuerfa, hoc Col.3 eftilia quælegimuSjiranijanimofitatêjblafphemiam, turpiloquiû, 6C ficutinfra dicitur, Expoliantes nos uctcreni hominem cum adtibus fuis,induamus nouum,quirenouatur in agnitionemjfccundu imaginem eius qui creauit eum.Etut fcires,quod cum dicit: Vt fit deus omnia in omnibus,à deo patre nô feparet Chriftû,ipfe ad Coloflenfcs,dicit: V-bi non mafculus,inquit SC tœmina,Iudæus amp;nbsp;Græcus,Barbarus ÔC Scytha, feruus ÔCli-I.Cor. 15 ber,ied omnia ÔC in omnibus Chriftus. Ergo etiam ad Corinthios dices: Vt fit deus om nia in omnibus,ÔC unitatem SC æqualitatem cum deo pâtre complexus eft Chrifti, quia nec à patre filius feparatur.Etfimiliter ficut pater omnia in omnibus, itâ omnia in omni bus etiam Chriftus opcratur.Si ergo Chriftus quoçp in omnibus omnia opérât,no utnp in diuinitatis maieftate lubictftus eft,fed in nobis.Qiiomodo autem lubiedlus in nobis, nifi eo modo quo minor Angelis fadus eft,in corporis fcilicet facrâmento f In co enim nondum lubicdla ei omnia uidebantur,quæcreator! fiio à principio lui uticß feruiebât. MaU.î5 QjiqJff quæfieris quemadmodum fitfubiedius in nobis,ipfe oftendit dicens: In carcc-re eram,6Cucntftis admc.Infirmus eramSCuifitaftisme.Quod cnimunihorummini-morumfeciftis,mihi feciftis.Infiïmum audis,SC non moucriSjlubietftum audis SCmouc-risf cum in eo infirmus,in quo fubicdius,in qüo pcccatum atep maledidlum pro nobis fa dus cft.Sicut igitur non propter fc fed pro nobis peccatum atep malcdidum fadus eft, ira non pro fefed pro nobis erit fubiedus in nobis,non in natura lubiedus ærcrna,neq Dotf.i I in natura maledidus æterna.Malcdidus enim omnis qui pendet in ligno. Maledidus, quia noftra maledida lufeepit : fubiedus quoqi quia fubiedionem noftram ipfe fufee-pitjfedinferuilis formæafliimptione,nonindeimaieftate:utdumillenoftræ fragilita-tisfepræberetincarncconforrcm,nosinuirtute fuadiuinæ faceretconfortes naturæ. Non quo aut hoc nobis cum fiipcrna Chrifti gencratione naturale conlbrtium aut diui nitaris in Chrifto fit ilia fubiedio:fed ficUt in ill o per earn cm illam, quæ eft pignus no-ftrç falutis,federe nos incœleftibus, Apoftolus dixit,uaqi no fedentes,fic amp;nbsp;ille per no-ftrç allumptionem naturç dicitur lubiedus in nobis.Quis enim tarn demens qui putet, ut fupra diximus,quod ad dexteram dei patris,fedcs fibf uenerabilis non debeatur,cum fcilicct etiam fecundum carné Chrifto caa patrc,generationis tarnen fupcrnæ æqua-lis potentiæ deferaturf'Angeli adorât,tu tibi prælumptionefacrilega folium deifter-nisfSeriptum eftinquiunt,quodcummortuiefletispeccatis,conuiuificauituosinChri fto, cuius gratia eftis lalui tadi, amp;nbsp;fimul fufcirauit fimulcp facit federe in coelcftibus in Chrifto lefu.Agnofcolcriptum.Scd non ut homincs federe ad dexteram fibi patiatur deus,fed ut in Chrifto federe,puia ipfe eft omnium fundamentum, amp;nbsp;ipfe eft caput Ec-clefiæ,in quo communis fecundum camem natura, prærogatiuam fedis cœleftis cme-ruit.In Chrifto enim deo caro,in carne autem human! natura generis omnium homiml particeps honoratur.Sicut nos ergo in illo fedemus per corporep commune nature,ita ÔC ille qui per fufeeptionem noftræ camis maledidupro nobis fadus eft, cû maledidû uri(j

DE FIDE LIB. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;top

ud(f inbcncdidlutnfih'um dcinoncâdatjftainquam SCineper obedientiam omnium eric iubieóèus in nobis,cum Gentilis trcdideritxum ludçus agnouerit,qucm ctucifeit: cuManichacus adorauerit,quern in carnem ueniffènó credidit: cum ArrianUS omnipo tentem confeflus fuefit,quern negauincum poftremo in omnibus fueritiapictia dei,iu-ftitia,pax,charitas,reiurreÆo.Per fua igitur opera Chriftus Sgt;(. genera diueria uirtutum eric in nobis patri ftibditus,cum uitij's abdicatis et feriante delicto,unus in omnibus deo çœpcritin uno feniu populorum omnium fpiritus adhaerere,tunc crit deus Omnia in omnibus.Conclufionem igitur totiusabfolutionisbreuiter coHigamuseVnitaspotefta tis opirtiOnem iniuriofæ fubiedionis exclitdineuacuatio poteftatis,â; uidoria de mor-lequæfita,triumphatoris utiq; non minuit poteftatemcfubiecflionem operatur obedien tia,obedientiam Chriftus affumpfit, obedientia ufq? ad crucem, crux ad iâlutem : ergo ubiopus, ibiamp; author eft open's* Cum igitur omnia Chriftofubieiflafuerintperobe-' .... dientiamChriftijUtinnOmineeiusOmnes genu fledant^tunceritipfeomniainomni-b us,Nunc enim quia non omnes credunt,no uidentut omnes iubicefli. Cum omnes ergo crediderint,amp; dci fecerint uoluntatê, eric omnia. 0^ in omnibus Chriftus:cum Cliri-misfuerit omnia ÔCin omnibus, erit omnia ÔCin omnibus deus, quia pater manet fem-pnin filio.Quomodo ergo infirmitatis arguitur,qui redemit infirmosr'Ac ne forte SC il lud adinfirmitatêfiltj referas, quod fcriptum eft, quod fiibiecit ei deus omnia,difee quo modo omnia fibi etiam ipfe fubiecerit-bcriptum eft enim: Noftra autem conuerfatio in cœlis eft:Vndeôfialuatoremexpecftamusdominûleium,qui transfigurabit corpus hu militatis noftrac,conforme ut fiat corpori gloriaeiup,fecundum operationem qua poflit etiam fubijeere fibi omnia.Didicifti ergo quod omnia poftit fibi ipfe iubijcere,fecundu opcrationem utiq; diuinitatis. Difee nunc quod fecundu carnem omnia fubietfta acci-piat, ficut fcriptum eft:Qui operatus eft in Chrifto,fufcitans eum à mortuis,amp;conftitU-ens eum ad dexteram fiiam in cœleftibus, ftipra omnem principanim, amp;nbsp;potcftatem,0c' uirtutcm,5C dominationem,0f omne nomen quod nominaturnoniblum inhocftculo fed etiam in futuro,5ó omnia fubiecit fub pedibus eius.Sccundum carnem igitur ei om-niafobiedatradentur,ftcundum quam ôCà mortuis fuftitatus eft, ôffecundum anima liumanam acrationabilem fubiectionem.Diuine pleriq: interpretantur, quod fcriptum eft:Nónne deo fubieda erit anima mea f Animam dixit non diuinitatem,animam nori Ppi«, i maieftatem.Et ut feiremus quod dominus per prophetam de fufeeptionenaturæ eft lo-cutus humanæ,addidit: Vfquequo adtjeietis fuper hominemf fecundum illud quod ait ineuangelio:Quidmequacritisintcrficerehominemt'Etaddidit: Veruntamen preciu uoluerutrepellerc, cucurrerut infitim,orc fuo benedicebanr,amp;^ corde fuö maledicebat. ludæi enim reportante luda preciû,reciperenoluerunt,currentes in fitim amentiæ,quia fpiritalispotus gratiam recufarunt.Hacceftpiæ fubiedionis interpretatio .Etenim cum M4tth.27 dominicæ paffionis hoc munus fit,utiq; in quo paflus eft, in hoc erit fiibiedus in nobis. Quærimus qua cauflafV r nelt;g angeli,neq! uirtutes,nelt;^ altitudo, neq; profundum,ne-que prüfen ria, n eq? futura,neq? creatura alia feparare rios poftit à charitate dei,quç eft in ChriftoIefu.Videmusitaq;exhisquxdiximus,nullamexceptamefle creaturam,fedi-ftis quas fupra dixit,omncm,fi qua eft,annumeratam efle.Simul etiam illud eft confide-randum,quod cum in fuperioribus dixerit : Quis nos feparabit à charitate Chriftffub-ter pofuit:Nerç mors,neqt uita,nec alia creatura feparare nos poterit à charitate dei que eftin Chrifto lefu.Videmus ergo eandem charitatem dei efte,quæ Chrifti eft. Denique non ociofepofuit charitatem dei quae eft in Chrifto Icfu, ne feparatam dei amp;nbsp;Chrifti in-telligeres charitatem.Nihil autem eft quod charitas diuidat, nihil quod diuinitas fempi ternartonpoftit,nihilquodlatetueritatem,fallatiuftitiam,prætcreatfàpientiam.

Quomodo intelligendum, quOd fcriptum eft:De die autem illo amp;nbsp;hora ne-mo fcit,necß angcli,nccp filius,nifi' folus pater. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. v 11

Nde execrabilcs eos,qui ifta commémorant, ôf à fpiritu fando eftedamna-y nbsp;nbsp;nbsp;tos,fcire debcmus.C^os enim alios nifi fpecialiter Amanos propheta con

damnât, qui dicunt quod dei filiusnefeiat tempora Ä^annosf Non enim eft aliquid quod ignorer deus.Eft autem deus Chriftus,Sf altiftimus Chriftus,ipfe eft enim fuper omnia deus. Videte quemadmodu fandus Dauid huiufeemodi qui dei filio feien

Ambr. To. x. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ic tiam

Iio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dquot;! V t ' AMBROS fl

dam dérogent perhorrefcat.Sic énïm babes : In laboribus hominum no ixtntjötr cum ho Row.9 mtntbusnonflagellabuntur.Ideo obtimn't eosfiiperbiaeorû, cooperti ftiritiniquitatc' ('film. 7z Scimpietate fua,prodtjt quafi ex adipe iniquitas eorum,tranfierntin diipofidonem cot dis. Vriq! eos codemnat qui ex difpofitiOne cordis æftimanda quæ diuina Hint arbitran tur.Nam deus ncc difpofitioni eft fubieeftus -, ncc ordini : quando etiam ipfa quæ hint in tjftihominum,SC fucceffionefruuntur humana, no Temper aliquafolennisdifpofitionc' rationiSjfed plcrumq; fecretis latendbusq; decurfa myfterijs,euenire cernamus .Cogita , nbsp;nbsp;nbsp;«erùnt,inquif,amp;: locuti funt rtequitiai-n,iniquitatcm in cxcelfum lócuti funt, pofuerunr,

incoelum osftrfi. Videmusitaqs qitodimpfjfacn'Iegq reosdamnet, quiexfimilitudine humanæ naturæ,difpofitionem fibi arrogent cœleftis arcani.Et dixerûtiQuomodo fd'' uit dense'S^ fi cft eft feientia omnis in altiftf mof'Nonne hçc quotidie perftrepunt Arria^ nijfcientiam omnemin Chrifto eflerionpoflef'Qiiiaipieq'nquiunt, dieiamp;horæfcpro^ feflus eft efle ignarum.Nônne dicunt,quomodo fciuiqqui eum non potuifteftire corne’ môrant,nifi quæ audierit,Ô!C uiderit,ôlt;^ ea quæ fpeeftant ad diuinæ unitatem nature,ad in firmitatem quoqj facnlegainterpretatione deriuantcScriptumeftinquiunt: De dieau.* Mrfrc.ij teminoamp;rhoranemofcit,neq!angelicœlorû,necfilius,nififolus pater.Primuueteres

non babent codices Græci,quodnecfiliusfcit.Sed non mirum fi SChocfalfar5t,quifcri pturas interpolauere diuinas.Qua ratione autem uideatur adietftum, proditur, dum ad interpretationemtantifacrilegq den'uatur.Pone tarnen ab Euangeliftis icriptum.Me^ dium utiq; nom en eft filîj. Nam SC filius bominis dicitur,ut fecundû impfudentiâ afliim Ccïof.z pdonisnoftrædiemfuturiiudicqnefcrfteuideatur. Quomodo enimnefcirctdiêdeifigt;

lius,eum in ipfo fint thefauri fapientiæ 6C feien tiç dei abfcondi tif Qiiæro autê utrum ex fubftantia,an ex accidenti babuerit fcientiam.Omnis enim feientia aut ex natura,aut ex difeiplina eft. Ex natura fup petit, ut equo currercjpiici natare : bæc enim faciunt ante-quam diicant.Ex difeiplina rurfus fuppetit, natarehomini.Nânifi didicerit,fcireno po tcrit.Cum ergo mul tis änimantibus fuppetant ex natura facere 8C feire quæ non didice--rinqquid cenles de dcï filio,utrum ex inftitutione, an ex naturababeatfeientiam f Si ex inftitutionCjCrgo nô eft natus fapiêtia,ôe ex proceftu cœpit ede perfe(ftus,nec eratfe/nquot; per.Qiiod fi naturalê feientiam habet, utiq? pcrfcdlus in principio erat,perfelt;ftus expa--tre proceffi t,amp; idco præfcientia non eguit futurorum. Non ergo nefciuit dicm.Neq e-nim fapientiæ dei eft,ex parte feire amp;nbsp;ex parte nclcire. Nâ quomodo pOteft nefeirepar^ tcm,quifccit omnia,cû minus fit feire quâfaccrefMulta enim feimus quæfacerenopof iumus,ncc eodem modo omnes fcimus,fed ex parte cognofcimüs.Nouit enim uentorS uim ftellarumq? curfiis,aliter rufticus, aliter ciüitatis incola, aliter gubemator. Etfi om*' nés nô norunt, omnes tarnen node dicuntur.Solus autem plené nouit ille qui fecit.Nôgt; uit gubemator quota uigilia procedat artfturus, quales Ortus exploretorionisinontagt; mencolligationcsuergiliarum cætcrarUmtç ftellarum,autnumCTum nouit,autnôrnfi Pfalm. 146 na,ficut ill e qui numerat multitiidinem ftellarUm,SC omnibus bis nomina uoeâs, quent ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utiq? non fallit operis fui uirtus.QuomOdo enim uultis bæc fecide dei filiumt'Nunquid

Ppim. ijo qnafi annulum,qui non fentit quod exprimit f Sed omnia in fapientia pater fecit,id eft, i.Corin.i omnia per filium fccit,qui cft uirtus dei SC fapïcntia.Sapicntiç autem id conuenit,utfuö

rum operum amp;nbsp;uirtutes norit SC caudas.Et ideo non potuit creator omnium ignoräre quod fecit,ncfeirc quod ipfe donauit.Nouit ergo diem quem fecit. Sed dicis,quia præ* fentem nouit,ncfcit fiiturum. Licet inepta fit propofitio, tarnen ut de feripturis iàtisfa* ciam tibi,difcc quod non folum præterita fecit,fed ctiam quæ futura funt,ficut fcriptuni eftiQiii fecit quæ aduen tura funùEt alibi ait fcripturaiPcr que QCfada fitnt fecülâ,fplcn Hetr.i dor eft gloriæ,amp;^ charader fubftantiæeius. Sccula enim SC præterita SC præfentia,amp;ftfgt;

tura lunt.Qiiomodo ergo fada ftint quæ futura funt, nifi quia operatoriauirtus ÔC fticn Rom.4 tia comprehendit numerum omnium feculorûfSicut enim uocat quæ non funt,tanquâ

quæ fintific 8C fecit quæ futura funt,tanquâ quæ fint, quia no contingit ut nô fint,fed ne çedario font futura qug ede precepit.Ergo qui fecit quæ fotura font,eo gencre quo font futuracognouit.Sihoedeieculis,multomagis deiudicq credendûdie,coquodcognf . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tioncm cius babeat dei filius tanquâ à fe iam fadæ,quia foriptû eft; Difpofitione tua péf

J4«. U 8 manebit dies. Nonfolûpermanet dixit, fed etiam permancbit.ut eius difpofitione qiÂ

DE FIDE LIB. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lit

licntiira funt gubcmcntur. Qiiæ diïpolîn't ergo,non noinV Qui plantauit aiire non a«- Pfaîm. 93 diet,qui finxit oailum non confideratf' Videamus tamen ne quid forte magnufit quod creatorefuurn potuentpræterire:Ô£^ tamen eligantutruin quafi magnum aliqiiid amp;nbsp;præ ftantius putent efle quâm cætera;an quafi minimu atq; abieôlû. Si minimû atq; abicdiu, noncftiniuna^urnoftro ufulöqüar)uilia 5Cexiguanefcire. Nam cum potentiæfitfcirc quæ maxima funt,defpexifie rtiagis uidetur degeneris op cris uilitatê. Faftidio igitur ab folutuseft,nonpoteftatefraudatus.Qtrod fimagnûôi. fummum arbitranturfcireiudi-cq dicm,dicant quid deo patremaius aut melius fit. Patrê igitur deumnouit utipfe ait. NemonouitpatternnifiHlius, ÔCcuiuolueritfiliusreuelare.Pattem,inqUam,nouit,(S: MJtth.11 diemnefeite'Si ergo creditis quod patrein reuelat,6C diem nori poteftreuelatec'Deinde quia gradus quofdam facitis, ut pattern filio, filium Ipirinii præferatis,dicite mihi utrum Spiritus fandfus noueritiudietj diem.Nihil enim deeo fcriptia eft hocloco. Negatis pro fedo.Quidfi docco,quod nouerit t' Leeftum eft enim, Nobis autem reuelauit deus per fpiritum fuum. Spiritus enim omnia fcrutarur,etiam alta dei.Vtiqi quia alta dei fcruta^ tut,cum deus nouerit iudicq dicm,eriam ipiritus nouit.Nouit enim omnia quæ deus no uitjficut Apoftolus déclarât dicens.Quis enim feit hominum,quæ funt hominis,nifi fpi ritus qui in ipfo eftr'Sic Sd quæ dei funt,ncmo cognouir, nifi ipiritus dei. Videte igitur, nenegandofpiritumfancftumfcirc, negetis Sd pattern feite. Qiiæ dei iunt, cognouit amp;dei fpiritus ; quæ autem non cognouit ipiritus dei, utique dei non funt. Confitendo igiturquæfpiritus nouitdei,quodnegatisfilium fcire,contrauefttam alFcrtionem fpiri turn filio præfertis. Vcrùm no folum facrilega ifta,fed etiâ inepta dubitatio. Nunc con--iidetemus quibus modis fcientia colligatut,SCoftendamus ipfum filium demonftrafle, quod fiC diem fciret.Quod enim feimus, aut tempore, äut loco, aut fignis, autperfonis declaramus,aut ordine. Qiiomodo igitur nefeiuit iudici) diem, qui amp;nbsp;horam iudicq SC locum Sc {ignaexprcifiiamp;fcaufasf'Deniq; fichabesJnilla hora, quifuerit intedlonon defeendat tollere uafa, Sé qui in agro, fimiliter non redeat retro. Èoufq; igitur fututoru norat periculorum euentus,ut ctiam præfidia periclitantibus demonftraret An potcrat dominus diem is^norare, qui ipic de fe dixit, quodfilius hominis dominus eft fabban? AMfE ix Locumquoqetiamalibi defignauit cGlibifttucfturas rempli oftendentibus difeipulis diceret: Videtis hæc omniac’Amcn dico uobis,nonrelinquetur lapis Riper lapidcm qui nondeftruatur.DefignoquoqiinterrogatusabApoftolisdixit:Viderencfeducamini. Multi enim uenient in nomine meo diccntcs,quia ego fiim Chriftus.Etinfta.Terræmo tus,inquit,magni erunt per loca fingula,amp;^ fames, SC peftilentia rerrotesq; de cœlo,SC ft gna magna etunt.Itaq! SC perfonas exprcftit SC figna.Quo autem modo,ucl circundatu ros excrcitus Hierufalem dicat,ucl implenda tempora gentium,SC quo ordine,Euahge ficxutiqleCftionis atteftatione referatur.Sciuit ergo omnia. Sed quærimus quaratione defignare mom enta noluerir.Si quæramus, non ignorantie inucniemus efl'e,fed fapien tip.Nobis enim fcirc non prodcrat,ut dum certa futuri iudieij mom enta ncfcimus,fem-pertanquam in cxcubijs conftituti, 5C in quadauirtutis fpecula cöllöeati,peccandi con fuetudinemdeclincmus,nc nos inter uitia dies dominideprehendat. No enim prodeft feitefed metuere quod futurum cft.Scriptum eft enim:Noli alta fapere,fed time.Nam fi Row. 11 diem defignalTct exprefle, uni ætati hominum quæ proxima erat iudicio, uideretur di-fciplinampræfcripfiftcuiuendijfiiperioris tempon's autiuftus efletremifliOrjaut pecca tor fecurior.Namq; adulter nifi quotidianam poenammetuat, no poteft ädulterandi cu piditatem rch'nquere:ncc latro obfefibrQ faltuum fecreta deferere, nifi feiat fibi momcn tis omnibus imminere fiipplicium. Plerunq? enim quibus incentiuum eft impunitas,timor tædium eft.Ideo ergo dixi quod feire non proderat,imo proderat ignorare:ut igno rantes timeremus,ut obicruantes emendaremur, ficut ipfe dixit : Eftöte parati,quianc-feitisquahorafiliushominis uenturus eft.Nanq;miles nifibellum inmanibusefièco-gnofcaqprætendere non ilöUit in caftris. Vndc alibi quoep ipfe dominus interrogatus, ab Apoftolis,inquam,qui utiq? non ficut Arrius intelligebant,fed filium dei futUra fcirc credebant,nam nifi hoc credidiflent nunquam interrrogaftenuinterrogatus etgo quart do rcftituerct regnum Iftael,non fe nefcirc dixit,fed ait : Non eft ueftrum feire tempora Âdo. i Sc annos,quæ pater pofuit irt fua poteftate.Attcnde quid dixeriuNon cft ueftrum fcire.

Ambr. To.2. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k 2 Lege

îll nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIV I AMBROSI!

Lege ftcrum,Non eft ueftnim.V eftrum dixit,non meum. lam enim non fccundum per fediionemfed fccundum profedrum humani corporis ac noftrac ani'mac loquebatur. 1 ,Thef, nbsp;nbsp;nbsp;eftrum ergo di'xit,nó meum.Quod öC Apoftolus fecutus,De temporibus autc 6^mo

mentis tratres non haberis,inquit,opus ut uobis feribamus. Itaq? ne Apoftolus quidem ipfc Chrifti feruus dixit fe riefeire momenta,fed non opus elfe doceri populum, qui fem pci fpii italibus munimetis efte debet armatus,utuirtus Chrifti in uno quo(p praetendat. Cum autem dicit dominus, de temporibus quæ pater pofuit in fua poteftate, uti® non poteft exors eiïefcientiæ paternæ,cuius nequaqua exors eft poteftatis:cum poteftas ex lapientia ÔC uirtute gignat,quodutrunq?Chriftus eft.Sed quæritis,qua caulanó ita difci puIis negauerit,quafi iciret QC nollet dicere,fed neq? angelus, necß ftlium feire memora-Gene. I s ucritflnterrogabo uos 6C ego, qua caufla in Geneft deus dicat : Defcendam itacj ut ui-deamfecundum clamorem eorum uenientem adme,ficonlummabuntur:Sinautê,uC Gene. 11 ftiamfQiia caufta ctiam fcriptura de deo dicat : Et defeendit dominus uidere ciuitatem

amp; turrim quam ædificarent nhj hominû d Qua caufla etiam dicat propheta in pfaltcrio: Pfalnr. 5 z Dominus refpexit fuper filios hominum ft eft intelligens aut requirens dcum : quafi æ illic Cl non dei'cenderet dcus,0C hie ft non profpiceret dominus, aut opera hominû igno rarer aut meritafSed etiam in Euangcliohabes feefldum Lucam, quia pater dicit: Quid Lkc.2 0 faciamfMittamftliummeum diletftilfiniumjforfitanhuncuerebuntur.SecundûMat'-t,utth.3.1 tiiæum autem fecunduMarcu habcs:Qi.ioniam mißt deus unicûftliû luû,dicens:Ve-Marc.iz rebunturftliummeu.Inunolibrodicit:Forfitanucrebuntur,fiCquafinelciensdubitat, nam hiefermo dubitantis eft,in duobus autem alijslibris:Vercbuntur,inquit,filiûnieû: hocenim confirmât reuerentiam deferendam.Sedneq; dubitaredei eft,nelt;;jfalli.Dubl tat cnim,qui ignorât quod futurum eft:fallitur aute, qui aliud prædixit, SC aliud eft fecu tum.Quid autem euidentius quam quod fcriptura habet,aliud pattern dixifle dcfilio,et aliud accidiflè eadem ftriptura teftaturrllle dixiuuerebuntur filiû meû, filius autêuapu-lauir,illuftis eft,crucift'xus eft,mortuus eft, multolt;^ illis feruis qui prius fuerant deftina--ti,grauiorafecundum carnem paflus eft.Fcfellitigiturpater,an ignorauit,uclftibucnire T/fttw. I j-jQpy potuitt’Sed uerus neftit fallere. Scriptum eft enim : Fidelis deus quinonmentitur.

Qiiomodo autem ignorauit,qui nouit omniaf Aut quid non potuit, qui omnia potelV Tamen ft aut ignorauit aut non potuit(facilius enim acquiefeitis ut dicatis patrem igno rafle,qudm conftteamini ftlium fciflc)uidetis quia ex hoc ipfo quod uniusfubftantig eft filius cum patre,fi quemadmodum pater, ita amp;nbsp;filius ( ut fccundum ueftram infipientiâ loquar)aut non omnia nouit,aut non omnia potcft.Non firm enim auarus aut præceps circa filtj laudcs,ut plus audeam dicere filium polfequam patrem, qui nullam inter patrem amp;nbsp;filiû difcretioncfacio poteftatis.Sed fortafle dicetis:Non itadixifle pafrê,fcddc patre filium nos fefellifle, lam ergo non folu infirmitatis filiû, fed etiâfacrilcgtj men-daeij arguitis.Vcruntamen ft non creditis de patre filio,nccdc fc credatis.Si cnimfalle-re nos uoluit qui dixit dubitafle patrem, quia nefeiret quod effet futurum: fallereer^o etiam de fe nos uoluit,quiafutura nefeire fe dixit : multoq; tolerabilius ad pudorem,lii-gnorantiam antcprætcndit quoddefefecit, quàm ft contrario promiflis lufusuideatur . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etfe(ftu,quod de patre prædicauit.Sed neq? fallitur parer,neq!fallitftlius:ucrum eaeftin

fcripturis confuetudo diuinis,ficut amp;nbsp;fuperiora St' multa alia exempla teftantur,ut deus diffimulet fe rtcfcirc quod nouiuEt in hoc ergo uniras diuinitatis,ct uniras difpofitionis in patre probatur Slt; nlio, ft quemadmodû deus pater cognita diffimulat,itaftlius etiam inhocimagodeijquæfibifuntnota diflimulet. Edoc'fum eft igitur,nonignoraffcdei filium quae futura funt.Quod fi fatentur,amp;f ego ut iam refpondeam: qua ratione neq? an gelos neq; filium fed patrem fcirc memorauit, foleimcm eius circa difcipulos charitatc etiam inhoclocoSd gratiam recognofco,quodexfrequentia ipfa debet omnibus elfe iam cognitû.Mauult enim dominus nimio in difcipulos amorc propenfus, petentibus his quæ cognitu inutilia iudicarct, uideri ignorarc quod nouerat, quàm negare:PIusff amat noftrâ utilitatê inftruere, quàm fiiam.potentiam dcmonftrare.Sunt tarnen pleritp non ita timidiores ut ego.Malo enim alta rim ere quàm fapere.Sunt ramen pleriq; co fie txf.a tiquodfcriptum cftrEtlefusproficiebatprate5Clapientia ÔCgratiaapuddeumamp;honii ncs,qui dicant confident€r,quod feewndu diuinitate quide ea quæfuturaluntignorarc non potuit,

non potm'tjfedfecundum noftræ conditiom's afïumpn'onem ignorarefe quafifiliû ho^ minis ante cmcem dixit.Etenim cum filiû dicit,nÔ quafi de alio dicinnam ipie eft ÔC do-minus nofter deifilius^ÔCfiliusuirginis.Sedmedio uerbo noftrum informât aff'eCtû,uc quafihominis filius fecundum fufceptionem noftræ imprudentiæ uel profccîus no pie ne adhuc iciftè omnia crederetur. Non eft ueftrum fcire quæ futura funt. Eadem igitur uidetur ignorare conditione qua proficit. Nam quomodo fecundum diuinitatem pro-ficitjin quo habitat plenitudo diuinitatisf Aut quid eft quod nefciat dei filius, qui dice-bat : Qiiid cogitatis mala in cordibus ueftris 'i Quomodo nefciat, de quo dicit fcriptu-radefus autem norat cogitationes eorumfHgc tarnen altj dicant.Ego autem ut ad iupe-riora redeam,qui propoiuerim fcriptum quod pater dixicFortafle reuerebuntur filium meum:quodutilt;j ideo arbitror pofitum, ut quod de hominibus loquebaturpater,hu-manolocutusuideatur affecftuzmulto magis arbitror quod filius qui cum hominibus conuerfatus éft,ôf hominem egit SC carnem fufcepit, noftrû aflumpfit affetftfî, ut noftra ignorationenefcire fe diceret,non quod aliquid ipfe nefciretNam Ô6 fi homo in uerita-te corporis uidebatur, erat tarnen uita, eratlux, amp;nbsp;uirtus exibat de eo,quæ uulneraiâu-ciorum,maieftatis fiiæ autoritäre lanabat.Aduertitis ergo quæftionem uobis efleiubla tam,cum amp;filfj dicftum ad fiifceptionem integræ conditionis referatur humanæ, SC de pâtreideo fcriptum fit,ut uel fie calumniari filio defînatis. Nihil ergo fuit quodignora-uerit dei filiusmihil enim fuit quod ignorauerit pater. Quod fi nihil fîC filius ignorauit, ut iam concludamus, dicant in quo eum minorem uelint uidertSiminorem generauit deus filium,minus contuliufi minus côtulit,aut minus uoluit,aut minus potuit. Sed nec Uifirmus,necinuidus patenquianecuoluntas ante filium,nec poteftas.In quo enim minor,qui omnia habet qug pater habetfNam SC omnia à pâtre iure generationis accepit, totum pattern gloria fiiæmaieftatis exprelïït.Scriptum eft inquiunuQuoniam pater maior me eltSed feriptû cft;Nô rapinam arbitratus eft fe effè æqualê deo.Scriptum eft, quod proptereauolcbantillûludæioccidere,quia filiû fedicebat dei, æqualê le faciens deo.Scriptum eftzEgo St pater unum fiimus. Vnum legût,multa non legunt. Nunquid ergo minor SC æqualis per naturam eandem poteft efie r Sed aliud ad diuinitate refer tur,aliud ad carnem.Minorem dicunt;Quæro,quis menius fit, quis tarn exaltati cordis, qui uelut ante tribunal fuum pattern deum ÔC filium conftituat,ut de prælatione dijudi-cetfNon eft exaltatum cormeum ,neq; inuanum elatifunt oculi mei ,Dauid dicit.Rex Dauidexaltarecor metuitin rebus humanis, nosexaltamus aduerfus diuina fecretat'

Quisim'tur iudicat de dei filiofThroni,dominationes, angeli, poteftatest'fed famulan-turkruiuntArchangeliffedminiftrantCherubin SC Seraphinffedlaudant. Qiiis igi tur iudicat de dei filio, cum legeris quod ipfe pater nouerit filium,non iudicett'Nemo e-nim nouit filium,nifi pater.Nouit inquit,non iudicat.Aliud eft nofte,aliud iudicare. Ha bet pater in fe icientiam,filius fiipra fe non habet po tcftatê.Et rurfiis:Nemo nouit patrê nifi filius, Sc ipfe nouit patrem ficut eum pater nouit. Sed dicis,quod minorem fe dixit: dixit Siflapidem.Plus dicis,SC impie calumniaris:minus dico,amp; pie aftruo. Minorem di cis ÔC fupra angelos confiteris.Ego minorem angelis dico, SC non derogo:quia non di-uinitatern arguo,fedmifcricordiam prædico.

De humili ac deuota authoris ad deu patrê conuerfione reêlætç fidei confelfio ne,cum difertilfimahuius operis conclufione, adlaudê SC gloriâinæftimabilis, inenarrabilis, incircûfcriptæ SC immenlæ acfàncftilTimg trinitatis,perfidiffimo rumq; Arrianorum confufionem SC damnationem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. v 111

A inacceinbilem,incomprehenfibilem,inæftimabilem promptedixcrim:fed j I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filium tuum minorem non aufim dicere.Nam cum ilium fplendorem glotiæ

Sc imaginé fubftantiæ tuæ legerim,ueteor ne minoré imaginé tuæ dicendo fiibftantiæ, minorem lubftantiam tuam dicerc uidear, cuius imago fit filius, cum plenitudo tuæ diui nitatis omnis in filio fit. Immenfum te filiumcß tuum SC fpiritum fancftum,incircunfcri-ptum,inæftimabilem,incnatrabi!em legifrequéter, credo libenter.Et ideoæftimareno poflum, ut examinare poffim.Efto tamen,fpiritu aufutç temerario metiri te uelim.Vn-dequæfo temetiar rFuniculû agrimenforium uidit propheta quo metiebatur Angelus

Ambro;To.2. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k 3 Hierufa-

11*4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©ivf AMBROSli '

Hierufalcm.Meticbatur tamê Angelus, non Arnus. Metiebatur Hierufale non deû,ôu EVCamp;.40 fortafTe nec Hterufalcm men'ri poteratAngelus. Vi'r ennn crat.Denicç fiehabcs;Etallé uaui oculos ôô uidi,5C ecceuir amp;nbsp;in rrtanueius funiculus agrimenforius.Vir erat,quiatÿ loann.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftifcipiendicorporis dcclarabatur.VireratilledequO cftdiCtumzPoftmeuenituir,

cuius nô fum digus foluere corrigiâ calciamenti eius.EfgO lefus in typo Hierufalem me i.Côn'n. 11 titur, Arrius deû.Et fatanas transÉgurat fe in angelû lucis: Qiiid mirum Arrius fuû ntiita tur authorem,ut lïfurpetillicita,licet quod paterfuus Zabulus per femetipfum no fecit, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intolerabiliore ifte facrilegio diuinorum fibi fcientia fecretorum SC lupernæ generatio-

nis arcana præfumat Zabulus enim uerû dei lilium fatebatur, Aitius negat.Si ergo me tiri te omnipotens pater no queo,poflum ne fine facrilegio de tuægénerationis difputà refecreto.^Poflùm ne dicere quod aliquid inter te amp;nbsp;filiutn tuû plùsmïnus'ue fit,cûipfe lôdM. I « 9^* natus eft dixerit,Omnia quæ pater habet mca fiinté Qiiis me conftituit iudreem aut tue. 12 diuiforem de rebus humanis \ Hoc filius dicit, nos inter pàtrê amp;nbsp;filiû diuifîonênobis ÔCindicium uindicamusc'Bona pietas arbitros refugit ètiâin diuifione patrimonîj. Nos ergo erimus arbitri utinter te amp;nbsp;fïlium tuum increatæ rnaieftatê fubftantiæ diuidamus^ tue. 11 Generatio inquit liaec,gcnerâtionequam eftdîgnû qupritamp;fignum non dabitur ei,nilî fignumionæ prophetæ.Signumuriqî datur nô diuinitatis, fedincarnationis.Deniçp dé ^4.-J incarnatione ditfturus aitiPete tibi fignurrt.Et cûilledixilîèt, Non petaneep tentabo do minunijrefponfum elEEccC ergo uirgo in utero concipiet, Ergo fignû diuinitatis uide-renon pofluinus,mcnfurâquærimusf Væmifero mihi,impiedilcutereaudemus que dt gne rogare non poflumus. Viderint tamf quid faciant Arriâni.Ego te pater fi maioreni omnibus dixero,iniuriofe tcluis operibus comparaui:fî maioremfîlio, ut Arrius alferit impie iud feaui:de te prior erit ilia fcntcntia,Nâ neqt ulla fieri poteft nifi ex coin paratio-i Idcot, 5 ne præîatio,neq! præferri quifquam nifi de Ouo prins ftierit iudicatum.Jurare nobis per cœlumnon licet,iudicaredcDciftliolicer.-Sedfîlio tuo foliiudicium de omnibus déni ^Mâtth.3 liftfIoanncscarncmdominibaptizaremetuebat,Ioanncsprohibebatdiccns;Egoate debco baptirari ôé tu uenis ad mc,SC ego Chriftum iudicio meo fnbdamr'Mqyfes excù fatfaccrdotin,Pctrusimperatû in minifterio déclinât obfcquium; Arriusferutatur etia Ecde.j altadeiéSednon Arriusfpiritusfancl-us.Sed Arrio amp;hominibus diefumeft:Altioraté Exod. j3 ne quæficris.Moyfes uultnm doniini prohibetur uidere, Arrius meruituiderefecretâc* * Moyfes ôô Aaron in fàcerdotibus eius.Moyfes qui cudomino apparet in gloria.Moy-^ fes ergo ilia pofteriora tantummodo dei in typo uidit, Arrius totû deum facie ad facieni Exolt;f.33 comprehenditc'Sednemo,inquit,uiderepoteft faciemmeam ôéuiuit.Paulus etiamdé ' ï.Cor.13 inferioribns diciuEx parte cognofeimus amp;nbsp;ex parte prophetamus. Arrius diciuEx totô deum nô ex parte cognoui.lnfcrior ergo Paulus quam Ärrius é Et uas eleefionis ex par i.Com.12 te fcit,nasperditionistotumfcitr'Scio,irtquit,hominê, fine in corpore fine extra corpus nefciOjdcus fcit,qui raptus eft in paradiftim, amp;nbsp;audiuit ineffabilia.Paulus raptus ufq? ad tertium ccelum,fcipfum ncfciuit: Arrius in ftercore uolutatus, deum fciuitéPaulus dicit de ipfojdeus feit, Arrius de deo dicit,EgO nonifSed non Arrius raptus in cœlum, quant uis eum fccutus fit qui iadfatione daninabili diuina præftimerct dicens : Ponam thronS nieum fuper nubes,5lt; cro fimilis altilftmo.Sicut enim ille dixit : Ero fimilis altilïimo,fic ÔC Arrius altilfimum dei filinm fimileiri fui uult uideri : quem nonin diuinitatis æternx inaieftate ucncratur,fcd ex carnis infirmitate metitun

Non effe inter creaturas fpiritum fan(ftum,nec inter omnia,fed fuper omnia. nbsp;nbsp;nbsp;Cap.l

Non pofte ad fpiritum deriuari dei,quia feriptum eft de dei filio:Omnia per ipfum faâà funt,quia fpiritus dei fuper omnia,non inter omnia eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.il

Spiritumfandiumàpatrisfilqq?maieftatenonfecerni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.Hl

C^ioniam ipfe cft fpiritus fàn(ftus,qui eft fpiritus dei, amp;nbsp;fpiritus Chrifti. Ipfe eft fpiritus patris,ipfe paracletus,ipfe fpiritus ueritatis,ipfe fpiritus uitæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.i i 11

Qiiia ficut pater fantftusjita filius,itaôé fpiritus diciturfandus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.V

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.....tk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.-w nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

DE SPIRIT V ’SANcr O LiB.n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Qin'afpiritulïgnamur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CaP’Vt

Quiareplet omnia (pin'tus dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap«

Qüi'a fempiternus dei fili'us. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap*

'^üfpintus peccata condonat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap*lX

_ amp;nbsp;de quó dicit filius dciiQuem ego mittam uobis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X

^iaunapaxjuna gratia patris Sc filrjöClpirituslancfli. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap*XI

Qirià una charitas partis ÔC filij QC fpiritus fanÆ,SC operatic trinitatis, ut paflionem cor póris dominus lelusfubiret. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap-Xil

Quüuna communicatio patris,amp;f filq QC fpiritus fancH:!. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap*^

Quia unum noméii patris amp;nbsp;filij amp;nbsp;fpiritus fanólï, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap*

Qyia Qc filius par a cl crus dicitür ficut 6C fpiritus, amp;nbsp;quiabéneficij Qi gratiæ hoc nomen non iniuriæ eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap* XV

Quiaficutpaterlumen,ita filiuSlumen, SCfpiritus lumeneft.Etfitut parrtmïgnetn legimuSjïta ÓC filium amp;nbsp;fpiritum fanrftum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.XVt

Qi«aficut pater fons uitæ eft,ita etiam filius ita QC J^iritusfantftüs'. Qi«a ficut pater flumen,ita dC filius, ÔC fpiritus fanêlus.

leroboal cum fub arbófe,ütlegimus, qucrcu, tritici mcflem uirga cat** lufùctf deret,accepitoraculum,utd poteftate alienigenarum in libertatem dei populum uindicaret. Ncc mirumfi eft cleôtus ad gratiam, cutn fiib umbra iam tumfacræ crucisSCuencrabilis fapicntiæ prædcftina-to incarnationis futuræ myftcrio conflitutus, fcracis fegetis fènfibilii _____de latibulis frumenta produccret, eletftionémque fantftorum â puiga-mentis inanis paleæ fequeftraret : qui ranquam uirga ucritatis exerciti, fuperflua uete-rishominiscurrieiusâtftibus deponentcs,quafi intorculariitainecclefiacongregan- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

tur.Ecclefia eninl torcular èftForttis reterni,in qua cœlcftis uitis fruclus exundat. Comgt; Auguftintalib» motusoraculoGedeon,cum audiffet quoddeficientibuslicetpopulorummilfbus,ih ^-Dfftîod. , unouiro dominus plebem fuam abhofttbusliberarct,obtulithœdurhcaprarurh,cu.' Cfcn/i,c4p,2i fus carnem fecundum præceptuni angeli amp;nbsp;azyma fupra petram pófuit, amp;nbsp;eä iure per*-fudinquæfimul utuirgx cacumine quam gerebatangelusdeicontigit, de petraignis erupit, atqi fta fici ificium quod offerebatur abfunWtum eft. Quo indicio declaratum iiidetur, quodpetraiila typum habucritcorporisChrifti,quiafcriptumeft:Bibcbant de confequenti eos petrajpetra aütem erät CHrfftus. Quod utiq? non ad diuinitatem e-ius fed ad carnem relatum eft,qup fitictium corda populorum perenniriuo fui fanguigt; nis inundauit.Iam tune igitur in myfterio dcclaratu eft, quia dominus lefus in carnc fua totius mundi peccata crucifixus abolcrct,nec folum deliiftafarftorum, fed etiam cupidi tares aniinorum.Caro enim hœdi ad culpa faefbi refertur, ius ad illecebras cupidicatuiU, ficLitfcriptum eft: Quia concupiuit populus cupiditatem peffimam, QC dixerünt: Qiiis nos cibabir carncr'C^iod igitur extendit angelus ufrgam,5C tetigit petram de qtia ignis cxiuit3oftcnditquodcarodominifpintureplctadiuino,peccataomniahumanæ condi tiónis exurcret. Vnde SC dominus ainignem ueni mittere in terram. Aduerti t igitur uir dodus præfagus futurifupernamyfteria, ÔCideo fecundum oraculaoccidituitulum fi patre fuo idolis dcputatum,SCipfe feptennem alium uitulum immolauit deo. Qyo fa

d luanifeftiflimc rcuclauit poft aduentö domini,omnia Gentilitatis abolenda facrifii-^4 cia,'

llö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSU

oXiolumc^ facrifidum dco dommicac paffioni's pro redemprione populï deferen,dumi leM.8 Etenim uitulus ïlle erat in typo Chriftus,tn quo feptc Ipirituah'u plenitudo ui'rtutUjficut

Efaias dixitjhabitabat.Hunc ui'tulû ÔC Abrahâ obtulit,quâdo di'em domini uidit,amp; ga^ uifus eft.Hic eft qui nunc in hœdi typo,nunc ïn ouïs nunc in uituH offerebatunHœdi, quodfacrificiûpro deli(flisfit:ouis,quoduoluntaria hoftia:uituli, quodi'mmaculatafit uiÆma.Præuidit ergo myften'um fantflus Gedeon, Deniq; trecêtos elegrt ad prglium, ut oftenderet non in numero multitudinis,fcd in facramento crucis mundum ab incur,-fu gtauiorum hoftium liberandû. Et tarnen licet Fortis ÔC fidus,pleniora adhuc de domi no foturæ uidForiæ documêta quærebatjdicês:Si iâluas in manu mea Ifrae^qucmadmo dumlocutus es domine, Ecce ego pono lanæ uellus in area : 6C fi rosfatîFus^rueritfuper uelIuSjSC fupcr omnê terra ficcitas,cognoicam quia in manu mea fccundû promiflà tua populum liberabis.Et ita fadlû eft,Sed adiecit poftea,ut rurium ros proflueret liiper to^ tam terram,amp; ficcitâs eiïèt in uelIere.Quacrit fortafle aliquis,utrum nam quafî incredu^ lus eflè uideatur,qui frequêtibus informatus indicijs adhuc plura pofcebat. Sed que ad modum poterat uideri quafi ambiguus incertusi^ têtalîe,qui myfteria loquebat f Non ergo ille ambiguus,fed prouidus,ne nos ambigeremus. Nam quomodo ill e ambiguus, cuius precatio habebat efFetfhjfVnde autê fecurus adorfus cflèt præliû,nifi intelIexilTet oraculumfRos enim in uellere,fides erat in Iudæa:quia fîcut ros,dei uerba defcendunt. Ergo quando totus orbis infrudFuofo æftu gentilis niperftitionis arebat,tunc erat ros il ï ç le cœleftis uifitatiois inuellere.Pofteauero quâm oues quæ perierût domusIlrael,(un-deputo figuram ludaici uelleris adumbratam) ouesinquâ ille fonte aquæuiuæncga'-nint,ros fidei humêtis exaruitin pedloribus Iudaeorû,meatusqî foos Fons ille diuinus in corda Gentium deriuauit .Inde eft quod nûc fidei rore totus orbis humeftitAt uero lu-dæi prophetas iuos Sgt;C confiliarios perdiderunt, Necmirum Ci perfidiæ fiibeantficcita-Epw.ç tcm,quos dominusdei^s propheticiimbrisubertatepriuauit,dicens:Mâdabonutibus

meis ne pluant fupcr uineam iftam.Eft enim propheticæ nubis pluuia falutaris, ficut ffilm. 71 Dauid dixit : Defcendit ficut pluuia in ue llus, amp;nbsp;ficut ftillicidia ftillantia fuper tcnain.

Hànc nobis fcripturæ diuinæ totius mundi pluuiâ pollicebâtur, quæ rigaret orbem fub d.omini laluatoris aduêtu fpiritus rore diuini .Venir ergo iam dominus,uenit ct|)luuia, uenit dominus ftillicidia fecû cœleftia defercs:ÔC ideo iam nos bibimus qui ante fîtieba mus,2C diuinum ilium fpiritû hauftuinteriore potamus. Hoc ergo præuidit fandus Ge deon,quiauerum SCipiritalem rorem etiam genres nationesqierantfidei perceptions bibituræ,amp; ideo diligentius explorauit. Eft enim neceflària cautela fancftorum, SiquP $ dem etiam Icfus Naue cum uidiflet duce militiæ cccleftis,inten ogauit;Nofter es an ad-' uerfariorurnfnc forte aliquibus aduerfarq præftigns falleretur. Non tamê ociofe uellus non in câpo pofuit uel in prato,fed in area,ubimeftis eft tritici(Meffis enim multa,ope , L«c.10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem pauci)eo quod per fidemdomini futura efletmeftis fœcûda uirtutum.Nec

illud ociofum,quod cxiccauit uellus Iudaicum,ôd rorem eius mifit in peluim ut replere tur aqua,non tarnen ipfe eo rore pedes lauit. Alq debebatur tanti prærogatiuamyfterq. Expedabatur ille qui fordes omnium folus poftèt abluere.Non erat tâtus Gedeon, qui Hdttb.iz hocfibimyftcriûuindicaret.Non enim Gedeon,fedfiliushominisuenitnonminiftra-ri fed miniftrare.Itacç cognofcamus in quo hæc myfteria uideantur efle completa.Non in fancfto Hieroboal : adhuc enim erant ilia principia. Ideo genres uicftæ, quiaficcitas erat adhuc in gentibus.ldeo Iftacl uicit,quia ros tuncmanebat in uellere. Veniamus ad lodn.i} Euangelium.mueniodominumfpoliantcm feueftimenta, amp;præcingentemfelinteo, mittentem aquam in peluim,lauantem pedes difcipulorum.Hæc erat aqua,ros ille cœleftis : hoc prophetabatur quod illo rore cœlefti difcipulorum fuorum dominus lefus pedes lauarct.Ét nunc cxtendantur pedes animorum noftrorum,uult dominus Icfus ôd noftros lauare pedes. Non enim Petro foli, fedunicuiqî dicitfideli : Nifi laucro tibi pedes,non h'abebis mecum partem. Veni ergo dominelelu, exue te ucftimenta quæ propter me ihduiftuefto nudus,ut nos mifericordia’tua ueftias.Præcinge te propter nos lin teo,ut nos tui muneris immortalitate præcingas.Mitte aquam in peluim, lauanon folu pedes,fed etiam caputNec folum corporis noftri, fed etiâ mentis ueftigia uolo exuere, omnés noftræ fordes ftagilitatis,ut QC ego dicam : Node exui tunica meam, quomodo induam

indu! camfLäui pcdcs nieos,quomodo inquinabo lIlosc'Quanta ifta mafeftas eft.Qua fiminifter pedesfamulorum tuoruinlauas,quafi deus rorem mitti's è ccelô.Nec folû pe dcslauasjfed ctiam ut tecum recumbamus inuitaSjSC exemplo nos tuæ dignationi's hor taris,dicens:Vocatis me dominum SCmagiftr5,ôi^ bene faciris,fum enim.Si ergo ego la nbsp;nbsp;nbsp;i j

ui pedcs ueftros dominus amp;magifter,6lt;^ uos inuicê lauate pedes ueftros. Volo ergo ëC ego pedes lauare fratrum mcorum,uolo domini implere mâdatumjuolo in me non ue-recundarijUon dedignari quod ipfe prius fecit. Bonum myfteriiï humilitatis:quia dunt aliénas (órdes lauo,meas abluo.Sed non hoc omnes haurire poterant myfteriu.Lauare uoluitquidêôC Ahraha pedes, fed hofpitalitatis afFelt;?tu.VolebatÔ£: Gedeon lauare pedes angelo domini,qui apparuit fibi,fed uolebat uni,uolebat quafi is qui deferret obfe-^ium,non qui donaret côfortium. Hoc myfterium magnû ell, quod nemo cognoùif. Denicp Petro dixiuQuod ego facio tu ne(cis,cognofccs poftea.Hoc inquâ diuinû my-fterium eft,quod etiam qui lauerintjequirent.Non eft enim fimplcx aqua,co21eftcmy^ ftcrium,per quant confequimur ut partem cum Chrifto habere mcreamur. Eft amp;nbsp;quæ-dam aqua quam mittamus in peluim animç noftre,aqua deuellere in libro Iudicû,aqua delibro Pfalmorum. Aqua eft ros cœleftis oraculi.Veniat igitur domine lefu hæc aqua tn meam animam,in meâ carnê,ut huius humore pluuie noftrarû conualles mentiû atcp intimi cordis arua uiridefcant.Vcniant in me ftillicidia tua, gratia immortalitatcmq! ro rantia.Diluc greftus mentis meæ,ne iterum peccem. Ablue animi mei calcaneû,ut po(^ firn abolere maledi(ftum,ne morfum ferpentis intcriore pede fentiam,fed licut ipfe iuflfi fiifcquentibus te, ut ferpentes ôd fcorpiones illæfo poflim calcare ueftigio. Redemiftt mundum,redime uru'us animam peccätoris.Hatc eft (pecialis tuæ prærogatiua pietatis, quatotum mundum in (ir\guhs redemifti, Helias ad unam miflus eft uiduam,Helifæus inundauit unum : tu nobis domine lefu h odie mille mundafti .Quantos in urbe Roma, quantos Alexandriæ,quantos Antiochiæ, quantos etiam CôftantinopolifNam etiant Conftantinopolisiamdciucrbumrecepit, oôeuidentia meruit tui documentaiudictj. Etenim quâdiu uenena Arrianorum luis foucbat inclula uifcenbus, bellis finitimis inquiéta, murus arinis circûfonabat hoftilibus. Poftca uero quàm fidci exules abdicaüif, hoftem ipfum,quem regnum femper timere confueüerat, d cditum uidit,fupplicem re-cepit,morientem obruft, lepultum pofïidet. Quantos ergo ëC Conftantinopoli,quan-tos poftremo toto hodiein orbe mundafti.^ Non mûdauitDama{us,nonmundauit Pe-trus,non mundauit Ambrofius,non mundauit Gregorius.Noftra enim fcruitia,fcd tua funt facramenta. Neqs enim humanæ opis eft diuina confen c, tuum domine munus 8C patris eft,qui locutus eft per prophetas dicens : Effundam de (piritumeo fuper omnem pfalm. carnem,amp;: prophetabunt filtj ëC filiç eorum.Hic eft in typo ros ille cœleftis.Hgc pluuia uoluntaria ficut legimuscPIuuiam uoluntariam fegregans deus hæreditati fuæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loheLz

Non elle inter creaturas fpiritum fanlt;ftum,nec inter omnia,fed fuper omnia. Cap.I On enim fpiritus lancftus aut poteftati alienæ eft fubiecftus aut iuri, fed fuæ li

N nbsp;nbsp;nbsp;bertatis arbiter,omnia pro authoritate propriæ uoluntatis diuidens,ficut le

gimus, fingulis prout nuit .Non ergo inter omnia, fed fuper omnia fpiritus i.Cot w, i z fanftus eft.Iam enim de eo,quoniam ita plene de dei filiOjClementilftme Imperatotjin^ ftruftus es,ut ipfe iam doceas:cupientem te amp;nbsp;cxigêtem audire aliquid expreftiuSjUon morabôr,præfertim cum itate aflertiôe iftiufmodi teftificatus fis proxime delecftatum, utbafilicam ecclefiæ fineullo monitore præceperis refonnari. Fidei itaq; tuæ gratia,no ftræ præmium iam tenemus.Neqt enim aliud poflumus dicere, rtifi (àncfti fpiritus hanc fuiflè gratiâ,quod ignorantibus omnibus ftibitô bafilicam reddidifti.Spiritus inquâ lan (fti hocmunuSjhoc opus eft, qui à nobis quidem tune prædicabatm, fed in te operaba-tur.Nec fuperioris temporis damna deploro, quandoquidê fequeftratio illabafilicæ eu iufdamfœnoris traxituluras.Etenim bafilieâ fequéftrafti,utfidê probares.Impleuitigi tur propofitû fuû pietas tua,qug fie fequeftrauerat ut probaretcfîc probauit,ut redderer* Necfruôû amifi,fed iudiciû teneo,patuitq? omnib.in quadâ faefti difcrctione,difcretâ ti bi nunquâ fuilîe lententiâ.Patuit in^ omnibus ëC tuû nô fuifle cum fcqueftrares,ôô tuü elle cum redderes.Primû igitur ab inferioribus inchoemus, ut quafi per gradus quofdâ traftatus nofter afeendat, quo facllius hi qui fidei non deferunt, ucl ratione fledantur»

gil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DtVI AMBROSri

Poffiint cnim diccrc in piinci'pi'o^Nec nos dicimus feruire fpintum. Sed arm dicant fcf uire ChHftujt^uomodo polTuiit ritgare de fpintu Quod Ü fecundu earn cm in (èrui for ma confcnÜïint Chnftumfuifïe, cónftatamp;conuenit. Ergo fi fecundum di'uim'tatem firam CHh'ftus non fèruit, non fcruit etiam fpintus. Quod fi non feruitfpiritus, omma autem feruiunt:fiiperomnia igitur fpirituseft, qui non fcruitjfi'cut omnia. Non em'ni alicnæ aut potcftati aut iun' fubiedïus eft, fed fuæ libertatis eft arbiter.Siquidem omnia i.Corin.iz pro authoritatcpropriæuoluntatisjdiuidensfioütferiptûeft,fingulisproutuult.Nunc idipftim quod diximus,teftimonijs aftruamus. Principium difputationis eft^quiaferup Pfalnj.118 antomnia.Scruireautem omnialiquer,quoniamfaiptûeft:Vniuerfàferuiunttibi.Di-xit hoe fpiritus per prophetam. Non dixit feruimus fed feruiunt tibi, ut credetes quod à feruitio fit ipfe cxceptus.Ergo cum uniuerfa feruiant, non fèruiat ipirituSjUtique inter uniucrfa non eft fpiritus faneflus. Nam fi inter omnia dicimus efle ipiritum fanaum,uti que cum legcrimus,quia al ta dci fcrutatur fpiritus, deum pattern efteftiper omnia dene * gamuS.Etcnim cu ex deo fpiritus fitjiSC fpiritus oris eius, quomodo poflumus inter omnia diccre fpiritum fan(ftum,cum fuper omnia deus fit,cuius eft fpiritus, plcnæutifp pet feeftionis perfecftæqs uirtutist' Ac ne Apoftolum arbitrentur errafle, accipiant quem fi-I duciæ huius fitfecutus authorê.Dominus enim in Euangelio dixinCü ucnerit parade-tus quem ego mittam uobis à patre meo fpiritum ueritatis,qui à patre procedit,ine tefti monium perhibebit de me.Ergo ÔC à patre procedit fpiritus fandus, ëC teftificatur defi lio.Teftificatur etiam de patre teftis amp;fidelis amp;nbsp;uerus, quo nihil ad expreffionem diui-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;næ maieftatis eft plenius,nihil ad unitaterrt diuinæ poteftatis cuidentius, cum idem no-

ueritfpiritus quod etfilius^quipatcrnorum teftis fiC conforsindiuiduus fecretorumeft. Exclufititaqticd cognitionc dcifocictatcm Sc^multitudincm creaturæ: non excluden-do autem fpiritum fandum,oftcnditnon efte focium creaturæ. Vnde amp;illud quodle-lodtt, I dlum eftin Euangelio: Quia deum nemo uiditunquam, nifiunigenitus filius qui eftin finu patris,ipfe cnarrauit:ad exceptionem pertinet fpiritus fandi. Qiiomodo cnim deum non uidit,qui fcrutatur etiam alta dei/Quornodo deum nó uidit, qui cognouit qux dci furitt’Qiromodo deum nó uidit qui ex dco eft f Ergo cum ita pofitum fit,quia deum nemo uidit unquam,uidit autem fpiritus,uticp exceptus eft fpiritus.Supcr omnia igitur €ft,qui eft cxceptus ex omnibus.

Non pofic ad fpiritum dcriuari dei,qüia fcriptum eft de dei filio : Omnia per ipfum fada funt,quia fpiritus dei ftiper Dmnia,non inter omnia eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.I I

Idctur fände Imperator plena ratio effe pictatis,fed impfjs non uidetur.Dc-V nbsp;nbsp;nbsp;niq; quid moliantur aduerte. Solent enim diccrc hærctici, ideo inter omnia

S piritum fandum efte numcrâduni, quia feriptû eft de dci filio : Omnia per ipfiim fada fùnt.Qiiàm male confunditur adio quæ non tenet ucritatcm,ôô præpofte-J.Q ordine aflertionis inuoluitur.Hoc enim tunc ualeret, ut inter omnia diccrent effe fpi ritum fandum,fi fadum probarcnt.Namq: omnia per filium fefiptura dicit cfle que fada funuCuin autem fadus non doccatur fpiritus fandusjutiq; nec inter omnia probari poteft,qui ncq! fadus eft ficut omnia, nec crcatus » Mihiigitur adutrumcp hocprofieit teftimonium,ut ÔC fuper omnia probetur efte qui fadus no eft : Ô6 quia fuper omnia eft, non uideatur fadus efie,nec inter ea quæ funt fada numcradus.Quod fi quis,quia om-niafada per uerbum Euangelifta pofuit, nó excipit fpiritû fandum, qüanquâ inloan-nc locutus fpiritus dci,omnia per ipfum fada funt dixcrit,non omniafadi fumus, cum 1 o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loquiin cuangcliftis fpiritum dci ipfe dominus oftenderit diccns : Non enimuos

eftis loqucntes,fcd fpiritus patn's ueftri qui loquitur in uobis: tarnen fi quis, ut dixi, hoc loco non cxcipit fpiritum fandum,fed inter omnia numcrat, nec ibi ergo excipit deifi-i.Cor.s hum ubi Apoftolus dixit:Nobis tarnen unus deus pater,ex quo omnia, amp;nbsp;nos in ilium.

S ed ut feiat quia inter omnia non eft filius,legat fequentia.Nam cum dicit : Et unus do-minuslefus per quem omnia:ab omnibus utiq; excepit dci filiû,quia cxccpit et pattern. Eiufdem autem impietatis cft,uel patri,uel filio,ucl fpiritui fando dcrogare.Non cnim credit in patrem,qui non credit in filium nec credit in dci filium, qui non credit in fpiritum, necpotcftfineregulaueritatisfidcsftare, Namquinegare cceperitunitatempo teftatis in patre SCfilio fpiritu fando,nd poteft utiq? ibi ubi nulla diuifio fit,fide probate

bare diuifam.Ergo qUia pictatis uniras eft bene credere, en'am uniras impieratis eft mä Ie credere.Itaq; qui puranr Ipirituih inrer omnia debere numerari, quia omnia Icgunt fa daper filium,etiam filium urïqp inter omnia annumerâdum putât, quialegUnt, Ex deo omnïa.Confequcntcr autê nec patreni fecernunt ab omnibus,quia à crcaturis omnibus fîiiûnon fecernunt:quoniâ ficut ex pâtre omnia,ira etiam per filium omnia. Hoc iplum fupra euidenter Apoftolus dixir,né iiitcr omnia poiuilîe filium uel impijs uideretur,qui aüdieratdixiffefilium.'Paterquoddéditrnihimaiusomnibuseft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ lottnn.iô

Spiritum fancftumàpatrisfilijt^maieftatenOnfecérni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap* ni

S nbsp;nbsp;nbsp;filium omnia,de fpiriru fa net o tacucrit, hinc cupiat praîiudicium compa-

rare.Qiiod fi pergit maliciofe intcrprctari,quàm multis inueniet locis prædl catam fanrfti fpiritus poteftatê,in qui b us uel de pâtre uel de filio nihil Icriptura.expreftè fit,fed intelligendum rcliquerit. Nunquid ergo cum gratia fpiritus prædicatur,dei pa-tris autunigeniti fih j dcnegaturfNon ita,Qina ficut pater in filio, amp;nbsp;filius in patren'ta e-tiamdiffufaeftcharitasdciincordibus noftris pcrlpiritum iànrftûqui datus eftnobis. EtficutquibenediciturinChriftOjbenedicitur innominepatris amp;filij ÔClpiritus faneftr quiaunuin nomen,poteftas unan'ta etiam ubi operatio aliqua diuina,aut patris,aut filrj, aütfpiritusdcfignatur,nonfolumadlanlt;ftum fpiritum, fed etiam ad patrem refertur filium,necfolum ad patrem fed etiam adfilium refertur ÔC Ipiritum.Dcnicp SCÆthiops nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® ,

cunuchus Candacis reginæ baptiratus in Chrifto, plenum myfterium conlecutus eft: °'* Et illi qui negauerunt fc feire Ipiritum lànrfîum, quamuis baptizatos fe dicerent in loan nisbaptilrno,baptiratilunt poftea,quialôannesin remilfionem peccatorum,ihadué-nientis Iefu,non in fuo baptizauit nomine.Et ideo Ipiritum nefciebant,quia nec baptif-tnum inChrifei nomine,ficut loannes baptizarefolebar,accepcrant. loannes enim licet non baptizaret in fpiritu,tamen fiC Chriftu p^racdicabat ècfpiritû. Deniq; cum interroga nbsp;nbsp;nbsp;, ,

retur ne forte ipfe eflet Chriftus,refpondit:Ego uos aqua baptizo, ueniet autem fortiof me,cuius nô fum dignus calciamcnta portâre,ipfe uos baptizabit fpiritu lànrfto amp;nbsp;igni. Ergo ifti, quia nec in Chrifti nomine,nec curti fide fpiritus fan dH bap tizati fiieränt, nori potuerunt accipere baprifinatis facramentQ.BaptiZati ftint itacp in nomine lefii Chriftif neciteratu eft in his baptifina fed nouatum.Vnu cnimbaptifma. Vbi autem riori eft ple numbaptifmatisfacramentum, nccprincipiauel Ipecies aliquabaptifinatis æftiinaturi Plenû autc cft,fi patrê amp;nbsp;filiû fpiritumq; fatearis.Si unu ncgcs,totü fubrues.Et qiiemad-moduin fi unum in fermone comprehendas aut patrem,aut filium, aut fpiritü l^cHim, fide autem nec patrem neefilium nee (piriflimabneges, plenum cftfidcifacramentum: Ita etiäm quamuis öd patrem Sd filium Sd fpiritum dicas, öd aut patris aut filfj aut fpiritus fàndHminuas poteftatem,uacuum eft omne myftcrium. Dcniq; ßd illi ipfi qui dixerant: Nccfi fpiritus fandtus fit audiuimus,baptizäti iunt poftea in nomine domini lefu Chri-fti.Ethocabundauitadgratiam, quiaiamfpiritum fandlum Paulo prædicantecôgno-uerant.Ncc contrarium debet uideri, quia quamuis etiam poftea taciturn fit de fpiritU^ tarnen creditum eft: öd quod uerbo tacitunlfuerat,expreflum eft fide.Cum cniffl dicituf Ihnominedomini ncftrilefu Chrifti,perurtitatem nominis implctum myftcriurneft; nccaChrifti baptifinate fpiritusfeparatur, quia löännes in pœnitentiam baptirauit; Chriftusinfpiritu. Nunc confideremus utrum quemadmodum in Chriftinomine plenum elTclegimus baptifmatis facramentum,itaetiamfandfo tantumfpiritununcupa-to,nihil defit ad my fterij pIcnitudinem.Rationem fequamur : quia qui unum dixcrit,trf nitatem fignauit.Si Chriftum dicas öd deum patremâ quo undlus eft filius öd ipfiim quiundlus eft filium,2d fpiritum quoundlus eft dcfignafti.Scriptum eft enim: Hunde-fum à Nazareth,quem unxit deus fpiritu fandto. Et fi patrem dicas, 2d filium eins 2d Ipiritum oris cius pariter indicafti, fi tarnen id etiam corde comprehendas.Et fi fpiritum di cas,2d deum patrem à quo procedit Ipiritus,2d filium,quia filrj quoque eft ipiritus, riun-cupafti. Vnue utrationi copuletur authoritas,infpiritu quoquerede baptizärenos nbsp;nbsp;nbsp;, ,

polTefcripturaindicatdiccntedomino; Vosautembaptizabiminiinfpiritufando.Et Adlö.C alibi Apoftolus ainOmnes enim in ipfo corpore in uno fpiritu baptizati fumus. Vnum * Óp us, quia unum my fterium. V nu b ap tifina, quia mors una pro mundo. V ni tas ergo o-peratio-

IZO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSU'

perationiSjUnitas prædicationis,quæ non poteft leparari.Quod fi hoe loco feparat fpt-’ tus ab operatione patri's ÓC fihj,quia dïdtü eft;Ex deo omnia, Si per filiS omm'a; ergo Si 9 ibi qui'aApoftoIus de Chrifto dixit : Qui eft fuper omnia deus benedidtus in fccula,n5 folum eum creaturis Omnibus,fed etiam patri(quod didlu nefas eft)praetuIit,Sed abfit. Non em'm inter omnia pater,non inter plebem quanda creaturarSiuarum.Subtcr créa tura omnisjiupra diuinitas patris fih) Si ipiritus fanefti. lila feruit ,liacc regnatJlla lubiagt;-cet,ifta dominaturJIla opus, hacc author eft operis : lila adorat omnis, hace adoratur ab Hftr. I omnibus-Denique de filio fcriptum eftiEt adorent eum omnes angeli eius.Non habe» adoret fpiritus fandlus.Et infra: Ad quem autem angelorum dixit aliquando : Sedead dexteram meam,donee ponam inimicos tuos fcabellum pedum tuorum f Nonne om^ nes funtjinquiqminiftri fpiritus in minifterium qui mittuntur d Cum dicit omnes,nun--quid et fpiritum fandfum comprehenditdNonutiq?,quia angeli 8i exterx poteftates in totfffiKi 5 minifterium Si obfequium deifilio ut feruiant deftinatur. At uero ipiritus fandïus,non minifter,fed teftis eft fihi,quemadmodum de ipfo filius dixit:Ille teftimonium perhibet deme.Teftis eft ergo filij ipiritus. Qui teftis eft no uit omnia, ficutdeus pater teftis eft. Kebr.z Sic enim habes in poftcrioribus,quia eonfirrnata eftfalus noftra teftificante deo fignis quofp Si prodigijs ôduarîjs uirtutibus, Si fpiritus iandli diuifionibus. Qui diuidit quod uuItjUtiqi fupra omnia,nó inter omnia eitDiuidere enim operatoris gratia, non operis eft materies.Si fupra omniafilius, per quem initiü falus noina ut pracdicaretur aceepiu utiq? Si pater deus qui teftificatur Si afieuerat fignis prodigtjs de ialute noftra, exce^ ptus à cundtis eft. Similiter autem ód ipiritus qui diuifionibus fuis noftræ teftimonium fert faluti,non eft in aeaturarum plebe numerandus,fed cum patre aeftimandus Si filio, qui non per incifionem fui diuiditur ipfe, cum diuidit. Indiuiduus enim cum fit, nihil a-mittit,cum omnibus largitunficut Si filius regnum patre accipiente nihil perdit:nec pa root.j terfilio cum fua tradit,amittif.Nullum itaq? damnu effe in diuifionegratiæfpiritalis,do mino atteftante cognouimus:Quienim ubiuultfpirat, ubicj finedamno eft.Dequoin ftadicemus plenius.Interim nunc quóniam propofitum eft ordinefuo aflèrere, no eflc inter omnia ipiritum computandum,ipfum Apoftolum,de cuius uerbis faciüt qugftio nem,aflertionis huius adhibeamus authorem.Quæ enim efïènt ill a omnia,fiue uifibilia Cdo/? I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuifibilia,ipfe fignauit dicens:Quoniâ in ipfo condita iunt omnia in cœlis Si inter

fa.Vides omnia de his didia quac ucl in coelis funt,uel in terradSunt enim in cœlis etiam inuifibilia quæ fadlafuntTamen ne cui eflet incognitum,addidit de quibus dicereüSi-uefedes,inquit,fiuedominationcs,fiucprincipatus,fiuepoteftates,omm'aperipiümct in ipfo creata funt,ódipie eft ante omnes, ód omnia in ipfo conftat.Nunquid ergo hicin ter creaturas fpiritum landlum comprehêditdAut cum dicit,ante omnes efledeifilium, nunquid ante pattern dixifle æftimandus eftdNon utitç, nam ficut hic per filiu dicit om nia creata efle, Si in ipfo omnia conftare cœleftia, ita ctiam in fpiritu fandlo uires habe* Pjà/m.32 re uniuerfa cœleftia dubitari non poteft,quando ledlum eft: Verbo domini cœlifiima-ti funt,0d fpiritu oris eius omnis uirtus corum.Super omnia eft igitur, de quo eft omnis cœleftium Si terreftrium uirtus.Qui igitur fuper omnia eft,uticß non fcruit:qui non fcr-uit,libereft:quiliber eft,habet iura dominatus.Hocfiàprincipiodicerê,negarctur.Scd quemadmodumilliminora negantnemaiora credantur,itaôd nosminorapræmitta-mus,utautperfidiamfuametiam in minoribus prodant:autfiuelminoribusconfcn-' tiunt,maiorademinoribus colligamus.Arbitror, clemctiflimeImperator,plenilfime confutatos eos qui audent inter omnia fpiritum fandlum computare. Sed tarnen utfei-ant fe non tantu Apoftolicis teftimonijs,fed etiâ dominicis perurgeri: quomodo audêt Kdtih. I a inter omnia numerate fpiritum fandlS quando ipfe dominus dixcrit:Qui blafphemaue n'tinfilium hominis,remittetur ei:qui autem blafphemaueritin fpiritum fandlum, nec hichec in futurum remittetur eidQuomodo igitur inter creaturas audet quifquam fpiri turn computaredAut quis fic fe obligat,ut fi creaturç derogauerit,non putet fibi hoc ali qua uenia relaxandumdNam fi Iuda:i,quia adorauerunt militiam cœli, diuino praefidio deftituti funt:qui autem adorat Si cofitetur fpiritu faneftu acceptus eft dco,quinon con fitetutjfacrilegfi reus fine uenia dânatur,utiqî hinc æftimari poteft, non inter omniafed **^.3 fuper omnia efleIpiritum fandum, cuius iniuria ætemis fiipplicijs excipiatur.Curautc dixent

DE SPIRITV SANCTO LIB., î. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IZl

dixeritdonnnuscQiribîafphemauerKinfilïumhominïsremittetureÉqui'autêbîafphe- Luc, 12 fnauent in fpiritum iandtû,ncc hic nec in foturu remittetnr ei^diligenter aduerte. Nun-quid alia eft oft'enfa filijjalia fpiritus fancftifSicut enim una dignitas, fic ünâ irtiuria. Sed fi quis corporis (pecic deceptus humanijemiftius aliquid fentit de Chrifti came quam dignum eft(Nec^ enim uilis nobis debet uideri,qup aula uirtutis^fiucftus eft uirginis)ha bet culpam:non eft tarnen exclufus à uenia,quam fide poftit afcifcere. Si qui nero fantfti fpiritusdignitatem,maieftatemamp;poteftatemabnegetfempiternarri5ècpütetrioinfpi Luc,it ritudei eijci dæmonia,fed in Beelzebub,non pöteft ibi cxoratiO eile uéniæ, ubi iäcrile-gtj plenitudo eft:quia qui fpiritû negauit,ô(^ deu patrê negauit ÔC filium, quóniam idem eft fpiritus dei,qui fpiritus Chrifti eft.Vnum âuterri elle fpiritum nerno dubftauerit,amp; fi deunodeopleriq? dubitauerunt. Alium enim dixerunt pleriq; hæretici deumueteris, alium noui teftamenti.Sed ficut unus pater,qui SC olim locutus eft,ut legimus, patribiis inprophetis,6C in nOùiflîmis diebus nobis locutus eft irtfilio : nbsp;nbsp;ficut unus filius quiiu- Hftr.i

xtaueteris feriem teftameti ab Adam offenfus,ab Abraham uifus, à lacob adoratus eft, itaetiâfpiritusfartlt;ftusunuseft,quiefferbuitinprophetis,infufHatus eftApoftolis,co-pulatus eft patri âffilio in baptifinatis facramento.DèipfoenimdicitDauidîEtfpiri-tumfaritftum tu,urn ne auferas à me.Deipfo etiam alibi dixit:Quô ibo à fpiritu tuof

Quoniam ipfe eft fpiritus fancftus, qui eft fpiritus dei ÔC fpiritus Chrifti,ipfe paracletuSjipfe fpiritus ueritatis,ipft fpiritus uitæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. nil

T fcias quia idem fpiritus déi cft,qui eft fpiritus fandlus,ficut 00 in Apoftolo igt;Cor,ti E legimus:Nemoin fpiritudei loqucsdicit ahathemaIèfù:Etnemodicitdominum Iéfum,nifi in fpiritu fanAo : Ipfiim Apoftolus fpiritum dei dixit. Ip-fum etiam fpiritum Chrifti appellauit,ficut habes : Vds autem in carne non eftis, fed in fpiritu,fi tarnen fpiritus dei habitat in uobis.Si quis autem fpiritum Chrifti no habet,hic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

no eft eius.Et infra:Qiiod fi fpiritus eius qui fufcitàuit lefum à mortuis habitat in uobis^ Ipfè eft ergo fpiritus dci,qui fpiritus Chrifti.Ipfe eft fpiritus uitp,ficut ait Apoftolus;Lex enim fpiritus uitæ in Chrifto lefu liberauit me à lege pcccati amp;nbsp;mortis. Quem ergo fpirt turnuitæ Apoftolus dixit,ipfum dominus in Euangelio paracletum nominat,ipiùm ^i todnn.i^ ritum ueritatis,ficut habes:Et rogabo patrcm, amp;nbsp;alium paracletum dabit uobis,ut udbi fcum fit in æternum,fpiritum ueritatis,quem hic mündus non poteft accipere,quia nort uideteum nec cognofcit eum. Habes ergo ÔCparacletum fjpiritum,eundcm ÔCfpiriturri tieritatis, amp;nbsp;fpiritum inuifibilem defighatum i Quomodo igitur fecundum diuitateni quidam filium uifibilem putant, cum etiam foiritum mundus üidere non polfit Acci-pcnunceiufdemuocem doraini quOd ipfefitfpiritus fancftus, qiiiâf fpiritus ueritatis.

Habes enim in ultimo libri huius: Accipitc fpiriturn fa^CIum Ipfum quoque eftefpiri- ' turn fandû qui eft fpiritus domini Petrus docet dicens: Anania quid tibi uifum eft men-tiri fpiritui fancftoÆt ftatim ad uxorem Ananiæ idem ait : Quid Uobis uifum eft tentare AÄ0.5 fpin'tùm dominirCum dicit, uobis, oftendit dé eo didum fpiritu de quo Ananiæ dixe-ratlpfe eft ergo fpiritus domini, qui fpiritus fancftus. Ipfum etiam fjiiritum fantftum qui fpiritus patris eft declarauit dominus, diccns fecundum Matthæuni inperfecutione Mdtth.iô non elfe cogitandum quid loquamur.Non enim uôs eftis qui loquimini, fed fpiritus pa tris ueftri qui loquitur in uobis. Idem àutem fecundum Lucam ait : Nolite folliciti eftè Luc. i a qualiter refpondeatis aut dicatis,Spiritus enim fàncftus dei docebit uos in ipfa hora qug oporteatdicere.Ergo quamuismulti dicantur fpiritus,quia letftum eft: Qui facit ange- Ppfw.ioj losfuos fpiritus,unus tarnen eft deifpiritus. Ipfum igitur unum fpiritum amp;nbsp;Apoftoli Prophetæfuntconfecuti.Sicutetiamuas elecftionis,doeftorgentium diciuquiaiinum fpiritum potauimus,quafi eum qui non queat feindi, fed infundatur animis, amp;nbsp;fenfibus illabatur,utfecularis litis reftingUat ardorem. Non ergo faneftus fpiritus de fubftantia corporalium.Hic enim corporalibus incorpoream infundit gratiam,fed neede fubftari tiainuifibilium creaturarum efbnam ôCillæ fancftificationê huius accipiunt,fiC përhünc reliquis mundi operibus antecellût,fiue angelos dicas, fine dominationes, fiuepotefta teSjOmnis creatura estpeeftat faneftifpiritus gratiam. Sicut enim nos per fpiritum liberty quiamifit deus fpiritum fifij fui in cordanoftra clamantem, abba patetjitaq? iam non eft feruus fed filius:ita etiam omnis creatura reuelationemfiliôrû dei expéiftat, quos utiqüé ■ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambr.to.z. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I ûndbJ

IIX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSI!

ßndi fpiritus grana filios dci fccicErgo Sgt;C creatura ipfa fpi'n'talfs gratie reuclati'one mu tatiirjSC libcrabitur à feruitute corruprionis, in libertatê glon'g filiorö dei. Omnis ergo creatura mutabilisinon folö ea quac iam peccató ah'quó aut elcmcntorü condin'oncmu tata eft^ucnim etiam quæ corruptelæ poteft eflepbnóxia,uino naturæ, etfi nondum eft Gtädt, 4 ftudiodiïciplinæ.Nam ut in fuperïoribus libi is docuimus, QC angeloru naturam liquet potuiflemutari. Vtiq? æftimareconuenit quia qualisunius natura, talis ÔCcætcroruni. Mutabilis ergo amp;reliquorum natura,fed melior difciplina,

Quod licut pater fanlt;fius,ita lilius,ita Sgt;C fpiritus dicitur fahtRus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. V

Rgo omnis mutabilis cieatura:fed no mutabilis (piritus fancflus. Neq? eniin E nbsp;nbsp;nbsp;aliquo uitio mutari potcft,qui omnium abolct uitia,peccata códonat.Quo-'

modo ergo mutabilis qui fanélifîcando alios mutât ad gratiâm,npn ipfeinu taturr’Qiiomodo mutabilis, qui bonus femper eft f'Net^enimunquam malus ^iritus fan(ftus,per quem nobis quæ bona ftint miniftrantur. V nde amp;nbsp;Euangeliftç duo,in uno, eodemq! loco,diuerfis quideih interfe uerbis led eade defignaVunt. Habes enim inMat ialt;»«E7 thÇO’Si uos cum ficis mali,noftis bona data dare filtjs ueftris, quanto magis pater uefter , quitncœltseft, dabitbona petentibusfef'SecundumLucamautem inuenics itaferi-tJK. I î ptum:Qiiantomagis pateruefter de cœlo dabit fpiritum faneftum petentibus fe/Aduet timus ergo bonum elle fpiritum fantftum Domini iudicio,Euangeliftarum teftimonio: quando alius pro fantfto fpiritu bona,alius pro bonis fantftum fpiritum nominauit. SiP gitur quod bonum'cft,hoc eftfpiritus fantftuSjquomodo bonus no eftf NeciFallit,quod nonnulli codices habent etiam fecundum Lucam : Quantomagis pater uefterde cœlo dabit bonum datum petetibus fe f Hoebonû datum gratia fpiritalis eft, quod dominus leluseffuditdecœlo,poftquampatibulocrucisfixus, triumphales reuehens euacuatac P/äIw.(5 7 mortis exunias^uidfor mortis à mortuis rcfurrexit.Sicut habes: Afeendens in al tu captP Ep.p uam duxit captiuitatê,dcdit data hominibus.Etbene ait data.Sicut enim filius datus,de ^o feriptum eft,Puer natus eft nobis, filius datus eft nobis ; data eft SC gratia fpiritalis. (^id autc dubftê dicere quia datus eft fid fpiritus fantftuSjCum feriptum lit: Charitas del effula eft in cordibus noftris per fpiritum faneftum qui datus eft nobisd Quem uticç quo niampe(ftorarcciperecaptiuanôpoterant,prius dominus lefus captiuam duxitcaptf, uitatêjUtliberis affetftibus gratiæ diuinæmunus infunderet.Pulchre autem duxit capti-^ uam captiuitatem.Chrifti ertim ui(ftoria,uicloria libertatis eft : quæ omnes gratiæ uindi cauit,nullum aftrinxitiniuriæ.Ergo in omnium abfolutione,nemo captiuus eft.Efquia; dominieg tempore palfionisjlblus feriebatur iniuria qui captiuos omnes amiferat ^os tenebat,in fe recurrens captiua faefta eft Ipfa captiuiras,iam non Pgt;elial addi(fta,fcd Chrt i.CoriH.7 ftojCui feruire libertas eft. Qui enim in domino uocatus eft feruusjibertus eft doinint. P[alm.i3 Sedutadpropofitareuertamur:Omnes,inquit,dec]inauerunt, fimulinutilesfadtifunt, non eft qui faciàt bonû no eft ufq; ad unu. Si excipiunt fpiritu faiidlu, ctiam ipfi en non efle inter omnia confitentunSi non excipiunt,ergo amp;nbsp;ipfum inter omnes declinafl'e fa.-teantur.Sed uideamus utrûbonitatê habeatjCÛ fons fit principiumc^ bonitatis.Nam fi-cut pater bonitatê habet etfilius,ira etiâbonitatê habet fpiritus fancIus.Quod etiâ Apo ftolusdocuitdicens;Pru(ftusautêfpiritus,pax,charitas,gaudiû,patientia,bonitas.Quis , autê dubitat quod bonus fit,cuius frudlus eft bonirasf Arbor enim bonabonos frudus Uittth. 7 facit Jtaej fi bonus deus, quomodo nô bonus qui oris eius eft fpiritus,qui ferutatur etiâ r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alta dei.^An in alta dei cogitatio mali poflit intrare ƒ Vnde ÔC illud intelligitur,quàm a-

mentes fint,qui bonû filiû dei abnegant, cum bonû fpiritum Chrifti negare nô polïïnt. De quo ait dei filius:Proptercadixi,demeoaccipiet.An non bonus fpiritus, qui bonos de peftimis facit, pcccatû abolet,malum delct, crime cxcludit,bonû munus infundit, de perfecutoribus apoftolos facit,de peccatoribus facerdotesf Eratis, inquit,aliquandQ te î nebræ,nunc autê lux in domino.Sed quid deferimus eisfNam fi uerba exigunt,cum falt; t’/dJm,i42 (qanoabnuant,accipiantbonûfpiritumfcriptû.DixitenimDauid:Spiritustuiisbonu^ deducet m e in uiam relt;ftâ.Qind eft enim fpiritus, nifi pl enus b onitatisf qui cû fit inaccef fibilis natura,receptabilis tarnen propter bonitatem fuâ nobis eft,complens uirtute om nia,fedquifolisparticipeturiuftus,fimplexftibftantia,opulensuirturibus,unicuicßpra:

8 feiiSjdiuidens defuo fingulis,amp;ubicp totus,MeritO($ filius dixicite baptizategentes in nomine

nomine patris filîj 6C Ipiritus fan A',non dedignatus fpiritus iancfli focietatein. Cur i-gitur quod dominus non dedignatus eft in baptiimatis ûcramento, molcfteferunt ali-quifilicruel patri ipiritum noftra deuotione coniungi Bonus ergo ipiritus.Bonus au-temnonquafi acqüirenSjfedquafi impertiensbonïtatê.Nonenim accipità creaturis, fed addpitur fpiritus fant^us : lîeut non fanÆficatur, ied ipfe fanctificat.Crearnra enim fandificatur.Santfbficat aute ipiritus fan(flus,in quo licet uerbi communio, difcretió ta men naturae cft.Sancîus enim dicitur ÔC homo qui accipit,2C deus qui tribuit fanctitate , quialegimus:Eftotefandlijquoniâamp;ego iàndîus ium.Non ergo poteftfandlificatio et Leui.ip corruptela unius efle naturg:et ideo nô poteft gratia fandri ijpiritus creatura unius fefubftantiac.Itaqp cum omnisinuifibilispræter trinitatemreliquanarura,cuiusrationa bilem èCincorpoream iure quidam iubftantiâm putant, nô impertiat ipiritalem gratia fed acquirat,nec participet fed àflumat,feparanda utiq; eft à focietate fpiritus fandti cô-munitâscreaturæ.Credantigitur,quiacreaturanoneft fpiritus fancftus.Autfi creatu-ram putant,cur aflociant patrifSi creaturam arbitrantur,cur filio dei iunguntf Quod ft à pâtre SC filio non exiftimant feparandum, non æftiment creaturam,quia ubi una fan-ôificatiOjUna natura eft.

Quiainipiritufignamur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. VF

S nbsp;nbsp;nbsp;quæ SC fpiritus diftare munera,ÔC ideo non putant diftare naturâ.Nec aduer

tuntquiainilloaquarumfepelimUrelementOjUtrenouatiper fpiritûrefur-gamus .In aqua enim imago morfis,in fpiritu pignus eft uitæ : ut per aquâ moriatur cor l)us peccati,qug quafi quodâ tumulo corpus includit,SC per uirtutê fpiritus renouemur amortepeccatirenatiindeo.Etidcohitrcsteftcsunumfunt,ficutIoannesdixit:Aqua, fanguis,amp;: fpiritus. Vnum in myfterio,nô in natura. Aqua igitur teftis eft fcpulturae,fan guis teftis eft mortis,fpiritus teftis eft uitæ. Si qua ergo in aqua gratia, non ex natura a-quæ,fed ex præfentia eft fpiritulîàncfti.Nûqüid in aqua uiuimus licut in fpiritur'Nuquid in aqua fignamur,ficut in fpiritufln ipio enim uiuitnus, SC ipfe eft pignus h^redi tatis no ftræjficut amp;nbsp;Apoftolus fcribes ad Ephefios aitftn quo credentes fignati eftis fpiritu pro E^he,i miffionis fancfto.Sando igiturfpiritu fignati fiimus,nön natura,fcd à deo, quia Icriptu cftiQiii unxit nos dcus,SC qui fignauit nos,6c dedit pignus fpiritus in cordibus noftris. Signati ergo fpiritu à deo fumus, Sicut cnim in Chrifto morimur ut rcnafcamur,ita etiS ^.cor.i fpiritufignamurut fplcndorem atq? imagincm eius ÔC gratiain tenere polfimus, quod eft utitjilpiritalefignaculum. Nam Sufi fpcciefignemurin corpore, ueritate tarnen in corde fignamurut Ipirituftantftus exprimât in nobis imaginis coeleftis effigiem. Quis igitur audeat dicere diferetum a deo patre amp;nbsp;Chrifto efle fpiriturh fanlt;ftum,cum per ip-fum ad imaginent ÔC fimilitudinem dei efferriereamur, amp;nbsp;per ipfum fiat, quemadmodu Petrus Apoftolus dixit,ut diuinæ fimus confortes naturæfln quo utiqi non carnalis fuc z.prfr.i ceflionis hæreditas,fed adoptionis gratip fpiritale commercium eft. Atq? ut feiamus cor disnoftrimagishocquamcorporis elTefignaculumjdocef Pfopheta quidicit:Signa-turn eftinnobis lumen uultus tui domine,dediftilætiaam incordemco.

Quiareplet omnia fpiritus dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. vri

C nbsp;nbsp;nbsp;dem amp;nbsp;ilia inuifibilia opera quæ non queuntlocis SCfinibuscomprehcndi,

fiibftantiæ luæ tarnen proprietate clauduntur; quomodo quis audeat creatu ram appellate fpiritum fan(ftum,qui non habcat circunfcriptâ detcrminatami^ uirtutê;' Quiaamp;in omnibus 6Cubiq?fempereft,quodutiqî diuinitatis amp;nbsp;dominationiseftpro-prium.Domini enim eft terra,amp; plenitudo eius.Et ideo cum dominus feruulos fiios A- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3

poftolosdeftinaretjUtagnofeeremus aliud creaturam efle,aliudgratiamfpiritalcni:a-lios alio deftinabat,quia omnes fimul ubiq; efle non potcrant. Dedit autê omnibus fpi-ritumfan{ftum,qui licet feparatis Apoftolis,infeparabilis gratie munus infunder et.Erât igitur diuerlæ perfonæ,fed unus in omnibus operationis eftc(ftus,quia units eft fpirituf-fanlt;ftus,de quo ait: Accipietis uirtutcm,ueniente fpiritum fantftum in uos,amp; eritis ihihi teftes in Hierufalem in omni ludæa amp;nbsp;Samaria ufq; in fines terræ.Incircunfcriptus i-gitur de infinitus Ipiritus fancftus,qui fe difcipulorum lènfîbus perfeparatarum diuortia

Ambr. To, 2* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;la difereta

1X4' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' î Divr''•..OtfKWlK» -

(hfcretaregionurti remötoscp fines tonus orbi's infiidit, qucm nihfl poteft præterireud i 5 8 fallere.Et ideo fancflus ait; Quo ibo à Ipiritu tuo, aut quo à facie tuafugiâ De quo hoc angelo fcn'ptura dicïtrDe qua dominatïone.^de qua poteflatec'Cuius inuenimus angegt; liuirtutêper plun'mos etîc diffufam Angeli enim ad paucos mittebantur,fpiritusaute fanôlus populis infunditur.Quis igitur dubitet quin diuinum fit,quod infunditur fi'mul pluribusnecuidctur,corporcum autem quoduideturàfingulis ôf tenetuiï'Sedquein^ adinodum fanclificans Apoftolos fpiritus non eft humanæ confors naturæ:ita etiafan^* ’ nbsp;nbsp;nbsp;dlificans angelos,dominationcs ÔC poteftates,non habet confortiû creaturar. Si qui augt;

tcm putant nô eflè fpiritalent in angelis fancflitatenijfcd aliâ quandam gratiam fiiæ pro^' prietatcnaturç,hi inferiores profecto angelos hominibusiudicabunt. Cum enimamp;ip-’ fifateantur quod ipiritui fandfo angelos conferrenó audcant,necpofïînt negate quod hominibus infundatur fpirituflancf}us,fan(flificatio enim ipiritus, donum munusq; diui num fitJnuenientur utiq; homines qui meliorem fanÆficationem habent,angelispræ fercndi.Sed cum angeli hominibus irt adiumentu defeendant, intelligcndum eft quod creaturaquidemfuperior angelorum fit, quæ plus recipit gratiæipiritalis,eiufdemtagt;-' \ men erga nos amp;nbsp;illos munus authoris fit.Quanta autem gratia quæ præmijs angelogt; , rum ctiam inferiorem creatura humanæ côditionis exæquetr'ficut dominus ipiè promi .îa ßj.cJiccnsiEritisficutangeliinccclo.Nécdifficile.Quienim illosangclosfecitin^iritu homines quoqi per eandê gratiam limiles facier angelorum. De qua autem creatufa di-ci potcft,quia repleuerit uniuerfajquod feriptum eft de ipiritufancfto;Effundam defpiri loM. X JP fuper omnê carnê;quot;'nÔ de angel o dici poteft. Deniq; Gabriel ipiè miflus ad Magt;

‘ riam,Aueinquit,gratiaplena.Spiritalem uticçinea declarans gratiam, quodineamfpi è ' rituifaneftusfupcruenifTeqôif plenum gratiæ uterum uerbo eftèt habitura cœleftis .Do^ Hifrcw.xj ^jju' enim eft omnia complete,qui dicit: Ego coelû terram côpleo. Si ergo dominus eft qui cœlum complet ÔC terram, quis poteft fpiritum fandum iudicare dominationis ÔC diuinæ poteftatis exortcm,qui repleuit orhc,St^ quod ultra totum orbem eft,repleuit lefiim mundi to tins redemptof ê Scrip turn eft enim:Icius autê plcnus ipiritufantfto te-J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;greflus eft ab lordanc.Quis igitur alius, nifi qui éiufdem eflet plenitudinis, complétem

omnia poftet implerefSed ne hocfecundûcarnem ditftûobrjciant, quanquâplusunus ilie quàm omncs,de cuius came exibat uirtus,quæ fanaret omnes,tamen ficut dominus ji. .. completomnia,itactiam defpirituletftum eft: Qiioniamfpiritusdominirepleuitorbe terrarum.Habes ettâde omnibus qui côuenetant cum Apoftolis ditftû, quiarepletifan Alt;fîo.4 nbsp;nbsp;nbsp;fpiritUjloquebâtur uerbum dei cum fiducia, Vides quia 5C plenitudinem Ôôfiduciâ

L«c.I datipititusfancftusr’cuius operationêArchangclusnunciatMariædicens;Spirituflân-loann.5 cftus luperùenict in te.Habcs etia in Euangclio,quia angelus iècundum tempus deicen debat in natatoriâ,ôlt; mouebatur aqua, ÔC qui prior defeendiftet in natatoriâ, fanusfie-? nbsp;nbsp;' bat.Qiudinhoctypo angclus,nifidefccnfionem fàn(ftifpiritusnûeiabat,quænoftrisfu

tura temporibus aquas facerdotalibus inuocata prccibus côfecraret f' Ille ergo angelus famftiipirituscratnunciusjcoquodpergtatiamfpiritalemrncdicinanoftris eftètaniin^ ac mentis languoribus defercnda.Eofde ergo Sgt;C fpiritus habet, quos deus pater ÔCChrî ftusminiftros.Sicomniareplet,ficomnia poffidctjficomniaopetat in omnibus, quem admodû SC deus pater operatur filius.Qiiid igitur fantfti fpiritus opératione diuinius E^,44 cum ctiam bcncditftionem fuarû præfiilem fpiritô,dcus ipfe teftetur dicens:Ponamfpb ritum meum fuperferne tuum bencditftioncs mcas fiiperfilios tuosr' Nulla enim poteft eflè plena bencdi(ftio,nifi per infufionê fpiritulTandli. Vnde Ôl Apoftolus nihil me Coloßi lins hoc nobis quod optaret inucnit,Sicut ipfe dixit:Nô dcficimus pro uobis orantes et obfecrarttes,utrepleaminicognirioneUolûtatis eiusjinomni fapientia SCintelleèlufpi ritali,ambulantcs digne dco.Hartc igitur dei elfe dócuit Uoluntatê,utmagis inbonis 0-peribus fermonibus ÔC lenfibus ambulates repleamur uolûtate dei,qui ponitincor-dibus hoftris fpiritûfantftû.Ergo fi is qui habet fpiritumfantftû, dei repletus eft uoluntagt; tCjUticp inter patrê ÔC fpiritû nulla diftantia uôluntatis eft.Simul illud aduertc,quia deus J. - dat fpiritûfantftS.Non enim humanû hoc Opus, neq? ab homine datur,fed qui inuocat a fàcerdote,àdeotraditur, in quo dei munus, ininifterium facerdotis eft. NamfiPaulus Apoftolus iudicauiqqU^jd ipfe donareipftftum fanlt;ftumfua authoritatenon poftet,

-.a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intantum

intantum fe huic officio imparem crcdidit,«t d deo nos fpirir u optaret impleri,qin’s tan-tus eft,qui hutus traditionem muneris fibi audeat arrogarefltacp Apoftolus uotum pre cationedetulit,non ius authoritate aliquauindicauit. Jmpetrare optauiqnon imperare præfumpfir.Petrus quotp ait,quia non eratidoneus qui poiîetfpiritUm ianctum uel cogéré uel arçere.Sic enim dixit : Ergo fi candem gratia eonceffît illis deus ficut SC nobis, Aflo. 11 ego quis eram,qui poflcm prohibere deûf'Scdfortafle apoftolicis nô moueantur èxéttt {»lis,amp;ideo diuinis utamur oraculiSiScriptum eft cnimdacob puer meus, iufcipiam eû, Efa.iiS , Irael dilecftus meus, iuicepit cum anima mea,dedi fpiritû meû in ipliim* Dominus quo-quepcr Elaiam dixit: Spiritus domini fuper me, propter quod unxit me.Quis ergo audeat dicere creatä ipiritus fan di efle fubftantiä,qui cum illux erit in cordibus noftris, di-uinæ cernimus pulchritudinem ueritatis,ôô diftantiam creaturæ diuinitatisq! cognofci-muSjUt opus fegregctur ab authore f Aut de qua crcatura deus italocutus eft,quod aut dominationes aut poteftates effundat aut angelosfSed defpiritu, inquit, meo effunda, NonfpiritS ait,fed de fpiritu. Ncq? enim nos capcre pofltimus plcnitudinê fpiritus fan-dfiedtantu accipimus quantS de fuo arbiternoftri pro fiia uoluntate diuifcrit. Sicut e- Phüipb.z nimdeifilius nonrapinä arbitratus eft efte feæqualêdeo, fed femetipftim exinaniuit,ut noseum noftris animis percipcrepoflcmus,exinaniuitautênon quod ipfeelTetuacuus fuæ plcnitudiniSjfed quo mihi qui plenitudinê eius ftiftinere nô poflem,pro eo quod ca perepolfeminfunderetur, ira etiâ de fpiritu fando pater fèdicit effundereftiper omnë carnem.Nô enim totû effudiqfed quod effudit,omnibus abundauit. Supra nos ergo ef-fuiîitn eft de fpiritu:at uero fuper dominum leium cum in forma effet hominis,manebat ftiritus,ficutfcriptû cft:Super quem uideris fpiritû defcendentem de cœlo amp;manentê nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

«ipereum,hic eft quibaptirat infpiritu fando.Circanos exafflûenti cômodo liberali-tas largicntis eft,in illo totius manet in æternû fpiritus plenitudo.Quod igitur nobis fa-tis elfe iudicauit,effiidit:6C quod effùfum eft,non feparatû eft nec inciium,fed unitatê ha bet plcnitudinis,quod aciê noftri cordis illuminet pro noftrç poffîbilitate uirtutis. De-niqî tantum capimus,quantum profcdus noftræ mentis acquirit.Infeparabilis eft enim plenimdo gratiæ fpiritalis,fed nobis pro noftræparticipaturfacultatenaturæ.Effundit ergo deus defpiritu,effùnditur etiam charitas dei per fpiritum:quo locaunitatem debe mus agnofeere operationis ÔCgratiæ.Sicut enim defpiritufando deus efludir,ita etiam Rowx ç charitas dei effufa eft in cordibus noftris per fpiritum fandum, ut intelligamus non elle opus fandum fpiritum,qui diuinæ arbiter SCfons profluus charitatis cft.Similiter autê ut credas id quod effùnditur,cum creaturis non pofle effe commune, fed fpeciale diuini tatis,etiam amp;filq nomen effimditurficuthabes:Vngucntum efRifum eftnomen tuum. Cantica v Cuius uirfutefermonis,nihilpotefteflepræftantius.Namficutinclufuminuafcaliquo unguentum cohibet odorem fuum, qui odor quamdiu uafis illius anguftijs coercetur, amp;fiadplures non poteft peruenire, tamenuimftiamferuat: cum uero deuàfeillo quo claudebaturunguentum fuerit effufum, longe latecp diffunditurzitaScChrifti nomen anteeiusaduentuminIfraclpopulo, quafiinuafealiquoludæorummentibusclaude- ƒ batunNotus enim inludea deus,inlftael magnum nomen eius.Hocutiq! nomen,quod uafaludæorum anguftijs fuis coercitum contincbant.Magnum quidem amp;nbsp;tunenomê, cum infii'inorum atq? paucorum hæreret anguftijs, fed magnitudinem fui nondum per corda Gentium amp;nbsp;in fines totius orbis effuderat.Poftea uero quàm per omnem mundû fuoilluxitaduentu,pcromncmuticj? creaturam,diuinum illudfuum nomenextendit, nonreplctum acceffione aliqua, plenitudo enim nefeit augmcntum,iedreplens uacua, ut effet admirabile nomê eius in uniuerfa terra. Huius igitur effufio nominis, abûdantê quandamcxuberantiamgratiarumbonorumcçcœleftium fignificat largitatem.Exa-bundanti enim fuperfluit quicquid effunditur. itaep ficut creatanon poteft dici fapien-tia quæ ex ore dei procedit,ncc uerbum quod eruduatur ex corde,nec uirtus in qua pie nitudo maieftatis æternæ eft :Ita etiam creatus non poteft fpiritus æftimari, qui ex ore dei funditur,cum ipfe deus tantam oftenderit unitatem ,ut effundere fc de fpiritu ftio di cat.Quointelligamus, quiaetiam deipatris eademgratiafit,quæfpiritusfandieft,amp; quod fine incifioneaedetrimento aliquo diuidaturmentibusfingulorum.Quodergo defpiritueffunditur,necinciditur,nccpartibus comprehenditurautfecatur.

Ambr.to.z, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i 5 Quia

Qinafenipitcrmisdcilpirftus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. vni

Vomodo cnim crcdibile eft,quôdfpni'tusfe(Hibus aliquibus dtuidatur^D^ Q. citenimIoannesdcdco:Exhoccognofcttnus,quiamanetinnobisdefpiFP tii qucm dcdit nobis. Qiiod autem manet, femper utiq! eft nec muratiir.Er-go fl mutanonem non habet,æternitatê habct.Et ideo fpiriciis fancftus fempiternus eft, creatura autem obnoxiauitiOjideocpmutabilis. Quod autem mutabfte eft,eflenonpo-' reft fempiternum : Sgt;i. ideo non poteft fpiritui fancfto, 8C crcAturx efte coilibrtium: quia fempiternus eft fpiritus,creatura autem omrtis in tempore eft.Sempiternum autem fpf Helr.9 ritum,etiam Apoftolus oftendit : Si cnim fmguis taurorum hircorum,SCcinis uitulac afperfus inquinatos fantftificat ad carnem emundandam, quantomagis fanguis Chri-fti qui per fpiritum fempiternum fe obtulit immaculatum deoÆrgo fempiternus eft fpi ritus.Pleriq; arbitrati funt unguentum Chrifti eife fpiritum fandlum. Et bene unguen-turn, quia oleum lætitiæ nuncupatum eft, quo plurimaruredolentem copulam gratia-rum,uerum ilium deus omnipotens pater unxitprincipemfacerdotumrquinonutaltj in typo unôus cxlegc,fcdamp; fecundum legem umftus in corpore,amp;in ueritatefupra pßdm.44 legem uirtute fantfti fpiritus ciepatre plenuseft. Hoc eft oleum lætitiæ, de quo dicit Aâô.io propheta: Vnxittedeus dcustuusoleo lætitiæpræconfortibustuis.DeniquePetrus uneftum fpiritu dicit Chriftum, ficuthabes : Vos feitis quodfatftum eftuerbum per to-tarn Iudæam,incipiens à Galilça poft baptifmum,quod prædicauit Joannes lefum à Na zarcth,quomodounxitcumdeusfpiritufandJo.Oleum i^tuf lætitiæ,fpiritusfandus eft.Et pulchre olCum lætitiæ dixit, ne creaturam putares. Olei enim huiuftnodi natura eft,utnequaquam naturæ altcrius humido mifceatur. Lætitia quoquenon corpus un- \ fgt;fetlm,4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intimacordis illuminât. Sicutpropheta dixit : Dedifti lætitiam in corde meo.

Ergo cum ludat operam, qui oleum uelit cum creatura humidiore confundere, quia cum olci leuior natura fit cætcris, refidentibUs alrjs eleuatum fecernitunquomodo pu-tant ifti deterrimi caupones, oleum lætitiæ cum cæteris creaturis fua pofte fraude con-fundijCum utiq? non queantincorporcis corporea, increatis creatamifccri ^'Etbeneo-leum lætitiæ dicitur,quo undus eft Chriftus. Neqs enim ufitatum frrit ci oleum commune quærendum,quo aut uulnCra curantur, aut æftus leuatur; cum fomentum uulne-rum fuorum falus mundana non quærerct,nec refedionem corporis fatigati uirtus fem piterna depofccrct.Nec mirum ft habet oleum lætitiæ, qui facit exultare morituros,tri-ftitiamundum cxuit,mceftæfœtorcm mortis aboleuit.Et ideo Apoftolus ait: Chriftte-

i.Cor.z nim bonus Odor fumus deo. Vrique de fpiritalibus fignificans fe locutum. Sed amp;nbsp;cum Luc,4 ipfefiliusdcidicat:Spiritusdominifupcrme,propterquodunxitmc,fpiritalefignifica£ unguentum.Ergo unguentum Chrifti eft fpiritus. Aut ft quia unguentum exinanitum eft nomen lefu, Chriftum ipfumintelligereuolunt,unguentiexpreftum nomine, non fpiritum Chrifti,utiq? cum undum fpiritu fando dominum lefum Petrus Apoftolus di xerit, liquet fine dubio quod unguentum dicaturSC fpiritus. Sed quid mirum cum pater Scftlius fpiritus elle dicatuiVlDc quo quidemdiccmusplcnius,cumdeunitateno-minis dicere cœpcn'mus. Tarnen quia hic quoq; incidit pulchcrrimus locus,nefine co-rolario eum præterirc uideamur,accipiant quia SCpater dicitur fpiritus,fi'ciit in euange-liodominus locutuseft,quoniam fpiritus eft deusiSC Chriftus fpiritus dicitur, quia Hicremias dixit: Spiritus ante faciemnoftram Chriftus dominus. Et pater ergo fpiri-Thrett.4 tus,0Cfiliusfpiritus:quiaquod non eft creaturæ corpus, hoc fpiritus eft.Sed noncon-fufus cum patrC ÔC fiiio fpiritus fandus, ucrum à patre diftindus amp;nbsp;filio Non cnim fpiritusfanduseftmortuus,qui morinonpotuit, quiacarnem nonfufeepit, necmor-tiscapax efte potuitfempiternadiuinitas:fcd mortuus eftfecundum carnem Chriftus. In eo utique mortuus quod fiifccpit ex uirginc, non in eo quod habebat ex patre.In co enimmortuusin quo crucifixuseft Chriftus. Spiritus autem fandus nonpotuitCFUgt; cifigi,quicarnemofJa nonhabuit:fedcrucifixuseft deifilius quicarnem ôi^ofïàfu-fcepit,utinillacruce noftræcarnis tentamenta morerentur .Sufeepit cnim quod non erat, ut celaret quod erat. Celauit quod erat, ut tentaretur in co , redimeretur quod non crat:ut ad id quod erat, per id quod non erat,nos uocaret. O diuinum crucis ilhus facraraentum in qua hæret infe mitas, uirtus libera eft: affiguntur uitia,erigun£ur -i- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trophæa.

■ trophæa.Vrtdè quidam farufiiis ait:Côfige clauis à timorc tuo carnes meas : non ferreis P/lt;tlni,ii 8 clauis ait,fed tim Oris Só fidei. Vchementior cft enim uirtutis ftriclura quam pœnæ.De--liiq Pctriim cunt ufq; in atrium principis facerdotum dominum fcqueretur, quem ne- ■■ mo ligaucratjfides uinxeranSf quem fides uinxit, pcena non foluit.K,urfus cum ligare-turaludæiSjdcuotiofoluitjpccnanôn tenuit,quianonfcccflità Chrifto.Ergo amp;nbsp;tucru-cifige peccatum,ut moriare pcccato.Qui enim peccato moritur,dco uiuit. Viuas ci qui filio proprio non peperciqut in illius corpore nofiras crucifigeret paffiones. Pro nobis enim mortuus cft Chriftus,uf nos in illius rediliiuo corpore uiueremus. Mortua eft ergo in illo nonuitanoftra,fedculpa. Qui peccata,inquit,noftrapertulitincorporeiuo i.Petra lupcrlignûjUtà pcccatis noftris feparati cum iuftitiauiuamus, cuius uulnerfc plagarum fanati fiimus. Lignum igitur illüd uclut quædam noftrænauisfalutisjuccfttiranoftra, non pœna eft. Aha enim falus non eft^nifi ueeftura falutis çternæ,dum mortem expettn do,nonfentio:dum poenam contemhendo, non pationdum metum nefcio, negligen-do.Quis eft igitur,cuius uulnerc plagaria lanati fumus, nifi Chriftus dominus f L)c quo idem prOphetauit Efaias, quia plaga eius noftramcdicina eft. De quO Paulus ApOfto-lus in epiftolis fuis fcripfir: Qui pcccatum no cognouit, fed pro nobis peccatum faeftus Corin, $ cft.Hoc quippe diuinum in eo,quia caro pcccatum non fecit, nec iii eo fufeepti corpo-ris natura pcccauit.Nam quid mirum fi non pcccauit fola diuinitas,cum peccadi inccn-tiuanonhabeat C Si autem folus exors peccati deus, omnis utiq; creaturapernaturâm fui,ut diximus,obnoxia poteft elfe peccato.

Q^iafpiritus peccata cohdonat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.ix

Ic igitur quicunq; fpiritus fanefti diuinitatem negas. Spiritus autem obno-D xius num potuit efte peccato j qui magis peccata condonat^Nunquid ange lus donatfNunquidarchangcIusc'Non utic];.Scddonat folus pater,folus it- 4 lius,folus fpiritus fincftus.Nemo autem quOd poteft donate,non poteft no euitarc.Sed fortalTedicitaliquis,quia Sc Seraphim dixitEfaiæ:Eccctetigirhoclabiatua,amp;abftulit iniquitates tuas,SC peccata tua circirpurgauit.Abftulif, inquit, SC circumpurgauit:Non

‘ ego abftuli ^ed ignis ille de al tari dei,hoc eft gratia fpiritalis.Quid enim aliud pieintelli gcre pofl'umus in altari dei efte,nifi fpiritus gratiamfNon utiq; lignum fyluarum,necfu liginem atq; carboncni. Aut quid tarn pium quarri ut fccundu nryftcrium intelligamüsj quiareuclabatutinore Efaiae, omîtes homines per pallioilem Chriftieftepurgärtdösf ^iiuelutcarbofccûdumcarnemcxuiritnoftrapeccaFa,ficutinZachariahabes.Noil- Zachariit,^ nehiccitio cictftus ab ignirEtille,Eràt lefiis indutus ueftiinenta fordida.Deniq; utfeia-muscommunishocredemptionismyftctiumperprophetas euidcntifrimercuclatum, ■ etiam hocloco habes ab illo dicftumiEccc abftuli peccata tuamon quo Chriftus pecca-tafua dcponcrct, qui pcccatum no fccit, fed quod in carne Chrifti omne a peccatis luis gcnusabfolucreturhumanû.ScdetiamfiSeraphim abftulilîctpcccatum,quafiunum , nbsp;nbsp;•

ïitïq dentinifttis dei, ad hoç clEetminiftcrium deftinatum. Sic enim dixitEfaias 1 Qiiia Efaù.« tnilnmt eft ad me umim de Seraphim.

Non de loco ad locum tranfirc fpiritum dei,de quo fcriptum eftiQui â patre procedit,Sc de quo dicitfilius dei: Quem egomittamuobis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X

É Seraphim mittitur inminiftcrium,fpiritusópcraturmyftcrium.Seraphim ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quodiubetUr cxequit, fpiritus quoduultdiuidit, Seraphim de loco adlocu

'tranfir.no enim copl et omnia,fed 5C ipfum repletur ab fpiritu.Seraphim defeendit cum aliquo fecundumnaturam luam tranfitu:atuero delpiritu lanóio hoc non poftumus ç- lodn.t^ ftimare:de quo dicit filius dei: Cu ucncrit paracletus fpiritus ueritatis, que ego mittâ uó bis qui à pâtre proccdit.Etenim fi de loco procedit fpiritus,ÔC adlocû tranfiuôC ipfe pater in loco inucnirur,£cfilius.Si dcloco exit quem parer mittit,aut filius: utiquédeloco tranfiens fpiritus atq? progrediens, ÔC patrem ficut corpus fecundum impias interpréta tiones relinquere uidetur ôC-filium.Hoc fecundum eos loquor, qui putant quod habeat ipiritusdefccnlbriummotum.Sedneq? in loco aliquo patercircumfcribitur,quieft: omnia, non folû corporeæ naturæ,led etiam inuifibilis creaturæ.Neq? filius fuoru opcrumlocis temporibustj concluditur,quiluper omnem eft creationis totiusopi-

fcx creaturam : neq? fpi'n'tus ueritans, utpotc dci fptrirus,ci'rciinfcribitur ah'quibus fini*-buscorporaHbus:quicumfitincoi'poreus3omncm intelligibilcm fubftSnam creaturas inenarrabi'li diuiiiitaris plcnitudinefupereminet:fpirandi ubi ueh't, SxL infpirâdi quomo do uelitjhabcnsfupcromniapoteftatê.Nóergo quafi ex loco mirritur fpiritus,aut qua-» fi exloco procedit,quando procedit ex Hlio,Ticiit ipfe filius cu didcDe patrc procelfi 0( uem'.Omnes mterficit opiniones quae ex loco ad locu poflunt, ficutin aliquibus corpO-* ralibuSjçftimarf.Simihter cS aut I'ntus aut foris legimus deû eflê, nó utiqi deum autiotr* aliquod corpus includimus,aut ab aliquo corpore feparamus:fed al ta hoc inenarraquot; bill æftimatione pen(àntes,diuinenaturæintelligimus arcanû. Deniq? l'tafapiêtiaexo-re altiflîmi prodiflefè dicit,ut non extra patrc fit,fed apud patrem, quia uerbû erat apud deum.Nec folû apud patrenijfcd etiain in patre.Dicit enim:Ego in pâtre,ÔC pater in me cft.Sed ncque cum de pâtre exit, de loco reccdit,aut quafi corpus à corpore Icpaiatiir: neque cum in pâtre eft, quafi in corpore tanquâ corpus includitur. Spiritus quoq? faiP (flus cû procedit à pâtre àfilio,no feparatur à patrc,nó feparatur à filio. Quemadmodû enim feparari poteft à pâtre,qui fpiiitus oris eius eft jquot; Qiiod utiq; acternitaris indicia, et diuinitatis exprimit unitatê.Eft ergo et manet fern per,qui oris eft ipiritus.Sed defeen derc uidetur etiâ, cû illû rccipimus ut habiter in nobis, ne nos fimus à gratia eius alicni. Nobis defeendere uidetur,non quodillc defccdat,fed quod ad illûahimusnofter afeen dat.De quo plenius diccrernus,nifi meminifiemus in libris iâ fiiperioribus pofitû, quod ÔC parer dixerit : Defeendamus Sef confundamus linguas eorû.Et filius dixcrit:Qui dilfi git me,fermoncm meum fcruabit,amp;:^pater meus diliget eum,amp;r ad eû ueniemus ôf man--fionem apud cum faciemus.Sic igitur uenit fpiritus,qucmadmodû uenit patenquia ubi pater eft,ibi eft ÔC filius:ôlt; ubi filius eft,ibi eft amp;nbsp;fpiritus fancftus.Non ergo diferete ueni reæftimanduseftfpiritusfantftus. Venirautem nondeloco adlocû,fedàdirpofitione conftirutionis,adfalutcm redemptionis:à gratia uiuificationis,ad gratiam fandificario nis:ut de terris ad cœlum,deiniuria ad gloriam,deferuitio adregnum transferatSicer^ go uenit lpiritus,quemadmodum uenit pater.Dixitenim filius: Ego épater ueniemus

manfionem apud eum faciemus.Nunquid corporaliter pater uenit;' Sic ergo fpiritus ueniuln quo cum uenit,patris amp;nbsp;filrj plena præfentia eft.Quis autc poteft à pâtre fi lio fpiritum faneftum feparare, cum uel appcllare patrc SC filiû finefpiritunô queamus;' Nemo enim dicit dominum Iefum,nifi in fpiritu fancflo. Ergo fi appellate dominumft-lum fine fpiritu non pofiumus,tttiq; fine fpiritu prædicare nô pofîumus.Si autem an^ geli pracdicant dominum Iefum,quem nemo poteft fine fpiritu prædicarc:Slt;f in ipfis cT' go fpiritus faneftimunus operatur.Probauimus igiturunam præfentiam effc,unam gra tiam efîè patris,ôf filtj,amp; fpiritus fan(fti,quæ tam cœlcftis atq; diuina eft, ut pro eaagat gratias patri filius dicens : Confiteor tibi domine pater cœli SC terrar, qucàd abfcondiftf hæc à fapientibus prudentibus,amp;f reuelafti ea paruulis.

Quia una pax,una gratia patris amp;nbsp;filij amp;nbsp;fpirituflancfli. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XI

Rgo cum una uocatio fit,una etiâ gratia eft. Deniq? feriptû eftzGratiauobis Ë 8C pax à deo pâtre noftro fiC domino Icfu Chrifto.Ecce habcmus,quia patris

amp; fihj una eft gratia SC patris ÔCfilij unaeft pax:fed hæc gratia pax frudus eft fpiritus,ficut ipfe Apoftolus docuit dicens : Frueftus autem fÎ5iritus,charitas,gaudi3, pax,patientia.Et bona pax ôfnecefraria,ut nemo difputationum turbeturinccrtis,ne£ß paffionu corporaliû tempeftatc quatiatur,fed in fimplicitatc fidei ôf tranquillitatemen tis quietus circa dei cultum perfeueret afFeeflus. De pace probauimus. De gratia autem propheta Zacharias dicit: Quia promifit deus effundere in Hierufalem fpiritû gratie mifericordiæ.Et Apoftolus Petrus dicit : Pœnitentiam agite, baptizetur unufquiftß ueftrum in nomine domini lefu Chrifti inremifïionem peccatorum, 6^ accipietisgra^ tiam fpiritus fancftûErgo fi eut patris amp;nbsp;filij, ita ÔC fpiritus fancfli gratia eft.

Quomodo enim fine fpiritu poteft efîè gratia,cum gra-tiadiuina omnis in fpiritu fitf

Qüûiïrta charitas patns ÔC fill} amp;nbsp;fpintus fanlt;fli',8C operatio trini'taris,ut palïîo-nem corporis dominus lefuslubîret. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.XiI

Ec folum pacem ÔC gratiam legi'mus patris 8C Gli) ÔC Ipiritus fan (filled etiani lottnn, J 4 N charitatemSC communionem fidelis Augufte.De charitateeniril dicflum

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eftiGfatia domi'ni noftri lefu Chrifti,SC charitas dei. Accepi'mus chàrî tatcm

patfis.Eadem charitas quæ patris, eriam filrj eft.Ipfe enim dixiuQui me diligit, dilige--tur a pâtre meo, ÔC ego di'ligam eum. Quæ eft enim charitas fill}, nifi quia fe pro hobis obtulitjamp;Tfuo fanguine nos rcdemitf' Eadem aütetn charitas in pâtre éft,quia fcriptû €ft:Sic enim dilexit deus mundum utfiliûfiiû uriigenitû dareuTradidit ergo pater filiû, toMtt,} S)Cfilins ipfe fe tradidit. Seruat charitas,nec Igdit pietas. Nulla eft enim pietatis iniuria, ubi nulla eft traditionis ærumna.Tradidituo lente, tradidit offerentêjUo utiq? ad pœnâ pater filiûjfed adgratiâ.Si difcutis fatfti meritû,interroga pietatis üocabulu.V as clcólió

’ nis Unitatem hanc diuine charitatis euidêter oftendit,quia ÔC pater tradidit filiû,ÔL filius ipftft tradiditPater tradidit,quiafilio proprio nô pepercit,ied pro nobis omnibus tra-- Row^R diditillum.Defilio quoq^ dicit:Qui fe tradiditpro me.Tradiditinquit.Si gratig,quid âr guofSi iniuriæ,plus debeo. Sed ficut pater tradidit filiü, ÔC filius ipfe fe tradidit, accipe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

quiaöCfpiritus eum tradidit.Scriptum eft enim : Tune lefiis dutftus eft in defertû ab fpi-ritUjUttentareturà diabolo.Ergoôlt;Ipiritus diligês tradidit dei filiu.Sicut enim una eft Matth, charitas patris amp;nbsp;fih},ita hanc charitatê dei fiipra effundi per fpiritû fan(ftî53amp; friltfiu elle fandilpiritus declarauimus: quiafrmftus eftfpiritus charitas, gaudium, pax, patientia. Galat, Quiâ un^communicâtio patris ÔC ßlij ó^CpirituïTarKfli. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.Xiil

C nbsp;nbsp;nbsp;eft:Et cômunicatio noftra cum pâtre filio eius lefu Chrifto. Et alibi:Cortl

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;municatio Ipiritus iamfti cum omnibus uobis. Si igitur una pax,una gratia, ’

una charitas,una comunicatio eft patris amp;nbsp;fili} fpiritus fanêîinina certe operatio eft. Etubiunaoperatioeft,uticpnonpoteft uirtusefl'ediuifa3dilcretafubftantia.Namquo^ modo operationis eiufdem gratia conueniretc'

Qiiia unum nomen patris ôf fill} Ôif fpiritus faneftf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.xiiil

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Visigiturunitatemfeparareaudeatnominis, cumopérationisuideatunitâ

temfSed quid ego unitatemnominis argumentis aftruo, cumdiuinæüocis euidens teftimoniûfitjUnum nomeetTepatris amp;fi'h}æfpiritusfandi^Scri Mattb.z3 'ptumeftcnim:Ite,baptizate gentes in nômine patris ôd fill} amp;nbsp;fpiritus fancri.lhhoinine dixit,nonin nominibus. Non ergo aliud nomen patris,aliud nomen fill}, aliud nomen fpiritus fanlt;fti,quiaunus deusmon plura nomina,quia non duo di},nö très di}. Et ut ape tiretquiauna diuinitas,unamaieftas eft,quiaunum nomen patris SC fill) SCfpiritulTan-cTjin alio nomine uenerit filius, in alio nomine fpiritulfantftus, ait ipfe dominus ; Ego loan. 5 ucni in nomine patris mei 2C non accepiftis me:fi alius uenerit in nomine fiio, ilium ac-cipietis.Quod autem nomen patris eft, hoc idem filt} feriptura declarat,quia inExodo dixit, dominus. Ego antecedo in nomine meo nbsp;uocabo te nomine meo dominum in

confpeeftu tuo.Dominus ergo dixit,quia in nomine fuo uocauit dominö.Dominus ergo ÖC patris eft nomen 8Cfilij.Cum aute unit nomen fit patris amp;nbsp;fili},accipe quod fpi-ritufl'andi idê nomen fit, quoniâ amp;nbsp;fpirituftantftus in nomine fill) uenit: ficut feriptum eft:Paracletus autem ille fpirituflancftus quem mittet pater in nomine meo, illê uos do- Ioan, 14 cebit omnia. Qui autem uenit in nomine fill), utiq? etiam in nomine patris uenit, quia •unum nomen patris amp;nbsp;filij eft.Sicfit ut unum amp;nbsp;patris amp;nbsp;filij nomen fit ipirituflanÖi. Nec enim eft aliud nomen fiib ccelo ullum in quo oporteatfaluos fieri. Simul docuit u-nitatem diuini nominis efte credendam, non difparilitatcm,quoniä in unitate nominis uenit Chriftus : in fiio autem nomine uenturus Antichriftus eft, ficut feriptum eft ; Ego ueni in nomine patris mei SC non accepiftis me:fi alius uenerit in nomine fuo, illu aeci-pietis.Edoóhim eft igitur ex his,non elfe in patre ÔCfilio SC fpiritu paraclete nominis di uerfitatem.Et quod nomen eft patris, id efte etiam fill} nome : fimiliter quod nomen eft fill}, efle id etiam fpirituftantfti.Quandocp etiam paraci etus filius dicitur,ficut SC fpirituf fandus.Etideo aitinEuangelio dominus IcfiisiRogabo pattern meum, alium para-lt;Iet«m dabit uobis,qui uobifeum fit in »ternum,lpirttum ueritatis.Et b ene dixit alium, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ncipfuin

nc ipfum filnim ipRrm fpuitum intelligeres.Vnitas enim nomims eft,non filij fpintusqi

Sabelliana confitfio. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .

Qiu'a Sc fili'us paraclctirs diciturficut SCfpintus, quiabcneficij gratiaehoc n omen,non iniuriæ eft.

Taq? alius paracletus eft filius, alius paraclctus fpin'tuflaneftus. Filium enim i.loan.z * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paracletum dixit etiamlóannes,ficuthabes:Si quispeccaucrit,parâcletum

habemus apud pattern lefum Chriftum. ftalt;j quemadmodum unitasnomiquot; niSjita etiam unitas poteftatis eft.Vbi enim paracletus fpiritus, ibi etiam filius. Namfi-cuthicin æternum dominus futurum cum fidelibus fpiritum dicit,ita etiam de fe alibi 28 oftendit,quodin æternum cum Apoftolisfitfuturus j diceUs : Ecce ego Uobifeum fum omnibus diebus ufe^ ad confummationeth fnunduunum ftint ergo filius ÔCfpiritus. V-num nomen eft trinitatis ÔCunainfeparabili^(^præfentia.Sicut autem oftendimus para cletum filium nominatum,ita etiam oftendimus ucritatem fpiritum nuncupatum. Veti tas ChtiftuSjUeritas fpiritus.Habes enim in epiftolaIoannis: Quoniam fpiritus eftueri-tas.Nonfolum ergo fpiritus ueritatis,fed etiam Uefitas diciturfpiritus j ficut2Cfiliusue-104». 14 j;/tas prædicatur,qui ait:Ego fum uia 6Cueritas ÔC uita.

Quia ficut pater lumen,ita 8C filius lumen,ôC fpiritus lumen eft.Et ficut patrem ignem Iegimus,ita6C filium ÔC fpiritum faneftum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.xvr

Vid autem aftruam,quod ficut pater lumen,ita etiam filius lumen,fiC fpirituf Q_ nbsp;nbsp;fantftus lumen eftf'Quod utiq? diuinæ potentiæ eft. Deus enim lux eft, ficut

Io4n. I ne bapbftaiNon cratillelux,fed ut teftimonifl perhi'bcret de lumine, Erat lux uera qux illuminât omnê hominêuenientê in hune mündfi. Ergo quia deus lux eft,lux autêuera eft dei fïlius:fine dubio deus uerus eft dci filius.Habes èc alibi, quia filius dei lux eftiPo^ pulus qui fedebat in tenebris SC in utnbra mortis, lucem uidit magnâ. Quid autem hoe euidentius quod ait: QiiOniâ apud te eft fons uitx,amp;inlumine tuo uidebimus luiùenf hoc eft, quod apud te deus omnipotens pater, qui fons uitæ es, in lumine tuo fîlio,lumen uidebimusfpirituslanÓi.Sicutipfe dominus oftendit dicens: Accipiteipiritum làncftum.Etalibi:Etuirtusexibatdeeo.Ipiumautem patrem quis dubitetlucemeflê, cum leeftum fit de fîlio eius,quia fplendor fit lucis æternær’ Cuius enim nifi patris xterni fjplendor eft fîlius,qui cum pâtrefemper eft, nec diffimilis,fcd eadem claritatepræfal get'ÆtEfaias fignificat,nonfolumlucem, fedètiam ignem eftefpiritumfanclum,di-ccns:Et crit luxîfrael in ignê.Itacp prophetæ eum igné ardentê dixerunt, quiain tribus iftis generibus propenfius maiefi^tê diuinitatis aduertimus:Quoniâ 5C fan(ftifîcarc,di-uinitatis efte aduertimus:SC illuminate, ignis ÔC lucis eft proprium:6C fpccie ignis exprt Deut. 4 mi uel uideri,diuinç eft cófiietudinis.Deus enim eft ignis cónfumês,ficut Moyfes di eit. Exodj Vidit enim ipfeinrubo ignê,SCaudieratdcu tunc quâdo uox faeftaeft deflammaignis ad eum dices: Ego fum deus Abrahâ,6Cdeus Ifaac,SC deus lacob.Vox ergo deflâma,amp;^ in rubo flamma,5cfïammanó noxia.Vrebat enim rubuSjôf non exurcbat,co quodillo myfterio dominus figuraret, quia illuminaturus fpiriasnoftricorporis aduenirct: ncc confiimpturus ærânofos, fed mitigaturus ærümnas : qui baptizaretin fpiritu iantfto SC igni,ut gratia tribueret, peccata côfumeret. Ergo in fpccieignis deus feruat propofitö. Jn Atftibus quoq? Apoftoloru cum fupra fideles fpiritus fantftus decidiflet,ignis fpccics Ado.2 nidcbatur.Sic enim habes:Et faeftus eftfubito de ccelo fonus taquam uimagnafpiritus ferrctur,SCrcpleuit totam domum ubi erantfedentes, ÔCuiiæ Hint illis difperftelinguae l«(/z 7 tanquam ignis.Vndc 8éillud, quando Gedeon ftiperaturus Madian,trecetos uiros iuf-' fithydriasftnncrc,amp;^inhydrijsfaces accenfas habere, SC fndextristcncre tubas:itano-ttri acceptum ab Apoftolis feruauere maiores, quod hydriæ fint corpora noftrafigura tadelimo,quæ timcrenonnorunt,fifcruoregratiæ fpiritalis ignefcant, ÔClefiidomini palfionem canoræuocis confeflione teftenrur. Quis igitur de dnriniratefantfti fpiritus dubitct.cum ubi fpiritus gratiafit,ibi fpccies diuinitatis appareatt' Qiio teftimonio,n5 diuerfitatemfedunitatem diuinæcolligimuspoteftatis .Nam quemadmodum poteft efte diferetio poteftatis, ubi unius in omnibus operationis effeiftus eftf'Nequeueropo teft

têfteflê gratiafacramentorum,nifi ubifuerit uenia peccatoru.Qin's eft igitur ifte ignisf Nonutiqjttirgult/suilibus concretus,autftipulafyluarum fragolus incendqs,fed ignis »lie qui utaurum bona faefta meliorat,SC ut ftipulam pcccata coniumit. Hie eftutii^ ipi rlfusianc'lus,quidominiciuuItusSlt;ignisappeIJaturamp;lumen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;;

Qiiialumenuultusdeiipiritus,0Lfpirituslunicn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XVII'

Z nbsp;nbsp;nbsp;eft ergo lumen fignatum,nifiilliusfignaculi fpiritaliS) in quo credentesfi- p '

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,gnatiluntCSignaci,inquit,eftisfpirifupromiflionisianlt;fto.EtficutIumen quot;

eftuultusdiuiuijitaetiam ignis cmicatex deiuultu,quiafcriptumeft:Ignisinconfpc-(ftueius ardebit.Pracfulget cnim gratia dieiiudicij,utfcquaturabfolutioquælànlt;fto-rumremuneretUr obfequium.Omagnaabundantia fcripturarum,quam nemopoflit humanoingehio comprehendere. O maximum diuinæ ünitatis indicium.HiSenim duobus uerficulisquammultafignanturC. . nbsp;nbsp;,

Quia ficut pater uitâjôôfiliusuita Sc fpiritus ianiftusuita. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. Xviii

Iximus, qUialuxeft pater,luxfilius,luxfpiritusfantftus: accipiamusetiam to nbsp;nbsp;nbsp;quia uita eft pater,uita filiuSjUita fpiritus fan(ftus.Dixit cnim loanes: Quod

erat ab initio,qupd audimus Ct quod uidimus et oculis noftris perfpeximus, amp;manus noftra: ferutatæ funt de uerbo uit*, uita apparuit, ÔC uidimus ÔC teftamur ÔC annunciamus uobis de uita quæ erat apud pattern. Et uerbum uitæ dixit ÔC uitam,ut patrem uitam fignificaret amp;nbsp;lilium.Quod enim eft uite uerbum,nifi dei uerbumt'Äc per hoc 5C deus uerbum dei uitaeft.Etficut uerbum uitæ dicitur,ita SC fpiritus uitæ.Scrf {num eft enim: Et fpiritus ùitæ erat in rotis illaqificut Uerbum uitæ uita eft, ita Sc uitæ piritus,uita eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Qiiiaficutpaterfonsuitæeft,itaetiamfiliuS,itaStfpiritusfan(ftus. Cap. XIX Ccipe nunc, quia ficut pater fons uitæ eft j ita etiam fllium pleriq! fontem ui-A tæmemoraruntfignificatum,eoquod apudtc,ihqiiit,deus omnipotens, filius tuus fons uitæ flt,hoc eft,fons fpiritus fanlt;fti,quia fpiritus uita eft, ficut dominus ait : Verb a quæ ego locutus fum uobis, fpiritus SC uita funnquia ubi fpiritusj 0^ubiuita,etiamfpiritu’Sfailiftus. Pleriq; ramerthoclocopatrem Uolunttantummodo'

fontem fignificatu, quarnqUam ufdeant quid fci iptura meitiorauerit, Apud tc,inquifj P/alw.j fons uitæ, hoc eft,apud patrem filiusiquoniam uerbum apud deum, quod eratin prin-cipio Sc erat apud deft, fed fine patrem qufs hoc loco,fiue hlium intelligat fonteni, fontem utiq; intelligimus,nonaquæiftius quæcrCaCur.aeft,feddiutnç illlus gratiæ,hoceft, fpiritus fandi.lpVc eft enim aquaufua.proprerea domfnus dicit:Sifcires donum dei, ÔC amp;nbsp;quis eft qui dicit tibi, da mihi biberc:tu pctifleS ab eo, dediirct tibi aquam uiuam. Hane aquam fitiuit anima Dauid. Harum fontem aquarum dcfidcrat ceruus,non fitics uenenaferpcntum.Viua eft enim aqua gratie fpiritalis, eo quod mentis interna purifigt;

Quiaficutpatcrflumcn,itaödfiliusjitaamp;fpiritirsfancflus^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XX

Ed ne qiris forte tanquam pufillitatcm fpiritus redarguat,6C In'nc uelit quan ’ S dam faccre diflanti'am magnitudinis quod aqua porti'o m'deatur eile fontis cxiguatquamquam creaturarü exempla minime diuinitati aptandauidcan tur,tarnen ne quid ex hac quoq; creaturæ comparatione pi æiiidiccnt,difcant no folum aquam jfrdetiam flumendiiflum jfpiritûfanôfûjfecundQ qiiodlcdlû eftiFiumina deuen tre eius fluent aquæ uiuæ. Hoc autem dicebat de fpititu,quern accepturi erant qui ere-dituri erant in eo. Ergo flumen eft fpiritus ûneftus ÔC flumcn maximum quod fecun-dumHebræosdc lefufluxit interns,utorcEfàiæaccepimus prophefatum.Magnum hoc flumcn quod fluit fcmpcr,óó nunquam deficit.Nec folum flumen,fed etiam profu-fi impetus, 0lt;^ magnitudinis redundantis,ficut etiam Dauid dixit: Quia fluminis impels lætificat ciuitatemdei, Netçenim ciuitasdciillaHierufalem meatualicuiusfluuij terreftris abluitur,fcd illc ex uitæ fonte procedens fpiritus fanclus, cuius nos breui fatia murhauftujin illis coeleftibus thronis,dominationib.amp; poteftatibus,angelis SC archan gelis redundantius uidetur efflucre,pleno feptem utrtutum fpiritaliS feruens meatu. Si èàinî fluuius riparû editis fiiperfufus exûdat, quâto magis fpiritus omne fupereminens treaturani

tjl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'DIVl AMBROSI!

crcaturam,cùm rch'qua tanquam inferioranoftræ mehtisaruaperftringatjCoeleftem £1* lam creaturarûnatura afFufiOre quada fandlificationis ubertate Içtificatf'Necmoueat quod uel hic dixit,flumina,ucl alibi feptem fpiritus.his em'm fantflificationibus feptem i X lpiritalium(ficutEfaias dixit) fignificatur plenitudo uirtutum, fpiritüs fapicntiae 0£, im telledusjfpiritus confilij attp uirtutis,ipiritus CognitioniS atqi pictatis fpiritüs timoris dei. Vnum ergo flum.cn,fed multi fpiritalium donorum meatus*Hoc igitur flumcn exit de fonte uitæ.Nec hic r urfus fonfum tuum ad inferiora detorqueaft, quia quaedam diuer fitas uidetur elTc fontis ÖC fluministÖt: tarnen ad omnia proipexit fcriptura diuina,neim firmitas humani caperetur ingcnij uilitate fermonum. Proponas tibi licet quoduis flu* men,e fonte eft,unius tarnen naturæ,unius fplendoris SC gratiæ. Die fane' SC tu fpiritura iandhjm unius cum filio dei SC dco patre efle fobftantiæ, unius claritatis ÔCgloriac .Ca* piamfidele compendium deunitate uirtutis,necucrebor aliquamde diuerfitatema--gnitudim's quæftionem.Nam etiam in hoc nobis foriptura proipexit. Didt enim dei 1gt; Iotfs.4 liusiQuibiberit de aqua quam dabo ei, fietin eo fons aquae ialientis in uitam aetemam,

Hiefons utiq; gratia ipiritalis eft:fluuius ex uiuo fonte procedês.Fons igitirr ui tac etiam fpiritüs fantflus eft. Aduertis etiam ex uerbis ipfis,diuinae fignificari magnitudirfis uni-tatem,ncc pofle Chriftum etiam â perfidis fontem negari, ci'tm fons dicatur fpiritüs. EtficutflumediciturfpirituSjitaSCpaterdixittEcceegodeciirram in uos ficutfluuius pacis,Ô6 ficut torrens inundans gloriam gentium. Quis autem dubitet flumen eflê uitac dei filiujde quo æternac uitxflumina proflucbâtfBona ergo aqua,iÎ3iritalis gratia. Qùis hune fontem dabit pelt;ff ori meodn me faliât,in me fluat uitçlargitor çternç.Superfluat frouer, 5 fn nobis fons ifte,non effluat.Dicit enim fapietiaîBibe aquam de tuis uafis de puteo* rum tuorum fontibus, inq; platæis tuis fuperfluant aquæ tuæ.Qÿomodo hancaquâte-nebo ne effluatjne labatur f Qiiomodo uas meum conferuabo, ne qua penetrans rima peccati,aeternae uitæ diftillet humorêf Doce nos domine Ieiu,doceneut docuifti Apo-ftolos tuos dicês:Nolife thefaurirareuobis thefauros in terra, ubi çrugo ÔC tinea exterminât,ubi fures effodiunt ÔC furantur.Furem uidelicet immundum fpiritû eflè fignifi car, qui in bonorum operum luce gradientibus non poflet obreperc,in tenebris autcih fecularium cupiditatum, Si inter obledlamcnta terreftriû fi q^uem ceperit uoluptatum# Omniuirtutisæternç flore defpoliet.Etideo dominus didnThefaurizateuobisthelaU' rum in cœlombi neq? ærugo neqt tinea exterminât, Si ubi fures non effodiunt Sifuran-tunVbi enim fuerit thefaurus tuus,ibi erit Si cor tuumÆrugo noftralafciuia eft,çrugo noftralibido efl,ærugonoftra luxuriaeff, quæ flagitiorumfordibus aciemmentisob-ducunt,Tinea rurfus noftra Arrius eft, tinea noftra Fotinus eft,qui faneftum EccJcfiac uc ftimentum impietate ftia feindunt. Si unitatem diuinæ poteftatis indiuiduam ièparàre cupientcSjfacrilegomorfu preciofumfideiuelamen obrodût.Fundituraqua,fiArrius dentem imprefïcrit:cffluit,fi aculeum fuû in alicuius uas Fotinus infix erit. Vile figmem turn fumus,cito uitia fentimus. Sed nemo dicit figulo,quid me fedfti fie f Nam Si fi uil« uas noftrû,aliud tarnen in honore,aliud in contumelia eft.Noli ergo aperire lacü tuum, Pfdim.7 nolifodere uitijs atcç criminibus,ne quis dicat: Lacum aperuit Si effoditeum,ö(^incidic in foueam quam operatus cft.Si leftim quæritis, contritos lacus deferite.ChriftuS enim loM. 4 non ad lacum,fed ad puteum federe confiieuitlbi eum Samaritana ill a quac credidit, iUa quæ aquam haurire cupiebat, inuenit. Quamuis mane uenire debueris, tarnen etiam fi • ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ierius ucneris,etiam fexta hora lefum fatigatum ab innere inuenies.Fatigatus eft, fedin

te,quia diu te quæfiuit,tua ilium tandiuincredulitas fatigauit. Non offenditur tam en,ß modo uenias:petitbibere,daturuK.Bibit autem non aquam prætermeantis riuuli,fed fa lutcm tuam,bibitafFe(ftum tuum,bibit calicem^hoceft,pafrionemillam,tuorumcrimigt;-numredemptricem,ut tu fitimiftiusmundifacripotuscruorereftinguas.Sic Abraham deum pofteaquam puteum fodit emeruit.Sic Ifaac dum ad puteum déambulât,ucniengt;

tem illam in typo Ecclefîæ accepit uxorem.Fidclis ad puteum,infidelis ad lacum.Deniqî Si Rebecca (ficut legimus) petitorcm inue-

' ■ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . ... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Capita

Quia dominus fpfn'tus,quia uirtus fpiritusjfîcüt pater uirtuSjamp;^ fiU'us ui'rtus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

QutaunumconfiliümeltpatrisÔdfilijÔ^fpi'ritusfandli. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap«^^'

Qiria ficut ui'ta eft cognofcere pâtre SC filïum,ita ui'ta cft cognofcere (piritS dei.Cap-^ ï Qiria ficut pater uiufncatjita filius,ita Ôi. fpiritus fancfîus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cajp« ’

Quia ficut pater creator eft omniiim,ita amp;nbsp;filius,ita ÔC (piritus fàndus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap^V

Quia ficut patrie filiojitaetiamfpirituifancftoleruiendum eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap^Vl

Deeoquodfcriptumeft.'Ecceegoformanstonitruaô^creansfpiritum. • nbsp;nbsp;Cap-fVH

Créât pater dominicæincarnationis facramentû,créât amp;nbsp;fpin'tus,créât Ôéfilius. C. V111 Qiiia ficut 6C pater ScfîliuSjitaSCfpirftusfantftus régénérât.

Quia eadem uerba quibus fpiritum inferiorem uideri uolunt,prçemincntiam patris filij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X

QiiiaunauoluntaSjUnauocatiopatrisSt^filijfiCfpirftusfancfti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.Xi

Quia ficut pater nouitfilium,amp; filius patrem,ficfpiritus patrem amp;nbsp;filiuffl^ Et ficut pater rcuelat nobis qua: fua funt,fic ÔC filius,fie fpiritus fancftusreuelat nobis. Cap«X 11

Tfi inlibro primo ueteris hiftôriæ leeftione patefadlum fit, in ipfisiu dicibus ludæorumueterum fpiritalcm gratiam refulfifle. Si per fpintu I fanclum cœleftium facramentorum reuclata myfteria, quem Moyfes 1! non ignorauit æternum. Deniq! ftatim in principio mundi, imo ante principium eum deo iunxit, quem ante mundi principium fempitcr-...___num cifc cognouit.Nanq? fi quis diligenter aduertat,06 patrem in prin cipio amp;:filium cognofeet Si fpiritum. De patre enim feriptu eft : In principio fecit deus Gen. t çpslum amp;:tciTam.Defpiritu dieftum eft:Spiritus fuperfcrebaturfupcr aquas. Er bene in exordio crcaturæ,baptifini figura fignatur,pcr quod habuit creatura mundari. Lecf um ctiam defilio quod ipfe eft,qui difereuit inter medium lucis Si tenebrarum. Vnus eft e-mm deus pater qui dicit,SC unus dominus leius qui tacit.Scd ne rurius aut arrogans putes dicentis imperium,aut uile facientis obfequium : æqualem fibi paterfilium confitc-tuv open's imitate,dicens:Faciamus hominem ad imagincm ÔC fimilitudinem noftram. Gctt. i Etimago enim ôC operatio SC fimilitudo communis, quid aliud nifi maieftatis ciufdem fignificat unitatem r' Tarnen ut æqualitatcm plenius patris fil tj cp cognoftas, ficut dixi't pater,filius fecita'ta amp;nbsp;pater operator,öif filius dicit.Pater operatur, ficut Icriptum eft: Pater meus ufq; modo operatur.Habes di(ftum ad filium:Dic ucrbo,amp; fanabitur, Et fi-lius dicit patri: V olo,ut ubi ego fum,6C ifti fint mecum.Fccit pater quod filius dixit.Sed necÄbraam ignorauit fpiritum faneftu. Deniq? tres uidit, SC unum adorauit : quia unus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

deus,unus dominus, SC unus foiritus. Et ideo unitas honoris, quia unitas poteftatis. Et quiddefingulisloquarfSamfon diuina promifiionegencratus,fpiritum comitantem habebat.Sic enim legimus:Quiabenedixit cum dominus,amp; ccepitfpiritus domini co-mitari cum eo in caftra.Et ideo futurum preuidens facramentum,cx alienigenis pofee- nbsp;nbsp;nbsp;gt;4

bat uxorem:quod pater eins ac mater ( ut feriptum eft ) ignorabat, quoniam à domino cft.Meritoq? fortior cæteris habebatur,quia cum fjairitus domini dirigebat:quo duce fb Iusnuncalienigenarumfugabatpopulos,nuncleonemmorfuinuiolabih's,fortitudine inljuperabilis difcerptummanib.us diuidcbat,Vtinara tarn cautusad feruandam gratia, quam fortis ad ftipcrandam beftiam.E t fortafle hoc non folum uirtutis miracülum, fed ctiam fapientig niYftcrium,prophetiç oraculum fuiuNeq? enim ociofum uidetur,quod cum tenderer ad myfterium nuptiarum j leO rugiens occurrit ei, quem manibüs ille di-feerpfit,in cuius corpore, connubio potiturus optato, congregationem apum repc-rit/amp;fmelfuftulit dcoreeius, quodpatriedendummatritÿtribuit.Habebat gentium

Ämbr.to.i ■ ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m pöpulus

1^ 4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D I V I A M B R o s 11

pbpiîlus mell a, qui crcdidit;qui popülüs fcritatis erat àtité^nûc Clirifti cft. Nee fpla quac Iho uacatfàcramentis,quam propofuitfodalibusfuiSjdicensrDeedenteexiuit efca,Ôi^ de potente exiait dulce.Denicj! co ufcç tnyftica, ut tribus diebus ei'us reuelatio quærere tur,quænonpotuit nifipcrfîdem Ecclefiæ,diefeprimacompletolegis tempore poft iûdfj.7 panionêdomini rcuelaii.Sic eni'm habes,quia amp;Apoftoli ideo non intelligebantjquia 4 IcRis nôdum fucrat glorificarus.Qi.nd,inquit,dulciusmene,quid fortius leone ƒ Ad quç ille relpondit:Si non domuifletis uitulam meam,nô inuenifletis quæftionem meam. O diuinummyfterium,ô euidens facramentum.euafimus inter emptorem, potentem uic» mus.lbi nunc cibus uitæ eft,ubi erat ante miferg fames mortis Jn fàlutem pericula:in fua uitatem amaritudo conuertitur.Gratia exoffcnfioneproceffitjpotentiaexinfirmitate, uita de morte.Sunt tarnen qui econtrario purent fundari non potuifle coniugium, nift occifo leone de tribu ludæ.Et ideo in corpore eius, hoc eft, Ecclefia apes reportas, quae condunt mella fapientiæ,quia poft domini paftîonem magis Apoftoli crediderSt. HQc ïgitur leonem l^amfon quafi ludæus occidit,amp; in eo mel in figura redimendæ hærcdita ris inueninutreliquiæfaluæ fièrent ftcundum eIelt;ftionemgratiae.Etdecidit,inquit,fu-per eum fpiritus domini,SC defeendit in Afcalonem ÔC pereuffi t inde triginta uiros.Ne-que enim potuerat uic'loriam non tcncre,qui facramenta cernebat. Accipiunt itaquein Itolismæmium fapicntiæ,conuerfationis infigne,qui abfoluunt amp;nbsp;rcnunciant quaeftio nem.Kurfus hic al iaoboriunturmyfterïa,quoduxor eius aufertur,SCideouulpes ineen dunt manipulos alienigcnarum.Eos enim quiaduerfus diuinafacramenta contendût, decipercfuaconfueuitaftutia.VndeiterumdicitinCanticiscanticorum,Prenditeno-bis uulpes publias exterminantes uineas,ut uineæ noftrg floreant. Bene publias dixit, quiamaiores uineas exterminate non poterant, licet fortibus amp;nbsp;diabolus fit pufillus.Er go ine(ut compendium faciamus hiftoriæ,fuo enim tempori totius ledionis noftræ di-geftioreferuandaeft)inui(ftuserat,quamdiuhabuitgratiamlpiritalem,ficutdei popu-lus ille elerftus à domino,ille Nazaracus in lege.Inuitftus ergo Samfon atq( ita inlùpera-bilis,ut in maxilla afinæ uiros mille percuteretn'ta plenus gratiac coeleftis,ut etiam aqua in maxilla Afini fitiens reperiretifiue hoc ad miraculum conferas,fiue ad myfterium uer tas,quodinpopuli foret humilitate gcntilisamp;i requiesfiCtriumphus.Iuxtaquod feri-ptiim cft-.Qiii te pereuflerit in maxillam,prgbe ei alteram. Per hanc enim iniuriarum patientiamquant erudiuntfacramenta baptifmatis, dequibufdam ftimulis iracundiæ ' triumphamus,ur morte obita reftirreôfionis requiem confequamur. Ille ne ergo Satn-

fon qui funes intextos neruis, qui nouas reftes ficut mollia fila dilïbluit f Ille'ne Sâpfon qui crinium fiiorum palo conftridladcfixo uinclanon lcnfit,quamdiuhabuit gratia ipi ritalcm;'Is,inquam,poftca quàm fpiritus dei difcelfit ab eo, longe mutatus abillo Sam-foncquiredqtAllophylorum indutus exuuias,in mulierisgenibusuirtutis fuacdege-ncr,colligatus nbsp;captus,facro crine tondetur.Tantum ne ergo momenti crines habue-

re capitis,ut manentibus his uirtus intiidla durareqtonfo autem capite,fortitudo omnis uiri lubito folueretur;-Non ita cft,ut tantam uim corporalium capillorum putcmus.Sût quidam crines rcligionis ÄS fidei.Crincs Nazaræi intellige,pcrfe(fti in parfimonia,amp; ab ftinentia confecratùquibus ilia in typo Ecclcfig quæ domini pedes oleo pcrfuderat,uer bi cœlcftis ueftigia dctergebat.Tunc enim fecundum carnem nouerat Chriftum. Ifti et 5 uidelicct crines de quibus dicitunCapillatura tua ut greges caprarum.cx illo capitepul

lulâtcs,de quo di(ftum eft;Caput uiri,Chriftus.Et alibi:Caput eius aurum cephas amp;nbsp;ebnes eiusabietes nigræ.Etbcné ex abiete ftint nauesTharfis, quæ fludlibus fupernatent mundi,et tutum remigium falutis exhibeant. Vnde et in Euangelio dominus nofter ui-fibiles capitis et intelligibiles capillos quofdam effè fignificans,ait:Scd et capilli capius ueftri omnes numerati funt,fpirituahum uidelicct fignificâs farfta uirtutum. Neq? enim de cap illis noftris cura eft dco.Qiianquam et illud non abfiirdum fitæftimare, quia pro maieftate diuina eum latere nihil polut.Scd quid mihi prodeft,fi deus ipft omnes meos nouit'capillosdllud mihi redundat et proficit,fi bonorum operum peruigil teftis, remü nerationem gloriæ donet æternæ.Deniq? et ipfe Samfon non corporales fed intelligibi les hos capillos elle decIarans,ait:Si tonnis f«ero,difcedet à me uirtus mea,Hoc de my-fteriomuncledionisferieinconfideremus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.....“

' nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quia

Qi:iadom{nusfpiritus,quiauirtusfpihtus,fîcutpatcruirtus,ScfiIiusuirtus. Cap.i Vprahabcs quiabenediî^iît cum domînus, amp;nbsp;cœpit fpiritus comitari cû eo.

S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Infra ait;Et direxit fi^er eum fpi'ritus domfni.Item att:Si tonfus friero,difce- ïudic. t j

det.â me uirtus méa.Poftca qüàm tonfris eftjUide fcrïptura quid dicat: Domi nbsp;nbsp;nbsp;14

nuSjinquitjdifceflît ab eo.Vides ergô quiaille qui comitabatur, ipfe difeeflît f Idem eft crgodominusjquifpiritusdomini,hoceft,ipfumfpiritûdei,dominû nuncupauit,freut ÔC Apoftolus ait:Dôminus âût fpiritus eft :ubi autê fpiritus domini,ibilibertas. Habes ’ :ergo dominûditftum etiàni fpiritufancftum.Nô enimunus,fed unû lunt fpiritus fantftus SCfilius.Hoc quoej loco uirtute dixit, ÔC Ipiritum frgnificauit. Sicut enim pater uirtus, ita QC fîlius uirtus,cC Ipiritus fanctus eft uirtus.De filio legifti, Chriftum dei uirtutê efre, ÔCdeifapientiam.Legimus etiam,quiauirtus eftpater, freutferiptum eft: Videbitisfi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xs

hum hominis fedentê ad dexteram uirtutis.Hic uticÿ uirtutem patrerri dixit, cuius ad de xteram filius fedet,fieut habes:Dixit dominus domino meô,fede ad dexteram meâ.Vir nbsp;nbsp;nbsp;’ o 9

tutem etiam fpiritum fantftum ipfe dominus nuncupauit,dicens;Accipietis uirtutê,ad-ucnientem in uos fpiritum faneftum.

Quia unum confrlium eft patris 6C fîlij SC fpiritus fanefii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. 11

Pfe enim fpiritus uirtus eft:quia lcgifti,Spiritus confilq atep uirtùtis. Et freut

I filius magni confilij Angelus,ita étiam fpiritus confifrj eft:ut unum feias patris SC filij amp;nbsp;fpiritus fanêli elle confilium.Confilium nô de rebus incertis ali quibusyfed præcognitis Sgt;C ftatutis.ArbitrS autem diuirti confifrj fpiritum,etiam inde co gnofce.Nam cùm lupra docucrimus,arbitrum baptifrnatis elfe ijiiritum fartcftû, baptif-mû autem dei elle confiliûlegerimus,freut habes:Pharifæi autem confrlium dei Ipreue-runt,non baptizati ab eo:liquido claret, cùm fine ipiritu baptifma eftè no polïi t,fine fpi ritu quoej non eftè confrlium dei.Et ut feiamus pleniùs uirtutem elle fpiritum, feite de-bemusipiùmeirepromiftùm,quandodixitdominus:Effundamdefpiritumeofiipero-mnem carnem.IIle ergo qui promifrùs eft nobis,ipfe eft uirtus:ficut etiam in Euangelio idem deifilius declarauit dicens:Et ego mittàm promiflà patris mei in uos, uos autê fe- Luc.24. dete in ciuitate quo ufrß induamini uirtute ex. alto.Eoufcg autem uirtutem eftè ipiritum fandumEuangelifta fignificat,ut ÔC eum ui magna fan A us Lucas defeendifle memora . ret,dicens:Et fadus eftfubito de cœlo fonus, tâquam ui magna ipiritus ferretur.Sed ne Afl.z rurfus putes ad fenfibilia ÔC corporalia hoc elle uertendum, accipe quia fie defeendit ÔC ‘;ipiritus,quemadmodum defeenfurus eft Chriftus.Nam ipfç cum uirtute defcendet,fi euthabes:Videbuntfilium hominis uenientem in nubibus cœli, in uirtute maxima 5C nbsp;nbsp;nbsp;2 4

maieftate.Quomodo enim non eft una uirtus attß eadem poteftas,cùm unum opus, u-num iudicium,unum templum,unauiuificatio,una fandificatio, unum etiam regnum fît patris amp;nbsp;fifrj amp;nbsp;ipiritus fandif

tum dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.lil

D nbsp;nbsp;nbsp;dem freut uitaeft,cognofcère pattern ÔC filium, quemadmodum ipfe domigt;

nus declarauit,dicens:Hæc eftautem uita æterna, ut cognofeant te folûfie- Isan. 17 rum deum,amp;l quem mifrfti leium Chriftum : ita etiam uita eft cognoicere fpiritum fan-dum.Dicit enim dominus:Si diligitis me,mandata mea feruate,â^ ego rogabo pattern, 1QC alium paracletum dabit uobis,ut maneat uobiicû in aeternum,fpiritum ucritatis, quê mundus non poteftaccipere,quia non uidèt eum,nec cognoicit eum : uos autem feitis cum,quia apud uos manet,8C in uobis eft. Ergo mundus nonhabebat uitam æternam, quianonacceperatipiritum.Vbi autem ipirirus,ibi uitaæterna,Ipiè eftenim fpiritus ui tg operator æternac.Vndemiror,cur de folo amp;^uero deo Arrianimoueantquçftionem. Sicutenim uita æterna eft cognoicere folû ôêuerum deum, itauita atterna eft cognoice re lefum Chriftum,!ta uita æterna eft cognofeere fpiritum fandum : quem fie non uidet ;inundus,quemadmodum patremific non cognofeit, quemadmodum filium. Qui autê . dehoemundo non eft,habet uitam æternam,cum ipfo manet fpiritus in æternû, qui ;lt;ftlu^n uitææternç.Ergo fi hoc confert cognitio folius ueri dei,quod confert filij ipi-.Htuscjcognitio,curnhum§^ fpiritumàueri dei honore fecemis,cùmà magnitudine c . , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Ambr.to.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m x bene*

bcncficlj rion fecernäsfAut cnim credas neccfle eft,foh'us uerac diuim'taris hoc maJumfi niunuSjSC folam QC ucram diuinitatê,ficut patrisjita S)i. filrj öi. fpiritus confitebere : aut ß ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixcrisqm'aui'tamactcrnampoteftfièisconferrequiuerusdeusnonfîtjinddesutpatri

iTiagis derogate iiidcaris,cuius opus non putes folius ueræ diuinitatis efle praecipuum, fed creaturæ opens confeiendum.

Qina ficut pater uiuificàtji ta fih'us,ita fpiritus fiintRus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. 11 n

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vi'dautcmmiïum,fi fpiritus operator eftuitæ qui iMuificat ficut pater, uhiin

cat ficut filiusfViuificareautem quis abnuateflemaieftatisæterngt'ScriptÛ 118 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft enim: Viuifica feruum tuum. Viuificatur ergo qui feruus eft, hoc eft ho-

ino,qui uitam ante nonhabuit,fed ut haberet accepit. Videamus igitur utrum uiuificef î.Cor.j ïpiritus,anipfeuiuificet.Sedfcriptuincft;Litcraoccidit,fpiritus autemuiuificat.Ergo uiuificat fpiritus.Sed ut intelligas patris fîlij ÔC fpiritus fandi uiuificationem non eiîc ‘ diuifam,accipequiauiuificationis quoeç imitas fit, quando ipfe per ipiritum uiuificat Rent,8 deus.DixiteniniPaulus:QiiifufcitauitChriftumexmortuis,üiuificabitamp;mortaliacor poraueftra, propter inhabitantemfpiritum eiusinuobis.

C^ia ficut pater creator eft omnium,itaamp;^filius,itaamp;fpiritus fandtus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. V

V is üerô dubitare porcft,quia uiuificet omnia fpiritus fantftus,quando ip fe,ficut pater amp;nbsp;filius creator eft omniumfnec quicquâ nifi cum fpiritu fan* tftodeus omnipotens pater intelligatur opera tus:quandoquidemamp;in pria cipio creature fpiritus liiperferebatur fuper aquamfltaa cùm fuperferretur fpiritus,nul la erat gratia cieaturæ.Pofteauerô quàm operationem fpiritus ctiam creaturamundi igt; ftius fulcepit, omnem hanc giariæ meruit uenuftatem quamundus illuxit. Deniq? fine ‘ °fpiritu fanifto uniuerfitatis gratiam manere non pofle Prophcta dcclarauit,diccns: Au* fercs fpiritum corum amp;nbsp;deficient,amp; in puluerem fiiumrèuértcntur.Emittefpiritumtuû ôôcrcabuntur,amp;:innouabisomnemfaciem terrç.Nonfolum igiturfine fpiritu docuit omnem creaturam ftare non poffe,fcd etiam cieatorem totius effe fpiritum crcature.Et quis neget opus efle fpiritus fanefti, quod creata eft terra, cuius opus eft quod nouaturf Nam fi negate cupiant quod per fpiritum fit creata, cùm per fpiritum nouandam nega* rcno pofniit,meliorem ergo operationem fpiritus fanCfti quàm patris Sf fill} qui cupiSt fcparare3defendanr,quod abhorret à uero.Ncqt enim dubiS eft, quod nouata terra mCquot; lior quàm creata fit.autfi primo fine operatione fpiritus fancli tcrrampaterfecitamp;fih-' us,pofteauero fpiritus fantfti operatio copulatur,uidebitur id quod faeftS cft,eius quod acceffit eguifte præfidio.Sed abfit,ut hoc quifquarli cxiftimet,ut operatio diuina uarie* tatcmcrcatoris,quamManichæusinducit,haberC credatur.Anuerô fine opère fpiritus fan(fti,fubftantiam putamus efie terrarum,fine Cuius opere nec coeli conuexafubfiftfitf /klt;i,3 z Scriptum eft enim:Verbo domini cœli firmati funt,ct fpiritu oris eius omnis uirtus eo* rum. Aduerte quid dicanOmnem inquit,uirtutem coclorum ad fpiritum efle referenda. lt;nbsp;1, Qifi cnim fiipcrferebaturantequam terraficrct, quomodo cùm terra fieret feriabaturf ' ‘’^Aenciä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homines per umbram quandam noftros lecuti, quiaueritatem fpiritus hauri*

■ re non potcranr,quod cozlum ac terras lunæ quoq; ftellarumt^ micantium globos Ipiri tus intus alat,fuis uerfibus indiderunt.ErgO ill i per fpiritum non negant uirtutem fubfi* fterccreaturæ:nos qui lcgimuS,denegamusfScd flatilem putatis ab illis fpiritum defig* natum.Si illi authorem omnium flatilem fpiritum dcclararunr,nos dubitamus fpiritum def efle omnift creatorêfSed quid alicnis immoror;quot;Accipiant documenru euidês nihil pofle cfîè quOd fpiritusfandus negetur opcratus,ncc de Angelis, nec de Archangelis, necde thronis,nec de dominationibus pofle dubitai i quod cius operatione fubfiftant, quâdoquidêipfc fecundû carne dominus cui Angeli feruiebât, fpiritu in Virgincfuper M4t.i ueniêtegcnitusfinficutetfecûdûMatthæûjadlofephAngelusdixinlofephfili Dauid, noli timere accipcre Mariam uxorem tuam:quod cnim ex ca nafcctur,de fpiritu fando eft.Et fecundum Lueä dixit ad Mari3:Spiritus famftus fuper ueru'et in tc.Opus ergo fpiritus,uirginis partus cft.Opus fpiritus,fi-u(ftus eft ucntris,fccundum quodferiptum efh Benedi^atu inter mulieres, et benedieftus frinftus uentris tui.Opus fpiritus,flos radiers 11 eft Jllc,inquam,flos,de quo bene eft prophetatumiExiet uirga de radice lefle, ct flos de radice eius afcendet,RadixIcfre,patriarcha:;familia ludacorû, uirga Maria, flos Marir;

Chriftus:quibonum odoremfidei toto Iparfurus orbeuirginalt ex utero germi'nauif, fl cun'pfedixiùEgo flos campi,ôiSlilium conualh'um.FIos odorcm fuum liiccifusrefer- Ciint.z uatjSC contritus accumulât, nee auulfus amittitJta ÔC dominus lcflis in ill o paribulo cru cis,nee contritus emarcuit,nec auulfus euanuit,SCilla lanceæ puncflione fuccifus lacro fpeciofior fufi cruoris colore uernauit:mori iple nefcius,amp; mortuis æternæ uitæ munus cxbalans-In hocigitur Ipiritus fandtus uirgæ regalis flore requieuit-Bona uirga, ut quidam putant,eft caro domini,quæ deradice terrenaad fuperna Ie fubrigens, odorifcros facræ frueflus religionis circumtulit mundo,myfteria diuinæ generationis amp;nbsp;gratia, cœ leftibus altaribus luperfundens.Dubitare ergo non poflumus ipiritS creatorem, quem dominicat cognoicimus incarnationis authorem.Quis enim dubitet, cüm in principio Euangelijhabeas,quiaChriftigeneratio ficeratiCiim defpófataefletMariaIofeph,an-tequam conuenirent,inuenta elf in utero Habens ex fpiritu landöfNam licet pleriq; ha beantjdelpiritUjGræcus tarn en unde tranftulerunt Latini inTsvtiiiiattQ' xyiv dixit,hoc eft,exfpiritufanôo.Quod ergo ex aliquo eft,aut ex.fubftâtia eft, autexpoteftate eius.

Ex fubftantia,ficut filius qui ait:Ex ore altiflimi prodiui,ficut fpiritus qui à pâtre proce- Eccl. 24 dit.De quo dicitfiliusdlleme clarificabit,quia demeo accipiet. Ex poteftate aurem, fi^ cutillud eft:Vnus deus pater,ex quo omnia.Quomodo ergo in utero habuit Maria ex ‘«Cor.» fpiritufaneftofSi quafi ex fubftantia: ergo fpiritus in carnem 6^ ofla conuerfus eftt'Non uti(5.Si quafi ex operatione SC poteftate eiusuirgo concepit, quis neget Ipiritum crea-toremfQuid quod etiâlob creatorêfuum fpiritum euidenter oftcndit,diccns: Spiritus diuinus,qui fecit meÆt diuinum utiqt ÔC creatorem uno ucrficulo demonftrauit.

Quia ficut patri Ô6 filio,ita etiam fpiritui ûnCto fcruiendum eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. v i

S nbsp;nbsp;nbsp;creatoremq; diuifit,dicens;Seruierunt creature potius quam crcatori.Simul nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

creator! admonet feruiendum, damnandoeos quiferuiuntcreaturæ,cùm creator! feruitium debeamus.Et quoniam creatorem fpiritum nouerat,docet eidem fer uiendum,dicens.Videtecanes,uidetemalosoperarios,uidetcconcifioncm.Nosenim Philip. fumus circuncifio,qui fpiritui deo feruimus.Qiiod IMuis de Latinorum codicum uarie täte contendit, quorum aliquos perfidi falfauerunt,GTæcos infpiciat codices, SC aducr-tatquiafcriptum eft, ol nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: quod interpretatur, qui fpiritui deo fcrui-

mus.Ergo cum feruiendum dicat fpiritui.idem Apoftolus qui non creaturæ fed crcato-riafleritferuiendum,euidenter utiq; SC ipfe faneftum oftendit fpiritum creatorem, SC in acternædiuinitatis honoreuenerandum,quiafcriptum eft:Dominum deum tuum ado- M4W.4 rabis,amp; illi foli feruies.

De eo quod fcriptum cft:Ecce ego formans tonifrua ÔCcreans Ipiritum. Cap. v 11 Ec me præterit,hæreticos obieeftare coniuefle,ideo uidcri creatum fpiritum

N frntftum, quia pleriq; eorum ad argumentum adftruendæiuae impietatis aquot; fcifcuntillud quod Amos de flatuuentorum locutus cft,utipfe prophet!eus fermodeclarat.Sic enim habes:Ecce ego formans tonitruum,SC creans fpiritum,6C nun Clans inhomines Chriftum fuum,faciens luccm SC nebulam, SC afeendes iupcr cxcelfa, dominus deus omnipotês nome eft ei.Si hinc faciunt quæftionem,quod creatum fpiritum dixit,quia creetur ipiritus,Hcfdras nos docuit dicens in tertio libro:Er in die fecun do iterum creafti ipiritum firmamêti.Tamêut propofitis inhæreamus,his uidelicet que Amos dixit,non ne euidenter dieftorum teftificatur ieries,de iftius creatura mundi locu turn prophetam fDeniq? ita coepit:Ego dominusformans tonitruum SC creans fpiritu. Ipfe ordo nos doceat. Nam fl de fpiritu fanefto dicereuoluifler, non de tonitruo utique præmififlet.Neqi enim antiquioratonitrua funt, quam ipiritusfaneftus. quamuis impij fintjtamenidnon audentdicere.Deinde cum fubieeftum uideamus efle de luce SC nebu ia,non'ne manifeftS eft quod de creatura mundi dieftum intclligendu fitt'Ciim enim fiut aliqugtempeftates iftius mundi,prçcedcre tonitrua,fequi uentorum flatus, ccelum ne-bulis caligare,lucem refundi ex tenebris,ipfo ufu quotidiano cxcmploq, cognofeimus. Nam etiamflatus uentorum fpiritus dicitur, ficut fcriptum eftflgnis SCfulphur SC fpiritus procellç.Et ut fcires,quiahunc fpiritû dixit,ait : Formas tonitruu creans fpiritum: Pp. i • quiafrequenter creâtur ifta cum fiunt,fpiritus autem fandlus at ternus eft. Quern fi quis

Ambr.to.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m 5 audet

ÏJS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI VI AMBRO s II

au Jet di’ceie crcatum,non poteft tarnen dicere quôd quoridi'e creatUTjficut flabra uen^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toi um.Dcniqi ipfà fapientia fècundiim fufccpti locuta corporis facramentum, ait: Do'

minus creauit me.Qiiamuis uenturaprophetaret,tarnen quia prædeftinatus erat domi ni faluatoris aduentus,non dixit creatmCjCed creauinnefrequenter fed femel crederent exuirgineMarialefucorpus eiïcgcncrandum.Exhocigiturquoduelut quotidianam operationem dei in toni trui firmamento,ô^ infpiritus creatione propheta declarauit,in

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;telligere nefas eft,ut de fpiritu ianefJo taie aliquid æftimemus,quem ipfi impij ante fecu

la eliènegare non poflùnt:unde ÔC femper eum efle amp;nbsp;femper manere,pia aflèrtionete-' ftamur.Netß cnim qui ante mundum fuperferebatin- fuper aquas, poteft uideri cœpiflc poftmûdû,autmultos Ipiritusfandos æftimari fas eftjquiueluti quotidiana generation ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne gCncrentur. Abfit ut fe quifquam tali impietate contaminer, ut dicat frequenter créa

ri,aut unquam creari fpiritum fantftum.Cur cnim frequenter creari uideatur^non intelli go,nifi forte âif mori eum credant frequenter,frequenter recreari. Sed quemadmodS mori poteft fpiritus uitgfErgofimori non poteft,cauiàm non habet curfàepius lîtcrcân dus. At qui aliter putant,in illud fàcrilegium recidunt, ut non diftinguant fpiritum faiv lt;ftum,qui prolatiuum uerbum putât in patrem redire, prolatiuum fpiritum in deumrcn fond i,ut unius refufio fit,5C quedam uicifii tudo in uarias formas fefe permutantis, cùm pati is amp;nbsp;fill] Sc fpiritus fantfti manens femper immutabilisq! diftineftio unitatem fuæ tc^ neat poreftatis.Si quis tarnen prophcticum dieftum ideo deriuandum putar ad interpre tationem fpiritus fahcli,quia habet; Annuncians in homines Chriftumfuum,is ad incar nationis dominicçmyftcria dieftum facilius deriuabit.Namfi te mouet quiafpiritum di xit,amp;^ ideo hoc non pucas deriuandum ad myfteria aflumptionis humanæ : perfequere fcripturaSjSCinuenics optime cogiuerede Chrifto,de quo bene cóuenit æftimari, quia ’ nbsp;nbsp;nbsp;firmauit tonitnia aduentu ftio,uim uidelicet amp;nbsp;fonum cœleftium feripturarum, quarum

uelut quodam tonitru mentes nôftræ redduntur attonitæ,ut timere difeamus, ÔC reuerê tiam cœleftibus deferamus oraculis. Denicp in Euangelio fratres domini, filij tonitrui

lodw.i 2 norificabo,Iudæi dicebant,tonitruum faeftum eft illi.Nam licetgratiam ucritatis haurfi fenonpoflcnt,tamenconfitebanturinuiti,ÔCignari rnyfterium loquebantur, eo quod magnum patris de filio tcftimonium refultabat.In lob quoeç libro feriptura dicitiFirma loî» mentumquoquetonitruifuiquisfeitquandofietfVticjpfiadhæccommotionum cœleftium tonitrua pcrtinerent,non futtira éorum firmamenta,fedfâlt;fta dixifl'ct. Ergo to-

Créât pater dominiez incaf nationis facramentum,créât àC fpiritus, créât QC filius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. Vin

.. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;creauit.Creauit cnim patcr,fecundUm quod feriptum eft ; Dominus creauit

me.Et alibi:Mifit deus filiû fou fadlû exmuliere, fatftû fùb lege. Creauit SC fpiritus illud omne myftérium,fecundum quod legimus:Quia inuenta eft Maria in utero habens ex fpiritu

fp fri tu fanélô.Habcs quia crcauit pater, er eauit ÔC fpiritus : 3.ccip e quia creauit Sgt;C fîlius dcijdicente Salomone:Sapientia fecit fibi domum.Ergo fpiritus fan (flus qui crcauit do Pro».? minicæincarnationis iacramentiïm,quod iuper omncs eft creatui‘as,quomodo elle po teft cteaturat'Dc generalirate autcm lupra oRenditnus,quia fecundum earn cm creator eftnofteripiritusfancflusinhomineexteriore.Nunc oftendamus quia creator eft no-fter,etiam lecundum gratiæ iacramentum.Et ficut créât pater,ita créât £C filius,ita créât amp;fpintus lân(ftus,ficut legimus,dicentc Paulo;Dei enim donum eft, non ex operibus, Ephef.z ne quis glorietur .Ipfius enim ftimus fa(ftura,creati in Chrifto lefu in operibus bonis.

Qiiia ficut pater 6C filius,ita ÔC fpiritus faneftus régénérât. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. i x

Rgo créât pater in operibus bonisxrcat ÔC fîlius,quiaicriptu eft: Qtiotquot loan, t E nbsp;nbsp;nbsp;aûteûreceperunt,dédit eis poteftatemfiliosdcifîeri,hisquicrcdûtinnomi

ne eius, qui non ex fanguinibus,netp ex uoluntate carnis,neq? ex uoluntate uirijfed ex deo nati funt.Similiter ex fpiritu fecundum gratiam nos renaici, dominus ip feteftatur,dicens:Quodnatum eft ex carne, caro eft, quia de carne natum eft : amp;nbsp;quod natum eft de fpiritu, fpiritus eft, quia deus fpiritus eft. Nolite mirari quia dixi, oportet uosnafcidenuo.Spiritus ubiuultfpirat,ÔCuocem eius audis:fednefcisundeueniat, aut quo uadatfic eft omnis qui natus eft de fpiritu. Claret igitur fpiritalis quoq; generatio-nis authorem efte fpiritum fan(ftum,qua fecundum deum creamur,ut nlij dei fimus. Ergo cùm ille nos in regnum fuum per adoptionem facræ regencrationis aftumpferit,nos ci quod fuum eft denegamusdlle nos fupernæ generationis fecit hæredes, nos hæredi-tatemuindicamus,refutamus authoremfSed non poteft manerebeneficium, cûm author excludi tunnec author fine munere, nec fine authore munus. Si uindicas gratiam, crede potcntiam:fi réfutas potentiam,gratiam ne rcquiras. Qui Chriftum negauit, fta-tim amifit nomcn.Nam fi author uihs,quomodo dona preciofa f cur noftris ipfî mu-neribusinuidemus,lpemimminuimus, dignitatem repudiamus,confolatorem ne^a-musfSed ilium negate non polTumus.Äblit enim utnegemus quod maximum eft,cum Apoftolus dicat: Vos autcm fratres fecundum Ilaac promilïîonis filq eftis : fed ficut tûc qui fecundum carnem natus eft,pcrfequebatur eum qui fecundum fpiritum; Iterum uti que fubauditur de fuperioribus qui fecundum fpiritum natus eft.Qiii ergo fecundû fpiritum nafeitur,fecundum deum nafcitur.Renafcimur autcm,quando in inferiore reno-«amur affe(ftu,5C exterioris hominis uetuftatem deponimus.Etidco aititerum Apofto lus:Renouamini fpiritu mentis ucftræ,6c induite nouum hominem qui fecundum deû creatus eft in ucritate amp;nbsp;iuftitia fancftitatc. Audiant quemadmodum unitatem diuinç operationis feripturafignauerit.Quirenouatur fpiritumétis, induit nouum hominem qui fecundum deum creatus eft.Sanlt;fti igitur fpiritus opus eft,regen eratio ifta præftan-tior,amp; noiri huius hominis qui creatur ad imagincm dei,author eft fpiritus. quem uticp meliorem hoc exteriore elfe noftro homine nemo dubitauerit. Siquidê cœleftê alterû, terrenum alterû Apoftolus fignificauit,dicens:Qualis cœleftis, taies ôé cœleftes. Ergo t cùm cœleftê faciat gratia fpiritalis,quod terrenû create poffit,etiam fenfu debemus ad-uerterCjlicet credamusexêplis.Dicit enim alibi faneftus lob :Viuit dominus qui fie me lobzy iudicat,amp; omnipotens qui ad amaritudinem perduxit animam meam, fpiritus aute di^ uinusquieftinnatibusmeis.Nonutiq; fpiritum hic auramuitalemhanc SC fpiramentû corporeum defignauit,fed nares hicinterioris fui hominis fignificat,qu{bus uitæ odorê carpebatæternæ, ÔC gratiâ cœleftis unguenti, geminis quibufdam fenfîbus hauriebat. Sunt enim nares fpiritalcsfut lcgimus)quas habet fponfauerbi,cui dicitur: Et odor na- C4«f.7 ris tuç.Et alibnOdoratus eft dominus odorcm fuauitatis.Sunt enim quædam interioris Gen. 8 membra hominis,cuius manus in a(ftu,aures in auditu,pedes in proceftii quodam boni opens æftimantur.Itatç ex office's,ueluti quafdam colligimus mêbrorum figuras, Net^ enim in interiore homine fecundum carnalia aliquid nos conuenit opinari.

Quia cadem uerba quibus fpiritum inferiorem uideri uolunt, præemincntiam oftendunt partis flCfiltj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.îi:

E nbsp;nbsp;nbsp;autmanumeius,autdigttum,nec aduertüntquodhæcnon propterformâ

ferip ta fint corporis, quia in diqinitate nee mêbra nec partes funqfêd ^^p ter m 4 unira-

unitatem diuim'tatis expreffa,uÉ credamus quia imp ofîîbile cfi: à pâtre dco uel filiS, uel fpin'tum fandlum feparari,cùm plenitudo dim'nitatis uel corporaliter habitetin fubftâ-tia trinitatisJdeoi'gituramp;fîlius,patris dexteranuncupatur,ficutle(flum eft;Dexterado mini fecit uirtutê,dextera domini exaltauit mc.Sed quid mirum fi de uerbis amentes ho mines faciunt quæftionê,cùm faciant amp;nbsp;de iÿllabis c' Sunt enim qui hïnc purent facien^ dam elle diftantiâ,quôd dicantiiilpiritu deum,non cûlpiritu prædicandû:ô^ exuna lÿl laba,uel ufu quodâ diuinitatis æftimandû purent eflemomentû: argumentantes, quod fi in fpiritu deû prædicandum purent,minifterium làndiiIpiritus fignare uideant.Si ue* rô cum fpiritu dicant dei uel uirtutem eflc uel gloriam,focietarcm quandam commu nionem patris amp;nbsp;fïlq SC fpiritus fandi defignare uideantur. Sed quis feparet, quod non Haït.iS potcftfeparanïQuis diuidatfocietatem,quamindiuiduâChriftus oftendirdtc,inquit, baptizate genres in nomine patris amp;nbsp;filij ÔC fpiritus fancfli. Nunquid hic uel circa patré uel filium uel fpin'tum fanlt;flum,aut uerbum mutauit,aut fÿlIabamr'Non utiq;, fed in no mine,inquit,patris ÔC filîj amp;nbsp;fpiritus fanéli, idem de fpiritu quod de pâtre ÔC defefonat. Vnde nullum fpiritus fancfli mim'fterium,fcd côfortium magis honoris aut open's, crim in fpiritu dicàtur acftimatur.Confidera hic,quia ad pattern amp;nbsp;filium hoc opinionis ue ftræ præiudicium denuatur,quia hic non dixit,cum patris fill) amp;nbsp;fpiritus fancli nomP ne,fed in nomine;ô(f tarnen non minifterium aliquod trinitatis hac fyllaba exprimitur, fed poteftas.Denicj utfcias,quiafidei non prgiudicatfyllaba,fed commendatfidetn fyl laba,amp;PaulusloquiturinChrifto.Necideo minor Chriftus eft, quia Paulus locutus in aCor.2 Qjjjflo cft,ficuthabes;CoramdeoinChn'ftoloquimur.Qiremadmodum igitur Apo^ i.Cür, 11 ß-Qjyj dicit,quiain Chrifto loquimur,ita illud eftzqufaloquimurin fpiritu, ficutipfe

poftolus dixicNemo diçitdominumIefum,nifiinfpiritu fanefto.Nonfubieclio itaque hoc loco fpiritus fantfti, fed gratie copula defignatur. Et ut feias diferetionem non elfe rtiXlt;s nbsp;nbsp;nbsp;fyllaba,alibi quoqs ait:Et hæc quidem fuiftis,fed abluti eftis, fed fancftificati eftis, fed

iuftificati eftis in nomine lefu Chrifti, ÔC in fpiritu dei noftri. Quàm multa poffum hïnc i.Cor.tf exempla proferrefSeriptum eftcnim:Omnes uos unum eftis in Chrifto lefu.EtalibnSa Ga/dt, 5 (ftificatis in Chrifto lefu.Et iterum:Vt nos eflemus iuftitia dei in ipfb.Et alio loco:Vtex cidant à fide quæ eft in Chrifto lefu.Verum quid ago cDum enim fimiliter dico feriptu effe de filio,qucmadmodum de fpiritu feriptum eft,magis illud incurro, ut non quia de filio feriptum eft,religiofe diclum uideatur de fpiritu: fed quia idem defpiritu feriptum eft, etiam de filio propter fpiritum obijciant derogandum. Dicunt enim : Nunquid de Ppf.$5 fi $9 deo pâtreferiptum eft.^Sedaccipiantetiam dedeo pâtre dilt;ftum:Indeo laudabo fermo nê,in deo laudabo uerbum.Et alibi:In dco faciemus uirtutem. Et in te commemoratio meafempenEtin tuo nomine exultabimus.Et iterum alibuut manifeftetur operaeius, quia in deo funt fa(fta.Et Paulus:In deo qui omnia creauit. Et iterum : Paulus ÔC Sylua--nus ôd Timotheus Ecclefîæ Thcfîalonicenfium in deo pâtre amp;nbsp;domino lefu Chrifto.Et Io4ff.i4 ini3uangcho:Egoinpatrc nbsp;pater in me. Et Pater in me manet. Scriptum eft etiam:

° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domino glorietur. Et alibi: Vita autem noftraabfcondita eft cum

°Chrifto in deo.Nunquid hic plus filio quàm patri detulit, ut in dco nos diceret elfe cum Chrifto cquot;Aut nunquid plusnoftra conditio quàmfpiritusgratia fibi uindicat,utnos poftumus elfe cum Chrifto, fpiritus faneftus ciïè non poflit C Et cùm Chriftus uelit elfe lod». 14 nobifcum,ficut ipfe dixit:Pater quos dedifti mihi, uolo ut ubi ego fum, ipfi fint me* cum,dedigneturefre cum fpiritu ƒ Scriptum eft etiam :Conuenicntibus uobisôC meo fpiritu cum uirtute domini Jefu.Ergo nos cum uirtute domini conuenimus,et audemus dicere quod nolit dominus leftis cum fpiritu conuenire, qui non dedignatur conueni* re nobifeum f'NuIlam igitur diftantiam putat Apoftolus,hac an ilia fyllaba utaris. Sylla ba enim coniuntftionis eft,coniun(ftio autem feiundionem non facit. Neq^ enim fi diui derct,coniun(ftio diceretur.Qiiidigiturtemouetut dicas, quia gloria eft deo patriuel Chrifto eius,uita,uirtus,magnificentia,poteftas in fpiritu fanlt;fto,ô^ nolis dicere cum fpi ritu famftocÀn quia times ne fpiritS cum pâtre ÔC filio fociari uidearisf'Sed audi de Rom. 8 fpiritu fcriptû:Lex enim fpiritus uitç in Chrifto lefu.Et alibi deus pater dicit : Et adora* bunt te,amp; in te deprecabuntiir.In Chrifto orare nos debere deus pater didt, amp;nbsp;tuputa» fpiritui derogarijfî in eo gloria Chrifti efle dicat f Audi quod urnes de fpiritu côfiteri,no

timuifledcfefibiApoftoIumuindicare.Äitemm.Diflbliii ôCcumChrifta eflêmulto Philip.t melius.Cum quo igitur eft Âpoftolus,cum eo negas eflc fpiritum,pcr quem Apoftolus meruit elle cum ChriftorQuæ igitur ratio eft,ut in fpiritu malis diccrcgt;quàm'cum (piri-tu gloriam dei eße uel Chriftic'An quia fi dicas in fpiritu,minor Chriftus fpiritu declare--turf Qiiamuis hocrefutabile fit, ut maiorem dominum facias Ôl minorem, tarnen ciim ledum fit:Quia pro nobis peccatum fadus eft Chriftus,ut nos eßemus iuftitia dei in ip fo:illeinuenitur potiffimus, in quo fiimus nos infimi.Sic ÔC alibi habes : Qiiia omniain ^olofu tpfo conftant,hoc eft,in eins uirtate.Nec comparari pofîunt illi quæ in eo confiât, quia exuirtute eius ut confient, fubftantiam confequuntur ♦ Nunquid igitur fie deû regnare uultisinfpiritu,ut uirtus fpiritus regnandi deo principium quafi Ions quidam fubllâtiæ largiatur f Sedhocimpium eft 4Etideo ut unam patris ÔC filrj ÔC fpiritus fandimaiores '' noftri dicerent poteftatem, cum fpiritu gloriam Chrifti eße memorabant, quo indiui^ duam copulam declararent.Quomodo en un feparatur fpiritus fandus à filio, cùm ipfe fpiritus teftimonium reddat fpiritui noftro quodhimushli} dcif S^autemfil^}ôfhære-des:hærcdes quidem defcohæredes autemChrifti,Qiiisigiturtamamens qui coniun-dionem fpiritus ôC Chrifti diffiociet fempiternam, cùm fpiritus etiam difiunda conne^ dat,per quem Chrifti efficimur cohacredesfSi tamcn,inquit,compatimur ut SC conglo rificemur.Sinos ergo conglorificabimur cum Chrifto per fpiritum,quomodo ÔCipfum conglorificare Chrifto fpiritum reeufamusf diftbeiamus uitam Chrifti fpiritus fandi, cum fpiritus dicat,quod fimul uiduri fùmus cû dei filiofDicit enim Apoftolus : Si autê ro«. mortui fumus cum Chrifto,credimus quod ctiâ fimul uiuemus cû illo .Deinde alibi : Si z.Tim.i enim compatimur,inquir,ÔC conuiuemus:nec folum conuiuemus,fed etiam conglorifi cabimunneefolum conglorificabimur,fed etiam conregnabimus.Non eft igitur in fyk labis iftis ulla difcretio.utracç enim fyllaba coniundionis cft.Deniqî fæpe reperimus in fcripturisalteraminterpofitam,SCalteram intclledam,ficutfcriptumeft:lntroibo in domum tuam in holocauftis,hoc eft,cum holocauftis.Et alibi:Eduxit cos in argento 6C ihid. i o 4 auro,hoceft,cumargcntoôCauro, Alibiquoq?ait:Noncgredicris in uirtutibusnobi- Pfal-4S fcum,quod eft cum uirtutibus.Ergo cùm ÔC in ufu fermonis calumnia eße non ponit,5C ex fermone calumnia diuinitati non debeat excitari, opus eft ut ad iuftitiam corde cre- row. i o datur,SC ex fide cordis fiat ad falutem in ore confelïio.Sed qui corde non credunt, calû-niam ftruimt ucrbis.Deniq; fimile 5C illud eft quod aiunt,difcrctionem eße, quia feriptû eft:Nobis autem unus deus pater,ex quo omnia,amp;nos in ilium, SC unus dominus Jefus i.Cor.s Chriftus per quem omnia:SCnos per ipfum. Volunt enim cùm dicitur,exillo,materiarn defignari:cùmdiciturperinum,quoddamucl inftrumentum operis uelminiftcrium de clararÉcùm dicitur autem, in illo, aut locus fignifîcetur aut tempus, in quo omnia fada uideantur. Ita igitur diftantiam quandam fubftantiac probare defiderant, tanquam inftrumentum ab operatore uel authore,5C tanquam tempus aut locum ab inftrumêto di rimere gcftientes.Nûquid ergo alienus fccundû naturâ filius à patre,quia alienû inftru-metumab operatoreproprio uel authoredAutnunquidalienusfiliusàfpiritu, qiiia ab inftrumen ti gencre aut locus feparatur aut têpusf Compara nunc affertiones noftras.il-li uolunt ex deo tanquam ex natura dei eße matei iam, ut fi dicas ex ligno arcam eße fa-dâ,ex lapide ftatuam,ita ex dco materiam proceiriße,SC eandem materia tanquam per inftrumentum aliquod fadam eße per filium : utnon tam operatorcm filium qua'm inftrumentum operis efle déclarent: ÔC omnia itafada in fpiritu,tanqua in alit^uo loco fa-dauel tempore:fingula fingulis tribuunt,in commune omnia negant.Verum nos oftê dimus ita ex deo patre eße omnia,ut nec amiferit deus pater,quod uel per ipfum ÔC in ip fo omnia fint,nec tanquam ex materia ex ipfo omnia fint.Ita quoqi per dominum filium eße omnia,ut non priuatus fit,eo quod ex filio fint omnia:ÔCita omnia eße in fpiritu, ut doceamus omnia eflè per fpiritum,6C omnia eße de fpiritu.r^âiftæ fyllabæ, ficut illæ de quibus fùpcrius diximus,feinuicê fignant.Nó enim ita dixit Apoftolus, ex deo omnia, amp;perfiliumomnia,utfcparabilemfubftantiâ patris filijdfignaret: fed ut inconfufibili diftindione,quôd alius fit pater,alius fit filius, edoccret.Non igitur tanquâ compugnâ tes fyllabae iftæ,fed tanquam fociæ atqi concordes funt,ut etiam uni fæpe conuenlant, fi eut lcriptum eft : Quia ex ipfo, ôi^per ipfum ÔC in ipfo omnia. Qiiôd fi uere' confideres Roi», 11 «ndc

unde translatum fit,de filio dieftum eiïe non ambiges.Dicit enim Apoftolus ftcunduffl prophetiam Efâiç:Quis cognouit fenfum domini,aut quis côfilian'us ei fuitÆt addidit: Quia ex ipfo amp;nbsp;per ipfum £c in ipfo omnia.Quod Efaias de opcratore omnium dixit, fl ^•40 cut habes:Quis mefus eftmahu aquam 6C coelum palmo,6Cünïuerfam terra claufa mâ' nui*'Quis ftatuit montes in libra,amp; rupes in ftateraCQuis cognouit fenfum domirii, aut quis confiliarius ei fuitcEt addidit ApoftolusiQuoniam ex ipfo nbsp;nbsp;per ipfum in ipib

omnia.Qiiid eft ex ipfocQuod ex ipfitis uolutate natura fit omniû,6C iple fit author om niu quae elfe cœperunt.Pcr ipfum quid eftcQiiia per ipfum coftitutio amp;nbsp;perfeucratia O' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itinibus impertita uideat.In ipfo quid eftcQuia omnia admirabili quodam defiderio

inenarrabili amore authorem uitæ miniftratorem gratiaeftig ac muneris intuentur, fe Ppi. 144 cundum quod fcriptum eft;Oculi omnium in tefperant,amp;aperismanum tuam, Äfim^

plcs omnem animam bonauoluntate.Dc patre quoq; fi dicasJdeo exipfo,quia ex ipib operatrix iàpientia,quæ omnibus ex iua fiC patris uoluntate dedit ciïèqug non erat:Per Aâo.ij ipfum, quia per fapientiam cius facftafuntomiliaftn ipfo, quia in ipfo eftuiuificatoriat fons fubftantiæ,in quo uiuimus amp;nbsp;fumus mouemur.Ex fpiritu quoq; ut per ipfum fir mati,per ipfum formati,in ipfo roborati,uitæ capimusmunusæterne.Cùmhaecigituel patri uel filio,uel fpiritui fantfto cóuenireüideantur,nihil utiqs humile in his certum eft dcclararijCiim ex filio dicamus efte pleraq,óó multâ per patrcm,ficut habes defilio di

4 Vt augcamur in ipfo per omnia,qui eft caput Ghriftus, ex quo totû, inquit, corpus compàcftûÔCconnexû per omnem iunefturam miniftrationisin mêfuramuniufcuiufip partis augmenta corporis facit in ædificationem iui in charitatc.Et iteru àd CololTenfes Col.2 de his qui non haberêt cognitionem unigeniti fill) defiQiiia non teilet,inquit,caput ex

quo omne corpus per compaginationesamp; colligationes fubminiftratum amp;nbsp;copulatS creftir in increments dci.Caput enim Chriftum efteEcclefig fiipra diximus.Et alibiha-leww. I ft I tf bes:Quia de plenifudine eins nos omnes accepimus.Et ipfe dominus dixit : Demeo ac . cipiet,5Cannunciabituobis.Etfiipraait:Cognouiuirtutemexifledcme.Similiterutag

6 ram acternam.Etloanhes ait:Ex hoc cognoftimus quiain nobis eft,quoniam de fpiritu i.iod«. 4 nbsp;nbsp;nbsp;dcditnobis.Et angelus diciuQiiod ex ea nafcetur,de fpiritu fandîo eft. Et dominus

ait:Qiriaquodnatumeftdefpnitu,fpirituseft.Ergoficut expatrclegimusefleomnia, ita 2C ex filio pofte dici omnia^per quern omnia funt:SC ex fpirini efle omnia, in quo am nia funtjteftimonqs edocemur.Nunc confidcremus,utrum per patrem efte aliquid do.-cere poftimus.Sed ftriptum eft;Paülus fcrUUs Chrifti per uoluntatem dei. Et alibi :Iant non fcruusjfed filius;fi autem filius,amp; hærés per deum.Et alibicSicut refurrexit Chriftus

Multa repcries alia,fi quæras,per patrem fadla.Nunquid idco minor patcr,quia ex fi Iio plcralt;q eflclcgimus,6C per parrernfadlauel diôaplurimainfcripturis coeleftibus re perimusCSed criam perlpin'tum fimiliterlegimus fa(ftapleraq,ficuthabes:Nobisaute reuelauit deus per fpiritum fuum.Et alibi : Bonum depofitum cuftodi per fpiritum fan^ clum.Et adEphefios: Confortariperfpiritum eius.EtadCorinthios: Alij enim datur Row. 8 per fpiritum fermo fapientiæ.Ét alibi : Si autem per fpiritum faefta carnis mortificauerfi tis,uiuetis.Et fupra:Qui fufeitauit Chriftum ex mortuis,uiuificabit amp;nbsp;mortalia corpora ueftra,per inhabitantem fpiritum eius in uobis.Sed fortafte dicct:Oftendcmihi fpeciali ter letfturn,quia ex filio omnia,uel ex fpiritu omnia. At ego refcro,ut amp;nbsp;illi mihi ledum efte oftendant,quia per patrem omnia.Sed ciini hgcuel patri probauerimus uel filio uel fpiritui fandoconuenire,nec ullam exhuiufniodi fyllabis nafei pofte diuinaediftan-tiam poteftatis,non eft dubium,quia per quern omnia, ex co omnia: ÔC ex quo omnia, per eum omnia nbsp;nbsp;in quo omnia, per eum uel ex eo omnia efteintclligcredebeamus.

Omnis enim creatura Ä ex uoluntate amp;nbsp;per operationem amp;nbsp;in uirtutc eft trinitatis, fl-Gf». I nbsp;nbsp;nbsp;cutferiptum eft:Faciamus hominem ad imagincm amp;nbsp;fimilitudinem noftxam.

omnis uirtus eorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Qufa una uoluntas,una uocatio patris amp;nbsp;filij amp;nbsp;fpiritus landi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.x i

Ecfolum una operatfo eft ubiqï paths amp;filij ÔCfpiritus fancli, fed etiam una

N nbsp;nbsp;nbsp;atcp eademuoluntas,una uocatio,una praeceptio :quod licet in illornagno

acfalutari ecclefiaj fpedlaremyfterio. Sicut enim pater uocauit gentes ad ec cleßam,diGcns:Vocabo non plebem meam,plebem meatn:amp;non diletflam, dilcótam, Etalibi;Domus mea domus orationis uocabitur omnibus gentibusJta etiam dominus ïcfus ad euocandam fiC congregandam ecclefiam Paulum à fe dicit ele(flum,ficut habes ad Ananiâ di(fïum à domino lelü: Vade,quoniam uas elec^ionis eft mihi hic,ad ferendS nomen meum coram gentibus.Sicut ergo pater deus uocauit Ecclefiarn, itz uocauit öó Chriftus.Et quemadmodü Chriftus uocauit,ita uocauit ÔC fpiritus,dices: Separate miht Paulûô(^Barnabâ,inopus quo uocaui eos.Tunc ieiunantes,inquit, orates,impofue-runt eis manus,amp; dimiierSt eos.Ipfi aût præmilïi ab ipiritu iancflo dcuenerunt in Sclcu ciam.Ergo nonfolumChrifti, fedetiâfpiritusfandli impcrio ApoftolatSPaulus acce-pitjôC ad congregationê Gentium feftinauit.Nec Iblus Paulus,fcd etiam Petrus, ficut le gimusin Adibus Apoftoloru.Nam ctirn in orationeuidifletcoelum apcrtô,Ô!f quatuor ânittjs ligatum uas quoddam tanquam linteum, in quo erant omnia genera quadrupe-dum amp;ferarum amp;nbsp;uolucrum cœli,falt;fla eft uox ad eum:Surge,occide SxL maduca. Et Pe trus dixit: Abfit domine,nunquam manducaui commune amp;nbsp;immundum.Et uox riirfus ad eum;Quæ deus mundauit,tu comune ne dixeris. Hoc aût facftum eft per ter,Slt; rece-ptum eft uas in cœlo.Ergo ciim hoc fecum Petrus tacitus cogitarer,SC ueniftent ad eum Corneltj feruuli ab Angelo deftinatfait illi fpiritus : Ecceuiri quærunt te. furge itacp ôC defcende,amp; uade cum eis nihil dubitans, quoniam ego mifi ill os. Quam euidenter ex-prelfitfuam fpiritus fanólus poteftatem.Primo omni urn,quia alpirauit oranti, affuit de precanti:Deinde,quoniâuocatus Petrus refpondit,domine:amp;ideofccundûeuidêtius meruit oraculum,quia cofeftus eft dominû.Sed quis ifte fit dominus fcriptura declarat. Refpondcnti enim is utiq? cui refponderat loquebatur.Spiritum autcm oftendût fequê tia declararum:quia ipfe qui myfterium figurabat,myfteriû reuelabat.Simul illud aduer te,quia tertio repetita figura myfterq,opcrationem trinitatis exprelfit. Etideo inmyftc rijs interrogatio trina defertur,ô:^ confirmatio trina celebraturncc potcft quis nifi trina confelTionepurgari. Vnde amp;ipfePetrus inEuangelio tertiointerrogatur,utrum di-ligatdominum,uttrinarefponfioneuinculaquædominum negandoligauit,abfolue-ret.Tû deinde quia ad Corneliu Angelus mittit, Petru fpiritus iandlus alloquit. Oculi enimdominifuperfidelesterræ.Necilludociofum, quodcum infuperiorib.præmifif-fct,quod deus mundauit,tu ne comune dixcris:iubito decidit fuper Genres,ut müdaret cos fpiritus fanCtus. V nde oftenditur operationem fpiritus,operationê efle diuinä. Petrus aut milTus ab fpiritu,non expetftauit imperium dei patris,fed ipfius quoep fpiritus il lud eft confeffus oraculü,ipfius fpiritus gratia effe teftatus eft, dices : Si ergo eandê gra- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

tiâillis côceftît deus,ficut SC nobis:ego quis erâqui prohibere deumfSpiritus ergo fan-óus eft,qui nos ab ilia gentili colluuióe mûdauit.Inillis enim generibus quadrupedû et ferarum fie uolucrû,figura erat côditionis humanæ,quæ ferarû modo, beftialêuidet in-duta fæuitiam,nifi fpiritus fantftificationemitefcaußona ergo gratia,£|uæ ferinârabicm fpiritalifimplicitate cômutat.Eramus enim fiC nos aliquando infipiête^iricreduli,erran Ephef,z tes,feruiêtes defiderijs fiC uoluptatibus uarijs:Nûc aût per renouationêlpiritus hæredes Chrifti, Angel orû cœpimus efle cohjeredes.Itaq; fpirituuidens Dauidlàncftus prophe-taex feris no5 fimiles futuros efle cceleftium:Increpa,inquit,feras fyluæ : fyluam uideli- Pfal. 67 cetfignificans »non ferarum fragofam curfibus, necbeftiarum gemitibus inhorrentem, fed illam fyluam de qua feriptum eft:Inucnimus cam in campis fyluæJn qua, ficut dixit propheta:luftus utpalmaflorcbit,ÔL uclutcedrusquacinLibano eft,multiplicabitur.n lafyluaquæuerbi cœieftis alimoniam propheticarumuerticibusarborum concuflîi dt fluxit-llla fylua ad quam Paulus lupus quidem raptor intrauit, fed paftor exiuit. In om-nem enim terram exiuitfonus eorum.Éramus ergo feræ,ôô ideo dicit dominus : Atten- Midt.y dite uobis à lalfis prophetis qui ueniunt in ueftitu ouium,intus autem funt lupi rapaces. Sedperfpiritumfan(ftûiamleonumiæuitia,pardorûuarietas,aftutiauulpiû,luporû ra-pacitas denoftris exolcuit affeôibus.Magnaigitur gratia, quæ cœlo terras mutauit, ut

cönuciTatio nofiTa,ficut Apoftolus dixit,in cœli's nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ante fient fcrç errabamus in iyï

uisiSed ncc Hoe täntum loco Petrus Apoftolus, fed etiarn alibi in codem libro à fpiritu Aâo.i^ fancloædificatattiËcclefiam demonftrauit.Habes cninl dixifle eum: Deus quinouit corda hominuin jteftimonium perlîibuit,dans his fpiritum faiKftum ficut Äf nobis: ôdni 11 il difereuit internos ÔC ilîos,mundans per fidem corda eôrum Jn quo illud eft contuen dum,quia lîcut Chriftus lapis eft angularis, quiunitatem plebis utriufç^ conncxujt, ita ctiani ipiritus faneftus non difereuit ütriufq; populi corda,fediunxit .Non ergo tâquam ludæus contemnasfîlium,quemannunciaucruntprophetæ,contemnas etiamfpiritum fan(ftuni,contcmnasEfaiam,contcmnasHicremiam,quemdelacuIudaicædomusillc afliimptus à domino pannis ôtlfunibus eleuauit.Verbû enim propheticû defpiciens, in lacû demerferat eu populus ludæorû. Necquifquâinuêtus eft deîudæis quileuaretpro . Cantic. i phetâ,fcd unus Aethiops Abdemelech/icutfcriptura teftat.In quo nomine figura pub cherrima eft,quia fermonê propheticû quê ludæi üelut in cœnû iux mentis carnistp de.-truferanqnos uidclicctex gentibus peccatores,nigriante delidtis dC quondâ infinduo ffil.6-^ eleuauimus de profundo.Etideo feriptû cft:Âethioptapræleuabitmanus fuas deo.In quo fandæ ecclefiæ fpecies fignificatur,quæ ait in Canticisxanticorû:Nigra fum amp;nbsp;dcz cora IftiaHicrufalê.Nigra per culpâ,decora per gratiam : nigra per conditionc, decora perredemptionê.Autcertc nigra excrcitij iuipuluere. Nigra ergo,dû præliatur:dcco* ra,dû uidoriæ ftiæ infignibus coronat ,Et bene funibuslcuat propheta. Fidelis enim di Ppt 15 xit:Funes cecideruntmihi in pr^clan's.Bene panru's,quia ipfe dominus exeufantih.his qui primo ad nuptias uocati fuerant,ad exitus uiarû mifit, ut quotquot inuenirenturôi boni Ôl mali,ad nuptias uocarent.His itaq; pannis propheticû ucrbû leuatur e' cœno.

Qiiiaficutparernouitfilium,amp;fiIiuspatrê:ficfpirituspatrêamp;fiIiû.Etficutpater •. reuclat nobis quæfua funt,fic ôf filius,fie ipiritus reuclat nobis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.XîI

Ris igitur amp;nbsp;tuÄbdemelcch,hoc cft,aflumptus à domino,fi de profundoge E tilisimprudentiæleuauerisdciuerbum:ficredidcris quia non fallitur, non quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præteritur dei filius,non ignorât quae futura funt, non fallitur etiam ipiritus

I0.1Z»,iS fan(ftus,dcquodicitdominus:Cnmucncritautcmillefpiritusucritatis,deducetuosin omrtcm ucritatem.Qui dicit omnem,nihil præterinnon diem,non horam, non prætcri ta,nonfutura.Etutfcias,quiaamp;romnianouit,i3:^futuraannunciatj SC uniuseft feientiæ cum pâtre ôf filio,audi quid dicat de co dei ueritas: Non enim loquitur à femetipib, iêd que audit,loquitur:amp; quæ cuenient annûciabit uobis.Itaq? utaduertas, quianouitom--nia, cûdiccrctfilius:De die aût ilia amp;nbsp;hora nemo nouiqncq; angcli cœlorû,cxccpitfpni tûfandum.Siaûtcxceptuscftfpiritus fandusabignorantia, quomodo nonexceptus eftdeifiliusf'Scd dicis:Qriia cum Angelis annumerauit amp;nbsp;deifilium.Annumerauit qui dem filium,fcd non annumerauit ipiritum. Aut faterc igitur potiorcm elfe fpiritum dei filiOjUtiam nô iblum quafi Arrianus,fed etiam quafiFotinianus loquaris:autagno-' fee quo referre debeas quod nefeirefilium dixit. Etcnim quafi homo annumerari creagt; turis potuit,qui creatus cft.Qiiod fi uis difccrc,quianouit omnia, ÔC præfcientiâ habet omnium dei filius futurorum,quæ filio incognita putas,ea de filio fpiritus fandus acce^ pit. Acccpitaûr per unitatem fubftantiacjiicut accepit à pâtre filius.lllc,inquit, me clarifi ibiJ. 16 cabit,quia de mco accipicr amp;nbsp;annûciabit uobis.Omnia quæcûqî habet pater, mea funt: proptcrca dixi,demeo accipieqSC annunciabituobis.Quid igitur hac cuidentius unita tefquæ habet pater,filij funt:quæ habet filius,accepit amp;nbsp;fpiritus. Accipc tarnen, quia no Zrfcfe.i4 uit iudicij diem filius.Lcdum eft in Zacharia : Et ucnict dominus deus meus amp;nbsp;omnes iândi cum co.In ilia die non erit lumen,fed frigus ÔC gelu:Et crit dies una, 5C dies ilia no ta domino.Hæc igitur dies nota dominojqui ucnict cum fandis ftiis, fccundo nos illu^ minarurus aductu.Sed quod orfi fumus de fpiritu pcrfcquamur.Habes enim in eo quod prætulimus cxcmplo,quiafilius dicit de fpirinnllle me clarificabit.Clarificat ergo ôdfpi ritus filiumjficut clarificat patcr,fed etiam fpiritum clarifient dei filius, ficutfupra dixi mus.Non eft ergo infirm us,qui reddit mutuamclaritatem, per unitatem lucis æternæ. Nec inferior fàndo fpiritu, cuius hocipfum eft quod clarificatur ab fpiritu. Aftùmeris ergo amp;nbsp;tuficredas, quia hoc locutus eftipiritus, quodloevrus eft pater, quod locutus eft filiws.Denicj^ Paulusidco afsâptus eft,quia fie credidtr, fie docuit: quia quod oculus

nonuidit ncc auns audi'uitjquac pratparauit deus diligentibus fe, nobis reuelauit per fpi ritum fuum,ficut fcn'ptum elEEt ideo reuelarionis fptritus dicitur,ficut habes:Dat enim deus fic præparannbus fe fptritum fapienti'æ ÔC rcuelationis ïn cognitionem cius. Vni' tasi'gitureftfdennæj quando ficutpater reuelatquidatfpiritumreuelationis,ficreue-latamp;filius,quiafcn'ptüeft:Nemonouitfilium nifi patcnneq; patremquisnouitnififi-h'uSjSC cui uoluen'tfih'usreuelarc. Plus dixit defih'o, non quod plus habcat quàm pater, fedneminus habere credatur.Nccimmen'to fic reu cl atur patera filio, quiaficnouit pa--trcm filfus,quemadinodü ft'fiü pater nouit.Accipe nunc quia deum patrê nouit amp;nbsp;Ipiri-tUs. Scriptum eft eni'm : Qüi'a ficut ea quæ homi'm's funt, nemo nouit nifi fpiritus qui in tXorin.i ipfó eftific amp;nbsp;quæ dei funt,ncmo cognouit nifi fpiritus dei .Nemo, inquit,cognouit nifi fpiritus dei.Nunquid cxclufus eft dei fi'lius fNô utiq;,quia ncc fpiritus fancftus exclufus eft,cùmdicitur:Ncqi patrê quis nouit nifi filius. Ergounius amp;nbsp;pater 06 filius Ô6 fpiritus fandusÔ6naturæ funt ÔCfeientiæ. Nec^ cum omnibus quæ per nliS fada fiint annume-randus eft fpiritus,cum deû pattern nouerit, quern (ficut fcriptum eft)quis poteft nofle nififiliusc'fed fpiritus fandus nouit. Quid crgof'ciim dicitur uniuerfitas crcaturarum, non fpiritus fancT:us coprehenditur. Nunc uclim refpondcanr,quid eft in hominc quod cognofcat quæ funt hominis. Vtiq? rationabile, quodcæterisanimæuirtutibusfupere-minet,ô6quo præcipuenaturahominis æftimatur.Qirideftigiturfpiritus, quialtadei nouit,per que deus omnipo tens reuclatur.^Nuquid plenitudine diuinitatis inferior eft, quiciufde cum patrcfubftantiæ etiam hoc excmplo probatur r Aut aliquid ignorât qui nouit cófilia dci,£C myfteria cius ab initio abfeondita Quid eft quod nefciat,qui nouit omnia quæ dci ftintcSpiritus cnim cria aka dci fcrutatur. Ac ne pures quod fcrutetur in.-cOgnita.Scidco fcrutetur ut difeat id quod ignorât:ante præmifit, quia reuelauit nobis deus perfpiritum fuumzfimul ut difccres, quia nouit fpiritus quæ nobis per ipfiim fpirp turn reuelantur,in poftcrioribus ait: Quis enim feit hominu quæ hominis funr,nifi fpiri.-tus hominis qui in ipfo eftf Sic 06 quæ dei funt, nemo cognouit nifi fpiritus dei. Ergo ft hominisfpiritusnouit quphominisfunt,ô6antequS fcruteturnouit,poteft'nealiquid dci elfe,quod fpiritus dei ncfciatfDe quo non ociofc Apoftolus dixit:Qiiç dei funt,ne-mo cognouit mfi fpiritus dei:ut no fcrutâdo cognouerit, fed nouerit per naturam.Non quod accidens in co feientia diuinorû, fed cognitio naturalis fit. Verû fi tc mouet,quia dixit fcrutatur,accipe quia id qiioq? de dco fci iptu eft,eo quod fit fcrutator cordis Ô6 re-num.Ipfecnimdixit:Egofumferutans cordaô6rencs.Etiamde filio deihabesadHe^ Hirremay bræos:Qui fcrutator eftanimi ô6 cogitationis.Vndeliquer,quianemo inferiorfupcrio risfcrutaturinterna.Diuinæcnim foliuseftpoteftatis, occultanouifîe.Similiter ergo fcrutator eft fpiritus fantftus ut pater,fimiliter fcrutator Ô6 filius,cuius proprictate fermo nis id exprimitur,utuideatur nihil efle quod nefciat,qucm nihil prçterit.Deniq?illcelc^ dus à Chrifto,inftrucftus ab fpiritu eft. Nâ ficut ipfe teftatur,per fpiritu diuini cognitio^ ncm confccutus arcani,oftcndit quia Ô6 nouit fpiritus deû, Ô6 ca nobis quæ dei funt fpiri tusrcuelauitjficutreuclauit Ô6filius. Et addidit : Nos autem non fpiritum huius mundi i-Cor, i acccpimus,fcd fpiritum qui ex deo eft, utfeiamus quæ à dco donata fiintnobis,quæê6 loquimurnon in fuaforijs humançiâpientiæuerbis, fed in oftenfionefpiritus amp;nbsp;uirtute dei.Probatu eft igitur, quia ficut deus nobis quæ fua funt reuelauit, ita Ô6 filius quæ dci funtjita etiam fpiritus reuelauit.Ex uno enim fpiritu per unO filiO, in unum patrê cogni^ tio noftra proccdit,06 ex uno patre, per unum filium, in unO fpiritumfandfO bonitas S6 fantftificatio Ô6imperiale ius ætcrnæ traditurpoteftatis. Vbi ergo oftenfio fpiritus, ibi deiuirtus:nec poteft efle diftretio, ubi opus unO eft.Etideo quod loquitur filius,loqui-turô6 pater:Ô6quod pater loquitur,loquirur Ô6filius:06 quod loquitur pater Ô6 filius,lo quitur Ô6 fpiritus faneftus. Vnde Ô6 de fpiritu filius dei dixit:Non cnim loquitur à fc,hoc eft,nófincmeaÔCpatriscomunione.Neq?enimdiuifusacfeparatuseftfpiritus,fedqup ioan.is auditloquitur:audituidclicetpcrunitatêfubftantiæô6perproprietatemfcientiæ.Ncq5 enim foraminibus aliquibus corporalibus recipit auditO, Ô6 quibufdam diuinamodulis camalibus uox refultat,uel audit id quod ignorât,quoniam in rebus humanis feientiam pleruncß auditus operatur, Ô6 tarnen nec inipfishominibusfempcralloquium corpora Ie,aut carnalis auditus eft. Qui cnim loquitur h'nguis,non hominibus, inquit, loquitur,

Ambr.to.z, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n fed deo.

»4lt;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVIAMBROSII

feddeo.Ncmoenimaudit,fpintus cnim loquiturmyftena.Ergofi mhominibusnoil femper auditus eft cörporalis, in dco tu infirmitatis humânæ fonitus, QC quædâ organa exigis carnalis auditus, eft idco audire dicat, ut feire credat f Nos cni'm id feimus quod audiciimus:amp; ante audimus, ut feire pollimus. In deo autê, quia nouit omnia ante qirä fiant,lciêtia præcedit auditû.Itaq; ut quod uelit pater,fîliû non ignorare ditamus/audii' fe memoramus. Sed in deo no fo nus neqs lyllaba quæ fignificare folent indicium uolun tatum,fed uoluntatis unitas diuinis quidem intclligitur arcanis, noftris autem fignifica tur indict)s.Qiiid eft crgo,non cnim à fe loquitur;'hoc eft, non fine me loquitur,quia lo quitur ueritatcm,iapientiam afpirat.Non fine patre loquitur,quia dei Ipihtus eihnon À, fe audit,quoniam ex. deo omnia.Omnia accepit à patre films, quia iple dixit; Omniami iz J nbsp;nbsp;Jitafunt à patremco.Omnia patris habet filius,quia iterum ait; Omnia quæ pater

habet,mca funt.Et quç accepit ipfe per unitate naturæ,ex ipfo per eandem unitatêaccc pit amp;nbsp;fpiritus,ficut ipfe dominuslefiis declaratdefpiritu fuo dicens; Proptereadixi, de mco accipicr,amp; annunciabit uobis.Qjiod ergo loquitur fpiritus, filij eft:quod dedi'tfi-lius,patris cft.Itanihil à fe aut filius loquitur aut fpiritus,quia nihil extra fe trinitas loqiii tur.Qiiod 11 adinfirmitatem fpiritus fandi SC quanda corporcæ fimilitudinêuilitatisid deriuari contendas,ctiam ad fill) iniuiiâ dcriuabis, quia Ô6 de fe filius dixit;Sicut audio, jiijico.Etnonpoteftaliudfaccrefilius,nifiquoduideritfacientempatre.SienimuerS eft,ucrum eft quod dixit filius; Omnia quç pater habet mea ftint, Ô6 fecundu diuinitatê unuin eft efi patre filius unum per lubftantiam naturalem, no unus fecundum Sabcllia--nam p crfidiam.Qiiod unum itacp eft per fubftantiae proprietatem, non poteft fcpai ari: SCideonon poteft filius facere nifi quod audierit à patre, quia in æternum eftperma-nens dei ucrbum,necunquam pater à filij operationc diuiditur;SC quod operaturfilius feit patre uclle;0^ quod uult pater,filiu nouit operarfiDeniej neuel in tempore ucl in or dine aliquam inter pattern ÔC filium putares open's efl'e diftantia,fed eiufde opcrationis crcdercs unitatem,Etopera,inquir,quç ego facio, ipfefacit. Etrurfus ne difcrctioncm aliquam in open's diftineftione fentires,fcd idem uelle, idem facere,idem polTe patre £C filium iudicarcs,dicit tibi fapientia de patre. Quaccunqi enim ille fccerit,cadem ÔC filius facit fimiliter.Non ergo alicui prior ucl fccundus eft adfus, fed idem unius operationis cftedtus.Et ideo nihil à fe pofte facere filius dicifur, quia à patrenon poteft eius opera^ tio feparati. Similiter amp;fpititus fandîi operand nonfecernitur, Vndc etiam ca quçlo-quituf,audire à patre dicitur. Quidfi doceo,quia ôd pater audit filiu, ficut SCfilius audit patremcHabes cnim fcriptum inEuâgelio, quia dicitfilius: Patcr,gratias tibi ago,quia

Quomodo audiuit paterfilium, aimfiliusnihil adpatreminfupcrioribus de Lazaro fit locutus.^Ac ne putares, quia fcmel à patre auditus eft filius, addidit; Et gofciebam,quialcmpcrmeaudis.Ergonon fubie(ftæobedicntiæ,fedunitafisauditus eft fempitcrnæ.Similitcr igitur Sc audire à patre fpiritus, Sif clarificare filium dicitur. Cla rificarcideo,quiadocuitnos fpiritus fandtus filium dei imaginem efteinuifibilisdei,S( fplcndorem gloriæ,ôô charadferem ftibftantiæ cius.Spiritus cnim Sd in patriarchis 06 in prophetislocutus cft:0d Apoftolideniq? tunc pcrfedîioreseftecœperût,poftcaquafpi ritumreceperunt. Nulla ergo diftantia diuinæ uirtutisS6gratiæ. Nam licet diuifiones gratiarum fint,idem tarnenipiritusiSd diuifiones minifteriorum fint, idem tarnen domi i,Qor, I z nus;0d diuifiones operationum fint, idem tarnen deus qui operatur omnia in omnibus.

Diuifiones autem funt muncrum,non feparationes trinitatis.Dcniq! idem eftdcus,qui operatur omnia in omnibus, ut feias quia non eft diferetio opcrationis inter deum pa-trem 6d fpiritum fandf um,quando ca quae operatur fpiritus,operetur Sd pater deus, qui operatur omnia in omnibus.Nam ctirn operetur omnia in omnibus pater,ah'j tame da-tur perfpiritum fermo fapientiæ,ahj fermo ftientia: fecundum eundem fpiritû,alter! fi-lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;des in codem fpiritu,ahj gratia curationum in uno fpiritu, alfj opcratio uirtutu,ahj pro-

phctia,ahj diferetio ipirituû,ahj genera h'nguarum,ahj interpretatio fermonû. Hæc autem omnia operatur unus attç idem fpiritus,diuidens fingulis prout uult. Non eft ergû dubium, quin ea quæ operatur pater, operetur amp;nbsp;fpiritus. Nec ex præccpto, ficut qui corporaliter audit operatunfed ex uoluntatc,qui fui eft liber arbitrij, non alienæ fainu-' lus potcftatis.Nó enim quafi iuftus obtempérât,fed quafi largitot fuæ moderator eft laij gitatifi.

gitatis. Vide nunc intérim,utrum omnia operari dicas ipiritum, quæ operatut ÔC pater. » Negate tarne non potes,quia operatur pater,quç opcratur ipiritus ian^uszàlioquin no omniaoperatur pater,fi no operatur qug operatur ipiritus. Qiiod fi ea quæ operatur fpiritus,operatur SC pater,cùm ipiritus operationcs fuas pro uolûtaté iiia diuidat,neceC-fc cft id quod diuidit fpiritus, aut inuito pâtre deo dicas eum ex iuà ùolùntate diuidere: aut fî idem uclle dixeris patrcm,quod uult ipiritus iàncfhis, neceiïe eft ut unitatê uolun-tatis opcratiortist^ diuinç uel inuitus,SCfi non corde,ialrem ore fatearis. Quod fiunius uoluntatis amp;nbsp;operationis cft cû pâtre deo ipirituflàncftus, unius ctiamfubftantiæ eft: quoniam ex operibus fuis creator agnofcitur.ldem igitur fpiritus, idê, inqùit dominus, idcm,inquit,deus.Etfi fpiritum dicas,idê eft:SCfi dominum dicas, idem eft:SC fi deû di^ cas,idem eft. Non idem ut ipfe pater,ipie filius,ipfe fit ipiritus:fed quia 6c pater SC filius ciufdem eft poteftatis.Idem ergo éft per fubftantiam atq; uirtutem, quia non eft in diui-nitatcuel Sabellianaconfufio, uel Arriana diferetio, uel terrena corporalisq,’ mutatio. Accipealiudiancftclmperator, incaufaualidum, ÔCtibinotum.Multifariam,inquit,ÔC Hftr.» multismodis etiam deus locutus eftpatribusin prophetis.EtSapientia dei dixit:Mitt5 prophetas SC apoftolos.Et al tj datur(ficut feriptum eft)per fpiritum fermo fapicntiæ,a-1^ fermo fcientiæ,iecundum eundemfpiritum,altj fides in eodem fpiritu, afij gratia cura tionum,alq operatio uirtutis,altj prophetia.Ergofecundum Apoftolum non folûper pattern5cfilium,fedetiam perfpiritum fandum prophetia,ÔCideo unummunus,una eft gratia.Habes ergo quia etiam ipiritus author cft prophitarum. Apoftoli quoq? dixe runtVifum eft fpiritui fanefto amp;nbsp;nobis. Et cùm dicunt, uifum, non folum operatorem Ado. i gtatiæ, fed etiam authorem imperatæ executionis oftendunt. Sicut enim de deo legi-*nus,placuit deo,ita etiam cû dicitur,quia uifum eft fpiritui ian(fto,arbiter iùae exprimi.-tur poteftatis.Et quomodo no arbiter,qui ea quæ uult loquitur,quç uult mandatfSicut mandatpater,mandat 5Cfilius.Sicut enim audiuit Paulus uocem dicentêfibi.Egô iùm, Ado.j inquitjlefus, que tu perfequeris, ita etiam fpiritus Paulum 6C Sylam uetuit ire in Bithy-niam.Etficutpater locutus eftper prophetas,itaetiamdeipiritu AgabusdicittHæc dicit fpiritusfandlus: Virum cuius eft zona hæc,fic alligabunt eum in Hierufalê.Etficut mifit Sapientia Apoftolos, dicensJte in orbem uniuerfum,ÔC prædicateEuangeliu, fie amp;fpiritus faneftus diciuSeparate mihi Paulum SC Barnabâin opus quo uocaui cos.Ita-quepræmifti à fpirituianôo, quod infra feriptura indicat,nullam diferetionem inter cæteros habucrunt Apoftolos,quafi aliter à pâtre deo,aliter à fpiritu mitterêtur. Denigt;-qué cùm Paulus miftus eflet à fpiritu, SC uas eletftionis erat Chrifti, 6C deum in fc opera-tumc(recommemorat,dicens:Qui enim operatus eft Pctroinapoftolatum circuncifio Gaht.x nis,opcratus cft 6C mihi ad Gentes.Cùm igitur idem fit operatus in Paulo,q[ui eft opera tus in Petro,hoc utiq? oftenditur quum fpiritus fit operatus in Paulo, quod etiam in Petto fpiritus famftus operatus fit.Sed SC deupatrê in fc operatum Petrus ipfeteftatur, ficut cftin Aeftibus apoftolorum, quiafurgens Petrus dixit ad eos:Viri fratres,uos feitis quia à diebus antiquis in nobis deus elegit ex ore meo audire nationes uerbum euangc lij.Eccc igitur in Petro deus gratiam prædicationis operatus cft. In quo, utiq; cùmper Chriftum cletftus fit 5C aflumptus, operationcm Chrifti quis audeat diffiteri, cùm ipfè dominus dicaùPafce agniculos meos Vna igitur operatio patris ÔC filij amp;nbsp;ipiritus iangt; di.Nifi forte hoc putetis, qui negatis ciufdcmerga apoftolos operis unitatem,idco o-peratum pattern, ideooparatum fpiritum in Petro in quo filius operatus fuerat, quafi ci filij operatio miniméredundaret ad gratiam,Et ideo uelut adiuntftis atq; collaa's uiri-bus patris 6Cfilij 6Cfpiritus iancfii operationem fuifle multipliccm, ne ad cÔfirmandum Petrum Chrifti folius operatio uacilIaret.Nec folum una operatio in Petro patris ÖC filij ZCfpiritus fanefti inuenitur fed etiam in omnibus Apoftolis diuinç operatiôis unitas re-uclatur,5C quædam fupernæ conftitutionis authoritas. Operatio enim diuina habetitn perium,non habet rniniftcriû.Neçp enim cùm operatur deus, autlaborealiquid extun-dit,aut arte,fed dixit,ÔC faêîa funt. Dixit : Fiat lux, èC falt;fta eft lux.In præcepto enim dei, Gtne. » operationis effeefiuseft.Hancigitur regalem quandametiam fantfto fpiritui potefta-tem feriprurarum teftificatione delatam,fi uelimus aducrtcrc, facile poftîimus reperire, omnes Apoftolos non folum Chrifti fuifle difcipulos, fed etiam patris ÔCfilij ÔCfpiritus

Ambr.to. 2. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n x fanefti

148 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI V I A M B R O S r I

2,Corin.fandîriMniftros.Sfcüteriamdo(îlorGcntJum docet, diccns: Qucfdam quîdcmpofuit deus in ecclcfia,prii-no Apoftolosjccundo Prophetas, tertio Doclores, Deinde irirtu^ teSjgratiam curarionum, opitulationes, gubernationes, genera linguarum, amp;.'c. Ecce deus pofuit Apoftolos,pofuit prophetas atque doftores, dedit curationum gratiara, quamfupra babes dari per fpiritumfant^um, dedit genera linguarum: fed tarnen nort omnes Apoftolfnon omnes Prophetæ,non omnes Dodores. Non omnes, inquit, hagt; •bent gratiam curationum,netp omnes,inquif,linguis loquuntur. Infingulis enim homi nibus uniuerfa donadiuina efîc non polfunt : pro captu unufquifq?id accipit, quod aut defidcrat,aut meretur.Scd non huius infirmitatis fimilis potentia trinitatis, quæ omni« munifica gratiarum eft. Deniq? pofuit Apoftolos deus. Hos quos detis pofuit in cede-Marc.I s fia Chriftus elcgit,ôô apoftolos ordinauit,amp;: in orbem direxit, dicens: îte in orbem uni^ ucrfum,2C prædicateEuangelium omni crcaturæ:Së qui crcdiderit,amp;^baptizatus fuerit faluus erit:qui ucro non crediderit,daninabitur. Signaautem credentes ifta fequéntuh

’ Innominemeodæmoniaeijcient,linguisloqucnturnouis,fcrpcntcstollcnt,amp;limor-tiferum quidbibcrint,non eis nocebit : ftiper ægros manus imponentamp;benc habebut. Ecce Doclorcs pofuitpater,pofuitctiam ChriftusinEcclefiis. Etficut paterdatgratiam curationum,itadatSCfilius.Sicut pater dat dona linguarum J italargitur SCfilius. Similiter de fando fpiritu fupraaccepimus,quia eadem gratiarum genera largiatur.Da tur cnim,inquit,pcr fpiritum alrj gratia curationum, alq genera linguarum,altj prophe-tiaErgo eadem dat fpiritus,quædatpatcr,datctiam filius.Accipiamus nuncexpreftius J * nbsp;nbsp;quod fuperius prælibauimus,quia idem quod pater 0^filius,etiamfpirifusfandus mart

AHo.zo nbsp;nbsp;nbsp;offictum,eofdcmcp conftituat,DixitenimPaulus:Attenditeudbis dComnigregiin

quo pofuituosfpiritusfandus epifeoposregere Ecclcfiamdei. Vnitasigiturimperlj, unirasconftituttonis,unitas largitatis.Namfi conftitutioncm fepares ^poteftatem, • ■ nbsp;nbsp;quæ erat caufa ut quos pofuerat Apoftolos Chriftus, ponerct deus patcr,poneret Stquot; fpi

ritus fandus,nifi fortcut homines tanqua inconfortiopofteffionis aut iuris præiüdi--cium ucrcbanturÆt ideo diuidebatur opcratio,dcftruebatur imperiu. Hæc interipfos homines anguftafunt ôtminuta,qui plerumqi tame etiâfi operationenon c0gruut,eon gruunt uoluntatc.Vnde quidam intenogatus quid amicus eflct,altcr,inquit,ego.Si ergo homo amicum ita dcHniuit,utaltcrum ft eflcdiccrct, perunitatem uideb'cet amoris amp;gratiæ,quantomagisin pâtre ôiffilio nbsp;nbsp;fpiritu fando unitatem maieftatis æftimaré

'debemus ciim per candem opcrationcm ac diuinitatem ucl uniras uel certe id quod am plius eft, TotuTÓTKf ficutgræcédicitur, exprimatur : TowTop enim idem fignificat:eo quod

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idem habeatamp;pater Sc hlius SCfpiritus iandus, uridcmuelle SCidem pofte nonaffe-

dione fit uoluntatis,ftd in fubftantia trinitatis. Hæc eft Apoftolicæ fidèi SC deuotiohis hærcditas,quam licet ex ipftrum confiderarc Adibus. Paruerunt ergo Paulus SC Bargt; nabas fandi fpiritus impcratis.Parucrunt SC omnes Apoftolfiftatimcp eos quos ftpara-ri iuftcrat fpiritus ordinaucrunt.Separatc,inquit,mihi Paulum ÔC Barnabam. Videtis in bentis imperiumfSpedatc mérita ftruientium.Credidit Paulus:6C quia credidit, ftudia perftcutoris abiecir,coronam iuftitiæ reportauit. Credidit ille qui Ecclefias deuaftabat, fed conuerfirs ad fidcm:prædicabat in fpiritu,quod fpiritus imperabat. Vngebat athle-tam fuum fpititus,8Cpulucreimpietaris excufto, dcbcllatorem infi'delium ineludabift uarrjs impiorum congrclfionibus offerebat,atq; adbrauiûfiipernæuocationis in Chri-fto Icfu diuerfis pafifionibus erudiebar.Barnabas quoqj credidit, SC quia credidit paruit. Iraq; fandi fpiritus elcdus impcrio,quod ci ad omneredundatinfignemeritorum, non fuit ranto indignus colicgio. Vna enim gratia fulgebat in his quos fpiritus unus clcgc-rat.Nec Paulus inferior Petro, quamuis ille ecclefiæfundamcnrum,amp;^hicfapicnsarchi tedus feiens ueftigia credentium fundare populorum.Nec Paulus inquam indi

gnus Apoftolorum collcgio,cum primo quoq; facile conferendus, Sc nulli fecundus.Nam qui ft imparem neftit,.

QiüafpiriaisfuperChriftum, Scficutfilius fpiricummi'ßtjttaötTfpiritus filiuifl

Quia digitus dei Iccflus eft fpiritus, quo fignifîcatur unitas diuinitatiSjnôn inârqj^ trinitatis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap« ni

Quiaficut arguit pater,ita arguitfilius,itaarguit ÔC TpiritusiÂ^ quia iudicat ipirituS; V Sicurlecftum eftquoduerbi gladius lpiritusfit,ita Iccftum eftquodipiritusfandtig*^' diusuerbumdeifit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.viil

Quiafimiliter ut pater amp;SfiIius,ita etiam fpiritus contriftatus SC exafperatus,Slt;^ untatus àludæislegitun

Quia deus eft fpiritus fecundum Euangelium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap«x

Q.uia adoratur fpiritus fancftus fi eut pater SC filius, SC cum pâtre SC fîlio adorait m ^a^ Qiiia deus fpiritus faneftus eft fecundum Apoftolum, 8C quiü tcmplum fumus ipiritus, faniftijficut SC dei patris amp;nbsp;dominilcfii Chrifti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X 111

Qiu'anon très di'j,fed unus deus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap«X HH

Quia dominus fpiritus fàn(ftus,fîcut pater SC filius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X V

Quia bonus fpiritus deffîC fpiritus ucritatis,ôiS omnem infinuat ueritatem. Cap.X v t Qiiia non tres dominijfedïinus dominus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X V11

Qiiia ficut pater fanlt;ftus,ita filius fanô:us,ita SC fpiritus dei fan élus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X V111

Colledio, quiafpiritus deus, quoniamÖd finepeccato eft, SCpeccata donat, creator eft SC feruimus ci, SC adoratur. Hæc enim omnia dei funt, SC quia à iriorté fu-feitat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X IX

Quia ficut pater 6ôfilius,itaamp; fpiritus fantftusfufcitatmortuos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X X

Quia fpiritus in dei fede,amp; unum regnû patris SC fill) amp;nbsp;fpiritus faneftfindiuifum,. XXI Quia dominus fabaoth etiam fpiritus fàndus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.XX 11

Quia omnipotens etiam fpiritus def nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.XX 111

DI'VI AMBROSII EPISCOPI MEDIO^* LANENSIS LIBER TERTpVS DE SPIRITV SANCTO AD GRATIÄNVM

Quia fpiritus fuper Chriftum,6(^ ficut filius fpiritum mifit,fta SC fpiritus filiuni deimilît. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. t

Vperiore libro euidentibus tcftimonîjs feripturarum docuimus, Apo Prophetas,illos ad prophetandum, hos ad Euangelizandum àfàntfto fpiritu,ficut à pâtre SC à filio defignatos : nuncadijcimus quod omnes iure mirentur,SC dubitare non poffint,quod fpiritus fuperChri ftum,ôd quod ficutille fpiritum mißt, itaSC filium dei fpiritus mifit:Di-citenimfiliusdei:Spiritusdominifuperme,propter quod unxitme, Euangeli^arc pauperibus mißt me,prædicare captiuis rcmifnonem,amp;cæcisuifum. Quod cum de libro Efaiæ Icgeret, aitin Euangelio : Hodie compléta eft hæc feriptura in auribus ueftris,ut de fe dieftum elle fignaret. Ergo mirari poffumus fi SC prophetas SC Apoftôlos fpiritusmißt, cumChriftusdixerifiSpiritusdominifupermet'Étbene,fuper me dixit,quia quafi filius hominis loquebatur. Quafi filius enim hominis SCuiuftus lo««, lt;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambr.to.z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u j SC

x j ó ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tgt; r V r A M B R o S f I

SCmiffiis eft adEuailgclium prædicarxdum. Sed ii non creditin'filio, audiant etiam palt; (o4n. 1 trem loqucntern,quia fpiiitüs domini fuper Chriftum. Dicit enim loanni: Super quem utderis ipin'rum dcfcendentein de cœlo Ôl manentem ßipcr cum,hic eft quibaptizatin (piritufanólo.Dixithocdcus pater loannitloanncs audiuit,amp;^ uidit, ôô crcdidit.Au-^ diuit â deOjUidit in domino,credidit quia fpiritus crat qui defeendebat de cœlo.Non c^^ SUârc.i nim columba, fedficut columba, defeendit. Sic enini icriptum eft : Et uidi ipiritum dci deicendentem de cœlo ficut coluinbam.SicutIoanncsuidiflciedicit,itafcripfîtÔi:^Mar eus.Lucas autem addidit,quod corporali fpecie defeendit fpiritus fàncftus ficut colûbâ, ne incarnationcm illam putes fuiffcjfed fpecicm. Idco autem fpeciem prætendiqut pet fpeciem cred cret, qui fpiritum non uidebat : ôf per fpcciem dcclararet unius honoris in impcriOjUnius operationis inminiftcrio,unius muneris in lauacro cumpâtreamp;filioü' bi clîè confortium:nifi forte inualidu credimus, ut in eo baptizetur ièruulus,in quo balt; ptizatus eft dominus.Pulchrc autem dixit, manentem fuper eum, quia ad prophefas Suotiens uolcbat fpiritus uel infpirabat uerbumuelfiebat,femperautem manebatin brifto.Nccrurfummoueat,quod fuper cum dixit: Defilio enim hominis loquebatur, quia ficutfilius hominis baptizabatur.Nam fccundum diuinitatem nô fuper Chriftum eft fpiritus,fed in Chrifto : quia ficut pater in filio, amp;nbsp;filius in patreifta dei fpiritus Sé fpi^ ritus Chrifti ÔC in pâtre eft in filio,quia oris eft fpiritus.Manet enim in dco qui ex dco t.Cor.z eft,ficutfcriptum eft:Nos autem non fpiritum huius mundiaccepimus,fedfpiritum qui ex deo cft.Et manet in Chrifto,quia a Chrifto accepit : amp;nbsp;in Chrifto eft,quiaitcrum torf«. I g feriptum cft:llle de itieo accipiet.Et alibi : Lex enim fpiritus uitac in Chrifto Icfu libéra-Rom.S uitmcàlcge pcccati ôô mortis. Nonergo fecundum diuinitatem Chrifti fuperChri-ftutn eft,quia non fupCr fc eft trinitas, fed fuper omnia. Supra fe autem non eft,fed infe eft.Qiiis ergo dubitet, quia prophetas ÔC Apoftolos fpiritus mifit, cum dicat dei filius: L«c.4 Spiritus domini fiipermeÆt alihûEgo fùm primus, Sf ego in æternum, Ôô manusmea ^A'44 fundauitterram,^dexterameafolidauitcœlum:uocabocos,amp;aftabuntfimul,amp;con

gregabunt ur om ncs amp;nbsp;audient. Qiiis illis hæc denunciauit f Diligcns te, fcci uolunta-tem tuam aducrfiis Babylonem,ut tollatur fernen Chaldæorum:Ego locutus fum, Ô6 e-go uocaui,adduxi cum,ôô profpcrum iter cius feci. Accedite ad mCjÄT audite hçc:Non-ne ab initio locutus fumt^ cum fièrent, illic eram : amp;nunc dominus mifit me, amp;fpiritus eius.Quis eft qui dicit,Mifit me dominus,amp;fpiritus eiüs, nifi qui uenit à patreutfaluos faceret peccatorcsfOucm ut audis,SC fpiritus mifit: ne cum Iegis,quia filius fpirirümit-* titjinferioris efle fpiritum crcdcrcs poteftatis. Ergo ÔC pater filium mifit ÔC fpiritus, fpi-îoinn.i4 ritum quoq? amp;nbsp;pater mifit St filius .Pater mifit, quia feriptum eft : Paracletus autem file

fpiritus fan(ftus,quem mittet pater in nomincmco.Filius mifit, quia dixinCum ucnerit autem paracletus quem ego mittam ùobis à pâtre mco, fpiritum ucritatis.Si ergo fein-uicemfiliusôCfpiritusmittunf,ficutpatermittit:nonfubietftionis iniuria,fedcomniu-nitas poteftatis eft.

Qiifa datus eft fpiritus ficut 6C filius, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. Il

G4I4/. I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ec folum mifit pater filiurn,fed etiâ dedit,ficut ipfe fc filius dcdit.Letftum eft

,N nbsp;nbsp;nbsp;enim nobis:Gratiaucjbis à dco pâtrenoftTO,SC domino lefuChrifto, qui fe

5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dédit pro pcccatis noftris. Si fubictftum in eo putant fuifle, quia milTus eft:

gratiæcfte negate non pollîjnt,quod datus eft.Datus eft autem à pâtre, utEfaias dixit: Pnernaniseftnobis,filiusdatus eftnobis.Datus eftautemaudeodicercamp;Tabfpiritu, qui miftîis ab fpiritu cft.Cùm enim non finicrit à quo datus fit, oftendit datum gratia tri nitatis:cùm autem ipfefefilius dederif,utiq! non potuitipfe fibi fecundum diuinitatem cftcfubietftus. Ergo non potuit diuinæ fiibictftionis eflequoddatus eft. Datus eftauto^«. 14 tem nbsp;fpiritus fanlt;ftus,quiale(ftum cft:R.ogabo pattern,amp; alium paracletum dabit uo-

bis. Et Apoftolus ait : Qvapropter qui hæc fpernit, non hominem fpernit, fed deum: qui dédit fpiritum fiium in nobis. Eiaias quoque amp;fpiritum datum oftendit amp;nbsp;filium, oicinquiùDicit dominus qui fecitcœlum,ô(Sfînxirillud,qui folidauit terram,amp;quæin ca funqSt' dat populo qui eft fuper cam fpiritum,amp;^ fpiritum caleâtibus earn. Et adfih'S: Ego dominus deus, qui uocaui te in æquitatc, 06 tenebo manum tuam, ÔC confortabo *' nbsp;nbsp;' te,06 dedi te in teftamentum generis raci, in luccm gentium, aperirc oculos cæcorumj

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;educeré

educci'cdeumctths âlh'gatos. Cùm crgo fihïis ÔCniiiïùs SC datus fit, fpirïtiis qlioque miflîïs Sl datusfit;habcntuttq; unitatem diuinitans,qui habent open's unitatcm. Vnde etiam digttus dei appellatus eft fpintus, eo quod fit patri ÔCfilio ÔC fpiritui fandro in^ âiuidua inieparabilisq; comunio. Nam ficur fifium dci fcriptura dexterâ dei dixit, ficut ledû eftiDcxtcra tua domine glorificata cft in uirtute, dexteramanus tua domine con- Excdif fregitinimicos, ita fpiritus fancfius appellatus eft digitus dci, ficut ipfe dominus dicit: Quod fi in digito dei eîjcio dæmonia.Hunc enim digitû in alio libro euangelij codé lo- nbsp;nbsp;nbsp;“

codcifpiritumnominauit.Siccnimhabcs:Qiiodfiinfpititudcicqciodæmonia.Quid igitur exprefiius adfignificandam diuiniratis uel opcrationis dici potuit unitatê,quefe cundum diuinitatem eft parrts uel filrj uel Ipiritus fancfti, quàm utintelligamus, multo magis quàm corpus hoc noftrum ætcrnæ plcnitudinê diuinitatis fcindi uideri,fi quis u-nitatem ftibftantiæ feparct,multiplicct potcftatcs,cùm unafit ciufdcm diuinitatis ætcr^ nitasf'Plerumq; enim ex noftris fcrmonibus ca quæ fupra nos fiint, conuenit æftimari. Et quia illauiderc non pofiùmus,ex his quæ uidcre poflumus,colligarnus.Inuifibilia e^ nim eius à creaturamundi per ca quæ faêta funt intcllecfta confpiciuntur. Et ftibdidit: Romé.t Sempiterna quoqj uirtus eius amp;nbsp;diuinitas.Quorum aliud de filio,aliud de fpiritu fandlo didumuide:utqucmadmodumlèmpitcrnauirtuspartis diciturfilius,itactiamfpirituà quidiuinus eft,fcmpiterna diuinitas efie credatur, Nam öófilius quiafemper uiuit,uita iempiterna eft.Hic ergo digitus dei amp;fempiternus cft, nbsp;diuinus. Qiiid enim dei pro^ zXorm.}

priû quod no fempiternn fit ÔC diuinûfHoc digito (ficut legimus) tabulas i'll as lapideas infcripfit,quasMoyfesaccepit.Nôenimcarnali digito deusharumlirerarû,quaslegi^ mus,apices ÔC clementaformauit,fcd fpiritu iuo dédit legem. Etideo Apoftolus dixit: Lex enim fpiritalis cft,quac utiep no atramento inferipta eft,fed fpiritu dei uiui:non in ta bulislapideisjfed in tabulis cordis carnalibus. Nam fi Apoftoli cpiftola feribitur infpigt; ntu,quid obftat quo minus etiam legem dei non atramento, fed fpiritu dci feriptam cre dere dcbcamusf'quæ utiqt cordis noftii mentisq? fecreta nô maculat,fed illuminat.Scri-pta eft autc in tabulis Iapidcis,quia in typo fcripta.Scd rabulæ frac'iæ primo ftint SC àbie tftaede Moyfimanibus,quialudæi propheticis operibus exciderunt.Etbene tabulae fiaeftæ funt,non fcriptura deleta. Et tuuide ne frangatur tabula tua,ne mens tua ôd animus diuidatur.Nunquid diuiftis eft Chriftus f Non diuifus eft, fed unum eft cum pâtre: ô^rcnemoabcofeparet.Sifidesdeficiat,tabulacordistuifrangitur.Côminuituranimi firmitudOjfi unitatem diuinitatis in trinitatc non credas. Scripta eft amp;nbsp;fides tua, feripta \ ' eft culpa tua, ficut Hieremias dixit: Scripta eft luda culpa tua graphio ferreoamp;fun- Hicrp.17 gueadamantino.Etfcripfaeft,inquit,inpC(ftorcamp;fincordetuo.lbiigiturculpaeft,ubi gratia.Sedculpagraphioferibitur, gratiafpiritu defignatur.Hocdigitomyfticc'crfam _ dominusIcfusinclinatocapitcfcribebatin tcrra,cùmàludæis adultéra effet oblatatfi- lolt;o»,8 gnificansperfiguram,quandodcpeccarisalteriusiudicamus,noftrinosdeberememi- s niirepcccati.Acnerurfus,quialcgem deus fpiritu iuo fcripfit, inferiusaliquid tanquam deminifterio fpiritus crcderemus,uel ex corporis noftri æftimationcportionem quan-dam exiguam dci fpiritum putaremus,ait alibi Apoftolus:Non fe humanæ feientiæ uer bisloquijfeddOcftisfpiritus,SCfpiritalibusfpiritaliacôpararc;animalcm autênonperci pere quefunt fpiritus dei.Sciebat enim quod is qui diuina carnalibus compararet.intcr animaliaefictjnoninter fpiritalcs homines computandus:ftultitia enim, inquit, illieft.

Etideo quia feiebat has futuras eff c animaliû hominum queftiortes, præfagus futuri ait: Quis enim cognouit fenfum domini,qui inftruat eöfNos autc fcnfumChrifti habemus;

Quia digitus dei Ictftus eft ij^irituSjquo fignificatur uniras diuinitatis non in-æqualitastrinitatis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. iil

JSd fi quis adhuc carnalibus inhçrct ambiguis Sd corporalibus uacillat exem S nbsp;nbsp;nbsp;plis,confiderétquianonpotcftbene fentiredefilio,quipoteftmalefentire

de fpiritu.Nam fi ideo portionem quandam exiguam Durant efie fpiritu dei quiadigitusdcidicitur,ijdêutiq;âfportionéexiguâ dicûtefieinfiliodei,quiadcxtera quot;nbsp;deidicirur,fedfiliusamp;dexteraôCuirtusdicitur.Itacpfiuerbanoftrapendamus,nunapai 1 nbsp;.lt;•

^eftfineuirtute efie perfedtio:6ô ideo caueant ne purent, quodnefas dilt;ftueft,femiper-ferftum in fuafubftantiapatrcin perfedtionem accepiflè per filium, Sddefinant coacter-i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4 num

lyi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'DÏV I AM BRO s If

num filfum patri ncgarc.Qirando enim non fuit dei uirtus C Quod fi aliquando putahf non fuifl'e dei uirtutem, aliquando plenitudinem in deo patrenegabunt fuiflcjcui putêc aliquando defuiiTe uirtutem.Sed haec,ut dixi,fcripta lîmt, ut ad unitatem diuinitatis ifta Celof.2 referamus,0(f credamus quod Apoftolus dixit.Quia plenitude diuinitatis corporaliter ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habitet in Chrifto,amp;habitetin patre St' habitet in fpiritu fanólo:óu quod ficufunitas di

uinitatis, ita Scunitas operationis fit.Quod etiâ ex cantico Moyfi colligi potcft.Iplêc-nim cum per maria traduxilTet populum ludæorum, QC dei patris operarionem â^filif eft confeftus ÔC fpiritus,diccs:Dextera manus tua domine glorificata eft in uirtute,dexgt; teramanus tua confregit inimicum. Habes quia ôéfilium fit confefftis 5C patrem cuias é(idextera.Etinfrâ,nefpiritum{à.néiitm præteriret,adiccit:Mififti ipiritum tuuni,0C cooperuit eos mare.

Quia ficut coopcratus eft patri SC ftlio ipiritus ^nóus in nube 8Cmari cumli-bcrareturpopulusludæorum,itacooperaturinmyfteriobaptifmatis. Cap. nil

Ides igitur quia 5C fpiritus faneftus coopcratus patri QC filio fit, ut tanqua con f ^.■'■•,'5 y ’gelafcentibus flueftibus in medio mari, aquarum quidam murusinfurgeret ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adtranfitum Iudæorüm,ÔCrurfus Aegyptiorum populum per fpiritum refit

fuS obrucrct.Indc amp;nbsp;columnam nubis pleriq; præccfliftc in die populo Iudeorum,amp;^co lumnam ignis in nodle arbirrantur,qu'od protegerct plebcm fuam gratiafpiritalis.Hac f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem operationcmdciquatotusorbisiuremiratur,finefan(fti fpiritus opere non fuif-

fc,ctiam Apoftolus declarauit,dicens in figura ilia præcefilfle fpiritalis myfterij ueritagt; «.Cor. 10 f nbsp;nbsp;• fic enim habes:Quonia patres noftri omnes ftib nube fuerunt,0C omnes mare n an

fîerunt,ÔC omnes in Moyfe baptizati funt in nube ÔC in mari:0C omnes candem efca fpi-ritalem manducauerunt,6C omnes eundem potum fpiritalem biberunt. Nam queniadgt; modum typus faaametipotuiteflefineoperatione ftirirus fanefti. Cuiusueritasomnis tn fpiritu efVOiiod ÔC Apoftolus docuir,dicês:Scdabluti eftis, fed fancftificati eftis,fed j'uftificati eftis in nomine domini noftri lefu Chrffti, SC in fpiritu dei noftri .Vides igitur quia Sc pater operatur in filio,Scfilius operatur in fpirituÆt ideo fecundum fcriem f cri-pturarû, noli dubitare in figura fuiffè, quod in ucritatc efte ipfa etiâ Veritas declarauif. Quis ein operatione eius abnuat in lauacro, in quo operation? eiusfentimus SCgratiâî' Quia fancftificat pater, fàn(ftificatfilius,fàn(ftificat fpiritus fantftus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. V

Am ficut fan (ftificat pater,ita fancftificat Slt;' filiuSjfaniftificat 6C fpiritus. fan?li ficat pater fecundum quod fcriptum eft: Deus pacis fàn(ftificetuos,ut integer fpiritus ucfterSC anima 6C corpus fine querela in dei domini noftri lefu

loa» 17 Chriftifeructur.Et alibi filius dicit:Pater,fancftifica eos in ucritate. Dcfilio autem idem i.Corin.i ApoftolusdixinQuifaeftuseftnobisfapientiaadcoSCiuftitiaSCfanclificatioSCrcdem ’, nbsp;nbsp;ptio.Vidcs quiafaeftus eft fantftificatio cSedfacftus eft n obis, nonut ill e mutarctquod

i^Thef.z erat,fed ut nos faniftificaret in carne. Spiritûquoq; fantftificarc Apoftolus docet.bice-ftim dicit : Gratias agcre dcbcmus deo femper pro uobis fratres dilecftiffimi à domino quia clegituos deus primitias in falutem,in fànclificatiôe fpiritus 5Cfide ueritatis.Ergo fan(ftificat pater, fancftificat SCfilius,fancftificat 6C fpiritus : fed una eft faniftificatio quia unum eft baptifma,SC una gratia facramenti.

Quia eadem funt opera manuum,quæ funt opera digitorum. Cap. vi Ed quid minim fi faneftificat fingulos ipfe faniftificationc non indigens, fed S nbsp;nbsp;‘redundans:quandotantam, utdixi,maieftatem eius accipimuSjUt tanqua di

gitus a corporc,ita à deo patre infeparabilis uidcatur fpiritus fancftusCQuod fi quis ad diminutionem non ad unitatem poteftatis putatefTe referendum, is profeâo in earn amentiam cadet, uttanquam in unamuelut corporis formam patrem 6Cfilium Sc fpiritum faneftum uidcatur cmngere, SC diftimftioncs quafdam figurare membrorS. Sed accipiatjUt lepius dixfnon inæqualitatcm,fed unitatem poteftatis hac teftificatio-rtefignari,quandoquidcm quæ Opera dei funt,eadem fint opera manuum,eadem etiam ppfm. 1 s legerimus opera efle digitorum.Scriptum eft cnim:Coeli enarrantgloriam dei,amp;fopera pftltn.i o 1 manuum eius annunciatfirmamentum. Et alibi:Initio terram tufundafti domine,amp;ogt; pera manuum tuarum funt cœIi.Eadem igitur funt opera manuum, quæ funt opera dei. No ergo aliquaproipembrorum co/poraliûqualitate diferetio operationis, fedunitas . .1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poteftatis

jKrteftatis efl.Qiiæ autem opera (uhtmanuum,eadem opera digicorum, qin'a æque' ren' ptiim eftxjuoniai-n uidebo eœlos tiios,opera digicorum tuorum, lunam ôô Hellas quas P/rflj».8 tufandafti.Qiiid hie igitur digiti minus quam manus fecifle produntur, cum idem Fece rint digiti quod manusfSicut fcriptum elfcquoniâ dcledlafti rne domine in fadlirra tua, amp;'in operibus manuu tuaru dektHabor.Et tarnen quia manu legimus fi'lium, icriptu eft ïeniin:Nónne manus mea fecit hæc omniaÆt alibi : Poiui manum mcam fub tegument to petrç,quod ad incarnationis myfteriu fpetftat, quia integumentS corporis uirtus det fempiterna fulcepinuticß liquet manus SC de filio dci Sé de (piritu fandlo fcripturam lo-■eutatn.Et rurfus quia digitum dei ipiritum legimus,ideo appellar'ös digitos eftimamus, utfîliuinfpiritumqîfignaret.Dcniqî'amp;utfîiqö^ipiritusfandlificatiohemfehaberemc--tnoraret,ait quidam lan(ftus:ManustuâefeceruntmcôCplafmauerunt me.

Qiria fi cut arguit pater^ita arguit filius,ita arguit Sé ipiritus,et quia iudicat ipiritus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. v 11

Vreriim uerborumfimilitudincmrecufamus,ubiunitatem poteftatisafleri C mus, cunteoufqi unitas poteftatisfit,utamp;arguatfpiritusficutargujtpater

Sé arguit filiusiT'Sic enim ftriptUm eft : Domine ne in ira tua arguas me, neep in furore tuo corripias me. Deinde in quadragefimonono Pfalmo ficut dicit dominus: Arguam te Sé ftatuam ante faciemluam peccata tua,ità etiam defpiritu fandlo fiiius di-xit:CùiTiautêabicro,mittâparacletû ad üos:amp;^illeueniês arguermundû depeccatoôiS nbsp;nbsp;nbsp;- ,,

deiuftitia,5lt; de ludicio.Sed quo lïós perfidoru hominû deducit amentia,ut quaft de ani biguo quod fpiritus fandfus arguat uidcamur adftrucrc,cû indices ipfi nô queât hifl per fpiritûiudicaref'Deniqî nobile illudSalomonis iudiciû,^d inter dubia certantin,cû una opprclTo paruulo que ipfa fufccperat,uindicare fibi uellct alienû, altera propriuftliû de fenfaret,?è fraudé in ipfis cogitatiortib. occultis, S)é pietaté in niaternis uifcerib. depre-henditjUtiip per fpiritus fancli munus emicuit. Ncq; emlatentccôfcïentiâfceminarûa-lia aliquapotùitnifi fpiritus fantftimachçradetegere, de qua ait dns : Nó ueni pace mit tcre,fcdmachærâ:quianon ferro fed Ipiritumcs interna penetrat.Penétrâbilis eft énim fpiritusintellïgentiæ,fpiritus unicus,multiplex,fubtilis,mobilis.Etinffa:Omniaprofpi ciens.Vide Propheta quid dicat,quia omnia profpicït.Etideo etiam Salomon profpe-xit,utmachæramillamïuberetafferri,quafîmulatoquoddiuidcrcucllctinfantcm,côft derauit quod uer a mater plus côfulerct filio quâm folatio:êf grariam iurijnon gratiæ iu fa præferret. At ucro ilia que matris fimularat affc(ftû,uincédi ftudio cçca paruiduceret eins exitiûjin nefeiret pietatis difpêdiura.Itàqi uir illclpiritalis,qui dijudicaret omnia, fpiritalis enim dtjudicat omnia,naturâ in affecftibüs quæfiuif,quæ latcbat in uocibus:lt;3é pietaté interrogauit ut proderet ueritatem. V ici t ita(p mater charitatis affe(ftu,quaè frigt; dus eft fpiritUsT)itjudicat in propîicta,quia per fpiritû datur fermo fapientiæ.Quomo-do ergo negat qUOd arguere poflit fpiritus fantftus mundû de iudicio, qui iudicrj tollit ambiguum, largitUr euéntû f Daniel quoep nifi accepiflet dci fpiritû, nunquâ potuifleC dcprcIiendereadulteriumlibidinis,mendaciûfraudis.NamcümSufànnapresbytero- D4«id.ij runi coniurationibus appetita,inflcxam populi mentem uideret côtcmplatione ftnio-rum,amp; omnibus dcftitutafubfidtjs, fola inter hoftes pudicitia: fiiæ confeia deum arbi-truin precareturExaudiuit, inquit, dominus uocem cius, cùm duccretur ut perifet : Sé excitauit dominus fpiritum fanclum pueri adolcfcentis cüi nOmen Daniel.Itacp fccun-dum accepti fpiritus fandi gratiam,uacillantia perfidorum teftimonia dcprehédit.De^ nicp non alia nifi diuinæ fuit operatio poteftatis, ut éos Uox fua proderet,quorû latcbat affedus.Pcrcipite igitur fpiritus landiiacrum amp;cœlefte miraculum.Ilia quæmaluit fibi cafta e(rc,quàm populo;illaquæmaruitinnoccntiçfubirepcricuium,quampudoris: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

que cùm accufarctur,taccbat:cLim damnarctur,filebar:confcientiæfuç côtenta iudicio, quæ reuer entiâ pudoris ctiâ in pcriculis rcferuabat,ne extorlifte pctulantiâ uiderentur, qui extorquerenon potucrant caftitaté,ubi dominum inuocauit,fpiritû meruit, quila^ tentem presbyterorum confeientiam rcuelauit.Dilcant pudicæcalumniamnon time-rc.Nam quæ caftimoniam uitæ prætuliqnec uitæ difpendiû pertulit, Ségloriûretulit ca nbsp;nbsp;, j

ftitatis.Sic Sé Abraha quôdâ iuffus adiré peregrinâ terr.â,ncc uxoriç periculo pudicitiç, nee mortis propofitæ terrore auocatus, Sé uitam fuani Sé caftimoniam feruàuit uxoris.

t5'4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVIAMBROSII

Nullum itafp deo credidifle pœnituit : ÔC caftitas deuotiôticm cumulauit in S2r2jamp;C de* uotio caftitatem.Acne quis forte exiftimetjquia dicendo fèriptura:Excitauit deus fpiri turn fanclum pueri adolefcêris,lpiritum in eo putet fuiïïe hominis,non fpin’cû ïandum: légat in poften'oribus Si inueniet quia fpintn fan dû accepit Daniel, l'dêo propheta^ uit.Denicp ÔC rex eum prçtulit,quia habebat gratia fpiïitalem.Sic enim ditit:Tu autem Daniel pôtes,quia fpiritus fandus dei in ce eft.Et infra feriptura dicit:Et fuit Daniel prç pofitus illisjquoniam fpiritus erat fuperans in eo.Sed etiâ Moyfi fpiritus iudicàturis di* uifîis eft.Sed quid de cæteris loquamur r” Ipfum dominum lefüirtin ipiritiinonfblum iu dicare accepimus fèd etiam uindicare. Neqi enim uindicaret in Antichriftum, niß te de eius meritis iudicarct,quê(ficut legimus ) dominus lefus interficiet fpiritu oris fui.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicut ledum eft quod uerbi gladius fpiritus fit, ita ledum eft quod fpiritus fan-

di gladius uerbum dei fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. V HI

Ed Ilic non acquifita gratia eft, fed indiuidua manet unitas:quianeque Chri S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftus fine fpiritu, neq fpiritus poteft efle fine Chrifto. Non cnim poteft diui-

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nx naturae unitas feparari. Et quia in mediu interuenit exemplum quod do-

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minus lefus interficit fpiritu oris fui, gladius quideni uerbi fpiritus intelligitur. Denitç

in Eu^ngelio dicit ipfe dominus lefus:Non ueni pacem mittere, fed gladium. V cnit e-nim ut fpiritum dareta'deo ÔC in ore eius gladius bis acutus, utiq? gratia fpiritalis. Spiritus ergo,uerbigladius eft. Et ut feias inacqualitatem non eftefed unitatem naturæ, uer-tpbef.d bum quoqi gladius eft fpiritus fandi.Scriptû eft enim: Accipientes feutum fi'dei in quo ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poffitis omnia tela maligniignitaextinguere,amp;^ galeamfalurisafTumite,amp; gladium fpi

ritus quod eft uerbum dei.Ciim igitur uerbi gladius fpiritus fandus fit,amp; fpiritus fandi gladius uerbum dei fit,utiq! unitas eft potentiæ.

Quia fimiliter ut pater 5^ filius,ita etiam fpiritus ÔC contriftatus SC exafperatus, amp;^tentatusàludaeislegitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.lX

Vam unitatem licet etiam alqs fcripturarum locis confiderarc. Nam cum di cat Ezechiel ad populumIudacorum:Etcontriftabas me in omnibus his,dicit dominus.Paulus nouo populo in epiftola fuadicitzNolite contriftarcfpt ritum fandu dei,in quo fignati eftis.Rurfus ciiin Efaias dicat de ipfis ludæis : Ipfi autem non credideruntjfed exacerbauerunt fpiritu.Dauid autê de deo diciuEt exacerbauerSt altifïimum in ficcitate,SC tentauerût deû in cordibus fuis. Acci pe etiâ quia ciim alibi di-xerit fcriptura,tentatum fpiritum,tentatu etiâ deum,tandem dicat Chriftû eflè tenta-i.Com.io tum.Habes enimadCorinthiosApoftolumiNeq; tentemusChriftû,ficutquidameo-rum tentauerût,Ô6 à ferpentibus perierût. lufta uindida, ut aduerfarij uenena fentirent, qui non uenerabantur authorem.Et bene dominus,ærco ferpente fufpenfo iuffir curari uulnera fauciorum.Imago enim crucis,aereus ferpens eft, quoniam ÔÔ fi in carne fuafu-GdUf.tf fpenfus eft Chriftus,tarnen Sé ipfe crucifixus eft mûdo,amp;ipfi crucifixus eft mundus.Mi , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hi enim mundus crucifixus eft ÔC ego mundo.Crucifixus eft ergo in fuis mundus illecc-

bris,0if ideo no uerus fed acreus fufpenfus eft ferpês:quia in ueritate quidê corporis, fed fine ueritate peccati fufeepit dominus fpeciem peccatoris : ut perlubricum infirmitatis humanpjfimulâdo ferpente,depofitis carnis exuuqs, ueri deftrueret ferpentis aftutiam. Per crucem itacj? domini quæ in tentationis ultione fubuenit, offenfam in perfidis trini-tatis agnofco,qui medicinam trinitatis aedpio. Ergo cum habeas in libro Moyfi, quia dominus tentatus ferpentes immiferit populo ludæorû, necefle eft aut unitatem in ma-teftate diuinafatearis,patris amp;nbsp;filrj amp;nbsp;fpiritus fandi:aut certe ciim fpiritû dicat Apofto-lica fcriptura tentatû, domini nomine fpiritû uticß defignauit. Tentatû autem fpiritum fanduiTi,ad Hebræos fcribens Apoftolus,dicit. Sic enim habcs:Quia hæc dicit fpiritus HfBr.3 fandus:Hodie fi uocem eius audieritis,nolite obdurate corda ueftra, ficut in iritatione fecundum diem tentationis in delerto,ubi tentauerût me patres ueftri,probauerût ÔCui derût opera mea. Quadraginta annis proximus fui generationi huic, amp;nbsp;dixi femper ifti errant corde:ipfi uerô non cognouerûtuias meas,ficutiuraui in ira mea,fi introibuntin requiem meam.Ergo fecundum Apoftolum tentatus eft fpiritus. Si ôC ipfe tentatus cft, 5^ipfe uticj in terram repromifïionis ludaeorû populû dirigebat, ficut feriptû eft : Quia adduxit eos per abyftum ficut equum,per defertum non laborauerût, ÔC ficut pecora per

per campum, defeendit fpintus à domino,5C direxit cos. Et ipfe uticj? ferenani cœîeftis alimoniæpluuiam miniftrabat, ipfe quotidianam mellèm quam terra non partuncrat, agn'cola non fcucrat,imbre fertili fœcundabat. Nunc fpedlcmus lingula. Requiem 1U' deispromiferatdcus,camrequiem fpiritus luam dicit.Têtatuin fc à perfidis deus pater memorat,tentatum ab rjfdem fe dicit 5»^ fpiritus:quia una tentatio eft qua tentata cft à la crilegisunaamp;uera diuinitas tiinitatis.Condemnatdeuspopuknn ludæorum,ut in ter-ram fluentem lac amp;nbsp;mel,hoc eft ad refuiTCCftionisrcquiem peruenirc non polfitreadeni fententia condemnat fpiritus, dicensjSi introibunt in requiê meam. V nius ergo fen-tentiauoluntatis, unius excellentia poteftatis eft. Fortaire tarnen aliquis diceret, hoe exemplum nó pofte ad proprietatem fanefti fpiritus derluarijiiifi alio loco etiam Petrus Apoftolusnos docuiftet, peccatisnoftris etiam Ipiritupoftetentari. Sic enim habes ad Ananiæ coniugcm dicftum:Q{,iid utiq? conuenit uobis tentare Ipiritu domint i Et enim domini fpiritus ipfe eft dei fpiritus,quiaunus famftus eft fpiritus : ut etiam Paulus Apoftolus docuitjdicens: Vos aurem in carne non eftis,fed in fpiritudi tarnen fpiritus dei ha Row.ï bitatinuobis.Si quis aurem Ipiritum Chrifti non habet,hic non eft cius : Præmifit Ipiri-tuin dei,amp; ftatim fubdidit eundem efte fpiritum Chrifti.Et ciim dixiftet de fpiritu,ut in-telligeremus quia ubi fpiritus fan(ftus,ibi Chriftus cft,addidit ; Si autem Chriftus in uo-bis.Deinde quomodo hic intelligimus,quia ubi fpiritus, ibi Chriftus ; ita etiam alibi ö- j.cor, 13 ftendit,quiaubi Chriftus, ibi etiam fpiritus faniftus fit. Nam ciim dixiiïetjNüquid expe i.Cor.7 rimêtum eius quæritis,qui in me loquitur Chriftusf alibi ait: Püto enim quod amp;nbsp;ego fpi ritumdei habcam.Infeparabilis ergo imitas,quia ubi aut pater aut Chriftus aut fpiritus, fcripturateftificantefignatur, ibi omnisplenitudo eft trinitatis*

Quia deus fpiritus lecundum Petri fententiam in Adlibus Apoftolorum. nbsp;nbsp;Cap.X

S lt;ftum,SCpofteadixitfpiritum domini.Sicenim habes:Anania,curimpIeuit Alt;!ïa,5 Satanas cor tuum ad mêticndum fpiritui fanefto, ut fraudem faceres depre-

cio agrifNónne manens tibi manebat,SC uenditus in tua erat poteftatef Quare pofuiftt in corde tuo hoe fcclust'Non es hominibus menritus,fed deo. Et fubter ad eius uxorein ainQuidutiq! conuenituobis tentare fpiritum dominifPrimum intelligimus, quia fpi-ritumfanlt;ftum,fpiritum domini dixiuDeindecum præmifcritfpiiitû,Sc addidcrit,non es hominibus mcnritus,fed deo:nccefle eftinfpiritufanólo aut unitatem diuinitatisin-tclligas:quoniam,cum fpiritus tenta tur,deus fallitur: aut fi unitatem diuinitatis conaris excludere fecundum feripturæ ucrba,ipfe utiq? fpiritum domini crcdis.Si enim SC de fpi ritu expreifum intelligimus 5C de pan e,in deo utiq? patre et fpiritu faiufto ucritatis feien tieaduertimus unitatcm,quiafimiliterafan(fto fpiritu ficut à deo patre mendaeium dc-prehenditur.Quod fi utrumtqi dc fpiritu accipimus,cur quod lcgis,perfide negate cona risf Autigitur unitatem diuinitatis patris SCnlij in fpiritu fandlo, aut diuinitatem fantfti fpiritusinpatre 5C filio confitere.Vtrum dixeris^utrumqi in deo dixifti:quia SC unitas dt uinitatem adftruit,diuinitas unitatem.

Qiiia deus fpiritus eft,fecundum Euangelium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X t

N nbsp;nbsp;nbsp;ra teftatur,fed etiam ipfe dominus dixit in Euangelio : Quoniam deus fpiri

tus eft.Qiicm locum ita exprefte Arriani teftificamini elle de fpiritu,ut euin de ueftris codicibus auferatis: atep utinam dc ueftris óC nÓ etiam dc Ecclcfiæ codicibus tolleretis.Eo enim tempore quo impiac infidclitatis Auxentius Mediolanenfem ccele-fiam armis exerciturp occupauerat, uel à Valentc atque Vrfatio nutantibus facerdoti-bus fuis incurfabaturelt;?clefiaSirmienfis,falfum hoe SC facrilegum in ecclefiafticis codicibus deprehenfum eft-Etfortafte hoe etiam in orientefeciftis. SC literas quidem po-iuiftisabolerc,fedfidemnonpotuiftis auferrc.Plusuos illa lituraprodcbat,plusuos illalituradamnabat.Nequeenimuos poteratis oblinireueritatem,fedillaliturade li-brouitænominaueftraradebatCur aufcrebatur,quoniam deusfpiritus eft, fi non per-tinebat ad fpiritum c'Si enim de deo patre uultis cxprefium,crgo ÔC deum patrem nega-ftis,quem putaftis efte delendum. Vtrum uultis eligite, in utroque uos laqueus ueftrac impietatis adftringit, fi gentiles uos effe fatcamini uel patrem deum negando uel fpi-^ rituiïi

ntum.T cnetur igitur ueftra confeflïo,^ua deleftis oraculü,dum formidatis exemplum. Deicftis quïdem in pecflonbus am'misc^ ueftns,cgterum diuinum non deletur oraculn, non deletur fpnitus fandlus,fed auerfatur impias mentes:non deletur gratia,fed iniqui-rifdiit. 4 î tas,quia feriptum eft;Ego fum,ego fum,qui deleo iniquitates tuas. Denup Moyfes pro Exod.3 Z populo pctês:Dele,inquit,fne delibro tuo, finô parcishuic populo. Nec tamê deletus eft,quia nô habebat iniquitatê,fed gratiâ profluebat.Vèftra igitur eftis côfelïione côuî ô:i;quodlapicnterfa(51ûnonponumusdicere,fedaftute'.Aftute'enimcognouiftisloci iftius nos atteftatione conuinci,nec argumenta ueftra aduerfus id polTc teftimoniû con uenire.Qiiô cnim polïit aliô intclleôlus loci iftius deriuari, cüm fériés Icdîionis tota de lotinn.} fpiritu fitf'Nicodemus quærit de regeneratione,relpondet dominus: Amen amen dico tibi,nifi quis renatus fuertt’per aquâ ÔC fpiritum, nô poteft introirein regnum dci. Et ut oftenderet aliam gencrationem fecundum earn cm eflè, aliam fecundum fpiritum,addi diuQiiod ftatum eft ex carne,caro eft:quia de came natum eft.Et quod natum cft de fpi ritu,fpiritus elhquia deus ipiritus eft. Perfequere ergo totam feriem leeftionts, inuenies quod dominus impietatem ucftram plenitudine aflèrtionis excluferit.Noli3inquit,mi-rari,quia dixi;Oportetuos nafci dcnuo.Spiritus ubi uultipirat,ôif uoeem eius audis:icd ircfcis unde ucniat,aut quo uadat. fie cft omnis qui natus eft de fpiritu, Qiiis eft qui na-feitur d e ipiritu,amp; qui efficitur fpiritus,nifi qui renouatur fpiritu mentis fuæc' Hic eft uti que qui per aquam rcgencratur amp;nbsp;fpiritum faneftum, quoniam per lauacrum régénéra-tionis renouationis ipiritus fanefti, fpem uitæ capimus aeternæ. Et alibi Petrus Apo-AÄ«. 11 ftolus ait: Vos autem fpiritu fanefto baptizabimini. Quis eft autê quibaptizatur fpiritu fan(fto,nifi qui renafeitur per aquam Ipiritum fanótumfErgo de fanefto fpiritu domi-lo«». J nus dixit: Amen amen dico tibi,nifi quis renatus ftierit per aquam SCIpiritum, nonpoteft introire in regnû dei.Et ideo de ipfo nafci nos in pofterioribus definiuit, per quem renafei nos in fuperiorib.eft locutus.Hæc dominica fentetia cft:lcripto nitor, non argu mento.Quæro tarnen cur fi non dubitabatur per fpiritum lancftu nos renafei,dubitetur defpiritulantfto nosnalci,cumipfedominuslefus defpiritu fanefto nbsp;natusfitamp;^rcna-

tus^Qiicm fi natum de fpiritu fanifto côfitemini,quia non poteftis negate,renatum autem riegatis:magna infipientia,ut quod fingulare dei eft,confiteamini:quod commune cft hominum,dcncgetis.Et idco bene uobis dicit quod îudæis dieftum eft:Si terrena uo bis dixijÄ: nô creditis: quomodo fi dixero uobis cœleftia credetis c* Sed tarnen utrumcf locum ita fcriptum inuenimus in Græco,ut non per fpiritum dixerit,fed de fpiritu. Dc-niqi fic habet: «(UHp Kiya aoijip {jlhtiç yai/vKSS SJ'ctTat Kâd ■zs'vtvjuaToç, hoc cft, de aquaamp; fpiritu.Ergo cum dubitari nô debeat de fanefto fcriptum efle fpiritu, quod natum eft de fpiritu,non cft dubium, quia deus fit amp;nbsp;fandlus fpiritus, fecundum quod fcriptum cft, 1.I04», 5 quia deus fpiritus. Alibi qiioq? ut hoc de fanefto fpiritu fcripfifte fe idem Euangeliftare-feraret,pcr aquam,inquit, nbsp;fpiritum uenit Chriftus lefus. Non folum in aqua, fed per

aquam 8C fanguinem amp;nbsp;fpiritus teftimonium:quoniâ fpiritus eft ueritatis:quia tres funi teftcs,fpiritus,aqua,SC fan guis: Sd hi tres unum funt in Chrifto lefu. Audi quomodo te-ftes fpiritus mentem renouat,aqua proficit ad lauaerS, fanguis fpedlat ad prccium.Spi-ritus enim nos per adoptionem filios dei fecit, facri fontis unda nos abluit, fanguis do-mini nos redemit. Alterum igitur inuifibile, alterum uifibile teftimonium facramento confequimur fpiritali, quia fpiritus teftimonium reddit fpiritui noftro.Et fi in utroq; pie nitudo fitfacramenO^diftineftio tarn enmun cris eft.Ergo ubi diftineftio muncris,non eft utiqueteftificationis æqualitas.

Quia adoratur fpiritus faneftus ficut pater SC filius, ôcS cum patre amp;nbsp;filio ado-raturinmaieftatedci. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.xii

Ed fortafte rcferatur,quia in pofterioribus iftius ipfius libri itcrum dominus S deumfpiritum dixit,feddepatre deo fcnfi't.Siccnimhabcsin Euangelio:

Nunc eft quando ueri adoratores adórabunt pattern in fpiritu amp;ueritatc. Nam 8^ pater tales quærit,qui adOrêt eum.Spiritus eft deus : amp;nbsp;eos qui adorant cum,in fpiritu ueritate oportet adorare. Non folû cnim hoc cxcplo diuinitatc fanc'li fpiritus uultis negate,fed ctiam in fpiritu adorare deum, tanquam ad fubiecftionem fpiritus deti uatis.Cui loco refpondebo breuiter, quia fpiritus plerumçp ponitur pro gratia fpiritali, ficut

DE S P IR I T Ÿ S A N C T O LIBER HT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l‘)7

finit Ô^ApoftoIusdixit: Quia ipfe fpiritus poftulat pronobis gcmitibusincnarrabih-bus,hoc eft gratia (piritalis » nifi forte gémit us uos fancli fpin'tus audirepotutftis Ergo amp;:hicadoraturdeus,nontnmalitiacordiSjfedingratiafpiritali.Inanimam cftim itiale- Sitp.t uolam non intrat fapi'cntia,quia nemo potell dicerc dominiim Iefum,nifi ïn (pirith fan-, do.Statimq; ftibdiditîDiuifioncs ucrô gratiarum funt, N5 l'gitur hoc ad plcnirndincni i.Cor.i i necadportionemfpiritus poteftpertinereiqujaneqihumana mens eins plenitùdirtem Capitjneqin ullas fui diuiditur fertiones^fed donum gratiæ fpiritalis infundit^ in quo agt; doratur deus,ficuc adoratur etiam in ueritate.Non eniffl adoraqnifi qui ucritatem diui-nitatis eins pio haurit aftechi.Nec uticp uelut perfonaliter Chriftuni,aut làndiim pcrio^ naliterfpiritumcomprchendit. Autfiputatquod uelut perfonaliterdictum dcfpiritu uideatur amp;nbsp;de Chriftoiergo deus fimiliter adoratur in ueritate, ficut adoratur in fpiritu. Autlimilisigiturfubieclio,quod abfitutcrcdas,Sif necfilius adoràturrauÉquod ucruin cftjfimilis unitatis gratia ÔC Ipiritus adoratunColligamus hinc ergo côdudamus Ar-lt; rianorurnimpias quaclliones.Si enim ideonegantadôranduinfpiritum,quiadcus ado--ratur in fpiritu,negent ergo adorandam ueritatengquia deus adoratur in üeritate.Nam licet plurimæueri rates fint, quia feriptum eftïDiminiitæ luntuerifatesàfilîjshominû, Pfal.it dônatæ tarnen funt à ueritate diuina quae eft Chriftus,qui aitiEgo font tiia, üeritaS,amp;^ ui- nbsp;nbsp;nbsp;j 4

ta.Ergo fi hocloco ucritatem ex ufu intelligunqintelligant etiam gratiam {piritaleffl,amp; nihil eft offenfionisrautfi ucritatem Chriftum aceipiuiit,adorandum negent. Sedrefeb hintur fadlis piorumjferie feripturarum. Adorauit cnim Chriftum Maria, idéo prÆniî darefurrcôionis ad Apoftolos dcftinatur,foluens hærcditarium nCxum ÔC ftrmirtci ge neris immane delitftum.Hoc enim operatus eft in myfterio dominus, ut ubi ftiperabun dauerat delilt;ftum,fuperabûdaret ôf gratia^Mcritocf ad Uiros fœmina deftinatunut quæ culpani uiro prima nunciauerat, prima domini gratiam nunciaret. Adoraucrunt A--poftoJfEt ideo quia detulcrunt fidei teftimonium,accepcrunt fidei magiftcrium.Ado-raueruntamp;f Angeli,de quibus feriptum eft:Ef adorent eum omnes Angeli cius.AdorâC autem non folum diuinitatem eius,fed etiam fcabcllum pedum eius : quia feriptum eft: Etadoratefcabellum pedum eius:quoniam famftum cft. Aut fi negant quia in Chrifto etiam incarnationis adoranda myfteria fint, in quibus uelut ueftigia quædâ diuinitatis cxpreflàfunr,amp;^ uias quafdam uerbi cœleftis aduertimus,legant quia amp;nbsp;Apoftoliadora bant eum in carnis gloria refurgentcm.Brgo fi nihil derogat Chrifto,quod deus adorac in Chrifto,quia adoratur Chriftusmihil utiq; derogat etiam Ipii itui,quia deus adorat infpiritu,quiaadorat SCfpiritus,ficut ApoftolusdixiuSpiritui deo feruimus.Qi.ri enim Philip.^ feruit,amp; adorat,ficut fupra ditftum eftrDominûdeum tuum adorabis, amp;nbsp;illi foli feruies# Man. 4 Sed ne forte propofitum aliquos præterfugere uideatur exemplum, qua ratione ad in--earnationis dominicçfacramentûlpelt;ftareuideatufquôdaitPropheta:Adoratelcabel lum pedum eius,conudcremus.Non enim ex ufu homirtum aeftimare debemus feabeb lum.Ncq cnim corporalis deus,aut non immenfus,auf tanquam fulcrum pedibus eius Icabcllum fubictftum putemus.Neqi adorandû quicquâ prtctcr deum legi!nus,quia feri ptum eft:Dominû deum tuum adorabis,amp; ipfi folileruies.Qiiomodô ergo aduerfus 1c’ eê propheta præciperet,fub lege nutritus,Stf eruditus inlegefNo mediocris igitur quæ ftio,amp;ideo diligêtius côfideremus quid fit fcabellum.Legimus enim alibi: Ccclum mihi thronus,terra aut fcabcllûpedûmeormSednec terra adorâdanobis,quiacrcatura cft dei.Videamus tarnen ne terra illâ dicat adoranda Propheta quam dominus lefus in carnis aflîimptionefufccpiLltaqî per fcabellû terraintelligitur, per ferra autem caro Chri-ftfquam hodicqi in myfterqs adoramus,amp;f quam Apoftoli in domino lelu (ut fupra di-ximus)adorarunt.Neq? enim diuifus Chriftus,fed unus.Neq? cùm adorarctur tanquam deifilius,natus ex uirgine negabatur. Cùm igiturincarnationis adofandum fit facramo Luc, 1 tum,incarnatio autemopusipiritusfit,ficutferiptum eft:Spiritus làrttftus fùperucrtiet in te,et uirtus altiffimi obumbrabit tibi:ÔC quod nafeetur ex te fan(ftum,uocabitur filius dei:haud dubie etiam fànclus fpiritus adorandus cft, quando adoratur ille qui fecundû carnem natus ex fpiritu eft. Acné quis hoc deriuet ad Mariam uirgincm : Maria erat te-plum dei,non deus templi.Et ideo ille folus adorandus qui operabatur in templo.Nihil ergo officit,quod deus adoratur in.fpiritu,quia 6C fpintus a^rat iquanquâ fi ipfa uerba

Ambr.to.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o confi-

IJS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSIl

confidercmus,qüid aliud in pâtre amp;nbsp;fiIio,6C fpintu (anó:o,nifi enifdem potelïahs iittftä tem intelligere debemusc'Qiud eft eniin,m fpin'tu ëC uerit^te adorare oportetf fi tarnen hoc non ad gratiam 1 pin talem referas,nee ad ueræ confcientiæ fîdem, fed (ut dixnnus) pcrfonaliteiïfi tarnen dignû hoc u er b urn eft maieftatis exprellione diui'næ) de Chrifto accipias 0(. de fpiritu.Quid eft ergo,adorat in Chrifto pater,nifi quod eft in Chrifto pa^ tcr,ét: loquitur in Chrifto pater,SC manet in Chrifto paterfNó utiq; quafi corpus in cor-pore.Non enim deus corpus,nec quafi eonfuftis in cófufo,ied quafi uerus in uero, deus in dco,lumen in lumine, quafi pater fempiternus in filio coæterno.Nô ergo infertio cor porisintelligitur,fedunitas poteftatis^Ergo perunitate poteftatis coadoratur in pane Chriftus,cdm deus adoraturin Chrifto. Similiter itaqi per unitatem poteftatis eiufdcm coadoratur in deo fpiritus,dum deus adoratur in ipiritu. Adhuc uerbi iftius uim atqj ftr P[at, 10s monis diligentius pcrtraclcmus,0(Sproprietate eius ex altjs colligamus.Omniajinquit, infapientiafccifti.Quid hicigiturintelligimus exortemfaeftorum eftèiapientianifSed omnia per ipfum farfta fifnt.Et Dauid ain Verbo domini cœli fi'rmati ftintErgo ipfe qui dei filium etiam cœleftium dicitauthorê, itautiq dixit in filio faefta omnia, ut in opera

* inftaurationc filium à patreminime' fepararet,fed patri iungeret-Paulus quoq? ait; QirO . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niam in ipfo condtta funt omnia in cœlis amp;nbsp;in terra,uifibilia amp;nbsp;inuifibilia. Nuquid cum

dicir,in ipfo,negauit per ipfiimr’Non negauitutiq fed afleruicDeniq; 5C alibi dixit : V-nus dominus Iclus per quern omnia.Ergo cum dicit per ipfiim, negauit in ipfo condita elïè omnia,per que dicit efie omniat'Hanc uim habent uerba hæc,in ipfo ÔC. cum ipfo,ut unum in his atq confimilc,non contrariû intelligatur.Quod etiâin inferioribus manife ftauit,diccns:Omnia per ipfiim ôf in ipfo creata iunt.Hæc enim tria in Chrifto unQ elfe; cum ipfojamp;l per ipfum,ÔÔ in ipfo,ficut fupra diximus fcriptura teftatur. Habes enim per ipfum amp;nbsp;in ipfo condita efte omnia. Accipe etiam, quia cum ipfo pater amp;nbsp;ipfe cum pagt; tre cratjcdm omnia conderêtur.Sapientia dicit:Ciim pararet ccclum, cum illo era, cum faceret fontes aquarum.Etinueteri teftamento dicendo patcr,faciamus ; oftêdit filium coadorandum quafi omnium conditorem. Siait ergo infilio creata dicuntur, quorum filius creator accipituriita etiâ ciim in ueritate adorari deus dicitur,uerbi ipfius propn'e-täte in eundem modum frequenter exprefta debet intelligi, quod QC filius adorctur. Sfi militer itaq; adoratur ÔC fpiritus,quia deus adoraturin fpiritu.Ergo pater cum filio ad oratur,amp; cum fpiritu;quia trinitas adoratur. An uero negat aliquis adorandam diuinita tern trinitatis ætcrnæ,cùm fiC fcripturac diuinac incxplicabilem maieftatê exprimant tn-nitatist'ficut alibi Apoftolus dicit:Quoniam deus qui dixit de tenebris lumen fplende-fcerCjilluxit in cordibus noftris ad illuminationc feientiæ claritatis dei in facie Chrifti Ie fu.Nêpehancclaritatêuiderunt Apoftoli,cùmdominuslefusdiuinitatisfuçluceinmo te fulgcret. Viderût,inquit, Apoftoli,amp; in facie prociderunt.Putas'neillosucl cum pro ciderent adorafîc,cùm fulgorê diuini luminis corporalibus oculis fiiftincre no poffent, amp;nbsp;fplendor lucis ætcrnæ aciem uifus mortalis obduceret equot; Aut quid aliud tue temporis dixerunt illi uidentes gloriam eius,nifi ueniteadoremus procidamus ante eumc*

Qin'a deus fpiritus fantftus eft fecundum Apoftolum,00 quia templum fumus ipiritus fantfti ficut dei patris ÔC domini lefir Chrifti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X 111

I dei in faciem Chrifti lefu.Qiiis eft ergo qui illuxit,ut cognofcamus dcum in faciem Chrifti lefut'Dixit cnim,illuxit deus ut cognofcarur claritas dei in faciem Chrifti Icfii:Qiiem putamus alium præter ijairitum declaratum/ Aut quis eft alius præter Ipiritum fiindum cui diuinitatis potentia deferatur c' Qui enim fpiritû excludût, neceftè eft inducant alium qui cum patre amp;filio gloriam diuinitatis accipiat. Eadê igif uerba repetamus:Dcus eft qui illuxit ad illuminationem claritatis dei in faciem Chrifti lefu.Habes Chriftum euidenter expreftiim. Cuius ergo claritas illuminare dicitur, nifi fpirituscipfum ergo deum expreftit qui claritatê dei dixitSi patris, fiipci eftut qui dixit de tenebris lumen fplendefcere,amp;illuxitin cordibus noftris,fpiritus fandus intelligat. Alium enim no poflumus cum patre filioq uenerari. Si igitur fpiritum intelligis amp;nbsp;hue Apoftolus deum dixiuNecefle eftigitur deitatê fpiritus etiam uos fateamini qui nega-tis.Sed quam impudenter negatis,cum legeritis quia templû habet fpiritusrScriptû eft enim:

cnim:Tcmplumdet uos eftts,6Cfpiritus fàndhis habitat in uobi's.Deus ergo tcmplu ha- lt;lt;Cor, j betjcrcatura templum non habetuerum:fpirftus autem habet templum, qui habitat in nobis.Namfcn'ptum eftrQiiiamembraueftratemplum eftlpiritusfânôli.ln :êplo autc non quafi facerdos,nec quafi minifter,fed quafi deus mhabitat, quoniam ipfe dominus leftts dixitJnhabitabo in illis amp;nbsp;inter eos ambulabo:ô^ ero illorum deus, ÔC ipfi ernt mihi populus.Et Dauid dicir:Dominus in templo lan^o fuo.Ergo fpiritus habitat in tem PfaL i a plo fando fuotficut habitat pater.habitat SC filius qui aicEgo ä pater ueniemus,amp;f ma-fionêapud eû faciemus.Manet aût in nobis pater per fpiritû que dédit nobis. Quomo-doigitur poteftfîmul dilpar manere natura;'Vtiœ no potcft.Manet aût cum pâtre amp;nbsp;K-liofpiritus fantflus.Vnde ÔC Apoftolus eu gratialefu Chrifti SC chàritate dei comunica tionêfancli Ipiritus copulauit, diccns : Gratia domini rtoftri lefu Chrifti amp;nbsp;charitas dei amp;nbsp;cômunicatio fpiritus ianéîi cum omnibus uobis. Aduertimus iggt;cur quod pater SC fi- • lius 5(. Ipiritus lâncflus in uno eodemcp per naturae eiufde maneant unitate.Ergo diuinae eft poteftatis qui habitat in têplo.Sicut Crtim patris SC filij,ita ÔC ipiritus fancfii iùmus të-plumirtonmultatempla,fed urium templum,quiaunius templum eftpoteftatis. _

Qiiia non tres dtjjfedunus deus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.XITU

S Abfit.Vbi enim una deltas intelligitur,unus deus dicitur.Néqi enim cùm fi-lium deum dicimus,duos dçOs dicimus.Nam fi cùm deitatë fpiritus confite-muTjputatis nos tres deos dicerc,ergo 8C cùm deitatefilî) dicitis, quia non poteftis cam negate,duos inducitis dcos.Neceftè eft igitur iuxta fentcntiam ueftraiTi,fi deum perfo-nacunius no unius naturae nomen put4tis,autduos deos dicaris,autdeùfih'um denege-tis.Sed excufemus uos ab infcientia,ctfi non excufamus à culpa.Etenim feCundû noftra fententiam,quia unus deus,una diüinitas, SC unftas intelligitur poteftatis. Sicut unum deum dicimus SC patrem uerum deitatis riomincconfitcntes,necfilidm denegantesu'ta etiam fpiritum iancftum à deitatis non excludtmus unitate,SC très deos nô âftèrimus,fcd negamus;quia pluralitatem non unitas facit, ied dtuifio poteftatis.Qiiorriodo enim plu ralitatemrecipit unitas diuinitatis,cum pluralitas numeri fit, numerum autem non reci piat diuina natura;*

Quia dominus ipiritus fan(ftus,ficutpateramp; filius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.xv

Nus ergodeus,faluamaieftatctrinitatisæternae,ficut prqppfito declaratur V nbsp;nbsp;exemplo.Ncc eo tamêiblo loco trinitatem uidemus nomine diuiritatis ex-

preiïàm,fcd cum pleriicp Iocis,ficut fupra diximus,tum maxime in h is epi ftolisquasadThciîaloniccnies Apoftolusfcripfit, diuinitatem atq’ dominatum patris Si^fili) Siipiritus fanCli euidentiflimc dcclarauit.Sic enim habëS: vöä àutem dominus t.Thcf.i ttiultiplicet SC abundare faciat charitate in inuicem ÔC in omnes,fîcut èi flos in uobis,ad confirmanda corda ueftrafine querela in fanClificatione coram deoôC pâtre noftro in aduentu domini Ieiu.Quis eft igitur dominus,qui rnultiplicetnos ÔC abûdare faciat coram dco amp;nbsp;pâtre noftro in aduentu domini lefufPatrcm dixit,filifi dixit : quem ergo c3 pâtre ÔC filio præter ipiritum iunxit;'Quis eft dominus qui corda flOftrà in fanclificatio ne confirmetfSanôrificatio enim gratia Ipiritalis eft,ficut ÔC infra dixitJn fàncftificatio-ncfpiritus ÔCfideucritatis.Quem putatis ergo hic dominumjpr^ter ^irirum nuncupa-tumtHoc deus pater docereuos potuir,qui ainSuper quem uideris Ipirituir^defcendê- nbsp;nbsp;nbsp;*

tem SCmanentcmftipereum:hiceft qui baptizatinlpiritufancfto.Deftendit enim fpiri tus in fpecie columbcc:ut ÔC fapientfae teftimoniuiri ferret,ÔC facramentum lauacri fpiri-talis impleret,ÔC unius le eu pâtre ÔCfilio operationis oftenderet. Acné per impruden-tiam aliquid excidifte Apoftolo iudicetis,fed ftientem prudentemq? SC fanclo infufum fpiritufignificalTedominûqucdeum fcntiebat,criamin fecunda ad Theftàloniccnfes epiftola hoc idem repetiuit diccns: Dominus autem dirigat corda ucftra in dileClione dei ÔC patiètia Chrifti.Si dileCfio dei eft,ÔC Chrifti patictia,quis eft dominus qui dirigat, debet oftendffi direClionem lanCli Ipiritus denegamus.Scd negate nô polTumus,quoniam de ipfo dominus dixit: Adhuc multa habeo uobis diccre, lcd non poteftis ilia por nbsp;nbsp;nbsp;’ *

taremodo.Cum autem uenerit fpiritus ille ueritatis, deducet uos in omnem ueritatcm,

Ambr.to.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. , nbsp;nbsp;® * Qina

ido nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVIAMBROSII

Quiabonus {pfntus dci,amp;fpiritus uentads omnetn infinuatueritatetri. Cap.XVƒ pjal.TDauiddei'pfodicit:Spïritustiiusbonusdeducet meïnuiamrecflam♦ Vi' B nbsp;nbsp;nbsp;de quid de fpin'tu fandlo uox dominica reftilteLFiIius dei uenitjet quia non-

dum inftiderat fpiïitum, paruulos quofdam nos degerefine fpiritu déclara-' «it.Spnitum dixit eile uenturum qui faceret ex paruulis fortiores, ina emcnto uideli-' cetfpintalisa.’tatis.Quodideopofuit,nóquouirtutcmfpintusantefcrret,fedutincog'-nitione trinitatis oftendcrct plcnitudinem efTe uirtutis. Neccffe eft igitur aut quartö ali quem dicatis^quemfcntire prætcr fpiritum debcatis,aut certe non alium dominum iU' dicetis,nifi fpiritum defignatum. (^od fi eUidentem conceptionem uerborum exigiquot; tis^quibus dominum Ipiritum foipturamcmorauerit,necid latereuos potuit,quiafcrt-ptumeRzDominusautcmfpirituseft.quodutiq;ditfium defpiritufando,totius feries i.Cor.j ledionisoftcndit.Etidco Apoftolica confidcremus eloqüia.Quotienslegitur Moy^ feSjinquifjUelamcn pofitu eft fupcr cor eorum : Cum uero conuerfi fiierint ad domina, aufcretui'uelamen.Dominus autcm fpiritus eft. Vbi autcm fpiritus domini,ibi libcrtas. Non folum itaq; fpiritum dominum dixit, fed etiam addidit : Vbi autem fpiritus domi-nijibi libertas.Nositaq; omnes rcuclata facie gloriam domini fpeculantes, ad eandem imagincm reformamur a gloria in gloriam,ficut à domini fpiritu:hoc eft qui ad dominiï fumus ante conuerfi ut fpiritali intclledii quafi inquodam fpeculo fcripturarum domi-. ni gloriam uidcrcmuSjOunc ab hac gloria quæ nos conuertit ad dominum, in illam cœ--

Icftenr gloriam reformamur.Ergo cum dominus fit ad quern conuertimur,dominus au tcm fpiritus fit à quo reformamur,qui conuerfi ad dominum fumus,dominus utitp fpiri tusfanctuscftdelignatus.Ipfeenimconuerfos fufcipit qui reformat.Nam quomodo quos non fufceperatreformet;*’Qiianquam quid expreftionem quærimus uocis, ubi ex preffionem cernimus unitatisf Nam ÔC fi dominum fpiritumcç diftinguas, negate tame non potes,quiaubi dominus,ibifpiritus.Et quifuerit conuerfus ad dominum,eritco ucrftis ad fpiritum.Si literam calumniaris,uniratem non inftcieris.Si unitatem uis fecer^ nere,potcftatis dominum ipfinn fpiritum confiteris.

Quia non tres domini fed unus dominus* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X v 11

Ed fortaffis iterum dicas;Si dominum fpiritum dixcro, tres dominos decla-S nbsp;nbsp;nbsp;rabo.Nitquid cû dominum fîlium dicis,aut filium negas, aut duos dominos'

i.Ur.6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confîtcrisr'Abfit.îpfcenimfîIiusdixitiNôlite duobusdominisferuirc.Sed .

non utiq; aut fe, aut patrem dominum dencgauit.nam amp;nbsp;pattern dominum dixit, fient M iff. 11 babes;Confiteor tibi pater domine cœli SC tcrræ.Et fc memorauit dominum,ficut inE-lo^n. I j uangelio lcgimus:Vocatis me dominum 6C magiftrum,amp;benefacitis,fum etenim.Sed non duos dominos dixif.imo oftcnditfenon duos dominos dixifle,cum prçmoneuNo lite duobus dominis fcruire.Non finit enim duo domini ubi dominus unus eft,quia pa-L'eut. 6 ter in filio,filius in patrc,5C idco dominus unus.Sic amp;nbsp;lex docuit : Audi Iffael, dominus deus tuus dominus unus eft,hoc cft,immutabilis fcmpcr,inunitate permanens potefta tfs,fcmperidem:nullaaccefrione,nulladiminutionemutatur,Ergounû dixitMoyfeSj Sc idem tarnen dominû à domino pluiflemcmorauit.Apoftolus quoq;:Det,inquit,dO' minus mifcricordiam inuenire à domino.Dominus plirit à domino, dominus dat a do-mino mifericordiâ:dominus nec ibi difeernitur ubi pluita domino,nechicfeparatur u-bi mifcrctur à domino,fed utroty; in loco unitas dominatióis cxprimitur.In Pfalmo quo que habes:Dixit dominus domino meo. Nec ideo pattern fuum dominum denegauit, quiafilium dominum fuum eftememorauit; fed ideo filium dominum fuû dixit,ne cre-dcres filium proph ctæ fuiftc fed dominum,quod in Euangelio ipfe dominus manifefta

Ma/f.ix uitdicens:SienimDauidinfpii ituuocateum dominum,quomodofilius eius eftflnfpi ritu dicitDauid dominum,non fpiritus dicir.Autfi bine calumniantur,quia dominum fpiritus dixit,ncccftc eft pari facrilegio filium dei etiam fpiritus fantftifilium uideantur affercre.Ergo quemadmodum duos non dicimus dominos,cum Sc^ patrem Sn^filiumde fignamus:ita nec tres dominos dicimus,cum dominum fpiritum contemur. Sicut enim tres facrilegium eft dominos aut dcos diccre.'ita etiam hoc plcnu facrilegij eft,duos dominos aut deos dicere.Quia unus deus,unus dominus, unus eftfpiritufïànôus : 6C qui deus,dominus:Slt; qui dominus,deuszquiaSC in dominarionediuinitas, Sein diuinitate domi-

dominatus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;dominum amp;nbsp;deum legiftipatremzDomine deus meus clama-

bo ad te,exaudi me.Et dominum 8C deum habes filium, ficut in Euangelio legifti, quia cumtctigifletThomas latus Chnfti ait:Dominus meus deus meus. Ergo ficut pater l^an.ia deus amp;filius dominusu'ta ÓC filius deus pater dominus:altcrnatur pia fïgnificatio, no alternat diuina natura,fed immutabilis manet gratia.Non enim largitatis collatiua, fed naturalis placita charitatis funt:quia 8C unitas proprietäre habet, amp;nbsp;proprictas unitate.

Quiaficut pater fanótusjitafilius fanlt;ffus,itaamp;fpiritusdeifan(Aus. Cap.x v 11 ( Rgo fancflus pater,fanófus filius,lanlt;fius amp;nbsp;fpiritus;fèd non tres fancfii, quia

E nbsp;nbsp;nbsp;unus eft deus fan(fï:us,unus eft dominus. V na eft ergo uera fanóitas, ficut u-

nauera eft diuinitas,unaillafan(fbtas naturalis. Jdeo omnia hæc quæ fancfta nos credimus,illam folam prædicant fàn«5tiratem Cherubim Ôl Seraphim indefcffis uo-cibuslaudant SC dicunt,Sancftus,fanc7us,fanc'lus dominus deus Sabaorh.Non femel di cunt,nefingularitatem credasmon bis dicunt,nefpiriturn cxcludastnon lanctosdicût, ne pluralitatem æftimes:fed ter repetunt amp;nbsp;idem dicunt, u t ctiam in hymno diftincQio-nem trinitatis,8Cdiuinitatisinrelligasunitatem.hoccum dicunt,dcum prædicant.Nos quoçp nihil preciofiusinuenimus quo deum prædicarepolbmus,nifiutfan(ftum appel lemus. Quodlibet aliud inferius deo,inferius eft domino.Ergo hinc quoq: confideratc^ utrum aliquid fancfto fpiritui derogandum fit,cuius nomen dei laus elt.Sic enim laudat pater,ficlaudatur amp;nbsp;filius,quemadmodu Ipirirus nominatur SC laudatur.Seraphim lau-datjOmnisbeatorum chorus laudat,utfan(ftum deum dicat,fanctûfilium,fancftuipiritu, QuomOdo igi turnon omnia habet qua? dei funt, qui cûpatre amp;ftlio a facerdotihus inbaprifmatenominatur,QCin oblationibusinuocatur, cupatredC filiod Seraphim in coeleftibus fy'ædicat,cum pâtre SC filio habitat in fanótis,infundit iuftis, infpirarur pro-phetisfVnde amp;nbsp;fcriptura diuina ewTTFtûj-©^ dicitur,quod deus infpiret,quod locutus eft fpiritus.Aut fi nolunt omnia habere quæ dei funt,6C pofte omnia fpiruum fantftû, dicât quid non habeat,quid'ue no poftit.Nam ficut omnia habet filius,nee in uidcr pater quo minus omnia naturaliter det filio qui dédit quod maius eft omnibus,quemadmodu fcri pturateftaturdicenstPaterquoddeditmihi,maius eftomnibusnractiam fpiritus Chri-fti habet quod maius eft omnibus,quiaiuftitianefcitinuidiâ.Itaq; fi dihgenter aduerta-mus,etiamhicdiuinæpoteftatiscomprehcndimusunitarem;Patcr,inqujt,tjuod dedic mihi,maius omnibus eft:5C nemo potcft rapere eade manu paths mei. Ego pater u-num fumus.Nam fi rede fupra oftendfmus manum efte dei fpiritum fjni'rum,eadem u-tiqimanus patris eft quç filq eftmanus,quoniam idem fpiritus patris ({ui fpintusfihj eft, Ideoficutnonrapiturpatri,itanonrapiturfilio,itanonrapituramp;fpnitui,quicitq!deno bis in hoc nomine trinitatis uitam accipit æternamtex ipfo utiqi quod amp;nbsp;dediffe filio pa ter,0(^ accepifte à filio fpiritus dicitur,quia fcriptum efttllle me clarificabit, quia de meo loan. i o accipiet,amp; annunciabit uobis.Qiiod de munere magis difpenfationis uidetur quam de poteftafis diuinæ iure dixiffequia quos filius redimit,fciritus quoçp fanctificaturus acct pitEx iftis ipfis inquam uerbis de quibus calumniam ftruunqunitas diuinitaris aduerd tur,non indigentia largitatis.Dedit pater per generationem,non per adop tionem : de-dit quafi id quod elTet in ipfo diuinæ iurcnaturæ,non quafi liberalitatis gr?.tia,quod de-cffeLEt ideo quia fie acquirit filius populos ut pater,fie uiuificat filius ut parer: æqualita tem fuam ad pattern unitate poteftatis expreffit,dicens : Ego nbsp;parer unum fumus. Cü

enimdicit,ego amp;pater,reuelaturæqualitas.'cum diciqunum fumus, uniras declaratur, Aequalitas confufionemcxcludit,unitasfeparationem:æqualiras pattern filiumeç di-ftinguiqunitas pattern filiumq? non feparat.Ergo cum diciuEgo amp;nbsp;pater, Sabellianum repellit:quia alium fe,alium patrem dixit. Repellit Fotinianum : quiafe cum deo pâtre iunxit.Illos fùperioribus rcpellit:quia dixit,Ego ÔC pateninferioribus Arrianos,quia dt cit:unum fumus, tarnen ÔC in fiiperioribus in inferioribus hæteticam iugulat feuitatê; Sabellianorum,quia unum dixit fumus,non unus fumus: Am'anorû, quia ego pater, non pater SC ego dixit.Quod utiq? non contumaciæ,fed pietatis amp;nbsp;præfcicntiæ fuit, ne nos errorem in ordine putaremus.Nefcit enim unitas ordinem, gradûncfcit æqualitas: nec caditin dei filiû,utper contumaciam pietatemlçderermagillcripfepietatis.Referc itaqaduertere,quolocihæc dominus difputaucrit.R'equenter enimeius oracula ex

Ambr.to.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o 5 loco-

locolum in quibus diucrGtus eft qualitatibus æftimantur.Iciunaturus, ab fpiritu (fictfC legimus)ducitur in defenumjUt cuacuarct diaboli tentamenta. Nam nbsp;ft in abundatia

copiarum contmenter in'xilïè,laudandum eftitamen in diuittjs Sgt;C amcenitatibus freque nor tentationis illecebra eft.Deniq; tentator ut tentet,copias pollicetur; amp;nbsp;dominus ut uincatjfamem nutrit,Nec ego diffiteor in d ini t qs efle pofte continêtiam.Sed ÔC qui magt; re nauigat,frequenter euadit,magis tame obnoxius eft periculo,quàm qui nauigare no iuerit.Videamus cætera.Promiftîirus regnum cœlorummontem aftendit, Alibi perfa-ta ducit dilcipuloSjfeminaturus in corum aftetftibus cceleftium fegetem praec^torum, utmeffis animorum foecundaflauefccret.Conftimmaturus fufceptæ camis ofiicia,cuni perfedionem in difeipulis iam uidcret,quos uerborum fuorum radice fundaucrat,hor^ turn ingrcditur,ut olcarum nouellas in domo domini plantaret,amp; iuftum palmæ floren tern modo uitemq; fcecundam riuo fui fanguinis irrigaret. Hoc quoqucloco in porticu Salomonis dcambulat,dedicationisutlcgimusdie,hoceftinpe(ftorefapicntis atqipa^ cifici deambulat Chriftus,eius fibi dcdicaturus affc(ftû.Quæ ifta porticus fit, docetpro* Pyif I o o pheta diccns : Deambulabam in innocentia cordis mei, in medio domus meæ. Habe^ mus ergo in nobis domum defbabemus an ia,habemus SC pqrticus,habemus amp;nbsp;platae^ Prvu.t; as,quiafcriptumeft:In platæistuis fupcrfluantaquætuæ. Dilata ergo banc porticum Pf'/.8 o tui cordis,deiuerbo,qui diciuDilata os tuum,amp; adimplebo illud. Ergo dcambulansin ïoM. 10 corde fapientis atque pacifici dci uerbum,audiamus quid loquatunEgo ÔCpaterunum i.Cor.z fiimus.Nondicitbocinpeeftoreperturbatoris amp;ftulti,quiaanimalisbomo non percp pit quæ funt fpiritus dei,ftultitia enim illi cft.Non capiuntfidci magnitudinem angufta impiorumpe(ftora.DeniqiIudæi audicntes:Ego öó pater unum fumus, tul erunt lapides utlapidarentcum.Qiiibocaudirenonpotcft,ludæus cft:qui boe audire non poteft, la-pidat Cbriftum afperioribus omni caute perfidiæ fuæ faxis, óó ft mihi creditis, uulnerat Philip.^ Cbriftum.NamSèfülleiamuulnus fentirenonpolftt,(nuncenimfecundumcarneni iam non nouimus Cbriftum,) tam en Arrianorum impietatelapidatur,qui Eccleftæ pie tatcIætatur.Bonum mibi eft domine lex oris tui,feruo præccptum tuum.Vnum te eftè cum pâtre ipfc dixifti.Quiaboc credidit Petrus,claues regni cœlorum accepit,amp; fui fe^' curus peccatadonauinquiahocnon crediditIudas,impietatis fuæ felaqueo ftrangula^ uit.O durainfidclium faxauerborum.O inform em laqueum proditoris, fed deformius precium ludæorum.O argentum improbum ^quo aut cmitur ad necem iuftus, aut uen^ ditur.Iofepb uenditus,emptus Cbriftus;altcr ad fcruitutem, alter ad mortem. Deteftaz bib'sbærcditas, fcralis aueftio : quæ aut fratrem uendit iniuriæ, aut dominum licitatur cxitio,falutisomniumredemptorem.Duoigiturqiiæpræftantiora ftint omnibus.lu^ dæa uiolauit,fidcm atque pictatem:fed in utroque Cbriftum fidci pietatis authorem. Nam in patriarchalofepb typus Chrifti fuit, ôf in ueritate fui corporis Chriftus, qui non rapinam arbitratus eft efte fc æqualcm dco j fed form am ferui accepit : propter laplt; fus uidelicet noftros fufcipicns fcruitutcm,ncc refugicns palfioncm. Alibi uiginti aurez eis cmitur,abbi triginta.Qiiomodo enim poterat uci urn eius precium comprcbcdi,cuz ius non poteft meritum definiriÆrratur in prccio,quia erratur in ftudio. Viginti aurcis in uctcri teftamento uenditur,triginta in Euangelio. Preciofior enim typo ueritas *.larz gior gratia,quam difciplina.Opimior lege prælcntia:quia lex promifitaductum,lcgcm aduentus impleuit.Viginti aureis emuntHifinaclitæ,trigintaIüdæi. Nec hiefigurame diocris.Adfacrilcgiumpcrfidilargiores,quam ad falutcmfideles finit. Vtriufiç tarnen contra (ftus confidcrarc couenit qualitatê. Viginti aurei,prcciüfcruitutis : trigintaaurei crucis fiint.Quanuis enim fimili modo afttimptionis amp;nbsp;palftonis fint admiranda myfte ria,plcnitudo tarnenfideiinfacramento eft paftîonis.Nôminoris quidêæftimo fandæ Uirginis partum,fcd gratins fumo bencdic'îi corporis iaaamentum. Quid elementius, quam quod mihi fuas donauit iniuriasfPlenius tarnen eft,quod tantum contulit nobis: ut quimoriturus no erat,quia deus erat,noftra ille morte morcret,ut nos eius fpirituuP ucrcmus.Dcniq! no ociofe fiC ludas Schariotli ungucntuillud trecêtis dcnartjs æftimaz Ma/f.auitrquod utiq; ipfius prectj definitioe crucc uideret dni declarare.Vnde amp;nbsp;dns ait:Hæc enim mittens liocunguentuin corpus meu,ad fepeliendSmefecit.Cur igitur ludashoc carius æftimauitfQiiiapeccatoribuspluris confiâtremififio peccatorû, amp;indulgentia

Ufdctur cfle preciofior. Denicp habcs fcriptum : Quîa cui multS dimittiïur, plus diligi'f- L«c. j fcrgoamp;ipfipeccatoresdominicæpaflionisquamperdideruntgratiam conKtcntur,amp;f teftimonium fenintChrifto,qui Chriftutn funt perîccuti. Aut quia in malcuolam aniinâ nonintratfapienria,ctiam hoc loquebatur proditoris afFccflusxan'us æftÛTiabat domi-nicicorporispaffionem,utomnesàfideprecq cnormitate rcuocaret.Idcoqi dominus gratis fe obtuîitjne quem reuocaret à Chrifto paupcnatis neccfli tas.Patriarchæ eum ui liuendideruntjUt omnesemcrcnt.EfaiasdixiüQuicunqinonhabetisargctum, uenitc, cmitejamp;bibitejmanducate fine argento, ut cum acquireret qui non babcbat argctum. Oludaproditor,Unguentum paflîonis eiustrecentis dcnarrjs æftimas,amp;'paHionê eius triginta denarijs uêdisf'Diues in æftimatione,uilis in fcclere.Ergo nô omnes code pre-cio emunt Chnftum.Âlio emit Fotinus qui ad mortem emit, alio Arrianus qui emit ad, iniuriam,alio catholicuSjqui emit ad gloriam.Sed eniit fine precio,fecundum quod fcri ptumcft;Quinonhabetpecuniam,cmatfineprecio.Nonomnes,inquit,quidicuntmi hi domine domine,intrabunt in rcgnum ccelorum. Et fi multi fe nominêt Chriftianos, nomenufiirpant,non omnes merccdem habent.Et Cain obtulitiacrificium,amp;^ludas ac Lwf.zi cepit ofculum,fed audiuitduda ofculo filiû hominis tradis f hoc eft amoris pignore i'ce^ lus impies,amp; pacis inftrumcnto odia feris,6C charitatis officio morte irrogas^ Ergo nec Arriani fibi ulurpato nomine blandiantur,quia Chriftianos fe eflc dicunrd’i.efpondcbic eis dominus:Nomcn meum prætenditis,Ôlt; fubftantiam dcnegatis.fed non agnofco no menmeum,ubinoneftmeafempitcrnadiuinitas.Noneftnomen meumquod apatre diuiditur,ab ipiritu feparaturmon agnofco nomen meum ubi non agnofco docfirtnam ; nteammpn agnofco nomen meum,ubi non agnofco fpiri turn meum. Nefcit enim fe fpi ritus patris comparareferuitrjs quæ crcauit.De quo multa iam diximus.

Colle(ftio,quia fpiritus deus,quoniam amp;nbsp;fine peccaro eft, amp;nbsp;pcccata donat, creator eft,ÔC feruimus ei,ÔC adoratur.Hec enim omnia deifunt, amp;nbsp;quia d morste fufeitat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.xix

A nbsp;nbsp;nbsp;cùm ex cæteris,turn ex quatuor iftispræcæterismanifeftadiuinitaris gloria

comprobatur. Deus enim ex eo cognofeitur : aut quia fine peccato elt, aut quiapeccata condonat:aut quia creatura non elt,fed creator cft:aut quia nô adorat, fed adoratur.Sinepeccato itaep nemo eft: quia nemo fine peccato, niliunus deus, Pcccata Lkc.ç quoq; nemo condonat,nifi unus deus,quia æque icriptû eft:Qiiis poteft pcccata dona-renififolus deusfCrcator quoq; omnium non poteft eile, nifi qui creatura non eft: qui creaturaaûtnoneft,finedubio deuseft,quiafcriptumeft:Seruierunt creaturæpotius Ro”’»* quàm crcatori,qui eft deus benedieftus in îccula.Deus quoqî non adorat, fed adoratur, quiaferiptum e{t;Dominum deum tuum adorabis etilli foh feruies.Côfidcremus ergo, utrumhorum aliquid habeat fpirituflàn(ftus,quæ teftimonium afférant diuinitatis. PrF mûigitur de eo tratftemus,quia nemo fine peccato,nifi unus deus.Exigamusut doccâf, quod peccatûhabeatfpirituftàncftus.Seddoccre non poflunt,amp;authori täte rcquirunr, utledione doceamus,quia non peccauit fpiritus fanÀus, ficut de filio leeftum eft, quia peccat3nonfccit.Ethocaccipiant feripturarûauthoritate nosdoccre,Scriptum efte-^ Sdp.y nim:Quia in fapiêtia eft fpiri tus intelligêtie,fan (ftus,unicus,multiplex,fubtih's,bcncmo bilis,difertus,immaculatus.Immaculatumdicitfcriptura:Nunquidmcntitacftde filio, ut de fpiritu credas elle mctitamc'Dixit enim Propheta in eodem loco de Sapiêtia, quia nihil maculofiim in illam incurrit.Ipfa immaculata eft, fiC immaculatus eius eft fpiritus. Ergo fi peccatum nô habet fpiritus,deus eft. Sed quomodo reus poteft effe pcccati qui donatipfe peccataÆrgo peccatum nonfccit.Et quia fine peccato eft,crcatura non eft. Omnis enim creatura pcccatorum capacitati obnoxia eft : fola autem eft à peccato ira^ munis ÔC immaculata fempiterna diuinitas.Nunc uideamus utrum pcccata donet ipiri-tus.Sedhincdubitxrinopotcft,cQipfedominus dixcrit:Accipitcfpiritumfan(ftû:quo- lodn.2^ r.um remiferitis peccata,rcmiffaerunt.Ecce quia per fpiritum fantftum pcccata donan-tur.Hominesauteminremilfionempcccatorumminifterium fuumexhibent,nonius nbsp;nbsp;' :

alicuius poteftatis cxerccnt.Neq^ enim in fuo,fed in patris 6C fill) Só ipiritus fandli nomi nepcccata dimittuutur .Ifti rogant, diuinitas donat ; humanum enim obfequtum, fed ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ó 4 inunifi-

munificcnüa fupemæ eft poteftatis.In baptifmo qifocç pcccata donari, non eft ambi'gU um.Inbaptifino autem operatio patris amp;nbsp;Hlij amp;nbsp;fpi'ritus fancfti eft.Ergo fi peccatûnô ha Mttr.z betlpih'tus,cunifcriptumfit:Qins poreftdimitterepeccatanifiunus deusfunqs qui no poteft ab unitate haturalis nominis fepararijUon poteft etiam à dei poteftatefecerni .Si autem à dei non fecernitur poteftate^quomodo à dei appellatione iecernit fVideamus nuncutrum creaturafiqan creator.Sed cum fupracreatorem euidentifiimeprobaueri.' muSjquiafcriptumeft:Spiritusdiuinusquifccitme:amp;innouari faciem terræ perfpiri-tum,amp; fine ipiritu fathifcere omnia declaratum fiuäpparet Ipiritum efle creatorem.Sed quis hoc dubitet,quando ficut fupra oftendimus,ne domini quidem ex Virgine afliim-pta generatio, quae praeftantior omnibus creaturis eft,operatiois exors fit IpiritalisfNo ergo creaturâfpirituSjfèd creator cft:qui autem creator,non utiq? creatura.Etquia créa tura no eft,fine dubio creator eft omnium, qui patri amp;nbsp;filio cooperator eft in omnibus. Si autem creator,utiqs dicendo Apoftolus,in condemnationem gcntilitatis,quiaferuic runt creaturæ potius quam creator! qui eft deus benedi(ftusinfecula:ftiadcndoquo(^ utftipradocuimus;ieruiendum efl'e fpiritui fan(fto,6ó creatorem oftendit, amp;nbsp;quia créa-Hck f tor eft,deum appellari debere monftrauit.Quod etiam in epiftola quae ad Hebræosfcri pta eftjComprehendit dicens:Qiioniam qui omnia creauit, deus eft. Aut dicantigitur quid fit quod fine pan e 2C filio ôd i[n'ritu fit creatum,aut fpiritUm quoep unius cum patre amp;filio deitatis cftèfatcâtur.Adorahdum quoqs docuir,quern dominum deum dixit, Qiii cnim deus uniuerfitatis 5^ dominus,Utiq) ab omnibus adorandus cft.Sic cnim fcri* M4ft4 pturn eftzDominudeum tuumadörabis,amp;ipfiföliferuies.AutdicantubiIegerint,quia Hffcr. 1 a Joj-m fpiiitus.Didium eft enim de dei filio: Adorent eum omnes Angeli eius. Nonle-dum eft,adoret Ipiritus.Quomodo enim poteft adorare,qui non inter famulos mini fhilip.i ftros eft,fed cum patreamp;filio feruitiahabetfubieeftaiuftoruni, quiafcriptum eft: Spirfi tiii deo feruimus. Adorandus igitur eft nobis, cui feruiedum à nobis Apoftolus docuit. Cui autem feruimus,hunc adoramus.Iuxta quod fcriptum cft,ut eadem iæpe répéta-mus:Dominum deum tuumadorabis,0Cillifoliferuies.Quanquam nechoc prœtcrffli-ferit Apoftolus,quin fpiritudiceret adotadum. Cum enim docuerimus quialpiritus in prophetis eft,ncc hoc quifqtiam poftit ambigcre,quia per Ipiritu prophetia datur,uri i.Cor. 14 que cum adoratur qui in proph etis eft,idem fpiritus adoratur. Itaqi fic habes; Si conue-

niatuniuerfaEccleliain unum,0:^omneshnguisloquantur,intretautem!diotaaufinfi-delis,non'ncdicent,quidinlanitist'Sinautemprophctcntomncs,intret aute quisidio-ta aut infidcliSjConuincitur ab omnibus,dijudicatur ab omnibus. Occulta etiam cordis eius manifefta fiunt,amp; ita cadens in faciem adorabit deum,pronunciâs quod uere deus fit in uobis.Deus eft ergo qui adorat,dcus qui manetamp;qui loquit in prophetis : manee aut amp;nbsp;loquit lpiritus,crgo fpiritus adorarur.Itaq; ficut pater ÔC filius unum funt, quia filius omnia habet quae pater habet:ita SC Ipiritus unum eft cum patre amp;filio,quiaSC ip-fc omnia dei nouit.Non enim extorfir,ne fit amittentis iniuria:non rapuit, ne damnum fit eius,cui uidetur creptum.Ncq? cnim aut per indigentiam rapuit, aut per excellentiâ uirtutis ualidioris extorfit,fed per unitatem poflidet poteftatis.Ergo fi hæc omnia opc-ratur,quia omnia operatur unus atqi idê fpiritus:quomodo non deus, qui omniahabet quæ deus habetf'Aut confideremus quid habear deus, quod no habeat fpirituflandus. Habet deus pater diuinitatê,habet amp;filius, in quo habitat picnitudo diuinitatis : habet lol» 27 nbsp;nbsp;fpiritus,quia ftriptum eft:Spiritus diuinus qui eft in naribus meis.Habet deus ut fcru

tetur corda amp;nbsp;renes,quia fa iptum eft : Deus fcrutans corda amp;nbsp;renes : habet filius qui dieebauQiiid cogitatis in cordibus ueftris malafScicbat cnim Jeftis cogitationes eoru. Habet 06Ipiritus,qui etiam prophetis alicni cordis occulta manifeftat, ficut fupra dixi-mus,quia occulta cordis eius manifefta fiunt.Et quid miraniurfi hominum ftrutatur oc Rom.j culta,quifcrutaturetiamaltadeif'Habctdeusutucraxfit,quiafcriptumcft:Sitaût deu» uerax,omnis autem homo mcndäx.Et alibi fcriptum eft:Fidclfs deus, qui non metinrr. Nunquid mentitur ft)iritus,qui eftipiritus ucritatis,imô quem docuimus ueritatem di-PAI.42 (ftum,quia ipftim foanncs ueritatem ficut filium nûcupauit f Etin Pfalmo ait Dauid:

Emittelucemtuam,0!^ ueritatem tuam,ipfa mcdeduxerunt,5C adduxciirt in monté iân dû tuû,ficin tabernacula tua.Siluccm hic filiûputas,ergo fpiritus ueritas eft; aut fi filiS putat

putas ueritatcm,ergo (pin'tus hrx cft.Habec deus nomen fuper omne nomen,StT deditfî ho nomen,lîcut legimuSjUt omncs in nomine lefii genua fleôant.Hoc nomen utrû hagt;- Philip,x beat fpi'ritus confideremus.Sed fcriptum eftJte baptirate genres in nomme patris Sgt;i^ R

amp; fpirituflàncflbHabet ergo nomen fuper omne nomen.Quod ergo habet pater fi h'us:habet amp;nbsp;fpiritus per naturalis nominis unitatem.

Quia ficut pater fih'us,ita Qâ fpirituflancfèus fiiicitat mortuos# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X X

Abet deus quod fufcitatmortuos.Sicut enim pater fufdtatmortuos, ôC uiui H nbsp;nbsp;nbsp;ficat;ficSgt;Cfilius quosuultuiuificauSufcitatautem etiâfpiritusper quêdeus

fufcitanquia fcriptum eft: Viuificabit mortalia corpora ueftra propter in- Roizt. 3 habitante fpiritû eius in uobis.Tamê ne infirma gratiâ putes, audi quia amp;nbsp;Ipirirus fufci-tat.DicitenimprophetaEzechiel:Venifpiritus infufflainmortuos iftosSCuiuct, ÔC prophetaui ficut mandauit mihijôt^ intrauit in eos fpiritus uita.’,ô6 uixcrunt Qc fteterût in pedibus fins côgregatio nimismulta.Et infra deus dicit:Scictis quod ego fum dominus euaperiâfepulchraueftra,ÔC educâ de fepulchris populû mcû, ÔC dabo fpiritû meum iii uos,amp; uiuetis. V tiqi cû fpiritû fuû dixerit,nunquid aliû præter fpiritum iàncftum nuncu pauitt'Necg enim flatilêlpiritûfuum dicerct,nec hic fpiritus à quatuor mûdi poft'et ueni re cardinibus,quia uentorum flatus hic quem uidcmus,partis no uniuerfitatis eft,Slt;^ hic fpiritus quo uiuimus,fingulorum non uniuerforum eft:fpiritus autem fancli eft,uc amp;nbsp;fit pcromnes,amp;^ in omnibus fit.Itaq; ex uerbis prophcticis fpeeftarelicet, quemadmodum ofTadudum refolutorûmcbrorumcompagedifpcria,informamrediuiuicorporis uiui-ficantefpiritureuertantur,5Cin fuos artus tauüla concrefcatrfenfii prius animata coeun di,quant fpecie reformata uiuendi.Non'ne in faCti fimilitudine uniratem diuinæ rccog-nofeimus poteftatisr'Sic fufeitat fpiritus ficut et dominus in pafïione pro pria fufcitauit, cumfubito inmomêto oculi defundforum fepulchra patuerunt,ctrediuiua corpora fur rexcrede tumulis,mortisq; feetore deterfo ac uitæ odorereparato, expirantium fauillæ fpirantiumfaciemrecepcrunt.Habctergoipiritus,quodhabetChriftus.Habet igitur quodhabet dcus,quia omniaquæhabet patcr,habetfilius,Ideo(^dixit:Omniaquæha. loiin.ss betpater,meafiint.

Quia fpiritus in dei fèdc,Slt;f unum regnum patris, ÔC filîj Sô fpirituflàntfti in-diuifum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.XXI

N dicentcloanneEuangelifta:Etoftenditmihiflumcnaquæuiuæ, fplêdidum Apoe.a tanquam cryftallum,procédons de fede dei amp;nbsp;agni:in medio plateæ eius, ôd ex utraq! parte lignum uitæ,faciensfrult;ftusduodecim,perfingulos menfes reddens fru ó:umfuum,St folia ligni ad medicinam omnium Gentium.Hic eft utiqu fluuius de deife de procedcns,hoc eft i^'rituflaneftus:quem bibit qui credit in Chriftû,ficut ipfe ait: Qui fitit ueniat ad me,amp; bibat:qui credit in me, ficut dicit fcrip tura, Flumina de uentre cius loan. 7 fluent aquae uiuac.Hoc autem dicebat de fpiritu.Ergo flumen eft fpiritus ♦ Hie igitur eft in dei fede.Neqp enim aqua abluit dei federn. Denieç Dauid non fupra federn dci dixit, fed fupra ccelos efle,quamlibet illam intelligas aquam.Quia fcriptum eft:Et aquæ quæ pßt, x 3 fuper coelos fiint,laudcnt nomen dominfLaudent dixit,non laudet.Nam fi aqug el erne turn uoluiflet intelligi,laudet utitj! dixiflet.Dicendo autem pluraliter,uirtutes uoluit æ-ftimari.Et quid mirum, fi in fede dei ipiritus faneftus eft, cum ipfum regnu dei operatio fpiritus fit^ficut fcriptum eft:Quianon eft regnum dei efca,amp;potus,fed iuftitia, ÔC pax, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14

èc gaudium in fpiritu fancfto.Et ipie cum dicit faluator : Omne regnum in feipfum diui- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

film deftructunDeinde fubrjciendo:Quod fi in fpiritu dei eijcio dçmonia,profe(fto per ucnit in uos regnum defoftendit regnum fibi indiuiduum elfe cum fpiritu. Quid ante dementius,quam utneget quiiquam Chrifto conregnare fpiritum fantftum, cum etiarn nos in Chrifti regno conregnaturos Chrifto Apoftolus dicat f Si enim commortui fu- x.Tiwt.a mus,amp;conuiuemus:fi fiiftincmus amp;nbsp;conregnabimus.Sed nos per adoptionem,illc per poteftatem:nos gratia,ille natura.Habet igitur confortium regni cum patre, 5^

fiiio etiam ipirituflanlt;ftus,qui unius naturç,unius domination nisjunius etiam poteftau's eft,

- ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qin'a

tlt;$ó nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI VI AM BRO S II

Quia dominus SabaothetiamfpiritufTandius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.xxil

Tacß cumhabeatconfortiumr^nijquidobftat, quo minus fpiritumiandiJ I nbsp;nbsp;nbsp;intelligamus, à quo Efaias ttu'flus eft ?Neq? eni'm Paulo poflümus authore

A(5,i8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dubitare, cirius iententiam in Adlibüs Apoftolorum Lucas Euangeliftafic

probauituticriberet. Denicp fichabes dtcentePaulö: Bene locutus eft fpiritus fanótuj per Eiaiam ad patres noftros dicens: Vade ad plebem iftam,amp;f dic:Äure audietis,^amp;n5 intelligetis: Sc uidentes uidebitis,amp; no afpicieus.Spiritus ergo eft qui mifi t Efaia-Si fpi-ritUs mifit,fpiritus eft utiq quem mortuo Oziaregeuidit Efaias quando dixit: Vidi do^ minum fedentem fuper thronum excelfum ÔC eleuatum,6C plena erat dömus maieftatis eius,Sc Seraphim ftabant in circuitu eius,fex alæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fex alæ alteruSC duabUs uclabät

pedes,SC duabus uelabant facicm,amp;: duabus uolabant 8C clamabant alter ad alterum,ÖC diccbant:Sanlt;ftus,fan(ftus,fan(ftus,dominus deus Sabaoth,plena eft uniuerfa terra ma-ieftate eius.Si ftabant feraphin,quomodo uolabantfSiuolabant,quomodoftabant^Si hoc non poflümus cóprehendere,qüomodo deûc5prehendereuolUmus,qucm nóui-demusfSed ficut rotâ intra rotam uidit propheta currentem, quod utiq non ad corporalis refertur fpeciem uifionis,fcd ad utnufq gratiam teftamenti:co quod teres uita fan-(ftorum fit,Sc itafibi concinens,ut fuperioribus poftcriorarefpondeant.Rotaigiturin-trärotam,uitafub lege,uitafub gratia: co quodludæa intra Ecclefiâfit,lex intra gratia. Nam intra Ecclclîâ eft qui ludæus eft in occulto,6C circudflo cordis intra Ecclefiæfacra 15 jticntum.Sed ilia IudÆa intra Ecclefiâ,de qua fcriptum eft:Notus in ludaea deus. Ergo fi cut rota intra rotâ currit,fimiliter alæ ftabant,SC alæuolabant. Similiter 5C feraphin dua bus alls faciem,6C duabus pedes uelabant,6C duabus uolabant.Nam hie qiioq fpiritab's fap^cnfia^ faCramentum eft.Stant tempora,uolanttcmporâ:ftantprætcrita, uolant fotu ra.Et qUafi alæ feraphin,ita faciem deiuel pedes uelanneo quod in deum qui nec princi pium neefinem habet, omnis ab häc cognitionc principe eius Sc finis curfus temporu leratur.Stant ergo præterita uel futura,præferitia uolant. Ne qüære principij eius ucl finis arcana quæ non fiint.Habes præièntiâ,fedlaudato,non diîcutc.Seraphin indefeflis uocibus laudant,8C tu difcutisc'Quodutiq cum faciunt, oftelîduntnobis non aliquan-do difeutiendum deum, fed femper cftelâudandum. Ergo dominus Sabaoth, SCfpiri-tuflàncftus eft.

Quia omnipotenS etiam fpiritus dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.XXi 11

Ifî forte difplicet impîjs dotftor, quem Chriftus elegit,aut dominum uirtutû N negate poflûntfpiritum fancftum,qui donet quas uolucritipfeuirtutcs.Nûc unitatem maieftatis 8C regni licet in pâtre filiocç 8C fanefto fpiritu cognofte-re.Nam pleriq dicût pattern deum ab Efaia hoc temporeuifiim, Paulus fpiritum dixit, loa«. 12 Lucas probauit,Ioannes Euâgclifta ad filiumrctulit.Sic enim fcriptum eftdcfiboiHæc locutuseftlefusSCabijtSCabftondit feabhis.Cumautemtanta fignafeciflêtcorâ eis, non credebant irt cum,utfermo Efaiæ impleretur qiicm dixiuDomine quis credidit au dituinoftro,ÔCbrachiumdominicui reuelatum eftf'Propterea nonpoterantcrederc, quia iterum dixit Efaias:Excæcauit oculos eorum 6C indurauit cor corum:ut non uide-ant oculis,ÔC corde intelligant 5C conuertantur,SC fancm eos.Hæc dixit Efaias,quando uidit maieftatem eius,ÔC locutus eft de eO.Iplà uerbâ dixit löannes dixiffe Efaiam,et ma ieftatem cifilrj appaniifle euidentilTime reuelauit.Paulus autem fpiritum hæcdixifle memorauit. Vndc igitur ifta diUerfitasf DiUerfitas quidem uerborum non fenfuum cft.Nam licet diuerfa dixerint, nullus errâuit: quia ÔC pater uideturin filio qui dixit: loa«. 14 Qui me uidit,uidit SC patrem.Et filius uidet in fpiritu,qUia ficut nemo dicir dominû le-i.Cor.12 fLin nifi in fpiritu fan(fto,ita non carnali Oculo, fed fpiritali gratiaChriftus uidet. Vndc et feriptura ainSurge qui dormis et exUrge à mortuis,ct illuceftet tibi Chriftus. Et Paulus cû oculos perdidiflet,quomôdo nifi in ipiritu Chfiftum uidebat f Vnde et dominus ait:Ad hoc enim tibi uifiis fum,ut COnftituercm te miniftrû et teftem quibus uidiftime, etin quibus uifiirus cs.Nam et prOphetæfoiritum accipiebant,et Chriftû uidebât. Vna igitur uifio,una præceptiô,una mâieftas.Ân negas etiam dominum maieftatis elfe fpiri turn lancflû,cum dominus maieftatis fit crucifixus, quinatus eft de ipiritu iantfto et uir-giné Mariarquia nô alter Chriftus,fed unus eft,et ante fecula ex pâtre ut dei filius natui

in feculo ut homo carnis alîumptionc generatus.Quid autem dtcam,quia ficut pater

»Tri'ffxoTTofj,SalomondixitjCOquodomnipotensÔCfpecuIatorfîtomnium,ficutletflûeffè Sdpiett,-^ inlibro Sapicntiafjfupra eft démónftratum.Ergö à fpiritus in honore cft ôiinmaiefta^ te.Intuere nunc,ne quid cum forte non deceat:aut fi tibi diiplicet Arriane, detrahe eum de patris fllîjq? confortio.Si detrahere uolueris,cœlos fiipra te uerti uidcbis, quia uirtus corum omnis ab ipiritu eft.Si detrahere uolueris, in deum tibi prius mittêdaeft manus, quia deus ipiritus*Scd quomodo detrahes eum,qui altafcrutatur deic*

Quod nihil periculofius ijs hacreticis elle polïît, quibus multa nobiicum pariafùnti qui cum intégré per omnia decurrere uideantur, uno tamê uerbo meram ac nmpliccm fideminficiunt.Quodqi iublato nomine fiibftantiæ,quod ifti deEuangelica amp;nbsp;Âpofto licafide patrumtç traditione auferre uolunt,fubtilitcr Aniana hærefis intromittatur.Ec quaratione iftud nomen tollere laboraucrint. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.f

De confutationc hærefis Arrianorum per firmifiimas rationes, ÄS euidêtiaiacræfcri pturæteftimonia,eo quod ita deum filium de deo ponant,utex deo facftus fir,nô ex deo narusjôô quod homoufion,id cft,unius fubftantiæuocabulum auferant,illam(j iapien-tiam quæ dei filius eft,creaturam intelligant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.11

De deftrucftione rationum,quibus Arriani errorem fuum defendere eonantur, præ-cipue dicentes ideo homoufion nominari non oportere, quia in fcripturis diuinis non eontineatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.iil

tili illius diirolutione, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.i 111

Quod cum unitas fubftantiæ in pâtre Sifilio non folum prophetica,fed Euangeli caauthoritate comprobetur,nonpoflît diei in fcripturis diuinis homoufion non inue-nin.Et quç fît ratio nominis.Quod prçterea fi ad aliquam fîmilitudinem uelit Arrianus in deo comparationem facere,non pofiït exprcflùs comparatum diftiniie, nifi cum di-cat lumen ex luminc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.V

Quid fit deus,amp; utrum ei aliquid pofiït comparari.Quemadmodum ctiâ ratio quæ-dâfit qug apud Græcos logos nominatur,que inter patrem Si filiû perfonas uel uocabu la diftinguit.Et quod ilia ratio multis nominibus appellctur,ac qua de caufla fingula de filio dicantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.V I

Deremotione occafionis erroris quâ hçreticus Arrianus ex hoc c3perc poflet,quod duo nomina uel duæ perfonç,id eft patris Si filrj ftatuunt,quafi duo dr) dicant.Cap. V11

De apertione totius myfterq hærefis Arrianæ cur noluerit filium de fiibftantia patris credi,ô(Cderefponfîone admotiua Arrianorum,quodtçmultum interfit inter ca quæ fa dlafunt,amp; eum qui omniafecit.Et quemadmodum in multis ac uarijs figuris deus fe pa tribus præoftenderit,qui tarnen fecundum deitatem uideri non potuiu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. v 11 ï

Quod nihil periculofius qs hæreCids cfle poflit, quibiïs multa nobifcu paria funt, qui CÛ intégré per omnia decurrere uideantur, uno tarnen uerbo merâ ac firn plicê fidem inficiunt.Quodtÿ fublato nomine iubftantiç quodifti deEuangeliea amp;Ä' poftolica fide patrumq; traditionc auferre uolunqfiibtiliter Ârriana hgrcfis intro-mittatur.Et quarationeiftudnomen tollere laborauerint. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.I

V L T A s quidem ÔC graues hçrcfes nouimus à plurimis ebullirc,ôd j ueneni uice ad intimu peeftus canceris fui uirus infundere.Sed uin-■ ci illi uel facile poflunquel facileuitari, quorû prima propofitione i omne confiliG pedloris proditur.At uero hi quibus multa nobifcG ' paria funt,facile poffunt innoxias mentes,amp; foli deo deditas, frau-, dulenta focietate percuteré,duinmalorum fiiorum uirus per bona noftra defendunt.Nihil enirri periculofius his hæretieis eflè poteft, . quam qui cum intégré per omnia décürrant, uno tarnen uerbo, ac fi ueneni gutta meram illam ac fimplicem fidem donlihicæ,ô^ cxinde Apoftolica: tradf tionis inficiant. Vnde uehementer nobis cauedum eft,ne fe uel fenfibus uel auribus no-ftrishuiufmodi aliquidlatenter infinuet:quianihil tarn cogit in mortem qudm fub obt? tu fidcifidem uiolare.Vt enim gypftim aquapermixtum,lac coloremcntituru'ta hieper uerilirailem confeftionemtraditio inimicafiiggeritur.Quaderenonfimilitudo cofef-fionis,fed fenfiis mentis eft ponderandus quo confeftio ipfa firmatur.Dcniq! fi diligen-1 tius Sc accuratius attendatis, cur uoluerint de Euangelica amp;nbsp;Apoftolica fide, SC de patrum traditione fubftantiac nomen auferri,proculdubio probatis hærefim Arriana fub-tili cornpendiobrcuiatam,fublato hoc nomine intromiflam. Nec hoc quidem ego fu-fpicioneaut opinione colIecTaim affirmo. Necuti ipfi putant Academicus difputator affifto, ut fimplices fenfus uerborum fubtilitate contorqueam, fed ut contortos,amp;pti ’ uos tenui argumento compofitosin lucem cognitionis exponâ,quo facilius polfit cog nita,5Ccompcrtainiquitasabhominibuscuitari.Quæ etenimcaufa, quæ'ueratio cx-titit, utquod doccndumSC quod credendum cuneftis Ecclefiis fuerat tradituin, quodtp patres noftri Apoftolici uiri contra uniuerfas hærefes, SC maxime Arriaiiam, quafi que ■ dam obicem ueritatis, quo omnesaditus peftiferæ dotftrinæobftruerent,fan{fto fpi^ ritumundati, catholica rationepofuerunt, non fine magno nifii ab his qui tunc elogio » Arrianælabisaddicfti funt,laborcturauferri,nifi utfiliumdei mutabilcm,amp; conuer-tibilem,utpotc non de propria patris fubftantia conftitifte confinganticui^SCinitiuin. extempore,Ô6 ortumexnihilo,nomen exalrero,utfcmpcrdocuerunt,propterquod • Sc fepe damnati iunt,nunc iam libere,amp; fecurc incuntSantertß Ecclefiis tradere, SC in-finuarepoffint.

fadlus fit,non ex deo natuS.Et quod homoufion,id eft,unius fubliantiæ uo-cabulumauferanqillamq;fapientiam quædeifiliuseftjcreaturâintclligât. Cap.il

Idetis ergo omnia cós in tradtatu ipforumjUOn Euangelicafide, fed fubdola N malignitate ad fedueedos fimplices quofq? pofuifle. Non iam tarn fiifpcÆl quam manifefium omnibus effe debeqita eos deum de deo pofuiffe, ut Ar-rius tradere folebat,ut ex deo fadtus fit,non ex deo natus.Qyi fi natus cft,unius fiibfian eft.Si fadlus eft,uerus filius no cft.Et fi ucrus filius non eft, nec uerus deus eft. Aut fi uerus deus cft,amp;' de patre non eft,duo funt habentes finguli amp;nbsp;uolutates proprias, amp;nbsp;im peria diuerfa.Vel fi concordia tantu Ibdetate unu lunqno tarnen et fubftantia:uems, ut

utiam dt'xijdeus non eft.Sic cric deus ut Moyfes Pharaoni,poteftate,non genere. Fili'us q^uoque ita credenduscrit,utpcrEßiam populo diôlumeft:FiIiosgenui exaltant, EtalibuDij cftis8Cfîlîjaltiffimt omnes,Scdfit' primogenitusitahabebirur, quomodo Pftihn^iS ÄflFael a' deo primogenitus filius appellatus cft .Neenon amp;nbsp;primogenitus totius crea^ turæ,quafiin ordine tadlorum primogenitus habeatur,ut ex co ferietn quandam crean-dismundirebus aflignent.Deniquelùblato homoufion, id eft unius fubftantiæ uoca-bulojfimilemgeftorifuopofuerunr, cum aliudfit fimilitudo, aliudueritas.Nam Scho.-mo ad imaginem fit fimilitudinê dei fatftus eft, nec ramen Deus eft. Nee quod deus eft, homo extitiftè credendus cft.Ita amp;nbsp;filium dei li'milcm uolunt,ut eum aliunde fimilc non deipfaunafanefta fiCbcatapatris fubftantiadicant. Qiiifide patris fubftantianoneft, if ovx ovrwp eft, id eft de nullis extantibus Ut idem Arrius tradidit. Sublato enim eo quod pater eft ,'undecuncj fueritfilius, necefleeftutamp;initium exnihilo amp;nbsp;ortum exrempo-rehabeat.Nihil enim fine initio nifi folus deus. Vnde SC filius fiueipfe dominus aiuEgo

paterunum fumus,Quod ideo dixit,ut duarum perfonarum uocabula in unius deita tismaieftatemonftrarctdicut fiCPropheta exuocedeitErueftauit, inquit,cor meumuer bum bonum,dico opcramearegi. Vides ergo hoc uerbum bond filium dei efTc,quern nonaliundenifidepaternopecitore(amp;utita dixerim)dcuterocordis dei credimusna- ’«Ttwo.« tum.Et proinde eum regem appcllat,quia ipfc eft rex regum. Dcum dominum cut' omnia diuina opera fuccumbunt, qui dixit : Omnia quæ pater habet mca lunt. De hoc figt;^ EuangeliftaJn principio,inquit,crat uerbum, ÔÔ uerbum erat apud deum, Sx^ deus erat uerbum.Omnia per ipfum fatfta funf,0lt; fine ipfo faeftum eft nihil. Igitur quod in princi--pio eratjfcmper fuiire credendum eft. Sed ncc aliunde elle quam ex eo qui principium nonhabet,id eft de corde patris qui erueftauit, inquit, cor meum uerbum bonum. Non enim dixitJn principio faeftum eft uerbum,fed in principio,inquit,erat uerbum. Qitod cunque principium uerbi aftignareuolueris, præiudicàtum habebis,quiain principio, inquit,erat.Non quod duo principiacx rerum diucrfitatedicamus,fed quia fermo filius fempcr cum pan e eft, ÔÔ de patre natus eft. Ac prOinde cuius origo principium non habet,fempiternus cum patre credendus eft, quianec pater poteft unquam linefilio no-minari,nec filius fine patre uocari,ac per hoc femper filius, quia fempcr pater. Et deus, inquit,eratuerbum. Qiiod deus eft,femper eft, nefi femper non fuerit,uerus deus femper elfe non poirit:ficuti fiC in fbphiæ nomine,quiafecundum Apoftolumi pientia panis.EgO,inquit,ex ore altiftimi prodiui.No ergo aliunde quam de pan femper cum patre.Et ideo lapientia dei appcllatur, ut nunquam pater fine fapiêtia, hoc eft fine filio fuo fuifle crcdatur.Hæc eft ilia fapientia incffabilis,quæ initio uiarum dei a-pud Salomonern uel condita uel genita uel crcata dcfcribitur, quam tarnen fie condita dicit ut fempcr cam cum dco fuifle oftendat, Qiiid enim deo dabis,ut initium poffis fa-pientiæipfius confignarefNon enim ita deus fapientiam fuâ condidit,quafi aliquando fine fapientia fuerit. Sed.cum initio uiarum fuarum dicat,initium mOtus operis alicuius oftendit,ut hocinitium habeat fapientiadei, quod de deo proceflit ad creandaomnia, tarn cœleftia quam terreftria,nó quo cœperit efle in deo. Creata eft ergo fapientia,imó genita,non fibi quæ fempcr erat,fed his quæ ab eaficri oporfebat,ut quia quanta ôC qua lis eflètfcirinonpotcrat,deeffclt;ftu opcrum fuorûuirfus eius, amp;potcnria nofccretur,ut quod de conditis £ftimamus,tuncmagis timeremus cum faeftamiramur. Cætetùm fl tu ita creatam fapientiam dicas, ut filium dei crcaturam intelligas, occurrit tibi apoftolus côdênans eos qui creaturâ colunt dices : Propter quod tradidit ill os deus in defiderium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

cordis eoru in immunditiâ,utcontumelljs amciant corpora fiia infemetipfis:qui cornu taueruntueritatem dei in mcndacium,6ó colucrunt fiC feruierunt creature potius,quam crcafori,qui eft benedictus deus in fccula. Hæc eft inquâ ilia fapictia dei,quæ diciuEgo nbsp;nbsp;nbsp;f.24

ex ore altilTimi prodiui,uniuerfitatis coditrix,Sëeffe(ftrix id cft,fihus dei per q uê omnia, 6^ in quo omnia,quiautApoftolus dixitflnipfo coftitutafuntuniuerfain coclis,fiCin ter ra,uifibilia fiC inuifibilia,fiue throni fiue dominatioes,fiue uirtutes,fiue principatus,fiue poteftates,omnia per ipfiim,amp;in iplb condita funt, ipfc eft ante omnia, fiC omnia in ipfo conftant.Hæc fiC Salomon:Cum fit, inquit, una, omnia potens ôC permanens in fe, ouuuâinnouatjÔ!^ per nationes in animas fandasfe transfert. Quodconfirmans Apo-

Ambr.to.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p ftolus

t7O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIV I AMBROSI! - nbsp;nbsp;nbsp;’

ftolus ait,imntérióre homme habitarc Chriftum, ut per quem âprincipio omm'afada fiintjpet ïpfum in fine cumfîa faluentur.

De dcftrucffionerationumjquibus Arrïani errorcm fuum defendere conan^ tur,præcipuc di'centes idco homoufion nominari non oportcre,quiain fcri-pturis dniinis non contîneatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. iil

Ed dicis mihi,homoufion unius fiibftantîac nomêob hoc potius quâ creato-S rem adorant fcruantcs cadcin utiq quæ Apoftolus dixit : \t ni nomine le--pfJw, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnes genu fle(fiant,cœleftium,terreftrium,amp; mfernorum,amp; omnis lin

gua confiteatur.EtMoyfcs:Adorent,inqui't eum omnes angefi dei.EtDauid: Omnes reges adorabunt cum.C^od quidern in fcn'pturis non diceretur, fed quiaipfe eft ïèrmo filius omnium opifex. Sed dicis homoufion nominari non oportere, quiainferipturis diuinis non contineatur. Quæro ôô ego, homo qui hoc prohibes,fi idco nominarinon debet, quiaferiptum non eft, an quia ita crediliccatf'Quodfi ita credendumcft,cur nrf. iO nonitaprofitendumfCordeenim, inquit, Apoftolus, credituradiuftitiam,orcautem confefifio fit ad filutem. Aut fi ideo nominandum nô eft,quia nec ita credendum : obti-nuit Arrianæ labis alîèrtio,quæ ideo pattern amp;nbsp;filium unius fubftantiæ denegauit, quia filiu dei,modo exnihilo,modo ex pâtre, fed alia fubftantiaquando uoluit,ôe quomodo gt;nbsp;nbsp;nbsp;uoluitjév undc uoluit faefium inducit,dummodo aliunde cum, amp;nbsp;non de co quod pater

eft exritifle confingat,Qiiê ôô fi natû dicit,fcd hoc diefto gcnusiquia rurfiim omne quod natum eft, faôcum intelligit, eo quod fiC nos à deo geniti appellcmur, quos confiât elfe faCturam. Vcl fi Arrianus non es, èC uerum filium de uero pâtre natum non factum a-gnofcis,cur non eum cum pâtre unam fiibftantiam dicis t'Fruftra times homoprofiteri quod credis, amp;nbsp;fruftra credis fi ita non credis, amp;nbsp;merito hæreticus denotaris, Et quan quam immutaueris diiftum, quoputarisprohibuifledeifiliununcuparifatfturam,fed cum fubiungis,ficutialiquidhorû quod facftûeft: exaperto oftendisnonobhoefadu-ram dici uoluilîcjquafi non debcat faôus intelligi, fed non ita fatftû uis ficut aliquidho-rum quod faëlû cft,fed tarnen faclum. Aliter enim dicis fa(ftum,utpotc perfetftam crea-turanijper quem faefta fimt omnia,dummodo amp;nbsp;ipfum fatftum intelligas,licetnonitaut cætei a.Sed ut ad id reuertar,quod dicis in feripturis diuinis homoufion, id eft,uniusfub fiantiæ uocâbulum nô inueniri,finge hoc intérim fie fit, eo quod ubicuncp fiibftantiale gitur,rcs dei non deus accipiatur, quanquam aliud quodîcriptûnô pariterprofîtea-ris, id cftjdcû ex deo,lumen ex lumine : quid ad hæc dicis t” Aut totum mecum tene,aut totumomitte.Sienimunius fubftantiæ uocâbulum indc timesdicere, quia feriptum non eftuimcre identidem debcs deum ex deo, amp;nbsp;lumê ex lumine profiteri.Sed ego pro bo deum de deO,amp; lumen de lumine,ô(f unius fubftantiæ uocabuluin diuinis feripturis roa««.i lt;î contineri.Cum enim ipfc dei filius qui deus cft,in Euangelio fuo dicauEgo de patte exi uiu’ure merito deü dc deo profitemur,quia de deo patte filium dei, deum uerS de deo uero natum efte cognofcimus.Sed no eo gcncre ut nos dij fumus appcllati,uelutMoy-fesPharaonis deuseftdieftus.Sed quia ueruseftfilms:deueropatte natuscft:uereÔ!^ confidenter deus de deo dicendus eft,fic ôc lumen ex lumine. Quod feriptü non eft,me Io4«.i cnm quidem dicis,fed mecûomnino non fenris,ut quia feriptum eft de pâtre: Deus lux eft,quæ illuminât omnem hominem uenientem in huncmündum, Etlux lucet in tene-brisjid cft,Chriftus in cœlo,amp; tenebræ earn non funt afiècutæ. Hi fcilicet homines quo rum corignorantiætenebris obcæcatum eft, Chriftum uerum deum,amp;uerum deifiliS loilt;«. 8 non agno uerunt, fed ipfe dominus : Ego fum, inquit, lux mundi, qui me fccutus fiierit non ibit in tenebris, fed habebit 1 um en uitæ.Ergo quia lumê pater,amp; lux filius,rede lumen dcluminc.Sed lumen ex lumine itaafleris quafi â pâtre qui uerum lumen eft, aliud lum en fit fadum,quod de iplà partis fiibftantia non fit, fed licuti aliud quodlibet lumê, quanquamà deo fitfacftû,longc tarnen aliud fit ab co quifeceritjamp;ideo lumen exlumi-ne non delumine dicis. Cum ergo hæcprælocutus fum, licet mecum non intelligas,tarnen quomodoCUnqî ipfa pronuncias,cum ftriptanon fint: An non unius fiibftantiæ uocâbulum,quod in feripturis non putas contincri, mecum pariter profiteris, nifi quia illichabuifti quomodo malignos ftnfustuos occulta fraude inutroep contegcres,ied mecum hocipfum fono uocis exprimeres,fcd tarnen longe diefti intelligentiâ fepararcs ficuu'

flcuti illi haerettci qui rcEirrcClioncm carm's negant,ad decipiendas-animas fîmplicîu^ dicunt his quia in carne non refurgantSed fi difcutias cos cur hoc dixerint,cum fcias ib ‘OS carm's rcfurrectioncm omn)no ncgare,dicentnbii Vriq^illéérït qüi in carnebaptû zatus non fiien't,iit anima l'pfius dum in corpore eft, de rhorte dclidlornm fuoriim,ut de »epulchro ciiminumperbaptifinaineademrefiirgat. Solius enim animæperlauacriui-talis gi atiam refiirreiftionem in carne défendent,nam amp;nbsp;ipfius carnis falurem excludût. Ethiperuérifimilem çonfcflionem innocentium mentes occulta fraudé feducunt.Et wt folet letale poculum mellis dulcediné temperatum fuauitate fallente perimere, fi c ôiS hocmalumper blandimentum aurium audiéntium fenfus quadamlabecontaminans, contagiôneuitfj adhærentis irtficit.

Quo argütriento Arriani deum non efiè lubftantiam probare contondant, defubtiliiniusdifîolutione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. ïlll

Eniqiôénuncpoflént homoufion ficuti ôécætera üerbotenus nominare,fi D habent quomodo illud ad aliam intelligentiam fæuo fenfu peruerterent.

Sed cum uiderent fein hoc uerbo concludi, nullam omnino mentïoncm huiusfieriuoluerunt,neautprofîtcndo hoc crederent, autcredentesprofeffiuideren-tunfubtili ingenio exeufantes, quod aut feriptum non eflet, aùt deiim in fubftantia diet non oportere,ne corporeus uideretur. Deus etenim, inquiunt, efficit ut fit fubftantia, non tarnen ut ipfedeusinftibftantia deputetur,quippcaiunt cum omnis fubftantia con trariarecipiat, deus uero quinihil diuerfum admitterepoteft, in fubftantia dicinon dc-betJgnofcerem tibi fi hocfimpliciter diceres,fi rationém rei uelles fcire,fi rudis ad hanc quaeftionem accederes,fi non ipfe elfes qui fèmper uel de alia fubftantia uel de nullis ex tantibüs dei fiîium aflerebas. At cum idem ipfe fis, qui hinc fâepe côuiéfus, fæpe cöhfef-fùs,fæpe negafti,fæpe aliterimmutando damnatus es,qüi etiam nunc in ambifione exa gitans turbas omnia,quomodo putas meignofeere tibi pofte frequentius eadem retra-«anti c' Sed ne uideatur hæc peruerfitas præiudicata magis quàm examinata damnari, bteuiter tibi de hac oppofitionerefpondcam.Prohibes itaej ideo fubftantiam nomina-fijquafi omne quod fubftâtia dicitur,res ipfa unius generis habeatur. An ignoras aliter cœleftia,aliter terrena conftare,fed inipfis cœleftibus rebus atqs mundanismagnam differentiam interefteé Aliter enim angeli, aliter fingulaî uirtutes conftitutionum fuarû fîibftantias acceperunt,ficutiApoftolus ait:Alia claritas folis,alia claritas lunæ,alia cia-ritas ftellarum.Sic SC in hoc mundo,ut diuerfa genera rcrum, ita SC diuerfa corpora ani-mantiunijSC omnibus fui cuiufcß generis fubftantia, ficut Apoftolus dicit : Non omnis caro eadem caro.Si ergo ca quæ à deo faefta funt diuerfas qualitates fubftantiarû fuarum habentjtuputasin deotalem clîe fubftantiam, qualemhabet aliquid horumquodfa-duni eft,ut poftît contraria rccipere t'Abfit. Quæ eft enim fubftantia deié Ipfum quod deus eft fimplex,fingularc,pui um,nulla concretione permixtum, lympidum, bonüm, perfedum, beatum, integrum, fandum, totum. An tu putas inane aliquid elfe 6C ua-cuum quod eft deus f Hoc enim dici blafpheniia eft, ut inane puteturper quem cunda conftiterunt,qui omnia uerbo edidit,ratione compofuit,uirtuteperfecit,cuius nutu SC imperioUniuerfareguntur,cundadeferuiunt.Etbenededcolegisfcriptum: Egofum . quifum,Er,Qui eft,mifitme. Etipfefaluator dominus : Hæceft, inquit, uitaæternaut cognofeant te folum ucrum deum,amp;: quem mififti lefum Chriftum.Eft ergo in fubftantia effèntia fua deus cuius cognitio uita æternaeft, quiSC tantuseft quantus dicinon poteft.Qiii tune digne æftimxtur cum inæftimabilis dicitur, utiqüeuelis acnolis. Ergo ipfum quod eft,hoc eft fubftantiæ eius rei quæ elfe defenditur: quod tarnen iam didum eft,quantum SC quale fit,necmente concipi, nec fenfu æftimari, ncc animo definin' po-teft,dummodo conftet cfte quod elfe creditur,utdeeoipfo quod deus eft,inde fit fi- . Eus,ut uerus fit filius,SCucrus fit pater in filio,6Cfilius in pâtre. Hoc erit homoufion,id eft,unius fubftantiæ cum patre.Sicut ipfe dominus ait:Ego in pâtre amp;nbsp;pater in me. Ego SC pater unum fumus:SC,Ego de pâtre exiui:ÔC, Qui me uidet,uidet ÔC patrem.Non im-merito, quiafilius dei de deo pâtre natus eft, SC ideo de unitate fubftantiæ, amp;nbsp;de maie-ftate deitatis unumfunt, ficuti SC Hieremias prophetauit : Quis ftabitin fubftantiado-jninijSC uidebit uerbum dominiÆt iterum':Si ftetiffent in fubftantia mea,SC fi audiflent

Ambr.to. 2. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p i uerba

17i- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D I V I AM B RO S I ï

uerba rrtea,aucrtiflem cos ab ftudîjs eorum peflîmis .Et apud Salomonern : Subfîanria mea,dulcedo mea eft.

Qiiod cum um'tas ftibftanti'æ in pâtre 6C fili'o non folu propbetica (cd QC euan-gelica authoritate comprobetur non poftit dtci in fcn'ptun's diuim's homou-fion non inuenin.Et quæ fit ratio nominis.Quod præterea fi ad aliquam fimi-litudinem uelit Ärrianus in deo comparationem faccrcjnon poflit exprefifius comparatumdefinirejnificuradicatjiumenexlumine. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gap. V

Vmergohancunitatem fiibftantiæinpatre ficfilionon fblum prophetica, C nbsp;nbsp;nbsp;fed fie euangcfica authoritate cognofeas, quomodo dicis in ftripturis diufgt;

nis homoufion nö inUcniri,quafi aliud fit homoufion quiàm quod diciuEgO de deO patre exiui:et,Ego fie pater ununi fumus; Vel quod prophete ex aperto ftibftan^ tiam dei intimabantt’Hæc eft autem nominis ratio,ut in patre amp;nbsp;filio unitatem iübftan^ tix credas,licet rem ipfam ( quæ eft inenarrabilis ) definite non polïîs, ut fiuc lumen de lumincdicaSjfiue uerbum de uerbo, fiue ipiritum de fpiritu, fiuc dominum de domino, quodeunque de eo dixeris, unius tarnen eflentiæ pattern fie filium credas, amp;nbsp;de co ip^ fo quod pater eft,filium intelligas. Nam fi aliquam comparationem derebus his qUSifi dentur in eo facias,ipla diffimilitudinc rerum nô rationcm oftendes, led altercationem dilputationis induces, ut cuius noce deferiptum eft, Gui me comparabitis f aeproinde deus cuialTimilarinihil poteft,fufficiat credi quodipfcfentitur, quem ipfecredifeuo-luit,nonindicari.Deniqt fi de hoc iplb quod mecum profiteris, ad aliquam fimilitudinê «élisindeo conferte,nefcio an quod cornparaueris polïîs exprelïîus dcfi'nire:utputa fum dicis lumen ex luminc,fi ad explanandum illud fcrupulolà narratione cogaris quç ro quomodo lumen exluminecredas f Vtrum quafi lucernam exlucerna, uel quafifogt; ïem ex fole,ut aut duas lucetnas,aut duos lolcs quafi duos deos lub hoc exemple indu-eas:Autfplendorem luminis ciufdcm lucernæ, uel claritatcm folis de code foiefiilgen.-te,lumen de lumine confignes, ut in matrieem luminis patris figura alïîmilcs, filiûuero in fplcndorê claritatis oftêdas quod de co propheta dixit : Apud te eft fons uitæ,filt;^ in lu p/afw.j î mine tuo uidebimus lumen.Vcl Salomon cum dicit; Gandor eftlucis æternæ,fiCfpecu.-SdpJf».7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fine macula dei maieftatis,filt;^ imago bonitatis illius. Vcl Apoftolus hic prædicaue.-

° nbsp;nbsp;nbsp;ritfàluatoremnoftrû imaginéefl'cinuifibilis dei, eo quod imagolux fuafitquædcco^

demfolcprocedit.Scdquâtaadhæcrclponderipoftunt, quælitcsgencrant,quodApo ftolus prohibet,longû eft diccrc: Qinppc cum conftet luméillud quod deus eft çftima^ n,côprehendi amp;nbsp;definin' nô poflc.Ncc ucrc aliquid ex his quæ in hoemundo funt,matc ftati diuinæ comparari,quia nihil de omnibus iftis quæ uidetur aut dicuntur fecunduid quoddeus eft,côdignafimilitudincæftimaripotert,quippccû ipfisintclleéïibusdCfen fibus maior fit.Idcm præmonuit ut diuinitatem fiibftantiæ crederes, ÔC uerum filium de uero patre cognofeetes. De qualitate autem rd rcquircre non dcbercs, quia quale aut quantum fit,lcire non polïîs.Hoc enim prophetæ,hoc apoftoli prædicarunt.

Quid fit deus, fie utrum ei aliquid poiritcomparati. Quemadmodum etiâ ratio quædam fit quæ apud Græcos logos nominatur, quæ inter pattern ôc filiû perlbnas uel uocabula diftinguit. Et quod ilia ratio multis nominibus appel-ïetut,acquadecauflafingu!adefilio dicantut. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. VI

Eniq; pro captu, pro uiribus, pro fidenoftra intucamur, deus quid fit, fie uigt; D nbsp;nbsp;nbsp;dcamus an ei aliquid polïît comparari. Cette hic eft de quo amp;nbsp;cum dicitur,

non poteft dicùCum æftimatur,non poteft æftimari:Cum comparatur,nôn. poteft comparari:Cum dcfinitur,ipfa fua definitionc crcfcit.Qui cœlum manu fiia opegt; rit,pugno omnem ambitum mundi claudit.Qiicm totum omnianefciunt,etmetucndo fciunt.Cuius nomini fieuirtuti famulatur hic orbis, ôeipfa clcmcntorum fibifuccedengt; tiummomentaneauicifiîtudo teftatur. Vide ergo fi poteft aliquid effecui polïitpater comparari fie filius,quia talis eft filius qualis ÔC patcr.Non enim ipfe fe unum cum pâtre diceret,nifitalemfequaliseftpaterfciret.Ratio quædameft quæapud Græcoslogos nuncupatur,quæ inter pattern ôe filium perfonas uel uocabula diftinguit,quia fieipfefi lius ratio dicitur.Quæ tarnen ratio multis nominibus appellatur.Modo ucrbum,modo uirtus.modo ïàpiétia,modo dextera,modo brachiû, modo margarita,modo thelàurus, modo

modo tetia,modo aratrum ,modo fons,modo petra, modo agnus,modo homo,modo UitulüSjinodo aquila,modo lco,modo uia,modo ueritas.Et ita cûfit deus omnia in om^ nibus,ut perhæc uocabula diuinarum difpofitionum myfteria cognofcantur,nó utip.-famaieftasfilrjdeipropric définiramonftretur. Qiiid eftenim filius deeo quod pater cft.^AliUs idem.Nam SC hoe uerbum nuncupatut,quia ex proprio diuino ore proceftit, amp;nihil pater fine eo autiuffit autfccit. Virtus dicitur, quiauere de deo femper cum deo eft,Sc omnis poteftas patris in eo confiftit. Sapientia appellatur, quia de corde pa-tris adueniens,arcana cœleftia credentibus reftrauit. Dextera nuncupatur,quia per eiï otnnia opera diuina perfeda funt. Brachium dicitur, quia ab ipfo omnia continentur. Margarita appenatur,ut nihil illo preciofius habeatur.Thcfaurus dicitur,utin ipfo om-nes opes 6Cdiuitiæ regnorum cceleftium conditæ agnofcantur. Retia dicitur,quia per ipfum,SC in ipfo de mari fcculi diücria Gentium multitudo ficut pifcium per aquamba-ptilmatis in ccclefia congregatur,ubi bonorum malorumcp difcrimen agnofcitur. Aratrum nun cupatur,quia figno Cl ucis fiiæ dura pedora ftibficiuntur, ut neceflariora in ip-fa præparentur.Fons aquæ uiuæ appellatur,qüia ex eo fitientia corda cœleftis aquæ gra tia irrigen tur.Petra dicitur,quia credentibus fortitudinem,incredulis duriciam præftat. Lapis angularis dicitur, quiaurrofq? parietes noui SC ucteris teftamentiunus SC mediator in femetipfo continens copulauit.Agnus dicitur,ut innocentiaChrifti SC paftlo de-monftretur.Homo dicitur, quia fecudum carnem propter nos homines nafci dignatus cft.Virulus dicitur,quia propternóftram falutêparifiiftinuit. Aquiladicitur,quiapoft uenerabilemrcfurredionem,utrex altam ad patris peruolatfedem.Leo didus eft,quia ipfeeftrexregum, qui mortem aczabul urn uirtutisfiiæpoteftatecomminuit. Via eft quia per ipfum aicenfus eft. V eritas,quia m endaciünefcit. V ita eft,quia ipfe uniuerfaui uificat.Vides drgo per hæc uocabulafignificationes diipofitionum SC opcrum diuino-rum præoftcnfas,non tarnen ipfum deum proprie definitû. Eft ergo pater deus immen-fus,æternus,incôprchcnlibilis,inæftimabilis.Eft5Cfilius ciusdeusSC dominusnofter, tantus quantus eft Sc pater,fed non aliunde quàm depatre,quiacgo,inquit,depatrce-xiui,hoc eft lumen de lumine.

Deremotione occafionis erroris quam hæreticus exhoccapere poftet,quod duo nominauel duæ perfonæ, ideft, patris 5Cfill) ftatuuntur,quafi duo dij di-

Ed ne ex eo occafionem al iquâhære tiens capiat, cum duo nomina uel duas S nbsp;nbsp;nbsp;perfonaSjid cft,patris Slt;filij ftatuOjquafi duos dcos dicam,ut illi duos ex di-

Uerfitate confinguntiNos autem pattern jfiiium ita nominamus, ut unum deum in his perfonis ÔC nomihibus confignemus. Viderint philofophi, uiderint hære--ticidifcipuli eorum,qui potcftatumdiuerlitateuariantur.Nobis tarnen unus deus eft pater, utApoftolus dixit,ex quo omnia, amp;nbsp;nos ex ipfo: ÔC unus dominus leius Chriftus ^.Cor.S deusdeifilius per que omnia,amp;nos peripium. Nam duo,quid aliud intelligatur quàm duoruin per partes diuifa iiibftantia, cum omnibus ipfi diflbeiata natura agendi ac iu bendi tarn uoluntas quam tmperia diuiiac'Porro pater ac filius ÔC fi duç perfonæ credun tur,ratione tarnen amp;nbsp;iubftantia unius funt.Nam inæqualiû iocietas,melioris offenia eft, amp;nbsp;in iniuriam eins qui uerus deus eft,non ucrus alius comparatur. Cum autem ego pa--trem filium ftatuo,unitatê generis aftigno.Et fi illam in pcribnis diuido,difcretioncs tarnen perfonarum rurfus eadem nomina in unitatê fui naturali legis fœdere confignât, Vnde amp;nbsp;tanrus eft filius quantus uidebitur pater,totus de toto,integer de integro, per^ fedus de perfeda coitfiimmataq! tiirtute,fient Apoftolus dicitiln quo omnis plenitudo diuinitatis corporaliter habitat. Nam ScHieremias receptilTimus prophetarum, hanc Colof.2. unitatem diuinitatis in pâtre St filio fdens aiuHic eft deus nofter,ôô non deputabitur a- ßarueb. j lius abfq; illo,qui inuenit omnê uiam prudentiæ amp;nbsp;dédit cam Iacob puero fiio, SClifael diledo fiio.Poft hçcin tems uifus cft,Ô£^ cum hominibus conuerfatus eft. EtEIàias hoc ^gt;4Ç ipfum prædicat dicens : Hæc dicit dominus deus : Fatigata eft Aegyptus,ÔC negociatio Aethiopum,6t^Sabainuin'excelfiadtetranfient,ruierunt leruiSlt;poftte anibulabunt uindi compedibuSjSi^ te deprecabuntur quoniâ in te deus eft,amp; non eft alius deus prç^ ter te,tu es enim deus..Qiiod ne putes me co fupercilio dixifle,quo Sabellius fertur, qui

Âmbr.to.2. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p 3 ipfum

»74 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ DlVt AM BRO S tT

ipfum patrcm ipfiim filfum profitetur,non ita nos to turn tn unam fententiam cogk »nus,ut ahorum hæretioorum fraude capiamur.Scd quia in ipfo nomine perfonarum aii thoritas indifcreta cogno(citur,amp; films non gencre led pcrfonaliter à patre nominatutj proinde totum patri adfcribimus quod eft filius, 0^ totum filio quod pater eft.Nihil no uidebitur patris quod iudicabitur filq, necfilij quod defenditur patri: quiaunitas maie^ ftatis non finit deos plurali uocabulo appellarijCiuippe cu coftet patrcm dC filium uniuS eflèfilbftahtiæ.undeuterq;unus deus eft dicfrusdllud ante cuncframetuentcs, quodubi pater ÔC filius unu no fint,inuidia recurrat aurfroris interpolata natiuitas.Hoc enim plagt; cuit hærcticisjut deus ille omiiipotes muifibilis immêfus degeneraret infilio.Nó modo poteft elle de côditione mutata quafi no potuerit pater de femeripfo talé habere qualis ô6iplêeft.Proindenosuerû filiû deuero patre qui icmperfriitjSC eft unius fiibftantiçcû patre defendimus.Et hoc eft quod Graeci h omoûfîô appellat,id eft,cû uno aliud ipfum, «tperfonæâudientisnominatim fièrent,non utftibftantiamuocabulalèpararent.

De apertione totius myftcrij haerefis Arrianae, cur noluerint filium de fubltâtia patris credijôCderelpôfione admotiua Arrianorû, quodt^multuminterfitin.-ter ea que fatfia finit,et eum qui omnia fecit.Et quemadmodum liimultis acua.-rtjs figuris deus lèpatribus praeoftenderit,qui tarnen fecundum deitatem uide^ rinonpotuit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. vni

Ed ut omrte myfterium hærefis Arriariæ traducam, cur nolint filium de pa-S nbsp;nbsp;nbsp;tris fiibftantia credi,breuiter intfmabo. Aiunt enim: Cùm fit deus pater om^

nipotensjinuifibilisjinconuertibilisjimmutabilisjperfecftus, femperidcm, aeternus:filiusuero uifibilis,quiaftepepatribusuifus,amp; conuertibilis atq; mutabilisj quia in uarfi s figuris quibuftp fefe monftrauit.Qiii fi de patris,inquiunt, effet fubftantia, nunquam fieri poftet Ut antecarnis aftumptionem autuifibilisaut mutabilis ccrnere-tunquinpotiusinçqualitatequa pater eft, permanfifletjex cuius fubftantia erat:quia quod de patre eft,necuideri,ncc niutart,neccôuerti pofte credendûeft,Acceditadcau fam cû illaplus eft in Mariä, ciim uirginis uterû Oppl cuit, aliud utiq? ex ilia quàm quod uenerat,natû eft.Vnde iam inquiunt corrupta fiibftâtiaftatim uertit ordiné,perditcon tinuo immutationé:ipfaformâdo de deo in hominé,defpirituin carne.Etutiej transla.' do omnis interêptio eft priftini. Ac per hoc aiunt : Si filius de patris fubftantia effet,iam amp;nbsp;pattern minoré uidcri fubftantiæ fuæ ucl traditione uel fine, proinde filium ex alia fubftantia credere maluerunt,quod conuerti, amp;nbsp;mutari,6C uideri poffit,quia hoede pa^ trisfubftantia credino liccat. Hæc eft caufa errons,hire origo herefis Arrianar,dum no intelligunt uirtutem defineq: tantifacramenti difpofitionem agnofunt, cur dcuhuma-nis conditionibus comparent.C^ibus primo refpondendum: In loco filium deinonita uifum ut deus crat,fed ut homo caperc po terat de deo.Deinde uarq s figiuis non immu-tabilem amp;nbsp;conuertibilem ipfiim effe,fed hoc efte, potentiæ dci,ut ciim fe fingulis prout uult reuelare dignatur,habinim mutet,non fubftantiam uertat, ncc proprietatem quali fatisamittat,fediuxtamcritumuidentis tempcramentum maieftatis adhibeat,ipfcta-;

Pfdlm. 10» men idem ut femper eft in fubftantiæ fuæ proprictate permaneat.Sicut feriptû cft:Muta bis cos ÔC mutabuntur,tu autem idem ipfc cs,0C anni tui no dcficient.Nâ Scfi multafunC ex his quç in hocmûdo uidentur,quç ex alio couertantur in aliud,ut definant effe quod erant,amp;hoc fint quod retro nonfuerant:uth'mus cum in hominem figuratur,limus efte »am dcfinit:attt pifccs aut aues cùm de aqua procedunt, ex eo iam non aqua,quia aliud, ut lutum figuli cum folidaturin teftam:utlapis,cum diftoluitur decodlus in calcc:utarc nacùmmutaturinuitrumamp;cætera,qUglongum eftrecenfere.Sedmultumintereftftul

' nbsp;nbsp;nbsp;te hæreticc inter ea quæ faefta funt,SC cum qui omnia quemadmodum uoluit fccit.Qiiæ

facftalunt,afcriptæ conditioni deferuiuht: qui uerô fecit, fîiæ uoluntatis proprij iuris cft,Necp poteft in aliud quam quod eft aliquo cogentemutarfifed prout uult,ct cui uult \ fedemonftrat.Namfiangeliinfigurahominumfæpefuntuifî, Ä^tamenaliudnonfunt quàm quod fc efte norunt,nccp fubftantiam mutât cùm forma humani corporis fumunt quanto magisipfe dominus nofterqui omniafecit, quiipfis angelisuthocpoftentfua inftitutionc conceffrtr'Hucacceditquodficfilium dei,utiamdi(ftum eft,uifum à patribus approbamus, utnon toturainillo quod deus eft, uideretwr: fed difjpofitionesre-

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum

rumfun:TraVum,quac fuis quibufque tcmporibus complcnda eranf,in lllö pér imaginem cernrrcfttur.Namquisfiliumdciuidere potm'tantequamconfpicabilemmateriaficut ciplacuitaffumpfit,uclipfumhominem indueredignatuseftf QuiSCfiAbrahæuiftis cltjfcd inform a humani corporis uifus eft, quo fcih'cetpoftremis rêpon'bus in homme uenturus cfie dcmonftraret, lacob etiâ alibi in angelo,alibi equc uidet in homine, Qiii ideo fe in angelo demonftrauit, ut nuncium fe magni côfihj indicaret.Inhomihe uerô, cum quo amp;nbsp;colludtatus fuifle deftribiturjUt imaginem futurç collutftationis quam cum Ifraelhabi turns erat,cùm fecundum hominem aduenifiet,indicaret. Sed ut doming cre deretjCum quotâtocertamincfub figura hominis luciabaturlfracfid efthomouidens deum, rtomctl àccepit. Vidi, inquit, deum facie ad faciem, falua facfta eft anima mea. Etut qui figuram hominis ufderat,quam deus deifilius induerat, Moyfi in rubo in flam plaignis apparuit,ut lumen credentibusjincredulis indicium demonftraret, quia Chri^ ftus credentibus falus Eft,nô credentibus pcena,ut Apoftolus ait: Alîjs odor eins uitg in uitam,ahjs odor mortis in mortem. Popülulfrael in columnanubis per diem,0(: per no dem in columna ignis quafi dux itineris prçcedebat,ut baptifmi gratiam per nubem QC donum fancfti fpiritus per ignem oftenderenquia Apoftolus Paulus in nube patrés ba-ptizatos fcribit.Et fpiritum ficut igneiti efle, Apoftolorum Adla declarant.Vides ergo per omnia hæretice characftcres diuinarurrt fcripturarum in honore dei patribus præo-ftenfos.nôtameipfumdeô,uteft,pr'opriereuelatû,Dcniqî dumMoyfes oraretùtfaciê deipure uideret,quid ad ilium continuo deusfNó poterisjinquit,uidere faciem meam. Non enim uidebit homo faciem meam^Sé üiuet.Hoc ipfo quod negatur afpeiftusjClari-tasaffignaturjquæfcilicettantaeftjquanta credendaeftquæ inuifibilisindicatur.Cum ergo Moyfes amp;nbsp;fitum coeli,SC ordines mundi, amp;nbsp;elemctorum uices,totius dcnicp orbis ornamenta digelîerit,indicaritjexpreflîeriqcui ipfe dominus teftiitionium perhibuitdi censNemo erit ex prophetis ut feruus meus MoyfeSjCui facie ad faciem, ore ad os locu tus fum:Deum tarnen pure uidere non potyit. Merito quidcm prophetia omnium di-gnus,fednonufqueadcoutintueridcumualerer,quiahomotantummodo elTecEtuti-?^uehæcômniafihj ucrbadelendimus,q^ucminrnontcSynacum Moyfelocutum efle eimus,qui agendis explicandisfp rebus a pâtre aduenerat, quia omnia à principio peri ipfumSCordinarijôS explicari Sé m ancre conuencrat,iit habendi filtj hæicpræcipua ratio conftaret.Et tarnen lie uilüs accipitur,ut alicuius cöfpicabilis,ut dixi,materig dilpo-fitione alTumpta uidcrctur, falua fcilicet inuifibilitatc eins, quam à cortlpeifhi oinniutrt maieftas interfula fcpofuit.Non enim fic hunianis afpeeftibus reuelatüs eft, ut tota ih il-lo deitas apparcret, fed ad uicem fpeculi cum cOncepros intra lucem fuam uultus quafi ad plcnam effigiem hominis includit, ita maieftas eins præeunte fulgore intra id uifunt effet,quöd imaginem ueritatis,non ipfum dcum proprie demonftrarct. Sic ÔC ciim hominem induere dignatus eft,no labern çternitati intulit,ut fpiritum in carnem mutaret, fedutfufeeptohominiimmortalitatcmatqs aeternitatem cœleftisuitæpræftaret.Nam ô^fi Apoftolus femetipfum cxinaniirc dicitjformam ferui fufeipiendo, non'utiq! fic exi nanitii accipimus,ut aliud quam quod fucrat idêChriftusfieret, fedut fepofito interim maieftaris iuæ honore,humanum corpus irldutfet, quo ftifcepto,falus gentiüfieret.Vt enim fol ciim hübe tegitur,claritas eins comprimitur non cecat,amp;lumen illud quod to to orbe ditfufum claro fplendore cundla perfundit, pailio admodü obftaculo nubis in-cluditur,non aufcrturfic ÖC homo ille quem dominus lefus faluatorep nofter,id eft deus deilt;$ filius induir,deü tarnen in illo non intercèpit,fed äbfcondit.Denicp ciim fc inmon tepaululuni extraipfum hominem cxtulifret,fulgoreluminis eius pene obcecati Apo-ftolijin terrain quippe homines ccciderunt,periclitati uitam nifi cis dominus compref-fo rurfum matelcatis fuæ honore ut mifericors fubueniffet,fecundum illam fententiam: nbsp;nbsp;- ■

Nemo uiditdcü,amp; uixit. Vt ergo claritas folis cum ufi^ ad noftros emicatuifus fibi lal-u^ eft,quia quod non uidetur,infirmitatis eft noftræ,qüoriï oculos nubiü texit pbfeuri-tas:ifa probatfeno fuo detrimêto proprrj latuifle fulgoris, fed carnis,utdixi,beneficio, cuiuscaufafiliusdci,filiushominis efleftiftinuit.Nepeenim defpiritudei Virgo coce-pft,amp;Cquod concepitjhoepeperit, id eft deû hominiftio (utiam dixi,)fociatü:ucut iple dixit:Quod nafeitur de carne,caro eft:amp;^ quod nafeitur dcipiritu, fpiritus eft^quia deus

17^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVIAMBROSII

LtK. t fpirinis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de deo natus eft. Si'cut angelus ad JVlanam uirginê dici't:Spiritus dciue

nietin te,etuirtus altifïïmï obumbrabit te. Propterea quod nalcet ex te fanólü, uocabi tur filius del.Vides ergo i'plum fpiritü,id eftfih'ö deiuenifl'e ad uirginê,ÓC inde dei amp;ho minis filium proceiïifïe.Nec tarnen ipfo induttiêto carnis dei filium eiïe mutatü,fed eun dem ipftim elfe in homine qui foerat antemundum cum patre,per quem fadla fiint om^ nia, Sc fine faiflQ eftnihil, ficutEuâgelifta ait: Mûdusper iplümfaóius eft,Ô!^mûdus cum non cognouit.Cæterû ametis eft credere ab eo pofte Iiberari,qui utliberaret,amiC' lus eft:utna(cerct,opprcfttiSeft:utimmortalitatêrcdigeret,tranfiuitadmortê.Sed abfît hæreticeut fenfus tuç iniquitatis à catholicis admittatur.Nos enim credimus immutabi lem SCinconuertibilê,uerbû SC lpiritG,id eft filiû dei : qui cùm hominëinduit,nôftatum uertit,nô ordinê perdidit,non fubftantiâimmutauit,fed illuuias eiufdê corporis çterno ' r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;claritatis fuæ lumine illuftraiiit,ut ad nos per tramitem corporis eins lux fancli Ipiritus,

• nbsp;nbsp;* SCæternæuitægratiaredundaret.QuemôCfipaftumcredimusSCfepultum,fcdhoino

lllepaftiis eft quem filius dei lufcepit,quem induit, que portauit.Sed quia totum ad au.* thorem referebatur quicquid homo ille patiebatur, ideo mors ÔC paftio domirti iudica.* tunNam conftatimmortale eftè quod dei eft,hominis quod caducum.Tcrtia quo(p die reftirrexit,non deus in hominem,fed homo potius in deum.Afcendit in cœlos, obtulit patri luo hominem ilium gratiflimum munus -, confedit ad dexteram patiis, lecunduift Ppiw. I o 9 quod fcriptum eft:Dixit dominus domino meo,fede ad dexterâmcam.Mifit nobis fpi^ ritum fintftû de propria iua et ipfauna lubftantia iua prote(ftorem,fanlt;ftifîcatorê,ôt de^ « dutftorcm in uitam aeternam,ficut icriptum eft ex uoce dei : Effundam de ipiritu meo iû loheî.z perferuos rtieos ÔCancillasmeas.Etitenim:Spiritus exmeprodqt.Etipfedominusfàl-uatorq? nôfter:De meo,inquit,accipiet, ex eo utique quod eftfilius, quia 6C filius deeo quod pater cft.Exindepræfinito tempore uêturusuiuosmortuoscç iudicaturus, utred ' ' dat credentibus præmia, non credentibus uero fupplicia.Cuiusregnum æternum, im^ mortale,necinitiumhabetnecterminum:cui eft honor 8C gloria in fecula feculorwh’

F I N I S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ƒ'-

Qyomodo intelligi debeat, quod dilt;ftum eft ad Cain. Si re(fteofferas,non autenrret^^

diuidas,peccafti:quiefce. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.t

. De enumeratione hæreticorûin quos fuperiorfententia coprobatur elîelata. Cap.iI-

Chriftum cum patre efte æternum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.i 11

Aliam diwinitatiSjaliam corporis Chrifti efte naturam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.i 111

Incarnationis faGra,menta non obftare,quo minus dei filius fit ætemus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. V

Diuinitatem ÔC carnem domini,nonefleeiufdera naturæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.Vf

Refellit eorum fententiam,qui carnem Chriftû non lufeepiftè putant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. V11

Del eftefiibftantiam atep naturam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.V Hl

De confutatione amp;nbsp;dcftnicftione obieeftionis præmemoratorum hæreticorum,qua ar^ guunt quod non poftint ingenitus dC genitus unius efte naturæ atcj fiibftantiæ,ÔC de exemplari approbatione,cum dicitur,genitum, non proprietatem naturæ,fed fi'gnp ficationem generationis exprimi.Quodq; appellatione ingeniti 5C geniti Ipeciesûi.* deatureftëdiuerla,iedtamcnindiftin(ftadiuinitas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.iX

Dedilputatione contra quofdam firperiorem fedam fequentes, diipuratioftis tamen ' genere difeordare fe putantes,qui nlium fimilê dicunt,left nonünius fubftanti^ euin patre, 6C quod cum fit unius naturæ filius cum patre, etiam unius fit potentiæ, ôf ita • omnipotens ficut fîCpater,quemadmodum etiam Ipiritum làntftum omnipotentem feriptutateftatur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X

DIVI AMBROSII ME-DIOLANENSIS EPISCOPI LIEER DE I N C A R N A T I o N I S DOMINICAE SACRAMENTO.

Quomodo intelligf debeat, quod di(5lum eft ad Cain : Si recfle offeras,non au^ tem rede diuidas,peccaftKquiefce. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.l

EBIT VM euro foluendum,fed heftemosmcos non inueni'o cre^ ditores, nifi forteimprouifo conuentu puraucn'ntnos effe türban-dos:fed nüquam fides uera turbatur. Itaq; dum ilfi foffitan ueniiïnt, adiftosqui propofin ftint defle(ftamusagricolas:quor5alter,hoc ! eft Cain,à firudibus terrîc,alter autem Abel uidelicet, ex pnnù'tiutg fuarum hoftiam domino obtulit.Ni'hïlinucmo quodinfpe cie munerum reprehends, nifi quod amp;nbsp;Cain muncra fua difplic'ulf-, 3B' fe cognouitjSC dominus dixiuSi rede offeras,redc autem non diut daSjpeccafti.Vbi igitur eft crimenfubi culpar'Non in oblationemuneris,fed in oblatio nis affedu,Sunt quidem qui rede arbitrentur,quia alius quç offerret clegerat,aliuiquç ’• ■ uih'ora habuit offcrebat.Sed non eft ita inops fpiritaliû fenfiis in nobis,ut putemus quia dominus corporale facrificium,non ipiritale quærebat.Etideo addidit:Quiefce,tolerà'-bilius fignificans,abftinere à muneribus dcfcrêdis, qudm infideli ftudio munus offerre. Qui enim nefeit diuiderc,nefcit dijudicare.Spiritalis aût dijudicat omnia. Etideo Abra hamfacrificium quod offerebatjdiuifit.Sciuit ctiam Abel diuiderc,qui exprimitiuis ouium obtulitfacrificium : docens non terræ munera placituia deo, quæ degeneraue^ tant in pcccatorcstfcd ea in quibus diuini gratia myfterrj refiilgeret. Prophetauit itaq?, nosperpalTionem dominià culpa elfe redimendos, de quo feriptumeft: Ecceagnus dcfecce qui tollit pcccatummundi.VndeôC deprimitiuis obtulit,ut primogenitum de fignarctOftendit uerum dei facrificium nos futuros. De quibus propheta ait : Afferte dominofiliosarietum.Mcritoq! deiiudicio comprobatur,quam puto generalem irt omnes extra ecclefiam conftitutos latam eftè fententiam. Multorum enim hic figuram cerno populorum,quos diuinafententia comprehendit, quorum in illo Cain iam tune tnunera refutauit.

De enumeratione hærcticorum in quos fuperiorfententia comprobatur elfe lata. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.ii

Eneralis enim hæcimpios omnes ftntentia cft.Itaq; filudæus offerat,qüifi^ ß nbsp;nbsp;nbsp;lium uirginis Mariae à pâtre deo fcpârat,dicituf eùSi rede offeras, nô ailtem

rede diuidas,pcccafti:quiefce.Si ofterat Eunomianus, qui ex impietatis Air rianæ fonte progrcdicns,redundanti perfidiæ fuæ labitur cœno, generationem Chrifti quæ fuper omnia eft afl'erens ex philofophiæ traditionibus colligendam, cum utiqi alia creaturarum fit ratio,alta fccretorum potêtia diuinorumrÔC ipfi dicitur : Si rede offeras^ nonrede autem diuidas,peccafti:quiefce.Dicirur hoc Sabelliano, qui patrem filiumqî confundit.DiciturhocMarcionitæ,quialiuni putatdeumnoui,aliumueten'steftamen Gene.^ ti.DicicurhocManichaeoSlt;Valcntino,quinonputaucruntueritatemcarnis humanæ • aChrifto clïeiufceptam.Paulus quoqi Samofiitenus amp;nbsp;Bafilidesin eadem fententie for tenumcrantur.Similiter quoep eiufdem fententiæ äuthoritate damrtantur,qui diuinita-tcmfandi fpiritus negauerunt. Alij enim quidamuel Arrianorum ludæi, uel Am'âüi funt ludæorum: quia fîcut illi filium à pâtre, ita amp;nbsp;ifti fpiritum à deo pâtre 8C filio déi fe-parant.Nouato quoep amp;nbsp;Donato SC omnibus qui feindere Corpus Ecclefiç geftierSt,ui riïim dicitunSi rede offeras,rcde autem non diuidas,pcccafti. Ecclefiæ enim facrificiû elt quod offertur deo, ad quam Paulus dixit : Obfecro autem uos fratres per mifericor- row. i* cham defexhibere corporaueftra hoftiamuiuam,fandam, deo placentem. Male ergo fjcrificiumdiuifemntjccclefix membra lacerando. Illos quoquepercellit iftafenten--

I- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tia,qui

178 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIV I AMBROSI!

tl a, qui animam rationalem ab incarnatiom's dominicæ fegregant facramcnto,naturant hominis ,ab hoiijinefeparate cüpient€S,EtiftifOrtaflere(fleofferunt trinitati, fed ration nem nefeiunt najturæ humane diuinæq? diftingüere.Dei enim fimplcx natura eftjhomo ex animarationali confiât corpore^Si alterum tollas,totam naturam hominis fiiftulp fti.ÄduerftiS otnnes igitur hærefcs ifta fententia eft, quaf fraterno nomine,non fraterne ecclefiam perfequuntur.Siquidem fub opinione nominis Chriftiarti,amp;f quadam nuncu ' patiua fidei germanitate, parricidalibus gladijs nos cupiurtt uulnerare i quia conuerfio noftra ad eos eft,amp; dominatur nobis in feculo peccatores.Peccator enim dominatur in feculojiuftus in dei regno. Caueamus igitur ne quis nos ä cubiculo régis actemi, ÔC a' fe^ creto matris ecelefiæ îeparare conetur, ad quod ilia anima in Canticis canticorum uer-bum dei (e introduxifle fignifjcat.Caueamus ne à fînu patris nbsp;quodam utero pater no

arcanæcp naturç,fubftantiam unigeniti fîlij feparemus,uerbisq! his quibus ueritas fuicc ptæincarnationisadftruitur,diuinæ generatiôipræiudiciainferremeditemur,neamp;rno ftrum alicui dicatunSi redle offeras,reô:e autem non diuidas,peccafti,quiefce:Hoc eft, fi nefeiamus quæ propriafunt diuinitatis ætemæ incarnationisq? diftinguere, fi creato* rem cum fuis operibus conferafflus,fi authorem tcmporumdicamus cœpiflepoft tem^ pora,Neq; enim poteflfteri,ut per quem funt omnia,fitunus ex omnibus.

Chriftumcumpatrceflèæternum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. ni

Olo nobis credatur,fcriptura rccitetur.No ego dico à me, quia in principio loan. 1 N erat uerbum:fed audio,non ego affingo,fed lego,quod omnes legimus,fêd non omnes intelligimus.Et cum legitur, audimus omnes,6(f non audiSt om nes.Incrafîàtum eft enim cor quorundam,5C aures eorum grauiter audicrût,aures fcili^ cet interioris affedlus.Non enim caro peccat,quæ fuum feruat officium,recipit audf tum,fed animus puri auditus prauus interpres, qui recüfat audire quæ dicûturjintelligc re quæ leguntur.Quid aures tanquam Cera amp;nbsp;plumbo clauditist' amp;nbsp;tarnen dominicabe neficia officia naturæ nô poteftis excludere.Auditis inuiti,auditis faftidiêtes, auditis ne quod non audieritis exeufare poffitis. Auditis ergo cum legitunin principio erat uer bum.Quis hoc dicitfloannes utiq! ille pifeatonfed non quafi pifeator hocdicit,fed qua fi humani pifeator affe(ftus,qui iam nô pifees capercqfed homines uiuificaret.No ftium eft quod dicit,fed eius qui uiuificandi ei tribuit poteftatem. Pifeator enim ipfis quos an te capiebat pifcibus,taciturnior erat,et circa diuinamyfteriamagis mutus,qui uocisiûe nefeiebat authorem,fed uiuificatus à Chrifto uoeem audiuit in loâne, uerbum agnouit in Chriftoiôô ideo plenus fpiritu fan(ftô,qui feiret principium non temporis eflê,fedfu-pra tempora,reliquit fecula,SC afccndês fpiritu fuper omne principium aitJn principio erat uerbum.Hoc eftremaneat cœlum.Nondum enim erat quâdo in principio eratuer bum.Nam fi cœlum habet principium, deus nÔ habet.Deniqi in principio fecit deus cœlum SC terram.Aliud eft,fecit:aliud eft, erat. Quod fit, incipit: quod erat, principium nonaccepiqfed præuenit.Rcmaneanf etiâtepora, quia poft Coelûtêpora.Remaneant etiam angeli Qc archangcli,6C fi principium eorum non inucnio,erat tamê quando non erant.Non erant enim qui aliquando cœperunt. Si ergo principium eorûinuenire non poflùm,quos certum eft habere principium : quomodo poflum uerbi inuenire princi-pium,à quo omne principium non folum creaturarû,fed etiâ cogitations noftrarû om^ nium prafueniturfApertcitaepfempiternam diuinitatêeiusexpreflerat.Sedtamenne quis à pâtre diuideret uerbi ætcrnitatemiut eandê crederemus uerbi efle quæ patris eft, bonusille pifeatoradiunxit:EtuerbSeratapud deum.Hocquoddixerat,ficçftimandû cft,Erat uerbum,quomodo erat patenquoniam cum pâtre erat,amp; in pâtre erat,6C apud patrê erat fcmper.Nêpe quomodo de pâtre legimus, cratu'taÔCde ucrboIegimus , erat Quid difeernis intone(ftû,qui non difeernis auditû f V erbi efle, apud pattern eftipatris cfîcjcum uerbo eft.Legimus enim,quiauerbum erat apud deum.îtaq; fi fècûdum tuam opinionem aliquando non erat,ergo’fecundum tuam opinionem et is in principio non erat,aqud quem erat uerbum.Per uerbum enim audio,perucrbumintelligo, quiadeüs eratNâfi fempiternûuerbû efle credidero,quod credo, nô poflîim de patris çtemitàte dubitare,cuius æternus eft filius.Si temporalem gcncrationê ciusexiftimo,indpi£ corn munitatem habere nobifcum,ut uideatur pater efle ccepifîe.Sed fi de pâtre nô ambigiSj quia

liber de incarnat, do. SACRAMENTO. ^7 9 qihaincipcre eflejdci non eft de pâtre non ambigis,quta dci eft fcmpiternâ hâbere per-fedi'onemrne forte ufu fermonis labercrt's humant,dum tierbum di'cis SC fih'um, ideo ad didit:Et deus erat uerbum:Habet udc]^ quod pater,quia deus erat.Quomodo huius ne-gasæternitatem,cui unum cum pâtre dei nomen eftfNon tefonus capiat, fimilitudôfp fermonis. Aliud uerbum eft quod tempora habet,quod fyllabis colligitur,litcrisq! com poniturmon talc uerbum fil ins, quia non talis eft pater uerbi. Cauendum ergo,ne SC illt quæftionem uocis corporalis uideamur ingerere.Incorporeus eft deus. Voeem urique incorporeus eorporalem non hahct.Siuox corporalis nô eft in patre,nccfilius uerbum eft eorporale.Si corpus in pâtre non eft,nec tempus in pâtre eft. Si tempus in pâtre non eftjUtiqj nec in uerbo cft.Qiiod fi nullum principe tempus in uerbo,nec numerus utiqj ncc gradus uerbi eft.Quiafi numerus in uerbo,ergo multa uerba.Si multa uerba, multi amp;filtj.Sed unum uerbum eft,quod gradum excludit ÔCnumcrum.Vnum,fecundum naturam.Nc quæritc huiuftnodi naturam.Nefcio multo melius hoc quant fcio.Hoc fo-lumbcnefcio,quodnefeioquæfeirenon poftum.Qtiod uidimuSjinquiqôô quod audi- t iMW». t uimuSjIoannes dicit.hoc folû bene feire fc dixit quod audiuit 8é quod uidit,qui in Chri-fti pedore recumbcbat.Ergo il 1 i fan's eft audiffe, mihi non eft fatis Sed quod file audiuit,hoc mihi dixitramp;^ quod audiuit à Chrifto,hoccinc ego poflum negare ucrum elle de ChriftoÆrgo quod audiuit,audio:5C quod uidir,uideo.lllecnim uidit,quod uiditmon uticp diuinitatem quæ fccundum naturam fuam uideri non poteft. Sed quia fecundum naturamfuamcumuidcrc nonpoterat, fufeepit quoderatprætcrnaturamdiuinicatisj utfccundum naturam corporis uideretur. Dcniq? amp;nbsp;fpiritus iàntftus in ipccic uifus eft fi Luc.^ eut columba,quia uideri diuinitas in fuæ claritatis ucritatc non poterat.

Aliam diuinitatis,aliam corporis Chrifti elfe naturam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.i 111

Oil igitur ÔC tu fecundum naturam interpretari, quôd prætcr diuiniraris na-N turam eft.Nam fi credas à Chrifto carnem effefufceptam,amp; offeras tranf-figurandum corpus al taribus,non diftinguas tamê naturâ diuinitatis 5C corporis,ÔC tibi dicitunSi reifte otferas, non reifte autem diuidas,pcccafti:quicfcc. Diuide quodmeum,diuidc quod fuû uerbi eft. Ego quod erat illius,non habebam:êC ill e quod nieumeft,nô habebat.Sufcepit,quodmcum cftmtimpartirer, quodfuum eft.Sufccpit, non utconfunderct.-fedutrcplcret.Si credas fufccptioncm,afhngas confufionem:Ma-nichæus elfe defifti,nec tarnen ccclefiæfilius efte cccpifti.Si credas fufccptionem corpo ris,adiungas diuinitatis compainoncm:portionemutiqipcrfidiæ,nonperfidiamdecli-nafti.Crcdis cnim quod tibi prodelTc præfumis : non credis quod dco dignum eft.Rur-fusfi credas quia idem deus noui SCueteris teftamenti eft, tempora autem uerbo cius ôi momenta præmittas,tolcrabilior Valentinus eft,qui non fecula ante deum,fed deosi putat elfe quod fecula funt.Minoris enim facn'lcgtj eft, copulari diuinitati fecula qua'm præferri.Si credas ircrum quia Chriftus principiû nô fumpfit ex V irgine,fed tarnen ali-quod ante Chriftum æftimes efte principium,in tempore diftantia,de impictatc côten-tio eft.Virginis cnim fupparcm negafti cftc,non temporis. Ego autc ÔC fupparcm Virginis fecundum fufccptionem corporis non negabo, amp;nbsp;creatorem temporis côfitebon Qiiid enim proficis fi dicas,quia Chriftus hcc an ilia fit crcaturafCreatura mutât,diuini • tas adoratur.Noluit fc fie Chriftus agnofci,nec his tantû quç fupra hominem funt meri-tis æftimari.Dcniqi cum intcrrogaftct,qucm medicunt efte hominesf'cum ahj dicerent Mdf/E i Heliam,alrj Hiercmiam,aut unû ex prophetis:nullius fententiam prædicauit.Cum Petrus dixift'ct,TU CS filius dei uiuidiûc folum non immcritolaudauit.Ergo loannes dicir, Petrus dicit,Chriftus probauit,amp; tu non probas Arrianef Necloanni amp;nbsp;Petro putas cf fccrcdendum,quosuel folosprotcftimoniogloriæ fuæ dominus noftericfus Chriftus ad omnium fidem credidit abundare C Deniq; quafi ad teftimonium ucteris noui te-ftamcnti,Moyfcscum HeliaafcifcituncumloanncPetrus ficquêteradhibetur.Petrus dicit,Tu csrnon dicit, tu efte cœpifti.Pctrus dicit, Tu es filius deimô dicir,tu es creaturâ. Dixit hoc loannes.Si adhuc non crcdidifti,quia non intcllexifti myftcriû fupra fapicn-iiamrecumbcntis,rcpctiuitPetrus,commcndauitutrumqi Chriftus:altcrumiudicio,al terum myfterio.id enim addidit,ut legeres quod in Chrifti peiftorc r'ecûbebaqÔÔ intellt gérés quod eius caput,in quo principale omnium fenfuum eft, ârcano quodâ fapientiæ rcpleba- q

repIcbatunSf non putas intelligcndum efle myftenum, faite noli impugnarc ludi'dum, Laudatur Petrus,quia dci filium credidit,quem uidebat:quia fe ab imperitæ plebis rudi bus adhuc opiniónibus feparabat. Denit}! cum intcrrogaiïèt döminus, quid homine» de filio hominis æftimarent,cum diceretur uulgi fententia, Petrus tacebat. Taces ergo Simon,Sc refpondenribus alijs adhuc ta ces, cum ipfe fis primus, qui etiam non interro-gatus interrogasf'nec times,ne reprehendaris à domino,quia nó refpondes interrogan tif’Idco,inquir,non rcfpondeo,quia nó interrogor mea,fed aliéna fententixLegi enim: Vtnonloquat os meuopcrahominü.Opus autêeftperfidorü,perhdiasprædicare.Er^ go tacco adhuc,quianondum id quod fentio interrogor: non proferam labijs, quod a-nimus non probauit.Erit tempUs quâdo refpondeâ. Interrogabor ipfe quid fenriam, tunc demum refpódebo quod meum eft.Meum eft enim fidem loqui, pietatê alTerere, gratiam prçdicarc.Non igit quafi pigrior feiifu,uoce tardior tacet,nec quafi faftidioiïis diftert uocis obfequium;fed quafi cautus periculü uulgafis opinionis euitat,qui pericu lum non euitabat ialutis.Denicp in pöfterioribus habes, quia exiliuit e' naui ut occurre-ret dominomo gforiae cupidus,fcd obcdiêtiæ præmaturus.Hic ergo qui ante' reticebat, utdoceretnos quod impiorü nee ueibüdebeamusiterarediic, inquâ, ubi audiuit,Vos autem quid medicitisc'ftatimloci no immemorfui primatûegit.Primatum côfeflïonis utiqi,norihonoris:primatûfidei,nôordinis:hoceftdicere;Nûcnemômeujncat.Nunc meæ partes fiint.Debeo compêfarcquodtacui, debetprodeflequodfilui.Linguamea non habet ij)inas,fineimpedimento fides debet exire. Dum alij ccenû,alicnælicctpro^ lata: tamenirnpietatis euacûant,qui aut Heliâ aut Hieremiâ aut unû ex prophetisChri-ftum elîcdixerût (habuitenim iftauox cœnû, habuitiftauoxfpinas )dum alijinquam in hoclauant cccnum,dum inalijs enodantur fpin^, uox noftfafilium dci Chriftumre^ fultct.mihi purus eftfcrmo,cui nullas fpinas cxpreftàteliqUitimpietas.Hiccftcrgo Pe^ trus qui refpondit præ cæteris Apoftolis,imô pro cæteris, QC ideo fundamêtum dicitur: quia nouit non fblum proprium,led etiam commune feruarc. Huid aftipulatus cft Chri itus, reuclauit pater. Nam qui ueram generatiOnem loqilitur patris, à pâtre alfumpfit, non fumpfit ex carne.

Incarnationis làcramenta non obftare,quo minus dei filiiis fit aeternus. Cap. V Ides ergo eft Ecclefiæ fundarrientum, NOn enim de carne Pétri, fed de fide F nbsp;nbsp;nbsp;ditftum eft,quia portæ mortis ei nön præualebunt, fed confeflio uincitinfer

nurn.Ethæcconfclfjononunam h:ercfimexcludit*Nam cumEcclefiamul tis tanquâbonanauisflucftibus fæpetundat 5 aduerfus omncshærefes debet ual ere Ec--elefiæ fundamentû.Diesrne citius defeccrit,quàiTi nomina hercticorû diuerfaruniq; fe-* tftarû, Aduerfum omnes tarnen generalis iftä eft fides, quia Chriftus eft dei filius,amp;^ ièm piternus expatrc,5cnatusexuirginc. Qtiem quafigigantemfantftus Dauidpropheta dcfcribit,eo quod biformis gemirtæqî naturae unus fit cofors diuinitatis ÔC corporis,qui tanquam fponfus proccdens de thalamo iuo,exul tauit tanquâ gigas ad currenda uiam.

Py.lt; m.15 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animæ lecundumuerbum:gigas tcrræ,quiaufusnoftriofficiaperairres,cum

deus femper eflet aeternus,incarnatiónis facrämenta fufcepit,non diuifus led unus:quia utrumqt unus,Ôl unus in utroque, hoc eft uel diuinitate uel corpore.Non enim alter ex patre,altcr ex uirgine:fcdidem aliter ex patre, aliter ex uirgine. Generatio generationi * non præiudicat, nec caro diuinitati : quianec pignus patri, nec uoluntas paffioni, iiec palfio uoluntati.Jdem enfin paticbatur,5C non paticbatur;moriebatur,amp; nonmorieba tur:iepclicbatur,ôC non fcpelicbatur ; refurgebat, amp;nbsp;non refiirgebat : quia corpus pro^ prium iuicitabat:quia quod cecidit,hocrefiirgit:quod non cecidit,nonrefurgit.Refin'^ gebat igitur fecundum carncm, quæ mortua relurrexit : non refurgebat fecundum uer-bum,quodnon refolutumfuerat in terram,fed apuddeu femper manebat.Ergo SCmo-riebatur fecundum noftræ fufeeptionem naturæ,amp;r no moriebatur fecundû çtcrnpfttb* ftantiam uite:amp; patiebatur fecundû corporis fufeeptionem,ut fufeepti corporis ucritas credcretur:amp;non patiebatur iccundum uerbi irfipaffibilem diuinitatem,quototius p/4i«r.21 çxors doloris eft.Deniq? idem dicebat:Deus deus meus refpicein me, quareme dereli-quifti.^quia fccûdum carnem relicftus eft, qui iècundum diuinitatê nec deferi potuit nec relinqubldem etiam diciuLonge à falute mea,uerba delitftorum meorum ; hoc eft,non capiatur

capiatur qui audit,quare me dereliqüifti', fed ïntelligat quod fecundum carnem ifta di-cantur,quæ longe à plenitudi'ne diui'nitatis aliéna funr. Aliena funt eni'm à deo uerba de Iidorû,quia aliénafuntSC délicflauerborum.Sedquoniâdelicfla aliénalufcepi,eriam de ?- '■ lidorumalienorumuérbalufcepi:utdereli(Rûmeà pâtredeoeflèdicâ,quiapuddeiwn nbsp;nbsp;v i

lemperlum.Eratigiturirrtmortalisin morte, impalTibilisinpalfione.Etenim quafideu noncepit mortis ærumna,5Ceundemquafi hominem infernautderunt, Deniepemifît fpiritunljSC tamert quafi arbiter exuendi fufe^nendiep corporis,emifitfpiritS, no amifit. Pendebat in cruce,SC omnia commouebat. Tremebat in ligno, que totus tremebat hie mûdiiiErat inter fupplicia,excipiebat uulnera,8C regnum cœlefte donabat. Peccatuni omrii3fadus,peccatagerteris abluebathumani .Poftremomortuus eft, ÔCfecundô,SC tertio exultas atep ouans dico,mortuus eft;utillius mors uitafteretmortuorum.Sednec nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-.f

fepùltura quidê eius mir Ac ulo caret.Nam cû eflet uniftus à lofeph, ÔC in eius monumcn.-to fépultus,nouo opere quoda ipfe defuneftus defumftorum fepulchra referabat. Et cor pus quidê eius iaccbat in tumulo : ipfe autê inter mortuos liber, remiftionem in inferno pofitiSjfoluta mortis lege donabat .Erat ergo caro eius in monumento, fed uirtus eius operabatur e' ccclo. Oftendebatur omnibus per corporis ueritatem, quia non caro erat uerbûjfed caro erat uerbi, Caro quidê guftauitmortem : fed impaftibilis dei uirtus,CC ft nbsp;nbsp;nbsp;.

exuit corpus,nullS tarnen de corpore deo damnum. Cur diuinitati attribuis erumas cor poriSjSc infirmum doloris humani diuinæ côneêfis naturæc'Nirc anima, inquit, mea tur bata eft. Anima turbata eft,non fapientia.immutabilis enim manebat fapientia,6Cfi cundaretur amidfu carnis.Na in ilia ferui forma erat ueri luminis plenitudoiSC cû fe exi^ naniiiit,lumenerat.Denicpdicebat:Ambulatedumlumenhabetis.Etquaridoinrnorte ûiit,in umbra non erat.Deniqi etiam in inferno pofitis,uitæ lumen fundebat æternç.Ra diabat etiam illic lux uera fapientiæ, illuminabat infernum,fed inferno no claudebatur. Qius enim locus eft fapientiæ f Deniq? dicit iuftus : Sapientiaautem undeinuenta eftf Qins autem locus eft difciplinæc’Nefcit homo uiam eius,nec inuenta eft inter homines. Ergo nec tempore,nee in loco lapientia eft . Vnde tempus fignificat.^Sed quomodo in temporCjquæ in principio eratf'quomodo inloco,qup apud deu eratcVnigenitus ftlius fi quæritur,in finu patris euangelico fpiritu reperitur.Nunquid finu patris locu putatisc' Et quæritis quomodo nata fît,cû dicat propheticus uir; Nefcit homo uiâ eiusc'Et fecun^ dum homines ortum eius çftimatis,cum lob dicat,quod inter homines nonfitinuenta;’ Et mortê tribuitis fapientiæ,de qua abyffùs dicitiNo eft in me,SC marc dicit.’Non eft me ourtifNo dicit cœlû,no eft in meifcd abyflus dicit,no eft in me No enim abyfto fed patri dixitJn rrtanus tuas commendo fpiritummeu.Ipfa anima SC fi fuit in abyftô,iam non eft, Lwc.a j quiafcriptu eft: Qiioniam no rclinques anima meamin inferno, nec dabis fanêlû tuum uiderecorruptionê.Mareergo dicitinoneftmecum, hoceftuitanoftra dicit fluefttbus feculiinquiCta.Norteft enim inter homines caro eius, quia fecundum carnem iam non nouimus Chriftum.Terra dicit,nó eft mecum, quia relurrcxit.Denicp angelus ait:Quid Luc,24 quæritis uiuentem cû mortuis t'Etbene mare dixit : non eft mecû, quia Riper mare crat. Matth, 14 Deniep in mari Si corporeis ueftigtjs ambulabat, quando Si fubieiftû mari Riper mare Petrûänibularepræcepinqui licet titubauerit,titubauit tamêno per imbecillitatem iu--behtisjfed per infirmitatê obedientis.Ergo fplendori gloriæ,nô permifeeas noftræ atra ment3naturæ,nonlucinebulâhumanæ carnisoffundas,RurRispaftîonêprgdicâs,fine quaquâid quod eft palïibilerecognofcas, pietatem dominirefellifti,falutê tuamnega^ fti. Vnde àmentes eos æftimare debemus, qui audientes dicentê dei filium: Quidmece dis f fecundû natura diuinitatis Rjbieêfû iniuriæ putaucrût.Dixit enim: Quid me cçdisf toitni.28 fed caedem diuinanatura no fenfit.Dixit:Dorftim meû dedi inflagella,amp;maxillas meas inpalmas:uultumautemmcûnon auertià confufione fputorum.Dorfum ôCmaxillas dixit Si uultum,hoc eft humani corporis portiones. Quod enim caro uerbi patiebatur, uel manens in carne dei uerbum patiebatur carne,ficut feriptû eft : Chrifto in carne paf- i,Pffr.4 fo:infeutiq! procorporis aflumptionereferebat,ut quænoftrafunt,ip'fefufciperet,SC fuis circunueftiret humana.Relt;fteigitur fecundum naturam fuam Si càro paftà eft, nec ea corporis paflione uerbi natura mutata eft lt;nbsp;In fteritatê enim noftra eft refurredio, Si ideoin weritateChriftipaflio prædicatur.

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambro.to.z, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q Diuinû

18 Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DÎVI AMBROSI! ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

DiuinitatemSt^carnemdominfnonefieeiufdemnaturae; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. vi

Eq; cniin quod quidam dicunc,i'n pbantafmatc pafTuseft, quianecin pham Mlt;thfc,i4 N nbsp;nbsp;nbsp;talmateiupcrmare ambulauit J quod difcipuli inEuangelio opinati cflepro

loann,;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duntu'nfed excufantur, quianondum crat fpiritus datus, nondum enimle.-

fiis fuerat honorificatus.Nobis iam crucifixus eft Chriftus SC reftirrexitmobis iam IpiiP tus datus eft,qui alTertor eft ueritatis.Et difcipuli quidem aliquando errauerunt, ne nos poftea errare poftcmus.Ergo iilorum error nobis proficit.Qiiafi homines errarut,quafi difcipuli crediderunt.Et hos igitur qui in phantafmate uenifte Jefum prædicant, ÔC illos condemnare debemus qui aduerfa erroris linea, non unum eundemcß filium dei dicunt fed ahum elle qui ex dco parre natus fit, alium qui fit generatus ex uirgine, cum Euange lo4«zj. I lifta dicat: Qiiia uerbum caro faclum eft, ut urtUm dominum lelum, non duos credcres. Nonnulli etiam aliud dei uerbum,aliud dei filium crediderunticum ipfiim qui in prinefi pio erat uerbum apud deum pattern,in fua propria uenifte Euangelifta teftetur.Sunt au tem qui tanquam ad unum prophetarum, ita ad Chriftum faeftum eftè uerbum arbitrati ftinqnon ipfiim efte dei uerbum.Sed de nullo prophetarum ditftum eft,quia uerbum ca ro fadum eft,nullus prophetarum abftulit peccata mudi. De nullo alio ditftum eft : Hie eft filius meus dilelt;ftus,in quo complacui. De nullo prophetarum legimus quod fit do^ i.Cor.z minus maieftatis,quod de Chrifto Apoftolus dixit:QuiaIudæi dominamaieftatis crugt; cifixerunt.Sed dum hos redarguimus, emergunt altj qui carné domini dicant 8C diuinfi tatem unius efte naturæ.Qiiæ tantum facrilegium inferna uomueruntflam tolerabilio-res fiint Arriani,quorum per iftos perfidiæ robur adolelcit,ut maiore contentione aflê^ rant pattern ÔC filium amp;nbsp;Ipiritum fanélû unius non eftè fubftantiæ, quia ifti diuinitatem domini amp;nbsp;carnem fubftantiæ unius dicere tentaucrut.Dcinde cum ifti dicant,quiaucr.-bum in carnem,capillos,languinem amp;nbsp;ofta couerfum eft, amp;nbsp;à natura propria mutatum eft,datur il 1 is locusut infirmitatem carnis ad infirmitatem diuinitatis, quadam fada di-uinp nature mutatione detorqueantSunt etiam qui in tantum impietatis prodierint, ut purent quia diuinitas domini circuncifa eft, SC imperfeda de perfeda fada eft, amp;inh-gno non caro,fcd ilia operatrix omniu fubftantia diuina,in carnis fpecie coagulatapen debat:Qiiis autem non horrcfcatc'Quis audiat quia non ex Maria uirgine,fed ex diuina fubftantia paflibilem fibi carnem fecerit dei uerbur'Quod afterendo,eô prolabuntur,ut non ex tempore corpus domini efte fufceptfi fed coæternû dei uerbo femper fuifle congt; tendant.Horum omnium authotes funt,qUi diuinitatem ÔC carné domini unius naturae fuifte dixerût.Legi enfin,quod nOrt crédcré nifi ipfe legiftem : legi inquam in cuiufdam libris fic pol itfi,5lt; organu cum à quo mouebarur organ urn, unius in Chrifto fuifle na turæ.Qiiod idco pofui,ut ex fctiptis nomé deprehendatur authoris,0C aduertant,quam Ills CXquifitifTimis argumcntis,06 phaleratis lermonibus non pofte uim ucritatis obdugt;-ci.EthicmihifrcquetMet Niceniconcilij tradatumfetcitere commemorat.Sedinillo tradatu pattes noftti',noncarnem,fed deiuerbum unius fiibftântiæ cum patreeftèdixe . nbsp;nbsp;nbsp;runt:Et uerbum quidem ex paternaproceftilfefubftâtia, carnem autem ex Virgineef-

fc confefti finit.Çfiiomodo igitur Niceni concilij nomen obtenditur, amp;nbsp;noua inducun^ tur,quæ nunquam noftti fenfere maiorcsfCum utiq; feripturæ dicant, quia Chriftusfe.-Ep.y cundum carnem palfus eft,nonfecundum diuinitaté: feripturædicant, quiauirgoinu.-tero accipict amp;nbsp;pariet filiumr'Accepit enfin uittutem amp;nbsp;peperit filium, quern éf ipfafu^

L«c.i fcepit.Dcniquehoc etiam Gabriel proprio fermonc declaratdicens : Etquodnafcetur ex tefandum,uocabitur dei filius.Ex te,inquit,ut fecundum hominem quod ex ipfana fcereturaducrteres.Exfccnim gencrauitMaria, utquodgenerareturcxipfa, in eofal-Row.I ua generationis dominicæ prærogatiua, corporis eftet ucra natura. Sed SC Paulus dicit fèprædeftinatum èftèinEuangelium dei,quodante,inquit, promiferatperprophetas cMat.4 de filio fuo,qui fadus eft ex femine Dauid fecundum carné. Et ad Galatas:Poftquâ augt; tern uenit plenitudo temporis mifit deus filium fuum fadu ex muliere. Et ad Timothcü s.Tóno.z dixit:Memor efto lefiim Chriftum relurrcxiftè à mortuis ex femine Dauid.Ergo ex no.-bis accepit,quod proprium offèrretpro nobis,ut nos redimeret exnoftro: amp;nbsp;quodnox ftrum non erat, cxfiio nobis diuina fiia largitate conferret. Secundum naturam igf tur fe obtulit noftram, ut ultra noftram operaretur naturam.De noftro facrificiumy defiio

LIBER bE I N C A R N A T Î O N I SACRAMENTO. tSj dc fao præmium cft. Multacj in eodcm ÔÎ. iecundum naturam inuenies,amp;? ultra natura. Secundum conditiOncm etertirri corporis iri utero fuir,natus cft, ladatus eftji'n prælepi cft colIocatus.Sed fupra cöndicionem uirgo concepir,uirgó generauit,üt crèderès quia deus erat qui nouabat naturam gt;nbsp;ÔC homo erat qui fecuriduni naturam hafeebatur ex ho mine.Netç emm,ut quidam intérpretati hint j natura i'pß mütatä lierbi cft,quæ immuta bilis fempet cftjficut ipfe dixit: Videte me, quia ego fum amp;nbsp;non fum mutatus.Sed etiam Mäh.} Paulus dixit,quia lefiis Chriftus heri S)C hödie, ipie eft Qi. in fecula: hoc eft, quia non fe- üebr.z cundum naturam mutatus eft Carnis,f€!d immutabilis etiam in ipfa mutabili conditionis humanat qualitate pcrmanfit.Didiciftis igitur,quia facrificium de noftro obtulit ; Nam quæ erat cauia incarnationis,nifi Ut caro quae peccaueratjper feredimereturc'Qiiod pec cauerat igitUr^hoc redempturneft* Noneft ergoimmolatadiuinitas uerbi,quianon peccauerat diuinitas uerbi : Qi ideo non eft uerbi natura in carnis couerfa naturam:quia immunis peccati diuinitas,pro peccato quod nonfecerat, fenon debebat offene. Hoc enim infe obtulit Chriftus quod induit:^ induit,quod ante non habuit .Non igitur di^ uinitatisluçdiuinitateminduit,inquocratplenitudo diuinitatis xternetfed carnem af-fumpfttjUtipoliumcarnis exueret,atlt;ßinfcmetipftgt; ÔCmanubias diaboli crucifigerei^ amp;nbsp;trophæa uirtutis erigeret. Ergo fi caro omni QC in Chrifto fubiacuit iniuriæ, quomo-do unius illam cum diuinitatc dicitis eftè iubftantiac c' Si enim unius fubftantiac uerbum Qi caro,quæ de terra habet uaturam:cur unius fubftantiæ afteratur uerbum atqi anima, quamperfeeftamnaturæ fuicepithumanæf Vnius autem fubftantiæ eft uerbum cum deofecundum paternam profenionem,amp; ipfius domini aftcrtionem,qui ait : Ego amp;nbsp;pa lo^n. i o terunumiumus.Vniusergofubftantiæpatercumterreno corpore prædicàtur,Qiadlt;-hucindignamini Amanis, quiahidicunt filiumdeicreatitramefle,cumipfi dicatispa.-trem unius cum creaturis efle fubftantiæ^ Quid autê aliud agitis ifta diccndo,nifi ut auC limum Âdæ,tcrramcp noftrâ diuinæ iubftantiæ comparetis,aut certe diuinitatem in ter renæ corruptelæ iniuriam transferatis t'Dicendo enim quod uerbû caro Qi oftafa(ftum cft,in terra utiq; dicitis efte conuerfum,quoniam caro Qi oflà de terris ftint. Scriptum eft inquiunt,quia uerbum caro faeftum eft.ocriptum eft,non nego : fed confidera, quid fe-quatur.Sequitur enim:Et habitauit in nobis,hoc eft, illud uerbum, quod camem ftifte-pitjhochabitauitin nobis,hoc eft,in carne habitauit humana, et ideo Emmanuel dieftus cft,hoc eft,nobifcum deus.Hoc ergo uerbum carofaeftum eft,pro eo quod eft, homo fa duseft.Sicutetiam loeldixiuEffundam defpiritumeofuperomnem carné,Nonenim locLi • fuper irrationabilem carnem,fed in homines futura promittitur gratiæfpiritalis effufio. Quod fi fecûdum literam nos tenctis, ut putetis ex eo quod feriptum eft,quod uerbum caro fadum cft, uerbum dei in carnem elle conuerftim i nunquid negatis icriptum efte de domino,quia pcccatum no fccif,fed peccatum fadus eftÆrgo in peccatum conuer^ ftis eftdominusc'Non ita:fed quia peccata noftra fufccpit,peccatû didus eft.Nam Qi ma ledidSdiduseftdominus:nôquiainmaledidû côucrfuseftdominus,iedquiànoftru fufcepitipfe maledidû.Malcdidus cnim,inquir,quipendetinligno.Mirarisergo,quià Dfwt.xi feriptum eft: Verbum caro fadum eft,cum caro aflumpta fit à dei uerbo, quando dc pec ioann. i cato quodnon habuit feriptum eft. Quia peccatum fadus eftf Hoc eft non naturam o-perationemq; peccati,utpotc in fimilicudincm carnis peccati fadus, fed ut peccatû no-ftrumin fua carne crucifigeret,fiifceptionem pro nobis, infirmitatem obnoxij iam corporis peccati carnalis affumpfit.Definant ergo dicere naturam uerbi, in corporis naturam efte mutatam, ne pari interpretatione uideatur natura uerbi in contagium mutata peccatfÄliud eft enim quod affùmpfit,amp; aliud quod affumptû eft.Virtus uenitinVir-ginem,ficutSC Angelus ad cam dixit: Quiauirtusaltiftimiobumbrabitte.Sednatum cft corpus ex uirgine,amp;^ idco cœleftis quidem defcenfio,ièd humaria conceptio eft. N5 ergo eadem carnis potuit efle diuinitatisq; natura.

. nbsp;nbsp;nbsp;Refellit eorum lententiam,qui carnem Chriftum non fufeepifle putant. Cap. v 11

Ofiem latius perfequi,fed uereor ne htccipla aliquibus aut fuperflua aut pro P nbsp;nbsp;nbsp;fixauideantUr.Forraffis enim dicataliqüis:Nônnedc partis amp;filqdiuinita-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te quinque illis quos fcripfiftilibris, cortclufurum teeflè promiferasr'Sed

quidfaciam cum quotidienouas feminent quæftiônés f Non præterijtipônfio,fed adr V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambr.to.i* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q i ftringic

l84 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Df VI AMBROS ri

ftringit obiclt;ÎHo.Nam quemadmodiim potcft finis cffè refponfî, fi modus ruilîus obie^ lt;fii fitÆt tarnen de patris amp;nbsp;fill} diuinirate confummatUrum refponfioncm in fupcrioiv , bus me ipoponderam.'hoç autem libre de Incarnationis dominicæ facramcnto,plcnior ficut debuit fadla digeftio éft. Nam cum illud quod ait dominus : Triftis eft animamca ufq? admortemjEt infraîPatcrmcus fi poffibile eft,transfér a'me calicem hunc:fed tamê non ficut ego uolo,fèd ficut tu uismon ad fpiritus fanóli compalfioncm,fcd ad rationa--lis aflumptioncm animæôCnaturæ humanereferturaffeiftum, confequens eft,ut per af-fertionem dominici facramentiêC plenitudinem naturæ humanæ fuifte aftruamusin Chrifto, amp;nbsp;ab infirmitatis praeiudicio Ipiritum faneftû fcparémus. Non eft cnim obno-xius infirmitatfqui non eft ob noxius paftiôni. Quæro igitur quaratione anima purent quidam à domino Icfu non efl'e hitveptam:ah quiametus eft ne fenfii Chriftus laberétur humanocDicunt quippc quia concupiieentia carnis legi mentis repugnetSed qui hoc ait, tantum abeft utChriftum putaueritlege cârnisin peccatiuinculâfuiftededucengt; dum,ut ipic in æftu pofîtus fragilitatis humanæ, per Chriftum fibi fubueniri pofte credi RoW(t, •J derit dicens : infelix ego homo, quis meliberabit de corpore mortis huius f Gratia dei

per lefum Chriftum dominû noftrum. Qui ergo alios à carnis lubrico uindicabat,nun^ quidformidare poterat, ne etiam ipfe dominant quodam carnis iftius uinceretur Sed carnis iftius,ficutuolunt,formidabatillcccbras.ErgO ÔC carnis fiifceptionem declinare debuerat,ne ad lubricum traheretur erroris. Sed quomodo lubricû poteraf timerepec-cari,quipcccatitremiftiirusaducncratÆtideo cum fufeeperit carnemhominis,confequens eft ut perfeeftionem incarnationis plenitudinemqî fufceperit.nihil enim in Chri-fto imperfccftum.Sufccpit itaq; carnem,ut refufeitaret. Aftumpfit animam,fed animam pcrfelt;ftam,rationalcm,humanam alTumpfitatq; fufcepit.Nâquispoteftnegarequod lorfff.io fufeeperit animam, cum ipfe dicat: Animam rneam pond pro ouibus mets f Et iterunt

lt; Propterea me pater dihgit,quia ego pono animam meam,ut iterum fitmam illam.Non per paraboîam hoc dicitur,nccpetfuncftôria fignificatione,in qua aliud dicitur,SC aliud Ep.i ïntelligirur,Sicutillud:Neomeniasôôfabbataucftraoditanimamea-Licetetiamillud ad Chriftianimam poftitrcfnti, quar ideo pofitaeftut abolcrct ludaicæ fuperftitionis errorem,SC unius facrificq inftitiici et ucritatê.Sed de hoc dubitent prophetico, euange licum hoc refiitare nô poftùnt de animæ proprictate di(ftQ,cum de morte domini amp;re-fiirre(ftionefitdi(ftû.Dcniq;addidit; Nemo tollit câàme,fedcgoponocam àmeipfo.* poteftatem habeo ponendi animam mcam, poteftatchabeo iterum ftimendi eâ.Ean dem igitur ponitquâfufcepit.Sufccpitdico.Nô cnim ucrbûipfum deiuiuûinfua carne ad noftre animæ uicê fuftû eft, fed ficut carnem noftram, ita amp;nbsp;animam noftram perfe-dîam naturæ humanæ aftîtmptione fufeepit. Affumpfit inquâ animam, ut incarnationis fuæbenediccretfacramento:fiifcepit affeeftum meum,ut emendaret, Qiiid autem opus fuit carnem fiifcipcrc,finc anima, cum utiq? infenfibilis caro amp;nbsp;irrationabilis animanec pcccato fit obnoxia nec digna præmiof'Illud ergo pro nobis fufccpit,quod in nobis am plius pcriehtabatur.f^iid autem mihi prodeft,fi totum me non redemitt'Sed totum me lejWB.y rcdemif,quiait:Mihiindignaminfquitotumhominemfanumfecifabbato fTotumré demitiqina in uirum pcrfecQum fidelis no ex parte fed torus refurgit. Definant ergo ifti mifcricordcs timcre, ne Chriftus carnem fiiamucl animam pcrfcéîâfenfûmq? hominis non potucrit gubernarc,qui etiam ilium afinæ puIlUm que ante nemo federat guberna-pfalm.fij Uit.Qiii pIantauitaurê,nôaudiet;Quialiosrcgcbat,feregereipfcnôpoteratfQiiipec cata donabatjpcccatfi iplefacicbat Dcfinâtnimiû Iblliciti ifti tanquâ pædagogi Chrifti uercri,nc etiam in ipfo concupifeentia carnis legem mentis opprcfidir,quæ nno op-preflit in Paulo,fcd tantummodo repugnauit, Athlcta Chrifti uiclorias metis numcraC îuædii trepidant ne caro titubaucrit in domino,quæ uicit in feruulot' Non unit pro fc ti-Lkc.2j mcrcnosChriftus,nonuultprofeflcrenosdominus.Deniq;dicit:FiliæHierulalënoli-

tcmcflere,uosipfasfletc.Etiftisdicit:nolitemihi timere,uobistimete.Annonaudiftis Ppfw.2 9 dicentem Dauid:Dominus illuminatio mea amp;nbsp;lalus mea,quern timebo f Dominus de-pAI«- 5 5 fenfor uitæ mcæ,à quo trepidabo f Et alibi : Non timebo quid faciat mihi homo. Et ali-bi:Non timebo quid faciat mihi caro. Ego ergo lapfiim naturæ humanæ timerepotui, ,qucm homo ipfe non timuitfDcus igitur ante carnem,deus in carne,perfedionem nai-turæ af.

LIBER DB INCARNAT. DO. .SACRAMENTO. tSj turæ afTumpfi humanæ,fufccpi fenfum hörtiirttSjfed non fum lenfti camis tnflàtus.Senfii hominis animam meâ dixi efle turbatâ,fenfit hominis efirriui, ièriiîi hominis fogaui,qu» rogantes exaudire côfueui.Senfu hominis proféci, fientferiptS eft;Etleius ptoficiebat Luc.i setdteÔ^amp;piêtiâ. ÔC gratia apud deû amp;nbsp;homines.Quomôdo proficiebatiapiêtia déifDo ceat te ordo uerborum.Profecîlus eft ætatis,Ôi5 ptoféëlus fapiêtiae, fed humanæ éftJdeo aetâtê ante præmifit,utiecundû hominem crederes diefixt. Aetas enimnô dininitatis,fed corporis eltErgo fi proficiebat aetate hominis,proficiebat fapientia hominis.Sapientia autem fenfn proficit,quia a féniû fapientia.Iéfus ante proifidebat ætate ÔC fapiêtia. Quis lènfus profieiebatfSi humanus,ergo amp;nbsp;ipfe fufeeptus eft : ü diuinus, ergo mutabilis per profedum.Quod enim proficit,utiq! mutatiir in melius. Sed quod diuinum eft,no mu-tatur.Quod ergo mutatur,non unq; diuinü.Senius igitur proficiebat humanus, fenfiim crgofufcepithumanum.Etutfciamus quiafeeundum hominem loquebatur, præmifit, dicens:Puer autem crefeebat confortabatur, ÖCimplebatur fapientia, ÔC gratia dei e^ rat cum iIló.Et puer,noftræ nomen ætatis eft: nee confortari uirtus poterat dei,nee ere^ fccre deus,nee altitudo iapieritiæ dei,nec plenitudo diuinitatis im pleri. Quæ igitur implebatur,erat non dei fed noftra fapientia.Nam quomodo implebatur,qui ut omnia im nbsp;nbsp;. ,

pleret,dcfcendit i Per quem autem fenfum Eiaias dixit, patrem puer nefciebat autma-trcmfSeriptû eft enimiPriufquam feiat puer patrem aut matrem, aecipiet uirtutem Di' mafei Sc fpolia Samariæ.Sapientiâ enim dei futura ÔC occulta nô fallunt; Expers autem agnitionis infantia, perhumanam utiqi imprudentiam quod adhuc nô didicit,ignorat. Sed uerendum eft,inquam,ne fi duos principales ienlus aut geminam (apientiam Chri-fto tribuimus,Chriftum diuidamus.Nûquid cùm ôi. diuinitatê eius adoramus Ôé carné, Cliriftum diuidimusfNunquid cùm in eo imaginé dei crueemq? ueneramur,diuidimus eumfApoftolus certequide eo dixit: QuoniamôCfidüdfixuseftexinfi'rmitateno-ftra,uiuit tarnen ex uirtute deûipfe dixit, quia non diuifus eft Chriftus. Nunquid ctiam * cùmdicimus,quiaanimam rationalem SCintelleiftusnoftrifiifcepireapacé,diuidimus eumfNon enim ipfe deus uerbum,pro anima rationali et intelledus capad in carnefua fiiitjfed animam rationalem ÔC intelledus capacé,ÔC ipfam humanâ, ÔC eiuiHem fiibftan tiæ cuius noftræ funt animac, ÔC carnem noftrac fimilem eiufdemqi cuius caro eftnoftra fubftantiae fuicipiens deus uerbum,pcrfelt;ftus etiam homo fuit, fineulla tarnen labe pec cati:quiapeccatum ipfe non fecit,fcd pro nobis peccatum factus eft, ut nos effemus iu-ftitia dei in ipfo.Caro ergo ipfius ÔC anima, eiufdem cuius anima noftra caroqj fiibftaii-tiæ cft.Nec timeo ne tetrada uidcar inducere.Nos enim uerc folâ qui hoc aflerimus, co-limus trinitaté.Non enim Chriftum diuido,cùm carnis eius diuinitatisq; diftinguo fub-ftantiâm,fed unum Chriftum cum pâtre SC fpiritu dei prædico, ÔC illos magis qui camé Chrifti unius cum diuinitatê eius dicunt elle fubftantiæ, tetrada inducere demonftrabo. Nonenim quod eiufdem fubftantiæ eft, unus fed unum eft. Nain uticp filium eiufdem cum pâtre fubftantiæ confitentes in traeftatu concilîj Niceni, non unam perfonam, fed unam diuinitatem in pâtre ÔC filio crediderunt.Ergo cùm dicunt eiufdem camcm,cuius Scfilius dei eratfùifiè fubftantiæ, ipfi quodnobis obtjciuntineptrjs uanæ aflertionis iri' curruntjUt diuidaht Chriftum.Ita(^ quartum increatum quod adoremus inducunc,cùm folaincreatafit diuinitas trinitatis.

Dei elle fubftantiamatç^naturam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. Vlll

Oncluferamlibrum,fedreligionisfuit, nepreterucéfi uideremur,quodfol-C uere nequiremus.Nam cùm dudum audiermt quidam dicentibus nobis: Filium dei qui generatus fit,patri qui gcncrauit,inæqualé efte non pofte,quarn uisillegeneratus fit,ifte generauerit,quia generatio nô poteftatis eft,fednaturæ aduer-fus illam quidem quæftionem uocé fibi arbitrantur occluiàm, fed tergiuerfatione dam-nabiliin eodem loco ueftigium uertunt, ut putentmutationem ßeri quæftionis,muta-tionefermonis,dicentes : Quomodo poftùnt ingenitus 8^ genitus efle unius naturçat-queiùbftantiæfErgout refpondcam clementïflime Imperator per te mihi propofitæ quæftioni,primum omniû ingenitû in feripturis diuinis nuiquam inuenio:non legi,no audiufCuius igitur mutabilitatis funt homines iftiufinbdi, ut nos dicât ea uiùrpare quæ non funt fcripta,cùm ea que funt feripta dicamus, ÔC ipfi obneiant quod feriptu non fitc*

Ambr.to.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q 5 nonne

eflc fcn'pruiTijdei cfTc Ribftantiam atqi naturam,cnm utiq; filium dei pafris efle fplendo-rem gloriæ charaólercm fubftantiæcïus, fcriptura teftetur, 8C multos alios dcdnnna dixiflc fubftantia,tn alio libro pleniffime oftcnderimus. Naturam quocp diuinam quis i.Pffr. 1 abnuat^ciïm Petrus Apoftolus ïn epiftola fua fcn'pferit, id operatâ domim mifericordia Gibt. 4 per pafliouê crucis,ut noSjinquiqfacerer diuinæ confortes naturæ f Sed etiam alibi Pau lus fcripfit:Sed tunc quidem ignorantes deum, his qui natura non funt dij, feruiftis. Ita enim amp;nbsp;in Græcis codicibus inucnimus,quor3 potior authoritas eft.Quid igirur agunt qui negantnaturam eflc djuinam,nifi utiam non foltimfilio calumnientur,fed etiam pa tiaVSi enim negatur natura deus eflcjcrgo per gratiam cft,ur ho mines, aut certefalfo cre ditur,ut dæmones.quorum ßmulacra dei appellatione donantur.Sed Apoftolicain au-thoritatem fequamurjUt dicamusin fimulachris naturam non eflc diuinam,Si ergo in 11 mulachris non cfl,nó eft in demonijs: fupereft, ut in dco diuina fit natura atq? fubftatia. Docuimus igitur Apoftolica authoritate reefte de dco patre dici, quod natura fit deus; Äccipiant nunc quod cade dei patris fit natura, quæ lilij eft,eadê fit Ô6 fpiritus fandfne forte dicant;Naturam quidem Icgimus efle diuinam, naturg autem diuinç non legimus unitatem.Scd cum ipfc filius dixerit : Ego amp;nbsp;pater unü fumus,unitatcm diuinitatis pro-bauit.Cu dixerinOmnia quæ pater habet mea funt, Etinfrà: Pater omniamea tuafunt, S)C tua mea,aireruit unitatc. Qim dixeriuPater ejui in me manct ipfe loquitur,0!f: Opera quæ cgo facio ipfe facit,unitatem euidentiflime dcclarauit. Deinde Petrus unam natU' ram oftendit eflc diuinam:Vtnos,iuquit,faceret diuinç confortes naturæ. Potuit enim fie diccrc,fi aliter æftimairet,potuit,inquam fie dicere,ut nos faccret diuinarum confortes naturarum,maxime cùm per filium innaturæ diuinæ conlbrtium tranfeamus:Nun-

quid poteft donare quod non habetfErgo non cft dubium, quia de co quod habet do-nat,ôô ideo habet naturam diuinam,qui confortia diuinæ donatnaturæ. Apoftolus quo que Paulus.diccndo:Quinatura non funt drj,oftendit unam ueri dei efle naturâ.Namq’ amp;nbsp;ipfe potuit dicerc : Qiii naturis non funt dij, fi feiret pluralitatem diuinæ elfe naturæ, ut alia eflèt in pâtre, alia in filio, alia in fpiritu fanefto. Dicendo ergo : Natura non funt dij,unitatem naturæ cxprelTit diuinæ. Qiiid cft autem natura deum Girc,nifi uerum deu [ eirefSicutadTheiraloniccnfesdicinQiiomodoconuerfieftisaddeumafimulatrisfcr-uire deo uiuo Ôl ucrof'Illi cnim dij elTe fimulantui',natura autem deus uiuus amp;nbsp;uerus éft. Nam in ipfo ufu noftro cft adoptiuus filius nbsp;nbsp;uerus filius. Adoptiuum filium non di-

cimus filium elfe natura, fed cum dicimus natura clTe, qui uerus cft filius.ErgO amp;nbsp;nani-ram ÔC fubftantiam cfle diuinam probauimus lediione : Vnitatem quoq; non pluralitatem diuinæ efle naturæ, Apoftolica autoritas dcmonftrauit.

De conlutationc ôC dcftrutftione obiedtionis prærnernoratorum hçreticorû, qua arguunt quod non poflint ingenitus genitus unius efle naturæ attp fub ftantie,S6 dccxcmplari approbatione,aîm dicitur genitû, nonproprietatem naturæ,fed fignificationem gcncrationis exprimi. Qiiodtj; appellatione ingC niti ôdgeniti fpecics uidcatur efle diuerfa,fcd tarnen indiftincftadiuinitas.CapÙX

Vnc il! i alfcranr,ubi ingenitum pattern legcrintScd fi dialedfico more con-N cedifibiidpoftulant,utquodlc(ftum nonfit,prolcdloufurpcnt.-produntfe contentionis ftudia adferre, non cognitionem quærerc ueritatis. Namq in ipfadialedticafi non concedatur quod concedi fibi poftulant,qui aditum contentionis inuenirc dcfidcranqprincipium inuenirc nequeunt difputandi. Et hoc ibi, ubi conten-tio eft liiagis de difputationis argutijs, quàm de examine ueritatis. Hæc eft cnim diale-diieorum gloria,fi uidcanturcxpugnareuerbisddrcfcllercueritatem: Contrà,dcfinitio fideieft,utucritas non uerba pcndanturiDcniq; uerba philofophorum excluditfim-plcx ucritas pifcatorum.Qiiæ igitur ifta aflertio cft,ubi fi non donaucro eis uerbum in-geniti,aflcrtionis principium inuenirc non poflunt d Vbi ergo Icgcrint demôftrentEx ciderat animo.Nunc redeo in memoriam.Lcdlum eft, inquiunt.Nam Arrius dixitinge nitum patrem,ôdgenitum Sd creatum filium.En quo authore, côtra Apoftolica feripta contendant. Contendant tarnen, fi modo fe Arrij difcipulos efle fateantur. Nam quo-tnodonegantmagiftrumjCuiusinuentumfcquunturdSedfiillihocdicuntquodÂrrius iuftius

toftiuS ego debcö dfcTfe quod Äpoftolus dixinPatrcm cnim dixit, non ingenitum nogt; jninauitdilium dïxir,óó gcnicû lîlium noniinauit.Qiiod legi,no nego, nno hbenter ufur po:quod non legi,ufiirparc non debeo.Sed tamen quod m dïaleóbca non faceremus furpent,ne force dicant,quia genitum non Icgimus patrem ficut filiurrt,ideo ingenituni acftimarcdebemus.lntelligiturhoc,ergo nonlegitur.Sedfiintclligitur,ndclpiritum (art dum genitum Icgi.Ergo QC fpiritus quia genitus non eft, ingenitus utiq; fecundum ue»-ftram fententiam nominandus eft.Si igitur ingenitu dicitis amp;nbsp;genitum non pofte unius eirefubftantiæ,fupcrcft ut de patte lpiritufando,quiancc patrem genitum legimus^ nec fpiritum fanlt;ftum,uniratem diuinæ naturæ amp;nbsp;fubftantiæ non negetis. Si enim in eO eftuis omnis ueftrœ difputationis,quod ingenitus amp;nbsp;genitus non poll'iint efleunius nâ turæ;ergo qui nô eftgcnitus,cum eo qui nô fitgenitus,unius naturæ atqi ftibftantiæ efh Etfiideo putatis patremmaiorem efte,quiagenitus no eft, nunquidamp;Ipiritus fandus maior eft filiôc'Multa poftunt SC innumera exempla luppeterc, ut de eo quod genitum nonfit,dicatur ingenitum.Nam ÔCmundum pleriq; ingcnitû efte dixerût,amp;materiam rerum omnium quam Greci hylen dicunt,quafi lyluam ôë materiemingenitam efte me morarunt. Vident igitur in hoc uerbo prærogatiuam quandâ poteftatis elle non pofte, nififorte hoc uerbo fibi honorarc deum uidentur, quo philofophi mûdum putauerunt efledonâdum.Nûquid ergo fie ingenitus pater,ficut mûdusc'Abfit.Aut hic fplus deum decct fermo, cum deus ultra fermonum omniû fit ambitûf'Nihil igit preciofum deo in eofcrmonc,quicommunispolïît eftecüm cgtcris.Sed tarnen, quemadmodurnuultis, inæftimabilis fit huius prærogatiua fcrmonis,quæ nô authoritatc aliqua defignatur,fed ueftro a’ftimaturarbitrio.Qiioigit hoc proficit, ut exuerbo uelitisfaccreinterpatrem amp;nbsp;filium diftantiam naturæ, diftanriam poteftatisc'ïngcnitus,inquit; dC genitus non pof funtunius elle naturæ atq; fiibftantiæ,ut quemadmodum interdum dicunt, inoperatus fadus,nonfuntuniusnaturæ.Ncqs cnim difcrctioncmfaciunt ingenitiÔCinoperati, ncq; diftantiam uol unt efte inter genitum ucl creatum, modo ut creaturâ filium dicant. Dicunt ergo quia pater omnem caufam, hoc eft àir/ap ficut Græci dicunt fiipergreftus, cum ex alio creatus non fit,non fitfilius cum utiqs fubftantiafit,no aliunde principium habeas amp;nbsp;caufam ex qua fit:amp; idco, inquiunt, alia tab's firbftantia efte non poteft, quia omnia ex pâtredeo habcntfubfiftêdi caulam.Vndenon elle ucrifimile dicunt,utfilius quia ex pâtre eft,SC cxfc caufam non habet utfit,fcd ex pâtre, fimilis fit patri,cum pater ex alio caufam non habeat,fiiius aurc(ut ipfi allegant) elfe non potucrit, nifi hoc ipfum expatreutelîet,acceperit.ldco(:ç ingenitum et genitum dicunt efte diftimilem,quafiue rô(quod alibi fæpe iam dixi ) gcncratio poteftatis fit,non naturæ. Cùm cnim dico geni* turn,non proprictatem naturæ,lcd fignificationem gcncrationis exprefli : amp;hoc fcxem plis cuidenrioribus approbabo.Nam fi generaliter dicam filium,nec addâ cuius, poteft iatelligijSC filius hominis, dC filius iniquitatis,amp;filius pcftilcntiæ, dcfilius diaboli, ficut deludæis feri ptura teftatur : 66 quod in ufu eft, Ô6 fœtus pecudis, ÔC pulli columbarum. Et idco in appcllationc fihorum no eft expreflio fignificata naturæ. At uerô fi naturani defignarc dcfidcio,aut hominem nuncupabo,aut equum nominabo, aut auem dicam, utnatura polfit intelligi.lta ergo fi natufam cupio defignare diuinam,dcum ucrum de-bco nominarc.Cum autem filium dico, gencratum fignifico. Cum patrem quoqi dico, gènerafte declaro. Non ergo hinc naturæ difcrctioncm facias, cum fithocfignificato-riumgencrantis 66 gcniti.Significatoriàautemhuiufinodiexprimuntfubftantiæ qua-litatcm.Multi enim,ut dixi filrj,fcd diuerfitas fihorum.Alius per naturam,alius per gra-tiam.Multc creaturç inuifibiles etuifibiles.Inuifibilcs,ut principatus et potcftares,thro ni 26 dominationcs: Vifibilcs,ut fo!,luna,ftcHæ,homo,tcrra.Ergo diucrfæ fpecies 26 di-uerfe creaturarum fubftantiæfunt.Iraq?fiuelis proprictatem creaturæ alicuiusexpri-iTicre,aut folem aut lunam nominabis aut ftcllas.Et fie intelligirur quid fit quod fignifi-candum putaueris.Cætcriim fi faCtum dicas aut creatum,quod interdum filium dicunt, quiamultafacfta 26 creatafunt,non proprictatem fubftantiæ uideris fignificafte, fed fpé dem qualitatis. Aliud cnim fubftantia, aliud qualitas eft.Deniq! diximus 26 alibi, ufiari ita interpretatos Latinos, ut fubftantiam diccrent. V fia autem dei cum dicitur,quid a-liud figtrificaiurjnifi deum femper eflèf Quod b'teræ ipfæ exprimunt: quoniâ uis diuina

»88 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

uûijhoc eft,cum fit fèmper,ufia didt,üni'us fiterç mutàto ordine propter fonum et coin pendium decoremc^ fernionis.Ergo ufia,quôd fenlper fît deus fignincat. Ingem'ti autê, ut tu uis,uel geniti appellatiô quid fltjdeclafathoc eft ouod non ex alio fit pater,ncc ex fcfilius.Species hi'c ui'det efle diüerfa* SpCci'ès! ùriqî dimnda, fed l'ndiftinaa dminitas. C^æn's quomodo hocprobari poflitfEtîam l'n creaturis oftendam diuerfam fpcci'em, diuerfa initia in pIerifq;,Ô6 unam efle fubftântiam,amp; de fcripturis exempla proféra * Itagt; quefiinhis quæmortaliafunthocpoteft coüenireiquemadmodum patris ÔCfilij Äffpi ritus diuinitati legem cuiuidâ neceflifatis imponuntf Omnianempe uolatilia quç eiuC-dem generis uidentur,eiüfdem utiqt ÔC naturç iunt,üt aqüilarum unum genüs ÔC unana tura eft,uultUrum fimiIitcr,ÔC cæterorum fecundum genus fuum üolatilium. Quemad-modum autem cœperint efle uolatilia,très fpecies reperimus,ô(^ ortus eorum caufaslcgt; Cene, t gimus efle diueriàs.Scriptum eft enim dixifîè deum : Producant aquae repentia animai rum uiuentium ÔC uolatilia uolantiüm.Et paulo pôftrùm paradifiim feciflet deus,amp; po fiiiflet in eo hominem,fcriptum eft:Qtiia figurauit deus de terrabeftias agri,amp; uolatilia Gwif.a cœli.Significantur ergo uolatilia hoc loco n'gurata de terra.Supraquoq5legifti, quiadi xic deus auibusiCrefcite ÔC multiplicamini, Vtilt;^ ex coitu maris amp;nbsp;fœminar generation ms incrementa praecipiens.Itaqi aduertimus etiam quae unius generis fiint,diuerfö mo* do efle cœpiflezalia de terra, alia de maris ÔC fœminæ generatione, amp;nbsp;unius tarnen hafc eflenaturae, diflîmilitudinemqt fubftantiac non habere. Qiiid uerôtamunius naturæ quàm caro noftra cum dominici corporis ucritatef Diuerfis tarnen utraq? dudtacaufis, ortaprincipijseft.Caro enimdominifpirituinuirgincm fimeruenientegenerata,non expetftauituirilisfoemineiqî coitusfolenne commerdum.Caroueronoftra,nifiuirilis iuxta fœmineusq) fexus, genitalia fiilcis naturalibus obducat femina, intra uifcera ne* fdt materna formarûSC tamê cùm generationis fuerit caufa diucriâ, camis tamê in Chri fti cum homirtibus omnibus una natura eft. Partus enim uirginis, non naturâ mutauir, (ed generandi ufum nouauit. Deniq? caro de carnenata eft.Habuit ergo de ftio Virgo quod traderet.Non enim alienum dédit mater, fed proprium e' uifteribus fuis contnlit, inufitato modo,ied ufitato munere.Habuit igitur camem uirgo, quam naturæ iblcnnis iure tranicripfit infœtum.Eadcm igitur fecundum carnem gencrantis Mariæ, geniticß Hftr.2 natura,nec diflimilis fratribus, quia dicit fcriptura, ut per omnia fîmilis fratribus fieret.

Similis utiqi dei filius noftri,non fecundum diuinitatis plenitudinem,fcd iêcundum an» mçrationalis,amp; ut cxpreffius dicamus,humanç noftricp corporis ueritatê.Quid autem de ipfo loquamur Adâ,qui cum fit formatus é limo tcrræ,generauit utiq? filios iùæ con^ fortes naturæ, participes generis, iucceflionis hçredes iJiuerfa quidem in filîjs pa^ rente principia,fed humanæ conditionis una natura.Nec tarnen diflimilitudo ortus, fi*-militudini iubftantiæpræiudicauit.Similis ergo filius patri etiam inhis quæ propter hu manæconditionisfragilitatem fimilitudinis plcnitudinemhaberenonpoflunt. Quo-* modo ergo dei patris diifimilis filius uerusc'

De diiputatione contra quofdam iuperiorem ieeftam iêquentes, difputationis tarnen genere difeordare fe pu tantes, qui filium fimilem dicunt, fed non unius fubftâtiæ cum pâtre, quod cùm fit unius naturæ filius cum patre,etiam unius fitpotentiæ, ita omnipotensficutpater, quemadmodumetiamipiritUm faneftum omnipotentem fcriptura teftatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.X

Ed pleriqî eandem feêlam icquentes,difputationis genere difeordare fe pu-S nbsp;nbsp;nbsp;tant,ab his quidiflimilem patri per omniafilium dicunt .Ideo horum quoep

qui fimilem dicunt filium, led non unius fubftantiæ cum patre, ineptias di-fcutiamus.Sed quæ non unius naturæ fùnt,diuerfæ funt utiep atq? diftâtis:5C quç diftan-tis naturæ, confequens eft,ut fimilia efle non poflint: nifi forte fecundum fpedem fimP lia dicas,dilfimilia fecundum ueritatem.Nam amp;nbsp;lacftis Ô6 niuis Ô6 cygni albentis,conco lor Ipedes eft,ied diferepantiam feruat diftantis naturæ:nec differentia naturarum,fpe-cierum fimilitudine coloratur. Quomodo ergo ifti fimilem dicunt pattern Ô6 filium,qui unitatem lùbftantiæ negante'An fecundum formam figuram amp;nbsp;colorem fimilem pu tante'Sed hgc corporis lunt,hæc compofitionem quandam indicant. Qiiomodo autem inuifibili fimilitudine fecudum colorem aptamus aut formamf Aut quomodo creatura

poteft cflefirrtth's ïncrcato Quomodo fplcndor gloriæ ÔC characfècr fubftantiai eius,fi diuerfa glona(ut fill dicunt) diuerfa lubftantia eftrSecudum gloriam,inquiunt,amp; ope-rationcm fimilis eft S)C proptefea imago dei dicitiir fih'us. Ergo ft pér all qua non per om niafimih's,pro partefimilis, pro partediffimilis.EIuicautan propofitioni confequens eftjUtfiex parte fimilis nonintoto eft,pro parte fit dei imago compofitaiacperhocfe-quitiir,utamp;ipfecompofitus uideatur, cuiusfitimago compofita.Compofitaautcmfi ex parte fimilitudinem ieruet imago cius ex parte fimilis elleno poHit. Sed quifimilem feciindum unitatem naturae neganqfimilem caeteris arbitrâtur.Solent enim dieere; Cur putatis,quiamultum deditferiptufafilio,quia imagine dixit, ciim ipfe deus dixerit ho-minibusiEftotc fan(fti,quoniam ego fanctus fumcEtfilius dixerit:Eftoteperfeefti, ficut Sfpateruefter qui in coelis eft, pcrfeClus eftcNeciiltclIiguntco ipfo âftrui,quianonfe-ciindiim partem fed fecundum plenitudinê diuinitatis perfccftionê fimilis fitfilius pa tri.Denicß fi multi fiinileSjCur folus filius imago inuifibilis dei dicit,et charaefter fubftan tiæ eius,nifi quia in eo ilaturç eiuidem unitas,6é eius maieftatis expreffio eftCAlia enim fecundum imitationem fimilitudo,alia fecundum naturamiquod propofitorum exem-plorum etiâ uerba indicant. Dicit enim fcrip tura : Eftote fanefti, ut fiant per imitationë, Hominibus ergo dicitur,eftote, quia no funt. De fc auteln dicit deus:quia lamftus film, non utiq; proficiente proceftu,fcd manête natura. Deinde ait fapientia:Eftote perfetfti, utincipiant habere quod hon habct.De pâtre autan dicit: Sicut pater uefter qui in cœ-' lis eft,perfe(ftus eft. Eft ergo pêrfécftus pàter, qui feinpcr cft.Ideo ucl Vfiagræce quod fît fem per,uel Latine, qitôd in fitô maneat,ne ope fubfiftat aliena,appellatur fubftantia. Sanâus ergo pater,et perfeélus pater,fan(ftus etiam et perfect us filius,qUafi imago dei. Imago autan dei,quia omnia quæ fünt deiuidentur iii filio, id eft fempiterria diuinitas, omnipotentia atq; maicftas.Talis ergo qualis eft deUs,fita uidetur in imagine. Vnde o-^ portet ut iinaginem eius talem credas,qualis eft deus. Nam fi imagini dctrahâs,amp; uticÿ ei cuius imago eft ùidebitur elFe dctraéîum.Si minoron imagincm credas, minor deud apparebit imagine. Qiialetti enfin æftimaueris iinaginem,talis tibi uidetur is,cuius in-uifihilis eft imago.Dixit enfin imago:Qui me uidit,uidit 8^pattern. Et qualeih æftima- ioattn.14 ueriseumcuius iinaginem eflèfilium credis,talistibineceftariofiliusajftimandiïSeft. Vnde quia increatus pater, inercatüs fié filius : quia non minor pater, non minor filius: quia oinnipotcns patcr,ôinnipotês filius.Diélum eft igitür etiam fi ufurpent quod non leguntjUt ingenitü dicant,eo uerbo tarnen nihil impedii i, quo minus unfiis naturae atq? fubftantiæ Chriftum cum patre efte credamus.Quod fi unfits nature,utiq? unius poten-tiæ.Qui quidem locus baud difficilor eft ad refcllcda ftudia perfidorum. Quomodo e-nim negant omnipotentem Chriftum,quod fcriptum eft,qui uolût ufurpare quod non docent feriptuméOmnipotentem eteniin Chriftum fupradocuimus: fié Ioannis Euan-geliftæ Apocalypfi, fié in ’Zachariæ prophetia, in Euangelio fignificatum.Quæ fi quis rcccnfendaputat,fuperiorareuoluatôércpetat.Tamenquodibiproptercôgcftionemi ; teftimoniorum pencpræterfj dicant dequo purent dicftuin quod Amos prophetauitC Amor,^ Sicenim feriptû eft : Dominus qui attigit terra fié mouet earn,fié lugebunt omnes comgt; morantes in ea,5é afeendet ficut flumen Ægypti. Qiii ædificat fuper cœlû afeenfionem fuam,ôé repromilfionem fuam fuper terram,confirmât, qui aduocat aejuam maris,£é cf fundi't cam fuper faciem terræ, dominus omnipotens nomen eft ei. Nonnehæc omnia infiliumintelliguntconucniret'Qiiitcrrädcfcendcns tetigit,inpaiïionecommouit,de terris afeenditin cœlum,fié fuper terram defcêdit e' cœlo,ficut ipfe promiferat.Sed quid defilio laboro,cùm etiam fpiritS omnipotentem feriptura teftetur C Scriptum eft enim: Verbo domini cœli firmati funt,fié fpiritu oris eius omnis uirtus eorum. Et de fipientiâ fcriptüm eft:Qiiia habeatinfe omnipotentem fpiritum.Didt enim Salomon:Quia Oui sapicn.j nium artifex docuit mefapientia.Eftenim in eafpiritusintelligcntiæ,fan(ftus,unicus, multiplex,fubtilis,béne mobilis,difertus,immaculatus, manifeftus, inuiolabilis, bonû amans,acutus,prouidens,polïibilis,mùnificus,benignus,ftabilis, integer,fine follicitfi dinc,qùi omnia poteft,omnia ipe(ftat,ôéper omnia pénétras fpirituum intelligibilium.

Vnde facrum nomen pafchàÉ defcendch't, ói. qua rati'oneÖiriftu« fc in paf-fionempafchæmyfteri'o confecraucrit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.I

Afchac myften'um de fide omnibus credentibus in Chrifto remtislfreci diuatum ndei annuæ felicitatis gaudiö öi. gloriam fiibmiriiftfätQi^od quidem facrum nomen ab ipfius domini paflïonc defccndiu Paicha nim paffîo eft ialuatoris,fieuti beatus Apoftolus dieinPafcha enimno ftrum immolatus eft Chriftus. Ad hoc enim humanu corpus Chnftus ____accipiensjfe in piiTionem pafchac myfterio coniecrauit, ut quiiquis hu lt;usmuncris,perfidem, participationemeflet indeptus, conib rtio dominicxfeliciwd« dignus merito cenferetur.

De commendationc pafchalis temporis,ab ijs quae co tempore faôa com^ memorantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.H

St enim pafcha uere anni principium, primi menfis exordium,nouella ger^ B nbsp;nbsp;nbsp;minum reparatio,ac tetrac hyemis nodie difeufla, primiueris reftitutaiucun

ditas.HoCjinquam,tempore uifibilium ct inuifibilium conditor deus,defi^ xa humo cœli machinam fuipendens, diem fob's ardore radiauit, iplendorem lunæio-' |atio nodiis attribuit, pendentem cceli cameram iplendentium iyderum decorauitor--natu,mare certis littoru finibus coercens,concauæ ac ftriden tis undæ aeftû metas ftatuti limitis baud iuftlt exccdere, Et ut plana mundi facies oculorum cminus iubtrahcretur afpediui,adhocin ornatum mundialisfabricac,nemoroficolles attçexcelficonftiwd funt montes,ut iterum mortabbus campeftris omatus iucundior adueniret.

Qua ratione homo terreftris creaturg fadius fit dominus,6d quomodo gratiani creatoris amiferir,ac mortis fententiam incurrerit. Quodq? ita diabolus morris fortitus fitimperium,0d omnes à deo deuiantes tartari claufos ergaftulo poftè^ derir. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CapJH

Pfeq?homo diuini opificij dignatione formatus, ad hoc terreftris creatura: I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effedius eft dominus,ut diuinis inftiturionibus parens,eius tantu 6d uolunta

temferuaret,quifein tantis rebus dominum prçfcciflet exnihilo.Quiinip-fo exordio,nô nefcius,dcprauatus inuidia, dum fuper indultû dci opificium cupitfieri, quodnaturanondederat, amifitgratiam, quam creatoris pietas attribuerat:conrinuo ob concupifccnriam diabolice deceptionis,fententiam mortis prguaricator incurrens, ctiam ad futuræ ex ie ftirpis origine propagauit, ut diuina hoc loco redté fentenria com Srfpifw.i plcretur.Inuidia diaboli,mors introiuit in orbem terrarum. Ita per occafionem delidii, p in uniuerfis peccatoribus diabolus mortis eft fortitus imperium, atq! omnes à deo de-' uiantes,peccati uinculo obftridios,iqualentis tartari claufos ergaftulo polfidcbat.

Quomodo deus humanam carnem affumens, fid corpus conditioni mortis ad-dicens, ad tartara deiccnderit,ôdierasinferni ianuascpconfringens,uindlosé diaboli faucibus reuocauerit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.n 11

Vorum interitum dolens diuina cenlura, non per ftruff uatem, necper an^ gelum inuifibilem fed ad fubftantia humanç carnis,in homine deus ueniens habitauit,uthoneftamuiuendi forma mortabbus daret,fid ternporartjs eter nam in fe credentibus uitam,excmplo fuac mortis acrefurreeftionis aperiret.Vt enim in , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;credulitas fid fimulacrorum cultus,cœli aditum clauferat, itainferni baratrum præuari*

catoribus perfidia procuraiat.In quorum fiipplicijs ufq! ad aduentum faluatoris domû nileluChriftijdiaboluspermortemregnauit, donechumanae carnisaddeum attempc ratafubftantia,immaculatum corpus conditioni mortis addixit. Expers peccati Chri-ftus,cum ad tartari irn^ defcenderet,feras inferni ianuasqß confringens,uinlt;ftas pcccato animas mortis dominatibne dcftrult;fta,e diaboli faucibus reuocauit ad uitam, atq? itadi Vinum triumphum aeternis charaderibus eft confcriptum,dum dicit; Vbi eft mors acu leus

DE MYSTERIO P A S C H AE LIBER. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipl

leus tuusf ubi cft mors uiélon'a tua f Quam feh'citatcm reparatæ falutis,PauluSrecolês, damatiSicuti per Adam mors ïntram't m hune mundum, ica ÔC per Chnftum falus refti-tuta eft mundo.Et iterumiPn'mus homo de terra terrenus, fecund us homo de cœlo cœ leftis.Etadrjciens ait;Sicutportam'mus imaginem terrent,ideftuetuftihominisincri-mine:fic portemus imaginem cœleftisjid eft fufcepti,redêpti,rcparati, ac purifteatiho-minis falutem teneamusin Chrifto: quiaidêipfeÀpoftolus ait:InitiumChriftus,ideft author refurreeftionis ÔCuitæ,deindehi qui funt Chriftfid eft qui in forma puritatis eius uiuenteSjdefperefurrecftionis eius fecuri erunt,cumipfo cccleftis promilïi gloriam pof feflurfficut ipfe dominus in Euangelio ait:Qiii,inquif,me fecutus fuerir,non periet,fed tranfiet de morte ad uitam.Ita faluatOris paffiojUitæ humanæ filus cft. Ad hoc enirrt pro nobis mori uoluit, ut nos in eumeredentes perpétué uiueremus. Voluit pro tempore fieri quod nos fumus, ut nos œternitatis eius promiflionem indepti,cum eOdem perpe-tuo uiueremus.

De ingentibus pafchalis myfterijjdieiq? illius præconfis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. v

Æcjinquamjilla eft ccelcftium myfteriorum gratia,hoc pafehæ donum,hæc H nbsp;nbsp;nbsp;Optabilis anni fefhuitas, hæc exordia gignéntium rcrum. Hinc uitalis laua-

crifacræ ecclefiæ editi puerperioinfantes,paruulorumfimplicitaterenatïj baratroinnocentis perftrepuntconfcientiæ.Hinc cafti patres,pudicæ ctiammatres,no uellain per fidem ftirpem profequuntur innurheram.Hinc fub fidei arbore ab utero fort tisinnocui cereorum fplendetornatus.Hinc cccleftismeriti {an(ftificanturmunere,5C facramenti fpiritalis celebri myfterio faginantur.Hinc unius pleins grcmio beatæ eccle fiænutrita fratCrnitas,ünicæ diuinitatis fubftanfiam,ac uirtutis trinum nomenâdo- . ranteSjPfalmum annuæfeftiuitatis currt Propheta concclcbrant:Hic eft dies quem fecit Pp/w.it? dominus,cxultcmus ÔClætemur in eo.Quis,inquam, dies r'Nempe ilie qui attribuit ui-uendi principium,lucis exordiû,author luininis, id cft, ipfe dominus lefus Chriftus qui defcmctipfo aitiE^o fum,inquit,diés:quiperdicmainbulatno oftendiuid eftquiChri- iod».ti ftum in omnibus ie^i.]uitur, per eius ueftigiaufq? ad ætei nçlucis folium trâimeabit,fîcut ipfe patrem pro nobis adhuc in corpöre conftitutus, orat, dicens : Parer, uolo ut ubi e- loa». lÿ go fum, ibi fint amp;nbsp;hi qui irt me crediderunt, ut ficut cu in me ego in te,ita St il 1 i maneant in nobis.Hic,inqua,exultarionis amp;læticiæ dies eft, in quo promiffuin perfetftæ gio rig confecuti, reefte plebs fainfta adinftar angelorum futurx laudismyfterium,adhUc ill hocfeculo cortftituti,domino cum Propheta cantamus:Hic cft dies que fecit dominus, exultemus Ô!^lætcmurin eo,id eft author inftitUtionis, rcdemptionis, Sé uitæ perpctucj